Skip to main content

Full text of "Bibliorum sacrorum cum glossa ordinaria"

See other formats


^C*  -Ji** 


V 


.|aAs 


K 


k 


• .  j 


^3- 


I 


•**5^r» 


P* 


A 


■ 


**y 


■ 

i 

w 


i 


r 


% 


i\ 


74- * 


^trf  ej'Z£;/z  -sfOA 


BIBLIOByM 

SACRORVM 

CVMGLOSSAORDINARIA 

I  A  M    AN  T  E    QT  I  D  E  M 

A   STRABO    FVLGENSI   COLLECTA" 

NVNCAVTEM 

NOVIS,  CVM  GRAECORVM,  TVM  LATINORVM  PATRVM 
EXPOSITIONIBVS     LOCVPLETATA: 

Annotatis  etiam  ijs.quae  confufeanteacitabaritur,  locis: 

Et  PoftillaNicoIai  Lvrani :  Additionibus  Pauli  Burgenfis  ad  ipfiun  Lyranum : 

acadeafdem  Matthia:  ToringiReplicis,- 

Per  Fratrem  Francifcum  Feuardentium  Ordinit  Minorum  ,  loannem  T)adrt,umj 

(f  lacobumCuillj,  DoftoresT heologos  Parifienfes; 

TOMVS  QVINTVS- 

Hacfanequidem  Veneta  editione  a  quam  plurimarum  didionum  mcndis  expurgarus, 
muitis  quoque  verbis,&  vcrfibus  alias  prartermilTis  fuppletus. 


•• 


du^ai 


VENETIIS, 


M      D  C  1  I  I 


•1         £ 


/ 


•  • 


Llbrorum  qulQuinto  Tomocondnentur.Authorumquc, 

qui  in  fingulos  cltantur,feries. 

T  O  M  O     QJT  INTO    HABENTVR 

QuatuorEuangelia,  &  In  haec  adferuntur. 


A 

Albinus. 

Ambrofius} 

Arnobius. 

Arhanafius. 

Auiiufhnus. 

'   °*:B  ' 

Bjfilius. 

Beda. 

Bernardus. 

C 
Chromatius- 
Chryfoltomus: 
Clemcns  Romanus. 
Clcmens  Alcxandrinus. 
Cyprunus. 


Cyrillus  Hierofolimitan* 
Cyrillus  Alcxandrinus. 

D 
Damafcenus.         * 
Dionyfius  Arcopagita. 

E 
Epiphanius. 
Euagrius. 

Eufebius  EmifTenus. 
Eufebius  Caefaricnfis  • 
Fulgentius. 

G 
Grcgorius  Magnus. 
Gregorius  Theologus. 
Gregorius  Nazianzcnus. 
Gregorius  Niflenus. 


H 

Hieronymus. 
Hilarius. 
Hugo  Vi&orinus. 
I 

Ignatius. 

InnocentiusPapa. 

Iren.-eus. 

Ifichius. 

Ifidorus.1 

Iuftinus  Martyr. 

JL# 

La&antius  Firmianus. 
Leo  Magnus. 

O 

Occumcnius. 


Origencs. 

P 
Pafchafius 
Pctrus  Chryfblogus 
Philo  Iudeus 

R 
Rabanns 
.  Remigius 
Ruffinus  Aquileienfls 
Rupcrtus 

T 
Tertullianusj 
Theodoretus 

V 
Vi&or  Antiochenus 
Vinccmius  Lirincnfis. 


5 

prafatio  Nico/aide  Lyra  ordinis  minorum 
in  quatuor  euangelifias . 

TO  "atuorfarfeivni,  E^recb.x.  Secundum  quod  fcri 

3*1  bitbeatusGrcgonus  fuperEicch.  prima  parte 

Hom.j.Quia  pcr  faciem  vnuf(]uifq;cognofcif, 

rcaeperrj.cie  notitja  defignatur:  Lex  aut  feu 

doftnna  euangelica  Jicet  fit  vna.quia  ab  vnige- 

nito  filio  Dci  data  &  ad  vnu  fine  ordinata,vt  yi 

debitur  inferius.-  tfi  quadruplici  notitia  cxccllit 

omnem  aliarp  legem  datam  humanam  &  diui- 

nam,&  idco  bene  de  ipfi  dicitur .  Quatuor  facies  vni. 

Con^itione?        Ad  cuius  euid;nt:a  aduerccndQ,  quod  cuiuflibct  lcgis  couenien- 

lS*qHatuon  tCr  C1'nt-Trunt  q"""01'  cond.iioncs.Legis.n.proprium  eft  yitia  extir-r 

'  pirc-  Moresfeuadlus  horoinumorclmare.induccreadfelicitateni, 

acpl.inc  &  luciuetradcre  verirarcm.  In  hisautcmquatudrcQnditio 

nibus  lex  feu  doftrina  euangelica  exccllit  omnem  aliam  legcm  diui 

na;n  &  humanam,  vtpatebk  difcurrendo  pcrfingula. 

^mSSile      Pr,!na  'Situr  cwditio  leg.s  eft,  q>  det  vitia  ext.rpare.  Ad  hoc.n.le 

c^fxcciliri    Scs  funtdatar,  vt  quos  priuata  caftigatiocohibere  non  potuit,  meti| 

»rjw  i  cddicio  penarum  que  legibus  infltguntur,a  malcficijs retrahanrur.  Propter 

[.cx  huuuru  quoddicitApoit.i.adTim.i.b.Ie^;«y?ono«c//p0yJfl7)|j.^jni^ji  ^ 

defcAiua  eit.  tton  fuk4itis,&  imp»s,&  peccatonbus  fcrferatis  &  cotfaminatis.patri. 

cidis&matricidis,homicidis  &  fornicariy,  m,;fcnhrum  concubitonbw, 

pUgiariis  ,  mendacibus  &  periuris :  &  li  quid  aliud  fanat  doclrini  ad- 

uerfatur.In  hac  aut  cxtirpatipne  vitiorum  lex  huroana  inucnitur  dc- 

B  f-ctiua,quia  non  potefl  prohiberc  oia  mala.  Cuius  ratio  cft,  quia  lex 

coicaci  proponiturobferuaod^.  h\  coitatc  aijt  pauci  inucniuotur  vir 

tuoii  &  pcrfcifti  Sc  plurcs  impcrfe£ti  &  defecluoiicV  ldeo  licut  pue- 

ris  aliqii  pcrmittuncur  quar  non  permittcrentur  viris  perfect;s,ita  in 

ke;>bus  quar  coitati  fcrujnds  impomintur,<iliqua  mala  roinora  pcr- 

miuuntur  wr  maiora  'ruitcntur .  Sicut  lex  cimlis  meretrices  in  tiuita- 

tibus  permittit,nc  rcfpubhc.i  pp  w-perfeft  onem  mulcitudtnis  que. 

cafticatcobferuarenonp6r,dilTcnlionibusqua:pr>  libjdinem  infur- 

gercnt,conturbcrijr.v.uie  dic.t  Aug.  in  iibro  de  ordine  :  Aufer  mc- 

retnccs  aciuitai  !>;is&  oiatonturbabislibidinibus.Veruntnilta  ma 

laquar  bono  modoauieric  non  poteft ,  relmquitdiuino  m  liciopu- 

kcTefmi^c^  mcnd;».VndcdiciC  Aug.  i.  dcliberoarb.tio  t  Lexiflaquar  regcnd;$ 

'  ciuicattbusfertur,  multa  conced.tatq;  impunita  relinquir,que  pcr 

dminam  prouident;am  viudicantur.Simiiiter  lex  Molaica  dminitus 

data  aliqua  mala  permitur ,  ficut  permiiit  darclibelium  rc  pud.i.  vt 

bf  Dcut.;4.  nc  viri  vxores  interficcrenr.  Et  tradcrc  ad  vfura  exrra- 

neisme  fratres  proprios  grauarent,  vt  hr  Deut.24.  Cu^  ratio  fuit, 

quia  lex  llla  fuit  data  populorudi  durar  ccruicis  &  lmpcifcclo.  ideo 

fuisl  eis  permiira  aliqua  mala  minora,  v  t  cuitcniur  maiora.  Proncer 

quod  Saluator  Mar.  1  o.a.dicit  ludaris  dc  permiilionc  libclli  repudi j. 

^.ddurittam  cordit  viflri ptrmiftt  rcbis  Mvjfes  dinuture  vxores  ve/tras 

S  c  igitur  patet ,  cv,  tam  lex  humana  quam  Mofaica  pcrmirtit aliqua, 

roala,  &  fic  quantum  ad  hoc  eit  impeifecla  .  Sed  lex  cuangclica  nul- 

lum  milum  perroittir  tanquam  pcrfeclifiima,  fed  rmnia  excludit  6c 

punienda  prxdicit.propterquod  legiflatoreuangclicus  lcfus  Chrir 

Itus  dicif  Mat.i  i.c.Dic 0  auttm  vths  cp  dt  omnt  va  bo  ottofo  <fuod  locuti 

fnerint  bominff fupcr  Urrcm  nddentratiotnmin  dieiudicii.  fidcomni 

£  vcrbo  ociofo,rouko  magis  dc  nociuo.Et  ii  dc  verbo,multo  magis  dc 

-  fafto.  &  fic  pacer  primum  videlicet  cp  lcx  euangelica  prarcedit  umne 

iuio.  aC°*"  a'«m  lcgem  in  extirpationc  malorum  .  Sccundoad  legempertinet 

mores  feu  aclus  humanos  ad bonti  ordmare .  vrde  dicit  philofophus 

l.Ethi.fntcntiocuiuflibetlegiflatoriseitciuesfaccrcbonos.  Inhoc 

quoquc  inueniturlex  humana  dcfcdiua.quia  homo  non  potcft  de 

fecretis  cordium  i»dicarc,&  ldeo  non  poteit  Icx  huroana nifi  dc  acti, 

o  busextenoribusordinarc.vndcdicitur  i.Rcg.  \6.b.Homo*idetect 

ihcbatm31.fi  1'"*  P«trnt,  Dtus  auttmintuctur cor.  &  idcoadlegcm diuinam  folatq 

on  snimum  pertinet  actus  intcriores  ordmare  .  Scd  &  lexMofaitainueniturin, 

npliciwrin-  hoc  dcfcaiua  .  propter  quod  dicitur  a  doaonbusantiquis  quod  lex 

v ctus  prohibcbat  manum,non  animum,vt  habctur  in  glof.fuper  epi 

flola  ad  Phil.  3 .c.CcUod  dupliciter  intelligi  pyt«it.  Vno  modo  erro- 

ree,&  fic  intclligebant  doaores  iudaroru,dicentcs  voluntatem  ma- 

lam  no  eiTc peccatum  nifi  aliquo  modo  exca.t  m  atfum,  vt  patct  per 

lofephum.  1 3.  lib.antiquitatum  .  Et  quando  arguebatur  contra  eos, 

quia  fcriptum  eft  Exod.  2o.c.  Non  concupifces  vxorcm  proximi  tui. 

Rcfpondebant,  flc,  oj  hocprarceptonon  prohibeturconcupifcenti> 

intcnor,  fcd  manifcftatioextcrior  q.d.  T^on  comupifces.  id  eft,  figna 

concupifcent.a:  nonfacies,  vtaraplexus&ofcula  velconfiroil.a.Scd 

hocman.fefte  patet  falfum,  qu.a  aftus  cxtcrior  non  habct  mal.tiam 

vel  bonicatem  mqralcm  ,  nifi  inquantum  procedit  ab  aftu  interiori, 

qyia  peccatum  intantum  cft  voluntanum  quod  ii  non  fit  voluntanu, 

«on  eft  peccatum.  Aliomodo  mtelligitur  prxdiclum  verbum.  fcih- 

cet  quod  lex  vetus  prohibebat  manum  non  animum,fanc  &  bcne  vi- 

delicctquod  lexvetusin  paucisprohibebat  animum  feu  concupi- 

fcentiaraintenorem,  videlicetin  vitio  moec|iix  &  auaritias  tantum. 

Etadhiiciicctprohibcrct  lailliiconcupifccntia,  nontaincn  cranf- 


PraEfacio 


greflonbus  infligcbat^Iiquam  pcrnam.  &idcointalibusinuenitur  D 
imperfeaa  Lcx  autcm  e uaugclica  tanquam  perfeaiffimagencrali- 
tcrprohibet  concupifcentiam  malam  ,k&concupifcentibus  indicit 
pocnaminfligendam.  propterquodSaluator  Macth.  y.  capit.dicit: 
Uudiflis  quia  diclnm  efl  anticjms :  T^on  occides .  qui  autcm  occidtrh reus 
erit  iudicio.E^o  autrm  dico  vobfr,  quia  omnis  qui  irafciturfratrifuo  reus 
eritiuiicio.  &  eodjE  modo  dicic  in  alijs  prarceptis.  Ex  quo  patct  qu<>d 
lex  euagelica  non  folii  ordinat  aausextcriorc$  fcd  gencraliteractus 
£cintcriores,&iicpatet  fecundum.Tcrtiodicoquod.idicgem  pciti  Terdacon 
pct  ad  fehcicacem  homincs  induccre .  Vcruinamen  lex  humana  non  dltl°- 
inducit  njfi  ad  f^licicatcm  pohticam  qua:  eft  tranqmllus  &  pacificus 
ftatus  ctuitatis in  vita  ifta mortali.Homo autem  fecundum  intelleau 
qui  eft  pars  principalior  hominis,immortal|S  cit,  vt  dicirur. to.Ethi. 
&  ideo  oportct  ali^m  fijlicitatem  cxtra  yicam  iftam  affi^iiarc.  Ad  h5c 
autcm  lcx  diuina  oniinat  quod  non  poteft  ficere  lex  humana .  Per 
hoccnim  necclfitas  facr.c  doarinneab  omnibus  doaoribusaffigna- 
tur ,  quia  homo  ad  quandam  beatitudinem  fupcr  n3turalcm  ordina- 
tur:  adqpam  per  legem  fibi  diu  nitusrcuclatam  dingitur.  Verun- 
tamen  &  m  hodcx  Mofaica  inuenitur  detl-aitu  quia  bcatitudo  fu 

I)crnatura|isn»n  habeturnifipergratiam,  fecundumqtioddicitur 
iom.d.d.  Gratia  Dci  vitastcma.  Hanc  autem  gratiam  lex  Mofaica 
non  dabar,  fed  tantum  ad  iplam  difponebat.  propcer  hoc  dicitur  ad 
Hcbr.7.C.  1\  hiLnim  adperfiftum  adduxit  iex.  Sed  hanc  pcrfeaione 
aChnfto  dandamexpcaabacfecundumquod  fcribitur  loan.i.b. 
L -X p,  r  flteyfsn  duta e[t,gratia  &  veritas  perlefum  Cbrijl«,r.  fafia  eft. 
propter  quod S-iIuator m pnncipioeuangelicae Iegis dicit Matj.a.  p 
Tentti  nuam  agite ,  approphquab.t  enirn  rcgnum  cceioruin ,  &jicpatet 
tertium, 

Quarto  ad  legem  pertinet  ventatem  pl3ne  ac  lucidc  tradcre.  Cu-  Quartacon 
ius  ratio  cft,  quia  lex  proponitur  mulcjtudim  intelltgenda  &  feruan  d»«<», 
da  .  ln  muitiiLidinc  autcm  plures  funr  dcricientes  ingenio ,  &  pauc» 
fubtilcs  &  ingenrofl.prupterquod  lex  qux  multitadim  propomtur, 
debet  veritatcm  lucideac  planctradcrc.  in  hocaurem  muenitur  lex 
humana  defeama ,  quia  ibi  inueniiffltur  mul t.r  obfcuritates  &  pcr- 
plcxitates  .  Quod  patet  propccr  legum  multitudincm  ac  varietatem 
&  mutationem  &  abquarum  abrogationem ,  vtpatet  intuenti  iur« 
cimlia  ac  canonica  .  Similncr  &  in  hoc  deficit  lcx  Mofaica ,  quia in 
velammibus&  figuris  tradit  vericacem  dc  agibilibiis&  crcdendis. 
Tn  cuius  figura  Moy fcs  velata  facie  loquebatur  ad  populum,  vt  ha- 
betur£xod.J4.propterquoddicit  Apoftolus  t.Cor.ip.cap.  Qmni» 
tn  Jigura  comingebantillnSed  lex  cnangclica  m  hoc  inucnuur  perfc 
fta,  quia  yeritas  quae  in  veteri  Teftamento  in  figuris  latebat  occul- 
ta,  per cuidcntiam  d %  hda  cft  manifefta .  In  cuius  iignum  m  paf- 
fionedomini,qmi  do  myiferianouaelcgisfuerunt  impleta  ,  velum 
templifciflum  elt  m  duo  mcdia  ,  Luc.i  j.  ptoptcrquod  dicit  Salua- 
torloan.  16. fcilicct.  Venitboracumiamnodinprouerbiis loquarvo- 
bis,fedpa'am  depatre  annunciabo  vobis.  £t  izqmtur. Dicunt  d  difipu- 
li .  Eccenuncpalarn  loqtmis ,  &  proucrbiumhidlum  dicis .  Et  lic  patet 
quartum,vidclicet  quod  )ex  cuangclica  exctditomnemaliaro  le- 
gcm  in  tradcndo  plane  ac  lucidc  veritatem. 

Dehisquatuorpratdiais  diciturpfal.  18  b.Levdominiid  eft,lex 
euangclica.quarclt  domininoftn  lcfuChriiti.  Immaculata  ,q'uia 
nullum  vitiumpermitur.Cc/»«£rff»jrfn/»j4jf,quiaaausinteriorcsani  v 
mae  perfiac ordinat  &  difponit. Tefiimvu.Mn domirrifidtle,qma feli- 
citatcro  proroiflaro  erficacitcrmducit.  Sapientiam  prxfianspamulis, 
quia  vetitatcro  capabilem  omnibus  lucidc  tradit ,  Igitur  ficut  patct 
exprardidiislexeuangelicaomncm  aliam  legem  cxccliit  innotitia 
quadrupIici,ideoconucnicnterdicitur  deipla  verbumaflumptum, 
Quatur facics  vni.quia  per faciem  notitia  defignatur. Ad cuius  vcr-  Qi",u'| 
bi  vltcriorcm  intclleaum  fciendum,  quod  in  verbo  propoiiro  nocan  Vcldo.. 
tur  quatuor  caufar  hums  euangclicx  doarinar.vidclicct  caufa  effeai 
ua  principalis.fubieaiua  feu  matcrialis.finalis  &  formabs.Trcs  au- 
tem  priroae  caufae  comcidunt  in  ldcm  numcro ,  vt  paiebit.  ideo  not. 
inhocnominc.vni  Caufaaucem  forraahs  fubfaciequadruplici,cum  <->,„,,,. 
dicitur.  Quatuor  facies.  ftiua. 

Adeuidentiamautcm  primiaduertendum  ,quod  Chriftusflue 
Deus  incarnai  us  quod  idem  eft ,  q uia  Chriftus  cft  nomcn  fu  ppoliti 
111  duplici  natura,  diuina  videlicct  &  humana,  ipfe  cft  caufa  eliiciens 
huius  euangclic$  doarin^.Huius  ratio  eft.quia  in  ommbtis  artibus 
vidcmus,  quodarclmcaor  j:trminiftrosdiiponit  matcr.am,fedpirr 
feipfum  inrroducitformam  ,ficutcarpentatorpcrminifirosfacitli- 
gnorumdolationcm,fedpcrfeipfumipfiusdomus  vel  nsuiscompa 
gmationem,  vthabetur  i.Metaph.  Lcxautcm  vctusfuit  difpofitio 
adiK)uam)propterquoddi(ituradCal.5.d.ifA-^.ivr.7{jo^<iff,;/i'er/i/j> 
in  Chriflo^Sc  idco  hcet  vtriinquc  teflamemum  iit  ;i  Dtodatum.;tame 
vetus  teflamentum  fuit  datum  ab  ipfo  mcdiantibus  angelis,  vt  habe 
tur  cxpreflc  Aa.y.c.  vbi  dicnur.dc  Moyfc.  H.cejlquifuittn  ccrfcfi.t 
in  folitudine  cum  angelo  qni  luqucbatur  et  i»  monte Sinai &  patribu<  >:,  ~ 
fitis  qui  accrpit  verba  uitx  dare  nobis :  quia  tamcn  illc  angclus  in  pcr- 
fona  Dci  loquebatur  Moyfi  1  Ideo  aliquando  nominatur  angelus , 
aliquando dominus.fecundum  quod  dicic  D.Cireg.  1  .moral.Tx  q«o 
patct,  quod  vetus  teftamentum  dedit  dominus  pcr  mindlcnum  .;•,- 
Tom.5.  a     1  gelorum. 


Praf. 


rstiatio 


8 


&  «.eloruro.vnde  Aft.-g.  poft  verba  pramiiTa  chcitur  Tudxis.  Kfcepi- 

A  Su  fete* '"  *  W*""  ^orwm^&  non  culloditiis,  led  nouuro  Telta 

.Lltn^lA  dedit  dominus  per  fcipfum  mcarnacum.  Proptcr  quod  Au 

guftio  iolikdeltrmonedomini.exponensillud  Matth  5.-1.  ktape- 

litmt  «i /  J»cit.  Tunc apcru.t  os  luum qui  111  lcgc  ve.cr.  npc- 

plietarufh  &  hoc  eft  quod  diut  Apoft.ad  Hcbr.  1..VJ/1/ 

uUHq*cm*Ju  »tim  Dems  fef  «Mtf p.unbus  inpr  fbt  tn,nouij!:mc 

■itus  cfi  nob  1  mfitio^c.  Patct  igitur  quod  Chriftu»  cft 

.:.;  ctirct.ua  huiiiscuangehcxdoclr.nx. 

S.roihter  ipfe  eltcaufa  fubiecliua  lcu  ma'e ri  1!  i«.  Ad cuius  euiden 

r"r»  JT1"  ,iam  ff  ,endum.t>  idero  cft  fubieaii  totitts  fccnt.x  &  pa.  t.s.fub  alia 

»,'"!    tn  rayone.quu  fub  rat.one  vmuerfali  elt  lubiectum  totius  fcientix» 

cuangetic*  fub  rat.one  autem  d. •icr.ninata  &  parcicular.  cft  fubiectum  in  partc: 

<U>Oju>j.     jicut  pjtetiuphilofophianaturah.vbi,  Corpusinobilevnuerfalucr 

cftifubicctum  l  Corpus  aute*n  mobilc animatum  in  hbro  dc anima 

clt  fubiectu,&  in  libns  feq.ad ipfum.Ita  lim.litcr  illud  ctl  quod  fub- 

icfluro  ,  m  tota  facra  lcnpturafub  ratione  gcneralidcbct  aflignan 

profubie^to,  inparte  ipliusfub  ratione  dctcrmin.ita&  fpeciah. 

Dc  fubiccto  autl  thcologie,  duplex  cil  opinio.Vin,cj>  Chnitus  eft 

"rh*^Si*  ,bi  fubicclum  fub  rationc  «enerali.  &  fecundum  h«'C  dicedii  cflet  u> 

"£!„„  Chr.ftus  vt  promiflus.ell fubieclum  m  vcteri  Teftamc.o.  Et  hot  ma- 

»  .WAorih»  mJtfte  patet  exproceflu  legis  &  prophetarum,vt  omnei  dottorcs  di 

»%*«ur .  xefumm  vetus  Teltamcntu  116  cft  nili  mfpowo  ad  Chnftum  Chri 

itus  autcm  vt  prxfentialiter  exbib.tus ,  clt  fubiectu  m  nouo,  vt  pal  ct 

ex  procellu  eua«chftarum  &  apotioloru  Aha  clc  bpmto  de  fubic-cto 

facrx  fcnpturx.Y.cp  Dcos  fub  rationc  dcitatis  in  coi,  eil  fubicciu ja- 

B  crx  fcripturx,&  per  cont". qucns  fub ratione  fpcciali.elt  lubiectu  le 


Oita  Riu 


luppohti  in  natura  dupi 

thxus  qui  elt  primus  111  ordinc  cuangcliftarum  mtitulat  cuangeliu 

fuum  de  Chrifto  tanquam  de  fubiccto  dicens.  Libtr genct ationjs  lefk 

CbriHit&c.  Simihter  &  alij  euangchltx  non  faciunr  aliud  n.fi  fafta 

cVdotlrinadominilefu  Cnnftifladere.  Exquopatctq,  Chriftuseft 

fub.eclum.Tcrt.odco.quod  Chr.ftus  eftcaufaiitiahshuius  doctri- 

nz  Adcuiuseuidcntiamconliderandu,quodcuiuilibct  fcienti^du- 

pJex  eft  "  ms .  V"us  mtrinfecus ,  &  hic  ell  cognitio  proprij  fubiccli. 

Ahuselt  fi  nsexirinfccus ,  &  hiceftfchcita:,  adquarauis  pciftctio 

humina  aliqu  il-rer ordinatur  Sicnn  propolito  euangclicx  dnctnnej 

duoicx  eft  fiius.Vnus  intrmfecus,  qui  eit cognmo  iplms  Chii  enig- 

rnatica.quxeftperfide,  &  liabetunn  via.  Aliuscflfinis  intnnfecus, 

qux  eft  cognitio  e.us  clara  pcr  apertam  viflonc,qux  habcf  .11  patria* 

&  hoc  eft  quod  dicitur  Ioail.io.g.  B*t  mt€mferiptafit»t,  vt  mdwis 

quoni  i<n  lefuscftCbnflui  fiUus  Det.  Hic  eit  primus  finis  fequicur.  lit 

1»  crtd   "c  vitarnhjbcsrif  iniiominrews.  Hiceft  iccundus.fg;itur  pa- 

tet  ex  t .  ^  I  ftis,q>  Chnftus  eitcaufa  cfticiens  matcrialis  &  nnali>  iiu 

i«isd  ctr  nx  cuangehcx.tt  idcoiite  tres  caulxconcurrunt  in  vnum 

numero:cV  idcobcnc  dcftgnant  limul  in  lioc  nomine:vni.Et  dc  hoc 

potcttaccipiquod  fcnbitur  i.Ioan.  r.b.  H.tns  i^;«w /«//. f.elficies, 

Caufa  ht-  fubieclum  Si  finis.  Sccundo  111  vcrbo  propolito  tangitur  ca  formalis 

wki.  fub  SttM)  quadruplici,cumdicit.Q.4i;n'/7d..ti  v  /.  Atlcuiuscu.den 

tiamcontiderandum,q»  dup'ex  clt  rormalcietixf.fnrmatraclSdi  & 

1      .iitraclatus.Forma  tradadicftmodus  agendi.Et  ilte  habet  qua 

tuor  facics,qu.a  quiibet  cuangelilta  quadruplitc  notit.am  tradit  de 

Q  Chrir*-),vi.lrliut,  Notit u  humanitatiSjqux  figuratur  in  facic  homt- 

nis.  Notina  d  uin.tatis  qux  figuratur  m  facie  aquilx  defuper  ipforu 

quatuor ;  Notitia  et  fui  facerdoti)  qux  tuur.it  10  facie  bouis,q  crac 

aul  immolatic.um  mlege.-Notitiac-t  fui  regm  qtix  no.in  lconc.qui 

eit  rcx  aiilium.Vel  in  facic  hominis,  notitu  fuxconuerfatioms  &  tia 

tiuaatis:  m  facicbou  s,notitiapafiion:s:in  i.icie  leonis.notitinm.rc- 

furreclionis,in  ficie  aqmlje  notitia  fux  afccnlioms,  &  idco  bene  df 

q>  quatuor  tacies  vm.De  hoc  autem  benc  potcft  exponi  q>  dici t  Eze. 

E/echifli<    '  c-   u'n  '>  ttfpiccrem  ai'n,alia,apparuit  rota  rma  h.ibcns  ejuatuor  facies. 

viiio    mttr  lita  a.unvaiia  lunt  quatuoreuangelia  feuquatuor  cuangehftxqux 

tuor  eu  n-  jii^yan  lodicuntur quatuor  ahquando  vnum.Licct enim  Matthcus 

uturM  *"*"  PnnClPa',tcr  verfcturcircahumanitatem,  loanncs  circadiuinitate, 

i.ucascircalarcrdotium;  Marcuscircarcgnfi ,  qutlibcr  tn  ipforum 

ilta  cjuatuor  colidirat.Vndc  dicit  B.Greg.fupcr  Lzcc.Hoin.i.  S.  q- 

ras,q  •.'  I  Matthxut  circa  lucarnationc  dommi  fenfcnt.  Hocntmuu 

quod  M  rcus  Lucas  &  Ioannes,&iic  deahjs.Etfcquitur.  C^uicquid 

10  vno  inueneris,hoc  limul  111  quatuor  recognofccs. Dicit  ergo.  Cum 

"RiWn  cBoi    q''1, 4<>  ccrcm  animJi  i.iquatuor  euangelia,  qutadocTiinacua<;c!ica 

r jt:ir  Jnh/i  prx ahjs  doftrinis  ell  intete  ac  dihgentcrcofiderada,  qaia  ibi  coliftit 

n.  cuaiige-  vita  fecundumquod  fcribitur  loan.  6.g.   Vtrb*quxcgolMKdr*obif 

k"'  fpirit«ffi't &  ri'a  Proptcrquoddicitur  (o.^.f.  Sctutaminipcriptu- 

r4(,'iiqiiibusputaris  vos  vitamhabere, qma il  e  lunt qu.t  tcflih.oninm 

pcrh  b  ■ntdcmt.  Apparutt  vnarota.Iftarotaqiiccltcircularis  ii^ure, 

cftdoclrinaetiingelica  ,inqua  coniungitur  tims  pnncipjo.f.natura 

liUMianaquxfcribiturvItimofirli("ieii.|.  &£tamcu  in  Chrifto  qui 

dltabicc\u  iuiiusdnelrinxcftcd.uncl.i  ipli  Pco.  Ite  citculus  eltfi- 

gura  perfr't.Uimi,  proptcrquodflgnificaclcgeTi  eu.ingclir.irp,  m 

qjairnp.i:ca.ocuiuflibct.»!cerms  tlifupplcta.  Scd  dititui  Juberc 


quatuor  frcics  propter  qviadrupliccm  notitiam  Chrifti.quarn  dcfcri   D 
bit  quilibet  cuangehfta .  Et  lic  apparct forma  traftandi.  Forma  au- 
tcn.  tractatus  cit  d.uilio  fcicntix  pcr  libros  partiales.  ifta  notificatur 
pcr  quatuor  prxdiclas  facics .  Ad  cums  euidentiam  confiderandum, 
quod  partcs  alicus  tot:us  heterogcnei  debcnt  adinuicem  habcrc  di- 
itiiictioncm,conncxionem6-ordinen),ahteriioncflcntpartesaclu. 
DiltinftioautcmeuangcIiitarumquatuorjCon.icxio.ck  ordo,con-  E,,nn?fii^ 
uen.cnter  delignatur  in  quatuor  faciebus  pjxdiclis.  Ad  cuius  intel-  rC  (i«c  '.uan 
icclum  attcudciidacltbrfur.cr  viiioimaginjru  L/.echichs  prophe-  |eeli*»rtt,di— 
tx   Videbat  cnim  quituor  facics  in  vnocorporc ,  ita  quod  corpus  e-  ih"A,1 con 
rat  quafi  reftum  ,  hcutcorpus  liomims  habenstecundum  longitudi-  ^ 
nem  quatuor  latcra  vcl  fiiperlicies :  &  i^o  in  fummitatc  ilhus  cor- 
pons erant  quatuor  c.ipita  ,  in  quohbct  latcre  crat  vnum  taput.fcili- 
cetcaput  hominu  io  laterc  vel  lupcriicic  antenon ,  caput  aquilx  in 
oppofita  fciiicct  in  poitcr.on  partc,caput  leonis  111  dextera  partc.ca- 
put  bouis iti  iiniftra.  Quod  autem  dicitur  Eicc.i .  Facies  aijuVx  defn- 
peripforum  qu.itnnr,  hoc  ctt,  quia  coilum  nquilx  elt  longius,  &  i.!eo 
caputaquilx  fupeicmiutbat  alijs ,  &  per  confequeni  habeb.it  illod 
coi pus  afpeftum  adquatuor  partes  oppofitas  ,  quia  poftcriora  capi- 
tumcrant  con.uncla  mtctius ,  &  antcnora  tcu  tacicscapttumcrant 
prominentiaexterius  Similitci  inillocorporccrantquatuortibic^, 
&  11011  habcbant  Hexioncm  m  tgisad  vnam  partemquam  ad  aham, 
ficut  figcnuhominisefletiicMbiiexqualitcrado-nnem  partem  in- 
d.ilercnter ,  &  proptcr  hoc  tlicun:  ur  pedes  corum  pedcs  {cdi.Et  ac- 
cipituribi  peipro  tota  longiiud.ne  acrurc  vfque  ad  pl.intam  pedis.  ^ 
1  x  prxdictis  patct ,  quodilludannnal  poterat  irc  ad  quatuorpartes 
oppofitas  line  lui  conuerlionc,  qma  hibcbat  alpcctum  adquatuor 
partcs  oppofttas  per  quatuor  l.icies,&  pedcs  limilitcr  flexibilcs ?qua 
literadquatuor  partcs .    Lt  hocelt  quuddxitur  in  textu,  quod  pet 
quatuor  paitcsillorum  lbant ,  necreuertebanturcum  ambularcnr, 
tiuia  pcr  quatuor  partes  potcrant  ambulare fine  illius  corporis  con- 
ucriione.  Ex  iftisapparct  dillinctioeuangeliorum,connexio  &  or- 
do  eorum.  Pcr  lioc  enim  quod  crant  capira  dillintta  apparet  euangc 
horumdiitinctio.  Iocapite  cnim  hnminis  vel  facc  delignatureuan- 
g/:lium  Mattha-i,  quot!  principaJitcr  vetfarur  cnca  humap.itatcm.In 
tacieaquiix  euangclium  ioaiinisquod  defcnbir  prxcipueipiius  di- 
uinitatem.Infaciebouis  euangehum  Lucx,  quod  dcicnbit  Chnlti 
faccrdotium ,  in  facic  leonis  cuangelium  Marci ,  quod  defcnbit  ip- 
fius  regnum,  licut  fupradiclum  eit.  Vel  aliter  infacichommisgene 
ratio,  111  facie  bouis  patiio  ,  111  facie  leonis  refurredio,  in  f  icic  ,iq udx 
afcenfio .  C£uia  licet  prxdicta  ab  omnibus  euangc-uitis  colidei entur, 
quilibet  tame  lllorum  cuca  vnum  pnncipahtcr  verfatur.vt  fupra  dc- 
claratueft.  Similiter  cxprxdictisfaciebus  dcnotaturconncxiocoa- 
gcliorum,&  ideo  llla  quatuor  capira  erantm  vno  corporc  coniundta, 
&  per  confequens  proccdente  vna  facie  alix  iequebaniur.qu  la  quod 
in  vno  euangelio  narratur,per  alia  tna  cu  ingelia  probattir ,  quia  ibi 
idemfaclum  vel  confimilenarratur ,  hcut  Ioannes  euangelifta  folus 
narrat  lllummationem  cc^ci  nati,alij  autem  narrant  de  multis  ahjs  cc- 
cis  il!uminatis,quod  clt  eiufdem  potcltatis. 

Similiter  in  prxdictis  faciebus  apparct  ordo  euangehorum.Sic  c- 
nimftabatilludcorpus  habens  t]tiatuorfacies  inafptctu  prophet^, 
quod  tacies  hommis  crat  iibi  direiTtcopp<)iita,f :cics  leonis  ad  dextc  F 
ram  partcm  illius  animalis.  facies  autem  bouis  ad  hnnham,  caput  a- 
quilxin  partepoiteriori.quia  tamen  collum  aquilxelt  longius.idco 
fupcreminebat  cc;teris,ideo  dicitur  facies  aquilx  dcfuper  ipforu  qua- 
tuor.  Ifto  crgo  modo  ordinatur  euangclu  ,  quia  primo  ponitur  cum 
gelium  Matthxi,  ficut  facies  homtnis  primo  opponebatur  afpcctui 
prophctx,&  fecundo  loco  euangelii  Marci,quia  dextera  pars  prior 
eftquamiiniftra,&  tertioeuangchuro  Lucx,  &  quartoeuan^tliuin 
loannis ,  quia  facies  aquilx  crat  in.pofteriori  parte ,  &  hoc  clt  quod 
dicitur  Ezech.  1.  Similitudo  vultus  corum  facies  hominis  &  facies 
leonis  a  dextris  ipforum  quatuor,  &  facics  bouis  a  finiftris  ipforum 
quatuor,&  facies  aquilx  dcfuper  lpforum  quatuor.  Sccundum  cnim 
ordincmeuangcliorum  pooiturhicordo  iftarum  facierum.  Igitur 
quia  euangclium  Matthxi  quod  pnmo  loco  ponitur.in  tadc  homi- 
nis  figur.uur  ideo  dc  lpfo  potcft  dici  ante fackm  hominis  fimilirndo 
alterius  hominis.  H.ctmoxft  cnim  animal  rationalc  manfuctum  8c  Homo. 
ciuile  ,  &idcofigi»ificat  Matthxum  cuangcl.ltam,  qui  vixitrauo-. 
nabiliter.rmtifixoe&ciuihtcr,  non  cimlitatepolitica,  fedillaciui- 
Iitatcquacfiicimurciues  fanecorum&  domeftici  Dci ,  fupcr  xdifi- 
cati  fupcr  fuudamcntum  apoftolorum  &  prophetarum  ,  fccundum 
quod  dicit  Apoilolusad  Eph.  1.  Diciriijitur.  .■fntefacum'bmninisy 
quiaat!tccotilidcrat!oncmeuangcliftxMafth«;i,licucobicctompro 
priumcltpoiita  limiiitu.fisaltfrius  bomints  ideff  Chnfti,cuius  poc- 
cipue  conlidcrat  hum.mi tateni.Et  bene  dicitur  Chnftus  alter  homo 
cjuia  tuii  alterabomnibusalijs  hominibus,  quiaomnesali)  procef- 
fcrunt  de  radicc  pcccati ,  llte  autcm  iblus  mnocjens ,  per  quctn  atl  iu« 
ftitiaoifunt  alijrcducli,  fccundum  quod  fcnbitur  ad  Roma.  r.d. 
Stcut  per  unius  bamtnh  inobedientiam  peccatores  conflituti  ftutt  multi 
ita  per  rnim  bominti  obedicntiam  iufii  conflituentur  tnulti,  iiic  111  prx- 
fenti  inciioutiuc  pcr  gratwra ,  &  ui  futuro  per  gloriam  qux  cil  gratia 
coulum:nat4 . 

EPiSTO- 


o  io 

AEPISTOLA    BEATI    HIERONYMf 

ad  Damafum  Papamin  quatuorEuangeliftasincipit. 

multum  a  le&ionis  Iatinar  confuetudine  difcrepa- 
rent,  itacalamoimperauimus,  vt  histantumquae 
ienfum  videbantur  mutarccorrectis,  reliqua  ma- 
nere  pateremur,vt  fuerat .  Canones  quoque  quos 
EufebiusC^farienfisepiicopus  Alexandrioum  fe- 
quutus  Ammonium  in  decem  numerosordina- 
uit ,  ficut  in  Gr«eco  habentur  exprcffimus.  Quod 
fi  quis  de  curiofis  voluerit  nofle qu£  in  Euangeliis 
vel  eadem,  vel  vicina ,  vel  fola  fint , eorum  diftin- 
d:ionecognofcet .  Magnusfiquidem  hicin  no- 
ftriscodicibuserrorinoleuit,  dumquod  ineade 
rcaliusEuangeliftaplusdixit,  inalio  quiaminus 
putauerint,addiderunt :  vel  eundem  dum  fenilim 
alius  alitcr  expreflit ,  ille  qui vnum  e  quatuor  pri- 
mum  legerat ,  ad  eius  exemplum  c^teros  quoquc 
xftimauerit  emcndandos.  Vnde  accidit, vt apud 
nos  mixta  fint  omnia ,  &  in  Marco  plura  Luce; at* 
que  Matthad .  Rurfum  in  Matthaeo  pluralohan- 
nis  &  Marci :  &  in  cxteris  reliquorum  quse  in  alijs 
propriafunt  inueniantur.  Gum  itaque  canones 
legetis,qui  iubicdti  funt,  confufionis  errore  fubla-  e 
to,&fimiIiaomnium  fcies,  &  fingulis  fuaquarquc 
reltitues.  In  canone  primo  concordant  quatuor, 
Mattharus,Marcus,  Lucas,  Iohannes-  In  fecun- 
do  tres,  Mattha?us,Marcus,  Lucas.  In  tertiotres, 
Mattharus,  Lucasjohannes .  In  quarto  tres,  Mat- 
thxus,Marcus,Iohanncs .  Inquintoduo,  Mac- 
thaeus,Lucas .  In  fexto  duo ,  Matthams ,  Marcus. 
Infeptimoduo,  Matthxus,  lohannes.  lno&auo 
duo,  Lucas,Marcus  .  Innonoduo,Lucas,  lohan- 
nes.  Iu  dccimo  propria  vnufquiique que.  non  ha- 
bencurin  alijs,ediderunt.  Singulis  vero  Euangc- 
lijs  ab  vno  incipiens  vfque  ad  finem  librorum  di- 
fpar  numerus  accrefcit,  Hicnigro  colore pericri- 
ptusfubfe  habet  alium  exminio  diicoloremnu- 
merum  qui  ad  decem  vfq;procedesindicatprior 
numerus in  quo  fit  canone  requirendus.  Cum  er- 
go aperto  codice  (verbi gratia  )  illud fiue  illud ca- 
pirulum  fcirevolueriscuius  canonisfir,iiiatimex- 
liibicdto  numero  doceberis ,  &  recurrens  ad  prin, 
cipia ,  in  quibus  canonum  cft  diftin&a  congeries, 
eodemqueftatimcanone  cx  titulo  frontisinuen- 
to,  illum  quem  quserebas  numerum  eiufde  Euan- 
gchiix ,  qui  &  ipic  cx  mfcriptione  fignatur,  inue- 
nies ,  atquc  e  vicino  canerorum  tramitibus  infpe- 
6cisquos  numeroseregione  habeant  annotabis: 
&cumfciens,  recurresadvoIuminafinguIorum> 
&finemorarepertis  numerisquos  ante  fignauc-  p 
ras,reperies&locainquibusvel  eademvel  vicina 
dixerunt.OptovtinChnfto  valeas&  memincns 
meiPapabeatiffime. 

Tom.j.  a     3 


Eatiflimo  Papa»  Damafo» 
Hieronymus,  Nouum  opus 
me  facere  cogis  ex  veteri,vc 
poftexemplaria  icnpturaru 
toto  orbC  difperfa  quafi 
quidam  arbiter  iedeam  :  & 
quiainter  fe  variant ,  quar 
fintilla,qua!  cum  Grarca  confentiant  veritate,de- 
cernam.Piuslabor,fedpericulofapra?fumptio,iu- 
dicarede  caeterisipfum  abomnibusiudicandum: 
ienis  mutare linguam ,  &  canefcentcm  iam  mun- 
dumadinitiaretrahere  paruulorum.  Quisenim 
do&us  pariter  vel  indodcus ,  cum  in  manus  volu- 
men  aflumpferitj  &  a  faliua  quam  femel  imbibit, 
viderit  diicrepare  quod  lcd:  cac :  no  ftatim  erum- 
pat  in  vocem,me  falfarium,me  clamans  eflfe  facri- 
legUm  :  qui  audeamaliquidinveteribuslihris  ad- 
dere,mutare,corrigere?  Aduerfus quam  inuidiam 
duplex  caufa  me  confolarur:  quod  &  tu  qui  sumus 
faceidoses,fietiiubes:  cV  verum  nocflequod  va- 
riat,  etiam  maledicorum  teitimoniocomproba- 
tur.Si  cnim  latinis  excmplaribus  fldes  eft  adhibe- 
£  da,  refpondeantquibus.totenimfuntexemplaria 
penc  quot  codices .  Sin  autem  ventas  eft  quscrcn- 
dadepluribus,curnonad  Grarcamoriginereucr- 
tentes,ca  qu?  vel  a  vitiofis  interpretibus  male  cdi- 
ta,vel  a  prarfumptoribus  impericis  emendaca  per- 
uerfius, vel  a  Iibrarijs  dormitatibus  aut  addica  suc 
aut  mutaca,corrigimus?  Neque  vero ego de  vereri 
difputoTeitamento.quod  a  feptuagintafenionb. 
in  Grzecamlinguam  verfum  tertio  graduad  nos 
vlq-,  perucnit:Non  qua!ro  quid  Aquila,  quid  Sym- 
machus  (apiant,quatc  Thtodotion  inter  nouos  & 
veteresmediusincedat:  fitilla  vera  interpretatio, 
quam  apoftoli  probauerunt .  De  nouo  nuc  loquor 
tertamento,  quod  Graecumeffe  nondubiumeft, 
cxcepto  Apoftolo  Matthafo,  qui  primus  in  Iudaja 
Euangel;um  Chriiti  Hebraicis  literis  edidit :  hoc 
cerrocumin  noftrofermonedifcordat,  &  indi- 
uerios  riuulorum  tramites  ducit,  vno  de  fonte 
quazrendum  cft  .  Pra-termitto  eos  codices,quos  a 
Luciano  &  Efychionuncupatos  paucorum  homi 
num  aflerit  peruerfa  contcntio:quibus  vtique  ncc 
in  totoveten  inftrumento  poitfeptuagintainter- 
pretes  emendare  quid  licuit ,  nec  in  nouo  profuic 
emendaffe,  cum  multarum  genriu  linguis  fcriptu- 
c  ra  ante  translata  doccat  falfa  efle  qux  addita  funt. 
Igitur  ha?c  praeienspraefatiunculapolliceturqua- 
tuor  tantum  Euangelia,quoru  ordo  eft  ifte,  Mat- 
thseus ,  Marcus,  Lucas,  loannes :  codicum  Gtcxo- 
rum  emcndata  collatione,fed  &  veterum  qua:  ncc 

mul- 


II 


12. 


C  A  N  O  N 


I. 


Cinonpiimus,  inquocjuatuor, 
Matihxus  Marcus       Luc.is  Ioanncs. 


8 

ii 

ii 

n 

ii 

»4 
IJ 

•jo 

«7 

9* 

98 

98 

98 

*8 

9* 

»3? 

141 

>42 
147 

i:>6 
2<  9 
21  1 

2IO 

220 
220 

M4 

244 
274 

174 

174 
270 
280 
2«  4 

174 
204 


2 

4 
4 

4 

4 

5 

17 

»7 

i7 

10 

139 
9<S 

96 

96 
86 

9* 
96 

37 
50 
5* 

64 
82 

119 

I3J 

122 
129 

2  22 

'39 
U9 

M6 

M* 
162, 
i6y 
I6j 
165 


7 
•0 

10 

10 
10 

'3 
»7 
?4 
45 

»7 

2JO 

116 

Ii6 
116 
116 
tl6 
116 

77 
19 

21 

9? 
94 

2-J4 

238 
239 

24i 
2-51 
250 
250 
260 
206 

260 

74 
169 

26(5 
266 
266 


10 

6 
12 

14 

28 

46 
46 

4-i 

3" 
141 
120 
11 1 
40 

144 
129 

131 

109 

59 

35 
49 

74 

100 

21 

85 

88 

77 
Hi 
146 
20 

96 

9^ 

122. 

55 
63 
65 


Canonprimus,  in  quo  quatuor, 
Matthxus   Marcus   Lucas  Ioannes. 


3S4 
289 
291 

294 

29  y 

i9$ 
300 
300 
302, 
304 
306 
306 
310 
3i? 
314 
314 
J'5 
318 

JiO 

325 
3a6 
}l6 
3i8 

33' 
332 
334 

335 
3J6 

336- 

34? 
348 

349 
3)^ 


1*5 

170 
172 

'75 
176 
176 
181 
181 
183 

184 
187 
187 
191 
«94 
»95 
195 
196 

199 
200 
20  1 
205 
20S 
206 
109 
2IO 
212 
214 
2»5 
215 
22? 
227 
228 
2JI 
231 


Finis 


266 

--5 

279 

281 

282 

2R*. 

283 

28* 

*87 

289 

290 

290 

»97 

294 

291 

291 

292 

300 

302 

310 

3" 

31} 

214 

?if 

3,8 

3*1 

3*4 

317 

3i9 

3^9 

71» 

m 

y>* 

}i* 

canonis 

J7 
126 

if6 

I6l 

57 

41 

')» 

79 

160 

170 
162 

»74 
69 

172 

\(.6 

168 

'75 

176 

178 

14 

188 

»j>4 

196 

>J>7 

2CI 
J99 

1 9.d 

198 

204 

2C0 

208 

2<  V 
211 


primi. 


J3 


H 


C  A  N  O  N 


I  I. 


! 

Canon  fecundus ,  in  quo  tres , 

Canon  fecundus  inquotres, 

Matthams  Marcus       Lucas 

1 

Matthaeus        Marcus     Lucas. 

*5 

21 

31 
32 

6 

10 

IOi 

39 

15 

185 
'33 

U9 
190 

191 

191 

99    ; 

J05 

ic6 

107 

'97 

195 
il6 

121 

32 

39 

79 

* 

193 

107 

21» 

1 

5» 

4i 

5« 

«94 

108 

152 

61 
62 
6} 

13 
1  ? 

18 

4 

24 

33 

194 

«95 
198 

108 
109 
110 

219 

220 
221 

*7 

15 

2<? 

199 

III 

J73 

69 

47 

83 

201 

1  12 

222 

7i 

21 

38 

203 

I14 

270 

7* 

22 

186    * 

y 

205 

H6 

224 

7» 

22 

to6 

1*7 

232 

73 

13 

40 

20S 

Il8 

*33 

74 

7« 

79 
fio 

49 
5* 
29 

30 

85 
169 

44 

217 

219 

2ZJ 

225 

I27 
128 
130 

»34 

240 
241 

243 

245 

Sz 

82 

53 
53 

87 
1 10 

220' 

229 

»3^3 
»35 

244 
«37 

«3 

54 

88 

229 

l3S 

246 

83 
85 

54 

55 

112 
114 

242 

242 

«37 
«37 

237 
248. 

85 

55 

88 

243 

138 

249' 

*8 

4« 

,. 

148 

243 

'43 

209 

: 

88 

141 

2JI 

248 

m 

153 

92 

40 

80 

M9 

144 

2  54 

94 

86 

97 

251 

146 

'55 

94 

86 

146 

253 

148 

204 

X 

103. 

114 

116 

I 

24 

70 

41 

42 

\ 

258 

259 
264 

IJQ 

M5 

258 
256 

116 

»5 

i65 

269 

M4 

/ 

.228 

116 

15 

J77 

271- 

41    . 

2  3° 

111 

5* 

127 

278 

160 

263 

122 

33 

129 

281 

16} 

268 

123 

34 

J47 

18$ 

\66 

265 

130 

35 

82 

285 

\66 

267 

131 

3* 

7* 

296 

"77 

280 

135 

3» 

78 

296 

«77 

284        1 

»37 

44 

167 

301 

182 

l%6 

143 

57 

9°     . 

308 

189 

305 

«44 

59 

12 

312 

193 

299 

«49 

66 

43 

316 

197 

293 

149 

66 

53 

317 

198 

295 

«53 

69 

63 

322 

21)2 

309 

16+ 

79 

144 

338 

218 

322 

168 

83 

95 

339 

219 

325 

168 

83 

206' 

340 

220 

l*-7 

170 

85 

96 

342 

212 

)*-5 

»7* 

87 

98 

\ 

344 

224 

328 

174 

91 

99 

346 

225 

33o 

> 

176 

93 

IOI 

353 

232 

337 

«7<J 

95 

102 

354 

2H 

337 

178 

95 

217 

| 

finis 

canonis 

fecundi. 

1 

Ton 

M* 

a    < 

f 

J 


\6 


o 


ANON    III. 


IIII. 


Cnnon  tcrtius ,  in  quo  trcs , 

Canon  quartus  inquotrcs, 

Matthjcus  Lucas     loanncs. 

Matthxus       Marcus   Ioannes. 

I 

14 

t 

I, 

s 

26 

I 

»4 

3 

>«7 

2(J 

91 

I 

»4 

5 

"7 

26 

65 

/ 

6 

1 

'50 

67 

S* 

7 

6 

M 

itfi 

77 

-3 

59 

«} 

116 

1 

iiji 

77 

53 

«54 

6% 

37 

204 

«15 

91 

90 

5« 

11S 

104 

'IS 

*35 

90 

58 

»59 

116 

i»5 

11« 

97 

III 

105 

216 

•*5 

'33 

iii 

119 

JV 

116 

J25 

'57 

iii 

119 

-.48 

116 

I2J 

150 

111 

119 

114 

*77 

M9 

98 

112 

IIB 

44 

279 

161 

7A 

III 

119 

8 

'  1 

179 

1^1 

121 

112 

119 

61 

287 

ic<8 

IJ2 

112, 

119 

76 

29? 

x74 

IO7 

112 

l'9 

87 

297 

178 

70 

1  ii 

Iip 

90 

299 

180 

JOJ 

112 

119 

JJ4 

307 

188 

I64 

113 

119 

141 

321 

201 

I8O 

146 

9i 

4? 

321 

201 

203 

192 
183 

Fmis 

canoms 

tercij . 

U9 
3*9 

207 

207 

I»5 

.87 

33J 

211 

IO3 

- 

1 

Finis 

canonis 

quarci . 

': 

1 

!      1      :  i 

' 

< 

1 

1 

• 

. 

1 

— — 1 

. 

l7 


CANON    V. 


VI. 


18 


Canon  V.  inquoduo 
Mattharus  Lucas. 


Canon  V.  in  cjuo  duo, 
Mattheeus     Lucas. 


CanonVI.  inquoduo, 
Mattharus     Marcus. 


3 
10 

12 

\6 
»t 

2.6 

28 

3° 
34 
}6 

38 
40 

4» 

4? 

4<5 

47 
48 

4? 
51 
53 
54 
55 
S7 
58 
60 

«1 

*5 

66 
6% 

78 
84 
85 

9} 
95 
96 
96 

102 
104 
IOJ 
107 
I08 
IIO 
119 
»>$ 


2 

8 
1 1 

16 

4^ 
47 
48 

49 
194 

162 

5* 

5« 

$5 
n? 

»53 
»#4 

191 
ijo 

59 

I2J 

54 

170 

61 

60 

'71 

«4 

l7i 

66 

Io? 

I08 

III 

I09 

»4$ 
160 
182 

1*4 
69 

71 

•95 

73 

i»f 

118 

1 2.6 
61 


127 
128 

\2-9 

t?2 
«34 

i?8 
156 
M8 
162 
«7V 
182 
182 
i8j 
187 
197 

213 
221 
228 
23  i 

2jl 
2J2 

*34 

2j5 

237 
258 
24O 
24 1 

M5 
25S 

257 
261 

262 

265 
z6o 

267 
270 
27» 


128 
132 
130 
81 

ItO 

i<S 

57 

2  2«? 
261 
20O 

l37 
189 

198 

199 
272 

H5 
181 

»3? 

179 

»»J 

142 

i}6 

135 
138 
140 
141 
'75 

lOt 
20j  . 

207 
212 

158 
229 
23I 

Finis. 


9 

17 
20 

22 
44 

77 
100 

199 

145 
148 
152 

154 

»57 

«59 
160 

16$ 
I6-J 
169 

173 
180 

189 
202 

214 
215 

224 
246 

247 
2JO 

252 

2  54 
260 
263 

275 
282 

276 

288  . 

290 
292 

2?g 

305 
309 

3" 
330 

337 
341 
347 
35° 


3 

7 

9 

II 

iz6 

61 

98 

45 
60 

^5 
68 

7i 
71 

73 

7i 
78 
80 

84 
89 
100 
103 

113 
120 
124 

140 
142 
145 
147 
149 

IJ2 

»53 

»57 
164 
167 
169 
171 

»73 

179 

185 
190 
192  - 

208 
217 

221 
226" 
229 

Finis. 


. 


19 


CANON  VII. 


VIII. 


IX. 


_ 


Canon  V 1 1.  in  quoduo, 
Matthxus  Ioanncs. 


Canon  VIII  in  quo  duo, 
Lucas      Marcus. 


CanonlX.  inquoduo, 
Lucas.       Ioanncs. 


20 


19 
•9 
•9 

IIO 

'8$ 

207 


83 
19 

»4 
Si 

IOI 


Finis. 


1J 

12 

*? 

H 

»7 

\6 

27 

28 

28 

17 

84 

48 

8o 

f« 

9» 

01 

IOO 

75 

IOj 

*7 

*47 

u<s 

277 

215 

33T 

230 

340 

134 

Finis , 


3° 

3° 

261 

262 

174 

174 

^74 

3<>j 

305 
3°? 
307 
307 
307 
312 
511 

31* 

340 

34i 
34t 

34* 
342 


219 

222 

Hfv 

114 
227 

229 

2U 

i8t 
186 
190 

I  ■■! 

186 

19  ) 

185 

190 

18* 

213 

217 

221 
22} 

i2J 


Faiis. 


21 


22 


C  A  N  O  N 


X. 


Canon  decimus  ,in  quo  finguli  proprie  fcripferunr. 
Mattharus  Matth.     Marcus       Lucas  Lucas       Ioannes       loannes 


2 

4 
6 

I? 
*4 
27 
*9 
33 
35 
37 
39 
4* 
45 
5* 
5* 
7S 
8i 
89 
9i 
99 
lot 

106 
109 
i>3 

»•5 

118 
124 
1:6 
136 
140 

«5» 

*>5 
167 

171 

»77 
181, 

<?4 
18S 
is8 
191 


196 
700 
210 
xiz 
118 
»22 
127 
230 

23S 

229 
245 
268 

273 
283 
303 
319 
314 
317 
345 
35' 
355 

Finis. 


19 
Jl 

4* 

4* 
*S 

62 

70 

74 
81 

88 
90 
9* 
94 
101 

104 
123? 

1» 
186 
213 

*3  5 

Fmis. 


1 

3 
5 
9 
iS 

20 

22 
29 
31 

5° 
51 
67 
68 

7* 

75 

io4 

106 

,io7 

u3 

ii7 
122 

114 
131 
H3 
149 
15« 
154 

163 
164 
166 

'74 
17* 

178 

ji>o 

J*3 
188 
190 
191 

196 

201 

203 

208 

210 


214 

223 
22J 

227 

236 

2J2 

259 
264 

27* 

273 

276 

278 

288 
296 
298 
301 
304 
306 
308 

3i6 

320 

326 

33' 
334 
3}9 
345 

Finis. 


4 
7 
9 
1 1 

13 
J6 

18 
21 

24 

27 
29 

31 
33 
3* 
39 
4i 
45 
45 
50 

51 
54 
56 

58 
60 
62 

64 
66 
68 

71 
73 
7$ 
78 
80 


8r 
84 
86 

89 

92 

94 

97 

99 

102 

104 

106 

ic8 

110 

112 

115 

Ji7 
119 

12.3 

12.5 

127 

150 
III 
134 

13* 
138 
140 
'43 
MS 
147 
H9 

153 
155 


loannes. 


»57 
159 
i6j 

i*5 

167 
169 
171 
173 
177 
179 
>8i 
189 
191 
193 

»95 

200 

201 
205 

207 

2JO 
212 
2I4 
216 
2l8 
220 
224 
2l6 
22S 
230 
2j* 

Finis. 


23 


6 

A 


INCTPIT     PROLOG 

Sanfri  H!eronym^a^  Eufcbium. 


24 

V  s    D 


Lurcs  fuiflc  qui    Euangelia 

fcripferunt ,  &  Lucas  Euan- 

eclilta  tcihuur  dicens.  quo- 

niam  quidem  mulii   cona- 

ti  funt  ordiuare  narratione 

rcn  m ,  qoaejnnobis  com- 

plrrarfunr,  iicurtradidcrunc 

nobis  qui  abinmo  ipfi  videinm  lcrmoncm  ,  6c 

rninifti.aueruntci :  &pcricuerantia  vfqucad  pra> 

ienstftnpus  mouimentadcclaranr,  qucadiueiiis 

auctonbuscditadiucrfarum  herefum  futrerprin- 

cipia,  vtcitiPudiuxtayEgypcios  &  Thomam  & 

Matthiarn&bartholomeum  ;  duodecim  quoque 

Apoitolorum,  &  Bafilidis  atque  Apellisac  rcli- 

quorum  quoscnumerare  longiilimum  eit  :  cum 

hoc  tantum  in  prarlcnti3rum  neceiTe  fit  dicere, 

cxtitilfe  quofdam  qui  fine  fpiritu  &gratia  Dci 

conati  fiint  magis  ordinaienarruiduem ,  quam 

hiftoria:  tcxcrc  vcritatem.  Quibus iure potcit  illud 

Zzcc.ii.9.  prophcticu  coaptari:Ve.quipropherabantde cor- 

dciuo.quianibulantproipiritum  fuu.quidicunt: 

Ha?cdicirdominus,&dominusnon  miliceos.  De 

quibus&Saluatorm  Euangeholohanisloquitur: 

T  L     ,   Omnes  qui  ante  me  venerunt,  fures  fuerunt  &  la- 

b  trones.Qinvenerunr,no  qui  miliiiunt.  Ipieenim 

ait:Vcnicbant  &  ego  no  mittebam  eos.  Inuenien- 

tibus  prarfumptio  tcmeritatis,  in  miffis  obfcquium 

Cjm.i.  feruitutiseft.  Ecclefiaautem  qua?dominivoce  fu- 

pra  petram  fundata  eft,quam  introduxit  rex  in  cu- 

biculum  fuum,  &  ad  quam  per  foramen  defcefio- 

nisocculta:  milit  manum  fuam,  fimilisdamula: 

hinnuloqueccruorum  ,quatuor  fluminaparadifi 

initar  crudas  quatuor  &  angulos  &  anulos  habct : 

pcr  quos  quaiiarcam  teltamenti  &cufios  legis 

dominiliznisimmobilibus  vehitur.  Primus  om- 

nium  Maittmiseftpublicanus,  cognomenro  Le- 

q  ui ,  qui  huangelium  in  Iudara  Htbrao  iermone 

cdidit.obcotum  vclmaximccaufam,quiinlcfuni 

crcdiderant  cx  Iuda?is:&  nequaquam  legis  vmbra 

fucccdetc  Euangehjveritateferuabanr  Seciidus, 

Marcus  ir.tcrpresapoftoh  Petri,  &  Alexandrina? 

ccclcfi?,primuscpiicopus,  qui  dominum  quidem 

Saluatoiem  ipfe  non  vidit  ,  fed  ea  qua?audietat 

magiitrum  pr9dicantem,iuxtafidem  magisgefto- 

rumnarrauitquamordinem.Tcrtius  Lucasmedi- 

cus ,  natione  Syrus  Antiochenfis  ,  cuius  laus  in 

».Cor.8.d-  Euangclio,  qui&ipiedifcipulusapoitoli  Pauliin 

Achia?  Bccotiarquc  partibus  volumcn  condidit, 

quardam  altius  rcpeccns,  &  vc  ipfe  m  procemio 

conHtttur,audica  mngisquam  viiadcfcnbens.  Vl- 

timus ,  loinnncs  apoltolus  &  Euangclilta ,  quem 

._  Iciusplurimum  amauit,qui  iuperpcdtusdomini 

rccumbcns  puniiuna  doctrinarum  i.ucncapoca- 

uit, 


»i.f. 

loh.ij.e. 


uir,  &quifolusdecrucemeruir  audire:  Ecccma- 
tcrtua.  IscumciTttin  Afia,  &iam  tunchxrctico- 
rumfcmmapulluiarenr.  Chcrinthi  &Hcbionis, 
&  ccttroiii  eui  negatChriftum  in  carne  veniile , 
quos  &  ipie  in epiiroia  iua  Aifrichriftos  vocat ,  &  »iob.b. 
apoftolus  paulusfrcquenterpercutit,  coa&us  ab 
omnibuspenetunc  Afiarepifcopis,  &  multarum 
cccltiiarum  Ic^arionihus  dc  diuinirate  Saluatoris 
altius  ft  nbcrc:&  ad  ipfum  (  vt  ira  dicam )  Dei  ver- 
bum  non  tam  audaci  quam  foclici  temerkate  pro- 
rumpere  ,  vr  ecclcliaftica  narrat  hiftt.ria,  cuma 
fratnbus  co-rcretur  vt  icriberet ,  ira  fa<5turfi  fe  re- 
fpondiile ,  fi  indidlo  ieiunio  in  commune  omnes 
Deumdcprecaientur     Quo  expleto  reuclatione 
faruratus ,  in  illud  procemium  e  ca?lo  vco:ens  cru- 
Crauitjn  principio  erat  verbuui  &  verbu  crar  apud  foh  .  a 
Deum,&:  Dcuseratverbum,hoccratinpriucipio  E^h.i.b. 
apud  Deum.  hcc  igitur  quatuor  Euangtiia  mulco 
anteprcdidta.  Ezechielisquoquevolumc  probar, 
inquoprimavifioitacontexitur .  Et  in  medio  fi- 
milicudo  quacuor  animalium  &.  vulrus  corum . 
Facieshominis,&faciesleonis,  &faciesvituh  ,& 
facics  aquilse.  prima  hominis  facies,  Matrharum 
fignificat  ,  qui  quafi  dchomine  exoriusefl;  fcri- 
bere.  Libergenerationis  IefuChnftifihj  Dauid, 
filii  Abraham .  Secunda  Marcu,  in  quo  vox  Iconis 
inei-emjorugientisauditur.  Vox  clamantis  in  de- 
fcrto,  parateviam  domini ,  ndas  facit  femitas 
eius.Tertia  vituli,qua;  Euangeliltam  Lucam  a  Za- 
charia  facerdote  fumpfiile  initium  prarfigurat.  E 
Quarta  Iohanncm    Luangeliibm  ,  qui  aifum- 

ptis  pennis  aquilavSi  ad  alriora  fe/tinans,de  vei  bo 
Deidifputar.  Ca?teraquarft^uunrurincundefen- 
fum  proficiunt-Crura  ioru  rccia  &pennati  pedcs,  fcMekl* 
&quocunquefj^iritusibar,ibant,  & non rcuerte- 
bantur.  Etdorfatorumplenaocuhs,&fcintii!a;  ac 
lampades  in  medio difrurrentes.cx:  roca  in  rota ,  & 
iniingulisquatuorfacies.  Vnde  &  Apoc  Iohan.  APoc-4-a* 
poftexpolitione  14.  feniorumquircnentescicha- 
ras  &  phiales  adorant  Agnum  Dci, introducit  fu'- 
gura  atque  tonittua  ,  &  7;fpirirus  decurrentes ,  & 
mare  vitreum ,  &  4-animalia  plena  oculis ,  dicens. 
Animal  primum  iimileleoni,  Sc  lecundum  fiini- 
le  vitulo,  &  tertium  fimile  homini ,  &  quartum 
fimileaquila;  volanti.  Et  poftpaululum.  Plena 
( inquit)  erant  oculis  ,  &requiem  non  habebant 
dicacno&edicentia.  San6tus,iandrus,  fandius, 
Dominus  Deus  omnipotens,  qui  erat,  &  qui  eit  & 
qui  ver.turus  eit  .  Quibus  cundis  pcrfpicue 
oitenditur,  4.  debere  tantum  Luangclia  fuicipi, 
&  omnes  apocryphorum  ncnias,  mortinsma- 
gis  harreiicis  quani  cctltfiafhcis  viuis  cancndas .  p 

lNCI^ 


A 


2y 

I  N  C  I 


A: 


rgiimentum. 

MT     ARGVmeNTvM     SANCTI 
nymi  in  Euangelmm  fecundum  Mattharum . 
Attharus  i    I 


2  6 


H  I  e  R  O- 


D 


PritJS  g'  nea- 
logiam  Chri- 
fti   defcribic  ,  diffin- 
guens  eam    per  ties' 
tclTeradecades  ,  poft 
ait  denutritun  S.l  ia- 
toris  ,  &  de  adtretuu 
Magorii  in  Beihlcem, 
&:deocciiionc  paniu- 
lorum  ,  demdcdeba- 
ptifmo  Chrifii,  &:  ieiu- 
B  nio   quadr.-ginta    d:c- 
rum  ,  &  de  cencacione 
triplici .  Poffea  de  do- 
ehrin.1  cius,  fcilicet  de 
fcf monc  habito  in  rho 
ce,dcinde  gefta,  &  mi- 
raculaChrniievponit. 
Tandem  de  palhor.c 
rcfurfeclidne,  6c  ;tkn\ 
fione  agic.  Huic  aurem 
libro  Hicron.prologii 
prxmituc  in  quo  oftcn 
G 


ex  udaja 
ficut    in 
ordine 
primus 
ponirur, 
ir.i  Elianr 
gelium  iri  Iudea  pri  mus  fcri 
pficcuius  vocatio  ad  domi- 
numcx  publicanis  actibus 

i     IdeCt  D.niid,&  Abrh.im 

fnit,duo  in  gcneranoc  Chri  4 

A"r.  iitc.f. 

ftiprincipiaprejumes.vnius  5 

Fuir. 

cui9primacircucifioicarne 

a    Sclicet  D.ihuI.    b     Doiinni,!ciln:et 
c    Smle  reproba'  ». 

alterius  cui'  iccu.lu  cor  elec-  > 
(Sliofuit.bxvtrifqjenimpa-  7 


liuiiio. 


(|nod  dicta 

idxa 


ublian 


115 


NICOLAV   S    DE    LYRA. 

■inprimum  Prologum  fupcr  Ma:thxi  Euaiigeliiim. 

Atch.eus.7/it  e-H pi\mus  prakgui  b<  .itt  Hu  rt  nymi/jui 
prapootfyr Euangclio  Mattbx, ,  i^i  ..tUem  prologHs 
diuidtur  in  quatuof  partts  f  Inprimap  irie  defciibnur 
EntrigcLislx  ftatits,f::rundo  ltnbe-di  modtts,  bi .  DllO 
in  g<*nerari'>nc  Chrifti  .  ierti>  bmm  \EnangeLii  ptateriaprin- 
cipatisjbi  Quaruai  omninm  rerum.Ef  q«atto  ptthtas  bwja  ope- 
ris,<h  .Inquo  Euangelio  vcilc  eft./n  primaparu  defir,buur  Euan 
gcl.fta  ex  nominc,c-.m  dhiiitr.  < 

\  Macthaeus. qui interprctatur  ,iatns  ,qnia inter alos  Enagclislas 
primo  datus  ejl  a  Deo  adfcribcniu  Eua^cLu  ad  njl.iui.tote  omnium 
JideLium.Sccnndo,defcribitnr  c.x  na-ione  &  patru,cum  d/citttr. 
2  Ex  ]ud£A.quinatio>iefuitL.dxi<<,&  deludxa  natus.  i^u/t  qui- 
dem  ludxapnmoditla  eft  terra  Cbanaan,  quiapcjt  d{luuium  i<,:bi  ba- 
bitauernntfiL.i  Cbam ,  qt<tbus  expulfisperfilitis  Ifrati  ten.ptjre  lofne, 
nominatacfiludtta  a  tribu  luds:,qtt£  er.it  piim ipatts,&  rrgia,  TtrtiO 
defcribimr  quantum  ad  ordinem  ;ntcr  Euangt  l:Jla<,cum  dtci.ttr. 
1  Sicucin  ordine  primus  p-mitur.  1 1  ordinc  jcilicct  Ettangtli' 
ftarumjtain  htdsaptim<< <  fcupjit  Ena«g'lium  .  ii^art«,dtfcribitttr 
quantnm  ad  (latum  prttccd  ntem  tius  conttfrfionem  ad  Cbrijlum.  i^uia 
autemeratTublicanus,ideU,cinam  baknf,dt pitblicis  aclibus .  Erant 
tnim  tunc  ludti  tributarit  Romanomm,  &  ULt  qui  t<>\iigcbanttribu- 
tum  l\omanis  mit(endum,dicebantur pnhlicani .  buiujmodi  communi- 
terfunt  campfores ,  &  pccuiarum  uumeratores. Et  qnia  taLia  negocia 
vix  attt  nunquam  ftne  peccato  cxerceripoffnnt,  vt  dic:t  beatus  G<  ego' 
rut ,  ideo  in  boc  patctgratia  diuina  qttx  ex  talibus  reuocauh  Mattbx- 
umadliatHmapoftolicum  & boc eft quod duic.Ctuus  rot-tio  ,  #t. 
Sequitur. 

4  Duo  in  generatione.  Hic  tangittir  modus  fcttbedi  qttem  tenuit 
EuangeLtfia  Matibxusin  defcriptione genealogi*  Cbnjii  ,  aquain- 
cipitfuum  Euangelium  .  Eiprimo  tanguur  modus  fcribendi  quantum 
ad  raditcm  genealogitn  Cbrijli ,  q<tia  ponit  duospatrcs,viJe(icrt  Datiid 
<&  Abrabam  quaji  radicemgcneaLogis.  btitusjicut  patet  in  pnncipio 
Euangelii,cum  dicit .  Libcr  «eneration;s,<&-c.l\atio  antem  buius  afji~ 
gnatur  ,  quia  ^ibrahamfuit privtus  qui  fidem  vnitts  Dei  publicc  con- 
feffus  esl,t&  in  ftgnum bfins primo circunci/ionem  accepit ,qum  fuit 
ftgnttm  diflitigutvs  fideies  ab  inftdelibus  .  Dauid  autcm  fuit  pnn.us 
rexeLetlus  a  domino  fecwtdum  voluntatem  domini  ad  fidelem  po- 
pulum regtndum  ,  fccundum quod dicitur.i.Hcg.il.c.Quxfciut  do 
minus  virumiuxtacor  fuum  ,&c.  SauLautem  iicei  privno  fucrit 
tLcclus a domino  ,  hcctamen non  fuit  fecundnm cor  uot<iini,f  dfecttn- 
dum  exatltoncm popult.propter  quoddixit  drminus  SamueLi  .1.  t\rg. 
%.b.*Audiui  •votem  popuii  petentis  regcm  ,  fcilicct  fuper  fe .  Sequitnr. 
7{on  <nim abiecermt  tejcdme, neregnum fupcreos,  &  bcc cfiauod 
duit  Hteron.Duo  in  gencratione  Chrifii  principia  prafuiriens 
ld  tft  antcfumens  duus  homincs  ,vidciicet  Abraham^  Dauid,  quaft 
principia,&  radtces geneaLt>gi*.Chrii1i.  Sequxtur. 
j  Vniuscuiuicircuncifio.  \deft,<pfius ^ibrab&quipnmo acce- 
fit  circw>cfiontm,vi  dittura  tfl. 

6  AltCDUSCUiuS  fecundum  cor  c]c&io.idcfl,>'pfiu<.  Dauid ,  qui 
lleG  ■<.'  mt  rud  rex  a  d-mino  >-r  ditlum  efl. 

7  Ex  V  cnique  enim patnbus  Chfs*/a  boc  reddhnr  caufa  prt- 


dit,vbi.  Euangclium 
fcripferjc,  &  dc  qmm 


8  tnb.Chri{his.Sicc);quatcr-  irn(j !fl;,ttiad  qinmd  . 
dcnario  nutfotr  irormitefr  gnum  ficaffumpc.isde 

Gcneistionisj'.      »   i.ib.Ai.i  ii  ■,;"    cjinbus'  v?C  quo  orduic    ' 

9  pofito  principiu  a  credcdi'  in  hoc  Iiuangclio  aa- 

.i    Ali-ui.i.     Li    Ditiid-  ttcc. 

fide^in  eleCtionisrepuspor      Dlv}  '"   ^ntrationi 

riges3  oc  c  xcicctione  vicj,  in  prx.m!:iens  Abrahaht 

traimigrationis  dicm   diri-  ivDiiiidingencjario 

11  ces :  atq;  a  trafmi^rationi?  neChnffi;qu'.bni  fada 
\.      r  /^i      ;-i  .       fftvel  hictx  fnnt  pro- 

dicvlquc  in  Climtum  de-  mifupncs.  E 

Teifiiiuan»- 

12.  finien*,  dccurfam  aducntus  domini  oftendit 

generationem  ,  vt  numero  iatisfaciens  ,  &: 

Ij  tempori ,  &  fequid  cffct  ofiendeict ,    &  Dci 

Mifericorditcr  iftmu. 

,  5  in  fe opus  monitrans ,  ctiam  in  his quorum  ge- 
i<5  nus  pofuit   ,   Chrifti  opcra^tiVa   principio ' 
'     teitimoniom  non  negaret  .  Q.uarum  rcrurn 


prxdicli.qA.propter boc .Abraham  ,  &  Dauli portUntttr ptinetpnttt 


vitcr 


radixgcneaLogix  Cbriili ,  'qut.t  Cbr:  ftits naji i  icbcbal  tx  p,: t narcbis 
Cy~  rrgtbtts  tanqu.tm  eis  promijfds. 

8  Sicque  quarerdenario .  Hk  tangk  modum  ft  >H>e.-idi  gene.ifo- 
giam  Chrjti  qkahtumaddtd:t£lionem  ex  pridtiiis  iutibus  patrVoHt 
Jcn  pri>icipiis,ituia  Etiangetifta  po:tit  tret  q-iaterdcnas.  Vna  fuit  m  tc- 
pore  in  quo  poptdut  cflgubtrnatusper  ikdices.Setuuia  in  ttvtpore  nno 
guftetnatHsefiper  rcgs  .  Et  tert-ia  in  tcmpbre  quo  gubern.rta  eflptr 
s.uerdotcs,&  hoc  eji  quod  dicit .  Sicque  qnaccrderiarJc&c./frf  tfi 
in  tctnporibus  quibus  trifprmittr  guberiatus  eft popultts.SequitiA . 

9  Pnncipiurh  a  credcadi  infide  ia  elcccionjs  rerhpus  par 
i  igcns.  fui  i  prima  quaterdena  incipit  ab  .Abraba-n./.j:q  p  r;rr. «;  fidtm 
vnius  Dei publicc couf-Jfus  efl,&tcrminaturin  Dauid  ,  q<-i  primtit 
t!eSus  efl  in  regem  ,i  domino,vt  dilliim  efl. 

i o  Ec  ex  eleccionc  vfque  ih  cranfmigrationis.^/M/dr/^i  .•  qua 
terdena  incipit  a  D,tuid  cxcLuJiuc,  &  termi<i,::u<  h  IefbniafitTo  ilfix 
m  tr#nftnig*ationc  EabyLriis. Scqnitur . 

1 1  A cranfmigrauonis  dic.yia  teriia  q-uitsrdena incipit  a  :ranf- 
rnigratione  Babyionis  &  tcrtrin.vi.r  in  Cbrifium. 

12  Deciufrm.  Decurjatti  tHf.it,  quia  defribv  genealv^ium  Clmili 
dcfcrndendOfLucas  aittcm  econtrario  afcendetido.Scijuitur. 

(3  Et  nuniero  facisfacicns  oc  zcmpovi.q.d.in  boc 'qiiidfic  dcfcri- 
pftcgf:neal'giarti  pertres  quaterdenas,J.it,s  ficit  nunJro  ,  quia  pcftiit 
numeros  conuenicntcs  myiierit,  Chrifti,  quia per  qu.-ttt  rdt  uam  qv.x  1 0- 
ponitur  tx  quatuor  &  dccem,figmfitaiur  kx  Cbrijii  qux  decurtit  p::r 
quatttor  EttangcLia  ,  &  lex  Mbyfi  ,  qum  decutrit  pet  dScem  ItgU 
prxccpl  t .  Tcr  tertuirium  verojignificatitr mjfitrium  Tritiitatis  quhd 
fuit tradnum  in  vtraque  legcfcd  in  noua  lege  magis  cxnltcitc  .  &  Jfc 
patel  qualiter  Euangclifiajaiisficit  numero .  Satisftcit  etiaiti  t;n,- 
pori,quiaper  t<  es  quaterdenas  defcripjit  tresgeuerationis  Uliuspopu- 
li  in  diuerfts  temporibns.Sequitur. 

1 4  Ec  fe  quid  ciTct.q.d.  in  fc  ribcndo  Euanglium  Cfinfii  hfah  hnts 
csltrtdi:  fiatiim  fuum,  quia  ibdem  defcripfit  vocationem  Jitam  ex  pu- 
Wcis  atltbus  ad  flatuni  apoftolicum. 

15  Er.  Dci  in  fe  opus .  quia  in  boc  oilendit  operationem  De;  vocatis 
ipftm  perjuam  mifericordiam. 

16  E  Ciam  his. Hoc  efl  ditlnm  quod fimiliter  in  ^ibrabam ,  &  Dauid 
qui  etctli  funt  a  Deo  ab  antiquo,vnus  ad fidcm ,,dtcr ad  ngaum  Dc 
cpcrationem  oflendit .  Conitrue  trgo  fic  literam.Euam  n,'n  nrgattt. 
Minusdkit  &  plusfignij)cat,id  efl,co  cedcntfcu  deelararet.Teftimo 
nium  Cbrifli  opcrantis,fcdicet  per  gratiam.A  princhi»,',!  efl.ab  anri- 
quo.In  bis  qucrttm  genus pofitit  Cl>rifti,id  eft,defctibendogenealo<iiam 
Clmfli.&  bocfuit  in  Dauid  &  oibrabam  .  qttos  pojuit  radices  gcne- 
alogix  Cbrifii. 

iTQuarum  rcrum.fn  bac  partc  iiier.cficndtt  mtentionemprincipi- 
patcxn  Ena^eLillx  Matth.feu  fitbictlum  fui  Euarigtlu ,  quia  9tncaLo- 
giam  ordinatcab  jlbrabam  vfcjucad  Chriflttrtt  defctifjit^t  ottcndc- 
ret  quod  ipfe  Chriflus  cft  vcrus  bomo,&  vctus  Dcus,</m  feciehdum  Iju- 
manitatem  natus  efl  de  mnlierr  ^p.JJla  in  cruce  ,  *bi  omnium  peccat 
noflra dcleiiit,&refur<Jcns  a  mortuis  nosper  adoptiontm  in  fiiios  rc<:c 

ncrauit,&boceflqmddicit.Quarumrtrimomnium,&c.ingcncaio. 
giafcittcct  Cljrifti  defaiptarum. 

Tcmpus 


*7 


P 


iologus, 


28 


faUn 


&  omniam  rempus,  orcjo,  numerus.difpofitio,  ' 
vc!  ratio  ,  quod  fidci  neceiTarium  eft  ,  Dcus  zf 
Cbri/luscrt  t  qui  fa#uscftcx  mulicrc  ,  fjcflus  .* 
fublcgc  ,  nntuscx  vjrginc,pafl';isin  camc,  o-  s 
ronia  iq  cruce  fixit  ,  vr  triuniphanij  eaink-  7 
roetipk»  rcfurgcnsin  CQfpore  ,  cVpjtris  no-  # 
meninparribusfiho  ,  (k  fi!:j  nomcn  parri  re-  'f  ( 
(htue>  in  filiis,  finc  prjncipio,fmc  finc ,  oflen-  1 1 
frnnm.  f3cnsfe  vrum  cum  parrcclfc  ,  guia  t  vnuscft.  ,a 
In  quo    Lujnceho  Y'ilc  t(l   dcfidcr.ir.nbus  ,4 

Duirn.       1  j 

?     7*'JMf*f.quiait>i  triatcmppradcfcribuniur}\t  yiliim«0. 
1     Orj,«,quiaoidniatctcmpora)&  pjifoi.e  indiuaiistcmpori- 
bus  defcnbuntur. 

3  7\(Mwifi/ii.cjuia  fub  ccrto  numero,idcft  irt  tribus  quatcrdcms 
compreheduntur. 

4  Difpofitio  vilratio  quia  rationabiltcr  difponw  tur. 

P  5  £>uod  fidri  nrctjjirium  eii.Yioc  cft  d;ctum.ad  Iicm  onmiaprar* 
d;cla  lic  funt  ordinate  defcr  pta,  vt  cflcnd^turqnod  Chriftus  cll 
clt  ucms  homo.vpde  fubditujr; 

6     X(#«i<?/ji7/irey?.quiaoneralegi$ivo!uitobfcruarc.  Hocautcm 
accipnur  de  epiflola  ad  G al.4. 

j  Tu/fut  in  carne  ,  omnia  in  cructfixk  .t.omnia  peccata  noflra  ir» 
crucedeftruxir.Et  accipiturhoc  dc  ep;A.i!.i  ad  CVi.2  yb'  clicitur 
fic.Delcns  quod  aducrfum  rios  cfai  chiiographutn  decrcti.i.ob- 
Jtgitioncmad  pjnam^iixrnijfedilludtulit  dc  medio  nffigcns  i|- 
lu.i  cruct.Ereft  loquuttomctaphorica  adiimihtudinern  lllius  cjui 
tlcflruit  aliquam  cbarram  vclobhgationcm  ,  quia  perfbrat  eam 
yel  corrumpit  .  fif  Chriftusper  patlioncm  ftiatn  iliud  dccicturn 
quo  crjmus  obl  gati  gchcnnx,deftruxtt.Scquitur. 

8  t-'t  triuwpbaus m jttnetipfo  .id  eft ,  dcuincem  mcorpor?prp- 
prio. 

9  flejnrvens  in  c~tpore .  Ad  euidentiam  huins  litcrxconfideran- 
dum,'quod  pater  &  fihuscorrclatiucuicuntur.rclatitia  aute  poli- 
ta  fe  ponunt ,  Scpercmpta  fe  perimunt.igiturquia  ludxinoluc- 
runt  recipcrc  Chfm,  Abrjhje  &  cxtens  patribus  promilTuro,ideo 
delicruntcffe  filii  Abralix,idcftimiiatores  iplius  perndern;  & 

rj  pcrconfequens  Abraham   &  cxteri  patrcs  defierunt  elfrpatrcs 
eorum.  Gentiles  autem  cconucrf»  ad  prxi-iita  tionem  Apoftolo- 
rum  rcccpcrunt  fidem  Chrifti  ,  &  idco  in  loco  Iudxorum  a  fidc 
Abrahx  recedentiuft&i  funtfilii  Abrahx,&  ficpatern/tasqnx 
delicrat  effcin  Abralia  &  ceterispatribus,rcftitutj}cftper  filia- 
tioncm  gentium  ,  quifacli  funtimitatoreseorumpcr  fidem .  Et 
econtrano  libt  filiatio  reftituta  cft  iplis  crcdcntibus,reflituta  prt* 
dic"ta  patcrmtate.quia  hxc  efl  patura  correlatiuorum  ,  vt  diCtum 
efl.Er  hoc  eft  quod  dicit  Hicron  .  Rcf  urgcns  in  corpore ,  fcihcet 
Chnftus,&  przcipiens  pracdicarc  baptifmum  pepi{crttix  in  om- 
ncs  gentcs  faOus  cft  rcftnucns. 
10  tt  patris nomcn in  pat>ibns.Cci\icet  antiquis. 
ji    f:/;o.hoceftadhonoremfilii,quia  hocceditadhonoreChfi. 
j  1  Etfilii  nomen  reftituens  infiliis ,  id  cit,  in  gcntibus  fidem  rcci- 
pientibus.. 

1 3  Tatri. hoc  eft  ad  honorcm  patris  acterni. 

14  Sine prtncipio}(ine  jint\.  quiaChriftus  fccundum  diuinitatem, 
ruanctinxternum. 

1 5  Ofrendent  vnum  Deum  fc  elTe  cum  patre.peropera,fcilicet 
diuimtatis.quxegir.  quia  propria operatio  vniufcuiufquerei, 
oftcndit  naturam  cius.. 

i<  Quia 


16 


Allofirlc*, 


c    Mnra':,. 


IO 
2< 


*    H;il3rl*|ii. 

17  Dcum  fic  prima  vel  mtfdia  v.cl  perfccla  co- 
»8  j^noiccrc  ,  vt  Yocarioncm  apofto{i  ,  &opus 
^uangclii  ,  cSc  diltclit  1 1  m  Dei  incarncna. 
kcntispcr  vniuerfa  legcntcs  intclligant  ,  at- 
;  qucitj  in  coinquo  apprchcnfi  fiint&apprc- 
i^  hcnderccxpctunt ,  rccognolcaqr.Kobiscnim 
*}  hoc  jn  (tudioargnmenrifiiic,  cx  fine  fjdla;  rci 
^7  tradercccoperaiitibDci  intclligcndamdiligcn 
=8  tcr  t  eiTc  diibofitiQncm  quarrcntibus  no  taccre. 

29  LX- 

_i° 

\6  Q*ia  9»p  f//.ifJci't>Di,us,quicftpjtercx:filius>  quianorj  funt 
duo  dij,fcd  vnus  cieus. 

1  7  ln  quo  CM*n%el'9  •  H.xccfl  qu.irta  pprr.  huiu?  prologi,  in  qqi 
pllcnditur  vtilitas  huius  Euangelii  Matthxi.ck  pnnioofleiiduur 
jit.i  vtilitasin  gciicrali  ttfpcOu  oroniurnfidcliuin:  fccuhdo  \  pro 
ntrehditur  in  (pcciali,qu.imum  ad  bcatum  Hieronvm.  ibi,Nobis 
enimin  hoc  ,  &c.lnprima  ctgo  parre  ollcnditur  vtilitas  ti"in- 
tum  ad  quatupr  ,  qu'ai!li  qm  lcgunt  hoc  buangclium  pcif  £U 
poflunt  perpcndtrcmifcricordiamDci  in  vocationc  Matthxiad 
jiatum  apoliolicum,  &  dihgentiam  apofloli  in  fciibendo  liuange 
lium  ,  &  dilctlioneip  Dei  cx  qua  voluit  incarnari,cV  pcrfccboiic 
humatuiinqux  efl  m  coniun&ione  ad  Dcumper(iuiiioncni,qui 
yoluit  (ibi  uartiram  humanam  coniunr;crcpcr  ipfius  alTumptio- 
hcm.c\  hoc  cfl  quod  dicit,/.v  tjao  Euangelio  vtik  ejl  dejidcrantibus 
JV«w.idefl,|notitijn)  \)c\. 

I  8  Sic  prima  vclrr.edia.idcll  principium,coedium  &  finem  hums 
I.uangelii,inquoconlifl,t  perkclio. 
10  l'i  ■&  intttiitfJit  v< ■c.tiottem  apcftoli.iu  quo  confiftit  perfcclio 

qma  <!c  hoc  fit  ibi  rocntio. 

10  Lceptts  Euan°elii.c\vipd  ipfe  defcnpfirfidelirer. 

2.  r    E:  diUrtioncm  Dti  in  carne nafccntis .  quia  ex  diicclione  voiuit 

imarnari.Sequitur.  ( 

22  l>i  tfUb  ap^rtbcnfi funt.iAtik,id  hoc  vtiVe  eft  £uatigeliumhoc,vt 

Jegentesiplum. 

2  i   l{rcegnofcantin  co.  ideft.in  Chrtfto  efte ,  fupple  id.In  quo  ap- 

prehenfi  lunt,&  apprehendere  appetunt  ipfam  diumitatcm.cui 

natura  noiira   coniuticlaeflin  Chriftoin  vnirate  fuppofiti  pcr 

incarnationem)&  quam  apprehedercquxrimusper  fiuitionem. 

Et  accipituribi  iflemodus  loquendide  cpiftolaad  Phtlip.j.c. 

vbj  dicit  fic  Apoftolus  ,    Sequor  autem  fi  quo  modo  apprehea- 

dam  ,  in  quo  &  comprehcnfus  fum. 

24  l^obis  enim.Hic  tangitur  moriuum  Hieronvmi  ad  transfcrea. 

dum  fcu  exponendum  Matthxt.Euangelium.fcilicet  vt  tradcrct 

ccrtitudincm  rei  gcflxin  Euangclio  Matthxi,vbi  oflcnditur  ve- 

ra  diuinitas,&  vera  homanitas  Iefu  Chnfti.  &  hoc  cft  quod  dicit. 

Nobis  enim.idefl,  ratioaismotiux,quiaargumentum  quxdam 

ratio  eft  .  z  [  In  bocfludio.  ideft  ad  fludeadum  in  hoc  Enange- 

liotransferendo,&  exponendo. 

16  Etfidem.tk  pcr  idcft  certitudinem. 

2,7  VaCfa  rei  tradere.ide.it  geftorum  Chrifti,&  non  tacere,fcd  ma 

gisfupplededarare 

28  iJf«^re»r^Mr.ideft.fcire  volcntibus. 

20  Difpofttionem  Dei operantis in  came . fcilicct  aiTumpta  . 

30  Intelligendam  ejfe  diligentcr.hac  eft  cum  aiagna  diligentia,  & 

ftudio,quiatalibusreuclaturEuangeliiintelligcntia,  lccundum 

quod  dicitur  infra.y.e.  Qu^ritc  &  inucnie  tis,pulfate,&  aptne 

tur  vobis. 

EX- 


D 


teTe 


E 


20 


A 


P     R     O     L     O     G     V     S 

INMATTHAiEVM. 


3° 


D 


Atthanjs  cumprimo  prar- 
dicafleteuangelium  in  lu- 
d?a,  volenstrafiread  Gen 
tes  ,  pritnuseuan  gelium 
fcripfit  Hebraicequod  fra 
tribus  a  quibus  ibat,ad  me 
moriareliquit.  Sicutenim  * 
neceiTe  fuit  ad  confirmationem  fidei  euange- 
liumpradicare,fic,  &contra  h^reticosfcribi.  t 
Cum  autem  plurescuangelium  fcripfcrint,  qua  $ 
tuortantum  habcntautoritatis  teitimonium: 
quiaperquatuormundipartes  fidcm  nunciat 
trinitatis  ,  &  funtquafi  quatuor  rotaein  quadri- 
ga  homini,qux  vehit  eum  per  prardicationem 
euangelij,  &genushumanumquadrifidamor  , 
te  peremprum  corum  erat  prardicatione  viui- 

ficandum 


B 


Expofitio  Nicolai  de  Lyra  in  Prologum 

cuangelii  fecundum 

Matthseum. 

Atthc^scumprimopredicaffeteuagcImm.Tro- 
logt-sifie  dinid t  m  duas  partts,quia  prime  fcriptor  bu- 
ii  f  euagtlii  man  ifeflatur,fecundo  fui  euangelii  autoritas 
declaraur  ibi.Cum  autcmp  u>  es.ln  prima  parte  eftedi-  J 
tur  quandofcripfn,  quiaprimus  inter  attoseuangelislas.  Vbtfcnpfite 
Quia  in  ludxa.QHaliter  fcripfitjquia  Hebraice.Qnarefcripfitivt  ve- 
ritas  enxngelii  certa  maneret  apud  credentes .  in  ludaa  aquibus  re- 
tedebit,voiesprMica<tgtntiiibus  luiAis  pro  maiori  parte  in  infidt- 
litate  obflmatis,boc  tnimfutrattis  pracepium  adomno  fecundum 
quod  dicitnr  ^Afiu. lj.g.  Vobis  auttm  oportibat  primum  loqui  verbu 
bei,fed  quoniam  rtpuliflts  dlud  ,  &  vos  indignos  iudicajiis  Atemt  vi 
t*tecce  conuenimur  ad gentes,ftc enimprxcepit  nobis Dtus.Hacigi- 
tur  de  canfa  Mattbxus  volens  traifne  ad  conueifiontm fcripfn fide- 
libus  in  Indxa  remanctibus  tuangtliut  vt  illuc  concururcntpro  certa 
regnla  ad  euitandum  erorres  bxreticorum  infurgentmn ,  &  boc  tfi 
quod  fubditur. 

1     Sicucenim.  pr*dicationctfcilicettconfirmata  euidentibus  ft- 
gnis,vtdiciur  Marci  vlcim. 

t     Sic,&  cont  ra  hajreticos  fcri.  vt  ccffanibut  mira^is  poffe- 

C  mus  recurrcrt  ad  dotlrinam  cuangtlicam  dotlrinis,  Cr  miraculis  cort 

fimata,ficutad  rtgulam  ctrtamhtrtfes infurgtntts confutanttm* 

3    Cum 


ficandum,vnde,&aliorumcuangeIiadecic?e- 

runt,necrcccptafunt,quianoIebant  prarfini- 

tum  numerum  caiTari  proptervirrutem  facra- 

4  menti  .  Defignanturetiam  cuangelifta:  qua- 

tuor  figuris ,  qu*  non  funt dcceptoriar,  fed  iu- 

cundi  myfterii  fibiconfciar.  Matthjeusinho- 

mine  intelligitur  ,  quia  circa  humaniratem 

Chrifti  principaliterimmoratur  .  Marcusin 

Ieone,quiaagitdcrefurrecT:ione  .  Lucasinvi- 

tuloagenidefacerdotio  .  Iohannesin  aquila 

fcribensfacramentadiuinitatis..Chriftusvero 

quem  defcribunt,homo  fuit  de  virgine  natus: 

vitulus  in  immolationc,leo  in  refurre£tionc,  a- 

quilain  afcenfione.Vel  in  homine  humanitas, 

in  vitulo  facerdotiuin,  in  leone  rcgnum,in  a- 

quilaexprimiturdiuinitatis  facramentum. 


E 


3     Cum  autem  plures  euangelium  feripfe.  Hic  oflendii  tua 
gelium  Maitb&i  auteticum.  Etprimo  osleditur  quod  ditlum  efl.Se- 
cundo  declaratur quoddam  ibipofttum,  ibi,Defignantur . Inprima\ 
parte  d>citurfic  fluod  plures  fcripferunt  fub  nomine  apoflolorumt& 
ttifcipul  rum  Chri/iitimmifctntes,eidcm  falfitatcs,  vt  facilius  fub  no 
tnine  aposlcloru  fidetes  decipereni.Et  ad  hoc  euitandu,quatuor  eua- 
gelia  quorum  fcriptores  funt  certi  &  noti,f«nt  ab  ecdefta  recepta  & 
approbata.Et  boc  rationabiliter,  qa  numcrus  quatcrnarius  guan^e- 
liorufuit  prefiguratus  E^cbiclis.i.vt  pr<iditJu  ett.  Sut  enim  eu*n- 
geiiflx  quafi  quatuor  rot*  h  quadnga  domini,  quibus  portatur  fides 
Cbrislip  totumudum.  Simititergenui  humanu  quadruplici  morte 
fuit  ftmptum  in  tranfgrejfione.^idn.Trimo  morte  culpxt(ecudo  mor 
tt  naturtjuia  prt  hoc  incurrimus  ntceffitatem  moriedi.  tertio  mor 
ttgebtnnxfluia  tx boc  omncs  defctndebant adiimbu  vfque  ad iibc- 
rationeper  Cbriflufaclam.Quario  morte  ciuihs pena.Eft  enim  mors 
ciuilis  feruitus  vet  exilium  per  quefcinditur  atiquis  a  communitate. 
Ttr pcccatum  autcm genus  huma>  um  erat  eicflum  a  ciuitate ctclefli 
& fubditum  feruituti diaboti.igitur  conueniens fuit  numerus  quater 
narius  enangeliorum,quia  per  ipforum  prxdicationem  genus  buma- 
num  quadrifida  morte  peremptum,f<r  vificandum  difignatur, 
4     Dcfignantur  etiam  eiiangeliftarquatuorriguris  quar 
non  func  deceptoria;  ,  fed  iucundi  jnyfterii  fibi  confcia:. 
Mattharus  in  homincintelli  &CC.Hic  declaratur  quoddamyvide 
licet,  quaiitcr  cuangdiapr&ditla  fuouni prafigurata  E%echielis.\. 
Etpatet  ex  prxditlis  quab.ter  in  quatuor  faciebus  ftgnificatur  qua- 
tuor  tuangelifl&.Et ficpatet  textus. 


3l 


Glof.  ord  &  Nicolal  de  Ly  ra . 


32 


/evangelivm  secvndvm 

A  MATTHAtVM. 


ln  cnmmtn. 
«a.  iaftiu  k. 


nniu..  M  njt  tcCh  ili.cunvncipiatacarnaligeneratione. 

C  A  P  V  T    P  K  I  M  v  ivi.  Hicronvmus.  Gcntratioms  fingujaritcr  dicuquamuis 

,T   j^Cf«r.Hicr.-nvmus.Hclvpv,lM«i»ivlv.. *»**££  w        ord:n,m  replicftur,qu,«  vniustanrum  gcncrac.o 

Lciptjs  nomcn  impoouui   vt  i  bcr  ^SSSSSg       quxriiur  proptct  quau» ccterc  hic  uiducuncur.  Non  diu.nS 
cI7u.nr.nvn.uur,vb.(l.c.tu;:Libcriicncracioii,sAcl?.^nc;c       qu*         F    |        m  proponjt  lerariooej 

funt  gcncrationcs  ccvli&tcr- 
rx.Qjiihbcrprincipiumcitvc 
tctis  Tcflamcnti,  fccundum 


cap.i. 
Hiere-7 

J.UC.IO. 


t  Lnc*.  4-  f> 
loao.  t.a. 


quodinpnncipio  nouitlicnur 

gencrationis  Iciu  Chnfti:  qua- 

uismhociit  paruapars  libri: 

fcd  flc  nouum  Terramcncum 

confonat  vctcri .  £t  ficut  vctus 

camal»  proponitur  Ihacli.ica 

nouum  fpintuali ,  &  ytriufauc 

vnus  &:  ldcm  adcTor  oflendi-  .         ... 

B  ti»r.Plcn:orfcnfusciTcc.H!Ccftlibcr?cncranoms,  icdhic 

mos  cfl  in  mulcis ,  maxime  in  prophctis  vc  viiio  liaiae ,  luo- 

audishieccft.  ... 

*  Rup. LiLwifleIibercoclcftiseP,cconrralibcrgenera- 

lib... Matth.  tJonis  Ad '  ccrrcnus>  de.quo fcripcum  cft .  H.c cfl  l.ber  ge- 
ncration.s  Adx.  In  illol.broterrcnoou.ncs  rcprobiicnpti 
funt ,  iuxca  illud,  Domine  omncs  qui  te  dtrthnquunt  confundentur, 
recedcmes  a  tc  m  terra  fcribentur.  In  ifto  fcript  i  func  omncs  ele- 
di  quibus  ipfe  dominus,  Gaudete  qu.a  nornna  vcflrafcnptafunt 
in  c«/«.Cum  igitur  audis.hbergencrationis  fihj  Dauid.occ. 
nc  paruum  facias  librumhunc,  non  folum  attendas  quod 
Abraham  (ccundum  carncm  genuicllaac,fimihccrquede 
cccens  fcd  hoc  pocus  quod  Abraham  fecundum  promiisio 
ncm  geniw  Ifaac,Ifaac  fecundum  ptomifsionemgentiic 
Iacob".  Hoc nai.qtie animaduerfo prolixus hber &: grandis 
pagina  pcr  lingulas  feregcnitnras  apparcc,  dum  promifsw- 
n-s  vcrbum  m  memona  repofirum  recogitarc  faoc  quid  6C 
qualicer  ad  lllos  fanctos  pacrcs  Deus  locutus  eft. 

Rabbanus.  In  principio  fatis  declarat  feageredehuma- 

nitate 


Euangelium  fecundum  Matth&um. 
CAPVT     PRIMVM. 


Liber  apothecx  gratix  rrl  qua  otnni,  anima  onod  ne- 
ceflchabet  inueu  a:. 

a    Saluatons  non  perditom. 

I  B  E  R   gcncrationis    Iesv 


proponitnanaregeoerationf» 
quod  impofsibileeftjVt  Ifaias 
ait  .Gentrationcmeiui  quit  enarra  Ifa.ji.c. 
b  '  t  ild  humanam,quamuis 
,\.  hxc  cx  nv.gna  partc  iic  mc- 
narrabilis .  Sed  illa  toca  incnar- 
rab.lis  eft ,cjuia ctfi dicuur  li- 
lius  .i.  patic   gen.tus  ,  camcn 

' o  ..-%    qual.ter,  neC1  apoftolus  ,  ncc 

ChRISTI     filij    Dauid  ,    filij  4    prophcca   nouic  ,  nec   ange- 

lus. 
b     Ufut  rfer^i. Ideft,Saluarorisnonperditons,quod  fuiti 
Adam.  Chnftusipfeeftqui&:  Mcfsias.  Idcohoenorninc  » 
rctundicur  ludxorum  inndeiicas  , qui  Mcfsiam , ld lcft,  re- 
oemiuumnondumvenifleariolancur.HuncvcrocflcChri 

ftum  confcquenter  fic  pi  obateuangclilfa  ,  quohiam  hicctt 
quide  patnarcharum  Scregumftirpcprogemtus ,  dc  virgi- 

nej)-»irabilitercfted,tus,ficutc.fJemtuci.uanrcproimUus 

Ufm  Cbriftus,  vc  pcr  rcgiam  Si  iacerdocalcm  pei  ionatn  natu- 
raDci&lhommismunflrecur.  Olim  Lfus  rcttor  cvp.cc,^ 
nunc  cifencialiter,  fccundum  quod  Dcus  potens  faluare.  chtiau. 
Chi  lftus  nomcnofficijeft,nonriacur.r,qma  vnctus  ett  in  fa- 
ccrdbcem  ad  inrerpcllandumpro  nobis,qui  bene  in  ccrram 
pronufsionisinducic: 

c  Fili)  Dawd.  Ordo  pra?pofterus  ne  prxmiflo  Abraham,ge 
nerarior.is  texuo  inccrru.npcrctur .  Horum  duorum  fpecia- 
litcr  d  citur  filius , quia  vnus  primus  inccr  patriarc h rs ,  akcr 
inccr  rcges  ad  quos  faclacft  dc  Chrifto  prom.fsio ,  vc  lude.s 
Ch.  lftum  cx  legc  vencurum  apenrcc ,  in  quo  vidcrcnc  vaci- 

cmuinipkn-  ^ChryfcP.F 


Incipit  poftillaNicolaidc  Lyrafupcr 
Matthsum . 

CAPVT    PRIMVM. 

Llbcrfrcncr.  lefu  Chrifli.  Euangel.um  fecundum  Matthcum 
'iiu.d.tur  in  duas  partes ,  quia  pr.mo  ftabilit  fubief  tum  fuu 
feo  Ucclarat ,  fcil.cct ,  Chi  ifium  verum  cile  hominem  &  verum 
Dcum.Sccundo  determinat  dc  rcdcmptione  noftra  fafla  per  ip- 
fum  quac  inci pit  in  med  o  quarti  capttuli.  ibi .  Cum  audifTet  Ic- 
fus  quod  loanncs  traditus  effet.Iterum  prima  diusditur  iri  qua- 
tuorfccundum  quod  quadrupliciterdeclarai  Chrittum  verum 
Dcum  &  verum  nominem  Pnmo  enim  declarat  hoc  tefbmonio 
angclico  cV  prophctico  Sccundo,ex  illuftratione  ta:le(ti  &  vehe 
lationc  regali .   Tertio  ex  prxdicatione  loannis  &  tettificationc 
Dei  patns.  Quarro  ex  dcmoius  tcntationc,  &  fanftorum  ange- 
lorum  obfequio  &  veneratione,  Secunda  incipit  capitulo  fe- 
qucnti ,  tertta  tcrtio  ,  &:  quarta  quarto .   Prima  adhuc  in  duas, 
quiaprimo  oftendit  veritatem  humapaenatura:  &modum  fu* 
con.cptionis  miiabilemoilcndcndo  ,ibi :  Chrifti  autem  gene- 
ratio.  Pnma  adliuc  diuiditur  111  tres,qu.a  in  dcfcnbcndo  gcnca- 
logiam  Chrifti  ptatmittir  qucndam  prologum  feu  prt^fationcm. 
Sccundo  ponit  ciufdcm  genealogiac  dcfcnpt.onem  ,  ibi .  Abra- 
ham.  Tcrtiogenealogiac  detcripizrecapitulationem  ,  lbi.  Om- 
nes  etgo  gencraiiones.  In  prima  ergo  partc  intitulat  librum  fuii 
a  Chrilti  gcntratione,  diccns :  Liber  generationis ,  quia  fcnpfit 
Hebraice,  vt  vifum  eft.  Modus  autem  Hebr.Torum  eft  denomi- 
narc  libros  abcodequo  traclaturin  princip.o,i.cutdicitur  li- 
bcr  Gcn.qiiia  111  prmcipiotraclatur  decreationc  mundi.Simili- 
ter  Mjttluus.qui  incip.t  cuangcliuma  gcncalog.a  Chnili,idco 
ab  ipfo  dcnomitut  fcu  inlitulat  ipfum  .  Ratio  autern  quare  in- 

cpit 


cipitagenealogia  Chnfti  hccfuit.quia  Iud^inegabantlefum 

Naxarenum  effc  vcrum  Chrdtum,  &  dclcendiiTe a  JJamd.quu 

Gahlcus  erat ,  fccundum  quod  dicitur  loan.  7.  ^Jrtfwa'  a  Gali- 

Ua  vemtCbriftus  ?  q.d.non.  Idco  (ubditur.  \<»>"eicrP  ><r *<*>"*' 

Quia  ex  fem.ne  Dau.d  &  Bethleem  cauello.vbi  erat  Dautd  ve- 

n.t  Chr  ftus,  quali  dicant.  Sic.&  idco  ex  hoc  volebant  fal(e  con- 

cludcre,qu)d  non  cflet  vcreChriflus  nec  ex  feminc  l^auid. 

H»mc  crgo0rrorc  v(.lcns  Matthcus  exdudcre m  pnncipio  euau 

gel.)  fui  oltenditipfum  a  Dauiddeftcndentem  per  iplmsgenea- 

Jogiam:  Oftendic  etiam  eum  inBcthleem  nttum  ,  vtpatet  m 

priucipio  fequentisc.ipit.Cum  natuseffet  lefusin  Bethleem  Ju 

dej :  Ucct  fuerit  m  GaUiea  conceptus  &  nutntUs .  In  dekr.bcn- 

do  au%m  gcnealogiam  ponit  duas  partes  tanquam  rad  ces.vide 

hcet ,  Dauid  &  Abrahan» ,  quia ad  -(tos  eftiicta  Lpecialiter  pro- 

'    miilio  dc  Chn(to  Item  quia  Dauid  tut  pnncipalts  inter  regcs, 

Abraham  mter  patriarchas.  Chnitus  autem  debebat  defcende- 

re  ex  patnarchis  &  regibus.  l^re^ponitur  autcm  Dauid ipfi  Abra 

ham  ,  hcet  (it  poitenor  fecundum  tempus ,  proptcr  eminent.am 

rcgi^  dignitatis ,  &  itcrum  vtconucnient.us  generation  s  ordo 

tejatur:quia  iic  a  radice  vltimo  nominara  mchoatur.Dicit  ergo. 

1      Lbergencr.  fupplendum  efl.Hic  eft  libcr  fecundum  modum 

Hebrcorum  ,  vbicommun.territtahs  fupplerio ,  vt  patet  Ifa  l. 

Viiio  Ifare  fiiij  Amos,  fubintelliguur ,  h^c  eft.  Et  codem  modo 

in  pluribus  abjs  locis. 

%     Generationis ,  &c.  fcihcet ,  temporalis  ,  quia  generat.onem 
Chnfti  «ternam  deltrib.t  loanncs  in  pr.nc.p.o  euangel.j  fui. 

3  Jefit  Cbnili.  Iefus  nomen  eft  pcrfone  ,  Chnftus ,  nomen  na- 
ture  Significatenimdupliccmnaturaminvnofuppnhto.fcili- 

cetjtliu.nam  &  human.im. 

4  Fi  u  Dautdjlu  ^brabamMoced  intell.gcndum  fecundum 
naturamhumanam  tantum.Vnded.c.t  Apoitolus  adRoina.i.a. 

Qui  f-clus  clt  ei  ex  fcrnine  Dau.d  fecundum  carnem. 

^  ^ibrabam 


MORALITER. 

I  Libergencrat.I  f.tbr:  Chnftigcnealog  adcfcribit'hicp 
tresqnateidcnasgencrationu.  Quaru  ahqui|fucrut  antcle- 
gcd.irfiMoyii,&:.iliquctcporelegisdac^.6<:  vlcima.f.gcnc- 
lacio  Chi.iti  ct;c  gratiXjquod  mc^pit  ab  cms  coceptionc.Hc 

pcr 


pcrbocfignaturn,  aliquirpibus  iftis  tribus  faluati funt pcC 
fidc Chiitti.Vndc dicic Saluacor  Ioan  S.g.Abrahapaccr  yc- 
fter  cxulcauic,  vc  viderec d:e  meu,  vidit,  &:  gau  fus  cit.Itc  in 
quatcrdcna  Sucduo  numen.f.denar.us  &:  quatcrnarius.  Pcr 
dcuanu  vero,iignacJ  m  .plecioidccalogi.  Pcr  quaternanu ,  im- 

plccio 


33 


M 


nthasi 


« 


Cap.  I. 


34 


^      *  Chryfoftomus.  Altera  autem  ratio  eft  cur  Dauid  prior 
A  nominetur,  quia  regni  dignitai  maiorcft  quam  natnrar. 
Hem.y.fn ope  Nam  crfi Abraham  pracedcbat  in  tempore,Dauid praxe- 
rc  injperfea.  dcbat  indignitate. 

filt)  Datttdfiltj  ./fbraham.  Hos  duos  de  omnibus  clegit  quo 
ru  filius  dicitur  Chnfius.vt  Iu 
deis  quibus  fcribit.fcientibus 
ex  lege  Chnfiu  ventut  u,.)ppa* 
rerethiceflequi  chuerat  pro- 
fGcn.  !».a.  mifrus,inquovideicnturim- 
pieri  omnia  vaticinia.his  enim 
lolis  in  veteriTeilamcnro  le- 


D 


t  Gen.  rj?.'|& 

,  T  Gen.jS.d. 
Oen.n.H. 
Pfal.7i.d. 

Lu"i.  '.::• 
PCil.ijrb. 
Ibid.SS-c. 


3    CuipromiHnmeft:  in  femiiietiiobe.!»m.gen.&  Chriftus  c(t  fr«ocn 
illud  i«  hoc  gentes  quwuni  benedici.         b    Fides.     c    Spes. 

■  Abraham.t  Abrahabm  genuitlfaacc.lGacaut 

Chaiitas. 

J  genuitlacob .  t  Iacob  autem  genuir.  Iuda  & 

a    Confeflio.      ludas  confueiis  :  8t  de  Chnfto  dicitut  Conriteor 
tibi  ujtei  celi  &  teri.-c.      b     Diuiiio. 

f,    r       1  a  1     b 

r 


giturfaaapromifsio.  Abrahe,  d  fratrescius.  t  Iudas  autem  eenuit  pharcs&  4 

In  femine  tuo  benedicentwt  ornnes 


PiaU.b. 


gentes .  Cui  confon.it  Dauid :  Bentdiccntur  in  \pfo  omnes  tribus 
terrs..  vndeZacharias  hoc ett, fubaud;.  Iufiurandum  (juodiura- 
uit  al  jlbrabarn  parem  nojtrum  datuvtim  fe  nobis  Dauid  autem. 
lmauitdominus  Davidveritatem  &  non  fuflrabitureumde  fruclu 
vetrii  tuiponam  fuptr  fedem  iuam,Item,Scnu  liuraui  in  fanclo  tneot 
fcilicetChrifio  femcneius  in  #tc>num  ma'irbit,  &  thronus  eiusft- 
cutfoli»'.conjpcc7u meo.&c.  Qiix  nulbtenus  de Salomone acct 

i.T\i.i7.b.  pi  polTunt,feddcChrifiocx  Dauid  Oito.  Iccmmlibro  ver- 
borum  dieruuv  Cnm  dormi-.ds  cum  patnbns  tuii  dabofemen  tuum 
poft  r*.quod  nnllatenus  de  Salomonc dicif.qui  viuo patre  ce, 
pit  regnare,  fed  de  Chnfio  vndc  Hiercmia» .-  Sufcitabo  Dauid 

liict.6$.z.      gtrmen  iuflu<m,&  rtgnabtt  tex,&  fapiens  erit. 

**  Abraham&  Dauid  funtduar columna*  verfantes  io  lcge 
quafi  in  vefiibulo  ante  ofiium  quod  eli  Chrifius  :  quas  am- 
bic  fumculis  duodecim  cubitorum .  id  eit  fides  apoftoloru. 
Ample<ltiturhosin  gcnealogia  patres,dc  quoum  medio 
oftitim  Chnitus  apcritur  crcdentibus. 

a  Jlbrchamgcnuit  ifaac  :  Ifaac  autcm  genuil  lacob.  Ab  <SO  con- 
grue  fitgencrationisexordmm,  cui  promiflus  cftprimum, 
in  quoclt  bencdictio  omniurh. 

Mattbeus  gencrationem  incipit  ab  cxordio  prnmiflionis.  * 
£t  etiam  vfque  in  fincnv  libn  hxc  agn  ur,  v  t  qui  ex  hac  gcnc 
ratione  natus  cft,  Deus  &  homo  intclhgatur. 

Ab  initio  ab  co  cui  pnmu  facta  cft  promiflio  fidei  incipit, 
vt  in  hoc  patrc  difcantcui  pnmu  f^tta  cft  promtflio,  qui  efc 
quales  efle  debcant,qui  volunt  m  cius  femuie  benedici.  Mat 
th«Etis  generacioncm  defcendendo  incipit  vcl  compucat : 
quia  bumanitatem  Chnftioftendt ,  perquam  Dcusadho- 
minesdefcendir.  Lucasafccndcndorefercnsfbrmam  facra 
menti  apcrit.  A  baptifmo  cnim  incipicns  vfq;  ad  Dcu  afccn 
_  dit,oftendcns  baptizatos  afcendere  ad  hoc.vc  fint  filij  Dei. 
*  Chryfoftornus.  Ifaac  interprecatur  rifus:nfus  autcm  fan 
dorum  cfc  non  ftukacachinnaciolabiorum,  fed  rationabile 
gaudiu  cordis,quodfuit  myftcriu  Chi  lfti.Sicuc  enim  «lle  pa- 
rcncibns 

NICOLAVSDELYRA. 

I  ^braham  genuit.  Hic  incipit  Chrifti  gencalogiam  narrare  & 
diuiditur  in  tres  partes  f  ccudum  tres  quatcrdenas  quas  ponit  ift 
iita  genealogia.  1'nmaincipit  ab  Abraha,&  tcrmmacurinDa- 
«id  inclufiuc.Secunda  a  Dauid  excluliuc,&  terminatur  in  lecho 
niam  fihum  lofiar  induhue.Et  tcrtia  mcipit  a  Iechoma  filio  pr^ 
dicli  Iechoniae  includue,  vt  vidcbitur.  &  tcrminatur  rn  Chriftu 
incluiiuc.  Secunda  pars  incipit  ibi  Dnuid  auicm .  Tcrtia  ibi .  Et 
foft  tranlmtgrationem  kabylonis.  In  priraa  ergo  procedit  fie.  ^tbra 
ham genuit  Ifaac.  Non  facit  mentionem  de  llmaele  qui  fuit  filius 
Abraham.quia  per  ipfum  non  dcfcendit  Chnftus:  (ed  per  Ifaac 
«rat  promiftus  ems  aducntus  fecundum  quod  fcribitur  Genef. 
a i .a.  in  ifaac  vocabitur  tibi fetnen.Et  cadcm  ratione  non  fit  men 
tio  de  Efau,cum  fubditur. 

*  Ifaacautem  genuh  lacob.  QuiaantequamefTent  nati ,  Iacob 
fuitiDeodilectus,  vtpenpfumdcfcenderetChnftus,  vthabc- 
tur  Malachiac  primo.a.  Iacob  dilcxi,  Efau,  autem  odio  habui.  Con- 
fiderandmn  igitur,  quod  hic  dcfcribitur  genealogia  Chrifti  de- 
fcendcndo.quiaMatth^usvoluitoftcndcreaflumptioneminfir- 
mrtatis  noftra;  a  Deo,vt  dicit  Auguftinus  de  concordia  euange- 
liftarum.  Econtrano  autem  Lucas  dcfcnbit  eam  afcendiido.quia 
yolebat  oftcndere  rcduftionem  humana»  naturae  in;Deum,  & 
ideo incipit  genealogiam  Chrifti  poft  baptifmum,quia  poft  ba- 
ptifmumreduanmrinDcum  .  Sequitur. 

3     Iacob 

M 


• 


Vbi  f&pra. 


Hom.r,  ex 
P»re  imp. 


rctibus  in  vkima  fenecliutc  donatus  eft  letitia  (uis^vt  co^no 
fcatur  qma  non  etat  filius  n.itura:  ied  gratie:  Sic  &  Chnff  us 
in  nouifsimo  fine  productus eft ,  a  macre  ludea  qui  naudiu 
cundtis, fcd  iftc pcr  vngine,ille dc anu contra fpem  nacure. 
b     t7r««;V.Macthcus  ponit,genuit.-q!ii  n«iture  filios  tantum 

numerat.  Lucas :  Qui  fuitj  qui 
aliquos  iecundum  legem  vel 
per.tdoptionem  fijiosinterpo 
mc.  Maal}£us  pon  it  gemiir,  & 
non  gencrauir ,  U orfican  yc  ille 
cognofcerctur  ih  fine  oltenfus 
de\quo  dicitur  :  Egqtbodiegc- 
nui ,  ce, 
C      I-dam  £r,  fratres.    Idco  fo- 

Iusludas  nominatim  expiimicm;,  vccumcognolccresqui 
cx  cius  ftirpc  fucrat  pro  hlflirs, 

Fratrcsluda:  iiK-rnorac  ptc-rmiffu.  fratnb.  If\ic&  facob, 

3uiailli  a  populc  Dci  quaii  ahoni  funt  rer  -.'iii:  h:  v.  iut  h.crc 
es  in  libro  vit? fct ipti,& quafi  patnrircliv  diu. . !■  t  i:r ^ni  qrii 
bus  &£  numcrus  apofiolotu  fignat.  Sed  ;;omi'n.',cin>  non  <  x- 
primuntur,  ne  vltra  numeru  facramcct gencracisii  e- 1>  n  !  :'. 

In  femiriepraediutorum  patiu  Ch;  iftusint^iiuo.a:  A 
pcumjquodprcfagiensinimicuspopuluHiprcincu.ic^^o 
fceminas  fed  mares interiuicbat ,  vt  cum c\rm;  uerct. 

DeludaClinftusquemomnesgcntes  fuioepcrunt:  quo  p 
veniente  ism  Hctodes  alicnigena  principr.b;U'..r.  |;, 

*Chryfoitomus.  Et noftcr  lacob duodccim  .ipoftolos  in 
fpintu  non  m  carne  vcrbo  H  il^iizuine  gc  nua.N  un  iicuc  il- 
le  cij  fuis  dcfccndit  in  Aegypttim  vt  multip!?e;<rcrui.- ,  lic  bc 
Chnftuscum  fuisdefcendit  Apciioiis  :n  mundum,  ^auil- 
tiplicatus  efl  per  totum  miuiJc.m. 

*  Rupertus.In  gencrationc  Iuda:  &;  frarrum  cius  crfJauiir) 
mos  illcanciquus  cjuo primogenici ,  iacerdoc.o  hingtbatuf. 
Rubcn  quippe  qcu  erat  primogcnitus  lpfe  peccauit ,  &  p'  o- 
pterea benedidioncm  ftceidotalem  non  promeniic,  im  > 
diminucionem  acquifiiuc  Effnfus  es  (  mquif  patcr  )  jicnt  aqua,  Gcn.  40. 
non  crefas,  quia  afceniiifli  cubilepatris  ti'L 
d     Iudas  autem .  ludas gcnmt  I'h;ircs  6d Zara  anrcqu"  iiicr.1- 
ret  Aegvptum  in  qua  ambo  poftea  cu  pacrc  traniiei ul.  Z  ra  <^nj??.,i 
cum  dc  vccro  pmific  m.mu,  obficrr.x  coccii .0 1  g.auc  dn  cs" 
hic  pnor  egredictur.  illo  manum  rcnv;hcr:c .akei ''cxiuiuCti:  infr.i.  tj.c. 
obftcctix  C^uare^pptertediuii  1  cfl  rrraccTia?Vn  &  'h  < :  s.i. 
diuifio  dictus  eft.fignificasilhim.qi:!  ic-gregabicoucsabhx- 
dis ,  &  ftatuec oucs  qmdem  a dcx. ,  1  \ .  hedw  idtl  rt^niftris. 

*  Chryfoftomus .  Pcr  Z  -la  ijgn  ficraui'  pc  puius  ludwici  1«   Hrmi  T  ift 
qui  primus  apparuic  in  lucc.fidei .  qtiaffi  efe  vului  fenchrofi  Mauh. 
mudi  proccdes ,  &  idco  fignificams  eft  cecco  cv  c .uci!:or  15, 
putatibusoibus-,graipfepopuliisDeieraciiiturus  r  '  •    f    •  p 

-  Klt  IBM 

3  Iacob  auiem  genuit.  Liccr  amen';Chriltuscler ■jdaT*';fcrndc- 
rit,  tamenfratres  eiuscudiconomin.untir ,  q'uT^iu'eru*rli  patres 

opuli  Ifraelitici,  &ab  eis  duoc{ecim  trtbus  liiael  nommJutur. 
equitur. 

4  Iudas  atttem  genuit .  Hieronymus  autcm  rcc'dcns  rationem 
quare  ifta  Thamar  exprimitur,hcdicit : 'Notandumin  gcncilo- 
gia  Saluatoris  nullam  lanctaram  mulietum  affumi ,  icdeasran- 
tuui  quas  fcriptura  reprehendit.vt  qm  proptcr  pcccatorcs  vcr.e- 
rat,depeccatncibusnafccnsomnium  peccata  cfeleret.viJcfe  &  in 
cofequcntibus  Raab  mcrct»ix&  Rurli  Moabitis  ponitur  3cih- 
fabeavxor  Vnae.HaecHicronymus.  Scd  ifludnon  videturpro- 
babilitcr  di£tum,qu!a  ipfe  ibidem  dicit  cp  proprer  hoc  reges  tres 
de  gcncalogia  Qiriiti  tolluntur.f  Ochozias,  loi-,Amafias,quia 
Ioram  mifcuerat  fe  fihzimpijliimx  Iczabclis.idco  filijeius  vi- 
que  ad  quartam  generationem  de  gencalogia  Cliriiti  tolluntur: 
ergo  non  cft  prpbabile  q,  pp  pcccatu  in  Chrifii  gcnealogia  noia 
mulierum  exprimantur.  Item  c^,  dicit  lbi  nuli;i  fanctam  mu'iere 
poiita  in  gencalogia  Chnfli,p;itct  Kilfum  de  Jvliria  matre  Chri- 
fti ,  qux  fanclitlima  eft&  fuit.  Iic  <p  dicit  Raab  &  Ruth  ibi  ex- 
preiias  pp  pcccatum,  non  vr  vcn!m,  imrrto  propter  virtui  is  ai\u. 
De  Raabenim  fcnbitur  quod  propter  virturem 'fufccpu  expiora 
torcs  Ifracl  ik  eos  faluauit ,  vt  patet  lofue,  z.  proprer  o,  ponitur 
in  Catalogo  illoru  qui  ex  iide  ferenmt  nobilcm  a/tum,  Vthabrf 

ad  Hcbr.n.Quodaut  dicjturmerrtrixiiorinbfr.1t:>-":;  di,.  w.  c 

■*  1 

tantum 


O  R  A  LITE.R. 
ylctio  euangehj  quadrupl.citcr  defcripti.Per  ternarm  vero  fan- 
&x  rrini' aris  myUcnum.Per  iflos  igitur  numeros  in  genealogia 
Cbriftic  itentoc  myftice  fignatur  cj,  pcr  obfcruationcm  decalo 
gi  m  firlc  trinirat:s  On  iftui  qui  ol  cft  iufutix  per  fpintualem  il- 
laroinationero oritur  in  u  jh's.z.?et.ud.H.tbemus  firmme prophe 
ticu  f.rmonc  cuibwfxcitit  nt~ ' let-.-s  quaftt  icern.elutfct  in  catigi- 
nofo  locotdonec  dies  iilucejcat,  &  Lncifer  oriatur  in  cordibus  tcfhis. 

Item 


Itcm  tres  quaterdenxfaciiit quad.fagintaduai gen  r.to  ,  :sp-r 
quas  peruenimus  ad  Chnflu  cjui  prorriilus  eltnobism  prtiiniu, 
iicut  filij  [frar  perquadragintaduas  manlioncs  vnerum  adter 
ra  fibi  promifTam.  Chrifti  autcmgcneratio  lic  crat,  &c.Pcr  hoc 
atttcm  quod  Chriftus  coceptus  &  tormatus  fuit  in  vrcro  virgina 
hpcroperatione  fpirituflancti  lignarur  quod  (pirixualiter  con- 
cipitur&formaf  in  mctepura  oprre  fpiri tu illi nit i , Oal . 3 .c. I- i I io 
li  mci  quos  ego  ltcru  p irtmm ,  uoncc  formct  Chnftus  in  vobis. 
Tom.  5.  b 


/ 


3y 


GloEord.  &NicoIaicieLyra. 


36 


A  cft  antefacicmeiuslexquafifcfxrs.vcl  maceria.  Sicergo  im 
A  pcduus  eft  populus  ludaicui  pcr  lcgcm,  fcd  cemponb.Chri- 

fti.rupcaeftlcpcs  legjs.quarcrac  mter  Iudxo*-,&:  gcnrrs. 

a     Vhtret  autgeuuitEfrom.  In  Ae£ypcogcnuic  IMurcs  tfrom 

Sc  Efro  Aram,  U  Aram  Aminadab,6C  Aminadab  Niafon.fic 

tucMoyfeseduxit  cosdeAe» 

Si .  Naif  n  ruic  dux  fub 
oyfc  in  cnbu  luda  per  defer- 
tum ,  in  quo  genwt  S  dmon, 
IfteSalmoluVp-nccpsintn- 
bu  luda ,  qut  cu  Joluc  m  cerni 
promifljonis  intrauic.'Ifte  Sal- 
mon  m  .terra  promiffiomsgc- 
nuit  tloozdc  Raab. 

«Hharcs.idcftdi 


«Or.tn». 

»  Zararn 
b  Efrom 


ram 

dab 


(  tcm 


fAmarirud*.  ^Diuifio. 

«dc  Tham.ir  .  Pharcs  autem  gcnuit 

a^Slg.tu.rel  iuu».  1  Chnftut*!f^uf.rclexce"u». 

,    Efrom    autcm   genuit  Aram  .  A- 

«Spnr.iineUK«l  »o:um«iu«.     1  AU|f,u.iiuin,  v«l  lerpeminu». 

autcm    gcnuit    Aminadab  .    Amina- 
autcm    gcnuit    Naafon  .  Naafan    aii- 

«l.te fiit"uiinccj>i  iiibui  ludi.     «Seiiiii  i-ii. 

gcnuit    Salmon .   Salmon   autcm 


«Foctis        «Xniiudo.    1  taib  Hepuicr.Richib  Qt acc 


ge" 


Chrjflus  c 
uifio,QUia  fcparabit  oues  ab  he, 
dis.Ipfccfltfrom,ideftfagit-   d  nujt  }$ooz  <Je  j\aab  f  Boozautcm gcnuitO- 


«»-.u .  x  ta.vclacrjo.quiapcnecratcor* 
fi  daauditoajm.HabcceciainU 
iicudincincharitatis,qua&;jnt 
micosducxic 

b     jlramautem.  Aram  Chri- 

fiusclcfctis.vclexcelfus  inter- 

prciacur  decius  dc  quo  pro- 

<y—  it  ■  vh"U-  Eccepueraetitquemtttgt.lx3.hbu  f.xieHnsfnp»  o.s-en- 

p,4..i»a,  tttiominut.  Ipfceft  An.inadab,idi-li  voluntanus,qui  dicit»K« 

*.4.u^.  fcariefrcnficaboiibi.ldc.mcR Nail.>n,.dcftauguriuiii,qiu no 

uic  prxtcnca  pracfencia ,  &  futura .  Vcl  Naaion  ferpentinus, 

quia  Chriftus  morc  (erpcncis  omncs  cauic  infidias, 

C     Silmon  tutgenuil  *««;.  Chnftus  efl  Salm6,l.fentjbilis,quia 

omnu  fcnticipfc  accipic  R.iab,i.'ccclcfiam  de  Gcncih.Raab 

Cimes.  vcl  beaticudo,vcl  impctus,quiaccclcfiagentiumefu- 

nc&luitiuftiwa.  ^dtlacacapcrorbccerraru  impetudocbi- 

nar  Philofjphos.ci: reges conucrur ,  Raab ofleditcoccinu in 

fencftra,  i.  in  ore  pcr  cofefiione  Ciinfti  paflinnem  declarac 

Ioi.jm  R.»ab  mcrccrix.qux  n"icios  Iofue  fufccpic,  q!  Salmo  princeps 

'  cnbus  Iudx  flbi  copulauic ,  fignificatccclctia dc  Gentib.quc. 

pnncipt  ex  luda,i.Chnfto copulac'.Ec  fola cu  fui sfaluatur,du 

»  Cbnif  g.  icricho,i.prcfcns  fcculum  fepccm  muns  vicioru  vallacu,fep- 

^*  te  diei  um  tpc  cubis  pdicadonum  circuuallatur,doncc  in  no- 

utftima  tuba  ocs  muri  corruajic,  $c  nouilfima  mors  deftruac". 

d    Boo^ 


i 


f  FrflmaM,     b     *  Chtillm.letuien,,  Tel  fcrmt»»,  quii  non  »cn  I  uumrtriii ,  frj 
■umllnir.     e     Il11ccn1i1u111.vcl111ce1.lu1».     IChiutut  «lt  iHilficiuui,  »cl  mhc 
luni.tjui  pio  nobn  hofui  factui  ett; 
1  r\     '    I        1  \  \     b    1 


?  bcth  cx  Ruth.  Obeth  autcm  genuit  lefle :  Iecfle  \ 

•     lAlanu  tomi.vel  jlpcitu  delidctibilit. 

\\  autemgenuuDa'uid  regcm,  Dauid  autcm  rex  6 


d     Boo^autm.ftoozChrillwdcquodictf.DomhiutinfurtitH-  T) 
liine  vewet.Booz  dc. Noca nulla  dc  fanttis  lcminis  ln  gcncalo  I  • -4^c 
lUaXpi  afliimi.fed  quas  fcripcura rcprchcndir. "Dcbuicn.dc  l*fam?'  P* 
peccatorib.nafci,q  jp  peccaconb.»  ciiciat,vcdi)ccret  iui  pcc-  r„B;a  chri 
caca pacru  iibi  no  obclfc .  \'n  agn^  ut  Pafcha  immolfid' uifs9  ammmctSot 

C*  a(f  nni  cx  c.ipns,  A:  ouib.i.ex  *v  ijiure. 
uiflis.ii:  pccc.icorib.gencrad9.  I»»,*»'* 
Hiflotia.  Elimelech  fiiic  dc 
cnbu  Booz,&  vxorei'  Nocmi 
quicu  vxorc  Ui.i  uiicadMoa- 
bicas.vbifilij  fuiduxciunc  v\o 
res,fcd  morcuo  patrc ,  6^  filijs, 
iincfcminc  ,  RuthciiNdenii 
locruTua  vcnic  in  ludca.cV: gc- 
nuit  cx  ea  Bot>z,Obcch. 
e    E\  i{n ■/i.Moabitidc,vton-  i14.{6.a. 
dacimplccu  vacicinium  ICuar:  L 
Emiue   agttnm  domine   domiiut- 
torltetrtt.  Pcr  hancfcnicn  A- 
brahar  ad  ChriRu  dcduc  :r  1  Lc 
clefiadc  Getibus  pcrltuthli- 
gnificata ,  priulquaad  Booz,i. 
adChriftum  vcnnct  cxpjtrc 
dubolocrtc 

Myfticc;Ru:h figtuficat ccclclia,cj c de Moab(.i.dc Getib.  Myfticc, 
cj  cx  pre  diaboloj  &  pccra  deferci,pp  idololacna  de  quadv.* 
iufcitauit  filios  Abrahc:  Oblica  prioris  Gecis  vcnit  ad  Booz,q, 
forcis  dr.i.ad  Chrntu,q  fufcitat  fenic fracris  (ui,  i.  Moyii,qui 
obijcfinelibcns,gr.t  ncnMiicad  pfcctuduxiclcx.  Ruch,vides  Heb«  r.c, 
vcl  fcftmas.^accciia  puro  cordcdeu  vidcc,  q  feftinacad  bra 
uih  fupnx  vili6!S,&  dithuir  pfcuerare  i  ftde.ii'  dilcccioc  dci. 
f  lejjeaute»*.  Patcr D.tuid ixpius nominacur Ilai,fcd bino- 
mius  fuic .  Hicaucem,ideodicitur  lciic.vc  fcircc  cuni  vcnif- 
fe.dc quo  Kx.kgnditirr  -pirga dc  rad>ce  leJfe,crc.Hic'cCt  fl*JS  ouC 
odorac  Ifaac,dicenv  Lcce  odorfilii  mci,ficut  vdor  agriple/u,  quia 
fpintus  cum  abundantiffimc  replcuit . 
g  Rtjcm.Non  quod  lolus  in  hac genealogia  rex,fed quia pri 
rnus  tcx  de  Iuda,&:  rcgum  principium.propccr  quem,&  ca> 
tcrj  in  folio  regm  feruancur ,  &  per  lflum  ordo  gcnerac:cn:s 
decurrit  ad  Chriflum  ,  qui  habet  rcgnum  D.uud.  P 

h  Qjnid  autew  rix.  Hiftona.Dauid  in  folano  fcdes,vidit  Bctb  Hiftoria. 

^iabcc1^-11-* 


I  "i.n.a. 


NICOLAVS  D  E  LYRA. 
nn:  u  iplms  CQgnoaien,&  16  non  opartuit ,  cj>  eflct  tahs  £m  rcrn: 
Sicut  aliqn  ccontrario  aliquis  pnuper  ruflicus  c<ignommJtur  110- 
rnine regis,vt  Pctrus  rex.vel  hm6i  Hcbiaci  ct  dicunt  hofpirarnce 
vbinoshjhcmuimeretrice.vt  dixiplcinuslof.2.ca.Siiniliter,qcf 
duuur  dc  Huih  Nlojbituie,  q>  cam  firiptura  rcprehendic  116  vide 
tur  veruxn.iinmo  niagts  cim  commcndat.Tii quia  focrui  fuar  fide 
htcr  adhx  fcrat.tum  qti^  cicfta  gentilitate  Hden»  «nius  dei  fufce- 

fm,vt  hibetur  Ruth.  l.c,  Tu  cja  111  vidmtatc  caftc  vixit.vt  dicuur 
vuth.J.ex  verbis  lioor  ad  ipfam-  Bencdifta  cs  hlia  a  dno,&  prio 
TC  milcricordiS  pollcnore  fupenlti,quta  noti  cs  fcquuta  iuucne* 
p^upcres  feu  dmites.Tu  quia  fuit  optimx  ftmx.Vn  ibide  (iibdi- 
tur  Sat  omius  populus,a  habitat  int cr  vrbis  mex  portas.mulic- 
rero  ic  ellc  virtutis.Salua  igitur  beati  Hier.  8c  meliori  fcntentia, 
\ it!et ur o, mclius  pot  dici.n,  mulicres  lllx  hic  funt  exprellx,quia 
facrunt  vins  fuis  cx  quib.  conceperunt  acci den talitcr  comunclx. 
l'tx  aut.q  fucrunt  pnmx,&  principalcs,  iiuc  bonx,(ioc  malx  n» 
t \ prt  numur , fed  furfitit  exprellio  viri ,  quia  vir ,  &  vxor  pro  vna 
perloi»  copurantur.Quod  a&t  prxdicix  mulicres  fuerunt  accide 
talitcr coniuct.e.patct  ex  textu  Biblix,<J>  omittocaufa  prolixita- 
D  fln&r  •   tis  vitandx.  Necdebetaliqunmouen,  licgorecedoinhocadi- 
pca.qujm  au-  ftis  H'cr.  qu>a  ditta  fanftorum  non  futit  tantx  auctor'tatis,«juin 
Aontatemha  hceat  fcniirccontrariuminhis,qux  nou  funt  perfacram  fcriptu 
^*0'*  ram  detcrminata.vnde  dicit  Augu.iu  cpilhad  Vicentmm  de  fct  i- 

ptuns  fanctoru  dofioru.Hoc  genus  fcnpturarum  a  canomcts  fcri 
piuris  difhnguendu  ell :  Non  cnmi  ex  eis  lic  tcttimonia  proicrun 
tur,vt  contranum  fenttre  poniiceat.  Sequitur. 
o  TbaretautftnuitEfrom.  lfl«  Pharescumludapatrefuo.ck^ 
Iacon  auo  fuo  defcendjt  in  Aegyptu  ,  Jc  ibi  genuit  Efro  ,  &  Bfro 
Ara.eV  Aram  Ammadab,cV  A1»'"13^^  Naaion.  Ifceaut  Naafon 
cum  patrefuoexijtde  Aegypto,cV  idcofuit  princcps  in  tnbu  lu 
da  tn  deferto  pofl  patreluu.  C^uod.n.  Iftc  Aminadab  fuit  prm- 
ceps  tnb. ladx  m  exitu  de  AegyjJto.habctur  Cant.6.d.vbi  dicic: 
A"ima  mea  turbauit  me  ppquadngas  Aminad.il>.  Adcuius  cui 
dentii  conlideratidu  q»  'iber  Cant.fecundum  doctr>res  Hcbraros 
eft  dedco.  tVecclefia  fftael  cdufta  pipfumde  Aegypto.Incxuu 
Ifrael  de  Af gypto  dris  ficcauit  via  per  mcdiii  maris  ruhri.cV  aqtie 
CX  vtraq;  pute  crant  altx  ad  modfi  mun,  licut  h  ihctur  f.xod.  r^. 
Bc  idco  lt!,i  Ifrael  timebant  intrare.  Jlle  Aminadabprincepi  trtb* 
Juix cu  tnbu  fua  pnmus  intrauit  poit  Moy  fen,cV  cx  hoc  tnb.Iu 

da 


dadignitatcregni  meruit.Et  iodf  .  .Animatneaturbauit  met£rc. 
q.a  filu  ifrael  videntes  Aminadab  pcedcnte  cu  currib.fuis,  admi- 
rati  funtpp  ei'  audacia.cV  fcquutt  funt  cu,igit  polt  ipfum  Ami- 
nadabfili*  Naasofuitprinceps  trib.  Iudcindcfcrto,vtdf.N.  i.c. 
z     T^aafan  autemgenuit  Salmoh.  Hic  e(t  vnum  dubiuni,  quo  ifia 
Raab.qcrat  degencreChananxoru,fuit  coniuncta  ipfi^S.dmon- 
in  matnmoniu,quia  erat  prohibitu  hhjs  Ifraelne  vllomodoco- 
traherStcu  Chananxts  matr:ruonta,vt  habetur  Dcut.7.Diccdu 
ad  hoc,  cj>  lltud  fuit  pceptu  cis  nc  per  Cliananxas  a  cultu  vcri  dei 
auerterentur,cV  ad  idola coucrrerentur,vt ibide  iif ,tk  tdeo qn  ali 
qua  perfona  lnuenicbatur  fidc!is,&  ex  fidc  ven  dei  aliqd  ma'»nu 
egilTe.ficut  fccit  lita  Raab.vt  pdiftu  cit ,  tuc  difpefahat,vt  poflct 
coniungi  in  matrimouucufihis  lfrael ,  &  pp  hociiia  llaabcon- 
iunftacli principi  nobihoristrib.f.  iudar^cjma^piiliis  Ifraelfcce 
rat  nuguu  a£\u  virtutis  m  exploratoru  faluatione.     j  Buo^  '"• 
tern gcnuit. Rodc  modo  ifla  Ruth  coiucla  clt  Booz,q  erat  nol»i!ior 
deciuitateBethlce,hcet.n.efietprohibituin  lcgc,  «pnon  accipe- 
rct  in  matrimotuu  muheres  Moabitidas.Proptcr  quod  Lfdr..s  t"e- 
cit  illas  eiict  cu  filns  fuis  a  filiis lfrael,vt hf. i.Eldr.j o.c.  Rurh tn 
Moabitis  pp  actum  virtutis  ex  difpenfatione  comuncta  clt  iph 
Booz. ,  quia  licut  dictu  rit,pro  fidc  vnius  dei  fufcipienda  reliquit 
terrS  iua,&  veuitinludcjacufocrufua.Sedoriturdubiu.quoilte 
Booz  gcnuit  Obeth  ex  Ruth ,  quia  a  principio  ducatus  Iofue,qfi  q<  cth quon 
f.Salmoaccepit  Raab,&indegcnuic  Booi  viquead  tcpusin  quo  do  penttus 
c^pit  Heli  ludicirc  populu  ,inquorpei(ia  Iluth  venitcu  Nocrni  fx  ^*0*  » 
inludxa.  liuxeruni  J15.  aani,&plus,vtpot  patcrccoputati  tpa  Kutil" 
ludicium  intermcdiorum ,  &  ideo  dicendum,  quod  trcs  fueruut 
Booz  libi  fuccedentes.auus,  fihus,  &  nepos,primus  genitus  c(t  a 
SaimondeipfaRaab,&  tertius  genuitObcthexltuth  .  Etquia 
cuangelilta  volebat  vfquc  ad  Dauid  vna  quaterdcaam  tantu  po 
nere.idco  iltos  trcs  limilitcr  noraiiK<tos,&  lioi  inuicem  lmmedia- 
te  fuccedcntes  voluit  vnonominc  coprchendcrc.     4     Obtihau. 
Kteafit  alionon-.iiic  voc-itus  elt  Ifii,vt  habetur.i  .Re^  ;Sed  nome 
Ielle  hic  ponitur,qu:a  de  ipfo  luc  agitur ,  prout  Chniius  dcfcen- 
dit  ab  co, vt  fcriptu  erat  Ifa.  1 1 .    Eg>edietur  virga  de  radice Icffe,& 
flos  de  radice  cm<,&c.  Et ideo ex  noroiuc IciTe hic  pofito oftcndif 
ifta  prophctia  coplcta  tuific.     5     Ief.au.  Iftc  autem  nominatiur 
folus  rcx.hcet  ante  eu,  &c  poft  fuerut  plures  alii  reges,qa  iftc  fuic 
primnsclectusin  rcgclccudubcneplacitu  diuinu,  vtoftfumcit 
iupra,&  ppcxccllcutiasanftitatisiijx.  6     Qiiuidau.  Tacctno- 

mcn 


V 


Mactfiaci 


I. 


^ftiec. 

d.4+.a 


iM.b. 


14.C 


^otin.  i. 


l!*.C 

teg.n.f. 


I.113. c 
n.i.d 


^?  fobec  fe  lauante,pl.icu:tei,&  vocauit,iacuitq;cuea,qua  gra 

A  uida  rcnocauit  Vria  dc  expeditione,vcfic  mtrarct  in  domu, 

Sc  iic  parjEtis  afcriberetei,  qtii  noles  intrare  iacnit  in  vefhbu- 

h\dtcc:>,q,  du  arca  effec  in  cabernaculis,no  intrarer  in  domii 

{iKT.AcccpcisigiCliceris  motris  fua.,ad  expcdicioncm  reuer- 

iuseft,&:  iicut  Dauid  precepe- 

tat  occifus  eli  a  loab.Dauid  in 

(oiano  Chrifhisett,qui  in  fole 

pofutc  cabernaculum  fuu.Bech 

fabce ,  puceusfaciccacis  fepci- 

nius.f.  lex  per  cuius  cognino- 

nem  fpiricuahs  graua  miniftra 

cur.Vrias,  Iudaicus  populus,q 

perlegem  de  luce  Dei  glona- 

tur :  Sed  huic  Chtiftus  legem 

abflulit,  quamdefeloquido- 

cuic.  Ille  vero  du  madac-.t  legis 

implcre  nicicur.quaii  epiitoljs 

fert  vnde  damnetur.Vnas  etia 

•  Iudaicus  popuius  qui  noluic  iu 

trarc  in  domu.i.fpirituale  legis 

intellcctum.  dicens,  quiaarca 

domini,i.eeclefneft  in  caber- 

naculis.  i.  m  figuris .  idconon 

intrauic  m  domum  ,  id  cft  non 

accipic  aliurn  intellcchitn,  fed  accipic  liceras  fua?mortis.  id- 

^efi lncelleJrutn  liceraltm,qui ducic cum ad  morcem . 

Mvfiice  Dauid,  i.ChrifiusquiGolia.i.diabolu  fuperauir. 
g  lipfeeitmaiiu  forcis,vcl  vifudciidcrabilis.Deeodemdf./)o- 
0  inusfortis  vpotens ,  &c.  tit  icerum :  Speciofns  formaprmfiliis 
Djomintm.  Bethfabee.putcus  faciccacis,  ideftabundantiagra- 
:tiaefpincualisqux  munerefeptifotmi  efi  puceus  faciecacis, 
111  quo  eit  fons  aqua-  falicncis  m  vitam  xcernam.Tres  predi- 
ctadine  pudore  nomims  ponuntur,quta  non  folum  culpari, 
fcd  etiam  laudari  meruerunt .  Iufius  aucem  nomine dignus 
-cfi.  Sedinhacqinaloquedon.-quitjftltcmiilentionominis 
quod  curpeeft  cegic.Nome  vin  quafimftiponicur,vc  in  hoc 
immanicas  fcclcns  vcrecundius  memorecur,  dum  cius  cau- 
fa eft  occifus .  Vxor  camcn  propter  facramencum  ecclelia: 
dicicurqua:  occifo  diabolo  in  coniugium  veri  re«is  afcifcttf. 
a  ^r^.Vria,lux  mca  Dei fcilicer,  idcfi  diabolus^quidixic. 
Similis  ero  altiffimo-.cnx  ecclcfiam  comugatam  Chriiius  de  fo- 
lariopatetna:maiefiatisadam.niit,  &pulchramfactam  fibi 
matnmonio copulautt.Vrias qui  efi  figura  diaboli, lux  mea 
Deusinterpretatur,quiadhuc  transtormat  fein  angelum 
lucis,&  lucem  D  ei  fe  facit. 

b  Salomon  autem.  Chriftus  eil  Salomon.i  pacificus,  quia  ip- 
feeftpaxnofiraqui  fecitvtraque  vnum.Ipfe efi  Roboam.i. 
impctus  populi,  qui  velociter  populos  conuercit  ad  fidem. 
c  Bjboam.Dc ifio dicicur :  Dabb  ipfi  l\oboam  trtbum  Indam,  vt 
remancat  W na  Dauid  cunths  du  bus in  Ifrad  -  Quod  ad  liccram 
non  poceftacopi,  quia  nec  Ifracl  cunais  diebus  cxcicic,ncc 
deDauidpofiChiitlumduxaliqiiisinlfraclfu-c.SedChn- 
ftuslucernaelt  a?ccrna  in  cclefti  lfracl,&  ideoferuaturfem 
per.Super  foliu  autcm  D.:uid  dicitur  fedete  Chnfius,quia  re 
gnumDauidcempotale  figurautt  arcerninn  Chniii  re<mu. 
d  Miai.  Pateidfis :  Ideii  Chnfius,qutdicit.  Ego  crorfli  in 
patrem,quia  tanquam  domwus  ornnia  qumcumqucvoluit  fecit.  Qui 
ctiam  cft  Afa,  i.accollens,  quia  ipfe  abfiulic  pcccaca  mundi. 
c  Iofapbat,&c.lud\cas  vel  tudicnilDei,fcilicet  Chnftus  qui 
n  „  iudicat 


38 


l  gcnuit  Salomonem  ex  ea  qua»  fuit  Vria?.Salo  * 

Lrititudopopuli. 

c  monautemgcnuit  Roboam  :Roboamaute 

Patcr  dominus.  Attollftis. 

e  gcnuicAbiam:  Abiasautemgcnuit  Afa:  Afa 
e  autemgenuit  Iofaphat :  Iofaphatautem  ge- 

«  Excelfus. 

§  nuic  Ioram ,  Ioram  autem  gcnuit  Oziam.  O-  z 

a    Robu;tusdommi.  Dequodititur :  Fortitudomfadoniinm.    b    Profeftus" 
ld  elt  Chn.tus  :  de  quo  Ecclefu  quotidic  in mclius  proricit. 

zias  autem  genuit  Ioatha.  Ioabthan  autem  gc- 

a    Comprehcndens.  id  eit  Clniftus,quia  nemo  nouit  patrein  niti  rilms. 

h  genuit  Achaz^Acha^z  autemgenuit  Ezechia. 

Obliuio 


\_7DllUIO. 

1  Ezcchias  autcm  genuit  ManalTcn .  Manaffcs 

K  autem  genuit  Amon  .  Amon  aute  genuitlo- 

fiamlofias  autcmgenuitlechonia  &fratres 


NICOLAVSDE    I.YRA. 
me-n  Bethfabcc ,  &  expnmitur  vir  eius  qui  fuit  tuftus  &  bonus, 
vtpatet.z.Reg.!  1.  Et  vt  oliendatur.  quod  Bethfabeedequa  fit 
aiqualiter  mentio.accidentaliter  comunfta  eit  ipll  Dauid  fcili- 
cetpcrmortemVnx.  ' 

I  Salomon  autrmgmuit  I{oboam,&c.  Sub  ifto  Hoboam  diuifum 
<lt  regnum  Iudaeorum  in  duo  regna,  vt  patet  3  .Reg.  1  2.quia  de  - 
cem  tnbusreceflerunt  ab  eo  ,  &  adhzferunt  Xeroboam  ,  &  tunc 
didtum  elt  rcgnum  Ifrael.  Dux  autem  tnbus  quae  remanferunt 
ipfi  Roboam,  d.ftae  funt  regnum  Iuda. 

2.  Ioram  autcmgcnuit  0^ltlm.  Sicut  patit  cx  4.Ree.  Hic  omit- 
tuntur  trcs  reges  f,b.  fuccedentes,qu,a  Ioram  genu.t  Ocho^am, 
Uchoz.as  autem  genu.t  Ioam.-  Ioas  aute  gcnuit  Amafiam.  Ama 
lias  autem  genu.t  Oz.am.Ratio  autem  huius  c(t  fecundu  Hier. 
qu.a  loram  accep.t  vxorcm  filiam  impi,Uimae  Iczabel.s,  ideo  (i- 
lueiusv.qucad  quartam  generationcm  de  genealogia  domini 
excluduntur ,  &  maxtme  qu,a  Euangehfta  volcbat  vnam  qua- 
terdenam  tantum  poncrc  rnt.onc  iam  pradifta  ,  idco  oportebac 
tres  rcgcs  excluderc.  Et  .fti  trex  ratione prxdifta  conuen.entms 
al.js  rcmoucntur.Scqmtur. 

'3    £K<- 


v-ap. 

iudicat  orbem  terra:  in  xquirate.  f) 

f    loram  autcmgenuit.  Chnffus  eii  lorarri,  id  efl  cxcelfus,qui  Pfii.jr . c 

ait.7{emo  afccndit  in  calum ,  nifiqui  de  ccelodefccndit. 

Notaquod  Ioramnon  genuitOziam  .  fedpotius  ^enuit  lWd,z4'c 
Ochoziani.Ochozias  gcnuit  Ioas,Sc  loas  Amaiiam  &  Ama 

flas  Oziam ,  qui  &  Azanas. 

Ioramduxit  filiam  Iczabel  r-«n.j.t» 
&  formcatus  cft,&fratres  fjos  f  [\ir- sl,a 
occidit.  Vndelftrmatuseftdo  iuldcm- 
lore  vceri,  vc  vifcera  cgereret, 
que  fequutusOchozias  igrei- 
fus  eft  pcr  vias  domus  Achab. 
loasatitefn  adonuic  fcnlptjlia 
&  7.M  hariam    filium  Ioiad.c 
qiiicum  nutciervc  'x:  r?gem  fe 
cerac ,  occidi  pr^cvptr,  quia  eu 
dc  idoloJ  ttria  iiicrepauic.  Ama 
fias  quoqiiic  coiuit  Dbos  Seir,     ' 
Idco  &  if  u  cres  de  gcneratiotie 
Chnfti  func  cxchiIi.(bcinKlLim 
illtid:  ytfitabopcccata pMrnox,  E)f0 
vfijne  in tenian & qutrtam gtne- 
rationern.  Scd  hoc  dichim  eft 
de  lllis  qui  peccata  pacrtun  fe-  ■♦•Re"-  v  " 
quuncur.nam&bjnusdema-  \  Ioj,ch,nu 
lo genicus  mifericordia  eft  dignus ,  &  m  ilus de  bono  natus  ^  ^aju 
puntc.  Alij  qui  ponuncqttauis  tmli  fuennt,  vel  bonos  gene- 
ranr,vela  bonisgcneranf.vcloram  filiuslofaphat  virt  aifii: 
Ozias  pcue  in  olbus  redft  fecicnifi  q,  incenfum  adolere  vo  ■  E 
lLiiL,vnde&  in  fronceleprapcrcuiTus  eft.  H>  trcs  reges  ftuic 
incermtffi,  vcl  16  quia  propoiictl  fuic  Euageltffe;  Kffef^adeca- 
des ponere,  vel quia lora mifcucrac  fe generi  lezibel,  cv  di-' 5*     8'2 
du  eff  per  ^ppheta  in  throno  regni  qucqua  no  cffe  fefluruui 
de  domo  Achab,  niii  in  quarca ghracione,i6  mcmoria eius ;i 
fan3a  generacionetollittu-  viquead  tcrtiageneratione,pur 
gata  vero  labegetilis  familix',  i  quartaorigo  Chfi  numcrat"'. 
g    O^jas  autem.  Sub  Ozia,  Ioachan,  Achaz  &c  Ezcchia,  pro-  < 

phecauic  Ifaias  dc  Chrifto.Propter  peccata  principum  clau- 
debantur  ora  prophctatum. 

h     E^cbias .  Fortis  dns  ,  ipfe cft  qui dicit  apoftolis :  Nolitc  ■ 
timere.  Ezechta:  cu  eifet  ime  libens  dicfu  eft  i  Difpone  do.iu*  Inr"ra  '<>•  c. 
cjuia  wo.Ideo  fleuit  non  pp  longiorem  vitam,  cum  fciret  in-  ira-38-a 
dc  placuiffe  Deo  Salomone,quia  non  pcttjlfct  ampliorcs  an 
nos.Sed  quia  dubitabat  ne  promiifio  Dei  implerecur  cum  fe  3.RCg.j.  b 
fciret effe  de genere  Dauid  per que  oportebat  venirc  Chri-  ' 
ftu ,&£ ipfe erat  fine libens.vnde &c  dicebat.  T^on  vidi boueum,  rfaiiC-3 S-i> 
non  afpiciam  hominem  i  Econtra  crcdebac ,  quta  fidelis  ctt  qui 
promiferar.  Dcus  autem  fcnccntiam  qua m  dederar,  ad  pro- 
bacionem  fidci  lmmutat ,  &  fpaciufn  generanclt  dat. 
i     A/4«ii/7ey.Obliuiofus.  Iftcett  qttiquaficoniierfopeccato- 
ri  dixit.Omnium  iniqtiitatum  eiusnon  recordabor. 
k    ^iMon.idclt  fidclis  vel  nutncius,fignificansChriftumdc  E    ., 
quodicitur:Fidelisdominusin  omnibusvijsfuts,  quicon-         ''     c 
uocat  filios,  vt  gallina  pullos  fuos. 

1     Ioftas.  id  eft  faltis  domini  velincenfum.Illeeftquidick:  P&-  '44-c 
Dirigatut  otatio  mea  ficut  incenium,&c.  foid.Ho.a 

Ioiias,rex  iuftus,quod  no  filij  eius  quos  genuit,no  in  craf- 
migracioncquia  nunqua  cranfmigratut,fed  fecundu  pra;de- 
ftinatione  Dci  ad  tranfmigrandu,Iechoniam  &£ fratt es  citis 
fimul  ponit,vt  quoru  elt  comunis  iniquitas3fimilis  iit  &  mi-  F 

«$  feria. 


•  Zl.f 


3  E^icbias  auteiiigeituuManajfen.  Itte  Ez.ectius  non  habebac 
hsredem  quado d.cium  eft  ei  per  Ifaiam  prophctam,  Efa. j8.a. 
Difpone  domui  tu£,quia  morieri  f  tu  &  non  viues,8c  tunc  fleuit  non 
timore  mortis,fed  proptcr  defedtum  fcminis,timens  ue  Chriftus 
dceonon  nafceretur&  ideo  ipfo  orante  cu.n  lachrymis  additi 
funt  vitx  ipfius  anni  quindecim ,  &  tunc  gcnuit  ManafTen.  Qui 
quidem  ManaiTes  licet  primo  fueritpcffimus,quia  dc  eo  fcripiu 
cft.  4.  Regum.n.cap.  quod  ipfe  impleuit  lerufakmfangmnepro 
phctarum  vfcjue  ados.  .ntcrquos  ifaiam  auunculum  fuum  fecari 
fecit,propterquodin  captiuitatemductuseft ,  tamcnfinaliter 
pcenituit ,  &  ad  regnum  fuum  reduclus  fuit  vt  habctur.  z.Para- 
lip.5  j.cap.Sequitur. 

4.  ^lmon  auieHigduit  Iofiam.lnCm  lfte  fuit  optimus  quia  iuucn 
ture  (ua  cccpit  quaerere  dominum  deftruxit  tcrnpla  idolorum  per 
totum  regnum  fuum. 

J  Iofias  antem  gemit  Iechoniam  &fratres  eius  in  tranfm\%ratione 
Babylonts.Non  quia  adhuc  elTct  tranfmigratio  qn  geniti  funt f«d 
quia  immincbat.  Nominantur  autcm  fratrcs  Icchoniae  cum  co, 
qu.a  limtlcs  ci  fuerunt  in  capt.uatione.Ioachaz  aute  qui  primus 
regnauit  poft  Ioliam  captiuatus  eft  pcr  rcgem  Aegypti  vt  hf.5. 
Reg.  Z4.  Rcx  aut  Aegypti  coititmt  regem  loco  iplius  fratre  eius 
Tom.5.  b     a  Eha- 


39 


Glof.  ord.&  Nicolai  de  Ly  ra 


40 


A  fcria.lechonias  prarparatio  domini ,  quia  tam  pacrcm  quam 
fijium  dommus  ad  ttanfmigrandum  prcpur-.mit. 

Lrnturlib.ltejii.q,  lofias  ^cniuc  1«  cC  loaclvm: 

qui&  Hcluchim&:  Scdechia.  loach  fficpafninrc- 


s 


giui.quocaptoarcgcAcgvpti  ftibliitut9cttlotiK:"  I.-chim 
rratcr  cius  C<uo  mortuo  rcgna 


fanicc,icrua  cos  quosdcdifti  mihi,vc  fint  vnum  ficur  <Sj  no^.  D 
d    S at ithit I autrm genuit  Zorobabcl.  Hoc  in  multis  fcnptlins  lc 
p{:  frd  in  Paralipomeno  filij  Iechonic.Aflir.Sal.ubcl.Mcl 
1  hiri  Si  Pb-daia:&  dePhad.iinorri  sfit  Znrobabel  8c$erit<  i.  x-PjraliP- 
Scd  tradutHcbr$i  Tnnomiu  fuiflc  Ailir.Stl.ithicl  Mclchira 

ckPhad.ua  V cl  S  ib..h  d  &Pha 


A-.  ■'■■■ 


bct.cj.duo  fuc  rut  Icchonix.vc 

vnus.  f.parcr  lic  infincpi 

dcnt::>t  adis ,  altcr  m 

pnncip  tis.Scdn  tvtti- 

-cundu  Aug.vnus.&idcm 

cft  in  fine  r  u\  cdctis  &  in  pnn 

cipio  fcqucms.Scd  quarc  prx- 

(ermiflus  cti  loachimpaccr  Ic 

cboni.r ,  forfitan  vttvpuChn- 

fii  ficcrcc  Iccboniam  bisnu- 

l«honU«  fe-  mcratut:  &  loachimncnumcrus  augcrctur  prctermific. 

cuqJum  Am      Rabamis.C»u.rncurqiurc  Icchoniasdf  films  iolia-,ai  Io- 

ftjikM  hiej>  QasIoachim.&  [oacrjtmgonuicIccbonJa^SiaiK.ccundcm 

rod7 B*7*  Iccboniam bis numcrcmus  111  finc ,  fcilicec  prarccdcncii  cci- 

roacopuu  .   feradccadiS&: |n principi0 (cqucntis ad boc vt trcs plcnc tcf 

fcradecadcs  inucniantur:iam  non  crunt.42.patrcs.  Dmcrtis 

modis  foliiicurhoc.Hicr.dicicc^vtccqucp.ucr&lviIius  loa 

chnn  Srfec  honias  vocabat":  &  ica  vnu  habcmus  m finc  pia:- 

»  ccdcntis  tcircradccadts  &altcru  mprinapio  fcqucncis,  vc 

cum  dicic  loiias  genuit  Icchoniam ,  loacbim  incclligair.us . 

Cum  vcr6  dicit :  Jcchonias  genuit  Salatbiel.  Ioachim  accipia- 

mus.Aug.vtrd  dicicc],  vnus  bis  numcratur.f.  Icchonias,  qui 

cV  l.i.uhlmd.duscihaquo  f.icbicflqueda  in  exteras  geces 

dcricxio,c]fi  m  Babylonia  tranfirtigiatuin  cft .  Vbi  crgo  or- 

doa  red.tuduic  dcHcclicur&indmcifunucndic,  angulum 

facit:&  id  quod  in  angulo  cfi  bis  numeracur.Tr.infmigracio 

111  B.ibvloniiUignilicactrautu  Apofioloifi  adGcces.  In  qua 

tranfmigi  atione  Chrifius  factus  lapis  angularis.vtrunq;  po- 

pulu  coplecbtur qcf  oficndic per  Iechoniam  bis  policum . 

Omncs  qui  a  D.iuid  vfquead  cranfmigracioncm  Babylo- 
nisnumcrantur.rcgcs  flierunc. 

a  Jntranfmigratitne.  -K  Chiyfofiomus. CapriufcatisBaby- 
lonice  rccordatur,vc  doccac  populum  Iuda:orum,nc  ahqua 
quidcmcfi  gacionccorrcpcum,modisq,omniLusnccciIa- 
rumfuilfc  Chnfiipivcfcntiam.  Cur  veronou  etiade  Acgy- 
pto  mcntioncm  fncc  t  Quia  Ifr.iclitxcaptiuicaccm  Acgypti 
non  cimcbant.Babyloms  vero  audirc  finc  timore  t\on  pocc 
rant tquippc  t  um  illud  eflet  anciquum,hoc  rcccns. 
b  Iechomas.  Prior  Icchonias.rclutrcctiodomim  ,fequcns 
Icchonias prxpar.uiodomi ni  dicicuc  :  Vcrunquc  congruit 
Chriflo.quicft  rcfurrcccio  &  vita. 

c  salatbiel.Pcuuo mca  Dey,Chnfto couenic  qui dicic- Patcr 

fanctc, 


riUIC  Jai.ui.iv...  ~a.« ~»~  & 

bcl.ZorobabeiaurcgenuicAbiud.-Abiudau- 
tcgcnuit  Eliachim:  Eliachim  autcm  genuir 
Azor;  Azor  autcm  genuit  Sadoch;  Sadocli 
autcm  gcnuic  Achim >  Achim  autcm  genuit 
Eljud:  Eliudautcmgcnuit  Eleazar:  tlcazar 
autcm  gcnuit  Mathan;  Mathan  autcmgc- 


Hom.4.in 
M-.tth. 


Iuhjfl.!7.b 


NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 

tliacbimnutaionomine ipfiut:&  vocauit  enmJoachim  >  velJccho' 

niam.  Et  ifle  c[i  qui  dtciturhic genitut  a  Jofta :  auem  captiiiamt  rcx 

Babylonistductntficumin  Babylonem;  fed  in  ittuere  rcmifit  eurn  fub 

iuramento,  qubd  fi  fideliter  Jcruirct ;  fcdifle  loacbim  quattoanno 

>ulcnt  rcbeUare^  abcxerCHu  regis  Babylonit  captus  cjt,&  occtfui,er 

cadar;er  cius  cxtraJcruflem  pruietlum  .  ftcut  fttcrat  pcr  Jeremiam 

toachtm  &to»  pr/tdi^m,  lrrcm.ii..a.  Scpulcura  alini  fcpclicrur ,  iSc  regnauic 

jjh,£  9«*»^-  loacbimfiliuscius  pro co,amfimiluerdtffksefllechoniasjedali 

ImnOTiwn-  tfr  f"tb:tur  q.iau  pi  imiii  r/uia  patcr  tim  Joacbtm  per  ch  &  m.alius 

t..r  &icnban  a"tem  py  tb.&  n.cr  ifteregnaitit  tribuunt  nftbus  ,  &  poflca  addu- 

tur.  Qus  efl  in  B sby'oncm  captiuus  cum  matre  &  nobiltbits  de  tcrra  Juda, 

^ifli-.uius efl Stdtcbtai ammtdui einsfiiirts  JoftA  rcxin  Itrufa- 

lcm  i  rc^c  Babyhnts  &  1  \.annorcgni  cins,  quta  iibellauerat  capius 

efl  d  rcvi  Babylonis,cJr  excttaUis  elttn  Babyl,,  i  vm  li^atits  dnclus ,  & 

JcrufalcmdeJtrufta,  ^-  tcmptum  coi»buftum,t>l babetur.4.  t\cg.2*i 

Etftcpatct ,  qubdfr  ,tr.>  Iccbonia filif  Jofix  fucrunt capttuali  Jtcut 

&  'pfti  pfbpter  t/ttnd  nomina  ur  cum  tpfo .  » 

i      1       ofl  tranfmigrationcm  Babylonis .  Iflelecbonias  aqno 

incipit tertia quatcrdena noi  fmt  Ipboniai  filius  lsfU,  fed mpos  eius 

pern.fcripus,vtdi8um  efi.aliter  non  cffcnt  quatuordecim  inijla 

qit  fltima. 

1     Si!.«:h:claiitcmgcnuitZorobabel.  F.tiflc Zorobabcleflille 
fub  qito  iranfmigratio  icdiy  de  captiuitate,vt  babetur.  i.Efdr.t.  1. 
}     Zorobabcl  aiucm  gcnuit.Co«frari«/w  vtdciut  1  j-aralipome 

non.yb. 


Heriles. 


Pial.8S.it 


&"  rcliquos  inrer  quos  Abiud 
non  inumcrar;:  fcd  mulra  vicio 
fcripcorum  m  P.nahp.dcpraua 
ca  funt.vndc  mulcx  &  incermi 
nac?  gcncalogie  inuemuntur 
quas  iubct  Apoftolus  virar;. 
C     Zr>  nbabcl  autc  getHtit  ./iluud. 

ifier  Babylonis.i.c<  nfufio 
nis.  Ilh  conucnic  qui  mundum 
abcrrorc  id.)!  -latric  .  d 
veritacis  rcuoeauic.  Fu?runc  viri  ftudio:i  cx  ludasfs  di^i  He- 
iilcsprt»pccrpropiiH)iiicaccmgenerisChriHi,cr.iivq;  Naza 
rxi,quiordincmgcncaio„'  .c  Chrifii  partim  niemoricor, 
paicim  cx  libiisdieiuin,p.:iciinabauis,  &  proauis  recinucs 
fecundum  otdincm  fcripfcrunc. 

f    ^ibtud.  id  eft  pacer  meus  Ific  Chrifto  conuenicdc quo  di 
citur:  Ipfeinuocauit mc:patcr mcus es  tu.&c. 

DeAbiudvfqucad  lofephnullahiftoriainuenirurin  Pa 
ralipomcnon,icd  annalcs  fucrum  apud  Hcbraros,  dc  quibus 
Hcrodesmulcos  comburifccit,  vcconfundcrerur  ordo  re- 
gi£E  ftirpis :  &  forfican  Iofeph  nomina  pacrum  ibi  legetac , 
velaliquomodoibirecinuerac  per  quem  Euangelifia  ferie 
hanc  gcnei acionis pofuic.Scd  fiue hoc  fiue  alio  modo,  euan 
gcliile  fuit  hax  certa  generationis  lucceffit >. 
g  Lliacbim.  Dominus  rcfufcitans.Ille qui  dicic:  Omnis  qui  ui  ioan.^.e 
dctfiliurn  &  crcdit  in  eum,babcbit  vitam  eternam  ,  &  ego  refufcita- 

b)  ClthJ,&C.  ■ 

h     ^l-xor .  Adiucus.Ulc  cft  qui  dicic:Ecce  Deus  adiuuic  me,  Pfal,H-« 

dominus  fufceptor  cfi  anima:  nicx-. 
i     Sadocb.  Iufiusid  eft  Chcifius,de  quo  dicitur:Iuftus  domi  Ibid.io.b 
nus  &:  iuftitias  dilexic . 

^     iAcIiim,  id  ei\  tratcr  meus  ifle .  Qiiis  alius ,  q«aTn  ille  qui  i^iJ,ai.e 
homo  ficri  voluic ,  vt  poffic  habere  fi  acrcs ,  de  quibus  dice- 
rec:  Tiuiiii-.boiiomerituitmfiatrihitinicis.  . 

1     Elmd.  id  eft,Deus  meus conuenic Chriflo  quidicit:Dcus 
meus,vtqu:d  dereliquiftime? 

m     Elea^a  .'d efi,Dcus nuusadiucor.Il!eeft,quiex  peifo- 
na  homin  s  dixic:  Deut  mcus  fpcrabo in  eum. 

n  A/flr/i-j».Donas,vcldonatus.Illceft,quidcdicdonahoib.  l"hia-S 
Et  dc  quo  dicitur :  Sic  Deus  diiexit  mundum,vt  filhrtn  fttnrn  darct.  * 

Pcr  hos  patrcs  Chnftus  in  mundu,  &  omniu  horum  in  fe 
gercbacofficium.Ecdignu  cft,  vcpcrcadelineam  ftndica- 

^cisad 


tion.}.b.vbi dicittur qitnd  Zorobabelgcnuit Mofillam  ,Jln*niam,  & 
Salomith.  Eri  dhmdmn, qitbd  altqws  ifiorumftnt  binornhts,  &-  ftc  di 
Rtti  ifl^ibiiid,tfiaa  plurts  bmomtfnt facrafcriptura inuoAutitlir  ^fb 
iflo  jlbiud  vfque  ad  loleph  tmlla  hiiiorta  in  Bibla  repcn.ur  fed  apud 
Iudteos  futrunt  altqui  fiua ':ofi  qui  goieultgtas  d  Daitid  iefcendentes 
diligentifimejcripferuntprnprer  Chnfium  qiiem  cxp.ftubant  a  Da- 
uid  dcfccndere,&  ibi  Manbuts  pnntit.  rcftduum  huiusgtnealogtx  vi- 
derc.  Velft  dicaUtr  qu  o.t  Herode  >  id  asfcnpturas  combufsit  ,i 
rtg\aabalt\i  difiingucretur  ,vt  dictmt  aliqui ,  Tunc  ducndum  quoi 
Alatib-sus  babititper  reuclaiioncm ,  qnod  uon  habuit  per  fcnpturamy 
quia  ^ipoiloli  &  Euangcltfle  non  fncrunt  minus  Ultiminaii  ,immo, 
magis  quam  antiqui  propbetx.Scqunur. 

4  Mach.m  aucem  gci.uic  Iacob,C*«fr«r/»m  dicitur LucA.^.vbi 
dicitm  jttod  Matbsc  genuic  Hc]i,&  Hdi  gciiuic  lofcph.D/ce- 
dum  quod  Mathat  &  Mathan  defcendermt  d  Datiid,  fed  Mathat per 
rHathan,quifuitfilins  Dauid  adapliuus,Mathan  autem  pcr  Salomo- 
nem,Et  iflt  duo  Mathan  &  Mathat  babucrunt  vna  vxorefuccejfiuc , 
&  diila  efi  Hefi.i,&  H-fla  d  Mhtba  conccpit  Iacob,&a  Maihat  He- 
liftta  quod  Ilclticr  Ltcobfuaruntfralrcs  vtcrini,fedde  duobusfratri~ 
bus  d  Dautd  diucrfimodc  dejiendentibus.Htli  aute  accepia  vxorc  mor 
tuits  efi  fme fcmine,&  idco  Iacobfrater  eius  accepit  vxou- fratris  jiti, 
vt  1  ifufcitaret  femen  cf  gennit  Iofcph,ita  quod  Iofeph  fuit  filius  natu. 
ralis  ipfius  Iau>b,&  ftc  accepn  cum  hic  Matthxus .  Fuit  autemfilins 
Helilegaiis,&fic  acccpit  eumingcncalogia  Lttcas ,  vtpatctttr 
ra  Jequcnti.l\atio autfqttare  Alatlbxusdejcnbit gcncalogum a»i- 

Jii  per 


4i 


Matthaei 


Ca 


.q.l  t. 


$  tis  ad  eu  afcedamus,  p  q  ue  ad  nos  defcenderc  efl  dignatus. 
A  a  iofeph.  Appones  Chriflus  qui  Iudiis  Gentesoppofuit,q. 
&:  pacer  Chrifti  dicitur,quem  dejua  coniuge  natu  adoptme 
fnfcepit,fed,&  putatiue pater diciturJo/f/^.Mattbxus  dicic 
3ofeph6hu  Iacob,&  licob  filiu  Mathan.Lucas  Iofcph  filiu 
Heli ,  &  Heli  filium  Mathac ,  fed  Ma- 
than,&  Mathatdeeadem  uxore  Hefta 
nomine  fingulos  genuerunt .  Mathan 
qui  per  Salomcnem  defccndic  cam 
prius  duxit,  &  rclicfo  uno  filiolacob 
obiit,  &:  poftca  Mathat  quiper  Ma-  a 


P 


L 


4 


tur.Sectmda.a  Dauid.i.iuxtaD,ui!'d,aS.'lomonei>iripic,  fc  D 
m  pnorem  Iechoniafinicur.Tcrcia  ,  a  fyCiwdo  I  cii  mu  m 
Chrifio  rerminatur ,  ab  Abraha  vfque  ad  D-und  &  a  D.iuid 
vfqueadChnftii  tnainhacdiftindionenornntiurcporaad 
Chriftu  currere.Ante  lcgein  quo  Abraha  n.ituralc  f  'ruans 


Supplamator  vcl  Iuftator. 

nuit  Iacob .  t  Iacob  aute  gcnuit 

a    Stdlamaiis.     b    Non  de  quibus  ,  quia  ilne  vi- 


qu 
rili  coitu  dc  ,'fola  virgine  natus 

Iofeph  virum  MaVia?,  dequa  na 


thandefcenditdcDauid,eandemdu-  b  tuseft  teius,C]ui  VOCatur  Chrus. 

Omnes  itaq;  generationes  ab 
Abrahamvfq;  ad  Dauid,gcnera 
tiones  quatuordecim  ,  &  a  Da- 
uid  vfq;  t  ad  tranfmigratione  Ba 
bylonis  generationes  quatuordc 
cim,&  a  tranfmigratione  Baby- 
lonis  vfque  ad  Chriftum,  gcne- 


>it,  &: genuit  Heli,  fic  Iaeob ,  &  Heh. 

fratresfuntuterini.  Iacobautem  uxo- 

rem  Heli  fratt  is  fui  fine  liberis  defunj 

:  demigra-  cii   ad  fufcicandum  fcmcn  cius  acci- 

Ken  Baby-  jpiens  gcnuic  Iofeph  natura  fuum ,  fed 

!#twm        fecundum  legem  Hclifilium 


Quod 
dicitur  filius  nomine  cius  vocari  cui- 
fufcitatur,  ncneftuerum.cum  Booz 
cum  quemgcnuitexRuth  ,  non  Eli- 
melech  cui  fufcitatur,fcd  Obeth  uoca 
uit. 

4«  Rupcrtus .  Eccc  fcala  illa  ,  qux 
in  fomno  lacob  apparuit  quando  parentibus  obediens  ibat 
m  Sytiam,vtde  fua  cognationcaccipcrct  vxorem.Eccc  fca 
la  ftans  fuper  terram ,  acumen  eius  tangens  celum,  &:  Do- 
minusinr.ixusfcala;,quidixitadeum  ,Ego  fiim  Dominus 
Dcus,&x.Scala  il!a ,  generatio  Chrifli,  &  latera  fcale,fum- 
mipatresvel  principes  funthuius  generationis  Abraham 
acque  Dauid  adquos  promiffiofa&aeft,fupremusfca!egra 
dus  cui  Dominus  inmxus  eft,iftc  cft  beatus  Iofeph  vir  Ma  - 
tix.  Quomodo  ifte  Dcus,  .V  Dominus  huic  innixus  eft?  V" 
que  tanquam  tutori  pupillus,quippe  m  hoc  mundo  fine  pa- 
trcnatuseft.itainnixusefthuiclofeph,  vt  elfccinfanculo 
ifte  paceroptimus . 

b  Virum  Marix.Quid  ad  Chrifium  generacio  ex  Dauid  de 
du£ta  ad  Iofeph,  cum  Chriftus  no  ex  feminc  IofephrSed  no 
eft  confuetudo  fctipturarum.ut  ordo  mul'erum  ui  gcnera- 
tionibus  texatur,&  ideo  non  pcr  M.iriam,  fed  per  Iofeph  in 
ducitut ,  cum  de  una  Iofeph  ct  Maria  tribu  fuerinc .  Vnde 
ct  eamquafipropinquamcogebaturaccipere  ,nettibusin 
aliam  fc confunderet.undc ctiam fimul  tanqua  dc una itir- 
pe  profitencut  in  B  jthlcem  redire  cum  fingulis  in  fua  ciui 
tatem. 

Excmplo  Mariasliquetfidelibusconiugatisferuato  pari 
confcnfu  contincntiam  pofle  perrnanerc ,  coniugiumquc 
uocarinon  permixtocorporeofexu ,  fed  cuftodito  mentis 
afle&u. Vnde,&: Iofeph  v:r  Marixdicuur,  quiaconiugium 
verum  cft  vbi  conferuatur  amons  afictbjs>&:  in  Maria  iru- 
&us  nuptiatum  inuenitur. 

c  Omnes  itaque.Decuifo  ordinegerterationis  tande,in  fine 
concludendo,euange]ifia  recapitulatfub  myftico  numero. 
Tr,s  difcin&ionesin  generationeChrifti  myftice  infinu 
ant  fide  sadlg  Tnmtatis,  qua  concorditer  aftt uit  docmna  lc 
galis  ,  &  euangelice,  mftitutionis.  Tres  enim  trinitatis  fide, 
quatuor  doctnnam  euangelicam,dece,legis  fignificac  infci 
tutionem .  In  trcs  tefleradecades  diuiditur  hec  gcncratio. 
Pnmaeftab  Abraha  vfqucadDauid,ita  qd  Dauid  includa 

tur. 


mandatum  .  Poft  lcgcmquain  ludaci 
pr«*uancantes  captni.inrur  .  Poft  gra- 
tigpet  qu.^m  omncs  ckc  iptmicateiol 
uuntur.Et  in  his  finguhs  bi\  feptefunc. 
quiagrariafpiricufsadi  inhomine  ge- 
minatur^vc  cor  &:carnem  in  vnum  inn 
gens  faciat  vtrumquc  exultare  in  IX  v. 
Ciuodautcmtcr.i^.verafigniBcat  re- 
lig"iohcm  .  Quituorenim,<5<:de<.cno- 
uum,&:  vetus  Teftamentumindicant. 
quia  via  ad  Chtiftum  pcr  decem  vcrbj 
legis,&:  quatuor  cuangelia  prataicacur, 
itatamen  vtquicquidafcribitur  tiini- 
tati,qua:Deusefi,conft:cn-miis,  qii'a 
null.i  praTceptio!mplecur,nifihic  qu» 
merus  coledi  Dcu  tenearur.  Vt  &  hac 
viameficperuenicndi  ad  Chiiftu  fcjui 
cfl  ncfira  tcrra  pt<  m.fiHiiis)  f  i:is,  io- 
tum  numetumcolinie  in  fummam,&5 
funt.2.4.  quonumerqmanfionum  veri  Hvbicide  Aegypto 
ad  patriam  veniunt.  Et  bcne  hoc  numeri  facramcntb  v<  i  1- 
mus  ad  patriam, quo  Chnfcus  a  pacriarcha  cui  promiifus  efc 
perucnitad  virginem,quafiad  Iordanem,fpiticuflantti  gra 
riaabundantem.  Ec  idcoeuangeliftanumerauit.ib  Abra-j 
ham  quadrjgintaduas  generationcs,  velut  celeftis  pirri.e  r; 
manfiones.in  fine  Chriftum  fupputans , qui eft  c ofumma» 
tiovia?,&:manfiovitc'.InAbrahapnmumfidesad  iufu  1  m 
reputatur,quod  efc  initium  via:  vel  vitx  ad  rcquu  m.  ld  » . 
41 .  quia  hoc  numeroprefensecclefixtps  ofcd.^quo  Diis 
bene  orjantibuscoopat^Septies.n.fcni  ai.funt  Scxad ona, 
fepte  ad  requie  pettinct,vndcbencpcvpulusilic  (ubfpeinT 
trandi  in  rcquiem,pcr  fepties  lex  manfiones  cafcramctatur 
inquarumvltimaIefuduce,patcfafto  Iordanerequ.em  m 
trat.  Sic  noftcr  lefus  quadragefima  fecunda  gencr  tione 
ab Abraham  credente,lauacra  baptifm!,&: cali  ianu  s  pate 
fecit.Sub  ciusdem  numeri  facramcnto  nos  curfu  vir^utum 
ad  patriam  tcndimus,  dum  quoridie  pra?libando  guftu  cq- 
Icftium  fruimur  ,  &:  paticnccr  promifliim  expcctimus. 

Marchxus  in  hac  vica(qua?  quatnof  teporu  cu:  fu  labif  ur, 
in  qua  rcgi  nos  oportctaChnfto  fcrundum  taboriofana 
difciplinamquafiliosflagellatjquijindcccmpropttT  deca» 
logi  mandacafignaturjper  quadragerurium  numcrum  re» 
gcm  Chnftum  venifleceftacur.addito  bmarin  propcer  duq 
Teffamenca  ,  quibus  rcgi  nos  oporcec .  Vcl  du  >  pr.ccepta 
charicacis  inquibustotalex  continetur,  &:  completur  vc- 
tus  fcriptura.Qiupropteringcnerationibus  M.uth  cj.quae 
defcendendo enumerancur,  noftrorum  fignatur  fuf  cptio 
peccatotum.In  gcnerationibus  autem  Lucefquxafc.  «deq 
dovfque  ad  Deum  perueniunt,cui  mundati  teconcilian- 
turper  Chrifti  facerdotium  )  intclligitur  noftrorum  ab« 
lutio  peccatorum  .  Ideo  in  fcptuagcfimoicptimo  nu- 
mcro'  tota  eius  cnumerario  completur,  in  cuiusmyfle- 
rioSaUiatorremittenduefle  peccantidicit.Denarius.n.iu- 
flitiajefcnumcrus,  vndcnariustranfgrcfliocfcdenani  ,qui 

4$  fepcics      F 


NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 

Ri  per  Salamonem  filium  eius  naturalem  bsc  efly  quia  defcribit  af- 
fumptionem  noflra  hutr.anitatis  *  Deo.  Lucas  autcm  ptr  T^athanfi. 
Uum  adoptiuum  ,  quia  defcribit  redufiioncm  noflram  in Deum,qu* 
fitpergratiam  adcptionis. 

1  lacob  auccm  genuic  Iofeph  uiru  Mana?,dc  qua  natus  efc 
Iefus  qui  uocarur  Chriftus.C«w  lofeph  non  fueritpaterlefus  vc 
habetnrinf.  eodem  capitulo,  non  videi  efie  fufficicntcr  probatit  fifia 
^entalogiamftc  dcfcriptam ,  quod  lefus  filius  Maris  fuerit  defiirpe 
Dauidyticcndumpquod  immo  qa  Iefepb,  &  Mariafucriit  Ue  cade  tri 

but 


bu,quia  mulier  non  poterat  nuberecum  viro  altnius  tribus,qtudo  ad 
ipfam  pertinebat  hxreditas patcrnavt patet  T^um  ,57.  DefiliabMS 
Salphat.  Beata  autem  virgo  Maria  fuit  vnica  Ioacbim  patri  fuo  ,  & 
ideo  ex  lcge  cogebatur  viro  fux  tribus  nubere.proptcr  hoc  etia  iwt  cii 
Iofephin  Bctbleem  ciuitatem  Dauid  vtprofitereturcu  co,  vi  hjbetnr 
Luc.z.  Modum  autem  per  quem  fuerum  de  cadem  tribn  DamafcMHt 
defcribit  dicem,  quodMelehi  habnitfr.itrem  nomine  T^.tniheam  wti 
gennit  Barpanthera  ,  &  hicgmuit  ] oachi>ntqiti gcnuit  beatam  M  i~ 
riam  ,  &ftc  beata  Maria  dcfcendita  Dauidper  Wjthanfectvtiuiq 
Dam.^i.^.cap.6. 

Tom.c.  b    j        Chn- 


43 


Glof.  ord.&  Nicolai  de  Lyra . 


44 


/+   U  pric  5  ducVcxp^icv  f<  ptuagefimii  fcptimu,  in  quo  numc 
A  k>  tm-iujvniuerfalispecc-ati  ftt  plena  icmiifio  peccatoru 
pec  Cirithun  .ifcctvlentibus  ad  Dcu.Ncc  cft  mirandii,q, 
J   ..  •.  s  fuccefii  wsponicaDauid  vfqueadChriftu, 

Mitthcm  p  mnorestuillcponataliasperfonas,  illcalias&: 
t  x  his  foif.in  .»hi  mi- 


virgo  viri  folatio  fnfcnta-ctur.&:  \'t  diabolo  parrus  occul  D 
taretur,  c.uincquit  fitis  digneiecvea  >cx  fcminc  natusfic, 
tndevirgmc,  6t  nc  Wrginibus  rflli  etcufattc  jrifarhia:t> 
mucrChrirti  iiif irhata  fiu-rr.  .  Dcfp<  pfatiodcb.irpcrali- 
quoc  dicsanccalfidua.n  lohabuacioiKin  ,  &  intcrirh t*rat 

cufcediaviri.uxor  fiib 


Succcflio- 

1.1%    OtJ.i  III 

fi  nrracuiu 
iu  ratilicn 


» ;is ,  alu  plus  vtxe- 
runt.  Nora  n  nrtrc 
confuetudincm  fcri 


pturarum  vtmecnc 
^•«uibujt  ;ationibus  fucccfllo 


a 
b 

c 
d 


•    fwquun«li|tutuie(ivni;rf.        b    Nonilt  Ccfirtiert.quU  icniper  »pud  pirrcm  eru. 

rat  ioncs  quatuordccim .  Chnfti  autcm  1  gcrieratio  fic  era*t. 

i     Vt  per  lof-yli  dc  Dju  d   monfttlTllM. 

cucflctdefponfata  matcrlefu  Maria  loleph  antcquatoue- 

•     Alokpa.        b    Icceiiluetnouum,  Mulier  c  rcuwJibit  virum  non  al.uiidequain  ex  fegigncnijo 


Jponlu*. 


f  aiit  vircius,cileflctiullus,iScnollctta|traduccrcjVoIuit,oc  8 


rraicHA. 


nis,ordo  mulictibus 

mbuacur,  idcogcnc 

ratio  Iof<phordina 

b  Iiter   ponitur  qui 

dceadcni  tnbu  ,  de 
td«preh*na  oua  beaca  M  ina  tuif    g 
cii|UMjii.     fccognofcicur. 

B  a    Chrifft  .-utemgeneratio  .  Sineadditamrnto  ,  Icfu,ponit,vc 

cum  intclligas  dc  quo  pr.  pheta ,  Vnxit  te  Dcus  tuus.Icfus, 

quod  fubflantialitcr  >lli  couenit.angelorcfcruacvc  qui  peft 

didurus  cft  conccpcum  dc  fpiricufan&o,  nomcn  ci  propiiu 

cx  faluationu  oflicio  fubhmius  dcclaret. 

b    Sic  frar.Sicuc  dichim  eft,vc  ex  Iofcph,origo  Mariar.quar 

cft  dc  Dauid  clarcfcerec,&  Chriftus.non  ex  cius  femine.vc 

Deus  6t  homo,per  gcnealogiam  homo,pcr  hoc.de  virginc 

de  fpincufandioDeusoftcndiCur  Sicinquam  eracvcpiafcn 

pta  cft,&:  mox  dicetur  fic ur pr  ftea iignis &:  prodigiis  mani 

fcftatur,vt  cotuslibcr  Dcum  ,  &  homincm  natum  demon- 

ftrer.«s|uod  cit  crcdendu  vc  peflit  ir.telligi.Hicn.fcnfus  de- 

ficichuinanus ,  vbi  non  cftnacura ,  fcd  virtus,q.  non  credic, 

non  intelligic,quod  virgo  pepcrir.qcT  verbum  caro  faclu  cft. 

c    Cwneffet  defponfata.  O.  ige  .  16  dcfponfara  vt  fignificaret 

ecclclj5,qua:  virgo eft&:  fponfa  Ec vt pcr  lofeph  origo M.i- 

neoftcndcrct .  Vcl  vt  lofcph  eiicc  rciris  cafticatfis  defcndes 

camabinfamia  fufpicionis,&  nc  vt  adulccra  damnatc  t\&  vc 


c     Oe  potc.tmc  noa  ra 


De  quo  e.t  qu  c  ncipitui.S.  |,encrjtur. 
fubftanna.i.c  Ip  ruuv  dicaiui  indrrutus. 

niret,  t  /nueta  cft  in  ubtcro  habcns  dc  fpiritufl mclo  1  lofeph 

i    fiotuduceie  G«cih»bent  picpauire.        b    Nc  <i  pahm  cffet  n  Sl- 

tcn  puniretur. 


tnatiuita 
d     xAnfq<i,irn  conue- 

nircnt .   Kon    quod 
pcffcaconueneiinc 
vtfldiceremusancc 
quam     pa-nuuerir, 
mortcpr.ctifcuseft.  r  17  q.i. 
Non    quod    poftea  Pr,us  *  & 
conuencrint.fcd  o-DcverL>o. 
ftcndit  proximun;  jigc.4. 
rcmpus  nuptiarurh  f  '"Liaar, 
in    qu  o  nuptiarum 
iolcmnia  celebran-  c 


virgo 


tur. 

e     Inutnta efl in  ■pterol\-bfi>".  Inurrit  Icfcpb  in  vtero  habcrc 

fed  ncn  dc  fpiritufandofci*  bat  cflc.cu  poftca  vt  dtibms  dtli 

berarecdiinicccreea.Apoftolusauccm  hocaddicne  riccnm 

furrcpcrc-ifufpiciof'ctori.CcUioniodc)  liocfacttini  flc,&?qdo 

ordiue,  vclinc|uacitncace  Chnfti  c<  nccptio  iit  celcBfau, 

hoc  pr.Ttcrmiflum,a  Lucaexponicur. 

f    iiifl«.-.Perfidem,quaciedcbatChtiflumdevirgincnaf- 

citurum,&:  voluit  fc  humiliarc  anrc  t  incam  gratiam. 

C^ii'.>d  iuftuserac,hoceft  teftimon.u  ncaftitatrs  M-.riar, Inc ' 
vt  qui  fcruac  innoccnrem ,  uifttis  dTcacur/ed  &:  ptis  d'j  nol- 
let prop.ilare,ex  confci.ntiacaftittcis  iuftus,ex  Cirnorepius. 
Sciebac  illa  cfle inculp  ibilem,fcd  vndc  v.l  .;u.d eflct  ignora 
bsc&ideomediamelcgitviameffugicn  f,  vc  neqbeinho- 
cetcm  prodercr,neque  reicogmcar  conf  ntici  do  fcictim 
faccrctcora  Deo.Vera  virruseft  ,uim  necpretas  fliu-  ;nfli- 
tia,nee  linepietatc  iuftira.quar  fepirar^  abifiincedthbunt* 
g  .Et  noltet  ftm.t^uam  defpoiifauer..c  in  coniugiu  dnccrcnc 

^»  vidcrcrur     F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

f     Chrifti  gcrnerario  ficerac  .  Defcripta  ftnealdgaCbtittiin 

quo  M4tib*uivUe'idit  Cbrifli  ve>am  bumimiaiemthu  oftcniUt  diui- 
nitatentcins per  modt-n  cuncept  onii  t,u  mirahikiH,  Erdiutdnur 
in tres partrtj  quta  pri-,oponiti<r beatx  vhgivittniraifHprdgnatitf. 
SecnnJo  ipftis  Iofeph  dign^ dubttatio,' /&.:Iofeph  auccm  cum  ef- 
fcc  iiiftiis.rtic-  e,"figadubii  tenificatio  ibt  Hoc  autem  co  co- 
gicance.o  f;rfr^o/;ri»?,o.Chrirtiauccmg.rncrario ,  &cc.(^tuft 
tiicat  ne  iredamr^quodlvfus  fitgaiiim  ixct>v,mixtionema.ns\  crff 
nuns  ficut pi*udentes,<r  ideo dcfiribm  r modus  rt.irabiln  qf.qtur 
%    Cum  cfl".  c  dc.fponfuca  muet  c,u$.ldeJi,Chri(li. 

3  Iofeph.Sf/iff.  Ipnnfo juo. 

4  Anciquam  conuinirent.Citr-«a/,re)-/cJ/;Vc»*.7^or;  quiapufl  c'6 
tienrrint,t>tir,f.d:citur. 

j     Inuenta  cft  in  vtero  habcns  .  Inuentn  inquam  a  Iofph ,  qui 
curam  *bgmii  habebat. 

fi  Dc  fpiricufancto.  Iflud  referlur  ad  verbumprtcedens  ,  cum 
Ac/'t«».Hat)Cns  in  vt.CtO.quia  hocfuit  p  rtuie  fptrituffanfli  .lllud 
enim  quoi  ingcieraiionc  altorum  hominum  l.tper  virtutem  feminis 
ieciftapatre  ,  £jr  tcccpti  a  matnu  ,fjit  fallum  •pinuu  fpiritvffan- 
(ii  i'i  v.rgine,  >  » tnte  cuiut  expurlfjimis  fagmmbus  beau  vigints  fuit 
torpus  Cnuiufmnaiun,,u  i„  eodt m injianti  ani-natnm,  &  a  verbo 
a(lu>r,pnim,quia  cun,  iBJiuitafit  virtus  fpmtuffantli,poie\i  omnia 
tn  tnfianti. 

Sed  quxritur  quan  isla  conteptio  Chrifti  nonfmtfafla  antequa 
yirga dtfponfartt  pfi  lofcpb.Dtcendu  quod beatus uinbro.fff  Lu- 
tam  adhoc  ajftgr<at  muitas  ramnes  qunrum  atujuns  accipio  .  Vrimo 
enim  tiiudfu-t  ratio"abttiter  ex  partepueny  quiaftconceptus  fiaftet 
«nte  itiponfathmi,  potu-ffei  rattonabdiicr  aludxts  fuut  illegitin.us 
rcpudi*rt,&  noficut  Chiirecipi.yecu,dj,  qui.xpuer  fptcr pfeattio- 
nem  Her.d-seratin  ^e$ypiuporiandu<,&  ,eportandus,ideo  fpovfus 
fiar,*  trat  ad  hoc  &  ttfitnitia  necejfanus .  lfm  bnc  fuit  cx  parte 
rir£imsnectjfariu,  H  haberct  mtnijiru^ibfufpeclujedfibi  coiunclu 

'  yt 


yt fponfum.lt  mhoc fuit  rationabile ex pjrte  noflra  ,  quiaficntper 
Thomarr palpanw,,  ti't  artices  CbrifliyCerrfieati  fumus  ing'sde,e- 
fumtlione  Chtiili  qua  ptr  Ji<.<s  ,  ita  per  lojrph  m  tp*  tertijic  mfu- 
tius  de  virpnitate M  <u,  qu,u  d»lore  iniuVrf  fuiffel  tti.tus  UU  prJnfi 
candnm  opp+obiiifiri  >,>(i  :n  virginc  co%no<r>ffit  d  uin'u  fjcramrniu. 
Item  quxritur  hic.Cttm  Mariaijjltiai'  dclponfata  lofcpb  c  indo 
mo  e  u  ,vt  dicit  Cbryfbfl . quare '.«n  accr/B'  ad cotMtfotjiltrm  vh  ji - 
ntm.Dicet.dum  t;uid modu<  erat iuftotutn  nonpcfiunr  mattimoniM 
pcr  canialem  copulan  y  n  f  prius  uacarent  orario-i,  pcr  aliquod  tem* 
pus  implorandodtuinam  mifcmoid.an,':' pate*  T  bi.i  %,ht  tkric  tre 
ditur  teuetatum  ejse  ipft  lojtph pmpofttam  Marix  ie  obfttuantkawfir 
ginitatc.  Liccttnim  ccgcrciur  admatrimonium  iontrah<  >.durt<Jct.urt 
dum  temporis  illius  modum, propter  ratio-ies  pr,fd.tfjs,i.<r  an hah?. 
bat  uirginitatem  in  dtfideno,&  ptopnfno ,  fcd  uomm  ticnrxf»  jj't, 
Contraxit  ignur  matrimonium commtttcns fe dinma  uolumatt  ,  &• 
tu»c  cxicutlatmne  diuina  c>tditut,qutd  lofeph  cngnouitp,ot>tj.    >n 
Maritt  ,  c?  tuni.  ex  covnut  fConJetrJi  v.<  ut)unt  tiirgttiitaht»,  quia. 
•pt  trtduur  Iofeph  adhuc  vi>go  trut :  Cuius  ratio eft,au<a  t um  C h>i- 
fiusinpafjionr  Juanulii  matrrm  fcruandam  tradidii  mji  vir^irii,,  i  n 
f(iprobabile,quod  ante  contrptut:  dum  adhuc  efjet  iuitencula  tradc- 
retnr  dtlicui  i,ifivhgini  cuflodivnda. 

7  Ioleph  aucem  vir  eius .  llic  ponitur  lofeph  d>gna  iubitatiol 
Em.JJb awem  yo.oprxdhio  angtius  Cabrirl  vutt  ad  virghu m  igm  - 
rantr  Itfrph,&  impr&gnata  ,Jt  de  Ipituufai  tSo  ,  vi  habetur  L.t.i. 
Et  flatim  de  Ittentta  Ivfeph  abiit  ad  cognatam  Jwam  Jctlit ei  far.  cl«m 
Eh^beth  vt ei prxgantt lcrwret,^  n atum  filtj  fut  pr*c><rfvrew  w- 
dertt ,  &  ib:  rnanjit  rribus  menjibus  vjque  ad peraciam  p>xcurfor's 
natiuitatem.Ipfa  auiena  redeunte  n.dit  Ibfepb  nurum  eius  grauidi-. m, 
inturnt ex  hoc  ueht n. cttrr,  Jujpicior.in .  T\t i  ftiit mrrum propttr  Ma 

ris  longa  abfeotta,tx  alietapate  tamu  tetebat  de  Martx  ,aitl:  a- 
tr,utd  tii  Chryrofl.quottfib-  uiuh.itui  io.poffibiie eam  cct  dijffe.     ■'■ 

8  Cum  cfleciuicus  &  nolA  c<  arraducerc./u'c>?  ,prtpalarr, 

quia  non  erat  certus  dt -  irim  nr.Et  /..'  ( . 

9  Voluic  occultedtmiccere  cam  T^cforteexoppojita  paxtt 
faueret 


MORALITER. 

*    Wpb  autrm  vt-  ciut,cum  efjei  vft.  &c.  Pcr  lofcph  Cos;itaie 
dimitccrc  Manam,quiccrtihcat:L5  dc  myftcno  per  angclia, 

accepic 


accepiccam  vcdomin.i,fignificaturh(.v"!.o,  duhic.insinfidc 
vcl  monbus  qui  p  prardicacorem  uc  1  c ofcflbrc  bonQ  in  fidc 
fohdacur,&;  fubucu  fe  ci  in  Ulis  que  fidei  func  ortbodoxa:. 

n  MOdA- 


4y 


Match 


XI 


Cao.  I. 


^?  viJcretnr  quod  ignorabat  ccl.uc.  Vekraduccreadpeuam 
A  ifiqiianeueratnoninftm::im,qMafciebatfeearn  virginem 
accepiffe;inuc,bm  fcruaffe. 

*  Origenes.QuonKun  vlrtutem  myfterij ,  &  facramentum 
ouodda magnificu  in  ea cognofcebac,cuiapproximare fein- 
dignum  cflimabat,idco  humilis 
quxrcbatfe  longc  facerc  ,  ficuc 
Pecruscumdixic.exia  medomi- 
nc ,  quonia  homo  peccacor  fum. 
^  Augufiiiuis.  Secum  arftua- 
batdifpurnns,&  dicens.  Qutd  fa- 
ciam?prodo,autcacco  ?  Si  prodi- 
dero  adulcerio  non  confcntio, 
iiHdcpou  fcJvicium  crudditatis  mcurro, 

-Ul&inca-       !Ja    jgCuncJum    Mov£j    fcnten- 
Tirutnm.  a.    i  .  .  „ 

c„tni!it.sr,  tiam  lapidandam  cnm  elie  co 

JI'.U|1UIH. 

Icajtum. 


,p 


4' 


m.l.m 

_ci.cs. 


fdom» 


culte  dmitte  re  eam  .H?  c  autem  eo  cogita 


ctusainoris,quodvcrnmconiugium",&inca finc  coicuefr  D 

fru.Ctus  nuptiarum. 
*  Auguflinus .  Hoc  exemplo  rnngnificc  infinuacur  fidcli- 

bus  coniugncis.eciam  fcruaca  pari  confcnfu  eocinencia  poffe  ^1'1-^^^ 

pcrmanere  vocariqjcoiugiu,  no  nmixtocorponsfcxu,  fed  li:nfuBua" 

aiftocjiro  mcnci«.  aficctu. 
f    Ineanatnm  .  Dcennafci,cft 
in  luccm  produci.In  ca  vcro  n.i- 
fcieflconcipi  ,  vel  focwdurn 
prefcicciam  angcliquum  habec 


a     Nc  fi  retineret.nefcien*  euenrum  rei.qti.iil  confcius  ciTet 
pccc.1t'.    b  Vt  occuliediniirtcret 


■r   I 


.c,.».c. 


Non  delafor.  a  Non  tnanifclta  vtlionc,  quia  dubictate  inimi  premeba 
cur.veluc  fomno  intidciintis.    b    Ne  vlterius  premerec  dubietas  cjucm 
b  commendabat*c.u.tas.  CX  Dco,  CUJ  fuClirurh  quafi  pra% 

te.ecceangclusdniinlomnisapparuitlo  2    cericu 

C  »    Familiarem,  Sc  notum  oltendit.cuius  nomcn, ^c  genus  dicit.     2 

d  feph,  dicens.tloiephfiliDauid  ,  noli  ti 

Sccundum  priceptum  lcgis  noir.in.itam. 


gnofco.  Si  cacuero  malo  conicn 


c  mereaccipereMaria:nco'niugem  tuam. 

a     Et  nefufpicetis.quod  dealio  (it.Quodcnim,&e.  b  Iam  cor.ceptuin    A 

no,&:cumadulccrisporcionem    f  Quod enimincat natum  eft,defpiritusa-  5 

mcam    pono  .  Qliomam     ergO  a    NonirnpoHes.qiiodabxternoirnpofiturrreit.  6 

tacere  malurn  eft  ,  ad-ilcenum    g  £fco  eft.Pariet  autcm  filium,  &  Vo"cabis  no 
proderc  pcius  elt,dimittam  eam 


B 


a  H£C  antem  ro  cogitante  '  Hic 
doccmur  diu  dcliberandum  effe 
in  incerns,  ne  peccetur  tcmeri- 
tacelcuicacis. 

b  Ecce  angelm  domini  .  quia  fic 
pic  cogitat,confolarj  meretur,& 
confilium  fuum  mcLori  confi 
lio  tnutatur. 


i 


1 


m 


n 


Saluatorem.  b  Subdit  caufam  nominis.  c 
b 


■Jf  Rupertus.  Qu.1retim.0rem 

om.i.iadi-  ciufmodi  venirc  Dcus  pcrmifiti  Quare  non  pncuenitJQua- 

rrfos.         reangelumnonmi.kancca?Videlicec  vccencarccur  vcmani 

feftumftercttamf.irKtis  Angelis,  quam  hommibusde  lpfo 

quod  elTc:  iuiliis ,  &L  talis  qui  dignc  iic  dcberct  appellari,  lo- 

feph  fili  Dauid. 

c    Fili DaK/J.tlecognofcequodpromiffumcft  domui  Da- 
uid,dc qua  tu  cs  &  Marja,&  vidc  nnplecum  in  ea. 
d     7{oli  timere.  Qua muis  tancum  lic  quancum  cicdis  ,  &  nc 
timcas  pro  ream,fed  amplecterechantatis  intuitu. 

*  Origcnes.  Netimueris,  inquicneconcurbcrisdod  fccu- 
rus  &:  increpidusaccipe  cam ,  ficut  commcndacum  c^lclte 
thcfaurum.vc  deicatis  diuicias  6c  plemffimam  fanctitatem. 

#  Euchymius .  Quid  cfi  auccm  accipcre 2  Incus  recincrc, 
vclad  feipfum  rurfus  capere.Iamenim  mcnceab  ipfodiui- 
fa  crat .  Accipere  vero  non  ad  nupcias ,  fed  ad  cufiodiam . 
Vxorem  quoq,-  dixic ,  vc  indc  eum  ccrciorcm  faccrct,  quod 
a  nullo  viro  cognica  cffec. 

e     Coningem.  Coniux  erat  non  concubitu ,  fcd  afTciftu  ,  non 
coniundionecorporis,  fedcopulacioncanimorum. 

Noraconiugemdiciaprima  fidedcfponfationis.  Igitur 

difpenfacionis  eft ,  fi  quis  pcnjiiccitur  aliam  duccrc  poft  fa- 

cramccum  fponfionis ,  &:  li  nunqua  dcbicum  foluerepoffic. 

C      Bene  Iofcph  vir ,  &Mariaconiuxdf  cuincofcruataffe- 

dus 


Quod  folius  eft  Dei. 

men  eius Ielu. .  Ipseb enim  faluum  facictpo 

t    Quos  praideliinauit.  b  Qui  ex  eis'func.  c  Hoc  ijuod  narrat,  tcituno 
moptopbetico  certius  facit. 

pulum  fuu  a  peccatis  corum .  Hdc  autem 
totum  fadlumeft»  vtadimplcreturcjuod 

Efaiam: 

didumeftadominoper  prophetam,  di- 

a  Quafi  ex  fubftantia  fux  carnis.non  aliundc.tanqu.im  per  coitum  viri: 

ccntem.t  Ecce  virgo  t  in  vtero  habebit,  & 


8 


im,natumdicicur. 
g  DefptrinttinQo.  SpirirufTin- 
cius  dicitur  Dcus,  &  donu  [>ei, 
U  ch  iMcns,  &  ibla  cbaritas  eiun 
incarn.iniccic. 

h  Tariet.nc  vidcrecur  loieph 
non  eitfj  ncccff .inus  ei .  Subdic. 
Tariet  .  Ec  ita  eris  neceflhrius 
procuracioni. 

i  Focabi:.  Idem  dicic  ifti  quod 
predixerac  Mar;c,vc  promiftiim 
Saluacorem  lam  venific  cam  vi- 
ris  quam  fceminis  reprefenccc 
ex  voce. 

k  ipfecnim  .Nomcn  interprc- 
tatur. 

1  Hoc  autem .  Quod  propinquo 
cft  dcfpofaca .  Quod  Inucnta cft 
in  vcero  habcns.  Qtf  pep' 


f  erit  pr«- 


>iui£i» , 


NICOLA VS  DE  L  Y  Ra. 
faueret  fibi  in  cnminc.Et  bcnc  dicicur,quod  occult c,nc  fi  in  pa» 
larn  ea  relinqucret ,  nefcirer  rcfpondcre  dcccrminatc  caufam  di- 
mittendi  cam  hoc  quarrcntibus.cum  haberet  argumenta  libi  in- 
folubilia  ex  vtraquc  partc,  vt  vifum  eft  .  Scd  qucjritur  hcc  quare 
Marianon  dixit  cidiuinum  iecrctum?  Eitdiccndum  quodta- 
lia  non  funt  rcuelanda,iufi  quantum  fe  cxtendit  voluntas  diui- 
na,&  ldeo  beata  virgo  tacuit,tencns  firmitcr  quod  ficut  illud  fc- 
cretum  fucrat  rcuelatum  fancla;  Hclifabct,  vt  habetur  I.uc. I.fic 
rcuclareturalijscompctcnti  tcmporcex  bcneplacitodiuinsevo- 
luntatis.Similiter  quc^nturjquare  Iofcph  non  pctiuit  ab  ca?Di- 
cendum,quod  pro  nihilo  petiifct,  quia  ipfi  Marix  pro  fc  dicen- 
ti  non  credidiiTet,  <Jc  iterum  ex  diuina  difpcnfationc  hoc  faclum 
cfljVtperrcuelationcm  angeli  lpfcficccrtificarcturquoddecej 
tero  nulio  tnodo  dubitarc  poflet. 

I  llac  autem  cogitantc,ccce  angclut  domini  in  fomnis.Hk  ponitur 
ipfius  Iofeph  dubitantis  magnaccrtificatio.Et  diuiditur  in  dua.s 
Dartes,quia  primo  ponitur  certificatio  quantum  ad  intelleclum. 
tt  fccundo  oflenditur  ha?c  certificatio  pcr  effeclum,ibi.i'«r^e«x 
<a«.'ew.Primaadhuc  induas,quia  primo  adcertificationem  ipfius 
ponitur  tcltimonium  angclicum.  Sccundo,  ad  fidei  nollrxcon- 
firmationcm  producitur  tcftimonium  propheticum.ibi.  Hoc  au~ 
tem  toium  fatlum  eit.  Ad  euidenfiam  pnma;  partis  aducrtendum, 
quod  magnum  malum  fuiflet,fi  ad  modicam  hqram  ipfc  Iofeph 
bcatam  virginc  qut;  dc  Ip ntu  fancToconccperat,dimililfet,idcQ 
cumadhuc  dehoc  tiehbcrarct  ccrtiiicatuseit  pcr  angeluman- 

tcquam 


iii  vccro  naoens.  ^d  pepcntvir  _ 
go.Qiiod  Iefus  vocac9 cfl,Qiiod  gnanW 
faluac  Hoc  cnimaic  Euangclifta,qiiado  la  oia  impleta  crat. 
m  Ft  adimpleretnr.  Prophccia.fignum  cft  prxfcicnda:  Dei,  Pr»  Pfe«ja 
quia quod  dicic  cercum  cft  a  Deo  pra?fcin,&  idco  ab homi- 
ne  debcttimcri.  Nullum  auccm  fignum  quod  dcfignac,  cffi- 
cic ,  fcd  cancum  fignatquodoftendic,  ficpfophf-ttanon  nc 
cefiitace  eorii  facic ,  cj.prardicir,  fcd fignu  eft ptefciccit^  Dei. 

Hier.Non  cft  ncccllicas  rerurri  cx  eloquio  prophcrarum, 
fed  fola  exhibicio  vericacis  .  Prophccia  non  facic  neceffka- 
tcm  eorum  qu<» dicic.fcd  fignum  eft  prajfcicntie  Dei. 

Prophctia  alia  eft  cx  pr^dcfrinacione  Dei,qua  ncceiT^  eft 
omnibusmodiseucnirc,vcfine  noftroimpicaturarbicrio, 
vc  hcc  de  qua  hic  agitur.  Alia  eft  cx  pr^fciccia  Dci  cui  nofiru 
admifcecur  arbitrium.  Aliacft,  qua;  cominacio  dicicur,quar 
fic  ob  flgniirh  animaduerfion is  diuina;,  vc  fugianc  a  f tcic  ar- 
cus  elc<Lti,cx:  iufte  pcreanc  incauci,&:  tio  ex  prxfcicncia,  quia 
longeahterfcicur,  quam  fucurumcomminecur. 
n  Ecce  virgo.  Admiratur  ptopheta  Ifaias ,  SJ  qu2fi  cmncs 
de  fomno  fufcitans,ait.  Ecce  virgo  in  vtero  babebit.  fpincui  Jan-  ^3-  7- c- 
dto  prcfcns  erac  quod  in  temporc  nondum  erat. 

Ecce  vhgo.  Dicunt  Iudari ,  quod  non eft  hoc  nomcn  intc- 
gritatis,  fed  artacis  puella .  Sed quomodo  cunc cfi  lignum  ? 
ScnfumIfai^fcquicur,nonverba.Proconcipiec,ponic./«  vte  F 
ro  babebit,  &c  vocabunc,  pro  vocabis,  vcl  vocabicur. 

$  Emmanucl 

tcquam  ab  ea  difcclnlTet .  fc t  hoc  cft  quod  dicitur .  H&c  autem co 

cogitante  ecce  angelus  domini  in  fomnis  apparuit  Iofepb  dicens .  quia 

anima  claufis  fcnfibus  extcrioribus ,  ad  recipiendum  reuelatio-  V 

ncmmagis  eftapta,quia  tuncnoneft  pcroccupationcm  fca- 

fuum  cxteriorum  impedita .  Sequitur. 

X     lofepbfili  Dauid-Qu\z  de  Chrifto  volebat  loqui.qui  erat  pro 

iiiiflus  ipfi  Dauid :  ideo  dc  ipfo  Dauid  memoriam  fecit. 

3  "h{f>li  tirnere  accipere  Mariam  coniugem  tuam.non  ad  carnalern 
copuIam,fedadcohabitationem  cum  ea,&  dcuotam  miniftrarb 
nem.Subditur  ratio. 

4  QHodenim  in  eanatum efl.  Non  dicit,  ex  ea,  quia  natiuitas in 
Vtcro  cft quando  fcetus  animatur ,  &  illa  crar  completa ,  fed  ad^ 
huc  natiuitas  ex  vtero  tcmporc  debito  expedlabatur. 

j  Defpiritufanclo.  Miraculofe  fafta  eft  conccptio,non  intcrue 
nicnte  adulterio .  Sequitur. 

6  Tariet  auitmfilium  .  fcilicct  quando  crit  natiuitas  ex  \  tero. 

7  Ipfe enim  faluum  factct popultm  fuumdpeccatis  eorum,  \x\  hoc 
autem  oftendit  angelus  eum  verum  hominem,in  pattu  virginis, 
verum  Deum>'n  falute  populi  a  pcccatis,  quia  nullus  poteft  fal- 
uarc  a  peccatis,nifi  Deui. 

8  Hoc  autcm  totum  fatlum  cfl .  Hic  ad  certificationcm  noftraj 
fidei  adducitur  ad  hoc  teftimonium  propheticura.  Vndc  ifta 
funt  verba  Euangeliftx  fcribentis ,  non  angeli  loquentis .  Vo- 
Icbat  enimoftcndcre  inhoc  completameue  prophetiamlfaix, 
feptimo  capitul».  Eccc  virgo  in  vtero  habebit  &  panct ,  &c.Sc- 
quitur, 

Tom.j,  b    4  Et 


■ 


A 


47 


Glof.  ord.  &  Nicolai  de  Ly  ra . 


4 


8 


te«ciMt»t, 


faJiuiuit, 


Fmm^WPrnFr,'»mcftChr,n''utI'fus»  ^111*1  CUI"  b'S 
A  ouosCiluat/cmpcradiuuandopcrfciicrai. 

I    ,  .,,-,  dccaufisd  rTrflamrnroaflinitcaq  po 

«tcflimoniuali 

.  l>rocon;.  rniatjonefidci,$afacittus  acdunijscu 
vidcnwsimp'cuquc  funrprc 
dcn.  I  nenom, 

Cl  .  mcrti. 

b    f.rMfgeus  aute  afom 

ifeBeda, 

MomliterQuifquis  a  Dco 
rnonctur.fo!uatmoras,fugrar. 

rnnofaciat,quod  lubccur. 
c  Fecitjicutprsccpit.  Pcrfccta 
obedientia  Fccic  non  tantuni 
quod  prxccpit  ansclus  ,  fcd 
ctiam  ficut  ptcccr  irT:xhib'tio 
ncfcriiittuis ,  ct  cffectu amo- 
ns  obcdicns  rectc  dicitur  fccif 

cut  praxcpic  ciangclus. 
d    ^t-ngtluidowini.Nonrchn. 
quitur  mcciendi  locusvbioffj 
B  dum  arjgclorum  cclcbratur . 


a     Ali»s  rocabunt  ptimo  arpeli  pfjllentes.inde 
apo  mcs.vel ali< ciedeiiui.  • 

arictfilium.  &  vocabitur  iiomen.  citis  Em- 

l     Veibmn  r.ii"  I 
eft,&  habitsuit  m  nol.  is  .     NoldUuiii.i.inhcmineDeus 


manuel.  quodeit  lntcrpretatum  nobficum 

Dubietatis. 

D  Dcus.i  Exurecns  auremlofcpha  fomnofe- 

f'  *  a    Non  malignus'     ffoptef  prgdiftil  c; 

d  cit  ficut  prxcepic  ei  angelus  domini.t 

C  a     Ad  oru!  coniugjlc.     ftoptet  fetteia  «jusdidi 


g 


tacccpit   coniugem  ,  &  non   cdimofce- 

a     Idcit  fubltantie  fu*.  b     Antc  quem  nnllus  pt*  ■P*""  ji.i^. 

bateamdonec  pepenc  filiumfuum  pnmo- 

a     Dir  o  tau  0  ijuo  liebat  cucuncfia,  J6t  notnen  imconcbaiut 

gcnitum,6t  vdcauit  nomen  cius  ldunv 


c    /  tacccpit co«.Ad  vitandum  virgfnrs infarhtam.sd  r~!in-  O 
du  ( .Iti.it' nsnd'.ieiicu,ad  hcccfliriu  pucri  natccnois  obfc tjrl 
f    /;  >nrcf  pc  it.  Non  qtiod  pofl  ,  quod  magjsconflac.  i 
mulcism  i  rSco^n  u it  I)  *jroHTc:quinacu<.eJL 
Nonquod  poftcacogn6ucnc»fc  !  ponic'doacc,proctlwel  *,£ 

p!  ucccrno.vc  Oohcc  pot.i  iuinn- 
cas  iuos  fcabcllnnt  pedun  tuorunt. 
Dicitur  cj,  FofephMariam  fa- 
cic  aj  facicm  videre  nonpora 
rar,quam  fpuicuflanctui  a  c<  n 
ccptiunc  impleucrac  pcriii 
pc  idco non  gpgnofccbar  facic 
cd  Wcicmquun  defponf.iiic- 
rat,  doncc  vtcruscuacuarctur  ( 
dcquohicnon  agitur. 
g  Trimog-->>imm  .  &■  vr 
nomcn  cint  Irfnni.  Pjrunqgcni- 
tum  dicitur  omne  quod  ..p;'- 
rtt-vuiuam  ,  tiucalmd  lequat; 
fiucnon  ,  Vcl pnnaogcnirus 
lnicr  omncs  elcccos  pcr  gra- 
tiam .  Propricauccm  vmgjeni 
c'Dci  pacns  vcl  Manc  dictcu;  • 


caufas . 


Et  4 


E 


f 


Et 


N  l  C  O  i-A  V   S    D  E    L  V  R  A. 

I  Et  vocabitur  nomen  cius  Emmanuel.  Tcr  boc  ojler.ditur  >e- 
r  JS  deitatis  &  bitmamtatis  in  Cbvjto.Vrittstiiimmt  nofrfcum 
Dem per  rjfc.tiam.potennam  6- pr.ifcntiam.sin-ihtcr erat per ira- 
tiam  nobifcum  nmntum  adfanfos  ptUtes  ,  ci^o  /» ticbijchm.impor- 
tatbic  fpeculctn  rmoncmftxfatt*  ifl  pirnoflr*  httmamtatts  af- 
fumptioncm.  . 

i  1  xurgens  autem.  Ilic  ponitur  ipfitts  Jcfcpb  ccrtificatioper  cftc 
8*m  ,  tjuiacxwgcns  ttfomno  ccrtiflcatin  it  uir»iniiaie  Mari^ad 
mandaiumangeli.  ..' 

t     Accepit  coniugem.  Tanftum  dominarn  fuam^  acbjcquicje 

miniflnndo.  .  .  r    •  - 

4  Et  non  cognofcbat.  Quad  cxponnnt  aliqui  de  coghitioncfacict 
iiccntcs  quod  exprnfentiaCbriJliin  vtero  firginis  tantaerat  clari~ 
tes  in  eiuifaciejuod  Iofepb  non  pottrat  eam  cognofccre.ftcut  dicitur 
de  cUrital ■.-faiiei  Mcyji  ex  confortio  fcrmomi  dor/:ini,(]uod  non  po- 
terant  inttvdire  in  camfiiii  Ifrael,rt  balctur.  j  .Cor.i. 

uilittr  expor.it  Hieron.de  uguitivot  imnalis  ccpulf  ,qwa cum  ta 
ycuerat  virginitatem}-pt  aiclun.  tfl.SeouitHr. 
<  Donec  peperit  .Exbocloco  dixit  EtniJius  b/treticus,quod  Ma 
lia  licct  a  Jcjcpb  nonftt  cognita  aiitcpartum  Chrifii ,  tumtn  pofl e- 
fsti  tartum  cbio  ccgn::afuit  ,  &  alios fiiios peperit .Quod  aiguitex 
hoc  quod  dicuur  jVc.Non  cognofcebat  eam.trgo poji partum  ccgno 
uit  Itemrx  hcc  quodfubd  /H-.PriniOgenitum.  t/uia  primogcmtus 
non  dicitnr  niftujpeclu  ahorum  fiiiutum  (ecundo  gcnitoium  .  Hoc 

ctiam 


ctiam  ccnfirmatur ,  quia  Iob .yh giiur  Chrislum  fratres  habkiffr,fed 

hoc  nctfsutlet.^kikjicut ditlum  eji,Mana  &  Jojcpbyirginit iiiir.  vo 

uerant.Iitm  bcata  Ptrgofuiflt  t  irpatif}  pia.fi  tthto  ac  tali  filio  non 

fu-Jftt  lontenta.Ittm  lojtfh  (tui  tiicitur Jci.tlvs fcclo atijfimus  acpre 

Jhri  ptucfijjmus  fuifft  tfi  tt  rt.phm  fp'triiufiahtli,&  fpccrttle  habitacu 

lum  Da  violare  ac puiiuire prafumpfiffet.  ^id primura  ergo dicldum, 

qitt  d  htc  ditJio  ,  dcnec  eli^vavit  Jrgnifical  ttrr  j  i>s  detetminctum, 

qu o  tranfetlo  fit  aliquid,  fcut  diiiu.r  .  Jft  t,on  ccn  tdit  dvncc  effet 

hora Jexta.betcfl intclligttdum  tjuod tcn fltta fcxi 'c atncdit \&  fic 

tivn  accrpitur  hii  .  */#/«"<  t>  <-uo  atcpiiur  ptofinper,Jittain  1  Jd.ha- 

bttir  d<  Chrijio  Secie  a  dextris  meis,c!cnec  foiumininiicos  tuos 

fcabellum  pedum  tuortro.^on  tit  Jit  ii  ttliigftuikni .(,ucd quando 

Jh,r„ici  titt)  tiutii pifiti Ji  b  pt d  lus  eiustcn.ptrt  iudittf,  qttcdtunc 

dimittatjtdt re  ad  dtxttrcm  fattis.in. tuo dicmalitcr fidcbit .  &  hoc 

thtdo  atcipiiii  b:c  donci  n  m  dtcitiii.^ovco^rckbat.^djecun- 

dum  tWttticvm  ,    yta  Ciufus  pr.n.tgt  tiiip!  fitiui  i  irginis dfcitpr, 

ncn  tjitia  ahjfieturit pojiipfnmjcd quianullurn peperii anteei-m,& 

hcc  tr.cdo  accipitbatht  m  ttge .  \ht prxcipicbatur quod primogenitus 

Dtn  offarrtur,&  ft  aliqua  muiierpariebat  vnicum,tanquampr'mio^ 

gchiium  tfjcrebat  illum  .  ^Ad  tcrtium  dicendum  quodin  euarigclio 

Jralrrs  Cbiifli  vominantur  ccgtiatieiusgermani ,  cuia  de  eadem  co- 

gnationc  ,  ficut  jlbrabati\<&  Lolh  dicuntur  fratrrs,  Genep.fr i  ^.b. 

vbi  dicitur  .   Ne  fit  lurgiummter  mc  ,  &  te  :  fratrescnimfu- 

mus  ,  &  ta.mcn   Loth   crat  ncpos  eius  .   Et  Jic  patet  prepoji- 

tum. 


ADDITIO.  I. 

In  cap.  i. vbi  dicitur  in  pL>fli!la;Sed  lflud  non  videtur  proba- 
biliter  difftum. 

Scntcntia  Hicronymi.  fane  intelleehi  nonvidcturimproba- 
rirationabiiitcr  pcr  obuclrones  Poftilatoris.  Ad  cuius  intelle- 
ftum  attcndcndum.quod  peccatorcs  pofiunr  intelligi  duplici- 
tcr  fcili(.et  peccatores  finaliter  impenitentes  .  <le  quibus  m  Pial. 
Dcfictcit  pcccitores  a  tcrra,&c.\  el  peccatcres  qui  per  pe;nitcn- 
tiam  iuftifKatur.ficut  ibi.TS(r/7  vc  t  ivocarc  iujlcs,f((t  peccatores. 
fcilicct  ad  pa»nitcnnani,Matih.j;.b.I.c  dc  his  loquitur  Hier. cii 
dicit.Qui  proj^er  ptccatores  venerat  fciliccr  propter  peccatorcs 
finaliter  pfnii  cu:  cs .  propter  talcs  enim  Cliniius  tantum  venit 
fecundum  eliicaciam,non  autem  propter  peccatorcs  finaliter 
impcnitcntes ,  propterquos  non  vemr  eiiicacitcrniii  fecundu 
fuljicicntiam  i.i;;ti:m,  vt  cft  mamfeflum.  • 

Itcm  attcnde.ndum  ,  quod  pcccatnccs  in  genealogia  Clirifli 
nominjtc  lunt  li:nufmndi.lcilictt  tinaliter  pejutcntcs  Fucrunt 
cnim  in  peccato  fatisfamofae,  &  dcmde  ad  luflitiamconuerfar. 
fic  quod  de  carum  luiluia  finaliter  rationabiliter  (it  pr?fumen- 
dum.  C)iind  iic  patet.  NaThamarcu  cffct  Chapanacalimihter, 
fi  Kaab,idoloUtrxfuerunt.\ndceaiunationesin  fcripturis  fa- 
cris  larpc  de  idululatna  reprehenduniur ,  vt  in  qua  plurimis  lo- 
cis  facra:  fcnpturar  repcritur  .  Ruih  ctiam  Moabins  cx  genere 
reprclienditunnfcriptura.vtpatet.Betlifabcctoit  potaneaHuI 
tei  i.  Dc  iullif;caiiooc3uicRaab,&  Ruihl.ms  patecin  poflil. 
Dciuflificatione  Thamar  p.itct  (»cnef.j8.  coquod  pojt  eius 
condcronationem  per  ludam  (uit  ab  co  lullifkata.  cx  quo  prqf. 
fumi  dcbet  ciu  innoceitia.  Similiter  dc  BcthrabeciuiHtM  ha- 
betur.  j.Reg.i.c.  vbi  pcr  fuccelTionen-.  Sa^amonis  in  regno  poft 
Dauid  ipfa  dicebat  regj  q,nifi  Salomon  fuccedcret  eilcnt  ille& 
ipfa  peccatores.HoceftdiccrCjip  nifi  Salomo  (ucrcdcrct  iudica 
fcf  Bcthfabce  adulrera  a  populo,vt  ibidc  cxronit.  Vndc  a  frnfif 

contrano 


contrario,  quia  Salomon  fucct  liir.  (equiturmarremfijule  pur- 
gatamabillo  pcccato.vndet.iles  quc  primo  peccatrices,&  con 
lequenter  iuftac  fuerunt,conucnicn*.er  ponuntur  in  genea'ogia 
Saluatoris.qui  vtpeccatoreOuflificaret.venerat.Vnue  notahter 
Hier.dicitnullam  fancta  mulierem  pofitamin  gcnea!ogia'Jhri 
fti,noncnimdicit,nul!.im  luflam  mulicrem.qma  praediclarqua 
tuoriuflaefucrunt  licetfanclx  non  debuiffent  dai  falrcm  in  vi 
taiplarum  propter  peccata  prarcedentia,r3r;  flcverba  Hjero  mic 
fane  intelligenda.Quam  fentcntiam  videtur  renerc  ,  Ambro- 
fiur  fuper  Lucam.sbide  iflamateria  traftans  dicit .  Ne  puderet 
ecclcliam  cx  peccaronb.togrcgari  cum  dominus  de  peCcatorib, 
nafcercrur.  Exquo  parerrefponlio  adobieftiones  Po fl 1 1 .  Nam 
qupd  obncit  pnmo  de  illis  tnb.fuerut  fublati  a  genea!ogia  Chrt 
fti  proprcr  peccatum  Ioram.qui  mifcuit  fc  filiat  impiilli;ne  Icza  • 
bel.  illudnon  facirad  propofitum  .  Nam  Ioram  non  poenituit 
deillo  pcccaro  ,  vel  filtem  nonlegitur  parnituifle,  nec  hibetur 
aliquarario  vnds  tal  is  p^nitentia  prefumatur.  vndemento  fi!  i 
loram  vfqjad  quarram  jienerationem  de  genealogia  Chnfti  tol 
luntur,qui  n«n  vcnir  ad  faluandos  efficacitcr  peccatorc?  impeni 
tcntes.vtdiftum  cft.Sccusautedemulienbus  iuftis  fupradiOis. 
Cjtf  auieobiicir  fecundodematreChrifli,qponif  in  gencalo 
gia,  &c.nou  facit  ad  propolitu.  Hier.n.  loquirur  de  mulienbus 
quas  ponir  cuangeliita  m  hacgenealogia  voiuutarie-f.  quod  po 
tuiffet  omitttrc  eas,cV-  nullam  deeisfacere  mctioncjicnt  omlit 
nominareSara  cV  Rcbecca  &  huiufmodi.cx  qua  bmiliione  nul 
lusdefeclus  occurreret  in  hacgenealogia,  tja  fufficerrr  expiflo 
Viroru  tantum  ,fecus  cfl  dc  virgine  glonofa.cuiuscxpffa  nomi- 
natio  fuit  necelfaria.non.n.Chriftus  defccndit  a  Damd.nifi  per 
nntic  gloriosa.non  autcm  per  lofeh  Quod  autem  vltcrius  obii 
citdcl<aab&  Ruth.nilnl  f.icircontraHieron.imopro  eo  ,pbat 
cnim  ipfartirn  finalcm  iuflitiam  ,  cx  quo  non   concluditur  qu'i 
prm;  pvccatnccs  fuilfcnt,prout  manifeftc  fuciut,  qd  mantfeflc 

facit 


4? 


Matth 


sci 


^  fr.ntadfenrrnn'aHier.confirfrianda,  vrdiftumcft  Ratioaurem 
A  aflignata  r>er  poltillatore  circanoi.uionen.  harum  mulierumnr» 
vf  vaicre.Di^ir  enim  cp  ifiar  itmlteret  hicexprcfligfuerunt  viris 
ex  quibusc  >nceprrunt  occaltonaiiter  fcu  acadentaliterconiun 
€i\  &c.Que  quidem  ratioexduobus  vf  lnii.Hiiiens.Primo.quia 
hiicoinpeit  lmpeTtiacns  prnpofito  .  Nihilcn  m  vf  fiieercad  ro- 
nemgencaiogic.quodoccadonaliter  feu  accidentaiiter  vel  cx  m- 
tcntione  ,  kuper  fe  vir&  vxor  conrangiflrtf  SetundorNa  I.ia} 
prima  vxor  Iacob  cx  qua  Chnitus  u*.  fieuit  •>cc.i>.iohaliter&  prc 
tcr  intentum  icu  acudcnuhter  fmtcnnuncta  ipfiTacob  ,licut 
Thamar  ipfi  Iu;iac,ficuc  patct  Gcn.j8.&  tamen  non  nominator 
cxprefle  ficut  illa.HEKcufatio  ^ut  Poftillatoris  de  hoc  q?  contradi- 
cit  Hieronvmo  non  vidctur  fufhciem.  priir>o,  quia  quauis  liccat 
aiiqiromodo  fentirecontraria  corum  Qf>x  profermuurafanftij 
doctonbus,  prout  patctexauctonute  Acguft  111  periplum  allc 
ga  ta.non tfi expedit^pre/errim vbi corum dtfta  poirent ron.bili- 
tei  faluari,vnde  m  talibus  het  lotu  fcnteria  Apoftoli.  1  .Cor.rp.c, 
0'ia  mihi  licent,fednono7aexpediunt .  Qnod  autcm  non  expediat 
neciitomninofecurum  Hicionymo&  limilibus  fanftis  doclori 
bus  ecclefiae  in  expojitioiibus  facrae  fcripturaecoiitradicerc|,  fa- 
tis  patetindecretisinc.dccretales.dift.io.vbi  hf,q>  diuiniru  fcri 
ptiurarum  tra£htores  in  facrarufcnpturaru  expofirionibus.Ro- 
manispontificalibuspraeponunt.  Quodsui  Hicr.iit  denumero 
taliu  fatis  eit  diuulgatum  in  ecclefia  Dei,  &  hf  in  decrtis  dift.  1 4. 
Sanfta  Romana.vbi  inter  opufcula  fanctorum  patrum  qu$  incc 
j$  clcfiacathohca  recipiuntur,ritexprefla  metiodeopuftulis  beati 
Hier. vndc  contradicerc  talibus  licet  no  fit  he>reticu,poflet  tn  di- 
ciimpium.Eft.n.contradonum  pietaris,  fecundumquoddonum 
fan&i  funt  honorandi  Ncc  eftcotradicendu  fcnptutiseoruiiue 
fintintellcclx  fiuc  nonvbinon  muemaf  cqntrafidealiquidaile 
xcrc,vtpatetper  Aug.in  2.dedo£trina.Chnftiana,proutallega- 
tur.  &  infecundafecudae.q.  izi.art.i  lnrhiioneadtertiuargrh. 

A  D  D  I  T  I  O.     II. 

Irt  eod.c.vbi  df  in  poft.qa  lofeph  &  Mar,a  fuerut  ex  eade  rribu, 
Circagenealogia  Chriiti  aMattharotraditanon  folu  mfidc- 
lium  feu  hejeticorum  vehcmens  murmuratio,led  &  fidehu  non 
modica  admiratio  confurgir .  llli  enim  temet arie  calumniantes, 
ifti  vcro  timorafetadmirantcs  frequenter  qrunt:  cu  intentio  eua- 
^eliftae  in  hmoi  gencalogia  circa  hoc  pnncipaliter  verietur  ,  yt 
Chnftum  ex  Dauid  &  Abraham  fecunducarnem  defceJentern 
oftendat,  quo  dc  hoc  pcr  dcfcelum  lofeph  virum  Marie;  ab  iplis 
Dauid  &  Abraha  nos  inftruere  intendit.  Alienu  enim  a  fide  tota 
litcr  eft  Chriftu  cx  femine  Iofet:h  defcendiflc.  Vnde  itant  iimul 
<j,  beata  virgo  no  defcediflet  a  Dauid,&  per  coleques  nec  Chri- 
ftus,tn  Iofeph  dc  ipfodcfcederit  Qusquilcqueltioin  glo.or. 
mouef.vbi  lic.Quid  ad  Chnftum  generatio  cx  Dauid  dedueta  ad 
lofcph,cu  Chriftus  no  ex  femine  Iofcph?Cui  qmde  qltioni  glo. 
fic rhder.Non  eft  confuctudo  fcn  pt  urar  ii, yt  ordo rriul seru  in  ge 
nerarionibus  tcxatur.Et  idco  no  per  Maria  fed  lofeph  inducit, 
cumdcvna&  cade  Iofeph  &  Martatnbufucrint.  Vnde  &  cam 
quafi  propinqui  cogcbarur  accipere  in  vxore,  ne  tnbus  in  aliam 
seconfunderetViidcctia  fimilitcrtaquam  dc  vnaftirpc  profirc- 
C  banturinBethleem,  cuiinguli  tn  fuas  profitebanf  ciuitates:  hxc 
in glo.Mat.  i.Er  idem  in  alia  glo.Luc. j.fub  aiijs  verbis,qua  ien- 
tcntia  fequit  poftillator  &  ceteri  expoiitorcs  litcralesquos  vidi 
inhacmatena  Sedhis  nonobftantibus,qmnonccrtat  aium  pul 
fare .  Quod.n.prsfupponitur  in  glo.  pro  hac  rhfione.  f.  non  efle 
confuttum  m  fcripturis  ordincm  mulicrum  texerc ,  non  vf  ftarc 
pp  tna.  Primum,  quiacontranum  huius  inuenitur.i.Paralip.z,. 
vbi  in  gcnealogia  filiorum  ifrael,  &  fpccialircr  lefle,  interponir, 
muliercs.f.Saruia  &  Abigaila  quibusconfequcnterfua  tcxitgc 
nealogia,vt  ibidem  patct.Secundo.na  dato  hoc  cj>  no  cflct  aflue- 
tum  in  fcripturis  vt  glo.  dicit,  hoc  haberet  locu  vbi  pcr  parentcs 
mafculostrh  gencratiopofletdeduci  vfque  ad  illuquigenealo- 
gizari  intenditur,quod  eft  coe  cxteris  homimbus,  Scd  ybi  genea 
logizatur  talis  qui  parcntcm  mafculum  hon  habuit ,  vt  cfl  iolus 
,Cbriftus,confuetudo  hmoi  no  debuit  liabere  locu,cu  fubeft  cau 
fa  manifefta  contrariu  faciedi.Necelfitas  igif  vrgcbat  vt  mulicr  in 
gcncalogia  illius  tcxcretur,  cuius  generatio  fecundi  carnem  116 
poteratdeduci,nifipcrmul[erem.Inpropriacnimmateriaponet 
oftcndi,cp  euangcliftapraterroifit  coemobferuarepp  fingulari- 
tatem  excellcntias  Chrifti.Nam  c^tcrae  gencalogiae  in  iacra  fcri- 
ptura  traditx  confueuerunt  inthulari  ab  illo  a  quo  onginc  dcdu 
cunt.non  aiit  ab  illo  in  quem  termmum  feu  fincm  accipiunt. vn. 
dc  Gen.3d.a.  H?  funt  gcnerationes  Efau.  &  Num.j.  a.  lixfunt 
gencrationcs  ^taron,&c.ln  quibus tituli  gencrationis  a  primis  pa 
ren tibus  accipiuntur,  non  aut  ab  vltimo  in  que  tetniinantur.Qui 
cofuetudinc  li  euagelifta  obferuaflet,  potius  dixiflet  Liber  gene 
rationisDauidvelAbrah?,(jlibcrgencrationisIefu  Chriiti,fed 
taleconfuctudine  obferuare  nocurauitpp  exccllentiamlingu- 
lare  ipfius  Chrjili.Pan  monondcbuiiTct  curarc  deobferuatione 

confue  tu- 


C-/ap.  11.  co 

cofuetudims  in  non  texendo  ordinem  mulierurh ,  &  hoc  pn  ex-  D 
ccllcntia  dignitatis  matns  Chnfti.Ncc  valet  dicere.qj  m  «enca- 


q»i 
logijs  allcgaris non  intcndcbatur  accedere ad  alique  ;nu  prirjci- 
palc ,  fed  (olum  multiplicationem  3  pnmp  parente  defcendente 
oftendere.  Nam  Rurh  vltimo,  vbi  Dauid  prmcipaliterintendi- 
tur  gcnealogizan  ,  non  intitulaiurgeneaiogia  a  Dauid  qu6  ia» 
tendit,fed  a  Phai  es  a  quo  mtendit.Dicit  cpim  :  H£funt\enera- 
tio"e>  Vbares^rc  Tertio,  nam  licut  deduxiteuangelifta  o-cnca- 
logiam  vfque  ad  lofeph  virum  Marix ,  potuiff- 1  deducere  vfq; 
ad  Ioachim  patrem  Marias,  vt  dicendo  .  Sarpanthera  genuit  Io*- 
chim  parrem  Maria  de  qua  natus  eft  Ief  us.non  cnim  mmus  con- 
fuetum  cft  in  geneaiogijs  introducere  patrcm  talis  fbemins  qu| 
introducere  talis  foemina"  virum.Vndc  etfi  vtrunque  fit  mfuctu, 
per  primum  tn  fierct  reftius  defcenfus  ad  Chriltum  ,  per  fecute- 
dum  aute  minime  ,  Quod  etiam  fecundo  continetur  m  glo.f.  q, 
lofeph  &  Maria  de  eadem  tribu fuerant ,  &  idco  cam  quali  pro- 
pinquam  cogebatur  accipere,ne  tribus  m  aliam  fc  confunderet, 
non  fatisfacit  qu^ftioni  propter  duo.  Primo.quia  haec  atrertio  vjf 
efledegcnere  Apocryphorum  quaeinfacrafcripturanulICiha- 
bent  fundamentum.  Vnde  &  talia  eadem  facilitate  cotcronuntuf 
quaapprobantunuxtadoftrinamHier.  fecundo  nampofiroq» 
Mana  eflet  eiufdcm  tribus  cum  Iofeph,  ex  hoc  noa  fcquerctur 
ipfam  dcfcendifTc  a  Dauid.Tribus.n.Iuda  diuidit  per  multas  fa 
mihas  pter  familiam  Dauid.Dcfcendetes.n  dc  Zara  fratre  Pha- 
resfunt  detnbu  ludanonthdefcenduntaDauid.Similitercu 
Icfle  fiabuit  multos  filios  &  filias  praeter  Dauid  contingere  po- 
tujt ab  illis  multos  defeendcre,qui  quidc  no  foiu  cflent  de  tnbu 
Iuda  ,  fed  ct  de  famijta  Iefle  &  Bethlamitaru  ,  &  tn  tales  no  de-  g 
fcedcrent  per  Dauid .  Cu igif  illa  lcx  que  iubet  accipere  propin- 
qua.no  cogitaccipercpropinquaeiufdcfamiliae.fedfufficircpiic 
propinquicasin  eadc  thbu,ne  hercditas  vnius  tribus  in  aha  tran 
feat, vt  patet  ad  litera.Nuro.40.  Ideo ex  hac  propinqmtate  qua 
glo.vult  mtroducere,  non  habcmus  neceiranu,  cp  Maria  defcen- 
darapauidjfcdfolu  cp  fit  cle  tribq,cx  quononhtbereturmten 
tum.  Quod  cr  tertio  contiiictur  m  glo  f  qj  fimilitcr  in  Bethleem 
ambo  cotriu ges  profitcbantur :  ex  quo  vult  concludere,  cp  vrer- 
qiiceflefdetamiliaDatud,  nonvf  valereppduo.  Pnmo  narr» 
iccundum  magiitrum  hiitoriarum  dubiueit  adlitcra  an  muhe- 
rcs  piiofiteri  tenebatur  in  illa  dcfcnptipni.-  de  qua  agif  Luc.  t.  an 
folum  viri.  Vnde  non  hf  efficax  argih  de  hoc  cp  beata  virgo  pro- 
fitcreturinBethleem,  fedcp-Iofeph  portans  fecum  coniugero 
yt  obfequium  partus  ci  appropmquantc  neccBitate  impederct, 
prohtebatur.  Confirmaturauteop  nioilfaquartenct,  q»  folum 
yiri  profiteri  tcnebantur,  pcr illud  Mat.  1 7.vbi  agitur  de  folutio 
nc  tributi  pcr  Chniium.  Ibi.n.apparet  manifv.tte,cp  tantum  c?pi 
tadomorum  feufamiliaruccnfum  Cefari  tribuebanr,&  nonalij 
defamilia  feudomo.  Vnde^p  Pctrotrhquicaputalioru  erat  fol 
liimandauittributu,  non  proahjs  Apoftolis.vt  hf  inglo.ibi.Se- 
cundo.nam  dato  q>  beata  virgo  teneretur  profiteri  m  Bethleem, 
exhocnon  fcquif  lpfam  defcendifle  aDauid.Na  potuit  dcfccn 
dcre  de  Icfle  qui  erar  Bethleemitanus  per  alios  filios  ipfius  jeife 
patris  Dauid,&  fic  tencrct  ibide  profitcri  ficut  &  Iofeph,non  tii 
cx  hoc,cj,a  Dauiddcfcederet.Qu^ftioigif  pfata  minus  furficie- 
ter  fotutarcmanerevf.&ficadmiratioprcjdiftain  fuoftatvigo» 
rc.  Maiorum  tn  fempcr  reueretia  falua  doftorum  feu  expofito- 
rum,vltenus  vf  hic  aliquidefTe  dicedum.Adcmus  euideta  prx-  F 
f upponcda  funt  quzda  verba  genera lia,deindc  filbiungedc  !  fic 
aliquxcoclulioncs  ad  propofitum.  Primopraefupponif.cpfilms 
prout  in  bonis  paternis  fuccedit  tripliciter  poflet  dici.  Primo  fe- 
cudu  vcra gnratione  narurale.fceundum  qua  filnis  plcrunq;  fuc 
ccditpatn,non  ioluin  boni$  naturalibuscorpons,ytinbpnaco 
plexione  feu  habitudinc  corporali  prout  legif  Gcn.^,  de  gigati- 
bus,  qm  potetes  viros  in  feculu  genuejrut.  magnos  in  corpore  & 
robuftos.fed  ct  *n  bonis  animx  vtin  virtutibus.Quandoq;  fecu 
dum  naturale  inchnatipne  fifij  fuccedunt  fuis  genitoribus  prout 
aptitudine  ad  ccrtas  vir! utes  aliqui  habet  a  natura,  falte  fecudu 
aptitudine  &  inchoat tonf , vt  in  prima  i.q.6 j  .ar,  1  .f.in  corporc. 
q.Vnde  Calfio.in  quada  epiftpla:  Laudabilis  vena  fua  feruat  ori 
gine,&  fideliter  pofteris  tradit  qu^  in  fc  gloriofa  trafmigrationc 
promeruir.  Ad  c},  facit  illtjd  fo.8.c.  Si  filij  Abrahc  cftis,&c.  Sc- 
'cundodf  filiusalicuius  etiamillequem  nongenuitnaturaliter, 
fed  tantum  fecundumfamapublicam  &  coempopuhaeftimatio 
riem  illius  df  filius.  Quod  contingiccum  vxor  alicuius  filiumpa 
ritque  nonex  maritohabuit,rcputaf  tnin  pppulofinecoiradj- 
itionc  fui  manti  filius.Qui  quidc  films  hcct  in  bonis  fupradictis 
no  hcat  naiuer  fucccdcrc  rali  ficto  parn.fucce cjit  tn  ciuiliter,np 
folumbonis  minoribusfortunac  vt  in,diuitijs,  fcdetm  nobilita 
te  fcu  genens  clarirudine,q  maiora  funt  fcu  magis  defiderabilia 
bona,faitead  magnanimos.q  diuiti^.Homines.n.hmoi  pp  hono 
res&gcnensclaritudines  obferuandasiacluraincztens  rebus 
fortunae  patiunf,  vt  inprima  fecudae.q.2,ar.2.  Hjc  aut  fuccrtho 
pcr  mracoia  feu  coem  gentium  cofuetudinc  parec :  q  dic^ant  vt 

ulo 


Addi 


ItlO, 


52 


a 


•~ 


itrcqui  pro  miolegitimo  alicoiui  fecundu  faml  puHicam  lube- 
1  tur.dct  libi  luccc Jere  in  gcncr.s  nobihrare.ft  hmoi  Tertio  d.cit 
rihus  al.cuius  ct  ille  qui  neucro  przd.rioru  modoru  delceiuit , 
fed  pcr  leealero  adoptionem  uh  -lt  ab  al.quo m  fil  u  ailu  npr u», 
qu.  qu.dc  nlius  tal»  patri  het  luaederc,  l.ilren  in  m.noribuy  c- 
bis  fortuii-c.vt  in diu.ti|$  prout  .ura  volunt  to-a .  <^uz qu.dcn 
trci  fucccll.ooes  feu  lllut.ones  fuprad.axqnquecoiKurrunt  m 

eadcmperfoiu.qnque  in  Uibus  d.:tiri«is,vt  lat.s  HtCtSCCUdO 
«refuppomtur,  «p ftltatio  fecundu  scri  gci.cr.it  one  naturalc.lpt 
rKualitcrcfi  a  remot.s  parenttbus  pcr  long.i  parcmclz  Imei  lUC 
cclliua  in  tcporua.it.qua  d.nturnitate  dedcd.t ,  a  nonine  citin- 
&Jl.bilitcrco£nofcib.lis,  niii  pdiuinireucUiionclcu  iatri  lcri- 
ptuta  dm.n.tus  tradita.Quod  «nduct.ue  prob-f.Ni  cp  aiiqun  Ut 
til.uiahtums  fecudiiveri  gencrationc  naturalcp^i  cxperientii 
jenfuale,  qua  piopnc  (mgularia  cognofcunf,  habcri  no  pot.mli 
forte  a  pa:ent.bus,vtpotc  a  matrr  que.  de  hoc  pollet  cerciorc  no- 
titia  habere,  su  c^ten  holes  &  ct  patcr ccrta  not.t.i  cxperimcn- 
talcm  dc  hoc  co.tcr  non  habent .  Mater  vero etii  certa  notic.ara 
«xperimcta  e  dc  ftlio  fuo,<  u.ui patris i.t  fcudu  veri  u;cnerationc 
babcat;iionth  tali  notmi  dc  v.ro  fuo  necde  leipfa,&  multomi- 
ous  dc  antiqu.s  parentibus  vin  lui  ncc  dc  fuis  per  linea  paretelz 
aftcndendo  per  experientii  habere  pot.Pan  igitur  rone  conftat, 

3,  apud  nemine  pot  effe  cxperimentahs rognmo de  aliquo  vtril 
efiedat  accrto  rcmoto  progcnitore  modo  pd.clo.Fama  aut  pu- 
blica  fcu  cois  arltimatio  populiquantucunquefinecontraditt.o 
»  ne  in  populo  fit  extenia  ,  mfallib.le  cognition?  non  caufanf  :  Si- 
*  rnil.tcrnecteftct  vel  lcgit.madocumcta  fcuinitrumentacuoia 
hmo.  fint  falhbiha ,  vt  frcquentcr  patct ,  &  et  in  facris  h.ftorijs: 
teftiu  fallacia  «onnunqoi  rcpcntur ,  per  chronicas  et  antiquo.u 
quz  in  facris  fcnpturis  non  lunt  infertz.notitia  htnoi  infallibi- 
).t  haberi  non  por.cu  tahu  ccrtitudo,certitud.ne  quz  per famam 
publicam  hf ,  non  excedit,  vt  vdt  man.feitu.  Sitmhter  nec  per  ali- 
quam  vcri  fcieniiinaturalem  feu  liberale  .triC-hoccftcognofci- 
bile,vt  patet  intuenti.Reft.it  ergo,  q»  hoctrn  litcognoicibileper 
diumi  reuelationc.fccudu  qui  prophetz,vt  ait  Greg.qnque  dc 
przterito,  qnquedefuturovaticinanf.  Ltiftomodo  Moyfcsdc 
Noe  prophctare  cenfcf,  dc  quo  dicit  gcnuilT.-  tres  filios  &  hmoi. 
Tcrtio  przfupponif  q>  vt  aliquis  fit  fiiius  alterius  fecundu  coem 
zitimationem  &  fami  publicl  tantu,vcl  fecundumadoptionele 
«ale  hoc  poflet  alitcr  cognofci  qui  per  diuini  rcuelatione  proba 
tur.Ni  perteftes  idoneos,  vel  lcgitima  documeta,  vcl  chronicas 
antiquoru  auclcnticai,  talis  filiatio  fuificientcr  poilet  probari  vt 
de  fepatet.Quartorupponif  q>mirncuioru  Deiqu^di  funt  adfi 
dei  c6firmatione,&  talia  dcbet  cfle  manifcfta  Aha  vcro  funt  mi- 
tacula  q no  pcr  fui  manitcllarionc  M  per  fide  habcnf  ,&  ilta  dc- 
bet  cflc  occuita,vt  fidcs  eoru  magii  lit  mcritoria.vt  cit  iatfm  al- 
tans,&  virginis  partus.  Ventas  iftius  przfuppoliti  patet  tn  tertia 
parteq  zo.art.i.in  rhfioneadfecuduar.Hispluppolitis.Prima 
conclulio  lit  ilta,  q>  Chriltus  pr«ut  ex  pronoltics  prophetaru  hf , 
habuit  elfc  films  Dauid  &  Abraha  fecundu  veri  generationc  na 
{->  tural2,&  licconueniensfmt  hocpcrfacii  eaangehcarudoctnna 
ru  traditione  t eltihcari.  Prima  pars  prob.tf.  ni  de  promitlione  fa 
fta  Abrah^.Gen.zcj  a.legitur.  Benedicrntnr in  femine  luo  oSs  gtn- 
ttiterr*.  (^iiod  expomt  ApoiloiusadGal.  j.c.  Infeminetjuiefi 
C6nftKr.Inrlal.aut  depromiliionc fafta  Dauiddf.Wi  f>uclu  vc- 
trts  tui  ponam  fupcr  (eal  ttta.  quz  verba  manifelte  denotant  vcra 
filutionem  naturalem.Ille.n.qui  fecundum  famam  pubhcam  tih 
hrooi  I.  lusreputatur  alictnus.non  verc  df  de  fcmine  eius,nec«e 
fructu  .entr.s  lui,vtcftmanifeitum.Et  indcet  clt.cp  cuni  cx  tali 
fthatione  in  laudabiii  vena  filt)  parcntibus  in  virtutibus  futceduc 
yi  m  piimo  przfuppnlito  diclum  efi, idcirco  pnncipales  virtutcs 
rcgizquzde  ipfoDau.d  leguntur,  attnbucbantur  propbeticc 
quali  pcr  modumfuccclTtonis.deberi  Chrilto.  De  Dau.d.n.lcgif 
tuiircinoibus  vijsfuis  prudentefeu  fapicntem  i.Kcg-28  Suni- 
htcr q,fuit  fanens iudicium  &  mftit.i oi populo z.Reg.8.d.Que> 
qu.dc  virtutcs  qmh  per  modu  germinariz  fucctlfionis  prc*dicu- 
tur  a  lcreroia  Cnnfto conuenirc.vnde Ierc.z  J.a.  Sufcittbo Danid 
gcrmen  injiit  &  rgnabit  rex,  Vf->piens  ertt,  fffacHt  iudtciu  &  ttt- 
JlttiaiH  interra.  Vndc,hcet  in  alnon&  exccllentiori  modo  Chri- 
flui  habuit  virtutes  qui  Dauid  &  cc.ceri  (anfti.vt  ui  tertia  parte. 
q.7  ar.t.m  rniione ad  2.  arg.  ncc  ipli  Chriito  per  fucccllionem  i 
Dauid  dcbebantur,przfertim  cu  multi  progenitores  non  emfdc 
laudabihtatn  inter  Dauid  &  Chriflu  interfuerutiDenotatur  tn 
perprophetam  in  verbis  przdiclis  ,  q*  Chrifto  et  pcrtinebat  fuc- 
celli.,  111  tahbui  virtutibus  fecundu  vcri  generanonem  naturale 
humanam ,  inquatum  erat  ex  vero  &  propno  gcrminc  ipiius  Da 
uul,  prout  m  primo  przfuppolito  fuit  taclu.  Secunda  pars  con- 
cluliorm-probaf  Nam  illa  qu^  in  vaticinijs  prophetaru  inucniun 
tur  tradita  de  Chnlto ,  in  euangelijs  pro  maiori  &  principaliori 
parte  impletaeflecxplicanf  Mar.i.d.  Vt  adtmpkretur qitodfcri- 
ptumcfiper  propbeta,&c.  Etlicdcquaplurimisqujein  proceflu 
C\Mnieliorum  fimihbu»leguntur.Conclutio  fecunda,q)  Chriftu 

fccun- 


fecundum  vcram  ^«nerationem  naturalem  a  Dmic!  ?c  A<ira!u  D 
dciceiuhire  lutficientcr  traditur.quantum  ad  intbrmationc  fpr> 
ctatpcr  Matthzum  in  primotitulo  fui  euangelij  dicentcm  .  i  ;- 
ber  generati>in<s  Iefu  Ch.nlti  fi;i)  D.nnd  fih|  Abraham.  Ettam 
ti  dc  genealogia  Chnfti  n.hilampl.us  tradidiflet,  probatur.  Hi 
ex  lol.j  iitis  verbis  man.fcite  aflent  cuangeliita  Chnitum  a  l)a- 
Uid&  Abrah.im  delcendiife  perveramgcncrationem  natutalc, 
fed  tahs  aflertio  clt  (ulhciens  cettimoniu  ipud  fi  teles  ad  hoc  oii- 
dcndum,  etiam  li  mhil  ampl.us  de  hoc  dcclaraifet  Igitur conclu 
fio  vera:  Conlcquentia  de  ie  patct,&  aflumptum  pro  pnma  pnr 
teprobatur.Nam  elto  cp  filiusd.ci  pofTet  ct  lllequi  tm  fecuudu 
famam  pubht3m  vcl  leg.t.mam  adc.ar.onc  eft  fihus ,  vt  in  primo 
przfuppofito.nunquam  tn  abal.quodf  gencran  qtii  fccundum 
fainamtiii  vel  adoptionem  iit  eiusfilius;  licet  .n.  patcr  dicatur 
fccundum  curam,zratcm,feu  gcmtura  &  hmoi,&  per  confeq«e« 
fihus  tanquam  cius  corrclatmus, generare  tfi  feu  gcneratio  rwn 
codemmodozquiuocatur.Cumigiturdicit.Libcrgeneratioiiis 
IefuChnfti,.manifefteloquiturdcgeneaIogiaquzeftper  via.-n 
gencrationis,non  autem  dt*  illa  quz  fcciindti  famam  vcl  adopuo 
ntmtfndf.Tahs.n  filiatio.non  pergeneratione,  fed  per  alium 
modum  procedit.  Sccuda  vei  o  pars  aflumpt.  probatur.  Ni  a,>ui 
fidclcs  cuangelia  Chrifti  recipientes  fulticicntcr  filiatioprzdi- 
cla  pcr  illa  verba  tituli  comprobatur.Nam  ii  hoc  non  effet  veiu, 
nec  titulus  ille  ventate  contineret ,  cp  abiit  a  fidehii  cordibus  <  o- 
gitare,cum  fetudum  Aug.  Si  vnufalfuminfacrafcriptura  ciler 
rcpertum  tota  eius  aucloriras  infirmaretur.Apud  infideles  ?.utc  ^ 
qui  euangeliumnegant  vel  dcfui  vcritatedubitanr.nectota  ge 
nealogia  fequens  fuHicitad  hoc  cisprobandum  .  Tales.n.a  fide 
aheni ,  verbiseuangelilbrum  non  przftantfidem,  &  ideototi 
illam  Imei  ncgabut,  niii  forte  Hcbrzi  qui  auclont atc  vete.teft. 
altqui  parte  gencalogiz  Matthei  habet  recipere.f.vfq;  Zoroba- 
bcl  vel  Abiud  &  hmoi,non  vltra,  cum  apud  eos  dc  cetcris  hifto- 
ria  auclentica  no  habeaf  .  Sic  lgif  tota  genealogia  per  extenfum    ' 
in  cuangelijs  tradita  non  furficit  ad  coumccdos  inHdeles  de  hoc 
quod  Chnitusa  Dauid  defcendit ,  eth  per  loachim  &  Mariate- 
ret  dcfcenfus.vnde  Apoftolus  i.adTim.i.  prohibet  gencalogijs 
intendcre.  vbi  glo.  dicit  q,  infideles  habebant  genealogms  qui 
bus  namfur  Chnltij  dcfcendifle  a  Dauid.  vnde  licut  apud  tale* 
no  fuihcit  llla  narratio  in  euagehjs  conrcnta  dc  genealogia  Chri 
fti  quantumcunque  extenfa  tradatur,  ad  vcram  generationc  na- 
turalem  eius  ondenda.fic  apud  fidelcs  fola  verba  tituli  futiiciunt 
ad  hoc  fundandum,qu£  quidem  rano  includitur  in  verbis  Aug. 
contra  Tauflu  Manichzum  voJcnte  probare  Chriftum  non  cile 
filiu  Dauid.cunonciretconceptusex  Iofeph,adque  fcncgcne 
rationis  Matthzus  prodm  it,  vbi  Aug.fic  ait.Sic  ergo  nos  crcdi- 
mus  er  Maria  fuifle  in  cognationc|DaoJd,quia  fcnpturis  credi- 
mus,f]  vtruq;  dicunt.f.Chriilu  cx  femine  Dauid  efle  fecudu  car 
ne,&  eius  matre  Marii  virgine  efle.HzciIlc.Si  tn  querasur  quj 
fit  vtilitas  feu  necctfitas  tradcndi  ta  extenfam  geitealogia  vbi  io 
lus  pnmus  tttulus  futiicit:Ad  hoc  rndctur  per  fequeutem  tertii 
coiiclulione.  Tertia  conclulio,cp  conucnies  fuit, vt  Chriltus  ct  te 
cundupubbca  fama  &coem  popuh^itimationea  Dauid  defco- 
deret,&  cphoccofonat  antiquoru  propheticis  traditionibus.Pri  F 
ma  pars  probatur.na  hoc  fuit  conuemcns  duplicitcr.Prirao  ad  ti 
dehum  m  coi  Cbriftu  illo  tcporc  recipientiu  inftructioncm.  Se- 
cundoadconfutafioneinfiddiu  Chriftum  norecipientium.  pri 
rnum  paret  fic,  na  proutinfecunda  fccunde  q.r.ar.^.inrnlionc 
j.arg.hf.Cognit/o  fidei  in hominibns  oportuit ,  vt  ab  imperfc- 
fto  ad  perfcclu  procederct ,  &  idcoChriftus  fuit  pnuscognitus 
fub  ronc  Saluatorijinc6i,et  apudeleclos,  qui  cognofccref  cfie 
Dcus  &  horoo.In  pnma.n.vocatione  Apoftoloru  fo.i.  Andrcas 
dicebat :  Inucmmns  AUjfia  i.Chnitu,fcd  poftca  Chriffoinrerro- 
gante ,  Vos  quem  me  eile  dicitis  f  Pctrus  rndic.  Tu  ttfilitn  Dcu 
Mat.  itJ.c.Exquo  vf  q>  prius  fcquebanturipfumtanqna  Chriftu 
antequa  cognofcerent  eius  de itatem.Vltcnus  et  tiquatn  minus 
pleneinformarisdeftde  fuzdeitatis ,  eifdcm  dicebatapoftolis, 
tantotcpore  vobifiu  fum,&  non  cognouiftis  me.  fo.  14.^.  Simi- 
liter  &parironeprius  Chfsfuitcognitus  tanqui  filius  lofeph, 
quicognofcereturcfleline  patreinterris.  Non.n.folumapud 
zmulosqui  ipfum  fpernentesdiccbant.  T^onnt  ftlius  FabrtrjL 
Mat.it.  fed  etapud  fi mpliccs  difcipulos  &cognatoscoirerfi.liu'S 
lofeph  reputabatur, antcqui  myftenum  virgmitaiis eflec dmul- 
gatum.In  tahum.n.pcrfonacuagcliltadiccbat.  Nocognourriit 
parenres  eius.Luc.z.g.vii  no  folu  fimplices  feu  idiott;  prout  apo 
ftoli  fuetutin  principio,  fcd  it  Nathanae!  qui  fecundum  "^io.pc 
ritiliimus  fcnpturarumcrat,c5audiuita  Phdippo.Io.  i.g.  s^tcm 
fcripfit  Moyfes  in  lege  &  pmpbetis  inuenimus  lcfum  ftliilofrph  d 
7^a^ar'-thy  pon  fuit  admirarus  de  hoc  q>  Chfs  eiTet  filius  iofeph: 
fcd  de  hoc  q,  4N.uareth  efl*et,cu  de  Bcthlec  expeclabat  Mefli.is. 
Etquodmagisattcntionedignu  eft,  q»  ipfaeadebcaca  virgohu 
iu<  mvfterij  diuini  fuper  oesconfcia,  iltummoduloquediobfcr 

Ek 

qno  fc-. 


tiabat  di.Ego  &  patcr  tuus  dplentcs  quercbamus  tc  Luc.i,, 


)? 


Match 


XI 


^  quo  fequitur,  quod  ad  inftructionem  fidelium  in  communi  qui 
A,  Chntlum  vcnientcminmuiidorecepeiunt ,  conueniens  modus 
fuit,  vt  eis  prxfentaretur  pnus  fub  ratione  rcgis ,  fciiicet  Meftix 
filij  Dauid  fine  reuclationc  myfterij  deitatis  &  virgitatis  matns, 
quamquodcis  a  principioomniaifta  arcanareuelarcntur.lic.n. 
proceftcrunt  ab  impcrf efto  ad  perfetlum,  qui  elt  modus  homi- 
mbus  in  communi  maxime  connaturalis .  Sctundum  probatur, 
nam  fi  Chnftus  lccundum  vcram  generationcm  naturalem  tan- 
tutn  a  Dauiddefcediflct,  &  non  fecundiifima  publicii,  &  i6cm 
popuh  xftimationem,  hoc  no  fuflicerct  ad  refutandos  infideles, 
prxcipue  Hebrxos  qm  ex  illa ftirpe  tantum  Saluarorem  fpecfa 
bant,  vt  aultaritatcs  facrx  fcripturx  teftanf,  &  Chnftus  cos  ex- 
hortandodicebat.  Scrutamini  fcripturas,  Jo.f.f.  Vndc  li  eum  ra- 
riorubiliter  ignorafTent  a  Dauid  dcfccndifTe,  prxfertim  cii  cois 
famaufpopuh  xftimatiohocnon  teftarctur,  rcdderenturexcn- 
fabilcs.  Non  enim  ipfi  renebanturcognofcerc  veram  generatio- 
nem  luturale m  Chhfti  fecundu  quam  a  Dauid  defcendit ,  Ta- 
lis.n.incognofcibilis  cft.nifi  per  diuina  reuelatione,vc  in  fccun- 
do  prxfuppofito  fmtonfura  .  Diuina  tfi  fcriptura  mtend.t  eoi 
inexcufabilesreddere,vndeglo.fuperilludMatth.i.a.fiiif/?<7H/ 
nutut  rjl.  Colulio  Iudjorfi  eft  vt  Chnfti  natmitate  a  <?eti!ibu.;  di- 
fcant.etfi  no  credur,  inexcufabiles  funt,  hxc  in  glo.Conueniens 
igjf  modusfuit,vt?tChriftusfecudupublicaf.imn  a  Dauidde- 
fcenderct,  vtficipfumrcfutantes  faltefubroneSaluatoris  fpe- 
ctati  in  comuni  reciperc,  incxcufabilcs  eflent ,  quod  eft  intentik. 
Secunda  veroparscoclufianisprobaf.Nam  prophetx  per  mo 
dufucceiiionisiplius  Dauid  Chforegia  diguitateattubuebat, 
ICa.o.b.Super  foliu  Dauid  &  fuper  regnii eiui fed"bit.  Quxquidem 
vcrba  &  fimdia,licet  uon  de  fedc  feu  regno  teporali  pnncip  aliter 
B  mtelhganf  ,prout  verba  Ifa.  denotanttbide  diccntis.  Sd.bltin 
Atemu. Ncc.n.concedendu.eftq,  in  regnotcporali  Dauidicole 
chonias  a  quo  Chriftus  defcendtt  habuit  fuccefTore  prophctante 
Ierem.ri.g.de  ipfolechonia.  TS(jm  ertt  dcftmnr  riw  quifede*'  fu- 
ft >  tbronit  Dauididk  hoctn  ftat  <p  fecundu  intelleclii  minus  pr;n 
cipalem  feu  figuratiuum,  quem  totus  populus  in  c5i  prmcipali- 
ter  mtendebatdc  regia  dignitate,et»e,i  >rali,quxChriftodeba 
turper  fucceHioneDauid  taha  verbaintelligunt.perquodligiii 
flcabaf  fuccclfio  ipuus  Cruiftihomiiusinregno  viiiuerlalifupra    . 
oemcreatura.iuxraillud  :  Data  eftmihiois  potcftas  ince  Si  111 
ter.  M.it.io".  d.  Roantehuiusfiguratiuxloquutionis  feu  dup!i- 
cisinteileftustahseff.Na  licutnoftracognitiodcinp:if..\ltoad 
perfefti  naturaliter  ^pcedit,  vt  tactum  elt,fic  eo  mo  naturale  cft 
nobis  ex  cognitionc  corporaliu.m  fpiri  tualiu  cognitione  deueni 
re.Inuifibilia.n. Dei  a  creatura  nudi  per  ea  q ficta  funt  intelle- 
fla  cofpiciunf,ad  Rom  1  .c.Quod  116  folu  het  locfi  m  puris  n.itu 
ralibus,(ed  er  111  (upernaturalibus,  vt  mitterijs  ccclcfix ,  pcipue 
in  facfis  quibus  fatta  inuifibiha  per  ligna  vilibilia  tradunf ,  &  10 
cx  diuina  pordinatione,  vt  populusde  fenfibilibus  adinlenlibi- 
lia  connaturah  mo  rcduceuf ,  Chriltu  que  coftit mt  he rede  vnir 
«erfotuet  inregiadignttate«pih  vt  legitimu  iplius  Damdfuc- 
ceflort  tecit,fic ius  hfd<tariu  111  ipfo  regno  cide pertinere  ex  tali 
fuccelfione.Qua quide  fuccelfione  tpale  coteporanei  Cbnfli  di- 
ligeter  attcdebat.vt  tcftaf  facra  hiftoria.Na  apottoli  qui  fueruot 
fupcr  cc^eros  dc  myfterijs  Chrifli  cruditi ,  et  poft  refurreclione, 
qh  ia  iph9glonaerat  cismagismanifeftaabeoqrebat.  Sun  hoc 
^  rue reftituturus es  regnu  KraeU  Ac>.  1  .a.  Quod  intelligit  ad  lit* 
ta  de  regno  tjuli.crcdetcs  talc  reftitutioneadChriftu  ptinuifle, 
nec  Chnftus  pro  tunc  iftu  inielleAu  figuratiuii  feu  minus  prin- 
cipale  ab  eis  cxclulit  exprcfte.vt  ibide  patet.Fortms  ergofentie- 
du  elt  de tf  teris , qui  regnii  Dei  ignorabar.  Cu  igif  fucceftio  in 
rcgia  digmtate  tpati,ad  illii  tt  ia  qui  fccundu  fama  publii  a  eft  fi- 
lius  pertineat,vt  111  primo  p-.Tfuppofito,n6  aut  ad  illu  tantu  qui 
fecundiiveramgenerationem  natiiralcmtantumododefccndit, 
fcquitur  cp  prophetx  teftantcf  ipfum  fore  legitimum  fuccelfori 
in  regno  Dauid  tpali.confequenter  prxmonttrabant  ipfum  fe- 
cundufiroapublicama  Dauid  defcenfurum  quodcft  intetum. 
Quartacotu^ulio.q,  prjdiclus  dcfcenfus  Chrilti  a  Dauid  fe- 
cundii  publica  fama  Sc  c6em  populi  xftimationem  quaritum  ad 
contemporaneos  Chrifti  attrahendos  vel  iuftc  repmbandos  per 
tinebatjfufticienter  traditur  per  Mattheu  fiuangelifta,  cu  dicit. 
*Abrobamgenu'it  Ifitc,  &r.  Et  conuemcntius  per  lofcph  quam  ll 
pcr  folam  virginem  glonolam  huiufmodi  dcfcenfus  traderetur. 
Prima  pars  coclufionis  probat.  N'a  ocscontcmporanci  Chri- 
fti,cxceptispaucillimisquib»myftcnu  virginitatisfuitreueJatu, 
crcdebatChnftii  efle  filiulofeph.  &fama  publicahocteftabaf, 
vtpaterex  »5S  diclis.Qui  quidelofeph  dedircfto  genealogz..if  a 
DauidperMittheu.vt  p^tetin  htera.Igif  prima  parscfn  lulio-iis 
vera.Sectida  vero  probaf,na  fi  taliter  dcfcenfus  (ccundu  publica 
fimS  per  virgine  gloriofim  dcclararef,&  no  p  Iofeph,opoituiO 
fetq,ro;itcpor.inei  Chrilti  repurarcnt Chr;ftu  non dekedcrci 
Tofph  ,  &  confcqucntrrcrc  icre  virginc  gloriofamno  le^itime 
Chriftu.n  coucepiffc ,  vel  myftcrium  virginuatis  efTet  ftatim  C13 

rcudan- 


Cap.  I. 


74 


reucIandum,quorum  primumefTet  falfifrimum.cV  derogantium  D 
honotisiplius  bcatx  virginis,  quze  vt  .ab  inf.imia  fuffitionis-cllet 
immunis,  diuina  prcordinanonc  fuit  defponfata,vt  lancli  doclo 
res  tradunt.Secuiidu  vcro  eflct  etcotradiiftamcneiufdcdiuiiix 
pra*ordiiiationis  qu.i;  virginitate  raatrts  cxcertis  ratiombus,  vc 
didu  ttt,volu!tefleoccuitam,&  fic  feciida  parscoclufioms  vcra. 
Quintaconclulio,  qjcoiiueniensfuitvt  Chriftigenealogia  no 
tatum  fecundu  prxdidasfiiiationes,fcdec  fecundufiIiation€lc 
galem  fcilicet  fecundum  adoptionemtraderetur  ,  vt  Luc  tradic 
in  ?.c.probatur.  Navtdoctoresdicunt,  proutpoftillatorl.uc.  x. 
traftat  licet  oes  fapientes  Hebr^oru  concorditer  tenercnt  Chri- 
ftum  defcenlurum  effe  a  Dauid  :  aliqui  tn  eorum  opinabandir 
ipfum  defcendere  ab  eo  per  Nathan  eius  filiu  adopciuil  pp  ex- 
cellentia  fanctic.itis  propherix ,  alij  vero  per  Salomonem  pp  di- 
gnitatem  regia  &  excellentia  fapientix.Scrundu  ventatc  aut  vt 
omnino  tolleretur  errandi occafio  per  vtrumque defcendic,  per 
Salomonem.f.fccundii  linea  narurale  gencratiotKS,  per  Naihan 
vcrofccudulineaadoptionis  legalis.Nathin.n  filius  adoptiuu? 
fuitDau:d,vnde  conueiiienterLucasfequirur  Imeam  adoptutS 
perNathim  Sc  qnofda  alios,  vr  nobis  often  latcp  itiam  fecundu 
liiieamadop  uiiiisChriftusa  D  »uid  defcendif,  idcirconot.nuer 
prxrcrmiiit  h^c  vcrbfi  genuit,&  loco  eius  vtitur  hoc  vurbofinr. 
Sexticoiiclu.iocp  gcneratioClirifti  vera  a  Dauid  pe*  vin»ine 
gloiiofam  dcfccndins  cu  expretflone  virginitati.s  avc  uivj quarit-u 
ad  iid:!esiidediuu!gitaceicificandosperciuer,  furiia.en':•.•.-  tra- 
ditur  per  MiLth.t.Nain  pdic^ocap.poftqua  Mittha;us  fse-oe     £ 
diuitdcgenealogn  Chriftifummane  lnprunoti.  cVcoe.^ieter 
in  fingularipjrextefam  fuccelfione(q'uiucceili  t.xl  in  tres  im 
terdenas  exccrtiscaniismyiticeintelic^tis  diu  iicprouc;  •  G!o. 
ord.fiihcietertradif)  ftatim  ipfam  mitcria  gcnerationis  Chnfti 
quiii  ahomo  rcfumes  fubdic :  CiVilti  autgcnsruio  'i :  erat.  Ca 
elfec  dcfpofata  mater  lefu  Maria  lofcph  .intequa  coucmrenr  m- 
ueca  cftni  vterohabes  dc  foiritufanito,  vbi  maiifcif'  rrajir  ve- 
ritategiirationisChnfti,  qua.i  Dauid  defcediflein  tir.p mfent 
per  Maria  virgme,  110  ex  virili  fe;nine,fed  Spi^ituirnut  uifpira- 
tione  proccliille.cu  quo  etoftendit  c;us  virginitare  occultam  ef- 
feillisteponbus.niiicui  Dcusexca  voluitrcuelare  ficuc  lofenh. 
Co!lia;icurergoex  prxmilfis,  q»dcfcenfus  Chnftia  Diuid  & 
Abralu  ineuangelioquadruplicicertradif.  Na  aut  (VcunJu  vc- 
ra  generatione  naturale,^  hoc  fummarie  quantu  fuificit  ad  cer- 
tificandos  fideltsincoi  de  impletione  proia.liiiiHi  que  patribus 
iueruntfacle,  &  hocdupliciter,  q'iia  aut  li  ic  myitenj  virgnura- 
tis  reuclationc&licm  pnmotic  Mitthxi  prour  111  fecundacon-t 
clulione,  aut  cu  declaratione  virgiiutatis  ficutibi.  G.\nrratio  auts 
Cbrifti,  &c.  Matth.i  prout  in  ("cttacoucluiio ae.  Aut  fecun.fum 
pubhcam  xftimationc,&  hoc  extcnfe  pcr  fingula  defcendeudo, 
&  afcendenJo  quod  fu(Hcir,&  requjiritu-  ad  ccrcificandos  Chfi 
fti  conieparaneos.  Et  dc  hoctp  Cunftusfuerat  legifimus  fuccef 
for  iplius  Daaid,  hocdupiiciter,  quia  auc  fecundii  linea  inrurale  c 
gcneratiomspub!icex(fimataper  Salomonequa  Mattha?us  tra  ** 
dtcproutinqjarti  conelui one,  aut  fecunduhnea  adopcma,  <*( 
ficLuc.j.pro'lt,n  quinta  cocluliotie.Qui  quidequadruplexdc- 
fcefusinChriftocorurrtt  prouttraditio  euagelica  narrac  ridcli- 
ter.  Ethxcad  rnumuritiones  nerfidoriicoprimeadas  &  ad.ni- 
rationestolledasfi  feliuinpdiftis  furficiat  fecuduliter.ilem  ex- 
pofitionem,omiliis  tamcn  quamplurimisalijs  iuhacmiter;.ia 
d.>ctoribus  tradicis qux ad myfticam pertincnt declaratm<ie ti. 
Sequuntur  notulx  breues  vencrabilis  acrcli2;io[ipatris  fri- 
tris  Mitthix  Dorink  profclTorts  facrx  thcologix  exmi  j .  raini-. 
ftriprouincixSaxonixordims  minorum,  quibus  poftiMi  fratns 
Nicolai  de  Lvra  valide  ab  impugnatiombus  domim  Bttrgen.de* 
fenfatur,  &  primocirca  euangchum  Matthxi. 

R  E  P  L.  Et  qa  dc  vcreri  tefto  no  plus  repen  raftu  per  Burg. 
ideoaccedcnducftadnouu,&c.  Innouo  Tefto  primooccurrte 
euangelium  Matthxi,incuius  primocap.  df  ludasgenuit  Pha- 
res  &  Zaran  dc  Thamar.  quem  pafTiim  cxponens  beatus  Hiero, 
dicit,  notanduingenealogiaSaluatorisnulia  fanftarnm  aflumi 
mulieru  ,  fedeastanrumqiiasfcriptura  reprehendit ,  vt  quipp 
peccatores  vencrat  de  pcccatricibus  nafcJs,&c.Poft;l  .aur  ,1  b  hdc 
diclobcati  Hiero.ciireuerentiadocliint  niotus  ex  certisronib. 
Quarii  primacft,quianon  vf  tfmabile  mulicres  rone  i!la  poni  in 
genealogiaSaluatoris,quarone  vin  cx  ea  prctcrmittiitui  fcii;cet 
Ochozias,Ioas&  AmaiiaS  propterpcccatu  prxrv;  miitunrur,  vt 
dicit  idembeatus  Hicron.  igicur  propter  peccitum  non  ponunf 
ibirationabilitermuheres .  Item  virgo  gloriofti  nonif  in  tpfa  ?c- 
ncalogia,quc  tii  eft  8t  fcmpfuit  faiicliiliria.ltccjuia  dicitbeatUI 
Hier.Ruth  Sc  Raabin  genealogia  pofit.n  taquii  per  (cr.ptnia  fa- 
crareprehenfas  .'Qaod  no  \f  vtruni,  quiafcnpiura  cajcomen- 
dat.  Raab  comendatur  Jofuxa.  &  ponif  incata'ogoitiftoru  ad 
Heb.i  i.Quod  aut  dicla  fuit  mcrctrix,  nofuii  tone  vitij.  fcdofc. 
ficij ,  qa  vbi  nos  habemus  mcrctrix,  Hebrxus  h.ibet  hofpita:vet 
fuit  eius  cognoraen .  JjiH-.ilitct  lk  Rmh  tomendatur  in  fcriptur a, 

'     Ruih. 


55 


Gloflord.  &NicolaicIeLyra. 


5 


6 


/7  Ruth.i.eV  {.Necalitubi^fdeilljni  duarum  mulieru  repre- 

A  hcnltoneprou  l>eatu>Hier.a!  •  -.nit  igifpofl.IUor  dlu 

pjflumlu,.'.  illxmulifrcsideohiciiommir.qu  avirtsfuistuc- 

r„„(  |j  <r<'iti.trt*t-Naquxf.icrutprimo&pr  ncipa 

1  Tu   dic."  |  ffru,lv„IKj.r ,:;uf  liMixliuema^nolncnoiancur.Immocju^ 

pominjMsP  ||UCr)  |,s,iu„„„r|l„tnup,i    fiu.  >Ij  petcatnx.  I  Bcthfabea  di- 

r«a«nonn^»fOr,fcddrcacfJ»  fbrt  Vn.r, queprin  ipaliter* 

p  iaa«t,tfl  dirfftiusnomimri.lelMiii  li  pccc.it um  rarionoiar.onis  tat. 

quu  jlic.i  -::■       |„|.lc  tc.l>un;.a(Tumitbeatu  Hieron.  m  fuiiiefcnlione  ,  que 

lus&peic.,: -i  t|-iex|cu,i>ul(C.„2-„Con[4jeuttimprob3re,vtpatctinmul:islocis 

£,'  kSSZ  fuicorruptorii.Ut  putedcfenlione  Burs.beatoHier  noplacerc, 

*«cano  uen    qnu  maioraiiu6uenientiac6tun;untdelenloriqdefenfo,vtpa- 

r.um,  3;  »c»a  ,ebit  Dicit  nilque  Burg.pnmo  t>  vetba  beati  Hier.funt  fane  in- 

pc«vjouunj.    ^n^gjndjide  peccatonbus  finaliterpenitcntibus  &  lic  iuftilica- 

tis,&  tales  dixit  fuilTc  iIIjs  quatuor  muliercs  in  gcncalogia  Chri 

ftinoiaras.Setundodicit  Burg.  cp  Kaab  &  Ruthfuerutfamofx 

peccatrices,  quia  nationes  earu  m  fcripturis  reprehcndunf.Ter 

tio  dicit,a>  cfli  illx  quatuor  mulieres  fucrunt  miuit x.non  tamen 

fuerunt  dicendx  famtz.falrem  in  vita  earum  propter  prxceden 

tia  pcccata  .  B>  bh  tnbus  diclis  putat  Burg.  accipere  vellc  futh- 

cientemrnlionemad  argumenta  poftil.fjclacotrabearum  Hicr. 

Sedccrtcex  inepte  diclisaptarefponfiofieri  nonpotefl. 

Nunc  aut  primu  diclu  propolito  efl  incptu.  Na  multx  mulie- 
res patru  nommatorum  in  fcnptura  funt  rcprehenfc  tn  finalirer 
iuflx.ficut  Sara,Rachel,Lia  & ccwrx.idco  fccundu  primu di^u 
Bur<».quam  plures  dcbeb3tnomin.iri.  Cxtcrum  li  fnlxquatuor 
finahtcr  iuflificatx  dcbebant  nominan.fequ  tur  q,  finaliter  im- 
pcenitcntcs  nominan  non  dcbuiilent  ,&  fic  Achaz  &  multi  no- 
minati,nominari  non  debcbant.per  argfn  a  totrano  fcnfu.quod 
r>  Burg  fxpegrandipendit.  Necfccundu  dictum  Burg.  eftaptum 
propofito  Nam  fi  quis  ex  mala  fima  nationis,debcrct  dici  famo- 
fus  pcccator,  maxime  Iob  qni  natione  fuit  gentilis,&  tamen  kri- 

1>turisdffuifrelimplex&  rertustimens  I)eu  &  recedcnsama- 
o,&cque.  de  eo  dnr  lob.i  .Potcrant et  illx  dux  mulieres  natu- 
ralitcr  faccre  qu.T  erant  legis  licut  lob  &  non  idololatrx.  Vndc 
de  gcnulit.ite  ad  ludaifmum  conucrlas  lcnptura  non  reprchen- 
d*t  lcd  m.<gis  commendat,vt  probar  poilillator.  Ncc  tertium  di- 
«ftum  vf  propolitoconuenire.Nam  bcatus  Hicr.in  h.,c  vita  iufli- 
ficatas&cu  finali  iultitiadefunCt.is  vtiq;  dtbu  t  rliterc  fan&u, 
ricc  hoc  oimtterc  pp  peccata  prxccde ntia.li  qut  fuerut,quia  Pe- 
lrum,Paulu,\lmliaru,&  Magdalcna&  ceteros  vcrc  fanftosduc 
jt  catholkuefl  quorum  tfi  p  ccata  latia  kr.pt utacommcmorar, 
fed  non  i!larum,f.  Raab  &  Ruth  Cum  igitur  difta  Burg  prouc 
vilum  efliinr  propohto  impertinen  la  ,  rcfponfa  exeisacrepta 
vnlcrenon  pollunt .  Idcircocum  pnmumarguiturdc  rnbusre- 
gibus  proptcr  peccatum  ptxtermiliis,  rcfpondet  Bmg-  q>  illi  fue 
runt  finaliter  imp^nitertes,  quod  ui  muiieribus  non  habet  locu. 
Scdoltenfum  cfl  lupra  pnmum  diftum  Burg.vnde  fumitur  illa 
jrefponlio,  non  cfle  r.ir  pnabile,nec  perconfequcns  foluno. 

Ad  fccundum  argrh  >ie  bcata  virguic  line  peccato  m  gcnealo- 
gia  polita7rcfpondet  Burg.cp  ft-cu,  cit  de  bcata  virg.nc,qu;<m  nc 
celfe  hibuit  cuangelilta  ponere,&  de  illis  mulieribus  qu.is  euan 
gelifta  voluntane  nominauit ,  &  line  defe<£tu  pot  uiifet  pra.ier- 
mitterc.  Scd  putobca.  Hiero.iicnon  voluille  diccrc.qu.aillare- 
/-  fponfio  plus  muoluir,quimfoluit ,  namdicens  euangcl.ita  pro 
^  fola  volutate  illas  mulicrcs  nominaiTe.nccefle  haber  d  cerc  quod 
fineratione.  Quod  li  fic,fruftra  b?a.Hier.quxreret  ronem  cuius 
non  efl  ratio,  fcd  voluntas .  Nec  vcniimile,  quod  fola  voluntatc, 
qumimo  cx  rationibili  necellitate  eis  nommatim  cxprefTerat 
eumgeljfta.qux  rationabilitas  infra  oflendciur.  Ad  tertiu  argrh 
poftil.Burg.rcfpondet  quod  f.icit  probeato  Hier.quiainfcriptu 
ra  commcn  l.inrur,  hoccftargm  iuflificirionis  earum  finalis,  fcd 
pcrhocnon  exclu  l.tur.  qtiin  prius  fuerat  famolx  peccatnccs  vt 
dicit  Bur.Cu'WSoppolitu  tn  oflcnfumcft  in  corrcclione  fecun- 
di  dicTti  fup.  Wc  aliqua  fcnptura  hf  q>  perfonx  aliai  um  vnquam 
fucnnt  rcprchenlibiles ,  fedpotiusui  fcriptura  commcndanrur» 
vndcporefl  funu  argm  qtfod  cltliurg.in  vc.Tcfl.valdc  familia- 
re.led  ipfcconfuemr  argucrc  ab  auclontatc  neearitie  qurid  non 
valet,r,ic  arguirur  aiit  ii.nul  conftruftmc  &  dcftru  ;tiue  pcr  hoc 
a  non  lcg.tur  ty  fint  reprehen fx  fed commendat *.  A rguo  t ii  cx; 
di  "bs  contra  Bur.alite r.Ois  dcnominitio  dcbct  ficri  a  principa- 
)ion &  d.gniori/cd  fidcs  &  iultn.i  funt  digniora  vitijs,  igitur  no 
•  rnmatio  dcbet  licn  potius  4  v.rrutibus  quarrf  .i  vttijs,  fcd  conftat 

cx  fcrptura  Raab  &  Ruth  fuilTc  vtrtuofas ,  igitur  earum  nimi- 
natiodet  pst.u>  lurain  virtutibus  qtiaa  pcccatis  li  qtw  prxcef- 
ferunr.  N5  m  conemorat.onc  fanclorum,  virrutu  fit  mcntiode 
per  fe,  vitiorum  autcm  q-i  v  f.ier.inr,  pcr  accidens  &  rcctatiue, 
i^ttur  ill.e  fanft^  mulicns  in  Chr.fl.  genejliigia  fancTi  potius 
,  rlebebinr  nonri  cxro;i.i-rfar.o'ie  qua  nrauitatc  tranfgrelli;>nis. 
Neeribrertj  i  r6  podil.fjcn  probetro  Hier  ^piit  Bu--^.dixit,fed 

Contra  rpectiliter  quii  !  cit  quas  fcrlpttWl  reprclic  i  li',qj  nuf- 
fjtl^f  r «•pcritui  ,1'cd  cuntrariU,  quu  vii  iquc  fcriptur.i  CO  rt  nen  lit 

notabilitcr 


notabilitcr  f.itis  1'atct  igiturquodBur^.voIensprobeato  \\'u-  D 
ron.ccrtarc  plus  euminuoluit. 

Confoquenter  vi dcndum  eftquonodoconrn  Poflil.irratio» 
n  ilnier  moueturdupli  ircr.Primo  •icit,q»nilul  pertinetadra- 
lionem  gcnralogixco.iunftio  vin  lV  muiiens  perfevel  pcrac- 
cidens,  iV  nilnl  refert.  Nam  neccfljriu  vf  vxoresfecund.iriai  n5 
pnnc  palcs  in  hmo-'  ;.V-"e .il  >g. .i  noniiuari ,  quatenusex  tali  n  >- 
n)  iianonc  nii.laiur  vcrum  tnillo  mitrimonium  &  nihii  iilcgiti- 
mitatts  irMerucn.irc.Quo  i  aut  verum  matrnnonium  tit  mter  vi- 
rum  &  vxore  prncipale,  nemo  dubitar,  ncc  prolcm  cx  eis  fufce- 
ptamforelegi.ima  ,  prolein  autex  occaiionaliter  &  fecundario 
coniuncla  polTct  probabHircr  dulntari  forcle^itiina  ,  ldcircoin 
gcncrationcex  prncip.ili&  pvifeconiunfta  in  rota  gcnealogia, 
de  mulierc  nulla  fit  mctio ,  quia  ibi  prol.s  legitimitas  eft  lata.In 
gcncratione  aut  ex  occa'ionaliter  coniunftis  neccITe  fuit  de  mu- 
liertbus  ficn  mcntionc.Tum  vr  cx  hoc  innuaf  coiuntlione  fuifle 
legitima,  Tu  vt  ondaf  prolccx  liccoiunftoru  gencrations.nul- 
laincurrerenota.  Nccellariu  ig.f  fmt  in  Chnfti  «ncalo^ia  lioc 
oblcruarcne  Hcrodesaut  alijChnlii  pcrlequutores  veamc  ex- 
cufatioms  polTcnt  aflumerequilinatu  iMcg.nme  perfequ^-enf. 
Hxccft.n  ratio  fancloru  doftoru  dematns  ^hfi  dcfpofhtionc. 

Nec  valetcp  Burg.fccunJoobijcit  contra  polhl.ronemde  Lia 
qux  fuit  Iacob  prxter  intentionem  coniunc>3,&  tamen  non  no- 
nnnaiur  in  genealogia  Chnfti,  qd  tn  oporterct ,  ii  ratio  poililla- 
toris  valcret.Rcfpondeoquodquamuis  Liafucnt  coniunfta  pre  « 
tcr  cius  intentionc  non  tn  cx  hoc  fuit  vxor  cius  occafionalis  ncc 
fecundaria.fedprincipalispp  lequcntcm  ratihabitionem.  Ra- 
chcl  cnim  qu.imuis  fuir  p!us  dilecTa,  finr  tamen  vxorfecundaria 
&  ideoChnftusiifuiiTet  natus  pcr  lineani  Rachel ,  fpecialitcr 
nommanin  genealogu  debuiiTet  propter  rjtionem  prxdiclam. 
Sed  quia  per  lineam  Lie  quc  fu  r  prima  &  principal.s  vxor.Chri 
ftus  n.ituscft,idcircocam  non  in.r  nooporrebat.Confirmathcc 
rnfio,quia  fccundummagiflrum  quartodilt.?o.&  doftorr^  Er- 
roiin  pcrfona  coniuncladirin  it  ct  coniradlu  matrirboffiurDnifi 
poflconiundione  interucn  rt  ra'i.i  ibitiotCum  igirurin  coniim 
clione  lacob  &  Lix  inttrucnit  error  pf>nx,potuit  lcgtimc  pofl: 
coniunclionecam  rcfutare  .  quodtn  non  rccit,  fcd  porim  rmi  i 
habcsficlum.proconinridtionc  Rachcl  vltro  fciu  utt  f  t  Li.i  pri- 
ma  &  prncipslis  vxor  fuir  perconfcquciisnnn  nodiinar.da. 

Sed  finaliterinhacmateria  13nrg.  va!.:cmouetur(6rra  poflil» 
latoriscxcufitione,  qua  feex.cufii  dehoc  quod  dechnat  lnrdi- 
clum  bcati  Hier.aflercnscontra  pictate  militarc  fanfrmu^opintri 
nibuscontraire.induo  nsad  hoccanoncmdccretalis.difl.  2o.Sed 
rcucra  in  quo  Bnrg.  Mcir&tioncrri  poitillaiorisreijfirtpfe  magii 
venit  inculpandus.l'crfxpequidc  be.it  u  Hier  belrrH  Aug.cjtei 
rilq;  docloribus  crfjne  magna  r6neobi|Cit  &  ipforn  dtftis  i«fi- 
dcliu  ludxntu  dicla  anrcponir.  E,(ii  aliqn  proipliscertare  vufea 
tur,m  odium  id  facerc  vf  poflrllatons.falua  pace.rMi  non  nifi  fcri 
pturaaut  ronecogent  husmterdnm  a  lanctoru  Hcclinat  (liTcn-  «» 
tijs.Nccidquod  Burg.aflumit  facircontra  p  craie,  qu.ah  c  bo- 
nor.hxt  reueretia  f  .lis  debetur  canon  ris  lcripturis.vr  quidquid 
jn  eisrcpertum  fucrit.iine  h.tfitattone  verfi  eflecrcdatur,vrdi- 
cit  beatus  Augul.m  de  vnirr.  bapr.fmo.  Scripunsatit  alijsqui- 
bufcunq;  r6nabilitercontr--id<cere  licet  ditenteeodem  nu^ iti 
cpiftolaad  Hiero.  niiorum  friiptaitalego,  vtr/uahtalibct  fan- 
ctifatequantave  doctrni-i  poIlc..nt,non  idco  veruni  putcm.quia 
ipfi  ita  fenferunt ,  &c.  Et  in  epiftotfl  ad  Fortunatum  d  c:r:  TAcs 
efle  vclle  leftorcs  fuoru  fcriptorum  qualis  ipfe  cft  alioru  in  quo 
fua  ftripra  ctten?  corrigenda  fub.jcit,lituf  ipfe  aliorfl  fcnpta  \  bi 
idccrta  16  vc!  aucloritas  exegit.refunnir  Nc>  patSdfl  liSc  Aug. 
humilitatebeatoHier.&cctcrii  fanctis doftoribus  dtfuiffe.Ca- 
nondecrctaliscontra  poitil.inJuftus  pro  ipio  fhiRtaf.  I>f  natrq; 
in  ipfo,  quo  quis  maiori  roni  innitif  eo  maioris  3uclont.jris  eius 
verba  elTe  videnf.  Igf  pofliM.i  li  nulla  tcmentate  permoMis  r- 
terd"i  finrTtiru  fentennas cu  reuerentia  (  qux  fmftts  dodtorib* 
debef)  d.clmct :  mclion  ron-  aut  auftontatc  p^rfuaitJs ,  ncqua- 
qua  dct  ob  hoc  a  veritatis  amorecriminari  ,qm  in  his  qu.r  fidci 
non  funt,necfacrislitcr;sobuiant,  neqj  fanrti,neqiie  fih  l.illtci 
doftores  mutuu  coHfcnfumexpetunt,('cd  libi  muruoalij.  &  abjs 
ratiombus  perfuili  line  tcnentatc  lmmo  vtiliter  conrradirunt. 

Incodecan.vbi  df  Iofeph  virum  M  trix,vbi  oes  doclorcs  con  r  jnfa  ,,,* 
cordani,rpfufficientcr  deducifgenealogta  per  Iofcpviru  Mane,  |',ct*  C  * 
quia  erantde  vni  tribu,  Stc.Bufg.facit  multaargumenra  altoin  »  lofcpbi 
iati<  cornpetcntiarp  non  Dautd  futiiut  declaratio  gloiT.r  &  iio-  nui!  'Pr'u 
cloru.fpf"  igitur  longa  digrellionem  f.icit,  m  qua  purot  fati  f.i-  P°    C" 
cere  non  ('olumquxrenfi,fcd  qoni.qu»  ticrt  cofucuit  in  hac  ma 
tena,  cui  plzccr  vide.it. Miht  unc  vf  tp  non  amp'iu<  quam  poltd. 
faftumconclu  t  it .  Cum  n.Chriftum  natum  ex  femine  Dautd  & 
Abrah.i  fctundu  promiiTa  vtnfqucfifta  nonniliauclorrito  fcri 
pturx  h  ibeiturjnorur  folu  cred  tu.n  ell  apud  rccioiciuc  ficrtini 
cano.Sic  &  apud  Chrilbanu  lif  foIumaucVortrate  Matt.&  Lucx. 
iguur  cx  fola  fide.Fruftra  igif  Burg. vidcf  tam  proiixa  digrciiio- 

nc  !abo- 


57 


Matth 


XI 


)i  Bethlcc 


<cf.4S.b 


I  *£ 


A  nc  laboraffe.pfertim  cufn  quatuor  fiiae  fuppofitiones,&  fexcon- 
i  !uliones  citra  vel  vltra  ea,qux  fidei  func  nihii  concludunt.Nam 
m  pnmafuppofitione  fuadicitdefiliationc&fuccelfioncfccun 
d"i  forrr.a  vulgarem,qu.T  modicii  facic  ad  propofitu  deducendii. 
Na  a  Zorobabel  nuila  ;•  pud  catliolicos  nec puto  apud  Iudeos  hf 
hiitona  auctentica,  vn  talis  fama  vuigansaucloritatiuecofirma 
ri  potuent  vfq;  ad  Chriftfi  &  parcntcs  eius.Et  fi  hf,tii  quia  iri  ca 
noncnon  eft.ca  facihratecontemniturquaprobatur,  fecundum 
regulam  beati  Hieron.In  fecundoprxfuppofitodicit  Bur.dubiu 
elle  quocunque  naiuraliter  genito,  an  fit  legitime  natus.  In  quo 
nihil  dicit  pertinens  ad  qonis  mota:  folutione.quia  pcr  nulla  na 
turalecognitione  pofiumus  ad  legitimaChtiftigenerationep- 
uenue.  JEtpp  idemnon  valct  fuppofitio  fua  tertia,  quia  teftimo- 
nium  vel  probatio  per  inftrumentu  pertinct  ad  humana  cV  natu 
raletogniHone.Et  quia  de  fubftantia  inftrumentorufunt  teltcs, 
ficufad  naturalis  gcnerationiscognitione  non  prit  honefti  teftes 
adduci.ita  nec  inftrumcta  fbrmari.immo  tefles  quicunq;  adduce 
renf  efTentdubijex  fecudofuppohto.Iix  illisigittribus  fuppofi 
tionibus  nihil  fidei  affert  nili  negatiue,rp  videlicet  Chrifti  gene- 
ratio  no  pot  haberi  pcrfaroa  publica.nec  per  teftes  &  lnffrume- 
ta,  nec  per  naturale  cognitione .  Suffeciflct  igitur  quarta  fuppo- 
fitio  q,  pot  fciri  fidei  aucloritate.Et  ad  hoc  tcndit  prima  conclu- 
fio  Bur.qu?  affumit promiifiones faitas  patribus  &  teftimoniom 
euangelioruquae  oi*  fola  fide  recipimus.Secunda  fua  concluuo 
ft»iu  pertinet  ad  fidclcs,&  non  nili  pp  fidem.  Et  tertia  conclufio 

refol- 

C~A~p~iT.  * 

rfr  py^ym  ergo natus ,  &c.  Quatus  M  atthcus  natiuitaccm  pra> 
*o  V_ycrmitcar ,  cfi  aduentum  Magorum  rcfercns  «breuicer 
cam  comemorac  iic  dicens  Cutn  ergo.  CmatOor  hic  poniicur 
a  ptophecis  roboraca  ,naciuic.is ,  nomen,  loeus,  &:cempus. 
De  naciuicace  domiui  m  Beth- 
leeni  Matchams &Lucas  con- 
fenciunr.Sed  quomodo  &  qua 
occ.iioncad  cum  venerint  lo 
fcphoC  M.iria  Lucas  exponic: 
Mattheus  precenclicuc  &£  ce- 
tcra  vfqneadciruincifioncm, 
ficut  econcra  dc  aduen.u  Ma- 
gorum  Lucas  tacct,  &c  Mat- 
rha:uscxp>nic. 

b    Babi  m  lnd.e.  Ad  dirTercnri3  illius  qua? cft  in  Galilaea  in 
tribuZahulon.  Duaeenim  funcBethlee.  Bethlecprius  diita 
efi  Lphrut.i  Bcthlcedomuspanis,quraibinafcituruscracpa 
ms  vmusquidecekjdefccndic,  qui  rJohitur  in prefcpio ,  vc 
irracioiirfbilespiiiios.faciat  fociosangilorum  Significataut 
ccclefiam,  qua:  efi  domtis.m  qna  panis  viuUsto'rncdituf. 
c    hi  tiiibui.  Hicrony.  Hoc  non  ponictarttum  protetr.pore 
icd  vt  videatnr  implctum.  1\{o>    i ;  tietffiHtfys  <!<  hiiajb  c.ln 
dubusTtetcdrsregis.VmkoA.rcgno  Iudeom:qn iam  Herodes 
alicnigcnam  gcie  Iudeoru  regnufibioccupaucracimpleca 
jpphc  ci.i  q  dicir.  (  u  t>c  crit  fancluf/aniloru  ccfjubit  vnllio  veflra. 
d     Ecce M  \g>  Magi  no  malcfici, fed  Philoiophi  Chaldeoiu, 
qui  dc  iig'us  pliiioiophanrur.Ec  fucruc(vt  dicitur)degenere 
B^laa ,  bc  lucccliorcs  doclnnaru  eius.  In  ifii.s  fidcsgentiu  vc 

(2  pnmitia  Deo  confccraf .Hi  prsdicanc  naciuicatcrn,locu  nc- 

icmnc 


Cap.  II. 


58 


refeluitur  ad  idem  ,  quia  vult  cx  publlca  fama  dicercconueniens  D 
ChriitueffefiliuDauid.  Sed  vndcfama  niiicx  prophetis?Scd  " 
quid  prophetia  nifi  crcdamus?  Totii  igit  refoluif  in  fidc,perc6- 
feques  apud  infidele  nihil  facit.  Per  probationes  de  famfto  Tho. 
perBurg.  cx  fuadigrellione  fumptas  non  probatludcoru  inex- 
cufabilitas.quia  nec  per  fcriptura  pp  interruptioncm  a  temporc 
Zorobabel,nec  per  fan-a  ex  fcnptuns  fulficientcr  f  1^,1,  Icfum  fi 
Jia  Dauid  fore  fcirc  poterant ,  fed  aliunde,  quod  ondcre  non  eft 

pr.-vientisfpecul.Kioius  Necquarrac6clufio,niliperrefolutione 
adfideprocedit.S/militer&ciuinta.quiavtriufqj  lincxra  natu- 
ralis  qua  adoptiue  teflimoniu  non  habemus.nifi  ex  fcri  ptura.te- 
ftimoniuautfcripturxad  fidc  refoluitur.Nuncaut  fcnpturavc 
teris  Telti  in  vtraque  lmea  de ficit.  quja  a  Zorobabcl  vfq;  ad  pa- 

rentesChrifli,vipra;diauci!,.Tiic'U)iitatemnonhabemus.Cre- 
dendum  eft  igiriir  M  itthco  &  L:fci  m  vtraque  l.nca.Er  cccefi- 
deles.Etadhoclii.aliierrcfoluii "  B'.irg.filamq.jiutaroc6clulio- 
ne.SedvrideMatthcus&Lucastani^faaifuntautlnriiatis.nili 
exauaoritate  vniuei  fahseccleiic  teftebeatoiAugiiftmocontra  Augnft.  oon- 
Adamantiu  dieente.Noncrederc  cumgelio.niii  ecclcfi»'  ,niftn:itH  Adamaa- 
tasmecommoucrer  Qui  igiEcreditecclelix.crcdit  Matthco  ik. fium' 
Lucf.ctficcredit  Chriitufitiu  Dauid  fccundu  promiffa  fifta  pa 
trib. Et  hec  eit  fumroa  per  qua  fbluitur  qo  per  Burg.  fic  d.tfinitc 
praetraftata,  qui  aut  his  noncredir,  quortiacx  fcnpturu  quxin- 
terrupraeftcircagcnealogiam.necrationenecfimaconuincipo 
terit ,  &c.  remancbit  dubius  digreiiione  Burgeniis  non  obftatc. 


Nomen. 


C  A  P.     II. 

Eccc  «Miuiu»,  cum  eflet  natus. 

Vm  ergo  natus  elTei:  Ieius  in 

Locus.  Tempus. 

Betlilee  Iud«e  in  diebus  Hcro 
dis  regis,  eccc  Magi  ab  orien 


tio. 


NICOLAVS    DH    LYRA. 
C  A  1>.    II. 

IflFm  ergo  natns,&c.  Hic  fccundo  oitendit  euangelifta  ipfum 
V^/Ie(uiTi  effe  v«rum  Deum  &  verum  hominem  ex  illuftratio 
necejeiti&  veneratrcYne  regaft  1 1  diuiditurin  du.is  partes  quia 
pr  mo  ponirur  huius  rci  mainfcltatio.fecundo  iplius  Chnlli  rrik- 
nifeltatiperfequutio,  ilr.  ,0  ;  cutrir  teflijftnl .  Itepnmain  tres: 
quia  primo  ponitur  C.hulti  inquifitio  folhcita.  fecundo  eiut  in- 
uentiocerta,ibi.I>/,/nw.  r,ud  f/cntrcgim.  tertio,eiusadoratiode- 
«ota.ibi.  Ktprrui.c  tes.  Primaadhuc  in  duas,  quia  pnmo  pOni- 
turinquifirioChnfti  cx  deuotione.  Er  iita  f.ftaeit  a  mayjis,  fe- 
cundo,  ponitur  inqtirfitio  Chrffti  ex  malignatione .  Lt  haec  fuit 
inquilitio  Herodis  ,  lbi.  Jfudieri  autem  Heroti.  CirCa  inquiiitio- 
nem  Magorum  quarrentium  C  hriftum  natum  cuangehita  tna 
notat,vidclicet,  nanuitatis  locum,  cum  dicitur. 

tgnretgona-m  cfjct,&c.  vtoitendat  implctam  eiTeptophetia 
Michear  5  v  t  v.debirur  mfra  eo.cap.  A  dd.f ur  autem  Iudx  ad  di- 
fhnaionem  alternis  Lrthleem  quae  eft  m  tnbu  Zabulon.  fecuh- 
donotat  lempus .  tum  dicit.  Indiebus  Herodis,  prophcrauerat 
eiiimpatriarcha  JacobGcn  40  b.T^on  aufcretur  fceptrum  de lu- 
**■>*■  more  eiu\  dom  c  venht  <jt<i  mutendm  cf{,&c.\bi  traf- 

lat.oClnl  i.ica  habctlic;  Ponec  veniat  Melfias.  vbimamfclte 
oftcnditur  1II0  tempore  Chnftum  effe  nafciturum,  quando  dc- 
ficeret  rex  &  dux  dc  populoludsorum.  £t  hocimplctum  eft  in 

Herode, 


fciunt.Iud?!  locu  intinuanc.-tepus  aduentus  rj6co«;nofcunt.'E 

•?«  AugulxiiHis.  ManifefTatiiseftlcaisnondochsnt-ciu  Sermi.de 
lris.pr^iwlet  narnquc  impcritia  .n  rufiicitace paflorum,&  irrj  ^piphania. 
piecas  in  facrikgijs  Magoriim,vtroi"cjue  fibi  l:>pis  ille  angula 
ris  atcnbuir,quippe  qui  vencrit  frulca  eligere  vt  cofuivdf-i  et 

fapientes,  &nop  vocarc  nifios 
fed  peccatores ,  vc  nullusma- 
gnus  fuperbirec,  niilkjs  lnfir- 
niusdclpcrarec. 

#  Cypnanus  Eranc  in  illisfc  &Sttl 
regionibus  vinfydcruminfpeja  &  MaSu. 
flii  »nibtis  afliieci ',  qui  srtc  ma- 
chem.irica  vim  difcutfumqiie 
npiieraht  pl.mctartim,qui  ex 
elementorum  natura  rationcrn  tc  mporum  metientcs,  affro 
rumminificnacertisexperimr  nnsproprijsdidiccrant  cfie 
ctibus  affignata .  Hi  ex  vacicinijs  B fiaa olim  aiidierant  (Tclla 

onn  cx  Iacob ,  &c.  Huuis  pi  i.phctix proiicncum  expcaan- 
tcs ,  &:  vbi  vcnic  plenii  udo  tepoi is  orto  rc  p«rc nouo  fydere, 
ad  arjtiqua  recurrenccs  volumina,!  a  ccfrunonio  piupici  qua 
figno  drornachs  inueai.in  Uid^airi  flclla  duce  pcrijentunt,.    r 

'*  PctrusChiyioIogus.  Qu..u-  Magi,quarc  itellaVVt  pcr  Scrm.  ij7, 
Chnffum  ipfj  matcna  erroris  fic  ficrct  falucis  i>ccdTlb,que- 
admodumadChrifium  mortiscaufa,  caufafacta  eRvita», 
Hoficrij  proprio  mucronc  turbare,  fingularc  cfr  inligne  vir 
tutis .  Apud  Magos  in  culpa  erat  ignorantianon  voluntas, 
8t  eratin  crim;ne  non  ff  udium,fcd  error  quxrere  Deum  &c 
nofccrc.  quarrere nccellitas magis cft quam rcatus.Fuit er-  R 
go  pium  vt  &  Deus  inuenire  quaercntibus  darct,  6c  culpam 
deputarec  errori. 

. <$  ^enerunt 


Herode,quia  vfque  ad  tranfmigrationetri  Babylonis  habuci  unc 
regcs  de  tribu  Iuda,&  poltea  duces,  vt  patct  dc  Zorobabel  £fd. 
2  &  tic  vfque  ad  Herodem  quifmt  idumaeus  natione,^  perco- 
ieques  ahewigena,fcd  regnum  Iudarorum  fuit  iibi  datum  a  Ro- 
manis  Imperatoribus  &  cum  hoc  adiutorium  ad  ipfum  acquiren 
dum  ,  &  capto  Antigono  ibidem  regnante&  poltca  intcrfecto 
Herodcs  occupauit  regnum,  vt  narrat  lofephus  lib.  Anti.  patet 
igitur  quod  per  hoc  quod  dicitur . 

2  In  diebus  Herodis,&c.  Oftenditur  tempus  praefinitum  Chri- 
fti  nafcentis.Tertio,  fcriptura  circa  natiuitatcm  Chnfti  notat  cui 
dcns  celefte  fienum,prophetatfi  enim  fuerat  pcr  Balaam,  Num, 
i4-cap.  Oneiurfidt.i  ex  lacob  &  <  onfjnget  virga  aV  //*..;/,  &c.  \b\ 
oftcndmir  quod  onus  notifc  fiellar  apparcnn ,  etat  lignu.m  Chn- 
lliriafcentis.&ideoinhoranatiuitatis^  hriftiapparuitftellano 
ua  in  orientah  terra  vbi  c]Uondam  h-.bitauit  Balaam  Quarqui- 
dcm  tcrra  eft  in  parte  oricjVtali  refpc^tu  Icri.ifafem,vt  habetur  in 
eodem  hb.Num.2  J.  cV  ideo  ifti  magt  <H\\  funt  mag,  nori  .-ima^i 
ca  arte.fed  a  magnitudine  fcicntie,&  ideodicli  funt  eci.-m  rege*s 
quiaillotemporePhilofophi  fapientei  regnabant.  Jftiero-o  vr- 
dentesnouamitellamcognouerunt  perdiuinammfpirationem, 
qjillaeratquajpratdiftafuerat  perBalaam&  ideoftatimmouc- 
rut  fe  de  locis  (uis,vt  venirent  ad  venerandu  puerum  natu,&  fe- 
quentcs  fteiia  venerflt  ad  f  udaeam  dic  tertiadccima,quia  llla  ter- 
ra  vbi  habttabat  Balaa  non  multuiu  diftabat  i  ludca,  ipiis  aurcrn 

Iudzam 


>9 


GloL*  ord  &  Nicolai  de  Ly  ra, 


60 


«0 

A 

Mapi  ChMftfi 
«lucr«-e*<»uo* 

fucriat. 


cum 


B 


H->m.  £.  in 
Mi-.th. 

Irrr.r  P.  !'cil- 
lu»:ftjniin  i 


H->m.  1.  ope- 
riuajpc. 


Ventrunt  Magi,nonpoftannu:quiatuncnon  inucnitcc' 
in  Bfcpio.fcd  in  Ac  -vpto.fcd  i3.dic.Fuctuc  aut  dc  cetta  Pcr 
farum  vbi  &  Saba  fluuius  a  quo  rcgionoui  ur,  iiixtaquam  fic 
Arabia  «Vbi  Maei  fuct uc rcgcs.C>ui  ccti  ci u  rouncra obtu 
Iiflednr,nontdc<  nonpHtfCsqMamnc$fmu*probat^lcd 
vt  r  cr  cos  gcntcs  q  cx  cnbus  fi- 
lijsNoc  naue  funt ,  vcmuread 
fidc|  r,vdcoi 

ruc  pi  incipcs.qui  inulios  duxe- 
rut  in  fuocomicacu.  Ideo  M.  gi 
apud  [erofoJyma  prccipucro- 
gant,quia  pcr  Ualaam  dc  Ifracl 
nafciturum  audierunt.  Noua 
cnim  ftclla  nouum  hornincm 
indicabac.  ScelhChrJfiusquc 
fcqui  dcbcmus,  qui  nifiin  cot 
dibus  orutur  rcx  ludooium  m 
onencenonquerctun 

b  Vbi  cjl  ijm  natus  esl  ri  X  ,&(> 
Confulio  Iudeoru  cfhvbi  Chri 
fti  naciuitate  a  gcnubus  diicuc, 
ctfi  no  crcduc.icxcufabilcs  sut. 
c  Vidimus  e*m  JhtUm.  Hxc 
ffclla  dominice  natniitaLis  nun 
cu  nunqua  pruis  ;;pparuit,fcd  ca  tunc pucr crcauit.cV:  Magis 

deputauicq  mox  pcracto  ofticiociicdeiijt.  Chnfiu  nodum 
loqucntc.  mutaficllapdicat.poftca  loqucnteapottoh  nun- 
ciaucruc.Iudc^is.canqua  rpnc  vtcntibus,fubftanua  lonahs.i. 
gncclusorcumChriftinunciauic.Magosveroprimiciasge- 
tiu^ionduroncvtcntiumirrat.onansji.ttcllapciduxit.  i'a- 
floribusangcli,Magisflclla,vcnl,juccnloquiturlinguac5- 
lorum,quia  um  ccflabac  higua  prophetai  u.  Vtrfiftella  orta 
fic  in  oncntc,an  ipfi  ibi  pofitinatam  ad  occidentc  vidcrmt, 
ambi^uucff.  Potuit.n.n*fci  m  onentc,&eos  in  lcrufalc  pcr 
duccrc .  Scd  dum  humanu  quaficx  lcgc  qu^ruqtauxilium, 
diuino  dcfcruntur .  Pcr  frella  intellcxenlt  eu  111  ludea  natu, 
&  idcolcruf.ilcm  vcniunt,vbi  locum  difcetes  tuncaggrclsi 
itcr  pnmum  habcnt  ftellam  preuiam  quam  rfecdgnulcunc. 

Allcgoricc.  Scllaclt  llluminaciofideiqugadChrjftudu- 
cit.  Dumdiuenuncad  Iudcjos  eamamiccunt,quiaduma 
malisconhlium  quc,runt,  veram  illuminationcuipcrdunc. 

•$«  Chryfoflo.  SciendiimquodPrifcillianiftc|  hciecidqui 
nafci  vnumqncmquc  hommem  cofhcucionibusltcllarum 
putanc ,  hoc  m  adiutorium  iui  crroris ;affumunt,  quod  noua 
ttella  cxijccumdominus  incarncapparuic,  cuuis  fuifie  fa- 
tum  eandcm  qua:  apparuit,  ftellam  putant. 

*  Idcm.  Si  crgo  aliquis  adulccr  6i  homicida  fiat  per  ftcl- 
lam,  magnacftiniquit.is  illarum  ficllaium,mag!s  auce  illius 
qui  creauic  ftellas.Si  ec  ltclle  ett,q>  mali  fumus  auc  boni,crgo 
ncc bonft  nolttu laudaudum  cft ,  ncc  vicupcrandum  maiii. 

*  Auguft. 


*  Augufl.  Et  nos  quidcm  fub  faco  ftcllarum ,  naHiLH  ho- 
minisgcndhponimus,vtlibcruarb:trium  volimt.iCsquo 
bcnc  vcl  malc  viuirur,propceriuftiim  ludicium  Dci,nbom 
ni  ncccfsicatis  vmculo  tmdicemus.Q^anto/ninus  ilJius  rcm 
porakmgcncrationcm  lub  Aftro;ti:n  coditione  credimus 

fadram,qui  vinuerforumcrea- 
tor&ldommus. 
<1  ^tudirns  autem  Hcrod.  &c. 
Rcx  dicicur,  vt  cx  collationc 
cius  qui  queritur,  hic  intclliga- 
tur  cxtr.incusquiaiamdcfcce 
ratproprius. 

iudiens  auten;  Herod.  ATium 

rcgcm  Iudcorum  quatn  fe  que 

Audicnsautem  Herodcsrexturbatus  *    n,volebatenimcumeffctaIie- 

•    1       r  1  n     c  ~      5    ni^enalegitimusrcxvidcri:&: 

clt,&  omnis  lerofolyma  cum  illo.  bt  congre  y4 

t    roii.Kur».  b     Miualium  Ijioio  przccjnorum. 

gansomnesprincipe4s  facerdotum  &l  Scnba"s  1 

ral»inl';uali  ci  bonoinc^u.         a    Sicvotarcum.quia  nouci.ilinungi  rc- 

gcs  ludxouim. 

populi,  fcifcitabatur  abeis  vbiChr/Itusna- 


D 


I     VW  e*tl  c<flit  Ciuii.n  Dei  toio orbc  rcfulgct  iu  qu» 

oitnuso!o<li  ciudiuiitnriliuinalcgc. 

» tcveneruntlerotblymain  ,  diccntes  .  Vbielt 

^  *    NchocdcHaodcquncrc  vuiejimu.         %     Signa  non  fidcli!  us,fcd 

int.dclilu'.  data  funr. 

c  quinatuseftrcxlud^orum  ?  Vidimuscnim  ' 

1    rrojiiiiiaquiiruuc  ucauitido.tenhonrmliii.       b    QuaP-um 

intelliguut  llclla  tainuUrnc. 

ftellamc'iusin  orientc  &tvenimusad()rare 


JacccffiiTn» 


'.  rceretur .  At  illidixeruntei.  In  Bethlccludx. 


idco  codices  quibus  gencalo- 
giatcxiuircrcmauit. 
c  Turbatuseilytp-c.  Vcl  quia 
cxitmm  reiini  luitiiiict.vc  l  pro 
ptcrnam  Romanorum  lihoc 
patcrctur ,  qui  decreucrant  nc 
quisrcx  vcldominus  flncco- 
rum  confilio  diceretur.  Naro 
rcgc  ccli  rcx  tcrrq  turbatus  eff.quia  nimirum  tcrrenaaltitu- 
doconfunditut  cum  cc£lciiiscclficudopra:d:cacur. 

*  Pctrus  Chryfologus.  Quare  Icrofolyma,  principcs&: 
S^  nbc  turbantur  r  C^uia  nafci  non  vuk  profanus  Dcum,  fer- 
uus  dominum,iudiccmreus,rcbcllis  pnncipcm,pcrfidus  co 
gnitorcJerofolyma  vana  fc  cotaminatione  pfudcrat.Sacer- 
dotesprofanaucrant  fancla,  Sc  peccata  vcudeces  in  qftu  vc- 
mampiecatcmq;  conuertcrant.  Scribedoctnnaccelcftem, 
fcienciam  i.tlutaic.vicale  magiftcrium  mfuti  fcnfum,in  per 
fidii^  lapfum,lethalc  vaniloquium  commutarant.  ViUOrc  ti- 
nicnc,  quia  noucrant  fe  mox  ignornkwe  dandos,  trahcndos 
opprobnjs,  eijciendos  tcmplo,priuandos  facerdocio,  obla- 
tionum  munere  vacuandos. 

f  Cum  iUo.  Proptcr  f  uiorem,  quia  farpepopulus  plus  eis  in- 
iuftcfauctquoscrudclesfuftincnt.VndeSalomon:Rcxin- 
iulius  omncs  miniftros  impios  habet. 

g  Et  tongregans  omnes  principes  facei dotum.Noza  diligcntiam 
inquirentis,vc  fi  inuenerit  faciac  quod  poft  fe  velle  oftendic, 
linautcm,  excufatus  lit  Romanis .  Explorabatetiam,  ii  rex 
corum  triftes  vcl  kjtos  faciat  ludtjos. 
h  ybi  Cbnjius  nafciraur .  A  Iudans  quasric locum  ,  a  magis 
tcmpus  vc  de  vtroque  fiat  ccrtus. 

i  ln  Bcthlecm  lui&.  Locum  natiuitatis  exprimunt,  qucm  ce- 
ftimonio fcnptura:  didiccrat,vt  ipfa  eorum  fciencia  illis  fic- 
rccad  teftimomum  damnacionis ,  nobis  ad  adiutonu  hdei. 
£x  hoc  pacer,quia  non  ex  iguorantia,fed  cx  cordis  duritia 
crcderc  noluerunt.  @  *Auguft. 


Mcrotttfl 

rc  turbatu 
adnciitu   1 

gOiUIH. 


Scrrao.15 

L 


Prou.iy.l 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
Iudsa  intrancibus.itclla  diuina  difpolitione  difparutt,  vt  neceiTc 
habcrcnt  rccurrcrc  ad  ouitatcm  rcgiam ,  viddicet  Ierufalem,  & 
ibidem  inquircre  dc  Chrilto  nato.  £t  hoc  farftum  eft  a  Deo  du- 
plici  dc  caufa  .  Vna  proptcr  ipfos  Magos ,  vt  qui  pnus  fucrant 
commoniti  caclclfi  ligno  conrirmarentur  ctiam  difto  proplictico 
ex  dootorum  Hebraicorum  refponfione  ,  vt  infra  patebit .  Alia 
caufa  fuit  propter  Chriitum,vt  cius  natiuitas  in  ciuitate  rcgia  rc 
nunciarctur;  &  pcrconfequens  fuda;iChnflum  nonrccipicntcs 
inexcufab.lcs  hab>  rcntur.  Per  hoc  etiam  figurabatur  quod  fidcs 
Chrifii  erat  a  «cn.ibus  deuote rccipienda  ,  &  a  Iudxispro  ma- 
iori  partc  in  infidclitate  remancntibus  refutanda.quia  magi  qui 
gentiles  crant  ipfum  Chnftum  deuote  qujeficrui)t,<\'  uiueni um 
adorauerunt  Sjcerdotes  autcni  Iudarorum  audientcs  Chrillum 
natum  percccleftefignumin  nullomoti  funt  ad  ipfum  quarrcn- 
dum  fcu  vcucrandum.  Dicitigitur. 
I  f  idimui  tlclUm  tius .  &  pztct  fenfusperprxdifta. 
X  ^iuditns  itutem  Herodes.Hic  pomt  mquifitio  Hcrodis  ex  ma- 
ligaanone,&  primo  ponif  cius  inqmfitio  dc  Chnftoa  ludc;is,fc- 
cundo  ab  ipfis  magis  ibi.  Tuic  Herodes.  Dicitergo.  ^iudtens  au- 
ttmHcrodf.C.  Chnitum  natum  pcr  cuidcns  cclcitclignum. 
j  Turbitks ejl.  Nec  mirum,  quia crat  alicnigena  vt  diclu eft,& 
ideo  timebar  perderc  regnum,  &  no  folum  iple  turbatus  eff.fed. 
4     Et  omnis  Icrofolyma  cum  ilio.  Hic  accipitur  pars  pro  toto.vn- 

deomnis 


de  emnis  Ierpfolyma.accipitur  hic  pro  illa  parte  qux  faucbat  fi 
bi  jficutcommuniter  dicitur,  quando  maioresciuiratis  aliquid 
faciunt  quod  totaciuitasfacit :  ficin  propofitoilli  qui  erant  ibi- 
dcm  maiores  &  in  regaltbus  oificijs  alfilfentes ,  illi  cum  rege  tur 
bati  funt.Scqmtur. 

5  Et  congregans  ornnss  principes.  Quiaenim  volebatChrifrom 
perdcrc ,  ideo  voluit  de  loco  natiuitatis  Chrifti  diligentcr  inqui- 
rcrc  ab  lllis  qui  fcripturas  prophetarum  prardiclas  de  Chrilio 
noucrant,&  gcnealogias  dcfccndcntes  dc  Dauid  fciebant. 

6  ^ii  iUi  dixcrunt  eijn  Betbleem .  Sicut.n.periti  in  lege  refpon- 
derunt  per  prophctia  qua?  hf  Mxhex  5.  quxnon  potefi  exponi 
nili  de  Chri(to,vndc  in  cadem  aucloritatc  vbi  df.  Ex  tc  egredicf 
qui  fitdominator,&c.tranfiatioCaldaicahabet.  Exte  cgrediet 
Mcllias.  Ad  cuidcntia  igicur  huius  prophctix  videndum  cltqua 
htcr  fcnbitur  Michear  j.quiavf  lnaliquibus  difcordareab  co 
quod  hic  df.  Scnbitur  enim  Michex  y .  a.  Ettu  Betblecm  Epbrata 
panmlus  es  in  mtllibus  lnda,ex  te  enim  mibi egredietur  quijit  domina. 
torinlfrael,&c.  Matthxusautem  euangcliftaaliterfcripfit,quia 
debebatfcribcrerefponfioncm  lud.corumHcrodi  facla  :  Hero- 
dcs  aiit  erat  alienigcna  &  ignorabat  fcnpturas  prophetarum,& 
ideo  Scribx  fibi  rndcntes  aliqua  verba  in  auftontate  fcripta  mu 
tauerunrvtplaniusregiloquerent.tncandefententia  tcnucrut: 
quodpatetdifcurrentipcrfingula.Scnbitur.n.in  Michea  lic.  Et 
tu  Hctblcem  Epbrata .  Ipfi  autcm  refponderunt :  Et  tu  Betbltem 

terra  Iuda 


M     O     R     A     L    I     T     £     R. 

I  yidimusenmjlfllam,&c.  Perftcllafiu;n.^virffoMaria,qux 
interprctaturmarisftclla.  Hxcautemllella  app^rct  macriscon- 
dcfccdendo  fibi  dcuotis,  &  eos  nauigantes  pcr  huius  tnacH  mare 

turbulcu- 


turbuletum  dirigit  ad  portum  falutis  qui  Chriftus  eft .  Et  ipfum 
inucmentes  vencranf,  offcrentes  ei  munera.f.auru  chantatis,& 
thusdcuotc  orationis,  &  myrrliamcarnis  mortiiicationis :  quia 
cum  caro  ratioiiabilucr  caftigatur , ad  cxleflia  fpiritus  eleuiftur 

Et  rtfpon- 


6t 


Matthai 


Cap.   II. 


C2 


Michsam, 


n.7,f. 


*  Auguftinus.  CumdixerunrTnBetblcemluda^fimilcs 
A  faili  funt  fabns  arcse  Noe,qui  aliis  vbi  f  uadetent  preftiterut, 
T^nf.iv  &  ]pfidiluuiopericrunr,fimileslapidibusanuli;:nisviamo~ 
d«-piph,  ftencJeiunt,nec ip(i  ambulare potuerunr. 

(Et  tu  BttbUtm.Hoc  fic  ponir,vt  ab  cis  di&um  eft,  quia  ccfi- 
non  vcrba  ,  veritacem  fenfus 
«juodammodo  ponunt.  In  He- 
Atus.i.  br£Q  fic  eft.  Etttt  Bcthleem  E- 
phrata  parua  es*in  mdlibui  luda, 
ex  te  mibi  egrcdietur  qui  ftt  do- 
minator  inljracl,  &  tgreffus  eius 
ab  initio  a  iiebus  xternitatis  .  Et 
eftfenfus  :  Etfiiisparuusvicu- 
lus  comparata  ciuitacibus  Iudar, 
vbi  tot  millia:camcn  non  es  mi- 
iiima,quiaexce  egrcdirurma- 
gnus  Chriftus ,  qui  non  tantum 
de  Dauid ,  quia  egrcftus  eius  ex 
mca  conftat  fubftantiamstusa 
dicbus  xternicacis,  quiair.prin- 
cipioeracvcrbum  .  Antiquitus 
Ephrata.poftea  Bethleem. 

Myfticc  .  Eft  dida  Ephra- 
ta,furorcm  vidit.quod  premon- 
j>  ftrat  infaniam  Hcrodis  qui  ibi 
pucros  occidit.  Vel  Ephraca  fru- 
giflra,que  colit  agru  vite. .  Me- 
rito  in  co  loco  Chnftus  nafcuf, 
qui  totius  ecclefiaf  typum  gerit, 
&ex  noraineinnuit  Chriftum 
pabulum  vica:ciin£tis .  Terra  I«- 
da nequa .  In  Hcbrxo ,  fcphrata: 
Bethlce,eft  domtis  panis  Ephra 
tafpeculum.  Qjarfunt  domus 
iftaenifi  fidclium  mcres  panem 
angcloru  manducates,&  qu;in- 
tuminhacvita  morrali  conce- 
ditur,  gloriam  domini  fpeculan 
tcs'In  quibus  Chnftusiam  per 
fidem  natus ,  dc  getiliracc  veluc 

dc  longinquo  venientibus  pcr  falforum  doftorum  demon* 
ftrarioncm  aIiquandoqua?ritur,&  inuentus  adoratur. 
a  Clam  yccatii  ro<rgii.Remons  facerdotibus,&  Scribis.-timc- 
batenimne  fud*iquaficx  Dcioraculo  promifliim  occul- 
tarent,fifevellceum  perimerefcntirent.Ideoetiampromi 
fit  fe  adorare  ncquis  fentiret  dolum  o\o% ,  fcd  fine  fufpitiouc 
obgratiamfauoriseirenunciarent.  b  ^tdorem 


b  ^tdorcm  eum.Hctodcs  deuotiocm  promittit,  fcd  gtadium 
acuit.malitiam  cordis  depingens  colorehumilitaris .  Finxjc 
fe.vultu,  &  verbisadorare  eum  quem  inuida  meiuecogira 
bat  occidere.Cuius  perfonam  rcpi ^fentanthvpocrita:,qui  fi- 
fte  Deum  quauunt,  &  nunquam  mcrenturiiuicnirc. 

Et  ccce  flclla  quam  viderant. 


D 


Sic  cnim  fcriptii  elr  pcr  prophetam :  t  Et  tu 

a    Ad  trtbum  Iudx  pcrunebat. 

Bcthleem  tcrra  Iuda ,  nequaquam  minima 

a    In  Hebrxo,  in  inillibus.     A'gu':ntur  Scribs  ooliuiomt  quod  non  ip lis 
uerbis  prephera:  uli  funr. 

es  inprincipibusluda  .  Ex  tcenimtexiet 
dux,qui  regat  populum  meum  ifrael.Tunc  i 
a  Hcrodes  clam  vocatis  Magis  ,  tdiligcmer 

i    Quia  locum  didicerat,  quando  iijfeeretur  explorat. 

didicitabeis  t  tempusttelljequa:  apparuit- 

a    Cognitoloco&  tempore  reftat  cogrmi©  perfon* 

eis.Et  mittens  eos  in  Betblcem,  dixit.  Itc 
&intcrrogatediIigenter  depucro,  &cum 

t    Hoc  fubiungendo  ad  tenuncianduin  uimi.it.         Vt  alacriut  ad  ctua 
redeant,&  ne  Iudei.quiarex  coruni  futurus  erat  occultent. 

inucneritis  renunciatc  mihi ,  vr. ,  &  ego  ve*- 
b  nicnsadoremcum  .  QuicumaudiiTentrc-  $ 

a    Aeftimantes  fupple  uera  qux  dixerat. 

c  gem>  abierunt .  Etecceftellaquamvide.  + 

a     Donee 

rant  in  oricntc ,  antccedebat  eos  vfqtfe 

a    O^d.Hieeft  ijuem  natum  teftabar. 

dum  vcniens  ifcfret  fupra  vbi  crat  puer. 

a     Inuenro  quod  defiderauerant. 

Vidcntcs  autem  Itcllam  ga^uifi  funt  gau- 

J  a    Diuetlbriuiji  tllud  quodLucas  commetnorat. 

dio  magno  valde  .  Et  intrantcs  do°mum 
°  jnucncrunt   puerum    cum    Maria    matrc 

a      S.jnum  htimihtK  s  fine  qua  nullus  uere adorat.  b  In  cvne  uctbum. 

eius  ,  &  procfdcntcs  adorauerunt  cum 


c 

Ingrefti^  [udxarii  deferuncut 

indicio  frcllaj .  vt  cognntur  cx 
iege  inquirerc.  Vel  diuino  de- 
feruntur  auxilio  qui  quxrunt 
humanu.  Ncc  decebatfignu 
infidclibus  datum  app.irerc  do 
mefticis  legis ,  &:  prophecaru: 
quiitfiMoyfen,  &propbctat  n»n 
audiMit ,  neque fifuis  ev  mor.&c. 
Non  tcnuit  «thcreas  uia«.  Scd 
mulcum  domui  vicina  ,  alicer 
non  difcernercncdomiim. 

MORALlTER.Stclla,eft 
bona  cxhorcitio  duces  ad  Chn 
ffum.  Vcl  pocius  fidcs,quxeft 
mcntis  illuminatio ,  per  quam 
ingredics  Chnftum  vidcc ,  qui 
cft  fcdia  matutina ,  &  eo  vifo 
gaudct  gaudio,&  adorarc  non 
definit. 

d  Gxuifyfunt  ^tudioma^no^c. 
Gaudio  gaudet ,  qui  propter 
Deum(qui  veru  gaudmmcfcj 
g^udec.Addic.  «Simigno^quc 
nih:I  cfc  uiaius.Et  valde  g.iurfi, 
quia  dc  magno  poceU  alius 
plus.alius  minusgaudece. 
e     Et   intrantes   domum  ,  &c* 


r'mihi  r»ro- 
dituruielt. 
Luc«.icT.g. 


f-  Accurat* 
pertjuifuic, 

t  quo  tcm 
pore  ftella- 
«pparmft.-c 
cis. 


f 


5 


Trcs  Magi  vnoicinere  Dcum 
veniunt  adorare ,  quia  in  vno 
Chrifto(qui  efc  via)inleparabi- 
lis  crinicas  ab  eis  erac  adorada. 
f  Vuerum  cum  Maria  matre 
eiusy&c.Sxpe  puer  nominatur, 
vc  eum agnofcant.de  quo  di&um  cifcPucr  natus efi nobis. 

Cur  no,&  Iofeph  cum  Mana  inuencus  eft  a  MagisJNc  ali 
quaindcmal^  fufpicionisoccafio  dareCgentibus,qucprimi 
tias  fuas  ftatim  naco  Saluatorcadeumadorandum  miferut. 
g  ^tdorauerunt  «fW.Sicconfiteccs  Deum,  qucm  factum  cfTc 
homine  incelliguc,  &  moriturum  qo*  per  myrrhaui  ofteduc. 
^  Et upatii 


IO.*.b. 


NICOUVS    DE    LYRA. 

tcrra  Iuda  .  Cuius  ratiofuit ,  quia  ifla  ciuitai  aniiquitus  vocata  csl 
Ephrata  ahvxore  Caltpbjed  poftea  efl  ibifatla  fames  magna  tempo- 
rc  Elimelecbi&  l^oemi  vxorisfux,  propter  quamfamem  iuerunt  ad 
pertgrinandum  in  terra  Moab,vt  babetur  J\utb.ua.Tranfeuntc  autem 
fame  facla  efl  maxima  abundantia  in  cadem  ciuitateyftcutfrequenter 
fitmutatio  a  contrarioin  contrarium,&  tuncvocataefl  ciuitas  2W- 
bleem.i.domus  panit,  prepter  abundanti*  cuentum  .  Herodes  autem 
Ignorabat iflarn  hiiloriam,&  ideo  non  dixerunt,Et  tu  Bcchlccm  E 
phrara:$Ki<j  nefciuiffet  quid  effetdi&um  >fed  dijmttnf,  TuBcthlec 
xcmludzJ.quii  fita  es  in  tribu  Juda  ad  diffcrcntiam  altcrius  qucftta 
tfl  in  terra  Zabulon ,ficut pradiBum  eil.SimiLter  quod  fcquitur  in  au 
toritatt  Taruulus  ts  in  millibus  Iudaymutauerunt  dictntct  \  Ncqua- 
quamminimaes  in  principibus  luda.  Licetenim  videatur  ejfe 
tontrarittas  in  vtrbis ,  tamtn  tjl  tadem  ftnttntia ,  quia  eum  dicitur: 
Paruulus  cs,&c.hoc  efl  ditlum  .Tu  tethletm  paruulus  es  vicus  in  fi- 
tu  & ambitumurtrumrefptSumilliumadtepertinentiumt  &ratio- 
tte  Chrifli  ex  u  nafciturit&  iflaparuitasfonat  in  dignitatem  ,ficutfi 
diceretur .  "Parifius  tfl  farua  ciuitas  in  fitu  refpeHu  multitudinis  ad  ea 
fertinentis  .Scriba  autem  Iudaorum  refpondentes  Herodi ,  hanc  digni 
tattmplanius  txprtffrunt  ditentts  Ncquaquam  imnima  cs.ijjtod 
etuti  fequitur  in  autoritate  bic  &  ibi  fatis  concordat,  vtpatet  intuetL 
1  Tunc  Herodcscla  vocatis  Magis  ddigenter  didicit.  Hic 
fonti inquifino  Htrodis fatla  ab ipfts  Magis  .  Cognito tnim loco  na- 
tiuitatis  Chrifl'%  tx  Judaorum refponfione  ,  voluit fcirc  tempus  nati- 
ttitatis  ab  ipfis  Magisper fignumfldUorientis  qu*  apparuerateis% 
vtfiadipfum  non  rtdir?t,ex  temporis,  &  loci  cegnitione  pojfet  Chri- 
fium  interficcrc ,  ficut  poflca  attcntauit  pueros  interficicndo  ,  &  boc 
*fl  quoddiatur. Tunt.  Hcrodcsclamvocacis.jDiWf  tlam,  idefoc* 

cuUt 


culte,  quia  cum  effet  alienigena  nonfidebat  de  ludtis  ,  &  ideo  voluit 
fuum  confiltm  eos  latere.fequitur. 

z  Etmittcnscos  in  Bethlecm.  Spondet falfum obfequ'mm,vt fa- 
ctlius  eos  decipiat:  &  ad  redcundum  adipfum  inducat. 

3  Quicumaudiircntregcmabierunc  .  TofitaipfiusCbrifliin- 
quifnionc  follicita,hic  confequenter  ponitureius  inuentio  certa  .  Di- 
cit  igitur-.Qgi  cum  audificnr  rcgem  abicTunt.recedentes.fcilicet 
delerufalem,vi  iret  icrfus Bethleim,rdvfii dc  bocperpropbeuam. 

4  Ec  ecce  ftella .  Quia  enim  vt  diclum  efl}  difparuerat ,  vt  Cb.ifii. 
natiuitasptr  ipfos  inrcgia  ciuttate publicaretur  ,  &  vt  propbetia  de 
loco  natiuitatis  Cbrifli  iinpleta  monfiraretur,  ideo  hocperfctlo  iterum 
eis  apparuit  ,  &  repktos  gaudio  ad  locum  determinatum  vbiputr 
erat  deduxit.  Ex  prgdiclis  patetquod  illa  fli  llanocr.it  de  jiellis  exisl  e 
tibus  in  orbe,»ec  deflellis  cometis,  qu£  aliquando  apparent  infupvema 
atris  parte ,  quia  UU  lu cent  tantum  de  nocle ,  ijia  aute  de  dic.Item ex 
motu,  quia  UU  reuoluuni  fccundu  motu  mobilis primi  in  die  naturali 
iita  aute  mouebatur fecundu  quod  expediebat  Magoril  itincrationi.  vn 
de  in  tredecim  diebus  non  efl  mota  nifi  a  tcrra  in  qua  habitabat  magni 
vfa-,  ad  ciuitate  Bethlee.Tertio  boc  apparetexfitu ,  qa  ftfuiffetftta  in 
orbc  feu  etiain  fupma  aeris  partctvbigencra>ii  coifiei  ft  ,no  pojftt  dettr 
trtinatum  locum  vbi  erat pucr ,  oitendere  ,  &  ideo patct  quod  crat  ifi 
pmpinqua  aeris  pxrte. 

5  Ec  procidences  adoraucrunc  eum. Htc  iefcribUur  ipfius  clm  » 
Jlt  inuenti  adoratio  deuota,exquopatet,  qund  cog;wmruntipftits  diui- 
nitatemper  diuinam  reutlationem,  cum  cnhi  viderent  puerumpannis 
vlibus  inuolutum  ingremio  paupe»:smatris pofuurn  yuuUum  regia 
iignitatis  babentem fignum  ,  mm  cUverifimite quod taieu,  rincnr,- 
tiam  ei  exbibuijjent ,  nifi  in  eo  aliquidjupra  homincm  covtouifitm  \  Et 
hoc  efl  quod  rficif.Etprocidences  adoraucrunc  curu  .«doratione, 
fcUicct»latria. 

Ecaper- 


6*         Glof.ord  &  Nicolai  cfeLyta. 


' 


4 


b 


»Yj*a. 


pretc 


a  Ff  4^r//f,<Jrf.Fidcm  fuam  mvfticis  piUtflJHW  mueribus. 
Muera  claufa,fidcs  cft  cordis.muncr.i  apra.rotUlio  cft  ons. 
In  thure  cofnnditur  Anus ,  qui  foh  patn  ijcnrkandu  cfieco 
udit.ln  n.\  rrfaa  mamchxus» q. Chulium  mortuu  n6 crcdic. 
In  auco  vterquc ,  quia.oZ  Mamchcus  dc  Lminc  Dauid  regc 
naru  non  credir,&  Arius  folam 
ei  fertmutcmaRnb  c. 

Moraiiter  .  fctapertil  Mi- 
enum  rcfgoms  fa<  r  l.ncntum 
bic  apcrirur  ,  vt  flde  pratuia 
luros  noftros  h\  via  non 
pjndamus  ,  donecpraxcruis 
hoftibus  f< ii  Dco  cx  occulcis 
cordiuinorK-r.-unus.  E/.echias. 
qul.ithcfjuros  alienigcnis  pro 
didit ,  c6dcmnatur  m  poftcns, 
^*<*V«b    ObtnHuntei  .  Qjjcritur  au 
H,s'"tt?  vnuiquifqtictria?  quodmagis 
'  '  fjtendum  eft  ,  quia  congruit 
mvftcrio  ,  quia  omms   vcrc 
B  ChnftianusChnftum.Deum, 
rcacm,  fcpaflum  confitccur, 
Efeckur  quod  rcgcs  Pcrfirum 
»«$«  Perrartt  p.mpcr  cum  muncribos  folcnc 

Hli  ra»htin  «..d.„,,, 

ooLuiiibu,.  adorarc.quo  morc,  ..V  liti  mu- 

t*«4»utui.  ncraobtulerunt.  Scd  magisdi 
uina  inrp:rationc  cft  fachun, 
vt  m  hoc  fic  myflcnu  omniu 
vndc&figuralicertriadicuncur.Aurum,  ad  tribucum.thus, 
ad  facnficium.mvrrha,  ad  fcpulturam  pcrtincnt  mortuoru. 
Vcl  pcr  harcjtria  in  c<  >dem  Chnfto  innmancur ,  rcgu  potc- 
lias,diuina  maieftas,humana  morcalicas. 

•}«  B  ililius.Balaam  vaciciniu  fequi  vifi  funcqui  de  Chrifto 

Koni  aV  hn-  fa}l4j  vi  tus  cft  dicerc  :  ^iccumbe/is  dormiuit  v:  le <>,  &  <\"aft  pullus 

bv.i«  Ghrifti,  jggfffaflfi  fufcitabit  ium  i  l>»i  ber.edixerit  tibi  crit  beued:But,&  ejai 
*  ma'cdxoit*  intnatediclo»e  rcputabitur .  Pcr  lconcm  cnim  cius 
unpcrium  fcrmo  demonfrr-ac :  pcr  accubicum  vcro ,  fuppli- 
cmm  :per  bcnedittior.is  virtutcm  ,  eiusdiuinicatem  lgicur 
vacicinium  hoc  fcqucnccs,vc rcgi  aurum,vc monturo  myr- 
tfeftni  ,vtDorhusobculcrunc. 

M  >r.ilircr.  Nos  cr?o  thus offcrimus ,  fi  cogirationcs  car- 
n  s  in  corde  pcr  ltudiiim  orationis  lncedimus:  Aurum.dum 
f upcrna  fapiccia  rcfpledemus.  Myrrha,li  carnis  vitia  pcr  ab- 
ftinentia  mortificamus.  Hec  muneracx  thcfauroai  condi- 
l.i  profc runrur  ,  C«m  cordc  creditur  ad  iulii.rmc  autcm  confejjio  fit 
ji  jjlu.  Auiu  cft  pc  rfrcra  fapicntia,  thus  oratio  munda,myc- 
ih  i  op;  r.itio  bona.Primu  crgo  fidcs  Chfoorrcreda:  deindc 
orjtio,ccrciol.>coopcr.itio.  Infirmi  cfr  orariocjnon  munic 
e'cemofyna.  Myfticc.  Tres magi,ugnificant  Gentilc  popu- 
lu  d^r  tubushl:|s  ^Joe  procreacu  ad  Hde  Chrifti  vcnientcm: 
Stcila,  prophccicum  fcrmonc,  orcum  Chrifli  vcraciccr  pro- 
ficcntc  Hcrodcs,diabolu.quicognitadiuinicatcChrifT!pcr 
fequmircuin  mcmbns  fms,  aquo  mag'  pcrguiicduab  ido- 
lolacn .-  gcnccs  reccduc,  &  ad  do.mum  111  qiu  Chriftus  cft.i. 
C  adcachohca  ccclcfia  pcrueniunc  in  qua  incrantcs  pcrfidc, 
i      iHucmQc  Chriftu  cii  rrucre  fua,  id  cft,  ccclcfia  Iofcph  fcmo- 

to.ld 

N  I  C  0"L~A~VS    DE    tVRA. 

1  F>apertir>&r  Nonquodtunc  apcrucrut,fed  quiaprius  ape 
rucranr.quando  fcilicct  dc  terra  fua  receflerum  :  &  inde  munc- 
ri  apportauerunt. 

1  1-iiU-n  thn&myr.  Ifta  tnaobtulitquilibet  ipforum  ,tum 
qun  de talibus  ficicbant  xenia  rcgcs  Arabum.tum  quia  pcr  uu- 
ium  li»nabant  rcgiam  dignitatem  ,  pcrmvriham  liominis  mor- 
tilitarcm  :  qnia  myrrha  folcnt  mungi  corpora  mortuorum  :  pcr 
thus  iplius  diainitatcm  :  quia  thus  ad  honorem  diumum  concrc- 
mitur.Vei  aliter  fecundum  aliosobtulcrunt  aurum  adfuflenta 
tionem  paupcrtatis  matns&  filij  ,thus  contra  ictor<roloci  „  Sc 
myrrham  adconfolidandum  mcmbra  pucri. 
j  \t(panfo  accepto.  f.  ab  angelo  ex  diuina  reuelationc. 
4  Trraliam  vijtnrcucrfi  /«T.pcrae>o,fcilicct,obfcquio  :  gs  de- 
fccnderunt  ad  mare,&  mdc  per  nauem  transfretantcm  in  Thar- 
f>s  abierunt ;  propter  quod  Herodcs  iratus  poflca  naucs  Thar- 
P&l.  47.  b;      fenlium  inccndit,f«undum  quod  f ucrat  prophctatum  pcr  Da- 

yid. 


ridcm  fuam  myllicu  prohicntnr  muneribut. 

Ecapertistherjurisfuisobtulcruntcimunc 

a     R'-i  l>     O«o.     c     MoimIi.         <l     Quia  imu<  qoircl>ant,  i)ind 

vcllct  diu.ru  uoluMia\dc  'cualijnc  ad  Hcrodnn.Dv-;  lucrucruni  rcfponliouc 

c  ra,aurum,chubs,&myrrliam.  Ectrefpoitfo 

i     Quia  cofoiia  Vvinatc  non  licct  ictione.         b      Dnbolum. 

acccpto  in  fomnis  nea  redirent  ad  Hcrode, 

Fidcin.fpcui  chaxitaiem.        b    Piradifum,»cl  carlefien»  Urufalem. 

d  per  aliam  viam  rcucrfi  funt  \a  rcgiohne  (ua. 

a     !in|>lcto  inugjiionif  tcmuoic  pnus.St  eo  oblau  in  IciullUciu  quod  hu- 

ccce  angelus  domini 


Qui  cum  receffilTcnt , 

a     Hic  lolcpli  non  c|uali  maritu>,fcd  nuriicius.lcd  &  culios  afcilciiur. 

apparuit  ia  lomnis  loTeph.dices,  t  Surge,& 

Gloriolam. 

accipe  puerum,  &matremeius,  8c  fugein 
f  Acgyptum ,  &  efto  lb  vfquc  dum  dic^m  ti - 

a     Ecce  cjnpd  ttnitt  non  latcm  deuin 

bi .  Futurum  e(l  enim ,  vt  Herodcs  quxrat 


to.idcftjudxorum  popu.oproptcr  perfidia,&  apns  ihcfiu-  Q 
ris  iii;s,idc-lf,!iccr.r  um  \ vi  i  'i.obtulcrutei  murwra.idcft  phv 
ficam,cth!cam,lo^cim,vcl,hifioiiam,cropologiam,&allc 
gorum.vcl,f.U'Cfa:  ctinitinsfidcni. 

c     Et  refpo/ijo  aictpto  <«.$icuc  Mo\  hvs  ticens  clamabac  ,  fic 

iiti  pio  .iffcdhi  ipterrogabanj 
i     quid  diuina  mbcrct  volanta&i 
Hxcrcfponfio  non  ficperan- 
gclum,fodpct  ipfum  Deuow 
i     quia  nulhis  ahus  viam  reuJ-r-  f  or, 
i     fionisinfticiuc,  nifiillcquidi-  mJ 
CIC  :  Egofum  via,t>erita<  ,&vi-  Ioj«- 
ta  .  Non  loquitur  pucrad  cos, 
ncdiuinitasantetepus  rcueh- 

4  rctur,  tk.  vcra  humanitas  ha- 
bcatur.vnde,^:  mox  m  Acgv-  t7.q 
ptum  mitcicur,quia,&  fidcs  nu  ^d"e 

5  tricnd.i  cr.it  ad  praimiuin  ,  $£  r 
vicn doctrmj:  prxparandr.  cft, 
ad  etindum. 


d     Tcr  aliam  viam,  e^f,InhoC 


puerumadperdeadum  cum  .  Qui  t  con- 

r  * 


Cam 
iiuM 


io  ,K 


fbrma  dacur  credcncibus ,  vc 
dcuoti  ad  Dcum  vcnianc  ,  Sc 
quod  iubcac  lntcndanc ,  li 
cet,ne  ad  diabolum  rcdeac.lcd 
pcr  f^mic.is  vircucum  ad  puni 
<  vcnianc ,  &:  qtu cecidcruc  con-  Hon 
tenendo :  relurgant obedicdo.  ns  i 
•$«  Chiyfoft.SimagiChriftuquafiterrcnum  Kiz,cmqua: 
fiificnr,inucnicnccs  cumapudeum  manfilTenc.Nucaucei- 
doriUicrunc&rcucrilfunt.Cumauicicucrfifuilfcnc.imiife 
runc  Dcu  colcntcs  magis  quam  ante,  &  ptcdirantcs  multos 
crudieruc.Htdeniqjcu  Thomasiuiffccad  (puincijilla^adnm 
ftisucilli,  &:bapcizaci,fad;isutadiutorespr^dicdtionisip!i'. 
lAccipepuerum,  cjrc.  4<  Hilarkis.Cum  dcfponf  itam  cam  iutro 
flgnihcabar,  coniugcm  nuncupauicfcd  poftparcum  mater 
cantum  Icfu  oftcndicur.vc  quemadmodum  iufro.Icfeph  dc- 
pucarecurMarixi.nvi.iginicace  coiungium ,  ita  venerabihs 
ciii<;  oftcndcrccur  in  Iciii  matns  virginicas. 

*Chryfoftom.  Non  aucemdicicaccipemacrem,  &.*puer  Hom 
rum  eius,fed  cconuerfo,  quia  non  propcer  macrcm  pucr  na-  rw  n 
cus  eft,fcd  piopcerpucrum  matcr  prarparataelh 
f  Vtt%ein^4.egyptum,ij-c.Wi.\x2. humilitasChfi.Fugicqui refu-  ' 
giumeftahorum  Sc  vircus  :  fugiendoinftruicfuos.vndc :  Si 
vos pcrfecjHuti  fttcrint  in  vna  ci!titatey  fugne  '%/.  atiam. 

*  Chryfoft.Sic  m  illaregione  fpei  ponunt"cxordia:  Qyia  Hor» 
enim  Babylon  acquc  Acgyptus  pt  x  oibus  terns  flamma  im-  "*  *' 
pietacis  ardebanc,  ideoabipfis  ftatim  principijsvtramque 
emedacuru  fe cflc  doccc  Chriftu$,8<:  pcrfuadct  de  alijs  quo- 
que  miidi  parcibus  fpcrada  cffc  incliora.Na  Perfidi  quidcm 
Magos  remictitjipfe  vcro  cum  macre  in  Ac-gypcu  defccdic. 
■&  Grcgorius  Nazianzenus .  In  Acgypcum  quidem  ptil- 
fus  cft,  verurn  impura  Acgypciorumfacra  dcpulitacprofli-  ^'^ 
gauic.  Vnum  mfiimicacis,  alccrummaieftacis  cft. 
g     i^icon/wrge/u.Iofcph  figurapra;dicacoruni,qu/ Chnftu, 
qp inacrc,idcfc,fidcm  Chrifci &C ccclefi^culcrunc ad gcnces,  E 
$  rdiflo 

uirl.  In  fpiritu  vehementi  contcret  nauesTbarfts. 

5  Qui  cum  rece(Ji/fent,  &c.  Hic  ponitur  ipfius  Chrifti  nati  pcr» 
fcquutio.Et  pnmo  dcfcnbit  euangeliila quoddam  antecedens  lp 
fam  pcrfcquutionc,fccundo,ponitur  ipfa  perfcquutio  ibi.Tunc 
Herodes  videns ,  tcrtio,  ponitur  quoddam  confcqucns  ad  ipfam 
ibt.  Defunclo  Hcrodc.  Circa  pnmam  igiturpartem  fciendum, 
quod  Dcus  prxuidens  Hcrodisperfcquutionem  futuram,per 
an2;elumadmonuit  Iofeph,vr  pueruro  m  Aegyptum  porterct. 
Ad  cuius  tntcllecTlum  notanduro,quod  Herodescredidit  primo 
M<e;os  fuiffc  delufos  cx  appantione  itcilac  phantafticz,  &  iclco 
iion  curauit  tunc  dc  pueri  inquifitione ,  fcd  poftca  oblato  puero 
in  templo,&  a  Symcone  iufto  prardicato  &  man>feltato,&  fimi- 
htcr  ab  Anna  prophetiffc  coram  toto  populo,  vt  habetur  Luc.2. 
e.Sed  Matthxus  lllud  dimittit.  Tuiu  famapucn  naticrefcentc 
voluir  Hcrodcs  ipfum  perdere,  fed  interim  portarus  eftpcr  fo» 
feph  in  Aegvptuin. 

6  l*?i  cou^Higcns^&c.  nrm  dicit  filiura  fuum,quia  erat  tantum 
nutncius, 

Tiotle 


M    O    R    A     l    I    T    t     R. 

J  )\  fD>.njo acceptoinfomnis,&c.  Pcr  hoc  admonemur,quodcii 
maui  fioinmibusnoncotraharaus  aliquam  fociernterp.Proucr. 
ij.d  Qu  cum  fapientibus  graditur  fapiens  cnt  Amicusftulto- 
tum  htiiilii  cflicictut.Pct  Hcrodcm  vero,quifub  fpccic  rcligio- 


nis  vq- 


jiis.  voluit  occidcrc  Chriftum,  fignatur  hypocrita  ,  qui  quanturn 
eit  infcjChriftum  occidir,  fccutidumilludHebr.  e».  b.  Rurfura 
crucirigcntcs  libimetipfis  fihum  Dci,  Nam  fecundum  Hieron. 
Simulata  fanclitas,duplcx  cft  iniquitas.Per  Scribas  aurem  &  la- 
ccfdotcs  qm  Jociim  natiuitatis  Chiith  ?x  M'chca  prophcta  de- 

clarauc- 


*$ 


Macch 


«ei 


Cap.  II. 


66 


% 


B 


♦amentatio. 
I  ly.a. 


(;*.  ii.  a. 

!m.i4.  b. 


Imecntum 
<  ifio  quan 
c  perHero- 

c  n  acu  (ic. 


rcli&o  Herode,idcft,Iudxorum  infidelitate. 

a    •vctfr.cjuia  occulte  per  fugam  ad llluftrandam  Aegypcu 

dcfccr.dit.relicla  nodte  Iudans . 

Ncj&e  tulic  m  Aegyptun^quia  nocte  ignorancix  his a  qui 
bn«  ipfe  rcceffit  reliquit  icredulis.  CHiado  rcdicnoclis  no  fic 
r.icncio,  quia  in  flne  mundi ,  Iu- 
da?i  fidcm  taquam  Chriftum  ab 
Acgvpco  reucrtecem  fufcipicn- 
resilluminabuntur  .  Hic  dacur 
exemplum  fidclibus  vitandira- 
bie  perfequutoiu  vbi  eftcppor- 
tunum,  ficut  ipfe  ait.  Si  vosperfe- 
t>tiutifucrin'.,&c.  Significat  aucem 
hxcfugadomini  clcctos  impro- 
bitare  malorum  a  fedibus  fuis  f$- 
pius  cffe  pellcndos .  Fug/C  vt  ho- 
nio,qoem  psuloancefteiladcii 
monftrauic . 

b  In^Aegyptu  ,  &  erat  ibi  vfque. 
Omnigenum  deum  monfira  ve 
ncrantem  ,  quia  Chriflus  a  Iu- 
da?is  non  receptus ,  pcr  pnrdica- 
tionem  cranficaogenres.  Fugit 
in  Aegyptum ,  ficut  natus  eft ,  vc 
corrupcam  reparet  naturam .  Sic 
fugit,  vt  fugaces  reuocarct  .  Qd 
fngic,  facramcnci  fuitnon  cimo- 
ri$j  vcexemplum  fugiendi  da:cc 
fuis.  Non  fugic  moi  cem,qui  mo- 
ri  vcnerac.  Necinfidiasexpauic, 
qui  vcnerac  apcrirc  vcrfutiasdia 
boli.Dc  hac  fiiga  prardixir  Ifaias: 
Ecce  dominut  afceudec  fttpcr  ntibem 
leucm.  id  eftcarncm  fine  peccato,  ingredieturq;  ^tegyptunt  com. 
fi.eius.  Sepcem  aucem  anuis  in  Aegypco  lacuir. 
c  Ex^iiiypto  vocaui.  In  Ofara  mxta  Hcbraicam  uericacem 
hoc  inuenitui  ,ucl  in  libro  Numerorum,  uc  qiudam  aflei  uc, 
quiacocum  difpoficionc  Dei.f.tttum  eft. 
d  Tunc  bxroiles  vi.  Vcrifimile,  eft  q,  cu  Herodi  nihil  renun 
ciacu  effcc  a  m.igis,credidit  illos  fallaci  ftclla  deccpcos  elfe, 
Sc  16  ad  fe  n6  etfe  reuerfos.-vii  &  tadiu  quieuit  a  pueri  mqui 
flcionc.DeiiKle  vulgatis  his  q  I  teplo  fa&a  dittaue fucrar:  fc 
amagis  fenutillusii.&I  mortc  Chn  ,pperas  pueros  occidit. 

Verhimilc  eftpoft  annu  &  quacuor  dies  a  naciuicace  Chri 
ft;  Herodem  iiupueros  defa?uifIe,quod  forfican  ideo  dtftulic, 
quia  Romam  profectus  cft ,  vd  lbi  accufacus,  vel  vt  Roma- 
nosconlulerec  fuperhisquxdeChriflo  diccbancur  .  Ideo 
forfitan  tandiu  ab  inquifidone  pucri  feconcmuic,vt  folhci- 
ciuseumdeprehendcrec,nequeelabialiquomodopoifcc. 

•jc  Theophylactus.  Sicut  DeusillufiiPharaom  perMoy- 
fen,  quoniam  Hcrodesfc  Pharaopuericidx  erant.  Necc- 
nim  Pharao  fuisqualibufcunqucarcibus&  facinonbus,  If- 
raclis  Iiberationem  &  Aegypti  fpoliationcm  auertcre,  nec 
Hcrodes  Chr  ifti  regnum  impedire  potuit. 
e  Occidu  omncspue> os.  Qua  cito  Chnflus  apparuit  mundo, 
incepit  111  eum  perfecucio ,  que.  figurauit  pcrfccucione  fan- 
ctorum,&  dum  mfans  quxricur,infances  occiduncur,in  qui 
bus  fcrma  marcyri)  nafcitur,vbi  infantia  cccicfic.  dedicacur. 

Figurac 


5 


furges  accepit  pucrum ,  &  matrem  eius 

a    TQJjia  tfdeJ  Chrifti  maniit  in  gentibus  do.ple.gen.in. 

■*  no<5te,&feceiUti  Aegyptum,&eratibi 

D       j    TVfqne  in  linenn  infideliutis;,  quia  Iudaa  contra  eccleliam  feuit. 

vfq;  ad  obitum  Herodis,vt  adimpleret, 
qcf  didlum  eft  a  domino  per  prophcta 

a  5Conful»itantia!e,quia  vtrbum  cato  faftum  eft.Sc  hatitauit  in  nobis, 

c  dicetem:  Ex  Aegypco  vocaui  filiu  meu. 

a     1  lr.de  accumulatur  ita  iam  turbat  3  per  natiuitatem. 

d  Tunc  Herodes  vides ,  quonia  illuTus  ci- 

a     1  Lingua  vfus  cll  pro  gladio. 

c  fct  a  magis,iratus  cft  valde,  &  mittes  c?c 

a    f  Vt  hic.qui  natus  ctat  non  ettitgeret. 

ciditomne*s  pueros,qui  crat  in  Bethlce, 

a    VVt  in  tanta  multitudinelatete  non  poffct.    b     ^Vt  ncqueloco, 
neque  tcmpoie  celatetoi. 

f  &inoamnib.finibuseius,abimatu,cV:in  ** 

g  a    f  Abortuftell». 

frajfecudumte^mpus.qcttexquifierata 

h  magis.  Tuncadimpietueft,quoddi&u  7 

eftper  Iererriiam  prophetamdicetcm: 

a  1ln  excelfo.  f  Lottge  lateque  refonit  planctus  vfq;  ad  deii  peruenit. 

i  tVoxin  Ra^maauditaeuVplorat^etvlu 
k  latusmultus:RachelpIoransfiIiosfuos,  9 


Epifiob.i». 


Figuratmorsparuulorum  paffionem  omnium  martyru,  D 
qui  paruuli.humilcs.&innocecesoccifi  func,qui  nonin  Iu- 
dxa  cancum.fed  vbiquepaffifuncabiinpijs.quosiignificac 
Herodes.  Quod  bimi,quia do<arina,& operatione pcrfedi. 
Illis  occiiis  Cbciftus  euafic,  quia  corpora  poffunc  perimi,di- 

umitasnoncontingi . 

•?<  Origenes.  Hiparuuli&ad  Hom.?.in<j]. 
memoriam  a?terna:laudisabea  «erfos- 
tocommemoratur  euangelifta, 
&  horu  memoria  ,  prout  dignu 
cft  femper  in  ecclefijs  celcbra- 
tur,  fecundum  inccgrum  ordi- 
nem  fnirorum,  vcprimorum 
ma  cyrum  prodomino  occifo- 
rum,&:vcipfaBcchic>?mpnmi- 
ciasdomino  manyrum ,  inqua 
nacus  eft  ipfe  faluacor,obtuhffc 
videacur. 

•?<  Auguft.  Nonfruftrainfan- 
ccs  illos,quicum  dommusno» 
fter  Iefus  Chnilus  ab  Herode 
necadus  qu^i  erecur,  occiti  func, 
10  honore  marcyrum  recepcos 
commendacecclefia.  E 

f    Et  in  omnibus  finibm  eim.  Non 
eft  concencus  vaftatione  Bech-  fexaa9cogtM> 
leem ,  fed  adiacencia  loca  vafla-  „««:. 
uic,  ncc  vllam  mifericordiam 
a?ratis  habuit  a  filio  vnius  anni 
vfqucad  filiiim  duorum  anno- 
rum.quin  ouiucs  occideret.        ^.  Iei.e- ,  g- 
g    .A  Wwa.Ideoabimatu,  vtfi-  &3i.c, 
cuc  prajoccupauerat  Herodes  fi- 
nes  ciuicacis:  Ica&prxoccupaietaliumannum.Ideoetiam 
a  bimatu,quiatimebat,nc  puer  cui  famulabatut  fidera.pau 
loiupraaitatem  vel  infra  fpeciemlibiconformarec. 
h    Tuncadim.  AdimpletumdiciCur,quiaancequam  fierede 
gentibus  erac femiplenum,  quia quod m  licera  fonabac,  ali- 
quid  fucurum  occulce  promictebac. 

loannes  Chryfo.in  7.Honnlia.  dicic  quod  ftella  per  annu 
apparuiCjficut  in  deftruclione  Romanoiu  iigmapparueruc 
rn  c^lo.qii  vox  angeloi  u  audica  efl:Trafeamus  ab  his  fedib. 
i     Voxin  i{ama.  id  eftin  excclfo  longc  laccque  diffufa  eft. 

Allegorice.  Vel,  vox  ecclefia;  de  nece  mcmbrorum  ge- 
mentis  vfquead  folium  fuperniafced.t  mdicis.  Fox  i»  rama. 
Propccr  vxorem  leuitxfornicatione  perempta.fecundu  nu  Lidicum.K.g. 
mcrum  tribuu  in  duodecim  partes  diuifam,  ois  Ifrael  tnbu  * 10> 
Bcniamin  praiter  treccntos  viros  deleuit,eoru  qui  fuper  fue 
rut  ploratus Hc  vlulatus  auditus  eft  vfq,-  Rama,  qui  cftiocus 
iuxtaGabaaduodecimomilliarioaBethlee.^wf/tr^.iix.igge 
rac,vc  hyperbolice  Rachcl  la  morcua,dolentis  afledu  filios 
ia  flcre  dicaf .  Vfi  per  hocdc  Chaldcis  hiftoria  texicur  q,  ii- 
milis  eec  ab  eis  cladi  prior  i  populo  ludcoru  fucura  vaflatio. 
Sed  vet ms  rcuclace  p  euagelifta  fpu  ^phecia  dc  nece  pueco  p 
ru  accipit".  Dicic  ergo,  q,  tuc  copletii  lic  quod  dictu  ett,quia 
ecfi  ad  lmmincncc  capcsuicace  fcrmo  prophecia,'  refpicic,  cfi 
in  co  ficuc  in  vmbra,fu:ura  vcncas  c^diS  mfanciu  pronuciac". 
K    H<ic/>t/.Quia  fepuica  eft  iuxca  J3ethlec,&  cx  ccrreno  cor- 

poris 


8 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
i     t^itl,'.  proptcrtimorcm  HcrodiSjUtncgotium  fieretmagis 
orculte :  liccc  criioi  dc  hoe  non  haberet  diuinam  reuclationem, 
non  tamcn  propter  hoc  debebat  omi ttcrc ,  quod  potcrat  faccre 
fccundum  humanam  uiam.Sequitur. 

t     Vt  aiimpleretu, ,  quoi  dtclum  eji  a  domino  pcr  propbetam.  fcili- 
cctHofcj.n. 

g  Ex  ^irgyptn  vocaw  filium  meum.  Ifta  autcm  aultoritas  habet 
dupliccm  fenfum  !iteralcm:quia  vcrificata  cifad  iitcram  de  po 
pulo  Ifracl  vocato  a  domino  dc  Acgvpto,  perfeftias  tn  de  doini 
nonoilroIcfuChritlo  ,qui  eft  filius  Dci  naturaiis  ,  alijautem 
funt  tantum  fiii)  pcradoptionem.ficut  &  llla  aucloritasqua:  ha 
bctur. i .Par. 1 2.  Lga  ero  illi  in  pa'rcm,  &  ipje  erit  mibi  infilii ,  ad 
Jiteram  intclligitur  de  Salomone,  tamen  minus  proprie,  de  do- 
minoautem  noftrolefu  Chnftoproprij(rimc,urd'cit  Apoftolus 
ad  Heb.  1 . b.  dicens.  Cui enim  enim  dixic  aliquando  angdvrurn:  Fi- 
liUi  mcus  cs  tu,&r. Et  itcrum.  E%o  ero  illi  in  patrem,  &  hoc  modo 
allegateuangelithhicquodhabeturHofee.  u.ut  uifum  eft. 
4  Ti.  tc  Herodes  videns.  Hic  poiutur  ipfa  perfecutio.  Herodes 
,  '  vidcns 

MORALITER.  perfcquutifunt,(ign.inturdoctorc5bonxdoclrina:,fedmalc  vi- 

claraucrunt,&  tamen  ipfum  natum  non  adoraucrunt,fcd  magis       ts.quia  qucm  przdicant  fana  doctrina,  pcrfequutur  mala  vita. 

pcrfe-  Toin.5.  c 


vidcnsfe  effe  illufum  a  magis  perfamampuericrefcenremira- 

tus  eft  valde,timens ptincipatum  fuum  perdere :  &  ldeo  tunc oc  °f«''0  Vwe 

cafione  ipfius  voluit  omnes  pueros  de  Bethleem  interficere,ne  jjerodcin.  ^ 

puer  libi  incognitus  cuaderer,  fedfuit  impeditus  ab  cxequutio- 

ne  huius  fa£ti,quia  citatus  eft  ad  curiam  Romanam  ad  petitio- 

nem  fuorum  filiorum  lpforum  accufantium,&  ideo  non  fuit  au 

fus  tunc  pucros  interficere,  ne  cum  alijs  facinoribus  fuis  accufa- 

returdetatacrudclitate.  EundoautemRomam,  &rcmanendo 

in  curia,&  redeundo  in  Iudxa  appofuit  annum  &  plus,  &  ideo 

fere  poft  duos  annos  ad  regnurn  reuerfus  &  in  regno  conBrrna- 

tus,quia  fententiam  pro  fe  contra  filios  habebat:  tunc  adimple 

dicde  necepueroriiquod  priuscoceperat.&hoccftquod  dicit. 

5  Et  mittens  occidit.  Sequitur. 

6  .Abimatu,&  infra  frcundum  tempus.Quia  duo  anni  fcre  tran- 
lierant  ab  ortu  ftellae  &  a  Magorum  inquifitione. 

7  Tunc adimpletum.  ttigelimoprimocapitu. 

8  Voxtnranaauiita.  Rama  aliquandoeft  nomen  proprium 
loci,&  licnoaccipiturhic:  aliqncftnomtncoc,  &fignificatex- 
cclfum,&  iic  accipitur  hic  fecuduro  cp  patet  Ierem.  7,  i^.vbi  dici 
wxx.Vox  in  exc  !ft  .  Sequitur.     p   B^achciploransfilios /uos.Lkct 


7 


Glof.ord.&  NicolaideLyra. 


68 


/€  hofpitiomatrisnomenaccepit  .  Vclquia  multidcBcnia 

^V  min,&  lofcph  occiflfunt.DcRachclnatuseft  Bcmain.ad 

cums  forrcmnonpcrtmctrtcthlccm  ,  fcd  ad  tribum  tarv- 

tuIudj.Sedquiacoiitinguxtribu.fiint  luda  &c  Bcmamin 

in  finib'  Bech.ee  ,multi  quoq.de  tnbu  Bcm.un  occiii  lunt. 

Nota,  quod  mcliuspcr  Ra- 
ch-.}('qu.imliperBechlccmph»  »  *«**••  b 

ra«cdiccrc:ur;figura  facramc-     a    •       j  jc  conf0|abri,  quianonsuntDcfun 
iMnnuimr.quiapereaminom        cu,oluu         ^      jj*^  efi< 
nibus  Schcma  ccricfia;  com- 
tncndacur,  quarploratno  tam 


Eomcklout  in  mundum  reuocarcntur 
c     r.cuocjndi 


f 


tob.if.d. 


«jb.i.  Hia.c.8- 
iofcph.Iib. 
ljcantivjc. 


mortc  tran  f latos ,  quam  fuppli 
cio  petcmptos.Rachel.ldcft  cc- 
cleliafuos  tcncrosagnosplorat 
pcremptos,  ncquar  vult  confola 
n  in  prxfenti.quia  non  funt ,  fcd 
omncm  fpcra ,  &confolationc 
ad  zternam  tranfmitcic  vicam. 
Vel  plorac ,  &  non  rccipic  cofo- 
lationcm  fccundum  duplicem 
qiiorinidam  incclligcntiam  fiuc 
quodiu  aucrnummortuosxfti 
marcc»  flue quod  hic  nollec  con 
folari  in  prefcnci  dc  his  quos  fci- 
rct  in  c.tcrnum  vkturos.  Hoc  vc 
rius  ccclcfiz  conuenic,qux  non 
cacum  pcrcmptos  dolcr  fc-d  cos 
amplius  quos  prius  cdicos  vuk 
rccinccc,  vel  nodumgcnirosge 
ncrarCjdc  quibus  nulla  confola- 
tio,quia  ctcrnaliter  morcui  ftinc 

Allegoricc.  Bcne  autcm  Ra- 
chcl,  qu£  ouis  vidcs  deum  diqi 
tur,  ecclefiam  figurat,cuius  tota  intcntio  vt  dcum  cotcm 
plctur  inuigibr,  cV  ipfa  cll  ouis  rctdima quam  paftor  hu- 
mcris  reporcab.it.  HjicbtLidcft  ccck  fia  plorsns  pro  fms  oc- 
cili*;..ilt  ideo  non  modicum  fuit  prophete  tantum  facrame 
tum(licct  obfcurcjdiligenciuspr.rlign.ire. 

Plorat  ccelciia,&  non  vuk  confolan  hicquia  filii  rui  no 
funcdc  hoc  mundo.Velplorat,quia  dumpant ,  trifliciam 
habcc  vnde  dicitur.fos  plorabitis ,  &c.  fcd  additur  confoia- 
tiO'Trislitia  vcftta  ttertetur  ingaudium, 

a  Dcfuntlo  autem  Hnodeyeccc  apparuit  a*  gihtsdotni. Quia  fo* 
pica  ludzorum  pcrfidia,&  Helia ,  &£  Enochpredicantibus 
Iudara  verbum  dci  recipiet. 

*  Eufcbius.Cum  poft  mfidias  fcruatori  noflro,  &  aliis  in 
fanribus  faitascoelicusinuecfeaplaga  Herodcad  cxtreinfi 
vfqj  fpiricu  alilictarct  corp9eius  vti  lofcphus  rcferc  morb9 
inuaiit  diucrfus  .  Ignis  mqc  lccus  incrac  no  tantu  coflagra- 
tioneminfuperficiccorporisagcntc  prodens  , quantu  in 
trmfcais  crcfces  opabat'  lcendiu.Auidicas.  incxplcbdiscibi 
fcmpcr  incrat ,  ncc  tamen  facietas  vnqua  rabidis  incicaca 
faucibus  pualcbac  iinplcr c  ingluuie.Intcftiiia  inccrius  vlcc 
rib9tabida  purcriucbat .  Dolorib9  quoqjcolh  faruiflimis 
cruciabat .  Humorlicjdus luriduscrjupcdcsluridos ober- 
rabat.Similisqupq;iJlicircapubeii,4v.'tc  aftiicfio,  fcd,  &C 
pudeda  ip.fa  putredinccorrupta  fcacebac  vcrmib*.  Spintus 
quoq;iiicrcaibilis  cretta  letigo(  q  f  ucrat  fatis  obfcena)  dui 

foetoris 


&o  autc  Hcrodccccc,  apparuit  angclus 

Quia  nonduni  publUe  rruelaWamr  cui  .tngelo»  hoc  olTicium  defcrebat 

dominiin  fomni*s  Iolcp^iin  Aegypto, 

a     Non  lilmm  tuuin.         b     Non  rnniugem. 

diccns.Surgc ,  &  accipc pueru  &  mabtrcm 

a     QuitScribzAPhitirx  mortem  Chritti  mediiapaniut  ium  Hetnde. 

cius>&  vadc  m  tcrram  Hracl,Dcfunc5ii  suc 


cnim  qui  qu?rcbant  animam  pucri .  Qui 
confurgcnsacccpitpucrum,  &marrem 
cius4&:  uenit  in  rcrram  Ifracl.  Audicns  au- 

a    Hetodcs.fiulirpu»  ,  Archelaus,  &  LWanlai  fratte»  fueiuat 
i'     Oe  ijua  k/uteb.it,  le  admonitum. 

tcm,quod  Archclausrcgnarefin  IudajD^p 
Hcrodcpatrefuotimuitilloire.  Et"admo  4 

Non  mut.it  angehis  przceptuin.fed  tnanifcftius  cotigit  eifotem  pictnis. 
a     Quz  Sc  ipfa  teiia  cli  lfiael,t)uia  &  ipfun  populus  Ifiael  ibcoi  ba| . 

nitus  in  iomnis  ieccflltjn  partes'Galila?£c. 

Qujeft  in  Gslilxa. 

Etvenienshabitauitinciuitate  quicvoca  5 
cr  tur  Nazarcth,  vtadimplercturqddidlu  6 


nraculo. 


foetoris  &  anhelitus  refpirarionc  crebcrrima.  D 

Deflinflto  rcgc  illico compjicos  cius  percut:  fic  ccff.'.nrc, 
perfcquutionc  ecclefu  ad  cadeflia  inuitatur. 
h     fn  terram.  NflO  dctcrmin.ic  in  qua  pirtcm,  vtdubitante 
loicph  angclus  icucrcatjOc  frcqnti  cius  allocutionc  Iofcph 

CcttioGrcddarur.Quia  non  di- 
fribxit  inquampatrcin  ,  idco 
Iofephtu  lntcllexit  Iudx-am 
qiucdignior  parsrcgni  crar. 
C  Dtfan&i. Tradunt  quidam  joft  h 
quia  fccit  Herodcs  fupcr  fu- 
nus  fuum  nobihorcs  Iud^orum 
occidcre,vtliccogcretludt|os 
mortcm  fuam  ficre. 
d  Quiconfur.  Allcg.  lofcph 
gcrit  tiguram  Apoftolormn 
quoruin  otbcio  Chiiflus  cir- 
cunfcrtur.  Apofroli  prnnum 
venerunt  in  ccrraTDt  liael.quia 
primtnn  pr.rdic.iuerunc  fudCiS. 
Sod  pro  Hcrodc idcfl  maaentc 
liXicditana mfidchiare  mecu- 
unt,& rcccdunc  ad.noniti gm- 
tiam  gcntibus  prcdicare ,  ^S:  sd 
cas  Chrimim  transfcnr, 

Nommata  tctra  Ifracl  vifu 

cft  Ioiph  non  ahuibi    talcm 

pucrumdcbercliabicarc  ,  n;ti 

in  Ierufalem  vbi  erac  tcplum, 

&  celcbratio  prophec;uutv..Ta 

men  angelus  mtclligi  voluit 

Galilxain,quam,&:  ludei  inco 

lcbant  quod  oftendiciic  fuiifc 

prqdcftinatum  quia  Nazareus  vocabicur. 

c     Timnil.  Si  timuit  hidcA  pro  Archelao  heredcpatcrnij 

crudchtas.Cur  no &  Galila:a,vbi  Hcrodes alius  frater  cros 

regaabati  Quia  Archejaus  pofi  patrc  monarcliiamtotius 

rcgni  obrinuit  ,  fedinfolcfccns  a  Tibcrio  Ccfare  dcieclus 

clt  Lugdunu  m  exiliu,  5.'.  tuncdiuisu  eft  regnu  in  quatuar 

tecraretiias,quaru  vna.i.Gali.H^rodcsfrateieiusobnn::):. 

Qua:ricur,quare  non  timuit  lofeph  lrc  inGa&leam  ficut 

m  ludeam,eum  &;  ibi  rcgnaret  Archelaus .  Scdmcllus  po- 

tuit  in  Nazareth(qux  remota  crat)leterequam  in  Ierufale,  !' 

vbi  crat  capuc  rcgni  &"  affiduus  Arthelaus. 

f    Sccinpar.  C^iiod  Chrifius  lllucnon  transfertur  vbire- 

gnabac  Archelaus,fignificar,qa  illis  abfcondetur  Chnltus, 

m  quibus  regnabic  Antichriltus . 

g  "A(d.Nazarcth,gcrme  nouellu  vel  flos  campi  interpca- 
tur,  decuius  radicc  gcrminis  fancruilanetorum  ad  fignni- 
canduecernicacis  fuc  fubftatiaafcend. ifelegit.  Sicut  ergo 
eligit  tcpus  quo  nafcerunt  6<:  locu  ,  ita  &C  ciuitatcna  in  qua 
coaiefcerctcuius  nomcn  indicio  eft:  q>  ipfa  fancbtasyin  iin- 
cfitate  nucricManctuffanccoru  recce  clicit",vndc,&:  diicipuli 
eiusprius  Nazar^i  dictifunc,fedpofteaa  ChfiioChfi.ini 
vocati  fut.Nazareth  Galilc^quo  transfcrcur.parccm  eiuiJJ 
gencisqu^  fidcfufcepturaerar,  Lignificac,  vndeflosinter- 
pretatur,qa  ecclciia  quoardctius  aterrenis  adc^lcftia  tranf 


iUS. 


ofcph  qtt 
10  niagii, 

dcam  intr 

m 


migrat,eomagis  vucucu  ilote  &£.  gcrmine  abundat. 


@Tcr 


F 


NICQLAVS    DE    LYRA. 

chcl.  fcd  LkiIicui  habctiuQenc.29.  tarocn  diotur  hic  raatcr 

pucrorudcI)cth'ct:,quzcrat  fitaut  lcntclud*  .  quia  ipfa  Ra- 

chcl  fcpulta  cLt  tuxta  iicthleem. ,  vt  habctur  Genc.  j  j.&  ldco 

tationc  fcpuiturx  difta  cft  mater  iplius  JJe thleern,&  habitan- 

tiu  inca.&iodicif  hicplorarc  metaphojice  rationc  prqdicla. 

1     £r  «o/tt/ffc/c^n^i/dijouywni.iubintclligiturviuentes. 

X     Dcfuncla,  autem  Herodc  ,  ecce  appa .  Hic  ponitur  illud  qtf  cft 

coufcqitcns  adpcrfequutior.CjquiamortuoHerodeq  puerum 

pcrfcquebatur,  angelus  monuit  Jofeph,  vt  puerinterra  lfra- 

cl  report  arctur.  Non  nominauit  autcm  angelus  aliquam  ciuia 

tetn  determtrtate  vt  ex  rcfponlionc  angeh  tnitruetis  eu  de  loco, 

lofcph  cxfrcquentilocutionecuangclomagisconfolarcc  Gr«jt 

3     sAuditns  autcm,&c.Ad  euidcntia  huiys  notadu  fecudu  q«f 

rcfcrtlofeph^antiq  .17.ca.10.  Herodesmonescondidit  tcfta- 

mcntu,  uiquoordinauit  Archelaumfiliu  rcgni  fui  fuccefloi?- 


peratorcm.Ad  accipiendum  igitur  diadema  vcnit  Roaum  ,  fed 
&  fratrcs  cius  Philippus,&  Herodcsilluc  vencrut  petentcs  pa- 
tcrnae  haercditatis  partcm.linalitcr  dccrcuit  imperator,  vt  Ar- 
chelaus  haberct  mcdictate  rcgni  paterni,qua:  dicla  cit  fudara. 
aliam  aurcm  mcdietatemdmi|itinduas  partcs,&  vna  dedit  (-Je 
rodi,&  fac"tuscittetrarchaGalila:x.aliamdeditPhilippo,c\  fa,- 
cluscfttctrarcha  Iturez,&  Traconitidis  rcgionis,  vt  tangjturj 
Lu.5  Jgttur  quia  Arcliclaus  fuerat  a  patre  inftitutus  qujntura 

m  lc  fuit,tdco  faucbat  faclis  a  pacre  propter  quod  Ioleph. 

4     Timuit  Uto  /ic.Scccliit  in  parccsGalila?a:,\bi  dominabatut 

alius  filius,qui  portionc  libi  debita  a  patrc  fucrat  priuatus  cjua 

tum  in  fe  fuit,vt  vifum  cfhpropttrquod  Iofcph  cum  puero  ibi 

dcm  fccunus  manhr. 

J      Et  vcntcnsbabita,&c.vl  ibiChriftusnutriretUi,qui  in  Be- 

t|ilccm  fucrat  natus,  vt  pra:divtum  cft. 

6     yt adimplerc.  Ija.il.  tgrcdietur  vnga  dc radicc- It/fc ,  &  flos 


ita  tamcnqclcorona  fibtjtorijrnponeret,  mh  per  romanum  nn     _de radiuseius afcendet.Hd>rzica  veritasfic  habct.Et.  Nazarllti 


M     6     R    A    L    I    T    E    R. 

I  Jrvr.^rc.accip.Per  tranlitum  domim  iq  Acgypturn  proptcr 
pfcquutu>em  Hcrodn  figuificatus  ftnt  tranlitusapolluloru  ad 
pradicandugcntibusproptcr  perfequutior.cconira  eos  mota 
aludiiijicutdicit  Ac  l^.r.inc  CGiiJtantcr  Tuulus  &  B.irnaba$ 

dixtitm 


dixerunt.  Vobis  oportebat primum  loqui  verbu  dcijed  qnomam  re- 
pvlliiii  illnd,& indigt,os  vos  iudi.vite  xterne.ecce  co.adge.  s'ic  cniin 
precepit  nobis dominus  .  Ifcr  reditumautemeius  in  ludc-am  iic- 
funclo  I  Icrod,c,figtiatur  ilJuminatio  ludcoruminmundi  finc. 

ADDf 


6p 


Mattl 


lxi 


Cap.   III. 


7° 


A 

4 


Lj.n,a 


b     Terprophetas.Prophetasphi*                            ,          a  Nazareui;i.&nftusqaodconu«iitChri(io,  *  'fheophv.  Quis  propheca  D 

ralicer  dicic  ,  quia  non  habe-  a  eft  perprophctas :  cjuoniam  NazareUS  VO-  *  hocdix.rmoninuc-niuirnunc: 
mus fixum  de  fcriptura exeplu  :  cabittU" .  P('r  ne^ligenam  enim Iudarn- 
oflendic  fenfum  non  vtrba  fe  rum  mulrilibridefidciatur.  & 
futnpfittc.  Vel  eifdem  verbis  in  ob  continuas  captiuitates  for- 
IuauvxtaHebraicam  veritatem  .  Exietvirga  ie radice Ieffe ,  taflisabfquefcripturahocdicebatur. 
&,  7H&Z&****  ^e  radice  eius  afcendet . 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  raike  eius  confmget  &  ideo  dicit . 


Quo. 


I    Quo,Naza.Vo.<7«i<j  in  T^a^-abfuit  conceptus  ct  nntritits,  licet 
in  Betbkem  fucnt  )iatus,vt  habctur ftipra  &  Luc.i.exprcjfius. 


A  D  D  I  T  I  O     I.       . 

Inca.i.vbidicituun  Poftil.Quia  iftacittitai  antiquitus  voca- 
ta  cft  Ephrata  ab  vxore  Calepli . 

Innno  per  magna  tepora  an  Calepli.f  teporc  Iacob  patriarchf 
vcjcataeftEphrataBethlee.vnde  Gen^S.b.  Sepeliui  eammxta 
viam  Ephraca.  qux  alio  nominc  appcliabatur  Bethleem . 
ADDITIO    II. 

In  eo.ca.vbidicitutm  PofU.  EtNaiareus  de  radice eius co- 

ifurset,&c. 

Hebraicaveritasinillolocolfaix non  dicit:  Nazareusde  ra- 

dke  eius  confurgec,fed  dicit:nctfer  de  radice  eius  confurger,qd* 

fi  trans 


ii  transferatur  inlatinu  diceretur.-Natfarenus  feu  Natfireus  de 
radice eius coafurger.cum.tf.!iter.!:q>  non compent Chnfto:fed 
bn  Nazareus.qui  iigiiificat  coiifecraiioua  &  faiktificaionc  ,  vn 
h^caud>ontaseuagcin{.i'.f.A/1:^Nf.vi vocapiiur  iion  fundaturin 
hacauctoritatella.per  Poftil.aijegata,  q«f  ei  habertir  lii  »lo  f.in 
Pfal.ij  i.prout  in  additibnc fupci  illuiu.piulinu.lajMus  h.ibeuir. 
Replica.Incap.2.dicitur.i\(j^.<j(m«-po£ji/i«-.Burg.dicitil!ud 
fecundum  Hebraicam  veritatem  non  fundan  in  di.;io  ifa.  fcd  m 
difto  Pfalm.tf ementu  domine  Dtuid.lbi  efflorthitjalicJificatio  uiea. 
Sedrefpondeat  hic  Beacus  Hieronyaius ,  aquo  concordantia 
illa  receptaeft. 


C  A  P. 


L«c.3.a 


.npcris 

:fti. 


C  A  P.    III.      * 

N  dic  auti.Prarterit  multa, 
cctranfitad  predicsuonem 

Ioannis . 

a     ln  dtehus.  Non  ftflum  pucri- 
B  tia?annos,  fed omries  vfquc  ad 

praxbiationem  Iohanivs  cora- 

prthcndic.i.cum  fereeffet.  35. 

annorum,  Luras  flgriificantius 

Ci  mporarxprimic,  Anno.  15. 

imperij  Tibcnj  Carfsris  . 

Vtnit  IoanntS.     «:    Chrifoff. 

So)  appropiansantcquam  ap- 

parcat,mitnt  radios  fuos,&  ta- 

c  it  albefcere  onenrem,vt  \xx- 

cedem  aurora  aduentum  diei 

demonPrenSicdominusnatus 

in  mundo,  aiTcquaiT  .  ppnreac 

per  doftrina,fpintQ5  fui  fulgore  tranfmiflailluminauir  Ioa- 

ne,vt  prarccdes  ilieadiicirtumannunaet  S.<luacoris,&ideo 

poP  orrum  C  hi  ifti  eriarratG  doctnna  eius  cnarratut  us  euan 

gelrfta ,  cx.  B  ptifmn  m  quo  cefTmonium  habuic,de  pracur- 

forccc  B  iptiita  pr.irr:ittir,diccns.Jw</ie6«f . 

b    Trxdicans.  ManifLffauit  fc qui  prius  iiluerat,  baptizando 

viam  preparans  d.  mino . 

c  in  d, jc  to  iudjtoi  Q^i?  Iudci  a deo defcrti  eranc.quibus  ne- 

ccflariacftpenircnt!;i,vtredcant. 

d  Venite>itia<H.Hot  prtjco nuciat,quod pcr feipfa veritas.  Pc;- 

nirctiaprecedit/cquiturpromiffi  )regni:  Qui  verepeniret, 
q  in  fc  ptentos  errores,  deindeengitanimuaac^lefteregnu . 

Si 


III. 

3  Cum  adkuc habitaret  in  Nazareth': 

t  Ndiebus  autcm  il- 
lis  venit  loannes  Ba- 

a    Ecer.quiaverjkMfcc.if. 

ptifta    pra:dicaans   in 

a    SiC  notans  dcleiium  penitentibus 


b  Puniat  quifijue  malaprioris  vire  , 
quia  ayeropinquabit  falus  cuam  per- 
didiinus  ,  &facultss  redeundi  vndece- 

cidimus. 


a  Opeie.        1H.ic  promiflioiie  eiiguDturanimi,  regnum  Dei  iuxtavos  eft. 

d  cens :  t  Poenitcntiam  agite :  appropinquaD- 

a  f  Sic  pridicau  t.Sic  enim  propheta  de  co  pndixit. 

e  bit  enim  regnum   coelorum    .   Hic  e(t 


Si  gratisin  baptifmo  fit  remif- 
fio,  curpr.rd  caturpirnitentia?  Tiiplex.mo- 
Sed  tnplcxetr  rrfodtis perifte-  d»«  ptn'tcn- 
tur  .sPrirnus  crnu-escV  omniax  "*  ■ 
m.'l;;  antebaptiOnutti  anrenu- 
ciarc  &:  con/ft-mn.ire:q[!'.--d  ne- 
reffc  cff  ad  Ch'  iHuir,  vetuVis . 
Sccundus , potf  bapnfmumla-  E 
dcfertdluda?*,  &di-  ■>    pjosperpoerilfeciafri  rerioifari. 

Tei.tius,quo  l.mctiquocidie  a 
calibuspurgacui  peccacis,  fine 
qtiibus  vita  non  agitur 

Peniccrc  eftanteacba  dcfle- 

re ,  &:  defic  nda  non  committc- 

re.  Pgnitentibus  rcgnum  zq\o- 

ruadeficdicittir  N011  terrena, 

vt  in  veteri  ]ege:&  hoc  per  obe 

.  dietiam  Chniii  .  Ethoc  regnu 

c^loru  primus  Ioannes  prasdicaiHC.Pe.ag».  Trima  vircus  cfi,f> 

penitentiampenmere  vetercm  homincm  &  viciaodiffc,  q, 

qui  no  facic  non  modo  virtutcs  non  comprehcndic,  fcd  ncc 

eciam  fupphciafugit .  Pemcentia?  virtus  timore  concipirur, 

qui  eltinitiumfapienti.EPc|niccntiaapuniedo,  quaquilquc 

f)umc  quod  illicite  commilir . 
3ccnicenciamagereefidignos  fructus  PLrnirentia:  ficcre. 
i^.cc.i.C'hrifius,per  quem  (mfli  regnantin  cekftibus .  Vel 
euangeliiun,quo  ad  regnum . 

e  iAp.enim.rc.'Ni(i  appropinquaret,nemo  rcdirc  poffet:  quia 
infirmi  &  carci  via(qua;eit  Chrifius^carcbant.-quam  parans  F 
loannes  penitenti  an  teponic . 

4$\Vox 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  AP.    III. 

IN  diebus  autem  illis.  Hic  terlio  oflendit  euangdifta  ipfum  Cbri- 
iium cffe  vcrum  Deutn  &  verum  bonunem  ex  tejlimonio lobannis 
&  eiiam  Dei  pafis .  frt  diuiditur  in  duaspartes ,  quiaprimoponitur 
t'fi;moninm  Iohannis  .  fecundo  ponitur  teiiimonium  Bei  patris ,  ibi . 
B  ipczatusaut  ledm.ltem  primam  in  duas partcs,  quia  primo po» 
hiiur  tdoneita-  lobannis  ad  tcjiificandumjt  cundo  potutur  ipfms  tifli- 
rnonium,ibi .  Ego  quide  baptizo  vos .  Iterum  prima  in  tres ,  quia 
pri.-no  ojtenditur eius  idoneitas ad  teflificandum  ex  aucloritate  facr* 
fcripiurx.fecundi),  cx  fanclitate  vtta ,  tbi .  Ipfe  atitcm  Iohannes, 
6cc.tcrtto,rx  vcritutedoclnn.t,ibi.  Vidcns  autcrn  multos.  Circa 
primutnpHUuittitui  tt  rrpus pntdcationis  lobanms,  locus  &  modus 
&  tempns^r.um  dictt . 

I  Indiebusautem  illis.i.i/» dicbus Cbrifli .  T^cceflhoc rcferendu 
ad  dies  Chrifli  prsdifios  immediatc.f.  ad  dies  pueriti^  quandofuit  re- 

por- 


portatus  de  ^fegypto,tuc.n.erat  in  quinto  annoa  fua  natinitatefcd  re 
ferendii  efl ad  dics  Cbrislirfuando  fuit  #tatis perfeclie.Erat enim  inci- 
piens  ad  trigefimttnt  annum  quando  venit  ad  bapttfmum ,  dc  quo  bic 
agiturydr  ideo  euangelifla  Matth&us  tranflt  totum  tempus  inter  me- 
dtum  a  quinto  anno  Cimfli  vfqne  ad baptifmumttunc enim  incepit  Io 
hannes  prxdicare,  &  fic patct  tempus,  &  iocus  defignatur  cu  dicitur . 

2  In  defctto.lbi enim Iobannes nutritusfuit ,  vt dicitur Luc.i.sr 
ideoprimo  prxdicauit  ibi,&  pofiea  ad  rcgionem  circa  Iurdanem  de- 
fcendif.Modus  autemprxdicationis  fubditur  cum diciti^  . 

3  Ptx nitentiam  agite.  Iila  erat  debita  difpofitio  ad  incboationtm 
nouA  vittR  qux  per  Cbrtiium  erat  danda,&  ideo  dicitur . 

4  Appropinquabit  enim  re^num  ctx\o.<Alii  atue  propheu  pro- 
mittfbant  bona  temporalta  obfcruantibus  legem  ,  isle  autcm  cakfiia, 
tjuia  erat  pr<ccurfor  Cbrifli ,  per  qutm  facla  cft  veritat  e-"  'iratia ,  & 
aperta efl  ceteflis porta,&  ad  boc confirmandh  inducitnr  Ifaia  tefli- 
moniumjfa.qo.d  cens  illis . 

5  Hiceft  cimn.fJoannes^de  quo  fcriptum  efl . 

Vox 




qtuitione  regni  ccelefbs .  Et  quoniam  talis  prxdicator  parat 
viam  domin  1:  vt  pergratiam  vcniat  in  mcntibus  humanis . 
ideodeipfopotefi  dici  quod  itibditur. 
3  Hu  efl  enim  de  quo  di.dt  &c.Ipfc  au.Ioh.Hic  cofequentcr  de- 
fcribitur  prxdicator  euangclijquantumad  vitam,  &pri- 
mo  quannim  ad  vcff  itum,cum  dicitur . 

Ton.1.5.  c     i  Habe- 


MORALITER. 
I  In  dicbus  illis  ventt  lohan n\t  baptifta   prsdicans  in  deferto ,  &c. 
InI()haiint:dff;:r:b!Cuicuangcli)pi2dicacor,&:primo  qua- 
ctim  ,id  do&rinam  ,  cumdu  uur.   ■ 

i  Diiens.Tani.agt.Dcbrt.  n.  ptardicare  generahter  ca  qua: 
recedcrc  faciuta  peccatis,&  caqu^faciucaccedcrc  ad  cofe- 

quutio 


71 


Glofcrd.&NicolaideLyra. 


n 


A  3  riUiwnifi  Mmm^  fa»tCbrifltts  Tctbftqm  danut  m 

A  IohannciNullum  vctbu  finc  vocc-  jiid tur ,  ncc  vo*  flnc  n- 
rcll.gcntia  vcrbi  valecVox  viam  vctbo  pc*p*rar,vt  rccipw- 
tur  TarauilucerHamChnflomeo. 
NMfff  D  jndeferto.  Forma  pcnitei,t.biis,loaiscoiuicrf.itionis.non 
frequeniia  hominum.fcd  dctcr- 
tom.Vcftuus  nonmollisadnu* 
xum  ,  f.d  alpcr :  Vl&US  tcpoil  Cv 

inulitacus  •  ■ 

Tt?k«      Tvpicc,  defcrtum  fignificat 
♦Jg^Jlaoaornin  mam  a  mundnllc- 
lucxfjccbrisfcflircsatam. 
|«haa.i.cc  pUmimhi,  Vm  dommiad 
cordingicur,cum  fcrmoeius  di 
Jigentcraudiuii  . 
d  //>fr*M^Quipcnitenciaprc- 
dicac.habicum  pocnitcntix  prjc- 
cendic .  In  co  vilicas  vcflis  &C  ci- 
bi  laudatur ,  quorum  vfus  in  di- 
uitearguicur. 

IpfcauccMunncs  infemct- 
ipfocruditpccnicentes,  &  fof- 
ma  viticxhibcc  in  dcfcrro  habi 
cans,tlc  IocuCtis  viucns,ptlos  ca- 
mi  li  veflicns , 

Scruuspei  non  dcbcthabcrc 
vcftimctum  addccorcm  vcl  ad 
dclccbcioncm ,  fcd  tiiriim  sd  te- 
gcndam  nuditate»,  Jndcloba- 
P  ncspibs  vcfiicbatur. 
I  b  dcpcen.-*  Tlicophylailus.Adpaniccnciamhortabaturctiamhabi- 
2.  tu ,  lugubrem  enim  gcrcbat  vcftcm . 

mkmdm  *     Tci  tullianus.  Pocnitcntia  dc  ipfo  quoq;  habitu  atq;  viclu 


nuir Su:Genim'ma  v!pcrarum,&c.  £~ma  pellicca  circaUimho";,  D 
qiii.i  <  .nncni  fuam  crucifixitcfi  vitijs  cVconcupifcecif',.  Md 
&:locuibs(.,d;t:qii!apicdi(.atioe;'.isturbisd.iki';f'puicduin 
Chnfius  putatur.Scd cito didicic,quia no Chf  s fed eilis pr<e- 
cocficapparuic.In  mdictfulcedo.I:-.  locuflaalacer  volacus, 

fccl  cito  dcciduus . 


enm.  dcquodicTum  cft  pcrlfaiaprophe 

«JPr«co  vrtbi,»crl>uin  prfccdu. 
a     OiiafnlJtiiim  rcdcmetioiii»  nunt.ct  Iudfr  inr.  drfertr. 

tamdiccnte.-r  Voxclamnntisindelcrto: 

a     rr,ui»h"C.t5opcn,rpA»r»«iie.        «Non  pro  tcncni»  f«iuiciu«. 

fc     Fi Jc  *:1  w i  et»  H"1  ucibuni  «d  coi  «rtcmlit. 
c  ldcil,morc»  iii  rocliut  mutJic.Sc  fie  jicnt  fcunte  icclc     Bcne  uiuedo. 

1     Stiirta!  Irdmun.i-is. 
d 


c  paratc  viabm  domini,rect5iras  facire  fcmiras 
d  cius.Ipfe  autcm  lohanrfes  habeb  u  vcfli-  x 

Nondelaru,  quii  hoc«uftetitau»  indicium  cd  .llud  lujui.a-  molhdcs.    * 

a     Zona  cft  corpoui  s  cnmincma. 

mcntum  de  pilis  camclorum ,  6V  zo"nam 

i    Lurabi.uoluptat  peccaii.truia  pcctatutn  in  uoiuptatc  fir. 
Vbi  mijit  icgnarluxuiia.  b  Non  liuuio  paiata  ,  litut  cournit  eicmite. 

pclhccam  circa  lumbusiuos.Efca^atcius 

*    Minuta  animalia.     b     I'e  truniis  uelde  lieibis.  c  iroptei  noui- 
tatcm  pixJiuttnnii  8c  afporitatem  ueltitiu  ,  cc  tibi. 

c  erat locuite  &  mcl  filueilrc.Tunc  cxibat  4 

5 


c  TMictxil/jt  ad  eum  «yc,  quia 
nillquis  ;i  malii  cxc.t,  noabiui- 
tur.viidcupte  fcquitur :  Bapti?j- 
bantnr  ab  io  tn  lordane :  qui  dc- 
U  cnfio  inct-i  prccncur,  quia  dc  fu 
pcrbia  vctcns  hominis  ad  hu- 
iTiiluatc  conK-flfionis  t.V  emcda- 
tionis  dcfcendcbanc .  Iam  tunc 
cnim  baptizandis  exeinpluda- 
barur  confitcndi  pcccaca  Sc  pro- 
mictcndi  mcliora. 

*  Cbryfjflomus.  SicA^.j 
foanncs  quidcm  prj*dicaoitba-  in^utt. 
prifmum  pccnitenciar,  &:  n»n  aic 
icmilBonrs ,  icd  vttredcrcnc  m 
aduenicntem  pofl  cum  .  Cum 
cmm  nondu  pro  pcccatis  mun- 


Hiniil.iO, 


W^1"'  rnadjt.facco  cV  ctncrc  incubarc,  corpus  fordibus  obfcurare, 
an;mu  mtc;oribusdeijccrc,illaquf  pcccauit,triflitradacio- 
nc  mutarc.Ceterum  paftum  tSJpotum  pura  n.-iTe,  no  vctris 
fciliccc.fcd  animx  cauia,m  pleruq;  vcru  iciurmS  pccs  alcrc, 
ingcmifccrCjlacryman  ,  «5t  mugirc  dicsnoctclq;  ad  dominu 
Dcu  tuu,prcsbyrens  aduoluijtVaris  Dei  adgcniculari,  oib. 
fratnbus  legationes  cxcrcitationis  fuar  miungere.  Depilii  Ca. 
■jc  Tlicophyladus.Dicuntcamclum  rnediueffcinrcr  mun- 
da  fic  immunda  animalia.  Nam  quia  rummat,mundum  efl, 
quiaautem  vngulas  non  diuidit.immundum  cft.  Ichannes 
autcmquoniamad  Dcum  adduccbat  populum  Iudaicum, 
qm  vidcbatur  muuduscfle,c3i:  gcncilequi  immundus,cracq; 
mcdiator  vccci  is  &  noui  ccftamcnn,  idcirco  fcrebac  pilos  ca 
mclorum.  F.f<a  autem  pm  lotuiia  &c. 
•jt  Tbeopbylaitus.  Qnidam  dicunt  hcrbas  cffc  locuflas,qui- 
dam  fruitus  agrcflcs . 

*  Euchymius.Quidamcnimlocuflashcrbas  elTedixerunc, 
quidam  hcrba?,alij  vero  infc&i  gcnus  . 

Moralitcr.  In  vcftc  lohanms  moncmur,vc  afpcris  vtamur 
ad  r< ft cnacioncm  carnis.In  cibo  vc  non  arce paiacis,  fcd  na- 
cur.V.ibuscibis  vtamur. 

Moraliter.Habitus&  viftus&coucrfacioncindicacAfpe 
ris  vcflif.ci  a  vicia  no  palpauic,  fcd  afpera  mcrcpacione  redar- 

C ! gyir> 


di  hoftia  luilTcc  obl^ca ,  cu  cnim 

adculcrofolima.&omnisludea^&om-  6    nondu  fpirituflanaus dcfccdif- 

t        ,  t^jBnp;^^**^         fctnccpcccati:mcftfokuu,:cc 

f  nisirglocircalordanc,&  baprizabant  7    intcrdom.num  atquchcmincs 

g  ab  coinlordancconfitcmcspcccatafua.  «    inimicitiafuhlata,  ncc  maledi- 

clio  cxcincl:a,qucmodo  rcir  iflio 
pcccatorum  fadtadiccrct'?' Quia  E 
ioic^proprioru  obliuiopcccacoru  infolcnccs  Iuda-osaducrfus 
Chfi  dona  facicbat,  e  regionc  vcrodel^toru  memoria  rcq,- 
rcndi libc-racoris  &  con-cqueridc/  veiua' dcfidciiu  fufcicabac: 
ad  boc  loanes  pr^paracurus  aducnir  fuades  eis  rcfugiu  pnie: 
non,vt  c.iftigarciit,fcd  vc  hun)ilicrespocniccdofacti,&;  pec 
cacorii  iuorucrcbriusrccordaces,addoiiaicmitIionisaccLir 
ranr.  Quafi  dicerec,  Ego  Ulis  conficcri  pcccara  fua  &C  pieniic- 
riaagcic  pcrfu.ifi.non  vt  cafligencur  omnino,fed  vt  dignius 
poflearcmifiionisdonafufcipcrcnc.  Nificmm  fcipfosancc 
d.imnafTcnr,ininimegratiam  rcquifijiicnt. 

*  Theophylactus .  Tamccfibaptizabancur,  ntcamenremif- 
fionem  peccacoru  baptifma  Ioannis  no  habcbat,  fed  fohi  pe- 
nitcntia  predicabat,cV  ad  rcmiffiooi  peccatoium,hoc  cft,;id 
Chnfti  bapcifma  ducebar,apud  quecft  remiffio  peccacoru. 
f  in  lordanc.  quia  in  co  figura  bapcifmi  prarccfiic,  &t  ex  nomi 
ne  defccnfum  defuperbia  cxigir,quod  congruit  bapcizaus. 
g  Confitentes. Confcilio pcccaioru, cofcitutia: cft uftimonni 
timencis  Deum.Quicmm  timetmdicium  Dci,  pcccaca  non 
crubefcit  cofitenT^erfc&us  timor  foluic  oem  pudorcm.Con 
fcffio  pcccaci  pudore  hct,  &  ipfa  cruUfcencia  eft  grauis  pa-- 
na..Idcoquciubcmurcon{iteripcccaca,  vcerubefccnciapa- 
tiamur  pro  pccna.Nam  hoc  ipfum  pars  cfl  diuini  iudicij. 

*  BafiUus: Vult tui mifcrcn  iudcx,ii modopofladmifla.hu  [".^1'5; 
milem  ce  faiiu  6c  contricum,cSc:  pcccaca  plurimuro  deploran  /a  ',^ 
tcm  tcmuenict.  Infuper  fiqusclacetcris  &c  m  arcs.no  dcii-  j, 
gnaftijfpdidcns  &  cuulgaucns  hacn  tuo  cicra  pudorc  vllum. 

$  Multot 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Voxcla.indcfcr.c/wdid/rd/j/jf,  f*it  illc  deqnoprtcdiclnmfne- 
rat,qndd  per  vocem  pnxdicationis  dtlnbat  clarnarc  in  defcrtoludttt: 
p  rupicr  praparatipnetn  popuh  in  aduentu  ipfius  Chrifli.  jld  hou  cnim 
otdinata  eral prsdtcetio  lohannii,vt  pcr  jua prxdicaiione populii  co- 
gre?aret,&  popuf  conycgato  Cbriflt  aduentum  dcnunaarct. 
X  Ipfcau.Iohannes.  Hitoiicnditur  tdoneitas  lobannis  ad  teftifi- 
candum  de  Chriilo  ex  fanflttatc  boc auum  o/icnditur  cx  vilitatc  ve- 
fl.tui.  Ipfcau.Io.t5cC.  Et  tx  aHJhritatc  ricins,cumdicit . 
}  Elcaau.C.lo.c7*/i* Jnnt paru.\  anintaliavolttantta pcr  modum fal- 
ptf,CT  upcriunturin dcferto  J«4f*,£>  f.ixa  cum oleofunt  cibuspatt 
pcrum.Scquitur.  4  Et  mel.filue.  Hoc  aut  mel  ibidcm  rcperitur 
in  trunth  arborum,velfecundum  l{aba.funtfolia  erborum  alba  &  tc 
nera  qu*  manibus  contrita  habct  faporem  quafi  mi  llis,  talibus  vefcc- 
'  lohanneiex  quib.patct aufierttascius  iuvciH&vrflnu  .  Et 
quia  in  moralibus magis  mouentfjclt  quam  vcrba ,  &  yita  fmtla 

-.  loqucL  compo/ita.idcojlatimfubditurcxbprtativnis  fusefjica- 
iij,tumtticiiiir. 

. Tunc 

M    O    R    A    L    I    T    E~  R. 

1  Uabebatvejlimcntum  de  pi.ca.  Et  quancum  ad  uidumcum 
dicicur. 

2  Fft.i  •vttem  cius .  Aiiflcritas.n.uir^requincur  inctiangelii 
p;cdita;urc.Idco d:cic  Apofl.  1.  Cor.j.d.  Cafli^c  corjm mtum 

itt 


c  Tuncexibac  ad  e.Icrofoly.Hic accipitur contincns pro contet,- 
to.i.poptdus  dt  ItrttfaltM.  . 

6  Ec  o.  Iudara.  idcfl  multi,  ficut  fecmdttm  communem  modum  d:ci- 
mus,tota  ciuitas  currit  iliuc.  i.  multi  quia  non  omnes  cunwt ,  imm» 
aliqnando pluresremanent,  & efl qu*damfiguraqu*vocatur  hyper- 
bole,idcfi  loquutio  multum  expreffxua. 

7  Et  baptizabantfab  co  in  lordane.  Saptifmus  enhn  tobanit  ad 
hoc  crat  ordinatus,quaf:  qujcdamptttpatatio ,  &  qutdaprtfi^uratio 
baptifni  ip/itts  Cbttftideproximo  ventu>i.&  ideo  libannts,  non  folu 
prxdicabat,fd  eiiam  baptifabat,  quiaficut  fua  prtdicaticne  mmtfia* 
bat  Cb iflum  dtproximo  venturum,ftcfuo  baptifmo  affneficiebat  ho- 
tnines  adltbentiusfufcipicndum  Chrifti  baptifmum  ,  vndekaptifmus 
lobannii  crat  quxdam protefialio  crcdendi  in  C/;r;/f;,m  vcnturw.t  ct 
factcndi  opera pcenitemin  ,  vt  deuotitts  reciperent  ipfum  :  boc  efi  qmi 
dicitur ^fcl.ip.a.lohancs  baptizaiuc  baptifmo  pccnitcncn,:  po 
pulu  dicens,in  cum  qui  vcnturus  ctfcc  poft  ipium,  vccrcdc- 
rcnt.  bac  cfl  in  lefu.  idco  fequiiur. 

S  Confi.pc.  fua.   ddenda.f.pcr  Cbrislum  vcnturum,  qttia  hoc  non 


in  /eruitute  redigo  neforte  cum alijs  prsdicaucro  ,  ipfe  rrprobu 

ciar.  Et  quia  praxlicacio  talis  prxdicatons  eft  cfticax,  tdeo  lc- 

quicur. 

$  Tunc  exibat.K'\  doftrina  talis prxdicaroris  muki  Jibcrcr  au 

diunr,c\:  panuciicixfructufacmnt,»^  calcs  fupc  demuiccd/. 


73 


Mattf 


1X1 


Cap.   III. 


74 


A 


fifttit  cjni 
||ut  pjw- 

u  m. 


B 


rj.operu 

prcfti. 


c  moftrabicvobisfugcrc  a  vetura  ira  ?  Facite  * 

a  Cirnit  mcrtiiicationcm.  b  Secundum  qiuntitatem  culpx  ,  quod  !u  e« 
difcit  tiaiie  «ix  necefiaiia  elt  pxnitenti . 

crgo  truetu  dignu  p$nitetia2.  Et t  ne  velitis  tf 

a  Coguaado  uel  icputando.  b  Et  in  femine  Abiahaaa  ne  confidatu,  quaii 
ei]hoc  folo  falut  lit.  c  fQuia  non  hli)  caiuis.hi  funt  infemine,  feo  q»i 
afili j  Dei,»nde  fubdit.Fotens  r.t  &e. 

dicere  intra  uos :  patre  hemus  Abrabha.  Df-  7 

a  Gcntibus  quorum  coida  inlcnfibilia. 

d  co.n.vobis,tQrh  potenscftdcusdelapidi- 

*-  a  Si  autem  uos  Chnfti  crgo  femen  Abrihe  eftil  . 

*  busi(tisiuicitarefilios^Abrah*.Iamcnim  8 


q  Mu^orPbui-ifrnrum  &  Sadnce.  &t.  Hifuntex  heretlcis  Iit- 

dcor  ii.&  Phanfci  iibferoationu  6c  traditionn  preferut  uiiti- 

tia,viide&Phanf.ei.i.cliu<fiapopulo  per  priuataui .iufhtiarn 

dicuntur.  S.iducei.i.iufii:vendicatenim  libi  cj>  non  func :  hi 

negant  refurret*ioncm,diccntes  animam  lncenre  cum  cor 

pore.-C^tunduc  hbros  Moyli  i  e- 

cipiuc.prophctasrefpuint.Hos    a  Vidcnsautcm  mulros  pharifeorum  &Sa- 

Veniecesad  baptlfmu  IohanCS  a    Kon  confitente,  peccatafua. 

increpacrquiamaximcindige-       duca:oruTn  venientesad  baptiimum  fuum, 

banC COrreChone  &  penitentia.  a  Nemo.quia  non penitefiti»,fed  fme pocnitentia  iratn  non eflugietif. 

*    Ruper.ApudLuCamdillgen         ■  ^••Ite.-ifi  riW Dci  quem  vobis  annuncio.  ; 

tcranjmaducrccndumquiain-    b  dixit  CIS  :  J  progcnies  viperarum ,  CjUlS  dc- 
terrogabatturb*  dicer.es,  quid        tveiuit.     .      vn*m*..    » vt  fic  emigiati» 
crgofaciemus  ?  mterrogabanc 
pubJicani  venienccs  vtbaptiza 
rentur  ,  &dicebanc  magifter 
cjuid  faciemus.^  interrogabat  &C 
milices  dicentesquidfaciemus 
&c  nos>  Phanhci  vero nufquam 
interrogaife  Jcgutur&dixiiTc, 
quid  faciemus?  quiaeratfuper- 
bi,cofuientcs  m  le  uaqua  iufti. 
b     Trogenies  vtperarum  e-rc.ideft 
vcnenati  venenatoru  filij:  quia 
bonis  inuident  cofq;  perfequii 
tur.proximos  lcduat  vt  patres  corum . 
Vipcra  patre  fuu  occid it,iic  Iudei  ^pphctas  q.  erat  patres  eoru 
/  Chtyft.Sicireartifitiofus  medicusii  videt it  argtotantis  co 
iorem,intclligit  fpecicm  paiTiomsdic  lohannes  vcniencium 
ad  fc  Phanfeorum prauas  cogicaciones  intcllexit:  forfitan.n. 
apud  fc  togitauerur.Imas&  confitemui  peccatanoftta,  nul 
lumlaborcm  nobisimponic  jbaptizamur&cofequimurin- 
dulgentiam  pcccatorum.  Infipiens,nuquid  facta  digeftionc 
impuhtatis.non  eff  neccflana  fumgcio  medicinq?  Sicmulta 
<iiligentia  nccefliria  eft  hoi  poftconuerfioneot  baptifmum, 
vt  \ulnus pcrfe^e fanctut:i6dicit  progenies  viperaru. Natura 
cnim  vipcraru  eft ,  quod  ftactmcum  momorderic  homine, 
cumt  ad  aqua.qua  il  no  inucnet it  moritur  .  16  iftos  dicebac 
progeniem  vipcrarusn,  quiapcccata  movtiferacomittetes, 
currcbant  ad  baptifmu,  vt  iicut  vipera?  per  aquam  tantu  pe- 
r.cula  .nortis  euadcrent.Ite  viperarum  natura  eft  rupere  vi- 
fcv  ra  matru,  Sc  iic  nalci :  fic  mdcj  affiduc  perfcquentes  pro- 
pha as coi ruperunc  macre  fuam  fynagogam  .  Item  viperasa 
lor js  fpeciofa:  funt  &c  quafipicta;,intus  autem  veneno  reple- 
tx:ica  ifti  pulchntudmem  iantcitacis oftendebanc  m  vultu. 
e  Fatne trgo fr,i.d!g.Bcd.Qaz(i diccret . Quarc prt' vcnena no 
deponitisjvt  fic  ad  bapuimii  veniatis:Facite  fruclu,  no  qua- 
leciiq;  fcd  dignu  peniteci?.  Non.n.  pardet  efle  frudcus  boni 
opens  eiusq-n  nihil  vel  minus  peccauit.fc  eius  qui  graui9  ce 
cid.t.Scd  Itid^i  de  Abraha  glonates  nJBluc  fe  agnoicere  pcc- 

ca- 


catores  vnde  fubdit-Er  ne  velitis  &e.  Ad  hu militarcm  prouo-  f> 

cat.In  fjperbiaenimnuflaeftpenitehtia . 

Difcretio  eft  in  pcnitentia,quetimore  DA ,  &:  metu  ptr- 

naru  ante  oculos  potiit.recolcns  antiqutjrturpitudinis^Sic  do 

lor  cordis  in  fletus  crupit,cja  tine  dolore  nuila  funt  vulncra, 

fivitalia  membrorum  no.fuc- 
rintcircummortua:  gratiaeit 
qux  fcncit,  fentiens  quxnc  fan- 
ctitatem. 

*  Aug.^rendumcftqua:  ^^^ 
dignxfianc  pro  peccatis  elec-  Mpir. 
mofinarrdequibus  etiamChri-  if.j  .d. 
fti  przcurfor  illc  diccbAt.facite  Lucx  j,U 
ergo    fruilus   dignos  pfnitetiti* . 
proculdubio  non  inuenientur 
eos  facerc ,  qui  vicam  fuam  vf- 
que  ad    mortem  quotidiano- 
rum  criminum  perpetrationc 
cofodiunc/wfrc-w  babemus  ^lhrar- 
bam. 

*  Chryfoft.Qnjdprodefteif  TMMmin,% 
quem  iordidant  mores  gene-  »ei.iiefiti5,irr 
ratioclara  ?  aucquid  nocec  illt  hac  opinicdie. 


generacio  vilis que  niores ador  V-  ••«»«*. 
nantt  I?fe  fc  vacuum  ab  omn,  »^f  • 
bus  bonis  actibus  oftcndit,qui  gloriacur  m  pacnbus .  g 

d  Dxoenim.  A  carnerecr.»hit,  vtcogiccntoperaprgdeftina-» 
tionis  Dei.Prima  funt  rudimcnta  fidei,  credercdeum  poflc 
quicquid  voluerit,  vtotv.niaqui  dcnihilocreatut.poflicdc 
lapidibus  vcl  depuluere  filios  Abrahaffbrmare. 
c  Oe/^.Demoiiftiatiucadillos  Japidesquos  Iofucdelorda 
netrasterrefc\it,adqu<«squaiidigitumcxtendensait.  <  ■:■■ 

lofuc  duodecim  lapidcs  demedio  Iordams  in  terra  trafpor 
tari  fecit,&  alios  ex  terra  in  eode  alueo  rcftitunp  quoscxcas 
catio  Iudet>ru  &  gcntium  ad  lucc  transformacio  prefignat' . 
VclGetileslapides  votat:&  eitfcnfus:Ncgloricrninide 
fcmine  carnis,quia  hi  trh  (unt  Hhj  Dci ,  qui  pcr  gratia  funt  ll- 
Iuminati,&  in.cn' iufcitati.Sufcitai  efignater  dicit,q.a  Chri- 
ftus  Sara.i.ectlcfiaaccepn,6t  fufcitatpergratia  filios  Abra- 
h^defuncto  hneliberis,netan  tispatnarchapriuarcfipmif- 
fls.In  cuius  rci  prxfagiumolim  deus  de  Sara  genuit  hlium- 
f  Umcn  »?/c«w.Ncautem  viderenturimmunes,ufeacali- 
bus  facramcntis  fcpararent,com mmatur .  Hom.*,f» 

*  Chiyf.Nihiltcrribiliush^i  ipfaexhortationcfermonis.no  Macr!  ' 
cnimadhucillicfalccmvolancem  ,n6deftruccionemiepis,  q^M»  »4 
non  conculcationem  vinea?comminacur,  fed  fecunm  fcca-  A»"0*1»"»» » 
tem,quodquemulcoeittefribihusimminentem,6ii:iamquc 
caedentem . 

4«  Athan.  Radix  eft  fides,  arbor  vcro  efl  homo  &c  fccuris 
cft  finis  hominis .  P61-  *  *}-fc 

@  Se-     * 


NICOLAVS    DBLYRA. 

I  Fidcni  a  'trm  m'ili nt  Thari.H.c  otkenditut  idoncitit  lohannis 
*d  fcrenduteftii*>oniucleChrirtocx  veritatcdoftrinc»  quxco- 
htt .-::  iii  hot ,  quod  ahqnis  non  timet  vitiamagnatumconfideter 
arguere,  quod  faciebat  lohannes  :  Quod  notatur  cum  dicitur  . 
Videns  autem  multosM\\  enim  famoil  crant  iu  populo,iicut  homi- 
nes  litcrati  &  religioli,vt  patcbit  mfra  . 

i  yenientet  adbi.  non  ctxdentes  fecundum  veritatc  ,  fed  magis 
ad  hrriulatione.fecundum  quod  habetur  mf.z  l  .vbi  dicitur  quod 
que;rente  diioab  eis:Bapti  mus  Iohanms  vnde  crat ,  dc  cejo  ,  aa 
ab  iiominibu5?Non  fuerunt  auli  rcfponderc  dc  cclo:  quia  ftatin» 
dixiflet  eis,quare  non  credidiihs  ei?Ex  quo  patet  quod fifte  ve- 
inebant  .Ethoc  idem  dicit  lofephus  in  hbro  antiquitarum.19» 
&  ideolohannes  confidentcr  arguebat  vitia  eorum  diccns  . 

3  "Ptogemes  vipoarum  .  quia  venenu  erroru  &  hypocrifis  a  fuit 
progenitonbus  traxerant . 

4  iluis demonlirabit  »(^i.q.d.licetfalfitas veftra lateat in Cofpc- 
<tu  popuh ,  tamen  non  poterit  laterc  in  ludicio  Dci,  quia  tunc 
eruntmanifeftaabfconditacordisvcilri. 

|  facite ergr,  quu  aliter  no  poteftis  illud  ludiciu  euadcre.Et  nort 
iolum  dicit  fructu  p^nnentij  :  fcd  dignu  p^nitentiat,  fecundum- 
pcccatj  modum .  vndc  dicitur  Apocal.  18.  Ujiantumjegtorificauit 

&in 


&  in  delitijsfuitytantum  illidate  tomentum  &  luHum . 

6  Etnevelitis  .  Jharifxi.n.dchocgloriabantur:quia  de  Abraha 
defcenderant.&  16  ex  promiiiioncfacta  Abrahx,  itneopenb.fa- 
lute  confcqui  pratfumebant:&  hec  eft  manifeftc  falfum,  quia  110 
di».  utur  filij  Abrahz  cx  carnah  propagatione:ied  magis  ex  fidci 
imitatione,  vtdiciturRo.  4.  F.tquta  TbariJ<£i&  legijperit' fidern 
^ibrabx  dc  Cbritto  refpueru>it,ideo  nomen  filtationis  *4br*h*perdu 
derunt. Et  hoc  eftquod  dicit  Iohannes.£t  ne  ve.di.in.ros.pcr  fal- 
fam  eftimationcm . 

7  Vatrem  babemus.quia  no  eft  fic  fecundu  veritatem. Econtrario 
Gentiles  fidc  Chrilti  dcuote  ad  predicationcm  apoftolorii  rcce-. 
pcrunt,io rilij  Abrah^ fafti  funt.Et  hoc eft quod  <ubdit  lohancs. 

8  Totensejldelapiaibui  tjiis.  Dicitm  autemquodloannesdcmo 
ftraait  illos  iapides  quos  fihj  Ifrael  de  fundo  Iordams  abftulerat, 
vt  habetur  Iof.ij.in  mtmoriam  miraculi,quod  diis  m  tralitu  eoru 
aquas  lordanu  iiccauit:Sed  pillos  iapides  lohanes  Getiles  ligni 
ficauit,co  q>  colebant  idola  de lapidibus  ficli. v A  dicitur in  Pfal- 
mo.siraiUs  tiltsfiant  cjui  faciunt  ea  Filij  ergo  Abrahx  de lapidib. 
fufcitati  funt>quado  Iudxis  per  infidclitate  a  filiatione  Abrahx 
decidentibus,  GetilesfidcChriuirecipientesin  locu  cotu  fub- 
ftituti  funt.ck  hoc  crat  predict u m  Okq.  1  d. 8$ ertt  vbi diuiur  ets. 
'Hpn populus  meus  vos .  ibi  dicetur.Filii  Dei  vmentis.Et  quia  do- 

aor 


M  O  R  A  1.  I  T  E  R. 

I  Viiens  <»///f»-.Dequib.dicitur  Lucy.e.Phariixi  autc  &  legif- 
periti  fpreuerunt  m  femetipfis  coiihum  Dei  non  baptirau  ab  eo 
trcilicet  a  Iohanne,&  ideo  pcr  iftos  qui  vcniebant  ad  pr^dicationc 
IohanniSjficle  iignantur  tlli  qui  veniunt  ad  Prxdicatorem  euan 
gelij.vt  ex  orc  eius  capiant  aliquid ,  vndc  poilint  eum  calumnia- 
ri ;  Idco  de  talibus  dicuur . 

3  Trogentesvipcrarum  cyt.  q.d.nullus ,  nifi  rcccdatis  amalitia 

vcftra 


veftra .  ideofubditur. 

5  Faciteergti.  na  111  vita  pniipotcfthomo  fempcr  pornitere. 

6  Etnc  ve.dice-e. credentcsquod  debeat  vosfaluarelineope- 
ribus  poenitcntix.quiarioccftfilfum.Sicautem  videtur  deplu- 
ribusChriftiamsquiadcuotioncmhabent  fpecialem  adaliquc 
fanifrum  vel  (anltam ,  &  pcr  corum  menta  crcdunt  falaari  ime 
operibus  bonis . 

S     Totens  tii  autem  &c.  i.de  pcccatonbu»  dcuotos facerp. 
Tom.5.  c    3 


75 


Gloford.&:  Nicolai  de  L 


j^yra. 


7« 


A  x    StcMth.  ChnfTus,quicx  manubr.ocoftar&:  ferm.i.huma- 

A  nitacequa  tenet^V:  diuin.tatcqua  mcidir. Toft.cfl:  qma  *  11  p 

pacic.-c.acxpcctar,  videcift  qu.deft  faduai-. .  .Ad.adi.thne 

Iudaici  populi  vt  auferat  de teira  vmentiuin  co$  oui  in  Cbro 

rocrcdut  Vel.fccuns.fciucnaiudjcij»  vel  pdic.Ktoeii.v;-}.). 

b    ^id  •inonadramos. 

fedadrad.rrm.Cumemmfili)  a  fccuris  ad  raaicem  arborum    pol 


:ft. 


tfnf.f».  malommt.^luncur,  quidaliud  P     Qmnjs  crp0  arborqua:  non  facitfru&utn  < 
jl«.d.«Ui*qUamrami  infruduol*  arbons  c   '  ^»i,,j;>    (PF(rtaiu /i  1Ge„cn»..  ' 


,n  .;n«m  ra.i-  akfcin{jUnrurf  Cum  tow progc- 

OWnt'uc?.e.  n.es  iimulcum  parcuc  tolluur. 

M>f.«  >•  athor  radicicus  abfcinditur ,  ne 

W»-*-4'  quid  rcmaneat  vndc  icerum  ali* 

quid  germinisonatur. 

Radiccs   funt  cogiraciones 


bonum ,  t  excidetur ,  &  in  ignem  miiteuir 

R;d:t  «d  fcnfJin»  fm  b»ptifuB><ieteiminin>. 


I 


b  •Tantum  non  Ip  mti 

tEgdquidem  baptiz«vos  in  aqua  in  poe- 

•    Doccado  pornitere.  b    ^Ad  pt«iieiMdum,»oUptizandujQ. 

nite  ntiam:  qui  autem  poft  me  vencurus  eft. 
Radiccs   uinc  «Kiuuuun .,  ,<-  "llv-  1  -r  -   1  1  •       -     7 

quibusplantati,  vcl furfum celo  f  fortior  mecft,cuius no  sudignuscalciame-  8 
iuftollunrur    vcl  adunainfcrni  g  ■  »^»Waiite»p«wti^«ec^iiwot»»>ji. 

n  ta  portare.tlpfe  vos  baptizabit  infpiritusa-  9 

a    Tribcl»tione  ut!  purgatorio  ijne.    b     IdefMifcrer.oiudicii.    TQui  non 
ctcdant.hoc  uenrilabro  non  icmouonmr.quia  iaui  iudicati  funr. 

c    fure.tate . 

Cuiusvetilabruin  macnufua:&  10 


i 
m 


rnirtuntur, 

Arbor  humanu  genus:  Huius 
rami,  alij  funt  andi.i.Pagani  in- 
ccndio  apti.  Alij  virides,fcd  line 
frudu:  vt  hypocritx,  quj  fpecic 
fanditat.s  prxtcndunc,fedintus 
»acui.alijfruduofi,fed  vcncno- 
fij.hxrccici,  qm  predicando  fru 
dum  pariunt,  fed  morcale .  Alij 
jdcftcatholici,  qui  bonumfru- 
dumferunt. 

C  Ontnis  trgo  arhor.  vt  Gcntiles, 
B  hvpocritx,  qui  nullum,  &  hcrccici  qui  malum . 
ftom.ii  •i'1 *  Chryfoitomus.Cumdicicomnis,  vmucrfumhonorecar- 
JtUtt,  nalis  nobilitatis  excludir .  Eciafi  ipfius  Abrahx  fuens  ncpos, 
&  millca quibus  ducis genus  patriarchas  enumeics ,  dupli- 
cem  poenam  fubibis  ti  bonorum  fruftuur_  inanis  extitcns . 
d  E^oqHidem.  Ne vidcat' fua au&oriutc miiuri,in .ipicape- 
nrcquacxfjcdignitatis.cuiuspntiacominatur,  vclcuiusbe- 
ncfici  js  perfuadcc:  £«0  qmdem  bapti{o  v^  in  aqnx .  tancu  corpo 
ralauo,quiapccacafolucrcncqtice,vcficut  nafccndo,  predi 
cado,prccurro:iic  b»ptizado,vcpenitences,quos  ego  hoc  fi- 
gnaculo  ab  lmpenicecib9  difcerno ,  ad  bapt.fmu  Chfi  dirifja. 
e  Tuji  me  ventur.  Ec  I  i  moneo  dignos  frudhw  penicctie  face- 
rc.fupcrbiam  abi  jeere ,  no  camen  poiTum  a  peccatis  foluere. 
f  fwtior  n.eefl.  Quuegobaptizo  inpenitcntiam,  illcinre- 
miffioncm.  tgo  lpincum  habeo,  tlle  dac .  Ego  regnum  cejo- 
rum  pndico,  ille  dac . 

g    Cui,is  «01  Jnm.  Alij  fcribuncrCuius  non  fum  dignus  corri- 

g.acal  k.l.Pitcuicauriuhanncsvcrunq;  diccrc,  velcocexcim 

vcl  d.ucrfo  cge.vc  alius  cuagelifta  hoc,  alius  illud  afiumerec. 

Omnescamcnvcrumnarraue:unc.  Incendic  auccmmhoc 

oftendcrc  cxcellcnciam  Chnfti,  &L  fuam  humihtaccn» . 

Vcjfecundum  allegoriam;  Calciamentum  ert  incarna- 

A,,e8T'-  tion.s  mvftenum,cprrigia,myftcnjligacura.  Non  ergo  valec 

lohanncs  con  igiain  folucre ,  quiainciuuacionis  myfterium 

non  furficicinucf.igarc, 

q     Vel,Non  su  dignus  fol.cor.cal,  cius.i.nome  fpofi  mihi  no 

vfur- 


do&ignc 

1     A  paleit-         b     Pr«ieniem  ecclcfiam .  I  1 

permundabic^reamfuam,  &congrcgabitli 

i     linmobilesafpceternoium.        b    Cotlcae .  Ij 

triticum  (iium  in  horreu,paIcas  autem  com'  4 

i     Vi  <]ui  diu  latuerjt,raanifeU»rctur.  1  f 

"buret  igai  incxtinguibili .  t  Tunc  venit >6 


\         i.nccfpofuscrcdi  vel  d.ci,fedamii.i;s  Ipoiifl  vo!o:Mo    D 
emni  crat  vr  li quis  cam  qu^-  fibi  copcccrcr  accpcn.'  in  v: 
nolk-r.illcci  calcumcncum  foluercc  quiad  h,.  is  iurc 

prop.nqu.cacisarccdc  cc.Ioh.n! 'icsergoqui  boc*fpofiis,iiic.'  D<rut,H 
Nohimdi.tor.c.il.iukuie.Aciidicjc:  h-toredcptor.s  vcC;- 

g.a  1.6  valcu dciuid;rc:  quia no- 
men  Iponfi  non  mihi  vf;n  t 

Vel  lnvpliciter  fc  huaWtafC, 
vi  1  euagclij  hrramcnra  non  e(i 
tlignustcircunfcrrt)  predic;mJ  •, 
quod  nji\  fibi  dcputatum,  apo- 
fi(.t  s  eftcommilfiKw  . 

N6  luncd "^rtus  cxplicarc  na 
curam  diuinicacis  ad  hurtafiir*- 
tcm. Vcl  nonfum  dignuseua'. 
gchj  predieationcm  porrare,ve! 
nom.n  fponfi  vfurpjrc  I.-lnn- 
nes  vc  purus'homo  fpimudjrc  ti-uc.}^ 
imn  pocciacquo.ieiiiitcuurcul-        « I 
pa.Ciiriftus  verodatquu  Deus, 
«liibjpcizac  :n vcrbOjdcquodf: 
Ec  vos  muudi  eft:s  propter  ver- 
btim  quod  loquutus  iblfi  voLis. 
S^aijb':  Munians  eoslanucrou/i^  ioh.ic.; 
m  verbt>  int*j*ncl>pcat* .  "J,h-J  fl 

h     ln  ■(pirituf.mtlu  .   Vcl  fpinru 
fanctificacionis,  S^igne.i.proba-  f, 
cione  cribukconis .  Vel  fpificu  j. 
mprefcnti  abluicpoft.li  qucma  I-"cT?.d 
cula  furrepit.igne  purgatorioad  purum  exurrc,  quod  de  le-  l'h  [•£ 
uioribuscrcdendum  eftpc*cC;icis.  Vnde  :u  LcuiCiCo,fuperal^  c  !^^J 
tare  fempet  ignis  mnTusdcccloardebac.  l.ignisdiuiniamo-  Leu.y.d 
ris.qui  oinnes  in  Chnfto  (".i.qui  fuper  alcare  oficrucur)  quati 
rcbapcizac,&.' exuiic  carms  coruin  vitia . 

i     Cui  ts  ventdabr.im .  Vcncjlabru  ia  m.mu  cft  examcn  iudicij  '"'"•^* 
Cjiio  difccrnunt' leues  Sc  vacui  a  (tiichj  b  jni  opcns  .  In  miiter 
quia  paccr  non  iudicac  quequam,k-J  oe  iudidum  dedic  filio; 
K    Vomitndabk.i  quJnd.ea  vanjs  tenratiomb.mundat./^t./, 
Termundabii ,  dmn  ob  manifcftapeccata  pcrucrfusdceccle- 
fia  eijcitur,vel  poft  mortern  damnatur  . 
1  Taleas  auten..  Palec  de  ongine  vii  &  triticii  oriuncur.i.de  fe> 
mme,zizania  vcro  dc  d ' m c fa .  Palcfjergo  funr qu:  ndcn facia- 
mentis  imbuuucur ,  fed  fe.lidinon  iunc,  zizania  vcro  qui  tt 
opere  &t  profeffione  fecernunfab  clcdis.  De  his  df .-Q^i!  ucni  foJl -?-e- 
crcdit,iam  ludicatus  cd.&c  idco  nen  fit  hicmehtio  deillis. 
m     InextwguibUt.  qtua  non  cxtmi!,uctur  neq;  excingi.Gt  CSUM 
ciatos,fed  a?cernalicer  puniec  .  Dic.tur  auteui  addiiil-ietian» 
illltis  dequo  dicictir  :  tgnenos  exanunalv.^yc. 
n  Tnncvenit.  Qn  lohannespredicabat&baptrzabat.f.qii  lc-  P.a!.<tJ 
fustrigintacratannoru,  .oitcndcnsnulLumdcbcrefacerdo- 
tem  vel prxdicacore fieri  mii  vinlis xcatis .  Sicuc  lofeph  tii- 
ecnanus  regnii  Aegvp  i ■tufccpit.Dauidrcgnu.'?i  eaxtntein- 
choauit:Ezechiel  ^pphctia  promeruiuVenic  lefus  Ir.s  de  cau  Gcii.4t 
lij  vt  bapcifma  Iobannis coprobarec,  &  vc  (qtua  homo  erat) 
oem  implcrec iufticiam  &:  lcgis  humilicace :  <5t  vc aquas fan- 
^  dincans      F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
8or  veritatn  non(olnm  debct  vitU  coHfidenter  aTgnereJedeliampf- 
nam  prxdurrejdto  frbdit  / ohannes . 
I     Sccuris.  idefijeuerttat  diuiuxiuflitite. 
i     Ad  radiccrr..  sirboritia  bomoe&qtti  e$qu*ft  arhor  conucrfa: 
J\adix  huius  arbortt  cii  volwtat  mala,ex  quaficutex  radite  prodeit 
cmnij  pcicat.>,quianoHpvtefief}epeccatumniftfii  volumarium* 
|     0.nniscrg<)arrK>r./»cTfe»i(en««tarAfr^i</»<<ic«. 

4  tc  in  igncm  ni!t.  fciUet  infcmi. 

5  Ego  quidc  bap.  tu >s.  OfUnfa  idontitatt  Ioha::nis  ad  tcflifican- 
*um,  bic  confequentei ponuur  ipjiustcflimontnM  :  Et ponUur primo 
ttflimonium  ipfiui  de  Cbrifto  in  eiut  abfentia  :  &  fecnndo  in  eitts  prp- 
fentia,  ibi :  Tunc  VCIliC  lelus .  Inprimaparte  fert teftimoniumde 
Cbrifi.i  quantum  ad  cxcellentiam  futt  diuinitatii  dicens :  Ego  quidc 
ba.vos.  in  arjna.i.lauo  tantummodo  corpora.Qu*  quidem  iauatto eji 
foimm  pofnieitiaficda.ideodicit.  In  pcenicen. 

6  Qui  autcmpoft  mc.vt  n.cft./c/7/ift  Cbnftm. 

7  Fortior  mc  eft.  quia  ip(e habet  vi<  tutern  d.utnitatis. 

8  Cuius  non  fum  di.cal.por.T^OH  quta  Chrifius  calctctus  tnccf- 
failyCUm  difiipulos  fnos  aa  prxdtcanduftnc  calcctmctis  ire  iuffity  vt 
habetur  Luix  n.J.C^uado  nufi  vos  lincpera  Sc  calctame.occ. 

i\d 


MORAUTHR. 
l  E io  qnidem  bapti.voi  m  aqn*.  Prxdicator  eni  m  euangel 


dl- 


fponic  populum  afpcrgcns  eum  aqua  talucaris  lapxntix,  uc 
pcr  Cbi  ittum  mnnvjccur  mccrius  aqua  gr.itix . 

T*nc 


fedefimoduscommunis  toqnendi  quando  aliquts  fe  comparat a!icu'f 

improporlionabditer  excedenti ,  quod  efi  in  propofito :  qnod  declaraf 

perfaclum  diccns. 

»j»     Ipfe  vos  bapti.jjtvjr  iamfantli  fpiritus  conftrendo:quod  nonpo- 

tcTi  facere  nift  Deus.^idditur  autem . 

I o  Et  lgnc.  Quiafuper  bapti^atos  de  nouo  in  primitiua  ecckftafrc 

quenter  apparebat.f.in  ftgno  v/Jtbili,  ftcut  apparuit fuper  apojiolos  in 

Unguis  igms .  Oittndit  confequenter  Ivhannes  in  Cbrifio  iuaiciartant 

pote(i,itcm,cum  dicit. 

J  J   Cuius.  ~4d  cnius  inteUeclum Jciendnm  ,  <p  ventilabru  efl  tnfbu- 

tnenfii  quofolebantpurgari  biadain  TaUfiina,  it  eflfailumficntpa- 

la  cttm  qua  proiuitur  granunt  paleis  commixtum  m  altnm,  &■  ventut 

paUcat  tollit  & grannm  inareacadit.  loiyannes  ergo  mctaphonci 

loquens,per  ventilabrum  intclitgit  diuinnm  iudicium ,  quo  Cbnfhts.  ' 

XI  Permundabitarcamfuam. ideft ,  cccicftaminqua-funtcom* 

mtxtimaii  cum  bonis :  jtd  tn  iudicio  fparabuntur . 

ij  Eccongrcgabittriticum  feiiicet  iaflos  &  ekcl«s.  }t 

14  Inhorteuni  fuum. i.in  xternam  beatitudincm , 

I r  Palcas  autem.  idtft  hommes vaiios  <& faijos . 

1 6  Comburct  lgni.  idefl  inpana  infrnJifcnJiinii . 

1 7  Tunc  venit  lefus.  HicpoititHr  tefiimonium  Iohannis  de  Chrido 

mipfms 

tj  Tunc  ven-u  hfus a.  Galilxauerotranfmigratiointcrprcta- 
cur.Pcr  hoc  igicur  quod  Icfus  dc  Galtlea  ucmc  ad  IohaViem, 
lignacurquodcitismcmbra  fi  debeanc  lauari  pox  graciam, 
oportet ea  ttaniinigrarcde  uic-is  ad  untuces ,  ' 

^lohan-ies 


77 


1.4 


B 


s 


^*  £bficanspereolOb.im  in  Iauarro,adiieiuufpii:ruffan&ioflc 
A  deret.  vcnitcnim  non  ncceflkacc  ablucipnis ,  fcd  vtnemo 

|).  iemi.   quantumlibct  fancttis  baptifmi gratiam  fuperflua  iudicarec. 

r|  faipi.  *  Auguflinus .  Ad  baptifmum  dcfcendir  dommus  Icftis, 
non  quod  baptifmi  facramccr  &  lauacro  cgerecqui  proprij 
aut onginalis  pecc  ati  nulla cul 
pa  habcrct,  fcd  vcaquas,  quas 
quamuisex  deliifcoDeus  non 
ma]cdi:<erir,ten%Tquam  conti 
ncbanc  malcdic.tionevinfciLcas' 
purgarcr:&  nsquifquam  fitcra 
mcntu  baptifmi  neghgcrec,dfi 
qui  finc pcccato  ftu  rat  baptif- 
mi  aquas  iniuit :  &  ne  quifqua 
abinfcriori  br-ptizari  paruipe- 
deretjduDcus  dominusa  fcr- 
uomcrgivndis  baptifmiappc 
tcrec.  Et  quatcnus  adhuc  a  di.i 
bolo ,  fe,  donec  tentatio  perfi- 
ceretnr ,  occultarct ,  qui  illiim 
velut  launcro  indigentcm ,  vt 
intcr  poJlutos  peccaronbus , 
ablui  aquis  confpicccr. 

*  Optatiis  Mileuit.  Dcfcen- 
dit  iu  aquam.quia  ventutum 
olcum  aqua  dcbu  t  antecedc- 
re,ad  myfteria  initianda  2c  or 
dmar.da  .  Sccucuseit  cnim  or- 
do  myfterij ,  &  coplcutt  patc  r 
quod  fogaucrathluis&quod 
rogaucrat  fpintuflandus.  Apcr 
tu  cftcelu  Dco  patrc  vngcnte: 
SpirituaJc  olcum  ia  im.igine 
columb.c  dcfccndit,  &  mfcdit 
capiti  cius  &:  petiuditcum,  vn 
de  ccpit  dici  Chnflus . 
a  GaliUeh  'o>da.  Galilca,traf 

migrario:  lordauis,  dcfccnfus .  Qui  crgo  vult  baptizari, 
tranfmigrct  a  vitijs,  &.  defcendens  humilietur. 
b  Sme  modo.  Sinc  modo  mc  a  te  bapcizan  ,  vt  poflc  i  quod 
a mequxris  in  fpintu  baptizeris.Sicuc enim  decct  daic exe- 
pium  lmpicnda:  omnis  iuftitia*,vt  difcanc  omncs  ncmincm 
iine  vnda  baptifmi  efle  pcrfcctum. 

c  Sic enim  decet.  i.  per  humilitatis  excmplu  rcducerc  ad  vi- 
t.",&  oftendereq,  nullus  perfecte  fit  niftus fi.nc  baptifmate. 
Si.n.dc  fpiritufanclonatus,  nodedignor,  quar.to  magisnc- 
cefle  efl  a  Iijs  quamuis  iuflis  e  a  minonbus  b.tpcizan  1  Hinc 
decccimplcn  primu  ocm  iuflicia.f.pcrquaoistufluixfum- 
ma  ab  oibus  dcinccps  implcatur,  vt  nullus  ex  opcribus  ncqj 
cx  arbirrioglonctur,fcd  fciens  fc  rcum  lufticia:  Dci  iic  fub- 
icctus.Ideoquifquiscft  natus  cx  aqua  &  fpiricu  uiftus  df,q.a 
hoc  implet  per  quod  ois  iuflitia  implctur  ex  gracia.qua  pri- 
mo  dccuit implerc  Chnflu,non  cx  indigentia  fcd  cx  m yfle 
no.vt renatus  filius  Dei  oes  rcnatos  filios  Dci  hatrcs  hbi  ia 
ceret.  toV.i.fubdcdo  feiuo  &  infcrioti  ocm  iuflitiam.i.humi 
litatc  qux  cft  ois  iuflitia .  Et  perfecf  a  humilitas  hci  tres  gra- 
dus.Pnmus  efl,fubdcrc  fc  maiori,&:  fe  non  preferrc  equali. 
■  Hic  vocat'ftitricJcns,quia  fuificit  alique  flc  humiliari,&  iflc 
gradusoi  iuflo  cft  ncceflarius.  Sccfld9  gradus  cft  fubderc  fe 
equalimec  prefctrc  feminori,hicdf  abundans .  Tertiuscft 
fub  efie  minori  in  quocft  iuftitia.Hiic  Chriftus  implcuit.aui 
vnam  partcm  tfi  habetquia  in  vnitatccolluic  &  pcrficicur. 

, _ Ahj_ 

N  I  C  O  L  A  V  S     D    £     LY  K  A. 
inipfiusprefcntia.  Venit  cnim  Chrifiusad  baptifmum  Ioanis, 
vt  prXdicationemeiusapprobaret.Sccundo,  vt  tnftu  fux  carms 
vim  regencratiuam  aqyis  conferrct.Tcrtio.vt  pnpulus  tcilimo- 
nium  Ioannis  dc  Chrilto  &  etiam  Dei  pafris  auduer. 

1  Ioavncsautemprokibebateum.cxteuQtcniia,  cum  fciretcum 
effc  Dcum  vcrum  &  hominem,  lauacro  non  ii)digentem,fed  a- 
lios  a  peccatolauantem  ;  ideo  dicit. 

2  E^n ate dcbco baptixjit'.  idefi  aboriginali  peccatomundari, 
non  quia  tunc  I»anneshal>eret  originnlepeccatum,quiafuit  m 
vtcromatrisfanctificatus :  fed  loqucbatur  inpcrfona  gcneris 
humani .  Vel  alitcr .  e*o  a  te  dcbco  bapti%ari .  quia  fanctilicui  in 
vtcro  indigcnt  baptifmo Chrifti  ad  hoc  vt  lint  Chnfio  incorpo- 

rati: 


iViatchati      Cap.  111. 


■iV. 

/ 


H 


a    Quia  inNaz»reih  liabitancturt.  b     Q»ia  inco6gurab.iptifini  f  racrilir, 

S  ex  nominc  defcenfan  de  luj^rbia  exigit.  c    Mnior  ad  minorcin. 


a  Gelilffft  in  Iorcianem  ad  Idhanncm,  vtba 

a    Dominus  ifcruo  :  nullus  crga  dcdignetur  inferiorcm. 
b     Huinilitatcm  tcgis  nnitatur  miles. 

ptizarcturabeo.  Iohannes  autem  prohibe- 

a     Qui  cgco.         b     Qui  mn  cf;cs.         TcrrcHUs  a  celelti.         c    Ab  origi- 
nalt  i'tccaio  :mmdari ,  cjuia  tu  ej  sgnus  Dei  qui  to  lis  jicccata  mundi. 

bat eum,  diccns : t  E^d a  teb  t  dcbeo  ba'ptiza  , 

a     Cnius  gencratio  non  e!t  viiiofa: 

ri,  &:  tu  vcnis  ad  me  ?  Refpondens  autem  ? 

a     Ini;lf!c  il'«dad  ruod  vcni.         Snbdit  quare  vcniat  b:piiiaii. 
Qmii  vita  mea  Dioruin  c.t  dilciplina.        Sic  ideil,<lum  c^o  fupcnor.ic  non  in- 
dijens  i  te  futcipio. 

Icfus  dixit  ci  :  Sine'  modo.  Sic  enim  decct 4 


Alij  duobus  mociis  diftinguuntur,  quia  minus  pcifccti  non  D 

fic io  vnitatecumulantur. 

d     Tunc  rf.Cu  t.ili  ordinc  cognouiflct  implcnda  iuflicia.Di 

mifir,q;a  vcra  cft  hurnilitas,qua  na  dcfcric  comes  obcdictia. 
Spiritus  in  momento  ctim  doctnt,q!K)d  prius  nefciuic:  Sc 

idcoquod  prius  rimuit  humili 
tcr.dcuottis  implcuic. 
c     Dapii^a.au.  Chnfmsaqtns  r,  , 

bnpt,fi,1ifanaifica,T:qtn,aI-;.:;:i^7 
ius  cii  crcarc,  ciufdcm  cft  &c  cxduotm.  1C 
fan<Ctificare.  Baicit», 

Sicnchomoconftacduobus,  ^  c"nCec 
idc-ftcorporc&  anima,ita  duo  d,'u'eaf-Pw 


.llllUIM. 

husrcn  ticic:.n)ua  quaipurgac  topu»habco 

foidcs&cofcpclit  Chnfro:  6i 

ignc  fpiritus  quo  conll  :.:r.inci 

cdc^himrapiiiruT*.Sieccc4ciia 

poft  baptifnuiiu  cdlmcn  v;rcu 

tumqii;buf.i..m  iucrcmciisap 

pcnt ,  vt  Chnft9  bapciz  uus  dc 

aqLiaalccndit.  $>cpoft  "jipcif- 

miitn.Tfcend.inr,  qtoad  vircu- 

res  profichmr,&:  qui  pritw  car- 

nales&nlij  AJi.ijanc  fpui- 

rualcs&fihjDj;. 

f     ^iperti fu.i- /t.Ezh^cnd  im-  c 

pl-tioncmiufrin,c.  Mon  cuim 

tunc  primum  libi  p .ltucrc  rclc 

f  h.i  vcl  fpiricu!fin;tus  tft  d.icv: 

fednobis  per  accepcti  b  intif- 

mum  adicu  ceh  pacere  ,  &  (o\- 

ncumfinctu  dan  mbnftraiuc. 

Qi^iod  cuim  cccli  .ipcrd ,  quod 

fpjricuflanclus  vcmc,qu  jd  vox 


tam.r9.cCe 

cun.hi  .i, 
Dcc6iec,dift. 

H  )tn.  4.  opc* 
iiy  impcifot. 


. 


iratis 

:i  utius. 


Doccrc  confmiim.nionem  inlttii  ideft  ad  baptifrnum  inuitire.quia  baptiCnui 
clt  confummatio  onir.is  inrtiria.        Me  refcipierdo:  te  baptizando. 
b    Id  cit.  cm:ie  pra:ccptum  iuftificans  .  confenltt. 

nosimplereomnebm  iulhtiam.  Tunc  dimi- 

a     Sinemora. 

fit  eum  .  Baptizatus  autem  Iefus  ccTnfeftim 

a     Qu_iabapti'iatiad  patnam  pei  v.rtures  afcendeiedtbcnt. 
b    Qnx  elt  tundamciumn  afccnlionis. 

afce^ndit  dea^qua:  Eteccc  apcrti  funt  ei  cx\i : 

a    Icfus  v.dit  Jc  baptida.vt  loannesait.         b     Spiritus  in  coluinba,fi!iusin  ho 
inii:c,patcr  in  vocc  .  ita  tr.nitatis  prifcntia  ti-ptilinuin  confeciair.t. 

&  tfidit  fpiritum  Dci  defcendentem  licift 

a     A  j  i*ucin  illa  vox  liebat. 

columbam ,  &  veniente^m  fuper  fe .  Bz  ccce 

a     Hxc  vox  noti  vt  ei  ind;cet  quod  ncfcur  ,  lcd  quod  aadiiotibus  pro'.ic  at. 
b     Dcmin  .rittu.-ad  lioniines.         c     Confub.Untiaiis.        Sic  quitaptizatur, 
oltcnditur  filius  Dci. 

vtfx de  ca:iis dicens :  t  Hic  eft  fiiius  meus di-  «  p-tris infonu:r,  &cf  h*xc myfii 

ca:nfimtnob!S. 

Paccc  rcnatis  adicus  in  ccr- 
lum  pct  Chn'ftum,qni  pcr  Adam  claufus  fuic 

-**:  ChryfofiomiiS.  Forcc  erant  inuifibilia  queda  bbftacvla 
prnis.quibusobfiftcntibus  aicdcfundforu  no;i potcrautin- 
troirc  cclos.  Nullam.n.ai.mt  arbitror  ahcic  Chrifturti  xfccn- 
diilc  in  C5lum,ex  quo  pccc  uic  Adam,& clatifi  func cch.Scd 
bipcizato  Chrifto  apcrti  func  cancu .  Poftqua  vcro  cyrahi i  "1 
vicic  pcr cruccm,  quia  non cranc  r.cccif uix  por;,c,non  dnc 
angch  aperitc  poicas,iam.  n.erancap  rtc,fc-d  tollite  portasi 
Vcl  inbaptizatis  apcnuntur  cijli,  &:  vidcnc  ca  quc  fuht  in  cq 
lo.nd  caiiiahbus oculis  videndo»  fcdfpiricaabbus  ridei  cre- 
dcndo.  Autc-jli  func  fcriptura:  quas  o& legunr,non  cnintcl- 
fguc,nitiqui  tiictintlic  b.iptizati  vtaccip:acSp:t;'ui"iii:t*i. 
g  Skut  c.  Vctu  corpus  fortnaru  ad  hora  habuit  in  fpccicco 
)ube,quia  alicer  fp:ntus  ab  homin.ibus  vidcn  no  pofsct  ficuc 
CdluOa.nc)  quiavcracolubacfsct,fcd  quia  fpiritus \i n  corpo- 
rah  fpccic,non  tn  ipfe  corpus  Ita  de  hac  figura  fcntiicur  ficut 
dcahjs  in  quib.  D^us.ipparuic,qua:explecoof2iciorcfclLic- 
bantur.lkne  fpintus in  coltiba qui'  iimplcx  &c  mafuc-ta dc- 
fccndit  vt  Sc  iuq  nacuia:  limplicitatc,  cV  cum  m  quc  dcfccn- 
dcbac  mitc mifcricordi.E  preconc datoreq;  iudicarec Simi- 
litcrocsbapcifmo  rcnati.7.  virtutibusin  cdluba figriificacis  p 
debenc  replcn.  Coluba  a  mahria  fcllis  cft  alieua  in  quo  pro- 
hibcmur  ab  ira.Nuliii  ore  vel  vnguibus  laxhr,  in  quo  nocat* 
innocecia.Nec  minimas;auicnljsinuadit  lnquibiisahcaucs  Columbxna 
fc  tk.  pullos  fuos  nutnttitjiu  quo  prohibcnuir a  rapina.Puro  tura* 

^  fcitur 


Qiinre  fpii. 
ttis  in  coluo.i. 


MORALITER. 
I     Ioannes  auttm  probibcbat «««»,  dicens :  Fgo  a  te  dcbeo.  Pcr  hoc 
«lcfigiiatur^quod  quilibct  inferior  fi  velit  fuperiorem  corngire, 
ex  charirnte,dcbct  hoc  faccre  cum  humilitatc  &  rcucrcntia .  Su- 
perior  autcm  dcbct  talcm  corrcclionc  humihter  fufcipcrcquod 

inlinua- 


rati :  quia  in  bap tifmo  Chrifti  characTlcr  imprimirur  ,  pcr  quem 
Chnflo  configurantur. 

3  l\rfpondeint  antem Icfus dixit ei.  Sequitur. 

4  Sic  cnim decet  nos  'niiplc.  omncm  iu.  id  eft,  Immihtatem.  Vnde 
ibi  accipitur  iuflitianonproutelt  virtusfpeciahs,  fedgenerali- 
ter  piout  indudit  omnem  virtutcm  . 

5  lijpth^tuiautnn  .  Hic  poniturtefiimonium  Dcipatnsde 
Chrilio  ,  quia  bapt.iato  Chriito  apcru  funr  cdi:  non  quod  cce- 
lu;n  tunc  fucrii  diuiium  ,  fedquia  vidcbantnr  apeiti  hCutin  co- 
rufcationc  vidctur  fieri,  Sc  pet  hoc  lignabatur  gloriam  CoicUim 
crcdciitibus  in  Chnilum  apcriri. 

6  tt  v/y^V/.cy<..'/ddcnotandump!c.nitudincmgratieiniplb. 

7  Ktcccevox.Wox.f.fittii.     H     Hiteftfi.mtuuN»turi.l.a\i) 

infinuauit  Iefus  dicens .  Sic  ettim  dccet  nos  aimpL  omncm  circ. 
l  BnptiZatusau.  Per  hoc  oftcnditurquodomnislotus  a  pecca 
to  gratia  diuina  debetconan  cum  auxilioDci  alcenderc  dcvir 
tutc  in  virtutcm,&  iic  apcriuntur  fil>i  cfii  per  fpem  ccrtam  ,  clfi 
citur  Dei  filius  ad  optiuus .  &  per  conf cqueus  hxres  ad  hxrcdi- 
tandum  vitam  xtennm. 

Tom.S.  c     4 


79 


Glof.ord.  &NiCoJaideLyra. 


80 


(^  fciturgrano:  inquo  notatur  ab.Tnr-nrii  :  alknru  r.uiqua  n 
A  jHillrtffuosfouctccCedum   l    >  i  ■mnuindarproeanru  ec- 
tio  ■  Su[>cr  aquas  fcdei  vc  at  opicrcm  1 r  ru  1 1  m 
aqms  vmbra cJedjnet ;  cpcc  follx  u  iu\>. 

Incolnnvu  fupcrtjominura  fpjrifuj  apparuinqtua  vcnit 
nospcrmanfu.-tiidiiK-nioTi 


lc.Suj    rdif.  >p ilo.s  .n  IgOC 


1     ln  A.Uio  i  fplicuit .  t  <At :  renirrr  me«rci<T.>  homiurM 


bct,  vrrorpijshmorc.atri  iat.  Addeqttbdmditfs  rctro  fc-  1> 
pultjj  eolumna  diluutj  fincrn  anriunciaujc, 

a  t' ■(•.-./■  .'.i'«  .1  bcnepjjcirum  mcum  conftjtui,  vr  cu  in  quo 
nihil  niii  bonmn  p'acejcA'  per  tca!j  non  in  kr,  kd  111  tcid 
pfl  ,  tibi  tiJc  cv  clancacc  yn.iiiplacc.inr. 

Thcophylacjus .  Iti  quo 


gincmpt  nti  1 fcipjbj 


requiefco  ,  m  qiioplar  >r. 

*    I  '.ifchus  Cxfar.  Hocab  i>w>p 


lib.«.J*Trk 


veiiK-batacccnJcu-.AJ.im  peccldocc/timamifir,  Cljnflus 
afpintui..  rcuhimbam  gliX.JjicjiUSappa-ruit :  jLiii- 

mam  vibraniem  qu-c  viam  prohibu.;,  icjga  bapcilmi  cxnn- 
xic:  quiaaqiiacftcoiirranaigi)'. 

•  AugUlupus.  Jacta  eit  quardam  c  eacur.c  fp-.?c;cs cx  tcm 
porc,  m  qua  vilibiltrcroftcdirctut  fpii  ittill  •n-.csus,  liuccum 
m  ipfumiJo;ninum,coipoiuJi  fpccici  vclut  columba  dc- 
f.cndic 

<#  (ircgorius  Nazianzcnus.  Tum  igitur  fpirituffancr.us 
rorporca  mudo  in  coluiiiba:  tunpj  fcconfpjaciidum  pnc- 

' M,_ 

NICOJLAVS    P£    J-YIiA. 

autemfunt  adopuui. 

I  /#j<jMOM/fcico»//>/j.inquopo!jintasmc.-icornp!eb!tiir  dc  Ca- 
luregeiieris  hunum:&  lic  apparet  eiljcacu  hutus  tcihmooij. 

Puct 


If.M.ipra-dictuni  cft.I.c;ta*c  f.>  !*•* 
Jhudo  fiticns,cxn!tcr  d.f -icitm,Cv  Moreac  ficttt  iiLum  &  ef-  ""  "' 
flncbunt  cv  c\u!cahuivdef -rta  l..rJmis  „  honor  Carmc- 
Ji  icpopulus  m.  us  vidclvt  glora  ndomuii  .'VW  conten  - 
plarc  .  quo  »  Ui-n  qilifniu"  fohcfaJ  ncin  d.oc,  fcd  dc:':nte  il- 
1  .mcVfolam,  c)u.icftap  icl  Jord  tnem  fltiuium.  ittxca  cui.im 
vcifib.irnr  (uanncsbapc  fla:  dacusctr  aurcm-ft>|irudtni»Hi 
Jionor  Canr.eb  cc~  vA  -ri:i  libani ,  fiquidcm  111  lordams  I  >!i- 
rudincm  ra  •dr.ilit  g!o  iajv)  ferufa'cm  ,  poftqu.itn  ratio  ri  j 
rdigioic^UC  viurn  J. ,  noti  111  Iciufuc.nJcd  m  rJcfcrto  con- 
fLiinnijriccpcactt. 


'f 


P 


A    D    D    I    T    I    0. 

Incip.j.vbi  dicitunn  poftil.  Qu  mJofuit  rcporratus  rle  Ae- 
gVpto,  tuncenim  erat  in  ^.anno.i  fua  natisuatc  ,  &c. 

Aiiterautero  habcrurin  decrctis  j{  q.?.§.C>iind  vcroiniuna. 
Ibicnimexprcflcicgiiur,  quud  Chohu^  fugicus  in  Aegyptram 

Intgit 


patetetiam.qiiodin  Bijuifmo  Clirifli  tot.i  frirjitas  apparuit,!  ir 
gc  apj>ai;rfionem  accipieiulo.  patrr,  fcilicct  in  voce,  fllus  in  cu- 
nc  ,  lpiritulTinctiisinco!urj-.J.i*f(srcic:  I^irTcreiiUT  tamci).  quia 
fllius  apparuir  incarne  libi  v  nita  in  vmtate  fuppoiiti,  in  ippiri- 
tion.-.iutcra  ali.irum  pcrfonarum  crat  vnio  pcr  modumligni 
lattiit  .bi  p«?i  lfv#:ciiniiim. 

Js.  E  J'LIC  A  EtquotlpofW.in  i.cap.difir CJiriltum fuiflc 
inquuito  annoreJu.^tuai  Je  fVgypio  prqptercaiioiicm.  Quod 
yeroij.  intcliig  lur  n«ii  jHcc^e.  e\ilicn,  ciiiu>.7.  aunoruiu  cft  p 
Ctiarn,  vaniiorum  ,  fcd  non  p.ccilc. 


«C==s>a: 


L"nnn  tett1mini». 


cap.  ini. 

■■'ncle.  I\>H  b.ipcifnift ,  qiiia 

nulla  cfl  mora  a  tcntacio-    ^ 
nc  :  Vt  mox  dccot  baptizarosj    h 
dc  mudo  cx!ir,in  quictc  Dco yi 
care:  flc  fi!i|  Ifrac!  pofl  traficunv    ' 
mans  pcr  defc  cu.n  afccndunt , 
&:  manna  comcdunt  doncc  vcniant  ad  tcrram  promi^o- 

ms. 

a  T»nc  Jcfuu  Hic  cfl  ordn  reclx conuei ficionis ,  vc  pofl  ac- 
ccptafpiritufTanCbgratiam  contadi  ibolum  ;rclius  a.cn- 
gairur.cv:  mcnccleciilumdcfcrcntcs  invicaraJrcrn.Tgandia 
qu  ili  manrja  efufiarnu?  dcfcrfi.  lbi  fir  tcntarto,qyia  no  antc 
h^fliN  (c  cni.^ic  :  qu-un  homo  dj  mundo  '.xc  tencccnim  fub 
Icgibusftiiscum.  ln  dcfcrto pignarur afperis .'  qdiaAdam 
jnparad.fo  Jcbcqsafilucns  vnlu^c  flobl-v^tincntiS. 

Halor.  Jnillodclc  coqt|.;d  cfl  Jtcr  Icrufalcm  &  Icricho 

Cht iflus diabojtrrn  v;cit?  vbi  figuralitcr  discrac  Adnm  mci- 
d;llcin  latroncs  &.'  cum  viciflc.  Lacroncs  aurcm  ibi  b  tbtcaf- 
£  fcprobac  locusqutd  <. tcnr  i).>mim,j.  fanguis,  proptcf.crfu- 
"  fioiicmf.ui2U!n!Scpi.i*ihi  fuLv.t  Ea  via  Samancancis  dcfccn 
d.cquia  carnc  ind<'tuscafdcjii  centac  oncs  fufliniiic, 
b    Sptutn.  fanri;o.CVui  quos  rcplct  ad  pugnam  mictic fortcs. 
Snc  bocfpintu  qui  ad  pugn..ni  vajic,cict>  cadtt. 
;_      *G'Cgb;iu)..Vcrea  f|-.iritu|.indodu^uscrcd!Cur,vcciim 
iDuc  fuus  fpitiuisduccur,  vbiilluniad  tcncandum  fpincus 
malignus  uiiKTjiret.  hacelt  fa  <f'ftrtuik. 

*  Chrylvjn  liuis.  Nonduxic  iljum  fpirirus  in  vrbcmauc 
J  T».'»  ",»'>C"  fotunijfcil  ccuiim.  Qj.ua  cn  111  di..b'him  pntiocarc  volc- 
bac,non(Jcc!u\icfol,im,  vcttim  c  ti:m  dC loco occafioncm 
lllc  tcntationis  iiigcflic.  TuT>cqnippcdi.ibolus  aliqupsag- 
gtrditHi  cumillos  vidcr  t  abal  )sl'cu,rc;iicos. 
•^  Cyprianus.  Ncquc  cnim  pufct  hoino  fecuanffe  pe- 

ricula 


C  A  P.     II II. 


1  zj^l  T  ^"c  Icfuscjudiuscfti  Jefertu  a 

*7'M  rVs 


n.  ulicum  ii)  enjuium  vcnerir. 
Qniaquancp  fubr:! -us^rancod.f- 
hclius  q  tctarorc  inti  idiiii ' ,  q  :' 


Sr3  'S$    fy&Vt  fetaretur  a diab:>lo:c5c  cu 


f  Mjp.i 
1  nc,4.a 
Dc  coi: 
?.c. 


H.r>'. 


Luc.io.f. 


Homil.  ict 


fU    lllip.jt. 


F.xod.U 


femwne  de  ie 
iu  1  /*V  lenta 
ti-ne. 


cogirationum  foribus  aifid.ns 
omniavirrucum  gcrmina  mip- 
foorta  firanffularc  molitur.  Ve 
tumlibct:i!s"  .ininiacxpcdicaob  iime 
uiac  itnpugnanti ,  vbi  compsdcs  impediin^nrorum  dcfuc- 
r:nr,&:  alprcrus  iri "icamenra non  motjennc  1  fccutiorquc efl 
congrcflils  vbi  fiiv.uilanon  vclltcant  diniicanccmnccifie- 
briai.tanunu  11  lcnocinia  volupc.irum. 
c    1'tf'i'a.  Non  tcTt-curad  iibolo.nifiqiii  ad  dcfcrcum 
cxicnt  id  cfl ,  bonofiu'.lctcca-peric. 

d  ht  tuti iemniikt.\i:i\.v\M  vc  ccncct,renmt'  qui  i  icitinnc,  S; 
cxefh":  &  idunandi  hobis  dac  2c  q,  icitmat d-uina-cfl  ptitcq 
tijc.  M  vf.s.*v  Lli.isit  i.inaucrunr,nc)cx"iirucc  vcCh.ifltiS,  F 
fcrj  Moyfcs  fufl«ic.iturclt)Qiitol>ci,Eliasa5cmrtit0dinccti 
bir  NccdiriintMli  duocfiriilc,  kxl  Chriflus  vcl.omocfunc, 
vccckctir  Dctis:  Significat  aurem dcfidcriu  noflrc  filutis, 
Ecccconueii!t legi  que pci  Moyfcn accipituccV  prpphc 
tisquipe  Ji.bam, 40.  dicbus,  qtiacuorparccsfinc  uuiidi,  ds  j-Reg.i 
qtiibns  Chi';fiusfiiosc<>ngrc_,ar  V  deccprcccpc.i  lcgts.  ou- 
busfuosconcra  mtindi  obleclamcnta  armac.  [ciunarqtudra 
gincn  dicbusancemorccciboindigens.q.d  intcmporeago- 
jnis  .nbliinecea  dcfiderqs  fccnli,  comedic  poft  u  furrection.. 
4ofdiebuscibo  non  ind  geps.q  d.  Egofum  vobis  cof. ■!.,.-■  , 
cVcibuscminibusdkTns.Vnde  :  Ecceego  vo.fum.o.d..^ '.--. 
Siml  terenim  dum  \i  nn  domini  carpinjus ,  a  fanicat 
culi  i'uunanuis,&  ftituri  promifflonc  rcricinuir.ln  pugna1 
Cluifli  piiusagicurconcragul.im  iviuii.ukIo,  pcrqiKmiVl- 
rStusefl  pritnus  IjorjrjP  •  Qula  hbidmes  iofl.tmmat,  c  n 
fcencia  n  rarnisnqcric  qucj  rcpugnac  legi  mcncis :  Hux  iuu 
ptius  rctreiTCtur,  frufliacontia  aJialaboratar. 


Ind 


a.»i 


DiuiSoTri- 
plex  tentio. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    E  Y  Jl  A. 

C    A     I'.      1 1  I  (. 

TPnc  le.  Hic  quartoollciuiit  cuan^ciiita  inChnlto  vcrira- 
tem  dcitatis  &  liumaiiit^nsexdxmoius  tentattonc,  *:  cx 
fantlnrum  angelorum  adminiilratjonc,  &  primo  jioiiitui  pn- 
imimkcundo  fccunduin,ibi.  Tn:c  ictirjnir^c.  l'nn:a  diu.ditur 
in  trcs  fccundum  tripliccm  tciuationem&  trmlicem  Chr.lti  vi 
Ctcirum.lccundoibi.  Twic  cf,  >mr',n  uun.  tcitia  iln  Tntint  nfifnn- 
ji/kniM.lmmaergo  tent.uiofiit  de  canns  cujicupiiccnna,  Ac- 
cepitautcm  tcntator  occaiionemprimodc  lioc  tciitandi  cxcfu- 

Wf 

M     O     11     A     L    I     T    E     R. 

j      7.W  /'/■•<*  .Perhoc  iniinuatur  quod  ajgredieni  defertum 
paiiiui.ttajfoiuustcutaiurabholtc.Lcclt.Kcmido.a.J-iliaccc- 

clcns 


rie  ipfiusChrifh.PofibaptifmumcnimCliriltijsniiiicdKirc  riu. 
Ctus  clt  .1  fpiritu  ,  lctliccc  fincto,  quu  huma:iitis  Clirifii  ei  h  or- 
ganum  diuiint.iiis:  &  idcoadomuia  agenda  moucbatur  inri  i- 
ctufpirituifiticti.  Iiocigiturmotuiuitin  rjefcrtiim  !ocum,  ijtil.i- 

cet  aptumoijtioiii.viibifpirituminorationcoifcriet  pron  bis 
l)co  patri. 

Z  Et  cnmiciunyff"  .  Vr  carnem  i'inqccnr':m  pr.)  n  bis  mue- 
rarct  ccexcmplumhdelibgsd.iic,  :  i  (iCi  lirtcquod  p.m  biptif- 
oium  taliarsj;;t  ,  nob's  oircndit . quo.i  nui  nuliuat  uouaik  vir.im 
dcbcc  fcipfum  Dcooilcrrcpcr  iciuuium  &  orationcm  .   ScqutJf, 

_____^  r^u.Klr.i- 

dcnsad  fertntutcm  DeiiJain  iu(iitia&  timorc,  &prxparaani? 
rnam  fuam  ad  tentationetn,  id  e(t  adrcliilcncjum  tcntation  qne 
inaroinet  tibi.Ilios  enim  Deus  tortius  rcntan  pcrmittit  qu«s  K>c 
tiQit»  clfc  togijofcit.pnrrije  CJor,  dccuuo.c.  fmdii  attttn  Iteis  ijl 

m 


8i 


Matthan 


a  Quodieiupat  diu'na:eftpetcntijr . 
b 


y.iiphil. 


tiain  diaboh 


Iim.-o.tn 
juiucum. 


^T  a    Qj'adr«ginta d.h:c  numerus  totfi  t£ pus defign?t quo  Chri- 

A  jfhisru  fuisdimicat.In  hoc  numeroduglcgesabffinencj^co 

plentur.quia  in  4o.dccajogtis  madatoru  &c  4.  euangelia  rcfo 

nant.Vndeinflicntii  efl  nos  hoc  numero  acrius  dimicaread 

dilueda  peccata  cj  fiunr,dii  mociuocarnis  violacurchariras : 

&fic  qiiandmhic  fumus,  fem- 

per  peccara  plorcmus,  qu  ia  hoc 

numero  prefens  vica  nfleVjittjr; 

•!:  IGNATIVS.  Cmadragc- 

fimarn  nolite  pro  mlnlo  habere, 

itr.icarionc  emm  continct  Det 

conuerfatioiv.s  ,  hcbdorriacfam 

eciapaftiorus  nolircdefpicercv 

V  Origcnes.  H  u-.etmis.qua- 

dr.igi-lima:  dicsiemnijs  confc- 

cracp*,habcmus  cjuarrarw,  &  fex 

tam  fcptfnianx  dics.Eft  ccrteli- 

bettas  Chrifliano  peromncte- 

Deu.s.a,  pus  iciunand',  non  obferu.intia: 

fiipeifticione,  fed  vjrcuceconri? 

ncncix. 

.tM.fcrix      •%  Auguflinus.Sancramquar 

>i(.2.Do.  dragcfimam   abfluiendo    jpfe 

poiiiinuscofecraiiitjtotam  non  obferuare  fact  jlegium  eft, 
ex  parreautem  violarc,pcccatum. 
fcno.ty.5i      *  Ambrofuis.  Noncftleuepeccatumfidelibusindictam 
w  .  in  q»lr  quadragelimam  a  Domino,  non  ieiunare ,  &  iemmaconfc- 
e^ifcii  crataventrisvoracicatediffolucre. 

n  *  Jlieror.ymus.Nosvnamquadragefirnamfecundtjtradi- 
nonem  Apoftolorum  toto  anni  tcmporc  nob.s cogruo  ieiu 
namus.  Montani  tres  in  anno  faciunc  quadragefimas,  quafi 
tres  pafli  fintSaluatores.non  quod  per  totum  annum  cxce- 
pto  Pentccofte  ieiunare  non  liceacfed  quod  aliud  ilt  necef- 
iitaccaltud  voluncace  munu$  offerre. 
4«  GrcgQriusNazianzcnus.  Iciuniu  quadragefimale  vnu 
cft  Chrifti ,  &  nofli  um,fcd  non  paruum  inter  vcrumque  te 
poris  intcrfiicium.Ec  Chnftus  quidem  contra  centationes  fu 
um  ob'icic  leiuniiitn  ,  noftrum  vero  vcChnfto  commorja- 
mnr,operaiur,&purg*rtocftq;iefeftHticacem  prvecedic  . 

*  Grcgori.  Siutcirilcgetubemuroficrre  decimas  rerum, 
itaDeoofferre  concendimusdecimasdierum-  A  pnma.ij. 
Dominicaquadrageiima:,vfquead  Pafcalisfolennitacisgau 
d!a,ft.'x  hebdomada:  vcniuncqturu  dies  quadraginta  bc  cjiJQ 
jfunt;  cxquibusdum  fexdies  Dommici  abfttncntia  fubftra- 
huntur,remanenttngintafex.Diim  vcro  per  joo.&  6$:dics 
annus  ducitur ,  nos  autem  per  jcS.dies  atf iigimucquafi  anni 
noftridecimas  Deod«icnus. 

b    Toftea  cfuriit. Hoc  cfl  yere  hurnanitatis,  &£  per  hoc  eft  oc 
cafiotentanrJi.Latetpoteftas,patetinfirmitas. 
yd*  *      4<  Ambrofius.Poft  multa  leiunia  Chrjftus  cfurircfe  fimu 
omm-'  lat,  vt  diabolum  qucm  lemnando  iam  yiceracicerum  cfuri 

ncndo  follicicec. 
deprp-    *  Theodorctus.Cc^tcrumnaturtjnoftraTcreator.fcpropu 
gnator,coronacor,&agonothetaniortenontimuit,nec  bcl 
c  lua  abigicfed  cofidccec  expe&ac,&:  ad  pugna  £> uocat,vt  prio 

rem 


b  Ecce  afperitns. 

iciunaiTet  quaciraginta  dieb.&  quadragin 

a     Hocaddit.nein  nofteconKdiflc  pntetur. 

ta  no £ti b  pqftea  efuri j 1. 1 1  accendens  ten- 

a  Hoccxplorat  quod  timrt.nec  idco  (e  ab  eius  ttntatione  abftinet.  b  Cyia 
fciu;t  fci  iptuin  efie.Dixir  &  tnft.1  (imt.  c  Tcntario  de  gula  1  A  fula  ince- 
pit.fed  r,i:p  otdine  dciccit  Adam,ab  ifto  deuuicitur.1  Lapis  fignihcat  duri- 

b 


Cap.  Jllf.  81 

rcm  tll.imauferat  viccoria.iEtcorportqaodquadraginradie  D 
rum  fpacto  jeiunaucrar,famem conciliac.non  came eot  u  qtii 

olim  ieiunauerac,limitetraffederefinit,  vt  verailliuscredc 
returhumanitas .  Vidic  infejix  hoft:s  fame,^cr  victortam  fpe- 
rauit,atq-,  Adamu  vidercpurauir.  Cereru  tanqua  ad  Adamu 

acceffir ,  fcd  Adami  Creatorem 
Adami  narura  amictu 


d  raj:or,dixit  ei:  Si  fiiP  Deie's  rdicvtlapides  y 

e  illipancsfiat.Quirefpondens,dixit;Scri-  6 

l  TeinperJtr-fponlum.necognolfatcuineiTeDeuin.    b  Ideft  facramcn-  ~J 

b 


lnuenir, 

A:  air,fi  filius  Dei  ev.&c.  t;c  pro- 
ducic  quidem  vocis  ca'licusde- 
latxconfirmationenvpfam  vc- 
ro  famem  miraculofaconfciitio 
ncconfirmaripctit. 
c  Et  acccdens .  Quiaefurics  cfl; 
fignum  infirmitatis  Ec  fic  nobis 
in  abftincncia  non  de  cft  tccacio 
Perexteriore  infirmirate  Chri- 
ftum  tentac  tn  quo  nullam  lo 


i-  cllam. 


1  m.  i(An 
euangtl. 


i. 

Miua. 


b  Ideft  ficramcn- 
tali  foectcsfcd  yerbo  vi:x . 

f  ptumelt/rNoninioIopanetviuithomo,  8    gempeccacijnueniebac.  tviuet.(T<rve- 

a  Scritentijsutitiir,infrruen»nosutvincamujnopotentia.SedhumilitMe  .  (J      Slfilius  D'!es     AHlld  hortim  tera cxcplaria 

b  VerbumDeideorepraccdit,c|uiauolunrasDeirereraturp»rfcriptura,.  .    '         '      _     ,'     T*   .  _  :J  l-ff„nt. 

e  p.-rquos  r3eus  loquimr. '  explorancis  eft,aliud  tecacis  ,  du  l„,     a  de 

g  fed  in  o^ninlverbo0  $  prpcedit  de  ocre  Dei .  9    1^'um  confiteri  videcur ,  &  hu-  0fror4,cinter 

iufmodt  illudercconatur.  Sice-  cstera. 
nim  tecac  vc  cxplorec  quod  vere 
tur  .Sicexploracvttcncandodccipiac.  sifiliusdei  pj.Noucrac 
filium  dci  vcniile  in  mundum  ,feu  p  ,pphecas  feu  p  angelos 
nuctanccSjfcu  per  Iohannedemonftrance,fed  q.a  humilta  in 
c'o  videbac,q,  de deita.ce  fi)fp«cacus eft,ex  fttperbia  ei i dubitl 
venic.  Vn  &£  callide  exquiricN^C  indignu  fuic  Chrm  cecari  q, 
vcneracoccidi,  vcr.ccacionesfiiperadonob:s  pcaced.irecfu-  E 
beradi  cccationcs.ficut  fuamorte  abftulit  hTatn  mortalitace 

Chriflus non nifipoftb.ipufinum fecencari  permific,infi 
nuans  ad  fecuntesgrauioresp  iftTiroscenraciones . 

Suadeccfuriepatiede  laptdibus  faclo  releuare ,  no  q>  eius 
curecfaluce.fedex  mucacionecognofcac  virtute  $c  fi  purus 
homo  eifet,pants  oble&amenco  illuderec  efuricm  patienti .  Ttftui  modi 

Tribus  modis  fic  tencacio.Su^gelTione,delecl:actone,con-  fittcn«Uo- 
fenfu.Chriftus  uero  fola  ftiggeflione  centatus  fuic:  quia  dele 
£tatiopeccatj  mencem  eutsnon  momordit .  Vatfupr»  . 
*  Cvp.Nacurarum.n.coniunitiodiabolu  exca:cabat,quia 
impoifibile ei  yid ebatur  uel  cj,  efuriret  d luinitas  q, tant?  to- 
lcrantit;  poffet  cffet.tanta:que  poccflatis  corpons  humihcas. 
c     Scri.eft.  Non  vcicur  poreftace.fed  fcripturarum  audorica 
te,doccns  nos  magis  doclrina  quam  miraculis  pugnare. 
f  7v>bi»j/<)./)«.q.d.PtTfuafiotuatetatioeft,q.aagis  decibocQrTfommit  r.v 
poris,&:  nodecibometis.iferiocpashoispane  fufrctac*,alftl  «s  quopanc 
verbo  dei  refiaf.qa  vcro  agis  de iferiori.pacec  q,  tecator  fis.  ciben:ur  • 
g  Sc tinom. v.Omnc  vcrbficharicas.iquacoplet  oia  cj  (.pjc- 
duc  de  ore  Dci  q.a  cuiufcuq;  mnifterio  dica  nt",  no  eius  sut 
fcd  dei.fcd  fi aduetsu  qd  infent^hoc  no  eft  Dei. J)e  uno  ver 
bo.i  fapiecia  Dei.pceditqdqdloquunfsach  qfunc  oscius. 
^c  Aug.3i  acccdacaliqui&dicant  cibi,nefrequeccr  ieiiines,  Li-^e 
neimbecilliocfias,ncaufculces,iftos  cnim  diaboltis  fuborna 
uic.l<.emimfccrc  eius quod  fcripcu  efr ,  quod  Damel  6c  cres 
pueri  noluerunc  facurari  de  mehla  regis,c>:  ad  eumiclmm  di 
xiffc  da  nobts  de  femimbus  rerre,&  veicemur. 
"                        0  Tune      F 


rirg.ni 


NICOLAVS    DE    LY  R  A. 

i  Quadraginca  diebus.  non  vhra  tra(iit,vt  vtrtus  diiiinitatis  di* 
holo  celaretur,<juia  Moyfes  0-  Eiia-s  ieiunaucrnnt  tot  dicbus. 
%  Poftea  ckl.pey  boc  infe  &  veritatem  bumnn&  injirmitatis  ofie 
dn,&  occaftonem  tcntatori  deditjdco  fequitur. 
5  Ec  accedcns.  tcnti.^td  euidsntiam  buius  tcntationis  aduertcn- 
dumifydiabolus  fc  iebat  prmdiflum  per  propbetasy  cp  Cbriflus  futurys 
erat  verws  homo  &  verus  Dcus,  vt  babci  expre/Je  Ifa.p.b.  Taruulus 
natus  efl  nobis&Jilius  datus  efl  nobis.Ecce  vera  bumanitas.Et  voca 
bitur  nomeneius  admirabilis ,  conftliarius  ,  Deus  fortis pater  futuri 
fecnli,princeps pacis.Ecce  mamfefia  eius  diuinitas ,  & pluribus  atut 
locis  idcm  exprimitur  ,  quos  omitto  propter  prolixitatem .  Similiter 
fciebat  tempus  natiuitatis  Cbrifti  effe  conpktum  Tump-oplcr  bebdo - 
tnadas  Daniel.in  quibuserat  determinate prafixus  tertninus  fuiad- 
uentus.Tum propter  trandationem  regni  ludxorum  ad  Hcrodem  alte 
nigenam prout  fnerat  pradiclum  pcr  Iacob  patriartham  Gcnc.46. 
>t  fupra  expofttum  eft  pieniut  ^fed  nefciebat  certitudinaliter ,  ffuod 
lvfus  7{air*renus  effet  ipfe  Chriftus  de  quo taliafu erant dicla.Vcrnn 
tam^n  propter  eminentiam  fanclitatis  eiusy  &propter  conpletionem 
temporis  rcfpetlit  Chrifti  aduentus  habebat  quandam  conielluram 

quod 


quoi  ipfe  effct  vere  Chriflus,&ldeo de  hoc  voluit  experientiam acci- 
pcreper  tentationcm  quia  tcntare  efl  acciperc  expericntian,  de  aliouo 
ignorato .  Intendebat  ctiam  vlteriusper  hanc  tentaiiqnem  inJucere 
tum  adpeccaritm,fi  inuenirctur purus  homo,fed  neutrum  obtinuit ,  vt 
patebit.Dicitigiturtentando. 

4  Si  n\ius,&£c.f.naturalis,&  per  eofequens  ei  «qualis  inpotiftate. 
j  ]>c  vc  lapides  ifti  panes  fianc.lKc* r/narto.d.dkitur.Dich 
pidi  huiCj&c;  &  ide  tjt,quia  ftngulare inclndttur in pluraii,& (deo 
fi  dcmonflrauit plnres  lapides  neceffario  dentunflranit  vnvm.  vtlali. 
ter  dicendum,  quod  Lucas  accipit  Jingulare pro plurali ,jit v.t aciipi- 
tur  Exod.08auo.fy enii  mufca  grauifiimq  i  domo  Pharaonis. 
idcJi,multitudo  tuufcarum . 

6  Qui  refpondcns  dixic. Sic  refpondit  Iefuf,qnod nec  dini>tita~ 
tcm  eius poterat  pcrpendcre ,nec  ipfiir/i  adgulam  i/nluccttditens. 

7  Scripcum  cft.  Deuteronomu  ocl.iuo. 

8  Non  in  fplo  pane  vjutc  homo.  fclict  ctrporutr. 

9  Sed  dc  otiini  vcrbo  quod  procedit  de  ore  Dei.91  verifica 
tur  nonfolum  de  vitafpiritualijed  cttatn  de  corporali ,  Jirutpatet  de 
Moyjt  quiiciunauit  quzdraginta  dubus  &  ijuadtagintanv£iilus,ve 
bo  Deifpiritualiter  &  corporalitcr  fuficntatus. 

Tunc 


MORALITER. 

f     qui  non  patictutyos  tcntarifupra  id  quodpoteflis.  Pcr  hoc  autc 

quod 


quod  Icfus  YQluit  tcntari  trip]ici  tcntationc,citcdit,cp  ois  tcnra 
tio,vcl  cft  a  carnc,vcl  a  mundo  vcl  ab  hofte.  Diabolus  came  vti- 
turaliquandocarnc  &  xnundo  tcntaiioues  corum  actendendo, 

Chui 


% 


GlojCord.  &NicolaideLyra. 


84 


.  • 


0  a  Ttmeafi$nnffi.Vuxx\zSc  vltimatcrcacioindcfcrto.media 
\  au.Kjuchiftonalicer,  vlcimafuitpoftqua  rcgrcfsuscft  Icru 
i  ,c.  Ctaia  M.mhcus  non  fccundu  oidincm  hiftoritj,  fcd  fc- 
cundum  centationc  Adc  profcqiiitur,  Lucas  vt  rcsgcfla  eft. 
(^uiaexrcfponlionc  Chi  ifh  vidus  &C  inccnus  rcmanfic, 
poft  pumam  ad  fccundam  ac- 
ccfsittcntattoncin. 

Qiiod  pcrmifit  lc  afsumi,n6 

inftrinitas  fuit  fcd  par:cnr:a,in 

"dubolo  vcro  non  virtus,icd  fu 

pcrbia. 

Nota  hcc  omnia  corporcis 


b    Ex  pcrrnifTiotw ,  nnn  imbccilti- 
lciuUlcm,  nbi  uuij.linn  tuit,  &  cnl- 


I    Hxc  tcntatio  hiftncialiter  vltima  fuit. 
latt.uiidc  iniinuut  luvrilin.         C 
tut  Dci  fuil.         Ex  vl.:  J  wi. 

a  Ti/nc  «^iTumpfit  cum  diabolus  in  fancfcarn 

a     SmniniMieui  trmpii.  Nonlocus  Deo  dicarus  tohiUeieum. 

b  ciuitaccm,  &  ftatuit  cum  fupra  pinna^culum 

Te.itat.o  dc  van»  jlotia.ficut  Adarn  cui  d -xitiLr.ti»  ficnt  ilu. 


Ora,irtf 
latucrun 


fcnlibuscfsc  complcta.  Ncc  a  tcmpli ,  &dixitci:  Si  fllfus  Dei  es,mitte  te  ? 


niirum  fi  fcpctnnfic  circum- 
fcrn,  fificaceipicurafsumpcio 
qui  permifu  fccrucifigi. 
b     Suprj  pinntculmn. \nVi\cl\'\ 
na  dcfupcr  plana  craut  tcch  , 
&  ibi  crat  fcdcs  doctoi u,  vndc 
•  -vMatfe.    poptilo  loquci  ctur,vbi  niultos 
ccpit  vana  gloria  honorc  ma- 
giftcrij  inflaros.  In  co  ig:tToco 
Chnflum  tccat,  in  quo  multos 
dccepcrat-  Dumaucnoncon- 
fcntitjdocct  cosqm  in  fublimi 
t  Ceit.afc.   funt,  vana  gloi  ta  non  moucri. 
Diabolus.ilca  pccic  •  ad  alta 
Y>  fempcrducic,clcua;idt)  pcr  ia- 
ctanciam,  vc  precipicarc  pofsu. 
In  hocquod  Chrilhis  fc  in  altu 
tolli  pcrmifit,  fcd  monenti  ca- 
dctc  non  ohcdiuit, cftcndit,  vtcuicumquc  bana  cValta  im- 
pcrantiobcdiamiiSjfed  prxcipicarcvulcnci  coutraeamus. 
c    S  //'/«1.  In  omnJbustcnt3Ctonibu(hocagictV(  uuclligat 
fi  filu.s  Uciltt.Sid  Chnftusiic  rcfponlum  tcmpcrar,vram- 
biguumrclmq irtc.t^jia vctba  adinuiccm  coiiferuncur,in 
Ijpccic  homm  s  di.-bojum  apparudle.  vcrifimilc  cft. 
d    M-frMxc  vox  conuenit  illi,qui  omiics  pra-cipicarc  fiica- 
gic:  in  qut)  infirmiis  oflcnditur,  quod  nulli  noccrcpoific,ni 
11  prius  illc  fc  dcorfum  nufcnr. 

Suggcrthac  cmm ,  vt  aliquo  figno cvploraret  qtiatu  apud 
Dcum  policC.Scdncmodebcc  ccncarc  Dcum.q.iadohabet 
M.ith.  ioc  cx  nuniann  cacioncquid  faciat.Vnde  quamuis  ornnia  poflec 
ajttamen  fuis:  sivos  ptrfituut  fw.rtnt  m  vn » ciuitate ,fugitc in 
altam.  Ec  ipfc  idcm  fugit  &  abijt&  latutc.  Nunc  aucem  potc 
rat  aliret  tlctemplodt Tccndcrc,quam  pcriarTanciam  (g  pr^ 
cipu.-.'c.  Poliquam  dcficit  humana  iatic,,rommendu  ic ho 
mo  Dco.non  tt  ntando,  fcd  dcuote  conlitendo. 

•H Cypnaitus.  Hac  occaiionc  loci  hprtatur  cV  confulit,  vt 
in  vi bc  fancb  &c  f i  cqucntia  populorum  quaii  nouus  funam 
bulus,incxcclfo  pctiuhis.  fcdcorfum  ad  vtilgi  fpcctaculum 
iadlct  intrrpidus  ..dtlcncctcflimoniofcriptura:,  Ar.gcJorii 
aftutura  iumagu,  Ocxccrabihs  diaboli  maluia.  Pucabat 
malignus  quem  gula  non  viccrar.vana  gloi  ia  fupcrari. 

*  Ch •  yfoflomus.  D.cmonum  cfl  feipftis  iaccrc  dcorfum: 
Dci  vcro  cngere  homincs  iaccntcs.  Proltcrnu  lllcjoccidic, 
q  matbc.fed  dommus  engtc  clifum. 

c    Llyia  an^ilit  (nit  mandauit  dc  tc.  Beda.Quod  benc  dicuur  de 
corporc  diabolus  malc  inccrprctat"dc  c.tpicc.Qtf  fi  hoc  dicit 

dc  Chri- 


.     S  rfulun»  vtitur:  n.111  vi  wirutc»  inrtittu:.frd  VI  ci.orcm  ingcut  Uut 
ot  fut.    Qu.  vadu  rootra  fortioicm  ,  ci  j  loun.n  nctoiia  occafioncin. 

e  deorrum  .  Scrfptum  cft  cnim  :  1  Quia  angclis  4 
fuis  mandauit  dc  te,  &  in  manibus  tollcnt 

I     Lc;'c.n  in  l.ip.dcistal  uli»  iciipiam  n  cjua  omnrs 
oftcndcbaiit.  b     Mcmis  rgrcl!  uin. 

tc  t  ne  fortc  offcndas  ad  lapidem  pedehm 

«    a     In  dcui.     A  (]uo  idco  tcHiraonia  piolcrr,  vt  iccund* 
leju  ('uram  rontuniaret. 

f  tuum.   Ait  illi  Iclus  rurfum :  fcriptu^m  cft:  f 

a     Etfi  viftu»  tamcn  non  ceif»t.    , 

t  t  Non  tentabis  dominum  Deum  tuum  .  Itef-  7 

a     Super  montcm  fupcrbiz  omnis  auatus  er  gimi.       Alupetil. 

rum  aflumpfit  cum  diabolus  in  moantcm  ex 

a     Quia  omnia  momrntanca  funt, 
j  nnn  <)uod  diaboius  fe,l  uiiiiisdiuinahoc  poflit. 

k  celfum  valde  ,  &  oiicndit  ci  dmnia  regna 


8 


V.i  fupra. 


:k. 


m 


dc  Clv  ifto,cur  non  &  hoc  quod  illi  contrarium  cft  dicitur?  D 
Super  afpidcm  &  bafiliicum  ambuhbis,  &£  concuK  abis  leo 
nem  &  draconem.  Scddcauxilioangclorum  quafiadinfir 
OQum  loquitur,defua  conculcationccacec. 

*  Gicjjonus  Nazianienus.Scd  &rfcripturasIatro  (Sa- 

tan )  nouic.Ofophifta  malict^, 
curicquentiafuppnmis?Rc£tc 
cniin  ld  noui  etii  tu  iilcas,quo 
niain  fuper  te  afpidem  fS<:  baflli 
fcum  aiccndl,  &c  fuper  fcorpio 
nibus  tS<r  fcrpcncibus ,  rrinuacc 
circumfcpcus  ambulabo. 

*  Ircn^us.  Ira  mendacium 
abfi."ondebac  pcr  fcripturam,  Lir.  <j- 
quod  faciunt  omncs  herccici.  iC'"'' 
Ilkid  cnmi ,  Angcl;  j  fuis  man- 
d.ntic  dc  tc ,  fcriptfi  crat ,  ntilla  ,.  p-j  g 
auc  fcnpcura  dicebac  mirtc  cc 
dcoi  fum ,  fcd  a  femctipfo  hac 
iuafioncm  diiiboliis  ahrrebat. 

•y.   Vinccntius  Linncr.lis.    cnn,r  . 
M.ignopcre  docrrinalociifh',  rclC4> 
quo  diabolus  contra  Dnm  fcri 
pturas  produxiffe  lcgttiir,atti;- 
dcnda  &  retincda  efl,  vt  tanco 
auctontatis  euangelic^  cxcm- 
plo  cin  aliquos  apoftolica  feu 
propheticaverbaproferrcco-  £ 
tra  catholicam  fidcm  videri- 
mus.diabolum  pcr  cos  loqui 
•minimedubitemus. 
*Nonccnrabis  Auguft.  Pertinec  ad  fanam  .dodrinam  vt  ,jh 
qii  habcc  quod  faciac  homo.non  renccc  Dhm  Dcum  fuum.  tia  V.i«( 
f    Jrcmm  affnmpftt.  H.tc  cenracio  ordine  pr.TceiTir,fcd  narra  c-ip  37. 
tur  prcpoftcto ,  fccundum  quod  factum  cft  Adar. 
g    Muntrm  cxcclfum.  *  T 'hcophila&us.Qtiidam  putanc  mon 
temcxcclfum  valde  crflc  afrlittiono  &£  fludiu  tn  poffidendis 
diuicijs.inqucconaturinimicus  Iefum  duccrc,  fcdnorettc 
opinancur.  fli  ftnfibiii  cnim  forma  apparuitci  diabolus:  co- 
giraciones  cnim  talcs  non  habuit  Dominus,abfit. 
Ifi.Mos  lftc  funbia  iigniiicar.p  q.  cccidic^alios  rucrc  f  icic. 
h     Exai.valdc.qvua  cum  ad  fuminu  fupcrbic  trahcre  voluit. 
Tcntaturus  dc  auaritia  in  monccm  duxic,  quiaauancia  &c 
ambitio  fcmper  alca  pccic. 

i  Oflcndit.Noa  q,  vifum  citis  q.  oia  videt  ampliauerirded  va 
nitatc  mfidan^popequaamabac  quafi  fpcciofam  ohdens  fa 
ccreamari  voltbac.Vcl  fcics  diabolusq,  Chrs  regnu  flbi  tol 
lcret  oiidit  ci  oia  regna  mtidi,  no  1'erfas  vel  Mcdos,ftdqiio 
ia  oibus  rcgnarec  mundanis.  Vel  pcr  gulam  vel  pcr  auarit:! 
vel  pcialia,  vc  fuadcs  quod  volcbat  cum  fibi  fubijccrct.  Ltl- 
cas  dicit  momcnto  libi  omnia  oftenfa;  in  quo  non  tam  cele 
ritas  cofpcdus,  quam  caducx  fragifitas  poteftacis  expnmit'. 

Moyii  oflcndit  Dcus  in  tnomento  tocom  tenam  promif-  Dcur.  j< . 
fionis  virtute  deicacis :  ica  modo  actum  eft.oflcndic  ei.  itel"  i 
K  Omnia  rr^au.f.partes  ccrrx,  in  quibus  vnumquodq,-  regnu  bus^Moj  \ 
poficum  erat.Sicuc  fi  aliqui  dicanc  fuper  monccs ;  £cc<r  tbi  Ho  ram  pr<  i 
ww.no  ipfam  oflcndcwdo.fcd  partcm  terrce  in  qua pofita efl.  ^h. 

Omnia  re.  Oia  cocupica  in  miido,quibus  hoies  regnar.Vel  F 
fimpfr  totus  niudus  1II0  fuggcrcccabco  in  monre  vifus  eft. 
<@  Etgloriam 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Tunc  affnmpfit  enm  diabo)us,  &e.  I  h'c  fccuntlo  renrat  com  dc 
fuperbia.cV  ad  eundcm  fincm  iicut  p.ius.Dicitergo  Mattheus. 
Tunc  effumpftt  ru»,  dialwlm  itfanfotn  cimtatcm.  ukfi  lcrufalem, 
quxdiccbatur  fji-cl.i ,  qui.i  diuinocultuidcputata  proptertcm- 
plum  quod  erat  ibi ,  D«  trat  licuu  in  lcgc  ijcniicarc  Deo  aNbi. 
t  F.t  iL:t:-it  eum  lupraeinnaculum  tcmpi.  Iftud  pinnaculum  te- 
pli  efl  tcflu.quod  erar  defuper  pl.mnm  iicut  ficbant  tuc  domus 
Falxftinorum.  I  rat  cniro  mtcnt  10  darmonis  illuc  cum  portanns, 
vt  a  popnlo  ouitam  ipfc  Jefus  quali  volare  vidcrejur.cV  f,c  in  va 
naro  glorurn  ferretur,  fcd  diuma  virtute  fecu  quod  nullus  eum 
vidit ,  quia  tn  poteftate  eius  crat  videri  &  non  uiden. 
Et  dtxit  ri.  Sifiliui  Dn  ei,mittc  tc deorlt.iK.  qu jli  di 
pna  potcs  fine  penculo,  tk  ctiam  ptopter  unniiUr 


firopna 
oiurntibi  feruicntium 

4 
S 
cujrujt  c 

'         0 -i  untabis  Dominum  Dcum  tuum.  Deut  tj.c.  Te 


tcat  vututc 
tiiiiiiftcriuinano;e- 


Soipium c//  mim.  dc  te  fclicet  in  pf..l.Q,,ia  anf,e|lS  fuis  &c 
^nlhlrfii.  Sicrelpondeteiperltripturam.our.rl  tnr^l.r.., 


Iponde 
lustentationcm 


pcrknpturam,quod  toralitcr 


mareemm 
Dcmn 


Deum  efl  quxrcre  expcrimcntum  de  dei  vircute  abfque  ineuita 
bili  necelfitate,&  hoc  cft  peccatum,  quia  quandocumque  horoo 
aliqmd  poteft  iacerc  fccundum  viam  humanam  ad  euitandti  pc- 
rkulum  ,  non  dcbet  illud  omitterc ,  quarrcndodiuinum  cxpcri- 
mcntum,&  proptcr  lioc.probatiofcrrif.adcntis&monomachic 
tanquam  ilhcita  prohibentur  in  iure.Pcr  hoc crgo refpondet  le- 
fus  diabolotentanti  ipfum  qmacum  poflet  de  pinnaculo  tem- 
pli  defccndere  pcr  viam  humanam,fcilicct  pcrgradus  ad  hocf* 
clos  in  tcmplp ,  non  debebat  pcr  alium  locum  defcendere,  qma 
hoceiTetDeum  tcntare.  0 

7  ltcrum  ajfumpjit  eum  diaboius.  Hic  tertio  retentat  eum  de  co- 
cupifcentia  oculorum  feu  awaritu,  quia  pofmt  eum  in  montcm 
excclfum.quis  autcm  fmt  illc  moiu  non  nominatur.ncc  multum 
refcrt  adpropolitum. 

8  Et  ojhmlit  ci.  Non  cft  fic  intclligcndu  quod  ex  illo  loco  pof- 
fent  omnia  regna  &  ocs  ciuitatcs  determinate  vidcri,fed  oftea- 
dcndo  diuerfas  partcs  orbis.dix it  ei,  rale  regnum  cft  in  tali  (it u, 
cV  tale  in  tali,  cnnrrando  in  brcmbtis  magnitudinem  &  «Horiam 
illorum  rcgnorum,&  ldeoofteniiofuit  inagisadauditurn  quarn 
ad  vifum.quo  fafto  dixit  ci. 

Hxc 


3y 


Matthsi  Cap.  1111. 


86 


& 
h 


>  io'i  infti- 

f««  irlol.i 

nta  fnnt  . 

i.uc-4-b. 


a  Etgloriam  roraw.Rab.Non  qnod  cam  cocupifccntiaroculo, 
imuerctur  ficut  nos,fcd  fic  batc  oftenfio  fuit  iu  mcnte,  iicut 
ntedici  vidcntmotbosfincleftone. 
b  Hxc  omma  tibi  dabo.  Hec  de  at  rogantia  dicitmon  quod  to- 
tus  mtindus  uius  fit . 

AptmcipioquodDcierat  vc 
fihi  vfurparct  diabclus  lr.bora- 
uir.  vudc  vc  in  cis  colercturddo 
lainuenit.Ih  h;s  tnbusnoratur 
gula,auarkia,fupcrbia .  . 
Ra6.Lucas  aturitiam  media 


ponit. 


vkimam  fuucrbiam  fccu 


«cnt.rf.b.ar 


rr 

p 

h 


Hn.tj.opo- 

i  impaffcft. 


Reg.i7c 


3cut.*.b. 


dum  moreni  pradcntis  tcmpo- 
ris,quia  fupcrbia  poft  oes  virtu- 
tcs  teuic.Jn  histnbus,gula,aua- 
ritia ,  fuperbia  ,  omma  vitia  fibi 
fedcracaduntperempta.Viclus 
dc  gula ,  non  tencatdelibidine 
vclcstcrisqiKcdc  gula  nafcu- 
cut .  Sic  etiain  ia  alijs  omnibus, 
quarin  mildo  func,  vcarmis  vta 
tur  diabolus  cotra  i  .os.Na  nihil 
in  mundoeft  niilconcupifcecn 
carnis  cocupifcccia  oculoru,  &£ 
fupcrbia  vire.In  his  trib.oiagc- 
ncra  tecacionu  coprchendutur. 

*  Chryi.Nc  mircris  fi  diabolus  Chriftoloqucns,  fiepe  huc 
illucquevertatur.Na  vtpradianrcs  folcnt ,  ctim  aecepennt 
Ictbalcs  plagas.multo  fangume  perflucntes  tcncbrafque  pa-* 
rictcs,moribiinda  circumf  crre  membra:  ita  quidcm  hic  pri- 
mi  tk.  fccunda  fauciatus  plag3,in  alia  atquc  alia  vctba  deuol- 
uitut,atque  tci  num  ccrtamen  ingrediTur. 
c  ^cr/jDi«/«</y.D.iuidGoliii  tiibusldpidibusdetorrentepro- 
flrauir, & Chriifcis diabolum tribus teftimoniis  delcgc . 
d  Dom.Dtum f.-..Hoc velad diabolti dicitur,nonq;aex deuo- 
tioncfit  implccurus  fcd  vcecocra,  qua  ipfc  molicb.it' fcnptu 
ohdatur  q>  inm  iple,fed  Detisik  adoradus:  Vel,  nod.abolo, 
fed  iibi  fcctindu  humanitace  &l  cuilibct  homini  hoc  pccptu 
cflc  iniinuat.lim-iliter  &i  illud.  'hlptentabit  DomwimDmmiuu. 
Dominum  Drnm.f.tilmm  &£ patre &S  fpiritum  fandu,qtii  eft 
vnus  Dcus.Deiisadoratur&:  fpecialiter  ei  propcer  fe  icruii?. 

'  Hicoflendicur.quodhomoChnitus.vc  Qeus  Udomia9 
fic  adorandus  ex  debito . 

e  Seruiens.  Gra?cc  Lacreufis.lacirferuitus  df.  Scruicus  com- 

mu- 


a    f  Quama  efl  ei  jlotia  trahere  ad  vitia!  f  Tf  ntarip  dc  ambitione. 
b     Non  <;uad  hocposlIt.tRcgcni  tcf>tiani. 

mundi  &  gloriam  eoru,&  dixit  ei.Hcc  o  m- 

a  Tem.itiodeauaritia.     ^Qnodeflit caderc.        1  Vc  liipcnorcin. 

nia  tibi  da"bo  ,  ii  cadens  adoraueris  me. 

a  A  potefhte  suim  Uabcbasrctro.ln  ignemancmum.  b  Quia  faluti  ad- 
uerlarius.  ,  f  In  penrueucho 


c  Tucdiciteilefus: VadcSaihana.Scripr.um  z 

a  O  homo.lNon  cgotc.fcd  tudebes  me  vt  ueuin  adorare.  tExdcbito, 
cui  foli  hocdcbctur. 

d  cftenimtDominumDeumtuu  ado'rabis:  5 

a  Eti=in  cum  hoininibu»  fcruis.  b  Secundum  Gncam  inrerpretationeni. 
e  Ad  tempui  vt  Lucas  ait:per  Iudeos  poltea  pugnaturut.  1 1  .un  non  inue- 
nicns  cjuiii  :;»erct.         d     Viftus. 

6c illi  (oli  icruies.t  Tucrclfgteu  diabolus:  . 

a  Vt  viftori»  iTeitas  comprobetur  .      f  Non  jd  uuabant. 

f  &ecce  angeliacceflcrunt,  &  miniftrabant  f 
ei.  CumauccmaudilTetlefus,  cp  Ioliannes  6 

a    A  Iadxa  poic  pafcha  . 

traditus  eflet ,  fecefsit  in  Galilaja :  &c  rclidla  7 


NICOLAVS  DE  LY  R  A. 
I  Harc  omnia  cibi  dabo.  E  x  hac  loco  dr  altfs  ft*ni\ihus  dixerunt 
Mamcb *; ,  cp dUbolus eji  domtntis  iliorum  corporalium  infcriorum-y 
ficMt  fattor  er  crea'or  cortm ,  fcU  hocpatct  maniftflc  falfum  Gcn.l . 
vbi  defcribunturfafta  a  Dco,  &  ideo diccndnm  q,  diab  •/««  mcntnba- 
tur,t]uiamedaxcft  &pattr  medaci),vt  habetur  loh.S-f.  Crcacurar. 
cnim  corporalcs  non  ftinc  in  potcftatc  ip{\\is,ntjiquantumfii}t 
fermittnur  a  Deo.fcquitur. 

i  Vade  Sathana-  Hic  increpauit  eum  &  nonfupra  ad  oflendendu 
yproprias  imurias  debet  homoportare ,  fed  Bei  iniuriam  nullo  moio 
debct  tolerare,  hoc  autem  maximefit ,  qnando  cultus  debitus  Deo  im- 
fenditur  diaboio.quod  diabolus  facere  fuggerebat,  &  idco  han  c  verita 
temperfcripiuram  confirmat  Deut.6. 

3  Dominum  Dcum  tuumadorabis.  .4doratiom.f.latYia,qu* 
Joli  Dto  debetur.hornines  autem  veneran  pofsnnt  veneratione  dulia. 

4  Tunc  rcliquit  eum.  Hic  oftenditur  diuinitas  cx  miniiierio  fait- 
Roruman^elorum  ,  reliquerant  cnun  angeli  ipfum  lefum  adtempus 
vt  diuinitas  eins  diabolum  magis  latcrct ,  &  vt  conxenientius  locurn 
tentandi  haberet ,  &  vt  v  tloria  ipfius  Chrifti  exccllentior  appareret 
tx  hec  quodfolus  ipfum  deuinccrct.Et  ideo  vitlo  tentatore  &  prx  con 
fuftonerecedente. 

J  Acccfscrunt  an.  Sicut  vero  domino  feruif»i,  E x  quo  apparet, 
diuinitas  Chrifti,quia  nulla  natura  eftfupra  angdicam  nift  diuina.fe- 
quiturfetmda  pars  totius  euangelii. 

6  Cum  autc.  fuperiut  declarauit  M.  ttthxut  perfonam  ipfms  me~ 
diatoris oflendendo  in  ipfo  veritate  humanf  n atura.  cjr  diuin*: hic  in- 
dpit  agere  de  operib.Chriili .  Dc  Chriito  autem  inter  alia  tria  fuerant 
perprophetas  pradifla.Trimum.quod  efet  legislatir  noux  legis  lere. 
3i./.£cccdics  vcniutdicitdominus,&  icria  domui  Ifracl  &C 

do- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

6  Cum autem.  Pcr  hoc autc  q,  ccflancc  pra:dicacione  Iohan 
nis  Chriflus  iuic  ad  pra:dicadu,fignificauic  q,  lcee  ccfsatc  fc 
quutu  cfl  cuangclium.pcr  hoc  auccm  q?  audica  Ioh  innis  in- 
carccrationc  fcccflic,oflcdit  q,  licitum  cfl  pracdicatori  a  pcr- 

fecu- 


munisdco&hominicVjcuicunquc,GrrceDu!:.Tdicitur.II-T\ 
la  vero  qux  foli  Deo  dcbcciu -,lacn  \  dictf .  vndc  idololacria , 
qu.c  quod  foli  Dco  debct.idolis  dac . 
Nora  diabolii  in  his  vinci  in  qirbus  Ada  vicit .  Qiic  de  ^ula 
tencauit^dudeligno  vctitogufhrcivHMmc.  Dc  vanagloria, 

cum  djxftiEritift  ficut  lij.De  °*n  »••• 
auarir  ia,t  um  ait .  Scictcs  bo- 
num&malimi. 
f  jMtceJpKilHon  quafi  tuc  pri- 
mu  adcunccsjt  d  Agoncdo- 
mini  procul  aipicietes;  ne  vi- 
dcatur  coru  prciidio  cguifli? 
vclviciile.  Scd  vtille  vicius 
.'ibijc,parati ;;d obfcquiu:ii  ve 
neruc.Sicui:  m  hoc  agone  mi- 
licianoftra  pra'iht:uiau-,ic.i  in 
obfcquium  angeloru  glorio- 
fa  rcmunciacio  docctur . 
*  Hilar.  Oftendunt  angcli  a 
nobis  victo  cjlcacnque"  dia- 
bolicapitc&angclorum  mi- 
itifter£*,&  vn  tutii  innos  ofii- 
cia  non -defutitra . 

g  Cumautcaudijfct.HicMx-  Ioh-*-b« 
thxus  fieut  Marcus  &  Lucas-- E 
prxtcrmittit  prJmu  aductum 
dniin Galil^a,  pofl qua baptizat9cft,vbi aqtum mutatiit in 
vinu.&cum  matre&difapulisCapharnaum  manfit.-iqua 
afcendic Icrufalcm  proptcr  Pafcha.Indc  vcmc  m  Itidcam  6c  Ibid.j.c. 
baptizabat.cumloannesinEnnoniuxta  Sa!imb.iptiz;irct. 
Poflqua  tcio  traditus  Knc  loiianes,  lccru  abnc  m  Galilca^cu 
au  difsct  phanft;i  q,  bapcizaret,  &  plurcsfaccrcc  difcipulos  q 
L.li:incstcccrac;dcquorcdicuincipiuttreseuageliftc.  loha  iohanne»  »aa 
ncs  vero  ,pbaro  alioru  cuagclio  de  ucricacc  didoi  u  tudic  al i-  primordalia 
quadectle,&  maximeq  pumoanno pdicacioisl'ue<Tcircrat  ChrifiiftnbC- 
Ics*  fpqb.atratrib^rogac^cripiitcui-cd.u^alijptcr.crric  do  ft,ppleu,t 
ahcrad.cione  lolyanis.colligas.f.gcfta  vni^anni  iquo  c?*;  paf- 
s^eflpoflcaiccrelohanis.Vhccdicit^Hocfecitiriiciufigno 
ru  Icfus  Et  itcru.Nodum  Iojinncsmiliuseratin  carcercm. 
h  /o/jafl-^i-^c.C^uoderat  rppccr  cuagcJiu.  kfus  hoc  ide  pcr-  J^-l-b« 
fcciius  pr^dicans  ad  cepus  cedic  tk  fugicy  uc  iit  excplum  ltns.  " 
i  J»G«/i/.caw.Du5funcGalil^.iinadicicurIudcoru,  alrera 
gcncium  propccr  inhabicationcm  gcncium.quam  partc  dc- 
dit  Salomon  rcgi  Tyn,q  ui  gcntcs  ibi  poiuit . 


Ibid. 


domui  luda  fcdus  nouum,&c.  Sccwdum  efl,  qnod  efct  chnftus 
leicmptor per meriutfuX  pafioms  Ifu 1 3.6. Ipfc  ac vulncracus  cfl 
^ipccr  imquiraccs  noftras.&c.  fertii cfi.cp efset mortis  dcftruclor 
pcrgloriafuArefurrctlionisTfal.  lyc.  Noh  dcrclmquesanima 
mea  in  mferno,  nccdabis  fan&u  cuum  viderc  corrtvpcionc. 
Quod non potcft intelligi de  Dauid  cu  fcpultus fuerit  &•  incineratus, 
fed  de  Chriflo  tantum  vt  oftendit  beatus  Vctrut ,  ^itlu.  l .  Igitur  reft- 
duum  huius  euangdii  diuiditur  in  tres  partts,  quia  primo  dcttrminat 
euangetifla  de  Cfotfti  legislatione.fecundOy  de  ipfiuspafsionc  cap.vige 
//wo/irvw.Etfaclum  cfl  cum  confummaflcc.  tertio  de  ipjius  re- 
furreSiione  crf.v/t.Vcfpereaute  fabbati.  Circaprimu  aduertendu, 
q>  icx  no  imponitur  nift  multitudini,  &  io  tegislatione prAtcpit  populi 
adunatk).  El  tdeo  chcaprimu  duofacit,euiaprimo  oflcdit  populi  adu- 
nationem  ad  Chriflh  per  eiusprAdicatione ,  &fecudo  defcribit  Chri- 
ftilegislatione.c.fe.V tdcns  Iefusturbas.TV/ww  adhuc  in  dtiaspar- 
tes,quia  primo  in  gcnerali  tangitur  Cbrisli  prxdicatio,  &  fecudo  fub- 
iungitur  ex  bocfer/ues  populi  ad  Cbriftu  adunatio,  ibi.  Ambulans 
aucem  Icfus.  In  primaparte defcribitur predicatio  Cbrifiiquantum 
ad  tria.f.quantum  ad  tcpus,locum,&  modu.Tempus  atit?  tangitur  cu 
dicitur.Cumai\.l;.q,  lohm.tra..cfi'ct.ex  quo  patet  yq>  Mattbxus 
hic  omittit  omnia  opera  Cbrifli,ftiffecit  anteincarceralione Iohanis, 
fcd  itla  defcribit  lohannes,vtpatet.  1  .ca.2.$.  &  ^.licet  enim  antc  in- 
carcer ationem  lohannis  pncdicaitcrit,  nontamen  (tapublice.  Lucum 
autem huins  prttdicationisjum  fnbdir. 

7  Ec  relicla.  Caufa  autem  quare  reliquit  ciuitatcm  T^-r^irtt h,Lu 
cas  cxpriiH,t.4\.ca.quia.f.ingrefsus  eft  fynagoga  in  diefabbati,&  legit 
ibi  illttdlfais.Spiritus  domini  fuper ■,&  cap.Ifa.6 1  .&  dixit  ibi  aliqua 
rv  qiiib.lndxi  fcadali^iti duxernt  eu  adftipcrciliuniotis  &  voiuerut 
eh  p>*cipitarc,ipfc at  virtute diulnap mcdiii dloru ibat  ndvh9 ab eis. 

Vc- 


fccutonb.  clongari  Vhdicicapoftolusinf  lo.c.Cuauccpcr- 
iequenrurvosinciutrareifta,fugice  inaliam.  7  Etrclicla. 
Erac.n.maior&populofior.  Ecper  hocdedirpratdicacorib 
cxemplumivtdcclinchtad  locainqtubuspoflentfaccrc  ma 
iorcm  frudom. 

Ex- 


« 


Ale 


87  Glof.ord  &  Nicolai  dcLy  ra. 

•V4T..^.VndeChria;n  Nazarxus  df.vicuseft  in  Gali- 
a  luxca montc  Tlubor . Caph  .iiu.imopp.durn m  G atilara 


83 


fiuxu  tu» 


mifi  mmfta^nu  GeneZiicthJituai  in  terra  Zahulon  oc 

Ncptahm.vbi  pnmacapciuiias  H?brcor."i  ab  Aflynjs.Vbicr 

im  1  kttH  obl.uio  ibi  pnma  cuagclijprcdicacio.vt&dc 

quafi  incdio  a.flucrctadge 

tvs&aJludxus- 

Atteforicc .  Quod  rclidta  Na- 
zarcih  ttanlit  Caphatnatun ;li- 
gniricac  quod  dc  florc  rigut  arum 
rcgis,adfiu.tum  fpintuahutiui 
m  BitangC  ho  eit,  tranlirc  nos  do- 
cct ,  1  Ixc  vcro  ipiriiualiafunt  in 
villa  pulchcrnma.idtli.in  ccclc- 
'  ru,qux-uuntima,quiaiuxtarlu 


1    Plot  imerpretafnr  ,  t      . 

ciuitatc  Nazareth,  jvcnit ,  &  habitaiut  in 

1    v.lla  imkhcinmv        z»bulon  «uar  eft  Gtlilaa  Uixotam  ,  ficui  Neptha- 

Capharnaum  mantimain  hnibus  zabulo 
b  6r  Ncptahm  ,vtadimplcrctur  quoddi&u 

Diccutem.  CucunciGo. 


Chrifti  vidic.  Pcitidcinoinaesctilngclium  diiTcmiiutiuT.  D 

eft  \'ndc  fcquitur. H*b**n  a;.istnu^-->e. 

i     Pmbr*  m*tu+lAox$  cfita  «nterno.  Vmbrahnius  morts 

funt  peccaca.quc  nunqtu.ii  linc  morcc.Qm  crgo  fugcrc  vuk 

morccm,  vucc  viubram. 

g  Rxindt.  Poftq 11  am  bn  ptiz  itu S 
tft.  B.ibtifmusidoncos  tacitad 
prxdicandum.  Bxiudt-.  i.traduo 
Ijhannc,qu:alegeciciinctefcc}- 


tlta.71 


ft  pcr  Ifaiam  propheta.  f  Tcrra  Zabulon 

Prnatium.    *     Q^ija  cft  iuxra  mare.fc  efr  iran»  lord.inem 
wiBlM  gentium.fulicei  p»pulu»  «ui  ainbiilabsi.uel  populut  uidu  lucf.Scc. 

icxul.Micaquocid.ctuncJ,.  NCptalim  ,t  via  maris  translorda- 

tur,6:hjmincsillcc-H)ris  mundi  d  «-^  f      t  aj  ■, «.»«  rtiim .1  «fnir im.irn 

inuolutos.ret.bus  cuahge  11  ca-       ncm»GaljkXcrcnriumpopuluSqui  tam- 
a-pic.ln  finib.autcm  Zabulon  &  c  ?W'^W^^^fJS^ta-i^iitawh. 

B  ZSttStt      bulabat  in  tcnebris,vid,t  luccm  magnam, 
&%S£t^3SSS  f  &^"nribu.  t  inrcgioncvmbrarrnortis 

l.  ju>    1c1u5.1i"    1    f  ,.,,„„  jti.:»ti,acl  orcd.cat.o  Chli.  t>  Euacuata  uoce,ipsu  ueibu  usnit. 

oln.ndjcfidciportum.  ,/ ,,    '•; — •    j*    „   '.iX.^J,,. 


Zabulon   g  liixona  cit  cis  Exinde  cepit  lefuspraedica  *  &Mmeniftcfolas 


tur  cuangchtim  ,  vt  auforaru 
fol.Humilis magiftcr  qui  "doccri- 

-  nam-difcipulinon  impedic  ,  fetl 
rxpeicacdonecconhimuutcui- 
fum  fuum.  In  quo  doccr,n e  qtiis 
ab  infcriore  pcrfona  fcrmonciH 
concemnat.vndoApoftohis  .  Si 
cuircueUtum  fuerit  p\ •  ior  tka  af. 

5  h  Tceutcntiam  agitc.  Eadcm 
quarprscopracdicat,  vtoiicn.Jj-  t  rcJcbat 
turnonalius  quam  qui  in  v6h  e 
clamaucrac .  Chnitu^enim  vci- 
bum  quod  damat  in  totdatie  or- 
gaao  6J  in  omnibus  qui  ab  lni- 
tio  aliqnid  d  uinicus   dixcruut: 


E 


1  in    rcgione 

*«*«.     °fa°f*    gZE?  : 

hab.taculum  fu: mud.nts  .  Nep-  ^^^"^  *  ""f*     *mi  eft      Ck,m  P 

ul.m,dilatatio.  h  rc&diccrclpenitcntiaaeite.  Appropin-  7 

t  Mirt.iA.     i,j  h:scnbubusfucrcvieulide  ' 


qfiod  alii  longc  i 


lu.yf. 


quibus  apofloli.  Vnde.  Trincipts 
PCl,(f,r  Zabulo*  tr  princ.TtefthatiHL 

c  reria  zAulan.  Rab.  t^uod  primo pofitu  eP  prcrermittit 
cuangel.fta.f.Pt  imo  teporealleuiata  cfl  tcrra  Zabulo  &.*  tcr- 
ra  Nepilulim.ficut  &  quod  in  medio  efi.f.  Nouiffimo  aggra 
uaca  eti  via  maris.Qiiod  io  facit,quia  intendit  oflcndere  ini- 
tiu  ptxdicationis  Chrifti,&:  ideo  quod  mvfticumcfrrangit. 
d  V ia  marit.  Ecclcfia qti2  luxta marc  k culi,ipfa  eft  tras  Ior- 
d jne.i  pcr  b.nptifmum dc priftinis crrcnbus cruta  Galilca.  i. 
rranfmi*.at.oeft  fafta,  qusepriusfub  gentili  rituin  vmbra 
moras  &L  carnis  luxu  eft  vcrfaca,Chi  itto  prxdtcanteper  fidc 
Chnfti  illuininataeft. 

Galilara  gctiu  qu.x  cft  in  tribu  Neptalim,vicina  Tynis,di- 
cituradd.ticretiaGalilaixilliusquecftiritribnZibulOjqua; 
cft  iuxtaTybcriade.Inillaautequardf  gentiu  Salomo  vigin- 
tictuitatesdedicHyraregiTyii  in  fortetnbus  Nepcalim.In 
vtitque  immoratus  efl  Chriflus.Scdpro  figura  eoru  qui  vo- 
candi  funt  de  gcntibus,  ca  qua?  gentium  efl  hic  memoratur. 
c  7>o/>«/»i..Augiftiinus  ,  Popultis  tftequi  prior  duituseft  in 
q  captiuicaiS,fi-  in  ccnebris  vitioru  crat,  prior  luccpdicationis 

Chri- 


jKef.rb- 


Intercnim  vot.cm  &  vc;  bum  :n- 
hileft  medium,icd  vt  vox  (.  nuic 
max  Verbu  p?rcipitur,ficut  Iohannes  claufus  ddftitk:  Chri- 
fius virtutibus  curuit .  Vndclohannes  cft  figura  propbetsf 
rum  &  legis.qm  vere  func  vox  chin;intis  fapienci^  Dci,quo 
rum  Iohanncs  cft  finis ,  quibusceluntibus  folum  vcrbum, 
quod  in  eis  fonucrat,per  (e  olicnditur. 
*  Auguft.  Tresfuntactionespenitcntia:  vfitatxinecclc- 
fia,&  diligentcr acccndenc.bus  notx .  Vna  cf r  qux  nouu  ho- 
mincperbaptifmum  p.irtunc.donecfalucans  omnium  pra?- 
teritorfi  peccarcru  fiatabluno-  Altera  ptmccntiaclr ,  cuius 
actiopertota  iftavitam,perpctuafupp:icationishiirnilitate 
fubeunda  eft.  Tcrtia  actio pcmttkie cft,que  pro lllis  pccc.ns 
fubeundaeft,qu?legis  decalogus  cocinet.ln  hac  crgo  penite 
tia,mdiorcm  quifque  feucntacem  in  fe  debeccxciccre ,  vr  u 
feipfoiudicacus,non  iudicctur  a  Domino. 

Rab.H^cpngdicatioChfi  m  Capharnaumcorufcai.t  btis 
miraculis  mcepta,df  poft  annu  a  bapufmo  icepille.vcl  iccu 
du  aliosinccpit  kalcndis  Maii.vc  ih  codc  anno  fuenc  b.  p 
tustV  iciunaueric.&  aliquatis  dieb.interpofitis^quibus  tcc  c 
qua;  Iohannes  fcripfit)  Baptifta  incarccrato  pdic^rc  inc 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Vcnit  &  habi.in  Capharnaum.  adprtedicanci>i,vt  bic  dicitur. 

X     M jritima.  quiafupra Littus  tnaris  Caliixsftta  cfl.Ex  boc  autem 

«(lendit  Matthjtus  euangeltfla  propbctiam  iwplrtam  Ifa.y.a.  Primo 

temporc  alleuuta  eft  terra  Zabulo  &  tctra  Nep.&c.^d  ctuus  e- 

nidcntiam  conjidcrandum,quod  iilamprophetiam  exponunt  aliquide 

taptiMitJtc  decem  tribuum  .  fuerttnt  cn.m primO  captiuati  tempore 

Tbacefilii  R,p<neli£ perTtgUtpb.iUfar  rcgem  jtftyriorum  ,qui_ca» 

ptiuauttduas  tribus  vltra  lordanem  deZabulon&  1\cplaLta  (S  de 

GdiUamuhos  c.zptiuauit ,  «;  babctur  }.%egum.i  J .&  de  boc  expo- 

nunt  primam  partem  propbctix  .  Trimo  tempore  atleuiata  tflterra 

Zab»lon,tiTcq^ia  captiuatis  malis  bomimbus  alicuiata  eii  terra  po* 

dettbus peccaiorum.  Seiundofuerunt  captiuatifibi Ifraclaui reman- 

ferant  tcmpore  Hofct  ptr  Salmanafat  rcgem  jifsyrt»  *<r> ,  vt  habe- 

tur  4-fvig.  I  J.&  de  hoc  cxponunt fecundam partcui  piopbctia.Et  no 

uifsimt  aggrauatacfl  tota  terra.f.pu  domini  flagclUtioium.  Dicitur 

antem  Ula  ttrr.%  via  marisjjuia  ibi  ct~l  via  pubiica  adportandnm  mer 

tet  a  lordane  ad Hare  mediierraneum  .  ^iddiim autem  GaiiUxgen- 

tium  ad  d.ffcrctntam  alterius  CaliUx  tjux  vccabatar  G.ti.Ualu- 

daorMm.  Scnbititr  c»im.}.Ujg.^.  auod  SaUtr.on  dedii  Hyramiu  Ga- 

liL»a.2O.0pp;day&  quia  tratgenttlis,idco  dttlz efl  UU  tcr,  a  GaJtUta 

Xtniiuir..,iln  autem  noir.ine  dicla  efl  Cbabnl.  per  UUin  ngu  GuLUa 

tranfibat  via  ill.i dt  qua  efl  bic  mentto  .  Sed  ilia  expojitto  no  vidttur 

yera . Trimo quta  vidttuv in,p,'care contraria ,  [at: e  in  mcdo loquen- 

4i,q*iaprimam  taptiuttattm  vocat  alleuiationim  terne  ,  &  fccunda 

uotat  agg(auatiu,tm,  &  tamenfunt  tiujdtm  raiionis .  Secundo  quia 

fdo- 


filoqueretur  de  captiuitatc  fecunda  qu&  fitittotiuS  terrtc,tion  loqtte- 
rctur fitu  de  Galilsta gentium  .  feddcSamariaqtt£  cratciuitasr-.gia. 
& principahter fuit  obftffa  &  captapcr  Salmaoafitr.  vtpatet  qti.it to 
Fjgunt  Daimo  feptimo  .  Tertio  quia illud qttod  fcquiiur  Ifaix.y.b. 
Taruulus  nalus  eii  nobis^&c.exponitur  dc  Chniio  tam  a  Ittdxis  qui 
a  Chriflianis,  ergo  &  ULui  quod  immediate  preeppuitur .  Trhno  tem- 
fore  aikuiata  efl  ter.&c.de  Cbriflo  intethgtti>r  ,  &  fit  exponit  Mat- 
tbxus  enangelium  ,  qui.i  Chriflusvt  tcrra  Zsbulon  &1%tptalhn^pri- 
moprtdicauit  pnb!ice,vt  dicluhi  efl^quia  ciuttas  Capbarnaum  ihi  esl 
/ha,& ■  aha  loca  vbtprimopraidicaxit,  &ftctIU  tcrraprimo  illumi- 
uata  efl  docldna  Chrifli^  uieo  per  Ifa.dicla  eft pnmo  alUuiaia,frd 
poflea  ad  vomitumfnnt  reuerft  hominestlLus  tcrr^propterquod  iilts 
ciuitatibus  cxprobrat  Cbrifius  Matthxi  vndccinto  vtpatct  Utuctiti 
propter  quod per Ifa.dicitur.T^ouiffimo  aggrauata  esi  f  &  boc  tii  qi 
dicit  Mattbxns  breutter  accipiens  auftorttalem  Ifa.Tctti  Zabulon 
&  terraNeptalim. 

3  Populus  qm  ambuLihar  in  renebris.  ignorantiefcilicet. 

4  Et  fedentibus  in  regionc.  Vtnbra  mortis  dicitur peccatum  mor 
tale,quod  e[i  quafifigura  cr  vmbra  gcbenn*.  5  jLux  orta  etl cis. 
quia  illuminatio  doUrinx Chrifliprtmo  fatla ejt  1»  iocis  prxdtciis. 

6  Exindc  ctjpit  Iefus  prasdicare,&  diccrc.  Tofito  tempore  &  lo- 
coprttdicatiouis  Cbriftt ,  ettangchfta  defcriou  niodton  qnem  tenuit. 
Tenttit  autcm  talan  moiinm  qualem  tet.u.t lohanncs,dt. 
-j  Pe. nitentiam  agite,&c.  bocautemfutt  Cbrifius  primovt prsdi 
cationem  lobannis  approbaret^fccundo  vt  noftram  fupcrbiam  confu- 
tarct,qu:aaii(juando  dcdtgnamur  accipeie  dtcla  aliotum. 

Ambu- 


M     O     R     A     L     I     T     E    R. 

6      ExiHdr  rg-it  1r(n  ."  r.  pcr  hoc  enim  approbauu  doftrinalo 
hannijjquiUcuK^pciJtpradkjre.Setirnodcrfiidoaoresfacmt 

con- 


eontrarium.nam  unus  reprobat  quantij  potcft  didlu  alteriui,& 
no  folum  doctoresliocfacimit,  fcd  etiam  Batcalaurei  dicta  fuo- 
rutn  doctcrumarrogantcrimpugnant  quantum  poisunt. 

sAmbu- 


! 


°9 


Matchaci 


Ifjrf.C. 


'M  a  QuivocaturTttrus.Vd  quadoprimu  Andrepsadduxiteu 
A  hoc  nomen  inditu  eft  ci.du  dicicur.jjw  vccabcris  Cephas,  quod 
li.i.f.  inrerpreratur  Petrus,  quaqua  hic  videtfde  futuro  promittc- 
rc.Vcl  quado cofcfsus  ci\.Tu  cs  Cbriflus  filius  Dei  vifl&di&Qffl 
t  ft  cLT*  es  Tetrus,&  juper  bancpetratn  adificabo  eccleftam  meam, 

Bcda.Petrus,3gnofcens.An- 
dreas,virilis,quod  docioribus 
coucnit,quia  hi  foli  magiftcrio 
funcapti,qui  fapicnciai  luceillu 
ftrantur,  &  prseccptis  Dci  obe- 
diunt,&  ahis  virilirer  fuggci  ut. 
Bcncprimum  Petruquivo- 
catur  obedicns  &  Adream  qui 
▼ocaf  forris,ponit,q.a  (inc  obe- 
dictitia  nullus  incrat,  fine  forti- 


Cap.  II 11. 


9° 


Ideft  Chriiht»  qui  dat.vel  ecclefii,  cai  protnifliuneft  &  parimim.  b  Ante 
hic  ptidift»,  6c  ideo  non  apponit  tunc  vel  deinde .  Vcl  fortitsn.Port  Jixc 
-ndiftJ. 


proprictatisamore.In  hfs  datur  forma  volentibus  fequi.Mu  E> 
tatur  intentionon  pifcatio.mutaturrctiain  dottnna.cupi- 
ditas  inamoremanimarum,firmarefeculum,  nauisecclc- 
fia.pifces  boni  &  mali  homines. 
■jc    Gregorius.Nullaadhuc  miracula  vidcrunt,nihilabeo  Hom.*.i* 

dcpramiio  eteme  rctributionis  eiungeiia. 
audiernnr,&:  tamcnad  vnudo- 
mini  praxeptfi,  hoc  q^  poffidere 
vidcbantur,  obliti  funt .  Qtian- 
ta  nos  eius  miracula  vidcmus, 


quabitenim  regnum  coelorum.  Ambulans 

a    Quod  idem  dicitur  ftagnuni  Gcnezareth,  mnre  Tyberia  dis,Lacus  falinaru. 

autemlefusiuxta  ma'reGalil*ea:,viditduos  z  q^ptfhgellis  affligimur,&ta- 

mc  "ocantJ  fequi  cotemnimuss' 


lirdaV 


Virilem. 

rudincnulluspcrfcuei-at,&:he  b  dream  fratrcm  eius 

(^ermanxfuntvirruces.Quiave 
ro  primus  homo  inobedies  cxi- 
uit.fccundusobediens  ingref- 
fus  eft, 

Raba,Matcheusdic.;tpoftha 
bitationcm  Capharnaumdifci- 
pulos  vocaffc.lohamic  s  dicit,q? 
poit  squam  in  vinu  conuerfam 


i  Quia  vnitatem  ftaterna;  dileftionis  probauit,  line  qua  r.ullus  in  ordine 
prcdicatorumadmittitur,  b  Qm  imerptelaiur  obediens.qui  uocatus  eft, 
cjuando  Andreas  duxiteumadlelum  c    Agnofcens. 

fra^treSjSimo^nem  qui  vocatur  pectrus  &  An- 

Intentos  lucris  uix  prefentis.    Mundum. 


,  mittentcs  rcte  in  mare. 

a  Eleifti  ad  fpiritualem  pifcitionem  fccunduiu  gratix  ele- 
ftionem.  b  Non  tam  pejibus  cjuam  imiutione&  'ftectu. 

t  Erant  enim  pifca*tores ,  &  ait  illis :  Velnitc 

a     Aliter  fruftra  labom  doclor,  nifi  Deus  faciat  ut  ptoficiat. 

pottme  ,  &  faciam  vos  fieri  pifcatores  ho- 

a  Vbimagi»  peniatur^artectus  quam  cenlus.  b  Pedum  inceiiu.fcd 
magis  obcdientia&arrec~tu,anipiiBS  ad  propiiinonreuerfi. 


Vcr.b 


:  c.j.b» 


d  fninu.tAtillicontinuoreliCtisretib.iequu- 
vcnitkliis  Capharnaum&ma  Jrifunteu.  Etproccdesindeviditaliosduos 
„  ter  eius&ftatfes  dilcipuli.Scd   r  r         „    T       i  7il'j    ■•    i   L>  r 

Sinccrtumcftvtrumillmmad-      tratres ,  Iacobu  m  Zebedan&  lohanemfra- 


h  ciiifcnt ,  vt  hic  rccapitulando 
Uicat  quafiprius  faciu ,  an  dcf- 
cendifie  aim  co  dicantur  difci- 


trem  eius  m  naui  cum 


e  Vidit  alios  duos.  Ecce  in  his 
quatuor  numerus  cuangelifiaui 
pra-figurattu  ,'qui  animas  a  mun 
doextrahuntde  quatuorparci- 
busmundi. 

Bini  &  bini  vocantur  ,quia 
chantas  non  mfi  in  ccr  duos  eft. 
Vocatio  d  citur.  Vel  fecundum 
elc£lionem  gratiar.vnde  dicitur, 
il«os  &vocau;t^c  Vcl  fecun- 
dum  illud.  Multifum  rocati.  E 

Querit"quomodo  Matthxus  - fieri . 
&Matcusd;(.antbinos  vocafTe  Rwn.s-f. 
Icfum .  Pnmo  Pctrf,  &  Andrea  K^-' 
poftea  Iacobum  iScIohannern,  eiun»ciiit;irri 
cuniLuc;;sdicacinmagnacap-  iie  vocjtione 
rurapifdum  Petri&  Andrcefo  «potfoioruui. 
cios  l?Kobum&:  Iohanem  fuif- 


Zcbedaropatreeoru 

a  Oftendit  perfonas  non  efie  accipiendas.  Reparantesad  lucrum.  b  Con- 
cupifcentiarum.  P.  rfcita  eft  coiiaerlio,ubi  cum  cupidiute  rer nm,cr,malts 
«jiioquc  rumpuur  dtJeOio. 

pulimoquodtuncd.fapuli/ed  g  re'ficientesrebtia  fua.&vocauiteos.llliaute  '   fcvocacoscumrct.iatrah:rcno 
quiafutun.Anteaui.cm  quam       n     •  ]•,->•  i       D  r  -r  polient&lcfumPctrotandcm 

vcniret  Icfus  in Chana Galilarc       «atim  relldtlS  retlbus  &  patre  fequutl  lunt       duiffe.  Xolitimm  ,  exboc enim 
AndrcasPetrum^dduxit,  fcd,  r-      •  i       t   r  Ecckiiam.  iambnmines  eris  cap.    fimul  eos 

nondum difcipuli.  h  eum.  ht  circumibat  lelus  totam  balilxam,  4  tamcn  fL,bduais  ad  terram  na- 

b    Mit mtescc.  Quia  quosfar-  uibusfequutosfuiflc?  Sedquod 

pc  tct  rcnis  hicris  inhiarc  piiderat,  cxlefiib.dcfideri ijs  aduo-       Lucas  dicit  prius  fadu  cft  ncc  tuc  funt  a  dno  vocati,fed  tan- 
cat ,  &  £  cos  renb.euagclij  alios  de  ,pfundo  iniq.catiseiipit.       tu  pra-ditlu  cft  Pctro  q^  homines  capcrct ,  no  vt  poffea  pif- 


I.uc.;,b. 


h.2.C 


vn  fubdit.  Venite  pofi  me  f?  faciam  vos  jieri  pifcatores  bvxiinnm. 

Maccha:9  &c  Marcus  &  Lucas  dicuc  Pecru  &.  Andrea  de  pifca 

tione  vocatos  in  Galiiasa.Ichancs  uixta  Iordane  ad  ccfti  mo 

niulohannisbaptiftzprimoAndrcafequutumcffe  cu  alio 

cuius  nome  cacccur,dcindc  Pctru,tcrtio  Phillippu.Scd  tunc 

iuxta  lordanc  m  vifo  diio,non  ci  infcparabiliter  adhxferut . 

Scd  cognito  quis  cflcc ,  cum  mirati  ad  propria  funt  rcuerfi . 

c  P//i<if9rei.Pifcaturus  pcr  pifcatoria  vadit  loca . 

'  ftiee.      Myftiec.Cumincatnatuscarncfufcepic,  diuinitusvidic 

'  in  man  mundi  pifcatores:&:  alijs  quid  efient  oftendit ,  quos 

abaetcrnoprzuidic. 

^iitntia  d  Cuntinuo.  Pcrfccta  obcdictia  cft  fua  imperfc£U  rclinquetc. 

q      ReliCtis  tctib.quia  &  ii  poftea  rcfumunt,  n&  cupiditatc  &£ 

pto- 


ccs  lio  effct capturus.  V h  &i  dicit.  SubdutJis  ad  teiram  nauibns, 

quafi  redeundicura.Poftea  vero  vt  Matthxus  (S^  Marcus  di 

cut,  bimvocatifimt,&iiiflifcqui.Ideoaincpifcacoresillitc- 

ratos  mifit  pra?dicare,vc  fidcs  m  virtute  Dci,non  cloquentia 

nominumputetur. 

f  Zcbedai &  Iokannem.  Zebedanis,fugitiuus.i.diabolus.Taco- 

bus,  fnpplantatorqui  adiuuatur  alordane,  ldeftagracu 

E)ei. 

g  Et  vocauit  eosjUi  autem.  Vocauit  &  alios,fed  fufi3cit  nomi- 

narc  iftos . 

h     Et  circumbat Iepis totam  CaliUam .  (Joadiutorlbus  voca- 

tis  praedicatiom  infiftic ,  docens  impigrum  elle  deberc  do- 

6totcm . 

Doccns 


)o:i!omm 

Di  jCitio. 


NICOAVS    DE    LYRA. 

i  Att\bo\zT\S2\itc.Defcriptaingenerali,pr£dicationeCbrifli,  hic 
ponitnr  ad  ipfum  adunatio  populr.dr  primo  aliquarum  (pecialiu  per- 
/onarum,vtpote  apoilolorMm.fecundo,turbarum  communium,ibi.  Et 
circumibat  lefut .  <Ad  tuidentiampnmi  fciendum,  yuod  iWuipafloli 
leguntur  ter vocati  a  Cbriflo\.  Trima  vocatiofuit  immediate  pofi  ba- 
ptifmum  Cbrifli.,  vt  babetur  loh.  I  .d.  quando  duo  dtjcipuli  Iobannis 
audterunt  ipfum  diventem  de  Cbrifio .  Ecce  agnus  Dei,&  fequuti  fmt 
lefum.&ibi  dicitur  :  jlndnasfrMer  Simonis  Tetri  erat  vnus  cx  duo 
bus  quifequuti  fuerant  Iefutn .  &  ibifubditur  quomodo  vocauitfratrt 
fuum  Simonem  ad  lefum.Secunda  vocatiofuit  in  capturapifcium  qui 
defcribit Luc. \.a.dicens,quod  Cbrifluspropter  turbas  trruentes afcen- 
dit  in  nauxm  Tetri  ad  prxdicandum,&  finita  pradicatione  iuffit  laxa- 
ri rete  in  capturam pifcium:  &  Tetrus  vifa  muUitudine pifcium  cap- 
torum,fciens  qnod  non  poterat  effe  virtule  bumana,procidit  adgcnux 
Jcfu.  Sed  ills  dutt  vocationes  nonfuerunt  proprie  ad  apoflolatum  ,  fed 
adquandamfamiliaritatem.  Tertiaautem  vocaliofuit  ifla  quam  dc- 
fcnbit  Matlhaus,quando  reliSis  omnibus  ftquuti  funt  lefum,  amplius 
adpr<edi8a  negocia  non  reuerfuri,fed  intendentes  doftrinf  Chrifli:  & 
hoc  efl  quod  dicit  Matibtus,  A  mbu  lc.Mare  ifiud  efl  quidam  lacus 
babens  centum  fladia  longitudinis  &  quadraginta  latitudini' ,  per 
_  quem 


quem  tranfit  lordams  fluutus  ,  vi  dtcit  H.ero.  Dicitur  autem  marefc- 
cundum  modum  loquendi  Hcbrakum,in  quo  magna  congrtgatio  tqua 
rum  vocatur  mare,fecundum illud  Gen.  i  ,a.  congregationefq;  aquarS 
appeUauit  Maria.vocatur  etia  aliquando  fiagnu  Gtne%aretb  Luc.f.a. 
Dicitur  etiam  rr.are  Ga\iU&,quia  efl  m  iUaregione;&  mare  Tyberia- 
dis  a  ciuitate  Tyberiadefitafupra  ipfum , 

2  Vidit  duos  fratres.eir  p*ttt  Ittera . 

3  Etprocedens  \ndc.llic agitur devocationc lacobi  & Jobannis 
fiUori  lehed£i,& patet  litct a  .  Sedqumriturhic  quomodo  ifiifratres 
rclitlopatrc,&  fimditer  alu  duo  rtlidlf  omnibjtafcquuti  stit  eutDi- 
cedu.tp  in  eoerat  virtus  diumitatis :  &  iieo  ficut  poterat  txtcrius  vo- 
cart per  voccm ,  ita  poterat  hterius  attrabert  pro  voluntate  jua  per 
mfpirationem .  Similittr  qu»riw  quarc  fmplices  homines  primo  vo« 
cauitadprsdicationemeuangelii?  Diccndum,quodficutaprincipio  . 
aliquos  fimpliccsvocauit  ,  vtpattt  inifiis  prttdiflis ,  itafimilitet  a-    ™fo^*\ 
liquosliteratosvocauitaprincipjo  vt  T^athanaelem  &  j^ic-idemii,  en.incelii  clc- 
VI  babetur  Iohan.i.&  %.quia fi  folos  fimplices  vocafkt,  crcdipl>jfrt  fli  f«nt  difku 
quodfuiffent  ex  fimplicitate  decepti ,  Veruntamtn  fmpiices  inagis  poitpofm». 
amflhuit    apoftolos  ad   prxduationem  tnangdii  quam  litcratos  , 

vt  fides  euangelii  magis  attribuereiur  fapicntix  diuime  quam  hu- 
tnanx . 

4  Ec circumibat  Icfus .  Hicponitur  adunatio popu'i ad Chriflttm 

*  q<antum 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

l  ^wWrtHJdH.Tnj.fequiturpoftca, 

f  Illi  autemflatim  riiitlis.  Pcr  hoc  auc  oftenditur  quod  perfe- 
•iXi  fcftatot cs  Chrifti  rclic-tis  rcbus  pofleifis  &:  ctia  parctibus 

quan- 


quantum  ad  carnalem  afTectum  animo  propco  fequutur  eu. 
4  Et  circumibat  lefus.  Per  hoc oftcndit.quod  prcdi<.aCor  cu«- 
gelij dct efle diligens $C  feruidus ad  falutem  annr.arum ,  Sc 
quod  ciqs  do6trina  iic  communis  &  fana.  idco  dicitur . 

-\Docen 


9l 


Glof.ord.&  NicoIaideLyra. 


91 


&*    Da««n'«/v»^»-DoccnsdcmorIt1m,vic?.-ia...?fubd.- 
A  to<  Prxd.cansdc  6tttrit,wtttconccmplAiua:pcrfcftis  . 
D  kc<  n.imrales.uftici.is,cafttcacem  folicet  &  hiimi  hcacc 

&fimSaqu  '!'J  rc 

gni.adcuaWl.upcrri.K:  •»  m.tiu.bca- 

ticudum  promifllo,peccntorum 

rc.  |  :io,rcfurrcctio 

kfhs  h?rcd.tas ,  angclotum  ' 


cia  P.ilcfhna  in qua  Iudari  hahicar.Syrfa  mtcrpretaf  \  x  D 

lilcnvoiulvlisvcl  rotata.i.mudus  q  icfu^bins&adimafcm 
pcr  roc.!:,in  quo  fama  Chrifti  innocuit  p  prardicationcapp- 
ftoh  rumper  quos  faluaci  funtdarmoniaci.i.idolbtatfe;,lona 

tici.i.inftabik  s,pjralvci  .i.irtinifii  &:  corpcccs,paralyfis  G'\c 

cc,Lac;iicdillo!ucii>. 
i.idiorum.      •      ^  f    lntoiam  Sy<iam.  Vfquc  ad  fa- 

fo-  a  doccnsinfynagogiscorum,&prxaicase-  t  ftigium  vcra:  laudis  pcr  inci 

b    ,     Knn  fabulai.falu  !u,n  meinurn  Ualem.  b     Q  fi  >m.     J     niCnC.I  boni  opCriS.DeCt'baC  iTlj 

",  ^^^T^^rcU-       giftrum  pontificum  ccftimoniu 


ciccas. 

b      1»  fv*a90<jis.  Nc  OCloiUS  UO 

ftorinvacuud.icurrat.fcdjbi  c   uaWelium  reeni,&Ianansomne  langUo-  i  laudishtoaJihis^forisfont, 
iuncplurt?pr.rd.cct.  d  »  a£» ««ta—t      »»«««« Pwd«5.  ««,-    5  vnde  t.ihbus  mfittwratcs  moru 

c    £*>  vL"'1  iuftitia  cft 


moleltu  viuenti  mc.irnc,  labor 
mftitix  non  fufcipitur ,  >..(i  incr- 


i  pauciotes 
biamnutn  uexani  cjuam  co-  Sxc. 

rem,&omnem  infirmitateir.  populo .  Ec 

Fama  quam  ludei.olifufcam  .     Famapiopict  eosViiufotli  funt 


«jucfcnda  elt.non  tamen  amanda. 


tt»aainibus. 


ccsopcnsexpcctctur.IdeoChn  c  abiitoVinioeius  in  totam  Syriam,&obtU  4 

fluscuan"  li/.icbeantudmc,  vt  c  t                      .    .     ,       '             ... 

cxciiccadbon.opcrispacicnc.a.  *  lcrunteiomncsmalchabentes  varnslan- 

,*,;».  Curarelanguorem  »  <£"■'■«■  \ .  0««««»,, &.«..». 

iiciccmno  tuicmagnu,  g  guonbus&ttormetiscomprcncntos,  &g.  t  infania fit per luna,  fe 

tcimoncun.  Sedidco  h  d^monia  habcbat,& lunaticos,&  paraly-  t  quiihfanjafaat,  lure 

Qcctigerctutadrcgnu.  .   2    .  ■  „ •  Vrc'„er„Jk  MrL  t  lcruat  vti«?fami:c  cre 


liberius  pandtim 
jj     Dxmoniababcbant.   Aliccori- 
ce.Dflemohiaci,  idt.lofatrar .  Lu- 
natici  inftabilcs.  Paralyuci,  dif- 
(oluci  &  flueces .  Lunacicos  dicic 
illosquorum  morbus  in 
iionc  crcl cit  luriaM.on  quod  hec 
eddiabolus 
iiaria  tcj 
caturdm  in 


SiS&"faK  K  ticoS,&curauitcos .Etfcquutcsfitcucurbc  +  acSori«bla?phcmurti 

.   ' ■   .'•       -  .     .  a     qo.rstaiiiiivgiintaduittutes.  b  Oji.cdamtegii  clr.io.tribuuin,  qmde  ■-    l,       Lun  itiros  C<7  Oarahti 

cempt*cepca{«u«nt.    c    Qjp, uifio  uacis 8c  confcfflo  i!!ui,t..t.  '    V     ,!T?  "     7 


eriam  cerrena  fubiidia  fiibdicis 
mimftrare  ,  &:  fic  ad  regnum 

rc. 


yticos. 


multardeGalilara&Decapoli  &delerofo  t  tcrhoctueruncqur bmdc 

a0^.bap,,.,„o.tafpolito.effa,rmifsir,,sUfa4feP.Ui,.ie,Clif,nfequeieS.    t    MatCUS  0£  LllCaS  plcniUS 

lymis  &  Iudasa  &  de  trans  lordanem. 


■Mtop.  Opcra  falucis  fi- 
ncfamabom  odoris  nofarisrc- 

]>iccncaudicoribus,nccfanuliae  opsre  proficicfine  quibus 
ii.rm.i  veri  facerdocis  noncommcnd.iair. 

I-ama  pp  proxnnu eft  neccflaiia,  &  maxime  bdicacorib. 

Hcc  pr«diua  bona  opcra  fcqjLAbiit  opimo  tins  i.fama  eius  in 

r  coca  Svria.Svnaeftomnis  regio  ab  Euphrate  vfque  ad  marc 

nu,Tnii  a  Cappadocia  vfquc  m  Aegypru  ,  in  qua  cit  prouin-       faic  &  in  «liquocapere 
.        :  cia 


t  i  Cnw.ir.  Cur.it  corpora.vcpa- 
catius  aud.ancinuilibilia  .  A 
parum  crac  mox  rnoricuris  curam  impendcre. 
K  Stij-<uufunt.  Quadriparciti? cuibx fcilicec. Alii,prof)ter  cx 
leftc  myfterium,vc  difcipc.li.Alii ,  obcurationcm  inhrmira- 
tum.  Alii, fola funa  &  cunoficace ,  cxpenri  volcnrcs  ii  vcru 
cffjc  quod  dicebacur. Aln,per  inuidiam  volenccs  cum  accu- 


"NICOLAV    S     D  L    L  Y 
*  quamu  .id  tnultitHdinem  populorum  ipfum  fetjttennuni,  quia  nm 
olum  dacebai  verbo ,  fcd  doHnnxmJHam  confirmabat  fatto ,  fcilice 


L     L  Y    K  A 

»0« 

lolum  docebai  verbo ,  fcd  doCtmumjHam  conjtrmatiat  jacto ,  jcdicet 
per  m'.r<2cula,tj'.ix  foluni  f.cri potcrant  firtute diuitia  .  Sictu cnim  illa 
4td qux  a"in?u intcllctl»  bttmanusf.on  probantur fitfficicnter  ,  nifi 
per  rcdittlinne  adprincipia  i  ttelleftuiperfe  nota,  ita  fimplititer  cjua 
cxcednn  t  fjcultatern  intt  Iktlus  noftri ,  cuiufmodi  funt  illa  qitx  perti- 
nentad  dotlrinarti  Chtifti  nonpoterant  turbis  communtbus  melius 
dechrari qnamper opera,vhtiitem  totitts  natune exccdentia ,  cum  e- 
vim  Dcus  non  pofiet  cffe  tcft.s  f.ilfnatis,  ft  talta indncantur  ad confir- 


Gai)ia:aiu.  fetjn  tur. 

1  Etpi'a?dicausciiangc.rcgnr.^*i/iC/>r<^»jpr«d/ca<i<tt  apcr- 
tioncm  regni  iflcftis  quod  nonfaciebat  doclrina  Mofaica. 

2  Et  fanans  omnem  languorcm .  ijnfimitatem  incurabdem 
firtute  naliirs^cx  quo  &  conjimilibus patct  confirmatiofuAdofttJie 
vt  ditlum  efi. 

j     Et  abuc  opinio  eius.  ideslfama. 

O  In  cocam  Syriarn.  quia  nonfolu  in  Ind<ea,fed in prouincih  W- 
cinis  abiit  ipjittsfatlapropter  eius  crtbva  miracuh,proptcr  quod  rex 
vdbagarus  qmrtgnabatiuxta  F.upbratem,  fcripfit  Saluaiori  i>ua  cpi- 


tnationem  ah.cuius  dMrinx ,  fequitnr  dlam  dotlrin*.  veritatim  i/fal-  fiolt  arn,  vt  babctut  in  Ecchjiailici  biftoria. 

Ubilem continrreHoc modn cofi.mata efi dofirina  apoiiolorTt.  Marc.  5      Ec fcquuca: funt  eu curba: mulcx dc Galilxa & decapoli 

16. d.  Illi  profccti  prxdicancrunr  vbiq,-  domino  cooperante  Decapolisnomen  cfiugionis  ditt&  a  dccas  quod  efl  dccera  ,  cs  po- 

&fermonemconfirmacefcquencib.tignis.e^r>c)c»?5foj?f'wi-  lisquodcficiuitas  ,  quia  ibi  eranl  decem  ciuitates  .  Cxtcra  pa- 

utt  Cbrifius  do8rin5fua,pt  dicitur  h:c .  Et  cncumibac  Iefus  Coca  tent. 

Gali- 

przdicatoris  &  confeffons  dilcrett. 

5     Etfcquut&CHmfunttutb&multxdeGaliUa.  qus  intcrprera- 

turtranfmigratio. 

■f     Etdecapoti.  qua;  dicitur  a  deccm,&  polis  ciuitas. 

t     Et  de  Icrofolymis  .  quae  inicrpi etatur  pacihca . 

f     Et  de  lud&a.  quae  imerpretatur  confefsio  . 

\     Etde  trans  lordanem .  qui  interpretarur  riuus  iudicii,per  hoc 

cnim  fignaturquotiilli  Cliriftum  fequunturquidc  vuiis  ad  vir- 

tutes  tranfmigrant,&  qui  decalogum  obfcruanr,&  qu.  pacirice 

cumalushabitant,  &  quipcccataconfitentur  humiliter,  &qui 

diuina  mdicia  formidant. 


Dccatx,! 


Utt.c. 


M     O     K.     A     L     1     T     E    R. 

+     D*censinfynaiogiseorum.  Nort  inlatibulis,licutfaciuntha;- 

rctici  &  illi  quorum  doftrinaclt  i'ufpc£ta. 

I      £.' prxiicans euangelium rcgni.  noa  cunofi  &  mutilia. 

l     Et  fan tns  omnemtai^norcm.  Debct  cnim  pracd.cator  fanarc 

omncminfirmitatcmfpintualem  profuo  poile. 

f     Etqui  nmoniahabcbant.  periftos  iignanturfortilcgi  &  diui 

nifupcrfhtioii.  # 

+     Et  lunaucos.  idcfl  inflabilcs  inbono 

f     £rp4'-.J/3r.'/c«i.quifuntpigriquali  impotetesbonuoperaji. 

■j-     Etrurauiteos.  Uti  cnim  poifunt  curan  pcrbona  doclnnam 

, Prg- 

v.  Al'.      ,  . 

.Hu     ci  cjfcn- 
Lucas  cliccns.Fjdu  tjt  autin     a 
itl.s  diebus  cxut  in  montem  orarc :  & 

erat 


V 


C  A  P.     V. 

Idens  aute  Icfus  turbas , 


enjf  pernotlans  in  oratione  Dei, , 
fatlus  effet  vocanit  difcipulos  £r  t  li  yt  duo 

decim  tx  ipfis  quos  ct  apoflolor  ndrainattit. 

Sed  Lucas  dichpofl  defccsh  de  rrote  iu  loco 
4^  cajrri-  ' 


V. 


D.uiilo. 


NICOLAVS    DE    LYRA.    C  A  P. 

Vldcnsautcmlcfus  turbas.  Defcripta  adunatione  populiper 
prtcdicationem  Chrifti,  bic ponitur  ipftus  le^islatio,qux  vt  di- 
flumetitdtbctferri  pcpttlo  adunato.Ei  primoponitur  hui<:s  lcgis  datio 
tO  ore  CbriMjui  efi  legifer noTler. Etfecunio  ponitur  prx.i<clx  legit 
tioper  tuiffioicm  difcipttlorum  ai  prtdicandum  cap.io. 
Coiuiocacis, &L.C.  Tcrtio  ponitnr  fecundim  l/^cm  datam  &pro- 
mulgatam  indicatio  Mp.a^.Ltcgreff. lslcfus^  &:c.  vbi  agiturdc 
aduentu  Cbrifli  ad  iudicinm.lfta  autan  tria  prxdtit.ipcrtiiaril  pro- 
ftie  ad  lcgem.Trima  in  duas,quia primo  pomtur  legis  c.xplicaiiv.  St- 

cun- 

M  O  R  A  L  I  T  E  R.~  ~~ 

t     ytdcns aulem  lefitt  tm .  Iicct  prxfcus  cip;tu!u>&  duo  fcquc- 

ua 


cundo^defcribitnripCitts  explicatacofirmatioper  miraculla  ca  .S.Cu 
auccm  defccndiflec  Icfus  de  monce.  Trima  adhuc  in  dius,  qut$ 
priino  lex  cuange.lica  explicatu>;ftcundo,ad  implendum  populns  mci- 
tatur,circ*finem.j.ca.Omn.s  ergo.  Trima  adhnc  in  duat,quia  pri 
mo  tex  d.itttr,&  fcatndo  oftcnditur  quditer  obfeructnr,ibi.\yciKC  6C 
accipiccis.  poftpriiicipium.-j.ca.Trimu  adbucin  duas ,  quiaprimt 
pfJtmittitur  quxdam  brcnis  prxfatio  y&  fecttndo  fubditur  lcgis  cxpli- 
catio  ;/;;.Bcaci  paupercs.  Circa pritmm  quafi  per  modum  prologi 
cficnditur  primo  congrrgatio popuit,cum  dicitur. 
1     Vidcns  auccm  lefus  curbas.  vt  ofiendatur  tcmpus  congru  <m 

ad 


tiac5cincantmorj!ia,&  Ilcporier  fufliccreliteralisexpofitio,ta- 
nicproptcrreucrcntiacuangcliiintcdo  breuitcr  aliqua  addcrc, 

& 


93 


Macchan 


Cap.  V* 


H 


campcfiri  cundem  fermonem  ttjrbis  predic.ifle  ftando,que 

M-"<ttheus  dicit  habitii  in  montcdifcipui  is  fcdcndo  .  Pocuic 

auc  cflc  vc  in  monee.  «i.  eligcrcc,  qif  Maccbeus  cacec,  l.ucas 

dicic  &  electtsfermon^  illu  cfic  baberec  que  Mirtheus  dicic 

Ijjcas  pccric.Ec  pofJqua  defcendic,&'alceru  fermone  fimile 

turbis  faceret  quc  Mactheus  ca 

ccc,Lucas  dictcVcl  potuit  do- 

nrunus  primo  eiTecum  fchsdi 

fcipubs  ineminentia  moncis, 

quando  ex  eis.  u.elegic,  dcm- 

de  cumeis  dcfccndifle  mali- 

quamcqnalicatcmqnecamen   4  fcrunt    ac}    CUm   difcipuli    eius  . 


b     Dignitas  aia- 
C     Vocati,     ?cr  fi- 


1    QuJfi  multitudinem  vitars  vt  folis  difcipnlis  loq»eretur 
gittenj  notatur.    Selfio  eft  ihearrutio  in  qua  docet. 
iiem  inter  us. 

a  afcendit  m  moncem .  Et  cum  fediffet  accef 

b  H*c  citcumloquutio  longiorem  promittit  lermotiem. 

f  Jei. tultl  &  magna  difturuuj.       TheCiuturgftpie 

v:  fcona  diuidat  fuis. 


Signiftcat 
pientizapertt, 


eflec  in  monj#,  cV  mulcas  cur 

bas  capere  poflcc  &£  ibi  ftecjflc 

doncctiubecctijircgarencur, 


Et 


li;it 


... 


apc- 

iquiin  prophet  «,efl  referatio. 

Non  tinuuu  vetbo ,  fed  intus  in  corde  fcritiendo  vt 

Deus  :nuncrerus  homo  quipriusaperuit  orapioj/hetarum. 

&poacumYed;irccpropiusdi  '  riens  os  fuum  docebat  eo$,  dicens.  Beati  + 
fcipulos  venifle ,  &  ica  illis  &: 

carccris  vnum  fermoncm  habuifle.  quem  dicic  Matcheus  Sc 
Lucasdiuerfo  narrandiordinc,  fcdeadem  rerumventate. 
Turbaquefequcbacur  non  afccndic  Vnde  alius  fermocis 
fic  in  campefiri.  Non  enim  omnes  oia  pofllinc ,  quod  verius 
putatur.  qiiamuisidem  vtrifquc  fimul  poflieviderifa&us. 
a  .Afctndit.  Doccs fuos afcederc  ncc  m  turba  rcmanere.al- 
tiorc  dothirus lufticia  ,  quailla  q  cft  fcnbaru  &c  phatifeoru. 
Afcendic  ipfe  moris  in  montc,vt  altiora  virtucu  cuimina  do 
cerct,  &:  eeclefiS  fupra  qua  fcder,  predicans  pi  e/xpcum  dni 
fublunius  erigendam  oftcnderec  quam  eade  doctrina  vfquc 
ad  finem  feculi  plenius  erudiret .  Apoftolos  preemincntius 
abducit,  vta  montepriiisfufcipianc  moncispaccm  populo. 
*Euchymius\  Simul  quidcm  cumulcus  in  imo  crac  decli- 
nans,  funul  ttir.m  abfque  vlladiftraitionedocerccupicns. 
b  Sed:jjct.  Seflio  humanicacis  per  quam  cognofcicur.Vndc. 
Et  mundus  tum  nm  cignoidt,  ante  incarnationem. 
c  ^Acceflcrunt.  Vc  vicinms  audianc,  qui  ad  lmplcndum  ani- 
moproperant. 

d    Et  aperiens.  Apertio  oris,profunditaccm  fignificat  facra- 
menci.Quafi  abifftjm.quafi  chefatirum  aperuic  quaii  fluuiu       pacificis,in  quibtis  nulliis  motus  eft  rebcllis,fed  oja*  obrcpc 


h£c  &  faciat ,  affimildbn  enm  firo  fapicnti. 
c    Beati.  -Jc  Grcgorius  Nyflcnus.  Bcacicudo  vc  men  fcrc  opi 
nio ,  comprehenfio  eft  oium  earum  rcrum  qne eo  nomine 
intelliguncur,a  qua  nihil  abeft  eorum  quepcrrincntad  defi- 
dcrium  atque cupiditatem . C^uod ex ccjparatione contrarij 

planum  fit.  Miferiacnimeft 

inacerbis  &  criftibus,  noftraq,- 

voluntate  no  accidctibus  cafi- 

bus&calamitatibus  cnimna. 

f    Beati  paupelres.  Scntctiarum 

numerusdiligcnccr  cftacccn- 

dendus .  Incipic  cnim  bcacicu- 

do  ab  humilicatc.  Beatipaupcrci 

ft  vtu.  Sc  in  7.  cfi  fapicntia » id 

cff  contcmplatio  vcntaris  pa- 

cificans  totum  homine  ,  fufci- 

piens  Dei  fimilirudiucm.  Bf <«ti 

paci.ORzm  ad  capuc  rcdit.  quia  cofummationc5  oftcndit.  In 

pnma  igirur  &:  8.  regnu  ccjloru  nominac' .  Septem  crgo  func 

que  pcrficiunt.  Odaua  clarificat,  &  q 3"  perfeclu  cft  demon- 

flrat.  His  7.g- adib'  cSgruit  feptiformis  opcratio  fpirituflan- 

t\i  que  Ifaias  defcribit.Sed  iile  a  ft!mmo,h;c  ab  imo,quia  ibi 

docet'fibus  Deidefcenftuus  ad  ima.hic  ho  de  imis  ad  limili 

tudine  Dei  afcenfurus  In  his  primus,  eft  cunor.qui  hic  con 

grmchoibushumilibus  dequibusdf.  Beatt paupcres.i.notiin- 

flari  noalcafapientcSjfedcimcces.Secundaeft  pietasqu^co 

uemc  micibus.qui.n.pie  quxric,honorar  fancta,nou  rcprehc- 

"dic,non  refiftir,quod  eft  mitc  fieri.Tercia  fcientia,  qu.t  con- 

uenitltigentibus  quididicerucquibjs  malisnuc  vindi  func 

q  quaii  bona  petieiut.Quarta,tbrticudo  q  couenic  efurienti- 

bus  vC  fitiencibus,  qa dclideiatcs gaudiii  laboracde  vcris bo 

nis  a  cerrenis  cupienres  f.uerti.Quinta,cofiliu,qut;d  coucnic 

mifcricordibus  quia  vnu  remcdiu  eft  de  cacis  rnalis  erui,  dv 

mittere  alqs  &:  comendare  iicut  nobis  volumus  ficn.Scxta, 

intclleclus,  q  conuenit  mudis  cordc,  qui  purgato  oculo  pnc 

vidcrequod  oculus  no  vidct.  Scptima,  patietia,que  couenit 


D 


Li!>.  cle  beati- 

tuiiinibm. 


Ordo  beatitit 
dinum  &do- 
nortnu  tjuo- 
modo  diucrfi 
ficatur. 
lfai.ri.  a. 


1. 


fer- 
L  mini 


paradifi.In  hoc  montc  nouum  tcftamenrum  in  cordibus  fi 
liorum  fcribic,incipiesa  bcatitudine,qui  in  monte  Sinai  ve- 
tusteftamentu  inlapidibus  feruis  dedit  incipiens  atcrrore. 
*  Auguftinus.Sermone  que  locucus  cft  dns  noftcr  m  mo- 
ce,ficuc"in  euangeliofccundum  Mactbeumlegimus,  U  quis 
pieconfiderare  volueric,  puto  q>  inucniec  in  eo,q,  ad  mores 
opcimos  pcinetjpfeclu  Chriftiancj  viiq  moduNa  fic  ipfe  fcr 
mo  cocluditfjVC  appareac  in  eo  pccpca  efle  oja,quaj  ad  infor- 
mandavitampcfCincncSic.n.aicic,Q'W'j«  qm  audit>e>bamea 

bs.c& 


racfpiritui.,Vnu  premiu  diuetic  nominac  pro  copecetia  fin- 
guliiru.Paupcnbus  rcgnu  ccelorum,  q> cft  perfecte  fapietif . 
c\.dicctcClnitium  fap:e''tix  timor  dcmini.MiubhcrcdxAsquail 
teftamentupatrisciipietatequarrencibus.Lugentibus,con- 
folacio,  quafi  fciencibus  quibus  merfi  fi.inc.  Efuriccibus  &:  fi- 
tientibus,faturitas,quafi  cei  cantibus  Sc  laboracibus  rcfedlio. 
Mifericordibus,  mifericordiaqu.ialijs  impendunc.  Mundis 
corde,quafipurgatooculovjfio  Dc;. Pacificis.Dciiimilitu- 
do,quafi  formatu  ad  imaginc  Dcitfx  finguliE  beatitudines 

^  vcim- 


Prou.#.  e. 


Septenarii 
bcaticudinQ 
donorum  & 
petitionura, 
alteraau  pro 
motio. 


NICOLAVS    DE    LYilA. 
ad  ferendum  legem  populocongregato.Secundofubciiturlocus 
aptuscum  dicitur. 

I  ^lccndit  in  montem .  quia  in  tali  loco  multi  pqiTunt  audire, 
<x  hocetiamdefignaturexcellentialegis  euangelicarproptere- 
mmentiam  montis  in  quo  data  eft  lex  euangehca  .  Tcrtio  tangi- 
tur  modus  conueniens ,  cum  dicitur. 

a  Et  cumfidiffet.  Sedendo  enim  &  in  quiete  data  eft  lex  euaa- 
geltca  .  lex  autem  vetus  data  cit  rn  terronbus  ad  dcfignandum 
differentiam  legis  &  euangeli  j .  quia  illa  ernt  lcx  terroris,  cuan- 
gelium  autcm  l<x  amcns.  C^uarto oftenditur  hmus legis cxcel- 
lentia,cum  dicitur. 

3  Et apertens.  Quia  Mofaica  lex  a  Deo  dara  eft  mediantibus  an 
geTis ,  vt  fupra  declaratum  eft.  lcx  autem  euangelica  immediate 
per  fcipfum  incarnatum  .  propter  quod  Augult.  exponensbunc 
locum  dtcit :  Tunc  aperuit  os  fuum  qui  ante  m  lcgc  aperuit  ora 
prophetarum. 

4  Eeati pauperes  fpriritu.  Hic  ponitur  ipfius  legis  explicatio:& 
quia  intentio  legidatoriscft  racerc  ciues  bonos  per  afluefaftio- 
nembonorvimoperum,  vthabctur  2.Ethico.ideo  primoinhac 
lcgc  dirigitur  perfefta  humana  operatio.fecundo  rectificatur  in- 
terior  intcntio.cap.feq.Et  cum  oratis  no.cVc.tertio  ordinatur  hu 
tnana  affettio.cap.7.  T^olite  iudicare.  Circa  primum  conhderan- 
dum,quod  lex  eft  de  opcribus  virtutum.virtutcs  autem.quasda 
funt  communes  fcu  humanar.quxdam  autcm  funt  excclIStcs  feu 
Heroicar,  vt  dicitur.  y.Ethic.  &  talcs  dicuntur  quali  dtuinx  ,  vc 

ibidem 


ibidem  df.Et  inducitur  exemp'um  de  Heftores,qui  pp  excellen 
tiam  virtutis  dicebatur  quodammodo  filius  Dei,&  nou  filius  ho 
mmis  mortahs  Lex  a&teuangclica  citcxcelletilhma,&  idcodc- 
fcribit  virtutcs  Iecu>ia  exccllentiifimu  gradu,vt  videbitur.Cou- 
ficieruiuiu  ctiam,cp  licet  virtutes  fint  connex^,tn  aliquc  funt  mat 
gispropriecontemplatiuotu,aliquataftiuoru,&aliquxprxlata 
ru,  &  tdeo  primo  delcribit  virtutes  qu$  perficiunt  in  vita  conte> 
platiua,  &  fecundo  quar  perfiaunt  in  vita  prxlatiua,  ibi.  fot 
eilts  fal  terrx,  tertio  in  vita  adiua  feu  fubditorum ,  ibi.  ^dudiftis 
ania  di.efl  antiquis.  Pnroa  iii  duas ,  quia  primo  dcfcrtbit  virtutcs 
qu;  perficiunt  ad  benc  agcndum,  &  fecundo,illam  qux  perficic 
ad  bene  patiendum,  ibi.  Beati  qui perfequutionem.  Pnma  in  trcs, 

?[uia  primo  defcribit  illas  quat  perficiut  hominem  refpeftui  fui, 
iecundo  refpedu  proximi ,  ibi.  Beati  qniefnriunt.  tcrtio  refpc&u 
Dei ,  ibi .  Beati  mnndo  ccrde.  Prima  in  duas ,  quia  pnmo  ordinat 
hominem  rcfpcclu  extrinfecorum  bonorum  ,  &  fccundo  refpc- 
clu  lntrmfecorum  motuum,  ibi.  Beatimites.  Ad  euidentiam  di- 
cendorum  fctcndum,quod  beatitudo  diatur  dupliciter  vno mo 
do m  re,  iicut  habetur  in  patria.  alio  modo  m  fpe,  ficut  hf  in  via 
in  viris  cxcellentibus  in  virtutc,  qui  propter  exccllcntiam  virtu- 
tis  videntur  vitam  humana  exccllere,  &  ad  vita  bcata  quodamo- 
do  appropinquare,&  talcs  dnr  bcati  quodammodo,quia  q>  parii 
diftat  quafi  nihil  rcputatur.  i.Phyfic.&  hoc  modo  cthico.i .  dftr 
pucri  felices,  non  quod  exerceant  aftus  virtutQ  m  quibus  conli- 
ftit  fclicitas  fecudu  lyhiloiophu,  fed  quia  habent  ad  hocbona  di 
fpofitione,dnr  tales  dc  propuiquo  ad  hoc  difpofiti.  Igitur  qula 

virtutes 


BcitituJo  du 
plicicer  diof 


MORALITER. 


&  maximc  de  verbis  fancTorum.  Sequitur. 
3     Et  apericns  osfuum  dacebat,&  c.Aug.Tunc  apcruit  os  fuum 
qui  in  kge  vctcri apcruic ora propheraru.Ec  in hoc  apparcc 
emmctia  cuagelij,  q, cft  cradicu immcdiacc  a  Deo  hominc. 

vccus 


vccus  aute  Teftam.a  Dco  per  homincs  tn.Ideo  dicitapofto 
llis  Heb.  I  .H.Multiftrie  multifque  modis  olim  Dcus  loquens  patribut 
in  propbetis^nouifiime  diebus  iflis  loquutvs  efl  nobis  in  filio  quem  con 
fHtuitb&rciem  y>niucrforwn,per  qucmfecit  &  fecula. 
4.  Beati paupcres fpiritn.  Ambro.  Indc incipic  beacicudo Dei 
utdicio,vbi^rumna  acftimacur  humana. 

•  Beati 


GIof.ord.&  NicolaideLyra. 


9) 

&  vtiir.plMnturpofliil.»ntfufl"ragium.7  donoru  :qucdonavt 
A  habcanrurmoracionedomuiicj.7.  prcubus,  oramus.  fccce 


96 


Humilci  D«u.n  1 


B  i,mentf..Vn*>  bene  incipir.  qaia  ini.ium  rii.icntiiti.nor  do 
cctlorum.        b    Voluma.c.        c    liilpe.MMbeJtosUcu.  ( 

re- 


cociorum.         p     »01»™..         -     — «      '         .      ..  n 

paupcrcs  fpirfyu  :  quoniam  ipiorum  clt  i 


pro. 

Sioe  »fj 


■r.taie  mci>i:t  iV:  finc  liuor*. 


faupenbu»  comien.cmer  in  j> 

num  ccc.orum  •  Bcati  mitcs  quoniam  ipfi 

V,um:i,.mpr>iljbiliiaieMolidiuie.         b     Pro  peccatl.  lui*,Ae 
itoniundo,  delideiioiOL-l»iuui. 

uo 


quafitcr  fapicniia  Dei  cunda  prxuidit .  Virtus  beatkudinis 

pcrcip.t.ircx  dono  nSti:  donun.  prccc  orationis 

qu.im  Cbriftuscompofuit  impetiatur. 
Scptcm  quippc  lunc  dona, 

ied  vmis  fpiritus.Scntc  pccicio- 

ncs,fcd  vnai.ratio.Ynim pctij 

adomino.han"  rcquiram.Sep- 
Pulifh       tcm  virtutumbcatitudines,v- 

naiharitas. 

Hicronymus. BM/i^tfw^rrt.    *  g 

fpiritu.  Qwi.i  nonnccemcas  fcd 

fidcs,  &dcuotio  paupcrcatis    b  + 
t hxrwtiwMc  bcacos  facic, vc  contcmptis  cm 

nibusDcoviuant.  H.rch.ihct 
..     duaspartes,rcrumabdicacio-   c  niaipfi  t  coi.fahbuntur.  t  Beati  quieiununt 

U««cip!«>cm»&fP,1,tuscontnt,ol1cm:  .   c    ■ 

vtctiam  bonus  fe  inutilcm  Sc  cec.-ns  reputct  lntcnorem. . 

Bcacicitudo  iam  in  ipc  pcrucnicndi. 

Paupcrcs  fpiritu,  hi  luncqui  oi.i  habent,  &  nihil  poffidct. 

Paupcr  fpiricu ,  cfl  htimiliscordcpaupcrcmhabens  Ipiri- 

-.  tum  :  nutrix  cuius  cfl  huinilitas. 

**      Sicutinitiumfapicntia;  tuuordomini,  ficpaupercas  eft 

principium  beacicudmis, 

*  Auguftinus . Legunus  fcripcum  de appccicione cempo^ 
Un.i.  de  fer-  ralium,  Omnia  MlitM  cr  prxfumptto  fpintus.  Prarfumptio  aute 
moneDommi  fpiritus  audaciam  &  fuperbiam  fignificat  Vulgd  n»tnagn6s 
innooicc».  1'piritusfupctbi haberediii ,&:red:e.qih fpiritus  etiam  vetus 

vocatur.Quaproptcr  rcclc  bicappcji  mrur  paupcres  fpiritu, 
humiles.3t  cimcntes  Deum.i.non  hahcnccs  innantc  fpiritu. 
•$<  Chryfoftomus.  Paupcresfpiritu  funthumilesiScCon- 
triti  cor-Jc.  Spiritumautem  hicanimam  Sc  vohintacemdi- 
xic  Quoniam  autcm  mulci  funt  humilcs  non  fponcanci,fcd 
aif  iv-ti  nccellicate,  primos  vocat  hc.itos. 

*  (iregorius  Nylicnus.Pauper  fpiritu  eft.qui  corporalem 
corpulcncijmanim.edtuic>jpermucac,qui  p'optcrfpiricu 
cgcnus  eft  .quiccrrcnas  diuitias  vcluci  quoddam  onuscx- 
cuffic ,  vt  pcracrcm  fublimis  furfum  rapiacur. 
a  Bcatimites.  Miccsfuntqui  malis  motibus  dominantur. 
pcrfecta  virtus  eft  motuum  pofieflio. 

Micis  eft  que  metis  afpcntas  feu  amarttudonoaftt  ic  fcd 
fimplicitas  fidei  ad  oem  iniuria  fuftinenda  tnftruit  patieccr. 
Miciseft  quem  non  rancor  vel  ka  afticic,  fed  oia  ajquani- 
micer  fuftincc  •  Huius  vircutis  quafi  rmgn.e  magiftru  fc  ficic 
dns,  quod  no  facerct  nifi  via  fummfi  perfectionis  ifta  vircus 
Q  eilLc  vndedns,  Difcite  imt  quia  mitis,  circ.  hecp  >ffidetcerra 
Viucntium  U  delcttabitur  in  mulcicudine  pacis.Manfuctus 

"non 


•Hom.7t^4 
p«p. 


Vbi  fupra, 


Infra.u.d. 


NICOLAVS    D    E    LYKA. 

"phtutes  quas  bic  defcribit  UgifUtor  dominus  nosler  Icfut  Cbriflus , 

funtfic  emintntes,  ideo  dicuntur  bcatitudines.  Vrima  igitur  beatitudo 

dtcitir  paupertas  fpintus.refpeHu  emm  extrinfecorum  bonorum  qu$ 

funt  diuitix  &  hontresjoencfe  habct  horno  maido  httmano  &  commu- 

n;.,auando  non  qn&rit  talia  vltra gradum  fui iw.  ria ,  fecundum  condc- 

CCntiam  flatus  &perfon*,  &hocfacii  virtus  pnlitica  quxtalibus 

vtitur.  Sed  paupertas  q  'tfpiritus  beaiitudo  diciturficit  hoc  excellen- 

tius,quia  fuc  t  hqmtntm talia  totalitercontemncre  & a  feabycere: 

IfHantum  pofjibde  efi \vt  contcmplationi  diuint  liberius  poffit  inh.tre- 

rr.  quia  fccundum  quoddiciturltbro  deecckfiaflkis  dogmatibus.  Bo- 

r.«m  ( fl  hcnUatcs  ciim dfpcnfafione  pauperibus erogare ,  fed melius 

efi  inteniione  fequ\  »di  ChriQum  totnm  jtmul  donare ,  &  abfolutum 

4  foliciiuditecnm  Cb*  iflo  tgcrc .  iguur  paupertas  fpiritus  facil  con- 

tcmnere prxdiia,non  tanquvn  mala  Cimpiicitcr \quia  hispotefl  homo 

bcne  j»''  p-r  »irtuiemjiolit!cam,  vt  v  fum  eil,!cd  tanquam  minora  bp 

tta  maiaris  boni impcditiua,  fuu:  contemnitur  mr.trimonium  taquam 

minffbonumpropter  virginita  em  ftruandamj»i  w.  Bcati  paupc- 

rcs  fpirifJ.-' jmapaupntas  abfoluta  non  duii  nifi  carcntiamdiuitia- 

&  bonorum ,  qw>d  non  tfi  virtuofum ,  fed potcfl  rffe  in  malis  ho- 

mioibus,  vtpatet  adfnfum  ,fcdp.vipertasfpiritus.(alicct  voluntarie 

*(l» mpta  aa  liberius  fequendum  Cbnflum ,  illa  efl  virtns  exctllensfeu 

ptrfcfta.Udduur  a»tem  prxmi»m  correfpondcns cum  fubdnnr . 

1  Quonum  ipf  ln  regno  tnim  intelligitnr. omutmoda  fujjicientia 
&  excellcniij  qux  bent  rcpromniitur  m  ceLis  itlis  qui  talia  contcmpfc 
runtin  terns. 

2  B  ,-at i  mitcs.  Hic  perficit  bomint  refpetlu  intrinfccoru  motuu: 
tr  pwno  refptHu  motwin,  irafub.lis.fecundo  rejpcilu  motuum  concu 
fifab.Us,  ibt.  Bcati  qui  lugcnt.  Circaprimum  confiderandum.qnod 

'  circa 

MORALlTt  'R. 


non  irntat  vel  irritntiir ,  non  nocct  vcl  nocrre  cog/tac.         D 
Qui  cedunt  improbis,&:  vincunt  rn  hono  in jluiii,  iv  n -.1- 

fidebuntterra  viucntiu.  Immitcs  dcterrcnis  nxantur.t  )on 
gruaafcenfi  »J*riusefl  coccmptus  fc.vuli,cuidantur  c:-  rna; 
jndc  morcs teperat  nuufuctudo,  <Sc  Icmcas,  $c  non  c'i  mit« 

quipriuspaUpcrnofueiat.  l  n 
I  ffibileefl  .n.  fccundum  gra- 
d.im  af  euderc,  niiiprimu  ap- 
prcbcdcris .  quia  incer  diuiti.is, 
c  11'...;, odiaammusnoneft  mi- 
cis.  Sed  huius  mccndij  matci  u 
^vix.idpuiu  dclcbitur,  ^cu.Wo 
*h;rc  Jciutas  fa?pc  corrumpkur 
vel  extrahitur.  vndcfubdicur. 

* Thcopby)adu$.Mices funt,  tlae 
nonquiproifus  no  rrafcuntur, 
( tnlcs  cn>m  infipienrcsfunc  &  ( ,^'(' 
liifcni.icij  fedqui  irajvim  h.i-  x3 
bcntjcontmcntautcm&quando  voluntirafcuntur.  Sicut 
cnim  qui  impatiens  eft ,  operarur  flultitiam ,  vt  dickurpro- 
u.-rb.^.flcdoarinaviriperpaticntiamdignofcitur. 

Tofidebunt  terra.  ■}«  Auguftinus.  lllam  tcrra  cgo  crcd.de 
qua  in  Pfal.  I4t.diciif> Spes uuqtes tu^portiomc* tn  terra >'i»<' au.  jv 

*Ch'.vfoftomus.  Scnfihdeponitpremium,  fi.-ut  P.mlus.  Hom 
H  norap.,ircrKiun"i,&c.  vt  fts longeuns  fiiper terram ■ .  Nec cnim  i>oi>. 
folum  a  futuris  fuadet  bonis ,  verutn  iV  a  prarfcncibus  ,  pro-  EP!l< 
pccr  audicores  cralfiores ,  c^  illa  quaet  enccs  anccfutir  a. 
b     B> ati  qn li:  pro fuis vel aliotu piiis  q. eft ab irriguo infe- 
rion,  f  d  q  ui  fic  ab  irriguo  fuperiorj  eft  cx  defiderio  c^leftis 
patrix.  Illclauacpr^fcntcs  fordcs,  hic  accendit  acrius arrer- 
norum  amatorcs.Qui  aucem  pcccata  dcpofuic,morcs  man- 
fuccudinecotrexic,qiii  flcmcetia  ia  poceftefurirc&rfuirc 
iuflitiam  q,  pritis  non  poccrat.H^c  virrusfine  fpiritufbi  'tiru- 
dmis  non  implctur ,  quiaper  eum  c?furicndo  ad  fatiecaccm 
qnquc  veniemus.  Bea  iqu  /.^«Qt.Reflatpoftpratdic^ruina? 
rum  coiluuionem  ludu  purgare.  Luc-tus  propeccaos  v/1 
pro  dcfidcrio  celefti  confulacionem  mcretur,&2  nonalijs. 
Hi  fcicti^  fpu  iiluftrantf,  vc  fcianc  quibus  malis  inuoluancur* 

*  Theodoretus  Epicurus  iucundiffima  vira  fincm  mctit.  L 
fupremum  namquebonum,  fupremam  volupcatem op.ru* 
tuseft.  Dcmocritus  pr.o  voluptace  concupifcentiam  n  ifu  t, 
At  vcro  Chtiflus  longe aliter  nos  ad  f^licitatcm  contende- 
re  opo:  tere  monuit,  commendans  &  pauperes  $c  lugenccs. 
*Hilanus.Lugentibus  nonorb  tacesauccontumdias  uic 
damnamacrcncib.is,  fed  peccata  veteraflcntibus,  &:crimi- 
nun  qtiibus  obfordefcimus  confciencia  arrumnofis,  hxc 
fedula  in  ctKlo  confolacio  prxparatur.  ] 

c     Baati  qm  efriunt .  Amatorcs  veri  boni ,  quibus  non  facis 
cft  quod  iufti  funt,  fed  femper  iicinncopusiuftiti.e. 

circa  paffiones  irafcibilisbene  fe  habet  quis  modo  humano  &  comviu- 
ni  quando  eas  refrenat,ftc  quod  non  njmis  impetuofc  cxccdit,tamen  ali 
qualcm  pcrturbationem  e.rum  fntit.Mititas  autem  qu£  cfl  beatitudot 
facil  hoc  excellentius,  quia  reddit  hominem  totaliter  traquillum  a  mo 
iibns  irafcibilis.per  omnimodam fubiefiionem  ad  regul  im  rwioms  vcl 
diuins  Igis, & hoc  efl quod dicit.  Beaci  imtes.^iddiiur autemprA- 
rnium  correfpondens  cum  dicitur. 

3  Quoniam  ipfl.  ad  hocenim  homines  feroces  monet  bdla  &  lifet 
fequentes  motus  irafcibilis ,  vt  quaft  fecuri  poffideant  terram  dcuitlit 
inimicis,  &  ideo  illisqui  funt  totalter  quietati dmoubus  irajiib.lis 
modo prxdiclobenc  promittiti<rp.<ff<(fu>pacificatcrrtc  viuentium. 

4  Bcatiquilu.  Hicpcrficitbominemrefpeclumotiumtoncr.pifci 
bilis,qui  funt  circa  ola  toncttpifcibdia  ,ftcitt  f/tnt  dcleClaticnes  ciborii 
&  vencrcorttm  in  fenfu guflus  &  tailus,  &  ftmiliter  melodiarum,fpe 
tlaculorum  ,  odorum  in  fenfn  auditus  vifus  &  olfafiits.in  tahbus  bcne 
fe  babet  homo  modo  coi  &  humano,mod:rate  talibus  vtendo  &  fupet 
fltta  refecando,q?fit  per  tcmpcrantiarn  qns  eil  virtus p  alitfCa.Sed cx- 
cellentiusfe habet homo in  talibus pcr beatitudine lutlus  ofa talia  dfe 
penitus  abdicando ,  &  luclum  voluntarie  in  hac  vita  aff-imendo  ,  tam 
pro  tranfgrcifwnc  cuipx  comiff-t,  qaapro  dilatione  celcllisp.Urix,  ita 
cp  totumfl.itu  prxfentis  vite  repwat  exiliu  rsfptBu  cxleftispairix,  fe- 
cundu  <j>  dicebat  Vaulm  adl\p.  7.  d.  lnfelix  ho  quis  meliberabit 
decorpore  morcis  huius?^  ad  Tbil.i.c.  Dcfideriu  babcs  dif- 
fultti,&;  cfle  cu  Chro,^r  quantit  ad  hoc  dicit.  Bcaci  qui  lu.  volun 
tarium  luclu  in  hac  vita  pro  pcccatis  aflumcndo.Addititr  auiemprtt- 
miit  corrcfoondens  cum  dicitur.  5  Quomam  ip.CO.  Co»,fol.tn.n. 
cfl  fimitl  folariiconcnics  aut  efi,vtilli  qui  i>i  prxjenti  vita  f  C  hi  '/L  vo 
luntario  luflu  orcupantur,  cii  Dco  &  angelis  xternaliter  con fchmur. 
6     Bcatl  qui  eiu.&  fi.  Hicponit  virtutes  qux perficimt  homincm 


:b. 
caru; 


dilatione  fucurorum  bonorfl .  Ifti  cti  filia  Calcph  habcr  irri-    . 
Qijooiam  fapfos  m  prvfcncipoffidcnc       cufi  ihferius&irriguu  fuperius.    7  Bcatiquiefuriunt.Chti(. Io1- 


haricJitatcm  pacricin  luturopoiiidchun^ 
4    Bcati  quilH.tyw  mifciijs  prvlcnubus  mundanorti,&:  pro 

dilatio- 


Efurit  aiit  iufticiam  qtu  fccuiidum  Dci  iuftitiSdcfiderat  co- 
ucrfari .  Siti  aut  niftitiam  qui  fcicntia  ciusacquirerc  cuptt. 


97 


Macth 


XI 


V. 


98 


7 


Ne  in  via  blTefcant. 


Hic  p er  fpem.illic  pet  rem 

c  dcquoniam  ipfi  Deum  videbunt.tBcati 


-f%      h&ias  cft  fiu  ctrique  tribuerc.Sibi,«5;  proxtmis ,  &  Dco. 

A  Kec  iufiiria  no  plcnc  implebif.donec  Dcus  fit  oia  in  onini- 
bus,io  hic  polfumus  efunre,no  facurari.Iufiir^  Jume  cft  mi 
&  ncoi  dia,mifcricordiC.  virtus  iuftitia,hec  mifericordia  egcc 
fpii  i:u  c6fi!:;,fine  quo  nemo  circunfpecte  miferct.lnicium 
cfi  fui  mifcrcii,finisefl  proalio 
mori.  Ordo  cr.iin  cfi  mifercndi 
vr vnufquifq,  incipiatafe.fine 
Chriflus  infinuat,pro  pcccatori 
bus  mortuuscx  nnfcricordia. 
|ifnpra.  *  Grcgorius  Nvflenus.Qucqa 
admodum  circa  cibum  aflech 
funuis.cum  progeneribus  cfcu- 
lentorum  diuiditur  appetitus, 
atquealius  quidem  dulcibus 
delectatur  ,  al;usacria&  cale- 
iacicntia  appetic  ,  alius  falfis 
gaudec  .  Eodcm  modo  in  ani- 

mxalimento,non  omniucupiditates  ad  eandem  rem  pro- 
pcndent.Na  alii  gloriam  autdiuitias,  aliiscirca  mensa  oc- 
cupatus  eft  appencu5»&c.Natura  autcm  fempcr  bonum  ,  &: 
omnib.hoccfi.quod  noalceriuscuiufqi  reicaufa  fumendu, 
fed  ipfum  propter  (c  expeccndu  efl,  quod  femper  code  mo 

B  fe  habct.Idcirco  beati  dictltirr  no  fimpliciter  efuriences,fed 
quibus  ad  iuflitiam  cupiditas  inclinata  cft  .  C^ua:  eft  autem 
illaiufiiciarhabicuscnbuens  vnicuiquequodajquumcfl. 

*    Hierouymus.  Non  ru<$cicvclleiufliciam,uifiiufiici£ 
patiamur  famem. 

a  Bc att  mifcricordes.  Miferfcordia  nafcitur  de  praxcdecibus 
quia  fi  praxeficnt  vera humilitas  &  animus  manfuefcat,& 
luos  &i  alioru  cafus  flcar,&;  uifiitia  efuriat ,  poft  nafcitf  vera 
lnifencordia.Tuc.n.miferiasalienas  facict  fuas  U.  pro  viri- 
l»t.f.c.  bus  iuuabit,&  fi  iuuadi  facultas  deeft,  copalfio  non  deeric. 
Ifiote  mtjencordcs ficut  &  patervcfter  mtjcncors efl.  i.ad  hoc mi 
fereamini  ad  quod  &  Deus  vc  bonitas  redundccin  ominb. 
Mifencordia  feucritas  &  auftentas  dicitur  . 
*  Hilarius-In  tantum  Deus  mifeticordi^noftrqin  omnrs 
deleciatur  atiedu,vt  mifencordiam  fuam  lit  folis  mifencor 
dibus  prarflaturus. 

•}«  Hieronvmus.Mifericordia  non  folum  elcemofynis  intel 
ligitur,fcdinomnipeccatofratris  ,  ii alter altef ius onera 
portemus. 
b  Bf<aaw««</ocor.Muditiacordisfextoloco  ponitJ,vthomo 

C  fcxta  die  conditus  j>  hac  reftituat',  &  depullis  vitns  praxe- 

pcurn 


&  fitiunt  iuflitiam,quonia  ipu  laturabG- 

a     Q«i  aliis  m  quibuslibet  alsiltunt,  quibus  hoc  a  Deo  rcpenditut 
vt  libeientui  a  miletia.         Milcticordia  c.t  <tite  &  diimttere. 

a  tur.Beatimiiericdrdes,  quoniaipli  mife-  2 

a    ludicium  line  milericordia  iiet  ei  <qui  noluit  mrfneri.     b     qups    ' 
non  atguit  confcicnti..  pcccatoiuiH.Templum  Dei  liinftum  elt. 

b  ricdrdiamconiequetur-  Beatimudocor  4 


Cap. 

ptum  dui  illuminct  oculos ,  vt  Dcus  poffic  vidcn.lVcm-ffi;  D 
ergo  qumq;  gradicus  cfl  metis  ocultis.nc  m  vno  midatotu 
oflcnfus  aunnus  fiat  omnifi  rcus.lc/hcmo  fea  nuldo  cjeuac 
tterna  diligar,amplectatur  Defi  quoaduf i;  poflk  videre  eii 
que  tatum  videt quatum  fccuio  mcntur  ln  fururo  ficut  efl, 

oculo  metis  vidcbitur.Idco  fpi- 

ritus  intelligcncix  huic  gradui 

aptatur,  quia  intellectus  mcncis 

oculus  efl,&i  expletio  mandato- 

rum  Dei  apetitintelledum. 

■H     Bafilius.     Quemadmo- tneprr^vi. 
dum  in  ccia  qtiis  fcribcrenon  *afolita«a. 
potefl,  nificharacteresimpref- 


Adepto  quod  dciidcrant. 


fosantedeleucrit,fic  necanima 
diumadogmatadeguftare,  nifi  flJ 


pacifici,  quoniam  fiJii  Dei  vocabuntur.  6    Priftinoscxanimomorcs  prius  *$*u<*?', 

*  7     detraxent.  •  Li>.  dc  ferm. 

*    Augu.  Quam  igiturflulci  do- in  n,OIUC- 
funt,qui  Dcum  iflis  exterioribus  oculis  quxrut,cum cordc  c^'7' 
videatur,ficuc  6t  alibi  fcnpcum  efl,/«  fimpheUatt  cordis  iiux- 


rue  illum. 

c  Beatipiafici.  Rabanus.  Pacifici  siic  quioes  motutannni 
coponuc6<:rationifubiiciunt,quiahisnihilicpugnatqui  (;-  R 
miics  patri  fuo  sut  qui  efl  fumma  quies.Dc  Inc  pace  eiecbis 
eflqui '  pcruerfis  durninatur,  hacpaceintus  firmata,'  qu« 
cuquc  incerius  cocicauenc  qui  eieShis  eft  foras  auget  gloriaj 
&cumdcficit  ,  innotefccretacitquantafirnuusintcrius 
ilr.vndefequitur.beati  qui  pcrfequutionem,&c. 

H^c  pax  non  nifi  bona  voluncare  nucncur.  vn.  Etin  tcrra 
pax hommibus  bonx  voluntatis.Hmc mundus  dare  non  p'6t,(cd  Ie  fj Y'x  S 
fus  qui  aic.  Tace  mea  do  vobis.  H^c  pax  fuperac  omne  fcnfum  phjl*  b" 
fcd  hdecapit^vn  &,ca  illuftramur,<5<:  ei  reconciliaci  ab  omni  Eolvi.:i.b» 
qui  abeadiflentitnosabducimus  .  Cumautem  Deusent 
omnia  in  omnibus,cunc  beatitudoadoptionisdabitur. 

In  prarfenti  vero  homo  pacatus,&:  fi  bellu  gerat  cii  viciis  pr . 
in  nuliupacc  abrumpit,qua  Deus  dedit.vn.T3** »»«//*<#/;-  ^hef.t^, 
gentibus  k%em  tua,&c.  Qtu  aute  ab  ea  d'Uiditur,ira?  eft  filius. 
Per  hiic  filii  efljcimur,quo  nihilamplius  promiccitur.In  hac 
eft  fapientia  donoru  maxima  fecudu  incremencu  vircucu, 
func&:  incremencapra:mioru,quia&aliaclaritasfolis,&:c. 

Pax  cft  vnigenicus  Dei  filius.Dequodf.  QuieiipaxnoHra. 
Qui  pacediligicfiliuseft  pacis.iBe<jr/^<ztij(?(.7'.Paxa  nobisinci- 
p)C,q.a  du  lex  carnis  repugnac  legi  mencis  non  mo  alceri,fed 
nec  nobis  pofliimus  elfe pacifici.  Scd  pofiqua  intus fpicitus  F       , 

-@  imperat, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

4*  refpetlu  proximi.Hxc  aute pcrfcftio  confifiit  m  duobus,primoin 
bis  qux  habent  rationem  debiti.fccundo  i>i  his  quA  habe-it  rationem 
doniibi.Bcati  mifencordes.  Circa  primum  aduertedu,  ijuod  tn  his 
qux  habent  rationcm  debiti  refpetlu  proximi  benc  fc  h abet  homo, 
tjiiando  reddit  vnicuii/ne  cjuodfibi  dcbetur,von  nimisnotabililerpro 
crafiinando  velretardandi.hoc aittc  facitper iujiitiam  qttaefl vir- 
tuspolittca,fed  exiellentiusper  beatitudinem  qux  dicitur  efuries  vtl 
fttis  iusliti£,quando,fcilicct  qxt&damferuenti  defideno  injolito  talia 
exequitur,fnut  efnriens  &  fuicnsferuenter  comedit  &■  bibtt,  &  hoc 
eft  quoddicit.bcati  qui  cfunut  &  fitiunc  iu(imam~4 dduur  att- 
tcmprtmium  conueuiens,cnm  dicitur. 

i  Qjioniam  lpfi.  Saiuritas  enimglori£  qu£  conftjiit  in  deftderif 
bumam  rcplettoncjriudum  quod  dicitur  in  T/d/.Satiabor  cum  ap- 
patucnt  gloria  tua .  conutnienter prcmitiitur  ejurientibus  iujti- 
uam  pr&ditfo  modo. 

a  Beati  mifericordcs.  Hic  ponitur  bea titudo perftciens  homine 
rcfpctluproximi  in  his  qux  babcnt  rationem  doni  ,  in  talibus  autem 
bene  fehabet  bomo  mouocbmuni&  humano  per  liberalttatem  qua 
ifi  virtus  politica  iti  rmdiocribus  & paruis  don>s,& per  magnificen 
ttamin  txcellentibus  donis  &magnis.  SedexcclLerttius  hocfitper 
beattludinc  ijux  vocatur  miftricordia,quado  dcfttlum  aluriui  tota- 
Ittcr  accipit  quafi  fuum,vnde  dicitur  mifericors  quaji  habcns  cor  mi- 
ferum,quando.fcilicet  accipit  cordc  difeclum  altcrius  qitaftfuum  & 
hoc  cflquod  dicit.  Bcati  nufcr<cord<.s.  Udduur  autem  prtmium 
conueniem  cum  dicitur. 

3  Quoniam  ipfi  mifericordiam.  ln  cdeflienimpatriaquilibet 
tn  fi  rtcordtam  corfequeiur,  quiavltra  condignum fibi  rctrtbui'ur,fe 
cnndxm  quod  dcitur  ad  >\ow.8.rf.Nun  func  condigne,  paffiones 
huius  cempons  ad  futu.glo.quxreue.innobis. 

Bca- 


4  Beati  mundo  cor.  Hic  ordinatur  homo  refpecln  Dei,& primo 
quantum  ad  inteUeclum  fpeculando .  fecundo ,  quantum  adejfeclum  DiuiiT». 
ipfum  amandoibi.Beau  pacifici.  Circa primum  aduertendurn,quod 
in  fpeculatione  diutun,bcne  habetfc  homo  modo  comuni  &  humano 
pcr  virtutes  intellecluales,<]ua  funt  fcienti*fpeculatiu&,  &  potifftme 
per  Metapbyjicam,  quJidocet proprietates  diuinas  ex  creaturis  cou- 
(iderare,  vt  patet  i  t.Metaphyficf-vbi  oiieditur  vnu  cffe  Deum  xter- 
num  aclum  purum  vtuentcm  vtta  nobiltjfima  fempiterna  &  optima, 
fed  hoc  eflfolum  cbfiderando  Deum  ex  propnetatibus  creaturarum, 
fed exccllentius hoc habet per beatitudinem  quxcfl  munditia  cocdit 
pcr  quam  mens  hnmana  Deo  cbiungitur,&  Jtc  de  occultis  &  diuinis 
fupra  modum  humanii  illuilratur ,  ftcutfuerunt  ^ipofloli,  qut  ahf/ue 
humano  ftudio  fuerunt  de  diuinis  excellentiffime illuftrati,  &  boc  efl 
quoddicit.Rc*t.\  mundo  cordc. ^idditur  autem  prtmium conue- 
niens  cum  dicttur. 

j  Quoniam  ipfi  Deum.  quia  vifio  Dei snigmaticaper  fidem  in 
prafcnu,&  facteaU  faciem  iu  futuro,  bene  repromtttitur  habentibus 
talem  munditiam,  fecundum  quod  dicitur.i.Cor.i  i.d.Videmus  nuc 
pcr  fpeculum  in  a:nigmjtc,cuncauccm  faciead  faciem. 
6  Bcaci  pacifici.  Hic ponitur  beatitudo  ordinans homine  refpeBt* 
Dci  quantu  .id  ejfetlum  quodfit  modo  comuni  &  bumano  per  amo - 
rcm  naturalemjjuado  diligii  Dcurn  ficu> principium  fuurn  effici?s  & 
conferuatiuu,licct  pmter  hoc  alta  diligat.Sed  exccUcntius  hocfitper 
beaiitudtncqux eftpax,quando  ,jcdicet  bomototalitcr  per  affetlum 
tnentis  Dco  coiungttur,(icnt  bonitatijunimx,  &  ftc  nihtl  aittd  cxtra 
ipfum  quxritJed  tn  ipfu  quictatur  &  pacficatur,  &  hoccfl  qutii  di  • 
Cif.Bcaci  pacifici.  ^lddhur  autem  prfmiwa  conueniens  cii  dichur. 
n  Quo.filiiDci.Fj/iario  enim  Deiiwportat  affimdatione ad Deii, 
propnum  autcm  eft  ipfiusDci  ipfeipfofruiiur,  &feipfo  quictatur.Et 
ideo  quiprfditlo  modofunt  pacificijcclc  ftiu  Dei  vocabuntur. 

Beaci 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

2  Eeatitnifcrircrdes.  Glo.Iufliria  &  mifcricordia  coniun^ 
funr ,  vt  altera  "lreram  dehear  temperare,  mm  iuflina  fine 
mifcMcordiactudeliuscft  ,  mifencordia  finc  iuflitiadif- 

foluit. 

Bcati 


4  Beati  mundo  corde.  Glo.Sexto  loco  ponitfcordis  mud»t''a« 
quia  fexto  dicconditus  cft  bomoad  imagine  Dci ,  per  qu.i 
capax  eftipfius  pcr  cognitionem  &amorcm. 

6  Beatipacifici.  fcilicet  interna  pacc  &:  fraterna. 

7  il»oniamfilii  Dei  vpcabuntur.  in  pacc  fuporna. 

Tom.5.  d  B-a;i 


99 


-? 


Glof  crd  &  Nicolai  de  Ly  ra. 

ijaciucpaxadxKoadcif- 


lOo 


&  .:rp.rjr,vcromsrnm'<j  ,  , 

.4*      ,,  .Dc.omncl  *  iu?P.nopoc 

fonqiianca^d 
,5„  ,aoMcadoptiooisfoft»cit.4nfio«asa«c 


:  is.&  findpotcftinicUi 

'    a  tBeatiqiMperfcqtiunoncm  parmnturpro 

t|i.oniodo_Ur«s; 


«j.«  *  <j».  rc mdicac,  &: quita &:  qua 

§««&»n_  rcluiicpax.  uucacts,  vbi 

„_»...»-«---.•  vnj  virmsVIU1  opcracio.tamc 

quod  cfl,&:  quod  t.inca  &  calis 
c«,cju5tapra-dicaturfidccapi 
mus!  Ad  gradum  pacfs  qui  pur 
garus  cft.inccndic  fi_  dingicur. 

ti  b  d.  Ua.i- ?    Grcgorius  NylTcn.Pacifici 

luduu»»;  vocantur  imitatores  humant- 
tatis  diuii.a?  ,  qui  id  quod  pro- 
priurn  cft  diuinx  bonicacis,  in 
Itia  vita  oftcnduc,ciiccrc  odiii, 
finirc  bcllum.abolcrc  inuidia, 
cxtcrrninarcpugnam,  colleic 
fimulationcm.Sed  propric  pa 
cificus  appdlat" ,  qui  cam  qux 
jntra  ipiiim  cihfedicionem  car 
nis  <S_  t  piritus,adpacificamc6 
cordiamadducit. 
B  a  Beati  qui  pcrfequntionem.  In 
prxdiccis  feptcm  cfl  perfcccio 
t.M_r.*.g.  ms  oftenlio  &  probatio .  Qui 

luc.  ifg.«.  pr_rdi_iah-bcc pici poffunc pcrfequutioncm , &  recce tcncc 

d.it.c.uc</  o   rxcjlt-jaqua.accCpItqUj  proeis  paratuseft  mori. 

Qui  vfquead  fapicnciam  per  predcta-ofcchducprrfecti 
&  roborati.no ccdGc  pcrfcquucmm,quia  ncc  mot_ ncC  vita 
pot  feparare  a  Chrifto.Quoru  mcres  pra.nilfai  u  beatitudi- 

Iom4-g.  nf,  iiiuftratexcrcitia,catumuditiacorad  D-H  gubcrnac.vt 
reformet*  imagopropcccaco  dclcca.  Octaua  fentccia  qu^ad 
caput  rcdit  perfectijque  homine  dec!arac,&:  ffmtfkac  circfl 
cifioneo_.auad'C,&:  refurrectionedomin'  poit  fabba.U.qui 
cft  O-tauus  &'  p^  imus  dies,  __■  octauas  quas  in  nouo  Tcftame 
toccicb-am  is>&:  numciu  Pcntecoltcs.Na  in  fcptenario  nu 
mero»feptK'snuilciplicato,quoriunt,49.quaftoctiuusadd't" 
vii'  vt  5o.c6p!eant',&:  taqua  redeafad  caput,quo  die  milfus 
cft  fpiricuffanctus,quo  in  regnu  cejotii  ducimur,&:  beredica 
te  accipimus,tofohiinur)&:  paf_imur,&.  mifericordia  cofcg,- 
mur,5_.  mudamur  &  paciflcamur,  &  ica  pfeqtiurioncs  exte- 
nus  illatas  &:  molefl  as  p  vericace  &:  iufliua  uutinem9.0_ta 
ua  verecircuciftoms  bcacicudo  martyno  cerminac',  que  ,pba 
tn  reddic&c  fuppk^pr^ccdccib.donis.  Octaua  promtl.lo  n5 
cftalh  qua  pnma,verbis  iterara.  Myfticueftinriumero  qd 

M/flic«.  iterafin  promiffionc  inf.y.prius  fonat,&:  poflca  conumerac' 
cxtra,vtgIoriarefurre_-Jonis  hisoctogradib.cofccrcf.OC-a 
uaeft dics  refurrectioi  is,  que  &  pruni  in  qua  &:  lux  creata, 
Gcneralitcr  omniu  dicicur  rcgnu  celorfi ,  &:  fi  fpecialitas 
numcrctf  mericoiu,qu'a  licec  iilms  iui  e  pc-ffic  dici  cj.  nouiffi- 
muscnr,camen  vniucrforudignicisomnibuscomuivseric, 
du  pcrcharitatcquodmaliisclt ,  cciam  vlun.us  poiftdcbit: 

B«atu.    ^uii     Bcacusdiciturquinthil  mali  vulc ,  &:omnia  habec  qux 

«jKitur.         vulc,Ec  idco  o.nnis  ibi  beatus ,  quia  non  vulc  amplius ,  cum 
nihil  lniuftevulc. 
^  b    Beaii  ellis  cum  maledixerht.  Hucufq,  gcneralitcr  fentetias 
pofuic 


i     S   ..  pr^ter  lctl«»,»bi  noo  cft  fid.s.occ  elt  mftiiu.ijuia  iullu» 
«x  lule  tiiiu 


ptcr  iulbtiatr. ,  cjuoniam  ipforu  e(t  regnum 

t     Ea  odio  in  fic  eiii  coitamsfaidiiennt. 

b  cocloru .  t  Beati  cftis  cum  maledixerint  vo- 

_  a     Peifc()uielt  VirainfeftcvelinliJiis  appetete. 

'  bis  homines,&  perfequuti  vos  fuerint,&  di 

•    Cum  .:bi'«nt:iun  uniaiu  l_lci.ni.    b    Omnu  jenen  tciboium  ma- 
lignantiuui. 

xerincomnemalum  *aducrfumvos  men- 

i  Qui  niendaciter  bhlphcmitur,  Jc  proptci  Deum  beJtus  eft.fni  li 

altciutu  decit.nou  mexccs  elt  bcaiiiudinis.     b    Et  ouia  pro  iu- 

ftituergo.        Meate.    c     Coip.ic. 

d  cicntes ,  propter  me  ■  Gaudete  6_  exulta'te, 

_     Hoc  cftijajd  fupta  rcgnum  cxloriun.     b     Ojija  tanto  «icrcii 
uberior,i]uanto  jaudio  fc  cxu!tatione  in  Ui__J->iOB_  fidcs  crit 
deuotior.     c    i.pciiunl  ub  partibu>  niunUi. 

c  cjuoniam  merces  vcltra  copiofa  eft  in  celis. 

t  a  Ideft  malediftis, perferjuatioiie. ncc  tanicn  a  iicrirate defcccrunt. 

b    Quoruin  exempla.nos  uauitant  Qu.irum  prophetus  in  me 

complctas  cfle  uidctis.Cur  ergo  non  potett  s  ijiiod  illi  lmccxcniplo! 

Sic  enim  perlequuti.iunt  probpheras  cjui 

g  a    _>a;  caufain  ouarc  non  dcbent  dcrlcere.     b    Sccundum 

in.ellecium,&  faenriam. 

h  fuerunt  ante  vos .  t  Vos  eitis  sabl  tcrra?,  i 


•Vcrbuoi' 


pofu  t  qu.ifi  ad  ibf  nccs,  cl  &:  ad  pfenccs  pertincrec,nu :  .1 J  O 

tsbaconuercn(quaui_&:  hoc_lijsc6u«niacjpr^di  :en« 
quaca  pronomincc.uscflcncpaft.iri,  |tiiadigni_accgrad_rt 
Coru  CJS  lntimnc  volebacdicc,' ./' ..-f  c\t:\  i'jI terrf,vos efiis luv 
mundi.  vc  cx  triflibus  huuulitatc,cx  kctis  accipercnt  cSfol  t- 

cioncm. 

Sicut  Moyfcj  dccem  prarco 
pra  prorponcs  .  n  >(tca  p  p.t'  tc_ 
cxplr___ttficChriftusquafi  vtr- 
tucu  gcncta  octoi3C.icitudir.es 
proponic,cxq;i!i-.pendccom- 
niaqu.e  m  monrc  dixic  dns. 
Sc*d  quia  obfcureplura  paucis 
verbis  cocluferac,  cxp.init  la- 
titis.vndeo-taua  beacitudine 
latius  profcciuicur  parrcs  r  • 
quucionum.fpecialiccr  ap.>flo 
k)S«S_ebrum_cquaccs  pro  11- 
ftitia  paiiiiros  cxprimcns. 
c     Mded:\trii-t.  Anciqm  ci.ll  - 
l.icio  habec :  Cum  odcrmt  vo% 
laOi"s,&:  dixcr.ncomnc  b 
dtcxpnlcrinc.fdem  tamettm- 
fusmnoftra  cu  malcdida  <.x 
odiocordis  fiac.C^ni  o,\o. 
Ji  optat ,  non  cimcc  oppn 
in  tcm.qtiatu  quifq,  dchitidc 
hoiriinu"i.i.,c.itui',tacumdc*op- 
pn.brio  tt  'ii.rtC-ur.Qiic  laus  ex^ 
collic,  vicuperatio  dcprimic , 
vbi  quis  qucric  laudari  cantum  apud  Dcum,no  timet  conf  tn 
di  in  confpcciu  honunum . 

d  Metitirnta.  Hoc  ad  i.c  nc  glorietur  d;  quo  vere  mala  dir 
cunciir.Ec:a  iddkTroptcrme.  quiaaliqumdo  falfadicfir  ir, 
quodaccidicccmerit-cehominum,noncamepropcerCbd- 
ltum  hoc  paciuncur.qucm  non  fequuncur. 
4c  Euthymius.Nc  enim  fufpiccris  qund  fimplicicer  verbis 
malis  impeci  fic  bcacu,idcircoaddidicquxplanc  diftinwtio- 
nem  ficiunt,  vidclicec,  vcquardicuncur  ,mendaciafinc,__: 
propcer  Chriftum  ca  dicancur. 

e  th^oniam  mirces  cop:ofa  eji  in  celis.  Hxe  fentecia  videcur  ad 
hocrcfpicerequod  di-tu  eftibi,docebaceosdicc.s./>Vij tip.ut 
peres fpirhuefnoaiam ipfomm  eft,&c.Ncc  116  &£  ad  hoc.  Vos  cliis 
falterrte.  Ec.^o.  cfiis  Itx  mundi. 

f  in  cflis.  Non  in  volubilib-is,  cu  non  in  rebus  volubilibus 
mcrcesecernaeffedebeacfcd  in  fpintualib  firmainccis  vbi 
habitac  femp'cernaimticia .  I  im  crgo  fenci  nc  h:l:  mercede 
qcn  fpincualibus  bonisgaudent.Sed  pcrficictut  cum  morca,- 
le  hoc  induct  imm  ucalicaccm. 

g    sicenim perffquuti, TeiJapexac excmplo  rigorcm  pa1";.)- 
nis.Tribus  modisfic  pcrfcquucto,v>dio  cotqis,d,_tJ'  ,tiiccis, 
h     roi-//<a-i'_t/tcTJ'/.H!ciamoiicd:.'.ii -  apnUo. ■cu  oli  .  Ta-' 

fcilicec  cj,  func  fal  ccrrc,&:  Itix  mundi.Hoc  fpccia-icer  ad  apo » "■-t"c 
iiolcs,qu:  pra^diclis  vircucibus,  paupercate.f.&:  abjs  ck  b    ic 
ornari.vc fint  f.il  opcimu  coclienccs  alios  do_inna,<-i  vicc  fue. 
cxcmplo.Saffalus  a  corrupcioue.vnde  prophcccpjfui  ce  m 
lucemgencium,vc  fisfalus  mea  vfquead  extrem,  icerra.'. 

Vbicorrupciocuipedeficcauitfilefapieci.T,  vcrmesnon  ^ 
dar.oliaviiuv .  yos  eflh  fal ten*:.  quia  cena.i.  huniananaci 
per  cos  condicur  vcrbi  fapiecia.Sal  facit  ircnle  cei  ra.\T.,dc, 
jraviC.orudcflru<-tas  vibesfalefcminabac,  nc  quod  incis  F 


# 


gcrmen 


NICOLAVS  DE  LYflA. 
X  Beatiqui  pcrfe.  Hic ponitur  beaiitudo pe;  ficiens  bominem  ai 
bene  patiidii. Sicnt.n. ad  virtnte periinet  bcne  agfre,'ta  &  beaeptti. 
}n  hoc aute bene fc habethjmo  m'6  cv.muni  &  \}umana,qtipro  tnbulct 
fioncimmincntcnoreceditavirttttclicit  hocfuflineatcu  jliquaan- 
iufi\a  &  dolore,&  hoc  fit  ptr fortitkdinc  <jut  efl  virtus  poluica .  Sed 
fxcellentius  hocfitpcrbejtituiine^uxpotefi  dici  qii.tdafortiiuuo  di 
uina,quado  talia  fuflinct  nofolupatientcrfed  etiaUtanier,ftcut  mar 
tyres  quanto  acerbioribus  tormentis  cruciab.intur,tanta  magis  in  do- 
tninolftabantur.F.t  hocesl  qutd dicit.Qcati  qui  pctfcqcntionem 
patiuntur.Ff  fejnitnr  GaUdetc 5^: cxulcatCjquoniam.cVc. 
9     Voscflis  fal  cerrx  Hic ponuntur  virtutcs prxlatornm.^d  cu- 

iut 

1 — — , , „ 

M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

I      Pcati  qui  pc>  frctn>>,tm  patiu  ntur  p:  t.ptcr  in(l,tiatn.(u\icci\c- 
palc  m  qua:  includit  omnem  vittutcm. 

Vcx 


ius  cuidentiam  confiderandum^  quod  prMati fnntfuca  [Jorrx  ap.flo- 
lonm  ,  &  ideo  dcbentejfcperficli  in  vita  contemvlitiua  &  afttu  :, 
&  ideo  vtrtutes  contemplatiuimtm  qux  funt  p^xditlx  fnfprnuitUT 
effe  in  eis  &  fhniluer  Ulf  q-ix  fequumur  de  afliuisjcd  bic  rXputnun 
tttr  aliqua  fpecialia  qux  dchent  rffc  in  cisprx  cxtcris.Etprirno  qu.m 
tum  ad eorum  v:tt,m.Secundo,quantnm ad eorum  dnUrinam^bi.^No-  Diuifio. 
litc  putare.  Circa  primum  adutrtmdum  ,  qncd  prxlati  prtt  cac-  Ad    9U*  ] 
risdrbent  cffe  cxcelientes  quantum  ad  qu.nuor.Trimtm  cfl difcretio  Prvlnl  y 
inagendis ,  quia  funt  doclores  & gubernatores  aliorum,  &bocd??:-  \ei^ 
gnatur  cum  dicitur.  Vos  cflis  ial  cerrx.  Sicut  emm  fate  conditmtrfr 
cmnia  cib.tria  ,  ita  difcritionepnelatorum  dcbent  diiigi  &  ordinari 
o/nnia  opcrafubditorum. 

Quoc? 


2  Vos  cflisfdltcn<e.  Heeverbadicunfepifci  pis  quisucfuc- 
ccffbres  npoftoIoru.Salenim  in  fcnpcuradifi  rctionc  fignifi 
cac,  qu-edcbccmcis  cflepec  cxccllcncia,  propcerquod  di- 

fcun- 


101 


iVlatcl 


1X1 


Cap.  y. 


101 


CU.2.CX. 

tir.S-p 

^ra.non 


f  ar.f.c. 
•(tlucct. 

•    .q.l.C. 

Lj».g< 

B 


.MS.mo- 


loan.i. 


germe  orifetur.  Ita  apoftoli  dcftnicco  regno  p5ci,germe  vi- 

uprii  compefcebac.Salcibosc6dic,carnesficcat:  predicatio 

veroavermibus&aputredinevitiorum  illefam  feruac  fuo 

creacori  humana  nacuram-Vc  non  eft  cibus  fapidus  nifi  fale 

c<5dicus:ica fermo  no  eft  vcilis  fine  documeco  apoftohce.  do- 

ctriar.  Vr.JcinLcuitico:  In 

omnifacrifiiwfalojfir.  id  cft  >  in 

ouini  quod  dic*s  vci  r.;cis,apo- 

ftoJicam  fapicnciam  lube.Ex 

aqua&  igne  falconficicur  lta 

liuex  aqua  fpiritufsach  &  ignc 

cnbulacionis.Vel,peraquaba- 

pcifmi .  &  ignerri  Chancatis  in 

fjporcm  fapientiK  funt  nati . 

a    Q»odftfal.  id  cft,fi  vos  per 

quosalijcondicndi  func,  ad- 

uerfis  vel  profperis  celferitis : 

per quos  a  vobis  errornufere- 

tur.cum  vos  Deus  tollerealijs 

elegenc/Ad  nihilu  valet :  quia 

(  vc  alius  euangciiilaaic )  nec 

terrz  vtiliseft  quafuoiniecCtu 

germinare  prohibec  necfter- 

quilinio  quod  non  fecudarc  fi- 

nit.Sicquiretrovadit,necipfe 

fructu"  ferc ,  necalios  valetex- 

colere:  fedabecclefia  cijcicur, 

&.  in  ha:c  verba  ridetur .  Hic 

homoc^pitedificare,  &non 

pocuit  confummare.  Si  fal  eua- 

nuerit.  idcft,li  nmore  vcl  cupi- 

dinedoctor  iaporem  fapietix 

omiferit ,  per  que  fatuitasems 

emedabitur?Hoc  fohs  apofto- 

lis  conuenit.Quod  fequitur,omnibus  magiftris.  ^id  nibilum 

valet  vltra,&c.li\  fine  de  omnibus  concludic  fic.?^i/i  abunda- 

uerit  iufli.&c. 

b  Et  concuicetur  ab  hominibus  SmLXxis  &  verus  minifter  Chri- 

fti  &  fi  a  malis  ridecur  ,conculcan  non  poceft,  quia  mecc  fi- 

xus  in  cek>  mancc . 

c  Vos  ciiis  lnx  r  nndi.Prms  fal  quam  lux:quia  prius  vita  quam 

doclrina.vira  ducit  ad  fcienciam  vericacis.Qui  Dcum  cimet, 

fcicncianon  carcc. 

*  Greg.Omnes  fupcrnz  pacrije  elecli,  fancti  quidem  &:  iu- 

fti  funt,fed  parcicipacione  fapientia?  nocomparacione.Quid 

enim funt homines  Deo comparaci :  Lumen aucem  fapien- 

tia.Lume&  ferui  fapietix  vocari  folet,  fed  illalumeillumi- 

nans  ifie  lume  illuminatu,ficuc  fcripcu  eft  ,  Erat  lux  vera,&c. 

d  Lux  mundi.Aha  caufa  clt  quare  no debent  dcficcre.-quia  il- 

luminati  a  Chrifto  verbo  8c  excmplo:  quocunque  lllati  mu- 

danislucefidei  &fcientia;debencminiftrare.Ltficut  ( quia 

funtfal)debentcorruptioncm  pcllcredic  &  tenebras  (  quia 

lux  iunc)  fugare. 

Lux  ccnebras  foluic  &  poftea  illuftrat:fic  apoftoli  depulfis 
vitijsdcducutadlumefidei&cognitionis.  Luzmundi.  Hxc 
cft  eade  gf a  qua  mudi  corde  fiut ,  quorti  corda  mudanf^fide 
&  incelledu.Sic q,  fal  vocant" pacifi.  is  cogruit ;  quia  iine  fa- 
piencia  no  cenctfcondimencu  pacis.  hxc  iumma  &  precipua 

fpe- 


fpecialicer  apoftolis  dcputatur.  vt  cos  ca:teraaflc.]uutos  ple- 
nc  cognofcacur.  Vnde  fequitur . 

eJ^onpotefi  ciuitas.quia  apoftoli  fundamcta  funt  aptcciuit  is 
dicutur..f«/>m  rao»/c».locus  moce  iufticie  innuic,qui  excelfus 
eft,quopropalamini  nc  vosabfcondacis.  Non  cft.n.faculcas 


D 


a  Aliormn  fortitudo.        b  Idclt,  >fi  dortor  errauerit.        »T  In  trituilatione 
detcccnr.  c    Idcl^.pcr  quos  infirmus  pcpulusconfiruubituri 

a  tQuodfisal  t  euanuerir,  in  quo  ialietur? 

a  Sal  inf:tuatum,ide  Snibulationicedentes . 

Ad  nihilum  valetvltra,  nifivtmitcaturfo- 

a  Ab  orficio  dutcudi.vel  ecciefia.         b     "[Dum  vita  eius  contemnitur,  quar. 
ad  nihiluin  ualet.        c    Itiiac.iiur.ib  homunbus  carnalibus  .        d  Peici- 

f  entcs  in  Chriito  Incem  vchtatis  . 

b  ras,&concuIcerur  ab  holminibus.tVodsertis 

C       a  pjrquos  oaint?.  iliuminantut  a  tencbris  ignoranti.r,        b-Nomine  mun- 
di  uc!  unmerfi  qqi  fum  de  mundo  elecliaccipiuntur.  c    OM.aljficite 

<]uo  politicftii.        d    Soliditas  afoitohci  doftrma:.  e     Celari. 

TNon  licet  clam  e!V."  bonos. 

d  luxmundi.t  Nocnpoteft  ciuuas  abicocndi 

e   >lChrirtumuclccclefiam.    a  Ipfe  mons  mau<fe!tat  eam  .    b  Alia  fmulitudo. 

f  fupramoantcmpofita ,  nequeaccendunt  lu- 

a  Timons  uel  commodo  mts  prafcntii. 

ccrnam ,  & ponunt eam  iub  mddio,  icd iu- 

a  Ideit,uita:intcgritatein. 

g  percandclabrum:  t  vtluceat  omnibus  qui 

a  Ecclefia  uel  mundo.        fVt  dico,non  fub  modiopoliufedfuper 
candclabrum.        b  Vere  docet,qui  racit  quod  doc.r,a]iter  condem- 


fubcerfugiedi  vel  clam  aliquid 
facicndi.ideofubdirosmiferi- 
corditerintus  confilio  regite, 
&excra  cocrasduerfariospro 
i  ifiicia  pugnando  defcndtte: 
quod  percinec  ad  fpincum  co- 
filij&forcicudinis. 
-1«  Rupcr.  Non  paticur  ordo 
vel  racio  iudicij  feu  cofilij  di- 
umi,  vcabfc6dacur6c  mcogni 
ca  iicque  ad  hoc  ^diticata  e^ 
&ad  hocmilleclypeipendcc 
cx  caomnis  armacura  forriu, 
vc  omnesq  incer  aduerianos 
penciicancur,qui  incer  Iudeos 
paganos  acque  ha:recicos  pro 
nde  agonizancur ,  recurrere 
fciancad  ciuitatem  hanc  (ce- 
clefia )  vt  in  ca  comurxi ,  de  ea 
fumptis  fencen'jsarmuri,vcha 
beat  vnde  anima.pf  o  qua  ilbs 


f  rnf.'tnatu$ 
vel    infipidus 
fttcrit . 


ti4.ql.C.quo 
niam. 


nat  feipfum . 

h  in  doamo  funt .  t  Sic  luccat  lux  vcftra  coram  6    ies  eft>  defendcre  poffint . 

h.    .,  .  i  .       _    _  n       t  f    "Neaue  acccndunt  lucemam . 

ominibus ,  vt  vidcantopera  veitra  bona , 

a  In  vcbis  .        b  Non  uo.        c  Cuius  opus  elt  quod  cxli  fa- 
eunj.  d 


Qui  uosfacit  caileftes. 
<Ji 


&glorificentpatrcm  vecftrum  ,qui  in  ceciis 
k  cft.   Nolitcputare,  quoniam  vcni  Toluere 


Domcflicis  exepiis  docet ,  ne 
celcnc  luccm  verbi  fibi  com- 
miiTam .  Non  accedunt,ideif, 
non  idco  dataeft  doctnna  p- 
tiicationis,  vt  celenc  eam  «Sc 
f  ubijdat  fci  uiruti  corporis.du 
aliquatimet.Sedcorpus  fuum  minifterio  Dei  fubijiiiant,  uc 
per  vocc,&:c.corporis  ofticia  lux  excellciindr  ccceris  appa- 
reac.Vn dicicur  Cafligo  corpus  meum,&c.Vc\  Chnftus  lucet na 
accendicdumceftamhumanenacurxflammafua.-diuinita 
tis  impleuic-quam  neccredencjbusabfcondic.nec  modio.i. 
meniuralegiSjvelcerminisunius  gencis  inclufic  Sed  fupcr 
candelabrum.i.  ccckfiamfidemivia;  incarnacioms  afftxic, 
vbi  omncs  poflincincueri ,  qui  m  domo.i.ecclefiafunc , ucl 
mundo.Vndefubdic,  Sicluuat,&c. 
g  Candelxbrum .Sicuc lucerna  Chriftus,cadclabrum  crux  cft, 
fuper  quam  erac  leuandus.Candelabrum  eccleiia,  qua:  uer- 
bum  uica?  prxfencis  baiulac . 

h  Sic  luceai.Ez ha:c omma  ica agicc,uc non  finem  boni  opc- 
ris  m  laudibus  hominum  confhcuacis . 
l  Vt  xideant  €^c.Operarequiro,ucuideancur,  &ficdo6crina 
confirmccur,&:  Jioc  non  ad  glonam  ueftram . 
K  1\j'//fff«^)'<'.Poflqu«;iliorcatusertoiapatiproueritate,  Sc 
no  celare,&  ad  glona  Dci  facere,incipit  docerc  qd  dociuri 
fint.Q^tiafidicerec.quid  eftqct  uetasabfc5di ,  proquo  iubes 
oia  paci^an  eft  aliquid  concra  legem  i  \on  veni  folmre  te;>cmy 
fedadimplere.ucl  faciendo  q,  dicic,uel  fupplendo,  qddecrac, 
8c  imperfe&um  erat.T^olitc putarc.Ha.i\cnus  docuic,  ut  f de 
condiantaias  ad  inconupcionis  f  micatem,uc  illuminenc  ad 
uencacis  inceiligenciam:uc  acquificos  ab  hoflibus  defendac, 

&  d.- 


i  .Cor.^.d- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
T  Quod  fi  fal././i  difcretio  in prdlatis  defecerit . 

2  In quo  fahetur.  q.d.in  nullo  optrajubditoru  condientur  feu  din- 
gentur.Jdeo  fubdilur . 

3  Ad  mhil.qitia  talis debet  repelli  a prsUtione»ne  ofjicium prdato- 
rum  in  confpeclum  bominum  reddatur  vile.  Secundum  in  quo  dtbent 
frAcellere  prdati,efi  clara  notitia  infcripturis  intdligendis  .  Et  hoc 
efl  quod  dicitur . 

4  Vos  eftis. Sic ut.nJux  efl  manifnflatiua  omnium  occultoru,fic pre- 
laii pcr  intelligentia  facrx  fcripturx  debent  cx  officio  notificare  alr,s 
omnia  opera  viriutii.  in  cuius  fignu portant  mitram  in  capite ,  in  qua 
duofunt  cornuajuia  dehent  fcire  duo  teslamenta.  Terttum  in  quo  de- 
bentprxccllcreefl  conflantiainopprcfforibus  pauperum  repii".endis 
vnde  dicit  Saluator  Iob. io.f>.Bonus  paflor  animam  fuam  dat  pro 
ouibus  fuis.  mercenarius  aute&qui  non  eslpailor,  videt  lupu  ve- 
niente,&dimittit  oues  &  fugit.Quod  exponens  Greg.dicif.Lupus.n. 
fttper  oues  venit ,  cum  quilibet  iniufius  &  raptor  fideles  quofqne  atq; 

hu- 

M  O  11  A  L  I  T  E  R. 

t  cutur  fal  in  abft racto,ficuc  excellencer  liberalis,liberalicas 
nominatur .  Ipforum  aucem«Jifcrecione  debec  opera  fubdi- 
torum  ficcondiri,  vccoram Deo  fapida  reddancur . 
4  Vosefiislux.  Debcncenimaliosilluminaredecredendis. 

7{pn 


humiles  opprimit,fed  quipailor  vidibatur,&  non  era>,  reunquit  oucs 
&fugit,(juia  dumfibi  ab  eoperictilum  metuit ,  rcfificre  iniufiitU  no 
prxjurnit  fugitans  nun  mutando  locum ,  fedfubtrabendofolatium:& 
ideopaflor  bonuf  ciuitati  in  montcpoftlx  comparatur,quia  ad  ipfum 
debent  habere  oppreffi  refugium,quaft  ad  quoddamforttluium.  Et  boc 
efiquoddicitSaluator . 

j  Non  poteft  ci\i\tas.qniabonus prslatusin perfecutione non  dcbet 
fe  abfcondcre,ftd  ad  dcfcnftonem grcgis  fc  manifesle  oflendere.  Q^ar- 
tum in  quo dcbet pr&lalus excellere ejl fanclitatis  euidentia in  exem- 
plis  dandis,quia  fccwidum  qnod dich.iir  in paflorali.T antnm  dibct  cx- 
celler".  atlionem  populi  allio prncfuUs^quantnm  diflai  agregc  viiapa- 
Jioris,& ideo  comparatur  bic  lucemx  {"pcrcandelabrumjlluminan- 
ti  totam  domum.Scd  intcntio  retla  fubdit  ur . 

6  Sic  luceat  lux,  ftc.  Et  glonfket  patrum  vcftrum.  quia  non  de- 
bcnt  ad  boc gloriam propriam  quxrcrejcdgloriarn  D:i  &  tedijicatio- 
ner.i  populi . 

7  Nolite  putare.Hic  oficndit cmincntiam pr&latorum  quantum  ad 

*  dohri- 

"—  ■  ■■■■■■■  i  ■  .. 

5  'iy on  pote[t  ciuitas.  Dicicur.n.c  iuicas  in  moncc  pofica ,  nam 
eflc  dcbec  force  refugium  ifi  iuftc  opprcftis . 

Ts(eque  accendunt  tucernam.  Debet  eciam  eflc  luecrna  fuper 
cadelabrum  pofica,  vcalijs  luceanc  pcr  fanclx  vita:  cxempla 
7  Ttylite putare quoniam  veni.Hic informant^doctores.vt non 
Tom.5.  d    z 


lOJ 


GIollord&NicolaideLyra.         104 


defcnfosadamorcm  diuinitatis  acccnd.mt:Nuc  vc  cai  ftts 
A  c.rjtor(cjui.ipotcrac.Tftimarc(],ii-corapr5ccpt.ivcIlct.ibo- 
)ere)antc  intctrogata  prarfens  oiccurritidii  ens.  N  ofitepttrare. 
Soluit  qni  fpintualitcr  f.iccrc  vcrat.  Adiiii-lct  C'hnfhis  dum 
prarmillis  ad  inclin icioncm  virc agcudas  fuper.iddi:  plura nd 
pcrfctlione  moralni  prarccpto- 
t  D«e«rdift.  tu :  &  qu*  figuris  tegcbamur  &: 

4.ra.  propria.  futlK.i  ih.int ,  ili  foperfi- 

■»  ''*»"'' ,n  5*  <-  1  elcli  .,iine  quo  ngurc 

fl  dicar ,  idco  non  dcbctis  pcr- 
runican  dv-  vctenbus  precepcis, 
&  mirari  de  nouis,  ncc  paflTioni- 
bus  rcrrcri . 

Chriftus  lcgcimplcuit,  quia 
cxterioris  lcgis  figurasfuluens: 
implcuit  vcnratcm  intcriorcm. 

•5«  Euthvmius.  Complcuit  oroniaquardeipfiapudpro- 
phctas  crant .  Nam  ob  id  frcquccer  addidcrunc  Euangcjifte,, 
B  vfcom- 


*    Chiiftm  eltlrgis  Sc  protlietaiuiu  irirtus  pcrrjucin  omnia  implctur. 

legemautprophctas.  t  Non  veni  folue- 

a    lmpSct  »iui  li^uras  ccffire  docet,  poitqu;m  re»  fa&a  efr. 
1lmplci;iur  nel 

re,  fed  adimple're.   Amcn  quippedico 

a     Antequani.     b     Qujanonnmma  iain  fed  f-nliin  fienr. 
c     Ucfi.donecelcmentamutcntur  de  hac  miribili  IOT" 
main  iiwnuiabibtatcin.        d      Nun  reuiauebit  ijuin  im- 
plcatur  111  capite.vel    in  cotpore. 

vobis,  donec  tranfeat  cejum  &  tcrra,io  ta 
vnum,aut  apcx  vnus.no  pr^tcribit  a  lcgc, 


vt  compl  rcttir  quod  dictum  eft  per  prophetam.Legem  auc  D 
compleutt,qoia  mhil  corum  quar  lubct.tnnfgretluscit. 
a  1o'j.  Hicoftcnditur,quodqux  mmima  pucancurinlcge, 
facramentis  fpiritualibus  plena  func ,  &  omma  rccapitularur 
in  Lujngei:o.Iota,mjnorcftcc;c/rris  literis .  Apcxcltlicera: 

aliqua  minima  parciculajignifi- 
cac  rrimimum  preccpcu,velmi- 
nima  prxcepci  pf  rciculam.  Apcc 
autcm  ponicioiaGrarcumjnoii 
ioch  Hcbrarum  ,  quia  lora  de- 
ccm  iigniiicat,  ldcft,  decalo- 
gum  ,  cuius  apcx  cft  Euangclij 
pqrfectso . 

lota  apud  Grecosdecimali- 
tcra ,  dece  lignificat :  per  quam 
dccem  prarcepta  agendar  vita: 
accipimus :  quoru  Chriftus  nul- 
lumfol.iit,  fedpr.vcepitpL-niusadimplcri,  necapiccm,  id 
eft,ncc  miuum  fignincautiurn . 

<{&  Qmnia 


E 


Argnm. 


Probatin  cjcF 

C'iriftiisiege 

no  loluic  ,fcd 

im.ileuic. 

Pr£ctprorum 

iriplex  ilitfc- 

ItaiU. 
•    1 


Prxceptt  in- 

tialu; 


Pr  «apta  ee. 

remouijlu. 


NICOLAVS    DE    LVRA. 

*  doclrha.Et  primo  ponit  modum  docendi  ipfi  Chrifto  proprium .  Sfr 
(uado  oflendit  qua!i:er  dtbet  ei conftrmart  doilrina prxlatorum  ,tbi. 
Qui  crgo  foluet  it .  Circa primum  aJfcrteudum ,  quod  Cbrijius  n on 
folummodo  erat  dotlor  trgis  &  F.ua',gel-,fcd ctiarn  iufiitutor.  ^4.Uut 
tamcn  quia  vetus  teHamcntum  dcdit  mcdiantibus  angclis,>ionum  an- 
lemper  feipfum,vi  fuprain  protogo  vifutn  cfi.ctgopo-fva.tn  dotlrina 
non  debuit  legcm  drftruere.fed  magis  cnm  pcrficcre,&  adimpkre .  Et 
boc  eflquoddicit.  Nolitcpucarc ,quoniam,&:c. 
I  loca  nnum  auc  apex.i. wdicum  non  uanfibit  quod  non  implea- 
tw,ij:ti.t  Iota ett  minima litera  Cpeca . 

QmdritUT  bic  qttomodo  verumjtt  quod  Cbrifiut  legrm  impleuerit , 
&  nonfoluerit .  rideuir  enim  qnod  ipfefoltterit  mandata  moralia  , 
quia  prxceptum  de  obfcruatione  fabbatbi  morale  eratfaltem  qttalv.m 
ad  vacattonem a corpnalibtiufed ipfefabbato curauit ,  Iob.$.Etfa» 
nato  prxcepit  toUereleflumftum  infabbatho.etgo  ,  trc .  Item  vxde- 
tur  qitodiudiciat-atto'1  imphuerit ,  quiamuHcrem  dcprchenfam  in 
adttlterio  qttx  in  lige  orxap  cbatur  l.tpidari,  impunitam  abire  permi- 
fit,vt  habetur  lob.i.ltem  ccrimonialia  de  absiinenria  ctboru  in  lc?je 
prohtbitorum non feruauit ^quiadicmr thfr.i^.b.  Qiiod  intratin 
os  non  coinquinat,&c.  Ipje  atHemfeeit^ qux  alijs  facienda  dixit : 
ergo  t  tlibus  vfus  fuit,ergo,&c.Contra,  pcr  illud  qtwd  hic  dicitur,  7^3 
vcni  fiiaere  ligemfed  adiwplere . 

D'crt>dnm,qH0d  Chriiius  legrm  & prophctias  adimpltuit .  Etpri- 
mo  dnlaro  de  Uge.Secundo  de  propketis. In  !ege  autcm  qux dam  c> ant 
per  medwnpracepli  ,c?  qttida»-fer  mndttm  promifji  obferuantibus 
ltgem,&  vtraque  adimplem:.  Deprxccptis  patctftc .  Trxccpta  cnim 
erait  tn  t> :p!iri  dt§creniia.jQuxJam  eratu  mnraUa  ,  faluet  prxcepta 
decahg:.Et  alu  mmratia  i»  legepoftta  qvxfaciebant  ad  eorum  dccla- 
rationem,  &  ifla  impleuit  Chnftus  ea  obferuatidoperftfle ,  &  ad  ob- 
feruttionem eorum alios i>ciiando infrj.\^.cS\  vis ad uitam ingCC 
di.fcrua ma<laU.Xea<i,d\ea implcitit,fanum inteileclum eorumde-  - 
tlarando  &  errorcm  Tharifxorum  circa  boc  excludendo ,  vtpatcbit 
infra  in  Drxfeuti capitulo.T*rtio,adimpUuit  ca  ,  confilia  apponendo, 
quxfaciunt adperfettiorcm  mandatorum  obfruantiam .  Tcrfcclius 
enim  obferuat  mandatum  boc .  Non  occidcs .  ilte  qtti  caurt  ab  ha 
inordfna-a  ,  qttam  illc  qui  cauet  tantnm  ab  tntcrfctlione  .  ^lia  crant 
prxccpta  legis  ikdiciatia,  &  impleuit  t  igo  rem  coru  m  per  viam  mifcri- 
cotdi*  tcmpcranlojn  aUquibus  per  fiipfum,&  alijs  dimifit  tempera- 
mentum,fu\s  minifiris  fcilicet  ccclefix prxlatis  &  principibus tcn  enis 
Cawolich  ,vt  dc  talbus  ordinentfetundum  quod  viderint  vtile  com- 
munitati  fidelinrn  fvcundum  varietatem  temporum  &locorum,  & 
perfonarii,&iflud  nonfttit  dejlruerelegemjed  magis  adimptcrc;  quia 
fic  ordir.auit  mdiorem  modnm  obfruationis  iuflitix.  Stcutnon  de- 
flrn:tur  puer  quanio  lit  vir,licet  enim  tranfcatpueritia,  tamen  rema- 
nct  meliorftatus  eiffiempofonx  xtatcmutata .  Lcxautcm  vetus  ba- 
bttit quaftilatum pucrircfpctlunouxlegis  ,  propter  hoc  dicitur  ad 
Gai.  j.Lcx  pxdagogus  noftcr  fuitin  Chrifto,  idefl ,  regulatiua 
flatns  piterilu.propter  hoc  erat  L X  timoris  ,  ficutpuirifub  difciplina 
&  ttmore  cu\~lodiuntur.lex  autem  euangelica  cfl  lex  amoris ,  &  idco 
non  debctejje  tantus  rigor  panarum ,  auta proprium  hominum pcrfe- 
tlvrum  cfl  magts  deduci  ad  virtutem  amore  iujliux  quam  timore  pa- 
nx.  Tertiaprxcepta  erantcerimowalia.  Et  ifla  diuidebantur  in  tria: 
qma  qnxdam pertincbant adfacramenta ,  ftcut cinwuifio  quantum 
ad omnes homtnes,vn£l\o quantum  ad  regcs & pomificcs.Chriflus  au 
tcm  non  affumpfitflatumfacerdotis  tegalu  vtlterreni  rcgisjmma  di- 

xit 


xit  coram  Tilato  rcgnum  mtum  non  efi de  hoc  mundo  .  loh.  l  %.f.  Et 
idco  nonhabuitiftam  vnftioncm  corporaiem  tcgumvr! ponttficum . 
fcdvntlionem  fpiiitttaltm  a  Dco  patrc  habuit  pler>m  dmrmgratix, 
fecttw.um  qttod  fcribitur  inTfalm.  Vnxitte  Dcus  DcustUUS  Pfal^M 
o\cohvuvx,ikc.Cucuntifi6nemautemiplcadimrUu'tp)i>noinfe- 
ipfo  incjbiendo.  Secundo  milius  &  efficacius&  gencrcl.us  inhitucn- 
dofacran.entum  lccc  ipfius.f. baptifmum  in  auo  corfctur  maicrgra- 
tia  &  (ft  remcdium  tam  viris  qttam  VtuUtribus.  SJuadam  ctiam  c$ri- 
moniaiia pcrtincbant  adfacrificia,ficut  immolatio  tgni pafthal:s,iu~ 
ge facrificium ,  &  confimitia .  ifta  auttm  erant  figttratiua  vniusptr- 
fctli  facrificv  fcilictt  Clnifit  incruce offerendi .  Et  ideo  ifta  itnpleuit 
Chriflttt  vno  modo  corporalitcr  patiendo,  alio  mcdo  cfficadus  (amfi- 
cium  [cilicet  cucbarifliatn  inflttuendo.QHXdam  atitetr.  ctrmittfUta  ptt 
tincbant  adfacra,&  de  talibtts  crantprxccpta  proh:bcntia  vfutn  ali- 
quornm  ciborum  &  confmi!ia,&  ifta  adimplcuit  Clniiius,qtna  ch  it 
7»c/-r«r  ^5.i  i.t.Immundum  &commtinc  nunquam  inir\ .:- 
uic  iri  os  mcum.  &  muhofortius  Cbrifins  bocfcrnauit ,  &  fict'ia 
prxccpt a adhnplcuh  ea  obftruando  &  obferuativnetn  melioredtcla-  & 
rando,per talcm enim  abfttncntiam  a  corporaltbus cibis  figiificaia- 
tttr  abftincntia  afpiritualibus  ttM«ditus .  Harcauttm  mut.dttiam  :n- 
fiituit  Chrifius  in  lege  cuangelica  qux  efl  mundifjima,&  per  conft  ques 
dtbuit  ceffire  figuralh  abfiinc ■-tiii,troptcr  qmdctiuiur  ^tlium.iO. 
iM.Quod  Dcus  piirificauit,ui  liecommune  dixens.  quia  n-l- 
lus  auus  liiiriquinatbonitiics  qt*i  cumgratia>u  cfiioncptrtipitur.Di- 
miftt  tarhcn  Dettsin  ordi>, .itionc  ecchfix dt aliqui  ut  ■  (linenttj'  fa- 
tiendis  pro  Uco  &  tcmpore.Vatct  ergo  exptauitlis  qualiterCbt  tjl-is 
tctcm  adimplcuit  quanium  adomniagtnera  praceptot um .  Setur.d» 
impktiitUgem  qnantum ad  promifja  , ptv>»iuens tamtn  cbftruanti- 
bns  miikrajtexcnim  M-jaica  promittibat  folu.hi  bona  tempotatia  & 
tranfitoriafi ilicet abuntiattiam  & exiellt vtiam !en:piraUm,vtpa- 
tet  Df*'.z6.(/.Ct:ftodias  omnia  prxccpo  c  >us.&:  faeict  tcex- 
cellcntiofcmcunttisgcncibus.  fed  Chrtft<s  obferuantjims  Dei 
mandatafi  omifit  bona  fpiritualia  &  xterna  \alicet grati-xtn  «••; prx- 
fenti,quxprxceliii  i»,tribus  bonis  ttmpot ailus,&  ttu  mglonami* 
futuroinfr*  l$-d.  Omnis  qui  i  cliqucrk,  &.T.  tentupbm  accipict 
fcilicet  in ptxfenti,(juia  bona  fpintnaliaqux  htc  retipiumur ititantu 
excellunt  botta  ten.poratia,  acfi  ccntenanus  numtr:  s  paruo  nttmcro 
cemparetur  &  vitam  .xternara  pcffidcb.tfcilu  et  infutura.  Tatct  igi- 
tur,piod  Chriftut  adimplenit  Ugem  qnantum  adptxtepta  &  protnif- 
fa.Similiter  adimpleuit prrfbttias,quia p>int  patitt>  loquut < funtde 
Cb>ifto,&  de  aduemt  ciu?,rr  de  L is  qux  pertinent  ad  ipfnm ,  &  ideo 
adinpUidt pnpbeiias nafcei:do,coiuerfandoin  mundo  & moriendo, 
&  refurgendo,&  alia opcra  twfi '.« falutis fackndo,  propter qncdim- 
minentefua  paffione  dixit  Luc.14  f.Ojportt c  "v  plc  ri  ca  qt»e  fcri 
pca  func  in  legc  &:  prophcc:s  &  pfalmis  dc.Tatetergo  cxprx- 
ditlis,quod  Cbriftns  impicuit  tcgctn  &  prophetas. 

lAdprimum  dicendum  ,  quod  Chriflus  curando  ir.firmum  fabbato  50^,, 
nonfccit  contra  legem ,  quia  licitum  cratfacere  in  die fabbati  ca  oax 
adgloriam  Dei  pertinibanl,ficut  ornare  templum ,  &  facrificia  ojfer- 
re,&  tandcs  diuinas  dtcerc  &  huiufmodi,&  multofbrthsfanajre  ho 
minemt/iiraculofe.  ad  ofienfionem  diuinx  virtutiscrat  licitum  ,& 
eademrationequodfaiiatus  fnbitoportaret  Utlum  fuum  in  die  fab- 
bati facicbat  ad  magniflcatiortm  miracuti .  Ter  hoc  cnim  cficndcba- 
tur,quod  datii.a  vittulc  trat  ftcfubitopctfctle  fanatus ,  qttod critad 
prifiina  opera  plenarie  reiiituius .  Ad  alia  duopatet  ex  prxdiSis  irs 
corpore  quxftioais. 

Ora- 


ioy 


Matth 


XI 


A 


•■ 


.1  o^*m  fo"'.SpirituaIiccr  impleantur,vel  i  mpcrfecta  per 
flciaru  ar,&  tirninv?nna,impletione  confumcntur. 
b  Querzn  fU-evit.Mmitm  funt  crux  Chrifl  i  &  paffio ,  qua 
caticrubcfac,nu'iumuseft,quiconfitetur,magnus.Vcl  Pha 
rifxos  not;ir,  qui  maudata  Dci  dcmifcruntpro  fuis  traditio 
nibus.quaenihil  valcntdum  vel 
minimun/qucd  in  lege  cft,praj- 
tercunt . 

Moraliter  .  autem  fohtit, 
qm  non  implct ,  fcd  rcnct  fi- 
cut  infirmis  datafunt.  Velqtii 
non  intelligit fpiricualiter .  Sol- 


Cap.   V. 


106 


Quin. 


donccomnia  fiant  .  t  Qui  crgo  foluerit 

"*  Minima  funt  qux  inchoanthomines.        i  ficut  foluit: 

vnum  de  mandatis  ittis  minimis  ,  &  do 

a    Defpeftillimus  cft  in  ecclefia  fanftorum.     b     Ab 
illis  tjui  funt  in  regno  cccloniin 


rcgno  celorum.fcd  tamenafcendit  aliqncm  gradun-,pcrfi"D 

cieturaiitem  fi  ncc  irafcatwr  finc  caufa.  tft.io.de. 

„  Idem.Abundat  iuttitia  noftra  fuperiuftitiam  eorum   c'u't'«a.y. 

qui  foluuntquod  docent,vt  vos  non  foluatis,fcd  faciatispo 

tiusqtioddocctis. 

*  R  upcrtus.  In  quatuor  virtu- 
testi  tum  hunc  fcrmoncm  di-  * 

ftinguere  libct ,  fecundum  qua- 
tucr  vii tutcs  principalcs  ,  quas 
fctfinici  quidem  vocare  potue- 
iunt,fed  non  fecundu  coeleflem 
ipfarum  dignitacem  cognofce- 


a    Quiaomnia  fient.eigo.     b     Yel  non  ager.do  .  vcl  non 
ctedendo  ut  ihaii(x\. 

b 


uercyioneftagere,  quodreite     c  cUcrit fic  homincs,minimus  VOCabitUf  5      remerueruntyuftinam.tempe 


jntclligit 


ligere 


B 


c 
f 


ix  io.b. 
fe-.b. 


b  xiu» 
n  i. 
n.c. 


vel  non  inte 
quod  non  deprauat ,  aut  minue 
re  inrcgricacem  fuperaddicionis 
Chnfti. 

C  Minimut  voeabhur  ,  &c.  In 
regn  o  cxlorum  minimus  uoca- 
bicur  qui  enc  in  eo  indignus ,  in 
qtionullus  minimusfedomnes 
masni. 

4c  A VGVSTINVS .  Quid  eft 
foluitur  ?  Quid  eft  docctur? 
Soluirur  fachs,  &  docerur  quafi 
vetbis  .  Qui  prxdicas  non  furandum 
furaris  .  Soluit  ergo  in  fa&o,  qtti 
furatur,  &:  quia  fic  docet ,  mini- 
mus  vocabaur  m  rcgno  ccelo- 
rum,id  eft,in  ecclefia  buius  tem 
poris. 

d  Qw auttm  fecerit.Qvd  non foluerir,&  fic  docct,non  mini- 
mus,non  camen  magnus,fed  tacicquoddocet.J'oli  enim  fa 
tt ores,lcgis  iufti  funr.  apud  Deum. 

e  Dko  attttn  vobis.Cum  ait,dico,  magnam  uim  &  profun- 
dam  intcl!i.iV--ntiamcogitandiinaiTic,  oftendit  quomodo 
fuperadditiEcnon  qucprius  mandauerac,abfoluic.Plus  ecia 
cft  diligcre  inimieos  quam  non  odiffe ,  non  cuperc  ,  quam 
non  adulcerari.non  irafci.quam  non  occidere. 
f  7^///'.ideft,nonfolummin  malegis  precepra impleueri 
tis,fcd  & ca  qticj addo.quia dum fiunt  addica ad petfe&ione 
cciam  hxc  plenius  aguntur  quar  pracmiffa  fuut  ad  inchoacio 
ncm.quia  qui  non  videc mulicrcm  ad  concupifcendum  ea, 
nec  fornicatur  ,  nec  occidit  qui  non  irafcitur. 
Auguftinus.Iuflicia  Pharifaeorum  cft.vt  no  occidant,iuflitia 
corum  qui  intratun  funtin  rcgnum  cclorum,  vt  non  irafca 
tur  fine  eaufa.Minimum  ergo  efc  non  occidere  ,  &  qui  illud 
folueric,minimus  vocabicur  in  regno  cceloru  Qni  auce  illud 
impleuenc  vc  no  occidac,no  cotinuo  magnus  er;t>&:  idonc» 

regno 


in  rcgno  cejoru,  cjui  autem  fecerit  &  do-  4 

Sic.  a    Licet  in  ptaefenti  abicftus,ecomia  licet  ille  hic 

piatlatus,  tamen  uiiis. 

cucrir,hic  magnus  vocabit  in  regnoccc 


Quomodo  etgo  faciendum,    b  Quod  fit  fpiiitu  con- 

fiiii,&  gratia  mifeiicotdii  Dei 

lorunvDicd1 1  aute  vobis,quia  nifi  abun 

a    Qua  cll  inp:eceptis  viti  inchoatiuis.&  myilicis 
loxn  liteiam. 

dauerit  iuftitiaVeftraplusqua  Scribaru 
&  Phari^orumjnon  intrabitis  in  regnu 
ccelorii.t  Audiftis  quia  dicl:um  eft  anti- 
quis.Nonoccides.  Quiautemocciderit 

a    Vt  iudiciopuniatut  legis.        Accufatione  Iegij. 
b     Flus  lmpono  non  iiafci. 

t  reus  erit  iu  dicio.  £go  a\ue  dico  vobis* 


ranciam,  forbcudine  &  pruden- 
tiam.  Vbienimdcicur  ,  Eftotc- 
perfetlifuut,  e-c  iiifliciam  com- 
medac.Vbiprohibecnead  ofle 
tationem  opera  noflra  fianc,vel 
J  aventrisauccorpons  follicicudi 
nccempcrantiam  nocat  .  Cum 
vcro  nos  admoner,ne  mictanuis 
marganrasance  porcos,&  jncre 
nuispcr  angutiam  poi  cam,  per- 
fcueranciam  fortem.  In  fcqucm 

6  tibus  verovt  ca:icanuis  a  filfij 
prophet!s,&  ne  d,-  n  ibulis  ficws 
CQHigamus  ,  prudenciamcom- 
mcdac.  Hisautem  omnibusuir- 
tutibus  pharifeos  ,  &  f,:  nbas  ua- 

7  euoscflcoftcdicvtuc-re  iuftttie 
qua:  in  fpiritueft.aduerfarios,  hypocriii  vero,&  iaciantia  m 
tcmperantes,&  in  fcnfn,&  vera  legis  in  terpretatione  incon 
fcantes,  vtquimargaritas  fcnpturx.porcmis  affcaiombus 
mcti.mtur.fed  &  ipfimct  ex  ouibus  fc  lupos  faciunc  &r.  homi 
num  prudentiam  eluderc  conantur,cutn  defcruant  manda 
ta  Dei  proptertradicioncs  fuas. 

g  Iuftiiia.luhiaa.  Phanfconi  vocatomnia  illa  ad cultu  Dci 
aftualiccr  pcepca,feu  figurarii  mylcica  tm  ad  Ifam  infcicuca. 

Iuftuia  illorum,  mandaca  Moyfi,impletio  illorum.iufli- 
tia  Chrifti.Illaapcna  liberant.iftafaluanr. 

Quida  in  hac  expoficioe  laborar,  volcntes  notare  fupabu 
datiaeffein  nouoquenoobferuareturin  vete.Teftam.cuSi 
in  illo  mali  adtus  &.  mala  concupifcecia  proihberentJ.Sed  no 
fecundum  hoc  hic  agirur,immo  in  hoc  abundancia  maior  a 
fcnBarum,&:  Pharifaeorum  oftendicur,quu  illi  fecundu  opa 
magis  iufti  appellari,quam  fccundu  voluntatcm  aftedtabac. 
h  ^«^>iw.Exponit  que  eft  iuftitia  Phadfcprum  quam  qui 
adimplet  non  ftacim  magnus ,  fed  alique  gradum  cofccdic. 
i    Ego  4K/era.Perfccuoncm  qua  vcnic  impkrc  incipic  expla- 

^  nare, 


NICOLAVS    DE    I.YRA. 

i  Qui  crgo  foluerit.&c.Hic  confequenter  oflendit  qualis  debeat 
tjfe  dotlrinap' tlatwum  per conformitatem  adCbriflum  ,  &ponit 
qnandam  diuifionem  trimembrem  dotlorum.  Quidam  enim  funt  qui 
tnale  -piuunt ,  &  male docent,ftcut  bxretici.Et  de  iltis  dicitur  .  Quj 
crgo  foluerit  vnum  dc  mandatis  lftis.wa/e  fcilicet  viuendo. 
a  Ec  docueric  fic  homines.a/;oj///Mi/iter/5cr  falfatn  doilrinam 
corrwnpendo. 

3  Minimus  vocabitur  in  regnocclorum..'«/enV«  ecclefia  mili 
tame,quia  decidit  a  rera  fideiali:  fnnt  qui  bene  viuunt  &  bene  docety 
&  tales  doctores  dtbent  effc  prxlati  e.cclefia  prepter  quod  dittt. 

4  Qui  autcm  fecent,&  docueric,&:c.^/i/f«Hf  dotlorts  qui  be 
tie  doccrt  &  male  viuunt.de quihus  dicitur  infr*  i  ?.<t.Supcr  cathc- 
dram  MoyfifcderuntScribar,&:  Pharifa?i:quod  dieut  facite 
operaautem  eorum  nolite  faccrc.dicunt  enim  &  non  faciunt.& 
qnia  hocnonfufjicittdfalutemjdeo  dicitprxlatiseccleftx. 

5  Nifiabundauciitiuftitia.^.ff(//<i/«fe»j»oi»/«J^ei>  bonado- 
£lrina,nifi  adftt  b<»ia  vita. 

6  Audiftis  quia  dictum  eft.Superius  defcripftt  virtutes  contem- 
p'af':ior'um,& prdatorum  in  qu.hu<con[tfi>tiuflitia  abundans  ,bic 
ci»  fi  quenter defcnbit  virtutes  atJilkrum  in  cuibus  conftfiit  iuflitia  ad 
ialutem  fufficiens.JLd  cuius  tuidentiam  confiderar,dum,qnod  ad  cnnfe 
quutionem  falutii fufficit  obfaujtioniandatornm  decalogt  ,  vtdictt. 
Saluator  1nfra.19.cSi  vis  ad  vitam  ingredi,ferua  mandata .  &  ideo 
Saluator  noua  prttcepta  moralia  non  dedit ,  fcdprxcepta  decalo- 
gircp'enit  ,  & ad  obfcruationem  eotumhomims  induxit  ,  vcrum 
intelktlurn  eorumdtclarand '■>  ,  &■  errores  ludxomm  circa  hoc  ex- 
cludendo  .  Et  iJee  diuiditur  m  tres,partes,  quiaprimo  dat  intellctlum 
aHquotum  pijtctptorummoralium  .  Secundo  ,  aliyuorttm  iudicia- 

Itum, 


lium  ,  ibi ,  ^iudiflis,  quia.&c.  Oculumpro  otulo .  Tertio .  intcHetlnm 

cuiufdam  prxcepitinquofundaturtotalex  ,  videlicet  de  dilcftione 

proximi,  ibi .  ^iudiWts  quia  ditlum  efl,&c.  Diliges proximtrrn  tuum. 

Trima  adb'uc  in  duas,quia  primo  dat  intelleclum  quortmdam  prxcep- 

torum  fecundx  tabuU  qno  ordinat  hominem  adproximum.  Etfeatndo 

dat  inteUetlum  cuiufdam pracepti primx  tabuU  nrdinantis  homintra 

ad  Deum ,  quo  probibetur  periurium,ibi,Iterum  audifiis,quia  diLlum 

efl.T^onperiurabis .  Vrima  in  duas .  quiaprimodatintelkclum  cuiuf. 

damprxcepti  quoprohibetur  noctmentumin  perfona  propria.  i'ccun- 

doprxcepti  quo  prohibetur  nocumcntnm  in pcrfona  coniuncla  ,ibi. 

^Audifiis  qttia ditlum ,  &c.  7<[on mcechaberis.lterum prima in  dnas, 

quiaprimo  declarat prxceptum  .  Secundo  infert  duplex  corollariumy 

ibi .  Si  offers,&c.  Circaprimum  aducrtendum  quod  ludti  oedebant 

perprteccpta  dccalogifolaoperaexteriora  prohiberi non  motumani- 

mi.vnde,&  Iofephus.lt.  libro  antiquitatum  reprobatTnlybmm  hi- 

fiorioffr aphum  Terfarum  dicentcm  ,  qi>od  ^intiotbus  Ep/pbattet 

mortuus  fuerat  tn  montibus  mifere proptcr  hoc  quod  votuerat  /p.  liarc 

templum  Dian*itiTerftdcdicens,riucdvd1untas  malanoncfi  picca- 

tum ,nift exeatin  effctlum.  Eteodcmmodo  dicebant  Itidxidc hcc  pr<* 

cepto .  Non  occides  qui  auccm  occ\dcr\t.quia per  hoc pt ohthe- 

tur  occidendi  faUum,&  non  occidcndi propofitum.Et  hoc  efl  qi-.ud di 

«f.Aud!ftisquiadicuimeftantiquis./i(;ee^.//c/«ff^ref4A.inrHr 

pracepmni  hoc.Scd  hunc  errorcm  exchidit  S atuator  diiens. 

7     Ego  auten  dico  vobis,quia  omnis  qui  irafcitur  fcatt  i  fuo 

ybi  Saluatorponittriplucmgradumira.  Trimus  eflin  corde  .  Et 

notatur  cum  dicitur .  Omnis  qui  irafcitur .  Sccundu,  efl  in  ore  ocr 

vcrhum    contumcliofum  ,  confufum  tamen   :  quod  notatur  lum 

dicitur.Qni  autem  dixcrit  richl.Teriiusgraitw  tfi,quandoprocc 

ditur  ad contumeliam  determinatam.quod  notatur  cum  dicitur  .(^iii 

dixctic  fatue .  Trimusgradus  cfi  minoris  tulpc quam  (ecundut ,  cr 

Tom.  j.  d     3 


I 


10/ 


Glof  ord.  &  Nicolai  de  Lyra. 


ic8 


t  it.dift.c. 


"^  jonfeflui 


V> 


vi 


<y 
o 


Cradiriio 

pCCCJCIK 

Gudujin 

P£IU. 


P&L^ 


Racka. 


Homcl.i£, 
operi.  jin- 
fcrf» 


^  narc.&rqtiom-idoiufi  cueorumdcbeatfiipcrabundarc. 
£      bucbyini  «.  PoHq«.Mii'dr>K^-eoron»beatJtiidfnibo$pr* 

J  viiiutcincxacnir,  maiotu  dcinccpsaddirpra: 
t  auw  in  ii>  afieblibusqal  natuiahorcs  funt ,  ab 
jr.>  Si  c<  a. 

•  THfiOPHYLACTVS. 
Dtvtumctl ,  ^.  c.  Hocacetto 
quodam  dictum  ciii-  no  dicit, 
Stcnim  dixitla.Audithsquia 
dichimcfta  pacicn;CO,auta 
mciploquifilunDcifum,  vi- 

pot.ec  duici  sa  a  patre  lc- 
gc  pooerc.Si  dix;'.Ict,dixranti 
quts,egrc  acceprus  fuiffctfer- 
mo .  Indcfinicc  crgo  dixir,  di- 
(lum  eji  anti</His ,  pcr  quod  lc- 
gis  anciquicatemoftcndic. 
a  Qmms  aui  irafcitur  .  Quia 
nefciebat  homicidium  efie  ni 
li  pcrcmptionem,  apcnt  om- 
ncm  motum  animi  ad  noccn- 
dum.in  homicidium  compu- 
rarij.  MandatumChnftinon 
clt  concrarium  legi ,  fcd  latius 
lcgcm  in  (c  continet  Qui  non 
irafcicur,non  occidit.Scd  non 
econtra,  liccntiairafccndicau 
fa  homicidii .  Tolle  uam ,  Sc 
bomicidium  non  fic. 

Sjperadditio  Chrifti  non 
ir.ifci  ,  nonconcupifccre,  a  quibusdirBcileeftabflinere,& 

idco  magna  funt  in  remuneracione.Ira  eft  omnis  malus  mo 
lusadnocendum.Subitusautemmocuscuinonconfentitur 

propatlio  eft.  Accedcnteconfenfu,paffio  cft  &  mors  in  do- 
ino.  Omnis  qui  irafcitur. Gradiis  funt  m  ittis  peccatis.Primo  eft 
lrafci.&huncmocumanimoretincre,  pluseftii  vocemco- 
motio  ipfa  extorflt,  qua  feriaturillc  cui  lrafcitur.-plus  etiam, 
itcetta  vitupcratic  increpuit .  Similicer  gradus  funt  inpena, 
namminuscft  iudicjum,quandoadhuc  cumreo  agicur,&: 
eft  defcnfioni  locus.Plus  ett  conciliuni  quando  iudiccs  inter 
fe  conferunc  quo  fupplicio  damncnt  qucm  conltat  efieda- 
nandum.Pluseftcciamgehcnna,  vbi  nullafcncenci^dilacio. 
Ec  ica  quod  propriis&  cercis  modis  cxprimi  non  pocuit.qui 
bufdam  limilitudinibus  diftincf  um  cft .  His  emm  tnbus  iu> 
dicio,Loncilio  ,  gehcnna  diucrfa:  manfioncsin  a:terna  dam- 
nacione  pro  modo  peecati  fignantcr  exprimuncur.  Q^  i  imfci 
tur.  Addunt  quidamiilne  caufa,ficut  &  ad  dicere  racha .  vel 
facue.quia  naturale  eft  irafci,ita  tamen  ne  fihe  caufa  fiat.Cui 
fcnfui  videtur  apt3xi.lrafcimini,&  nolitepeccare.Scd  omnis  oc 
cafio  lrx  tollitur,dum  mimicos  dil.gere  iubcmur.  Qui  non 
irafcitur,non  foluit  legcm.fcd  implet,vtintus  ficuccxaafer 
uctfinnacencia.Ira  proprie  eft  commotio  paffionis.Ira,q  ex 
caufa  Sc  no  ex  paflionc  eft,iudiciu  cft  no  commotio  llhcita. 

Omnis  occaiio  ira-  mfirmis  (ciliccc  aufertur  vel  collicur.Si 
cnim  cum caufa ,  non  fratri nafcitur fed  vitio.Iufta  ira  ma* 
tcr  efl  difciplinx.Ec  ira  quajeftcum  caufa.iudiciu  eft.nSira. 

llachi.  Vcl  racha  vcrbu  Hebraujm,&:incerprecatfcenos, 
C  idcft,vacuus,quoddicimus  fineccrebroquodcftmagnac5 
Cumclia.Qiii  ergohcedici  rfracri  qui  fpiricufancto  plcnus  eft, 
luicurusetTcontumeliamfpirituffanctiiudicio  fanttoru  iu- 
dicium:Non  cnim  modicus  furorctt  qucm  Deus  fale  fapie- 
ciar condiuic infatuatum  dicere,&  falienti  D~o  dcrogarc. 

*  Chryfoftomus .  Racha  non  grandis  alicuius  conuicij 
fcrmo  cttjfcd  magisdeconcemptu  venjens,impacientiaque 

di- 


■    Nonftatri  uafcitur,  quia  pcccato  irifcitui.        b    i.dignn»«ccuCitione. 

quia  omnis  qui  irafcicur  fratriluo  "   rcus 

i    QuoJ  lapra  de  homicidio.    b    Quldemotuprotumpit  in 
uoicm  ind'gnatiom>. 

eritiudicio   .t  Quiautcmdixerit  fratrifuo 

a     Intciicfliaindigiutioncmexpriinen».    b  Conlenfu  iudtcuin  dc 
danda  lcntcntu  in  cum. 

racha ,  rcus  crit  t  cobncilio.  t  o.ui  autcm  di- 

a    Qui  vfqnc  ad  conunu  procelleric.    b  Aecjue  in  Ucum  ctedenti  quein 
^-  Dcu»  falero  vocar 

xerit,fatuc  .rcuscritgehennarignis  .  Sicr- 

«    Quia  non  licet  irafci.ergo  multo  minus  odio  lubcte. 

^~  l>     Boni  operisfactiricium.         c     Inlide,»eladChri- 

(lum  ad  quein  uili  yer  tidcm  atiingat.ncmo  dgne  oifert. 

eo  offers  mu nus    tuumadaltare  ,  ckibirc- 

"  a    Quem  lifuti. 

cordatus  fueris  ,  cjuia  fra'tcr  tuus  habetali- 

Cotam  Deo- 

quid  aduerfumte  ,  relinq;ibi  munus  tuum 

a    Quod  nequit  fietit,nifi  fpiritumitatis  tundatus  8c  timcn» 
Deum.    Qiiantuiuintee.lemamljndoquod  peccalli. 

ante  altare  ,  & vadc prius rcconciliari fraatri 

a    Intentioncm  reuocaris  ad  id  quod  cccpeias.     b     Hocexlj>iii- 
tu  lenitatis  quo  mitis  lit.         c     Haftcnus  de  prox;nio,hic"ptcem 
iubct  habete  cum  adueifaiio. 

tuo,8c:  tunc  venicnsoffcres  munus  tuu.t  Efto' 


temp. 
iincca 


tDeli 


tu 


NICOLAVS    Dt    LYRA. 
fei  undus  quam  tcrtius  &c  idcoprimo  minor  pcna  dcterminatur, 
cumdicitur. 

1  l{cus  trit  fon«7/o.Quia  minus  eftquod  iudices  debeant  con- 
gregari  ad  determinationem  penas  alicuius,quam  quod  iam  fit 
adiudicatus.quod  ponitur  in  fccundo cum  dicitur./\f«;  eri:  iudi- 
tio.  Hthocettminusquamquodaliquisfitiamextrcmaj  pena; 
detcrminatus.quodponitur  in  tcrtio  gradu.cum  dicitur. 
»  l{fut  etit^c.)«rn(.Confidcraduintamcn,quodlicetira  fitpec 
catu,vt  hic  dicitur,non  tamen  pcccatii  ois.lra  enim  cit  appetitus 
vindiclrj.VindicTta  autc fi  fit  iu(ta,n6  clt  peccatu  ca  appetcre,fed 
tantum  li  lit  imulta.Ef  hoccottgit  quadruplicitcr.Vel  quado  ap 
petuur  pcna  cius  qui  n6 mermt  vel  plus  q  mermt.Vel  li  appeta- 
tur ordmc dcliito  prctr.-mifi  >.vcl  quia  tptietitur ^pptcr  indcbitu 

M    O    K    A    L    1    T    E  \i. 

}      Si  crgvnjfai  mu  iu>  tu*m  .  Chryfoitomtis,  Plijj  cnim  diligic 

Dcus 


diccnfs ,  vt  ipfi  nonnunquam  vcl  feruttlis  vcl  infer  ioribu  s  D 
quibulaheahquid  impcrantes,diximus,vadctu.  Libro.t. 

*  Augiiftinus.  Nonnulh dcGiv.co  traheic  volueruntin-  fe,m ' ' 
terpi ccacionem  hrmts  vocis,putantcs  pinnofum dici racha,  mc 
quonumdicicurGr^ccpannus         Piobabiliuseftquod  au 

drttiu  quodam  Ha:breo,  vocc 
efle  nofignificancem  aliquid, 
fcd  mdignancis  animi  mo- 
tum  expnmcntem. 
b  Fjtuc  •'/  Hilarius.Piacu- 
li  magni  penculum  eft,  queni 
falcm  Dcus  nucupauerit.cum 
i  ;.contumcli£  mfacuaci  fcnfus  la 
cefTere,&  fapientum  intclligc 
tiam  falicntem ,  ftultc  intelli-  cu  cxi 
i  gentix  exafpetari  malcdido. 
5  C  Siago  vjfersmunusmurriMx 
planat  ampliorum  iuftitiam 
oficudcndo,quod  fi  non  liccc 
frrtri  irafci,:mil;o  min.is  i  ahi 
moiccincrcquiidinodii!  qocj 
racconuern.  bi  quidqua  ttiali 
cotra  proximuni  iu  anmio  ii.i 
bemus  Dcoplacitc  orferreno 
pofliimus.i/  crgo  offers.iecufMi 
4  htera  hoc  abfurdum  cir.L  i  cr 
goin  lntcriori  tcmplo alurc.  -E 
i.fidcs ,  cui  quodlibct  munus 
idcft  Pfalmus,hymnu.s,oracio 
c  &huiufmodi,nitilit  innixum 
non  eft  Deoplaciturum.Etibi  idcft,cumi  ncordcCquodcit 
templum  incerius  )  cale  rnunusoblacurus  cs,tlin  mcntc  vc- 
ncric  quod  fracer  cuus  habcc aliquid  aduerlum  te,quem  tu  le 
fifli.Si^eninx  ipfe  tci?fit,non  ipfe ,  fed  tu  habcs aducifus  c  u, 
nec  ruc oportec  ce  venia  petcre,fct  dare  ficuc  vis  ctbi  d:m!tti. 

*  Chryfoftomus.  Audiant  hi  qui  facns  myficnis  inician,ai 
inimiciciiS  ad  comiminionem  alcans  accedunt,nimirum  la- 
crofancta  Chnfti  corpons  &  fangumis  myfteria.non  modo 
fidelibuscommunicanttir,fcdoi'Deofummoortcruntur,vc 
fimul  fintc^na  &  facrificium.vndc  mcfaillaakaredicanir. 
d  l\clincitic  ib/.Son  ak  refcr,quia  quod  recte  otfertur  imnm 
tari  non  licec.Sed  relinqucdonecplacabiliiisorLras,non  e- 
nim  munus repellir,fcd charitarem  proximi  qu^i it.finc  qua 
nemo ad  chantatcm  Dei  peruenit .  vndcPnus  charicarcrii 
proximo  exoluacqui  munus  fuurp  Deoplacereoptar. 
e  sade.Non  pcdibus,fed  animohumilitcr  ei  proiternas  in 
confpcclu  illiuscuioblaturuscs.Vclpetendo  fcntarh  ti  pr.e 
fens  cft.  *  Auguftinus.Si  abfens  iit,taltem  apud  te  ftatuer e 
oportecquod  ftatim  atque  illius  adeundi  commoditas  f.-  of 
fereccum  illo  reconcihaberis. 

^c  Chryfoftomus.Dicmihi  quomodo  reconciliaborrQiu-  oj.cn» i 
lis pccflitofienfiOjtalisdebctfequirccociliacio  .  Sicogicaci;  Fllt& 
oflcndiftijcogitatu  rccociliare.Si  vcrbis,  vcrbis  rccociiiarc. 
Omnecm  peccatUjquomodocomittit^eo  modo&:  penirct"'. 
f  OJfoes.Hoc  cx  fpiricu  piecacis  quo  mitis fic.& dminu  vci  I  j 
pie  intelligic,inceJLgcndo  obedic ,  &  ad  implendfi  cor  crigic 
g  Ello  confcatkns .  Sicuc  iam  prajccpit  fi acri  rcconcilian,  X. 
poftiubecinimicosdiligi.icahicdumcurrimusin  via  huus 
feculi,adpacem,&:  concordiam  horcacur.ficuc  dicitur,///  ,  / 
fotcfl  cjuod  ex vobis  efl,cum  ommbus  hominiburpacer;i  babe>u:s.  Ec 
pro  confencicns  ex  Grxco  habecur  bcnignus  vc!  bencuolus 
cio.ne  dirfcras  in  craftinu.  Dii  ett  in  *;<7,du  adhuc  licct  o pari . 
Si fratrcm  larfifli  rcconciharc  ci .  Si  aduciianus  cxticcrirj 
cfto  bcncuoIus,vcfiatamicus. 
<@ ^dnerp- 


Hom.i 
Mauh. 


Liliro  1. 
icini.du 
inontOt 
H  jii .ci. 


Rom.n 


hne.vt  quauo  appctitur  lolu  propter  vindicta  non  ^pter  luitiiia. 

3  Si ergo  vjjhs.  lncex  piaediclismferf  duplexcoiollanum.Pn- 
rourefpicitp/acationem  dniinaEoffenfic  Et  fecundum  cuaiione 
pfnarinfligenda:,  fecundu  ponitur  ibi.  Ettoc6fcnticns,&c.circa 
primuaduertendu,quodmunus  Dcooblatu  naprohcit  ipli  olte 
rcnti,n:fifitin  charitate.-charitatcaute  no  habccniliproximol^ 
fo  ab  eo  velic  fatisficere.F.c  16  dicir,j"/  offers  w«i«j,erc.Sequitur« 

4  r.ideprius^&c.Et  pocelthoc  mrclligi  dupliciter.vnouio.io  po 
dibuscorpons.  &  hocdebet  iitri  li  com  >dc  polfat  haben  ip.ius 
fratris  offc-nli  pfentia.  Si  autc  non  pollirfuiiitit  irc  ad.u  pedibus 
nictisquodfitquandolubetpropofitu  fatisfaciendi  loco  &  teiQ 
reconipetenti.  £t  hocmodo  vtitur  ecclefia  Romana,  qux  reu 
connccnte abfoimt,&  (ibi  fatisfictionem  laefo  tiendam  impomr. 

5  Eiioconfeiitiens.Hocell  fecundu corollanum,  quia  fi  illcqui 
Dcus  fidelium  concordiam,quam  muncra  libi  oblata. 

j     Efloconfeifticns,  &*+  Moralitcraducrtanuspeccatorispotclt 

dici 


J0<? 


Matci 


i^i 


Cap>    V. 


liO 


it  feror. 
i  monte, 


a     Nemo  enim  nouit  quando  de  hac  nits  excat. 

tconfenticns  aduerfario  tuotito",  dumes 
in  via  cum  eo,ne  forte  tradat  te  aducrfarius 

fln   tenebias  exteiiores. 

iudici,&  iudcx  tradat  tc  miniftro,&  in  car- 
ccrcm  mittaris.  Amen  dico  tibi ,  non  exies 

a     Id  elt.nunquam  ficut  ibi  dicit.Donec  ponam  inimicos  tuos  fca- 
bellum  pedum  tunium  . 


?l<M.C./i- 
nim.&C 

us&c. 
i  :dent. 


A      AJuerfariuseftaliq.shomo,veldiuinus  fermo.Eftobene 
&  uolus&confcntics  verboEuangelij,qci  mandatmulcaco- 
traria  carni ,  cum  quo  in  via,ideft  Chnfto ,  rertc  gradunur, 
dumeiobediendoadvicamarcetnampertingimus. 

Aiicer.Aduerfariuseft  Dcus ,  velmagisfermodiuinus  % 
concradicit  pcccare  volecibus. 
,  ncuoltis  Quiadhocdacuseft,  vcnobif- 
cum  lic  in  via  cui  oporcec  nos 
confencire,neodcnmus,quod  a 
Deus  nobis  non  parcic  donec  5 
fanemur. 

-54    Auguftinus  .  Sed  nc- 

que  bencuolcnciam  diabolo  iu 

?  »•  bemur  exhibere ,  vbi  dum  be- 

neuolencia,ibi'anucicia,ncque  c  indejddnec  reddas  nouifsimuquadratem. 

..      oc  quiiquam  duxeric,  amicitiam  ^AMoyfe. 

cum  diaboloefte  faacndam.  d  t  Audiftisquia  di&um  cft  antiquis  .  t  non 
%E:£E2F2S2S&     Moechaberis .  Ego  autem  dico  vobis.quia 

f     11  -  .  0,  „.,^  .,.*>,_  »    Etanimaeius  titillata  ruerit  quod  piopallio  dicitut ,  que  &  licu! 

bellu  m  dixunus ,  &:  quo  vicco 

coronabicur. 

*    Achanafius.Dicituretiam 

confcicntia  aduerfarius .  Nam 
I  qii.rft.ad  occuijc  nos  jn  corde  noftro  re- 

bjjc  um.  {|argU,t)Coercetamalo,&: (i fimusinobedienies,tademnos 
ad  Uci  tnbunal  fiftic,  vbi  &  penas  dabimus  enormium  pec- 
cacorum,cum  eciam  lenium  M,  mmimorum. 
faeanima.  #  Tertullianus.Si  indiabolumcransfercuraduerfariimen 
E  tioexobferuacionecomicance,cumi]loquoque  monerisea 
inire  concordiam  qua?  depucecur  ex  fidei  conuencione.Pa- 
6tus  esm.renunciare  ipfi,&:  pompx  &:  angelis  eius.  Couenic 
intcr  vosdeifto.H^c  eriramiciciaobferuacioneiponfioms, 
ne  q,d  cius  poftca  reiumas,ex  his  qux  ci  eierafti,quaj  illl  rcd- 
didifti,nete  vcfraudatore,vcpa£ticranigrefsorciudici  Deo 
obijciat  fiL  iudcx  ce  cradat  angelo  executionis,  &:  ille  te  1  car 
ceremmandecinfcrnum,vndenondimictans,nifimodico 
quoquedclicto  mora  refurrcctionis  expenfo- 
a  ln  via  cnmeo.  Sermo diuinus,nobifcu  eft  ia  Chrifti  via. Ad 
uedanus  nobifcu  1  v,a  fermo.Scrmo  diuin9  nobis  via  eft  qua 
curnmus. vn.fiam  maudatoru  tuoru  concurri,cu  dilafti  cor  nicum. 
b  T^forte  ttadat.  Sic  ceperauic,uc  pemcencia:  locu  no  aiier- 
rec  jpucarecur.n.quod  fiobiflctaduerfarius  &:  nopoilcc  ei  in 
via  efse  bcncuolus,necefsano  mdici  craderecur.Sed  6c  locu 
ta.f.1>.d.  penitenxiiE  reliquit,&:  lmpenicenterniudicitradiditjdicens. 
Iudcx  ttadattc  miniflro, 

Tradat.i.caufa  fit  cur  tradaris  in  manus  Chrifti,  cui  pater 
omneiudicium  dedic .  Chnftus  miniftro,ideft,  angelo  qui 

colliger- 

c     K{ouifsimum  quadrantem.  i.minuta  peccata ,  quia  nihil  eric 

jmpuniru.Vel  pcr  quadrace  nouiflimu,fignificacur  tcrrena 

pcccaca,quia  pnma  pars  mudi  celu.Secuda  aer.Tcrtia,aqua. 

Quarca  ,  nouiffima  tcrra,ergo  donecrcddasnouifiimuqua- 

drantem,idefl,  donec  luas  peccata  qua:  de  tcrra  contraxifli. 
Pranusquadraseltignisquochantasiigmficaf.Secudus, 

aerquo  fpiratf,quo  fignificat' vica.Tercius,aquaquarenafci- 

mur.Nouiflimus.cerra,  pcr  quam  carnalis  vica.Vnde.  Tena 

es & interram ibis.  ideft,exolues quod cflc  voluifti. 
Quadrans  genus  numi  cft  qui  habct  duo  minuta.Vn  alius 

euangclifta  dicic  lllam  pauperculam  milifsc  in  corbanam 

quandrancem.Alius  duo  minuCaquod  idcm  eft. 


dicu  quoq;  delicH  mora  refurretTionis  illicluendu  incerprc  D 
tamur .  Nemo  dubicabic  animaaliquid  pcnfare  pencs  iufe- 
ros,faiua  refurrectionis  plenicudincpcr  carnem  quoque. 
d     Audislis.  Adhuc qui  dixic .  7\(o«  venifoiuere  legemjed adim- 
plcre.  Addic :  Quantii  dcUat  abundare  iuilitia  aposloloru  ptufauam 

Tbarif&orum.  Minor  iufticiaeft, 


Mar.11.  d. 

Mutt.j.ii 


5 


hl.iiS.d. 


^n.i.d' 


ibleaninu  *  Tercullianus.Carccrem  illum  quod  Euangeliumdemon 
ftrat,inferos  intelligimus,&:  nouiflimum  quadrancem.mo- 

dicum 


«j»!t. 


non  mtjchari  corpore.Maior  iu 
fticiaeftnon  m^chan&:cordc. 
Non  aic,  qui  concupienr./ei  cjui 
videritad  concupifcetidum  eam.id- 
eft ,  hoc  finei^  animo  accederic 
vc  ea  concupifcar,  quod  iam  no 
eft  cicillari ,  fcd  plcne  cor.fcnci- 
rc  libidmi ,  vc  fi  facukas  fic  pcr- 
agacur.Hic  nominc  mechanciu 
omnecarnalcmdelcclationem  ^m  c5m;t^ 
accipequado  amma*  reli&jfu-  tes  oduitcriO. 
pcnori  lcgc,turpi  volunrite in- 
ferioni  proftituca  corrumpitur. 

a    Etanimaeius  titillata ruerit <iuoa  piopallio  dicitur ,  que  &  iicul-  _       ,,■  >     -t       ./;„.„..     ii     i       u 

pamhabetnontainenciimen.  b  Concupifcentia  eft  mater  adulterij.         *-  ■   *  'UCru  mnucren:.    D^.U-..  iVl,i- 

omnis  t  qui  vidcrit  mulicre  ad  cocupiicen-  6  Sna  fuperadditio.  Vifus  po.ntur 
e    .  *  .  ,  n  ■  proomm  motu  qtn  eltaddcle- 

f  dum  eam,  lam  t  mcechatus  clt  eam  m  cor-       ebtioncm,  non  folum  corpora- 1  AdaketUm 

lis,fed  interior  qui  eft  in  concu-  c°mmiC^ ™m 
pifceda ,  fn  qua  aperiunt" oculi  q  pro  pena  pcccati  primis  pa 
retib9  male  aperti  legut.  ctic  ittir  in  aifeclu  cordis,ncc  deeft 
vohitas,fed  occafio  pcii.Sicuc  ergo  bona  voliicas  cti  dccft  ce 
pia  agedi  remunerat^ficde libcratio cu  molimme  vitiorum 
dahaf,  qa  no  _"m  qd"  quifq:  poctiit  &:  no  licuit,  fcd  iccud  i  c\S 
uoluit  &:  p  ropofuit  ex  confcicncia  accufacur  uel  dcicnditur.  H  )m.,7.ope. 
*     Chi y.Dominus  aduenirc  m>n  eft  concentus ,  ut  foltim-  ris  impcrfe. 
modocorpusamalisactibuSjfcd  ucpnusanimamquoquca  E 
nulis  cogicacionibus  aucrcei cc.Qtua  enim  fpiriruflanir.1  gra 
tiam  mencc  fufcipimus,mcruo  ipfam  pttrificac  primam.Pro 
pceceanon  dixic,qui  cocupiueiit  ad  adulcerandum,  fed  qui 
uidcncad  concupifcendtim. 

f  jld  concupifccudum  V c  crafeac i n  affcctu  cordis ;  uc  fiicerc 
difponac,ubi  no  dceft  uolucas,led  occafio,q<f  paflio  dicicur, 
qu^  eft  mors  in  domo.  Propaftio  eft  animi  fubicus  affect  s 
uel  irar,uel  amons.PatTlo  quaidr.m  animi  forma  vel  delibera  ■ 

tio  cxconfenfu.  vndedicicurcliquisiracundus  velamator. 

Propaflioeft  fubitus  motustinedeliberatione  boni  vel  propaffio 
mali  opis.Paflio  eft  affeciio  dcliberati  animi  fi  fit  locus  pfi-  i»aflio. 
acdi.Quodfi  oculus.  Oculus  pc  accipi  dilcdtus  amicus  coliiia- 
rius  quafiiterdemonftras.Dexterqdiuinis.CcHii  vero.in  his 
qu^  ad  corpus  pcinent  cofulir,  fimiliter  oculus.Scadalizac.u 
fi  in  he.refim  aliqua  crahere  vulcSimiliter  dextera  manus  df 
amicus.q. eft  amicus  in  diuinis.Sitiiftra,qu£  in  huius  viue  ne 
ccfsanis.Sicut  vifus  oculo,ita  manuicoucnitadio  Vcl.iocu 
lo  &;  m  manu  dextcra  pofstit  accipi  fratres^uxorjfilij.propin 
q,  quififuntimpcdimcto,  dcbemusanobisfcpararc,nedii  , 
lpfos  lucran  volumus,nofipfipereamus.  ViiinLcuiticodc  Leuit.ir.a. 
magno  facerdotc  dr.  Cuius  auima  cultm  Dei  mancipata  efi  ,ncft>- 
per  patrem  &  matrem  velfiliaspolluatur.  i  nullius  affectum  fciac 
nifi  eius  cuius  cultui  dedicatur. 

Vcl  oculus,eft  mctis  vifus,dexter  dignior  cxtcriori,q  pur 
gadus eft  ne  fcadalizet .  Quia  fi  ille  femp  in  ,ppitiatoriu  re- 
ipicit.cxterior  trenaflegeeius .  Hic  (cadalizatconcupifce- 
do  illicita,fed  eft  erucndus  ne  per  eum  in  vitium  labamur  . 

Ifidorus.Si  cotcmplatio  vertitur  in  ta:dium  vel  in  arroga- 
tiam.dimitte  eam,&  tranfi  ad  acbiiam ,  qma  meiius  cft  pcr 
attiuam  fakuri,quam  percontemplatiuam  pcrire- 

Erue 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

offendit  fratrem^vult  penagcbennx  euadere,  debet  in  bac  vita  mortali 
fati<facerc.Zt  hoc  etl  quod  dicit.  Eiio  confentiens,  &c.  Id  ejifratri 
Ixfo  aui  babet  aduerfum  te .  Eiio  confenticns  per  ipfius  placationem. 

1  Dum  es  in  vucum  eo.  Id  efijn prxfenti  vita . 

2  Nefortetradat.&c.tradatteminiftro.  IdcftydiaboloauieJiexe- 
quutor  diuinx  '.ui~liti& . 

3  YLt-nicMQttcmmiitzTK.idefljnpenaminfernalem. 

4  Amen.idift,fideliter.  4  Dko  tibi,  nonexibis.i-t^,  nunquam 
exibis,  auia  in  infernu  nunquam  eil  poffibilis  reditio . 

5  And.ftisquiadiaumeft.  Hic  confequenter faluator  dat  intelle- 
flum pr<eceptinegat:ui,quo prohiberur nocumctum  alicuirationepcr- 
fon£.f.vxoris.Etprimqponit  huiut prtctpti  intellcdum.  Secundotre- 
fert  quoddam  coroilariumjbi:  Si  ergo  oculus  tuus .  Circa  primu  ad- 

uertcndum, 

M  "O     R.     A     L~T     1      h    K.  " 

f  <iic i  pratceptu  diuinu  quod  accufat  ipfnm  .  Et  etiam  cu  hoaii- 
nibus  in  vira  prasfenti.Prou.cf.c.  Cum  ambulaucris tecum gradiun- 
tur, eJrc.Munus  aute hominij  difcordantis  a  prexcpto  diuino  no 

eft 


uertenduM,qjlud£iperilludprxccptu:  Nonconcupifces  vxore  pro- 
ximi  tui,  intelligcbat  figna  exteriora  tantum prohibita,  vt  fuut  taclus 
impudici,&ofcula  & buiufmodi.Et ideo  ftc exponebant.  Non  con- 
cupifces  vxorcm,  &c.  Ideft,ftgnaconcupifcenti£  nofacies.Similirer 
per  illudpreceptum.  Non  mechaberis : inteUigebant  atlum  macbia 
tantum  effe prohibitum ,  &  fic concupifccntia  iatens  oranino  i<i  corde 
non  exprcfiafigno  veifaclo,nuUum efipeccatum.Sed  boc irrationabi- 
lc,q:t'u  atlus  exteriorcs  veifigna  nuu  habent  raiioncm  peccati,nifi  in- 
quantum  funt  voluntarii,vtpr*.d,tlum  cfi.Et  ideo  faiuatur excludens 
iaunc  trrorem  dicit . 

6  Omnis  qui  vidcrit.  Quia  vidcrc abfolute  non  ef? malu,fedinquan 
iwn  ex eofequitur  concupifccntia intcrior .  tt  ijia  eoncupifi entia  fic 
proccdtt ,  quia p<imo ex afpetlu muiieris  caufitur  concuptfcentiain 
appititufenfitiuo,qui4iciturfenfualitas,  &pr*uenit  atlum  rationis, 

&__ 

eftacccptum  De0.Ipfeeti.1m  perpracceptum  quod  tranfgrcdi- 
tur,coram  furomo  iudicc  accufatur&etiamcondemnatur. 

lycw  mcecha.&c.  Omnc  pecctu  mortalc  ro^chia  fp;ritualis  eft 
qua  pcccator  cum  diabolo  rchcio  fponfb  proprio  fornicatur. 
Tom.j.  d     4  Quod 


111 


Glof  ord.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


IIZ 


4?  a    Emtnm.  Adlireram  nullu  mcn.'  rum  crui  prxcipif',  fed 

A  inrcnor  vifus  qui  dexrer,& cxtcnor  qui linifici  d.  c:t',pr 

diu  pi)  hboris  li  nocet  efl  reuocandns  vrl  rcrooucdus ,  &  cc 

longcfacicdus,vt.f.ncc  inmcmotwhabeaniT.Eruuuroru- 

lus cu  frangif^malus  vifus.Proiicicut  ,cii cx  toro  annihilaf, 

e  pcrmictitur. 


corudl  vidcris  abipfodamnu  infemanimerue,abfcindccu.D 
c     .■ifc,>detum,&c.  Siqshocpra:dicat  dc  mcmbris,:itfcctu 
pSetari.  no  dcbcraudiri.  Sed  vc  hnprobitas  rnorfl  &  prauitas 
actionu  iiidcrcfccef\  vrqdqdin  oculo  mecisde  viainfhtix 
&_  ir.01  u  probitatc  nos  Iubuerric,S_  quidquid  cocra  opei  ario 

nem  v.ra.tum  excra  pulfat  pro 
t«fra,l.k.      *  Cnucquid        fc  fuo  .  f  QUOd  Cl  OCuIoStUU.sdcXtCf.  f  ^an-   «   culpcllacur.  •  lOWUc 

Mq .  ?.c.il:iid  crt  qi'  "CaC  OCUlUS,li'lC  .   Ner.o<ea.<-.iotcvel  «01.1.10.    k    Ne  »fj.iciat.<]uo  m.le  pciea*.  °-    I  nge!)C)lfia»l. ISOmC  gCllCnna  f .__    ^ 

r.,b.,d.icrn..dllb'loralccU(auodTchemcn-  a  Jalizat  te,erue  cum,&proiice  abs  te.  txpe-  *  mvctcr^snoninuemccir.fed  , 

ccrd.l'g!tu-..S:l.rinimabhis  _  iU.«t»Tk^-t-_-i_  mbW  r       *  pnusadominoponic.Ciu*no- &  <,.«« 

quivchemenccr  voluntcxpri-      j,-  cnjm  nbj,Ut  pcrcat  vnum  mcmbrorum      m'nisoccalioc(t.IdolumBiaImo.p| 

'      •  Tu&.pfc  tifk  uixra  Icrufalcm  ad  radice 

,  quamtotumcorpustuummiita-  4  ^Monavb.SiioafuitJi.Tc 

r  vallisr.ngua  fuic&:  ncmorofa 


dora.CJ.:-». 


mcrcd:I(.\tHnc  f.i.i.n ,  icadici, 
diligoeum  vc  oculos  meos. 
Ouodaucem  addituincitdcx- 
ccr,  fortallcadaugcduvinuli- 
lcdionisv.ilcc,Amplius  enim 
tornndat  homines  cfcxti  u  amic 
tcrc.vtiHclu  lcnlus.  quitquid 
lllud  cft  quod  ita  diligis,  vc  pto 
dtxtro  oailohabcas,//)t-<w<i<j/i 
^ir  rMdcft,lit  tibt  i  nipcduncn- 
to  ad  vcram  bcaticudinc ,  ciuc 
tMtn,&C, 


tuotum 


Opciati.i  piulpua. 


b  turingchcnnam  .  Etfidcxtcra  mnnustua 
c  fcandalizatte.abfcindeeam,  &proiice_bs 

a    lllcqucm  tti  l.abe»  vt  mcnibium.  Achua  uel  con- 

tCinpluiuauita.fiucail.utor. 

tc. Expedit enim tibi ,  ut percat vnum mcm 

i    Tucuiuiil» 

brum  tuorum,  quam  totum  ■ 


5 


Tu  ciim  illa  uel  tllo. 


corpuseatm 

IiaabunJanticr  iudifia.tjuia  ibi  licct  d.mit- 
tcre.hic  non  mli  citil  i  formcatiuni*. 


ic  plcna  dcluiis,  &  locus  in  ca, 
idolisconfecrattKj  populus  au_ 
Ifracl  ndeo  infaniuit ,  vr  rclicto 
temploibi  immolarct,6-  filios 
fuos  inccndcicntdifhdrtTfs.  Ht 
dieebacurlocus  ifte  gehcnno.i, 
vallis  Ennon.  Comrninaturau  tcorpui 
tcmDcus  fe  impletutulocum  mictJtai 
fiJum  cadaueribus ,  vt  voccrur.  , 

.ti i_-      i    n     ..  .....i Infraiy 


b    Dextcramannsiuj.  Profpera  d  ochennam.Diffhim  eft autem. I"  quicunque  6  poliahdm,ideft,tumulusmor-'Mar< 

.  ___._--     __l-___--_i     A/I.nt.>-  *■*  .      r  -    ■.      *  fii_"Vi-.i  \ii.iir    /.i.(t/i   l#«/'i      »■»  -x  f_-i  inrt     r 


OpcratlO    ,    Vcl  allCJlllS  adlUtOr  ""  a    rcrmiftiofuit  non  preccptum. 

fticnu»mtra  vitcnegocia.qui  e  dimiferit  vxorem  fuam  ,  det  illi  libcllum 

a     Nonfoluo  fedfuppleo. 

repudii  .  Ego"  au  tcm  dico  vobis ,  quia  om- 

a    Nonconcubinani. 


B  fi  kad.ilum  cft  in  lcgc  Dei,  nie 
liuscfi  illopra.-cifo  laliuri.qua 
cumillodjmnari, 

Dcxtcra  manus  ,  cftadlio, 
ocoluSjContcplatio  in  quafcan 
dalizainur,  dum  cx  infirmitacc 

ad  purfi  conccmplari  non  vaiemus.In  hac  pro  dcfidia  &  cor 
r  tewpbti-  Pul  1S  uC1°,in  a'1J  Pr°  fcculi  frcqucncia  _c  occupatronis  t^dio 
H?ak  or-cri-  ill-queamur.tt  noca  fi  quis  no  pot  fim  comerhplaciua,non 
bw  j.tnt>i-  coipcacocioaba.bua,vcl,iiedu  occupaturndib.crtfcatab 
i»  n.n  abiti-  jntcin.idulcedinc,tu meiius in  totcmpl.iciin  pufli:  profice 
»Mc.  fL.  yt  icxte,4t„a ,  j.  fiduni cxequaris opcra  mifencordia:  in 

ailiu.i  t .i  fis  in  aha  vitia,  dimitteea  aiftiua ,  &  trafi  ad  aliud. 
Vbi  fupra.  *  Autj.Dexccra  manus.dilccbflimus  eft  amicus,adiutor  Sc 
Qu*ft.<$p.  mmiltcrinopeubusdiuinis. 

"■  #  Athanalius.No  dc  mcmbris  corporis  hoc  dixic  dominus, 

fcd  de  amicis  &:  cognatis,  mcmbra  naque  fumus  inuicem. 

b:  vj,  turhabcsamicutuiuscantafutibi  ncccffitasquata  fic 

lcxcci  oculi  vcl  manus,iuxca  dictu  lob.Oculus  eram  c^- 

corum. 


nis  qui  dimiferit  vxorcm  fuam  ,  cxccpta 


ad 

cbum, 


uioui ,  huiuscrgoloci  nomine  Luc.i6. 
fucuraiuppliciadcfi^nantur  .    E 
c     Detilli.  Scnptit  Moyfes  in  t  Deu. 

Dcuteronomio,qi_"  fi  vxor  non  ^cut'z.' 
i  i-     -_•  j-    Rcpudi 

placet  viropropter  aliquatedi-  lu/ 

tate,dimittateam.Quod  Chri-  Moyic 

fiusexponitob  duriria  marito  niifliis. 

rum dici.no  vtcocedatur  difii- 

dium.fed  UC collatuc homicidiu.Mclius eft.n.  diuidi  qua  per 

odiu  fanguine  fundere.Chrs  vero  f ola  fornicacionem  exce 

pir,cxceras  molefbas  iubcc  pcofidt-  coiugii  &  cafticaccfufii 

ncri.  No  cft  dimittere,contempta  carnaliter,  cu  vxorc  fpiri- 

tmlitei  viucre.hic  iubct  vxorem  no  dimitti,qui  alibi  dicic. 

_5/«  non  odetit  patre  &  ntatrem,gr  jiitnra ,  grc.non  potcfl  mett  efse  - 

difcipnltv.  Idco  di-til  cf I,quia  m  regno  Dei  nullj eft  eonditio 

vita:prxlencis,quaqui  no  odcrit,  6_  vtfiniatoptauerit.no 

du  diligit  rcgnu  Dei.Odit  ergo  no  hines,quos  potius  vulc  fc 

cu  pcrmancrc,fedcortuptibileconiuii(.tioi)ein  vxore,  lege 

milera  nafcendi  &.  moriendi  m  parentibus.  Amac  vero  ecee 

nu  cffe  fibi  Sc  omnibus  illis.Sicuc  dihgic  inimicu,  no  in  hoc 

quod  mimicus  &C  malus,fcd  quod  homo  vc  fecum  fic  filuus. 

"  Chry.       F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
«J<  &ficne cflpeccatu,  nec  ucniaknec  mortale.Cnius  ratio  c{t,<juia 
talis  motw  fnij.ulitalis  non  ejl  in  potejlate  bomtnis  ,  &  pcr  confe- 
auens  non  ejt  peccalum  ,fed  rctcntio  buius  lonaipifccntixpoUauam 
percepta  cfl,beneeflpeccatumy  vnde  dtcit  *Augufi:,iits.1{on  cfi  in  po- 
tejlute noflra quibus  vijis  tangamurfcd  efl  tn  poti ilate  r.cfii a ca  r_- 
fpncrc  vct  acceptarc.Et  fic patet  quod prxdiclv  modus  fmfualitatis no 
tfi  peccatum  Jt  d  matcria  excrccndx  virtutis,  Ji  ei  rcfifiatur  per  ratie* 
nun.SiaWem tcncaturpcr dcleiiationem  m-jrofam  abfe/ue confenfu 
tamc i,t,wcefl peciatutnj".d  vcmalc.  S i  autcm fc^uatur  confenfus in 
animoj.mc  clt  pcci  aium  mortale,  ciiam  antcqnam  exprimaiur fatlo 
yelfigno.  Et  ideo  de  talt  concupificntia  qtu  tfl confcnfus  dicit  Saiua- 
tur,tam  mtcb.uus  tjl  cam  in  cordcfno. 

I  Quod  ii  ocuius  CUUS./iu  cxp.*diClis  concludit  corollarittm.f. 
qnod lUud  qitod  fat.it  bominim  lueu  in  talem  confcnfum  prtcdiclum 
tjlfollicitc  pitandnm,&  quia  afpeBus  impudum  iji buiufmodi.  Ideo 
diat.Quod  li  oculus  tuus dextcr fcaudalizat.../--tf  te  ruere in 
prtdcliv.i  conftnfu». 

1  ErueCurn.  KfjineflficintcUigendum^quodhGmoadvitandum 
c»nc  ,,  dcbeat  fe  aliqito  mcmbrofibi  a  Deo  dMopriuareliji<i.i 

ptrhoi.  non  fanatwt  toncupijienja  qnx  intcfhts  viget.  Stmilitei  qma 
fcr  viam  aliampottfl  aihibm  aitqnod  remcdmm  tfficacius.f.per  vo- 
lnvtJtrm  aflus  i/.c>i,b<ontm  ili.ci.os  rcprimcntcm.quiamcmbra  coipo 
rn  mouft  aflus  fuosper  voluntattm,&  idco  erutio  oculihic  accipitur 
met  Ocimsenimirutusnonpoteftexireinacltimvidendiy 

&  pt  r  t  onjeqnens  iiie  bcnefibi  oculum  cruit  qui  tpfum  ab  atlu  viden 
di  i'  pndico  per  uotuntatemrcprimit, 

^ii.tet  r\ponitur.0^a\utdcxtcr.ideU,V!fiobonadcgenere,fi  fit 
filiiHi  otcafio  ruintt ,  debi t  eam  tttmqu  erc  ,cjrafe  refctndcrc  Verbi 
gratia .  Si  atnjuis  vadtt  ad  aliquud  CvUegium  mnlierutn  caufa pradi- 

catio- 


caliotiis  vctconftlii  dandi ,  boc  cfi bonk  dc genere,tarntn  fi ex  hjcper 
cipiat  occafionem  ruinn,  ftbi  immmentis  per  orttm  alicuius  familiari- 
tatis  maU  vct  tentationis periculofx,dcbe  t  illtul  opus  bonttm  de  gene 
re  dimittere.Hatio  autemfnbditur. 

3  Expedic  enim  tibi  vt  unum  membrum.  Trxditlo  modo.f. 
adum  ilticitum  quamuis  deieclabilcm  deferendo .  Veifi  accipiturpro 
buno  dc  genere,mctius  tfl  illud  dimittere. 

4  Quam  totum  corpus.  i.quant  tota  congeries  bonorum  operum 
per  graucm  lapfttm  pcreat  occafionc  illis  particttlaris  boni. 

5  Ec  fi  dcxtera.  Sicut  ditlum  cfl  de  oculo.fic  de  manu  dupliciter 
potefl  inteliigi.Vno  modofic ,  quiaficfl  occafio  ruinxpcrtaftnm  im- 
pudicu,abfiindeda  efl,probtbcndo  talem  atlumper  voluntatisimpe- 
rtum.Miomodo  fic,  quod  per  mannmintelligatur  bonum  opns  degc- 
nercquod  efi  relinqutndum,fi  fit  occafio  ruinx  yftcut  fi  aliquis  alicui 
muiieri  dtt  cleemofynam,vt  ex  boc  contrahat  cum  eafamttiaritatem 
ptriculofam,dcbet  primum  dimittcre,  <j'iamuisfit  bonum  degcnere  ne 
pcrdat  maius  bonnm  continentix. 

6  Didu  eft.  Hic dat  intetletlum  cuiufdam permiffiin  lege.fJe li- 
betli  repudtt  dattone  de  quo  fcribitur  Deu.24.nSi  accepcnt  homo 
vxorcm.tf.  noinucnericgracia  anceoculoseiuspropcerali 
qua  focditatcm,fcribat  libellu  rcpudi; ,  qucm  dabit  in  manu 
illius,&;  dimittet  de  domo  fua.  Credtbat  autem  \ud«i,qnod  hoc 
cjfet  fimpliciter  licilum,fed  hoc eslfalfum,quia  cum  fecundum  to; « m 
ntam  indiutjibi  itas  fit  de  ratione  comuntlionis  matrinionialis,rt  di- 
tetur  infra  1  p.ideo  hoc  pcrmitttbatur  ,non  quialicitum,fed  ad  enttan 
dum  maius  n.alum,fcilicct  vxoricidiu  .  Mtnus  cnim  malum  trat  qucd 
v.xoits  d;miturent,t/uam  quod eas interficerent,&  ideo  non  eratiui- 
tum,  vxorcm  din.ittcre ,  nifi propler fornicationcm,tunc  enim  tici- 
tumeficamdimitttre  quantum  ad cohitationem  & debiti  tedditio 
ncm,manct  tamen  uincutum  per  totam  uiiam .  Et  ideo  dicit,qitod  fi 

amif- 


M    O    R    A    L    I    T    E    K. 

I  Q^iodft  oculns.  lftc  eft  i6!ilianus :  Manu?  rkxtcra  eft  fpecialis 
anm_5,qui  dcbcnt  a  fc  prc,fcindi,  11  fmtin  pcnculum  fcandali . 
x  iiniihi-inedimifirituxoicnt.  Vxornullo  mododimittcnda  cft 

dcfur- 


dcfurfum  defcendens  f-pientia  dc  qua  dicit  Sap.8.a.  Jlanc  qus- 
fiui  mihi  fponfam  affumert.W[\i\ti  tamen  daat  libi  libcllum  rcpu- 
dij,& aflumunt  iibi  fapicntiam  mundanam,qux  tcriena  eft,  ani- 
i_ta_iSj&  diabolica,vt  dicitur  lacobi  j.d. 

Hptdet 


lij 


MacrJ 


lcCl 


Cap.   V. 


114 


a  caufa  fornicationis ,  cam  mechari  facir:  & 
b 


d  terittm 

Biuit  . 


&      Chrvfoftomus.Permifit  Moyfes  dan  libclliim  rcpudij.nc 

A  proptcrodifi  fundereturfanguis.Permific  fien  mala,ne  fie* 

Hn.ii.in  renc  pciora:&:  hoc  pctmiccedono  Deiiufiiciademofirauit, 

'<>•         ie(|.ipcccacoabfiuiicctilpapeccad!,vcquafifecundulogem 

agcntib.peccatu.no  vidcatur  etlc  pcccatum.Si  crgo  permif- 

ftimcfirepudium  malti,  qui- 

dcm,tamclicicti:i\  Hac  ratio- 

ncnpuiioli  pieccperiic fecun- 

dasnnpcias  propter  incotine- 

tiabominu.Pcrmifit  non  pre- 

cepic.C^uod  permrttunus  noic 

tcspcipimus:  quia  m-las  ho- 

minum  volunt.itcs  ad  plenutn 

prdhibere  non  poirumus. 

a     Caufafornicationis.  C^iiiain 

hocfidcs  cafiiratistSc"  conubij 

rumpitur:&:  llle  non  facit  cam 

ni^chan,fed  ipfa  caufa  efi  rea- 

tus  fui .  Si  autc  pro  fornicatio- 

nc  dimittit,a  fornicatione  dc- 

bet  eiie  immunis,  nccalia  du- 

ccrc  licet  dtnn  llla  viuit . 

Fornicationis  ca.  Fccmina:, 
qfoinicata  eft,  vel  viri,  ne  for- 

nicccur.f.fi  vxor  cogac  ad  idololatria,vcl  ad  auantia,  vel  ad 

•n  aliasillicitasconcupifcent-as.Non<nim  formcatioefttan- 

imij.in  tum  ftupri,  fed  gerieralicer  quxalegc Dci aberrarcfacit. 

iti.  b  Eiqui&c.  *  Chiyf.Nondicas.quonia vir futiseamdimi 

1  mono-  iir,quiacciapofiquam  dimiftacft,  renianetdimictctis  vxor. 

J  •  *  Tcrcul.AcJulteratur,cjtiia  viuara  carncm  iibi  immifcetfu- 

pcr  viuampriftinam,qi'.am  Dcusautconiunxit  induos,auc 

coniundamdeprc-hcndit.  Ideoq-abfiulitrepudiu  quodab 

mitio  non  tiut,  vt  quod  ab  initio  non  fuit ,  muniat  duoru  in 

vnam  carncm  pci  fcucranciam  ,  ne neccflicas  vel  occafio  cer 

concatnationis  lrrumpac,  foli  cqufe,  pcrmittcns  rcpudium,  ii 

fortcpraruenericcui  pra*<  auctur . 

•$*  Chryf.Illc  qui  duniiit  vxorcm  fuam,  fialteram  duxeric, 
tuncfcconfiituitcriminis  reum,quiaadultcramfecitcxc6 
iuge,  hic  vero  accipicndo  alicnam,  adulter  cftectus  eft . 

#  Hieiony.  Quandiu  viuitvir,licctadukct  iit  ,  hcctfo- 
domita,licecomnibusvicijscooperciis,  &ab  vxorc  proptcr 
haxfceiera  derelic~tus,maricus  ems  reputacur,  cui  altetG  vi- 
rum  accipcre  non  liccc . 

c  l{cddes autetn .  Si  iurare c6tigcrit:per  crcatorem  iurabismo 
per  creatura .  Hoc.n.per  qued  iurat  quilibct  vcneratunhoc 
amat  hoc  umct.iolex  precipit  vt  no  mrctur  nifi  per  Deu.Iu- 
da?i.n.per  angelos  &  Iei  uftlc  &:  clemcnta  iurantcs  ,creatu- 
ras  venerabanfhonore  Dci.Sicutcrgo  vidtimas  dco  immo 
labant,ne  eas  idolis  immolarcc,fic  paruulis  coccfsu  cft  iura- 
rc  pcr  Dcfi,no  q,  recte  hoc  f  iat:cia  mclius  eft  hoc  Deo  cxhi- 

beri, 


Itetn  in  hoc  non 
b 


a  Quta  debet  manere  innupta.uel  vuo reconciliari. 
foluo.fed  fupplco  lcgem. 

qui  dimillam  duxerit,  tadulcerat.  Itcrum 
audiftis:quia  di&um  eft  antiquis:  t  Non  per- 
iurabis  :  reddes  aurem  domino  iuramcn- 

a  Longe  facio  a  pei  iuiio.dum  iurare  proliibeo. 

ta  tua .  Egd  autem  dico  vobis :  non  iura- 

fSermo  fidelis  pro  iuramentodcbet  haberi.        «fluftum. 

rcomnino:  neque  per  cejum  ,  quiathro- 

a  Et  ita  in  eum  Deum  iuras.        b  Ferpcccatoiem  . 

nus  Dei  eft :  nequc  per  terram,  quia  fcabellu 

a  fOtundo  ieiras  pcr  c.im.no  propter  eam.fed  quia  cntturi  Dci  dcputata  cil. 

eft  pedum  eius,ineque  per  IeWbhmam  , 


bcri.quam  crcauiris.Chriftus.veroomnino  iur.ire  fphibcr.'.  D 
nc  quis  quafi  bonum  appctat  lufiurandu,  &  afliduitatc  iui  a- 
di  labatur  in  pcriurium  :  Iurat.n. Paulus  dum  Dcum  tefiem 
facit,no  quod  bonum  iic  iurare.fed  quod  neccffarium ,  dum  R°m-'j|j 
nifi  iurctur,  homincs  funt  pigri  crcdcrc,  quod  eft  cis  vtilc . 

Qui  no  iurat  peicrarc  116  po 

tcit;  ficucqui  noloquitur,  non 

potcfi  mcntiri. 

d  Egoau.Docct niltamvilcin  Adulterumi 

crcaturis  q?  quis  pcier.ire deat,  mittamr. 

dumafummo  vfq;ad  iinum  fLeu.io.cip 


iuramctum  vetat.i.acselovfq;  * 


1 
3 
4 

5 


quia  ciuitaseft  rcgis  magni.   Ncquc  per  7 


itiy.ope- 
lperfe, 


e  ftola  ad 
ti  ndum. 


r  ix  mra 

B 


homus  Sfc.fi' 

adv~apillum  .  In  Dcu  pcierarc  pcccactim. 
<  otiincitur^uiiistbron^cftcaj 
Iti,  .V  ciiiiuclfquidquid  cft.  In 
c.Liodr  Dwjusfcdcrc,tcrraquc 
calcare,  1160,  h  ibc.it  membra 
iic:  locata,  fcd  quia  in  corporc 
mudi  m.ixima fpcseitca;li  mi- 
nima  tc  -rrc.Drfcdcrc  quafiex 
ccllenoi  ipticior  pul;  hritudini: 
mimma  uidicct,  vVordmecin 
infimis.Scdes.n.Dei  iudicium 
iigiiat.  Myffice.  Cclucftam- Myftico. 
ma  iufti, tet ra  pcccatoris.Et quia  fptr itualis  oia  iudicat,&:  a 
neminciudicatur.federedf.Pcccator ,  quiapcriuftitiamin     r       . 
infimis  ordinatur,&  fublcgcponitur,fcabellumpcdu  dicit'.  £  or'*'  ' 
*  Chryfoft.Nemofrequeineriiirat,qi]inonaliquaiidopcr- 
iurctdicut  qui  fecit  confuctudmcm  multa  loqui ,  ahquando 
loquitur  importuna . 
■>.i  Aug.Q.uia  vero  periurare  grauc  peccatum  cft ,  longius  Hom.n.ope- 
aute  m  rcmotus  cit  a  pcriui  ic.,qui  ncc  mrarc  cofueuit,  qua  ru  imperfeft. 
qui  veiumiurarcprocliuisefi,  maluitnosdominusnoniu-  ^^JiJii^' 
rai  itcs,non  recedere  a  vcro  quam  verum  iurates  appropin- 
quareperiurio. 

e  Ter cWi.w.Illi  vel cclfi  plus  aliquid  fufpicabatur,vel  per  il- 
lud  iurates  no  putabant  ic  mramento  tcncjri,i6fcntentia  lic 
teperat.ut&cejucreatura  Dei  credatur,noplusaliquid,&: 
qtiiathronus  eius  eft  periunu  timcatur.Sic&dctcrra,quia 
icabcllu  pedu  cius.Qui  ergo  per  creatura  uirat,  illi  dcbec  iu- 
ramecu  qui  eam  crcauit  &:  rcgic,  ncc  ahj  rcdc  pucat  rcddi. 
N6  iurcmuspcrcrcaturasiu  ucncrcmurcas  ultraquam 
debcmns  pcr  eas  ut  uiles  exiftimcmus,  ut.f.  eum  pcr  cas  iu- 
remusnihiliurarepucemus.  r 

f  "hltqueper  tenam.hh)  per  falutcm Pharaonis,qui  Dei  iudi-  i{orn,,j',a' 
cio  pofitus  eft  in  mfimis  Non  cfl  poteftas  niii  a  Deo :  &  in 
hoc  Deum  iuras . 

g  Tsieque.  Qtiod  non  eft  tuum  opus,fcd  Dei ,  &  ita  in  mini- 
nns  Dcum  iurando,pcriurium  incurrcrepotcs* 
-^tji  p  caput  iut  atjilii  det  cui9  figura  &:  potcftas  1  eo  manct. 

4$  £>»ia      B 


NICOLAVS    DE    LYRA: 

» amiffa  nubat  alten,  comittit  adtdteriu.  &  fimditer  qui  eam  iuxerity 

d  srum  er       4J  .,.,.__.  r  „  ''..',    ,  * 

r  Mutame  l  lccrum.H/c dai inuluclu cu:ujaapr£ccptiprim<stabul£,quofrro 

iiciti  ob-  kthetur  periunum.Circa  boc  aute errabant  ludai  credentcsy  quod  fo- 

1  ione.      lum  iiaamencum  mcndax  tffet  probibitum,  &  quod  iuramentu  illici- 

tum tfftt  feruandum  ,  fuut^lth 2 \.e.dic'vur ,  quod quidam lndxi iu- 

rauetunt  inttr  fc  intcrficcre  Vauhim  antequam  comederent  vel  bibe- 

rent,&  credebant  fe  tentri  ad implelioiern  turamenti ,  vndc ludicnm 

1 1 .a.  Iepte  expu  mifjionc  domino  fatla  immolauit  filiamfuam ,  vbi 

dicunt  comtrtMmc  1  dotlores ,quod  i.oplacuit  Deo .  Ex  quopatrtyquod 

iuramentum  y>t(,  votton  de  ilhcito  faclum,non  ejl  obligalorium.  V/w;'- 

liter  imamentum  incauturr.  quodfitftnc  neceffttate.  credebant  efteli- 

citum,immo  etiam per  fe bonum,pi  ptcr  boc  quod  fcribitur  Deut.6.c. 

Dominum  Deutn  tttum  umebis.Sequitur .  Et per  r.omen  tllius  iurabis 

fed  hocpatct  effcfalfum ,  quia  nomcn  tantA  fanclitatis  accipere  ftne 

caufa  importai  incuerenua  dtuini  nomtms.  Quod  aute  diciiur  Dent. 

6.b.  Pcr  nomen  illius  iurabis.rcon  efi  ditlum  propter  hoc  quod  con- 

fuetudo  iurandtfit  licitnfihi  neceffitatr,vt  ipfi  dicebanf.fed  ad  exclu- 

dendam  iurationem per  idda,vt  tbidem  dicilur ,  qtt&  in  nullo  caftt  eft 

licita.q.d.ft  occmrat neceffitai  urandi ,  tunc  iurabis pernomen  Dei, 

&  nonper  nomen  idoli,propter  quod  dicit  (aluator . 


Ego 


i  Ego autem.i.e.r  qnacunque  caufa :  quia  h&c  efi incauta  iuratio . 
Ter  hoc  tamen  non  includitur  iuratio  in  neceffitate :  quia  negatio  ibi 
prsponitur  figno  vnitterfali  affirmatiuo ,  quod&quipolletfuo  contra- 
ditlorio,poflpojita  autem  aquipollei fuo  contrario  vnde ,  T^on  omnis, 
valet  quida-.non  omnis  non,valet  nullus.Hic  autem  non  dicitur,omni- 
»0  non  iurare ,  quia  effetfenfus ,  quod  in  nullo  cafu  effet  iurandurn, 
quod  eflfalfum, quia  quilibet  tenetur fuperiori  requirentiper  iurame- 
tum  dicere  veritatem ,  aliter periret  veritas  iufliti&in  multis .  Sed 
dicitufhic . 

3  Non  i urarc .Et  ideo  non  efl  fenfus  quod  in  nullo  cafu  efjet  ittran- 
dum,fedquandocunqne  deefl  neceffitas.isfon  ergo  excluditur  omne  iu- 
ramentum,vt  vifum  eil,fed  excluditur  iurametum  incautum.  Et  quia 
nonfolum  incaute  iurareper  nomen  domini  efl  illicitttm,fed  etiam  iu- 
rare  per  creaturas  eodem  modo  efl  illicitum,  inquantum  in  eis  relucet 
vhttts  diuina.Ideo  fubdit . 

4  'Ncquc  rjcr  cqhitn.i.principaliter  ibi  relucct gloria  Dci . 

5  Ncque  per  terram.i.injjm.*  creatitra,ftcut fcabellum  efi infcrior 
par<  ftdis . 

6  Ncquc  per  Icrofolymam.  •'.  ipftus  Dei  tui  efl  rtgmtm,  ad  cuius 
cttitam  erat  deputata  ciuitas  lerofolyma . 

7  Ncciuc.quia.f.efl  opus  dittinum,non  tuum.Quod probat  dicens . 

Quia 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 


f  %cddcs  autem.  luramentoverodebitc  fa&o  concurrentibus 
comitibus  quz  funt  iuibtia, v  cntas  &  -udiciumjit  Deo  reueren 
iu.Hth. 6. c.liomints  pcrmaionmjiniurant.  Lt  tdeo  aliqui  dixe- 

xunt 


runt  quod  iurametum  per  Deum  erit  frequentandum ,  quod  eft 
falfum,quM  ex  tali  frequentatione  acquintur  habitus>quo  de  fa 
cili  fit  iuramentum  lllicitum.Ideo  fubditur. 
2,     Egoautemdico,<&c.  idcli  cxomnicaula  vclmodo,  fcdfolum 
concurrentibus  tribus  prxmiliis. 

©CK" 


11 5 


GIof.ord.&  Nicolai  deLyra. 


116 


tEaaweturu 


r.Co.io.d. 
fvfcrahxcad 
innjfitui. 


&  a  Qui**«»j&e.  Hcepredtctoctj  fmrardu.i&diihYili.i,ncmo 
A  ftnc  fpintu  fortiiudmis  fcru.it.  Copcllic  ad  pcrfcdione,  dum 

collic  iurandi  occaiioncm . 
l>.4«htkMu.    *  Cypnan.Dominuscuusdicit.T^»» potct capiUumvnum al- 

hm  faicre  aut  nigmm ,  &  cu  ad  viucndum  domini  vocc  vis 

cc  eifc  pociorcm,  aud.ici  conacu» 

bi  facrileg0  contcmpcu  1  Ci  incs 

tuos  miiJis:  malo  prarfagio  ftitu- 

rorum  ,  capillos  hm  riammeos 

aulpicaris. 

b  £y?,f/?,»on,»o».Idcobis  dicir,vr 

quod  orc  d:cis ,  opcnbus  probes. 

Quod  vcrbis  negas ,  fa&is  non 

comprobes  vcl  confirmcs . 
Nopcnitusiurarc  prohibuic, 

fcd  occaiionc  pcriurij  :  Quod 

pcrfecbus  cft  docuic  oficndcns 
t  Eccle  j  .cap.  quod  vlcenus  cft  a  malo  eifc .  A- 

poftolusiurat,  vc  fidemperfua- 

dcat:  ccclctiactiampro  fccdcie 

pacis  ac  fideifuos  mrarcconcc- 

dic.Scd  Chnflus  quod  pcrfetcius 

eftdocuic,  quodinfirmitatisin- 
t  Uc.*M.*).  dullit  >  1uod  fupcrftiuofum  rcfc- 
1*«.*        cauic. 

£     Vcriraseuagelij  iuramecu  no 

rccipic  fcd  alccrius  :nfirmit;vs  id  cogic  ,  du  vcritaci  no  credit. 

c  U  tt.alo  cfl .  Non  quidem  malum.quia  &  ii  non  bonum,  cii 

neccflarium,fed  a  malo  eft,  non  cuo  fcd  tllijus  a  quo  cogcns 

iurarc :  id  cfi  abinfirmicatc  illuisqux  malum  eil . 
ie*  «htoacm  d  ^««//fta.Aug.Lcxmodum  vlcionismHicuic :  oculumpro 
frfrHr         oculo.Quod  fl  dici  poccit  iniuftoru  luftiria eft  ,no  quia  iniqua 

cft  vlcio  qua  lex  ftatuit ,  fcd  quia  vuiofa  eft  libido  vlcifc edi: 

magifq,  ad  iudicem  pei  tincc  hoc  mtcr  hominis  difcernere, 

quam  bonu  hominc  tibi  expetere .  hic  enim  rcdderet  malu. 

pro  malo .  IudcX  nomfcd  prodircvlione  iuftitie,  iuftum  pro 

iniufto,  quod  clt  bonu  pro  malo,  quod  et  Deus  iitdcx  facit . 
Qtiod  dicit,ocu!umpro  ccidotdiwem  pro  dtipt,  no  altcrii  vulc 

tollere fcd  vtrumque confcruarc ,  dum  minaiur  calicnem. 

Qua  etiam  cum  modo  facic .  vt  iniuriam  vindicta  non  tran- 

fcat,&  hax  cft  pacis  mchoatio,  &  quafi  iuftitia?  inceptio . 
Pctfecta  pax  cft  nullam  velle  vindictam ,  qoa  facu  gratia 

euangclij qu? mbcc non  cantum  nihil  mali  reddi,fcd  nec re- 

lifti:vc  fuftincacur,bonumquc  rependatur . 

e  t\on  rf///ffre.Iuflitia  legis,rudcs,initruitin  initio  iuftitiq.i. 

non  plusquacftillatumreddcie.  luititiaeuangelij,  q  ducit 

homincs  nd  regnu)eft  no  rcfiftcre  malo.T^o»  refiihre.vt  ipfe 

idem :  Difcite  a  me,quia  natisfum,&  bumdis  corde.  Et  Dau:d:  i  i 

reddidi  ret> ibuentibut  mibi  mala.  Iere .  Et  maxdlam  dtdi per.  Ecce 

tdem  dominus  lcgis  &  euangcli| . 

Malu  teporale  dic;c,quod  rnbus  modis  fit .  Cruciatu  cor- 
porale  fir  uj-  p0rQ  de  quo  dicit.  Si  quu  tepercufferit.  Damno  rerfi.  \  nde  ait: 
fluiter.        £f  tlyUl  vuitteci<m,&c.  Anganjs  operu,  vnde  ait.  Et  auicmque 

H„a.i8in  anZar'al4cr'ttc>®'c- 

*  Chryfoft.Nondixitnonrefiftere  fratri,fedmalo,oftcn- 

Q  dcns.quodillo  vtiqucinftigantctaliapcrpetrecur.  CtUiH  igi- 

turfNo  oportct  nos  rcfiitcic  *nalo?Oportcc  qdc,fed  no  hoc 

mo- 


•  Qosmu':»  *i  tt  n;hi!  m,g>!  videatur  pcninere   b  Qurmodo  noftrum 
eft  qui  poieftirem  faciendi  vel  eomniuiaudi  non  habeiiiUii 

a  caaput  tuu  >uraucris:g.a  no  potcs  vnu  C3- 

a  Qunuu:-  Hjuidocet.  5  Q^iando  neceflita»  non  cof  it. 

pillu  albu  facerc  aut  nigru.  t  Sit  aut  fcr-  * 

a  Dciequieft.        b     Ve  re  fjiix  non  eft . 

b  movc(icr,teftcft,nonnon,quodautc  5 

•  Qjii  ili^ujiuio  netcQe  cfc  iuiare  &  Faulus  iurai  1  cct  a  malo  fiat . 

b  Necjiie  hic  !.';cm  foluo  . 

c.  thisabiinciatiuscft,amalocft.  Audiftfs  4 

n  a  S-ilicet  reddct.     b  In  legc  retnl  ut|0. 

quia  didu  eft.  t  oculu  pro  oculo ,  dentc  -j- 
c  prodentc.Egoautedicovobis,n6re(i-  $ 

aOratia  •"  cu5jc!:o.  l>  Qitpd  .ngiturfii.iitu  ma!uetudinis.  f  Non  pec- 
cato.fcd  tcp  rah.De  quo  luhcl^t  Si  cjuis  tc  perculleiit.     c  nifpntando. 


modo.veru  ex  quo prarccpit ,  vt.f.nosad  iniuriasftiftincdas  D 
•rebeamusiiic  cnim  illum  profedto  fuperabimus-Nec  cnun 
aliquaudo  ignis igne,  fcd  aqua  vtiqtie ignis extinguitur. 
*  TcrtulM.iIcvc!l:\  maletaccre,  malediccre.malccogi-  _  _ 
taic  dc  quoquam  cx  a:cjuo  vetamur  .  Cui  bcllo  non  idonci  ?6  j 

non  propti  fuilicmus  ctianiim- 
pares copiis , qui  ta  libcnter trtt- 
cid.unin?l\>cti:musiSt:inermcs, 
nec  rcbciles ,  icd  tantummodo 
difcordcs,foliu.sdiuortij  inuidia    . 

.i/llincli  ir    •,.»»-      v-J  .  «■«  *  r*  a/  4  . »         Ci    f>n  ti  n       ' 


aduerfusvos  dimicaffc.  Sicniin  J,"Jl 
tanxavishominurn,  in  aliquem  &ciip 
orbis  remoti  iinu  abrupiftcmus  &m.< 
avobis  fuffudiffetvtiq;danatio-  elet^'^ 
nem  vcitram  totqualiumcunq;  }„-e  J 
amiffiociuium,imoctiam  £c  ipfa  itus. 
deltittitionc  puniftec. 
f  TrdbeilL .  Nontancum  non  rCr 
pcrcucias,  fcd  ii  uult  alceram  fer 
rire  pacicntcr  feras .  hocdc  iniu- 


ftcreSn:ilo.;SedHuUrctpercn(l=ritin  <    SZ^2S'I 


t  Confceniia,C|ux  frcurdi  m  DruBi  c!'t  u:1paixlo.<|uod  in  noliis  pieci- 
puum  eft.     Tuam.  b     Non  oftcrcudo.lcd  non  rclificndo.  c    Tottun 


tAl-ip; 
ric. 


coipus  ad  ajfligenduiii 

dexte'ra  maxillatiKpre^be  llli  <5c  altecram. 


Perfefta  pax. 


inf.il.d. 
Pfal.7A 
Thrcn.j.d. 


Milua   tem. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  C^uia  non.  vult  dicere  in  olbus  iftis ,  quod  fuut  pcr  Bcum  non  efl 
iuraitd.im  incautc,&  fme  neceffitatc ,  ita  nec per  creaturas ,  quia  cum 
quxlibct  creaturxfit  upus  diuinum  qui  iurat  per  creaturam ,  iurat  per 
Vcum.Sequitur.  i  Sitzutcm.fimpliciteraffir.vandc  veritatcm, 
& ncgando falfitatcm ,  & patet quodkquitur  in  coi  modo loquendi 
intet  bominesyVer  boc  quod  dicit :  Sermo,&c.  Secus  autem  cfl  in  ca- 
fu  vbi  requiniur  vcritas  afupcntiripcr  iuramentu.Q^od  aut  fubditur. 

3  Qiiod  au.  quia  cQ  ibi  malum  culps ,  vcl  cxparteiurantis,  quando 
iurat  ftnc  neceffitatc,vt diilum ett.Si autem iuret  in  necefftate rcqui 
fttusytunc  femper  efi  ibi  malnm  panx  aparte  requirentis ,  «uia  ex  in- 
Jirmitate  humana  qu*  efl  qutdam  pana generi  humano  inftiila ,  pro- 
cedit  quod  bomine,  non  credunt  fibi  mutuo  ftmplici  verbo  abfque  iu- 
ramento.  Himilitcr  exparte  requirentn  aliquando  eil  ibi  malutn  culpx 
qujndofcilicct  rtquirit  iuramcntum  ftne  ncceffuate . 

4  A  uctiuis.  Hic  confcquenter ponit  inteHctlum  cuinfdam  prxcepti  in 
dicialityerrabant enimibi  >  » ludai crcdentcs qnod  vindxtla  cffctpro- 
pterfe  JppetendaJ>occflfalfum,quia  vcllcpccnim  alicuius abfoltite, 
nonpotrfl  h  berc  rjtioncm  boni ,  fcdfotuM  inquantum  appctitur pro- 
fter  aliufi,fciUcet propter  ordinemiufiiMfemjndii,  vclpropter  illius 

corre- 


M  OTTL  I  T "E"lC 


b  &.  rcliquum :  Quid  ct  go  de  iu 

pcrfluis. 

•:<  Auguft.  Valcantcxcmplain-  Lihic 

tclhgcdarufcnpturaru,  ueiuccu  ciocjj 
legimus  in  euagelio,accepifti  alapa,para  &  altoram  maxiila  H 
Excplum.n.  pacicntiar  nuliu  cxcellentius  q.  domini.  Ac  cum 
ipfe  aljpa  percuiTus  eflct,n6  aic  Ecce  alcera  maxilla,  icd  aic, 
fimaledixi.exprobra  dcmalodiaucem  bcne.curmcc^dis? 
g  Mteraw.  •}«  Chi vf.Primu  indigna res cft,vc  ho  fidclis  ftec  Hom- 
l  indicio  an  cofpcclu  iiidicis  infidelis.Na  &  ii  infidclis  no  eft  ris  im 
cercc  fcculans  cit .  Ec  qui  ce  vcnerari  debuerar  pp.  dignicace 
fidci ,  liidicac  cc  pp  neceflicace  caa:,&  pdes  dignicate  Chfi , 
pp  ncgotiii  mudi.Dcinde  pp  luce  nccefle  eft ,  vt  cota  co  te 
abijcias.Demu  oe  iudiciu,uritatiocordiscft&cogitacionu 
malaru.Si  femcl  in  iudiciu  ingrcffus  fueris,  non  ladefideras 
vt  vcritas  caa:  apparcar ,  fed  vt  quocumq ;  mo  viclor  extftas . 
Et  qtiicuniqi;e,&  c.  Hoc  non  tam  pcdib.quam  paratoanimo  . 
Hifiorialiter.n.haxnecm  lciunccinfanctis  inuenimus 
fed  fi  quis  cogit  te  fcruirc  &  folatiu  fibi  impendcre,c6p:iffio 
nis  aftecuis  pacatus  cfto  mulco  plus  lmpedcrc.  Ica  docet  ver' 
medic9quos  ad  fdlutefgrotoru  dirigit  mafucte  tolcrare ,  q, 
illi  intulcrint  ex  ifirmitate.Ec  tria  ponit .  Quia  l  hoc  numcto 
notatur  pfectio:  vc  qhoc  iplerit  pfedta  iuftitia  fe  hcrc  nouc- 
ric.Ncc  lnhisvindictaprohibecurquae  fiecad  concdrione 
qux&  ipfa  pertinccad  mifericordia,  nccimpcditpropofuu. 
manfuetudinis.Sed  hoc  non  conccditur,  niti  ei  cui  potcftas 
ordinedataeft  oifinc  ira,vc  paccrinfiliu.Myfticehercticus  Myfl» 
difpucado  11  dcxciu  dogma  vulneralieric,pbe  ci  ocalreram 
dexccra,Iuftus.n.nonhec  finiftra.i.  opponccialiuddcfcri- 
pcurisccflimoniu.Ettadiudexccraspara,doneclacefcat,vcl 
fi  quis  coienit  rrobilitaccm  Dci,  q,  Chnitianus  cs,q  cft  dex- 
tera,  tolcrabilnrs  iic  cibicocemni  nobilicace  lcculi ,  cj  cftfi- 
niftra , alccra d:cic no  finiftram , fedaltera quia  iuftus  tocus 
dexcer  eft  Sicut  de  Aioth  legitur  vtraque  manu  prodcxce- 
ra  vlus  cft,  dum  inccrior  &c  extcrior vutus  Dco  oflercur . 
Et 

correptionem  qui  dciiquit ,  velpropter  terrorem  aliorum  ,  vt  ridentef 
tklempuniri  a  malis  cocrceantnr,vel  proptcr  aliquod  buiufmodi .  Vbi 
ergo  iiidlum  bonum  tale  ex  pana  alicuius  xflimatur  euenirey  fed  magis 
timrtur  defcandalo,vefdc  maiori malofufcitando ,  tunc  tenetur  homo 
dcfiftcre  a  vinditla  qu&rcnda,&  boc  efi  neceffitatis.Si  autem  citra  ta- 
lem  cafum  defifiat  a  vindMa  quarenda,cil  fupererogationis.Et  quan- 
tum  ad  vtruqne  dicit.  c  Ego  au.  lflud  non  refifterc  in  aliquo  cafit 
efl  pr<cccptunrt&  in  aliquo  confilium  vt  vifum  efl,&  aliquando  no  re- 
ftflere  effel  malum,quando.  f.  pcr  boc  daretur  au  dacia  malis  bominib. 
ftmplices  opprimetidi,tfr  potefl  eorum  maUiittfme  pcriculo  occurri. 
6  Scd  ii  quts.  Loquitur  in  illo  cafu  in  quo  cx  refiflentia  futgerct  ma- 
ius  maltimytunc  dcbct  babcre  animum  pr&paratum  adfufiinendum  ma 
ius  malumfibi illatum ,  qtiam  quod  exreftilcntia  fua  fufcitaret  maitts 
fcandalum,&  maius  malum.  Exemplum babi  mus  in  boc  quod  tcclefijt 
non  rcpetit  decimas  in  terris  in  quibus  non  confueucrunt  dati,  propter 
fcjndalum  cuitandum.vndc prxelcgit  Ufionem  talis  damni,  adeuitan 
dum pcriculum  maiotis  mali,&ji  bocfacit  ecclefta,  muhofurtius  de- 
bct  hoc  facere  vna  fingularis pcrfona .  Et  eodem  modo  intelligcndum 
eflquedfcquitur.Eteiqaivuhtecum  in iudicio concenderc .  .57- 
tnditcr  aliud  vcrbum  quodfequitur . 

Et 


Indic  n 
J? 


f  Ocul:im&c.  Secundum  Dci  iudiciii  pro  ocu!ocorporisimpu- 
cercfpicientecxcecabituroculus  mentis  tn  tcnebns  gehennz. 
Prodcmcverodctraftonsmordcnrc,  rcddctur  densicrpenus 
I  antiqut 


antiqui  crucians  seternaliter  in  loco  infcrni . 
<J     Sed  fi  quis .  Hicron.  Iufti  nihil  habent  ilniilrnm .  Efl  crgo 
knfus  moralis.  Si  haeteticus  te  per  vnam  audtoriratem  facrac  fcru 
pcura;  impuguauent^obijcc  ei  aliana  vnde  confufus  fit. 


,w/ 


117 


Matth 


XI 


Cap.  V. 


118 


. 


-.c. 


iq.I.  CJp- 


a  t  Eteiqui  vult  tecum  in  iudicio  conrende 


Veftcra  inteiioiem. 


Extciius.     b 


Vt  fis  paratns  non  tam  pede  cju.im  aniiijo. 
tolerarc,mii  des  beneficium,siidir. 


ipicntem 

Irll  ni;icci- 

11»;  auu- 


B 


a    FJ  rv  7.'</.Ci'nfilni  cfr  antcqua  contendas.  Licct  qmde  rn- 

firrr.is  fua  repeterc ,  fed  non  contcndcrc  :  Lucas  ccohuerfo 

qut  aufert  veftcm  eciam  cunica  ,  noli  prohibcre.  Quod  non 

cic  his  folisded  de  omnibus  temporalibus  facier.dum  cft. 

b    Tmicam  tnam.  Vcl  tunica  ,  cfi  anima  qua  fi  qtns  perdere 

tioIucrit,diiTiitt3t  palliu  ideft 

corpusad  niartyriurri.Sprritua 

liccr,  do&ortonicam  tollit,cu 

intcriora  vicia  iacit  cofiteri ,  vt 

eft  iouidii ,  fopcrbia ,  &  hmoi. 

llle  addit:  Etpallium.  qui  &  cx- 
q.i.  cap.  j-eriora  vt  fitrtum  &:  fonvcacio 

ncru  non  ei  nbefcic  conficeri. 

c     Millepaffus.  Hec  eff  iter  f.  b 

bati,  quo  dcfignacur  perfecbo    d 

fpiritualis:  quia  non  Jicetin  iab 

bato  feruile  opus  facere. 

d     .Aiiaduo.  Vadic&aliaduo 

qui  dum  corpore  catum  in  fer- 

uicucemrcdiuicur.fpiritu&ani 

ma  idcft  rationc&  voluncace 

rcdigieftparatus. 

e    Da  ei.  Que.  honc  tc  &  iufte 

pofilint  dan  .  Si  deeft  facukas, 

daariecluverbovcl  obfequio. 

Da  ei.  Ica ,  f.  vc  ncc  cibi  noccat, 

nec  alij:  penfanda  eft  enirn  iu- 

itina.  Ita  cnimomni  petenci 

dnbis ,  &£  fi  non  id  quod  pccic , 

fcd  meliuscum  iniufte  petentem  correxeris. 

f    Et  vAenii .  Duo  genera  pitandi  compleftitur .  Vel  n.bcr 

neuoledamiiS)Vel  reddicuioc6modamu».Lc  qfiquequi  do- 

n.u,no  vulc  comodarc,  quali  nihil  mcrcedis  in  eo  iic  cu  rem 

acccptadeb.cor  perfoluic .  Scd  vcre  illc  qui  cc  hoc  iubec,re- 

tribuit.  Diciter^o:  "\cauertuis.  i.necalienes  voluntacccua. 

Hihrem  .n.  datorem  diligit  Deus ,  iic  &C  fpiritualis  doctor  verbi 
1  to  corpo  diuinifeenusaudcoriliusdet  accomodare,vcbonioperisre 
•  gii  r6 cft  cnbutione ab  illis poffic acciperc.Sd a  deo  mercede  fperare. 
r  aim  hoc  „  jfaftfftt,  Q^u  legem  \  mplerc  venic,in  fine  ad  charicaccm 
oSonim  plenam  pe:duur,qua2eftimpleciolcgis. 
I  •>  Leo.iVLuiyr.proximi  nomine,nonintantum  dibgen- 

10ne1.de  di funtqui nobfs  amicioack  propinquitateiunguntur,  fed 
iiiodcciiiu  orrmes  hominescum  quibus  nobis  natura  communis  eft, 

fiue  illi  hoftes  iint ,  fiuc  iocij,  fnie  liberi,  fiue  ferui. 

h    Odio  ba»cb'n .  Forfitan  lntelligedu  eft  mxta  hoc  qcf fupra. 

Qcdum  pro  oculo ,  &c.  Vcl  fubtrahend)  ofiicia  humanicatis. 

i    Ditigite.CotiA  eccleiia  pugnac  tribus  modis:odio,verbis, 
C  cru- 


cruciaru  corporis .  Ecclefia econtra  diligit.  h^v.cf -rfr ,  orar.  O 
Hoccfr  nouti  mand.uu.hocdcfiliis  irc  facic  fili.os  Dcl  viide  &<\ 


jifiruitr.  nvni's 


efia  trib. 
iinpu- 


bre,  &  tunicam  tuam  tollere,  dimitte ei& 


fcquitf-Vt  fitis  filij.  Adcpcio  filioru  fola charitatc 

*  Tcrtullianus.  Arrh  os diligcrc, omnium  efi,  mimicbs  f^adTeoouia, 
antem  folorum  cit  Chnfiianorum.  lii».  i.eontwi ' 

-i:  Auguftinus  .  Prarccpt.i  <-pir.p.irmcnr. 
cu.mgciica  de  d:lc6tione  ini-  DiJcaioininu 
micornm,  &  mifcncord.amv  ™^ 
pcndenda  proximis,  catcnus  .i mdicihus "in- 


3    Aitcrcationis. 


t 


b     S.nititu  fortitudmis. 


N',n  folam  tua  fine  alicicafione ,  fed  tcipfum  ei  pra:be. 

b 


intelligcnda  ftiut ,  non  vt  pcc 


pallium .  t  Et  quicumque  te  t  angariauerit  r    dclinqucncicorrcctio&:natu-sgrr^vr 


Q^ia  paium  cftoinnia 

millepalTus ,  vadecumillo  &aIiaduo.  Qui  r 

R-'ir„vel  correptionem.         Qjia  iucundus  homo  qnl  mifcrctui  & 
com.  difpe.fer.  fuos  in  iudi.  quia  in  sternnm  non  commcbitur. 

*  petitate,da'ei:  &t  volcnti  mutuareatc,  ne  3 
g  auertaris .  Audiftis  quia  didtum  eft :  t  Dili-  4 

a    B.-neficium  quodinchoaDtisiutitixeft. 

h  gesproximum  tuum,  &  odio  habebis  ini- 

a    Maleuoluin.quode::  inrirmis  penniilum,  no:i  pnccpaim. 

1  micumtuum.  Egoautcmdico  vobis:  diligi-  % 

3.    Quodperfectum  e:tnoniinpolfibi'e.     b     Non  folum  non  odut.is. 
Ha:c  ell  iatuudo  conluminatx  chaiitatis.       Non  tamen  vitia. 

e     Vitia  odio  :  natura  dileciioni  cii  habenda-. 


te  inimicos  vcftros ,  benefacite  hisquiode' 
runt  vos ,  ckorate  pro  periequentibus  &  t  ca 


uprarfljn 
'-.,nera. 


<r./b. 


tij 


* 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Et  quicumaue.  In  cafu  aiuem  vbi  non  occurrit  tale  malum,fic 
fuftinere  non  eit  necellitatis,  fed  aliquado  eil  fupererogationis, 
&  111  aliquocafu  etTct  maium ,  vt  in  prjcdi&is eftdeterminatum. 
%  Quipitit.  Semper  emm  petentidandumeft,  quiadaridebet 
res  ve!  verbum,(ecundum  quod dicit  Aug  quia  li  iuite  petit,no 
debet  fibi  denegari  quod  petit :  Si  autem  irrationabiliter  petit: 
dsndum  eit  verbum  ,  doceado  cum  de  lrrationabilitate  fuaj  pe- 
titionis.  Doftnna  enimeft  quoddamdonam  bonumvnde  Au- 
gufi.exponens  hoc  verbum  dicit:  Tunc  enim  melius  aliquid  da 
bis,cmn  iniuite  petentem  correxens.Et  eodcm  modo  exponitur 
quodlubditur. 

3  Etuoknii.  Mutuandofi  rationabiliter  perit.vel  rationem 
reddendo  fi  irrationabiliter  petit. 

4  .Audifiii .  Hicdatintelle&umpraeceptidcdile&ioneproxi- 
mi,fuperquodfuiKiatur  lcxmquautumorciinat  adproxinlurn, 
quia  10  pra:ceptocluncatis  tota  lex  pendet  &  prophetx.  in  hoc 
ludaci  errabant.  Hx  hoc enim  quod  praeceptum  eit.  Leuit.  1 9.  d. 
Dibges  amitum  (uum/icui  te  ip/nw.arguebant  od;re  inimicum,fed 
hoc  cft  falfum  ,quia omnis  homo  ex  chantate  dihgsndus eit,  m- 

quan- 


M     O     R     A     L     I     T     E     R. 

t  EteiquivuU.  Iofeph  in  manibus  Aegyptix  dimifitpal- 
lium,ne  tunicam  amittct ec  caftitatis,  qu«c  caigulo  conftrin- 
giturauftericacis. 

1  Et  nuicumque .  Moralicer  in  via  Dci  proficifci  primo  cft 
iingariolum,  fcd  per  afliicfactioncm  &  Dci  auxilium  leue  fic 
&gaudiofum,itaquod  tuuchomo  plusfac:tquam  fic  ab 
co  rcquifitum.  Ltquia  non  folumoporccc  bencpaci  ,fcd 
ctiam  beneagcre.Subdjtur. 

z  i^jn  pctit.^uod  exponic  Auguftinus  diccns:  Bonu  fi  pe- 
Xit,  ld  quod  potcfl  &c  dcbct  dave ,  vcl  vcibum  tc  cxcufando, 

fiali- 


cati  reTaxctur  imnunitas.fcd  vt  fadegerirmi- 

Ini-mm  VDUIIl. 

ra-  mmiitrctur  fubfidium ,  do-  tempore. 
necperfcntcntiamiudicis,ad- 
cmptafpe  corrcttionis,  malo- 
rum  tollatur  excrcitiitm. 

•$e  Idem.  Sed  dicet  aliquis 
quis  poteft  dihgerc  inimicos  ?  f  tuc.j^.d. 
Pnus  ccdilexit  impitim  Detis 
ttuis,  qi:i  nuqiiam  rirft  imp;us. 
I  u  iwpetn  etiafi  iam  non  cs  im 
pius  ,  fuifriiii.  a!iqiiand->,qui.i  ^ 
nemo  fic  iuftus  mli  ex  paore.  •  pr ,  ¥,i 

*H;lanus.  Rei.giofum  eft  3 

oditim,  quo  quis  odenc  rtiihn- 

COsDei.  aiueirusvigi-. 

*  Hieronvmus.  TdinriS  mca  i^y.11'1'    .,,¥ 

_ ..-       .       r'  ■  t  ottcnuentib, 

patientcr  fero,intunam  autem 

Dci  ferre  non  poflum. 
k  Bcnrfacite.  Miniftrando  cibum  mecis  vel  corpoi is.  Quod  i-Cor.j.  d. 
faciccciam  qui  dicic  cum  buiufmpdi  neccibfi  fumere.  (?m- 
nia  enim  ea  fpectanc,  vc  fratres  fianc.Singulis  fingula  oppo- 
nuncur.vc  omnes  partcs  malitiae  bonicate  vincancur.Vidcn 
tur contra etTe  imprccationcs  prophetarum,q'ja:  non  dieun' 
tur  voto  opcancitim,  fcd  fpintu  praruidcntium. 

1     0>atepru.  Aug.No  aic  hoc  prb  fracnbus  in  quib.funt  aliqii  ll!'-'-<,c  fc<™° 
peccaca  perfequutione  in;micoru  grauiora.vndecum  Ioan-  ne do,In  mon" 
ncs  dixiflec  :Si  quis  fcit  fratrem  fuumpeccare  non  admonem,ou  uSafcJ. 
&  dabit  Deus  iili  vitam  \ fubdiC.  Ett  autem  pcccatttm  admottcwi 
non p>o  dlo dico , vt roget quis.  Vbi npcrte ofrenditur  quofd.i;;> 
fratres  effe  pro  quibtis  orare non  iubemur.  Pcccaru  ad  mor  Pcccatum  at> 
tem  eft ,  cum  poftagnnionem  Dci  pergratia  Cbrifti  oppu-  mortem- 
gnac  aliquis  fraceinuatcm,&:  adueffus  jpfam  graciam  qua  re 
concihacus  Clt  Deo ,  intndia:  facibus  agicatm  quod  forcafie  Peccatnm  nou 
eft  peccacu  m  fpincum  fanctum.  Pcccacum  116 ad  mortem,  ad  taatvea . 
cft  fi  qms  non  amorem  a  fraric  a!ienauent,fed  offi  jia  fraccr 
nicaci  debica  perabquamai/imi  infh  mitacem  non  cxhrbuic.  n 

?  Vndc 


quantum  a J  imaginem  Dei  crcatqs  eft,&  capax  ipfius  per  cogiii 
tionem  &amorem.Amicitia  enimcharitatistuiidaturfupercom 
municationemfupcinae  beatitudinis,  &  ideoommscreatura  in- 
telleclualisqux  lnaftu  vel  potcuciaett  beata  ,eft  ex  charitatc 
diligenda  .  Maii  aute  homines  quandiu  funt  in  potentia  venien- 
di  ad  beatitudiuem,  &  ideo  licet  eorum  malitia  iit  odienda,  ipfa 
tamen  natura  pollibilis  beatificari  eft  diligenda.  Et  lioc  eft  quod 
diCitSaluator. 

5  Diligitc.  bona  fcilicet  gratiae  &  gloria?  eis  optando .  Alia  vc- 
ronon  funteisoptanda,  niii  111  quadamgenerahtate,  inquatura 
valentadeorumiaIutem,quod  foli  Deoeftnotum,  qmaomni- 
bus  alijspotclt  liomo  bene  velm  lle  vti,&  ldeo  circa hoc non  cfl 
determinatc  aiiquid  petendum  .  Sequitur. 

6  Bencftcite .  Benefacere eft cffeclus  dilectionis.&ideoficur 
tenemur  in  effccTu  falutcm  eorum  modo  debito  &  polfibili  pro- 
curare. 

7  Et  orate.  Optando  fcilicet  eis  bona  gratix  &  gloriae.  Alia  au- 
tem  bona  in  fpeciali  optare  vel  facere  ,  non  eft  neceifitatis  ,  fcd 
fupererogationis .  Ad  praedicta  autem  facienda  ctiaminirnicis, 
hortaturnoscxemplo  Dei* 

■ 1    Qki 


iiahter  petit,6\:  tunc  ci  aliquid  mclius  dabis,cum  petcntem 
iniufte  corrcxcris.Vcl  alitcr  potcft  inteiligi  de  fcicnna  qux 
non  eft  petenti  deneg.inda,qL)oiii;uii  auatuindedjgnaiur 
poficflbrcn-i,&  in  nlios  tranflaca  crefcit. 

4  DiUgei.Seciidu  Aug.Inimicus  iftc  diabolus  incclligendus 
cft ,  qui  prxcifus  efi  cocalicer  a  Dci  conforcio&:  fanctoruin. 
Homoviator  quancumcunquc  inaJus  poccftad  Dcumrc- 
ucrti.idco  ddigcndus  eft  ex  charicacc.  Propccr  quod  fLib.dit", 

5  Dilighe.  Ec  quoniam  valdc  difticileeft  m  bonis  opcnbus. 
pacencer  factis  vanam  gloriam  tocalitcr  euicarc,  idco  fubd;- 
tur.  vittenditc,  &c. 

MORA- 


Glof.ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


<? 


luc   »}.€, 


cifr-.;7b. 


rjfcS  ■<■■<■  fin. 
p<rn.  dilt. 
i.  c.  int  intnm 
Dcconl'.  J.4- 
cjp.nec  qucm 

»  Lm      ' 

..um   i6 
..  J  monem . 

B 


i.Ioan  j.c. 


119 

/  -      idf.niunt. 

ttipjrticipcs,Axictatcminic- 

(fcrctiaaliKlaPc!crur,egantccliui- 

t,    m> , ,  endutpccca.ivfcd  quia  wnca  cfr  la- 

.  .M.vrJiiMrcuhlUJJli.l.caccinlubiicnop.lir: 

.  "1  fufi  malacon- 
cic  »  enumera 

c  IuJ.h  ciimduit: 

ufcilcfprrascocur 
rnad  Uqucum.quaui  humihta 
(cvcailtm>it«  Qtiodproptcr 
ntudincm  pcccati  iara  ex 
damnationc  peccatt  calcs  h  ibc 
rc  credcndum  cll, &  huic  pcm 
tcncixnon  ignofcic  Dcusrcum 
ctfi  pcccaffeTatc:.ntur,&:  fecif- 
leinalavchemcnter  eosptrni- 
tear,  camcn  huiufmodi  atlccho 
ncs  mcntis  habcnt  vt  fc  uon  hu 
mihcnt  adpctcndam  vcniam. 
Mouerc  autcm  poteft,quod 


120 


1     Nonfn,ii<naitU4r,.inu»f<rJjrj|i».        Re  quod  iam  e«  in  fpe . 
VidiguiuieruluJinhxtedwmtelligin».  _ 

lumn.antibus  vos,  vt  fitfs  filij  patris  vcirri 

,     Qui  liii.il.icrlacit.      b     iJeft.nfinftitelcfh».    c     Hocexemplum  f.e- 
ia.i>  e.t,  u.uainui»  &  fpitmuliW  pollit  K(Bi.       d     lultiiix.vndc  01- 
Vobif  oiieiiu  lol  iuflniavd  hunc  vilibilein 


inut.  Vobn 011  eiiu  101  iuii.iiz,vc.iiu'ii  ,....-..»..■■ 

qiii  in  ccelfs  cll ,  t  qui  folc  m  fuum  oriri  facit 

«       1     Bcmuolo»  Sc  nial.gi.of.       b     imbrem  dociri.:*  vel  pluuum  fl  terra  fru. 

fuper  bcinos  &  malos ,  &  pluic  fuper  iuitos 

a    Amare  amtntem  ratutzel».  iniiniiiiinclutiutit. 

&  iniultos.  t  Si  efnim  diligitis  eos  qui  vos  di- 

a    Ex  dileitioiic.in  czlo  nullara,  &  fic  luc,  de  his  enim  poicft  d>ti:Recepi- 
lti»  inciccdcm  vcllram.    Niillare  .  Mcrcei  filiorum  lola  adopuo  clt. 

ligunt,  quam  mcrccdem  habebitis  ?  Nonnc 

a    Qui  pubJica  veftigalia  exigunt ,  vel  pubtica  negocia  fcculi  &  lucia  fe- 
ctaiuur.     b    Salutaiio  eft  ijuzdaui  (pecics  oratiouif. 

&  publicani  hoc  faciunt  ?   Et  fi  falutifucritis 

1 11  hoc  non  plus  fccitis,<]uani  gcntilct  ex  humano  aftertu  hoc  facicnics. 


ordmc:.. ur ,  vc iulits,cuni Chnfto  rcgnantibus molcfti  efTe 

nonpoffinc. 

1  nondegencres  quafld<cerec:  Acccpta potcftatc opc 

ribusagitc  vt(K'sl'il;it.-nafccii  K>  pcr  ch.it  icatcm. 

b    Tutns.  lamdiciturpatcr.  V-d.tc,vc  fitis  filijrcnaticx 

DcQCjut  cftchacicas. 
c  ilji  folem.  Iiunc  vifihilcm. 
Nam  mquiunt  m  hhro  Saloino 
n<S  ,Sotiw.iri.t  non  illux  t  nobis. 
Etdc  pluuia  doclrine,  prophc  ra 
dicit.  Suptr  rn.ui  eiuitatem  pluit, 
ey  »0't  faptr  altcram  .  Solemfunm. 
<^uafi  dtcat.  Qucm  fecit,  cuius 


i.Io.in.j 
Sap.j  h 
Amos.41' 


itx. 


JiS  1.  defcT- 
ii>  ne  domini 
in  ni6r.cc.4j. 


Ioanncs  lncpillolaucuiicctio  n  noc  n«u  y.u»  Hu..a^u.i.ig..i..".... .......... — .- — ..--  ---- 

neDei &  proximi  cantfi  monc  «•  fratres  veftros  tantum ,  quid  aamplius  facitis? 

rr  Vldct*  .  VtfratrCSdlliiailUlS  ,  C           %    Gcntilc»qualcjgeniu  lui.t.  cihnofGncc,  Latine  gcnt.    Vtfiliipatris 

'*        j         ,.             1  ■_,,  «r„r«  im.  cfle  mcreamiui.           14111111 UI4ULI 

SSiSK-  t  Nonne  &  ethnici  hoc  faciunt  ?  Eftote  tfrgo  l   fimtatc  vobis 

...                   „f,l„mniiihm  a     EcceadquodculHKn  prouehil  fuos.         Secuuduni  modumhouiinum           OUid  ampliUS  1U  'JcT   l)CI  SCIICIU 

lelligiinturnonioliimqunam  n        (j$  1  odcjrc inmiidJ     b  jmitationenonac,uai,.aie.    c  To.a       veflruni  oinn.   mfidtlium  » 
crcdunt   fcd  qut  crcditun  lunt 


{>roprie  funcpmniaquxdc  nf- 
jjlo  creauit.  Quid  crgo  nos  fa- 
ctemusde  hisquxde  muncce 
ctus  accepimusc 
d     tMl.'.i.  Exactorcs Roma 
norum  quos  lud.ci  fic  vocanr,' 
<|ii!a  de  1  cpubltca  curam  gei  c- 
h.n.r . d.cunttir&  nemen 
xifica  publto  Romano,rci;C, 
qui  priuscosotdinaflir, 
C     Etfi  (.iluiaucritis .   Siprohis 
tattim  oraucricis,  qui  aliqua  af- 


I- 


rrcduilt.  icdQUICrCdltUrilUnC  trinitjihicimell.guurperpauem.         Adopuonis.       rctgratiam.  i- 

nro  qutbus  orandum  eft,  vt  fra  yoS^eVfedi ,  flClfr  &  patcr  veacr  t  C^leftis  3  Oportcr  fratrcs  dihgcrc  &  hu- 

tcrnolcedcrc  nobis foccntur.  Fa  secundum cuod dcus  p„ L».  ,  miJ.cer  lalurare.lecl  paium  cfl. 

I  Au»uft.nus .  At  leg.mus.  t  perfe^US  eft .  f    P^* m  ^™*? 

.     \       ^.     .•      r fwn,t*wwi.  nmvimi.CumulusneiiC:.t'onis 


t  niii.  1  nl 
eft. 


in  Apocalvpfi  marLyres  orarc 
vt  vindiccnc.  Scd  h.nc  no  opor 
tct  moiieri.  Quis.n.audcataffirmare,  cii  illi  fancti  candidati 
fc  vindicari  pcticnnt.vtrum  coiura  .'pfos homincs  ai cotra 
rcgnu  pcccat:  pcticrincNi  ;p fi cfi  fynccra*  p^ n  i mlticie, 
6c%ilericordi(j  vmdid.i  mai  tvrQ,  vc  eucrcacur  regnu  pecca 
ti  quo  rcanacc cahta  pcrpcuifunt:.Deftruitut  aucpCccati  rc- 
unu  ,partimcorrcftionchominu,  vtfpwftuicarofubijciaci 
partini  damnationc  pctfcuccauum  in  pcccaco,vt  ita  iufticia 

ordi 


proximi.Cumulusperfcctionis 
diligercctiam  mimicos,^  ura 
rc  pro  illis,  ficnt  cV  Chrifrus  fccit. 

*  Clcmcns  Alexand.  Dctim  oportetimitariquoadeius 
ficri  potcfl ,  ab  coqui  cft  cognitionc  pra-ditus. 

*  GrcgonuS.Nylicn.  Nullieftnaturadiuinc!,nuIIiporcn- 
m  ,  nulli  iapicntia  tmitabilis ,  bonitatis  tamen  .nanfuctudi- 
nisiuftitixqucachunianit.^tisdiuinx-typosaliquosquoquo- 
modo  crhngipolic  non  inhtiasiucnm. 


NICOL/fVS  DE  LYRA. 
I  Qui  folm ■-,  JJcncficia  n.coia  non  luotrab.t  malis  hominibus, 
nui  tn  ci  inqu.in:umincis  etlinimicantur.  Argu:t  etia  hocexem 
plo  »cntilium  inridclium.qui  fuos  amicos  diligijt,&  eis  bene  fa- 
ciunc.  Si  crgo  (upra  iplos  nnrcedebc.ititudmis  volumushibjre, 
dcbemus  plus  pp  Deum  facerc  ,  dilcct.oncrn  ctia  ad  inimicos  cx 

tendendo 


tendendo  modo  prxdiito  .'&  hoc  cft  quod  concludit  in  fine. 

2  EJio.  legem  fcilicet  euangciicam  quae  cft  lex  amoris,  confer- 
uando,vthris  pcrftcti 

3  Stcut.  quibcnehculargiturctiamalis  hominibus  ,  itaquod 
proptercortim  malitiam  non  dcferu  bcncficcntiam  circniplos, 
nancc  voscirca  inimicos ,  modo  tamen  pracdi£io  mre 

quia  ahquando  eft  neceflitai.s,  al.qn.mHn  rupprerrjrTpon  ■■ 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

Jnc.  c.  vbidnnpoftil.  Pnma  etgobeat.  df  paupcrtas  fpintus. 

Circa  harii  bcautudinu  dcclarationem  quzdam  a  fanctis  do- 

clonbustridumuretia  ad  fenfum  hterale  pertmcntia,que  vide 

turabinu:ccdi(cordarc.Na  Aug.in  lib.de  lennonedni  mmoii 

tc.attnbuit  bcatitudmes  liic  enumcratas  donis  fpiritufTancti. 

Ambr.aut  fup  Luca,attribuit  beantudmes  ibi  enumcratas  qua- 

tuor  virtunb.  cardmahb.cV  Gc  bcatltudiiies  hmoi  non  diftinguc- 

rentur  a  vinutib.  (eu  a  donis.quod  vf  inconueniens,  cum  qucda 

enumcrcnt  nucr  beatitudincs  quar  nec  funt  virtutes  ncc  dona.ii 

cut  paupcrta» &  luctus.S.Tho. vcro  in  i.  2.ar. i  .in  cor.q.fanftoru 

fentetias cocord.is.cciciudit beatitudincs  diftingui  a  donis  &  vir 

tutibus.Nt)  licut  alij.habitus  diftmcli  ab  eis.fed  hcut  aclus  diftin 

guunf  abhibitil)  Lvquiadona  fpuitullancli  cmincntiorafunt 

virtui.b.cardina'ibus,uiurc»  Amb.exponcs  bcati  udinesturbis 

propofitas,attniuii  cas  virtutib.  cardinahb.Augnui  exponens 

bcatitudinesdifcipulupropf.fi(asinm6te,  tanq  perfectionb.Jat- 

tribuit  cas  doms  lpintuiTanfti  Cofcqueicrcirca  pmiaque  attri- 

buuntur  h  vo,  bcatitudimbus ,  vf  luerfactosalujuadifTerentia. 

Ambr.n.fuper  Luta.tcnct  hn.oiprarmiaad  futurambe.ititudi- 

ric  pert incrc.  Aug  vcro m  fcrmone  cni. aiTcrit  ejiad  prxfcntcm 

perr.mcrc  vita.    hryl.  vcroin  luis,homeh)Squard3  dicit  adfutu- 

1  ■    ertmerc  viu.quarda  veroad  prc;('cntc  S.Tho.vcr.iq.ea  ar  t. 

iiic.  r.q  concordans  fanctoiu  (cntcntias  dicir,rp  fpcsfuturx  bea- 

titudinis  potcflc  in  ivbisppduo.  Pnmi.pji  aliquam  prarpara- 

tn>nc  ad  fututa  bcatitudine  pci  modfi  mcnti.Sccundo  per  quan 

d.i  iiicho.itionefuturarbcaritudinis  impcrfcftam,vt  m  v.jis  lan- 

Ctisct  inhac  vt.i.tt  excphfii  and'.>dicit  cpalitcrhf  fpes fruCtiri» 

ictttoaii  irborii.cS  melcit  fiondibus,  \  alitercu  ia  pnmordia 

fructuu  incipiunt  apparcrc.Vndc  in  propolitocaquar  pon&rur, 

tancjuampraniia  pfil  intelligi ,  vcl  iplabeatitudopcrfifta^cV.  Iic 

prrtmet  ad  vitam  lutura.vtl  ..liqua  inchoatiobeatHudinis  IkuC 

c.t  iii  vitis  iaitctij  cnam  m  Jiac  vita,  &  lic  pcrtiuct  ad  prxfentcm 

vitam. 


vitam.Namregnumc^lorUjVt  dicit  Aug.  poteft  intelligiperfc- 
cta:  fapientixiiutiu,  lecuncuquod  mc  pitin  viris ft rtfti» fpiri- 
lus  r.  gi  .arc.PofT  tlio  n.terra.  ngmrtcar  affectum  bonum  aij?  re- 
qmekcntis  per  fpem  mftabilitatc  hxred.tatis  aeiernar  pcr  tena 
hgnihcatar.Coioianturet  inhac  vitalancii.fancftu  IpintuqUi  pa 
racletus  df^participmdo.Saturaufet  mhic  vita  iliocibo  dcrjuo  ioaa.'. '. 
dhs  d  cit.Cftafi  nttut  ejt,r>tfdciam  vtiuntaten  patr  s  r,.ci.  In  h.;c  cr 
vitaconfequUMtur  hommcsmifericordiam  Dy,  hmilirer  &  pur 
gatoocul 0  mentis  pcr  donuintellec~tus  Deus  quod.immodo  |  cr 
hdem  vidcti  potelt.  Similitei  &  m  hac  vita  q;u  motus  luospaci- 
ficantad  limiinudine  Dei  accedcntes,  fifj  i>'i  nomnantur.  tir 
hecoiapeifecbuscruurinpatria.  Hecc\  mult» aba ad  hac  mate 
ria  pertmentia ,  reperies  nota.  tradita  m  S.Tho.  parte  &  q.adc, 
A  D  D  I  T  I  O     II. 

In  eo.c.vbi  dicitur  m  poitil.Sfdt'  mwido  cor.ijm  infi  bttm  v\-!c. 

Miiduia  cordisfeu  punficatiofequitfide  vcra,  licut  elledus 
fcqmturfua  caulam.  Prtmu.n.prinCipiQ  putificationiscordisctt 
fidcs,  mxta  illudapoltoli  Pecn  .  F'de purijicans  cord-1  eorum.  Ac 
15.C.N011  ergorec~tedf,q>  primuronuenicns  mundiscorde  e(t 
vilio  Dei  xnigmafca  pcr  fide  in  pfenti,  ^put  ait  poltil.m  quo  et 
yf  variare  modu  fuajexpofitioms  in  hac  partc.fccundu  que  pr^- 
nna  hic  promifla  refcruntad  aham  vitam  nfi.  Mthusergo  vide- 
rctur  dixiflc  &.  magisoropne,  ci,  mundicordc  funrilli,  quorum 
corda  pcr  veram  fitlem  mundanf  leu  purificanf .  Talesn.de  oc- 
cuhiSiSc  diuinis  fupra  modumcocm  homiuum  illufttaf.iuxta  il- 
lud  .  Munma  fupra  lcnfum  hominis  oftenfa  funt  tibi.  Ecclef.  j. 
C^iiibusconucnicnteraddTpraroiium  ,  cum  dicit .  Qjontam  ipjf 
D  um  videbunt .  Habentibus.  n.  talcm  munditiam  per  ficlem  fe- 
cundu  quam  nunc  pci  fpcculum  m  xnigmatc  Deu  vident,  rccte 
promittif  vifio  Dci  limpiiciter  ,  qux  cft  facie  ad  face ,  fccundum 
auAoritaie  Apofloli  per  ipfum  alle .  i  .ad  Cor.  15.  Na  iicut  niun 
dioaoculi  corporalisdifponitadclare  videndum,fic  munduia 
oculiuuellcctualis  pcrfidcm  adclaram  Dci  viiioncm  difpontt. 

A  DDl- 


m 


Matthxi 


A  ADDITIO     III. 

{p       Ineo.ca.vbidf  m  poft.flcdW r/iti ptrfe  inniinnetn pailuntur ,  c£"r. 
Nullauideturtaclamcntioin  litcraciiea  hancbeatituduiede 
hocquodhuiufroodi  patientcs  iaetanter  fuftincaut  perfecutio- 
'nes.Non  eniro  di\it.B..atiquipcrfrquutinnem  patiunturlaetan 
terfcugaudcmer.fed  folura  bcAtificuuit  perfcquuthmcm  patie- 
tes  proptcr ;  iiH  •:;.'.-.  ,-t  pa-ei  in  lncra  .  Jllud  eti.im  c]uod  fequif. 
Gaud  tc  <y  cxul.il .-,o  i. :  ctcrturad  fequeijtcm  beatitudmCmin 
qua  uicitur./;:f;/.7?/r  cnm  malcdixcrim  wbrt,  &c.  Nlec  etiam 
ibi  dicitur,  quod  talia  talcrentgaudentefj  (ed  exhort.iturcos  ad 
hoc.vt  gaudent   Vnde  mclius  vidctur  lnc  rjici  fecundum  fanftu  r 
Tiiomam  vbi  fupra  arr.^.in   refponlione  ud  ^.arg.quodoctam 
beatitudoeltfirmitasquajdamomnium  beatitudinum  prardiclj 
rum,acfi  dicerei:)ijuti  quiiictirmiter  L-habent  ad  prardi&o; 
achi<beatitudiiium,vtabipforum  iuliitia  nonreccdant  propter 
perfcquutiones.pt  ideoin  rcpromiitcndo  praemium  huius  bea- 
ritudmisrcditadcaput  fcihcct  quodficur  in  prima  beatiruJine 
fuit  repromifluairegnumcejorum^lic  in  hacotftauaidemrcpro 
mittit,  vt  intellig  ltur hic  oitaua:  beatitudini  conuenienter  om- 
niaprsemiaattnbuijtanquamomnium  aliarum  firmitatem  ha- 
benti, 

ADDITIO    IIII. 
In  eo.ca.vbi  dicitut  ;n  polhl.Etidcoprimo  rninor pceia  determi^ 
natur  cutn  dicitttr.  reus  crit  concilio. 

In  biblijs  noftris  communiter  habetur  fic .  Omnis  ejui  itaftitur 
fratrifuo,  rcus  erit  iudiro .  Q^i  autcm  dixerit  frairi fu o  l\acha ,  reus 
eritco  cilio.  Etfupertalemliteram  videturfundari  giolT.ordina 
ria,&  fcntcnti<e  fanclorum  doctorum  de  hac  materia  loquenciu. 
Vndc  mirandum  eft,  vnde  poftillator  habuir. ,  vt  ilte  ordotranf- 
Biutaretur.  Imponitenim  rcum  foreconcilio  ci  qui  lrafcitur  ,  & 
rcum  forc  mdicio  ei  qui  dixerit  Racha,quod  videtur  nullum  ha- 
bere  fundamcntum  in  litcra.Circa  intelfeclum  tamen  huius  tri- 
g  plicisdiftmftionis  ,  quam  Saluatoriio(lerhicpbfuit,pluresfijnt 
&  diucrfie.tam  fanctorii  quam  aliorum  exponentium  ,  prout  in 
gloifis  pofTcnthabcri ,  falua  tamcn  fcmper  fanclorum  &  dotlo 
rum  ceuerentia.ifte  pafTus  aliter  potc  ft  exponi.  Ad  cmus  cu.den- 
tiamfcicndu  rph  ;cdiclum  Ra  hacftHcbraicu.vt  Hieron  d.cit, 
idemligmficatquod  vacuusfeu  vacuum.Etpoteltduphciterin- 
tclligi.Vnomodoidem  dicitquodhnmo  vacuus,  quoad  ccrcbrii 
vel  intelleftum,&  lic(vt  Cliryfoftomus  dicit)  quamu  ad  fenfum 
vcrbi  idem  elt  dicere/atue  &  Racha.  Alio  modo  potcft  intelligi 
dc  vacuitate  feu  inopia  tcmporalium  facultatum  .  Et  ilto  modo 
accipitur  Iudic. [  i.vbi  legitur:  Congregatique  funt  Iephtcviri 
inopes.Vndc  vbi  translatio  noftra  habet  inopes :  Hcbraica  vcri- 
tas  habet  Rechim,quod  cft  plurale  huius  nominis  Jingularis  Ra 
cha .  Et  lfto  modo  intclligendo  non  eft  voccbulum  contumelio- 
fum.  Polfibilecnim  eft  homincm  eiTeinopem  line  aliquo  vitio 
feuculpafua  .  Primoautemmodointclligendoidcm  eftquod 
ftultus  feufatuus.quod  efi  mamfcltccontumeliofum  feuconui- 
tiatiuum.Vnderettequi  Rachadixeritfratrifuo.rcuseltconci- 
Iio,hoccft  ,  requiriturcongregatioiudiciumadcxaminandum 
fcuinquirendum  pereircunftantiasf.icttquo  prxdidtorum  mo- 
dorum  mtelligendum  fit  vcrbum  prxdiclum.Si  primo  vt  punia- 
tur.li  vero  fecundo  vt  hberctur.  Vnde  in  hac  tnplici  diltin&ione 
Saluator  nofternobis  oftendit,quodiuftitia  euangelicaabunda- 
tior  debetefTe  inhis  quaecommittunturin  proximum,  plus  qua 
iuihtia  Pharifajoru  in  tnbus.Primo  in  hoc,quod  reatus  iniutian 
tis  f.iclo(licut  homicidar)xquiparetur  reatui  ciusqui  occiditta 
tumexpropofitocordis.Vndc  licutfecundum  Pha'rifaeos,quioc 
cidcrit,rcus  ent  iudicio.fic  fecundum  euangehum  omnis  qui  ua 
fciturfratrifuo,reus  erit  iudicio.Secudum.quiacum  quis  verba 
profert  proximo  qunc  pofiunt  intelligi ad  contumel.a  di&a,  licet 
habeant  alium  inieliectum  quo  pofiint  intelligi  finc  iniuria  ,  ni- 
hilominusinquirendafeuexaminanda  funt,&  ideo.Quidixenc 
Kacha.reus  em  concilio  fcilicct  ad  examinandum  quomodo  de- 
beant  mtelligi.Tertium,qui  dixe  rit  verba  manifefte  contumelio 
£  U  yt  F  ituc.reus  erit  gthennae  ignis,  In quo ofted.tur  magna  cx- 
ce  lent.acuangelic^iuftitiaerefpcauPhanfaic*  .  III,  enimfin 
talib.verbiscondemnabantfaltcmadmortcmvclgrauepenam. 
U*  5>alu«orveroinquantumch3ritaiicontrariantur,cosc6demnat 
iii  gehcnnam  ign.s1.qu?  clt  maxima  &  nouacbdemnatio  &  pro- 
pr.c ciiagelica,  ficut  &  rcgnum  cclorum  eit  maxima  &  noua  re- 
promiflio  cuangehca.P^na  emm  ,gnis  xterni  gehenna? ,  ficut  & 
praem.um  regn.  txlorum  mantiqms  documcntis  min.nc  inueni- 
turitaclaretraditum. 

RE- 


Cap.    V. 


122 


11  E  P  L  I  C  A.  In  c.  j.vbi  agitur  dc  beat itudinib.  fpccialicer,  D 
cum  dicitur .  Beati  mundo  corde.  pofiil.dicit ,  quod  pro  munditia 
cordis  in  prxmium  repromittitur  vilio  Dei  per  fidcm  arnigcrtati 
caminprsefenti ,  &  perafpcdum  facialembeatifica  in  futuro. 
Bur.putat  contrarium  huius  demonftrare,&  arguit  fic  Fidei  eft 
prsuium  priric.piumcordis  munditia: .  Igiturnen  fequirurea 
tanquamrepromiiTa.AnfecedenspatctpcrilludPcrri.i  r.c  ttde 
fbrijicans corda  corunt.Std  iltudargumentum  porius  videturtc- 
tatiuumquam  demonftratio.quia  hiboratiri  aequiuociL  N.i  pu- 
rifiqatioallcgata,  fuitfpirituflTanai  infufioinligno  vifibili ,  & 
fu  t  tidci  pr.cccdcnt is  telfimonium,  vt  clarc habetur  cx  htera al- 
Iegata  .  Fidcs  autcm  pcr  llhm  purificationem  confirmatam 
prxcelfiti!;,imptin!ic.itionem,nonvtpurific3tionisprincipium, 
fcdfolum.vt  temporcprior.Nonauicomncprius  tcmporeeft 
pr.ncipium  &  tr.ul";  pofler.oris.llh  autcm  fides  fic  prior  tempo- 
rc  punficat:onc  h'c  aftegata  habuit  fuam  munditiam  cordis  pras 
u.am  laquam  bca.it 'id.ncm  de-qua  hic  fermo  ,  cui  munditte  illa 
vifiopcrfidemrcpromittitur.Narnfieftfidcsformataneceflafio 
praefupponit  fuam  lorma  tanquam  principiu  qux  eft  diift  i  mun- 
ditia.  C^iiod  !ic  naret.  Nam  fecundum  Apofiolum  ,  Cliriftus  per 
fidehibitat  incordib.noftris,tibautehabitatiacordib.fubd.tis 
pctcatis.Igiturrcquiritcordismuditiam,  no  vt  fitilliuspurfica- 
tionis  priucipium.fcd  vtabhuiufmodi  purific.it ionefumr,pr« 
cedentis  parificationis  tefiimonium.Sccus  eft  de  fide  intbrmi,  p 
quam  Chriftus  non  inhabirat.in  paruulis  enim  baptizatis  mun- 
datioabonginalipraecedit  fidem  formatam.  H.xc  igitur  fidcs 
prxceditpurificationcmperBurg.a!Iegatam:Ha:crefoltitiorna 
•terix  patetjtiauctoritas  pcr  Burg"  truiicatim  allcgata  debrtc  vi- 
deatur.Dtcit  enim  Petr9,ibi.  Ekg  t  Daspens mcumgmtcs  audi- 
re  eua>i£cliHm  &  rredetc.Eccc  fidcs  ex  auditu,  &  muutlitia cordis 
pro  Chrifti  inhabitationc  pcr  fidem  przrcquilitam.quam  mun- 
ditiamipfafidesfequitur  fanquam  repromilla  ,  vt  vifio  Dei 
sen!grfta4ca,proutdicitpoftilla,&fequirur  in  lncoallcgato.  Fc 
qui  nouit  corda  Deus  teftimonium  perhibuit  d  ins  cis  fpujtdm 
fancTu  ficut  &  nobis,&  n  Iiil  difccrnit  inrer  nos  &  illos,fide  pu- 
riricanscordaeoru>n.Hxqmbiispatct  fidemincipicntium  prae- 
cederefidemperfcaornm  ,  &clan'ratem  vel  munclitiam  cordis  E 
incipientium  prccedcre  i!!am  purificationem  perferToriim.Sunt 
cnimgradus  huuifmodi  virtutibus  iuxta  Itatusincipicntium  , 
proficicntium,perfeclorum,&  etiam  funt  gradys  illumimtionu, 
hicrarchicaru  &  tetai  tlncaiu.ideoin  praifenti,  mmjocor.tlipro 
niittitur  illuftratio  vifioms  aenigmaticae  qux  per  fide  e(t,rmudiori 
clanor,mundifiimoclariliima,&  hoc  fi  in  hac  vita  poni  potelt  cla 
riffima,&  in  futuro  fecundu gradum  fimihter  repromittitur  mfi 
dis  cordibus  vifiofacialis.Ncc  in  hoc  modo  dicendi  poftil.cccidie 
a  modo  comuni  fuae  expofitionis,quia  quamuis  repromifTa  noucj 
Jegis  referat  ad  futurum,tamen  repromiiTbru  prt;guftationc  non 
excludit.  Et  ita  refoluit  hancmatetiam  ficut  Tliomas  concorda- 
do  dicla  fanclorum  do£torum,prout  Burgcnfis  eum  allegat  cir- 
ca  principium  huius  capituli. 

In  eo.ca.vbi  df.Beati  qui  perfequutionc  patiuntur.&c.poftil. 
addit  pcr  modum  gl.la:tantcr,quia  fi  cum  tnftitia  &  dirficultare 
plus  vidctur  ad  virtutem  fortitudinis  quam  ad  beatitudme  perri 
ncrc.Circaquodrationabihteradditumarguit  Bur.argumentu 
fuumconfuetHmharreticis  modcrnisfamiliarc,diccns.L.Ttaiuer 
non habetur  ln  htera.igitur,&c. Et  vt  poltillator  non  habcat  via 
cuadcndi  lllud  quod  fcquitur.  Gaudetc  &  exultate.jW.cxponit 
dc  hortationc  (  hnlti.non  de  lactitia  paftbru.Quod  diccre  roodi 
cum  valct,  quia  illa  exhortatio  non  h.tbet  refpeftu  ad  aclu  ,  fed 
ad  praemium  promifum, vndc  ctfi  hic  in  htera  non  cxprimitur , 
tn  habcturex  alio  pailii  (cripturar.quQd  laetanter  pati  pcrtincat 
ad  hanc  bcatitudinem,qni.i  dicit ur  Aft.  ^.ibant  ^lpoitoligatid in- 
te<.  Et.am  (i  debemus  diftingucre  bcatitmfines  a  donis  &  virtu- 
tibus  &  fecundum  actuuro  cxccllcntiam  ,  prout  communiter  di- 
ftinguunt,diccntes  q»  Virrutum  aclus  funt  modo  humanojbeati- 
tuduiumaiKcmmodo  fuper  humano,oportet  huiufmodifubm- 
telligcrc^q?Jv.-ccbeatitudo  fi  habet  modum  fupethnmanfi.quod 
pati  fit  gaudenter,qL>ia  cum  agonc  pati  elt  modus  humanus,  & 
per  conlcquens  virtutis  aclus,non  beamudinis. 

Ineo.c.vbi  df.  Qui irafdtur frafi fuo,&c  poftil.attendens  va- 
riam  fancTorum  &  alioriiin  hac  p.irte  cxpolitionem,  poftlit  fua. 
Ef  vt  cfTetintell.gibilior.tranfpofuitp^nas  ex  ronabilmrdinc, 
in  quo  puto  cum  non  cfTcreprchenlibiic.Bur.tn  feruatoordinc  ^ 
p^narum  ponitaliamexpofitioncm  faiis  competentc.  Vtrobi- 
que  cft  eadcm  verilas  femenwae,cun»  diucrfa  applicationc. 

C  A  iJ. 


i*3 


Glof  crd.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


U4 


** 


C  A  P.    VI. 


ATtendite,  e^C^tihucufqucp.eccpir  dcmifencordia, 
nuncprecipitdccordis  munJicia  qu.i  Dc  '•  viJccur. 
Sicnim non  Urr.plici inccncionc ,  fe  J prp hominum  Ijudc, 
non  probanturaDcoopcra  njiLncordix.  L  iu»hjminu  no 

dcbccappcri  ,  fcditiblcqui,vc 
mcploalios  innitcc.  Hactcnus 
dciuftiiu  ruangclii.qtixdl  fu  • 
i  ibarum&Pba 

quamui 
cordiseadcin  inftitiadcbcatim 
plcn.quod  nu  lccmofyna  fcrua 
tuct  .ic.Noncnimmo- 

ncchic  vcl  orarc  vcl  clccmofv- 
na  facct  c,  lcd  quo  animo  dcbc 
mus  faccrc ,  agitur  cnim  bic  dc 
mundando  cordc. 
.  B;rma*    Bafihus.  Inanisgloriacx- 

In  conlttt.mo  e? 

Miiunta.ii.  pugnatuditbcilis&:  callidano- 


cuinfccrctofacichypocnca  nihilfccrctu.Deusmoncdo.fic  D 
vora  culpac.non  loca,fcnfum,n6 opera  fludiu.no daco  rcm, 
iudicac  noa  vt  tacias,quando  facias.fcd  qualiccf  facias,quia 
Dcus  dc  cordibus,non  dc  manibus  i  t£ti  mccicur. 
c     jlpud patrcm  veiirum.  cuius glonam  filii  quxrcre dcbcnc, 

&omiiuboiu  ad  hoc  vc  pla- 


a 


c  quui  mcrccaem    non 

Cuiut  amore  non  fccifti». 


:dem 


P.    VI.  c     .. 

a    1 1  hit  aurcra  ommbtt»  finein  mlti- 
ii*  iic  ponJti-'  in  hoimnuin  Ijude. 
b     Idolt  opM  mfutu  qtW    abunder 
plusquim  faibaruru  i:  pJiarn.coruin 

Ttcnditc   nc   t    iulti- 
tiam  vcftram   faciatis 

i     Appetendo  Uinicm  corum. 

coram  hominibus  ,  vt 

i     Hocriue.     b     lloc  enimdeputa- 
tuipro  roercedc  cum»  amjrc  fir. 

videamini  abeis,  a°lio- 
t  habebitis  apud  pa- 


f  elcemfl 


I.  UUllIIUiU  villi'l.llla  UC  iaimi.1  liw-  a      ^uiu*  amnrc  nun  icun"-  £ 

Bflrxlalutisinlidiatrnc.quxvcl  j  rxem vcltrum quiin cadiselt  .  Cumcrgota-  4 

'_    '      il *<     _^_ --.'-    ^AJU  '  r-  t.        M  .i:   ...ll-    IRnnr#  li-.TC.        c       Ad  filo- 


E 

t  h 


in  iplius  cxli  conucxis  inlidia- 
rum  aducrfum  nos  collocatn  x, 
virttitcsramisin  cxlum  vfquc  e 
licct  expaniis  ac  porrctris  ador  f 
natas  profligarcpcrcinaciilimc 
conccndic. 

b    yt  videamini.  Non  prohibcc 
videri  vc  Dcus  laudccut,  fcd  vi 
fraNon.f  ;.d«  dcn  vt,pfj  laudcnuir. 

{"D^ruU.  *     Auguftinur.Cauccc.inquic, 
j.c.«ueJum;  vcflrjm  juflitiam  taccrc  cora 

hominibus.i.hocanimo  iuftc  vi 

ucrc  &:  ibi  conftitucrc  bonum 

vcflrumvcvos  vidcanchomi- 

ncs,alioquimcrcedem  nonha-  P 

bcbicis.Non  fi  ab  hominibus  vi 

deamint.  Nam  vbi  cric  quod  in  j 

pnncipiohuius  fcrmomsdi^cu 

cft.voscftjslux  mtiiidi,li  pro- 

pccrca  rc&c  viuatur  vt  ab  hominib.  vidcamini. 
L1b.19.monl.  *     Grcgorius.  Aliquando  fan&i  vin  compellunttir  coram 
«ap-i». 


c     Ad  glo- 
liain  itiam. 


ncl 


fcrmone  p 


hominibus  bona  facerc,auc  eadc  hominib.lua  facta  narrarc, 
fed  ad  cum  fincm  omnia  rcfcruntur,vc  non  ipfi  eiidem  opc 
nbus.fcd  pacer  cortim  qiu  in  cadis  cfl,debeac  glonficari . 
•.:  Pccrus  Chryfologus.  Seddicecaliquis.Ergo  in  conuen 
cti,in  placeis,in  cnuns.ncgandacft  mifericordia?N6  preben 
dus cit  victusfplane  in  omni  loco  &C  omni  tcpore  facieda  eft 
niifencordia,prcbcduscft  victus,nuditas  efl  tcgeda,  fed  fic 
quom6docuicinifcncordieaui.tor,vcmifciK-ordijnoccrra: 
*■*  iicnoca,fcdce>lo,n6hommib.licilinu<iufcd  Deo.Inplaceis 
m  criuiis  fuu  piccas  habcc  fecrccu,cc6tra  placca,criuium  cfl, 

cum 


ccancei.referrc. 

d  Cum  ergo.  a  coco  in  parccs,vc 

exponac  qu.e  bona  no  iiuc  pco 

hominum  laudc  factenda. 

c     Tuba  canere.  forfita  conuo- 

cadi  gcacia  hoc  fccccuc,vc  octt 

ncs  irccquaiiad  fpect.ijulum. 

f  :  \Antete.  Antc  fc  ctiba  canic 

o,  ancc  alios  vulc  laudat^vc  ap- 

parcacmaiorillis. 

g  r\; ccpcrut.  a  Deo  cordis  i'i- 

ipcctore  fall.icixfuppliciu,  de 

quib.dcit'.    l\eccdite anx 

ni  dulofi,  uorni  cnim  tiiatm  bubui- 

fltf,fed  opcra  tnea  noufecijiis. 

h  7{r{cidt. Siniftra, vicia ,  dcx- 

ccra,  virtutcs.  C^uod  orgoagic 

vucus ,  nefciac  clacio,vcl  vana  p  ■'^■e. 

g!oria,feu  aliquod  vicium,fcd  Ll,CJ34 

lux  rcctr;  operacionis  fugcc  ce- 

ncbraspeccaci. 

Siniitra  c  delcctaciolaudis> 
5  dexccra  incencio  implcdi  pvx- 

,    0,uiifttntaliqutqm  tauorem  quwunt  cum  aliqua    6    ccpta  Dci.CumCfgb  COlcieil- 

mcrccde  xicrna.  „  y  cizfacietis  eleemofynam  pro 

precepco  Dei  implcdo  m:  fccc 
felaudisappecino.iamfiniftra 
cftconfcicncia  opcrisdexcia;. 
Cu  verofolacupidicace  ahcu- 
ius  ccrrcni  voluc  aliqui  nufccii 
cordes  videri,  fola  finiftra  opc 
racur ,  qct  prohibet  domin'  dfi 
necpmifcen  pcrmiccic.  In  bo- 
na  aucem  confciencia  mulci  faciunc  clecmofynam ,  qui  non 
habenc  aliquid  quod  exccrius  dcnc. 

*  Ambrolius.  Suncqui  lactanciam  folam  decore  largicacis  Hb.i.of 
affectec, vc  eo  fe  probatos  vulgo  velint,  qd'  fibi  nihil  ielique- 
nnc,non  rcconduc  in  fucuru,&  quiaillicreceperuc  mcrccdc 
fua,illic  fpcrare  no  pofsuc.Suc  q.  opes  fuas  cumukuario  men 
cis impuliu.non iudicio perpecuo,  vbi ecclefiarconculeiiic, 
poftea reuocandas  putarunc,  quibus  nec  prima  merces  raca 
efl.ncc  fccunda,quia  nec  pnmaiudicium  habuic,&  lccunda 
habuic  facnlegium.  p 

i  in  tfi/fond(io.Inabfconditoelcemofynafic,qu2niillismif- 
cctur  tcncbris,lux  intus  eft,tcncbrx  cxtra. 

Videt 


.    Eleemol.Tna  eft  pau  mfiitii.    b     Noli  uell*  innotelccie. 

ciseleemofynam  ,  noli  tuba  cancrc  antete, 

a     Hvpociita  eu  qui  iimubt  quod  non  eft  repnrenutot  alreriut  perlom. 

ficut  hypdcritx  faciunc  in  iynagogis  &  m 

Eotinc. 

vicis  ,  vt   honorificcntur  ab    hominibus. 

a    Mciccs  fui  laus  humana}  quain  accepcrunl. 

Amcndicovobis,  t  rcccpcrunt  mcrccdcn 

a    hi  non  Oei. 

fuam  .     Teb  autem  facicntc  clccmofynam, 

a    Non  fc  mifceat  Utidis  appetitut  uel  uitium  aliquod      b    Dum  pricepta 
Dei  irnpleic  contendis.  ^ 

:fciat   finiitra   tua    quid   faciat  dextcra 

ldcrrinbonaconfcientia.ubihomononuidet.        Nihil  extta  quxrat, 


fed  ablcondatur.fic  quod  uita  tua  cum  Chrifio  lit  abfcondita- 

tua  ,  vt  fit  elcemofyna    tua  in  a4bicondito 


NICOLAVS    DE    LYRA.    CAP.    VI 

ATtendite.  Tofiquam  Saluator  regulauit  bominis  operationem, 
bic  regulat  ipfius  affeclioh  em ,  &  p  rimo  refpetlu  Dci ,  fecundo 
rtjpeJu proximi,ibi,c.feq.  Nolite. Trimain  du.u,  quiaprimo  rogn- 
ht  affrcliQncm  hominis  excludendo  ab  operibus  eius  inteutionem  va- 
tiAgloru.Sccundo  fillicitud mm auaritix,ibi :  Nolttc  thcfaurizare. 
Trtma  in  duas,quiaprimo  dat  intentionem  fuam  in  gcnerali  .fccundo 
appltcat magis  iiifpeci4'i,ibi:CumFicisclccmo{yma,.Circaprima 
partem  aduertendnm  ,quoi  fecundum  quoidicii  Tbilofopbus  z.etbic. 
S jnum contixgit vnc modo ,  malum  aw.em omnifjriam ,quia adboc 
auod  atlus  humanusfit  bonus  requiritur  bonitas  generis  et  circunflan 
$iarum,fed  reddttw  malus  ex  quoltbet  defeiiu  iil  orum.  &  ideo  n  b  fuf- 
ficit,quod  atliofit  bona  degenerejed  reqniriturquodfiat  rctla  inten- 
ttone.  bo'iitas  entmfinis  efl  circunjlatia  prtncipalis.&  ideo  opus  quan 
tumi  .imque  bonum  degenere,ftjiat  intentionc  vantglorU ,  redditur 
ptaUm,propter  quoddicit  Salttator . 
I   A  ttendirc.  idefl,dtligentcr  confiderate  . 
i  Ne  iuftiium  veftram.  /.  opcra  bona  degenere qunccunque fuerint 
Hiuquia  omnia  continentur  fub  iufliciageneraliter  dicla  . 
3  FJcutiscoramliominibus.<5/ori4w/"c//;'Cftcjr  Uudemhumana. 
tx  taltbus  qudrendo.  Ter  hoc  atttem  non probibetnr ,  quod  opcra  bona 
fiatt  cnram  bominibus  adproximorum  xdi(icationem,ci  Dcigloriam, 
quod  efl  bonum  &  meritorium,  rt  fupra  dtclam  cjl .  Sed  quta  bic  /o- 
tfuiturde  imperfcclis ,  qui  defacilim  vanamglori.z,n  efferuntkr ,  idco 
(onfulit  eotum  bona  opera  occultanda.  fupra  autcm  loquebaturprda' 
tis 


tis quifitnt  inflaiuperfeclionis,  proptcr  tjuodnon  eli  &fimandum  ,  q> 
defacilifcrantttrin  vanam gloriam.idco dixit corumoptrx iu publna 
fictlda  ad  aliorum  xdificationcm.  S'ic  luceat  lux  veslra,vt  jupra  diclutn 
cfl.  ^iliquid  enim  bene  cft  confulendum  viris  perfelts  de  t/tioruti  fecu- 
ritate  confiditur,  quodnoneUcovfulmdum  tmperfcciis  typartmiis, 
de  quorum  debilitatetimctur . 
j   A  mcn  dico.  i.jirimter  &fideliter  affero . 

6  Rcccperunt.  /*.  £.v  quo  enim  inteniio  fertur  \ad  homincs  tantum, 
non  est  aliquid  aDeo  iufle  cxpeclandum . 

4  Cum  ergo.  lltc  appltcat  in  fpeciali .  &  primo  exclttdit intentione 
•vanxglorix  ab  operibus  mifcricordi*  .fecundo  ab  acltbus  latrite ,  ibt: 
Et  curo  oratis.  tertio  ab  operibus poviitentt&jbi'.  Cum  ieiunatis.  Di- 
citergo  fnw/hCumergofaciselcernofvna  noli  tub?cancrean- 
tc  tc.  hoc  cfl  ad  laudem  hominum  manifcflare .  *Ad cuius  intdletlttm      ,  . 
fciendum  ,  quod  apnd  Iudxos  vtebantur  tubis ,  ftcut  apnd  catboltcos    ' 
campanis .  cjr  ideo  ftcut  videmus,quod  in  aliquibus  Iocis pnlfatur  cam  ftiani  « 
panapro  clcemofynarecipienda.ita  apud  Ittdxos  ad boc  facicndu  n  nis. 
vtebantttr  tuba,fcd  bypocrittt  nonfacicbant  boc  principaliter  propter 
pauperum  vocariouem,fed  magis  ad  propriam  oflentationcm,vt  pjtct 
inliteracu  %  d:cit:  Ft bonorificcntur,crc.l{ationctn antem probtbi- 
limiis  fubdit :  A men  dico,&c.  Modum  autem  conueatentcm  faciendi 
clermofvnam  fubdit,  cum  ditit . 

7  Tcautcmfacicnte,&c.  Modus  faciendi  eflquando fit  fecrete: 
pcr  boc  innaens,  quod takafunt  facienda  propter  Deurn  tantum .  vn- 
defubdhur . 

Et 


M  O  1U  U  T  li  R. 
I     tdttendite.  Et  jllud  quod  fcquitur. 


Cttm 


6  Cum  ergofacis.Chiyfofl.  Si  bonoru  qua;  facis  vis  infpeftores 
habcre,cccc  habcs  non  iblum  angclos  &:  archangclos ,  fed 
ctiam  Deuin  vniuerforum. 

Cnm 


12 


) 


Matth 


XI 


A 


2  l-idtt  i*  abft »._■'....  Yjiderc  Dc  i  t*ft  approbare .  li  ia  au :  c  t;in - 

tum  -  pptobat  qux  funcabfcondica,qucj  extra  fnu  no  placcc 

ey.cqueapprobat. 

b  Etiumota.A'1  iuperiorac5iiingiturhecfetentia.  Supradi- 

xcrat :  ^Atiendae  ne  iuflitia  veftramfiaciatis  coram  bominibus  .  h;c 

fiibdic .  '■>■  c  nn  ora.  No  prohibcc 


Cap.    VI. 


116 


urarc,  !cd  in  orando  hypocricis 


•>.!-!' 


Q;ii  eft  difcretor  intentiocum 


que  enim  Dcus,quo  ahquid  facias  inruitu  fpca.it.  D 

f  Cypnan.Quc^dcrgoinabditis&fccretij.velfemotis  lo-  feAi^eJa 
cis & cubicults  orare  nos  docuit,  hoc  magis couemcfidei  vt  «"".«tomi. 
fciam   Dctt  vbiq;  cil  prefentc.audireoes &  videre,  &  ina- 
leftacis  fueplenicudinc,  i  abd/ca  qnpcjj  fifocculca  pcnccr-irc. 

g  Tatnm  .  Qucm  intus  habcs 


*  &patertuusquividetin  abfcSdim  reddet  i    &^*T"i',*mf*"      ' 

■U"mfStop£«  b  «bi.  Etcumoratis.noneritisficuthypocri  J    h  o™~«j£  Sjc.i.hypocri- 

_,._,,...-.■.„.    £.,,..,  i              .  .        _.  .     ,-                      a  vtmcbusv.ocripoiMnt.  '     Carum eft oftcndi  &  placere ho- 

videantur.&perhocamplior  c  tas.quiamatin  fynagogisS.  in  angulis  pla-  4    mimb.itaGentil.umeftmuiu- 

yi.,,"         .                                        ..  »  Nonhumiliati.        b  Hoc  rir.e ,  quta  i',  h.cc.nftituuut  Ifinem  oratiohis .  loOUIlim.a  quib.&  Cepit  Hl.n. 

J^f^S\TS  tC2rUm  ftamA  °rare'  Ut  videStUr  ab  homi"  «°™d*W  m^isopcri 

,                                    '  a  Lnwcm  hominutn.     «Q  _m  ueticrrnt 

tarnc-n  .„  platca  cum  tamam  d  £hm  .  Amen  dico  vobis  receperut  mc'rcc 

tJPCJC-  -  ,   «„.,  n.;      1.«.,.. j .   -J         ....  .      .   . 


a  En  cciJis  .nttnti. 
D  us  ut  orctuivd 


rbatn 


'•3 


n  ri.m 
itth. 

c 


captat . 

Angulj  platcarum  funt  vbi 
via  pcr  trafitum  via.  ducitur,  &_ 
qiiadriumm  rcddic.Non  enim 
ncfas  eft  v.deri.  fcd  appctere 
vidcn . 

:a'  d  l{?ccperunt .  Inhis  mm  folum 

jj  vcra  mcrccs  praua  intcntionc 
euacuatur:  lcd  vitiiim  fimula- 
tionis  &  irnfioniscocra Deum 
iuiretur. 

e  Tuautem.  Hocfimplicitcrin- 

tclleftum,docct  vanam  glonam  mundi  fugiedam  .  Scd  ma- 
gisvideturpra-cipi.vtinclufapecAoriscQglcatione.labijfquc 
compreffis  orec  Deum .  Cubiculum  aucem  eft  cordis  fe.  re- 
tum.Ortmm,carnalis  fenfus :  per  quehacc  exteriora  impro- 
bc  fc  mgcrunc,  5_  turbcc  phat.ifmatum  orancibus  obfl i  cput . 
Paium  cft  crgo  cubiculum  ihtrare,  fi  unportuniscn^ita- 
tionibus  oftium  parcc  Scd  relitkndum  eft  carnali  fenfui ,  vt 
oratiofpiritualisexiiu,m;scordisdirig..tur  ad  Dcum. 
Cubiculum  cft  fccretius  mcncis  ar<  anu,  ad  hoc  pulfac  fa- 

p!enciadiccs.5"/ort(/o/Z,fcwc/^«/;u-fidesaperic,lp..itusincrac 
ficexaudit. 

In  fide  inrenori  cV  dilcctione  oracur  Dcus ,  non  flrcpitu 
ycrboriim,fcd  deuotcone  uirtutum:/«rr«.  totum  hommem 
intcriorcoi  cciltgetido  in  fc . 

f  Ciaufo of/zo.Scnlibus  claufis,nc tutbx phantafmatum  exce- 
rioitim  occurrant. 

Vel  oftium  uocatamore  vel  timorcm  huius  fcculi .  Sicut 
.n.omne  bonum  cx  timore  &  amore  cft  Dei ,  tic  orane  ma- 
lum  ex amorecV  timore  feculi.  His ciau(is,idcft ablatis  ora . 

*  Clryfoft.  Qmdergo,  inqtus,  Inccclcfia  non  oportct 
orarc?Et  valdc  quidcm  fed  cum  hac  vojuncate  vc "iJlum  vnfi 
intueans,qui  liabcc  donandi  quod  peticns  potcllatem.  vbi- 

que 

NICOLAVS    D"ETY  KA. 

( 

1  Etpatcrtuus./.  Dtus,qmefi pater  omniumper  creationsm,  & 
iuflorum  pcrgraiix  adopthncm. 

2  C^ui  vidct.rjuia  ipfefolus  videt  intetionem  c<  rdium:  rcddct  ti. 

3  Et  cum  oratis.Hir  confequenter  excludu  indebitum  modivn  cir 
ca  attum  latri<e.  Inter.atlus  lairis.  atlus  communior  cil  oratio.y  ideo 
quod  de  ipfa  btc  dicitwM  alijs  atltbus  latria  intelligitur.  Ideo  circa 
oraiionemprimo  excludit  indebitum  orandi  modum.  Secundo  conclu- 
iti  modum  debttu  r  ibr.  Sic  autem  orabtis.Tiima  tn  duas.quia  primo 
abaSluorandi  exdxdn  van<e^hruinteution(m»  &  fecundo  juorun- 

J   ll    d.imgennliumerrorem,ibi:  Oranzcs  a\Kcm..4denidentiam priw* 

puns  cn)ijiderandumyqHodduplex  efi  oratio.Qu*dam  publtca,q;i£  fit 

a  mvvfirn  t,cckfm.&  ifta  non  dcbetfieriin  occulto,  fed  magis  in  pa- 

^^'nlococomrnnni^.Ecclefiacorampopuloiquiaprototacommu- 

nttatcofftriur  j  &  ideo  populus  in  bnc  conformare  fe  dcbet  miniilrit 

EccUfu,  ipfnm  Qeum  deprecaudo  fccundum  modum  co^ruum,^  fibi 

pofjjbilcm.  TyjJH  poffcnt  autem  in  boc  fe  mi  iliris  Eccleji*  c  oformare, 

ni/i  prxditla  oratio  minifirorum  Ecclcft*  fierct  in  pubhco  pr&ditlo 

modo.  vndr  de  tali  oraiione  non  loquitur  hic  Saluator .  Mia  efi  ora- 

W™  ti9priuata-.&  taiis  magis  debct  fin-i  in  fecreto  duplici  dc  caufiu  Tri- 

W      ma ca-ifa,qui(i oratio efi eleuatio mcntisin  Dcum:mens autembtma- 

na  cttius ,  &  melius  eteUatur  in  Deum  ,  auando  in  fecreto  loco  homo 

conflitn:tu',&aiun,;Lib„iahornmfcparatur.^tliacau[aefladeui- 

tationnn  vantiglori.c ,  qu*  defacili infurgit  qxando  oratio  in  pnblico 

fit.&  hoc  ell  quod  dicit S aluato\ :  Eccum  oracis  uon  critis  ,ficuc 

hypo- 

'M    o    r^  a    l   i"t   e  r. 

}  Cumoratis.  ( h>yroii<>.[[ii  a/.  nratioquo«Jda  fpintualc  tnbu 
tu,quodoffertanima  Dc  >,deu  lccnbusfirs  .^iantocrgo 
gtorioiior  eft,tanto  caucius  cft  fcruahdi^ne  p  t>  hbmines  ta- 

cla 


a  Non  Dei.     b  Nonexui  quiretido  Deum.    <\  QJ.-m  d:l  gis,  hdc  tcneas. 

e  demfuaam.  Tuaurecumoraucris:intrain  S 


i  Repulfis  omnibus  qu?  improbe  fe  ingerunt.     b  Sic  oia  vt  filius,  ecnndum 
(jiiodieDaius.&adquodrenatus  c    Qtiia  advr«ur  in  fpiruu  <k  ueut 


i  Repu 

J  '"  1 —  "^J  ■'•     wwvi.iUll        li|     1   l:  .  1  .   .    Li     CV     II VI  II     • 

f  cubiculum  tuum  ,  &  claaufo  oftio ora" pactre  6 
tuu  in  abiconcjitotl &  pafcr  riids.qviciet  in  7 


b  Fruftum  orat.onis  ec  mcrcedem  hdci . 
,ut  deiidcr»nti  det,&  ne  tr.ielcat  ..ti.>d  dederit . 


c  Vult 


.^  ..«ivi,.«.,.v..r,ui  Y»ucn:iiiu.;.A  iic  u.ici.jt  ttuncji  uecleiir  . 

ablcondito\reddet  ubi.  ' 'Oraressaiitnolite  8 
tmuituloqui^iicutcthnicifaciut.purant.n.  9 


LuctS.a. 


o  c  r       — 

dant,quam  mcnti  mundand.e, 
vchoc  nugacorij  officij  genus, 
criain  ad  bcurnpicce  ffcdcn- 
dum  t;  ansfcrant,  putates  quod 
ficut  oracor  ludiccm"  ita  &  ipii 
Dcum  flr/.lrerc  qucint . 

C.ccibiis  crat  nccclfaria  ver- 
boru  nuiloplictis  pfopterdaw- 
mones,qui  nefi  ncr  qtnd  ill;  pc- 
tcrccniiiilJorum  veibisinlJni-  ] 
fti.  Damuatatlt  mulaloqunim 
dcifidclitace,  fed  no  multvi  la 
cbrymas,  no  mukas  obfecratio 
ncsincordispuiitr.ee:  qii  I m- 
dti  faciunt.Etlegiturfeciflequi  pernodauitin  oratione.Sed 
verlioccnus  iinc  affcftionc  vacuas  aures  Dei  adimplere  ina- 
lum  eft,qu  ifi  in  hoc audiamur . 
*  Chryfoft.Si  pauasorandum  cft,curparabolampropofjit 
Luc.i8.ad  montem  fempercllborandum.  Vtrumqucfacie  ??m;1',!e 
dum  eft,ut  nec  m  kmgum  uerba  proferamus,  &  tamen  affi-      ■     ?*' 
due  depiecemur.S-qmdem  & Chnftus &  Paulus  luifit  bre- 
ucs  8t  crcbras  fieri  orationes cx  paucis  intcruallis . 

Catl  Vcilius  cenfen; (pr,rres)brcues quidem  orationcs,fcd  jibr  aernona. 
creberrimasfieri.  Illudquidem  vtfrequetiiis  dominumde-  ttiomm. 
precantes  nigircr  eidem 'mhcrerepoffimus.  Hoc  vero  vc  fn-  inft.cxci 
lidiant.sdiaholi  iacula,qua?infl.gere  nobistunc  prxcipue 
cum  oramusinfiftit,fucciridb  brcuitate  vicemus. 
■>'.  Aug.Dxunturfracrcs  in  Acgvptocrcbrasquidcmhab.".  Ep]ft  ,,.. 
rcorationcs,  fedeas  tamenbreiiiflimas,&:raptimquodam- 
modo  laculatas  ,neiila  vigrlanterciedta  ,  qirxorantiplun 
mum  neceflanacftperprodudtiores  morascuancfc.ic.acq; 
hcbeteturintcncui.Abiitaborationc  mulca  locucio,  fcd  no 
defit  multa  precatio ,  fed  feruens  perfeucrct  intencio. 
l  Tuta>temw.  Puc.-inccs  quod  perfuafibilibus  uerbis  Dctis 
miilceatur .  Vel iiabfcns elt  uocetur,& quod  ncfcic,  ucrbo- 
rum  ambagibusdoccacur . 

$  T^olite      p 

hypocr;ta?,qiu  amanc  in  fynagogis,  &  inangulis  pla.  ftantcs 
ontcpicit  Stantes,vt  magis  apparirtntex  modo  jc  babendi.lnfyta- 
gogis,&in  a>  gulis platcarum,cxratione loci;  quiafyuagoga efi locus. 
communis,  vm  conueniebant  lud&i ad  aMdhnttnm verbum Dei  vel 
aliqua  raitobc buiufmodi  ;\Etdtcitnrafyn  quo^efi  con ,  &gogcquod 
efipnpulus:qnia  ibi  comteniebat  populus. 

4  Et  in  angulis  platcarum .  Vlatex  ifi<e  dicebantur  atria  qu* 
trantprope  templum ,  vbi  cvnueniebant homines adorandum ,  vd  ad 
audicndum  Dct7ores:&  ideo  erat  locus  communis.Confequentcr  oficn 
dit  debtum  modnm  orandi,cum  dicit. 

5  TuMitcm.i.locnmfecretnm. 

6  Ec  clan  fo  oftio .  i{e  vmiat  multitudo  impediens  eleuationem 
mcntn  ui  Dcum,&  moucns  ad clationem  mentis. 

7  Ora  p.itiem.pitctlitera. 


8 


Oranccs  autem.f. ic  excluditur  error vetilium  circa  oratianem,  ^ .  ■ 


I» 


trror 


fircaor^tit.n. 


Crcdebint  enim  quidam  gentiles ,  qui  vocabantnr  Etbnici ,  qiwd .  v 

mtdiiplicatione  verborum  compofiiorum  in  oraiione  aliqwd  maaifa 

flaretur  ipfi Dco,qnodprius  rffct  fibi  ignotum;&  prr  confequcus  y,m~ 

tarctur  ad  alu/uid  agendum,  cuius  prius  volcbat  contrarium.  I  'trun^ 

quc  illorum  efi  erroncum ;  quia  m  Dco  nulla  cadit  mutatio ,  .•<•/  ;gn<j- 

rantia.  Hunc  autem  errorem  excludit  Saluator  dicens;  Orantc .  au- 

tcm  nolitc  multum.  Ex  qun parr,q>-bdnon  probtbet multtpiica- 

ttontm  vtrborum  abfolute,  fedaditlamvitentioncm  quambababalii 

Etbnict,qu*  rfi  difia.&  hoc  rfi  quodfubdit. 

9     Putanc  enim.7>o^«r;f  tamcn  multiplican  verba in  orationc  du-  Vcr!>or2  mu!- 

plut  de canfa .  Fna  efi ,  vt  perfigmfhaf.oncm  verbirum deuot-rum  C'VK,°  ''f' '  * 

qn  in  orario 

— -  —  ...  antmus      ne  ea  hdben- 

dtauilefcac.  <la. 

8  Orantcsaut.  Aliud  eft  fermo  mul '..$,  iliud  dmrurnus  affj  - 
ttus .  Abfit  ab  orat.one  multa  loquutiQ,  fcd  non  dcitt  mul 
taprccat!o,fcd  fetucns  aifcdhopeUcucrcc . 


«7 


Glof  ord.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


1   o 


i> 


<5 


•     \n.apud  Deum  agendutn  eft 
dis,aficcbj  timplic  .Quccum 
>cri„oj.fclfnostcporcorajifrcordaniun 
K!!^^.Ci.rr«ofc.cmiloquimtirtNon»tnoflrcfe 

>dvtcxcucnmspixdeuotion:s 

ohf«lli;,;  .  .  r     i  •  v?rln«  eor  aceenditur ,  &  in  Drec.l>u.  feren.-.tur 


venerationc  Dci.aut  honvnis  petitione,fcdornnc  p.*nc  K.r 
moncmidn',omnccommfcruoc.irioncmdifc!plmc,vtrcvc- 

rain hacnrationc brcuiarum totius lcgis comprehcndacur.  j 


^.oainmultiloquio^mud.an.r.No 


acvcncran,  - 

uctur  ad  ptocimos,  &:  ftatus  lulh- 

ipudfubicac*. 
c  i»«wr  t*fltr.  BcdH.Intcrcx- 
tera  Gducana  nionita  &diuiiia, 
qoibuscojf-ihtcrcdcntibus.tor- 
numorandi  propoluic ,  dikiph- 
njnntiadidfclnbacotaaoneno 
docctur,  quxncfciat  Deus,  fcd 


#  Auguft.Nufquam  inucn.turpraceptum popuioiiracr, 

vtd.ccrccpatcinoircr,  autoratctpatrcm  Dcum  ,  icd  do: 

minus  cisihfiniiatuscfl  ,  cm- 
qu.im  fcruicncibus ,  hoc  cft ,  lc  ■ 
cundum  carnemadhuc  viucn- 
tibus.Hocautcmdicocumm.T- 
daca  legis  accipercc ,  qux  obfcr- 
uare  iubcbancur.  Naprophecx 
fapcoftcndunc  cundcm  domi- 
num,patrcm  corum  effcpotuif- 


m. n 


Jjg  iri    b  lite  crgo  afiunilari  cis:  Scic  cnim  pater  ve 

litasdus  ^         i(j  ()pUS  Vobis  fit ,  antcqua  petatis 

,.    ,„  ,'., ,  rni  c;t;,  qu.d  i>cu.i»,c<  G (Jrfl  verhi«,tum  fic      t  Vt  do- 

sSo a 3 IX jS£*&  l'"J  d',cco- b  Dc  mJl"  "«rucnd"  *  bon" 

«« i  icl J-       c  Breu.»  c«riu.o  P>.imitiiur.ratci  nollcr  o."'  «  m. 

c  efsiccVgovosorabitis.-tPatcrnoftcrtj  i    fc,fiabausmandat,snonal ber- 

"    f^.  I  nf«t..  «  T^fi«.no.*u.f.nrtU.a,P.,e...  IDonufn    J       ratCnC.  StCUC  eft  fflud,  jWw  *«.«  -*'Sj 

1  a     tf-j-  cxalt  tui  ^T 


e'Ti.picnt.i,v:..u,verop»x.  b  Quo  lil.id.cimur.  c  In  nob.s,.vt  oui  in 

-^^^A"-^^^^^;m     5    ?Tertullianus.Appellatioiftavbl| 
d  csin  cxlis  San&tncetur  nomcn  tuum.  > 


B 

Oraiiani<  do 
min*c|  e*>el- 


lih,  de  o»at:o 


ScfatufvTfco ^SSSS^bm^^M 
EknSda cn^SSSS» breu.cer vult rogari  Qu.bus ncc 

oi c  Ifa Vd "mn  qu.  ota  nou.t,  fed  vt  noftcr  atfctus  qui  cu 
lCa".td,fcer.Kitrcsquasorarct,novcrbaqu.rd.cc^ 
vnnon  ktolu  vcrbisoratur.fcdcScalijscontcnt.slubeodc, 
&  nO  a  ,o  cnn,,qu.b.ct  cor  noftru  acccd.tur .  Et  h-  funt  ven 
aaontorcs  q  fi  . ,  D  aratia  adorat  pacrc  in  fp.ntu  cSc  vcntatc. 
Nu  ?a  oV?magfs  Ip.ntual.s  cft ,  qua  illa  qw  cx  orc  filu  * 
cft ^ciitas,proccnit.P--»«r-ioftrr.Cuinontiniore,  fcd  amorc 
bcrcd.tat.s  fetu.mus.Du  patcr  dr,dc  adoptionc  ccjKcrmn, 
vJpatn  p.um  atfcdum  rcpcndamus  .  Dud.ctur  nofter,fra- 
ternitatrsadmonctur,cuiitcommun.sadopt.oomnib.Ne- 

mo  d.cat  meut,q,  propne  filio  conucn.t.cu,  patcr  eft  per  na 
^^•ruram.vnalibi.^io^P^wm-j.m.fpeciahtcrpernaturam, 
&  v.-ltrum.comun^um  pcr gratia.-1'a.cr ncjtcr  Jtcitur.  quod 
commune  omn.bus.nemo  d.cat  mcus,q».iod,  folum  Chnlio 
conuenit,qu.  fil.us  eft  per  naturam.al.js  coccditur  commu- 
nissiratia  idoptioiv.s. 

Monct  nob-l is &  diues.no  fupcrbire  cocra  minorcs.  Non 
cn.m  vcrc  potTuntdicercpatcr  notter.n.ll  fratres  fint.Cauc 
du  cc  efl  cmquc  a  ford,bus,nc  tanto  patrc  ttt  md.gnus.  Anti- 
quis.vtfcruisdicicurd.Mn.njs.nunc  pcr  gratia  p.«cr,inquo 
nducia.Quid  ncgabit  ril.js,qui  iam  dcclu  quod  patet  clt? 

*  Tcrtul.Nnii  tcftamcnti  nouam  orar.oms  tormamde- 

terminauit .  Oporccbac  cnim  ,n  hac  quoquc  ipecie  nouum 

v.num  nouis  vtnbus recondi .  Ccteru  quicqusd  rctro  fuerat, 

aut demucantm  '-'ft.vc circuncifio,  aut  fupplerum  vt  tcl.qua 

lcx.aut  implcu,  ut  propbct..n:aut  pfcctu.vt  fides  ,pfa.  Sed  & 

C  brcuitasilla,  magntjacbcarcintciprc  ar.onis  fniafulta  cft: 

o«ti«  a.  mi  quantumq;  fubflrmgitur  vcrbis ,  rrii  Mundjtur  fenfib.Ne- 

ninbreui.r.Q  quecnimpropria  tantumorat.onisofticucoplcxacfl  ,  ucl 

JOUU.Ic^U.  ;      ■;; UC* 

N  1  C  O  L  A  V  S    D  E    LYRA. 
^t  animus  mtlius  tlcuttur  in  Dcum.Mia  caufa  cft,  vt  homo  in  Deum 
Pul  St  a  tlcictur  non  [olti  mente.fed etiam corporali  voce,  fecundum  illudTf. 
Cor  mcum&carotricacxulcaueruntinDeumviuum.^o 
tamen  potcjl  dari  ibi  reguld  certajeddcbct  bomo  talibus  vetbis  vti  in 
Qr.uioncrfuantumpcrcipit  homoy'juod  faciant  ad  dcuotionisexcila- 
tionem .  Si  autem  econtrario  percipiat ,  quod  mnltiplicatio  vcrborum 
De  m' dif.*'  diilrabat  mentem  emsy  debet  ceffare  a  vcrbis,  <y  orareDeum  affetli- 
cde  quoiidi»  bu:  mtntis.  Hoc  tamen  intelligendum  efi  i*  orationepriuata  ,  vt  di- 
w» »  (inm  cHy  auia  oratio  puhlica  dcbet  effc  in  verbis ,  vtpojjit  percipi  ab 

s!iis  Stquitur . 

i  Scil cti\mfa.i<:rve:Rcr.rlocadJitHradexcludendtimUlorugen' 
lilnmfjlfum  inttUcclnmfccundum  quemputahantaliquid  Dconoti- 
ficari  dc  nouoyquia  omniafcit  ab  xterno  « 
QM»ftio.  Scd  fBSritur ,  "ua> e  o> atur  Deus ,  cx  quo  per  orationem  nibil  fth\ 
mj'uftfi.iu>,uei  animus  eius  in  aliquo  mutatur  &  ideo  videturyquod 
ffu.ira  orctur  ,  Dicendum,  fprxdejiinatio  diuina  isl prtparatio gra- 
f/j  ii  pr.\fi  ntiy&  z!«r:A  i»  fi<turo,v  ideo  cufit  £tcrnayficHt  ab  xter 
no  ptaleiiin  HUf  tliquem  ab beatitudinemjta praordinauit  modu  per 
qutm  dartt  fibi  illam  bealitudintm.f.  prr  meritafua  ,  &  orationem  , 
<ty  ideo  nonfiu.tr a  ••rat  D  um,fuia  oratiocfi iliudpcr  quodcxordi- 
nationediunidcbtt  cottjrqui  gratiam  ey  gloriam  :  &  tadrm  cfl  r,i- 
tio  JU  itibus  al.ji  bonisyquia  cadnntfub  ordine  dfuinxprxdcflinationis. 

Stc 


lib  rle, 
nc. 


MORALITER. 
l  SiccTg*.  Gl^>.  Na.i  folum  his  vcrbis  oratur,fed  ctiam  al.js 
i     -odw-m  rcnfutoncfeptu  • 

1^cT««/rVr.Aug.Admonenirhrcdrtrftesve1  eenercnobi- 
wsvc  cq  t  ci;  fiietmt  Chrtftianf,  no  fupcrbircaducrfus  pau- 

pc- 


;     T. 
cioc. 


in 


(patns)  ^  pictacis  &L  poccfta- 
tiscft. 

#  G-regorius.Nyffon.Nam  quali  diccnci  paccr  noftc T,_opus 
ctt  an.mo?quanca  fiducia?quali  confcicnciarut  ubi  D:u  quo 
ad  eius  fieri  poc,pcr  cas appeflationcs  qux  ia  illo  animaducr 
tcntur.ad  inccllectu  inenarrab.lis  glona-quati  manududus 
mcntcconcipcret,atq;didiccretquoddiuinanatura,qu<>d- 
cunquc  tadcmca  fic  ipfabonitas  fit,(anclimonia,  cxc?lc.iC:o, 
potentia,gloria,puritas,xtcrnkas,  fcmpct  codcm  modo  at  • 
quc  (imiliter  (c  habchs . 

*  Au£  De  quocidiaitis  af.t  brcuib.leuibufq;  peccatis  fuis  finc 
ob.bec  uica  non  duc.tur,  quocidiana  oratio  ficfcliu  fatisfacir.  ^ 
d  lucflts.  Spiritualibus,  uc ad  fbiritualitatem  in qua habitat  dclet 
feflmaredifcamus,£c  celeftiaaiocoquxramus.  •'   ta-1 
^t  Pccrus  Chiyi.  Hoc cum  dicis,non  fic  habe.is  quafi uo fir  H 
in  cerris,no  fic  accipias,quafi  fic  loco  claufus,qui  claudic  om-  ^ 
nia,fcd  intcliigc cflctibi  gcmis  in  celo,  &: agc uc  finctc  ui- 
ucndo  fantto  patri  refpondeas  . 

*  Cbiyf.Vulc  uc  fciamusnos  haberepatrem  cc^leftcm ,  uc 
erubefcimus  nos  tcrrciiis  rcbus  fufternerc 


iatuiqiic  .ttti  n<r,pi n.ii.4  uiiil  u>s^.ih.jh_  ^l^i  ua,i.i»  m  pi  ."J  -<■'' 

ccptis.fn  his  feptc  petitionib.omnia  bona  prclcntis  uitx  ucl 
fucu.e  c6cinemur,,n  quib.cft  ordo  mirabilis,ut  in  Ifaia  lcgi  - 
tur  .  Sicuc  fcpce  dona  fancti  fpiritus  a  fummis  incipiut,  &:  uf- 
quc  ad  iniciu  fapientie  dccurrunc ,  ita  ordo  prccu  a  tumnus 
ufqucad  rine.ucamafis  mund.  libcrcmur,cxtend:t*.  Si  aucc 
in  utr.fq;  a  fine  incipim9,  ad  perfectione  fic  ordo  afcciionis: 
Si  auc  a  fummis  (quia  hoc dc  fupcrnis accipim'  iic  ordo  d:- 
icefionis.  Sbd  quia  p  h^c  nos  ab  lmis  ad  suma  condirgimus, 
fcpte  beaticudines  qu?  per  cade  dona  qucrunt*,dc  imis  p.r.i- 
datim  ad  fummaperucruunt.ln  pcibus  ergo  cfl  utimpcrxc* 

i£  ntus 


1IUI5  r. 

r 


teiiJa 
terco 
tu(  . 


S     Sic  crgo .  Hic  docet  Saluator  uicdum  orandi  canuenhntifjiviuw  Clr» 

jld  cuins  intellcilum  fciendum,  cp  oratioftcundum  Damafcnum  ,  cit  r  ™m 

pctitio  decentium  a  Deo  .  In  hac  autem  oratione  exprimitur  quidquid  Orati 

dccet  hominem petere  a  Deo  ,  e>  quidquid  decet  Deum  dare   homini .  nica 

Etfimiliter  ordi'iatiffime  boc  defcribitur,quia  illud  quod  maxivic  dc- 

fiderari  dcbct  ab  homine  &  peti  .1  Deo,primoponitur,  &  quod  dtbet 

petifecHtidario,in  fecundo  locoy  &  fic  confequenter  vj  y<e  in  finc .  lU 

lnd  autemquod primo  cadit  in  appttitum  hominis  e'i  bt r.titudo .  SV- 

cundo  illud  per  quod  homo  Lcatttudinem  cofequitur ,  ejr  iliudfccundo 

pttitt<r,:bi.Fiat  volunta<  tua .  Circa primum  confiderandum ,  quod 

heatitudoduplicitcr  dicitur  .  Vno  modo  obieUiue Jiilicet  ipfa  bonitas 

dmnainfeipfa,per  cuius  fruitionem cfficimur beati ,  &  idcobonita-  B 

tcm  ipfam  dininam prA  omnibtis  amaredcbemns  y  tfypcr  confcjumi  pli'" 

gloriam  cius  &  honorcm  prxomnibus  defiderarc  itybocefi  quod  pe-  tlir ' 

timtis i>i  primapctitianccum  dicitur.Pntcr  noftcr  qui  cs  in ccl is, 

fanchncctur  nomcn  tuum  ,  Dicuur  cnim . 

3  Pater.ott«/H»j gencruliter ratione  crcationis.^idditur . 

4  Nofier.^wid  efi putcrfpecialis  iuftorum  pergraii.im  adoptionis . 

j    Qiii  cs  in  cejis  .quialicct  fitin  omnibns per  tjjtiuiam,  prtefen- 
tiam  a  potcntiam.efi tamen fpetiali  mcdoin  iuttis pcr  gratiam  ,  ta^ 
men  fpecialiffime  cxccllentia  eius  reltcet  iu  bcaiis per^loriam  . 
6  SaiiCtificctur  qomen  tUlim.«o?  pctimus,qnod  aliqua  faniht.is 
ci  de  nouo  accrefcat,  qma  boc  cfi  itupufjibilc ,  fcd  qucdfanBit<ts  r.ux 

*  eide 


Beati 


peres  &  ignobilcs.qrh  fimul  dicunt  Dco,patcr  nofter,  quod 
non  poffuuc  tic  p.c  diccrcnifi  fe  fratrcs  cflecognofcanc. 
6  Sauftificttur  nomen  Mwm.Chryfofl.Digna  eft  Deum  dcprc- 
cantfs  pratio?nil  pctcvc  atu';  pairis  gloriam,  fcd  omnia  cius 
laiidip^ftponcvc. 


129 


Matthzi        Cap.   VI. 


130 


^on.diT. 
1 calree. 


ir.c. 


B 


.d. 


th 


1  lc  fer- 
•Comini 
»:c.  le. 


mus  dona-.I  donis,vt  operemur  madata.De  operatione  bea 
titudims  fequunf.Tn  arterna  vita  criu  primaru  petinonu  im- 
petrariones fiunt.licet  hic  incipiant.  na  &  fcnctificario  nois 
ab  ipfo  humili  aduentu  agicepic,&aducncus  regm  in  ftne 
miidi  manifeftabif,  &  pcrfecfio  voluntatis  ipfa  pe.riectione 
noftra:  beatitudinis  &  feculi  ter 
minationccomplebitur.Ethec 
triaconfummatain  ecernuma- 
ncbunt.feliquaquacuoradifta 
vitam  pertinent .  Pauis  enim 
fpiritualis  etfi  erernus,  tn  perti- 
net  ad  hoc  tempus  in  quantum 

quotidie  miniftratur  animae.Er  forfan  ideopanis  dicif,quia 
laborando  Sc  differendo  difcitur.  Tunc  erit  vt  potus,quan- 
do  fine  labore  haunet.  Et  tunc  peccara  noftra  nobis  dimic- 
tuncuf&dimitcimus.Ec nunccencacion.es  vicam  nofirain- 
feftant.Etliberatioamaloadhanc  vitam  pertinet,quamiu 
fticia  Dei  morcalemeruimus,vnde  graria  eius  liberabimur. 

Vf  auc  iftefepcenarius  numerus  llli  congruere,ex  quo  to 
tus  ifte  fcrmo  manauit .  Si.n.timor  Dei  cft ,  quo  beati  funt 
paupercs  fpiritu,  qm  ipforum  eftregnticeloru ,  pecamus  vt 
in  nobis  fancf  ificecur  nomen  dni  timore  cafto  permanentc 
in  feculum  feculi .  Si  pietas  cft  qua  bcaci  funt  mitcs,  qm  ipfl 
pofsidebuntterra,pecamus  vt  veniat  regnum,  vei  in  nos,vc 
mitcfcamus,ncc  ei  reiiftamus,  vel  de  celo  m  terras  in  clari- 
tateaduentus  vbitetabimur,  ficutdf .  Vcnitcbene.patri$  mei. 
Si  fcientia  eft  qua  beati  qui  lugent,qrh  ipfi  confolabunf,pe- 
camusvcfiatvoluntas,  vtconienciaccarofpiricui,quia  non 
eft  lucf  us  nifi  quia  ifla  cotra  fe  cofiiguc,vc  cogamur  dicere . 
Infelixego  homo,quis  tne  libe.de  corpo.mor.buiust  Si  fortitudo  eft 
qua  cfuriut  &  fitiut  iu.  qm  ipii  fa.  oremus  vt  def  nobis  panis 
quotidianus,quo  fulcici,ad  iftafatiecate  perueniamus.Si  cd, 
fiiiu  cft,quo  beati  func  milericordes,  qrh  ipli  mifcconfe.di- 
mittamus  &  nobis  dimitti  oremus.Si  keliedus  cft  quo  bea 
ti  funt  mun.cor.  qrh  ipfi  Deu  vi.orcmus  vt  no  mdue.  m  ten 
tatione  perafpcra  vel  blada.ncnon  fit  limplex  cor,du  non 
fimpliciter  bomi  petat  in  oibus  q'112  agic.  Si  fapietia  cfc  qua 
beacifuntpacifici  qmfi.Dei  vo.oremus  libcran  a  malo.Li- 
beratio  .n.  facit  libcros  .1.  filios ,  vt  dicamus  fpu  adoptioms, 
abbapater.Amen,fignificatin  oibushis  pccirionibus  mdu- 
bitantcradomino  tribui  quod  pecitur ,  li  vltima?conditio- 
nis  paftum  fcruare  non  negligimus.  vnde  fubdit.  Si  dimife-. 
ritis,&C.  Sanclifice.  Hic  fpincum  fapientia?  oramus,  ne  a  fan- 
&ificatione  nominis  iplius  m  aliquo  difctepemus,  fed  pa- 
tns  aomen  in  filifsmoribus&i  vitaoftendatur. 

Nome  patns  in  nobis  eft.qui  filij  dicimur.q,  petimus  fan 
crificari.Non  vt ipfc  iancfior  iit.  fcd  vc  m nobis  operef  aug- 
mencu  fu«e  fancfificatioms :  na  fancfificatio  hlioru  nol  ems 
attnbuif.Itadf  fanctificarificucclarificari  &  magniricari  in 
aobis,  JrtwSi/Jcrfwr.ideftjicaiicuceftfandlUjhabeatfhomini- 
bus,&  ica  innoccfcat  illis  Dcus,  vc  no  putec  aliquid  fanchus. 
*  Aug.Hoc  no  fic  pecif,  quafl  no  iit  fancf  u  nome  Dei  fcd 
vtftn6tuhabcafhominibVdeft,icaillisinnocelcatDeus,vc 
DO  exiftimet  aliquid,fanctius  quod  magis  offcndere  timeac. 

*  Cyril. 


a    Donum  eft  intellectu<*  »'""s  vero  mnnditia  cordis. 

b     Donum,coiililiuii),virtus,mLfericordta.       • 

a  Adueniat  rcgnum  tttum.   t   pialt  volun- 

b  Donum  fortitudo ,  virtus  efuries  .^  fitis  iufiiiix. 


tastua,  ficutincslo,  Sdntexra.  panem  \ 


*   CyrilIusH»erofoIymicanus.SanclumefTnomenDcin- D 
uedfcarnus,  fiuenon  dicamns,  quia  vcro  in  his  qui  peccanc  «cechefi.  y. 
aliqh  profanatur,,  idcirco  petimus  in nobisfanclifican,  non 
vt  ex  eo q,  116  fuiffet  tale.etie  incipiac.fed  vt  in  nobis  fan6h'- 
ficatis  &  qua  fan&ificatione  dignafunt  facietib^fanttii  fiat. 

*    Teftuluanus  petimus  vt  no  lib.  itont. 
men  Deifanctificeturinnobis, 
qui  in  1II0  fumusdimul  &  in  c^- 
teris  quos  adhuc  gratia  Dei  ex- 
pedat,vt  fufpenfa  enuciacione, 
non  dicentes,  fan&ificecur  m 
y    nobis,  inomnibusdicimus. 
a     ^fdueniat  regrtUWl  tuum.  Hic  fpiritus  incelligecix  petif,  quo 
mudajif  coi'  vt  Deus  videat^Duricia  &: poceftas  diaboli cx- 
cludit",&  in  futtit'operfe6tius,cu  euacuauericoe*m  principa- 
tu  &  poteftate,&  tradefregnu  Dco  patri.Congruc  fequif, '. 
vt  pofl  adoptione  filioru  reeiin  pecamus  quod  filijsdebcf. 
Regnum  Dei  femper  eft ,  fed  veniat  id  eft ,  manifeftetur 
hominibus  a quibus  vt lux cxcis  non  videtur ,  qiiod nullus  f^»  „. 
ignorare  pocerit,  cum  filius  iudicare  venerit.In  quo  regna- 
bunt  &  fan£ti,vt  dicitur ,  Tercipite  reg.quod  vo.pa.&c. 
■  Spiricu  intcliigecia"  rcgnufucuru  mgredicntibus  declara- 
tur,&  mfidiciacordisatcribuif,  perquaDeuSibidercgnas  n 
ficut  eft  videbif,vbi  fpiricusfapienciccomplcbicur.Sepcima 
fanftificacio  nois  eius.  In  perfeciione  fenarij  aduecus  regni 
pofcicur,vc  curramus  oes  in  virum  perfecr.um,deinde  in  co 
quiefcentibus  fancfificetur  ipfe  in  nobis,dum  nosin  illo  fan 
ciifieamur .  Eius  requieiurepofcimus  innobis  fanttificari, 
vt  perenniter  m  eo  fan&ificati  requiefcamus,in  qua  fanctifi- 
catione  pax  beatitudinis  firmatur  &  plenafapicntia  donaf. 
•H  Petrus  Chryfologus.Pctimus  vt  qui  fibi regnauit  femper  fermo:77.!ib. 
modo  regnet  m  nobis,vt  &  nos  in  illo  regnare  poffimus.      de  orauoac. 
•5<     Tertullianus.  CumregnumDeiquod  vtadueniacora- 
mus,ad  confummacionem  fccuh  cendac,opcamus  macurius 
regn.ai e,  6i  non  diutius fcruire. 

b    Fiat  vdu-uastua.  Hicpetiturfpiritus  confllij,per  quem 
voluntas  Dci  inquuitur ,  vc  a  nobis  impleatur. 

Voluncas  Dei  m  cerris  ficuc  m  cqlo  fpincu  confilij  regif. 
Nobis  etiam  opus  eft  fpintus  confilij ,  vt  voluntas  Dei  diri- 
gatur  m  nobis,  vt  mifericordes  in  reeffe  polfimus.  Volutas 
i>ci  fcmpec  fic ,  fed  orafnus  vt libertas  noftn  atbitr-j  focie- 
tur  pcr  gratiam  fua:  voluntati  quae  eft  fandificatio  noftra  & 
vicaxtcrna.Voluntas  Dci  efl  pra;ceptorum  eius  cuftodia. 
c  iicut  m  itlo.  Sicut  ih  angelis,  ita  m  omnibus.Vel  ficut  iu- 
ftiSjitainpeceatoribusconuerfis.Vel  ficutin  Chrifto,ita  in 
ccclcfia.  Vcl  ncut  mente  fcruio  legi  Dci,ita  &  in  carne. 

Secudii  fpiritfi  cclii,fecudu  carnem  terra  fumus.Oramus 
ergo  vt ficut  in c^lo.i.in  fpincu ,  lta  in  tetra  fiat  voluntas,  vt  Rom.r-d. 
caro  &c  fpiricus  fit  homo  ipiritualis  de quo  df.Cor  meu  er  caro 
mea ex.in  dcum.vi.Ncc  tantu oratur  vt  bona  velimus.fed  fiat  pf 
voluntas  in  nobis,vt  viuamus  tibi,n6  nobis.  Hqc  tria  perfc-     a  ,8i  f 
dtius  h.ibcnf  in  futuro  fed  hic  icepim  ex  parce  oramus,  vt  po 
ftea  pfectius  habeaf.Quacuot  fcquecia  psCcis  vic^sucpfidia.  p 
d    Tahcm.  Eiuries  iuftitije  vc  ad  facuricate  percingac ,  fulcif 
0  fpiritu 


NIC  OLA  V  S  DE  LYRA. 
«i  ^ternaliter  inell.reluceat  amplms  icreatuns,&  primo  &  prin 
cipaliterquxraturinoperibus  humanis ,  fccundumquoddicit 
ApoHolus.  1  .ad  Cor.  1  o.  Qmnia  inglonam  Deifacite.  Alia  eit  bea 
titudo  difta  formaliter  qu^  eit  aCtus  vltimate  &  perfeftc coniun 
gensnosDeofcilicet  vifio  &fruitio,  &  lliudeit  quodfccundo 
loco  petimus  a  Deo ,  vt  kilicet  fimu? ,  participes  fuas  bonitat is, 
quod  ftt  tn  vifione  beafa.&  hoc  petimus  cum  dicimus. 
1  iAd<ieniat.&t  bene  dicitur,aduenut,  quia  no  poffumus  ad  ca 
venire  per  gratia  &  g;loria,&  nili  ipfe  primo  vemat  ad  nos  Vndc 
Aug,.fuper  Ioan.  II le  cnim  venit  quem  gtatia  Dei  preucnit.  Et 
Joan.6.e.  lyemo  potcjl  venire  ad  mt\mji pater  qui mi.me  trax.cum, 
X  i\egmmtu.  Beatitudo  cnim  zterna  bene  dicitur  rcgnum, 
quia  ibi  habeturplena  &  peifi-clacopiaomniumbonorum. 
}  Fiatvol.tu.  Hicconiequenterpetitur  illud  per  quodpoifu- 
mus  bcatitudinem  confecjui.  Et  hoc  dicitur  dupiicuer.vno  mo- 
dodire£re&  perfe,alio  modoindireclequalipcr  accidens,cu- 
iufmodi  eff remotio  impedimenti,  fccundum  ponitur  ibi.  Ir  t  di- 
mitte  110.  Adhuc  pnma  in  duas.quia  ad  afiecutionem  beatitudi- 
nis  f->cit  aliquid  dnpliciter .  vno  modo  prmcipaliter.  alio  modo 
quafi  inftrumentaliter  fecundu  pomtur.ibcPanem  nottrumll- 
lud  per  quod  principaiiter  confequimur  bcatitudmcm  cit  im- 

pletio 

M    O    R   A    L    I    T     E    R. 

1     ^tdueniat  re.tu.  Ad  Chnftum  qui  eft  Dei  regnum  non  ve- 
niemus  ad  gloriam,  nifi  prius  ad  nos  veniat  per  gratia,m. 

Fkt 


pletio  voluntatis  d-uinae  per  fanciam  operationem.Et  quia  fre- 
quenter  voiuntas  ciu  s  eit  nobis  mcogmta ,  &  quando  cognofci- 
turadhucfumusimpotentes&  pign  adimplendum,  ideotertia 
pctimus  ,  Fia  vol.  tu.  i.  tu  fpircs  nobis  virtutem  &  propofitum 
adimplendi  tuum  bcne  placitum.  Additur  autem. 

4  S:c  ti»  ce.&  .Bcauenimqui  funt  inc^lo.quiafuntconiun 
cli  immediatxregul^diuinx.ideonon  poffuntdeficere  nec  de- 
uiarc  a  diuina  viunt.i tc,&:  idco  nos  qui  fumus  in  via  qui  non  fu 
muslicconiuncli  petimus  vt  diuina  gratiahocfuppleatinno- 
bis,tenendo  voluntatem  noftram  in  cotormitate  ad  fuam  m  opc 
ribus  noftris.licut  conformantur  illi  qui  funt  ln  cejis. 

5  Tanem.  Hicpetitur  tlludper  quod  inftrumentaliter  duci- 
mur  adbeatitudinem,  &  hoc  accipitur  duphciterAvno  modo 
prout  aliquid  eft  lnftrumentum  ipiius  Dei,&  iic  facramcnta  cc- 
ciefiae  fumquxdam  inftrumenta,quibus  fandtificamur,  &ad 
beatitudinemiducimur:  vndedicuntur  vafa  gratise.  omniaau- 
tem  facra  ordinantqr  ad  iacramci.tum  cuchariftia^quodpcti- 
musquartocumdicimus  .Tanem.  Diciturautcm  fuperftantia- 
Es,quia  tranfcendit vitam  corpcralcm  &datvitam  atternam. 
Ioan. 6.e.  Ego  fum  pa.vi.  qui  de  ce,.d.fi  qs man.  ex  hoc  pa.vi.&c. 

6  petendo  hoc  facramentum  petimus  omnia  alia.qua;  ordinan- 
tur  ad  ipfum ,  vtpatec  in  4.  fentcnt.  &  Luc.  j.  vocat  cum panttn 

quotidia~ 

a     Fiat  vo.  tua.  Augufti .  id  elt  obcdiatur  praecepcis  tuis  ab  ho- 
minibus  terrenis,  ficut  in  caelo  ab  angelis  fanclis. 
3     Tanem.iA  cfteuchariftiam,quae  reficit  animam,naturam  cor 
poristranfcendentcro,&  quotidiepro  fidelibusoffertur. 
Tom.5.  e 


i  3 1         Glof  cr  d.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


132 


c 

A 


btt-ic; 


Jib.r.  d.bm» 

«ncn-ucap.4. 
fDcpfadift. 
1         c<fun% 

«nun  k  >liiiin, 
j.cdcqucti- 


Qui  folui  potei. 

deamuiad  fitriam. 


Jibr.j.  defer. 
■MMT  doMtnt 
jnmorucc.i», 


lib.  d«  •mio- 


Jlom.t.  f, 


jTcdef^t 


Scientixdo. 
riuni  quotu- 
plicit  * UJJUr 

w». 


fpiritu  fortitudini$.Idco  oramus.panem  noflrum  quotidia- 
i)umdatK)bis,finequofamemorcrcmur. 

Panis , corpus  Chr.ftt  cft ,  vcl  vcrbum Dci,vcl  ipfc  Dcus 
quo  quotidic  cgcmu  s,vd  qui  cft  fupcr  omncs  fubftanrtas . 

Hxcrt  pams  viuusquidccc.  dcfccn.  cuius  natura:  fublt- 
mitasfupcromncs  mbftantias 
ni. 

*  Ambrofius .  Dixi  vobis  cu 
dcfacramctis  crki.ncm,quod 
antc  vcrba  Chrilli  quod  offcr- 
tur  panis  dicatur,  vbiChrifti 
vctba  dcpromptu  tiierinr,  i.im 
non  panis  fcd  corpus  appclla- 
tur.Quarccrgoinorationedo 
nunica,  quxpoflca  fcquif  .ut, 
pancm  noflnim,p.inem  qui- 
dcm  dixit  fed  «WwWfhnc  cft 

fupcr  fubflanttalcm .  Non  iftc  panis  cft  qui  vad  it  in  corpus, 
fcd  tllc  panis  vitx  xtcrnx,  qui  noftram  fubftantiam  fulcit. 

*  Auguftintts.  Panis  quotidianus,aut  pro  his  omnibus  di- 
6his  cft  ,quc  huius  vita:  neccffitatc  fuftcntant,aut  pro  facra- 
mcto  corporis  Chri  quod  quotidie  acctpi  mus,aut  pro  fpuali 
cibo,dc  quo  idem  dns  a\z,operamini  non  cibum  tjui pcrit  &c. 
4t  Tcrtullianus .  Chriftus  panis  nofler  cft ,  quia  viia  Chri- 
ftus  &vitapani$.Ego  fum  inquit,panis  vitx.Panis  cft  fcrmo 
t>ci  viui  qui  dcfceiidit  dc  cqlis ,  tum  quod  &:  corpus  eius  in 
pano  ccmfctur  hoc  cft  corpus  mcum.  Jtaque  petendo  pane 

3uotidianum,  perpctuitatcm  poftulamus  in  Chrifto ,  &Tin- 
iuiduitatcm  a  corporc  eius.  pane  enim  pcti  mandat.qui  fo 
Jumfidclib^cftnccefiarius,  ceteraenim  nationes  requirut. 
a  T^oRrum .  Quia  Chriftus  nofter  eft  factus,  &:  Deus  pater 
cumChriftoomnianobis  donauit.  Idco  oramus-vt  quod 
noftrum  cft  per  donum ,  quoridie  detiu  pcr  efTe&um. 
b  Superfubflantialem.  vel  quotidianum .  Quia  qui  cdunt  mc 
adhuccfu.Hicquotidianus,inpattiaeternus.Hicpanisafii- 
duc  pcr  fidcm  &:  charitatcmintcrius  rcficerc  dcbct,quia  fi- 
nc  co  ncroo  viuerepoteft.  Vcl  panis  dicuntur  fpiritualia  pre, 
ccpta.quxfempcr  (untexercenda  vcl  confcruanda. 
c  Etdimitte.  Poftcibttmpetic  vcniam  pcccatoru,  vtquia 
Dco  pafcitur,  m  Deo  viuat,&:  ad  vitam  eternam  pcrucniat. 
Cu  dicimus;  Dimitteno.de.  »o/t>j,fpiritu  fcientif  rogamus, 
quo  dcjifta  intelligimus,  quaj  fine  fpu  fcicntia:  no  intciligun 
tur.Scicntia  quippe  ad  vfum  teporahu  pertiner,cj  virtus  eft, 
in  vitandis  malis,  &  pctendis  bonis.vr  ncftra  &:  altoru  cora 
gia  ploremus,bonacupiam*.  M^gni  funt  ifti  trcs  gradus.na 
q. libcrat  a  malo,ia harrcr  fummo  bono.Iiberatus  petit  libe- 
ratorc,nc  iteru  ducaf  in  tentatione.Sed  quia  in  hac  vtta  nec 
iuftus  fine  pcccato  v.uit,fic  petit  indchberari,  vt  fciat  qd  cx 
chantatc  fratnb.  dcbeat.Scd  qa  nodu  vifione  Dci  fruimur, 
cibus  in  via  cft  ncccffarius ,  vt  qriquead  patriam  veniamus. 
>  Vndcpanepettmusadquenemo  peruenit  finc  fpintu  forti 
tudinis, 

N  ICOTA  V  S~D  E  ~  L  Y  RA  r 

quotid  tanum.quia  quotidie  ipfum  fumimus  pcr  mipiftros  ccclc- 

fix  qm  hoc  facramentum  acopmnt  pro  fe  &  pro  tota  communi- 

tate  A lio  modo  accipitur  inffrumentum  ad  confequurione  bea- 

t.tud.n.s  ex  parfe  aiiimae,&  fic  cum  corpus  lir  mftrumentu  ani- 

macfeuorganum,perconffquensvitacorporalisin/trumeiiMh- 

ter  facit  ad  confequutionem  fupernaturalis  bcahtudinis,inqua- 

tum  anima  no  exercct,'opera  meritoria,nifi  tn  corpore  quia  tem- 

j>us  meriti  durat  tantum  ad  teropus  huius  vicx  .  Ad  vitara  aute 

corporaicm  neccflariorcquirjtur  futhcicntia  viftus .  &  hocpe- 

tifircumdicitur.Tjuewno.;cVjnbocintelligumurpctiomnia 
vitar  neccffana.  *  ■ 

j  Etdi.no.  Hiccofequenterpetituridperquodconfequimur 
beautudinem  hcut  per  remouen^  prohibcns.fir  diuidit  in  duas 

quiapr.mofac.tquoddiclumeft.fecundorcddirrationcrocu- 
luld.im^ia.,  ibi.  Sienim  dimiftritis.  Priroaadhucin  trc$,  quia  i 
bcat.tudineco.ucqucnd.i  pnmo  prohiber  nos  peccarum  coro- 
rn.lIum>rwuncro  peccatum  dc  proximocomm.ttendum.&  tertio 
tlluH  ^uodeilad  vtrunqueinclinat.uum , Scctidum  ponitunbi; 
fct  nc  nos  induc.tcrtium  ibi.Scd  libera  nos,&:c. 

Uluder-oquod  Primo&  pnncipal.terimpedit  nosiconfe- 
qum.one  beat.tud.n.s  eft  peccatum  .aro  comm.fTum.quia  ad  bca 
j.cud.Pc  ingred.nopofTumusdonec  peccaiucomiffumfittota- 
J.ter  dm,ffum,&  quantu  ad  culpa  &  quatu  ad  pen3,&  .dco  hac 
«Jtm.flionc  pct.mus  qu.nto  foco,  cu  d.cimus.  Etdimit.  Add.tur. 

Sicut 


Dum  dicitux  liodic 


noftruti^pcrrubftantialcmcJanobishodie: 

Ponum.H.cnti»,  vmus.Iuftu».     2  Conucrn,.      b  Qu.bu»  tcneu.ur.     Pcccau. 

dimitte  nobis  dcbita  noltra ,  ficut  & 


tudinis .  Vbi  crgo  forritudo ,  ibi  cfjries  juftiti.T .  Aeternus 
cnim  cibus  plenitudoclt  juftitix.  C^otidianus,  dum  quoci- 
dicillam  efuricntesimp!'-'irui. 

*  Euthymius.Scicnsqii.iin  'ubnracfrctnaturanoftra.ad 
pcccatum,  agnofccs  quuquc  c\  poft  tcgcnerationislauacru 

rurluni  nos  ofibiifuros,  iubec 
pro  pcccatis  dcprecari ,  qux  Sc 
dcbita  nominauit .  Debitum 
fctlicctcic:  pcccauim  quafi  ea- 
dc-m  rcs  obndxuim  rcddunt 
hominem  ficut  &xsalienum. 
*  Tcrtullianus.  Debirumm 
fcripturisdclid'  figuracft,qcP 
pctinde  iudicio  debeatur,6<:ab 
co  exigatur,  ncc  cuadat  lufti- 


D 


Vt  libfii  ic- 
b 


m   OTTTT 


f  tEtt 

j   a    Vcniim  pctcmibu».  b     nonum,  piewtu,nitu»,injnfuciudo. 

c    tgopifto,  iliieinullu»  tot.u»  outioni*  cft  fiuftu*. 

e  no'st  dimittimus  debitonb.noitris.Et  ne  nocs 

1    ln  tentationem  inducitui,  qui  tcnutione  fnpgitui .        Donun>,iimoi, 
vmu»,pjupcrtas. 

f  inducas  in  tcntationcm ,  t  fcd  liberanosj  tiamcxaOionis. 

d    Sicut.  Eccc  qua  cautionc 

conftringimur,inquactiam  nosadinuiccm  ad  milcncor- 
diam  infTcilir,&  peccanttbus  in  fc  vcniam  promitcit,  &:  no- 
bis&:  pcrnosalijs  vcniam  promittit 

Culpa:  vcntam non  dcbemus  negirc.vndc.  Cum oratis,re~ 
Ihittiieftquid  babctis  aduerfus  ahqucm,  atiterenimpatcr  vefler  noit 
dimittet  vobitpeccata  vc/ira. 

Pecuniamalicui  rcpetcre  conceditur,fcd  debitampccca 
torum  pctenti  vcniamnunquam  iuftcnegamus. 
e  Etnenosin.  Scd fpiriru fcientiai  tlluftra, vt fciamusqui- 
bus  malis  inuoIuimur,&:  vrlachrym.r  proiint  rogamus.  Di* 
mitte  nobis  debita  nvflra .  Et  ne  nos .  Non  quod  ipfe  inducat,fed 
quia  dcfcrit  &  ire  permitttt .  Non  veto  prccatnr  non  tcnta- 
ri,  fed  ncc  ad  modicum  vinci.  Tcncatio  cnim  c  ft  ncccffaria 
adcoronam.  £r»enoJ.defcrens  in  tentationefinas  vtnci,ctfi 
linas  tentari,  fine  qua  nullus  probatus  eft. 

Et ne nos inducas.  * Tertullianus. id cfti, nc nos patiatis in- 
duci  ab  eo  qui  tentat. 

*  Cynllus  Hierofolyrnitanus .  Efttentatioveluttorrcns 
trantitu diflicilis .  Qui  in  eo  non  fubmcrguntur ,  <  ptimi  na- 
tatorcs  fa&i  traijciunt.Qui  fecus  affccti  funccum  p  imum  ta 
tentatioiicm  funt  ingrcffi,  fubmerguntur,vt  cum  Iudas  in 
auantic^  tetftationem  eft,  non  eam  fuperauic,verum  fubmer 
fus  eft,&:  corpus  &:  animam. 

f  Sed  U.  nos.  Hxc  vna  petitio ,  tantum  continet  quantum 
omnes  fuperiores. 

Vt/puitu  timoris  Dei  omnianoxia  intus&:exteriuspcl- 
lantur,  &  fub  paupct  tate  beate  viuamus.  Sed  li.  vos.  In  tllam 
quaj nondu  eft  ne  linas  induci,  &:  ab  ea in  qua fumus  ducti, 
hbera,  quo  fa£to  nihil  elt  metuendnm,  nihil  reflat  01 .1  .!um. 

*  Gregorius  Nyftenus.Vidc  ts.r  Dominus  multis  vocabu. 
lis  illu  malur.ominare,iuxta  diffcrc  ntias  pr.uiarum  cSictcn 
riarii  6c  tproboru  exercitioru.Vocat.n.diabolu.BecJzc  bu!\ 
Mammona,principe  mundi,homicidam  improbu,patrem 
mendacij.Talisigtturnaturanon  eft,  fedpropm  maliiia. 

*  Petrus 

2  ^'cKre^wojrf/.quiaharceftregulanob.s  impofita.q>i.cut  vo 
lumus  nobis  dimitti  pcccatu  noftrum,ita  debcmus  proximo  di- 
miuere  peccatu  in  nos  cotniffum  Iftatnd.nifli  iporcfti.itelli- 
gi  dupl.citer.  Vno  modo  quanru  ad  offenfam,&  hoc  cft  nexelTi- 
tatis,quia  tenemur  omncs  d.l.gere  ex  chsntate.  Al.o  roodo  tjua- 
tum  ad  iniuriam,&  hoc  non  eft  neceifitaris,  hcet  fit  fupereroga- 
tionis.Sicut  enim  pecuniam  sblatam  non  tcnci  ur  quis  auferen- 
ti  dimittere,fed  peters  poteft.fic  miuriafib:  illatapotcft  rccom 
pcnfationem  per  emendam  peterc  fecun  Jum  ordinem  iuftiriae. 
i  Et  ne  nos.  Secundo  imped.t  nos  a  beanrudine  peccatum  ,  q, 
formidaturde  proximocomm.ttendum,&hocconting.tquan- 
dofumus  poliri  ingraui  tentauone,  cui  probab.l.tcr  t.memus 
fuccumberc,  &  ideo  fexto  petimus  hoc  a  nob.s  amoucri  cum  di- 
cimus.  Etnenosinduc.  i.mduc.  permiitas. 
4  ln  tenta.  Nnn  en.m  petimus  vt  non  rcntemur .  quia  tcntari 
non  cft  malum,  fcd  magis  eft ad  virtutis  exercitium ,  quando  vi- 
rilitcrrefift.tur .  proprcr  quod  dicitpfalm.  Proba  me  dom.nc  & 
tcnta  me.  fed  petimus  ne  in  tentationem  inducamur  ld  cft,ne  ab 
ipfadeumcamur. 

f  Sedlibe.  Tcrtio  iropedit  nos  itlud  quod  eft  inclinatiuum  ad 
duo prxdicla,&  hoc  eft  fomcs  pcccari.quae  cft  quaedam  p?na  ex 
peccatoprimiparentisdcrelicta.  Et  hocmalumpenar&  alia  ma 
la  p{ nircntis  vita:  jnquantum  potcft  nos  ad  peccatum  inducere, 
feptimo  petimus  amoueri ,  &  ab  eis  liberari  cum  dicimus.  Libe. 
nos.  Scquitut  infinc. 

yAmen 

fine  tentatione  neroo  probatus  eft,  &  ideo  non  perimus  nos  non 


t  quoti 
veladm 
tcm. 
tDcc^ 
i.c.  ini 
t  remit 
li'j.de< 
ne. 

t  remit 
t  Pepc 

4.  c.dlC, 

Dccon, 
c.panca 


vbi  nipi 

catcchd 


li'\Jeor 

F 


Pfal.if- 


Ii     R. 


timuirfh« mfum 11^'^^° ^™*™  ^A  i Dco  «mpunfti  pe        tentariVfed in tVnwtr0nem "pcrconfenfum non induci 
timuj,nociplumprimumproximoconuerfiflc 


1 1  ne.  Aug.  Altnd  eft  tentari,al.ud  in  tentat 


imus. 

.oncinduci.Na 
fmc 


a     Sed libera.  Chry foft,  hic  malur»  vocat  dubolum  propter  cx- 
cellenttam  fuxmaiitiz. 

Sienini 


Vlatth 


XI 


Cap.   VI. 


*>4 


^  *  Pctrus  Cht  vfologus.lile  qui  natura  coclcfhs  fuit,nunc  cff 
A  nequitia  fpiritualis ,  aJtite maior  feculo,  nocendi  vfu  critus , 
lxdrndi  nrte  peritiffinruis . 
«.70.    *  Chivfo.Malum  hic diabolum  vocat  docens  noscum eo 
8 '  fcabere  prarlium  .nullo  vnquam  federe  dinmendum- 
ThcophvUitus.Non  dixit, 


peri". 


4t 

libera  nos  a  nMiis  hominibus, 
non  enim  tam  illi  nos  iniuriaaf- 

rMta.la-  ficiunt ,  quani  nwltgnus  damion 
pcreos. 

rC'  a  ^wafo.  omni ,  vifibili  &  m- 
uifibi.  Haec  liberatio  quocidie  nc 
celfaria  eft ,  dum  line  malpaiti- 
aw &  corpors  non  viuicur ,  fed 

;,'iaave"infinccomplebitur,qi.iandoim- 

J  moi  -cales  &  impafiibiks  erimus. 

Deimis  ad  fummagradarim  fic 


Comtnendatconditionem.         Vos  qui  eftis  quafi  dii.'    a    Quiinhoc 
cjuod  peccant  homines  fttnt. 

a  malo*.  Arae.tSi.n.dinuTeritis  hdinini 

Ecce  fiducia  magna. 

busfpeccatacoru,dimittet&vobispa- 
tcrvcfter  coeleitis  deli&aveftra  Siatno 

Iudicium  (ine  milpticordu  fct  eis  qui  non  faciunt  m.frncotdiam. 

dimiferitis  hominib/nec  pater  vcfter  di 
mittet  vobis  peccata  veltra,Cuatieiu- 

a    Idcit  ipfa  vultus  triilitiaoltentate  ;ieiunium.    b     Reprzlentatores 
alterius  pctfonar.  Q_  non  virtutibus  Itudent.led  fauore  vulgi  excitant. 


tibi  ipfi  findic}a  hec  dicedo  accerfiisfNam  fi  no  abiores  oth 

ne  odmm,id  ipf.iin  auce  deprcecns, ohnitte  nobis  ficut  dmuu 
»w,numidemidipfumcn'tacfidicas,Vmdexciropeccaco 
rum  meorum.quiacgo  vindiCtam  fumeredecreui  ? 
d  Cnm  iciunatis.  Potlqnfi  docuit quomod  o  orandfi  fr,  doccc 

dcjeiunio  quod  iccrum  percinec 
ad  mund.ciam  cordis,  ne  non  fit 


D 


'Quiatufieft 


fimplcx  ad  deum ,  dum  ad  exce- 
1     riorarapicur. 
•2,    *    Chryfo.Omniummalorum  ^","m;nfe^ 

praua&fortiorafuntcria.Gula,  |a  reeiilomm. 

auaricia,&vanagloria.  Aduer-  Hom.if.ope- 

fusqua;  dominus  cccacionis  fuf-  «sitnp«£. 

cipicns  beJlum,pugnauicprono 
j     bis.  Concragulam  pugnauicin 

heremOjConcraauanciamfupcr 

moccm ,  concra  vanam  gloriam 


fccnditur.A  maloperfpincum    e  natlS  ,  nolltenenllCUt  hypocrjte  tr+ltes.  4     fupertemplu.Iceomniubonoru 


lExcearminat.n.faciesiuas,  vtappareant 
f  hominib.ieiunantes  Amcndicovobis, 


timorisliberamurj,  indeliberaci 
pauperes  ipiricu  &c  rebus  effe  cu- 
pimus,  dii  dicumis  ne  nosjndu- 
cas  in  centationem.  Spuitu  pieta 
tis  rogamus ,  vt  h<  mo  interior 
manfuefcat  &T  mitis  fiat,  ne  ten-  g 
tatione  moucacur. 

Prccibus  laborandum  eft,vt 

u"cVdona   PCrc'P«mus   ex  gr;U!a- 
L   '       Don:sagedum,vt  veniamus  ad     h 
uicrita  .  Promencis  beacidido 

fpcianda.alioquinnecfinepiecibus  fideiaddominum  ,nec 

finementisadbeatiuidmepirucnitur.  N:h-1  dcelf  qtthic 

fcptem  pctitiombus"  uon  concmeatur,  fiue  ad  ^rafente  fiue 

ad  fucuram  pertineac  vitam. 

foni*  io      SatiscompendiofetradiditChriftus,n5  mododifciplina 

12  copen  madacorii,fcd  &£  prccii  &:  donoru,'vc  paucis  vcrbis  memo- 

iL'10.  f.  Tl£  rcs  mulciplices  &  ncceffarias  comcndarec,&  fic  firnpli- 

J3  cicasfidci,fufricientiafaliicisfiiecitoaddifccret,  &prudctia 

mgenioforu  ainpiuisprofundicace  myfierioru  flupefccrec. 

HincI(aias.5er/woi;ew  breuiatum  faciet  dominus  fupet  ttrram.Quo 

niam  ita  bteuiauit,vt  rncmoritcr  capi  pofTit.ica  rebus  imple 

uiCjVcnemo  fiuegratia  fpinculTand'  perciperepoffi:. 

b     Si  edimi.  Forma  unpofuc  quaKccr  velimus  iudicari.Vn 

indulgcncibuseoram  J)cofidiicia  rcfpondec  impetrandi, 

cxigcnces  vcro,p^na  remordet  vlcioms  vcl  damnacionls. 

Deus  mauulc  lnucnirc  cui  mdnlgcac  qua  que  puniac.16  in 
noflrapoceitace  pofuicquaconfcienciaiudiciu  Deiquifque 
prouoccc crga fe,& quomo fencenua tanti  diicriminispof- 
ilttempcrare.Omncs  debemus,&  indulgencia  pacris  omni- 
bus  eft  neccflaria,id jo cx  annno  aliis  dimitcamus.vt  maio- 
ra  fcu  plura  nobis  relaxcntur. 

Hoc  in  fine  concluditur,  vt  certu  fit  nobis  quid  in  ofoni- 
bus  promiferimus,ncq;  aliud  exigit  iudc x  que  roii;unus,nifi 
vc  talcs  fimus  fratribus  ,qualem  eum  nobis  pofcimus.Et  qui 
hoc  non  facit  duplicitcr  rcus  cft.primo.qiua  peccauit  &  de- 
becdeinde,qu;aadmonitusa  iudice.fracrinonindulget. 

Vnde  :  Cunt  oratis,rcnii:titefi  ejuid habelis  aduerfus aliqUKm,ali- 
ttremmpater  veiltr  non  dimittetvobis. 

c  i'ia«tcrw«on.Nullacxcufaciorelinquitur,  quiavnufquifq; 
fecundum  hancfentcnciam  in  fucuro  ludicabitur.tLx  hoc  pa 

,  .       tec.quod  vnufquifqueinfuainfideJicacecondcmnacur  . 
. t le  lerm.  *    «         o-         ' »   , 

montc      Augufunus.  Adcammagnumcoiiicruum,quinonexper- 

p. . ;        '  gifcitur,n6 dormic  fcd  morcuus e/i .  Qua  froce igicur hac ad 

C  Deumorationefundis,qui  fpiras  rindi&ain  proximu  ?  An 

tibi 

NICOLAVS     DE     LYRA. 

1  Amcn.  quod  ei~l  vcrbum  optatiuum  refpeclu  pr&cedentinm  . 

2  Sienimdim.  Hicrcdditurratiocuiufiamdifli  in  prstdiclaora- 
tioneinqui«tap?titione,vbidicebatur.  Dimitteno.  &patctfcn~ 
tent'?aexpr£diflis  ibidem  . 

j  Cum  au.ieiu.  Hic  excludit  intentionem  vanx,  gliiris  ab  operibus 
paniienti&,di.  Cum au.ieiu.no.ficri ficuchvpo.  Dicitur enim hy 
pocrita  ab hypns  quod efl  fub,&  crifis qimd  efi  attrum^  quia  fub auroy 
vel  honcflate  exterioris  conucrfationis  habet  abfconditum  plumbum 
falfuatis.Scquitur . 

4  Ti i. Ifit enimotfendnnt qnandamfaciei trifiitiarnyvt fimulent pot 
nitentu  rigorcm ,  ideo  fitbditur . 

Ex. 


a  Pro,demol;untur,hoc  enim  proptie  deexulibus.  b  Fiftem  intentio 
nil  irt  fupta  reprehendit  hic.  Vt  dillianles  ah!s  vide,intur  ,  &  ipfa  vlli- 
uf  vlrrahomir.e<i  pixdtcentttr. 

b 


} 


fortiffima  funt  tria  aduerfus  tria 
malainuenu.Elcemofyna  con- 
traauaritium  ,oratio  contrava' 
nagloriam,  ieiuniu  concra  guia. 


f  obfcurant . 


a  Laudeni  quain  voluerunt,  non  adoptionem  fiUoruin,  b  Stcvnidicit, 
quali  oinnibus. 

tquia  receperunt  mercede  fuam  tTu  au 

a     Caput  vngit  qui/pititua;ila-titiainterius  piaguefcit. 

tcm  ciim  ieiunas,vnge  caput  tuum,&  fa 


c  TS^olitefi.  Non  prohibet  virtu 
tem,fcd  fidtam  virtucis  fpeciem. 
Bonum  cft  iciunio  pro  pec- 
catis  criftes  effe  ad  pcenicenciam, 
&  humiliare  anunam  noftram 
vude.  Cor  contricum  &:  humilia  Pfal.jo.cT. 
tum  Deus  non  dcfpicict  Sed  cri- 

ftida-n.quarprolaudeeff.prohibec .  Vnde  nonaitiimplici- 

ter.Noliceieiun.ire,fcdaddiC,iicuchypocric.rcriftes. 

*  Tercul.  Ha?c  condicio  facn  eadem  eft  acq;  ifta  quam  fupe  n  &e  iciUnio. 
rius  dixiccu  facis  eleemofynam,&:  cum  oratis.Icanimirum 

illa  ince]l:genda  func ,  vrp'ecaci  Sc  Chhftiano  obfequione- 
ccfiaria.Quisenim  verc  Chnftianuseft  finciftis  ? 

*  Idcm.AnveroquiaieiuniumhypocritaruaChriftoreiici  ln  r^ai;,brC 
tur,& prchibecur,  ldeo  iciuniidu  omnino  116  cfle  intellexic?  ui0rib.q.ii3. 
Cur  crgo  docuic  qua  fe  rfa  ieiunacurus  dirigerec^Cur  inf  1:- 
iunailci;eCurapoftolospoftafcefioncieiunaculOspdlxiflL;c?, 

•5*  BaiiI.Hocpra?ccpcumadcosperonctqui  Deimandatum  E 
ob  eam  caufam  excqui  ftudent,vt  fpcaeiuur  ab  hominibus, 
quo  videliccta  vitio  humana?glona;  liberentur. 

*  Bcrnardus.  Quis  magis  impius,  an  profitens  impictatcm, 
anmentiensfan'ticacein?  Nonncis  quictiammendacium  rn.ipoiog.ad 
addicgcminat  impiccatcm .  Guilelmum 
f  E*«mBM««H.cxtta  cerminos  humanaecondicionisabdu-  Abbatcm. 
cunc.Sicut  de  nicore  vcftium  lailancia  eirvfic  denimio  fqua- 

lore  &  macic  .  Demoliri  eft  quafi d.fsipare,&  venuftaccm 
vultus  quafiad  nihiJum  redigere . 

g  Faciesfnas.  Luctuofis  fordibus  in  quib.etiamia£bnciaeft} 
Cv  magis  fub  fpccie  religionis  decipiunt. 

Nota  non  deberc  oTTeS  pcltcs  fuas  deponere  fcd  veftiri,  ft 
aliquando  lupi  eis  fe  contegune. 

h  Vnge  ca.tu.  Spuali  heticia  mence  rcfice  diebus  abftinencifj, 
vcdiledionis  odor  fragret  in  operib.mifericordia;  Cofcien 
tialauaJachiymis,vclicmudacoraD^o.No.n.futficicopus 
mifencordie  iinc  munda  cofciencia.nechoc  fine  illo .  P.ilx- 
ftims  mos  eracin  fcftiscaput  vngereergocapuc  vnge.i.fefti 
uu  &C  hilacc  te  exhibe.-&:  mcnce  fpuali  olco  refice,6<:  de  ieiu 
nio  116  queras  laude  exterius.Sed  tja  fic  a  feculo  auerceris,co 
ra  Deo  gaudcas,&  iic  facic.i.cor  mundabis  a  fordibus.quib. 
rcmocis  Dcu  v\dnvc[iccb\z.ynge ca.tuum .  Ecccnodumom  F 
nia in nouo  Teftamenco ad liceram.  Ridiculi  emm cflent  ifi 
_ ^»  ieiunio 


M    O    R    A    L    I    T    E    11. 

1  Si enim  dimi  &c.  Cyprhnwi :  Excufaciocibinullaeftindie 
iudicij,  cum  fecundum  tuam fcntenciam iudiceris,  & quod 
fcccrisjhoc  ipfc  pacieris . 

Cum 


5  Ex.  Exttrminare.n.vfiextraterminosponere,  &  ideo  illifacies 
exterminantquiqitandimtrittitiam  extra  modum  folitum  alioritnt 
demonUrant ,  vt  religioft pr* aetcrii  appareant.Velaliter. 
Sicutfhim  quajiioque  vnguenta  addecorandum  facictnyquibus  vtun 
tur  mulicres  ad  fimulandumpuUhriludtncm,itafiunt  quxdam  vnguen 
ta  ad  rxtermiuandum prxdillo  modo  faciem.&forte  talibus  vtcban- 
tur  ad  fimulandum pceiiitentiam ,  ftcut  ctiim  trutamni  talibus  vtun- 
tur  ad  extorquendnm  pecuniamper  quxjium .  Subdit  autem  debilum 
ntodum  ieiunandi,cum  dict . 

tS-Tu  auccm  &c  vnge capuc  tuum.  idett  ftgna Utitimprmtende, 
tal  bm  cnim  vguentis  &  lotione  corporis  vtebantur  IudM  in  diebus 
foknnibus  &  fcfliuis . 

Nc 

1  Cum  au.ieiun.  Leo  l^apaiNon  func  cafta  ieiunia  qu£  non  dc 
racionc  contmenciie  veniuncfed  de  arte  fallaciac . 
3  Tn au.cum ic.vn.Pcicaput  Chriftusincclli2;icur,  pcrfacic 
propriaconfcientia,qua:lauandaeftconfefllone :  Chriftus 
auccm  vngcndus  deuocione . 

Tom.5.  e    % 


»tf 


Glof.ord.&  NicoLi  de  Lyra. 


,56 


$  iciunioolco Jclibuti.fed fpincu amoris cins.cuius paffioniV 
A  dcbemu^parriciparcad  nos  m.-:ccranduin,men>debc'C  innn 
itllatrona  i/anafuncicionia. 

■  9>u  ^Cinlhi-  mscju  .dctfiinimrcrpaf- 

',l'^<,,K^r  lioncmoi  mfuamluoodorcimplcuit.  Idconoal 

a    ictunarc   dcbc- 


,fedciuspcr(  cupcr 

ablhnci;  ..rcscarne 

ciuspalTionis  paiti  ipcmus.Ulo 
crgovng  opcrtmifcri 

cordi.ccumiiiciicur,&  chanus 


a    Hominibus  ieiunat,     mii  finorem  corum  captar.     Vifibililws. 

cicm  tuam laua.ne videaris hdminibus ie- 

a     CrK"li  .         Qiiie.tinuimulis.     b     Pct  hikin  corde.         Vclfo. 

iunans,(cdpatri  tuo,  quicft  in  abfcondito 

a     ln  covfcientia  vbi  ipfc  clt. 

I  ,|; j.uur ,  qma  Snc    b  & pater  tuus,  qui y idet  in  ablcondito,  rcd- 

illocahxnolfri  icuinii  nonin- 


& cecera vrtia dcftruti  sfi ndr.fi.;r, demonesfurmit.  D 

Orimc cn  icnft  \vl orutvc-  rnr,vcaurum,oY  acgcn, 

rutjf»»'  1  !  [  ucrcdncA' vcTir.bdsfoiu  h&vcl  qcf  abhil 

immfiecira  mfit>wcoNrf ,  vchp  (i.TnbiseigOom- 

ncgdisauantiorcpuhc-iicj  ■  Kab.Aerugofignifieacftinbii 

que  dccorc  uirtutum  obfufc.ic. 


b  Diuitiasrepo 


•iopropatulo  cbrianirarfcau  picc.icis. 

D«*o  iciunat  qui  pro  amorc 
cius  fe  nmotmJx  quod  fibi  fub 
lib.t.de  c*pun  irjhitalccn  largicur. 
AioMcordu.  a     yjaim  ,Ham  lanane  vidcarit. 


c 

d 


epiib.f.tui 


lcrmone 
ic  jciunio. 

Ub.dc  uirgi, 


Moralitcr. 


•  Ephrcm.Siuislauarcfaciem 
Jj  ruam.diluceamlacnmiSj&ab 

luceam  fletibus  vt  inconfpc- 
£u  Dci,  cV  fanctorum  Angclo- 
rum  eius  cu  claritatc  refulgeat. 
b  Et  pater  tum  Pater  pcr  ndem 
jntus  efi,&  remuncrat  in  abfco 
dno  facca .  Ibi  crgo  ieiunadum 
quo  ipfc  vidcac  Ec  neceffecit 
vt  iciunans  fic  ieiunct ,  vt  ei  pla 
ccatqueminpeSrorcporcac.  _ 

*  Ambro.Qui  funt  qui  meritu 
icinntj  excludunc?Nonnegcn* 
tilium  vox  eft?Manducemus,bi 
banus  ,  cras  cmm  nioriemur 

-;•  Cyprianus.  Quocquoc  viros  virtutu  vidimus,  fineieiu- 
nio  no  legimus  afccdiffe ,  Quocquoc  a  Dco  abquid  obcinere 
conati  sucieiunio  incubucrc  &  lacrymis,nec  dcfuic  (Ouetus. 

*  Athanalius.  Pcc  iciunium  &:'obcdicntiaminparadi- 
fumquivolec,redibit. 

c    liolitethefauriifre.  Ad  munditiam  cotdis terrcna  eroga- 
ri  precipir. 

Nolite  chcfaurizare.  Quj  iciunac,  vel  feruado  qc?  no  edit: 
velglonaquercndo  ,intcrrachcfauiizar.Quipp  Deamin 
cclo.;,in  ^cernicatc.Et  ii  fpecialiccrdceleemofyna  moncaf 
tn  de  omni  operc  vircucu  accipicur.Quia  quidquid  pro  Deo 
fic,in  eo  cternalicer  rccipiemus.Acrugo  metalla  c6lumit:ci- 
nea  veftcs;qdab  hisinta&u  cft,tojlunc  fures.His  cribus  mo- 
diS,ois  ai.iriciatodcnatur^pretcieunc.n.oiaqucpc.flidtnt,''. 

Moral.Si  qd  in  carnc  gcrimusnhefauros  1  cerra  codnnus, 
du  pciofoscoiponsses*  1  terrctnscf  lidenjs  occupam^quos 
a:i  ugo.i.libidocofumic.porro  indumea  moru,ira  6c  fupbia, 

&  c^cera 


1     Pcndei  de  hoc  quod  dicltim  eil  ne  uidearit  ho  ie. 
ncudo.lpem  vobis  coilocare  in  tcrjcnia. 

dcttibi.  *  Nolitethefaurizarrevobisthcfau- 

1     i.in  tr.-.nliioiiji.         b     i.fupcrbia         C     Inuidia.     d     DifEpat.gc 
coniuiiiit.  ,  , 

ros  in  te,rra.vbierugo,&  tinea  demo  lii:,& 

1    i.l:iT;t:c',5c  daiiioncKjui  lemperadhoc  funiimcnti.vt  {g\£i 
tuilibus  cjtfpolicnt. 

vbi  fures  eflodiunt,&  furantur.Thefauriza 

a    Non  mihi.cui  non  prodelr.fcd  uobis.    b 


jn  fpiritualibus  itcrnis. 

e  teautcm  vo'bis  tlaefauresincaclo^vbincc 

b  Quia  futurx  diuiti*  fanclorum  incorruptibile»  funt.  b  Diffipar, 
&  in  nihilum  redigic,  C  Qwa  ibi  aduerfus  ckclos  Dei  nnlh  diabo 
li  frau  przualebit. 

eru  go,  nec  tincadcmol^t ,  &  vbi  fure°s  no 


a     Vniuerfaliter.de  pecunia,   &  omnibns  uoluptatibus  hums  liculi, 
huiulmodi  tkdautus  clt  gula,huiuloiodi  libido,Sc  limilia. 

f  erTodiunt,  necfurantur.  Vbi  cnim  cft  the"-- 


Ttnca.qnarueitrt  l.itcterrodit. 

1  liundia  eif,f]  ^V  fiudium  lacerat  Allcgo,' 
bonmn ,  &cop  lVtioncunicacis 

2  d  ffipacFures  sut  heretici  «5^  de 

3  moncsquifcmper  adhocfunc 
intenti  ut  fpirirualibus  fpohcnt 
d  Thtfauri  autcm  .q.d.  cum  ie- 
iunatisaut  aliquid  botii  operis 

4  agitis:ibi  rccondite,ubicorru- 
ptio  non  pofiit  acccdcre. 

y     *  Leo. Ieiunium  fine  clcemo-  rermoe, 

6  fyna,  non  tam  cfl  puro;.u:ioani-  ieiunlo« 
mc,  qiiami  arnisafnjctio,  m;i- 
gifque  ad  auaritiam  quani  ad  p 
contmcntiam  rcfercndum  efl.  Hom.io, 

7  *  Origcnes./nueiiimus  m  quo  i-cuiticu 
dam  libello  ab  Apoftolis  dw 
clum,Beatns  qui  iciunac,ut  a!at 
pauperem.  Huius  iciuniu  ualde 
acccptum  cft  apud  deum.imita 
turenim  illum  qui  animam  fua 
pofuitprofratnbus  fuis. 
e  In  cceloA.ownc  fpe  incelefti-    T 

L  <"JJ-"l-  tI-UC.ll 

bus  ponite.  nne^radieccs,cha 


8 

9 


6  faurus  tuus,  ibi  eft ,  &eortuum.  t  Luccr- 

h  na corporis  tui  eft  oculus  tuus  .  Sifuerit  m  ritatcmampleftenwwscrj.in 

fpirituali  fr  mamento,quod  n3 


11 

tr.mfit.  C^lntit  &■  icrratran/ib  <nt 
■perbaautem  meanon  tranpbunt.  Si  cruo  cor  cft  in  celo.mudum  k'"*** 
eft,quia  munda funtceleft'a.  Si  auce in  tcrra  vol.iratur,  quo- 
modo  mundum  eft?  ofeft,  fi  quid  agic  vt  terrcna  confequa* 
tur,quomodo  mundumeft  ?  Si  etenimiHa  in  ^enercluo 
munda,tamen  fordefckres  dignior  dum  infcnon  ttiifcctur: 
vt  aurum  argento ,  argenrum  plumbo. 
f  vhi  enim  e/t  tbefawkt.  Si  m  tcrra  :  cor  cft  deorfum.Si  in  cq 
leftibus  ,cor  cfi tn  Chtifloflxum. 

g  Lucerna.  Profequitur  mudairjmcordis.Sicut  oculusmS- 
bra  ad  opcrandum  dirtgtt,flc  mcentio  6c  lux  ftdei  omnes  vir 
tutes.Iucernaefl  lumen  in  tcfla,iicchant.is  m  fidc.Cum  fi 
dcsceffabir,  fohichaiitasluxcrtt.  Deextcrioii.docttcdK  iu 
interiorishominis,  intcmione  mcntis^  lucc  ftdci  oniucs 
vii  tutcs  illuftrantur ,  vt  reddant  Iucidum  corpus. 

Item  ad  mundiciam  cordis per  fe  hoc C3pitulum  eft,  vel 
gratiapnorum  opcrum,quarpalam  apparcnc. 
h    Sifue.o.  Si  pura  mcencione,  q  potcs  bona  agis,  opcra  funt 

iSlucis 


F 


Dimfio 


NICOI.  AVS    DE    LYRA. 
I     ^trn/./j.i.adgloriamhominomquxrendam. 
3     f  dpa.tuo.cxklh.  f.cuiijs gloham  dcbes tantumquaerere  in 
opeubus  tuis 

3  Q^-i'!iinab.  quiadeus  in  prarfenti  vita  non  potcft  videria 
nob;s,  iicctlitprzfensvbique     xreriparent. 

4  iVo.'/)'.Hic  cxcludit  ab  afTeclione  hominis  peccatix  auariti* 
Et  diuiditur  in  duas  partc  s ,  quia  primo  oltcnditur  propolitu  in 
aftucxtcriori.fec«<doinactuinteTiori,ibi.if5ci/co  vob<<  nr  fol.  &c. 
Pnma  in  tres.fecundu  tres  rationes  per  quas exclitdit  im  modcra 
ta  congrcgationc  dimtiaru,fccunda  ponitur.ibi  /  b-  cft  the.tu,&c 
terti a  ibi,  J^e*iop'  tejt du.Ho.fer. primaratio acripitur  ex  defeCfu 
thclaun  tcporalis.Thefafus  enim  nihil  aliud  eft  qua  congrega- 
t:od>u  ii.tru  Cmigr-ganf  autem  diuitiar  propter  fulficientia  vi- 
tx  h  ibenda.fed  thclaurinrio  indebita  rec*le  indncit  corrariu,cja 
i-eddit  homine  infufricicntilliaiu.quia  talis  thcfaur  zatio  efl  que 
fit  ex  auarjria,&  ex  amorc  diuitiaru  in  fe.ille  au*  c  qui  fic  cogrc- 
gu  diuirias nonaudet  eis  vti.fediuxta  eis  ducit  miferam  viram, 
9c  dimitr  it  ea ,  putrefieri,&  ideo  dicit  Hie.in  cpillo'a  ad  Paulinu. 
Antiquu  d.ftu  eft,  A uaro  deell  15  quod  haber,qua  qct  no  habct. 
&  t  .lc  modu  thefauri/.mdi  excludit  faluator  cu  duir. 

aX«.rb.M.vbi  $ru<;o  &  tinea  demolitur. 
f   ^cru.  irij  rulv-o,  tk  in  hoc  ragitur  corruptio  dmitiarum  arti 
ficialium,vtauri,&ar^enti8c-cacterorumroetallorum. 
6     /■'ri.Hicr.ngiturcorruptiodiuit.arum  naturalium.vt bladi 

6  vmi  &  veltimcntorum,&  confimilium. 

7  £rW,/,eJ-t,Hocdiciturpropter  lapideipreciofos.qui.licetno 
L       .  . pof- 


poflint  rubiginari  nec  a  vermibu»corrodi,tamen  polfunr  a  lirro 
nibus  tolli.Ex  prardiclis  patet  quod  thefaunzario  quar  fit  ex  cau 
fis  honeftis  non  cftmterdicta  a  faluatorc tanquam  illicita.vt  tiua 
doaliquis  ihefaurizat  ad  bona  opera  facienda,  vtconftruct  o 
cccleliarum.releuatio  pauperum,&  huiufmodi., vcl  proptcr  rc«n 
publicam  feruandam  &  confimilia . 

8  Thefauyizjite  autcm  vobisthcfauros  in  cxlo.  Per  hoc  concludic 
excellcntiilimum  modum  the(auriTandi,quandofcilicet  bon  1  le 
poralia  &  tranlltoriaconfumuntur  m  pios  vlus ,  &  liccommu- 
rantu,-inbonafptrituilia,&a:terna)&  perconfequcns  incorru- 
ptibi!'a,&  hoc  eft  ibcfaurizari  in  ca*lo,&  patct  litcra. 
g  Phiefl cHic  ponicur  fecunda  ratioad  excludcndum  thefau- 
nzationcmuiordinatam  temporalium  ,  &  accipirL-rilh  rat.ocx 
quodam  affeftu  maluipfius,qut  cftexcafiatiomcnris  Adtalcm 
enimihefautizationem  feouitur  totaliscoucrfiomentisad  amo 
rcm  diuitiarum.&hoceftquod  dicit  Vb.  cfi.ad  hanc  conuerhb 
nem  fequitur  auerlio  a  Dco.  &  quia  inrelleclus  illuminatur  per 
coniunctionemad  I  cu  ,  ideo  ex  tali  aucrfionec.btencbratur 
F.t  quia  intelleclus  dirigit  omnes  alias  potentias  in  fms  aif  ibus. 
cum  lit  oculushotnni^  mteriori^^adhoc  feqmturobrenebr  itio, 
&  obfcurit.isinon.nibusoperibushumanis  proprerqit,  fubd  t 

10  Luccrna  corprr/i /«'.Metaphoiica  eft  loquurio.ac  fi  cliceivr.Si 
cutoiuluscorporal.sdingit  opacorporalia  qma  ciina;ir  pedcad 
ambuIaiHlum,manus  adoperandiim.Cv:  ^\c  de  aliis.ua  oculus  mc 
tis  perinrentioncm  rcc>amdingitoperahumana,inquantumin 
cis  cft  rano  boni  moralis,  &ideo  dicir. 

1 1  Sl  ocu.tn.fuftm.i.inxenxio  mcntis  recta. 


M     O     R     A    L     I     T     E     R, 

l     "/Vo.rfe.Ra.cruco  fipnificat  fupcrbia  quc  dccorem  uirtutu 
ofufcac.yncaquc  laccntcr  ucftcs  rodit,inmdu  quc.  bonuu  flu 

dium 


diu  laccrat.furcs  funt  h^retici cV demoncs,qui  fempcr  iimc 
inccnti  nos  bonis  fpiricualibus  fpoliare. 
%    lMccr04.Rcmi.Per  luccrna  ccclcfkc  re£tor  figntficrur^ci 

bcne 


»37 


Matth 


an 


Cap.   VI. 


138 


@  lucis,ct;am  finon  icahominibus  videatur.Si  perucrfj  intcn 
A  rio  eft,  prauum  cft  quidquid  agitur,etfi  videatur  reftum. 
Oculus  vnus  U  fimplex  eft,fcilicec  chancas  qua?  modo  ju 
cecinfideficucmcefta. 

Si  au.«cu.  St  mceneio  non  eft  ex  fide,  cotus  homo  incerioc 


tencbrofus  efi.Qwa  quod  non 
eft  ex  fide ,  peccacum  efl. 
a  Tenf.f.Quandoquidemin- 
tencio  fequens opus  informat. 
£rgo  fi  bona  qua:  agis  quia  ma 
]a  intetionefiutcenebte  funt, 
quid  ea  qu£  pcr  fe  mala  func,!& 
malaintencionefiunt  ? 
b  Siergo  lu.  Incentio  qua  fa- 
omtis  quodcunque : qu?  m  no 
bis  eft  notadumen  dicir;,exicus 
"vcro  rei  incercus  cft ,  vccu  qd 
alicui  do  vel  ago  ncfcio  vcrum 
■ccdac  ei  bono  an  malo,  &C  ideo 
arenebras  vocat.  Dicit  ergo  :  Si 
1  itentio  qua  facis  (quae  cibi  110- 
a4to*  \a eft )  appetitu  temporalium 


a    Intentio ,  cuius  merito  opera  lucis  an  ttnebrirurri  funt  difcernuntur. 
b    Vnus  &  purus ,  de  i;uo  in  canticis:  Vulneralti  cor  meum  in  vno  ocufo- 
rum  tuoruin  id  elt  cliariiate.        c     Idelt  congeries  »irtutum,vel  adiojtora.. 

oculus  tuus  fimplex  >  totum  corpus  tuum  lur 
cidum  crit.  St  autem  oculus  tuusncquam 

Intemioperucrfa. 

fuerit,  totum  corpus  tuum    tenebrofum 
crit 


Cum  regnum  Dei&diaboli  diflldeancincer  f:\invtro- 
que  nemo  potefi  fjm;>{  milicare,vnde  qm  bapcizai.:ur,d;a- 
bolo  abrenunciant  &: «  peribuseius. 

*  Tertull.  Nemo mile'!  ab  infccdcratis  &  hoflibus  domi- 
ni  fuicibariacaptat,flifiprofugus  &:  prcditor. 

d  jtutenim  unnmodio.  Nihil 
cftmcdium.  Quidquid  enim 
facis,  aut  ex  amore  Dci,  vel  ex 
feiuitutediaboli. 

Auguftinus  Diabolusenim 
femp  cft  odio  habendus:  Deus 
verodiligedus.Ncc  enim  aper 
tcaliquis  vnquam  Dcumodio 


D 


Iib.s.  eleferm 
domini  inrrnS 
tecap.**. 


corpus 
Si  ergo  lumenquodintceft,  tencbrx  *    habuit,fedomnesfeeumama 

a    Malaquarriaiitintentionepemerfa.  b    Q^Konporell  the&u-  re  fatentlir  ,  &  di«boIi  nomen 

nzareScDeofcruire.  _  ,    execramur,quamuis  vitiofiefi 

iunt,  lpise  tenebr$  quanta:  erunt?t  Nemo  ' 

a    IJe.l  in  coelo  5c  in  terra  thefsurizare.         Vitijs  8c  virtutibus, 

b     Inrer  fe  dillidcntibus. 

poteft  dudbus  dominis feruire:  Aut  enim  vnu 

Ideit  diabolum. 


odio  habebit,&  altcru  diligctraut  t  vnu  fufti 


£ 


quia  nihil  funt. 

R  Dco  fertfire  >  &  mabmraons.  Ideo  dico  vobis  8 
h 


Ideltdeum.    Idclt  diaboium.      a    Deum  poltponit,&  fi  diligat  e-us  m.indata, 
ibtdidatUt  :  qUantO  maglS   lp-  b     Exyrimitquifuntduoaomini. 

lumfaccucuiusdubius  eftexi-  e  nebit,& altearum  contcmnct.  Nobnpoteftis 

•^US  i  qiliaccfi  beneCedaC  alij,     f  a    Bonus  difjienCuor  non  ell  fcruns.        b    Ideft  diuitijs.  Habere  quidem 

quodnonbona  incencionefa^ 
ps,:  libil  cibi  proderit,quia  quo 
modo  feccris  ribi  impucacur, 
iionquomodo  illi  cueneric. 

4:  Hieronymus.  Lippiences  folenc  lucernas  videre  nume- 
jofas ,  fimplcx  oculus  &  purus  fimplicia  incuecur  Sc"  pura. 

* Hilanus.  Si  lumen  cordis  fimplex  6c  lucidum  mancbic, 
dancaccmzcerni  Luminis  corpori  cribuet ,  v^  fpicndoretn 
originis  fuar,  corruptioni  carnisinfundet.  Si  autem  obfcuru 
pcccatis  &£  voluntate  ncqua  fucrit  vitijs  mentis  nacura cor- 
yori  fubiacebic.  Quod  fi  cupiditatcs  m  animam  gratfentur, 
quanto  pcccatis  addickiori  noftra  corpora  crunt  ? 

*  Chromatius.  Luccrnafideseft.  Quia  ficut luccrna  in- 
cedentium  in  notte  grefiiis  illuminacnc  in  foueas  ambulan 
tes  mcidant,  ita  &  m  hac  feculi  nodc.fplendor  fidei  omncs 
vic^noftrxgrcllus  illuminac, ncinfoucaspeccacorumin- 
cidamus.  Quod  fi  hxc  fides  noftrapeccacorum  ccnebtis  c^- 
cctur,totum  corpus  noftrum  tencbrofijm  reddetur. 

*  Chryfoft.  C^id  ergo  tibi  diuitiaeprofuerint  ,fi  hic  vitijs 
anima  obtenebreturj'  Quid  enim  prodcft  auratis  armis  mili 
tcs  refulgere ,  cum  ducitur  rcx  iple  captiuus  1  Qnod  lucrum. 
eft  ornauc  dcpi£txque  nauis,  cu  lpfitis  mergitur  impcrator. 
c  'i^emop.  Q^d.  nonpotentisad  oculum  hominumbona 
agere ,  &  ex  his  deo  plaeere .  Non  fimul  in  coclo  &  in  terra 

,  thefaunzarcnec&vitijs&virtutibusdcferuire.Q.i.udqtiid 

facis ,  velexamorc  Dei,velferuitute  diaboli. 

Cnm 


quafi  tyrannum  fuperfcdomi 

nanccm  fuitineant :  Deum  vc~ 

roodiononbabent,  fcd  con- 

temnunt ,  vicri concupifcentia 

ftia,  &.  perfuafionc  diabolic  *. 

e     Jlut  unum  fiiflinibit.  .Auguft. 

Non  quidcmdiligit:  nemoc- 

nim  diabolu  diligu./cd  fua  cu- 

piditate  implicatus  parifeu,  vc 

fi  quis  ancilla;  alienar  coniiicius 

propterfua  cupidicatcm  dura 

pacicur  feruitute:  etfi  non  amct 

illum,cuiusanci]!amdiligit. 

f    lAlterumContcmnet.  Non  quidem  odio  habcbic  .-nullius 

cnim  cofcientia  Deum  poteft  odiffc  quod  retraciauitidem 

Aug.dicens.  Non  video  fuiffe  dicendum  ;  Multi  cnim  func 

dc  qmbus  fcnpcum  eft :  Supcrbia  eorum  qui  te  oderunt,  &c. 

g     Et mammotni. MiniomSvra  lingua,diuicia;,  quib* fcruifq, 

Dcu  negare  eft.Non  dicit,hibere,  qct  fieri  liccc,  vtbencdi- 

fpenfec ,  fcd  feruire  quod  efi  auari.  Df  hoc  notiien  cfie  da:- 

monis  qui  pra:eft  diuicus^no  q,  in  cius  dicione  finc.fed  quod 

his  vcicur  addecipiendum,  irreciendo  laqueis  diuictarum, 

*  Ireneus.  Mammonasfecundumiudaicam  loqtiekm, 
qua&  S,imarit?vtuntur,  cupiduseftj&iquiplLisquamopor 
tethabcre  vulc. 

*  Chryfoft.Nondixic,  nemopocefthabereDeum  &  di 
uicias,fed  nemo  poteft  Dci  &  diuitiarum  feruuseffe.Aliud 
cft  enim  haberc  diuitias  ,  tte.  diuitijs  feruire. 
h  Idto.dico  uobis.  Quia  non  poteftis deo  feruirc  &  mam mo 
ne.  Nefitisfolliciti,  quodeft  feruirediuicijs.  Concempcum 
fcculi ,  Sc  fiduciam  fucurorum  cocofermoneprecepic,  dum 
&  mala  fuftincre  &  non  vlcifci ,  &c  inimicos  diiigcre  itifiic, 
&  humnnam  gloriam fugere. Nunc  vulcconfirmarcperfi- 
dem  in  fpe  eccrnorum ,  quiaplures  func  quos  amorprcfen- 
tium ,  &:  defperario  fucurorum  cocpences  facic. 

0  In 


t  Lve.i9c.16. 

dilt.c.icunus. 
ji.q  i.cap.i. 
T)e  p2".  «iift. 
j.cap.i,  . 


E 

Iibri.  rerraft. 
cap.  19. 


Plal  i\.i. 

Mauimona. 


lil».  j.rtp.  8. 


Hom.  xi   1« 

Macth. 


F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Totum  corpus  tuum.  idcft  congenes  opcrationum. 
a     Si  autem  oculus  tuus  fue.  ttequjm.  i.  intcmtio  pcrucrfa  cV  mala. 

3  Totum  corpu<tiwm  tcne.crit.i.totzcongerics  opcrationum  tua 
yum  erit  mala ,  etiam  fi  actio  fit  de  gcnere  bona .  Sicut  darc  elcc- 
mofynam  mulierculx  ,  vt  polfit  cam  adamorcm  ilhcitum  attra- 
Iherc ,  eit  malum  fimpliciter ,  proptcr  malitum  intcntionis  pcr- 
uerfae,  propter  quod  fubdit. 

4  S: etgo  lumen.  i.  fi  aclio  bona  dc  gcnerc ,  qux  eft  quafi  quod. 
<Iam  lumen  ,  efticitur  maU  propter  dcfeftum  mtentionis  bonar. 

5  Ipfite.quan.erunt  q.d.raultomagis.quiaactiomaladegenc 
rc,  quae  cft  quafi  qusedam tencbra,fi  tamen  huic  fupcrueniac  in- 
tentiomala.eltmultodetenorquam  prima,vt  fi  aliquis  mcrche- 
tur  cum  alitma  ,  vt  potlit  cius  pccuniam  furari ,  omnis  talis  tenc- 
broliras  procedit  ex  immoderata  congrcgatione  diuitiaruro,pro- 
pter  quod  eu  merito  fugienda. 

6  ^erno  potejt  du.  &c.  Hic  ponitur  tertia  ratio ,  quia  illud  eft 
meriro  fugicndum  ab  hominc ,  per  quod  impeditur  obfequium 
Dco  debitum ,  ad  quod  obligatur  homo  ex  beneficio  creationis, 
&  cx  alijs  bcneficijs.fcd  impeditur  pcrcongregitioncm  dmma- 
rum  inorduiatam,  ergo  &c.  Minor  autem  hmus  rationis  declara- 
tur,cum  dicitur  ln litera.  T^emopnteil  duo.do.feruin-,  quod  eft  m- 
telligcndum  quando  funtcontrarij  difparati,&  11011  iubalterna- 
timimpofiti,ficeitinpropofito,  quiaauaritiaquxeft  feruitus 

idolo- 


jdolorum  non  poteftftarecii  obfequi»  diuino  ,  &  idcococludir. 

7  T^onpoteflis  Deofer.&  man.  Mammana  cnim  lingua  Syra  no 
men  eft  diuitiarum,vel  nomen  dzmonis  qui  tentat  dc  cupidita- 
te  diuitiarum.  Auarus  au:cm  qui  thefiut lzat  inordinatcfcruit 
vtrifque,&ideonon  poteft  fimul  Deofcruire.Illeautcmquiin 
pijs  operibus  diuitias  expcndit  non  fcruit  diuitijs,  fcd  magis  di- 
uitias  feruiunt  fibi :  quia  cis  vtitur  ficut  inftrumcntis  ad  opera 
virtutum ,  qma  fccundum  quod  dicit  Ambr.  fuper  Lucam.Sicut 
diuitiaefunc  impedimentareprobis  ,  ita  probisfunt  adiumenta 
virtutis,&  ideo  talis  poteft  fimul  feruire  Deo,  &  vti  ipfis. 

8  Ideo  di.uo.  quia  non  folii  congrcgatio  dmnuru  quantum  ad 

aclucxterioredeordinathominis  afTciftti ,  fedctiam  follicitudo       . 

acquircndi  dcordinst  quantu  ad  aftu  intcriore,ideo  confcqucn  am"°* 

ter  excludit  follicitudinc  fupcrfiua  circa  talia  acquirenda .  Et  di- 

mditur  in  duas  partcs ,  quia  primo  facit  qd  dirtu  eft  per  queda 

excpla  &  fecundoper  rones,  ibi.  '}^ol.ite  prjj».  Circi  primum  ad- 

uertendu , q?  duo  funt  quae  requirunt  ad  fufticicntiam  vita;  pra:- 

fcntis.f.nutrimcntum,  finequo  homononpot  vmere  abfolute,    Vitapr«fen« 

&  veftimentii  (ine  quo  non  pot  bcne  viucrc ,  &  idco circa  ifta  fo-  2"°  '.uftenti-- 

letho  magis  foliicitan.Fnmo  crgocxcludit  loHicitudineincirca  libu,  neccffi- 

vtrunque  in  generali ,  fectindo  circa  quodlibcr  per  fc  fumprtj  in  tia  proniilir 

fpeciali.ibi.  ^efpic iteunUtilia.  Circaprimuadcicitendum,fp  na-  ^attira  &  non 

tura  no  potuit  iiuiderc  homini  de  tcgumcto  &  defcnfione.ficiic  ^01""1' '  K'  ' 
j      i- •     -    1  l  l      j    j       1  1  naii,  &qti.ii-c 

prouidicalijsaiahbus  ,  vt  pote  ambus  deditplumasadcoopcn-  ' 

menium, 


M     O     R     A     L     I      I      b     R. 

bene  oculus  dicitur ,  quia  plcbi  fubieftx  quae  pcr  corpus  intelli- 
gitur ,  faluraria  videre  debet .  Si  ergo  ecclcfiz  redior  crrauent , 
quanto  magis fubieftus fibi  populus dcuiabit i 

7    ^Cj"» 
I 


7  T^on  pot.  Hiero.  Non  dicit  qm  h.ibet  diuiti.is,  ied  qui  fcruit 
diuitijs :  CHiienim  diuitiarum  feruus  eftcuftodit  eas ,  vt  feruus 
dominum,  qui  autcm  earum  fcruitutis  cxculiit  iugum,diftnbuit 
cas  vt  dominus. 

Tow.  5.  e    | 


«39 


Glof.ord  &  Nicolai  de  Lyra. 


140 


A       In  fudorc  vultu»  par.itur  panis ,  fcd  labor  cfi  cxerccndus, 
A  folhcitudorollendacft,quxmt'ntcm  pcrcurbat:  dumtimcc 
citn.yb.       ncaut  d!ipcic.int,-iitcl.iborat.inoncontina;.inc. 

a     ^Animcvtfkc.  Idcft  annr.ahcacicui  hxc  nciell..na(tinr. 

Tota  fpcm  Dco  comitcite ,  quia  nihil  niii  quod  dccrcuic  illo 

\ . 'tcfltsacr.uirrrcvcl  ruincre. 

An:mJ  hicponitnt  provic.i 

•  ftjw*  biu  quxcibo  fuftcntatur  vc  lbi:  l>ui 

iu.-umu.  attat  anxmatn  fnamJictdctCJm. 

*•»**•  ***ii        Animalicas  cbo.ilimrcVpo 

niiurhicprovira.viuitcu  pc- 

rotibus.quSquipcrditpropter 

Chniluin,  innenicteamfpiri- 

ctulcm  m  vitamxtcrnam. 
»**»*•»•      #  Clemcns  Alexand.  Ipfe 
t«.w?.»o,      dominus  in  ariimum  &  corpus 

&  tcnio  loco  in  ea  qux  cxtcr- 

nafunt  prxceptadnudenspro 
t  -ugUpra-  Ptcr  qy^.yyfeq»  otterm 


Quii  hoc efi  diuiti  ji  ft ruiic. 

■  nc  folliciti  fitis  animaj  veftra: ,  cjuid  man-  ■ 
ducctis  :  *  neque  corpori  veftro,quid  indua- 

Ueltvtta. 

b  mini.  Nonneanima  pluseftcjuam  efca:&  r 
c  corpus  plus  quam  veftimcntum  ?  Refpicite  * 

1    Qux  petpetuo  nen  erunr.        b    Deiprouiden.iaaluntur  abfquecui». 

volatilia  catli.  quoniam  nobn  ferunt ,  nec  me-  T 

1    Tunc  multo  magis  vos  qui  filij  clti*. 

d  tunt ,  neque  congrcgant  in  horrea :  &  pa'ter 

I    Tuiic  multo  roagil  yoi  ,  ejuiiationalcs  eltn  quibus  prouiittiiur  xternitas. 

b    Quia  ratioaalcs,  8t  in  fiiios  adoptati. 

vcftcr cxle'ftis pafcit  illa.  Nonne  vobs  f  ma 


compararc  colulit,  corpusautc 
3  adminiflrat.pcr  animam  aute 
crudit,  T^efoUicitifitis ,  inquit, 
quid  comtdatis .  Hcc  autcm  par- 
ncnla.quid.cibi  vanctatcmcx 
puht.  Id  cnim  fignificafTex  fcn 
ptura,  Nc  folliciti  fk.s  qucnam 

SSS  n,  ,rptoSld!  .  Hciu  cftis  S  Confidca.el.lia  agri ,  auomodo  | 

..  ,    ,       *  ■     r    J  »     Colonbus  fe  ornando.        b    Vt  indurr.enra  Jibi  copficiant. 

cupidir.as,&dclitiasarguic.Scd  /%.,„,.    u^n  Uk,-*..*».*-    n.~.,„  „«b«t-     T\.^n  (   cum  vidcam  tantumopir,  cf- 

ficomedcrcpcrfcfolumcogi       Crcfcunt .  Non ilaborant,  ncquc  nent.   DlCO  ,    fu„diadcegendapudenda.Ve 


gis  pluris  cftis  illis  ?  Quis  autcm  veftrum 

a    Suafollic.iudineJclagacit.iie. 

t  cogitans  potcft  adijcerc  adftaturam  fuam 

a     Sup.a  de  efca  ,  hic de  vcftimemo, 

cubitum  vnunv  Et  de  ve'ftimcntis,  quid  fol- 

1     Hoc  de  indumcnto. 
Non  fum  hic  allcgoiica ,  led  vt  de  minoribus  petfuadeantut  maioia 


bitet :  Sic  homo  quod  effe  debcr ,  mox  adduntur  ci  omnia  D 
propccr  quein  func  fadta. 

c  Hcfpicitc.Hoc  .id  cfcam-  Sanfti  mcriro  compar.mtur  mii- 
bus quia  celum  pecunc,5<:  quidam  ic.i  rcmoti  func  a  niundo, 
vc|iam  in  tcrris  nilaganc,  fcd  fola  conrcplacionc  iam  in  ccjo 

dcgun;.])equibusdicitur.  ^«/ifj.eoi 
funt  bi ,  ejui  vt  nubcs  volant  &c. 

Hxc  excmpla  non  prohibcc 
prouidentiam ,  nelaboret,  fcd 
follicicudinrm,  vt  toca  fiducia 
noftrafk h\  D  o  ,cum&aues 
finecuraviuanc. 
d     Etpaterveflcr.  Exagserat  fi 
duciam  filiorum  &  confirmat: 
quia  fi  bonitas  patrisciam  ad 
illa  fecxtcndit,quantomagis 
ad  filiosadoptioms? 
c     Quisantem  reftrum.  &c.  Illi 
autcm  curam  regendi  corpo* 
ris  relinquite,qui  lllud  ad  hanc  He.H.di 
mcnfuram  fecit  pcruenirc.     j^"*jv 

£rrfe  wfl/«f»fM,Nonquod  £ 
Iaborarc«SiCprouidcrchoc  11011 
deccac  fed  omnis  follicicudo 
abijcienda  efr ,  &c  fpes  in  Dco 
habenda  eit . 

*  Clcmcns  Alcxandr.  Pu-*1^ 
der  mc  vt  verecunde  dicam , 


r\  -Zc  a     Ta.iien.  vtu.przaiiis  noruit.  ...  ■        .— 

cetur.  cft  3n>u'wentum  nccei-    .    r •  •_•  r  \  -•  o    tuscnim  homoquierac  inoa- 

Scac».  £  dcfedus  replet.o.      V  autem  VoblS , quoniam  nec  Salomonw  om-  •    radab.ramis&I^sScil 

bacur  tegumencum  pudoris, 

nunc  autem  cum  nobis  oucs  fabricacar  finc ,  ne  finuhcer ac 

oucs  fimus  infipiences, 

g    ConfiueraieW.U  agn ,  Exharcarionem  de  indumcnco-fatis 


Quod  aucem  amplius  cft ,  ex 

fupei  fiuo  cft.  Quod  eft  autcm  ex  fuperfluo,cffe  a  diabolo  dc 
cUr-iiitfctiptura. 

b    Tfonnc  anin-.u  ,  Ncn  vita  propter  efcam ,  nec  corpus  pro- 

ptcr  vcftimcntum ,  fcd  econtra  .  Idto  non  fit  follicicus  ani- 

uius ,  vt  percipi.ir  quod  propcer  fe  creatum  cft. 

Quaii  dicat,  Qui  dcdit  maiora.i. vitam  &:  corpus,dabit  & 

**  minora^i.vi^u  Sc  veflcs.  |n  hispronuffis  vcritaus  nemo  du- 

hitcc 


congruo  confirmac  exemplo. 
h  Quo.nt-L  Salomon i».Qua:purpura  re|um,quTpi<aura  tcx- 
tricum  poteft  floribus  comparari  ?  Ipfecolo.dician  operi,- 
mcntum  florum,ficut  dicimus:  operuit  iftum  rubor. 

$Sienim& 


NIC  OLA  VS    D  E    I.YRA. 

mentum,\nguts&  roHraad  defenfionem.fimiliterbtutisanima 
libu»  pcllcs  &  pilos  proindnmento , cornua  &  dentes  &  huiuf- 
Diodi  proarmis,quia  in  talibus  non  elt  nifi  natura  fenfitiua,quz 
cit  ad  vrium  determinata,&  ideo  de  talibus  poiutt  eis  prouidere 
furhcientcr  natura.  Homo  autem  rationalis  narurz  eit,  qux  non 
citdeterminataad  vnum.fcdhabet  viamad  difperata,&  contra 
ria ,  &  ideo  non  potuit  fibi  futhcienter  prouidere  natura  quae  de 
fe  eft  determinata  ad  vnum :  iedlocohuiushomo  habet  intelle- 
clum,per  quem  potell  cogirare  diuerfts  artes  &c  modos  faciendi 
fibi  vcltes,&  arma,&  manus  ad  opcrandum  taha,&  ldeooportet 
homincai  de  ralibus  folliciiari , quia  tamen  homo  rationahs eft, 
idcoiihiollicit(.'dodcbet  cife  modcrata  fecundum  regulam  ra- 
tonisrrctx.&iaiem  follicitudinemnon  excltidithicfaluator, 
cum  fit  pars  prudentue,  aliter  Ivquetetur  .quodhomo  tcntaret 
Deu.n.li  cxpcct irct  ab  coconfcqui omnia  neteifaria,omittendo 
quoddebctfiericirca  hoc  yiahumana,fcd  folhcitudo  quae  hic 
prohibctur  clt  dcordmata  &  f».'perflua,  per  qunm  poitponuntur 
bona  fp  ntuaha,vt  tnagi,  vidcbiuir  poftca.  Et  hoc  ciiquod  dicit 
hic  Saluator. 

I  T^efuiUcitifttis.  fuperflue.fcilicet  cV  inordina'e  decibo  &  ve 
ft imeuto,  quia  h  >c  non  etr  ncceflarium.  Quod  probat  excmplo, 
quu  corpus&  anmiamquzfunt  maiorabencfkia  Deus  datno- 
bi$  line  follicirud  ne  noitra.ergo  &  illa  quz  funi  minora,vidcli- 
cet  cibuuo  &  velt.mcnt  um  dabit  fine  folhcitudinc ,  vel  cura  folli- 
CJtudinemodcrJta. 

a  i\tjpciu  voUtilia.  Hic probat de vtroqj in fpeciab, & primo 
decibo.ferundo  de  vcftimento,  .bi.  £>uis  autem  veflam ctgitans. 
Primun)  oltcndit  per  cxemplum  aumm  ,  quat  non  ferunt  neque 
mctunt,&.tamcndaminusfufticienterpalcitillascurofolliC!tu- 
divi 


dineconuenienti  fu?  natur^.multo  fortius  hominem  fulficientes 
pafcet  cum  loli  citudmc  conuementi  fua;  natura:  qux  eft  ktun- 
dum  regulam  rationis  reCtx ,  proptcr  quod  fubditur. 

3  TStonne  vos  magis  plu.eflis  j/.i.natura  humana  eit  maioris  por* 
deris  coram  Dco  ,quiaanimaliafacla  funrproptcr  hominem^ 
iinis  autem  nobilior  eft  his  qux  funt  ad  lincm. 

4  Quis  autem  ueftrum .  Hic  probat  de  veftimento.  Et  ponit  du- 
plex  exemplum  .  Primum  accipitur  ex  co  quod  eft  intra  homi- 
nem  fcilicet ,  magnitudo  corporii ,  quam  Deus  dat  homini  finc 
folhcitudinc  fua,quod  patet,quia  quatucunque  ahquis  follicitc 
tur  de  augmentationc  lua ,  non  potcft addcre  ad  ftaturam  fuam 
cubttum  vnurn  .  cum  ergo  veftimentum  competat  mams  vel  mi- 
nus  horsini  fecundum  quantitatem  corporalem,&  quantitas  da- 
tur  ei  fine  foliicitudmc  fna,  per  confequens  &  veftimenrum  con- 
ueniens  abfque  follicitgdine  fupcrflua .  &  hoc  eft  quod  conclu- 
dit  interrogatiue.  Etdcvcftimcntis&c.  Secundum  cxemplum 
accipitur  ex  eo  quod  eft  extra  homiriem  iulicet  cx  terrx  nafcen 
tibus ,  quod  ponit  cum  dn.it. 

5  CorJidercteli.agritfUjmodocrcfcHnt.fine  follicitudine  eorum, 

6  fccundum  quautttatcm  fuam  a  Deo  vcftiuntur.propter  quod 
dicit. 

6  7{on  laborant.  fcilicet  ad  ornandum  fe. 

7  Tfjque  nent.  idcft  filant,  ad  faciendum  fibi  vcftimentum ,  & 
tamen  optimc  vcftiuntur.  Quod  probat. 

8  Quoniam  nec  i~4/o.idcft  licet  fuerit  rex  potet,  Ifimus.vt  patet. 
5.  Reg.  tamen  non  fuit  ita  bene  veftitus ,  quia  licet  ars  imitetur 
naturam,tamen  opf  ra  artis  non  aifequuntur  pcrfeclionem  ope- 
rum  naturx,  &  ideo  ttnciores  pannorum  uon  poflunt  facerc  co- 
loremitavindemiicutnaturam  tcrrcnafcentibus.Exhoci^mr 
concludit  ,quod  Deusfufticienter  veiticthominemabfqucfol- 
licitudinc  fup.  rf.ua.propter  quod  dicit. 

Si  env/n 


MORALITER. 

I     ?y>  folii.ft.  animsblon  dicit  vt  manducetis,fed  quid  mandu- 

cetis.Manducare  nanque  neceflarium  eft  ad  fuftentationem  na- 

turx:Soiliciuri  vero  circa  fumptuofitatem  cibi  vel  dclctlatio- 

nem  gulx .  Er  idcm  dicendum  de  vefte. 

t    7v(nn.;r  ammapUs  C'c.  Hier.  Qui  raaiora  prtftirit ,  vtique  & 

minoraprzftabit. 

I     fyfpici 


l     [trfphi.uo.cJi.  id  cft  vere  contrmplacfuos. 

f     Quoniam  non  /<•,  fe  ncgoejs  leculanbus  implicando ,  &  do- 

mmus  pro  eis  follicnaturad  necefTaria  miniftrando. 

f     Confidc.  li.  idcftvcrecaftos. 

f     Qjtomodo  crefctmt .  fcilicct  non  folum  labore  fuo ,  fcd  ctiam 

Pei  dcno,Sapicns.8.d.  Etcogn(jHi,auianQnpoffumcffccontinens, 

mfiQeuidct. 

Sienim 


i4 1 


Matth 


i 


XI 


Cap.   VI. 


I4I 


4 

A 

;jcre. 


a  Si  enim  foum  agri  Si  ifta que  ad  vfum  fiint  temporis  nfi,& 
citodexiduaignecremabucur,  Dcustam  venuflcadornat. 
Ctas  pro  futuro  ponitur  in  fcripturis,dicente  lacob;  Exau 


diet  me  crasfflitia  mca . 


ni  gloria  fua  coopcrtus  eft,  {icut  vniim  cx 
a  iffcs.  Sienimf^num  agrjjquodhodieeft,&  1 

a  f  Ornat. 

b  crasin  clibanummittitur,  Deus  ficvcftit,  * 


a  procurabit  in  ncceflarijs. 
DA  eftis  ad  xtcrna  vocati. 


e  so  fdlhciti  eile,  diccntes,  quid  manducabi-  6    K^fflS-1^^» 
f  t>  •111        0        *  &ideonofubdic,deindeifta 

1  mus,autquidbibem  ,  autquoopencmur?       qim-ice^.edaicjia-capponen 


g 

h  Hxcenimomniagcntesmquirunt.  Scit.n.  7 

-        *  Dum  patrem  .mdis.ne  dubrtes  de  voluntate  .    5  Q»j  boni»  filiis  vifcef»     ° 


fitanon  claudit. 


caeleflis 

B 


b  Et  das  mfi  inridel  tas  uefrra  ancitat . 


\v.cii.d 


:: 


j.ope- 
cr. 


b  ht  dibanum  mittitur.  Alij  libri  habenc,in  ignem  vel  in  acer 

uiun  ,  qui  het  fpcciem  clibani. 

c  Quanto  mngis  vos .  fcilicet  ve- 

ftiec.  Etidco  omnisfiduciain 

eo  habenda.  Quod  li  ncc  de  his 

fidcntesfumus,quomcdo  inw- 

iibilia  fperamus  ?  Permodica  fi- 

des  eft,qusenecdeminimiscer         Di  eftis  ad  xteila  vocati  c  «  Non  -n  nolile  qUit,ere, 

taeft.Ideo&dexcernisingeric    c  quanto  magisvo^smodicajfidci?  Noliteer-  4 

fidl.lCiam,ScCOndemiiatinfide-      j   a  i^fttauumcuranoliteimpediriquorninuscxleftibusinfudetis.  5 

litatem  . 

d  Modicxfi.  Quicunque  inali- 

qua  promiffione  dubitat,modi- 

cus  eft  fidei ,  &  quanto  plus  du- 

bitat  ,  tanto  minqs  inuenjt  ea 

pro  quibus  follicitus  ttiit. 

e  l^olite  ago  foHiciti ,  &c.  Ple- 

nius  mculcat  &:  reuoluit ,  quod 

a  pnncipio  fermonis  docuit ,  vc 

abfque  follicitudine  viuamus. 

T^olite  ergo  fotlkitieffe .    Hic  vi- 

dcncdr  argui  hi  qui  fprcto  vitfri 

vel  vcfticucommuni,  lautiora 

fibi  vel  aufteriora  prx  his  cum 

quibus  viuuntalimentaqu(jruc 

velindumenca. 

f    Solticitiejfe.  Sollicitudo  fuf- 

focat  vcrbum  Dei,  nefru&um 

referat,&:  facitfimilemgentili  ldeft  infidelem. 

g  H<ec  enimom.  Quidergoamp]iushabcragentili,cuiusin- 

fidelitas  animum  follicitat,&  curis  vic«e  huius  fatigatf 

h    Centes.  Quibus  de  futut is  cura  non  eft  ,  fed  filiorum  eft 

quasrere  regnum. 

#  Chrvfoftomus .  Sicut  paulo  ance  gentium  exe  mplo 
eosad  perfectiorcmchantatem  inuitauitdicens.Si  enim  dili 
yetur  &c.nonnc  Lihnici  hcc faciuntlSic  nunc  commemoracio- 
ne  gentilium  cos  ad  id  quod  pet  fechus  erat ,  inuitauit .  Et 
amphorcft  fiducia  veftrain  Deum  quam 


patris  fecuros  reddit,abfquecura  kiUcet .  D 

^  Quxrite er.p.  Hic r.pcrte oftcdic  ifta  non  cifc  petenda  tan~ 
qua  bona  nfa,etfi  neceflaria .  Rcgnu  afit  Dei  petcdu  eft,&: 
in  eofinis  nofler  eft  ponendus,pp  quem  oiafaciamus :  v.g, 
Manducemus  vt  euaugclizcrhus,non  euagelizamus  vt  ma- 


ducct»*.Cu  dicitpriniQ,figni 
Ck  w:  hoc  poficrius,  no  tcpore 
fcd  dignitate.  Illud.n.petcdu 
cft,hocpr»illud  ncceitniu.er 
goprimuquarite  regnuDei 
.  i.pra?ponite  omnib.rebus  ca: 
teris.  Vt  aut  hoc  qua;ratis,non 
dctfubefle  follicitudo,  ne  illa 
defint.Scit  enim  (vcdixit)pa- 


tUr.i.confc-quetiufinevlJoim 
pedimeto,fi  illa  qua:ritis.Nec 
aiv,illa  dabutur,fcd  apponcnc*, 
quiaaliud  cftquod  principit' 
liter  datur,almd  q,  fupei  addi 
tur,q.a  inincentionecrernitas, 
111  vfu  detefie  temporalitas , 
oiilluddacur,  hoc  iupcraddi- 
tur.  Regnum  Deiqua.'ramus, 

t  Qd*rfte  ergo  primum  regu  De,  &  iuftirij  »    ^^«gS ,  oia  E 

a  Vtenda  in  uia  proptei  lllud  non  propter  fe.  1  v       t> .       ,    .'      x 

qu.E  Chnftusdocuitobfcrua- 


paterveiter  *  ,  quia  hisommbus  indigcds . 

a  Sumina  hxc  ueltra  (it  mtentio  . 

b  Pncipue.        lOmniapropter  iftudficite.        Nonquodpoftifta.fedquia 

Jummum  quod  propter  fe  &  extra  quod  nihil  petitui . 

c  Vt  pei  eum  non  pet  vos  . 
f  Qur-d  Sc  dat  ni li  infidelitac  uefna  aueitat . 
iuiti  fitis.per  iufiitiam  uenitur  ad  regnuin. 
^  luftitia  regni  eft  quam  fupia  docuir.Nili  abunrJauerit  iufti.&c. 


Quia  inteutionem  eternorum  hjc  comitantur. 
c  Quiaoinnia  adijcientur. 


lin.TcT.in 


qua:  ,  mquit 
gcntium? 

*  Idem.Quia  in  rebus  humanis(gentes)  fortunam  eflecre- 
dunt,vndc  non  prouidentia  Dei  vitam  luam  gubernari  efti 
mant,fed  inccrto  euentu.Ideo  timent  6c  dcfpcrant. 
i  Scit  e.  Prouifa  sut  h^c  a  Deo,  qui  nouit  nobis  hec  I  via  fua 
efle  neccflatia.Parer  ve/icr.Sic  rilios  de  bonitate  &c  ^uidetia 

patris 


.  w  ,..     -b  c  Qu.aomnu  ad.K.entur.    ]0    rc,Regnurn  qu;crere,  eft  ipsa  t  .      . 

1  eius,  &h£ccoiaadncienturvobis.tNolitc  n  Ul(htiam  opcnbus  impicrc,  Lba?.'1'6   a 

ideo  tantum  ut  Deus  glorifi  - 
cctur,&:  ut  nos  ei per  om nia  p  laceamus . 

Regnum  Dci  fummum  bonumeft,  St  ideo  quarrcndum. 
Quentur  autem  fide,fpe,&':  chancace .  Ub.ir.moraL 

*  Gieg.Magisicdominusquameaquigcondidicvulc  ama-  CJP-3>* 
ri.setcrna  pocius  quam  tetrena  poftulan  ,  licuc  fcriptum  cft, 
Qiia-nteprimu  tcgnu  Dci  &:c.Qui.n.ait,non  dabuntur,  fed 
adijciccur,profedo  indicat  aliud  ellecjjprincipaJiter  datur, 
aliud  quod  fuperaddit^.Quia.n.nobis  in  mtccionea:ternitas , 
in  viu  vero  teporalitasciledet,&:  illuddatur,&;hocnimiru 
cx  fupcrabundati  fupcradditunEttamc  fepehominesdum 
bona  tcporalia  poftulant,a'terna  prgmja  non  requiriint,  pe- 
tunt  quod  adijcitur,&:  illud  non  rcquirunt  vbi  adijciatur . 
1  Etb&comniz.  Quiaomniafuntfiliorum,&:idcohecomnia 
adijcicntur,etiam  non  quxrcntfbus,quibus  li  fubtrahuntur, 
ad  probationem  eft,fi  dancur,adgraciarum  aftionem ,  quia 
omnia  cooperantur  in  bonum  .  v  P 

Solliciti 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Si  enim  fe^ium  agri  &:c.  i.in  prxfenti. 

2  Hc  cras  in  cli.mit.  Idefi  infuturo,ponetur  in  fnrno,quia  in  ali- 
quibut  terris  loco  lignorum  vtuntur  Wpulis  &  tabbus  ad  calcfacien- 
dumfurnum.Vel  aliter.Clibanus  aciipitur  bic  pro  acerno  in  quo  con 
gregatur fcenum  deftccatum ,juia  ad  modumfurnifeu  monticuli  elcua 
tur,vnde  &  clibanus  a  cliuodicitur.Et  tamen. 

5     Deus  fic  veftit./V»«*«  ipfum  folicitudme  fua. 

4  Quanto  magis  modi.n.vos.  f.fine  foUicitudke  fupcrfiua.Vo 
cat  aute  eos  qui  nimis  follicitantur  de  talibus  modicxfidei  ,  quia  ex 
defellufideiptocedit  talis follicitudo  fuperflua .  7\(o  aut?  follicitudo 
rs.tionabilis  &  moderata  ,  fed  magts  includitur ,  quiaftcut  natura 
auiumefl,prxdic7o  modo  viuere,&  tenanafcentium  crefcere,fic  na- 
tnra  bominis  eflviucre  fecunduut  diclamen  reHdrationis ,  ad  quod 
fequitur  ipfum  debere  follicitari  follicitudine  moderata  adqu&ren- 
dumcaqua  non  deditftbi  natura,vt  vefles,&  arma  &  fimilia,vtpr$ 
dtclum  efl. 

5  Nolite  ergo  follici.cflc. Uic  excludit  follkitudinem  fuperfiua 
per rationes duas.Secundaponitur ibi.  Nol ite ergo.  Tnma accipi- 
tur  exparte  diuinaprouidentia:,  ^fdcuius  euidcntiam  confiderandu, 
quod  aliqui  dixerunt  prouidemiam  diuinam  effe  tantum  circafupe- 
riora,&  no  circa  adus  humanos,in  quorupcrfona  dicitur  Iob.%i.b. 

Circa 


Circa  cardmes  Cttii  perambulat  ,  nec  noftra  confiderat.-^r 
ex  boc  dicebant  quod  homo  circa  neceffaria  vittx.  debcbat  multumfol- 
licitari,<&  hoc  cit  quod  dicit. 

6  Hec  cnim  omnia gen.  i.gentiles diuinam  prouidcntiam circa 
affus  humanos  negantes,circa  talia  immoderatcfollicitantur,fcd  vos 
nolttefic  dicere. 

7  Quid  manducab.  non  qnia  non  debeat  bomo  follicitari  modc- 
rate,fed  intendit  exduderc  foUicitudincm  immodcratam,  qu£  proce- 
dit  exgentilium  errore.ideo fequnur : 

8  Scit c.pa.vc.i.iiuina pruuidentia  fe  extcndit ad omnia  quamiu 
cunque  minima  &  per  confcfcns  ci  rca  ea  qumjunt  hornini  ncccffa- 
ria,&fir  fcruicntibus  fibi  taliafuffi  cienter  mimfirabii,  propier  quoi 
condudit. 

9  Quseri.ego.pri.re.  i.fphitualia  bona .  Et quia  primu  relatiue 
dicitur ad  fecnndum  ,patetquod  non  excludit follicjtudinem  omnino 
circa  neceffaria  vitx ,  fed  oiiendit  quodhomo  pnncipaliter  debet  dc 
fpiritualibus  follicitari,  &fecundo  dc  temporalibus  ,  propterquod 
fubditur. 

I  o  Et  hxc  om.adiici.  vo.  fuppofita  tamcn  follicitudinc  dtbito 
modo  habita,vt  difium  eff. 

I I  Noli  cr.llk  ponitur  fecwda  ratio  ad  hoc,&  accipilur  ex  tcm 
poris  congrue  tia  .  Sicutenim  cuilibet  ncgoiio  requiritur  tcmput 

*  debiti-m 


MORALITER. 

l  Stenimfe.  pcrfccnum  vircnsadhoram ,  &:  poft  mitten« 
dum  in  lgncm  fignificantur  vane  gloriofi  ad  tcmpu  s  florcn 
tcs,&:poftigncmgchenna:a;ternaliter  fuftinentes.  Igitur 
fi  cis  Dcus  dat  tanta  bona  in  tct  ra  ,fuis  ele&is  dabic  in  ccclo 
iiniltomaiora. 

5  T^uli  ergnfoli.  cxponatur  vt  fupra . 

6  Hmc  cnim  £/M«/rf,circXollicitudine nimiaiquia  non  confide» 

rauc 


rant  Dei  prouidcnriam  cxtcndi  ad  ha:c  mfcriora. 

9  Ugaritc  &c.  idcft,ccclcftia  bona . 

t  £t i«/?:«rfw««c.perquam  peruenitur  adilla. 

to  Ethxc omnia  adiicientur  vobis  &c.  Chrifofr.  in  hom.Non 

dicit dabuntur  fed adiiciecur ,  vt difcas prxfcntia nihil func 

ad  magnitudincm  fiiturorum. 

11  7v;o/«ci«.i.tanquamccrtidc  vitaveftra,  quiaficutdicic 

Scn.Omnis  dicsficut  vltimaeftordinanda. 

Tom.j.  e    4       7v;o- 


H? 


GIoford.&NicolaideLyra.         144 


*r     ,  cr<wc,&  nnxictntc  ruraru  4  mcte  pturbar. 

**  t»  '  •  itututfi»dcprc/cndb.cooccdiC»vndaApo- 

,.T,f.»  •■.  lioUis.-  »«^«^«1^«.  Dc  futur» 

Qacdiuirwproairai  ^nocrtuknicfoll.nnn  kdp- 

fjrnia  fulcipientcsjcura  nuuroram  quatinccta  clt.  Dco  tc- 

j.,  ,an  denobis  cura 

aroautcrnpi-Efcntiiim 

maUtiani  '  pacnaM 

ctt:pcriincrcii;iiijdfuncinor 

t.uiutcr.  ndomcrui 

mus.qu.  csoncrofaefl: 

Ncc  dcbcmus  fupcraddcrc  ma 
4iffliAia.  lunoftrefollicuudinis.  Ncmo 
uiXt  dcba £udal.zari,u  quc  iuftoru  vidcric  neccflaria  fib.  fu.f- 
io.',n  mome  aueprocurarc,ncciudicctcudccraftinocogitare,g,ailicci 

Soc pccpit ciu  mmiftrabanc  angcli.pp  hoc  exemplum  dan- 
duni  loculos  habuicvndc  neceflaria  viibus  pberec,quocum 

cultos 

NICOLAVS  DE  LYRA. 
#  dcbitu  adboc quod benefiat,  quia conduio tcpons eft quxdam  cir- 
CH»flj»tu4cl»i  dcbiti ,  igiturcuilibetfoUicitudim  adboc  quod  fit  de- 
b:to  modo  ordtnata,  requiritur  tempus  debitum ,  vt  immtnente  mefle 
efl  temput  debitum  folicitudinis  circafruges  colligendas  &  tmmi- 
nente  vmdemia  esl  tempms  follicitudinis  vindemiarum  &  tdco  /i 
aUqnisprtoccuparettcmputfollicitudinis  vindemtn.de  ipfa  foUxatus 
in  temporismcffts,  effet  inordinata  foUicitudo  ex  patre  temports , 
quodfaciunt  iUiquifunt  •mmoderate  & fuperflue  foUictti  ,  &  boc  efl 
lModprobibctdi,NohKcrf*otoLcttcmcra.i.infuturum,folicitu- 
7      r  dinem 


.  Non  labor  &  prouideutia  damnarur.fed  follicitudo  mcntcm  (uffoani  . 
b  I.lrtt  tuturui'         Tunc  cniin  dc  iplo,c<  non  ante  cutabittb  . 

crgofdlliciti  cfTe  in  craitinum.  Craitinus 

*?on  c£ct  altenus.        b    Dicsmalus  none!t,  fed  incofinnt  uiala. 

enim  dies  iollicitus  crit  ftbiipfi .  SufTkit  diei 

a  N M  peccitum,fcd  labor  &  an;;ulua  feculi. 

jnwlitiafua. 


t«.i*. 


cuftoscnuIudas.Hincfequrcui-.No!  tciu.&Tc  D 

$  Aug.  Diecrafiinocemporalia&  fiuxabonaintelligenda  Hb.i.t!«i| 
eflbmon  •c,nu.cf.ic:are  minirnepoiiunc,  fed  &:  fsepius  rcpc-  do,ln  m'\ 
tcndaeflevidcmus.  lob./L' 

c  Dks  No  qucm  fccit  dominus ,  fcd  cui  maledixit  Iob  &  Ic-  lere.n.d. 

rcmias  icilicet  quemdiabolus 

inucn|t  • 

**  Augllftinus  .  Craflinus  vbifitprau 
dits  folluitus  ertt  ftbi  ipft ,  ld  eli, 
vt  cum  oportuent  fumns  cibu, 
vclpotum,  velmdumentum 
cnm  ipfa  fcilicec  neccffitas  vr- 
gerccepcric. 

d  Sufficit.  Et  quia  cura  prcfcnci  uiens  obruicur ,  non  debec 

geminari  malitiadici . 

*  Auguf.  Sujficu,{?c.  Ideftjfufficit  quod  fumere  vrgebit  ne-  vbi  fitpM 

ceflitas  ipfa . 


dinem.f.futuro  tempori  debitam  inordinate  pmoccupando.Quod  cnim 
craflinum aliquando accipiatur pro futuro patet  lof.  22./.Cras  di- 
cent  filij  veftri  filijs  noftris,&c.»./«  poflerum  tentfms.  Seqnitnr  . 
I  Craftmus  enim  di.  &c.i.  tempusfuturum  babcbit  follicitndine 
fibi  cohgruam  &dtbitam  ,ficutpatetquodex  variatione  tempuris . 
occurrcrunt  varia  fienda,  de  quibut  bomines  dcbcnt  tunc  follicitariy 
ideo  fubdt . 

z  Suffi.dici ma.f.i.cuilibet tempori  follicitudo fua.Qujk quidcf  //<'- 
citudo  dicitur  malttia,  qitia  efl  quoddam  malumpenx,  inflaiu  cnim 
innoccntix  non  indiguifkt  bomo  talifoUicitudine. 


N 


C  A  P.  VII. 
•Olite  iu.Dc  dubijs  ,  quia 
de  m.initeflis  ludicacur,  &: 
11011  dc  illis,  de  quibus  inccrtum 
cit ,  quo  animo  fiant ,  de  quibus 
ncmo  fine  periculo  iudicac  . 
Nolite  c6Je-  Iudicium  temeranu  cft ,  qua- 
ture&n^con  doquibus  commiifum  non  eft, 
dcmrubimint.  iuciicant  ^  {wc  i\i  de  manifeflis, 
SSSff  fiuedeoccultis.  Comittiturau- 
mlcgunt .  tcm  iudicium ,  vel  magiflt is  ec- 
clcfuvclpnncipibus  .terrz.H 


C  A  P.     VII. 


Jto.X.e 

cr2ofidc*manifeftis  iudiccnt, 

quafcilicctfunc  conuicta ,  vel   c  dicaueritis,iudicabimini,t  & m qua men 


1  Idefrpenisiudicijtm  malt  putuetis 
erit  menfura  p{nz  &fi   ztcrna; 


01iteiudicarc,&n6 

a  A  deo,        f  jAlias  non  iudica- 
bimini. 

iudicabimini,  noli- 
tccodenare,  &non 
condenabiminitln 

a  ,i  ipfum  iudiciueft  caufaquarea 
dco  iiidicaiimini.  1  Bono  rel  malo. 

oenimiudicioiu 

b  Ideft  iuKtamenfuram  culpx 
b 


qu 


confcfla ,  non  cemere  iudicanc .      fura  mcnfj  fucritis ,  f  remetictur  vobis . 

Siaucemdcincercis,  temerciu- 

dicant,  harc  mdicia  prohibct . 

a  ^oflre i«.Duo  func  in  quibus  tcmerarium  iudicium  cauen 

du  eft.Sunt  e nim  qucdam  medu  &  incerca.quo  animo  fiac, 

quc  fidbcne  &  male  poiTuncfienNefcimus.n.qu;ilis  fucurus 

eft,qui  nunc  apparet  malus.de  t uius  correcbone  defpefare, 

cumqueabiectum  rcprchcndcrctemerarium  iudiciumeft. 

b  In  quo  e/iiTO.Quafidicerct.In  qua  voliirate  benefecens,  in 

ca libcrabcris,&:  m  qua male, m eade  punieris .  De his  enim 

agitur  m  quib.veltcmcre  mdicantcs  orfendimus ,  vel  rectc 


agentes  excufamur,  &c  ideo  ad- 
dit:/n  qua  menfura .  Ec  iuftc  quo- 
rum  volunt as  non  habuic  fincm 
peccandi ,  qu?muis  cu  finc  pec- 
caueriuc,  non  habenc  fincm  vl- 
tionis,  &quibusiudicium  fuic 
fine  mifericordia,iioe  mifencor 
diaiudicabuncur.  In  quo  enim. 
Non  quod  Dcus  cemere  iudicet 
nos ,  &C  iniqua  mcnfura  repcn- 
dac :  fed  eft  ac  fi  dicac :  Ipia  cc- 
mericas  mdicandi,  &  iniquame  f  Ro:il-r 
furacibi nocec, cepunic,  &l fa^  e 
non  illu  de  quo  hgc  agis.cale  cn. 
(^uigladioperculfencgladio.i.  t  M-  4. 
peccacohuius  reipenbic.  n^cc.c 

Poceit  in  hac  l>fet 


tttte.f.i 
l.-.rleo» 


agen- 


C  Inquamenfura.  . 

menfurainquaaliud  menfura-  lLac'8* 
tum  eft.vc  triticum.aliud  menfurari,vt  hordeu,&:  alia  qua- 
titas,vt,fivnusmodiusdevnocecumdealio.  Icafjcicdeus,  . 
&  non  inique  vc  illi  in  xcernum . 

Er  lpfa  mfamia  vel  malum  quod  culeris,caufa  elt  cur  pt|- 
nam  debicam  incurras . 

Iufte  qui  eternalicer  peccaco  perfrui  volunc  ,  ecernapena 
inucniunc  ,  &  quorurn  voluncasnonhabuic  finem  pecum- 
di  ,  nec  habebit  finem  torquendi . 

Dmd 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    VII. 

NOlite  iu.  Hic  Chriitus  rcgulat  aflcftu  hominis  circa  proxi- 
mu&primorcfpcclumali,fecundorcfpeduboni,ibi.No- 
Ute  Undumdarcca.PrimainrJuas ,  quiaprimooitcnJit  quod 
proximus  non  cil  tcmcrane  iudicandus,  lecundo  quod  homo  no 
clttetncrariearguendusibi.icN/ri  virfo/f.Circa  pnmumaduer- 
tendum,quod  iudic  um  vnomodo  eit  aclus  mftitix  qui  pertinet 
ad  mdiccm  fecql  lrcm  vcl  ccclefialticum  ,  &  de  lioc  non  loquitur 
Uic.Aliomodoaccipituriudicium  prout  aliquis  aliquibus  iignis 
malciudicat  deproximo.  Etquia  iftud  vc  inplunbus  procedic 
ex  maia  afFeclionc,  quia  quunalearticitur  adaliquem,  malc 
interprcratur  faila  ctus,  &  hoc  prohibct  di. 


Vno  modo  cx  euidtrmu  fjfti.cum  ahquis  mdicat  aliqusm  horni- 
cidatn  ,  quia  vidit  etim  lnterflccrc  hotninem  ,  &  lioc  nullum  cft 
peccatum.AUo modo  ex  fignis  euidcnnbus ,  vt  li  aliquis  iudicet 

ali- 


quemfornicatorem,quia  vidit  cumaliqua,  nudum  cum  nud.i, 
folum  cum  fola,&  hoc  (imihter  nullum  eft  peccatum.  Tertio  mt> 
do  ex  iignis  lcuibus,&  in  hoc  iudicio  triplex  elt  grjdus .  Pnmus 
eft  quado leuibus fignis  aliquis  dubitare  incipit  de  bonitare fra- 
tris,&  hoc  pcecatum  veniale  eit.quia  procedtt  ex  humana  inHr- 
mitate,&  hoc  non  vocatur  iudicium  proprie,fed  fufpicio.  Secun- 
dus  gradus  eft  ,  quando  ex  talibus  ii^nis  firroiter  tcnet  in  animo 
quod  frater  fit  malus,&  hoc  proprie  dicitur  iud;cium,qutaiudi  • 
cmm  importat  iirmam  fententiam,&  hoc  eftpeccatum  mort.ile, 
ii  malii  quod  iudicat  de  fratre  ex  lcubus  iignis  iit  dc  genere  pec 
cati  mortalis.peccatum.n.mortale  cit  quodcotranarur  charuati. 
Quod  aiit  aliquis  pracdifto  modo  iudicct  fratre,eft  conria  chari - 
tatcm  fraterna.Tcrtius  gradus  eit,quando  ex  leuibus  fignis  non 
folum  prxdicto  modo iudicat,fed  etiatu  procedit  ad  punitioncm 
fratris  licut  dc  fafto,  hoc  eft  grauius,  quia  noneft  foiumcontta 
chirii.item,fed  etiam  contra  iultitia;  t:quitatem,  &  de  talibus  m- 
tclligitur  vcrbum  prxdiftum.  ?yT;»////  tit.^rc. 
z  In  q>to  cnim.t.  fecundummenfuram  temeritatis  in  iudicando 
malum  de  frairc, iccundum hoc  eric  vmdicta  pc nx. 

Quid 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 
I  7^nlite,&c.  Hilariusexponithocde  dercrminaroiudiciocon 
tra  Dcum,  quo  aliqni  Dcu  mdicSt  iniuftii,  quado  vident  bonos 

dcpri- 


deprimi  &  impios  exaltati.Iudicia  namque  Dei  fempcr  funt  iu- 
ita  licet  nobis  occulta  . 

Quid 


ny 


Matth. 


aei 


Vii. 


I46 


A 


a  ^  ^u/cw  vides .  Ecce  moderame  »udicij,vc  pucncus  ma- 
ionbus,aliu no  .udicet dc minoribus.Muki.n.prx ucnti  ma- 
ioribus.Ieuiora  m  fracre  magis  voliic  vicuperare  &:  danare  q. 
emendare.Vc  ii  pleni  odio  vel  inuidia  vel  malicia,  dancnc  in 
eoq,  dd:nquic,ira,quc_eft,vcfeftuca}odiU,uccrabs.IraLMalw 

cui  vulcaliquandoeum  corrigi, 
M  sf  q.odir,  hoc  vcllenequic&ideo 
iuer-  impofiibile  dicicur  vc  ieftucam 

fracridcmac,  qui  crabcm  geftac 


fiica  no  func  apericdn  fcd  velo  tegeda  fan£Vaf:'.n£torfi ,  nper   D 
ciora  vero  &  quafi  viliora,dici  pollunc  ^olife .  Eade  d.cicur 
1  fandtum  &  marganra  i.euangelium&facramenraecclefia- 
ftica.J"4»(5«ff;.quianarurainuiolabile,necdeC3liquocoiTu- 
puMargarita.qux  m  iibkondico  lacec,&  de  figuris.q  apcrtis 


pn9 ergo  crabs  c  di  j.inuidix.iimu 
lacionis&cocius  mahua:  rciicie- 


a    Leuius  quid  qaod  conturbat  ocnlum  mentis,fcd  non  obcccat. 

a ,  tQirid  autemtvides  fcituca  in  oculo  £ ra  x 

a    Grauius  crimen.     b  Interiori  imentionj  inentis. 

c     Cuniuleras. 

tris  tui,&  trabe  in  oculo  tuo  non  vkles?  2 
b  tAutquodicisfratrituo:fraterfineeij-  3 

a    ITiabcsalia  litera.     f 

cia  feftucadcoculo  tuo,  &  eccetraabs 

a    Appctens  videri,quod  non  es.     b  B.edi  ad  cautelam  tui, 
piiinum  tc  curans,  dcir.de  rratrcm. 

c  eftioculotuo.tHypoacrita,eijceprimu  5 

a    Antea  cecus,  ouia  caligine  peccati  preiTus. 

trabedeoculotuo,&tucviclebiseijce- 

a    Monet  difpcnfatores  ecclefii.nedent  iiiictum  canibus.     b  Ver- 
bum  pndicationis  quod  nondcbct  conumpi . 

d  refeltucadeoculoffistui.t  Nolitefan-  s 

a     Non  facile  inuenies,  qued  ei  pkceat  qui  margariras  calcat, 

Clum  darecanibus,  nxq;  mittatis  mar- 

a    Quia  non  poflunt  refipifcere  ab  immund;tia  .     b  Con- 
temptores  veritatis  vilipendant.     5P°tci  . 

garitas  vras  ante  poVcos ,  ne  forte  con-  7 

a    Ad  volupiates   Sc  vitia. 

e  culceteaspedibusfuisj&fconuerftdif-  3 

a  Canes  imptignando  veritatem-      b  Fidei  veltr.v  limplicitatem.    p 
^Fidem  veitram  :Non  arcana  Dci.qui  incorruptibilia  funt .     TtU 
mundatis  oculis  ad  Deum  &  ptoximii  Pet.te.    c  Fide.      Vires. 

grauius  wlcrindo  qua       rumpant  vo^s.t  Petite>&dabiturvobis.-  10 
iraudtocitaccmarguen-     r  * 


7.i:de  daeft,ucflc  mifericordicer  re- 
fpectu  Dei  non  noftri  fracrem 
pofiimus  incrcpare,  uc  fiue  pro- 
fic  illi  correctio  fiue  non,  nos  ca- 
mcn  de  fimplicitate  noftri  oculi 

.q.o-.in  iimus  fecuri.  Quid  aut em.  Oculus 
qui  m  paradifo  poft  culpam  eft 
referarus,aperte  uidec  no  vc  pro- 
.  ficiac,fed  vnde  in  derernis  cadar. 
Vidic  enim  lactantia  uanxlau- 
dis,dum  fibi  cecus  aliis  vulc  me- 
dcn.Quid  autcm.  Apercus  oculus 
rnaleuidet.f.iacfanciam  fui  dum 
aii:s  vulc  mederi.  Sedcecus  fi  110 
ualecintueci ,  dumintioc  dcce- 
B  riuscadat. 

Vix  inuenit"  aliquis  ab  hoc  ui- 
tioalienus,  quia  vnufquifq;  fuis 
fauens ,  alicna  facile  rcprchedic , 
&  aliena  _ 

icn.b  fua^fumi' 
h.i6.e 


-frater 


conchis  et  uicur,  gemma  cft  prx 
ciofaquxnon  poreft  corrumpi. 
Canes  vere  func  qui  oblacranc  , 
&  quod  integcum  eft  dilacerac. 
Porciqui  vilipendunc  &concul- 
cant.  Velcanesadvomirum  te- 
uerfi,  porci  nondum  conuerfi  , 
fed  in  luco  viciorum  verfaci .  T^o- 
lite .  Non  funtdifpenfatores  ,  fed 
prodigiexcirpacores  qui  rollunc 
panem  filiorum,&  miccunc  cani- 
bus,ignorances  quod  res  abfcon- 
fa  auidius  quxritur,  celaca  vene- 
rabiliusconfpicicnr,  diuquxfica. 
chariuscenccur,  fine  faftidio  fic 
percepca  cum  menfura.Idco  nec  t  w.dM.c.i 
crudcles   quxrewibus    oporcec 


11.  tj.j.  c  n<i- 
litei.  &  c.  c?n 

eiie  d  ifpeniacores ,  nec  lncaucos  t,.q4  c.t|ui 
delufonbus  velficilcs .  dem  ,  *'+.q.i. 

f*Wr\7f(-*f4/\n-*i,c      SunCCnim   c,qui.i  hcc  fo. 

la.De  p~.&C. 
1.  c.noimlli, 

fimulanc  vc  iecreta  condtlcaiu, 


ipaucu 


n  eToru 
rii 


J~Jj     di   iine  excmplo  fux  emenda- 
tionis. 

Salcem  in  eo  q,  cemcre  iudicanc  in  oculo  habec  crabem . 
b  ^ut  quomodo  dicis fratri  fwo.i.non  poccris  minus(  vciram  ) 
m  fratreemendare,  doncc  maius.i.odium  vcl  muidiam  pe- 
puleris  de  corde  tuo . 

c  Hypocrita  aice.  Hi.n.odio  &  liuore  fufcipiunt  omnia  accu- 
farc.ck  volut  videri  colultores  fineexeplo  emedacionis  fuij. 
Non.n.eftidoncus  doccor  alij  meden  q.  nondu  fe  fanaueric. 
Aug.Si  vis  aliquem  rcprehenderc,  pnmum  vide  vcru  fi- 
milis  (is  ei.Qupd  fi  es.paricer  ingemifcc,&:  no  eum  cibi  pari 
.tjferm.  cer  obcempcrare,fed  paricerconari  mone.  Quod  finocsfi- 
im6ie.  ni  lis,camcn  quiaolim  fuifti  vel  effe  pocuifti,  condefccnde 
&:  non  ex  bdio,  fed  ex  mifericordia  argue.  Raro  ergo  &:  no 
line  magna  neccfficace  obiurgacioncs  func  adhibend£,&:  no 
nifi  rcfpeclu  Dei,remota  pnus  ab  oculo  trabe. 
d  J^oliiefan.  Purgato  ociilopoffuntdifpenfacorcsecclefiae 
alios  caftigare,fed  no  fanctu  canibus  dare,  quu  ficuc  pericu- 
losu  eft  abfcondere:ica  prodigu  eft  camb.dare.  Tahbus  my- 

ftica 

NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 

1  Quid  auccm  vides,&:c.  Hic  oiledit  quodproximus  non  efl  te 
mtre  arguendus  .  Hicautem  contingit,(juarido  illc  qui  arguit  ejiin 
confimilibus  culpis  vel  maioribus  ,  quia  talis  conefitio  non procedit 
a  charitatc^fed  cx  prtnfumptioncquia  ordo  charitaiis  incipit  afeipfo. 
^iinenendum  tamen,quod  crimiia  arguentis,  antfuntpublica  ,  aut 
occuha,ft  pubiica,peccat  dupliciter  argucndo ,  peccato,fcilicet  pr<e- 
Jumpt'wnis,&peccatofcandali.Stautemftat  occulia,iunc peccat  pri 
mo  modo  tantum.Si  tamen.ijie  qui  arguit  primopeniteat ,  &pojiea 
fraer humiliter arguat nonpeccat.Dicit ergo. Quid aucv&c.  idefi, 
peccatum  mtnus  in  oculo  fratris  tui,  ideft ,  in  conuerfatione  &  con~ 
fcientia  eius. 

2  fcttrabcm.ideflmaiuipeccatum. 

3  ln  oculo  cuo.  ide[i  in  te/pfo  non  conftderas.Trabs  enim  efl  adul 
izrium  refpeclufornicationis fimplicis,& jic  de  alus. 

4  Auc  quomodo  diCis,&:c.fcoc  dicunt  mali  pr&dicatores  &  mali 
facerdotes,  quifunt  irretiu  maionbuspeccatis,quam  illt  quos  volunt 
corrigerc. 

5  E nce  primum.  quia  hic  eft  ordo  charitatis  q,  a  fcipfo  incipiat. 

6  Nolitefanttum  dare  canibus.  Hic  regulat  affeclu  hominis  ad 
_______ proximum 

M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

1  Quid  ~/rt<7».Chryfoftomus .  Laici  pcccatu  modicfi  eft  &: 
feftucaquantu  ad  peccacu  facerdocis  quod  crabi  coparacur. 
6  ^luefan.  Chi y foftoinus.  Q_ua  bapci  fmus  &:  alia  facra- 
canoisu:  1  tndunitifidehabencib.  mvfteria  vcncacis 
qiu-  suc  Mjrgancg  no  suc  danda;  nifidofidcrancib.  vcricace 

&: 


Chryfoftomus 
qui  inter  cacholicos  mod.-ftijm 

t  c/«nev 

cum  vero  didicerint.repenre  atij  Homil.  14. 
exalijs  effecti  irr:dent,  mfukanc,  n\ Mitt- 
acqueilludunc.  E 

e  Et  coiuerfi.  Ne  force  adhuc  ali- 
quid  audiredicumpanc,  no  Mir- 
garicas  quas  conculcanc ,  fed  vos 
indignacione.  Non  enim  facilepoceft  inueniri  quod  calibus 
gracumiic. 

f  Tcti.  Hisgradib.via,vcricas,&:vicalegicimecercancibiis 
prqftac.Chriituscftviaquaambulat',vericasquainuenicur, 
oftul  ad  quodpulfacur,  vcadipfum  peripfumingrediamur. 

A;ig.Idecftpecendiiquod&:quxcendum,  &adquod  vt  Vb«  f-pra, 
ingrcdiamureftpulfindu.i.panis  viuuscV:  regnum  cxlefrc  °P-3J- 
&:  Rifticiaeius.  docuicquid  pecamus,m6prebL-cc6:idencia , 
uc  nihil  hcjficances jxcamus.Pecimus fide,p ca ad  Chnftum 
ciices/^uerimus  fpe,quaattingimus  vlq;  ad  inrcriora.Pulfa 
mus  charicacc.du  L:borib.infudamus,uc  q,  pecimus  &:  cj u c - 
nmuscofcquamur.Primu  pcce  vcheas,poft  cjre  vc  inuenias, 
miicca  obferua,uc  incroeas.  A  principio  fcrmonis  filios  re^ni 
iufiiciadocuit,&:animosafollicicudineremouic.  Rcgnuac 
primu  quxrerc.eft  anre  omnia  &:  fuper  oia  Deu  diligcre,& 
deindc  opus  diledionis  perficcre.     Auguftin  Pccice.  Qua- 
fi  confcius  fue  infirmicacis  dicac .  Qcf.fan6tu  mbes  abfconde 
re.quafve  Margaricas  dare  vetas,  quas  me  habere  no  fencio?  p 
&  Con- 

proximum  refte&u  boni  confcrendi,quia  malis  hominibus  inpeccato 
obfiinatis  ex  affttlione  carnali,non  funt facramentaminijiranda,vd 
fecreta  fideinuelanda infidelibus  obfiinatis,quiacx pnsdiftts feqni* 
tur  contemptus  facramentorum  ecclefid,  &  deriftofidei  catholicx,& 
occifto  miniJiro>um,&  hoc  cjl  quod  di. 

7  Ne  force,&X.  videiicet  diuina  facramenta,vel  fidei fecreta,qu& 
dicunturhic  Margarittepropter  eorum  preciofttatem ,  & peccatores 
d>cunturporci,propter  eorum  iwmunditiam. 

8  Ec  canes.  Idefi  obflinaii  infidetes. 

y     Diftumpant  vos.  hoc  efi  interficiant. 

1  o     Pccice  &:  dabitur.  Tufiquamfaluator  dedit  legceuangelica, 

htc  oftendit  eam  obferuabiiem.Hac  en im  efl  de  condttionibut  ligit  fci 

licctquod  ftt  cbferuabilis  .  M  cbferttationem  ipftus  triafaciimt, 

imploratio  diuini  auxittj ,  conatus l  beri  arbitrif ,  euitatio m.ili cnn- 

Joriii,&  ideo  ijia tria ponit pcr  ordinem,fecundum ponitur ibi.X  u  ra 

re  per  anguftam  porcam.  tcrt.ii »fy'.Acrendke  a  falfis  prophc- 

tis.  Trioia  adhuc  tn duas,qu:aprimo ujicdit qutd rtqunitur ad unc cp 

Qiatiofit  exaudibilis  ex  partc orationis , cr  fccu>do  ex  parte ipfins 

orantts  i/>/.Omn:'a  crgo.  Circa  primum  fcicndh  t/uod  oiatio  i ;;  rx- 

audibdts  trtbus  concunentibus  .  Trtmurn  eji  quodfit pia  ,  idefidt 

■ •&  pcr- 

&  cum  humana ratione  viuetibus ,  fi.n.porcis  eas  miferis.i. 
cc;nofc*  vite  deleclationc grauatis,  no inccliigec precioficace 
earum,fcd  xftimabunc  cas  fimilcs  fabulis  mundiahbus ,  c'c 
eas  actibus  fuiscarnalibus  conculcabunt. 
10  Tetite  w  dabitur  vobis.  Pecimus  orando^quxrimus  re£tc 
viucndo,pulfamus  pcrfcucrando . 

.yfut 


H7 


Glof  ord.&  Nicolai  dc  Lyra. 


148 


^Cotral^cfubiicicP. .  te.ld.infirmuspcdib.pftKpct.ir.vc 

A  fvneV.pk'  ,:  vt  1nuen1.1t  vi.,queadpcopui;un'ducac. 

ndccuillucvencriM  1  •  pulfcc.Sicpriuscftpecit'0 

i.imntuvt .  ruraninw,quib.qdprcdptimplcrcpof- 

pt.Viribu$tccCj   .  ,:tvu.-:du-itinquilitiovix.  QMid.n.lunc 

r  J.-tinc-ti:itcs«"Jum 
tcmviaaddcffinacum  pcrduxc 
rit.tcrtuclTpuM.c.o  ,  vc  quod 
ctoofumcftporll:  ipcrir^fcboc 
brnccongru::  Ciiincnimbcata 
^nicionecoin- 
picatur,acti-)  dcudcrac  faculca- 


a    Spe.    b    Vitain.    c    Charitate, 
Chn  tui,  !t  inurmo  inttare. 


Ad  o.lium  quod/Jl 

qufrite&inucnietis^pulfarc.&aperictur 


qiupctttnc  ,  qualesaquibusperunc.Quamfroncemhabes  D 
peccndo  ad  donunum  tuum,qui  non  agnofcis  paremtuum? 
a    onniscnim,&c.  Vrprebeat cofhncia perfeueradi,dilige- 
tiani  q:ixren  li,  IduCiam impctr.iM.liaddit.OwwVjC^c.Supra 
docuit  quid  petamus,regnG ,  fdlicct.  H:c cofidentia  vcnihil 

hxfit.tnccspetamus.Nondcne- 
gac  fc  pctcncib.quifponceobtu 
Jit  fc  non  petcntibus,&  quxren 


Pie  «Jt  perlcueiaiiter.  b  QhI  non  acapit,con 
c  Pic  Jc  perlcucranter. 
b 


Voi  fupra. 
fDona. 


Non  rmm  dilHdendum. 
liat  eum  non  l>ene  pcierc, 

a  vobis.Omniscnim  qpe^it.accepit,&qui 

a     Pie&  peilcuerantcr.  b  O.tendit  per  limilcquid  fit  petendum. 

rcm  vinum.connitio  rr.anifcffa    b  quaerit  inucnit,&  pulfanti  aperictur .  Aut 
tioncm  rc.  um.Horum  primuni  • ft  Q).  vobis  homQ         g  {]  fi|ius  fuus 

pctitur.fecudumquentur.illud         *1  g  chaiiMtem,vrIchriaurnq7„eapaniSqu.decx.o.de- 

lcendit.     b    Cordis  duritiam . 

petieritpanetrcnunquid  lapidem  porri- 

a     Inuifibilrm  (idem  inrer  aquas  fciipturi  (attntmem. 

getei?Aut;fipifce^.ipetient,nunquidler 

a    IntiJclitatem.        Venenumperridix.        Amatorcs  ftcolL 

pentem  pornget  ei?Si  ergo  vos  cum  iitis 


vtdctur.hoc  vt  inucniacur.  Sed 
in  hoc  fccundo  pnus  cft  cogni- 
tio  V19  quam  potlcflionis  >Et  qui 
vcram  viam  inuenerit.perucncc 
ad  poflcffioncm,  qux  tatum  pul 
fanti  aperictur. 

Auguff.nus.Operofcquidcm        •  Vnita.     Nonvdha. 

quidiifatnaintcr  fc  difleranc    d  mznt  noftisbonafdatadare  filiisvcftris, 


cxponendum  putaui ,  fedlongc 
melius  ad  inttantiflimam  pcci- 
B  tioncm  omniarefetuncur.  Hoc 
quippcoffcndit  vbicodc  verbo 
omniacocluficdicens.  Quanco 
mag.spater  veffer,quiin  cxlis 


ccs  inuenicnceumqui  non  qu.c 
rentibus  dcdic  vc  inuenirent,  &C 
pulfantibns  aper.ec ,  qui  clamac. 
Ecc.t  egnfio  ad  oftium  &pnlfo. 
b  ~*«r<7««.Explanac  quid  pe-  Apo.j. 
tcnd.imllc&exhumana  circa 
filios  bcneuolentia  diligcnciam 
patns  circa  nos  commendar.Pc 
tentibusChriffum  reccafideno 
dacur  lapis  offenfionis  ncc  duri- 
tiacordis.  Ita  fiperienrisp.icre 
veftrumcharicatcmfifieqiianil 
funccxcera,  vcfine  panciriops 
elf  rncnfa,  cui  coiitraria  cfi  cor- 
disdunca. 
c     Sipii\em.    Per  pifcem  fidrs 


f   to<r.<.ci.  cli  jab,tbonapctcntib.fe.Non 

din   pr.n  jo.  .    .  r 

d.ci.fodide-  cnimdixic  pcccncibus  cC  qux- 
ret.io.4.  i.c.  rcnribus&pulfancibus. 

pijcmt.  *  Didymus.Cumveraficcxpofitiofaluatoris.^/rec^tff- 

Uc*£ '  '  C'P'C'11' Ruarc  multi  orantcs  non  cxaudiutur?  Qtioma  q.  via 
congrua  ad  p?tcndu  vemcnihil  rclinqties  corum  que  perti- 
ncntadimpctrandaquxcupit,oiapercipicquod  (ibidari  ro 
gjiuc.Si quis auteexcra  incentionc cradico pecicionis  pofce- 
rc  vidcatur,iffe  ncque  peccrc  mo  debico  credicur ,  &  10  no 
pcrcipicqdpecic  .Na  fi  doclordicac  .Qisqui  ad  meaccedic 
cauf  i  dodrinaru,habcbit  difciplinas  eoru ,  attendcre  ad  do- 
Ctore  de  ipiis  accpiedu  eff,hoc  eff ,vc  eciam  deiiderium  ha- 
bcac  dotirmarUjVC  exerceat  &  mcd.tet''eas,&  fumma inccn 
tionc  rcfpiciat  ea  qux  a  magiftro  dtir,  &  natura  habeat  bo- 
na,  illc  indubitanterpercipitdoctrina,  quam  magifterdare 
promific.C^jiiergofciencia&vircutem  petut  necaccipiuc, 
diccndumillis  cff  ,quiaipfinonpropcer  ipfa  bona  petunc, 
led  vc  per  calaudencur. 

"  *    Rupertus.Hic  opus  eff  tali  fortitudine  qttam  habuit  la- 
cob.qn  cum  Angclo  iudatus  cff  ,&:  viitor  exticic.  Fortitudo 
illa  fuitgcmicus  inenarrabilis,  fletusfuit  fpint*  cocribulaci. 
Vh  cu  dixilfct  Ofcas  de  hcobJiHaiuic  ad  Angelit  &  cotorta- 
tus  eff.addidic,  Fleuit  &  roganii  eum.  Luda  pulchernma  cft, 
tandiu  pcrfcuerare  petendo,doncc  accipiac. 
Sermaneiic    *  A.ig.Vcagnofcat Deus met idicos  fuos,agnofcamus no 
reibJ>omiiu.  ffros.Et  cogitemus  quando  pctitur  a  nobis,qui  petunt,a  qui 
buspetuncquidpctunc.  Quipecuntf'homiiies.aquib.ab  ho- 
minibus.Cciii  petunt?mortales.A  quib.pctuntPa  mortalibus. 
q  Ciuipctut^fragilcs.A  quibusJafragilibus.Qiti  petut?Mifcri. 
A  quib.A  mifcns.Exceptaf  ubrtancia  facukacum,tales funt 

qui 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

•Jt  perlincntibut  adfalute\ftcundu  efl  quod  fit  perfeucrans  ,  idcfl  non 
intcrruptaper aliqmdorationi contrarwnfluianon  ccfiat  orareflui 
non  ecffxt  b-nefacere.Tcrtium  efl  quod  oretprofe,  quia  liibt  aliquis 
pie  &  perfeueranter  cretpro alio ,  tamtn  tffeSlus  oraiionis  pofjet  im 
prdiri  propter  malitiam  lUiut pro  quooratur,  fcd  tribus  prsditlis 
coicurreniib.femper  cxauditur,&  boc  efl  quod  notatur  in  tribus  ver 
bis  hic  pnfms.  Pcme.fcilicetpie. 
I     Quxntc.  perfcueranter. 

*  Vutf-KCteapcuciuvvobiS.ExqHiipatet^Hodloquiturde  ora- 
tionefailjprojc  cum  dictt. E.t  apenctur  vobis.  Et  quia  iflis  tribus 
(Scurrtntibusftmptrevauditur.Omniscnimqm  petic  .  Sequuur 
J   Aut  quis  cx  vobis  homo.  vbi  declaratur,  qu  od  prsditlu  tflper 


Cuius  elt  omnc  quod  e.t. 

e  quantomagispaterveiterqunncdiseft  4    ^f.fab  fluc»t's  fpirituflanfti 

ln  fanftis.    a    Aetetnaqui  dantut  fiiii»  tantum.     Spirituianftum  ■  \. 

ponuin  b     C>uia  regnum  talorum  PlfcCm   dlClt  inuiflbiliuili   fi 

c  quetendum  efttc  iuitiriaeitis,ergo,&c 

„.  dabit  bona  petentibus  fe  ?  t  Omnia  ergo-  J 


Lucn. 


cxcm- 


dem,vel  propter  aquam  baptif- 

mi.velquiade  inuifibilibus  lo- 

|     cis  capitur,  vel  quia  fluaibus  hu 

ius  mundi  non  trangitiir.In  cua 

gclio  Lucq  fequiturcomparatio 

oui&  fcorpionis.In  ouo  fpes  accipitur,quia  m  eo  nondum 

eflf^cus  pfe&us,fed  foticndofpcrafT.In  fcorpionecuiusncu 

leus  retro  timcndus  eff,accipirur  contrarium  fpei ,  fcilkcc 

retro  afpicctccuin  fpcs  fe  debcat  in  antcriora  exrcnderc. 

d     Si  ergo  vos.  Quandoquidc  patres  bona  tribuuc  fiItis,erG;o 

mulcomagispacernoffcrqui  bonus  eft  lncomparabilicer, 

bona  dabir  pecencibus  fe  filiis. 

e  Ts^oslisbona.  Secudu  fenfum  eorii  bona  qui  ea  pro  bonis 
habenc,  quaqua&in  rerumnacura  bona  func&ad  vitai- 
ftam  pert'nenria,qux  malus  no  de  fuo  dat,Do»«//*/  enim  efl  ter 
ra,&c.Wc\  apoftoli  mali  dicuncur,quantum  ad  refpectu  dei 
qui  folus  bonus,ex  quo  omnes  boni. 

Conitatq,  a  Deonon  nifi  boua  percipimus,qualiacunq; 
nobis  videantur.Omnia  enimelecbs  111  bonu  cooperanrT,^: 
omnium  bonorum  fpintualiu  d.flnbutorefl.vt  oneraciu- 
ricatisimpleantur. 

f    pabit  bona.  i.fpintum  fanclum.  Vel  bona  fcilicec  ^cerna, 
que  non  dancurmfi  fil.js. 

g  Tetentibusfe.  Omnium  bonorum  fpiricinlium  diflnbuco 
rem,vc  operachantatis  impleantur.Vnde  fubdir. 
h  Omnia  crgo,wc.  Quia  am.tre  a^manre  n.iture  eft,no  aman 
te  vero  cogi  bcncficus ad  amorem ,  perfectionis  Chri  eff. 
Cu  nos  priorcs  ,  vt  nobts  fiett  velimusaliis  ficere  iuberec, 
mox  eundem  fenfum  aflru.t dicens .  0  nnta crg<>  qu*cunqne,  p,-ai, t. 
&c  ideft,  bona  qux  vultisaccipereab alns ,  eadc  facicc  illis 
vt  chantas  proximi  impleacur  qux  fine  dilcctione  rc£tc  no 
poteft  perfici.Ec  ldeo  add.t.H^c  ejt  lex  &  propbct*.  quia  ncc 
_&  Deus      p 

exemplum,quia  ft  homines  qui tamproni  funt adma'11»,  &  ideo  di- 

cuntur  mali ,  tamert  filtjs fuis  petenttbus  ab  eis  bona  dant  illii  midto 

fortius. 

4     Patcr  vcftcr  qui  in  cglis  eft.  qui  ex  natnrafua  ett  bonus  ,per 

effentiam. 

j     Dabitbonapecentibusfe./ci//cef^r<jf/aw  &gloriam. 

6  Omnis  ergo.  Hic  oflediturper  quid  oratio  eft exaudibilis  a  par- 

te orantis:Quod fic quando  iuite  viuit ,  faciendo  alteri quod fibi  vnlt 

ficri,  &  boc  eft  quod  dicitur.  Omnia crgo  quxcunque  vultis. 

Oia.n.pr&ccpta ordinantia  borninem  adproximu,non  funt  nifi  qut- 

dam comlufiones deriuate ex  iflo principio,ftcut  in  fpeculatinis  boc 

principium.De  quolibet  affirmatio  vel  ncgatiofe  babctadomnia  quH 

fcqunntur  ex  ipfu,  &  proptcr  boc  fubditur. 

Hxc 


MORALITER. 

I     .turqt.hcxvobisbomo.  Rcmigius.PcTpane,incelligic  fpe 
cial.s  doctnna,pcr  p.fce,bapcifmatts  vnd  a,pcr  lapide,ignor 

rancia, 


rancia.per  fcrpencem,diaboli  aflucia  defignatur. 
t     Om. ergo.  Auguftinus.  Voluncas namquenon  cftnifiin 
ponis.Nani  m  maliscupidicasdicicurpropric,  non  voliiras, 

H*c 


H9 


Match 


XI 


Cap.   VII. 


ijo 


$  Dcusfincproximo,nccproxirnus  diligif  finc  Deo,quia  no 
A  ex  odio  vel  ex  inuidia  iudicandus  cft  proximus,ergo  qua  cha 
ritateveiletismoneri.facirealijs, 

a    V tfaciant  vobis  hommes.Qnin  addit,homines ,  dicit  tatum 
de  dilectione  proximi.  V  n  nec  fubdit  tota  lex,rclinquit  vcro 
de  dile&ione  Dei  .  CMJodfidi- 
xiffet.Omnia  quaxunque  vultis 
fieri  vobrs  fafite  aliis,  vtrunquo 
complexus  effet ,  in  quibus  tota 
lex  propter  falutem  hominu  fcri 
ptacft  Ul  prophecis  &  legis. 
\>    Intrate.  Etfl  difficile  fit  ,  vt 
aliis  facias  quod  tibi  vis  fteri  ta- 
me  iic  faciendu  cft  vt  intremus 


a    Voluntas  hic  dc  bonis  tantum  dicitur. 
chatitate. 


Eictante 


qu^cuqucvultisvt  faciantvobis  homines 

a  Ideft  diliges  psoximum  tuum  ficut  teipfuni.  b  Quan- 
tum  ad  f  loxitr.mn  dilifendum.  c  Ideft  in  hoc  vno  im- 
pletui.    d    SpiritualiteiintcllecYa. 

&  Vosfacite  iHis.HeDc  ert  enim  le"x  &  jpphe- 

a  Advitam  b  Etfi  hxcdura,labores,ieiuuia,tamen  a- 
tnantibus  iugum  fuaue  cft.  Cliar ltatun.  c  Quam  piuci 
inuouiunt. 

b 


c   Tcr anguiiam.  Angufta  qua>  b  te^tlntmepcranguftam  portacm,quialar 

I.Cap. .  ritur ,nCC  ab  OmmbuS  inuenitur.    C  a    Seculi  voluptas.    b    Vbinullacorpotis  anguftia. 

ti  lantium  via . 


muiii' 


Necoesquiinueniunt  per  eam  •  o  r      •  >»r     •      n. 

ingrediuntur  ,quia  captifcculo  <*  ta porta  & ipaciQia  via eft,que ducit  ad per 

retroeunt.  ,.   .  Nonqueiu»teamqu.afpome(coiFeit. 

Quamuis chariws  fitlara,ta-     diuonem,  & multiiuntquiintratpcream. 

menperangufta&arduaabdu-  **  l*iav<f>-  1*^**        _ 

cithominematerra.  Qiiid  an-  e  t  Quam  angulta  porta  Scanita  vja  qujedu. 


Qi!ia- 


guiTiusilloforamine^uod  vnus. 
cxmilitibusm  latere  Chrifti  a-  l 
peruit,perquastamen  angnftas 
B  portas  iam  pene  totus  mundus 
intraipt. 

d    Etfpacio.  Hanc  etfi  non  qu$-  g 
rant,oes  tamcn  inueniunt ,  quia 
in  ea  nati .  Voluptas  vt  meretrix  " 
importuna  fuis   obleclamentis 
omnesinuitac,&ideomulciin-    . 
trant  per  cam. 

e  Quam.  Sarisanguftum  eftom 
nia  prxrermiccere,  vnum  folum 

diligcre.vnum  qu?rcre,ad  vnutn  quocidie  pulfare,profpcra 
non  ambire  aduei  fa  non  timcre. 

f  Et  pauci. Sipauciinueniuntpauciorespeream  intrarecon 

tendunt.Nemointratfinelabore,  &fineanim.i  puritace. 

g  ^tttendtte.Cn  dixiffet  arctam  viam  a  paucis  inueniri,ne  for 

te  fuiimplicarent  errorib.pfcudoprophetaru  adiecit:Atten 

ditc.^fttendite.Qi  fupra  lataporca  dixit,  falfos  prophetas  a- 

pcrtiusdicit.^ ttendiie,  Licet  hocdc  oibus  qui  aliud  habitu  & 

fermone,  aliud  opere  ofiendunt ,  poffit  acc  pi.tn  fpecialiccr 

de  heneticis  qui  quadam  pietatis  veffe  ce&i,venenaco  animo 

&  intencione  nocendi  lupi  funcrspaccs,vel  exterms  fi  copia 

dati)rpeifcquendo,vtlintcriuscorrumpendo. 

dprf-  •$*  Tercull.  Quinamfuntiff^pellesouiu  nifinominisChri- 

c  lucr  ftiani  intnnfecus  fuperficies?  Qjui  lupi  rapaces,nifi fenfus  & 

^ui-   fpintus  fubdoli,ad  mfeftandum  gregem Chrifti  iutnnfecus 

delitefccntcs^Qui  pfeudo  prophetx ,  mfi  falfi  prardicacores? 

Qui  pfeudo  aponoh.nifi  adulten  euangelizatoresj'  <tyi  An- 

ucbnfti  intenm  &  femper  nifi  Chnffi  rebcllcs* 

•aioua.     ^  Vmcentius  Lirineniis.  Quid  eff  veffitus  ouium,nifi 

'  r  r  prophctarum  &:  Apoffolorum  proluquza ,  qua;ijdem  oui- 


li  quadam  finceritate ,  agno  illi  im  maculato ;  tanqua  veilera  D 
qua:da  texucrunt  i  Qui  funt  lupi  rapaces ,  mfi  fenfus  harreti- 
coru  feri  &  rabidi , qui  caulas  Ecclefi^  femper  infcffant .  SC 
gregcmChnffi  quaqua  poffunt,dilaceratf)  Sed  vtfallaci0  in- 
cautisouibusobiepantjmanentelciporuferocta.dcponQcIu- 

pinam  fpecicm ,  &c  fediuina;  le- 
gisfentcntiis  ,  velut  quibufdam 
velknbus  pbuoluunt  ,  vtcum 
quifquelanarum  mollitiem  pra; 
fcnfent.nequaquam  aculeos  de- 
tium  pertjmefeat. 
h  Jid-posjn. In  confpectu  ho- 
minum  fimiles  miniffris  mffiti? 
dum  ieiunat,orant,eleemofinas 
danr.fed  no  iunt  eorum  fructus, 
quiaprovinoejs  reputatur. 
i  ^fuclibus  fcrum.'  Hierony- 
mus.Non  a  veff  e,  fed  ab  operip. 
quod  de  manifcftis  accipitur. 
Quomodo  ab  cis?quia  vtfpma 
non  hdt  vusm  ,fic  bona  arbop 
bonum  h  uctum ,  mala  malum, 
&  noneconuerfo.  ^ifruthbus  eo- 
rum  .  quia  fideles  oppnmuntj, 
Deum  fi  non  verbis ,  &2t\  s  blaf- 
phemant.  Maxime  aute  per  im- 
paticntiamdifcetnuntur  in  tem-? 
pore  aduerfitacis .  Ieiuniachim 
&oracionesfuntfimulatis  licut  E 
&:  bonis  ,  fednondebent  oues 


ckadvitam  ,  &paucifuntquiinueniunt 

a  Et  quia  rauci  uiueoiunt  eigo.  Diligentci  cauete. 
b  Qiiid  eigo  ab  illis  vbi  nec  fpes.  Qui^icihumi- 
ictate  ambuJant  ex  falfa  religiune. 

el  Atte^nditeafalfis  prophebtis  quiveniut 

Vtdec  ptant. 

ad  vos  iri  ucftimentis  oujum  ,  intrinfe- 

a    Et  idco  caacte, nc  uos  dtiaoient  blanditlis  Sc  funulationi b us. 

a.,iliJiȣr!  7  pclksfuasdcponcrr&lialiqua 

cUsautemfuntiupiiapaces.tAfiua.bus     f  ^tSSSagSi  ^ 

borum  &  manfuetud.nisfimula  lur.c  *, 
tionem ,  admonet  fruclu  otatio- 

nis  expcndi  oportere,vt  non  qualcm  quis  verbis  refcrat,  fed 

qualem  fe rebus  efficiat,  fpcdemus. 

*  Vmcentius  Lirinenfis .  jl  fruftibuseorum,&c,  Ideir,cum  Vbifupra, 
ccepcnntdiuinas  illas  voces  noniam  proferretantum,  (c<l 
Ctiamexponere^necadhuc  iadtare  folutn  fed interpretari, 
tuncamaritudo  illa,tuncacerbitas,tuc  rabies  intclJigit',tunc 
nouitium  virus  exhalatur,tun'cprophanxnouitatesaperiu-  • 
tur.tunc  ptimu  fcindi  fepe  videas,  tunc  transfern  patru  ter» 
minos,tunc  catholicam  fidem  c^di,  tue  ecclefuff  icum  dog- 
malacerari- 

*  Chryfofto.Scireoportetquiafuntomnino  falfi  Chrifiia-  Hom.i>.op*- 
ni.Nam  nulla  res  perdit  Chriffianosmagisquam  harc,  quia  "*  un*iwf* 
quofcuque  viderint  dici  Cbnlf ianos ,  quaii  Chriftianos  eos 
xlf imant.Sed  forte  dicis,  quomododiccre  illum  poffum  no 
cffeChnffianu,qnem  video  Chrifiuconfitenteni.altau  ha» 
bente,facnficiu  corpons  &  fanguinis  Chnfii  otferente,  kri 
pturas  fancloru  legente,omne  facerdotij  dignitatcm  hab,  n 
te;Simia  hominishabet  membra,&"  per  oiahominem  'mra 
tur,  nunquid  piopterca  diccnda  cfi  no?Sic  hatrciis  oiu  haL  ec 
&  imitatur  eccieiia?  myfteria,fcd  non  funt  ecclefi*. 

4$  2^«o-     F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Hxc eft  enimlcx ii  propheta:  .Hh  ponitur Jecuodu  quodrt' 
(juintur  adlegis  euangclicA  mpi<tionem.f. libeti arbitri)  conatm , 
quia  lex  datur  de uclibtts  virtutum,&  maximt  (ex  euangeiica  qux  ejl 
perfetlijfima .  Virlus  awem  eft  ci>  ca  bo"um  &  difficile  ,  &  ideo  ad 
impletiontm  eius  requiritur  conalm  bominis,&  boc  d(fignaturx  cum 
dicitur . 

3  Intrate pcr  anguff am  portam.<7«!4  lex  eu$gelica  cfl  poxta  /«- 
trandi  adglotiam .  Dicitur  autem  anguflapropter  arilitudmem  y»T- 
tittis  qux  conftfiit  i»  mrdiot&  f  cundum  e/uod  dtcitur.%.  ethicor^Dif- 
ficile  efl  a  ttmgere  medium  ,  fed  facile  efl  dmiare  a  medio ,  fuutfagit  ■ 
tantibus  diffiale  etlpercutere  Jignumjedfacilc  efl  dcuiare  aflgno.  Et 
Jic  tfl de  bono  x>inutis,r,ma  bonum  contingit  vno  modoymalum  autem 
cnmifariu.  *4d  boc.n.ijuod atlusftt virtuofus  oportet quodfttbonus 
degenere  ,  &  ex  omnibus  circunflanvjf ,  quoddifficile  efl  concur- 
tctejedaclus  efficilur  tnalus  ex  fmgulis defecl.bus ,  quod facile 

ffl 


efl  contingerc,&  hxc  deftgnantur  cvmdicitur , 

3  Lataeftportafpaciofa  &c.  quiamultiinueniunturdefecjuop, 
fccundum  quod  fcrtbitur  frc/.i.ei.Srulcorum  infimtus  eft  nume- 
rus,&"  pauci  valde  liuieniuntur  virtuofi.  qr  boc  efl'qi fubdttur . 

4  Qtiam  angufta  porca,&c.  &  patet . 

5  Attendite  a falf is pt ophctis-H<c ponitur tertitm quod requiri 
tur  ad  impletionem  legts  euangdicai.f.vitattofalfe  doftrin*  dicens% 
Attcndite.i.diltgenter  cauete . 

6  AfiilClsprophctis.i.dotfQribuskrretieis  ,Tropbeta.n.vnomo~ 
doidemesl quoiproioqumor ,  & quiavenenumnonpropinatur  nifi 
tnelle  tinflum .ideo  fubditur , 

7  Qui  vcniunt  ad  vos  in  vcffimentis oivutn.qniafalsa  doflrl- 
nam palliant  apparentia  vtrtuium.El 'quia  non poffunt  vitari nifi co- 
gnofcantur^ejr  non  pcfjunt  cogimfci  ex  appatemia  exterinri,dcoftib* 
dit  vnde  debeant cognofci.f.ab  opcribus,propter  quoddicit . 

A  fruct  ibus  corurn  cogno.&x.  Sequitur . 

Omnis 


MOR.ALITER. 

I  H*c  enim  lex  &  p< ofhtid!.  Qui  proximumdiligitlrgcm  im- 
plcuit . 

3  Lataesl porta qut ducit adptrlaonem.  i.  diabolus cxcenfione 
fupcrbia»  dilacatus , 

Quam 


4  Ouam  angu/ia.  hoc  cff  Chriff us  humiliate  conff ridf us . 

5  ^ittendite.  Hocexponi  pctefi  dejda-monibusin  angelos 
Jucisfetransfertntibus,  vtiuffos  decipiaht .  'dcodicitur  i. 
Joan.4.a.Nolitccrcdere  omni  fpiricui ,  itdprobatcfpintus 
vtiumcxDcoiint. 

Qmnit 


n» 


GIof.ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


ij* 


@  a    TiWHfitU.  Allrg.i>p:n.T,tnbuli  funr  herccici  a  qtiibiis  nulj 
A  lnsfapicncfi  (anftltWC  vcl  vcntatcm  por<:ric  iniiei.irc,kd  c6 
:  hic.V  crucnrant  .-pproximantcs.  Vclfpinx,&:  cribuli, 
turc!  m-  I  •.iili,niiiKtioncfq;Vtfioru.Vti.i,&:  ficus.dulttdo 
nou  .cioiusq  Qjfh  m  uobiscfuriic&  f.-ruor  dilecho 

n>s,qui  laruflcarcoi  hbmio 
Soncrgudc  fpinis,&  inbi.lis 
vuacV  '  mesadhucW    a  eoruui  COgn 

rcrish.  miniscofucrudinc  pf 


.tj.o- 
iotf- 


l.  I 
.  tcft  limubrenofcrrefru- 
«fhis  nou  i  hominis  Qiiod  fi  ali 
quandodicta  vcl  facta  maloru 
profunc  bonis  ,no  hoc  faciuuc 
maii.fedfirdeilhscofiliodci, 
quia  nocotum  fruchis  cft  fcd 
viris  quxfupcrfpinasahquan 
do  cxubcrac ,  Scd  carpcndus 
cft  borrus,fpma  caucnda.  Vi- 
risChnfius.  Suipalmircs,qui 
fcrunr  vuas ,  ldcft  opcra  fpri- 
tus  qu-e  mcbnant  mentcm. 

*  Chnfoflomus.  Sicucbo 
trus  multa  in  fe  grana  hgna 
«  mcdiantefufpendir,ficCnri- 
ftus  mulcos  libi  fidelcs  pcr  li- 

tnum  crucis  tcnct  adiunctos. 
imihccr ,  &:  ficuc  ficus  mulca 
granavno  tcgminc  renctin- 
clufafic,&:  multos  fidclcs  quo 
dam  dulcis  tharicacis  amplexu 
vna  tcnct  ccclcfia. 
b  sic .  idcft  fccundum  prardi* 
Gtl  impofhbilitarcm ,  quiadc 
mala  radicc  no  potcft  fructus 
fuauiraris  crumpcre.Expccla- 
difuntboni   huctusde  bona 
arbore.  Arborbc  na  velmala, 


Vl  fifiipMeotpewlMnt  uitet,  nnn  DIMO  de  eit,quit  non  finrinutte. 

olcetiscos  .  Nunqiiidcoliigunc 

Non.        Vt4efpinitncn  colligur.tur  vux  . 

b  dc fpinis vtias  ,  autdctribulisficus?  Sicom-  i 

■    Voluntat  baiu.  Volunns  ituIj. 

nis  arbor  bona  frucStus  bonosfacit ,  t  mala  f 

a     Non  enunaliter. 

c  autcm  arbor  fru&uos  malos  facit .  t  No'n  po- 

i    Purnbona  cll.    Quia  aradice.frullut  trborit  pulluut.    Dum  maU  eft. 

tcft  arbor  bo'na  fructus  malos  faccre .  Ncquc 

Scd  non  inpiuie.  At-.iina. 

d  arbor  mala  fruclusbonos  faccrc.  t  Omnis  a 
arbor,  qujenon  facitfrurflum  bonum,+  cxci 

•    De  numero  fidelium  feparabitux.    b    Qni  parar  ut  eft  diabolo'  &  angelii 
eiut.         c     Qjitamala  arbor  non  poteft  taccrc  fruftum  bonum. 

c  de'tur,  &  inignebmmittctur.Igitur  exfru«fti-  3 
bus  corum  cognofcetis  eos .  t  Non  omnis  4 

Conritentur  fe  nofle  Deum,faftis  autetn  ncgant. 

qui  dicit  mihi  dominc,domine,intrabit  in  rc- 
gnum  cselorum  ,  fcd  quifacit  voluntatem 

a    Qui  ntodo  lonftot  per  fidern  ii.h.ibnat  perducit  eot  ad  uifionem  pacta.    ' 

patris  mci  qui  in  cadiseft  ,  ipfc  intrabit  in  rc- 
.   gnumcarlorum.Multidiccntmihiinilladic,  g 

*'  Vt  Balaam  &  Caiphas.    a    Quafi  organo  noiiro  ru  propherafti. 

dominc  domine  ,    nonnc  in  no3mine  tuo  7 

a    Vt  in  afttbus  apoftolorum  iilii  facerdotis  exorctftx. 

prophctauimus ,  &innominetuo  da;mo'nia  8 

a    Eccenonmagnuraeftuirtutej  operaii. 

&  in  tuo  nominc  virttftes  mulras  <, 


mundtjtixurfa. 

d  Omnit  ador.  Hac  fcntcncia  hvpocriras,&  pfcudo  prophc 
tasdamnar.  &'  quod  fupradocujcdccordisrnundicta,  hoc 
c  xcmplocpnlirmac  q<i  >d  ncmotL-  nulamrcntione  fruct3 
bonum  percipir,nec  dc  bona  nifi  bonum  mcnr. 

C  tgitur.  ex  fruSibu t . Quafi  di 


D 


eiecimus 


Fmftu»  malz; 
•iboiu. 


nonatura  qu^iomnrbus  boa 
a  Dcocftcrcaci.fcd  vulunras 

bonavclmaJ.i.Fiuctus.opcraqu?  nccbonamal^volutatis. 
poflunccHc,  ncc  malabcn;  volutatis.Fr uttus boncj  arboris 
E.iud.u>  pax.  paCicna,longanimitas,c\'c.quos  fruttus  no  nifi 
boa  volutasparturit.Sicccotrario  malos  mala  intetioinutnt 
c  7{oh  ponu.Non  ait,non  poteft  maluarbot  bona  ficri,vel 
bona  niala,quia  Paulus  de  pcrfcquutore  factus  r.poftolus>& 
anin>a  mai.entc  intcgra  ratura,aticctu  voluntac;scoirum- 
pitur,vcl  in  mclius  mutatur. 
C  Voluntas  viiiufauufque  ai  bor  hcna  vcl  mala.Ec  ficut ar- 
bor  radictur  in  tcrra,fic  voltintas  m  anima. 
}  ruccus  maU  arboris  sur  ona  carnis.fcilicct  fornicario  im 

mtinda. 


a  fallis  prophctis  nttcdice,  S£ 
cx  iiuiiibuscos  cognofcite. 
Ex fiuctibus.  C^tiiahccc  di 
canc,  domincdominc  non 
coiitinuofuntcredcndi  Hac 
autcm  dicunt.vt  a  vobis  rcci 

fiiantJ.  Vctc  dicerc  dominus  f  pntri 
cfus,cftincordecrcdcrc,o  mii<:^ 
rc  pfircri,  opcribusattcftari,    Lucx 
na  vnu  finealcero  negare  c . 
f  7{on  omnis qni  d/c/r.Sicutca 
ucdifunt  qui  habcnc  fpccic 
bc.nt^  vir^,ppcerdogmancq 
c^,lic&  hi  ccorrano,  quicu  p"^™ 
integrc  fidei,&  doctnnc  linc  Hu.  n3 
rui  piccr  vitiunt.Vcruqj.n,nc 
ccllc  cft,vt  &c  opus  fermonc  *.,BJ 
&fcrmo  opibus  com/pbity.  g1 
g  Q^idcitdomintdomincAwx  t,fnJ 
rcgni  Dcieflobediecia,  non 
nominis  nucup.uio.no  c  luc 
illud  vcrc .  &c  propnc  d;ccrc 
vbi  ^tlaciodiftordac  a  voluca 
tc.dcquo  A[ifsaic.?s;'.'i#'«fO!?  uQot. 
dicere  dominus  l((m  n.fi  in  fp.f.  .t       , 
h  M  dtidicent .  Maxunc  autc,  tn  reg 
cauedij  eflabhiS  qui^tpccr  cii{Jt* 
-nomen  chficna  miraxulj  . 
habcntqufjcu  propccr  mi\- 
delesdnsfecencmonm:  z\ 
mcn  ne  a  ralibus  dc  cipiiiu  r. 
pucaccs  ibi  cile  inuifibiltjfa 


piecia,vbi  c  vifibile  muaculq 
vndcadiungir.A/tv/rifi/wBr.Quamudo  crgo,&:fimplici  oc  1- 
lo  opus  cft,vc  inucniatur  via  fapictix  intcr  tot  dd-i  pciohci, 
Non  folum  qui  vcrbotcnus  ncminanc  non  recipiunt,  fedj 
cciam  hi  qui  fine operibus,  &  prophctant ,  &  da;m  jn.a  ojr 
ciunt,&:  virtutes  faciut.Sicut  caucrc  monuit  a  fahis  prophc^ 
tis,  ita  ab his  qui  dxmonid  eijciunt,  &c  virtuccs  facmnc  lJt c>- 
phctarc,  viitutesfaccre,da?moncscijccic,inrcrduiT)  nocit 
meriti  illms,  quiopcrar1,  fcdinuocationomims  Ghrifti  hoc 
agitad  damnationcm  inuocancis.vei  t>b  vcilitacem  eorum,  P 
qui  vidcc, vel  audiunt,(Sc hcec  defpidantur,qui  taciuc,  Dtus 
tamen  t.u:us  inuocatio  facichunoracur, 

£*   IJnnqjiam 


NiCOLAVS  D  E  L  YRA. 
I  Omnis.ailwr.c;  «.Atbot  bcna  dicTut  hic  hcmo  habcns  vo'un 
utembonamA  taiis  vt  llcfcmper  f.icir  cpus  bonum.tt  l.rr.ditcr 
arbormiljctthobabcos  mala  \oltmtatc.&  ifle  lempei  ficn  ma- 
lutn  actum.Sik.ut  cimn  icd-.ns  lnquaittum  ledens  non  poteii  am 
bu:jrc,vndeinfcniucompolicofairaeit,quiarequereturquodfc 
dcitt  cV  ambuUrt  l»mul .  in  (entu  tamen  diuifoeft  veraquiaille 
qui  fctict  nuncp  iicft  pcliea  ambulare.  iichabcnsbonam  volun- 
tat em.dutn  retmct  eam  non  poteft  male  agere,  quia  ad  bonita- 
tcm  voluntitis  rcquiruntur  omnescircuntiantiar  bonx.  homo 
tamen  habcns  bonam  voluntat cm  tunc  poteft  eam  dimitterc,& 
fic  male  agcte.&  propterhoc  fubditur. 
X  Cnuisa>bo>,  <i»* non fjiitfruflurr, bo><um,&c.(ci\icet in  morte 
quando  a  vita  przfenti  icparabitur. 

t  Et  in  igno,  .fcilicct  gchenn»,&  fic  apparebit  frucrus  talis  ar 
bons.propterquod  repetrt.  Igiturexfru.c.cVc.  * 
4  7^oncw/iM^(/i«/;'.Often(oqmdrequirifadlegis  impletionc, 
oftcnditconfequenrerquod  aliano  fufticiunt  iinc  iftisad  falutc. 
quu  intcr  aha  q  videntur  magis  futtitere  ad  hoc  eft  co^elTio  fidci 
vel  opat-o  miraculorum  vcl  prophctia.vel  ifta  coiuncta  limul,& 
tame  no  lulticiunt.Confcifio.n.fidei  fine  operibus  no  fuihcit,qa 
tahs  ridcs  mortua  cit,vt  dicif  Iacob  .&  hoc  eft  qd*  dicit.7v;./«  om- 
ms  qui  dicit  mihido.do.&c.c.onlxx.tn&o  fidc  eathohcam,nili  adfint 

opcra. 


opera,  ideo  fubditur. 

5  Sed qm  facii  volunttitfmSimiUter  prophetia  non  fufticit  adfa 
luttm  cjni.1  aliqiiandodattn  malishtun,  bus.hcut  tpli  Balaam 
vt  patet  Nu  34  ht  idcodic ir. 

6  Muitl  iiteni  titihi  u,  ilia  dic.fcilicet  iudicii  cxtrcmi. 

7  ?{onnrin  tnmh^e.  S.mihierneceitctio  darmonom.quia  ali- 
quando  ftr  maloshomincstalia  fiunt  ad  uiuocaticnem  nominia 
Chnfti,ad  dcclaratione  virtutis  Chrifli ,  licct  ipli  inuocantes  fine 
mali.iicu  t  habetur  Act.29  quod  quidam  infideks  eiiticbaiu  dj 
moncs  dicendo,  ^iaimo  vosper  Cbnflum  qvrm  Vaulus  prxdicat. 
Vcruntamcn,  quia  talcs  indignc  aflumunt  nomert  Chrifti-.idea 
fuper  ipfos  aliquando  daturpoteftas  darmoni,ficut  ineodcm 
cap.dicitur,&  hoceftquoddicitur. 

8  Et  in  nomine  tuo  AtfuO'  ia.S  militer  nec  miraculorum  opera- 
tio,  quz  fimiliter  aliquandoper  malosfiunt  ad  inuocaticnem 
nominis  Chrifti .  non  propier  mcrita  inuocantium,fed  ad  fidci 
Chrdli  conhrmationem.&  hoc  eil  quod  dicirur. 

9  Et in  tuonomine  vinutrs  multasftcimus.WiUoautem  omniu 
prsdictorum  eft,quia  funt  gratiz  gratis  datz  quz  dantur  princt 
paliter  ad  vtilitatcm  communem  cccIefiZ',  &  non  ad  vtilitarerii 
iingularis  perfonz.&  ideo  aliquando  per  malos  homincs  ,1  ])eo 
nobisdantur,  ficut  bonacleemoiina  aliquandodatur  a  bonodo 
mino,mediantc  malo  feruo.pcr  quod  fubdicur. 

Ettunc 


I 

t 

4 


MORALITE     R. 
Omnis  arbor  bonj.&cboc  eft  homo  radicatus  in  charitate. 
Mah  auttm  arbor,&c.Uoc  efl  homo  r.idicattis  in  ininracc. 
"Honmnis  quidicit  mibi  Dominc  dominetintrabit  in  regnunt 

cdorum 


atlorum.Hoc  enim  faclo  dicuntur  hypocritx  fanctitarcm  cx 

terius  fimulantes. 

6  MnltidiceutiniUadic^&c.lRi  funtbencdoccntcs ,  &:  malc 

viucntes. 

omnis 


*# 


Matth 


aci 


Ca 


P 


"H 


mo- 
8. 


E 


4*  Athanafius.  C^'a^ificauitdomumfuprapetram,San-  D 
clus  Petruseft.Petra^Chnfius^domus^fideSjVentus^diabo-  t'!j-.  q"*ft.ai 
lus.  Qui  vero  fuperafcnamedificauitJudas  efharenafiqui-  An»ochum 
demeftfteril.s.  «."ff'.4*; 

•$<  Theophilus  Alcxandrinus .  Pctra  Chriftuseft  intelli-  Lib.  i.ailego- 

gcndus ,  domus  vita  hac  pra>  riarum. 
fens  innixa  Deo :  flumina  8c 
venti ,  impetus  perfecutionis  > 
arcna ,  hxrefis  in  qua  quicquid 
ffdificatum  fuerit ,  cadit. 

*  Chryfoftomus.  Di;.bolus  Horn.io.opc- 
incipiens  atdifkauic  domum  r,<,mPerf- 
fuam  fupcr  arenam .  Domus  f   uc* s" 
cnim  cius  ante  Chriftum  fuc- 
runc  omnes  gentes.Inconftan-  taflimilab» 
tia  lnfidelitatis  dicitur  arcna  id  eum* 
eft ,  idololatria,  qu£  per  varias 
idolorum  culturas  femperefi 


/f      *  Chryfbftomus.  Omfidera qtia? in  nomine dicunt  non 
a  in  fpiricu  quia  in  noie  Chrifti  mulci  ambulant ,  qui  non  ha- 
oPf,  bcnt  fpuicum  Chrifti/educenHi caufa.Wco non  ex  nom.nc 
Chrifti  cosnofccrtdi  func  Chriftiani ,  fed  ex  fpiricu  Chrifti. 
*  Gregorius.  Nonnunquam  eciamh^retici  miracula  fa- 
ciur.  ied  vc  hic  premia  affli-tio 

**SE£5SSg%£&  'fccimus?  &tuncconfiteborilIis,quianun- 

Vnderedemptorisvocedicitf,  ,?  i»»M.m^kd^M. 

MHUid,cminiiiadie,&c.^  b  quam  nou i  vos.  t  Difceducameomncsqui 

r  ■     J,.,..;„f»li;fii'     irrin  *    Quia  non  hos  nouirrigitur  eos  qui  mandata  eiuf 

fententia  datur  mtell.gi ,  vc  m  N-cuftod,.w,&  hockergo. 

homimb' charitatis  humilitas  c  0pcramini  iniquitaten. .  t  Omnis  ergo  qui 

nonautcmdcbeacvircucumli  _  a  Veiiigir.     b  NonUn.  1 

gna  venerari.Vnde nuc  fan-ta  «  ^^  ycty  m  _a  j_  _,-  f  &  f.^  __  ^  ^  ammi|a- 
ecclefiaeciamnquariancnae-  _  toflltIirilI11      idemi.     b  Aurum,argentum 

reCiCOnim  miraCUla  ,  defpiCItt     -  ven.pides  preciofos.     ynam  coelellem. 

quia  hxc  fanaicacis  fpecimen  g  biturvirofapienti ,  qui  xdificauit  domtfm 

noefleCOgnofcit.probationa-  Chriltum.       a    Aere«poteftati«imi>ugnat,o. 

que  fanftitacis,  nOn  eft  figna  fa   |>  fuam  fupra  petram ,  &  dcfcendit  pllluia  ,   &  ,  difperfa.ldeo  tales  dicunt  are- 

cere,fedvnumquenquevtfe,  a  rotenrum  r^fequutio.      b  Min„,bhndit;;c,veimaiig-irpiritus.     1  nfjnonterra,quuterratructu. 

vcnerunt  fluamina,  &flaueruntvcbnti,&ir-  s  fec.c.arenafteriliscft.Deinde 

.  u«omnU.     b  Aedificiumvimuum.      c  Aiias  fuam.  «  terra  vnica  eft  &conftnd.3,are 

d    Quj»  ftat  fundata.noM  fjbi  fed  Chrifto tribuitur.  na  giana  q  no  COUeniUnt  fibi, 

ruefrut  in  do^mum  illacm,&  non  cecidit.  Fun-/r  nec adhxrcnc ,  adinuicem,  lic 

a    Qua;  er_o  cadit.non  .diCcatnr  in  Chtifto,  funC  OmnCS  infideleS.  popUiUS  f  L'.IC.  6.  g« 

data  enim  erat  fupra3  petram .  t  Etomnis  qui 8  autem  Dei ,  non  folum  vnicus 
aud.tverbarneahfc    &n<-nfacitca,tf.mi.  ,  ^SSSS^^*^- 

-    Geimliv.lludaraveldiabolo.         b    Qtii  non promdct.  ,.      ._     /    ,  _         .  ,.__  , 

^— ,  1  ^-"  *  ^_  ^  I  ■  —      t  .  4  *  *  __■— 4     ...  ^*l  il«    I   -  in  *  n    «  #-_  *-J  .1  4  a  liv 

m  liscritviro'ftulto  quia^dincsruitdomumfua 

.    In  (pe  rerrenorum  qui  arenx  comparantur ,  piopterca  quia  labiles  &  a  vento 
fnnt  fitu  mutabiles.         Q^x  ett  ftuida. 

■  fuper  a"rena,  <&  dcfcenditpluuia,  &  vencrunt 

a     Malignifpiriius. 

flumina,  &flaueruntve'nti,  &irrueruntin 

a    Perijr.    b    Ite  malediAi  in  ignem  trtcrnum.  Qula  trteiM. 

gnofcic, fed  no  eos  videcur  vel  o  domu m  illam ,  &  ceacidit,fuitquc  rifina  cius  u  2uldem  maIa »  ^f^  immundi 

le cognofcere, quia non cos di  _  Ojinihiiimperfeft.onisbabcthicfeni,o.  fpiricus,exparcebonafpintus 

hgic quafi fattor fafturam, qua       magna.  t  EtfcwaCi cft  CU CCf nfummaiTct Icfus  i »  diucrfaru  vircucum.flumjna ex 

fi  dominus  propnos  feruos.  Ec 

hoc  eft  fecundum  naturam  co 

gnofccre  non  autem  ex  volun 

tace,  quia  omne  malum  excraucum  cft  a  Deo.        , 

b     Qui  operarnini  iniquitaiem.  Non  qui  opcraci  eftis ,  ne  collat 


B 


diligere,  de  Deo  aucc  vera  co-    - 
gnofcere,&;  de  proximo  melio 
ra  quam  de  feipfo ,  fer;rire. 
a     7<{unquam  noui  vos.  Non  no- 
uic  lux  cenebras  ideft  non  afpi- 
cic ,  qifia  fi  afpicerec  cenebra:   I 
non  eflenc. 

4«  Chryfoftomus.  Sicucom- 
nes  homines  nacuralicer  co- 
gnofcunc  Deu ,  non  aucem  vi- 
dentur  vere  cognofcere,  quia 
non  digne  colunc,tS£  h^c  lecun 
dum  nacuram  cognicio,non  au 
tem  fecudam  voluncacem.  Sic 
&  Deus  nacuraliceromnesco- 


IO 


lis  <rft ,  fed  ficuclapis  inditfolu- 
bilis.  Tcrcioquiadiabol!  popu  E 
lus  non  numerabilis  eft ,  fituc 
arena:Dei  aute  ex  multis  pau- 
ci  funt  electi.pluuiaeft  doctn- 
na  qutj  homine  irrigat  vc  iufti- 
tiam  operecur.  Vcnci,  ex  parte 


pcenicenciam,  fed  qui  in  iudicio,  liccc  non  habcacis  faculta- 
tcm  peccandi.tamen  habetis  affedtum. 
c    Omnit  ergo.  Q^d.  omnia  pia:di6ca  bcnetenenda  funt,quia 
qui  tenetaflimilabitur  Chnfto,  quinontenet,diabolo. 
d    Qui  awem.qyx  in  monte  habita  funt.Quod  dicit  vt  often 
dat  fermonem  in  monte  habitum,  omnibus  praxeptis ,  qui- 
bus  Chritriana  vita  informatur,cflc  pcrfc_.um. 
e    jifjimilabitur.  Quiaficut  Chriftusdeperfonis  varijsvna 
ccclefiam  ronft  ruit,erudit,regit,  m  vitam  dcdicaturus  xter 
nam,fic  ifte  vanjs  virtutibus  pcrpctuam  mafionem  fibi  cdi- 
ficac,  6c  in  fururadedicationecum  Chrifto  lartabitur. 
f    viro.  Uli  qui  dicit ,  vt  fapicns  atchitcdus  fundamcntum 
pofuiinChrilto. 

g    ilui  xatficauit.  Ille  xdificat  in  Chrifto ,  qui  quod  audit  ab 
illo,facit. 
^,  h    Snpra  petram.  aqua  Petrus  nomen  accepic  profirmicacc 
^  fidei.  id  eft  fuper  feipfum  ,3-dificauic  eccleiiam. 

*  Athana- 


parcequidem  mala,funt  homi 
nes  immQdo  fpiritu  pleni  Ssi  tn 
verbolit3teiftru_ti  philofophi, 
oratores,  &c.  Ex  partc  aut  bona  Euangeliftx,doc.ores,  &c. 
i     Et  def.  Tnbus  modis  diabolus  impugnat,  carnis concupi-  """"  ^j"0 
fcentia,  extcrionbus  mundi  oblc-tamencis,  vcl  per  fc,  cum  i0  impUgn_c. 
vniuerfos  vencus  impulfionum  laxac. 
K    Tluuia.  Concupifcencia,aquaquifquetentatur,qua-fen- 
f im  rigorem  fidei  emollit ,  qua,  fi  non  proficit ,  maiora  fiu- 
minacucniunt. 

1  jQuiaudit  verba  mea,&c.extecius.Et  ideo  non  habet  excu- 
fationem,  fed  eft  ruina  eius  magna,quia  monita  falutis  con- 
tempfit. 

m    riroflulto.  de  quo  dicitur:  Inimicus  homo  hoc  fecit,cu  Irlfra  '3'  «*  i 
ius  opera  omnia  iritabilia  funt,&  ruina:  patent. 
n    iuper  arenam.  QuaJiacunque  fint  quas  fupcr  concupifcen 
tiam  vitiorum  fundantur ,  non  ftabunt. 
o     Et  ccciiit  fuit<jue  ruina  eius  magna.  Omnis  confcientia  quas 
fixa  in  Dcum  fpe  non  petmanet,in  tentationibus  non  valec 
fubfiftete .  &  tanto  amplius  agitur ,  quanto  plus  in  his  qiif* 
mundi  funt  a fuperioribus  difiungitur ,  &  vere  omnes  mali  p 
vel  ficfc  boni,  ingrucnte  qualibet  cencacionepeiores  fiunc. 

^Chryfo- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Ettunc  cn«/rfctor-.notitiafcilicetapprobationis,fctlrcproba- 
tionis,  proptcrquod  fequitur.  D'fcedite,  &c.  &  patct  litcra. 

2  Omnisergo.  PoftquamSaluatorpofuir  legis  fuarcxplicatio- 
nem,&  oftendit  eiusobferuationis  po(Tibi1itatem,hicc6fequen- 
ter  inuitar  populum  ad  obferuationem  ,  quia  eius  auditio  inuti- 
lis  eft ,  nifi  fcquntur  operis  impletio  &  hoc  eft  quod  dicit .  Omnis 
ergo.  ideft  bonorum  operum  conftruftionem. 

5  Suprapetram.id  eft  Chnftum.Talis  enim  facit  opcra  bona  de 
gcnere  &  refta  mtentione.quajduorequirunturad  lroplctio- 
nemlegiseuangelicsr. 

4  Et  defcenditptunia.  id  eft  tcntatiocarnalis  lafciuir. 

5  Et  venerunt  flumina.  cupiditatis  &  auaritix. 

r  y      6     Etflauerunt 


6  Et  flauerunt  v.0//.vanitatis  Cc  fupcrbix. 

7  Et irruerunt  in  domnm  illam.  per  importuniratc  tcntationu. 

8  Et  non  cecidit.  a  ftabilitate  fcilicet .  Cuius  rario  fubditur cum 
dicitur.  Tundata  enxm  cral.  &  peroppoiitum. 

P  Omnis  qn i  audit  verba  mea,  &c.fttper  arenam.  id  eft  fuper  mo- 
bilc  fundamentum.Quod  facit  omnis  qui  intentioncm  fuam  po- 
nif  fupra  aliudquam  fupra  ipfumDcum,  quiaomniscreatura 
mutabiliseft. 

io     Et  defcendit  pluuia.  patet  cx  prardic.ii.  Scquitur. 
1 1      Ffitnue  ruina  cius  magna .  quia  primo  ruit  in  foucam  culp.T 
&  poftea  in  foueam  gehenn;,qux  ruina  eft  magna,  quia  irrepa- 
rabihsomnino. 

i  z     Et  fatlum  efl.  Hic  ponitur  conclufio  omniu  pr^cedentiu  vbi 

often- 


MOR     ALITER. 

l  Omnis.Vir  f.ipjenscff  humilis.prou.il. a.Vbi  humilitas, 
jbi^:  r-ipienti1.  Viratitftultuscft  fupcrb.  quiafttiltusdrqurt- 
fi  ftatu  altus.Omnis  aut  fupcrbus  altiorcm  fe  rcpucac,qtia  fic 

m  veri- 


in  vcritatc.Sipiens  igitur  edificit  fupra  petram.id  eft.Chri- 
ftum  ,  oiTinia  opcra  fua  bona  faciens  propcer  ipfum.  Sculcus 
aucemedi<icst  f  ip'-rarenam,quccftccrra  mobilis.naopc- 
ra  fua  facit  propcer  gloriam  humanam,  quc  cft  infiabilis. 
10    Et  defccndit pluuia,&  venerunt .per  qua  fignificafccntatio 

camalis 


w 


GlVf  ord.&Nicolai  de  Lyra. 


,56 


mti» .  nnina  na-   9  vcrba  hxc,adrnirabantur  turba:  fuj>  do 
Sicut 

»!••»(.  idJrbat  qur  ininn  eunr.vcl  conimuubir  tigjraf  i'i 

dnnaeius.tEr.it  n.doccnseosficikpo» 

■intum  ea  qux  in  lrgc  data  funt  iofomit,4ocuct»nc  . 

teftate  habens ,  &  non  ficut  kribe  coru 


lo    nu:: 
qux  valictum  habcr  fun- 
tiatnrntum,  fi  parsahqua 
tJJ^'l,fa,cociJctit  ,  tu:m  map.nanoncric 
fi  surem  fundamentum  cafttm 
pafliim  fit.tunccftmmama  &phariLxi. 

ouu  t;>cum  vrnit  dcorfum  .  Sic  * 

Cbnffianus  irusu^,&c.cccidirquidc,tnruina  cius 

ma 

NICQLAVS    DE    L  Y  RA. 

*  oflci.dirurcmincntia  doclrinac  Cbrifti  perhoc  qcf  dicitur. 
I  *4dmirabjnt«r  turbx.  quia  vt  patct  ex  prxdic>is,docebat  emi 
ninliimaj  vututes ,  &  impcrfccltonc  lcgis  fupp!ebat,&  no  folu 

ter- 


magna  non  cfl ,  quii  itcrum  pg-  q 
nitetia  furgere  por.eft,  vt  Dauid. 


Si  autcm 


4  CiCl 


aliqmdp.....  _-n» 

tilesath;  1  c,runc 

cfl  ruinaciu;  ,r..,gna, quiatoxus 
fiinditusruic. 
a  Tnrkd,  \  el  aliqui  in  turba,  quia, 
infidcles,  vel  potius  omnes  de  cxccllentia  fapicntix. 


terrenabonafedcejeftia  promittebac  .  Doclnnam  etiamfuam 
mirabiliter  confirmabar.propt  r  quod  dicitur. 
x     Eratenim  docens.wt.  S;c  aurem  non  docebant  Iudxorurri 
perici,fcilicct  Scnbx  &  phar.faei. 


MORALITER. 
f   carnaf is  lafciuic.Pcr  ventos  vcro  tetatio  fupbie  ,  p  flumina 
mpetus  tr.bulationishumanz  ,  perhxcaur  ardificm  ho- 
milis  non  l;ditur,fed  xdihciu  fuperbi  totaliter  diliipatur. 

Erat 


2  Erat  enim  docens  tosftc<t pnteflatem  habens. i.fuam  do&rini 
caufirroans  pcr  opera  m.raculofa.Catter,  doftorer  qui  non  poi- 
funr  hoc  fatcre  dot~tr,nam  fuam  «onfirmare  debcnt  per  opera 
virruofa. 


C  A  P.    VIIL 

ifwf  ament  defcendiffet.  Poft 

defcenfionem  domini  dc 

tMir.i.d.  monccquatum  interuallum  fuc 

Luc.jx.  ritantcquam  Capharnaumintra 

&  rct  non  apparct ,  Ipfo  autem  m- 

tcruailo  Lcprofus  mundatus  eft, 

Luc.r.c*  9u°d  Macthxus  fuo  loco  dicic 

yt.  (Lucas  vcroahbirccordat9cft) 

quipoftvctba  illadicit  Chriftu 

intrafle  Capharnaum,non  tame 

oflcnditpoft  quantum  tcmporis 

L11C.7.C.  interuallum. 


P.     VIII. 

!  Vm  aute  delcendif- 
Tct^Ielusdc  mon  tc, 

a  Que  ad  aitiora  afccndere  no  va- 
lucrunt.  f  Atiza  prxdictis  .  » 

fccjuutadunteu  tur- 

a  Qui  ncc  ipfc  eum  lepta  u  alta 
adire  poterat  fed  lanatur  vt  oof- 
iit  iinpfere. 

b£multe,&ecceale-  t 

a  Cum  buiailitate  poftulat . 

profusvcnies  addra 

a  In  voluntate    poteflatcm  tribuit. 

a    cumautemde/cettdijfct.Scc\m-    c  bateum,  diccns :  Domine,fi  vis-potes  3 

du  Lucam  &  m    Campcftn  ICCO  a  Qui  miicncordi*  prztendit  aVeftum. 

fermonemquemiamforficanfu    d  memudarc.t  EtexteWnsiefusmanil  4 

pra  habuerac  ei  feciffet. 

sequuufunt.  Alij  propcer charitatem,  alij  propccr doclri- 
nam,alij  propteradmiracionem  &:  curacionem. 

Myfticc  auc.  Cttm  autem  deftmfiffet .  ideft  cu  m'  fe  exinani- 
rcc  lormam  ferui  accipiens.fcquuca:  func  eum  turbx  niulte, 
tja  qui  prius  in  Iudea nocus erac.cunc in  vniuerfa  terra  mira- 
bifis  faclus  eft.  Quod  aut  poft  pra-cepta  manum  extendens 
leprofum  fanar,fi"nificateosqui  de  illis  prxceptis  implcdis 
dubitant.fuo  auxiJio  ab  huiufmodi  vanetate  mundare.Non 
expnmicur  cercus  curacion;s  loctu.vc  oftendatur  non  vnum 
populum  ahcuius  ciuicacis,  fed  omnesfanare. 
Hom.,.iD  di-  *  Origenes.  In  monccm  kihcct  nequaquam'  afcendcrc  po 
•"«"•         tctanc  curba-,quia  quos  deliciorum  farcina  dcpnmic,ad  my- 

fteriorum 


Phil 


i-a. 


ftcriorum  fubli  mia  nifi  abieflo 
oncre  fcandere  minime  valcnt.  E 
Idcirco  &   filii  Ifratl  pnmitu.s  "Icrtt 
in  montcm  afcendcrc  non  pote- 
rant,quia  Aegvpnaca  grauan  co 
uerfanone  prc;pcdicba  nrur ,  fcd 
folus  Moyfes  afccnderar,&  pau- 
cicum  eo  feniorum  Ifrael. 
b     xAdorabateum,diccns  .Domine. 
priufquam  petctet.icultuin  diui- 
nitatisoftendit. 

c     Si  vis  poteji  me  wundare  .  De 

voJuntate  non  quafi  pietatisin- 

creduJus  dubito,  fcdquafimea: 

colluuionis  confcius  non  prafu- 

mo. 

*    Origenes.Hoc  igitur  idem  Vbif 

eft  acfi  dicacdominc  tu  qui  dignc  adorans,qui  rnerito  coic- 

ris  te  quidcm  ego.vt  dominum  adoro,  adeoque  tedominu 

dico,per  te  enim  omnia  facta  funt:  volutas  tua  opus  tuu  cft. 

•jc  Chryioftomus.  Non  de  voluntate  Chnfti dubitat,  fed 

de  iudicio  voluntatis  .  Clinftus  enim  cum  fit  bonus,nociua 

non  vult  praftare ,  etiamli  rogetur .  Nec  enim  ommbus  ex- 

pcdit  corporalis  mte;gritas.  Qyoniam  crgo  nefciebat, vtrum. 

expedireccicuratioiHa  ,necideo  ambigcbac  de  voluncace 

ilhus,  ignorans  iudicia  mifericordia:illius , dixit ,  Si  vispotet 

me  mundare. 

d  Extcndens.  Poft  fcrmonem  &£  miracula  facit,quibus  fermo 
apud  auditores  confirmatur . 

&  Teti- 


ti 
Dcp 

p.ira. 
&c, 


Hotn 
ris  it 


N  I  C  O 


L  A  V  S 
C  A  P. 


D  E 
VIII. 


L  Y  R  A. 


l/^rwtf«r«Mrfe/cf»^ff.Legedata,hicconfequenterponitur 
Vj  eius  cofirmatiop  miracula  in  hoc  cap.  &  fcq.  &  eft  fimilis 
procellus.n  vtroq;  fcd.n  hocca.prinapaliterponunturqtixda 
muaculaadcohrmatione  euangelicglegis. In fcquec  vero ponu 
tur  qucda  miracula  ad  dedarationcm  de.tatis  ipfius  lcgislaror.s, 

t"  n  J?dT  U{US  !"  h°C  erS°  cfic  procedit,qnia  priroo  euan- 
eelifta  defcr.b.t  qu?d5  miracula  ad  crcdentiu  vocnionem  fecun 
do  qu?da  m.racula  ad  vocatoru  confirmationero,ibi.£r<,/cr«  ieu 
te  eo.Prima  induat  quia  primopomf  miraculoram  operatio,  fe- 
wndoquorundaadfidemChr.ft,conueriio,,bi.^//e/:t«^x. 
Kr.ma  m  tres,qu.a  primodefcribitur  curatioleprofi,&  fetudo  pa 
ralyt.c.bi.  Cum  autc introijftt  Capbarnanm  .  tcrtio  laborantis  ca- 
lore  febnl,,,b. .  Et  cumvenijfet  hfus .  1'rima  in  duas.qu.a  primo 

pon,turcuratiofeprofi,fecudomiracul,man,feftat,o,,bi./ra;ni 
it  Itfm.  Ad, eu.dcntia  d.cendorum  confiderandum  ,  q,  duplcx  eft 

ffta  2"^  T>  "0  n Cf d,t facu,tatc '"tclleelushumani,  & 
«in.7  l°nCS  dl(rnonnrat,uas«firmar-.AI,a  eft  doclr.na  ex- 
cmdcnrc  J  h™™>™>  &  >o  non  pr  confirmar,  per  ronem 

Aufn,  vSi,P!°PftrrrJUOd  °P°r,Cr  QUod ^nfirmctur  per  opera 
d.ii.n*  v.rtut .. oitenfiua,  qu.a  cu  Dcus  ,lou po,ru  cfTc  tcfi.s  fal- 

. — , iita- 

,  .      '     MO  R  ALITER. 

Lfcfnn &  'r J  T" '  *  '"*" ""  *'CP "^" ,fium  le^°rUm 
qu.  confitcbatur  fc  ,mrou,u!u,&  Chrlftwn  potentem  ad  fe  mun- 

dandu  d.centcro.,  ^potcs memJj^TZ^Z- 

Wot  vctc  pe,  ld  De,Proifer,Cord,am  iSkS!S. 

icnj. 


fitatis,fi  talia  inducuntur  ad  confmroatione  alicuius  doclrinx.fe- 
quitur  ea  infallibilc  vcritatem cont.-Tcre.  Talis autem eftdoclri. 
na  euangelica,&i6eius  cofirmat.ofatta  eit  per  miracula,&  hoc 
eft  quod  dicitur .  Cum  auiem  defcendiffet  Jefus  de monte.  m  quo  le- 
gemeuangelicam  promulgauerat. 

I     Sequut&  funt  ent/i  turbt^&c.  quia  aliqui  /cquebantur  eum  ex 
deuotione  propter  fanftitatem  fuae  doc"tr,n£,aJiqui  aute  ex  curio 
fitate  vt  vichrent  miracula  & audiret  nou:,,aliq n\  vt  a inlidiaren 
tur,ficut  pharifi;i,&  aliqui  vt  ab  eo  curarentur,  licut  jnfirmi,  de 
quibus  erat  iftc  de  quo  fcquitur . 

3  Domine  fi  vis.vbi  confitetureiuspotctiam,in  quoapparethu- 
ms  leprofi  fidcs,&  deuotio,ex  quo  fcquuta  cit  eius  curatio.vnde 
fubditur . 

4  Et extendens,&c.L\cetaxifpofct  curare  folo  verbo,tamenap-  ' 
pofuit  manum,quia  humanitas  Chrift i crat  quafi  organft  feu  in- 
ftrumCmu  ipfius  diuimtatis,  &  io  ficut  artifex  mediateinftrumc 
toopcrafur.  fic  virtus  diuinainChriftoperapplicationehuma- 
nir.it is  aliqua  faciebat.vt  ra  conhmcla  dimnitati  declara,%r  Scd 

S"riturhic,quaretctigit  Leprofum,cu  hocelTetin  lege^phibitu? 
).ccndu  cj)  non  cnt  prohibuu.Lcpiofun)  t<rigereei  qu:  ex  t.ic"tu 
fuo  porerarcurarc,litur  Elias  &  Ehfeos  no  fcccrutcotr  1  lf  aem 
tai)gendomortuosad.efufc.tadu,vthabcf.j.Ile.r7&4.ivcg.4. 

Lc 


rens.irfeo  fubdirur. 

4   Efext  11  en<  lefnt  manumteti£'tenwdicrn<,&c  perquodfigni 

ficatUr,quod  t alis  manus  d.uinx  mifcricord.a;  protcndirur  cius 

cnrriuatclaxanuo. 

Et 


w 


Matrh 


aei 


Cap.   VIII. 


n8 


(rdoti 

l  lupr; 


a 
b 


&  a  Tcr/g/f.Non  cfa  fine  taftu  fanarc  poffeofed  vt  indicet  fc  no 
A  fubict\umcflclegi,fcd  dnm  lcgis ,  qui  no  timetcontagium. 

Tttigit.  proptcr  humanitatem,vc  nos  docerccnullum  iperne 

reproaliquacorporismaculacionc. 
Apparer  fupra  legeYquz  leprofum  excludic)  cfle  gratiam, 

qu£  lanat  cum  vc  ait .  "Hpn  veni 

fotutre  legemfed  adimplere,&c. 
hfupra:  #  Origenes.Tetigit  Chrifius, 

vcoftcnderecquiaomniamun 

damundis  ,  quiaaliorumalijs 

non  adhxrcnc  inquinamcnca, 

ncquc   excranca  immundicia 

immacularos  coinquinac. 

b  Voio.  Eo  fanauit  gcncrc  quo 

fucrac  obfccracus.deinde  impc 

rat:  Mundare.  Eccc  poceftas . 
#  Origcncs .   Hoc  idcm  cft 

ac  fi  dicat.Confitens  proficeris 

me,fi  volucro,  poffc :  magnifi- 

cecredis  magnifice  etmuda- 

ris.Non  dubitafticredere,non 

tardo  fanarc.  Atq;  vcmagnam 
B  tibi  gratiam  oftedam  ad  cc  ma 

num  porrigo-  Medicis  fum  cc, 

lcftis,  corporacumaniroabus, 

fanarc  poffum . 
3icfidc*  Damafccnus.  Carodomini 

diuinis  adionib.dicaca  cft,pro- 

pter  punffimam  ad  verbum  v- 
.c.noli.  nioncm ,  nequaquam  proprie- 
jie.diit.  tatern  nacuralium  exccdenciu 

fiiftincns.    Non.n.fccundum 

propnam  aclione ,  fcdpropter 

vnitumfibivcrbumdiuinaopcracur,  vcrbo  pcrcam ,  pro- 

priam  manifcftans  athoncm . 

c  Vade  nemini.  Taccreiufsit.nectaroencacerepotuic.  Non 

quod  aliquid  voluic  Sc  non  pocuic ,  fcd  dac  excmplum,  vt  lui 

inniagmsquxfaciunclacercvelinc,  fcd  vt  profiut  ahjspro- 

dantur  inuici.^fwini  dixerit  Huuc  camen  Marcus  vbi  quod 

hocpixdicalTe  dicir,quati  cungcliftafadus  lic. 

*  Chryfoftorrius.  C^iomodo,inquic,alibipra:dicanper- 

miht  iua  muacula  ?  Tum  permific,  cum  paim  glonam  ple- 

niusfaii<!hricandamagnufceret ,  Veruicvcro,cum  nondua- 

gnofcctur,nc  forte  fui  ipfius  humancgloriam  querere  vidc- 

retur. 

<d    VadeMittit  ad  faccrdoces  pj?  humilitaccm,vc  faccrdoci- 

bus  deferac  honorc  quib.  lex  mbecmundacos  muncra  offer- 

re,  &  vc  videntes  credancei.vel  fi  non  crcdunc,',inexcufabi- 

les  iint,&  nc  legem  frangere  videretur. 

c    Ofod:  tefactrdoti.  vt  lacerdos  non  legis  ordine.fcd  gracia 

Dei  fupra  legcm  curatum  eflc  mtcliigat. 
f  ojft,  .quialegc  non  foluo,quia  nondii ce,pit  veru  facrificiu. 

tn 


g  Inteilimonium.  ideftdominocrcdantfiimpietatislcpradi-D 
fcedac  In  teflmonitm .  fpiritualis  curacionis  ,offercndum  eft 
munus  Ipiricuale  homo  ipfe . 

Typice.Lcprofus  genus  humanu  fignificatplenum  lepra, 
q»  extcnta  manu.i.verbo  Dci  humana  concingece  nacuram, 


a    Contra  legern  quam  fuperat  gntia,in  qooh  umilita*.    b  In  hoc  pirtai. 

c    Inhoc  maie't.ni»  potentta. 

tetigiteu,dicens:VoIo,tmundare.  Etcon- 

a    Quia  dixit.Sr  fafta  funt.    fNihileftmedium  inter  praxeptum  &  opus. 

fc"ftim  mudataeftlepraeiusrEtaitillilefus  x 

a    Forma  noftrl  efl,ne  nos  iaftemus  de  bonisoperibus.      'b  Nonerat 
necefle,vt  fermone  iaftaret  cju»d  corpore  prxfcrebu.      c    Difciplina 
,  noftri  eft.vt  «os  oftendamus  facerdoti  noftro. 

i  Vadcjncminidixeris^fcdtva^dcoftendcte  i 

a    Non  debent  auferri  figna  priufquam  vcniant  fignificata.       * 

f  t  faccrdoti ,  &  o'flcr  munus  quod  prarcepit  f 


a    Scilicet  vt  credant  virtutem  Dei  magnam  elle  . 
niiraculumractumelt,(anaro  leprofo  contmue . 

b 


b    Hoe 


itidie  i 


Moyfcs  in  tcftimdniu  llhs.t  Cum  autcm  in- 

g  a    Fide&defideriofcilicct.        b    Alienigena. 

n  troifTct  Capharnaura,acce'ffit  ad«eum  Ccn- 

a    Fetinternuncios  .    b  Nullus  alius  pro  feruo  .    e    Seruus. 

turio,rdgar^  cu,  &  dices:  Dnc  t  pueV  meus 

a  Non  in  vno  tantum  miferabihs  quod  iofat ,  fed  quod  ert  paraly ticus ,  & 
quod  jarquetur  hzcenimomniacum  dolote  nommauit.  b  Kcpenti- 
na  diaboli  egrelfione . 

iacctin  domuparalyticus,  &  maletorquc- 

a    Scihcet  virtute.virtiii  euim  Chruti  pra;lem  fuit  quac fufcitauit  eum. 

i  tur.kt  ait  ilh  Ieius.  Egovenii&curabocu. 
K  Et  rcipondens  centuno  ait  j  Dominc ,  non 

a    Ecce  humilitas  . 

fumdignus,  vt  intres  fubtedlummeum, 


5 


a  prifci  crroris  variecatc  muda- 
cur.vt  diu  abominabiles,  &:  fe- 

3ucff rati  iam  qucant  teplo  red  I:mC'!u«  «^ 
i .  Templu  Deifanaumtn,(fHod  fupray-b'  ' 
eWn  vos.  &facerdoti  offerri:  de 
quo  dicitur:7*«  es  facerdos  in  Ater  r  Cor.?,d 
num  fecundum  erdinent  Melcbife-  P^1'1»?-*  • 
dech.  Etofferantproemunda-  RoB,',»!l 
tione  corpora  fua ,  hoffia  viue- 
tem  fanftam,  Deoplaccntcm.  Luc«  f.% 
h  ^icceffit  ad  cum.  Lucas  rcm  vt 
gcfTaeftnarras,  diciteu  mifif-  !L"Cj7,ia 
fe feniorcs Iud;eoru.Sed  Mat-  \%£l£mC' 
thxus  caufa  breuitatis,eucuius 
fidcs  laudatur ,  cuiusdefidcrm 
&.  voluncas  dcfcrc',  maluic,pru 
dcncer  diccrc  acc  ffiffe ,  quam  E 
eos,per  quos  madabac.  Vc  mu-  s"Pr* £  c* 
lier,quia  crcdidir ,  magis,  dicit'    hmihit 
cetigiffe  Chriftum ,  quam  cur- 
bx  quxcoprimebant.IraCen- 
turio  quo  magis  credidic  ,  eo 
magisacecfsicTria  dicic,iacec 
paralycicus  corquerur,&:  vc  ani 
mae  fue  angufiias  iudicec,&  do 
minum  admifcricordiacom- 


6  peris. 


moucret.Ech^ceigloriajquod 
fic  rogauit  pro  feruo :  In  quo 
difcamus  fic  mifcren  confcruis. 

*  Ongcnes.puer  meus.  Quafi  diceret,Mihi  ifie  feruus  efi, 
&  ego  crcacon.  Ift  c  me  fuper  terram,&  ego  magnum  in  c^  - 
lis  habco  dommum.Si  crgo  eius  non  mifereor,quomodo  ll- 
lc  me;  nonmiferebitur  ? 

i  Ego  vemam  &  cwabo  eum.Et refpondent  centurio  <ii/:Magna  hu 
milicas  quod  feruum  dignatur  vificare ,  q,  fides  Cencurionis 
meruit^jui  ex  gentib.credir,&  humilitas,  q,  fe  indignu  iudi 
cac  curus  ceAum  intrct,&  prudentia,  q,  vltra carne  diuinita- 
tem  laccncem  videcAd  filiu  reguli  venirc  noknc,nediuicias 
honorarc  videret' .  hic  feruilc  condicione  ne  fperncre  vidca- 
tur,mox  ireconfenlic 

C^ui  verbo  curare  pocuic  pp  humilicace  vificacc  dignacur, 
&  camen  in  medio  mncre  verbo  fanac,ne  no  propcer  humi- 
licacem.fed  obimpocenciaviriumcorporalic.ee  ire  pucarcf. 
lf  Tionfum  dignut.  Propcer  confcicncia  vicx  gencilis,  magis 
timet  grauari  pracfentia  qua  muari.quia  Sc  fi  erat  fide  predi-  j; 
tus  nondum  tamcn  erat  facramentis  lmbutus.Sed  quod  nec 
infirmicas  nofica  prajfumic  gracia  darc  nouit. 

&  Nam 


ifi. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Et  ait.  Hic  ponitK  rniraculi  manifejlaUoyqu£  fatla  efl  ordinate. 
Saiptum  enim  crat  in  Uge  Leuiti.  14.  quod  mundatus  a  lepra  non  de- 
bebat  reflttui  ad  communem  babitaiionem  bominum ,  nifiprius  iudi- 
caretur  mundatus  perfacerdotis  iudicium ,  &fclla  oblatione  domino 
pro  eius  mundatione.Etideo  lefut  ait  illi. 

z  Vide  netnini  dixeru.  f..tntei/iiam  ca  ou*  fcriptafunt  in  lege  co- 
pleucris . Traccpta  enim  cercmomaiia  habtmttnt  curfumfmm  >fque 
ad Chrtflt pafflonem,vtfupr4  vif^ m  efl. Et ideo  vfqne ittnc  Chrifhts ea 
cbferuautt  ,vi  patct  in  jua  circuntifionc ,  &  ea  obfertiare  aliis  pr&ce- 
pit,vtpatetin  bnc  lcprofc  c»id  xit. 

3  Vade  oftede  te  faccrdoti,&c.  Ttr  hoc  etian:f:gurabatur ,  quod 
peccator  quipcr  leprofumfigurautr ,  licet  fit mur.datus  aleprapecca- 
tiper  contritionejancn  adhuc  tcnetur  fe  oflendere  facerdoti  per  con- 
feffionem  .  Qualis  avttem  erat  oblatio  leprofi  mundati ,  in  lege  habctur 
Lcuit't.a..&  ibi  debet  exponi. 

4  Cum  autem  introiffet  Carpharnaum.  Hic  ponitur  fecundum 
vtiraitdufcilicet  curatioparalytici.Et  diuiditur  in  duaspartes  ,  qttia 
primo dcfcribitur  huius centurionis  fides&  deuotio  .Secundoexhoc 
infertut  conclufto,ibi .  Audiens  Iefus.  Circa primnm  aduertendu  ,  tp 

ifle 


ifle  centurio  ad  cnius  pncesferuus  eius  curatus  es~i ,  non  erat  ludsus 

fed  Gentihs ,  ibtpofitus  a  Bypmanis  ad  cuflodiam  principalis  cinitatis 

Galile*fcUicet  Capharnau,quia  tota  illa  ttrra  eratf.tbdita  Bjmanis. 

proptcr  quod  Iudai  coram  Tilato  dixerunt.  Non  habemus  regc  nifi 

Csfarens.  Et ideo  qttia  Iefus  erat  \udxus,ipfe no  venit ad eum  in  pet  Eui§eIlflc  <* 

fonaproprta,reputans  fe  mdignum  a>d  hoc  mpetrandum,  fed  mtfit  ad  centurionis  ac 

Iefum  principcs  ittdAorum.vt  dicitur  Luae.J.vt  per  eos  curationcm  cefluad  Ietu. 

feruifui  faciltus  impetraret.Et  quia  quod  per  amicosfacimus,quoda- 

tnodo  per  t:os  ipfos facinv.ts .iico  Mttthaus  dicit cit  venijfe  ad  Iefumt 

nen  tjuia  inperfonapropaa  vene)  ii,fed per  intermcdios ,  &fic  eflin. 

ttlligendum  quod  dickur  bic. 

5  Acccflit  ad  eum,  fcilicetper  amicos.Dichur  autem  ceturio,quU 
habtbat  centnm  homines  in  armis fub fe,ad  cuflodiam  illias  terr<e ,  ne 
forte  vellent  contra  ]{omanos  rebeUare.lfte  ergo  tenturio  audtiis  Chri- 
fiimiraculis fimiter c.redidit,qmdpoterat fanare  feruu eius,  quierat 
ei  valde  charns,  vl  iicitur  Luc.Ideo  de  eius  fanatione  follicitus .  Iefus 
autemfciens  eiusfidem  &  deuotionem  ,  refponditei  per  internucium  * 
fcilicet. Ego  vcniam.  Cum  autem  effet  in  via ,  mifit  centurio  nuncios 
obuiam  ei,vt  dictt  Lucas,dicentes  exparte  eius. 

6  Dominc  non  furo  dignus  vt  intres  Erat enim  homo  gentilist 

&abo- 


MORALITER. 

I  Et  ait  illi  lefus ,  vide  nernini  dixeris  fed  vad.oflende  tefacerdoti. 
perhoc  innuens,quod  coclcfiae  miniftrinon  debcnt  gloriamho- 
minum  quacrere.fcd  Dei. 

f  £t  offcr  mmus,&t.  nam  a  peccatis  tnundatus  debct  effe  Deo 
valdc  gratus, 

Cum 


4  Cum  autem  introifiet.  Ifte  gentilis  erat,in  Chnltura  tamcn  crc 
debar.aliter  eum  pro  fanaticne  fui  pucri  nonrogaiTcc.  idco  per 
ipfum  pnmitiac  Gcntium  hgnifkantur  crcdetcs  m  Chriftum ,  Sc 
laborantes  ad  conuerfionem  alioru  de  quibus  fuit  Lucas  euan»c 
lifta,&  Dionyfius  Ariopagita,&  alii  plures,pcr boc  autcm  quod 
Chnfius  fubdidit. 


1J9 


GJoforcL&NicolaicleLyra.  160 

C.ffiiiuis.  Nosd-sniratiscmsapicefublimati  fumm.fi  y-> 
non  quibus  volumus,cog  tatipnibusabdueamurjfcdhisg.*^ 
bus fpiritu iliui  dc!rcr imur.imm-  r  v -i,& inherere mal 


A    .  Au-uftinus.Dicendofc  indignum,prcfticicdi?num ,n5 
A  incvttisp*rietcs.fc  I  in  cuiu«corCh«ftutmtrarcc.Neq$boo 

Umm.*.     ,i  irrcr  cum  t.mc  >  ndc&  humihcatc ,  nill  um  illum  quc  ci- 

^ffibudfci.  .t  mtruc  liomnm  |inm,cordcgcftaict.Nam  no  crat  m* 
R.u  tchocasji  D.m.nuslefusincrarccm  ciusparicccs,  X 
non  rtiec  m  r^vt.>rc  eius  .  ^        neidime>  mUkiSi  ftm 

Kfir«K   .  Hi8:egoL6lumtiubp<itclhrec6llitu-  , 

../...„. ..r.^.«Honii.         L.Uc  ImK  m*»  m«  ItfQ./V  diro  lUlC  Va    ' 


Diisii'inciHinii  uv.""  ■•.."., ....z._ --      ■- 

dcrnfuggi  fti<>mbusimpcnirKcs,A»ce,«ibunt,Vcnitc,a{ 
Ventent,  Seruo quoque  noftro  coi  poi  ri ,  c.i  quccontmc  ti.c 

funt,irr|ungamus«ScfincvliaccHi 

t.  adiccionc  dcferuiec. 

b     ~Ab  onente  ,  O"   occident  ve- 


tus,habes  fub  mc  militcs,&  dico  huic  va  j 

.    Mira  fides  in  gentiii.; 

de,&  vadir,&  alio,  veni,&  venit,&  feruo 

.    Ui  «.gcli  nbi  feiuium.    b    qtid  fuiw  niiclli^it  maiciU- 

tem. 

mco  fac  ho'c,  &  facit.  Audiens  autc  Iefus 

.     >Ion  vttuibnti  mirai,  fcddoc.ntis  n.  s.quos  oj>us  e,t  mouende 
huiufinodi  oc  mnaii. 

rniratuscltj&lequc-tibusfedixit:  t  Ame 
dico  vobjf,non  mueni  tantam  fide  in  If- 

a  EtGapiophetisedocti.  Pnfenrs  teinpotis.inuenit  enim  in  anti- 
quis.  b  Vnde  pixdico  vobis,  quod  iiiui.«dcxcmplum  i!tius,in 
ouo'fid«gentiumpiin8utatui.  »'%■'* 

racl.Dicoautvobiscj,  multiaboiiete  & 

Ex  otnnt  genete.    Ad  lidem.    Requicfcent  fcliciterepuliiuii. 

occidctc  vcnicnt,  &  rccubcntcji  Abraha 
&  Ifaac  &  Iacob  in  regno  ccloru.-filij  au- 

ludati  in  quibus  autc  icgnab«t  duitiinus.    A  fac;e  uomini- 

<E2§St*?£GZ  ,  tcicgni  eiicicturin  tenebias  ex.enorcs: 

nario  qultte  virtutum  ftipacos,q. 
nih-1  rcrrcnum .  fcd  fola  ancrnx 

f  ,'  is  ^.d.a  fibi  fuifquc  quxrunt.Ccntcnnnus  emm  ,quia 
itu  rr-mfitaddcxtcram,  mccleft.s  vitxfignificationcm 
Ln.  coofueuic  Talis  crgo  mcriti  v.r.  pro  his  neceife  ett vf 
iWUcenc ,  qw  hoc  fcruuucis  fpmtti  cencntur  vc  perrcUa 
SttL  for,s  miccac timorcm.Domus  autem ,  m  quam  uon 
audctcuif1u.taic,get.l.raScftprQptcrfetoreidolatn?:ncq$ 

en  n  «enc.bus  coFporalis  prxfent.a  Chr.ii. exhibica eft  fcd 
vcibundcimiiiceispapoltoIosSi&ab.nndelicacefanauic. 

Vcl  raiutcs,  &  ferui  ccncurionis.virtuces  func  nacuraics, 
quaium  copiam  mulii  ad  Deum  vcnicnccs fccum  dctcrunc 
«  Comcli  us  dicitur  vir  iuitus,&  timens  Deum . 


COt 


bibiscoipusA'  fjnguincmdomi 
ni    tunc  Docnuius  fub  cedum 
T^"  tuum  ingrcd.tur.  Itacrgohumi 
bansccmccipfum,  imiurchunc 
Ccncurionem ,  &  dicito  ,  Dom- 
mt n»n r»m dw*  ,  &c.Vbicmm 
,  mdignc  irgreditur ,  ibi  ad  mdi- 
Ciuminarcdicuraccipicnti, 
R  a    Titm y&tgo,  &c.  Si ego ho- 
P  mo  fub  alio  polUim  impcrarc 
nsinoribusquantoinagistuqui 
fupcronmta,  babcns  famulan- 
tcs  a  ngclos,  potcs  per  corunwTii 
nifteru  finc  corpons  ptacfcntia 
dicercinfirmuativtreccdat,  K 
rcccdct ,  &  ianitati  vt  veniac ,  & 
vcinct.  Mirafides  in  gcntili. 
Mvfticc.  Ccntuno ,  fignincac 


U> 


.<un 


IO 


11 


.  oriente  ,  tf  - 
nie>,t,&  recumbcHi.  Vcl  onc:.s,qui 
illuminati  ftatim  cranfcunc.Oc- 
cidcns,  qui  paffiones  vfquc  ad 
morcem  tolerant .  Pcr  iil as  duas 
partcs  mundi  cxquibus  gcntcs 
■  ocand*  crant,defignantur. 

•5«  Augtiftinus.  Soluc,  qux  l 
ftioncm  quomododominusdi-  \\ 
cat  ,  quamarftt  *Uaiviiam,  <T 
pauci  inueniunt .  Nunc  ,  multi  ab 
oriente.  &c.  Et  apoc.7.  MultitH-^w 
do ,  <}ti£  nnmerari  non  poterat .  Et 
hoc.quiaipfi  boni.viriquc  cliri. 
ftiani,qui  pcr  fcipfos  mirfti  func 
in  comparationc  mnltorumfal- 
foruque  itidcm  pauci  func.  Pau- 
ca  grana  rcfpcftu  paJcae .  Er  ca- 
mcn  Abrahx  dicicur  ,  midtipli- 
ctbo  fcmen  tuum  ,  fichtslcllascc- 
li. 
c     Filij  autcm  rtgni  ciicientur.  quia 

illhc"'   miinrl/i  (nii,nr.,r    U-.^-. 


inhoc  mundo  ftuuntur  bcnc- 
ficiis  Dci.  fecundum  illuJ .  Tlnk 
fuper  iuflos  &  iniuJios.Nanc  vidcncur in  facic  ddmini,fcd  ciic 
minime. 

d  ln  fnebras  txttriores.Qviu  adomino  foras  expcllcntur.id 
eft  111  zternam  noftem,quia  hic  fponcecccidcrunc  tn  cxce- 
ru  res,  dcfiinceciiatciiitrencis.pcrflctumquicftoculiHu, 
c^OiKlorcm  cltiititminota  ver.mi  rcfurrectioncm Corpo- 


aoaqtus  nuiiu  a«J  caJorem  nimium.  Vcl  ltu 
gtiantis  affciLtum,quo  feroptjmtet  qd  dcliq 


uicperrinaciccr.- 
Ffetut 


tttli*. 


InChrillo  dti 

rtic*  icicncii. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

&  abominabile  er.it  luim  com:dcrt  &  bibere  cwn  Gentiltbm ,  & 

pumdomostorumintrart^tbabtturjia.l  i.Etforteiflem  Gen- 

tttts  tratyidoU  in  domofua  babeb*',&  ideo  ex  bumilwe  Cbriflum 

ab  mvjju domsfi;xrcptlltbattdiiens.  Dominc no  fum  d.gnus 

Vt  intrc  fub,&0.  Ettx  aherapartefjrmiiercredebat^uodabjtns 

Jolo  yerbo  (eruum  (uum  t  urare  poterat,proptcr  quod  dixv. 

1     T  mtum  dicvctbo/jOt:  fanabitur  pucr  meus .  Qwi  probal 

pcr  h»c  quoajnbdttur. 

X     Nam,&  c«oyScc.iden  licttbabeam  aliquos  fnbmr  (juimihi  dc 

btantobtU.rc,  umcnlumjubdiiu.  maioripoitflati ,videlicct prafidi 

CT  imverjton,&  tamen  fubiiti  ob.d.uut  mibiad  >>u:um. 

3  Bt  dico  huic  vade,&c.£<  ex  b  >c  inttitigitur  fef-ens  conclufto^ 
JitLcei  bxc.kr^iti*  tui  >;0,t  esjubietlus  alicui potcftati,  pote<prxci- 
p  ,c mlirmitau,&  eam ci:arc,& jicfoloverbo  fernxm  m'ii curarc, 

4  A  ldiens  .  H  cex  diclh  mfertur  quxdam  concluj.o ,  quia  exfide 
bui u gentiLs ,  &  infidclnaic  ludxorum  co"cluditfjluator  vocatio- 
ncmg.n  ium  adfidem;  &  rtprobatitmeM  ludxorum  ,  &  boc  tflquod 
dicitur .  Auditns  au.lcf./.T'.  rba  Centuri«nis  exprtffim  t.intxfiit'. 

5  M  V2i\.i,cl\.Scdquxr<tur.QnomodoinCbr  flof,  it<,dm!raiiosjue 
co>ijui$ti  ;n  unmmeexaluuins  vicogniti  &  in[oliti  injpeclione.  Chri- 
Jius  auiem  ab infianti  t;jciption''S ptenus  fuitfcicntia  ,  uec  aliquidde 
nouo cognouit,iki,:v  ditur  qd i<> ipfo admiratio (ecvndii rcm nonfuit 
Jci  tan.H  nfecunanm  apparcntiam,  quia  ai  mcdnm  admiraniis  fe  ba 
b*)t,vt  d.cu  it  aliq.ii.,\ec  tbi  fuitfalfitas,  quia  bucfuil  ai  defifnan- 
dunali  uod  vaum,f.  fidem  tenturioivs,  & infidiltatcm  lndxorum. 
Sei  mtLui  dictturtrp  fuit  m  ipfo  vcrc  admiratio,  ai  nflcnicndtim  ve  ■ 
rt.atem  hummtt  naiur*  in  to .  Ai cutus  tttidctiam  fciendum  qwd  in 
Chrtliipomtni  iupUx  (citntia.fna  ii  ina  ,q>i*  tjl  dtcrna,  OT Jecnn 
4mm  banc  nonpo^tji  tjfe  aimirat'totqu\anibilcognofc'ttur  abeo  de  no 
Uo^Aiia  bumana  vel creata,&h£,  ex  dup\ex.Vna,viftonis  rerum  in 
ycrboyquia  nnima  Chrtili  ab  inflanti  conceptionis  cognouit  omnia  in 

verbo, 


verbpyqiucognofcitve>bum  notitia  vifionis,&  bscfunt  omnia,qnt 
habem  ejjrfccwdum  quamcunqut  difftrentiam  temporis ,  cuiufmvn 
Junt  pixftrtiaprxttrita,  & fntura.& fecundu  banc  ftient  ain  Cbri 
flo  non  fmt  adnutatioficft  nec  innouaiio .  ^ilia  1  Si  fciemia  in  chri- 
ftoqua  cognojct  tts  in  pn>priogenere,&  hxc  efl  duple\.trnaJ)abitUA 
Us,&  m  ijia  non  efi  nliqua  nou  tas,  ttuia ab inflanti conceptionisfuit 
antma  Cln  tfli  pctji  fic  >  rpleta  habitibus  om»i/im  fcientiartnm .  ^ilia 
txpcrimentahs,ficut  aliquis  babcns  b.ibitum  fcie>"ixper  doil>inamt 
ptfla  exfetitm  pcr  imuitionem  itufficlu .  Etiftn  modoin  anima 
Chrifli  crat  abq«id  de nouo  cognitum ,  &  fic  ex  injpetlione  illius  hoc 
ir,odoincognitipr;us  pote>at  m  ipfo admbatio denoHocaufari.  Etfic 
fj'~iu>>,  fun  iu propofito.Scquiinr. 

6  Et  fcquentibus.  id  efi  difcipulis fuis.  Dixir. 

7  Non  1  nueni.  id  cfl,ir.  populo  Iudaico,  quia  licet  aliqui dc  Iudxis 
Jiimittr  acdcrcnt  ,ftilicet dijcipuii fui,tan  cn principalcsilllus populi 
non  crcdidcrunt,&  >>,uhtindinem  abetHsfiieamrtcrunt,  vtinferius 
patebit.Ei  ideo  concl»dit  filuator. 

8  Amcn.  id  tfl  fidt  Itter. 

9  Dico  autem  vobis  q,  multi ,  &c.  quia  multitudo  gentilium  in 
diue>Ji<  partibus  orbis  exiilemium  per  prxdicatinnem  apoflolornm 
conuerfa  tfi  ad  fidetn  ,  &  fi>.  percepetunt  gratiam  &g!oriam. 

10  F'1'j  autem.  id  i-fl  Jndu.ex  auibus  Cbriflus  r.atus  cii,  &  quib. 
prtncipal  te\  m  flits efl ad prxdicandum eis cceltflit  regii ettangclium. 

1 1  Eijcientur  m  renebras  exteriores.  quiarepuleruntfidem  Chri 
fli,  &  fic  r>!>r*ancnt  in  ptttaiis  f~is  obflinati,  & Jic  eiyiutitur  adpce- 
nas  ii>firn',qua  dicuntur  tentbra  exteriores,quia  tem  brxprim*  fmt 
tenebrx  cnlpa,  alja  antem  funtgehennx. Sed qu.v itur,  qunmvuo  fint 
ibi  tencb  acum  ihi  ftt  i?jtis  qui  de  nsturafna  efl  lucidus(Dii  enditm, 
qu»d  ille  ignis  dcfi  1  tbuur  tn  m<aio  letra ,  &  idco  fumnfus  rfl  (jr  ob- 
fcurus .  It  m  n:>n  /«.  et  ad  oitcndcndum  damnatis  aliqn  d  .id  corum 
confolatione»!,  frd  ad  eorum  defolationtm,  idcoduuntm  ibi  ejie  tene- 
b>a  exterions.  Scquuur. 

Ibicrit 


Q_n< 

infc 

brx. 


MORALITER. 

■*    ?{»n  inacnt  tantamjidcm  in  Ifracl.Dico  amtm  vobitflnoimulti 

ab  oric» 


ah  oriente,  &c.  figaificatnr  deaotto  gentilimu  «d  Chriili  fiden», 
&  obdttratioliidacotam. 

itcttm 


\6i 


Matth 


XI 


Cap.  Vlil. 


162 


^  a  F/rt«U'crhocoflcndftar  magnftudotormcntorum.  Per 
A  flctum,tormcntum  anime.per  ftridore  dentium,  corporis. 
b  Et  cum  *e  .  Qn  hoc  ilt  faftum  non  cxpreffit  Matthsus 
non  cnim  necefle  cft  vt  poft  illud  fa&u  credatur,  pott  quod 
narwnir.  Lucas  &  Marcus  prius  de  hoc  narrant  qua  dc  le,p 
fojfcdnilobftatnar^ 


que  paffioncs,&  precibus  fidclium  femp  annuere ,  &  ea  no  D 
nunquam  quc  ipf  i  in  lc  non  intell  igunt,|vel  intelligenda  da- 
re,velpiepctentibus  ctiam  noninceilecfadimnxere.vc  Deli 
cla  /juis  intetligtt^ab  oc.m.mun.mc.d.  Pdl-tmi. 

c  Ef/«/-.Naturalecf}febricitatibusincipientefaniratela(fe- 

fccrc «  tV  moleftiam 


randi djuerfttas ,  vbi  a  foi  erjt flCtus,  &  ftridor  dcntium  .   Et  dixit  Iefus  centurioni, 

a    Cuique  ficut  ctedlt  ita  fit.Pto mcnfuia  fidei, onia  credidit  omnia  pofie.indicat  jier  fidcm  itieruifle. 

t>     Ptotatur  riries  domini  dum  faiiiras  ferui  fcquitur. 

vadc,&ficuccrcdidiftiriattibi.Etfanatuseftpuer  t  cxilla 

a    Oitenditnonfequi  ordine  pracdiftummiiaeulum  ,  CjUi.  aniefeimoncm  momistutffaftum. 

b  hora.*EtcuamvenifletIefusindomum  pctri,  viditfbcrume- 


eademdicunt.maxi 

mc  cum  idem  euan- 

gchftaeoordinecre 

diderit  fe  deberc  lre 

quo  Deus  voluit  nar 
leribi  r4!1£ja  recordationi 
lnmjfcciusfuggcrcrc, 

umn    SOLOGVS.Addo- 

mumPctrinon  inui 

rauicdifcumbedivo 
llSj,  luptas ,  fediacentis 

infirmitas,non  pran 

dendinccctfiras,fed 

falutisoccafio,diui- 

nxvittutisopusnon 

humani  pompacon 

uiuij .  In  domo  Pecri  non  vina,fed  lacryme.  fundcbantur\tur 

babac  ibi  familiam  non  cura  conuiuij,fedcuralanguentTs,fe 

bns  ibi,non  edacitas  a?ftuabar,vnde  llluc  Chriftus  non  epu 

las  pcrcepturus.fed  vitam  reddicutus  intrauit ,  Dcus  quaeric 

homincs,non  humana,&:c. 

c    £//*£r»ci..Febris  Grecc  feruor  Lacine  dicitur,&  fi quan- 

do  hec  paffio  faciat  tt  emere,natutae  cfi  humana?. 
C  d     Ei rm.Lucas dicit.qcl rogaucrunt pro ea.Chriflusmodo 

rcgatus.modo  vltro  curat  oftendcnsfe  contra  vitioru  quo- 

que 


1  aegritudinis  fentire. 

2  Sedfanirasqua:ado    . 

3  mino  datur  harc  tota  *  m  l11*" 

4  fimiliter  redir,&  eria 
co  roborc  cofirmat, 

c.     vt   adiutoribus  fuis 


t 

7 


fufficiat. 

Domus  Petri  cir- 
cuncifio  eft  eios  apo  g 
ftolatui  cqmifla .  so-    < 
crus  fynagYiga ,  quat 
quodammodo  ma- 
ter  eft  scclefie  Petro   ni  vite(.;# 
com m iffat .  Hsc f e-  rcm  npam. 


,0 


c  ius  iacentem  &  febricitantem '&  tetigit  manum  eius ,  &  dimi  6    ^tinuo  mi'imtrarc 
e  ftt  cam  febris ,  &  furrexit,&  miniftraW  cis .  Vcfperc  autem 
f  facl:o  obtulerunt  ci  multos  d^monia  habcntes  ,  &eiiciebat 

Per  iraro  &  od  urn. 

fpiritus  verbo ,  &omnes  male  habentes  curauit,  vtadimple- 
retur  quoddidumeftperllaiamprophetam  ,  dicentem.  f 

a    Non  ut  llbi  haberet.fed  vt"a  nobis  auferret.        b    A  nobis  fcilicet  abitulit. 
\  QJulcepit  vt  medtcus. 

Jpfe  infirmitates  noftras  a^cccpit ,  &  argrcrtationes  noftras  8    bricitcibat.quiainui- 

*  9     dia:  xftibus  labora- 

bat  perfequens  ec« 
clefiam.Cuius  manum  tangit  dominus,quado  carnalia  eius 
opcra  in  lpiritualem  vfum  conuertit,  &  ita  ere£ta  miniftrac 
in  fpiritu. 

Moral.C^ii^queanimaqu^concupifcenric  carnisforuit, 
quafi  febnbus  ^ftuat.Scd  manu  mifcricordie'ta6la,per  cond 
nennamlafciuiam  rcfrenat ,  &:  ficutferuieratimmunditix 
modoferuitiuftitie. 

f    fefpere  aut.Occtfm  f(^lis,mors  c ff  Chrifti,per quam plu- 
rcs  fanaiiitd?moniacos,quam  ante  viuens  incarneggotos.P 

yidens 


NICOLVS    DE    LYRA. 

I  Jbi  eritfte.ln  fletw  duo  funt  fcilicet  triftitia  animi  ex  qua  procc 
dit  fletus,&  fecunciM  hoc  fletus  cft  in  datnnatis  generahter.ta  in 
datmonihus  qua  m  ominibus.  Almd  eft  ex  parte  corporis.i  lachri 
maiu  reloiatio,&  turbatiocerebri&  oculornm,&  ifta  no  poffunt 
(EiTein  fp;ntibusfeparatis,fed  poft  refurreftionem  quantu  ad 
ahquio  erunt  in  hominibus  damnatis.quia  lbi  erit  prxdifta  cere- 
bn  ,  &  dculorum  turbatio,  fed  non  ent  ibi  lacrymarum  fluxus  a 
capite  vel  refoiutio.quia  celfante  motu  celi  cefiab-.t  omnis  gene- 
ratioj&corruptio.Exquopatetvltrnusquod  ibi  erit. 
X  J"mrfor</ef..Ciuiauonimportataliquamcorruptionem,  fcd 
tantum  doloris  odenfionem.fcquitur. 

3  Ef  dixit  Iefus  Ccn'.uriont,radc ,  &ficut  credidifli,  &c.  Scilicet 
perfefte,fic. 

4  Fia:  ttbi.ln  fanatione  fcrui  tui,  vndc  fequitur.Et  fa.eft ,  &c. 

5  Ft  cum  vetiif.Hic  ponitur  tcrtium  miraculum  de  fanatione  fo 
crus  Petri,&  primo  ponitur  hoc  miraculum  in  fpecia!i,&  fecun 
do hocconcluduntur  multa  miracula  in  generali.ibi  .Pcfperc  au- 
tcmfafto,  In  prima  igitur  partc  dicit  fic  ,  Er  tumveniffet  Iefusin 
dorowraTem.Salaatorenimnoftercumcorpuspaffibile  adnoftr3 
falutemaccepiflct,aliquandodeclinabat  ad  locafamiliariumfi- 
bi,&  deuotorum  ad  quictcm  habcndam  poft  laborcs,&  ifto  mo- 
do  venit  ad  domum  Petri. 

6  fiditfocrttm  einuacentcm  & fe.&c:&  furre.MiniHr.  Quod  no 
potuit  fieri  nifi  diuina  virtute.  Natura  enim  non  operatur  in  in* 
ftanti,&  idco  licer  a  fcbnbus  virtute  naturx  poffit  homo  curari» 
non  tamen  ita  fubito  &  perfec"te,quod  polfit  ftatim  opera  confu* 
etafacere,ficutdiatur  tiic.Et  furrexit,& miniflrabat  eir, 

7  ^fpf-^fcw/ac.Hicponituradconfirmation.em  legijcuange 
licac  multa  miracula  in  generali ,  quia  audito  hoc  miraculo,oes  o 

in 


in  cadc  villa  derincbant  variis  laguonbus.funt  CTiriftooblati  & 
ab  eocurati,&  ficadimpletaeft^pphetia  Ka  ?  s.\bi dicif  fic.^re 
l.:ncj4(  rci  uoslrot ipfe tuht  &  dolores  m/ito*.  ipfe portavit. Adcui9in 
telleftum  conliderandum  ,  quod  Chrtftusqui  venerac  ad  falutc 
humani  generis,  in  tantum  acccpit  infirmitares  noftras  inquat u 
valebant  adopus  noftra?  falutis.  Adhocautno  ficiuntdefeclus 
fcienti3r,&  gratic  (ed  magis  contrarianf,&  io  Chriftus  no  acce- 
pit  defecTu  ignoiantic,&  fomitis  indinatis  ad  peccatu,qacontra 
riantur  plenitudini  fcientiae  &  gran^  que  fuerunt  in  aia  Chf i  ab 
in  ftanti  conceptionis.Aliorum  autcdefecluu  qui  non  repugnat 
fcientiae  &  grati^  aliqui  funr  ,  qm  fequuntur  tota  natnra  huma- 
n.1.&  funtmatenc  virtutis,ficut  paHibilitas,mortaIitas,fames,  U 
tis,&  fimilia  &  taliaaiTumplit  Chfs  in^ppna  perfona.quiafacic 
bantadopusnoftrasrcdemptionis.Alu  luntdefeftus  q  rfcfequ- 
unf  totam  natur5huroana,iedaliqua  mp.  rtuu!ari.&  hos  noaf- 
fumpfit  Chriftus  in  propria  perfona,  quiahuiufmodi  contingut 
duphciter.  Vno  modo  ex  dcbilitarc  virtutis  foi  matiu^,&  cx  dcfc 
ftu  matcri^,ficut  funt  partus  monftruofi,&  hi  no  habuerunt  lo- 
cu  irrChfo,quiacoipus  eius  fmtformafum  cx  purillimis  fangui 
nibus  virginis  Mari^.fic  non  habuit  locu  defccTus  vcl  inordinatio 
materiae  Fuir  et  formatu  virtute  fpirituffancti  infinita,&  io  non 
habuit  ibi  locu  defcclus  virtutis  deformatiuas .  Aho  modo  con- 
tingunt  ex  defecTu  rcgiminis,ficur  f ebris  moi bus  caducus, &  con 
fimilia,vcla  Deoinferunturpp  peccatu.  Etiftain  Chnftonoii 
poterant  habere  locu.in  quo  no  pOtuit  eifc  dcf  cTus  alicums  dc- 
bitircgimnis  vel  peccatu.Affumpfittamen  ifta  in  pcrfona  alie- 
naqctSmodo.inquantu  mifcricorditer tilia cu-auir,  &ficeuan- 
ochfta  exponit  diclu  ^ppheticlfaia? di  centis  8  Ipfe  infirmita.no. 
«icrepir.f.quantu  ad  illos  dcfecTus.quos  aflumpfit  in  ^ppria  pfona 
9  Et  <egrotatione(,&c Sahcet  quantu  ad  illos  dcfettus  humanz 
naturc,quos  paticnter  fupportauit,&  potenter  curauit,  no  tii  m 

propria 


t.  MORALITER. 

c  Fxum  veniffet  Irfus  in  don  um  Simonis  Vciri ,  &c.  Pcr  focrii 
Petri  qi-emuliereiat.cnfualitasfignificatur,  qu^mulier 
ab  Auguftino  vocatur ,  fipfa  vero  iacet  febncitans  concupi. 
fcnticcalore.  Pcr  Chrifium autem qui eft imagopatris, ra- 
tio,  fecundum  qua  homo  factus  eft  ad  imagincm  Dci,figni 
ficatut .  Igitut  motahccr  foctus  Petri  fanatui^cu  fcufualitas 

pcr 


per  rationem  ad  debitumordinemmoralisvirtutis  reuoca 
rur,id"o  fubditur. 

f    Et  miniflrabat  cis.  Quia  fen fualitas  rcformata  virtutc  mo- 
rali,miniftrac&:feruitrationi. 

7  Vefpere  autem^&c.fcr  quod  fignificatur  quod  hora  mim 
di  vefpettina  Chriftus  venit  dxmones  eiicere  &infirrnitaccs; 
hommum  curavc. 

Tom.j.  f 


i  ^3  Glof  ord&  Nicolai  deLy  ra. 


164 


Hon.tl.iq 


&  2    Vident  awtem Ie.  Manifcflum cfl alium  cfle dicm  quo mf- 

A  licireiramfretum  ,  non  cumquifcquitur  illum.inquo  fo- 

crus  Fctn  fan  >ta  cft  quo  die  Lucas  M  .rcufquc  cum  m  deter 

tum  ejt/fle  atfirmant  Iiifllt  jretransfrctum  ,  fignificans  vc 

amaros  fxcuh  fhi£tustranfcjmus, 

Chryfoflomus. 


Vidtfneiccrumqua 
tdttudio  oflcnntio 
ncm  fugiat  ,  N.im 
cartcri  quidcm  di- 
cuncdxmonibus  cij 
prxccpiffe ,  nc  dicc- 
renc  quod  ipfc  cffcc. 
Mjttnvus  autem  di 
cit  quod  turbas  rc- 
mouebac.quod  facie 
R  bacpatcim  nos  do- 
P  cens  humilianfque 


1     Suftiouil  ip  cmcf .        b     roft  (Mitionf  m  irtoruni 


po'rtauit.  Videns  autem  kius  turbas  multas  ciraim  fe ,  iufnt 

■  /1    LitenocciJrntiifeiuui. 

difcipulos  irc  t  rransfrcrum.  t  Et  acccdens  vnus  icriba, 


Myft 


Hocdtfxkian»  uuod  S'mon  nugut  toluit  cmeie  »t  de  miiaiul » lucrareiur. 


a'it  illi :  Magifter  icquar  te  quocun^uc  ieris.  Et  dicit  cis  * 


b    Elatio  mdum  fccit  coi  ruum. 


Dololitas  latet  in  te  piotunda. 

J  IefusVulpesfoueashabent,  &  volucrcs  cccli  nidos :  filmsau- 

r  1    Xn te  Jocum  mea  kunuliui.  Hitmtjitatera  mottit.  b    Q^cmaddilcipulJtum  voca- 

bat,dirjnut  ih  cjuodiuinius  ijuielcat. 

tcmhominisnon  ha*betvbi  caput  fuum  rcclinct.  Aluisau- 


ncludxi  peftiferx  veneno  inuidie  tabcfcercnt,mo- 
ncns  nihil  prorfus  ad  oftcntationcm  nobis  cflefacicndum. 
b  Et  accedcns. Quod  Maccbeus  dicit  hoc  fadbjm  quando  uif 
fitirctransfrctum.Lucas  vcroambulancibus  illis  in  via,no 
cft  contrarium.quia  via  ambulabant  vt  vcnircnt  ad  frctum 
c  Majiflcr.Quati  vnus  fic  dc  pluribus.Et  ipfc  hbcrator  erac 
jion  Ipincualitcr  auditor. 

Magificr.  >Soi\  dixir  dominc,fcd  magiftcr,  vnum  dc  pluri» 
bus  magiftris  xftimans. 
Jcra.  i9.  *  Pccrus  Chryfologus .  Dccipit,non  accedit.qui  promittic 
Dominumincautcfcqui.  Scd  adomniapoflequis  promit- 
tit^Dixiffctpotius.fcqiiattcquociimquciuUcns^humanius 
ccrte  quocunque  volucris.Sic  autem  dicit ,  quocumque  le- 
ris,qu:iiitcr  fe  &Dominu,quidincerfic  ignorac.Sicdicit.cj 
Chnlhim  Dcumnon  intelligic  fcd  magiftrii.Pecrus  pcr  ma 
C  r c  fequic',  &:  fubmcrgitur  ad  paffioii?  fcquitur,fed  ncgar.Ec 

fi  Pctrus 


fi  Pcctu  s  fic  deficic.fic  fuccCibi:  ad  p 1 11  r a,  iftc  qiiis  cft  qui  fc  D 
ad  cnriii.i  fcqui  donunum  Gcptonaitticc  cato 

d  Vnl.f>fha.Q±ui\  dicap.Ciuid  me  proprcrjucra  fcxuli  v:s  fc 
quicinn  lt.i  fimpaup,  vt  Dcchofpic  olum  quod  mcu  licha- 
beamr  Vcl,iftc  miracuhs  cojnnipcus,propcer  inancui  i.uhiii 

tiafc-quivoluit,qua 
fignificataues  ccrli, 
Fmxit  obfcquifi  di- 
fcipuli  in  quo  vul- 
pes.Rcclinatio  capi- 
tis,humilitatcm  fua 
fignificat,  quein  il- 
lofimulatore  ,&:fi> 
pcrbo  locum  non 
habcbat.  Vel  vulpcs 
harrcticos  figmficat, 
quinon  virtutc  Dci 
confifidolisfcducc- 
renituntur.  Aues  mahenos  fpiritusclaros.quiincurdibus  e 
Iudaici  populi  nidos,&:  foueas,i  Jcft.domiciha  habent.In  ta 
JibusdiuinitatiChrifh  noncfl  loais. 

*  CLEMLNS  ALEXANDlUNVSi.VuIpesitaquc  fo-,ib-  + 
ueas  habcnt,quia  qui  cos  m  eftbdiendis,&  infodicndis  vcr-  fUm' 
fantur  diuitiis,homincs  prauos,&:  tei  rx  filios,Vu!pcs  appcl  - 
Jaiiic. 

•Jt^lupertus.Quantihodicfunt,  propterquoshorum  mc 
mimilc  oporcuic,  quorumin  cordibuscum  m  ore  fantcam. 
conucrfacionemprofkcatuui.maligni  fpincus  ita  cubanc, 
ficut  v  ulpes  in  foueis,&:  locus  in  eis  non  cft,  vbi  Chnftus  ca 
put  fuum  reclincc. 

e     Fitii4sautemhoroinisnonbabet,&c  Cumhomincs voccnc 
eum  filium  Dei,ipfe  feipfum  vocac  filium  hominis,humili- 
taciscaufa. 
f    ^//«faWfm.Notahuncvocacumefrca  Iefu. 

^  Domir.e.      p 


Piuifio, 


Pcm.S  i. 
Luc*  9  g- 


NICOLAVS    DE    LVRA. 

proirid  perfona  affumpfit, 

j     Videns  autcm  Icfus  tm.Hic  ex doflrina1&  miraculis  pdiftis 
ponituraliquorum  cuuucrfio  ad  Cbriftutn  .  Et  diuiditur  in  duaspar- 
tes,  /uia  primo  notatux.  Cbri;ii  receffus  ad  defertwn  locu,&  ficundo, 
ijlo>um  conuerforum  accejfus  ad  Chrifium  ibi,  Et  acccdcns  vnus. 
Circa  primu  adueriendum,quod  quia  Cbrifti  atjio  nofira  crat  informa 
t.ojdeo  Chriflm  lf%i:ur  a  turbis  reccfjiffe  ad  defirtum  locum,vt  daret 
prtdicatwibis  verbi  diw.ni  exemplum  <Vna  caufafuit  ad  habcndunt 
(juu t>m pofi labores  fuos ,  &  difi ipulorum  fuorurn,  vt habetur  Mar. 
6.d.  Veniti  feorfnm  m  dcfertum  locu&:  rcquicfcite  ibi  pufil 
Jum.fifc»'  t  emm  qui  veniebant  et  redibant  mulii,nec  jpacium  wadu 
(indi  babebant.Mia  caufafuit  propter  oraiionem,ofltndens  qnodpre 
dnator  vcbi  diuini  aliqvando  dtbet  vacare  feorfum  contemplattoni, 
■vi  ibi  bauriat  in  deuQtione  quodposlea  effuudat  popuiu  in  pradicatia 
Tii :  'iidew  Mofes  atiquando  afcendekat in  montem  addominum  ,  & 
aliqujnjo defcendebat  ad poputum,&  hoc  habctur  Luce.6.c.  Indie 
bus  illisexiitinmoncem  Icfusfolu.sorare.&eracibipcrn)- 
Ltans  in  or.icione  Dei.rmtd  c aufa  fuitad  fugiendumpvpuli  appla 
ujun.  /.-«.tfAIcfusautcmcumcognoaitTcc  quia  vcnturief. 
fcnt  vc  rapi-ict  cum,&  faccrcnt  eum  regcm.fugit  iterum  fo 
lus  in  moiitcm,  ifla  caSo  tripitci  de  caufa,»clfalupi  aliqna  ca*um 
dicitur  h  c.Vidcns  lefus  turbax  multas,&:c.7\(J>M»  falicet  oppri 
mente\  &  applaudentes.  X   luflic  d  fcip.&C./f/f//, vltra  mare  Gall 
faiitlotuuirnngttfeciiftum.   }  Ecacccdcns.H(C^on<r«r^(<oruii. 
dam  difcipulorkm  aneffusad  Cbriflum.Quorum  ynus acctdebat  ficlc 
&  ideo  repellilur  Secundus  vcre,&  ideo  recipitur,ibi.  Aligs  autcm 
dc  difcipulis.  Circa primi  confiderandu  <p  vnus  de hi$  qui  audierant 
prxdtcationcm  ChriUi ,  &  viderant  mirai.tila ,  quierat  fcnba,idefit 
IttergtHs^confiderauit  quodft  r[fctfjmilia)is  Chrtilo,  qnodpojjetma 
gnam  pfcuniam  colli&crc  ab  bis  qui  a  Chriifo  curarentur per  rpfius 
fugieMionem & introd"CliOnem,deo voiuitfeei comungcre ,  dtcens% 
4     Magifter  fcquar,&c,/'-/"«f  autetn  videns  eius  animum}non  re- 
fpondit  ad  eius  verba  tantum,fed  a4  'pfiui  animum,dxens. 
t     Vulpcs  foueas  h.ibcnt,c5f  volu.cceli  nidos.ldejt,  bruta  ha- 
oent  \m  litiln  a  /»  quib»s poffunt  latere, 
6     Filius  auc.ho.  Idefi,egjfum  itapauper  a,  nec  habeo  domicilium 

vbi 

*  


vbi pojfim  reelinare. q.d.fihi.Cur  vis  me  fequi pr  ptcr  iucrum  tcmpo-  -. 
ralet&  fic coueniQ.cr  d  Chrifio  repeliuu> .ieU  ^itur  btcyquare  Cbn-  yj~,  , 
s~lus in paupertate  votuit  viucrtf  qafic<t diuiiu funlimpedmcta  >e~  paupi 
probis,itaprobisfunt  adiumcta  virtutis.T^jbti  autfacnns ad  virlute  u«c 
debuit  Cbrijio  dtficere,  ergo  yidci  cpdebuit  diuitias  icporalcs  babac. 
Dicendii,aj  Chriflus  rnui.is  de  cattjis  in  pauptrtaie  Vi.xit,  du&ihprx 
cttteris  viaeni  valere.Vrima  caufa,quia  Cbrifius  vcr.it  acl  pixdicadu. 
veutate  in  mudo,fecUdu  ayipfemtt  dixit  Io.  1 8.£.  ligo  in  hoc  natus  Pnm 
fum,&:  ad  hoc  veni  in  mudu^vt  ceffimomu  perhibca  venca 
ir.pdicatio  aut  impeditur  per  udmiuiitraiionebonoru  teporatiu,pro- 
pterquod  Chriflus  apoiiolis  ad prxdicddu  m:JJis dixit.inf.io.a:2^oli 
.  le  pojfidaeauru&  argctu,& c.q.d.ijia iwpeditet  vos  d prMtcaiione 
& fpirit  aiiit  admimjtiat  oie.lp/i  >>ut  apuJioli,^4fi.6.a.dixerui.\SQ 
eft  equu  nos  relinquere  vetbu  Dci,&:  muuftrare  meus. Coji 
deraieergcfratres  ex  vubis  virosbom  tcfhmoniifepte,  t(uos  cojtuuar 
f/ius  («f  hoc  opus ,  nos  aut  oroni  &  mimfiuio  va rbi ii.siatcs  triruus- 
£.x  u.b.patet,q>  adminijirati»  teporaliu  impedit prndicatioms  vjficiu. 
Et  io,quia  Cbiifins  voiuit  pradicatonbus  euageh)  dcbitdforma  viue 
(U  tradere,to  voiuit  in paup>rtate  viuercSecHda  1  a  ifi,qajic:ti  Cbri-  5ec^  » 
iius  mcrtalitate  nofiid  afiupjit,  vt per cd nobis immortahtute  cofer^ 
tet,&  fic paupcrtaie  nonra  voiuic  affu.i.erc ,  vt per  ea  nubis  xtetnat 
diuiuas  trtbueret.  Et  bac caujatn  lai^gu  ^ipoftuius  z.Cor.  %.b.S>. u.s 
gratiddninotiri  Jefu  Ch)ijii,quon:aigtnuspronolisfacl^s  tfi^vtti-  j_ni  , 
liusinupia  dnutes eJfemus.Tolia autc  ibp'61  addi,  neconuetjiofide- 
iiit  fjtlaper  Chrifiupojf.t  afcribidiuiliisfeu  potetixjecul^ri.^iu ar 
gi.me.it  dUe.iu,cpaliquiu  bene eji actus  vntMtisjccuui inferioi ejiaiu, 
q>  tameefi  imptd  fiuii  aflus  viitutis  ad  aiiorc  gradu .  Sicut  dcbitus 
vfus  mairimonii  ef\  \mp_editiuus  vi.ginitutis,  &  eodc  n.oadmiuifira- 
tio  temporalium  bene  eil  imptditiuaperfecl<£jcquetx  Cbrifi/,inquan- 
tum  impedit  atlum  contcmplationis.Tropter  quod  dtcitur  m  hb.de  cc 
ctefiafiicis  dogmatibus.Hunum  ejt  fututiates  cum  aiipenjatione  eroga 
ri',fedmeltus  cft  intentionefeqead  Chriilnm  totuniJtMuldonare,cr 
abfu  umm  dfoUicitudinc  cum  CbnJto.igi re. 
7     Alius  autem .  Hic  dtftr  bitur  conueifio  aiterius  ad  Cbriflu^ui 
•penitbat  verefed impetfi c7e,&ideo  d  Cmijto  rectpitur  &  perfintur, 
&  boc  eii  quod  dicit.  Aluis  auccm  de  difcipulis  eius.Sciiicet  cbri 
fti}non  quodadbuc  iffe> peiJeJe  d:Jcipulu>Jia  volcbat ficri. 


Aitilli 


M    O    R    A    l    I    T    E    R. 

1     V ident  antcm  lefus  tur.circum.fe,  &c.  Per  hoc  docuit  prxdi- 
catorcm  eu.mgclij  applaufum  populi  declmare. 
3     Etacccdtns  vi«s,&c.h\i:  fecundqm  literalem  fenfum  fequi 
Chriflu  volebat ,  quia  per  hoc  habere  mi raculor u  gratia  fpera- 
bat,  ic  ea  vti,ad  lua\%  ieporale,,pptcr  quod  Chriftus  repulit  ip- 

fum, 


fum.Ergo  pcr  eji  figniflcantur  qu^rente$  jntrare  religionc  pof- 
felfiones  hibentium  ,  non  cx  dcuoticncq  iod  cft  bonum,  fed  vt 
cx  pauperibus  diqites  fiant,  #c  cx  contc  wptibiljbus  honorati,io 
de  talibus  dicitur.  5  Vulpesfou.hj.  Id  eft,doloIi  darmoncs  & 
fuperbihabent  in  vobis  habitaculum,  fednon  Chriftus. 
7    yiiius  autcm,  &c.  Ii,t  pci  hoc  quod  dixit  ei. 

Scquere 


*l 


Matt! 


ix\ 


Cap.    VIII. 


166 


£  a  Dtm-ne.  Illr  qui  infj cfTt  ff.vocar  crm  rragifkr,  vclclatus 
A  pharifeusv-Uerqui  rcccptuscft,  dc  mumm  vi  cnt  humiliter, 
u(.,eticutpuhli<anus. 

i .,  7  d*  $  Aug.Quantum mali  in  illo,  ranrum  boni  vdcbat  m  ifto  . 
Loauuldco  ociftum  taccntem  & mhtl  promittcntem  inuiwtvt 
4  xK      fcqiutur .  Nouit  dummus  qui 

jhnteiu*. 
j.j.Iro-  *  Clem.Alexand.Dicitdomi 
iu«.  nus  PhiItppo,y««»»orf»«0x/;-ye- 
iirt  mortuosfuos . 
b  Dimitte  mortuos .  Addit  Lll- 
cas  :  Tu  autem  vade  <&•  annunci* 
regnum  Dei.ln  quo  notatur  pi  e. 
rcrmittcndaelTe  minora  bona 
pro  maionbus . 

*  Petrus  Chryfologus.  Non 
pictatis  obfequium  ncgar,  fcd 


Non  rtt puit  efle  dil~cipulns,  (ri  expleta  pie. 
tate  p.iterni  funens  vtih  librnoi  lcijui 


fNon  de  dundecim. 

tem  dedifcipulisciusaitiUi  :  Domine  pcr 
mitre  mc  primum  irc  &  iepelire  patrem-» 
mcum.Iefus  autem  ait  illi.-Scqucrc  mc,&  di 


llli  caine  moitun»  condant,  tu  autem  inortuos  aiimu  lelulciti. 
b    Cu'pa,»el  non  ctcdcntes.         ^Natuia.    Came. 

mitte'  mortuos  fcpclirc  mortuos  fuos .  £t  a- 

Infiimi  &  l~pietores  mundi. 


ino.lj. 


d  icendentecoinnauiculam,  fecuri  iunteum  c 

Vt  migna  virtus  libciatotis  «ideatur ,.    £* 


Ird<roriim  turbincs,pcrfectitonimproceI'» ,  vukynubes  D 
denorn  ncbule  ficnnunt,  vr  tcrus  11  Gdusfu-irrvnaicm 
pclfos  Kcgumipumaf  arvndc,f.  ruibaorporcflatu  fluclus, 
fonabat  iab>ts  iracftoi  ii,  pcpulorii  giirgircs  rocabatur  pc-r- 
fidiznutabantTcopulijmugichatlittt.niChnfhanp,!  pfbrQ 

naufragia  vcx.ib.mrur,  6c  erat 
totius  mundi  vr  u  difcnmen, 
Tnumqucnaufragiom . 
f  Do>n>iibat  Doruiitmnobis 
domi-  us,idcft ,  fides  domiai, 
cu  negi.gcntius  agimus,  &•  i5 
tempeft.is.Si  vcrofidcs  <efur- 
g!t,in,pcrat  vecis  &  flncrious. 
g  Sufciiaucrunt .  Pnmu  cft  le- 
ius  m  trihulationib.  orationi- 
bus  exc  :itadus,vr  poff  increpa 
tionefurges  imperet  vecis&  Mar.4,<! 


diuinam  pponit  humamsarfe    e  ailcipulieius  :  Lt  CCCC  motUSmagnusiaCtUS  7    mari,&i]ttranc}llirasma»na. 


clibus  fcruitutem.Hoc.n.nou 

primum  effe  dcbuit,fcd  fcc  un 

dum,&  terrenus  pacci  ccdefti 

.  .  pofiponenduscft. 

(icTnm     ^  Athan.Dominus  inhac 

l'ip,'jjfenr.encia  vtranq;  mrjctem  cui 

uisfacile  difcerncndapofuic. 

Sepelicndum  qtiippc  corpus 

motaiumcrat.StpuItores  au- 

tenrt  cius  per  infidelitatis  im- 

fLac.S.d  pietatem ,  iri  anima  mottuos 

intdlig.c. 


Tanto  magis  conttubat  timor  difcipulos. 
^AIms  mergetetur, 

eft  in  maVi ,  ita  vt  nauicula  operiretur  flu&i- 

^  Vt  apolioioifjfcitarefaccK-t  . 
1  AUeo  temti ,  vt  non  modefte 
lirueient  &  fufciiaient. 

f  bus:  lpfeverodormiebat.   EtaccelTeruntadi 
cura  dilcipuli  cius,  &  iufcitauerunt  eum,  di- 

Qjdliuc  paiuuli  tc  irfirmi. 


Hic  bomo  oilendiiur.        b 
c    Semper  yult  rogari . 

b 


*:    EufebiusEmiffenus.  tc-' **om  in  hoc 

cc  vcro  Chnffi  difcipuli  non  €uan8cli"'n- 
aims ,  fcdclamore,cS<r  orario- 
nibus  ,  maris  huius  proceilas 
dcponunt.  Sic  IcdeKndunt, 
ha-carmafLifcipiunr,  hocau-  E 
xilioferucntur. 

h  ^<iit-t.SinouifTispoteccm 


ccntes  :  Domine,faluanos,pcrimus.  Etd  c  t  9    " \"  a»curnontl^.tisct.n 

'    x  r       +  ^     J  J     (V  A        CJ  ■,  10  mari-  Ql1IParucredit,argui- 

Cislelus:  t  Qjld  timidl  eitis  modlCXhdei?  IO  tur,quinihi],contcmnitur 


no*  Ccpe  c    Jaof.quiculpaexierunt.vt 
»  ipfi  cum  culpa  vraur.Mortuos 

fcpclire,efT  pcccatorcs  iu:pcc- 

cato  foucre . 

d     F.t  afcendente .  Qui  magna 

fecit  in  tcr  a,ti  alit  ad  marc.vt  SC  ibi  faci at,&  dominus  terrrj 

&:marilsapp<rfiit. 

e  Ecce  wor;.N  n  ex  feorracf;  tempcftas,  fcd  eiits  -mpcrio, 

vtdifc  puii  magis  timcant  &:  rogcnc;,  &  rogantibus  olteda. 

potentiam . 

4c  Or  g.Ingn  lfus  nauiculam.fccit  curbari  marc,  vt  dif  ipu- 
\nj.n  ]os  niicterci  lntimorcni.vtfuumpuxiliumpofluhuctjfuam- 


1  Hic  Deus  ollcnditur 

Tunc  furgcns  imperauit  ventis  &  mari,  & 

a    Mi;na  p  >te.Ui ,  quu  dc  inagna  tempeilate  fii  magna 
ttan^mllita& . 

facta  eft  tranquillitaas  magna .  Porro  homi- 


11 


aicilos. 


quepotentiam  roganc.bus  manifeftarct. 


Pctrus  Chryfologus.Sic  vbi  Cb.i  ff  us  ccclcfia- fue  Nauim, 
C  marc  huius  feculi  transfrctaturus afccndic ,  gcntium  rl^bra, 

ludaro- 


i  /w/JWrfWiV.Cui  imperat',  'tn- 
pcran:em  fcntit.Nota  q,  om- 
nis  cteatura  creatorem  fen- 
tit.  Qua:  apud  nos  infenlibi- 
lia,  lfti  funr  fcnfibilia. 
Myfiice.Maie,xflus  fecub'. 
Nauiciila,ctUx  Chriffi,  cuiusbuficioad  lictus  p^rneccficffis  Liic.^i 
venimus,in  qu.i  Wtt  Chi  itlus  cfi  fuis  palfus  elt .  Vfi'poti  ait: 
^v/  phI  p»(i  n,t  ve.abnf.fcmct.  &  tollat  c>  u.fuam ,  &  fiqujtm  mr. 
Durmit  du  illi  nauigant.qa  illi  s  feculu  calcanpb.  &  ad  coelu 
tcndcMiubus.tcpuslubitodnKSp.tffionisadueiiit.qiiaV'1,;.. 
et  pcr  hora  folis  ad  occaium  cui  icis  fignificat  du  dicit :  ii;rc 
immincnte  nocte  gella  fuiile.  Sufcit.mt  ctim.du  vila  rnorte 
rcfurrcctione  qu^riic  nc eo durius  fopitn ,  mcs co; u  pci e;;r. 
Sufcitatusincrepat  de  paruafidcdi.  O  (iu!  &r  tar.corad  cre- 
dendu.nonne  iic oportuit pati  Chnfuimr  Vctum  idcit,dia-  e 
$  boh 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1     Ait  ill1  Domine.  Ijie  autem  nonpec.bit  vt [epdiret  itm  tnor- 

tuum  ,  i,ma  boc  non  (uiffei  fibi  Acnegafim  t  fed  a  feanela  Chrijii  im- 

rRe,,[1;"  prAiebatur  ex  amore  carnali  ad  parentes ,  cnmquibui  voUbat  vfque 

•prohi"  adeorum  morlem  cffc ,  &  tunc  Cbriflo  infeparabiliter  adh&ere ,  & 

<    f|  cr-  quiiparrntes  non  erant  in  tanttt  neccffitate pofif \quod  «««  pofjet  co 

Uim.     utnientcr  eisperalio  minijlrarijdeu  dixit. 

i  Sequcre  me  &  dimitte  mortuos.irfe^,««  infidrlittte  manetes. 
3  Sepclitc  morcuos.  Ex  boc  loco  pa'et,  qnoi  aiquis  ab  tngreffk 
relgiums  non  debet  retarlari  propter  parcntes  affetlione  carn.dt, 
*ndc  & fupraof.c.lacob  ts  &  lohannes  legmtur /<</  utifu  ffe  Chri- 
fiuTh>eti(t,s  retibus&patre.  TropterquodHicronim.in  epiftolaad 
belodoiumdtcit .  Licttpatcrtuustnltmineiaceat,  licct  matertua 
vbera&  piftus  oUcndat ,  per  calcatnm  perge pattcm  ypertalcatam 
ferge  matrem  ,  &  ad  vexillum  crucis  Cin  ifii  euola  .  Secus  antem  ef 
ftt,fipaicntts  effcnt  in  tali  neajjitaic  pojiti ,  quoa  non  pofjtt  tis  con- 
Menieii:erfincpr<£fentiafilujubueum  ,  wicnoneffu  ei  licttum  in- 
grrdi  reltgioncmdimiff.x  neccjfitait fare>itum,quia  hoc  effel  de  alie- 
riv,Dto facere  facrifinum  .  ^4d pr&dittorum  ntaiotem  inulLgentiam 
conjiderandum ,  quod  altter pater  teietur  prouidere  filui ,  &  aliter 
filins parentibm^uiapaier  cum fit principium  filu , pet  Jc obbgatur 
adprotiidendum  fili»sde  dolltina  &  nutrimento ,non  autem  ccon- 
uerfo.Vndedicitur  \.adCorint.\  2.f.Ncc  enimdebet  filii  thcfau 
rizare parentibusded  parentes  filiis.  Et ideo  parentibus  no  licet 
ingredi religionem omijf* curafihorum omiino,fed  dcbent de eit  cu- 
rate,vel  de  cura  competenti eis prouidcre ,  filius  autem  licet  non  ftm- 
flictter  teneaturbabere  curam  patris  ,tenetur  tarnen  per  accidens. 
fctlicct  Ji  pater  ftt  in  cafu  nece(fitatis,in  quo  per  alium  non  foffit  con- 


ue- 


MOR     ALITER. 
i.  S  7Wfwc,e^c.oItenclitquo<karnali$affec\usa  fequentibus 
C  hnitum  eil  total.ter  dimittcnclus. 

4     Et  afceedente  eo.  Moraliter .  Nauirula  fluftibus  operta.eft  ec 
clefia  mititans  in  pcrfequuoonibus  pofita.Chnib  vero  dormiti» 

cft 


Quare  Chri- 

S  m  D31l'<  u 


uenien>er fibi fubueniri,& ideo  tali  cafu ce.ffantr,fote\~i  & dtbct rtia 
CQmra  volunt  atcm  parcnt  um  intrare  rtligtO'  em  . 

4  Ec  afcehdcntC  eo.  Wcpnmatur  quxdnm  miiacula  ad  difcipu 
Inrum  confi>mationcm  ,&  primoin  creaturj  corporai  ,  fecundo  in 
fpintualt,  v  o/irnda'ur  Chrifins  do>ainus  totius  crraturx  ,  fceu*  d>  m 
fomtur ibt. Etcum  veniuretIefustrasfrctum.'P»i>w»  miracu>-<m 
fuitin  ffi  xtions  iu  >  1 1  e.nt  >il  i"s  ipjits  maris  pcr  impcrium  ipfiut 

Chritfi.vrtde  dtcitfic,  Ec  afccndence  co.idcfl.Cbriflo. 

5  In  nauculam.  vtiret  in  locu  remotu  proptcr caufas prxditl  :s. 

6  Secuci  func  cum  difcipuli  eius.tr4>u/i etanics,fcilicct  cum  co. 

7  Et ccce motus  magnus factus efl  in  mai i.  Hic  eli  fuEmm 
virtutedinina,vr  mamfataretur  vtrtus  Chriflidifciptilii  ems. 

8  Ipfe  vero  dormiebat.  duplici  de  caufa .  Vtima  vt  veritat  bu-  J^ 
man£  natura  ineooftendtietur.  secunda,  vtdifcipuUinfenculopo-  Udoimiewi 
fitiad  ipfumrccurrerent.idcofeqi4itur.El  acccilerunc  £>£  fufcica- 

ucrunc  cnm  dicentes.  Stquitur. 

9  Et  dicit  eis  Iefus.  quafidkat  non  debetis  timere ,  cum  fim  pne- 
fens  vobifcum  qucm  vidiHis  tot  fnir acnla  facere. 

I  o  Modicc  fidci?  Difcipulos  autt  mfuos  dicit  tffe  moJic<rfidci, 
quia  fi  pctfcclam  fidem  habcre::t,cognofcerent  eum  tatn  vtrtnttm 
babcntem  in  dorwienda  ,  q«am  invigilando  ,  quia  Jomnts  &  vi- 
giha  funt  paffiones  fenfttiu.t  pants,  fecundttn  quam  non  conpettbat 
Cbriflofacere miracula,  fcd magis  viituti  dikina,qun  petfon-nuni  in 
nullo  impediibatur. 

I I  Tunc  furges  impcrauir.  Er  quo  patet  eius  diiunitr.s,quia  mi 
raittla  faciebat imperandofuut dominus c>eatur<c,vndc  f  qu.tm. 
iz  Porro homincs.  ex effeclu  virtntcm diuinitaiu  eiu:  cogn>  fcen 
tes,ac  etiam  confiientes. 

Di- 


elldiuinapermifliojvnqn  vidcnt  hominestribulaiionesiniufhs 
durare,dicut  Deum  dormirc,qui  excitatur,qn  bonorfi  prrcibus 
pulfatur,&  fic  «pfo  prxcipieme  fir  traquillii.is  rn.igna  pcr  c  t  (Ta 
tioncm  perfcquutioms ,  vcl  dando  patientiam  tnbulatis ,  R  harc 
tranquillitas  virtudsmehor  eit  quam  tranquillitas  corporalis. 
Tom.j.  €    z,  Et 


i^7         Gloflord.&NicoIaideLyra. 


168 


A  boli fupcrbia  ftrauit.  Aqua  fedat,i.rabiem  Iudaici  popuh  U; 
A  lauiculacft  prxfcnsccclcfij,  in  qua  Chriftu*  cu 

Luc.k.j-  a,,s  aurc  Lciih  tranfi  sdxmonum,aqu  is  pci  fequu- 

Qtf^aMicala  rorum  compcfcit,vndo  mircmur  »mus . 

.  occlcfia 


:}.ope 

fU  itnpcrf, 


fMi:  j.j. 


*    Chrvfoftomus.  Qnamuisin 
vcl  k  npcftate  labo  cc  , 

quibufuis  (Bnutionum  ilu:t- 
bus  puifctur ,  naufragjuml 

.pjccft  ,  qannlium  Dci 
lubct  gubci natorctn ,  Angclos 
temiges,  porcit  choros  ommu   t>  {ct  [e{us  trans  frctum  in  regioncm  Gerazc 


■     Non  difcipuli.fed  tururx  .V  citeti  qui  crant  in  naui. 

Doitnit  vi  homo.imperat  vt  neus. 

nes  mirati  lunt,dicetes.Qufllis  eli  hicquia  j 
vcnti&  marc  obcdiuntei  ?  t  Etcum  vcnif-  j 


; 


Hom.<-  tndi- 

ItCllO». 


fMar.TJj. 
Luc.f.e. 


fjnctorum .  0  c;ta  in  mcdio  la- 
lucari  arbovc  crucis ,  flantc  fpi- 
ntufancio ,  ad  portum  paradill, 
U  fccuncaicm  «ctcrna:  quictis 
dcducitur. 

a  flHali*efl})ic,&c.  Origencs. 
Qualiscft  lftc,  maior  Moyfe,po 
tcncior  Hclias'  Vnuscnimmarc 
virga  percuflum  difctdit,alius 
ictu  marc  lordancm  pcrtrafijc. 
Irtcvero  vno  vcrbomandatil- 
lis  qux  non  habct  vcrba  &  obe- 
diunt  ci.  Ha:c  qua?  non  habcnc 
B  auditum  obccmperanc . 

b  In  regionem  Gcrmrcnorum .  Gc- 
raza  vrbs  cft  Arabiae  iuxta  mon 
rcmGalaad,  non  longc  a  fta- 
gnoTyberiadis  ,  in  quoporci 
prxdpitati  funt.  Gerazaincer- 
prctatur  colonum  eiicens ,  Yel 
aducna  propmquans .   Hxc  eft 


ruanimcdemoncsii.inc,  ■  propriotu  corp..;  um  mo  D 

numct.i  ivuuuciit,ii:io qnibufdiadhcjeat .  Sed  ru 
id  orthodoxo  perfoadcbijt.Si.n.lvc  verii  cffct.niiii 
crm 

atr»b,fuis.figttiHc.trt;t1  : 

pci 

e  Icfufilibei  .  Hiiarius,  M 
fufpicari  quam  nofle-  crcdnidi 
fuhc . 

Ambrofius .  Icfu  filiDcl , 
r;im  opoTcuir,non  ficucangt/ 
per  hocquod  efl  vica  &l  lux,  fcd  Rom%] 
cis  ccrrcdis  pcr  quociVdam  virtu- 
tis c Tcchim ,  potentiam  cius  ci- 
nienc  ad  penam,  fcd  non  nouc- 
ita  vt  ncmo  poflct  tranfire  pcr  viam  illam*  6   runc  diuini  confilij  difpcnfatio- 

a    Non  rtl  volumati*  confeuWed  neceftitatis  extotfio.quia  timent  Iiem.Sl  Cllim  COgnoUliTent,nun 

ewsprxfcntiam.  b     Q.Nob.fcum  nib.li.b, elt  co.nmunr.ncmti.  quam  domimim  "\ot\X  CrUCifi- 

eigodicat.quod  in  ptmcipe  ti«mon.orum  cucit  dxir.onia.  /r    ' 

Etecceclamaucrunt,diccntcs.Q.uidnobis        rULi^n-iiJ         ,     - 

,.      r  n  r^  •     xr       ni  Credebancdamioncsaliqu.i- 

&  tibi  Ieiu  nli Dci  ?  Vcnilti  huc  antc  tem-  7  do  ilium Dci filium cflc,v:d.n- 
*  pustorquercnos.  teratautem  non  longe  8   lti  'Snn- iccr." Pr°**«f «imiarn 

g  a    Significat  itrationale»  8t  immundo»  hominec. 

ab  illis  gre'x  porcorum  multorum  paicens, 

In  monte  fupcrbix.  De  cleclis. 

D«monesauterogabantcum  diccntcs.  Si 

a    In  eos  doinnuii  funt.qui  in  immundicia  pcrmanfcrinr. 

ciicis  nos  liincmitte"  nos  in  gregem  porco 

a    Permittit.vt  lit  occafio  falatia  hominum  pct  interft- 
Aionem  poicoium. 

rum.  Et  ait  illis.Ite- Ac  illi  exeuntes  abier  unt 


norum,  occurrerunt  eiduohabentesda: 

Lcgiodcmi 

monia  cxcutcs  de  monumetis  fsui  nimis , 


t 


t 


gencilitas  qua:"diabolum  a   fc  n    r       *.- 

ciccit  quc  prius  16  ge,modojada  eft  propc,poft  rcfurrectio- 
ncm  a  Chnflo  vifkata  per  prcdicatores . 
c  Dtiohabentcs.  M.ucus  Si.  Lucas  dicut  vnu ,  quia eoru  vnus 
fuitclarior  &  famofior,^  quodolcbac  maxime  llla  regio,  &: 
quo  fanaco  famaexijc  latior.Sicuc  per  vnu  ita  p  duos  accipc 
Getcs  qui  dc  duob.filijs  Noc  exieruc.  Monumenta  aiarum 
func  corpora,per  qvtx  fcdicacem  corporum  oftendcbanc, 
Marc.f  .a.  d  £<c»/.Marcusdicicquod  nullus  iadamoniacu  poccracli- 
j.iic.8.d;  garc.Lucas.cacenis  in  defcrco  agi.quia  Gctes  nullo  vinculo 
legu  poteranccohiberi.  vndedeccnus  feuiebanc  in fc ,  vel 
m  ali js.Ncc pacuic  in eis  via  prophccis &:  fandtis aLicorib.  vel 
pcr  duosjudeos  tk  Gecesaccipe.qui  116  habicabat  in  domo 
.1.111  confcicntia  fua  non  rcquicfcebat,  in  monumcntis  ma- 
nebanc.i.in  operibus  morcuis  delcftabancur,  nec  linunc  pcr 
viamfideiquamimpugnancaliquemcranfirc. 
Difcrepxiitu  #,  Euchvm.In  fcpulchris  libenter  morantur  demones  pra- 
■  :Jr^'  uam  opinioncm  hominib.immiccerc  volcnccs,  cj,  mortuo- 

*<  rnm 


rum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Diccnccs  qualis  cW.cj.d.non  efl  bomopurusjcdvcrtts Deus . 

2  Qiiia vcnci  &C marc obcdiunc ei.pcutcrcatura creatori . 

3  Lc  cum  vcniflcc .  Hicpoiitur  miraculumin  crcaturafpirituali 
in  dxmonum  eietiionc  ,Et  diitiditur  in  duaspa,rtes,<juiaprimo  dcfcri- 
bitur  miratuli  opcratio,&  fecundo  ipfius  diuufatio ,  ibi .  Paftorcs 
autcm  fugerunc.De/cr;7>eWo  miraculum  Euungclifla,  primo  tagit 
lccum.Et  cum  veniffct  Iefus  transf-ctum  in  regionem ,  &c.iiefl,  vl- 
tra  tr.ifc  GaliUxrfitod  ahbi  dicitnr  flagnum  Gene%arcib,  aquadam 
ciuiutumfic  nooiinatu  qui  vocatur  Genc^ar  vel  GmcQireth,  &  eft 

■  lutort  ex  cppofito  Gc.litta  .  Cn m  efjct  igitm  in  regionc  Gera- 
^cnorum . 

4  OccutTcriir ci  dao.Mar.  5  .a.tHcitaf  quod erat  V*kt;et  luc.S.d* 
dtcendiiin  quod  non  efl  cu>itradittio^uiafccundu  vcritatcm  erant  duo 

i  vntis  erat  famofior  &  fxuior  altero  ,  quia  in  co  erat 
Ugio  dxmonum ,  vt  ibidem  dichur ,  &  ideo  dc  UL>  faciunt  mentionem 
Marcus  &  Lucastnec  tamcn  ntgant  quinfucrit  alins  cum  eo,quia  vni 
tas  concluditur  in  binario.Mattbxus  autcmfacit  mcntionem  de  vtto- 
que.Sequit.ir  . 

5  D-*  monumencis cxeunccs./n  talibus  enim locis babitat,  dx- 
ntoniaci  aitqua-ilo,vtpcr  hoc  damones  ingerant  terrorem  hominibus 
de  animabuf  defuntlorum . 

. Sa;ui 


infirm.irar.cm  quam  vidcbac  m  . 
co,noncicdcb'aiic. 
f  ^Antetcmpus .  Scicbanccnim 
fibifucuram  Dci  mdicro  da;;i- 
nationcm.  Vciba  daunonum  di 
ucrfcrel.ua  nfhil  habenc  fcrupu  £ 
li ,  cum  nd  vnam  fcntcntiam  re- 
digi,vcl  omnia  polTunc  diica  in- 
tclligi.Nccquodhicpiuraliccr, 
«  upudaliosfingulaticcr,  quiatSi 
10  ibidiciturquod  lcgio  noimna- 
tur,quia  multa  funt  demo nia.Mai  cus  dicic  poi cos  ire  cuca  ^1""^ 
moncc .  Lucas  in  moce  fuilTc  ,  quiadc  canco  gicgcalij  circa 
moncem  eranc,fucrunc  cnimduo  milia,vc  Marcus  aic. 
g  Torquere noj.Prefencia  Chrifti  corcura eft  cis.  V cl,corque- 
cur  dum  de corporibus  eijciuncur.in  quorum  corcura  dclc-       M 
ftabantur.ficutprajfencia  Dci  refcdiocflangclorum. 
*  Chryfoft.Cum  non  poflentfequodnonpeccaflenteitcii  Hom.» 
fare,neantecempusp5nasdareiK,tormidanc  Ira  qtn  cerrc-  '^  imj 
nis  vinculis  ccnsri  non  poterant,victi  nunc  vcniunc ,  qui  m 
monces  fcrocicacc  fc  cornpicbancad  campos  nunc  humiles 
exeunc,qui  aliorum  icmcra  occupanrcs,nemincm  crafirc  li- 
nebanccupi  Chnflum  vidiflcnc,confncerunc . 
h  Mitic  «nx.Noca  muko  minus  eos  fua  poceflacc  nocere  ho 
1  minibus,q  ui  nccftcconbtts  poffunt .    . 

Nifi  quis  morc  porci  vxenc,  diabolus  in  eu  poceftaccm 
non  accipicniii  fortead  probandum . 

4«    Tertul.  Nccinporcorum  gregcm,  diabohlegio  L,b, 

°        4$  Ubwr     F1 

6  Sx ui  nimis.no«  quia  dsmoniacipqffint ,  nifi qnantumpermittit 
cis  Deus,fequimr . 

7  Quidnobis  &  cibi  Iefu  fili  Dc\.  hoc  dicuntmagis ex  conieHu 
ra  quamper  certitudinem ,  quia  ille  dxmon  qui  tentauit  eum  in  dcfcr- 
tOeratacutiorisingenii,  &  tamennon  potuit  fcire  per  certitudi- 
ttem  ,  v  scffctiUequieratpromifimadfalHtemwundi& 
deieclioncm  diaboli ,  &  multo  wnus  tiiipoterant  hoc  fcireper  ceni- 
tudinem . 

5  Vcnifli  hue  ance  cempus  corquere  nos.  jld  cuhis  euidetiam 
confidcrandum ,  quod  vfquc  ad  iudicium  cii  tempus  t/ierici &  deme- 
riti  hominum ,  &  idco  ftcut  ad  iiiul  tempus  fancli  angcii  habitattt 
intcr  nos  adnoflram  dcfcnfionem  ,  ita  mali  ad  noftram  tcntat.oncm^ 

6  impugnationem.  Licct  autcrn  feturn  pottcnt  tgnemfuum  ,  tamn 
teputant  fctcrqusri  &  affligi quando  eiiciui.tur  ab  honi  libus ,  ne 
eis  noccant ,  propter  odium  quoi  crga  nos  h.ibcnt .  Et  quiafinon  pof- 
funt  hominibus  noccre  inperfoaa ,  tamen  cppetunteis  nccerc  in  f,b- 
ftantia  idto  rogabant  lefum dicentes.  Si  ciicis  nos  hinc,micte  nos 
in  gregcm  porcorum . 

9  Et  aic  illis :  Ice.  conccdendo  eispetilionem  ipforum,  vtpatetper 
fequentcm  effctlum . 

1  o  At  illi  cxcunces  abierunc  in  porcos.  Sed  qumtur  hic  quare 
permtfic  eos  intrare in  porcos  & prxapitare  eos  t    Dicendum  ,  quod  "" J 

forte 


MORALITER. 
3      V.t  cum  vcnrffct  Iefus  transfiretum.Vti duos  nimis  feuos  pof- 
funtmtcIligiPauluj  tc  Conftantinusantefuam  conucrlioncm, 
qui  pcrfcquuti  funt  acntcr  ccclcfia,ficur  patet  dc  Paulo  Aft.8. 
<k  >.Lt  dc  Conftammo  chcuur  in  legcnda  fanai  Silucflri.Con 

ftanti- 


ftantinus  imperator  cum  multas  ftrages  martyrum  dcdifset,&c. 
fed  per  Chnltum  ianati,fuerunt  valdc  manfucti. 

Si  eiicis  nos mitie  nos.  Per  hoc  autem  quod  pcrmilir.fignifica- 
tur  quod  homines  vitam  porcinam  duccntcs,in  poteftate  dxmo 
nuin  traduntur,&  iuinfcrnum  cum  cis  finahtcr  d()merguntur. 

Etafcen- 


\6<) 


Matth 


aci 


Cap.  IX. 


170 


/f  hibuitpoteftatc.nrfieaa  Dsoimpccraftcc,  cantu  abeft  vc  m 
A  ouesD-ihabear.Pofsudicerereccitoruquoq;  femitas  tuc 

numcratasapud  Deu  fjiflc,nedu  cap.llos  fanttorum.  Habe- 

re  viderur  diabolus  propna  poteftatem.fi  foice'm  eos  qu:  ad 

Deu  no  pertinenc.  Caeceru  iridomefticos  Dei  nihil  ilh  licec 

cx  propna  poteftate.quia  quan 

do  liceac,  ideft ,  ex  quibus  cau- 

fis.exempla  in  fcripcuris  iigna- 

tademonftrant. 
leH-      #     Auguftinus.  Dimifit  ro 
Jnnu:  porcos.vc  oftenderec  dtabolu 

in  eisdominan,qui  vicam  por- 


a  in  porcos.  Et  ccce  m agno  impctu  abiit  to 

r  IdaftuaWe. 


tus  grcx  pcr  prasceps  in  mare  ,  &  mortui 

b  funtinaquis.paftoresautem  fugerunr ,  & 

vcnicntcs  in  ciuitatcm  nunciaucrunt  ha»c 

omnia ,  &  de  his  cjui  dsemonia  habuerunt. 

c  Et  cccc tota  ciuitas  cxiit  obiriam  lefu,  &  vi- 

contriftati  dommi  gregis,  Iesu   <j  j0  co  rogabant  cum  >  vt  tranfirct  a  flnibus 


corum  gerunt. 

*    Eiuhimins.Student  por- 


'o 


corum. 


non  fufapianc ,  &  lca  prajdica 

tione  Euangelii  non  fufcepca , 

tucius  ad  illam  regionem  reuer 

tancur,&:  fianc  poftefiora  illius  pciora  prionbus. 


Et 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

•fc  forte  homines  iilius  terra  peccaucrant,  &  ideo  demeruerant  iflud 
damnumfibifieri.Velaliter  dicendum  ,  quod aliquifcch ad fignifi- 
candum  quodiam  aiiud,ficutMattb.\V&  Marci  i.Makdixtficui 
non  babentifrucJumfedfolia  tantum  ,  &  tamen  nuttaratio  fuit  ex- 
parte  arboris,quia  vt  ibidem  dicitur ,  non  erat tempns  ficorum  ,    & 
v  ideo  ratio  maiediBionit  fuit  ad  figmficandum  matrdiftionem   Iu- 
"  dtorum  ,  qmiwnfrutlum  boni  opens  quxrebat  Chnfius  ,  &  tamen 
non  inuenit in  eis  nififolia tantum,idefi ,  appa.renf.am  bonomm  ope- 
rum.SicChriftuspermifitdxmonesintrarein  porcs  ad  ftgnifican- 
tium,qucd  dtmonet  habitantin  immundis  bominibns,  fn.ut  ponus  eft 
animalimmwdum. 

1  Paftores  auccm  fugcrunc,&  veniences.H/c  ponim  miraculi 

diuulga- 


a  Et  ecce.  m  gne  JDignior  homo  beftiis.cum  propter  faluccm  J> 
duorfi  hommu  duo  milia  porcorum  perierunc  Liberaco  po 
pulo Gencium,increduli  agunc  malos  ncus in  abditis ,  aeca 
&  profunda  cii;  ioficace  fubmerfi. 

b    ^yJor.awfeOT/^frMnrQuiaetiaquidamprincipesimpio- 

~  rum  &c  fi  fugiunc  fide  Chrifti, 

tamen  potentiam  eius  mirando 

nunciare  non  ceflant. 

c  Exiitob.  Beda.Prodeuccs,fi- 

gnarjquofda  cofuecudincliga- 

tos.mirari  quide  &:  venerari  le- 

ge  Chrifti ,  fed  nollepaci,"vnde 

cranfire  roganc 

Ec  inuenerunc  hominem(vc  tuc*t.e. 

Lucas  ait)vcftitum,&  faname^ 

te  federe  ad  pedes  lefu. 

d     Fjgabant  eum.  rogat  non  dc  ihid.^.b. 

fuperbia  fedhumihcareiudica  j.Reg.17.?). 
.     j    ».,.  ^.      ,        tesfeindignos.vcPecrusfecic, 
&:  vidua  de  Elia.Timebanc,ne  dcfirucrec  eos  prxfentia  fan 
dcicacis  eius,propcer  peccata  fua,ficucdeftruxerac  porcos. 

diuulgatio,quiapafioresfugientes  tenermt  in.  ciuitatem}&  nuncia- 
uernnt  hxc  omnia.Sequitu*. 

2  Ec  ecce  coca  ciuitas. adfaciendum  ftbi  reuerentiam. 
j  b  t  vifo  co  rogabant  eu  m .  reputabant  enimfe  indignot  tant$ 
dotl  re ,  ftcut  fuperius  eftditlumde  centurione  ,  quodreputabatfe 
ind'gnum  tanto  hofpite  .  Item  quia  Chrifius  dimitttbat  eis  illos  cu- 
ratos  adtmonibus  adeorum  inflruQ.onem  .  rndcMarc.K.dicitur, 
auod  Chriftut  noluit ,  quod  ille  qui  habebat  legionem  fequeretur 
ipfum  ,  fedmagis  pr&dicaretmiraculumfattum,&  idem imelVgen- 
ium  efi  deali»  qw  erat  cum  eo  .  Vtl  aliterpotefi  inteUigi  ,  quod  iili 
Gera%eni  ex  peccatis  fuis  timtbant  offendert  Chrifii  prtfentiam ,  &• 
per  confequens  inettrrere  maiorem  p$nampr&cedenti ,  &  ideo  roga- 
bant  tum  difcedere. 


E 


ftrc.s.i 


C  A  P.    IX. 

»T ^cmitatem.  Ne  putes  hanc 


Jire.t.a 
m-1*. 


IX. 

T  afcendes  Icius  in 
nauiculamtrasfre 

>     De  terra  Gtrifenoram. 

1»     Non  ait  in  Naiaieth  ,  fe4 
Gilileim  iniellige.' 

tiuu.&venitinci 
uitatcfua.  Etecce 

a    Aniimm,'  leccbti* 
omif  rc(olu..im. 

^: — •—  fWn^i  ofTerebarci  pira'Iy 

In  carpore  vbi  iaeet  anima.         In  uoluptne  fcculi. 

ticum  iaccntem  in  leilo    Vidcns  autem 

Non  uecordiam  agri.         b    In  hoc  inimit  le  Deum. 


elTeNazareth,  quia  Mircus 
dicithoccflefactumin  Caphar- 
nau.  Sed  cu  Nazarcch  fic  m  Ga  • 
lilara.inquocunquc  oppidoGa    a 
lilezfic,  dicitur  effc  in  fuaciui- 
tate  .  Scucregnumin  tocciui- 
tatibusconftitutum  diciturRo- 
mana  ciuicas,ita  Galilara  dicittrr 
ciuitasChriftr  ,  in  qua  eft  Ca-  l 
pharnaum  quafi  metrop  jIis. 
d    Offerebant.  do£tores  func ,  qui 
fubleuanc  &  offeruc  Chnfto  mo 

nendo  &  incercedendo.  C  a    Non  uecordiam  agri.         b    In  hoc  innuit  le  Deum. 

e    Fidem.  <^uancum  v alet  apud  d    IefuS  {{ de  illoru,dicit  paral Vtico  Cofide 
Deum  *        ' 


Deum  fidcs  propria.apud  qucm 
fic  vahnt  aliena,vc  mcus  &extra 
fanaret  hominem? 

f  d      Confide  filt,mni'tuntur  tib'.L\l-  Luc.fM 
cas  dicit  homo.q.d.pcccafti  Ego 
Dcus  dimitco.Et  vtrunque  dixic 
Iefus,quod  vcerque  euangelifta 
ceftacur.  Humilis  dominusfiliu 

1  vocacque  facerdotesdedignare 
tur  tangerc .  Vel  modo  dimiflis 
peccatis  fuis  filius. 

Pnus  fanafTanima,necgracias 
agic  ,'qui  plus  defiderauic  curam 
corporis.  Ecce  modus  curacionis 

^  pnus  dimiccic  peccaca  colles  cau 
fam  morbi,poft  curac  corpus. 

4  ^  Qaid      F 


NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 
•C  A  P.    IX. 

ET  afcendcns.r»  cap.pr&cedenti  poftta  funt  qu&da"  miracula  ad 
confimationem  euangeltcs,  legis,hic  cofcquenter  dcclaratur  vir 
Kuittov  tu[kgslatoris.Etdiuiditur  in  trei  partet ,  quiaprtmo  ponitur  huius 
nwaculiperpttratio,fecud»,credentium  vocatio,ibi.  Et  cu  trafirec 
inde.  &  tertio  eorum  confirmatio.ibi .  Ha:c  illo  loqucnte.  Vrima 
in  duas,quiaprimo  in  opcratitne  mhaculi  addeclaratione  fu*  deita 
tis  fides  crtdentium  approbatur,&  fccndoinfidelitas  ncgantiu  reproba 
tur,ibt.tx  eccequidamdcScnbis.  Circa  primit  Euan^eliflano- 
tat  loca,vbi  faSum  ci~l  hoc  miraculum.dicem.Ez  afcendens  Iefus 
in  nauiculam  vt.f.per  nauigium  deterra  Geraxenorum  rediret  in 
GaliUam  vnde  illuc  iucratyt  patet  in  cap.prxcedenti. 
I  Ec  venit  in  ciuicatcm  hzm.fciticet  in  Capbirnaum,quia  ibi 
faclum efl hoc miracutum,vt  Marcus  dicit  cxpreffc  i.cap.Dicuur  au- 
temCapharnaumciuitasdomini,non  quiaibifuerit  natus  vel  con- 
tepius.  Sed  qma  erat principalis ciuitai  Galtlea  ,propter  quod  ten- 

turin 


turio.ibi  mambat  ad  cuftodiam  totius  terrx,  "pt  ditlum  eft  cap .  prsce- 
denti .  J^a-^areth  autem  vbi  Chriftusfuit  nutritus  &  conceptus,erat 
quoddam  oppidum  vel  vicus  refpeSu  illius  ,  &  ideo  dicttur  ciuitat 
ipftus  Chrisli,ficut  Tariftus  dicitur  ciuitas  aticuius  nati  in  ahquo  op- 
pido  iux  ta  Tariftum.  Veifecundum  alios  dicitur  ciuitas  domini  qnia 
in  principiofu*  prxdicationis  multa  mtracula  tbifecit. 
3,  Ec  ccce  ofterebant  ei  paralycicum. Modus  autem  nfferendi  hic 
tacetur,fedexprimitur  Marc.z.  quia  noupotentet  intrare  ad  Chrifti 
prafentiam  propter  turbam  circunflantem,de  teclo  domus  fubmifcrmt 
eumin  letlo  anteJefum ,  &  hoc  fuit  magnum  ftgnum  fidei  ipforunt 
propter  quod  fequitur . 

3  Videns  auem  Iefus  fidem  illorum  .  fcilicet paralytici  &  of- 
ferentium.  quod  patet  ex  hnc  quod  fequitur . 

4  Dixicparalycico.Cofidefiliremircuncur  tibipeccatatua. 
lictt  enimfanitas  corporatis  vel  aliquid  buiufmodi  detur  alicui  pro- 
pter  alienam  fidtm ,  remiffiotamenpeccatorum  non  datur  alicui  fine 
propriafide.  Idcononvidentur  benedicerc  qnidicunt ,  quodlyillo- 
rum  refertur tantum  adofferentes,  ita quod propter offerentium fident 
tantumfitfanatus.Dixit  autem  lefus.  Remictunt*cibi  pcccaca.  ai 

modum 


I 


MOIIALITE  R. 
•f     Et  afcendens  Iefus  in  nauiculam.  Seqtucur. 
l     Ettcceofferebanteiparalyeicwn.Pcipara.lyrim  que  priuat 
vfum  mcmbrom  corporaliu ,  fi^mficaciir  ptecacu  mortalc, 
quodpriuaca&um  mcricormm.Exiltens.n.inpcccaco  mor- 

cali 


tali  p  riuaf  greffu  meritorie  affeftionis,  &  ca£tu  onationis,&: 
guftu  fuauitatisccleftis,&:vifudiuina:conteplationis,&:au 
ditu  diuinifermonis,&odoratudiuincconfolationis,  &:cu 
fuperucnit  confuecudo,tunc  iacet  in  ledto.Hunc  aucem  offc 
runcChrifto  oraces  deuote  pro  ipfo.  &:  ipfc  offertur ,  quad» 
Tom.j.  f   j        ipfis 


»7« 


Glof.ord.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


172 


&  1    Q^; '  ejf.  Nota  infirmitates 

A  Jl.'<|iu6nngcrepropcer  pccca- 

v-  id-opntjsdimitruntur.vc 

falus  r<  ftiuucur.  Quinquc  mo- 

irescotingunt,  vcl 

vc  iufti<  mertn  pcr  paticntiarn 

4ugranr*,vc  [i.h.vcl  j  J  cuftodia 

itum,  ncfuperbiatcntrc, 

vr  P.ailus,  vel  ad  corrtgcda  pcc 


1 
5 


putatis  mr  Mafphcmum ,  co  q,  1> 
poliice.ir  me  rcuwcercp;  t.i- 
n  ,  KJ'iuodinagnurnf  ,  j.  m 
cft.Vid.  n)r3utcm  v»  t  :s,qtu>d 
ego.perbocc-ffcsnum  qu«  arrt, 
ftVonreprchdndar.Egoigk  - 
ex  corporij  «ira  fidem  vo' 
fcicioquod.iniri.asfancm .  P  t 


I 


fili,remittunturtibipccrantua  .   Etcccc 
quidam  dc  fcribis  dixcrut  intra  fe.  Hic  bla- 

Sed  Ueum  fe  effcSc  occuliorem  cognitione.tV  oreium    v.itute  wdjcat. 

fphcmat .  Et  cu  vidiflct  lelus  cogitatioucs 

eoru,  dixit.  t  Vtquid  cogitatis  mala  m cor-  4    reni  minorcm quid.  m,fed que- 

Zlipti&buic     a  dlbusvcftris?     QuidcitfklliuS  dicerc,di-  S     d"*cdiotV)dc    ,    cnnHrm.ns 

^uoJDeutfo^nou,.                            ■  Quod,,fi!,dctent  pcccatorum  rrmiff»  .nrrn, qu* 

mittunturubipeccatatua.andicere^urgc  m^nz  qwdem^edhcitim 

*     u                   r        ,  QUllldcn>.afii,uShou.,n„&Dcu,.  _    -vobisvidctur,eoquod  minor 

&ambula?Vtautcm  fciatis,c]uoniam  filius 

a    No«  ad  blafphemames.fed  ad difcipulos,8c  fiint 

vetba  Mat  thzi  uel  Chnit:. 

hominis  habet  potcftatem  dimitrendi  pec- 

rofitu..  t  vtmaiusiniracninmtit.         c    Sur?r.  Su  ge, eff  animam  a 

quoniamhocfpiricualcnocrc    b  catain  tcrra,tuncaitparalyrico,SurgC,tolIc  7     carnal,busd:fideriisahftrahc- 
dit:s  j*  probccurfKmo  vifibili    c  *  Neauiftianafidecumu»morcrisinpe»fidia  judxotum.        re.Lectum,eft  carncm  a  terre- 

d  le&um tuum  & vadc in domu tuam.Et iur-       nisdcfideriis^d  voluntatc i>ri 
rcxir,  &  ab.it in  domu  fuam .  Videntesaute  * 


.   pinlvtico.vciadglori.im  Dci» 
'  vtdc  ccco  nato  Si  l.azaro ,  vcl 


tHar.i.b. 

1  « 
I06.»  k>». 

uZl *      ad  initlfl  ra n-V*  H.rrodi,qua 

::''•  unushicvidcarur  quid  in  in- 

Aft.is.4.:      fcrnofcquatur.vnde.   Duplici 

*'■*  -  concncionc  contcrcc  cos  do- 

minus. 

Bcda.  Qind  cff  facilius,  Scd 


appan  ac. 

b  Tunca:tparaIytir.o.EccepCT 
rcmiflione  pcrra^dimiflionem 
culpxintcllige. 


qnod  non  minons  conftat  cflc 
potcntix,  vc  in  filio  hi  m.nis  la- 
tencem  cognofcatis  potcntia 
rn.iiefracis,  qua:  poccft  dimitce- 
rcpcccacavcDcus. 
Hem.joia  £  Chrvfoftomus. Nondubiu 
**»"**  quind  rh\  ilius  lic  curarc  ani- 

m.Ts:vcTuiH  quoniam  vnum  pa- 

tct,&  altcrum  laccc,idco  mom  cncancam  paralytici  curatio 
ncm  mulci  pocius  mirabuntur. 


a    lamquodammodoacdentet.    b    Idtft  homincm  tam  poten- 

tet  oicatitem  intcx  homoics 
0 


,  cft  ad 

paradisu  rcd:rc ,  vcl  ;;d  ntcrna 

fUi cuftodi  im,  ne :ce,  u  p  cccc. 

turbseftimucrunr,  &glo'rificaucruntDeum  9    d   ToUeUaumtuum  &  y>.,dr  n 

quidcditpotcftatetalcmhommibus.  Etcfi  |*  ^SS&SS^ 

tiofanjcatis.. 
Etfurrcxit.  Magna  virtus.vbifinc  inora  imper.u  f  !-is  co- 
mitacur.  Vndc  niento ,  qtii adcrant  rClictis  Mafphemiis  ff u- 


C  ■}«    Ihcophylactus.Aiguitfcrmceos^diccns'.  Vosquidem       pentC5,ad laudem conucrcuntur  tantazmaicflau». 
puta- 


ViA-t 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  modu  boni mtdhitfui primoremonet caufam morbi , &  tiicpofita 

i-ttenditcurationi  .  Infirmitas  autem  bxc fuerat  tnjhcla paa'ytico 

proptcrpacaiumf&  ideo  Cbnrtus primo  remouet  caufam  dicettt.Ke 

mictuntur.  er  cx hoc infiiuat eum a paralyft  curantiumjii ut ttatim 

patatt  per  effetlum .  *Ad  maiorem  prxdtHorum  inteltigentiamfcicn* 

'  Muitiidecaa  dum,qu>d infirmitas  corporalis  infligitnr  alicui  a  Deo  multis  dc  cau~ 

*»  i-'firm,ta?  fis.  yno  modo proptcr peccati puuinonem,  fid  non  proptct purgatio- 

wa.eiiuiV'11  nem  &  ta'ili  mfirmitasefi  auoddam prxambulum  pan*gebcnn£y<& 

infltiia eii  Herod',^(c7. j z  .d.vbi  djci  ur  ,  quodperciffit tum angelus 

dommi,eo  quod  non  dedijfet  honoiem  Deot  &  cofumptus  a  vermibus 

txpirauit.Eodemmodofnit ,  deTharaonc  ,  qui per  flagcilaindui atus 

eft .  Seiw.do  modo  infligitur  ad  petcati  commifftpargationcm  ,  ftcttt 

7{jbucbodonofor  ametiafeptem annorum,vt  habetur  Da^.^.Et  ftmi- 

liter  trlariA  Magdaient  vexatio  dsmonum.  Ttr  io  mo  na  troptopec 

catum  commiffum,fcd  adgloriam  Dei  manife[iandu,ficut  de  ceco  nato 

iicitur  lohan.$.ca, Tsfequehicpucaut  neqne parentes cius\ fcii cct 

yitacus  nafcereturtfcd  vi  manifefientur  opLraDeiin  tllo  .   i^uarto 

propter  humiliationem  alicuius  ne  in  fupei  biamelcuctur,ftcut  Tttulus 

apofiolus dUtt de feipfoz.Corinth.  i»./>.Nc  magnitudoreuclatio 

ruim  tX!o'bt  mcdatus  eft  mihi ftimulus  carnis  mce ,  ange- 

Jus  Sathaiie;, qui  mc  colaphixer.  QvnuoniHignurpropTcr  aluu- 

imprvl-tiu*tm,&  patientix  dedarationem,ficut  patet  de  l<,b.2.Vn- 

*t  ve-fus.I-b  probat,inilfriat  Taulumjefi  maniffiat  in  csco,pmgnt 

Man.m,i  m  i  lltnaen ■.!■  <  paiei  frntentia  cx  {U3jt. 

\    Et  CCCC  quidam  dc  Scribis.  Htcpanitnr  rrprchenfio  negantiu 

Chf  f<m,&  p"imj  pdn.tnr  en>  ummgatioycumdicitur  .  Ec 

CCcC  qu  d  im  d    Sdibis.  idcil,!rgispcrius. 

I     Dixet  anc  mcra  fc.  jciiuet  cogitandoyqu<a  verbum  intrinfecum 
tficomr  >/:i. 

3  HicbLfphemac  Blafobcmarc  efl  creatura  attribuere  tllud 
quua  tftproprtnm  !)-< .  Dimiitere  eutempeccatumfob  Dto  conuent. 
Te<  hnc  e.go  auod  Cbndo  bhlphemiam  imponebam  m  hoc  quod 
•  pnc.  'batjnw  , qma  negabanl ipfum efftt  Deum  , dcentes 
Cum ,  jie  pun,m  boiamrm  ,  fedCkrifias  confequenter  eos  conunrien- 
ttrrciarguit.ofltnucnsl,  efie  D.umdHpliciter  .Tiimoquia  refpon* 
dteorHmiogitatiOnibus  ,  quas  cognofieie  per  tertitucl  hcmfoli  Deo 
proprium  cft,propttr  quoddicit .  Eccum  vidiflet  lefiiscogit.itio 
. ncs 


neseorumdixit. 

4     Vt  quid  cogitatis  mala.  imponcndo,fc:licttfa!fo  mihi  blajpbt 

mtam .  Secundo  hoc  idcm  efiendtt  faitandoparalyuaimpcr  mperitm 

tanquam propriavirthte,qw>de(l eiufdcm pnefLinfi,  nt  cy  peicata 

dimittere .  Licet  enimparalyfisv>riutenatur£  a!  quavdopufi  t  >was 

ri  ,  1  ontamenfubiionccitapeifcSlevt liat.mhoioc f.:ffu  UGtunin 

quo  iacet  portarc,ficut  diatitr  hit  propter  qUod  dicitur. 

j     Quid  eft  facilitis diccre,dimittuntur.  quafi  Hcat  squjih  po. 

teQaiis  efi  vtrunquc.Ex  quo 'cunciudit  vtrtutemfnx  diutniiatn  ptifc- 

clam^dicens. 

6  Vt  autcm  fcn  tis  quoniam  filius  hcmifiis  habct  potcfta- 
tt  m  111  terra.  vt  Deusf.on  vi  homopurus. 

7  Tuncaitparalycico,  Singctollelcd:"  tnum&  vadcindo 
muni  tuam,Et  furrcxit.&abucindomumfuam.  S.cut.vr 
literam  babetem (igillns declaratur  volu  itts  ipfiusfiribenti\,ftc  per 
fignum  quod eji  v:rtutis  diuinx  manifeilatiuum o]iend.t<-r diuma  vir- 
tus.Alii  autemfantli  quiftca  unt  uiiraculi,facu'bant  httc  impioran- 
do dittinam  virtutem,non impcrando,&  ft  aiquiudo in  fakbus  inpt 
rabant,hoc  non  erat  in  virtute propria  ,  fcd  cxprimrndo  viriute  Chri- 
fii,tanquam  miniflri  non  dominiy  lic  aliquando  impcrabant  dxutoiiib, 
vt  recederet ab  obfeffis  corporib.n  nomtne  Chnfiicr  autloritateeius. 

8  Vidences  aucem  curbar  cimuerunc.Hic  confequenter  ponitur 
huius  miracult  effetlAs,  quia  twbx  hoc  videntes  timnerunt  imponere 
fibi  blafpbemiam. 

9  Ec  glorificauerunc  Dcum.  idesljipfum  Chriflum  qui  cfl  virtus 
Dei  panis. 

10  Hominibus.  ad  eorum,fc'<licet falutem. 

11  Eccumtrantiretindc  Iefus,  vidithominem  fedencem 
mtelonio. hic ponitur cndentium  vocatio,& primu arca eorum  vo 
cationem  dcfcribitur  condefcenfio  adpcccatores,  fecund  >  poniiur  etus 
reprebcnfio contramurmurantesytbi.Et  vdcntesTharifxi.  Circapri- 
rrium  aducrtendum,  quod  vocatiu  Matth.vi  ,  &  ijiui  conmuium  fuit 
ante curationcrnpa> alyiici,de quod  clum  efiy\'d bicponititrpcr  >eca 
pituiationem.Vei  fecundwn  alios  vocat.o  eiUi  fuit ante,&  conmmOm 
tiusde  quohicfcribiturfuitpijft  ,  &  vt  conucniencus  defmbatur 
co>  u  Uium,titis  nocatv  repetitur.Dicit  ergn  Fua>;gel, iia  ,  Ec  cum 
traiuuet  indclcfus  vidit  hommcm  fcdentem.  in  quojolebane 
campforesfedere,  quod  quidtm  mgocium  vix  aummquamexexccri 
finepefCaJ0p0ie.li,vt  dinf  Qregor. 


Ec 


M    O    a    A    L    I    T    E    R. 
f  iplis in  orando coformacur.Chriflus  aute fide  iIlorQ  afpi- 
cit/u preccs  coru exaudit.fc- paralvcicus curatur,qn  paar- 
tum  a  Dco  fibi  dimictitur ,  &  di>natur  ftbi  gratia  pcr  qua ftd 
»ctu$  meruorios  icftituitur,ac  indc  Dcus  glorificacur. 

Et 


I  f  Et  cum  tra»firc<  jnde  Irf«  s,  \  fdit  hominem  fedentem  in  teloniom 
vocatio  Matthxi  ad  apoftolanjm,fia;nir!cat  vocationc  homi 
ms ivcularis ad rchgionis ftarum.Fharif^i  vcro murmuraccs 
func  hominesmaIigm,religionis  iiatui  detrahences, quibus 
bcnc  dicicur. 

Euntet 


73 


Matth 


XI 


Cap.   IX. 


74 


ufe"a  PW»<  bominem.  Hic prob.ibi!r,is:v:detur,  quod  pra?tcrmifla 
i  mcmoret.cum  ii.elegitantefermonem. 

4  b  j»tf/owo.TcloncsGf3CCc,Lafi'nevc£tigal.  MatdixusHe- 
braice,donatus,qui  tancu  munus  gracia:accepic :  Leui  addi- 
tus  vcl  ailumptus.qa  diuina  ekctio  eu  aiiumpiit,  &£  numcro 
apofiolorum  addidic 


c  Macbaum  .  Oarceri  Euange- 
lifte propter  verecundum  no 
appellaiueum  vulgo  ncmine, 
(ed  Leui.  Kinomiusemm  iuit. 
Jpfc  autem  publicanum  fe  no- 
mmac,  neqs  a  falutedefpcret. 
Vocationem  fuam  prarermif- 
fam  hic  vidctur  recordari.quia 
Lucas  dieit  n.apoffolus  m  mo 
te  fuifTc  clectos,  vbi  fermo  fu- 
pradictus  knc. 
c'  d  frige»j-.Bcd.i.  Lucasplcnius 
dicic  ,  rclictis  (imnib.  fcqputus 
cfi  eum  tam  corpore  qua  mcn 
IfeNon  lcuirare  da&us,  fcd  vc- 
ritate  opcruni,  &  d;uina  potcn 


a    Dc  Galili-a. 


b  Non  tam  cotposeo  quarr  rniferrniijititaitu. 

c    Feftinauter  lucris  iuhiantem. 

tranfuet  inde  Iefus,  vfdit  homincm  feden- 


temiu  tciomo, 

a    Amodo. 


Matth^umnomine,  &ait  i 

b     Non  lmra  . 

d  ilii:Secjuercme.  Etfurgensfequutuscltcu.  2 

^tlusWaithci. 

c  Et  fa&umeftdifcumbenteeoin  domo,ec-  3 

a    Qui  pubhcavcftigalia  cx  giint,  &  crinducuht ,   ctqui 

iuc.i  fcculi  pcr  ncgojia  lcrftantur  .  - 

f  cernultipiiblicani  &  peccatores  vcnientes  4 

g  1  Vt  ab  cc  (u  r:tual.tcrpalc..niur  . 

difcumbcbant  cum  Iefu  &difcipuliseius. 

__  a     Pup liciter errabant,quiaBc  lemlkis  putabaut  cuin  lint 

lq'i  .L'1,6:  il  osicus.cuui  isru  iUuitL-nii  . 

Et  vider.es  phanLxi  diccbat/Jiicipuliseius:  s 

tQmjs.ex  vinrunat. 


g  Teccatv<  es  venientes  difcumbebant.  Pcnftences,  exeplo  M?t-  D 

thati  veniam  fpcrantes :  vndc  Marcus  dicit  hic ,  quia  multi  Infu  io.«. 

fcquebantur  eum . 

h   Q«are  curn  Tubhcanis.  Omnis  quefrio  ex  Icge,qua»  eft  iuffi-  wUre.i.e. 

tirtenax.mifencordiam  non  habet.  Oes.n.decinvuicrunt. 

Sed  ciusaufferit3.cemmili.isfi- 
lius  Euangelij  gratia  tempe-a- 
uit .  Prouocac  ergo  ad  pemten-  prji.j,,,, 
tiam  pcccacores ,  cuius  cibus  &. 
potus,  8c  ambulatio ,  &.  oimiia 
qu.r  gcfficfaluCi  feruiunc. 
i  1A1  lefus  auditns  ai> .    E;  fufcc-    ' 
pcos  penitcntes  ampliusinfidc 
ronfun.ac,  &  fuperbos  ad  hu- 
miluatis&piecacisgraciam  pro 
uocar. 

K  T^on  efl  onus  valctitibns  me*> 
dicus,fdnialc  h'abentibv$\  Mcdi- 
cus  cft  Chi  itfus .  Vaicrijcs ,  qui 
ignoramcs  f)c;  uiihna#,  fu  ,m 
volunc  afhuere.Milc habcnces, 
qukoniliencia  vieti  non  exTe- 


tiaintusopciacccracms.Petrc-.   h  tQua.reciim  PubllCanis,  &  peccatoribus  6    p,^dcxg1;Hi;.quxlimiutti-. 
■*■*•  ctaobcdicutia,  &perfeccaab-     .     j  .    ,  .,,  /1     ,  a    ,  r  1  -     -,    hcarr.-'PcrlVi.auhii&tPublica- 

•V[  renunciac.o,  &.  !ucra  reliquic,     l  manducu  magrlter  veltcr?  At  leius  audies,  7    nomm  vocacionem  fidcs  g-.n- 

a     ^i^/.oi  deliuo,  quia  non  fgete  vosputatt». 

b     Qui  gta..ain  non  quamnt. 

K  ait:  f  Noneiropusuablentibusmcdicus,ied 


pr, 

lt; 


H  s  uio.^uia  pcsmtenda  il.ni  I  uaim.gr  aiiXp  fed  li  ianan  vulii», 
Enn  ^:^-.  b     A  tcmcr.t.  te  vitupcrjtionis. 

c    D  iigent;uslciipiurasin()iiiiite. 

1  male  habetibus.Eiintesautcm  dikite.cjuid 

a     Vre.'.....j..  u:n  d^pidpheu  .  b    Sme  mif-ricotdia. 

"1  Si'ie  compafsione  delni.-uenuum. 

eftjtmifericcJrdiam  volo,&c  nofacrificium. 

a  Miler  toru  iin  lc.juinun' licut  ego.         b  Fallolclc  iu  iiSci.ntcs,dutn 
inhiiefurrt.        c    Feccati  iticvieuies. 

•m  Non cm  ucni  uocare  mitos,  fcd  peccatdrcs, 


MC 

.tic.8.b. 

jid.rc.  cupidus  lcqwrndiCJiriltufn 

B  e  Indomo.  Non  dicic  cuius.fed 
.  f.c.»«lLucascxpnmit,  qma  fccit  ei 
1  conuiuium  magnum  Lcui  in 

domofua.Quoii  congrui;.  C<ui 
eniwi  Chriftum  intus  rccipic, 
ifcitur  multis  delcclanonib». 
taque  dominus  tngtcditur,  8c 
lnciusrecumbii  affcctu.  Ecce* 
magna  humilK.isdfiminieun- 
do  ad  peccatores.Etiam  poten 
tia  do&cinx  conucrftonc  pcni- 
tcntiumoftcnditur. 

f  Ecce  muUifmb  .  Bonum  prarfagium:  iam  ciusexemplo 
multi  conucrfuntur.Iam  pofl  ie  mulcos  trahit»  apoitolus  6c 
doclorgentium  fiuurus. 

HiCtOtiym\JS.fP»blic*nit  & peec4t«til    .  Tccullianusdxic 
hosfuuTecchnicos,dicentefcriptura:Nv>;i  etitvedig  1  pen- 
dcns  ex  ifrael  q.Match cus  non  htiilcc  lu^e.is,  viliequ:  ^u 
Phanfiotcmpluin  a(ccndit,quod  non  tuceret  Gentllfs .  Et 
Lucas  ait.Omms  populus  audicns,  Cv:  Pubhcjn.  luiiiricaue- 
runt  Deum  bapcifmo  lohannis  baptizati  .DominusaucoiTi 
'••a  ij.c.  qui  vemc  ad  oues  domus  Ifraetqui  dixiC^Tjq  efl  bbhnmfom*- 
re panem  jil.^  uti.ca.won  couimuan  Liiir\  Lilv.MC.S  ,  cumid 
maximccaucrec,ivclcgem  foluerc  viderctur,qui  &  d.fcipu 
c  lis  prxcepic  In  viam  gcncium.  ne  abiencis. 
^  •  Teccatores 


10 


i,u,t.b. 


cium  expnmitur,  qui  pn9lucris 
mund:  mhiabant,  &  nuncfpiri- 
tualicer  cutndomino  rcficiun-  E 
cur  .  Pcr  fupcrbiam  Pharrfcjoru 
inuidia  Iudcorum  dc  luluce  gcn 
tium  .  Hienim  deieiuniogl ■.)• 
rinncur,  diim  Pltblicai»!  cuin  do 
mino  conuiuancur,  quiaqui  le- 
gcm  fequuntur,  famerh cbrdis 
patuintur,  fec!  qui  Dei  verbum 
1  ccip;unc,efunrc  non  poiTunt. 
1  tunta  aittetn  difcite .  Tunicnci- 
busde  fdlfa  iuftitta  coniilul  cor- 
rectionisdat,vcfcilicec  per  opcra  mifcricordia:  miicncor- 
diam  quxraiiCiS»:  non  contcmpcis  panpcrurii  curis  pcr  facn- 
ficia  Deum  placarc  conhdanc .  vnde  6c  fuum  mifericordi.e 
cxemplumdat.  l^oi  eni-n  .  Vnde  trtsparabolir.idduiitura- 
pud  Lucam,de  Ouey&.  Drachma.cV  duobus  fii:js. 
m  J^m  enim  vem  vo.an-  ihfios.  NoneNathanael,  &:  Petru,3£ 
Andrea,8dalios  mff  js  vocau't?Lucas  apertiusdicit:  \on  .n. 
•pcm  vocare  iuUosyfedpccca!ores  in  per.itcmiu.V vcatergo  lultos, 
vt  magisproHciancipilorcs,  vt  cbrfiganrur  .  V'ci  non  voCac 
iuf^os.du  luftitia;  Dei  no  func  fubfcilr,  (cd  qui  peccata  conri 
tenc..\j"i  cnim  veni  vocarc.Lucas  cxprcilius  d.xic,  m  p^mtcn- 
tia.qtuaquos  openb.iufiicix  dtdicos  mucnir,vt  Nathanael, 
t*.  Pctrum  Oc  Andr?a,non  ad  p?mcentiam#  pr^cer irorum  in- 

^uuac,      F 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

I  Ef  ait  Ulifiq  <ere  n,e .M.ittharum  autctn  talibus  occupatum  vo- 
cauit,  vt  cic  gratu  Dci  nullus  deipcret  quantunacunquc  f ucnt  in 
vilibusoccupatus. 

1  Ei  fH,gens,&t.Cv\e  aiicjua  dilatione.quia  ficm  porerat  moue- 
reaure  cxterius  vrrbo,ita  etiamintenus  mcnteinlpirando,Sicut 
.n.paHionipropiinjuasillos  quiacc.pie  ium  ipfum  venerat,  folo 
verbo  prr-lirau  ijdiccs  Fgo  fum,vtli«.beturioh.i8.a.ita  lolover- 
bo  poterac  quofcunquc  ad  fe  trahere,&  in  hoc  apparet  virtus  di- 
Uinitatisineo 

3  Etfaclum  efl.in  domo .  f  Matthari  . 

4  Eccemuhippblicani.  Lucrant  cnim  focij  Matthxi,  &  idcore- 
ccdensabeis&  volensfequi  Chriitum.fcciceis  conuiuium,  fituc 
dc  L,lifa:olcgitur  j.Rcg.10  q>  vocatusab  EJra.VtCU  fequcretur 
toaclamt  parboum,&de:iii  lr»ciis  fai$com«dere,&  iiclequutus 
citHham  magilirum  luii,^  boc roodo faciut  qui  recedcntcsaio 
cijs  ftciunr  pnus  ciscautum  iuum,vel  fecundu  alios  burdonem. 

c  Et  videntrsThjKfxi.  Hicponnur  reprdicnfiocontra  nuulte 
murmurantes  de  pdi(5tis,&  pnmororra  Pharifa»os,fecundo,co- 
tra  lobams  diftipulos,ibi.  Tuc  acccffciut.Circa  primum  fciedu, 

quod 


quod  Pharifaei  in  populo  Tudeoru  reputabantur  rcligiofi.vn  er'a 
mhabituabahjs  quodamodo  diltincli  erant,  vt  vidcbitmferius. 
Videntes  igiturChriftumcu  Publicanis  erpecc.itonbus  mandu 
care,indigncferebant  &  murmurabant  dicentes  difcipu'is  eius. 

6  Quare  cum publiianis tv t.q.d.vos  eitis  iatui,quia  talem  magi- 
ltrum  fcquimini . 

7  ^Atlejus  audiens,&c.Re(pond.t  eisprimopcrrationcm,  qaia 
lenljbiiitcr  videmus,  quod  medicui  familianus  fe  dct  habcreae! 
jnhrmumjqui  co  mdigct  quam  ad  fanu.  Cum  crgoChnftus  lic 
vcrMsmcdicusanimaram.vt  diciturin  iTalmis.  Mffit  verbu  suu 
&  fanauit  eos  ,  ideo  famihanter  fe  debmt  baberc  ad  pcccatorcs  , 
qui  iunt  inrirmiinfirmitatcfpirituaii .  Sccundo  reipoivdet  per 
aucforitatem  quaehabeiurOfcat.d. 

S     Enntes autrm difite^ t.cs.d.ite diligenter confidcratc  illu J 

quod  fcribttur  Qfca:  6. 

p  .'luid  efl  mifericordiam  volo,&  non  facrificitim.  qd.fi  hac  fcrip- 

turam  conlideritis  inuemctis  mc  fucere  fccundu  ipfam,  proptcr 

quod  condudit. 

io  1\on  enim  veni  vocare  iuHos .  licct  aliqoos  iuftos  vocaucricad 

augmentum  gratiar,vt  Pctrum,  Andrcam,  &  coniimilcs. 

II  Sed peicatores.fapplt  vocare  adpjnitcnliam  . 

Tunc 


M    O     R    A    L    I    T    E    11. 

%  T.urtcs autem d>ft''e c.-uid eii,m>f  ricoi diam. Opus.n.magnar  mi- 
Icricordia»  eft  pcccatoresadp^nucntiam  induccic,  adreligio- 
his  habitum  afftimcndum . 

Tune 


Tv$C  accefferunt  ad  eum  difcipuli Iobannis  a7«Wf<.Periftosqtii 
iadlaucrunt  fedcfrequenti  ;ciumo  (IgnirlcaQtitr  hypocntx  cii- 
ccntcscum  Pharila:o,Luc.i8.b.  Uiunobis  infabbato.quibus  re- 
ipondctur. 

Tom.5.  f    4  'Hjxn- 


** 


i75  Gloford&NicolaickLyra. 

,  fcd  ad  pcrfcaum  virx  pcrfcctioris  vocat 
ccnt.am  qui  peccaiis  gramoribus  muo  uci  crac 
rqu.iuitosfcrepucanc  ,  quia&hificonuc 


1:6 


iljis  vcro  ad 
Vclno 
i  conucrcuncur, 


'.4  pjnitcn- 
lum.  qu 


ulhfibi  vidcncur  . 

.-.r.Iohancs,  Marcusfc  Lucas  ua 

mdchoc  _  .      ..      . 

a  *Tuncacccflcruntadcumdilcipu!iIohan- 

j     ispeiba  ifKCMQgMM,  Sc  plciu  dc  fupcrolio  Fharifsoruin. 

nis  dicentcs :  t  Quare  nos  &  pharifaeiiciu 


cnnr.V 


umhoc 
ai  3equxucum<  Tribus 

iM.tttc.  decaufisrcprchcdcndi  funcdi- 
anms,  quiadeiciutuo 
tanc,&  (luiacalumniantur 
qucm  (ciebant  a  roajpftro  cfle 
Um,&:iungutuxPhan- 
(xisquos  magiitcr  corumcon- 
ik  mnaucr.it.  SpiritUfdiCCt  difci- 


giftri  tui  voci  rndicvc  vcl  llli  crederenr,  &non  COgere*t  cpc  D 
Jponfilarca  trifiisintrarciciunij,quinquiquxritfpon(.in 
juni.i  fcpumr.rclinquicauftcrajtoiufedai-gaudiis,  cpulis  in- 
duluct,couisblaiidus,totusamab;l;sinccdit,&:facitcocuq(I 
fponlxtcncr.ucquintaiti-Ctio.Chriiiuscr^oquicunccccle- 

fiam  dcfponfabac ,  indulgebac 
menfis ,  conuiuancibus  fc  non 
uegabac ,  donec  diuinis  huma- 


naconiungcrcc. 


loh.iriplici  la 
nunc  icpieht 
tUoJilutu. 


t  truLimj  nu. 
rtuU*. 


d  Ett-ktcnon  iei.inabunt.  Ludus 

de  abfcncia  fponfi,nec  ancc  in- 

carnationc  dcfuic  in  pacribus, 

it>EtaitillisIefus:  Nunquid  poffunt  4   ^ccpoftpaflumem  n.fiquam- 

.o.osdcecclelia  genuit.        a  Chciili    ■        b    Ieiunioafn,e,.    c       dlU  1U  Carne  CUlli  dfcipullSCOn 

ucrfatus  eft. 
Allcgoricc.  Quamdiunobi- 


nimus  frequcntcr ,  difcipuli  autcm  tui  non 

j     Autctt  icmmuni  tiiflitii  a  difcipuli»  propter  pixlcntiam  luam, 

b    ldeit.domim. 

iciunan 

lAroftoIiQnos 
duni  eos  aponet  de  lponli  prarlcntia  giatulari ;    Spintuali  cnnn  icmnio 
iiondum  lunt  apti.doucenieaffuinpto  fpiinufanctj  lint  co:iliimati. 


pul.  lohannis  &  rharilaorum         rj^  x  r 'fr  jugCbrc     quamdlU  cum  lllis  eff 

:  r  a     Tcmpoie  pafsiums. 

fpoufus.  Vcnicntautem  dies,cum  auferetur  6 

<N\>n  folum  a  cibis. 

ab  cis  fponfus ,  &tuncieiunabunt .  Nemo  7 
autcm  immittit t  commiffuram  panni  t ru-  * 


iciunanc,  quia  qui  opcra  icgis 
vcl  craduione  hoium  lcqtutur, 
vcl  qui  ct  voccm  Chrifii  tatum 
ancefgrc;pit,abflinensabon.s, 

iciuno  corde  tabefcic .  Scd  ,qui 
Luci.b.  Chnlto  adhxrct.rcricif.  Iohan- 
f  jftnicwum  ncsvmum  &  ficcramnobibic, 


ii 


quia 


abftmccia  meritum  augec, 


cui  nulla  cft  potctia  naturc..Do- 

nunus  aut  qui  pcccata  potqft  co 

donarc ,  tur  a  peceatoi  ibus  de- 

clmarct.quos  abftincntibus  po- 

tcrat  faccrc  iufiiorcs  i  Iciunauit&  Chnftus,  ne  prxceptum 

dcluics.Manducat  cumpcccatonbus.vc  graciam  6c  pocefta 

tuiuntcllrgas. 

P  ^unquidpojfunt.  Quafi  dicac.Fadtun  eftis,vt  lugentes  jem 
ncnc,quia  eitis  iponlumoccifuri.  T^unquid  pofum.De  vtroq^ 
JikIu  vcl  iCiiinio,qd  cft  mtribulationc  vel  gaudio  rndec.Cu 
ablauis  eritfponfus.tunr.  crunr  in  mcvrorc  6c  luclu,doncc  P 
jpn  jcumfanctum  confolatio  cnbumir.Quo  dono  percepto, 
icuinium,  quodfit  per  jt^ciciam  iarenouati  in  \  ita  ipintua- 
Jcm.eckbrabunt.ncc  folumacibis.icdab  omn:b.  cerrenis. 
c  J,ugcre  qn  mdiu  c»m  illis  cjtfponjus.Hcc  vcrbo  exptiuuc  lllud 
jeiuniu  quod  pci  cinccad  humilicate  tnl:  ulationiuullud  alte- 
rum  qcT  pertmet  ad  gaudiu  mcntis  ad  fpflalia  fufpcnCc,  6c  16 
a  cibis  toi  porcis  alien  jtc.fequenub.imiilitudinib.  dc  panno 
nouo  fignat.oikndcnsquodcarnalibus,  6c  ob  hoc  vccerem 
fcnfumadhuctrahcntib.hocgcnLjsieiunij  nocogruar,  quia 
dum  itatarnalesfuncperfcciioncmnoua:  vitarhabere  non 
poflunt.Q^iod  hic  aic  lugcrCjMarcus  cv  Lucas  dicunt  jciuna 
rc.vnde ix.  lple:  Poftca  ieiunabunt,!ion  lugcbunt. 
*  PccrusChrylologus.  Interrogacus  lohannes,  fponfum 
cfle  fic  teftatus  cft  Chriitum.Qtu  nabet  ipoiatn  fponfus  cit, 
amicus  aute  fponii,qui  ftat  &  audit  eum,gaudio  gaudet  pro 
^*  pccr  voccm  fpofi.  Coucmentet  ergo  difcipulis  lohams  ma- 

giftri 


Si  amemhocfoluin  eis  importune   traditur  quibus  przualct. 
vctusconfuctuao,tito  t]uod  habcnt  auleretur. 

dis  in  ucftimecum  uctus:  Tdilic  cnim  t  ple- 

5  Veteri  fcilicet. 

nitudincm  cius  a  ueltimcnco  &peiorfcik 


fcum  elt  l.ctamur,cum  propt.r 
pccc.r.a  recedit,tunc  lndicen- 
dus  pft  iciunij  lu£tus. 
•;:  Tcrculhaiius.  Certeineuan 
gehis  lllus  dics  iciunijsdeccr- 
roiuacos  pecanc  (Moncani)  in  p 
quibusablatus  eft  fponfus,tV'  in  tju; 
hoscilciam  foloslceicimos  ie-  mini ' 


St. 

Adnef 
chicoi 
monta 
c\   hn 


IO 


II 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Tunc accciicwLiz.HicreprebcnAit lubunnudifcipulo. }  &pri~ 

.r.     .         moponiturcoruminteirogatiomaligiiatJtiundo.Cbrislircfponfiobe- 

hjnC'int'ribu*  lHP»«»iW,  Efait iUis  hjm  .  Circa primumnoundum,  quoddijapuli 

deficicbmt,     Jobanuis  m  tnbm  defictbant,primo  quia deJUa  abjtinentiafe  iacla- 

bant  dicentes . 

1  c^uare nos  &:  Pharifari  ieiunamus  frequeter.  qttia  taliafunt 
P  ,  w  jfpra  d  tlum cs\cjp.0.c.Tu  autcm  cum  leiu- 

haj,&c.  Sctnnuo,  cfiua pbatijxisf  tyniuugibant  dicenta ;  Tfos  w 
"Pbar.Jxi,'juia  aud.a  a>n.lob,nia^.fifnw  \»urn  Tb-r.Jxos  redaiguen- 
teu.,&  tlia uii mfupia c.  3 .d.Vtogenus  )•./ 1 > a*um ,  tjim  dcmonjtta- 
bit  »ou»  J'-:,'<c  a  vci.tuia  rJTenio qma  Lbitjium  arguibant  ex di- 

i  d  (apuhs  dicpua  . 
jDiicip  l)i  .1  ,f  ;n  iv.\,Stc,Dcfeclum  eniw  difcipulotumtctorque* 
•  bi  .  >~>n,dc(i-tnt-»icna>4dierantIoban/icmdicaitcm,lLc- 
cc  Agnus  DcT,eccc  qijtcoUic  pcccatamundi,  lob.i.d. 
4  Ltaitill,>ki".is  .H.cpon.tutCbrtjii  nfpv.jio:  inquaoflcndit, 
1HodiciH-mm  -.n.porale  non  compitiba:  futs difcipulis  pro  itio  tem- 
porrrfnia  dnplex cjt  iau»:u  ,.. QHoddam  quod oidinatur  ad  carttis  re- 
frai.vinnci,., .,-  al  toiy.cnpUf.oacm  dtfpontt ,  <?  ifiudnon  compctc- 
frat  dtfupulii  Cbrijlt ,  quando  etat  cum  eis  torporaliter ,  c^  hoc  efl 
quod 


lumorum  Chnftianorum  abo-  '  ^:"i" 
litis  lcgalibus  6c  propheticis  ^ 
vctuftatibus.  .   lc 

e  leiuuabunt.  A  mundi  amore,  f.ippie 
nonfolumacibis.  Spirituale  enim  iciunium  cum  ficpars  *"«>• 
vita:  nou2,nondumeisconuenic,qui  peraliadeditifuntvc- 
ten  vica: . 

f  Wjmoauu.  q.d.carnalcsnondumfidepaflionis&refurrc 
ftionis  fohdati,non  poffunt  feueriora  cotinentie  prgcepta  fu 
fiincre,ne  pcr  aufter  itatcm  6t  fide  p^rdant.  Sunt  ergo  difci- 
puli  quafi  vetus  veftis  cui  inconuenicnter  nouus  pannus  af- 
luicm ,i.aliqua  pars  dodrina:  quxad  nou^  vica?  temperancia 
pcicmccquia  li  hoc  fiac,ipfadodnna  quodamodofcindicui', 
cuius  pars  de  ieiumo  ciborum  importune  tradicur ,  cum  llla 
doceac generalc  iciunifi  ab  omnib.  volupcatibus.cuius  pan- 
num.i.parccm  qua'  ad  cibos  pertinet,dicit  non  oportere  ho- 
minibus  adhuc  vetcri  vfui  dcditis  impertiri,quia  6c  lllinc  vi- 
dctur.q.concifio  fieri,  6t  ipli  vetuftati  non  conuenic. 
^c  Ptcrus  Chryfologus  .  Antiquam  legis  fupcllccblemdi- 
cit  lu Jaicis  ftudijsattnta,  corruptis  fenfibus ,  fedis  fciflam,  Sc"no 
purisadibus  obfoletam.  Pannum  rudcm  Euangelij  nuncu- 
patindumentum.Sed  audipannum  no  fciflura?partem,fcd 
pnncipium  textura?.  Tuncenimprimum  regahsindunicn- 
tictla  deChriiti  vclleretexebatur,  de  vellere  quoddabac 
Agnus  Dci  qui  collit  pcccata  mundi . 
g  Tollit  w««4.perfectiu  noua:  vica?  qua?  vna  eft  diuidit',&  vc 
icri  fidcs  quam  habet  aufet tur,  cui  perfedtio  notif|  debebat"'.  p 
• ; ^$  Neque 

qmdditil. 

5  N  unquid  poffunt  filii  fponfu.  Cbrifii  qui efl  fponfus  cccleft* . 
Lugcre,eCv.  Seji<  tur . 

6  Venienc  autcm  dies, $CC.  quantum  ad prxfennam  corporatem, 
fcilicct  in  p-JJi  nc  &  ajcenfione  in  cxhrn . 

7  Ec  tunc  iciuuabunc.^.</. tunc  compctet  eh  tale  ieimium^Aliud 
ti\  ieiumiiuin  quod  ex plemtudme  & perfeclione  totemphtionis  pro- 
cedit ,  qualejuit  M<yfi  iamium  in  montc,quanto cttim  anima  eit  in 
contempiatioue  magts  eleuata,  tanto  efi pautiori  alimento  conteuta, 
vnde  O"  1  o.  ethicotum  ditit  Tbilofopbusyquodfelix  soni  emph'iuut 
eftpaualjimis  contentus.Et  tale leiwnum  no  competahat  difcipulis  , 
quia  adbnc  etant  tudes  &■  impetfebli,  fedprius  debuerunt  per  cbarita 
ttmfpirituffan  tli  innofar/,  quodfaCtum  eft  die  Tentecofles ,  quando 
fuerunt  pcr  grai-mfanclifpiritus  innouati,  &  tunc  debuerunt  incipe- 
re  nouum  modum  viuendi ,  &  boc  eft  quod  dicit  Saluatorper  iupltx 
exemplum.Ttimum  ponitur  bic . 

8  Nemo  auccm  i  i n  mictic. i. imtluram  feufupplementum  , 

9  IJanni  rudis  f.noui^quia  in  nouitate  cftfpiffior. 

10  Invcftimcntum  vctus.quiaboccaufatdefotmitatcmfeupvl- 
fbritudinem  a  vcftimeiito . 

11  Et  peior .  quta  propter  dcformitatem  non  coniungitur  forJide 

*  atm 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

$    Wunqu,dpoffunt,&t.  q.d.No.  Ifli  filii  siitdenouo  per  ba- 

pcifmu  cx  cci  ii -fi.i  &  Chi  iflo gcncrati,&  iftis  no  suc k :iiu,ia 

|mponcda,quu  [icucdic.f  GA^.d.ftuausfpiritus  cflcbaritas. 

g*ndtH/ri,pax}c  | .  Ld '.  u  .lulccctur  ab  cis  fponfus  per  morule 

pec- 


peccatpm,tfjciciunandumefteis  per  p^nitenti^cffeclum. 
8  T(two  autcm  immittit  commiffuram,  hic  dicifnouus  pfenruis 
rudis.Pcrqucm  6c  pcr  vinu  fignificatur  nouitas  facrameto- 
rum  cccleiiafticorum,qua;  non  funtadminiftraiidahon.ini 
bui  in  vcitutatc  peccacorum  manencibus. 

Hxc 


vn 


Match 


i 


XI 


Cap.  IX. 


j 


78 


^  a  7{equemittunt.  Eofdcmdifcipulos  veceribus  vtrib.copa- 
A  rat>  ^uos  nouo  vino.i.fpiricualib.przcepcis  facilius  dirumpi, 
qua  id  poffe  concinere  dicic.Sed  poft  afcenfione  accepco  fpi 
ricu  facfi  siic  vcrcs  noui.Alicer .  Vtres  veceres  funt  Scrib*  SC 
Phanfei.  Pannus  nouus,&  vinum  noui^precepcaeuangelij. 
que^  no  pofiiinc  fuftinereluda;i, 
ne  maior  fiat  fciffura,  cu  quibus 


•    Nouj  viti  myrtetia  non  funt  commiicnda  mcntibus  nondu  innouatis. 

a  furafic.Neque  miccuncvinunoauuminv- 

a     Quod  li  iit,Bcc  rudes  mentes  hoc  pati  poflunr. 

tresveceres.Alioquinrumpunturvctes,& 

a  Ipfa,docttina  nihil  ptodelt.  b  Ipfx  mentes  pondere  precefjtoiuin 

uiff>cantur. 

vinum  effundirur,&  vtres  pereuc.  Sed  vi- 

a    No  aa  myiteri.i  mentibus  innouatis  committuntui,     b    Doftrina  me- 
motix  traduut,&  mcns  non  e.i  fine  fruttu. 

num  no"uum  in  vtres  nouos  miccut  &  am 


f.cap 


ch^refi 

\c.61. 

ii 


;i 
Galathxpracepca  legis  mifce- 
bancm  vtrcs  vereres  vinum  no- 
uum  mittences.  Conueniuncau 
cem  haxprccepta  euangelicaa- 
pofioliS,nonhis  qui  cradicsonib. 
maiorum  deprauati  fincerirace 
pra?ccpcorum  Chrifti  ncqueunc 
aifiodire. 

Difiac  inter  nouum  vinum  &t 
vefhmencum.Vmo  incus  rcfici-       bo  conferuanrur .  t  Uxc  illo  loquenre  ad 

mur,vefte foris  tegimur.  Veftis    b  cos ,  ecce  princeps  vnus  accetfic ,  &  ado- 
?kmlho™°^™:T£J°  rabac  eum,diccns .  Domine filia mea mo- 

Incarnatus.  a    Mifcricordia:  vel  potenti.-». 

do  defuncta  efr,(ed  veni,impone  manum 

a     Ad  deuotionern  patium  r-lp.ciens.ludaiis  piius  veibum  vitz 
per  fe  oc  per  apoltoios  prxdlcauit. 

tuam  (uper  eam,  &  uiuec .   Ec  furgens  Ie- 
fus  fequebacur  eu,&  dilcipuli  eius.tEt  ec- 


quibus  coram  homimbus  iuce 
mus.  Vinu ,  fcruor  fidei ,  fpei  &C 
charicacis  ,  quainconfpcctuin 
nouicatc  fenfus  incus.  reforma- 
mur. 

•js  Aug.A  fcice;  ab  vc#  apellaci 
i"unc,/,bxos.n.gra?ce,l?.ciiie  vcer 
dicicur,  quem  pcrhibencur  infia 
tum  &opercum  circumire  bac 
chances,tanquam  lpfi  finccuan- 
sclici  vcres  noui  nouo  vino  re- 


a    Ecclelia  gent  um 

ccmulie^quxfanguinisfluxupaciebacur 


Supeiabundans .    b    Fide. 

c    Foltafientionera. 


d 

e 


" 


pleci,ac  fi  vero  Chnltus  cbrieta 
tem,&  Menadum  bacchantum- 
que  chorcas  hac  fcnccntja  fuis 
commendarcc. 

b  Eiccprinccps  vnus  accdjit .  Marcus  &  Lucas  dicut  ar.  h'fy 
nagogu  norrime  lairum  6c  'ilia  no  morcuam,  fed  mor  i  pro 
xunii.Scd  MatthvUS  caufa  breuicatis  d  cit  rog  iffc,quod  con 
ftacfadueife,  neeactendc  verbapjcns  ,fedqd  cogicmic& 
voluic.Ica.n.defperabac,vcpouu>  vdlec  rcuiuifcerc,  qua  ,)6 
pucabac  viuam  inucnin  polfc.  Vcrunque.n.pecicu  elt ,  vt  vd 
moriente  faluarctjvel  mortuamfufcitarcc.  Eccepn>,ccps.  Ar» 
.  chifynagogus.Moyfen  iignificac.DiCitur  lairus.i.iiluminaus 

vel 


Quia  eum  fequitur. 
~   d  Manu  ridei. 

duodccimannis,  a^ccetfic  rectro>  &  tetigic 


vel  illuminatus,quia  accepic  vcrba  vica:  dare  nobis. 

Vidcs  dominii  in  carnc  vcntiirum,cadicadpcdeseiiisdi- 
cens.Qif  infirmu  eft  Dei,fortius  cfthommibus.Pro  filia  ro> 
gat,i.profynagoga,qua:folalegcinfirucbivnicacicr.-it.qii2B 

Jcgc  6L  prophetis  educaca,poit<J  filios  Dco  gencrare  dcbuic 

fpincualcs.crroribus  langucns, 
in  pcccacis  moricur.  Pnus  pro  ea 
patrcs  rogauerunc.tame  magna 
fidcs  genrium  prius  impctrauic. 
Synagogain  ciuicacelcgis,  vcin 
domoin  qua  vnius  Dei  culcus 
cfi,  moritur&fufciratur  .  H  ec 
non  in  domo,non  in  vrbc,a  qia 
perlegem  cxdudebatur,fcd  in 
jtinere  a  domino  fanaf.V  nde  bL 
apufloli  .  yobisoporteba'.  pnmum 
prxdicari  vabum  Dei  Sfcdqaon.re. 
iilud,&in  :  &c.ec.co>i.  ad; 
Secundum  Marcum  &:  Lucam, 
mulicromnem  fubftancri  r.  ih 
mcdicoserogauic,neccura:ip.-- 
tuic,quiaquanco  nisgisgencih- 
cas  viresnaturalis  ludutiria;  ad 
ph  lofophosexpcndit.qui  r<  c^e 
vmendi  pra:Ci.pca  hc>miiubus,fe 
darc  promittcbanCjtanto  minus 
poccrata  foidibus  hbcran ,  fcd 
vbi  ca?lcfiem  medicum  cogno- 
uicadclfc,cgpic  remcdum  fpc- 
ra  e&quercre. 

*  Chry.  Opus  ccia  fermonib. 
adiungicur  ,  vcPhawfaimagis 
confunduncur.  Nam  &.  qui  ac- 
ccfiicfynagogc  pnnccps  erac,& 

luccu  magnopremebacur. 

c    Mniier  qu<£.  Saluccm  Iuda:is  paratam ,fpe  certa  praripuic 

gencihcas, 

d  Du  dccim  annis .Duodecim  annis  fluxic,ficuc  &  illa  filia cre 

uerat  duodcnis ,  quia  cx  quu  fynagoga  c^ pic  Dco  ranuilan, 

cepic  gc  icilicas  ldoiolatna  &c  pcccaco  poliui. 

e    JLcccijit.  Crc didic,dixit,quia his  tribus  fide  6i.  operc om- 

msfalusacquincur. 

&  Si 


D 


Aft.13.5. 


Mar..j.  e. 


b     Carnal  um  delcftationum 
b 


E 


f   J    A\r  <■.    :     ,   '. 

ei 's   depf.<l, 

gc.ii.ci     1    ; 
hirciiiri.il.. 


rtsimpcff. 


o 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
*  cum  veteripanno,&fic de faali caufatur ruptura  maior in veteri. 
Secw.  lum  excmp  'u  <n  ponit  adhxcd. 

I  Ncque  rmccunt.</«M  ttttceji in  ebutl'uioietCc£terapatent.Et  bit 
vult  lOruludere,  quod  eaqudfuntperfcclionis  magnx,  nonfuntimpO' 
nenda  bom:nibns,donec fpdiau  fuerint  veteri  vha  . 
i  Hjec  illo .  Hic pmuntur  (f^xdam  miracula  .id  difcipulorum  con- 
firmationem .  £1  dimd<tiir  in  duaipxrus ,  ejuiaprimo  narrat  ad  bxc 
otudam  miracula  iu  fp<  ciali,lecundo,mu  ta  condudit  ingenerabjbi. 
•Eccircumibac  .Tsanaintres,  fecundntt  tru miracub qusnarrat. 
Jecuda.ib  Ec  tianf.  uutCMrtia  /&i.Egrefiis  autem  ilhs.Trima  in 
trestfu:ap<uno  incipil  narrarc  prtmHm  >n  <  iculum,  fecundo  tnterpo- 
nitqtoddam  ulmdiri  mediofacluft,:bi.Eccc  mulier.  te*tio  reuerti- 
tut adprimum,ibt.Eicum  venilf  X.Vrim-tm  autem miraculum  fuit 
de  fufcitatione  cuiufdam  puciU  d-.fu  >clfyj-  hoc  incipit  narrare  dices. 
Hec illo.&c.fcoc eji  adlobannis  dtfcpdos^reprebsndendoeos^vtpa 
tetexpf&cedentibus . 

3  Ecce  princeps .  Q^taUs  aw.emfuitprincep*  ifle ,  non  exprimitur 

hic,fed  babeiur Mar.<>.& Luc.%.»bi dicitur^quod erat priiceps fyna 

gogx. ludtii enim  babebant  ta',tum  vntm  templttrh ,  vbipoterant  of- 

fetre  &immola>e  f.in  lerufae  u,  fcd  ia  abjjs  ciustatibus  &  villis  ba- 

bebant  loca  determinata  ,  in  q<i  b  >s  conueniebxt  popitlus  ai  orandum 

&  audiendum  verbum Qei,&  tra  Ixndum de his qux pertinebvtt ad 

communem  vUttatem  popult ,  &illequi  prxerat  cuius  aHtloritate 

congregatiofi<bat,dicebaiurprmccpsfy,ixgog£,  tahscrat  iiiequi  ac- 
ceffit  ad  Jefum , 

4  Ecadorabaceura./dcie«cfo/ci/;crt  fibi  reuercntiam  debitam 
dicens . 

Do- 


MORALITER. 

*  Nticllloloauente.Vnnccps  iftefuitarchifynagogns,pcr  que 
lignaiur  arch.eptf jopu .,  cuius  filia  dicitur  qu.elibec  (ufTraga 
ncorum  fuorum  ccclefia ,  qua:  tunc  moncur  quando  errore 

ali- 


5  Domine  filia .  Marcus  autem  dicit ,  qttod dixit  eam  effe  in  extre- 
mis .  Lucas  autem  quod  moritbaiur  ,  &■  hoc  eii  verum  quandopaler 
receffu  ab  ea ,  &  venitai  leftrn  ,fed  antequam  Iefus  veniret  aa  do- 
mun: patris  eius,filia  mortua csl , proptcr  qitod nunctj  fuperucucrunt 
de  domo,qui  dixerunt.  7{oU  vexarc  magiii>um,quia  dcfunfta  efifilta 
tua,crcdentes  qitod  Cbrijtus  non  po(kt  Jufcttare  eam  a  mortuis ,  Ucct 
poffet  eamfanaie .  Matib&tts  igi.ur  tfla  omittit,vt breuius  fcribat, & 
acctpit  patris  vetbum  ab tlio  tempore  quo  retipit  nnncmm ,  quia  ajfe- 
curatns  pe,  Cbriflnm  dicentem  ftbi.Confide.  vt  dicit  Marcus,  crcdidit 
ipfam  fufcitandam  pcr  ipfum . 

6  Ec  furgcns  lcius.pergens.fad  domnm  eius propter fidei fn<£  tne- 
ritum . 

7  Ececcemulier  .  Hicinterponiturmiraculumdefanatione  mu- 
iteris  hxmorroijjk,  quod  fecit  Chriflusinvia  eundoad  fufcitationem 
pwili*.  Quoi  fccu  Cb>i(lns  iuplici  dccaufa.  "Primafu:ty»t  oflenderct 
nobis ,  -iuoi  non  fotnm  in  termino  ,  fed  in  via  debemus  bonis  operibus 
uccupart .  S ecunda  fui: ,vt p°r miraculu  faHumin  via  archifynago- 
gns  hoc  vidcns  cenificaretur  de  (ufcitacione  filix.fux  w  termino .  Di- 
cit igitur euaigelifla.Et  ecce mulier.qug  fiuxum, &c,Hoc c.xpri 
mitur  vt  oflendat  infirmitatis prolixitatem ,  &  curationisdifficulta' 
tem. 

8  Accefsit  retro.  Chriflus  cnim  erat  inturba  magna  ,  vtdicunt 
Marcus  y  Lucas ,  &  ideo  nun  pjtcrat  dcfacili  habcre  acccffnrn  ad 
ettm. 

9  Eccecigicfimbriam  vcfiimencicius.  Cbriflus  cnimporta- 
bat  vedtmentum  fttum  ad  moinm  lui&orum  .  jldcttius  euiden- 
tiam  faendum  ,quodpopulits  Iudaicis  denno  Chrilitts  erat  nafcitu- 
rus  fccundutn  carnem  ,  dcbebat pdicrc  quadam  fanditate  fpeciali 

•$<  pnc 


aliquo  in  fide  vel  moribus  deprauacur,  &cunc  archic-pifco- 
pus  dcbec  crga  Deu  m  quantum  potefi  pro  fufcitationc  eius 
laborare  . 

7  Et  ecce.H^c  mulier  gentiljtare  fignat,qua:  fedaca  fuic  effu- 
iionefangmnis  mmyrumccponb.  duodecim  impcracortl 

f  quorum 


i79         Glof.ord&NicolaideLyra. 


180 


Jtaeo  ;>  ia 


&  a    Si  teti^ao.  Fimbriam  non  veflc.  Quta  nrn  vidit  in  carne 
A  dominum.fed  ft.fccpirpernpoftolos  incarrottonis Vcrtum. 
Bcatusqui  vc  exrrcfmam  partem  vcrbifideiangit 

fj&ftaurcmwfimp.iciintclbgentiamagn«vir- 

sdominicc.iclinir.itio.niinpotcftasintracorpiismancs 

rcbus  caduns  ctin.iriui.-m  ad- 
dcrctfanicacis,fl-vfqucin  fim- 
brum  opcratio  diuina  procedc- 
rct.Ni-n  cnim  ditnfibilis  cV: com 
prchcnfibiliserat  Deus,ncor-  a 
porca  rc  claudctctut. 

*  Chrvfoiiomus.  Nonapcr 
Kfedoocujtccum  fidc  vcftcm 
ipn'tetigir.  Cuni  fidc,dixi,quo 
num  rjon  dtxit,libcrabor  mc  ab 
hacargfitudinc,  li  vcftcmcius 
tetigcro,an  non^Scd  non  dubi- 
Cans ,  fanifitem  fc  ab  ejufmodi 
taduconfa  uturamjacoefBr. 
I«j.  *  •Opratus.  Vidcns  a  fiJio 
Dei  tacas  cc ■lchm  i  virtutcs,  pro 
ccllic  inturbam,  vidctficmedf1 
c  uii),vidct  &  populum,cogcbat 
illam  dolor  vt  mc dtemam  p 
B  rct ,  pudof  iir.pcdiebac  necau- 
fiun  coram  mafculis  indicarcr, 
inucnit  confilium  tactta  fidcs 
Mittamrqnit ,  manum  meacn 
&:  targam  firnbriaro  vcflimcn- 
XUjaLmit.  tihuius.&fanafiam. 

•  Cvrillus  Alcxand.-Sacrificiu  vnu  &  pcrfcctu  lmmolatus 
eft  Chnflus .  Huius  facriflcii  carne  fi  qtns  tecigenccohtiriiid 
tocbficabicurifitmmuridusefi,fanabjtur,i"nnpbgacft.Sic 
denique  inrellcxic  &!llaquxproflini:umfanguini$  patieba 
tuT,quta  iplc-  cflct  caro  fac  rifit  u,cV  cnro  fan_ta  fan&oru,idcir 
co  acccfhc  ;.d  ipsa.Ipfa  quidc  carnc  fanctJ  concingere  r.6  au- 
dct,rtoridu.n.mundatanicrat,neque  qua  pertctta  !unt ,ap- 
prcheiidrrcrJedfimbriatetigit  vcfttn  c;ui,  quo  fan&acaro 
tcgebatur,  &  fidehtactu  virtutem  clicuit cx  carnc , qu* fe 
flrb.mmuodtfia  fanctificarec,&:  plagam  quam  paticbatur,  fa 
na-cc  . 

*  Eufcbius  Caefaricn. Ante  fores  huius  mulieris.accepimus 
a?reamhu'us  imagincmingenu  inclinacam,  &paflisance 
manibus  fupplicanci  fimilem  confpici.  E  rcgione  auteillius 
akeram  cx  c.idem  matcna  viri  rccSra  cffigiem  ftarc,decnre 
dploideinduta,manumquefuam  1II1  proccndentem,Huius 
ad pedes  peregnnu  qucddam  hciba  genus  nafcicur ,  qct  cft 

ad 


.     Corde  etedebar  ad  iultitiam. 

fimbriamvrftimcnti  cius  .  Dicebac  cnini 

1     Si  fufcepeto  fidem  iiu-tnarionis  ejut. 

intrafc  .  i>i  tctigcrdtantum  vcftimcntum 

1     Ab  omni  imq-itire  mundabor.  b     A  indicioad  n.ifmcoidiaro' 
c     Qma  quot  pi arlciuit  fc  prsdeflimni^bot  tt.  vocauit. 

ciuSjfalua'ero.  Atleiusconuerfus  &videns 

a     Ha-e  fpcm.    a     Ideo  iilia  cua  Fi.irJ  tua 

b  eam,dixit.  Confidc'rilia.  f  Fidcstu3  tcial- 

a    lam  ineo  quod  uedidilti.    b    Ex  illa  huia.doroinic;aducntu».  cepit 
habrrr  la  utcm 


Ho 


1»7.  Hifto- 
ri*v.H- 


ad  diploidis  or.im  afccnderir,omnKi  mnrboi  B  mcdicamcn   D 
rum cxifTirquam  quidc  rn ftatuam  Domini  Icfu  imagincm 
dicuntcspriincrc.Manfit  aUtcmad  noftiam  Ztaccttw 
b     Co* fidcfiluu  Crcd  d>r  vcique quar pcciic , fcd mculcat  ro- 
bur,&  pcrfcu.  rcntiam  fidct. 

c     Fidiffet.   Tbirines  funtcar- 
men  Ibgubrecanent  s. 

Hi  funttnagiftri  mtCTorefuo 

2  fnbdicos  demulcetes,  &c  curbam 

Iudarorutn  aduerfus  do6trmam 

Chnfticalcicranruim. 

d     Et  tnrb,;n.    Qni.i  fvnagoga 

5  hrtitiam  dommica:  inhabicatio 

nispro  inndclitite  «mific.q.in-  ,M 
4  terficites&;  cuilantes  morcua 
ec.  Solum  iudieium  pacebar,  i,,^ 

uam  fecit  .  Et  falua facla  cft  mulicr ebx  illa      ^11"1  exPTl,,,t$«,t«  d,ccns  • Nt> 

Amimpt.f.eleftUgentuni,tidcsChril,ipizdicatuiin  populo  fliri)  miffllS,niil  ad  CllfiS  qil»  pC- 

ludcoium.  _         rierunc . Non  qubd  fine miicri- 

hora.    Etcum  vcniiTetlcujsindomum  prin  ,  cbrdiaefTetDeus,veleiusu«fi- 

cd  cipis  ,  &  vidiffct  tibicincs  &  turbam  tumul-  6  cjum  ,  fed  poff  pktiiit  m  fufc*- 

t     D::nittr  prifuariones.quiaijuid.iaidiiieiit.arainideClui.io.ele-  P    "    C*    .  _ 

r.n.  ■:     Chvvfoftnmus.  Chrifri» 

(  tuanrcm,dicebat  •  Re^ccditc,  noneft  cnim  7  ci^iasvijiucifasprpiccit,p.itien- 

a     N..ni"-ii:.cataeltpoftclco8  ahcno»-     b     Quia  Peo viuunt ouinia.        8    tCS  rUltCTl'1  puell.f  intlodilX  C,  llC 
c     ^oaiaciunrludriairenfumdaienMeinr^.^u.  ^       ^  firffit  dJCl,  OU«ld  alitCrCUMUit, 

f  mortua  pucUa,lcd  dcrmir,  &  dendcbac  eu.  ,„  <v.d  &ance  ud. 

g  Et  cum cicdta eilct turba  ,intrauit&tenuici «  lae.fefmbnefpemcrigic.Vndc 

h  ii  diccbar,  /^j  ct  ait  ■  ,1»  '/  tli  enim  mor- 

tu.i  f>m  Hajed  dwiti:. 
e    Tv;™ ef. .  Vobis  morcua  cft.  |,  Co  ai  i  furcicare po- 

teiT,cformii  tam  n:  anima  qu.:m  in  eorpi  »fe. 
f  Bt  drridcbant  eum,  ^<  Chfyfofiorhus.Qtjoriiamf.>lenrhdi- 
mines  facia  preccrit;:quc  fiena  crcdcrc ,  fuis  if  forC  verbis  ic 
rifu  cos  praocctipac,  quod  j_ in  Lazaro  fccic  cum dixic,  vbi 
pofuiftiseum. 

g    Ut  ann  atda  effct.ideft  cum  reprobaci  cflctit  in  iforcs ,  in- 
trauit  m  t-lcctorum  mcntcs. 

Moralitcr.Tur  ba  cufai  uni  Ciidenda  t  ft ,  vr  animarcfur-  Lm 
gar.S-cundum  Lu.'amdcc.artirbanullusadhibctur,niil  Pi 
trus  Iacobus  &  Iohanr.es ,  tSt-  pf  &  matcr  puella*,q.a  blaljhhc- 
mis  5_  irriforibus  non  *ii.nt  rcuelanda  myftcna ,  fcd  lidc.ib. 
qui  honofcatvVnde  dibv.Iuftifjcan  efl  fapientia  afitijsfuis. 
h  Et  tcnuitmahum  Nifi  pnus  manus  iudeoru  q  fanguineple 
n^  funr,mundat^  finc  a  morce.no  rcfiirgunt.Tcnuit  manum 
leprofam  Moyfi,per  qued  c.irnalia  optra  fpifiCQalitcr  inccili 
gi  fecic  .  Moraltter  .  Puclla  fignat  p- ccati  dckxlaciouem 

4$  ad- 


Vt 


Ln. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  prx  iIa\  j  ipulis,& abets  dniingui.  &  ideo  data  esi  eii  circiicifiay 
•pt  qu  >  iii  ji^ium  dtilinQiitum  in  cjrneSimihter  data  eji  eis  lex  ,  vt 
bab:rent  quendam  Fpecialem  modu;n  vinendi  .  Similiter  prxceptum 
f<it  eis  in  babitu  difitngm ,  vtpatet  T^ivne.  if.d.Loqueredefiltjs  Jf- 
.4.7,  v*  fucia-tt  Jibifimbria! pcr  quatuor  angulos  palliornm ,  ponen- 
tes  imeit  vutas  byacvuhintt^ittttinim  hyacintbin*  qux  erant  ca- 
lefiis  tolons  deftg  ia'o.in\  q>iod debb.it  b.ibsn-  co<iuerfationem  emi- 
nentem  prx  cxteris,fecidum  quod  "Paulut  dicit  ad  Tbil.+.l^oflra  au 
tSM  i ohuirfatio  in  cahs  efl$Pn<U  fequitur  ibiJem  T^nme.  i  ^.d.Vt  re- 
(ordenlurmandatorumDci ,  &  fint  fanfti  domino  Ucofuo  .  Talem 
etgo  +eftrta  pnrtabat  Cb/iflus ,  fuut  &  alia  legalia  obferuauit  vfque 
ad  Dalfio'iem,&  ideo  mulier  tetigit  jimbriam,quia  illud  quod  cfl  in  an 
guiopi  Y.'f  quod  tfla  partc pofleno,  ,facilius potcji  attingi  . 
1  Diccbac  en  m.  f.credendo. 
a     Si  cctigero.  non  mtia  peflimenta  habtant  aliquam  virtutemfa- 

aandiyfcUauuperbocdeclaratur  virtus  iliorum  quorum  funt  >efli- 
tmema. 

i     At  Icfus.  approbans  ipflusfidem. 

4  Duif.Conf.de,  paiet  Iuera. 

5  Lc  ctj.ii  scnAlcM.hc  renertnur  ad  nanandum  miraculum  pri 
mMpnpfitm  dtfufctUtbnepntlU  diccns.Etcum  vcnifTct,&c. 
D.utrfx  melodi*  exntant  dtuerfas  pafflones  m  bominc.  Mtqux  enim 

excitant 


excitant  a'id.iciam,ficntpatet  in  bellicis  tubh,&  aliqus.  deuotioncm, 
>t  patet  in  canticis  eccleftaflicis,&  aliqua  Ixtitiamjicutpatet  in  di- 
utrfis  inslrttmcntis  mnflcii,&  alia  excitant fletum  &  lamentatione, 
&  talibus  >teba>itnr  antiquitns  infcpulturis  magnarttm  perfonaruy 
vtlprouocaretur  multitudo  ad  flctum .  Et  tales  dkuntur  hic  tibicines. 
carmen.f.lugubre  cantantes. 

6  Et  turbam  tumtilcuantem.  Idefl ,  'achrymantem  &  ciulan- 
tem,&  illud  vocatur  timuhtis  ,  quiacaufat fonumtonfuftm  .  Se- 
quitur. 

7  Non  eft  mortiu  ptiella.  qma  licet  efft  mortua  fecmdum  viii 
natur.t,  tamen  nonerat  morrua  illi  qui potcrat  eam  fnfcitjrc 

8  Scd  d ormit. £>W dicityquktpoterat eam icafaciliter fufcitarey 
ftcut  bomn  putcfl  almm  bominem  afomno  cxcitare. 

9  Et  deridcbant  eum.  credentes,quod  loqueretur  ex  ignorantia, 
quiafciebant  cam  mortuam. 

I  o  £t  cum  eiecta.£*'  quo  enim  erant  incred'di,nan  erant  digni  vi 
dere  miraailum,quia  fcriptum  efl  fupra  7 \c.  Tfolite  fantlum  dare  ca- 
nibus. 

II  Intratlic.  cum  Tetro  &  Jobanne  ,  & patre  &  matre puclU ,  VI 
exprefflus  dicitur  Marc.  5  .ad  boc  vt  isii  effent  tcfles  miraculi. 

1 1  Ec  CCnuir.  per  taitum  enim  cnrabat,vi  o\~Underct,qnoi ;",...  bu 
matutas  erat  inflrumentum  diuinitatis  miraculafacientis ,  vt  dtftvm 
eflfupra. 


Ec 


MORALITER. 

t  quoruNc-ofuirprimiisquipcrfcquucionc  prima  mouit 
concraccclefia.Hcc:  aute  nmlicr  fimbriam  ucftimcci  Chri- 
furccifcir.quadoCuft.uit.iius  ftdc lncarnaciorus  crcdidir,  & 

ain 


alijgcntiles  cius  exemplo,  Humanitas  .n.ue,ftimcntum  diut 
nuatis  cft  in Chi iilo,dc  quo  df  Phihppcn.i.a.  In  fimilirudi- 
nehominumtadus  cft,&  ha.  inuehtus,  vthomo.  Eccluic 
a  fiuxu  fangumis  fanata  fuic,quia  fundcrefanguinemcatho 
licumccftauic. 

Et 


i8i 


Matth 


XI 


Cap.  IX. 


i8z 


•    J^n  «nirn  digni  ertnt  vid«re,qnod  non  credehant. 

manum  eius,  &dixirpuelUfurge  Etfur- 


@  adhuccordc  tedH,  nondum  ope 

A  re  pcrpctratam  ,  cuius  facilcm 

k  r««l  correetioneni  dominus  oftedit 

'■  '        dicendo puclls .  Surge .  Nam  in 

alijsduobus  quos  fufcitauic,  ali- 

quamvidetiirfecifiemora.  Vel 

m  diccndo  vel  iii  expe&ando, 

le.r-e.  \t.  Inuenis  tibi  d!c-> p*rge .  ProLa- 

i.i i.e.  zaro frcrnult  fp,ritU)  rurbauit fe, 

flcuitjclamauit.  Pro  qnosutde- 
uota?  forores.i.follicita»  cogita- 
tiones  Puclla  iam  in  domopau- 
cisarbitrisTulg::,  &  cis  vt  nemi- 
ni  manifeftcnt  precipkur.Iuue- 
nis  extra  portam  multa  curba  co 
mitante  Lazarus  quoque  cora 
multis.quia  publrcanoxapubh-    c  faCerc yobis  ?  Dicutlt  ci :  Vtique  domine 


r.zo^i. 


I    f>e  niorte  intidelitatit.    b  Quia  inemnem  terramexiuit  lomi<:  ee  u 

re'xit  puclla,  &  exiit  fama  h?c  in  vniucrsa 

"f  Tranfire  volentede  mundo  ad  jiatrem, 

terramilla.  Ettranfeunteinde  kfutequu  e 

a    Seeundurn  humanitatem  aiiurnptim.    b  Aliqui  ex  Mcis  &  gcntibus    } 
ejui  fuerunt.fine  luinineveiiratit. 

ti  iunteu  duo  cscaclamantcs,  &  dicetes: 

a    Qucra  veiam  ucdinus  afluir.ufifle  camem. 

fMiferere  noftri  fili  Dauid.  Cum  aurem 

a    Cum  coelos  tfceml  lfct.    b  Domut  in  qua  cseos  iliummauit  lanfta 
ccelcfia  eir.        e    la  vniuwm  ridei  conaenerunt , 

ve^nifletdo^mum^acce^flcruntadeucceci, 

a    Fidem  confeflio  promat.    f  Non  quafi  aelcius  interrogat,fed  vt  fides, 
ortndo ioipetiet  cjuodipfe  vult  date . 

&  dicit  eis  lcfus :  Cre'ditis,quia  hoc  pofsu 


co  egec  remedio,leuis  leuiori,&: 
g  fccreta  potefl  delcn  penitentia . 

a  Tranfeunte.  i.  de  domo  pririci- 

pis  in  fuam  domu.Domus  pnn- 

cipis  fynagoga  efl,  fua  domus 

cejcftis  Ierufalem . 

a  .DKocrfc/.efrr.Duocaxi.duopo 

puliinfcij,  donec  Chriflum  ce_- 

pcruntfequi. 

Hecde  duobus  ea»cis  ,  &de 

muto demof  iaco ful9  Matcha.9 

pomr.Illi  aurcm  duo  ceci,dequi 

busalj  narrar,  non  func  ifti ,  fed 

fimtlefactumcft:  Ita  vtflMat- 

cha»us  non  illiuscciam  fafti  me- 

miniirer.poflct  putan  quod  nflC 
.   dicitdicmm  fuifle  deillis.  Sed 

fcire  debemus  quarda  fatfc»  eflc 

liinilia  ,  quodprobatur  cum  ide 
C  £uagcl;ttavtraquecommemorat,vtfi  quando talia fingu- 

la 


i  gaue- 
conwra 

>«d  IX. 
llrcs . 
Mr.7-d. 


f  Confeflio  oiis  taAummeietut  pietatis. 

Tunc  tetigitoculoseorumjdicens:  Secun 

a     Ideft.ficut  fides  illuminat  roentem.ita  oculisreltituit  lucem.^N  n  ta- 
mfeninitinere  lanati  funt.fed  poltquatn  vcVutiJonlum.i.celosafcendic. 

dum  fide  vellram  fia t  vobis..  Et  aperti  funt 
oculi  eorum.  Et  comminatus  cft  lllis  Icfus, 

•  Exemplum  fugieudi  iactantia: . 

dicens:Vidctc  ne  quis  fciat.Illi  aute  cxeun 

a  1  Fropter  memotiam  gtatiz,noo  poflunt  tacere .    INota  aliquod 
iuftum  mtei  fe  efle  coi.ttarium  . 

tes  t  diftamauerunt  eum  iri  tota  terra  illa: 

5Tia:dicatores. 

t  EgrelTis  aut  illis ,  ecce  obtulerunt  ei  ho- 

A  confcfsione  fidei.     b  Idolola.tiiz  dcditum      c  f  Ablata  idololatria. 


J 


laapud  finguIosinuenciimus,ac  D 
que  in  eis  concranum,quod  fol- 
ui  non  poflit  occuirat,  noncfie 
hoc  idem  taitum ,  fed  aliud  li- 
mile. 

•H  Chryfoftomus .  Quare 
clamances  eos  fcoui  permilit? 
Docer  fcilicec  ambicioncmcfic 
fugiendam,-&  inaner.n  hanc  2J0 
ria-m  non.conquirec\dam.  Nam 
cu  prope  doiT.imi  effet  ,diftulic 
curacionem  eon  jm,vc  occulcius 
ibi  curaret,  acidco  etiam  nulli 
hac  de  tc  quidpiam  dicece  prae- 
ccpit . 
C  Creditis  quia  boc  pojjum,  &c> 

*  Idem,  Si  mjfericordia  fo- 
la  faluos  faciebar,curomnes  fil- 
uos  non  facit  t  Habetenjmipfa  E 
mifericordia  quandamranone» 
quoniam  ineorum  fidequi  fal- 
uanturjradices  agere  (olet-  Nec 
his  de  caufis  tatummodo  fidem 
abeispetit,  verum  eriamquo- 
niam  filium  D.^uid  cumappclla 
bant,  ad  altius  teducci  c  vokns, 
vt  dignam  deipfo  c-xirtimatio- 
nt  m  rcitLimque  uidicium  face- 
rent,  inrcrrogauit,  crediris,  &c.. 
Non  d  xit,  quoniam poffum  pre 
cipib.id  a  patre  meo  irnpecrare» 


Muth. 


rbi  fupta 


c 

mine mutum dsemonium hnte * &eieccl:o  ^    fedquoniampoflumhocfacere. 

IConfcflus  eft  Chnftutn  . 

dxmonio  loquutus  eft  mutus  w 

nvnum,  quo  duito  per  prardica- 
donemad  Chnftum,  Acabbta 
idololatria  confcffus  cfl  Chriftum . 

#  Raboth 


9     d  Hominem  .Significacgencilem 
,  &miratX  IO  populum.  vclomnegenusho- 


dfim.t 
Idrns 
Witom 
11 
1 
I 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Ec  furrexit.tfrf  vitam perfetle  refiituta  . 

2  Et  tranfcunte  .< Hicponitur  fecundum  miraculum  principale  in 
illuminatione  c£cornm . 

;  SequutifUrit.^ocdfi<«r«Hfemewr»j?7/itB  DauidyFulgataenim 
fama  erat  apud  lud£os ,  quod Chriflus  nafciturus  crat  iefemine  Da* 

fiiia  ud  fecundum  carnem,  &  idt  0  quia  credebantfirmiter  ipfum  effe  Cbri 
fiumpromiffumipfiDauidy  ideovocant  eum  fcfilium  Dauid.  i"c- 
tfnitur . 

4  Crcditis.T^w  qutrit  boc  quaft  ignorans  eorumfidem,quia  omnia 
fcebatper  a  rtitndinem  ,  fed  vt  conftflio  exteriar  addatttrfidti  inte- 
rioti,&  ftc  fint  digniores  iHuminari,quia  fccuudum  quod  icribnnr  ad 
I*.p.io.6.Cordc  cn:m  crcditur  ad  iuftitiam,ore  autem  fit  con 
fpfiio  ad  falutcm .  Sequiiur. 

5   llli  auicmi.publn e nunci merunt.Scd qu iritur,quo fxcrt-nt cb- 

trarium  eius  quod  dixerat  eis :  Q^iaaulCbriflns  voluit  fiaidludat 

tipr*-  faxit  eis  aut  nrm  :  Sinvluit ,  fequiturqubaftcerint  contraprt'  crptum 

e  ms ,  &  fic  pcccaur-ut.t ,  </HoJ    01.  ■wiaftur  ,qu:anvnftnjfcrtdigni 

fanati«ne .  Sin  a  ,te»i  vcluit ,  Uc,u>turquoi!  Cbriflus  mc»da\  veldu- 

piex  in  vcrbis  fuit,qi'od  eit  inpofftbiU.  Scicdum  qucdin  'bnflopo- 

taiiito  nitur duplex  vol  inta<,ficHt  &  naturajpn.i  diu:na,&  efl duplex,vna 

fiiii  &  aiwabenepl.tciti .  Vtlunta-i  enim  bencplaciti  cfl  qua  vult 

aliquidftmplicittr  &  abfolute  ,  &  fic  Chrflus  rcluit  miraculumpu- 

bltcari ,  qnia  contra  volmtatem  bencplaciti  nih^tfit ,  benefit  con'ra 

volu.aatem  ft%ni.M't  fuit  in  Cbriflo  voluntas  bumana ,  &  ftc  Chn- 

l]us  quodammodnv duit ,  &•  quodammodo  noluit  miraculum  publi- 

cari,  quiavoluit publican ad  De  gloriam .  I^oluit  autcm  hoc  ,vt 

cHcnderet  human&m  laudem  cffe fugiendam  ,fuut  etiamfunt  aliqua 

qu& 


1  non 
<    an 

u-nnt. 
c: 


quxfuntpartim  Trolwnjarja  &  panim  inuoluntaria,vt  dicitnr  3  Xtbi' 
corum,ftcut  ilte  quiproijcit  merces  in  mart,  vult  &  non  vultproijce- 
re  diuerfis  rcfpec7.bus,quia  non  vult  abjblute ,  vult  tamn  in  caju  ta- 
ti  pofttus . 

6  Egreflls.  Hicconfcqnenterponiturtertiummiraculttmprinci* 
pale  de  dsmenis  ehclione .  Egt cflis  autem  illis.i.  cecis  iam  ilhmi- 
natis . 

7  Obtulet unt.bomines.f.illius  terne . 

8  Hom incm.  Dicitur  autem  dxmomum  mtttum  nonformaliter,fed 
effeftiue  tanfum :  Ud  cuius  intelltli-m  conftderandtm,  quod  natura 
corpordts  obedit fpirituali  ad  motum  localem,voces  autcm  ftgnifica- 
tiu£formanturpermotum.lingu£  ©r  Lbiorum  &  aliorum  inftrumen- 
torum  naturaltum  ,  &  ideoquiad.tmonpro  volnntate  fuapoteflilla 
localitcr  mouere ,  poteii per  imguam  bominis  diucrfa  verbaformare , 
ejrftc  arreptitii  aliquando  toquuntur  idioma  eis  ignotum ,  purus  lai- 
cus  latinum,&  boc  efl  manifcflum  fignum,  qnodfic  loquensftt  d<£tno- 
niacus ,  quiatalisloquutiononpoteflprocedere  nifi  ab  aliqtto  intd- 
lc8u,&  idto  cum  uon  procedat  ab  intelleclu hcminis  taleidioma 
ignorantes,  fequitur  quod procedat  ab  intelleClu  angcli  vcl  dxmo- 
nis  linguam  ftc  mouentis ,  &  ficut  damon  pottfl  mouere  linguam  ad 
loquendumidiomaincognitum,  ita potefl  impedirc  ttnguam  ne  mo- 
ucatur  ad  loquendum  idioma  cognitum  ,  &  fic  reddtt  bominent 
mutum.  tahs  autem  erat  ille  oblatns  Chuflo,  pnftcr  quod  fe- 
qmfur . 

9  Et  c\e£ko.  quiaamoto  impedimento  habuit officium  loquendifi- 
cutprius . 

1  o  Et  m  iratz.quia  admiratio  confmgit  ex  infpecHone  rei  infoliu  , 
quodfuit  in  propo/ito.  Sequitur . 

Nun- 


MORALITER. 

1  Et  rraw/f^/e.peripfosfignificantrfideles  fimplices&.gna 
ri,quif'quurnirdominumquandodcuotevadutadfermo 
nem  audu  ndf.,&  ab  eo  illuminantur  q  uando  ab  eo  per  pr?- 
H.rnrorcm  ii  fti uutur dc  ncceffarijs ad falutem.  Per  hocau- 
tcm  quoddicitur. 

f  r'tdere»rqm>.vftcnditur,  quod  prcdic;  tordcrcauerene 
fans  hominfi  poffitfibi  nocere,  quia  ramrm  diuinu  rccipics 
bcncficium,dcbct  cx  hoc  ipTbm  laudarc,fubditur .  illi  autem 

exeuntes 


exeuntes  diffcmauerunt  eum,  &c. 

6  F.grcflis  autem  il.  ecce  obtulerunt  ci  honunem  niutum  dimonium 
habentem,&c.  Pcr  ijlum  fignificatur  homo  pefli  fiix  a  dtjmo 
nc  per  pcccatum  mortale.  Et  dicicur  nuitus.quia  1  qui  noi 
pot  mcntoric,fed  Dco  OJfcmcfus  ofl  rtur,  oirindo  itiflipro 
co  deprecantur .  Scd  tunC  dainon  eijc  itur.Mundo  percatu 
ipfius  a  Deo  prr  infufioncm  grati*  r«  laxatur,  &  runc  folmt 
cuis  lingua  nd  Dei  pfarcotua  perfoluenda .  Phanfxiautem 
da:moniorum  principi  ba?cattribu«ntcs,  funt  homircs mali 
gm  bonum  dcprauarc  ftudcntes . 

Et 


,8*         GIof.orcL&NicolaideLyra. 

"*  *.*•.*     b.     /\   ,,  A_;twtMi  «n  fVirtibut  domine  r  K 


I84 


A 


tamc  nd.rfctacr.&miKUSc* 

fuidusdicunt. 

*  Chrvfolt.  Non  naturah  cur- 

fuzgrotacio,  feddxmon.s  in- 

fidm.lliaccedit.Q^pioPV* 
ipkper  fc  viucrc  oraicquele- 
lumnoopocuic.ligataqucl.n- 
euafibi  vnacum  antmadcmo 
rkabalus  affcrcur..  Quisob 
rcs  ncc  fidcm  conim  cfflagi- 
tauit  ,  fcd  lUico  laboranccm 

curauic.  .,  . 

a  Thartfai  autem .  In  PharrfCiS 
infidcUcas  Iudeorumfignacur. 


n,b«n.r«onumcor.fefnV.    W    Quit  CmiA«.  ..  fottibutdorain.  * 
Von  p.ophrunon  pKtuich»  .  .  ., 

funt  turbc,diccntes.  Nunquam  apparuu  iic 

,  Qu...  uiitute»  neg»re  aonoollunt  <  pcr»  cilurnnuntui1. 

in  Ifracl.  Pbiritxi  autem  diccbant .  In  pnn- 

cir- 

l.iuK» 


cipc  darmoniorum  cijcit  dxmoncs.   Et 

»  yb.  pM  .ndi*-.cmerpr»d.c.b«t.non  perioo.f  «i.tceinen»,  ie« 
ciedrat.um  qu*irn».  -     . 

b  cumibat  lefus  omncsciuitatcs  &  caltclla, 


doccns  in  fyn.'gogis  corum  ,  &  prardtcans 

,  Maii  ptrd.cr.onem.oue  oTct  .d  legnuu»  cc'e.te .        1   Vi  quib«s>oa 
perlu»deb»nt  veib.,pnlJ»dec.nt  m.t.cuU. 

euangeliumrcgni,  &curans  omncmlan-  j 

llnpopuln. 

guorcm,  &  omncm  infirmitatcra  * .  * 


b     Et    circumibit  Jeftis  omnes .  T> 
•$«  Chryfoftomus .  Voluicdo-  Hnm.j 
rninusipfofadto  arguereaccu-  Matth 
facionem  Pharifeorum.Dzmo 
enimconuitium  paffus,non  bc  j  j.uC. 
ncfacic,  fed  nocec  cis  qui  eum 
honorant.  Dommusaucecon- 
crariumfacir.In  hoceciameru 
dic  nos  accufatoribus  noftns, 
recnbucre  no  accufacioncs,  fed 
beneficia.  Qin  «nim  poff  accu- 
facioncm  defifhc  a  beneficio, 
monftrat  quoniam  proptcr  ho 
mmum  laudcm  bencfacic. 


'iRft 


<?CAP. 


I 

pu, 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 

NuOfluam  apparuic  Lcet  enim  m  vet.Tcfl.aliqut  ^turarrt- 
r  J  a  dXomb^tamtn  Ugitur  aliquis  curatus,  qut  cum  objeffione 
djmoms  faQns  fuijfct  mutus.  .  ■        •        . 

Pharifai  autcm,&c.  In  pnn.  Odtumemm  &  tnuidtafaautm- 
tacrtunuaatndttcriorcmpartem  &  pcruertiiuduta.  Thanfai 
autcm  odicbant  Chrtflum,  quia  acrittr  atgurbatcorumvma ,  vtpatct 
pereu  anvcli)  decur\um:<r  ideo  miracula  a  CfoiflofaQa  vtrtutc  dim- 
nadicebantejfefatlaariemagica,&  ccdcm  modo  eicBionem  damo- 
atmfaQampcr  Chrifium  ,  dicebant fleri  virtute  cuiufdam  fupmoru 
damoms,cuxmfcrioresobediebant  ad  nutum  de  corp.nbusexeundo. 
Suut  tmm  m  angclis  funt  ordines  ,  &  alii  funt  alasfuperiores,  ftcm 
damouibnscumin  eis  remanferint  naturaUa  intcgra  fecundumDio- 
nyftum  Dictbant  cmm  Tbarifai ,  qubd  Cbnilus  habtbat  aliqurm 
dxmonemfuperiorem  ,  Huem  vocabant  Bcel^bub  ftbi  familiarem  & 
priuatum,<rficdxmones  tnferiores  de  corpjribus  tbfcfjis  enciebat 
pcrillum.fedillud.nferiusrationabililer  reprobatur  aClmflo,  vtvi- 

d^b:iur.li.c.  .        ,    .  ,.        .   _ 

Mlran.Vuai  }  Eccircumibat.Hicpo»«wf«rmir«Bfci  tngeneralt  ,qu;aEuan- 
m  !  .tudo  leliita  non  poterant  omnia  fatla  Cbrifii  fcribere  in  partuulan  ,  >t 
Chri.l.  teiip.  fictHT lob.vltJ.  MultaquJem  & aiia  fignafccit lefus  in  confpeQu 
t<>  >  omp.  thcn  Aifritiu-. 

(iiaaapuflc?  * 

c ■ 


iano 

i 


jyo«vfiu»  <ie 
— Ojelii. 


difciph' 


difcipulorum,ffus  nonfuntfcripta  in  libro  hoc ,  qua ft fcribantur per 

ftngult,  »on  a> bttror totum  mundum  capere  eos  qui  fcribendi funt li- 

broi.Troptet  hoc  en.m in  ecclcfia  dicitur  in  martyrologio:  Etaliorum  ,. 

plurimoium  fa~tlorum,&c.hac.f.  de caufa , quia  Karotus  magnusfe    (( tini 

cit  nquiri  ddigenter,  tbitus  &  atlusmartyrum,&  aliorumfanClotu,  tudo 

&  mutntum  efl ,  quod  diebus  ftnguis  occurrebant plufquam  trtccnta  £ 

fcfla,  propter  hoc  fiatutum  efi,vt  infine  martyrolttgii  adderetur pr&di 

cla  claufula,  &  in  generali  faltem  memoria  fanclurum  fieretin  eccle- 

fta  in  dk  tranfttus  eorum.  Itafimiliter  Euangelifla  qui  non  poterant 

omniamiracuta  Cbriili in particulari /u ibcre ,  ideo  frcquenter  multa 

contludwit  in  quadam generalitate  ,ftcut  diciturbic  :  Et  Circum- 

ibat  Icfus,iScC  idefi  in  locis  communibus  corum  in  quibus  fapientes 

conuemuntipcr  quod  ofienditur  fanitas  doflrina eius ,  qua  non  erat  ia 

latebris  &  anguiis,ftcutefi  doCirina  hxrciicorum. 

4  Ec  prxdicans.  idefl,  lcgem  noua  qua  immediate  introducit  ad  re* 
gnum,quod  non  faciebat  Ux  vetus. 

5  Ercurans.&c.  infirmitatemprolixam. 

6  Ec omnem  infirmi. quantumcunque alias incurabilem:  Ex quo 
patent  muttamiraculahic  inquofiam  generali  inclufaad  cor.firma- 
tionem  legis  euangclica  a  Chriliofatla . 

CAP. 


MORALITER. 
3  KrcTrciDtii&jr.Inhocdaturfartaaprzclicatoribusettangeli)  vt 
folliciti  iint  difcurrcre  pro  prxdicatione  verbi  diuini . 

t  Dt- 


f  Docens.  non  in  larihulis  ficur  faciunt  hxretici . 

4  Tradicans  &  non  fubulofe  lnutiliavel  cunofa, 

5  Et  curans.C  fpintualem  . 


ADDITIO 

In  co.vbi  d.citur  in"po(l:l.  £t  ideo  non  videntor  benediccre 

qui  dicum  tjuod  iy  itlornm  . 

I  San&idoclorcs&magncauftoritatisboc tenentcp  reprobac 

poiiillator.vndcHieron.fuperillud  verbum.  Ifidcns  autem  Itfus 

fidem  illorum  duti ?  Non  eius  qui  offerebatur,fed  coru  qui  offere- 

banr,  quod  et  videtur  fcntireCbiyfoftomuslimiliter^Iohanes 

cpilcopus,qui  in  hoc  loco  lic  dicit..C^uant-  valet  apud  JJcu  fides 

piopn.i  apud  quelic  valuitaliena,  vt  intus  &  extra  Cinaretho. 

mine  ?  (^ua  fcntent  a  glo.ord.interlineans  in  hoc  loco  fcqmtur. 

No  ergo  modic x  audacic  vf  tantis  fantStorum  au£tontatib.  cen- 

traire  praeicrtimru  1j  faneintelliganf  mamfcftam  comine.intvc 

rit atero. Ad  cuius  euidcntia  fciendum  <j>  meritum  duplicitcr  poc 

conlidcrari,prout  communiter  doclores  diilihguunt.f.de  condi- 

MeritH  ditoli  gnoveldccongruo.Condignum  n.attendttur  feciidum  propor- 

«iteriKJteftc*  tionc  zqualitatis.Congi  uum  veroattenditur  fecundum  «jquali- 

•dcraxi,  tue  proportionis.Si  autc loquamur  de condigno nullus  pt  merc 

fi  alten  pnmam  gratia,ni(i  folus  Chriftus,de  quoad  Heb.t.cap. 

Qtt.  multos  filioi  inglonam  adduxerat,&c.  Si  aut  loquamur  de 

meritocongrui.pt  aliquismeren  pnmam  gratiam.  Congruucft 

j».fecundum  amicitiz  proportionem.vt  Deusimplcathoisiufti 

leu  (anfti  voluntate  in  faluat.one  altenus,  pfcrtim  non  ponentis 

impe.1imcnium.vn  in  propofito  remilfio  peccatoru  fuit  concetTa 

paralitico  ppmeriium  fidei  offerentiu.non  de  condigno.fcd  dc 

congruo,6<:  Uc  funt  intelligendz  auctontates  fanftoru  prout  S. 

Thomas  in  1  a.cj  vlr.art.e>.m  refponfionc  ad  primum  argumen- 

lum  hoc  declarat ,  Nec  ex  hoc  fequeretur,  quod  rcmillio  pecca- 

torum  fuiffct  paralvticodataiine  propriafidc.ua  111  iuthficatia- 

ne  impij  quz  habet  per  prima  gratia.fides  propria  requintur,vn 

de  Roro.  ^.a.Iuftificati  igitur  ex  fide.&c.fed  talis  fides  nd  prcjce- 

dit  priroara  gratiam  per  modii  menti,alioqmn  ho  poffet  libi  mc 

reri  pnroa  gratiam,  cj,  eft  contra  commttnem  determinationena 

doftorli  C^d  aut  allcgat  poft.llator  pro  opinionc  fua„  ex  hoc  qct 

dicitur.Coofide  filijtemittuni  tibi^&c.non  valct.  Tiim  quia  hoc 

intel- 


intelligitur  fa£ta  d  irnifiione  pcr  quam  fuit  filius  adoptionis.Tu 
quia  hocfuit  diclum  ad  olfendendum  humilitatcm  Chrifti,  vf» 
glo.fupcnllud  vcrbum.humilis  dominus  filium  vocat,quem  fa 
ccrdotes  tangcre  dedignantur . 

Repl1ca.Inc9.vbi  dicicur.A'f  -pidit  fidem  illorum.cxpomt  po» 
ftillator.i.paralytici  &  ofTerentium,addes,non  benedicTum,qui 
exponunt  de  fide  offcrcnnum  tantum .  £t  ponit  ad  hoc  rarione, 
fed  Burg.dicit  hoc  k>re  magnc  judacz  fanftorii  auftorirati  b.co- 
traire.Addens  (f  dicla  illoiu  dodlorum  fi  fanc intelligantur  ma- 
mfeftaconrmct  vcritate.  Et  voleshoc  declarare  inualuit,  &  fc 
&  dodtoru  didta  in  multis  minus  probabil.tcr  didtis,  dequib.per 
fingula  iudicare  non  efi  przfcntis  propofiti.  Dicif  igit  hic,  csj  au 
dacia  no  efi  reprehenfibilis,negare  in  dicl.s  fandtoru,cp  m  fadlis 
Dei  corrcfpondcrer  fe  habcnt.b.conccdere  no  audemus.  Vcnfi- 
re.n.quod  formalc  includir  contradcl  lone  fi  Deo  non  conccdi- 
mus,nccdodtoriquaniucumq;  fanftoin  hocgcnmusmori.Nuc 
aut ,  ficut  pt cnrum  non  clle  prztcritu apud  Deu cenfcntur  im- 
pothbile  ,ita  fufiucirca  ide&  proeodem  fimilirone  vidcturin 
opinabiie.Para]yticusaute(dequoferroo)curatusefi,nonfolui 
morbocorpons,  fcd  cr  mentis.ivt  vult  B. Aug.li.S^.quzftionu. 
q.8.igif  fuit  lufhficatus.Dodlores  aute  per  Burg.addudhnegare 
videntur  eius  fidc.Si  igitur  in  curationc  non  habuit  fide,neq;  iu- 
ft.tia,&  lic  fuit  <n  ullns,(ic  curat us  fuit  iniuftus,  quc  r \\  formalis 
cotradidl  o  Poffuut  ig.f  dodtores alittr  intelligi  qua  Burg.ibi  vo- 
luit  intciligi ,  Ir  (p  h  1  qui  dicuht  C  hrifiu  adorTercnriu  fidcm  re- 
fpexifie,  non  oblati ,  fubaudiacur  principaliter,  cii  hocftat  cp  eC 
rcfpexit  fidem  paralytici  roinori  fortafTc  a£fed\ionc  formara  Nec 
valet  refponfio  Bur.adaigurocntu  pofiil.cumdicif  perhocqd* 
dicif.  Cofi:iefi'.{idcs  fit  exacli  pofl  dnnidionem  peccatoru,qma 
pcr  dimitfione  peccatoru  fuit  iu(lus,&  fi'  iu»  adoptionis,  vt  d.cic 
Burg.trultraigf  poflm(tificarioncexigebaturfides,tinequane 
mo  iuftus,qa  iuitus  ex  flde  viuit ,  impotfibile  efi  linefidc  placere 
Deo  .  Exigeref  igit  fides  ante  luftificationequatenus  ex  fidc  " 
iultificaretur  przuia.Fuit  igitur  fides,& oblati  &  offercciuro,  ad 
quarn  Chrifiusdiciturhkrefpcxificfccundumpoftillatorcm. 


,8j 


Match 


XI 


Cap,  X. 


186 


A 


C  A  P.    X. 


jfi. 


B 


rpi 


Cllll 


a\  A  &'' v,am  vcncat,s  •'?Pe~ 

JYA  riendo,&  moleftias  cor 
por.ilcsauferendo. 
b  £f  conuocatis.  A  curatione  fo 
crus  Pecri  vfquc-  huc,continua 
tioncm  habueruncrelaca  mira 
cula  ,  &  fuerunc  antc  fermo- 
ncmin  monte  habirumfacTa, 
quod  ex  ele&ione  Matchej  q 
incer  ipfa  fefertur>indubicacer 
habem'.fuit  enim  vnus  de  duo 
cun  elecTis  in  mcntead  apofto 
lacum.  Hicautcm  redit  ad  or- 
dinemrei.ficucgcfia  eft  poft 
curacum  cencunonis  feruum. 
c  Duodecim.  Hifuntoperarij, 
qui  mictendi  erant,  &  quadra- 
tiorbispartesad  fidemtnmta 
tis  vocacuri.Qtiorum  prxdica- 
cio,  vcpondushaberecauciori 
cacis  ,daturetspoteftascuran- 
dx  omnis  mfirmitatis. 
*  Auguftinus.  Elegic  ergo 
hos  m  difcipulos,quos  &  Apo- 


C  A  P.     X. 


vt  quicquid  mngnum  rftTncD 

a    Cl<rricm,:r,i,n,ru.         G«wr..-rr-r„m.  &  f"C(TCnt  ,  ipfi:  lilns;!  ilCC{*^. 

Idcnsautem  turbas  mifer- ■»  t;ltycc-  H.nbuinncci -co»ynu 

Corrpaflbs  ell.        a     Pet  mi<»  „rore;.  W  ™a|U  m,qUO  m.llo  vrci-S  hfiftC, 

mof.um.  Vt  llii'  p.ifsiOniS  liliplc*!  CTdifpo 

tus elt eis,  qui  crant vexati,  fuum.&:  eakiu-  u..i.  rojmm- 

■     YanaffCutirare  torpenrrs  .  &  hor  e\ yitio  do!  W  |1  ITialot 11111  pr.lbeiCC  ex- 
qui  cos  in  waiii  vcinaiu  nun 


doftomm , 
addmciunr 


&t  iace*ntcs  ficut  oues  non  habentes  pafto- 


Tutba  populotum,  fulicipiendo  verbo  &  fciendoiructuiapta. 

1'r.tdica'oics. 

rcm .  Tunc  dicit  difcipulis  fuis .  t  Meffis  qai-  r 
dem  multa :  aperarij  autcm  pauci :  Rogate  * 

a    Pracdicatores  ad  congregendam  elcftotum  eccleii.-m. 

ergo  dominum  mefHs  >  vt  mittat  opcraYios 

a     Vnde  dicitut.  Non  vos  me  elegiitis,leii  cg  1  elegi  vos  j>ci  graiiaiu. 

in  meiTern  luam.  t  Et  conuocatis  duode- 
cim  difcipulis  fuis  ,  dedit  ill.s  poteitatem 

Tam  vifibiliterin  coipoie,  quam  KiirifibilitM  in  anim.i  vc.-.amuim. 

nlexu*. 


Tjiu  fndinfecns  qnarn  cxtnnf' 

immundorum  ,    vt  .'eiicerent 


cnipluin. 

*    'Jeicullianiis.Dtiodectrn  lib.^ronttt 
fontesolim  ,du<jdetim  ncm    n"rt"'«cm;< 
ma?intunica(acerdons/(. 
dccim  laptdasahftidcf  >-d.i-  f  r„r  ,r  a 
ne,& in arcf^j.teftamcnt]  cun  -.   .< <>l. cap.in 
diti,  tocidem  ApoHol-spdr-  lToi,°- 
tendcba;.r,vi  fomcs  r  )S  E 

aridumorbcn).  i..Hio'ii!Mi,  vt 
gernmas  ilhimm.iruros  ficratfi 
culcii.cveUei.).,vtl;.pidc-v|;,- 

lidosquos-dcljbaeiolordwns  t  Mar.j 
Ictus  veru.icl-  ^ir. 


- 


t   fpiritifum 
eos    ,    &    curarent    omncm    langu<>rerh, 
d  &  omncm   infirmitatem .     t     Duodedim  ~ 


f   L»e.  6.  K 

2  t.  dilt.p:.'  -  I. 

ftolos  nom*inauic,humiliccr  natos,inhonoracos,!lluminacos       dcntium  in  libto vicre elTe  fcripta fignificeutur. '  j   lorum  n<    i 

Vtquic-  M  a  -Prrsus  -ae*P«~»unt 


d      Duadecim.  Oltalostis  r>po- 
ftol(.ium.ir,o  htcpnTnr.; 
pracer  hos.qti;  pfcudo  f 
erancexdiidanrtir .  fcvr  c.un 
nomina  eorum  quam  eis  cro 


NICOLAVS    DE    L  YRA. 
C  A  P.     X. 

Vldens  autem.  Po"  quam  Matthaeus  defcripfit  lcgis  cuange- 
licardationcm,  &  ciusconfirmationem,  hicconfequemer 
ponit  eius  promulgatione.Et  diuiditur  in  duas  partes,  quia  pn- 
moponitureius  promulgatioapud  propinquos  fcilicet  lurieos, 
fecundoapudextraneos  lcilicetgentiles  cap.15.  Pnmamduas, 
cuia  pnmo  promulgmir  manifclte,fecundo,par3bolicc.cap.  1  3 . 
ltemprimaintres,quia  primodefcnbitur  pron  ulganducnipfb- 
tum  fcilicet  apoltolorum  inltitutio,fecundo  duwit.intiuni  conrir 
tranocap.feq.tertio,  impugnant  umconfutatio.cnp.12  lteium 
primainduas,quia  primo  ponit  inftitutionisrat'o.fecun^o,)pfa 
inltitutio.ibi.  Etconuocat. s.Circi  pnmum  fciendum.quod  hcut 
patet  ex  prxcedentibus  m»'t.  fequebantur  Chnftum,  tum  pro- 
pter  eins  pr2 dicationem  audienduin  ,  rn-ri  propter  innrmitatem 
«urationem  habenJara ,  Chnilus  aurem  ua  pauper  erat ,  quod 
recdomicilium  vbi  caput  nrclinaret  habcbat  ,&  ideoturbae  <e- 
quentes  cum  ucebant  vexati  iuper  terram  fubaio,propter  quod 
Chnllus.     . 

1  M  >'.  Sacerdotes  cnim  eorum  &  doftores  intenti  aua 

.  vacabant  dcbito  modo  eorum  doclrinae,  &  hdc<  fun  oc 
"  i'lolos  ad  prardicandum  populo  ,  8c  fanandum 
mfirmos,  vc  non  elfct  nccelte,  quod  turbac  currererit  poft  Chri- 
Uum  tanto    tborc,  proprcr  quod  fubditur 

2  Hejjis  qu  dcm.  id  ell ,  multitudo  prxparata  ad  hoc ,  quod  per 
ccttaro  fidem  colligitur ,  &  in  horreum  reponatur. 

3  Opevarit.  ld  eft,  doftorcs  &  prxdicatores  vcrbi ,  quia  adhuc 
difcipuli  Chrilti  n>n  praedicnuerant. 

4  ^V'5"    '  .<"•  ideft,  ipfumChriftum. 

5  Vt  mittat  operario'.  id  eft  prar dicatorcs  ad  erudiendum  popu 
lum.  Ex  quo  pattt ,  quod  licet  Chnftus^velit  aliquid  facere),  ta- 
men  vult  aiultis  exorari. 

6  Et  canuocatis .  Hic  ponitur  prsdicatorum  inftitutio.Et  diui- 
ditur  in duas partes  quia  primo  dcfcribitur informatio praedican 
tium,fecundo,  ipfos  recipientium  lnfinecap.  Quireap^tpropbe 
ttiM^&c.  Prima  in  tres,  quia  pnmo  dcfcnbitur  inllitutio  apofto- 
lorum  quantumadcollationempotenuae.fecundo,  quantum  ad 
formam dorftnna:  ^\bi. Hosduodtcim.  lertio,  quantum  ad  verica- 

tcm 


MORALITER. 

/inr  dicit  difcipulis  fuis.  pcr  hoc  oftendir  quod  habentes  gra 
tiam  prxdicandi  nondebcnt  aliosab  hoc  iinpcdire,fed  magis 
promoucrc. 

conuocatity&c.  ficutn.inradandoformam  fubftantialem, 
dat  pr«prietates  confequcntes,  vt  igni  leuitatem,tcrrae  vero  gra 
yiia«em,ncau&orfl»tuira;ftatucr.s  tiommcmuialiquodignM   - 

tis 


tem  \itx,ibi. Gratis  accrpiftis  hcm  pnmain  duas  t)Uiapnn>ocon 
fertur  .luclorit.is  feu  potentia  prxdicandi  iplisapoftohi  ,  fecun- 
do.nonierantur  fub  nominibus  propnjs,  ibi.D ...  dc<  md*fi 
r/<w.Circapnmum  conliderandum.quod  dicit-ui  I  uc.  ;o  ikhi  fo 
luro  dominusmifirduodecim  apoftolos  a<i  pi-xdicaudtim,  ledet 
7i.difcipulos,verumtamenqu!a  duodeciro  ap'.ltolifueiunt  pr.n 
cipales  tis  difcipulis  ,&  maiorpotcftaselt «  r  wilata  a  Chnfto, 
ldeo  de  iplis  facit  hic  folum  mentionem  Mattharus  diccns:  ( '.  ,- 
uocat; <  duodecir»  difcipulis  fms ,  tdeft  apoftol.s  ,  qui  pnncipahtcr 
crant  fui  difcipuli,  vt  vifum  ett. 

7  Oedu  ilhs  potiflatem.  Cum  enira  doOrina  non  fit  efBcax.nili 
fuerit  probata.  ex  quo  roilit  eos  ad  docendum  ,  dtbuit  eis  date 
grittam  mraculorum,  qui.i  aliternon  potelt  prob.nn  veritas  hu- 
ius  <loclrinx.cum  excdat  facultatem  1111  elletftus  hlimarri;  ,  \o- 
pter  quod  dicitur  Marci  vlt.d.Ipfi  viroproftilipeuacuiu  1  ynf.  vbk 
cjue  d.-.-tno  coopt-rMfyJ"  fermonem  confirwame  fr(juentib'is  Ji 
Siautcmquiratur  quarc  praedicatores  moderni  ralia  fign.n  non 
faciunr  llefpondetGregorius:quiacum  fldescatlioltcalit  ft  tli- 
cicnter  probata  permiraculaCbrifti,  &  apoftolotum.nonopor 
tet  vltenus  hanc  probationcm  reiterare.Sicutcriam  arbuita  pri- 
mocum  planiantur.trequenterirrigatitur  ,  cumautemin  tcrra 
radiccmfixerint,  talia  lubtrahuntur ,  verum  tamep  adconfola- 
tionem  fidelium  etiam  poltens  temporibus  multa  fetit  miracu- 
la,vt  patet  de  tempore  martyrum  &  cor.felToru m. 

8  Duoaecim  autem.  Hic  nomina  apoftdormn  exprimuntur  du 
plicidecnufa.Vnaadcxcludcn  ium  lJfeudoapoftolos,qui  a  tein 
pore  Chnfti  inceperunt,&  apoftolos  veros  perfequuti  funr,vr  pa 
tet  in  a&ibus  apoltolorum,&  in  do£tnna  apjftolorum.  Alta  cau 
fa,  cur  ltte  numerus  duodcn,arius  apoltolorum  fignanter  !>ic  ex- 
pnmiturelt,  quiainiacra  knpturamu'tiplicitcr  defignj'ur  J?i- 
guratusett  enim  perduodetimfilios  lacob,  per  duodectm  prin- 
cipcs  tnbuum  ldael,  perduodecira  fontes  m  I  lim,  perduode- 
cim  lapides  fublatos  de  lordane,  per  duodecimboues  (ultentan 
tes  mareaeneum  ,per  duodecim  prophttas  in  vno  volumincar- 
claros,per  duodecim  itcllas  in  corona  fporfr,  per  duodecim  fun 
dameta  ciuitatis.pcr  duodecim  portas  eiufdem.  Et  vt  rcddamus 
fingulalingulis.ilti  funt  duodecim  patriarrhae,  quiapnncipales 
patrcsinnouo  tcftamento:  Duodecim  priiinpesquiconftituti 
funtfuperomnem  tetram,vtdicitunn  Pfal  i8.a.duodcctm  fon 
tes,exquibusmanauitaqua  falutans  fapicntiae  ad  irngandum 

hortunj 

tis  gradu,fi  ille  faciat  quod  in  fe  eft,dat  ei  gratiam  exequencl:  in 
effeclu.  Exempium  de  Saule  primo  Rcgum  1  o.  b.  Cum  emm  vn- 
xifjet  1 um S amucl de mandato domixi,  dix^tei :  lnftlietiute  fpiritns 
domini  ,  &  mutabcrisin  virum  altcrum  .  Et  fimihter  priroo  Ree;. 
1 6.cap.  inuncto  Dauid  dicitur .  Spiritus  domini di,-,  clus  cfl  in  Du- 
uid  ,&c.  Et  codem  modoinftitutisapoftolisChnltus  dtdit  eis 
gratiam  fignorum  ,  quae  cuncfuitneceiTanaadconfirtBandum 
doclrinam  eorum. 

Hos 


*"l 


I 


$7        Glof.ord&  Nicolai  JeLyra. 


i 


8 


c 

A 


!>.*•.»  b, 


Vttrus  &  ^tndrtai.  Apotfolorum  paria  mgaq;  fociat  Pc- 
trum &  Andrcam frattesnon  tamcarncquam  ipintu. 

Primus  Scr.bif  Simon  cognomcnto  Pctrus  »d  diffarcntia 
picerius  Simonis  qui  df  Cbananxus a  Chara  vico  GaM», 
vb>  dni sqius cunucrt.t  m  v.num.  Voluit  donunus  apolto- 
lorum  pr.nc.pcm  ptiusalio  n*> 
mmc  vocati.vrex  ipfacommu- 
tationc  nom.nis  facramcnci  vi- 
[as  commcndarecur .  Idem 
c\\  1  atinc  Pen  us  &  Grxcc ,  qdJ 
Sy  riacc  Ccphas,nomcn  dcnua- 
tum  a  Pctr.i ,  quod  eft  Cht  lftus 
uiquemcrcdcbat. 

Hicronvmus.Simon  i.  obe- 

dicns.qui  propter  primaul  apo- 

ftolici  ordinis  vocatur  Pctrus,  i. 

Hrmus  .  Andreas  Grxcc  vuilis , 

B  quia  vinlitcr  Chriflo  adhxlir_. 

'Ubbfiuqui  Ph.lippusos  UfnpadisQUifarnc 

e«gnomuu-    inucntum  prwficauitNathanac 

1..  B.irtholomeus  fihusfulpcn- 

dennsaquas.i.  Dci ,  qui  mcntes 


phxdf. Vel  quia  Alp hxusC-lcoph.is  cciam  di£tus  cfr,vcl  co 
dciuiKto  poit  n.uu  lacobCi  Clcophx  nupfit,  Thadeuscoccu 
lus.icordiscultoi.Alio  noicdicicur  Iud.is  fraoerlacojbi  fia- 
iris  dni,vcin  cpifTolafuadicicSmmn  additferenciaC^ 
nxus  a  Cana  vico,  qd  ftucrprccarur  zclus.  Vnde &:  zel 

id  cfl  cmulacor.  Iudas  ic  ha;  io- 
this,a  vico  vbi  ortus  cfl.  Vcl  cx 
tnbu  Ifachar,  prxfagium  fux 
dan.irionis  nomen  accepic :  o  a 
Ifachar  ( quod  dicitur  merces) 
b  sy.umncmtn.  pcrdicionis  premium  inlinuat. 

dreas  fratcr  cius  >    Pnilippus  &  Bartholo-       Scariothinterpreracurmcmo- 

a    Ad  diftfremiam.quia  iequitur  Iacobus  Alphi.  ria  moltIS,quia  IlO  rCpCIltC  per 

m?us ,  Iacobus  Zebedej .  &  Iohannes  frater  3   fuafus ,  fcd  diutms  medicatus 

a    ponatusveUirumpiusaMaflipeiditorum.      b    luilus  inprin-  pcregic  freluS.  Qui  prOUldein- 

*•:.'".  .  ••    k  tcrapoftoloscligttur,quiaqua 

tacft  vcricas  quanecaduerfa- 

nus  minifter  infirmac&:  ad  iu- 

Iacobus  Alphci>&    ThadguSjoimonCana-  \    d.ciuhiimanxlinfirrnicac.svo- 


) 


lu 


'Ali.sdifiipuloium. 

autcm  nomina  apoltolorum  hxc  funt. 
rrimus  Simon  ,qui  dicitur  Pctrus,  &  An- 

1    O»  Umpadis,  quia  oris  officio  lumen  quo  imus  Uluflwtu»  eft.moi  ui- 
iratri  propinauir. 


eius,&Thomas&  Matthcus  publicabnus,& 

a    ldeftdoai.  EmuUtor. 

Iacobus  Alphei,&  *  Thad?us,Simon  Cana- 

naeus ,  &  Iudas  Scariothis,  qui  &  tradidit  cii.  '  toit  dcfcri  sc  prodi  modefleq; 

Piincipaliier.  7     tul.C.    Duo  &  duo  nomiP.arilU. 

Hos duodecim  mifit  Iefuspreripitns  eis,  &  «   cxprimuncur,  vtiugalis fbcie- 

a    Nonprlusadextraneos.fedadpropnos.  t      tasapprobetUr.HliiinC.J2.fi- 


M>r.,b, 
l.ioan.l-i. 


infra  if.  a, 


Hom.r.d, 


doaorum furfum  clcuat,vnde  .  Non Pi.iui 

inferiui  aquasdifhllat.  Iacobus    4  dlCdlS.    In  Viam  gentium  ne  abieritlS ,  &in  \0  IiMacobia.principesplcbis  ii- 
fupplantacor.Iohannes  Dci  gra  K  WtL  I  a.fobfes  rcpert.  in  Ehtn. 

tia:vcIinquoeflgratia,quia&  . 

illc  curam  carnis  domino  vocante fupplantauit ,  &  iplam 
carncm  Herodc  trucidance  contempilt .  Ifteob  prxcipui 
amons  graciam  fupra  pectus  domim  rccubuit .  Iacobus  fane 
&  lohmnes  ob eximium  virtucis  &:  animi  culmen.hlij  toni 
trm( vc  in  cuangelio  Marci  fcnpcum  cft)  cognominati  func: 
quoru  vnus  a  celcftibu*  intonat;  In  pnncipio  erac  vcrbum. 
Ec  .imbo  fepe  fcorfum  duci,  Sc  aliquandofonumdenube 
tcrnficum  "audirc  meruerunc :  Hic  eft  filius  dileQus .  Tho- 
mas  &c  Matthxus  .  Ccceri  MatLhxum  prius  ponunt,  & 
prudcnter  tacenc  publicanum.  Ifte  &:  fe  poftponit  &  publi- 
canum  dicir,  vc  Vbi  abundauic  dcltc.fuper4bunda.&:  gracia. 
Thomas  abvffus,vel  gcminus,  Gr^cedydimus.quiaquoc? 
tens  diutius  dubicauic ,  co  alcius  vericaccm  rcfurrectionis 
a^nouic .  Macthxus  donatus.  Iacobus  Alphxi  qui  &  fracer 
C  domini.quiafiliusrNatcrterxeius  Marix,qux  Mana  Cleo- 
*  phx 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
hortum  militantis  ecclefic:Duo<Jcc.m  lapides  viui  coniunfti  ce- 
mento  Chantatis  ipli  Chrifto  tanquam  primario lapidi ,  duode- 
cim  boues  fuitentantcs  marc  xneum.i.doftrinam  facrnmentotut 
in  quibus  lauanturanima:  fidclium  :  Duodccim  prophcrx  an- 
nunciantesmunditcrminum&  iudicisaduentum  .  Duodccim 
ftcllx  illuftrantcs  totum  mundum  :  Duodccim  fundamenta  ip- 
fius  fpritualis  Icrufilem:  Duodccim  portx  ciufdcm  ,  qu.aper 
ipfos  habcmus  aditum  ad  patriam  xternam  .  Dicit  ergo.  Duode- 
fim,  &c.  Primus  Simon  ,  non  propter  primitatem  temporis,  fed 
d.gnitatis,c]uia  tanquam  pnncipali  apoftolo  Chr.flus  dimifit  fi- 
bi  cccicliamrcgcndam,vtpatetIoan.vlt.e.  Andrcasautemfra- 
tcr  cius  fiiit  primus  Chriih  difcipulus  ordine  tempons,  vt  patct 
Iian.  1 .  quia  vt  ibi  d.citur ,  vnus  ex  duobus  qui  fequuti  funt  le- 
fum,rrat  Andreas  fratcr  Simonis  Pctri,&  tanquam  pnncipalior 
r'c  lllis  duobus,  vt  lbidcm  nominatur,  nomen  autcm  alterius  ta- 
cetur ,  &  pottea  ibidem  fubditur  de  vocatione  Petri ,  &  vocatur 
Sunna,quia  hoc  erat  nomen  eius. 

I  i^!J  dicitu) -.  quia  hoc  nomcn  Petrus  f uerat  fibi  impofitu  poft 
corr:  ifiontm,  ficut  etiamquandoadultusbaptizatur,  mutatur 
notncneios, 

i  .Andnjsf-atereius.  fcilicetfilius.Etiftedicitur  Iacobus  ma- 
iorrefpcctuakcrmslacobitriphci  rationc,fcilicet  ratione  voca 
tionis.qmapriorvocatus  aCIirifto  .  Sccundorationefamiliari- 
,  qqia  Clirifiusipfumadlecrctafuaadmittcbat,  vt  patecin 
111  transfigutntione  Mattli.  7.  &  in  fufcitationc  pucllae  Marci.5. 
Tcrtioratiom-  palfionis.quia  pnmusinterapollolos  eftadDei 
glonamtranllitus  pcr  martyriiim.vt  habctur  Acl.n. 

3  El  Jcanuei.  I.fihus .  Et  llte  lacobus  minor  rcfpcclu  altcrius, 
ti  hoc  ex  cifdem  ratiombus  quibus  alter  dicitur  maior. 

4  Et  Tbadxus.ldc  Acl.  i.vocatur  Iudas  Iacobi,  quia  frater  fiiit 

Iaco- 


ir.lapides  invcflcfacerdocis. 
12.  pancs  propofitionis.  1 2.cxploratores  a  Movfemifii.11. 
lapidcs  alcaris.  1 2.  lapides  a  Iordanc clcuaci.it. boucs  fub  ma 
rixnco.  13  flellxin  corona  fponfx.11.  fundamenca.  u.por- 
t^ciuitatis.Mulcis  alijs  figuns  prenotaci  funt,apci  ad  d.Ipcn 
fandadiuina  myftcria. 

b  Thomas.  Abyffus,  quia  akitudinem  diuinx  virtutis  in  rc- 
furredione  cercafide  pcnecrauic.  Vcl  Thomas  geminus, 
quod  cflGrtjce  dydimus,propccidubium  cor  in  credcn  iov 
c  Et ludas  Scariotbis.M.i£ti\u  in  nobis  cxempludodtnnx,;  u 
quioia  noueracnon  dubicarecprodicorem  m  difcipulu  cli- 
gere,  atq;  Apoflolu  ordinare.  Habct  cnimChnftusconfciu 
mundici^ccftem,cum  fuum  non  dubicec  eligercprodicurc. 
d  /i^iw.Pofrrefurrcctione  dicit:Doccceomiicsgcnccs.  L 
Sed  hoc  ance,quia  prius  oporcet  ludeis  predicari.ne  caufaua  ]p" 
habcant  non  iccipiendi,quia  ad  gcntcs  apoflolos  mifit. 

#  Hila- 

lacobi  minoris. 

c  ^.'Wow.diciturautemifteChananius,  non  quia  effet  de  °-e- 
nere  Chanaam.fed  fic nominatus  a Chana,qux  eft  quxdc-villi* 
la  G alilxx,vbi  f uerunr  ille  nuptix,  de  quibus  habctur  loan. 

6  Et  Iudas  .dkitux  Scarioihis  nonquia  degenereifachar,  vt 
dicunt  aliqui,fcd  a  Ioco  vnde  natus  fuit  Scarioth,  qui  eft  quidan» 
vicusinludaea. 

7  Quj  eS-.Iftudaddituraddiffercntiam  ludxfratris  Iacobi ,  & 
ad  oftedendum  prophetiam  Dauid  completam,  quz  dcit  quod 
Chr.ftus  effct  tradcndus  a  difcipulo,  fecundum  quod  dicitur  in 
Pfal.  Etenimbomopacis mesin  quo  fperabam.Et  ad cxcufarionem? 
bonorum,  quando  in  congregatione  eorum  aliquis  malus  repe- 
ritur. 

8  Hos  duodecim.  Hic  traditur  apoftolis  forma  do£trinx,&  pri- 
moquantum  ad  locum  cum  dicirur. 

9  In  viam.  vbiprohibuit  eisneirentad  prxdicandum  genti- 
libus  extra  terram  promiliionis. 

10  Etin  ciuitates .  licet  ifh  effent  in  terra  promillionis ,  tamen 
crantpartimgcntiles&partimludcijVthf  4.Rcg.  i7.Duclis.n. 
dcce  tnbubus  in  captiuitatc  per  rege  allyrioru  milfi  funt  ab  co 
getiles  ad  habitadu  in  Samana,  &  in  alijs  c.uitatibus  ^ppinquis, 
fed  dns  milit  leones  qui  interficiebant  eos,&  idco  liiper  hoc  ha- 
bitoconfiliorex  AfTyrioru  milit  vnii  de  captiuis  faccrdonbus  ad 
eos,vt  doccret  eos  colcre  dominu,vnde  &  ipfi  receperunt  libros 
Moyfi  tantu,&  nilulominus  CU  hoc  idola  colcbant.R.6  aut  quarc 
apoftoli  fuerunt  prohibiti  prxdicare  pr^dift is  gentilibus ,  foitji 
quia  non  erat  magnu  tepus  vfque  ad  Chnfti  paHione,&  c.mue- 
nicns  erat  vt  cius  aducntus  primo  denunciaret  lud^is.quib.prin 
cipalitcr  erat  miffus,idco  illud  tcmpus,quod  erat  vfq;  ad  p.itfio 
ncm  Chriftifuturum,eratneccfl"ariumadmanifcftadum  Iudeis 
per  apoftolos  Chnfti  aduentum,  &  hoc  eft  qnod  fubditur. 

I     Sei 


MORALITEL 

8    Hot duodcctm.  Per.flum  numcrnmquicoponiturcxde* 

binarib ,  fignificatur  quod  apofloli  &  coru  fucccf- 

quifbnt  cpifcopidcbent  prx  c^cerisimplcrcdccalo- 

.,,&  duo  prxccpra  charitatis. 

X  Tiacipicns,C'c  Id  cft  inodti  viucndi  cotu  non  tenueritis: 

Quia 


Quja  ficut  dicic  Grcgorius  in  paftorali:Tanrum  tranfccndc 
redcbccaclionem  populi  actio  prxfulis ,  quantum  diftat  a 
grcge  vica  paflons. 

10  Et  in  ciuitatcs .  per  quas  fignificantur  conucnticula  iC 
dodrinc  hexeticorum :  Qtiia  ficuc  Samaritani  partim  tcnc- 
bant  vctus  Tcftamentum  ,  &: partim  negabant ,  fic hcretici 
pattim  cenenc  fidcmChriftij&ipartim  ncgant. 

I    Eum 


i8 


Matth 


XI 


Cap.   X. 


190 


B 


b, 


fimonjacaj hxrefeo.v.  Dona  fpirirualia precio  vilcfcunc. 
d     .Amum  neque  arg.Qui  ha*c  haberenr,vidcrcncur  uou cau 
U  falutis  pra;dicare,fed  iucri, 

*Chryfofromus .  Qma  fpiricualiummcrcarionem  fupra 
Domnius  prohibuerat,c6fequencer  radiccm  omnium  ma- 


$  Hilarius.  Iudantamen  licetoucsvoccntur,inChri- 

A  fluni  luporum  ac  viperarum  h'nguis&faucibusMa:uierunc. 

Allegonce.NefimusfimiJeshajrecicis. 

6  ^tppro.re.  Perfidem  propecftregnum.Sicuccnim  fic  pcc 

cans,tci  ra,ita  iuftus  fic  cejum,  in  quo  Deus  pra?ljdct.  Vnde 

dicitur.  fygnmDei 

ciuicatcs  Samaritanorum  nc  intraueritis  ,  fed  potius  itc  ad 

a     Vt  ab  eii  repulfi.ordine  ad  gentium  vocation?m  tranfearis. 

ouesquseperieruntdomus  Ifrael.   Euntesautemprardicate. 
I  dicentes  f  quia  appropinquabit  regnum  coelorum  ,  infir- 

a    Vt  magnttudiuem  j>romifforum,probarer  magnitudo  figonrum.  Ha:rct;cos. 

mds curate , mortuos  fufcitate,  lc  profosmundate,  dasmo- 

a    ticut  ego  line  ptecio  do  vobis  talem  potellatern  ,  &  vos  gv»tjs  dats ,  ne  euangelij  gratia  corrumpatur 
»e«al:tate.  h     Qui  aiiosadconte,nytumdiuit;a;um  ho.  tamini. 

c  nes  eiicice:  Gratis  accepiltis,  gratisdatc.   Nolitepoflide- 

(1    Jprope  neceffaria  amputar.ne  cui ent  de  cra.ti-io,  doccnt  omnia  regi  a  Dco. 

A  rc  aurum  .  nequc   argcntum  ,   neque   pecuniam   in  zo- 


D 


Hom.33.in 
Matth,        > 


\ntravasefl,&c. 

Eccc  quid  debeac 
prardicare  ;  Appro- 
pinquabit  regnum 
coclorum. 
b  infir.cu.  Ecclcfia 
lnfirmosftatuboni 
operis  confortat. 
mortuos  in  pecca- 
tis,vdlincfide,fu- 
fcitacleprofoserro- 
ribus  afperfos  mun- 
dac,  darmones  per 
exorcifmos  fugac. 

*  Hilarius .  Tota 


a    Non  cellai  um  ftcum  vehant.        Nec  ipfa  necefiam. '  p 

nis  veftris ;  r  Non  peram  in  yia  >  necjuc  duas  tunicas 


autcm  viitutis  do- 

nnnica:  poteftas  in  Apoftolost;ansfertur,vtquiin  Adam 
invaginc  &  fimilicudinc  Dei  crant  figurati,  nunc  perfeclam- 
Chnfiiimaginem  fortiantur:'oc  qmdquid  malorum  Acl<e 
corporjSaranaiinftinctus  intuletac,hocrurfum  lpfidccom 
munione  dominica:  potcftacis  emendenc 
c  Gratis  accepiftis.  Nc  Iudasqiiiloculoshabebac  dcpdi&a 
pocdiace  pecunia  congregarc  vcllct,  ncquicia  ciusfuppn- 
C  micdominus,dicens.t?r<i«i««e.Damnatctiahicperfidiam 


limomaca: 


lorumcuclkns,  aic 
nolite  pofTidere,&c. 
Hoc  aute  pr.ccepco 
difcipulosnofufpc- 
ctos  reddit,  quid 
cnim  no  fufpeccum 
eft,vbi  quis  pecunia 
ru  gratia  fpiritunlia 
difpef  fac?  Secundo 
abomni  eos  libcrat 
follicitudine.Tcrtio  E 
docec  eos  fuam  vir- 
tutcm.       •  t  -j 

#  Idem.  Fcclix  lbliam* 
autemcft  iftacom- 
mutatio.  Nam  pro 
auro  &  argenro,&o 
acccperunc  poteftatem  curandi  infirmos,  fufcicandi  mor-    _^ 
cuos.  _      - 

e     "Njcque  pecuniam  in  ■^onis  veflris .  Duo  funt  genera  necef-  ncia  n'e< 
fariorum  .•.vnum  quo  emuntur  necefTaria,  aliud  ipfa  necef-  nonnn, 
faria .  Per  pccuniam  in  zonis ,  illud  vnde  emuntur ;  Per  pe- 
ramquodcmitur,  quodibi  rcponitur. 

Dc  hoc  in  paffionc.  Quando  mifi  vos  ftne  facculo  &pera nun- 
quid  dvfuit  vobts  aliquid  i  jlt  ilii  dixerunt.T^on.  *" 
^ $  Ts^eque 


Nil  practer  indumentum  ,  quo 
contontusefie  potes. 
■   b 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Sedpotius  ite  ad  oues.  Et  patct  poft  Chrilti  paUionem  aliqui- 
lus  Iud^isconuerfis  adfidem.,&  aliu  promaiori  parteininfidc 
litate  remancntibus ,  apoftoliiuerunt  ad  praedicandum  gentili- 
ius  ?;  hic  crat  modus  a  Deo  inltitutus ,  vt  habetur  Ad.  1 3.  g. 
quod  Barnabas&  Paulus  dixcrunt  Iudaeis :  Vobisoportebat 
primum  loqui  verbum  Oei,  fcd  quomam  repellitis  .llud  ,  &  in- 
digftos  vosiudicatis  vita:  aternx  ,  ccce  conuertimur  ad  gentes, 
ficcnimprxcepit  nobis  dominus.  Sccun ^o  traditur  formado- 
ftnnx  quantum  ad  docendi  a&am,  cum  dicifur. 

2  Etniesiu  em,  f-Tc.upp>o.r<£.,al.  Ideit,  Cbriitusquicftda- 

tor  regnicelorum.Socdum  enim,quod  regnum  <.^:orum  quin- 

que  modis accipitur  in  lioc  cuang-lio .  Primo  pro  ccclelia mtli- 

tante.  fup.  5.  b.  Qui  foiuent  vnum  dc  mandatis  illis  minimis,  & 

docuent  lic  homines , minimus  voc.ibitur  in  rc  .  iv» cjlorur»  ,  v  t 

Greg.  cxponir,  quod  regnumc^lorum  ibi  dicnur  Eccleln  prac- 

fenus  tempons.Secundo.pro  ccclclia  tnumphantc.eo.cap  Bea- 

ti  pauperes  Ipiritu,  quoniam  ipforum  elt  rcgnum  c^lorum.  I'er 

tio.pro  legc  Mofi.inr  il.d.  ^Auferetu  a  vobis  rejnum  De/,  &  da- 

b-an gcnti fac  enti frufluincnu,<\uiavcrusimcl\ellusv<zieTistTe 

ftamcntieitablatusa  Iudxis  luis  peccatisexigentibus  ,  01  datus 

cftChnltianis.  C^narto.proeuangclioChrilti.mfr.  i$.g.O'WH/J 

fcnba ducius in  ng/u icelorum  fim~Us esi howim  Ditrifamitias,  qtti 

pnfert  de  thifaurofuo  noua  &  vt  era ,  quia  doftorcs  cathofci  te- 

ftimonia  proferunt  de  nouo  Teftamento,  &  pcr  confcquers  dc 

veteri  quod  includitur  in  ipfo,ficut  rota  in  mcdio  rotx.vt  habc- 

turinhguratz?ch.  1.  Quinto,accipiturpro;pfo  Chrifto.  infr. 

il.c.  ri  m  di%ito  Dcici'cio  d&mo<ua,profftl<.  pcruinit  in  vos  regnum 

Dci.  Id  elt,Chrftus  dator  illius  regm.  Per  eiettionem  enim  de_- 

monum  virtute  Uei  probauit  fc  eflc  Chnftum.Bt  hoc  modo  ac- 

cipuur  hic  res;num  tcloium.  ldeit,Chnftus.Ifta  ctat  praedica- 

tio apoftolntu  pro  illo tepore,  quia  denunciabant  I udae  s  Chri- 

ftum  ven.fl"f,Etquia  do&rinanon  cft  efKcax.niii  adlitprobatio, 

feq^unut  modus  conueniens  ad  probiudum  ventatem  huius  do- 

clnnxfcilicetopcrafjftadiuina  vututc,cum  dicit. Infirmos^tpc, 

-  5    Grutis 


$  Gratis  accepiflis.  Hic  confirmantut  apoftoli  quantum  ad  ve-  DiuiSo.'' 
ritatem  vitac.  Etdiuiditurinquatuor  partcs.  Pnmo,oftenditur,** 
quod non  debent  moueri ad  pradicandum  cupiditate,fecundo, 
quod  nec  terren  aduerlitate ,  ibi'.  Ecce  cgo  mitto  vo< :  tertio,  ncc 
rctrahi  carnalitate,  lbi.  Is^oliiearbttrari,  quarto,  quod  nec  anio- 
re  pracfentis  vit* ,  ibi .  Et  (jui  non  acdpit  cruc  m.  Pnma  in  duas, 
quia  pnmo  rerrab.it  eos  a  cupiditate,  fecundo,  quia  in  vita  mor- 
tali  quiliber  tndiget  necellanis ,  oftendit  qualiter  debeanr  ha- 
beie  necciTiriavitae,  ibi.  D  gnusrfVopear.us .  Circa  pnmum 
fciendum  quod cupiditas  oltcnditur  in  duobus .  In  male  acci- 
piendo ,  &  hoc  prohibet  di .  Gratts  accepifiis .  Scilicet  grariam  i 
J,)eovobiscollatam,huc  (itgratiagratumfacicns,  (iucfitgratia 
gtausdat.1. 

4  Grat/s  late .  Eodcm  modo  ficut  accepiftis.  Pro  fpiritualibus 
enim  afbus ,  vt  pro  adminillrafionc  facramentorum  &  prardi- 
catione  &  colimibbus.non  debet  af.quid  accipi,  quali  prccium. 
Secundo  oftcuditur  cupiditas  m  male  po1iidendo,&  hanc  cxclu 
dit,cum  dic!t. 

5  Ttolite  pifft.  Praedicatorcnim  verbi  diuinidebet  effc  abfo- 
Iutu*  a  folhcitudinc.Temporalia  enim  in  fm  acquifitione  molc- 
ftant  animum,&adhucplus  infui  poflelfione^quia  funt  iam 
quali  membra  incorporata  ipfi  habenti ,  &  ideo  magis  trahunt 
aniiTiUm  hominisad  inordinaram  dikctionem  fui,&quia  hoc 
fuffocat  verbum  Dci ,  idco  non  debet  eflc  in  przdicatoribus 
eM.ingclij .  Secjuitur. 

6  1\7jejue pecumam.Ad  prouidendum  fcilicct  vobis  de  n«cfla- 
rijsin  via. 

7  TVo»  peram.  Id  eft,  repofirorium  ciborum  ad  portandum  in 
via  ,  Hoc  totumdicitad  cxdudcndum  follicitudincm  tempora- 
lium  a  przdicatonbus  verbi  diuini ,  fcquitur. 

8  T^eqifdMas,  ld  eft,veftes  fuperfluas.  Tcrra  enim  promiffio- 
niscalida  ellmultum  ,  &  decommumcurfu  fufticit  vna  tunica, 
lllud  enim  quod  eflet  ibi  furliciens  vcl  etiam  fuperfiuum  ,  eflet 
in  regione  frigida  ncceflarium  ,  ic  idco  per  hoc  non  excluditur 
quin  prardicatorcs  euangelij  habcant  fuificiens  tegumcntum. 

iXtQue 


MORALITER. 

2  Euntrs  autcm  pr&dicatc  dicentes ,  qnia  aopropinquabitregnum 
ccekrum.  Vetus  e-nim  teftamentum  promittebar  bona  tranlitona 
&  terrcna,Ied  euangeliBm  promittit  c^lefti j  &  artcrna. 

f  hfirmoscuratetno  f.grr. Morahter  fpfirmifuntacidiofi  in 
quibusnoncft  vigorbeneoperandi .  M  irtui  verofuntqm  di- 
gnamortisoperafaciuiu.  Leprofi  funt  luxurioli  ,nam  luxuria 
eftvitiumconragiofumficutlepra.  Dxmoniaci  funt  forrilegi, 
Jftosriiraredcbent  prxdicatores  Euangelij.  Et  fubditur  mo- 
dus  rurandi  rum  dicitur. 

3  Gratis  accepiflis  gratisdate.   Pci  hoc  cxcluditur  ab  cis  vi- 

tium 


tium  Simoniar. 

5  T^olitc poffidere  aunm^&c.  In  facra  fcriptura  peraurum  ve- 
rum  intelligitur  fapicntia  diuina  .  Et  pcr  oppofitum  aurum  fal- 
fum,  clt  fapientia  tcrrenaquxanimalis  elt  &  diabolica,  vt  dici- 
turlacob.j  d.Argentum  falfum,eft  eloquentiadcccptiua  .  Pe- 
cunia  filfa ,  cft  malumjfimpliciter  fub  bonitatis  apparentia  .  Pe- 
ra  vero mala,  eft  rcpoiitonum  male  acquilitorum  .  Per  duas  tu- 
nicas.Iigmficatur  dupIicitas.Per  calceamcnta  qux  fiunr  dc  pel- 
hbus  mortuorum,  fraudulentia  m  traclatu  tcftamentoi  um:  per 
virgam  appetitus  nimium  dominandi .  Ifta nullomodo  debent 
efle  inprxdicatoribus  euangelij. 

Intcrrogate 


191 


Glof  crc!.&  Nicolai  deLy  ra. 


192 


Mtcifa  Et  Platodicic  duas  corpomm  uimmitates     cxemplisnlicnosiNccdcbetal.cuiusprsrfidiocarnalis inn.ti 
n  J5E!d mdaT,  nec affu.  tam  ficr.  dcbere  molnaem  ca-     Qu.  faWt  m  via,occa(ionc  icmens  tacc,  non  ftud.o  lal 
fb*.    "  pics Sprfum  Cum autcn hxc habucnnt fi:.r..ca:en>,cxcc-     H.c ^^™»^™* «""* Pamx' ' (cd F**"™* »* 

nonmtl  :qUO  ^    Aiuuiumbacul..    Neeminima.        b    Ecce  quar«p«eipit  aihil  fcrre,  qui*  «oni.  debcrttur  <■!..  cir,  Vtldc  feain  CtClf 

3  ISTdi  •  ncquc  calceamema  ,  nequc   virgam  .    Djgnus  clt  emm  «   n.s  mcl.us  vacct.s. 

*        IIt  J      1         V  *     Quomodoaccipieum..  *  <fc  TheophvlaCtUS, 

hfcSuertSci.  c  opcrariuscibofuo.Inquamcunqueautemciuitatem^autca-  ,    Dixicaucemc.bo,n6 

..    Qii 
t  inc,  nec 

£dfSCmrc  cedunt!     manete,doncc cxcatis.Intrantcsautem  in  domu  falu tate cam  6  d    PttemgMtt  quis. 

r"  .  t  a     Situerint  il  i  pixdei^nar.  ad  vitam.  j 

cJarXdaHCsvdS!    dicentcs:  paxhuicdomui .  Etfiquidemfueritdomus  illadi-  ; 
B  lcis :  vc ncquc  pcs fit  »  Q±Lamopt*i».  r  r      •   j- 

lcctus  ncc  ad  tcrram    ena,  t  veniet  p;fx  veltra  fupcr  eam.fi  autcm  non  fuent digna,  „ 

nildus   ]dct>  nCCOC-  tmtvkhm^ WltHll 4Peo;f«*mtec«»»pen(«bitur.  ^  i.v.       M»iW».  vw«- 

cultctur  euangeUum    pax  vcllra  reucrtcturf  ad  vos,  t  Et  quicunquc  non  reccpe-  »  fcmag.racc.pcregra 
ncctetrcniscSmmo     *  0«.'  '3  tiamcjuamdarc 

disinhictur.Nonin-    rit  vosj  ncquc  audicnt  lermones  veltros :  exeuntes  foras 

dui    dliabllS  tUn.CS  ,  »    lnt1f,num rerreni liborn inaniici eipcnfr,  vclvt  oftendat.s appetitttw tcnenomm  non efle  in affc- 


D 


[mwefto o  c  opcrarius cibo fuo. In quamcunque autem ciuitatem . aut ca-  ,  Dixic autcm c.bo,n6 

[ua   vn'Pof.  jftcllumintraucritis.inccrrngate,  quisin  eadignusfic,  &ibi  }  fi&^J»^ 

xtamcn.no-'    t  *m+atuu*u.r**-~     ¥*-**        \^^»^^SumZt  £"" [     ? 

irl  ^         • J~„.,- ..„..,.•. c  Tnrranrr«:aurf»m  in  rlomn  frilnr.aree.am  *  H     interrrvate  euis. 


**.*fc. 


f  Ttaiat. 
\  rtttcrutur. 

Luciaa. 


Teftimonio  vic.no- 
rumeligcndus  eftho 
fpcs ,  nc  cius  infamia 
prxd.cario  l.cdatur. 
c     Di^nusftt.Viicut 


quam  1 

ibi  mancte.  Ambi'u 

D  it  conftancix  gcwj 


rale  madacum  vr  ho- 
fimplicitcr ,  non  clu- 

plicitcr 


*r   nnndu  .eiins.  raJe  madatum  vr  ho- 

ambulare.  «  de  domo    vel    ciuitatc  ,    excutitc    pulucrcm    dc    pedlbus  "  fpitalisncceiiitudinil 

.    _.  *  iiiri  riiTTniTcinr     T.i/>/-* 


QiiiJ  K'  *t- 
r  M  *  anjen 
111  ii.  Nc,rtj}oi 
fc~tur, 


DiuiSo, 


c^ 


Lucas  dicit :  T^emM 

fitutaueritis ,  vtfub  quanta  fcftinatione  lter  prxdicatioms 

pergercdcbcantjOfTcndacur. 

Allcsocicc.  Pcr  auru.ortcndifT  fapicnt.a  feculans.Per  ar- 
«cncu.facund.arhecorica.  Pcrpecuniazona?,  fp^cnciaabj 
rCoodita.  Pcr  pera.onus  fcculi.Pcrcakcamcnta^murtuoju 
opcrum  cxempla,  nc  fua  opera  per  cxempla  ft  ukoru  tcgat, 
fcd  fancla  tcrra  ingrcilurus  fenfus  hcat  nudos  ,  &  a  n^aloru 

txcmplis 


"  iura  cuftodiant  Idco 
domus  cligcnda ,  vt  mut.mdi  hofpirij  neccffitudinifque  vio- 
lihda?  caufa  non  fuppctat  . 

g     E xcutitepuluerem  depedibns.Vci  excufsioncm  pulueris  in- 
tclligirur  amifsio  itincns. 

*  Thcophviadus.  Excutere  vult  puluerem ,  monflnn- 
tcs  quod  nihil ab  illis  acccperint ,  qui  piopter  duritiam  pcr- 
fuadcri  non  porcranc.  S^xar 

^  Euthy- 


NICOLAVS    PE    EYRA. 


1  T>{equf  calcea .  Incegrafcilicet,  quia  apofloli  vrebantur 
fandalns :  vthabetur  Mar.  6.  b.  cxquo  pacct  quod  fandalia 
vi  mcompucabancurpropneintcrcalccnmenra. 
a  T^eaue  v>rgam.  Concranum  v.deturhabcri  Mar.rJ.  vbi  di- 
cirur ,  quod  dom.nus  prxcepit  apoftohs  ,  vt  aon  porcarenc 
aliquid  in  via  nifi  virgamtantum  .  Diccndum,  quod  virga 
hic  Si.  iWi  accipitur xquiuoce.  Hic  enim  virga  accip.tur  me- 
taphoncc,vndc  f«.-nfus  eft.  T^eque  virgam.  Ideft,  n«..n  innua- 
m.nifubadio  rcmporali.  ficutcorpus  inn.cirur  baculofu- 
(tcntanti  .In  Marcoauteinacc.piturv.rga.idhteram,  qma 
doitoresHebraroruminfignumdoctrinx  portabanc  v.rga 
in  manu,&:  quia  confuctumerat  apudludxi-s  prouideri  eis 
dj  victua  pt)puloqucmdoccbant ,  sdco  Chriftus  voluic,cjji 
hoc  futficercc apottohs  pro  aliqua  prouiflone,pc)  b.ic cnim 
oftcud^batur ,  qood  populus  cui  prxdicabam ,  dcbcbatcis 
prouidcre,vndc  fcqu.tur. 

j  Dignus  efl  enim .  Vbi  oftenditur  qualiter  dcbeant  habcre 
viftuin  fcil.cct  a  populo  cui  prxdicabant :  Bt  diuiditurin 
duasparccs:  quia  primooftcnd:tur,qualicer  dcbcnt  fe  h.i-. 
bcrc  ad  rt-cip.cntes  (pfos,  ck  fecundo ,  qualiter  ad  oon  reci- 
picntCS  ,ibi.  Et  quicumiue  nonrcccpennt,  Circapnmum  fcien- 
du"»,  |udd  dc  iurcnacurali  cft  &;diuino  &  ctiamhumano, 
vtill.  'jui  fcruinntcommunitatiin  fpiritualibus ,  vc.ndiui- 
noailtu  \  do.tnna,eis  a  communitatcprouidcatur intcm 
poral.bus , &c hoc cft q uoJ d.cir. Dgn*<  e(i  enim operarimSld 
cft,p'a:«Jicat'.rqui  opcracur  opus  Dciad  vcilicatem  populi. 
a.  Ctbofno.  Idcft,victuconuenicnci,in  quointelligitur  ve- 
ft  mcntum  &  domiciliunj,finequibus  non  viuic  dccencer 
g.nus  humanum. 

$  In  quiuuwhquc  av.tcm  c>uitatetny&c.  Id  cft,  fidelis  &  bonx 
t.i'Tix,oftcndcns  quod  predicator  vcrbi  diumi  non  d;:bet  ad 
loca  mala  ic  fufpccta  dcchnare ,  quia  pcrhoc  impedrctur 

doctrina 


dottrina cius  tanquam  fufpcfta. 

6  Etibi.  Doncc  exe;<t.s  tranfituri  fcilicet  alibiad  prxd;- 
candum.  Non  cft  tamen  intelligendum ,  quod  pcr  hoc  u<  - 
lit  cxcluderecaufashoneftascxcundijVtaddocendum  vel 
huiufmod  ,cum  propLtrhocintraucrintciuitatcm.fed  pcr 
hoc  vuk  ex  ludci c difcurfus  curiofos ,  &  inutilcs ,  qui  noa 
dcbenrcfte  ln  prxdicatore,  fcdmagisccfl.intcnccersitate 
cxeundi  dcbct  vacare  contcmplationi,  vtibi  hauriacquod 
poitea  populo  m  pixdicationccrlundar. 

7  Intrantet  awe>n  m  domum^falutatc  eatn.  Id  cft,hominesha- 
bitanccs  in  ca ,  qui.i  parietes  n  jn  funt  faluundi :  Modus  fa  - 
lucacionis  fubiungicur  cum  dicitur. 

S  D  centts  pax  buic  dom.  Qtiia  prxdicator  verbidiuinidc- 
ber  habitancibus  domum  quam  intracpaccm  opcare ,  &  no 
folum  optare ,  imo  euangcliurn  Chnlti  prxdicare,  quod  eft 
cuangelium  verx  pacis. 

f  Etfi  (juidcm  fuerit  do.  illa  digna.  Id  eft ,  ad  vitam  xternam 
prxdeftinata  &c  ordinata. 

I  o  Vcni.  t  juper  illam  pax  veflra.  Id  eft,  oratio  veflra  £c  prx- 
dicatio  habcbit  ibidcm  cftettum. 

I I  Si  .lutirri  non  fuerit  digna .  Id  eit ,  ad  vitam  xtcrnam  non 
prxdcftmata. 

11  Tax  vtiirareucrtctur  ad  j»8J.Ideft,dato  quod  non  habeat 
cffectum  quantum  ad  ipfos,tamcn  habebitis  mercedcm  in- 
deapudDcum. 

13  Et  cfuicunque.Hic  oftendit  qualiter  fe  debent  habere  ad 
non  recipientes  cos.nec  prxdicationem  eorum  di. 

14  Exitmes  forafdedomo  velciui.  Oftcndcntcsperflgnnm 
mani  feflum,quod  no  veniflis  ad  prxdicanduin  cis  pi  ..pccr 
tcmporalc lucrum ,  quia  etjam  puluerem  qui adhxlit  pcdi- 
bus  vcflris  de  loco  ipforum  non  vultis  porcare .  Vcl aliccr. 

1 5  Extu:itepulucrem deped.&c.ln  teftimonium  laboris  vc- 
ftri  impcnfi  ad  conucrfionem  ipforum,  quamuis  ipii  nolue 
runt  rccipere ,  ideo  fubiungitur  corum  pena  cum  dicicu  r. 

^Atnen 


M    O    R   A    L    ITER. 
t    Utmoittet  &c.  Caucndum  cft  enim  prxdicatoribus,  no 
locumfurpi-chim  intrcnt,  &ncde  cuagationc  inutili  no- 
tcntur:  idco  fubditur. 

6     ht  ibimu&c.l.trantcs  auttm  in  dmum  faliHate  eam.  Id  eft , 
Calucem  habiuntium  in  ca  bonis  tcrbis  8d  excmplis  piocu- 

rate. 


ratc . 


9  Et  fiquidem  fucrit  dnmus  illa  digna ,  vrnlrt  paX  v*cflra,  &c.  Id 
cft,  rccpicncdc\iftrinam  vcfttam  .  Quod  fi  non  feccnnt,ni- 
hilominusa  Dcohibchicis  mcrccdein. 

Excutiitpulucrem.  Ideft.lema  peccata.quxfolcncex  ta- 


15 


ljbus  accidcrc,  ct.am  in  homitubus  perfectis. 


sAmtn 


m 


Macth 


XI 


c 


ap, 


194 


If. 


JtlS 


B 


•;*  EuchvnMiis.MrimTcfiabantenimper  talem  excuffione, 
A  quod  non  foJum  nihil  accepcrant,fed  etiam  pnlucee  qui  ifi- 

de  adhalif  fct  a  pedibus  fuis  cxcutcrent ,  tanquam  proptcr 

illosimpium. 

Excuticc  puluerem,  ad  conteftatione  terreni  laboris  quc 

procis  inanitcrfuf- 

ccpetanc,  vcl  vt  ab 

e;s  nec  ad   viitum 

aliquid  acc;piar,nec 

_  ccrremi  aliquid  ab 

i.oni  cjs  quajrere  often- 

datjVt&pulucrem 

dctecracoruiibino 

patianturadhe.rere.     1 
Alitcr.Pcdes,  sut 

opus&:inceHiispra: 

dicationis  .  Puluis,  c 

tcrrenx  leuitas  cogi 

cationis,  aquanec 

fummi       doctoccs 

poffuntefie  immu- 

nes,du  intcnduc  cu 

ns  fubditoru,&:  qua 

fi  m  ltincrc  mundi  puluerc  Iegiic .  Qui  ergo  recipiuc  verbu, 

ipficuradoctoruWnargurncntuvertur  humilitaris.quifper 
,    nur.tadteftimoniudamnacionisinflcdunc  Ecipfceftpul- 

uis,qui  in  Euagelij  cocempcores  extcrgi,&  a  quo  pcr  bonos 

auditareseuangelizanftumpcdesiubecurablui,  lmmopcr 

ipium  faluacorem  narrancur  abluci. 

a*  Ecceego mttto.  Ilhs  fua  pena fcruabitur  in futurum, vos  au- 
» ox.  tem  omne  exhibctc  pacicnria.  £cce  cgo.  Cogrtuc  llli  qund  fe- 

Cundum  loanncm.Sicuc  mitic  mepacer  ad  pafstone ,  lic  Sc 

cgo  mitco  vo s,  non  .;d g?udi:!,fed  .id  pafsiones.Vbi  feruace 

innocenciam,  quia  qm  iocum  puedicacionis  fufcipic ,  mala 

mfcrrqnon  dcber,fcd  tolerarc. 
,f  i,      *  Chryfoftomus.Quia  fupcrius  rcmouit  follicitudincm 

confequci)tcrp;eJiC!Cfris  malaquardcbcbacciscontingcre 

primovtdifccrcncprefcientie.  cius  virtutem.  Secundo  vc 

nullus  fufpicare^,  quoniamproptcr  imbccillitatc  nugiftri 

heceis  fLipcrucnirecm.iIa.  Tcrcio  vt  ipti  fuftincntcs  no  ob- 
£  itupckerent,duminopinabil:ter&;pra:tcrfpemeuenirent. 
..  »  Quar- 


Lucs.ts.Ciipr 
Si.n.ca-, 


tLtlC,IO,3. 


Qiiarto  vt hoc audienrcs  non  tutbcntur fn  tcmporc  crucis,  D 
dcmdc  vc  difcant,quonum  haxnoua  pradii  Jcx  cft. 
b     Sicutfr.  Scrpentis  sfiutia  cfi ,  qd  toto  ccrporecaputin 
quo  vita  eft,occHlcat  &  ,ptcgit,ica  &  noftri  penculu  corpo- 
riscaputnofmi  quodcfi  Chriftus.cuftodiamus .  Vel  quod 

pcranguflids  fcco- 
arctas,vctcn itunica 
cxucus  innouatur, 
fic  intrans  per  angu 
fiani  portam ,  vcte- 
rcm  exuic  homirie. 
•Jc  Epyphanius.  Al- 
tcra  ferpcncis  prude  Hjrcfi.jy. 
tia  cft.  Quado.n.fiti 
prcfliis  a  latibulo 
procc-dic  nd  aqua  vt 
bibat,  no  iimul  fecii 
acap,tvcncnu,fed  a  b< 
m  lacibufo  rchnqt,  J 

&n  ficprogteflus,po 
tuaquuufamic.Pio  E 
mdc&lipfihocimi- 
tenuir.vtqtiadf.m- 
cH  Dci  Ecclcfia ,  aut  adprcccs,aut  ad  my fteiia  verierimus 
malitiam,aucvoluptatem,'autinmiiriam,autaliudquidin 
ccgicationibus  noftris  nobifcum  ncferamus. 

*  Bafilius.Piudens  vc  fcrpcas  eft,qui  cum  confideracionc 
accognicionc  pocccia:  ac  boni  odoris  ,  ad  atidiencium  obe- 
dienciamadminiftracdoctrina;rcqiieadmoduir»il!icferpes 
nouic,&facicb!adioreacccdcre,&:probabiIrterioquiadab 
ducendum  a  Deo,&:  fubiugandu  pcccii»,  fic  nos  pfone  fa- 
cic  SC  locum  &:  ccmpus  dchgamus ,  &T  omnibus  mod:s  do- 
«irmas  cum  iudicio  admimltrcmus  ad  abducendum  a  Dia- 
bolo&:  perduccndum  ad  D.um. 

c  l'r  (itnpliccs  funt  cohmb*.  *  Epiphanius .  Quamquam,  co-  Hcrcfi 
lumbaegenusmulcisinrcbusnon  Iaudccur,petulanscft.n.  " 
&:  lafciuum,&:  pcr  omnc  tcrapus  voluptac;  dcditum ,  debilc 
&£  inHrmu  .  Ac  vcroproptcr  innoccntinin  &:  longanimiwte 
maioi  ti  in  hoc  animali  obliuione ,  infuper  propcerea  qtf  ;n 
colubxfpecieapp^ruitSpirituifinttuSjimitaii  nos  uibcc  di- 
uina  fcrmo  Spintuflancti  voluncate,&:  columba:  innncetia.  p 


a    CJuia  cui  plus  commifTum  e(l  ab  co.plus  exigitur.     b    Qujbu»  lex  n.ituri  tantum  ,  hi  autrm  2c 
legem  liteixfcfnreu?runt,3c  difta  ptci'h.-taruai  t-i  Apoftcjlonuii. 

veftris.tAmen  dico  vobis  ,  tolcrabilius cric  terra:  Sodobmoru 

a     Quj  c!egi,<iuidocui. 

&  GomorrjEorum  in  die  iudicii,quam  illi  ciuitati.1  Ecce  cgo 

a     ExdiIc;pu!is,raifroslicio)ideolitismanfueti,&huinilc*innocente».     b    Saibarum  8e 
Pharifxorum.  ,  1 

mittovoasficutouesinmcdio!uporum.  t  Eftotecrgopru- 

a     Vt  viteiis  inlidias.         Vt  fidem  feruetis.         Vt  non  faciatis  mala.     b     Hicapent  quos 
lupos  iixerit.  » 

dentesficutferpcntes^&tfimplicesficutcolumbar  .  Cauete  \ 

a    Ideita  perfualionibushominum.    b    FrxmuBiteos.    c        Vbi  potiori  fentcntix.    c 
dandus  c!t  locus:  ' 

autemabhominibus.tTrabdentcnimvosinco'nfiliis,&in 

a     Sa!-Jfpecie  corrigcudi.ijuia  illelocuscorreftionis  el.    b     Quafi  sd r» liorem  audientiam 

cum  pcr  le  vobis  mferte  vim  hoii  poterunt.  7 

fynagogis  fuis  flagellabunt  vos ,  &c  ad  regcs ,  &  ad  pradfides 


qugftioocbre 
iiiari.i^e. 


lifi» 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

t     Amendicovo.to.  Ideftminnspmienturin  cxtremo  iudicio. 

Sed  videtur  ti.cui ,  quod  boc  nonfit  verHm,qiiia  Gencf.  i  }.fcribit.'ir, 

quod  boTiines  Sodomitie pcfftini cr.tnt  ^rpeccatores  nimis  coram  do- 

mino ,  vnd< ,  &infigiium  nta^nitudmis peccali ipforummortuifunt 

ignc  cr  lulpburt  defccndcntc fuper  cos  .  Dicendum  quod  Sodoma  & 

Gomorra  fuei  ut  infcfte  plutib.is  pcccttis  fcilicet  peccato  fitperbi&.lti 

xnrix  e^  autritiAy  rt  dicittir  h%e.i6.f.  Hxc  fuit  iniquitasSodo- 

mz  fotoris  i\\xs  fupcrbia,panis  fatuncas  &:c.  St quimr. Et  cgc- 

nomanum  non^otrigcbsit.Ergo comparantur hic ncgintilQs vi 

;pojt'ilis  quantnm  ad  iflud  vltimu^non  qunnlum  ad  altaprYcede 

tintfuia  cvuiparatiodtbet  effe  fe;*ndum  ca  qtufunt  eiufac generist 

&  ''on  eH  dubium  quodgrauius  cflpeccatum  ncgare  vitlum  feminan  • 

tibus  fpiritualia ,  quibuttenewur  bomines de inre  naturali diuirio  & 

buma>io,v<  /upra  ditlum  cii,qua>»  manum  non  porrigere  cgcno  jim~ 

plui  fpirttualui  nonfminantt. 

i  Ecce  cgo  mitto.  Hic  oftendrt  Saluator^uod pmdicatores  ver- 
bt  diumi  noa  dcbent  tcrreri  a^Hirfitale.  Et  quii  i»  aduerfitate  non  fo- 
lum  oponet  fufiinere  patienvr ,  fed  ctiam  aliqua-ido  nomen  Cbrifli 
corfitrri  coftatcrjdiobac  pars  diuidimr  in  dttfs^quiaprimo  bortatttr 
eos  adacltm  tolerandijciundo  ad  aSlum  confitendi.ibi.Onmis  er- 
go  quiconfitcbittir  mCPrima  mduas.quuprimoofledit  tribula 
Uonis  'ipmmentis  rna^nitudinem,fccundo  Iwtatur  apoflolos  ad  eius 
JuffLraiaftbi.Non  eft  difcipulus  fi.pcr  magifhu.  Trima  in  trcs 
_  fecun- 


fecundum  quod  magnitudo  tribulalionis  futurm  oflenditur  ex  tribus 
tjuia  primo  erantpaffuri  a  lcgifperitisfecundo  a principibus  Gcntilib. 
ibi.Et  ad  t cgcs.  tertio  a proprijs parentibtts jb\Tradct autcm  fra 
ter.o"  in  qnalibet perfequutione  ofiedi:,  qualiterfe ctebcnt  baberc.Di 
cit srgo.Eccc ego  mitto  vos  fictit  bucs.  Ideji  ftmplices innocen- 
tes,perarm4  vos  non  defendentes. 

3  In  mcdio  lupo.  Idefl  Scribarum  &  Tharifeorum.Lnpus cnim 
dcntib.oncs  laniai,  homiv.es  anbclitu  inraucat,ha ifli  ^fpojiolos  Chri 
fti  niicbaiitur  interficere,&  vocepradicatioms  eis  impedire,vtpatet 
cxdotUwa  _Apoflolorum  &  in  atlibus  carum ,  &  idco  confequcntcr 
oflcndit  qualuer  in  bac  tnbulationefe  dcbent  habere  di. 

4  £  ftot c  er.pru.  quoniam  aliquando  prudcnter  declinanda,  efl  ma 
Utiaperfequutorum  jicttt  Taulus  vidcns  malitiam  ludxorum  volcn 
tium  cum  intcrftccrcftne  caufa,appcllaitit  ad  C&farcm„Ali'.\  J. 

j  Et  limpliccs.  Quia  occurrcte neccffitate  debetprxdicator  Enan* 
gelijfi  ncccffeftttfe  offerreftne  amaritudinis felle,ex  qnibus  palet,  qS 
aflutia  vulpina  vituperalis  cfl,fmiliter  ruditas bouina,fcd  mcdio  mo 
do  debcnt incedcre  difcipuli  Cbri.li,  idcofcquitur. 

6  Cauctc  autem.  Quiaficut  diftum  efl ,  aliquando  cauend&fmt 
infidta.  mallgnorum. 

7  Tradcnt.  Hoc  enimfrequcnter  babetur  in  .Acl.  _4poi~lolorum. 
quod  difcipuli  Chriflifunt  in  corrftlt]s  addi  £li,flagcUati,&incarce- 
vati  propter  nomen  Cbrifli. 

8  Ec  ad  rc.&:  pr#.  Hic  oflcndhw  magnitudo  tribnhtionis  im- 
mincntis  Chrifii  difcipulis  a  principibus .  Gcntilium  luikt  cnini 

•je  pro 


M    O    R    A    L    I     T     E     R. 

t  *Ainen  dico.vo.to.  Narcpcilere&:  impugnare  veriracem 
agnicam,  quxdam  fpccics  cftpeccati  m  fpintum  fancltim. 
x  Euetgomittovosficutouct  tnftr.  Pcr  quos  iu  primitiua 
Ecclcfia  mtclligcbatur  tyranni,fcd  mo  pcr  eos  poffunt  de- 
trsdorcs  intclligi.proptcr  quorum  morfus  non  cft  a  lideli- 
bus  pra:dicatio  fubcrahcnda. 

Caue- 


6  Caneteautcm  abho.  Vosmalitiofead  peccatum  trahcrd 
nitcntibus . 

7  Tradent  enim  >os  in  con.&clclcft  crahcre  vos  conabuncur 
adfuaconforcia  mala. 

■f    Et tn  fyna.fu.fia.vos.  Scilicct  flagellis  linguarum  fuarum, 
co  quod  arguitis  malaipforuo». 

8  Et  ad  rigcs  &pr<tfi.du,  Multi  enim  propter  prcdicatioucnt 
vcritatisaccufancur  malcapud  magnaces  hums  fcculi. 

Tom.ji  g  Crni 


«?? 


GIoi\ord  &  Nicolai  deLyra. 


196 


3  a     Jntefiimo.  Vt iodcperucrfi pcrcancfincexcufatiope,vn- 

A  d«  dc.t. cxc.nplumcapuj.lt  V.t*.  /«  tcflimontumtllti&gen. 

|  „„««.  »oA/»  w  itfl:monium.  Qnia  pcrfcquutio  nomi- 

I  folum  ludaris  \  gcntilms  coru  maliuc.,  lcd 

,Arx>Uo!isMtintc(iimoi)ium  iplorum  mnocccia?. 

'    Thcophyln 


Hocefi  ,1'mv. 

rcfocnfiaaem 

t»t(5.|«Mi-  corum  ciui  nou  cre- 

dunt. 

♦    Eutrrymjus.Ad 

J#cm  nj>  rcdargutjoncm  ludco 

rum&gcntium.poft- 

•  rnodumdicant.quod 

diuini     vcrbi   prxdi- 

cationcro  non  audtc- 

f  Hic.7.b.  tinc      ' 

b     Dabitur   tntm    vo- 

bit  in  ilU  bora   quid  b- 

tuimini,  Voluntatcm 

•  rufiinnerit  vcftram  pro  Chrifto 
t  fUioaertt.  offjrrC)ChrJflus  vcro 

loqucturprofe. 
Ji  c     7>«<to  ««?fW  /'«'«" 


rencur,&:  ca  magiflnu  dfopuli  miKctormentis  &:  flagcllis  D 
ccderenuir,bonorum  camcn  paradifha  umorrucbanf.Nos 
vcro  cjiii  necfomniisquidcm  cruoanma  aliquem  lutiino- 
mus.multo  molliorcs  qu.im  ceruu. 
d    l>jiauttm,  &c.  Docec  vututcion.-;  nimicacis  &jp't;cn- 

ct5.N0.  n.ccpific  vcl 

Contr»  terrores  confolatio.qnifi  dicu.nolitc  turbari. 


duccmini proptcr rac in tcftimoniu ilhs & gcntibusCum  r 

»     De  rnodo  ptokiendi  oinsie  an  inomatr.  2. 

autcmtradentvos.tnolitccogitare  quomddo  nut  ouid  i 

1).-  niodo  iniieniendi.  >     Mitetia  dicenJi. 


facerc, fcd  pcrnccie 
vircuciscft.  Vncau- 
d.i  ho!t;e  uibctfofFer 
ri.Hoc  ide  Lucas  ex- 

m  inncmcnu..  - - •  pdi\W.  1 'I  patitntij  Vt 

loquaVnini.Dabitur.n.vobisin  illa  hora ,  qind  Inquamim.  4   firapofflitbitis  amma.% 

i    Qu.»  non  injenio  vel  arte  veltr»  uetb»  procedum.fed  ex  fpirirufr.uKh  j»'u .  Vf/tVjr.Qilia 

No'n  cnim  vos  citis  q,  loquimin  i ,  fcd  fpiritus  patris  veftri 

•    Vdutnginiv    l>    Adeocrclcet  petfcquutorum.rabu:s,  vt  nullut  lit  inter  eos  aftectus, 
quorum  d.ucrfa  c.l  fidci- 

qui  loquitur  in  vdbis-tTradct  aurem  fratcr  fratrem  in  mor 
tcm,&pater  Filium,&infurgentfilii  in  parcntcs  &  morte 


J,ue 


a    Non  tanmin  amicis.    b 


O.iu  amatoics  «lundi  funt  inimici  dci. 
t 


t 


cos  afficiet,&  eritis  odio  omnibus  homimbus  proptcr  no 
me  mcum.Qui  aut/perfeuerauerit  vfquc  in  fincm ,  hic  fal- 

a  Noudebctis  deli;tere,led  -d  tcmpusdeclinarc,ut»Uispoffitis  prodelle.         Noa»iiie. 

uuscrit.  Ctfmautperlequemurvosinciuitateifh,  fugitc  <j 


horn  ja.in 
Mitth- 


Mmorcm  dolorcm  mgerunt  mala  qua:  ab  cxcrancis,maio 
rcm  quxab  illis  p;itimur,  dequorum  mcntibus  prarfumc- 
bamus.qu.acum  danyno  corpons,  mala nos cruciant amif 
farchantatis. 

*  Hicro.H  >c  in  perfecntionibus  fieri  videmus,ncc  vllus  eft 
inter  eos  ridas  afi.-ctus.quorum  d  nerfa  eft  fidcs. 

*  Eurhym  us.Pcrhosaucem  amicifsimos,alios  cognatos 
cV  t.iivliaicsuitclligit,  qui  omnem  fauore  amicitiamimo- 
fc hum  mitatcm dcpofituu  Jint ,  vt  cos  foluis  fidci  rationc 
perfcquantur. 

*  Cbryfoftomus.Qnarnamlibcranobis  rcfpondcndi  potc 
rl.ts  ei  rt.qux  vcniactmcedccur^Qjios  non  exagitant  flagel- 
la ,  non  vrgcntcaccrcs,quibvis  non  principes  non  fyn.igo- 
gxmui.  ntur,  ncaliquidhoiufmodinulorum  impendanr. 
lmo  fe  jn  cdriariu  omnia  habct,dommamur  en  lm  &c  rcgna 

Eo&fdcmus  quippe  qnifidrlfs  regcshabemus,vn  Chriftiani 
ontjnb.afiiua  ic,  bonocc  fccuntatc cV  pact  fruunt',  ncc  fic 
Q  tamcn  vincimus,5L.illiqmdecuadcrutjatu  quondicducc- 

rr-ntur 


■yirjf.Quia  dii  nobis 
dominan  dicimus^ 
hoc  ipsu  incipimus 
pofsidtre  qdfunms. 
c  Cunuu.  Hoc  adil 
lud  ccmpospcrcini  t, 
quoddictum  cfi  *la 
vtageutium  neabie 
ricis,qiiod  pcrfcquu- 
ciones  non  debeanc 
cimetefcddecliuare  ] 
vttribula:ioui$  o^ca  ^ 
fio.ficliuangelu  fcminarium. 

*  Clcmcns  Alcxandr.  fuadct  fugere,  non  canqu.im  m  • 
ficpaci  pcffccucion6,nccvtaJortfccxpauclci.mus.Vulc.'U  e  um 
nos  Piillicfl>.iu£h>rcsnrquc,idii:cor;s  mali,necnobis,ipfil 
nccciqu!perfcquicur,nccci  qu;  mccrimicd.  nu.i.u.n.qu  )- 
dammodo  vc  caueat,qui  autc  no  obcdic  cit  audax  &  cc.nc- 
rarius,&  inconfulce  fe  in  manitcfta  pcr  iciila  conucicns . Si 
autcm,qui  homit.c  Dci  mccrim.cin  Deum  peccatveis  q'io- 
queciuscfjdisrcusrencrur,quin')n  vicac  pcrfci  uxionc  lcd 
fcipfum  capicndum  prjebet  per  aud.iciam.  C^yantumeni  u 
infccltadHiuar  improbicatemeiusquipcrfcqtutuc 

*  Aih.ina.Chr'fiu.s  a!iquandofuuir,ru  nondfi  vcit.if  c  Iiora 
fua.Cu  vcro  vidiilcc  ht).  a  adnflc  k  o.  :  ibcverum  no  cfl  | 
noftracumChnfto  cond  rio,quia  nos  vt  bom    ts  ignaci 
fumus  cempor  s  nobis  a  dniinj  prouidcncia  cootticmi. 

Myftite.  Cu  vt^spcrfcqucncur  m  vnoceft  motuo,tugicca.'J 
atiavolQ  tin;a.Quiaquainuis  fitconccmiofus  pcricquutor, 
antcpr^iidiii  Suiuacorisaducnier,^  ifli  cocedaxur  ytcjoria.  n 

4$  v  ■ 


:.:. 


NICOLAVS    DE    LYRA- 

*  proillo  tempon  tu<ii j<<oJri  1\^>"  .vn  ,ideonon  habebant  altam 
iuji'tiam^ propter  hotnon  poterant aliijucm  tondemnare  ad  mor- 
ttmjtcundum  quod babttur  lo. 1 8-;  Nobis  non  hcec  intecquam 
quam,  &  idtonon  fnfficubat  eis  dtfcipidos .  Cbrtftiinccciivsdn- 
cere  &  tos  fiagelUte,ftd  .radrbat  cos  itidutb.  t[omtinorumyvt  ftc  pof- 
fent eot ad  mortem deducerc.Ei  hoc  tft  quod  dicit.Et  ad  rc&  pta:. 
>r  fciln  tt  ro''dem'iemi-ni  ad  mortcm. 

1  Iii  trft.iU  ^liliuc  fcduet  >tpo(Jiot  contra  vos  dcfme  tenhnoniu. 

2  .Ec  genribus.  Wc  accipitur  aucloritatiue,  jtna  iudicespotentes 
condcmnorrbomines  m !.mo*tcm yGcLt>.ks cra>:t.proptcr quodTilatus 

'  f-  lo.ig.b.T^efcis  jh  a  habtc pntcflate  crnafjgere  te.& c.Di- 

itibm qiafidca'  lndxinon  balftet arcloritai? vos inteifi 

tiendi  ducn:  vos  coram  iudicibnt  Gentilibus ,  w  contra  vos  deferant 

ftRiqon  um *d cO'.d  miationcm  mortis \conft«uenter  oHcndit  quali- 

ter  (r  drbent  htbere  tn  hsc  tribitlatione  di. 

%  Cum  auccm  tt  a.  Tcr  i>oc  nnn  intrndit  exclndere  via prtuidc- 
t>  fibt ie rtfponftonc ,lcd (jtmd non  dibcni pettnrbiri ,  fi  non  babeant 
femp^spritc^ta^di^C '  nac  duplici  dc caufa  .  Vrimoquiatalicafu 
fufficit  fidcm  confiitntct  conficni  coram  iudtcibui^quod  fattrepntr.fi 
aui/ibc:  Chri^rauw^uanm  munquc  fimplcxjrntndo  quia  howii- 
bus  dt  deo  Onfidcntibm  fpJrituffaHc?» i  nnn  cltficit  m  ncitffitate ,  cii 
u<. .  pcijrts  ali  ei  m  «n •  >r.Et  Im  tfi  fi~id  . 

4  D  iOiCti;  Ciim  v.v  Etpttrt  ex  vrtditl  s,qwlnan  loqiitif  bk 
4e  pe<boprf'Uat:i<mis,pebet.n,prtdic4lor verbi  diiini prxcogi tare 
quai*ttrdcb<.atverb*mdmnumprop<t«tre,  Secuidun  quoddicitur 

Trouer, 

M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

3  Ctm  autem  tva  vm  nojo.<pc  Jdrfl  non  confidatis  principali 

terdcfticnciavcfira  ,  cV  cloqucima  ,  feddcduunaproui. 
dcntn. 

5  T<  adet  aiitem  fraterfratti .  f  rcqucntcr  cnim  conugit ,  qct 

fia- 


Troaer.i  6.a.H  'mi'iis  enim  rflanhnu pratpacaietiT  domtntgubern*- 
re  linguar<7,atitcr tentaitt  Drumfi  negitgeret  de  boc  cogitarc^  dum  ta 
tnen  btkeatiempus  opporiunnm, 

5  Tradet  aut<  mfra.H:c  ojltndit  magnitudinem  tribulationirim' 

mine/ios Chnfti difc:pulis,ex eo  quadpaffuri  crait  ab  amicts  &  Pt- 
» cntibus,  quoi ■  ft%r*u  ffimum propicr  quod  dtcit.T ''  ider m.ll  >c in 
uenitttr  de  umtus  f>»fti ■  qmprv  Chrisli  fidrfcrua-  dz  tmditi  junc  ad 
mattem  ab  amiih  fua,ficul  beatus  Cb*y(a«ttistrad;tns  efiadtnortn 
a  pat  refuo  T»i  » ■•  #   .( ttarapattnt  vjqueibi. 

6  Cum  autcm,CCL .Vbt  ofiendit  quahctr  fe  debet  habcrc in  tali tri 
bulfyme,quia  aliquando  difcipuli  Chnfli  debcntfugere.^fd  w 
dentiam fctetidim^quvdperfeattutio aVqttando rfl pcrfonalii,vt  iuait 
doaiiquis qu.tnt:»  admorictb,  >onqnia  iidcHsprincipafter ,  \td  prn- 
pter  Otiiutn  pcr(mitdetermiHatit,&  tunt  cli  fcmper  fngicnd''Th,ftctft 
Vaulus qxttrebatur  ad  martem  tn  Da'nafto  ,  vt  h  ibrtitr  ,.4d.<). 
paterquia  ah\  fid<irs perr/iitubantttr  ibipacfice habitarcjcd 

bai [oiit  Tautum  iuterpctrejdeo  drmiffun  jf  itnbus  per  ry.^rTt,  fugrt 
perfequutionempcrfonalcm.tAliqujndo  autem  non  fdu  efl prrfcqi<n- 
tin  pirjorttt  ftdtttamfidei  & lutiiat ,  c?*  tunt  ft  homo percrpiat  pro. 
babilit'  r  quottcxftga  ftia  fequa<w denfio  fidei  <&  dtprtffia  ^ifiitite^ 
fuga  rfl  mala^tS'  eft  petcatum  mortalt  .Si  aWem  non  appatrt  hoc  pro 
babiliterfed  magis  co> ■■trariutx,vt potr ,  qma  tx  fvga  talipciefl  atibi 
fiert  vtilitas  EccUfi*  ,ex  re-ntinfir>ne  autem  non  hnbewttrnift  occiftn 
minijlrorum  Ecclfittaanibui  iiefl  nbtlinatis  infidcl  bus,rjr  toncnl 
catio  murg  tritarum  idefl  aiticnlorumfid^iab  ipfts ,  tnnceii  fugien> 
dum,&  altbi  proficicndumfrvptti  q«odfubdit. 
Amcn 

fratercarnalisfracrcmfuum  tr.ihitad  cuIp.immorcalc,S£ 
paccr  fil;um,&:  cciam  cconu^  i  fo . 
t  Et cntis  odio  omr.ibus  homi»ibu< .SequenCes  enim Chriftum 
frcquencer  funtodioficciam  carnaltbusarnicis. 
6   Cum  atttcm  pc<ftqMtntttr  vos  in  cutitatetfla.  Qui  cnim  prdfiCC 

re  non  poceft  in  vno  loco,dcbec  ad  almm  cian^ie. 


*97 


Matth 


x\ 


Cap.   X. 


198 


a  -NonendifdpnlusSrc.  Necindignemini  colcrare  quod  to- 
A  icroqaidominus  fum,  faciens  quud  volo,&:  roagiftcr  doces 

quod  vtilc  fcio .  - 

b  sipatvemfa.  Oftendit  calumnias  fuas  ,  vc  fuoexemplo  te- 


ila- 


rant  iniurias.vnde  dixit :  .Sfcjfci*  <//. 

C  Beclxeh-b .  Iteel 
jpfeeftBel,Zebub 
mufca  id  eft  Deus 
mufcxperfpurcina 
fanguinisimmolati. 
Idolum  eftAcaron. 

nomine  cuius  fpur- 

ciffimi  doliprincipe 

dcmoniorum  appel- 

lanc,  qui  mufca  dj- 


Magos 


vniuerfalem  deomnib.enunciationem  continere  videtur:  D 
non  tn  ad  omnia.fed  ad  propofica  ioknf  pertinct .  Quafi di- 
cat:Sngituradhucdolorc  vcxaminiquoniammalcandituri 
efiis  propter  mc,illud  dolorem  vcftru  fedecquod  non  mul- 
to  poft  ab  omni  iufpicionc  libcrabimini.  Cuius  enim  rei  gra 

contumelias  feriis. 

•    ^Non"miram  fi  a  quibufdjm  fugitis,  quia  confummatio  Ifiael  non  fiet  in  fide ,  doncc  Chiiftus  a  mortuii 
relurgit . 

inaliara  :   Amen  dico  vobis :  nont  confummabicisciuitatcs 
Ifracl,  donccvcniatfiliushominis.  t  Non  cftdifcipulusfu- 

a    ^  Perjfeclio  eft  difcipuli  non  vlcifci  iniutias,  ficut  ego  feci. 

per  magiftrum  ,  necferuus  fuperdominum  fuum.    Sufficit 

a     Pnus  facichs  cjuam  doccns.        ^Quipotui. 

difcipuIo,vtfitficutmagift:ereiusj  &  t  fcruo,ilcutdominus  6 

Cui  famulantur  tceleftn  6;  terre::ria.  b    Qu  d  mirum  de  famulis 


I 

2 

3 

4 

J 


iu-   5?  eius.  Sipa'trcmfamiliasbeclzcbubvocauerunt,  quabntoma- « 


diciam . 
Beelzebub  idolum 

apud  diuerfas  gentes 
"£  diuerfis  normmbus 
uib.  nuncupatum  Ninus 


b. 

b  i- 
erlh 


d  o-isdomefticoseius?  Neergotimueritiseos  .  Nihilenimeft  ? 


&  feduCto-  f  Luc.«.f- 
res  vocanc,  cerce  no 
mulco  poftfaluaco- 
rcs  vos  benefacto- 
refcjue  totius  terra- 
runnorbis  prardica- 
bunt .  t  Cetuut 

f  Quod  dico.Hac  eft, 
in  quo  volo  vos  con 
ftances  effe. 

Vel  quod  dlCO  itt  t  MaM.c. 


Corde.        THoc  ad  bonos. 


5Hoc  ad  m.ilos. 


fAftu. 


io  tencbcis,id  eft,  dum  k 
opertum ,  quod  non  rcueletur,  &occultum  quodnon  fcia-  M  adnuc  m  timore  e- 

ftnmyftetiq.  a    fFndicjreaperte.  b    Spiritufanfto.    12    ftlS  ,  dlCltlS  in  lumi- 


:ft 


13 


ftur.  Quoddicovobisiutenebris,  dicitea  in lifmine, & quod  '*  ne.ideftjnfiducia 

i2  a    Priuaf.m.  b    Pal-m  publce.         fCalcat*  carnalia.  *4    VCritatJS    ,     aCCeptO 

"  inaureaauditis  ,  prajdicabte  fupertecia.  t   £t  nolitetimere  J*  fyntuhn&o,  Exq&tnMX*, 
11  \6  inaureaud;cis,ideff  '"e.t.dehfr. 

c.  cum  ex  m- 


rex  Aflvriorum  con- 
ditor  Ninmxciuica- 
tispoft  morcempa- 
tris  fui  Beli  compo* 

fuic  ftacui in  honore  ipfius eique diuinos  honores  iuffir  per- 
foluiabhommibus .  Cuius  fimulachn  firnilitudinem  Chal- 
dxifufcipicnces.vocabancBcl,  vtinDanielelcg  cur  .  lnde 
Pala:ftini  lllud  accipiences  vocab<tnc  Baal .  Moabitae  vero 
Beelphegor,atque  ica  perdiuerfkacem  Gcriuum  diucrfaei 
dabantfnomina.  Ac  Iudari  vnms  Dci  culcores  vocabacBecl- 
zebub  obderifionem  Grncilium.Baal  vir;Zebub,mufca,vir 
mufcarum  fiue  habens  mufcas . 

d  T^eergotimucritis  eos.  Eorumfxuicia  vel  blafphcmias,  quia 
veniecdiescum  Deusiudicabitoccultahominu  ,  vbi&ne- 
quicia  difcooperietiir,&  vcftra  intencio  non  foh  Deo  cogni 
ta,ab  omnibus  fciecur . 
n  e    'Njbil  enim  opertum .    •$«    Chryfoftomus .    Hic  fcrmo 

Vlli- 


quod  fecreco  aud.-  iu^ 
tis,fuper te&a  idcft  calcato  carnis  dom:olio  prardicate . 
*  Grcgonus.Cum  aliqua  tryfticadeOi.cultisprophec3rum  Li.ir.  Moral- 
verb.scredencibusagnofcuntJ,quidahud  quaprofundade 
tenebns  reuc-lmfrVh  ipfa  quoq;  vericasdifcipulis  in  parabo 
hs  loques,aic:Qddico  vobis  mccnebris.  dicuellununci.a- 
perte  exponitc,quar  in  allegoriaruni  obfcuricacib.  audiuiftis. 
g  Snper.  Loqmt  iuxca  morcm  P.ilxftinz,vbi  folenc  m  teclis 
refidecc  qu^  no  funt  cacuminaca,fed  ^qualia:vr»de  lex  pcipic 
vc  quinoua  doniuma.difHat,murumcecti  ponacmgyro,ne 
fundar;fanguisinnoxius  labcncealiquo.  Ergoincechs  prar- 
dicatur,quod  uunctis  audx;tibuspalan>df,&:eft  .Quod  vos  incAtttt 
erudiui  in  paruo  Iudxx  loco,  in  toco  mundo  dicire . 
h    'Noluc  timeu.    -jc     Chryfoflomus.   Si  Chnftianus  es, 

r  Chrifto      F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  ^fwe»<i''.Pra:clicanrJo.f.ibi  aducntum  vd  ii  j^m  Cluiiti  . 
1  Donecve.  a  Mortuis.frefnrgendo  ,  quia  df >\unciato  aduentu 
Chriftiper  apollolosperciuitates  Iudzar,i.umediatc  paffuseft 
Chriitus,&:  a  mortms  refurges  difcipuhs  apparuir  Vcl  ll  intelli- 
gaturdeaduetuChtittiad  iudicium,tuncinielligcrndaeitt6su- 
inatiopdicauonis  apoltolorupertotuorbem  ,  tjunim  adcouer- 
fionis  erlpftu,  qauvbiq;  difperfi  funt  filij  Ifrael  fecundupdelh- 
nationcvt  dicit  it)  epiit.adRo.g.  Licet.n.  prxHicatio  3r>olt'»loru 
difcurrerit  per  totu  orbem  atempore  tpforum  ,  fccundumcp  df 
inTfal.  Inornnem  ttrram  txi.  &c.  tan.cn  effifius  conucrflonis 
fidehum  quantum  ad  eos  qui  gcncralitcr  conuertedi  funt  ad  fi- 
dem,habcbit  plcnane  effectum  iuumcircafinem  mundi . 

3  T^pn  eji  difci.  Oltenfa  magnitudine  tnbulationis  lmmmcntis , 
hortaturdifcipulosadiplius  to!er5tia,&  hoc tripltci f one,  primo 
exeplofui,fecudoexc6iiderationcdiuini  iudicij,jbi.7^bi/#^er- 
tMw.tertioex  rocditationc  diuin^  prouidetie  &  couliiij.ibi.Et  no 
lite  iimere  .  Circa  pnmum  liortarnr  cos  «xcplo  fu  ,tjuia  jnulta  & 
erauia  a  Iudxis  paffus  eit  linc  caufa  8c  pro  veritate  fidci,&  mul 
To  fortius  debent  hoc  pati  eius  difcipuii,&  hoc  cft  quod  dicit . 

Vonelidifcipu.xi  c.Scquitur . 

4  ^Mj^cit difcipulu  &c.i.l\  plus  conculcetur &  condemnetur  qua 
tnagiftereius,  &  ideoconcludit . 

<  ^patrewfa.i.Chtiftum.quieftpaternofter.   . 

6  Beelxebub  y>oc.u%K\u  n  pitet.ex  prxcedcntibus.dicebat  Chri- 
Itum  raceremiracuU  m  virtutc  tumfiam  dxmonis  fibi  familiaris 
nominc  Beelzcbub,&  lk  Chnitum  qi.odammodo  vocabat  Beel- 
xcbub  m  quantum  opcra  ems  ipii  Betliebub  attnbuebant^uod 
erat  magna  blafphcmia  contra  eum  . 

7  QHinto mapsdo^tMs. diffatnabunt,  imponcndo  Apoffolis,  qui 
funt  dc  domo  Chnfti.quod  fac.ant  miracula  in  virtuic  djmonis, 
Ccuodcnim  Apoftoli  facerentmiracula  virtute  dxmoms,  dixe- 
runt  ludea  &  Gentiles.vt  patet  multipliciter cx  legendis  eorum. 

5  HeergotimumMtos.  Omittedofidci  ventatemproptcrper- 

fequu- 


fcquutionistimorem  . 

o  Vjbil  enim  opertum.  Hichortatur  cos  ad  idcm  exconfidcratio- 
ncdiu/ni  iudicij ,  inquoomnia  manifeftabuntur,  quiabona& 
malaomnium  oronibuserutmanifefta.  Cuiusratioeft.quia  tale 
erit  mdicium  quod  videbitur  abomnib.iuftum.  quodnopoffct 
clfenili  merita&demeritaomnium  vidercntur  abomnibus  ma 
mfeftc.  Confideratiohuiusmamfeftarionisdcbct  darc  magnam 
audaciam  in  prxdicatione  veritatis  ,  &  lioc  cft  quod  dicit .  T^Jbil 
opertum  .f.inprxfentite;Ti|  ore  . 
io  Q^-od no»  rm-.In  mdicio . 

1 1  Et  occw/.quia  fecrcta  cordis  qux  foli  Deo  funt  nota,tfic  crut 
nobis-  manifelta,&  hoc  dcbcr  pr^dicatorcs  mouerc  ad  prcdican- 
dum  veritatcm  fecme,propter  quod  dicit . 

12  Q?<oddico  vo.  In  tcncbris.i.inlocispnuatis,1icet.n.Chriftus, 
vt  communiteipi^dicauerit  inicmrrunibuslocis ,  vtmtemplo 
&  fynagngis,  th  aliquado  docebat  difcipulosfeparatim  aturbis, 
vt  habet  Mar.^.a.  Scorsii  aute  dikipnlis  fuis  diffcrcbatomnia . 
I J  Dicite  in  /«.i.palam,c;uia  poftca  apoftoli  palam  populo  predica 
uerunt  ca  qu^  a  (.  hnlto  fcorium  didicerunr,propterct;  fcquitur. 

14  Ettjuod.i.  infecreto. 

15  Trxdi.fu.te.i.  Publicc.In  Palcftina.n.tecla  dcmoru  erant  pla- 
na  dcfupcr  &  ibi  conucnicbant  homines  indiebusfeftiuisad  lu- 
dendum&confabul3ndum,  &  pcrhocdelignat  quemhbetlccu 
publicu.vbi  conucuiiii  homines.  Vel  fecunduahos  teclaiftadi- 
cebantur  qu^dam  dcansbulatoria  ftcla  circa  tcmplum,iupcr  qu^ 
afcendebant  doc"tores,&  mde  doccbaiit  populum  . 

16  Et  nolite  timere  & c .  Hic  hortatureasad  tolcrantiam  tribula- 
tionis  cx  cofidcratione  diuin^  prouidetie  fcu  cofilij  ad  cuius  cui 
dcntia  fcicndu  ,  cp  aliqui  dixerunt  diuinS  prouidcntiamtantu  fe 
extcndcrc  ad  uuorporalia,&  no ad  ifta  inferiora,  cx  quotu  pfo- 
na  dic;f  ttibni.b.cirat cardims  celiyrerttmbntxt ncc  voltfaiofifiie'- 
r<jr.'Alij  autdixeriit,quod  fcexteditcircainfcrioraifta,  exceptis 
aft.b.fiumanis  ,  &  hoc  ne  tollerent  ab  homine  libertate  arburij, 
fcd  vtrumqj  eftfalsu  fccudu  Philofophu.i.de  aia,vbi  reprchedit 

•J<  Empe- 


M    O     R    A    L    I    T    E    R. 

%  T^on  efl difcipulusy& c.IPudad  hoc  inducitur,  vrpatctperli 
tcram  fequentem  ,  quod  Chnfti  difcipulus  paticnter  tolercC 
blafphemiam  fibi  irrogatam,cum  Chnftus  patientcr  tulerit  fimi- 

lcm 


lcm  &  maiorem . 

9  T^ibilentm  opertum,qiiodnon  reuelet itr  .f.  in  die  iudici j  vbipa- 
tientia  martyrum  premiabitur ,  &  perfequutorum  ncquitia  pu- 
nictur . 

Tom.j.  g    t  "Hon. 


i99 


Glof  ord.&  Nicolai  de  L 


yra. 


200 


tfChriflocl        I  a.ri(li.credi«,E<>pnjmih.fidtn,  dcmo- 
A  ■irili  ..  '    <>p-«  w  1"  fidcdcmoftrabisi  >;  »»t 

f,„«to«.  fpcn,  non b >*«%£»£%£& 1K s.llcri. 

|  /ivrr  '/1  £<l<ennani .     ■>«  *  UJgcnuu»  .  Si'«u  » 


in.  uv.h  J^rewnt, 
*'  ctji 

uJbum.uu.  Q 
auccin  m  geh 
penmn  funt  |io:  t.i- 
cit  Dci  aquitas  %  cui 
nulla  placctpcccan 


1  Tantuin.  b    «e .i. 

cos  qui  oecidunt  cdrpus ,  abnimam  autem  non  poflunt  occi 
dcrc ,  fcd  pocius  cum  timctc  ,  qui  potcft  &  animam  &  corpus 

*♦*-**">    ^r.  .r„n„i,c-„  b     Nolitetinvuemnrts.n  corp.it  kquia  m>tinonpowft 

t    MittenJoinatterjMlooplicu.  f.nenuiuDci.quodiP  minonbu»  i:quet. 

^•r^rrJnfTchcnnam"  Nobnne  duofpalTercs  afle  vcneunt? 


.rvw»-„..      -r ^Nonmo..,urlii>eproui<icntii,De.  .--.vitomJj.suos:  ^        .«-,»--.-«.  iwtt»  ciU5,t« 

t.sm.qnus.  b  CvillisM.oncadet  iupcr  terram  finc  patrc  veitro,  3    facnt.aord 


rum,q'i  m  16  fcairtWWP acap.io  capillorum?  Nequccapil- 
]us  qujdem  c.iumpiicrorumin  fornacc  Babylonica  pofito- 
rom,perijt,quomodo  non  igittjrDt-uscurpusiplum&con- 
fcruarc  &  rcftitucrc  potcnt  f 

*  Cypnanus .  Si  ncc  paher  cadic ,  ncc  minimafieri  finc 

DeivoluntatcChri. 

Q^nearoDeusredu^t  corrori.  _  lVaiTerat  ,  CXiltitnaC 

aliquis  fumma  &c  iiu 
gna,  aucnonfciencc 
permittcntc  Dco  in 
ecclcfia  fieri,&  facer 
doccs.idcft,  difpenfa 
tores  eius,no  de  eius 
"inari  > 


D 


Lib.i 


^"op^ic.teYupe.K.^qu^  »  '  Or« tconfeffic ,&  ad  falutcm.        tF.dcm.cordc  &  ore.Ne   J 

S?tcmporc  p«reWi«W»  lufncctc  fib.  puuret  hdcm  cord.s.    ^^  ^  ^^^  paujt . 


crporis  malTa.etia..-  ».ma»  parWx  De,  prouidemu  cor.fcruamur.  *       C      X>«/  CtTl/f.  Vd  COn 

d  VeTaiautcm  &  capilli  capitis  omnes  numerati  lunt  .t  $    fitcturquisicfumea 

.  "nem  L  fe  *"l  **>>£««  >M  qucm  no»  capi.lus  pcnbit     b    Quia  ntiontl»  qmi  «terni.  fidc,qua?  pcr  dllcftio 

Kn*iirecro-otimcrcmnltispaiTerjbustmciioreseitisvos,om  6    neopcratur.  Negac 

1    ..       f>   _*"._:.  omnit         .rorcconfeffiontadfalutcm.        tFidcm.corde  &  ore.Ne   7      qill  preCCptlS  Dci  UO 

obedic. 

•J«  Chryf.Nondixic, 

mcnselt       "    *  **  '  "'  fVenire  bencdifti  patri?  mei.        Iii  confortio  fanftowm^.  TTimore. 

vnus  hoc inpodcrc    f  cora  cora  patre  meo qui in  ccelis  eii  Qui  aute  negauenc  me 

aS,&qU0dduO,h0C      *  a  vbi  Prodcflfdcbet  mei  xwunii  confeffio  .  b    Non  perducamad  u,Con.m  Da.  pa,m,u. 

dcP^val\  e.r  W .       coSm  homlnibus,  ncgabob  cV  ego  eu  cora  patrc  mco  qui  in 

OHOmodo  ergO    Al  ^^^mm^m^^vma^Mm.  b    Nonadhocmterhommc, 

V^HOmOaO  CrgO    A  «ni,,t£11Jia|esrfcftu5Conri.mem,fedfpir.wali£ladiod.aocie*n.  ^         _ 

luc  i».g.  portolus.w«^*/rf rf*  h  eft.tNoalitc  arbitrari,quia vcncbrim pacc  mittercin  tcr 

aliuu1  cfi  cura  ,  aliud 

fcicntia, 

d  ■i\«w«rj/;.Hoc  cfl  fcientiaDeinumcrumillorucomprc- 

htndic-Nuuicrati.Non  actu  computationis.faculcatecogni- 

t.unis.  Afimiliiudincpecunia',  quas  numeratur  vt  feructur. 

Vbi  magna  prouidentia  Dei,quodnccparua  ociofaque  di- 
.  ctacumlaceanc.  , 

"JJJJjJ!     *    Auguilinus .  Quid  timebo  crgo  damna  membro- 


cas  nonnc  quinque 

trf(Utli.p.iircrc5vcncrurdi; 

iucj.u?.  pl.)ndicK'Ncc  m  ucu 

iJdillat,  vtduoalkfc 

£uinque  dipondio . 
).pondius.n.  cftcx  _  rf,  "  'ctu"",'"  #  Chrvf  No 

3B5  du^^mbus,Suod      nisergoquiconfitcbitur  mecorahomm.b^ofitcbor&ego      ;™- 

Dc.c-lujC.aUie    m   KimCnseft       C  &      ^  , v««te  benedifti  p*««  »e..        Inconlorno&nftowm^  iT.more.  / 

S2:       vnus  hocnpoderc    f  eorG  coVaDatremeoquiin  ccehseii  Quiautcnegauenc  me       ^^^on Pro 

pria  virtutc,  fed  fupe 
riore  gratiaadiutum 
coficcricum.  Quacc 
dcca.non  fimiliccr 
dixicdenegace,  r.[rti 
aute ncgauerit  mCy&c. 
N6  cnim  aic ,  Qui  in 
me  negaueric,  fed  qui  negaucrit.Nam  qui  negat.fupenoris 

fratia?pacrocinio  pnnatus.negar. 
Q .-.«'  a.,nm  Ncgacur  a  filio  ,'pud  patre.cu:  non  manifefiatur 
in  duun  itacis  potcncia  filius  Sc  pater,Conficecur  a  filio  apud 
pacrem,qui  per  fijium  h  ibct  acccffum  ad  pacrcm  . 
o  Tacent  mit,  MuTum  cft  bcllu bcnum  vcriipercfnax mala. 
°  &  fcni. 


E 

H-nj 
Mi 


9 


NICOfAVS    DE    LYRA. 

*  Empedoclcm  dicens,f«>d  Dms  eff,  t  mfipienr{fimus  ft  aliquid  igno 
r,\fc'<iHodnosc<>gnolcetemu^inoif>:qutba'uraddi(3umEmpedoclist 
tjina  aucbat  omma  cowponi  cx  amicilia  &  l'te  ,  exccpto  Dco  in  qno 
lis  non  crat .  Ex  qita  fcquebatur^nod  D>  m  lite  non  cognofccbar,quia 
fonebat  ji mli  fimili coguofciJ&  tdcm  viccuueniens  fequitur addidum 
n,quia  nus  babemus  noiitiam  de  ifiis  infcrtoribus ,  &•  dc  burna- 
tlis afliu»s,ejr pcr co>ie'/u,:n<  Deus talui cognofcit  &  ad  finem dcbi- 
tumdeduc:t,iji',tcumfuagens  vniuerfale  <&  ptimum  omntaqunc  fub 
\acent  tias  t<rgn  tioni ordmautur pcr ipfum .  Et quia  natura  nobidor 
prmcipaltu,  ctUtpib  ordme  prouiientis, ,  fequitur  qn.id  naturahu- 
ptaaa qu£imno>tuiis  cjiex parte an>.^tx,fpeciali  modo cadit  fubctus 
ordmattone,  proptcr  quod  iurfi  non  debcnt  mortan  limere,  quia  Deus 
«rdinabtt  adfincm  vltir.mmy  &  boc  efi  qitod  dicit :  \oli.  &  patet  vf- 
que  ii>i . 

I  Nonnc.  vfd  >  uidentiam  huius  fcicndum  ,  quod  pafferes  abuvdant 
i»  tttrra  promtffionis.tr  ideo  de  ip/isfiebat  oblatiopauperum,  qui  non 
fOhrjnt  a[ia  baberc.-pnde erantpauct  valoris ,  quia  duo  habebantur 
pro  aff.  ,^j  a(iif  eff  genus  mmmi&nde  c\t  mif»ra.  .pondenb.  vt  dicit 
gl.luprr  ifium  locnmjn  vnoquoque  ,n.  gencre  illud  quod  mintmum  ei~l 
menfwa  altornm.  Dipondms  autem  valctdupkx  as  ,  &  (dtodicttur 
l,'<c.i2.qHod<i'iinqiie pafferet  babebantur  pro  uipondto,  bicdicitur 
q:t<>d  du>>  pro  aflfe ,  q  <ia  paffer  impar  nonpoterat  competenter  diwdi, 
iOeo  rcf,aicbat  vrndenti,<iicit  ergo:  Nonnc duo paf. ideft,  vendun- 
tur.iftaveneo.nit  iabetjenfxmpaffinifub  voceatliua. 
»  AITj.  H:Q,pro  ajje.&  tamcn  vnus  ex  illis  quantumcunque  ftt  pat 
*tvilor!\,vt  vijumet. 
3  N<->:i  cadec  ftl.  hicfijion  ntorietur . 

Si"C 


4  Sinepatrcvefiro.  Ideil  ,fme,brouidentiaDeipalrisperconfc- 
quens  fipplc  neq,<c  vos  moriemini  quin  Dcui  ordtnet  dc  motte  vefirx 
prop'ir  quod  caniludit . 
c  Wiuiau.lt  Deip.xfcientia^ideoconclHdit. 

6  NolttC. ldtfi,maions ,<putaiio»is apud Deum , quia ad imaginem 
Deifac4us,quodnencorrp  t,i  iti.turairrationd "//. 

7  Omius  er.  Oftenfo  quod  dcbmt  tnbulattonesfufiinere  confiatcr^ 
bic  bonamr  eos  ad  coajitendutn  ntimen  Cbrijit  confidenter  dtcens: 
Omms.& pGtcicrfequitur.  _     ,    n- r 

8  Qui  aucem  ncgauc.&c.  T^egatio autem  nommts  Cbrtjtt  jcm~ 
pcr ejt p:uau<mmonak,&  idtoneganstpium,  dignustjtdamnatio- 
nt.Simditer  &  non  confiterifeu  tacere  aliquando  eji  peccatum  mcr- 
taie,vt  quandojcdicct  ex  tatiturnitate  alicu.us  tollitur  honor  Deo  de- 
btt(,ujim  in  cafu  quo  aliquis  intcrrogats  dcfide  cx  ia<itm.uateju* 
ingerit  opimonem  aliis  quod ipfe  nonjti  Cbriii;a;us,  velquoafidcs  ftt 
ita dcrijtbiiis^quod nullm  aud.at  ta  con(ueri,tunctacere  reinon  con- 
fiteri peccatum  mortale  eji ,  fi  autem  aliquis  non  mterrogatus  ex  fer- 
uorrfidttpubliceprofitcaturfidcm  Cbrijii  ad  detUrattonem  vematts 
fidti^  ad  confi,  matiotism  trepidantium/nut  kguntur  altqui  marty. 
resfcciffi-,boc  eji  donttm  fupererogationis  . 

9  Noliccaibicrari.quiavencrim.  Hicoflenditquodprtdtct- 
toresEuangelitnondebent  impediri  cx  amuorum  camalitate.  M 
cutus  euidcntiamfciendum ,  quod  cbaritas  eji  ordinata ,  fu  Hu>.d  bo- 
mo  dcbet  dibgtre  Dcumfiiper  omnia  ^ettam  fupra  Jcipfum  ,  &  tde» 
pronuUa  amicitia  cuiufcunquc  proximi  debct  ntardatt  qum  profe- 
qunw  ea  «u<e  pettwcnt  ad  bonurem  diuinum  propter  quod  dtctti 
Noliccar.quia  vcpaccm  mittcrein  cerram,e>  loqutturdepa- 
ce  mala,  qux  <fi  con  tra  Dcum . 


Mo.CALITER. 
I  Tionncduopajfcra  aj'  vc  ■cuot.  Hilarius  ,  Myftice  aucein 
corpus  &c  anim.i afle  vcnduntur,  cum pro minimadclcciu- 
tionc  diabolo  traduntur . 

3  -'^jtaHtemncgaucritine  &c.  Remigius,  Ncgabit  autcm  fc 
ncganccm,quiapcripfumnonhabcbit  acccUumad  patrcm 

&fic 


&iicpcroppolitum  intelligitur  coniueri  fe  confitentcm, 
quiadabitciacccUumad  patrcm. 

5>  l^ylite  arbitrart,quia  j«f«m'»w.Hicron.Ad  fidcm  Cnnlti to- 
tus  orbis  in  fc  diuifus  cff,  vnaquxque  domus  fidclcs  habuit 
fiiinfidcles  ,  &:  bonum  bcllum  mixtum  eft>  vt  pax  mala 
rumpcrecur.  . 


201 


Mattl 


na.i 


^f  a  Feoi.r.Hic  Luc.isaft.Erancqiiinqu?  in  vna  domo  dinifi 
A  rres  in  duo  Sc  duo  in  tres,diuidci)turJ  Quomodo  ejfgo  q.nq- 
cfi  fex  pforu.u  nomina  fubiicir,patrisfilii  macris  filic  Socrus 
&Nurus?  Sed  maccr  filii  ipfaeft  Soctus  vxoris  eitisidei  ique 
illa  ipfasS-  infiliam  fuam,&inNurud:cicureilcd.uifa.Pof- 
funms..  patrcinm 


Cap.   X. 


/ 1 


202 


a 
b 


t  dtffidere 
fjcere 


1 .    . 

113.4 


tium  repir.Huu;  pcr  propheram  dicirur.  v  nufnuifque  fe  xpro-  D 
xmo  fup  cuf{0d!4t,&  in  om>:ifratre  non  kabfat  fidnciani.  EccJcdjj- 

d  Et  qui  »o>i  tceipiti&c.  Crux  duobus  mddjit  porcacur  cum 
vel  pcrabfWnria  corpus  a_BcitU.,veicun.  percompalHo- 
ncproxuni  affligitur  animus.-Pcccara  proximornm  fluo- 
.  rium  fnnt  fm.toiu. 

ram  .  Non  veni  pacem  mitterc','  fed  gladium.veni  enim  t  fe-  ,    gSSiSSSS  ftS* 
pararehomincm  aduerfus  parrem  fuum  ,  &  filiam  aducr-  z    firoftehdacur. 

«    NonP0fl'-ntinrereo»eflciiirapaci$,int«quo«e:beilu!nfidei.  ■? 

ius  matrem  fuam ,  &  nuru  aduerfus parrcm  fuum .  ec  inimici 

a    Qu.  non  crcdum,     b     Et  hnic  relgioni  pierns  no.ieft  -meponend.i.quodfacit  mji 
.  H^ddcnmuiusamanaiimei^piusamatquamdeum. 

c  hominisdomeitiueius  .  t  Quiamarparrem  autmatrcmt 

a    O^J  praponit  carnaleinadertuin  fpiniu.ili. 

plus quam  mc,non  eft  medigi.us .  t  Et  qui  amar  filium  aut 

uiujuvnmii    u.F<»-.-  -  a    VeUarnem  _oin_ndo,.elp_o_i,nocompittcndo,.v  hoc  contuitu  eternorum     4 

renosabiniiJcc,&    d  filiamiuper me,noeft medignus.Etqin non accipir crucem 

oftendereahlimpa-  i    Necdiuerlatimendafunr.quiaquiquxrit  inuenue  ten.pcraliter  vitaij. 

•DtreClli   dlCCiemUS:  r  .     t  _-»-_u.-rpett-e_e*i_  ■ 

c  iuam,&fequirurmc,noneftmedignus,  Quiinuenitani-  1 


ceJiigcre  diabolum, 
cuius  eramus  aliqt.a 
do  filii  non  natura 
fed  imicationc  vc  [u 
-dxisdiftumeff.Vos 
ex  pacre  diabolo 
effis.Scdpoftqir.m 
voce  audiuimus  mo 
netis .  Obli.po.cu.& 
'  'do.pa.tui.Vcnicgla- 
diusdomini  fcpara- 


.    -aratuselteamhicperdereom  a.i  po  i  ponensamor.  ineo. 

mamfuamperdetiflam  ,  &qui  pcrdiderit  animam  fuam  I 

In  futuro.  *  .     _    . .        ,  .    „  / 

»    Qui  m  vobis  fum.    <x 

proptcr  mcinuenieteam-t   Qui  rccipicvosmc  recipic,  &  + 

a    Quianonaliudrec.pitinAp.ftoluquamquodeftinChriao.     b     Quiinmee.t 

—  ^_»  Q 


Paccr  nofter  qui  cs 
incoelis,  Matcr fyna    f 
goga,  filiaprimitiua 
ecclcfia.  Socrus  ca- 

UIO.C.  fe^  fynag0ga  ,  jsjLI. 

rusprirnitiua  Eccle-    g 
fia  de  gentibus,  Spo- 
fusEccldix  ,  films 

cft.dicere  Apoftolo.  O-orumpatrescx  quibus  Cbriftus  fecundum 
PW-a.  cwrntm.  Socrus  lgirur.i.maccr  fponfi  &  in  nuru  ifcin  filiu  di- 
Difa  cfl  fynagoga  carnalis  quia  ecc  lcfia  perfequi  non  ccffac, 
fed  6_  ipfa  m  macrcm 6c  infocrum  dmif.i  efr,voiens  reeipe- 
secircuncifioncmcarrerafquecarnalesobf-iujncias. 
*  Hilanus.PaccrcorporispeccacumefT,  materanimigin- 
fidelitas  ex  qua  ca:tera omnia.Itaquc gladio dci in  facramc- 
to  baptifmatis  ab  his  rcfcindinuuv 

Scpararc.  Idcf*,priuatos  carnis  affe£his  cxcinguere,quib. 


c  Ftf .  «/.'«p.Aliquis 
enim  c.u-nem  macc- 
rat  proinani  glona, 
vel  proximo  carna- 
btcr  compitiiur  vc  ttu<.i4._ 
culpefiuc-at.Hiccru  _.  .        , 

_-  i  -,(ii  tinf.i  i^,li 

cc  frcrre  vrtfed  donn  m...8.c. 
nnmnonfequicur. 
f    Q^i  hi.  Nomine 
anima_vica  pra:fcns~ 
defiirnatur.  c 

•J<  Auguflm.M_gna  tninyt&u», 
&mirafcnt_tia.Qui  £ 
mqut ,  inucnit  ani- 
mafuam,  perdttea. 
quod   duobus  mo- 
dis  potcft  intclhgi. 


-     ■^_,«»-».»u_Iei.T.tinApeuoii,quamquodeituiChr.lto.     b     Quiinmee.t  V  a      —   u      • 

quimerecipit.recipiteumquimem.fit.t  Quirecipitpro-  ?.  &Sp_^: £<££■• 

II  eit,fiamas,perdcs,ii 
cupisvita  cenere  cu  Chnfto,no!i  mcrcc  m  timere  pro  Chri 
fto.Icealiornodo.Qui  amaCanim5fua,pcrdetea.Noliama 
re,nc  perdas  .Noh  amare  m  hac  vira,ne  pcrd:.s  m  qccrna  vi- 
ra.S;  male amaueris,  tunc odifli,ii  bcne odens,tunc  amafli, 
fclicci  qui  oderuntcuftodier.do,ne  perdanramando. 
*  Clemcns  Alex.Qiirpcrdideritanimafua,inquit,dominus  U4.ftra«ae. 
feruabit  )pfam,aut  ca  tr.idcsjtbeter  adcudo  pro  )>:io  peri- 
cula,aut  ca  pcides,cx  ca  qu^efleicu  h.ic  vitacofuccudine. 
Si.n.fo:ucre,abduccre&:f.gregare(id.n.cru'-ii_1nu.cat)ini 


■   -ji     -      *      ^T .        . -~»wi.^vivi^,uiMLF,         oi.u.io;ucrc,:i-<auccrc  cc  lcreffarei  d  n  itiiv  h.ni  rr  ,r  i  n 

Kamuiccdihgutur.vcDeommusfcuianc.Vclpenitusauer      ^d^A^^^S^^^S^^ 
tantur.non quod  non  hnt  honorandi  oatc r  «V  ..,«t.r      r^       ^  *—  i-„u„u..      *Jj     ...  ^     c,  Vt  l JPca-e  •*  UcK a_ 


fcd 


tantur.non  quod  non  fint  honorandi  patcr  &  maccr 
pofl  Dcum,hiccflo;dochariLacis. 

c  QHiantatpa.  Poft  Dcum  amandi  funt,  fcd  fi  vcrumquc 
non  poccftferu_n',odium  in  fuos,piecas  eft  m  Dcum. 
?4ral,  *  Gregorius.  Ant:qimsaducrfjriui,u6folumpcrfemct- 
ipfum.ftdpcr  cos  cciam  qui  nbbis  adii?cent ,  ftatum  fatagit 
noftrasnicntis  inclinare.Cum  cni  m  cor  noflrum ,  fua  pcr- 
fuafionc  rton  fubruicad  hoc  mmirum  pcr  linguas  adh^rcn- 
. ^cium 

N  I  C  O  I.  A  V  S  D£  LYRA. 
I  Non  ve.pa.mit.  Scilieet  talcm  (jux  di  1 1  cjl. 
i  Scd  gla.  Hoc  efl  imfionem  talis  coiatrdix  .  ^tdnertendii  tamen 
quodifia q:tx dicuntur  bic  a  Chriflo,funt  fatla occ7fttnaliter,ejma  *d 
Cbriliiprtdicttionem&apaflolorum  d<qui  conucrfi  funt  ad  fidcm 
&  ah>  tn  inRdelhate  remanlles  qtantttmcumqiie  eis  comuncTt>  pcrfe- 
qvuttfmt  Ijsadmoncnpropiei-  quodfequitur. 

3  Vcmcnim.Etpatet. 

4  Ec  qui  non  accru.  Scilicet  bic  oflendi:  quod  predicator  verbi 
dmmnondebttrruabi  p,opter  dulcedinem  prtfcntv  vit*,qMcft 
breut!  tranft;oria,&  ad  merendum  vitam  xtema-n  ordinata,  fj-  ideo 
imtpusmdioreft  bisqHAfunr*dfi->em,eaqu£  fmt  adfinem  non 
£■  "'Y^P'"  tfFwuthn? finh,  ideo  de  ipfis  nocuratur  dum  tcme 
pnn  »abratur,proptcr  quod  de  vita  pr*fcnii  non  c(l  turandum  ,  fed  de 

1icTTZ\  T  *tern*  >&boc  eil  **«"'«'.Qui  non.j.rolunta- 
tic  montm  talerando. 

L^,WCft_?r'rf^,W'^^ 

per  vtftoncn,  &  fiunionm  conftfltt  vita  ttcrna, 

^i'i  mue.  Ideft,*itampr*jcntem ,  qu*  caufatur  ab  anima  .*.- 

Jlentt 


M0RALITER. 

t  ^"^^««^r.Hilarius.Illi.n.quicrornefiicasdile. 
dhonc.  hom.num,  c.usdilca.oni  prartdlcrinc ,  futurorum 
bonorum  indigm  crunt  ha_reditate. 
4  Et  quinon  accru.  Grcgo.duobus  modiscruccdomini  ba 
K.amus.Ci.maut  perabft  n.nciamcarncmafH.gimus,  aut 
puS,COnipaffi0nCm  Pl0x,mi  »«*K™™  to  n^ftra 


tionc,h_bcbi_cam  millaqua.expectatur,fpcinuencam  ,&: 
conquxfccnrcm. 

g_  Ojr  re  Cu  ad  pr^dicacione  mittit.es  zone  collic  pericula 
n6tHncdadicic,affcari  fubiici  rcligioni.  Vncrgofumpcus? 
Auftcritate  madacoru  fp-  tcmpei  at  promifloru .  _<,-<•  retipit 
(inquit)vos.  Adfufccpt.oneuugiflroru  prouocat  difopu- 
tos.Dit  ec  crgoaliquis,e.  go  &:  pfcudo  prophetas  &.  luda  a>- 
ditore  lufcipicmus .;  Hoc  dns  procurans  dicic  non perfonas 

^  ctle      I 

ilc n\e  in  co-p^re,vnie  efl ibiprxdicatioper  cdufam  .  Qui  amat igttur 
VitampY£feltteminordinate,perdet  eam  -.F^fenim  perditur  quanio 
nonattmgh  finem  debitum  ,ficut  medtcina  perdttur,  quandt  p-r  catn 
fanitas  non  acqumtur .  Et  codem  modo  vttaprxfens qunfinaliter  ad 
conjeqttutionem  viu  tterns  ordinatur,  recleperdi'ur,qua»do pcr  ip- 
fam  ad  tternam  vitam  non  peruenitur,  quod  contingit  iUijM  inordi 
nate  amat  iffam,  &  econtrario. 

7  C^iii  perdir  animam.  yitampntfentem  propfer  Cbriflum  con- 
tcmnendo.Talisenimdic!turpcrdere,nonfecui,dumveritatrm,xtpa* 
tr.t  ex  prttdifl  s  ,fed  fecundum  hominum  opinionemjfie  i;iqua>n. 

8  Inuenieteam.  accipiendo  pro  tranfroria  ttcrmm. 

9  Quireci.VoS.  Toflquam  Stluator  hortatus  tfl  prtdicantet? 
hic  hortatur  recipicntes  ipfos  ,  oflendens  magmtudinem  prxmii 
ipforum. 

io  Qui  rccipic  vos  in  no.  EaenimqtufiuntCbriflifiielibus,  re- 
putat  fibifiert  Chriflust&  bnc  ta  in  malis^Q.y.e.Saule Saule,quid 
me pcrfcqueris1ide.fi fideles  mens-.quam  etiam  in  bonis,fuut  hicpatct, 
(juia in  difciptdis  fuis  dicitfe 'ffereceptum. 
H     Qui  xcci.lieflfDei  nuncium. 
- ._  In 


6     Q^iinuenitanimamjuam.  Jndcic.tationibus  lllicicis  nu- 

tncnscam. 

t    Terdet  illam.  Quancum  ad  vicam  fucuram. 

9     Qji  reci.vos.  Coi poralicer. 

t  Merccipit  Spiricualitcr,&  pcrconfequensrecipit  patrcm 

&  ipiritunifanaum.quicum  filiopcrgratiam  mhabitanc  rd 

cipientis  mentcm. 

i o     Qui  recipitprophetam  in  nomine prophet*.  Idcft ,  quia  Dci 
nancius  cft.  ,* 

Tom.j.  fi    j 


io_j        Glofcrd.&NicoLidcLyra. 


204 


&  cffe fufip.-cd  is.fcd nomina,&: mcreede no carcrc  fufnpie"- 
A  icm  usficquifufcipicurNoaicmerccdcmde,» 

phcra  vel  iufto.ied  prophecc  &  mfli  mcrccdc-m.quia  dg  eos 
fuftcntstquialitcrnoii  poliaicquodcoru  c(l  I  •-  ipfe 

cfl  qui  in  boc  norninc  tacic,  no  procis  (olii,  icd corumdem 
mcriv-dc-m  h.bcbic 


lir-.^.flrem. 
Mitf.u 


a    Proeo  i^iodnonvnatur  proplieta. 

phctaminnominc  prophcta:  ,  mcrccdcm   prophctxacci- 

1     Ne&  plVudo  tiineant  KOMtt.         b     Fro  eoquod  nominatut  iu:'tus. 

pict.tEt  qui  rcccpit  iuitum  h\  110  minc,  .ufti,mcrcedem  iufti 

a     Ne  qu  s  (e  ab  hofpitaliratepfr  paupc;tat.~m  excuUiet.hoc  lcui  prcrepto  d.luit. 

accipict.Et  quicumqucpotumdcdcritvnit  cx  minimisiftis 

a      Nedicas  deedc  vndecaJeheiet.  Proeoquod  nominatur  difc  pulus, 

calicem  aqua:  frigida  tantum  innomine  dilcipuli  ,  amcn 

a    Quam  cx  bono  afteclu  merurt  potius  quam  cx  artu. 

dico  vobis ,  non  pcrdet  mearcedem  fuam.Et  faclum  cfl:  cum  9 

Scimonct. 

confummaflct  Icfus  ,  prarcipicns  duodecim  difcipulis  fuis 

a     Fecit  c-ttod  docuit.prardicans  Iudeis.non  Samaritanis,non  Gcntibus  Vt  frcunduin 
promifla.pnus  otfcratur  ludzis  falutis  nccilio.  b     ludxoruin 

tranfiit  indc ,  vt  doceret,&  prcdicaret  in  ciuitatibus  co  rum. 


P 


idcfl.taJcmquoicm 
&  ipfi. 

•  C.m  MENS. 
ALIWM).  Sunc 
apud  dominunuo- 
pluics  mcrccdcs,  & 
inanuoncs  cx  vicc 
corum  propornonc 
g*J  enim  ,  inquic, 
frophetam  in  notnine 
ptopbctx  fufceperit^ 
mercedem  ,  &c.  Et 
rurfus  virtutis  pro 
mctitis  diftcrcncias 
U  pcrclaras  rcmti- 
ncracioncs ,  perho- 
ras  numcro  non  acqualcs. 

Quia  Chnftus  m  poftolis',  Dcus  attte  in  Chrifto ,  ergo  tj. 
apoftolos  rccepir ,  recepit  Dcum.Hoc  dicit,ne  apoftoloru 
fufccpcio  vilis  habcaturhisa.quibusfupradixic  dcbercfli- 
pcndia  accipcrc. 

Et 


a    Etqulamqtte.  l^tipw'cjJurnnofiifc?p.:cntiumccflim'o-  j) 
niocxcufli  pulucrisdehunciauir.merrurii  rccipicnrium  vl 
crafperaeumi  idac.N»  cVDcd  umagisadpmmaf» 

feehim  r<  madquancitatemrei  exbibicac. 

b    Kmcxw. M.iti.ni funcqui  ttihiJpcnicus  habertc  inhoc 

mundo,  &  iudi<  ej 
eranccurn  Ghrifto, 
};•  Hilarius.  Ptx 
uidens  plurcs  fucu- 
rps  tantunvapoftula 
cus  nomine  glorio- 
ibs,omni  vero  vicx 
fu.i  opcreimproba-  \c 
biles ,  eofdcmq;  diu  W- 
fallere.diuque  mcn 
ciri,tarncn  obfequiu 
quodeis  fub  rcligio 
nisopinionedcl.au 
fit,  m<  rccdc  opcris 
10  fui  feciquenon  I 
dac.Nalicccipfi  .  ;- 
nimieflenc,&:pe  ca 
torumomruurnvltimi,minfmumaiitemeft,quominus  ni- 
hil  aliud  eft,non  inania  cam<  11  i  e6s,  ec  leuia,qux  fub  frigjd  e 
aquxnominedcfignat,t  fficiaeiTcdecernic.Atquc  icaad  pro 
bitatcm  obfequcncis,fallcntisde  (t  probra  non  lxdunt,cum  p 
mcrccdcm  fuam  dantis  fidenonafiumcncis  mendaciocon* 
fequatUT. 


NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 

1  Tn  no.ldefl,inquar.tum  dei  nuncius. 

2  Mcrccdcm  pro.Ideft,ab eo cuius  efl nuncius.Et  fmiliter. 

3  Quirc.L>Hodnoiipotcjl  ejie  nifi propter  Deuttt>a  quo  iuftificatur 
omnis  vcreimiiis. 

4  Mcrccdem  iu.acci.J(fc/?,<j  Deoqui  inflificat  ipfntn.Secus  eft  au- 
temji  recipit  ipfumhiqnantnm  amicus  vcl  compatriota  velbi<iufino- 
dirfuia  non  ncepit  tum  purein  nomir>e  D'i. 

5  Etquicumque  po.Hoc dicit cd oliihdcndi>m,qu('d quilihet (ju.an 
tumciiqut.  pauperpotcfifacere  opera  mifcticordix^quum  darr  caUcem 

aqu& 


aqutt  frigidttpotrft  quilibtt  quantumcnmqne pappcr. 

6  '  In  no.difci.I'./t7/,i7«4M</o  cflfidelis  denunciam  fidem  Cbrifli. 

7  Amen  Idefl  fiddicer. 

8  Dico  vo.noD.J^W<!  in  bis,qux  dantnrproptcr  Chriflumjtm  tan- 
tani  prnjatur  quanticas  doni  ,  quantum  pe>  J.nur  qu.d.tuas  bo>i£  vo- 
lutitatis  /t  qtta  datm,  Seqnitur. 

9  l  t  factum  cft  cum  confuaimailct,  <kc.Modun<  fi  ilicetpr<gdi- 
candi  &  uiucndi  prxdiiinm. 

1  o  Tranfiit  indc  vr  doccret  &  prxdicarct  in  ci.  fcilicct  Iudxo- 
tum.Ecficpaut  conclufto  buius  cepitkli. 


MORALITER. 

A/frff.i^r.Idcft,a  Deo  reccpit  mercedcm  cuius  cft  nuncius. 

Et 

AD  Ui.  L  1(J. 
In  ca.io.vbi  dicit poflilla.Nohtc  pottidetc  aurum,tkc, 


Et  Qy>  re. Ideft,propter  iuflitiam  fuam,non  propterconfan- 
rutatcm  vcl  arriiiitarcrr . 
Aicrce./w/i.Ideitjparticc^s  crit  mrriti  (ux  iuflitic. 


Qua- 


Qualiter  lint  inteiligenda  f:cundum  doclores  ifta  ,  qux  apolto" 
lis  ad  praedicandum  miHis  a  Chnlto  i ni  unguntur,habes  infra  ia 
additione  fuper  Ioannem.  i  z.vidc  lbi . 


CAP.    XI. 

IOjtixXFS.  Ec 
duCfrnflusp  (j 

dicarct,&prqd:ca- 

f  ineiKere    tioncm  fuani  variis 

^  iignisconfirmarcc. 

Ioanncsciusopera    i 

sudiuiipoiit'i  vm 

culisab  HerodcSYtf1 
|o.  1  i.  cu  aud- ,mi .dnos  de  dif. 

f<P*  fuis,a:tilli.  Tuesqui 

>M.Ioanncs  kcrficicndus  ab  Hcrodkincerrogacno  quia  du 
Lue.j^:        b  tcr-T"  aKisdixerat.Ecce  agnus  Dei.  Qu>  &  voccpatcis  au 

diucrat.hiceft  fihus  mcus  diicct'-  Sed  vt  milli  iigna  vidcces 
Mat.>  br  crederent,  ic  diftis eius  opa  Cfirifti  fidcm  Cacercnc,ne  alius 
ChriftuscxpccVarct.  Quodaurcm  diicipuli  loannis  aduer- 
tus  (  hrifturn  fiipcrbircc>&  ahquidliuons  haberct,iiipra  ino 
tuit  ib\.£>uarcnos&.pbariJeiieiun4mu'?\Lt\pi  Ioanm  d  xcrut. 

Magi- 


CAP.     XI. 
O  A  N  N  ES  autemcumaudilTct  +  in 

Pofitus.        a    Ltx  sd  grt  siri  eiiargeliimittit.        Ne  alium 
a  feptirdicau  m  putarent. 

vinculis  opcra  Chriiti  ,  mitte  ns  duos 

a    Pcr  illcs.  b    Hocdic.t. 

de  dilcipulis   fuis  ait  t   illi  :  Tucsqui 
yenturust  cs  >  an  alium  cxpet5tamus? 


M.Kfifler  rni  t<ftin:o- 
n»  m  ded  fii.Eccedifci 

pul'  eiiiibapti^jtnt.6C 
plurei  VI  w>. 

Ht*comniaeadede 

Ioanc  l.uc;i'  p^nic 
noipfoord  i  c,  f  d 
C|sordinerei  g 
ccneat  non  apparet 
■jc  Ch  vfiiftomus 


S  cucpacer  li  v 
rct  filios  bonis  moribus  ornatos,  tk  omni  fapiencia  peifc- 
f5tosqui(i  fecurus mbricur aihil  deoc|Ccro  cinvmsde  illis: 
fic,  6V  Ioannes  volcbac  difcipulos  fuos  pcrfcctos  viderein 
ChntlojVt  iucundius  morerccur. 

a   .  Tn  «.Non  ;ntqui  vcnifti.quafi  dicac,Cum  ad  infernade 
fcefurusfum.d  -heoce  nuciarcinfcns,quinuciaui  fnpis  An 
coueniac  filio  dci  mori  an  aliii  ad  hcc  lacramcca  miflui  *  os  ? 
" ^H.la- 


F 
fiffii 


Horr 
icM 


NICO 


L  A  V 
CAP. 


S     D 
XI. 


£    L  Y  R  A. 


I 


Oannes  nu.Tofita  infii uilionc pradicantium,  Hic  confequenter 

portitur 


ponitur  cotifirmatio dibitantium ,  & diuiditur in  tres,qma  prin 
uator  noitcr  confirtna'  dubius  defu"  aduentu ,fccundn  condcmt,  „ -t  i  - 
credulos  fcu peruerfvs,ibt.C,\.ii  f\.tertio  commend u  dn<otos,:b:,  I  n  il. 
Ccm.re.Ic  Trima  in  duas  quia  ad  confirmattonempopulorii 

loan.  ')/i 


Ui 


M     O     II     A    L    I    T    E    R. 

Jyn»esautem,&c.P.  i  Ioanncmqui  mifit  difcipulos  fuosad 
Chnftumdiccndo. 

t     Tu  -io*i>cn/»rMfrf,<^c.I.icctipfcdchocnullatcnusdubi 
carct,  fcd  vt  cius  difcipuli  dc  hoc  dubio  ccrtificatcntur  pcr 

ppera. 


operaChriflijfignificaturbonusdoctor  cVhumilis,  qui  qua 
insnondubicctde  vcritatea!  cuiLisconclufionis,difVipul°s 
dubitanccs  remittitadfapientiore,vtpereumccrtiusinfor- 
menrurconcra  multos  dotbcv  6YconfeiTo.qui  Jcdignantttc 
fic  rcmictere  nc  uideantur  aliqua  ignorarc, 

Jllis 


2oy 


Matth 


XI 


A 


Cap,   XI. 


206 


*  Hilarius.Ioanes  decentus  in  carcere  dam  igno-at?  Ec  xf 
phccatanrus  Dcu  fuum  nefcit?Acqui  ventutu  vtpr§icor,nu- 
ciauic,  confiftence  vc  propheca  agnouic,  adeuntcm  vc  cotef- 
for  vencracus  eflv  Vn  ca  varia:  &  ca  abundanci  gf  x  error  ob- 
repfic?  Ad  cuagclia cocuenda lex  miccic ,  vc infidelicas  fidem 
dictonl  contcmpletJin  factis ,  Sc  qct  intra  cu  pfctorum  fraudc 
rlc  vinctu,  perintelli 

Non  ad  imeitogata,fed  »d  fcandalum  naticioium 


Et  rcfpondcns  Icfus  ait  illis 

■    CelTent  vetba.loquantur  «pcra. 


idts  & 


itjte«- 

4ange 

lum. 


13 


fcr  doArinam  euangelii 
illuminamur .  2. 

<mx  t  atfdiftis&vidiftis.  Csecivident,  elaudi  ambulant,  le- 

a    Fauperes  fpiriru  vel  opibus  intns  illuminamui ,  vt  in piacdicatioiie  nulla  diiUntia  fit  inter  - 
pauperes  &  diuites  . 

profi  mundantur  >  furdi  audiunt ,  mortui  refurgunt,  pa'upc- 5 

In  hoc  mtncios  percutit  ficut  po(t  oftenditur  . 

D  res  t  cuangelizantur.  Etbcatuscftquinonfuerit  t  fcanda- 4 

a    Ke  mrbr  Ioanccm  liuote  morum  fufpicenmi ,  £c  vt  fciant  eum  <]uiiiii'e  non 
fibi  fod  difcipulis  . 

Iizatus  in  mc     lllis  autem  abcuntibus  ,  ccepit  Icfus  diccre 

a    Q^xnefciebantmyfteriuminterrojationiseius .  I 

c  ad  turbas  de  Ioanne :  Quid  exiftis   in   defertum  vidcrc?  * 


rcibus 


pi.47. 

Tc 


getia  bbercacis  eua 

gelic2Efabfoluaif  Ioa 

ncsigitfnon  fu£,fed 

difcipuloru  ignoran 

tias  confulit.Ipfe  crh 

ventura  in  remiflio- 

nem  pdoru  predica 

uit,fed  vcfbrencno 

aliu  a  fe  pdicacu  ad 

ona  eius  cocuenda, 

difcipulos  mific ,  vt 

authoritatcm  diciis 

fuisiliius.operacon 

fecrenc. 

;*•  Hiero.Hunc  fen- 

fumhfepoc,  Scioq, 

ipf«  iis,q.  vcnifri  col- 

lere  pcccaca  mundi, 

fed  quia  ad  inferos 

defcenfurus    fum, 

ctiam  hocmtccro- 

go,vcrum  &I  illuc  ip  .      •       '    J^ 

ie  defcendas,  an  :mpium  fic,',hoc  de  filio  Dei  crederc.alium- 

que  miffurusfis.  - 

a  Euntetrenuntiatc.  *  Clemens  Alex.Cofilij  dandi  rres  par- 
tes  func:vna  qmdem  q  fumic  exempla  ex  y>e  pcerico,  vc  v.g. 
qd  Hcbreis  euenericqauruperidololaciie  cnmeadoraruc, 
in  vilulo,&  qpaffi  func,cu  fornicaci  eflenc .  Alcera  vcro  q  cx 
pfici  cp~  incelligic,vc  que  fenfu  coprehcdaf,  vc  qtiod  dictum 
efl  his  qui  dnm  rogauerac.an  ipfc  effct  Chf s,  ahumne  expe- 
ftarenc.  Dicite,  inquic,  loinni  qux  vidiflis  &  audiilis .  Hoc  ergo 
fuicqct  pdicens  dicebat  Dauid,  Sicut  audiuimus,ita  &  vidimus. 
Exfucuns  autcofiattertiapars  dadic6fihj,quaqua?funceue 
tura.iubet  caueri,qucmadmodu  illud  quoq;  di£tu  eft:Qui au 
tem  in  peccaca  mciderinc,  eijciencur  in  ccnebras  extenorcs. 
•jc  Ladtantius.Secj  &  Sibylla  cxprefle  pradixit  verbis . 


•  vsiifMv  Ji  ccvxfaiis  t<?xt . 
Kxt  p(tt\kv  Jlfcnot  iV  tv/xvi  hxi  ttMfci  antvlit, 
KttCI  TVp\oi  ^\HiV3l  ^XKHffW  tt  CVXXXfCVTil  . 

Idcft,morcuoium  aucem  reuirrecbo  cric. 
Ecclaudorum  curfus  eric  vclox,  &  furdus  audiec, 
Ceci  videbunc,  t3£mortuiloqucntur. 

b     Qni  non  fiterit , 


D 


Z? 


Non, rsfpondi r  Ioanni,quia  non dubitabat  fed  iliis. 

,    Euntes  renunciare  Ioanni 

jPcr  mirjcula  . 


a    Q"i  orani  vento  agatur.vt  leuitatemei)ris  djmeambigat  quera  pratdicauit . 

Non .  An  vana  gloria  duftus  lucra  quxnt  pro  dapiBuf 

vcl  veitibur.qui  locti.tis  viuit,oc  pilis  camelorum  induirui. 

arundinem  ventoagitatam?  Sed  quid  exiftis  vidcrc  ?  I  Iomi 
nem  mollibus  *  vcftitum  ? 


Qui  dc  diuinitatis 
pocencia  nondubi 
taucric  ,  hoc  non 
concra  Ioanncm 
qucm  mox  adco 
eommcndac. 
C  Delottnne  .Prx- 
curfor  Chrifti  dc 
Chrifto  cercificarc  «.  .«•..<;,- 

dlicipulOS    VOluiC,  perme 

quiafenfic  eosdu- 
bicacc.  De  prxcur- 
fore  Chrifttis  cuc- 
bas  dubicances ,  nc 
dubicenc  docuit,  n 
mollem  lcucmque 
pucantes . 
•je    Gregorius 


t  Eccequimollibusvcftiuntur,  in  8    Hoc  non  aiTercn- 

*  do  ,  fcd  ncgando  *  «-«.««M. 

intulic  .  Arun di- 
nem  quippe  mox  vt  aura  contigeric,in  parcein  inflectit  alce 
ram .  Ec  quid  pcr  arudmem  nifl  carnalis  animus  defignacur 
qui  mox  vtfauore  vcldctradtionetangitur^inpartcmquam 
hbccinclinacur. 

d     Ecce  yui.  Qni  ponunc  puluinariafub  cubito,  qui  vitam 
pcccantium  p.Upanr,  non  pungunt.  i 

Nota.  Rigida  vita  SC  prsdicacio  debet  declinare  mollium 
palacia,qua;frequencancmollibus  inducisadulances. 

Clemens  Alexandrinus .  Bcacus  Ioannesdcfpectisquo- 
que  ouium  pilis,  qui  dclicias  redoleacpilos  camelorum  ele- 
gic&eisfcfeveftiic,  fimplicem  vicam  &doloalienam  rc- 
prxfcncans .  Melenim comedebac &  locuffns , dulccfpiri 
talcm  cibu  a  faftu  alienas,  &  moderacas  vias  Domini  pr^pa 
ras.Sccnim  ccrce  purpurea chlamyde  indutflec  ,fivllam  p 
r  &  vrbani 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

lottnnem  effe  propheta  fanclum  ibi:illis  antem  abeuntib.primtt  in  duat, 
quia  primo  mouetur  dubitatio,fecundo  ponitur  eius  refponfio  ,  ibi :  Et 
refpondens  Ie.  Circa primum  confidsrandum ,  quod  Herodes  ^intipas 
incarcerauit  Ioannempropter hoc  tjuod  reprehendebat  eum ,eo quod 
abflulerttfratri fwiThilippo  vxoremfuam  nomine  Herodiadem,vt  ha 
betur  Mctr.6.  loannes  ergo  in  carcere  conflitutns  miflt  difcipulos  fuos 
ad  lefum,ijuntrens  vmtm  ipfe  effet  Chrijlus  an  non  ?  Sed  quia  quteflio 
cft dubitabilis propoftlio ,  mirabile eil quod Ioannes  qui baptixauerat 
Chriflum  ,&videratfpiritumftinflum  dcfcendere  fuper  eum,  et  de  eo 
iixerat :  Ecce agn>ts  Dei-y&c.vthabetur  Io.i  .dehoc  quaft  dubitans 
Huarebat.  ^id  hocrcfpondetbeatus  Gregorius  dicens ,  quodloannes 
non  dubiiauit  ipfu  n  cffe  huius  mundi faluatorem,  fed  dubitauitvtrnm 
ftcut  natm  eratin  buminitate  nodra.ita  et  moreretur  pro  falute  huma 
na:  Sedhaxrefponfio  nonvideturconueniens,  quia  Ioanncsnon 
fuit  minus  Uuminatus  quampropbetx  ve.te.quia  hic  diciturplus  qnatn 
fropheta,vt  ftijuitur  in  ifloca.  Trophette  autem  cognouerunt  Chriiiit 
non  tantum  nafciturum  in  carne  propter  nosyfed  etiam  moriturum,  vt 
habetur  Ifa. <j  3 ,c.  Tanquam  ouis  ad  occiftonem  ducetur  &c.  &  in  plu 
ribus  aliis  locis  quxpropter prolixitatem  vitandam  omittoiergomulto 
fortius  lomncs  quifuit plus  quam prophctacognouit.Item  loannes de 
Chriftoprxd'xerat :  Ecce agnusdei  Io.z.d.quod non  dix''ffet,  vt  vide- 
tur,nifi  vid.ffct  eum  immolandumpr*  falute  muiidi.  &  ideb  atiier  di- 
cendum,  quod  Ioannes  non  dubitauit  deprxditlis ,  fcd  certtudinaliter 
c»gnouhyfcd  difcipuli  eius  qui  non  erant  fic  illuminati ,  dubitaiterunt, 

&ideo 


6  iieo  loannes  per  difcipulos fuos  quxflioncnt prop ofutt ,  non propter 
fui  dubitationem,fed  difcipulorum  bxfitantium  . 

I  Ec refpon.  Hic ponitur  Chrifti  refponfio ,  &  quia  etus  refponfio 
Hon  erat  ad  confirmationem  Ioannis  qui  no'idubitauit,fedadconfir- 
mationem  difcipulorum  dubitantium ,  idco  Chnflus  non  refpondtt  per 
vcrba,fedperfaaa/aciens  in  confpetlu  difcipulorum  Ioanms  miraada 
'  multa  manifefle  declarantia,}  ipfe  efiet  Cbr,flus,&  hoc  efl<p  duttur. 
1  Renunciate  Io.  ad  praceptum  meum .  Et  aetera  quajequuntur 
patent  vfque  ibi . 

3  Paupeces  euan.  idefl  denunciantur  habere  regnum  cetlorm ,  vt 
fupra  ditlumefl  ca.j.Beati  faHperes,&c.  . 

4  Etbex\iS.Scilicet,dubitanio  dcdeitate ,quiameviditmpaj- 

fibilicarne.  . 

j  Illis  aucem.  Hic  confequcnter  oflendif  Ioannem  ejfcprophetam 
fan8um,&hocneexqu*ftionc  propoftta  aliqui  crederent  cum  dubi- 
iajfe  &  ignoraffe  eumfuiffe  Chriflum ,  &  commendat  eum  de  quatuor. 
T  rimo  de  foliditate  fidci  &  conftan  tia,  cum  dicit. 
IS  Quid  cxiftis.  q.d.  non,quia  Ioannes  ita  conftans  erat,  quod  nec 
timdre nec fauore averitate declinabat , fecundo  ab auflmtatc pmm- 
tentitt.cumdicit.  ^      ,   ,  .    . 

7  Homintem.  q.d.non,  quiaficutfupra diBum  cU  Ioancs  babebat 
veftimentum  depilis  cameloru\&  efca  eius  erat  locufta ,  &  melfilue- 
JlrcXdhoc  et mancbatin defe-to vt aufteram vitam ducerct,nonfo- 
lum  ex  viclu,&  ve(iitu,fcd  etiarn  ex  loco,propter  quod  fubditm. 

%     Ecce  qmmollibus.^idhoccnimmultimagnattbusadulantur, 

*  rtt  rum 


vttum 


MORALITER. 
5     Il.au.  per  hoc  aur«m  quod  Chriftus  commcndanit  Ioannem 
demciitiSjConftatia  &  deafpera  vita,  Sc  decognitionis  cxctllen- 

tia 


tiaoftcnditur  quod  doftores  fuperiores  non  dcbcnt  infcnores 
contemncre  ,  fcd  magis  qttantum  pafsunt  falua  vcntate  cos 
commendare. 

Tom.«.  g    4  **dtem 


207 


Glof.  ord.&  Nicolai  de  Lyra . 


208 


M  Vrbani  faftm cnr.im  g< fliilct.fcd  c  um  m  V >1  cudiiic  quiccis, 
A  cranquilleciimU  urutfcreccp«flec.«bomniliwni 

flud.o  vaiuque  boni  fpccic.lordidoquc ac illibculi  dccoic, 

scrcmouic.  /•,«:• 

a  v!ui<i»am P»*.Bcd.qiiu  Angcius  non  nacura lcd otricio. 

b  jW4.orio.lnhot.n6  , 

Vfci  ilKjuid  tetientur.  I 


.icnrpttjarchis, 
»V  vucbs  ho  «wnibnv, 
fed  cwul  «oeMrwta-» 

".HcnJicnr. 
c  Qui  aut>m,i.  omnis 
faiutus  qui  u:n  cft 
cumDco,  maiorcft 
co  qui  adhuc  in  mun- 
do.  Vclcgoqucmi- 
norc  taatmulcoium 
opinio,  in  ccclcfja  fan 
ctorum  ill:  prarl  »rus 
furo.  Velnouiflinus 
angclus  curlt  mchor 
ettquouis  homine. 
d  1*  ttgno.  Regnum 
coelorum  duobus  mo 
dis  acciptcur .  Auc  fu- 
imx.itA.  pcrn  un  inquonon- 
dum  fumus.  Auc  prx- 
scs  ecdcfii  in  qua  ad» 

hucviuim*,Sciaquo. 


nitctiam  vitiiftcabit.  Patria  ccleftis  vim  patitur  du  percaror  D 
adeamqualiinalienum  locum  inrratpcrpenicenna.Gran- 
d  l  violcncia  cft  m  rcrra  ittfci  &  cclum  caperc,&:  habcrc  pcr 
virrutem  luod  non  pon*umus  per  nacuram. 
•i*  Amb.  RcgnumtelorumnonniliChnftusquiregnacin  Scrnut 

C9I1S .  Cogi  aut  vcrbu 

Qui  mr  non  tantum  vemaruia  pridixit,  fed  etiarn 
b 


f  eictiUti*- 

tt  profSe-j. 

tLuC.74', 


Uc.jt. 


d.^Zdemoai^^f.  ~    ffonir  quod  ctat . 

ddmibusrcgurnlunt.SedquidexiftisvidcrcPProphctarn 
a  Etiam  dicovobis.&tplufquam  prophccam.HiccftenirrL.  l 

lln  Mibchia.  •    ITcrba  patri- aJ  filium  a  Nuncium. 

dc  quofcriptum  cVEccccgo  mitcoangelum  mcum  ao$c 

a  M-rulciUlionein  luam.  b  Peruia  rcddct  ubi  auduorum  pceniientiam  ptx- 

dnandci.biptizaado.  ,  c  Vt  fu:cm«jn  vntuiumemt  compiehendam. 

faciem  tuam,qui  prarparabic  viam  tuam  ante  tc.  Amen  di- 

a  Nonvirginit  .  l>     Etlizqualis. 

h  covobis,  non  furrexit  intcr  natos  mulierum  maior Ioannc 

a  Tempote.  b  In  (ordibuaapoitolorum.  c  Digniiate. 

Baptifta .  t  Qui  autcm  mino  r  cf t  in  regno  coelorum ,  maior 

t  Ah.i  coiuwendvio  loanmt.  b     Quantutn  dicetur,nunc>  idell  fcmper. 

cftillo,   A  diebus  autcm  loannis  B.pcifta:  vfcjue  nunc 

■  .Quibus  non  «at  promifiutn. 

regnumccelorum  vim  patitur,  &viblenti  t  rapiunt  il- 

a  p.-xcedeiuej.  fVbiChntti  teopui  o  tenditur,  quetn  lohanne»  oltcndit. 

c  lud.tOmncs  cnim  prophec*  &  lex  vfque  ad  loannem  pro 

a  Vel  pi«dicaueiunt.  b    UuceflcuijrfUciun,  otindigeie  intelligentia.oucndit . 

cum  fuodit  .Quj  habet . 

f  phetauerunc&fi  vultis  recipcre,ipieelc  Eliabs  qui  venturus 


dam  mo  rcgtiamus . 
fuo.io.a.  d  ^i  dtebut  Io.  Apoftolas  drts  ad  oues  qui  per  do.  Ifrael  tre 
iullcrat,vcad  regnum  rcducerencur .  Scd  ha*c  prcdicacioad 
profevtura  publ  canoru  &  pcccatorum  vcrfa  clt  qiu  credide 
runc.C^cerum  Ioanni  a  plcbe  noq  credicur,ChrilTi  opera  no 
au;tonzancur,quia  cruxeft  fcandalo.Iam  propheta  celtac  ia 
lcx  cxplccur.Clu  litus  alijs  prafdicacur ,  &:  ab  alijs  rcopitur, 
fuiTcfpuunc,  inimicireciptunc.  Itaqj  regnum  ccclorum  vim 
paticur,quiagioruIfracl  pacnb.dcbica,  a  prophecis  nuncia* 
ta ,  a  Chnfto  oblaca,  ftdc  gcnciu  occuparur  &  rapicur .  Vel  a 
q  dieb.Ioannis,quiprxfcnciam  prardicauic.quapcccacor  reui 
uifctc ,  &  non  ancc  ,  quia  lcx  poenam  incuhc  6c  non  per  poe- 

niten- 


tunc  folcc  dici,  cu  rcs 
aliqtia  rarior  afli  I  u 
operacionc  denfacur,, 
Ex  quo  ergo  loanncs 
Chri  annuncuuicad- 
uetum  cx  co  regnnot 
tclorum  q,priusflui- 
du&  remiffiimapud 
Iudxos  iaccbac,  credc 
Ciu  populoru  cqpic  a*Ii 
duicacedenf.tn  .  Vun 
aut  facim*  D  »mino, 
noncopcllcndo,  fcd 
flciido;nun  brouocan 
doiniurijs.fcd  lachrv 
mis  cxorado .  Aggj-e-  tdiiigm 
dimur  m  jtinereDo-  £ 
minum,&:  morehtro 
num  fuis  eum  fpolia- 
rc  mtimur.  Cupimus 
illi  aufcrre  regnu  chc- 
fauros  &.  vitam,  fed 
illc  tam  diucs  &lar- 
gusefijvc  non  abigac,  non  refiftac.  Aggrcdimur  illum  non 
terro,non  fufle,non  faxo,fed  mafuccudme,  bonisopenbus» 
cafticacc.Harc  func  arma  fidei  noftxa: . 
e  Qmuesenim.Nim  quod  pofl  loanncm  no  fucrinraliqui ,  vt 
Agabus,fcd  quia  qtudquid  prophecauerunc,  de  dommo  va- 
ticinaci  func.Ownficn/w.quuquidquidillidixerunCjde  ven- 
turo  loquuci  funt,  hic  vero  veniencemoftendic. 
f  Et  fi  vultii  reapere ipft.Vt  minus cxcufabiles ficis,quiaeum  Adl.n 
non  rcccpiftis.Ipfe  eft  Elias  in  vircuce,non  in  perfom:par  in 
vira?  feucricace,  mccis  rigorc  prarcedcns  Chutti  pnmum  ad- 
ucncum,vc  llic  fecundum .  F 

4?  Cm 


lo 


II 


12 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

yt  cum  ipfts  commuuntes  delitis  vt<xwur,fed  bamines  veritatistali* 
*fpemantur,vt  narrat  Valeriw  Max.lib.\.  quad  qmdZ Diogeni  olera 
lauanti.  Si  tu  ait  Dionyfio  adulari  velles  ,  ifia  non  ederts .  Cui  rndit, 
fitu  ifta edere  vrlles  Dionyfio  adulari  nolles.Etfequ/tur.  Hic  ver:di< 
cu<  veritatis  annunciator  malens  oleribui  fuftentariyquam  magnati~ 
bus  adulari.Teriio commendat  eum  Saluator  a  claritatenotitiie,  cum 
dtat. 

I  Prophe. Dtcitur enim. i.l{?g.9.l>. Qui enim dicitur bodieprophe- 
ta,ol;m  appcllabatur  videns,t/uia propbtts.  videbant  ca  qu&  aius  erat 
cccultajrd  non  folum  loannes  propkctafuit,fed  ciiam  plus  quampra 
fheta,quia  non  fotum  Chriilum  prauidit  venturum  dr  prxdixit  ficut 
alu  propbeuy(ed  ctiam  ipfum  digita  oilendit,  quarto  commcndat  eum 
ab  autloritate  dofttin* . 
3  H.ccft.  Mala.  ?. 

3  Ecce ego mic. l>tnnem qui duxit vitam angtlicam . 

4  Amc \i.iMtc  Chriflum  quiafilius  dicttur figura  Dei  Tatris  ejr 
ftr  confequent facies  eius  , 

5  Q^ii  prx.i.co»-(/4  4Ka'ie»in'«i»  adrecipicndum  Chriflu per prxdi- 
€*tioncm  fu*m,&  baptifma  fuum ,  &  vt  comprchendatfumma  com~ 
tnend  itionem  Ivanmsjubdit . 

€  Amcn  di.vo.Tv^"»  negat  quin dtqualis furrcxit inter  natos  mulic- 
run .  Cbniius  enim  maiorfuit ,  ftd  non  proprie  dicitur  fiLius  mulieris 
fed  rirginisrf  uia  multcr  dc  commuiu  curfu  acapitur  pro  fccmina  cor- 
rupta. 

Cuii 


7.  Qui  autem  mUdesl,in  beatitudine , 

8  M  iior  efl  il.  Q^iaquilibetbeatusquantumcumqueminimusma- 
ior  c(i  atlu  quam  quuunque  viator purus ,Hcet  aliquis  viatorfit  maior 
inpotentia  ahquo beato.Et  quia  dixerat,  quod  loannes  eratplus  quant 
propbeta  ^ideo  canfequenter  declargt  hoi  d'. 

9  A  diebus .  ii»ia  loannes  incepit  prsdicare  confecutionem  regut 
celcjlis  per  pe-iitentiam,  quid  anteefic  non poterat . 

10  Ec  vio.ra.il.  J^onenimpoteft  hovto  natus  in  tcrra  raperecclum 
tiififibifaaat  viokntiam  cotrcendoadcleclabihbut  proprium  appe- 
titum . 

1 1  Omncs  eni  m.Quia  in  lege  &  propbetis  vcritas  de  Chrifto  crat 
fubfiguris  &  Anrgmaabus  tradita,fed  a  Iohanne  efl  maniftftc  oftenft 
dicente.  Ecce  agnus  Dei,&c. 

1Z  ht  fi.Tv<j>B  in perfma  fed  ia  fpiritu,quia fuit fimiUs  Eli.e , &  hoc 
intribus.Trimoin  aufteritate ■por-iiieiitt,qnia  de  Elia  fcr  hit.^.J^g.i. 
quod  erat  vir pilofusy&  %ona  pcllicea  accinilus  rcmbu-.Diatur  auti* 
ibipilofuspropter  hoc  qund  habebal  vefte  birfutam  &  afperam.  Simi- 
UterdeloanngdicTumcftfupr.+  quodbabebit  vefiimentum  de  pilis 
camelorum.Secundo,in  foliditate  conftantitc  .  DeElia  enimfcr.bit  <r, 
quod  ipfe'conftar<ter  arguebat  regem  Achab  '.l{rg.2z.  cjrOcbo-^j  m 
regem.-\.I{^g.  l . Simititer  loannes  conftanter  a*gm  bat  He  odem.Mar, 
6-  Trtio  in  uutloritate  doLJrins,quiaftcut  Elias  vcntunts  cflpcrprax 
dicati.nemfuam,denunc'.ans Chrifti aduentumftcundumita  loannet 
prtcuenitprimumyVt  ditium  eiifupra  $.cap.  &  hac  notatur  cumfuk- 
ditur . 

Qui 


M     ORALITER. 

9  A diebus.Vcx  regnu  cqloru  poceft  intclligt  milicans  cccle- 
tta,qui  non  tft  ipfi  pancces ,  fcd  fuieles,quorum  mulci  val- 

de 


de  paffi  func  marcvrium  per  vrolentiam  tyrannorum,  &  fic 
mpucrunc  regnum  celorum . 

1 1  Omnes  enim  .pro.&c.Pcr  legcm  &  prophetas  fignificantur 
dodlorcs  vc.Te.per  Ioanncm  vcro  docl:orcs  noui ,  propKa: 

f  quod 


209 


Macth 


XI 


Cap.  XI. 


210 


a    Cordis. 


tefi:. qui habet aures audiedi audiat.tCui auce  (imile  arftima- 

a    Tor  moniti  falutis  audiemem  Sc  nonobedienteni,    b     ludaicam.    c     Huic  toti  negotio. 

Sicut  l">auid&  Ieieinlx.     d_    U-rufilcin.        Quantum  ad  monirores.  Vbi  lex  &iura  pronnintur. 


a     Cui  au.  Laudato  Io.mnc  trSfit  ad  incrcp.<ndum  illos,  qui 
A  necpredic.itionc  loannis  moci  func,vcl  iplius  Cbrifti  prardi- 

canonandcfpiciunr.Ioannes  tahsacrancus  vcdixi,&  adco 

dignus,vtci  dcbcac  credi,  fed  vos  cui  cltis  affiintiadi  qui  no 

luiffiscredereei? 

b  Simi.cflpn.  Pueri 
■Jerat  doctosesfunc  humi 
lcs  fpiricu.  Horfijfy- 
nagoga  vcl  ipfa  Ieru 
fale,  vbt  iura  pnece- 
pcoru  Dei  recondc  - 
banc^.Coequales  cd- 
cribulcs  quos  folc- 
jlibus  bac  exprobrare,qcf 
adlaudes  Dci  tioaf- 
furrcxminc  corde 

ivo^s  deuoto  >  niembro- 
^  rum  agilicice,  quod 

nocac  falcus  .  Nec 

per  lamenca  prophe 
tedax  carum  pro  excidiis 

iam  facbs  vel  facicn 

disadpoenitenciam 

conuerfifunc. 

c     Cecinimus   vobis. 

Vc  Dauid  Exul.di.     f 

adiu.no.iub.d.  Iac. 

&c.hii!ufmodi. 

d    Lamentar4imus.vt.C0nuer.ad  me  in  toto corde veflro in  ie-.&fle. 

&  p/.&  huiufmodi. 

e    Venit  enim.  Sicut  cunc,ica  &  nunc  vcranque  viam  falucis 

refpu;- 


rcfpuicis.Lamencnuimus  ad  loanne,  cecinimusad  Chriffu, 
Heceft  fumnia.Gcnerario  iitaiiccplorat  cum  loatmcplo- 
rance,neque  gaudetcu  Chnftogaudence.Nec  mirum  ii  du 
plice  viam  falucis  contemnunccum  &  iciunium  &  f.iturica- 
cem  petitur  fpernunc,  fi  ieiunium  placct,cur  Ioanncs  difpli- 

cetrTifaturic.i*  ,cur 

Quod  rlixi  myflice  intelligat. 


D 

Lib.i.  contr 


filiushominis? 
r  *  lunilius  Afri- 
z  canus.Idcodichun 
efr,  non  manducans 
&nonbibcns,  qua 
illo  victuquoIud.ei 
vcebantur,non  vtc- 
batur. 

f  Et  iuflificata  efi 
fapientia,&c.  Often- 
dit  fiiios  fapientia: 


3 

4 

5 
6 

7 


M.7.C. 


ii?o,a. 

c 


h  bogenerationem  i(lam?  Similiseftpuerisfedentibusinforo 

Qujjntum  ad  monitos. 

quiclamates^coajqualibusdicut.  Cecinimus  vobis,&nonfal 

a    Nonafiurrexittisoperando.     b     Penitentii  lachrvmas  neceflaria»  vobisprxdiximut 
C  &  non  ac<luieuiltis,nec  a.thuc  acquiefeitis.        Per  comp  aisioncw. 

c    Exponit  przdicram  tinnlitudinem. 

tjftis.tlamentauimus.^&non  phnxiftis.  f  Venftenim  Ioan-  8 

a     Exeniploab.tinemia:  fus  penitcntiam  vobisindicens,&  nol  uiltis  humilari  c:tm  eo.        9 

d  nes.nequemanducansnequebibens,  &dicunt  da?monium  ioi 

c  *    C.bo&potula-tkiamfutunregniprvli^nans.&n^ui.liscumillogaudere.fedcalumniatiefti».  \l    abftiliendo  '    neC  itl 

habet:Venitfihushominismanducans&bibens,  &dicunt,  n  manducandoeffeiu 
eccehomo  t  vorax  &  potator  vini  ,  Publicanorum  &pec-  l*  fl!t'anviedjna:qu.i 

a    Quidquid  me  puteris.ego  ramen  Dci  virros  St  Dei  fapiemia  iurte  ficere  intelligor  ab  apoilolis.  '4    nimitate      toleran- 

15  diinopiam,&cem- 

16  perantiam  non  fc 

17  corrumpendipera- 
bundantiam.  Non 
eft    rcgnum     Dei 

efca  & panis,  quoru  non  vfus  (cd  concupifcencia  reprehcn- 
ditur.in  quibufdam  libns  habetur.  ftiftihcara  eft  fapietiiab 
opei  ibus  iuis,quia  fapicncia  non  quxiic  vocis  ccflimonium, 
fcd  opcrum. 

Tunc 


Ijb.i.  contr.1 
poficurun,  tn 
teiromtiune 

17. 
tLue.7C, 


E 

tjr-fJi-c.fex- 
t.o  Jie. 
R0111.14.C; 


b    Quibuspaterveuelimtqus  ptudenribusabfcondi. 

catorum  amicus.  t  Etiuitificau  eiHaprentia  a   filijsfuis. 


f 


NICOLAVS    DE    L  YRA. 

I   O-ii  ha.au.  Ad  denunciandum  ,  quod  illud  quod  immediate, 
praeponitur,myfttce  eft  intelligendum. 

X     Cui autem.  Hiccofequeterexprimiturcondemnatio  obflina 

toru,&  pnmo  in  generali  rcfpeftg  ludaturu  commntcr,  fecundo 

in  fpcciali  refpeclu  aliquoru,quib.fpecialia  beneficia  cotulerat, 

ibi.Tuc  cejpit  exprobrare. Ad  euidentia  primi  aduertenHu.quod 

nauUu  valde  facit  ad  virtute.quod  aliqui  a  pueritia  fua  iint  con - 

fueti  operibus  virtuofis,&  io  expedit  quod  pueri  cxerceantur  in 

ludu  honeftis  &  mducentibus  ad  virtutem  &  trahentibus  a  vi- 

tus.propter  qct  pueri  Hebraoru  habcbant  tale  ludum  .  Diuidc 

batur.n.inmediociuitatis  induas  parte$f;quales,&  illi  qui  erat 

ex  vna  parte  canebat  carme  Ietiti5,&  alii  ex  oppofita  carme  lu^u 

bre,po(lcaopprobrabatfibi  mutuo.  Etcxultantes  dicebat  aliis 

quarefibin6c6gaudebat&  e  couerfo  aliis.f.lanicntantcs  quare 

fibi  non  compaticbantur,&  hoc  fiebat  ad  exprimenHum  vanaoi 

lactitiam  &  defe£tum  compalfionis  &  amicitieadinuicem.inhoc 

mudo.Et  hoc  mobo  licut  videmus  frequentcr  quod  in  eadcciui 

tate,&  immo  $C  in  eode  vico  ctia  in  dono  aliqm  lsttaMir>&  ahq 

exoppofitotnftatHr  Hoc  fimileeratde  Iudaets  quaritu  ad  hoc, 

quia  viderant  autlentace  Toanms,nec  per  hoc  fucrat  ciioti  ad  pe> 

mtentia  &  pofteadulce  i-ne  &.manluetudine  Chrifii.qu;  dnlcc 

oine mifcricordiae  eis  prardicaait,  fc  ru  eis  dulciter  &  tnanfuete 

conuerfatus  e!i,necgraues  p^nasimpofuit  p$rhtentib.fed  liixtt, 

y.idc  &  hoh  j    plini  peicsn.  &tn  perhoc  nonfuerunt  moti  a4 

oeuotionis  dultcdincm  &  piet.iti^icd  magis  remanicruntobllt- 

nati  in  peccaus,fci!icet,  vtriufque  vitaminmalnminterpreran« 

do,&  hoc  quod  dicitur.Ctti  autcm  Cimilem  tcflimabo  ^tnernioncm, 

&c.  de  qua  fcnbitur  in  cap.feq.  Gencratio  mala  &  adultera  fi- 

gnum  quxnt. 

3  Simtlis  cfl,&c.  Non  quantum  ad  corum  innocentiam  ,  fed 
quantum  ad  ludi  eorum  mterpretationem. 

4  Qj^i  clamantes.(^tui  pUer,  iB  partes  acquales  diuifi  fibi  dicc- 
bant  mutuoea  qua:  fequontur. 

5  Ceci.  vo.  Et  patet  ex  prsediclis. 
Venit 


M     O     R     A     L     I     T     E     R. 

T  quoddebenteialfimilari  tntribus  prsdiftisTcificct,  mentis 
conltantia.auftera  vita,&  fana  doclrina. 
X     Cui  autem  fi.&c.  Sequitur. 

5  Cecivob.&c.lUi  vero  non  faltant  ad  cantiiqui  audientes 
pr*d<catione  de  gaudiis  celeftibus,&  non  cleuantur  ad  ipfa  per 
deuottonis  affeaum  ,  &  illinon  plangunt  ad  lamentationem 

qui 


6  Venit  ei\im  loannes^&c.  Hic  applicat  fimilitudincm  ad  pro- 
pofitum. 

7  !S(jtjuemanducansnequebib.liit{i  ,  in  abfiinentia  maxima  vi- 
uens,ille  enim  qui  parum  comedit,dicit  non  comedere  fecundu 
communem  modum  loquendi,iicut  qui  male  videt,  dicitur  non 
videns. 

8  Et  dicunt.  Iudari,fcilicet. 

0  D&monium  ^tf^.Aufteritatcro  Toannis  da?moni  attribucdo. 
daemoniaci.n.polTuntmultaagere&pati  quae  non  poffuntalii. 
lo     Venitfiliut  hominis.  IdeftXhnftus. 

1  r  Manducans  &  bibens.  Ideft,communem  vita  inter  homines 
duces.Hoc.n.debebat  facere,quia  erat  media'or  Dei  &  hominu 
&  idcotalem  vitam  debuitcommuniter  ducere,  vt  communiter 
viuentes  &  peccatorcs  haberent  acceflum  famiiiarem  ad  ipfum. 
IZ     Etdicunt.  ScilicetPhanfaei  male  interprctando. 

I  v     Ecce  homo  vorax.  In  quo  notant  eum  dc  exceffu  in  quanti- 

tate  cibi. 

14     Etpota.vi.  In quo  notant  eum  de  ebrietate,  quod  erat  faf- 

fum,quia  perfeftiflima;  vitar  fuit ,  vt  poft  baptifmum.^o.diebus 

&  noitibus  ie,unauit,vt  fupra  vifum  cft. 

1  j  Tubiuanorum  &  peccatcrum  amicus.  Hoc  accipiebanr  ex  Iioc 

quod  videbant  eum  cum  eis  comedcntem  &  bibentem.vt  fupra 

diaum  eft  cap.o  hoc  rasnen  non  crat,vt  eorum  vitia  amaret,  fed 

magis  lanarct.vt  ibidem  dicitur. 

1 6  Et  iuslificata,&c.\Aoc  dupliciter  cxponitur.Vno  mo  refere 
doad  Apoftolos&eft  fcnfus,Iicet  Chriftus  qui  eft  fapietia  Dci 
patris  fit  praedifto  mo  a  Pharifcis  reprobatus,tf.  iuftifitatus  eft.i. 
cognitus  mflus  a  filiis  fuis,hoc  eft  a  difcipulis,  qui  funt  filii  Chri 
ftiper  adoptionem,  fecundumquod  diciturloan.r.  Quotquot 
aut  em  recep.  cum,&c. 

Ahter  exponitur  referedo  ad  pueros  Iudaeorum  praedielo  m5 
ludentes  ,  &  tunc fcnfus cft .  Etiuftificata  eftfapientia.f.Ioan- 
nis*&t  Chrifti. 

17  ^ifiliis  fuis.  Hoc  eft  a  flliis  Tudeorum,quia  declarata  eft  eo 
rum"mftitia  &  fapientiainquantumreprefcntabaturpcreorum 
ludum  obftinatio  patrum  fuorum,ficut  patet  cx  praediclis. 

, Tunc 

qui  praedicationem  audiunt  dc  punitionc  peccatorum  quod  non 
mouentur  ad  aliquam  contriti  oncm. 

6  Venitenim^&c.  Abftinentia  Ioannisfuit  aliis  cxemplum  pe- 
nitentiae.Manducatio  vcro  Chrifti  fuit  aliis  cxemplum  conde- 
ftefionis  &  mifericordiae,perilIosigicur  qui  vtrunque  inmalu 
interprctabantur.fignificantur  dctraftorcs,bonos  actus  aliorum 
nequitcr  deprauantes. 


211 


GloC  ord.  &  Nicolai  deLy  ra . 


2T2 


A  a  Tms.Qvi  haftenus  Iudcos  communitcr  increpauit,nunc 

^  nomiiiaciinciuita:cscxprinm,quxfrcqucnrcraudicadodcri 

ru  6£  v;iis  tot  iigois  crcdcrc  nolucrunciquibus  no  optat  ma- 

la.fcdprcdicitvciuura. 

fcf^-J-  ■-  .  Supravbilcgitur,  quiacircumibatlcfusciuicar.cs 

&omncsvicos ,  cu- 

a  Tunccospitcxprobrarcciuitatibusinquibus  far5c?funtplu- 
b  rimz  virtutcs  cius ,  quia  non  egiiTent  pcenitentiam .  t  Va:  tibi 

.  « a.„  mil„„ui,  nr,  te ouiiii.  b    IQn»  frurtum  g-guere  debuiiii,  ad  ouam 


c  T^HWjuid  vftjuc  ad  celum  exa!taberis>Konne  tu  cs  qurm  f  ima  O 
hofpiti)  mei,&  fignorum  in  tefa£torumfamofaefri-ms,vel 
contra  prxdicationcm  meam  fupcrbiffime  rcftitifti<?Caphar 
naum  interprctatur  villa  pulchcrrima,  in  qua  condcmnacur 
pcrfida  Icrufalcm,cui  dicitur  .  Iufiificataefi  Sedoma  fbrer  tnx  *zec'lt- 

er  te .  id  eft ,  cx  tui 


rans  omncm  languo 

ik  intrlligcndum 

clt  ntcr  alus  ctiain 

CorozjimetBctHai 

da  donunum  fcCltfc 

virtutcs.Corozaim 

intcrprctatur  myflc 

nu  nuum  Bethfaida 

domustiUwtuumvd 

\cn.icornin. 

*  Thcoph  Vt  intclli 

gas  cos  qui  no  crcdi- 

i>  dcruunona  natma, 

fc-da  volutatcmalos 

teetTfquc  effe,  mcmin.tBech- 

«foMtul    faidc  ,  cx  qvu  An- 

UMviquejn,  facattt  Peti  °  &:  Phi 

l:pp*A  ril  J  Zcbcdci 

'  fucrunt,atq;  itanon 

naturc,  icd  volutatis 

f  H.e.n4ne.  maiitia  fuit  .  Nam  fi 

naturarfiiiUcncSC  ll- 

h  mali. 

c  StiaTy.  Hocim- 
p  etum  m  >d  >  v.d> 
nus.quia  Corozaim 
6c  Ikthfaidapre/cn- 
tc  dommo  cr^dcrc 
nolucrunt.  Tyrus  S>C 
Sidon  poftea  praedi- 


t  «Juxquondam  milletium  Dei  tenuilli. 
Ipuuua  .1  tcnaiotoi  milli  lunt. 


Tio  aoortit  confideraiione . 


comparacionc  cmn 
i  illa  cxcmplo  Loth 
z    non  fft  corre&a ,  tu  1  t-ae.ii, 

filij  Deiverbis,  Sc 

miracuhs  sepcrex- 

titiftimgrata. 
Bjfp  ndens  Iefuj. 


^Qnxfructumgigner. 
c  Inciuit  tilms  gcnuuin  ,  ijuas  diauoluavenatur  io 
angullia  tentauonum  compiehcndir  . 

Corozaim,vetibi  Bcthfaida,  quiafnn  Tyrd&Sidonefatfe. 

a    ITto  mcmoria  pungcnri»  pe  ccati. 

elTent  virmtes  quz  fa<5U  funt  in  vobis,olim  in  ,  cilicid  &  ci-  4    ^*"»  «««  t  fi~. 

b  Sed  neque  Mx  funt  ineii,  neque  peniruerunr,  c<  tamea.  uim.w.10,11  ,       quatl 

quxrerctur^qiix  ca« 
tio ,  quod  Iudaicus 
populus  Dei  culcor, 


i   «\omorti»  conliderauone.  v  «u  «.^».  —  ^ »■---,-- »*  . 

nercpcnitcntiamcqiflent.Vcrumtamen  dicovobis,  lyro 

^       .  Sicut„,.norfuitcu<paeiu,ou,nuncio,vrri,.,.uon  ^^^«^"XcS^ub.aVc" 
rn:n>'i  pc'*-i-  ^^- 

&Sidoniremiffiuseritindiciudicijquam  vob*s.  EttuCa-  6    DciFifuimincarne 
pharnaunVnunquid  vfquc  in  coclum  exalcaberi.  >  Vlque  m       SS5S3S,SSl 

«,deoin»ioribiitfuppUci-pun,eiis.qiiiaeredexenolaiftiy-.Ct  T.rtutibut.  •  „„.,..:i:    '        .„/_! 


tideomaiotilnufuppUci*  puo>;.">>j«— »•"-• •    ~r~,  f    •  ff 

nfernum  dcfccdcns.  Quia  fi  in  Sodomis  faclar  tuiQcnt  virtu 

b  Non  cont.a;  firi  eis  fubucilio.vbi  fuilTet  correcbo 


Ccite. 


Aft.iia- 


res,qu«  hCtx  funt  in  tc ,  fortc  ma^nfilTcnt  vlque  in  hanc  die. 

T  a  Qnia  minor  culp. 

tVcrumtamen  dicovobis,  quia  terrx  Sodomorum  re°mif- 

ICum  cxptobaffet  Iudxis  .  ' 

f  fiuseritindicitidicij.quamtibi.Iniliotemporcrefpondens 

a  Graria»  ago  in  te  exultn.  b    Mi.  e    Nonpater. 

8  Iefusdixit.tConfiteortibipaterdominecceli&tcrra:  ,quia 

a  Sacramentum  mci  aduenma.  b  Scribi?  &  Fharilaris  oui  iibi  fapere  videntur  . 

h  abfcondifti  h^c  a  fapientibus  &  prudentibus  ,  &  reuela- 

j    frVhocpetme.  Hurailibu»  fpintu.  a    Vt  bum^s  redcat.qui  fuperbendo  recefftt  . 

k  ibcaparuulis.  ltapater,  quoniam  ficfuit  t  placuum  ante 


gcnciliras  tampro- 

narccepit  ? 

g  Dtnme  celi  &  tcr- 

rrf.Qiiifacisccelos, 

&  relinquis  mccrrc 

nitatequos  vis,  vcl 

adliteram , 

h  Tavuulis.  Sipicnti 

bns  &pri!dcn:ibus, 

II  noorpoaicinlipien 

n  tes&:habctcs  ,  fcd 

i }   paruulos,  vc  probet 

14  fecumoremdamna 

re,  non  acumen . 
ij  i     Ita  pater.  Blan- 


tb">OH 
tat. 


catibusapoftoliscrc 
did^runt,  a  deo  deuori ,  vc  Paulu  Tyro  abfince  omnes  cum 
PfcLn.b.  VXonbus  &  libens,vfque  ad  naues  profequerenrT.  C  ir  er§o 
non  crcdituris  prcdicamt,credicuroscuicauicipfef;iccuiu$ 
▼iefuiicmilcncordia&vencai.^rop  ifuiccamo  fincs  [ud?fj 
.  non  cxccderc ,  nc  mfta  Pruriftjis  Sc  faccrd-»ti  bus  psrfeq<iu- 
cionis .Kcallone darec.Ec eranc  cunc  qin  m  Corozaim  ellcnc 
vocandi.ncccamendeconcempcu  grauius  puniendi. 

Tyrusa.iguit.a.Sidon  ventcio. 
d    Et  tu  Cipbsmanm.  Non  folum  Corozaim  &  Bechfaide,  vc 


crit,fcd  &:  cibi  Cupharnaum,quia 


Tv^kw- 


dicncis-affec5tuloqui 

ttirvcincepcuminapoftolisbeneflcium  complcaror.  Hic 

exemplum   humilicacis  accipimus,  nc  temere  difcuterc 

pra»fuma'nus  lupernaconfilia  de  vocacionc  horum ,  &  rc- 

pulfione  illorum,cuTi  enim  vcrumquearculifTec ,  non  mox 

rationemreddidic,fedficDc;o  placitum  dixtc  ,  oftendens 

quiainiuftumeffenonpoceftquodiufto  placec  .  In  omni- 

busergoquaeexcenus  difpanuncur,aperc*  eaufa  racionis 

ett  occulca;  mfticia  voluntatis. 

k     QuontamficfMit  placitum  antete.Ne  quis  icerum  quxrat,^. 

cur  humiles  eligacfapiences  reprobec. 

^   Omni* 
5 . _ 


NICOI.AVS  D  E  L  Y  R  A. 
I  Tunc  c5.cxpr0.ffif;  in  fpeciali  ofiendit  Cbrifim  condemnath' 
rtem  aliquorum  propter  eorum  ingrjtitudinem  ,  qn:ailli,prxdica- 
nerat  Chriflusfi  cqueiter ,  &  inter  eos  mhacula  fccerat,&  licet  eius 
frxdtcationevt  primo  recep;f<e'it  deuete ,  tamen  pofiea  ad  y>omitum  re 
uerft , in infidilitate remanferunt  ,  ftcutprxdiRumfutratptrlfa.g. 
Tiimo  tempore  alleutata  cfl  terra  &c.ficut  expofitum  csl  c.\.<&  bjc 
cflqwd  dictt.Tunc  cqpit  ex.&c. 
Z     Vxvbi.iflaerar  vnade ciuitatibusjn quibus prsdiclafecerat. 

3  Var  cibi  Bcrzaida.  de  ifla  ciuitate  erat  Vetrus  &  ^ndreas. 

4  C£iia  fi  in  Tyro  &  Sidone  faOtx.  quodpatct,  quia  receperunt 
frsdicjtiones ^tpoHobrHm  &  deuote creddrrunt,vt patet ^itl.z\.b. 
ybi  "Pautii  conduxcrnnt  vfqut  ad  nauem  ex  deuot  one^Per  hoc  tamen, 
non  tntelligitur  aliqua  yariabilitas  in  diuinaprsdefttnatione,  fed  tan' 
tum  in  bominum  voluntate. 

4  Verunramen  dico.  Qutagrauius efl auditam  fidem  rtpellcrc, 
tiuam  m  iri  in  ^eittilitatc.  Illi  autcm  erantgentiles,  qui  babitabant  in 
Tyro  &Sidorie. 

6  Et  tu.  boi  d:cit  iitproperavdo  quia  per  prtdkationem  Chrifli  & 
tntrai  ula  debujftt  cx  aliari  ad  d:uinas  fed  quiaproptcr  pcccatu  ingra 
titudtt femper  oriora peiorib-><  frruntur ideo  fcquttur .  Vfquc  infcr. 

7  Qnra  fi  m  (a.quitii  funui  Irwncs  pefsimi,vt  balnir.  Gvnef.\%. 
%  Iddq.  quiafccifnnt pfnitentiamficut  7^jniuit£  adpndicatume 

— _^__  JC/Jat. 

M"  O    R    A    L    I    THTTL 

1  Tunecepttcxprobare,&c.  Pcr  iftas  riuitatcs,  inquib.Oiri- 
ltus  frequccrr  pr^dicaucrat  ic  mirai  ufa  feccrat,  fightflcll  ur 
illi  qui  frcqucnter  aud.unc  Dei  vcrbiim,  &  vidcnt  cxcmpla 
virrutumt,&ramcninpcccatisfuis  obdurantur  ,  propccr 
quod  cxtcris  panbus  aiiis  grauius  punicntur. 

la 


lonx. Dicit autemforte,non ad no'anim  dubitationem  ex partefut 
fed  ad  devotandum  mntabilitatem  libcri  arbitrii  ex  parte  hominis. 

9  Vcruntamen di. q*i  1  >-epnnnato  veritatis  a%ntA  qua  fuit  iit 
iflistfiia  veriwent  Dei  cog-iinmperprttdkationeCbrifiipoflea  im- 
pugnawut^cu  fi  fpecicspeccats  in  fpiritu fantlu grauius  efipcccatS 
qua  fit  vitium  tuxuri*  contra  natttra  quo  erant  infeHi  ifti  Sodomit£. 

10  ll\  il.teim  FI:cconfeqitenterponiturdeuotorum  commendatio. 
Et  circa  dewythnem  pnmo  ponitur  principium  mottttum  fecundo 
ipsu  mediit  iblOnnia  mi.tra.funt .  Circa  primtvn  aduertcndum  quod 
pnfiet  ab  aliquo  qmeri,qtt£  fuit  cattfa  qttodlud&i  illiterr.ti  &  in  popu 
to  famofi  pro  m  xiori  parte  in  infidelitate  remanferiit,  ftmptices  autcnf 
Cr  illiterati  ad  fidem  vocatifunt.Huic  qudfttoni  tacite  rcfpondst  Chri 
Hui  prr  modum  diuinx  laudis,dicens. 

1 1      Confi.t.  idvft,adg[oriam  tttam  dcclaro. 

I  2     Quia  abfcon.  bxc.i.mylerio  fidei. 

1  j  A  fa.&pru.  i.in  fapicntiahumana  confidentibus ,  &  iftifunt 
fapientes  in  bcuUtfuU  ttntumjed  non  fimpliciter, 

14     Ktre.eapar. idefth<triUibus,& fic pitet qttod  etiaaparte  crc 

dentiitmfuit  eorum  bumUuas,qux  ad  fapientiam  difponit ,  vt  dicitur 

Proti.  I  I.a.  Vbi  bumilitas,  ibi  fapientid  exparte  autc  no  credcnnii 
fuiteorum  fnperbia,  qux  el  intellcUus cxcccatiua ,  fed  ex  parte Dei 

caiifafunfi-nplcx  vAuntas  diuina  &  boc  cft  quod  fubdk. 

I  j     Q^ton la  fic.  tp enim  altqui  fint  etefti,  ^r  aiiqui  reprobati  bene 
poteft 

10     Intlhtcmpcre.&c.  fequitur. 

1 3  Etreurhfl',&c.  M  tgnushonorcxhoceft  humflib.veris 

quiafuntdefecretocomiliofummiRegis.&qLioniahumi- 

libusomniap,cn:nrerfutt'nent'busfrcquccer  impomtntnr 

grauia. ideo  indigent  rccrcatione  diuina,proptcr  quod fub- 

ditur.^f  nite  ad  me^&c. 

MO- 


213 


Matth 


sei 


Gap.   XII. 


214 


0  a    Omnhx  m;.&c.Tcadentcm  parre  &  accipientem  filiu  mv- 

A  flicc  mtelligc.Alioquin  fi  iuxra  fragilitate  noftra  accipis.cu 

cepcrit  haberc  qui  acccpit,  incipiecno  habere  qui  dcdit  per 

oia  coomnipotcnte  nota,  per  tradita,  filiu,  cui  pcr  naturam 

omniaprovniusfubftancigiurc  func  propria,  non  dacaper 


©ratiam.Tradiraau- 
tcmomnianon  coe 


Omnipoteni 


Confubftantialis  patri, 


lum&cerri&cece-  b  tc  tc.  Omnia  mihi  tradita  luiita  patrcmco.   Etnemonouic 

racuxfecic,  fedhi    "  ***«#«!*.       _  _         .««■"<-*• 


carnalibus.  D 

d  Tvllite  iitgnm  &c.\wjx\  Chrifli,euagcliu  efLquod  Fudeos 
&:  gences  in  vna  fide  coiv.ungit.Tvliite  fuprr  vos.  Id  eft,  in  ho 
norc  habetcnon  fubtus,vc  contcmnatis.  Qui  laboracis.dif- 
ficulcacc legis,&:  oncrati  peccacis,fciliccc,reficiani  fi  rugura 

tol]icis,idefi,prece- 

Hoc  naturi-. 
fl- 


c  lium,  nifi  pater ,  neque  patrem  quis  nouit ,  ni(i  filius, & cui fl- 

Hoc  giatia:.  a    Et.cjuia  pei  me  habet  is  accefmm  ad  pattem.  Credendo  obediendb. 

a     Q^afi  vifti.   y 

lius  volucrit  reuelarc .   Venite  ad  me  omnes  qui  labo'ratis  &  6 

JPeccatis,veI  iugo  legis.  b     Inteuus  non  tantum  exonerabo. 


quiperfiliumaccei- 
fum  habenc  ad  pa- 
crcm.&antercbel- 
]cs,dominum  pofi- 
io.  IC  caicncire  ceperunt. 
Tradita  autcm  non 
6-  alia  func  quam  quq 
lnhliofolinotafunc 
patn.  Notaverofi- 

B  liofolicffequepacri 
func,atqueicaiuboc 

mucuc  cognuionis  fecreco  incdligicur,  non  aliudin'  filio 
quam  quod  in  pacre  agunfcibilc  fic  exrjniTe. 
b  Et  ne.no.fi.&c.  Scipnim  reuelarc.  Ec  ncmo nouicpacrem 
nifi  filius,&  cui  patrem  volnicreuelare.Ad  vcrnmqueenim 
illud  fubdicum  rcfercur .  Vcrbo  cnim  fuo  patcr  fe  dcclarar. 
iic  vcrbum  fcipfum  declaracquia  mencis  noltrc  lumen  efi 
■y.  Hilarius .  Non  enim  nifiper  mucuam  ccfhncacioneni 
co^nofci ,  vcl  pei  pntrc  ni  filius,vel  pcr  filium  patcrpouiic. 
Voxecccliscft,fermoetiam  filijeft.Tamignorabilisefi:  fi- 
ljusquam  &pater.  Omnia.n.eitradicaiunc,  &.  inommbis 
nihil  mcclligitur  cxcepcum  .  Sic  pocefias  exequata  elt ,  iic 
fecrccumcGgnicionisequaleefbfi  nacurain  nomimbuseft, 
qimoquomodo  quodvocanc  r  nofunc  ,  quorum  cV  vism 
poccftaie , & d:fiicultas in cogmrione  non dificrc. 
c  Tyv/i  'tiui  &  cui  ttliifi  v  jlverit.  Mutua  cogn  1  rio  ,  quc  eft  e- 
qu.tl  catc  nature.  flla  autem  cai.ciJla  que.  in  nobis  eii,digna- 

.    tioncrcuilanciscft. 

*  Ch  vfofiomus.Reuclat  filias  non  quantum  cognofcir, 
fcd  quanram  nos  reapere  poffumus.Hoc  cnim  fi  Paulus  fc 
cu,quar'j  iragis  Chrimis?  Ule quippe ad  fuos  difcipulos  fcrj 

C  bes,  ucaic .  No  pocui  vobis  loqui  quafi  !piricalibus,fcd  qiiuii 

carna- 


ptamca.  Bcquidiu- 
goeiusfuauius,quid 
onerelcuius?  proba- 
bilcm  fieri,abftinere 
amalo,bonum  vei- 
le,  amareomncs,  a> 
cerna  feqtn,prefenci- 

1  11 

oncnfti  eftis,  & cgo  t  reficiabm  vos .  Tollitc  iugummoum  \  ^SSSidS 

a    In  iide  combin.itos.         Quia  nullum  la;do.        Morilms.  b     Qina  nnllum  defpicio.        Mente.  ■  *  *■ 

fuper  voas,  &  t  difcite  a  me,   quia  mitis  iiim,  ckhumilis  » 

a    Non  fic>a:,  fcilicet.  b     Hic  fp«,  &  po  lea  re.  c    Eujngelium.   z 

co°rde  ,  &  inuenictis   rcqiftem  animabus  veftris 


lugum 


•  m- 

■nli- 
a 


NTCOLAVS  DE  LYRA. 
potcft  aifignari  caufa  111  generalietia  ex  parte  Dei ,  vt  in  eleclis 
appareat  Det  mifericordia,inalijs  autemeiusiumtia,quia  licut 
ad  glorMm  reg,is  lerreni  &  decorem  fui  re»;m  non  folu  pertinet 
aula  in  qua  Irrcnui  militcs  honorantur  ,  fed  etiam  patibulum  in 
quo  malefattorcs  pumuii'  ur,iic  ad  gloriam  Dei  non  folum  per- 
tinet  premuno  beatorum.fcd  etiam  pu.iifn  reproborum.In  fpe 
cialitamcnnon  poreltalfignari  ratio!ex  pme  L)ei,quare  ilium 
eligat  &  illu  dim  ttat,niii  enis  limplcx  voluntas,  vndc  dicit  Au- 
gull/up.b  in.  QuirciHumtrahat,  illumautem  dimictat,  noli 
velle  diiudicare,  fi  non  vis  errare. 

1  Omniam''mttadira ft<>-t a pat  emco  Hicponiturprzdifbrvo- 
cationu  medium.  Chnllus  cnim  mediator  eft  Dei  &  hominum. 
Dbitus  eft  autcm  procclfus,  vt  ab  extremo  in  extremum  proce 
daturpermedium,  \  ideoomnijproceiTui  gratixderiuatur  ad 
nos  per  Chi  illu,&  hoc  eit  quod  dicit:  Onrnia  mibi  tradit  .QnoA 
verum  eftin  Chnfto  quia  fecundum  naturjm  diumam  habet 
eu"eapatre,&  per  eoufequeus  poife,  licet  hibeat  ldem  eife  nu- 
nicro&  poffecum  ipfo,&  iicomma  i"u . ■  t  iibi  tradira  ipatreab 
arterno,  fecudum  auiem  naturam  humanam  omnia  tradita  funt 
111  poreltate  hr.it;  &  dom.m  a  Deo  patre .  Sed  hoc  lntelligen- 
dumeftdupliciter.  VnDinodoquantum  ad  authoriratem  ,  &  fic 
omnia  creata  funt  hbi  (ubdita  ab  mftanti  conceptioms ,  quia  co 
lpioquod  narurahum.ina  verboeft  vnita.omiua  creata  funt  fu- 
bieftalibt..'\iiomr)df)quantumad  eft"  clum,&  l>c  in  iudiciooia 
crunt  fnbicrta  pedibuseius,quu  tunceiu,  voluntas  perfecleim 
plebturinomnibus,  vt  luberur  ad  Heb.io.  Ht  quia  fecundum 
diuinamnaturara  idem  eft  cun<  paire,  ideo  fubditur. 

2  F.t  uemo  »0.  ritwn.  Eodem  modo,  non  tamen  per  hoc  exclu- 
diturfprirusrnnftus.qui.iidivboexcluliua  addita  Vniperfona; 
in  dium.s  refpedu  termini  eiTeptiaJis  ,  non  excludit  aliam  ,  fed 
potiusincludit  ,(|uia  licet  aliaiit  perfona  patris ,  aliafilij&  alia 
fpirius  fincli.tamcn  <i\x  trcs  perfnn^  funt  vnus  Deus,ita  quod 
nec  m  diuinitatc.nec  in  eifentialibus  habent  alietatcm  aliquam, 
dictioautem  excluliua  folum  cxcludit  quod  alietatem  lmportat. 
Kotitia  autemab(aluiefumpta,cifentialiteraccipitur,ideocom 
muniseli  t  ihus.  &  ideocumdicnur,quodnemono.  fi.ni.pater, 
&c.pcr  hant  djftionem  excluiiuam ,  nift  ab  hac  notuia  non  ex- 

ciudmir 


non  vis. 

*  Theophylacvtus. 
11  Iudcjos  facicntcs  cra 
^1  ditiones  lcgis  &i  in 
operemandacorum  £  > 
legis  fangnros :  Gentilcs  quoq; oueiepcccacoru  oppreffos, 
quicfcere  facic  Cbnfuis.Duo; um  nimirum  laborancium  Sc 
oneracorum  nomine,*Iudcji  &  gcnciles  incclliguncur. 
e  Dif.dme.  Docenccverbo  &c  exemplo,  vc  ficishumiles 
mcntibus ,  mircs  moribus .  Humilcs,  vc  neminem  conccm- 
nanr.Mices  vc  nullum  lcdanc.  Corde,  vc  idem  cxcra  m  ope- 
reiic  &  incordc,ne  laccacferpensinfpecic  columbe. 

V  Achanaiius.Manfuecudinem  igicur  defedocuiuhcens,  rermone4.  cS 
difchea  me  &c.  nonquidem  vc  coequemur  illi,  curn  hoc  fic  «a  Arianoi. 
impofhbile,fcd  vc  in  eum  rcfpicicnccs.manfueci  perfcuerc- 
mus  111  omni  tcmporc,  ficuc  cum  nos  firmo  &  indiffolubili 
irjuicern  affcduconciliarec,  cxfc  mucuacuseft  cxcmplum, 
&  dixic ,  vciiuc  vnum  qucmadmodum  &  nos. 
f    lugmn  enim  meum.  C^uomodo  cuangclium  lcge  leuius  efr, 
cum  ibi  opcrajhic&cuncupifcentiadamnatur?  Sed  m  legc 
nuika  iubencur,qua:apoftolLisimpleriii6poffedicit,hicvo 
lut.is  qUcEi iCqua;  m  arbitrio  noftro  cft,  &c  quar  f^la  fuffic cre 
potcft  $c  prxmium  hibcrc.Jcem  quo  iiigum  Chrifti  fuauc, 
ciim  f.ipra  dicicur.-Arda  via  cft  qua-ducicad  vicam^Scdan- 
guiia-,  quia  non  ntii  anguftoinicio  incipicur ,  proceifu  vcio 
icooppris  meffabili  diieccioms  dulcedinc  dilatacur 

Onui 


cluditur  fpiritus  fanctus,fccTmagisincIudirur,vtdiclueft.Scie- 
dum  etiam  quod  harc  diclio  nemo,  non  accipitur  propric.id  cft, 
nullushomo,  quodpatct  perhoc  quod  abifta  vmuerfali  nega- 
tma  excipuut  pater  pcr  diclionem  cxciufiuam ,  cum  fnbditur. 

3  7{jft  paiennequt  patrem.  Qui  tamen  pater  non  elt  homo,  fo- 
lus  enim  filius  in  diuinis  eit  horoo  ,  &  ideo  ditendum  quod  nC- 
mo,  ibi  accipitur  magis  large  ,  id  eft,  nullum  fuppofitum  naturx 
ii.tclleclualis  &  fic  bene  excipitur  pater,  qui  licet  non  lit  homo, 
elt  tamennatura  mtelieclualis,  &  tamen  ipfe  cognofcit  filiuro 
pfcdf  e.L,r  quia  Chnftus  eft  mediator  Dei  &  hominu,ideo  noti- 
tiadiuinorumadnosderiuarurper^ipfum.propterquod  fubdif. 

4  Et cui  filius  voluerit .  Nonquiaiftiquibus  fit  retielatio  me- 
dinnte  filio  habean*^  notitiam  coroprehcniionis  ficut  filius,  quia 
hoccft  impoiIibilecreaturx,illud  enim  quod  comprehenditur, 
totaliter  &  perfe&ccognofcitu^&quiadiclumeftDei  filiuseft 
mediator  Dei  &  hominum,ideoconfcquentcroftenditquodfa- 
milianter  &  fecure  pnffumds  accedere  ad  iplum,di. 

5  Penitc ad&c. Subonere  legis,  quodonus  fuit  importabile 
patribusantiquis,  vt  habetur  Aft.15. 

6  Etegore.vos.  in  prxfentipergratiatn,  &  infuturoper  glo- 
riam. 

7  Tollite.  Voluntarie,fci!icet. 

8  Iugum  meum  /«.  Id  eft ,  legem  euangelicam  ,  quar  dicitur  iu- 
gum  a  iungo.  gis,  quia  lex  euangehca  eft  lcx  amoris ,  &  per  con- 
fequens  iungit  fidelesadinuicem.Iudeos  &  GentiIes:quiaamor 
eft  vis  vnitiua  fecundum  Diony.confequenter  oftenditqualiter 
nutriatur  amor.fte ,  dicens. 

9  D:fcitca  mt .  Nuilum  laedendo. 

10  Et  humilis  co>de.  Nemmem  contemnendo.Iftis  autemduo 
busmaximenuthturdilcftio.  Praemiumautcmamons  fubiun- 
gitjcumdi.       > 

1 1  Et  imenietts  rcqwrm  animabus  veftris.Qniz  fecundum  quod 
dicit  Auguft.lib.conicf.inquietutn  cftcormeum,  donecrcquic- 
fcat  m  tc.Quae  quidem  qu>es hic in<ho.uur,fed  in  patria  pe;  ficie 
tur.vbi  chantas  confurom.tur .  Lt  neexiugolcgiseuangelicx 
aliqui  terreantur ,  idco  fubditur. 

iz  Ingttmcnim  &c.  Quia  fccundumquoddf.  i.o.j.a.Manda- 
ta  eius  grauia  non  funt,quod  cxponens  Aug.dicit,f.amanti. 

ADDI- 


*»j 


Gloford  &  Nicolai  deLyra. 


21  6 


A 

vcl    hlmJu»» 


Ke«dfUfA»mi<)tu,r«!dil3f»toc'>rdfnjrrentiUi.        ^      b    ni<"cip!.n». 

cnim  mciim  t  luau  e  cft ,  &  onus  mcum  Icuc. 


a     O-tui  mt .  Quia  it- 
lud  wnmtntaitiim  ntr    * 
flrt  mfmUtionii  *ter~    i 

n»mp"<t-<  zlo*i*  nperJturin  ttll'. 
*  Thcophvla^us.   J^icuncur  omnia  mmdaca   Chri- 


ncm 

tur. 


lcuia, 


tamccfi  ad   brcuc  tcmpus   grauia 


fli  iugum  Ict\e ,  quo  D» 
nfam    propccr     fu- 
turarh    rccribucio— 
videan- 


A    J)    D    I    T    I    O. 

lncapl  I.Vbl  duttur  in  poftil.Et  ideoaliter dicendum.quod 
Iojnnei  non  dubir  auit  de przdillis, 

Hxcratiopoltillatonsnon  vidctur  confona  literx  fcquenti 
com  dicit.  Eunte i  et/mnciate  Ioanni  q>u  audi/lis  &  vidtflis  &c.  Si 
cmmloannesnon  proponebathancquaftioncmpropter  fe,fcd 
tantum  propter  difcipuloi,cotr>  hoc  no  latebat  Chriftum,qui  co- 
gitationcshominuin  perfeftecognofcebat.fuperfluum  &  iroper 
tineru  vidctur  dicer  c.  ilenunciatc  loanni :  Ioanncs  enim  de  hoc 
certus  erat  fed  potius  debuiiTct  dicerc.  ^ttcnditeqnia audiflis  & 
>ii/ifln:dirigcndoverbafua  difcipulis,quihocindigebant,vtdi. 
cit  poftillator.non  autcm  Fo.mncs .  Scd  mcliori  iudicio  femper 
faluoad  hanc  admirationem  tollendam  aliter  polTet  dici .  Pro 
cuius  dcclaratione  attendcndum,  quod  non  eft  inconueniens,  vt 

Saisfciens  aliquam  veritatem  certitudmalitcr  per  vinrm  mo- 
um.vlterius  proficiat  fcicndoeandem  veritatcm  per  alium  mo 
dum  licet  fecundus  modus  fciendi  non  fit  ita  perfcctus  ficut  pri 
mui.  Quod  patct  cx  hoc;  na  Chriftus qui  non  fblu  fecudu  fcien 
tiamincreatamfcdct  fecundu  fcicntiaminfufamoiacognouir, 
vt  coitcrtenetur,fccundutnfcientiam  acquifitam,Cexpenmc- 
talemlcgifprofeciile.Luc  2.g  lefusproficiebatfcientia&aeta- 
te&c  Similiterdicendu  cft,  quodlicct  Ioannesccrtitudinaliter 

£  cognouiir«  Chriftu  pcrdiuinareuclationem,&per  fpiritu  fan- 
c~tu  fub  forma  vifibili  defccndentem  &  hmoi :  adhuc  rn  potcrat 
proficere  in  ipfius  cognitione  expenmentali.hoc  cft  cu  cvpcrien 
tiam  habcret  quod opcra  iplius  Chrifti  manifefte corrcfponde- 
rent  his  qux  de  co  in  propheticis  fcnptuns  pr^nofticata  fuerut, 
iuxta  illud  loan.  io.  a.  Qpera  qux  igo  facio  teflimoninm  ptrbtbent 
de  mf.SedcumquadibetcognitionisperfectJofitappetibilisfeii 
defiderabilis.prxfcrtim  cognitio  Chrifti,  idcirco  loanes  n©n  du 
bitando  de  Chrifto  an  ciTet  Chnftus,fed  potms  dcfiderando  li a- 
berc  iplius  cogintione  experimcntakm  cx  opcribus ,  qua  ta  ha- 
buerat  cx  rcuelatione  diuina,diccbat.  Es  ttt\*m  alium  cxptclamiti, 
Hoc  cft  diccre ,  dcfidero tc  cognofccre  efte  Chriftum  ex  opcrib» 
per  te  fattis ,  ficur  te  iam  cognoui  per  infpiratiouem  feu  diuina 
reucl jtionc.  Vndc  notantcr  dicit  cunigclifta.  Cum  auliffe:  Iimtt. 
cpera  Cbriftt&c.  Ikct.n.viderat  Chnftum  &  ipfum  vere^cogno- 
uerat,  vt  di£tu  eft,  non  tfi  viderat  operajChrifti  prefertim  llla  q 
tcftimomu  deipfo  pcrhibebant.C  miracula.Ad  q>  Chriftus  tantj 
fciens  cogirationecordis  ipfius  Ioannis,propne  rndit.  Rgnuncia 
te  Juanni  &c.  Vbi  attendendu.qj  non  folu  dixit,renunciatc  loa- 
n<qux  vid.ftis,hcetfortehoc  videreturftirricere,  fcddixic,  quas 
vidillis  &  audiftis  ad  denotandu,  cu  ca  qnxaudiucranr  a  prophe 
tis  per Chnftum  fiendj,  videbant  pcr  ipfum  itnplcta,vnde  dicit. 
Csci  »Hcnt,&  </<*'•  amb.  &c.  H*c  n.miraculainpropriaforrna 
leguntunn  propheticis  vaticinijs:  vn  Jfa  j^.b.loquensdeChri 

q  ftoait:  Of.ir  \:_t  fulufluitnns.  Sequitnr.  Tunc  aperitn ur  oculi 
torH.  Similter  Ifi  6r.a.  ^td  annuociaadum  fen  cuavgel<7andi! pau 
pcrihutmifinnr.Ex.  cjuibus  patet ,  quod  Cfiriftusin  hacrnfione 
fatisfaciebatdeli.lcrioloanntsrevtcordinatocircacognitionem 

Chrifti, 


Chrilh.ofteiulcndoquodopcra  fua  imr.icu!ofacorrclpoiidcbat 
Mtticmis^pphetai u  ,  &  (ic  poterat  dc  Chfo  noritia  expcnmetalc 
herecxopcrib9,  dequoii  habuerar  notma  diuunt^reuel.iram. 
R  E  P  L.  Incip.  ii.  Vbi  ""ittirdeqoneloannisbaptiftxad 
Iefum,dcqua  poftil.dicit,  cu  qiio (it  dubitabilis  propofitio, non 
mouef  mperfona  loannis,  quiiuitper  diuiiurcuclationc&oc- 
cultam  viimnc  ccrtificatus ,  fcd  moucf  in  perfona  difcipulorum 
Ioannisharlitantiu.fed  Burg.  dicit  taliterdiftu  no  eiTcconfonu 
litcrx  ,  quxdicir  rfidendo.  Lunti srenunciatc loanni  qux  rpidct 
Ioanni,  non  dilcipulis  eius.  Adcvpot  dicidupliciter.Primoqct 
rcmificChriftus  difcipulosad  rouie,  vt  cxrclatione  difapulorii 
hsthtantiu  loannes  m  ireria  accipcret  eos  plenins  inforn)adi,fc- 
cundo  dici  pot.q» Chnltus  tcmur  modu  curi  i'e,na  dircite  rnden 
doaddifcipuloru  h^fltationequj  nomt.riJEusfuiJTec  hciitatmne 
eorurcdarguille,q>cunn!e  nonfuillcr .  irca  legatione  loannis  fa 
£ta.  Curiahtasigiturvf  ramex  pure  quxrcnris  qu.i  cs  ex  p.irre 
rndcntis,du&Ioannes  in  fua  pcrfona  mcredulitare  difcipuloiu 
nodctcgerct,  &  Chriftusficcurialiterqnerenii  rndir,neincre- 
dulitatcm  legatoris  increpare  videretur,  cu  ad  foru  Ioannis  per- 
tinercnt.  Modoaut  diccndi  Burg  que  h  c  addit  mu!tj  inconue- 
nicntiacontingunt,  pnmoquia  ponir  Ioanne  pcr  diuma  reuela- 
tione  de  Chnfto  &  de  his  qux  de  ipfo  erant  fcnpra.certitudina- 
hter &  forJiciencer  irrftruclu ,  &  tfi  cp  loanes  petimtamplius  in- 
ftrui.ex  fecuda.n.parte  inferrur  oppolitu  prima;  parris.quia  be- 
ne  fcquif.  Ille  petit  dc  vna  conclullonc  pctfeftius  mftrni,  igitur 
perfecle  non  fait  inftrudtus ,  cuius  oppoiirii  cJicit  Burg.  addcns 
quodfecundusmodu?  fciendi  nonfitita  perfectus  ficut  primus, 
exquopacet  Ioanneplus  quejllTecunofi  qua  vtilia,ficut  logic* 
fecuurlucomentitorem.i.  mctaph. non  cft  lcientia  ,  fed  roodus 
fciendi.qui  igitur  cftet  pcrfccte mftruclus  in  ThcoIogia,&  poft: 
quxrcret  fcire  logicS  ,  cunq/us  venircr  i udicandus.  Sec  ncii  m- 
comieniens ,  qma  Burg.  d  cit  dnm  nolirii  lefnm  Chriliu  profc- 
ciilc  fcientnacqui:iia  Der  ovp?rieni  ia  ,  &  hocvf  dubium,  nam 
fi  Chrilus  ahquid  didiciller  per  cxpenentia  quod  pnus  vel  qua 
literprius  non  nouir.fequif  quod  non  fuitabinltanticonccptio- 
nisfuxoi  fcicns,  quod  eftconira  findtosdoclores  &  magiftrum 
lib.j.d.14  fcdi}  di  evponitquomtelligiturChrillu  profeciife, 
non  vtBurg.vult.Tertiuqu-x'  Burg.ponir  loinne  Baptiftamo- 
uiflfcexpartcfui  qonetr>,.t  u  qucmfcirctcJTr  Chnftuperdiui 
naroreuelationem  &  feniibilem  oftenfioncm,er  fctrer  permira- 
culoru  operationem.v  f  abfurdii  quia  f  udxi  non  ira  plcnc  doc^i 
dc  Chrdtiaduen  ucu  pcterent  6ena  iadierunt.G:ncratiopra- 
uafigniiquaerit.Mrtth.i  :.cvlic  Joanncs  vf  ad  gcnerationc  pra 
uana  pertinere,  eo  quod  ab  !nfi!'ibiii^critatedo£tuslin^ularia 
ligna  &  filtibiliaqua-rft  (ecundu  Burg.  quod  abfurdu  diclu  vf. 
Conflrmatur,quia  polt  mrdiunifcendiinfatlibilcf)  veriidice- 
rerBurg  Iojnnesqua?iiuiiretmediufciendi  valde  fiiliv.l.ope- 
rationem  miraculo  um,  n  »m  &  prauianti.  hl  ifii.tni  dabut  talia 
medianon  adinftrutndum  fed  ad  fallendu,  vtdicitbeatus  Au- 
guft.i  deciuit.  Dci,c.ip.i  ?  &  icloginratnum  qonum,q.5f.& 
quamplurimaalia.qu.Tiontinoiunthuicline;»!^!'"'. 


u 


fHir.i  .*. 
J..ic*  4.m. 


hUt. 


C  A  P,      XII 

fll  f^  Motempore.Njrrati 

Aprxdicatione&  mtra 
Culis  vnin-  anniantcq- 
ftionem  Foannfl  facJis, 
tnnlk;id  ill.i  qua?  fch 

finrali  <  annn  fcilicct.pofl  morrcm  Ioannis,quandoiam  in 
omnibus  Gbniftrj  confadicitnr, 

b     .4'»ii  h  fm  per.  ^  Chrvfoflomus.Vnlcbac ouide foluere 
fabbatu,fcd  non  fimplicter ,  ideoq;  non  flnc  caufa  id  foluic 

fcd 


C  A  P  V  T    XII. 


ied  d.ms    ic<      one  raciona- 

bilt5,  vtiV  lefi:eceiTa'efaciaci 

&  lei?;c  non  ofTcndat.  Et 'deo 

i^^^Uk  vtludcosmitigecnacurenc- 

N  illo  temporc.   t   Abijt  kius  per  fata  J    cefsitatempr^m.tcic.&hoc 

cfJ,quod  dicif.  difciptili  auce 
cfnrisnces.AIle^.SarpTiintaudirorc-s.pcrqucdifcipulirran 
fcunc ,  cum  folJicice dod>ores infpicuincquo vnumquem- 
que  actrabcre  pofsindquorum  faluccm  efuriunc.Spicas  vcl- 
lunr,  dun\  fingulos  homines  a  cerrcnaincencione  recrahfiC 
a0H  Fricjnc 


NJCOI.AVS    DE    LYRA.     CAP.  XTr. 
llT^ilhtmpore.  c.Ponqu  101  ppfitacftcpnfirma- 

1     'clifiranfumcip.prcccdcn.rmrcfn  difcpulis  Ioan 
r.cto:)f.-q'i,fircrponiturconfutatioimpugnantiuni,f. 

p'ian- 


pbarifeorfj  Etdiniditurinquatuorpartes,quiaal'quiimpu     . 
gnabant  refum  Chnftu  rcprchendendo  ciusveritacequafi  DlUI 
cocra  lcgcngcce,aliqui  caluniado  cius  bonitareopera  dimra 
virtutC  fafta  d?moni  .ittnbuedo,ibi.TucobIatus  efr.alij  rc- 

tando 


ORAI.ITER. 
1    JnilhtfMfortabiit  '  [•<<  per  fa.&r.Vcr  fata  pfitfntefli 
tiliu  doc5rina,in  qaa  fimtmult*  fpicx.i.diaaphilofophica 
hab'  nn  vcrintis.pallcis  m  vaivrnris  &  falfkatis  ad 

mix'  d  f  irnlicu  Chriiloper  f  ra  cranfcwqfi  Chti- 

ftiane  fif!r-i /rlo  doTrn  n  plrlofophira  frndcndo  d-fain  ur, 
Vt  ib  rrrrrnnr.ifqui  fidciChrnli  icc6mod.i,ckefu':cnrcs 
fpicas  vc-lli«4t ,  qfi  vcrjtatcs  ibi  cocccas  ab  erroncis  &:  f;  iuo- 

lis 


lis  feparit , cV  comrdilr  qn  in  vc"rrc  memorKB  recondut.f m 
illud  Atig.dc  doc.Chrifr.Si  in  cficTi<;  infidclifi  inurnianr^no- 
flr;r  fida  accfimoda,  non  folfi  non  func  abhorrenda ,  fcd  cc 
ab  ^nfis  ranqua  nb  iniuftis  poflefTonbus  accipicnda,6V:  in  no 
fJru  vfum  vcndicard  \PcrphinfTos  auc  fhcTtrni  difcipulo- 
rum  argacnccs,  ficrnificacui-  aliqui  doflores  indifcrccozclo 
quod  ignorant  rcprobanres  i~ed  faluator  ration.ibilirerexcu 
fat,nam  omne  vcrum  a  quocunquc  dicacur  a  Deo  cfl. 

Etcum 


21 


7 


Matth 


an 


r* 


30. 
i 


XII. 


2»8 


a  fabbato,tdifcipuli  autctn  cius  efuricntes  ceperunt  vcllcre 

a     Auften  u;ta  non  prepsrarosjcd  fireplicca  cibns  cjiiarete.uel  comcderc.        b        rctcatc,- 
runi  conuerfio  ftultis  iabbati  lictenforibus  dilplicct  fcd  a  fabbati  dommo  piobatur. 

fpicas  &manducarc.  phanfariautcm  videntcs  dixcrutei: 

a    Notaquodapoftoli  literam  (al-bati  dcfiruunt.  b     D«  uinea  uelfruge  uicini  licet  cde- 


re,fcd  non  ralceio  mittcre,uel  foraseiiceie 

Eccea difcipuli  tui  faciunt  qcf  non  Iicet eis  faccre  fabbatis . 
At ille  dixit eis:t  Non  legiftis quid feccrit Dauid,quando  i 
efuriit  ,  &qui  cumcocrant  ,   quomodointrauitin  do-  ■ 
mum  Dei,&panespropofitioniscomedit,quosnon  licc- 
bat  eiedcrc,  neque  his  qui  cum  eo  erant  ,   nifi  folisfa- 
cerdotibus?Aut  non  legillis  in  lege,quiafabbaus  facerdo 

a  Dum  tauios  ccdunt.pueros  circuncidunt,&  dum  unam  legem  feruant,fabb  atum  deitruunt.    ) 


S  tes  in  teplo  fabbatum  vioIaant  et+fine  crimine  funt?  Dico  7 

a    Ipfelefssdominus  templi.        In  boc  loco.  5 

h  autcm  vobis,quia  teplo  maaior  elt  hic.  t  Si  autem  fcirctis,  9 


/&  Fricant,dum  exernplis  virtutum  etiam  a  concupifcentia  car 

A  nis  mcntesexuuncGranacomedac,  dii  emundatos  in  cor- 

pus  cccklix  craiiciut. Bene  hoc  agut  diicipuli -inte  dominu. 

quia  neceffe  prarccdac  fermo  doctoris ,  &  iic  graria  cor  illu- 

tfrabic  auditcris.Sabbaco  quia  hoc  agunt  fpe  quietis  a:terne, 

ad  quam  &  alios  ih- 

uicanc 

MORALITER. 

;VT,  Item  pcr  faca  cnm  do- 

0.     mino  ambulanc  ,  qui 

diuirnsimpenis  fiude 

tcs    in    fcripturarum 

meditationc  delecran- 

ti.b.  tut.Efnriunt  quiin  eis  pa 

nem  vit£.  Idefi  ,  Dei 

amorem  inucnirede- 

fiderac.Sabb.ito ,  dum 

a  turbidis  cogitationi- 

bus  vacare ,  &  viderc 

quamfunuis  cftdorr.i 

nus,gaudent .  Vellunt 

"  fpicas&terunc  ,  cuit 

teftimonia  affumut  Sc 

?       difcutiunt  ,  donecin 

i,i.§!  eis  mcdullam  dilcitio 

igno-  nis  inueniunt,qux  laccbac  in  litcra  Sed  qui  folam  fuperficie 

licerx  fequuntur ,  neque  mentis  refecbonem  norunt  nequc 

aninwiimrequiemquajrunc.vndeconfutatiofequjcur,  At 

ille  dixit  eis. 

a  Efwientes, c^c.Quia  vtaliusait  Euangelifta,nec  locum  ve 
fcendi  habebant pt o turbis , propter ni.nuam  importunitace 
eorum. 

Alii  fruangcIiftajaddunt.manibuscofricaffe.Vndc&Pe 
trodicitur.Mdc?.i  &  manduca, 
n  *    Chryfoftomus.<^amuisinpcccatisquemanifefta  funt 
xom  nullafitexcufatio.nequccnim  occidens  ad  fui  excufationc 
potcft  furot  em  pra:tcndere,nequc  qui  adulterar,concupi  fce 
tiam  ,  (ed  nec  aliam  vllam  caufam  ,  hic  tamcn  famcm  mdu- 
cens,d:k  ipulos  ab  omni  accuiatione  libcrat. 
„ob  ^    ^0^'*'^' Scamdum  prarccptum  lcgis.Sed  quia  alia  fcri 
,  cap..  ptura  diciC: Mifericordiam  malo  quamfacrificium .MellUS  fui  t  ho 
mine  de  famis  periculo  liberare,quam  facrificiu  Deo  offet- 
re.quia  hoftia  placens  eft  falus  hominum.De  vaftationc  ftu 
gum  non  arguunt,quia  licet  per  lcgem  inde  ederc. 
c  Mifte dicit,&c.  In hoc  fafto  nihil  aliud inftriumur,nifi  vc 
fabbatum non ad literam,fcd  fpiritualitcr  intelligamus.    , 
d     "Honlegislis. Si  Dauid  &C  Abimclcch  non  repiehenditur. 
quorum  vterque  mandatum  legis  probabili  ncccflitarc  crif- 

greffus 


grcffus  eft,&  hic .fimilis cauia  ^™  ^ > cur  non  idcm  pro-  D 
bacis  in  apoitolis? 

e  Tanes  propo.  Quod  fignificauit  facerdotale  cibu  trsilfitu- 
rum  in  vfum  popuIorum.Vel  quia  omnesfacerdotcs  debe- 
mus  imicari.  Vel  quod  omncs  facerdotes  fumus. 

Comedut  in  fahbato 
quindo  demcnfacol- 
lcbantur  aliis  fubftitu- 
tis,Erat  ctiam  tuc  neo 
meniasdies. 
f  Quia.fabbatis  fa.Wc 
fine  neceffitateoften. 
dit  fabbatum  violari 
ab  ipfis  qui  calumni- 
antur.Vnum  excmplu 
datum  cft  regix  pote- 
fiatis  de  Dauid,  aliud 
fjcerdotalis.de  his  qui 
pcrminifterium  tem* 
pli  fabbatum  violant,  p 


'  i  „ 


b    Tamen. 
b 


,6i. 


gn.b. 

c 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  tando ciu< potcttatem,proptcr boc qn&rebant figna de  cflo,ibi.Tuc 
refpoHdebant  ei  quidam  iefcribis,  alyinftdiandoeius  afiumpt*  infir- 
mttutijbi.^dbuceoloquetne.Trimaadbucindtiastfuiaprimoreprc 
hendunt  veritatem  in  fuis  difcipulisjecundo,  in  perfona  propria ,  &/. 
Etcum  inde  tranfiffet.  ln  prima  ergo  parte  reprsbendunt  cum  de 
hoc  quod  difcipuli  cius  tranfeuntes  diefabbati  per  blada  vellebant  fpi- 
cas  &  confricantes  manducabant grana,quaft  contra  lcgcm  ageret  ex 
Cbyifli docirina.Confiderandum  tamen,quod  non  arguebant  eos  agcre 
tentra  legem  qttafi  rapercnt  alienum  ,  quia  licitum  erat  intrare  fege- 
tcmproximi  &  comedere,non  tamemetercfatce,y>t  babetur  Dcut.lj. 
Jed  quia  violabant  fbbatum ,  quia  prncceptum  erat  in  lege  quud  ciba- 
na  prapararentnr  dieprtcedenti  &  uo  in  diefabbati,n  babetur  Exo. 
fubdlu  *"tm  pr*P'r*bantfibi  "bumfpicasfricandoi&  hoc]efl  quod 

I  Difcipuli.  ciuodnon  licet eisfaeerefabbatis.Sed Chriflus refpon 
Aet  eis  ojiendcndo, quod  nonfaciebant  contra  legemjuia  aliquid  quod 
eltUgeprobb  tum,  bcnecfficiturlicit,m  propter  neceffitatemimmi- 
tiemem.Stcut  bwd  qui  legiturf*.  rw,manducamt  panes  propofttio- 
nisfibi  datosaface.dotein  neceffuatc ,  &  tamen  in  le?e  erat  prace- 
ptum,quodfi,U  faccrdorcs  omemren^quijacerdos  inde non reproba- 
tur,qmd  dedit  alus,nec  ctiam  Dauid,qmd  comcdit  cum  virisfms.  Ex 
boc  patet  quod  Kccefitas  facitbat  aliT,id  licitum,  quod  alias  efiet  il- 
Hcitum.Hic:npropofitoidatoquodnonijfu  UcituHtfricarcJpicasm 

4k 


vt  multo    minusad        ;sj. 
lpfum    pertmcac  cn-  tanir 
mcn  fpicarum  fabba- 
to  vullarum,  qui  verus 
rcx  Sc  facerdos  cft  & 

dominus  fabbati.  hom.4o.m 

*  Chrvfo.Ne  mihi  dicas.quoniam  affcrre  inmedmm  alium  Matthgum 
pcccante,non  eft  erui  ab  accufatione ,  cum  enim  non  accu- 
fatur  qua:  fecit,excufatio  fit circaid  qd*  factu eft .  Veru  hoc 
hic  non  fufficic,fed  quod  maiuseft,dixic,  quod  iinecnm  ne 
funt:Vide  autequanca  pofuit.Locum ,  vbi  dicit.In  templo. 
Tcmpus,c(idic]tSabbatis.Legisremifrione,cum  dicir,  vio 
lant  &:  non  foIuut.Et  quo  1  nofolum  iiberantur  a  p?na,  fed 
a  Gulp.i  lihcraci  func.Vh  duit.Sine  criminc  {unt-Neque  aute 
h^cfecundiimiimileettpnori,quoddixeratdcDauid.Illud 
cnim  femcl  factu  ert,&  a  Dauid  no  face:  docc,&:  neccfs;r<itis 
caUfa:Hocaucem  fecundurn.fingulo  fat)bar.o,&  a  facerdoti- 
bus  &  fecundum  legem: 

g  Dicg  autem  vn.  Qnafi  dicat.Si  figurale  teplu  potuit  defen 
dc-rc  facerdotcs  fib:  feruientes,cur  fpirituale  non  potefi  dc- 
fcnderc  difcipulos  fibi  crcdcntcs^ 

*  Hieronyrr.us.  Hicnonpronomenfcdaduerbiumlo- 
cieft,quod  maior  templo  ficlocus  qui  dominum  templi 
tcneac , 

h     Si  autem.  Ec  vt  oftenderet  omnia  futuri  teporis  fpcciem  ' 
concmercadiecic.Si  auccfcirctis.i.  quiaDeus  pergratia  dif- 
pofuitliberare  populumi&r  non  per  exteriores  obfcruatus, 
non  rcprthcndcrctis  meos,fi  vecera  omictunt. 

'  Do- 


diefabbati ,  tamen  fiebat  licitum  propter  necejfitatemfafiiis  ,  &  boc 

ifl  quod dicit  Jalunror  pbarifxis  . 

a     Nonne  lcgifti  s.  vosfupple  qui  debetis  fcire  legem. 

3  Quid  fecctit  Dauid.  Qwm  tamen  reputatis  fanQum. 

4  Quomodo  intrauit  in  domum.  Ef  hocfatlumhabetur.x.^eg. 
%  i  .b.c&terapatent  ex  diclis  vfquc  ibi. 

5  Aut  non.A^i  ponitur  alia  refponfio,quiafacerdotcs  in  diefabba 
ti  in  templo  manualter  operabantur,quia  imrnolabant  animalia  Deo 
oblata,&  excoriabant  &  bofiias  lauabmt ,  &  confimilia ,  &  tarnen. 
nonviolabant fabbaturn,  quia  talia opcra  erant  ordinata  ad  Dei  cul- 
tum,&  hoc  efi  qnod  dicit  faluator. 

6  Sacer.in  tem.fab.  vio.  Ideflymanualiter  operantur. 

7  Et  fine  cri.  Quia  etiam  erat  prnceptwr.  *  domtno  quod  talia  ope 
tafaCerent  infabbato,&  eadem  ratione  apofloli  vellentes  fpicas  in  die 
fabbalbi  &  comedentes  exfracepto  Chrifli non  peccabant ,  quia  me- 
lius  efl  ipfi  Chrifio  obedire,qnam  viclimas  in  tcmpio  offerre.Et  hoc  tfl 
quod  dicitfaluator. 

8  Dico  autcm  vobis,quia  templo.  Scilicet,ego(cuius  anclori- 
tate  hoc  facium)fum  maicr,,&  in  hoi  etiam  ipfe  oftendh  fuam  deita- 
tem.Vnicfequitur. 

y     Si  autem  fciretis.  ldesl,intclligeretit  id  qnod fcriptu  efl  Hofett. 
tf.t.Mifericordiam  volo,&  non  facrificium.  exquo  oflcnditur 
pcr  ditlum  propbcu,  quod  opera  mifericorditfunt  magis  acccpta  Dea 
quamviclim* . 

Nun- 


219 


GIof.ord&NicolaideLyra. 


220 


c 

A 


a    zwwfrKjffWw.Si  Dauff!  partus&:  facctdotcs  tcpli  mi- 
nrftcriofabbadj  1  e  c«mincfum,quantomagii 

fuiushominis  qui  vei  ui  efl  r  x  &  I  k  crdos  &  dns  labb.ui . 
bowo.lllchomodicit  cem<  ..uiius.uiiicquuma- 
nuscuifpirio  fkaicuiac6miflafuje,«dd*era»wqne 

ad  tcnpus  Chrifti 


;     i  bomoma.  S1 
cathumanu 
111  fa  unditatc  bo- 
ni  opci  rutn 

tinooxio*.  pro  nunu  nd  | 
ixitni.»»  qnani 
uit  manus  mnoccns 
.nuucccxtcnfa.Bc- 
nanus  mSynago 


Qnm  Sc  Abimelech  fecit.dum  efurtemef  pauit 

•    i- . l~   a. 


d    Sabbatis,&c.  Prxcipuc docct  &  operatur  Iefus,  non  folfi  D 

f»ropccrfpccialcfabbatiim,(L-d&propcercelcbriorempopu 
iconucnciim,quxrcns  (alucem  omnium. 
c     ouisoit.  Cotnpetcnti  cxemplofoluicquxftionc,  vccos 
oftendat  iabbatu  violarc  111  operc  cupidicatis  ,  qui  cum  vio- 

larearguunt  in  ope- 


Ut 


B 


gaeracar.da  uuuvbi 
maiusdonfl  fciauif 
jl  ]  1  .  >r  maio 

rifubiacecculpar* 

C  luteirogab.  Quia 
,pulos*dc  viola- 
Cionc  fjbhati  jpbabi- 
Uexcmploexcuiaue 
racipfumvolunt  ca- 
li.mna:i.vtiinoncu 
rtr  crudcucacis,  vel 
is  vel  cu- 
rct.tranfgtcffionis  ar 


quid  cit,mifcrirordiam  volo,&  non  lacnhcium,  nunquam  1 

litft  ooflntol      •     Mr  i.pieet.oc  non  fubelt  vcteri  oblciuaiui.c,8c  idoo  non  peccat 
cjii.  iVcundum  cius  oidinat.onem  obfcruau 

condcmnaflctisiinnoccntes.tDominuseltcnimfiIiusho  £ 

a     Altrio  fabbaio  vt  Lucaseuc. 

minis,ctiamfabbathi.Etcum  indetranfiflet.venitin  Syna 
o-doamcorum.Etcccehomo  *manumhabensaridam  ,  &  j 
intcrroo-abanteum,diccntcs.Silicetfabbatiscurare,vtac- 
i  cufarercum.Iplcautcmdixitillis.Quieritexvobishomo  4 
10-    c  oui  habcatouemvna,  &fi  ceciderit  haxfabbatisin  fouea  5 


qui 


recharitatis  .Arguic 
cosqui  lcgcm  male 
incerprecancur  ,  qui 
dicunc  in  fabbato  a  tMjt 
bonis  opcnbus  feri-  LucJ 
andum.  Seda  malis 
tantum  fcriandu  cft 
vndicitur.OOT»(-o/>M,  "erat 

fc,uilenof.ineo.ldci\,  LCUJ 

peccatum.  Sic&in 
•xtcrna  rcquie  a  ma- 
liscantum  feriabun- 
tur,nonabonis. 
f    Extendc.  Qjjia  nil  p 
plus  valet  curanoni 
cleemoiynarum   lar 
gicace,  vndedicicur. 
T^on  fit  manus  tua  ad  EccL 
accipiendum  porretla, 


Lac  6.b. 


'--wrt.44.in 
vi.iih. 


N  jn  antmali.fcd  fux  auaritia:  confulcns 

nonnc  tene*bic,&  leuabit  ea?Quato  magis  mehor  eft  homo 

a    QVta  illa  die  licet  fibi  utilc  fac^rc  .        Alii. 

f  ouc?Ita"qj  licet  labbatis  benc  facere.Tuc  ait  homini. Extede 

a     Alurnine  reccdciurs. 

manu  tua.Et  extedit,&  rcftituta  e  fanitati  ficut  altera.Exeu 

f  a     Liuore  oennoti.non  enim  culpa  fuit.uel  hominem  manurn  e.itendcre,  vel  Chriftum  fanaie, 

tes  autepharifeiconfihufaciebantaduerfuscu,  quomodo  8    fedaddandum  coiktia. 

a    Eomm  inftdiasvt  homo  tugit  odjemes.     b    Acceflir  voi  inucnit  fequentes.    9       VUiafrtlftra  ptOpCC 

"  perdcrcnteu.tlefusautefciensreceflitinde,  &fequuti  iunt  10  cacis  rogaturus  nna-  tM» 

i   *  -  it  nusad  Deum  expan  Io.u 

dit,  qui  has  ad  paupc 
res  pro  poffe  non  e/rendit. 

g  Sicui  alte.  Homo  antc  aduentum  Chrifti  dcxtera  habuic 
languidam,quia  ab  eleemofvnis  torpebac ,  finiftram  fanatn 
quiafu<£  vcilicaci  incendebac,fed  veniente  Chnftodexiera  fa 
nacur  vc  finiftra  ,  quia  quod  congregauerac  auide,  modo  di- 
ftribuit  charitate. 

h     fyce{fitinde.lfotacxctr\phim.Sivosperfe.fu.in  v.c.f.ina-  hft\ 

liam. 

i     Secuti.funt.  Do<fti,vifis  virrutibus peifequunrur  ,  indodi, 

opinioneeiusduttiamando  fequuncur,  vnde  Sc  curari  mc- 

rcncur.  ^, 


nt. 
c.dicic  intcrro-  _ 

'  ir.&C  Lu.intctrogatoscffc.Sed  fciedti.quod  1II1  pnus 
rr<  -.viuciuiit.dcindeinrclligcnscogitationesaccufacio- 
nt  fquc  quxrcnciuin.confticuic  m  medio  fanandum,&  mcer 
uit,quod  Marcus  &  Lucas  aic  Et  tunc  dlis  tacentibus  propo 
fmtfimiU  dc  oue,  &  conclulic  quod  liccc  fabbaco  benc  tace- 
rc.Poftrcmo  circumfpccns  cis(cum  ica  dixic)excende. 

onnis^oninterrogancvcaddilcanc,fedvtac- 

. ',      U   e  micur,f  * accufarent  eum,  quamuis  c5<:  ip- 

5  (ufriccrccli  accufare  volebancfcd  6c  per  vcrba  vo 

Icbant  c  apcioncm  inucnirc  maiorem,  copiam  argucionum 

libi  pra-paranrcs. 

Sab» 


#  Et 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Nunquam  condcnmzHctis.Tdcfi^difcipulos  meos  in  neceffita 
tefamis  de  licentia  mea  fibi pr&ditlo  tncdofubuenientes.Et  quodpof- 

.ueofiifdit. 
j     )),iv inus  cnim  cft,&c.  Quia  obferuantiam illampoterat  mu 
tare  ,  jicut  patet  quod  in  t.ouotejiamento  autloritate  eius  trmtata 
efl. 

3  Ec cum  inde  tranf:  Hicponitur  confutatio  eorutn  qui  repr&- 
bcndebant  'iu<  veritatem  inpropria  perfona.Ec  primo ponitur  eorum 
tonfuratiojccundocx  boc  oriens  macbinatio,ibi.  Exeunccs  autem 
Plun  i t  • .  Circa  primum  confidztandum,  quod  ad  reprebendendum 
twn  pr,.t"ufnerunt  ci  quiflioncm  malitiofe,  vtrum  liciium  effetfabbato 
tururr,qui  i  fi  non  atraret,arguerent  eum  de impotentia,fi  autem  £»- 
raret,de  fabbati  tranfgrtfJionc,&  hoc  eJlquoddUitur. 

Inter  roga.  &c.  fequitur. 

4  Vt  accu.cum  .^ii.quo  ditlorum  modorum.Mar.^.&Lu.^.dici 
tnr  quod  pfe  Cbrijius  interrogauit  eos.Dicendum,quod  non  cotrarian 
tur,q  <u  tnmointerrogauerunt  eum  malitiofc ,vt  diclum efl .  Et  hoc 
fcnbtt  Mittbiut.TolUa  autcm  flatulo  homine  infirmo  in  medio,  qu£ 
fiut  apbarifxis ,  (i  liatfabbato  curare  quaft  repttendo  qusflion?  ab 
tts  motam  antcquamfolueret  eam .  Et  hoc  fecundum  fcribunt  Marcus 
&•  L:uas  ,/uod  tacuit  Maltb*us)&  orniuunt  illudpnmum  quodipfe 
cxprcfJtt.SeyuitHr. 

Ipfe 


K  Ipfe  autcm  dixic  illis.  Vbi  Chriflns  foluit  quxUione  primo  ver 
bo,ofiendens  per  locum  a  minori  quod  licitum  cratfanare  hominem  iit 
die  fabbati,quia  brutum  animal  Upfum  infoueam  Licitum  erat  in  die 
fabbati  extrabere ,  ergo  multo  fortius  bominem  qui  meliorcfl  cumfit 
ad  imaginem  deifatlus,ft  in  infimitatem  ceciderit,  licitum  efifabba- 
to  curare,&  hoc  eft  quod  dicitnr. 

6  C^uis  eric  ex  vo.  Et  patet  ex  ditlls  ,  fecundo foluit  quxflionem 
fatlo  bominem  babentem  manum  aridam  fanando. 

7  Tuncaichomini,&c.  Etpatet. 

8  Hxc\intesautcm,&Cc.Hicponituripforumpharif£ornm  cotr* 
Chriitum  macbinatio,  &  ipfius  Cbrifli  humilis  deciinatio  .  Homines 
eniminmalitiaobiiinatipcr  rationemuonpojlunt  compsfci,  &  ideo 
pharifxinon  potentes  Cbriflo  refpondere per  rationem,incepeiunt  ca 
gitare,aduerfus  eum  fraudem. 

p  Iefus  aucem  fciens.  Scilicet,macbinationet  eorum ,  quia  nihil 
latcbat  ipfum. 

10  Receffic  inde.  2\(o«  quia  timeret  mortem  ,fedquiafmurum 
erat,  vt  aliqui infirmi Chriflianinon  auderent flare inpcrfequutione» 
ideo  nefuga  eorum  imputaretur  in  peccatnm ,  voluit  oilendere  fatlo, 
quod  fugere  perfequutionem  aliquando  efi  licitum  ,ftcutfupr.pleniut 
diilm  cst,cap.  1 6.  Sequitur. 

1 1  Ec  fequuci  func  eum  mulci,&:c.  Scilicet  ex  eo  quodviderat 
pntditlum  bominem  fanatum. 

Ec 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

3     Etcuminde tranf.Scquitur.Et eccehomo  ma.ha.ari. &c.  Per 
quem  auarus  li^mncacur  ,  cuius  manus ad  opcra  piccacis & 

largicausinualiclarcpencucfcd  vcfanecurper  Chnftum,  ci 
dicicur. 

gxtenr 


f    Extendema.  C^uiacumex  Dei  dono  ad  opera  charicatis 

excendicur,tunc  fanatu  r. 

8     Exeuntes autemVha.&c.   Per  hoc  autem  quod  Iefus  a 

confilio  malignantium  receffit,&  fequentibus  fc  benc  fecit, 

informauit  pcedicacorem,vc  fugiat  obftinacos,&  foueac  de- 

uocos. 

tt 


221 


iVlattta 


c 


ap.  Ali. 

1 


222 


t  H'ff 


animarn  ommsafle 
£tus  dctTionftratur . 
C  lArundincni  .  Iu- 
d.xos  ,  omni  vcnto 
ccdcntes,  quiabm- 
uiccm  difcrcpando 
diflipati  func  ,  non 


m  illo  here iam  ceperant?  qood  tunc  vtx  vnus  laero  fpcrauic  D 
m  cruce,  nunc  fpeiac  gcnces  Jongc  iatcque  dirfufe  .  £t  nc  m 
jCternu  monarur  ipfis  m  qua  iHe  moi cuus  eft,a ucc  ligrutur 
r  £^7»;r.Tnangnafiimilfacb  funtqiix&quoci  j?einc5 
ueriione hominum  fiunc,vt  evpuKo dctnone  Jumon  fidei  vi 


£ff  a  E t  pucepit.  Non  timorc,ne  proditus  occiderctur,  fcd  par- 
A  ccndo  Judeis,nc  uiuidia  crucidaccntur  h\  eius  mnocentia.  & 
rnanfuetudine.  * 

Hfc myfticc  nos inflruit,  necum aliquid  maguifacimus, 
l.-.uderr.  foris  quarra.nus , 
b     jtmtn&  tnrx .  Pcr 

a  eumtmultiA' curauit cos  omncs  &  f  pra?ccpit  cis  nc  manife- 
ilum  eum  faccrcnt  ,  vt  adimpleretur  cjuod  didtum  eft  per 

*    Invcrfonapatrisdeiilio  b     Qfiiainfoiriia  fcm,  .  c    AJ  cpn*<;iiodmjllusaIius 

foteiatracerc  .        IRcdimcrehumanum  gcnus  . 

Ifaiamprophetamdice3nrcm,  f  fccepuermeusquem  clcd, 

a    Quiaipfcto]use;l=giiusfinemacula.  ,      b     Voluntati  mex.  "*  c    QuodalibiRe 

mli  iiuiL    ,    uv/n  quielcit  fu.e.fpi.domini.  ^r"  > 

mox damnabj c , fcd    b  dile&usmcusin  quo  benc.complacuiranima:  me#.  ronam  7 

fllpportabit.w^J'ft«</J-  a    Non  Dci  v  rbum.fed  rucrum .  h     Fi.t,  ,.,m  *,  ~,„a„  :.,j„  ;„  _,.:.  ' 

ntm  ijuaf.  Qiii  pcc« 


flfa.41. 


Fu  n  u.m  Jc  modo  iudic  ia  i 
b 


Pcr  pr«- 


liium! 

B 


la  ri*. 


...b. 


pr|.b. 
C 


canti   non  porngit 

inanum,  nccportac 

onusfratris,quafla- 

tum  calamumcon- 

fringic .  Etquifidci 

modicam  fcincillam 

contcmmt  m  paruu 

lis,l  numfumigans 

cxtinguit   .    C^uod 

Chultus  nonfccit, 

quin  potius  venitq- 

rcrc  quod  pcricrar,patientiam  namque  feruauitjdonec  iudi- 

ciuui  quod  m  co  agcoatur,  ad  victonam peruenaet ,  &cx- 

puJfo  mundi  principc  ad  rcgnum  redirec ,  m  dcxtcra  pacns 
fcdens,donec  ponac  mimicos  fub  pcdibus . 
d  Linumfn.  Gctcs,quas  uattualislegis  ardoreferecxtin&o 
fomus  crroris  amarillimus,&:  odonsnoxi'  inuoluit,quas  nS 
excinxic ,  fed  dc  parua  fcintilla  m  magnum  ardorem  ignis 
Dei  fufcitauic . 

e  vuncc .  Tandiu  pdicatiociusnullisinfidijsfuperata  mun- 
do  iucct,doncc  ponat  in  cerra  iudicium  ,  Sc  impleatur .  Fiac 
voluntas  iua,ficut  in  cejo  &  in  terra . 
■5«  Aug.Hocautcm  vltimum  iam  yidemus  impletum,  Quis 
enim  lperarct  gcntcs  m  Chrifti  nomine  fperacuras,quancio 
tc  ntbauir ,  ligabatur,  cadcbarur,  llludcbatur,  &  crucifige 
batur  ,  quando&iipfi  difcipuli  fpcm  perdiderant  ,  qu\im 

m 


8 
9 


^en/  •  t'nteritiinaius 

*  Chryf.  MirSda  cfl  cft . 
nequitia  daanonis;  •">«"•*» -«0 

vtruque  ingreffum  Mauh* 
oppiiauicperqueni 
illc  eratcredicurus, 
auditumf.t^vifum. 

*  Hylanus.Nonau- 
tem  fineracione  cu 
turbas  omncs  trca- 
r.is  m  communi  di' 
xiffcc,  nuncfcorfum 
dcmoniuni   babcns 


10  ca:ciis&  mucii?  of- 


Non  Dci  v  r!,um,fed  purium 
dicatorcs  noui Telianiemj. 

ipiritum  mcurn  iupereifm,  &  iudicium  gentibusDuncia°bir. 

a  Quia  cum  malediceretur.non  maledicebat.fed  iicut  ouis  sd  6cci.dju.eft,  &  non  apecs  fuum 
b    Myiticc  Qiii  latarn  uiam  infiliuiit  &  non audmnt  uocem  Chnlii. 

Noncontendeat,necjucciamabit,  ncque  audiet  aiiquis  in 
cpIateisvoeemcius,   Arundmcmquailatamnonconfnnaer  u  , 
d  &  tlinumtumigansnoncxringuet^donecciiciaradvic.loria  ll  n ppftquaAi »>an'os 

C    .       ,.    .  .  a  Q1iianonefiaJu.dmn:Cil<i|,Lc?!< ,.in  uuo  opoiieit  faluMi,.  l  i    aVldx  hoillO  obiatUS 

iudJcium,&:inno'minceiusgentesfpcrabunt.  Tucoblatus  I4  cft^qui in  finagt»ga 

f  ciUidarmoniuhns^&cecuscVmutusAcurauitcuatavtlo-.  !i  ciirabaturi  m  v°nius  t iuP>.d. 

>       »*.»v     io  liuiulmodi  hommis 
c  i    .       •    ,  K>rma  gcntru  f.lus 

ficrct,vtq.erathabjcanoda:monij,  «Ccxcus&^mutus  Dco 
capax  par.tretur  &c  Dcum  contmerccin  Chnfto.fic  Chrilii 
opeca  Dei  conteflionc  laudarcc . 

*  Tcrtul.Demonesautem  non  tantum  dcfpicimus, vcmm  K^ ftapuin: 
&.rciift,mus  ,  fifquot.d.cdccorporibuscraducia,us,cx:de 
hominfbiisexpeJJimus.hcutpJurimisnotumeft. 

Idc.hdatui  hic  aliquis  iub  tribunalibus  vcftris,quem  de-      *    . 
monc ang, coflcr^uffusa .quolibcc Chnfhano Joqui fp?„?S8  2^« 

tal.o,  crpuulopofl.  Subijtiuntur  feruis  Dci  Sc  Chnfli ,  ita  dc 

cotavtu  deq,-  aficclu  noftro  coreplatione  &  reprefcnciCK  ne  p0HS ef} exPeI 

igmscorrcpcuetiamde  corporibusnoflroimncnoex-cdut  'end'  dr:li"~ 

muiti^  dolcnrcsA  vob,sprcfent.busernbcfcPcnccs!crii.  Sffl?  " 

tciilis  cum  vernmdc  Jcloquutur,quimenticncib.cicditis. 

JNemo  ad  fuum  dcdeces  mentitur . 

&  Aug. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
i  Et  cu.cos  omncs.£r  quopateteim  benignitasy  qnia per fequutus 
a  I«d*it  bi>.thciafiinitatum  eius impendit . 
z  £t  prs.eis. t.fanatn  . 

3  Nemd.t\xmh.Tbarifsiscumman!frf}ando,nonqu:a  mnr'emti~ 
mevetyVt  Jitlum  efl,jtd  vt  ofiendcret,  quodjiriui  aliquando  efiHcitum 
inperjcquaiione fug<re,  itaUcitum  iftfenccultaread  ctdendmnma- 
linx.ht  w  >}ltct>de>i  t  magnituiuietnfH&potentu  ,  (y  hoc  confirmat 
diclo  i/4.42  ftcundum  translationem  70. 

4  f-ccc  $uex.i.Cbiii\ui,qui  fuuptitr  infor»  afemi . 

5  QuttDcltQ.Hocduplicaturadoitaidcndumyquodipfefuit  ele- 

idtti  dapcrfiiundfm  opus  noflt£redeptionist&  nullus  alius,  qniapev 
Mdlum  altun  p»tcral  ita  competenterficTi . 
>■  6  t>ih{\ui,ecc.Hocdictturmctapb(jrhcdeDeo,adexprimendum 
magnttudimtn paternadil  tlumts adfiUim ,ftcut apttd  bomines  iilc 
qutmultuw  diligituTy  dicttur  babericordi. 
7  1  onam  fpintum.  h^ia  jpiritut  fantlus  reqttmilt  fupcreumin  bu 

wa««^£MM,«/74^ii*-//d.ii.«».,Egrcdicturvirgadcradice  Icf- 
j"»«H*?W»r.Et  requ.efcet  fuper  euin  fpintus  fanftus.&c. 

tt  m.gen.  Oi„  a  Chriflusfututim  mdicium  nunciauit  hominibus 
pcrjuam  yrxdicati<>nem,vt  habetur  ittfr.Similitet  in  iudicio  futuro 

(Jenteutiam  mdici,  feret  in  bumanitatc,  quia  in  eadem  fortna  in  qua  iu 
i(e.  dicatuieficora ViUro,,tt  ea.fedtbit in iudtcio boc cxcepto,outd  tunc 
aPP*'e'>ittnformaglor,ofa,&hoceflquoddiciturac7.i.b.HicUCus 
qoi  aliiimptq,efU  vob.s.fic  vcmct.f.adiudictum,  ficut  v.d.uiseu 

^cendentcm.unformabumanitatisgloriofa,inqua  afcendit  in  c<s- 
lit>n,jtquuur .  'ii        j 

9  Non  comeruf.vt  vindieeturM  palet  ex prtdiclisjuia perfequu- 
-  tioncm 


MOULITER. 


•s  ■F.tpv*cet>hei<.&r.  Pettiocoftendensquodprsdicarornort 
debet  qn*rere  hqmanam  laudcm.neque  cum  obftinatis  conten- 
t.onem ,ide o  (obditnr  dc  eo . 

9  'Konconttn.&t.  Tnncoblatnsenci^raoniumhabens  ,car.- 

cus 


pOBtm  pharifioram  decUnauh  humiliter  abfque  contentione . 

10  Neqije  c\z.VLfJ.tbercturStcut  patttit  nifuapaffione . 

11  Necjue  au.  %uad patct  cxfua  tacuurnitate  coram  Vilato ,  quia 
bocfucrat  pr*at8um  Ifa. 5  3 . c  :Sicut  agms  coram  tondentefe  ohmute 
Jctt,&  non  aperuit  osji-um  . 

11  Atund.cjuafipcrarundinemquaflatam  imelligitur  populuslu- 
daictts  a  Jidt  cy  pietate  Vftcuus .  * 

13  lit  l.num  fug.  ver  hoc  melliguntur  Gentiles ,  in  quibus  claritas 
ratioms  naiwahs  cratcxuutlaper  confuetudincmpcccandLremanen- 
ttfumo  voluntatit  malefaciendi ,  Vult  crgo  dicae,qmd  Chriilus  ptr 
forutudmem  dtitatis  ndnit  rtfiilere  Iudtis  etgetdibut  eutn  crucifyk 
tibus,quia  \ud±t  crucifixvr ■■■■*  Inguis  fm,,pfum  miufle  accufando^e 
tilts  voromantbipjum cruafigtdo,quiamiUtes  Tilatiquierantven- 
tiles  boc  fe.cerunt,vt  hubctur  Io.io.  fequitur  , 

14  Doncccijciat,ficc./.^ntcmw^  cxcquendum  extremum 
tudictum.in  qua  mamfefUbnur  fua  t>iaoria.Tunc.n.  inimtci  tius  po- 
nentur  ttenartefub  pcdibus  eius,p.  hubetur  in  Tfal.8..b.Omnn  fu- 
biec.iti  fub  pedibus  eius . 

15  Et i.i  nom.ne  eiqj gcnres  fpe.&c. Q^ia ad prMicationem apn 
Jtolorumgcntiltsadfidcmconucrfffunt .  ludms pro  maiori  partetn 
infidelitatc  rcmancntibu   .  r 

16  Tunc  ob.^cHic  confequenterp3niturconfutatio  calumnhn- 
tium  Confli  botutatem,attribuendo  eius  miracnlafptritui  mafhno  et 
primopomtrrcorum  calumniatto,  fecundocalumnix  confutatioibi, 

IeJus  autern  Ca.Circaprmumponiiur cutdens miraculumdc eieflio- 
nadtmoms  c*ci & muti,nou  quU uliafint in  dmo  eformalitcrfld 
tfietlmc^tiahomtnem qucm  obfcderat,  c*cum &  mutum ejfccerat,- 
er  tdco  tpfo  ctcclo  bomo  lcqucbatur . 

Et_ 

cus  &  mutnt. PofTeflus  a  demone  per  pcccatum  morrale ,  cxcuu 
eft  inhii  quc  ad  fuam  pertinent  falutem  ,  &  mutus  ad  pronun- 
c.andum  Jaudcm  d.uinam,fed  cum  curatiir  a  Chnfto,  videt  fibi 
prohcun&pronunciatpri-conia  dmina.  Perpharifsos  autc« 
witt^iteV" ,bueme,'CSnifi«n<wna»cdici  bonain  malu» 

Qtnne 


«3 


Glofcrd&NicolaideLyra.         224 


t» 


;_•$  npp  ircc.Vcl  itai  porr.ts.Fnii.f  .iipoftoli quibc:_e 
fibic  ■  ■  .  »hilw»al5*rc«sabO'>didiciflc,ideorplicc- 
ftcvmci iiidtc  mecs. li^ribi.rfiv"» , 

f  si .  .f!!.i  n.r  B  tfo  dcmcwcj 

adplu.a  mcouua.icnua  j  .ctt  .•  modoagicurdt 

parte  complexionis 

t    ,.  •ueroditi,  Sc  •■  niifericordi_tn  Sc  beneficinm  nSiumO-nid  pwJllgnt. 

qucrctur,ccviJcrct.Etilupe'bantomtK-sturh.-tf&:diccbar.  1 

1  rmu,,u<.|„rgint.ueldft,aaJnt,.-:U.'linoni;ntoi.«.Dc.,|.jdullm.:lKi::,,>r1tuS  .     j, 

3  NuviuidliiccltiiliusbauidJFharifxiautcm  audicnrcsdixe-  3 

I  a  ln  «juo  nefaente»  tonfitentutil'u'ifionerodaiBOcort.    a 

runc.Hic  non  cijcit  dsemo*i.c$ ,  nifi  in  Ikclzebub  principc 

a     ».  Vci  ut  ficcreiicteni  in  eum  qui  cordu  wcculta  otdeMt. _  < 

b  djernoniorum.Icfusautcmfcicnscogitationescorum,  dixit  6 
c  cis:tOmncrcgnumtconcraiediuilumdcfolabitiir  &om- 
nis  ciuitas  vel  domus  diuifa  contra  (e  ,  non  ftabit .  Et  Ci  Sa- 

«  ldeo  a     Cnmiiniraf  bell-am  paxefthommum  ut  iunnon  liabett  in  rnmido  lncuin  . 

d  thanas  Sathanam  eticit,adueifus  fc  diuifus  elbcjuomodo  er- 

a  ldcft.non  ftabit.ut  iam  fit  finiii»und1; 

go  ftibit  rcgnum  eius  ?  Etfiegoin  Beclzebub  cijcio  da. 

&  ____.__. _._.__.  i..j.,t.nm  nnt  ad  Dei  m.mimi  inuocacionem  ciicicbant  dciaonet  .  __     \lr 


£•  v.-ipvtat.ho.n  v.  D       •       n  potcfla.emini- 

A  .cati.cxurcu.  nou  pla- 

■*-*»  <a.:x. .,  /»  il  •mufcarum,obfordcsimmolanci| 

^ccaro.quommiinevocancprittc 

uorun. . 
b  o-^^.NcccUJna 

comph 

:.  Vcl.n. ; 
vrrtutcDei  dcmones 
prinape 

:rtu> 

tHir.i  c  vc  Dci,  frntttacalum 

Luc.iiv.  ni.itur.Simprn 

dcmonioru,  regnuni 
cu-sdiuifumct.  •  ncc 
to    ,  flabi.,&_.dcoar_ 

'  cius  rccedant ,  quod 

innuiccosl.bielegjl- 

fe,dumfenocreduc. 

_  C  £t  omh.ici.  F.adcm 

^rati.)  cfl  -:uicatis,  3t 


«,  Exorcilla:  lud.iorum.qui  ad  Dei  noiuinis  iuuocationem  ei;cieb.int  ilcmoncs  .  a     Non 

potelt«.e,fedcon_paiaiione,qui»Deouibuu_i,<jU.id  llii  B.c.ztUu.  «/Iudicante.  duodc- 

Uccnn  tiibuilfracl. 


domus  ,  qux  regni 

v->  I  l"-.l ":  1,., . •>  tlcc.m  triouauraci. 

2^5Z&%*  f  moncs  fiiii  vcftri in  quoeiiciunt  ?  Idco  ipf,  iudiceas  ueftri 

Faf-"'  r      *~  _. ;._.n..,,  ,,,,.*._.;  d.aboli.utreeiietDe-sinuobis. 


a  Mundum  qui  in malieno e.t.  b     Diabolu",a  quonemo poterat  fccrucie 

«lcccpti.  «t    A  leduilioue  eleftorum  c»ujpcfcueiit,poie:t_tem  ademcrit 


bi  Cbnflu&mApo- 

flolos  cxarlit  ,  t.t-ta 
diuiiionccxcidiocc- 

LlJ        ■ 

d  Et ft  rgo  in  Betljfbub. 
iio  dxmonu 
u.niijs  vcflris,  Dco 
non  dxmombns  dc- 
putarur,  quarcinmcidcmopuscandcm  non  habet  cau- 

i  nn  ?  , ,         , 

ll'n  *  Civvf.Poftprimamfolutioncmvcnicadfccundam,pn- 

"""  ma  mahifefliorcm  diccns,Ec  fi  cgo  in  BccJzcbub ,  &c 
r  c    _»_i  ConceinpubiliamundiinquibusfancUiimplicitas 
*-        JJ  r  tncx 


«,    Intipit  deftrui  poteftas  diaboli.ut  regnet  De«s  in  uobi»  . 

runt.Si  autcmegoiu  Ipiritu  Dci  cijcioda:moncs,igiturtpcr 

i    Nili  ptsualcrct  diuina  potcotia. 

ucnit  in  vos  regnu  Dci.  Aut  quomodo  po^teft  cjuifquam  in 

..  ._j. ...... „,1,..,., .  1  b     Diabolu.,a  nuonemo  noterat  fcrrudc  .  c  Homiiu 


Si  Mtcm  ego  in  fpircu 
D'i.  Hic.Lucasaitin 
digito.Digitusdrfpi. 
ricusfanccuspro  par- 

titioncdonomm.  Ile 
gnu  Dci  vcl fcipsu di 
cit.  Va  ahbi ,  Medius 
intervvflccittfuemvos 
»r/twV.Vci,regnum 
quodlohannes&ip- 
fc  fefus  piccdicauic. 
itentiam,oji  •'■Jpfo 
/•"'/ 'iMjt  cnini  r. 
cflamm.Bi\  vV  I 

7  rcgml  fcripcura-  fan> 
&j-,  quod  r.utc.rura 
ludeis  cVdatur>i-J-nci 

8  faci<  :»ci  fruclu  cius, 
p     Vcl  rcgnum.i.  om- 

10  nesmudiparccs,Apa 
ftolis  &fuccciibnb. 

1 1  cdrum  *d  cotnicrtcn 
dunidiftnbuit. 


D 

Infiv. 

Luc-i 


ry.qi 
li 


Luc.i 

Ih. 

llipr. 


c  Homine»    II    g      _/_wf    qnomodo   »(»■« 
dcccpti.  o    Aleduftioueelec.oiuincoiijpefcueiit.poieftatemadeinerif  .,    OflcildiC  cVeo  d 

trareindomifmfoVus,acvaTaciusdiriperc,nifipnusaIliga-       m,s per  mfnifcj 

parabolam ,  quod  no 
concordat in fallaci operatione cum  demonibns  iicutc-iu- 


aret. 
noue- 


Du.ij. 


NlCOLAVS    DE    LYRA 
r.   Ef  Cfipebait.  Admir-ntc.,aiuiii.nii  viriurcm  m  Chnlto. 

*  j  '^  1       1  *  ■_-_.      _.  ■  >     ■         l*«_P__*r,      llf  iK  I  ■ 


u 


l  d.cc&d  .r  wm.crr.qjl.iic,  qaia  luc  clt  Chriftus  nobis  pro- 

inilTas.dc  fcmine  Dauid . 

3  7  S^//,d4«rfTn,^c.Tutbas.Cc6fltentefiprBmcflcChriKarn 

proptcr  cuidentiam  fa.ii . 

4  Du-cTMn;  /i:c,<Jrf.Quia.n.fiftttm  mirariite  ne^are  non  pofcrat 
modum  ficiendi  c.nlumniabant,  dicctes  ipfnm  per  a!:quem 

«•a-moncm  iupcnorc  fibi  fami!inrcm&  pnuatum  cijcercibmo 

nf.norcs "de corporib.«bfcfforum  ficot  fupra di<-tu  cit  ca  o. 

1  •  r.m/c/.Hi-ponitttrcaI&fiiatconfutatio,&:primoo(.en 

t  .juodmiraculaquxfaciebacnonpotrritattnbui  fpirjtut  ma 

"*,  ngno  fctUDdo,qttodoportebateaattribuere  fpiritai diaino-tbi. 

tearl  oi.bona.Pumaindtias,q»iaprimoondirpropori 

-  r  ro.ien.; iccuniio  iiiorii  calumniantiutn  damnationc,ibi.  16 

,bi%'PrimumonditqMatuorr6nibHS,piimar6  talis  eftquia 

c  aiiqtic  eijocbat  «liot ,  rcq«nur  quod  diuifo  cfTct 

c nonpofTct ftarc diu porcttas  diaboii,&  ex  hoc  fc- 

quttur  a JucnfB.  Chni{i,perqttcmpoteftasdatn)onii  crataufc- 

*,  -\hoccli  quoddicitur . 

•Wc-iUu"  ;p_tetlitcra,frcund^ratioponitur,ibi. 

,on  folu  Chnflus  eijcicbat  dcmones ,  fed  etia 

djft  nom.ne  eius,  &  no  iolfi  mociodifnpuli  fcd^cc 

uiIudxi.quinonaatChTiftJdrTcT*  nii  fccu  ia  q«oddicitur 

Ma.-i.^.C  •  n  rnmhtc  tfinri'cie)itrmdxmonia  ,aui 

'ci-ntautemlBdxi  dicere  qaod  Apofto- 

■rrtitinira-nlu  virtutcmagit-a,  cameflentfimplircsctillitc 

liccrct  tlc  Ap.iltoli.  ij  Chnfttss  docutt  cos  artc  magi_- 

J.u<.ti.fc.  ti>umeniion potcrat  dici  dc  cis.qui  non  crant  cius  difcipuli.cu. 

crgo 


».<..1iv.v,i-i<i  m  i.uiai  i  v.-|  ■<-  r.u  ivuii.  i  1111  i  U^IllullJUlib    IlCllt  C 

iv.  1  -ntur,  icd  virtutediiiiii.tatis  hoics  ad^moniolibcn 
ideocj;  grandcfccjus  to:nmrttunt,qui  q,  Dc:  ctic  cognc 
ucra:,dtaboli  cile  cl.«nv.i!-vanc.Ncquc.n.poflut.refleconco 
des,quoru  opcia diucrfa  llinc, Vnde addit. Q^ i  rwn ...  me . &-c.  n 

^?  Dvmum 

ergo  eijcerent  demoncs  in  nonnnc  Cht  ifti,vt  d.tfla  cft.nec pote 
rat  hoc  attnbui  ipirmn  maiieno^vt  vifum  t  k,  limibterpercou-- 
quensnec  etcc.io  d.Tmonu  [j<fla  pcrC!:r,ftum  &  hoc  eilcp  di. 
go  i-i  #-«/^-.<Jf'tVi.ApOj-oli  qm  eranr  de  fcminclud^orum, 
ttrl  alij  ludast  qui  rton  fcqucbanf  Chriftum.m  quo cijciunr?  qu.. 
lic!,  -t.cuainonpoHirishaecattniTuerc^n,!!  v;r.uc:  diomar ,  pcr 
confcqucns  itec  ciecli  fafta  per  mc,  vt  paret  ex  dtftis  fcquitur . 
8  Idcoipft&c.Di  Ajwitolispdtct.quod  crutn  ludrces.i.afleiTj 
res  C!l"<ri'Ui!iiudtC:0,vf.  habetor.inf!  if  d.tum  venerit p.h.is  bumi 
Mtm'fedemdfcftatitfH$?ft(ktii{it&  »osfHpcrftie:.ii.iudicantet 
dicodecim  t>:i;uf  Jfraet.Si  autcm  accipiaiur  pro  Iod^is  nort  fcciuc 
tibusChriftuvn.quiram.tieijciebatitd-tmonrs  in  rtomioe  cius, 
iicdicutitur  ludicesaliorunoncredentiu,  quiacx  iif\o  coimn 
aii)',r.iirnturcondcmn-bilcs,quian6crcdideiutin  thrtftuiu 
cutus  dcit?.i  dcclaratafliit  pcrmiracula  in  vtrtutc  ciuj  facta  . 
•a  St  autcm  cgc,&cS'cxii  conclaium  eft  ex  prard:fti$  . 

10  i-.unr^a»e.^c.i.Chr:ftuscuiusrcgnura  erata  Deopromif- 
fum5Ifai.9.a.;C7«'«»^»o*im>^»/'j.Etiftudregnumcxped.)bar 
Iadxi,tamcninhoccrantdcc-pti,quiacredcbai.tiftu,,  rcgnt.m 
tcmporalc,quf  crrorccxclutit  Chnftusdiccns,  lo.ig.f.  F^gaum  T 
rneuot  non  efi  dc boc munifo.Tcrtiam  rationcm  ponit  ibi . 

\ I   lAutquomodo  crci.diaboli dc quo  fcibitur  Iob-4 1 .d."^nn  c,1 
poteflas  fub.tcr.qtt£ei compe.  Domosautcmeius  ciiiiomoobi. 
fus,  in  quo  habitat  ficut  in  domo . 

12  ft  ^«.cJT-c.Vafa  autcm  funt  homines  peceatores  qui  a  Chri- 
ftodiripmntur.quado  dc  potcftate  dcmonis  pcr  ipfum  cripienf. 

1 1  7v^i/Jp>-/.i.diabolu,qH3lidicat,cui(lafccerim,vrp,itcr,rcoin- 
turquodipfc  dtabolus  ht  permcallig.itus  Exquoconduditur, 
«juodipfelit  vereChnftus  ,  quiain  aduents  Chrifti  potefids 

^  dimo- 


MORALITER. 

6'0mnerrJ  .Ta!c  regnam  cflanimahominis  malicoiasfenfua- 
litas  re!)dlat  rationi  ,  propter  qaodcic  t.ilibusdicitur,8  Bth, 
contcndit  ipforum  aiv.m.t  &  iioc  trahithuc  ,  hoc  autem  illuc, 
qucm  admudom  difcrepantia  .  £t  hoc  rcgnnm  dcfolabitur, 

3uia  Chnftns  qui  rex  cft  pacis ,  indc  reccdit,6c  diabolus  ingrc- 
itnr. 

Si 


«,     Si  a-ttcm  &c.  Diemon  in  fpirirn  Dei  eiicitar.qaant^o  °;rati$ 

donumduo.viH.  uuunditttr,  &  tunc  Chnftttj  qui  De.  rcrtani 

eftjingredttur. 

II     Utttauomodoyftc.    Fortisifiediaboluscft,  dequo  dicitur 

Iob.4i.t!.?\(^«tlipo./.i-.c/«rf:e/.  co»».  Huc  jll.gabafltapoUoiiciua 

do  prohibcbant  eum  dare  refpon  a  popalo  idolorum  culton,  & 

Cttnceiusvafadiripicbant«r,quandQidoIo}«r»«4fi<en.Chri- 
fticonucttv,bantur. 

£>»i  ' 


22  C 


Matthxi    looilCap*.  XII. 


226" 


*A 


a. 


iriciu 

jtTI. 

iitus. 

B 


ul 

lilue 
i  tfel- 


a  Domumillius.  Vcl  domii,idefl,omnes  miindipartesapo 
ftolis  &  eorum  fuccefibrrbiis  ad  conuercendum  diftnbuit. 
b  jQ«/  00»  cft  mecutn  co>itra .  Id  eft ,  qui  difiimilia  mcis  facic 
opera,cocran'us  mihi  eff.IUc  crahicad  vitia.ego  ad  vircutes. 
c  Omne  peccatum.Quod  humana  fragilicace  concrahicur,re- 
mifubileeir  ,ficon- 

OTf<ririo  non   dcfe-  -?    EreptosdijiboIopfrdiuerfosgradiisecelefiarordiiMr: 

racur.Si  vero  diabo- 
licaobftinationcde 
chfperfionc  adcon- 
grcgationem  nun- 
quam  redicur,pecca 
tum  infolubileiudi- 
catur. 

Hieronymus.dw- 
nepcccatum.Non  om 
nia  peccaca  omnib* 
remictimcur.fcdhis 
quiin  vica  pejniccnt. 
Kefutantur  hicNo- 


rum ,  &  indurauit  cor  eorum ,  vt  non  videant  oculis ,  &  intelliganrT) 
cordc:  &  conuertanturi& fancm  eos.  Qui  fpiritum  fanccum  non 
efie,  vel  minorem  parre  crcdunt,  <^c  dicunt ,  quia  non  i>ui- 
dia  diaboIica,fed  humana  ighoratia  hoc  jfocjut.  irrcmiffibi_- 
lia  cnmine  no  cencnt"':  Scd  qui  in  fimilicudine diaboli  cocra 

cofcicntia  fuarri  ma 

b    Diabolus. 


Opera  mea  nor.  poflunt  opcribus  Bcelzebub  comparari,<iBia  ego  congrtgo,  >lle  difpcrgir, 

a  ucrit  fortcm  t  Et  tunc ddmum  illius  diripiet .  Qui  non  ctt.  me-  * 

b  a     Qma  diabolicum  eft  congnegata  dilj.cigere. 

cum  ,  contra  meeft,  &qui  non  congrcgat  mecum ,  fpargit.  * 

FacU  Didri.  .  5 

Ideodicovobis.  t  Omhepcccatum,&blafphemiarcmitte- < 

*      »  Eft  fpiritu»  blalphemii  contra  veritatem,  cum  eam  cognoueris  induratio.  % 

e  turhominibus,  t  fpiritus  autcm  blaiphemiiE  non  remittetur.  <? 
d  *  Etquicunquc  dixcrit  verbum  contra  filium  hominis,  rc- 7 
e  mittetur  ci  ,  qui  autem  dixcric  f  verbum  conrra  Spiritum  8 
f  fandum ,  non  rcmittetur  ei ,  ncque  in  t  hoc  feculo,  neque 

n    Iddt,  exiftimate  veliudicate. 

f;  in  futuro.  Aut  facite*  arborem  bonam ,  &  fru&um  eius  bo- 

buseisqunn  marcy 

rio  lapfi  func  veniam  ncgans ,  &  Origenes ,  omnes  vcniam 
xonfequuturos  poft  vniuerfale  iudicium,  tranfaclis ,  licec 
mulcis  feculis,  aficrcns. 

d  Spiritus  autem.  Qni  manifefle  opera  Dei  intelligit,cu  de 
virtutcnegare  non  pofsic,fi  ftimulatus  inuidiacalumniaf,& 
dicit  efTe  Bcelzcbub,ifti  nodimittetf.Non  quod  &:  ei  negef 
remifsio  fi  peniterer,  fed  quia  hic  blafphemus,  exigentibus 
xneritis  fuis  malis.ficut  nunqua  ad  remifsionem,  ita  nec  ad 
penitenna  perucnturus  fit.Sicut  loannes  Euageliffa  de  qui- 
bufda  blafphemisc  fua?  merito  cxcecatis  ait ,  propterea  non 
potcrat  credere.Quod  iteru  dixic  Ifaias .  Exctcauit  oculos  co- 

rum, 


uatianus,penitenti- 


icftaccm  Dci  oppu- 

gnant,  nonhabent1 

renMfsionem.u?ter_Mi   hemfa> 

num  ,  ftcut  Marcus  Muvj.-d. 

apertc  declarat ,  qui 

pofito  hoc  teftimo- 

niodomini  fubiun- 

\\t .  Quoniam  dicc- 

banc  fpincu  immun- 

dum  habet..  -  yerbum. 

8  e     Et  quicunque.  A  rri 

9  brof.etiamqui  fcari-  . 
io  dalizatus  inflrmita-  t*»fenu' 

te  carnis  mcx ,  puru 
hominem  velvora- 
tore  fufpicatus  fue- 


rit,  fcmifsibilc  crit. 

f  Qui  auttm,  Gratiam fan£fi fpiritus qua penitentia infpira- 
tur,&  ad  congrcgationcmrcdittunoncognofccnsimp^ni- 
tcnticordcpermanferit,  rumhociamnon  fithumanum, 
fcd  diabolicum ,  ifremifsibile  erit. 

g  7{eque  in  /joc/c.Quardam  enim  culpa:  i  n  hoc  feculo  laxati 
tunquxdam vero  (paru^fcilicet) etiam  mfuturo.Qua: qui 
dem  poff  mortem  grauant,fed  &  dimittuntut,fi  homobo- 
nisa<5libus in  vita ,  vt ibi dimittantur ,  piomeruit. 
h  ?{eo«e/»/«.Quiafuntqda  leuia,  q  fiinhac  vita  nodufunt 
rerftiffa,poftmortcgrauant,  fed  &  reroittunt",  fidjgnifunt. 

S  Au^uft. b 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
dsmomscratdiminucnda&arcenda.Quartam  rationem  ponit 
rfo,  ibij  Qui  non  <et  mecum,&  tali5  eft,Voluntas  eias  qui  obedit  ali 
cui  eltconformis  Voluntati  illiuscui  obedit  faltein  £aAo,  8c  ideo 
(i  Crinftus  in  virtute  dejmonis  faceret  miracula,fequeretur  quod 
Chnftus  &  daemon  etfent  concordes  in fattis ,  hoc  a arem  patet 
falfum.quia  fada  Chnfti  &  doftnna  erant  ad  retrahendum  ho- 
tnines  a  peccatis,fafta  autem  demonis  funt  ad  diftrahendum  ho 
mines  per  peccatum,ex  quo  fequitur  quod  Chriftus  non  opera- 
baturin  virtute  dxmonis,  &  hocjeft  quod  dicit. 

1  ^«i  non  efi,  &c.  Per  concordiam  in  faclo  &  voluntate. 

2  Contrameeji. Et  huiufmodieftdiabolus.vt  patet ex  diclis. 

3  Et  qui  non  con.me.  f.fideles  ad  vnitatem  fidei  reducendo. 

4  S pargit.  &c  liic  eft  diabolus  qui  diuerfas  fe£tas  &haerefes& 
fchifmata  quantum  poteft  introducit. 

5  Ideodicovobis.  DeclarataPharifjeorum  falfirate,  hicconie- 
quenter  oftcndit  grauitatcm  peccati  ipforum.Ad  cuius  euiden- 
tiam  aduertendum,quod  Phanfaei  &  legifperiti  cx  cofideratio- 
ne  operationis  Chrifti,&  ex  conhderatione  fcripturarum,in  qui 


/ 


«vejv&  glo.ibidem  dicit,quod  primo  cognoueruntipfum  ef- 
'if|&  feChriftumfecundum  ventatem,quiatamcn  incepit  vitiaeoru 
\\  A"  re  Pre^1cnc'ere,&  contra  fimulationem  eorum  publice  predicare, 
Jgiiue  '^eoconcepcrunt-odium  &  inuidiam  cotn  ipfum^cx  quibus  cx- 
cxcati  a  pnma  notitia  ceciderunt  in  errorem,  quia  talia  peruer- 
tunt  iudicium  rationis  reftum  ,  &  cx  tunc  inccperunt  omnia  fa- 
&3  eius  interprctan  in  malum,  &  primo  vocauerunt  eum  vora- 
cem,&  potatorem,  &  peccatorom  amicum,  &  in  tantam  infania 
proruperunt.quod  miracula  qux  nullo  modo  poterant  ficri.nifi 
virtute  diuma,  dxmoni  attribuebant,vt  patet  ex  diftis.  Et  licet 
primum  eflet  graue  pecc-tum,tamen  erat  folu  blafphemia  con- 
tra  eius  humanitatcm .  Secundum  tamen  fuit  incomparabiliter 
graums.qui.i  crat  contra  eius  diumitatem,vndctalis  blafphcmia 
cft  peccatum  in  fpintum  fanftum,  quia  eft  impugnatio  veritatis 
agnit.x,quia  ficut  vifum  eft, ipfi,  primo  vcntatem  cognoucrunt 
de  Chnito,fed  excxcati  errore  &  muidia  impugnaucrunt,&  ta- 
lis  error  cau  fat us  ex  malitia  non  excufat ,  &  hoc  eft  quod  dicit. 
e»  Omnepec.  Scilicet,  ex.ignorantia&  infirroitatc. 
7  Et  blajphemia.  Ex  talibus  procedens. 
S  T{emineiur  bo.  Id  eft.remilfibile  eft  peccatum  de  fe.quia  dire 
fte  non  obuiat  pnncipio,pcr  quod  fit  remillio  peccatorum,ficut 

obuiat 


obuiat  peccatum  in  fpintum  fan<ftum  .  Cuius  fex  funt  fpccies,  s„ef_;e$  ;n  fpj 
dcfperatio,pra;fumptio,obftinatio,finaIis  imp^nitentia,inuidcn  r.tnm  fanftij 
tiafraternx  gratix,impugnatio  veritatis  agnitx  cuiusfuificien-  luntfex. 
tia  fic  accipitur  ,  fecundum  quod  remouetur  ab  homine  princi- 
pium  ,  perquodfitremiffiopeccati ,  &  hoccontinsTJttripliciter. 
Vno  modo  ex  parte  ipfiusDei  alio  modo  ex  parte  donorum  ip- 
fius,aliomodo  exparte  peccatiipfius.Expartcipfius  Deiprin 
cipmm  perquod  rernittitur  pcccatum,eft  ipfa  Deimifcncordia', 
&  \\xc  tolhtur  per  defperationem,  ficut  fccit  Cain.  Alio  modo, 
timoriudiciofuDeicft  principiu  perquod  aiiquis  refilirapec- 
cato,&  hie  tollitur  per  prxfumptionem,  per  qua  aliquis  prxfu- 
mitconfequi  gloriam  fincmeritis  ,quantuncunque  agatmale. 
Ex  parte  autcm  donorii  Dei  duo  funt  qux  maxime  facrunt  ho-, 
minem  rettahi  a  peccato.Primfi  eft  vcntans  cognit,o,&  hectol- 
litur  per  hoc  quodaliquis  venrate  agnita  lmpugnat ,  &  iic  viam 
falutis  a  fe  fcienter  rcpcllit  .  Secundum  eft  gratix  diuinx  colla- 
tio,  &  hxc  repellitur  abihomine  quantu  eft  in  fe  per  muidentia 
fraternx  granx,&  non  accipitur  hic  inuidf  ntia  fratcrna?  gfatiz 
proutaliquis  inuidet  fratri  fuo  vcl  alicui  fingulari  pcrfonx ,  fcd 
quando  eft  ranta  malitia  in  eo,quod  difplicet  fibi  de  gratia  ])ci 
crefcente  in  mundo.  Ex  parte  peccari  vcro  duo  fynt  qux  retra- 
hunt  hominem  a  peccato .  Vnum  eft  turpitudo  aftus  commilfi, 
cx  cuius confideratione  folet  homo  penitere  ,  &  hoc  tollitur  per 
finaleinip^nitentia  Necaccipiturhic  finalisimp^nitentia  prout 
cft  peccati  circunftantia  ,fcilicet  qua  aliquisiti  peccato  mortali 
montur,fed  quado  aliquis  tantx  malitix  eft,quod  elegit  de  pec- 
cato  fuo  nunquam  penitere,ita  quod  non  vel!et,quod  Dcus  da- 
retjfibi  gratiam  p^nitendi .  Secundum  eft  brcuitas  deledl ationis 
qux  in  peccato  eft,  ex  cuius  confidetatione  folet  homo  fccundu 
elecfionc  peccatJi  refugere,  &  hxc  tollit  per  obftinationc,  qn,f. 
bomo  firmat  propofituminlixrendioinopeccato.Ex  picdiftis 
aiir  patet,quod  pcccatii  in  fpiritu  fanftum  ita  irrcmiffibile  dicit, 
quia  de  difhcili  cft  rcmitfibile ,  &  hoc  eft  quod  fubditur. 
9     SpitHus.Dicitiir  aut  fpiritus  bla'fphemix,qii  aliquis  ex  certa 
malitia  blafphemat  contra  Deum,ficut  erat  in  propofito,qn  mi 
racula  diuinitus  fafta  attribucbant  diabolo  ,  vt  vifum  cft,&  crat 
quxdam  fpccies  peccatiin  fpiritum  fanctum  quxtafta  eft,vide- 
licct  impugnatio  vcritat  is  agnitx.  Et  per  ea  qux  diela  funt  appa 
ret  fcntcntiaillius  quod  fequitur.       iO    Et  quicunque.  Vult  di- 
cere ,  quod  blafphemia  qux  erat  contra  humanitatem,non  erat 
ficirremillibilis,ficutillaquz  eratcontra  diuinitatem. 
1 1  ^iutfacite.  Qnfo  cp  miracula  a  Chrifto  fafta  no  poterant  at- 
tribui  ipfi  djmoni ,  cofcquenter  oftedit  cp  oportcbat  ea  attribui 

diumXf 


MORALITER. 

«     Qui  non  e(l  mecum.  per  fidcm  formatam  charitate. 


2     Contra 


z  Contra  me  efl ,  Quoniam  eft  cum  diabolo  aduerfario  Chrifti. 
1 1  Autfaci.ar.bo.&c.  Auguft.  Hoc  pr^ceptum  falubre  cftcui 
obcdientianeceilaria  eft.Quod  autcm  dicit. 

Tom.j.  h 


6 

A 


GIof.ord.&  Nicolai  deLy  ra. 

*  Au"uftinm.  F.icTi  refurrectione  mortuorum ,  non  de- 
untquibus  pntt  poenasquas  patiuncuf  fprritus  morruoru 


227 


228 


L:v>  11.  de  «- 


num,  _ 

.    viitt*  »u««m  *»»  .1  wVk  «  mUu».  ««  ft^-.cor~ftj'»: 


fili)  d.aboli  «iu»  veneno  corniBli. 


Vh.4.  «lUUg, 


impcrtutur  mtfcricordia,  vt  in  igne  no  m.ttantur  ctcrnum 
Ncque  cnim  dc  quibufdam  vrraciccr  ;diccrccur ,  quod  non 
Cis  remiccarur ,  ntrt  in  boc  j*c*h ,  *f*  i  >«'<> » «8  ellcnc, 

£^fli5»  .  num,  aut fache  arborem  >malam ,  &  fruSum  cius  malum .  Si 
retur  in  fucuro. 

.  cgonu^.  D.i- 
tnr  etiaui  incclligi 
quafdam  culpas  in 
nocfeculoqUafdan^ 
vcro  mfutu.o  rcla- 
xari,quod  cnimdc 
vnonegttur,dcqui 
bnidam  coccditur, 
icd  camc  hoc  de  par 


quidem  cx  fru&u  arbor  cognofcitur .   rrogenies 

*  a    Fructu»»eft«r«ft  Haf^hemia.  b    Ci 

quomodopoteftis  bonaloquicumf.tismali?  t  e 

*  .    £ .;m„,.„il  deorercltro  »roc«dcr«  mfi  m«lma,  ou»  abandat  m 


uipcrarum, 

Cuim  (itii  ttbor  mal». 

ex  abundan- 


vlan  eaim  Doiell  ««  oie  reftro  t  ioc««ci«  nifi  m»lma,  qu«  ab.ndat  in  cord  >  mte..ti«n«. 
r  ■    Qiiiat»Biuinboniqu:»tJc:t 

b 


tia 


«;u»u«i., 


hom.  4].U 


Serm«ne  n« 
4e  vetiMiDo- 


Quia  taoiuin  boni  qui»  facit  quantum  intcijdit. 

enimco'rdisosloquitur.  Bonus  homodc  bono  thrfauro  y 

»    TintuiB  quo^ue  mali  quantiun  iBtendit. 

orofcrt  bona .  Malus  autem  homo  de  malo  thcfauro  profert  t 

*  '  *    Q«cHtfwe»tiUtate.oquentisdicitur,&auaienti»nde{riuoli»ec.fabBli».S«uiriU»  nonfunt 

UIS  minimdqUCpCC  ocujfa ,  fed  cnmincda.  ■ 

car.sficr.  poifecrc-   t  ^U.  Dicoautem  vobis,  t  quoniam  omnc  vcrbum  ociofum  7 
dcdu.neft.fiaiccft  ,   |oquuti   fuerint    homines  >   reddcnt   rationcm   dc  «" 

atllU.lUS  OtlOlUS  ICr-  T  *  .    Sibona&bonaintentioa*. 

m  >,  operacur  nfus,  f        .     j-     iudicii  .   Ex  verbis   cnim   tuis  iuftiiicaberis « 

vcl  peccacum  curx       w    *"    w'w  ' 

rei  farniliaris,  qux 

v.x  linc  culpa,vcl  ipfis  agitur,  qui  culpam  quahccr  dcbeanc 

declinare  faunc ,  nuc  in  non  grauibus  culpis  error  lgnoran- 

tir,  qux  eciam  poft  mortcm  grauancfi  nobis  in  hac  vica  po 

iit.s  minime  fucrinr  rcljxaca. 

a    Uut  f.icitr.  Nihil  enim  mcdium  quin  boni  auctonsbona 

tancumfincopcra&malimala.Coardaccoshincindccora 

plexione ,  &:  vtroquecornu  prcmic .  Si  malus  cft  diabolus, 

non  facic  bona.  Si  bonafunc ,  non  func  diaboli. 

Adhuc  probac  opus  fuurn  non  cfle  diaboli ,  quia  bonum: 
d-abolus  vero  malus,  qui  nequit  facerc  bonum.Quafi  fidia 
bolus  maluseft,bona  faccrenon  poceft.Si  bona  func  qux  vi 
dctis,non  eft  diabolus  qui  ca  fecic.Non  cnim  poteft  cx  ma- 
lo  bonum ,  vcl  cx  bono  malum  nafci. 

*  Chryfoftomus.Qualidicac,Nullus  veftrum  dixit  quod 
malum  eft  hominem  a  demone  hbcrare,  fedquia  operibus 
non  maledicebanc ,  fed  diabolum  dicebant  hoc  opcranccm 
dcmonftracquodhsec  accufatiocft  prarterconfequentiam 
rerum,&:  prastcr  communcs  conccpcionc» :  calia  auccm  fln- 
gere  cft  immenfa:  verccundi*. 

*  Auguftinus.  Quoddicic,  facice arborcm  malam,5c 
fru£cum  cius  malum,  no  prcjcepcum  eft  vc  taciaxis,  fcd  mo- 

nicio 


niciovccaueatis.Conrrahoscnimdixit,  qu!pi:tab.i         ■  T> 
cum  mal.  eifent ,  bona  loqui  poffc ,  vcl  bona  opera  hab 
Hoc  Dominusd.cit  cile  nonpoifc  pnus  cnim  mucanduS 
cft  homo  vt  opera  mutentur. 
^fw/jci.Myfticc  arbor  bona.Chriftusifruclus.prcdicatib 

cuagelii  curationcs, 
rcdcpoo.  Arbor  ma 
ladi.ibolus,  &fui,id 
cft,  Sci  ibx  6t  Phari- 
fci,  cx:  carteri  mali, 
frudus ,  innidia,  dj- 
tract.o,  blalphemia,  r  U 
heretis  &  huiufmo- 
di.  Vndefcqu.tur. 
b     Trogenies  vipera- 
rum&c.  Oftcdiceos 
malam  arborcm ,  & 
frudus  aficrre  blaf- 
phcm.x.  E 

c  Ex  abm.  Homo 
f^pe  fallitur,qui  pen 
fat  corde,orc,&:  opc 
rc.Scd  Deus  opus  Sc 
vcrba  ex  cordc  qc? 
nouit  iudicat.  Uli  crgo  cx  abunucor.  os  lo.  qui  fcic  cx  qua  m- 
tentionecxic. 

d  Bonus  ho.  Thefaurus  cordis  intctio  cft  ex  qua  Deus  iudi- 
cac  opera,  vt  &:  aliqn  minora  ma.orcm,  maiora  minorc  ha- 
bcant  mercede.  Hoc  in  loco,  vcl  ludeos  oftcdit  dc  quali  the 
fauro  proferant  blafphem.a  .  Vclcum  fuperior.bus  hxrcc, 
o,  ficuc  bonus  ho  nonpoceft  proferre  mala,vel  malus  bona  i 
nc  ncc  Chriftus  mala ,  nec  diabolus  bona  opcra  pot  faccre. 
c  Verbum  oclo .  Si  de  ociofo  verbo  reddct  homo  rationern 
in  dic  mdici  j,quanto  magis  vos  qui  opcra  fan£ci  Spiricus  di- 
cicis  cffe  Beelzebub . 

*  Chryfoft.  Ociofum  verbu  eft  quod  mcndax  eft ,  qtf  ca-  . 
lumn  ia  habct .  C^uidam  auc  dicunc  quonia  &:  vannm,  qualc  j^ 
cft  o,  nfum  mouec  inordinatu,  vcl  turpe  vel  inuerecudnm. 
(jregorins.Otiofum  vcrbii  cft,  quod  aut  vtilitatc  rewtitu- 
dinis  ,  aucronc  iuft$  neccffitatis  carct,  quod.f.finc  vtiltcate  ^0"* 
&  loqucntis  dicitur,  &c  audicntis,fi  omiftis  fcnjs  de  rebus  fri 
uolis  Ioquamur,&:fabulas  narrcmus  antiquas.Ccterum  qui 
fcurnlia  rcplicac&cachinnis  ora  dilToluic,  &:  aliquid  jaferc 
turpicud  in  ,s ,  hic  no  ociofi  vcrbi  fed  criminofi  tencbit*  rcus. 
f   Ex  ferbis,  Mors  &c  vica in  manibus  lingux.  D 

@  Tunc 


NICOLAVS    DE    L*YR.A. 

diuinx  virtuti.  Ad  cuius  cuidentiam  fciendum  fccundum  c£ 

dicit  Hierony.  licct  virtutc  magica  poffinc  ahqua  miracuU 

ficri,camen  illa  perrincnc  adcunoficatcm  cantum  &:  vanica- 

tcm,  ficut  Simon  Magus  facicbat  ftacuas  ambulare,  lnqui,fc 

ndcre  &:eonfimilia,vc  habctur  in  itinerario  Clemcncis,fcd 

Ula  quxfunc  falubna,  vccuraciolanguidorum,  illuminatio 

cecorum,5c:  huiufmodi  non  poffunt  Magicis  arcibus  fieri,&: 

ideo  oporcet  calia  actribui  dmine.  vircuci ,  talia  autem  facie- 

bat  Chi  lftus  ,  &:  ideocx  hoc  concludic ,  quod  miracula  fua 

cranc  vircuce  diuina  fatta ,  &'  hoc  eft  quod  dicic .  ^fut  facite 

«r.  bo.  &  fiu.eius  bo.  Arbor  emm  hic  accipirur  principium  lp- 

forum  operum,  fruftus  aucem  ipfa  opera.  Incer  autem  ar- 

borcm  &  frudtum  fcmpcr  cft  fimilicudo ,  quia  arbor  bona 

fruAum,bonum  producir,  ergo  quiaopera  miraculofa  quc, 

Chriftus  facicbac  non  crant  curiofa ,  &:  varia,  fed  falubria. 

Concludit,  q,  principium  ncr  q,  calia  faciebac ,  crac  fanctum 

&:  bonum,&:  hoc  cft  quod  dicic.  jlutfacite  xrborem  bonam,& 

fruHum  eius  bonum.  quafi  dicat,  ex  bonicace  operum  qu$  cgo 

facio,  poceftis  perpcndcrcquod  vircus  per  quam  cgo  facio 

non  eft  mala  fcd  bona. 

I    ^tfacitear.&c.  C]uafidicac,exopcribusquxfiuntper 
arcem  magicam  cum  iinc  mala,vana,&:  curiofa,potcftis  pcr 
pcndcrcquod  fiunt  virtutc  maligna. 
a    Trogta.ei  ■piperuum.  Poftquam  oftcndit  corum  falfica- 
cem, 


tem  ,  oftendit  huius  falfitacis  rad''cem.  radix ,  fcilicet,  ifta 
cracinu.dia&:odium,  quialiccc  Pharil^i  primo  cognoue- 
runc  Chnftum  vt  dictum  eft,  tamen  tantum  odium  conce-  pWB 
perunt  crga  eum  cx  hocquod  reprchendebat  vitia  eorum 
quod  omnia  facta  cius  intcrprctabantur  in  malum  ad  diffa- 
mandum  ipfum ,  Sc  hoc  eft  quod  dicic .  Troginiesyiperarum 
tjuomodo  po. bo.  &c.  Cjrna vencnum  inuidȣ ex  vcftris  paren- 
tibus  t.axiftis ,  qui  perfecuti  funt  prophccas  ,exinuidia&: 
vos  ex  eadem  racione  pcrfcquemini  me,  propter  quod  fub- 
dic. 

j  Quomodopo.  Quafi  dicat,  non  potcftis  dc  mc  bona,  loqui 
inuidia  prohibence ,  &:  idco  fubdicur. 

4  Exabundantia  enim .  Qura  verbum  cxterius  eft  fignifica- 
tiuuminteriorisconcepcus,&:  ideo  fubditur. 

5  .  Bottus  bomo  de  bono  tbe.ld  eft.de  bonavoluntate,queficuc 
thefaurus  abfconditus  latet  mterius  in  mcnte,  profcct  bona 
verba  fcilicet,  &:  facta. 

6  Malut  autem.  ld  eft,de  mala  voluntatc  profert  mala,quia 
contran^  caufc  habcnt  contrarios  crTcctus.  Et  nc  crcdcrenc 
talia  vcrba  remancrc  impunita,  ideo  fubdit. 

7  Dico  autem  po.  Et  multo  fortius  fi  facrit  nociuum  cSc:  blaf- 
phcmatorium,quale  crat  verbum  Pharif^orum.tale  rcddec 
cos  condemnabilcs  in  dic  iudicij,  proptcr  quod  fcquitur. 

8  E*  verbis  enim  tu.iu .  Si  fuennc  lancla  &C  bona  &-  bonitari 
menusconfona. 

Etcx 


M    O    R    A    L    I    T    E    Kt. 

t    Uutfaci.arboJha.Hoti  cft  prcccptum  vc  faciacis,  fcd  mo- 
nitiovtcaueacis. 

5  Monus  fc«.Iftc  thctaurus  cft fidcs  chatiutc  formaca,dc  qua 

pcocedic 


procedic  operatio  bona,  malus  thefaurus.eft  infidclitas,aut 

voluntas  maia,  dc  qua  proccdic  a£tio  praua. 

■f    Quoniam  omnever.  ocio.  Gregorius.  Verbum  ociofum 

cft  quod  vcilicacc  rccticudiriis,  auc  racione  lufie  ncccfficacis 

carcc. 

Tune 
i 


229 


Matth 


XI 


Cap.  X\l. 


230 


$  a    Tune  refp.Cum  Scribat  &  Pharifxi  vcrba  nullatenus  pof- 
A  fcnt  improbare,  moperibus  cjrunt  teiare,  qrcntcs  iigna  vi- 

derd  quafi  no  fucrint  figna  que-vidcranc  Tunc  refponderunt. 

Qmdacalumniabnnc  in"Beelzcbub  cijccrc  dxmoniaquib» 


Ipcumcalumniaeinr 

quirentes. 

Qui  calumniaris 
eaquxvidcs,&vtili 
tatcmfeDcis,  quidfa 
ciesde  hisquidece: 


\* 


Qui  funt  Afiyiij ,  gens  incredula. 

t  coTdeterrajtribus  dicbus&tribusnocflibus.  t  ViriNiniiSita: 


IncoDinuiui  cmninm  rtfutrcclicnc. 


Qu{  eft  popului  Bei 
b 


c    N  11  po:e8ate  C.d' 
coinpflraiioiie. 

rcfurgentiniuadiciocum  gcnerationeifia,  &condecmnabunt 

a    Non  vidente»  I  gna.  b    Paucis  dicbui  fafta.     ■  c    Minoiisme, 

Quia  tantotempore  liguatacio.  In  medio  u  firum. 

ca,  quia  pcenitentiam  egeiunt  in  prcdicatione  IoW .  £t  ecce 


hucufqucrefpondit.  Alij  ccntantes,fignu  de  ccb  quarrebat 
adbuc  inuidentes,&; 

Halis. 

a  &  ex  verbis  tuis  condemnaberis.  t  Tunc  reiponderunt  ei  r 

a    Quaerentes  adhuccalumniam. 

quaidamdcfcribis&pharifaris,  dicentes.  Magifter,Volumus  3 

a    Be  cclo ,  vt  alius  enangclifta  ait.  b    Malos  ftuftus  ftcicns. 

a  te  fignum  videjre.  Quircfpondcns,  aitillistGcnerario  mab-  4 

a    Qoi  diniiiib  uito  inultis  amatotibus  fecopulauf  tat,        b    Potemiarqua  indignaeft. 

in  Aegypto  fignaYc-    c  la  &  adtfltera  fignurn  quarrit ,  &  fignum  non  dabitur  ei ,  nifi  g 

ciife  dv.  ce\o  a    **"  ProIuru*°> non  ^e  fublimi.paffionis ,  non  gloiia.  b    Eijj ohit  fignwn  Iuna.  7, 

*  Chryfoftomus.  d  fignum  ■oanxprophet2e  .  tSicutenimfuit  Ionasin  vcnrrece- 8 

TlinC    reibondcrut.  VtNiniucnfubuerfionelibcia:-et.  a    Mundum  rclcnipiurus. 

Tunc  fcilicct,  cum  e  titribus  diebus&  tribusno-ftibus,  fic  erit  filiifs  bominis  in  9 

flecti  Oportebat  ,  CU  *    Infepulthrc.  Synecdoehe.  b 

admirari,cum  obflu 

pefcere.-  fcd  tunca 

malitia  rion  deliftut. 
B  b     Signum  qu&rit.  Si- 

gnum  quxnt  de  ce- 

lo,quodindigna  eft 

vidcre.Difcipulisfl 

gnum  ded;c  decce- 

lo,quibus  &gloriam  a?terna?  beatitudinis  priusinmonte 

figuralitcr,&:  poft  veracitcr  in  ccelum  nibleuatusofferdic. 
c*  Chryfoftomus.  Similis  eff  natura  infidelitatis  terrq  are 

nofar,  quar  quauis  pluuiam  fufcepent,  ramen  quia in  fe  nul- 
op<~  los  tenec  bumnres,  fempcr  adhuc  arefcic.Talis  eft  &  condi- 
ea'*  ciofebrium.  Quanrumu'sbiberinc  fcbricicances  calore  to- 

tum  confummanrc,  fempcr  adhuc  ficiunc :  Sic  maligni  ho- 

nines,quidquid  boni  vidci  inc  aur  audierint,infidelitace  co- 

tum  confummante  quod  vident  &:  audianc ,  fcmper  vacui 

functarrquam  qui  nihil  vidcrint autaudierint. 

c     T\ifi  f>g> ■Oficndit  Iudaros-ad  inffarNiniuitarumcrimi- 

nofos ,  &.' nifi  pceniteant  fubueriioni'proximos.  Sedficuc 

illis  &  clc '  ur  ci3turfufplicium,&  drmonftrarur  rcmcdiu, 

ito  Iuda;i  16  debcnt  delpcraie  veniam  ,  fi  faltcm  poflquam 

Chnflus  rcfurrcxit  a  ir.orrujs,commoniti  egenncpanii- 

tentiaro  , quia  mors  Chnfii  reconcihatio  efl  inundi.  Vndc 

iequitur. 

d    Sicutenim  fuit  Jo.  lonas,  id^ef^dolensfjgnificatillumqui 

dolores  noftrosp'  rtauit,  vcl columba :  Pifcis  qui  vorauit in  pe- 

lago ,  mors  quam  pafius  efi  in  mundo .  Sicut  eieilus  eit in 

ai  idam  ,  fic  Chriftus  turrcxit  in  glof  iam. 

*  Pctrus  Chrvfologus.  IonasfuicChriflitypiis:  vtenim 
Ionas  fugit  a  facie  Dei ,  ita  Chrflus  in  ea  rationequa  homi- 
ncmaflumpferat,adcofcexinaniuit,vta  facic-clcitatis  aufu 

r  gificvidcrctur.i.vtlonasdcfcenditin  Ioppem.ita  Chnftus 

dc 


17 


de celo defccndit in  terra. ?.vc  lonas  in naue  fe contulit:  ira  D 
Chriftus  nauecccleficn;iuigaturusafcctidic«4.vcfiacim  ve- 
ti  &  cepeftaccs  Iona»,  ica  inimici  Chrifto,  Iudas,  pharifay  & 
principes  aduerfati  funt.  5.  vt  forte  lonas  miffus  in  mare ,  ita 
luxtaprophetica  oracula  Chnftus  morti  expofituseft.  6.vc 

que  Ionas  non  mfi 
fuo  confenfu  demer 
fuseft,  itaChriftus 
fuam  ipfe  animam 
pofuit&oblatuscfT, 
quia  ipfe  voluit. 
e  Tribusdie.  More  tt\xe.uJ. 
antiquorum,  qui  dic 
c  cum  nocle  prcoede- 
7«  tecomputabant.Par 

8  tcm  diei  qua  fcpnl- 
tuseft  cum  p^teri- 

9  ta  nocle ,  pro  nocte 
&d!caccipc,hoceft 

10  pro  toco  die  perfs'- 
necdochcm.Sabbaci 
nodcm  &  diemce- 
gre.Nociedomini- 
cam  ciut)  eadem  die 
illucefcence.pjicem 
pro  coto&icahabes 
trcsdi.  s  &  tresno-  E 

&cs .  Primi  dies  propterfuturum  hominisLipfuma  lucein 
nodem.  Ifti  propter  homfnis  reparacioncm  atenebnsad 
lucf*m  compucancur. 

Myftice.  Tres  d:es.  cria  tempora,ante  lcgem,fub  legcfub 
gracia-Tresnocles,tres  morcui  quos  lufcicauic  dominus. 
Sic  ergo  fibi  conu-niiincvt  vnus  dics  fic  ance  Iegem,quan-  «antu 
do  pcccacum  laccbat . Cuius  nox eft ,  cum  piiella  m  doino  Macth-f,<f» 
iacens  tanquam  peccacum  inconfcienna  1  lcebacSccundus 
fub  kge,quipcccatumprotulicinpHbl;cum. Nox.adule-  Luc.rb. 
fcens  blkis  vidua:  fo:  is  portam ,  tanqtnm  pcccatum  animx 
manifcftum.Tertius  fub  gratia,quar«do  voluutatem  domi- 
ni  fciens  plus  peccat,  &:  pcccatorum  merito  putec  Nox,La-  Ioan* n'1' 
zarus ,  i.amma  iam  feccns .  In  his  cnbusdicbus  &  nociibus 
iacetfides  Chnfti  in  cordibuscorumqm  b.ibiiant  m  ceira. 
f  yiri  T^niuitx.  Ec  cfi  fcnfuslonas  paucis  diebus  Sc  fine  II 
gnispdicauitgenci  incredular,&:  profecic,  cgo  Iongotepo- 
re,&  populo  Dei,&:  copluribus  fignis,  in  vanu  prardico.  Eo 
magis  indigni  func  venia,  d  ex  lcgc  func  infidelcs,quo  phis 
eft  ndei  in  his,  qui  legc  neicierunc.  Nmiue,  fpeciofa,  fignac 
gentilitatem  qunm  Cprirlus  amaiiit  fgdam  ,  ut  facerec  pul 
chram  in  Niniuicis.&  rcgma  Auftri.fidcsccclcfixfignat^q 
non  minus  pcrpa%nitentiam  pcraitarinfipiciicixquampec 
induftriamdif-endxfapientia:  Dcoconciliatur.Dueemm 
partes  funtecclefi<E,qu5  peccare  ncfcit,&:qua;peccarede- 
iiftit,  p^nitentia  cnim  peccatum  abolet,  lapientia  cauet.      ^ 

Cum 


Tr«  m«rttii 
tri1  Btcorap*- 

r. 


NICOLAVS     DE     I.YRA. 

I  Etex  verbis  tuis  con.  Scibcct  fi  fuerint  mala  &:  ptxdidiis  con 
traria. 

a.  Tunc  re.ei.  quidank.  Hic  ponitur  confatatio  tcntantiana  eius 
poteftatero.  tt  diuidirar  in  trcs  partes ,  quia  primo  ponitur  eo- 
Tum confutatio,fecundo  denunciatur.eorum  condemnatio^ibi. 
yiri7^iniuit*,&t  tertio.eoruro  ex<e.cauo,ibi.Cuni.autem imtnun- 
dus  jpiritut .  Circa  pnmumkiendum  ,  fecundum  quoddicitur 
Lnc.  11.  Aliqui  volentesexpenri  Clirifh  potcftatempetcbant 
fibi  lignafieri  incorpoributcaeleftibus,quod  petebantnonex 
deuotione,  fed  magis  ex  cunofitate  &  calummatione,&  hoc  eft 
quod  dicittir. 

j  %//i  r.  Non  quodcumque ,  fed  de  ccelo,vt  habctur  Luc. 
XI.  Uuirefpondens  aitHlis, 

4     Gene- 


MORALITER. 

a  Tune  refpondemnt .  Per  iftos  qui  quxrebant  fignum  de  celo 
ligmficantur  cunofi  rheologi  ntentes  prarfumptuofe  intima 
t!iuinitatisperfcrutari,&  ficopprimuntur  a  gloria^quiapf.rhoc 
ahquando  l»buntur  in  erronea  documenta ,  idco  dicitur  eis. 

I    Cene- 


4  c^wera/io.Quia  ex  perfccutoribns  prophetaru  defcenderar 

5  Et  adAfrra'.  Quia  patrcs  eorum  idoloiatrae  fuerant. 

6  Signum  qu<£.  De  coelo  fcilicer. 

7  Ei  ftgnum  non  da  a.Dcceleftibus,quiafuntindignipropter 
corum  curiofitatcm  &  malitiam. 

8  T^iftfignum  />ro./o.Quali  dicat  terreni  funr  &  inSmi,&  idco 

deterra  &  infimisfignumhabebunt,&hoceftquodfubcfitur. 
o     Sicut  enimfuU  Jona  .  Et  patet. 

10  Viri  I^J.  Hic  exprimitur  corum  condemnatio,  quia  genti- 
les  peccatores  egerunr  pcenitentiaro  ad  prxdicationem  prophe- 
tarum,&  Phanfw  obftinati  funt  in  prardicationc  Clinfti.qut  ta 
nnen  crat  dominns  prophetarum,  &  ideo  ex  fvieto  illorum  appa- 
rebit  condemnatio  iufta  eorum  ,  &  hoc  ett  quod dicit.  yirii^i- 
«/'.  h«c  ett  diclum  cx  faclo  eorumapparebit  mfta  condcmnatio 
iuftorum.fequitur. 

JSSgin* 

—   ■  ■         .  -  _  ^  .    1.  ^-         1 

5  Generatio  wa.Qui.i  que.runt  ea  qw.r  non  funt  fcibilia,nec  ad 
fidemvelmoresvnlia&ideo  non  cbbirur  eis  fignum  ,mii  fi- 
gnum  Ionx  prophetae ,  quem  deglutiuit  cetus ,  &  fic  dcglutir 
eos  diabolus  &  clcludit. 

»0     V  ki  7v;i.Pcr  Niniuitas  fign  ificatur  peccatorc9  ad  vocc  pr^. 
Toro.;.  h    1 


*3i 


Glof  orct&Nicolai  deL 


M  a    Ckm  autcm  &c.  Qnfi  dicac  vos  non  cftis  fimilrs  Niniui- 

A  cis  velrcgmx  Aufln,  qiiia  me  pdicanicpcnircnyam  n6  pc- 

nicuj(i;s,\v  mc  docente  fjpicnciam  non  didiuftis.Sed  cflis 

fjuv.lcs  homini.a  quo  diaboltis  cxt  .lufus  iccrum  ingredicur. 

D.ftat  iiucr  opcra  mca  qui  polluu  inundo ,  &  Sathanz, 

qui  inunduj  gtaui- 


yra.        232 

eoncrar h.Tirquiores.  quia  non  modo  lubct  vitia, fcd  &  bo-  D 
na  fimulac.  Tanto  nequiores ,  qtnnro  c.illidiores.  Scpccm, 
quia  toc  cranc  graci.r  cum  Chriflo  dcflinacar. 

Scpccm  vicia,  fcptcra  darmoma  fepccm  ipuicibus  concra- 
ria  fpiricui  fapicntix  6C  intcllccf  us ,  &:  ct-. 

C  Sic  crit&  ge.quod 


fllC.II  c. 


fbo*Uc«      uscontammat, 

t4  *e*.io.a,  b     ^mbuUt    per  b. 

».Tarii.  f.i.  fcxplorac  corda  fide 

|.<j.i,».Tfrfo;  jmjTiamollinc  flu- 

x*  co^icacionis  pur 

gata,fiquosardfiis 

ibi  figcrcpofiic,qdJ 

quia  Wquic,adhu- 

jnidarcdic. 

*  Gregorius.  I.o- 
lib.jj.mortJ.  caarentia  atqucina 
ralcip.}.       quofa,  funt  corda  iu 
.  ftorum,guarpcrdi- 

*in    'oT  re^  fciplin*  lOTtitlldinc 

i»wur,C  Pf  "  abomni  carnalisco 
jS  cupifccntix  humo- 
rciiccancurrlocavc 
ro  humecia  funt  tcr 
renorym  hominum 
mcccs,quashumor 
carnalis  c6cup(fccn 
tu,  quiarcplctflui- 
das  facic ,  in  quibus 
diabolus  miquicacis 
fuxvcfligia  cancoal 
tiusimpnmitquan- 
to  in  cifdem  menri- 


Hon  ttnrum  gent  Niniuittrom  condemntbit  eam,  fed  etlam  rrgint. 

plusquamlonat  hict  Regina  Auitrifurget  m  iudiciocum  « 

DilHlllMllf  M  ICHiurnieuinonmodononaudit.fedtc  ila.lphcmaf. 
^-*  *  b     Compaiatione  lacti  mclioris. 

cencratione  ifta  &  condcmnabbit  cam:  quia  vcnic  a  finibus  $ 

e    Cwn  mi|iu  difficultate,  &.  imperio  rchcto.        Quem  fama  nouerat. 

te'rra:  audirc  fapientiam  Salomonis.   Et  ccce  plus  quam  4 


Inier  toi.        Uter  »o»  clt  uiaior  lona  »el  Salomose,  fcd  diabolm  td  voireuerlu»  dorninuur 


a    I»  btptifmo. 


dcvnafolarc  dixir, 
hocinhaccotagcn- 
tcfic.Immundus  fpi 
ricusaludciscxiuic, 
quando lcgc  accepe 
runc.  Ambulauitad 
gcnccs,quxcmnpo 
fteadomino  crede- 
rcnt.non  inucnro  lo 
coin  cisdixic:  Re- 
ucrcarin  Iudxos  va- 
canccsprxfidioDci 
&:  angclorum,incre 


♦  M>r.*.d, 


•Salomonhic.  t  Cum  autcm  immundus  fpiritus  cxieritab  ( 

1    Itarrticooiiiialoeatholice.  ' 

»  hckninc,  ambulat  per  Iocaarida,  quxicnsrequiem,  &  non  111-  7 

'   1    Ojis  per  iniuriam  vacat.  b     femrturtrn  ucramemi.  8 

c  ucnit.  Tuncdicitrt  Reuenarindomummea'm,vndcexiui.  * 

Jd eft  a  boni$  per  negligentiim.  a    A  vitij»  per  baptifmum.    '»  patloniDUS  o£  Cotrc- 

JEt  veniens  inuenit  eam  vacancem,  fcopis  mundatam  &  n  «'onibus  mfidato*, 

■   SnauurU  «irtrtubui.  t>    Vniuerft  viua  quem  cninucl  hziciis  uel  cupiditasarripit  iaimaom-    II   tunaros      lUpv,inulS 

niumuitiotuotproiUrnit.  obfcruationibus.  Ad 

'ornacain.  Tunc  vadic,&  alTumic  feptem  alio  fpiritus  fe-'  '*  dunturfcpcemquia 

a    Meiimeftuiataiieiiutis  noncojnofcerecjuain  poft  agniticincmietroire.         HHlltO     IliaiorC    Pll- 

cum  nccjijiores  fc,  &  intrantcs  habitant  ibi ,  &  fiunt  noa-      rrterodscmonupd 

t     Qjit  f*ciunt  eos  ad quo» redcunr  deteiioKt  quam  priut  eflent. 

Quo  tcucUt  paiabola  czponit. 

«  uilfima  hominis  iliius  pciora  prioribus .   Sic  erit  &  gc- 

a    Indi*.  •    VUclicee.  c    Ouru  occupatus  cft  oifici*  przdirandi. 

neracioni  huic  pe^ffima:.     Adhuc  co  ioquentc  ad  turbas 

a    Confobri»  more  uetcris  fcripturz. 

f  t  eccc   niater  cius  j   &   fra'trcs   ftabanc  foris   qusrcn- 


dcntur  blafphcnun 
tes  Icfum  quam  m 
Aegypco  potTcfTi 
fucrunc.contra  fcp- 
iytem  fpiritus  virai- 
tum  e(t  nutnerus  vi- 
tiorum. 


bus  pcr  tranlicusil- 

hus,  quai)  inHuxa  terra  defccndic. 

c    Heuertar  in  dom.  Sub  vmbradormit,  in  fccrcto  calami,  & 

locis  humcntibus.  Vmbra  rcnebrofa.confcicncia.Calamus 

fons  nicidus,incus  vacuus,  firrtulacor.Locus  humidus,  lafci 

liamollifquemens. 

*  tuchymius.  Deliberatis  a  dajmonchicdixit,  qui  obfc 
gnitic  ac  ntgligetia  facilc  rurfus  ab  co  inuadunt*&:  capiunt'. 
cl    Srptem aU.Jpi.Scyte vitiajfcptem  virtutibus fpintualibtis 

contraria 


' 


f  E«e  ma.ci"s.  Mv-  M/Bj/ 
ftice.  Maccr&  fratrcs  populuscft  Iuda^orum  qui  Icfumtias 
docence  nopoffiinc  intrare,  quia  fpiritualicer  cius  verba  m- 
teHigcre  ncgligunc,  fed  curbagentiliscotlucns  incerna  my 
flcriacapit.l-oris  flantes  nccipliagnofcucurparences.  Qi^o 
crgoagnofccmur ,  fi  foris  flamus?  Foris  ftanc  cognati  cum 
Iudc:  fpintualc  fenfum  no  qrctes,inlitcra  fc  fixerut  &:Chri 
ftu  potiusad  carnaliadoccndacogunrcxirequa  ipfiad  di-  c 
fceda  fpiritualia  cofcntiat  incrarc.Scd  Icfus  cos  no  agnofcit  ■* 

$  quia 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
j     Tfr^iia  au.  Id  eft,  rcgina  Saba  de  qua  habctur.  3 . lleg.10. 
Et  dicitir  lu:c  rcgina  Auftn,  quia  regnum  eius  elt  in  auftra 
Ji  partc  refpedtu  Ierufalcm. 

3    Su-gct  h  iu.  Hoc  cft  cx  fa&o  fuo oftcndcpur  jftorum  iu- 
ftacondemnatio. 

3  O^jiu  ue.afi.ter.  Idcft ,  alonginquis  partibus. 

4  ^iud .'» efap.  fa.  Qjiia  non  fuit  nili  folum  figura  Chrifti. 

5  E: « ca  plus  quam  Sa.  hic.  Id  eft ,  Chriftus  pra:fentialicer 
poficus,cu;uspra:dicationcm  ludxi  contempfcrunt. 

6  Cum  au.imimw,  H'c  ponitur  corum  cxc^catio  &£  po4fcfsio 
a  diaboIo.Adcuiuseuidcntiam  fcicndum,quod  diaboli  po- 
tcftasfuit  eicclaquodammodoapopulo  Iudaicopcr  lcgis 
d.itioncm ,  quae  excludebat  cultum  darmonum ,  &  induce- 
bac  ad  colcndum  vnum  D.eum  verum,&:  fic  eie&us  tranfic 
ad  pofsidendum  plenius  genciles  fine  lege,&  prophecarun» 
oraculis  viuctes  6t  ideo  eos  tcncbac  in  ldololacria  fubiectos. 
Sed  aducnicnce  Chrifti  predicationc  &:  apoftolorum  Iud^i 
pro  maioi  i  partc  tucrunt  incrcdul:',  gcntiles  autem  dcuotc 
fidcm  Ch  nfti  &:  apoftolorum  acccpcrunt ,  6c  fic  diabolus 
cicchisabeisperfidcmChrifti  reuerfus  cfi  ad  pofsidcndum 
populum  ludaicum  errore  exc^cacum,  &:  fic  fafita  func  no- 
Uitstma  huiuspopuli  peioraprionbus.quiaftacuspopulilu- 
daici  peior  crt  modo  quamfucncaprinciptoante  legcm  da 
tam.hoc  cft  ergo  quod  dicit .  Cum  au.tm.fpi.ex.ab  b9.  Id  eft  a 
popalo  ludaico  viucte  fub  lcgc  nacura;,  quia  eiciJtus  cft  pcr 
lulceptioncm  legis  Mofaica;.  t    um- 

M    O    R    A    L    J    T    E    R- 

dicatoris  pocniccntiam  agentes,&:  per  regmam  Auftri  fim- 

?ihccs  fapicnciam  Chnfti  deuocc  quxrcncci,  quorum  falus 
rxiindum  fentcntiam  Saluatoris  pra:ponicur  faluci  corum 
qui  func  mtilcum  liccraci  dc  furcancu  fciencia  pr^fumences. 
f    Cum  Mnttm  immundjii  fphUns  cxierit  a%  hmme .  Pcr  iftum 

ftgni- 


7    lAmbulat per lo.ari.  Id  eft  corda  gcncium. 

S     Quarens  re.  Id  cft  in  ipfis  perpecuam  manfionem. 

9    Erna»i»)«e.QuiapdicancibusApoftoIis  itidecieiftus.fuic. 

I  o     Tunc  di.  re.in  do.  me.  Id  cft  Iudaicum  populum. 

II  Et  ue.in.eam  ua.  ld  cft  fidc  &:  bonis  opcribus  vacuam. 

1 2.  Scopis  trtun.  Quia  populus  Iudaicus  habcbac  quamdam 
cxccriorem  mundiciam. 
1  j  Er  urna.  Propcerlcgis  apparcnciam. 
1 4  Tunc  uj.&  af.  Pcr  hoc  quod  dicic ,  feptem  alios  intelli- 
gic  vniuerfirarem  viciorum.hoccfl  didum,quodantelegc5 
datam  fuerutpeccatis  irrcciti  &  a  diabolopoffcfsi,  fed  poft 
aduentum  Chrifli  in  pcccaco  fuo  obftmaci.  funr  peiores  fa- 
ciijquia  cx  lngracicudincpcccacacorumfunc  quafi  duphca 
ca.Et  hoc  loqucndo  quafi  dc  vno  homine  dici  per  fimilifu- 
dincm  intcJIigatur ,  de  toco  populo  Iudaico,  pacec  per  hoc 
quod  dicir.  Sic  erit  &ge.hu.pcf. 

lj  tAiibuceolQ.  Hicvlcimoponicurconfucacioinfidiantiu 
ipfius  infirmitati  affumpra;  in  hoc  quod  ipfo  pr.rdicancc  di- 
xit ci  quidam  infidiator ,  quod  matcr  fua &:  fratrcs  eius  ex- 
peftabanc  eun»  foris,  vtiipropter  hocdimittcrctpr.rdica- 
cioncm,arguerct  ipfum  cifc  purum  homincm  motum  pro- 
ptcr  atfeiHioncm  carnalcm.  jcicndum  tamen,  quod  hic  di- 
cuntur  fratrcs  cognati  eius  gcrmani  fecundum  morcm  fcri 
pturg  ,  qua:  frequentcr  nominatconfanguineos  fratres.  Ie- 
fus  autcm  lllum  infidiatorcm  confutauit ,  oftendcns ,  quc  >d 
fpincualis  occup^tio  cft  carnali  affcciioni  pra;poncnda ,  di. 

Qua; 


fignificatur  peccator  curatns  pcr  Dci  bonitarcm ,  fed  pro- 
pter  ingratitudincm  fuamfcqucnrcm,dimittirurcadcrein 
hypocrifis  prauicacem ,  9c  fic  nunc  nouifsima  norninis  illius 
pciora  prjonbus ,  quiaficutdicj  Hicron,  Simulaca  fantticas 
duplcxcftiniquicas. 

1  y  Udhuc  eo  loquents  adturbas,  Perhoe«ucequodSahucoc 
a  pixdicacionc  no  dcftitic  r/p  aducatum  ftue  macris  &  fia- 

trum 


233 


Matth 


XI 


^  quia in  carnalibus  cis  non  aiTenfic.Fratres  domini,  funt  con 
A  fobriniems,fili)  M.m'xniatercer£eius,qua:dicicurmacer 
Iacobi  minons  Sc  Ioleph,&  luda?  &  Simonis. 
a  Dixit  auiem  ei.  Iofidipfe  >  vtrum  fpiricuali  operi  carnem 
prxferac ,  &  ideo  fe  nolfe  diiTimulac  macrcm  6c  proximos 
pcr 

i 


L»ap. 


XIII. 


234 


fed  pcr  coniunilio- 
nein  fpiricus  efTo  fi- 
bi  proximos  dicir. 
b  £u*  efi  mat.mea. 
Non  recufac  obfe- 
quiamatris  fed  prx 
ferc  minifteria  pa- 
tris ,  fracrcs  non  con 
temnir,fed  opus  fpi- 
muale  prajferc  co- 


#  Hilarius.  Non  aucem  faftidiofc  de  matre  <ua  f^nfifTe  D 
exiftimandus  cft,  cui  in paflionc poficus,  maxima  lollicitu- 
dinismbujcaiTvitum. 

*  Hieronymus .  Sed  ncquc  iuxca  Marrionem  Sc  Mani- 
chamrn  macrem  negauic,  vcnatusde  phancafm.icepiuare- 

cur  ,  fcd  Apoftolos 


cesloqui  ei .  Dixitautcm  eiquidatn:  Ecce  matertua  &fratres 

tui  forisftant  quserentcste.  At  ipfereipondens  dicenti  fibi, 

b  ait.  Qua:  eft  mater  mea,  &  qui  funt  fratres  mei  ?   ec  extcndem 

c  manum  in  difcipulos  fuos,  dixit:  Ecce  mater  mea  &  fratres 

mei .  Quicumque  enim  feceric  voluncaccm  pacris  mei ,  qui  in 

Pro  vtroque  fexu. 

ccelis  eft ,  ipfe  meusiracer ,  &  foror ,  &  mater  eft. 


cognacioni  premlic, 
vc  Sc  nos  in  compa- 
racione  dilettionis, 
carni  fpiritumprajf 
fcramus. 

c  Ecce  mater  neat 
&c.  Hi  func  ma- 
termea,  quimc  in 
crcdentium  cordi- 
bus  generant  .   Hi 


gnacioni,  vc  &  nos  carni  fpiricum  pratferamus.  Vndc  qui  a-      funt  fracres  qui  faciunt  opcra  patris  mei .  Fracres  Ac  foror; 
mat  pacrcm  auc  macrem  plus  quam  me  non  eft  me  dignus.       credendo ,  macer  prardicando. 

*  Hila- 


NICOLAVS    DH    LYRA. 

i     Qu<e  eft .  Quafi dicac prajdicatio  non  eft  mcerrumpenda 

fcu  dimitcenda. 

2,    Et 


*     Et  cxten.ma.  Quaflad  protcftandum  vcritacem. 
5     Ecce  mater ,  &'t,  <^uaii  dicat  in  cancum  eft  mihi  aliquis 
propinquus  m  quancumeft  fpincuahbus  actibus  intcncus, 
&patcc.  £ 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

trum  fibi  loqui  volcntium.declarauit  manifcfte  quod  opus 
Dei  prxponendum  cft  negocijs  familianum  pcrfonarum. 

Pcr 


Per  hoc  auccm  quod  fubdidic. 

f    Qucumque.  Oftcndicquod  propinquicascharicacisprar- 

ponenda  eft  propinquitaci  confanguinicacis. 


4' 


CAP.    XIII. 

a  T\  illodie.  Pcr 
JLhoc  idicac  hoc 
geitum  confcqucn- 
ter.nififortedicspo 
nacur  pro  tcmpore 
morc  fcriptur^.Mar 
cus  cudem  tenet  or 
dine.Lucasinaliud 
tranf  ir,  fcd  nec  repu 


C  A  P  V  T    XIII. 


ludxorom. 

N  illo  die  exiens  Iefusdedomofedebatfecus 

Geniium.  a   Ad  pr»iicationem  eius  pet  apottolos  faftam. 

mare,t  &  congrcgata:  funt  ad  eum  turba:  mul 

t    Ecclelram  in  medio  non  credentium  ,  &  contradicentium  adincandain, 
quam  gratia  !ua  U!u:lrat,  &  in  qua  manlioncin  libi  confccrat. 

tx,  ica  vt  t  in  nauiculam  afcendens  federet,& 

In  folid-tate  fidei,  nondum  tamen  per  gtatiam  baptiuni  recepti.  b    Non  omma,  quxdam 

enim*perte,vtper  ea  ad  obfcura  prouocentur. 

gnathuic.  Nonfo-  b  omuis  turba  ftabac  in  littdre,  &  locutus  cft  eis  mirlta  in  4  voluntatc,  fed  duicr 

llimfa^ta&diOiado      c       a    similitudinibui.  I»    Defuiiipatrisiamundum,VLldedomoIuda:orumpirceafliunpt»  ilS  CX  CaililS   CnnfiU 

mini,fcd&  ltincra  " s«"«-     _  fcqucbantur. 

&locapienafuntfa    .parsfbolis,  diccns.  T  kcce  exiic  qui  t  icminat ,  feminatc  *  c   locmus  eft  muha. 

cramencis.Poflfer-  C^ia  turba  no  vnius 

moncm  m  domo  vbi  dxmonium  habere  diccus  eft,  exijc  ad       eft  fenccncia»  fed  diucrfarum  voluncatum,  loquicur  cis  mul 
marc,  & docec ,  quia relicta  pcr fida  Iudaea,  qu«e  domus  do-       tis  parabolis ,  vt luxta  varias  voiupcaces , diuerfas  recipianc 


ranc  imbuti  cu  Chr 
fto  afcendunt. 

*  Hieronymus . 
Quptics  turbs  voca 
buium  ineuangelio 
inferitur,  ficutdiuer 
fitashominum,  ica 
diuerficas  incimatur 
voluntacum  .  Non 
en  i  m  o  m  nes  ead  e  m 


mini  fuicad  genccs  cumidis  amarifque  fluctibus  fimiles,col 
ligendasperapoftoloscranlic,  Sc  excernis  intcrnaconcuhc, 
C  adqua;Iudaunon  intrauerunt,foris  in  liccra  fixi. 

b    T«>-t>4/?j.Hifuncq.nupcTaucliicvcnerucqui  &afiuaib» 
maris  fecrcti funt  necdum  cajlcftibus  myftcnjs  que defide 

ranc 


difciplinas.  D 
d    Quijemi.  Ipfe  Chriflus,  qui  verbum  veritacis  quod  apud 
pacrem  vidic,  hominibus  pcr  fe  vel  pcr  fuos  fcminauic.  Qui 
difcipulis  facramcnca  loqucbatur ,  cxijc  feminare  Dei  vci- 
bum  in  curbas. 
^  *  Chry- 


o. 


NICOL  A  V  S    DE    L  YR  A. 
C  A  P.    XIII. 

IT^illodie .  Poflquam  delcnpta  eitpromulgatio  euangelij  fk- 
ftamanifefle:hic  confequentcr  ponitur  promuljatio  lcgis 
euangelicae  fafta  parabolice,&  diuiditur  in  duas  partes,quia  pri 
mopomtur  parabolica  promulgatio,fecundo  poniturhuiuspro 
niulganonis  per  miracuUconhrmatio.cap.fcq  In  illotempore. 
Prima  in  duas,quia  pnmo  ponitur  Chrilh  prxdicatis  multiplex 
documentum ,  lecundo,  populi  audicntis  impedimentum  ,  ibi. 
EtfaElumefi^&c.  Prima  induas,  quia  primo  prarponiturqusda 
pra:fatio,fecundo,tubiungitureuangelij  parabolica  promulga- 
tio,ibi.  Ecceexi]t.  Inprima  partc defcnbitur  promulgationis 
tcmpus,  locus  &  modus.  Tempus,  cum  dicitur. 
j  In  illo  die.  Qina  fecundum  quod  dicit  Aug.ibi  accipitur  dies 
protempore  fecundum  modum  loquendi  fcripturac ,  &c  eft,  fen- 
fus.  Inili.  Ideft,paucisinterpoutisiiitenllaquaj  narramurm 
fine  przcedentiscap.  &  illa  qux  fubfcquuntur  m  prxfenti  cap. 
Locus  autem  notatur,  cum  dicitur. 

2     Exiensdedo.  t^uiadomusinquaerat  Chriftuscumdifcipu- 
li  j  fuis  no  poterar  capcrc  multitudinem  qu^  venerac  ad  audien- 

dum 
*— — ^— — ^1  ■  ■      ■■'■■       ■  i 

MORALITER. 
Exijt  qt<i  feminat  femina.Gttgp.  hom.  ottaua  dicit.  H.xc  le- 
Aio  expofitionc  non  indigct  iei  admonitione .  Quarn  enim  ve- 

htas 


dum  cms  doclnnam  ,  cxijt  ad  loca  fpaciofa  iuxta  marc .  Modus 
autem  tangitur  in  duobus ,  primoin  hoc  quod. 

3  ^ifccnuit  naui .  Vt  iic  auditores  cilcnt  ante  facicm  fuam  ,  vt 
poflcnt  magis  attente  audire .  Setunda  in  hoc  quod  dicit. 

4  Et  locutus cfl  mui.in pa.  Non  dicit  omoia,quia  li omnia  loque 
returinparabolis,mu!titudorecelHlTetvacua  fincvtilitate,  & 
ldeo  aliqua  parabolice  loquebatur  ea  fcilicet  quae  erant  fecreta, 
&  non  debebant  fciri  a  turba  ,  led  folum  a  difcipulis,  vt  vidcbi- 
tur  infra  eodem  cap  .alia  autcm  loquebatur  manifeltc ,  ita  quod 
turba  potcrat  capere. 

5  Eccetxijt.  Hic  ponifdecurfusecdefiacapdicationeClinfii 
vfq;  adfinc  miidi  in  fepteparabolis  fibi  fuccedcntibus.  Lt  dmt- 

dif  m  duas  partcs,quia  pnmo  dccurfus  eccielia:  m  lftis  parabolis  D-  -, 
defcribif,&  fecundo.intentiopnncipaliscocludif,  ibi.  latdkxi-  ""  " 
JUs  bxcomnin.PiLpa. dioidit in  fepte  partes,fecucu  fcptem  para- 
bolas,fecunda  incipit,  ibi.  udhahporalfulam.itma.^.^ihaitt.va» 
rabolu,  t\\izxt3..\b'\.Aliampa'ab;lam  locuius  ift,  quinta,ibv,l/»,;/e 
tji  regnum  celorum  ,  fexta,  lbi.  Iurumjir/ule  eji  regnum  cflorum  /;o- 
mim  i:cgocu:ori ,  fepiima  ,  lbi .  lt.  rnm  fimile  efi  regh um  ccio< nm. 
Primadiuidicuriuduas,quiapri;rioparabolaponiL,;letudoeius 

intelledtus 

ritaspcrfemctipfamcxpofuit.hancexponere  humana  fragili- 
tas  nonpra;futnit,ideo  de  alia  expolitionc  raceo,  tranficns  ad  ii- 
lnd  quod  Saluator  cxponcndum  reliqmt  fcilicet. 
Tom.j.  h     | 


23> 


Glof  ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


236* 


£      *  Chrvfoitormis  .Vndcexijtqui  vbiqueprxfcns  c(t,  qui 

Aomniart,  it  qualiter  cxijt  f  Ccrtc  nonloco,  fcdhibi* 

Ho»  4j.iD     tudinc,atq;  incai natioiiis  difpenfationc  propinqiuor  nobis 

•iwi*.  IS  cH.Naqm.i  vemrcad  ipfiimnonpotcramus.pcccato 

rmn  mitcria  mgreflumprolubccc.ipfcad  nos  egccffus  cft. 

a    SctHi  >i.  Via  ,  eit 


Semina. 


Imc.I  1 


SSrioSSSMSlSto  -  tfcmcn  fuum.  Bt  dum  leminat,  qiicedam  cccidcrunt  fecus 


f  feouubat. 


B 


gitacionum 
mcacucriuiVarcia- 
cta.  Vbi  dupliciter 
pericfcmcn,quia&: 
tranfuu  cogirano- 
num  conculcatur, 
vt  Lucasaic,&avo 
lucrtbus  rapicur.Dx 
moncs  dicuncur  vo 
lucccs.feuquiacclc- 
ftisfpiritualifqucna 
turar  ,  fcu  quia  pcr 
acra  volicanc. 
b  Efpcne.  Secun- 
dum  Lucam  ab  ho- 
minibus  conculca- 
tumcit,  quiapraua 
pccfuafionc  impio- 
rum  fublacum  cft. 
tfeiigecitpia  c  Et  comt.  Quia  a 
t  inKe«pl6.  mccibus  hominum 
illud  furripuerunr. 
d  Inpetrofa.  Pecro- 
fa  cico  quarrunc  gcr- 
minarc,  fcdnon  rigi 
cur  radix,qusa  non 
cft  alca  cerra ,  id  cft, 


a    Hi  funt  <jui  nec  ptidicaiione  conipunguntiu  ,  ncc  bene  agcieincipmnt.        b    Rapuejrunt. 


c  via'm,&  vencrunt  volucrcs cocli ,  &  comedcrunt ea .  Alia  au- 

1    InduiiciaiD  pioteiusrocMit.  b    Leniiatein.anin-.xobediemis,  &  ptobatz. 

«*  tcm  ceciderunt in  pctrdfa,  vbinonhabcbanttcrrammulram,  s 

Quii  dalcedint  tanium  aud.ii  feibi  8c  piomiflionii ,  ad  haiam  dcleftantur ,  fed  ladicem  non  figunt. 

Feruoie  pcilccutionl». 

•  &  continuo cxorta  funt,  quia  non  habcbant t  altitudinem  ter- 

a    Fei.impatientiam,  «juia  vcibum  non  riunitei  hzferat  mcnti. 

tx>  Solcautem  orto  asftuauerunt,  &quianon  habebantra-  « 

a    Viioiem  fidei peididemnt.  b    lncordadiu  ti.iium  ambitionelollicira. 

c    Muluplicatx  funtdiuitise. 

dicem, aruerunt .  AliaautemcecidcruntinfpinaSj&cre^ucr  7 

a    Occup.uciunt  mentctu,vt  fruftu»  fpiiituaiii  in  ea  proluere  non  puflit. 

runt  fpina:>  &  fuffocaucrunt  ca.  Alia  vcro  cecidcrunt  111  * 

a    Fidelem,&  denotamconfcieniiam.  ^     b    Cum  omnia  .tteinitati»  intentione  nos  faceicdocet. 

te'rram  bonam,& dabant frucl:um,aliud  t  centefimum,  aliud  9 

Cum  pciftctionem  bonz  opeiaronis  docet .         Hzc  duo  ad  aftiuam 


b    Cum  fiJcin  unftz  uinitati»  infinuat. 


tM>.4.C 
Luc.  I.b. 


t  t fcxagcfimum ,  aliud  t  trice^fimum.  t  Qui  habetauresau- 
dicndi ,  audiat.    Et  accedcntcs   difcipuli ,  dixerunt  ci. 

fFei  znigmata. 
Quare  in  parabolis   loqucris  cis  ?    Qui  rcfpondens  ,  ait 

a    iol.s  St  veltiis  ieqiucibus  qui  »d  mc  inuoeunr,  non  hi»  qui  foiisTunt. 

b     Abdita  lcnpiuuruin. 

*  illis .    t     Quia   vdbis  datum   cft  noiTe  myiVria   regni 


c    Mtttudinrm  frrrrf.Altitudoccrreeft  probitasanimi  difci-  D 

plinis  ccjeftibus  enidici,cv  in  cencacionibus  probati. 

f   sevagefimurn.  Cmia  in  numcro fenario muudi ornatus  ex- 

plecus  eft,per  hunc  bona  operatio  iignatur. 

g     gui  habet  aures  audiendi.Qaotics  hec  admonitio  in  cuan-  Lae  j. 

gclio  vel  in  apocaly  Afoc.» 
pli  loannisinterpo- 
nitur  myfticu  quod 
diciturmfinuatur. 
h     'Et  accedentes  di- 
fcipuli ,  &c.  Quomo- 
do  accedunt  difcipu 
li  cum  dominusin 
naui   fedcret?  Sedtprofa 
fotte  intelligedum,  tem, 
quod  dudum  cum 
ipfo  nauem  cofccn- 
d;-nnc:  &  ibi  ftan- 
tesquxtunc. 
1      Vobis  datfi  rfi.  No  Nota, 

ta  non  folum  vcib.t  H 
domini,icd  6c  f.icta,  T  cena 

9  parubohts  cftc,tdctt, 
iigna  myfticarum 
rcrum,quarnon  in- 
tclligcbanc     mulci 

10  qui  tonsfunc. 
*  Hicronvmus.    Ei>lft,: 

Ciiioc  cnunicpucat  ,ApCf 


c     Qijja  hoc  inylticuui  cli.  d     Imcrioies  lenlus 

audiendi,obcdiendi  Uciendique. 


«na 


11 


I4«ta.ij.f. 


quia  parum  ineft  dc 

fidcnj  falucaris.In  hac  expoficionc  dni  difcimus,quia  rcs  no 
fcmpcr  m  eadc  fignificacione  ponunt*.Na  petra  hic  pro  du- 
ritia,cerraprolenicace  mccis.fol  profcruorc  perfccucionis. 
C  Cii  fol  alibi  in  bono.F ulgebunt  iuftiftcutfol,  &C  pecra  in  funda- 
mcco,^){brcicudinefidci,  &  ccrra  ^p  cerrenis  cogicacionib'. 

c    Mtttu- 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

intcllcctus  quatritur,ibi.  Et  accedentes  difcipuli .  Parabolt  ergo 
prima  cit  de  fcmine  proiecto  in  rerram.  Cutus  quarta  pars  Can- 
tun  fccit  h uclum  ,  &  in  hoc  denotatur  przdicatio  Chriiti ,  qui 
przdicauit  Iudzis  indiricrcntcr  bonis  &  malis,  &  pauci  compa 
latiue  ad  cius  prsdicationem  crediderut,  pro  maiort  autem  par 
te in  infidel  1  tarc  remanfcrunt,&  hoc  eit  quod  dicitur.  Eccc  exijt 
Chriitus  foiicet  fecundum  humanitatem ,  qui  de  vtero  raatris 
exijt  in  mundum  ad  docendum  ,  vel  de  loco  arcto,  vt  de  dnmo 
ad  locum  fpaciofum,vt  vifum  eit.Secundum  tamen  diuinitatera 
non  potuit  exire,nec  de  loco  ad  iocura  progredi,quta  fic  ell  vbi- 
que. 

1  Et  dumfe.  Id  eit,doctrinam  indifferenter  fpargir.  Compara- 
tor  autem  eius  doctrina  fcmini,quia  fcmcn  in  terrS  bonam  pro- 
icctum  rcfurgit  muitiplicatum  ,  fic  verbum  diuinum  in  corde 
deuoto  rcccptum  facit  multitudmem  bonorum  operum. 
1  Qjj£dam  ceci.fe.y.ld  eit,fuper  corda  expofita  tentationibus 
dzmonum ,  &  pcr  confcquensconcrita  &  conculcata  ab  cis  per 
tnalum  confenfum  &  ftclum. 

f  Et  vcne.yo.  Id  elt,da;mones  per  peccatum  fuperbix  alta  pe- 
tentes.  Vndedediabolo  fcnbitur  Iob  41. d.  Ipfeeftrexfuperom- 
nes  filiot  fupcrbix .  Pcccata  enim  carnalia  nonpoflunc  in  dxmo- 
cibus  effe. 

4  Et  comeier.  Id  cft,  fru&am  impediuerunr. 

5  Muau.  cc.  inpe.  ld  cft ,  fupcr  corda  humorc  fldci  &  dcuo- 
tionis  carentia. 

6  Solc  au.or.  sft.  C^uia  adueniente  tribulatione  &  perfccutio- 
ne  tales  pnus  verbum  receptum  reijciunt. 

7  4lia  au.c.in  fpi.  Id  cft  ,  m  corda  follicitudinibus  diuitiarutn 
laccrata,&  idco  follicitudo  talis  impcdiuit  fruilum  pratdicano- 
nis .  Vt  cnim  apparft  cx  decurfu  vtnufque  Teftan,enti,Iudxi 
f  ucrunt  femper  auari,  &  omnino  vitio  cupiditatis fucrant  exc^- 
cati,  &  fempcr  elongati ab  agnitionc  vcritatis.Ex  prajdictis  pa- 
tct  quod  prxdicator  vcrbi  diuini  non  dcbet  ceifare  a  prxdica- 
tionc,  licct  vi  lc.u  paucos  proriccrc,  quia  tres  hmus  feruiois  par 
tes  dicuntnr  hic  infi -ucluofx,  quarta  autcm  pars  tantum  fruciu 
faccre,  &  tamiiatclligitur  adlitcram  dc  prxdicationc  Chnfti, 

qaicit 


11  noile  literas,  6c  te- 
'3  nenc  fignacum  li- 
bruin  ,  nec  aperirc 
poilunc,niiiiliercfc 
rauent,quihabeccla 
uem  Duuid,  qui  ape 
ric  &  nemo  claudic ,  claudic  &nemoaperic. 

•je  Chryfoftomus.  Non  dixerunc  ,cur  in  parabolis  nobis 
loqucns ,  fed  fe  in  proxunos  bcnc  affedtos  effe  oitcndunr, 
vc  cum  dicunc,  duruccc  curbas ,  quiaeccciam  criduo  fufti- 
ncnc  nos.  c 

@Q& 

qui  cil  excmplum  omnium  prxdicatorum  ,  &  ideo  licet  audito- 
r es  non  proficiant,predicator  tanaea  non  faciens  quod  iu  fe  non 
eft  perdit  meritum  fuum. 

8     Mia  au.ce.in  ter.bo.  Id  cit ,  in  cor  fidelc  &  deuotum. 
o     Et  dabant  fru.  In  hoc  tanguntur  trcs  gradus  qui  poffunt  fi-  VirtK< 
gnari  in  qualibet  virtutc  (verbi  gratia)  in  virtutc  caititatis.  Pn-  bct^ 
rnus  gradus  cft  caibtas  coniuga!is,pcr  quem  gradum  vitatur  il-  *'bm 
licitus  concubitus  :  licito  tamen  concubitu  rctcnto  in  matrimo-  8U" 
niali  aftu.Sccundus  gradus  cft  caftitas  vidualis.pcr  quem  cuita 
tur  de  cctcro  omnis  concubitus,vt  animus  poffit  dc  cetero  libe  - 
rius  Deo  lci  uirc,  hcct  poliit  licitc  matrimouiu  contraherc.Tcr 
tius  cft  caftitas  vuginalis ,  qui  cft  fupenor  iftis  perquem  omnis 
concubitusiimplicitereuitatur,vtmensipratanquafponfofuo 
foli  Deo  per  atnorem  copuletur,  fccundu  q»  dicitur  i.Cor.y.f. 
Firgo  cogitat  qut  dominifunt ,  vtfttfancla  curpore  &fpirituy  jux 
autem  nupta  efl,cogitat  quxfunt  mundi,  quomodo  placeat  Wro.Simi 
liter  in  virtutc  fbrtitudinis  pnt  tres  gradus  alfignari.Primus  gra 
dus ,  qfi  pp  bonum  virtutis  fuftinet  conftanter  dctnmcntum  ln 
exterionbus  bonis,vt  in  poffelfionibus  &  in  diuitijs  &  hmoi.Se- 
cundo,qn  fuftinct  detrimentum  et  proprij  corporis.vt  fiagella- 
tionis  &  huiufmodi.Tcrtiusautcmgraciuscft.quandopp  virtu 
tem  contemnitctiamtotam  vitampcrmartyrium.Sequuur. 

10  Qti  babct  aures  atidiendiSecundum  Hicr.vbicunquc  poni- 
tur  hoc  verbum  dcfignatur  myfticus  intelleclus ,  quia  fub  ver- 
bis  parabolicisaliusfenfuseft  per  intelleclum  requircndus. 

11  Rt accedentes dfcipnli .  Hicconfcquen.cr  quxriturhuius 
parabolxintcllectus.  Lt  primo  quxritur.  Secundo  intellectus  Diul1' 
apcritur.ibi.  Ergoandite.  Primoergo  diciturfic.  Etacccdcntcs. 
C^uia  apoftoli  percipicbant  Chr/ftum  royftice  loqui  cV  ideo  que. 
fierunt  lntellectum.  Aduertcndum  tamen,quod  non  quxherur 
tunc,cum  effet  m  actu  prxdicandi,  fed  poftea  quando  fuit  in  do 

mo  iine  turba  fecundum  quod  habetur  Mar.4.b.  Et  cum  effetfin 
guluris  imerrogaucrunt  cum,&c. 

\%  Quarein  parabolis  loqueris  eis.  Volcntes  fcire  intellcetum, 
conuementerpeticrunt  abeo  quare  locutus  fuerat  turbisfic 
parabolicc,  vt  oftenderent  fe  non  dc  fe  ipfis  folum,  fed  etiam  dc 
alijs  follicitos  effe. 

1  j  Siui refpondens  ait. Apoftoli.n.erat quafi  fundatores  ecclefix 
'  pofi 


237 


Matth 


sei 


Cap.  XIIL 


238 


a  Quierim  ba.ld  cft,3pcftolis  habecibus  fide,fi  quid  minus 
virtutu  habcnt ,  concedicur  Iudsis  qui  non  credunt  in  filiu 
Dei,ctia  11  quid  boni  per  nacuca  habcnc,  tollitur .Nam  nihtl 
poffunt  (apienter  intclligcre  qoi  caput  non  h.iber  fispientic;. 
b  ^fufereturabeo.  Nulla  ver*  fapietia:  dulcedinegaudebit. 
*  Theophyb^tis. 

Qui  claulis  fenfibns  non  curant^intrar». 


Tollitur  quod  hibc 

re  vidctur ,  hoc  eft, 

etiamfiparuam  qua 

d.imfcinciUamboni 

habcat ,  &  cam  non 

cxciret  &  accendat 

pcr  fpintum&fpiri 

tualia  cpera  ,    illa 

prorfus  excingtiicur. 

t.tiolti-C     Ideo  i»  para.  Di' 

r*i  vn^e  Cit:ur  quod  ideo  cx- 

j,to  tem  ca,C3Cj  funr}&  fcnre- 

tia:  domini  perpara 
bolas  cis  occukataj 
B  func ,  vt  poft  falu- 
brius  cjnucrcerenc'. 
Nam  quia  obfcure 


-  las,  quiainutilesfimtei.  D 

e    Jtuiitu  W/cm.Hecdeturbispropherata  funt.quia  ftant 
in  littorc ,  & domini  non  mcrentur  audire fcrmonem. 

*Chryfoftomus.Ne  quiseorumputctodioatquccalum  w°m.4<J,Jn 
nia  hax  dicta  efle,  prophecam  in  medium  produxtt. 

f    Oculos  fttould  cft, 

Vos>ero  verbo  intendite,quia,Qi;i  habet  verbi  araorein,  ir)fj  (}Ui  nnf  1  fnp  ri"ir 

dabitureifenfusiB:efh?,endi.  ipiiUOI  taUU  fUCrut 

vc  Deils  eis  oculos 
clauderec.  Alius  e-  r°an-"-f. 


a-cqelorum:ilIisautem  non  eftdatum.  Quienim  habet ,  dabi- 

lntellig;ntia  a    Amerem  verbi  acterni.  b     Vel  naturali  ingenio  ,  vel  ftudio  literarum. 

tur  ci ,  Scabundabit :  qui  autem  no"n  habet ,  &  t  quod  habet  {  "-rm  |uanSelll,a  <»*  t  id  quod  vide 

.  .  r  .1  ■■  *        1.    .  u    1  *  4  Clt.    EXCiCCaUltOCUlCS  nirhaher-». 

Nunc  reddit  caufam  apoltohs  ,  quare  turba:  locjuitux  in  parabous.  _  1111  naDerc. 

a    Viderefepr.Tfumenresingeniofuo.  COritm.  Sed  VtrUm,Vt 

b  auferetur  abeo.  Ideo  in  parabolis  loquoreis,  quiavidenteas  \  nunquam  vtdcant:  ; 

c      a    Iriuantur  fpiriruali  intellectu.  Foris.        Intus.         Expoimonem  literace-fi  exponatureis.  311  Vd'0  lie  vel  fic  3U 

j  ndn  vident,&  audicntes  non  audiunt,ncque  intelligunt ,  &  tit  1  quando  videanr,ca?- 

Eitchon.  citare fuafibi  difpli- 

e  adimpleatur  in  cis  prophetia  Ifaise ,  dicentis :  t  Auditu  audic-  f0  centes,  &exhochu 

Oculo  corporis.  Oculo  mentis.  mill.lti  Vt  pic  quaj-  flCa.S.e.' 

tis ,  &  non  intelligetis ,  &  videntes  videbitis ,  &  t  non  videbi-  ' l  ran 


Abundantia  malinar..         Iudarorum.         Aliaseius.  a    Q^uia  ingrate  fufceperant  verba  Dei.   *~        IVienS  CIT  OCUiUS,  A  _ '_  _5 


tis.  IncraiTatum  cft  enim  cor  populi  huius ,  &  auribus  graui-  11  j^>anacijr*u  *Jg«rc  oi 

a    Intuitum  mentis  per inuidiam  auerterunt.  b     Non  ad  horam  ,fed  cum  Mnta  mentis  impe-  .       inCCUI_,CnuUI'U  gj 


nitudine  vt  nuncjuam  conueitanmr  ad  fidenj. 


t  non  perlpi- 
etis,  fcu  co- 
gnofcetisj 

aliquiddingirur.Au  E 


diccanon  incellexe-   f  tcr  audicrunt,   &  oculds  fuos  claufcrunt,  neb  quando  o-  if  ris,  quiaahodocen- 

■1  l'P  .«        .       .  1    £  .  ff         ■ 


fjuf 


runt,  idcononcrcdi 
derunt  in  cum,&  fic 
crucifixerunr ,  &  flc 
poft  refurrefcionem 
miraculis  cerriti,ma 
joris  criminis  rcacu 
compunAi  func  Vn 
de  accepca  indulgen 
tiaamplioriflagranc 


Ad  pcenitentiam.  l6   tedifcic. 

culis  videant,  &auribus  audiant,  &  cordeintelhgant,  &  \\  g   ^?«M»rfo.ideft,% 

a    ReJdam  innocemcs.     "      b     Non  Scribarum.  c     Interiores.  ldeO ,  qilia  OCllIoS  &C 

conucrtantur,  &  faneam  eos.  T  V^ftri  autem  beati  occu-  ^  auresaperirenoiue-|Li.c.io,b. 

«    Per  fidein  quod  vifuri  funt  guandoque  per  fpeciem.  20  riinC,  noil  meruerUC 

b  Interiores.  Obediunt.  allQUando  COIIUTti" 

li,  t  quiavfdent,  &  aifresveftra!,  tquiaaudiunt.  Amen  "  qcftamenmifcncor  t*« 
quippe  dico  vobis,quia  muldprophetae,  &  iufti  cupierunt  z?  dicer  faccum eft  eis. 

?     ^  ?  r  *  Chrvfoftomus.  Hom-.4tf. 

Ac  fiquide  diccrcc. 


' 


dikctione.Sed  Ioan 

nes  hunc  Iocum  ica  dicic .  Tropterra  nonpoterant  credere ,  /jnlo. 
iterum  dixit Ifaias .  Excttcattit  oculos  eorumyvi  non-pideant  ,vti 
aperte  dicit,  non  ideo  fadtam  cxcajcationerri  vcca  commo- 
niti&:dolcntes  fe  non  inrelligcre  conuercercncur  aliquan- 
do.non  cnim  hoc  poflenc  n-ifi  crederenc,fed  pocius  ideo  ex- 
caxati,vc  non  crcdcrenc,  quod  aliis  peccacis  meruerunc. 
C  d  Viientes  non  vident.Sicut  auarus  mulcas  habcC  opes  &:  nul- 

las, 


noluifti  me  vidcre  &: gfam  habeo;Na  fi dignu  me putaffes, 

ftacimflexusribiarliiilfcm.Niii.nU-oscoueitrcSL.faluosficri 

voluiffcc,  iacuiifec,&: n^q;  I  parabblis  cfcqua locutus  fuiffec. 

h     Beati.Vevc  beati,quia  hoceciam  pncfencialicervidere&: 

audire  mcruempc,  quodnullus  priorumquanciuis  menci 

meruit,  quamuis  mulcum  dchderauerit. 

i  Et  /«fJ/.Lucas  iuftos  regcs  dicit,q.a  mocus  fuos  bene  rcgfit.  Lucuo.i.J 


' 


Vos  crgo 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

poft  Chriftum.Vnde  Apocalip.zi.d.dicicur :  quodmurus  ciui 
tatis  babcbatfunddncuta duodecim^cr in ipfts duodccim  nomi- 
Jia  apoftolorur n  &:  agn  i  fcnpca  ,  &:  idco  ad  ipfos  percinebat 
fcirefcctcca  ecclcfia»,  dc  quibus  crac  proccffus  ccclefia?a 
pra:dicat!oncChr;ftivfqueadfinem  mundi,quia  iftacrant 
fucuraindiuinadifpoficionepr^ordinaca.  Eciftud  vocacur 
hic  myftcriutn  regin  cglorum,  id  cft,  fecrecum  ccclefia;  mi- 
licancis. 

J  Iliis  autemnon  efl  dat.  Id  eft ,  vulgaribus  turbis ,  vel  etiam 
Pharifaris  incrcdulis  noneft  conceffum  iftamtelligerc  ,  &: 
propccr  hoc  loqucbacur  eis  taliaparabolicc  :  vnde  fequicur. 
a  Qni  emm  kabet  dabit.  ei  Quia  habcnribus  deuocioncm  & 
fidcm.vcChnfti difapubs:  datuscft  incellccb.is  verus faera? 
fcripcurx ,  vc  habccur  Lucx  vlci.  g.  jtperuit  illisfenfum,  r>t  ia- 
tclhgcrentfcrlpthras . 

3  Et  ab'<ndabit.  Quia  cx  abundanti  reuclacus  eft  cis  proccf 
fusecclefi^^vt  videbitur, 

4  Qui  au  em  non  babet .  Fidem  fcilicet  &  deuotioncm  ad 
Chnlridoarinam. 

5  Etqund  bab.  auferetur  ab  eo .  Quia  intelleccus  fcripturaB  VC- 
teris  Teftamcnci  quem  habebanc ,  ablacus  cft  abeis :  pro- 
pccr  eorum  increduiiratem.,  &:  dacus  eft  gcncilibus  propcer 
corumfidem  &:dcuocionem .  Sequicur. 

6  Ideo  in  parabotif  loquor  eis.  Id  eft,  velace  &:  myftice. 

7  Quia  ndentes.  Chrifti,fcilu:ec  opera  &:  miracula. 

»  7vj>f  vdent.Id  eft.non  mtelligunt  ea  diuinicus  facl;a,quia 
viftuci  d»monumatrrihucbanc  talia.vt  vifum  eft  fupra. 

9  Etaudientes.  Chrifti  fcilicecdocTxinam  fanclam  &:  bona, 
Sc doctnna?  Mofi  &c prophctarum  confonam,&:  ipfius  perfe 
ftiuam.vt  fupra  vifum  eft. 

10  T^on  audmnt.  Aifentiendo. 

ii  Jy(eifit(  intciHgmt.  fntcHectum  cius  fpiritnalcm  qui  prin 
cipaliorcft,  capieudo. 

ix  Vtadimpkatur.\\.\t  ceneiair  ibicofecutiuc.Ex  hocenim' 
feao  implcta  cft  prophetia.  Ifa.ftjicet  verba  linc  aliquantu- 
lum  alceracam  tranflationc  Hicionymi. 


i ;     ^fttditu  attdietis.  Sciliccc  corporalirer. 

14  Et  non  intelligetis .  Scliccr  Spiritualircr. 

1 5  Et  videntes  videbith .  Chriftum  fcilicec  miracula  &:  opera 
^liuinafaciencem. 

16  Et  non  videbitis.  Eius  fcil-cet  diuiniratem. 

17  Jncraffatum  efl  enim  c»r  poptdi  buim.  Locucio  cft  metapho 
nca .  S:cut cnim  crafficudo circa  cor congrcgaca fuffbcat  &: 
excinguicvitam  corpojalem,  ficmalicia  Iud^orum  extin- 
xitineisvitamfpintualem ,  vndc  fcquitur. 

18  Et  auribus grauiter  audicrUnt.  Quia  docTxinam  Chrifti  fan 
flam  &  apoftolorum  audire  non  pocuerunt,  licucpacecex 
dccurfu  cuangeli)  &:  Aftuum  «npoftolorum. 

19  Et  ocuhi  fuos  claitferunt  ne  quando  oculis  videant  &  auribus 
aud'ant  &  corde  intelligant ,  & conuertantur ,  &  fanem  eos.  Facla 
Chrifti  euidentia  pcruertehdo ,  &:  eius  miracula  virtuti  de- 
monis  attribuendo,  &:  ex  hoc  fccutaeft  eorum  cxcecacio 
&:  induratio,quia  ftiis  culpis  cxigennbus  func  dereliffHa 
Deo. 

20  Ve\iri  autem  oculi,  beati,«uia  vidcnt.  Oftenfa  cxcecationc 
Iudgorum  ex  eorum  incrcdulitarc  fecuta ,  hic  confequen>- 
ter  oftendit  illumitiationcm  apoflolorum  proptcr  eorttm 
fidcm&;  dcuotionem  cisdiumitus  datam  dicens  .  Vettriau* 
tem  oculi  beati,  quia  vident.  Non  folum  factacxtctiora  conipi-. 
ciehdo,fed  virtutemdmmitatislatentcm  ajtelligendo. 

2 1  Etaures  veftne  qnia audiunt .  Non  folum  audiendo  extc- 
rius ,  fed etiam  pcr  fidem  aflcnciendo  lncenus. 

2z     jlmen cjttippe  dico  vobis,  Id  cft ,  fidcliter. 
23     Quia  multi  propbct£&  iufii  cupkmnt  vidcrequA  vidctis ,  <& 
non  viderunt .  L)icit  mulci ,  non  omncs, quia  aliqui  vidcrunc 
ficucde  Abrahamdicicurloan.  8.  g.  Abrahampacervcfter 
exulrauic,  vt  videret  diem  mcum ,  vidit&:  gauifus  eft. 

Velaliter.  Multi.  Id  cft ,  omnes  :  quiahcec  antiqui  patres 
&:  prophec?aliqut  videruc  Chriftum  pcr  fidema  longe  pro- 
fpicicndo,  non  camen  viderunc  ipfumpr^fcncem  inccr  eos 
conucrfando  &:  docendo ,  ficuc  vidcrunc  Apoftoli ,  &:  tdeo. 
dicuncur  bcati,quia  in  cis  fuic  completum  quod  antiquis  pa 
tnbusfuerat  promiffum. 

T0111.5.  h    4 


2i9 


GloC.  ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


240 


In  prajfeKia. 


\ 


fMir.i.U 


LacsM. 


taliif.t. 


tMir.4.C. 


$  a    V o>  ergoau.  Primam  parabolam  cxpon.t,  vt  idcm  accen- 

A  *££jI£o£ iecundum fingula vcrba.fcd fummam fcn- 

^A^uftinus  fupcr  Gcn.  ad  lucram  libro  ofouo  cap.  fepti- 
mo.  Vromdcqund 
luirauitciungclifU 
(eti.un  f.utum  c(\) 
dominum  fcflicct  U 
lufuiffclocutu.  Ip- 
fjus  autcm  domml 
narratio      parabola 
fuit,dc  qua  nuquam 
cxigitur,vtctiamad 
liccram  t.KCa  mon- 
fircncur.qucfcrmo 
pe  protcrucur;Chri- 
fiuseft  lapisvnchis 
alacob,  &lapisre- 
probatus  ab  xdifi- 
cantibus ,  qui  factus 
cft  m  caput  anguli. 
B  Scdilludctiaminrc 
bus  geftis  fadtu  eft : 
boc  autcm  tantum 
in  figuris  prcdi&u. 
llluci  quippc  fcnpflC 
narracor  renun  pra> 
tentarum,  hocprz- 
nunciator  canciimo- 
dofucurorum. 
b    Super  pe.  Supcr 
pccram  U  in  fpmis 
fcminantur,  quibe- 
nc  accipiunt,fcd  vel 
aduerfa  cerredo,  vel 
profpcra  blandicn- 
do,  rccardanc  cos  nc 
pcrficiant.  Diuicijs 
mngicur  follicicudo 
affli- 


vc  non  decipiimus ,  &  m  fccuki  ira  conuerfari,  vc  hai  u  rerii  D 
cuns  non  fubmergamur,  Puo  quippc  vicii  inccr  fc  f  oppo- 
iit  1  nUiuc:js  func,  ynum  quodincendit  follicituii  iem,& 
otfufcatcuns  ,  altcrum  quod  molliorcsdelitijsrcddit, 
d    *4liud  cjddcm  ccnts.  Trcs  ditferenci*  func  inoena  cerra  ii- 

cut  fuere  in  mala. 

Nifi  ilongs  per  aHqua»  rpeci?»  »'tfiontim,vos  «itm  in  prarfcntia 
eonuekcntci  4c  ^UJtvuins  imerrojjntrs. 


Triginca.n.  rcfercuc 
ad  nuprias.Scxagin- 
caad  viduas.  Cencu, 
qui  ntunci'  iamcft 
m  dexcera  ad  virgi- 
mcaccm .  Vclcccum 
quod  cranstcrturad 
dcxceram,  iignificac 
arccrnam  beacicudi- 
nem.Siquidemtn- 
ginca  6z  lcxaginca 
concincnrurinleua, 
fed  ccntu  concmen- 


Omnisqui  audic  vcrbum  rcgni,  &  nonintelligit,  vcnitma-  3 
lus ,  &  rapic  quod  feminatumcft  in  cordceius:  hiceftquife- 4 

-     vbimeiru«cc«iiitionuirivciburnabol«.Be<qiiidqu«ml>oiu»iKipit.  b     In  durttiara  proteruae 

■     •""■  '■         ■  rncmis. 

cusvia'm  feminatuscft,  (^iautemfuperperrofa  fcminatus  « 

"  Ad  lempus.  »    Qnui  &  vtilitatem  probantAdclidcrimnguitanr.  6" 

eft  hiccftquivcrbumaudit,  &continuocum  ga  udio  accipit  7  cunn  dexccra<Qu3- 

'  a    Ctrpit.fed  non  perfeuerauit.  b     Charitatis.  UJS    eilim   ma^lia  iit 

illud.  Non  habet  autem  infcradicem ,  fcd  cfttemporalis.  ra- «  fidesqux  cogmao- 

Inlocofuo.  D«',locoad;iocum.  :a    Fidei.  IIC  Dfl  rCUC'lat ,  ma- 

cta  autem  tribulacionc  &  pcrfcquutionc  propccr  vcrbum      gnaopcraquibusfir 

DUlat  cnim  inter  hu"c  .  fc  eum  qui  nmlti»  pccnis  coinpcllutu  Chriltum  ncgare.  dl'S,ne  llC  OCIOM  CO- 

a    TtanquUitatcro  menti.  pcrdit.  •        ,.  n    •        C    •     ■         9     fummaCUr,Wmeam 

continuo  fcandahzatur.  Quiautem  feminatus  eit  in  ipinis,  JO  bo  m  hac  viufuoc 

r  n        ii  sP":lC<^uirc?di•ti,,,otpc"rnl,'      nccellanaipr^mium 
c  hic  cft  qui  verbum  Dci  audit,&  iollicitudo  iftius  ieculi  &  fal-      vero  fidei  &  opera 

«    Qniapromittuntc]uodr<<>ndantvoluptatemociucunditatero.        b    Quia  duiu  bonum  dcfiddium  ad  coi 
intiatcoonlinit.^uafiaduumvniisflatmclaudit. 

Iaciadiuitiarum  furTocatverbum^&fincfrudluefficitur.  Qui  „ 

Fidelem  icdeuctam  confcictuiam.  a    foris. 

vcro  in  tcrram  bonam  feminatus  cft,  hiccft  qui  audit  vcr 

Intm  xdihcatur.  b    Boni  operii  perducit  ad  maturitatem 


u 


Matih. 


in 


cufiodiar,  qux 

gic,  flc  volupcas  quz  cffiuere  facic. 
c  Tallaciadiuitiarum.  *Chryfoitomus.  SurTocanturfpirus 
quaraudiuimus ,  non  quidem  ipfarum  fpinarum  culpa  ,  fed 
ciusqui  lllascrcfcercpcrmircic.  Poccsenimdumodo  velis 
pcrniciofah^c  geimina  fenciu  incidere,  auc  dmicijs  laudabi 
liccr  vri .  Idco  ncc  feculii  dixic  follicicudinc  f?cuh  ,  nec  diui- 
r  cias.fcd diuiciaru fraudem.No  ergo  rebus caufam,  fed  men 
ci  corrupcx  acq;  aio  accribuansus ,  poffumus  enim  ica  dicari, 

vc 


NIC  OLA  VS    D  E    LYRA. 


1  Vot  ergo  auditeparaholam .  Ollcnfo  quod  apoftoli  debcbant 
fcire  fccreta  ecdefiz ,  hic  confequcncer  eis  apenc  intelleftum 
parabolz,  diccns. 

2  Omnh  qui  audit  -pcrbum  regni.  Id  cft,  euangelij  quod  introdu 
citadc^lcftercgnutn. 

3  Etnonintel.  Quia  non  radicatur  intramentem  tentationi- 
bus  datmonom  pcruiam :  &  haec  cft  pars  femmis  quz  cadit  »ux- 
taviamvtfupradiAura  cft. 

4  Venit  malus.  Id  elt.diabolus.non  quia  fit  malus  per  eficntii, 
vt  dixerunt  Manichzi  qui  pofuerunt  duo  principia,  vnum  bonu 
fimplicitcr ,  &  alterum  malum.fcd  quia eft  in  raalo  obftinatus, 
&  ad  malum  femper  intentus. 

5  Qui  autemfemina.  Id eft,  fupra cor  humore  fidei  &  deuotio- 
niscarens. 

6  Hic  esl  qui  ver.Dei  au.  Quia  tales  ad  horaro  aliqu  ando  ex  ali- 
qua  paiiione  rnoti  cum  gaudio  fufcipiunt  przdicationem  ,  fed 
quia  uon  fundatur  in  humorc  fidei  &c  dcuotionis  cito  cuancfcit, 
propter  quod  fequitur. 

7  7{on  babct auteminfera,&c.ld  eft.adraodicumtcpusftans. 
S     Fatia  au.tribu .  Propter  vcrbum  euangeli)  iuiccptum. 

q     Continuo 


^  Continuo  fcandalv^atur .  Cadendo  ab  eo  quod  ccrpcrat. 
io  Qui  autem  feniinatus  efi  in  fpi.  Hic  eft  qui  perditur  proprer 
folJicitudinem  diuitiarum.  Ht  patet.Iftis  autem  tribus  de  c.iuiis 
przdiclis,przdicatio  Chrifti  &  apoftolorum  fuit  Iudcis  pro  ma- 
lori  parte  inutilis  &  infructuofa,  non  propterdcfectnra  dociri- 
nz,fed  propter  impedimentum  fuz  malitis. 
1 1  Qui  vero  in  terram  bo.fcm.eft.  Hic  eft  qui  audit  verbum  Dei, 
ridclitcr  &  deuote . 

Et  intelligit.  Quia  talibus  datur  intellcctus  facrz  fcripturj. 


E 


tionis  in  fucuru  fpe- 

ratur.Vci  bona  cerra 

ferc  fruccumcence- 

limumarcyium  pro 

pcer  fandicace  vica: 

,  .ntuSxa.nc„ur.  » .  «» »r=... ^. —  -^-_.  vcl  conccmpcu  mor 

d  bum,&intelligit&fruh<aumaftcrt  ,&facit  ahudquidemccn  tJ  cis .  Sexagmca  V1rgi- 

tcfimum,uliudautem  lexagciimum,aliudvcrotriccfimum.  |*  numpropcerocium 

Sedens  in  naui.  IIKCnUS,  qUla  IIO  im- 

t  Aliam  parabolaproporuitillis ,  diccns.  Simiic  fac5tum  eft  re-  u  pugnanc  concracon 

e  *■  *  iuccudinecarnis.  So 

lcc.u.coccdiociu  fc- 
xagcnarijs  poft  militia.  Triccfimu  c5iugacoru,quia  ha?c  cft 
jecas  pliaciu ,  &  his  cft  maior  cofi ;ctus  nc  libidinc  fupcrenrr. 
e  Miam  parabolam .  Quafi  ditics  pacerfamilias  inuicacos  di- 
uerfis  reficic  cibis,  vc  vnufquifq;  fccudu  nacura  ftomachi  fui 
variaalimenca  fufcipercc.  Vnde  &dixic  alia  parabola  St  no 
alccra.vc  plures  fcqui  incelliganfJrlcjc  parabolaproponicur, 
dimiffis  curbis  domi  rogancibusdifcipiiliScxponicur.Ec  do- 
cec  hic  bona  voluncacem,&:  cauccla,ck  pacicciam,  Sc  difcrc- 

^T  cionem, 


lt 

13  Et  fruflum  affert.  Adiraplendoopere. 

1 4  jlliud  qjtidzm  cente.  Sicut  fupra  expofirum eft.  Per  hanc  au 
tem  quartam  partera  feminis  quz  cadens  in  terram  bonam  fccit 
fruclum  fecundura  triplicem  virtucis  gradum,intelligiturprz- 
dicatio  Chnfti&  Apoiiolorum  quantum  ad  Ulos  Iudzosqui 
eam  fidcliter  &  deuote  receperuut,&  in  ridc  remanferunt. 

1 5  idliawparabo.Hic  ponitur  fccunda  paraboia,inqua  dcfcri- 
bitur  ftatus  ecclcfiz  fcquens  immediate  poft  mortem  Chnfti  & 
Apoftolorum  ,  quia  diabolus  inuidet  iidci  feminatzincordibus 
fidelium  ,  &  ideointer  hdelcscommouit  ahquos  adperiidurn 
hzreiis ,  quali  feminans  Zizaniam  in  medio  tritici  ad  lpiius  de- 
ftruclionem,  &  iioc  clt  quod  dicitur. 

16  Similefa.eU,&c.  Id  cft,  ftatus  ecdcfi$  militantis. 

Homini 


MORALITER. 

f  Etfa.aliud  quidem.  Pcr  quodSaluator  oftendit  triplicem  gra 
dura  m  virrute,  vtpotc in  virtute  caftitatis:  per  fruftum  ccnccii- 
mum  gradum  caftitatis  virgina!is,per  fcxagcUmum  gradu  cafti- 
tatis  viduahs,  pcr  thccliraum  gradum  caftitatis  coniugalis,&  iic 

poilec 


poffct  triplcx  gradus  in  alijs  virtutibus  aflignari. 
i  J    idUam parabolam.Sulicct  dc  Zizania  feminata  in  medio  tri- 
tici,  &dci(ia  poteft  dicificut  dc  przcedenti,  quoniam  ipfarn 
cxponit  Saluator  iicut  &  primam ,  &  in  hoc  capitulo  in tcrpoli- 
tis  tamcu  duabus  alijs  parabolis,&  idco  dc  aha  expofitione  per- 

tranfeo, 


2  4* 


Matth 


XI 


Cap.  XIII.        242 


•»n 


fti  multx  funt  hsrefes .  Vndedicit:  Nonnebonumfemen  I> 
feminafti  ? 

c  Pm  imus.Cu  fpincuilis  homo  aud  ic  hoc  effc  a  diabolo  qui 
nihil  valecconcra  volurcacem  Dci.pot  ei  voluncas  fuboriri, 
vtralesauferacdennindofifuculracehabeac.Scdcofulitiu- 

fticiam  Dei  an  face- 

Bonum  mob  fcniinit  nifi  banasqui  (cr»cn  bonr  /oluntatrs  ftudet  ad  bona  oper» 
jpicdiuerc  . 

gnifm  ccelorum  homini  qui  ieminauit  bonum  fcmcn  in  a- 

f  Mundo.        1  Cauttlam  amonet.        "  Ideft,  inertit  ic  incuria  totpetent .  f  Diabolus. 

gro  fuo .  t  Cum  autem  ddrmirent  homines ,  vcnit  inimicus 

"        *ptlBcedente nomine Chii(ii.        a  TQjJ*  defejsinc  uitici.paleacretofunt  hi.qui  etfi  nonrita  ,  iidefunt 
de  ecclefia.        THaireticoi  ■erjnifcuitcTectii;        b    Ideit,latuit  &  occultiflimu»  faftus  eli . 

k  cius,  &fupcrfcminauiczizaniainmcdiocritici,&abiit.Cu  1    rusficquimodocr- 

a  Treficeret.         b     Bonxfpei,  opfra  monttraiet.  c     Mar.ifeftauerunt  fe  hereticomm dogmata  taC  ,    tV    qilld    DOniS 

autcrcuflTcc  herba,  &  firu&um  fcciiTcc,  cunc  apparuerunt  &      conferac  cius  error: 

TCnftodesmeiTis.  &  ideo  cosnon  elic 

«izania .  Accedcntes  aurem  fcrui  pacrisfamilias  dixerunt  ei,  4   tollendos ,  ne  force 

,        ~r      *r      .  *  A. .  ^irj  lnccrnciancur  v-qui 

Pominc  nonnc  bonu  leme  leminalti  m  agro  tuo?Vnde  ergo       forcefucuri  {unc,vel 

habctzizania?  Etaicilli.Inimicus  homohocfccic  Scruiaute  5    nebomsobfic,  qui- 

a  De  officio.    ,  b    Vr  excomtnunicemus  eos.        f  Eccc  dtfcictio.    6      buS    profunC  ,    &C. 


^  tionem,&:longanimicacem,c5c:iufticiarD. 
A  #  Chryfoftomus.  In  praccdenci  p.irabola  locucuseftDo- 
-*in  minusde  his  qui  verbum  Dci  non  fufcipiunc ,  hic  auccm  dc 

hisqui  fufcipiunccorrupcionem  fermonum.ecenim  hoc  eft 

diabolica:  machinacionis  vencaci  fempcr  errorem  mfercrc. 

a  Homines.  Qui  alijs 

adcucelam&culto 

diam  depucaci  func 

pralaci  m  ecclefia, 

vel  cum  dormicio- 

nem   morcis  acci' 
!t  pienc  apoftoli . 
*   Chryfoftomus. 

Demonftrac  quod 

error  poft  vcncace 

cxiftic.Ecenimpoft 

prophccas  fuerunt 

pfeudoprophcrar , 

poft  apoftolos  pfcu 

doapoftoli   ,    poft 

B  Chnftum  Ancichci 

Scol  ftum.Nificnim  dia 

bolusvideric,  quid 

imicecur,vclquibus 

mfidiecur,noncen- 

tac.C^uiaigtfvidic, 

quod  hic  reddic  in 

fcuaucencefimum,illc6o.alius  jo.  &nonpoteraccapere 

nequcfurtocarequodradicacumecac,  per  aham  decepcio- 

nem  infidiacur  incerferens  fua. 
i.   *  Auguftinus.  Qujericur  vcru  fuperfeminaci  finc  harctici, 
fu"  an  male  viuentcs  Catholici.  Sed  qd*  dicic  eos  in  mcdio  criti- 
'  ci  feminatos,  quafl  vnr  llli  fignificari  qui  eiufdem  commu- 

nionisfunt.  Veruntn quoniam agrnm ipfum no ecclefiam, 

fed  hunc  mtindum  mctrprecatus  cft,  bene  incelliguncur  h  x 

retici.qui  in  hoc  miido  pecmifcentur  bonis ,  vc  illi  qui  in  ca- 

demfidemalifinc,paleapociusquam  zizania  depucentur, 

quia  palea  cciam  frumenci  habec  cum  frumenco radicemq; 

communem.Schifmaciciauc  videncurfpicis  corrupu*  iimi 

liores.Nec  cri  con  fequens  cft,vc  omnis  hxrecitus  auc  fchif- 

maticus  ab  ecclcfia  corporaliter  fcparecur.mulcos.n  porcac 

ccclefia ,  qui  non  ica  defendunc  falikacem  fencentix  lua:,  vc 

inccncam  mulcitudincm  facianc :  quod  iifccerinc ,  cuncex- 

pelluntur. 

b  Cum  autm  ereuiffet ;  Quia  cum  fpualis  effo  cceperic  ,  tunc 

iudicacola&canceiapparencerrores.  Scd  doncc  mature- 

fcac  qui  herba  cft.poreft  cum  mouerc,quare  fub  nole  Chri- 
C  fti 


rcdcbcnc,&an  De9 
vehc  efic  hoc  offm 
hommum.  Scdvet» 
cas  rcfpondec .  NoO 
nofle  homincm  in 
rfac  vica  qualis  fucu- 


c  dixerunt  ei .  Vis  t  imus  &  coNigamus  ca?£c  ait.No.  t  Ne  fortc  7    Tunc  veco  opporcu 

O       ^Sicnec  m  leddat  uicem  malis.ut  fiandalizet  bonos.fed  pateie.  a    Lenganirnitas  eft,que ulque.    8       IV"  (icn,  CUm  ia  11011 

ad  finem  necefiiria  eft. 

f  colligetes  zizania,cradicecis  fimnl  cu  eis  &  cricicu.  Sinite  vtra  9 


eft  commucandevi  .d  m 
cae  cepus  &  prohcie  tandum , 
di  alijs:  &  cunc  non 
ab  hominibus,  fcd 
ab  angelis  dicic  fieri . 

d  Et  ait  non  &c.  Ecce  paricntia .  No.maudito  dolorc  exarfic 
in  ira,nec  mox  vlcifci  voluic,  ita  Sc  nos  l^fi  paciecer  fcram9. 
e  7<(eforte.  Hic  dacur  locus  pnlx,&:  moncmtir  non  cico  am- 
pucare,quia  qui  errac  hodie ,  cras  forccdefendec  vcncacem. 
Si  ergo  modo  aucllerecur.cricicum  quod  fucurum  erac  era- 
dicarcf.Vel  neceffi^eft.vc  maii  permixci  iinc  bonis  per  quos 
exerccacur.Vel  quoru  coparacione nicancur  ad  melius,  qui- 
bus  ftiblacis  akitudo  chai  icacis  marcefcic  quod  cft  eradicari. 
Ibipatienccrtolcrandi,  vbi  aliquidinueniuncurquibus 
admuencucboni. 

Aug.Multicudo  non  eft  cxcommunicanda,ncc  princeps 
populi. 

I  3,in*7e.Hocvrcontrariurnilliapoftolico.  *AufertemxUihex  i.Cor.jr. 
vobis. Sedficucincerlolium&cncicum  quandiu  herbaeft, 
parudiftacricamonecdominus  nedeambiguo  iudicemus, 
quoddominusindiciudicijnonfufpiciofe,  fed  manifeitc 
damnabic. 

In  paciendo  iuftitiam  medicemur.In  iudicando  iuftitiam 
nonnegligamus.  F 

^Augu- 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

i 

l  Homini  qui.  Homo  ifle  Chritlus  efl.jiger  autem  ecclefta  labore 
&fanguine  ChriftiexcuUa.bonum  femen  eft  fancla.  doclriua  &fides 
CAtbohca. 

x  Cum  aucem  dor.homines  venit  inimicus.TeV?  dormitione 
Chriili  &  afofiolorii per  mortem  iHas  hnerefes  intet  fideles  feminauit 
diabolus  pro  maiori partetfuia  etiam  aliqu*  bxrefes  viuentibus  apo- 
flolis  fuerunt  feminata,vtpatct  in  epijhlis  Vauli  &•  i  .canonica  loan. 
i.c.Nunc  Antichnfti  mulci  fadb  func.^f^H/Vw^Ex  nobis  pro- 
dierunt.fednoneranc  cx  nobis. 

3  Cum  aucem.ccc.herba  &:  fcu.  Quia  cum  fides  catholica  per 
orbem  inciperet  multiplicariytunc  htrefes  qutprimo  latuerent,  mani 
fefle  apparuerunt  in  perfecutione  fidelium. 

4  Accedences  auccm  ferui.  Serui  iflifuntpatres  antiqui,quifue- 
runt inprimitiua  ecclefta,c{ui  admirantes  perfidiam  hxrefis infurgen- 
tem  ad  Deum  acctfferum  per  orationem  inquirentes  vnde  talis  perfidU 
orireturrfuibusfuit  diuinitus  reuelatum ,  quod  hoc  erat  diaboli  opere 
Deopermittente ,  &  boc  vt fiabilitas fidelium probaretur .  Vndtft- 
quitur. 

y    Inimicus  ho.  Idefijiabolui  hocfecit. 

Serui 


6  Serui  auccm  dixcrunt  ei.  Idefijanclipttrcsper  orationem  di 
ttinum  conftlium  qutficrunt, 

7  Vis  imus  &  col.  Separando  eot  a  communitate  eccleft*  per  ex- 
commu  ticationem,&  tandem  dimittendoiufiitixfeculari,  extcrmisa 
dosper  mortem.Et  aic  non. 

8  Ne  foc.col.£*  quo  patet,quod  dominus  non  vult  b&retieos  per- 
mitti  vmere  abfolutcjed  in  cafu  tantumfciticet  quando  nopoffuntfe 
parari  afidetibusfine  periculo  fideliii.Et  hoc  contingit  duplici  de  cm~ 
fa.Fna,quando  non  bene  cognofcunturynec  bene  difiinguuntur  a  fideii 
bus.uAlia  quando  habent  tantos  dtfcnfores,quod  ficontra  eos  proceda- 
tur,  maius periculum  in  ecclefia  probabiliter  timetur ,  velfchifnvitit 
vclinterfeclionisfideliumafautoribushxreticorSttunc.n.permttten- 
difunt  propter  maius pcriculum  cuitandum ,  vb>  autem  'op  occurre- 
rent  iflapericula,funtfeparandi  ab  ecclefia  &  tufliti*  feeulari  relin- 
quendi,vtexterminenturper  mortem,neper  eos  totum  ctrpns  ccclefic 
corrumpatur.Sequitur. 

$  Sinitc  vtraque  crefccre  vfq;  ad  meffcm.  i.vfque  ad  mundi 
confummationem,quod  duobus  modis  intdligitur.Vno  m'6,qu  ia  in  ci 
fufunt  permiltendi,vt  vifttrn  eli.^ilio  modo,quia  quantumcuque  ec- 
clefia  bareticosperfequaturjimquamtmen  abeisperfeclcmimdabi 
tut  vfque  adfinem  mmdi. 

Et 


MORALITER. 

tranfco ,  cxcepco  eoquod  Saluacor  inexpoficum  dimificf. 
i  Cum  autem  iormirent  homma.  Hec  aute  dormitio  fuperio 
rum  ncgligcncia  fig  nificat  circa  cuftodia  grcgis  fui,&  iimili 

tcr 


ter  negligentiamcuiuslibetcirca  cufrodia  fue  propri^  per 
fona%Vtramque.n.negligenci.imexplorat  diabolus  ,&r  iic 
per  fuggefciones  malas  zizaniam  fcminat  in  humanis  cor- 
dibus. 

^iliam 


245 

*  AuKuft  Meafcntentiaeratnem»'ncm  ad  vmtatem  Chn 

A  ftlct&cndG,vcrbo.n.agcndum.difputacionc  pugnandu, 

«nift  11  rat.one  vinccndu.Sed  haec  opinio  mca ,  no  concradicencm 

IpUi.41,  rat «^JndemGftr5tia  iup,rabat'cxcpl.s .  Hjrum.n.legum 

rcrror  .ta  profuit.  vc  nunc  altj  d.canc ,  li  hoc  volcbamus,  fcd 

f  Indicium  . 


GIof.orcL&Nicolai  de  Lyra. 


244 

dr  venena  cxpellcrc,idcft,omnia  dogmata  prauitatis .  PocD 
in  grano  finapis  humilicas  dominice  mcarnarionis  intelligi. 
Quo  accepto  hom.  i  mific  ia  hortii  fuu,quia  corpus  crucilixi 
Saluator is  acopics  Iofcph  in  iiorco  fepcliuic  Exr>adit  ramos 
in  quib. volucrcs  ccli  rcquicfccnt,  quia  przdicarores  difper- 

fic  in  mundti,  in  quo 


Epit.fo.ad 


i  .iasquino- 

hscvccafionemprx-      q        -f    c vfqucad  rncOem,  &in tcmporemelTis  dicam  i 

3 


ITScni  Stnon    b  meVonbus .  Colligite primum zizania.&alhgatecain fafci- 

domus  )).ui:d  ,  niC  m       j  cornburendum>  triticum  autcm  congrega°te  ih  hocr 

Abl.ilonfuilfctextm 


c  reum  meum.Aliamparabolampropofuir,eis,dicens.tSirm 

a  QuaiuopIu«tcritur,tantoplus  redolct.  b    Acccptuna  habcnt. 


dlccft  rcgnum  ccclorum  grano  finapis,  quod  accipiens  homo 

b  Msc -przdicatio  piimo 


a  luiio.uel  mrtus  tiir  in  coide  fuo  «anum  prxdicationi,  touct 
buniilliri»  clt  omnhiin  difcipliruiuni  pu>  lcJiidilo  ciucis. 


c  icminauicin  agroiuo,quodminimumquidemeftomnibus 
f  icminibus.  Cum  aute  creuerit,  maius  eftomnibus  oleribus,  7 
&  fit arbor,ita  vt  volucrcs  cacli  vcniat ,  &  t  habitant  in  ramis  J 

a  Vt  pro  uarictace  uctbotura  uaria  Ct  medici«t .  b     Vita  iuftorum  uelfanftadoftnna      , 

eius  .AWmparaboiamloquutuscftcis.  tSimilccftrcDgnum  T 


aus.Quidautccirc- 
flitit^ilipcrdituflc- 
re,  &fuiregni  pacc 
acquilua,  fua  motfti- 
tium  confolari?  Sic 
ccclcfu,  iialiquoru 
B  pcrditionc,  tam  mul 
tos  catcros  colligit. 
dolore  maccrnicor- 
dislenic.Vbicftautc 
quod  irticlamarcco 
fucuerunclibcrucft 
crcdcrc  vcl  non  crcdcre  ;  Cui  vim  Chrifl9  intulirique  coe- 
gitJiicce  h.ibcnt  Apoitoium  Paulum,agnofcant  in  eo  prius 
cogcnccm  Chnftum,&:  poftea  d<*temcm.'pm.s  fcrienccm, 
&poftcaconfolantem  .  Mirum  cft,quodillequipo:naeor- 
porisadcuangelium  coacius  incrauic,  plus,illisomnib.  qui 
ad  cuangelium  verbo  vocaci  func  laborauic. 
a  Et  in  temp.  Qiii  longanimiter  culic  per  iuftitiam  digna  re- 
tnbuic-difcrecJEcnimfunc  vmuces,fed  noncontrana:. 
b  Et  alli.  In  hacvicanon  eftalligatio^alioquin  no  totab  cr- 
rore  rclipifcercnt . 

c  Jwi.ejKrfs.Regnumcclorum,  prardicatio  eft  euagcl'ij,de 
fcfai-4.  qua  alibi.  ^tufcretur  a  vobis  reg>li  Dti,  &  dxbitkrgeniifacientifru 
Qum  eius.  Vcl  noticia  fcnpcurarum  . 
d  GrMofina.  Grano finapis  coparatur  proteruore  fidci,  o,a 

dicitur 
— — ; 1 — | — i — | — 


u 


u 


rumdiiitis  &  confo 
latiombus  fidclesab 
huius  vicarfacigacio- 
nerefpirarent. 
*  Gregorius.  Chri- 
ftus  granu  imcfvna- 
pis ,  quod  m  agib  fc- 
nnnatufuic,  cum  ille 
a  populo  comprehc  - 
fu^  ,&  morci  cradit9, 
taquam  in  agro  tuic 
fjtiouequada  corpo 
risconfcpulctis.  Tan  _l 
dcm  vero  vJcramcn  E 
furam  oium  olenun  ^ 
cxcrcuic,  &:  vniucr- 
fam  propheraru  glo-  |[ 
ria  exccfsic.Granum 
fuitcum  morerctur. 
vnde  &  diccbatde  fc ipfo. ^ifi granunifrumenti,&c.a\bor  huc 
cum  refurgcrec.Granum  perhumilitacem  carnis,  arbor  pec 
potentiam  maieftatis . 

c  Cum  au.cre.l oco  mundo  vel  in  animo  finguloru,  quianc- 
inorepenceperfeflus.Creueric&  faiftumeft  in  arbore,quia 
furrcxic  6c  afcedic  in  c^lum.  Vel  creuerit,  i.mentibus  homi- J 
numquantzfic  vircucismnotuent.  C^tcra apparent  olera,  | 
quz  cito  crefcunr  &  corruuntmon  viuida,fed  marcida:  illa 
non  olus.fed  arbor  fit.vbi  foliacum  fru&u,'1&:  in  eius  dmer- 
fisfententijs  fpirituales  quicfcunc 

f  Oleribus  &  fitarbor.ldcft,  dogmatibusPhilofophoru,qi 
cico  crefcunt  &  corruuncnil  vicalepromictentia. 
*  Grcgor.In  iftis  ramis  volucrcsrequiefcunt,  quiafanftx 
animaT,quxquibufdaaivirtutupenis  a  tcrrena  cogitationc 
. '.  ^fefuble- 


NICOLAVS 


D  Iv    L 


LYRA. 


1  Et  in  tempotc  meflls.  ideftjudk  ij. 

2  Dicammeffonbus.  Idcftyangelis. 

5  Colligite  primum  Zizaniam.  Qnia  minijlerh  angeloru  fep* 
rabuntur  muli  tunc  dt  tnedio  iuJlorum>&  miitentur  ingebennam,ba- 
betur  infra  eodem  ca. 

4     'luiicum.IdeUjideles  in  area  huiits  mundi  mflri  contritos  & 

flageltatos. 

j     Congregateihhorrcum.  Ideftjn  ecclefta gaudium. 

6  Aliam  parabolam.  Hic  ponitur  tcrtia  parabola  in  qua  de* 
fcribitur  eccltft&  fiaiurfequens  immcdiatefurrettione  b(erefum,quia 
eontra  hsrefes  infurgcntes  dominitsin  eccleftafufcitauit  dotloresfan 
Oos  literatosy  vtficpojfent  hxreticos  per  rationcm  &  fcripturam  co 
futare.Et  licet primo  fucrint  Ir.imiles  &  a!rieBi>tamediuina  difpofi- 
tione  fuerttt  pofleaexaltati)&  maximis  principib.vxlde  chxri,vt  bea 
tus  Syluefler  Conilantino,&  beatus  jtmbrofms  fheodofio,vtperp<^ 
teflate  fecularem  ecclefia  ab  bxreticis  purgxrttur,  &  hoc  per  ratione 
Cfcriptma  quantu  ad  illos  qui  doSrina  fxntforum  reciperent .  Vel 
perpotrjixtcfcculxrem  quantum  xd  eot  qui  inJH'atieffent,&ifteJiar 
tus  figuratur per parabolam  de  granofmapis.Q\itod  cumftt. 

Mini- 


7  <  Mihimum.  In  quan  titatt  >  tmen  efi  magnum  in  ■pirtutc ,  qnut 
crefcit  ad  modum  arboris . 

8  Vt  volucrcs  coe.  Sic  fancli prttdifio  modo  fuerut  parttuli  m  bu 
milliate ,  fed  magni  fcientia  &  virtute ,  &  ideofic  diuinitus  cxaltati 
quod  volucresyidejlprincipes  huius  mundi  alta  t>etentes,bab:tabant  in  < 
ramifeorumtidett,  regebantur per  eorum  conftlinm . 

9  AHamparabolam.  Hicponitur  quxrtaparabolxyin  quxdcfcri 
biturjlxtus  ecclefufeques  exxltxtione prxdicatoru fanftorum.  Et  di- 
uiditur  in  duxs partes,  qaiaprimo ponit  parabola,fecundo,  fubiungit 
buiuspxrabolx  &  atiarumrxtionejbi.H.ZC  orriviii,Scc.Circapri 
mnm  conftderandum,quod  principibus  buius  munii  pcrfxntlos  prxdi 
ilis  ad  fidet  vcritate  induclis,dxtx eft  licentix p?r  totum  orbc  Hjma- 
no  imperio  fubditum pnedicandi fidem  cxtholicx,  -jr  ecclefix^  colirut 
di ,  &ficfides  catholica  in  modico  temporeper  totum  orbe  vulgata 
eft.  Et  hoc  fignatw per parabolxmfcrmcnti  abfconditi  in  tribus  fath 
farinc  &  fermentantis totum.Tria  fatx,fuit  trespxrtes  orbis.^ifia, 
^phrica,Europx,qux  tunc  erxtfubiecl£  Rjitxno  imperio,  vcl  pri 
toto  vclpro  mxiori  parte.Fermentft  aute propter  cxlore  intrinfecum 
ftgnificat legem  euxngeiicam,quxesl  lex amoris:m*lier  autem ponens 
fermentum  in  tribus  fatisprxdiftis  eft  diligcntix fxnclorum  adfidcm 
eatboltcxm  vbique  prxiicandum* 

Hrc 


MORALITER. 

€  ^ilixmparx.  Scquirur . 

t  Simile  esi  regnum  celorum.ldad  moraliier  cxponi  potefl  de  vir 

tutehunjilitatis,quxfundamentum  cft  aliarum  vutucum,&  lic 

fbabct  proprietatcm  principiorum  m  fcienti)S  quz  func  minima 

cju antitatc  &  maxima  vircute,ideo  fubditur. 

f  CKwaHfrrocrette.w#'Kj.ldeoicnbiturLuc.l4.  Quifchumi- 

liatcxaltabitur. 

S  Vt  vnburti.  Id  clt ,  angeli  EuxOi  cuji  ad  confolationcm  humi- 

liumdefcendunt. 

t  Et  babitant  i»  ra.  Pcr  ramos  iftos  poftunt  intclligi  duodecim 
humilicatis  gradus,qui  ponuntur  in  rcgula  bcati  Bcnedifti.Pri- 
mus,cti,m  curdc  &  corporc  femper  humilicaccm  oftendere  ,  de 
fiv.smterramafpeftibus.  Secuudus,  vt  paucavcrbafic  ratjona- 
biliaIoquaturaliqu.s,nonclamofavocc.  Tertius,  vtnonfit  fa- 
criu  aut  propfusinnfum.  C^uartus,  taciturnitas  vfque  ad  mter- 

rogationcm. 


rogationem.  Quinrus,tenere  quod  haber  communis  monafterii 
regula.Scxtus,crederc&  pronunciare  fc  omnibus  viliorem.  Sc- 
pttmus,adoinnia  indignum  &  lnutilem  fc  confiteri  &  credere. 
Oclauus,  confeliio  pcccatorum.Nonus,pro  obcdientia  in  duris 
&  afperis  patientiam  amplefti .  Decimus,  vtcum  obedicntiafe 
fubdat  maiori.  Vndecimus ,  vt  propnam  voluntatem  non  dele- 
fteturimplcre.DuodccimuSjVtDcumcimcac&raemor  licom- 
niumc^uzprxcepit. 

9  jLltamparabolam,ttc.  Sequitur.  Simi^eflregnum  cce^orufer» 
xnento  quod.  Licet  in  fcriptura  frequenter  f^rmsncum  accipiatur 
in  malum  eo  cp  elt  corruptiuum,  tamen  hic  accipitur  in  bonum, 
&  fignificat  charitatem  eo  cp  coutinetcalorem  ficut  in  prmcipio 
huius  operis  dixi  dc  leonc .  Qui  propter  voracicatcm  diabolunv 
fignificat,&  proptcrconltantiamChriftum.Pcrtna  verofatafi- 
gmficantur  tres  regulz  religioforum  ,  fcilicet  regula  beati  Au- 
gutt.&regulabcatiij6ncdicti,&regulabeatirracifci,  que.  fun- 

dantur 


24? 


Matth 


aci 


fe  fubleuant ,  in  eorum  di&i s  arque  confolationibus  ab  hu- 
■  iufrnocli  \itx  fatigacione  refpiranc. 
a  infam*fa.Vtipitims ,  amma,  6c  corpusin  vnum  reda&a 
non  difcrepenc  inter  fe.Vel fres  amrnas  virtutes  in  vnu  redi 
guntur,vt  in  rationepofiideamus  prudentiam,in  iraodium 
vitiorum,  in  cupidi- 
tatc  defiderium  vir- 
tutum.Vel,  mulier, 
eccletia  fidemhomi 
nu  fanne  tnbus  fatis 


Cap.  XIII. 


24« 


cit.Vnde,&  ibi  dicit.quod  alius  eft  qui  fcminac,  &  alius  qui  D 
metit,  hic  autem  eundem  dicit  cffequifcminac ,  &qui 
metit,  quoniamibinonadfui  differentiam  ,  fcd  Apoftolo 
rum  prophecas  induxic .  Ecenim  lpfe  Chriftus  pcr  prophc» 
tas  feminauicin  Iudays.Idem  ergo  nominac  femen.b^  mef- 

feni  fc-cundum  aliud 


mifcec ,  credulitati  b 
Patris&Filij&Sp;- 
ruuifancli.CiHTrqje  c 
invnum  fuent  rer- 
mentatum,non  nos 
ad  triplicem  deum 
fcd  unius  deicatis  no 
titiam  perducit.quia 
non  eff  diuerf.i  natu 
rainfingulis. 

Satum  eft  genus 
mefurx  iuxtamoie 
Pateftinoru  modiu 
tc  dimidiucapiens. 

Poliunt  in    fatis 
B  tribus  illi  domimci 
feminis  frudtus  intel 
iigi  tricefimus.f.fexa 
gefimus&  centeii- 
mus,i.c6iugttorum 
continentiu ,  &  vir- 
ginum.  Velfatatria 
genera  hominum. 
Noc,Daniel,&  Iob. 
b     Doncc    fermenta- 
tutn .  Tamdiu  chari- 
tas  in  mente  recon- 
ditacrefcere  debet- 
donec  mentem  to- 
tamm  fui  perfeitio 
nem  commutet ,  vc 
nihil  pra»ter  Deum 
diligat  vel  recolat, 
quod  hic  incipitur, 
"  aliavitapericitur 


a    Agr.tiadei.  b      Materecclefiavelfapienriadei.        c    Commendat  hominibu» 

ae  ttibut  Koe  filus  origmem  ducenubus  quos  eccleua  ad  hdei  ueritatem  colligit. 

coclorum  fcisnento,  (juod  acceptum  muIiebrabicoendit  in  h 

a     Non  quia  niliil  proprie.fed  quia  mbil  vbi  non  £t  aliquid  parabolx. 

rina:  fatis  tnbus,  doncc  fermentatum  eft  tocum.t  nxc  om- 

a     Mon,ad  dilcipulusquibus  voiebat  apenaloqui. 

nia  loquutuseft  icfus in  parabolis ad  turbas,& fineparabo- 

Et  lic  impletum  eft. 

lis  non  loquebatur  eis, vc  impleretut ,  quod  diclum  erat  per 

a    In  pfa.77.fx  perlona  dommr.    b    Qui  piiusapenuoraprophetarum.    c    Dcprofundo  eliti.im 

prophccam  dtcencem,  t  Aperiam  in  parabolis meu  os,  eru- 

Myftiee.  A  tumiiltua;  t  bus  feceflit  ad  elcftorum  corda.quidign!  crant  inftrui. 

ctaboablcondicaaconlHcutionemundi  .  Tunc  dimiilis 

Familiares, 

turbis ,  vcnit  in  domu ,  &  acceiTerunc  ad  cum  difcipuli  eius 
dic  ences.  EdifTcre  nobis  parabolam  zizaniorum  agri.Qui  re 
Ipodcns  aic  illis  .  Qiii  feminat  bonufcme,cftfiIiushominis. 
Ager  autcmeftmundus  .  Bonunjvero  fcmcn,  hifuntfiliire- 

Omnesiufti.  y   v  Omnia  fcandala. 

gnijZizaniaautemjmiifuntncqnarn.Inimicusautcmquifc 
minauit  ca,eftdiaboIus  :  Meilisveroconfummaciofeculi 
eft 


t  M»r.4.d. 


a    Om 


Mefioresautem,angeliiunt  .  Sicutergocolligutitur 

-mnisimmunduiainfegciczizaniaaicitui.        b    Filiushominis  confummabitut. 

zizania,&  igni  combui  untur,  fic  eric  in  cofummacione  iecu 

a     Bonos  quorum  officio  uindi&a  implebitur 
?•       W  CAl  p'lu?'1u'>'n"';ib"1"'oncF2«dcntesieparabuuturinip;iapiis. 

11.*  Mictec  falius  hominis  angelos  fuos,&  colligent  dereerio  4 

Non  qm  frcerunt.  ^  J 

c  ciusomnia  fcandala,  &eosquifaciuntiniquicaccm.&mit-  6 

Kon  duplicem  penam,  * 

f  tcnteos  in  caminum  ignis.  lbieritfletus,&ftridordentium.  7 

t«    Q^JIum-v,tahr.rnm  SmedefeAi.  Quia  mylliee  omma. 

tuncmfti  talgebuntficutinl  mrcgnopatriscorum.  Quiha-  8 

Conu.  iiticuitorum.        a    Thefaums.cctlefte  defideriam  eft    9 


&  aliud .  Cum  enifti 

de  obcdicntia  Ioqua 

tur  ,  &t  perfuafiouc 

ad  fidem,tuncvocac 

meffem,  fed  cum  de 

fru&u  audicionis  ver 

bi  Dei  ,  tunc  con- 

fummationem  diat 

meffem. 

c      Omnia    fcandala . 

Nunquid  dc  ttgno  Lib.2o.d. 
illo  vbi  nulh  funt  Cu,itatc-C-,P-* 
fcandala  ?  dcregno 
ergo  itfo  eius  quod 
eff  hic ,  fcihcct  ecclc 
fia^colligentur.  E 

f     Caminum     igni*. 

*  Chryfoffomus.  i^^i'ia 
Ita  dupliecm  puni- 
tionem  viderc  licct. 

vnam  ,  cum  ignia!- 
terno  ardebunt,alce- 
ram  cuab  inefiabi- 
li  gloria  excidenr. 

*  IDEM  .  Vide 
autem  ineffabilem 
Deiamoremad  ho- 
mines .  Eftenimad 
beneficia  proptus. 
&:  ad  pornam  tardus 
Cum  cnim  feminat, 
per  feipfum  fcminac 


v-u.m .  iatic  .u.toru.n.        a    Thelaurus.cctlefte  defiderii  J?       CUin-   ailtem    pilllit, 

&  betaurcsaudiedi,audiac.5imilceftre°:nucoeloruthefau'ro  ro  Pcr    allos  .  mhxic 

°  enim  ad  hoc  ange- 

los  fuos. 

g  Thefauro  abfcon- 
dttflinagYo.  Thefaurus,potefr  accipi  verbum  Dci.qur  in  car 
ne  Chniti  abfconditur.  Vcl  fcriptura,in  qua  repofica  eff  no 
titia  Saluatoris,  Ve].duoteftamenrainecclefia,proquo- 
rum  intelhgentia  omnibus  renunciatur  vt  i  ociodifcantur. 
Ter rcnis  rcgnum  ccelorum  fimdatur,vt  pet  cognita  fur 
gat  ad  incognita  animus,&  diligac. 

#Ab- 


i 

c  Inparabolisadtur.  Quiaqmdquid ibid  -.nirde exercittt 
Ifrael,&  omnia  figna  occulta  funt  ficramenta. 
d  Me(fisvero,erc.  *  Chryfoftomus  .  AIioIocoai  t,Mef- 
fis  quidemmulta  opcrarij  autem  pauci  .  In  qtirbqs  vefbis 
meffem  dicit iam adcfie.  Quon.odo ergo hic eain  dicit  efli* 
;  futuram  i  Sed  fciendu  quado  in  alia  fignificationc  meifc  di- 

c,r, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  H*c  omnia.  Hicconfcqucntcr  rcdditur  ratio  pra-dicls  para- 
bolac &  aliarum.F.t  diuiditur  m  duo.qma  primo  ponirur  dida  ra 
tio.&lecundo,qua:riturcuiufdamparabolac  praeda?  inrerprc- 
tatio.ibi.  Tu>ic dimiffis  turbh.Ki.uo  autcm  quareloqucbatur  pa 
Mbolicetutbisfupra  cftailignata,&  iterumhic  aha  aflignatur, 
fcilicet.vtfcriptura  quae  hoc  praedixcrat  Pfal.  77.1mplcrctur.Et 
patct  litera  excepto  hocquod  dicitur  ibi  quod. 
i  Sineparabolh.  Quodnon  eft  intelligendum,  quodnihil  lo- 
queretur  mfi  parabohcc ,  vt  expofitum  eft  in  principio  huius  ca. 
icdqu.acumhocahquadicebat  clare,  illa  fcihcetquae  debebat 
turba  k.re,  aliqua  etiam  mterponebat  parabolice,  qux  fcUicet 
pertmcbant  ad  fecreta  ccclefix. 

3  Tuncdimif.tur .  Hic  ponitur  interpretatioparabolx  de  Zi- 
zan.a  in  med.o  tr.tici  feminata,  &  notat  Euangelifta  Iocum,vbi 
tatlaeft  mterpretatioifta  diccns.  Tuncdinnjfu  turbis  venitindo- 
mum  Vnde  ex  hoc  etiam  patet ,  quod  alias  parabolas  eis  ibidem 
expoimt,  hcetnon  fiat  hicmcntiodealiarum  expofitione  para- 

bola- 


b0I.1rum.Vnde  dicitur  Mar.4.d.Scorfum  autcm  difcipulis  diiTc 

rebat  omnia .  Interprctata  eft  autem  parabola  prardirff a  a  Chri- 

ftojllcut  fupenus  cxpofita  ctt.  Et  patct  vfquc  ibi. 

4     Mittet  filius  hominis  angelos .  fd  eft  Chnftus ,  qui  iudicabit 

mundum  in  forma  humana ,  in  qua  iudicatus  eft  coram  Pilato , 

fed  tunc  apparcbit  in  forma  gloriofa. 

«     Et  colligent  de  reg.  eius  omnia  fcandala  .  Id  eft  haereticos ,  qui 

gcnerant  fcandalum  in  ccckfia. 

6  Et  eos  quifaciunt  iniquitatem .  quia  non  folum  damnabuntur 
hxrctici,  fed  etiam  fidcm  tcncntcs  habentes  tamcn  opera  mala. 

7  Ibientfletus.lu  hoc  fignatur  duplcx  pt-na infcrni.vna  cx  par 
te'mentis,fcihccttriftitia  vehcmensquarfignatur  pcr  fictum,& 
alia  ex  parte  corporis.quae  fignatur  per  ftridorem  dcntium. 

8  Tunc  iufti  ful.  pcrdotem  fcilicet  claritatis  redundaritis  ex 
gloria  animz  ad  corpus. 

o  L>ui habet  aures.  exponatur  ficut  fupra expofitum  cft  in  eo- 
dem  cap. 

10  Simileeflregnum  calo.  Hic  ponitur  quinta  parabola  dcfi- 
gnans  ecdefie.  ftatu  fequente  poft  praediclu.quia  d.uulgata  fide 

inorbc 


M    O    R    A    L    I     T    E    R. 

dantuf  in  pcrfcftionecharitatis,  &  ex  earum  doclrina  inducitur 
adcharitatemtotusorbis.  Mulier  autemabfcondcn»hoc  fcr- 
mcntum  in  tnbus  fatis  efl  diuina  fapientia  per  quam  omnia  fua- 
«iiterdifpbnuntur. 

I  o    Simitt  tji  regnum  calorum  thcfauro  abfcondito  in  agro  quem> 

Thc- 


Thefaurus  ifte  fap.entia  eft  de  qua  d.citur  Sap.7.b./^«/r„r enim 
thefaurus  ?ft  bommbus,  &c.  Ager  aute  cft  facra  fcriptura  fub  fen 
fu  hterah  fcnfus  myft.cos  habcns  abfconditos  ranquam  rhefiu- 
rum  preciofum ,  quem  inuenit  qoi  follicite  eam  ftudcr  &  dcuo- 
te ,  &  fic  pro  ifto  thefauro  vendit  omnia  qux  habet.quia  iu  cius 
comparat.oneea  paruipendit ,  Sap.  7.  a.  Et  prtpofti  ULtm  rc- 
gms  &JedU>Hst  &diumasnihilejfedixi  m  compamioneiUius,&c. 

lterum 


_47  Gloford.&NicolaideL 

__f  ^    Abfeondit  t>r*isu#°  W«t,  Vc  fimiCWt  .1  malignis  fpividbus 

^  __  UuU.bus  bc     num .  SiC  iu  opus  in  pubUcc^ 


yra. 


M8 


0" ;  ■  ;.' .  Bcntitudin.  quaexuri  fumus culpa  primi  ho- 

PMoi  :  s  omncs  imclligcndo  rc-ic ,  &  opcrando  benc 


ncgocian  • 

C       B.iUfBWpi'-"' 

J}onxm.ireatitc,lex 

*         £l  prophct 

Breciow,(cJcntia  fil- 

uator.s,proquaho- 
movt  Pauhisonini- 

bus  myfterijs  l< 

fi_    obfcruacionibus 

rcnunc:.ui:t . 

d  Inttntaautan.U- 

jj  Cll  ,  Chrifto  ,  qui 

prxeft  omnibus  ho- 

rrtinibus.vcl  fpintua 

li  prxccpco  dile«ftio- 

nis.  Vcl  lnccllccio 

vcrbo,  quod  crata- 

pud  Dcumpenetra- 

ca  carnis  tcftudine. 

Vcl  ctrleftis  vit?  dul 

t  Gu.  ccd.nc,  pro  quaom- 

nu  vileicunc . 

C     Sagtn*  mif.  Im- 

plctur  Ieremix  vati- 

ler.u.e.  cinium .  Ecceegomit- 

to  ad  »0;  pifcatores  mul 

r.j.Pofiquamaudie- 

•A»t illis Iefui  runc  Pctrus  &C  An- 

$upr».4-c  _reas     iacobus  &; 


,    .  udijdifcipllru. 

..n.mii  pubUce  poitai  111  ri< 


b  QuilmpctiaugratUDci  .  e    Dep»iiaii  dclideiac 


Hui  ilicl-u.uin  |>:.l>u«e  ppiui  w\u  ■  #>  l>      .      i  *l    r    -  J  • 

a  a|  ^n)inaero,qucmquiinuenithomoablcodir,pra:-' 

,  lprlpi,ue,eumiwipii^ilirje«.    b    Omnibustcncmsicnu.iciat.  .    Fei  tunr--_ti__ 


:  iinwm  aJ  lludium -ternor-m  . 


lerre-ioium  »mii  ijiiuoiuiu  *.«... v-  _  .       .  c 

gaudio  illius  vadit,o-  vendit  vmuerfa  quac  habct,  &  e mit  a- 

crum  illum .  Itcrum  ilmilc  cfl  regnum  celorum  homini  ne-  i    prop 

b    «OuitumlitpiupcimultiJlaboiibttsdcgociatut.         1  Bonos  h ...niiics  cumquibus ;  vunt,  velbo-  dogd 

1  v"  '     '  na  _i_ccoia.  ue  bom*  int-.llcftus.  t    ° 


na  ptxcepta,  uelbonos  mt.llcc.us. 

eociatoriqua:reti  bonas  margaaritas :  lnucnta  aute  vna  pra.-  _ 

C       »  celc-uuitifcdulccdo.piouuaomniauilercunt.  b  Kcnunciai  omnibus  f_i*&  tibiipfi  . 

.       ■  iqw  .  ^AIias  coinp  arauit.  7 

ciofa  margarita,abijt  &  vend.dit  omnia  qua.  habuit,&  cmit 

a     Teitet  timore  pcen_  quos  pixmi j  amore  inuitauit . 

eam.Iterifmfm.ileel-regnum  ccelorum t fagenae  milTa.in 

alnmundum.  b  Qujad  ueniam  vocat  omnisgeneris  homines.  TVniueilalitei.    4 

c  ma«rc.&exomnigcbnercpifciumcongreganti.  quamcum 

»  In  finc  ticuli  .  b     Qujatuncueium  iudicium  fcceinenJoruin  patebit. 

impleta  efler ,  educentcs ,  &  fecus  littus  fcdVntes ,  elegeiunc 

flo  iteina  tabernacula.  /^Sn  uiicrnuiu  . 

f  bonos  in  vafa,tmalos  autern  foras  miferunt.  Sic  crit  in  con- 

« Ad  opul  fibi  iniunctum.  a  Apeue  ditit  de  tonuentis  maloruiu.ne  quis  foexcufe  pei  ignoiantiam. 

fummationclarculi .  Exibuntangeli&feparabuntmalos  de 
medioiuftoruj&mittcnteosincaminuignisjtibieritrletus  5 

lite  aii  aooitolos  qui  funt  fuluii  magiltri,  quos  non  vuit  audire  tantum  vt.populum  .    _ 

&ftridordentium.*  lntellexii-is  _..ecomnia?Dicuntei:  Et.a  7 

a  Intelligcntibus  dignum  teminonium  teddct ,  diccns  cos  limiles  efle  fibi.    9 

Aitillis.ldco' omnis  ocnbadoClus  t  in  rcgno  cceloru,{imihs  9 

t 


s 


Jfcannes  ,    Stqmmim 

me  faciam  vospifcato^ 

rcs  baminum.contcxuerut  fibi  fagenam  ex  veteri  &:  nouo  Te 
_  ttamenco,  &  in  mare fecuii  lmlerunc ,  qux  vfq;  hodie  cratn- 
C  tur, 


cur,&r  in  fluchbus  cendirir,  capicns  qniJquid  incidit  bono.  l> 
i5_  malos,quos  ad  licus  tralvt.i.ad  fiiic  mundi,vt  cunc  flit  di- 
iiitio.Vinic!i'c;nicur.Siccrit  inconrtiinniacionc1'c(u  .V ;-.S,i- 
t»cnc  Comparatur ccclcl  ia  vcl  prxcf .cacio  cuangelica ,  qux  a 
iiuctibuilxciili.id-ciuninMhic. 

*     Chrvfoflom.  Ho 
Hxc  paraboladiftac  Mi 
a-parabola  ziz.i  n  ioru 
er/.-nim  lllic  hi  qui- 
deni  lalu..ncur,liian- 
tcm  pcrcunc,  ficuc 
&hic,  fcdilhcquidc 
cer    prauorum 
Jmammhcrefirt. 
In  anceriori  autcm 
parabola  defemine, 
quia  non  attendebac 
quxdicebancur,  hic  E 
aurem  propccr  vicx  tv« 
ncquitiamrpropter,  fto 
quam  quamuis&pi 
fcacionc  papri  ,  id- 
cfl,  cognitione  Dcl 
fiuentes ,  no poflunc 
faluari . 

f    Et  fecm  littus.  Lit-    ' 
tus,  finisfxculi,  m 
quo  boni  adcccltim 
mah  ad  teirebras  mic 
tencur,  in  prclcnri  e- 
nim  cranc  pcrmixci.f 
d     Ideo  omnu  Scnba  \ 
ito^«f,_^c.(Tiiiainrcl 
ligitis  myftenaqux  ** 
Vobis  rcuelo,  ideo  ti 
.  ciam  vosprxdicato- 

res,S_ critis  mihi  fimilcs qui  dc  thcfauro  fcicncic  mee,  noua 
&:  vcttia  proferOjVt  vos  hmiliter  taciacis . 


t« 


P 


9 


"X 


NICOLAVS    DE    LYRA: 

iBorbeterrarumperprxdicationcmfanttornrn  ,multi  valcntes 
viri&litcratiindoJcnnisPhilofophorucouerliad  fidc  caiholi- 
ca  inccperur  fe  excrcere  &  fu_  fcienua  coucrtcre  ad  vtilicate  6c 
regimcn  animaru,licut  Auguft.&  multi  aJi)  valentes  epifcopi,& 
hoc  fignatur  pCr thefauru  abitondiru  ia  agro  ,  qui  ager  omnibus 
venditiscmitur.vtthcfaurusibidcablcondicushabeacur,  Ager 
cnim  ifle  labor  elt  politus  in  exercitio  vitx  adtiuat ,  <k  operibus 
inifericordix in  regimineecciehx .  Thefaurns  ausc eft premium 
c^lefte. Agcr  aut  omnib.venditis  emuur,  vt  theianrus  habeatur, 
quia  pn  magmtudinepremij  cc^lcftis  pr^d  ftus  labor  cft  fuicipic 
dus  exchariiatealijsdnniiris ,  vndictt  Aug.inepiftola  ad  Vaie- 
rium.  Cogitet  religiofa  prudc ntia  nihil  cflc  m  hac  vira  roaxime 
hoc  tepore  ditticilius  labonohus  pcnculohurq;  epili  opi  aut  pres 
byten  aut  diaconi  ortitio:fed  apud  Dcum  mhii  beatius  fi  co  mo 
milicetui  quo  iroperator  nofter  mbet.Ad  jnteliectum  aute  huius 
parabol;  maiorem  fciendum,quod  aliqua  (unt  qux  nunqua  tue 
runt  in  poifeiiionealicuius ,  vt  lapidcs  precioli  m  lmorc  roaris 
&  huiafmodi,&  talia  funt  iplius  inuenientis.Alu aute  funt  quz 
aliquando  tuerunt  in  poffcliione  alicuius,fed  tatu  tcpus  cft  elap 
fum  q,  non  eft  memoria,ficut  thefiuri antiquitus  in  terra  occul- 
tati ,  &  idc  iudiciu  debcret  cfle  iicut  de  perditis ,  fed  pp  pacem 
communem  hominum.ftatutum  fuic  antiquitus,  vt  medietas  m- 
ucntons  cflct,  &  medictas  llhus  cmuscft  agcr  m  quo  innemtur, 
&  :dco  hic  diutur  quod  lllc  qui  muenit  theiaurum  vendit  omina 
&  cmit  agrum,vt  habcat  ius  poflidendi  totnm. 
I  heriunftmile  eft  rtgnum  calurum  homim.  Hic  ponitur  fexta  pa 
rabola,in  qua  declaratur  ftatus  ecclcfix  immediate  (equcns  prx 
cedente  ,  quta  pnft  ftat u  prardictu  incepcrunt  aliqui  contemptis 
mundi  dcliti)S,diuiri|s  &  hononb.intenderc  vitae  cotemplatiuar, 
ticut  bcatus  Uencdiclus  &  alij  fequcntes  ipfttm  m  gradtb.diucr> 
, r»> 

^*— »■«--— -—y  ii '-        ■    —       ■■  ■  .i  .,  _..-.    ...wm.  i      ■—  i    ■      ■  i, 

MORALITER. 

I  Iterum  fimilc  eji  regnnm  calorum  homini,  &c.  Ifte  marg.iritx 
funt  virtutcs,inter  quas  vna  eft  prcciofa.f.charitas ,  iicut  di- 
citur.  i  .Cor.  i  j  .b.A/_ior  autcm  horum  efi  ir7ar<>/»c.proptcr  quod 
ad  hahenciuipfamomniafuntexponenda.  Can.odauo.c.Si 
dcdcrithouioomncmlnbflatiadomus  ft»9  pro  dilcctione, 

quafi 


fiSj&ftatibusreligionu.Etifteftatusfiguratur  pmargarira  quae 
inuenitur  m  cochihjs  maris,  :^uia  rcligio  fund.itur  &  nutntar  ui 
humoredcuotionis.lfta  autc  margarita  dicitur  vna&  prcciola. 
z  Vna.  C*uiahommem  vnit.Aciiuaautem  vita  magisdiuidit, 
jproptcrhoc  diciturquod  Martha  erat  circamultaoccupata:  Ma  h 
riavcrocirca  vnum.i   laturetiam. 

^  Treciofa.,Qaii  vita  contcmplatiua  fimplicitcr  &  abfolutc  me.1 
lior  eft  qua  aitiua,licet  in  cafu  act.ua  lit  mag<s  fructifcra.pp  qif  *;' 
df  Lu.dccimo.g.U_r/„  optiia  impatremtiegtt  fib' ,  &~i\  Ilta  autc 
rnargaritavenditisomnib.eft  emenda,inquodclignatur,  ad  qd! 
ftatu;religionisrequiriturrelinqucretcrrcna,faltequ.imumad  * 
proprietate,&  in  particulari.Et  quia  ifte  ftatus  duraturus  eft  vf- 
que  ad  fiiie  mundi,io  non  ponitur  alia  parabola  poft  illa,  niii  illa 
quajfignat  tincm  mundi,&  hoc  declaratur.cum  fubditur. 

4  lteru  fim.le  eft  regnum  celornm.  Idcil,  ftatuv  eccleficmilitatis. 
Sicut.n.no  diftinguuntur  boni  pifces  a  malis  quandiu  i  tgena  elc 
intra  aqua.licinecclehaadmixti  funt  malicubonis,  fedin  tine 
mundi  trahcturad  littus  perapertum  mdicium  ,  quia  tunc  erfic 
rnanifeftaabfconditacordiu  &  tunciudiciodiuino  &  mtuifterio 
angelorii  fcpar.biitur  mali  de  medio  iuftoru.&  mittcntur  ln  ui- 
fernum  ,  vt  iic  ecdetia  purgata  otferatur  Deopatri  iine  macula 
&  ruga. 

5  Jntelkriflis.  Hc  poriiturprincipaliscoclufio.Adhoc.n.inpa 
rabolispracdictisprxicrq  Miseft  procetlus  ccclcfiar  milnansvt 
apoftoli  qcrat  ipfiusfundaiorcs  poft  Chnilup  fanguinc  lnu.vt 
fupra  di-tum  tft5intelligcrcnr  huiufmodipioi.effum  ,&  hocelt 
quoddicit.irt'i//c.v//«i<.  qpafi  dicat  ad  vos  pertmet  intelligere. 

6  DtciiM  ei.&c.fcriba.  Idett.doctor. 

7  Dotlus.  Ideft.htcr.nus  &a  Deoinfpiratus. 
_      Inreg.cce.  Idcft.in  ecclcfiamilitantc. 

o  -"iwy/wcyi/AifWi/.Quiafirutpaterfimiliashabetpafcerefilio. 
patic  corporali,ficiftc  paruulos  fidclcs  pane  fpintuali. 

' 4_« 


quafinihil  defpicieteam, 

4  Itcrum  fimde cftrcgnnm  celorwn.  Ifta  fagena  rcgulariseftdi 
fciplina,mittesca,eft  mduccs  fccularesad  rcligionis  mgrei- 
fum  .  Trahensauccad  lictus  eft  iccipiesadproTcffionis  votii 
&  illos  qui  probati  funtde  bonitatc dcboc  rccipetc,ahos  au 
temrchcerc: 

t     QmnisfcTihn  doSut  in  regno  celorHtn. Sequitur.  Vrofert  dc tbe- 

fauro 


Matth 


XI 


249 

A  a    0«i  profert  de  thefau.  fuo.  Vttus  crac  pro  culpa  ad  lnfcmu 
i  defccnderc.  Nouu  eft  pcr  aduentu  Chrifti,  vc  conuerfus  in 
rcano  viuachoc crgo in conclufione  ponic  quod  praunifir. 
Prius  cnim  dc  rcgni  fimilicudine  thefauru  &:  bona  macga- 
ritaproculic,poft  dcraalorumcombuftionenarrauic:  tunc 
concludcns  iubiun- 
pc.ldtoon.fcr.  Acfi 
aperte  dicac.  Ulcin 
fanfta  ccclefia  do- 
elus  eft  przdicator, 
qui  noua  fcic  profcr- 
redefuauicaccregni 
&vecuftadeccrrorc 


Cap.  XIII. 


5° 


rnenri  Judari  ignari  diuinx  vircuris  opcra  carnalis  profapia:  D 
concemplaciooc  contemnunc.  Non  enim  confideranc  pra; 
fcncia  cius  opcra.fed  fragilcm  recordantut  infanciam. 

•Je  Chryfoftomus.  Pcromniaergoinfcnfaci  vilipendtinc  Hom.4j.i1 
cum  ab  «o  qui  eius  paccr  eflc  purabatur ,  quamuis  rnulca  Mwh. 

cxempla  prar  mani- 

•    Ncuum  trflamcntum  prarponit  dignit jte. 

eft  homini  patrifamilias,  qui  profcrtdc  thefauro  luoncfua/1 
&vctcra.  Etfa&umeft,  cumconfummaiTet  Iefusparabolas  3 

x    Vt  ibi  doceat  «pertuu .  b    Galilzam  vel  fjeciilittt  Nazareth.        Conuentibus. 

iftasitranfijt  inde.  Et  ve'niens  in  patriam  fuam  docebat  eos  in  J 
fynagogiseorum ,  ita  vt  mirarentur  &  diccrent :  t  Vnde  huic  * 


bus  haberenc,qui  ex 
humilibus  parecibus 
masnieuaferint. 

*Hilarius-  Sicin- 
honoratur  dominus 
a  feruis.  Ec  qtianqua  [  M*r.  f  .a. 


fupphcij 
t>  ccrrcant 


Grxci  fap'cntiajn  ,  Iudzi  figna  petunt. 


Addoctrinai 


Trntj. 


Ad  miracula. 


docendi   prudencia 

qZF^x-  cfapicntiaW,&virtutes?  Nonnehiceftfabrifiiius?  Nonne  l  admStTowrrTSm 
nonimucant.  .      j    .        w     .      „    ,     •  ,coB«?ri»«»«  «"«*««■  "*  moueret  ,  non   ca- 

matereiusdicitur  Mana,&fratreseiusiIacobus&iofeph&  't0  mencrcdunthajcil-E 

Simon  &  Iudas ,  &  forores  eius  nonnc  omnes  apud  nos  funt  ?     lum  in  n°minc  D°- 

1    Quiahuicmagna,  huichumilia.  ITlini  agere  ,  fed  pa- 

Vndeergohuicdmniaifta?EtfcadaIizabaturineo.Icfusaute  "  te™*arcis  quodam 

Q«U  roo»  et  ciuibui  ciaet  inuidere,  &  rec»rdari  ftajili-    1 1    OpprobriO  laCCHunt. 

d     Tropbeta.  Chri- 


Apofloli  func  fcri 
bx  <$c  notarij  Chri- 
fti,vcrbacius  fignan 
tes  in  tabulis  cordis, 
«5c  pollcnc  opibus  pa 
trisfamilias ,  cijcien- 


Vel  ego.vel  quilrbet  alius. 

ics  dc  chcfauro  do-  a  ditit cis .  t  Non  cft prophcta  fme honorc,nifi  in  pa'tria  fua,  &      flus  dicicur prophe-  Deut.is.c 
4  arinarum    fuarum  .  jn  domo  fua.  Et  non  fecit  ibi  virtutcs  multas  propter  incredu-  T* ta :  vndc  ,Mofe* *!!" 

nnm  &  vetera .  ania       >.  .,1  *       *  *»  cic.  Tropbetam  fujci- 

Iitatcm  illorum. 


noua  &  veccra ,  quia 
quidquid  in  enangc- 
lio  prafdicatur  lcgis 
&  ptophecarum  vocibus  comprobant. 
b    Vt  rnin.  Magna  csecitas  qucm  verbis  &  fa£tis  Chriftum 
cognofcunc  ,obgeneris  nociciamcontcmnunc. 
c    Fabrifil.ni.  Non  fine re  voluic dici  fabcr  filius , non  il- 
*  Jjuj  qucmputant,fcd  fabricatoris  omnium.Scd  buius  facra 

mcnti 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Quiprofert.  Id  eft,  de  fcientia  in  corde  abfcondira  . 
3     T^oua  &  -peitra.  id  elt,  auftoritates  vel  proccffus  noui  Sc  ve- 
terisTeftamcnh  .  Ex  quopatet,  quodcpiicopi  qui  fucceflores 
funt  apoiioloruro  dcbent  habcre  notitiatn  vtriufque  Teftamcn- 
»i,incuius  fignum  portantmitramincapitecumduplicicorHU. 

3  Etfaftutn efl .  Poltquam  cuangelifta  dcfcnplit  Chnfti  mul- 
tiplex  documinrum  hic  dcfcnbit  populi  doftrinam  eius  tecips- 
re  dcbentis iropedimentum ,  quia  1II1  de patna  fua  propter  pau- 
pertatem  generis,  ei  inuidebat,&  ipfum  d«;fpicicbanr&  in  hoc 
urationabiliter  mouebantnr,  quia  Dauid  quifuitradixregum 
&  cximins  prophctarnm.ru'r  paftor  ouium,  &c  tdco  ifti  ex  mali- 
tiafuafafti  funrinepri  ad  recipiendum(do£trinara  Chnfti& 
cius  miracala,  &  hoc  eft  qnod  dicit. 

4  Cum  confvmmafftt  lejus  parabolas ,  &c.  Pocens  difcipulos 
f«os  &  tutbas. 

5  Ttanfutinde  <jr  vettit  inpatriam  fuam .  id  eft  ,  in  Galilxam 
vbi  ruerat  cenceptns  *  nntritus ,  licct  foiffct  in  Bethlccm  na- 
rus,vt  fupra  diclum  eft. 

6  Docebst  eos  m  fynogcgis  eorum ,  ita  w  mirarentur .  Quia  non 
videtam  eum  litcras  difcentem,  ncc  in  lege  ftudentem,  proptcr 
quoddiccbant. 

7  fnde hmc  faphntia  htc.  id  eft  notitia  fcriptnrarnm. 

S  Et virtutes.  Quafidicatnonhabcthzci  Dco  ,  vel  exercitij 
iradio ,  fed magis  a  diabolo ,  quod  argvunt  cx  ignobilitate  fen 

infir- 


MORALITER. 

fauro  fuonoua.  Thefaurns  ifle  eft  facra  fcriptura  continens  no- 
uum  &  vetos  Teftamcntum ,  qnorum  diffcrcntia  fecundum 
Auguft  eft  timot  tc  amor,  crgo  prxdicator  doftus  de  thcfauro 
fuo  profert  veteraquando  prardicat  terrcntia ,  ad  incnliionem 
dimnitimoris,  c^noBaquandopt*dicatdemulccntia,inducens 
ad  amjplcxnm  diaini  amoris. 

7    Vnde 


CIC.  Tropbi 
tabit  uvbis  dominus  de 
femint  ueUro. 
d    ln  patria.  Id  efT,tn  populo  Iudarorum  ••  maiora  aucem  fa- 
cic  in  gcncibus. 

c  £t  ntnfecit.  Fccit  virtutes  aliquas,  fednon  multas.ne  in- 
creduloscondemnaret.  Vel  defpeduspauci  facic,  ne  peni- 
tus  cxcufabiks  fint,maiora  autcm  in  ccncibus  facir.  ■ 

b  ^TCAP.P 


inflrmitatc  parentum. 

9  ^onnehice/ifubrifilius.  ?Ideft,  Iofeph,qui  vtdiciturerat 
faberiignariuj,&  ipfe  putabatur  ciusfilius,  vc  habeturLucx 
tertio. 

10  Etfratres  eius  Ucohus  &  Jofeph  &  Simon  &  ludas,  &*c.T)i- 
cuntur  autem fratrcs  Chrifti  ,quia  eranteius  cognatigerma- 
ni,nonquia  eflcntdeMaria&lofeph  poft  natiuitatcm  Chn- 

fti  gencrati ,  vt  dicit  Eluidius hzrcticus , qm  dicit  Mariam  ciTe  *lu:il)  erw 

cognitam  a  Iofcph  poft  natiuitatcm  »ChniU ,  fcd  hoc  fupra  im- 

probatum  cft  i.cap.Sequitur. 

II,.   Vnde  ergo .  Quafi  dicat  fi  non  h.ibct  excrcitio  vel  cx  genc- 

re,  habet  ergo  cx  dzroonc.  E*" ideo  fcqait  ur. 

12.     Et  fcandalizabantur .  Attnbuentes  virtuti  dzmonisquod 

debebat  attribui  virtuti  diuimtatis. 

1 3  Ieftts  autem  dixitcis.  Quia  inuidia  naagis  cft  ad  patriotas  & 
ad  propinquos  quam  ad  extrancos.Cuius  ratio  eft,  quia  inuidia 
eft  tnititia  de  exccllentia  aitenns  inquantum  apprehenditur,vt 
proprij  bom  diminutiua,  cxcellentia  autcm  alicuius  dillantis 
multumnonapprehenditun,  vtproprij  boni  diminutiua,  pro- 
pterquodmter  artificeseiafdem artiseftmagisinmdia, & ca- 
dem  ratione  inter  compatriotas .  Sequitnr. 

14  Etnon  feiit  uittutes  multas.Qui*  erantJindigni.Caufa  fub- 
ditur. 

15  TroptirincreduUtatcmillortm.Nont*mtn  nnllas.quiaibi 
aliquas  virtutcs  fecit,  vt  non  habcrent  cxcufationcm  de  peccato 
fno  vidcntcs  opera  dioinitatisin  co. 

CAP. 


7  Vnde  huie  fapientU  h*c.  Hoc  antcm  dicebant  de  Chrifto 
contemptibiliter  proptcr  paupertatcm  parcntum ,  vnde  fnb- 
ditnr. 

9  7ipnnebiceflfabrifilius\tWs  fimiles  funtilliquidoarinam 
pauperum  religioforurocontemnunt  &  diuitam  veneranrur,fe- 
cundum  Ulud  Ecelcf.  dccimo  tertio.  d.  Diues  locutus  efl  &  omnet 
tacuerunt,  &  uerbum  illius  ufaue  ad  nubts  perducentypauper  locutut 
efl,  &  dicunt ,  quis  tfl  hit. 

MORA* 


*Jt 


Glof  ord.  &  Nicolai  d  cLy  ra. 

X  T 1 1 1 


2^1 


CAP 


A 

lar.ra. 

lnc.#-». 

■4  ( 

Hj.l.C.Pj» 

b  tle 
imoiutuliti 
ic    nirar  lo- 
^uttibofinio 


flxn.4'- 


f  aUijaue.-at. 


tt<.4iA.c.var 

B 


>C6autfj?c 
{cof  uiuliua. 


I-7oiew#w«4i»Awr//c-r..rfpf.Liic.isv'eroica.AuditjitHero- 
c    •. l *r  l,/.f?r-,Kor./»r»niT  M:rr- 


dcs  tc.omma.qua:  ficbanc  abco.fc  bcGtabac^oqcfdicC 

.iquibufdam.qund  lojnci  rcfuetcX  r,  a  qutbnfda 
Llias  app.miit.  qtiod  crgo  aicH/c  rfi  /<uw»rj.\  cl  COW» 
macu<    quonind 
k:iicnr:a  pofl  I 

:cm  dixic  ,  vcl 
adhucdubius  ,  hcc 
emm  vcrbaad  vtiii- 
queieluUnt. 
*  Ch-\l>  ltomus. 
Vidc  quam  ma- 
gru  ut  virtus .  Nam 
&  dcninchim  Io:m- 
(icm  Hcrodcs  foinu 
dauic  ,  $c  dc  rclurrc- 
ctionc  philolopha- 
tur. 

h  Et  ait .  Nota  inui 
dia.Iudxorum .  Hic 
alienigcna  dicit  rc- 
furrcxine  Ioanncm» 
qui  nulluin  figuum 
fccic.IHi  Icfum  coc 
,  :tunbus  approba- 
tuan  116  rcfurrexulo 
contcndunt. 
c  *t  ide  o.Scnferunc 
crum  quod  maioris  virtutis  funt  futuiri  fancli  a  mortuis  rcfur 


g  r/w«/rpo^«/"»».PoptiIurnrimebat,fi  dam6rfuperabat,pro  D 
qno,Dctim  pnftyoncbat .  Titn-r  De'i  corrigic.cimor  homf- 
numdiiTeric,  fcd  volunta  em  rn  rv;'i'fc!t,vndc,&auid.ores 
rcddit  ad  crimen.quosafiquandol •  '.jr.-ndicacnminr. 
h    DicaHtcm.  •?<  Hicronymus.  Nuliumaltum  inucnimus 

oblcruaife  diem  na- 


1 
2. 


CAp.    xiiii. 

N  illotemporcaudiuid*  herodes  retrar 
chafamamlcfu,  &aitt  pucris  fuis :  t 
Hice(rIoannesBap'ifta,ipfe/urrexita 
mortuis,  &  ideo  virrutesoperantur  in 
eo  Hcrodescnimt  tcnuit  Ioannem,& 
talligauiteum,&t  pofuit  incarcercm 
propterHerodiadem  vxorem*  fratris, 

n  populi.         FMtrTadhuc  uiuente.mortuo  e«  m  non  uroliibebii  Icx. 

fui.Diccbatenimilfiloanes.l  noo  licettibi  liabere  cam  Ec 

a     Faale  1  iuftitU  deuiat  cjni  non  lul  et  Denm  .n  cMfil. 

volens  illum  occidcre.timu  it  populum,cjuiaficut  propbcta 

S  J    Nonsintum  uopulus.fed  &H«*Ic»" 

eum  habcbanct  Dieautcmnatalis  Hcrodis ,  faltauit  hlia 

U  Triclijiio; 

Herodiadis  in  mcdio  ,  &  placuic   Hcrodi.  t   Vndc   cum 
1  iuramentopollicitus  cit  ei  dare  quodcum  que  poftulaffct  7    bbferuacum  fafaccc 

peiorem  vertatur  in  i 
exicumjibercillud 
confilip  filubtion  mucandum  noueririuis,ac-  magis  iaftantc 
neceflStacc  penurandum  nob  s.qtiam  pro  virandopiurib  irPl 
aliud  jriiric grauius elf-  diuertcn  Jum. Denique turaut ptr ao-M 
minum  D  mid  occidetel^abil  viium  (lultum  &  impium,atqur  omnia  1 
q t/4  adUiuittpertinerent  dctti'<tiri ,  fcd  ad  primam  incercciiione 
Abigail  tcmin^pr.  decistnpi  remiflt  minas.rcuocauitensel 
in  vagina,hec  a^iqtndailpefetali  per  urio  ptraxnTe  doluic. 

Iiidorus.  Non  cflconfcruandum  facramcnrumquo  ma-  r 
Iutn.,»ncautc  promjnitur.velut  ii  qmfp.am  adultcra-  pcrpcta  A 
am  cum  eam.mendi  fidcmpolliceatur  ,  toler„lr,|  us  cnmi  h 
cfr  non  in»plcrc  facramcntum,qtum  inaiietc  in  fttiprov. 

^    Con-       I 


talis  (ui  ,  nifiHero- 
dem  6c  Pharaoncm, 
vt  quorum  cracpar 
impiecas  ,  cffcc  vna     , 
natiuitas. 

i     Cum      iuramento .  Lm 
Ad  hocfortc  mraux 
vt  occaiioncm  para 
rct.qua  videretur  fa 
ccre  muitus  quod  f.i  [ " 
cu-bat    Iponcanstis.  •  p 
N6  etiim  lioc  implef  E 
fetdealiquo  am.ito 
quod    implcuic  dc 
pVopheca:quod& 
re  fecirlet.fi  cxcufaJM 
licerpt>Hec. 

Beda.SiquidnoS 
forcc  incaute  luraf- 
feconctseric ,  quod 


ti 

- 

I 


gct»ccs,quani  fragili  carne  grauati. 

d    H<ra/w«/m.'Qiiiadixicdeopihione  rcfurfeaioniscum 

nihildemorte  dix  ifet,rcuertitur ,  &  narracqualiter,&cur- 

obierit.Herodes  ifte  ,  &  Philippus  fratrcs  f ictuht  fil  j  Hcro- 

dis,fub  quo  donvinus  fue,ic  m  Aegvptum, 

C     Hoodiadcm  -pxorem.  Herodias  filja  ATtha? rcgw  quam  ip- 

fcpatercuhcPhil:ppo,&  indoloicn.cius  deditHctodiint- 

imcoillius. 

f    ■>lo»  Ucct. Herodes  forfitan  legcm  ludarorum  cenebac,c5«: 

ldeo  loannescum  ab  adukcrioprohibcbac 

^jimuit 


NICOLAVS 


D  E    L  YRA. 


- 


c  a  p.   xrnr. 

M  llo  ccmp  >re.?')fiti  piomityationewkfaeliip** 

rabA  ca,h  c pjnitur buws promulgarionis  cvhfiVmsi  o. 
Et  hoc  cx  dfitbus  .frimo  exfama  nominis.  Seckndo  cx 
-iH\  miratulii,ibi<Zuoclciirr\  aidilfct  lcfat.Tim 
hdnui,  i . .7p>imooflrnditfa<nam  <pftu<  Cbri(li.Sccnridr>,'X  bnc  inci^ 
dtntaliter  narrat  mortem Ioannis ,  ibi.Hcrodcs  cniivXt'tcapr;mu 
sdurrrcdumjuod  miraculaCl"  tfii  fucruttt  inta<>tum  euid'eittiatquoi 
non  ftlumfama  eius  fuit  tntet  vttltarii  bomincs,ftdintet  magnas pcr 
fonis,&  princfs.Et  hoc  efi  quod  i:cit. 

X  Auliuit  H  -rodes.  Dhitur  antcm  tc'rarcba,qu>.-  bxhebatquar 
X*m  pancm  regni  l*da*.M  ■rtnt  cnm  Hcrode  Jtfctlokii  a  qui  tnterfe- 
cit  innocentesy<U'»if<»meli  rejnum  rius  in  du^mcd.ctater.tta  auod  Ar 
cbeLtus  filius  eif »  b  tjftut  medictatem,  yt  fup<a  ditlum  efl  z.ca.  ^ilia 
M-r.em  meiietat  d  uifa  fuit  in  dtas  pa  fs,ty  vn*  d  IM  r\  fftridi  ,  & 
altcraVh;lippo,qni  erant  itvtiores  I  ''   T?  rar-:'ha,a  quaita 

paricrc^t  ,  a  triras  quod t fl  q»'tt>  %r  fl pr-nreps,^* 

princip  bitur  :nnuatap4ttc,-ontam-n!ii'b't'rrrx,qu..it\t>M4ni 
0b1lHlcr.ini  j  Tnl.t  j  ifjmcujcg  u  1  <d«rnrnrhm  fupcrb;amx 

Vndr  xeruntcoram  Tihto  loar.  1  g.c  Non  habcmilS  icg'  m  ni- 
fl  Ceftrem.  Vttfuhui, 

3  Hiccft  Io3n.Riptirta.Opi»iio;ew//w<»*v«''n  looucxthtmdeim- 
•mort.il  tttramma.cr  r<  furrtClionc  fn :t,q>tod  poV.  rrf<rreili<»nein  b ■>- 
tno (it e.xtelleorjnrit  firtut:s  (tu m  a' tc,&  idcohctt  lnanncrBapttlla 
in  >itafu4  nonfcctffct  mirai  ul .,  :fkumn>  Hirodcs  credcns  tum  fur- 

rcxiffe 

U    0~R     A    L    I     T     E     R. 

X      lnill*'  •><lt»n  )]rr  dr\  tctra<-c>>-  fvnam  ,-c?"C.ScquitUt 

|  Hicetlloamnes.  Omncs  crcdcntcsrciurrcctioticmmotuoruro. 
dixcrutn  eo<  fnrc  maiorn  virtutis  pottrefurr  clioncrfTquaman 
tc  .  pcr  quod  moralitcr .  gntficatu»,quod  rcfurgentei  dc  inortc 
culp2  miiora  virtutu-nopera  debent  ficercquam  antc  ,  trtlic 
oilcndatu  fc  Dco  gratos  He  fua  refurrcclionc. 
f    Dicebatenim.  Non  •raitten*  dicetc  vcritacemproptcr  p  >tc- 

ftatcm 


fextffc  a  mortnis  affeteh  it  rum  facere  mirawla. 
4     Herodcs  en  i  m .  Q^ia  frccrat  m>  ittonctn  .rfc  mnrte  Ioan  is,  tdco . 
btc  incutemaliter  usltndtt  modum  mortn.  Lt  diuidirur  in  dun,9_apt ■  - 
1*0  cflendtt  interfetJionts  eius  caufan,.  Etfc>  u  d<>  rnoiu  •&  ordi*t,wi. 
Dicautem  natalis  .  Cau/a  autcmfut  ifta,quia  Hcrodtas,  qu.tfutt  ►« 
fil'0  jfriftt>btli,&  fornr  Heiods  A^<  pp*,c?  >  eptis  buiu\  H  nwi,CT 
J'bil ppi  fratris/ui,  feitt*>dtrm  quoddun  lofrf;hhi,&  n*agiitet  in  /a «fl 
ftorti>,fuitioniuncla  matrntwni«!ite>  Tbittpufratri  R<rod'-,,tj.>htJ^k 
tr  it  licr  umfn  undum  lcgem  .  lpfum  autem  adan.aoit  Hcrodn  amo*^ 
M nto,&  ideo  eam abiiulir  f  auaucwer  f> air>  f't>,dc  >obtntate  tamcr1. 
ipfius  HroHades  ,#  boc  crat  eiillicitum,*tv  uer,tceiu>fa  r  habem 
ret  eius  vxorcm.low.nes  autem  virfanclus  &  tuslus  de  hoc  .r<iu:bat 
Hfrodem,p>op  er quodtbeoi7' C.iptustfl &  inc4rcera'us,qttia  non  ait 
ittrit  cnuiin  rrfjcere  ,  ne  (edttionem  pnpnli  cxcitaret  contca  fe,qttii 
omt.Ci  repi't«ba>t  toannrm  fanSum prupbetam. 
%     Dic  autrm  nat .  Htc  ponitur  moius  wortis  "tpftus.Herodias.tti 
Umcns  ne  ad  prsdicatitncn  Joatxis  Herodespenittrct,<&  ipfamfa* 
tfi rcdte< Lt,«ZT per conftq>iens cum p> iori >nanta a quo  rece/Jerat cum 
pericul  >  ie*r>aac<et ,  idr.>  excogttauit  modum  quo<-n<dniriterfica>t'iur 
I'<annts  aHq^ie  fditione  oopuli ,  &  einfdem  dolt  Hcroles  co  fctusft- 
it,vi  vidcbiiur.Et  boc e(\  quodduitur.DicMtcmnataUs.IfiaerJt 
conjuetudo  apud  antitfuos,  qu >i  principes  folcmni^jbant  tliemfu/c  114 
timtatis,  ^r  dtem  etiam  natalis  impci u,  fni,in  qno /cilictt  coi cnaban- 
ftr.ln  illo  crgo ftfto. 

6  Saltauit  filiaHerodiidis   idcfl,tripudiauit,&hocfuit,exdi- 
fpofttione  tnatris  O  tpfiu  HoOih'. 

7  Vndecun»iiiramcntopolliciciiSvftci,iS:c. 

Ac_ 

ftatem  Herodis,nec  proprer  infidiationcm  Hcrodiadn  Et  in  hoc 
ded.tcnemplum  prxdicaronbus  cu.in.',elij,vt  propter  talia  non 
omittant  conltaniiam  verir  jtem  pracdicandi. 
y  f)ic  a'ttem  nata  s.  Icrhocqaod  ;n  tonuiuioloanncs  prarcipi 
tur  decollari  ad  falcatricis  pcruionem  ,  &  fuac  matnt  alultcra 
Oionitionem.ollfnduur  quoH  multafiunt  proptcrcrapulam,  9c 
iwulicrum  malitiam.  Eccl.i^.a.\'iiiat»>&  «uUcrci  apofiatarc 
tiuuut  ciun  lapicntei. 

*»o4 


253 


Matth 


XI 


Cap.  .Xlllfc 


2^4 


JZ  a  Contriflatus.Vt difcambcnnbus. vidcbatur .  Talis  quippe 
A  eractriftiriaHcrodisqualispenitencia  vidclicct  Pharaonis. 
b  F.t  dit olii. Minutus  cft  Iohanncs  capice,cxakacus  cfi  in  cru 
ce  Chnftus,quia  illius  fama  dccreuit,iftius  crcuit.  vndc.Illum 
eportc  t  crefcerejnc  auttm  Mj/w.ln^crucaco  capitc  Ioanni5,oftcn 
duntur  IudtEi  Chri- 


J 


/5 


flum(quicftcapuc 
omnium  'propheta 
rum^perdidiftc. 

MORALITER 
Mors  loannis  finc 
fignificatlegis,  qua 
fimta  mcrito  migra 
tur  ad  Chriftum, 
quicftfinislegisad 
ioftitiam  omni  crc- 
denti. 

#    Ambrofius. 


difperfifle  per  camprs,&  rurfum  collc&a  ignecremaflc,  ac  D 
denuo  difperfiffc.  Atfuerunc  tunc  tcmpons  ibidem  de  Icro- 
fblymis  monachi,  qui  mixti  Paganisofla  legcntes ,  maxima 
corum  parrcm  congrcgauerunt,&:  adpatrem  fuum  lcrofo- 
lymam  demlerunt,at  jiic,mifiteabcato  Athanafio  Alexan- 

dria  cpifcopo ,  ibi- 


I  YJ    {    i  ■    TiMeute,ne  Herodes,aliquando  cum  fratre  fuo  conuenerit. 

abco.  Atilla  pracmonitaamaftrc  fua,  damihiinquithicindi- 

i    Vt  fimulator  oftendit.ia  qu»  fe  reurainnuit.        Triftitiamjrzfercbat  uiftcie, 

cum  litirerur  in  mente. 

*  fco  caput  Ioannis  Baptifta:  .  it  contrifta  tus  eft  rcx  ,  propter 

a    Sub  occafiane  pietatis  imp  ms  fliit  dutn  iutamento  fcelus  excufar. 

Aliat  iuranenta.        b    Vt  omnes  fietent  confortes  fceletis. 

iufiura'ndum  autem  ,  &  cos  qui  pariter  rccumbebant  ,  iuflit 

In  Fafcalibut  diebui. 

fcdari.  Mifitcjuc ,  &dccollauitIoanncmincarccre  .  Etallatum 
cftcaputciusin  difco  ,&datumcftpucllas  ,  &  illa  attulit  matri 

Vt  habeat  in  pateltate  linguam.cjux  illicitas  nuptias  srgnit. 


Turpe quod  rcgnu     su'a?.Et  acccdcntes  difcipuli  eius  ,  tuleruntcorpuseius,&fepe 

profaluationepro-  „  .  ,    '  Qaod ioanne. pafl;« eft,  ..^     t 

Tnitritur,crudele  q$     licrut  lllud ,  &  vcnicntcs  nu  nciauerunt  Jdu.Quod  cum  audiflct  6 


morsprophet? pro  j  iefus,fcccflitindc in  nauicula  inlocum  dclertum ieorfum.Etcum  ? 

lUliUrandi    rellglO-  a    Cuio  przdicatio  Chrilti  ficrer  in  jcnubus.inukitudo  ciedidu  in  eum. 

ne  donatUr  ^' ment'*  «rdorcm  oftenderent. 

audilTent  turba:,fecut?  funt  cum  pcdeftresde  ciuitatib.Etcxiens 

Amauit.  a    Magna retributio  1  borisieorum. 

vidit  tur  bam  multam,&  mifer  tus  eft  eis,&  curauit  laguidos  coru 


i 


Quanto  tolerabili- 
5  us  tali  facramento 
periurium  fuiflet.fi 
tame  pcriurium  di- 
cipofiit.quodcbri- 
usmter  vmaiurauc 
rar,quoddeieratus  inter  fakanciumchoros  promiferar. 

*  Hieronymus.Legimusin  Romana,  hiftoriaFlaminium 
ducem  Romanorum,quod  accubanti  iuxta  fc  meretricula?, 
quaenunquam  vidiff?  fcdiccret  homincm  decollatum,ac- 
cenfus  fit,vt  reus  quidam  capitalis  criminis  in  conuiuio  trun 
catctur ,  a  Cenforibus  pulfum  curia,quod  cpulas  fanguini 
commifcuerit. 

*  Gregorius .  Deus  fuos  fic  prcmit  in  infimis,  quia  videc 
quomodo  munerec  in  fummis.Hincergo  vnufquifquccol- 
Itgac ,  quid  illi  finc  paffuri  quos  rcprobac ,  fi  fic  cruciat  quos 
amat.  » 
c  Et fepelicrunt.  loannes  apud  Ss-baftcm  occifus,  apud  Ma- 
•eherunta  fcpultus  eft.Narrat  lofephus  vinctum  Ioannem  in 
caftellu  Machcrontam  addu£tum,ibiquc«  truncatu.  Et  ccclc 
fiaftica  hiftoriafepultum  eum  in  Scbaftc  vrbe  Paleftine,qug 
quodamSamariadi&afuerat,  &atempore  luliani  princi- 
pis  Paganos  inuidcntes  Chriftianis,qui  fcpulchrum  ciuspia 

.  follicitudinc  frequencabanc ,  inuafiuc  monumcntum ,  ofla 
-  dif- 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

Atillaprarmonita  a  macrc  faa.Tetiuit  caput  Ioannis. 

*    Et  contriftatus  eft  rcx.Hoc  tantum  fuit  fecundum  apparttiam 

*<*rcprimendum  populifeditionm.Qjed  patet  primo,  quia  voluiteit, 

primo  occidere,fed  retardatut fuit  tantum  expopuli  timore.  Sccundo-, 

qttia  fitellet  eum  viuere ,  non  interfecifiet   eumprcpter  mamentum 

ituiatn  promifliohc  fatlu  in gene*ali  etiam  cumiuraviento  non  intcl- 

ligatur  ahquid  illicitum  \uh  obligatione  cadere,  cuiufmodi  erat  inter» 

feclio  Ioannis.Tertio,ciu  a  non  esl  verifimile^quod propter  faltationi 

ynius puclU promiftfiltfub  iuramento  ctiam medietatem regni  fui da- 

re.vt  babetur  Marc.G.Et  idto  credendum  cfl,quod  totum  fuufitlicium 

yt  habcrct  occafionem  apparcatem  intetficiendi  Ioannem  . Ita  enim 

trdebat  hbidine  m  Herodiadem,quod  voluil  fingere  tantam  malitiam. 

^^'^o^«orf/e</«««>-.Etcontriftatuseftrexpropter  iufiur  .To- 

tumcfl  intelligendum  fecundum  apparentiam,ed  rcprimendum  populi 

feditionemyEt  eodem  modo  exponcndum  cfl  de  ifla  mattria,  quod  dici* 

turMar:6.fequitur. 

3  Et  allatum  eft  caput  cius .  Trimo  enim  allatum  efl  in  pr&fcn 
tia  Herodis.  Toflea in  Ierufalem. Et pofl  in  ^tquitaniam  apud  Eugoli- 
ftium,nunc  autcm  dicitur  effe  ^fmbianis. 

4  Ec  acccdcnccs  difcipuli  cius  tulerunt corpus  cius-  scilicet, 

de 


que  feruata  vfquc 
adtempora  Theb- 
philiciufdem  vrbis 
cpifcopi. 

Ioannes  fiouram 
legis  renet.Hcro- 
dcs  (ignificat  popu 
luludaicu,  qui  fibi 
vclut  vxqrem  Gcn 
tilis  populi  de  eo- 
dcm  parente  proge 
niti  fociauic  mfidc 
licatem.Quodquia 
vetat  Ioanncs  tan- 
quamlcxclaufa  tc- 
netur,&  vocem  da 
renon  permittitur. 
p   Ad  vtimuminnata 
li  Herodis,id  cft,  in 
cxpletioe  naturalis  p 
voluptatis  faltat  fi- 
ie  lia.i.  exultat  praua 
voluntas  exinfide- 
lirateorta.  Etpoftu 
lat  addi  ad  delitias  fuas  caput  Ioannis.i.  auferri  Chriftum  dc 
mtelle&u  legis,&  pcr  filiam  defertur  matri,quia  per  prauam 
voluntacem  fatisfir  infidelitati  Qi.iofa£todifcipiili  Ioannis.i. 
auditores  lcgiscorpusIoannisfepcIiunt,ideft,carnales  infe 
obferuantias  cxtinguunt,&  fic  a  lege  ad  euangclium  vcnien 
tes,vcrbi  Dei  auditorcsfollieitifiunt. 
d     Quod  cum  audiffet  /<-/«x.IJoflquam  apud  ludaros  lcx,  Sc  pro 
pheta  caput  perdit,&  vocem  ,  Iefus  tranfit  ad  defertumcc- 
cleilx  locum ,quar  antc  non  habcbat  virum. 
c  Stceffit . Non lugit timorc, fcd feceffitparcens inimicis ne 
homicidiumhomicid  io  iungcrcnt  ,dansexcmplum  vitan- 
da;  tcmcritatis.  Vcl  fcefu.vt  probarec  fidem  crcdentium,  vn 
de.E*  cumaudiffenttHrb&j&c. 

f  Vcdc/lres,&c.Froprio  Iaborc,vt  ardorcm  mentis  oftends 
rcnt .  Rclinquunc  ciuitatcs,ideft,priftinasconuetfationes. 
Habcntvoluncatcm  ,  fednon  vircspcrueniendi.  Ideolefus 
obuiamcxic,&  mifcrcus  curac,vc  plcnafidesftatim  prcmi- 
um  habcac.Ecccquancudcledaturdeuotionccjrcdentium.    . 

&  Fejpere      F 

ie  carcere. 

5  Ec  fepclicrunc  illud .  Scilicet,in  SebaRe  chitateyqut  antiqul* 
tus  Samaria  dicebatm. 

6  Quod  Clj m  audiflct  Iefus .  Hic ponitur  confirmatio  prtditl* 
ioUrin*  ex  ChriSiimiraculis.Et  hoc quadrupliciler.  Trimo,ex  fanath 
nelanguoris  multiplici(.Secunddyin  multiphcatione  panisjbi.  fefere 
aulem faclo.Tertiofm calcationemaris,ibi.Et  ftatim  impulit.  Q»arto 
in  fanatione  infirmorum  ad  tatlumfuA  vetlisjbi:  &  cum  transfretaf. 
fet.In primaparte dicitur  fic  .  QuodcumaudiflccIefus./«7/«f, 
mortem  loannis  propter  dotlrinam  veritatis. 

7  Seceffic  inde.^oi  timens  mortem ,  fed  W  oslenieret,quod  ali- 
quando  el~l  cedendum  malittA  buman&. 

g  In  locum  dckrtumy tdaretpredicatoribus  rerhi  diuiniexem 
plum  aliquando  recedendi  a  lurbis,et  redire  ad  locumfolitartum,ad  cor 
rigendum  proprios  dcfeclus ,  qui  contrahuntur  eX  conuerfatione  cum 
hominibus ,  &ad  vacandum  orationi,vt  ibi  pradicator  hauriat  quoi 
poflcapopulis  effundat. 

^  Eccumaudiffcnccurba*,fccucaefunceumpedcftrcs.  E* 
quo  patet quodpaupeies  fcquebanturChriflumequosnon  habentesi 
Sequitur. 

io  Eccurau{rlanguidoscorum.  inquovcrboikiracuU  multa. 
includit,quia  nomine  languorit  intelligitnr  omnis  infimitas. 

Fefbere. 


M     ORALITER. 

€  Quod  cum  audiuiffet  lefus,fece(fit  inde  in  nauicula.  Non  propter 
timorcm  Herodis,fed  vt  oftendcrcc,  quod  aliquando  dadus 
cft  ux!ocus,&:condcfcedcns  fidclibus  infirmis  qui  fugituri 

cranc 


eranctemporc  perfecucionis. 

S>  Er  cum  audiffent  turbajecuufunt  eum pedeflres  ie  ciuitatibus. 
Adhuc  popularcs ,  &  pedeftrcs  magis  vadunt  ad  fcrmoncs 
quam  diuiccs,&  cqueflrcs. 

Vefpere 


,Jtf 


Glof  ord.&NicoIai  deLyra. 


256 


H^il.f». 

wHmb. 


S 


W>T.tO.»f 

Mvilice 
lU'4'J.d. 


Vcfpere  autem  faaoaccclTeruntadeumdifcipulieius  ,  di- 

i  *    T*»io  icmpota  idotobirziuecunt 

ccntcs.DcfertuselUocus  &horaiamprartcriir.Dimitteatur-  3 

1     ldrft  1  fu:«  phanfxis  emant  libi  efcam 

bas,  yteunresincaftcllacma^ntfibicfcas.  Ieius  autem  dixit 

■    vt»lmrKlenufr»ntcumejoluini>anif.  ^ 

eis-  Non  hibcnt  necclle  ire ,  date  illis  vos  manducarc,  Rclpo- 
dcrunt ci .  Non  habemus  hicnifi  quinque  panes,& duos  pi- 

Lcgii  intelleftum  ad  me  retrrie .  % 

fces.Quiait  eis.  Afferte'  mihiilloshuc  .   EtcumiumlTcrtur-  4 

a     Studio  continentix  calcata  canie. 

bamdifcumbcrcfuper  fccnum,acceptis  quinqucpanibus,  & 

,     Vtno.furli.i-hat.etecordadocetet.         b     lutegri  non  in  tot  diuidcremur  fc     _ 

duobuspifcibus,  afpiciensinccclumbencdixit,&fregit,  & 

1    Quipjiw  ao.»:tolij  dedcut  fenlura.v»  itellingeient  lctiptuia«,<)ux  pei  miruiteiiuiaapo.1oll.nim    r 

de'dit  difcipuTis  fui*  pancs,  difcipuli  autcmdcderuntturbis. 

.     ln,cl!«etu£.         EdcntpauPere,6cf»tui.bun,ur 

Et  ma'nducauerunt  omncs  ,  &  iaturati  iunt  .  Et  tulcrunt 
reliqu»aS  duodccim  cophinos  fragmentorum  plenos. 
Manducantium  autem    fuitnumcrus  quinque  milia  vi- 


hm  fJl 


IVin.^.a*. 

J&H.6.C. 


l.Cor.rd. 


Luc,»*.f. 


A  a    Vefocrtautem  fatto  aceeffcrunt  ad  eum  .  Reced.t  Icfus  dc  h> 
d  •.,  vad.t  ut  dcL-rjom.cutbx  fcquuncur,  quibus  obuiat,  &: 
c  Hoc  non  iranc  vd  mtr.d.c,lrd  vclpercquando  lol 
juflicix  ociubirr.hMsniundiappri-ptfquauit. 

*  Chrvfoftoinus.Cibacurus  cos  dommus  cxpcdat  rogan 
quafl  vbiquc  prtor 
oon  inlilitnsadim- 
1  k  ula ,  fcd  vocacus. 
Idco  auccm  nullus 
dc  turba  accol  t, 
vcncrabanturcoim 
cum  ,  &i.  ntqucfa 
jnis  fcnfum  accipi 
cbant  amoreinftan 
t.c.Scdnccdtfcipuli 
dicuntjCibacos  ,fcd 
dicunt,  Defertut  ejl 
/ot-M».Quodenimvi- 
debacu  Iu.lxis  in 
CCeoM  eflc  miracu- 
Jum.  cum  diccrcnt, 

Tiuwfuid  poti.-i  parare 

mcnfn*    i»    deferto  ? 

b  Kf  cVpcropcrao- 

ftcndit. 

b     Difeipulieius.CAT 

nales ,  &L  de  fucuro 

miraculo  rcfccbonis 

g  ignan  qu  bus  didu 
cracin  vi.im  gcnti- 
um  ncabicritis. 

MyrticcF.irt.diunt  Iud*i  gcntes  rccipi ,  &murmurant: 
buonUD  vocc  vcitur lfaias .  Ecce gentes  quaftfliila  fituU.ltCXU 
Cmnc  gcates  auafi  r.onfint,fedfunt  coram  eo  .  Sed  dominus  per 
apolioios  rcncerc  decrcuit  vnde  fubdit .  Icfus  autem ,  &c. 
c    Dhmtte  t*rb,u.  D.u tft  quod  idola fequitur,idcoque  non 
rft  a  nobis  pafccnda  pane  verbi  Dci .  Dimitte  turbas  .  His 
Marcus&  Lucasconientiunt,hocpr?termilTo,  non  habent 
ncccflc  ire.Ioannesait,profpcdisturbisdominum  qudiuif 
fea  Philippo  tcntando.AO/rie  ememuspanes  vt  man.hi.  Intelligi 
tur  crgo  dtfeipulos  prius  rogafle ,  vt  dimitteret  turbas.Poft. 
hec  vtro  verba  dominum  lnfpcxiffc  multitudinem,&:dixii 
fc  Philippo  quod  Ioannes  mcmorat ,  &  lfti  praetermittunt. 
Demdc  quod  Phil  ippus  apud  Ioannem  rcfpondct,hoc  Mar 
cus  adifcpulis  eife  refponfum  commcmorat,volcns.kocin 
telligi  exorecqtcrorum  Ph.lippum  refpondine. 
d    bate  illis.  Prouocat  ad  dandum,  vt  illis  fe  non  habetc  tc- 
ftantibus  notiorfitmagnitudofigni,  vbietiaminnuit  >quod 
per  cos  funt  pafccnda  ieiuna  corda. 

c  Quinqucpanesy&duospifces.  Per  quinq;  panes,&  duos  pif- 
ces,  totum  vetus  teftamentum  fignificacur .  Per  quinq;pa. 
nes,quinquc  libri  Mofi,qui  bene  hordeacei.qui  cibus  cft  iu- 
mcncorum.rudibus  cnim  afpcra  &  groffadanda .  Animalis 
cnimhomo  nonpcrcipitea  ,quacfunt  fpiricusDei.-intusta- 
men  latet  mcdulla  fuauiffimi  fenfus.Per  duos  pifces  prophc 
tz,&:  pfalmi:  vnde ,  &  pofl  refurreaionem  ait .  Qua;  fcripta 
funt  in  lcgc,&:  prophetis  plurimis  de  me . 

Q    Difcubuere  aucem  alii  quinquageai,alii  ccnteni.Diucrfi  di 
fcubitus,diucrii  funt  ccclcfiaru  conucntu  s,  qui  vnam  faciut 

cat- 


catholicam.Iubilci  rcquics,quinqu.igcnerani  myfterioco-  D 
tinctur.Qiiinquagnanus.n.bis  duutus  ccntu  facit,quiapnus 
a  malisacbbus  qHicfcitur  vt  pofl  anitna  plenius  q.cfcac  in  co 
gitationc.Qu.da  ignui  qu  i.c^i.ipcn^quiaqiiidamfunrqui 
amalis  ai5tibushabcnt  rcqiutm.C^uidacenteni,quiafunc  p 

a  malis  aclibus  ,  & 
I 


prauis,  cogitatiotn- 
bus  habcnt  rcquieta 
mentis.  ...  , 

*  CLEMENs1.^, 
ALLlXfrugalicatei,8,c 

ac  tcnuitatem  nuhi 
quoquc  videiur  do- 
minus  fignificarecii 
pancs  bcncdixit ,  6C 
affbs  pifces,cibi  non 
minus  exquilitipul 
chrum  excmplar  ad 
duccns. 

f  lAccrptis  quinqT&c. 
Acccpit  quinqucda 
ncs,  nonnouoscrca 
uit,quiaveniensin 


carnc  non  aha  qua 
pixdicla  erant  piae- 
cauit ,  6c  opere  lm-  r 
plcuic. 

g  Benedixit.  Cum 
aperiens  fcn  fum ,  vc 
intelligcrencfcriptu 
ras  >  dono  intcrnx  8 

fuauitatis  multiplicauit.  Fregit  cum  myfiena  lcgis  in  medi- 

um  protulit. 
^<  LaiStantius.Frangebat  igtcur  ipfe  panem  minutatim,car 

ncmque  pifciumcomminucbat,&:  vtraquein  manibus  cius 

augebantur. 

*  Hilarius  .  Nonautemquinquepanes  multiplicanturi» 
plures,fcd  fragmcntis  fragmenta  fuccedunt.  Crefcit  deindc 
materies.nef cio  vtrum  in  menfarum  loco ,  auc  in  fumcnti- 
um  manibus. 

h     Dedit difcipulis.  ¥  Hilarius.Dantur  Apoftolispancs,quia 
pcr  cos  erantdiuinx  gratizdonareddcnda.Idcm  autem  u^, 
cdentiumnumerusinuenitur,qui  futurus  fuerat  credituro» 
rum.  Nam  ficut  tn  libro  Actuum  continetur  ex  Ifrael  popu- 
h  infinitate  virorum  quinque  millia  crediderunt. 
i  ^f^KjiW.Secretioraqua:  arudibuscapmcqucunt.nonsut  ji» 
negligcnter  habenda,  fedaduodecimapoflohsqui  per  co-  f^ 
phinos  duodecim  fignificatur,&;  ab  eorum  fucecfloribus  di 
ligcnter  inquirenda.Cophims  feruilia  opcra  geruncur,&:  dc  * 
us  infirma  mundi  elegit,vt  confundat  fortia. 

*  Tertui.Panisnoftrialiquiddccutiin  terraanxiepatimur 

K  Qninque  w/.Pro  quinq;  fenfibus  corporis.bi  funt  qui  in  fe-  '*■' 
culari habitu extenonbus  re£te  vti noueruc' Hic qnq;  p.miT  " 
bus.i.lcgalibus  prarccpcis  ad  huc  neceife  eft  vt  inftuuanf.Ni 
qui  mundo  mcegrcrenunciant:  quatuor  milia  funr,  Sc  fcpte  foC 
panibus  ld  cft  euangelica  petfedione  fublimes  ,  &:  fpirituali  1°** 
gratia  reficiuntur.  Qiiod  alibi narratur:  Hoc  miraculu  panii 
fcnpturus  Ioancs  ptermific,  quia  proximii  erac  Pafcha  dics  j^, 
fcftus  Iudaroru .  Marthxus  vero  &:  Marcus hoc  mox  occifo  f 

<@  Ioan- 


■  NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Vefpcrc  autem  fa&o.H/c  confcqucnter  ponitur  fecundum  mi 
tacklum  de  multiplicaUonc  panis.T>ic\t  crgoVcfpcre  autem  fedo 
Ex  quo pattt  deuotiopopuli  ad  Cbriflumtquia  necpropter  noCiem  im» 
ninenttm  recedebant  ab  eo.Sequitur. 

a  Et  h  jra  iam  prxtcriit.dimittc  turbas  vt  eun .  Bgdeundifci 
licet  ad  propria,&  quicfcendi.Sequitur. 

3  Date  dlis  vas  man.Ioannis.6.a.dicitur  quod  petiuit  a  "Philip» 
po,vnde ememus panesi  Ethoctfl  verum,quiaprimo  interrugauit 
(um  tentans  eum,  quia  fciebat  quid  effet  fatlurUs,y>t  ibidemdicitur 
Et  poflead:xit  illis  quedhic  pcnitur.  4  EtCUm  iuffiffct  turbam 
difcumbcrc  fupct  Uxrium.Idefl  fuper  berbam agri. 
5     Alpicicns  in  ccclum  bencdixit .  in  quo  dedit exemplum  ante 

co 


comefiionem  ad  laudem  dti  benedicere  cibum. 
6  Et  manducauerunt.£*  quopatet,<jquod panesftmunt  multipU 
cati  inter  manus  ipfms.quia  ex  tam  modico  cibo  non  potuiffct  tam  ma 
gna  multitudo faturari,ntc  tantxreliqnix  rtmanere,quiaplusreman 
fit  quam  a  principio  fuerii .  De  modo  autem  muttiplicationis  csl  dubi- 
tatio  inter  dotlores,quianon  determinatur  inlitera.  Dicunt  enim  ali' 
quiquod  hoc  fuitfine  additione  alicuius  matcrixftcut  decofta^d* 
formatum  efl  corpus  mulieris.  Sicut  enim  dcuspottfl  de  nihilo  aliqid 
facerejta  modicum  corpus  in  magnum  conuertcrefiue  additione  mate 
ri£  Jl\i\  autem  dicii',quod  hoc  fuit  f  conucrfionem  alicuius  matericprt 
exiftentis ,  vt  aeris  vcl  huiufmodi  in  fubflantiam  panis,& pifcis,  & 
hoc  videtur  jtugjcntire  fuper  loan.6  .ca.dicens ,inde  multiplicauit  qn 
quepanes,vn  de  cx  paucis  granis  creatfegetes.Certum  efl  autem,quod 
fegetes  creantur  ex  conuerfione  materu  prtexifleatis  infegetem. 

Ec 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

f  Vefptre  autem  fatlo  accefferunt  difcipuli  eius  dicentes.  Dcfcrtu  r  cfl 
t»tus,& bor* iam.Vci hoc  autcm  quod  pauit  cos  corpm  alitcr 

fignificatur 


ficmincarur.quod  prxlati.&curati  dcbenr  fubditos  jpafccre 
vcrbo  d  •drma,&:facramentocuchariflix)vnde&:  Ioannes 
cuangelifla  defcribenshcc  miraculum  prxmittit,qcf  propc 
ci  at  pafca  ludxorum ,  in  quo  fidcles  pafcuntur  euchariftia. 

Et 


m 


Matthaei 


? 


2J8 


*f  Ioane  commemorant  faJtum.VndecolIigitur  Ioanncm  im 
^  rnin..nteeadem  feftiuicatefuiffcdecollacumj&annofcque 

te  cum  denuo  Pafcha  rcdirec ,  myfterium  dominice  paflio- 

niseUecomplerum . 

a  Exceptis  m«licrihus  &  paruu  .Scxus  fragilis  &C  minor  e/as  sut 

ivumcroindigni.  Si- 


fte,&  Sol  iuftiti.T  fe  .ibfcondiflc  vidcttir  .'"•  D 

f  Tfauicula  aut  m  .  Nnuis  itt  mcdio Man.foliis  Iefus in  rerra, 
quia  aliqnando  it.reft  ecclefi  a  non  rho  afflicta ,  fed  &  fcdata 
vc  prbrfus  videaf  derclirSh  a  Deo,  fed  Deus  eam  non  rchfl- 
quit.  vndcMarcus  a\t.Vidit  eos  laborantcs  remigandoYi.lv\i\on  MireTf 

pfens,  &fidirtv.rttn 


l 


nificat  infirmos  m    a  viromm  exceptis  mulieribus&paruulis .  t  Et  fhtirri  tcom- 

3  puhtkfus  djlcipulosafcenderc  innauicula:&  praecederc 

cum  trans  fretum.donec  dimitrcret  turbas.f  Et  dimifla  tur- 


•  Sk  qui  bene  ont  rncmetn  fuifnm  *  teircnii  eleuat  .         1  N6n  prc  fc  fed  pro  nobis.         b  Noflc  tri- 

bttlatiortis  appropiricjuante  dftiinul.it  opcmfrure, 

ba  afcencfit  in  montem  folus  ora"rc.Vcfpcre*autem  fatto  io 


a  Dunt  letus  «bierat. 


utr, 


pugnx. 

b     Et  ftatim  comfiulit 

lefus  difcipulos .    Quia 

vt  ait  Ioannes  ventu- 

ri  erant  vt  f.icerenc 

cum  rcgem,qut  mira 
etle  culum  pantim  vidc- 
lm-  rat,  quos  fugit,  dcces 

nos  fugcre  dc  bonis 

noftrisfauorem.  Cru 

cirixioribus  vcro  pro 

ptus  occurrit,  vt  para 

Ii  fimus  ad  r;ducrfa  , 

cauti  ad  bl.uida  ,  pro 
j,  quibus  nenosemol- 

liantoremus. 

C  Trdtcedcre  eumtrans 

fretum,  donec  dimitterei 

twr.Quo  preccdcrcnc 
ar.f.  J^arcus  ofrcndic  ad 

Bcthfaidam.quxeft 

in  Galilea  duiras  An 

drea?  &  Petri.cV  Phl  pp*,prop  eflapnnm  Genczarcth.quod 

dieitur  ti  Mare  Galilca:,  dicirur  &:  Tyhcrindis,aciuitate  Ty 

benade.  Scdquomododicit  Marctn  pcfafto  nnractilop» 

rurfle  ad  Bcthfaicfam  cum  1  ucasdicac  hocipfum  faclurn 

cfleinlocis  Bethfaida:?  SedLucasatinddcrtislocis  non 

vicinis ciuicaci,camcn  pertinentibus  ad  ea  .  Marcus  de  ipfis 

confin-b.ciuitatis.Vnde  Lucasnodicit  in  defertum  locum 

quicftBechfaida,fed  qui  ert  Bethfaidf.  loannesautcm  dicic 

rnaducafie  panem  iuxta  Tyberiadem,&  indc  difcipuios  ve- 

nfletransmareinCapharnaum  ,qua:  amba:  iuntciuitates 

jn  Galilara . 

d  ^/rwrf/r.Pauit  turba  m  vc  Deus,  afcendic  orare, vc  homo . 

Nonquod  omnn  non  habens  in  poteftatc,  fed  vc  forma  ho 

tnimsimplcret.In  hocofficium  pietatis  efl,fequicur  lnftgne 

poteftatis  miraculnm . 

c  Fefpere  autem .  Merito  dicitur  hcc  tepcftas  efle  in  ucfpere, 
V  ^uiaduccclcfiaincnbulacionccfc^diciturtflc  quall  inno- 

tte 


b  fsigniiicac  labores  ccclefein  hocfcculodum  tendit  ad  patriam. 
b 


lus  crat  lbi.t  Nauicula  autem  in  mcdio  mari  laclabatur  flu 

i  Malorr.rn  f^irituuBi  flatus. 

dibus.Eratcnimcotrariusventus.quartaafitcm  vigiliano  ^ 

^5  ^Eili  pondu?  c.tn  t  h^brat.         *Comjtimt'nt  prcfsuras Icculi . 

h  j6lis,venicadeosambuIansfupra  marct  Etvidentescum  *  j. 
i  fupramaleambulantcm,turbatifunr,dicentcs:quiaphah*  5 

t  Magni  t  tnotit  ludicumert  coniuius  <.:.moi  U  lnceita  vox  .  f ; Qiiu  prope  eft  onoibui  •    o 

tiinentibuscum. 

tafmacft.Etpr«etimo'reclamauerunt.  Statimquclcfuslo-  y 

a  Conrradefpeiatianem .  IKonphantafma. 

lc  quutuscftcis,  dicens:  Ha'bete  fiduciam  ,  egofum  no- 

a  Quu  vru;ue  ardcntifllmz  fidci  cit.         f  In  peiforu  przfenris  cccleu°x&  labomntii'. 

1  litetimcrc    Rcfpondensautem  petrus  dixit,  donnne,  11  tu  8 

a  IntuaiufTonc  nunt  aqux  foh.ix  ic  coipus  leuc  o  ntra  taturam. 

ts,  iubcmcvcnire  ad  tc  fupcraquas.  Atiplcait:  Vcni- 


videc&:  cortoborac.  fMar.et.f, 
g  Quana  autern .  To-  t  iutlic. 
ca  nodc  pcriclican- 
tur,  quiacufehomo  .tuccc 
confideracnihilinue  ^.^  ' ' 
nit  nifi  tcncbras  angu 
fti.irugt'&  arftusho- 
ftium.Scd  quarta  uigi 
lia  dotninus  uenit,id- 
eft,i3m  diluculo.cum 
mentem  ad  pra;fidiu 
Dei,engttquafi  inter 
tcncbras  orrumluci- 
fcri  videt,  quidiem 
nunciat.  Lucifer  ad 
plus  tres  horas  noctis, 
ideft ,  totam  vigiliam 
matucinam  illuminac 
adefc  dommtis  qui 
fopitis  pcriculis  pro- 
cegic . 


tMar.^.f». 

•ducipuli , 


h  fenit -trfeoc.Marcus 
aic:  volens  pr«£cenre 
eos,proquib.  tamen 
libcrandis  venit.Quod  fit  utadhoram  turbati,f  d  mox  libc- 
rati  ampiius  ftupeanr,  &  gratias  agant ,  quod  ldcm  fxpe  fic 
in  paflionibus  f.tndin  uti  . 

i  lii  vtde-iteu&c.  Q,uia  f^pc  fir,  vtcumaliquafubitodiutinaa' 
ttibulationis  ot ittn  fddacio,npn  ftatimcredanit  uera  Iibera- 
tio.Ideoque  pci mancntc  priori  formidine  inrei)fa,ad  Iibera 
tionem  dingitur  oracio . 

<%t  Dyonifius  Areopag.  Vcignoramusquomododcvirginc  Uh.de  dwinU 
nattis  fit,i  t;i  qi;omodo  fupcr  mare  ambulaueric .  nomimbut  c* 

*  Iiftinus  Marnr.Non  muratone  corporisin  fpiritum  am-  ^'hodo17  ^ 
bulauicdominusfupramare,  feddiuinafuapoceftacefecic, 
uc  ambulare  poffet  mare,  quod  ambularc  alioquin  non  p6c . 
k  E&ofum nClitc  timcrc.  Non  fupponitquis,quiacx  vocc  fibi  **o-}A. 
notapottr.mteumcognofccrc.  Vclquia  ipfeeft  quidixic. 
Qui  cft  mific  me  ad  uos . 

1  Dtftninefitu  cj.Sicu  es  illcliberacor,  iubemcvcnireadcua 
iniiutionemfuperandoprefluras .  p 

&  Et 


NICOLAVS    DE    LVRA, 

1  Txft*tim,&C.HicporitUTteitiummiracM!i<mdccakationc  m«- 
rit^vlftcuc  oftendcrat  fe  iomhum  tcrrx  in  muU:pLicat;0"e  panis ,  ita 
tfltnderetfedominummari>.Dicitergo.Et(i3.tnit&c.C*ufabicta- 
tetur,  fed  lL.6.b.babeturt  yuia  turbx  qut,  videral  miraculum  de  multi 
plicatione  panis,volucrunt  venire,&  facere  eum  rcgem,ipfe  auteprf- 
fcicnspracepit  iifciputos  fuos  vltra  mare  Galilcd  tramfretare,  et  ipje 
folnt  fugtt  :n  montem^vt  poffct  ibi patrem  orare.  Vt  in  huc  dedit  nnbit 
txempUmbtmilitatisrfuia  quefttus  ad  bonorcmfugit,ut  hic  babetur, 
tfu^fttus  autem  ad  mortem  vltrofe  obruiit^vt  habetur  lo.l 8. 

2  Nauicula aucem  in  mcdi  o  mari.Er  quo infinmtur ,  quod  Hli 
qui  carent  Chrifli  focielate,exponuntur  tentationibus.Sequitur . 

3  QuartaautcmvigiIianoft;svcnit,&c.  Ifta  eratconfuetuia 
4tntiquitus  in  txercittb  quod  nox  in  quatuor  partes  diuidebatur  y  & 
in  awtlibetparte  diuerft  militesfibifuccedentcs  vigilabant  sd  cufl$- 

iiam 


diaexcrcitustquartaergovigili4cfi  vltimapars  noclit.  Exquopatct 
tfuodin  tribus partibus preeedtntibus in  periculofucrant . 

4  Venic  ad  eos  am.fupra  ma.  Ex pcriculo  enim  prsccdenti  longo 
tnagis  deftdcrabant aduentum  Cbriffi . 

5  Ec  vi. eum,&c.c ur .  Vropttr  vifionem  infolitam . 

6  Dicenccs ,  quia  phantafma  eft  .  Idtft^appantio  reinon  exi- 
fientis. 

7  Ec  \>rxtimor3.Tinientes,ne  e/fet  apparitio  alicuius  fpiritus  mali 
gni  nocere  vokntis ,  &  ideolefusajjecurauiteos  diccns .  £go  fum  . 
Sequitut . 

8  Rcfpondens  autem  Vc.In  tantum  deftderabatfocictatem  Chu 
fli,quod  nolebat  expeiiare  aduentum  tius  vfque  ad  naucm,fed  v<  l  bat 
occurrcre fup> a  a<juam,oblitus prjt  amort  Cbridi  aquepericiuum .  Et 
in  boc  apparuit  maius  miraculnm,quia  non  folus  Cbriftui  virtute  dtui 
nitatis fupra  aquas  ambulauitfedctiam  Tctrus  eadent  virtute  ad  ip- 
fumvtnit. 

Videns 


MORALITER. 

I  Etflatimcompulit  lefusdifcipulot,  &c.  Perafcenfioncm  in  na- 
uiculam  figmficatur  promotioad  animarumcuram  quamnul- 
lusdebctafTumcrenuicompulfus  fupcrions  auclontatc.  Hc- 
braco.  f.a.Nec  quifquam  afTumtt  libi  honorem ,  fed  qui  vocatnr 
a  Dco  unqoam  Aaron . 

f  Ef  dimiffa  turba  afcenrtit,  ^c.Sicut  dixcrat  fupr.cT.a.  Tu  autem 
«ooraocnsintraincubiculum  tuum^  daufooftioora  patrcm 

tuum 


tuum  in  abfcondito. 

2  "t^auicula autem in  mcdh ma.  Id]eft,  ccclefia turbabatur perfe • 

quutionibus . 

I  Q^arta  autem  vigilia  noclit.  Permittit  ertim  fuos  aliquado  per- 

turbari,fed  non  dcbclian,faciens  cum  tentatione  proucntum,  vt 

pollint  fufbnere ,  vt  dicitur.  i.Cor.  io.c. 

8  l\efpodens  autem  Te.  Per  hoc  autem  quod  timens  ccepit  fub- 

mcrgi,repnmitur  aliquorura  prxfumptio,  quiarduapetunt,  in 

quibu»  dchciunt . 

Tom.5.  i  Qi 


Glofiord.&iNicoIai 


ra. 


260 


f  |  ./mf.D-hunwnodcfpcransadiucorio,  mcncecal- 

A  catrrciuiris.viklutucontoimii. 

bJmkiLlMtfypir.ULclKim»  (upcr  aquasambulac.Necrgo 
duhites  Chnftum  vcruro  corpus  cfic  ,  quu  fupcr  aquas  am- 

buiiuic . 


f  In  terrjtr.  Ce^A'.A]!cg.Gcnc-f.ic,i;ucrpr<rcatur,ortus  prin-  I) 
c  punv  Pcr  ivjHimcr^o  ip^^-JoMjm&nau.s,  mccjligedu  ■ 
clt  tcelcfumdc  petfcquucionibusl.brraramaDominodu- 
ci  ad  litfus.i.quietem >  vbi  paradifi  icltiLuetur  harredicas  Sc 
primxfioUiucunditas. 


J>upcr  marcimbu 
fcuclccic.uorto 
J  uiruxn  poteftacc. 
M  rgifaof,  nc infir- 
nmatc  obliuilcarur, 
ncputccfc-  iquJcm 
Dco,&  nciupcrbuc, 
c  kuumctptfet&c, 
Paululu  reljnquicur 
tencacioni,  vcaugcac4 
fidcs,  vccnuncrcdi- 
dic  fc  cius  impcno 
poifo  fluctibus  fuftcn 
tari,  ucdummcrgi- 
B  tur,potTcciusyirtucc 
faliuri . 

d  Ccffauit  ventu:.  h\ 
quocumquc  Dcus 
pcr  graoam  adcii, 
mox  vmuctfa  bclla 
quickunc. 
C  Et  adtraueriint,  &c. 
V.lo  iigno  fihum 
fquotqnot.  jx-jconrncntur,  cur 
c  40  Arrius  crcacu- 
Q  rum  ciic  pcxdicac • 


t  M >:.«.!< 


Etdcfccndcns  Petrus  dc  nauicula  arnbulabat  fupc.rtaquam 

f  Feiftquu  loacm  vekimc  >  .">. 

b  vt  vcnirctadlefum.  Vidcns  verovemam  validum  timuic. 
Et  cum  cccpiflct  mergt ,  clamauit  dicens ,  Domine  faluum 

»    lav  enueiu  ,uxUium,c]Ui»  non  clt  u^Untis  ncque  cutren  ti,,  fed  Dei  raifetcnti». 

Sic  nullu,  ptstiertinatus  pet.t. 

'  mefac.  Etcontinuolcfusextcndcnsmanum  apprchcndit 

Qauvel  puua  timuii.    »    Afdebat  tidcs  IcJ  h  unun,  innmira»  in   |  1  ttalut, 

'  in  hoceinftenditut,<]tiodnott  doimuu  anuiiii.  tit. 

eum,&  ait  illi.Modicx  fidei,cjuarc  dubitafti?Et  cumaicen- 

Nama-Scveftorc.. 

diiTctinnauiculam.ccuauitventus.  Quiaucemin  nauicula 
d  cranr,  veneriint,  &adoraucrunc  cum,  diccntes.  Vcrcfilius 

tf  •  1«  «•*m«tain»uicinialoci.  Gancfat  gcnetan,  auram  ex  crifpautibu»  undi». 

Dcics.Etcum  tranfretaiTent  vencrunt  intcrram  GcneTar. 

a  Alij  tuajare  alij  cjuocjue  facie  . 

1  Ec  cum  cogiidutfsent  eum  viri  loci illius  ,  mifcrunt  in  vni- 

a     Migna  fidc^uod  non  comcst   filute  fuotum  fed  alioruna  quxicbaot. 

uerfam  rcgionem  ilUm,&  obttflerunt  ci  omncs  m.ile  habe- 
tcs ,  &  rogabant  eum  vt  vel  fimbriam  veftimen  ti  eius  tangc- 
g  rcnt .  Et !  quicumque  tetigerunt » falui  facti  func . 

falucem  his  qu.i  tangunt,miniftrat . 
In 


Fimbriam  ve.&c. 
dett,minimum  ma ,  'l* 
dorxim.velcaroqiia 
advcrbum  Deivc- 
nimus,quequicrc- 
dondo  cangic,ab  om 
nimorbo  lmpiccacis 
fanacur. 

•5«  Cbrvfoft.Nosau  h«h 
ccm  nonfoiumfim-  M*a 
btiamaut  vcftimen  «V 
tum   Chrifti  habc- 
mus,fed  cciamcor- 
pus  cius  vc  comeda- 
mus  .  Sj  crgo   qui 
fimbna   vcitimcnd 
cius  tccigernnc,  taa- 
tam  acccpcruot  vir 
tutcm.mulcomagis  i 
qui  tocum  ;pfum  fu 
mcnc . 

Vc  cx  vcfte  fmi- 
bria  ,  iracxipfo  vir-    v 
cus     fpincus   fandli 
qux  apoiiolis  daca. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Videns-pero  ventwn  validtim rimair.PermiiTuv  eft  autem  Petrus 
cxtitnorefubtnergi.vtcognorceretpropriarafragilitatem,  iicuc 
cxfuafjlu.uionecogaomt  Chrifti  dinnutatem.  Seqmttir. 
i  M-d  ca  li. InUoc  n.apparuitparuitas,fidcnn  Pctro,  quia  ex 
quo  ad  przcepcum  Dei  fupr r  aquas  Iiqeidas  ambulauerat ,  de 
vcntocontrario  timerenon  debebat. 

3  Eicumajctn  Ia  hocoftendit  fc  Chriftus  dominua€ris,ficut  ia 
dcambulatione  fupcr  aquas  oftcnderat  fe  dommum  maris  . 

4  >+ji  autem^ifcaUo. AdQratione,fcilicct,latri^  quc  fob  Dco  dc- 
betur. 

5  Dttentes  Vercfilvn  De/«,Dicitur  vere.id  eft,  non  mctaphori- 
<e,  nec  per  adoptione,  ficut  fan&i,  feci  propne  &  eiufde  natnrac. 

6  tt<.uiairjn>fre.  Hicptnutur  quarttj  miracuium  dc  curationc 

infir- 


infirmitatu  ad  raclu  fux  veftis.  Homines.n.terr^  Gerafenorum 
pnuscognouerateumiraculafaciete&  dcmones  ciicientcm  ,  vt 
habetur.fup.S  .c.&  ideo  videtes  eum  cognoueriit,  &  adduxerut 
ad  eu  oes  infirmos  tllius  rcgionis,fciercs,qucid  pptcrat  eos  ctira- 
re  &  quia  non  potcrant  prai  multttudine  eurn  tangere .  Idco . 

^fygabant  eum  vt  velfimbriam  veHimentuiut  tangcrent.Potti- 
at  enim Chriftus  veftimctum fac\om  ad  modum  jfudeoru  qni- 
bus erat  przccptum,  vt  in  angulis  palliorum  fimbrias  mfcreret  y 
vtfup.habitumeft.j.c.Etilla  cratpars  vcftimenti.qux  potcrat 
facilius  tangi.fequitur. 

8  Et  auicumque  tetigcrunt  falui  fafti  funt.x.corpore  Sc  mcte ,  quia 
rllos  quos  Chriftus  fanabat  corporc  fanabat  &  mcte ,  fecuniuni 
quoddjcjturlo.7  c.Totuaihominemfaluumfecit  ia  fabbato. 


M     O    R    A    L    I    T    E    R. 

4  Qui auten innauicula crant,venerunt & adorauetnnt eum.  Qu,i- 
libcc  cmm  rcpipiens  bcncficiu,  ofienderc  fedebcc  effcgra- 
tum. 

6  Et  cumtransfrttaffent.Pcthoc,  quodcutauit  ocsmalcha- 

ben- 


bctes  illius  regionis.fitmaturquwdpredicacoreuangehidct 
eurarc  languidos  fpincualicer  medicma  przdicacioiiis  cV  fan 
c.teopcracionis:Vndcdicicur  hic,qi  od  cangentes  Hmbnam 
veiiimcciChnfh  fueruncfanatt.  Tangere  vct o  fimbria  vc« 
ftimcHti  prcdicacoris  cit  lroicari  vcftigia  fuspcrfeciionis  • 


tMar.T.1». 


fc»ra.c*ua 
Matih. 


CAP.    XV. 

aT1/'lc  acctfftrut. 
x  H>mcs  Genc- 
farminus  do£ti  crc- 
dunt,fcd  qui  f.ipicn- 
tes  videntur  ad  pu- 
gnam  vrniunc 


C  A  P.     XV. 


quado  plorima  figna 
(^^VncacccfsctutadcumtablctofoIymis  Scriba;&  .    XmoscxSt,, 

f&(,    tv-57  »  Mlntftultitia:filiu«  Oei  tr»ditionibu,  botninum  noneft  fubieftuj.  hria»  riirm 

jy£  ^f  Pharifei,dicetcs.tQua'redifcipulituitrafgrediunc       *  Remig^Duabusde 

^**8^  caufis  rcpheduntf .  fct 

quia  a  Ierofolymis  veneranc.i.a  locofan&o .  Ec  quia  fenio- 
•5«  Chry f.  Euagelifta cepus  defignat ,  vt  oflcndat  InerTabfle  rcs  populi  &  legis  doctores eranc ,  &£ non ad difcendum.icd 
illorum  nequiciam  nulli  crcdcnccm .  Tunc  cnim  venerunc       ad  reprehendendum  venerant . 

quando  $  7^67» 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAP.    XV. 
I"T-»  VrC aecefferut  adeum,  eJrc.Supcrius pofira cft publicatio 
1  lcgiscuagclicejncerludcos.  Hicponifrcius^pmulga- 

tio 


tio  cjtu  ad  geciles.Ec  diuiditf in  duas  partcs,quia  primo  ondt 
tur  «cclcfia  gcciu  legicime  fundata,  Et  fecudo  Synagoga  Iu- 
dcorti  juftc  rcprob.ua  vigcilmo  capicu.Icem  pcima  in  duas, 

quia 


MORALITER. 

l  Tuncaccefferunt.  PcrfcnbascV  Phanfjos  multu  follicitos 
dc  munditia  extcrion  &:  modicu  de  intcriori ,  fignificantur 
hypocricc.  falfi,  argueutcs  frcquctcr  alios  de  modicis,  cu  ta- 

inca 


men  fint infc<fti  gtauibus  peccatis.  Propter  quod cis dicitur 
fupra  feptimo.a.c^uomodo  dicis  fratri  tuo,frater,fine  vt  eij 
ciam  fclTiicam  de  uculo  tuo  ,  ic  ccec  trabs  cft  in  ocul* 
tuo,&:c. 


2^1 


iVlatch 


i 


XI 


Cap.  XV.        261 

ciicereparentibuscompellicis,  quod  Deo  oblaturuseram 
iiicuosconfumocibos,  cibiqueprodcfto  pacer,  vc  ci  ocac 
confecrata comedere .  Vel  quod Dco offero ,  tibi:p(i pro- 


dclt 


CCl 


B 


niam  eum  qui  magna 
peccat,  pro  paruis  pcc 
catis  ahoru  follicitum 
eife  non  oportet.Non 
dicit  auce  quod  bene 


w3  a  X.0"  en*m  l^mnt.lntMS  nihil  arguut,qui  intus  liuore  pollu- 
f'A  tifunt.In  vanuquidemfuabapcifmataferuant,  quifuorum 

cordium  5c  corporum  fordcs  ablucrc  ncgligunc . 

b  Quarevtx» ■. Si  vosmandacaDciconcemnicis  pprradi- 

tioncs  hominum,quarearguicis  difcipulos,  qui  mandata  ho 

minUm  d-miccunc,  vt 

fcfta  Dci  cuftodtant?  ...  W"DA  -      „  r 

*  Chryf.chnflus non    a  traditioncs  tenioriim?Non.n.Iauat  manus  Iuas,cum  pa- 

excuf.micfedrcaccu-    b  ne  manducant  Ipfcautreipoad^ns^aitillis.  quare&vos 
fauicdemonfiras  quo  r       j       •  j  r-v  •  j  •  • 

tranigredimini  mandatum  Deipropter  tradiuonem  vc- 

f  Imbecillitaiiconfulens.  i  DandanecelTariaJ. 

c  ilram?Nam  Deus"dixictHonoraapatrcm&matrem.  Et 

a  D;biti«obfeqaiispatenres  ind;gnos  iudiftineiit.         TAetetn». 

d  qui  maledixerit  patri  vel  matri,rrjorte  moriatur.  Vos  au-  \ 
faciunc  cranigredien-    e  tem  dicitis .  Quicumque  dixcrit  patri  vcl  matri,  t  munus  7 

teS  ,  Vt  non  dct  ciS  OC-  TDec  dcuomm  . 

catlonem  calumnia: , 
tiequc  tamcn  v  i t  tipe- 
rat  quod  ab  Apoftolis 
factumcft ,  neappro* 
bet  eorum  tradicio- 
r.cs.Ncquc  rurfus accufat  feniotes,quia  tanquam  iniuriam 

repuliiTcnt. 

c  HoBordfa^fw.Hieron.HonorinfcripcuriSjnontantum  iri 
falutacionib.&: oflicijs  deferendis ,  quacum  in  elecmofyius 
ac  munerum  oblacione  fencicur  .  Pfieccperac  ergo  Domi- 
nus,  velimbecillicaces  ,  velxcaces  velpcnurias  parencutn 
commcmorans ,  vtfilij  honorarcc  etiam  m  vite_  ncceffanJB 
miniftrandisparentesfuos  . 
C  d  Vos  au.dici.  Veftraaucecraditio  contraria  cfl .  Hoc  ftlios 

dicerc 


D 


Impietate  fub  nomine  pictatis  inducuncqui  docec  quod 

oblario  domini,  q  vcv 
ruscit  pater,obfequijj 
parentum  pre/eratur, 
&hocpro  lucrisfiis, 
vndi-  &:pacres  nefa- 
crilegii  crimen  incur 
ranr  Deo  confecraca 
deuitant,  &  egeftuce 
conficiuntur . 
e  Qwcumyie  dlxerit. 
Scilicec ,  vica  a*cerna 
dignusenc  Veldixe- 


f  quodcuque  eft  cx  mc,tibi  proderit,  &  non  honoriffcabit  8    rit.L  dicerc  proderic. 

Tita.  9     f       Proderit  .    Quail 

patremfuuautmatremrua,  &irritumfeciftismadatum  IO  dcat, Non.imofacri- 

legus  efies ,  ii  accipe- 
rcs  ,quia  Deo  dcuoui, 
Vel,  t&\  prcderit.Si  Deo  dedero. . 

*  Aug. Vcl  aliter, munus  quodcunque eft  ex  me,tibi prode 
rit,ideft,munus  quodoScrs  caufa  mei,ad  teiam  pertmebit. 
Quibus  verbis  ligniHcantfilij,iam  fibi  non  necelTeeiTepa- 
rcncumpro  filijs  oblacionem.quod  ad  eam  arcarcm  perue- 
niifenr,vc  poflenc  iam  ipii  offerre  pro  fe.  [0  hac  ergo  «tatc 
confticucos,vc  poffenc  pareniibus  fuis  hocdicere,  cum  hoc 
dixi(fenc,negabanc  Pharifa;i  reos  eife  ii  parencibus  no  prar- 
ftarenc  honorem . 

Bene 


tExo.io.b. 
Deuc.j.b. 

Ecci.j.b. 

E 

tqilijqnid  d» 
ni  a  mc  profe 
ftumctat. 


LiS.  cTe  ^iicft» 
euang  ca.if 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
quia  pnmo  fundatur  ecclefia  gearium  in  fide.  Secundo.in  mori- 
bus  decimooftauo  capitulo.  pnmainduasquia  pri.no  reprob.1- 
tur  fuperditio  ludaica  in  lege.Secundo  dcdaratiir  mfide  ventas 
euangelica,fe.capit.Ertertio,confirmarur  vrrumqueduplicite- 
fteinChriftitransfiguratione.17  cap.  Prxfeuscaptrulum  diui- 
ditur  in  tres  partes ,  quia  primo  rccedit  a  lu  ix  b  coniutato  prius 
crrorceorum.Secundo.tranlitadgcntiles^co  nenditomeis,  fi- 
dci  amorc ,  ibi.  Egrcfius  mde.  Tert  10  reuerot  id  ludc^oi  collato 
cis  amplion  munerc.ibi.  Et  cii  traliifct.  HoC  aui  fadtu  eft, vt  pcr 
Chriltifaftaofiderct  nobis  quid  fatnru  eiTet  in  ectlelia.quia  in 
aductuChnlii  iud^ipromawi  partefuntcxc^citiA  genu  po- 
puHilluminatijfediteruChriftus  mfinc  reuertetad  Iudeos,cjn 
conuertenf  infincmudi  .Prima  intrcsquu  primo  Chriftuv  ar- 
guit  fudeos  dcfi!falegiscxpoiit:one.Setudo,deapparettfanr!ti 
tat<  ibi.Hvpocrit^Tertio,de  vana  fuper(tinone,ibi .  Au3ite  & 
intelligite.Primain  duas.qi  pnmoponif  ludcfjru  malignairiter 
rogatioadChfidcpreheiione.Secundoponif  cius  in''o  vcraad 
corucofutationc.ibi.fpfcautifidcs  AdcuidcHf;a  primipartis 
aduertedu,q,  a  tepore  Moyii  de  voluntatc  Dci  coitituti  sii    70. 
fcnes,actatc  &  moribus  maturi,&  icieria  pditi  ad  regimen  iplius 
popuU,&  Moy fcs  erat  fup  eos.ita  qct  m  vniucrfo  c .  at  7  r  v t  habe 
tur  Nu.  1 1  Et  ex  illo  teporc  ftatutu  cit,  quod  cot  eflcnt  ad  rcgi- 
mc  populi  ordinati,&  ifti  diccbanf  mditcs  ordirtarij.qoia  per  lra 
pofitionc  manus  inftitucbant ,  vt  hf  in  gloliis  Ucbraicij  in  mul- 
tis  locis,&i(tirefidcbantinIerufj!e,&  ad  eos  fiebatrccurfuj  de 
nuitatib.in  ambignis  &  dirricilib.  &  eoru  detcrminatio  hcbatur 
prolegefirma.quanonliccbartranfgredi,  vthf  Dcut.iS  Ifti  et 
ftatuebant  aliqua  quae  pcrtinebat  nd  rcgimen  populi,  &  ln  ftatu 
tiseo-uerantaliqaaquxcadebat  fubprxccpto  tanqua  ncceiii- 
tatis,&  aliqoa  fub  monitione  tanqaa  cuiufda  deceti?  &  hohefta- 
tis. Dc  tahb.aur.  erat  iftud  ftatutii  cp  htc  tan^ it ur,  vidchcct  quod 
accedentesadmenfam  prius  lauarcnt  manus  fuas  ,  veruntamcn 
Phanf(ji&  fcribsrintelleCiri  huiusmandati  volebant  trahcre  ad 
quacfafalfuate,  vidclicetct)  per  hocacquircrcturqu.rda  mundi 
tia  1pirituilis.M-)u.;b;int  aut  ad  hoc,quia  in  lcge  alique  immun- 
diti^  percorporalcsoblationestlicebapf  emedari.Et  qa  difcipuli 
ChnftialiquaqnoncratncceiTaria,  fcdmagis  cuiuida  fuperft;- 
tionisinquarumintelleausfictralubaf :  non  obferuabant,quia 
Chriftu  in  difcipulis  fuis  argucbant  tanqua  contcptore  doftri- 

nae 


MORALITER. 
X     ^««redr-Por.Similcfithodie,  &  inmultis  locisin  quibus 
maior  folicitudo  habetur  circa  cuftodiam  mandatorumhomi- 
num,  quarn  circacaftodiam  dminormn  praeceptoium ,  quia 

grauius 


i\x  feniorum,  vt  fic  reddercnt  eum  popu'o  odiofum  . 

1  Ipfetnttm.  HicponitujrChnftirefponfioveraadipforucon- 
futanoncm.  dicens . 

2  Qjt  ire  &  vou  Non  refpondet  dicendo;quod  lotio  manuu  qu^ 
fic  cbit  ad  honeftatem  cflet  mala.vel  quod  apoftoli  ipfam  omit- 
tC!idobencfaccrcnt,vtfacitadhoncftacem,!icetbeneficerento- 
mittendo  propter  fuperftitionem,fed  quali  ciauum  clauo  rctun- 
dendo  dicit  eos  dcficerc,  qma  ftciebanttranfgredi  mandatudo- 
mim  propter  man  latum  hominum.  C^uodprobat  dicens. 

3  ?(««  Di  us  di.  Exo.io. 

4  Honorapa.&ma.  Honorifte  non  folummodointclligitreuc- 
rentia,fed&adminiftrarioneceiTarioru,ha(-aui  eKcludobat  per 
fuadoctrinafalfaT),quiaficerdotcsquieiaccupidi,vt  bona  quaj 
eilent  adminiftrandaparentib.couertereniuriulucraeoru  dice- 
bat,q»  melius  crat  ijla  Dco  offerre  .  Tu  quia  cft  pater  principali» 
&lpiritualis.Tumquialicct  pertaleoblatione  parentcs  fuftine 
retdcrti.nentucorporalc.tofequebanrurtamcnbonurpinrmle 
inqu.iii:iiilIudquoderatincoruneccintateconuerrendum,Deo 
oftcrcbatur,&  cx  hoc  fcquebatur  qd  pr^ceptu  dc  honorc  pawn- 
tuinquantuintelligiturinhoc  adminiltrationeceiTarioru.eua. 
cuabaf  pcr  tale  expoiitione falfam  .  Et  hoc  cft  qcf  dicit  Saluator. 

5  Vos  auiem  dicitis.  Falfo.fcilicet ,  cxponendo  mandatum  Dei. 

6  Quicmquc d:x»rit patri,cj  c.quodeji ex me.  Deoconfectatum 
fcilicetj&oblatum. 

7  Tibi  prode.  Magis  fupple  quam  fi  evpenderes  in  necellitates 
tuis,&  cft  conftrudl:io  defectiua.&  eft  fcnfus.  Qincumcjue  dj  xe.  i. 
licite  &  benc  pot  diccre  qd  diclii  eit.Et  impleuit  praeceptu  diui 
num.&eftdignus  vitaaeterna,quodelt  falfnm,  quiafecundum 
ventatemefttranfgreiTorpra?cepti.  Et  hoceftquod  fubdirur. 

8  Etnon  bonorifica.&c.  Iiludquoderat  iibi  debitum  (uLtra- 
hendo. 

9  Et  hritumfeci.Vos  faccrdotes  &  Pharifxi. 

10  jwtndatum  Dei.  Admaiore  intelleftuconfiderandum  quod 
pater  per  fc  renctur  prouidcre  filus ,  quia  eft  caufa  coru  quantu 
ad  eife,&  ideo debet  e/s  nutrimcmu  &  documeutu.filius  anrem 
tenetur  prouidere  parentibus  dc  neceflariis  per  accidens.f.fi  mdi 
geant,&  ipfe  fit  potcns,&  ldeo  fi  patcr  ia  necelfitatc  incurrenr, 
bona  de  quib.filius  pot  iibi  adminiitrare,ia  funr  libi  d«;bita .  De 
ahcnoaute  nullus  poteft  Dco  factificiu  facere.&ideotaliaDeo 
offerre  non  eft  licitum ,  quia  hoc  eft  tranfgrcdi  ptaeceptum  de 

hono- 

grauius  fatis  punitur  trafgrcdiens  mandatum  principis  vcl  pr?- 
lari(quod  tamenfrequentcrnon  eft  rrialum  nifi  quia  prohibitu) 
quamtranfgrediensDcimanc'atum,quod  dc  fc  femper  eit  illi- 
titum . 

Tom.  j.  12  To~- 


\ 


263        Glofl  ord.  &  Nicolai  de  Ly  ra . 


264 


rfa  Bfwfre^^puiditlfaias.  In  fpiricu  fimulationcm  lu 
A  (i*orum,Quod  m  dolo  repugnarcnc  euangcho . 
».d    b  i(,A»i#»e^»«M'.Magiihr.Scimusqu.avcraxcs.|Vcl 


*  Hicronymus'.   Opponat  autemprudenslector&;  di-  D 
cat,  Si  quod  intrat  in  os  uon  coinquinat  hominc,quare ido- 


loihyrisnonvcfcimur?  Scicndum  igitur  quodipliquidem 
cibi Cv  omnis  Dci  creatura  per  fe  munda  fit ,  fed  idoloru  5c 
datmoniorum  inuocaciocafacic  imrnunda ,  apud  cos  fcili- 

ccc  qui  cuconfcicn 

•    De  luiie.tandi.  paientibu».       ■Qu*rtax«feruita»ariti«,         b    Simuhtorei.  Cia    jj0j,    Jdolothy- 

.    ^.  _.     .  ,  £    q^,  beneco:iu.nu  inonbuseorum.  ,  '. 

,  Dciproptertrad,.ionemvcItra.Hypobcr.ta,  benepropheta-  '    fSSS£°S£ 
k  uicdc  vobislfaiasdiccns:  t  populus  hic  labiis  mehonorat,  t    gjj*"^^ 

D  «  ;J-m.        a    Non  habituri  mctccdem  cum  veris  cultoribu».  ,  , 

t  cor  autcm  eorum  longe  cft  a  mc.Sine  ca  uia  autcm  colunt  J    ptoritora^nagw 

fri>nrr>mlifll  il:Uini«.  —  -,  .  .  ^. 

5     eft  rcligio  m  cibis, 


l'jiat.i*.u. 

jbur.u.b.  tcr:orcm  munditiam  commcndando.incenor,  &qu*  vcra 
eft,incisnoncft. 

C     T^ort  qutdmtrat. 

N  hil  cft  cxcra  ho- 
mincm  quod  mce- 
rius  inquinct ,  ncc 
idoloclvcum  ita  hoc 
tlfi.t#.d.         d  jjc,  crcatura 

J^r;;crt,  Vno  fermonc 
l-uiu.  hit  or«  omnis  fuperlluio 
iu^*coteo  obfcruatioinim  eli- 

ifi  ft  cjuxa.   duur)  cum  jn  dlfccr 

B  nendis  cibis  rcligio 
puictur . 

#  Chryfoftomus. 
Nonautcm  dixicnt 
hil  cft  obfcruatio 
cfcatum,-icq;  quod 
Moyfcs  milciniun- 
fii.ej  j.f.in-  Xerac,  fed  permo- 
tcr.ertu,      dum  adinonitioni1;, 


kom.rt.ta 
IkUtth. 


t  Comempti»  diuini» 

me:doccntcs  doclrinas  &  mandaca  hominum  ,  Ec  conuoca- 

a    Qai  in  Dei  anandatit  fiticbant . 

tis  ad  fc  turbis.dixit  cis :  Auditc  &  intclligite :  Non  quod  in- 

«Aui.Nen  tiineoimmuaditiamobroiui^led  cupiditatis  .  •    Vcrba  maJitiam  cordii 

cxpiimentia. 

trat  in  os.coinquinat  homincm.fed  quod  X)ccdic  ex  orchoc 
d  coinqumat  hominem  .  Tuncaccedcntesdiicipulieius,  di-  M  0ffendiculii  velrui- 

^>tumrc:isio«.lincibi..  .  nam ,  vclimpact.o- 

nc  pedis  polTumtu 
dicerc.  Vnde:Qui 
De  rcnc.ni- ^  ijTrerum.ipfarum  natura  ccftimonium  accipiens,       fcandalizaueric  aliquem.    Id  eft »  occafionem  ruina:  dc- 


■     x^'11"»  rc.»£»u  c:i  *n  tiui». 

xcruncci:Scisquiapha'rii1ei ,  audico  vcrbohocfcandalizaci 


6 

7 
s 

9 
10 


13 


qui  audito  vcrbo 
hoc  fcadalizaci  suc 
ideft  indignaci  func. 
c  ScandaU^ati  furit. 
Scandalon  vcl  fcan 
dalum    Graxe  nos 


v» 


Hic- 


#0 


mnis 


Aalicettfilio 
«tirc  rcliuio- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

honore  parccu.Sccas  aiit  clfcc  6  fiims  botu  fua  deo  vouiiTec  vcl 

cofccrallccantequa  parctesellencin  ncccthcate  poltti.  quia  t«c 

no  elTct  hcitu  de  cu  prouidcrc  paretib.quia  li  ellet  deo  vocu  ta- 

aii  dc  aliquo  immolatitio  no  poilet  lmmutan  .  Si  autem  dc  ah- 

patTi  q«°  »5  imnoolacitio  no  potcrat  mutan.hili  pcr  rcdcroptjon6.Ex 

luiiicttut .      dictis  patct  fillitas  illius  opmioms,q  dicit  cj>  filius  polt  profeflio 

neai  Ltcta  m  religionc  tenecur  cxirc  claultrum  pp  neceltitatcra 

parenturo  etiam  concra  voluntacc  fui  fupcnoris,quia  per  talem 

profeliione  elt  dco  um  confecratus,&  ideo  propter  necetlitatem 

parentu  non  dctcontra  votu  talc  faccrc.Hoc  et  patct  alia  ronc^ 

quiatiliuscu  venerit  adaetateadultam  ,  ilcutpocinuitis  paren- 

tib.licue  matrimoniu  cotrahere,  vel  ad  faccrdotmm  promouen, 

ita  et  religionc  ingrcdi  ceflante  tunc  neceMitate  parentum,fed 

per  faccrdotiu  excufatur  de  hoc  q,,non  tenctur  fubucnire  patri 

per  vfum  armorii  ii  ab  holtib.inuadatur,quia  ia  no  cil  libi  licitu 

pugnarecorporalitcr.Similitcrperniatrimoniucxcufatur,quod 

no  tenctur  manere  cu  patre,c|a  eft  obligatus  vxori .  Ergo  multo 

fortius  p  profeUiene  facla  in  religione  excufatura  fubueniedo 

parentib.nili  fecudu  moducoueniete  fne  regulae.Et  perconfc- 

ques  nondetpphoc  contra  votumobediciitiaEfaccre  ,  imo  ef- 

let  mobedicns  hoc  faciendo .  Per  hoc  patct  folutio  cuiufda  ronis 

q  folcr  ad  oppolicum  induci.quc  talis  cll,  Votu  faftu  dc  his  quse 

lunt  fuper  erogationis  no piudicat  illis  q  funt  de neccliitate  prx- 

ccpti.cu  pceptum  implcreIitneceiruatis,vouereautetalia,  non 

fed  votii  rehgionis  eft  dc  his  q  funt  fupercrogationis,  fubuenire 

aiit  parentib.in  neceiTitate,ett  dc  necctfitatc  pcepti ,  ergo  p  votu, 

i eligionis  per  profcllione  folcnnic<Mituro  non abibluitur  atiquis, 

quin  tcneatur  adminiftrare  parcnb.licut  ante.crgo  per  cofcques 

tcnetur  exirc  clauftru  pp  necelTicatem  parentum  et  contra  volii- 

tatem  fupenorii.  Diccndum  q>  p  profctiionem  non  abfoluitur  a 

pr;cepto,bene  tamen  ablbluhur  ab  aliquo  modo  implendi  prz- 

ccpiu,qnia  pccpt u  de honore  parentu elt atfirmatiuum ,  &  ideo 

non  obligat  ad  lempcr.fcd  pro  loco  &  tcpore  &  alijs  debitiscircu 

itatijf»  qaliquando  variantur  fccuciuconditionc  iplius  implctis 

prcccpiu,quu  aliquis  modus  fubueniedi  patri  cllicit  incouenies 

&  illicitus  lpfi  hho p  aftumptionc  ahcuius  itatus  liciti,imo  et  per 

fec\i,iicutfubucntrcpatripdcfenfionearmoru  ethcitur  lllicitu 

2>facerdoti|itatu,tcneturtnci  fubuenircalijs  modit  fuo   Iratui 

(oucnicnt ibos.Ita  eode  mo  poft  votu  obcdict icj  fubucnire  patri 

contra  voluratc  fupcnons  emcitur  lllicicu  iplircligiofo,  tcnetur 

tamen  ci  fubuenirc  modis  conuenientibus  profcthoni  fuat. 

1   Hypocritd.  Hicrcdarguit  Saluator  ludaros  dcf.illa  lanclitatis 

fimulatione.tiaadhocrpeflentin  reuerentia  populi  oiidebant 

fanclitatc  in  verbis&  111  exteriori  couerfatione  ,  cii  tn  corrupti 

effentintentionc,  iicutfucrat  prophetatuperlfa.zp.licctlub 

«liis  vcrbis  ponatur  quam  hic.  Scntcntia  tamen  cit  eadc  .  Sequit. 

Sine 


Z     Sinecaufaautem.ldcA^mfiri. 

2     Coluntme.  Sicut  cnirQmedicinadicituriinc  caufa  vel  fruftra 

propinariquaenonconfert  fanitatcm,iiccultus  dimnus,qutnon 

ducitad  veram  t^iicuatcm.Si.quitur. 

4     Docentes  dotlrtnaucpin  proptcr  fuam  auaritiam  docebat  traf-    ! 

gtedi  mandatum  dei  propter  traditionem  fuam,  vt  vilum  eitin 

talfa  expofitionc  prxccpti  de  honore  parentum ,  &  hoc  ct  facic- 

bant  proptcr  fuam  (upcrbiam, vt  proptcr  doftrinac  auftoritatem 

popuius  dcfcrrec  cis  maiorem  rcuerentiam. 

5  Conuocatis  adfe  turbis.  Reuocando  eos  a  fatfa  doctrina  eoiii. 

6  *A.udite,&  intcl.  Hic  faluator  arguit  ludacosdc  vana  lupcr-  DJ 
ftitione.  Et diuiditurinduaspartes,&  primofacitquoddidiicft 

111  generali.Sccudo  magis  cxplicat ,  intcntionc  fua  in  parttculari. 
ibi.Rcfpodcns  aiit  Petrus  Prima  in  duas,  quia  primo  in  gcncrali 
ponit  fuu  documcntu.  Scciido  cx  hoc  fubiugic  Pharifcorii  fcan- 
dalu.ibi.Tiic  accedetes.Circa  primu  aducrtendu ,  qct  fuut  dicTtu 
eft.Lotio  manuti  antc  comcftione  vel  cibarioru  appodtione  facic 
bat  ad quanda  honeftate  &  mundicia  corporale,&  m  hoc  crat  bo 
nufcdhomittercturdicerequodexhoc  incurrcret  immunditia 
ipiritualiijhoceftfalfum&lupcrftttiofum,  quia  immunditia 
fpiritualisprouenit,abintcrion  delcctatione  &  confenfu  luetis 
non  ab  iphs  rebus  corporalibus.Et  hoc  cft  quod  dicitur. 

7  Dixn  eis.^iudue.  aure  corporis. 

8  Et  intelligite.  aure  mentis. 

o     T^on  quodintrat  in  os.  [deitcibus  coporalis. 

10  Co»'«y«i«ar.Homincm,fpirituahter  Ictlicct,nili  inquantum 
perdelectationem  male  amcituradcibum. 

I X     Sed  quod.A.scxbi  qus  funt  malitias  intcrioris  fignificatiua. 

11  Hoc co/«.ij.Confideranduro,quod  Chriftusnon  dicit  hic 
contralcgem.licct.n.aliquicibiinlege  reputarcntur  immundi 
vt  caro  porcma  &  huiufmodi,'hoc  tn  non  crat  fecundum  eorum 
natura,quia ois  crcatura  dei  bona  cft.i.ad  Timo.^.vn  Gene.  1  .a. 
d.Vidit  dcus  cunftaqusefecerat,&  erSt  valde  bona.Diciturth,  Efc 
porcusimundus,&  agnus  roundus  vt  dicic  Aug.cotra  Fauftum,  ^0 ' 
quiapcranimaliaimmundafecudiilcgefignatur  quacdam  vitia  qJ 
qux  iunt  euitanda,&  ideo  quia  lex  cuagchca  qux  Ipiritualis  c(t  ^hi 
mchoata crat  pcr  Chriitum,  ldeo  &  iila  obferuatio  figuralis  cibo 
rumnoneratampliusobfcruanda. 

Ij  Tuncafccndcntcs  difci.eius.  Hicexdortrina  Chrifti  ponitur 
Phanfcoru  fcanda!izatio,quia  per  doftrina  Chnfti  vidcbant  co- 
rii  fimulatione  &  doflrinam  reprobatam  ,  &  ldco  110 11  poterant 
refiftere  per  rationc  vel  fcnpturam ,  ldeo  cx  inuidia  moucbatur 
cotra  Chriftu  ad  mouendii  fcditionc  ,  Et  quia  vcritas  vira:  iulti- 
tiae  &  doclrinx  non  eft  dimittcnda  propter  fcandalu  aliorii,quu 
tale  fcandalii  procedit  cx  roalitia  iplius  fcadaliziti  Vn  dicic  bet 
tus  Grcgo.Si  de  vcritate  fcandaium  ontur.reclius  orin  pcrmitt» 
tur,quam  quod  vcntas  rclinquatur.ldeo  fequicur. 

Omnis 


MORALITER.  busquidocentbene&  viuuntmale.  Czterafuntita  moralia» 

Popttiw bie .  Hoc  potcft  dici dc doftoribuj  &  prardicatori-        quod  aoa  ihdigcnt alia  moralitatc  vfquc  ibi . 


bus 


»' 


2^y 


Macth 


21 


Cap.  XV. 


266 


m.iB 
lin. 


k*- 

ll:ip 


a    OmnU  plantatio.  *  Hilarius.  Docet  traditionem  homi- 
A  num  cradicandam,cuius  tauore ,  legis  prscepta  tranfgreffi 
funt. 

*  Remigiuf.  Omnis  etiam  falfa  do&rina  &  fupcrflitiofa 
obferuatiocum  fuisaucionbuspcrmanerc  no  pot ,  Sc  quia 
aDeopatrcnon  eft, 

Doftores  cnra  fequentibut  fuis.qui  non  habent  funrlamentum  ChriBum 
cnt  figentes  111  terremt.         Carnalis  cu|iiditas  ctti  corfulunt. 

funt.Atillcrcfpondensait  Omnis  plantario,quam  non  p!a- 

a    De  tert»  viuenrium.    b     Tradittonibus  renebroiis  luce  mandarorum  Dei  oriuati. 

tauit  pater  meus  celcftis.eradicabicur.Sinite  illos carciTunt 

a    Qjiia  non  folum  fibi  11011  profpiciunt.fed  eti«m  alior  in  prjccipirium  trahunr. 

&  duces  ca:corum  t  Carcus  autem  fi  cceco  ducatum  pnefrct, 

Adprzdtfta.  ' 

amboinfoucam  cadunt.Refpondcnsautem  Petrus,dixitei 

Quafi  myiUca  fit  in  hoc  intelligemi;.         Increpatiue,        Putatis  myfticum  quod  eft 

piopiie  diftum 


cum  cifdem  cradi- 
cabitur. 

■$e  Otigenes.Sunc 
quadam  intrinfecus 
in  animabus  veftris 
infita,qua?  non  plan- 
tamt  cceleflis  pater. 
rettn.  Omnes quippecogi 
"  a"  tationespeffima:(ho 
micidia  adulceria 


s)l 


rruciaia  aauicena  ,  ,  i«E**anm. ^™*«w 

fomicanoncs  furta    c  Ediflere  nobis  parabolam  iftem.  At  ille  dixit. t Adhuc  &  vos 
bl.ifphemi2,planta-  ■     r      •.  n    n      n-    ,vt  ,i-    .  .  . 


M 


blafphemia,  planta 
tioncs  funt ,  quas  n5 
plantauit  celefiis  pa- 
ter,  fedinimicusho 
fuperfeminauit  ca. 
b     Sinite.  pcrmittite 
fuoarbitrio,quia'ir- 
n..r.  rcuocabiles,funt.  vn 
;   "  dePauluSjHajrcticu 
hominem  poft  pri- 
mam  &  fecundam 
correciione  deuita. 
c  Edrjfere.quod  aper 
teeftdictumpucant 
apoftoliper  parabo- 
larn  dichim  .  Vitio- 
fus  eft  auditor  ,  qui 
velobfcura  manifc- 
ftc  vel  manifefte  di  • 
tta  obfcurc  vult  in- 


fineintellecl:ucftis*fNoninteIIigitis,  quiaomnequod  inos 

Peftdigclriones. 

intrat  in  ventrcm  vadit,&  in  ieceffum  emittiturQua:  autem 

Vt  verba  tuipia  &  nociua.        D«cordis  immtmdicia.    a    Inquimtam    cogitatione  ma»is 

inqumant  foidida  Ioquutione. 

procedunt  de  ore.de  corde  excunt,&  ea  coinquinant  homi- 

d  nem.Decordeenim  exeuntcogitationesmalar,homici4ia, 

adulteria,£  >rnicationes,furta,fa!fa  teftimonia, \  &  blafphe- 

.        ,n,M  Ute"tia-  Exterio.aautem. 

*  miar.Hxc  iunt  qu#  coinquinant  homincm.Non  lotis  autem 
manibus  manducare  non  coinquinathominem .  EtegrefTus 

Dua:  fuetunt  ciuitates  gentilium . 

inde  Icfus  fecefsit  in  partes  Tyri  &  Sydonis.  Eteccemulier 

a     Ecclefia  de  gentibus.  b     Apn..ina  conuerfatinne.  » 

,      _,.  a  r     bi  |t  rr'    ferfidc,"vndenouitc'am'refi,1u|nDjuid. 

ft  Chanan«aahnibusiIIisegreiTaclamauit,dicesei;  Milcrerc 

.     .„      _.  .        r.  Vtprobaietpattntiain&longaniinitatem. 

'.  mei,dne  fili  Dauid,filia  mea  male  a  dsmonio  vexat. oui no 


g 


telligcrc. 

d  De  corde  &c .Non  cnim  a  diabolo  im  mittutur,  fcd  ex  pro- 
pria  voluntate  nafcuntur ,  Diabolus  cnim  inccntor  cft  non 
auctor,quia  ncc  intcnora.nifi  pcr  habitus  &  geftus  nouit. 
c  T^onlotis  Spiritualia  ditta  prophetaru,  de cordis  ic corpo- 
ris  caftigationc,vt  hec:  Lauam*  n  i  mundi  cftoce.  Phariftji  car 

u  nalicet  dcfolocorporeaccipiebant,  quod  vanum  eft  fieri. 
f  Etegtejf*sindele.  Rclicliscalunmiatonb9  intrat  fincsTyri 
&Sidonis,vtfiliamlibcrarct,&  per  fidem  gcntilis  focuuntj 
perfidi.im  fcribaru  argucret.  Relictis  calumni  ;toribus  figni- 

<  ficat  quod  poft  rcfurrectioncm  rclicturus  cifrt  pcrfidiam 

Iudarorum 


Iudcorum,pcr'predicationcm  iturus  ad  gcntcs.  O 

*    .ChiyfofttmHlS.Siquisqi^i^cun.difc.pullsfuKdi-Hom.ej.m 

xcruyn  viamecncium  nc abicntis , qualiter Chnmts  h ,nr  Mjtch- 

arnbubtvia.Primunjnoncratohnoxius-pra.-opcaaut.dd^ 
fcipuhSdcderat.Secudoqancq;  vtprcd •cacurj ;  nhi,? vfi  % 

Marcusdict.^Moc- 
cifltauitfeipfutf,, 

g  f  tecce  mntier.  Jde  Mar./.c, 
Marcus  dictr  ,  nifi 
quodait.-fcfimflif. 
teihdomocum  mu 
liervcnit.Muth.rns 
periftavcrha  :  Di- 

6  mircecam,qu>acla- 
matpoftnos,  innuic 
quodpoftambuhn- 

7  tcmlefumprccese- 

8  mifit  .  Venir  crgp  tMar.f.c. 

9  muhcr  in  domum 

10  vbi  ciat  Ipfus  ,  fcd 
n  quja  Matcha.-us  aic 
1  j  N6  reipondit  ei  ver- 

bu.dcdit  intelligere 

quiaambotacuerut, 

'J  ^i/ifilentiocgrefsu 

14  cfrc[c-fum,&itacece  p 

15  racontexuntur  qua; 
ic>  innullo  difcordant. 

17  h      Clamawt.dic.&c. 

18  perfidemcl.mucvn 

19  dc  nouic  vocarc  filitl 
D.iu-d.Chnftiincar 

2,0  nacioncm  confttens 
Rogat  profiIia,irj- 
21  cff  pro  popuK,  fuo 
iz  nondum  crcdente, 
zj  vt  ipfa  fraudc  dia-  ^ 
.,     n      .  ,        P.      .  boliabfoIuamrVcl, 

niia.elt  anima  vel  confcientia  ciruslibct  intra  ecclcfia  dia- 
bolo  mancipata ,  pro  qua  materccckiia  rogat ,  vcl  ipfe  ho- 
mo  pro  fcedata  confcicntia . 

*  Chtyfofiomus.  Non  pcrrcxitaddiuinos.non  vocaoit  Hom.r7. 
Magos,nonalligaturasqua?fiuit,nonimpofratriccsmul'e-  cx  varil  in 
rcsadduxit.qua-  fohntdarmones  prouocarc,  &.ncantato-  mauh- 
nibus  fuis  vulnus  augere,rcl.quit illa omnia,  &  venit  ad  falu 
tarcm  animarum  portum . 

i  Qui  non  re.  Non  dc fupetbia ,  fcd  ne  fit  contrarius fentcn-  %ra  to,a. 
tiatiux.  Inviamgentinmneabieritis.  Vndc  v.tarcalumniam  F 

^  Iudxorum 


1  conuitia . 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 

1  Omnii  plantatio.i«/e^  doclrina  ab  bmine  inuenta  qu<e  non  ejl 
legi  hfius  dci  confona. 

2  Erad  cabi.  Qttia  non  habetfirmumfundmentum  &  radicem, 

3  Siniteil.  ld<ji  doftrinam  eorum  euitate. 

4  Cxci (unt. Ideflycarentes vero  intelleclu lcgs. 

5  Et  duces  cc.co.  i^uia  alios  excacantfuo  errore,&  ducunt  eos  ad 
pr*crpuinm. 

6  Refpondens  au.Pe.  Hic  aperitur pr&di&x  docirinx  Cbriili  intel 
lc8ui  magis  infpuialttauia  Tetrusprofe  &  pre  altjs  quafiuit  inteU 
lectu»!  tiuens. 

7  Edifse.nobis.  Idefljxpone. 

8  Parabolainftam.  Idefl,fintentiam occultam. 

9  At  ille  dixit. Adhuc  &  vos  fine  intelleau  eftig.  quafi  dicat,ta 
ctiuaudisln  dofamam  meam^uodjtatimdebereus inteib?ctc  ea  <mx 
dttlafunt.yudefequiiur. 

10  Nonintelligitisquiaomne. //?*</ e/lwaiMiwAwwAjcfcM 
quia  aliqu  >  1  ars  deomniquodintrat  in  os. 

1 1  In  fe ceflum  cmittitur.  quia in  omni  cibo  quantuncumque  pu- 
rocJUbqudmpuntatiSyO  a  na'ura  expcllitur  tan^ua  fuperfluum  , 
&  aUqmdrettnetm  tanquaad  nuritionem  ncceljarium.tt  neutmnt 
i/t+im  comqumat  hommemfphitualuer  loquendo. 

1 2  qua:  autem  procedunt  de  ore.  vt  verba. 

3  J     De  cordc  exeunt.  auUfimt  tenteptus  mentisfanificatiua. 
J4     Etcaco.nqu.nanthominem.  quandofuntmaUcogitationis 
pgnipcatiua.Et  boc  tU  quod  fequiiur . 

De 


l  y     De  corde  cnim  cxeunt  cogitat.ones  ma.  Et  per  ccnfcquens. 

10     Homicidia.ldefl,confdia&-colloquiaadperpetraudumlwuf- 
modi  vitia,q«x  bic  tai.guntur,&  conftmdia. 

\  7     Hae:  (unt  qux  coinqumant  hominem.Spiritualiter. 

1 8  Non  Jotis  autcm  mambus  mandocare.im»»«rf,//4  fpmtuati. 

19  tt  cgrelsus  .nde  Iefus  fecclfit  in  partcs  Tyri  &  Sidonij 
t\eprobatoerrore  Tbanfxoiumjm  Chuflw  tranfitaa  Gentiles,v:  ex 
deuotwne  Gentilium  oHendatur  iufla  reprobatto  lud<xon<m.Et  hoc  rfl 
quod  dicttur.  Et  egrciTus  inde  Iefus  feecifit  in  pancs  Tyrl  &  S.do 
nis.  Tyrus  &  Sidonfunt  qmdam  ciuitata  fttx  tn  tcrraproruiffonis 
prope  montem  Libani,quiafihi  lfraclnonpotucrunt  totaliter  expelle 
re  Gentiles  de  terrafua. 

2-0  Et  ccce  miil.er.  7{ationefcilicet,Chananai  enim  habitaueruni 
m terra promiffionis antefiios  \fratl,\nec\ potuerum per eos totaliter 
extirpan,vnde  ifla  mulier  ab  tllts  qui  remanferant  defc  enderat ,  ifl/t 
Mtem  audiuerat  miracula  &  famam  lefu  Cbnfli ,  &  tdeo  firnitcr 
credcbat,quod  fiHamfuan.  fanatrpotetat. 
21  A  finibus.  quia  Chnflumfeqwbatur  \in  via  ad  mpetradumfu* 
Jili&fanationem.Marcus  tamcn  dicit.j.cap.quod  vcnit  ad  lefuni  in- 
tra  dornurn .,  &  hoc  efl  vertm  primo  Jed  quia  cam  ibi  non  ex audiuit 
fecuta  efl  eum  in  itinerc  clamans.  I 

22  M  fcreremei  domincfili  Dauid.  \Audierat  enim  Chriflipro. 
miJJ-im  ludais  defccnderc  degrncreDauid. 

23  Qui  non  rcfpondit  ci  verbum.  T^onpropterindfgvatiomm, 

Vr  Vt  c*P€rI,:'4er*ntla  e»«  inprecc  oflcnderetur  fides  cius,&  deuotto 

tlijaputis  . 

Et 


..    n,       m.  u  .,    ;  -i-       MORALITER. 

19    fLtegreffutindtlefusfccegit in partes  Tyri & Sidonis.Pct mulicrcm  Chananwm^ui dicitur a domino. 

Tom.j.  i    j 


0» 


2^7        Gloford.&NicoIaideLy 


rai 


tc.ic>. 


tlO  . 

fidicat>  pnusopor- 
tct  nic  ttcramctum 

mct  aducn  us  com- 
Ur:MPplcrcnlud.m.&: 
licadduccrc  aliaso- 
ucs>fl-  bocdcfigno 
pctitionc  huius  dif- 
Fcrcndo . 
b  Tanem  filioru, 
bum  falutis  ,  quod 
prius  dcbctur  Iudejs 
non  cft  bonum  darc 

R  canibus  vcl  gentib. 

**  canina  rabic  latran- 
tibusfemprr  . 
C  F.tiam  domine  .  Sub 
pcrfona  mulicris,mi 
ra  fidcsccclefiz,  & 


•  r 


gcntium  prxfignabar.M:;?nacftfidesGentium,quxiii  au    ^ 
dicuautisobedlunt.&iuDcofalutemfibi  fuifcj,  impetrat.  Pfl 
Quod  pucrum  Centurionis  Sc  filiam  Chananex  no  vcniens 
adeos  fanat,ignificat gentcs,ad quas  non  vemc pet  p* efcn- 
tiam  f-luand-s  per  vcrbum  fuum . 

*   Chrvfofromus.  H-k 

•    M.T.Ieriiiinari.TelmiferkoidUraoli,  vcl  importunittte  eius  cirere  cnpienrej.  PrOptCl*  hoC  autcm  *** 

rcfponditci verbum.Ec acccdcmes  difcfpuli cius ,  rogabanc  i    Chriftus  tardabat_, 

►  a  Quun  tenct  non e»auj;cnj  >  ^        prxfcicbac  cnim  ea 

cum,diccntcs.Dirnittccam,quiaclamatpofl:nos.  Ipfeaute  t    bocdictura,nccoo- 

Corpoiali  uiiflVine  . 


&  ludcorum.Gcntium  aucfalus.naffionis  &rcfurreaionis  tc- 

A  poi -ilcruatur.vi.-i »on rr fpondtt.  Mvlticc.Si  adpnmapetitio- 

ncm  ccclclix  dns  faluccm  animf  drlfcrc  dare,  non  eft  dcfpc 

kim.vcla  pctcndo  cctlandu.Jcd  magisprccibus  miiHc- 

dum,&  ad  Dcum,--  ad  fanctosdoncc  orcnc  pro  ccclefia,& 

tuncpcrficicturora 


efpondens,ait:  t  Non  fum  miflus,niii  ad  oues,qu;eperier_it 

a    Qux  a  lonje  clamibat  confecjuuta  eft  eutn.  IV.  Dcum  .  IStipia  hl •   Daui-. 


cultari  volebat  tan- 
tam  muliensfide__ 
vircuce .  0  mulia,&c. 
acfidicat,  fidcs  tua 
maiora  hisaudire  po 


domusiTrael"  Atilla"vcnit,  &adorauitcum,dicens :  tL>o-  s 

minc.adiuuame.  Qui rcfpondcns  ait  :  Non  cft  bonum  ?    m£lc 
iiuui.)««'«u». iv      -<_,        ^  7    tcft,  vcrumintenm 

.Vcr-    b  fumercpancmhliorum,5cmittcrctcanibus.  At  illadixit:  8    fiat   tibi  ficut  v.s. 

^Verumeft.  INonmctcor  pancm  vel federe a J menfam  ,  fcd  cotucnta  fum  rcljq-ijs.      -       HZC  autcm   ChnfU 

fOuai  ludxi  vilipcndcbant.  _  _ 

.  Etia-.Do-.ioe:  Nam&catelli  eduntdemici.  .  c,u_ca-  "S^Sfcf^ 

ij  *    Iudxoiuro  quibuj  lciipmra  pnmo  loco  'appolitaeft .  •  '       ' 

duncdcmcnfadominorumfuorum.  Tuncrcfpondensle-  „  tf^^J'^ 
c.  fus,&aitilli:Omulier,magnaeftfidcstua,  fiattibificut  il  fiowaefi.  Incendeaii 
cr  vis.  Etianataeftfiliaciuscxillahora.  Et  cum  tranfiiTct  in-  *3  "•mquahcerApofTo 

»  14  lis  nommpctrantib. 


tM 


tti 


paci.ncia,  _-humili. 
tas  przdicatur.Fides.quia  crcdic  pofle  fanari  filiam.Paticn- 
tia,quiacociesdcfpcccain  precib.peritac.  Hurnilicas ,  quiafe 
non  canibus,fcd  cacellis comparac . 
#  Hicrony.  Mirarcrumconucrfio.  Ifraelquondamfilius, 
noscancs.Produicr(icaic  fidci.ordonominu  commucacur. 
JDc  illis  poftea  dicitf.  Ctrcundederwit  me  canes  mnlti.nos  audiui- 
nms  cummulicre,F/_«r*<_fe/_/M~m/m>  . 
d  7^a&  catelti.  Mcfa  elt  facra  fcriptura,  micz  pueroru,func 
incerna  mvfieriaquibus  humilcs  reficiurur  fub  menfa,  quia 
fcripturxhumiliccrfubdici.catclli  genccs  hunules.  Paruuli 
cduntnon  pancs,  non  cruftas,idcfT,non  licera:  fuperficiem 
fcd  medullam . 
Sup.l.b.  c  Magna  eflfidet.  Sic  fuperius  deCenturionc:Non  inueni  ca 
C  (am  fidcm  in  Ifracbqui  iimiliccr( vc  hec  Chananxam  )  fide 

gcncium 


lmpccrac  ipla  ,  cam 
magnum    quid  eft 
inftancia  oracionis.  Ecenim  pro  noftns  vulc  magis  a  nobis 
rogari,  quam  ab  alijs  pronobis . 

f  Etfanataefl.  Vbidaturexcmplumcatechizandi  &  bapci- 
zadi  infances,qui  ncc  fapere,nec  facerc  aliquid  poffunc,  fed 
pcr  fidem  6c  confefsioncm  parcncum  liberancur  a  diabolo. 
^c  Augult.C^uodpucrumCentiuionis  &filiamCananzx  LK 
muliens,non  veniensad  domoseorum  fanat,fignificat  gcn  def 
tes ad  quas  non  venit,faluas  fore per  verbum  fuum.  Q^iod  CB" 
rogantibus  filij  fanantur,inrclligcnda  eftpcrfonaecclcfia: 
qua:  fibi  eft  &  mater  &  filij.Nam  fimul  omncs  quib.conftac 
ccclcfia  mater  dicitur,finguli  aut  idem  ipfi  fili;  appcllancur. 
g  Etcumtranfifiit.  Cumm  filiaChananitidis  lalutcgetium 
pi2fignaflet,rcuertitur  in  Iudaram ,  quia  cu  plcnitudogen-  - 
cium  intraucrit,tung  omms  lfracl  faluus  fict . 

4 


In  montem 


NICOLAVS    D  E    LYRA. 

1  TJ accedcntes  difcipu.  Moti  cnim  erant  ad  hoc  vidcntcs  cius 
fidcm  &  dcootionem. 

2  Ipfe  autem  refpondit.  Primo  negatiue,  tamen  fine  improperio 
diccm. 

lu^forl  Apo  j  ^on  fummif.  Qiiia  Chriftus  erat  primo &  principaliter  mif- 
"|.  icuur  fus  Iu_c,is  tanqua  apoftolus  coru.Et  16  in  propria  pfona  no  prae 
dicauitinli  l«i)cis,nccfccit  miracula  mli  mcafu  ex  aliqua  fpali 
caufa,  vt.f.oiicdcrct  ccclefia  m  fide  getiu  cfse  fundanda,  ficut  hr 
jnc  &  Ioan.4  vbi  Chrimis  predicanit  Samaritanis  deuote  cu  re 
cipicntibus-Foit  mortc  aute  Chriili  fides  prxdicau  cft  ptsblice 
gcntihbuSiEt  hocclt  qd  dicit  Apoftolus  Rom.i  j.b.Dico  aute 
Chriftu  Iefum  miniitr um  tinGc  circucifionis.f.apoliolum  Iudeo 
ru  pp  veritate  Dei  ad  cdiirmandas  promifsiones  patru,quia  an- 
tiquis  patnbus  Iudzoru  fuerat  fafta  promifsiodc  Chriito,licuc 
Aorahz  &  Dauid,quia  th  Iudei  pro  maiori  parte  (ulc  Chriiti  re 
pulerut,  &  gctilcs  ea  fufceperut.10  Apoftol'  fubdit  ibidq^.om, 
i5.c.getcsauc  fupmifericordiahonorareDcum,&c.Scquitur. 

4  .'lt  ili-i  venit  &  ado.  Adoratione  latnz,dicens. 

5  Domineadiuua  me.  Infirroitatcm  enim  filix  fux  reputabac 
fkam,&  pcr  confequens  fanationem. 
4    S^ui  refpondens.  Negatiue.fcihcet  &cum  improperio,_it. 
7     1{on  efl  bonum  fumere.  Ideft ,  do-tnna  &  miracula  promifsa 
ludzis  tanquaiDfpiritualibusfiliisproptcrcultum  vnius  Dei. 

Et  mitterc  csnibus.  i.darc  gentihbus ,  qui  erant  dcditi  cultui 


8 


idolorum.licut  cancs  circacadaneraammahum  dcfuncturum. 

^itilU 


p    jtt  illa  dixit :  Et  iam^&c.  Ideft  ,bonum  eft  in  cafa. 

10  T^amc  catelli edunt.  Quaiidicat,ficutcatelhahqua  modic» 
vt  pote  micas  cadetes  de cibococefso  filus  percipiut,ita  eua  gert 
tiles  debcbat,aliquid  falte  modicii  pcrcipcre  de  bcnefici js  Chfi. 
cxquo  patct  qd  no  eft  cotranctas  in  verbo  Chrifti.cu  dicit.Ts^ow 
eflboiium^&c.Et  vcrbu  huius  mulieris  dicetis,imo  bonu  cft.quia 
verbu  Chrifti  eft  intclligendu,^  non  erat  regulariter  &  vivuer 
faliter  bonu  cu  Chnftus  efset  apodolus  Iudzoru,vt  dittii  cft,'ver 
bu  aateni  huius  mulieris  intelligendu  cft  m  caufa , pp.f.peten- 
tis  deuotioncm,&  vt  oltcndcret  ccclclizgentiumfiituram  fun- 
dationem. 

1 1  Tunc refpondens  Iefus  Omu.ma.  Quod  patet  ex  verbo  &  fafttf 
fuo,quia  non fuit retardata  a feruorc  petendi.Primo  pp  Chrifti 
taciturnitate.Nec  fecudo  pp  cius  refponfione  negatiua.Nec  ter 
tiopropterimproperiumadiunc.umrcfponfioninegatiaz  .  Et 
ideo  fubdit. 

1 2  Fiat  tibi  ficut  >is.  Quafi  dicat,fi  dcs  tua  hoc  mcrc  tur.  Quoi 
patet  cx  fa<fto,curu  fubditur. 

I  j  Et  fanata  tfl.  Patet  etiam  ex  di-tis,  quod  tarditas  Chrifti  aJ 
cxaudi endu  eius  petit lonem  non  fuit ex  ignorantia  vel  volutate, 
fed  vt  cx  perfeuerantia  muheris  oftendcretur  fides  cms  &  deuo 
tiodignior  exauditionc. 

I  j  Et  cum  tranfifiet.  Hic  tertio  Chf  s  reuertif  ad  Iudzos,coIIa- 
toeiusampliorimunere ,  tuutpoftconuerfionegentiureuertef 
ad  Iudzos  p  fidei  illuminationc.&idcofacit  eisplura  miracula 
qua  antc.Pnmo  infirmos  eoru  curado.  Secudo  eos  corporahter 
fatiando,  ibi.  Iefus  autem  .  Circa  pnmum  m  quodam  gcnerali 

im- 


MORALITER. 

II  0 mulicr ma^na,&c.  PoteitrofupenorintcUigi.quzlegi» 
buszternisinlpiciendis&cofulendismtenditfecundumAug. 
Il.de  tnnita.pcr  filiam  eius  ratio  infcrior ,  per  dzmoncm  autc 
ipfa  fenfuahtas,  quz  etiam  per  fcrpentcm  fignificatur  ,  vt  dicit 
Aug.ibide .  Sic  igitur  fiha  mulieris  Chanaac^  a  d^monio  vexa- 
tur,qu»ndo  per  1  enfuahtatem  infcnor  ratio  ad  conlenlum  pec- 
•>ti_aort__i_»mpeUitur,c«iu*fa__itio  pcr  mat_«a.i.  rationcra 

fu- 


fuperiorem  a  domino  petitur,nam  ratio  fuperior  fempcr ad  op- 
tima  deprecatur ,  &  ficnt  dominus  diitulitcxaudire  petitionem 
muhcris  Chananc;,vt  eius  fidcs  clarius  apparerct,  fic  &  domin' 
aliquando  dimittit  impulfumrationis  lnferiores  per  fenfuahta 
tem  diutius  protrahi,  vt  augeatur  mcritum  tentati ,  propter qdt 
Paulo  peteci  ftimulum  carnis  a fe  auferri  dicit  domiuus  2.Cor, 
n.c.Vncus  in  infirmitatc  perficitur,&c. 
14     LtLitmtra.ifljkt.  Sequuur. 

Btac- 


i 


Vjatthaei 


A 

icttnr 

juiir- 

ti.s-in 


269 

a  m  wonttw.Doini nas  in  montcverbum  in alco  fcdcc,quia 
in  fua  maicjftate  non  poffet  intelligi  . 
b  aw.( .  C^cifuntquinonintelligunt,  cciamfiobediantm- 
bencibus.Surdi  q  i  non  obed;unc,etiam  fl  mtelligant?, 

*  Chtyfoftomus.  Hiautem  induobus  fidemfuamde- 

onfltabant,&  in  a- 


Cap.   XV. 


270 


m 


&  eoru m  non  recordr  ur  d is ,  fed  difcipuli  in  vefpera  iam 
inclinat  1  fjle.Hicdrbfe  mifereridicic,&quare,qiiiacriduo 
iampetf  \ierac  mecum.  Incotifeailocetrium  tempus  eft, 
quo gracia d.irur  ,  primum  .virc  1  -gcm ,  fecuadum  fub le^c, 
tertiu  fubg  atia.quarcum  cft  10  futiiro,  vbidieserir.  firicno- 

ct%ad  quod  ccn  Jens 


fccndendo  motcm, 
&  inhocquiiiexifii- 
mabanc  fentilloalio 
indigere,  nifivcpro- 
ijcerenrur  ad  pcdes 
Icfu,  nequeecadhuc 
tansunc  ad  fimbna 
veffimenci,fed&:ad 
akiorem  fide  afccn- 
dunc,  vndedicicur, 
&  proiecerunt  eo',&c. 
Etmulieris  quidefi- 
Jiamcu  nuilracardi- 
tace  curauic ,  vc  cius 
rifiibic  V]rtur.em  oftederec. 


J*    fVtaudicoreserigatad  fuperna. 

a  clelefusrveniticcusmareGalilxa*,  &afceViensinmontcm, 

a    f  Qiiiirequiesnon  nifiincflclellibus  quatrcndaell.  b    Meme  dcuota.  c    RegnJntem 

incorfo.  d    Fidflium.  e    Quos  lecurn  duJuitdoOtinaScexemplo. 

fcdeabatibi.Er  accetTeruntad  eum  rurbaz  multa^,  habecesfe- 

a    A  confeflione  Chrilti .  b 

c    A  lumm*  . 
b       1      c  1         j.     1    1     1  d 


Claudos  per  deuia  praui  opcris  non  refte  mntes . 
c    A  iumine .hdei  .  d     Sarcina  peccatoium. 


b  cum  muco's  cxcos  claudos,t  debiles,&  alios  mulcos,  &pro- 

a    Quia  mediatoti  per  humilem  iduentum  cutandos  ftibrc  unt  fancli  przdicatores . 
b    Quali  contitendo  humanitatem  Chritii . 

ie'cerunceos  adpcdeseius,  &  curauiccocjjicavtturbarmi- 


Quia  fideles  inajltimabili  gaudio  cxulunt  quando  hic  vidcnt. 
^Chriitum  confitentes. 


TPer  bona  opera. 

raarenturvidentes  rriuros  loquentcs,  *  claudosambulanrcs, 

a     Credendo.        b     DiCJnt.Qj,;s  Deus  ipignus.ficut  Deus  no  lcr  J         c    Deum  non  recentem 

c  caccos  vide'ntes,  &  t  magnificabantDeum  Ifrael.  lefusaute  8    flj^j 

a     Compatitut  vt  homo,pafcitvt  Deus.   9 

Hisautem  nonquia   d  conuocacis difcipulis luis,dixir :  t  Mifereorturba», quiatri- 

meiiores  trailL  ,  ^    In  tide  Trinitatis  lucidi  pto  fuis  luorumque  p  ccatis  inftanter  fupplicanc. 

Vt   ItldcCOrU  Ora  OD-  b    Procuration   luorum  .  f Pabulum  fcriptura;. 

diloiampcrfeuerant  mccum,  &  non  habent  quod  mandu- 

a    Prius  aufcrt  d  bilitatem.poit  cibos  offcrt  raini  .  b    A  facia  admonitione  vacuoi. 

c    Perit  qui  fine  calefti  pane  ad  patnam  tendit. 

ccnt,  & dimitc e'rc  cos  ieiunos-nolo,nedecficiantin  via.  Ecdi- 


reficiturm  vit. 

e      l'l     df-ffto    pants'. 

P.mes  predicatores, 
d  fcrtttm  fcfe.idclt, 
infeecundos  dicunc. 
Quafi  dicat  ,  vnde 
nobis  (anta  facu  idia  t"«ulo« 
vtpoffimuscamaui- 
dis  audicoribusfucB- 
cere . 

f    yt  difcumbcrent . 
'  *  Chryforfiomtis. 
Finis  huius  &c  a 
rius  miraculinoneit 


'n»n1o 

coIum-N 
vetc*  i  e 


.  Sequitur  e-  plaria. 


Kudes  in  tidc.qui  nonrecordmtur  quincjue  panibus  quinquc  mill  a  hominum  fatiata  fu  (Te. 

b    Ipli  apaitoli  dcfcrium.uu.a  idhuc  mfcecundi. 
b 


b    Pro  curation    fiiorum 

flrueret,  confefiim 
fanationem  prasbet. 
c  Iefufautem.  Con- 
uocat  difcipoks ,  vt 
doceatmagiftroscu 
minoribus  commu- 
nicare  confilia  lua. 
Vel  vt  ex  loquutio- 
nc  incelliganc  figni 
magnitudinem . 
d  Mifcreoi  tur.  Tur- 
batiidiiofuflinccdo 
minum  ,  quia  fide- 
les  pamicences  fead 
dominum  fn  opcre 
&:  (crmone,  &  cogt-  ^. 

tatione  conucrtunt  ,qui  in  pncis  vita»  via  d^icerencli  in  lua 

C  confciciiciafincdod!  ina.pabiilodimitccrcntui-.In  fuperio- 

ri  fi^no  propinqui  mcmorancur,&  vicini  qumque  fenluum 


to 


ii 


ii 


e  cunt  ei  difcjpuli:  Vnde  crgo  nobis  in  defcrto  panes l  tantos, 

a     Non  ignaius.led  docendo  refponfurus. 

f  vtfaturcmusiurbamtantam?   Etaaitillisleljs:  Quotpanes  ;J 

g  a    Scriptura  noui  teiumenti.        b    ISanAuliius  iem^>r  s,  ^uoJcj  condita  eft, 

vel  ijuotum  iidein  vitam  &  piHionescontinet. 

habecis?  Atillidixerunt,  feptem  ,  &  paucos  pilciculos.  14 

a    Supet  ipfius  montisfolidiiatem.nullo  fcenointerpofito.  b    «Prunum  complensin  tc    j< 

prxccpta  qui  dab  .t  .V  fauclorum  vitam  in  fc  przfiguram  .  ■* 

Etprxcepitturba:,  vtdifcumberenciuperterram.  Etabcci- 


6C 


nim  ,  Et  quod  fuper- 

,fu:t,&c.  Erautau'er/jy  tMatt,8.a. 

#-c.<^uareaucemmi  £ 

norcs  fuetunt  reli- 

quix  in  hoc  miracu- 

lo  quam  in  primo, 

ccft  non  cot  fuerint 

qui  comedcrfic^  Aut 

igicurhocefl  ,  quia 

fp-  >  1 1  x  co  ph  1  n  i  s  ma-  j-  Xot 

>or  serant,  uitex  di 

uieriicatefernouereai 

tnr  &  illitis ,  ck:  huius 

inir.iv  tili,  6c'pi..pter 

hocctncquidcrnfe- 

ciccophmosrcliq;i  i 

rum  muncro  0:4.1.1- 

Ies  difcipUlis ,  minc 

auccm  lporcaspaui- 


bus  xquales. 

g  Et  accpttns.  Vt  oftcndatfe  congaudere  de  f  ilutc  hoitim, 
6l  nosadagendasgiatiasinformac  ctiam  de  tcmporalibus. 

<@  Snptem 

— — : ; -JlL 


NICOL  A  VS    DE    LYRA. 

irflplicanturpluramiracula&diuerforumgen^um  ,qu*fi  cx- 

plicatcturinparticu)ari,implctcntvnumm^gnum  librum  ,  pro- 

ptcrquoddicaurloa  vlt.quod  liomniafa^d  Chrtih  .cllent  fcri 

pu  pct  fmgula,  totus  mundus  non poilet  caperc  libros  qui  fcri- 

beiidieitcni.Dicitergo. 

1     Et  uccf(it.ru-t.  S(.iiicet,cum  reucrfus  futiTet  ad  Iudio^ . 

1     T  <rbi it.ulu.  QuiademuH.sciuitatibus^&caftclhs  &  villis 

venerantadimpetrandumfanationeminfirmorum  :  Et  hoc  cft 

quud  icquitur  . 

3  Hahc.it  sffcum  »iu!r",c£co<,claudoudebiU'S.  Debilitas  accipi- 
turhicfccundum  Hiero.nonm  generali,  fedin  fpcciali.quado 
fcilicet ,  no  potelt  quis  fe  muare  de  vna  manu,  Imc  modo  dicitur 
debilis  licuc  c'^u  ius.qui  non  poteft  ambularc ,  nili  de  vno  pede. 
Iftae  autc  o  mhrtnitares  erant  mcurabile^  via  iuturar  &  medici- 
nae.idco  pr  >ptcr  curationc  earum  tecurrebant  homines  ad  Chri- 
ilum,cui  mhl  unpodibilc  . 

4  Ef  *Uos  mul.  Hoc  addit  euangcl  ifta  ad  includendum  omnia 
jnfirmitatumgencra . 

5  Etproiectrunteosadpedet  tius .  Vt  illi  qui  non  poterantfi- 
dem&  deuotionem  oftendere  vcrbis  vt  furdi ,  &  muii,faltem 
oftcnderent  eam  fafto . 

Et 


6  Ef  curamteas.  Solo,fci!icet,verbo  Ulcfolovcrbopoteratcu 
rare.qui  folo  vetbopotcrat  mundum  dc  nm:locreare. 

7  /e/.(j  <?«; sm  connocatis  difctpulis  jnis.  Hicponiturmiraculum 
de  multiphcatione  panum. 

8  /Vf/ArfortM/iie.Hocautemprxdixivapoftolis,  vtipfosindu- 
cerct  ad  pietatem. 

9  Qjiairidwyia-nperfeiierantmecum.  Quia  tantum  afficieban- 
tur  ad  doctnna  Chnfti  audiendam  ,  &  videndum  cms  miracula, 
quod  p  tres  dies  no  redierant  ad  loca  propr^a  manent  es  cu  Chri 
fto  in  loco  defcrto,&  fub  diuo.  Ex  quo  patet  eorum.dcuotio. 

10  Etnonhabent.  Quiacibariaquaede  domibus  fuis  apporta- 
uerat  iam  er3r  confumpta.  Et  idco  prima  die  vel  fccunda  hoc  mi 
raculum  non  fccit .  Tum  quia  alitnenta  adhwc  habebant .  Tum 
quia  mag-s  apparuit,quando eis  vi Aus omnino defuit . 

1 1  Et  dimittere.  Quia  plurcs  eorum  lenge  diitabant  a  domib. 
fuis,  &  die  praecedenti  parum  comedcrant. 

12  Et  dicunt.  Qtiafi  dicar,locus  eit  defertus ,  &  vill*  multu  di- 
ftant.  Et  ideo  non  poftumus  per  humana  prouidc ntia  talia  hfe. 
1  ?  Et  ai'.  Non  petit  ignorando ,  fcd  vt  eorum  rcfpoiione  pro- 
uideat  de  modo. 

14  .Atilltdi.fcp.  Qcf  eratquafinihilrcfpcftu  tatemultitudinis. 

1 5  Etpauc.  Quia  pauci  crant  m  numero  &  parui  m  q uantitate: 

Omnia 


MORALITER. 

I  "Et  accef.  Cxcosautemilluminat,  cum  ignorantibus  cogni- 
tione  fux  falu» is  mfundit .  Mutos  etiam  curat.curo  eorum  lin- 
gnasin  laudem  'ui  creatoris  foluil .  Similiterclaudoscum  in  via 
luftitiargrefluseorutn  dingit.  Debilesfortificat,  cum  pigt*os  & 
accidiofosoper^ribonum  viriUter  iacic .  Turbz  vcro  mirantur, 
&  Deum  glonficant.cum  cx  tahbus  mutatiomb.  quae  funt  dex- 
ters  excellijDeum  laudant. 

8     Mifereor  turb* .  Pcr  quatuor hominum  railia  qui  Chnftum 

in 


in  deferto  funt  fecuti  ,  figniPcatur  multitudocredentiu  in  Chri 
ftum  de  quatuor  parcibus  mundi . 

1 1  Etdimit  fecundum  qood  dicitGrcg.in  homil.  In  pr-sfentt 
vita,quali  in  v;a  (umus  qua  ad  patriam  per^imus  ,  ergo  ne  fido 
Icsin  hac  viadeficianr,  pafcciuli  (iint  pcr  praclatos ,  dorTtoi ■> .s  2t 
curatos,pane  ianatdodtnn«c,  &  facrx  fcriprure  &  I  uchariftia 
quoaugetur  fcptiformis  gratiafpintus  fancti,propterquod  di- 
citur  hic,quod  fuerunt  feptem  pancs ,  &  pauci  pifces  ,  per  cinos 
fignifieantur  facrf  fcripturjc  fentcnti^  a  pifcatoribus  eccleli* 
cum  labore  quacfitae . 

Tora.5.  t    4 


ij\        Gloflord.&NicolaideLyra. 


272 


ZCf 

Jec 


teptem  pauts.  Scptiformi  Spiritu  pafcit.adiuncta  apofloji 
^L  ca  auctoricaccquati  paucoru  pifciumfaporeqnos  rcflciflc 
cxcmplo  fuc  vicc  vcl  mortis.Seprc  pancs.tcr.ptura  noai  1 
flamcci  in  quo  grana  fpiricufianch  &  reuclatur  cV  daf.  N 
tut  hordcatci,  vc  fupra,quia  hic  ji6( vt  in  lege) vualc  alune 
cum  amm*  figuris, 

I    Iacram«nta«j>cruit.    b    Qu!a  mJnifterio  apoftolomm  foluit  «cclelixdillnbuicibaiia  vn*. 

pies  fcpccm  panes  &  pifccs  &  gratias  agens,fregit>  &  dedit 
difcipulis  fuis  ,  &difcipulidedcruntpopulo 


D 


quaficcnacifsunapa 
lcatcgicur.  Hicnon 
duospifccs(vtmlc- 
gc  duo  vngcbantur 
rcx&iaccrdos)  fcd 
pauci  idclt  mSd 
boui  ccftamcnti,qqi 
dc  rUittibus  fcculi 
fumcrcpti,&:f«rti- 
B  ncnt  turbulcncum 
trir«nw»  marc ,  &  cxcplo  fuo 
no$  rcticiunc ,  ncin 
viadcficiamus .  Ibi 
fupra  fenum,  vc  dcii 


1     Audicndo&  exempla  intuendo.     b 
Si  vit  priteftu»  efle,  vcnde  omnia  Jcc. 


&  comc- 

Meinoiix  iccondendo  U  ofcrando.     c    Vtjeft. 


b  deruntomne**,  &faturatilunt,  &quodluperfu.tdcrrag* 

a     Spiiiiualiumfumruapeirettio.  ^ 

c  mcntis  tulerunt  feptem  iportas  plenas .  Erant  autem  qui 

a    Noui  ttllar»ent   popului  non  quincjuc  fealibut  obnoxiua.fcd  quatuor  animi  virtunbu» 
ejtoroataa.    b    Eiceptis  ieuibuscV  inranttbus  qm  in  vuuin  peifecTtum  non  crcuetuBt 


manducauerunt,  quatuor  miliath  ominum  t  extra  paruu- 
los&muliercs.  Et  dimilTa  turbajafcendit  in  nauiculam,&  t 
vcnit  in  finestMagedan. 


t)Tli|4ala  dcria  carnis  compri 
n»acur,hic  fupcr  ccc- 

ra  vbi  6c  ipfc  mundusrclinqui  praxipitur.Vel  mons  in  quo 
dominus  rcficic,eft  alcuudoChrifti.  ibi  crgo  fccnum  fupcr 
tcrra.quia  ibi  celiicicudo  Chrifti  p  r>  carnalcs  carnaii  fpe&; 
dctidcno  ccgicur.  Hic  rcmoca  omm  cupidicace  carnali,con- 
iuuas  uoui  ceftameti  fpei  pcrroanecis  folidicas  concincc.  Ibi 
quinqucmilia.quiacarnaicsquinquefenfibus  fubdici .  Hic 
quacuor  propcer  quacuor  virtuccs  quibus  fpincualiccr  vuiic" 
prudcncia  ccmperanciam,forcicudinem,iufticiam,  Quarum 
pnma,cognitio  cit  reru  appecendarum  6t  vitandarum.  Se- 
cuda,rcfrenacio  cupidicacis  ab  his  que  ceporaliccr  dcledanc 
Tcrtu.firmicas  cotra  moleftias  feculi.Quarca,  qua:  per  om- 
ncs  dirJundir^dilectio  dei  &:  ^ximi.  £c  ibi  &c  hic  muliercs  SC 
C  paruuii  excepci  suc.quia  ln  vcceri  &c  nouo  ceftamcco  no  mic 


cun- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

4«  Otpnia  lfladicuturadmaiore  declarationem  miraculi.quoci 
cx  tam  paruo  cibo  potucrit  tanta  multitadp  fatian , &  hoc  fuit  p 
tnultiplicationem  cibi  in  manibus  Chnfti  codcm  modo  ficuc  di 
ctum  eft  lupra.c.5)  Sequitur. 

I  Et  dimijfa  turba.  Poft  miraculum  oftenfum  afccndit  in  naui- 
culam  fugiens  turbz  applaufura  &  reuacuam,in  hoc  dans  pras 
dicatonbus  cxcmplum. 

Ut 


tunturadnuncruquinonpcrdurancocurrcrc  in  viruper- 
fcctu,vc;  lnflcmit.iceviriu.vcllcuicaremcnns.Vcraquere- 
fcrtio  111  mocccelcbrata  cft ,  quia  ytrmfqiic  Tertameti  fcri- 
pturaalcitudiiK-ni  celciiium  prcccpcorum  mandax&:  pra:- 
miorum,vcraquc  alcicudincm  Chiuti  prxdicac. 

b  r.t  <jnod.  Alciora 
myftcna  quarno  t.a- 
piccommunis  tuiba 
apoiioli  fuftollunc, 
&C  implcnc  fepccm 
fporcas  idcft  pcrfc- 
crorum  corda  fepti- 
formi  fpiricus  gratia 
adincelli£,endum  U- 
Juftraca. 

C  Scptemfportas.Spor 
tz  iunco  6c  palina-  tpran 
rumfolijs  folcntco- 
texi  ,  &c  fignificanc  E 
fanctos,  qui  radiccm 
cordis  in  ipfo  fonce 
vicx  collocanc  ,  ne 
arefcant,vt  iuncus  in  aqua,&  palmam  arterna:  rccnbucionis 
jn  corde  recincnt. 

*  Aug.SialiquisEuangcliflarumhocdixiiTetquidequin- 
quepauibusnondixifictjConcrariusceccris  pucarecur  Scd  f^ 
quiailli  qui  miraculum  de  fepcem  panibus  narraucruuc,  nsM 
nec  illud  dequinquepanibuscacucrunt,ncniinem  moucre 
debec 

d  Et  dimif.tur.  Hic  docet  qcl  pr^dicacorcs  miniftraco  turba: 
vcrbo  ipii  intracurSbulu  cordis  vircuciidebcc  rcfici  pomis. 
e  Injines.  MagedanquealionominedfDalmanunca.qu? 
eftregiocircaGerafam  Ecincerprecacurpoma  velnunciaj, 
&:  fignificat horcum  de  quo  df .Horcus  coclu ius.fons iigna- 
tus  vbi  creicuncpoma  vin.ucum.Ec  lbi  nunciacnomen  dni. 

#  CAP. 


Mar.S 


%  Et  vc.infincs  Magedan,  Ifte  eft  iocus  in  quo  Iofiaj  occurrens 
legi  Aegypti,vulneratuseft,vchabetur.4.Reg.24.Marcusautc 
d:citin  finesDalmanuta,ca.8.b.Etdicenduadhoc,quodn6eft 
ibi  diuerli tas  fecundu  re,quia fccundu  alinuos  eft  eadc  regio ha 
bes  duo  nomina.Marcus  accipit  vnu  &  Matthatus  aliud.fe.  ii  .'m 
alios  funt  duz  regiones  dift>nc\z,fed  >n  extremitaob.coiuncl?. 
Et  ldeo  exiftens  ln  confinio  vtnufque  vcre  dicitur  cffe  in  iine 
iftras  vel  illius,&intaliloco  crat  Icfus. 

C  A  P. 


A  D  D  I  T  I  O    L 

Jn  c.i  <f.>bi dicitur  inpo.Vos  autc iicitis.h\(e exponpdo madatu. 
Hzc  expolitio  non  vf  valere  pp  duo  p.  imoqma  no  confonac 
liter;,fecudoquia  przfiipponitfaJfum.Primupatet  defelitcra 
beneafpicientiquodetipfepoihllator  vf  faten  cQ dicit,qcf  hzc 
eftconftructiodefc£ttua,Vbi  eigo coftruftio deficit,manife(tu 
cft  qd*  litera  non  bene  concordat  fcnfui  iibi  dato .  Secudu  patet 
pnmo,qa  nufqua  inuenif ,  Hebreos  afTerercqo!  melius  cft  dco 
offcrre.qua  fubuenire  pircntib.in  neceffitate  pofitis  imo  coiter* 
tenent,qd  melius  eft,eleemofynas  lar^in,  qua  facrificia  voliita- 
ru  offerre,prout  cjc  multis  aucloritatib. veteris  Teftameti  dedu 
ci  pot.Vn  a  fortion  melius  eft  fubuenire  parentib.in  necelfitate 
comtutis  qua  offerre  &  huiufmodi.  Sccundo  qa  Rabbi  Moyfes 
Aegyptius(a.  inter  eos  magne  teputationis  eit)  fuo  hbro  de  dirc 
ftione  pcrplexorS,  vbi  de  caufis  facriflcioru  traftas,fcripfnTe  tra 
dit  ■],  facnficia  nofuerut  przcepta  nopulolfraelitico  ex  intentu 

})nncipali,hocefl,quafi  fuiflent p  feinrenta  a  deo,fcdex  intetu 
ec undario  quafi p accides vel  indireftdvt.f qd* p  hmufmodi  fa- 
cnficia  homines  retraherenf  a  facnficijs  idoloru.  Ad  qcf  aHegat 
illud  Iere.7.f;  t{pnfm  loquutus cumpatribus  vcstn: ,  nccp.xctpi 
cis in  die qua  cduxi cos dc terra .4e^ypti,  devtrbo bolocauHowatnm 
<T  yiffimaruv. Et  alias  auftontates  qu?  hoc  fonct.Scd  coftat  q<f 
przceptu  dc  honoratmne parenru  cft  p  f« principalitcr  intcntu, 
tanqua conlonn  & conforme  iuri  naturali. Illud  autcquo^  cft p 
fe,fcmper  przfcrtur  e.  ouod  per  accidens  cft.Et  ldeo  nunquam 
ctiam  lectidu  eos  concederetur  quodpp  facnficia  ofTercda  prz- 
f crmittendu  cffet  przceptQ  de  honoratione  parenti.Vfi  atfiflu 
paflum  bene  intelligendu.recurrendu  eft  ad  tradmones  Phari- 
faicas  feu  Talmudicas.quas  Chnltus  mtcndcbat  in  propofito  re 
probare.Ad  cuius  euidcnt.ij  fciendii,  qcf  circa  matcriam  votori 
vnushbera  I  almudiciscftcopofitusquiintitulatur  Wcdarim.i. 
»ota,inquolibroplura  erroneafcripferuntfine  ahqqofulcimc- 

to 


to  facrz  fcripturc;,inter  qnz  vnus  error  ralis  eft.  Tradunt  enim, 
quod  ficut  quilibet  poteft  confccrare  bona  fua  Deo,  fic  qct  fafta 
huiufmodi  confecrationc  per  votum,poftca  non  licet  alicui  tali- 
bus  bonisvti  ,nifi  in  deiobfequiiifcilicetin  feruitioaltans  vcl 
tepli  &  huiufmodi.Sic  quilibet  poc  cofecrare  bona  fiiafingulari 
ter,hoc eft  rcfpcftu  vnius  perfon?  tantii, verbi  grat.a.Si  qs  dicit 
alicuiproximojvolofen  voueoqctbonameafintcokcrata  rcfpc 
fto  tui,tuc  diciit  qcf  illa  bona  fint  cofecrata  refpcftu  illius  horrn 
nis  tatu,lic  qct  nullo  mo  pot  cis  vti ,  ac  fi  cfTcnt  fimplicitercofe- 
crata,deo.dominus  tniilorubonorii  &  etiaali)honnnesquicun 
quepoffimt  vtitalibusbonis,acfin6ciTentc6fecrata,fcd  mercf  ^^l 
propria.  Vocu  aiit  huiufmodi  fccudii  eos  multipliciter  orctcnus 
expnmitur,&  fpccialitercu  vcrbisfignificatibusaliqua  recofc 
crata  Vt  fi  dicat  aliquis  ficut  tcplu  fic  cft  res  mea.tiic  illa  res  cft 
cofccrara  taq  tcplii  Similitcr  fi  dicat  Munus  fit,  vel  cft  talis  res> 
idS  eft  ludicuMntelligif.n.de  muncre  deo  oblato.  Ex  quib  infe- 
riit  qcf  fi  dicat  quis  patri  fuo  .Munus  quodcuque  eft  ex  mc  tibi 
prodcnt.tucpater  nullo  mopot  vtiabquo  bono  filij  fui.ct  filia 
voletc  &  patre  in  neccflitatc  exiflente &  h»c  io,qd  Sm  tradino- 
ne  fua  pr.xdiftaoia  bona  filii  fui,funccofecrata  icrpcotu  patris» 
viimanifcfte  Pharifziirritufccerutroandatu  dei  pp  traditio- 
nes  fuas,  vt  Chriftus  dicit.Na  fecudu  traditione illa(quc.  nullius 
fundamcnticft)filius  excufarcrur  a  fubuentione  patns  ,  qcfeft 
manifcfte  p  dei  pr^ceptii.Verba  aut  cuangehj  fccudu  predifta 
coftruuntur  plane  &  fine  defeftu  fic.Qukuque  dixerit  parri  vci 
matn.Munus  cft qd* cuque  ex  me,tibi  prodent  &c.Cuius  fenfus 
eft,qcf  filius  vouet,vt  lit  taqua  munus  altari  confecratu,  quidqd 
fit  dc  bonis  fu.s  patri  prodcnt,&  fic  fihus  taliter  voues  nullo  mo 
porprodcflc  patri  feciidueos  ,  qcf  eitdedireftocotra  przceptu 
diumu.Et  hoc  eft  quod  legitur.Marj.b.Corba  quodcunque  ex 
mc  tibi  prodent ,  ii  vltra  non  dimittitis  eum  qotdquam  facere 

pam 


273 


Matthaei        Cap. 


XVI. 


274 


l  pacri  fuoautmatri.  F.xquopatet,quodn5  pcrfuad£doPharifxi 

i  hoc  dicebat.fed  potius  cogido,q»  patet  ex  hoc  q>  dicit.7\(<Vi  dimtt 

'  titiseum,&c.^\iiicx  virtutcilliusvoti  pre>tenfi,iamno!i  poterac 

filius  prodefle  patri,  &  fic  irritum  fiebat  mandatum  Dei  per  fui 

falfam  traditione  Et  Uc  ifte  error  non  proccdebat  ex  auaritia  fa- 

cerdoturBjfcd  cx  co  quod  male  interpretabantur  iacram  fcripta- 

ram  &  traditiones  fuas  diuinis  przceptis  prxfercbant. 

A  D  D  I  T  I  O    1 1. 

In  eo.ca.vbi  dicitur  in  poftiI.Ii.hiei  eft  verum  perSynecdochS. 

Attendcndum  q,  non  dixit  Chriftus.Totii  q,  in  os  intrat ,fcd 

ec  q>  in  0$  intrat. Vndc  ad  fane  inteliigenda  verba  Chrifti  hoc  lo 

co.non  requintar  vt  intelligatur  pcr  SynccdochS,  fcd  fufpcit  q» 

fiat  ibi  diftributio  pro  fpecieb.fingulorum,ficut  cum  dr:Oe  ani 

mal  fuit  in  arca  Noe.Cuius  intelleftus  commmer  cft,CJ,  de  quali 

bet  fpecie  aniroaliu  fuitaliquodaial  inarca  Noe.Et  in  propoiito 

de  qualibet  fpecie  ciboru  aliquid  emittitur  licet  aliquid  ad  num 

tione  rcnneaf .  Scd  adhuc  hoc  non  videtur  fulhcere  ad  amouedu 

fcandaium  Phanfxorum ,  qui  videbantur  credcre,quod  ca  qux 

remanebant  in  corpore poflent  hominem  comquinare.alioqmn 

mhilfaceretcontraeos.quodcibusintrans  per  os  emitteretur 

in  feceflum  vcl  non. Vndc  melius  vidctur  dici fecundum  Hicro. 

fcihcet  quod  quidquid  ex  alimcnto  generatur ,  potcft  et  per  ca- 

lorem  naturalem  refolui,&  per  occultos  quofdam  poros  emitti. 

Replicajnc«/».iy.  Vbiagiturdetraditionib.  feniorum  infir- 

mantib.obferuantiadiuinorupr^ceptorum.  Bnrg.induobusre- 

dar^uit  Poft.primo,  quU  vt  dicit  expoiitio  eius  no  cofonat  literae 

fecundo  vtdicit,  Poftil.pfupponitfalfum.  Pnmuprobat  perhoc 

quia  Poftil.dicit  conftru£t;one  liter^  defe&iuam  cum  df .  Mw.us 

quodcunquetfi ex me tibiproderit.  Ex  quo arguit  Burg. igitur  fen- 

fus  ei  datus  non  confonat  literx.Vbi  dico  quod  hoc  argumetum 

venit  exdiffimulatione  gramaticc^  &  rethoric^,  vel  ambam  artiu 

ignorantia.S^pc.n.in  vete.Tefta.facitBur.  mentionedc  grama- 

tica  Hebratorum.hic  aut  grammaticam  Latinorum  videtur  igno- 

rafle.Eft.n.in  grammatica  Apoiiopefis  dcfeftiua  oratio  qua  f$pe 

vtitur  fcriprura.  Eft  et  in  rethonca  prxcifio  color  verborum.qua 

fepe  vtuur  fcriptura,&  coincidit  cu  Apoliopeii^pr^terqua  quod 

fuc  excufat  defcftus  figura,  ibi  onditur ornat9  rhctoncus  cx  oro- 

uis  rriicatione .  Argumentum  igitur  Burg.vf  tentatiuii  cam  df  . 

Oratio  vel  conftruitio  eft  defcttiua,  igitur  fcnfus  datus  non  con- 

bnat  liter£,Na  pro  co<bnantia  hcnda  in  litera  fuppletur,  q,  p  fi- 

juia  vcl  coloietiuncutu  eft.Secundodicit  Bur.Poii  pTupponcre 

alfuTvn  eoq>dictludcotufcnbas&  facerdotesproptcraum- 

uTifcciiT.  i  itercsteras  traditioneset  illaquod  mcliujeft  offer 

c  deo  qua  fubuemre  parenubus,&c.Hac  dicir  Bur  falfum.Pri- 

io  vt  dicir,nuiq<.a  reperit  [udjos  hoc  fenliire,  quinimmo  prx- 

e  ierateelemifviafpontaneis  lacrficijs ,  multofortius  honoic 

arcntiu  &c.  Vbi  di£o,q>  ii  confequcntia  valcat ,  antccedens  eit 

£  nhi  valdc  dubiumpp  diftaB.Hieron.  &  propter  gloiTfuper 

Matth. 


Matrh  &  Mar  &  Scholaftica  hiftoriam  ,  eV  pp  diila  aliorum  do-  T> 
ctorum,quorGmulti  fiiuerunt  Hebraicum,  &cdcorditer  dicunt 
ficut  Poitil.qm  ab  eis  recepit.Sed  dito  (quauis  no  conceflb)  cjct 
Iudxorii  proceres  ficut  dicit  Bur.fenfiflenr,  non  tri  fequitur  igif 
ficfacerer  vel  doceret  auaritia  cecati,Nec  hodie  eorum  dofti  do- 
centvelfaciunt  idquod  fentiiit,  immoponus  pTalmudicas  & 
crroneas  do&rinas  fimplice  populii  decipiunr ,  &  veram  literam 
corrumput.feciido  dicit  Bur.diaum  Poit  l.fiifum. AHegat  ad  id 
probandii  Ribi  Moyfen  Acgyptiu  fatisbcnedicenre.fed  no  allc 
gat  bfi  facicnte  qui  traditionib.humanis diuina  pr^cepta  ppode- 
rat.Et q,  Bur.nos  vltra  in  fua  expoiitione  ad  Talmud  remitut,& 
librum  que nominar Nedirim  ,  nihil  aliud  eft  qua  fideles Chii • 
fti  retrahere  a  faH-£toram  vensexpolitionibus,&  remitteread  vi- 
dedum  vana  icripta  erronbus  pleua,prout  lpfe  Bur.met  teftatur 
in  multis  locis  .  Nec  eit  cautum  fimplicej  fenfum  literalera  fxpe 
cupientes  huiufmodi  erronbus  occupare . 

In  eo.c.vbi  dt.Omnequ  <dmtrat  in  o^ictr-c.Dicit  Poft  intellige- 
dum  fecundum  Synecdochen,  Bur.facit  inutiicm  obicclione ,  Sc 
incidit  in  idquodimprobarcputat.Dicit.il  quod  non  oportet 
dici  pcr  Synecdochen,quianondicitur  totum  quodintrat  fed 
oe,diftributio  det  accipi  vt  dicit  pro  fpeciebus  iingulorum.vt  fit 
fcnfus,de  qualibct  fpecie  ciborii  aliqnid  mittitur  in  fecefsu,liccc 
aliquidadnutrienduretineat.  Nucaiit&apud  philofoplios & 
theologos.totii  vniucrfale,&  omne,,p  eodem  accipiiitur.  Qin.n. 
dicit  oe.nihil  excpit.  Sic  &  fimiliter  detoto  vniuerfah,&  Ipecia 
hter  omne  eft  totu  in  quantitate  fecundum  logicos,vnde  refolu 
tio  Bur.qua  dicit  de  oi  fpecic  ciborum  aliquid  mitti,  ide  eft  ficut  E 
dicerct  dere  intelligi  fecundu  partem,&  fic  omne  capif,  per  Sy  - 
necdoch£,q>  voluit  improbare  Sed  mouet  Bur.  hic  dubiii  tja  per 
vtranq;expofitionc  nonvf  tollifcandalua  Pharifxis&pphoc 
dicitdubiuallegandoB  Hier.quod  vniuerialiter  deataccipi  fic, 
quodquidquid  mtrat  in  os&  ex  alimento  generatur  poteftec 
percaloremnaturalcmrefolui ,  &  pcroccultosquofdam  poros 
cmitti.Sed  illud  vidcrurfruitradici  pcrBuig  Primu  quia  Chf$ 
dicu.oS  quod  inirat  &c  per  hoc  noluit  neccurauir  tollere  fcan- 
daiu  Phanfxorii.quia  dixit.Sinitecos,caeci i  funt  &  ducescecorii 
fed  fulii  voluitmftrueredifcipulos  peteies.  L,t  uoeft  vcrifimilc, 
qpdeillis  occultis  modis  digeredi&  egcicdicurauirdilcipulosi- 
itruere,  fcd  mnucreargumetoa  maiori.f.vt  ii  impurii  nutnmeti 
q>  m  feceflum  eniittif,  no  coinquinat  ,  igitur  multo  magis  id  qct 
pui  u  eft  non  comqumat,  iuxta  lila  regulam  .  Si  id  q>  magis  vidcf 
mefle  no  inclt.ncc  ^,  minus.Scd  ii  ex  cibis  dcberet  homo  inqui- 
nan,magis  videtur  hoc  veriideimpuris,  quod  innoncft  ,  vtdf 
in  litera.Et  fubmtciligendu  ell  morahter,quia  ex  his  qux  natu- 
ralia  funt  nec  laudandus  quis  eft  nec  vituperadus  Si  igit  p  natu- 
ralc  digeftione  vei  indigeftione  c<  puro  vcl  impuro  cibo  gnrare 
tur  corruptus  humor  vile  faciens  homme,  ex  hoc  tfi  non  dicitur 
moralitcr  inquinari  quamuis  naturahter,  de  qua  hic  non  dicit .  F 


,       CAP.    XVI. 

^  r  acctffe.  &c.  yt 

^t  ig.de.  Vt  quipa» 

t    mukos    pancis 

lanna  pluerct  quo 

•mnesreficeret.Vn- 

I  cloaanes  poftedu 

jmpanum:  Qiiod 

^nufacis,  vtvidea- 

ius  &  credamus  tibi  i  quid  opcraris  ?  Tatres  noftri  maducarut 

man- 


C  A  P.     XVI. 


manna.indefer.  Perc- 
batic  tentando ,  vt  in 
morc  Elix  ignem  dc 
fublimi  mitccret  vcl 
in  fimilitudmcm  Sa- 
muelis  arftiuo  tepo- 
re  mugire  tomcrua 
fhcerec  quafi  non 
pofsec  &illa  calum- 
piari,&  diccre  ex  occultis  &  varijs  aeris  paflionib.  accidifle. 


a    Legis  fiJucia  infolentej.dfdigiuntc» opan  uirtutum  . 

T  accelTcrunt  adcum  pharifsi  ,  &Saduca»i  ten- 
tantes,  &  rogaucrunt  cum,  vt  fignumdc  coe- 
lo  oftendcrct  eis.  At  ille  relpondens,  aitillis: 


Ong. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XVI. 

"^  T  accc.ad./w  pcdeuv  capiiulo  Chriflus  reprobauit  enore^ludeo 
Xj  rlt  m  lege,bic  docet  fundatione  eccleftegrtiu  in  fide,vbi  primr,  ape 
r  mcarnationiA  myfleriu,ferundo  prMicit  redcptionis pretitijbi.Vc 
It  autem  Iefus  in  pa^tcs.rci-fio  imponit  imitationis  exeplum,  ibi. 
*Lnc  If  fus  dixit  difcipulis.  Trima  in  duas^uia  primo  myflerium 
irarnatwnis  aperii  fccudo ,  ex  hoc  dotTrina  Tharifxoru  ne  foluficut 
eronea  fed  ftcut  curtofa  et  inutilis  cxdudiijbi.Et  cu  vidiffentdi- 
fcpuli  eius.Circa primam  parte  aduertendu ,  quod  aliqui  Scrib*  & 
7>arifei  omiffofludiolegis&propbetarumfludebati-i  mathematicis 
dociflime  in  aflrologia ,  vnde  &  -pfque  bodie  aliqui  eoru  in  hoc  sut 

val- 


valde  curioft.  Etquia  afirologi  aliquando  volunt  iudicare per  confide 
rttione  afXroru  de  inchoatione  legum  &  feclaru  diuerfarum ,  ideo  & 
tfli per aflravolebant pr&noflicare de aduentu Chrifii, hoc  aiit efl im~ 
pojjibtlr,  quiavirtus  celi  non fe  extendit adtalia.  licet fe  extendat  ttd 
frxnoflicandum  defutura difpofitionc  aerisyvtficcitate,  &pluuia,se 
huiufmodi,  &  hoc  efl  quod  dicitur . 

1  Et  ac.  ad  eum  ph.8icf.fi pojfent  eum  in  aliyuo  caperc . 

2  Et  rog  cum  VC  iig.  Dedarando  .f.tempusfui  aduentns  ex aliquo 
figno  cdefii . 

3  At  illc  rcfp.i.aliquid pradicere  defu tura  temporis  difpofttione 
poteflisper  confiderationem  c&li ,  quia  ad  hoc  bene  fe  extendit  talit 
fcientiapropter  quodfubditur.Serentim  erit . 

Ru- 


M    O    R    A    LITER. 

I   f.taccefJcruntadeumTbarifto&faducxi  tentantes  eum ,  &c. 
P(  iftosqui  venerutad  Chriftumnoaddifcendi  gratia,  fed 

ma« 


malignadi  ,fignificanturilli  qui  vcniuntadfcrmonc  vcl  lc- 
ttionem ,  non  vt  edificentur,  fcd  vcprxdicacon  ucl  lcctori 
inijdientur.  lJer  hoc  autem  quod  qu  cficrunc  iignum  de  alco 

t  figni- 


*?7 


Gloford&NicolaidcLyra. 


276 


0 

A 
Ueip.it, 


Hcrodcm.q 

1        ictucr  aurcm  &  nunc  vidcrc  liccc  m  vita.cos  qut 
.  panci-pinionibus  .apparcrc  concordcs 


maxi- 
vt  irrt- 


tRmiUtjutc 


♦HvpofrifJt 


dc.ttu  oppugncnrquc 
lefum  Chrittum  qui 

,  difcipuhs 
a    Fafovc  Incrcpar 

.  quod  cx  ordinc 

ru  difcernfit 

dics.fcdfignatcmpo 

rum  ignorjnt,  cu  oin 

cx  eVprophctz, 
aductusfuiindiciacx 


tu  in  morte  mu  debetif  tcfurre.lionem  pcccatorum  per  meuni  fanguincin  intcll.gere. 


Apoftolisincclumafcendic,  Sc  foiritum  fan&um  mific. 
#  Orig.Illudiigiutmhoc,  cracfi^imm,coquodilIudliuiiis 
cratii^niri:auiuim,v:illiits  figni  explicacio,  quodex  fcipfo 
obfcuntaccm  habcbat ,  UJ  quc  d  feruacot  patfus  cft ,  quod  in 
cordc  ccrra:  trcs  dies,ac  cres  noctcs  egerit. 

c  Oblili  funt  panesacci 


B 

tinirafc. 


H0w.j4.in 


«  lt»inmortem«oeoeiiireiiiii««n«ic».jf Try  r—  — "■ ^.  -    •  _ 

t  Facto  vcfpcrc  dicicisferenumerit:T  rubicundum  elt  e-  1 

a  Fuioruro  iudiciiTo  pr?  u-.dere  prr  pix.cdcr.te»  tribulatiooc»  ftltftWBW.  #  X 

nim  cocluin :  &  mane ,  hodic  rcmpeftas,  rutilat  cnim  tnfte  } 

f  Ex  ift  »  fifltb.  4 

ccclum .  *Faciem  ergo  coeli  diiudicarc  noltis.f  gna  autem  5 

»  Kotatademuiperiusd^ti.  «tncredula  pro  fpiritualicatnalem  i..iel!c.1umhaben».    <j 

tcmporum  non  potdtis.fcire  t  Generatio  mala>&  adultera  7 

«necorlo  f    Hocuoieftatisfux.lignum  corulitotum  efic  dernonitiat  .         b  De  inferiori. 

=S   d  fignum  quxritli  lignum  non  dibitur  ci,  nif,  fignum  Iootc 

pmationc  iignificcc.  ,» ****^j^E*L:s_ ■^H&TLJie^.JiC^Jli^». 

Cumqualicatctem 
pons  Ruuttex  fignis 
ptxfcncib.  cognofco. 
rct  rcmta  neceffaria 
cx  iignisfuis  mtclli- 
gcre  ncgligebant , 

*    ChrVloit.  SlCUtCC-  -   ,    Cogitaiioneseoium 

goincclo,_aliudqui-       pjraus ,  Sciensautem  Icfus  dixit:  Quidcogitatisintervos  iz 

dC   Cil  iigriU  fcrenita-       e    *  a     Nequc  myfteiium  intelfiytlsneque  viriutem  iiimcmoriahabetii. 

tatis,aliudpluuiaE,ita       modicsfidcifquiapanes  nonlhabetis.5Noandum  intelligi-  + 
inmcpucareoporcet.  *  > 


pcre.  Qupmodb  pancs 
non  h ibcnr  qui  modo 
implctis  fporcis  nauc 
afcenderut  &n3Uiga 
tesaudiunt  vccaueat 
a  fcrmcnto  Pharifeo- 
rurSed  tamen  aitfcnp 
tura  quod  obliti  funt 
tollere  panes  fccum 
vnius  veri  &  interni 
pants  (  qui   cum  eis 


tucmini ,  & cauetc  a  fcrmento  rharifeorum  &  Saducaroru  »0  ris &  neafinjs ;,curri 

a  Kon.vultutdepanibnseotumaccipiamus.  Ofc  ipt««  IldturaiiS  rc  , 

At  illi cogitabant \ inter  fe ,  dicentes  :  quia  panes  non  accc - 


**c 


Nunc.n.in  primo  ad-. 
ucntu  his  iignis  qux  in  terra  funt,opus  eft,qua»  autem  in  c?- 
lo  iunr,refcruaniur  tcmpori  fecundiaduentus.  Nunccnun 
iacurmedtcus  vcni ,  tunc  ficut  iudex  adero . 
b  QptiU.  Patiuntur  apoftoli  poft  refurre&ioncm ,  per  quos 
meiudicareinfuturo  fcirepoteffis.quiacu  non  parco  meis 
boms,quin  patiantur,  non  parcam  alijs  in  futuio . 
c    S ig».  ad  tcpus  gratix  pertinetia  a  prophetis  predidla,  non 
poffunt  vobisfide faccrede mco aduentu.S/gfl*  au.  Signa  tc 
porumdixitdeaducntufuo  vel  pafsionecui  fimilc  citto- 
icumcc.lum  vcfperc.Etitemdetribulationcante  aduentu 
iuturum,  cui  fimile  cft  rofeum  celum  cum  cnllicia 
c    'Nsn  da.ci.  Sed  datur  fideltbus  de  c^lo  quando  videntib. 

Apo- 


ctioa 'mcnte  cxcclfc- 
rat . 

f  lAfcrmcnto.  Fcrmcn 
tum  eft  peruerfa  do» 
£ttina,qua?vel  modi- 
catotam  mafiamcor 
rumpit,  &c  tn  fuum  fa- 
poremtrahic 

*  Chryf.Nondixirartcnditeado&rina  Pharifa?orum  quia 
vnlccommemorarequa?  fafta  funt  demultiplicatione  pa--j 
num,fimpliciteraucem  dchocincufarcnon  vidctur  liabc-j 
re  rationem  ,  occafioncautem  ab  eis  reccpta  fufccptibilcm  I 
facitincufationem. 

*  OngEraccnim  confpcrf:oqua?dam  doctrina:  fermetiqj 
verc  vcccns.quam  pr^bcbant  Pharifxi  &c  Saduca?i,  vnde  Ic 
fus  non  vult  ampliui  cdcrc  fuos  difcipulos,quos  fccerat iiot 
uarn  &:  fpiritualcm  confpcrfionem . 

g  Ojtid  cogitat.Quid  cogitatis  mc dixific de terrenis panibus 
de  quib.non  eft  vobis  dubicandum  cum  de  cam  paucis  cccas*' 

^  fe- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Rubicundum eft enim cqlam.Talis enit» difprfirio cfkfiis cji 
figimm  futur^firenitatis^quia.J.ficfre^uenter  contwgit^kct  ditina- 
4o  impediattcr . 

2  Et  mane. fuppleHicere  potcflis . 

3  Hodic  tem.erit fxpple . 

4  R  uCilac .  qw>d  contingit  incorufcatione  &  tonitrtto ,  &  boc  eflfi- 
gnum  ter»pdtatis,propttr  quod  Jubditur . 

5  F  iCicm  er.ceji  duudtcare  no.  inquantumf.facies  celicflfignu 
alicwus  Uifpofitionis futurt,  in  clwenris . 

6  S  gm  auteui  temporum  non  po.  Id  efl  figna  tempotum  deji^ 
nito)  utn  in  prcfentia  da  de  aduentn  clmjii  noa  potcfiis  per  talia  di- 

■re  ,  quia Jolummodo  dcpcndet  ex diuina dijpofuione ,  &  non  ex 
conjieitatio.ie .  Etprcptcr  boc  aduenlus  Cbrijii  confiderandns  eji  (  vt 
uiCtntn  tjt)cx  diclis propbctarumflHi boc babnerant cx dininc reuela- 
tionc,  fuut babct.ir  Dan.y.vbicirca boc  tax-.ttur bcbdomada  deter- 
minats.  e/'  Gzn.^ybi  fignum  aduetus  Cbrifli ponitur  transiatio  re~ 
yii  ludtorutr.  u.l alieniur.am ,  quod [atlum  rfl  fub  Herode . 

7  C.cncratio mala&l adukera. Hoc fupracxpofitum eU ca.u. 

Cliro  vcnill.-ut.  H«  ■•■n'  ludit  do:irinamT barifsorutn  vita* 
dam  a  dijcpulisjuis ,  nonjolum  tanqActn  curiofam  &  inutilcm ,  fed 

etiam 


etiam  malam  &  periculofam,propter  hoc  vocat  eam  fcrmentum  pro- 

ptcrcorrnptionem  maliti£&  ncquiti&contcntaminea ,  &  buefl 

qttod  dicit . 

9  IntuOvTer  diligentem  confiderationem  mentis  . 

io  Eccauecea  fermcnto./.a  dotlrina  corrumpente ,7{ec e.fi  m* 

rutr. ,  fi  fermoitiim  dicitur  hic  doclrina  cvrrumpcns ,  Svpri  , .       I 

I }.cap.fotnentnm actipitnt  proferuorefidei}vt  vijk  n  cjl ,  quia  ca- 

dem  res  exdiuerfis  proprietatib.  bene  fignificattppojita  es  di/j 

ficut  Leo  aliquando accipittirpto  Chrijicvt  dicitur ^Apoc.  5.»,.  V  Jcic 

Lco  de  tribu  Iuda.6"  boc  propter  consia»t;am  c/  audtca  m 

diendo ardua  & pericuiofa .  ^Aliqtiando  autem  accipitur  pro  di 

propter crudeiitatemjeciidnm quod diritur.i.Tct.^.c.  AduerfariiB 

vcro  vefterdiabolustanquamlcorugicns  circumit  qusres 

HCC.  Itaeodcmmodo  fermcntumproptcr caiorem inclufum  fign.ficat 

feruorem  fidei,propter  autcm  corruptionem,doftrinam  matam  . 

1 1   At illi  co. inter fc di.quia pa.non.^c quafi diceret intrafe,ht 

nccauimus,quia  ab  eis  nuliitm  panem  acctpimus.Ex  quopatet,  quod 

inteiiigcbant  fermentum  ad  iiteram  idell  pancm  fermentatum .  Tatet 

Ctiam  corum  deuotio  adCbriilum,  quia  fic  ci  infeparabilitcr  adbxre- 

bant,  quodoblitifuerantacciperenccejjaria . 

12,    Scicns  autem  Iefus  cogitacioncs  eorum ,  &c.  Tanqum 

Deus. 

Quarc 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

t  figi"wnturilliquiqu^tuncaudirefubtilia,curiofa&:  inuti- 
lia,propter  quod  diaum  cft  eis.quod  libi  non  dabitur  flgnu 
nili  fignu  lone  prophtcc  ,  qui  proptcrfuam  inobedicntiam 
fuit  dcgluticus .1  ccco.fic &c  ipti dcglutiendi funt a diabolo,  fi 
camcn  vcrc  pcmtcant  dc  fuis  dcfettibus ,  faluabuntur,  ficuc 
Ion.is  vcrcpen  iccns  dc  ventrcccti  fuit  libcratus : 
§  Et  cum  vcmffcnt  aijtipuii e'mstransfettum,<&c.  Pcr  iftos  figni- 

fican- 


ficantur  illi  qui  Chrifti  doctrinam  audiunr.fed  non  retincnt 
vel  operc  non  adinvp!cnt,ideo  dicitur  cis . 
f  T^ondaminMt  inrcrrog -ibac  difcipulos fuos dicens:Qucm 
aicunt  homincs  effc  filiu  hominis  &c.  Origenes.ln  hoc  de 
ditexcplum,vt  nos  femper  fcrutcmurqualiscpinio  ficapuc 
homincs  dc  nobis,vc  fi  quid  mali,  dicitur  dc  nobis  occafio 
ncs  illms  prcfcindamus.Siautem  quid  bom",  occafioncs  att 
gcamus, 

Cavo 


*77 


Mattli 


XI 


9 

A 


Cap,  XVI. 


vjZ 


Feci  abvmchre  reliquits  ? 

*  Chryfoftomus.C^iadiTcipuh'crtc*obferuationes  fudai- 

casadhuctepcbant,ideoDominus  vehcmcntcr  eos  incre- 

patad  vtilitatem  omnium. 

a    Cauete  afermento  Tharifxorum.  A  fupcrftitiofa  do&rina 

4jux  morc  fermenti 


fiones  illius  precidamus,fi  quid  aucern  boni,eius  occafiones  D 


augeamus. 


fwie 


•nlo. 


B 


veripanis  fimulat  fe 
fiibftanriam  habere. 
Per  hoc  innuit ,  quid 
lignificanr  quinque 
panes  vcl  fcptem  .  Si 
enimfermentum  di- 
cithzretica  dogma- 
ta,panes  funi  vera  do 
ftrina. 

b  In  partes  C&farc* 
Thilip.  Iftelocuseft, 
vbi  lordanus  oritur 
ad  radicem  Libani, 


a     Expenforum- 

tis»ncqucrccordaminiquinquepaanum  t  inquinqucmi- 
lia  hominum,&  quot  cophinos  fumpfiilis  ?  Ncquc  feptcm 

a     Expenlbrum. 

pasnumtin  quacuor  milia  hominum,&  quot  Iportas  fumpfi 

Tane  corporali 


#    Chryfoftomus.Plebis  mentcm  quarad  malum  prona  H  rm^.jn 
inflexu  noh  erat,  inuefligat,  non  Phanfarorum .  Etii  enim  Ma«k 
multo  humilior  quam  oportebac,  eofumeratdeChrifto 

opinio  ,fed  tamen  a 


nequitia  libera  erat, 

Pharifarorum  autem 

de   Chrifto  opinio,  t«tquincnie 

eratplcnamultamah  mU,uin> 

tia. 

e    iJlij  Iohannem  Ba- 


ftis .  t  Quarc  non  intelligitis ,  quia  non  de paanc  dixi  vobis:  2    pM*™-  fic  poccranc 
a  r» C «L-_;r o.  c.J.A nr z    errarc  in  Eha  vel  m 


Cauctea  fermcnto  pharifa:orum&  Saducarorum  .  Tunc 
intellcxerunt ,  quia  non  dixcrit  cauendum  a  fcrmcnto  pa- 
num,(cd  a  dodtrina  pharifarorum  &  Saducxorum.tVenit  3 


in 


cxteris  ahis,  ficut  He 
rodeserrauit  inloan 
necu  uk.Ioanhes  quent  Mir.s.b. 

Qu»minhonoreTyb«iiCa;nri3Phii;ppusfrater  Hcrodit  extruxk.  *&"  ^Collaui  furrextt  «  tMar.S.C. 

b  Vt  venconfcfsiunismercedem  ieddat,non  quafi  nefciit.  TnOrtUtS J&  idtO  pirtUtCS 

cxIor.&Dan.duob.   b  autemlcfus  in  partcs  Cxfdiex  philippi,&  interrobgabat  4    operamurin  eo.    IdeoE 

c  difcipulos  fuos,diccns.  Qucm  me  dicunt  homincs  cfse  5    vuIc  cxPoni  erro£s 

1  «    No.dicitme,n.infolenterlo«,urvidcatur.  COrum,Vt  CIS  rCpulflS 

dfiliuamhominis  ?  Atillidixcrunt  .  Alii  Ioanncm Bapti-  6 
c  ftam  .  aliiautemEliam  ,  aliivcroIcrcmiam,autvnum  " 

a    Difcicti  ab  aliis.non  homines  led  Dii. 

cx  prophetis .  Dicit  illis  Icfus  .  Vosautemquemmccfse 

a    Sciunt  &  Apoltoli.fcd  fetrus  rcfpondct. 

b    Omnia  complex»  cft,cjui  Sc  naturam  &  nemen  exprefsit. 

Verum  hominem,&  uerum  Oeum  ctedit&  confitetui. 

f  dicitis?RefpoandcnsSimo  Petrusdixit.  TubcsChrift9filius 


€  HOmincs  effe.  Ho- 
mines  funt  qui  de  fi- 
lio  homims  loquun- 
tur.Dii  enim  qui  dei- 
tatem  intelligunt. 
d  rilium  hominis  ? 
Dominus  de  fe  hu- 
militatem  humanita 
ti5proficctur,d?fcipu 
li  dcitace  intelligut. 


*  Origenes.Incerrogat  difcipulos,  qucm  ipfum  dicerenc 
homines  efle,quo  nos  difcercmus  ex  Apoftolorum  rcfpon 
fcidtemporis  apud  Iudxos  varias  fuifle  de  Chrifto  opinio 
nes  .  Etvc  nosfcmperfcrucemur,qualis  ik  opinioapud 
homincsdcnobiSjVCfiquidmalc  diciturdcnobis  ,  occa- 

fiones 


8 

9 

io 

ii 

12 

»3 


profcranc,  non  ex  vul 
gi  opinione,fed  ex  do 
mini  reuelatione. 
f  B^efpondens  Simon 
Tetrus.  Ideo  vnusJ 
rofpondens  ,  &  vni 
refpondetur  pro  jom 
nibtis,  vc  vnitas  in 


omnibus  obferuetur. 
•&    Chryfoftomus.C^uandoDormnus  de  plebis  opinionc  Bom,f 
interrogat,omncs  refpondenr. fedomnibus difcipuhsinter  Mit6\.  ' 
rogacis,Pecrus  tanquam  os  Apoft olorum  &  capuc  pro  omni  £ 
bus  rcfpondet. 

&  Det 


u» 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  9uayenmintelUgitis,<su\anondepitnedixiyobis.Qnt{\  dicat 
«xfaftijraeisprxcedentibus&do&rinadeberetisfic  elTe  illu. 
«nnati,q«odverbum  meum  intelligcretis,non  de  pane  matcria. 
li,quiadehocpo(la«ivobis  fufficienter  proaidere .  Quodpro- 
4>atdapliciexemplo,inquo  raagnam  maltitudinem  fatiauerat 
paruocibo,Vt  patmr.fapra  14.&  1 5.c.&hoceftquoddicit.  T^on 
itiminteU.arc.  &patet.Sequitur. 

X  TuncintcUexerunt^&c*  fermtnto  panunt.  Materialium  fed 
a  doftrina  Pharifatorum ,  qaae  vocatur  fcrmcntum  rationc  prx- 
difta. 

j  Venit  autem Iefus  in  partes  C&fare*  Thilippi.  In  ifta  parte  oltc 
Jit  fe  humanae  falutis  preciu,&  primo  oftendit  fe  D«  &  hommu. 
>nediatorem)&  fecundo  hominum  redemptorem  pcr  fui  pallio- 
»iem,ibi.£t exinde capu  Iefus,crc.  Circa  primum  primo  ponitur 
dircipuloruconfefTio,Secudo,exhocfubditurpoteftatiscollatio, 
ibi.Rcfpondensaut  iefus.Circaprimuadnertendu,quod  media 
tor  inter  aliqua  debet  participarc  cxtrema ,  &  io  Chf »  qui  habe- 
bat  dplicem  naturam  in  vno  fnppofito.f.diuinara  &  humana, 
\namfibinaturalem,a!iampronobis  aflumptam,erat  verc  Dei 
mediator  &  hominu,&  pcr  cofeques  aptiHimui  vt  eflet  humanac 
redemptionisprecm.  Hancauteduplicem  naturam  declaratin 
feipfo .  Humana  per  euidentem  oftcnfiortem,  quia  dicebat  fe  & 
oltcndebat  fe  filiu  hominis.Alu  ex  vera  confeflione  Petri  pro  fc 
&  ahjs  difcipulis  diuina  naturam  in  eo cofitetitis.quam  cofeffio- 
ne  taqui  veritatis  exprefliuam  approbat  Chriftus.  Dicit  igitur. 
yenuautemlcfusinparttt Cxfarea Thilippi. Diciturautem  C?fa 
r?a  Philippi,quia  renouata  &  ampliata  a  Phihppo  Tetrarcha  fra 
tre  Herodis.Extucnominauic  ea  Cefarca,inhonore  Ccfaris  qai 
deditciquartapartcmregni,vtrefertIofephus,&:  habitum  eft 
fupra.  Dicit«retiaCafareaPhilippi,addiffercntiam  alterius. 
qua;  df  C^farea  Palelbna.vbi  Cornelius  Centurio  mafit  Atl.10. 
&  ifta  ciuitas  antic^tus  difta  eft  Lachis,&  poftea  Da  a  filiis  Dan 
eamoccupatibus,vthf  Iudi.i8.poftcadicla  cftCcfarea  Philippi 

& 


&  nunc  Pelncas  feu  Palneas  dicitur  In  ifta  at  ciuime  habitabat 
Gentiles &  in  confinibus  eius,  &  16  ex  hoc  quod  Chfs  hic  myfte 
num  fuz  incarnationis  reuelauit^oftenditur  fundatio  ecclefiarin 
fide  Gentmm.fcquitur. 

4  Et  interrogabat  difcipulos  /wor.Non  intcrrogabat  ignorasqd 
crcderent  vel  quid  refponderent,fed  vt  eorum  fideli  confellione 
conuenientms  fobdarentur  tn  fide. 

5  J^wew  me  dicunt  homines  eff  filium  bominis?  Ideft  ,  turbas  vul-' 
gares .  Et  quia  de  ipfo  crant  varix  opimones  in  populo  .  Idco 
lcquitor. 

6  ^itiUi  dixcrunt,aliivero  Ioannem  Baptiflam.  Cuius  opinionis 
fuit  Herodes  &  fui  fequaces,vt  fupra  vifum  efl  1 4>cap. 

7  Ulu  autem  EUam.  Propter  zelum  veritatis. 

8  ^ilij  >ero  Ie.  Proptcr  patientiaro  in  aduerfis. 

j  ^iut  vnwrt  exprop  />eftV.Antiquis,fcilicet,fecundu  quod  habe 
tur  Luc.o.vbi  hf  fic,quod  propheta  vnus  de  prioribus  furrexir. 
Opinio  autem  omniii  loqucntium  de  immortalitate  animz,&  de 
refurrec~t,ionefuit,q>anima  feparata  acorporefit  maioris  virtu- 
tis,qua  c6iunclatalicorporiquaienuchabemus,fecuduquod  di 
citur  $ap-9.d.Corpus  ejuod  corrumpitur  aggrauat  animam.  Et  fimi- 
liter,quodinrcfurreitionchomincs  erunt  maioris  virtutis.  Et 
quiavidebacChriftii  maiorafaceremiracula.quaaliquis^pphe- 
taru  fcccrit,io  crcdebant  quod  vnus  de  antiquis  prophetis  furrc- 
xiiret  a  mortuis,&  fic  maiora  miracula  faceret,  qua  antea  feciflfet. 
tc  hoc  modo  motus  cft  Herodes  ad  credendum  quod  eilct  loan- 
ne»  Baptifta,vt  habitum  eft  fnpra.Scquitur. 

10  Vos  autcm.Qjt-iii  dicat,fi  alii  crrat  opinando  falfa  de  me,voj 
tamen  non  debctis  errarcqui  tandiu  mectim  fuiftis,&  meam  do 
cirinam  frequenter  audiuiftis,&  miracula  tanta  vidiftis. 

1 1  ^cfpondens  Simon  Tetrus.  Tanquam  principalis,  intcr  alio^ 
pro  fe&proaliisdeditrefponfum. 

12  Tu  es  Chdflus.  Quod  interpretator  vnftus,  &  fic  confitcf  ciuj 
humanitatem  in  qua  vnftus  eft  oleogratiae  prar  aliis. 

I  ?  FiliusDei.  Naturalis.f.&  non  adoptiuns  ficut  alii,  &  per  co 
fcqusus  ciufdem  naturae  cum  Deo  patrc ,  &  fic  confitctur  veri- 

tatem 


279 


Glof.ord.&  Nicolai  deLyra. 


280 


/5  1  nW»w/.Addiflina.oncnif.afonimdcoru,quos  Gcntes 
*ft  Jddcmorti.ishonvn.bus.vcldcfcniib.l.maccru  iib.m- 

fSSSfcie  fihus  columbc.  quia  dominum  pia 0*»$* 
tacc  fcqucbacur ,  vcl quia  plcnus  fpincual. grac.a crac.  irihas 
fpincus  fancl'  dio- 
tur,  qiuoftcnfuscft 
in  columba ,  ab  co 
qncm  filiu  dci  viui 
vocauerat  .  cV  fil"0 
columbx  paccr  rc- 
uelac,  quia  ynacft 
opcratiopatt  is  4_  fi- 
lij  cum  i.wifto  fpiri- 
tu.Rcuclacinquam 
mvftcnu  fidci,  quia 
cafo&  fangu.snon 
rcuclarc  pocuic.i.ho 
H  mincscarnalifapie- 
t.ainflati,quinoco 


co 


^<  Clcmcns  Romanus.  Simon  Petrusfidci  mcrito&inte- D 
grxpracdicationisobtcntufmKtamcntumecclcIixdefinitus  to 
cft.A  pctracogoorninatusefl  Simon  Petrus.vjcedoceao.ut.  a 
Pccrum  Chrifti  vicem  in  tcrns  habicurum  ,  cuius  no.ncn 
Scacccplic  cognouimus ,  6_candcm  pecramvocarifupca 

qua  fundanda  crac 


b  Tam  altz  fidei  confeflione . 

ci  :  Beatus 

Tantum  arcanum. 


es 


ccclefia,  que.  iam  itt 
1     Chrifto     primario 

1  ^fundamcco  edifica- 
1  rice^crar.Quaobre 
4     dixic  llli ,  fnper  banc 


c 

d 

c 

f 
l 


t  lnfctroonjnibBfierjondit.  "™.      ' 

Dci  viui.  Refpondens  auccm  Iclus  ,  dixit 

t  Piliu,columb«S)-|ia«.  b  Ornali,  «juil.bet  .       _  e 

Simon  Baridna  ,  quia  caro  &  ianguis  non  reuelauicnbi, 

1  Qui  illuftt»i  mc  nte*  hominuin.  ...  ,     t      —— »•  ,  j--r--  ■.--- 

fed  pa'termeus  quiinccelis  eit.    Et  ego  dico  nbi ,  quia  T  5    pctramtdificaboccclen 

tu  cs  Petrus  , 

meam ,  &  porttf  infcri  no'n  prceualcbunt  aduerfus 

a  Fnrfenm  indicij  poteiiatem.  b  BccleGx.  c    CJuerocu-qut  ind.£nu; 


b    Idelt  Chriltum  in  <]uem  „ 

&fuperhanc  pctrabm  sedificabo  ecclcfiam-,  '% 

a  Non  fepaiabunt  eara  a  chaiitate  mea  Sc  fide  . 

cam. 

ignura  lemiiTione 
iud.caueris  dum  viuit.apud  Deutn  indignus  mdicabitur.  ^ 

Et  tibi  dabo  claucs  rcgni  ccelorum  .   Et  quodcunquc  liga- 


•J<  Hylarius.  Eftau-  „ 
tcmm  nuncupacio  uiv 
nc  noui  nominis  fe 
lix  ecclefia:  funda- 
mcntum,dignaque 


Supr-.fb. 


lubcfiiijj&ioafa- 

ficncia  fpincus  alicni.de quibus ,  fupra ,  Mjlobannem  Bapti- 
am,atitauttmEliam&c.  _ 

c  Tu  cs.  non  dico  vocaberis,  fcd  cu  es  Petrus  ob  fortitudme 
fidei  &confcfsionis  conftanciam  . 

d  Tctrrs.A  mcpccra ,  ica camcn  vc  mihi  rerineam  ;dignicare 
fundamcnci,cu  fuper  me  ordinabislapidcs  mundos,&  abij  • 
cies  lcprofos . 

Sicuc  lurneS-  cerera  nomina,  vc  fot  eflisfat  terr* ,  a  domi- 

no  forcici  func  apoftoli ,  fic  Simoni  afe  oomen  Petri  dedic . 

■$<  Aug.DixiquodamlocodeApoftoloPccro,  qiiodineo 

U.immto*,  tanquam  jn  pccra  fundata  fit  ecclefia.  Sed  fcio  me  poftea  fic 

***■*''  cxpofuiffc.quod  a  domino  dittum  eft.Tu  es  Tetrus  &(.Vt  fu- 

-  pcr  hunc  mcelligerecur  quem  confeflus  eft  Petrus ,  diccns , 

Tu  es  Cbriflns  tilms  Dei  viui ,  ac  fi  Pctrus  ab  hac  pecra  appella- 

tus.perfonam  ecclefia:  figurarec,  qua?  fupcr  hac  petram  edi- 

ficatur.Harum  aucem  duarum  fcnccnciarum  qua:  fic  proba- 

bihor.cligat  lcctor. 

*  Chryfoft.-^er  hancpetram.i.in  hac  fide  &  cofefsione  <edi- 
ficabo  ecclejiam  mearn:  Hinc  cftcndit  multos  iam  crcdicuros  , 
quodPetrnsconfeflus  fuerat,&  erigiceius  fenfum,&pafto- 
rcmipfumfacic. 

*  LeoMagnus.Eccgodicocibi,&c.  Hoc eft,ficuc  meus  pa- 
cpr  cibi  manifcftauic  diuinicaccm  meam,ica  &  cgo  nocam  ci- 
bi  faciocxccllcnciamcuam  .  Quiaf«« Pefrw.i.cumcgofim 
inuiolabiJ:spccra,cgolapisangulans  qui  faciovcraq;  vnum. 
Ego  fundamcncum  prxcer  quod  nemo  poccft  aliud  ponc- 
rc.Tutamcquoquepctracs,quiamca  virtutefolidaris.,  vt 
quq  mihi  poteftate  func propria,funt cibi  mecum  parcicipa-^ 
cjonccommunia. 

*  Clcmens 


9 
10 

11 

11  axhficarionci!li9pe 

13  cras,  quxinfcrnalcs 

lcgcs&:  tarcaripor- 


Setm.j.dc  B. 

fetto. 


tas,&  omnia  mortis  clauftra  diftbluerct . 

*  Orig.Pctra  eft  quifquisChrifti  difcipulus  eft ,  ex  quo  bi- 
berunt  de  fpiritali  confequencer  petra.Ec  fuper  calem  pcua 
conftruitur  omn.s  ecclcliaftica  do6trina,Si  fccundum  hanc 
vicajinfticucio. 

e  Ei  porttt.Ponq  inferi  funtpeccata,min£,bladimcta,ha?re- 
fes.qmbus infirm:  ruunt  rrt  morre.qui  non  vere  fupra  pctia, 
fcd  fuperarenam  domum  profeffionis  fua:  crcdendi  func 
£dificauifTe.i.noniimpl.ci&:  vera  incencione  Chriftumfe- 
qui,  fed  ob  cerrenam  quamlibeccaufam  habitu  prccendiffe.  £ 
Qiii  eniminintimo  cordis  amorefidcm  Chrifti  percipit,  . 
quicquid  ingrui  textra  facilc  vmcit . 

*  Eufeb.Ecclefiafancforumorationibusglorificata,  neque  ** 
hoftibus  terga  dat,neque  ipfis  ianuis  mortis  cedit ,  propcer  ^* 
paucavcrba  quxChnftus  proculic,  Super petram  xdificabo .  I 
&c~.&port&  inferi  non  prmalebunt . 

* _Orig.Sed& finguiar  fpuituales nequitia: in  c^leftibus por  ^ 
tx  funt  inferorum,quibus  contrariantur  portae  iuftitiC/  N6 
autemcxprimit  vtrum  petrarnon  prxualebunt  in  quaaedifl 
catChn'ftusecclcfiam,aiK  ccclcfi^quamxdificat  fuperpe 
tram,tamen  manifeftum  efc,  quia  nec  aduerfus  petram.nec 
aduci  fus  ccclcfiam  poi tx  pra:ualent  inferorum  . 
f 'iaiii.Vcomnib.confcaret, quiaabfqueeaconfefsionc  ac- 
fidcnullusrcgnumc^loru  poilec  intrare .  Qui  pre  cxccriit 
cofeffus  efc  pte_  c^tensdonacur  clauibus.  Claues  funt  difcer  I 
nedi  fciencia &  potentia,qua  dignos  rccipere,  indignos cx-  I 
cluderedcbctaregno,vnde  fubdit. 
g    Et.quodcuuque  Uga. Ideft,  quem  in  pcccatis  perfiftentem  I 
aiternis  p^nis  ad;udicaueris,  vel  que  humilcm  3_  verc  p<^ni-  - « 

^  tencem      , 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

tatem  diuine.  naturs.  &  bumant  in  eodem  Juppofno . 
I  Ymi.Hocaddituraddijferentiam  illorum  qui  colebantur  tanquaih 
DiiaGcntilibns,  vt  Hercules, Iupitcr  &  conjimilcs .  Fuit enim  anti- 
quorum  opinio,quod  quando  tales  etfcellentcsperjonx  moriebantur,ad 
vitam  deoiu  transfcrebsntur,  t>nde  z.Msc.  1 1  .dicitur  quod  rex  ^intio 
chusfcripftt  depatrefuo  mortuo.Pattc  noftro  mcer  Deos  cransla 
to,nos  volctcs  cos  q.  funt  in  regno noftro  fine  cumultu  age- 
rc  Scc.^id  iilas  cr«o  falfttatcs  excludcndas  dixit  Vetrus ,  Dei  viui. 
i  Rcfpondcnsautem  Iefus  .  Hic  confcqitcnter  ad  confejfioncm 
deitatii  fnbditur  collatio  poteilatis . 

j  Beacus  cs  Simon  Mzv.i.filius  loiina.Bar.  enim  idcm  quodfilius. 
Jona  autem  ponitur  pcr  diminutionem  lubtracla  mediafyllaba  pro 
loanne,vnde  cfl  ibi  compofitio  ex  integro  &  corrupto .  Vndc  Bario- 
na  hic  accipitur,ac  fi  diceretur  filius  Ioannis,  propter  hoc  Tetrus  dici- 
tur  lo.vlt.  Srmon  Ioannis.rfic  itur  autem  hic  Bcz.quia  confeffio  vc- 
rafi  lci  ducit  ad  beatitudinem . 

4  Caro  &  fanguis  non  reuclauit  tibi ./.  homo  mortalis  no  docuit 

teillam  vcritalcm  . 

5  S  cd  patcr  mcus .  &  per  confcquens  tota  trinitas,  quia  indiuifa 
fnnt  opcra  trinitatis  ad  rxtra . 

6  'Etcgodicotibi.yro  tc  &profociis  tuis  . 

, Q.uia 


7  Quia  tu  es  Pccrus.i. confeffor  pctrx  ver&  qu<e  Chriflus  efi,faflut.l 
s  8  E  c  fuper  hanc  pcrram  .  Q>am  confcfius  esj.fnper  Chriilum . 

9  Aedificabo  ecclcfiam  mcam.  £c  porta?  infcti.i.pcrfcqn.nio- ' 
ncs  tyrannorum,  &  injultus  &  tentationes  fpirituum  maiignorum . 

10  Non  preualebunr ad.eam.^ verafide fubucrtedo.Ex quopa 
tct,quod  ecclefia  n'6  conftilit  in  bominibus  ratione potcfia  is  vel dig-si- 
Utis,ecclefiaflice  vel  fecularis ,quiamuUi principes  etfummi  potificet 
et  alii  inferiores  inuetifnnt  apoflatafjc  afide ,  (p  q,  erdefta  cofiUit  in 
illis perfonis  in  quibus  efl  notitia  vera,&  confefjio  fidei  &  veritaiis. 

1 1  Et  tibi  da.l^ow folumpro te,fed etiampro aliis.  Sicut  enim  con- 
feffio  Tetri  erat  cofeffio  alioru,ita  potefias  hec  data  Tctro  intcUigim 
dari  ali)s,  licet  Tctroprincipalius  inquatum  erat  aliortm  capitancus. 

1 2  Claucs  regni. J/?<c  claues  nonfuntmaterialcs  fcd poteftasfpiri.  C 
tualis duplex.Vnacfl poteflas difcernendi  peccatum  a  non  peccato,(( . 
ficut  in  veteri  lege  facerdetc s  iudicabant  intcr  leptam  &  non  Irpr.tm  ^  ' 
tAduertendum  ctiam,quod licethomono poffithoc  beneiudicareftne 
fcientia,tamen  fcientia  non  dicitur  clauis  ,fcd  poteflas  indicandt  pcr 
fcientiam  pr&habit*m,&  ideo  licct  fcientia  non  fit  cl utis,tamen  ne- 
ceffario  prttexigitur  ad  debitum  vfum  huius  cUuis.^ilia  clauis  cfl  pote 
fias  admittendi  ad  regnum,  vel  excludendi,fecundum  vcrum  iudiciutH 
pntbabitum,qnia  dcbent  indigni  exclndi,&  digni  rccipi. 

I  j     Et  quodcunque  liga.  Q^iafnppofito  hic  in  terra  dcbito  vfu 

clauis, 


MORALITER. 
4     Caro  &  fan. Ongcn.Si  crgo  &  nos  patrc  nobis  reuelante  qui 
cfl  in  ccJis,quando  conuerfatio  noftra  in  cc,lii  fuerit,  confeiTi  iue 

rimus 


rimus  Iefum  Chriflum ciTe  Dei  veri  fihum  Sc  nobis  dicctur. 
8     Tu  es  Tctri'.s.  Petrus  cniuo  eft  omnis  imitator  Petri. 
1 3     Et  quodcunijne.  Hier.Iftura  locum  cpifcopi  Ir  presbyteri. 

male 


28i 


Macth 


XI 


i< 


Qajmcumque  foluendum  iudicaaujs  dum  v«tir,&  remlfsionem  peecirorum  eonfequetur  .1  Deo 

uens  fupcr  terram,critligatum  &in  coclis,  &quodcuquc 
folueris  fuper  terram  crit  folutu  &  incoelis .  Tunc  precepit  « 
a  diicipuiis  fuis,vt  nemini  diccrcnt,quia  ipie  eiTct  Icfus  Chri 

c  itus.Exindecc£pitIefusoltedcrcdifcipuhsfuis,quiaopor-  3 
tcrcteumireIcrofolymam,&muItapati  afcnioribus,  &  * 
fcribis,& princibus facerdotum,cV  occidi ,  &  tcrtia die  rc- 

^.    Separatira.necotamiliifmagKJtnmarguat.  Ainmti.  afiectu.    I 

iurgere.Et  aisumens  cum  petrus,  ccepitincrepareillum,  7 

OptanJo;  a    Nonpoteft  eflevt  filiusDeioccdatur. 

d  diccns  .  t  Abdt  a   tc  Domine   ,  ndn  erit  tibi  hoc  s 


%  tcntcm  abfoIueris,fic  crit  &  in  cehs. 

t\       Et  quocnunqut  hgauens  fuptr  trrram.  HicfonvmilS .  Habcnt 
quidcmeandemiudicianampoteftatem  aln  apofloli  qui- 

bus  poft  refurrectionem  aic.  ^fccipiteSpiritum  fauclum  qt-.orum 

rf.erc-.Habecctiam  omnis  ecclcfia  iri  psbytcris  &1  epifcopi*, 

fcd  ideo  Pecrus  fpe- 

cialicer  accipic,vc  om 

nes  incelliganc,  quod 

quicunqucab  vnica- 
1  te  fidei  &C  fociecatc 
1  cius  fe  feparauerit , 
I  nec  a  pcccatis  fol- 

ui,neccoelum  potcft 
r  ingredi.Hunclocum 

quidam  non  intelli- 

gences  ,  aliquidfibi 

fumunc  de  fupercilio 
,,  Phariffcdru ,  vtdam- 

*  narcinnoxios   ,  vel 
i$i  loluere  fenoxiospu- 

tenc ,  cu  apud  Dcum 

'  nonfencenciafacerdotum.fedrcorum  vicaqucjratUr.Vnde 

in  Leuicicooftendcrefefecerdocibusiubeturleprofi,  quos 

.  _  illi  non  faciunc  leprofos ,  fcd  dilccrnunc  qui  muudi  vel  im- 

jt  mundifunc,ica&hic. 

a:      NocaChriftuperfeintusviuiricarc,  miniftris  poteftace 
folucndi  poft  vicamreddicam  tribuere.Non  enim  ahquem 
foluerepoiIunt,ii!ii  viuac,que  foluunc .  Sed  ad  q uid  foluedi 
poceftateaccipiunCjCum  a  Dco  iamliberacus  &c  viuiiicatus 
quemfoluuncqua:ricur?Dicuncquida  ininiftros  foluere,id 
eft,fblucos  demonftrare  recociliaros  ccclefia?,quus  pnus  dc 
cnmmemanifcftos  vel  conuidtosabincroitiiecclelja-  pro- 
bauerac.Alii,aquadamimpoceciabcncoperandi,qua.'poft 
remiffione  &C  facisfaotionem  adhuc  rcmaner,&  eft  fqx  &c  reli 
quia:  praxcdcnu  um  pcccacorum,non  came  pcccacu.ab  hac 
purgacur.homo  cum  rcconciliacurecclcfizper  ludiciu  faccr 
docis.Vcenim  ln  hominc  poftfcbnspiiigationcdcbilicjs 
cjuaeda  remanec  qua  febris  non  eft.a  qua  non  cico  purgatur. 
Sic  in  homme  poft  criminalc  remiftioncm  pro qua  mdiciu 
ccclefia:  fubiit,ipfius  pcccari  debilicas  remanec.  Ahi,  vcncuti 
&  cuagelio  adh£rciJtcs,nuniftros  ccclchc  a  peccato  foluere 
dicuc.Uicit  cnim  veritas.  Uccipiie  Sptruumfanffii  quo>ucuaque 
re.c-c.  Dehoc  icerum  Au.contra  quinque  ha?refcs.  N.-c  eos 
audiamus  quineganccatholicam  eccletia  non  omma  pecca 
tapofle  dimittere.Hli  cnim  in  Pecro  pecra  non  mcclligunc, 
&c nonintciligcntcs  eccletia:  datas  efie  claues  tegni  ceiocu, 

*  Ipii 


Cap. 


XVI. 


281 


ipfi  eas  de  propria  manu  amiferut .  Hic  oppon ftfquod  f< ilus  D 
Deus  Lazarum  fufcitauic,apoftolisfoluer<dum  cradidir.Ice 
quod  folmsei  dimiccere  pcccatumeft.  Adhocdicfir  ,ou.xi 
DeuspriusLazarum fufcicauit,hoc  eft,quod ipfe a  fc/non 
abaho  pcccatum  dimiccit  .  Quod  difcipuh  refufcnacum. 

foluuc,  hoceft  quod 


NICOLAVS    DE    LYRA 

*  clauis.tDcus illui  epprobat in calis,aliternon. 
x    Tunc  praxepic  difcipulis  fuis.f/oc  videtur  efl?  eontrarhm  ei 
tptoi  e]l  iiclum  ca.  i  o  .quod  miftt  difcipulos,ad  dtnunciandum  aduen- 
tumfuum.Dicendtm  ,  quod  tunc  denunctauermt  aduentum  eius  tan- 
quamcuiuftifanOi  prophcu  a  Deo  mifcrjr  ifhtd  non  pmcipitur  bic 
lacm  /ed  pojiquam  cognouerant  bic  diuinitatem  ipftus,  vtpatet  ex 
confeffione  prAiitla^prxcepit  vttius  diuinitatem  aliis  non  diuulgarct 
ne  vulgares  homines  qui  viderent eumpati  tam  ignominioft,fcandali 
Yr"nur  deeorum  pr<edicatione,fed  pojiquam  refurrcxit ,  a  mortuis 
toabttaperfeaa  vitJori*  mortis  voluit  bocpubliceprtdicari. 
2     fcxinde.  Mic  oliendh  fe  efie  mundi  redemptorem  perfuam  paf. 
Uonem^ hoc  efi  quod iuitur.Exmdc.Jdefi.pofi  quamfe  ofienderat 
^ereveram  naturamdminamjecundumquam  cfi impafUbilis ,& 
hnmanammquapoteratverepati.  rJJ»»>v 

\ C^pit 


M    O    R    a    L    I    T 


E    R. 


~iho  vt  Z StStCS'a,iqi,,d  de  »•«&««  afTumunt  fuper 
:  entur   1 S?  ,nnoc<™cs,vel  foluere  fe  noxios  arbi- 

SmTca^r Um  n°"  fentent,a  faCCrdoiQ  •  fed 
•    Tuncpwiptt  */«>«fi'-Daiisalu$cxcinpIu,vt  tTomj**, 

fcd 


nonafe  ,  feda  Djo 
habenc  q^od  p^ccav 
ta  dimittunc  ,  fic  di- 
cicur  ,  folus  Deus 
peocatum  dimwjic  r  Mar.».a. 
quia  hoc  quod  per 
ipfum  facimus  ,  ipfc 
facit. 

*    Orige.  Vide  autc  Vbi  f 
quantam  pocefiatcm  r 

habec  pctra  ,  fupra 
quam  idificatur  ec- 
cleliaeius  ,  vc  cciarn 
iudicia  maneanc  fir- 

ma,quafi  Deo  mdica- 
tepcteam  . 

•$<    Chryfoffomns.  Promiccicfedaturumqua;funcpro.  Hom.ff.ia 
pna  Dci  fohus,  fcihcct.peccata  foluere,& ecclcfiam lmmu-  Matth- 
tabilem  fa  cere  inter  cot  tcncacionum  &  perfecuuonum  E 
procellas.  r 

a  Vt ne.  Supra  aduencu  fuum  predicare prxcepichic ne  di 
cant  eum  effe  Icfum.Scd  aliud  cftpr?dicare  Chnftum  ,  qct 
elt  commune  nomcn  dignicatis,  aliud  Icium.quod  eft  pro- 
pnum  ialuatons.quafidicat,  non  prodeft  publicepra-dicari 
maieftace  populis5qiu  vifun  funt  me  mukapati.qcTtucdc- 
mum  hccbic.cum  rcfurrcclio  potcnnam  dcicacis  ofledenc. 
b  Jefus  Cbnfius.  Saiuaccr,  ne  icandalizarentur  m  eo  quem 
paulopoftvifurifuncconfpui&  crucifrn. 

X  pt%e"cs:Q)1  ™k «'am  Chnftum %xd  icacum  prius  Vbi fBpra  . 
ab  Apoitolis.dicac  quoniamleuiter  pra-miccere  voluic  mc- 
tionem  nominisfui.vtintcrimfacto  filcntio  predicatioms 
huius,hocipfumquodleuiterdeChriftoaudicumfuerac,di 
geratur  m  cordibus  auditorum.  Aut  ita  eftfolueda  queftio 
vc  videatur  ea  qu?  pnus  de  annunciando  Chr.fto  func  dicta, 
nonadtempus  pertinere  quod  fuit  antc  refurrcctionem, 
lcdad  temporapoftfucura.  | 

c  zxinde.  Ecce  caufa  prohibita-prxdicationis  qua  dicat,  tuc 
mc  prcdicace  cum  ica  paflus  fuero,quia  non  ance  prodeft. 
d    ^bfit.  Non  vult  Pecrus  deftrm  c.onfeffionem  fuam,nec 
putat  fihum  Dei  pofle  occidi.  p 

^  Chry. 


B  Ccpit.  ^«»4  erat  prxordinatum  aDco  Tatre,  qued  ibi  complere- 
tur  myliermm  redsmptionis  noslre.  Jllud  autem  quoi  prtordinatum 
efl  a  Dco  tnfallibiliter  euenit,quia  licct  nonfk  neceffuas  confequentis 
eft  tamen  ibi  necefptas  confequentU.Modus  autem  notlra  redempti: 
nis  fubiungitur  cum  dicitur.  r 

4  Et  mul.pa.a.  Quia  ab  iftis  iudicatus  cfi ad  mortcm ,  &  pr&ftdi 
traiitus. 

5  Ec  occidi.  J.  Gcntilibus ,  qul  eum  crucifixerunt  manibuspro- 
priis,vtb*betur  Joan.19. 

6  Ectcrtiadierefurgcrc.  Hocpreiixit,  vt  minus  triflarentur  dc 
eiusmorte.Qportcbat  auttmifia  implcri ,  quiaaDeo  erant  praordi- 
nattt. 

7  Etaflu.cum  Pc.&CC.Infecrcto,fcilicet)quiainfcriorncn  iebet 
fuperiorempublice  arguere. 

8  A  bfit  a  te  domin  c.  Quaft  dicatfindccem  efi,  quod  tu  tam  igno 
miniofepatiaris . 

qui 


fed  magis  fugiant  gloriam  hominu  m. 

2,    Exinde  capit.  Ad  hoc.n.ignominiam  fue paffionis ,  &:  rc- 

furre£tJonis  fux  gloriam  prxdixit,  vreiusexemplo  cimore 

paffioms  tolierer,&:  cos  ad  confidcrandum  fua:  refutrectio- 

nis  gloriam  cleuaret. 

7    Et affum.eum  Te.&c.  Hoc  fccit  Petrus  cx  affc&u carnalis 

propcer  quod  Chr  iftus  d  jcft  ci. 

Vade 


28  j        GIof.ord.&  Nicolai  deLyra. 


284 


tuipe&indignueffc 

ei  quod  pacerctur. 

fA!>i  a  .  om- 

nia  llla  1  _in 

futuru  pro:n:tl.lSUC, 

r»on  in  prclcnci  data. 

Acdificabo  ccclcha 

meam,  &  tibi  dabo 

cla.iVc.Que;  fiflatim 

dcdiil.t ,  nunquam 

poltca  locuin  crror 

niucnitlvtineo. 

Vbifupra.     <j«     Gngcncs.  S.i- 

b  tanadixit  ei  ,  quafi 

t  Dcfimo.e.  pgr  ijmjiaiuiam  ali- 

habenti  contra 


b     Sequctc  fcntcntiam  mf -im. 
c     Aduerian*  oiex  foltmtatj.     d    O.tcndu  wc  vol  *ndo  pr*ire. 


•if*  Chyfoftomus.Quid  mirabilcefl,hccpati  Pctrumquidc 

A  h  s  reu  'uiionem  non  feCccpil  1  Vc  cmm  dikas  quod  neqne 

Hwn-Tjoo  ilkqux  doChrifloconfclius  tucrat,  cxlelocutus  cfl.-.vid; 

quahtcr  ui  hisqu?  no  rcuclata  lanc  ci.tutbationem  paciacur, 

sanacnim  &:  tcrrcflncogiUCionequ$funiChulhc6fi. 

dcrans  ,  a-thmabac 

■    A  laude  ad  Titupenum 
c     AJucrianatn»ex«.._ 

a  QuiconueYusdixitPetro.tVadepoil  mcSatliana,  fcanda-  [ 
b  lum  es  mihi,quia  non  fapis  ea  qua:  Dei  funt,  fcd  ca  qua?  ho- 

Ego  veiepJlir  &  li  quiivult  mr  iiniiari.ienuntiO  »i  u,"i  i  us  l.. 

c  minum  .  Tuncleiusdixitdifcipulisluis  1  oiquis  vultpoft 
d  mcvcnirc>abncgctfcmetipfum,&tollatcruccmfuam,«&  fe- 

e  Factcndohocex  chaiitaic.  Hic. 

f  quaturmc.  Quienimvolueritanimamfuamialuam  faccre,  7 

a    lniutuio.  Quili  dicatungjicolffi  ftumentum  fc;u»5,rrid!i,fifcminai  icnouss.  ° 

b     Sou  prupiei  vavain  glonatn  uel  aliuJ  quodlibct  . 

perdcteam  .  Quiautempcrdideritanimam  fuam  proptcr 

1     Cum  decit  pcrlicutio.tuSoJiatut  coi.qu  a  pacis  tempore  Itcci  viticic.licet  &  ainbtic. 

g  mc,inucniet  eam  1  Quid  enim  prodcft  homini,  (i  mudum 
vnjuerium  lucrctur*  animxverofujedetrimentu  patiatur? 


9 
10 

1 1 
ii 


M_i.h_ui. 


Hom.e#.ia 

M-tih. 


€_!.»._. 


quid 

rium  Dco. 

b    Qu:a  non.  Non  placct  tibi,vt  per  morccm  meam  mundii 

rcdimam.qua:  voluncas  pact  is,fcd  caraaiitet  bec  fapis . 

c    si ijhis vmU.  Pi  cdicta apoflohs  pafsione &  rcfurre-tione 

horcacurad  fcqucndumcam  cosquam  curbas. 

-}e  Chryfuft omus.  Qjafi  dicac,Tu  d\c\s.^ibfit  a  te  Domine, 
Egoautcm  dico  cibi  •,  quoniam  non  (blum  mc  prahibcre  a 
pafsionc  nociuum  nbi  eft.fcd  ncque  faluari  poceris,  niii  pa- 
ttans.vV  monaris,&:.vita*  abrenuncies  fcmper. 
d  ^ibncgst  Jc.Q^od  pcr  vctiiftarcm  eft.vt  capiat  quod  vltra 
fecft.Remotis  vicns,virtus  iequatur,tollatcruct-m  fuam,S_ 
1  quatur  mc .  Quod  erat  per  vccuftate ,  abnegaueric  lllc  qui 
diccbat.fi-o  autetn  ego,iam  non  cgo.Qucd  vcro  vltra  fe  erat,ce; 
C  pcrat.vi«»-  veroin  mcChrislus  . 

Tol- 


ToUatcru.  ScilicecCrux rollicur  velcuper  abftincnciam  D 
c<>rpus,vclcum  pcrcompafti  mcproximi  animus  alfligic*. 
Cruccm  abftincntie  h  ibuic  Paiilus,d_  d\ccbat.Cafligo  corput 
meum  & in fer.e^c.Compaliionis  quoq;  cum  ait .  Q*is  mfirma-  1,Cl 
tur,v  egono*  iujumori 

*    Chryfoftomus. 
Neautetncx  ftimcs 
quod  vfqucad  vcrba 
tantum&conLumc-  .  . 
lias   oponet    ah 
garc  (ripfum,oftcn- 
ditnd  vique  ad  quan  \*m 
tum  abnegarc  fcip-  ^ 
fum  oporccac  ,  quia 
vfque  ad    morccm 
cciam  turpifsimam, 
fcilicetjCiuci^. 
f    Q^i  enim  vohcrit.  I 
*     Ongcnes.   Hoc   \ 
duplicitcr  potcfl  in-  j^ 
1?  cclligi  ,primum  (1  •  Huj 
14  Si  quis  amator  vica:  & 
pralcncis  parc  icani- 
mq  fuc;  cimcns  mori.&  putans  animam  fuam  pcr  liac;  morce  J 
pcrirc,irtcvoienshocm6faluarcanimam,perdcceam.SiC4$ 
contcmncns  vitam  prafcntcm,vl>.jU(  ;-cl  mortcm  proven-  ^ 
tatecertauent,pcidcc  quidc  animam  fuans,  quantu  ad  vira  I 
praEfcnce,fedquoniam  proptcr  Chnitum  pcidct  c:a,  magis 
cam  falua  facat  m  vicam  eterna.Alio  modoti. .  Si  quis  in- 
celligit  qua'  <  ft  vcra  falus ,  &c  acquirerc  vulc  cam  ad  (alucetri  , 
anim^fu^,iftc  abnegans  fcmet;pfutn,perdic  quancum  ad  vo 
luptaies  carnales  anioia  luam  propccrChnftum,c5«:  perdcns 
animam  fuam  hoc  modo,faluac  eam  per  opcra  piccacis. 
g  Quide.p.  Eccleflahabctccnipuspi.ifequutionis,  habetcV 
tcpuspacis.Hax  tcmpoia  defignacin  pr<cccpcis.Nam  ccm- 
porcpcriequucioms  ponenda  cit  anima,&:aeporc  pacis  fra 

^  genda 


; 


flc*. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I  C^ii  conuerfus.  Idejl,facic  verfa  crga  Tctrurn,  vt  cnm  defua  te- 
trtcruate  cfficMxim  arguerct. 

a  Dixic  Pctro.  ldefl,aduerfatiei»quantum per  iflam hcrepatio- 
nemmam  votebat  jJutcm  bumanigeniris  quodammodo  impcdire ,  & 
per  confctjucns  Cbnflo  aduerfabaiur  ijUi  erai  huiusfalhtis  nuncius. 
Stfia3]u  «juid  5  Sc;.ndalumesmihi.  ica>idalumibiin}proprieaccipitur,<juia 
fit  &  tjumu-  jcan(it[um  ttliuum  propne  difiumjfl  diflum  aluuius  vtlfatlum  mi- 
nus  rcQttmjirxbens  occafionem  ruina  altai .  Scandalum  autempaf- 
fiuum,c(l  ruina  alicuins  Ix  tali faclo  vel  dMo.T^eutrum  auiem potuit 
babere loium  in  Cbriflt,&  ideo fcandclum hic  accipitu rp>o itnpedt- 
mcnxciy(]uafi  dicat .Scandalum  es  mihi.  Idcfl,  auantum  cft  in  te  vit 
me  afilnte  m.tndi  impcdire.Cuius  ratio  fubdanr. 

4  Quia  no  fapiseaqux  Dti  {iint.Q\are>ido,fcilicct,impedinten 
tum  prxordmationis  d  uina. 

5  Scd  ca.  Qui « illud  «uod  diclum  efl,Vetrus  diccbat  Chrifto  m»tus 
tx  aftcflu  hnmano. 

6  Tunclcfus.  Hic proponit Chrislus  fuximitationh  excmplum. 
Et  diniditur  in  duas pai  tesjuia primo  faiit  auod  diflwn  cft  propontn 
do  fciUcct,cxemplum  fua  imitationis  ,fecundo,promittit  cxhtcgh- 
riam  futur*  re\urrefl  onis, ibi.T i]ius  etiirrfhominis.  dictighur. 

7  Siquis  vulcpoftme  venire.  Ter  mtam  doclrinam  &  fafla 
fcquenda. 

8  Abntgccfcmetipfum  .  ldei\,affeflumhumanum,  nonfolum 

meam 


meam  paffionem  non  mpedkndc,fcd ctiam  rre  in  hoc  imitandn. 

9  Et  tc-llat  crucem  fuam.  Idcfl,paratus  fi.  in  an  mo  vduat arlt  } 
cructm portare  m  qna  crucifigatur  ignumintoje.  ^id  hoc  arteratione 
inducit,dicens. 

10  Qui  enim  voluerit.  Hoc  aute potcfl.l  pUciier  intellgi.  TerA 
dere cnimhabctduplicem fig>>ju.iiti\jnem  .  I-  i.vmodn  uicrncftquoi 
amtttere,&  in  iflofenju  tum  dii  hu\  hh.Vtrdct  eam.  fvbintelligcn 
dum  eftyin  alia  vita,quafi  dicat.Qui  cn:m  yolucm  anima  fuam. 
ide(l,deitiis  &  voluptatibus  occ-p.iic  in  bac  r>ita,quia  buc  ifl  vitamA 
fnarn  jaluarc  fecundun.  opinionem  carnal:urr,txli' p-rdu  eamin  aliaW 
vita^uiaobligateam  ad pcenaminfer-  ■njpcrdcreidetfl  quoJM 
dcflrutrcj&tunc  cum dicitttr,pn<ht eamjubintellig:  uriu  hacvita, 
& efl  fenfus.Qaictiias  volucritanimam,'/Ma/zt«m  admeruumvi 
tx  <etern£. 

1 1  Pcrdcc  eam.  lieft,deflruct  corpus  lalcrlu  r ,  6-  paffiombttt 
exponedo,ex  quibus  feauitur  fcparatio  animx  a  corpore,  Et  hoc  csi  arti 
tnam  pe>  dere  fecuudum  aflimatjpnem  falfam  carnaiiu  >u,!ii  ctfitfaha 
te  eamfecundumvtrita'.em,fecundum  huncfenfum  vltm.ujcqww. 
1 1     Qni  autem.  Hoc  efl  pmpter  Demn  mortem  fujiincndo. 

Ij     Inuenieteam.  ln  beatitudineDcofiucndt.lt  quia  anima  ci 

fit  immortalis  prfiponenda  cfl  omnibus  corruptibilibui  &  tranfitoriis} 

ideofubditur, 

14     Quid  enim  prodeft.   Quapdicat,r,ihil,imoptr  taliapcrdtt 

tnultnm,quiaperdit  illudauodtft  imn.ottale  &  diuinum  in  eo. 

Filius 


_   i_l  M    O    R   A    L    I    T     E    R. 

D«o  ar.ff.««  f    radepoU  wf.cSr-c.Quafi  dicac,non  debcs  impcdire  paffio- 
u*gco«ra.     nem  mCam,fcd  magis  fcqui,ideo  fubdicur  . 

t  Tuncainiifdpuiis.jMzxitrwism  fermone  de  fanfto  Ioanne 
Baptifla.DuoaiiccabftinencJ?,  &crucis  funcgcncra.vnum 
corporalc,&  aliud  fpirirualc.Vnum  cft  a  potu  &  epulis  tem 
pcra  rc  appctitum  gular,a  dclcttationibus  &  mollifsimis  fua 
uitatibus  tccrcei ctV ab his  qua:  tadu , guflu,vifu  decipiunc 
jcnfuin  vii  ilitcr  rcuocarc,ac  violentcr abflicherc. Alteru  ab 
liincntiv  &  crucis  genus  cfl  prctiolius  atque  fublimius  mo- 
tus  auuni  rtgcrc,&:  pcrcuibatioms  ilbus  modcftit?  craquilU- 

cacc 


tateplacare,ir^acfuperbieimpctusquafifcram  befliam  rc« 
fr^nare ,  litigare  quotidie  contra  vitia ,  increpare  fe  quadarn 
ccnfura  tV  auflericace  virtutis,&  rixa  quodammodo  cum  hb 
minc  intei  iore  coniererc. 

10  Qui  enm  ro.Ideft,vita  ammalem  volupcatibus  cxponere 

1 1  Terdtt  eam.  Acternaliter. 

1 1  Qui  au.  Ideit.a  voluptacibus  recraxeritJ«««?»i<f/  tam  •  ad 
gloriam  ordmacam. 

14  Qtudenmpro.  Quafidicar,nihil,fcdmultum  nocet,nam 
anirna racionalis  imagtnc  ctinitacis  miignica  prcciofior  efc 
omnibus  tcirerus. 

filua 


m 


Matth 


aci 


\1  gendafuncterrenadcfideria.Naquid  prodcfthomini,S_e. 
\  a  ^tutquam.  Ncc  lucra,ncctin.or,  necaliquidaliudretra- 
hac  a  faluce,  quia  quam  commuta.da.homo. 
klJ  jr.      Calicem  falutaris  accipiam,&  nomen  domini  inuecabo.  Vel  nihil 

cerrenum  pro  anima  pcrdica  potcrit  bomo  dare . 
,;ia  *     Chryfoftomus  . 

Qd.Qutd  r.tribuam  domin.,pro  omni  __$,&« 


Cap.  XVI. 


28«J 


5 


i    ^.^1«™».».«.»,«,,»™™.,,»..  "    «'?>"«i»01«pn»*»«s.qui»filiu*  . ;  inran    I   -i:r 

h«mioisftcundumopaadabit.  «    Quam  ipfc  redcnur .  pOil  imanaDUItCr  Z* 

Auc  quam  dabic  homo  commutarioncm  pro  anima  fua  ?  Fi-  groto  «rcumpofue- 

*  a  Quipiiui»eiiithumi!i».  *  ns,  noncuracur . 

Iius  cnim  hominis  vcntu  rus  cft  i  n  gloria  pa  tris  fui  cu  m  angc-  b  Filim  *'  Ncc  durC 

*     Omni-on,.tioni>o__ntf._i_i.  <\ Siclla  enim  diffcrt  a  rtella  m  claiit_t.     * 

Jis  fuis  ,  &  t  tunc  rcddcc  vnicuiquc  fccnndum  opera  eius  '  * 

Q*<>4  qui*  iaeertum  eftf 


Quidprodett.Quaii  di 

cat ,  Ne  dicas  quod 

qui  pencula quc?  pro    __ 

ptcr  Chnftu  immi-    b 

nentcfFiigit.  faluct 

animamfuam,  ideft 

vitam  .emporalem. 

Sed  ponc  ctiam  cu 

anima  ,  id  eft .  vita 

temporali  totumor 

bem  cerrarum.quid 

ex  his  homini  eric 

ampliusanimain  p- 

petuum   percuntef" 

Si  -n.  famulos  tuos 

vidcas  in  lxtitia,  te  autcm  in  mslis  vltimis  cofti.utum,  quid 
-.  lucrareris  ex  coram  dom;nio?  Hoc  ctiam  in  auima  tua  repu 
'  ca,  cum  carnc  lafciuience  ipfa  futuraxn  pcrdicione  cxpc<__ac. 

4«  Cnrv- 


Chryfoftomus.  Acfi  dicat,D-i!_.ias__  perdideris,potcris  D 
darediuitasaliasadcasredimendas:  ammam  autem  per-  V__iupra 
dens,non  poter.s  animamaliquam  dare,  fed  ncq;  aliquida- 
liud.<^uid  autc  muabile  eft,  fi  in  anima  hoc  concingit  ?  Ecc- 
nim  hoc  videtur  in  corporecontmgere  .  Etfi  cmm  dccem 
.    „._.,...  miiiadiadcmnracor 

b    Ninildabitproaniaia.quiafiliu* 
c    Quam  ipfc  redcmir . 


videatur  hoc  .paci, 
qnia  nonfnnt  condtgme 

4  paffiones  bnius  tcmpo- 
ris  ad  fuluram  gloriam, 

c     qux  re.  in  nobis. 

ft/bunt  mortem ,  donecvideantHIium  hominis  venientcm  6    c  j^W1*  ^iiia 


Roiil  S.d. 

E 


Ame'n  dico  vobis ,  funt  quidam  dc  hic  fhntibus.qui  non  eu 

a    A  fanftii  mws.quafi  libando  gufiatur,  vitan  verb  poflidf  »t  in  fumro. 


In  ea  claritatein  <J««  erit  perafto  mdi.iu,  quod  cempletum  cft  in  uantfouiatione, 

dt  qua  fbtim  agit  euui_  clula. 


inrc'gnofuo. 


rudcs  cranc  Apo- 
ftoli,  etiam  in  pre- 
fenti  yita  promic- 
titur  cis  aliquacon- 
folatio  ,  vt  certius 


credantdcfuturo. 
d  Inregno.  In  rcgno  beatitudinis  a_terna_,  veJ  oftendendo  F 
fuampoteftatem  m  przfenti  ecclcfia . 
_____  ^CAP. 


NICOLAVS    DE    L  YRA. 

1  Filius  cnim.  J__w<x  inmtauerat  eos  ad  imitandum  exemplum /m__ 
paffionisjdeo  ne  terrerentur  morte  corporali  &  tranfitori*,  promittit 
eisprxwuin  futune  tefttrre(honis,quod  complebitur  in  aduentu  Cbri 
fli adiudidum,quia  tu*c  refurgent  bomines  ad  vitam  immortalemjet 
hoe  eflquoddicit :  Filius  cnim.  Idett,  Chrifius  verus  bomo. 

2  Venturus  eft.  _/_ .  iuiieium . 

_      In  glona.  Quia  informa gloriofa  iudicabit . 
4     Et  tunc red.  Iuflisgloriam  anim<e  &  corporis,aliis autpanam 
ttriufque.  Et  vtfint  defutnraglori*  animt  &  corporis  magts  ccrtiy 
promittit 


fromittiteis  quod  aliquibnseorum  oflendetin  hac  vitaprxfcntiquod 
•flendit  infua  transfignratione,vt  patebit  m  cap.feq.  &  hoc  efi  quoi 
dicit  . 
J     Amen.  Idefl.fideliter. 

6  Sunc  qui.I cilicet fPetrusJacobus  &  Ioannes,Vt Vtdtbitur . 

7  Qui  non  gufta.  De  *itap>$fen>i  recedendo  . 

t  Donec  videanc  fi.  Scituet  ,  apptrcntim  cis in  forma  corporis 
glorM)fa,quakm  habebit pofl  nfmreclioncm,cum  adeptns  fuerlt pote- 
Jiatcm  regnt,}unc  c  itr.  dixtt  difripulisfuis  Matt.vit.d.  Daca  eft  mi 
hi  omnis  poteftas  in  c  celo  6_  m  tcrra . 

GAP. 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

i     fHiuse.ho.  Hieronymns.  Timen»  ,   roortetii  ,  andiglo- 
tiam  triomphanm  >  vcreru  «ucern,  anfcuJtaangcroriunmmi. 

flcria 


fterij. 

6     ^««f^rffrf^w.ComChriftohieffant  qui  pro  ipfo  palTionet 

gaticnter  fuftinent ,  &  iiti  mortem  culp*  vel  gehenna;  non  gu- 
ant,fed  cum  ipfo  tranfeuritad  gloriam  fcmpiternam. 


A  D  D  I  T  I  O    I. 
Incapitu.  1 6.  vbi  dicuur  in  Poftil.  Signa  autem  tmporum  n$n 
poteflis.  *  r 

Haccr.fponfiofccundom  expofitioni  poftil.non  vf  pertinere 

adpropoUtu.Petebat.n.Pharif?il.gnudecocro,inqaod<cIara- 

rettir  tcpus  Chnfti  adnentus, vt  patet  ex  diclu  fuis.Diccre  autc, 

W  hocnon  pofient  cognofccrc  pcrconftcllafcncsiideru  f«u  per 

tacic  c^li,  mhil  vf  ad  propofirum  faccrc  cum  ipii  fupcr  nituralia 

iigna  petebant,noniigna  quac  fecunducuriu  temporuuaturale 

apparct.Vn  ifte  paffus  mclius  cxponitur  pcr  Chrv.fuper  Mat.vbi 

«c  a.t  .  Sicui  ergo  in  calo  aliud  quidm,  eff  fignumferemtatis  ,  Jiud 

ptooitJta&inweputarcoportct.Nam  nunc  m  primo  aduentu 

iigms qux  in  tcrra  funt  opus  cft,qu_:  aut  _  m  celo  funt.coferuanf 

tcrhpoti  fccundi  aduentus ,  qfi  vututcs  c?loru  mouebuutur,  h  .c 

ry       ^  qmdcm  expoiitio  propric  videtur  apphcari  pro- 

poftfo,vtpatetfcrieml.terxbcneintucnti. 

,.-    a  d  d  i  t  i  o  rr. 

In  __..«, vb.  dicitur  in  Pofti . £.  ideo  Ucetfcicntia  non  fit  clauts, 
Umennettjfanoprgexigitur. 

Licct  fcicntia  dtfccmendi  pcccatu  a  peccato  fccidu  ronC.ftru 
m  4.dK  i*.iu  clau.s,u5  tn  in  hoc  rencturcomun.tcr  a  dod.orib. 
Vt  ib.dc  traftatur .  Nam  prout  _6,ter  tcnetur,  in  fuccr  _ot„ordi 
mtione  non  infiinditar  hab.tus  f.i_nti__  dc  nouo,  fcd  imprimif 
faccrdoral.s  charatlrr.mquofundanturh^dac  potcftatcs.f.di- 
fccrnend.  &  hgand,  feu  f0|tt£di>  ld£  potclfates  VI]fi  jQt ,„ 

rad.ce^fed  d.ft.nguuntur  penc»  earum  aftus.O^at  dicit  poftilla 
tor.qcf  fc.ct.a  neceiTar.o  pra.exig.iur  ad  dcb.tum  vfum  clauir,np 
vrverum.Quamu.s.nclauesccclcfia;  rcc.pcre  non  debcat,  n.fi 
».abes  fcient.c  hab.tum  conuenientc  feu  fuhicie.uc  ad  cxecut.o- 
nchu.us  potcftat,s,cx  hoetfi  non  fcqu.tur^quod  li  facerdosnon 
habeat  tale  fc.cnr.a.quod  no  habeat  claues  Effet.n.maximc  pcri 
culolum.cuquamplurimi  &  innumerab.lcs  facerdoiescuraani- 
marum  ha_entes,tal_  fcientiam  non  hcant,  vt quotidic-coftat  per 
Mpcnent.a,_c  fic  tales  nec  hgarcnr^nec  folucrcnt ,  quod  crudc- 

hliitnum 


lifliroum  efTetopinari.  Hoc  tii  manifcfte  fequeretex  dic^isPoft. 
dicct.j.qdfcictiancceffario  przcxigifad  debitum  vfam  clauifj. 
Nihil  aute  fcft  finc eo,quod  necclTar.o  pra.ex.gitur.Vndc  vf  dicc 
du  prout  diaurn  eft.Cquod  facerdoi  de  congruitare  debet  habe 
re  fciet.i  furhcient e.non  tam5 de  neccflitatc.Et  fic facerdos.qui 
nonhabettalefcictiam  aftualiter  nechabitnahter,  poteft  tamcu 
'  vti  clauium  poteftatcfm  quam  ligat 6.  folu.t  tanquam  hab c s  di 

uinampoteftatem,vtiudcxccclchafticus.Quod  intclligendum 
cft  femper  clauc  non  errante. 

REPLr./»c*.i6  vbi  dicitur. %>;,_  <,«.  temportmfcire  non 
pQteftis.Qaodcxponiz  poft.l.ad  intcntionSbcati  Hiero.gIo.or.& 
aliorum.Burg.auteadducit  cxpofitione  Chryf.cV  obhoc  abiicit 
e.pofitioncpoftil.fincratione,quafi  eiufdepafiusnonpoHint  ef- 
fe  piurcs  expofitiones,fidei  tfi  vcritate  per  omnia  feruata.Cu.n. 
poftiI.dicir,quodfignat.porumindiuinapr?fci.tiadcfinitorum 
non  poffunt  fc.ri  cx  hiiqu?  in  cjleftibus  corporib.fiut,intelligit 
cc  d  nat  pnjter  curfum  commun e  nature.de quaratio  rcdditur 
<^uia  huiufmod.  tepora  aductus  Chf  1 6_  figna ,  no  dependent  ex 
hi$  qua:  in  corporibui  c^lorum  fieri  pofrunr.fcd  ex  diuina  p.c.fci_ 
tia.vnde  ctiam  ccji  ortum  habuerunt. 

In  eo.c  vbi  crca  collatione clauium poftil.dicit,  licet  fcieria  no 
fit  clauis,tn  ncceflario  pratcxigit,  de  quo  diclo  Bur.  magnu  facit 
ftrcpitu,imponcspoftil.falfum,fcdf_lfe.Na  Poftil.  non  dicit  fc.c 
tii  ncceffano  prxex.gi ad  fufccptione clauium,nec  ad  vfum  cla- 
uium,fcd  declarado fic dicit  fciecia  neceiTario  praeexigi  ad  lc»iti 
mu  &  debitu  vfum  earii,  &  fic Bur.in  fine  hums  corruptorii  ve- 
nit  in  eandc  fentctia  cu  poftil.  dicens  vfam  clauium  feqm  claue, 
clauetn  n5  errante.vbi  igiturclauii  errat,  certum  eft  vfum  nor. 
eflelcgitimu.Ttendoauteaucloritatedifccrnendiabfqucfcicria 
&  difcrctione,comittitur  error.Ad  euiradfj  igiturerrorc  neceiTa 
r.o  pr^cxigitur  difcretio  qu?  fcetia  dici  pot  no  clauis,qua:  eft  s 6 
tencia  pofhl.bcne  vifa.non  truncatim.Cict  autc  dict  Bur.de ide. 
t.tate  clauium  in  radice,  &  earum  fecundum  aftus  diftin.tionc, 
babct  traclari  lib  4.di.i _._.  j o. 


287        GloCorA&NicolaidcLyra. 


288 


A 


C  A  P.    XVII. 


».a.  ,>r*7*  ••/?</;. Marcusdtcit.fcdLucasofto.Hicrgoponuc 
IK4M1      H  ^Kdios.l  uttsadciit&primumquopromifit.&cxcre- 
m-...i  quocomplcuit.Ecillipoafcxmundj  xtaccs  quicfcen 
dum  ab  omnilabo- 


re,  &:  hicovtauotc- 
i  d  figrut  cflc 

returgcndum.  Trcs 
dicit,  qaquifidccn 
nitaiishrmiccrfcrua 
uennt,  tnxcemavi- 
fionc  gaudebunc  \n 
moccm  ccia  fcLun- 
dum  Lucam  oratu- 
rus,  quiaquirefurrc 
cbonem  expeftant, 
B  menccs,  m  cxcclfis 
lubicarc,&:  prccibus 
cocinms  dcbencinfi 


C    A    P. 


T  ooftdiesfexaflumpfic  Iefus  pstram  &  Iaco- 

*  ■    CiloiiMB  awieftiri»  oltenfum». 

bum&Ioannemfratrcmeius,  &  t  diixit  lllosm 

.    vi  difcat  tloriu»  n.n  in  j>rofui,do  huiu*  fmjj ,  fcd  in  regno  fut-ernx  b-antucUni» 
futur*  icluircrt.onit  oftendit. 

mdnteexcelsu  fcorsu,&trasfiguratuscftantecos  Etrefple 

.     Hon^cU.iu.q.oacu.^p.ra.  b     tgjggg***** 

duit  facics  cius  ficut  fdl,  ve  ftimeta  aut  cius  fac-ta  iunt  alba  fi- 


tf crc .  Scorfum  quia  iufti  &  nunc animo  funt  ab  imp'js  fcpa 

rati,&:  in  iucuro  omni  modo  feparabunrur ,  cum  abfcondcc 

cos  in  abfco*  dito  faciei  fnsa  contvr.bomin  um. 

ȣi  tt.  b  Teirnm.  Nomina  iftoru  conucnmnt .  Qnifquc  debct  effc 

'J     Pccrus.idcft.firmus  m  fidc.Indc  Iacobus,  idcft,fupplacacoc 

vicioi  um.  Indc  loanncs ,  id  eft ,  omnia  gracix  diuinx  afcn- 

bcns  contra  fupcrbiam  vitx ,  qux  folcc  orin  ex  virtucibus . 

.    4«  Chrvfottomus.  IdcohostrcsalIumpfK,quoniamalicer 

H>rTM7.,o  p0t,orcscrjnt.  Intcndcflutcm  qualitcr  M.;tthxus  non  oc- 

culcac  cos  qui  fibi  prxpofiti  funt,hoc.n.&:  Ioannesracit  prtj- 

cipuaslaudcsPccncommcmorans.  Ab  xmulacionecnin» 

C  &  vana 


&  vana  gloria  mnndus  f  uic  Apofiolorum  chorus .  D 

c  Transfguratus.  Spcciem  quam  habebar  pcr  naturam  often  *l«*\t 
dit  non amittens  ca:  nem  qu:j m  aifumpferat  voluntatclllud  ^J™ 
aucemcorpusquodh.ibi)icpcrn\tura,dcdic  difcipulis  fuis  ps'trm' 
in  cena,non  morcalc,non  corrupcibilc .  tVre& 

•5<  Cvprianus.  Mi- 
V  V  1  [  ran  fumus  in  cr.inf- 

figuratione  qux  fa- 
&a  cft   prxfenribus 
Apoftol  1  s,Petro,Ia- 
cobo  &  Ioanne,  qua  j.  SuV 
do  ficut  fol  rcfplen- 
dint  facics  Saluato 
ns,&  veftimcca  eius 
candorcm  oem  exu- 
pcrantia  Apoftoloru 
hcbctaucrc  conlpe- 
ctum,  fcd  momenta  " 
ncusille  decor  ima- 
gincm  no  fpecicm, 
fimilitudincm  non  fubffantiam,  partcm  nonplcnicudinem 
transformationis  niinfitxexplicauit. 
d  {{ffplenduitfacieu  Inexcmplum  f  utut  x  beacicudtnis  &cla   , 
ntatis.quam  vidcbunt  iufKpnusfublacis  tmpiis. 
c  VeWmcnta auteni^*  c.  fatta  tunt  a)bi  quod  non  ante,  quia 
nondum  apparuitquod  erimus.fcd  cu  ;ipp.mient,firniles  cr 
crimus.Marcusaic,quali.Tfullo  fuptcna  no poccft  faccrc. 
Ideft,Dctts  in  hac  vica,  tam  claras  neqtiit  faccre  quia  nullus 
finc pcccaco.Nullus mundacor  fui in  ccrra f  ;ckc,qct  Dcus in 
C£lo,mundans  vcftcm  fuamabomniinquinamcnto.  Fullo  p 
cft  doctor  animarum.vcl  mundacor  fui  corporis . 

0  Erecce. 


4 

1 

6 


NICOLAVS     DE    LYR.A. 
C    A    P.      XVII. 

Er  pofl di.  Fundata ecclefia  genrium  in  fide  prxced.ca  hic  po- 
„itur  eiufdem  fundationis  confirmai io  .  Et  diuiditur  in  duas 
p*tics  ,quiapr:mf»dcclaratgloriamfuturzrcfurrcaionis,&fe- 
«undo  clficaciam  fuas  patlionis.ibi  1  Co>iufr('antibu<  autem.  Proce- 
dit  autem  hoc  modo,ordine.(c  licet.rerroejrado  ad  praecedens  ca- 
pic.vt  continuet  pnncipium  huius  cap.ad  finemprarcedentis,  vbi 
ptomiferat  glonam  futurx  rcfurrcftionis.vt  vifum  eft.Pnma  di- 
mdtur  in  duas  partes,qu»a  pr»ro»  oftenditur  g!onx  futurxrefur 
rcctionis/ecudo  ex  hoc  fubditur  folutto  duplicis  quarllionis,  tbt: 
Bt  intcnn^aucrunt  ii\ctp-U .  Prima  in  tres,  quia  primo  ad  declarar 
tionem  fururx  refurrectionu  dcfcnbitur  Ch  itti  transf  guratto» 
fecundofubiungiturhuiustransfigurationisteftificatio  ibt :  Et 
ecccapparuaunr.  tciiiocixcihocftonirut  difcpuloru  inftruftio^ 
ibi :  Er  dtftendentibut  illis.  CircaChnfti  transfigurationemeuan- 
gehlta  notat  quatuor,videhcer ,  teropus  determinatura ,  confor- 
tiuro,locum&  modum  Quantumad tempus.dicu  fic. 
I  Et  pojl  di.  Scihcet.a  promilfionc  prarcedenti  difcipuhsfatta^ 
qfi  dixit:  Sunt  quida  de  hic  ftantibus,&c.  Conftderandum  tamc, 
cjuod  Lu.^.df  p  )(l  dies  ofifj.quia  Matthcus  no  computat  diem  m 
qua  Chr  ftusfccit  eis  promitfione,nec  vlhmam  in  qua  transfi^u- 
»atus  cft,  fed  coputat  tantfi  teropus  intermediuro,&  ideo  fccudu. 
vetitatecomputandototumtempusa  promifsione  faftavfqjad 
,  trasfi^urarionc,transfiguratiofu!tino£tauadie.Ratioautemhu- 
Trtmfignrt-  .  ^   trasfiguratio  facla  cit  ad  oftendendum  difcipulis 

Ht  oAaur,  die  gloria  futur;  refurrectionis,illa  aut  ent  in  ottaua  ztate  mUdi,<X 
*c.  propter  hoc  figurara  eft  hic  per  oftauam  diem.Pnma  enim  xtas 

Actarl  mn»  midi  fmt  ab  Ad3  vf  ue  acJ  js{oe,fccurKia  a  Noe  vfq;  ad  Abrah», 
^.mt»  *  ti-  tcrt;aab  ^brahavfquead  Dauid,quarta  aDauid  vfqjadtrifroi 
'  M4r>.a.  erationeBabylonis,quintaatrifmigrationeBabylonis  vfquead 
}M -9*.  Chriltu, fexta a Chrifto vfque ad fine mund-. Iftx autemlex xta 
tes  accipiunrur  fecundi»  diuerfos  ftatus  vmctiu  tn  hoc  roudo.Se- 
ptimaaurC-accipiturfectjduftatu  anioiarum  qu:efcentiuminpa 
radifo,&  lo.nc^ptt  ab  afccnfionc  domini  quando  cis  cc;lu  patuit, 
&darabttvfqueadmdiciu,  &  idcoab  afcenfionc  domiiururnc 
cu  fexta  attatc  quantum  ad  fimultatc  temporis.O£taua  ;tas  cnt 

rcfur- 

M    O    R.    A    L    I    T    E    R-. 

a     Etpojlditsfex.  Oiijcucs  .  Scx  dicbua  faCCas  eft  vifibiftt 

ruundus 


rcfutgentiii,&  llc  patet.quod  bencfignificaturhic  per  oftuuam 
dicro  &  iic  patet  tempus  conueniens  hutus  transfi^urationis.Co 
fortium  autem  notaturcum  dtcitur. 

a  lAjfiimpfrt  2efus,&c.  Ilh  eniro  tres  funt  afTumpti  ad  videndfi 
gloria  futurc  rcfurreftioms  proprer  pr^rogatiua  cmmeti^  fpecia 
lis  inter  ahos.Petrus  enim  pp  fcruore  fidei  erat  inter  ahos  princi 
pahs,pp  quqd  &  pnncipahtcr  dntae  funt  ei  claues  ecclefix.vt  pa- 
tet tn  pr^ccdeti  ca.  foannes  aute  cxcellebar  in  prarrogatiua  virgi- 
nitatis,pp  qd  erat  mtcr  ahos  <  hfo  nugis  farroliaris.  Iucobus  aijt 
inter.aliosdifcipulosprtmusfuftinuit  martyrium  propterChn- 
ftu  vthf  Aft.Confidcrandumtamenqnodbeatus  Ambro.fuper 
Luc.&  Aug.fuperepiftolaad  Gal.  vidcnrur  dicerc  ,  qdflacobuf 
ifte  qui  fint  in  trasfiguratione  ,  fuit  ille  lacobus  qui  primo  rexit 
ecclelia  lerofolymitanam ,  &  tlle  nofuit  frater  loannis,  &  filiut 
Zebedxifedfihus  Alphci  Scddiccndii  quodcu  re.vusexprefTe 
dicat  tftii  fratre  Ipanns,&  per  cofeques  filiii  Zebed^',Mct  Aug.& 
"  Amb.no  loquuiVafi^cn^o.fcdroagisopinionialioiu  refcren 
do.Sitnloquerenfalfertiue.non  tflet  curandude  dictiseorura, 
qii  facra  fcrtptura  exprefle  dicit  cotranu.ficut  h^c  Vndc  Aug.in 
epilfo.ad  Vinccntiu  Donatifta  «iicir  d»  dotStrma  fantft  >;  u  qut;  eft 
extra  fciptura  canonica.Hoc genus  fcripturaru  ab  illis  quj  cano 
mce.  nominanf  diftmguendum  eft,non.n.ex  cisitatcttimoniuta 
profcrendu.vt  corranu  fennre  no  hceat,maxiroe  vbi  aiiter  fenfe- 
rut  qua  veritas  fc  habeat,nos  in  illo  genere  fumus  ,  vt  non  dedi- 
gnemur  et  ab  apoftolo  diftii  fufcipereii  quid  aliud  fapiti.t.Deui 
illudrcuclauit  .  Conlcquenter  euangelifta  defignat  locum  di. 
j  Etduxii  il.in  mon.excet.  Ad  delignandum  quod  illi  funt  apti 
ad  contemplandum  cc.lefha,  qui cmiucnt in cuntemplatiua  vita. 
Subilit  autrm. 

4  Se»rfu*>.  Addenotandum  quod  contemplatiui  debent  effe  a 
tumultu  feculanum  fegregati.  Confequentcr  dcfcribic  ttasfigu 
ratioms  modum  di. 

5  Ettranifignrttuf  efr.  Nonquodmutaucrir  lineamenta  corpo 
ris  vel  figuram,fcd proprer clantatis vultus  cius  immenfitaccm, 

6  hoc  eft  quod  fubditur. 

6  Ei  rc\pll.  Ad  cuius  euidc ntia  cofiderandu.qd  anima  ChrifH 
aprincipiocreationis  fuit  gloriofa  per  aperta  viiionc&  perfcfti 

ftuino- 


mundus.igirurqui  rranfcendiromnes  res  mundi  vifibiles,potcit 
cxcdfupo  tnontem afccndcrc  &  afpiccre  gloriara  vcrbi  Dci. 

Eteece 


iS9 


Matthd 


Ca 


<$>  a  Et ecrf.Qnales  vel  qd Ioquuti,Lucas  dicit. Vifi  in  maiefta- 
A  te,  8C  diccbacexcevTum  eius  quccopletur^eratin  Ierufale.i, 
pailionem&rrefurreclione.Significantoraculalegis&pro- 
pheri£,qua?  in  dominocompleta ,  &  riunc  doitis  &;  in  futu- 
ro  omnib.electis  parebfic.  Et  bene  vili  ln  maieftate,  quia  tuc 
apercius  vf  quacadi 

VCntatl  S  OIS  *    Vt  oft""1»'  *um  «fle  qu«ro  Iex  &  prophetz  promifcrunt. 


P 


XViL 


2<?0 


fcibilia  feruauerac .  Vbi et  Moyfcs  &  Elias,  alter  fn  irmgirie  r> 
carnis  nondum  rccepce,alcer  iii  ventate nondum  detunc*?, 
eandem  camcn  habicudmem  Corporis,eciam  in  glona  pcrfe 
iietaredocuerunc. 


gnitate 


*  Idein.Mento  etiam  in  carne  fe  Dominus  ei(M oy fijoften 

dit  colicga:  ieiuoio-  f'^; 


11 

'iffunt  diuinoru  no  folu  fen 
fus,  fcd  et  fermo  fue 
rit  prolat9.Vel  M  jy- 


b  Lfgislator . 


c    Exirnius 
prophet.u'uiu. 


arlurrr. 
phificos^ 


cutfnix.Et  ccce^apparueruntinis  Moyfes  &  hliacscum  eo 

•  De  p jtsione  eius  ti  relurreAione. 


Oblirus  regnum  iion  m  terra,l'e<i  in  ca'Ii«  efie  promif- 
iiim.nec  uioriali  c«ne;drcundatospoflc  intraie. 

b  Idqucntes.RefpondcnsautcmPe^rusclixitadlerumjDcJrni-  * 

a  His  non  refpondet  domims,  oilendens  non  improbum  efle  fcA  inordinatum  <;urd  cuperet.         ' 

ne,bonum  elr  nos  hic  ciTe,fi  vis  faciaamus  hic  tria  tabernacu  4 
c  la ,  tibi  vnum ,  Moyfi  vnum ,  &  Ehx  vnum .  Adhuc  eo  lo-  \    fH° *  conf?e£luej>"> 

'  °     Ji  erit  ros  ijiit  annn  <& 

imber . 
Damafccnus .   Moyfes  quidem  gloria  externa  aduen 


»;■ 


ies  &:  Elias  fignant 

oes  cumChnftore- 

gnaturos .  Mortuus 

Moyfes,mortuos.E- 

lias  viuus,eos  qui  vi- 

ui  inucnicntur.  Qiii- 

biis  conuenit  in  maieftatc  videri  pro  gloria  qua  habebunc,&: 
excefsu  memorare,  quia  vnica  macena  laudis  ric  fidelib.paf- 
fio  Chrifti .  Etquia  guftata dulcedine cetefti  vilcfcunc lnfi- 
g  ma,Petrus  vifa  dfii,&.  fanctoni  maieftacc ,  folis  his  perpetuo 
vult  ha?rere  dices-.Bonu  eil  nos  bic  cffrja c.antus  bic  ,  crc.  Sccun- 
dum  alium  euangclifta  nefciebat  quid  chcerct,  in  eo  q,  in  ce; 
listabernacuia  quenc  ,  vbi  nulla  aduerficacis  aura  elt  timcn- 
:,S'  da,qa  Deus  omnipocesceplum  eius  efr  &  agnus.  Scd  in  hoc 
fcicbat  quid  dicercc;  bonum eli  nos  hic effc,qwa.  vcre  folum  ho 
\  minis  bonum eft  intrare  in  gaudium  domini  fui.Quod  li  P&\ 
trus  vidcns glorificatam  humanicace  tanto  affiaun  gaudio, 
vt  nunquam  velitab  eius  intuitu  feccrni,  quid  pucadumcfi 
dethisqui  diuinicaccm  videre  meruerunt? 
*  Tertullianus.  Dominusquoque  in  i.cefTumontiseria 
veftrmencalucemucaucrat  ,  led  lincamenca  Petroagno- 

fcibilia 


rumfuorum,  nomi- 
nus&EIi.e.Nam<Sc 
Elias  hocpnmtimq, 
famemfuerac  m.prc 
catus  fatis  iam  fe  iciu 
niisvouerac.  Viuitt  ..*«,- 
inqmc,  Dominus,  cui 


«r- 

te. 

c 


:   Ei  t 
>apir 


NICOLAVS    DE    I.YR.A. 

fruinonem.Vefumtamen  exdiuinadifpoiitioneiifbar.vtsloria 

1-1- 
aniani  non  renuudaret  ad  corpus,  vt  iic  corpus  etlet  pafsibile  & 

mortale  ad  unplendum  pretium  redempuoius  hurnainj.  Ht  codc 

inod  >  ex  dmma  ordinationefutumeft.vt  glonaan.:n«  tcduta 

retadcorpus  inhor<i  tr5sflgurat<onis,  \t  oitenderetur  dilcipulis 

gloriatu  urari eiurrectionis  nontantutnamma:  fed corpons ,  vC 

ItcanimaretUrad  fcquendum  Chriituminacerbitace  paisioni',, 

ad  quod  eos  muitauerat  in  ca.prsced  Et  iic  pitet,  quod  clantas 

illa  in  transiguraoone  fuit  clantas  glorie  quantum  ad  eiTeiuia, 

fed  nonqu3ntu:nadmodum,quiafuit  eiufdcm  ratiomscum  llia 

clantate  qux  ei\  m  corponbus  gloriofis,ied  non  fuit  ibi  per  mo- 

duquilitaiispermanetis.iicut  cit  inillis,fedpermodu  palsionis 

traf«uotis,&  6  illa  clantas  non  debet  dici  dos  glone;,quia  do,  dc 

fua  rone  importat  qualitate  permauente.Et  elt  fimiic  dcluminc 

cl>:uanreaiam  Pauli  ad  videnduinraptu  diuinaefientiam  quod 

fuir  ciVde  roms  cu  lumine  eeuinte  animas  beitoru  .  Verunta- 

nie.qi  n6  tmt  in  Paulo  per  mudu  qualuatis  permanctis,  fed  per 

iDodu  pafsiohis  tranfeuntis  ,  ideo  ex  tali  eleuatione  liue  vifione 

nonfuit  l'iu!us  beatus,quia  beatitudo  importat  pcrmanentem. 

1  Ltecct  H  c  pomttrsfigurationis  tcltilicatio.l:tprimoteititi- 
catioljumana  fecudo  dm  na, ibi.^fdhm  /o/o<y«fcte.Pnma  in  duag 
q .  pr^mr,  pon  f  tettitkatio  emtnetiu  virorum  in  ve.Teft  fccudo 
eminei  u  in  iduo  ibi.I^fpoi.dcis  auvn  T  ^«i-Dicit  etgo  pritno 
quod.vloyfes  &  Llias  apparuerunt  ilhs,hot  cit  ipfisdifcipulis  . 

2  Loqu  r re<  cum  < <>.De quo  aij'  !oqu<retur,  Lucas cxpnmit  9  c. 

urus  crat 
iultinuit 

gnomima  cxcelsiuam  pp  amorem  excefsi 
uumadnos.  Ratioaiii  quar,  Moyfes&Eliasmag'sapparueiut 
qua  ali)  fuit  qma  Moyfes erat  Iegislator,&  Elias  maximus  (itiu 
iator  f  honore  diuino.iecundu  c,  de  eo  fcribit  J.Reg.  1 9.  lela- 
tuslu  fro  din.inoexc.il. uun  .  &  ^o  perteitimonium  litoruappa- 
ruit,quod  Chriftus  no  erat  diflolutor  legis  vt  lmponebat  fibi  iu- 

dzi 


2   Loqu  ite<  c'm  n>.Dequo  au>  !oqu<retur,  Lucasexpr 
dicens ,  quod  loquebant  t ii  letu  de  exceftu  q  je  explen 
in  Ierufale.q  quide  excetTus  fuit  in  fua  pafsione.in  qua 
cK.lore  cxtelsinum  &  i2nominia  cxcefsiuam  pp  amoret 


tanteglorificatur,atDominusItfi!shaudquaquam  afcti-  S<-7°ne  *e 

ciumglorixornamenciimhabebac,  verum  ex  infitadiuir.a; l     1^,m,°* 

gIori.e  ciaritatc  manans . 

b  Dormmbonum ifa&c.  *  Euthymius.Cil  Pecrus  vehemcn 

ter  pr.eceptorem  amaret ,  nee  vdlcceum  ke m  Ieruf ;!c,  ne 

paterecur  , palam  qmde  non audeceu  prohibere ,  ne  rurfurri 

increparet ur. Vifo  autcm  q,  mons  magnam  haberet  fecurita 

cem,  vtpotemfidiatoribusincognitus,fimulauteMoyf<m 
&  Eltam  idoncosqui  vlcifcerencur,(nam  illeplunmas<ren- 
tesdeuicerat,hicvcroignem  fupcrquinquagenariosdece- 
lo  detraxerat)  confulic  illi,dicens  ,  honum  efl  nvs  hid effe. 
c  .Adhuc  eo  lo.  Vc  difcat  qui  cabcrnaculum  au«efi'iit  m"  reftir- 
redionenonte^mmedomorum,  fed  Ipiricuilandi  cratia 
protecendos  etfe .  «. 


Ecce 


dei  fcd  magis  adimplcior.Similiter  nec  blafphemator  diuini  no- 
rninis.vtiponcCa  ci  Ijdci.qa  cicebat  iefilui  Dei,  fed  magisco 
fell  >r  ver  rat.s.Colideranou  et,q)  Moy(«s  &  Elias  116  fuetur  ibi 
iccundu  apparcntia  phanta(tica,ied  fecundii  ventatcm,qa  Eliaj 
fuit  adductusibi  deloco  quoda  eminenti  adque  fuerat  raprus, 
yt  hr4.Keg  t.&  iicapparu.tibi  m  aia  &corpore.  Moyiesauie 
fuitaduuctusibidelimb')  fandoru  patrii,  noquia  refurrexerir, 
fedquiaaiaapparu  t  ibi.inquodacorporeiibi  adaptato,licurat> 
paret  angefi  m  corponb  afiumptis.Per  hoc  et  oitenditur.cp  Chri 
ftus  erat  dominus  vstae  &  mortis ,  qma  habebat  teltimonium ab 
tliaqui  ciat  auhucviiius&  a  Moyfequiiamfucrat  mortuus  . 

3  Hjjpondens.  Hic  ponif  teltimonium  apoltolorumqmfuerunt 
emniett s  in  no.Tcit. Ad  cuius  euidentia  lciendu.cp  beatitudo  ef- 
fentialiter  coiilht  in  alpecKu  claro  ipfius  diuinitatis  &  pfefta  ei» 
fruitione,  accidetaliter  afit  coliftit  m  afpeftu  humanitaris  Chft 
&  delcclationecofequererpcrqualicut  per  inttrumentumcon 
lunctu  diuinitau  funt  fanc-ti  adducti  ad  glona .  Ifti  aut  apoltoli 
qui  admitsi  f  lerunr  ad  vidcndum  transHguratione  hnfh.non 
viderunt  ipous  diuinitatc.iicut  Paulns  in raptu, fed rantum  eius 
humanitatcin  formi  glonofa,&  tamenin  eiusafpedlufue-ut  lic 
dcledati,quod  volutfleiit  ibrperpetuo  manerc,  propccr  quod  di 
Mt  Pettus.  (irumintjboium  eii  nos  hu  cjje . 

4  K<<  umushtc  tna.Ad  manendum  lcilicet  hiccontinue. 

5  Ttbi  i"/M»».N6loquiturdetabernaculofaticdoprofe&  focijs 
Iuis,quia  volebat  tii  Chnlto  cile  in  iiio  tabernaculo  ,  &  focii fut 
cualijsduoDus.Lucasaiit  dicit,  qdioquehaf  Petrusnefciesq<i 
diceret.Sicut.n.ex  magmtudine  paIhonis,vttimoris,vel  amorij 
aliquis  proiumpit  m  aliqua  verbaiine  pr<jmeditatione,ita  fimi- 
litercx  magnitudinedeuotionis&  dele<£tationi$ ex  partc  dixit 
Pett  us  1  lla  verba,quar  tfi  non  erant  rationabilia,  qa  in  lolo  afpe- 
ftu  humanitat is  C  hi ilti  non  tSiift.t  beatitudinis  c(Tentia,vt  la  dt 
cTtumelt,&  ideo  illudnondebat  luificereprofinali  beatitudme. 

6  ^idhuc  eo.  Hic  pomturteltificatio  diuina  .  Siceniminbapvif- 
mo  Chrifti ,  in  quo  conliitit  regcneratio  &  principium  vitc 

fp,- 


MORALITER. 

I   Ereceeappa.Otigtn  Si  quis  intelligit  fp.ritualem  leircm  coue 
n;cntemfcrmonibusIefu,&mprophctisabfconditam  Dei  fa- 
p^entiam  ,  ilic  v.det  Moyfen  &  Htiam  m  gloria  cum  Icfu  . 
t  Domine  bormm  eji  nos  bie  ejft .  Scilicct  in  contemplation is  dul- 


ced 


inc , 


4  Faciamus  hic  t  ia  tab  •rnactila.Qxtx  rontemplatiuos moraliter 
facit  quando  legem  &  prophctas  &  euangelium  praclite  lcgen- 
dodifponit ,  Icibtetcordecrcdcndo  ,orc  confitcndo,  &  opetc 
adimplcndo. 

Tom.j.  k  Ecce 


2(?1 


Gloflord&NicoIaideLyra.  i$z 


4?  a  Wmwnh&G*  baptfoatodoiBino»  0c&datrficaio>tiiy- 

A  :v    rifanSc  riuxtariiondicur  ,  qumgtoi  iani  cms  qu.im  in 

|<do ,   in  rcfurrecTionc  hudai  :nnis 


bitn  coluinbahicni  nubclucida. 


Qina qui  mo fimphci  cordc  fidcaa  lciuat,  tunc apcita  viiio 
nc  quod  crcdi.ii.ric 


KcanpUbtti 

tDer.or.dir.  cagraraquaiHuHu 
•;«.  bitur,  i  rur._ 

HonuL<7.  *  Chivf.  Cumdns 
comn.:n.itur,nubc 
trncbrrl-m  >  ndit, 
(kurinSma.Htcau 
tcmquianontcrrc- 
rc  volcbit,  fcddoce 


flimoninm. 

uivritis  ■(p.grc.Ntgloria  ftituri  rcgni  prcoflefa  ;:i- 

credibihs  ciicc ,  &:  jpudiudcskqucnscrux  fcand.ilum  fa- 

cerc 

K  MuodEUm oporteat pri.vc.TraditioPhanfxorum  eft  ;:ix- 

taMalacfraprophe 
tam.quod  Elias  ve~ 
nucanccaducncutn 
SJuatoris  6c  rcdu- 
cac  corda  parruad 
fiiios,&filiortimad 
patrcs ,  &refticuec 
:  viTHcnun  ftigci  &  mcjubitoiidet.  c     omnia  m  antiqutuTi 

fn  facicmfuam,&timueruntvaldc  Etacceintlefus,&tetigit  6   ftacu.Acft;.»ficc 


*  qucntc,  ecccnubeslucidaoburribratiiteos.    Et  ecce  voxde  1 
b  nube  dicens:-Hiceirfi!ius  mcus  dilc&us  inquo  mihi  bcne  [ 

C  .     __,  M   i     ■      |     i  ■itigi>i^—  IHt  rno  tiaetlis  maiorcm  Elaiiatn     . 


Mll, 


t     Qui  ynui  4  xiii  Poruitet  rr.e  fcciflc  koaiinem. 


^Hi  mo  tiagtlti  maiorcm  gloriam 
non  fuliiiiet.fcdcadtt. 


d  complacui,ipfiimaudite.   Etnudientesdiicipuli.ceciderunt  4- 

C  *     i    Konloumder»ii»,t«ddenlilmaicfiate.  b    «Qj,.i  prr  <"  ■  '  V°"'""- 

c    Vi  mciuin  tiiiict  U  mciubjafolidet.    r 


■    Ouo»  m:nu  tanauit  fanat  imj-erio  • 

rc,  nubcs  appaxuit    f  eos,dixirqiiccis:SurgitenoIite  timerc  :   Lcuantes  autcm  ocu 

LiC.da.  ff  «.vbicapu  iiiius  dctfMii,  feiui  difccfletuot . 

h  Ios  fuos  ncmincm  viderunt,nifi  iolum  Iefum .   Et  dcfccndcn 


tibusillisdcmontcprxccpitlefus  diccns :  Nemini  dixeritis 
vifi6nem  donec  filius  hominis  a  mortuis  rcfurgat.  Et  inter- 

t    Cum  iain  teinglotia  vidarirnus.  ij.u.t  u.i<n<ii 

rogaueruntcumdifcipulijdicentcs  .    Quidergo  Scribae  di-  t    lanrreafiiffc. 

•  Anteaducniumdomini.  •&    ChrVU  adlll 


K 


cunt 


quod 


u 


*         ti.TI.UUUl   lUUIIDkHIIUC  Luuuat  UUtlV     ■»■««    IVVMJ 

rcfpondcns,  ait  illis  :  Elias  qindem  vcuturus  cft, 

a     f  raciuloi  ledeuip totis,vnde  conltat  primuni  aduen 

1  Mon  coiporr,  lcd  virtutc  Sc  ,g, 

1  ftituctomnia.     Dico  autcm  vobis  ,  quia  Elias  iam  venir,  i* 


Diat.it.c 


b     Ettccevov ,  C^f- 

Qiua  lmpuidcntcr 

quxfiuit  rcfponfio- 

nem  donunmomc 

ruic.Scd  vuxp.icns 
B  dcfiiiotcftacur.do- 

cccqucPeuu  ,  cVin 

co  CCtCTOS  vcritate. 

C  Hic  eiifilius. Moy- 

1t»  4i  Eti-s  func  fcr 

ui,  cvnobifcumdc- 

benc  m  cordibus  do 

minoprxpararcta- 

bernaculum. 

d  Ipfum  auditc.  HoC 

iam  patcr  pr^cipicquod  Moyfcs  incarnationi  tcfllmonium 

dans  pratdicic:  v.opbetamfuJci.&c.Q^iii  dicerec.  Ifle  eft  que 

Moyfcspromiiic. 

c  Ei  audientes  difcipuli  ceciderunt  in  f.\  Alciorem  enim  fenfu 

vnam  vcriufqueinccllexeruntdcitace.  Timucrunt,  vcl  quia 

fc  crraffc  cognoucrunt, vcl  quia  nubes  opcruic  cos,  vel  quia 

vocem  pacns  audicrunc . 

t  Surg\te  nolite .  Pulfometu ,  doctrinadatur,  quomanente 

non  audirctur . 

g  Leuanta  aut oculosfuos neminem,6'c. Ablata nubc vidcnt Ie- 
r  ium,&Moyfcn&EliameuanuiiTc,quiapoftquam  lcgis&: 

prophetarum  vmbradifccffic,qua:vclamencoiuoapofTolos 

tcxci acvcrum  lumen  in  euungelio  rcpericur. 

h  Tvj/i/b/iiw/e/wwsC^c.Si.n.Moyfcs&Elias  cumlefiiperfe- 

ucralienc ,  vox  pacns  videret"  mccrca ,  cui  pocius  deditrcc  ce- 

ftimo- 


3 

t 
0 


apofloli  transiornia 
tioneixlorix  vlcima 
bac  cilcquam  vide 
rant,&:  dicuc.Si  lam 
venifli  iglona.quo 
mo  prxanfor  cuus 
noapparcc,maximc 
quia  ikEIiam  vide- 


Eliam   oporteat    primum  venirc?     At  ille 

fr.TCUrfot  ludiriavvndc  condat  bunc  non  eflc  recundum  aduentum 

*  &  re- 

rracullot  iedemptotis,vnde  conltat  primuni  aducntnjn  complttum. 
iNon  coipotr,  lcd  virtutc  Sc  Ipirttu 


vd{ 


Hom 
•J<  Chryf.  aduccum  M=w 
Elixnon  defcripcn  j1 
ris  fcicbac,  fcd  Scri- 
becismanifcftab.lr. 
Scribx  auc  plebcm 
cucrceces,  fecudum 
aduencu  folu  com« 
mcmorabanc  plcbi, 
&diccbac.  Q.uonia 
fi  hic  cft  Chriftus.oporcebat  F.lia  prxuenirc.  Eft  i^icur  ioiu 
tioquamChrrftusinducic.Eliasquidevencurus  eft,  &refti- 
tuec omnia.Nc*  auccmcxiflimcs eum  in  fermone crraflc ,  fi 
quando  dicic  Eliam  vcntuiur,i,&  quandoque  vcniffe .  Cum 
enim  dicit,vecurus  cft,de  ipfo  Elia  m  propna  pei fona  loqui- 
tur,qui  tunc  intienicntur,quod  eft  coucrtcrecorda  patrum 
a.d  filios,idcft,Iudaorumad  Apoftolos. 
*  Tcrtullianus.Hclias  autem  non  cx  difccffione  vi:x,fed  cx 
translatione  venturus  eft,nec  corpo;  i  ceflituendus ,  dc  quo 
non  eft  cxemptus,fcd  mundoreddedus ,  de  quo  cft  cransla- 
tus,non  ex  poftliminio  vicx ,  fed  ex  fupplemento  prophe- 
tix,idcm  &C  ipfc&  fui  nommis,Sc  fui  homiuis. 
1  Omnia.Vtiq-,  illaqu?prophecaprxdixic,i.cordapatrum  ad 
fide  filioru, &£  econuerfo  refticuet ,  et  hoc  q,  mon  debec ,  &L 
folucc  fcilicec  moriecur ,  vt  in  Marco  apcrcas  dcmoftratuc 

^  AuS. 


Li.« 


NICOEAVS    DE    EYRA. 
fpiritualis apparuic  tota  Trinitas,  iili us  111  carne,  pjtcr  ia  voce  , 
fpiritufiancius,in  fpecic colubz,  ita  iimiliter  couenies  fu:t  quod 
apparerctintrasfiguraticme.pcr^onfuscftterminus,  feu  pcrfe- 
ctio  vitx  fpintualis,vidcl:cec  gloru  futurx  refHrrecStionis,^  ideo 
ficut  fihus  apparuit  ibi  in  carne,  decorata  tame  claritate  glonar, 
ita  fpiritufian&us  in  lucida  nubc  ,  pcr  quam  figiufkata  eil  plcni 
tudo  veritatigin  Chriflipracdicationc  proptcr  quod  diclumcfl. 
1  Hiccftfil.  Scilicctnaturalis,alijautem  funt  adopuui .. 
1  Inauomi. i.in  quo  diumum  bencplacituniconiplcbitur  dcrc- 
demptione  mundi.Scqui tur , 
$  /p//im.4«.Patcr  autcm  apparuit  in  vocc . 
4  £i  audicntcs  di.ceci.infa.fu.&  tiniue. raldc .  Hoc  autem  facTur». 
cit  ad  dedarationcm  humanx  fragilitatis  mxta  cxccllcmiara  di- 
uinx  maicflati? , 
j   Et  accefle.  Ad  confolandum  eos . 

6  Et  teti.eos.  Familunter  &  dukitcr  cos  confolando .  Scquitur. 

7  Leuantes  an.cculosfuos,  &c.  Quia  Moyfcs&  EiiasiamrcccfTe- 
rant.reduth  voluntate  diuina  ad  loca  vnde  fuci  unt  abducli . 

8  Lt  dtfci-ndentibus  illis  de  montepnccpu  Tefus,  &c.  Hic  ponitur, 
dilciplinorum  inftrticlio de  vifione  prihabita,  quia  pccpit  eis  Ie 
fus,ne  vilionc  pdifta  alijs  diuulgarent  an  rcfurrcclioncm  fuam 

ne 


ncalij  audietesChriftii  eis  app.iruiffe  in  formagionofa  icandaiiia 
rcntur,  poftea  videntes  ipfumpatitam  ignominiofe. 
o  Et  inurrcg j«er«ife;/OT.Hic  ponitur  folutioduplicis  q'Jjit»onif 
iubortae  ex  pdittis.Secuda  ponttur,ibi.I-t  cu  vciniTcr  ad  turbam. 
Circa  pnrou  aduertendum,  rp  difcipuli  audicranta  Pharifieis  8c 
legifpcntis ,  q>  Elias  debat  vcnire  circa  mudi  confummatione  vt 
hetur  Malach.  vlr.&  ideoquia  Eliam  viderant,crcdebanc  fincm 
miidi  propinquu,n6  mirabantur  tfi.quod  ipfc  ita  cito  recelTcrar, 
&  mhil  docuerat,vel  pdicaucrat ,  cii  tn  fcriptum  fit  Malach.vlr. 
quodderctconuertcrccorda  patifi  ad  filios  ,  &  idcoquxrcbant 
inteliecTtu  huius,  quomodofitintclligcndiis  cms  nducnrus  antc 
Chriflu.  Et  Saluaror  brcuitcr  rndct,  qct  duplex  iplius  eft aducn- 
tus.Vnus ad ludiciu  in fine mfidi,&  hic  pra;uen;et  Elias  m  pro- 
priaperlbnaprxdicando  luda:is,&conucrteni!o  ad  Chrifiu,  & 
faliitatctB  Antichrifti  dctegendo,&  hoc  eft  quod  dicit . 
*o  Elias  quidem  vcntwus  efi.ln  fine  mundi.f. 
ji  SrKil/rflcrowniii.QuiaomnesIudxiquituncinuenienrurjad 
Chriitu  coucrtcntur.  Alius  clt  aduetus  ipiius  Chriili  in  mudu  ,  4 
iapceffit,&hucpraeuenit  infpintu  Elias.i.  foanesBaptiita,  qui 
habuit  lelum  veritatis  ficut  Elias,  &  hoc  eft  quod  dicit  falaatot . 
it  D a  nutem  Trobis  qnxa  Eiias  iam  *T«i:.i. Ioannes  baptiita  qui  ue 
nitin  fpmtu&  virtmc  ElixvvthabeturEuci. 

Ft 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

f"  Ercr »w&Pj/«r;cf<i.i.cognitiovera,idcofBbditur. 
I     Hiceflfiliusmrus  drlcclus  in  quo  miin  comph.&c. 
4  Et  audientesy6yc. Ki  fic  illuminati  vcncrant  Deimaieitatem  . 
|^  T^emim  dixcritis ,  &c.  Quia  diuina  mylteria  non  funt  femper, 
fcd  loco  &  tcmporc  dr buis  publicanda . 
t     Quid  crgofcttb*  dicunt  quod  Eliam  opor.primo  veni.  &c.  Sicut 

cfl 


cft  duplex  aduentus  Chriiti  ,  ita&  duplex  Eiias.f.in  fpiritu  tt 
perfona,prc;dicator  autcrn  euangclij  geritorficium  vrnufquc,  na 
difponendo  populiim  ad  fuicipiendum  Chriftum  per  gratiam  ve 
nienfetn  gerit  olliciurn  prirrHfcilicct  loannis  Baptiilar.Difponf  • 
do  veropopulumadfufcipicndumChriftum  ludkcm  vcturum 
•gentcfficium  fccundi.f Lhx ^txiom\ix.cx,Et cumveniffit adtur- 
bam,&c.  Scquitur. 


M 


rr 


/•"""* 


293 

*  Auguftinns .  Reffituci  omnia ,  ideft , eos  quos  Anti-r 
chrifti  perlecurio  tuibuucrit.vel  vt  ipfe  leiiuuat  monendo, 
quadebet. 

a     Tuuc intellexrrunt,&c.Et  iudicio  paffioni s  fux  quam  fepe 
dixcr.u,&:  prarcurfons  iui  quam  completam  videbanc. 
b     Et  cum  veuijfet 


V->d  O. 


y\  V  ll. 


eif ,  quod niii  prouidccia  h :'c  bomo efler  n-unitus,  dudil  pe»  D 
riitrcr.Dxmocnimqui  ipfum  irj  igiiem  &  aquam  mittebat, 
intci  tcciilct  cumomnino,nili  Deuseumreiien.iiTet. 


Loca  rcbus  cogruuc. 
In  monte  orat,  traf- 
fbrmatur  ,  aicana 
rnaieftacisapeiic,  in- 
fenus  turba  occur- 
ricmiferosaudic,  in- 

jfcent  hrmosconfortatjdo 

[fiS  cec,caftigac. 

c  Quia  lunaticns  cfl. 
Hunc  Marcus  furdu 
B  &  mutum  dicit  que 
Mactlmis  lunacicu. 
Nonquod  luna  dx- 
monibus  fcruiat,  fed 


&  non  cognouerunt  eum  , 


e     lit vbtuli,&c.Laicntcr  accufac  difcipulos.cfi  fcpe  impoffj 
bilitas  curandi  non  ex  vitio  curantium,  (cd  eoi u  qui  curadi 

funt  prpuemat. 

Amauemnt.        Spreuerunt  <Jecolhuerum.rhcrifxi  cnijn  corfViiferunt. 

fedfecerunt1  in  eo  qujecunquc  1 

a    A  Iudjcis  Herode  conlentienjc.  2 

a  voluerunt.Sic&filiushominispaiTurusdtabeis  Tuncin- 
b  teilexcruntdjTcipuIi^quiadeloanneBaptidaciixilTeteis.  Et  3 
cumtvenilTetaditurbam,  acceilitadeumhomo  tgcnibus 
prouolutus  anteeum,dicens.tDominemi(ererefilio  meo,  1 

'     Dejprecanse;:j>onit  an-.nia  iiicommoda  XRTOt' 


f  t\cfponde»s  .  Non 
ta?dio  fuperatus ,  qui 
miciseftm  verba  e- 
rumpir,fed  ficut  me- 
dicusxgroto  contra 
fuapra*ccpta  agenti. 
g  Ogcno.  *  Chryfo. 
Ex  multis  moftracur 
hunc  hominem  infir 


tci 


\  (jcnna  f.e- 
ftens. 
Hom.,8  in 
Mayh, 


quialunaticuseft,&malepatitur.  Na"mla:pecaditinigne,  <s    muinfidefuiffemon 


t. 


In  acjuam.  voluptatis  qua:  emoliic. 

e  &crebroinaquam.£tobtuiicumdilcipulistuis,&nonpo  t 
f  tueruntcurarecum-RefpondensauremIefus,ait.tOgene  Z 

demonluntj  curfum    5  ratio  mcredula  &tperuena,c]uouiqueero  vobiicu?  Vique-  o 
obferuans    cornpit 


homineSjVtpcrcrea 
turaminfamet  crea- 


tt[.in 


Pcr  i;>lum  Iudsosarguic.  b     Fueruni  non  dxiDonem,vt  oitendctet  traditum  efte  immundo 
fpintui  propter  peccarum  fuum  vel  parc  utum. 

h  quopatiarvos?Aircrtehuc  iiluadme.Er  increpaauitii!ule  io 

»    O^uia  ibt  nullus  moibus  praualet,vbi  ommpctentis  interuentt  inanus. 

i  fus,&exiitabeodccmoniu,cxcufatusertpuerexillahora.  ll 
Tuc  accefleru^difcipuli  ad  iesu  lecreto,&  dixerik .  Quare  [* 
k  nosnonpotuimuseiiceretiIlu?Dicit  iiiisiefus.  Propterin-  14  w.fed.vmo,^:  pet> 

*  r  .  '  •  i  T  num  honnnem   lu-_ 

d<Eos  arguit  mfide-' 
litatis.  Vnde  addi:.  ^fferte  ilhm  buc  ad  me. 

Etexiit  ab eo tis.  Marcus  dicic de ifio,quia  cum  vidiffet do 


torcm. 

*  Oiige.  Medici  lo- 

quaturqti?  voiiit,  qa 

necimmuJu  fpintii 

arbitrantur,fed  cor- 

poralem  aliqua  paf- 

iioncm,&: dicunt,humida  moueri  in capitefecundu  a liqna 

paflioncm  ad  lumelunare,  quodhumidam  habctnaturam. 

Nos  autem  qui  euangclio  credimus,dicemus  hanc  pafsione 

immuiidu  fpiriumm  in  hom1111busopcran.Obferuacn.quc 

dam  fchifmata  lun^',&:  iic  operatur,  vt  ab  obicruacione  iuntj 

pati  homines  mentiatur,  &pcrhocculpabile  Dciereatura 

oftendat  .  Sic  Sc.  aln  datmones  fecundurri  atiqua ftetlarurn 

fchifmatainfidiantur  hommibus. 

Typice.Lunaticuseftquipcrhorarum  momtSta  mutatur 
in  vitia,ncc  peritat  in  incepto,fed  crefcit  Sc  decrefcit,^  nuc 
in  ignem  libidims  vel  ir^  iertur ,  nunc  in  aquas  cupiditatis, 

2ua  non  vaient  extinguere  chantatcm. 
Cadit  in  ignem.     -»    Chryfoftomus.  Confidcrandum' 

elt, 


tamctantum  lneius 
peifonam  muchitur, 
neipfum  contuiba- 
retjfed  in  oinni  s  I.: 
d;vos  .  piobabile  c-. 
niui  eft,  multospr;e- 
fcn.num  de  difci[  u-' 
iis  inconucnicntia  co' 
giuife, 

h  2t  increpauit .  Quia 
iratuseft  non  homi- 


tMar.?,c. 

h. 


ffcorTnmi 

t.lluJfcilicet' 

dxiQomum. 


minu,fhtim  fpincus  conturbauit  cum,&  clifus  m  terra  volu 
tabatur  fpumans,&:  diio  nibente  vt  exeat,  clamas  &:  difcer- 
penscxitjquia  irpedti  conuertiaddominu  poft  pcccata  vo 
lumusmiagis a  diabclo  impugnamur,vt  vel odiu  virtutis  in- 
cutiat.Vel  expulftonis  (05  vindicetiniuria.  Exiturus  difcer- 
pir,&  furenti  clamore  intuentes  terruit,quia  plerumque  du 
de  coidecxpeilitur,acriores  tentationesexcitat,quam  pr;us 
quando  polsidcbatquictus.  r 

K  rroptcr  incrc. Ecce  quado  no  exatrdimur noeft  impofsibj, 
litas  preftantiSjfedculpadeprecatis.Naexoppafito  ii  iidcs  ] 
veftratafcrueseffetq^inbuiatanugis  &.mag,s  calcfcerct, 

&  Hila- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

x  Et  non  cognouerunt  eum.  Ideflfafta  eiui  &  dotlnn.im  non 
approbaurrunt^uia  Tbarifxi  ©"  Lgi/periti  baptifinafuum  (T  ioclri- 
nartt  i.ontempfcrunt.Herodet  autem  de  eorum  confilio ,  vt probabditer 
creduur^um  incarcerani'. 

%  Scd  feccrunt  in  eo  quarcunque  voluerunt.  Jpfum  incarce- 
rando  &  interficiendo. 

3  Sic  &  filius pxfiurus  eft  ab  eis.  jQuia  per  confilium  Tbarifeo 
rum  captui  efl  &  morti adiudicatusy&  maiibns crucifigentium  ipfitn 
tradttui. 

4  Et cum  veniffet ad  turbam,acccfsit  ad  eum  homo ,  &c. 
H.'C  ponit-Af folut-o fecuds  'iuaflionis.Et  primo  ponitur  (jutfiivnis  oc 
cafio,fecudo,q.txflionis  uiffJutio,ibi.Tunc aiienderut.  Circapri- 
mu cofiderandu^qi abi  tres  difcipuli videntcs,  qwAnon  effent  admiffi 
adfecreta  Cbrilii,ficut  altj  tres  difcipu{ipr&ditii,aliqnoi  btmanupaffi 
incurrerunt  quendam  notum  turbaiionii  &  inuidi£,ficut  clarius  yide 
buur  capitutp  ftquenti,  &  ideo  cx  bocfadu  al,quod  in  abfentia  Cbri 
Jii  non  babucrw.t  tantam  vinutem  damonei  expellendi  ficut  ante,  & 
propter  hoc  quendam  dxmo  .tacumper  lunatimei  a %tlum  eit  oblatu 
non  potuerunt  curvt.Mia  aut?  caufafuit  incredulilaspaiat,qui pcr 
fctleno  crtdebat,fi<:  Cbrifius  aduentens  ipfumfolo  verbo curauit,  &• 
boceli  quoddicitur. £tcum  veniffet  ad  turbam. F^diem  dc  mon 
te,  vo:  fwrat transfiguratut. 

5  AcCclsit  ad  cum  homo.DupUci enim  de  caufad&mon  aliquan 
dofecundum  vanetatem  mns.  affiigit  bominem  magii  quarn  abo  tera- 

pore, 


nes  per  lutu- 

tjoues. 


pore,vna  cfl,vt  pboc  creatura  Deifcilicet  ipfa  luna  infamctur .  jflsl 
caufa e<Uqi  a propter rnolitciemcerebri in  nouilunio  quado  abundat  Qttsre<f*m5 
bnmidafuper quA  luna  babet  dominium,cercbrum  efi  aptittt  vt  tn  ipfo  al 
dcir.on  aliquid  opcrctnr.  Sequitur. 

6  Nam  fejpe  cadtt  in  ignem.  Quia  diabolut  volebat  eum  combu 
iete  vcl fubmcrgereji  Deus permififfet. 

7  Et  obtuli  eum  difcipuJis  luis.&c.Caufa  huius  iam  ditt*  siit. 

8  Refpondens  autem  Iefus  ait .  O  generatio  incredula  &c 
perucrfa.  Hoc  dixit  cr  propter  dfcipulos  &  propter  patrem  pueri  ra 
tionibus  ditlis. 

9  Vfquequo  patiar  vos.  Idcfl,defeflus  &  malitiat  veflrat. 

10  Et  mcrepauit  i!lum  Iefus.5,«'/»V«  dtmonem  affligentem  pue 
rum. 
I  r     Et  exiit  ab  eo.Tv^o»;  audens  refiflere  Chrifli  pr&cepto. 

12  Et  curatus  eft  puer  ex  illa  hora.  Quia  ex tunc non  affligit 
eum  dxmon. 

1 3  Tuuc accefferunt  difcipuli ad.  Videntet  difcipuii,q$ no po 
tuiffsnt  curare  pucrum,cum  tamen  aliaspluries  eieciffent  d&monia  de 
corporibus  obfeffis.ldeo  acceffet unt  ad  lefumfecreto.  Trobabditer.n. 
timebant,quod  ex  culpa  eorutn  erat  in  parte  r  &  ideo  nolcbant  de  boc 
Iefum  publice  interrogarc,fed  magis  infecreto. 

1 4  Propter  incredulit.  Quia  vnupeccatu  trahit  ad  aliud,  inde  efl 
q$pot~tquam  incurrerant  motu  turbationii  &  inuidU  contra  alioi  apo 
fiolos ,  confequcntcr  incurmunt  qucndam  teporem  infide  ,  cx  quibus 
fecmum  efiyquod  nonpotuemnt  damoniacum  curare. 

Aroen 


MORALITER. 

f  DominemiferertfHiomeoquialuna.rft.  Perquem  inftabilis 
defignaturdkur.  dicitur  Eccleay.b.Stultus  vtluna  mucatur. 
Ideo  fcquitur. 

'H.am 


-^amfape  caditin  ignem.  Scilicetiracundie,nam  ira  cftac 
liio  fanguinis  circa  cor. 


6 

ceniio  U. 

f  Etcrebro *»^««m.SciJioct  voIuptatis&:luxuria:,&:dc  ho:; 
dicicur  infra. 

Tom.  t.  j^     | 


*95 


GIofcrd.&NicolaideLyra.  206 


&  *     Hibriui.CrrdidcrancqtiiJem  Apoftoli,nci.(l.Mnramen 

A  cranc  perf  ect*  fidci.Nirm  Dominom  |m*itcdcmorante,& 

iphscumttirbi$rcfidcntibus,qu;Jamccpor  corum  fidcm 

rclaxaucrac  .     . 

a    Shntgta  ftna.  Fidcm  pcrfcdta  grano  finapis  coparat,qua? 

tif  m  hoc  humtlts,  .         , 

crcdulitate  vcfrrnm.  Amen  cjuippcdicovobis.  Si  habuen  ' 

1    Quodininiinuiii  k iiira  mor.iem.     Vnde  alil>i.         O^i-iuinqne  in  nfirwWa  perie  rre  i;uia.    1 
KciflCti*.     b     Sapeibo  diabolo.     c     Ab  obfeffo  corpofe  in  alttim  matlt ,    id 

ell.in 'pioiuiidmn  mieini. 

tisfidcficuteranu  finapisdicetismotiMiuictra^ifi  hinc,&: 

&  ...n.: i:„.  ._r l..i:_ 


c     Hoc  autrm  ge.  Quomrdn  protcrnit  is  diaboli  fapcrc  tofte  D 
dic ,  ^  c  giainota  qua  iciuniis  &  orariombus  lu- 

pcra»d.t,&  iram  Dci  m  noshocccmediopofleplacari. 

d  iprro-atmieih.  Iu.iCMinaliu.nl  volupcacum  UiUCbilitaS 

non  miicatur  vcl  vincicur.nifi fpintus oracione  confirnvtur 

&caioprr  iciiinium 


r<  ucs, 

Vilis  viJciuibus  ,  & 
rniilarum  viriuin  ;ip- 
p.ircns- ,  fcd  p-x-tiiir.S 

l,qu  dm 
oftcndic 
TtiXh.4.  in  *  O  i.  Vil  idco  om- 
Miuh.         rris  fidcsgrano  fyna' 

tegreJitarr'^''Pv:,tl,r^l,"!,i5 

cdtcmmtnr  quidcm 
ftdcsab  homrmbui 
&  modicum  aln|uid 
J3&  vilcapparec  Cum 
vcro  confccutu  fuc- 
ric  huiiinnodi  femcn 
bona  amrnam  quafi 
tcrtamjlicaiborma- 

b     Dicrtit  monti  hmc. 
H->nv  j8.  in     *    chrvfoftomus. 

M-MO. 


m.icerccur  . 

orationcm  & 


T^tjtpcr 
icitt.  le- 


lumumcnim  genera 


Ntillt  inconimoditas  infanabilis. 


1  rranfibit,&nihiIimpdflibiIeentvobis.  Hoc.nuremgenus 
d  non'eiicitur,nifiperorationem  &ieiunium.Conuerfanti- 
c  bus  autcm  eis  in  Gahlc*a,dixit  illis  Iefus.i  Filius  hominis  tra 

a     Sihocconrriltat.  Hoelxii  riccr. 

f  deduseftinmanushominum  ,  &occideteum  &tertiadic  6 
a  refurgct.  Etcontnitatifuntvchemcntcr.  Etcum  veniiTent  8 

*""  F.xaftore»  inbuti. 

Capharnaum,  accefleruntquididrachmaaccipiebatad  pe 
trum,etdixctuntei:  Magiiter  vcfter  nonfbluit  didrach- 

Veie  nun. 

ma  ?  air.  .  Etiam  .  Etcum  intraflct  in  domum  pramcnit 


Siaurem  d'xcris,vbi  Apoftoli  montcm  tWiftiilcrint?riluddi 
cam  quia  mulca  maiora  fccerur,morcuos  plunmos  fuf.  ican- 
tes.  Dicficurauccm  poft  Apoftolos  fmtciquida  Apoftolis 
minorcs,m6cesnccefficace  imminetccranffulifle,  Siaucem 
Apoftoloru  temporc  montes  non  fiint  cransl.ici,  hoc  no  fuic 
quianopocucrucfcdquianolucruncvcilicacenoimminen- 
tc.  Ncc  donunus  dixir,qct  hoceffcnc  facCluri ,  fcd  quod  hoc 
faccrc  potfentjProbabiletamen  eft,faccum  cilc ,  fcd  fcfiptu 
non  eflc.Ncqucn.omnia  miracula  quae  feccruc  fcripca  func. 

Tlnc 


le.cft  i  non  modo;.b 

cfcislcd  aboibus  lllc 

j     cebns  carnalibus  & 

f     ab  omnibus  vitiisab 

flinere.Sic&ofogc- 

5  ncralis  no  folum  ver  *Mffl 
bts,fedecmommbus       ' 

6  qua:  inobfcquiu  Dei 
&  fideidcuocioncgc  E 
nmus,vndedf .  Sine 

9     lncet  miftione  onrc 
io  e  Flusbomin.s.  Sem  l    * 
1 1  pcr  lartis  mtfe.ec  tn- 
1 2.  fi;a,  vc  cum  vcncrinc 
15  quafi  pcr.iifa  minus 
14  rnolette  fc-ianuu-. 
f     Lt'co'itriliati.   Hoc 
nondcinfidelicapeprouenitjfcd  dedilcdioncquianihil  hu 
miledeeo  patiunturaudirc 

g  iicumvenfyntCapkVtfftugufiu  Ca-farcm  Iudea  fada  TjjJ 
cfi  tnrjutaria.&  ocs  cenficapitc  fcrebantur,  vnd<-&.  Iofcph 
ctl  Maria  profeSus  cft  m  Bechlcem.Rurfus  qui  1  nucricus  ctt 
in  Nazarccquod  eftoppidumG:iiilcT,v;hi  Capharnau  fub 
iaccns.pofcuntur  tnbuta,&  pro fignorti  n  ulcuudtnc  noau- 
dcncipfumaggredi,fedc6ucniuncdifcipulij,  tiuc  malitiofc, 
fiue  fidcliter^vcrumrcddac  tnbuta,an  contradicat  Ca:fan. 
&  Hjjid 


NICOLAVS    DK    LYRA. 

1  Amen.IJefiffideluer. 

2  Dco  uobis  fi.ha.fidcm  fic&c.  Q^od  ejl  modicum  in  quanti- 
tate,  fed matimwH* i>  virtite . 

3  Oiceiis.Jdefl^dicrreporsritis. 

4  Monci  huic,  crafi hinc  «S^:  trafibic  cSc: nihil  impoffibile  crit 
Uobs.  Lnet  apofl'dt  nwi  lcgantur  montcs  traniiultjje  ad  titeram.le- 
guntui  timen  maiora  fecifiein  wtuti  fidci^vt  mortuos  fufcitajje,&  cf 
cos  illitminjlf;  3r  conftmilia^ux  non  pujjnntfieri  nift  t> >  rtuiefuper:  a 

MontM  i'ran'^  urali  cr  diuina.TransLiuo  aniem  montis  ad  aiium  locum^Mquando 

iaielliaendi    ^1  v'r!'"e  ""ttrali  fuut m  tcrr£mntuvebcmcti,vcl potesi dtci,tjuod 

fii.  mons  bic  accipitur metaphoricCyidefl  diabolus  (jitipotifl  dici  mospra 

Iob-4i.b  ptc  fuperbiam^uid  ipje efl  rex ftper  omnes  filtoi  fuperb  .e ,  vtdicttnr 

fi  Iob,&  ficJifcnfis.  'ibabuijfetis  Hdemftruentcm  fcUtut  chartta- 

tepotuijjetisdixijfemontt  buic ,  idefl  diabolo  tranft  binci.de  obfeffo 

lnnatico,&  traftjjtt  de  corpore  excundo,&  fic  in  boc  oflendit  caufam 

qt%are  nonpoiutrwit  eum  etjcerc,&  hoc  eit  quod  fnbdnur . 

5  Hocaucemgenusnon  eiic:itur,&c.  Oratio  aittequxeflmen 
tts  eleuatio  in  Deunt,&  teiuniump"r  quod  rcfrenatur  caro  ,fmt  cjfe- 
cltts  fideiformattper  cbaritatcm.St  tendum  etiam ,quod Jicut tn  diuer 
fn  rebus  corporalibtts  adminiflrandis  diuerfi  angelt  a  Deopmponutur 

6  diucrforum  ordinttmjic  cttam  tn  diuerfu  tentationibus  dtnerji  d&- 
tnones  babent  fptcialem  effeclii<n,ouia  aliqui  pottjjime  tcntant  de  diui 
ttjs congi(gindis,aliqiti dc  bonortbus  appi /e  iis.Vndc  &  aliqui  d'cu 
turfpintus  f>:peibix,& aliqnt (pritmluxitrix.ljle awem d£».o  babe 
bat  virutem  tentandipo.iljime  dv  vitio  catnis ,  qunu  vittum  poitflime 
reftnaturper  oratiunem  w  uiunium,&  per  coi:jequens  axmon  de  ta 
libus  tentansper  taliafnpcratur. 

6  Conuerfantibus  autcm  illis.  Hic  dccUratfe  cfjepreciiinoflrf 
redcmplionts.Et diuidttur tn  auo,juta pnmo  ojlendtt /uafutura  paf- 

flOnC»:, 


ftonem,fecur>io  ev  qttodam  fatlo  declarat  fus  paffionis  efficaciam,ibi. 
Et  cum  ucnifient.  In  primaparte d:ut  JicCvnucrfmubus  au- 
tem  eis.  Idefiitefut  <y  difcipults  Juis. 

7  ln  Galilara.  Qux  erat  terra  vbiftterat  concip>us  &  nutritus. 

8  Dixitillislcius.  Filiushominisciadcndus  cfcmmanus 
hominum.  Quiaper  iniiinclttm  d&moms  inlrann  cor  Jttdx  tradttut 
eft  in  manus  Iudxorttm,vt  babctur  Ioan.i^.Et  a  htdxis  traditus  vfl  J» 
manw  gcntitum.  y^ 

9  Ec  occident  eum,&  tcrtia  die  refurget.Cwm  monefua  prx~ 
dtxit reluruclionefuam,ne in pjjfiune eius i->ci<rrctent  defperattone. 

10  Ec  contnfcaci  func  vchemencer  Quiaeius  focietas  tta  erat 
dulcis&  g  atc,cpuon  <ntwn  eflfi  contrifiati  sii  pafftone  eitti  attdita. 

11  Ec  t-tim  venifient.H/t:  ojledhur  paffioms  cius  tfficaiia,q'eejl 
Iwcrtas  vera,quia pcr p.t(Jionem  Cbrifiifumus  a  feruituie  ditibolt  li- 
berati,&  iflalibcitasftt  declaratur,cumdicttw .EtClim  vemfienC 
Caphaniaum  acceiierunt  qui  didrachma  accipiebact"4p/?<ir- 
n.x-m  ctat  ciwtas,princivaiis m  GaitUatiT  tdeo  tbi  mambat  qui  tri- 
butnm  colltgebdnt  cxpartt  I<omanoruquibus  ludxaerat  fibictla,& 
quil bit Capttaiieus d»mm  jolucbat didracbmt,  & valtbat didracbma 
duptex drachma.Draihuia autem cfi  otlauapars  vncix,  CT  valct  fet 
obol»s,obr.lur  aittem  valet  quanium  vnw  pantus  tttronefis,&  ftc  qut- 
HbetCap  ancus  fuluchat  .1  nuaiiinquafl  duodccim  turottenfes  ,  tflt 
aulcmptijjunt  coliy  ex  his  qtix dtcunt  Vaptas  &  lftdonts  de ponderi 
bus.l itt  ignur  qm  dtdracbma accipicbant a  quuLbit  Capitana/, dtxe- 
rutit  Ti  tro. 

1 2  Magifter  vefccr  non  foluic  didrachma.Tv^o  fackbai  mctio 
nem  d>'  .Apojhlts quia  non  acctpiebat  mji  a  Capttancis  vt  dttJum  tft. 

13  Aic  eciam.  Quft  dicat,hoc eit  verum. 

14  fc€Umintiaffet.&C.Ea qutfaJa erant in  eius  abfentiaftbi 
predicendo.Et  tn hoc  oJiutuit,[twd nihil  latcbat  ipfum.Sequitnr. 

lle- 


MORALITER. 

<      Hoe  awern  tJt.nui  non  ciicitnr  niflper  orationcm  &  iriitniii.  Pcr 

iciiiinunicivnicurancurpeftcscorponsj&per  oracioncm 
pcfics  mcntis. 

6  Conuerfanttbut  autrm  eis  in  Galtfta  dixit  illis  Icftts  |f/i«j  hominis 
tradriidi<scll,<i  (.Galilc^  volubili>.iiitcip,cratur,&:  idco  rjhoc 
qtioddommiKibipr.xtliyitp.qffjonpfnij^fejp,,!,,;  fjgnifica- 

nit  qimcl  mcniorc, c ficdcbcmus mortisChnfti,& eciam no 
flrar  quandiu  fumus  111  vulubilicate  vitc^  pra.luntis. 


1 1  Et  cum  ve  iffn  Capharnaum,  tccrfferwit  qui  didrachma ,  &C 
Didrachmacontinct  chtplex  drachma.Ec  per  vnu  poteit  m- 
tclligi  p^nalicascorpons,fcilictttames&  btis,&  huuifmodi. 
Per  almd  autcm  pcnilitas  mc"cis,fcilicectimor,trifiitia&;  hu 
iufmodi.  Hocaiuc  duplex  diachmadebetrcddetequilibcc 
impcraton  omnium  pi  o  peccatoprimorum  parentu ,  quodj 
facitpatienter  toleandt)  p^nalicaEcsdictas.LicetauteGhri 
ftus  non  haberet  pcccacum  ,  tamen  rcddere  voluit  pro  falOhi 
te  omnium,&  quiacarncmafiumplitfimilempcccatrici, 

MORA- 


297 


Matth 


aci 


Cap.  XVIII. 


298 


a 
b 


a  Quid  tibi  vidttur .  Ante  quam  Petrus  fuggerat ,  dommus 
interrogacncfcandalizentur  difcipuli  adpoftulationem  tn- 
buti  cum  videant  eum  noife  que  eo  abfence  gefta  funt . 
b  £feMw/)./t(rw.Dominusnoftcr,&fecundumcarnefiIiusrc 
cis  eracex  Dauid  natus,&  omnipocentis  verbu:ergo  vc  filius 
rcguni  tnbuta   non 

eum  Iefus ,  diccns  .  quid  tibi  vidctur  Simon  ?  Reges  terra:  a 

Be  tetrw,  De  capitibns  . 

cuibusaccipiunttnbutumvclcenfum,  afiliisfuis  ,  anaba- 

Qaanto  m.igisd>minus  tegum. 

lienis  ?  tEtillcdixit  .  Abalicnis.Dixitiliilefus.  Ergolibcri 

Non fimus  eit  caufa  oncnlioais. 

funtfilii*tVtautcmnonscandaIizcmuscos  ,  vadcadmare, 

Um  prelcicntta. 

t&mittehamum,&  cum  pisccm  qui  primus  asccnderit.tolle 

a    Mira  potent.a.qualiocdiecndo  ctcauit  ftaterein. 

ec  apcrto  orc eius inucnies  iiatcrcm .  lllum  sumcns  da  cispr 
mc,&te. 


debcbar,fcd  pro  hu 
miljucecatnisdccec 
cum  implere  om- 
ncm  iufiiriam. 
1  *  ORIGENES. 
Sermoifteduplicem 
nabct  fenfum.Secun 
dum  vnumenim,fi- 
lij  regumterra;,libe- 
nfunc  apud  reges 
1  tcrre; ,  cxcranei  auce 
extra  terram  liberi 
no  funt,proptereos 


\ 


,  tnx- 


O- 


qui  dcpr.munt  eos, 
I iicuc  Acgypci)  filios  Ifrael  fcrui .  Sccundum  alcerum  autem 
propccr  hoc  ipfum  quod  ahqui  func  aheni  a fihis  regum  cer- 
re,fedfuntfiln  Dei,libcrifunc,qui  manencin  verb:s  Iefu,8_ 
cognouerunc  vericaccm ,  &  vcricas  libcrauic  eos  a  feruicucc 
peccati:filii  autcm  regum  tcrrx  libcn  non  funt,quoniam  om 
nis  qui  facit  pcccatum.fcruus  eft  peccati. 
c  trgo  Ub.&cAJbcTi  funt  fili  j  regni  in  omni  regno,tuc  mul 
to  magis  liberi  func  filn  illius  rcgni ,  fub  quo  funt  omnia  re- 
gna  in  quolibet  terreno  regno. 

yt  autem.  #  Grcgorius .  Confidcrsndum  enim  eft,quia 
inquantum  fine  peccatopouumus,vicare  proximoru  fcada 
lum  dcbemus.  Si  auce  de  veritace  fcandaltun  fumicur  vtilius 

pet- 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

tReges  tcrr^  a  quibus  accipiunt  tributum  vcl  ccnfum.&c. 
oc  autem  interrogauit,non  ignorats  qttid  nat  refp-mfurusjcd  vt  ex 
fuarefponftone  meUusinformarit  turn  de  veritate. 
X  Atilledixic.Abalicnis.  Dixicilli  lcfat.Comi.dendaveritati 
x     Ergo  libcri  func  ftlij.Ipfc  autem  Cbriflus  eratfiliut  Dti  fetun- 
dumnaturam  diuina,&  pe\  confequens  nuUifubieclus,Similiterfecu 
dumnaturamhumanameratfiltus  Dauid,  & ptr conftf/uens iiber a 
tribHto:  Etexhocfequiiur,quod  apoftoh  qui erait dteius familul, ef 
fentUbtrt.Verum  tamcn  nefcandali^euturjUi  yui  coltigebaht  voluit 
tributu  tcddere.  jLdtuiu:  euidtnuamcanfidcr  andxm^  quad  fcandalu 
eliquando  orvur  ex  mal'cia,q->aicfiit  fcindJum  VhartfttoruM.Et  t4- 
le efl contemnendumy  ftcuidclum eflfnp. 1 5 .-ap.M  quando ontur ex 
ignorantia,&  t.ttcfi andalnm  vuandnm  efi , fahatatm  n  tripiki veri 
tate,fcilicet  iuttttia,vit£,&  docJrina:&  taleerat  ifludfcar-dau^uia 
ilh  qttt  collgebant  tributum  erantgentiks,legemy&  propbttas  ignoran 

tes, 


permiccitur  nafct  fcandalum  quam  vericas  relinquatur.         D 
e    l\cges  tcrrte.  Alleg.  Chriftus  eft  pifcis  in  hoc  mari  mora- 
tus,  qui  primus  morci  pro  rcdepcione  fe  obculit ,  vc  id  quod 
in ore  eius.id eft,in  confeffionc  fuerac inuentum,pro PctVo, 
&  domino daretur .  Et  bene idipsu  preciu,fed  diuifu,qi  pro 

Petro  quafi  pro  p-.r- 
catore.Dominus  au- 

1  tempcccatum  nore 
cit.  Sraterdiciturqui 

2  habet  duo  didrach- 

3  mata,vc  oftcdereuir 
fimilicudo  carnis  du 

4  eodemprcciodomi- 
nus ,  &;  icruuslibcra  >!•<?• 

t    tur.Sed etiam limph  5num'& 5--c- 
citer  lnteJlectus  cx\\-  ^.ui.c.ttibuta 

6    ficac,dumdduuii  us 
tancse  fuic  pauperca-  Jj, 
tis  vc  vndedaicccri- 

v e  buca,non  haberec.Iu 
dasquidem  commtmfa  in  loculis  h  bac ,  fed  res  pauperu 
in  iiios  vfus  conucrtcre  nefas  duxic  ,  idipfumcfans  excmplQ 
nobis.  Chriftus  eft  ipfcis,rmre  m  undus.hamus  mors  .Chri- 
fius  gerebat  pretium  noflr^  redemptionis .  Quod  aucem 
precium  m  ore  pifcis  inuencum  efl ,  fignificatrcdempcione 
nofiramorcChuftiprfnunciatamcfie.  Illc  cenfum  foluic 
qui  nil  poffidebac,  tu  quilucrum  feculifequeris ,  cur  feculi 
obfeqmumnonagnofcis?  _ri. 

*  Onge,Myftice  in  agro  confohtionis(fic  enim  inrerpreca  m"uJi.4 
tur  Capharnau)confolaroromnedifcipulu,&:  liberu  filiu  cf 
fepronuciac,  &:  dat  ei  vircuce  pifcadi  pnmu  pifcem,vt  afcen 
dence  eo  pifcacionem  recipiac  Pecrus  fuper  eum  qucm  pi- 
fcatus  eft.  

tes,&  proptcr  hoc  ignorabant  tp  Chriflus  effet  tmmunis  a  tribmo.Tum 
quiafilius  Dcifecundum  naturam  diuinam  :  tu  qafilmt  DamdfecuH' 
dum  humanam ,  quia  non  tenebantur  taliafcirc,darc  autcm  eis  tribu- 
tum  non  efl  contra  -pcritatem  v'it&jufliM,& dotlrina ,  ideo Chriflus 
yoluit  dare propter  fcandaiim  -pitaudum,eadem  ratione  ecclefia  in  ali 
tjiiibus  terris,  vbt  non  efl  confitetum  decimas  dare ,  non  repetit  decimas 
adfcandalum  pitandum,&  boc  cfl  qucd  dicit  Chr:flus. 

4  Vcaucem  non  fcandalizemus  eos  va.ad  ma.&: micte.E* 
quopatetquodCtmllut  erat  itupaupir,quodnon  babcbat  vndepoffet 
fotueretributum.Scquitur. 

5  Eceum  pifcem,&X.Er  quo  pattt  eius  diuinitasjutura  contin- 
gcntia  icrtitudinalner  prtaiccndo. 

4     Iilum  fu.da  eis  pro  me  &  te.Stater  enim  valet  duplex  didrach 
ma.  Chrifiusemm  voluit  daretributum  profe  & proTetro,quiaiam  b* 
Tetrum  fecerat  capitaneum  fuper  alios  apoflolos,  vt  habetur  pr&cedeti 
capitulo. 


1. 


C    A    P.      XVIII. 


CAP.    XVIII. 

a  'iytdlahr>r* ,  &c. 

L  Qttfpu.Ex  qua-    i 
litate  precii  qua  in 
*  tnbuti    rcdditione 
domino fuerat comparatus,arbitrati funt  Pctrum  omnibus 
Apoftolispv;datum. 

*  Chryfoftomus .  Tu  auccm  confidera ,  primum  qui- 
dcm 


n  illa  hora  acceflcrunt  difcipuli  ad  Icfum ,  diccntcs 


iiTe 


dem  quod  nihil  eo- 
rumquajfuncin  cer- 
ris-,qua:runc.  Demdc 
quod  poftea  hanc 
pafsionem  depofue- 
runc .  Nos    autem 

neque  ad  defeclus  eorum  concingere  poffumus .  Ncque.n. 

quxrimus,quis  maior  eft  in  rcgno  ccclorum,scd  quis  maror 

cft  m  regno  cerre. 

In 


NIC  O  L  A  VS 
C  A  P. 


DE    LYRA. 
XVIII. 


IN  illa  hora,&.c.Snperius  fundata  efl  ecclefta  gentium  in  fide  hic 
confcquenter  fundatur  in  moribus.Et  diuiditur  tn  tres  partcs  fecun 
dumtresfluutdiuerfos  tu  ecclefta.Trimo  entm  defcribuntur  virtutes 
atltuorum,&fecundo  rehgioforum  feu  contemplatiuorum,fequenti  ca 
fitulo,&  tcrtio  vrjttntorum.zo.capttulo.Trima  in  duas,quiaprimo  de 
fcribicur  virtuttmfundamentum,fccundo,aiificium  defupcr  conflru- 
&um  rto.Etqui  hlkcpcm.^dcuidcnttamprimx  partis  aduertedu 
$  Saiualor  defcribendo  vtrtutcs  aUiuorum  conuententer  incipit  ab  bu 
mititate  dupltci  de  caufa.Trimo  quia  cfi  fundamcntu  aliarum  virtu- 
tum,vt  ditiu  eit.Sccundo,quia  h*bw.t  oxcafio-iem  ex  prxbabitis  im- 
medate  inpratcedenti  capitulo.Dtclum  tfl  enim^faluator  afiumpftt 
fecum  Tetrumjacobum  &  loannem  aliis  dimiffis,&  duxit  eos  in  mo 


M     O     tl    A     L 


temfeorfum.  &  transfiguratus efl  ante eos,ideo alif  aliquiihumanu 
pafft,motum  cuiufdam  inuidix  incurreriit.  Item  quiapro  Tetro  iuffe- 
ratfoluitributum  quodfotum  a  capitaneis  colligcbatur,  ideo  in  hoc 
eurn  priucipalem  aliis  contlituerat ,  &  capitaneun,propter  quod  altj 
aliquo  mocto  indignati^wa  non  erant  adhuc  confirmati  pcr  miffionem 
fpirituffantli ,  in  via poftti  caperunt  inter  fe  altercari  de  maioritate , 
quis  eorum  effet  maior  vt  habetur  expreffius  Mar.cf.  &  poHea  dum  ve 
niffct  ad  domum  lefus  qu&fiuit  ab  eis,de  quo  in  via  diff>utauerant ,  & 
tuncipfipmverecundiatacucrunt,  videntesmotum  fuptrbixineis 
deprabenfum  a  Saluatore,&poflpaululumfac7um  cfl  quodhic  defcri 
hiiur  a  Matthao. 

1  Ula  hora.Hoc  eflpoft  tcmpus  modicum. 

2  Acccffe.difci.ad  lc.yidentesjeejfedeprahcnfosabipfodecon 
tentione  maioritatis  dicentes. 

1" 


T    E     R. 

In  illa  hora  acceflcrunt  difcipuli  ad  Ic  fum ,  tec.Sequitur. 

Tom.5. 


2QQ 


Glof.  ord.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


Mir.f.c. 


1  Mir.o.e. 

i»c  9  f. 
t  puelium. 


lafr.io.i. 


fMir^.f. 

l^c.7^- 


g.-ul. 


Paruulum  secatc  ,  vc 
fimilicudinc  demon 
ftrarcc.Vclfc  fiatuic 
inmcdioqutnon  vc 
nic  miniftrari  ,  fcd 
miniitrarc.Vcl.  Tar- 
uMium  ,  ldcft,  fpiri- 
tum  fandtum  poluic 
ia  cordibus  corum, 
B  vc  humilicacc  fupcr- 
biam  vicarcnc. 
d  Quicunquc  ergo 
hum.&c.  Inuicac  di- 
fcipulos  fuos,  &  om- 
ncs  alios  dommus, 


300 

non  cupit.  D 

f  Qui  antcm  feandaii.YLx.t\  hocgcnerali>cr  dicirur  rontra  om 
nes  tamcnhicfpicialucrcontraapoH.  lu^  qui  hicdcdignita 
tc  vidcnt-contcnderc ,  Sc  :n  hoc  poterant  ah<  »s  p  Jere.Mola 
afinariafccundumncunidiv.icurpicuinc;.c,<  ht    h  pcenarft 

1 1  .Liminum 

Conrri  ambitionem  gtorie'humilitate«j  •  prpponit. 


I 
b 
C 


In  rfn*  «r/.Vcl  regnum  Dei.doclrina  cft  euangelii.ciii  o 
Abedirciimplicitcr.&tinevilarctrj^tionedcbcmus,  iicuc 
pucrnoncontrndicitdcK^Tibus. 

b  £r  ««*«*««. Sccindum  Marcum  puerum  Iefus  complectt 
tur,  iigmficans  humUcs  dignos  fuocomplcxu  &:  dilcctionc. 

C      •paruulum    ,   CTC. 

•    tn  collegio  iuftorum.        w    ».-.... 

t  Q.uis  putas  maior  eit  in  rcgno  cocU>rum?  Et  aduoca  ns  klus 
tparuulum,ftatuiteuminmcdiocorum,&dixit  :   Amcndi 

*  *    A  ueftra  elatione.        b    lnnoc-ntet,Sc  humiiet  per  m  tuirv 

couobis,nificonuc'rlifucritis  ,  cVefficiaminificuc  paiuuli, 

1  Nou  fe»libu»,(eJ  maliua.  a    Q^ji  de  (e  maiora  oon  fenfem.inwceus  em. 

b    Quia  ahter  non  inttatur.        Talem  per  uirtutem  quali.  ilte  per  nj:uiam.  1      b       .      £ 

nonintrabitisin  regnum  coclorum.Qufcumquccrgohu  mi- 

d  a     Quonpripono.uelquimeimitatu.fuetitquimecxinaaiuiloiinamferuiaccpiens.  / 

liaucrit  fc  ficut  pa  niulus  iftc,hic  cft  maior  in  regno  ccelorum 

C  a    Humilemmeeinnoccniic  imitatorera.  b    Ne  putentfe  honorari. 

Etquifufccpcritunumparuulumtalcm  in  nomine  mcomc  \ 

T  *  a     Magnjs  enun  non  pocefimoueii. 

fufccpit  .    t    Q.u*  autcm  fcandahzaucric  unum  de  pu- 

r>ienuni.e.'  vc  quod  pucr  habcc 
■'«  S-F»»     pcrnaturam.idcit. 

innoccnc.am,&  humilicatcm,hoc  habeanc  difcipuli.K  om- 

ncsalupcr  vircuccm. 

c    Sicut paruulut  ific  .  Innoccns  cric  ficuc  ifie paruulus ,  qui 
nonpcrfcucracin  ira,  Icfus  non  meminic ,  uifam  mulicrcm 
C  non 


Ixpeditei.  qun  mul- 
cd  vtilius  c-1t  inoxiii 
grauiffima  pcrna  vi- 
tam  finire,quam  lae- 
d.  do  fracicm  me- 
rt-n  mortem  peipc- 
tu.im  .  Velpermo-  ' 
lam  afinanam  fccu- 
l.tm  v:rx  circuiiii- 
tus  ,  &:  labor  expri-  3 
nvtur,per  profun-: 
dummaris  ,  extrc- 


10 
11 
12 


madamnac;o.  Qui-i 

cumque  ergo    fpe- 

ciem  fancticntis  ha- 

bcns  vcibo  ,  vcl  c- 

xemplo  cateros  de 

ftruit,mclius  effct  ci ,'  uceumfubcxcenon  habitu  admor- 

cem  cerrenaacta  conftringerent,  quam  focra  officia  ceteris 

in  culpaimitabilcmoftcnderencquiafifolus  caderec  tolcra  *. 

bilior  cum  pena  cruciarec.  _ 

#  Aliter. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Qais  putas  ma.eft  in  re.cel.  -Hf>n\  fecerunt  tun  qu&fiionem 
quis  efjet  m  tior  imer  cos  de  quoprius  contenderant ,  fed  quis  effet  ma- 
ior  in  ecdcfia  militante  per  mcritHm,  &  qnis  in  ecclcjta  triumpbante 
perprttnium.Etquia  in  moralibus  magis  mouentfaSa  quam  -perba, 
ideo  docens  eos  de  kumilitatc pofuit  eis  cxemplumfcnfibile,  &  boc  efi 
tjuod  dicitur.  .    r .,.      , 

x  Ec  aduocans  Icfus  paruulum.^e^/e.  &  mahtiafcthcet  bea 
tum  Martialem  qui  poileaa  btato Tetro miffus  in  Galliamprsdica- 
uit  Lrmouicenfibus  fidem  catholicam. 

3  Statuic  cum  in  mcdio  corum .  Vt  ab  omnibus  videretur.& 
attente  confiderarctur. 

4  Ecdixicamen.Jcfc^,^'/'*»'. 

j  Dico  vobis  nifi  conuerfi  fue^i  clatione,fcilicctfuperbtii& 
ambitio>c  maioritatis. 

6  Ec  erficiamini  ficuc  paruuli.Ii  efi ,  bnmiles  &  fmplices  fme 
malitia  peccati.  t 

7  Non  incrabicis  in  regnum  c^lorum.  Damones  enim  abieclt 
fuernnt  per  fuperbiam ,  &  ideo  oponet  bomines  iiluc  venire  per  fiam 
contrariam  fcilicet  per  bumilitatem.  Concludit  ergo  intentum,dicens. 

8  Quicunque  ergo  hu.fc,&c.^/<»/»  dicat illc  qui  erit  humilior 
erit  m.i'.o-  b.cpergratiam,  quia bumtlitas  eflrecla difpofnio  adgra- 
tiamfucipimdam,fecundum quod dicit  beatus  Iacobu;.4..b.  Deus fu 

Qnj  virtm»»  perbis  rcfiftic,humilibus  auccm  dac  graciam,<jr  talis  etiam  erit 

cai  lkpcriw.  TO4jor  in  ecclefia  trimnpbaute.^iduertendum  tamenyqitod  ex  hoc  non 

Jequii,f  humilitasfit  maxima  virtutii,quia  virtutes  Tbcologic&funt^ 

maiores  quam  morales  videlicet  fides,fpes  &  cbaritas.Humititas  aute 

tfi  virtus  moralis.Et  iteru  in  virtutibus  moralibm  prudetia,  q  dirigit 

alias  virtutes  mora!csy& ponit  in  eis  medium,e?l  maior  aliis.  Rt  iteru. 

iuflitia  qua  importat  trfium  ordinem  ad  alterum,cfi  maior  quam  hu- 

militas,aua  facithominemefiebeue  fubditum  bmc  ordini.Stdpro  tan 

to  dicitur,quod  maioritas  in  rcgno  correfpondet  humilitati ,  ftcut  the- 

faurus  calefiis  difperfioni  tbefauri  terreni  propter  Deii,vt  habetur  inf. 

feqnenti  capitulo .  Item  quiaficut  ditlum  efl.bumiiitas  efl  fundarHen- 

tum  aliarum  >irtutum,ficut  ergo  ex  magnitudine  fundamenti  proiccli 

argnitur  magnitudo  adificii  fuperxdificandi.fic  in  propofito  ex  magni- 

tudine  bumtlitatisyarguitur  magnitudofcelicitatisjicet  hulhilitas  non 

' fit_ 

MORALITER. 

3  Et  aduocans  Icfus  paruulum ,  &c.  Morahccr.  paruulus  in  me- 
dio  (tatuitur ,  cum  vere  hurwlis  in  ftatu  ponirur  dignitatis,  quia 
tunc  ficut  lucerna  fuper  candelabrnm  ponituralnsin  cxemplu 
quia  plus  honoratus  ,  plus  reputat  fe  indignum,  Idco  fubdi- 
tur. 

f     T^ifi  conuerfi fue.SciMcet  a  fuperbix  faftu. 
*    Efficiaminificutpar.  Irnitantesciushumilitaccm  ,  &  non 

afpi- 


fit  maiorinter  alias  virtutes,quia  illa  qu&funt priora  gencratione,no 
funt  maiora  fimpliciter.  Item  quia  virtutesfunt  connexa,&  maximc 
virtutes  infttfaqu* connex&Junt  in gratia,&  charitau  ,&  ideo  qua 
tum  crefcit  vna  virtus  in  eodem  homine,tanttm  crefcu  alterap ropor\ 
tion.ibiliter,fecundum  illud  quod  eilformale  in  virtute.Sicut  digiti  ma 
nus  xqualiter  crefcunt,licet  infe  nonfint aqnales.llle  dutem  qui  habet 
maiorem  bumilitatem  loquendo  de  vera  humilitate,  per  confeques  h<t 
bet  alias  virtutes  maiores ,  &  idco  ille  qui  efi  magis  bumilis  efl  maior 
in  merito,&  pr*mio'.non  propter  bnmilitatem  tantum,fedpropter  ali 
as  virtutes bumilitati connexas,quefunt  etia  maiores ipfa bumiltate» 
9  Ec  qui  fufce.H/c  docet  confiruere  itdificium  virtutum fuper  hu- 
militatis  fundamentum.lilud  autem  xdifirium  confifiit  in  communics 
tione  ad  proximum,  &  hoc  contingit  dupliciter  fcilicet  ratione  corpo- 
ris,&  ratione  anima.Trimo  ergo  docet  communicationem  ckaritatiul 
ad  hominemex  parte  corporis  ,  vtexnotioribusprocedatadminusn9 
ta,bont  autem  corporis funt  nobis  magis  nota.Secundo  docet  commu* 
nicationem  ad  proximum  expaite  anim*,ibi.Qui  atitcm  fcandali 
zaueric.Df«V  ergo primo .  Ec  qui  fufcepit  vnum  paruulum  ca- 
lcm.Humilem  fcilicct,&  fideb  m. 

10  In  nominc  meo.Hoc  eilpropter  Dcum  ipfum  ad  bofpitium  re 
cipiendo,&  neceffariacorporis  mini/lrando,  &  perhoc  inteilignntHt> 
omnia  alia  beneficia  qu*  impcndmtur  propter  Deu  ex  partc  corporis» 

1 1  Mc  fufce.  Quia  vbi  vnum propter  alterum  virobique  tantutn 
vnum,&  ideo  qui  rccipit  proximttm  propter  Chnfi'tm,dicittir  Chriflu 
recipere.Exemplum  huiut  habevnus  in legendabeati Martmi,vbi dici 
tur,quod  Clmflusfe  vefbtum  oflendit  illaparte  chlamydis,  quam  bea 
tus  Mariinus  dederat  pauperi  propter  Chriflum. 

1 2  Quia  auc.fcand.  Hic  docet  commnnicationem  cbaritatiuam  ai 
proximit exparte  animx  .  Q*a  confifiit in duobus,primo ne  proximo 
infcratur  nocumetti,  fecnndo  v  ei  prxbeaturbfneficiH,ibi,  Venic.n. 
filius  hominis faluarc.TVinKnV»  duas quia primo  admonet  neprox 
mum  fcandali%emus,fecundo,ne  cu  contcmnamus,ibi.Videze  ne  co 
temnacis.Pnraa  in  duas,  quiaprimo  docet  vitarefcandalum  atliuu» 
fecundo pafJiuu,tbi,Si  aute  manus  tua.  Circaprimum  aduertendum 
o,fcandalu  acliue  dit7um,esl  diclum  velfaclum  minus  retlum,prabcs 
occafionem  alteri  ruin* .  Scandaliitare  igitur  aliquem  efifacere  eum 
ruere  inpeccatum  mortale ex  diclo  velfatJofuo  malo,&  hoc efl  pro- 
prie  inferre ei nocumentu  exparte  animx,quod  eil  diretle  contra  cha 

ritatemy 

afpirantes  ad  dignitatcm . 

-j     T^pn  intra.in  reg.cce.  Nam  angufta  cft  porta,vt  dicitur  fup.7. 

ca.  propterquod  grolfi  pcr  fupcrbiam  tranlirc  nonpolluntpcr 

ipfam,fed  humles  tantum.Ideo  conduditur. 

o     Quicunque  crgo,  &c.Et  qw  fujceperit  unumparunlumtalemin 

nomine  meoymefufcepit.  Nam  ab  co  verc  fufcipitur  qui  ci  confor- 

matur. 

II    Qtii  autemfcandali^ueritt&c.Scciuitijt. 

Expedit 


3oi 


Matth 


XI 


Cap.   XVIII.        3oz 


^sT     Ahcer.Afinusadmolamgencilis cecus ad lapidem quem  nino futurum erar, pp hoc predixie.Sod dicetaliqnis.Si om  I> 

A  adorac.Hiccum perfecarione  Chrifiiano inculcrir.hac  pena  nes  corrigancur,&:  nullus  fifcqui  fcandala  affcrac.nonc mcn 

plecticur,vr  cum  fui  facrilegij  molaiudicadi  faxuli  fludtibus  dacij  arguctur  hicfermo^Nequaquamquia.n.inemcndacos 

mergacur.  Noca  q,  inquacu  poces  fme  pcccaco  vicare  fcanda  pramidic,fiicuros  homines  cffe,  propcer  hoc  dixic ,  necefje  ejl 

Jumproximi,dcbes.Quiafidevcritacecfi:,profcadaloucri-  •ptveniantfcandala»  M  r 

casrelinqui  nonde-  €  riknihi.Qaiitf  dC£uS 

bec.  c^iicumqueipe-    a  fiHis  His  qui  in  me  crcdunt ,  expedit  ei  vtfufpcndatur  mola  *    iudicacurfecudu  vci-  traQjUdo6 
Serbo  vd  cxcm-      afinaria  in  collo  eius ,  &  demergarur  in  profundum  maris .  z   iJ^mf^„X£ 

fErgo.        a  Qiy»  non  «uet.        b  TJmen.        fvtile.  e  yt  q«,  probati  fum,meliores  fiant   1  "Cim,  icu  ICLUIIUUIH 

„  V*mUnd0abfcanddlis:Ne'cc(reeftcn.m,vtvemantfca„.  ,    fSKKSfi 
dala.  t  Veruntamen  vx  homini  prer  quem  fcandalura  vcnit .  4    Docuic fupra  nc  fcan 


plo  elacionis  ad  alce- 

rius  vicij,caufa  ruinas 

oui  infirmo  fucric ,  cui 

maximenos  oporcet 

"  5'c;  cotuIcrcexpedic,5dc. 


li.C.J. 


«'Qiuncuraciinque  vtilis  adiutorl.  b 

»ei  tacto  rainut  teits  oecefionem  d.t  rui-ix. 

a 


m*  Orig.Sihecincelli 
gerernus,  q,  iic  vindi 


Cilcutfor  in  tuoi  viius. 
ILidit  te  in  caufa  animz . 
b 


c  Seandalizat  qui  difto 
d  Rumpc  affcAu . 


tSiautcmmanustua  velpes  tuus  fcindalizatte,  abicinde4 

a  De  vitaeius  focietatein  quem  cartigare  nequis. 

Dcus  eosquifci   <*  eum,cV: proijce abs  te.Bonum  tibi  eft ad  vitam ingreditf  dc- 

daliZ.Tti  (lierint  ab  CiS  »  sine  petniciofo  adiutore  vel  difcuifore.  b  Cum  hic. 

qui  fcadalizaucrinc,   c  bileam  velclaudumjquamduas  manusvelduospedeshabe- 

a  Prouifcr  in  confilijs  in  tertorem  vult  te  inducere. 

tem  mitti  in  ignem  «rternum  .  Er  11  oculus  tuus  fcadalirat  te, 
eruecu,&proiiceabstc.  Bonu  tibicftcumvnooculoin  vi- 


&  qux  inrelligere- 
mus  cinicrcmu<",nun 
qua  pcccarcmus  in 
fratres,  nec  percuce- 
renuis  confcientias 
eorum  fnfirmas ,  pro  qui'bus  Chrifius  morcuus  cft ,  propter 
quos  quafi  in  Chriftum  pcccances  fubimus  penas,  cu  requi- 
•fitcfucrincanimf.quajpropfcrnos  pericrunccx  nobis  . 
a  Expedit. Qjiiiamulromeijuscftproculpabreuemfufcipe- 
rc  penam  quani  a;cernis  feruari  cruciacibus,.  Non.n.iudica- 
«o.inbi£Dcusbls,nidlPfum  . 

b  Vjceffe  efl.  ■%  Chryf.Cum dicicneccfle eft.no  deftruic li 
bercacem  arbicrij ,  neque  ncceflltati  aliquarum|  reru  fuppo- 
nit,fcd  qucd  omnino  fucurum  eft.prcdicit.Scadab  qinidcin 
funt  prohibitiones  rccte  vic.no  aut  pttjdidio  Chrifti  fcada- 
y  la  mducic  neqj  cnim  quia  predixic,propcer  hoc  fic ,  fed  om- 

nino 


5  dalizemuscredeccs, 

6  nuncquantumcaue- 

7  redebemus  eos  qui 
%  fcadalizarc  nospof- 
9     funcquiaparumdi- 

fiac  ifl  vicio  fallere  IManeura» 
vel  falli,fcandalizarc 
vel  fcandalizan,fi  cx  g 
f    negligentta.Si  cx  m- 
uincibih    ignorantia 
diftac,  quia  cuncfalli 


peccacu  no  impucat. 
Inemcdabiles  amici  func  a  nobis  alienandi.ne  per  immu- 
diciaeoru  ,  &  ipfi  polluci  pereamus.Omnis  .'ffectus  ois  pro- 
pinquicasamputef,ne  p  occsfioncpietatis  pateasfcadalis. 
*  Chryf.  Vc aucem  diicas  quod  non  funt  abfoluca; neceffi- 
cacis  fcsndala,audi  qua:  icquuncur.  Si  auttm  manustua  t>tlpes  Wom.tJo.in 
tuus,&c.  Matt. 

e  Bonmn  tibi  eflj&c.Mchus  eft  vitam  folitariam  ducere,  qua 
ob  vire  prarfenris  neceflaria  vitam zternam  perdere . 

*  Orig. Vel  faccrdotes  rationabilitcr  poflunc  dici  oculus, 
quoniam  fpeculatores  habentur.Diaconi  autcm  c^cenque,  Tn&tvwM 
manus  ,  quia  per  eos  fpiriciuliaopera  gcruntur :  populus  *?aUh« 
&  au-      *" 


NICOL  A  V  S  DE  LYR  A. 
»icatem ,  &  ideo  talis  facien*  aliu  fic  ruere,  (i  faciat  hoc  de  inten 
tionc  feu  ex  aduertentia  fcmper  peccat  mortaliter  ,  ct  fi  faclum 
vel  dictum  ex  quo  ruit  a!ius,no  cflet  de  genere  peccati  mortalij. 
Sicut  dices  mendacium  iocofum  raulieri  intentione  protrahendi 
eamadadultenum,eftpcccatum  mortale  ex  intcntione  finis. 

QHifcandali^ue.vnumj&c.Dicit  autem  pufillis  ,quia  nullus 
icandalizaturpafsiue,nifi  inquanta  puiillus.i.parue.  virtutis,  qa 
liorao  perfeaacvirrutis  ex  di&o  vel  fafto  mab;  altcrius  non 
ruitinpeccatum.Sequitur . 

2  Expedttei,vt /nfpenda  &c.Lociuitur  cuangeliflaadmodu  ter- 
ixPaljflinoruinquacondenaiiadmortcligato  faxo  ad  coilum 
pr^cipitabanturinmare^Senfuseltergo^Erpeti/f.^T.i.meliusef. 
fct  homini  mori  corporaliter,  quam  ex  malo  excmplo  fuo  faccre 
alm  rucrc  in  peccarum  mortale  ,  quiaexhocmereretur  mortem 
atternam,  qux  eft  grauior  morte  temporali,&  ldeo  fequitur . 
X  P*  mundo ab lcandalis.i.mnndimshomimbm,  quinoncurat 
Icandalizjre  ptoximos  . 

3  Xecejfc  ejt  enim,vt  veniantfcandala.  Non  eft  necefsit.is  abfolu 
ta,fed tamc  fuppolitionc.Si.n.homines  vclint  viuere  mudane.i. 
jn  omnibusvoluntatcm  fuam  adimplere,  necelfarto  fequitur  ad 
hocfcandalualiorum^quianonformidantproximosfcadal^are. 

4  Vtrmta.men  vs.  homini  i///.i.corominatio  penx  aeternae  fibi  in- 
Iligendx .  r 

5  Terq»cmfcandalumve.At\mt:  fcilicet  proximurn  fcandali- 
zando .  r 

6  St  autem  manus tua,&c.Et  quia  fcandalirare  aftiue  fempcr  eft 
peccatu.quu  eftrumacx  d.fto  alter.us  minus  refto,  idco  admo- 
net  pulillos.vt  excludant  a  fe  otcaiionem  rum*  d.  Si  autem  ma- 
mstita,&c.\.xAn  eft  occafio  ruinx  in  pcccatum  per  taftum  inho 
ncftum  vcl  progreffum  diiTolutum . 

.MORALITER. 

J  Expedtt  vt  fufpcndatur  mola  afi»a  in  collo  eius.  Eligibilius  enim 
eftcorporahtcrafHigi  quam  aetcrnalitcrcruciari. 
6  Si  autem  manus  tua  vel  pes  tuus  fcandali^at  te.U  c.  Per  manum 
qua:  eft  organum  organorum,intelligi  pot  cft  opus  bonumrJe  »z 
nere  ,  quod  tamen  non  cft  neceflanum  ad  falutcm  ,  &  fi  talc 
bonum  htoccafioroine,vtpote  fuperbic.vcl  altenusmali  debec 
dimitti.Perpedcm  veropoteft  intelligigreflus  honeftus  nonta 
naen  ad  falutcra  ncccflarms,  &  fi  fit  occaiio  mah  debct  dimitti. 

Et 


7  Ubfcinde  eum .Non  quiaaliquod  membru  corporis  fitampu- 
tandum  ad  vitandum  pcccatu.Mcbra.n.corpons  funt  a  Deo  da- 
ta,  &iononeftinpoteftate  alicuiuspfonatabfcinderc  flbime- 
bru,licat  ncc  fe occidcre,  fed  femper  hoc  eft  illicitS  pionar  fingu 
lan  nifi  in  cafu  ,  quando.f.  vnu  membru  pp  fui  corruptionem  eft, 
in  periculum  totius  corporis,quia  vnicuique  committitur  cura  fa 
nitatis  fui  corporis,io  tunc  hcitum  eft  fibi  per  fe,vel  per  aliu  vnii 
mcbrum  abfcindcre  ne  pereat  totu  corpus .  Et  eode  modo  licitu 
eft  ei  qui  tenet  locu  iuftitix  publice  interficere  hoiem  vel  mutt- 
lareppconferuationciuftitie.Scdproptcrpeccatum  cuitaclum 
non  elt  ahcui  licitu  abfcindcre  fibi  aliqcf  mebrij  .  Tu  qa  per  hoc 
no  excluditurconcupifcetiainterior  inqua  vigctpcccatu.Tuqa 
per  alia  vii  pt  roclius  obuiare  peccato.per  rationem.f  &  libcrum 
arbitriu,cohibendomebrua  peccati  exercitio.Et  fic  dicitur  ma- 
nus  abfcmdi  inquantum  proliibcturab  ilhciroactu,  quiamanus 
abfciflanonp5taliqd  agere .  Ereodemodoexponcdueftdealus 
mebris.Alitet  tn  pot  exponi,vt  per  manu  intelligataiixiliatorin 
negotiis  fuis,quia  manus  cft  organfi  organorum.Per  pedc  mtelli 
gaturcurforquicurritadnegotiaperagenda.  Peroculu,  coliha- 
rius  qui  dirigit  in  agedis.  Amicitia  aut  iftorum  quantuc uuq;  fit 
vtilis  in  temporalibus,cft  tamen  prxfcindenda  a  le,iV  rerooueda, 
fi  fit  occafio  ruinc  in  fp:rituahbus ,  propter  hoc  quod  iequitur. 

8  Bonumefl  tibi.  Ideft,melius . 

9  Jld  vitam  ingredi  dcbilem  vel  c/Wk>». Sicut.n.fequeti  capitulo 
dicitfaluator,cp  vno  mododf  caftratusppregnum  cc;loru  qcon 
tinetmembragenitahaabillicito  actu,ii\  df  hic  claudus  cjuico- 

tinct  pcdem  ab  inordinato  greffu  ,  &  debihs  qui  contmet  manii 
ab  illicitota&u.EtficutieftimonioSaluatorisillacaftratio,  qua:- 
eft  per  membroru  gcnitaliu  continentia,eft  mcritoria  &  lauJabi 
lis,no  aut  illa  quac  per  mcmbroru  amputatione.  Sic  in  propoliro 
claudicatio  vcl  debilitas  feu  ceatas  cj  eil  p  cohibitione  manus  ab 

ilhcito 


f  Et  /7  oculus  tuus  fcandali%at,&c.  Per  oculum  poteft  intelligi 
fcientia  fgcularis.qu?  hcetfitbona,tamen  fi  fitoccafio  ma^i  de- 
bet  dimitti.ficut  dicit  beatus  Grcgor.de  fancto  Benedicto,  qui 
libcnori  gencre  ex  prouincia  Murciti  ortusRom^liberaiibut 
literarum  ftucliis  traditus  fuit ,  fedcum  ineis  multos  irepcr  ab- 
rupta  vitiorum  cerneret,eum  quem  quafi  in  ingreffu  mundi  po- 
fuerat  pedcm  retraxit:Et  fubditur ibidem .  Rccefsic  ergo  fcien- 
tcr  ncfcius,&  fapienter  mdoctus. 

Tom.j.  k     4 


701        GIof.ord&NicolaideLyra. 

&  avr.cm  funtpedcsctclcfiaf,  quibus  omnib.  parccrc  no  opor- 
A  tct,l)icund<..r  •:<  t    t,  iuerint, 

S  cprarcipio-vobis  fciicricate  ditnit- 


304 


\ 

c 
d 


a  .ridttenc  tonttntnatn 

ecndioct  amiciti.is,vr  admifceaclcmcntiam,  vtquarrans  eo 
rum  ialutcm.Scd  fi  perliftant  jn  malum ,  mtlius  cfl  folu  fal 
\ux\  ,  quamdjmnarj 
ctunplunbus.  t^tia- 
Btl  piuliandaloom 
nis  rumpcdus  elt  af- 
ttvtus,quci:tcc.ime 
Ijlutcm  lnhrmorum 
quantum  potcftis . 
tl.tn.ij.lv  ^e  Ongcncs ,  Pulilli 
TraAam.jua  func  »  qui  nupcr  in 
Chnfto  funtnati,auc 
talcs  qui  permancnc 
iineprotc&u,  quafi 
rupcrnaci».N6aucc 
habuit  ncccflc  man- 
datc    Chnftus    dc 
pcrfetiiorjbus  fidcli 
bus  non  con  tcmnen 
dis.fcd  dcpufillis. 

b  Sjjiia  angcli  to.  Cur 

non  func  contenen- 
dif  quiaprocis  quo- 
cidic  mitcuturange- 
Ji.Hicton  Magnadi- 
gnitasaiaru,  vc  vna- 
quc,q;  heac  ab  orcu  natiuicatis  I  cuftodia  fui  angclu  delegatu. 


tamintnre,  quamduosoculos  habcntem  mittiin  gcnen 
nam  ignis  Vidcte  nc  contemnatis  vnum  ex  his  puGIlis. Dico  t 

IDcpurat  cit  (lUtodiam.  J  ?         X 

cnimvobis ,  quia  angcli  coruminccelis  fcmper  vident  fa-  ^ 

a    Nondebctiacuiamhoinirumpaiuipendere  pioquibus  egoveni.     . 

ciem  patris  mci,qui  in  coclis  cit .  t  Vemt  cnim  filtus  hominis 

■    J    _l *- ■    -  -      _.„..  *...'.  .rVMillr        V   <4«t«  mm  rnn-*mnlli* 


f 


:  faluarc  quod  perierat .  Qiiid  uobis  uidctur  ?  ! 

*    a  <^uia  iatio»alis  ctcatutf  numeius  pereumc  bomineruit  imminutus.  tAliasielmquit. 

cctum  oues,&  errauerit una cx  eis,nonnc relinquet  nonagin 

•  la  «atlo  .b  komine  dexe  ifto.  Atius  cuangelttr  dc  t,in  montibus.id  eit.exiclfit. 

b  lnteirain.        c    Hommem  vt  (umniaieintegtctur  . 

tanoucm  in  deferto\&  uadet  quanxre  cacm  qux:  errauit  ?  Et 
(icontigeric ,  utinueniateam.  Amcndicouobis,  t  quia 

1  Quia  mjioigloraictoimantisellpeidita  icftauraie.quameaque  fum  immmaiet  ncie. 

ga*udcbit(upeream  magis  quam  iiipcr  nonagintanouetn 

■  Docet  panbulam  »ceo  piopoGura.vt  puUlU  noii  comemnamm.    Sicut  noneft  voluntaspattciis ,  vt  vi 
«Je  ouibus  pcieai. 

quar  non  errauerunt  .   Sic  non  cft  uoftuntas  ante  patrem 

a  sed omni beneuoltntia  ab  his  quos  offendunt  corrigantur.  Si  petit  non  volumaie  eins  pcnt. 

ueftrum  qui  in  cceliseit,  utpcreaatunus  depufiilisillis. 


I 


nunquam  intusdcflncpercontempIatJon^m.Mictunturad  D 
hoiumfalutem,cVcnicmper  videncfacicmp.icris,quiaquo- 
libecmiiii  veniant.intraiplum  uimintqui  vbiqueeft .  . 

d     Venittnm.  -it  Chryfoitomus.  Rurfus  aliam  racionem    "' 
pomc  quarc  puflili  non  funccontcmncndi  proire  maiorem. 

C  Sifennt  jlicuicen- 
1     twn  ,  &c.  Diis  cecum  An-. 
oueshabu't  diiratio  tut*' 
iialisnatura:numcr9  numti 
angdorum  &  homi- 
num  lntcgcr.i.in  iua 
pcrfectione  maniic, 
fcd  vnaerrauit,  cum 
homo  peccauit. 

Ouis  pcrditaom- 
nes   peccatores  qui 
per  pocnicentiain  re- 
Cdciiiantur  Deo,  110- 
n.itnnt.inoiiejfunt  iu 
pcrbi ,  quos  reliquit  * 
in  mocibus  per  tumn  fJ^ 
re  vd  foiliciuuline  c£  £ 
getunt  in  anuno,qua 
folosfo  viderivolu^, 
qu:  de  fc  prcfumccc^ 
p^niCCMUib.prcponuc 
ie,  quibus  ad  pcrfc- 
rStionc  unicas  decft. 


*  Ad  cleinca(iam  ptouocat  qui  jrarmilit     V.dctc  ne  ton.^-mnaii». 
b  Aliuddee.-dmie^ubdit  «icmp  um. 

Si  fuennt  ahcui 


Luci 


» 

vt  vr.a 


f\ounc  nltn:]urt,irc. 
Greg.Q£iafep(hmerineiniurtformanifcriu<tcciriini,angcbca 


H*. 


"Ong.C^uidim  volunt cx  co dan hominibus  Angelutn  natuta pertiflcnte  in fumma beacicudine. Alij  in  nonjgmca  J 

Vbifiipra.  adiucoic  ,ex  quopcr  lauacrum  rcgenctationis  natifuuc  m-  nouemiuftorum  numcrum  pucantintelligi ,  mvnopccca-  pK 

fantcs  ln  Cht il1o,dicctes  non  cflccrcdibile  incredulis  iC cr-  torum.vnde  alibi.^o/j  veni  vocareiullo.Jedpeccatores .  In  Lu-  Mn. 

rantjbuspvavfle  Angclum  fanCcu,fcd  cemporeinfidclicatis  .cafcriptumeft,  Maiusgaudiuefl  fuper  •pnopecpcc.a.qu.imfuper  L"»: 


Hisn.g.in 

Gcaciioi  . 


«Scpeccatora  e'f  h  miofub  Angelis  S^tatiae .  Alij  autetn  vo- 
lunc  mox  cuiu  quis  fucnt  nacus,eorum  qui  pr^cogniti  func  a. 

Dc-,actipcro  llbj  pr^poflcum  Aug^lum.  • 

4c  lde.  Angclivelucprocuracionemanimarum  noftrarum 
tcnenc,  qutbus  dum  adhuc  paruuli  fumus  velut  tutonbus  & 
awtonbus  commictimur  vfqueadprsfinitumcepusapacre. 
*  Chryf.Cum  dicacvidcncfacicm  patnsmei,  mhlaltud, 
ot,knd.cquammagijltbcrampra;fenciam  &  maioremeo- 
rum  apud  Deum  . 

c  Scmper  vidcnty^c.Vitionc  Dei  manifefta  perfruuncur,ideo 
non  cit  fperncndum  ab  homine,  q,  npud  Deum  cant^cuca: 
cft,ergo  vos  nolice  fpcrncre.quantum  tn  vobts  cft . 
•     Uiucniinmifliveniantjlicexccriusimplcc  minjftermvc 
q  nun- 


nonagintanouem  iuf.q.non  in  pe.Quid  vc  quottdie  expert  mur,q  ui 
illicica  non  commtferunc ,  in  rcbus  licitis  fa?pe  fibi  prxbenc 
vfum,adccelcftuanx!e nonanhclac.Ec  quiafecunfunt,ad 
bona  agcnda  pigri  remanenr .  Econcr.t  autcm  pk  rumq;  pec 
catot  facit.Maius  crgo  gauditini  dc  eo,quam  dc  ftate  iufto, 
vtdux  mprarlio.  Plus.u.militem  iilum  dtligit  quipoft  ftiga 
reuerfus hoftem  fortitcr  prcmit,quam eum  qtu  nun  J  fugic , 
hec  vnquam  fortiter  egit.Sed  &  funt  qu  da  iuflsdc  quib.eft 
tih  gaudiu  vt  cis  nullus  poenicen?  prarprn-  poffi=  ,qm  ctfi  no 
fint  malorum  confcijiibi  tamenlicitartfpuLnc,n  onnibus 
fe  humilianc  Qiiantum  ergogaud  um  c(f,fi  humilicer  plan 
gatiuftuSjCum  tatum  fii  li  quod  m  tlegcfstt  danaf  'ntui'us. 
g  G^^ir^f.Magisdomin^gaudecdenoftrarc-Piracione 

1$  ( quia 


NICOLAVS    DE    L  YRA. 

illicito  tafiuy&-  oculi  ab  illicito  >ifu,ctpedii  ab  Ultci:ogrcJfu,eJl  meri 
toria  &  laudabihi,non  autem  Ula  qux  effetper  me/nurorumpriuatio- 
nem.Cttera  patent . 

1  Vidccencconcemnacis.  llic  confcquenter  prohibetneproxU 
tnum  coi.Umnamus .  Cmus  rationem  ajfgnat ,  qma  ejuantumiunejue 
bomoftt  paruus  in  boc  mundo ,  tamen  babct  angelum  «jfignatu  a  Deo 
Adfuy<il>diamx&  ideoft  homines  tamum  aDto  honoratur \,quod  ai 
tius  imaginem  funt  fa£ii,multo fortius  a  nobisjunt  honorandt^  &  hoc 
tfl  tpiod  dicu.Vtdcce  ne  concemnacis  .Setjuitur. 

2  Qutaangeli  corum.i.afjignati  eis. 

3  In  coelis  fcmper  vidcnc  facicm  pacris.  Quia  quantumcunque 
mitt.Titur  adtemporaliumrerum  admwijlrationem  ,  tamen  fcmper 
t>e»inhsrentper  apertam  viftonem . 

4  Qjr1  inccel.cft.iicef.».Z)e«i//t  vbiqueper efientiam^rtfentiam 
<Cr  potatiam,  ta-nenfpeciaUterdicitureffeincelis  ,  rbi  adcfibeatis 
ptr  ape>tamviftonem  . 

•$  Venit  enim  iilius  ho.Oflenfo  quod  non  eil  proximo  inferendum 
nocumentum  pr  parte annn£,hoc  oflendity  quod  ei  efi  beneficium  im- 
pedendu\&  primotn  *JfcCtu,fecundo  in  cjjetlu  ibi.Si  autcin  pecca- 

uc- 


ueric .  Trimum  oflenditur  excmplo  faluatoris  qui  ad  falutem  hominS 
defcedit de  sclis  dicens.W enic  entm  fihus  hominis  faluare  quod 
penerac  .  Et  inducii  ad  boc  exemplum  de  1U0  qu.  lubei  cen:um  ouest 
vna.n.errante dimittit nonagmta  wttcrn  ,  &•  vidit  adquxrendum  d- 
lam,qtt<£  errattcrat,&  cum  muentt  eam  gaudet  fpecialt gaitiio  de  inut 
tioneeius.T^on  quia  magis  diligat  tllam  fohm  quxrn  nona^uitanoue» 
fed  quiaftcitt  dtdum  ejij?abec  fpecialem  ra:ioncm  gjudendi  de  inuen- 
tione,cius  quam  non  babtbat  /n  alu.s.  Sic  Dtus  de reuerfione  pea  at  'u 
ddfalutem  babet  fpccialc 'ror.em gaudv,  quam  non  lubtt de prmanen 
tibus  in  iuflitia.C ' i.teris,tamen  patib.pcrmanentes  :n  tufittta  funt  ma~ 
gis  ddetli  Deo.  Hoc  autcm  uiducit  Jaluaior  ad  conftderandu ,  quod  ft- 
miltter  debemusgaudere  in  aff.  clu  de  faluie proximorum.Co^jideran 
dumetia,q,  aliaratiane alt^uado  Deus  magit  diigit  pcccatorei  reuer 
tentes quam remanentes  in iuJiitia,non qiia peccaueruntyfed quia ex 
peccato  commrjfo  humiliores  ejjfkwntwr,&  fantl  orcs,  et  in  honofer- 
uentiores.Knde dictt  B.G<eg.in  moraltbus ,  quod princeps  militixplus 
eum  miUtcmiiligitquipojlfugamfofthef  holtempremit,  quam  qui 
nunquam  fugit,nec  vnquam  aliquid  fortiter  egit .  Et  eodem  modo  efl 
ie  peccaore  pofi  pcenitcntia  virdtter  agentex&  de  iujlo  tcptdo  infut 
iujiiiia  permanente . 

St 


MORALITER. 

Viictc  ne  comemnatis  vnum  cx  his  puftHis.Graue  ergo  cft  contem 
nere quem  Deus  honorat  anr»elo  cuitode,  &  proptercuius  falu- 
tcm  Dci  iilms  voluit  m  mundum  vcuirc.  Et  hje  rationcs  tangu- 

tur, 


tur.cumdicitur .  • 

f  Dico  enim  vobis,&c.Si  atttem  peccajn  tefrater  tnttt.  Id  cfl:  ,  tc 
foeOte,  vndc  Aug.Quideftin  tc  peccauit,ni  fi  tu  fcis,  quia  pcc- 
cauit . 

Vt- 


3°y 


Matthan         Cap.  XVIII. 


S°6 


t%  ( quia  magfs  nos  gaudere  facit)  quam  _e angcloru  immuta 
A  bilitacc.Maior  erum  Dd  virtus &_  humilicas  m noftra  rcpa- 


peccauic.Na  fi  ntmlcis  audien  tibus  tibi  fecit  iniuria,&  in  illos 

peccauicquos  fu$  iwqimatis  teftes  fecic.Ergo  ipfacorripien 

dafunc  coramomnibus,qiia.peccancur  coram  omnib.ipfa 

cornpicnda  func  fecrerius.qua.  peccancur fccrccius. 

c    jiihibe  tectim.  #  Chryfo.qyafi  d.cac,  habesiaceftimo- 

niu,quod  cocum  fcci- 


6  m 


B 


.1C, 


poenicenci  mifericor- 
dia:  vifcera  panda- 
mus. 

•}*  Chryfoftomus. 
Nc  hi  qmbus  fcan- 
dala  inferuntur  »  ica 
refupini  fianc,vt  to- 
tum  contemnentes 
in  aliud  vitium  incf- 
danc.fed  feandalizan- 
tesperoninia  fibipar 
ci  volences,  in  clauo- 
nemincidanc,hicdo 
niinus  eos  compri- 
'-xnic ,  &  redargutione 
fieri  iubct. 

b    Corripe  eum  &c. Non  paffim  iubet peccaci  dimittere,  fed 
peniteci.Ica  peccat  qui  vides  fratre  peccatc  cacecficut  qni  p? 


i 

2 


3 


ratione  cognofcitut  quam  in  noftra  creatione. 
a    siautempacauerit  in  te,&£.  Si  enim w  Dcu,non  eft  noftri 
arbicrM'. 
Hoc  ordine  fcan- 

dala  Vltarc   dcbemUS  3    In;urUv_Icotmimei;_»fi<:-<„iti 

ncquem  _a.damus,&.    a  f  c,i  autern pecca'ueritin  te  frater  tuus ,  vadc  & corripe  cura 

.  peccancem    ZClO   1U-      D  a    jjepublicecorreptu-  verccunduun  p£idat  qua  perdiu  in  peccato  permancit. 

r  fiitiXCOrripiamUS    &  ret  alteriusfalutem  falu»  tibi  aeouiritur. 

inter  te  &  ipfum  folum.  Si  tc  audicrk ,  lucratus  eris  fratrcm 

a    Studiocorrigendi  vel  conuincendi  fub  teitibus. 

tuum«Si  autem  te  non  audierit ,  adhibe  tecu  vnum  vcl  duos, 
c  tvtinorecJuorumveltrium  tcftiumtftetomneverbum.  t  4 

a    Adhuc  incorripibilisextiterit.     b     Vt  obiuigatio  plurimorura  eum  coirigat.  Hicau- 

ftoriia'!  de  manire_t-  uocatione. 

Q.uod  finonaudicritcos  ,  dicecclefiar.  tSiautcm  ecclc- 

d  a    Gentilis.        6,    Exat-or  publicorum  arothematis.  .  J 

fiam  non  audierit  ,  fit  tibi  ficut  ehnicui  &  publicanus.  6 

C  a    Vincolo  araihemttis.  7 

t  Amen  dico  vobis  ,  quxcumque   alligaueritis  fuper  8    «nus.Sednequisfu 
«,  Diuiuo  iudicio.  9    perbus  talem  contem 

r  terram  ,  eruntligata&incoelo,&qua:cunque  folucritis  IO  nerec  fcqueftrationS 


Vbi  fupra  l 


fti  quod  cuu  crac.Ecc- 
nim  medicuscum  vi- 
deric  morbum  no  re- 
micci  non  defiftic,fed 
tuncmagis  pr_epara« 
turadcurandum. 
d    hic.ec,  Vcdccefta- 
tioni  eum  habeat.  Et 
qui  non  potuit  pudo- 
re  faluari  ,  faluetur 
opprobriis,&-  vt  rubo 
re  fequcftracionis  e- 
mendctur,fittibiii- 
cuc  echnicus  &  publi 


caucricincrepa.Nec  dirficilis  fic  vcnia  necremiffaidulgecia. 
tin  *  Chryfoftomus.Ideo-autcm  prarcepit  arguere  ei  qui  paffus 
eft,iniuria,&_nonahi,quiailleelui  fccitinmnam,abeo  man 
fuctiusfuftinet,&maximecumfolus  eu  corripiac .  Cum.n. 
quivindidtamcxpeceredcbebachicfalutisvidetur  diligen- 
£]£  tiamhabcre,maximchoc  eum  poteft  propitium  facere. 

Auguftinus  .  Si  tu  folus  nofti  ,  tunc  verc  m  te  folum 
C '  peccauic. 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Si  ai'tempeccauc>u.  Hic  confequcntcr  oftendit,  quod  debc- 
mus  cffe  benefici  p»oximo  cx  parte  anime  m  effcctu.Et  hoc  du- 
pliciter.Primo,  defeftuseorucharitatiuccortigedo  &  fecundo, 
offenfammifericorditerrcmittedo,ibi./.erM/-t/.co  vobis.  Ad  eui- 
dentia  primi  adctertendu.cj»  duplex  eft  corrcptio.  Vna  quse  eit  ad 
peccatis  panitione.pp  coiermtione  iuftitix ,  &  ifta  no  ordinatur 
femp  ad  corrcftione  dclinquentis  ,  quia  aliquadofibi  infligitur, 
p^na  mortis,&  io  principaliter  eit  ad  coferuationc  iuftiti^  &  tcr- 
rorc  a!ioru,&  talis  corrcptio  no  pertmet  ad  iingulares  pfonas.fcd 
adindiceadqueptinctc6fcruareiuftitiainterhomines,&  ,pptcr 
hoc  alus  correptio  eft  aftus  iuftiriac.  A  lia  eft  corrc pcio  qu?  ordma 
tur  ad  fratris  peccatis  emciidatione,&  hec  cft  aftus  chancatis,& 
pertinct ad oes.quia  iicut  df  u.  Eccleliaftico  .  rnicuiquemjndauit 
Deutdeproximo.  Etio  licut  quihbet  tenef  pfoximuexcharitate 
diligere.ita  tenet  defeftus  eius  charitatiue  ad  emcndatione  eius 
corrigerc,fi  tfi  probabiliter  credat  q,  ex  fua  correftione  debcat  fc 
emidAre.EtdctalicorreclioneloqfhicSaluatornodcptima.quj 
eft  aftus  iultitij .  Tagit  aut  debitu  modii  huius  correaionis  di- 
ccs.Siautem  bcccauent^c.  Et  intelligitur  iftudin  tc  dupliciter, 

.  vcl  cjate  folu  l^fit  vel  te  folo  fciete  peccauit .  Si.n.alios  l^derct, 
vcl  cora  alus  peccaret,tuc  no  haberet  !ocu  illud  quod  fubditur. 

2  Vade  &  compeeum,&c.  quia  peccata  publica  funt  in  publico 
arguenda.fecuduquoddr  i.ad  Timoth. ^.d.Tetcante4 uramom- 
nibuf  argue.u  cxtcri  timore  babeant.  fcd  quando  funt  fecreta,tunc 
habetlocucorre&iofraterna.quareftaftus  chantatis.quc  debet 
fieri  pnmo  in  fecreto.Cums  ro  eft ,  Sicut.n.medicus  corporalis  fi 
debitomo  proccdat,  nitif  inducerc  fanirate  cu  minori  difpendio 
corpons,vt  finemembriabfcifionc,  &  fi  nopolfit ,  tuc  abftindic 
membru  mmus  nobile.vtcoferuet  magis  nobile  vel  totucorpus. 
Sic.lleqfratrepeccante  occulte  corripit.charitatiue  dettetare, 
h poifit fratre  emedarc  abfq;  detnmeto  fuS  famc.cia  fama  copu- 
ta- 





M     O    R    a    L    I    T    E    R. 

a  V ade  corripe  eum  inter te  &  ipfum  \olum.  Hieronv .  Corripie 
dus  enim  cft  fcorfum  fratcr,nc fi femel  verecudiam  amife- 
rit,pctmaneatin  pcccato. 

3  si  te  au.lu.  Pcr  ialuccm  cnim  altcrms  nobis  quoque  acqui 
ticurfalus. 

4  Sj  autem.  Gloffa, vt  fi  dixerit  non  efie  pcccatum}probet  il- 

lud 


lud  cfie  pcccatum. 

j     Quodfi  non  aud.  Chryf.Ideft.his  qui  ecclefix  pratfident. 

7    lAmendico  vobis.  Aug.Ideft.Gencilis&paganusm  numc 

ro  fracrum  non  compucandus. 

9    Si  autem  te.  Aug.Dc  verbis  domini  in  m5re .  Cepifii  ha- 

berc  fracrcm  cuum  tanquam  Ethnicum  &  publicanum.Iiga 

illumin  terra,fcd  vt  iuftcliges  eum  vide,  nam  iniufta  vmcu 

ladirumpitiuftkia. 


feoniTftar . 
fDe  iureiu.C. 
queidmodum 

F 

t  »4.q.i.c.otn 
nibus&  ?.6.q. 
X.c-  ergo^j. 
q.8.C.fi. 


fubdit.  *Amen  dico  vo. 

Poteftatem  tribuica- 

poftolis,vc  fciant  qui 

a  talib.dominaf  humana  sccecia  rjiuiria  fentecia  corroborari. 

e  Sicutethnicus.  Deceftabilior eft  qui  fub  nomine  fidelis agic 

ceci  no  indulget.Naq. dixit,fipgriiter dimicte,pmi(it|fi  pcc     '  opera infidcliu,qua aperte  Gecilis.Nee  ideo falus eius  negli 


genda  eft,na  &  ethnicos.i.Genciles  &_  publicanos  in  nume- 
ro  quidcm  fratrum  non  deputamus ,  fed  tamen  corum  falu- 
tem  femper  inquirimus. 

TypiccPublicani  funt  qui  lucrafijculi  fectacur  &  e^igunt 
vectigalianegociacionisperfraudes.per  furta  &  per  pitiria: 
f  Umen  dico,&c.  Adeo  veftra  fencetia  cofirmafdiuina  vel 
ad  recipiendum  pignitcntem,vcl  ad  abiiciendfj  t  oncumace. 

^   Ono;e- 


tat  intcr  maiora  bona  hols  citra  virtutes,  &  io  corngcs  iratre  de- 
bet  quatu  pdtcoferuare  ciu.  fama.Alia  caufa  eft,qa  amiffafama 
vel  Isfa.erficif  h5 inuerccundus,&  p  cofeques minus a peccatorc 
trahit^  pnus.Eftcrgo  debitusproceffus  m  correclionecharita- 
tiua,vt  ho  corrigat  fratre  fuu  mter  fe  &  ipsu  folu,vt  lic  polfit  eu 
faluare  cu  omnimoda  intcgritare  fu^  famc\  Et  hoc  eft  q>  fequif. 

3  Si  te  audUucratus  m.,6^.Eum  fcilicetcumintegritate  fame 
ad  falutetn  reducendo. 

4  Siautemre  non.  Quia.n.fama  eftminusbonum,  quafitboha 
vita,fi  no  pofiit  feruari  bona  vita  fratris  iine  dcrrimeto  fu*  fame. 
tuc  procededu  eft  adfalutcbona.  vitac  ciialiqualxfione  fnacfa- 
mz,&  idcoadducendus  cft  vjuis  alius  vel  duo  adfciendii.f.fra- 
trisdeliftu,&  vtcora  eisarguaf,&  fifenocorrcxerir,tucfimpfi- 
citcrc5temnendaefteius  fama,vtconfenicturbona  vita,  vel  fal 
Xl  ordo  iuftitix  adtcrrorem  aliorum,  &  hoc  cft  quod  fequitur. 

5  Qupdfmon  audierit  eos.  Se  corrigendo. 

6  Dtcecclefu.  Ideft,prxlatoperdenunciationepublica,  &tuc 
funt  teftes  inducendi  ad  fa&i  probationem,quipriusfuerantin- 
du-ti  adfratrisfecrctamcorre£t:onem. 

n     Si  aw.em  ec.non  aud.  Praeccptum  praclati  contemnendo. 
S     Sit  tibifi.ethnic.&c.  Ideft.tepareturabaliis  fidelibuspexco 
municationem  &  ccnfuram  ecclefiafticam.Et  quod  taha  poffint 
prstlati  ecclcfiae  inferre,fubditur. 

9  tAmen.  Ideft,fidelitcr. 

10  Dico  yo.Quia  Dcus  rale  punitionem  approbat,fi  iudiciu  eccle 
fi^  n5  errat.C5fiderandum  tn  circa  pr2didfa,quod  fi  peccatu  oc- 
cultu  fratris  fuerit  in  praeiudiciu  comunitatis,vt  fi  aliqs  traclarct 
fecrctecu  aliquib.ciuibus  qualiterciuitasteffcthoftib.tradenda, 
vel  fi  aliqs  hacreticus  in  fecreto  corrumperct  fidcles ,  tuc  fecreta 
correptio  vel  admonitio  n6reffet  cxpeftanda.fed  ftatim  effet  prae 
lato  denuncfandum.qui  poffet  tali  periculo  ptxcauere.  Et  hdem 
iudicium  de  conlimihbus  calibus  cft  habendum. 

Iterum 


3°7 


Glof  ord.  &  Nicolai  de  Ly  ra . 


3° 


8 


& 


Tr»r\itM  t.  n 

M   :;fc.Vbtiu 
ff*. 


*  Ons;enes.Non  dixic.  in  ctlh  ficut  Pecro,fcd  in  ccto  vno 
quonnnfvinttjrjt^p-fccbonis  ficm  Pccrus. 

Chvfolromus.E:  notandim  quod  non  dixit  prim.iti 
eccU-fix  ,'  lieaulem  ,  fed  filigaucris,indiffolubilu  erunc 
Hamina,qua(i  hoc  c»Ui  mdicio  rehnqucns.  Vide  autcm  qua 
litcrincorngibilcm 
duphcibus  colliga- 
utt  rcccffkaribus  , 
fcihcct  &  pocni  quc. 
eithic,fcllicctpro- 
ieclione  ab  ecclc- 
fiaquam  fupra  po- 
fuit.diccnSjfif^.y»- 


quoticns  lllc  percire  potcfl. 

•fc  Aug.Typi.i  1  Por  fe  tranfgrcflionc  llgnar,quia  iam  eft  cx 
cra  dccalogum .  Cum  vcro  mukiplicatur  p- r.y.iam  omms 
inteUigicurcranfartffio,propcer  fcptem  vitia. 

Nota .  Aliccr  dat'  venia  pctcnci  fracri,vt  nobis  fcilicet  fo- 

ciacharicatccoiccr, 


fupcrterrarn,  crunrfoluta&incaelo  .  t  Iterumdico  vobis, 
.  quia   fi   duocxvobiscoiifenfcnnt   fuper  tcrram  de  omni 

■    Oyrfiupio&lmecoaigendonim.    b    Infinftt.        In  omiriibutqus  iudlaadoagumw 
m  trtrj  id  uluiem  hot»innm,iffum  coopenuor. 


c.cpac 


£ 


requamcunquepeticrint,ficcillisa  patrc  mco  qui  in  aclis 

a    Monuit  id  concoidiiin.nuncprxmiuni  pollicttuiquodeiiunnaiioeoiun». 

eft.  Vbienimfuntduovcltrcsco'ngrcgari  in  nomin*  mco 
fupp£l.uo"ucu^o;qa    b  ibi  fum  in  mcdio  eorum  .  Tunc  acccdens  pctrus  ad  eum  4 
eit  igacum  effe  in    c  dixit.Dominc  quotics peccabic  in  mc  fratcr  mcus,  &  dimit-  y 

tcl  >  ,  VC  mulciCudi-  •    Ptnitenti  quiden».  • 

ne  mdiciorum  dif-       tam  ci  >  t  Viquc  fcptics?Dixit  illi Iefus :  Non  dico  tibi  >  vlquc  1 
iuh.actracrisiram.         fcptics  ,  fed  vfque  fcptuagies  fcptics  .  Idcoaflimilatumclt  7 

?.,      '  *     *  YP1      *  1    Yita  iuiiorum.    b    Hui<>oti  negotio.        Typ'«  Chnftoqm  njeriti  euiufque  examnit.  p 

KoSlSSnSaS   °  rc'gnum  coclorum  homini  regi  ,  qui  voluit  rationcm  po-  * 
nnc,vtnon  in  inter       nerccum  fcruis  fuis  .   Et  cum    corpiffct  rarioncm   ponerc  10 

CoS  bcllum       CarnC  ■    a^pulusIudaicut.decalofOcoiiltaiftujmulcirumtnnfgrefSonumreuierat.  |I 


ficuc  Iofeph  fratri-  ■ 
bus.  Aliccnnimico  r* 
pcrfequenci  bonum  V 
ei  velimus.&filicec  £ 
faciamus, vcD.iuid  *, 
lugciT.S.iul.  Ti 

*  Origenes.Vcl  M 
quia  numerus  fex, 
vidccur  effe  operis 
&  laboris,  fcpcimus 
auccm  repcnfacio- 
nis  dicic  rcmiffio- 
ncm  ficri  oporcere  | 
fracnb.in  hoc  miido 
dcgecibus  fccundu 
reshtiius  modipcc- 
cancibus.Siauccali- 
quis  vjcraea  pecca- 


10  g 


cupicntccontrafpi-      oblatus  eft  ei  vnus,qui  debcbat  ci  dcccm  milia  talenta  f    ueric,  iam  non  habc 


ritum&lpintu  con 
tr.i  cani  in ,  qui  Iquid  petunc  ficc .  Quia  ficorpus  vulc ,  qu« 
fpincus  vulCjCantnm  bonarum  rcrum  cft  pcticio. 
HienaT».  u    //,, fmti*  me.OMfip  fermofupraadconcordiamprouo- 
cac&paccm,  quam  adeocommedac,vc  dicacdcu  m  mcdio 
cfso  corum,quia  pax  &  chancas  fedcm  fibi  m  pacificis  confti 
tu  c,<y.  vnitacis  mcrico. 
Vhifupra.  *  Or  gcnes.EcifTacftcciam  caufh  propcerquamnon  exau 
dimur  or.mccs,quia  non  confencimuv  nobis  per  omniafu- 
pcr  ccrram  neq;  dogmace  neq;  couerfacione.  Sicut  cnim  in 
muiicis  mli  fic  conuenientia  vocium,nondelectat  audiente 
fic.nectlciij,nificonfcnfumhabucncnondeledacur  Ocus 
in  ca,ncr  audit  voces  corum. 

C     THneaccedcnt.  Dixerac  >idtte necont.vnunt  dtpu.ldettndic- 
eeracfi  pcccar^corripe,^  prcrnium  promifcrar.  Si  duo  ex  »»- 
4-j.Prouocatus  ergo  Pctrus  quxnc  quociensdimicctc. 
Q  d    ^epfir^ifj/c^.HierJdcfi.^o.vicibusidcftcocicnsin  die 
. 5uo* 


bicremifsioncru. 
e  Ueo  afjimilat um.  vc  fciacis  dimitcendum  cfse  conferuis, 
ofiendam  per  fimilitu  Jinem,quia  fi  ille  rcx  &:  dominus  di- 
mific  fcruo,  mulcomagishomoconferuisluis« 

Mos  crac  Syriorum  per  parabolas  loqui. 

Chryfofio.Slealiquis  exiftirnarec  magnum  quid&«ni-j| 
uc  dominum  iniunxifsc,cu(n  dicic  dimicccndutn  efse  vfqueC 
fepcuagies  fepcies  adiicc  parabolam.  M 

*  Ong.Filius  Dci  cd  regnum,non  alicuius  eorum  qucfunc 
dcorfum,fed  omnium  qux  func  furfum .  hoc  crgo  regnum  '* 
cejorum.i.filiusdd,  quando  factus  cft  in  fimilituiincmcarnis 
peccjf/jfKHcfimilisfaCtus  eft  homini  regi  vniens  hominem 
fibi,Serui  auce  lv  foli  func  quantu  ad  lfta?  parabolas,  qui  Jif- 
pcnfacores  verbi  habentur,&  quibus  hoceficomm.fsu  ,vc 
negoticntur  &  fgneret.Omnisaute  vita:  nofirajratioponen 
daefiaregcquandoomnesnospricfcncari  oporcuencancc  ' 
cribunal  Chnlii. 

S  Ec 


NiCOLAVS  DE  LYRA. 
,3  Imawri.vo.Hiccoffquererofieditur,  q<£  non foluti  debe- 
mus  fraf  rc  corripcte.fed  cr  otfenfam  nobis  illatam  remutere.Ec 
diuiduur  induat  parres,quia  primofacit  quod  diftum  eft,(ecudo 
olic.iii  quotienslit  orTcufa  fiams  remittcnda>ibi.r«ica..3(i  £rc. 
Dicit  ,giturpnmo. 
a     ii  uuo  yc.  Scilicet  offcnfam  hbi  inuicera  remittendo. 

3  D  nrnmre.&c. Quia  oranononcftaccepta  corara  deorfi  te- 
ncat  od  umcoiura  fiatrem  inammo,  propter  quod  fubditur. 

4  rhiemmfu  t.  Ideitcluritatc  vniti. 

5  In  tnf.&c.  AcqiiieiccJobo«ia;  voluntati&  pethioni  eorund?, 
«ium  r fi  i  la  oratio  habeat  conditiones  conuenicntei,  qux  ad  hoc 
reqoiiunrur.f.quodaliquisoret  profepiecV  p<:rfeucranrer  His 
.n  locurtetibui  femperoiatio|exauditur,  &  fi  aliquadodiffertur 
«n  tcno.  e  cdpetenti  impletur.iicut  fupra  habitum  eft  c.  j  Aduer 
tendutn,q  lodlicct  offenfa  fit  fcmper  rerruttenda  nontamSin- 
iuru  Si.n.exremilIioneiniuri;p;n^debitefequcretur  pronitas 
in  eo  cui  rrmutitut  ad  facilius  pcccandum.noncffet  bonu  ei  re- 
Btitf  err  .li.nilitcr  li  ex  talireroillione  efTct  fcandalum  alorum  fiC 
on-.ilftotuaitiicV  inconfimilibuscafibut. 

6  fuac  «.Hit  oftcduur  quotics  fit  fratri  rcmittcndu  &  primo 

often- 


MORALITER. 

I     Itertm  dico  vobis  auodfsduo.  Sub  intelligcndum  <ft  i  petie- 
nnt  pie  &  perfcucrantcr. 
"J"     bomiiicq-uotiet.  fubdirur. 

rfquefep.frp  Ideitquadringentiinonaginta  vicibuj ,  vel  vt 
dictt  Aug.omranoquotienfcunque  peccaucnt.ignofcai. 
8     lico  aJJtwlAtum  tfl  rcgnum  ctiorum.  ldeit  Chiifto  qui  cft  rex 

ce- 


oftcditur  propofitu,  fecudocofirmatperexemplu.ibi.Ideoaf.cft 
Circa  pnmu  aduertendu,quod  ficut  frequenter  diclu  eft  Pctrui 
taqua  principa!  is  aliqua  Jo  loquebatur  pro  fe  &  pro  ahis,&  idco 
audito  a  Saluarore  qcf  offcnfa  tr atns  peccatis  eff^t  rcmittenda,ia 
terrogauit  quotiens  effct  remitenda fratri,&  hoc petut  ti  fufbce 
retad  falutem  dimittere  fepties. 

7  Dici.il.  irf.T^on  di.  Et  ponitur  ibi  numerus  determinatut  pro 
indcterminato,ar  fi  di.totiensquotiens.vt  dicit  AugU. 

8  ldro  nf.rfi.  Hic  probat  hoc  pcr  exemplii  quia  magis  fumut  de- 
bitores  det,&  plus  oitendimus  eu  qua  lioato  pollit  offendere  pro 
ximu,quia  tanta  cft  offenfa  quantus  ille qui  offenditur. Ocus  au, 
te  cil  infinitus,&  10  oflenfa  tn  ipfum  comm  ffa  quandam  infinita 
tem  haber ,&  tn  quotienfcunquc  offendimus  deum,  ipfe  toticnt 
paratus  eft  remittere  dii  rn  velimus  veraciter  pcmtere,crgo  mul 
to  fortius  fimiliter  debemus  peccati  in  nos  facere,&  hoceft  quod 
dicit.ldeo  afeil.  Ideft  ftatus  ccclclix  militantis. 

9  Homini  reg  .  Ideft  Chrifto.qui  eft  verus  horao  &  verui  deus, 
rex  regum  &  dominui  dommantium. 

10  Q^t  voluity&c.  Ideft  rationcm  gercre  de  fittis  huroanis. 

I r  Oblatns eii ei vnMs,qa debe.c dccem mi.taleuta.ldeit obligatul 
ad magnam  pcnam  proptcr  multa  peccata. 

Cum 


rcgum. 

10  J^iu  voluit ratknemponere  cumferuisfuis.  Huius  cnira  rcgis 
ferui  funt  omnes  homines,  &  cum  eis  rationem  ponit ,  nam  om« 
nium  attus  diligenter  difcutit. 

1 1  Qblatus cjlci  tntis.  ld*;ft  quilibet  peccator,quia przfcntialt 
tcrfibiaflifiit. 

f  Qm dr.be. ei de.mi.  Ideft,debitum  valde  magnum , quia  tanta 
cft  oficafa,quantus  dic  cft  qui  offenditur. 

Cum   ] 


3°9 


Matthaei      Cap, 


XVJII. 


310 


{&  a    Etvxorm.  Eumnonfolumpopnlum.fcdctiMnprchtbs 

A  &fubd:t(-sfiinulcumtoraf.in>iliavel  fubftatia  corumpio 
magnicudine  deliccoru  tradidit  exteiis  natiohibus  ?  vt  quod 
noluerunt  voto,foluant  rormento. 

luffic  pro  cupiditate  &  operibus :  quia  vxore  &:  filijs  po> 
nas  foliicrer. 


jrftn 


iliit 


b  Mifertusau.M.i(c- 
ricors  dominus  non 
folum  captiuitatem 
Iudaicam  abfoltiit, 
fed  etiam  peccato- 
rum  omnium  ve- 
niam  in  aduettt  Chri 
fti  fc  dsre  promifit , 
fi  periifterenc  rn  in- 
cepto. 

£  Chryfoltomus. 
Vnde  aucem  dtuini 
amoris  fupcrabudan 
tian..-  Petit  feruus  fo 


peccarorum  quseoommJttunturin  honvnem  cVrquaxpmjt  D 

tumurin  Dciarjju.intacltdii^Tcnciadcccmjlimncalcnto 
rum,  &:  cerum  dcnariorii,  magis  autem  &  mulro  pjns  patcc 
ex difrerenc;:»  pci fdfiafum  &  a  paticitatep.-camcju.  Homi- 
neenim  vidcnte &: deliftimus , & pigricamir, peccare, dco 

aucem  vidente ,  non 


lius 


tempocis 


rJ.ei* 

jb:; 

B 


I 


tionem ,  ipfe  autem 
maius  dedit:  &  di- 
mifiionem  &cocef- 
fionem  totius  mutui. 
Volebat  auteaprin- 
cipio  dare  fed  nole- 
batfolum  fuumeffc 
donum,  fed  &:  fuppli 
catioms  illius,vt  non 
incoronatus  abfce- 
dat  Ideo  autem  antc 
quam  rarionem  po- 
nerec,debitum  non 


a    Viiibus  fuis  hoc  explerc"non  poflet.         b    Fermifit  iuflo  iudicio  ,  malignorum  fpirituum  tcrnum  iieri, 

Cumautem  non  haberet  vnde  redderet,  iuffit  cum  domi- 
a  nus  venundari ,  &  vxorem  eius,  &  filios ,  &  omnia  qux  ha- 

Cum  fponte  nollet  malus,  coaftus  populus  illc"panitet. 

bebat,  &  t  reddi .  Procidens  autcm  feruus  ille  rogabat  eum 

Parce  peccatis.  a    Credendo  in  te  qui  es  finis  lo.is. 

b  diccns?:'<  patientiamhabein  me&omniare^damnbi.Mi- 
fertusaucemdominus  feruiillius,dimi{iteum,  cVtdebitum 

a    In;libertatem  fidei  vel  de  captiuitate  libcratns. 

*  dimifit  ei.  Egre'iTus  autem  feruus  ille  inuenit  vnum  de  con- 

a    Id  cfl  recognoftebat  ab  eo  falutem  prjcftitam  fibi. 

e  feruis  fuis;,  cjui  de^bebat  ei  centum  denario ,  &  s^ncns  fuffo- 

*     Kon  finebat  eam  reddere  lationein  -  b    Obferua  carnales  obferuantias.  * 

dila-  f  cabat  eum dicens :  Redde  quod  debes .  Et  procidens  con- 


a    Parce  peccaris. 


4 

y 

6 

7 
8 
9 
IO 

II 
Iz 


obfiftimus ,  ied  ag;'- 
mus  informidabiij- 
teroia  &:  Ioqutniur' 
f  Etprocidens.*  Oti- 
genes.Confiderafub 
tilitaccm  fcripcurz, 
quoniam  feruus  mui 
corum  debicor  talen 
corum  proades  ado- 
rauitregem.-quiau- 
cem  cetunr  dcbcbac 
dcn^rios  procidens 
non  adorabat,  (ed  ro 
gabac  conferuum  di- 
ccns.Tatientiam  habe. 


*fci  fupra. 


t  mutottm. 


feruus  eius  * rogabat  eum,dicens :  p atientiam  habe  in  me,&  ij  Vide dc '       ^*  "* yblCa?ta' 


a    Quidquidlex  pistcepit  fpiritualiter  iuiplendo.  b    Spttitualia, 

omnia  reddam  tibi  Illeautem  nobluit,  fed  acbijt&  miiiteum 


c     A  fpirituali  intellectu 
receflit. 


a    Arftam  trrbu.a;;onern. 


Hi-;c  irtendensj,!  vt  lcgem  carnalitet  impleret  quod  videbatur 
dcbere. 

in  carcerem,  donec  rebdderet  dcbitum.  Yidenresautem 

a    Angeli  qui  teferunt  deo  ge:U  hominum,  wl  p ratdtcatores  euangeltj.  b    Propter  sffl  cttcncrn 

Chriliiam  populi. 


ommi  charita 
tem,  &  ferui  crudeli- 
tatem,prodccemmi 

14  hbus  talentis,  hicau- 
tcm  pro  centum  de- 

ls  nahis.-hiccoferuum 
'lleautemdominum 
rogabat:&  hic  qui- 


g  coanferuieiusqua!fiebant,cobntriftatifuntvaIde,&vencrunt  «  dem  totaicmaDfolu 

a    Pro  falutecredentiuin  ccnt.ado  um  perfcquutcrum  wminnm  tmplorant. 

&narraaueruntdominofuoomnia  qua^facita  fuerant.  Tunc 

Omnes  pra:uar:cattones. 

dimifiti, quia  docere  h  vocauit  cum  dominus  iuus,&  ait  illi.  t  Serue  nequam,  omnc 
voluit  a  1U^1S  de-     dcbitum  dimifi  tibi,  quoniam  rogafti  me. Nonne  ergo  opor- 

OIlIS  CUm  UOeraC  ,  Vt  4    DignasmilericordUgentesteputaiccjUOniamoajneSpeccaueiunt&egentgtatudei. 

uos maf"  dor  ficrcc"     tu"  &  tc  m^cre,ri  coniCrul  wij  iicut  &  ego  tui  milertus  fum? 

c     Dimifit  ei .  Id  cft 


cionem   accepic  ille- 
i7  antem  folam  dilatio 
riepetebat.nechoc 
dedit.  t  De  eanfee*; , 

g     Conferui  eius  &c.    dj*ft;4-«.3uo  \ 

*Auguitini:s.  Perc5 
ferijc 


iS 


raodo  infi. 


n 


pondere  carnalium  obferuationum  abfoluit,  &  debitum  di- 
mifit,  ld  eft,  priorcs  tranfgrcffiones. 
d  imtenit  vnum.  Gentilem  populum  ,  qmfi  fihi  debitorem 
fatigabat,  gratiam  Chnfti  non  efte  eis  ad  falutcrn  dicens  car 
nalcs  obferuantias  ab  eis  non  modo  pcrfuafiombus,  fed  eoa 
tormencis  expectabac. 

e    Centum  dcnarios.  *  Chryfoftomus .  Tanca  cft  diiTerentia 

pecca- 


os-ntelligiturec 
elefia,qtKBJHumfol- 

uic  6c  ligac. 
*  Remigius.  Vdconfcrui  forceangeli  funtincellirrendi 
aucprsdicacores,  fiuequicunque  fideles,  qui  concnftantur 
de  perdicione  conferui. 

h  Strue  ne.  S?pe debita  dimifi  ubi ,  qn  in  anguftijs  rogafti 
fcd  liberatus  copailione  non  habuifti ,  quin  potius prophe- 
tas  &:  apoitolos  perfcqueifis  &  mgratus,&  de  luftitia  prxfu- 
m£s  fpeinis  getes,mdignas  tua  focietate  in  Chrifto  ludiciis. 
^  St 


D 


NICOLAVS    DB    LYllA. 

1     Cum  autem  non  haberet}vnde  rcd.  Quia  peccator  nonkhabet 
vnde  fatisfaciat  deo  pro  pcccato . 

%     luffit  eum  dominm  ve>iw\dari .  Quia  omnia  fua  funt pccnx 
aterna?  propter  peccatum  fuum  obligata. 

3  Trocidens  autem  fev.  Id  eft  peccator  pec  pcenicenciam. 

4  Tatientiam  hab.  Pcenam  zternain  in  cemporalem  com- 
mutand.\ 

j     Ftcmnia  nddam  tibi.  Opera  meritoria  faciendo. 

6  Mi(e>tusautem  dommus.  Quiadominusparatuseft  mifere 
n^c  paxere  verc  pccnitencibus. 

7  EgreJJus  autemfer.ille  a  fu.domi.Scilicct  pcr  recidiuum  pec 
catt. 

8  Inuemt  vnum  deconfer.  Id  cft  de  hominibus ,  qui  funt  fer- 
ui  Dei  cum  lpfo. 

9  Qui  debet  ci  cen.  dena .  Id  cft  modicum  cum  ofTenderac , 
quiaoffenfa  inhomincm  modicaeftrefpeduoffenfscom 
nuffeindeum. 

10  Et  tenen  t  fuffocabtt  emt.  Id  cft  ftrangulabac .  Ec  dicicu  r  a 

fub 


fub  &  faucis,  dicens. 

1 1  ^edde  tjuod  de.In  quo  oftenditur  auflericas  in  repeccndo 
vindiitam  a  proximo. 

12  Et  proadens  cwfer:  Per  pccnirentiam. 

1 3  Bfgabat  eurn  dicens .  Tatientiamqmfi  dicat  patatUS  fum 
fecundum  poffibilicatem  meam  fatisfarcre. 

14  llle  autem  noluit.  In  quo  nocacur  crudclitas  in  modo  rc- 
petendi  vindictam. 

1 5  Videntes  <utem  confer.  eius.  Ifti  func  qui  vidcntes  crude- 
liraccmhominum  erga  proximos  contriftantur,  quia  .id 
eandem  virtutem  percincc  gaudcre  de  bono ,  &  criftari  dc 
oppofitomalo. 

16  Etve.&  nar.  domino.  Quia  in  oratione  pctuntadno  ta- 
lia  vindicari  ad  declaratione  mftitix.noex  liuorcvindiftx. 

17  Tmc  voca.  illum  domimts  fuus .  Ift*  autem  vocatio  fit  it\ 
mortc,vbi  oportet  de  omnibus  rationem  reddere  ftride. 

1 8  Serue  nequam  omne  debi.  Id  eft  offenfam  magnam  in  me 
commiffam. 

jp    Tfonne  crgo  opor.  Paruam  remittendo. 
1  Et 


MORALITER. 

I     Cum  autem  non  ha.  vnde  red.  Quia  peccator  non  habet  vnde 

polTet  fatisfacere  Dco. 

z     luffitcumdominuseimve.  Perhoc  fignificatur  determina- 

tio  eius  ad  p^nam  debitam.Pcr  vxorem  autem  eius  fignificatur 

deleftatio  praua,&  per  filtos,  aftus  mali  procedentes  inde:  pro 

quibus  eft  pumendus . 

3     Trocideni  autem.  Vt  fibi  daret  fpicium  vitx , in  quo  poftet 

perpcenirentiam  fatisfjcere. 

6  Mifntut  autem  dominus.  Plus  enim  dat  dominus  qua  rogef. 

7  Egreffus  autem  fer.  il.  Egredttur  autem  a  domino  peccatum 

reite- 


reiterando. 

8  Inucnitunumdeconreruisjuis.  Ideitdepeccatoribus,  qui  ei 
tenebaturin  modico  refpecliuecrudcliter  cogebat  eu  reddere. 
1 5  Videntes  autem .  Pcr  quos  omnes  Ciirifham  &  angeli  fan- 
ftt  intelliguntur  vndeApoc.n.b.  dixit  angelusbcatoloanm. 
Co»feruus  tuus  fum ,  &fratrum  titorum .  Et  coram  deo  reprefen- 
tant  facta  hominum. 

18  Serue  ncijuam  &c.nonne  oportuit  &  te  mi.conferul  f«/.q.di.fic. 
Remigius.Scruns  iftcnullum  legitur  refponfum  domino  dedif- 
fe ,  in quo  demonftratur ,  quod  in  dic  iudicij  &  ftatim  poft  hanc 
vitam  celTabit  omnis  cxcufatio  peccati. 

Et 


3H 


GloC  ord .  &  Nicolai  de  Lyra. 


312 


A  SirondimJliiii.scx 
corde   quod  m  vi>s 
dclmqu-tur,  &:  hoc 
quod  pcr  pocu  tcii 
lum  d  inillum  cr.u 

rua.  Rcpctcr  »   vcl  dc 

mjli  vi)lunratcd.»m 
n.«ndo,  aquaomnc 
malum,vcldcim'be 
dicmuqutjcftongo 
loiiusmjli.Quocics 


b     Injmanus  Romanonnn,  vel  taitarci»  minirtrif : 

tradiditeum  tobrtotibus ,   quoaduf- 


lc- 

»pace. 


■    luftianimad«eti*:cne. 

Et  ira*i  us  dominus  eius , 

lnBri|emum. 

a  auercuderetvniuerfumdcbitum.  t  Sic&patermeuscael 

~  .  brminMiMft.!  _  r       r  r        "^****- 

ftisfacict  vobis.finon  rcmiferitis  vnufquiique  rratn  luodc 
b  cordibusvcitns.  *Etfa<aumcil,cumconfuii.maffctlcfusfer-  4 
c  moncsiltos,migrauitaGalilara,  &vcmtinfinesludxa:trans  , 

a     DcGaltlxa.  Ex  pieiate  vtdoceai.»  ir.flc  mlirmi  fanentur.  Inludza. 

a  Iordanero,& icquut* funt eum turbce  multa;,cV: curauit eos ibi.  * 


b      Semoies  .  Quos  D 
in  Gahlara  polr  cri- 
butum  dchumilita- 
re&  innoccntia,  &:fM-u 
correctionc,&  vcnia 
habuic. 

c  Venit  in  ftnes  1». 
Omnis  Iudxorutn 
proumcia  ad  diitm- 
ctioncm  ali.iruGen 


cnim  quis  pcccat,  inohcdicnj  cWcitur. 

Inc'p.tnarrare,qucdom.nus.nIi.dcafcciC,&docu'C,5r; 

palfiis  clt,  pnmo  crans  lordancm  ad  oncnccm,  poft  &  cicra 
lordancm.quando  vcnic*  lerichotnicrulalcm. 


b    S<r- 


rium  ludea  dicirur, 
fcd  fpcculicer  meri- 
dianaplaga  addiffe- 

rcnciam  Snmarie ,  Galilc^.  Dccapolis ,  &:c$cerarum  regio- 

numciufdcm  prouincic,. 

d    £r/fij«t 7:<«r.G.ililcos  nriluitcurarein  Iudea,vt  Genccs 

ineam  veniam,  quc  Iudex  parab.icur,idmictcrct. 


T 


>  NICOLAVS    D  E    LYRA. 

I     Ff  irttus  dominus.&ctort.  Idcft,dzmonibus,qui  in  hoc  funt 

exec»toresdiuinxiuftitix. 

X     Qu*adufjMf.  ld  eft.xternaliter.quia  in  infcrno  fempcr  cit  rcd 

dmo  jbfque  quietationc ,  cura  pacna  feropcr  remaneat  xterna  i 

partefiius.  ,    . 

|     Sk  &Pater  meus tccleflit .  Hic  inducitur  applicatio paraboi» 
ad  propout«m  eodcm  modo  quo  diclum  cft. 
4     EtfaQumefl  cumcon.  Hicponiturconfirmatiodoftrinxprx 
ccdentisper  operauoncm  miraculorum.cum  dicit.  Etfatlurnefl 

«  cum 


cum eonjuiHtnjfJitl  f«s  S. qunur.  * 

j  Et  venit  infincs  ludaa  t  a  <  Urdanem.  Vbi  erat  polTetTio dua 
rum  tribuum  &  dimidiar,  fcihcct  Kuben  &  Gad,&dimidixtri- 
busManaiTe. 

6  Er  ft&tt*  funt  eum  tur.  mul.  Ex  quo  patet  deuotio  populi  ad 
eum,quia  multi  fcqucbamur  Aliqmcaufa  prc.d-.caiioniiaudien 
dx,  ahqui  caufa  curationis  impetrandz. 

7  Etcmauiteosibi.  Et'ficpatet,quod  Euangelifta  in  vnover- 
bo  multa  miracula  fanitatum  includit ,  quia  propter  multitudi- 
nem  roiraculorum  non  poterant  omniain  particulari  dcfcnbi,vt 
dicitur  Ioan.vltt. 


MORALITER. 

1  Et  iratus  dominus  cius  tradidtt  eum  tortoribus ,  Id  eft ,  dxmo- 
nibus. 

2  iiuoadufque  redderet.  Id  cft ,  vfque  in  perpctuum  ,  nam  in  in- 

ferno 


fernonulla  cftredemptio.  Et  fatlumefl.  Sequitur. 
5      Et  *>f«if.Origencs.Sanauit  dominus  turbas  trans  Iordancro, 
vbi  dabarur  baptifmus .  Vcre  enim  a  fpiritualibus  iufirmitati-  — 
buscurantur  &faluantur  homines  inbaptifmo. 


A  D  D  I  T  I  O    I. 

7-j  eoJ.cap.it.  ybt  ditim  in  Tofltl.  Sicut  digiti  manus  xquali- 
tcrcrefcunt. 

Hxc  rationullam  propriani  prxeminentiam  atrribuit  humili 
tati inter cxtcras virtutes .  Dcqualibet.n.  aliavirtute  verepof- 
fet  dici,  quod  iila  crcfcentc ,  cctcrx  crefcunt  proportionabiliter 

Sroptcr  (6  icxioncm  vrtutum,vt  Poftil.allegat.Scd  verba  Chri- 
idiccntis.  Difcite  ame^uiamt.fim&  bu.cor.  Matth.  n.d.dcno 
tant  quandam  exccllctix  ilngularitatem  in  ipfa  humilicatc  exi- 
ftcre.quaro  doctrinam  commumtcr  doclores  fcquuntur. Auguf. 
cmm  dc  vera  religione  dicit.quod  tota  vita  Chriih  mterris  difci 
plina  morum  fuir  ad  imitandum  prxcipuc  humilitatcm  fuam.Si 
militer  Greg.in  paftorali  dicit,quod  m  argumcntum  redemptio 
nis  noftrx  inucnta  cft  humilitas  Chnfti.  Ex  quibus  patet,  quod 
humilitascommendandaeftex  aliquo  fmgulari  fibi  intercxte- 
ras  virtutcs  propne  pcrtinenti.Et  ideo  diccndum  fecudum  I  ho. 
infccunda  fecundar.q.  161. art. 5.111  rcfponlione  ad  j.argrh.quod 
hamilitascomendatar  cx  hocquod  per  illam  maximc  remoue- 
turimpedimctum  humanzfdlutis  ,  quxconliftit  inhoccp  honio 
adccelclha  tcndat ,  aquibusimpcditur,dum  interrcnismagni- 
ticari  ftuder.Et  lic  humilitas  cft  quxdam  propna  difpofttio  ad  Ii- 
bcrum  acccffum  hominisinfpiritualia&  diumabona. 

A    D    D    I    T    I    O    II. 

I»  eod. cap.ybi  dicitur  in poflil.  Venit  enim  fllius  hominis,  &c. 

Mehus  videtur  contimnri  hoc  diclum  Chnfti  cum  prcceden- 
tibus  iic  .f.vt  ptr  alum  rationem  fortiorem oftendatur,  quod.no 
funt  pulilli  cotemnendi.quod  fic  patet.Nam  poflct  quis  dicere, 
quod  ille  proximus  non  eftcontemnendus  qui.f.cft  iultu$,feu  de 
quo  rationabiliter  prxfumi  dcbet ,  quod  elt  ;n  ftatu  gratiz ,  fed 
prauus  fcu  peccator  videretur  df bere contemni,cum  iit  a  Dco re 
mot  us.  Ad  quod  remoncndu  S  iluator  inducit  excmplum  de  feip 
fo,qui  vemtfjluarequodpererat  Adquodetiaminducitcxena 
plum  de  centum  ouibus.vt  patctinlitera.Eth^c  vidctui  elfclcn 
tentia  Chryfoft.qui  in  hoc  loco  fic  dicit:  Rurfus  aliam  rationem 
ponit,quarepu(illinonfuut  conteronendi  priori  maioremdt- 
cens.  Venit  emm  fitws  imntnls  faluare auoi perierat.QuiCi  dicat  fe 
cundum  Remigmm  non  contemnat  p'ifillos  fcilicet  pecutorct 
qma  cgopro  horom.bus  homo  fieri  digmtus  furo. 
A     D     D     I     T     I     O     III. 

In  eod.cap.ybi  dicitur  in  poftil.Si  duo  ex  &c. 

Lket  terum  fit  quod  oratio  non  eft  accepta  coraro  Dco  illius 
q»i  tcact  odiuu  contra  fraucm  in  aiaimo,  non  tamca  ex  hoc  fc- 

qui- 


quitur,quod  oratio  femper  fit  accepta  coram  Dco  illius  qui  non 

tenet  taie  odium  contra  fratrem .  Potcft  enim  in  alijs  fic  defice- 

re,  vtnonaudutur.  SedChnftusdixir  .Si  duocxvobisco>itenfe~ 

tinc  de  omni  re quam petierint ,  fiet  illis.  Ex  quibus  fcquitur,  quod 

oratio  confcncientium  femper  audiatur,vnde  aliter  vidctur  dicen 

dum.  Ad  cuius  intellcctum  fciendum ,  quod  huiufmodi  confcn- 

fusqm  f  icit  orationcm  etficacm  fccudum  dodores,  non  folura 

CXtendit  fe  ad  exdudendum  odiuro  fraternum,fed  etiam  ad  in- 

cludcndumomniaquxad  pctitioncm  (qux  eft  digna  exaudiri) 

requTuntur,  fcilicet  vt  orans  fibiipfi  confcntiat.Vnde  Hierony. 

dicit .  Vbi  fpiritus  &  anima  corpufque  confcnfcrint ,  &  non  in- 

tra  fe  bcllum  diuerfarum  habucrint  voluntatum  ,  nulli  dubmm, 

quin  bonaru  rerum  poftulatio  fit,  vbi  corpus  vult  habere  ea  qnz 

vult  fpiritus  Hcc  Hieron.  Similiterinhocconfenfuetiamincln 

ditur,  quod  orantes  fibi  ipfis  confcntiant  in  omnibus  ijs  qux  ad 

vcram  doftr'nam  &  bonx  vitx  conuerfationcm  pertinent.  Vnde 

Orig.in  hocloco.  Ifta  cftcaufa  propterquamnonexaudiuntc 

orantes,  quia  non  confentimus  nobis  per  oronia  fuper  terta  nec 

dogmate  ncc  conuerfattonc.Sicut  enim  in  muficis,mfi  fuent  cor 

uenientia  vocu.non  deleclanr  audicntem,  fic  in  ecclefia  nifi  cc 

fenfum  habuerint  orantes,ncc  delcftatur  Deus,nec  audit  voces 

eorum.Hxcille.Vbiigiturconfcnfusprfdftismodiseft.necelte 

eft  impetrare  quod  pctitur.  Includitur  enim  h  ctam  idoncttai 

petitionisquam  pctentium.Etideofequ  tur  1»  htcra.  vbicnin 

duo  funt  veltres  congrcgati  in  notnine  meo ,  ibifum  in  medio  corum. 

Vbi  notandum,  quod  fcntentia  horum  verboruro ,  eft  reddiriui 

rationis  prxccdenLium .  Non  emm  dixit :  iterum  dico  vobis ,  ic 

eft  ,  vbienim  funt  duo  vcl  tres,  &c.  licut  immediate  prjccdenfi 

coctuiionc  vbi  denotatur  dittinclio  ilhus  dicli  a  prxcedentibus, 

fcd  dixit.  Vbi  enimfnnt,  quali  redditiuum  rationis  dt  hu.  ufmodi 

pctitioniselficacia,  vt  intclbgatur  lic.  Ratio  quare  talisconfen- 

fus  eft  eiticax,  nhs  cft.qma  tales  cogrcgati  funt  111  nominc  raco. 

Vbi  enim  tahs  confcnfus cft.tales  congregantur  in  nomine  Cbri 

fti  qut  cft  vera  pax,&  vera  concordia,&  per  confcquens  eft  in  me 

dioeorum  ,  quiavt  ait  0;g.  MoX  cnimvtaliqui  confcnlcrinr, 

Chnftus  muemturincis. 

REPL.  Inc  /j.18  vbi  Poftllatorcomendathumilitatecum 
dcbno modcraminc  Burg.vult  humilitatc habere  lingulare ex> 
ceilStii  lcer  c^tcras  virrutcs,patet  hoc  cx  difto  beati  Aug.de  ve- 
ra  religione  dicetis,cp  tota  vita  Chfi  i  terns  difciplina  nobis  fuit 
ad  imitandu  pcipue  humilitate  fua.Sed  per  hoc  non  pot  Bur.ali» 
quainferrchumilitatis  prxrogatiua,quia  beatus  Aug.  vultpet 
hoc  ondcrc  imitationc  humilitatis  uciliorcm.  \'  ita  cnim  Chnfti 

inmulciS 


S3 


Matcl 


ixi 


|i;i  multis  exiftit  potius  ndmirabilis  qua  imitabilis^quo  ad  humili- 
j  atoan  tii  faciliter  iinitabilis.  Ideo  idem  B.Aug  in  fer.  communi 
de  martyrib.dicir.  Chriftus  dfis  non  dixit.Dilcitea  me  morruos 
fufcitare.fuper  aquas  (lccis  pedib.ambulare,no  lioc  diXit.Sed  qd 
aiilDifdtc  a  me,quia  mitisfum,&  bkmilis  corde.Er  ad  eundem  (en 
fum  pertinec  quod  Burg.de  B.  Greg.Poftillatore  allegat .  Ncc 
tonciudu  fuum  prepolitum  per  didum  fcihcet,  Tho.ex  fecunda 

fecun- 


Cap.  XIX. 


3'4 


fecund?.q.ct r  i  .Na  cum  dixiflet,  q uod  humilita  j  eft  qucda  Pro-  D 
pria  difpofitio  ad  liberupi  nccedhm  hominis  ad  fpirffrWha  &  di 
™?kon?fubdiudemS.Tho  \Um  IguurucutperfcaiopoW 
eft  difpofitione,.ta  &  char.t.is.Et  iil*  v.rtutes  quibus  homd  dirc 
aemoueturinDeum.funtpotioreshumiliratc,  &<tada.mS 
Tho.potius  eft  cum  Poft.lla.quam  cum  Bujrg.uUi  hic  &  aiibi  eft 
truncator  auaor.tatum,&c. 


C  A  P.  XIX. 

ET  accef.  Quafi  di- 
cat  complexione 
capiacur.  Sidiceret: 
Dinutccnda  eft  qua- 
cunque  ex  caufa ,  & 
ducenda  aha  ,  pudi- 
cicia'  pradicator  con- 
a":ra  fe  facit.   Si  dicic 
.'  lon  eft  dimictenda, 
*&:6cra  doctrina  Moy 


C  A  P. 


XIX. 

f  Ex  liuore  vtdecipiant."" 

T  accefTeruntadeum  pharifeitentantescum, 
6cdicentes.t  Silicet  hominidimitterc  vxo- 

a  Earuni  CJufarum  qui  fcribebantur  in  libro  repudif.  b     Non  fua  refpondit 

fedhiitoria  veteris  &  mandatorumDeirecordatur  .  .     v 

rem  fuam  quacunque  ex  caufa?Qui  refpondens, 
aitillis.t  Nonlegiftis^quiiquifecitthominemab  ini- 
tio,  mafculum  &  fceminam  fccit  eos?Et  dixit.  t  Propter 


5  &  Dci  facit .  Ideo  refponfum  remperac  naturalem  legem, 
jrimamque  Dei  fentcnriam  fecundo  oppcMens,  qua:  no  vo- 
untate  Dej,fedpeccancium  nec-llicace  conceffa  eft. 

*  Chryfoflomus.  Tntuere  eotum  maliciam.  Dominus 
:nim  fupradelegehac  difputauerat,  ipfl  autem  quafiiam 
Z  nullo 


I 

2 

3 

4 

5 
6 

7 
t 
8 


nulio  dicTo  inrerro- 
gant,fcilicec,opinan- 
tesoblicum  cfleeoru 
qujBdixerat. 

#    Idem.    Sicurvbifupra. 
aurem  fi  videas  hu-  £ 
mmcm  afTidue.ami- 
ctias  mcdicorumco 
Jecem,  mrcil  \\k  quia'  iGen-,d' 
mfirmuscft,  fic  &tIilid.1.(,. 
cum   videns 


r-  ,■     •  "*"■*    viucas    virum  Epli  i.v 

fiue  mul.erem  de  dimutendis  vxoribiis,aut  vins  incerro-  i5&J.£* 
gantes,  cognofce  quia  vir  illc  Jaiciuus  eit.mulicr  ilJa  merc- 
trixeft. 

a  Etfeminam  .Nonaitfceminas,vt  vnumconiugiumfitnon 
plura,quod  ex  repudio  priorum  querebatur .  p 

&  ^tdbx- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XIX. 

ET  acceffe.Wxc confequenter  Saluator  dpcet  virtutes contetn 
platiuorum  feureligioforura  .  Et  diuid.t  m  tres  partes,  qma 
mmodocetcontinentiam.Secundoobedientiam  ibi.Twcobla- 
ifunt  ei  paruuli.Tcrtiopsupcrtarcm  uo\umariH,\bi. Et ecce  v/ms. 
jiiftisautem  ttibusconfiltit  perfeCtioreligioforum.Primadmi- 
litur  in  duas  pattes,quia  primo  docet  Chnitus  lllud  q uod  eft  ne 
eliitatis  in  continentia  videlicet  continentiam  coniugalem ,  Se  ■ 
undoilludquod  eitperfectionis.f.continentiam  ab  omni  aclu 
enereo,ibi.Dic««f  ei difcipnti.Pnma in  duas  quia  primo  circa  hoc 
Donitur  Pharifxorum  dolofa  interrogatio .  Et  fecundoponitur 
plius  Chnfti  vera  rcfponfio,ibi.i>«;  nfpondens.  Dicit  ergo . 
I  Et  acceffer.ad  e«»w.i.ad  Iefum  . 

L  Thari.  Quiinpopuloludaeoruprsalijs  videbanturreligiofi, 
-t  diclum  eil  fupra  8c  dicctur  mfenus.i  I  .c. 

rcn.cam.Capere.f.in  verbis . 
\  Etdicentesft  licct  hominidimittereS.  ex  Ieui  caufa  ,  vt  propter 
liquam  fgditatem  feu  turpitud  nem  corporalem  .  Hac  quseltio  • 
icm  propofuerunt  Chrifto  ad  capiedum  eum.quia  refponiio  ad 
tranque  partem  erat  calumniabilis,  qma  li  diceret  quod  licet,vi 
lebatur  laxare frena cocupifcentie  carnali ,  dicendo quod  homo 
>rolibitovo!utati<;fuy  pollit  vxorem  dimitrere&  aliamducere, 
X  etiam  cotra  diclamen  leg  s  naturx,qu;a  infeparabif  tas eit  de 
atione  matrimonij  vt  diceiur  poft.  Si  autem  diceret ,  quod  non 
icet.videbaturcontra  Moyfen  diceredicentem  Deut.z^.a.c^  ac 
■eperit  homovxoremt&  nou  inueneritgratiam  anteocuto\  eiuspro- 
iier  aliqua<r,  fneditatem,fcribet  iibeiUm  repndii,<&  c. 
t  %J>e,Hic  ponitur  Chrifti  refponfio.Etdiuidirurin  duas  par 
es  quia  primo  ponitur  refponfio,fecundo  remouetur  qu^-da  fibi 
aCtaobieftio,ibi.D;cMwf  illi.Ad  euidentiam  primi,aducrtendu, 
quod  mdiuifibilitas  eft  de  ratione  matnmonii,propter  qnod  po- 
ntur in  diiiinitioac  eius  tanquam  formale,  cum  dicitur .  Marri- 
■ndniumeftconiuuaiomaris&I^minzinterlegitimasperfonas 
ndiuiduamvitsconfuetudinemretinens.i.  indiuilibihtatemfc- 
:undum  totam  vitam  alteriusconiugum.Ririo  autem  huius  eit, 
juiamatrimoniumeftconiunaiomaris  &fcminx  adeducatio- 
lem  prolis  adcultum  diu.num  multipluadum.  Ad  hocautem  cp 
^roles  fit  apta  ad  cultum  diuinu,&  pofiit  fibi  fufficere  poft  eman 
ipationem  a  parentib.  requintur  magnus  teporis  traaus ,  quia 
.portet  filium  generari,educari  &  docer»,&  fibi  de  neceiTanjs  vi 
x  a  parentibus  prouiden.  Quia  fccundum  quod  dicit  Apoftoli. 
.Cor.  i  i.Parentes  dentthefaunzare  fi!ijs,&  no  fiiij  paretibus. 
V mcqua  autem  homo  poliit generare  de commun. curfu,eft.  1 8. 
nnoruvel.io.Antcc;vcrofiliusgcnitusfitcducatus  &  edoctus 
apa- 


a  patre  fciens  &  potens  fe  &  familiam  regere ,  oportct  «.fit.io. 

an.velcirciter.Ecficpatct,  cj,licet  virgeneraretn.fi  vnum  fifiu 
in  vxore,  tn  antequam  fil.us  cfTet  difpofitus  ad  recedendu  a  pa- 
tre  lam  paterefTer.4o.annoru  velcirc.ter,  nuncautitaeftquod 
mafculus  &fa:mina  dentfimulcohab.taremdiu.fibiliterquadm 
ifltedut  generationi  &  education.  prolis.ficut  V.demus.n  brutis 
animal.b  &  auibus,qct  determinatus  mas,determinatar  fcrmina; 
infepirabihtercoiungiturteporequointendunt  generat.on.  & 
eciucationi  fihoru.Verumtame.quia  in  alijs  animahb.  &  auibus 
fihj  nati  im  modico  tepore  funt  fufiicietes  viaij  fibi  qnarere    10 
mafculus&faminan5coniungunt  infeparabiliter  per  tota'vi- 
ta.fed  tantum  tepore  educationis  filiorum  .  Cu  ergonatura  hu- 
mana  deat  mag.s  efie  ordinata  qua  natura  brmorum,  io  dc  di^a 
minenaturaliefT,  qctvir&  vxor.nfeparabil.ter  coniun^antur, 
quadm  ftat  neceflana  educatio,&  doftrina  fiIior5,&  hoceft  fecu 
dum  tota  vitam  comugatoru,qu.a  ficut  v.fum  eft.homo  het  qua 
draginta  annos  antequa primus  fihus  eius  fit  fuffiaenter  educa 
tus,&  fic  fola  occafione  primi  fiiij  diftat  natura ,  qct  tantum  deat 
cu  vxoreinfeparabiliter  habitare.  Etqa  inrer.m  antequa  nr.mus 
htfufficieter  cducatus,  nafcuntfili;  ali;  vc!  faltcm  poifuncnafci 

qu.b.colim.literoportetperparentesprouidcn.Adqcfrequ.nr- 
vltenortraftus  temporismagnus.  lo ficut natura  dicWir. laliis 
ammalib.quod  mafculus  &  focm.na  infcparabilitcr  cohabitct  ic 
pore  determinato  a  natura  ingcneratione  &  educar.oi.c  fil.oru 
lta  diclat  in  natura  humana.vt  vir  &  vxor  mfeparabiliter  coh  i' 
bner  pertota  v.ta,  &  ficpatet,  £fcFin4iuifi(i^«a*ma»imoDij  no 
folu  eit  de  mrc  diuino.fed  et  de  .urc  naturah.  rfanc  aut  ventat€ 

declaratSaluatorperfcripturamveterisTdfamenti.dicens 

6  ^onleyflnqHiayufcho.ab.nS.cimndo  iolumcurrebat  lex 
natur.tanrcdatam  Icgem  perM<>ylen. 

7  Mafcultm  &  ffminam  fecit  eos .  In  hoc  tangitur  mareria  ipfius 
matnmonij.f  mafculus  &  focmina.qu.a  matnmoniumordinaf 
ad  generationcm  &  educat.onem  prol.s.  Ad  hocautem  requ.ri- 
tiirdetcrminatutriaaiuum&palfiuu^&liocinan.malib  pcrfc- 
a.s,quia  non  generantur  ex  putrefactione .  1„  mafculoautc  -Ji\ 

virtusaaiua^&infirminavirtuspafsiua.HomoaiitemrlirHi-. 
feaifsrmumanimalium,  &  pioptcrhocad  pcrfcclioiie  tiwlTc- 
quiritnrd]'ftinaiofexuumvidehcetmaris&  femmi  Sequitur 

8  Et  dixit,prop;er  hot  dimhtet  hi,mi.panem,is  c.  In  cvoo  tani^.rur 
debita  condmo  matena- pdiax-.quja  niatnmori.u  delx-tcfic  in- 
terperfonaslegir.m.isadconirahcndum.Tangunrauih.cIc"!-  • 
timitas  per  hoc  quod  excludunf  perlonae  illegjtima.q  iut  paccr  * 

&mater.Iftae.n.perfonciurexcludcda:fecududiftameJeoisiia 
turx>.  Cuius  ro  e(f,quia  vir  &  vxor  in  ac>u  matnmonialiad^paru 
mdicatur,  &ideocontra  reuercntiamnacuralem  cft,  quod ifiiia 
- con- 


MORALITER. 
tt  rffcef.Ong.Tentato  aticcm  domino ,  nullusdifcipuloiu 
us  quipofituscftaddoccndumgrauitcrfcrac,  fitcncatus 

tuc- 


fueritaquibufda,fcdtetantib.refpondeatdogmatapier.itis. 
f     Trcptvrhocdimittethomop.,trem&  matrtjr. .     RcrnHits 
Myflcnunihoc  dixiteife  Apoftolusm  Chrifto  &  cccfeTTa.' 

|Do- 


vs 


Giof.ord  &  Nicolu  de  Lyra. 


3.6 


habenuls  vxorcs  quafl  "mi  habences  . 
d  Q^idergn  Mo.&c.  fcClbrvf.Grauiscftafitfonwarijs  :n 
prctatioc.i&tatis,fedcorra  roncm  rfidcrehon  ; 
tatitii  c+cdercHionaccpjie5fcurit.  <  ritleigiftirael  j 

troLiniu  Moyfi.ilcuc  ho)nmes  malam  catifara  habc 

fugiutadpotentes  Pj 

*     Non  vxoribuf . 

a  liocdimittcthomop3trem,&matrem,&adh.Trcbit  vxori  [ 

a     Nontrcs.  b  In  cainali  copula .  ™ 

b  fuae,&  eriitduotin  cabrnc  vna  Itaqueiam  non  funtduo,ieci  > 

^Qiiia  vnuin  tacit  carnalit  coniunclio.  a  Facirndo  vnam  carreiri.  b  StdDeul. 


^T  5     Jdb&ttrtvxo.  Simah"  uorib.fi  b\iin'ofa,feuquodli!vc 

A  byiufmodiiUviuH\v'.Tinuis  n  »iimus  fuflinjdacft.  Cum.rj. 

)ib<  ri  cfl<  mus,vo!cccs  nos  fiibieeimus  feruicuti.Sj  ancill.i  li- 

bcrpi  \ei  fcruus hbcrc fupponitiit.hoo  rcpucacur couhigifi 

leccQum  ructiiijUc&dcconfauguiiicis, 

•Wff-     exWri(ivvor,&cx 
carnpsucan 
refinquet  bopattcm 

tincarnfvna  fuii  &  mntrt",  i-Tiior 

nnnc  ch.uius  dcbcc 

cfie  intcr  t r.itt  es  &  fo 

roresquiahi  quidcm 

tDevifj^.a.  cx  eifdem  paieubus 

MAtthijc.  cxeut.illiaucexdiuer 

nar.iQ.a.  £c,.Scd  hoc  magnum 

eft  nimis  ,  qui.a  fot- 

tior  eft  Dci  confticu- 

tio  quam  virttis  natu 

B  rx  .  Non  n.prxcepta 

fMar.icb.  Dei  mcuHB  fubiecta 


ro^,vcfiperiufiKiarn 
nonpoiiiint ,  vincanc. 

p/rperfonam. 


c  Quoniam  Aioy.Seru' 
confiirutus  in  infirmi 

vnacaro.Q.uodergoDeusconiunxit.homononiepar^t  Di  4    ca,cep£rmific,eg6a6l 

a  F.cce  aperiunt  calumriim.     b     QuandoquidcmDcus  lic  ordmauir,qua;c  Moyfes  fuperordinauir.     )        m.l*TllTCT  CX  domi 


d  cuntilli.  tQiudcrgoMoyfesmandauitdanlibeliumrcpu-  ' 

Non  Deus. 

c  dij,&dimittere?  Etaitillis.QuoniamMoyiesadduritiarn»» 

Non  impciault . 

cordis  veftri  permifit  vobis  dimitterc  vxores  veftcas  ,  ab 

a  Non  fic  habuit  le*  natutalis.  Doltrina  Chrifti  concordat  legi  natutali.ciuia  iam  elt  temrms  pcrfecTionis. 

initid  autcm  non  fuit  fic  .  t  Dico  autem  vodis  ,    quia 

a  Qua:  vnam  carncm  diuiditjin  jUcram  cv  letjarat  . 

•'<^-func,  fcdnaruraDei       quicunque  dimiferic  vxorem  fuam,  nifi  ob  fornicatio 

.  pi^CCptis  obtCDCrat.        f  .  * Wcit  mccchiam  facit . 

Deinde    fratrcs 


unus 


10 


cx 
vno  nafcunC^vt  diuer 
fasviaspetant,  virau 

tem  &  vxor  ex diuerfis  nafcuntur,  vcin  vnumconucniant. 
Ordo  etia  natura?  Dci  ordinacionem  lcquitur .  Quod  enim 
cft  in  arbonbus  humor,  cfi  in  hominibus  amor . 
v.  •  b  K'  e fnnt duo in  car. Prqmiufn  nuptiarumcft  exduobusvna 
tmTqiiod  caro.Caftitas  coniundta  fpintut  viuis  fpiritusefricitur.  Salu- 
bri  confilio  Dei  facr.u  eft,  vc  poroonem  fui  corporis  vir  am- 
plecteretur  in  femma.nea  fcputarecur  dmerfmn  ciIe,quod 
de  fe  cognofcerec  fabritacum  . 

Jfi  Chrywft.Veceris  lcgis  verba  interpretatur,diccns.  Itaq; 
umnon  fqrjc  duo,fed  vnacaro.Sicut  enim  qui  fpintualiter 
fe  diliguncqna animaeffc  dicuntur,dicence  fcriptura, om- 
nuiii  credcncium  eat  cor  unum  Ckanimauna  ,  fiq'ujr,& 
uxorquicarna]itcrfediligunt,unacafoeffe  dicucui.Quciii 
admodum  crgo  carnem  mcidcre  cft  iordidam,  ita  &  mulie 
rem  diuidere  efi  miquum . 

c  Homo  -ion  ,ff.Hnmofeparat,qn  prodefiderio  fecund;e  pri- 

ma  dimittit.Deus  feparac(qu'  &  coruungit)  quihaq  cxcon 

q  fenfupropcerculcumDei,  coquod  tcmpus  in  anftofic,fic 

h:^be- 


ncm  ,  &:  aliam  duxeric  ,  mcechatur .  £t  qui  dimif- 


prx 

Cll. 


Mat.l». 


precipio.Moyfcs  rudi 
bus,in  quib.lcx  natu- 
ralishebetata  eratin- 
dulgct.  Nocnim  irt- 
dulgcret,nifihab 
poftcaperfectjsouoi  I 
argueret,  derudibus1 
.n.paulatun  boni  1 
cepcrunc .  Confiliu  (ri 
fuithorninis ,  no  Dei 
impcriiim,qiii  m 
lndulgcicdiuorcuini, 
quam  dcfiderio  fecun 
darum  nuptiarum  5e>-i  homicidium  uelpcrdurare  odiiUA-  1 
•J«  Chryf.  Propccrca  bcncdixuquod  Moyfcshoc  permific, 
non  prsccpic .  Quodcnim  pridpinius  ,  femperuolunuis. 
C^uod  aucempermittirrius ,  nolentcs  mdulgemus.  permilit 
crgo  uobis  fhcere  mala,nc  facerttis  pciora.  Y 

f  VJfi.  Alba.  Vxor  ut  dimitcatur ,  una  carnalis  caufa  rft/ui;7 
nicatio.nna  fpintuilis  timor  domini,m  tiiuaea,aliaducacuq 
nulla  caufa  m  lege  Dci  eft . 

*  Hier.Sola  cfgo  fornicacio  cft  qux  uxoris  uincic  affecHtiiJ 
imo  cum  illa  camem  vnam  in  aliam  diuifent,  &  fe  fornrca- 
tionc  fcparauerit  a  marito,non  debec  teneri,ne  uirum  auo- 
quc  fubmalediclionetaciat.dicentefcriptura  Qgi adulteram 
ftuWiii  &  impinsefi 


lh. 


Chryf.Sicntentm  crudclis  &  iniquusqui  caftam  duirt- 
tic,iieracuuscft&  lniquus.qui  retinetm-Tecncem.Nam  pa 
tronustuipitudiniseft,qui  crimcn  cclat  uxoris  . 
g  Et  kliafn  duxcrit  nrfcbatkr.Ecqui  dimffain.^m^  pot-erat  acci- 
dere,ucaliquiscalumniam  faceret  innocenti,&  ob  fecunda 
0  cri       F 

NICOLAVS     DE     LYRA.  6     D;c»ntil.  Hicremouerur  quaedam  obieftio  quamfeceruntr 

coniungatur  parn,&fi!ius  matn  Vh  &  aitjn  .nima'iarr,3gisap-  ei  Pharifaei  de  autftontate  Mnyfi  fup.alleg.     7     Quidcrgo.y 

propmquanti .  adindu!ioahuman.un,talemconiunctionem  tan-  M,aBUcefteaicitcontralege  Moyfi  D^ur  24.     8     Jfititfisqnoh. 

qunm  abominabiiem  refugiunr  ,  licut  narratur  dc  eitjjhante,  qiu  Moyfis.  *^uali  dicerer.no  d'CO  cotra  Moylem,  quia  Movfes  nou 

adductus  a  mag.ltroipfum  cultodiente  ad  impre^uandum  matre  fcnplithoc  tanquam  liotum  &  bonu  fecl  permifir  pp  maius  ma- 

propnamrenuit,ppquod  magiiter  vuitum  eiusoperuit1&  cu  lic  lum  vitandum,ne  fcilicet  vxoreseis  ingratas  occidercni  quia  inr 

ignoranterm.itieioga  mifTet ,  &  difcooperto  vultuhoc  videret,  nu<>  crat  dimittere.tiuamoccidere.licut  Deut.i^.cocellit  darc  ad' 

iniilnt  prx  dotore  indu-torefuuiTj,&  mterfeat,  &  iuxeftquod  vfuraextraneis  nefratresgrauarct.Sicutergoqm  nodarad  \fura 

dicitur  in  litcra.  Ttropter  bcc.  Ideft,propter  opus  gencrationis .  nec  extraneo  nec  propinquo,  facjt  magis  fecurtdum  inrcnticnem 

I  Dirnit.ict  homo,&c.  Homo  th  eftcoibgeners.  &  ideolignificat  Moyli.ita  i!le  qni  docet  vxore  no  dimittenda.non  dicitcorraeius 

mafculum  &  fijmina  Bftergo  fenfas,  qucidfil  us  nu'Io  modo  de-  intciuionein,fed  m.igis  fupplct  &  perficit  iftius  legis  Aatc  imper- 

bet  copulirimatri,nequefiliapatn.ConfequenterponituridqcI  feCtionem  licut  fupra  di£tum  eft  5.cap.     o     ^Ab  initui  aiit,  &c. 

eftformalein  marrim  nno,  f.  coniunciioindmidua  pertotam  vi-  Jdeft.inftatu  narursinftitute,  fedin  hominibus  laplis  perpecca- 


Ho 
unj 


tam.cum  dicit .  2  Et  adb£re.vxo.j'!*.Vct  coniunctionem  ani- 
morumcxamore&fidelitate.  J  Etcrunt  duv,&c.Qu4nuim 
ad  corporalem  cohabitationem,  &  ad  vnatn  catnemprolis  ex  am- 
bobus  prodrcendam.aduertendum  tame,  quof  ift.t  vcrbi  d«cun- 
tur  h»t  verba  dfji,&  tfi  Gcn.z.  dicutur  verba  ipfius  \d,t ;  non  tn 
hiceftcontradt£lio,quiailla  vcrba  protuhtAJam  exdiu  nireue 


tum  permifrum  eft  propter  maius  malum  euitandum.non  tanqua 
hcitum,(ediicut  mmusmalum,  &  hoc  eftquod  fubdit . 
10  Dico  .u'<  vo.,yc.  Supplendum  eft  peccat,&  facit  contra  legem 
matrimonij.Tuncenim  dimittcida  cft ,  fi  in  pcccato  perfeuerct, 
ne  vir  videaturefTefautormalitiar  ems.  Et  hocintelligendumcft 
qu  mtum  ad  cohabitationem  &  debiti  redditionem  ,  non  tamen 


latione,quia  incxtafi  faftus  vider.it muliere  ,  decofta  fuaforma-  quantumad  vinculum,  quodnonfoluitur,nifiper  mortein  .  tt 

ta  &  i6iila  verba  fuerunt  Dci  principalitertanquareueJ.nuis.  &  propterhocfubditur. 

pplius  Ada;  inftrumentaliter,&  licut  proferentis .  Concludit  ergo  j  1   Ec  at'am  dux  Hoc  eft  dnftum ,  fi  dimifTa  vxore  prxter  forni- 

Saluaior.     4     Q^ioie/go Den.t  coniun. i.viium&c  vxorem  infepa-  cationem  aliam  Juxent. 

rabilitet.qnantumad  totam  vitam.     5     Hotio  non  fep  i.D.mit-  12  Maibam.  Quia  remanet  adhuc  vinculum  matnmonijcum 

tendopi-opnavoluntate  vxorem  aucloritare'tn  diuinaahquan-  prima,   &fic  patetquod  litcrahmus  vcrfus  praedicti  defectiua 

do  feparantur,  quatum  ad  cohabitationem  &  d«"hiti  redditione,  eft  ,  &  (unt  ea  qux  pracdifta  funt  mterpon^nda  ad  hhdum  feu- 

non  th  quantum  ad  vmculum,&  hoc  contingu,  «juutdo  feparan  fum  perfettum  ficut  contingit  in  plunbus  locis  facr*  fcriptura;, 

tur  lic  propicr  diuinum  cijltum  alcero  rehgionem  mtranf  c\  jjEt  aui  dim .  A  viro  pnmo  propter  forni  cationcm  . 

Dicunt  Duxerit 


\         M     O     It    A  .L     I    T     E     R. 

f  Dns.ii.IefusChriftus^quifipitremdefrruiccumdoc^lis 
ad  terram  dcfcen  Jic ,  &  matrcm ,  idctt  fynagogam  defc  ruic 

pro- 


propter  eius  infidclicacem,&  ha?fic  vxori  fux,  fcilicetecclc- 
fie.Et  funt  duo  in  cnne  vna ,  id  cft,  Chriftus  t}C  ecclcfia  in  vno 
corpore,qui  dixic  ad  illos . 


I 


M 


21 


iViattl 


ian 


Cap.   XIX. 


3'8 


crime  impingete«  prime  vxori,fic  priptcno  drmitrere  mber, 
vt  c.i  viuente  i  i  undam  nonhabeac  Et  ne  vxor  idc  ficiac  vi 
ro  eatk  m  caut<  la  pi  eeipitur  ne  fetundum  habeac  vrum  Ec 
qui3adultcran6tin.ccoppr6rxiunY,virodkittir,quod{jta- 
lcducic  fub  adulcerii  cnminc  iit  ,diaz  fcupt.  Q^i  adulteram 
:  fliiitns  C?  '">': 


m 


a  ^onecpedit.Vi- 
debant  graue  pon- 
dus  vxorum,quod 
iracudx,ebric  -(x&C 
buiufmodi,qua:qui 
dcmfuncfuftinede. 
qtna  cum  «flemus 
libcri  fubiecinuis 
r.os  feruiruri. 

confcntit,  quod  no 

3  cxped cfeciir.firmi 

tatem  vidensdicit. 

[on  ewnes  ca.  Non 

c1-  dicic  ,  non  poffunc 
capere,fed,non  om 
ncsvolunc  capere. 

•%pnomnest*.  Idrfinonomn.es  implcrcpouLincprecepcum 
concmenciae,  quia  non  omnibus  dacum  eft  a  Deo  ,  nec  ecia 
omnibus  prodcft  ad  p,  <cmium  concinere,  &  hoc  expomc. 

*  Hieronymus.  Nemo  aucem  pucctfubhoc  verbo  quod 
addit,  fedqiiibus  d.irum  eft,  vel  farum  vel  torcunam  incro- 
duci,q'uodhifuntvirgines,quosadhoccafusadduxit .  Sed 
his  datum  eft  a  Deo  qui  pecierucqui  voluerunt,  qui  vt  acci 
pcrenrjaborauerunr. 

L  #    Chiyfofiomus.Ideononomncscapercpoffuntquiano 

aomncs  volunt.Paima  propoflca  eft  ,  qui  concupifcic  giona 
noncogitet  dc  laborc.Nemo  vincerct,fi  omnes  periculum 
timcrert.  Ex eo  ergo  quod  quidam  aconcincncia?  propo- 
fitocadunt,nondcbemuscircav]rtucem  cafiicacis fien  pi- 
es,fkuc  qui  iu  pugna  cadu nc,  non exanimanc  czteros. 
Quodergo  dixiz>quibui  ^«me//,iIiudofiendit,quianifiauxi 
|Li  fium  gratia:  accipcrcmus,nih;l  nobis  valcret.Hoc  autem  au 
ciff.  xilium  gracia:  volencibusnondcncgacur 


r 
z 

4 

S 

6 


quihus  darorn  eft, 
quaficxcufaiioneni 
habenres,&  volen- 
tes  quidcrn  eile  m 
cafiirace,  nSatitcni 
prauialcnces,  Qm- 
bu  srefpondc.ndu  m 


td:icercv*o- 
rcnn 


Eiinuchornm 
gcnera  quoc 
linc. 


asc 


mus,fed  quia  nnlimus.  J) 

•jc     Gregorius  N.azianzenos*;   TJfin  ort>n-s  ccpit<»'  rr>hu*n 

hnc,fcd  quibus  datum  rj?,addc  his  tffc  datum  qui  voktnt  $&  af- 

fenciunrur. 
•Jc    Origencs.Quoniamfunt  quidam  qui  calomrvfanttic 

qitod  Cbnftus  at, 

a    VrnnIIo  modo  (it  dimirtendiijnili  pro  fornicatione. 

famduxerit>racecliarur  .  Dicuntei difcipulicius  .  Siuaeft 

a    Ideft  bonum  eft  cbntinerei 

a  caufahominiscumvxorc,non  expcdit  t  nubcrc  .   Quidixit 

a    Quja  non  valemus  ni  fi  ex  giatia  dei, 

b  illis,Nonomnest  capiuntvcrbumiftud  ,  fedquibusdatum 

a    Contincntes.     b    Sineinltruineiitis  vclfrigiJx  natura:. 

c  eft  .   Suntcnimeunuchi,quidc  macrisvteroficnatilunt,  &  7    eft,quodactendcre 

a    Qjorum  neu:e:  prxmium  habet.cjuia  necel.itate  abftinet  non  voluiutte-  ,  8       dcbent  ad  illud,lt>£- 

d  funteunuchi,  quifadlifuntabhominibus  ,  &funtcunuchi,  9    titc&dabitur  mbh. 

a    Qvy  volunntefedeuoucruntca.iitati.  I.O   C      Suntenim.    Tria 

e  quifcipfoscaftrauCruntpropterregnum  ccelorum  .  Quipo-  n  funtgencraEunu 

a    Cuiu  de  caiutate  eflct  fermo.    b    Vt  cisrtjfna  &  voce  beucdicerct,        Quali  laudaret    12    chorUIT),  duo  Catlia 
•        iTl  cajosnecefsttate.nonurtutecontincmrx.         &  .       I  j    Iia ,  COrfl  qili  flC  03- 

f  teftcapere,  capiattlu  nccblaniunteiparuuli  ,vtmanus eis,  14  fcuntur.&quicap- 

a     Infirmiiide.     b    Tinicntesdeum  importumtate  oftercntium  laffari.  ,-    ril]iraCe    &    d<*lirii<: 

imponcret  ,    &oraret.DiCcipuli>autem  mcrcpabantcas.Iefus  X6  dommam  abfciffig 

funt.Terciumfpiri- 
tuale,qui  cum  poffent  effe  v:'n',propter  Chriftum  cOtinenc. 
d  J^_««/"<it5//fi«f.lnterhoccc)mpucancureciamhiquifpecie 
rcligionis  ii  mulanc  caflicacem. 

c  Quipotefl.  Voxefi  hbrtantrs  non  iubentis ,  quafi  vnuf- 
quifque  vires  fuas  confidcret,an  queat  virginitatis  &  pudi« 
citiarimplcreprxcepta.  .. -, 

*  TertulHanus.Qiiandiucaufabimurcarnemquiadixit  Lib.Je  moao 
dominus  caro  infirmaiScd  &  pra;miiic ,  &  fpintus promptus  vc  gamia. 
rincac  fpirituscarncm.Nam  &:quipoteflcaperccapiac,in- 
quic,idefl,qui  non  potefl,difcedac.Necideoduriciairnputa 
bicur  ChriflOjde  arbicrii  cuiufcuque  liberi  vicio.Eccc.inquic. 
pofui  aute  te  bonum  <&  molum  clige  tjtwdbimum  eft.  Si  non  potes, 
quia  non  vi  s(poffe  enim  tc  fi  velis  ofledic,  quia  cuo arbicrio 
vrrumque  propoiuic)difcedas  oporcec  ab  eo  cuius  non  facis 
voluncatcm. 

f  TuncobUti.  *  Chryfoflomus.Dominusdecaflitarefer- 
monem  fccerat,audiences  autem  quidam  obtulcrunrci  in- 
fances  caflitace  mundiffimos,pucabanc enim  quia  dominus 

^  corporc 


Auguflinus.  Cafti  ncn  fumus ,  non  quianonpoffu 

mus 


Htyn.31.ope- 

rii   imp«f«- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     Duxerit.  Accipicns  eamin  matrimonium. 
1     MechtLlur.  Quia  remanet  adhuc  vincutu  illins  dimiffecu  viro 
pnon  &ex  boc  vetbo  patetintellcftusliterae  lmmedutcprece- 
dctis.  quq  deferTtiua  eft,  quia  eadc  rone  qua  vxor  dimiffa  pp  tor- 
nicationc  nopot  duciab  altero  viro,lic  ncc  vir  ea  dimittes  pot 
ducerca!tera,^i^qualiter  m.irwt  vmculu  matrimonii  ex  vtraq; 
partc.  1   l).     •  1  eidifcipi-U.  Pofttoeoqcteftneccflitatis  mvirto 
tet6tincnti^,cofequeter  pomt  id  qc!  etl  fup  eroganonis  cV  tofi- 
lij.vidilicet  co.ttncntia  ab  omni  aclu  vencro,  difcipuli.if  audicn- 
teiquodvincutummarrimorii!  efl  ind:ffolabile,dixerunt. 
'  4    Vtitaeflcaufa  hottinis  cum  vxo.  Quod  non  pollit  eam  dimit- 

terenidmodo  prxditlo. 
'  S  "H^nexpcditnubcrc.  Aefidicant,  Melius  eflfimp'icircr  coti- 
nere,j(lu;tduplis:icaufa.l:'rimook.'iextaUindiuifibilitatcm.itri« 
moaiipofTunt  muba  grauiafequi,  qart  vxor  incurrat  lcpra  vcl 
aliqua  infiimitat  c  Iiornbile  oportet  tn  1II1  debru  rcddcre,  fecun 
c!acaufaeft,quia  maius  mcr.tu  elt  continerc  limpbciterquam  co 
iugaliscont:ncntia,vndefupradtC>um  cft.i  j.ca  quodcotincria 
viiginalishabetfn:clucentefirr.ri,vidualisfex3gc(imu  &  coniu- 
galistricelinm.ft  auiftuintellectu  rcfpondet  Saluatortofequc 
tcr.  6  "Hon  otr.ncs  capi.ver.  Quia  altuscft  ftatus.ad  quem  m- 
firminonpoflunt  afcenderc.  7  Sed  rfuibns  d.i.</l.Sci\icet  a. 
I)co  ex  fpetiah  muncre,  quia  fccunduxn  quod  ftnbitur  Sap.S. 
d  Nemo potefl  eflc  continens  nifi  deus  det ,  fed qma  non  oennis 
cuuoc  id  e(tlaadabtlis,ideo  confcqucnter  oftcniiit  qux  fu  lau- 

dabibs,   • 


dabtl  is,&  quz  non,dicens. 

8     Sunt  enim  eut.uchi.  Quia  cotinctia  qux  eft  ex  naturali  frigidi 

tatc  cotraft  a  a  parentibus ,  vel  priuatione  membroru  genitaliu, 

no  cft  laudabi1is,nili  uiquantu  p  \oluntate  acccptjuur  ,  nccilla 

quc;  eftp  violentia,  ficut  in  illisqmb.fecant  genitalia,  &  hoccft 

q,  dicit.     9      Et  funt  eunuehi.  Sed  illa  contincntiaquat  eft  per 

voluntatcm  reprimcntcm  concupifcentiam  ab  actu  venereo,  llla 

propric  eft  laudabilis,  &  hoc  eft  quod  dicit. 

1  o     Etfunt  eunu.  Non  per  mcmbrorum  abfciifionem,fed  per  co 

cupifcentis  rcprcflionem. 

I  £     Tropter  re.  Vt  liberius  cotinctes  vacent  cotemplatiorti  diui 

nc,quia  ficut  fcribitur. i.ad  Cor.y.f.f^f;  autem  ftne  rxore eftfdli- 

citr.s  efl  qux  dominifunt. &•  cegiiat  ejtiowtcio  placeat  dco ,  (jui  autcm 

cumvxorc  eji,follicitus  cfl  au£  funt  niudi ,  qitomodo  placeat  *xori, 

&  diuifui  cft.StA  quia  ta,Iis  ftatus  cft  altusmec  poflunt  omnes  ad 

hu  attingerc,fedfolumperfccli,&  ideofubdit. 

T.  2     QnipoKfl  capcrc  capiat.  Quafi  dicat  tantum  bonum  non  efc 

tiecefsitatis.fed  fupcr  erogationis. 

1  3     Tuncob.funt.  Hic  cofequetcr  doccthumilitatis  obedienria 

per  hoc  qcf  paruulos  fibi  oblatos  dulciter  fufcepit.manus  illis  im 

pouedo,&  pro  eis  orando.vere  at  obcdietes  illi  stlt  verc  paruuli. 

&  hoc  eft  qd  dicit.  Tuc  obla.funtei.ex  deuotionc.fioffcrentium. 

14  yt  manus  iis  impo.  Scilicet  benedicendo  &  orahdo  pro  eis. 

1 5  Pifcipnli  autcm.  timentes  ne  importunitas  ofterentium  oftcn 
deretmagiftrum. 

1 6  Jefus  rero  ait.  Suis  difcipulis. 

Sinitc 


MOR.AL1TER. 

6     TVow  omnct  capiunt  verburn  iilud.  Sap.8-d.  Cog^ioui  quia 
non  poffum  cfie  continens,nifi  Dcusdcc 
9     kt fum  cHiulri qm  feipfos  ealhauerunt  .Pcr  obferuantiam 
caftitatis. 

1«     Qui,poteft  captre cepiat.  Cuadhuoriodci.Hici©:Horta- 

us 


tis  Dei  vox  cfl  mikes  fuos  :id  pudicitia;  piamiu  cot  icancis, 

qnafi  dicat  qui  poc  pugnare  pngnec ,  ac  fupetec  t5c  triuphcc. 

I  j     Tunc  bblatifurit  ciparttuli.  Sequitur. 

1 5     Difcipuli  autem  tius.Xn  hoc  pcr  ipfos  fignificancur illi  qui 

iuucnes  impcdiunt  a  religioms  lngrcifu  ,  quos  domjnus  rc- 

probatdicens. 

Sinhe 


319 


VJ 


lof.ord  .&  Nicolai  deLyra. 


320 


4 

A 

M-tth. 


H>m.  ;i, 
opex:>  jini!. 


corporc  n-.uiidostan:um  hudarer. 

-;:  Oi  1  ^cncs.Iam  cxpcrn cranc  quoniam  pcr  impofitio- 
prni  naaiiuum  cius  &  orarioncm  rcpcllfuur  mala.  Colidcra 
bant  cmuiquod  mipofiUuiccft  vtpoftquampcrc.K.b.un  Do 
miumdcdcrix  in  eis  djuiuam  virtutcm ,  luinaautdemonm 
.11  quadtangsrecpC 
pHir. 
*    Chrvfoftomus. 


01 .  quibus  111  criris  vit.impoflltconfequi.  ] 

Hi  ronynuis.Ifteadolefcens  Sc  dmcs  SJfupcrbus  crat.U.t  1 
fccundum  alium  euangeliflam  cum  non  voto  difccutisfcd 


tcntantis  mtcrrogat. 


tdicii  bonum 


B 

Vtilitas  ma- 
nunm  impoti- 
tionis  &  bcnc 
tiidioait. 


Przfcos  locusinfti» 

cuicparccesvcftlios 
iuos  faccrdotibns 
ofleranc,  nonenim 
fucerdos  manus  im- 
ponit  fcd  Chriflus, 
in  cuius  nominc  ma 
nus  imponitur.Si  8» 
nim  qui  efcas  fuas 
pcr  orationcm  of- 
Jcrt  Deo,fan£tifica- 
tus  cas  manducat 
(fandtificatur  cnim 
pcr  vcrbum  Dei  &C 
orationcm  vt  Apo- 
ftolus  dicit )  quanto 
magis  pueros  ofter- 


c     £>uid  me  iatcrtvgas  dc  bono.  Quia  bonum  dixit  magiftru,& 

non  Dcum,vclDei 

■    Kon  enim  perfonatum  arceptor  elt  Oeus. 

vcroaic  illis  .  Siniteparuulos  ,  &nolitccosprohibcrcadme 

a    Vt  buimles  fua  benediltione  dignos  ligtiincet. 

vcnirc,taliumcftcnimregnumcoclorum  .  liccum  impoTuif- 
fetcismanus,abiitindc .  Eteccevnusaccedens,  ainlii:lMa* 
giltcrbonc.quidboni  faciam,vt  habeam  vitam  a-ternam? 

a    Qjjul  me  vocis  bonum  inagi(trum,o,uafi  aliquein  hominuro. 

c  Quidixitei.  QUidmct  interrogas  de  bono?  tVnus  cft  bo- 

a     Viam  qui  ducit  ad  vitam.         Temando  quali*non  legetit.veldominus  pnflet  inbere  contrana  Deo. 

f  nusDcus.Siautem  visadvitamingrcdijferua  mandata.Di- 

a     Hzc  elt  puenlis  innoc-nti-  &  caltiras. 

cir  illi.  q.u*c  ?  Iefus  autcm  dixit.  Non  hoamicidiurnfacies.  Non 
adulterabis  .  Non facies furtum  .   Nonfalfumtcltimonium 

Hon  quod  facit,  fed  quod  raftus  eft.        Hon  vitium  tuum  vel  fuum. 

diccs  ?  Honora    patrem  tuum  ,  &  matrem  ,  &diliges 
g  proximum   tuum  ficut   tcipfum  .     Dicit  illi  adolcfccns, 


nu 
D. 


Cur  benedicu 
|ur  cibi. 


ri  &  fanclifican  Dco 

necefle  eft?Caufa  autem  fan6t:ficandarumefcarumheccft\ 

quoniam  totus  mundus  in  maligno  pofitus  efl,Confcquen- 

tcr  infantcs  quando  nafcuntur,in  maligno  pofici  funt. 

a    Sinitc  paruulos.  Si  fancti  funt  tutui  i ,  cur  vctatis  vcnire  ad 

patrem^Si  mali,cut- fcntcntiam  ptofertisanteculpam. 

b    Talium.  Nam  qualcs  funt  modo,  meum  quidecft,  quod 

honoratc,qualcspoft  futuri  funt,ipfoiueft,  q3 miferemini. 

Non  ait  iftorum  fcd  talium,  vt  oftuidac  non  acatcm  regna 

rc  fcd  mores,&  his  qui  fimilcn.  habcnc innoccntiam  & iim 

plicitatem.pramiumpromittit. 

c    Et  tum  itnp.  Imponit  manus  paruulis,  quando  humilibus 

auxilium  gratias  tribuit. 

d  Et  ecce  »-iju.Beda.  Audieratille  fimilcs  paruulos  codignos, 

cflcregno,vukq;  c*tcris  no  per  pauboJas  fed  aperte  cxpo- 


ni, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     Sinirc  paruulos.  Quia  itlifuntfigura  vere  humilium  &  obedie 
tium,quorumfamdiaiitatem  ego  volo.Seqmtur. 
z     T^lium  eft  cnim  rcgnum  ce\o"StcHt  ejldicltm  ca.prxcedcti 
nnllus  poteji intrare  regnum  cgclorum  nijifucritpar^.utus  &  bumilis. 

3  £t  eccc  vnus  acccdens.  Hic  confequenter  docet  paupertatcm 
"voluntaria.Et  dimdtur  in  duas partes,ouiaprimo  aocet  idqi  cil  ne- 
ceffitatis,fecudo  ti  qi efl fupererogationis,ibr.  Dixic  ei  adolefccns. 
Jn  prima  ergo parte  ponitur  cttiufdam  volentis  afcendere  ad  fratmm 
perfetlionis  interrogatio  dicentis. 

4  Magiftcr bone,quid boni  tsLci.Iefus autcm rrfpondtci  ,primo 
quantum  ad  eius  cegitationem  ,  qma  tlle  cogitabat  hfum  iffe  purunt 
hominem,licet  crederet  eum  effebonum  &fanclum  doclorem^  ideo 
quafi  refpondens  Jefus  cogitat'.oni,dicitei. 

5  Q^uid  me  inter.de  bo.Qtaftiicat  ex  qtto  credis  me  pmu  bomi 
nem,non  debes  me  yocare  bonum,cuius  caufafubditur. 

6  Vnus  efc  bonus  Dcus.  Hoc  efi  di0um,Deus  eflfolus  bonusf 
effentii,&  nullus  alius.C ofequetcr  refpoiit  eius  interrogationi  dicrs. 

7  Si  autcm  vis  ad  vitam.  Quafi  dicat  boc  fuffich  ad  falutetn. 
quod  ampliuscft  non  cfineteffttatis,fedfupererugatonis. 

%     Dicitllli.  Sciltcn,idAefccns. 

$  Qu*?  SuUzetfnnt  tlla  ma*data,quorum  obfruantiacflneceffd 
rta  ad  jalutem. 

10  Jcfus  aucem  di.non  homi.Hoc  eslprsceptu  decalngi,  per  qf 

_  pruhibe- 


MORALITER. 

I  Smttepa>ualos  &  nolite  ro<  pmhibne  a  mc.  Chf yfoft.  Na  fi 
fandi  futuu  funt,quid  vctatis  filios  venirc  ad  patrcfSi  ^utem 
pcccatorcs,vtquid  fcntcntiam  codemnatiomsprofertisan 
tequamculpam  vidc:itis? 

t     Er  CUm i*P<lf«iffet  tit  manus abiit  inde.  Remigius.  Manibus 
impofltis  pueris  bcnedixit,flgnificans  quod  humiles  fpintu 
(digm  funt  cius  gratia  &  bcnediclione. 
|     Etetcc  vnut  accedms  ait  illt.  Sequitur. 
f  Q»id mt interrogas de io»o>Hicronymus. Saluator  nofter  no 

rcnuit 


filium  confcfius  cft, 
dicitquemlibct  ian 
ctum  hominc  com- 
paratione  Dci  non  t, 
ctfebonum  .  Clni  Lo 
ftusautcm  non  rc- 
nuicteftimoniubo- 
nitatis,  fed  magiflri 
abfquc  Deo  cxclu-  Tn 
diterrorem. 

Nonfe  magiftrfi 
bonum  cffe  1 
fcd  roagiftru  abfig 
Deo  niUlum  bonu1 
cfle  dicit. 

f     Sertta   mandat.t  . 

Ittc  quxfierat,  quid 

faciam  ?  contra  rum 

1$  aicdifce,  quia  Dcus 

cu  docuerat  factor 

rationaliscreatur33,oftcndens,quiaille  non  efc  bonus  qui 

qu^rit  de  bono,fc  J  q  ui  facit  qu»>d  bonum  cft. 

Bcda.Ecce  acbua  vita  qua:  ad  lcgcm  pettinet  Nota  quod 
iuftitia  lcgis  fuo  tcmpote  obfctuata  non  folum  bona  terrjt 
fed  vitam  jeternam  dabat. 

g  Dicit  ei  adokfcens .  B  E  D  A.  Non  putandusifcc(vt 
quidam  auint  )  vel  dominum  tentaflc,yel  dc  fua  v  ■ 
mcntitus  cfie  ,  fcd  fimphcitcr  vt  yjxjt  confetTus'e(c,alio1 
quin  (  vt  alius  Euangtlifta  aic  )  non mtuitus arcana cor^ 
dis  eius  diligere  eum  diccrerui  Icfus  .  Diligit  enimeosB 
qui  mandata  lcgis  cuftod;unt ,  fed  quod  ibi  nunus  cfi 
qui  pcrfedi  volunt  cife,  adiungit :  vndc  fequitur.Si  v;s  per- 
fettus  cfle. 

4^  Om-     p 


3 

4 

5 

6 

7 
8 

9 

10 

ir 

12, 

»3 

»4 

15 


!<■; 


prohibrtur  nocumen tum  proximi  i»  perfona  propria.  I 

1 1  Non  adultcra.  Vt.rhoc  ptobtbetur  nocumcntum  proximi  in 
perfona  fibi  conwncl.i. 

1 2  Non  facies  .  Tcr  hoi  prohtbetur  nocumehtum  proximi  in  rk 
pojfefta. 

1  i  Non  fal.teft.di.-Po-  hoc prohibetur  nocumttuproximi  in  f.;mat 

14  Honora  patre  cuum  &  matrem.Pf»-  bocpr&ccptu  ajf,  m* 
tiuum  intvlligitur  omnc  benefjcium  proximo  reddenduw,quia  nornine 
patris  &  matrts  intelligitur  omnis  proxtmus,  &  boc  efi  qiftibditur. 

1 5  Diligcs  proximum  cuum  ficuc ceipfum.  Q^ia  cbferuatid 
wiandatorum  non  efi  meritoria  vit&  <etern£,  ;ft  pat  ex  charitate.^ld- 
uertendum,  quod  licctponatur  bic  folummodo pracepta /<?<  ud&  tabtt- 
U,qu£  ordinant  hominem  ad proxioium,intellguntur  tme  tu>-  hxc 
pr#ctptaprimx  tabulx  ordinantia  hominem  ad  Deum.qttin  h->>:o  m% 
gistenctur  Deo  quamproximo ,  &  ideofi  obfa  uantia  mandatormn 
fecunda  tabuU  neceffaria  efl  ad  falutem  ,  multo  fortius  obfcruamik 
tnandatotuw primatabuU.Ter prjediftaetiam  ujiendit  Saluator,  qi 
obfcruantia prteceptotum  ceremonialium  &iudiciatiumnonera?  ant 
plius  nccefiaria  adfalutrm. 

1 6  Dicif  illi  adolcfccns.H/c  cofrqueter  oflenditur  quidftt  fnprr 
erog.itwriisfcilicet  abitclioomnium  temporaliumper  paupertate  vo 
luntana.Etdiuiditur  in  duas pa><ri,'/nia  primo  docet  paupertatis  vo 
luntaru  mrritumjecu-  do  yt  ad  >a  alUciat  nflcdit  eiu^prxmi»m,ib'r. 
Tmc  vefpondcnsPctius.Tiima in duas,q!iia primo docrt paitp- 

tath 


renuitboniratisceftimoniu/edamagtftrisabf:;;  Dcoexcln 
fit  errorcm.C^se  aute  vtilitas  ,  vt  ira  refpondetet  reducit  e| 
paulatim  &  erudit  liberan  ab  omni  adulatione  ,  &  ab  his  q 
funtfuper  terra  abducens  Deoadhcrere  fuidet ,  &:  futun 
quxrere  ,  &c  noflc  eum  qm  vere  bonus  eft ,  Sc  radix  &:  rons 
ommum  bonorum. 

7  Si  autem  vis  ad  vitam  ingredi,ferua  mandata,  &  c.  Remi;;  us. 
Demonftratur  his  vcrbis',quod  lcx  fu:s  impletonbus  non  fo 
Jum  bona cempor?.lia  dabac.fed  cciam  vitam  arternam ,  fuo 
tanien  temporc  confcquendami 

Si 


^ 


^21 


Matth 


«i 


3D.    y\ 


VIX. 


1  7  ~> 


'•' 


A  a  Ow»iJ  ^c.Hicron.Mcntitur.Si  enim clili^crcr  proximum 
fuum  licut  le!pfum,opere  complefiet ,  non  eflct  trifiis  cum 
fia  paupci  ibus  dare  uibcretur . 

*  Qvrvfottomus .  Auarus  fuir  &:  pccuniarum  amator , 
quin  Chrilius  wlcm  efie  redarguit,fimulator  autem  nequa- 
quam,  quianon  eft 


i 

l 

4 
6 


omma, 


ii;4. 


*  Hilai.Hihcrediuirin^criininishoncfr/edmodusinh.v  D 
bcndo  retmcnduscfi  N.imqiiomodocornniuii:'rud!:m  cft 
neccfsicinbus  fandtoium ,  fi communicandi  mac<'na no  rr- 
Imquitur? 

d     T,<cilius .     M yfficc.;F.icilius  eft  Cbrifiurn  pro  diletrori- 

Ns  fen.fi  sprt^uarn 
a  Omnia  ha?ccuftodiui  a  iuuentute  mea,quid  ndhuc  mihi  tie- 

a    Quia  ejt  volunnte  eft  .  Indilecrtoue  D<  :.        b     Nr>n  raticm. 

eft  ?  Ait  illi  Iefus .  Si  vis  perfea£his  cfse ,  vadc  &  vei;de  oVinia 

^Sic  dando.  a    K.ctributioncip,  b    Eccccontemplatitia,i].i',  id  eiijngcl;;iin  f  ?rtinct. 

qu«ehabcs,&dapauperibus,  &  habebis  thelaurum  in  ccdob, 

a    Non  fufricit  rclmquerc  mala,nifi  fequamr  dominum,   aietl,ini  tctur. 

&  veni  fequere  mc.Cum  audifset  autem  adolefcens  verbum,  l    ra  Uircill,c-  Acus.cft 

fQuarel  Cum  amore.  a     Qux fcmen  Pei  fi.rt>.v.icruur.  "       plWtbo     pCl'    quam 

abiitttriftis,eratenimhabensmultaspo{seisiones.!efusau-  9    anSl|frias  p-fsioms 

a    AmatorHiuitiarum.  "»'  •'«Cat.qiia  p.ffsio 

c  tcmdixitdifcipulisfuis  :  Amendico  vobis  ,  quia  diues  diffi-  IO  nev^,ut  **>  uricne  £ 

,  a  Nnn  impoflibile  eit.fed  rarum.cjuiadrfflculter  comemnanrur  diuitis .  UatlJliE    quall     lCliia 

cile  intrabit  in  rcgnum  coelorum.  Et  iterum  dico  vobis. ;  Fa-       veftimeta  refai  cire 

a  Ingcnttbus  mcmbns  enotmcm  .  IX    «ignatUS  efc.i.  Tfpa-   tMir.jo.C, 

e  ciliuseftcaWlum  per  foramen  acus  tranfirc  ,  c]uam  diui- 
tcm  intrare  in  regnum  ccelorum  .  Audirisautemhjs,difci- 
Nefcjo    quomodo    f  puli ,  mirabantur   valde ,  diccntes,  Quis    ergo  poterit 

cum  (uperflua  tcrre  *    >*-  t>      l 

nadil:«ucur,  archus 

quam  Igdeum  dc  mei  icis  ftiis  gloriancem,  &ad  fubeudun 
leueonusCh-ifli  fc  humiliarcnolentcm. 
e  ^?«iBdi.Ifidor.Nullusdiues  incrabir,idcfc,confidens  in 
diuitijs.uc  Icfus  fecundum  Marcum  exponit . 
f  Mtrabant... QuJa  in  numcro  diuicum  dcpucabaturomnes 
qui  .imamd.uicias,ecllnon  hibeani.AIica.ri.cum  ficn.aior 
tutbapauperum,nondicercnt.Qu,Spocentfaluus  eile  > 

4^  Dcnm 


fecurumdeincertis 

iudicarc,&:  maxime 

accufando.Maicus 

aucem  hanc  ilifpi- 

tionemdcftruit.Di 

"cicenim  qtf  occur- 

res  &  genufleccens 

rogiibaceu,  &quo- 

mam  infpicieseum 

'  Icfas  amatnteurn  . 

itrjae  Sieciam  centansac- 

ccfsiircc,dem6ftraf* 

fccnobis  hoc  euan- 

gelifta ,  ficuc  in  alijs 

facic  • 

b     Ubi)t  triftis,  &c, 
•}<     Auguftinus . 


12 


adcpta  quam  concupica  confcringunc.Na  vnde  iuuenis  tfce 

tnfcis  difeefsit,  nifi  quia  mngnas  habebac  diuicias  ?  Aliud.n. 

cir  nolle incorporare qua:  dcfunt,  aliud  iam  incorporata  di 

ucllere. 

c    Diues  diffi.Dhrizcs  n on  manentes ,  fed  qui  effe  deficrunc 

intrabunt.  De  omnibus  tutius  cft,  ncc  habete  ncc  amare  di • 

uitias. 

*  Hvla- 


diieclores  feculi  nd 
Chnfuim  corucin. 
Camefus  dicitur 
Chn'fcus,quiafpon- 
cc  hnmiliacus  infir- 
mftatis-fiofcra  one- 


ratv  pofrlapfuml      tuc.'*.c, 

Aliccr.Faciliuscfc 
Gvncilcm  pepalum 
gibbo  pcccacoiiim 
dcforme  p  angufcif 
vi.r  vicam  mgredi , 


NTCOLAVS    DE    LYRA. 
tat'st>  /.'ir  ■  ii«  mtrilnm.SccmAn auii fit hmus perfe9iams  retnrda 
t        ,'bt.Cum  audilfcc  autem  adolefcens.Cj>cijpr/w«  iduerten 
itm  qttod  .idoLjccns  iitt  vokbat  ad  ilatumpcrfecliorus  ajcedvejdeo 
dixit . 

i  Omnia  hxc  ai.  Mundata  implendo . 

a  Q^  J  a.ihu:  mihi  djd.^lpe-fctlionVvitt.  Hieronymus,  au- 
ttm  a  c  ,7  :oJ  ijh:  tuuenii  meiaciter  &  Ktle  loqucbatur.Q^od probat 
per  b  h  ifuod  fibditur pojtea .  Cum  audifiet  vcrbum ,  abyt  triflis  quoi 
no>:  ferff-tji  ad  Chr.jUm  ex  ieuitione  acccffiffet .  Sed  Bcd.&  aliijui 
aU  txpofiiotes  dicuvt  contrar:um,v,deluet  qufdfimplic  a*mo  v  <  it 
td  Cbrilinm  pttes  dcfalute&terna ,  &  quoi  vct  um  d:xn  f  »kfrruajfc_ 
tnanditt ,  qund  prabjtur ptrlm quoddiatur  Mar.lQ.i.l-  iusaute 
inciiitn  cfi  dilcxit.  Qnodnocjfctvoufi  vtmji  tfiffm.  i^itodaut 
flier.ioura>ittm  ex  hoc  >>uidfcqu;t'*r.iKbnt  cnftis.-io/i  ejiib- 
trtiHa,  ,tu,a  Jiquispotens  ejl  natum  inferionmfcruare ,  quitamcn 
»0«  e?i pote'i'  /?.:,  ,m  alitoiem     fctndere . 

3  Ait  ifli  lefus.Si  vis  pc-fecttis  cife.i.<j/ie</frf  aifiatumpcrfeflio 
nh  fupra  tommunem  {iatumjaluti  nectfjar.um . 

4  V^dc.Ce  temnenio  omniatemporalta . 

5  Etvc i.qur.P'-op'-r  D,i,qH>aabi)  ere tcmpora!ia propter  oflen 
tati',nem  non  rfi  ■•  >  i  itor  H-nJicnt  alqui  phitofophi  fercrunt . 

6  Ethabebis  ch-.  II  >c  non  dicitur^qriapanpcrtas  fit  maior  vhtus 
qua  cominentia  velobeiientia  ,fei ixcitur per  q<a*\dart  correfpoden- 
ti.itn,qu-a'b'faur!,s  rr!efl:s fic  refpondet voluntarix paupertati,  ficut 
exaltatiobumiliarionijicutdicliim  cft  c.prscc.Sequitur  . 

7  Ec  veni.feque.  mc.  QHtainfcqneU  Chnfli  per  opera charitatis 
i>,  Jijhtprrf  <H„,pnni  ipalter.in paupeitate  auttm  voluntaria  confi- 
ftittnt  'Oatiucpet  •odum  rtmomntis prohxbentis  gr  difpnnctis,  quia 
per  hnc  mferttur  •  u r.i  unporalium  q"*  >mprdit  animuvt  a  diletlione 
D''u&  d  jpomtur  ani"us  auUinrt  Deo  vacandun. 

8  CumaudifTecauccm.  H  c  confequenter  cfiendit quid  fit  huius 
ptrfeclionis  impedimer,twr.yvidtlicct  mmia  diltilto  terrenariipojjcf- 

fto- 


fionii,&  hoceslquodfnbditur.  Cum  audiiTetauceniadolcf.vcr. 
/iv>.  e:,Chrifli  d(  perfetiionr pjupei  tatts  vol\ntari&. 

9  Abut  criftis.  <^u  timis.  amabat  pofliffiones  terrrtia<,&  idvo  non 
pntc.at  adpcrfecliijnem  vo'u»tari£p.iupertatis afcendoe.Cotifeqtun- 
ttr  ofttndit  quomodo  diuitixfaciunt  difficnltatem  in  atringcndoperfe- 
tlionemdiccns . 

10  Amcn dico vobis quia diues.T^o dixit impoffibilefod iijfici- 
ttiquia  dtjficile  cfl  imitias  pof]iiere,et  «on  teneri  nimis  amore earim, 
qtria fecundum  qmddiut Uu^.in  cpiflola  adTaulinum ,  Bonatene-  . 

na  diligttntur  arciw  adeptaquamcocupita.Minienim  eflnokimor  noUcn^do 

porare  qtix  defunr ,alitid  iam  parata  diutllere .  Illa.n.  velut  extranc.t  quomodo  &u 

iam  rtpudianturftfia  velut  mtbraprxftihduntur,  &c.EtClnyf.fuptr  8«*»*« 

Matr.App'fi:io  diuitiarum  maio,  ern  appon.t  flatnma,&  vebemettor 

fit  cupiio.Etquia  cap  ditas  efl  venenu  cbaritatisideopoffeffiodiuitia 

ru  >  cdmt  honnnem  dtfficilem  adfe>  fefttoium  acquirendam,non  tamc 

facit  tmpnffib-le^quia  ufbraha  f»  t  valde  diues,vt  babetur  Gen.  i  j .& 

tame  fu,tpcrfe3u  ,n  h  ^bti  Gen.tj.ideodicitur  Eccl.j  i.j.Beams 

virditiesqui  inueciiseirfine  macula,&c./fr//«>«r.(^uiseft  hic 

&  laudanim us  eum^.d  Vix  &  cum  difficultate  inuemtitr.  Confe 

quefer  oflendit  quab-er  d>u;t:*fac unt impoffibilitatem  adperfcclio- 

nem  &  adrtgnum  cxlorum  confequcndum,  quando.f.bomo  conStiiuk 

finem  in  dtutt)s. Et  hoc  efl qittd dicit . 

li   Faciliuseftcamelumintrarein  reg.ce;.  T>r/rc« efiimpoffi- 

bile,vt p-ttet  ma>  fccle,ergo  (?  fecundu .  Quod  autem  loquaiur  de  di- 

uite  conflnuentc  fttttm  m  imtijs  ,  patetptr illui  quod habetur Mar. 

lo.c.vbi  dicititr .  Qja  difficle  eft  cofidentes  in  pecunij  t  res*num  Dei 

introire  &c.&  fequttm  ibidem ,  Facilius  eft  ca.&C.  Exquopattt, 

quod  illud  quod  dicit  diuittm  impoffibde  intrare  in  tegnu  Deijntclli- 

gitur  non  de  quccunque diuite,  ftd  de diuite  confider.tr  in  diuitns ,  & 

in  ipfts  finrm  conflituente,&  boc  dcbet  hic  fubinttlligi . 

12   Audicis  auccm.  Qjia  talem perfetJionem  paupertatis  volttnta- 

rtji  &  altarttm  virtutum  rullus  docnerat ,  ^Anrt  Chnflumfiqnitur  . 

C^tns  ergo  pocc.fal.effc.^iirpoeiVf/pndeTzs . 

Icfus 


MORALITER. 

j  Si  y>it  perfetlus  tffe  va.&  ver.Genadius  de cccLfiafticis  dog- 
matibus.  B'  >num  eft  facultatcs  cum  difpcnfatione  erogarc, 
fed  mclius  cft  intcntiune  fequeti  Chriftum  totum  fimul  do 
fiai e  abfolutum  a  follic  itudine  curri  Chnfto  egcrc . 

Origencs.N  m  tamcn  iic  intelligendum  cft,quod  in  ipfo 
tcpnre quo bona fua  tradid it  p  upcribus ,  fiac  omnino pei- 
iV.rus.fcdcxilladicincipi  »ch  .tulatio  Dci,adduccns  cum 
adomncs  virtutcs,  ideo  fubditur . 

II 


7  Et  venife.me.  Hicr  Sequitur  cniui  dominum  qui  imitacor 

ctt  eiuS,&  pcr  illius  vefligia  graditur . 

S   Cum  atid:ffct  ataem  ade.ver.abi\t  tri.  Chryf.  Non  enim  fimi- 

litcrdctincnturquipaucahtbentcl  quiin  mulcisabundat, 

quoniam  adicdio  diuitiarum  maiorcm  acccndu  flamma <Sc 

violennor  cfi  cupido,  idco  fcquicur . 

I    jLmen  dtco  vobts  quia  di.d>ffi  intra  in  te.  Ch^vf.  Quod    quidc 

dixic  non  pecunijs  d«rahcns,fed  e«  qui  detincnrur  ab  ipfis, 

&:dif(.ipulospaupcrescxifientes  non  dcbcrc  verccundan 

pcopccc  inopiam. 

Tom.y.  1  upui 


5-3 


Gloi.  ord  &  Nicolai  de  Ly  ra . 


324 


& 

A 

jpm.  64.111 

Al*»l>. 


4     R«w.  Qiii  sb  amorc  tcrrcnorum  ad  charitacem  etcrno- 
rum  eonuctiir.Nonquod  cupidi.oi fopcrbl  in:.-ci.c 

..  Ci  ■  iius  .  Dctauccnn  •pushoccUcconfcqu.cn- 
terofteodTuguoniano  mulca  opus  dl  gucia,  vc  humo  in  di- 
Luctis  dirigacur. 


\C  Vqui- 

0!U- 


B 


t*«  q  5  * 


b      Fae  11 OS 
t>iu<  vtnnia.    « 

(iKNii  S  .  EilfPc- 
crus  m-.T.macum  lia 
trcrcii^un,  L-i    uon 
rntnuttJ      .v.ihm.»ca 
funtapud  Dcum  cvr 
iidcranccm,  quom- 
am  cx  tauci  p.cni- 
tndine  ,  dilectio.us, 
ilia  mimina  reiique- 
tunr,vt  cti.imii  mul- 
tas   lubuilTeot  pof- 
feffioncs,  omnia  icli 
quiffenc  .    Lt   puto 
quod  magis-  Pccrys 
confidcr.s  Jc  r.iTectu 

fuo  j  quairi  dc  ipfa 

qunntitatcrcruinre- 

lictarum,(iduciahtcr 

incerrcgauic 

c     1»    regcneratione .  ®     1 

Duicfunc  rcgeneracioncs.prima  ex  aqua  ,  &:  fpiritu  fancto, 

fccundain  rcfurrccUonclcaduxadoptioncs,&;  duxiefurre 

•  ctioncs. 

F  iliu 


1     8uo  afpertu  a(u»nros  ftcit. 

raluuscfTc.A.fpiciecnsaurenilerusc1ixicil!is  .  Apuclhomines  l 

a     Vt  p«  le  1  ciipuuiaiil>iivlu.sioniiemntui. 

fl  huciir.po'iTibileeit,  apud  Deuautemomniapcffibiliafunr.  r 

'  a     IdcAiunluiitaieui  lubeniii. 

b  Tunc  rcfpondens  retrus,  dixicei,ccee,nosrchc|uimu^omm'a 

,     Idoi.ewin.         b     Q^xlcdfKirertio.  c     tiztmi.    .  ,  •     •       4 

etiequutifumus  tcquidergoent  nobis  ?  Ieiusautem  dixit  j 

a     Nou  r,ui  tekguiftil  taiituwi.Hiiod  Sc  cocrares  iecit.         b     Qumido  monui  rcfutgcnr  ii:eonupti.        5 

c  illis.. Anicn  dico  vobis,quod  vos qui fequu  ti  eftis  me  in rebge  6 
d  neracione,cumfederirfiliushominisin  fedc  maieitatis  fuar,  7 

Quiauobis  crcdcnnbus  credcre  noluerunt.  4. 

c  fedebitisj&vosfupeciedcsduodccimiudicanres  duodecim  8 

4    Nontantuni  uos.  li     Oninesalicifriis  charitati  fuppofuerit.  g 

tribuslfracl  .t   Eroamnisquirehqu^ritdomum,velfratrcs, 

aucforores  ,  autpatrcm  ,   autmatrem  ,  autvxorem,  aut 

r  filios  ,  autagrospropteruomcnmeufn ,  centuplum  acci- 


t 

12. 


NICOLAVS    DH    LYllA. 

I  Iefusdi.ilhs.Q«^ bomo  non potcH ad hoc  attingere ex vhtute 
propria,fedfolumex  diuina  gratia,quod  habetur  ad  h\pm.6.d.(jl'ati3. 
Dci  vitaxtcrna:  &perbvcexciud tur  error  Tclagifyqui pofitit /jo- 
tninem  exfola  Lbcrtite  arbitrii,  pojf>:  merer.Et  qttia  lict  mcriium  vi 
ta  xtcrnje  nonpoffit  cjfe  vinutc  natur&jotell  tamen  cjfe  virtutegra- 
tix.dmin£,ideo  feqnitur. 
i     ApudDeumautemomniapof. 

^ilitcr  aw.cm  cxponitnr  abaUijuibui  illud.T  acilius  eil  camclum,&c. 
dicentibus  quod  quadam  poria  erat  in  lentjalem  quti  vocabaturpor- 
ta  acus,per  quam  nonpoterat  camelns  tranfire  nifiprius  dcpoftto one 
te.Sic  nec  diues  in  regiium  cclorum  nifi  dcpofitafarcina  terrenorum, 
fed  quia  boc  defcriptura  non  babct  autoritatem,ideo  eademfacilitate 
contemnitur  qua  probatur.T^on  enim  inuenitur  fcriptumin  aliquafcri 
ptura  autentica  quodin  Ierufalemfuerit aliqua  porta fic  nominatai 
&  ideo  prior  expofido  melipr  videtur. 

3  Tunc  rcfpondens  Petrus.  Hic  confcquenter  ofienditux  volun 
tarite  pauper'atis  prxm':um,&  pramittitur  intcrrogatio  Tetri, 

4  Ecce  nos  reli.£/Vef  autem  Tetrus  effetpauper,tamcn  affmt  con 
fidenterfe reliqmfie  omnia^uia  licet  effct  pauper  in  atlu,  tamen  babe 
bat  mu  Ita  inpotcntia.  Et  quia  per paupertatem  voltntariam  nonfo- 
lummodo  relinrjuuntur  poffcffa  ii  atlu,  fcd  etiam  pojjibilitat  acquiren 
di,&pojfidendt,&  ijlapojjibilitas  aliquo  modofc  cxtcnditad  omnia, 
ideo  comtenienter  Tetrus  dixit fcreiiquiffe  omnia. 

5  Quid  ergo  crie  nobis?  In pnamio  retributioms  protali  volun- 
taria  paupertatc  Coifequenter  po  litur  refponfio  Chriiii. 

6  Amcn.I  dcji,fjdcliter. 

7  Dico  vobis.4Jj?4  vos  quifequuti  ejlis  me,dimiffu  omnibus  ter- 
renis. 

8  In  regcncratione.7(/c-y?,»i  iudicio  tempore  refurreclionis  mortuo 

rum: 


d  riliuibawnis.l  vi"i,'i:mi;iuif>>r!n:)quciud:cnt.i.:;      .  !.  j 
ci  imm  exertuerit  port  itarem^erhis  c\:  vus  mc<  s 

c     Snrtrftc.es dw.daiui.  Per  dm ■dccun  icdi  s;\  niUi.riiu.siiidi 
canciu.I^duodcc  m  tiib?,v»uucTlicas  it.d.cadoiij  mtciii 
tur  .  Qui  rciiqucrunt  cia  ,6c  fcquuti  lunc  Uurniuu,hi  iud  i 

crunt,  qui  iicic.i  h 
bcncesrecj:c  vliiunc: 
Iu.dicabuutur  ,  ( 
bus  dxccur  .  Fc.iite 
bemdiii  patris  wci: 
hfuriui  enim  t  &  dadi- 
ilis  t/jibi  mandutafc. 
Duocnimfunc  ordi 
ncs  bonoaKr), 

*  Chryibltomus.  \ 
Non  fimplicitcr  di- 
xitjScdcbnisdedad- 
iunxic,  Quifecutieslis  E 
f»p,vrhincludamex 
cludac  ,    &  eos  qui 

pofleafutuncrantac 
io  trahcrec. 
1  i   f    Centuplitm .  Id  clt. 
quicarnalia  pro  do- 
minodimifcrir,fp/ri- 
tualiaaccipiet,  qux 
c6paracione,(S<:  meri 
tofuiitaerunt ,  qusfipaiuonttmroccntcnanus  coparecu;-. 
Marcus  air.Ccncies  tantum  nunc  m  tcmporc  hoc  cfi  pcrle-  ^i 
quutionibus  {ratres,&:  fororcs,&:  in  futuro  vira  artcrna.i.in  ^ 
ffiiac 

rum:^u£  quide  refurreUio  dicitur  regcneratio,  quia  tcrminatur  ad cjie 
fecmdario  acceptum. 

9  Cum  fedcritfilius hominis.^vt'tt/?!:«t//j/;;>-/«<j  bominisfuie 
iudicatits  coram  Tilato ,  ita  infu-  rna  btmana  iudicabil ,  ficttt  dicitur 
*Atl. i.b.Hic  Icfus  qui airumptus  eft  a  vobis  in  ccelum,(ic  ve 
niet  ad  ilidicmmcjci^cet^nujicut  in  humanitatc  ajcendit ,  ita in 
humanitate  dcfendet  ad  iiuUcium,quia-tamcn  apparcbit  in  formabu 
tnanitatii  glvriofjjueo  fitbditkr. 

io  Infedemaieflatisfua,'.  Inpnmo cnlm  aducntu ftditin  ^fcde 
humihtatis. 

1 1  Sede.Sc  so%.Aduertendun.  quod  iudicare accipitur  tripliciter. 
Vno  modo  princpaVter^ficut  iudex  qulprofer: fententiam,&  boc  mo 
dofolus  Cbriiius  iudicab  t,  alio  tnodo projcd  re  i>i  loco  eminenti  ittxtt 
iudicemyftcut  ajkjfvres  iudicis,&  hoc  modoapofloli ,  &  alii perfctli 
cii  Cbrifio  iudicabunt ,  tcrtio  modo  largc  accipitur.f.  pro  fententiant 
iudicis  approbare ,  &  hoc  modo  omnes  eletli  iudicabunt ,quia  fcnten- 
tiain  iudicis  approbahunt.Con  fidet  andum  etiam.  juod  licet  iudiciaria 
poteflas,qu&  competit  alicui,pcr  modum  ajjcffor'hyco>iucniat  apujivjis 
&  viris perfcclis  rationefux perfcclionis  fupra  a(<os  citnnctnis,tame 
tnagis  attribuitur  voluntaria paupertati quam  aliis  virtutibus  &  boc 
per  quandam  correJpondcntiam,ficut  fupra  ditlum  eji,quiaftcut  exal- 
tatio  corrcjpondet  bumilitatijic  indiciari*  potcjiaspattpcrtati ,  quia 
paupcrcs  in  hoc  mundo  conculcantur,  & peruerfe  iudicantui.quia  ct 
eorum  hona  in  malum  interp>etantttr,ideo  econtrarioeminentiajcdis 
iudicia>i& competit  eh ingeneratione. 

11  Et  omnis  qui  re.T^c)»;  cil  ftc  intelligenduni,vt  aliqui  dixeriit, 
quod  pojl  aliqnam  reuolnti  nem  temponmi  poji  iudicium  centuptum 
omniu.n  qux  hic  dimittuntur propter  Dcum  reddantur  in  eade  Jpecie 
yt  centum  agripro  vnoagro  d'w.ffo,fcd  eftjenfus  quod  qui  corporalia 
pro  Chrifto  dimifcrit.fpintualia  bonarecipit  hic  in  pr*fcnti^qu/c  ita 
txcedunt  bona  temporalia  ficut  centcnarius  numerus  vnitatem. 


Ec 


M  O  K  A  L  I  T  E  R. 

I     ^tpudDeum  omniap  fR.[unt.ll.ctr\igiu<;.Hoc  non  cft  fic  in- 

telligendum.quod  potbbilcfitapud  Deum  ,  vtdiues  cupi- 

dus  auarus,&  fuperbus  intret  in  regnum  celorum,fed  vtco 

ucrtatur,&:  iicintrct. 

4     Ecccnosrr  c.  Grcgorius.  homil.^o.  Multumdimifitqui 

cum  repoffefla  ctiam  concupifcentusrcnunciauit.  Tantacr 

go  a  fequcntibus  dimifla  funt  quanta  a  non  fequcntibus  con 

cupifci  pocuerunc. 

■f-     Voi  qui  frquuti  eflis  me .H;cronymus.Non  dicic  qui  reliqui 

ftisomnia.Hoc  cnim,&-  Socrau-s  philofophus  fccit,&  mul- 

ti  ahi  diuiti.is contcmpfcrunt.fcd  qui fcquuci  cflis  me,quod 

propnc.apofTolorumcfl.atquecrcdcncium. 

£     ln  regcnerat>one.Sci]uiiux. 

Se- 


II  Scdebitis, & vot Juper  fedei duodccim.Chry foft.Quod  fuitcx 
tuncquo  gences  crcdcre  cjeperunt  in  Chritto f  regenctate 
Extuncemm  apoftolifederuntfupcrduodecim  thronos.i. 
in  omnibus  Chtiitianis.Omnisenim  qui  recipic  verbu  Pctn 
fit  thronus  Pecri,&:  idem  dcaliis  apoflolis  eft  dicendum. 
f  Iudicantes  duodecim  tribus  //r4c/.Hironymus.Ideft.condc« 
nances,namapoftoliscredentibus,Iuda:icommunitercre- 
dcrenoluerunr.£/07«o/i"^///r'e.£/(i.fequ!tur. 
f  Cf«/««/>.tj«7.0ngcnes  et  in  hoc  fcculo.quia  pro  fratribus 
carnalibus  mulros  inuenif  fecundum  fidcm  .  Similiter  pa* 
trcs,fcilicct,cpifcopos,&:  faeerdotes,»k  filios,fcilicer,iunio- 
rer  crcdetes,5<:  forores,fciliccr,ois  qui  fe  Chro  cxhibueruc 
virgmcs  caftas,&:  agros,q.a  de  agris  multoru  fidelium  pafcfi 
tur  fuffic!cnteT,&:  hoc  mbdb  Auguft.io.  de  ciui.  Dci  cxpo- 
mtur  illud.A  pofloli  un^  nihil  habcntes,&:  ola  poffidentcs. 

Muhi 


w 


Mattl 


isci 


Cap.   XIX. 


326 


tS  hac  vita  perfequu- 

\  uonibusplenagau- 

diu  regmdegurtac, 

cvomnium  electo- 

ru  fincera  dilccho- 

ne 


a    Multi  prius  feniente»fo!tea  torpent.multi  fubito  inardefcunt. 

piet  ,&vitama:ternampo(ridebit.  t  Mulciaucemeruntprimi 

Vt  Iudas.  Vt  latro. 

nouiffimi,&  nouifumi  primi. 


r  D 

nefiuunuir. 

Sedquiamukice 

pefcunt  vcl  retroce  t  Mar.  ro.f. 

duntfubdir:Af«/:/<iH  Luc.y.f. 
tcmerunt  primi ,  &c. 


NICOLAVS    D£    LYRA. 
1     Et  tuttm  mernam.  In  fucuro,fcilicct,propcer  quod  conclu 
diturinnneiic. 

3     Muliiautem.  Quiailliqui  funthicprimiin  honorealios 

"  iudi- 


ludicantes  iniufle,  tunc  erunt  nouiffimj  &  inferiores  &  iudi 
cio  aliorum  fubiecci ,  &  e  contrario  voluntarie  paupcrcs  qui 
funt  hic  nouiffini ,  in  iudicio  futuro  crunt  pnmi :  quia  ficuc 
dicium  eft ,  erunt  iudicis  aflcffores. 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

Multi  autem  eruntprimi.  Origenes .  Per  hoc  exhortatur  eos 

qui 


qui  nuperveneruntadverbum,  vt  feftinent  .idperfe£tum 
afcendere  pra;  mukis,  qui  videntur  fenuiffc  in  fide. 


? 


A  D  D  I  T  I  O    I. 

In  cap. 1  cj.vbi  dicitur  in  poftilla.  Etftc  patetjuod indiuiftbilitat 
matrimcni)  non  folumefldeime  diuinoyfcdetiam  naturali. 

Mirum  videtur.quod  aftrucre  nititur  Poftillaror  videliceV,q> 

de  iurc  naturz  matnmonHim  eft  indiuilibile  inducens  ad  proba- 

tionem  huius  concluiioms  lnftinctum  animalium  ,  vt  pater%  li- 

terapoftillz.quodtamenno  videt  veritatefulciri.  Ad  quod  pro- 

bandum  primo  eft  cuacuanda  ratio  ous.fecundo  funt  aliqua  prx 

fupponenda  ad  veritatem  materiz  clarius  lucidanda,  tertio  funt 

aliqua?  conclufiones  formandz.  Orca  primum  dicenciii  eft  quod 

ratio  Poftillatons  non  probat  intentum  fuum,  nec  eget  alia  folu- 

tione  nifi  interemptione,negatur  enim  animaha  bi  uta  ita  fimul 

adhzrere,  vtconiunctio  fuaina!iquo  mdiuilibilitatemfapiat: 

quinimo  omnia  fere  ammalia  ve'  pro  maiori  parte  ab  inmce  poft 

copulam  difcedunt,  &  vnus  mafculus  fufficit  plunbus  tocminis, 

vt  ariesqui  futficit  centu ouibus,  &  vnus  equus  multis  cquabus, 

&  vnus  taurus  qui  fufhcir  multis  vaccis ,  &  fic  de  fimifbus,  Heo 

nopoteft  fumi  adindiuitibiliratem  matnmonij  cthcaxargmab 

animahbus  brutis",  &  fic  ratio  huiuscefiat.  Circa  fecundum  pri- 

noprzfupponendum  eft  quodius  naiuralc  dcitur  muliiS  mo- 

dis.  Interdii  enim  ius  naturalc  ponitur  pro  diuino.intcrdum  pro 

illo  iure  quod  cft  commune  omrobus  hominbus  quod  ius  gcn- 

tiumappcllatur,fed  propriefumpto  vocabulo.Mis  naturalepri- 

rnzuum  eft,quod  touenit  omnianimah.Hmceft  quod  foletdi- 

ci.Ius  naturaleeft  quod  naturaomniaanimaiiadocuit,&ideoli- 

cet  promifcue  vtamurillo  vcrbo,  ius  naturale,  propric  tamcn  lo- 

quedoius  narurale  folummododicitur  llludquodconuenit  om- 

111  animali .  Ad  ioquendum  igitur  proprie  in  hac  materia ,  nc  in- 

certitudo  vocabulorum  aliquam  ambiguitatcm  vel  errorem  pa- 

riat,cu  dixerimus  ius  naturale,  intclligimus  de  iure  naturali  pri- 

mzuocongrucntiomnianimah,  &  dehoc  videt  intellexille  Po- 

ftillator.Secundoeft  przfupponcndum,  quoclex  hociurceftma 

ris  &  fijminz  coniutidtio.fbcroru  procrcatio  &  cducatio,&  prg- 

/->  pnj  corpi  ris  defenlio,  &  fimiha,  quz  pertment  ad  conferuatio- 

"  nern indiui Jui  &  fpeciei,  quod  manifefte  dicunt  iura,cum  de  iu- 

rcnaturab  loquuntur.  Tertioelt  przlupponenduquodcft  aliud 

msquoddicitur  Gentium,  &  ex  hoc  defcend  t  confenfus.cx  fue 

runtinducticontraclus,dom  nii  diltindta,  introducla  bclla,fer- 

liitutcs,&  cztera  huiufmodt.Quarto  cft  przfuppone  !um,quod 

cftaliudiusquod  dcuurouile  f  u  humanum,&  cxhoc  mrcfuit 

dataformicontractibus,&  zqmtasnaturalis,  quz  erat  inconfu 

lo,  fuitttduOa  adcertas  formas ,  vt  patct  in  diuerliscalibusde- 

terminatisper  legumlatorcs.  Quinto  przluppomtur,  qdclt  ius 

«iuinum,fcilicct,  quod  in  vtroq;  tc(tamentoc'iiitinctur,a,:  quan 

tum  adpraifentemmateriam  pertincr,  noneftconftituenda  fpc 

ciesiniure  canonirojquiaadhzrer  turi  diumo.Sextoprzfuppo 

ncndum  eft .  quod  liomo  eit  albgatus  omnibus  mribus  ,  diuerlis 

taroenrefpeftibus .  luri  primzuo  naturali  alligatur  inquantum 

eft  animal .  Iuri  vero  Geutium  inquantura  ctt  animal  rationale. 

lunautemcimlnnquintumeft  ammalciuile.  Nam  vc  Anttote- 

lcsait.anaturaeftciuileanimal  hami&omniu  aggr^L',abilius  : 

mri  vcrodiuino  vtriufqueteftamenti  inquamumeit  ammalca- 

tholicum&fidele. 

His  ergo  prtfuppofitis  circa  rertiii  ponendz  funt  aliquz  con 
clulicncs.C^uaram  prima  elt,  quod  de  iure  naturali  primzua  116 
eftiudiuihbilitasmatrtmonii.  Quodpatet,  quia  dchnciure  non 
«ft  matrimonium,ergo  ncc  eius  indiff >lubilitas. Antcccdcns  pro 
baturauttorit.itcpriixipaliumgl.jflitoriim  vtnufqueiuri;.Ioan 
nesenim  fcuronicusgloflatordecrcti,  inc.ip.  lus  naturale.dift. 
I.cum  tc>  tus  locpjes  dt  iurc  naturali  diccrct.  Hx  hoc  mrc  clt  ma 
HS  &  focminz  conianrtn,  quani  nos  matrimomum  appcllamus, 
exponens  d.cit  comunCtio.Rifcet.corporu  non  ainmorum,quafi 
0  c\t, co^jus e(t  a  mre  nnurz,  fed matnmonium  non.  Hoc  idem 
notat  Accurlms.s.  ;,inflit.dciiircn.itur.ili.Patet  criam  hocma- 
nififte  pcr rati«ticm,nam fi  vcrum  eflct.quod  matrimonium  cf- 
ietdciurc  naturz  ,  fcqucrctur  quod  concubinatus  efletmatri- 

inoiuum, 


monium,  quia  ius  naturatc  primzuumquudcou.j,c..t.:om;ni  vt 
animah.nonfacitinterilladifTerentiam.  Nccobftat  quod  aiiqui 
dicnnt  rationem  naturalem  induccre  matnmonium  ,  ex  co  quua 
ratiodicl.it  quodccrtifint  parentespropter  cducationem  lib«:ro 
rii.  N«m  fateor  hoc,  fed  aludeft  ratio  naturalis^aliudinftmivus 
naturalis.Inftin&usenim  naturalis  efl  communisomnianmiali, 
&iftccftaiurcnaturz  .  Rationaturaliseft  propria  honimis,  & 
iftaefta  iureGentium  :  aliasenim  fequerctur,  quod  animalia  ^ 
bruta  haberent  rationem  naturalem,cum  ius  naturale  eft  (vr  di- 
ctum  cft)quod  naturaomna  animaliadocuit.Coitusergocft  ab 
inftmctu  naturali,qui  cleicedit  a  iure  natuve  con;muni  omni  aiii- 
mah.Mitrimonium  vero,quod  eftquzdam  qualitasiuftificatiua 
coitut  defcendit  a  confeniuqui  proucnit  a  iurc  gentium.Forma 
enimeffcutialis  matrimonij  proutcftdeiuregentium  ,  confcn- 
lus  eft,  vnde  Legiftz  folent  dicere.  Nuptias  nonconcubitus,  fed 
confenfus  fjcit.Sequitur  ergo  cp  a  :urc  naturali  primzuo  non  eft. 
indiuifibilitas  matnmonij  ,cum  dc  taliitirenoeftmarrimonium 
vt  fuit  aflumptum.  Sccunda  conclufio  cft,  quod  de  iuregentium 
eftmatnmonium,  fed  noindiuilibilicas  matrimonij.  Pnmapars 
conclufioms  patetex  fupradittis.  Cumenimmatnmoniumtor- 
meturconfenfu  ,  &confenfus  litaiurc  gentium,  crgo&  mata- 
monium .   Sccunda  pars  probatur  per  rationem  ciufdcm  iuris. 
Fundamentumenimin  iuregentiumcft  vt  qmdquid  homines 
confentiunt  dcagcdis,  pcr  eos  feruetur,vnde&  le^ifl  itor  dicit, 
quodmhil  tara  congruum  naturali  zquitati  eft,licutea  quz  pla 
cita  funt  intcr  homines  feruarc.  Hmc  ergo  eft ,  quod  matrimo- 
nium  dcfcendir  cx  hociure  vt  confenfus  fcructur  ,  fedindiuor- 
tio  eftconfenfus  vfrinfque  coiuugis  ad  difcedendum  ,  crgo  fer- 
uandus  eft.Jacir  ad  hoc  regula  iuris ciuilis  quz  dicit,  quod  nihil 
cft  natura^e,  quod  illaqux  vnogcncreli^antur,  codcm  gcnere 
foluJiitur.Curo  ergoiusGinnum  duntaxat  rclpKiatnaiuralem 
rationem,fequ  turquod  matnmoniumquodex'  hociureconlen  p 
fu  firmaturtontrarioconfcnlu  tollatur ,  &  iic  patetquod  ^tlcn- 
toh  cmre  matrimoniumeft  iudiuitlbilo.  Tertia  oondufio  clt, 
quoddc  iiueciuili  11011  efl  niatrimoniumoriginalitcr,fedeft  da- 
ta  formaaccidenralis  matnmonio,&  additz  folcnmtates&ri- 
tus,  fed  tameo  exhoc  lurc  116  cft  indiuidbilitas  ma-tnmoni)  Qji^ 
conclulio  pro  vtraque  pai  te  paiet  cx  przdi6hs,&  ei  iam  qua  m- 
nftzcimlcs  traftantde  ntu  nuptiarum  6c  de  diuoriijs  &  repu- 
dijs&  de  alijs  materijs  tangentibus  matrimonia.Q.uarta  conclu- 
fioelt,quodde  lure  diumoconliftenti  in  veienTcftamentoma 
trimonium  non  eft  mdiuihbile  ,  cum  ex  iure  hoc  permittatur  di- 
uort:um  proutmanillitc  patct  Deutcr.i^.Quintaconclufio  eft, 
quod  dc  lurcdiuinoconhftenteinlege  cuangelica,&  dciureca 
nonicoquod  eius  veftigiafeqmtur,  matrimonium  eftindiuifibi- 
Ic,  vndeyentasait,  vtpatecin  codemcapir.fciiicctM.itth.  19. 
Quod  Deis  coniimxit  humn  non  feparet ,  &c.  Ex  omnibus  his  con- 
clulionibus  clicitur  vna  conclufio,  vidclicet  quod  nec  de  iure  na 
turz  nec  Gcntm,ncc  dc  ciuili  ncc  diuino,prout  eft  111  veten  Ta- 
ftamcnto,  eltindiutfibihtas  matnmonij,  feddelcgeeuangclica, 
quamlcxcanon!ca  fcquitur.  \d  ditliiu'.ir>n?m  matrimonij  quam 
inducit  Poftil.profundandafuaopinionc,dicendu  quodilladif- 
finitio  datur  fecundu  legem  euangelicam  fcu  caiionicam  qucea 
fequitur.  Poffct  etiamdici ,  quodcii  inilla  .ntiin;tionepoiiitur, 
indiuiduam vitz  confuetudinem  rctfncns.intcJligitur  durancc 
mainmonio,  non  autem  polt  feparationcm  legitma,qiiz  fccun- 
dum  iura  prz  hfta  feparationempcrmittentiaficri  pollet,  vtcx" 
przdiftis  patet,&  fic  prcdicta  diffinitio  co|)Ctit  matnmonio  etia 
iecundu  mra ciuilia  &  h.noi.Ratio  aut  huius  difTcrentiz  inter  ve 
tus  tcftamcniu  &  nouu  circa  indiuidbilitatem  matrimoni j  poreft 
efle  duplex.  Vna  gcncrahs  fumpta  cx  impcrfcctionc  ve.le.  q  m- 
hil  ad  pcrfcctii  adduxit.vtad  Heb./.vndcmatrimoniu  vc.lc.ta- 
quam  imperfeitu  cratdiflblubile.nouc;  vcrolcgisquia  pcifeiftii, 
uidiflolubilc.  Alia  vcroratio  magii  fjpccialij  ,  prout  iuprim  1  fe- 
cundz.q  tot.art.^.  inrcfponlionc  j.argumSti.Mitriropniu  fuft 
tn  vc.lc.prout  crat  ofriciu  naturz,non  autc  prout  cft  facramcnttl 
Toro.5.  1     t 


w 


Glo£ord.&NicoIaideLyra. 


$  coniunrtionts  Chrifti  &  ecclelixqux  nondu  era»  fifti.vnde  in 
A  ve.le.dabaturlihellus  repttdij,cpetkcontra  ftrfi  i6ne,nonaut  in 
no.lc.  Quam quidem  ronem  idem  fanclus  doclor  araplms  \ f  de- 
clararefupcr^.d.ft.  {  :.in  pnmam  q.vbidicif  cp  friabcniamairt- 
nionij,f.proles,'idcs  &  facfificompetunt  hniroro  fecundumtri- 
j)liceuiioiicm.Nam  bonum  prolis  compcttt  liomuu  fccunduro 
naturamfuigencris,  vndc  procreatio&cdacatio  prohs  toiseft 
aialibus,  vt  in  S.lith  Bonum  aut  fidci  qood  tcquit  if  ad  congrua 
coicationcm  operuquxfunt  necetfaxia  in  vita  humanacopent 
bominifecundum  naturam  fux  Ipecici.  f.tnquantum  homo,  Bo- 
nun  jut  facricompctit  homini  inquantU  eftCathohcus  &  hoc 
quantum  apud  fidcles,quia  figmficat  coniuncuoncm  Chrift..  & 
ecclcilx.Ex  quibus  concludit.cp  plutalitas  vxorum  nec  tolht  nec 
impedit  primii  tinem,cu  vnus  vir  fuliiciat  plunbus  vxonbus  fe- 
cundandis,cc  educandis  fi(ijs  ex  cis  natis,  fcd  lecundu  fincm  qui 
eltfi.ics.ctli  nontotaliter  toMit  multum  tn  ;mpcdit,eoq>  non  fa- 
olcpot  eflcpa<  mfimilia  ,  vbi  vni  viroplures  vxoresiun /utur, 
▼t  ibtdcm  decla.rat.Tertra  aut  nnem,fctlicet,facramentu  plura- 
lita j  vxoru  total  rer  tollit,eo  q,  fii  ut  Chriftus  eft  vnus.ita  vna  ec 
clefia.  Exquibus  patctfatis,  cp  diflolubilitasmatrimonijnon  eft 
Contra  l.-gem  nutur;,niii mc)u mtum  matrimonium  cft  Ijwamen 
tum  quod  folum  eft  apud  fidcles  Catliolicos.  De  hac  materia  ple 
niushabctur  fapra  Detit.z  \.  in  add.tionc  i.videibi. 
ADDITIO  I  r. 
B  In  eod.  caty.  vbi  dicitur  in  poftilia .  Et  fic  patet  qnodl-tcra  buius 
yprfn  prxdiff.  dfctl-ua.&c. 

Litcra  huius  verfus  pre.  fuppofito  vero  intelle£tu  eorii  qux  tra 
dutiturcirca  libellQ  rcpudij,  fupra  Deut.14.  in  additionibus  ibi 
politis,  noneftdcfeftiua  fedplanefonat  veritate.Adquod  fcien 
dumeftprout  ibidemfuic  dicluquodnullo  modo  licebat  in  ve. 
Teft.rcpud:arc  vxorcm  nifi  propter  turpitudinem  fornicanonis, 
prout  veritas  literx  ibidem  teftatur ,  tatnen  fecundii  Pharifaici 
dodtrtnaqui  fxpemandata  Dei  irntabat  propter  fuasfalfastra- 
ditiones  vt  fupra  cap.  15.  ex  mukis  alij,  caulis  licererepudium 
aflcrebant,  etiam  profolobbifo  voluutaus  viri.  Cuiusdodrmx 
f  iltitatcm  Chriftus  oftendit  in  hoc  loco  di.  Dho  autcm  vobh  quod 
quicunque  iimtferit  vxorcm  fnam  nifi  dh  fytnicatiokem  &  aliam  du- 
x  rit,mmcbatMr.  Exqnotnanifeffc  habcf  aconu-anofenfu,quod 
qut  dimiferit  vxorcm  fuamob  fornicationem  etiamfi  aliam  du- 
xent.non  mcccliatur.quod  eft  vtru.eocp  libellus  repudijex  cau- 
fa  lc gitima  i  'ege  dcterminara,fcilicet,  fornicatione,Iicitus  erar, 
rt  patct  fupra  111  additionibus  fupradiftis/^uod  aut  fubditur.£f 
qu  di'»  /fjm  d*\crit  ,machitw  ,mretti*itUT  plancdeilla  de  qua 
immed:atc  antc  loquitur,fcilicct,dc  dimiiTa  non  ob  fornicatione, 
talisenimdimilintiullaeft ,  qmacontra  formamin  lege  datam 
&  licmaner  vinculti  vxorislicdimtflxcG  viropriori  &  percofe- 
qucnsfecuJaseam  duccns  mcechatur,vndeprxfuppofita  verita 
tenonoportetfupplerenec  mterponerealiqua  niufoluilla  qu? 
ex  lil cra  plano  fcnru  accepta  intellipjcnda  funt.Iilod  etiam  quod 
PofM.dicit  q>  e ade  idiie  vxor  dnriifia  ab  altcro  viro  no  pot  duci,li 
^  cut  nec  vinadimiucs  p6rducercalrcra,qantqualifertranet  vin 
cu'G  ma'rimonij  cx  vtraq;  parte  vt  dicit,  mamfcitu  cft  veritatem 
non  obtmerc  fecundu  leeem  vcterem  fecundu  qu5  p^uraliras  vxo 
jrum  fiiit  licita  feu  permifla.nunquamautcm  pluralitas  vtrorum. 
K  E  P  Ltl  C  A.  ln  cap.i  9.  vbi  Poftillator  dicit  de  indiuifibili- 
tatc  matnmonij  Burg.hoc  licut  Dcut.^4 .grandem  ficit  contra. 
Poftillator.m  commotioncm  adquam  lcdandamclanonmodo 
re  ligam  ficlii  Burg.hic&  Deut.24  intercctcra  ditta.Primudi- 
^tu  ciuscj  u>d  111  vc.lc  nofnitliciiii  dimitterevyoremjn/Jpro^er 
fxnica  1 1.  i.i.Hocdicluhabcf  111  fua  digrcllione  Dcnt.i^.Sccun 
d.un  d  cln  eft.Indiflblubilitas  matnmonij  folu  pertinetad  lege 
euingelj  Te.riQ  di&fi  darelibellumreptidii  in  ve.k.nonfolurn 
lint  Ik  'I  u  fed  ctiam  fait  diuinum  pracceptu.Qtiartum  diiiii  etus, 
quodiu^  nifur*  m  cj  lodifponif  de  tndiuilibilitatematrimonij 
f  ,!'i  n  nrcl'ig  tur  dcmreexp:e!i  jineuangelio  &iUrccanonico 
ipfu   il    j  11  -iitc.  Cijiinfumdiclunciuscftralc.aliquvUeftiusna- 
turaleq  10  1  cft  com  nuacomm  animali  ,&  hocdicif  prf>prieius 
narurale.  S.c  quoq-ie  dicit  poftMlatorcm  acceprTe  lusnaturale 
qtia  |.i  dn  it  uid  uuib  liratem  coniugu  eflfcde  inrenaturx,  cjuod 
tamcn  non  virletur  vcrum,  vt  dicit  Burg.  Ex  quibus  diclis  elicic 
certasconrluiones.qu.t  cjuia  prolixae  funt  habcanturproinfcr- 
tis.  qui  etiam  tangentut  inpcrtr,iclationeifti.usdigreHionis. 

Qoantfi  id  iftamra.iteriam  pnmo  vidSdS  de  vcntatc  &cone- 
xionedift.uii  Bur  S;cu  lorcfpcindcbl  ad  rationrs  eiulilc  facftas 
cotrapofl  II  itorcui.Q*oad  primii  dicliiBur.vidcf  ftlfum,  quia 
d.uc  libcllu  /cmH. )  fuir  pcrmiflum  in  ve.le.nonfolu  propterlof 
Ricationem  fcd  ctiam  proptcr  quamcunque  fcdtfatem  patet  hoc 
Dcut.  24. Voi  dicit.  Si  acccperit  hmo  vx.iretn  <(?  non  ir.uencrit  g'& 
ttdm  ante  oc  4>\  ciusprr  aliqu-tmfcedit  .tcm,  frribct libcllnm  repuiy. 
tJrr.Probjf  etiampcrcannncm  pnmlegia  dift.4  vbi  d'Citurquod 
quzdam  permrtuntur  vt  iicita  vt  pctcrc  pr.Tmium,quc.dam  aiit 
pcrflaiuaiitar  vt  llbctta  ,'ficot  darc libcllum  rcpudq nc  tiant  gra- 

uiora. 


328 


uiora .'  Vidcamqs  infuper  quomodo  iHud  primtim  diiftum  cum  D 
tertioconcordet ,  Nam  primum  dirtum  vuic  traditioncm  libclli 
torcillicitamprxterquam  mcaluf  >rnicationis  .  In  tcrtio  aut  di- 
clo  dicit  ipfam  non  folum  (imp'iuter  licitam  ,  fed  cxprefle  a  deo 
mandatam  ,  quod  tamcn  nullibi  ler',itur ,  imo  rotunda  litcra  htc 
contradictt ,  quiadicirurhic pra^ivrdtt  i  i  mioriis  vefld permifit 
vobi^  M<yf  t,  &c  Et  idem  tanquam  minus  malu  permittitur  ex 
canonc  prui!egia,fupra  allcg.ito.  Nuhuautem  nialutn  lecege- 
neralitcr  praecipitur.  Et  duogeneraftcr  propter  prc*ceptufactii 
Abr.ihx  depccifionc  filij.  quod  nonerat  reg'ilare,uccgencrale 
fed  adtentSdu  lingulare1Sn#iliter&  prarceptii  «latfi  Ofecprout 
patet  in  Jocis  fu.is.  Simihtcr  &  fccundii  d;c"tii  Burg  falfumeft& 
contra  literam  euangcli)  piacfcntem,  in  qua  Chriftm  mdiflolu- 
b.litatem  matrimoni|  fubeuatigelioprob.it  pcnndiflolubilitate 
eiuidem  fub  lcge  naiiirar,t|ux  fuit  pcr  Adam  infpiranre  deo  pro 
mulgata  ,  d.cit  cnim  tentantibus  1  hariu-cis.  j^w<a  <tui  fecit  homi- 
nern  ab unt.o,  m.tfiu:u<n  &  fam.nam  fcctt  eos ,  & dixit  ,propter  hoc 
d  mitte'  horno patren,  &  mattl  &  adb<trcbitvxon fu.t,&  eruntduo 
in  Catne  vna  ,  itaque  tam  non  fnnt  duo  fcd  vnacaro .  .(Itdodergo  Deut 
coivunxit  homonon  fcpaiet .  Quid  planius ,  nifiquod  matriinonii 
infeDarabilitasfub  legc  euangclica  &  canonicaortura  lubetex 
1n.eparab1lit.1tc  fub  lege  naturx  per  Chrifturn  hic  aIicgata?Vn- 
dcpitet  etiam  quartum  diftum  Burg.  cflc  falfum  jcjua  ineare 
(dequa  fermo)  lex  euangelica  &  canonica  fe  fundant  fuper  lc- 
gcm  naturae  &  matrimoni)  inftitutionem  pnraati3m. 

S'c&  tertiumdtdtumfalfum  cft&  repugnans  pnmo.vtfupra  ° 
ofteniumcft.  Quutum  autcmdiclum  de  mre  naturxprKnxuo 
coiomm  aniinali  clt  conficlum  ,  quia  nullu  tale  ms  repentur  in 
fcnpturis  facris  ncquccinonibus.  Nam  ius  fumptum  in  fua  roa- 
xima  gcneralitate  folum  ad  vocalia  cxtendi  probat  Gratianus  au 
ftoritate  beati  llido.  >.  Ii,:ym.  diccntis.  lusgencralcnomen  eft, 
lex  autera  luris eft  fpccies. Jus  autcm  diclum.qma  luftum  cft.Om 
ne  autem  iuslegibus  &  monbusconftat .  Nuncautcm  luftum  & 
iuftitia  ad  fola  rationabilia  pertincnt .  Hoc  autem  ms  generahf- 
fime  acccptum  vbi  fiipra,diftma;uitur  iniusnaturalegcntium& 
ciuile.Iusnaturalediciiurcootnninationi.folaautemrationabi- 
lia  per  nationes  diiimguuiuur,&  idco  coc,cjuia  \  bique  cx  inftin- 
ctu  naturx  eft,non  conftitutionc  abqua,vt  maris  &  feminz  con- 
iunclo,  libero?u  (uccttlio,  pucrorum  cducatio.coisoniniu  pof- 
fcllio,  &  omnium  vnalibeitas.acquiiitiocorum  quxccclo  terra 
manque  capiuntur,dcpoliti  vcl  commodati  re(titurio,vioIentiaj 

•  per  vtro  repultio,&  hoc  &  ii  quid  limilc  huic  cft ,  nunquam  inm- 
ttumfed  naturalc  xquumquc  hf.Hxc  mquani  omniamris  na- 
turahs  portiones,folis  ration,il)i!ibusconucniut.Coniunclioaut 
maris  &  fi^minx  in  irrationabilibus  noti  eft  fecundum  ius  natu- 
rale,  fed  fecundum  mftinclum  naturx .  Ahud  cft  enim  dicere  de 

•  iure  naturali  &  de  iniimc>u  naturah.quia  le  habet  ficut  inferius  R 
&  fupenus.Na  omne  ius  natmale cft  lnftincfus naturalis,  lcd  no 

e  conuerfo;  quia  alias  extcndcreur  lusnaturnlenon  folumad 

irrationabilia  fed  etiam  ad  infentibilia,quia  inltinitusnaturalis 

ab  appetitu  naturali  non  vidctur  diftingui.Ius  igitur  naturale  fic 

diitinctum  ab  a'ijs ,  primatum  obtinet  &  tenxporc  &  digmtate. 

C^pit.n  ab  exordio  naturx  ronabilis,ncc  tpcvanatur,fcd  immu 

tabilc  pcrmanct,vt  df  ^.diit.c.  i.Fmgft  igif  Bur.talc  ius  naturale 

primxuii,imo  impropnjtfimc  diccrtf  ius  mxta  prxdidfa.idcirco 

falfumimponit  polhllatoi  i  q,  ita  acccperir  ius  111  propohto.Et  qa 

fund.imcntu  Btir  falium  cll.romirumfa  fx  funtcoclulioncs  fu^ 

in  eo fundat e.Prima  naq;  coctufiofundaf  fuper  fuoficlo  turc  na 

turali,&  feciida  coclulio,  l.cp  matrimoniu  cft  de  mrc  gcntifi,  fed 

non  indiuilibilitas.Nam  ex  iuera  cuangelij  macrimoniu  eft  a  pri 

ma  inftitutione  naturx  ronahs  ,  qux  ius  genriii  longe  prxcetiit. 

Sed  ncc  tcrtia  conclulio  eit  vera ,  quo ad  lioc cp  ex  mrc  ciuili  non 

eft  matrimoniii  lndiuilibiie.Ntc  quarta  conclulio.quc;  dux  inni- 

tunf  eide  medio,  videlicet,  quia  in  mrc ciuili  tractat  dc  diuortijs 

&  rcpudiis,  6c  in  vc.Tcft.fimilitcriqux  media  non  probant  bcne 

illas  cocluiioncs,  na  etli  diuortiu  in  lege  permitTum  cft  pp  maius 

ma  ii  vitandu  ex  hoc  arguerc  igit  matrimoniu  eft  diuihbile,co- 

fequctiano  valet.ncc  formalitcr  ncc]cgaIiter.N6forraaiiter,qa 

arguitafeciiduqud  ad  limpliciter.Sicut  arguercf ;  Antichriftus 

eft  permdliuc  cns,eft  :gif  ens,ficut  m  propolito.Ncc  lcgalitcr  va- 

lcf  confequcntia.Non.n.fequif  Lex  apud  legiQatorc  noneft  ne- 

ccflana,iif  non  eftneccflaria.  SivScJcxqnxcunqj  no  ligat  Dci 

quin  pollitvelmutareveldi(pcnfare,llatin  lege  eflc  folida  in  fc. 

Sicut  ncceilarioigmscihdus  cft  &calcfaftiuus  matcna  debira 

approx'mar»,n6tn  lequif  infornacctriupueroru  nofuitcalcfa- 

ct.uusigif  nofuit  calefacfiuus.  Itacft  de  matrimonioq»  cxcau- 

iisinlitora  cxpreliis   Deut.J^  fuerat  feparabile,  116  tn  lcquitur, 

igitur  non  cit  mdiuiiibile.Iura  aut  quc  dit  ut  de  diuortiis  &repu 

diis,  &:.  non  probantroatnmonii  diuilibilitate.quia  nertinet  ad 

illegitime  cotraclii  matrimOntu,  cp  116  meref  dici  matnmon  u,  q, 

de  fua f  >rm  ili  ratione  eft  coniunctio  legitiroarii  perfonarum  &  it 

qaa  iuraaluer  de  repudus  &  diuortiis  fcntiiciu,  cifcnt  aboleda 

tanquam 


V-9 


Macthan        Cap.  XIX. 


$0 


taoqua  naturali  nnn  co  fbna.qcf  hicin  litera  per  Cbriftu  aliegaf. 
A  Quintaautconduliaquauisin  fe  vera,  tnnonadintcnttonc. 
3ura;.cj>  videlcet  ortginaliter  &  pnmo  matnmonium  cx  euange 
]io  habeat  fnam  indiuilibilitatem,nam  ficut  fupra  dictu  eft  euan 
gclmm  &  canones  quo  ad  id  fe  referut  ad  legem  naturalem  per 
Chnftum  hic  allegata.Ex  his  patet  falfitas  concluflouij  per  Bm> 
coileclar  ex  illis  quinque mcptis  concJufionibus,  vt  patcr. 

Ncc  valet  refponfioBurg.  adargm  poftil.cum  dicudiflinitio- 

neallegatain  pofhl.iri  intelligi  dcberedecoiunitisin  legecyan 

gelica  trh.  Huius  rnfionis  falfitasoftenfaeft  fupra,  immodet  ;n- 

telligi  m  oi  lege  lulta  &  confona  legi  naturali  &  ptimcua;  a  Deo 

inftitutae  in  cxordioronaliscreaturae.  Diuortiiiaut&:  reptidium 

mtelligcnda  funt  permilfiue  ex  quibusnon  fequitdiuflibilitas 

tjifi  per  accidens, vt  praedi&u  eft  &  fecundu  quid.  Et  ad  hoc  ten- 

dere  vf  fecundaTefponfioqua  datBurg.adidemargrh.  quia  di- 

cit  quod  illa  dithnitio  tenet  duranrc  matrimonio,fed  diuortio  fa 

Cto fccundum  pcrmiflionem  iunum  non  tenet,  vnde  patet  quod 

inftantia  Burg.  ad  diffinitionem  matrimonij  eft  fecundum  quid, 

Nec  valet  dirfercntia  legis  no.  &  ve.  quam  affignat  Burg.quo 

ad  hocquia  qoauis  vctus  lcx/uit  imperfecla,cfi  m  ea  ftterat  verii 

matrimonifj  de  fuinatur.t&  inrtitutioncinfolubihquispp  nia- 

litiam  coru  qui  crant  lub  lege',  non  a5t  pp  ipfius  lcgis  imperfc- 

ctionera  diuortiii  permittebatur  fcciidu  pnus  dictii.Nec  ex  hoc 

det  dici  matrimoniu  folubile  nili  fccuiulu  quid,  f.folutione  per- 

3B  mifla.Ncc  valetquod  Burg.de  S  Tho.adducitquod  videlicet  in 

vc.Iege.  ideo  rcpudiu  erat  licitu.qutamatrimoniu  protuncfmt 

in  omciu.non  aur  erat  facraroentu  fignihcatiuum  coniunctionis 

Chrifti  &  ecclehx,  qua?  nondu  eranr,  falfum  eft  n.in  vcteri  lege 

ercieiiam  (qux  incipit  ab  Abel  iufto  fecundu  bcatu  Gregoriu) 

Deo  non  fuifle  comunctam,  quia  vetus  Teft.  frequerer  oltendit 

fynagogam  Dco  defponfatam,qu«e  defponfarioeltin  vna  fponr 

ia  vfqj  adnoutinmu  iuftu,  Cuiecclcfise  totali  Chriftus  vtfpon- 

fus  fccundii  dcitatem  ab  initio  coniunftus  e(t,cuiufque  coniun- 

ctioindflolubiliseft  vfq;adconfuinmationem  fecuh  Matth  vlf. 

Et  ita  oportet  S.  Th  >.&  Burg.  fen  tre,  roli  vclint  crronec  d'cere 

cu  HelyndioChrirtuaute  Mariamnon  fuifle.  Chriitus  n.ctfi  ex 

temporecrtfattus  homo.arternalitcrtnfuit  Chnftus  quia  apa- 

tre  vnttus,  non  vnftionc  vt  dicit  per  vnetionem,  fed  vt  lignilicat 

vngendi  per  generationem  coicationem  .  Ett.n.Deus  vngcns  fi- 

cut  ert  lumc,&  iicut  filius  eft  lumen  de  lumincita  eft  vngens  ab 

vngcnte.fententiaeft  Hli.i  t.detrinitatcpropemed  um.  Itcm 

fecundum  fan.'tu  dottorem  &  magilhii  in  4.  matrimoniii  fuit  fa 

cramentuantcpcccatu.igitu   al  cuus  iacri  re,  lignri,&  non  ni- 

li  coniundtionis  Dei  ad  aroma  tuftim  quac  cft  ecclelii ,  vel  in  ec- 

clejia  fuit  ab  exordio ronalis creat urae  Iponfus &  fponfa  myftica, 

&  corum coniumftio  , quado  igitur  inlt  tutum  fuit  mar rimoniii, 

non  deticit  eiusfacrumlignum  prout  fanftus  Tho.diX't&  Bur. 

Sic  igitur  patct  di&a  Ba> g  non  h^bereconnextone  nec  ventate. 

Quantuadfccuiidu  irticuliireft.it  rndcre  argumentts  Burg. 

factis  cotra  pofhllat   re  fed  pr,euotandu  q>  f.ictu  Burg.fundatur 

q  fuperfilfa  imaginanone.  Imagniatur.n..},  quia  Deus  pccpit  da- 

rjlibellumrepudi/,  cj,  ergo  pratcepiliet  diuortiii.  Sedhocfalfum 

eft,  nam  hbellum  prarcepit  dare.non  limplicirer  fed  ex  fuppofi- 

tionevtfuppolitoquodquishabeatodiiicontra  vxorem,&  vo- 

luenteam  repudiare.det  ilh  libcllu.Non  igiturinhocconditio- 

nato  prarc-pr  >  datur  modus  dimirtedi  vxorcm,  fcd  datur  ro.cdus 

temperandi  turorcm  &  ita  Chr  ftjs  inhocrcfpondet  Phanfxis 

propjnentibus  fallacnm  fctuudiiplures  :nterrogationes,vt  vni 

dcentibus  C^iid  crgo  ma  Jauit  Moyfes  dare  iibeliu  &  dimitterc» 

Sed  drislefus  hanc  muitiplice  qonem  dittinxit  taciteconcedcns, 

<f  Moyfes  bene  mandamt  darchbellii.fed  negauir  quod  Moy- 

lesmadauirdimitterevxorc  vnde  dixit  ad  illaparte  qonis  Moy-, 

fes.adcordis  veftn  duriciam  permilit  d.mittercvxorem,ab  initio 

aut  iic  non  fuir.  Glof.mterii.timilitcr  &  111  arg.&  eft  beati  Hiero. 

Mnvfespermilit  non  Deus ,  quiacontralcgero  naturalcm.  Harc 

m  glo.fparlim,&  magiltro  lib.^.circa  hanc  tnateria.Sic  mtcrpre- 

tatur  rnfioChrilti.  Lt  hoc  clt  quod  beatus  Aug.  de  fermane  dni 

an  monte  vult.  Non  inquit  qui  pratcepit  dare  hbelti,  prxcepit  vt 

vxor  dimittatur.fed  qm  difniient ,tnquit,det  hbelium  vt  iracun- 

d  am  temeraria  proijcicndi  \xorem  libelli  coaclio  tcmpc;arct. 

1  crhocadargumenta.£t  pumoad  glo.Ioannis.Tcutonici  & 
Accurlij  dico,c^  vbi  glo.dircfte  vadit  cotra  tcxtu  fequrnda cft  li- 
tera,&  gl.  fpernenda.nifi  habcret  euidcntc  probationc  qualiter 
non  eft  hic.  (^uod  aiit  glo.  corrumpat  literam  patct,  qnia  vt  dicit 
Burg.lirera  het  q>  demre  naturali  eftconiunclio  mans&  f^min^ 
quamatrimoniuappellamus.Glo.coniunftiocorporu^nonani- 
»»wu,vtallegatBurg.Talisaai  glo.deltruit  textu,quiaconiun- 
ctiocorporulineconiiinelioneanimorii  np  eft  matnmomuquia 
Itat  veru  matnrnomu  tineconiuiittione  orporu  Sr.n  ct  coniun 
tl  onc  corporueflc  Itne  ^iatri^onio,  cja  inituproadultcno&c. 
M.ilcisjruf  glofTiturconianaiomatrimonialis.dccndocacon 
iunaioncm  corpotu  tantu.Alij  volentci  fafuarc  gloflas  d«cunr , 

quod 


quod  loquiitur  non  de  lure  fed  inftmdlu  naturali,  fednec  fic  cft  D 
comundio  t]!a  facramerum  &  raarrimonium  ficut  tcxttii  accipit, 
quia  tahsconiuncltio  fe  extendit  ad  irrationabilia  &  adultcna  & 
cxtera  peccata,  de  quibus  vadtt  argumentum  Burg.  quod  valde 
ponderat,quamuis  modicum  valcat.  [n  declarationeautcm  hu- 
,ius;nualidiargumcnriBurg.  pon.ttriainopinabiiia.priniiim.cp^ngen^r,^ 
infhnftus  naturnlis  cft  a  iurc  naturar,  fecundum  quod  ratio  natu  nit  fiic  triain 
rahs  eft  a  iure  genr mm,  tertium.quod  matrimonium  cft  qualitas  opinabilia. 
iuitificarjua.  coitus  ,&  hoc  a>urc  genrhim  propter  confenfum. 
Primum  autem  vidctur  irration;ibiJe.Nam  ius  naturale  fequitur 
inftuictum  nature,noncuiufcunc|ue,fedrationabilisnaturar,n5 
jgitur  inftinclus  ille  eft  a  lure  naturali  ratione,&  eius  reftodidta- 
mine.Non  'ghiir  nqturalis  ratioeft  a  iure  gcntium,  quia  diclamS 
teitx  rationis  prxcetlir  &  gcntcs  &  ius  gentium.  Sic&  tertium 
ditlum  non  videi  ur  verum.Ciuamuis  cnim  coitus  tit  ex.inftinclu, 
naturae.tamen  non  cx  lege  natura:  genera|iter,quia  fic omnis  ef- 
fet  iu[lus\:ordinatus,&  tuucnon  efTentadulteria  &cstera  ma 
la.  Qui  igiturgenerationem  praecepitquaefinc  coitupernatura 
fierj  non  poteft,  hic  rationalem  dcdir  ordinem  per  inftitutionem 
roatrimon' j,quam inftitutionem hic Chriftus  allegauit.Si  igitur 
coitus  cadit  fub  Dei  prarcepto  prccipientis  generationcm  ,  non 
fuit  dc  fc  malus,fic  nec  hodieeft  rwaliis,  Iuft, ficatioigiturmatri. 
monij  non  refpicit  direcle  coitum,fed  eius  vftim,vfus  aQc  irratio 
nabiium  non  potcftefle  dcordinatu* ,  quiaillaagunt  fecundum 
impetum  naturae.Natura  aurem  noporot  laudcm  ncc  vitupenti,  R 
Rationabiliaautagunt  fecundumproh^refia)&  elccTionc  qua* 
poflunt  dcordinan.Illi  autem  conuenienter  dattir  ordo  per  ma- 
tnmonium,  non  ad  luftificandum  coitum  qui  ex  inftui.T u  natu^ 
r«  bonuseft,&  per  Deum  ntandatus,fed  ad  prolubendum  abu- 
fum  qfactusfuiflet  &  fierct.nifi  lex  matnmonialisintcruenirer. 

Adprimum  argumentumqpod  Barg.facitcircaDeut.24  di 
coquod!exnaturxfatiscxprimitmatrimonijindifTjlubihtatctn^ 
prouc  hic a  Chrifto  illcgi:ur,non  igitiir  oportmt  11)  lcge  Mofai- 
ca  dc  huiufmodi  finsrulare  mandatum  darc. 

Ad  fecundu  dico,  q,  Deus  pr.ccipiendo  dationem  IibelIi,non 
dat  modii  repudiandi  fed  dat  modumtemperandi  psrvinaxoa.ii 
per  confcqucns  dat  magis  mo  fum  tmpcdicndidimilfi  jnem. 

Adtcrtium  dico,  quod  quantumcunquc  fiarrepudium  Cc-t,- 
per  manet  vinculum,  ied  quod  in  veten  lege poft  repudiu  r.  per-j 
mittebatur  vterq;  nubcre  aIteri,thocfuitad  vit.mdum  mimsma 
luno.Hcpudium  enim  pcrmittebatur  ad  vitandum  vxoricidium. 
Aheri  nuberepcrmirtebaturneremanerct  odiym&  vitaretur 
incontincntia,Dc  iuftitia  enim  legu  naruhr  &  euan"-ch;  qu.im- 
uis  vidcatur  vmculum  rump!  ,  non  tamen  rumpuurctiam  faclo         / 
diuortioincafufornicationisna  pcrmitlip  dc  nubendoper  e«a-  1 '1f'  '»'/' 
geliQcorrcclaeft,pmitfi6aur  ded  uortiomaiiet  ica-iuforuicatio- 
nis,fed  dla  no  toli>t  vincuiu,  quia  feparationc  lc^itima  ficta  neu  n 
tcr  nuberc  potfinemccchia  ,  vt  df  m  litcrahic,&  itafuitin  vcre 
ri  lcge  de  luftifia,  fccus  fuit  de  permiliione  cx  caulis  faepe  dictis, 

Ad  quartuaffumptunegafjVidelicetqjrepudiiifit  dcexpref- 
fomadatoDei.Probatioautnon  valet,  cjuianon  fequif:  Dcus 
pcepitdarclibcllu,  crgopccpitrcpudiu,  ticut  patet  ex  diftis.  ht 
cum  poftillatorrndctronibusalteriusopinionis,  Buro-  replicar, 
fednihilconcludit .  Cum.n  arguif,  oplicur  pfuraliras  vxoninon 
fuitinveteri  lcgetllicita.fic  neque  repudiu.Riidetpoftillator  ip 
116  cft  timile,  quia  plurahtas  vxorii  non  fuit  prohibira.nec  vnit>s 
vxorii  tlt  de  lege  naturot  (icut  infeparabihtas ,  &  ideo  pp  mr.ius 
bonu  pluralitas  fttit  licua  &  fanfta  patnbus  fanclis.Secus  eft  f(e> 
repudioquodconceffum  cftppmaius  malum  vitandum,  hoc  tn, 
minusmalu,  non  facittorc  licuu.Ibireplicat  Bur.  penllud  Apo- 
fka\\.J^onfuntfaciend'nriiilavteufniantbonatc\\x3\\  habcre  plurcs 
vxorcs  pp  maius  bonu  ,  debcret  cde  roalu.  quod  fiifum  eft.  Sed 
adhuc  rcplicans  Burg.  arguit  lic  j  Ptural  tas  viroru  elt  mala  quia 
contra legem  naturat.igitur  plurahtai  vxoru bona,  cofcquentia 
iftam  negat  Scotns  circa  4. dift.  j2.inqua7.de  bigamia.  Sed  quod 
inctdcntaliter  dicit  Burg.  quod  in  repudio  non  permittitur  i\\- 
quod  malum.hoc  redarguit  hir  plcna  lifcra,vide  eam  benc. 

Scd&Bur  hiccalumniat  cxcmphipoftil.quod  ponitde  aialir 
busbruusqu oruconmnetioin  pirtccx:  ii  noin  toto  manu.iucit 
advidendu  in(eparabilitat(  m|matnmonij .  Quod  excmpiu  ctli 
non  lit  intotolimile,iionigiturcalumiuandcbcr,iiuia  cxempla 
&.  limilitudincs  non  fernpercurruiit  quatuor  pcdibus,  prout  pa 
tcf  lup.Ofec  i.&int.  Mar.26.ih  additione  Burg.&  patet  totum, 

]■>  vwfcap.vbi  dicif  ur.  Qjirun/ue  dimiferil  vxorrmyrc-yoCuAi 
tordicit  verfuroilltifupplendum,  quiaoratiodefcftiua  eit  Bur. 
dic:c  cum  planc cffe  intelligendu .  Suppofito  quod  veruro  lit  to- 
tum  quod  ipfc  per  fuas  digrcffioncs  hic  &  Deuter.2.4.  difTcruit, 
fedfuppofitumnoncedir,igi'urnccreliquum.Scdquodobijcit 
contra  poftillatorem  de  pari  lure  viri  &  vxons  quo  ad  poiie  nuT 
l>crcalt«n,al!eganscaufamdiucrfitatis,  qtiiapluralitas  vxormn 
fuit  ui  vcteri  Tefto  hcira  non  autcm  virorum  ,  non  valctproptej; 

fupcrius  dicla  &  vidc ibi  Scotum  m  loco fupra  allcgato. 
Tom.j.  I     } 


331         Glof.ord.&NicolaideLyra. 


33* 


C  A  P.    X  X. 

Slmilerflre.  Oflcndic  perparabola,  quiaprimieruntnouif- 
fimi,&:  nouiflimi  pnmi.Parer  ifte  familias  coditot  noflcr 
eft,qui  habct  vinca,vn:tierl.ilcecclefi.im,  qiuuab  Abcl  vfq; 
ad  vitimu  cleclfi  9111  in  Bnc  nafcituius  cft  qtiotquot  fanctos 


t  eniai. • 


B 


Mmh. 


protulit,tot  pajmices 
milit,  Hicp.iccrcxiit 
ad  cxcolendam  vinea 
manehora  rcrcia.fcx- 
ta  nona»  vndecima 
opcr.iiios  conduxic  a 
miidi  Hutiis  inirio  vf- 

3ucad  fiiicm,  aderu- 
icndam  fiddium  ple 
bem  prcdtcatores  mic 
tcrenon  defiftit. 
a  Simile  cfl  re .  Non 
homini  folum,  fed  to- 
cincgocio  ab  homine 
gefto,  ckin  iimilitus 
iimilitcr. 

*  Chryfoftomus. 
Homo  patcrfamilias , 
Chriflus  cft,  cuicceli 
&cerra ,  quafi  vna  cft 

domtis :  familia  aucemcekftium ,  cerreflrium,  &  infenoru 
creacurarum .  Vinca  atttc  eius  iuftitia  eft  tn  qua  diuerf^  fpe- 
cies  iuftitiarum  polita.-  funt,quafi  vites,  puta  manfuetudo, 
caftitaspatientia,cxtcr.cc(;  virtiues.quxomnes  g-.neraliccr 
iuflitiaappellantur:homiues  autem  vinea:  cultores  ponun- 
tur.Deus  enim  iuftitiam  fuam  deditin  fenfibus  noftris,non 
propter  fuam  vtilitatem  fed  propter  noftram .  Scitote ergo 
quiamercenarij  fumuscondudti.Sicutcrgonerriocoducic 
merrenanum,  vc  hoc  folum  faciac  quod  maducac,fic  &  nos 
no  folum  vocati  fumus  a  Chrifto,  vt  hax  folum  operemur, 
qua:  ad  noftru  pcrtinenc  vfum,  fcd  ad  gloriam  Dei.  Ec  ficuc 
mercenanus  prius  afpicit  opus  ftntm  ,  cleinde  quocidianum 
cibum,  fic  6c  nosprimum  debemus  afpiccre ,  qux  ad  gloria 
Dei  percinenc ,  deindc  qux  ad  noftram  vtilitacem .  Ec  ficut 
mercenarius  totam  diem  circa  Dommi  opus  impcndit,  vnf  < 
auccm  horamcircafuum  cibum,fic&:nosomne  ccmp»j$ 
vita:  noftrat  debemus  impendcre  circa  gloriam  Dei,  mrJ(ji. 
cam  aucem  parcem  circa  vfus  noflros  terrenos.Ec  ficu^.  mer 
ccnariuscadie  qua  opus  non  feceric ,  erubefcic  incrare  do- 
mum  &  peterc  pancm,quomodo  tu  non  confunderis  intra 
re  in  ecclefiam,&:ftarcanceconfpccl:um  Dei,quandonihil 
boni  tn  confpc&u  Dei  geffifti  ? 

b    T/imo  ma.  Manifcftc  cepit  a  primo  iufto  arccrna  merce- 
depta> 


dc  pi-.rdic.itorcs  nd  plantandam  ecclefiam  jnuitare.  £> 

c  Couu-uiivu:  Ideft,  confirnuTapromiflfionequod  ad  ima 
gincm  Dei  rcformandi  eilencfi cixlciiam  ardificando  man 
dacis  dccalogi  infiftcrenr. 

d    BfJau,  Hicrouy.  Denarius  ijibcr  imaginem  rcgis  qui 

«lim  prodeccmnum 
C  A  P  V  T     XX. 


Exj>onit  per  fimile.  Ttzknt  ecrlcrTt-         t    Viti  iurtomm. 

Imiletcltrcgnu  cclorum  hornim  patri 

fatcrfamili.i»  conditon,  .|ufj>olG<ift  clrrtos  in  iimndtuvt  do 
minus  iubditoiin  domo. 

"^Sj  familias,  qui  cxijc  t  pi  imo  manc  con- 


nuscopucabat.  Quan-. 
loplusaliqtiisinciiltu 
ccclcliarlaborac  deca- 
lpgimandatisinfi 
<lo,taco  plus  informat"' 
inimagmcrcgis  Dei. 
Predicacores  func  ope 


.      .     *.  r  ,     i-r^uicicoresiuncope 

duccrc  opcranos  in  vineam  iuam.con      ftpj.oria  yauiquifqtw 
ucmione  auccm  facta  cum  opcrarijs  4  <Jum  fi<krecta  inbo-  tl 


dilucy 


no  opere  pcrfiftic.M  a 
nehora  ccrcia,  fexta  &: 
nona  antiquu.s  Sc  He-  \  I»  , 
-braicus  popuiu»;  qui  fi- 
"dcrcctaDcum  coluis 
m  eleiftis ,  ad  vodeci- 
m.agcntilesvocanttir.  ♦n,IOi 
Poftuntetiamdiucrfi-  H*n 


Prima  liora  al>  Adam.vfque  ad  Noe.        A.Noe  vfque*ad  Abraham. 

cx  dcnariot  diurno,  mifit  eosinvi- 
^   neam  fuam .  Et  cgreflus  circa  horam 

1     Qwifi  venales.fi  quis  dipne  emere  veilct,  a  bono  ramen  opcre  ceflantes. 

tertiam,  vidit  alios  ftantcs  in  ford  ociofos,  &  dixit  i\lis: 
Ite&vosinvineam  mcam,&  quod  t  iuftum  fucrit  dabo 

a    Ab  Abraham  vfque  ad  Moyfem* 

vobis.Uli  autem  abicrunt.  Itcrum  autem  cxiit  circa  fext^m  "   cates  horarum  m  vnt» r< 

-  .  ,  .  quoq;  notari  pc-r  m<y 

ra  ce.-tia,adolefceua,  qu,  A  lifol  m  akfi       ^nt.  Sexta  m.  ,cn-  L 
tu  ,cum  plemtudo  rob.ons  folldaf  N5na  fcncdlls  qfl  [olL 

calor  S:tat.sdefccdicVndec.ma,decrepitaa.tas.ruomn  bus 
h.s aliqu.  ad !  bonaiD.  vtCam  perducuntJ.Q,i  fib.  viuit  vc  o :,o- 
fus  redargutmr.Q.ui.  &  vfquc  ad  vltlman^.TCatern  dinr.r,  re. 
ccc  ci  d.citur  ^jw*  kicfans,  ,d  eft,  vcl  m  vltimis  ref  ip.fci.e. 
c    iijoro.    Or.gcnes.  Forumauremeftquicquid  cxtravi- 

*  -hiyf;of.lnhoc.n.mundo  vendendo  &  cmendo  v.ufic  Ho™ 
ncaunc  ^&  inqiCf5  f]oi  fi-audcm  facientcs,vita  fuam  fofl  cn- 
tn^t.ytiofi  autem  funt  peccatores.Ilh  entm  motrui  dtcunf. 
Ut.ofus  autem  efl,  qui  opus  Dei  non  opcratur.Vis  ci vc  110 
eife otiofus  > non aliena tollas,  & de tuis des,  Sc  operac»  cs 
in  vinca  Domini  miicncordia;  vitemcolens. 
f    Etquod>&c.  jf  Chryfoft.Solis primis  conuenit  fpecialitcr 
dare  denanum,alios  aiit  fub  lncertopaiio  conduxit,dicens. 
jluod mfltt m  fuerir,dabo  vobis.  Sciensm.  Dns  q uia  pra;uaricatus- 
fucrat  Adam,&  oes  poftmodu  in  diluuiocrant  perituri,cer- 
tum  fecit  padtum  ad  eu,  ncquando  dicat,  ideo  fe  iwglexifle 
iuftitiam,quia  nefciebatqu*  prarniia  fueratrecepturus.iftis- 
autcmnon,fccitpacT:um,  qUja  tanturu  paratus  cfttctnbue 
re ,  quantum  merccnarij  iccipcre  non  iperabant. 

_  ^i  notiijji- 


ns  101! 


Vbi  fi 


D  E 
XX. 


LYfcA, 


•uor. 


N  I  C  O  L  A  V  S 
C  A  P. 

Slmile  efl.  Hic  confcqucntcr  Saluator  dr^j  yirtutcs  pralato- 
ru.Inpr?!at.saut})r*c^tcrisvirtutib-4S  dcb«efIequatuor.f. 
l.cntefle  qua  feruoradcontinuelaborandumagro  jominico.vigor  adfcroar 
tyrio  exponcndu  pro  gccgciibic6rj,ifl0>  humilitatis  tcnoretia 
in  ftatu  alto.pietatis  dulcorcoir.muc  fubditis  bcnefaciendo,pri 
niu  tangiturm  pntna  partc  c,  fccudi  ihi.  Etafccndcns  Ieflts  ,  ter- 
tium,  Tune  accefit  ad  am.  quartu.  Et  cgredkntibus  illis.  primum 
oftcndit in  parabola  illoru  qui  -vocati  funt  ad  operandii  m  vinca 
a  manc  vfquc  ad  vefpcrarn .Fx  quo  patct q,  prarlati  dcbent  con- 
tinne  laboiarc  pct  doitnnam  in  ccclelia  ,  dcbent  ctiam opcrari 
ibid«hneinuidia&:mutua^mulationc,quodpaietpcrhocquia 
laborantcs  murmurantcs  hic  rcprchendunf ,  prop.  cr  quod  Nu. 
M,  dicitquodcuIofuediceretMoyii,  vtprohiberet  Hcldad  & 
Medad  prQphctantcs  in  caltris,Moyfes  rcdarguit  ipfum  diccns, 
i^Ci^AmuUrispro  mc  i Qjiis  tnbttat  vt  omnis populus  propbi  tet,  & 
4c t  domintts  cisjpiritumfuum  f1  Iguur  circa  hoc  dpo  tanguntur.  Pri 
oum  cft  vocatio  ad  laboris  exercitium.Sccundum  ad  recipicndu 
f  txmiu  lbi.  Cum  ferofa£tumeflet,Circaprimum  crgodicitur. 
Similc  ifl  rc.  id  eft,ftatus  ecclciiae  mibtantis. 
a     Homini.  Iilc  efi  Deus  pater ,  qui  ita  gubcrnat  totum  mun- 

dum 


dum  ficut  paterfamilias  fubditos  in  doroo. 
5  Q»i  extjt.  Iftc  cxitus  non  eft  per  loci  mutationem  .  fed  per 
fuae  bonitatis  diffufionem  in creatura  fubiecla.  Vinca  ifta  eft  vni 
ucrfalis  ecdefia,  quacaprimoiuftocolhgitur  vfquc  ad  vltimum, 
qni in  fine mundi nafciturus  eft,  vt dicitGrcg.  Operani nutcm 
funt  doftorcs  &  praelati  i  Dco  mifli  ad  culturam  huiu^vmcr 
per  pracdicationem  &  doctnnam.Primo  ergo  mane  Deus  patcr 
operanos conduxit.qma  a  principio  mundi  vfq;  ad  Noe  alicjuos 
fanftos,patrcs  ad  cruditionem  hominum  tmiiit ,  vidclicct  Adam 
Scth  &  Enoch,&  alios  iuftos. 

4  Conuc  nt  /o.Conuentio  ifta  eft  promifllo  vitx  arternx  pro  Inbo 
re.  Quac  quidc  vtta  xterna  df  denanus  diurnus  ,  qui  elt  arquabs 
omnibus ,  quia  vita  aeterna  ent  zqualis  omnibus  a  parte  finis. 

5  Etcgref.  Hora  tertiaintelligitur  mundidifcurfusa  tcmpore 
Noe  vfquead  Abraham  ,  in  quoaliqui  fanfti  ad  eruditioncm 
aliorum  mifli  funt  a  Deo,vt  Noe,  Sem,  Heber,  Thare  &  Abra- 
ham,  &conlimiles.  • 

6  Iterum.  Horafexta  fuit  ab  Abraham  vfqueadMoyftn  in 
qua  milTi  funt  A  braham,  Ifaac ,  &  lacob,  &  11.  Patriarc.  Hora 
nona  a  Moyfe  vfq;  ad  Chnftum,  vidclicct  teropore  lc^is.in  quo 
ad  eruditioneropopulintiri  ftint  Moyfcs&  Aaron,Iofuc,iudt. 
ces,  regcs,  propheta?,  &  facerdotes.  ' 

Cbci 


M    O    R     A    L    I    T    E    R. 

1  Stmileefi.  ParabnJaiflade  laborautibusin  vincaparrif- 
familias, alias expofui  litcraltter  &  moraliter,  prout copctic 
comunitati  fidcIium.Nuncautcm  cam  expnn.im  proutco- 
fpicitcomimit3tcmrc!igioforu,qiiiaitligiovineafpiiitiia- 
bs  c  ft  dni.vd  quam  vcnmnt  aliqui  in  ptici  itia  quafi  in  mane, 
aliqui  iniuucntutc  quali horatertia  ,  & aliqui  m a;tate  virili 
canqua  hora  fcxta,  cV  ahqtii  in  fenccf  utc  taquarn  hora  nona 

&: 


&aliqui  in  fcnio  tanquam  hoiv.  vndccima.Dommuspiitcm 
yinca:  Chriflus  eft ,  prqcuratorauteai  cius  pr.xfidcns  1IJ1  re- 
ligioni,quialiquando  tancumvcl  plus  honoris  vclrecrc5- 
tionisfacic  vltimo  venicntibus  propter  compaftioncm  vci 
pcrfonarum  rcuerentiam  feu  aliam,  rationabilcmcaufam» 
quancum  primo  vcnicntibus .  Ec al.quando coatingicqtioc( 
primo  vcnicntes  accipiunc  indc  occationcm  murmurandi 
hccc iniufte,pt opter  quod  mcritoarguuntur  a  dommo. 

MORA- 


333 


Matth 


XI 


Cap.  XX. 


334 


^  a.  *A  nouiffimis  vfq-,.  Quia qui  tn  aduentu  dni  vocaci  funt  ad  re 

A  gnum  ,  fimeal!quataidicaceperucniunc,a?quales  hisquiab 

ij.     imtio  mundi  ceperuncomnes  quidem  idem  celii ,  fed  ftella 

1C-  f-  dirferc a ftdla  in  claritatc.  A  nouiffimis  incepic,dum  pnus  la 

tronc  quam  Pctrum  in  paradifum  incroduxit.Quia  prius  ali 

quando  remuneran 

tur  fero  venicntes 

quia  prius  de  cor- 

pore  exeunt,  quam 

quiin  pueritia  voca 

ti  funt. 

b     Et   acchientcs. 
ieios  Q.ma  ^nciqui  patres 

in  infernum  defce- 

dcnces  a  gloria  dila- 

ti  funt  ,  quaficrgo 

poft,murmuratione 

dcnanum  accipiut, 
JJ  qui  poff  longa  mfer 

niccmporaad  gau- 

dia  peruenerunt.  Et    a 

accipientes.  Hi  func 

qunn  initio  nafcen 

tis  ccckiia?  vocatis 

ex  gentibus  fe  pra> 

ponebant,quaft  po- 

pulus  Dei  ab  intcio 

mundij&tllic.ines    b 

qui  pondus  obler-     c 

uacionum  porcabac. 

Sed  qui  non  venic 
ioa-.  faperbos  vc*:areiuftos,  fcdhumilcspenirerccs 

placet  hutruiisconfcfsiomalorum  quam  fuperba  gloriacio 

bor\oru,(ukid'X,^4mice  non  faciottbiimurni!.  Non  dolet  quafi 

fraudati  fua  mercede,  fcd(ritu  inuidoru  )  quod  illi  plus  qua 

merentur,acipiunt,&  non  tam  ipfi  plus  accipere,quam  alios 

nihil  vcl  minus accipcic  deiidcrant,quaii altcnus conforcio 

fibi  pra:mmm  minuacur. 

C     Murmurabant aduerfts patremfamlias,d'.c:r,<es  .  Hi  nowffimi 
C  vua,&c.  Qusncur ,  quomodo  accipicnics  murmuraffe  di- 

cancur, 


cacur,cum  in  illi  beatitudincotnnis  inuidia  &  murmuratio  D 
prorfus  remoueda  fic?Sed  hic  eft  mos  diuin?  fcripturc ,  vt  cu 
demuhis  incollc£tioneagat,  <|uxdatantumquioufdjm  de 
illacollettione  ,  6c  noncocicollectioni  tribuac,  Iuxcaillud 
PropheCar.  Eduxit eos cumau ■.& a>g.  Ecindc.  Etind'X:teosin  pfil.t04.dl, 

mo  .cumcamcuilli  Ibid.77.f. 

AbAbraham  vfquead  Moyfem. 


[1  :na 


a 

bo  vobis.  Illi  autem  abierunt .  Iteru  autem  cxiit  circafextam 

a    A  Mo) fe ufque  ad  aduentum  domirtt.    b     Ab  aduentu  domini  vf  jue  ad  finem  inuHdi. 
c     Per  feipfim  apuatutt.qui  prms  per  patrcs  innotuit. 

& nona horam,& fccit fimiliter.  Circa vndecimam vcro *e- 

a     Gentilem  populuin  a  bono  opete  torpentem. 

xiit  & inuenit  aIio"s  itantes,  *  &  dixit  illis  •  Quid  hic  ftatis  coca 

a    Omni  tempore  pro  falute  laberare  negligitis.     b     Vias  vitae  nemo  nobis  prardicauir. 

dic  ocidfoDicunt  ei,quia  nemo  nos  conduxir£)icic illis .  Icc 

Cum  tinis  mundi  uel  cuiusliber  ueniflet. 

&  vosin  vineam  meam.*  Cum  fcroautem  fa&um  effer,dicit 

Parex.     a     F.liocui  omniadedit  inmanus      b    Statueante  tribunal  tuum. 

dominus  vinea?  prdcurarori  fuo .  Voca  operanos,&  redde  il- 

a    Vnicuique  iccuudum  opera  fua  prout  gefsir. 

lismeVcedem,incipiensanouiilimisvfque  ad  primos.  Cum 

a    Gccti!es,uel  qui  dectepiti  funt  vocati. 

veniflentcrgoquicirca  vndecimam  horam  venerant ,  accc- 

a     Eand  m  itermutem  cuiu  his  cui  ab  initio  niundi  uocati  lunt.  ..    Idcli,luda:i. 

perunt  t  fingulos  denarios  .  Venientesautcm  &  pnmi, 

a  Digniorem  locum  tn  regno.qui  prius  in'iobermctilo. 

arbitrati  funt  ,  quod  plus  eflenc  accepturi  ,   acceperunt 

a    Conformitatem  cla  ritatis  corporis  Cluiiti. 

auccm&ipfi  t  fingulosdenarios  .  JEcaccipientesmurmu 


q.deAegypto  cxie- 

runr,  omnesprarter 

Calcph&Iofuepro 

pcerincredulitacem  "horam 

fuamindefcrcope- 

nerunc,quorumfil!J 

in  montcm  fantliifi- 

cationisiduccissitc. 

Fcaergo  &  de  pri- 

mis    accipientibus 

quidam&nonom- 

nes  murmuranc,qui 

tame  poft  accipmc, 

Sicut  flepe  concin- 

}     gic  quod  mulcido- 

10  minoperlonga.cem 

ii  poraicruictunc,alii 

aucem  moxinprin- 

13  cipiofujeconuerfio 
nismaicyrio  vclali» 

1*  quomodoaddcna- 

14  rmm  recspiendum 
•  5  translaci  funt.Quod 


qiic  fttcrk  iu 
Itu  accipiccu 


E 


cuimagis 


rabancaduerfus  patremfamihas  ,  dicentcs  .  Hi  nouiffimi       audicmes  qui  diu 

]aboraucrur,fcilicec 
quodalii  fiacimad  premiumtransfcruntJ,  ipfi  autemtanco 
tepore  in  laborcdctinemur.de  dilatione  pramni  quafi  mur- 
murarevidentur.Poterieciamdicidemalis  quiin  principio 
quidem  bon;  fucrunt,  lcd  bonum  quod  inccperunt ,  ad  finc 
nonperduxcrunt.Vnde,nonilliquidenanumacccperunr, 
fed  ifti ,  quiin  bonitate  non  pcrltiterunr,  premio  priuati 
murmuranc,quiadcnariocarcbant,qui  m  primipioboni  ^p 
quoeciam  pnncipiocum  primis  accipiencibus  conhumcra  p 
tur,fe  promeruiile  credidcranc. 

#  Chry. 


NICOLAVS    D£    LYRA. 
I  Circa  vndecim.vero  cxi\t.Va<xecinia  hora  inulligitur  a  tempo 
re  Chrifli  vfque  adfinem  mundijn  quogemiles  vocati funt per prxdi- 
cationemapofloloru.n  &  aliorum  ecclefu  do8orumy&  propttrboc 
dicitur  bic. 

X    Qmd  hic  fia.&c.  Quia  qui  a  principio  mundi  vfaue  tunc  labora 

rt  in  bunts  monbus  neglexerant,  quafi  tota  dieocioft  flabant . 

J     Dicunc  ci.  Idefl.nulhs  doclor  ,  nullus prophcta  ad  nosinflrucn- 

dm  venit,quia  lcx  &p,opb  t  tfiliis  Ifrael  datifuerunt,vt  illifpi  cia- 

lifantlitate  fulgerent,ex  qutbus  Cbrifiusfecundum  carnem  erat  nafci 

luruu 

4  ftc &  vos  in  vineam  mcam  .Interponitur h*c coniunUio co- 
P«l<itiua,quiagentilcsIudAis  adiunUi  fnnt  vt  vnaecclefta  exambo- 
bus  ficret. 

5  Cum  fero  auccm  fa&um  effct.  Hic  defcribitur  vocatio  ad  re 
cipiendtttn  prsmium.Scro  autem  ab  allquibus  hic  dicitnrfinis  mundi, 
tnqua  vocabuntur  iufli  ad  receptionemprxmii, vt  habctur  inf.z  5  ,ca. 
venicc  bencdicti  pa.mci.&crt-rf  iltud  quodfequitur  videtur  con- 
tradtcere.quod  aliqui  accipientes  prxmium  murmurabant  aduerfus  pa 
tremfamilias,quia  nultus  infine  tt.undi  pr&mium  a  tcrnum  recepturus 
tnurmurabiicontra  Deum,federitfuopra:miocontentut.  otdquodrt- 
fpondetbeatus  Creg  quod  ifla  murmitraiio  non  ifl  atntd  quam  dilatto 
?r£m"  q»mfuflinuerunt  patrcs  fanCit  in  limbo  vfque  ad  paffionem 
CbnjUJcd  bec  refponfto  non  videtur  conueniens  ,quta  murmuratoret 
hicdicuntur nequam.quoi non poteil  dicide  fanSiipatribus  in  limbo 
exijtentibus&in  fi„eparaboU  concluditurMvlU  funt  vocati,pau 
Cl  vcro  electi.  Ex  quo patcr,quod iHa parabula  nonfolu  extendit  fe 
adektlos  ,  cuiufmodi  fuht  ilti  qut  tnfine  mundireupitntpr&mium. 
Et  tdeo  dicendum,quod  ftro  hic  accipiturpro  tcmporegraU£,quod  in- 
cfpit aChnslo,vnde  Ioan.ub  dicitur.Gram  Sc  veritas  per  lefum 
i-nnimm  fadta  eft.<s~  idco  cii  dicitur.Cum  fero  autem  fa.cflet. 
tdejt,cnm  sempusgratu  aduem/Jet. 

6  DlCltdommus.  Idcjt,Dc«sTatrr. 

7  Pr^curacon  fuo  .ldefl,bomim  Chriflo,qui  miffus  cfi  adprocura 
tionemfalutishumanx. 

Voca  ope.  ///„  merce s  bene  intefi^itur  iratia,  quia  tfi  quxdam 
tnchoatioglon*,cumgloria  nonfit  aiiud  quam  gratta  confummata. 

Inci* 


p  Incipiens.  Quia  inprimitiua  ecclrfia gratia  ChriUi  data eflgcn 
tilibusqui  vltimo  venerant  adfidem ,  ludxispro  maioriparte  in  tnfi- 
delitate  remancntibus. 

10  Cum  veniflcnt.  Ide(i,gentiles. 

1 1  Accepe.fin.  Idefi,donumgrati&  qu<s  efl  quxdam  inchoatio  & 
arra  gloria. 

12  Venientes  autem  &  pri.  Idesl  ,  lud&i  qui  a  principio  lcgis 
data  Deo  femierant . 

1 5  Arbitrati  funt .  Quia  inprimitiua  ecclefia  credebant,quodplut 
dcberenthabere  deCbriiti gratia  vnde  reputabant  gentiles  indignot 
gratia  Deijecudum  quod  dicitur  ^itl.  1  o.vbi  Tetrus  vidit  linteii  fub 
mifium  de  ccelo  ,  in  quo  erant  animalia  quadrnpcdia  &ferpcntia  & 
yolatilia  &  immunda  fecundum  legem.Et  diclum  efi  Tctro.  Occide 
& manduca.  in  quo fignabatw  incorporatiogentilium intra ciclcfia 
ferftdem&gratiam,fkutpatctcxliteraconfcquenti  ,  quiaaDeo 
tniJJhscflTetrus  ad  prxdicandum  CornclioCenturioni  &  atusgentiti 
bus,propter  quod  Tetro  abominationem  habente  de  manducatione  im 
mundorum  frcundum  legem,  in  quo  fignabatur  (  vt  dicia  cii  )  vocati» 
gentihu  adfidem,  diclum  eflfibi  a  «jYo.Qtiod  Deus  purificauit,  tu 
necommune  dixeris.Ef  inf.co.c.di.xitTctrus  Cornelio  &  amicit 
fuis..  Vos  fcitisquoniamabominatio  fic  viroludxo  con- 
iungiautaccedercadalienigena,fcd  mihi  oftedit  Deusne- 
minem  communem  aut  immundum  diccre  hominem. 
1 4  Acccpcrunt.  Idcsi,c'oftmitcm  grat,am,ficut  &  gentiles,&  rib" 
maiorem,vnde  ^icl.  1  o.dkitur  ,quod  prxdicante  Tetro  cccidit  fpiritut 
fanBus fupcr  cmnes  qui  audicbant  vctbu  vidclicetfupir  Corpcini  & 
amicof  eius,quia  vt  ibid? dicitvr.Wccepcrimt  fpiritum  fanclu  m 
figno  vifibili,  &  donum  linguarum.  ficut  rcceperant  apojioli  & 
aii)  difciputi  qui  erant  ludxi  in  die  Tenteco'iis. 
i  J  Et  acc\. Sic.Quia  ad  literam  >n  primitiua  ecclefia  couerfi  ludei 
murmurauetmt  de  hocquod  conftmilisgratia  ficbatgentibus ftcut  & 
ipfiSfVnde^ttl.  1 1  ,dicitur,quod  ctt  Tetrus  redifset  in  lerufalchaptiirjt 
$0  Cornelio  &  amicis  eius  difceptabat  aducrfus  iltu  qui  erat  cx  circuci 
fione  dtcentci.Quarc  communicaUi  cum  illis,qui  habent  prxputium, 
manducafii cuitlis.Et  ibid.6.a.dkitur.ln  diebus  illis  cref.cte  nu 
merodifcipuloriljfacKi  eft  murmur  Grarcoru  aducrfus  Hc- 
bi&oSjeo^dclpiceretui  miuiftcrioquotidiano viduceoru. 
Tom.r.  1    4  At 


\ 


Itf        GIof.ord&NicolaideLyra. 


33  * 


Muiih 


Jf«0|.]4«fjm 

ritintp, 
tjliWi} 


terant  gcncrarc, 

*  Jdem.Non  auu5 
dolcbant ,  quali  dc-i 
fraudati  de  mcrcc- 
dcfua,  fedquiailli 
amulius  quam  me- 
rucrant,acccperant. 
Sicenim  dpkntin- 
uidi ,  quando  alteri 
aliquidadditur.qua- 
fi  cis  fubtrahatur,ex 
quo  patct  qcf  ex  va- 
paglorianafcifinui 

«iDii.on«  dia.Io.n.dolctcffe 
mea  Uinc  fecundus,  quw  Qeil- 
derat  efTe  prior, 
a     Huicnouifftmo. 

#  Qrige.  Forfican 
Ada?  dicit, 

Amicc  np  facio  tibi 


c    *An  oculus  tuus,&c.  Vcrc  Iudei  praua  intcntionem  habue  D 
rutqui  prohibueriit  Apofiolos  genc;b.loqiii,vcfaluefierec 
d     Sic  crunt nouiffitni primi.  Augli{tii)US.Idcft,Iuda.'idccipi- 
te  verceiuur  in  caud.ur>,gences  dc  cauda  in  capucVn  M<  >y« 
fcs  in  Dcutcron.v^(i«f na  qui  teom  moratur,afcendet fupcr  tc.Ule 

crit  in  caput,  &  tucris 
a    Ideft.qui  diu  fub  onete  legi*  fudauiinu«,ffc  longiera  cirnij  tentimrma  fuftinuimus, 

vna  hora fccerunt  ,  &  pares illos nobis  fccifti ,  qui  pdrraui- 

•    Crnis.    b    Quiapar  crathominibuj  murmurandi  rauo.         Primx  hoif  operario 

muspondusdiei&txftus?  Atillerefpondens  uni  eorumdi 

Kcdda  quod  dcbco. 


t@    *  Chiyfoflomus.Nonaurem  oportetca  qux  in  parabolis 

A  func  fecundum  totum  quod  dicirur  inucftigarcfcd  intcntio 

H>m.*j.iu  ncmproptci  quam  compofiftcft  intclligire  &:  nihil  vltra 

Jciutari.Non  crgoinducit  h<  c.vtofturfaralic.uoscfieinui- 

dia  morios,fi  d  vc  c;fiendat  hos  cancopocicos  honore  ,  quod 

Sc  miiidiinn  aliispcw 


Traa-io.in  aUCCm 
Jrhtth. 


Nonenim  proinifi  tibinifi  conformitaicmin  nietm. 

jcit. Amiccnon facio tibi iniuriam.  Ndnne ex denario  conue-  3 

a    B.cddo  tibifocundum  opus  tuum.in  icitaquc  iu  ius  fum.  d. 

b    Gratia  eit  &  milci  icordia  vt  coscqualis  &  concorpQtalis  tibi  nat  populus  Gentilis. 

nifti  mecum  ?eTdile  quod  tuum  cft  &  vade  ,  Volo  autem  &  - 

■    Nonneell  poteitas,  iudicis,  vel  iultitiam  facere.vel  mifericordiam  cui  vult  impendere.    f 

a  huicnouiiTimodareficut&tibi.  t  Autnonlicetmihiquod  7 

ba    Inteatlo  ijuaad  ftimatum  nitetij.    b    lnuidiaplenus,«uimeanonplacet  benignitas. 
«    Sicurolieniuinclt. 

volofacerc  ?       An  oculus  tuus  nequam  eft ,  quia  ego  bdnus  * 

a    Centilcs,vcl  qui  maioris  vtdentut  meriti.funt  minoris,&  e  conueifo. 
q  ludari.  Qui  confitcntut  fe  nofle  Deum,  faftis  autcm  negant. 

fum  ?  t  Sic crunt  ncuiflimi primi ,  & primi  nouiftimi .  t  Mul- 

Adridem.  a    Ad  icgnurn.  b    Sccundum  fitumloci. 

d  ti  cnim  funt  vocati 


in caudam.  Sed  tame 
ncc  oes  primi   nec 
omncs  nouiffimi  ad 
numcrum  cleccorii. 
pcrcincnt. 

*     Chryfofiomus.  H* 
Aucideoprimosdi-  "" 
cic  effe  nouiiTimos, 
&  nouiffimos   pri- 
mos,non  vcnouiffi- 
mi  digniores    fmc  t  A 
quampnmi  ,  L*d  vc 
S     coxquetur,  St  nuUa 

9  iit  incer  eos  differen 

10  tiatempuris  caufr. 
U  '^Hiod  aurcm  dicic,  tMa 

1 1  mnItivocati,&c.  non  E 
15  ad  fuperiores  fan- 


pauci  vero  ele&i  •  nt  afcendens 
Iefus  Icrofolymam  affumpfit  duodecim  difcipulos  fuos  '4  ^ospcrc.necfcdad 

'  *  *  1;  genccs,quor  lamux 


iniunam,nonnecx 

denario  couenifti  mecum?colJe  quod  cuum  eff,  &:  vade.Tuu 

eii  falus ,  quod  eft  denarius ,  V olq  autcm  &  huic  nouifjimo  dare 

ficut  &  tibi.  Non  incredibiliter  potetf  quis  arbitrari  hunc  no- 

mfsimum  effe  D.Patilum.qui  vna  hora  ppcratus  eft,6t  iinu- 

liter  omnes  qui  ante  cum  fuerunt. 

b    ^tut  non  Ucet.  Stulta  quzflio  contra  bonicate  Dei."  Qurjre 

dum  cffct,  Non  fi  daret  quod  non  dcbcret ,  fcd  ii  non  quod 

debcret, 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  At  ille  re.  Ter  diuinam  reuelationem  apoftolisfaUam. 

%  Vni.eo.di.  Sicut  autem  alicfuando  accipitur  numcrus  indetemi- 
natuspro  determinatojta  etiam  aliquandofmnitur  pnitaspro  nume- 
ro.ficutfupra  diftum  eit,quod  Vetrus  loqucbattir  pro  omn.bus  apoflo- 
lis,itafimilitert]uod  hic  dicitur  vnijmeUigilur  cffe  diilum  multitudini 
eorum ,  qui  degratia  datagcntibus  trturmurabant feu  admirabautury 

6  hocfatlum efl *>itt.l  i.vbiTetrus raiione.m  reddidit  luddismnr- 
ftturantibus de hoc'quod bapti^auerat Cornelium , dicens qu od ex  di- 
uina  reuelationefeccratt&quia  riderat  fpiritum  fanclnm  defcendm 
femfupcr  Gtntilcs flcut fuper  ludcos,vt  habeiur  ibidem.Stquitur, 

|    Amice  non  facio  tibi  iniuriam.  Qwa  iniuria  non  habet  locu 

ybi  ffl  meragratia,&  ideoft detgraiiam  wicunqtte  volucrit,  non  fa- 

fiet  alicui  in  iuriam. 

4    Nonnp  ex  dcnan'o,&c.  Qnia  ad  hoc  aliquis  venit  adfidcm^vt 

frabeat  gratiam  in  prafenti,&glori*m  infuturo. 

y    ToJJc  quod  tuum  eft  &  vade.  Iddl,gratiam quam  meruifli 

credendo  legi  &prophetis  de  Chriflo,quia  licet  prima  gratia  no  cadat 

fubmerito^augmentumtamen grati&tadit fubmerito  ,  quodquidem 

augmcntum  datum  eft  ludfiis  credentibus  ia  Ch  riflum. 

fi    Voloautem&ihuicnouifsimodare^ficutc^tibi.J^e/t^e- 

tili  vocato  tmmcdiate  ab  idololatria  ,ftcut  ludjso  vocato  a  legis  obfer- 

fianlia. 

7  Aut  non  licet.  Qu<tfidiceret,Sic,quia  Dci  voiuntas  nullo  modo 
poteftejfediftorta. 

8  An  oculus  ruus  nequam,&:cf  Quia  talis  inuidia  & iudkium 
procedebat  ex  humano  d.fttlu, 

9  Q,Wa  CS°  oonus  fum.  Ter  efientiam,&  idea  non  poffum  male 
agcre. 

jjo  Sic  erunx  nouifsimi  primi ,  &c.  Q^iagentilcs  qui a  ludais 
erant  quafl  viles  reputatijmt  conue>fi  deuote  adfidem  Cbrffii, 

I I  Ecprmi  nouifsimi.  Qni^  iud*i  quifucrant  populns  peculiaris 
ipftus  Dei  ,  propter  infidelitatemfunt  ab  eo  deiecli ,  &  hoc  ell  qmd 
fubdit,  '-....  ?  ' 

. Multj 


ipfis  gentibus    qui 
mulci  vocati  funt,pauci  funt  eligendi. 

•5«  Idem.Qiiod  aurem  nonomncsfimulconduxit.fedahos  H**' 
.inane,alioshoratercia,&ficdealiisex  ditlerencia  mencis  eo  ****{ 
rtim  procefsic.Tuncn.eos  vocaii't,quando  erantobedicuri. 
Nam  &  latrmem  vocauit,quando  obediturus  erat.Copolita 
cfi ergo  hec  parabola,  vteosauidioresfaccrer,quiiu  ulcima 
fencchiteconuertuntur,  ne  exiltimarent  fe  minus  aliquid 
habituros. 

Ecce      _ 


1 2     Multi  enim  funt  vocati.  jld  fidem  Chrifli  per  legem  &  pro~ 

phetas. 

1 1     Pauci  vcro  elefti.  Qwapaucidelud&is  eomparatiue  credide 

rant  in  Chrifltm,  &  de  credentibns  inuUi  reuerfijunt  abecclefia ,  & 

adhuc  rcucrtnntur  ad  vomittm. 

Moralicer.  autempouft  exponiparabola  ifla  devocath  adgratia 
fecundnm  ditterfas  £tata.Ita  quo.l  borapr'tma,fignaipuiritiam,h»ra 
tertia,iuuentutem,qutaficut  tunc  fol  in  ipit  afccndere &  calore  oftct 
derc,Jic  in  iuuentute  calor  naturalis  m  bominc.Horafexta  xtatcm  vi 
rilem,quiatunchomoe>linflatupcrfeclo.Jicutfolinccetimedio.Ha,^ 
nonafenefiutetn,in  qua  calor  naturalis  incipit ,  in  bomtrn  refrigejce* 
te,V ' ndecimavero,fignat fenium ,quix  tunc  bomoeii  propemortis  oc- 
cafum.Vocantur  ergo  operarij  omnibus  iflis  boris,qma  aliqjii  vocan- 
turadftiem  pergratium  opcrantem  inpueritia,alu  in  iuttentute  &  Jic 
de  aliis  Atatibus,&  omnes  habent  denar.um  dhiiiium,qtiia  quamtum 
cunaue  homo  tarde  adgratiam  vocetur ,  dum  tamcn  in  ea  psifcucrct, 
babetgloriam  tftcrnam.Contiiigit  etiam  quandoque,quod  il!c  r,ui  vccx 
tur  infci:eclute,confequitur  tantamgratiam  &  glortam  a  Deo  yficu9 
ille  qui  in  iuuentute  vocatur,tum  ex  diuina  iiberalitate ,  tum  ex  ipjitts 
vocati  feruenti  voluntate  &  operatione. 

14  Ec  afcen  dens,  Hicfaluator  oflendit  qu>d  in  prmlatis  debet  effe 
uigor  ad  tolerandum  rnartyriumji  ncccffe fitpro  grege  fibi  commijfi>y 
&  hoc  docetpcr  exemplumftti,qui  voluntarie  venit  in  Ierufatem  cd 
fuftinendum  mortemprofalute  mundi,vnde  beatus  Gregorins  exponcs 
illudioannis.iQ.b.  Egofum  paftorbonus  &:  animammeam 
pono  pro  ouibus  meis,  dicit  defe  &  aliis prxtatis  .  In  hoc  oftenja 
efl  uobis  via  qua  fequamur.  Et  hoc  eji  quod dicit  hic.  Ec  afcendens. 
j^/.e  rcfpeftu  totius  tertte promiffionis  eft in  alto  fita,&  propitr boc  \  e 
nicntes  iluc  ab  aiiisparttbus  tbant  ajcendendo. 
I  y  Affumpfic duodccim.  Et  hoc  duplici  de  caufa. Vna  el ,  q*i4 
fecntun  myUtrium  [u&paffionis  futurum  volebat  apoflolis  comuitttt* 
pne  aliis  rcutlare ,ne  vtdcntes eum poftea mori  ignomintofe Jcanduti- 
Ttarentur.Secundaefl  quia  [ecretamyfleria  ftint  tantnmmaioribns  re 
ticlanda  &  detcgenda,cutuftnodi  erant  apo(toti,fiquitur. 


Ec 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 
};    Et  Afiendens ,  &c.   Hicronymus.  Dominus  crebro  dc 

pafsionc 


pafsione  fua  difcipulis  antc  prardixir.necum  vcniret  pcrfecu 
tio  Sc  ctucis  ignominia,fcandalizarencur. 

Et 


317 


Matth 


XI 


0  a  Ecc>  afcendimus^&c.Hicron.  Hocfcpeeisdixeracfed  qtiia 
A  mulcisincerpofuis  poterac  labi  de  mcmoria,  iturus  de  Feru- 
fale  &  apoftolos  fecu  ducturus.ad  tencationem  cos  parar;  ne 
deignomini.ncrticisfcandali7enrur,&:pafsionispena&:re- 
nirrectionisgloriarnpr<£d!Cit,  vccum  morientem  viderinc 
refurrettutum  non 


Cap.  XX. 


K% 


fibi prctcrri.Pecrum.Vndc & alius euangeliffa cJick n> quia,  D 

propcerancIerufa:em,pucabantquodregnutnDeic|'cxi 
ianuis  ideft  aliquid  fcnlibile . 


,.  .    dubicenc 

;8  sna.  „ 

?  r  p«* 

pei 


Chrvfoff.  Omnis 
falus  hominum  m 
Chrifti  morce  poli- 
caeft,  neceft  <liqd 
propter  qd  magis 
gratiasagcredcbca 
•  mus  Deo ,  quam  ,p- 
ptermortem  iphy  . 
ldco  duodccim  A- 


d  Dic  vt.  Bonu  deiiderjum  fed  inconfidcrara  peticb .  Et  io 

noti  voluncas  non  propofitum  culpatur,  fed  ignorancia ,  6C 

Lr  ...   .„.  r        i.  .       *  t  ^  fiimpetrarenon.de- 

a  tiecretoj&aiullis:  Eccealcendimus  Ieroiolymam,  &  h-  i 

T  Aiwfo. 

liushoministradeturprincipibus  facerdorum&  fcribis,  &  a 

*  Iiuiai .        a  Pilato&  mniferisRoinanotiim  1 

condemnabunt  eum  morte§t  tradenteum  germbus  ad  il~  4 

i  Aucrex  ludiorum.  b     Vr  ;ain  cito  rcfurrcilio  autuei  fcamlalum  crucis. 

b  Iudendum&flage!landum&  crucifigendum ,  &  tercia die 


S 


cum  fiiijs fuis ,  adorans &  perens aliquid  ab eo.  Qui  dixit ei:  8 

poffolis  in  fecreto 


morcis  fua»  annun 
ciauic  myficrium, 
quia  femper  pretio- 
B  fcor  thefaurus  in  mc 
lionbus  vafis  inclu- 
ditur.  Si  autemalij 
>aun.  atidiuiffcntpaffione 
Chrifti  futura ,  viri 
forfitan  turbaren- 
turproptct  infirmi- 
tace  fidei,  &  mulie- 
rcs  proptcr  molli-» 

ticm  fux  nacura: ,  cx  qua  in  cali  negotioadfichrimas  exci- 
tancur. 

b  M  illu.er.  Idco  dominus  in  mundo  noluic  profperari  fcd 
grauia paci vt  oitendcret  nos qtn  per dclctt.it lonem  ceqidi- 
iiius,cum  qua  amaritudine  recfre  dcbeamus . 
c  Tmcacctffitad.  Audica  rcfurrcltionepunuitcu  lllico  ( im- 
mcmor  lecudi  aduentusjregratu  um,  &  auidicace femmea 
prefencia  cupic  mmcmor  fucurorum . 

Chrvfoitomus .  Videbanc  fc  jpfos  honoracos  prx  alijs  & 
audicru.icquod  fupraduodccim  chronos  fcdebicis  ,  vnde 
pnmatum  ipfius  cathcdra: pecebanc  accipcrctimcbat  vero 

fibi 


a  Non  <ie  ignotantia.fed  n  illa  palam  prorerar  &  ij>»  fii  occfio  docendi. 


ij»   * 


becfimplicitas,non 
mcretur  confundi. 
c  fqtfbitis.  Quife- 
dem  gloria?  pecicis 
vcl  queiicis,  quano- 
dum  menrftts.dele* 
ccacculmen  honons 

rcfur^ct,  t  Tunc  ncccflit  adeum  maVer  filiorum  Zebedari  6    qiK,s  "^^"«er- 

cuit  via  labons . 

*  Chryfof.  Contulit  H'im.jrope- 
.  _..  |V  y    fediabolusad  con-mimpeif' 

d  Quidvis?AitiIIi:DicvticdeanthiduohIij  mei,  vnusaddex-  10  fucraarma  mulieru: 

teram  tuam,&  vnus  ad  finifiram  m  regnotuo  :  Refpondens  l l  vtficutAda  pcrmu 

a  Mattepetentejfilijnefjiondetquorum  volunia;e  iilapetierat.  b    Quidantc  htiinili-    l2    ilCrcm  fpoljaiHC  ,  ita 

r  .       .  r  .  3         *"em  P»<Uonis  vultis  exaltati  I  jftoS  icp  ireC  per  IQZ 

c  autemlcius,  dixit:  Nefcitis  cjuid  petatis  ,  potcitis  bibcre  ij  crem,fediamn6po- 

a  Inexpertis  lcuius  uidetur,  quod  e,\pertiti|tiui(Ient.  CCtaf  U'i£    mulicrctll 

t  calicem  quem  ego  t  bibiturus  ium  l  Dicunt  ei  ,  Poi-  14  pcrditio  incroirc  m 

fumus.  Aitillis:  Cahcem  quidcm  meum  bibetis,  icdere  I$  f^sexquodemu  ^mb^-^ 
..»11  1   r     ,1  «  16  licie  l.ilus  cundoiu  tf  H"°  CS" 

autemaadextcrammeam ,  vei  Unmram  noneit  meum      proccffic.  t..pt.z<,->P- 

f  Touflis,  Ec  hcc 
fcicbac  ,  quod  eius 
paffionepoccrancimicarijSed  hoc  dicit,  vceoincerrogance, 
&  lllis rcfpondencibus.ouincs  audiamus, quia  ncmopjceft 
cum  Chrifio  regn.irc,  mfi  paffioqem CitR  fit  im<cacus . 
*  Chryl\.TotrH,s  biben.  QJ.Vos  mihid;  hi  norec^coro- 
jts  toquimini,egoaQr.dcoflcribiKVobis8cfudoribus.nori 
.n.hoc  eit  prenvoru  tcpus.E:  modo  afu  incerrogacionceos 
attrahit  .Nou.n.dixitpotc-nisinfunderefingiiiricm  vcftrii 
fed,^ore//;i  bibere calhem.  dc  nde addit.  i/utm  ego bib.tiousfiitn. 
g  Calj.Vc Iacob.ab Herode.tucjtu .,  &  Ioant s i ferucris  olei  Aa,10a' 
dohu  miifus,«5<:  1  Pathmos  rciegatus.aio  no  dcftiit  martyriu, 
h  l^on  eii  meum  dai«.  Hoc  cft  rcgnu  ceiorum  non  cll  dancis  F 

&  ied 


E 

fbitjo. 


tlSun. 


101 


Ho^i.^.in 

M..t.h. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Ec  filius  hominis  cradecur  prinopibus  facerdocum  &  fcri 
h\h.i.ltgilberitis,qma eis per ln-iam  fuit traditUi  &  venditus  . 
*/r  cont'cmna'5Unc  eum  morce .  Quia  ipfi  tudkauerunt  eum 
tjfercum  w.rti  ,'Uet  non  baberentpoteflatern ivterficiendi,  quia  m- 
dicmmfanguin-.s  erat  eis  ablatum  a  Hpmaniu,  qui  dommabantur  eis, 
&  ideo  fequt  *r . 

3  Hc  cradenc  eum  gencibus.  Videlicet  Tilato  prxftdi  &  fuis  mi- 
iutbus.att  perficiendum  dlui  quod  nonpoterant^ideltcei  Cbrifti  mor~ 
tem.S  b'Ceflquod(ubditur. 

f  AJ  illudcndum  &c  flagellandum,  &  crucifigcndum .  ifl* 
cmminainfrcla  junt  CbriUoper  ordinem,  vt  vtdebitur  mfra. 

I  crcia  die  refurget.  Hoc  autemfubdit  Clmitus,  ne  apofloli  eiut 
mrte awiita  abforberentm pr*  tnftitia. 

6  Tunc.  Hic  oftendtt  tertio ,  quod  in prnlatis  debet  effe  tenor  humi- 
*t",<iMa non  debent  apoetere prteflc,  Et diuidttur  m  duaspartes, 

tpnmuponitur  buixs  docui.iti  ouafv.fecundo,  fubiungitur  humi 

if»TW     <3"'',ii:lL'lusautem  vocauit  COS .  Circtpnmuaducr- 

"*n,quod  J  ,dxi  xfhmabat  Cbriflum  perprophetas  promiffum  rc- 

clTau"1  tmpural ter in leY»f*le,« »  quiafctipturas de tegnoCbrifli 

n     amx  tlg  bmt,  &■  idcoregmtm  ublantm  eisper  l\pmanos  cre 

ChriR       7  ji't"e"d,mPer  Chriftum.proptcr  quod  apofioli  diccbant 

>  ij  °~A3.\.a.Dominefiin  tcmpore  hoc  refiiues  regnum  Ifracl,  & 

rLa  UC,0bUS  &  Ioann"fil,1  Zebrd*i>&  matereor„m  a:<dientcs 
"*' .  T Py  m*rttm  tertia  die  refurretlurum  crcdide,  u»t  tpfum  im- 
tneaiatepoit  rtji,m  clionem  xgnaturum  in  letufalcm  tempo,  altlcr  & 
taeo cupientes  ti effc  cotlaterales  pr*  cateris ,  quia  erant mi  cognati 
Zerm™<,tnf.,r,Haueruntmat>ernf,,am  depetntone  fcquenti :  &  hoc 
'Jt  'juod  duitur  bic :  Tuuc.  ldcl\,audita  refuncClione  Cbriflifuturh, 

Acccffic 


7  Acceffic ad  eum.  Idefl,ad  Chriflum . 

8  Macer  filiorumZebcdxitumfilijsfuis.  Confciisdepetitio- 
ne  :-atris . 

9  Adorarn  &  percns  aliquid  ab  co.^o»; petijt primo  infpeciali 
&  dcterm  natljcd  tantum  tn  generali^vt  concejjione facla  ingetier*- 
liprimo,<ninus  poffel  pojiea  /tbi  dencgariin  fpcciali. 

1 3  Qui  dixic  ci; Quid  vis?  *{pn petity  vt infciusjed  vt petitiofua 
puflea  coiuementius  oftcndatur  hrationabilis, 

i  J  Aicilli.-Dicvc  &CC.  Ideft,fmt tibi collaterales,& maiores in  re- 
gno  tuopufi  e.Q^nd  quidem  ngnum  crcdcbant  temporale ,  v<  dftnm 
eji:  nec miru,Ji taia apofioli creaebat,& appetebat,qui adhuc carna- 
les  erant  er  nondum  dluminati pcrfccle ,  nec  confirmatipergraiia,n 
fpiritus  fanfli , 

1  2  Refpondens  au  Ie.di.&c.  Hefpondetfiliis,  &  non  matri,quia 
fciebat  ipfamejfemiftamafiiiisy  &  if.rmatam  depctitionefacien* 
da  pro  eis . 

1  j  Poccftis  biberc  ca.quem  &c.  Ideft  Jufliuere  mortem ignomi- 
niofam  &  crudelem  quam  tgo paffnrus  f,m:  &ptr  quamdebeo  veni- 
Te ad rrgnm non  tempora^e, rt  creditis,fedxernum , 

14  Dicuntenpof.  Loauuntur  ftcut  inexpcrtip)  -prUfragiftatis 
ouodpatutt  per  ejfeclum,  quta  mpaffiont  Chnfli  fngerum pr*  timore 
rnoriis . 

15  AiCillisiCalicem.&C  Q^jtlacobttspropterChriflumabHe- 
rode  cfl  oiaJus,vt  habctur  U&.  I  X.&  loannes  m  doliumferuttis  oUi 
propter  Chnlium miffus  cfl:&-ficpatetiquodbqbu>tprompt«  v<>l,-.n>a 
tem  moriendt  propter  Cbrilium .  Fuitetiam  miffus  tu  exilium propicr 
ipfum.  Exilium  autcm  q<  «dam  mors  cfl  ciuilts , 

1 6  Scdcre  autcm  &c.darc  vobis .  In  itto fupple flatn in  quo  cflis 
idci~i,nondum  bumUiaiis,  &  adbuc  carnalibus .  * 

Scd 


.      MORALITER. 
Etterttadien,  Chi  yfo.Quodquidcm  huiusgratiadicit,vc 
cum  vidcrtnt  tniii..,!  cfurrcttioncm  cxpcttarent . 
6  Tunc  ac.aden»,,£c.  P  .  iltos  qui  pct  macrem  pctierunta 
Chro  pra:  c^tcris difc  ipulis  alij^  honoran,  co quod cr5t  eius 
confanguinci,  fignificantur  ambitioii ,  qui  habcntes  praela- 

tu,n 


tumconfanguineum  volunrpcrhoc  in  ecclefiapraccereris 
promoueri,quibus  bene  refpoiidctiir:7Vr/«m  q uid pctatit. Ni 
honores  ccciefia»  no  funt  difpenfandi  ex  propmquitarc  fan- 
«umis.fcd  ex  idoneitate  pcrionarum  rationc  fcicncia:  &  vir 
tucis,  itJeofubdicur. 

1  i  Totejiis  btbere.  i.  fuitincre  marcyrium  propccr  Dcum. 

Et 


3  $9        GloCori&NicolaidcLyra. 


340 


fcd  aCcipxcis.TvJei  en;mpefota  u  t  acceptio  cfi  aptti&eum.  Sed 
A  quicunqj  dgnus  eft  ac  cip:c,  q.  uon  paracnm  p^i  fon*  cft  fcd 
Aft.m.o,  vitcSi  ltaqjcalescftisquiconfeqiummi,  quod  victonb.pa 
tcr  parauic  accipictis.  vcl,  noeft  mciim  darc  fuperbie.  quod 
adhac  1  ftis,fed  alijs  quibus  paracQ  cft.Ergo  &  vos  nolicecf- 
fequodcflis.fedcHo 

tNondum  huniilntu . 

a  darevobis,  fedquibusparatumefrapatre  meo.  Et  audien-  1 

a  Non  m.irri.quam  ipli  iuifcrant  ad  grandia  pctcnda,  njnotanteb  menfuurn  fuam  immodica  cupi-    2, 
ditate  exaf  uerunt ."  '■     . 

tesdcccm  mdignatifunt  dcduobus  fratribus .  Iefus  autcm  3 


pucris  nianus  imponcce,&:  difcipulis  pcdeslauantcm.vcip-  D 
fi  fimiliter  faciat  fratnbus.  Nos  auccm  calcs  fumus,  vc  eciam 
pnncipum  mundi  ex<  cdere  videamur  iupcrbiam . 
d     Eyedim-'bus,&c.  Myfticc.Chnfto  dc  prxfcntis  viccj  dc- 
fcctuadcoelos  lcdeunte  ,  &:  omnibus  eleicis  iam  ccelurr. 

cum  co  ingrcdienci- 


|  Mir.n.c. 

lnc.iic. 


tcaiij,idcft,humilia 
rmni  qui  iam  vulcis 
exalrari,&:cftpara- 
tum  vobis. 
a  Et  audienttt  de. 
Vt  illi  carnalucr  pe- 
cuerunt  cfie  fupcr 
t  ejium.  omncs,fic  &  ifl»  car- 
mlicer  cocnftaci  sik 
t  eai.  cf£.  aiiqUCm  ance  fe. 

b  Scitis.  Acfi  dicac 
t«»:«  Vosmorc  feculanu 
pecicis,pcrpra:la:io- 
nem  vc-nirc  vult  sad 
requiem  vel  rcgni 
1«  fihi  mini-  polfeilionem .  Satis 
quiaprin.gt:  Humilis 


lirjit 


fi 


m.tgiftcr 


oc   micis 

ncc  immodcccupi 

LucTsl' d;tat,s   dl,os  a"Sll't 
ncc  decem  indigna- 

t  Mir.10.5.  cionis  &  Iiuoris ,  fed 

Luc.iS-L  conucnienti  excm- 

plo  docec  eos  fruftra 

immoderaca    quas- 

fiflb,  aut  iftos  fuper 

corum  dcfidcrio  do 

luiflc  ,  cum  ad  fum- 

ma  non  potetia  fed 


b  vocaiutadfe,  &ait:t  Scitisquiaprincipesgentium  domi 
nantur  teorunt,&quitniaiorcsiunt ,  poteitatemexercent  J 

»    Cum  econnaad  fummam  uirtutum  ueniatur.non  impcrand  1  ,'fed  minifrrando.    • 

in  I  cos.  Non  ita  erit  intcr  vos :  r  bed  quicumq;  voluerit  inter  6 

a    Nonprinmum  am!  iendo.fcd  humiliter  deuiiando. 

vosmaior  fieri,4fitve(tcr  minilter.&a^volucritinfervospri 

a    Oiiod  charitas  ncn  conditio  exigit.  b    Excmplum  ponit,  ut  fi  ucrbis  non  credunt  enibe- 

fcantad  opeia. 

c  mus  efle ,  erit  vefte"r  feruus  .  Sicut  filius  hominis  non  venit 

a  Non  untum  prsdicand  1  uel  miraculis  admonendo  fed  animim  quam  pro  nobis  accepit  impendendo. 

tminiftrari.fed  miniitrare,&dareaniYnamfuam  redemptio- 

a    Noiiommbus.lcdpixdeftinati».  b    P.ilt  refiirreftioneuigentes  credunt  m  eum. 

c  Lunao.  figmricat  dciiiium  no.tra:  immortalitatis.   "7 

d  nempromultis,t  Etegredientibusillisnb  lericho  ,  iequuta  $ 

a  Vterque  populus  finc  Chn.lo  catcui  .  b    Iam  uot  jChiiituincagnolccre  cupicntes  ,  aduentus    9 


fnug 


nulk 


ciui  prxcoiu:i  audierunt. 


efteum  turba  multa  .  t  Etecceduo  c.eci  fedentesfecus  viam 

a    Magno  dclidciio  lliuminari  poftulauerunt.confcfti  Dauid  filium  . 

b    Quem  Dcmncredimus,  fiiium  liominis  factum  .. 


IO 


bus  coepic  vcerque 
populus  diu  pcrfidia 
caicus  fpcm  falucis 
6c  illuminacionisha 
bcre  vifum ,  &.  duii- 
dcranterquarrerc. 

Nifi  ab  lerufalcm 
defcendiffec  in.Icri- 
co,  populus  vfq;  ho- 
dicin  tenebrisfcdc- 
rct,  fcd  ideo  defccn- 
dic,vt  mulcosfccum 
crahercc . 

c  £f  ecct  dno  csci.  De 
iftis  vnumcommc- 
morat  Marcus,  quia 
fuerac  in  illa  ciuica- 
ce  famofiflimiis  qui 
cx  in.igna  fclicirate 
eietifiiotiffi  necrat  p 
mifcric.Cecus  ncm-  Msi 
pe&  medicus  vn  Sc 
norncn  ciusmcmo- 
rat  ,  &  licincn  patris 
cius  Barthimc9  Thi- 
mci  i;l;us ,  quod  in 
alijs  116  facilc  occur- 
ric,nifiinIauo,qui 
&in  illoloco  nobi- 


ffu 


in  fclttih. 


audicrut  quia  Ielus  tranfiret,  & clama^uerunt  dicentes .  t  Do- 

a    Carnalia  defidcria  uel    perfccjuutiones  obllabant.     jj 

mincmitcrere  noftri  fili  Dauid.  TuVbaautincrepabat  cos  vt 

a    O«ndopullandoinfilicbant  dosee  ftrepitum  turbs  u.nccrcnt.  b  Qnia  lides  incarna-    jj_ 

nattoinstcm,>ot3lisad  itemaintelligenda  nos  pia-parat  . 

tacerflt.  At  llli  magis  cla^mabatjdicetcs-Domine  mifercre  no    5 

lis  fuit.Famolitas  autem  illuminati,  magnam  famam  mira- 
cuU.  con  parauic. 

Ven;c>Ierichovnumilluminatquod  I.ucasait,quiamor  Luc  ■ 
ti  propmquas  lume  cuangelij  predicauit  ludxis ,  exics  duos 
quia  poft  refurre&ione,Iuda£is  &:  gentib.Dc  quibus  Marcus 
vnum  ponit ,  qui  gentibns  fcnbit . 
f  Turbaamei».  *  Chryfoft.Vidcbancenim  fordidas  veftes,  Honj 


*bi.  bpta. 


humihtate  vcniatur. 

*  0.ig.r\,"?ef  %entmm &c.i.non contcnti  tantum  rcgere fub- 
ditos,fcd  violenter  cis  dominan  nicuncur .  Intcr  vos  autem 
qui  eftis  mci,  non  erutu  bac  ,  quoniam  ficut  omniacarnalia 
in  ncceflitate  funt  pofita,  fpiricualia  autcm  in  voluntate ,  fic 
&  quiprincipcs  funt  Ipirituales ,  pnncipatus  eorum  m  dile- 
ftione  debet  efle  pofitus,  non  in  cimorecorporali . 
c  7{on  ve.mi.  #  Orig.Na  ccfi  Angeli  &  Mat  tha  miniftrariic 
ci,tn  no  io  vcnit  vc  miniftief,  fcd  vt  mintftrct ,  &  tmcrcuic 
munftranSjVC  implerecur  quod  fv.quicur,£r  daret  ammam fnam 
in  redemptionem ,  &c.  Ec<  leliarum  ergo  principes  imitari  de- 
bcntChnflmu  ,  acctflibilem,&:niulieribu*loquentem,& 

pueris 

N  ICOLAVS     L>  l.     LYKA. 

1  Sed  quibus  paj.vere  bumilibui  ejr jpintuaUa fapientibus. 

2  Et  audicn.de.  Scilicety  alii  apoftoli . 

3  Indignati  funt,<Scc.^//<p«f bnmanupaSfi,  <\m*  adhncerant car 
nales  ficut  ■&•  itliy&  ideo  indignatifunt^  quod  excellentiamfuper  alios 
babcrevolucrmt. 

4  Iefus  aucem.  Hic  confeqitenter  inflruh  difcipulos  fuos  de  hnmili- 
tateexprxbabita  occaftone ,  vt  ambhionem  lacobi&  loannisrepri- 
merety&  indignationem  aliorumfedaret . 

5  Etait,Scitis  qma princi.gen.  Quaft  dicat ,maioritasinregno 
meo  non  eode  modo  acquinturjicut  in  regio  terreno,qnia  in  regno  ter 
teno  acquirlturper  ambitionem  &poteftatem,fedin  regno  meo  cotra- 
tio  modo  acquiritur,videlicet per  bitmilitatem,  propter  quoddicit. 

(  Quicunque  vo.&c  Jdtsl,  fe  exerceat  in  obfequiis  bumilitatis: 
Et  qma  in  moralibus  magis  mone»tfafta  qua  n  vaba.idce  inducitfui- 
ipft  <s  exemplum  diccns:  Sicuc  fihus  hommis  non  vcnit  &cc. 
7  Ec  egredi.H;£  confajue:er  oftendit  Saluator  quod  in  prxlatis  de- 
hct  ejjepietatit  dulcor  adcontinue  benefacicdumfubditis:  quia  Chr'f 

ilus 


&  non  confiderabant  confciencia?  claricaccm.Eccc  faciis  fa-  « 
piencia  hominu,  cxiftimabanceniminiutiampatimagnos, 
i\  a  pauperibus  non  orcntur . 

*  Origi.  n. Vel  lilentium  non  caufa  honoris  exigunt,  fcd 
quod  acerbe  a  caxis  audicbant  quod  ncgabam  ,  fcilicct, 

Domi- 


trjfl  j 

Mat 

F 


ilusnon  folii  in  domo  &  in  quiete  exiflcns,  fed  etiam  in  via  ambulans 
non  ceflabat populum  doccre  &  infirmos  curare,  &  boc  tfi  qued  dui- 
tur  hic:  Et  egre.illis.  Idcfi,Chri/to,  &  eius  di/cipulis . 

8  Ab  Icricho.  T^omen  ciuitatis  efi,  qus.  coram  filiis  Ifi acl corruit, 
vt  habctur  in  It.Iofue  6.c.ftdposlea  raedficata  eft. 

9  Sequutacfteum.  Dtfidtrantesaudire  duttrina  cius  ctiainvia 

I  o  Ec  ecce  duo  ceci  fc.  Marcus  dicit,quod  erat  vnus.  Tvjo»  efl  hie 
contradiclio,quia  lictt  cfft.nt duofecudttm  vcrttate,vt  dicit  hic Mat~ 
ths.us:tarncn  vnus  eratfamofior  altero,vel  importunius  clamabat ,  & 
ideo  de  illo  tantumfacit  Mavcus  mentionem.Seqititur. 

I I  Miferere  no.fili  Da.  Vocant  eumfilium  Dauid,  qitia  credebat 
ipfum  effe  Cbriftum  per  prophttas  promijfum ,  &  notum  erat  apui 
omnes  Iudxos,qnod  Cbriflus  nafciturus  eratdefemine  Dauid  . 

1  z   Turba  autem  &c. vt  tace.  Quia  per  ciamorem  fuum  impedie- 
bant  twbam  ab  audiendo  C brifti  dotlrinam  . 
1 3  At  illi  magis  clamabanc ,  diccntcs .    Timentcs  ne  abintre- 
patione  atiorum  impcdintur  auditio  ,  &  cxauditio  petitionis  ipfo- 
rum . 

Ft 


MORALITER. 

1  EftfK.Chryfo.Sicutduocarnalitcrpeticruuc  ,  ica&rdece 
carnalicer  concriftaci  func,  nam  vclle  fuper  omncs  efTe  vtcu- 
pcrabile  cft.non  fuflincre  aucem  alccrum  fupcr  fe  minus  cft 
gloriofum . 

t  "\on  ita crit,&c.  Chryfo.Principcs  mundi  idco func.vc  do 
mincncur  minonbus  fuis,&:  eos  fubijciac  feruicuci,principcs 
autem  ecclcfia:  fiunc  vt  fciuianc  minonbus  fuis,&:  miniftrec 

cii 


eis  quxcunque  a  Chriflo  reccperunc,&:  fuas  vcilicates  ncgl1 
ganc,&  illorum  pi\>curcnc,&  mon  modo rccufcucpro  falu- 
tc  infcriorum.  Etcg.il.&c  Scquitur. 
1  o  £t ec cc  duo.  Per quos  myftice fignificant* duo  populi,!fciK 
cct,getilcs,qui  crat  exc^cati  pcr  idololatna,&:  Iuda:i  per  do 
fScrinampcruerfam,mandatu  Dei  cranfgrcdienccs  propcer 
traditioncs  hounnum.fed  adueniente  Icfu  &:  eorum  oculos 
metalcs  cagcnce,  illuminati  func  plurcs  de  ludeis,  &:  dc  gea 
tibus  plunorcs,eum  pcr  fidcm  &:  opera  fanfta  fequentcs. 

AD- 


w 


N 


[fDominiimeiTe  Da- 
A  uid  filihm  .  Vel  qni 
crcdideranCjincrepa 
bant  eos  ,  ut  norj 
appellarent  eumco 
temptibili  nomine 
filiuni  Dauid,fcd  po 
tius  diccrent ,  fili  Dti 
miferere  ncflti. 
2  Etfletitlcfus,&c. 
Tran- 


Matthan        Cap.   XXI. 

•    Trinfeune  Iefu  cici  admeniti  funt.vt  illutniii«ntur,&aftjnteilliiminati  fiint.        b    Non 

ignotjr.fcd  auJirt  vult  confeflionciu  qui  noiierat  intentio  nejn.     j 

ftrifiIiDauid.Et(lc*cicIcrus,&voc3uic  cos.&ait.  Quid  vultis  2 
vcfaciam  vobis  ?  Dicuntilli.  Domine,vtaperianturoculi  no 

m  «    OcuIosHngit.quiejilisfuiliicisconrcieiitiam  iliultrat. 

ftri.MifcrtusautemcorumlcfuSjtccigitoculoseorum  »  I  ec  ) 

a     Tiie.  b     Iiuitatione. 

confeftim  t  videruncJ&  fcquu  ci  iunt  eum.  .4 


342 


TrSfiens  autfscjflsrtsl} 
iUumiaac ,  quiapcr 
humanicate-iri     mi- 
fercus.pveibitjccrni 
taccmCqu^non  mo 
uc-cur)!umenreddirfv;r„m^ 
C^un  c§fci  fequi  ndn,  c,„c  , 
pocerancftac ,  &  iti-  «ulio,:. 
bct  Vocari,  nc  cuiba 
prohibeac. 


NICOUV  S    DE    LYRA. 

1  Et  fte.Icfus. In  boc  appan  t ciut  cUmerttia,quia  non  dedignatus 
efljiare,  &  alioqui  perfonas  vili  s,&  pauperet. 

2  Quid  vulc.&:c.  i^on  petit,  quia  ignttret  eorum  volttntates ,  fed 
tjtiia  ad  miraculorum  operratiom  m,  vult  babere  fanandorum  confef- 
ftontm,  w  ex  boc  magis  appareai  t  euidentia  miraculi. 

Tecigit ' 


5  Tcu»\toc.co.teco.Idefl,f,tbitoEx:quoapparet,quodilUil[u~ 
minatiofmt  muaculofa ,  mn  naturalis^uia  tiatura  non  opiratur  in 
W»*w*.  4  Ec  fc.fum  eum.Fide,fcilicet,&\moribus,quiailliqui 
Ulumuau  fi,ata  Clmslo  corporalite ,  abipfo  illummati  funt  etiam 
mentahter,  quiatotum  bominemfmulfccitfaluum,vtdicitur  lo.-i.c. 
Totumbomincmfaluumfeciinfabbato. 


A    D    D     i    T    I    Q 


<**      In  ca.to.  Vbi  dicitar  in  pofti  Ha .  Scd  b.tc  reCponflo  non  videtttr 
eonuc*itns,&c. 

Non  videcur  rcfponfio  bcati  G  rego.racionabiliter  exdudenda 
j»p  tllas  diilimilirudines  quas  all  egat  poftil.  TNJji  ea,  q  parabolicc 
dicutur.non  funt  totaliccr  appli  cabilu  lntemi,  vnde  ipfcracc  po 
ftil.Luc.icJ.exprciI"cdicic,q,lin:  ilitudo  parabolica  nocurritsc- 
pcr  quacuor  pcdibus,imc>fi  tenc  rct  in  omnibus  la  no  etTe  firoili- 
tudo.fedrnagisidemias.prxferi  im  ciiadtolicdasfimilitudines 
huius  parabola?  furticit  fcntentia  Cht y.  qui  in  hoc  loco  fic  dicit. 
Non  oportet  ea  quz  ln  parabolis,  func,fecunducocuq<f  dicif  in- 
ueftigare  ,  fed  inrencione  propttr  qua corapoiica  eft  mcelligcrc, 
Anihil  vltrafcrutan.N6.n.indncichoc,vtoftc  fataliquosinui- 
dix  morfus  ,  fed  vt  oftcdat  hos  tanto  potitos  cffc  honore  qcf  et 
inmdia  aliis  poterant  gcnerare  Hec  ille.  Vndc  :n  hoc  loco  mar- 

muratoresilliquidicunf  ne^.nodcfanclisintelligcndueft.fed- 
dehoibus  neq,  qui  in  fimili  cafu  cofueuerut  murmurare  Simili 
ter  &  qd  dicit  tn  fine  Multi  func  vocati  pauci  vero  elecli.fm  eu 
dem  Chnf.  non  ad  fupertore»  fanclos  pcrtment ,  fcd  ad  aentcs 
ex  ipfis  gentibus.hcet multi  funt  vocati  pauci  tamen  elccTi, 
£t  aduertendu.qct  in  ipfa  expoficione  poftillatoris  inueiuntur 
maiores  diiiimilitudines  in  pnncipali  feu  firuh  partc  ipfius  para 
bolst.  Dicic  einm.Qd  lu  fero  faelum  eifet  mtelligicur  de  tcporc 
q  gratie;  qct  iiKipu  a  Chn(to,q<f  no  poteft  ftare.Pnmo  qa  illud  fero 

iam 


C  A  P.    XXI. 

ET cum  appro.  Hicpra-termitcit  Mactheus  ea  qu? fafta  func 
anccquam  irKrarec   krofolimam  ,  qua:  alij  prolixius 
tcjclant. 

a  Etcum ap.  Danuniis  fpiricualiccr  Ierufalc  appropinquauic 
quando  incamatus, 


ii non  erat  tepus  opcrandi.fed  potius  recipiendimercedcoptTJ- 
noms.qcf  pcecex  hoccp  d.citjdns  vineae.i.  D:us.  Procuracori 
fuo.i.Chnito,Voca  operarios,&  reddc  ftlis  mercede  Ex.quo  pa- 
ter,  quod  um  non  crac  tcpus  operandi,  (ed  mercedcrec  picndi. 
Non.n.dix.it,vocaop.irios  vt  laborcnr,  fcd  vt  mercedc  recipi  inc 
labons  pteriti ,  quod non competit  tepore  gratiac  ia  quo  xtuep% 
oportetlabcware^inprardi^steporibusqui.famiquxie.-^ 
huiufmodi.VndeApftolus.2.Cor.6\a.£*^^ 
DcimtntJUasmmvJtapatieiitia,»!  tubulatiomu-  .njfiicfin      i 
yin  angufiiit ,  &c.  quorum  fimiIianonIeguncurdic"t.i  antiqms'' 
per  modum  exhortationis.licct  aliqu.sndo  per  modum  penar.Sc 
cundo.quia  licet  gratia  fit  queJii inchoatio  gIor.e,n  m  tame  di- 
ctcur  merccs  fed  potius  pnncipmm  mcrendi.merces  .intecopio- 
fa  efHocsljs.fupr.r.b.Vnde  fencenti.i  Qndoru  validioreft,{e<u 
dii  qu3  perilIudcpdicitur,cuautcferofactu  ellcr  tntdligiiur.cft 
dicsrotius  rnundiaduefperumcon/umm«ion:sinclmata  eif  r. 
REPLI./^.M.ao.Vbidicit,  fero  quand  )operarij  vocanrur 
ad  recipiendum  mercedem,  oportet  accipere  pro  tcporo  gratie 
quod  a  Chnfto  incipic.Propter  hoc  quod  dicitur  qiioidam  mur- 
muralTcquod in  xtcrna beatitudine  locum  no  haber  Burg.obii . 
cic.quod  tepus  gratiar,non  eft  tcmpus  recipi-ndi ,  fed  me^rendL 
Ad  hoc  poteft  dici,  quod  tcmpus  gratiar  ftut  &  eft  tempus  recipi. 
endi  quo jd  prarguftationem  glonas,  quae  copiofa  fuit  m  primi- 
tiua  ccclefia.  £t ficut  putat  Burg.folucrc  argumcntum  poltillato 
n»,  perhocquia  parabole.  nondicunt  omnimodamfimilitudi-,  ^ 
nem.per  idero  foluitur  ar'iimrn.utn  mn 


ccclcfiaminquaeft 
vifio  pacis  vifitauic 
quampcrconfeffio- 
fcmfibircconcilia- 
uic 

Bcchphage  entm 
domus  buccx  dici- 
tur. 

b  Bethphage.Rcth- 
phagc  erat   viculus 


ras  Bctrunia  Bcthphagc ,  domus  bucca- .  Ber.bani.i,don;i 
obcdientiar.Hasdns  pergens  IerufaJem  fuapiafenaaf.ibli- 
mac,qciia  mukvjs  ante  paffione  docendo  donis  pia:  conlcf- 
fionis,  &obedienci.-eimpleuit.Sica:autemfuntin5  ctu.ca- 
tes  in  montc  OliuarCidcftin  Chnftodomino,aquo  vnciib 

&lux  ommbtis  vc- 


CAPVT      XX  1. 

Jalurj  dat»  credentibui.ingr^di  cupit  piei»  Vrbem.St  vitiorrt  Det. 

Tcum  appropinquaitec  Ierotolimis   ,    &veniA  \ 

a    Domus  bucc*  interpretatur        b      Mons  oliaeti  fignlricat  ecclofiam  vel 
celiKudinemdoinijiicidileftions.  «    Quaodomifcricordiz 

,  recordatus  eft. 

lct   Bethphage  ad    montem  t  Oliucti  :   tunc 


nic,  sr\de  .  Nonpo- 
ceftcmicasabfcondi 
fuper  nioncem  po- 
fica 


montem   0 
tuc     I<jusy 


facerdotutninmonce  01iucni,in  cuius  mocis  latcrc  cft  ciui 

tis 


tur. 


c  .Ad 
liueti  : 
&c.  Ad  fublimicjH 

temmifericoidi.cre 
fpicicns,bleos,mtfc- 
ricordia  intcrpreca- 


nipr.j.b; 


f  Oliuati. 


NICOEAVS    I>E    LYRA. 


&ol 


a 


C  A  P.    XXI. 

Tcum  ap.cVc.Tofi^war»  defcripta  rflaiificatio  eccle 
fngmtittnm  infidr,&  moribus,hic  dcfcribiturrcprobo' 
tiojynagogx  Iudcmu.Et  boc  tnplici  ratioiie,qnia  primo 
.  fuerunt  contemptorcs  diuina  maieilatis.Sccundo,qafue 
runtContradffiorei  dininxveritatis,  ca.fe.Tertio,qttia  fuerunt  quam 
tum  infefuit ,  deprauatoresfiu  dan.natores  ciuins.  bonitatis  .i$.ca, 
frima  diuiditur  in  ires,quiaprimo  vflendii propofttum  ftgno  cclebri. 
StcudoJatfipatentifrbi.Et inirami  l±tos.Tertio,vcrborationalnli 
i&.Quid  auicm  vobis  vidttur.  frima  in  duas  qmaprimponitur 


vcn- 


veritatis  adimpletiojeikdojndxotuw  cotaradiclio,ibi,Cum  intraf 
fct .  Itentmprima  tn  duas,quia prima <flcr:diiurt,cfofituwperdu- 
plex  celtbreftgnum  Cbrifli.Secundfmponitur  ,  'fo.riurima  autem 
tui  ba. Ctrca  pnmum  adutrtendtm,  quodfcnum  aducntus  Cbnjii  m 
Icrusaicm  ad  rcdempttontm  populifucrat  prxditlum ,  &  celrbnfama 
dtuu!xuti*m,Zacb.&. videlicet q„od CbriUus.  vtnturus erat in Lrufa- 
lem  in paupertate.&  bumilitate  fedcnsjupttr  aftnam,&  puiium  eius. 
Et  tdco  legifperm  boc  videntesin  ipfo a.dtmplctum,ojunduntur  coute 
ptorcsfux  maieftatts,quia  tton  rccepcrnnt  eumfed  magis  tanquam  dc 
ceptorcm  ptrfecutt  funt.  F.t  hoc  cft  quod  dicitur  bic. 
I     Et  cu  m  xppro,&c.Scilic(t.Iefus  &■  difcipuli  eiut. 
a     £t  vcnif.Bach.  Mons  oiiutti  eflprope Ierufakm  diflant  ab  e* 
- . pcr 


M,   ^   5      A    L    !    T    E    R,'       rr  fiSn'fica^r"d*a-qucJegisoncri^uscratfubic£bI>r-ni!nrfi 

Etcumap.ic,&c.Pct  almam,qU*  eraccacttbus  affueca,       cicPccrus  Aa.«j.b.i^^^^^^^^ 

lgni"  r/i/cr- 


34$ 


GloEord.&NicolaideLyra.         344 


^f      Olci  nnturalucisminiftracft^labomm^&dolorqm  fo- 
A  |amen,0C  cxccllitcecccisliquOiibus. 

ii     M •/?  .C^uia  luccrnam  quam  accepicnon  vuk  fub  modio 

abfcondi. 

b     Dnos  rf/.Duo  propccr  fcicnciam  vcncacis,&:  mundieia o- 


pcns. 


Sc  fncromcn- 


■Afl.S.k. 

L.iJcmio.J. 


|  nutce 


B 


D,oiju  jc. 


Mir.113. 
i  iupti  ilia 


I10m.i7.in 
Matth. 


Cvim  gomiue  d;!c- 
etionisptaxhcacmi. 
Qnidam  dicut  hos 
duus  Pctrum  &'  Fhi 
lippu ,  quiprimutn 
gcnciles  adCbnflii 
adduxerunr,  Ihilip 
pus  Samariamqua 
alinam  inccrprecan 
tnr,j  PetiusCorne- 
}ium  quafi  Samarijc 
pullum. 

c  Et  pnllnm.Vullm 
Cll  populus  gentiti 
cuinullus  ductoru 
irxnum  corrcdior 
nis  impofuit ,  libcr 
&lafciuus,q.  &ipfe 
vincvdis  pcccacoru 

irrccicuserat.O'»''" 
enim  pcccana  unt ,  & 
egent  graiu  Dei.  Alij 
de  fulo  pulio  ,  Mac- 
cheus  qui  Hebraris 
fcribic.&dcafinadi 
cic  docens  116  dcfj>a 
rif.tluce  H  braeis  fi 


a    Duoi  nrxdicMoruni  oidinet  altcr  in  Ccniw,  altrr  in  tircuncifiorem         Qii'»  loccnura  rpiam 
aicenditnon  uult  lub  modio  Foni.         Tenettate  r.aibaia.Scinriocumtimli  lateta.quali 
contr.iuo(iti  caftelli  motnia. 

Icfus  mifit  duos  difcipulos,dicens  eis.Ite  in  t  ca  itcllum  quod 

a     Iudatos  legit  iugo  domitos.Ied  tamen  peceatis  u  tetito». 

contra  vos eft,& ftatim inucnietis  afinam  alligat am ,  &  pul- 

i    A  pcccatis.         Quecunquefolueritis  folutaerunt. 

lum  cumea, folu'ite,&adducitemihi  ,   Etfiquist  vobisali- 

a    Obcdiemiatn  eoiuin  dcnegaie  uoJuerit.         b    Non  defilhtis  pratdieando. 

c    Simpliciteiomnium  ieiuni,cni  lciuiie  debex  rtinni»  cieatur». 

quid dixerit ,  diciteVquiadom/nushisopushabct,  &ccon- 

a    Veiidcmini  feiuitio  mancipandos. 

feftim  t  dimittet  eo°s.Hoc  autcm  *  fa&um  eft ,  vt  acHropIe- 

a    Zachariam.        Pndicata ie». 

returquoddidumcftperprophcta'mdicentem  ,       Diciic 

t    In  fpiiitu  videtc,non  oculis. 


inp.ipul  >lfrjcl. 

f    /^v.Nodicacis.N  mhabemus  regem,  nifiCefarcm. 

g     7/i;.Si  crcdisconrrace.fmoii  v  !•'  !  V- 

h     Snper  afir, ttm pnl.  Non  ad  licei ani  i"  ipcr  vcrumque  f j  Jic. 

Sed  in  precotdiis  vcriufque  popult . 

Potuic  domious, 
fuper  vcrumqueafc6 
dere,  dcfccrraens  de 
vno,&:afcedcs  fupcr 
altum. 

*  CHMYSO- 
STOXlVS.Non.fc 
dec  in  curru  ayrco. 
preciofa  purpuraful- 
gens  ,  nec  afcendic 
fnper  feruidum  e- 
quu ,  difcordiseamt- 


torem  ,  oL  litis ,  fed  t 
f11perafinacran4u1.i1  *f 
tacjsf&pacisamica.  JJ, 


IDEM.Non 


f 


Vt  ainctur.uon  vt  per  potcntiam  timeatur. 

c     Eccc  manfuetudo. 

filise.Sion :  t  Ecce  rcx  tuus  vcnit  tibi  manfuetus,  ledens  iliper  4    iblum  iuper  atin..m 

5     fedit.fcd ,.&  mcnfti 


propcer.  inyfterium  >i 


flon  in  cunu,vel  in  eeuo  luperbi*  uel  belli.fcd  in  afina  pacit  quia  in  humihbus,&  quiciis 
icquielcit-        b     Quia»»emploludacoium  Gcmilis  populuscredidit. 

c    Chiitti  uiitus  quicor  illius  domjni  ad  dajidum  ammal  parauit, 

afina'm ,  &  pullum  filiubm  (ubiugalis.  t  Euntcs  autem  diici- 

a    Mlnittenum  apoftoloium. 

puli  fecerunt  ficut  prarcepit  illis  lefus  .  Etadduxeruntafi 

.   '  11     Nota  fidcm,ot  moics, 

1  nam  ,  &pullum ,  &impofueruntfupercos  ve'ftimcnta  fua, 

a    Nonad  liteiam  fnpet  vttumque  fedit  fed  inpixcoidiis  utimfque  populi.         b     Id  eft.Iudati. 

&  eum  t  deluper  fede re  fecerunc  .  Plurima  autemturba 


pa-mrcac  Marcusdi 
cic  pulluance  ianua 

in  biuioinucntum  Innua  Chriflus.extraquam  populusgcn 
Ciu  flabar,ligacus  1.6 in una  via  fidei,  ftd  in  diuetiis errorib' 
d  Solnite.  *  Origencs.  Vnde  afccndens  in  calum  luffit  di- 
fcipulis  vc  foluercnt  peccacores  dans  eisfpiritum  fun£cum, 
Abfoluci  aurem  &  pruficienres  digni  habentur  remitci  in  lo 
cum  vndc  affumpti  fueranc,no  iam  ad  opera  priora.fcd  vc  p 
dicarenc  filul  Dci.hoc eft  quocl  dicic.Ec  confeftiin  dimjccec. 
#  Chryfoiiomus.  Nequc  paruum  exiftimes  quodfacium 
cft.Quis  enim  f.i.iiit  domimsiumciuorum,non  vclle  corra 
dicere,  volences  iilere  &  eonccdere?Ec  in  hoc  dicipulos  eru- 
dicquoniam  poccrac  &  Iudios  proh"ibc'rc,fcd  noluic.Scd  SC 
docec,vc  quod  cuquc  petitum  fucrit,darec.S:  enim  qui  igno 
rabanc  Chriflum,ira  conccffcrunc,mulco  magis  dikipuios 
conuenicomnibus  dare. 

c    Dcitc  filnt.stvn.Tiha  Si6,tfl  Ierufalcm  fica  in  monce  Sion. 

Myflice.  Ecclelia  percinens  ad  fupcrnam  Ierufalem,  qiisc 

efl  macer  orpnipni  noftru,cuius  non  mmima  pars  tunc  erac 

m 


ram  nubis  fapiencia 
CnbuercdernyiJ' 
fciliccc   qu.ui    non 
fupcr  cquos  tcrri  ne- 
cdieeft,  fedfuii-icic 
afino  vci,&.  eo  q,  ne- 
ccfiicaciscii,i  icci  A 
cencu  Intcnoga iuca 
Judzos ,  quisicx  ki-. 
pcr  iiioam  dclacus 
jncfauic  IoroOA^lynia 
non  vcique alium habcnc dicere,nifi  iffi >m  ioJum. 
i     Etad.  Sic&:apofloli  mundtl  virtuce  Chnftia  poceiiirc 
diaboli  folueruc ,  &  impofuerunc  veftimci:a  fuper  eiVScd  cq 
tcra  tuiba,id  citjlud^i  veftimenta.id  efl,lcgis  mandjtaiter 
nunt,qu£achriftiais  erac  coeuleada, in  via,ide,ft>in  Ghriffo, 
K  Sw^f^oj.Vcflesapoflolorufuncprc^ccpcadin  inv6dgratia 
fpiricualis.quibus curpictido carnis noiTi\- tegit.  M»s P'ius nu 
di  populi,  fcd  modoper  apoflolos  orn.iti  Chnitcun  h.bcnc 
kfforc  m.Minor  curba  non  ponic  vefles  iuper  afan  am,ldm  I 
via  ncc  vbi  oflendac,  quia  fandi  marrvres  camcai  ."xucnces  I 
iln  plicioribusviam  perexemplum  fnofanguinc  paranc. 

Moral.Icem  Itfus  afelium  miidens  I-rulalcm  ce.^dit.no 
folum  quando  cuiufquc  fidelisanunam  regens  ad  pacwinti- 
me  vifionem  ducic ,  fcd cciam  cum  fancle ecclefi^  \  n:uc?  fa 
liccr  pr<jfidcc,&:  ca  in  fupernc^ pacis  deftdenu  acccndic.Mu!    . 
ti  flci  nuc  v  cfbmcnra  fua  in  via  ,q.a  corpora  iua  donnar,  vc  c  i  ^* 
iccr  ad  mcnce  parcnc,vcl  cxcmplabona  'fcqucnribt.<s  pucac. 


NICOLAVS  DE  I.YRA. 
per  vnum  miliare,  quia  dicitur  ASi.  i .  quod  diitat  rantum  ab ca 
pcr  iter  fabbati  quod  continct  mille  pailus.qui  faciunt  vnum  mi 
Iiarc.Bethphagc  eit  qusdam  vill.i  parua  111  defcenfu  montis  Oli- 
nctiiverfus  Ierufalem,  Sc  erat  villa  faterdotum,  quia  licet  facer- 
dotes  non  haberent  liaereditatesiad  excolendum,habebanr  tame 
domos  ad  animal.a  nutriendum,& ad  manendum  tempore  quo 
non  vacabant  cultui  diuino  in  Ierufalem  ex  illo  loco. 
I  Mifitdms.  ldeft,  in  lerufalcmquaeerartlaufa  triplicimuro 
cum  propugnaculis  &  fortalicijsadmodum  caitn,vt  habetur,}. 
Kcg.  &  idcodiciturcaiteilum. 

1  ktftat  o>,&i .  Iila  ajina  erat  cois  paupenbus  non  habentibus 
animalia,&  cjui  opcrabatur  meadabat  fibi  pabttiu,&  fadtoope 
rc  reducebat  jj.!  iocu  determinanim,  vt  alius  ind^geus  poilec  ac- 
cipere  eam,  &  puilus  eius  nutricbatur cum  ca  pro  coiimtb  opcre 
j  Hor.  autem  &, .  Zach.9.c.  Dicitefi.Sioi,  &C  Hoc  cit,ciuitati 
Icrufalem  ,  cjuse  diccbatur  filu  Sionquia  in  montc  Sioncrai  for- 
talittumciuitaiis  illius&  protcgebaturciuitasabillaparte,iicut 

fil.a 


filia  a  matre.  Confidcrandum  etiam,quod  hic  accipirur  conriae»' 
pro  contento,  fcilicet,  ciuitas  pro  habitantibus  in  ciuitarc. 
4     Eccn  rex,  &c.  Id  elt,  Chnitus.quia  hsec  audtontas  a  d<-^tori- 
bus  Hebraeis  exponitur  ad  literam  de  Cbritto. 
c      Sed^ns  fuper  .:finam.Non  quia  federfr  fupcr  v» mrhqufc  iimul, 
fcdfuccctliue,quiaprimo  fedn  fuper  pullu.quia  tamen  nencrat 
domitns,quia  adhuc  non  fueratapplicatushuman  s  Wibus,vt  ha 
l?ctur  Mar.  ll.&Luc.ip.  ldco  poltea  feditfupcr  aiiiia.Hocaut 
faflucft  infigura,quiaperpullum  iignificaba-ur  populusgen 
titis,qum6fuerat  fubiedtusiugolegis,  perafinam  veropopmus 
Iudaicusquilaboraueratfuble^e.Adhocaiit  veniebat  Cliriit9, 
Vtvttumquepopulumfubiugaret  iibi  perfidemcatholicam. 
6     Tlurtmaahtemtur.  Hicponif  fccuniiii  iignuq,  per  Zatharii 
fuerat  dictu.quod  Chriftoaducmente  fuperalina&  puiuciui- 
tas  Icrofoly ma  cxultarct,  &  lecarct  &  hoc  fatlti  fuit  tanc  vt  diaf 
hic  &  Iioc  patet  in  tribus .  Pnmo  qma  df  hic.  Tlurma  aui  iw.lir. 
yefl .  fuatn  ris.  Ethocfuitinfignum  cxultationis  &  honoris,& 
ne  alina  &  pullm  oifendercnt  ad  lapides.  Secundo  in  eo  quod  di . 

Jlhf 


M    O    R    A    L    I    T  '  E  .  R. 

dffcipfilorum  ,rjUod  ncqtc  n^i  neqit?  patrcs nofiri portare pnttunws  * 
Pcr  pulluro  vero  dcqu.o  dicitur  Marci.i  i.  a.  in  quo  nemofedtt,  fi- 
gnifVarurpnpnlus  gcnnlisqui  nonerat  fubictiusoneribus  le- 
gis.Chr.fjus  autemlupcrvtrumq,  fcdit,qmaexambobus  vnam 
«cclcliam  libi  iulxic<5t*ui  fecit. 

^     £t  iwpo.ftipcr  cus  vtj.fun.  &c,  Scihcct  Apoftoli  /pcr  quorufn 

vcftimcHta 


vcftimcnta  fignificatur  eorum  doctiina ,  qua  recepta  a  Iudaris  & 
gcntibus  fedit  in  eis  Chi  jftus. 

6  Tln.  Grcg.  Hom.24.  Quidfunr  terrena  oia  nifi  quarda  cor- 
pons  indutreta?  Veftimeta  igirur  in  viafterncre,efl  inviavitac 
pfentis  bona  tcrrena  paupenbus  erogare.  Kamos.de  arbor  bus 
1 ^derc,eft  fctpru  exepla  accipere.  Qfanqaclamare  eft  falute  fu- 
pctnatn  adnopoftularc,  nam  Ofanna  mterpretaf  obfccro  falua. 

Lt  cttm 


34T 


Matthaei        Cap.   XXI. 


lAfi 


'->  a     Itaiwp* d' , ^r.Ramos  V<  1  frondes cedunr.qm.i  vcrba,& 
■^  fcntcntiasdelibrispatnirncxdcrpertmc  vel  cx  'mpla. 

b    0/«W".Icron.Oij,idcft.  fajua  fjluiflai .  "/irin  i  lncericfho 

rJcprccarir.s,  quafi  faluaobfccro  .  Ofinna  torfi  Hebraicurrj 

efl,&- iigmfic.it, q>  aduecus Chrifli fcluus'mundi lir.vndc fc- 

qilicur.  Bmrdiclus.O- 

fanna.Ul  Clt,  ialU.1 .  t    tdei%fimplicibus'in  exemplum  viuendi  proponunt 

C      IneX  .  Q^Iia  ad-  ' ■'dt.legt* nunJ.ua  Itnnuut  b     Fide 

uenrus Chriif i  non    a  ftraucrunt  veitimeYi  lua  invia.  t-  Aliiautcm  cardebant  t  r 


Ioanes  qtf ante  fcx  dics  Pafche  v?nir  B^rhan iam,vbi  cbna  fa 
£t.\  a  fororclazari  oleo  rmndu  s  eft,&  in  cr/>fl  ino  .ifino  infi- 
des,obuiantetuibac'um  pilmis  vcnic  Ieruf.ilcm  E~cequan 
tum  c6uenit  vetcri  vmbre.Ib.  dicitur  decitno  dic  melis  pri- 
rrri  tollacvnufquifqueagnu  idcfrdoini  inrroducat,  /fc  fci  ucc 

vfqucad  .14.  dicm, 


D 


Vt  illxfopede  pnllus  incederet 
idem,&  mores. 


.  f  frondes 


tantum  hominum 
fcd  torius  mundi  fa 
lus  cft,terrcna  con 
iungens  ceelefticus 
■ptinwmine  iefu  om- 
ne^etufiec .  c&icAer. 
infr.ln execl  .  Quia 
&2ngelorumfaIus 
quorumnumeru»» 
lmpler. 

«  ORIGENES. 
B  Homaam  quidem 
Chriflidifpcnfacio 
ncm  laudanc  in  eo 
quoddicc-bacOfan 
nafihoDauid.beuc 
dittus  qui  vcnitin 


«nji. 

olrro 


t    Frmt  ui  pat,e$>Jc  eoium  fci)iiaces,  cum  majM  afteclu  iatebamur,  171114  falus  afcrihenda  ei» 
homini  a  Ve  b j  Dei  aflumpra.  eIt 

mos  de  arbonbus  ,  &fternebant  in  via  .   t  Turbeautem 
qusprxcedebant,  &qu:efequebanrur>   clamabant,dicen-  z 

a    Vel  fecunduin  Hierony.oii  indsrc.tio,anna  laluj,id  eit,odonntie  falua.        Salut. 

b    Et  tu  a  f  eccato  iminun  s  -p  jjnns  tn  forma  ferui  tandem  appantnrtis  es  in  glorij  domine 

+      f    r  »   Cr       T^         1  U         bS  V"de&i^V.emlnnom"-ratri'smei. 

tcs  »  t   Oianna  nlio  Dauid  ,  bcnedidtus  qui  venic  in  no-  * 

a    Qui  ptius  leuimcs  ab  inteiis.        AHas  inaltiffimis.        b    Cum  tanta  tutba. 

mine  domini  ,  ofanna  in  excel/is  .  Etcum  intralTet  Iero 

a     M  tansfir|uenti.im,nefriens  ventatem. 

folymam,  cdm mocaelt  vniuerfaciuicas  ,  diccns  .   quiseft 

t    A  minoiiiin»  mcipit  coniefio  vt  ad  liu.otcs  peiueniat.  Sicut,  8c  Aloyfes  eum  p       h 

tam  dixif  froprie. 

hic  ?  tPdpuIiautemdiccbant  .  HiceftleiusprophetaaNa-  8    fcddchac^irima dc 

Ardorefpititin  conciwcs.  Q      dionc  dlCUOt  &£  alli.' 

zareth  Gali!a?e. .  Et  intrauit  Ieius  in  templum  Dei,  &  f  eiiciebat  t       *  Chryfofl omus 

In  quo    maior   cit 
„  L!i~~.  t_-  t      ..  accufario  ludxorum 

quonum  cumb.shocidcmfccilTet,  morabancurtan  cnin 
lna  dcmencia. 


J 

6 

7 


qua  immofabiriirad 

vefpcram.  Etdbnii- 

nusdic  ro  ci*  melis 

id  ef*,antcquinque 

dies  Pafcbe,  ciuitace 

in qua  paffurus  crac  t  »j-q-5$-r 

incrauic,  cercam  prx 

ffolas  horam  immo 

farionis.cSt:  ^diead 

vfperam  cumprehe 

fus ,  &i  ligarusfacra- 

mcnta  yicfeimationfsr 

inchoauic. 

f    £f«V.Aug.  Eiece 

tac,  ancealia  vicc,q, 

Ioannesfolus  duii;, 


Mir.it.b. 

Lucr.io.g. 

luan.t.c. 


g 

LiS.vde 
cotilenlu 
Etiing  c.67. 


nominc   Domine. 

Reflicucionem  autem  cius  infanfta  in  co  quod  dicebant, 
Ofannainexcclfis. 
d  Chm  /nrr^f.Fiequenter  ingrcffus  efl  ciuitatcm  Icruiale 
fcd  non  cum  his  laudibus,  non  rcx  vocatur.quodfcu rn^rfu 
gerat ,  nifi  modo  cum  aftcnd>t  paflurus.Qu'  d  id  -o  faobjm 
cft,vt  amplius  lllorum  aduerfum  fccxcitarct  uiu  diam,quia 
iam  tempus  paffionis  in(f  abat. 

c  Inirai<iilcfut,&c,  Ingrcffus  vrbrmpnmo  rcmrlum  adiit, 
dans  formam  rcligionis.vrquoimuspnmodomumoratio 
nis(fi  lbi  cft)adeamus&p-'rora'.ion.s  D  o  co  i  i  fic 

(sdagcndaiicgotiaftccdemus.App.opmquaccpaflSjnistcm 
pore  Jippropmqiuuic  Icfus  Io^'<  •  bi  poiTct  inucnii !  ,  o'>cr^ 
densfenoninuicumpati.  Hic  inctouusin  Ierufalem  iidiis 
Q  cftanrcdiesPafche,inquopaffiocompjei.dacrat ,  Dicc.n. 

Iuan- 


NICOLAVS    DELYRA.     f 

I     ^ilii awemc *.r*.dr,ar.&i.  Vuidira?  ramorum  erat  fignun» 

laeticiar,&:  cxnlraciorus.Tcrtio  in  eo  q  iod  dicitur. 

1    CUmeb ■»( drcentes.ofan.ji!io.[)'-nia.Oi3iiu\3 rll  verlu Hcbrai 

Oimcompoiitum  cxoli,  quodcft  fjluJ  &  anua  quod  cltaducr- 

biumoptandt  ,  &  va!et  vtui3m&  dicitur  oi  iuu  remota  vltinaa 

litera  pnmz  diftionis:vii'lc  cft  ibi  compofirio  cx  corrupto.&  111- 

tegro,&ideoofanna  t.intum  valct  qumtu;n  vtinam.vel  obiccro 

falua  Et  dequa  faluie  intclligatur  lubd.rur. 

3     ofmna  in  excelfn  .  Quia  Chriitus  vcnicbat  ad  dandum  falu- 

tcmco:Ie(bm,&  artcrnam. 

1     £r  cntrt  intras.  H'c  ponitur  Iudarorum  inrlignatio,  quia  prin 

cipes  firerdot  um,&  maiores  ind.gnabantur  de  reuercucia  Chri- 

ftoexhibita,&  idcodicitur. 

5  Commotacjivni.ciuitjs'.  Quia  faAum  maiorum  dicitur  effe 
taftumtotms  ciuitati$,dicen$. 

6  Q*it  c(l  /«'c.Quali  dicat,i(le  non  cft  talisac  tantus,quod  talia 
deberentfibiexhiberi. 

7  Topult  a;ift'»..Ideit)fimplice5,&  vulgares,quafi  rationcm  de 
contrarioreddenrcs 

8  Dicebant.nicelt  hfus^&c.Et  vocanteum  prophetam,  noquc 
cunquc.fed  il|um  qUj  diclus  fuerat  per  Moyfcn  propheta.  Den. 
j8.&  rcplicatur  Act  ye  Vropbetam  Cufciubit  vo.Dcut  dc  fra  *e 
yZm^c.Etideomentodebct  hononri. 

9  Et  '"^«*»r.Hicfecundoo(tcndttur,quod  Turjfi  f  icrunr  conte 
ptorcs  dminc  maieltatis  in  fafto  patcnti.  Et  diu.l.f  in  duas,  quta 
pnmooftendt  Chrifti  diuinitasexduplici  faito.lciuntlofubiun 
git  lud^orumimptigtitrio.ibi.f.rf^fcr  aittem  print  p>  < .  Punuin 
duas  fccundu  duplex  faftu  a  Chnfto  oltenfum  Secundu  pomtur 
*oi>F.t aieiffoitni  ad cwa.  Adcuidcutiaprimitohdcranduquod 

princi- 


M    O    R    A     L    I     T     E     R. 

4  Et  cum  intrajftt Icrr>,&c.Vc\  hocfigntfu.  n.m  fuirquodin 
crancc  Icfu  lcrufalcm  cclcftcm^  igcli  didun  crant,Quis 
efttfcerexo,lorie. 

9   Et  inlrauu  ujus  in  templum  Dci.CHRYSOST OM VS.Hoc 

crat 


«■     Or.gcr.cs. MvPkc  tcn  rlu  f.  e.  ccclc  f»  < fl  m  qua  mul- 

t,  funt non  ficut  decet  v,uemes,qui  d.-.mum  orationis  de la- 

pidibus  v.u.s  conftracSta  faciunt  fpeifuam  cflelacronuait,- 

bus  fu.s.Suncauccmcorumtresfpecics  .Qincmmin  populo 

adn!hdal.udvacanc,mficircaemptiones~  Sc  vcndirionis, 

ranm  autcm .  in  pratiombus  permancQt  ,  ipfi  func  vcndcnces 

&cmcntesjntcraploDci.  Diaconi  qui  non  benc  traOanc 

Eccleharum  p.cumas,  &diiucesfiuncdercbus  Muperum, 

ipU  func  numularn  pecuniaru  inenf,v  habcnrcs,  qui  C^ri- 

ltus  fubumit.EmfcopTautcmqUi  tradunceccIclLs  qiiibus 

non  opo. tec,  ipii  funt  qui  vendcint  coUnr,b.is,.defl,, -raciain 
Spintus  fancti,quorum  cachcdras  Chnflus  cuernc 


Him.ttg.in 
Mitth. 

t  1  q.;  c.cx 
ninltis  i^. 
<>u£!c  t.c.Sc 
hocdixtmis. 
traftjtti     5. 
10  M  .iih. 


<f'K>C/JC 


pnncipcs  faccrdorum.qu,  erant  auar.  pcr  attut.as  luas  d.uerfas, 
cooabantur  exwr.arepopulu,  .g.turquiadc  long.nquispartib» 
ahqu,  ven.cbant,n  Ieru(ale<au|a  deuo.io.vs .qu.aroerateis  H< 

c,tual,b,iacnucau0ftcne,&no11;,)!c,,„,ex,a!on<r.:nq«.oani- 
maha  adduccre,&  ,d«o  facerdotes  (tatuerant  in  ifeld  al^cfuos  de 
fua  tamil.a,  qu.  vcndcbant  ,n  at.,.s  tfet,  ,11,,  c,ue  potcrar  t  ■  n  t c- 

p  o  oftcrr,,nc  vciuentrs  a  longe  habc.  ent  excufu/oncm  ccffandi 
ab  ohiat.on.bus.S.md.tcr  aa  al.qui  ven.ebat  ad  tem.»lu,qui  1,01» 
habcbantpccun.a,  vndepuiln,.  ammalia  offcrenda  emerejo  fa 
cerdote;  itatucac  ,b.  nu.«u!ar.os,qut  fub  ccrra  cautionc  pecuni- 
am  traderem,  &  hc  nullus  cxcufartf  quin  poffet  (acr.ncu  offcr- 
re.LKcr.n.  pro  illa  accomodati  >nc  pccun.c  «o,,  rocipcre.it  tx&fi. 
n.a  vltra  foi  icrccipiebam  tamcn  al.qua  muncra  i  el  xcnia,r&  fic 
patet  quod  peccabant  cx  faclo  quod  e.at  .Ihcitu,f .aliquid  r<  c  .pe- 
re  vltra  forre  quantumcunque  modu  u.  Er  cx  loco,ouia  talia  cx- 

ercebant  in loos r ration. deputat.s,&  «to  Chrftusuilia  tanqua 
■iiicisa  de  tcpio  cuecit,  &  m  hoc  fe  dominu  tepli  oftcndit,  &  hoc 
eft  quod  dic.rur  hic.£i  intrauit  hfm.  Templu  autc  aliquando  ac 
rip.tur  propnc  pro  domo  tepl.^quod  dimdcbatur  in  duas  p^rte». 
Vna  pars  vocabaf  fanftu  vbi  erat  altare  thvmiamatis,mcf.,6c:  c5 
dclabrom.Alia  pars  erat  fanclu  fanaoru/vbi  eratarca  teitametl 
ti,&  duo  Clu*rubim.ll'a  partcm  quc  diccabrur  raflflu  ,  intrabac 
qnot.dte  (accrdotcs  ad  offcrendu  ;ticcn  u.&^irulli  alij.- inrra  fan- 
itumfanftorufolus  funimuspontifcx,ntr.«bat,&  femelinanno 
A',quando aute accpitur tcmplum  lar?e ,p quadam  pl.tca qua- 
drataantc  templum  claufa  tnuro.  &  diccb.itur  atnum  f^cerdotu 
qu.a  fub  diuo  cratnltarc  holocauftoi  u  &  dlud  intrabar  ,0  fbla 
iacerdotes.fcd  et  Leuuar  cos  ad,uu3tes  in  cxconationehofii.uu; 
&ablutione,&  conlim,hbus,vulc;ares  autem  homines  illt.cnoti 

intrabant.fcdadoftiuilliiisatrjanim.iliaviiiaoffercbatficerdc» 
tibus.Ifta  autc  duo  loca  no  intrau.t  Chr.lius^a  no  ernt  farcrdos 

.  , '  _nec 

cratproprium  boni  filii  inrr.-irc  domum  patris.ficttl  Inilta^ 
tor  Chnfcifiaus,cumaliquamciuicaccm  fucns  mgtcflus 
primumadccclcfiamcurras.  ' 

f    £1  eiicitbat  omncs  vcndentes.&c.Nam  mcrcatorcs  ciicide 
bcnt  dc  ecclcfia. 

Et 


347 


Glof.ord.&NicoIaicleLyra.         348 


a  Mtnfas  nttm  th.Quia  de  omnibus  partibus  ad  rcmplii  vc- 
nicbar.c,vcndcbar.  ...ccrdoccs  non  l>  ibcwibus  omnia  anima 
lia.ecia columbas  quas  paupcrcs  oftcrrcnc,  vc  vcndira  pollea 
rccipcrcnc  obl.icioncs  .;Scd  qtna  aliqm  nibil  habcbanc  vnde 
cmcrenr,pofuci  uc  numulanos.qtu  mucuo  darcc,&  quia  lcx 
vcc.ic  vfuram,proea 


pa.nitenriam  accedcnccs,pnus  cccos  in  cognicione&:  clau- 
dov  in  operatio  illum  inando  -_in  viam  rcwticudinis  dirigcn- 
doquocidic  f.tn.ic 

c  MirMlui  qu.t.  Vc  flagcllo  vn ;us  &  vilis  tot  ciici,  mcf.is  fub 
uerci.quonihilmuabilius  cgic.Igncum&fidcrcum  aliquid 

radiatcx  eius  oculis 


V 


Hiere.y.b. 
Mar.u  «. 

Lucx.iy  g. 


vanas  fpecics,  id  eft, 

poma.vuas  &  huiuf- 

ccmodi  accipicbant 

hosciicic.Su,  &iny- 

flice  quocidicdcec- 

clcfiaeiicic  .  Echa- 

bcc    vnius  criminis 

rcrcos  vendences  & 

mences  ecclcfiaftica 

officia. 

b     Et  cathcdras  ven-  '".    *.r"  7*         j  .  V    -i_  Lr  C     _    o    4 

dcn    cw ma«iftro-    c  tcm  pnncipes  iacerdotum, &  lcribaj  mirabiha  ,  qua»  recit,  &  c 

rum  func,idcft,facer 

docium  corum   dc- 

ftruicquide  impofi- 

tione  manus  ,   per 

quam  fpiritus  sattus 

dacur,precmm  acci- 

£iunc  Hinceftquod 
Etelis  Simonisda- 
natur.Adliceramau 
temabfurdum  eftdi 
ccre  inflicorcS  co- 
lumaarum  m  cathedris  federc. 

c    Lntronuw.LxtTo  eft  qui  lucra  fc&atur ,  qui  &  non  dances 
corporalicer perfcquitur ,  & danres  nccac  fpincualiccr,&_ du 
ladionem  proximi  cogicac,  quafilatro  fedct  in  fpelunca. 
d    Et  acccjferunt .  Myftice .  Simplices  peccatorcs  ad  fc  per 
■ pceni 


li  ■    AltariaDeificproptfriiiaritiamricerdomiii 

a  omncsvendentcs. &cmcntesin  templo,  & menfasnumula-  t 

a    Gratiam  f-nfti  fpiritut  vt  ordinef,&c.    1 

b  riorum,&cathedrasvcndcntium  coltfmbas  euertit,  &dicit  l 

Vnde  Aug.Nemo  i»  oratoiio  ahquid  agat,  nifi  ad  quod  fjftum  clt,  vnde  &  nomenjhabet. 

cis.Scriptumett,  tdomus  mcadomusorationis  vocaoitur,  * 
d  vosautemfcciftisillamfpeluncamlatronum.  Etacceffcrunt  j 

a    Calumniatotibus  virtutisjpotentiam  o(lendit,vt  injhk  facta  corporaliter.inelius  iiant  in  illis 
fpuitualiter.        b    Teltes  vocis  puerornm. 

ad  cum  ce^ci ,  &  claudi  in  templo,&  fanauit  eos.  Videntcs  au- 


pueros  in  templo  clamantcs,&  dicentes,  Ofanna  tilio  Deuid.  < 

a     Non  aufi  inanuni  mittcre.opera  ca!umniabaniur,&  tci.imoi.iutn  populi.         b     Qoali  alcribi^. 
tibi  h«  efle  fciipta  de  te. 

indignatifunr,&dixeruntei.Audisqubidiftidicunt?Iefusau 

a     PctriJisconttin  pioribus.  - 

f  tcm  dixit  eis  .  Vrique  .   Nunquamlegiftis,  tquiaexorein-  8    1 

•»____*__"*__  i_ l__  _ii  £___!  __.  ;_.i_._:_  :_ \ _™_i_ _ i_  _ 


S 


O  1.1, 

fantium  ,  &  ladtcntium  pearfecifti  laudem 


9 


Perfeiiio  laudis  eil  ficri  ab  indoflis.in  quibus  fola  vcritas  opcra:ur,non  ingcnium  hoinims 

b         lacieduiis .&  contiadiccnnbu.. 

Etrclidis  \° 


funt. 


lucct  m  facie  maic- 
ftasdeitatis. 
f  D/.n.m.Nonpa. 
tet  calumnie;  non  aic 
bene  faciunc  vcl  ma- 
Ic ,  vcl  xcati  parcice, 
fed  cemperac ,  &  fe- 
caccncc  verba  pue- 
rorum  tcftimonio 
fcripcura:  confir- 
mac. 

#  CHllVSO- 
STOMVs.Qu.fi 
dicac,  Hiio,  meacul- 
pacftquia  ifti  cla- 
manc  nunquid  mea 
culpaeft,  quiatotmi 
"i.i;imorun.  hocfutu 
rutnprophcca  pr.cdi 
xic  .  Infantes  auccm 
&C  lactcnces  ,  ncc 
mcclligcrc  aliqucm 
ncc    Jaudare     pof- 


E 


rtJ 


Pl 


M 


g    />j/4/;//Kw^,/~c.TcftasmiracuIorumChnftiinfantcs  di 
cuncur,  nonecacefcd  fimplicitace,Ladenccsqua(ilacicid 
cft.miraculorum  fuauitacedclet.aci,quf  di  cuncuriac,  pauis 
vero  doduna  pcrfe&a. 
@  ^bi  t 


V 


ui 

r  c  tcrruu 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

nec  Leaita,  fed  praeter  ifla  dno  loca,erat  adhuc  duo  alia  loca,vbi 
homines  fub  diuo  erantinoratione,  &  in  vnoorabant  viri,&  in 
alio  n_u!ieres,&  ifta  atria  nomine  cempli  vocabantur,  fecundum 
quod  fcribitur  Aclu.3 .a.  Tettus  &  Ioannes  afcendebant  in  templu 
ad  boram  orationis  novam,Sc  de  hoc  dicitur  hic .  Et  intrauit  lcfns 
Circ.Sed  quaentur  hic  quomodo  non  rcfliterunt  ci  ?  Dicendum, 
talintori*       qUOd  «xoculis  eius,&  facie  exibat  fulsor  terrens  eos.ita  quod 

ncltas  .ulgo    -  .  -_  c         ■  r  •  ■ 

Iu_  non  audcbant  rehtterc .  Sicut  m  vocc  lua  terruit  eos.qui  venie- 
bant  ad  capicndum  cum  qui  cum  !<iudiuerunt  ipfum  diccntem, 
Ego  lum,abierunt  retrorfum,&  ceciderunt  interram  vthabetur 
loan-jg.a.in  voiuntatcctemm  (Jhrifh  eratoftendereinhtmita- 
tcm  aiiumptam,&  fiizdiuinitnns  virtutem.fequitur. 
I     Et  dixit  tis  Sttlptum  eft.lli.  5  6. 

t  Domtis  mea  domus  <>r ationis  vcabitur,  vos  autcm  fcciflis,&c. 
Quia  non  curabant  dc  cultu  Dei,fed  magis  de  exconatione  po- 
puii  per  affutias  fuas  cxquifitas ,  vt  vifum  eit.Spelunca  autem  la- 
tronum  dtcitur ,  efTe  locus,vbi  fpolia  qua;  rapiunt  congregantur* 
&  hoc  fecerunt  faccrdotes  de  templo,vt  vifum  eft. 

3  Et  acceffcrum.  W\c  ponitur  fecundum  faclum  oftenfiuum  fue; 
dium: tatis  in  cur  atione  mfirmitatum  incurrabilium ,  quod  non 
potellficnnifi  virtute#uina,&hoc  eft  quod  dicituf  .  Etaccef- 
Jerunt  ad  (um  cxci,&clattdi  in  tcmplo.  A  pnuationc  enim  in  habt 
tum  non  fit  regrelTus  per  naturam. 

4  Etfanauit  cos ,  &c . Virtutc  propria,quod  non  poterat  faccre 
virtus  crcata. 

Videntts 


5     //zVf»/--,r(7«rer»pn/;.Hicconfequenterponiturconrra  Chri 
iium  ludxorum  indignatio,&  diuiditur  iri  duas  parte»,quia  pri- 
mo  ex  in.ignaiionc  imptignant  eius  famam,  &  (dcundo  eius  do  -^i 
ftrinam,ibi.E£ cum  v-.niffet  inteftiplum.Vtima  in  duas.quia  primo 
ponitur  Jud?oiumimpugnatio,fccundoponitui  Chnf.rcfpon 
fio,ibi./t/«T  ctntm  dicit  e/t.Circa  primum  fciendum  ,  quod  ficut 
frequenter  didum  eft,principes  faccrdotum  concepcrant  ranco 
rcm,  &  odmm  contra  Chriftum,propter  lioc quod  manifefte  rc- 
prehcndebat  auaritiam,  &  alia  eorum  vitia.Et  videntes  miracu-    . 
la,quxfecir,infirmos  fanando.     6     Etpucros,  oc  Ipfum  fcili-  { 
ccttfleCliviftum  verum.  7  Indirnafifunt.  Vcruntamcn  ,c]..ia 
nonaudebanr  miraculamanifefteimpugnare.idco  arguuntcutn 
deapplaufupopuli.quem  fuftmebar. 

8  Et  d  xcrunt  ci,ait.auid.Qun(i  dicat,fi  tu  cffcs  iuftus,  &  Lonus, 
tu  nonfuftineres  talem  applaufumpopuli 

9  J^/.iijwrcwt/i.rucij.HicponiturChriftircfponfio,  vbi  Chri- 
flusoftcndit  cos  mfte  reprobandos  a  Deo,&  primo  f aclo,fecudo 
cuidetm  figno  ibi.Mane  awcm  nuertcns.  In  prima crgo  partc  di- 
citurlic,  Itfus  autem  d-v.'/.Qualidiccrer,benefcio,  quidifhdi- 
cum  mc  Chriftumconfitendo,&  quod  lioc  debeam  (uftinerepa 
tet.quia  Iioc  eit  cxdiuma  ptxord.natiane,fecundumquodfcribi 
tur  inPfal.propterquod  fubdit. 

1 0  -\^"«</  ' atn  I' gifliit  ijuia  ex  ore inftn. quafi  dicat,vns  qui  eftis 
Jcgifperiti.deberens  fcire  fcnpturam  &  perconfequensmenon 
reprehendere. 

11  Et  relitiis  illis  di.Tanquam  excxcatis  per  inuidiam. 

Jlbit 


MORALITER. 

•f"     Et  menfas  numulariorum ,  &c.  Chryfo.Significans ,  quod  m 

templo  Dei  non debcnt  efTe  numi.uifi  fptrhuales  habentcs  lraa 

Rincm  Dei. 

f     Et  cathcdras  ucndentiumcolutnbas  cucrtit*  Id  eft.dignitates  cc- 

clcfix  obtentas  fimoniace. 

X     Dom  ts  rn-a  domus  orationis  uaca   Sed  nnnc  domus  difTolutio 

nu  potcft  vocan,  &  domus  cupiditatis.idco  fubditur . 

■\     Vos  autem  feciflit  illam  fpeluncam  Lttro.  Magni  latrones  in  fpe 

luncisfuis  exiftentcs  ,  quando  fciuntaliquos  parum  habcntes 

tranfirc  ,  non  cxcunt  de  fpeluncis ,  fed  mittunt  famulos  fuos  ad 

illos  fpoliandan  ,  fedquando  fciunthomines  tranfire  mulrum 

!>ecuniofoscurruntillucde  primis.  Sic  multicanonici ,  quando 
ciunt  magnum  lucrum  temporalc  currunt  ad  ecclefiam  ,  fed 

quando 


quandomodicum  eft  lucrumremanentin  domibus  fuis,^  rccrs 

ationibus,&ad  eccleiiam  clcricos  fuos  mitrunt. 

$     Et  aciefkrunt  ad  eum  cxci,&  claudi  m  templo.  Moraliter  cxci 

funt  ignorantcs ,  claudi  vero  rcftitudincm  iuftitix  dimitteirrs. 

Et  lfticurantur  ,  aliquandoper  pauperesprxdicatores,  C 

feclatores  ,  pcreorumbonaconiilia  ,  &hortamenta,  dequota- 

men  mdignantur  ahquandomali  facerdores .  Contra  quos  iub- 

ditur. 

io     T^iinquam le.&c-QazCi  dicat  fi  facrx  fcripturx  notitiam  ha 

beret.s,  nonindignareminijfedgauderetis^&ita  htcommuni- 

ter.quod  benc  litcrati  non indignantur  fed gaudent,quia  per  hoc 

impoiitofibionere  fubleuantur. 

11     Et  icliclis  illis  a  biit  forat  cx  tra  ciuitatcm  in  Bethaniam ,  &c. 

Chryfof.omus.  Vc ibi  nuncret corporaliter ,  vbihabitabatfpt- 

rituaficer. 

Etuidens. 

\ 


349 


Matth 


aci 


/f  a     ^tbift  /Vrf».Q^ia rttuper.nulliqueadulatus.nullurn in tan 

A  ca  vrbe  inuenichoipitem ,  ild apud  Lazarum  rcceprus eft. 

jcChrvfoftoiiiUS.  Malum  hominemmehuslociundan- 

dc  potcft  abquis  vinccre,  quam  refpondendo,  quia  malitia 

non  inftruitut  iermonibus,  fcd  excitatur.  Et  idco  d  omiruis, 

rcccdendocopefce- 

i 


Cap.XXI. 


35° 


,-, 


?> 


(im 


reftuduit,  quos  re- 
fpondcndo  non  con 
pefcuit. 

b  fici  arborem .  Si- 
cutmi)ltad:xitinpa 
rabolis ,  ita  &c  fecit. 
Cur  cnim  in  ficu  fru 
ctamqiuvrcrct,  cu- 
iusccmpusnondum 
tifc  quihbec  fciret, 
cVobid^cernxfferi 
litati  da  m  n  a  rc  t ,  n  i  il 
quia  plcbem  qaaai 
docebac  verbo  ter- 
riuchicfacto^nequis 
habens  foha  id  eft 
verba  iufticix  finc 
fructu  operum  mo- 
reatur  excidi . 

■5«  Chryfoftomus. 
Kon  propcer  hoc  ve 
niebac  quia  efurie- 
bat ,  fed  propter  di- 
fcipulos.  Quiacnim 
vbiq;  bcncfaciebat, 
nullum  auc  puniebac 
oportebat  &:  puuicri 
cis  eius  virtutis  de- 
monftratione  tribue 

re .  Nokiit  autem  in  hominibus hoc  oftedere  fed  in  pJaRta. 
c  Folia.  Traditioncs  Phanfeoru  fine  fruftu  vericatis,  vnde 
aliusEunnjcjiftimondumeraccempusfaluationisIfrael.co 
quod  popuius  Gentium  nondum  fubinrraffct,  vel quiapra> 
teric  tcmpus  fidei,cum  fprctus  ad  gentes  cranfijc . 
d  \unquamextefru.  Non  facit  iniuriacrcatorpofTidenti,  ii 

creatura 


creatura  fua  ad  arbitrium  fuum  vtitur,&  ad  vtilitatem  alio- 
rum. 

c  Et videntes.  PafTurus  dominus  &  fcandalum  crucis  por- 
taturus,  difcipulorum  animos  debuic  figni  ancicipatione fi- 
gnare,  vnde  & mirabantur,  quod  ficus  aruic, pocuic  cadem 

vircuceinimicos  fic- 

In  domura  obedientiae  uocitionem  gehtium  pijefigurani. 


D 


b     Vfque  ad  coniuminationein  leculi, 

a  illisabikfornsextraciuicatern  inBetha*niam,ibiquet  mabn-  i 

More  itudiori  operatoris  cjui  inane  furg.it.  a     Pro  ueritate  carnis  uel  falutem  credentium. 

b  fit.Mane  autem  reuertensin  ciuitatem  eTuriitj&vidensfici  i 

a    Synagojam.  b    Non  in  uia  fpiritus,  (ed  liter.T.        c     Imniobilem  finepedibuseuaugelij.      2 

c  arbore"mvnatlehcusviamvenit  ad  eam,  &nihilinuenicin  4 

a    Ideit.eloquialegis  &  prophetarum  Tali. 

d  eanififolia^tantumj&aitilii^tNunquamex  refr.ucl:usnafca  5 

a     D.mn.mda  b     Folia  &  truncus  arnit,fola  radi.c  uiuit,  qiuv  in  fine  raundi  pullulabit. 

e  turinfe^mpicernum.  £tarebfactaeftc6tinu6ficulnea-  Etvi-  <s 

a    C^uando  malediifta  eft. 

dentes  difcipuli  mirati  funt,  dicentes :  Qu6Jmodocontinuo  7 
aruit^  *  Refpondens  autem  Iefus  ait  eis :  t  Amen  dico  vobis, 

a     Q.ia:  non  fiangjtur  aduerlis.  b     Vos  accepturos  quod  petitis. 

f  il  habueritis  fide1m,&  non  h£iitaueritiKs,  nou  lolum  t  de  fi-  ' 

a     Et  ad  literain  qttando  xatio  cxigit,  iam  in  inultis  factiuH  elt,uel  fupcrbo  diabolo: 

b    De  pridcitinatis. 

culnea  facietis,  fed  &  fi  nWnti  huic  dixeritis  t  tohlle  &  9 

a     In  tiubulentos  infideles.  Qjtc  ad  falutem  pertuient. 

iacta  te  in  maare,fiet.  t  Et  omnia  quaecumque  peticritis 

Non  liiiitantes. 

cr  in  oradone  credentcs  ,    accipietis  .      Et   cum   venilTet 

a    Qjii  diceret  fc  Chri.lum  arrogantcm  &  fuperbuin  &  facrilegum  inuaderent. 

in  tcmplum ,  acceiTcrunt  ^ad  eum  docentem,  pnncipes 
facerdotum,&  feniores  populi ,    dicentes .     f  In  qua 


caremii  pcr  pacien- 
ciam  eorum  expe- 
ctaiTecfalutem. 

•i<  Chryfoflomus. 
Idcoauc  n'on 'inaha 
planca,  fed  lnomniu 
humidilfima  mira- 
culufccit,  vt&hinc 
maius  miraculu  np- 
pareat.Curautem  in 
plantis  vcl  in  brtitis 
fit  aliquid  tale ,  non 
quajras,  qualiteriu- 
flc  ficcata  efl  ficus 
fl  tempus  non  erat. 
Hoc  enim  quxrere, 
eft  vlcima*  demen- 
tia?,  qma  fcilicec  in 
cabbus  non  inueni- 
cur  culpa  &  pcena, 
fed  miraculum  infpi 
cc&admirare.  . 
f  F/fiera.Pcrfeftam 
fidem  habecqui  per 
dilectione  opcracur 
hicpot  moccscranf- 
^  ferre.  Alij  depecca- 
.  ro  veniam  obtinenc 
fi  ipiialijsdimitcunc 
Myflice.  Per  pradicacionem  apofloloi  um  dominus  qui 

cfl mons a  Iudxis  efl  abiacus,&:  m  marc  Gencaim  miifiis. 
Excluiionem  fua  de  eledis,amplius  feuicndo  vindieac  in 

reprobis . 

g  lAccip.  Etfid,fTeraturadccmpusopnortuiuim,6^finon 

his  quibus  petitur,tamen  qui  dig,ne  pccunc. 

^  In  qua 


t  dfuerfatus 

r-ft. 

H'>m  CS.ia 

M.tttli. 


t  Non  vltra. 


R 

t  M 1  r.  r  1  ,c: 
Ltic.i7.b. 
1  id  t|i«>d  ac« 
cidit  fieui. 
t  toIlerc& 
iaftare. 


t  M.tr.n.  d. 
Luex.  20.  a. 


KICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Abijc  foras  excra  ciuic.  Eiinbocquoddmifit  eos  corporalittr 
oHmditfuclo  eos  cj]c  dimittendos  a  Deo  fpiritualiter propter  eorum 
txcscationem . 

1  Manc  aucem  rc.  Hic  confequentcr  oflcndit  eos  iufle  reprobandos 
a  DioeuidentifignOfin  boc  vtdclicet^uod  arborem  fici  bdbetetn  folia 
lantumfnaUdixit ,  &  per  hoc  oflcndit  facerdotes  illos  cffe  inalrdiclis 
tDeojn  quibns  non  erant  opera  veritaUs,fedtantum  extcrior  apparen 
tia  fancJitatis :  Sicut  enimpropbcts.  non  folum  vcrbis,  fed  aliauando 
f*8ispropbctaba'it,fiLiii  Ifaias  in;t  difcalceatusjn  fignum  quodpopu 
liufic  ducerctttr  captiuus,ita  Chnflus  maledixit ficui,non propter  m  i- 
litim  arbow,vddefcc7*m  eins,c/uia  non  erat  tempuf  ficorum,  vt  di- 
citnr  Mtt.  1 1  ,fei  ad  fignificandum ,quod  faccrdotes  qui  rrintfinefrn- 
clu  bonorum  operum,ef]cnt  maleditliaDeo.  Dicit  ergo :  Mane aute. 
lde%inletufalem. 

3  Ewtijt .  lfla  autem  efuries  non  fuit  naturalis,  quia  in  fero  pr£ce- 
denticvmedcrat,)icc  crat  adbuc  hora  comedendi ,  jed  ficut  malcdiclio 
arboriscratfiguratiua  fic  isla  cfuries  fignabat  defiderium  Chrifiide 
faltite  popnli . 

4  htvidensfi.  Ter boc autem quod arborifta  non  eratinvia,fei 
exirtijignificahatur  quodfacerdotes  erant  extra  viam  iufiitie  . 

5  Vcnicad.  Q^ia  Cbrijlus  in  facerdotibus non  inuenit  fiuUumpie- 
tatis,ft  d  tamum  apparentiamfanclitatis . 

6  1  t a\c  i\.  S^uia facerdotes  ex  malcdiilione  Deifucruntreprobatl, 

6  honorefidei  &  deuotioni  totaliter priuati . 

7  Ec  vi. mi.  Dcfttbiea  arbor  s  cxiccatione . 

Refpondcns  aiit  Icfus  dixit  e.  ^d  miracula  enimfacienda  re- 
qumtnr  fidcs.vHfalttmfignum  fidci,  quia  etiam  aliqui  mali  ad  inuo- 
taiionem  Chri/ti  leguntnrfecifie  miraculayvt  diilum  ejlfup.eo.cap. 

Non 


M    O    R     A     I.     I     T    E    R. 

4  £r  vidcns.  Perarborcjnamfrueluvacuam,  fedfoiiahabcntetni 
Jignincatur  tlodtor  vel  px«edicator  vanus  &  curiofiis,c]uaereiis  nu- 
ditorUni  appbufum,  AV  non  froAum  ,  proptcr  quod  Dei  maledi- 
ftioncm  HKurut ,  &  pcr  deuotionisdefedtum  exiccatur.ck  igne 

gehennx 

\ 


9  Non  folum  de.fi.t^c.iac. tc  in.  Hoc  eU  aliquid  Atjmle  velma- 
iusjicet  enim  apolioli  &  difcipuli  Cbrisli  no  lcgantur  travjliEffft  mon 
tes  de  loco  ad  locum,  tamen  legttntur  maiorafcaffc ,  ficut  eh\  fjcitarc 
tnortuos,& illuminare  cecos,& confimilia,  qux non pojjunt ficri,  n';fi 
virtute diuinaieuerfio  autem  monttum  &  pr<eapitatio  eorum  in  mari 
aliquandofit  vhtute  natura  ficutpatet  in  terrx  motu . 

10  Ec  omnia  quccunque.  Dum  tamen  oratiofitprofe  adfalutem 
&  pcrfcHerans . 

1 1  Crcdences  acci.Qjtia  omnis  talis  oratiofcmper  exauditur,licet 
aliquando  cxauditw  dijfcratur,vt  diclum  efifup.  J.cap. 

IX  Ec  cum  venif.  Toftquamfacerdotesimptignauerunt  Cbriflifa- 
tnam  & gloriam,  bic  impugnant  cius  dotlrinam ,  &  diuidiiur  in  duas 
quiaprimoponitureortimimpugnatio  ,  fecuudo ponitnr  ipfiu*  Cbrifli 
cautaetiafio,ibi :  llfidcns  Iefusdixic,  Dicit  ergo :  Cum  vc.m  ce.  Dinifr.. 
Jd efl  in  atrium tempU,vbi conuenicbant bomines ad orandum,it  vcr 
bum  Dci  auditndttm,\tfupra  diSttm  eft. 

13  AccefTerunc  ad  cum  do.  Exquopatet  quod  nonveneruntex 
iinorantia,fcdexmali\ia  . 

14  Dicentes  in  qua  potcffate  h#c  facis .  Miqmexponunthoc 
de  trJraculisaCbrillofaclis,quafidiccreni,tu  nonfaas  vhtutediuina 
fed  arte  magica,vndefupra  diccbant.  i2.b.  In  BccJzcbub  prinape 
damioniorum  cijcit  dcmones,/fd  boc  non  vhlctur  vcni,quia  il- 
la  die  non  legitur  aliquod  miracuium  feciffv  in  templo,  idco  intcUigitur 
tnclius  dc  atlu  docendi,quem  excrcebat  abluaUier,  c  bocfignatur,  cu 
dicitur:  Acceffe.ad  &c.  Et  ideo  fecetunt  fibi  duplicetn  quaftioncm,  "j^ 
ttdterrcndum  cnm&ad  capiendum.Vnmafuit:  lnq.-.apotcliacboLC  4 
facis  ideft,qua  attcloritate  doces populurn  ,  quia  anfl^rttatem  doi  endi 

in  templo  babebarufacerdotes,&  legifdo6lores,ad  boc  affignati  apriit 
cipibtts  faccrdotnm,&  non  ali) .  Chrt[iusautemneutram  autloritalem 
habebat.Secunda  quaflio  efl . 

Qnis 


g  chenna?  finaliter  conr rematur . 

f  *4mendi.'vo.  Hocfeccrunt  apoftoli  myftice  qn  dafmoncsqui 
reotes  dici  pfit  rationc  fuperbiar.eiiciebant  fuae  fidci  virtutc . 
10  Etomnia,&c.  Hoccnimfit  fcniperquandooratiocfr,  pro  fc 
pcrfcuerans ,  e^  de  pcrtincntibus  ad  falutcin . 

Baptif- 


35» 


Glof.orcl  &  Nicolaj  deLyra. 


31* 


^  a  Jn  qua  po'eflate.  ■?<  Chryfoflomus.  Oftendunt  mulcnscf- 
A  fc  pcrfonas  quac dant  homimibus poceitacem .  fn >c  corpora- 
hwn.jj.  opc  lcm/uiccciamfpiricu.ilcmquafi  diccrenc,dcfaccidotaJi  fe- 
m  iinjwf,      pjjjjji  gCnitus  non  cs ,  Scnatus  tibi  hoc  non  concefh:,  ( 

non  donauic .  Si  autem  crcdidilfent  quia omnis poceftas  ex 

V-o  otk ,  nnnquam 

ica  intcrrpgaflcnt , 

Omnis  cnun  homo 

fccundum  fc  exifti- 

niarakerum.  Forni- 

cariusncmincnufli 

mai  caflum.  O.ftus 

non  facilc  dc  forni- 

cario  fufpicacur .  Sic 

qui  non  cfl  Dci  fa 


fi 

t  fHF-M». 


Duabus  de  cauiisoccolcatur  vcrftas,vc!  quia  non  funr  capa- 

ccsaudicoi-,;  s,  viuic  :  HabeomuUa  .  jed  nnn  p 

■■-■>:  »ioJo.Vc\  quia  funcconce.mpcoix-.s,  vnde,  Nolicc  fan- 
thim  darecn. 

d     Uomo quidam  babebat  duos fi!ios,&  atce d-ms ,& c.\ :aclai 

docibuscaut    i 

•    Quafi  non  Dti.fed  BfeUebub,  rt  fupta.  b    Tilium  Doi  negant ,  «.tiem  nrmfuis  fcd  alie-  fiotle       flacim  li 

auvinbu*  opcrati  yutAnt.  ,  ' 

poteftatc  hzc  facis,&qubistibidcdithanc  poteftarcm  ?  Rc-  .  ^Sw! 
fpondens  autcm  lcfus  dixit  cis:  Intcrrogabo  vos  &  ego  *.  &ad  gcres  regr.um 
vnum  fermoncm,  qucm  fi  dixeritis  mihi ,  &  ego  dicam  vobis, 

Dictte  mihi. 

in  ciua  potcftatc  harc  facio  .  Baptifmus  Ioannis  vndiferat:  e  j 

a     E*  Itamto  Dei.  a     An  riftione  liomUuin. 

ccelo'an  exhominibusi?  Atilli  cogitabant  tinter  fc ,  dicentes-  ) 
Sidixerimuseccelo,  dicetnobis.    Quarecrgononcrcdidiftis  6 

a    Quidixit.  Ecce  agnus  Dei,  eccequi  tollit  peccatamundi.  Qui  unhi  teltimonmni 

perhibuit ,  8c  in  qua  poiellate  ha:c  facio.dcmonftrauit.  b    Timem  ly»dationem,lcd 

iliag  s  vcr  ntis  crnfcflionem. 

illi?  Si  autem  dixerimus  ex  hominibus,  time''mus  turbam,  8 

a     Ctiius  baptifma  fufcrperant. 

tOmnesenim  habcbant  Iorannem  ficut  prophctam.  Etre 

Non  ego  dico  robis  quia  non  vuliis  faceri,<juod  vtique 


D 


doceac. 

Vciimplicicer,hcc 
parabola  clt  non  de 
Gcntibus  &c  de  Iu- 
dxis,  fcd  dc  pcccaro 


:s,vcpc 


!' 


*klfup«, 


Toaa.  ig.e. 


dotiGpuraicx  Deo"  Sidixcnmusecceio,  c  icetnoDis  .    qu;                                             ,us&il 

b,    .         »     ~~,    D~  a    Quidixit.EcceagnusDei,  eccequt  tollit  peccatamundt.                       Qyi  uiihi  teltimonium           fip-i  Hnmiimc  Hil 

jMteTrogi.erc.ro  perhibuit.&inquapotelUteharcfacio.dcmonftrauit.                b    Timem  laj.d.tionejn.fed          1'C.t  ClOmillUS  Olll,  - 

tcrat  apcrte confuta  «»£»  «Iitat5  cenfetfiimem.       rit;  Amendico  w  - 

rc cos,fcd ldco intcr  jfli  ?  Si  autem  dixerimus  ex  hominibus,  time''mus turbam,  8   bisqmapublica.es: 

rogaC.VC  fuO  VCl  filc-  a    Cuiiisbapiifinafufcrperam.                                                                merc.  praTCCd.VOS  111 

ciovcl  fcncentiada-  tOmnesenim  habcbant  Ic/annem  ficut  prophctam.   Etre-  9   regnoDcf. 

nCIltUr  SC  in  qiia  DO-  "     Noncgo  dicoTObisO,uianonvuliisfaceri,<]UodvtiQuruitis.    '°          ^i  ChiyfoflomUS. 

ccftatehocfacicco-  c  jpondenteslefu  dixcrunt.  Nefcimus.  Ait  illis&ip(e.  Neec  "  Magnacttfiduciam 

SSSSSS  cgodicovobis)inquafx>ccftatehScf3cio.Qt,idaut=„1vobiS-*"|^^^^^^^^^^ 

vlu""'"    "•  (     Deus.quipaternediligtoumes  qnos cxcauit.                         b     Populus.                                                               r           T 

cerccdcntcs  eorum    d  yidctur?  Ho.mo  ^^  habcbacduosfili^s,  &accedcnsad  H  ScXfvmrlc^r- 

inOrCipK    Un  .  a    centiiesqu;aN0e.                 Qiitaptiusfuitgentili;  quam  lud.xus.                  l>     Non  u\  auribus           .            ° 

^C  ChrVfoftOmUS.  fcddansintellectumirtrcnfibus.          c     In  teinporchuuslarcnli.                                                            lOIiaS  Corillll,  Vt  OCll 

Inccrrogaccmopor-  ,            ,b  .     _,...         '    ,    CJ.  d  ^jd"b">0"»,aiijnefccetis.                         incclliganc  quomo-  " 
ccc  doccre,  cencan-  c  pnmum  dixit.  F1J1 :  vadchodie  operarein  vineam  meam.  Illc  ij  doaducrfum  fefcn- 

rem  aucem  raciona- 
bili  percuffione  con 
fundcrcnon  antem 
ci  vututcmmvftcrij 
publicare. 

C     \ec  ego  dico  vcbh. 
Dua- 


a    Superbc  cam  bonum reliquit ,  &  maluin  eJegi t. 


b     Hif  libcrnm  arbttnum. 
In  aducntu  Chriui. 


16  ccnciam  dicercnc. 
7  c     Vadebo.   Bxquc 
s»  homo  condicus  cii 


ne  teccris. 


0 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Qnh tibi dedit h*».c  ftoteflaiem .  Qufa  pcrcflatem  doccndi 
ron  habebar  a  faccrdotibus  nec  ab  imperatore,cui  erant  fu  - 
biect'  &:  fic  a  nullo  vidcbat"  habcrcfed  ma^is  fihi  vfurpare. 
x  P^fpondens  autem  Icfu<,&c.  Hic  ponitur  Chnfli  cauta  eua 
fio,  quia  quafl iCtiindcm  clauurn  clauo,piopoftuteis  aliam 
quxflionem  pcrqoam  coadtifunt  rccedcreabfqueChnfci 
refponhone :  Qii.tftio  autem  ifca  fuit. 
*    Baptifmus  joannh  &ch cch.  Idefc,exdiuinaordinatione. 

4  jln  ex  hominikw.  Id  efc ,  ex  humana  fictione. 

5  ^itiUico^tabantyinter.  Viamfciiicec,  rcfpondcndi , fed 
non  habebanr  propcer  quod  fcquicur. 

6  SidixciniHsecalo.  Idcft  ,exdiuinaordinatione, 


7     Dicetnnbis,  &c.  Quarc  non  rectperaut  baptifmum  loan      .Aus>  &  proptei  humanicaccm  aiiunjpcam ,  ifci  duo  filij  func 


nis.fcd  magis  fpreuerant.Similitcr  &'  tcftimonium  loanius 
de  Chrifto ,  quod  ipfiaudieranc  per  nuncios  ad  Ioannem 
miffos ,  vt  habetur  loan.i .  a.  St  autem dixenmm  ex  bomimbut. 
Hoceft,exhumana  fi&ione. 

8  Timemus  mbam  Mf.Scilic^et,Iapidet  nos,tanquam  blafphe 
mos.Cuius  ratio  fubditur. 

9  Omries  enim  habtbant.  Id  eft ,  rcputabanr. 

10  loannem  ficut  prophetam .  Sancluni  fclliCCt  Si  verum,  & 
per  confequens  verba  eius  &  facta cx  infpiratione  diuina. 

11  Et  refpondentes ,  e^c.  Ex  fui  enim  taciturmtJtc  compulfi 
func  a  fua  pctitione  ceffare.  Sed  quaritut  hic  quare  non  re- 
fpondit  eis  manifcfrc,quia  ftacim  poccrat  diccrc,  quod  ipfe 
non  haberct  auc.tontatem  docencii  a  facerdotibus  vcla  Cc- 
farc:  habcbat  camen  immediace  a  Dco  pacre.quod  erac  ma 
ius :  Sic  ut  &  multi  prophetx  Jeguntur  immediace  mifsi  ad 
docendum  populum  cV  noncx  auclor;race  regum,vtl  facer 
dorum .  Diccndum  , quod  liccc  poffcc  praxiicco  modo  rc- 
fpondere ,  nolui t  tamcn  ,  duplici  dc  cauia.  Prima  quia  prar- 
dixciat  fupra.y.a.  T^nlite  fanftum dare canibus ,  >.rc margaritai 
ponfre  anteporcou  Ilh  autem  erant  in  malitia  obftinati.cV  idc  o 

non 


duo  populijgcntilcs  &  luda;i. 

14  A>  a<  <td>  ns  adpimuiu.  Id  eft,adgentilem  populum  qui 
incepit aNocJuda?! autem ab Abraham velab  pio Hcbcr, 
vndc  dicti  funt  Hcbra;i,  qui  Hebtr  tuic  longcpofcerior  ipfo 
Noc.  Scquicur. 

1 5  Di.h  primo.  Id  cfc,  gencili  populo. 

16  Filt:vadebodieoperare.  Ideic,faciufcitiam  ,quianun- 
quam  Deus delcitit homines  incitare  ad  bonum  pcr  occul- 
tos  inicinc-tus. 

17  JJle  autem  refpondens.Quia  gencilcs  per  CJCum  mundum 
ad  ldoiolacriam  declinauerunc . 

1 8  Tofica  autcmp£nitentia  motns  .jiVjc.Quia  genclcs  ad  pr,r*~- 
dicacionem  Chrifti  Sc  Apofcolorum  credences  opcra  peni- 
ceinia  humilitcr  egerunt. 

1 9  jiccedens  cuiem  ad  alterum.  Hoc  eft  ad  Iudaicu  popu'u. 

20  Dixttfitnd.ier.  Pcr  Abraha 6\;  alios  patnarchas  $L  Moy- 
lem,  quod  k  ilicct  faccrcni  opeta  iuu:cix\ 

z  1  *At  >lle  rejpo'  a.  ns  ait-.to  dumine :  Q^na  Iuda:i  obligaueriic 
fc  ad  feruiendum  dno  per  fufccptioncm  lcgis,vndc  dixcruc 
£xo.z4.d.CunCta  qua:  loquucus  tfc  doimnus  facicmus. 

Etno» 


MO^RALITER. 

5  Baptifmusloannh,&c.  Perhocofcend-  Qniftus  ,  quod 
malignantibus  qualcs  erant  ifn,non  fitiu  Dci  fccret.t  rcuc- 
landa.ficut  Chriftus  dixerat  fupr.  7.  yolite  f.nclnm  darecani- 
bus:  Scd  corum  malnia  prudcnter  cfr  dcc  !'nanda. 
1 3  uomo  quidam  b  >.  £>  c.  Pcr  primf»  fihfl  qui  primo  rcnuit 
patris pr^ceptum  fed  poftea  fccit  fignificanC pcccantcs  qui 

pcenitcnc 


!  .  rcnt,  pofrca  virihcer  operates,  per  fecundu  vcro  filium 
qui  f  iccrc  voluntate  patns  promiiitc^:n6fccic,  fignifican- 
tur  1II1  qu;  operari  virtuofc  fe  promitcuc ,  fed  no  faciunt,  de 
quibus  iunc  mftlrireligiofiproriccces  fcruarcmigna.feuan 
gelica  confilia ,  cum  camen  non  obferucuc  ctiam  pr^cepta 
propter  quod  feculares  etiam  peccatores  camen  pofcea  p^- 
nitentcs  cis  coram  domino  prxponuntur ,  cum  dicitur. 

S^iia 


autcm  refpoandens  ait .  Nolo  .  Poftea' autem  pcenitentia  mo-  l8 

a     Sermouis  contumaciam  labore  correxit.  ludzuai  qui  ab  Abiahjin. 

tusabiit.  Acccdcnsauwmadalterum,dixitfimilitcr.  Atillc  "'fe^1^ 


■>H 


non  tranc  digm,vc  cis  ventas  mam  tt  ftaretur.  Sccundo,qiiia 
Chriftus  voluit  oiccndcre  tacto,  quod  licct  vci  cautclis  con- 
tracaucelas  malorum  infidiannum  bonis.  Hc>c  modo  Pau- 
lus  poiuic  diifentioncm  mccr  Pharifxos  cC  Saducaros  volen- 
teseumoccidere,  vchabccur  Act.  zi.Sc  appellauicadCaj- 
farcm,  neciadcicturludxisin  IeftifiilennAct.ij. 
iz     ii^td auieir.  vobis  videtur .  HicChr;lt.us(iftcndit  ludaos 
contcmprorcs  iua1  maieitaLis  verbo  raoonabili ,  &  hocdu- 
plicitra  .  Prjmo ,  quia  lcgcm  a  Dco  rccepcam  non  feruauc- 
iuut.Setudo,quia  legiflatorcm  Chrifcum  impugnaucrunr, 
ibi :  Hmoeratpaieifa/i.iiias .  Circapriiiium dicic fic. 
I )     Homo quidam ,  &c.  Homo  litc  cft  ipfe  Deus :  Qui  dici- 
^tui  homo proptei  hoc,quod  homotftad  imaginem  Dcita 


35* 


Matth 


XI 


Cap. 


- 


rrfr, 


0  a     ^,'»  f  .r  duebat  ,&c*  Origencs.  Vnde  porefi  confidera- 

/\  ri.dominum  effeJocucumin  parabola  iffaad  eos,  qui  modi 

5.  in  covn  2u:mhil.promictunt,operibusauccm  ofrendunt,Sc  co- 

tra  cos  qui  magna  promittunt,  nihil  autem  fecundum  pro- 

miffioann  fuam  agunt. 

b     Dicwitei.  fnqui- 

bllfdam      CodicibUS  Moyfi.  a    Omniaquarcufiqueeiixeritfaciemnj.  b    Qjija  filium  extra  vineam  interfccit. 

habetur.,pio  primus    a  rcfpondens  aic :  £d  domine,  &  non  iuit :  Quis  ex  duobus  fe-  i 

nOUlffinJUS  .  Intelli-  a    Vt  fuo  iudicio  damnentur.  , 

guntcnim  veritate    b  cit  voluntatcm  patris?  Dicuntei.  primus.  DicitillisIefus:A- 

fed       tcrgiucrfando  »    Vt  Matthxus.  VtMatia.  , 

vd  fubtcrfugicndo    c  mcn  dico  vobis  ,  quia  ptlblicani  &  merctrices  praxedent  vos  4 

nollint  diCereqUOd  a     In  ccelo.vel  Ecclefia.  b     Quare.  ?ra^icara,id  ell,  Chiifto  vel  prarceptis  Dei.        + 

ba-    d  in  t  regnoa  Dci.   Venit  cnim  ad  vos  Ioannes  in  via  iuititif  &  t 
non  crcdidiftis  ei .  publicani  autem  &  meretrices  credide- 5 


pnfmo  loannis. 
Quia  publicani. 

*  Chivfofiomus. 


1  cpe  C 

Pcr  hanc  ctiam  para 
jj  bolam  oficndit,quia 

meliores  [\nu  popu- 

lares,qui  aprincipio 

fecularem  profttcn- 

tur  vitam,quam  fa- 
ccrdutcs  quiaprin- 
cipio  profitenf  Deo 
fcruire.Quia  popula 
rcs  quidem  aliquan- 
docompuncri  con- 
ucrtuntur  ad  Deii, 
facerdotcs  aute  im- 
penitibilcs  conffitu- 
tinunquam  dcfinuc 
pcccare  in  Dcum. 
d    i04n.iifpi.iM.Ioan 
ncm  Iuda^i  contem- 
ncntcs,nec  via  lufti- 
C  tie>oprehenderut ,  nccde  operibus  malis  pgnicecia  egcrur. 

e     Vos  autem. 


e    Vosauttm.  Gicgorius.  ■Qmanpertenolehantrcfponde- 

re  fapienti.c,  m  parabolis  cspmntur. 

f     Vineam.Dcciwalh.Vineadominifaba.&c.  ■ 
•Jc  Chryfoffomus .  Aliam  ponit  parabolam ,  vtnficndat 

eorum  accufationem  effe  maiorem,&  vcnia  irrditf nrfm.    ■ 

*  Origcncs.Ho 
mo  "paterfamiiias 
Dcnscfi  quidicitlir 
homoinquibnfdam 
paraboiis,  licuc  pa- 
ter  cum  paiuulo  n> 
lio  fuo  loquatur  in- 
fantilia  vt  defcedat 
ad  verbafilij  fui. 
Chryfoffomus, 


■$ip.J,b. 


Hcm.  eg.in 
Mmh. 

Tracfa,  I^.m 
Mawb.  ' 


a    Viam  iuftitia:  quam  pndicauit. 


patrum 

,  qui  cah* 

murns '  facfi 


quenrliberumarbiuium. 

h  eamagricolis.cVperegrcprofe&useft.Cumauremtempus  !Z 

a     Moyfen  &  Aaron  Iegiferoj.  b    qni  te  male  colcbant. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    LiRA, 

1  Et  non  iuit,  Q*:a  ludxi  legem  fufccpiam  non  obferuauerunt,fed 
aiidohiatriam  c?  prophctarutn  occifionem,&  ad infinita  tnala dedi 
nauerunt,vt  habetur  lib.Iudicum.&  libro  Regum. 

2  Quis  ex  duo.fe.TVjw  enim  aliier  poterant  refpondere,tjuia  mi- 
nus  malum  cfl  non  promittere ,quam  promijfum  nonferuare. 
}     Dicitillis  Icfus.E*  refponfione  eorum  confutans  eos. 
4    Amen  dico  vobis ,  &c.  Q^d.non  folum  gentiles,sed  pefjimi  de 
gentibus  erunt  mainris  tncriti  apnd  Deum  ,  quam  -pos,  quiafecundum 
tlieron.Simulata  Janfltas  d-iptex  td~l  iniquitas.  Et  hoc  vitium  potifji- 
m-pigebitin facerdotibw,& Leuitis.Et  ad  dcdaratione  Jiu dttli  fub~ 
dit.  j  Vcmt  enim  ad  vos  Ioannes  in  via  iuflitiar ,  &c.  £>uia- 
operaperfetlioms  facieba ,& itcrum,fjuia  ChnMum  annunctabat  qui 
tfl  ipfa  iuflitiafcmpiterna,*t  habetur  Daniel.p . 
6  Et  non  crcdidifiis  ci.Opera  eius imitando,&  dotlrinam  eins  att 
dieudo. 

Publicani  autcm  &  me.crc.ei.^rJ  predicationem  einspttni- 
tentiani  agendo. 

Vos  aucem  v\dcn.lfivrum,fcir>cct,0cnitentiam. 
Ncc  pemtentiam  lu..Ad  imitationem  eorum.Ex  quofequitur 
agirauuio  peccati  facerdo:ttm,&  Tharifsorum. 

10  Aliamparabolam.  Hic  confequcntcr  cfler.dit  qualiteripfiim- 
pu^nancrunt  Chriilum  legislatorem.  Et  d>uiditur  in  duas,quia  primo 
ai  oikndendumpropofn.um  ptoponit  qnandam  parabolam,fecundo  co 
PWtfumpropofvnm  per fcnpturam,ibi .  Dicit  lllis  Iefus  nun- 
quam  Icgift K.Circa  primum  dicitfic. 

1 1  Homo crau/Ie homo, Deus eft,rationibus prxdittis, Qui dicitttr 
paterfamiltas  quUftc  gubernattotamcreaturam,  Jicttt  paterfamilias 
g"bernatfubditosind<,mo. 

1 2  Qmi  plantauic  vincam.  Domnm  fcilicet Ifratl,fecundim  quod 
• . dicitur 


6    Per  fepcm  intcllige 

'  runt  ei:  vos  autcm  videntcs,  rlect  pcenitentiambabuiftis -,\    cl,']od!;im 

a    Saltcm  poft  completaineiu»  prophetiam.  b    Vbi mortcm  fuam  cis improperauit.  lUlfoiUlTl 

,  .  c  Aiiat  ioquutiis.eft.  9     quam   mulua 

poltea,vtcredcrctisei.  Aham  parabolamauditct  Homo  io  funcpopuiblfrael 

a    Domimis  Sabbaoth.  b    Communitionem.f.terram  promiffionis.  c    Murum  vrbis,  vel    II  M    OftecneS    Vel 

angelomm  cultodiam.vel  bellicolorum  vtrorum.vt Dauid  &  Machabiorura.  !  n      .•     f\     ■(        r 

f  eratpaterfamilias,qui  plantauit  vineam  & fepem circumde  A  SmS  toSukr 

a    Irapofuiteitormentalegalia.perquxcogereturadbeneviuendum.  b     Templum.    u   L-rn  Inruc   liKr.M  , 

g  ditei,&fodit.ncatorcular,&a:dirlcauitttrrrim  ,&locauit  ft  num? 

'    Qujfupraoperarijinvinea.  b    Hon  mutando  Iocum,  fed  operandi  relin-    ,  <   „      PnJittk    *■,  tnrru 

Suenrliberumarbiuium.  '       &      rootl  m    ea  tOrCH. 

Infoffionetimorno 
tatur,  quia  prajccpca 

rucT:uumappropinquaflct,miiitfcruosruo's  ad  a2ricoblas,vt  ,?  llla;e^ll:ll,0Vni0 

.    V.inquirerentfr^um.egVs.     ^  b^Legi,  cultodL,.    *°    f  fcd  "morcfcrua-- 

a^ccipcrent  fruclus  eius.  Et  agricolar  apprchcnfis  ferifis  eius,  \\  ^'  mtt     ,  „ 

.    Vtleremiant.  bv\lfai.m.  VV  c    Vt  Zictoriam  quem  occi-   ^ 2    "       TtWpuS   frutluutn 

.  *  derunt  intertcm.Scal.    2J    appropinqnafjet,  &c. 

aIiumc«Ecidenrunt,aliumoccidebrunt,aliuverolapidauecrunt.  H  Bene  tempus  fm- 

25  cluuin,  non frudtus: 
qma  nuilus  fuit  in  ll- 
locontumaci  populo. 

<0   ^ouiffime^&c^ 

d'citnr  lfa.6b.Vi>iea  domim  cxcrcitniim domus lfro.eiifi. 

I J   Et fepem  circum.ci.vc///ct * daufwam  tcgis,& tnandatorum. 

14  Ec  fodit  m  ca  torcular. Dando  doclrinampropbctarum,in  qua 

exprimitur,c2r  declaratur  magis  rtrtus  ic*is. 

Ij  Etardificauicturrim.5,«7/ccnewi>/«wi«  lcrnfalem  ,  quode- 

rat  Adificatum  admodum  tttrris  vnde ttmplum dicitur  turris.Micbe*. 

4-c.  Ec  cu  turns  ncbulofa.&c. 

16  Et  locauit  cam  agncolis.  Viddicct •facerdotibus,&  prindpi- 
hus,qui  babent  officiumferuandi  tuitum  diuhum,  &  iuflttiam  in  ho- 
tninibns. 

17  Et  percgre  profeflus  cff.Tvjw  quia  mutet  hcum  cumfitvbi-- 
que prxfens,fed quia dimittit  bomines agtre fecundum l.Lcrtaicm at* 
bitrii,fecundum  quod  dicitur  Eccle.  1  $ ,c~.  Deus  ab  initio  conftitu- 
it  hominem  ,  &.'  rcliquit  eum  in  manu  confibj  (ui. 

1 8  Cum  autem  tcmpus  fructuum  appropinquaflct.^/a/Jc/J 
legimf<ifctptam  debebant  faccre  f.uclum  bonorum  opcrtim. 

19  Mifit  fcruos  {uos.Idrfl,priweiprophctas. 

20  Ad  agricolas.  Idefl,ad  rcges,&  Jacerdotes  prindpalker,  &  ad 
a.lio\  eii  fubic&os  confequintcr. 

21  Vtzcc\ocrcnx.fr\.\St\\sTer  prtdicationcm  fttam  eos  adfrttftum 
bonot  um  operum  reducendo. 

12  Et  agricolc.  apprchcnfis fcruis  cius.  Qh&rcges multi,&ft 
ccrdotcs prophetas  fibi  tniffas  adomino  turpitei  Lomtcbenderuut,  & 
incarcerauerunt ,ac  ocddtrunt,&  koc  cft  quod fubdilur. 
l  j    Ahum  C5Ciderunt.A"if«r  Ifaiam  quijcrratusfuit  curnferra  ex 
prxcepto  Manaffcregis  luda. 

24  Aiium  occiderunt.^/cwf  ^imos  quem  ofias  vttleper  tempor^ 
transjixit. 

z  5  Alium  vero  lapidaue.^  Zachariat>h'jnem  Ioas  rex  luda hpi 
dari  tujjit  intei  templum  &  altare. 

rtcrum 

16  Et  hcauit  eam,  @  c.Rab.  Moral.  h?t  vinea  cuicunque  Jo- 
caturcubjptifmimyfferium  iibi  darur,  vtbcneopandoin 
eaexercear.ur.Mitciturferuusvnusaltcrtcitiusculex  Vfal- 
mus.prophctia  lcgitur,fed  miffus  cxditureiicitur,cu  fcnno 
cotemnitunvcl  quod  peius  cff,  blafphcmatur.Hc;rcdc  vcro 
quantum  iw  feefioccidit,  quifiliu  Deiconculcauenr,&  fpi- 
ricui  grati^cotuelia  fecctit.  Pcrdiro  maloculcorevincaaltd 
n  daf,  cu  donu  gratia:  qo*  fuubus  fpicueric  humilis  accibic. 
Tom.j.  m 


46. 


ris  imp, 

T  pocnirentia 

morti  luifti. 

F 

\  Mar.n.a, 
T  uc.  ao.b. 
Tiaiibt.-ry. 


- 
■ 


..  udw  sk 


7  K(Hrapi:bli.& me.pracc.-pos  in re?no Dei,&c .Scquitur Homo e 
ratpaterfa.&c  Sccundu  fenfum  allcgoncu  homo  iflc  Chri- 
ittbelt.qui  plantauicccclefiam  dc  fuo  latetc  formatam. 
1 J  Etfcpcm  ctrct,md*i.ldc(\ doclrinam  Euangelicam. 
Mcff  ccclcf'1  Mft"r,Idcft'martyrum  pacienciam  qua  robora- 

!  J  Et  adf.tur.  Idcff .conccmplacionc  confcfToru  &  doaoru, 

Et 


3TJ 


Glof.ord.&NicolaJde  Lyra         $j6 


0 

A 


Pfal.t.S. 


a    Tfowflime,  &c.  Vide  pacrisfamilias  paricntiam  qui  expc- 

ctatadpccnircntiam. 

b    ycrcbnntur.  Qtiafi  faciam  quod  meum  cft  ,  ipfi  vidcant 

quod  fuum  eft. 

c    Hie  efi  h*reu  Patet  princ  pcs  faccrdotum  non  pcr  igno- 

rantiam.fedpet  m- 

a    Prophetarutn  choro». 

Iterum  mifit  alios  feruos  plures  prioribus  >  &  fecerunt  illis  Ci- 

a     Adhiic  lodum  cUi  pornueniiz. 

militcr .  Nouifilme  autem  mifitad  eos  filium  fuum  dicens : 


toceupcsBiu 


uidiam  occidifle  Ic 
fum.cum  fcircnc  cu 
cffe,cuidicitur:ro- 
Jlula dme,& iabo  ti- 
bigen.hdre.tu.  vnde 
6c  confulences  fibi 
aicbant:  Si  dimicti- 
muscumfic  &c. 
d  Habebimus  b&e. 
Hxrcdicas  Chrifti 
quam,  rcfurges  pof- 


Dei,& danda genabus fru&unri  tn temporcdaturts.veldo- 
minus  que  ocaderunt,'  ftatim  vcnic  rcfurgens  a  mortuis,  & 

malos  quidem  colonos  male  perdidit ,  alijs  autem  colonis, 
id  eft, Apoftohs  vineam  fuam coniignauic,  id  cft,  eis  qui  ex 
ludaico  populo  crcdiderunt. 

■fcChryfoftomus. 
Dominus  propcer 
hoc  cis  parabolam 
propoluit,  vt  ipli  116 
intclligcncesconcca 
fc  fententiam  pro- 
fcrrenc.ficucDuuid 
fa&um  eft  per  Na- 


Non  de  i  gnotantu  ,  frd  femper  ambigeie  dicitur  Dens  >  vi  libera  volun- 
tashomim  ref  ruetur, 


Honi 
Mat 


Mir.  it.i. 
t  Pfal.  ii7>  e 
Mar.it.a. 
J.ucc  M<  C, 
imit.ts.i. 


i>  Vercbuntur  forfitan  filium  mcum  .  Agrrcolx  autcm  vidcn- 

c  tcsfilium,dixcruntintraie.  Hiccft  ha:res,veniteocc.damus  7   than.  RarfhTautcm 

deum,  &t  habebimus  hsreditatcm  eius.  Etapprehenfum  s9  'ntclligcrcseiTecori 

a    Quia  emra  portam  paflus  efl,  vel  prins  a  cordlbus  inciedulorum  rcpulfus,  deinde  cruci-  -.      ^1-'0  'Xerunt,  f\D- 

Jfidtur.  ludicanerit.  iit. 

cdit,  Ecclciia  eft,  e  cumeieceruntextra  vineam>  &occidcrunt.  Cumcrgovenc- 10     Myftice.  Cuiquc 

CJUam  moliebantlir  »    Nonignoransquxrit,  fed  vi  fua  refponiioneeoscondemnet.  VinCa  locatur  Coletl" 

prinpcrcludxi:du  f  ritdominus  vinca:,qifid facictagricolis  illis  ?  Aiuntilli :  Ma-  "  da,  cummvitetium 

ftdccillS  CXtinAaiU  a        Eccleiiaqidealijsnationibuseliget.  baptlfmi  datUt ,  qd* 

ftitiamquxex  lege     los  male  perdct ,  &vineaamfuamlocabitalijsagricoIis,  qui  1*  operando  exerceac. 

cft,GcntlbuS  perflia  a    VerbifelfacUprocompetentiatempoiif.  15    MittitUr  ferilUS  VI)9 

B  dercconabanrur.  rcddanteifrtf&um  temporibus  fuis .  DicitillisTcfus;    Nun-  JJ  &alrcr,cumlcxpfal 

L^Ma°—  squamlegiitisinfcripturin  t  Lapidemouemrcprobauerunt  «  ^$***& 

..  a    Duos  populos  in  fc  vno  condens.        b    Nonhumams  vtnbus,  fedDei  potentia.  1 

eat  hunc  ordmem,  suas  tnditiones.  tu  bene  operetur. 

diccns.-Occiderunt  b  ^dificantes,  hic  fa&us  cft  inca*put  anguli  ?  Adominofa-  I7  Scd  mimjs  ccdicur 

a    Ccmcludo  exueiira  concefllone ic  prophetica  auftoritate.  ClJv-lCUr  ,CUU1  lermo 

&um  cft  iftud  &  cft  mirabilc  iii  oculis  noftris.  Idcodico  »*  concemnicur ,   vcl 

a    Iudacis.  b    Sacra  fcriptura.  Vt  nonlitis  quod  effcprarfumebans.  >.^4.        peiUS     Clt  ) 

vobis ,  t  quia  auferetur  a  vobis  regnum  Dci  ,   &  da 


&:  ciecerunt  extra 

vineam ,  quafi  vile 

cadaucr.  Inquo  no- 

t»».q!y.c.fi  Wt  perrinaciam  qa 

d*  ctbuu 


Luc  in-.b. 
Mar  ao.a. 


Hom.  40. 
cpcris  imp 

vbi  fupra. 


uccifo  domino,  8C 

refufcicaco ,  a  fuis  fi- 

nibus  eum  cxcluferunt,  & Gcntibus  mifcrunt. 

f    Quidfaciet  agricol.  Hieron .  Alij  videntes  contra  fe  di ^u, 

dixctuntfecundum  f  ucam  ,  Ablit,cumetiamf;cundum 

Marcum  d  ^minus  a  fe  dixiifet :  Malos  maleper.  &  vi.faam  lo. 

ngri.sRe.q.r.e.f.r.fuis. 

■it  Chryfoftomus .  Lucas  quiden  fecundum  rcfponfio- 

nem  oriaeorum  nirr.mit  ,Mitthxus  fecundum  refponiio- 

ncmcordis.Namvilibilitcrinfaciecontradixerunc,dicen- 

tes  abiir.  In  confciencia  autem,  malos  male  perdet. 

*  O-igenes .  Sieut  Cayphas ,  iic  6c  ifti  non  ex  fe  prophe- 

C  tauerunt  contra  fc ,  quotuamtollendacrantabeiseloquia 

Dei 


19  blafphermcur .  Hs  - 

10  rcdcm  quancumad 

fcoccidic,quifil]uns. 

Dei  conculcaucrit  &  fpiritui  gratia*  concumeliam  fcci-nc. 

Pcrdic  1  malo,vinea  ahj  datur,  cum  donum  gratia:  quod  fu- 

perbus  p,'rdit,humi)is  accipit. 

g  Lapidem  quem  re.  Q^iod  vinea  alijs  locabitur.ariirmat  pro 
phrticocxemplo.  £./«(/«>«,  idefc,  Chnftum  cuius  rtdem  6C 
iufcitiam  contempferunt. 

•it  Chryfoftomus  .  Nunquam  legiftis ,  ^d  efc ,  fl  parabo- 
lam  meam  non  lnrelligicis,  vel  lfcm  fcripcuram  cogno- 
fcatis. 

h  ^iedificantes .  Qui  de  fubdita  plebe  quafi  Deo  domum 
fttuere  videbantur. 

F.t  qni 


NTCOLAVS    DE    LYRA. 

I  Iterum  mifit  aliot  fcruos  plu res  prioribus .  Multiplicando  fci- 
licet  prophetasad  populi  correctionem. 

*     Et  fecerunt  iWs  fnni.  Ecs,feilicet  occidcndo  intantu  quod 

impleuerunt  lerufalem  fanguinc  prophetarum  vfquead  os, 

vtciicicur.  4.Rcgumzi.- 

i     "Hpmfii.ne  auiem  mi.ad  eos  fil.  fuum.  Pro  npbis  incarnatum, 

dicens. 

4  yerebunturforf.fil.me.  Hoc  non  dicitur ,  quia  Dcus  igno- 
raretcontemptumqucm  [udaji  faduri  erant  Chrifto ,  fed 
per  hoc  expriinitur  quid  d<:  bcret  ficri.ac  fi  dicerct.  Vcrebun 
turfi.  me.  id  cfr ,  in  reuercntia  deberent  haberc. 

5  ^igricoU  autem.  id  eft,  f.xerdores  &"  legtfpei  iti. 

6  yiientesfil.  Id  cft,  dominum  lcfum  Chnftum  opera  di- 
uinitacis  facicntem,  &:omnia  qux  ptxdictaerantdeipfo 
adimpkntcm. 

7  Dixerum  intra  fe  hic  eft  hf.  Quia  de  ipfo  veram  notitiam 
habuerunt.vt  iamdicetur'. 

8  yeniteoccidammeum.  Proprer  hoctradtaueruntdemor- 
teemsncoccifi oncChrifri  venirent  R.omam',&  aufcrrenc 
eis locurn  &c  gentcni,  vc  h  •berur  Ioan.  t  i.Sc  lic  occtderunc 
cuni,vtpiCificepofnJetent  ciuitacem  &  tcmplum:  contra- 
num  tarrrcnacciditeis,qina  perhocin  vmdidam mortis 
Chnfti  pcrdidcrunt  locum  &c  gcm^em ,  quia  per  Tirum  &c 
Vcfpafianum  (ieftruftacfc  ciuitas  &  templum ,  &c  populus 
ocafus  &  captiuatus. 

9  Et  apprebshj  m  evm  eiecerunt  extra  vi.  Quia  ChriftUS  extra 
ciuitatcm  Icrufalcmcrucifixus  efc. 

10  C-m  e*gi  pencrit  dominus  vine<t  quidfa  agricolis  illis  ?  Venic 
dominus  ad  ludicandum  &c  vindicandum  illud  factu,quan- 
docx  ciusordinacione  vcnic  concra  cos  excrcicus  Roma- 
norum. 

I I  ^iimt  illi  malos  male  perdet.  Lucas  vero  ifca  verba  referc 
quafiaChrifrodicta,&  facerdotes  dixcrunt  contrarium; 
Ablir,vt  habctur  Lucc,  ro.Dicendum,quod  non  efc  conrra- 

dictio; 


dictio:qniaincurbailla  erancaliquiqui  confentiebantdo- 

cVina:  Chnfci,tV  illidixerunc:  Milos  maleperdet.  vt  h  cdicit 

Matthatus.  Erhanc  rcfponfionem  qttafi  approbando tan- 

quam  veram  Chrifrusrepetijt,  vtdicit  Lucas.  Ectunccon 

fequenter  faccrd<ires  videntes  quod  crat dictum  cotra  eos, 

dixerunt^yJ',  Mal<  sautemdominusperd;dit,quandoci- 

uitatem  &C  templum  per  Romanos  dcfcruxir.  Scquitur. 

1  z     Et  vi.  Qu:«i  Chriftus  ccclciiam  fuam  regcndam  tradi- 

ditapoftolis  &c  alijs  difcipulis. 

i  3    Qfii  red.ei.Quia.  ad  pra:dicacionem  eorum  credidit  mul 

titudo  gentium . 

1 4    Dicit  illis  h  .Hic  confirmat  parabolam  fuam  per  facram 

fcripturam. 

1  5     J^iincjuam  le.in.  Id  eft,in  Pfalmis.q.d.  Vos  qui  eftis  legi- 

fperiri,  dcberetishocfiue. 

16  L  'pidrm  quem.  Ad  Jireram  dicitur  de  ardificatione  tcm- 
pli  SaIomoms,qui  quidem  lapi  s  pluries  obl.itus  cft  in  adifi- 
cationc&quianon  poccr.it  conuenientet  collocart,  idco 
plur  es  rcicctus  efc  quafi  reprobatusab  ard:fitantbus ,  vlci- 
mo  autcm  pofitus  cft  in  confuinmatione  anguh,vbi  coiun- 
gebantur pirictcs  tcmp!i,V de illo fcnbnur  n  PCil, 

1 7  JL  iomino,  &c.  Quia  illud  non  fuit  a  eafu  ,  fed  ex  diuina 
pra?ordinatJone,quialapts  tftefigurabatChnfcum.quimul 
totiens  &c  multipLciter  rcprob^tus eft  a  piincipibus  facer- 
dorum,  &c  camcn  factuscft  in  *.apm  anguli,  comungenslu- 
da?os&  gcnales  ,  quafiduos  pancres  invnam  ecclcfiam» 
Quod  ^uceChrifcusdicacur  lapts  in  lcripcurahabecurDan. 
l.^.Lapis  quipercufferat  ftatuumjafius  efi  mons  magnus,  &imple- 
uit  vniuerjam  ie>ram.  Ecceego  mttam  in  fundamentis  Sion  laptdem 
angularem  probatum  preciofi.m,&c.  Etex  auctoritateconcludi- 
tur  rcprobatio  Iudarorum. 

j  8     Ideo  di.vo.  Qui  Chrifrum  reprobaris. 

1  9    ^iuferetur  d  vo.  Id  cft  regimen  ec,  1  fia?. 

20    Et  ittbitm.  Id  eftapoftoiis  &  corumfu:ccfionbus. 

T  Et 


3W 


Matth 


m 


Cap.  XXL 


3j8 


&  a    Fr f «i ce.&c.  Qiii  credic,&  ramen  peccat,cadit  fuper  illu 
A  lapidcm  &  non  tontcritur,fed  coftnngitur,  qma per  paticn 

tiam  ad  falutem  rc  feruatur,fed  cui  lapis  irruit,  ideft,  qui  ne- 

gatpcnuus  cocencur,  vt  nec  tefta  remaneat,  vel  cadic  fuper 

eum  qui  modoc6temnic,&  miuriis  atfk  ic ,  necdum  penicus 

intenjc,  fed  qualTa- 

a    Gentilibns.  TOpeii. 

a  biturGentifacicntifruduseius.  Etqiiicecideric  fuperlapi- 
dem  iftum ,  confringctur  iuper  quem  vero  ceciderit,  concc- 
reteum.  t  LccumauditTent  principes  facerdotum  &  phari- 

f  lllas  parabolas.'    . 

fa?i  parabolas  cius ,  cognouerunt,  quod  dc  ipfis  diccret,  & 
b  quxrentes  eum  tcnere  ,  timuerunt  turbas  ,  quoniam  ficut  5 
prophetam  eum  habebanc. 

fringitur,  aliquidre 
mariec,quod  autem 

c6minuuur,quafi  in  puluerem  conuercitur.Quod  auteni  ca 
dit  ad  lapidc  non  fragicur  fecundum  quod  eti  Japidis  virtus 
fed  mquantum  forncer  cadic,auc  pp  pondus  fuum,  aut  pro- 
pteraltirudinecafuSjfic&Chnftianuspeccas  ,  non  tantum 
Cperitquaatump6cper<tercChnftus,fedquaniu  ipfe  feper- 

dic 


tur.vcnonambulec 

rcJtus.  Cadic  fuper 

illumlapis,  quando 

c  veniens  in  ludicio 

'oppnmiccumdicc 

r  9-  n  Ite  tn  igncm  xtcrnum. 

»!«&    #  Chryfoftomus. 

1  g  Ahudeftconfringi. 

,  <s,  „  aliud  cominui .  De 

jio,  eoenim  quodcon 


dirperoperafua,3utproprer  magnitudine  peccaci  aut  pro  D 
pteraltitudincm  dignitans.  Infidcles  autem pereunc cancu, 
quancum  poteft  eos  perdere  Chrifrus . 
b  Etqu&rentcseum.  Quafi  mentiencem  incerficerequerunt, 
in  quo  vera  probancur,qua-  dixcrac  Jpfe  eft.n.heres  illi  pra- 

ui  coloni ,  qui  iolo 
humano  ccrrorc  re- 
i     cardantur  donec  vc 
z     nirec  hora  eius. 
I        Myftice  .  Pnn 
cipes  6c  fcriba?  quq- 
4    runc  manum  mitce  E 
re  inlefum,nccau- 
dec  cimore  cu  quili 
bec  folo  nomine  fra 
ter,fides&pacis  vc 
ritacem  (quam  non 
diligic)  propter  bo- 
noscohabftances  vel erubefcfc ,  vel  timecimpugnare,qui 
tamen(ficucdefiulciffimaauium  ftruchione  dominusait) 
cum  tempus  veneric  in  altum  alas  erigit,  quia  perfequen-  . 
doecclefiam,quafiDcumcruci  adijceie  &:  oftentui gau-  oaju^,c" 
debic  habere.  -c 


NICOL  A  VS    DE    LYR  A. 

t  Et  qtti  ce.  IIIc  autem  cadit  fupcr  lapidem ,  qui  credens  pec- 
cat  per  iubricitatem  carnis,  feu  alijs  peCcatis,&  illc  confringecur 
fed  non  comminuitur,quia  no  peccat  tara  grauuer ,  licut  ille  qui 
peccat  peccato  lnfidehtatis . 

2  Superquem.  Super  illum  vero  caditlapis  ,  in  quoinuenitur 
peccatumrnfidelitatis.Ec  iflc  contentur,quia  ex  ponderc  diumi 
iudicii  grant  fsune  punitur . 

3  Et  cumau.prin.  Hic  ponitur  conclufio  huius  cap.vbi  oftcndi- 
turobfhnatio  facerdotum  ,  quia  audientes  dottnnam  eius  ,  noa 
fuerunt  contriti,  fcd  raigis  ad  occidoidura  eum  mcitati . 

4  Etqu&renteseum.  Scilicet  adoccidcn  Jum  . 

5  Timueruntturbas.Ex  quopatet,quodfolotimoreretraftifuc 

runt  ab  cius  morte.Occalione  diftorum  in  iioc  ca.  quzritur  vtru 

Iudzi  cogtiouerunt  Iefum  Naz.arenum  eflc  Chnltumlibi  pro- 

rniflura.Lt  arguiturprimoquodnoperilludquoddicitur  i.Co- 

«intli.i.b.  Sicnim  cognouijfent ,  nunquam  dominum  glorix  erucifi- 

xiJfcnt&cAteta  Acl.^.c.dictl  Pctrus  loquens  Iudzis. Sciofratret 

quodper  ignerantiam  feciJlisficHt  &principcs  veflu.  Ite  Luci3.e. 

dicebat Iefus  in  cruce.Pdrer dimitte iilts,  tfuia  n^fcinnt  qmdjac.ut. 

Contrariumargmtur,  perilludquodhabeturloan.  t  f.d.   T^unc 

atitem  viderunh&oderunt  me  & pauem  mcum.  Quod  autem  vide- 

turroanifeftecognofcitur .  Item  fuper  illud  quoddtttum  elt  in 

prjefenti  cap.  Agricolx  videntes filium,dixer t>nt intrufe.Hu  eitlxe- 

res  dicit  Hiero.  Manifelte  probat  dominus  his  verbis  Iudzorum 

pnncipcsnon  per  ignorantiam,  fed  per  muidiam  Dcifil  u  cru- 

cifixifle.Rcfponfio.  Uiccndum,  quod  in  populo  [udzoru  aliqui 

erant  maiorcs  fcicntes  fcnpturas  legis  &  prophetarum,  aliqm  au 

tem  rainorei,  ficut  laici  &  vulgarcs ,  tantummodo  fcicntes  lllud 

quod  elt  de  necefiitate  faiutis,  vt  pracccpta  detalogi  &  huiufmo- 

<ii  qux  debet  fciri  ab  omnibus ,  fed  fubiilitatem  fcripturarum  & 

<Iiftapri)pheiarum  ignorantes.Item  quod  Ouiltus  erat  verus  ho 

*no,propheta  lanc^us  &  Dcus  in  vnitate  fuppoliti .  Dicunt  ergb 

ahqui  8cbenequantnm  ad  hoc,  a>  mmores  populi  ludzorum  no 

cognoueruntfcfum  eff:  Chrifium,  necquantum  ad  diuinitatem 

«icc  quamum  ad humanitatcm,  quia  Iicet  coguolcerent  eum  eflc 

liomincm  verum ,  tamen  noncognofccbant  ilium  effe  hominem 

ieu  prophetam.cjm  crat  a  Deo  promifTus  Chnftus .   Cmus  ratio 

cft,  qma  ignorabant  fcripturas  qtxx  loquuntur  dc  Chnftidiui- 

mtate,&illasquxloquunturdedeterminatione  temporis,  8c  dc 

dignis  fui  aducntus,fed  maiorescognoucrunt  eum  eflc  veru  pro- 

phetam  a  Deo  promiffum,&  miffum,qma  fciebant  fcripturas  lo- 

quentesdetempore  fuiaduentus  &  defignis,  quz  omnia  vide- 

bantineoimp]cri,nonti:ricn  vtiltidicunc  cognoueruntipfuua 

clfcDeum,&fecunduhocIoquitur  Apoft.in  auftoritatepr^all. 

ilfiodji  cognouiffent% nunquam dominumgloru ancifixijfent.  Quali 

dn.atnunquamcognoucrunt  eiusdiuinuaicm.Sedhoc  non  vide- 

tur conucnienter  dictn,  quia  licut  fcnpturse  determinatc  loquun 

tur  de  tempore  fui  ad'jenius.Dan.o.f.In  liebdomadibuk  iiiis  ab- 

fcreuiatis  ,8cde  fi gnis  fui  aducntus ,  ficut  clt  translatio  regni ,  vt 

habetur 


M    O    R    a    L    I    T    E    R. 

5  rtcumaudif?ent,&c.  *  C:hryfo.H?c  eft difTcrentia  bono- 

rum 


habcturGen.40.Et  modus  eiusadueniendi  in  paupertate&  ha 

miiitate, vt  habetur  Zach.o.a.vt  diftum  cft in prarccd.cap.ita  ex- 

prcfsc  vel  exprelfius  loquuntur  fcripturae  prophetarumdccius 

dtuinitatclerc.j  j.c.  Eccedies  veniunt ,  dtiit  dominus,  erfufcitab* 

•pcrbum  bonum  quod  loquutusfum  ad  domum  Ifrael  &  luda,in  dlebus 

iltisgerminarefaciam  Dauid  gcrmen  iufiur,;)&  faciet  ludicium  &  iu- 

fiitid  in  terra ,  &  boc cfl  nomen  quod  vocabunt  cum  ,  dommus  iuflus 

noflcr.  In  Hebraico  vbi  habctur  hic,  Dominns  pomtur  nomen  do 

mini  tetagrammaton,quod  nullo  modo potcft  dici  de  ahquo  nifi 

dc  Deo  vero  .  Cum  ergo  ifta  auelontas  fecudum  omnes  doiftores 

ettam  Hebiaicos  expofita  fit  de  Chrifto,  feqmtur  ipfum  efle  ve- 

rum  Deii.Itcm  Ifa.o.b.dicitur:  Tarunlus  natus  ejt  «oWf.Sequitur. 

Etfacluseflpnntipatusfuperbumcrum  eius ,  &  vocabitur  nomert 

eius  admirabiUs,  confila,  ius ,  Dcusfortis,  pa>ci  fituri  fecuii  priuceps 

pacis ,  qux  etiam  au&oritas  fecundum  Hcbracosintelligiturde 

Chrifto,  &  in  ca  fit  exprefla  metio  de  eius  diuinitate  licut  de  hu 

manitatc,  &multaealiaeaucloritates  confimiles  pofluntadhoc 

induci,  led  propter  prolixitatcm  omitto,&  ideo  dicendum,quod 

ficut  maiorcs  populi  lud^orum  habuerunt  notitiam  de  .temporc 

&  fignisfm  aduentus,  lta  notitia  per  fcnptuias  habiicrunt,quan 

tum  ad  cius  diuinitatem  .  Confiderandum  tamcn,  q,  aJiquid  co- 

gnokitur  in  habitu.cuius  tame  i.  ognit  io  aftualis  impedi tur  pro- 

pter  altquam  pafliontm  vel  habitum  impediente,  licnt  d;cit  Phi 

lofophus  7.Hthico.qood  incontincnsd.flertab  intemperato,  per  Philofophu* 

hocquod  habet  aeftimationem  veram  ,  non  folum  in  vniuerlali, 

quam  etiam  habct  mtcmpcratus,  vt  q>  forniit/ari  clt  malum  ,  cum 

non  peccct  pei  ignorantiam,  fed  etiam  liabet  arftimationcm  vera 

in  particulari,&  per  hoc  differt  ab  intemperato ,  &  tamen  aduc- 

niete  pallione  corrumpitur  zftirnatio  vera  particularis,quia  paf- 

Cone  vincente  iudicat  nunc  turnicandum ,  na  quod  paliio  lmpe 

ditadtualemconlidcrationem  veraminparticulari ,  &  fi  pallio 

femper  duraret  fcmper  fic  mdicaret .  Eodem  modo  cli^edum  eft, 

quod  ludxi  habuerunt  vcram  aeU.imatioiiein  de  Chrifto  &  in  ha 

buu,&  m  aclu  in  principio,  fcd  quando  incepit  contra  eos  ptxdi 

carc,excnatitueruntcontraeumpafsionibusirz,rancoris,&in- 

uidiz ,  quibus  pafsionibus  impedieban cur  ab  act uah conlidera- 

tioneventatisprzhabitz  de  Chrifto.    Ideo  maclunati  funtin 

eius  mortcm,  ficut  &  incontinens  propter  pafsionem  concupifci 

bilu  eligit  formcari,quod  tamcn  alias  refugerct.  Confideraduca 

tamen  quod  illa  notitia  quam  h.ibuerunt  de  Chnfto  per  fcriptu- 

ras  prophetarum  non  eratcertacertitudine  eiiidentia;:  Tii  quia 

tahs  ceititudo  folum  habetur  pcr  demonftrationem  vel  fenfum. 

Tumquiaprophetizpoffuin  aliqunndo  varie  exponi,  &  ldeo  * 

erat  magis  notitia  probabilis  &  venlimilis  conieiturie,  vel  fecun 

dum  alios  erat  ibi  certitudo  adhzrennz  quz  tamcn  poteft  lrope 

din  im  aclu  modo  pra-dieto.  Fcr  difta  poflunt  folu:  argumeta  ad 

vtramq;  partem,quia  llla  argumenta,  quz  probant  quod  Itabue 

runt  notitiam  de  Chnllo ,  intelligendum  elt  de  notitia h;ibituali 

przdifto  modo .  Aliz  autcm  auftoruatcs  quz  dicunt  contranu, 

loquuntur  dea£tualicogniti<inc  applicantc  adopus,quz  fuit 

iiiipeditapioptcrpafsioueminmdi*  &rancoris,  vcdicturoeft. 


rum  hominum  &  maIorum,bonus  enim  comprehenfus  in 
pecoaco  gcm!C,mnlus  autcm  fiemic,  non  qu>apcccauic ,  feci 
quiacornprehenfuseft  m  peccato . 


Tom.  j. 


m 


3J9 


Glof.ord  &  Nicolai  oleLyra. 


360 


&  ADDITIO    1.  a     ,     , 

A       ln  npitulo  21.  Vbi  dicuur  in  po.tilla  .  ln  qta  potejtate  boc  fa- 
cis  i  id  cft  ,  qua  ,mc>orirate  docc»  populum? 

Ad  maiorcm  lurum  quxihonuro  dcrclarationem  attcndcn- 
dumelt.  quodauctintasdoceudi  apud  Hcbrxos  duplcx  erat: 
quia  aut  fccundu  dcnuationcm  generis.vt  m  lacerdotmus.Iux- 
taillud  Aggxi.i.cap.  Jwcirog*  lacerooirs  legem.  Aut  fecundum 
graduationcm.Sicut  cum  quis  accipit  gradum  in  fuentia  ab  alio 
graduatohabenteadhocpocert.nem  .  Et  talcserant  illi  feptua- 
ginta  viri ,  qui  ordinarie  mdicabantpopulum  ,  vtinlibro  TM- 
muldico.qui  dicitur  Shanhednn  tratt.itur.  Et  qu.a  prmc.pes  la- 
cerdotum  hanc  quxftionem  mouentes  ,  fciebant  Chnrtum  non 
defccnderc  per  l.neam  mafculinamab  Aaron  facerdotc,&  per 
confcqucns  non  habere  authont  itcm  doccndi  faccrdatalem.Id- 
circodun.llo  hoc  mcmbrocirca  fecundum  quarrcbant  fcilicet. 
Quisdcdif  tibi  hanc  potcftatem  ,qma  talis  poicltas  ab  iphfmet 
fenionbus  &  faccrdotibus  conccdcnda  crat ,  &  non  abaho;  Ab 
Imperatore  enim  non  pcrtmebattal.s  hcentia  impctran  ,  quod 
patct  ex  hoc.  Nam  cum  Chr.rtus  Luc.  lo.c.  &  inf.ir-b  rcfpon- 
B  diflct  Plnrifx  s.  Qnxfunt  Dci,  iatt  Deo.  Ex  hocnonfuerunt  in- 
dignari  Hcrodiani,c|ui  ibi  erant,  fcd  pot.us  coiuenti  de  rcfpon- 
fione  Chnfti.Sed  conftat.quod  doctnna  diumx  legis  non  clt  Ce; 
faris.fed  Dci.  Hocetiam  paret  percommuner»  doctrinam  coru 
fecundum  quam  nullus  recipiebat,ncc  hodic  tempore  captiuita 
tis  corum  auftontatem  doccndi  legem  recipiunt  ab  aliquo  pnn 
cipe.quauis  ftnt  fubiefti.  Et  idco  cX  his  quxftiombus  tacicc  feip 
fos  glorificabant,  &  Chriftu  vihpcndcbanr,quah  dicercnt.Nul 
lam  porclt  habcre  poteftatem  decendi.nifi  a  nobifmctiphs  qui  fu 
mus  doftores  legis ,  vnde  Chriftus  in  fua  cauta  refponlione  non 
folumeishlenriumiropofuit,fedetiam  ipforum  errorem  cxpro 
brauit.Errabant  enim  m  hoc.quod  nullarn  potefhtcm  docendi 
attribuebatDeo.fedhommibus,  autexdenuationcgeneris  vel 
graduationc  perfonx ,  vt  diftum  eft,  vndeChnftus  oitendit  eis 
quod  eft  alia  anclontas  docendi  prxterillas,&  iihs  atftidr  fcilicet 
ex  Deo  Et  ideo  quarrit  de  bapt.fmo  Ioannis,in  quo  noua  doctri 
-     na  fuit  diuulgata ,  vtrum  effet  ex  Dco  an  ex  homimbus  ,  in quo 
includitur.quod  polfibile  eft  aliquam  do&nnam  etTe  cx  Deo  ta 
tum.ficut  patet  de  baptifmo  Ioann;'s,&  per  confequeils  remane 
bant  confuli ,  eo  quod  prxfupponcbant  quod  omnis  auctontas 
doccndi  erat  ab  hominibus  modo  prxdiclo. 

A  D  D  I  T  I  O     II. 

In  eod.ca.  Vbi  dicit  in  poftil. Iudm  ab  Abraham  yel ipfo  Heber. 
Hebr^i  non  dicuntur  ab  Abraham  rarione  propnj  nominis,vt 
manifelte  patet  per  literas  Hebraicas,  vt  ipfemet  Poftillator  tra 
dir,Gcn.  1 4. Cuius ratio  cft,quia  Abraham  incipit  ab  alcph  hre- 
ra.H.ber  vero  per  ain.  Et  ideo  fi  Hcbr^uS  dicereiur  ab  Abraha 
inepercturabaicphquod  116  eft  verum^fed  ipcipit  pcrain.Nec 
et  adicunrur  Hebrxiab  Heber.quia  li  (ic  \mmomca  &  Moa- 
bitxqu.de  Lothdefcendunt,  iimiiiter&  ljmaetuac&  Madiam- 
tx  qm  defcenderunt  ab  Abraham.Simil.ter  &  Edomitx,qui  de 
fcendunt  dc  Ilaac,omnes  dtcerenturHcbrxi,  cumomnesprx- 
diftf  dcfcendan;  ab  Hebe;  ,vt  manifeftum  elt  inlitera  Gen.i  I. 
&  16.  &  lnahjs.  Sedharc  denom;nanoacopit::t  jb  Abraham, 
non  rationcpropnj  nominis,fcdafa  rationc.  Ad  cuius  euidcn- 
tiam  auendcndum,  quod  inter  Mefopotamia  &  teiram  proir.if- 
iiomstranfit  fluuius  Euphrates,  qui  cum  fitmaghus  &  vnus  de 
quatuor  fluminibus  paradifi,vt  habetur  G*a.2  Idcircb  in  hmi- 
tatiombus  terrx  promiliionis  vocatnr  fluuiui  ffmpliciter,  no  cx- 
primendouomenprcpru  quod  cll  Euphtitcs  vt  haGeturExo. 
2J.d.  vhidicitur.  Tonamterri.inos,  i'(.a  deferto  .(.;;  adfluuiu, 
quodintellig-tor  de  Euphratequi  terminabat  tenam  oromif- 
honis  -x  parte  Mefopot  i  viix  ,  vt  pafct  ibidcm.  E>  quia  Abraha 
natusfuitin  Mcfopotamia    \bi  f  harc  patcr  eiui  tk  alij  C(.)gnati 
fcruicbant  idoSs.C  mde  addu^ius  tuu  dmina  A  reftione  inter- 
tam  Cinian,  vbi  fegregattts  adcultum  diumnm  :xdificauital- 
taria  domino  inuoc.iis  nomen  eiu^,  vt  habctur  IGen, ,  2-Idcirco 
Abnham  vemens  m  tcrram  promitiionib,  Hebrxusvocabatur, 
id  cfT,rr.tnsHiiiiia1is.Heber  cnim  cu  ain  fcripta,  Hebi  aice  tranf- 
fluOtabs fighiHcat .  EtideoficutilliqUi  vehiuntdc  parnbusvl- 
tramonram^  coitcr  vltramqntani  dnr,  lic  Abraham  in  inino  lux 
^oritionisadHdcm.inierrapromillioniscx  lens  Hebrarus  vo- 
cabatur,hoc  ell  rransfluuialis,  vndc  Gcn.14  b.>'t  .if  pnm  dt  b  s 
quienaferwt  &  h,nciu»ir  ^b  ahx  Uebrfio  quod  idcm  crt  dicere, 
vr  li  dicatur  Abr.ihar  transfliraialiJ  x  quibus  patet,  quod  Abia 
ria  diclus  elt  Hebr^ut ,  eo  cp  ex  partibus  transfluuiafibus  m  ter- 
ra  I  inaam  vemt .  Et  quia  ilta  trafportatio  fuit  bfta  in  prm.  -pio 
fui  acceflus  ad  fidem  vel  fahitem  fuar  publicnfionis,iciiOi'iidc  cb 
gnom.natuselt  cu  fua  po!leritatc,quafi  d  p.ircipio  fuarlidehta 
tis. Qur  qmdcm  rano  pot.it  iubcr.  lofuc.  13.  vin  fip.  IU  t 
domnns :  Iran<fluuu<m  baoitamrunt  pa  resvefbi  abii  ve 

patcr^lbraharn  &  'HacboY,firuitruntqnc  diii  aiiems.  El  feqmtnr. 
Tub  pjtiem  veftrum  Mnabvp  4e-Mrfopotamxfi>.ii  ;■. ,  vbin  Hc- 
braro  habetuf.  Dt  HeberfluK.j.  Id  eft ,  dc  uansfluuio,  &  adouxi 

cum 


eum  inrcrram  Canaan  vbi  fcihcet  fegregatusa  parentihus  idol  >  fj 
latns  fe  publicauitdmmocultui  mancipatum  .  Ex  pr,t  ;ict  ip  - 
tct.qu  irc  Hilmaelitx  Edomiiar  &  humlmodi  non  duuntur  Hc 
brari,l.cet  defcendant  ab  Abraham.  Nam  illi  loli  cjui  fcquuntur 
Abraham  ;n  fcptratio'ic  ib  idol  >lafna  &cognicione  I  Jci,  Hc 
brxi  dcbrnr  dici  tanqu  im  fcqucnt cs  rationcm  illius  deuomina- 
tion.s  .  E»  hoc  elt  quod  fequ.tur  in  prxallcgata  auftoritate  fcih- 
cct  lo(ue24.\bi  loquensde  iranfportarione  Abralixa  partibus 
transriuuiahbus,fubiungit.  M "lt  plicai  it  tue  femen  eius  <i  dedit  ei 
lfa  .t,nuilam  raciens  mcntioncm  dc  lfmaele&  alijs.Confequen 
tcrdict  de  Ifac,  / 1  ■<■■  n-Jiljcob  ,&■  F.i'a'1  dcdnnontcm Seir.Et 
ad  excludendum  E'au  fubiuugit,  Efau  de  i  montcm  Seir.Iacob  ve 
ro  &  fil>\emsd<\c-ndnw!t >>•  Acgyptitm .  Ex  quibus  pater,quod 
illi  tantummod')  nommandi  funt  transfluuiales ,  qui  defcenduc 
ab  Abraham  ,  per  Ifaac  &  lacob,  alijs  cxcluiis  ratione  prxdicta. 

A  D  D  I  T  I  O    III. 

In  eod.cip.Vbi  dicif  in  yo(ii\. Lapidem  qttem  reprobauertmt,&c. 

Fundamctum  huius  expoluioms,  quam  dicit  litcralem  eft  fi- 
ftitiumfeu  fabulofum,  nufquam  enimlegitur  infcripturis  au- 
£tcntic.s,quod  hoc contigiflet  in  xdiHcatione  temph  Saloinonis 
fcilicetquod  ahquislapis  plunes  fuillct  reprobatusiuxdiricio,  n 
&  demde  in  caput  anguli  collocatus ,  licet  magiftcr  hiftonarum 
hoc  vidcatur  dicere,  vndc  Rabbi  Abraham  Hebrcus,  qui  inccr 
alios  expoiitores  Hebrxorum  magis  videtur  fequi  l.tctalem  fem 
fum,hoc  non  cxpontt  dc  lapidc  materiali,fed  dc  fpirit uali.  DiciC 
cnim  ,  quodlapisiitc  eft  populus  Ilraeliticus  ,qu.  reprobatus  a 
Gentibus  incaptiuitarecxiites  in  pofterum  eri;  capur  omnium 
non  virtutepropna,  fedadominofaclum  crtiltud.Cuius  cxpo- 
Htiolicct  filfaiit  mhocquoddicit,  quod  populusillequi  modo 
captiuus  cft ,  eritfubhmatusproutipfecredittempore  fui  Mcf- 
fix.  Tamen  habetur  in  dictis  fuis  quoddam  vcrum  fcilicet  quod 
hxc  litera  nontraclat  dc  ^dificationetemphSalomonis.  Simili- 
tcr  Rab.Sa.exponith.inc  aucloritatemdiclam  deChrifto.vnde 
tenendum  eft^quod  ad  litcram  lapis  ifte  eit  Chri(tus,qui  dicitur 
/.  pis  alf  ifw.fi  etnanibuSfX^in  2.  g  Vtctiam  Apoftolus  Fctrus 
exponit  Acl.  4.  Nun  enim  cflct  Chrifti  an'umcntum  efticax  I» 
exfenfumyilicofumcrctur.  pmut  dicir  Aug  contra  Vincentiu 
Donanrtam  Ei  quia  ipfehjre.t  poftil.reuocat  illa  quc  in  hoc  loco 
pofuitde  fenfu  iitftaii  iftrusyerfus  i-l.imnrtc  m  opolitione  ip- 
lius  Pfalu.i.  Vbi  de  hoclargiustractat  -  Ideo  iltaad  pr^fensfuf- 
fkiant. 

A  D  D  I  T  I  O    IIII. 

Ine-id.cap.  Vbi  du  lrurin  poltil.  Sedbec  non  videtur  conue- 
pienttrd-ffum. 

Hanc  quxrtionc-ro  difputar  fanftusThom.in  j.parte  q-47- 

aftic.5.111  cor.quxlt  onis  lub  forma  prxdifta,  \  nde  in  (olutione 

princtpali  tenct  eandcm  opnoncm ,  quam  hic  Pott.l.  conatur 

irriprobare  ,  quxquidem  m;probatio  non  videtur  rationabilis. 

A»i  cmus  declarationcm  attendendum.quod  licet  omnia  qux  m 

fau-isuiiptnnscredendatraduntur,  funt  a  fidclibus  tanquam 

vera  lertiliime  amplcctendajCum  finc  a  Deo  reuelata.cmus  terti 

rnoniumfidele  <rit,qu.idam  tamen  dehis  qux  ir  d?m  etiamex- 

prefle  traduntur,  funr  cxponenda  taliter,  vt  non  credantur  fub 

piopria  vcrborum  Hgnificatione,eo  cjuod  fi  lic  acc  pcrentur,rc 

pugnarent  rationi  iiatnrali,  fcuetiam  ahen  auctontntidiuinx. 

Verbigratia.Licet  de  Dcoinfcripturis  facrisdicanturcxprefle 

aliqua  vciba  ,  qux  in  pnma  Hgnificationc  fignant  illius  localcm 

nsotionerri  feuaherationem,  vel  painonem  &  huiufmod',  vt  cu 

dicitur  m  pcrfoni  Dei.  O.efcendit  De:  s  vi  viueret liuitater^.Gcn. 

1  g.c.  Simiiiter  f.  xo.  j.b.  Difccndi,vtlibiiarem  cum  dc  m.v:    ^Aegi 

ptio  um.  Qux  locunoncs  in  propri-i  figni^lcationefignant  Deti 

iocaiiter  mouen  .   S  m  Iicer  &  a:ibi  ia',  e  legitur  Dcurn  lrattim 

fuille  vcl  pcnituifle&  humfmodi ,  nuilo  modo  tamenralia  fub 

propria  l.gmHcationc  fun:  crcdcnda  de  Deo  ,  cum  manittlte  ra- 

iiom  natur  1I1  repiignent,que  Deum  penitus  immobilcm  atq; 

imroutabilem  dernohftrant.S-mJ'irer&  contra  auitontatem  fa- 

crx fctipturj  diceritem  Maljch. j.b  1        wr ,&  no'i  mutoi* 

Vndc  oporttt  hxi  cV  fimilia  de  D  o  mtclligi  non  ln  propria  vcc 

boru  ligiiincate  ;>■'  ■  cd  tranllanue  fcu  metaphoncc,prout  Am- 

broiihsdeclarat  in  i.librode  rrm.tatc  Similitcrcontingit  fccu- 

duni  opintonem  Hebr^orumcirca  caqu^  :n  fcnptuns  (acris  ve- 

tc;i^  ifcrta    i    11  mduntur  dcn.itanf.a  de.tatem  Chrifti.Diciit 

emmoia  t.ii  1 1  noi.  inpropriaiignificat.onc  ei(e  mteliigedi,  (ecf 

li      Im  udtnarie  uu  metaphoncc.quorum  mot.uum  elt,quiacre- 

Vmit  (j,  Deum  incarnan  implicatcompofitioncmfcunaturaril 

«.onfufioneminDeo,  que  manifcfle  funt  impolfibiha,cum  fint 

coiurilirnpiKitatem  diuinam  .  Er  hoficontingiteisnon  foJum 

ant  ijUisfedmoderms,eocp  non  pfit  capcrcdu  inu-ll-gerehabi 

tudincm  naturc  ^flumptf  ad  vcrbufccuju  veram  catholitarra 

ditioncm.Nec  de  hoc  vidctur  tlTemuhumirandu,cum  hctetici 

qui  non  folu  auihoiitatcs  vctetis  t  cftamcmi  recipiunt « (ed  <.  t  li 

noui.in 


S6\ 


Macti 


lxi 


C; 


@  ncui,in  quo  expreffius  myftcriu  deitatis  Chrifti  traditur  q  inan 
A  tiqUo,vt  cum  dicit.£?o  V  pa'c<l>  •mmJuwus,  vel  a'.ttt]u.rm  „4bra- 
bamfiaet  ego  fum.Sc  huiufmeidi .  In  qbus  vcrbis  &  limilib.clarius 
cxpntmtur  dota«  Chrifti .  Scd  hoc  non  obflate  dcitatcm  Chrifti 
rcareconarurjpuL-ifccxpoiKtci  pdic"tasauc'toritates,vt  Arrius 
&SjbeIltus  &  eornm  fcquaces.Exquib.patct  manifeliccpljcet 
icnpturz  facre;  prophctaru  q  mcctonc  expreffam  faciut  de  diui 
mcate  Chf  1  Jnu  fatis  cuidetucs  ad  hciufmodi  myftenu  fidelib. 
ofidendum.nontamen  cx  his  fumitargumentueihcaxad  boc.vt 
pnncipes  Iud^oiii  habutffent  cognitione  de  cius  diuimrate.Hoc 
.n.myitcriii  tanturn  excedit  capacitacem  humanam ,  qct  raro  vel 
r.uncjiine  auxilio  diuino  intelhgi  poflet.Indc  eft  q>  Petro  exprcf- 
fecoriteti  deitate  Chtifti  dicedo.r*  es  Cbnflusfi.Dei  W.Matr.  16. 
<\Chnftus  fcfpodit.CVo  &  fxngnis  no  t  r:u:ia.nirt:bi,&c.  Ex  quo 
patet,quodadmyftcnumincarnationisintclligedu  feu  veraciter 
eonfitenduro,rcuelatio  diutna  requiritur,pp  eius  fumma  excelle 
tiam.  Secus  eft  de  alijs  conditionib.Chrifti  m  prophetis  antiquis 
contcntis  vt  dc  tcmpore  fui  aduentus,&  de  iignis  eiufde.  Simili  - 
tcr  de  virtutib.  iplius  Chrifti,&  de  eius  cxcellentia  refpeetu  alio 
rum  prophctarum,&  de  modo  adueniendi,&  huiufmodi,na  ta- 
lia  in  propria  fignificarione  poffunt  accipi ,  non  enim  excedunt 
*  (ommitnem  humanxintelligentiz  capacitatem.Et  hcpatet,q> 
©bie  clio  Poftillatoris  in  hoc  paflu  eft  inuahda . 

Simil«er&  ciusopmionon  vf  rationabilis  ex  tribus .  Primo, 
:q,aprzfupponitfalfum.f.quodaut~fuitates  antiqui  teftamenti 
iole,  fufhciut  ad cogedum  Hebrzos  ipfas  reppietes.vt  cognofcac 
dcitatc  Chrifti.Cuius oppolitu  patet  ex  dic"ti?.Secudo qma  exc- 
plu  q>  inducit  de  incottnentc(cuius  actualis  cognitio  particularis 
icu conlideratio  irapedf  feu  cortupitur  pp  palfionc  imminentc, 
Tt  hf  in  7.  Ethic.)non  vf  ad  propofitum  facere.Nam  incontincs 
femper  het  zftimatictne  veram  inumuerfali,  adueniente  tamcn 
|>amonc,corrnmpituraeftimatio  vera  particularis.Sedin  propofi- 
to  vtraque  ef  hmatio  eft  particularis  feu  lingularts.Si.n.pnncipcs 
aude^rueltimaflentChriftu  eflc  Ijeu  antequam  per  pallionem 
iropedircf,de;ndeaduenicte patiione impediret  huiufmodicofi- 
deratio,itaquodcrederetipfum  non  effe  Defi  proutopinaf  Po. 
•ftillator,manifeftii  cft,q>  vtraq-,  harum  c(timat;onu  cft  fingularis 
l«-u  particulans.cu  in  vt«q;  zltimatione  Chnftus fupponitur  vt 
hibiect u,cj  eft  perfona  fmgularis.  Tuc  tgif  aut  liroul  &  femel  c;fti 
rtMuerunt  CbriUum  effe  Deu,&  Chriltum  non  efle  Deum,  que 
funt  contrad:&oria  &  pcr-cofequenj  in^ltimabiha  circa  ide  ,  aut 

firimus  habitustotahtcrcortuperef,  &  t/irem.inerec  ineisactua 
is  confidcratio.fccundu  qua  ipfum  mdicaret  homme  pui  u .  Cu- 
iusoppo(itudiciturdeiBcontiucti.f.tj>femperremanctineovc- 
xa  ^ftimatio  faltcm  in  vnmerfali  philofophus  ln  eodem  loco  ma- 
nif  efieoltcndit,&  iic  exernplii  noa  facit  a  J  propolitu.  Tertio,qa 
fczcopiniononconfonatfacns  fcripturis,que;ctrca  hjc  alhgant. 
Na  in  parabola Chnlti  cu  agricolz  dixi  fsct.Hic eft  hc*rc<,n6  ro 
^  nabilitcr  intclligi.qct  ipli  ^ftim  :ff;nt  eii h^rcdc  in diumitate,  eo 
tnodoquo  Apoltolus  art  ad  H:b.\.a.Qycm  confiituet  bxredevii- 
»trfor«m.Nuila.n.amentiaadtantam  potcommuniterdeuenirc 
infaniam, vt  crcdat  diuinam  m  1  ielatem  in  propra  pcrfona  fupe 
rarc.Communis.n.conccptus  cftctapud  idololarras,  cpDc*feu 
dijtrafcendunt  oespoteltatcs.vndcridiculum  cflct  dicercq,  eo 
ipfoqiprmcipes  ilhcrcdebantipfumeffc  liatredem.f.Deum  ve- 
tu.p,auderent  eum  intcrfncerc .  Hoc  etiam  vf  contra  opmionem 
ipiiiu  Polt.met.qui  dicit  quod  quando  cum  inf crficcre  voluerut 
la  woatfAimabat  ipfum  D  u rn  efle  pp  impedimetu  palfionisinui 
di^  &  hniufmodi,&  fir  ta  116  dicercnt  de  ipfo.Hij  e;t  /;.trts.Opor 
tet  igif  dicere,vt  pcr  hoc  qct  diccbant.Hic  tfi  />i«rer.intelligebant 
^d  crat homo tatx  excellenfiae,  qc}  poterat  vocari  filius  D« jnon 
p  natura,  fcrl  pcr  fpccialc  adoptione  fcu  excellcntia  rclpedf  u  pro 
plietatum  aliorum.qd  vcrificat  dc  Chnfto  et  fecundum  hu.mana 
raturSconliderato ,  eontta  quem  non  obftantc  tanta  excellcntia 
potuerunt  arlt:mare,vt  eum  poflent  fuperare  licut  &  alios  antca 
mi(Tos,namagis  &  minus  non  vanat  fpccic  fecundu  philofophu. 
SimilitertiiftontasB.Peuidicctis  Acl  ^x.Scio  quxl per  ignoran 
tiamfeciflu,fnMt  & principes  viflri .  Vf  facere contra  opinionern 
Poftil.nam fecundii  eum  debuiffet  d;ccre,per odiu  fcu inuidiam 
fcci(tis.H*c.n.fuit  ca  principalis  fui  crroru  fecundii  Poft.magis 
qua  ignorantia.  Sccundu  vero  pi  imam  opinione  qux  cft  S.Tho. 
Jiitciuctontaspropriefonatjeo  n.quod  habuerantignorantiam 
de  Chnfto.f.de  eius  diuinitate,  auli  funt  ipsu  inuadere  taquam 
homine  purumjCUicofonatau^toritasapoftohdicctis.yJe»»»»  ce 
fnpHtffent  nHnauamdominumglorixcrufJjixiffent .  Quod  dcnotat 
manifefte.ipfos  nunquaro  cognouifle  ipsu  fuifle dorninu  glorif . 
Ef  notandujqdhaeci^noraiia  non  cxcufat  principes  Iudatrorum 
a  cnmine,fed  magij  sggrau^t.cu  eflet  quodammodo  ignorantia 
t  affciftat».  Ni  licct  noattigiflent  ex  fcnpturisprophetaru  adco- 
gnofccdii  Chrilh  diuinitate,eo  quod  fcriptutat  dc  hoc  loquetcs 

funt 


,p. 


XXI. 


362 


funt  quodammodoexppnibiles.vt  didlu  cft,dcbuiflcntrfi  affen-  D 

tire  fua  doclrinar  fecudu  qu5  fihu  Dei  fef.tcbatur .  Tene(>atur 

.n.credere  &  obcdire Chfo  111  iege promi.flo. luxta  lliud  De»>.i8. 

c.Vropbctam  julcicabittibi,&c.i  :Ju  nauieu  Quod  intelh^uurde 

Chriftoad  htera,&  (ic  eius  dcitatc  tenebatur  credere  tKtiqul  ab 

eodogmatiiati)&  pctimiracuia  confirmata.Vnde  loan.  1 5  cl.df 

Si  non  venijjimy&  locutus  cis  fujffcm^pvccnum  m,n  babuiffeni ,wmc 

autcm  excufasiontm  non  hcbtnt,&c.  1  ueriit.n  impedti  ab  acqui- 

efcedo  dodtnnz  Chrifti  per  inuidiam  cV  odium  iplius.  &  lic  r.ec 

habitualiter  nccacluahtcrcrcdidcrut  ipfum  efieDeii.Nam  ner 

fcripturasantiquas  de  derateloquctcs  no  omninocouincebanc 

vt  di&u  eft.Nec  et  per  doclrina  Chnfti  dc  fe  hoc  teflantisimpe- 

dientibus  rancoris  &  odii  paliionib.Sicut.n.  homo  comuniter  na 

tus  eft  credere  fuo  amico,  lic  &  difcrcdcre  inimico .  Ex  quib.bfi 

attcntisfequif  correlarie,cj,catholicus  difputans  cum  Hcbraris 

vel  eis  praedicado  pfuadcs  dc  myfteriis  Chfi.no  debet  conan  ad 

probandii deitaie  Chfi ex facrisfcnptuns ab  eis  acccpitis  Pofseri 

.n.hxc  declinare  per  varias  expofitiones.vt  et  Pottillator  dicit  111 

hoc capitu!o,fcd  potius  eft  proccdedu  ad  proband5,q,  ipfe  fit  ve 

rus  Chr-ftus  in  lcge  promidus,cui  cft  audiendii  &  cbedfendu  cyt 

przceptodiuino.Ciuoolle(b,deitas  Chfi  facihus  piobaf  per  do- 

cinna  noui  Tcltameti  a  Chrifto  duulgata.Et  ifte  ct  cft  proceflus 

(cientificns,quia  fecundum  Phdofophutn  i.phylicorum.Conu.i 

turale  eft  nobis  a  magts  ncjtis  ad  mnus  nota  procedere. 

REPLlJa  ca.21.Vbi  Poitil.dicit  Hebrzos  di^os  ab  Heber.  E 
Burg'.obiicit  cuius  obieclio  correfta  eft  Gene.  1  o  &  1 1. 

/'leo.co.vbidicitur.  Lapidefrjejirtmreprobaucru.',t,&c.  quem 
paffumexponitPoftillatorparfiguradc  lapidej  noatcrialiin  z- 
dificio  teph  ,put  Scholaltica  hiliona narrar,fed exponit  cle  Chri 
ilo  taqua  hguratopnncipahtcrintento,  fed.Burgen.vult  narra- 
tione  ilia  effe  ficl5,&  vult  prima  litcralem  expoiitionem  eflc  de 
Chnlto.Si  Bur.accipit  primajprqprtncipaliterdioc  116  negat  Po- 
ftiilator.Scd  qcf  iigura  lil  ficfa.no  probat  fufticienter  Bur  v>  Rab 
bi  Abrahaquiminoriscftauclorjtatis  apud  fanclaccdellan.  a 
Scholaftica  hiftori  i,immo  nlus  fictii  vf.qiod  ille  Rabbi  exponit 
Japidc  de  populo  Ifrac!itic"Al:z  at  expoiitioncs  adductzno  sut 
literalcs.fcd  hguratiuz.Oportct  ignur  aliqua  afiignare  figuta, 
quzetlififtatoretjquiatfinihd  habet  abfurditatis,  peccaiiir.o 
videtur  c6raitti,qnia  116  otnins  ficf  io  peccatum  eft,  patet  Ex«d. 
y.in  a.corrctf ono. 

ln  eod.ea. vbi  rcquirit  Poftillator.an  doiftores  &  principes  lu- 
dzoriinoueraiit  Chnftum  m  lcge  promifliim  ,  &c.  Recuatetia 
opimoncs  quorundad  ccntiu.quod  noueiut  cii  cfse  veru  Mef- 
fia.&c.fcdnon  nouerunc  eum  efsc  Deum.  Hanc  tfi  opinionc  po 
itillatorreprobatopt.misrationib.Burg  at  dicit  iancfii  Tho.te 
nere  opimone  iilam,quam  reprob.it  poftiliator,&  16  pro  Sancf  o 
Thoro.certansmagnamfacit  cotnmotioiK-m  ,  quzftat  iu  certis 
^icfis.Primum.qualuJjt  ai'tiqui&  nM>derninon  potuerur.nec  F 
hodic  prflunt  vidcrc&intclligeremoou  vmonis naturc  humi 
n^  ad  vci bii  line copolitione &  naturarum  coufulione,  igiturno 
potuerfit  cii  cognofccre  Dcum  nec  eius  deitatem  Sccundum  di 
ftum.Sicuth^retici  maleexponcntes  fcnpturas  ncgant  Chrifti 
deitate,  licnoncftm;ru,  qnod  Hebrzi  proptertalfas  evpoiitio- 
nes  hoc  ldem  ncgant .  Tertium  diitum,  quod  myftcriii  deicariy, 
Chrifti  non  potelt  lntclhgi  iine  fpcciah  rcuclationc  probat  hoc 
<juia  diiftum  fuit  Petro  Matthzi  16. c.  Caro  &,f*aguis  nonrcuda- 
uutibi.  Quartumdidlum,  tempusaducntuiChrifli  &  cztera  , 
qu£ in  fcnptura  dc  Chnflo  ttaduurur,  non  exceduntcommur.c 
intelligcntiz capacitatem,ficut eius d>.uinitas .  Ex  quibus  dnft:s 
conatur  Burg.cocludere quod  opinio  polhllarons  eft  irrationabi 
lis,  &obieclioeiusconrraoppo(itamopmione  inualid.i ,H>c  prt 
rno  vidcndum  eitdeirrationabilitate  ilIorumqu.uuordicf>rum 
Burg.Secundode  rationabilitateopinionis  poftillatons.lertio, 
dc  obiecfionii  valoreconrraopinionemoppo(ita.Q^!o  ad  primfi 
articulum  videtur  primii  diftuin  Burg.valde  irrationabile ,  quia 
cxeofcquirur  nullumCh  dtianum  cognolcerc  Chrdtumcfse 
Dcum.Probaturexdnftofup^primo^quia  nullui  Clinliianus  po 
tcft  mtelligere  modum  vnionis  humanz  naturz  ad  verburn,igt- 
turfecundumillationemBurgen.nullusChriltianus  poreli  tci- 
reChriftumcfsc  Dcum.  Autecedens  elt  beatiLtous  pajfac  cfi- 
ccntis  Deum  &  hominem  in  vnam  conuenifse  pci  fouam  ,  n;fi 
fidescredat,fcrraononexplicat.Exceditcnim&;  multum  fuper 
eroinet  humanx  rationir  tacultatcm,&  cztcra  quz  dc  hac  incf- 
fabili  vnionc  fancf  1  doctorcs  fentiunt .  IMatio  cit  Burgcn.confe- 
quens  autem  fallillimum ,  quia  Chriftiani  non  modo  Chriftum 
fciunt  efsc  Dcum,  fed  etiam  its  tenacitcr  huic  fentctif  adheret 
vtfanguincm  pro  ea  effundere  fint  parati.  Statigituriimubq, 
Iudi'orumfapicntes,ctficognofccre  non  potcrant  Chriftideita 
temermodoincarnationis,  potcrant  tamcnicire  ex  fcnpturx 
tcftimonio,prout  poft  diret. 

Tom.j.  m     3 


5^3 


Glof.ord  &  Nicolai  deLy  ra. 


3^4 


(S       Nec  fecundud.clurft  Butg.ronabi!*eft,nam  &  ti  perucrli  do- 

A  floresHebrxorummalcfcripruramexponentes  Bt  h?rctici  ,  ex 

rrau.tate  voiuntatls  imelligere  nolenres  Clir.ltum,  d.xer.nt  non 

eflc  |)eum,ex!iocnonfequ!r.ir,q>exf<trak..pturanonpol1cc 

e.hcat.tcr  oliend.  Chnftum  cllc  Deum.  Nam  perucrla  fcnpturc. 
exp»rnioauftor.tatemfcripturatiionminuir.S-cutiiegaropnmo 
pr.iKipio,principiQm'"pfumn8neltminii$vcru.n .  qu.mmmore- 
iaanct :neceflarte  vcriratis,  fcdlic  proteruictes  indigeut  fcnfa  & 
Pcrna  4  MetapH.  Mec  portillator  vuli  probat.onem  cx  facra  k.i 
ptura  d.cere  lic  elfkacc,  vt  fuilicerc  pofs.c  fideli  cV  mhdcli  prau* 
&  corrupt.f  voluntati.Na  vbi  voluntas  erroriJ  re  tcnct  contra  re- 
Aamronemib.  pertmax  pugnaelt  fecudfl  IS .Hyln.d.um  to  io. 
dc  Trin.C-  um.n.fcnpturx  Chritti  deieate  (o.unt es  p«  .mthen 
ticos  Hebrxoru  doftorcs  bene  cxpouuntnr ,  hxrenci  &  alij  cotra 
roncm  &  auAontatcm  cas  exponcntcs  tidc  tacere  doft.s  &  prm- 
cipibusnonpotucrunt.nifivoluntateprauapricedenrc  ,  cu_hoC 
ftit  cos  ex  auftoritate  fciU.fle  Chr.ftum  eflc  (>cn  ,  &  fi  voluta  j 
fic  dcprauata  iud.cium  rcft?  .onis  al>'orhuiflet ,  cx  hoc  non  ruif- 
fcnt  excufati.prout  praucnd.t  JJur.licut  rtcc  mcont.ucns  excufa- 
turapeccatobinaftuvcncreoratiod.caturabforpta. 

Ncc  tcrtium  d.ftum  Burg.valct.vbi  facra  fcnprura  plane  d.c.t 
aliquid  ad  Hdcm  cV  morcs  pertmens ,  ibi  lides  debet  ndfi.bcr.,vt 
B  dicitB.Aug.il .deTrinit.ca.j.CumigiturUcrafcnpturaprout 
auftcnticc  a  doftor.bus  Hebrsorum  expomtur.clate  dicit  Um* 
ftum  fore  Deum,&  fidcs  eft  accomrtiodanda .  N<>n  ig.tUr  apud 
doftos  &  pnncipes  Iudxorum,  ad  .d  fcicdurti  necciiar.a  eral  fpe* 
cialis reuelatio ,  fed  fu.ricere  potuit  fidcs  acqmfica  hon  iropcdita 
pcr  prauam  voluntatcm . 

Nec  Bur».probat  fuum  propofitUm  per  ca  quar  dicebatur  Pe-* 
tro  quia  Pcfrus  ante  mifsionem  fpirituflanfti  fuit  idiota  ignoras 
fcriptutasdcdeitatcChnftiloquentcs,&  ideo  Pctro  fuit fafta 
fpecialisreuelattoproutdicit  auftoritas  allegata.  Secils  eft  dt 
prtncp.bus&doftoribusludxorum  .  Ad  fallificanduns  etiam 
hoc  tertium  diftum  Burg.  valct  fecunda  quxftio  prologi  dofto- 

risfubtilis.  0 

Sed  quartum  diftum  vr  contradicerc  fetundo.Narn  Burgiun 
datfecundiidiftum  fupcrfalfa  expofirioweliterx  ,  fonantis  dci- 
tatem  Chnfti,  exeacodudcns  q>  per  facrarh  fcripcuram  a  Iudeis 
reccptam  non  poteft  efficacitcr  probari  Chriftum  efle  Deurn. 
Nuncautcmtempus  fuiaduentusinfcripturis  itafuitoccultata 
in  computationc  hebdomadarum  a  Daniele  defcriptarum ,  quod 
nonfolumapud  Hcbrxos.quinimo  apndcathohcosdoftoresin 
C  expofitionc  multa  eft  diuerfitas.Similiter  cV  paffus  dc  Gencalog. 
&  ahis  locis  fonantes  tempus  aduentus  Chritti .  Hebrari  antiqui 
&  moderni  exponunt  corrupte.-igitur  non  poteft  fumi  argumen- 
tum  cfficax  ex  fcriptura  de  Chnftiaduetu,  ficut  nec  de  eiUs  dei- 
tatc,quod  cft  oppofitum  quarti  d.fti.Et  forraffc  cx  fcripturis  pla 
n.us  &  efficacms  argumentttm  pot  fnmi  de  Chnftideitate,quam 
°  de 


de  filiaduentu  tne  QuWfltultibemus  Hebc.e  .>rum  CKpniirnres  JLj 
de  primo.  dc  fecundo  «uu  non:  propter  igitur  Bui ■'.'.  ineptad.fta 
•non  dcbuit  d.ccre  opio.oi.cm  poltniatori^  .rrat.on  .b.irm. 

(^uantum  ad  fccundumarticulumjdicocppofitiopoft.llat.cft 
mu'tum  ratioiiabi!.s,qu.a  tundator  luper  expolitioncm  Ircapud 
doftorcs  Hcbrrorumautiicnticj  translationcChaldaica  &c,c- 
tensc]uxrationabiiitcrnu'lus  ludacusintcliigcnsaudct  negare. 
Sed  licjuis  ncgat  nonfjeir  hot  ratioc.nando  ,  fcdprotcruicndo- 
prauitatc  aftccrioni, ,  cjuoi  non  fat.t  probationcm  apud  vtenre» 
rationemmm  ei  itatcm,prouc  iUprad.ftum  cft  m  probatione 
fecun-d.  d.ftiBurg. 

Cmo  ad  tertium  articulura ,  dico  quod  argumenta  Burg.  cort-' 
tra  polt.l.non  vuicnt .  A 

Non  primumqma  falfc  rcportatpoftil.quafi  dixerit,  quod  fo-« 
la  auct<<r;taslucrar  futnciat,nim  poftil.non  fundatprobabihta- 
tem  poiit.ouis  (uz  luper  nuda  !itera,quc  ,  ficut  dicit  Burg.  varie 
poteli  ii  corrumpi.ck  cxpon.,(edfundat  (licutd.ctum  elt)  fopejr 
auftor.tatibusludxorum ,  quasdeclinareeorum  doftinoncon- 
fueuerunr. 

Sccundum  Burg  argumrntum  cft  fopbifma  pertinens  ad  vicii  S, 
(tram.num.Putatemm  iiur.  quodquiaChriftus  eft  fuppolitum 
fingularc,  q,  ludxi  vel  aln  non  potlcnt  deeoiuberezftimationi: 
in  vniucrfali,quodfal!um  eft.quia  de  vnicofuppolitoput  multa 
vniucrfili^  demonltrat.ui  concludi,videlicctquod  S.irtescftnfi. 
biliscorpoicuj.fcnubilis.&c.Non  folum  in  praedic.imentwqua- 
Iitatij,fcdct  quantitatis  NjnaduertitBur.Auiccn.^.M.ta.lux» 
quidicit,quodomne  vn.ucrfalerefpeftu  fub.cft.inquo  elt  :in- 
gulare  cft  ,qui;i  oc  rcccptumretipicur  per  uio  tu;n  rccipicntis, 
vniuerfale  ig.tur  compar.itum  ad  mtellcftu  lingulare  ett  ,  &  ta* 
men  de  tali  clt  fcencia  propric  difta,quje  eft  conliderat.o  in  vnt- 
uerfali,  cum  quaftat  ignorantia  tn  particulan,  ficat  cxemp!.;ic»c 
poftii.de incontinent..Kft  igltor exemplum  illud  beiic  ad  propo 
iicum.  Src  igitur  dofti  ludaorum  habuerunt  aeffimacioiicm  vc- 
ram  dc  Chtilti  de.tate  in  vnitterfali ,  particularis  aucem  sftimatro 
fuit  propter  odmm  ilhus  perfonc  prxpcdita . 

Simihter  ternum  argumcntu  Burg.  concludit  fom  de  aftuali 
jeftimntione  in  hngulari  dc  qua  Apoftolusd.cit.Si  cognotufrcnt 
&c.Non  aut  concluditdc  vnmerfali  conlideratione  prxcedente 
pafsionescxcecantesfccund&:quamdixcrunt.  Hic  eft  h^res  Pcr 
ldem  df  >d  ocs  anftontatcs  adduftas  pro  opinione.f.Tho.  Nam 
ignoiantiadequaloquitbeatusPctrus.fimiliter&Paulus^intd 
ligit  lgnorantia  afteftata,quoad doftos  ludxoru ,  prcmt  ct  Bur. 
dicitinnotabilijfcdignorantiaaffeftatano  poccdrt  primocx  F 
rationis  errore ,  fed  volunratis  prau.tate  pcrucrrenrc  rudiciu  ra- 
tionis  Ctrca  parriculare,cuius  vniucrfale  nouerat^ut  vult  exem 
plum  de  irKontirrenre ,  vndc  patct  rationcs  poltillatons  pro  fua 
politionenonefle  muahdas^fcdpotjtis  Burgen.rationes  in  con- 
tranum  minunevalere. 


C  A  P.     XXII. 


ti.uc.i4d. 


Trac>a.i«.  18 
Matib. 


Yobuinis  eonim  pr.iua  cogitatioai  de  motte  f.11 . 


C  A  P.     XXII. 

a  C  Imile  fattum.  Itc- 
Orum  arguit  per 
parabolas,  non  taccc 
quia  cxafperati  funt, 
fcd  peiorem  iram 
Dciperaliam  para-  s 
bolamdicic  cis  cflc 
vcncuram . 
•K  Orig.Regnum  c^lorum  fimilc  cft,  fecundum  quidem  cu       bit  regnum  cekiru  cflc  fimilc  homini 


T  rcfpodcs  Ieius,dixic  icerii  in  parabolis  cis  dices.  ± 

a  Hic  de  pcdecutione  apo^oloiuin  aiguit .  b  f  CougregJiio  iufiotum. 

tPwfeu*  ecclcfi»         fDeo  paui.  t'Pctincat««tioiiU  niytteriuln  ecde-    2. 

liiin  lihocopubnit .  . 

t  Similefadtueft  rcgnum  ccelorum  hominircgi, 


qui  rcgnac ,  homini  regi ,  fccundum  autcm  cum  qui  conre- 
gnacfilto  regis,fecudu  ca  vcro  qua?  func  m  regno  rcgis,  fer- 

uis 


uis  &  inurtatis  ad  ntr- 
ptias,  inrcr  quoseft 
excrcicusrcgis.  Addi 
tu  eW  auc  homini  rc- 
gi ,  vchominib.quafi 
homo  loquattir  ,  &c 
difpcfnt  homines  no 
cupicntcs  difpefaria 
Dco  .  Scd  cunc  cclfa- 
,  cfi  ctllantc  zclo&Z 


contentionccx:  ccjcens  pafliombus  &  pcccjris.ccflaucnmus. 
fecudum  homincm  ambularc  Sc  vidcbimus  cum  licuci  c  ft 

>    '  T^uptiaf 


NICOL  A  V  S  DE  LYR  A. 
C  A  P.  XXII. 
1  T}  T  ^cfpondcns  .Tofljuam  ojiendi/  ludxos  iufle  reprobatos 
Xli  anqitdm  co>uemptores  «uunx  maiefiatis,bic  confequcnter  ojie 
dit  eo>  iujle  reprobatos,  tanquam  contraiiUores  diuin&  veritatis,  cui 
comradixerunt  iripliciterprimojpfam  rcfntando,fecundo,  ipjam  im- 
fu^nando,ibi.Tunc  abciintcs  Imarifx-i.tenio^o/iirar/Km  errorcm 
4m^/«a»ido,iii.Congrcg3Cisauccm  PhaYrfxis.TrimumoJlendi- 
tur  per  parabolaminuitatorum  adnuptias  &  nolcntium  vcuire ,  & 
ideo  ipjis  rcprobatisyalijfunt  vocati,m  quo  dcfignatur  vocatio  Iudxo 
tum ,  adjidem  Cbrifti ,  vt  vidcbitur^quam  repcUentcsy  iutic  a  Deo  rc~ 

pro- 


probatifunt,&gctiles  loco  eorum  merito  funt  vocati.  Et  idtoprhna 
diuiditur  in  d»aspattes,qtria  primo  defcribitnr  ludxortm  reprobaiio  Dii  •« 
digna,fecundo gt nttum vocatio benignajbi.  Tunc aicfcruis.  Circa 
primnmdicmo-  fic , 
1  Regnum  ce^o.i.fiatus  eeclcft* . 

3  Hom i n  i  regi  q u  1  fcc. n np.  T^uptix  iflx  non  poffunt  fottlliglkr* 
titndo  £terna  in  ecciefia  trtuphunte,  quia  infra  dicitnr,q,ferui  vocaue 
rut  ad  nupxias  bonos  &  mdos1&  implcte  funt  naptie.Dicitnr  ct  ccm- 
fequcter  tbidc,quod  inuetus  eji  ibi  bomonon  habens  vcjie  vuptialev», 
&  proptcr  boc  eic&us  in  teriebrasexteriores.^Adbeatitudineveroce- 
kjiem  non  admittcntur  boni  cum  malts,fed folum  boni ,  nullus  eiiaibi 

receptus 


MORALITER. 

f  Similecfi  reg.&c Ifliidnuprialeconuiuiumefteuchariftic 
facramcncum.adquodChnftusinuicauic  ludeps  Io.tf.d.di- 

cens. 


CCns.7v(o»  Moyfet  dcdit  vobis  de  celo,fedpater  meus  datvobis pauf 
■veru  «Wr/o.Ec  lflud  conuiuium  m  cena  domini  fuicparatum, 
Pcr  cauros  &  alcilia fignificancur  fpinruflandi dona,qucj co- 
feruncur  in  huius  facramcnci  pcrccpcioiic  deuoca . 


£1 


36> 


Matthad       Cap 


XXII. 


366 


a  JiHptlau  Nuptia- 
rum  thalamus,  eft 
virginis  vcerus .  De 
muitacis  nd  nuptias 
folus  Maccheus  nar 
rat.  Aliudfimile  ex 


tixagebac,  nuncin  D 
vltionc  roxt.nnim. 
e  Et  miffis  .  MifTiS 
exercicibus,  id  cft, 
angdtis  per.auosiu- 
diciuQi 


B 


•    ftiui  prophrtas  pretiuncios  incarnaiioBt». 

3  qoifecit  nuptias  filio  fuo.  Etmifit  fertfos  fuos  vocare  inui-  , 

i    ludaos.quibus  in  patrianhis  hoc  promiferat.  b     Id  eft,  credcie.  c    Apoftolos  quiaflerunt  fa- 

ctam,vnde,hic  dicitur  :  rramiium  paratum  eli,  id  eit,  myitenum  incainationu  implctum. 

titosad  nuptias,&  nolebant  vebnire.  Irerum  miiitaliocsferuos  * 

■    Dofttinatn  iu8itiat,&  menfjrti  fcripturdrum  ex  otnnibui  prophetii  ordinaui.         Introitus  regni  apcr    3 
tusinfidemeatincarnaticnis.quiantefucratclaulUs.  ,  f 

parteLucas  dicitdc   b  dicens :  Diciteinuitatis :  ecce  pranditfm  meiun  paraui :  tauri  J   p&fcquetes  pcrdit 
ccrna  ld  cft ,  a?rcrno  a  Rfiat^cdnedJdaido.  '     &ciukaccm,  idcft, 

rnei&alciliat  occifafunc&omnia  paratave*nkeadnuptias. 

a     Stlutiifuat  praioiiiitm. 

« Illiautemnegle^xerunt,  &abierunt:alius  f  in  viflamfuam, ■* 

-     Alij  0i:  filum  contemnunt,"fed  &  pcifequuutur.U 

aliusveroad  negociationem  fuam.  Reliquivcro  tenuerunt  8 

a     De  mottibus  difcipul  rum  dic.t.qui  fupra  iu  a!h  psr.  bola  de  morte  fua  dixit. 

d  feruoseius,  &  contumelijs  afFe&os  occiderunt.   Rex  au- * 

a     Vocem  fanguinis.  b     Tamen  cum  tranquiliitateiudicans.  e     Romanis  fub  Tito  *t 


eonuiuio,  dcquonc 
moingrefiusrcnclli 
rur,  ficutdcpncfen- 
d  ecdefia. 

b  Ta«i;.Qitiaprius 
propheta:,  ^c  poft  a- 
poftuli  ab  infidcli- 
bus  pafli  func,qui  vo 
bis  modo  fuht  in 
cxemplum ,  quid  iic 
yobis  credcndum. 
Jenicc,fide,cicceris 
concordando.T.iuri 
fun:  p.itres  veceris 
Tfftamenti ,  quibus 
induka  eit  liccncia 


cxcrcehir, 


carncm  in  quahabi- 
cauerunt  cum  ani- 
ma  iu  gchennacre- 
rnabif. 

f  ?{upti<e  quidem  pa- 
ra.  Omnc  facramen- 
tum  incarnationis 
pcuttlumefi,  natiui 


■f  in  ajrura 
fuutn. 


Tcipafiano. 


nd 


tas  6Y  pafsio ,  &c. 

« tem  *  cum  audiiTet,  ira  tus  eft ,  &  miflis  exercnibus  fuis  per-  -|°  g    MeMtML&c^ 

a    Iudtros interemit.  b    Ierufaiem.  .  CtionCS,fuflt  VIC.CXl- 

didit  ho^micidas  illos  ,  &  cii/itacem  illorum  fuccendit .    ntus,  de^ftuia&i*- 

a     Asiht!=  r.U  jsmuirat,  qu:a  l.-rroo  DeiJSc  fialicubi  laborat;,  alibi  requiefcit.  j  Ij"  1'itim  ." '  qili«1  plcfUm- 

f  Ttfnc  ait  fefuis  llus  .    Nuptiat  quidem  parata:  funt  ,  led (*  qiieftcilec6ucrc.:n- 

i    luasi.        b    Per|fgem'&piojb«tm«  _      1(J  tlW 'qiiOS  ii)  CCftCniS 

inuitati  erant,  non  fuerunt  digni.Ite  ergo  ad  exi-  i7  a$bu$jprai$erariul 

0  lacomiuintur. 

.  *  Chryfonomus.Vclviifuncomncspu.fi-Jsioncs  huius  Homii..4T. 
mundi,vtpucaphilofophi.c,uiilicia.',<S.:hu!uiiiu;d:.  Diciccr-  «\»\»  i<«- 
go.  Itead  exitus  viaruni,vt  cuiuflibetcohditionis  hpniihes  **"*' 
vocenc  ad  fidcm.  Adhuc ,  iicut  cafiicas  via  cfc  qua:  ducit  kd  ' 
Deum  ,  lic  fbrnicacio.via  efcqui-ckrcijt:  ad  dwbolum  ,  &:  nc 
de  alijs  virtutibus  K  vitjs .  lubec  ergo  vr  curufcunquc  cou- 
ucifacioms  vclconduionishonv.ncsinuiccntadrldcni.        F 


g  qu: 


ioimicos  quali  cor 

nu  fcriendi .  Aitilia  ab  alcndo ,  id eft pinguia  interna  chan- 

jate,  prawncs,  nom  Tcftamenci  contemphcionis  pcnna 

fupcrna pcccntcs .  Occifa ,  vel  v.b  eo  quod  tuerant,  vel  pcr 

morccm  carnis  iam  m  rcquie  pofiti. 

c    Mius  in  vi'U"..  It;  villam  irc, cft  tcrcno  labori  immodc 

rateincumbcie  Ncgociari  vero,tecreais  lucns  inhiarc. 


RgxaHtem.  Supra  homo  dum  inuitabat  6c  opera  dcmen- 


Ft  vlierit 


ier. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 


rcceptus  cijcietur,  &  ideo  per  iflas  nuptias  intclligirar  vcrbi  in- 
carnatio:tunc  cnio;  D-'«s  pater  fecit  nuptias  filio  fuo  ,  quando 
iwturam  hummimcopulxuit  naturar  diuinx  in  fuo  fuppoiito. 
<iuzq?iidcm  nupti*  ccicbratz  funt  m  vtero  virginali  dequo 
Chiiitus.  Exijt iatfuam  fpoifus proccden< de tbalamo fuo. 
I     Ettnifu  fer.&c.  Ifliinuiratifunt  Iudat>qu'bus  dataeft  icx 
in  qu»  facta  eft  promiffij  dc  mcarnationc  Chnfti.vt  patct  Gcn. 
pe.iult.  b.  l\(ort  akftraur  fctpirnm  dc  Juda  <?c.  &  Deut.  18.  Tro- 
pbctim [njcnabo  eis de  m,  diofratrum  fuorwn  &c.  Scrui  autcm  qui 
raillifantad  vocandum  mu  tatos  iitos ,  fucrunt  prophctxqui 
cVarius  dcnuaci  lucruut  ea  dcChrillo  cjuarobfcunus  erant  po- 
fita  in  legc  ,  h  rtabantur  cnim  populum  Iudaicum  cxpeftarc 
Chnfti  aduentum,cV  tcndere  in  ipfum  per  fidcm  &  bona  opcra. 
1    Ei  nolcbarf.  Quianolcbanr  vcrbis  prophctarumobcdiic,  vt 
patetex  decurfu  li.Rcg  &  Piralip. 

j  lierum  mifu  atioi  fe-u.  IlU  ierui  fccundoroifli  fucrunt  illiqui 
depropinquo  denunciauerunt  aducr.tum  Chnfti,vt  Iuannes 
BaptilUck  diicipuh  Chnlti  miliiabco  ln  o:uiicni  uuitatem  Sc 
locum  quo ipfe erat  venturus,  vt  habetur Luc.  10. 
4  Lccepraitdim  miu>n pnau  .  Vidclicct  facramcnta  ecclefic;, 
&  dottriiiam  ,  quibus  rcficitur  anima  ,  &  potillimc  facrarocnto 
cUvhaiiiti«,iu  quo  datur  nobis  caro  Chniti  :n  cibum,&  fanguis 
ems  in  potum. 

5  Tauri  m- 1  &  al.  Tauri  funt  przccpta  rcoralia  x  alttlia  confl- 
haiuperaddita. 

6  IiU  ttttem  ne.  Quia  ludxi  prxdicationem  Chrifti  &  apofto- 
lorumcomempferunt.quiapauvicomparatiuc  dcludxiscrcdi- 
derunt.Caufaautcm  huiusfuit  cupiditasrcrum  temporalium. 
Propterhoc  enim  faccrdotcs  confpiratierunt  in  "mortcmChri- 
fti ,  ne  perderent tiuitatcm  &  tcroplum ,  in  quo  quidcm  tcmplo 
hiuriebantpecuniam  populi ,  vt  vifumeft  captuloprxccdenti 
lut>  ohteiumuhus  diuim,&  hoc  cft  quod  iubditur. 

7     zt 


7    Et  abiitunt,  alins  in  >i  fnarn.  a!:i:s  in  Hrgocjationem fudnf,  Pcr  ' 
laborcm  vincz  intelligirur  omnis 'occap.uio  corpor3  \,s  ar< 
rena  'rnpcdiens  diuini.pcr  ncgociationem  vcro,oaiJp.u;..  fqcn 
taliscirca  talia. 

S  •  l{-li'fui  vero  te.fcT.  cius  &  co»H'.af:  occidcunt.  Quia  loax\re< 
Baptifta  ab  ciseft  incarcer.itus  Sc  occifus .  Simiiiter  laccbi! i$ f.a- 
ter  Io;innis,cV  Stcphanus  &  ali)  dikipuli  Chrifti,c\iifr.iiuerpro 
phctxmultiin  teitam-nto  vetcn. 

9  i[rx  auiem  cum  au.  iratus  efi.  Quia  a  Deo  mcrito  pro  talibus 
funtpuniti. 

10  ht  tijifpK  ex  ff.  SciHcctexcrcttu  Rornanorum  fub  prindpi- 
bus  Tno&  Vefpafiano,  quicx  diuina  ordmationc  vcr.emat 
contra  lcrufalero  42.anno  polt  Chnit;  pnllionem. 

1 1  Tcrdidit  ho.  il.  (^uts  in  vitionem  fanguinis  Chrifti ,  &  fuo- 
ruro  difcipulorum  ab  cxercitu  Romanorum  func  rrucidati  ,rSc^ 
captiuati  de  ludxis  vfquc  ad  dccies  ccntom  milia,  vt  dicit  lofc- 
phns  in  Iibro  dc  Iudaico  bello. 

12  Et  ciuha<em  il.  fuccendit.  Quia  tunc  Ierufalcm  fuccenfa  oft 
&  templumiuca. 

lj     Tunc  ait  Jn.fu.  Hicconfequcntcr  defcribitur  vocatiogen- 

tium  bcnigna,quia  fudxis  rcpellentibus  fidcm  Chrifti  ab  p; 

lis  pracdicatam,  apoftoh  dc  mandato  domini  tranfierunt  ad  ;>,  % 


dicandutn  genribuspertotum  mundum  ,  cVipii  deuotcfuke 
perunr  fidem  Chrilii  ad  pratdicationcm  apoftolorum  ,  &  hor  cft  * 
quod  dicitur  Acl.  ij  g.  vbi  Paulus  loqucns  Iudarisindur.Tvis, 
dixit  lic.  Vobis  opotteb-t  p< inium ioqui  verburn  Dei ,  fcd cjuoniam 
repelli.ti  illnd  & indignos  vos  iudicatis xternx  urtnt\ecce  cOnuefti- 
tnnr  adgentet ,  ftc  r»im  f  rd  i cph  nobit,  Dcus  ,  &  hoc  cft  quod  dici- 
tur.  Tuncait  fer.  Id  cil,  apoftolis  &aljsdifcipulisperdiuinan» 
reai.i.itioncm. 

14  1\upti<f  quidem  para.funt.  i.my fteria  Chrifti  implcta  sunt. 

1 5  Stdqu:  inuitaticrM:.  Scilicet  ludsei,  vt  vifum  eit. 
\6     T^on  fueruntdi.  Propterfuam  incredulitatem. 

17     lte  ergo  adexitus  ui.  Id  cft,  ad  difpcrfionenigentium. 

Etquo\cur.~ 


MORALITER. 
I  F.t  mifn  ftr.  Scilicet  apoftolos  aliofquc  d.fopulos. 
t  ^"""«'.Ideftjudaeisa  Chnftoiam  inniratis.quorMm  ali 
qui  renuerunt  ve«ire  pcr  neglig?nram,&  aliqui  pcr  occupatio 
nem  tcrrenam^eValiqm  penniroicinam,  quiaC  hnfti  lerubjoc- 
cidcrunt  fcilicctSterhanum,  Iatobum  fratrcm  foannis  Sc  Iaco- 
oum  luftum ,  vt  habctur  in  a6hbus  apoftoloruaa. 

10    £t 


I  o     Etmi/Jis,&c.  Id  eft,Romanis,  qui  dicuntur  exercitus  Der, 
quia  vencrunt  cius  inftinclu  111  vltioncm  roortis  Chiilti. 

I I  Terdidit  il.bo.  Partim  occidcndo ,  partim  captiuando.  Tune 
ait.  Sequitur. 

1 7     Ite  ergo.Hocfiiit  iroptetum  Aft.13  a.cum  Paulus  cV  Barna 

bas  conftanter  dix.crunt  Iudatis.  Fobis  oporteba  primu  lacu-  v& bu 

Dei,fed  i\m  rcpcllitis  illud,  &  indignoi  vos  iudicath  vitt  AHet  nc,cccs 

T0M.5.  m     ^ 


V 


t 


367 

^J  a     Vtvidcretdifcum- 

A  bcntes.  Idcff_,  vidcri 

t  quotquot.    fociac  iudicadorum 

nicrica,&:dilccrnar. 

b     7\f>"  vflitum  ve- 

tis  amcm  Phanfc.ii 
fupponit  noomncs 
qni  1'unc  m  ccclclia, 
cffe  dignos  rcgno, 
nc  corpc^ant  fui. 
c  Jlmice  quomodo 
huc  intrafli  no-i  bab. 
ycilem  »np.  Amicus, 
quia  ad  nuptiasin- 
lucatus.  Q^omodo,  ( 
impudcntiae  arguic. 
..  d    Ligaiis  rr.anibus  & 

&< !'C-eC*P^VLigancurpc 
B  naquihicamalono 

tSup^o.b.      li,cruntligan,idcft, 

Mu  u.a.      cohibcn. 

U.zxo.i.        M.mus  qux  non 
extenfx  .nd  clecmo- 
fvnam.  Pcdcs  tardi 
.  ad  b.num. 

Ibifingula  mcm- 
bra  pcenis  fubiicicn 
tur.qua-hicfingiilis 
vkiis  fiimerunr, 
c  &aerio.&c'.Qwa 
h  c  intcriorcs  habet 
tcncbras  cordis. 


Glof.  ord&  Nicolai  cjcLy  ra . 

a     Vi* ,  furu  errorc*  genrium.  b    Cuiufcuncue  conditionit.  Ad  rideui. 

tus  viarum,&  tquoicunqueinuenenti:>,vocateadnuptias.Et  J 

a     Deludxa.  b     Scdt.isgem.uui.  c     Sicui  ecc'e(ia  in  atc  fi  111  cc  iiiiriiiuuic.t  iiidifcrece 


3^8 


i  gent  i 
b 


mao.  Sc  bonos  colligit. 


egreiliferuieius  in  via"s,congregauerunc  omnesquos  muc- 

"  a    CtediJeiuut  ijiiut  u«  uixoi.i  iui,  erant  »d  viram. 

ncrunc  malos&  honos:  &  implecae  func  nuptire  t  difcum- 

a     Ad  ludicumi  vcniem,  iilumioabit  ccir.fcicmias.  b     In  tiJe  retlolefccmci; 

bencium.  Intra\iitautemrcx,  vtviderccdifcu 'mbcntcs,  &vi- 

a     Omncs  «ui  in  malo  liiru  vnuin.  b     ldeit  !Ue:n  h-benicin.  non  o\  :  <)uam 

«iotmnus  iJ  loci     -.x  ;ibi  eiclefia  nu^tus  icnit. 

dit  lbi  hominefm  non  veftitum  velle  nuptiali ,  &  ait  llli :  Ami-  *   g^  &  profcivtus, 

a    Impudciitira  b    ^r  fidem ,  nonpct arationem.  rCX  lUQCrS  abAUi,U 

•  c     Niui  hominisfed  veteris. 

cequo'modohuciutra1ti>nonhabensveir.em  nuptiafcm  ?  Ac 

a    Q^ianonlocusnegtndubielt. 


manibus  atccncanr.  Q. 

Cnm    Hcrr.dianis .   Jd 

cChtnilitibus  Hcro- 

dis.  SubCefarc  Ati-      , 
guftoquado  djfcri-^fc 
pcio  fa&a  cit,  lu  Jx*a     ' 
f.iuta  cft  cribucaria. 
His  tribucis  prarpo- 
ficusefi  Hcrodcsan 
tipacis  filuis  alieni- 


t  tC  i 


fiocoftiiucus  .  Erat 

7  crgolldicioinpopu 
lo,  alns  dicencibus 

8  dcberc,  dari  cributa, 

9  pro fecuritate  5c  qc  &i.* 
te  ,  cum.  Romani  ,p 

ro  omnibus     niilitcnc 
Pharifkis  conca  ni-  5 

ibus,  non  dcbe 
i\  p>puIumDciqui 
decitmsf  "luic&cc. 


ii 
'3 


m 


iCiC  i 


I 


&    h 


Nicrobyra: 


L,t,antur  preiut;ui  ligat:  fucrunt  culyaa 
boni,  ppcl  bus. 

illeo^bmutuit.  Tuncdixitrex  miniftris.  t  Ligatis  manibus  & 

a     lnftini  qnifl  luc  inici  oe^  habtnt  tencbras. 

e  pcdibus  eius  t  mittite  eum  iu  tcneUnas  cxtcriorcs  :  idi  erit 

a    Oculorum  in  vanisvigorum.         b     Qui  de  cdacta  e  gau.ii  funt. ;  c     Ad  nu;,tias  d     Fnle. 

(  fle"tus6c(tridordel,ntium  .  t  Mulciautcmfuntvoca:i,pauci  ve- 

a    Ad  legnum. 

r6e'lec"cu  t  Tunc  abeunces  Pharifa?i  confilium  inierunc  vtt  X4 

a     Vt  aliquid  qnafi  «n  i;(nnra'i:ee.\toiqueter,t  ab  eo  in  quoargui  poffet.  b     Qujfiininusnotos,    IJ 

a  (;oibuMiii!'.iiscaue:et,c<rci,r  iicitli iiiinus  «ub.icciciu. 

ca^pcrcnccumin  icrmone.  Etmiccuncei  difcipiilosfuoscum  '* 

a    totcinpote  Hetodes etat  Icrofolymis.  b    Qu..fiJ.iudatiis  niy.leiiu   ,  lu ■  fnrJis  limplicitet    '7 

cis  ap.  i  lat,  col-iuc  vel.t  liabcie  dilcij; 

Hcrodiaanis,diccnces:  Magiftebr,fcimusquiaveraxes,  &l  vjam  f'J  fcncdcaoav. 

NontiincnspiacLuainpeifonam.  *   Chl "VfofiomUS.  JJn 

Dci  in  veritate  doces,  &  nonclt  tibi  cura  de  aiiquo.  Non  enim  i0  Propccr  bo;  autcm  m 

a  .  lndifcietcQicisventauin  muonb.i' &  m  uonbus.  »1    UU)S      dwipilloS     6u 

rcfpicispe3rfonam  hominum-  -^ic  crgo  nobis ,  quid  tibi  vide-      H.ioJts  miLces  fi- 

mul  miccut,  vc  quod 
cunquc  dixrric.re- 
prehendacur :  cupiebanc cnim  mngis  aducrfus  H'  rodianos 
eumal  quid  dicere, quiacntm cum dccincrc cimcb.intpro- 
pcct  turbas  vobiei uuc ei  peiiculum  unmitcete ,  co quod  cf- 
ict  publicis  cribucis  obn>>xms. 
h     jX.'"<  eflt  bi  iura,crc.  Illuc  ,puocat,vt  Deu  magis  rimeac, 

^  quam  F 


L 


cc/a  qu.u  lc 
humn  fub» 

t.iccrc  Mutuir 
tur  Ph..iici  li  pof- 


f  Multi  autcm  funt  vo 

cati,  pauci  ve^o  •  lefl  .  R  epulfo  vno  ,  in  quo  oecorpus  maloru 
cxprimitur,gcnca::sfcnccc.ainfcrUir.Ma/;(  uigtmft&fi  v  c. 
Quafidicac.tc  fi dc  vno di\i ,  dc  niukiscft  incdligendum. 
g  Cum Herodianis dicen .Taquam  ignoris,vt  faciiius decipc- 
rcnt,quia  timebanc  curbas.  Qtiod  per  fe  uoaudcnc^praHidis 

riiambus 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Et quofcunq<e iniic.vo.ad  '/«^.Quia nullus  volens  fidem  ca 
tholicam  reciperc,  repdlenous  clt. 

x    Et  egrejfifer.  & c.  Q.uja  in  ecclefia  militante  admixti  func 

boni  cum  malis. 

x     Et  iMple.fwanu.di.  Quia  fides  catholica  diffufa  eft  per  or 

bemvniuerfum. 

4  Intra.  antcnnex  v;  vi.  di.  Difcerncndo  fcilicct  merita  6C 
demeritacRdencitim,  lucracaticcm  dtiphciccr,  gcnerabcer 
incrabit  in  futuro  ludicio,  lpeciahceriu  morcc  cuitiilibet 
hominis. 

5  Ei  vi.ibi bo.non  vr.ve. Jfta  vefiis  nuprial:s,cft  charitas  qucj 
diuid!tinterfiIjostegnij.Vperditiotuii,vcdiCitAug.D'C.tur 
aucem  veftis  nupcialts  fccundum  Grcgor.  quiaea  uodUtitt 
Chnflusad  nupcias  vcnic,  quandoex  cbatitate  mcarnari 
voluit.  Scquiciir. 

6  ^in.icc  cjuomodo  buc /«,  Vocatur  auccm  amicus  pcccacor 
pn  naturam,qua?ad  im3gincm  Dci  tacta  cfi,propc.-r  bdcm 
mtormem  qu.L'  Dci  dt  num  clt,  Iicec  non  futbciacad  falute. 

7  ^lt  lu  ub.  Quia  nulius  poxft  i cfpodcre  Dco,fcd  propna 
argucncc  confcienciacoiiuinJcur  ,  i$C  mucusctbcicur. 

8  Tuncdixiti-cx  w'.i.ungcIiscxcctitonbus  diuinariufliciar. 

9  Ltg  vii  ma»i.  &  pcdi.  (^jia  pmf  morccm  non  poceft pec- 
cacur  tjonum  opcrarijnccad  lalutcm  rcucrc;. 

10  MitiUeeumtn  te.ex.  Tencbraronim  lntcrioresfunrtenc 
brx  mcntal.-s.quas  folum  habcnc  modo  peccacorcs.  Tene- 
brx  vero  excenorcs  funt  tenebV*  coiporaLs.quascum  pre 
dictis  habcbunt  pofl  nu>rcem  ,  quandoininfcinumdccru- 
d. ■nturperd.u;ii..n,  fciitcnu.tm.  - 

I I  Jbiiritfli.tf-  hi.d.aai.  Hoc  fupraexpoficum  cfccap.ij. 
ix     Multi  antem  ftau  v>.  Sulicetad  fidein  cacholicam. 

1 3  Vihci  vtro  eleUi.  Scilicecad  glcv  iam,  quia  pauci  func  .f. 
comparauucrcfpectu  illorum  qm  ia  t  vocaaad  fidcm. 

14  Tunc  abcuu.  i'ha.  Hic  ofcenduntuc  lud^t  concradidttires 

diuinx 


diuina:  veritatis  ipfam  impugnando,&:  diiMcfaur  in  tros  p.ir- 
tes,  qiiia  pnmo  impugnauei  uuc  Gbrifltim  dc  vericate  iuiti- 
tie>(ocun  Jo,de  vencatedoctnne.ibi.  /  /'«  i/",rertio,de  vc- 
ricare  vice_ ,  it»i.  Wbmfti  autt  m  au.  PrjirVa  m  duas,  qnia  primo 
ponnur  i"h  iiif^oiufallaxincerro<i,,iii;),fecundo)!p[insChri 
fil  vcrarefp mllo,  bi.  Cpgnita  autem  lcfns  ■  equitia  eonim.  Cir- 
captinuimaduerccndu  a  ,  qerfd  Phirtfei  mihcofeconfpi- 
rabanc  concraCh  iltum,  quoium  rmlicia  pnmooftend,' 
tur,i5i£  hoc  quadruplic  iccr. Pr, rrtoin  h.icquod  dicicur. 
15  Co ■  fi '  uninierun  .  Vcexcolloquucionecoi  meliuspcr- 
pendcrcncqualiterptiifcuceumdccipere.  Sccundocudr. 
\6  Vtc;per;ateum  «/>>•»!.,«<. Quia  nonpotcrar.ccum  cape 
re  m  iruloopere.  Etquia  facil.us  capicur  homo  invctbis 
quam  111  factis.  Tcrrio ,  cum  fu^ditur. 

17  t\     ttnn  e  ciifupuo  fnos.ld  cfi,  hominrs  Chnftoinco' 
gmtos  feoundumc;fljmatior>orr,cortim  ,  vceoram  ipiis  au- 
docius  io  ucretur ,  &c  laxai  cc  lingi  am  ad  aliquid  dicedum, 
vndepolf  :capi.Quarto,ani  fi^bdicur. 

18  Cs-.mll  r  •  uan  (.  I:t;  cniut  Heiodiam  erantmilites  Hero 
dis  ,  qma  ifta  queftio  fmt  fa^a  Chnfro  feria quarta  ante  paf- 
lionciu  fi  "!i. Ii.de  HerodcKg'tur,  quod  ipf.-cratin  Icru- 
falem  cuui  exercitu  fuo  in  d;c  pafsionis,  quia  venerac  in  le-- 
rufahmpri^pcer(t)lcmnicatrm  Pafchalcm.Sic crgo  militCS 
HerodisrrulSi  funrctimdifcipufs  Pharifcofum,  vcdifoipu- 
Ii  polienc  cumcaperc  in  fcnnonc ,  &  milrtcs  ftatim  raperc5t 
cum,vc43uinrcuii  incorpore.  Sicergopacet,qual;cer  mali- 
tiofe  ag'.  bantconcraeum  vcrbo,quia  pnmocommendanc 
eum  vcrbis ,  vtfaciliusindycantaddicendumaliquidcotti 
trapoteftacem  (  elans,  dcquo  volebancfibi  tacerc q^eftiO 
ncm.vc  vidcbitur. Di.  uncergo  (Ic. 

19  Magnierfti,iH',(]iiiaverjxtsAnvita.  20  EtviamDci 
m  veritatcdoces.  In  fan  i  doctrm.i.  x  i  Etnon  eii  tibicnra 
de  Aiquo.  \\\  quo  aoparec  tua  iuftitia  ,  tx. ficeum  commcn- 
danc,  licec  fallaciccrde  vencatc  vit^  ,  doccnngcSc:  iufcici^. 

Quall 


Din 


MORALITER. 

conuertimur  ad  gentes,  fic  .n.nobisprxccpit  DeutScd  qui  vcniunt 
ad  conmu  u  carentes  vefccchantatis,qu^eft  nuptiale  vcfci- 
mcntu ,  mittuntur  m  tenebcas  extcnors  ligatis  manibus  &: 

pedibus 


pedibus ,  per  quod  impofsibilis  cxitus  defiguatur.  Tunc  ab- 
eun.Tha.&c.  Scquitur. 

i't9    Magiflcr  fci.  &c.  Chryfofcomus.  Hec  cfc  hvpocrirarurn 
prima  fimulatio,quia  laudanc  quos  peidere  volunc. 

Bsddite 


369 


IV 


latth 


XI 


Cap.  XXII.         370 


0  quam  Cefare.&ideo 
^  non  debcre  folui  tri- 

bucadjcac,  vcHcro- 
mtu  diani  quaii  auctorem 
.11-  fcditionis  teneant . 

a    Hypot ritx .  Quia ,a- 

Jiud  func ,  &c  aliud  ii- 

nuilant. 

*  Chrvfoft.  Non  £ m 


? 


tur.LicetcenfumdareCxiari,annon?  Cogniraautemlefus  r 

«DoloGtate.  b  Nor.  f.-cuadum  verba  eorum  blande.icrl  fecundu.n  confcicnti.is  coruiri,  afpere.        * 

c  Qniaaliudeilincorde,  ocaliud  ftttiflaJt  in  *re^. 

a  t  nequitia'  eorum  a°it.tQuid  mc  tentatis  hypo^crkas?  Often-  3 

1  t>:u:riuin,qui  proceufu  loluitur.oui  oc  haber  imaginem  Cilaris.  b     Gcr.us  numnii  quod  pro     t 

decem  nummis  computabatur. 

dite  mihi  numiima  ccnfus.Atilli  obtulerunt  ei  denarium-  Et  ' 

1  Satis  patet,quod  nonde  ignorantia  interrogat.fcii  vtaiiverbaeorumcomp?r:nrer  rcluoiidc.it    .  ' 

ait  illis  Iefus-Cuius  eft  imago  hasc  &  fuperfcriptio  ?    Dicunt  6 

a  Tyberij  priuigni  Augufti.fub  quo  paflus  e:t  dominus.  t  Tributum  p-.cuniam. 

b  ei :  Ca^faris .  Tunc  ait  iliis :  t  Reddite  ergo  cjua:  funt  Cefaris 

a  Deimas.vicrimas.  b    Qj*'  cr-dere  dejueru  u  miia»tur,quud  no .1  liaccnr  tentandi  Incum. 

Csefari,&  qua:  funt  De"i  Deo.Lt  audientes  mirari  funr,  &  reli- 

a  Infideluitcm  repoitantes.  b  Q110  Fh  rifari  abierunt.  c    Qui  intcrpretnnmr  Iaiti. 

c  cSto  eoabierunt.  t  Inillo  die^acceiTeruntadeum  S&iuqei,  8 

a  1'harif.ci  ereuebant  8c  animi  &  corporisrelurreftionehi,  fcd  Saducai  etiam  animas  in:erire  cu.n 
corponbus . 

qui  dicunt  non  effe  refurre&ionem,  &  interroga'ucrunt  eum 
dicentcs:  Magifter,Moyfesdixit,  liquisitiortuusfueritnon 
habensfilium,  vtducatfratereiusvxoremillius,  &fufcitet 
femen  fratri  fuo.  t  Erant  autem  apud  nos  feptcm  fratres,&  ±. 
primus  vxoredudta  defundtus  eft ,  &nonhabensfemen  re- 
liquitvxoremfuamfratri  fuo,  (imiliter  fecundus  &  rertius 
vfqueadfepdmum.    NouiiTime  autem  omnium  &  mu- 

a  Upinabantur,quod  C  ref  uigereiit,quod  ita  runc  flcut  niuic  in  hoc  fcculo  vincrent. 


fcrmones  eorum  paci 
£*  ficos  blandc  refpon- 
J£  dic,fed  iecudumcon- 
nr.  fcicnciam  corumcru 
iu.  delem  afpera  dixit, 
:rte  quia  Deus  volunca- 

tibus  refpondec ,  non 

vcrbis.     Dicic  ergo 
JJ  eishypocrita:,vtcon- 

iidcrantes  eum  cor- 

dium  humanoru  co- 

gnitorem  ,  quod  fa- 
M  cerecogitabant ,  per- 

ficerenon  audcrent. 

Vide  ergo  quod  pha- 

riiai  biandiebancur, 

vt  perderent :  fcd  Ie- 

fus  eos  confundcbat, 

vcfaluaret. 

b    Bgddite  ergo .  Vel 

iicuc  Cefar  exigic  im- 

preffionem  fuxima- 

ginis,lic&:  Deus  animamluminefui  vultus  fignatam. 
(!nt  c  i,4iiMC(e;',ci/-<:.Duceranc  h^refes  in  Iudeis.Ph}nfeorum,qui 
'"  prarferebanciuiticumcradicionu  &:  obferuacionu  >  &Sadu- 
C  caeorum, 


ceon.m  ,  qtri&ipfV 
yeiidfcSBStiibi.i 
ntaidtimerarjt  icIctV 
m(ti.  Saducernaqni 
iufti  incerprera-iru :, 
qui  rcfurrectior.i]  cor 
porum  non  icred 
&animas  mccrirepu 
rac  cum  co<  ■pope,tur- 
picudinem  fibiiltjfih- 
giifVt,  qcjtgdeliramtih- 
cicos  ar.iu.it  qui  rc- 
furrcctioneni  .dierur. 


lier  defunda  eil  :  In  refurredioncergo  cuius  erit  de  fe-  9    fam 
ptem  vxor  ?  Omnes  enimhabueruntearrL».  Refpondens  u     Myfnce 


Poceftauiruii-ieri.  vc 

in  gentc  eojriirri  b  ,c  ;  m  ,- : . 

aliqirand  rit     ; 

*    Ciiryf.: 
Quindo  reced  b.i  lc  ,', 
Phirif^iiacccde 
S.iducci  rorce  tali  con 
filio ,  quia  decertnbat 
quis  eum  deprehen- 
derepoffec,  veliira- 
tione  CLim  non  pof- 
fcntfuper.-ne,  falrem 
per  ipfarri    frcquen- 

ciamiubuerterccfen-  , 

| 

luuriLw,  Hi  om- 
nes  feutem  reprobi 
func,  quicotahacvi- 


ta  qui  feptem  diebus  eir,iteriles  a  bono  operc  funt ,  qiubus 
mifere  mortuis,ad  vltmium  mundanj  conuerfacio  qua;  iiue 
fruciueft,  cranlibit. 


£rr4- 


V 


il  lib 
1«. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

S^nafi  duat  non  dimittes  timore  cniufcun.jue  huminis  etiam  Impera- 
torisdicere  veri(atcmi& tunc proponunt,qux{lionem  brigofam  apud 
tosdkentes. 

i    LiceccenfumdareCxfa.annon.  Ifla  qu&flio  habuitortum 

AtemporenauitatiiCbriilitquiaprontbabeturLuc.i.c.Cxfarjtugu- 

fins  prxcepit,t>t  defcribeictur  voiucrfus  orbis.Etbxc  defcriptio  prurto 

faclu  cfj  in  Iudttacqiu  efl  in  mcdio  tcrrs.  babttabilis,&-  in  ifta  defcri- 

ptiond  cmnes  ibant  ad  ciuitatestde  quibus  erant  onundi ,  vt  projite- 

tentur feredditoros  tributum  Ctfari .  Tuncfurrexit  quidam  nomine 

lud.is,natione  CaliUus,qut  dicebat  boc  effe  ludxis  illicitum,quodfci 

iicci  recojnofcerent  aliqutm  dominum  inierri^fed folum  Dcuntqui 

in  ccclis  tfl/s  mnltos  traxh  adfe,vt  babetnr  ^tl.^.Et  Jojepbsu  idem 

refcn  lo.lib.antiquitatum  ,  &  exiunc  aliquid  buu  opintoni  adhere- 

ban ,  quia  ifia  cpinio  eratpro  libi:rtatcpopuli ,  &  pro  bonore  ipftus 

Eci  v.debatur ,  e  contrario  altj  afftn.  bant ,  quod  erat  licitum  daretri- 

butm  l{pmanis,quiapro  dtfenfionc  pa'.r'u  militabant,&  ab  boftibus 

<?  *  liiivnibiis  dcfendebant,&  pacem  tnter  homines  conferuabant  & 

wfliUam.Hanc  autem  quxflhnem  maHciofe propofiterur.t  Chriflo  ,  vt 

;ft  dkerct  nou  cffe  licituw,fiatim  capcretur  tanquam  contrarins  impe- 

ratori.si  aw.cm  diccrct  iffe  licitum,videreturefje  contrarius  libcrtati 

pofuii  y  dmino  bonori,xj-  fic  mcurreret malcuolentiam popult. 

*    Cognica  au  cem,&c.  Hic  pvnitur  Chrifli  refponjto.  Trimo  re- 

fpondet  ad  f.orum  intemionetn. 

3  ^ujd  me.ten.SJc.Xijj//  dicat  non  quxritis  veritatc  aidifccre, 
Jedme tnverbis capere.Et  ppter boc  vocateos  bypocritas,quia  altttd 
pritendtbant,&  aliud  intendebant .  Confequenter  refpondet  ad  qua- 
fltonem  r 

4  Oitendite  mihi  numifma.  Idzfl  ,  numerum  qui  datur  annue 
procenfuimperatori. 

5  At  llli  obtulerunt.  Quia  numhnus,qui  dabaturpro  annuo  cen 
fu  a  quolibet  caphaneo  domus  vakbat  decem  numinos  vfuales .  Et 
ideo  vocabstur  denarius,&  erat  de  argento. 

6  Cuius  cfc  imagOj&c.  Quia  imago  Cxfariserat  imprcffa  in  illo 

denario. 


denario,&  nomen  eiusiu  circuitu  . 

7  Tuncaic  illis.Reddi.&c.£>;<M  reddere dchitmt  omnibuseflbo' 
num  &  iufium,non  ctt  autem  \nconueniens,nec  contradiclio,  quod  bo 
mo  fit fubditus  hominiin  tcmporalibus,&  Deoimmcdiate injpiritnali 
bus,&  maxime,  quiaiurauerantlud&tflruarefidtliiaicm  &  udderc 
tributum {{pmanis atempore  Tompei  quiludAam  fecit  tribniariam  , 
I\pmanis,cr  audientes  mjratijunt,  &•  reliclo  eo  abiciuotjicut  tofufi. 

8  In  illo  dic.HLic  confi quenter  ojicndiiur quontoda  inpugnauernnt 
Chrifiumludxi,in  veritate  do£lrin£,ad  quarn  pertinet  nefuri.cffio  mor 
tuorum,qu£  eft de articulis  fidei .  Etpumo  circa  hoc  ponitur ludeo- 
rum interrogatio.  Secundo Cimjlirefponfio  .  Refpondensautem 
Iefus . 

Circaprimum  aduertendum  ,  quod  inter  Iudteos  quidam  crant  qui 
"pocabantur  Saduc£>,qui  recipicbanttantum  quinquelihrps  Moyft,& 
dicebant  dnimam  hominis  mortalcm,  &  pcr  confcquens  negakantrf,- 
furrcclioncm,fl:eundu  quod  Iofepbus  rcfcrt  de  ijtis  20.  libro  autiquiia 
tum ,  et magifler in bistorijs, vbiplcnius tangi;ur ducrfitas qr-c  1  rit  in 
Jeftis  Iud<£orum,quodpropterbreuitatem  omitto .  ifli  trgo  moueritni 
quttftioncm,qute  ridcbatureis  infolubilis,ei  proptcrboc  vidcbatureis 
refurreclio  mortuorum  impoffibitis.Et  ponhur  cafus  de  nmiiere  qux  de 
fponfata  eflfeptem  fraii  ibus  faccefjiue,q>:ia  quando  al:qms  mvrjepa- 
turJinefilio,frater  eit.s  tenehaiur  accipcre  v.\  orem  ad;ji^ci}aniitm  fe 
menfratri  fuo,  ita  qwjdpumus  fiUns  natus  non  qfcribebaUirgeaLran- 
tijed  mortuofratrifecundum  quodfcribiiur  Di  uc.z  5 .ifla  ergo  rniper 
Jineprotefufceptamortuaeflpoji  omnesfratrcs .  Ltidco  propjir.tnt 
qiufllonem  Chrijio . 

9  In  rcfurre.ergo  ,  &c  Qu,afi  dicerent ,  impojfibile  efl  quoddetur 
alicui  corum  determinate.Cuins  caiifaj^bd.im. 

10  Omncs  &C.  Et  per  confcquens  eadem.  rationefldebcat  afjignari 
■pni  &  aitcri.  Itern  non  videtur impoffibitefquQd  deturfcptc  fratribus 
fimuUquia  cfl  contra  legcm  MoyJk,quod  duo  fratrcs  fimtd  coniungan  - 
tur vni muiicri matrimonialiter,w ex  boc intemSu coi)cti,dcn,qttod 
impofjibile  fit  animam  immortalcm  ifie  &  bominemu[u,^i,e . 

1 1  Rcfpondens  aiiccm  Iefus .  Hicponiiut  Cbrifli  rejponfto .  rbi 

tria 


MOR.ALITER. 

fydditc ergo,&c.0i\%c.  Mundi  pnnccps  diabolus  Caefar 
dici  poceit.non  cnim  Dco  rcddere  pofsumus  qus  <ui  fuiu  ,  niii 
piiaspnncipiraundircddiderimusquxfuntfua,  ldcli,  iuh  de- 

pofucri- 


pofuerimusmslitiam  vniuerfam  7«;//!<r,^c.Scquitur. 
•j-  Erantapud.  Per  iftos  feptem,qm  non  reliquerunt  femcn  dcfi- 
gnatur  vniucrfitas  defidentmm  ,  qui  ex  fuis  openbus  non  rclin- 
qumnaliqmdmemoriadignum  . 


37 1 


GIo£ord.&  Nicolai  deLyra. 


37* 


inMaci. 


I 

2. 
t 
i 

4 
5 


S 
h 


ft  imonia)non  rccipi- 
unt.fedtantii  quinq; 
librosMoyfi.Ethic 
dercfurrcctione  ,  &  fu^? 
alibi   dc   diuinirace  tnc" 
quadacoramconte-  **"r'f 
pcoribus    inucnicur 
dommusdixiile,  no 
vt  darct  fanctum  ca- 
nibus  ,  &  mitterc: 
margaritas  antc  por 
cos  i  fed  quia  inccr 
cos   qui     tentabant  j-ftop  m 
traraliqui  qui  vcili- 
cer audcbanc  ,  quos 
proaiiorumimmun 
diciinegiigi  nou  o- 


uu.ci.n. 


fcencia^qua'  nullacnt. 


d  Dc  r/-/}/m-£7iowf,e5;'r.  Hocquidamderefufrcclioniscodftio  r> 
nibus  que/.honi  propollta?  rcddidit.  I>e  ifta  vcro i efun  e„tio 
nccontra  infideliracemcoru  icaaic.De  rsfurre&fanc  autcmmor 
ttmu ?■.!:  i  ccitimoniuni  pomcQuod  yidcretur  ambiguu,vel 
no  ijcjs  ad  rciurrechonis  pettincc  vcntacem,quia  illi  propho 

cas(  vbi  aperta  funt  t« 

•  Oji*  tefuireftionrm  aflerunt. 

a  autcm  Iefus,aicillis.Erratis,nefcicntesfcriptLiras,  nccjue  vir- 

a     Q2»  poteft  corpon  fufcitarc.  Viii  producent.  b    Ffnunxf  prori«centiu. 

b  tutcm  Dd.  ln  rcfurreCtionc cnim ,  t  nequ^ nubent  ,  neque 

a     Eece  ipmtualis  conurrfatio.idelt  fine  labe  cor  rupiionis  vilionc  Dei  rruentur  rui  ifci  crunt. 

nubcntnr,  fcdfuntficutangeli  Dei  mccelo.  Dereiurredtio- 

a     In  Musii  uucu»  reccpiltis. 

ne  autem  mprtuorum  noan  legiltis ,  cjuod  dicTum  eft  a  Dco,  6 
diccntc  vobis  .  Ego  fum  Dcus  Abraham  ,  Deus  Ifaac,  & 
Dcuslacob  .  NoneftDeus*  mortuorumfed  viucntium.  7 

•    Simplcitcr  giKdentcs  miracuU  vctrcrames  fequuntut  duftnnam. 

tEtaudicntesturba»  T  mirabantur  in  doitnnacius.  pha- 

a    Sapientirefponfionc  .  o 

rifari  autcm  audicntes  ,  quod   t  ule*htiura   impoiuitTet 

a    Non  biiientibuiuuid  dicetenr. 

Saducans,  conucnerunt  in    vnum,&   interrogauit  eum  9 

io  portcbat. 

C  7$on  legifiis 
Moyfcquemrecipicis,  alioquin  poffecaperctoradercfurre- 
ctione  ccitimonia  prophccarum  dare,fcd  prophecas  Saduce.1 
i-iun  rccipiunt. 

f  Dtus  ^ibrabam^&c.  Qui  iam  morcui  eranc,quado  hxc  dice 
bac  ,ci  go  per  hoc  animas  probatpcrmancre  poft  morte ,  no 
cnim  dicct  etur  Dcus  no  exiftencium.  Ec  fic  incroducicur  ii. 
corpoiurn  rcTurrecho,  qu$  cu  animabus  bona  vel  ma!a  ^ef- 
fcrut.  Deus  lAbrab  ;m,&.  lfttac  &  lacob  Pcr  hoc  jpbat  eternica- 
iL-ir.  an  i  maru,Ec  ft  acim  inferr,7vj>H  eft  Dcus  mortuonmi,  &  c.  vc 
cfi  probaueru  ammas  permancrc  poft  morcem,confequcn« 
cc-i  mtroduccrcrur  etiaati  corporum  refurrectio  ,  quarcum 
animabus  bona  vtl  mala  gclTcrunc.  . 
g  sitentium.Vidia.  vcnena  inuidix  fuperari  polTe,fed  ditricilc 
conquiefccrc. 

h  c  uttuem  tum.Vt  mulcicudine  vincercnt  quem  non  porera 
ratioiieJn  tcncandoc6ueniunc,qui  in  dodlrina  cocrai!;  suc. 
Iam  conruraci  eranc  in  oftennonedenarii.iam  videraccciam 
Saducccs  ubmutefcere>fedcamenmaleuolcnua&  liuornu 
uk  impudcnciam. 
-@  Ten- 

pt>;  at'utrtcum  ergo  aliquis  nonpofsit  efse  Detis  rei  non  exifteniis  vel 
UU)  1'Und  tfinihiiquodiiitm  tj:(,),iia creatura ad Qtum eflreUtio rctt 
in  qn&nonpoteflfatndariin  nibdo)  oportttergo  quodtftipatriarchfi 


a    Erratis.  Idco  qura  ncfcitis  feripcuras.Vndc  fequitur,vt  nc 
A  fctanc  virruccm  Dci. 

b    In  refurrcftionc.  Rcfurgcnt  quidem  corpora ,  que  poffenc 

nuberc&  nubi,quoddehisdicitur,quthabcc  mcmbrageni 

calia.fcd  aiia  rationcnon  nubcnt. 

•J«  Origcnes.  (^itcri- 

tur ,  cum  fafuacur  di- 

c.c,  crratis  ncfcictcs 

fcnpturas ,  An  dicat 

qtiod  in  quibufdain 

fctipturis  poiitu  cft 

quod  fcquitur,/n  re- 

furreClione  nequc  nu- 

bentt&c.  quodin  vc- 
Jk™, *c "p* tcri  tcftamcnto  non 

legitutfcriptu.  Nos 
tMAi-.it.cap.  autcm  dicimusquia 

fcriptum  eft ,  non  in 

ipfis  fermonibus  ma 

nifeftc  ifta  diccnti- 

bus ,  fcd  in  myftcrio 

indicantibus,  fecun- 
..  durrt  intcllcwtu  mo- 
•"ralcm  .  Scdnccin- 

ucmo  fcriptum,er«»f 

ftcut  jingeli  Dei,  nifi  fortc  quis  &  hoc  moralitcr  intclligat.fe- 

cundum  quod  dicitur.Tu  autcm  ibis  ad  pattes  tuos.Icem  ap 

pofinis  cft  ad  populum  fuum. 
Hom.  4*.  i»c    Sedfttntftcut  ^ngeli.  -H  Chryfoftomus.Notandum  quod 
Dgern  un-  cum  ^Q  jciun,js  ^  clecmofynis,  cgcerifque  vircucibu»  lpiri- 
?cr "  tualibus  locucus  fuiccaRquam  Angclorum  fimilirudinein- 

croduxjc,njfi  cum  dc  abfoiutione  a  coitu  loqucrct'.  Quonia 

llcut  oes  actus  cjvnales,opeta  funt  animilium,  pracipue  ta- 
tnen  achis  liBidims  ,  fic  omnes  vircuccsfunt  rcs  Angeiicx 
prxcipue  tann  n  caflicas8per  quam  vincitur  natura  vircunb. 

*  HiIarius.Eandemquam  Saduceicalumniam  afferreplu- 
res  fo!ent,in  quam  forrnam  mulicbris  fexus  refurgac. 

*  Auguftinus -Ivlelius  fapiunc,qui  vcrumque  fcxum  rcfur- 
lecl*  rc£turum  non  dubicanc.  Non  cmmlibido  lbienc  qua^eon- 

fulionis  caufa  tft.Na  pi  iufquam  pcccafient  nudi  erat.natu- 

ra  aure  fcruabitur ,  qux  cunc  quidcm  a  concubicu  iinmunis 

C  ciic.lrunc  tamc  membra  fejmneanonaccomodata  vfui  ve 

teri ,  fcd  decori  nouo,quo  non  allicitur  afpicicntis  concupi- 


De 


E 


In 





De 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

ttia  facitpo  oriittem ,  quiaprimo  oliendit  eorum  errorem ,  &  crrorit 

caufarrtjdiccns. 

i     E rratis.  In  boc  fupp!e,<jued refurrccTionem  negatis. 

2  Nefcient.fcnpturas.  Ipft  tnim  non  recipicbant  fcripturas pro- 
pbetarum  in  qmbusfit  txprefsa  mentio  de  refurreClionc  mortuorum,vt 
babetur  Dan.y  i..7.Mtilci  qui  dormiuncin  pulucrecerra:euigi- 
labunc,&c.£f  E^ech.jj.a.Trn&icft  fupcr  me  manus  domini, 
&CC.  Etexignorantiatliarumfcripturarumproccdebat  error  eorum. 
Setunda  caufa  tahgiturycum  Jnbditur. 

3  Nequc  virtu.  Dei.  Si  enim  bene  conftdcrafsent  virtutem  Dei, 
qux  pbi  aliqmd  ex  nihilofacercjquud  ipfi  babebant  necefse  cocedere, 
cx  quo  rectpiebai  libros  Moyft,vbifit  exprcfa  mentie  de  creatione  mii 
di  non  negarcnt  quin  pofset  refufcitarc  mortuos.  Stcundo  foluit  argu- 
mentum  eorumjdicens. 

4  In  refurrecrione  cnim,&c.  Idefl.viri  non  accipient  vxores. 

j  Neque  ntiben.  Ideft,mulicres,non  accipientur  a  viris,quia  bo~ 
mines  nonnfnrgent  ad  vitam  carnalem  cibis  &  vencreis  vtcntem. 

6  Sed  i un t  iicut  Angeli  Dei.  Vtucntes  viftone  &  fruitione  Dti 
Etficpatet  corun,  argumentum  nibil concludere,quia  itla  inconueni- 
entva  adqnxdcUnabjnt  ,non  fequuntttr,nifi  ex  fuppofitione ,  quod 
atluscarnclei  vtncreoruftntin  rcftrretlione  ,  quod patetefse  fatfuvi. 
Tertio  confimat  veritatem  refurreclionis  aucloritate  fcriptura  diun- 
tisExod.'.  •  T 

7  Ego  fum  Deus  Abraham,&  Deus  Ifaac,  &  Deus  Iacob. 
iluv.do  domuunprotklit  b*c  verb^iUt  Tetrianhx  erant mortui  cor- 

porali- 


atujuo  modo  efstnt,&  tdeo  cum  rton  viucrent  vita  corporali,  fequuur 
quvd  ainma  aahuc  viue\t ,  <y  pe>  confequcns  quod  immortalis  erat^ 
q.i  are  non  dtftrimur  defirufto  corpore ,  &  per  confcquens  fequicur  % 
Ttfitn cliio  trit,u.a  aia nlpbl efseffeclc quictata,nec bcatatniji  vnia- 
turt:imcorporc  ,  atlcuiusvnioncmbabct  inclinationeni  naturalem» 
Conftderandum  tamen tquod jaluator  bene  accepifset  aucloritaicm  m<t 
gis  txpte\sam  dc  mmortaUtatc  anim*.  &futura  refurrt£tiont,untlo- 
rt/atem,fciUiei piOpbttarumyvt  fifum efiy(ed  illa non  rccipiebaiur 
a  Saduc&ii,  &  idto  nen  fuijscs  effcax  contra eos. 
8      Phaniaiautem.  Hic  conjequenter oflenditur qualiterimpugntt 
nerunt  Cbrtfiurn  m  veritate  vitx,in  boc  quodpropofucrunt  fibi  quA- 
ihouim  tentatiuam  deprimo  mandato  lcgit.Cn ca  quodprimoponitur 
eorum  tuterrogatto.Setundo ponitur  Chriiii  refpct, fio,ibi.  Aitilli  Ic 
(iK.Ctrcaprutium  d/Kfar.Pharifxi  autem.&C d.icet  cnim  ipft  efscnt 
iotii»\.,n  i  jduacis  in  opimone de  anitn*  itnmortaUtate  &  de mortuo- 
rum  refwrecltone^vt  vijuni  tfl,  tamcn  toueniebant  cum  eis  in  Cbriili 
perft  quuttone.  I-t  idto audientts,quod  ftkntium  impofuifse:  eis. 
$  Cciuitnerunt  in  vnum.  *Ad  inuadendum  ipfum  Chiflumalic 
modo  ,  cr  ad  ipfum  vsnerunt  tn  magna multitudinc  admagis  terrcn- 
durn. 

i o  Ecincerrogauit eum  vnus  ex eis. Vtft cofenfus cfjct ,  folut 
vidcrtiut  tou  juttai,ji  autem  vtnccret,omnes  videreniur ptr  cum,vi- 
tifst ,Jetumum  quvd  dtcu  Cbtyjojiotuus. 

Tcn- 


MORALITER. 

[  In  refurrcclione  cnim,e  c  Rcfurrcftio  fpii  ltual is  efl  a  mortc 
culpa:  ad  v.ta  gratia\qu.r  cft  arra  gloria?,  &  idco  quado  barc 
r  ehmc&io  htmatacft  pc  r  propoiitum  caucndi  recidiuu  fir- 


matum 


matum  profcfsirncreligioi-iii  &:  etiamobferuatu,tuceftii- 
militudo  ad  angclica  vitT.  m ,  quia  pcr  caftitatem  fitconfor- 
mitasang-licx  puntati.  Angcli  fimiliternihilptoprtupom* 
dcnt  ;n  hoc  mundo.St  obtcfiunc  continue  i\  ii  Dco. 

Mngi' 


373 


Madi*i        Cap.  XXII. 


374 


0  a  re«w«rww.Mjrcusaif,quod  erfapfcnterrcfponckncrtfo 

A  roinus  dixeric.Non  iongees  regno  DcuPotuiccnimfieri  vc 

qui  tcjicans  venirrcfponfodoniiuicoiiueifus  iic.Vel  ccrita- 

tio  n  »n  efi  ma!a  quali  volcntis  deciperc ,  fed  caufa  volcntis 

ampl  usexpetinignotJm.  s 

:  '^  b     Diiiges  dr-mi'itun 

Dluntuum.Viikarn 

c     icturamincer- 

rogatis  domtus  pri 

mo  rcfpnnfo  ncu- 

tit.De«>  tuusvnusejl 

T^cn  afjumes  nomcn 

■a  Dcituiinvanurn.Ob 

fcfua  dictn    labbati, 

Hec  tria  nd   dik- 

dioncm  Dd  perci 

nenc.;Cuius  cogi- 

tcs  vnicaccm  ,  vc- 

ncace ,  voluncate. 


a  vnusex 

b 


eis  Jegifdo&or 

Egrcgium. 


te  ntans   cum 


Magifteer  quod  efi: 

b     Ideft,  dtligete  dcbes. 

mandatum  magnum  i.n  lege  ?  Ait  illi  Iefus .  t  Diligebs  dorni- 

a    lnte!!c1u,?vt  nullum  inconfefllone  diuinttatis  relinquas  errorilocum. 
b  Ideit,uoIuntate,vc  niliil  ci  conttarium  velis. 

num   Deum   tuum  ex  toto co rdc tuo ,  &in tobtaanimatua 

a   Idc't,inmemoria  nii  retninikens  quo  minus  deeo  fentias.  b    Dignitaie.        c  Ordine. 

&  in  tdca  mente  tua.  Hoc  cft  t   mabximum  &  prirnurn 

a    Et  fi  in  cxecjtHitione  fit  piimum-  b    Non  par.  Q»  adediWhone. 

mandatum .  becundum  autcm  fimilcb eft  huic j  t  Diliges  pro- 


quod  taccre non  poiTumus nifi reccd.UTius ab amore rcrum  D 
carnalium,Tota  mcr.ce  dihgcre  Deuni,  eft  vc  oinncs  icnfus 
Deovaccnr. 

*  Auguftinus.  Dcumcxcococordediligercprarceperis,  rj.f  jejoc^ 
vcomnescogicdcioncs  cuas,  cxtotaaninn  .  yt OHtftrm  >vt«  naChritfi, 

tam  ou5,  cx  totame  cap.zz. 
tecua.viomncmin. 
tellc&u  tuum  in  il  - 
lum confcrassa quo  »r-t (ii,-en». 
habesca,  cj  anfcrs.  Tr»ft.tj;in 

'    Origcnes.Exco  M™h- 
tocordcidcfffcciin  ***«**■ 
dum  tocam  recor-  p 
dationem  &c  opera- 


Pro  omnibus  legis  doftor.vt  ii  uinc.it  omnes  uiftores  hsbeantur,uel  fi  usncitur,fo!us  embefcat: 
b     Kon  Icite  dclideran».  c    Cuius  nonuuit  cftr  difctpulus. 


tionem ,  Si,  cogita- 
tigne,excotaanina  ftea.i>«f. 
idefr ,  vt  paraci  finc  M  r.u.c. 


u 


c     Extotocorde.ln 
tegntas  fidei  cxprimitur.In  tota  anima,  perfcdta  obcdientia 
agicur.  In  cora  mentc.perfcuerantia  offenditur 
*  Chryfoftomus.Dihgere  Deum  ex  toto  cordc,cft  vt  cor 

"  tuumnon  fic  mchnacuin  adalicuius  rci^ilcctionem  magis 
quam  dei.DJigcre  aucem  D.nira  in  coto  amma  ,  cft  certif- 
fimum  animum  haberc  in  vcricace,&  fitmucfle  m  fide. Ali- 
uscft.n.amorcordis,6c  abus  eft  amor  animar.  Amor  cordis 

.  quodamode  carnalis  eft  vc  cciam  carnalitcr  diligamusDcu 

quod 


J  Bafri  ponere  pro  pie 
ta-cDci.Intocamc 
te,n;hil  almd  fcili- 


K0111.13.C 


cec  proferentesmifi  quar  Dei  furit. 

d  Diliges proximum.  tf  Auguftmus.  Manifeftum  cii,omne  *-if,-L  ^do 
homincm  proximum  ciTcputandum  ,quia  erga  ncmincm  A,ina  chnft 
opcrandum  cfi  malum.  cap.30. 

*  Chryfofiomus.quiautemhomincmamat,fimilccftfi  &„,•■»,  opc 
cut  qui  Dcum  amat.quia  imago  Dci  cft  h  mo,  in  quo  De-  nS  imperf. 
usdiIigitur,ticucrcxinfuaimaginchonoratuc  .  Ecpropier 
hoc  dicicur  hoc  mandacum  elfe  iimilc  primo. 


!n  his 


NICOLAVS    D£    LYRA. 

X  Tentans  eata .  Capcre  fcilicct  fermonc.  Marcus  tamcn  uidef 
contrarium  dicerc  11  cap.  vbidiciturq>Cliriftu$dixit idilegis 
doftori  qrent;  de  primo  madato  lcgis.  N6  longecja  regno  Dei. 
I)icendu,q>  ifte  mprincipio  veuit  mala  inrentione  cii  alus,fed  po 
fteaauditaChfi  rcfponlionc  vcra,p^nitmt,&  Chfi  refponHonc 
approbauit,diccn».M,j£;/ikr/w  vcntate  bctte  dixijii  ^cvthabetur 
Mar.11.  Et  tunc  Chnllus  videns  ciuspc.nitentiam  mtulit  veba 
prxmiffa^dicem.Tvij^/o^rjej  a  regno  D«,#-c.Similc  aurem  ha- 
betur  Ioan.7.  vbi  dicitur  quod  principes ,  &  phanlxi  miferunt 
miniftros.vt  coprehendcrcnt  Iefum  llh  autem  audicntes  Chrt- 
fti  prxdicationem  pjmtuerunt.c!:  lic  ad  principej  redieruut ,  & 
cuquzrerent  ab  cis,quare  non  adduxilfent  eum,Refponderiinc 
"HHnquam  loquutus  efijic  homo .  Confequcntcr  proponitur  qftio. 
1  Magijler ejttod  efl  mandatum  m^num  in  lege  >  Credebat  enirn, 
qaod  ftatim  refpondcret  de mandato  primo pnmae  tabulac.?^o« 
bakeb:s  deos  alienos  .  Et  tunc  habuiifct  argumentum  contra  cum 
de  prxcepto  Chantatis  quod  cft  maius,licut  &  chantas  cit  raaior 
virtusiplafidc. 

}     Mt  ill:  Irfm.Hic  ponitur  Chrifti  refponfio, 
4    Dilige  s  dominum  Deum  tuwn,&c.HQccsl  ma\imum.&  primum 
maniatum.H  c  tna  funt  videnda  de  ipfo  pr^cepto  chantatis.  Pri 
KHim  e(t  quaiiter  fit  intclligendum .  Secnndum  qualiter  iit  pn- 
rnura.tettium,qualiterimplendu:n. 

Crca  pnmu  fciendu.quod  iftud  preceptu  in  quataor  locis  tra 

ditonnfcnpturafcilicet  Dcut.6.vbi  ponutur  tna.  Diltgesdomi- 

tUin  Dcum  tuum  ,  cv  v-to  co>deiw>,&  extotaanimatua,  crcxtota 

fottitudine  tua.Si  hic  M  itt h. a t. vbi  dimittitur  fortitudo,  &  duo- 

bus  aliis  additur  vnum,quod  Deus  diligatur  ex  toto  cordc,&  ex 

totaa"n,&cx  totamente.Mar.aute  11.  ponuntur  iftatna,&ad 

ditur  qnartu.f  ex  tota  virtute  quod  cft  idcm  cu  eo  quod  dicitur 

f>cut.6.Er  ex  tota  fortitndine.  Et  codcmodoLuce.io.  habcf  nifi 

quod dicitur  ibi.e x  omnibus  vinbus  tuis,quod  ide  eft  cu  co cj,  di 

t'f,exvirtoteve!cxfortitudine.Etfic  patet,  <$  quatuorifta  funt 

de  ratione iltius  prxccptt.f.diligerc  Dcum  cx  toto  corde,ex  tota 

mente,extota  aia.&  ex  tota  anima,&  cx  tota  fortitudineCuius 

ro  eft,qadiligerec(tact'volutatis.  Duplcxeftaut  aclus  ipiius, 

vnus  elt  elicitus,&  alter  imperatus. Aftus  autem  elicitus  eft  qui 

immediate  egreditar  ab  ipfa  voluntatc,&  ifte  aftus  tangitur  cum 

cicitur.Di/i^ci dommum  Deum  tuum  ex  toto  cordt. idcll.cx  tota  vo- 

luncate  ,  qmaficat  excordconturmotus  adalias  partescorpo 

ris,ita  voluntas raouet  alus  potentias  animx'.  Adtus  autem  nnpa 

tus 


M     O    R.     A     L     I     T 


tus  voiuntatis  eftaftusaltcrius  potentiae  motc  adfuumaaum  p 
ipfam  voluntatcm.Pcr  voluntatcm  autcm  Uifij  rmatam  charuate 
moueturintcllcaasadaifentienduthhis  ,quxfunt  fidei,  &ad 
mediundum  de  Deodilcfto.Ecjfte  aftus  ligtificatiir^onB  fub- 
drtur./«roz<«>»t?^;clbienimacccpiturmenspio  ipio  Mt:llc£tu, 
vltcrius  pervoluntatemoueturappet.tus  feniiuuus  ,  vtconf)r- 
metur  fupcriori  parn  ,  qu^a  ficut  fphera  fupcrior  Rtoott  infrrio 
«sfuomotu,itavoIuntasappetitumfcnli:iuum,vthabeturid? 
anima.Etifteaftus  notatur,cnm  dicitur.E:  ixtotaaniwa.Pcrani 
ma  cnim  hic  intelligitur  pars  fenlitma  fecundu  qd  fcribit  Gen,  1. 
cFatfns  csi  homo  in  animam  vinentcm.  Idelt, vitatn  anim  alem  ,  & 
fenfibilcm  corpori  dantem.vt  dicit  g!o.  Vltenus  per  voluntatem 
rnouentur  potentiac  motia^,&  exccutmc-  ad  opcrandum  ex  dilc- 
tffconc.Et  hoc  notatur  com  fubditur.E*  totafortitudine  tua,vel,ex 
omnibus  viribus  r«r'.<.Qaoft  idem  ell.pacet  ergo  primum. 

Circa  fecundumconlidcnndum  ,  quod  a"hquid  dicitor  primu 
dupliciter.Vnomodoorigine,  &  ficilla  quac  funt  iraperfeftiora 
priora  funtin  illis.qu^  procedunt  de  potentn  ad  a«ftu,vc  dicitur 
o.metaphyficx.Alio  modo  dicitur  aliquid  primu  digmrate  feu  p 
feaionc.Hocergofecandomodoprjmitatis,  mandatum  de  dilc 
ftionc  Dci  dicitur  primG,quia  ongine.dilcaio  ^pximi  prior  eft  fe 
cundu  quod  dicit  beatus  Ioan.i.canonica.ca  4  d.  Qui  mn  diligtt 
fratrcmfuum  quem  videtyDeum  ejuem  non  vtdrt,quomodopoteft  dtli- 
gcre<Et  iic  patct  fecundu.Circa  tertium  confideranu,quod  totum 
&pcrfc£tum  idcfunt  vt  habcturj  phyficorum,  &  idcodiljgere 
Dcu  extotocorde,&  ex  tota  aia,&  fic  dealiis  eft  dibjjere  cx  p- 
fefto  corde,velexpcrfeftaanima,&  ficde  alns  Perfctftumautc 

dicituraliquiddupliciter.Vnomodo,quandon!hiHibideeftde 
pcrfciftionefibipoiTibili.Aliomodo,quai,do  nih;l  libideeftdep 
feftione  fibi  dcbita  vci  competenti,licut  homo  mediocris  ftatur* 
dicitur  perfcftx  quantitatis,Iicet  non  habcat  quantitatera  gi<j;5 
tis.Sic ergo  accipiendo perfeftum  primo  modo,  ric  lmpletur  prx- 
ceptum  dileftionis  in  patria,quia  mens  ibi  fcrtur  in  Dcum  tota 
liter.fc  perfectc,quantum  fibi  potfibile  eft  ,  &  fine  aliqtia  inter- 
ruptionc,&  fccundum  hoc  dicit  Aug.hbro.Dc  pcrfeclione  iufti 
trje ,  quod  mandatum  ch  intatis  folum  implebitur  in  patria  ,  vbi 
ent  charitas  perfcfta.Si  autem  accipiatur  ptrfeflurn  fccu:lo  mo 

do.iicfmpletunnvia.quandonihildiligiturcoiirraDeum.Ilta 
enim  eft  perfeftio  qu?  debet  itK-ft"?  ex  dcbito  necetlitatis  &  hoc 
furficit  ad faluteovDiligere  erg->  Deum  cx  toto cordc,hoc  mo- 
docftficdiligere  Deum,quod  nihil  diligaturconrra  ipsu.Seat. 
5  Sccundk  autem ftmle,tj  c.Diiigc&c.Ldcil^d  eandcm  beatitu 
dmem,ad  quam  dihgis  te. 

In  his 


Pliilofaph. 


E     iC 


MagiJierrjriodeflmandatummagnuminlegc.Chrvfoftv.DC' 
raagno  mandato  intcirogat  qui mmimum no obfen;at.Ec 

lffa 


ifti  fimilcs  muki  itudcnces,  quiquxnmc  alta  &  fubtilia,cu 
tamen  ad  huc  ignorcnt  communcm  docf  rinam  Sc  prima'  ru 
dimcnta,  volcnres  volare  antcquamalas  habcanc,cV:fkin 
vanum  laborant. 

Inhis 


V) 


Glofcrd.&NicolaideLyra. 


376 


a    lubt dtto  .  Nim 

~A  MtiodMJf  c-»} "u!  i  le- 

Jir.r  func  inqi»- 

buserSt  decrmpr.T- 

crpta  k»is  quu: funt 

dcc  .   !»•  ih';a    pfc»l- 

jm  .  Tr.i  in  vn.l 

duxfonc  ad  Dcum, 

fcpteaimakrr*qiix 

fnnt  ad  projumunk . 

!n  pruna  primu  eft. 

Deo»;j.4   j -rp  c«„,  J9W<nns  Dcus 

t>iu<yf.ti  eJu.xi  tedcter- 
g  ra  jtefjpt» .  tyon  bi 


mituUt^-m  cotcupifccs  I 
nm  proxit  ir^". 

b    DeCbrifio.SiUCVC- 

nir,  iii:c  futurum  cre 
ditis  ,  qucm  pururu 
hominctn  sftcricis. 

*  Chiyfoftomus.  m 
Difcipulos  primuQj  Mf 
inccrrogauic,  quid  a- 
lu  diccrcncdcChri-  p 
fto,  £c  cuucquidilli  , 
d;ccrcnc,  h<s  auccm 


tcfiho  tk.  fpirirufun- 

tto  vnus  cft  Dens. 

t.o.xab.  Secundum.?<<>*Ujf?«- 

mes  tiomen   D"i  tui  in 


*\ lnsbedieiuc»  .        ISul  livum  t.bi  voleutes,  vclnolcntc».  g 

bcds  Jc»s*He*os:({\va       tuosicabcllum  pedum tuorum  ?    Si  crgo  Dauid  vocateum 

ChnflUS    CUIll   p.ltrC  t    Quod  ell  fccundum  deiutem  .  b    Quod  elt  fecundum  csrnem  . 

f  do^minum^uomodofiliuseiuselt?  Er  nemopotcratei  re,- 

_  Qivaconfutaii  funt  veibi».  fScdipcrte comprcbenrum  tr»dunt  Romina:  potellati  . 

fpondcrc  vcrbum  ,  nequc  aukis  fuit  quifquam  ex  llla  dic 
cum  amplius  intcrrogare . 


t    I*  p/oxjno.quod  Dei  boniiate  fartuseft  .  b    Idet.etiam  fubitanuam.        e    lde:t  ad  hsc  duo 

iciritni  toi.is  .i^-.Alogu-i,  Jc  moniia  ,>rou^ietiium  ibi  habcw  kntm  . 

a  ximtim  tuum.ikutteipfum.Inhisduobusmandatis  vniuer-  i 

a    Qjr.t  iliafcciii.vbi  tuUei  kiieu» .  b    Qui  »d  icmanduui  vcceiam,  occalionem  dcdeiunt 

.  fuzconfuiatioiii»  . 

fa  lcx  pcndet  &  prophetx .  Ccngregatis  autem  pharifa:is,in-  2 
b  terrog«iuitcoslclus,diccns.    Quidvobis  videturdcChrifto,  t 

t    SciunaunicJiiicm.  b     Nin  icjiiehcndu-nnt  ,  ciuod  Diuul  rilumi  dicunt  ,  fed 

cjiiia  tiliinn  Deieffe  non  crelurit  .  c     Si  puiu»  cflet  horao. 

cuiu>  filius  cit-Dicuntei  .-Dauid  .  Aitillis.Quomodoergo 

a     >Jo»dccordetiio,ledii>fuiriiufan<1o.  b     Qui  non  ante  euinfecund.im  vos  .  Ifaier. 

c  Dauid  tn  ipintu  vocat  eum  dominum.dicens:!  Dixitdomi- 

^Filio,  tNonadhma.il  , 

d  nus  dom ino  meo,  fede  a  dcxtris  mcis ,  donec  pona  immicos  7    JJ°"  ,ca  ptokOo  k-  J 

1 ln.bediciue»  .        1  iu! itcum  t.b.  volentes,  vclnolcntc».  8       OUv.tOrCm    CU    cHxi[. 

fcnr  &:  malum  ,  tc 

9  quiamahimcumexj 
ftimabanc,&:  quonia 

10  Chriftus   purus  ho- 
mocrac . 

c  D/r;r.  ftluddice- 
re  cft  squalcm  fibi 
filiumgcncrr;rc. 
d   Dumtno.  Non  fe- 

cundum  quod  dceo  narus ,  fed  quod  dcpacrc  fcmpcr  tuic. 

c    Donrcp»aam.     •#     Crjryfoftomus.  Non  aucemin  hoc 

ftacfedvctimeant,  fubdic.  Denccponam  t&c.  vtfalccmita 

cos  inducac . 

f  Qjtomodo  .RcpugnancinfunchfcfmvefirumintcJlciftum 

j;  Et  n  ♦»'>  poicrat, ,  &c  Nota  vcncna inuidiz  fupcrari  poftc 

fed  diiii.ilc  conquicfccrc . 

&  CAP. 

Jecundun  bumanitatem ,  quia  vtftc  in %loria preefi  angclis . 

8  Donec  ponam  ini.&c.  litud  complcbitur  m  iudicio  ,  ^juandt 
omniaperfecle  fttb<icientur  bomini  CbriQo . 

9  Si  crgo  Dauidj&Tc.O^  ifi dicat cumfecundum naturam buma- 
nam  fit  filius  Dauid,&  per  confequens  eo  infahr%nporltt  ponerc  in  eo 
aliam  naturam,  pcr  <juam  fit  dominus  eius,&  eo  fuperior.  Hxc  autcm 
eftd!t<i>i'>,&fic  in  Cbrifio  dkfftwl  naws,  dWma  &  bumana. 
io  Ernemopoceraceirefp.itidcre  .  Quia  non  poterantfcn- 
pturam  ungare.  Confidcrandum  tamen,qnbd  LtJxt  modcrni  dminita- 
tem  Cbrifit  negantes  dtcUnt prxdiclam  authoritatem  ditlam  efft  ad  li- 
teram  de  ^tbrabam,  &  (fubd  Elie^er dtfpenfator  domus  jibrabx.ft- 


yanun.  ldcn\rvomcn 
Chrifunontlcberin 
vanum  accipi,  vt  pu- 

temus  cum  f.Ktum  ,  pcr  quem  omniafach  funr.  Quia  ve- 

IMeia.  ro  Vl.i,s  f>t.lls  ctf  nAter  Sc  iihus  &  fpifiruftandlus .    tft  fpiri- 

t!ifa'ido,idcft, in  dono  Dei  requies  nobis  pfom:tci:ur .  Vn- 

Ibatica.  "^c  t^rtium  feqmtur .  Memento  vtdiem  f*bba*i  fantltfices:  in  C0 

'  nonfacicsomncopus.  In  altera  tabula.  Honora  paircm  & 

matrcm.  Et :  *{onoccides  :  T^on  maecbaberis :  J^oa  furaberis: 

C  »\pfl  falfum  tcjtimonium  dices  :  \on  concupifces  vxorem  proxi- 

mi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Inbisduob.&c.  Sicut  cnim  infpccnlattuis  omnes  conclufionet 
dependent  ex  boc priucipio:De  anolibet  affirmatio  vel  negatio  .  Sic  in 
operabilibus  omma  dependent  ex  djeclione  Deiprincipaliter,&  confe 
tfuenter  ex  diktlhne proximi.proptcr  hoc  omnia  mandata  leg.s  &  mo 
tii  idnes  non  funt,  ntfi  quadam  explicationes  iitorum  duorum  r/, adato- 
rum,quia  omnia  orJinantur  ad  dilefttonem  Dei  &  proximi ,  vtpaltt 
intuenti.Et  fimiliter  dodrina  propbctamm  ad  boc  ordinatur . 

2  Congregatis  aut,  &c.  HicconfequenterofiendittirTbanfteit 
ejji contraUtfiores diwna  veritatis errori contrario  adb£>cndo.  ^id  cu 
ius  ewdentiam  cenfiderandHm,  qubd  licet  pharifat  &  legifperiti  i  o%no 
ttaunt  in  principio  lcfum  effn  verum  Chrifiu,  &  per  confsquens  Deum 
<&  bommemtvi  fupra  diclu  cit  ca.pracedentt  fuper  illud  Hic  eil  hx- 
rcs, quia tamen conceperunt  contra enm oJium  &  rancorem,tdeo hec 
yera  xfiimatio  corrupta  esl  in  eis  aVquo  modo ,  vtfupra  ditlum  cfl,  & 
idco  incttperunt  eum  ncgare&  pcrfequi  tanquam  blafphemum,  quia 
dicebat  feefiefiliumDei ,  &  per  confequens  incipiebant  corrumpere 
jcripluras  &  d"prauarequit  loqucbantur  ide  eim  diuinitate  ,  propter 
quod  Cbriflutfeciteis  iflam  queflionem  de  Cbriflo. 

3  Cuiusfiliuseft?  Dicuncci.  Solnm  fcilicct  dminitatcmne~ 
gando . 

4  Aic  illi«.  A'guenJofc\ltcel  in  contrarium . 

5  Quomodo  ergOj&c.  Idcfi,Spir.C4f.t iclo  infphatus  . 

6  Vocat  eum,  icc.  £>jod  en<m  \fl  x  fcHotur t  inxeilgatur  de  Cbrl- 
fio.  Tatet,qua  ipfipharifat  non  ncgmcrunt  boc  tmb  co  tcejfeunt . 

7  Sedc  a  dextris^&c.oYiferc  ailtcm  a  dextri  i  vno  >nodo  accipitur 
pro  qualitate,&  /ic  Cbriflus  fecwvium  quod  Deus,  feJt  ad  dexteram. 
^fUomodoefleffein  potionbus  bonis ,  t&  buc  modp  conuenit  Chrifio 

ficuTidum 


cit  bitnc  Pf.ilmwn,agcns  Deogratias  de  fitloria  qttam  babuit ^ibra- 
ham  de  qu'njue  regibus ,  vtbab:iu>  Genef.  14.  poflqttam  vclonam 
«ppat uit dominus  ^lurahx,dicms .  Nolt  timcrc  Abratv.m»  cgo 
protcctor  cuus  fum  ,  &  merccs  cua  m»gna  mmis .  Dkttni  er- 
gO,q:tbd  Elie^.  r  loquiturjic  .  Dixk  dominus  Idefl,Dms  >  aeli  qui 
efi D-mims omnium .  Domino  meo, ^brabam .  Sc.de r.  lL-xci »s 
meis,&X.  S2z'j  confortauii  cum ,  vt  vifum  eft promitrenio  ci  axtxi- 
ium&prxmum.  Sedifla  expofrio  p.itct  faifa.  Trimb  pe>  titu- 
UmTfalm.vbi  poniturTfalmus  Dduid,  ctiamin  Hebrto,  nuodnon 
ponitur inTfalm.fattis ab alus .  Itemper illud qttod fuhdtur in Tfal. 
eud.  Ex  vccro  ancelucifcrum  genui  ce  .  Q^wdnonpotcftdta  Ue 
^tbrabamyqubdfitgenitus  exvtsro  Dci  velfubflantia,  &  anic  luci- 
feruwyidefl  ante  mundi  creatianem,fed  folum  potesi  verificari  dcfilio 
Dei.  Et iterum  infineTfalmi  dicitur .  Tu  es fcsccrdos  ,  &X\  L>nod 
tion potefi  verificari de  ^ibrabam.qiii non fuit facerdos,& dato  qitod 
fuijfetytamen  faccrdotium  eius  non potuiffet  fuific  in  tternum,  fedjo- 
lum  Cbrifiifacerdotium  eji  £temurn . 

CAP. 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

1     Jifrffjgrc.Qu.acorafacra  fcripcura  ad dilectionem  Deh 
&  proximi  ordinatur . 

f  Qjuut  vobis  viJetur  ie  Cbrifio :  Chrifius  Grecc  dicicur  v:i£ius 
Lacinc.quodcopeticepifcopis  &regibi!S,  ppquoddebcnc 

unitari 


A    D    D    I    T    I    O. 

ln  eo.ca.it.vbi  dickur  in  poftilla .  Qu;a  anima  nonpetcflper- 
fe&e  <Jf'  quiet.ua . 

Perfcda  hominis  beatitudo(quar  in  vifbnc  diuina?  cfsecig 
principaliterconiiftitin.in;m.i)iK)iidcp::ndctacorporc,vn 
tinc corporc  potcft  animaelicbc.K.i,vcin  r^.q.4  artic  5.111 
cor.qua:(i.liCcr  vcrum  cft,q>  petfccbus  hibcbtc  atutna  fuam 
prcpnam  opcrationem  in  qua  ^ltcitas  c6iiftir,cum  iic  vmca 
corpori  glonofo  quam  lic  ieparara ,  &:  hoc  dcnocanc  verba 
Aug.n.fupcr  Genefim  ad litcram tirctte intelltgantur .  Si- 

milucr 


imitari  Dauid  canquam  boni  filij  in  rraftietudine  &iufiitia 
ipfius.DiCitur.n.dc  ipful.Rcg. 2  5.  a.  I;l  eitenimqfafitener- 
rimns  lig-ri  vermtculus,  quilicct  lic  mollifiiinus,  tamc  pcrforac 
lignum  durum  .  Stc  reges  &:  cpifcopi  dcbent  cfic  mollcs  »5<: 
fuatics  crga  bonos,  $£  t  fiicaciicr  pumre  rc  bclles  obftinacos. 


milicer diccndu  eft,cj, anima feparata  ,  in  vifionc diuinx  c(- 
fenciajcocaliccrquiclcic  ex  parceappccibili  cumhabet;llud 
quod  fuo (ufiicit  appeticui,  licet  non  totaliter  qittcfcitcx  par 
tc  appctcncis,quia  lllnd  bonum  nonpc>fiidcc  fecundum  om 
ncmmodumquopofsiJercvellct,  vndecurporercfumpto 
bcatitudo non  crctcic  intenfiue.lcd  cxtenfiuc  tantu  n,  vc  in 
qu.Lffionc  prc.1llcgata.N0n  eft  neceffanum  q,  dedud.o  ilia 
incclligacurin  verbisfaluacons  quiaadconcludendumccn 
tr.tSacJucarosKitiicicprob.irc,  qudd  anima  fic  linmorcalis. 
Nam  cx  morcalitate  anima?  quam  lpU crcdcbant,ptoccde- 
bantad  ncgandum  rcfurrc^boHcm. 


377        Mattlm         Cap.   XXIII. 


378 


c  a  p.  xxnr. 

Vnc  locutut  efl.Uhs  corur^tis  qu:  dolofi  furrt,inf!ruit  eos 


l  qui  idoneifunt,nihdommus  hortas  eos  fub-.jci  illss  pp 
facerdotium,<5_  nominis  diguicacem,non  opera,fed  doihi- 
rum  confiderances. 


b     Super  cjtbedrarriy 

c«tn  &€.   *  Auguftinus. 

ni-Cathedra  tibi  quid 

t?u  feciteccIclia-Roma 

na*,inquaPetrusfe- 

dic,  &_inquahodie 

Anaflafius  fedecvel 

ccclefix  Ierofolymi 

tanz,in  qua  Iacobus 

fedic,S_  in  qua  hodie 

loannes  fedec ,  qui- 

bus  nos  in  cacholica 

nR  vmcaceconedimur, 


C  A  P  V  T 


faccre  qux  Iuquor. Nullum  imicemur,etfi  volumus  imitari 
queniquam,p;.ipolituseft  nob:s:id  imitandum  Chriftus, 
def.  npci  funcadus  Apofto!orum,&  prophetarum  uefta. 
c    On-ragrauia .  Legis  n.adaca  permixtis  fuis  craditienibus, 
fecundd  ca  fuadcnces  viuere,  __  no  venirc  ad  facilc  cv  dde- 

dabiic  grsiia  Chri- 

XXIII. 


Vt  confufio  illorura  i  }is  fit  _ifci[il!n3,confuratiir  malus  vt  corrigjrur 
bonus,c]uid(]uid  facit  n.alu^pr  >pter  bon— •  fit. 

Vnc  locutus  eit  lefus  ad  turbas  &  ad  difci  , 

Ductiiuam.qi  am  docuit  Movfcs. 

pulos  fuos,dices: [Super  cathedra  Moy  t 

a    Propter  carhcdMm.nonvitaw. 

fifederunt  Scnbas&  phanlari  lOu  er-  _ 

•»     Adcithedram  pertinentia. 


In  corde.  In  opere. 

D.iftr  m  m  tenete,  non  v.tam. 

go  qu^cuncjj  dixerint  vobis,  *  leruate  & 

Qnia  non  concord.it  vita  cvm  docliin.i. 

kaquibus  vosnefa-    c  facitc,lcudu  opera  veroeoru  nolite  facere.  Dicucn.&  non  5 
rio  fcelere   fepara- 
ftis?  Quareappellas 


Vndicunque  traJitones  colligant,  qu_  cor.f.ientiam  non  leuant ,  fed  grauant ,  cjuas  fuis 
vinbu.  impleie  non  pollunt . 


fti,  viide  fupra  Veni 
teadme  quilabora- 
tis  iVonerati  cftis. 

*Chryfoft.Tales 
funt  qui  vcniennbus 
ad  penitemiam  gra- 
ucrpondus  imponur, 
&  ficduni  pejia  pra> 
fens  fugitur,contem 
nitur  pccna  futura. 
Htfi  erramus  modi- 
cam  p^nitentiarn  im 
ponences.nonne  me 
lius  eft  propter  mife 


Sup.  11.  d. 


H0m.4j.0pe 

ns  imperf. 


t  ip.ctifr  c.  fe- 

cundum. 

f  i.q.i.e.  om- 

nia  &c.  li^nj- 

ficafHs  &  c.no 

qualcs.3,q.7. 

§,final. 


cathedram  pettilen 

f«  cixcachedramApo- 

K"  ftolicam^Sipropcer 

^  homines  quos  putas 

'  legcm  loqui  6_  non 

facere.nuquid  Chri- 

flus  propter  phari 


ricordiam   redderc 
iacmt.tAlligat.n.oneraagrauia,c>:TimportabiIia,&imponut  6    __noncm,<juampro 

Quafi  ad fcoc fortes  fint.  b    Id  eit.ncc^in  minimis  per_ciunt,qu_  finegratia  implendado-  ptcrcrudcllCaCCm  ? 

d    Omnia  wm.DixiC 
"v"^'  7    tales  doclores  audie- 

Eo  fine,  vt  venenturglrnam,  &  ideonon  polfunt  j  rf  •• 

crederc  Chriito  ccclcUia  prxdicanti.  «OS  CilC,  noil  imitan 

Omnia  vcro  opera  fua  faciunc ,  vc  videantur  ab  homini-  8    dos>  nunc  oftendic 

Pcrpanes  ortendit.  Caufaill  propCCl  C]Uld 


1     (  b 

cere  pr_fumunt. 

d  inhumeroshominum  .digito  autemfuonolunt  eamoucre 

Et  hoc  per  partcs  u.iendit  di_uai___.c 


F 

fdifficiliapor 
tacu. 


fzos,  dequibusaic.    c  bus.  Dilatanc  cnim  phyla6teria  fua ,  &  magniflcantfim-  9    nonpoftuntcrederc 

Dicunt  &  non  faciunt,  *     J  °  Chrifto,  id 


cathcdra:  in  qua  fc- 

dcbant  vllam  cathedram  Moyfi  commendauit ,&  illos  fer- 

uato  cathedra;  honore  redarguit  i 

^cIdem.Quianon  habent  heretici  quod  in  caufa  fu^diui- 
fionis  dcfendant  non  nili  hominu  vic  ia  colligerc  aff .  ccanc. 

*  Origcnes.  Super  catbcdram,&c  Ifte  fermo  dc  mc  cli,qui 
bona  doceo &  cocraria  gero,  &  funi  fedens  fuper  cachcdia 
Moyfi  ficuc fcriba  Sc  pharifeus  Pr^ccptum  tibi  eft  (6  popq 
lc)Qnonhabuerisaccufationcm  vicc^  pefiiine^&alicnoruin 
ab  ecclefia  dogmacu,confpe:;ens  vcro  n:a  tulpabilem  vi- 
c  ta,  vt  no  habcas  iuxta  docctis  vicam,tuam  infticucte,'  fcd  ea 

faccrc 


Hom.-45.°pe 
m  imperf. 


eft ,  quia 
omnh  faciunr  vc  vi- 
deantur ab hominibus .  Non poreft enim Chrifto ccehltia 
pi\Edicanri  cn  d^re,  qui  gloriain  terrenam  cupic. 

* Chryfoft.Tolle hoc  vicif:(inanisglor  ^dc-clero,cx: fine 
labore  <^i  1  relec  ab.s,cx  hoc.n.fic,vc  ditiicilc  clerici  peccan- 
tes  pcniccncia  .iganc.Impi  fllbilecnim  cft  vtcicdat  Chnfto 
celeftia  j  r.idic  .11.1,  qui  gloria  hominu  concupifcictcrrena.  Hicronym. 
e  Di'ata  t.Non  vcf.iCicndofint  iufti,fcd  vcdiccndo  appa- 
reac  iufti.t>itatattt  cmm  philecJcria.jyiikistn&daxispcr  Moylcn 
intulicdoininus.Iigabis  ea  in  manucua,&:erucimmotaanre 
oculos  cuos,  i.  finc  cibi  in  opere  &  mcdicatione.  Et  Phacifcci  g 

^  male 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XXI  li. 

^''T+yncloquuius  tfl  l>fui,  &c.  Hn  oftepdiiucterrio  Uidxos 

X  cfic  iufte  reprobatos ,  quiafu  ruiK»fiitf,rcsbonicacis. 

Etdiuidicur  in  duas  paiccs.quia  S  iluator  r^riii.o  pomt  huius 

fiiitiouis  motiuum  SccundoconcIudiC  huius  uiocitu  tiiulci- 

pliccmerf;:ccum,ibi.  fta^cn  vubis  fcrbx  <?  pbarifxi,  Puma 

induas,  quiaprimofaluacor  hu  ufmodi  motiuun]  1  lifcndit. 

Secunda,  hoc  mot:uum  afuisdilc  pulisexciuJiribi.  1  <>  a-<- 

tem.  Mociuum  aucem  fuic  fuperbia  Ph  «1  if^orum  &  leg 

ritouim.Eth^cfupcrbuoltenditur  tx  iribus.Pr  nio  ex  abu 

fufuzpoteftacis .  Sei.undoex  ftmu!acionc(anctir.4tis,ibi. 

Omiaer^o.  TercioexambiCionedignicanc,,ibi.  ^fmanta 

p<"  n<  tu  ubi  m  i<>  cmis.  Circa  primuir.  cofidcrandum,  quod 

atcmpoie  Moyli  fuerunc  confticuci  a  Deo  70.  fcncs  acace 

&fcicntia  proucvb.qui  cum  Moyfc  h :\  c.enccuiv.m  popu- 

li,ii.diccbuncur  iudicesoidinari),quiarid  ipfos  fit  batrecur 

fusindubjscaufis.  Magna;  ctiam  cauf*  noiurjctabancur 

finecis,  &  iftud  tuir  obfcruacum  apud  ludios  quandiu  fuc- 

runcmpotcft..tc .  Ec  hoceft  quod  dicic  hic  faluacor. 

a    Snpucatbedram .  Id  eft,  in  auctoricacc  iudicandi  populu. 

3  Sedmut  fcnbx.  Quia  illi  qu;  videbancur  inpopuloelTe 
magispcriciadhocciigebancur . 

4  OmnUergu  audtcnnyic  dixe.  Quia  pralacis ctiam  malis  cft 
obcdicndum ,  n;fi  in  his  qux  funr  tnanifcfte  coptra  Deum, 
&  funchabendi  :n  reucrencia,quu;d;u  coleraucurin  otficio 
juo.Quod parec  per  excmplum  Dauid  qui  vcnerabacur  S.iu 
lcm  regc,licc;  t^ircc  cu  cftc  malum,&:  a  Dco,rcprobacum. 
j      C^tra 


5  Opera  vero.  Qtiia  no  func  im  itand:  in  malis:  imo  tantu  itx 
bonis.  6  ^illigant  e  um  onera.  Quia  fupra legis prxccpca  co 
flicueranc  muka  ex  fuis  craditiVmibus,  ticut  fupra  pattut  ca. 
15.  quaferantfubdicisgrauiacVimporcabilia. 
7  D  glicaHte-n  fuo.  i.modicu  conacii  <d  agendu  calia  nolunc 
apponetc.Ex  hoc  patec,  q,  ille  qui  confticuic  legc  aliqua,li- 
cct  1 16  iic  fubditus  legi,quamu  ad  hoc  q,  puniacur  per  liomi- 
i.ttn  u  concranu  facuir,  tfi obligacus ctt  ad  legeimpIeda.cV: 
gr.  uiuspunietnra  Deo  fi  faciacconcraiiu,quiacranfgrcfiio 
cius  grayipr  eftpp  fcand.ilupp  quoddicic  fapiens:  Pacere 
jcgem  quam  ipfc  culeris.  £c  exira  de  confti.c.t.Cum  oes,dr. 
Quod  quifquis  itirc  inalceroftacuit,  ipfeeodeiurc  vci  dcr« 
Pacct  etex  pradictis,  c|,  llli  qtu  flatum  ccclciia:  mgenerali, 
fcu  aliquem  tiattl  ecv  leii.c  m  fpeciali  oncrant  grauibus  flatu 
cis  .me  magna  6c  puidenci  ncccfiitace,  abutuncur  fuapocc- 
ftatc,  iicuc  fecicbsni  Scribae  6c  Pharifaji.  vndcdicic  Aug  ad 
jnqiufitioncs  ianuanj  ioquensde  religioncChnttiana.Ip- 
lam  relrgfohc  noftra  quii  ufis  noftcr  icfus  Chnftus  m  prm- 
cilfimis  facramentoru celebracionibus  voluuclfe  liberam, 
q  lidam  feruilibus  premuntonenbus,adeovttojerabilior 
1k  conditio  Iud^oru,qui  no  humahis  prafumption:bus,fcd 
diuuns  fubljciuncur  mftitucis.  8  Ormta  vero.  Hic  ohditur 
fuperbia  Pharifeoru  cx  timulationefanditacis ,  quiahoc  fa- 
Cicbac  vc  tficnc m  rcuerccia  Sc  honorc  in  populo.  Ec  hoc eft 
quod  dicic.  Othnia  vcro  operafua,ej  c.i.prbpcer  glcriain  huma 
nam ,  quia  vidcri  in  bonis  propcer  gloriam  diuinam  non  efl 
malum  ,  fed  magis  mentoriurd,  vt  fupra didum  eft  5-cap. 
9     _)i/..-f<i».'/»/7/«5e/7'<ji/«_.Phyladcriafecundumquoddicic 

Hicron. 


M    O     K    A     L     I     T     E     R. 

I  Tuncloqnnms.  Sequitur.  4  Omniuergnquxcunque  dixc. 
yob.lcr.cir  {a.fecundwn  vpcra  viroiorum  noi  ttfa,\  !oc  genciaiiter 
intelligcncium  eft  de  omnibus  bene  dotenttbu^  6C  roale  yiuen- 
tibus,  namcurum  dodnnadebetacceptari,  &  vira  repudian. 
6  lAUigant tfiim  &c.  Hicro  Hoc  gcncralitcr  dicitur  ariuerfus 
omnes  magiftros  qm  grandia  mbent ,  tk  minora  non  fagiaat. 
Cnryfoft.  lalesautefunt  qui  graue  pondus  vementibusad  pc- 
nitenuaimponuntj&hc  dumpc^nitcntispcnafugitur,  contcm- 

nitur 


nitur  furura.  Si  enim  fafcem  fuper  humeros  adoIcfcentis,quem 
non  pot  portare  pofucris ,  ncccfle  habet  vt  aut  fafccm  reijciar, 
aut  tub  ponderc  confr.ngarur.  Sic  &  homini  cui  grauepondus 
pcnitentiz  imponis ,  nereffe  eft  vtaut  p^nitentiam  reijoat.aut 
iiifcipiens  dum  ferre  nonpotelt ,  fcandalizarus.inipliuspeccet. 
I^cinde  !i  crranus  modicam  poenitentiam  imponendo.nonnc 
mehus  eft  proptti  miieiicordidm  rcddere  loncm  quam  proptcr 
crudelitaicmiVbi  pateifamilias  larguscli,  difpcnfatornon  de- 
bct  cfle  tenax.     8     Ortmia  vcro  operajua/aaknt.  Chryfoft.  In 

omni 


Glof.ord.6c  Nicolai  de  L 


370,  vjiux.or 

maleinrerpretSte^fcTibebantdccalogu  inmembranulis,  & 
h«abant  i :>  frontcper  cj,  rcligiofi  vidcrcntur  p^puh .  Iuiie- 


yra. 


38o 


•vefrimen  to- 

luui  fuorum. 

tNU..ii.ii. 

luc.   n.f.   Si 

•takbi 


1) 


Pk){jflera 
tbc.j.a. 


M0m.4j.0pt 
ji%    inipfc&i: 

lLoc.tf.C4l». 

*tS.c. 


Hom,  73.1« 

c 


r;ac  et  Movfcs.vt  m  qu.ituor  angulis  p.  liioium  fiecrcnt  fim- 

bi  tas.vr  P  hoc  cfi  nt  dilcrcn  .ir.iehuci  populi.  Illi  vcro  facic 

bat  gradcs.  fimbrias,&  in  cis  ligabat  acutas  fpinas,  vt  cundo 

&  fcdvndo  intcrdum 

pungcrcntur  ,  quafi 

fic  commoniti  rctra-    a 

hcrcntur  ad    olficia 

Dci.  Hu.ufmodi  ta- 

cifit  hodiczcloDci, 

fcd  non   fccundum     b 

fcicntum,  mulicrcu-     c 

fce  in  paruis  euangc- 

l.is.&lignocrucis.&S 

m  huiufmodi  rcbus, 

quod  fupcrfiitio  eft . 

Phylacrcria  hcbrai     d 
cum   nonicn  cft ,  &: 
fonat  ftuuatona,phy- 
laxe  cnim    feruaic,     c 
Thorathlcxituciprc 

tatur  . 

a  jlmant.  *  Chiyf. 
Novituperatcosqui 
pruno  loco  rccfibut, 
fcd  cosqiiinmatpri- 
mos  difuibitus,ad  vo 

luntatcm  v  ltnpcrarionem  referens,non  ad  factum.  bme  cau 
fa  cnim  loco  fc  humiliacqui  cordc  fc  pratferc . 
*  Idem.Intendc autcm  vbi  in  cis  vaua  gloria  dorrun.-ibatur, 
iu  fvnago°is  falicet,in  quas  imrabant  alios  dircciun .  In  ce  • 
1    °  Q  nis 


nisbocp.iti  qualitcrcunq;  tolcrabilccrat,  quauis  do£lorem  D 
in  admira:i(  nc  cfle  (  poi  tcat,.i  6  n  ct  ( k  l!a  folu  fcd  vbiquc. 
b  Vos  au.  Duplici  ronc  ab  his  attcnJcre  uibct ,  nc  corum  ii- 
mulationc  fcducamur,vel  nearmuljtionc  fnftammemur. 
c  Pms  fyj.Qi.ii  illummat  homincm,  cj;non  aluishou>oferJ 

cantutn  cxcrcct  doce 
b  Mjgiiuo.  j,mmot        cjo  non  intclkctum 
prxfiat . 

d  Taterve.Dcusdi- 
citur  paccr  &:  magi- 
fier  natura,  homo  m- 
dulgentia  Patcr,  vt 
honon  xtati  defera- 
ti.r.nonvt  autorvi- 
ra:  bjbeatur.  Magi- 
fier,  exconfortiovc-  g 
rimagiftri  tanquam 
eiusnuncius ,  cxipro  ,j 
rcucrcntiaeius  a  quo 


*  Q  raercerlem  fus  rr !if.io»i«  pilam  rcqimmnr,  k  in  publiro  glnriam  onrrunt . 
frJeTc  non  vciat  lcJ  (mtlfnu,qni  hxc  liabita  vcl  non  liatuu  mdcbite  apj>e:tint. 

brias.'Aniantautcmpnmosrccybitusin  toenis,  &pnmas  i 
cathcdrasinfynaeooiSj&ialutanoncsinforo,  Scvocarlab  \ 

a  Mwirtti  b  rtellquodDeodebi-tiirv.ibisr«luni«is,  nec  aliojiabbi  voteiii.ne  diiunumito-    > 

mtn.buk  bonojea»  dcle.ii.s ,  •      ■' 

hominibus,rabbi"Vosautcmnolitcvocarirabbi.  Vnusclt  4 

Al<  vnotirtivnius  natur*  . 

cnimmagiftcrvcftcr,omncsautemvosfratrcscftis  :  Etpa-  s 

a     Auftor  ratuir,  qui.i  ex  ii>fo  'unt  omnn.    O 

trem  nolitcvocarevobisfupcrtctiam  ,vnuseftenimpaater 

a     Neappeutis  v.cati 

vcftcr.oui  in  coclis  cft.tNcc  voce  mini  magiftri ,  quia  magi- 

a  Rcpftit  t.i.M>ici  jVi  i  m  l'cr  Cjuem  lum  on>iua,vcl  pcr  quem  reroncilun  luiiius.  b  Cui  qmd-    / 

quidkitis  Jtnibteixfiniell.         c     Pc  pniiv.iu  non  lit  n  r.ie.-.i  .   inn.us. 

iler  veftcrvnus  eft Chriftus.Quimaioreft veftrum,eiit  mi-  8 

a  l.toute  elcuaurr.t.  b  A  domino,  cib  non  coiamhoniinibus.    g 

niftervefter  +Quiauremfcexa,itauciithumihabitur,t5t:c]ui  io 

C  Quihabetis  notitiam  Irgis  &  pi>  ■pbciau.m  .     jj 

Varautcmvcbis  Scnba:& 

12 


a  I  r  bcne:'jc>;«  pn  u'de. 

lc  humiiiaucnt 


b     Adco 

cxabltabitur 


mittitur,  Itonoratur. 
c  Qj*i  maior.  Cerran- 
tibiis  dc  prioratu  di- 
fcipulis  (  vc  Lucas 
airjChniliiinoncos 
initx  contencionij 
arguit ,  fed  formam 
humilitatisbftcndic 


i(ui  mxior  efi.i.  maio- 
rismcriri,  vcl  quipr^fcrrnr  alijs ,  debctcosprasucnircobfe- 
qucndo,non  fuperbc  dominando.Bcnc  agentibus  pcr  humi 
litatcm  lk  foc.us,conrrn  dclinxjueces,zslo  iiifiiti^  fic  c.  clus. 
Nonnunquamgiauiusdelinquicur,  fi  mter  perucrfos plui  R 

^  aqua- 


ftui£e» 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

Hiero.erat  qutdam  charta  iti  qnibusfcribcb.ttur  decal,gus  madatoru 
& ponebatur  illa  chartain capite ad modu  corona.Ter  hoc  ftgr.ijica. 
batur,(p  dcbcbant  legem  in  mcmoria  haberc  Jtcnndnm  quoi  habetur 
Deut.  '6. Dicebanttnantem phylaileria aphyUxe quod eii  ftruare,  & 
Jborach  quod  eft  kx,quu  crat  qu&daftgnafcrnMs.  legis  Thariffi  igi 
Ur  vt  yiderentwprs.  t&teris  rcligioftJaciebaiftbiphyUclrna  magis- 
lata,&  fcribebant  in  eis  decalogam  degrcffiori  litera,  &  eaderatione 
faciebantfimbtias  maiores  inpaliisfns  .  Qu*  atttem  effent  ijlsfim- 
bru3dicTum  eftfup.^.cap.fuper  illud  verbum .  Tetigitjtmbriam  T»cfU- 

menti  eius. 

i     Atnant  autem  H:c  confeqttenter  oflenditw  fuperbia  eorum  ex 

^,     .    .        ambuione  dignitatit,  cum  dicit  -  Amant  amcmprimosrecu.inc<-. 

Ju"1  jSmw  EtkocdupLcideeaufafcilicetrationeguU^quia ibiponmturfercuix 

rccitb  kus  in  mcliora,&  rttione  \upO  bm^quia  cfl lo  cus  honorabiiior. 

«cni»  dnplici  ,     £t  pnmascathcdras  in  fynagogis.  Vbi  conueniebant  homines 

ak  ««a..        ad  audiendum  verbnm  Dei .  Et  falutanones  in  furo.  i.i"  loeopatetu 

j     £t  uocari  ab  boroinibus  rabbi.  Drfidemre  enim  fcienttam  & 

atlum  doccndi  non  eft  malumjed  meritoriu,  fcddcfiderare  nomcn  tan 

tumJ>occltmaluTH&f*perbispeccatum.Sit*mindtfidcrettirnomen 

&  aulloritas  magiiieri)  ad  hocy  quodfcientia  iam  habita  aliqttis  me- 
Uuspoffet  vti^non  eft  malum,fcdefl bonujuia  bonus  do£lor  debet qu& 
tereilU  qntfaciunt  ad  cfficaciamfiix  doBrin<x.Veruntamen  quiabo- 
Bto  non  cfl  magislcr principalisifed  folus  Dcus,iJi-o  dicir. 

4  Vnus  efi  enim  magilter  uefter.£>w'a /o/k,-  Deuspotrfl  interius 
doccrc  intellctJum  ilhtminandojcu  fpeacm  intelligibilem  infundendo» 
bomo  autem  docet  tantum  exterius  aliqua proponendo  ,  ex  quibnsfor- 
manturphantafmata  icbita^aquibus  intelletltts  agens  facilius  abflra 
b'u  fpeciem  intelligibilcmjicut  infanatione  ho-minis  natura  agit  lan- 
tnm  principaUtcrjncdicus  aittem  aliqua  adminiflrat  ex  quibus  natu- 
raiuuatur. 

5  Omnes  autem  uos  fratres  cflis.  Qyafili)  Dei  per  (teationem 

6  adoptionem  gratix. 

6  Et  patrem  nohte  uocare.  Licet  enim  aliquis  pofjit  vocari  patcr 
in  ttrxa.  lAtionegencrAtiQiiisjioQrinAjiue  &tatisytamenfolm  Deus  efi 

pater 


MORALITER. 
f  omnt  renafcitur  quod  e3  exterminar.Sicut  in  ligno  uermis,& 
in  uelbinctot  inea.Vndc  faccrdotum  miniuerirw)  qui  politi  funt 
adxdiBcationcmfan£titatis,  corrumpcre  diabolus  nititur,ut 
hoc  ipfum  bonum  dum  proptcr  fiommcs  iit, fi.it  malum  . 
ti  lAmanlpr\mosrecubitusinctnis,<(?  primascath.  Ifta  rcciperc 
curn  cxhibentur ordinatc,non cit  malum,  icd  ipfa  concupifcerc. 


pater principalis,qnia ab  eofolo  h ibemus animzmiiitell:Btuam,qHA 

eflforma  hominis,pater  autem  efl  iile  qui  dat  fotmam. 

7     Ncc  vocemini  magifln,c\:c.  Sicut  iamfupra  cxpofuum  efl. 

5  QuimaioreirvcUTuro.  hk%»*dt effe ftcundum  veritatem. 

9     Erit  miniiier  vc. ldefl,paratusad  \tfscia  httnjlitatis  fecundunt 
dcccntiam  fui  Hatus,proptct  Hdc  pap.i  vocat  feferunm  feruorum. 
io     Quiautem  fecxaltaucrir.  ln  prLtfcnnper/uperbiam. 
1 1      Humiha.  w  f.turo  ptt  g.  ijg ;    ..  p£nam. 
iz,     Vae  autem  vobis.2,  flqua   alu  aor  ofienih  bypocrifts  tttQtiuu, 
quodefi  fupi'rbia,hiC  oHmdit  etus  multipl:cetffeclum.  Et  diuiditur  in  C  U 
duas  pa:'tes,qwaprimodrfcYib'tex muitiphci  effetlu  hypocrifis  culpa 
fecunctn  fubiungu peiam,ibi  Serp^ntes  gcnimina  Circaprimum  ai' 
uertenium  quod  hypocnfis  eP fimnlatioJalfa,&  ideoopponitur  veri» 
tati.Veritas  auxitnplex  esl.dvftrinccjuftnut,&  virs.Evio  dmidittir 
in  >res parus,quta primo  oflenditur  qu.duer  T h.irifxi corrupcbat per 
bypocrtftm  reritaiem  dotlr  in<t,feoundo  idem  oftenditur  de  veritate  iu 
ftitix ,  tbi  .  Vx  vobis  fcribse  Pharifaei  liypocritar  qui  decimatif, 
tertio  idem  ofte>idi'ur  de  veritatc  vttx,ibi.  V  *  vobis  fcnba*  &  Pha- 
rifaei  hypo.qui  munda.  Circa  prirnum  confidt  r^ndum,quoddoc7rina 
legis  ai  tria  ordiHabaturyvideiicet  ad  ccgvitioncm  Clrrifn  tn  lege  pro- 
m  (Jijecundo adfalutis co»lc;Uu'iottt>vi pcr mandatorurn implctione, 
ytfitpradtclimcft.g.c.Si  vis  ad  vuam  ingredi  ferua  mandata.TiT  r  ifi 
tio  ad  cultum  vruus  Dti  ohftruaniu .  Et  ideo  diu  tditur  m  tres  partcs. 
fecundfm  quod  ifia  triapcr  bypocrifim  corrumpcbant  Tbarifai  fecun 
da  ibi.Vx  vobis  fcri.&  phai:hypo.qui  circum.rmM  ibi.Vx  vobis  . 
duccsct^ci.  Confiderandnm  auUm,qnoiin  omnibusislis  effe3:bhy    u  r 
pocrifn  prttponit  bdcdiftioncvjs,<i<<a  maleditlionem  ftgnificat.  Cuius 
ratioeii,quiaficut  injege  veteris  Tcflamentiponuntur  benediclionct 
obferuantibus  lcgem,&  malfU:c7totics  trai:fgredientibus eam,vt  babe 
tur Deui.li.it a  tn  euagelio ponuntiir bca'.tu>iin< s,vt  hab::ueft  r.c. 

6  hoc  refpctlu  iufloiu,&  hic  ecotrano  ponutttr  waleditlinnes  cotra 
hypocritasfalfo  mfiitiam fimulatcs.dicit  crgo.  Var  autem  vobis  fcri 
bae  &  phari.  Is^gnum  ccehru  hicaccipiturpro  beatitudine  tSietna.Q- 
ftmmper  quoiintratur  ad  ipfam  Cbriftus eft,fecundum  qnodipfvmet 
disitloan.io.b  Ego Jumostium,perme fi  quistntroterit,faln.tbitur. 

Clauis 


6  Etpatrem  nolitevocare  vobis  fttper  terram.  Non  excludir  cxhi 
bitionem  honoris  debiti  fed  indcbiti  fhiicet  ut  propter  adulatio 
nero  uel  aliquid  humimodi  nonfiat. 

13  Ve  autemvobis  fcrikt  «y  pha.hy.qui  cla.reg.cc.antehomi.&c. 
Hoc  faciunt  ilh  qui  nequiter  repellunt  prxdicatores  ,  &  confef- 
fores  uiam  falutis  apcnre  peccatonbus  uolentes,cx  UroiFiter  illi 
qui  fulmuiant  mdifcretc  fcntennas  c^corauaunicationis  fufpen- 

■(■  Liqsms  ... 


}8( 

^  qqualicss  qttamdifci 

|  plinacuflodicur.Re- 

dorem ,  &:  matrcm 

exhibeac  piecas  ,  6c 

"-  patre  dilciplina.Ca- 
'icl  uendumquccft,  nc 

:ai  aucdiftndio  rigida, 

m  c  auc  piccas  fic  rcmifla. 
a  claudiiis.  Vel  ma- 
loexemplo.vclmy- 
ftcria  fcripturarum 
tollendo.  Exemplo 
cnim.&doccrinaco 
ru  qui  magiftri  funt, 
alijquidcm  Chriftu 
non  recipiunc. 
5  b  Circumitis.  In  to- 
to  orbc  euangelio 
detrahicis,  &fiquis 
vobis  adherct,duple. 
pcrna:filiuseft,quia 
neque  remiilionem 
peccarorum  accipit, 
&  in  eotum  focieta- 
tcmincidicquiChri 
ftum  f.inc  pcrfecuti. 
Quifquc  eius  filius 
,  dicitur  cuius  opera 
-agic. 
c  Vmfcly:um.  Profe 
lytifuncdegcncibus 
in 


i 


iVfatth 


an 


Cap.  XXIII. 


<8i 


a    Qvsia  idaent«m  Cltrittl  doftrin*  fimulatione ab  condirk  qui apirit  regnum  corlorum. 

a  pharifeihypocritaj.qui  claudirisrcgnum  ccelorumamcho- 

a     Kon  creditis.         b     Credere  uotentcj. 

mincs.  Vos enim  non  intra°tis  necinrir,heimtesfiniris  intrare.  1 

»    Qjii  vellra  fup er  ttittone  nihil  inreuditis,  niii  vt  pjacrrr.  dc  fiibiccti  pVbe  faclati».   2 

t  Va:vobisScriba;,  &pharila?ihypocrira:,  quicomeditisdo-  $ 

a    Qu.Seruus  domini  v»luntatcm  fcicns.&t,  non  fi  Jcrs,uapul»bit  plagis  multit    4 

mosviduarum,orationeslongasorantes,  propte'rhoc  t  am 
plius  accipietis  iudicium  .  Vx  vobis  Scribe  &  Pharifan  hypo 

Totura  orbem.  f 

b  critarjCjuicircumitismarc  ,  &  aridam.vt  faciatis  vnum  proic- 

c  Ad  legem  conuertari»  v«um  aduenam  de  gcntibus.        a    Dum  vident  uitia  ueftra.reiienitur  gentili»    ? 

facrui,8c  proprxuaricatiane,maiori  po.'na  dijnus.  ' 

Iytum,&cumfueritfa&us,facitis,cum  filiumgehcnna;  t  du- 

■    Saibe.Sc  Phaiifiti.        b        Alioram.        c    Stulti.        d    $i  conuiftus  fuert  mendacii,  6 

non  tenerui  crimiriis  reus.  _ 

d  ploquam  vos  .  Vx  vo"bis duccs  cc  ci,qui  dicitis ,  quicumqUc 

a    «.eu»periurii»onrenetui.        b    In  pecunia,quxfacerdotibu»ofteittur,ficonuincitur,  ftatiojinquo   U 
iurauerit  cogitur  exolucrc.  o 

iuraueritpcrtemplum  nihil  e'ft  ,  qui  autem  iurauerit  in  aifro 

a    Proteruu         b     A  uero  lumincqm  putatis  maius  ftnctificitnro  quam  fjuctiiican». 

tcmpli  dcbitor  eft .  Sru'lti  &  ced,quid  enim  maius  eft,aurum. 

Noneltreusperiurii.  9 

an  templum,quod  landtificat aurum ?  Et qufcumque  iuraucrit 

a    In  oblationibus  &  uictimis,&  cxteris  qu»  oSeruntu*,hic  mox  repetuntur.    *® 

in  altari  nihilcft,quicumqnc  autcm  iuraueritin  doanoquod  cft 

'  Sanctificatum. 

fupcr  illud  ,  dcbet  .  Ca:ci,quidenirnmaiuseft  >   donum 
an  altarc  ,  quod  fan&ificat  donum  ?   Qui  ergo  iurat  in  al- 

Ex  quo oblatorum  fjnctihcitio  deriiutur. 

tari,  iuratineo  ,  &inomnibus  ,  quasfupcrilludfunt  .  Et  14 


ir 


12 


in  fynagognn*  rccc-D 
pti ,  quoiinr.  raiir.-is  ' 

pcrvim  fignificacur 
quia  vix  aliquis  poft 
Chnftum. 
d     Quicuncjue.Vh&ri- 
fsci  qui  omnia  fecc- 
runt  propter  lucrum  t  *-»"»^-»n«» 
dicebant  cllc  cciam 
fan&iora  oblaca  qua 
templum  vcl  altare: 
vt  homines  propcio- 
reseflentadotieren^ .   ,     -. 
dadona  ,  quamad^001^' 
preccs  fundendas  in 
templo ,  vel  iuftitias 
faciendas.  In  quo  n5 
.  Dcitimoremfedfua 
cupidicatem  aitendc 
bant.Ideo  arguit  cos 
dominus  ftulritig,&; 
fraudulcncia-. 

4*  Cbryfoftomus„  . 

Templumvclaltare»^f» 
ad  glonam  Dci  per-    r 
tinet,  ic  ad  hominis 
falutem.Aurum,  vel 
doum  altaris,  &  ipfa 
adgloriam  Dei  pcr-  ° 
tinent,  &  tamen  ma 
gis    ad   delectatio- 
^nem 


NICOI.  A  V  S    DE    L  YR  A. 

Cl auis  autem  qua  aperitur  hoc  ofHum  vcl  clauditur,cft  doclrin a 
propter  quod  autoritat  docendi  vocatur  dauis  fcientiz,vt  habc 
tut  Lu(.c.::.&  ideo  per  fanam  doclrinam  aperitur  hoc  oftium,& 
peifi!fmzdotlrinamc!auo'itur.  £rgo  quia  pharifci,&  fcnbacau 
toritates  quz  funt  in  lege  &  prophetis  deChrifro  corrurxpcbar, 
VI  vifurn  cftprarce  ca.  ldcodailclcLant  rcgnum  tclorumsntcho 
inincs)(.usan.le,^  nutitiaChnfti  yeri  auencndo,  dco  fequitur. 
I  Voi  enim.Quii  i  cogniriooc  quam  habuctunt  de  ChriUo  per 
odium  &  rancorjm  conucrii  funt  in  crrorem  vt  vifum  eft  ca.prj- 
ce.&  ca.12.  z  Hjc  fitrceurtcSjC  c.ld  cit,intrare  volcntcs ,  qua- 
lcs  crant  firr  plices  popuii. 

3  Simt'h  .  Quiaperiftosphanfxosfueruncdeccpti  ,&afidc 
(Jhniti  pro  maiori  parte  aucril. 

4  Vt  vo.fcri .  Hic  oftcndit  qualiter  cortumpcbant  vcritatcm 
doftnna:  in  his  qux  pertinent  ad  falutem,dicebant,cnim,  cjuod 
obfcruarc  legcmer.it  neccirariumomntbusadf^utem  quod  cft 
falfum.cpu  mu't  Gentiles  funtfaluati,vt  Iob,&  pluros  alu.Hx 
fuppoliuone  jutcrr  huiusfalli  difcurrebant  ahqui  d"Ctores  He- 
brxiperdiuerfasciuitati:s&  ■  altra ,  vt  pdiTent  conuertere  ali- 
quos dc  gentilitate  ad  Iudaifmum.&  hoc  cft  quod  dicit  hic. 

5  iijfi  tiYCMiitis  ma.  Prolelytus  enim  legis  dicebatur  lile  qui 
deCcntilitate  ad  Iudaifraum conuertebatur. 

6  £t  avnfur.fa.&c.  Quia  per  mala  vitam  fuam  ipfum  in  naori- 
buicorrutnpebant^fed  additur. 

7  Dnphqu  ■>:  vo^&c.  Quiaillc  fic  in  moribusdepr.iuatus  ad 
getile  r.tu  reuertebatur  &  lic  crat  apofta  ta  a  lege  q  obferuare 
promiferat,&  fic  inmonb.&  fide  peccabat .  Simihter  at  faciunt 
illi  qui  rauku  hborat  ad  hoc  vr  polJint  aliquc  ad  ftatu  rcligio- 
iiisadducere,&cualduftus  fuerit ,  permala  exempla  faciunt 
ipfuai  apoftitaie ,  &  fic  fiunt  nouilfirna  eius  pnora  prionbus. 

y* 


8  Vfi  vobis  ctnces  cxct  c/ui  dic itis,quicunque,&c .Hic  cofequeri 
ter  oit edir  qualitrr  corrumpebant  veritaie  doArinx  in  hi«  qux 
perttnent  ad  aclii  latna:,cuius  aftos  eft  iurare  mo  debiro,&  iura 
mctu  obleruare.Phanfari  n.&  fcribx  excupiditate  moti,  dice- 
batqdilliquiiurabarprepiii  Dei,necpeccab5r,neccratinali 
quo  obligati. fed  ille  qui  iurabar  p  aurii  tepli,erant  obligati  ad 
folucndufaccrdotibuscerta  portioneauri.Et  ifteerror  ixede- 
bat  ex  rupiditare,vr  diftii  cfr.ln  rebus.n.mareriahb.  no  cftali- 
qua  fanc"titas,mfi  nquatu  ordin3turadcuhudiuinu,adhoc  aut 
d:rcdeordinabat  templu.  Auruautcquo  operkbanlparictes 
tcpli  iiucnus ,  magis  ordinabat  ad  tcpli  decore ,  pp  hoc  dicitur. 
Duces  cxci.  Quia  crat  in  errorem,  &  alios  in  crrore  inducebant. 

9  Qttid  ettim  ma.efi  aurum  auttm&c  .Quafi  dicat  nulli  dubium 
quod  templum  ett  maius  rationc  prardifta. 

10  Et  q.iicunque  vi.bi.  i.no  peccat,nec  eft  in  aliquo  obligatas 
ir  iiuicunqne autcmiura.debet.  ldeft,obligatuseftadfoluen- 
dum  tantumquantumvaletillud  donum.  Ef  ifteerrorfimiliter 
ptocedcbat  cxcupiditatc,  propterquod  fubditur  . 

i  2  Cecifluid  eni>n  maius  rlt,donur»,an  altare,  quod  ejT.QUafi  di 
cat  ipfum  aitare.qa  fi  qsfeciffcttuncoblationeDeoalibiquam 
inlerulli!e&  qua  maltariquod  erat m tcmplo, non erat acce- 
ptabilis  Dto,inrroinhocincurrcbatcrimenfacrilegii.  Addit 
etiam  fecundam  rationcro  ad  hoc. 

go  .u.crc.  Ex  quo  patct.qcf  iuramentu  qctfit  in  alt* 


1J 


0 


itr 


n  incUiditilludqdfitin  donoqdeftfu^  altare.&none  coucr 
fo,&  fic  fe  habct  ad  illud  ficut  totum  ad  partcm.Addit  etia  ter 
tiam  r  ationcm  ad  lioc  dicens. 

14  Etqui  lo.Quia  n.teplum  eratordinatum  ad  diuinum  cul- 
tu,io  Deus  fpcciah  mo  habitabat  in  tcplo,io  iuras  p  teplu.  iurat 
pcr  1 )  cLi  qui  coht  in  teplo,&  hoc  eft  maius  qua  iurare  m  dono 
quod  fibi  offertur.  Confirmat  autc  vltimii  dictu  per cxemplii. 

Et 


MORALITER. 

fionisautinterdidi. 

4     V*  pubUfcakje  &  phxrifti  bypocriu,qui  comeditis.  Ifti  flint 

begbjrdi  fan^itjtem  fimulantes  proptcr  quatftura ,  non 

propa-r  fdutem  animarum 

f  Va  vobis(a>bx&-pkxriU-  bypocr'tte,qui  cirtumitU  mare  &  ari 

ddw,e^c.Iftjsflincf]miicsaliquircligiofi,quicu  magna  dili 

gencia  inducut  fcculares  ad  religtoms  ingreflum,&  poftea 

malc  nutriunturj&li-  peiorcsfiuntquamin  feculo,pro- 

ptcr  excmpla  mala  qux  vident,  &  frcquencer  rcuertuntur 

adfcculum. 


3  Va  vobis  duces  c&ci  qui  dicitis  quicunque  iutauerit  per  templu 
nihil  tjl,&c.  Chryfoftomus.Multiautem  Chnfriani  fic  infi- 
pientcrintelhgunt.Etenimfialiquacaufafuerit,modicutn 
videtur  faccre  qui  iurat  per  Dcu,qui  vcro  iurac  pet  cuagc- 
lhi,maius  aliqutd  fecifle  videtur.Quibusfimilitcrrefpondo 
dumeft,Scnpcura:,propter  Deu  funt,&:  non  Deivs  propccr 
fcripturas.Maior  cft  ergo  Deus  qui  fan&ificac  cuaijgelium 
quam  euangclmm  quod  fandificacur  a  Deo. 

Auguft.f  cmplum  autcm  &c  altarc  ipfum  Chriftu  iwtclli 
gimus,auium  &  donum  laudes  &  facrificiaque  pcr  cu  offc 
rimus,aon  enim  illc  pcr  h$c  fcd  ifta  pcr  illum  lan&tficanjc*. 

V* 


383 


Glof. 


orcI.&  Nicolai  deLyra. 


3S4 


tLHC.IlX 


a     Artring>tur  facrarBen(o«ontinent:t,Sc  contriui,-*:  fjmctificantii.8c  rincllficati. 

cjuicunquciuraucrttintcmpld,  iuratin  lilo,  &uieoc]iii  ha- 
a  bitatinmfo   Etqjui  iuratin  coelo  ,  iurat  in  thrnnoDci,&  in  l 

a     Hic  atjuit  eos  juanti*,  quia  nihil  fl«it  rm  tiunr  dc  h»  c]u*  td  ci.iiiniodiim  liium  iunt. 

b  eoquifcdctrunercum.tVjcvobJsScribaj&:rh.inla:i  hypo-  * 

a    Qui  qutiitrt  ieciinam.        «Diligeiitrr  exig.t Vdccnm  cunftimm  lerum  .  t>    Idcil  «jl.oiaolera.     ? 

c  aitx,quidecimatismenram&aneihum&cyminum,&rc- 

TT., 3i.         re.  _»ai;oin.ur.        a    Ideil.trt  tecle  mtci  vo«  iudicetiir.        «'nd Tiutione  i 


fliKOircfta.        «/Si  negligantur.        a    IdeH.Tt  tecle  mtci  vo«  i 

liquiftisquaeerauiora  funt  Iegis.iudicium  S^milericordia  &  5 

'•     InDeum.     IMa.otaf       b    Vot  vel  populutn.         Tttincipaliicr.         c     M  ,,era\  idell,  dcciinaJ  tet-    . 
•     ui^i"  •   .  .    ICfloruulfruc^uuln(rx,gcie,  »el  illotdace.      . 

d  fidem.H^coportuitfaccrcj&illanoomittcrc.Ducesceciex  ? 

S  a     A!io,nein  liquorem  magis  puriiin  facrre  vctat  fOnera.  V  5 

■ »1-: *...!*.»£  /-^rvi/»1ri  '.nn-m  rrliirirrp c  t  Vrr  vohlS  Scrib.-r  iV 


B 


(     Alicjtiein  iiimorern  oijj».  «/»»«»»»»»«•••»->"-■  -  « .. 

co'latcsculice,cameluautcmglutictes.t  Va:vobisScnba:&:  9 

S  llllud.    •omnia  fflli   ' 


^  nciv,hon>inum,^vt.]itA:cm  faccrdotu.  Ecidcoaucumquo 

'\A  dcJca.iuiu^  dona  quibus  pafcuntur,l.inctiora  dicuntur.vc 

homines  promptiores  fint  ad  illa  offercnda. 

'    Tvpicr.TcmpIum  &:a!carecfl  Chriftus.  Aurum  &donu, 

■]audes&:  f.iaifku  qux  Dco  offcrumur  :  non  cnimillcpcc 

lizc,  lcdli.rcpcnllu 

fanttific.-intiir. 

a  irjcrf/o.Pcrcrcrti- 

ram.vbinonpnt.uis 

pcnurium  cffc,uirac 

inc^lo,idc(t,pc-rlu- 

biectam  crcatura  ni- 

rat,&  pdiuinitatcm 

ptcfidcnte  crcaturar. 

b  y*  >obh .  Et  hic  ar 

guic  cos  auariria* ,  cja 

mhil  pra?termictunc 

•dehis  quxadcomo- 

dumfuiim  funt. 

C  Quidecimatis.  Quia 

Dcus  prxccpcrat  om 

nium    rerum   deci- 

mas  offcrri   propccr 

alimoniam  facerdo- 

tum.  Nota  quqd  per 

dcemofynam  aliquaimpunicas  non  cmitur  in  iniquitatc 
mancntibus. 

*  Chryfo.C>ui.i  ficerdores  auaricia'pkni,fi  quis  dccimas  ali 
cuiusrci  mniirrwfe,  nonobtulifscc ,  cornpiebanc  euin  quafi 
magnurn  crimen  fecifsct .  S  quis  aute  alccrtj  |.edebac,auc  in 
Deu  peccnb.ic ,  non  curabanc  eu  con igere.de  lucro  auc  fuo 
follicici,&:  dc  gloria  Dci  ac  falucc  hominem  negligcnces.Ser 
uarc.n.iuftitum &  faccrc  mifericordia  &c  haberc  hde,  pro- 
ptcr  fua  gloriam  Dcus  mandauic,decimas  aute ofJerre  pro- 
pter  vtilitatcm  facerdotu,vc  facerdotes  quidc  populo  in  fpf 
ntualibus  obfcquatur,populiaute  mcarnalib.facerdot  ibu$ 
fubminiftrenr,fic  &c  mo  fit,  quia  omnes  de  fuo  honore  funt 
folliciti.de  honorcaute  Dei,nulli.Porciones  enim  fuas  dih> 
gcnccrdefendunt,fcdcircaobfequium  ecclefia*,  curamim 
pcndere  non  acccndunc. 
Trymift  in  *  Origcnes.Scnbjemoraliter  funt  ,qui  amplius  nihilxfti- 
mant  pofitum  in  fcriptut is  qua  fimplex  fcrmo  demonft rac. 
Phanfei  auc  funt  omnes  qui  iuftificant  feipfos,  &c  diuidut  fc 
acijtcrisdiecntcs,nolimihiappropinquarequoniainundus 
C  fum. 


fu  m.Mcntaautcm  &  .'.'uilnl  cVrfymintim  ciboni  cclditunt  D 
fiincn6piincp.ilcs  i  iiveonHerfacioncnofTraqutjd.im 

fnnt  ncccd  .r,.i  ad  iiiitific.)tionc,vciudiciiiin  mifcncordia& 
fidcs  Abefuncqii.rlicon  fienriaactus  noftros ,  6^;  fuauiores 
cos  faciencia, vc  .ibltuiciuia  nfits.  iciuninm,  i5<:c 


:  raufarum. 

ln  paiipcrc*.,»^  vufua». 

D 


d  //  iTo/w.Ncdce- 
mofyn.i  fruduu.cer- 
rc,  vidcrecur  rcfpuo 
revhcc  addidit . 
e  DwttMCif.Opinione 
iclisr,!cn!S  i  ininimis 
q  lucrii  lincd.ligctia 
ofteditis,  fcd  magna 
pcepta  dciudiciofi. 
de  &  mifcricordia 
deuoiatis  6c  negli- 
gitis. 

tExcolantes.Myfticc.  i9 
Culicisnoiefeditio- 
fus  hoinicidaBarra-     I 
bas  lignat'.  q..i  hoc  a-  T' 


1 


R  ,m.«4  <"pe- 
cii  i  iipcrf. 


N«nb: 


!     ,  miud.  5om>,iaf,iiacite.faciu„t.      •  -  i o  nimal fircpcdo inQC  D jj 

harif^i  hypocnta?,  (pmundatis  quod  de  tons  clt  caliciSjSc  u  tat  &  ranamnc  dck- tt 

ctatur.Camcli  nomi 
ne  propccrhumilica- 
tS  ad  fubcunda  onera.dominus  intclligiif.Col.int  crgo  ludci 
culicc.immimaobfcruant,quia  liirrabam  qui  non  folucrac 
fabbatudimifcruc&cimcluglutiuc.i.rnaiotacontcmnunc, 
quia  Chtifium  fpiritualitcr  fabbacum  infinuanccm  per  iudt 
cmm  &c  mifericordia  «5«:  fidc(qua:  ijli  coccnnuc,  occidcvuc. 
g  V&  vi).  Dmcrfis  iimilitudinib.iiiriulationis^medaciiar- 
guitphanf^osqui  aliud  hoibus  oftcndut,aliud  domi  agunt.  .' 
h  Q^i  JWM/J.Ftufira  fanctitate  exterius  pr^tenditis,  ficut  fi  as 
calicemudecexcerius,incus  auc  relinquac  fordrs  ,  cu  ci9  vfus 
flt  mtcrior .  Lucas  ait .  Stidte ,  qntfccu  qnod  dtforis  efi,  etiam  ;d  L  I 
quodintus  c/?/«/r,idcft,qui  vcranq;  natura  hois  tecic,vcramq; 
mundan  voluit.Nemo  lgitur  puccc  fornicationem  &i  huiul- 
modi  corporalia  vitia folummodo  grauia  effe,  &  auariciam, 
&:  fuperbiam,oi  iram,iS<:  c?tera  fpintualia  leuia  effe.  Tjl 

#  Orig.  Hic  fermo  nos  admonct  vc  feftincmus  cik  lufti  no  M  ± 
appatere.Qiii.n.ffudct  vc  apparcac  luflus.q  a  fons.suc  mun- 
dac,&  qux  vnr,curat,corauccm  &i  confcienciam  neglgit. 
i  Caluis. Periimilitudinem,nonquodincalicetS«:paiopfi- 

deliceorum  fupcrfticio.  _  ■ 

@QHiadifi.     r 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  EftTwJ/w.rnf^o.Quiaficutdiiflumcff  fup  c-5.qui  iuratperct; 
lum,iuratquodammodopcripfum  Deum,inquantum  virtusdi- 
uinarelucc:  fpeciali  modnincclo. 

j  V&  vobis  fcnh<e  &  Vhanfxi  bypocri.Hic  oflcndit  qualitcr  Pha 
rifaei  corrumpcbant  vcntacem  mftitix  per  hvpocniim  ,  quia  illa 
quz  erant  parui  ponderis.muhum  repurabant  ad  fimulationera 
fan<ftitatis,&  illa  quae  eraat  maioris  nccelTnatis  ad  falutem-,  con« 
temnebant,  &  hoc  cft  qupd  dicit . 

2  Dtcima.tismen.Hoc  pt  mtelligi  dupliciter. Vno  modo  refpeftu 
fui.quia  licct  m  niltn  tcnipli  acuperentdecimas  a  populo,  tamc 
de  illis  acccptis  a  populo,  &  de  his  quat  habebanr  ex  labore  fuo , 
decimasreddebant  fummofaceidoii,  vthabctur  nu.  iS.  Et  ideo 
adumulationem  fandtitatisreddcbant  c<s  decimas  dcminimis. 
Hoc  et  f-cicbant  ratioue cupiditatis ,  vt  per  exe plu  fui  inducerct 
populum  ad  rcddcndum  fibi  decimas  de  omnib.  vfquc  ad  mini- 
ma.  Alitcr  potelt  lntclligi  refpectualiorum  ,  qd  pcr  doclrinarn 
fuam  inducebat  ad  decimas  (trnfte  foluendum  (ibi,vt  fit  fcnfus  . 
Qui dtcimatis  mcntam  &  aneihum.  hoc  eft  qui  decimarc  docetif . 
4  Et  rrliyuillls  qu*grauior«funt,  &c.  Hoc  iimihter'  lntelligitur 
cfuplicitcr.Vno  mo  refpeclu  fui,  quia  q  erat  magnc  necellitatis, 
facere omittebant.  Alio  mo  rcfpectu alioru quia  alios ad  talia ob 
feruadainducercnegligebat  Similiterfaciutfacerdotcsecclelii; 
&przlaii,qmlullicitcarguuiu&arguiprocuranc  lubiciftos  dc 

rcd- 


redditione  dccimarum  &  confimilium  qnac  eis  dcbentur,  &  parii 
curant, fiin  maioribuscrimimbus  inuolumtur.  Quaeautcmiinfc. 
illa  maiora  a  Phanfaris  neglecta,fubdit . 

5  ludicium  &  mifericordiaw  &  fidem.Ytdes  importat  debitim  or 
dinchominisad  Deu.ludiciu  autimportat  debitum  ordmc  I19- 
roinis  ad  proxiroii  m  his  qua;  habent  roncm  dtbiti.Mifcricordia 
aut  in  his  quc  hcnt  ronem  doni.Et  ctiam  in  ilt  s  tnb.intelligun- 
tur  omnia illa  quar  funt  multum  neccffatia  ad  falutem.Sequitur. 

6  Hxc  oportuitfacerc,&c.  Tanquam  magis  nectfiana  . 

7  Etillanon omiitere.  Tanquamminora  bona.Hoc  autem  dicir, 
nefortccx  vcrbisprxHictiscrcdcretaliqms,  quod  noneflet  bo- 
num  folucre  decimas  deminimis . 

8  Dttces  cxco.  V^ocat  eos  duces,qui  hcbant  regerc  populu,&  c*- 
cos.quia  pcruertebat  mtelleciu  fcnpruratu,  diccntes  cflc  multu 
curamlu  dcmimmis,&  parum  de  magnis ,  propter  quod  fubdir. 
t»  Fxcolantes culiccm.:.  minima  cum  chligentia  perquirentcsSc 
trar5tantcs. 

10  C amshm  autcm glu.\.\\\i  quxfunt  maiorisponderis  pronihi- 
Io'rcputantes,quia  camelus  animal  eft  magnum  &  ponderofum. 

11  frfvop/c.H.ccofcquctei  ollendit  quahtcr  corrupebant  veri 
tate  viix,&  pomt  tria  exempla  Primumcratin  rebus  cxtcriort- 
bus.Pharilari.n .ad  oftentationem  munditie  quando  debant  a  >ce- 
derc  in  tempuim  ad  orartdum,primum  lauabant  vteniiiia  domus 
&  vefhmcnta  &  conlimiba,&  parum  curabant  de  lutenori  mun 
ditia,&hoc  citquodiiicit.i^w;  ».»,7j(i./.(equitur. 

ln- 


MORALITER. 

a  V*  vobis  fcribt  &  T  harifsi  hypocrit*,qui  decimatis  mtntam  & 
cymwum.Vcthoc  argiut  lllostju.  modica  diligcnterobferuant, 
&  /icgligunt  matora.iuut  aliqui  religioli  plus  ponderant  &  pu- 
niuntlilcntij  fradtionem  ,  vcl  incliiiationis  ou,illionem  quam 
dcfraudauoi.cm  pioximi  ,_vcl  ahquidhuiulmodi  promonaftc- 

r'i 


rij  fui  vtifitate  remporaJi. 

n  Vx  vobisfiri.  Chryf.  Calix  cft  vas  adpotum  ,  &*  paropfis  ad 
cibum.Scrmocrgoperquem  fpiritpahicrporamttr,  &  omnisnar 
ratio  per  quam  nutrimur,  vafa  (unt  potus  & cibi.C>ui  crgo  fhidec 
fermonem  compolicum  proferre ,  mngis  quam  fcnfu  falutari  re«- 
plctum,  calixeiu;  a  fons  citmundaius,  mtus aurcro  vanitatis 
fordibus  clt  rcpletus . 

V* 


3% 


Matthan     ^Gap 


XXIIL 


38^ 


j$  ,i  ouitdifi.Uxmv,- 
A  ris  mtmoriam  occi- 
ti.n.c  (brum  propcer  fauo 
rein  vulgi ,  vt  itiiti 
videainiui ,  arguitis 
etwm  facinora  pa- 
trum  veftrorum. 

frbS-k       v'    CHRYSO- 

irf-      STOMVS.Non 
illos  mctifac  quonia 

^"fepulchrasd.ficant, 
fed  intentioni  eo- 
rum  detrahic  cum 
qua  ardificabar,quo- 
niam  non  pi\  pter 
honore  eorum  qni 
pcciiifuerantjfedii- 
cucpomp.im  libi  fta 
tuenres  ia  occilioiii 
buseorum. 
#  Idem  .  Vcl 
,'  quia  dicebant  apud 
fe.    Si  bene  fccen 

Lu.n.g  mus  p.uipcribus,  no 
multi  vident  &;pro 
temporc  videt .  Ae- 
diiicia  vero  facim9, 
qug  omnesafpiciut, 
non  folum  nunc,fed 
inpofrcrum.  Oin- 
flpiens  homo  quid 
tibi  prodefr  poft 
mortem  lframemo 
ria,  fi  vbi  cs  torque- 
r:s,&  vbiiionesl.ru- 
«laris  i 

b  ltaquc.  Quia  fce- 
lera  p.urum  dete- 
ftammi  pro  fpecie 
quidem    fancV.ratis, 


*     Vssciii.idiatum  eft. 


I)    In  conrdentia. 


c    Auaritia.  & 


Sordibus  vitiorum  . 
d 


3 


fM-U.g 


B 


5 


pardpfidis,intusailttplenieftisracpina,&fimrnuditiapha 

a     Qui  iutus  non  vides.  b     Cor&  coMfcientiain  n  rrande  £t  iralisdt/idcrijs. 

rifare  carce  m uda"  prius  cjt?  intus  cft  calicis  &  paropfidis ,  vt 

a    Vt  polCs  foiis  veracitar  oilcndere  fanttitatem  per  opera  .  b    Non  eft  n-mndum  <]uod  imus 

cit  iordidum  .        c    Irem  alia  lmiimudiue  eos  arj;,uit. 

fiat  &  id  quod  de  foris  eft  mundum.  t  Va°e  vobis  Scriba!  & 

a     Id  qund  fupia  limilitudo  calicis.         f  Vos  cnim  cilis  fepirlchra   qtiibus  alies  mortiricatis. 

Phariia;i  hypocrit?,quia  limiles  eftis  fepulchristdeaibatis  4 

a     Sicperuerli  inagiltri  qui  alia  do.:ent,&  alia  facitmt. 

qua^aforistparenthominibus  fpecioia,  mtusveroplena 

a    forredine.&  fcetnre  .  b     Onroes  fuperioresfimiUiudincs  breuiterhicexponit. 

funt  offibus  mortuoru,  &  om  n  i  fpurcicia  •  Sic  &  vos  a  for  is 

a     Habitu  veilis,  phylafteria  ionga  orati  jne  ■ 

quidemparecishominibusiufti:  intusautemplenieftis  hy 

^Amore  vanat  laudis.        lodio  veritatis  . 

pocnfi&iniquitate.   t  Vx  vobisScribar&pharifrihy- 

^  Hvpocriti  omnia  fallaciter  faciunt  pibpter  opmionem  vulgi  j . 

pocrita?,  quiasdificatis  iepulchra  prophetarum,  &  ornatis 

a    A'ioru;n,ll  nonverbis  ppercainbiiiofe  ornando  monumcnt..' iultoruiu 
cjuos  a  patribus  non  r.egant  occifos  eir« . 

monumenta  iuftoVum ,  &  dicitis :  Si  fuiftemus  in  diebus 

^Eftundendo. 

-    D  patrum  noftrorum ,  non  t  elTemus  fbcij  eorum  in  iangui- 

c  neprophecarum  .  t  Itaqueteftimonioeftis  vobifmetipfis 

quia  filij  eilis  eorum  qui  prophetas  occidcrunt ,  &  vos  lm- 

^A  patribusfeptein.     f  D^iofihomif.dar.       L>e  homicidis  aati.        fNon  enim  ardificando  fepiikhra. 

plcte  menfuram  patrum  veftrorum.Serpentes,tgenimina 

TVt  implejr.s  ijubd  pitnbus  defuit  de  me&  mci*  . 

vipcrarum,  quomodofugietis  a  iudicio  gehcnna:  ?  Idco 

a     Quj  ventura  dicant.  b    0.ui  fcripturas  expbnutit .        Moraliuin  latores. 

eccc  cgo  mitto  ad  vosprophetis  &  fapientcs,  &  fcribas,  Sc 

a     Vt  Paiilum   .        b     VtTctium'.        c     Vtapoffolos  in  ai^ibus  apoitolorum. 

ex  illis occidetis  &  cruci figebtis ,  &  ex  cis  rlagellabitis  in  fy- 

1Dc  Iuda.^  ad  gentes. 

nagogis  veftris ,  &  pcrfequemini  de  ciuitate  in  ciuitate ,  vt 

a     Debita  vltiopro  eifiifione  far.guinis  mfti  . 

veniat  fuper  vos  dmnes  fanguis  iuftu^  qui  cffufus  eft  fuper   17  tes  dicit »  fcd  c 

r  9  J  r  nem  gcnerationem 

|  malorutn  prxccdea 

Dum  Chnllum  pcrfcquendo  5c  apoftolos  eadcm  facitis  fa.-       tem 5^  futuram ,  quia omnes  vna ciuitas  fuat ,  vnum  corpus 
ttoprobacis  voseifefiliosnonfolum  carne,  fcdimitado-       dubqii. 

ncini-                                                                                   K  @M 
C ■ — ; : — ; r— F 


c 

t 


ne  iniqua,  &;  patet  p 

eos  fcieces  peccare.  t  iaioflitia 
Idem  eft  contra 

vos  loquimini  dum 

patresdanatis,  fimi- 

Iitcrcnimfacitis.      x.  e 

0    Er  vos .  Probato 

quod  fih)  funt  ho-tcaIceli|itf, 

micidarum  ponitid 

adquo^ltcdtbatr.  i.t 

vos  impkte  .  quod  il- 

lisdcftiitimplete,  ii 

liprophetas  vosdo- 

minum    prophca- 

rumoccidice.   Non 

Uibec,  icdquod  fa- 

cturiluncoflenclic. 

d     Qjjomndofii.  iAie- 

ronymus.Scpulchra  £, 

fandorum  xdifienti 

do ,  an  potius  corda  I 

a  malitiamundado. 

Libcrabunc  vos  fan- 

di  ,  quorum  fepul-  *  f«iircm«s 

chra  01  natis  i   Non-« 

certe.    Sancli  non 

funt  amici  inimicis 

Dci,  fruftrafan&os 

honorant  ,  qui  fan-  f  R«nn™* 
io  ditatcm  fpcrnunt.    Fto^nics- 
H  e  Siipiemes.Qixi  fciiit 
12  quem  proferant  fer 

monem . 
1 1  f    Scrib.  In  lcge  pe- 

14  ritos. 

1 5  g     l't  t>c  f»,    Non 

16  hos  tanctnn  pra:fcn- 


O 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A .  . 

I  IntUS  autem.  Et  bxc  erat  magna  c*citas ,  qui*  mundltia  cxttf 
rior  nou  eil  Deo  acccpta  nifi  propter  mundititim  intertorepropter  boc 
dicit. 

a  Pharifxe  &c  Ter interiora  enim  calicis  &paropfidis  inteUigit 
mttapboricc  mtcriora  mentis,ex  cuius  munditia  dcpcndct  bonitas  cx- 
ttrioris  rr,u>iditi<eproptcr  quodfequitur.  Vt  fiat  &  id  quod  de.fo- 
ris  eft  mun. 

3  V x uobis fcribar.  Uic ponitur fccundurh  cxemplum  quederat 
in popnjs  a&ibus ,  quia  exterionm  conuerfationcm  habcbani  bone- 
fitm^rt  coopcrivent  rnalitiam  occultamjjoc  efi quod  dicit. 

4  O^uia  limilcs  cflis  fe.de.&c.  Et  patet  litcra. 

5  Va: uo . Hicpomt tcrtium  cxemplum,quod  rcfpicit  aclusprxdc- 
ttjforum  fuorum.lfti  enim  Tbarif£i,vt  vidcrentur  mfli  refpcttuprxce 
dentiumpatrum ,  ornabant  &  xdificabantfepulcbra  propbctarum  a 
praiutjforibus  inttrfetlorum  &  boceil  quod  dicit.  Qui  acdificacis 
fe$\l\.fequitur. 

6  Uaquc ccfr imonio  &:c.  Hocenim  ipft  dicebant,vt patct ex  lite 
raimmciUte pr ecedcnti  vbi  dicitur.Si  fuiilcmus  in  dicbus  pa.no. 
txC  Sedquia  >u>>i  folum  erant  fili)prxdecefforMn  fuorum  quantum 
ad  natnram,fcd  eiiam  quantum  ad  rnoresfubdit. 

7  Lnplccc.  Idcii  implcbhis. 

8  Menfuram  pa.  Qjodfaftumeftfquandoocciderunt  Cbrislum, 
cuins ferui  fhirunt propbetx,qui  fucrant  apatribus  ludxorum  occtfi, 
&  ideo  Tbmfju  impleucrunt  menfuram  patrumfuorum,  eos  in  mah- 
tia  excedendo. 

$  Scrpentcs.  Tofiquam  in  Tbarifxis  arguit  bypocrifts  cu!pam,bic 

ofien-' 


oftendit  ccnfequentem  p?nam,&  primopenam  <nternam,fecunio  tcm 

ppralcm,ibi.lcru{alcm  Icruialcm.  <fr«f  crgo.Scrpentcs  ve\ienum 

inuidix  habentes. 

1  o     Gcnimina  uipcrarum,5<:c.  Quia  venenum  malitix  a  parcn 

tibus  traxerant. 

li     Quomodofugietisaiu.gehcnnar.   Quafidicatnullo  modo 

auia  erant  in  malitia  obsiinati.l^on  folum  autcm  bancpcenam  merue 

runtpr.Qpttr  mortem  CbtiRi,fcd  ctiam propier  occiftoncm  apofiolo- 

rum  &  difcipulorum  eius  propter  quodfeqnitur. 

1 2.     Ecce  cgo  mitco  &c.  Qjtia  in  djfcipuiis  Cbrifii  multi  babue-  tnc.n.g 

runt  fpiritum  propbeticum,fuut  lcanncs  Euagclifia,r>t  patet  in  jlpo. 

&  ^lgabtts  &  nutiti  a!i),vtp.itet  in  aclibus  apo/iolorum . ^ihqui  etia~ 

fuerunt  Scribxjicut  euangcliftx  qni  fcripfcrunt  cuangtlia  ad  inftru- 

clioncmpopuli  Cbrifliani .  Fuerunt  etiam  fapiemcs ,quia  de  diuinif  & 

Cj;leftil"*s  a  Deo  ittuminaiu  *     . 

1 3  Ec  ex  lllis  occi.&c.  Q^ia  Iacobus  frater  Ioannis  ab  cis  occi- 
Jns  eft.^tcl.i2.& Stepbanus.^4tl.j.& multi aiii. 

14  Ec  crucifigctis.f  t  Tetrum  &^indreamfratrcm  eius,&  mul 
tos  alir.s. 

ij  Fkgellabitis  in  fynagogis  ue.  Hocpatetetiam  in  ^iclibus 
cpcftolorum.  1 6.  vbi  dicitur  quod  Taidus  &  Sylas  flagellis  cxfi  Junt 
Cfi.Corint.li.e.dicitTauli4s.TcTim^iscxi\isium,^c. 

1 6  Et pcrfcqucmini  dc ciukace  m  ciuitace.  Hocpatct  ^tcl.ij. 
g.vbidicitur,quodIudxi  Tauiii  &  Barnabam  eiecctut  dcfinibus  /uis. 

17  Vt  ucniac  fupcr.£>c  ifio  Ubdnulla  eft  a/mbiguytasMuin  fuerit 
ULe,quem  Cain  fratcr  eius  occidit.De  Zacharia  autrmfunt  opinionei. 
V 'nacfl,quodipfc fucritpatcr  loaunisBaptisl*  ,  cj-  bxc  fuit  opinio 

Orige- 


MORALITER. 

y  Vx  vo.Chryf.Vtquid  visapparcrequodno  vis  cffc?pam 
quod  turpecft  apparerc,turpiuscftcfTc,&:quod  fortnofutn 
clt  apparrrc  formofius  efi  clfe,aut  crgo  efto  qrl  apparcs,auc 
app nc  c\S  cs.Vx  v>.fcri.&  pha.hyp.qui  xdi.feput.propbe.Sco^zuv. 
6    l(^«e  tefii.hh  fe cflc  fiiios  malorua»  tcftantur,qui  morcs 

corum 


corum  fcquuntur,fedtuncadimplcnt  eorum  mcnfura,qua 
do  excedunt  eorum  maiitia,  &c  ilc  feccrunt  Iuda;i,  quorum 
patrcs  occidcrunt  prophctas ,  £l  ipfi  dominu  prophetarum. 
1 1  Idco  ccce igo.mit.ad.Muki  de  Chfi  difcipulis ilfas graiiui 
habucrunt.qui  tamen  a  Itida;is  pcricquutioncs patii  tunt.Vt 
vcmat  jtipcr  vos  &  cxte.  Scquaur. 

Tom.5.  n  V\que 


fr 


Glof  crd.&Nicolai  de  Lyra. 


388 


^  a  ^M/itf/.IufliciaAbclappiobaca  cfipcc  muncrumaccc- 

Apcioncm .  .  _ 

b  ^/«««r  «rf.Cur  vfqucadhuc  ,  cu  multi  pofthuc  occifiantc 
natalcChnfti.  &  Chnfto  n.ito  inox  pucqi  abhacgcneratio- 
0«u-4*- nc funt percpti?  Scd cjuia Abel partor  ouiu,fu.c necacufq; m 
agro^ZacharusJaccr 


dos  uecatus  cft  m 
atrio  tcph  vtnufquc 
gradus  tTurtvres  fic 

risimncipacos,  iuo 
corii  voliutinnmarc 
vocabulisZJchanas 
goccifus  cfl  aregc 
Joasmtcr  ccmplu& 
alcarc  ,  vc  b'flona 
Rcgum  narrar,filius 
fjit  [oia4f.&  ineua 
grlio    quo  vtuntur 


Cuiuslibetlaid  . 


nullum  vcnifepcrmictis?Ec  nodixicoccidifti,  sut bprdjftiJ 
fed  occidis&lapidas.i.hoc,  quaii  propnam  &  naturalcm 
con&ietudmcm  babes,  vt  occidai  cC  kpides  fanrtos . 
c  i^uwe-;f.Acfidic.it.Ugo  volui,&  tu  noluifti,  &quorquot 
cogiegammca  voiuuice  fcmpcr  crBcacicer  volctc  feci.quu 

scpcr  ingrata  fuifli. 

S.lccidotis. 


B 


NazatJei,  ,o  fiho  ba< 


a  tcrram,  alangutne  Abcliuiti  vfquendfmguinem  zacharia:  t 

b  a  Bencdicti  dbimni.         TQaemoc  generat  o  1.1  .itr  j»  tcmpli  fub  diuo. 

filij  Barachia*,fqucmoccidiitisincertempluin  cValtarc.  A-  i 

I     Ne  Diiirinim  liipei  Im  tji.at  dko.  hScebri. 

c  mtfndicovobis,  venient  hacc  omnia  iuper  gcncrarioncrru  a 

a     Homiiics  njn  fjfca.pUngicaltcctii  pitris  .  b     Douiinuin  nunoai  tcs  ptophctaium. 

c    Dui  tu  coidisa  tetcpellis.vcl  c  i^u.aluci  vt  Sicfrncuin. 

d  ifla-  Ierulale  leriifalem  qu?occidis  propaetas,&  lacpidaseos  3 

a  Fct  piophrtas  iiiiiTds  a  me  hactc»us  .         Liy.-.i.arem  ri.iei .  rillillilnilllll  lnifllll     4 

c  ^uiadtemim  iunt,   quoaties  volui  congregare  filios  tuos,  J 
f  quemadmodum  gallina  congregat  pullosfuosfubalas,  cV  7 

a  In  pioximo.  b  Templutn  vejciuitas  Romanis  tollnr;bu<;  jjentcSJ  Sclocum.    o 

g  noluifti .  Ecccrclinqueturvobisdcmus  veitra  deierta .  Di- 

•  Nifi  pocnitentiam  egcritis,$c  confclli  fuciitu  mc  filium  OBJoipOtctuis  paiiis.mcin  facicm  DOn  uide- 
biiis.         Portpabionnn. 

co^enim  vobis,  nonmc  videbitisamodo  donec  dicatis. 


h  Benedi&us  qui  venit  in  nominc  domini. 


rachiae  legicur  filius 
Joiad^.Sed  vtiufticja 
Ioiadj  faocrdocis  p- 
dicecur  ipfe  £.ua- 
chus  vocatur.i.bc- 
nedicius  domini . 
lR..4f     IltcZicharus  de  ' 

^' '  duodecim  prophetis  vnus  crat ,  Ucucpacer  loannis  de  pro- 
pheus  vnuserac. 

c  Super%e.  Quaiaprimoparricidavfquead  vlcimumperdi- 
tionis  fllium  computatur,  Quafl,fimileseiuntin  pena  ficuc 
funtin  culpa, 

d  /aM/i/f^.Q^d.Reicfiisfanguinis,  cSimcriro,  quiamulco- 
ticns  mifl  ad  vos  congregandos,  tk  noluiftis . 

*  Chryfoft.M  ffum  ad  te  Ifaiam  ferrarti,&  feruum  mcu 

•^^^********  Iercmiamlapidafci.  Ezechieiem  craccum   pcr  lapidesex- 

q  cercbrafci  ,  ^uomodo   faluabeiis ,  qua?  ad  tc    medicum 

nul  ■ 


fConfuMmini  filium  oinnipOtentis  quem  bcncdiaum  ideit  apeccato  .wmuncui.iBiiit  patet  ad  gloanrjn- 
d  jiu  nomcn  fuum. 


9 

10 

II 

12 


Oiig.Dicitquotics 
volui,cumfiumni-*  a 
feflum  fcmcl  cu  do-  *•«« 
cuiffein  corpore  lu- 
dcjos  .  Scpcr.n.Chri- 
flus  prarfens  fuir  & 
in  zMofc&in  a>phc- 
ris&in  Angelisnii- 
niflrantib.  faluti  hu- 
maneperfingulaige 
neraciones . 
f    GAlina.  Hocani-  ) 
mal  magnum  afLj-  <  k 
cltiin  habec  infiJios  f 
ica  vtcoruminfirmi 
tate  afTcdainfirme- 
tur,  Sc  eos  alis  protc- 
gcnsconcramiluum 
pugnet.Sic  Dci  lapie 
tia  pcrcarnemmfir- 
maca,procegic  nos  Sc 


defendic  adiabolo . 

g  figlbiquetur  .  Ciuitas  auxilio  Deinudatafua-ditioni  rclin- 

quccur,qux  beue  dcrelida,  cum  a  Deo  derelmquicur . 

h  Re«rdi8Hs  qni  venit .  Hoc  turb^  dixcrunc  domino  vcnicnci 

Ieiufalem.  C^uodautbis  tranfactishicdominusdicic,  cogit 

Myflice  intelligi  de  aduentu  chantatis  fux,vbi  conficebun- 

cur  filium  quem  crucihxerunc . 

*  Chry f.  Pei  hoc  occulcc  fccundum  aduencum  fignificauit, 

quoniani,cuncomninocum  adorabanc.  Quodauccm  dicic 

Amodo,ad  tempuscrucis  rcfertur. 

c#Non 


- 


o 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

Origenis  d;c<ntit  quodpropter  feof  cccifm  efl  tn  templo domini ,  quia 
Opiruone*  At  beatafirgupujlpartwnfilijfiitvenitadorare  in  lerufalcm,  &iietit 
Sacharu  occi  <;J  ma  par(e  v\,\  wgints  confueuaant  flare  in  oratione  ,  ih  quo  loco 
*****  *  aon  erat  licitum  mulit*  ibus  cognitis  a  viro  orart,&  tdeo  minifiri  tem- 
pli  volucrant  eam  rtpellere .A<-  Za.harias  pater  Ioannis,qui  eam  vir- 
vinemfciebat,  oppofuitfe  eis  dicens,  qubd  erat  dignaflare  in  loco  illo, 
&  ideo  ipfum  Zacharitm  tanquam  legi  csntradtcenitm  interfecerunt. 
Hoc autemreprobat Hierony.tanquam  apocriphmj.  eJr  dicitquod ifle 
Zachariasfu.tfilius  loiads  faccrdotis  qm  interfeblus  eft  in  templo,vt 
hibetur  z.Taral,z^..Sed contm  hoc  vidctur,  qitod  tfle dicitur  hic  Ba- 
rachittfilius,  iUe  autem  dicitur  filius  loiadee.  lid  q<tod  refpondct  Hie- 
ron,  quod  Saluator  voluit hic  exprmtre  fah tlitaie'  loiadx  faccrdotis, 
ideo  vacaniteum  Earachiam,idefl,beneditlum  domini,ftcut  aliquando 
conttngit ,  qu*d  aliquemliberalcm  hominem  vocamus  ^ilcxandrum , 
niexprimtndum  liberalitatem  eiui:  quaoms  hoc  non  fttproprium 
Xtomcn  dus ,  ^iUicr pojfumus  dicere,quod  loiad&fuit  binominis,ftcut 
fater  Dauidvocatusefl  lfffe,&  Ifai,  &  mnlti  alu in  facrafcriptura* 
Saluatorhic cxprimit  vnum nomtn eius ,  aliud exprimitur .  z.Tara» 
lip.ia.Scqunur . 
I  A  men .  Id&,fidelitcr. 

a  Dico  vo.ckc,  Idrfi.fuperpopulum  ludaicum  efl,  quia  pro  iflispu- 
nitus  multipliciter  diuerfts  temportbus .  Confidcrandum  etiam  quod 
^Abelfuit  ftmplex  hono,  paflor  ouium  &  illiteratus.  Zacbarias  autem 
fuit  facerdos  &  legtfbcritus .  Tcr  hos  ergo  duos  intelliguntur  om- 
nes  iufit  ab  eis  occifi ,  &■  efi  fenfus ;  Vt  vcniat  fupcr  vosomnisfan- 
guts  iuflus  qui  effufus  efl  a  fanguint  iufli  ^Abel  vfque  ai  fanguintm 
Zachari*  tidefljafanguineiuRiminimi  vfque  ai  fanguinem  maxi- 
mi  iufii, 

Icru- 


3  Ierufalem  Ierufalcm.  Hicprxd  cit  cis  coufcquenttrpanam  tem 
poralemjcilicet  dcflrutlionem  ciuitatis  &  templi qux  futla  cflper  Ti- 
tum  &  Fejpaflanmi  in  vindiclam  ntottis  Chnlti .  ^i.anno  apradi- 
ftapafjioncdicenscrgolerufalemlerufalem ,  jilbqwtur  hicpopu- 
lum  ludaicum  fub  nomine  ciuitatis  metropolitan* .  Et  hic  eft  comtnu- 
nis  modus  loqucndi,hoc  enim  dtcitur  ciuitasfacere  quodpopulus  habi- 
tansineafecit. 

4  Qji*  occidis  pro.Idcfl,confutttii~li  occidert . 
"J  Ec  la.eos  &c.ad  cc  mif.  Idefl,ad inflrutlionem  tuam,  ficut  patet 
inprcphetis  antquis,(?  in  Ioanne  Bapt:ita,quifncrnnt  a  Iudfis  occi- 
ft.Vndc^.Rjg.2 l.c.dicitur,  quodtempore  Manaffe ejfufus  cflfanguis 
inKoxius  in  Iemfalem  donec  replerttur  vfque  ad  os . 
t>  Quoties  vo.  Sub  cultu  vnius  Dei perfidem  &  charitatem . 

7  Fihos.cuos.  ldef\,ludms . 

8  Q^emadmo.  Vonitur  exemplum  degallina,ad  oflcndendum  affie- 
Sumfuum  adpopulum  ludaicum,  quia  intcr  alias  auesgallin*  vtdt* 
tur  magis  affici  ad  coiiferualionem  &  nutritionent  puUorum. 
p  Et  noluifti.  jf^niu  primoprophetas  a  Deo  miffos ,  poflea  loannem 
Baptiflam,&  vltimo  dominumnoflrum  lefum  Chriflum  contempfcriit, 
propterquodfubditurpxna. 

10  Ecce relinqnetur  vo.do.  Id  efl,ipfum templttm ,  quodperHo- 
ntanos  fuit  deflruclum  nec  rexdificabitnr  amplms  ,  quia  fecundum 
quoidicitur  Danitli  <j.vfqueinfinem  tnundi  pcrfeuerabit defolatio  . 

11  Dico  cnim  Vobis,ckc.  Idefl  a  tempore  palftonis  Chrifli,  que  dt 
proximo  imminebat  futura,quando  Chriflus  dixit  tfla. 

1 2  Donec  dicatis  Bcnediwtus  qui  venit  in  nominc.  Hoc  erit 
quando apparebunt ftgnaeuidentia  aduentus  eius  ad tudtcium ,tunc 
enim  ludtei  qui  crcditurifunt  in  Chriflum  infine  mundilaudabunt,  4r 
confitebuntur  ipfum . 

Ec 


MORALITER. 

t  Vfqut  adfan.  Ong.  Zacharias  inccrprecacur  mcmoria  Dei 
Omnis  crgo  qui  memoriam  Dei  perdere  feflinac  in  eis  quos 
lcandal!zar,Zachan«  fanguinem  effundere  videcur.Abel  au 
tcm  luctus  mcerprecacur ,  Qm  Crgo  non  rccipit  quod  fcrt- 

ptum 


prum  efc :  Bea.quilugent.  fanguinem  effundic . 
io  Ecce.Chry.  Sicucenimcorpasanimarecedenreprimo 
quidcmfrigcfcic,deindepucrcfcic&:  foluicur,  fic&cemplu 
noftrum  Dci  fpintu  fancto  recedcnte ,  prius  fcductionibui 
&  indifciplinacionibus  replecur,deinde  vcnic  ad  ruinam . 

U 


B8<?        Matthari      Cap.     XXIIII. 


390 


£  A  D  D  I  T  I  O. 

A  Jn  capitttlo.2 j.Vbi  diciturin  pottilla,idcft,afangttineiufliminimi 
yf.]ue  ad  fangnincm  iafli  inaximi.. 

Qflod  Abel  fit  roinimus  iuilus  &  Zacharias  maximus,fiue  in- 
telligatur  fimplicitcr  fiue  refpeclu  occiforii  tantum,  ex  fcripturis 
fion  habec  au£tontatem,vnde  fecundum  Hie.cade  facilitatc  con 
femmtur  qua  approbatur .  Nec  ctia  cx  hoc  quod  prefupponitur 
Abel  fuiilc  fimplicc  paftore  iliiteratum ,  &  quod  Zachanas  fuic 
facerdos  &  lcgifperitus,  fequitur  quod  Abel  fuit  minim'  lwllus 
&  Zachanas  maximus  Non.n.excellentia  iuftitia:  fequitur  lite- 
raturam.Quod  patet  in  plurib.pratfertim  cu  antiquipatres,  licct 
jionleganturliterasdidAciiTejfueruttamcnindiuinismaximeil 
lultrati.Quod  patct  de  Ada  &  patriarchis.Et  forte  cx  his  quae  Ic- 
gutur  de  vtroqucf.de  Abel  &  Zacharia  plura  ad  ratione  luftitix 
pertinentia  Icgutur  dc  Abel,quam  de  Zacharia.In  hoc  enim  qct 
tuerut  ambo  iine  culpa  occifi.aequales  vidcnf,  fed  dc  Abel  fuper 
hoc  legitur,  qct  tam  ipfe,  quam  munera  cius  fuerunt  Dco  accc- 
pta  Gcn.^.b.quod  eft  maximum  tefiimomu  fua?  iuftitiae  ,  vndc 
Hiero.in  hoc  loco  de  Abcl  dicit,iuftus  atit  non  cxhominu  fentcn 
tia,fed  cx  Gcnc.teftimonio  coprobatur ,  vbi  accepca  eius  a  Deo 
narranf  munera,rnde  planior  potcft  ratio  aliignari  circa  nomina 
tionemiftoru  duoru  fcilicetqcfloquendo  detemponb.praeteri- 
tisantepaflionem  Chnfti,qniftadicebaturaChnfto,  Abel  fuit 
jprimuf  iuftus  quifinecu!palcgituroccifus:Zacharias  vero  vlti- 

mus, 


mtis,vnde  coucnientcr  nominat  extrema,ad  hoc,vt  oes  interme-  D 
dii  includanf.Quicuque  enim  fuerit  ifteZacharias  fecudum  di- 
uerfitate  opinantiii,ipfe  tamenfmt  vltimus  luftus  occifus,dequ» 
in  fcripturis  expreffa  mentio  habeat.  Si  aut  obiiciatur  de  Ioane 
Baptifta,rcfpondef,qct  illc  non  fuit  occifus  a  Iudxis  fed  ab  Hc- 
rodc  alicnigena,hic  aiit  agit deoccifionib.faftis  per  Hebrxos  & 
eorupra;decefforcs,interquosoccifio  Abcl  debctcoputari.curn 
tuc  temporis  omnes  fideles  erant  fub  vna  lege  naturali,  cui  fuc- 
ccflit  lex  fcripta  quod  patet  in  hoc  quod  diutur.Ierufakm  Ieru 
falem  que_  occidis  prophetas,&c. 

REP.Inc.zj.vbiPoftil.redditratione  nominationis illoru.fl 
Abel  &  Zachanx  quia  vt  inquit  ,  per  eos  figmflcantur  omncs 
iufti  a  quibufcumqueoccifi,fiuc  magni  fiue  parui,fic  quod  magni 
ficanturperZachariammagnumfaccrdotem  &  doftorem  ,  per 
Abel  autem  parui  &  illiterati  Burgen.  nolens  intelligcrc  Poftil. 
putat  quod  velit  dixiffe  iuftitiam  fequi  litcraturam,quod  non  eft 
verum.Nam  quod  comparat  paruos  iuftos  Abel,hoc eft  per  qua- 
da  fimilitudincm.no  proprictate  .  N6  igif  feqaitur cu.  crgo  ruif- 
fetparuu  iufiuficutChnftuscoparatusoui,leoni  &c.  non  16  df 
ouisvelleo.  Iftaautemtranslatiopotcfthalxre  rarionem,  quia 
numerus  quicamque  incipit  a  minimo .  Numerus  igitur  fanclo- 
rum  incipit  ab  Abel,rec"te  igitur  minimi  dcnoroinantur  ab  illo. 
Ratio  autem  aflignata  per  Burg.ad  idem ,  non  eft  obieclioms  ex- 
pers,fed  tranfeat. 


C  A  P.     XXIIII. 

NOn  relin.bic  la.fuper  /a.Myftice. Recedente  domino  de  te 
ploomnialegisa:dificia&  compoficio  mandatorum 
f$  nfadeftru6laefc,vtnihilpoffitaIuda:isimplere.  Diuinitus 
auccm  prouifum  efc,  vc  crefcence  euangelii  gratia  templum 
illudcum  fuis  cere- 

C  A  p.     XXIIII. 

T  t  cgreffus  lefus   dc  tcmplo  ibat  .   Etacccf- 
fcrunt   difcipuli  eius   ,   vtoftenderent  ei*edifi- 

a    Non  ignotas,  fed  unqtiam  admuandis,  quit  videbatut  qnod  nun- 
quam  dcftiueietui  nale  opus  8c  fiuftia  cflct  comminatlo  Chtilli. 

catioanes  templi .  Ipfe  autem   refpondens  ,  ait  2 

a    Videdstam  fiimam  xdifieationem.        Quod.42.anno  poftpaffis- 
nem  domim  faclum  eft  aRomanis. 

illis  *  Videtishjecomnia.  Amendfco  vobis,non  relinque- 

Quafi  contiaiius  ctuitati. 

tur  hic  lapis  fuper  lapidcm  qui  non  dcftruatur .  Scdente  autc 

a  X  A  a|X     rrl.  f\.  f..«m     .f>f<l>il««    s*..  I  i\  Pi  1  A  \  mafm  L.  I  4   - -  *  -    tSfc         a         »  . 


moniis  collcrct! ,  ne 

quis  infirmus  in  fide 

,a.  lllis  ftancibus  Iuda- 

14,  ifmi  occafionem  ha- 

berecldcm  qui  com 

minarus  cft  vcrbo, 

ofcendit  figno,  dum 

egrcditur  ab  illis  fa- 

c~ti  comminatione. 

a  Sedente  autem.  Vbi 

1 a*  Maccus  ait.confr*  te- 

plum.  Sedec  contra. 

tcmplumcude  rui- 

na  cius  &C  cxcidio 

umi.  Getis  difputat  vt  &: 

,  .  corpons  licus  vcrbis 

"  tl  fms  congruat. 

Myfticc.  Scdet  ivi 
monce  Ohucci,idcfc,in  ecclefia  quictus  maneru  fuperboru 
C  detefcatur  arrogantiam. 

Jicceffe- 


b    Mcefiernnt.    4«    Chryfoftomus.    Secreco  acceflcrunt  ^,iB 
quia de magnis erat inter ogaturi.Etenim cupiebancdifcere  g  ' 

diem  aduencus  eius.quia  vehcmcncer  dcfidcrabanc  gloriam 
eius  videre. 

c    Dic  «o.O^uia  dixic  omnia  defcruanda,tempus  &  figna  de-  Difdpuli 

inu£tionisquxrunt.5:h'ifti   qu:e 
Tria  qu^runt  quofi«««ntt»a- 

tempore  defcruenda 
1 


•    Idcft.fiuctifeiam  ccdcli*  cclfitudinem. 


b    Maicus  ait  Fetius  &  Iacobus 
Sc  loannes  k  Andieas. 


eo  fuper  moantem  t  Oliueti ,  acceflerunt  ad  cum  difcipuli  eius 
tfecrcto  dicetcs  •  Dic  nobis ,  quando  haec  criit  &  quod  fignu 


Icrufalem  fitJquo  ue 
turusChrifcus?quo 
confummatio  feculi 
ventura  fit? 
*  Chry.  Lucas  aute  „ 
aitvnamcffeintcr-]Si3™h79,m 
rogationem  quxeft^Nonnc. 
j     de  Icrofolyma.quafi 

4  seftimatibusdicifpu 
t  listuncfuturumcffc 
t     Chnfci  aduecum  &c 

fincm  mundi  quan- 
do  Ierofolyma  dc- 

5  fcrueretur .  Marcus 

6  autemaicnoomnes 


eos  de  coniumma- 
tione  Ierofolyma: ,  fed  Petrum  Iacobumjloannem,  &c  An- 
dream,quafi  Jibenus  &:  fecuruis  Chniti  loqucnccs4  F 

. j@  Viie- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  ■ 

C  A  P.    XXHII. 

ETcgreflusIcfiisdetcmploibat.  Toflquampofna  efl  legis 
Euangelicit  promulgatio  &  confimatio per  miracula  hicconfc- 
queterponitur iudicittmjccndu Ugt  illam .  Etquialex  euangelica  efi 
perfe&iflima  &  extrema,  ideofrbi  correfpondet  iudkitt  cxtrcmu,quod 
eritperfcclijfimu.Et  diuiditur  in  duas  partes  quia  primo  ponntttr  (jttet 
daantecedtniia  ipfum  iitdicui,fecndo  ipfum  iudiciu  defcribitur,  ca.fe- 
quenti  .Trima  in  duas ,  quiaprimo  circa  hoc  ab  apoSlolis  pmtponitur 
(juxflio  &fecitdoponitur  qu&fiionisfolutio,ibi.  Et  refpondens  Ie- 
fus.  Trima  in  duas,quia  primoponiiur  qu&fiionis  occafto  ,fecndo  habi 
ta  occtfionefomatur  qu<eflio,ibiSedcntc  autcm  co  fupcf  mon- 
te  Oliucti.  Circaprintii  cofiderandti,n$  Cbritlus  infine  ca.praccden 
tisdixerat,quoddomus  templirelinqncrctur  deferta,ideo  in  principio 
huius  ct.dicttur  quod  lefus  egrefftts  de  tcmplo  ibat.  ln  hoc  oftendcbat 

per 


per  faflum  qnod  templum  effet  a  diuinaproteclione  relinquendum . 
I     Etacce.7\(0H  quia  oilenderent  fibi  aliquidincognitum,  cumfre- 
qttcntcr  in  templo  fuiffet,vt patct  ex pmecedetibus,fcdvt ex  nobilitate 
adificiorum  quA  erantfatla  ad  diuinum  cttltum,  prouocarent  eum  ad 
mifericordiam,&  per  confeq:iens  mitigat  1  ppiam  pr&diftam. 
z     Ipfe  au.  Quafi  dicat  quantumcunqtte  funt  magna  &  fmia. 

3  h  men .  Idcftjidcltter. 

4  Dico  vobis.Tv^on  eflftc  intcUigendttm  quin  remaneret  lapisfu- 
per  lapidem,faltem  infundamcntis,fcd  tft  modus  loquendi  ad  expnmen 
dum  magnitudinemdefirutlionis^quxcompktaefifubTito  &  Veffa. 
fiano,vt  diilum  efl  ca.prxccdenti. 

Sedente  au.  Exprxdiclisformatnr  duplex  qtuftio.  Quia  enirn  au- 
dierant  a  Chriflo  euerfiontm  tllam ,  crcdtOant proptnquum  ejfc  mundi 
co>ifummationem,ideo  qumfierunt  primo. 

3     Die  nobis  quando.  ldeM^defirutlio  ciuitatis  &  templifecundo 
quafierunt. 
6     E  t  quod  fi.  Vtrumqtte  enimftmulfiet)&  propter  hoc  esl  quxflio 


vna 


M    O    R.    A    L    I     T    E 

T.t  egrejfus  feftts  de  templo  &c.  Scquitur- 


R. 


\onrcUnquctur  hic  lapis  fuper  lapidem,qui  non  &c.  Oria;enes 
Omms  homoqui  fufcipiens  eft  verbum  Dei  ccplfi  eft.Si  pofi: 
pcccatu  adhuc  faluat  i-xparrc  veftigia  fidci &  religionis,  tc- 
I  lum  cft  cx  partc  ddku3umj&:  cx  parcc  cenfiftcns.Qui  auc 

pofl> 


poftqua  peccauiccura  fui  non  habcc  paulatim  minuitur,do- 
ncc ad  plcnum  reccdica  Dco  viuecc ,  &:  fic  non  relinquctuc 
lapis  lupcr  lapidem  mandatorum  Dei,qut  nondeftruatLir. 
I  Sedentc  autcm  cofuper  montem  oltueti.  Contra  tcmplu  fedens 
deruina  Iudaic^gt3tisdifputat,vtctipfofitn  corporismon- 
ftrctjOj,  quiecus  in  ecclefia  mancns,  impioru  fupbia  codenac. 
Tom.5.  xx    z  Multi 


3^1         Glo£ord.&NicoIaideLyra. 


592 


Hom.7<-«o 
Kmh. 
t  Mar.ij.a. 

Eph.jb, 


audicpra:lia,quiautemdepraHiisIongegcitisdud!r,rumo-  D 
rcsvelopinioncsaudic  preliorum. 

d  Confurgetcnimgent&i.Mvtiice.iXegriu  furgec  in  regnum 
&  peftilcncia  coruni,qiiorii  fermo  vc,c.mcer  jcrpic.Hci.mics 
verbi  Dci.co.nmocio  cerrx,&:  a  fide  ieparatio.Vlcuru  cnim 

tnbulatiomuluspre; 

aduentustui   ,   &  confummationis  farculi  ?  Et  rcfpondens       uenirar,  &pcrcre- 

*    NcquispcrfuaJeaUu.uaiihxc  omnia  mox  line  lutnra.    b    AntichnAi  pro  Uiiiito  irtiorum  bra  111.113  lUdlCanClU" 

priuiu'.  Miaon  nujjus.ctit  omnci  inSaiaana  aulcultabant  dicentcs  Hxc  uutuv  Deimagnaclt.        j       malaperpeCUa  .  Ec  1- 

Iefus  ,  dixiteis.  t  Viddtc.ncquisvosicducatjMtihicnim  r    dcopoft  beila&ie- 

»    Ante  horum  completionein-         ^  3       didOnCS   UOn  ftatim 

ucnieant  in  nomine  meo,dicentes.Ego  ium  Cnnftus ,  &  mul-  4    finis,'qiua  muka  ma- 


a    V MfW.Cumhcc  fient,nc  puccmus  inftafc  die  domini.cu- 
ius  fi"nu  perfpicue  pomcur  m  fcquctibus .  premunicnecur- 
bcncur,vcl  dcficiac  pcr  dceeptione,  vt  pcr  Sjmonc  Magum, 
vcl  pcr  ttibulationc  &  perfccucionem,  vt  pcrNcrone.Noca 
hcc  vcnicntia  anccexcidiu  Icrufalcm  fmulia  func  U  cadcm 
fcrchisqux  ficncin 
confumnutionc  fe- 
ctili  ,  &  loqtntur  ira 
dcvnoqualide  alio. 

*     Chryioftomus.    n 
Non  dc  dcfhuctio-    b 
ne  Ierofolymx  ne- 
quc  dc  iccundo  ad- 
ucntu  rcfpondit  fta-    c 
tim  ,  fcd  dc  mahs 
quibus ,  ftarim  obui- 
andtim  crat. 
b     A/H/ri.Imniinen- 


Htt  tentstio. 


Expcclationcs  n  jumo» 


5 

6 


fLucar.ii-ca. 

Sap.  f  ,d, 


Ante  cxcidium.  Oux ad  Iioltes 

In  Lue.i.fcdi.iones.        Quxadciues. 

tosfeduccnt.  Auditutienim  cftis  prcTlia&topinioneaspra- 

a    ludxam  dcleiatij,        Quantumad  priha.    b    Confrat  hxc  omnia  contigiHc,  tempoie 
iuuaicx  fctliti  oni  antc  vltmiani  ptouincix  eueriioncm  . 

liorum,uidctenctiirbemini.Oportebtenim  *  ha?cfieri,fcd  7 

a    Auditurieltispie.&  opi  cVcc.Conmr.enini  gens.  ° 

tclcrufalcmexcidio    d  nondueft  finis.tConfurge^enim  ecns cocrao-ente,  &regnu  9    bus.Sk*$etgens.Ecccu 
multi  fucrunt  pnn-  11«  i«.?p».e.  Pr,iion£.  &  D        10  percurbatio     homi- 

in  rcgnu,6t  crunt  peftileti*  &  fames ,  &  tcrremotus  pcr loca  ll  ""TcfcIteZlx  j^iu  E 

per,  Teildcntta.  Ecce 


ladebent  praxurre- 
rcvtnuncicnt  mala 
fincfine.  Eorumau- 
temaliaeccclo,alia 
eterra,aliaabeleme 
tis^alia  ab  homini-  .w 


- 


cincsqui  fc  diccrent 
cffcChnftos,5t  tcm 
B  pus  libcrcatis  prope 

ciTe .  Mulci  in  ecclefia  temporibus  npoftolorum ,  qui  prewr 
aliafalfadicerentinftarcdicmdomini. 
c  jluduuri.  Harc  in  Iudara  a  pailione  domini  abundauerut, 
•quibus  nc  territi  apoftoli  lerufalem  &  Iudxam  defcrant  ad- 
monentur ,  quia  non  ftacim  finis,  fed  poft  quadraginca  duos 
annos, 
EpifUo.  -js  Augu.Interrogancibus  difcipuli<;  dominus  refpondit  ea 
quac la ex  illo  tepore fucrant fecutura,fiue de  excidio  Icrufa 
lcm  fiuede  aduentu  fuoperecclefia  in  qua  vfqucad  fine  ve 
nirenoceiTatjiiue  de  ipfo  fiue  in  quoapparebit  viuos  iudica 
turus&  morcuos.Cura  icaquefigna  dicat,qtif  ad  ifta  tnaper 
cinent  quo  eorum  crium  fignorum  ad  aliquid  bonum  rerere- 
dum  fit  diligentcr  confiderandum  eit ,  nc  forte  quod  perti- 
nct  ad  vnum  rcfcrcndum  putemus  ad  alterum. 

•}<    Chryfoftomus.HicIoquicurdepradiis  qua:  Ierofoly- 
mis  erant  rutura. 

^t    Origenes.  Qui  audic  ipfas  roccs  quaj  fiunt  in  pralhs 

audic 


Vhi  fuptj. 
Traftatn.  x%. 
in  JVfatch. 

G 


inqqualitas  corporu.Fdw«.Eccc  ftcrilitas  terrx.  Tenores  de  ca 
lo  &  tewpctlatesAccundum  Lucam.  Ecce  inxaualitas  aeris.  Oia 
crgo  confummando  conturbantiir,vt  qui  in  omnib.deliqui- 
mus  in  omnibus  feciamur,vnde  Tugnabitpro  eo  orbis  terr*  ccn- 
tra  infenfalos. 

*  Chryfoftomus.Ecnonfimplicicerha:cfiencfccundum  u 
confuecLidinemanteainhomitubus  cxiftentem  ,  fed  exora  M 
qua;eiitdefuper.Ht  propter  hoc non  iimplicicerdixiccaeire  ^ 
vencura.neque  repence,tcd  cum  quxdam  Ugnificacioric.vn-  ' 
defubdic,hxcaucemomnia  inicia  fumcdolorum^deftjud.ti 
cocurn  malorum. 

4«  Origenes.  Sicucargrocanccorporaante  morcem,fic  nc-  tJ 
cefTe  eft  ance  corrupcionem  mundi ,  vc  quafilanguens  cerra  M 
frcqucntius  terrzmotibusconquafTetur.  Acr  vim  morciiera 
concipiens,peftilens  fiac,&:  vicalis  yircus  terrae  deficics  fuffo- 
cet  fructus.Confequens  aucem  eft,vc  propcer  mopiam  cibo- 
r  um,  in  auar  lciam  &;  bclla  homincs  excicencur. 

^    H£C 


NICOLAVS    DE    LYRA. 


>W  .  T^otandumetiamquodiJljiauieUionesfueruntfibifa&afuper 
montem  olluetl ,  &  hoc  rationabiliter  ,  quialotusiftediflatfoluma 
tiuitateper  vnum  ntiliare ,  &  fic  ciuitas  itla  &  templum  ex  ilto  loco 
clariffime  videntur ,  &  occaftone  buins  de  tempore  dejtruclioms  itlius 
ibi  queritur  .  Similiter  etiam  iudicium  extremum  futurum  esl  circa 
illum  locum ,  vt  babetur  Ioc.  $  .ideo  conuenienter  fit  fibi  qu&jlio  de  fu- 
turo  indicio. 

I  Rcfpondens.  Hic  ponitur  vtriufque  quxflionis  folutio,&  primo 
prim£,fecundo,  fecundet  ibi.  Orace  aucem.  Circaprimum  duofacit 
Iofephus  quia  circa  ea qu<c perlinent  addeftrufttonem  ciuitatts  &  temptt  pri- 
tno  fcribit inttium,&  fecundo  finatcmexitum,ibi.  Cum  etgo  vide- 
ricis.Circa  quod  confiderandu,quod  incboatio  &  fignum  deftiuHionis 
fnturafuerunt  clades&peftilenti£,qui)ifucrutinludjia  antebdlum 
VyOmanorum  contra  eos,vt  dicit  Iofepbus  libro  de  Iudaico  beUu.  Diui- 
ditur  ergo  in  duas  partes,quia  primo  tanguntur  mala  qnx  contigerunt 
ludaisingeneralitfecundo  ,malaqu<ecomigerunt  CbriRi  difcipulis 
in  fpecialt,ibi.T  imc  cradenc  vos.  Circa  primun  quatuor tanguntur 
Trimumeft  feduclio  crroritrfuod  notatur  cum  d>citi*r. 
z  Vtdetcnequisvosfeducac.  iftaautemprxdixit  ,  qulaminus 
iacula  feriunt  qux  prxuidentnr. 

$  Multi  enim  venient.  Ideft,afcribentes  fibi  nomen  meum ,  quoi 
patetper  hocquadfubditur. 

4  Diccntes cgo  fum  Chnftus &c.De  talibusfuit  Simon  magus 
quiper bocfedicebat  ?amaritwos,dequo babetur  Jicl.8. b. qiSama 
ritanidiccbatdeitlo.H\ceRvutus  Deiquac  dicitur  magna;//;f. 
etiam  dicitfufcr  locum  iltum,quod  ante  dcftruflionem  ciuitatis plures 
apparuerunt  qui  dicebant  fe  efie  Chnflos. 

5  Audicun  cnim  cSis.  Hic ponitur fecundum quod lefl cocnffio  ti 
moris,cum  dicit. Audicun  enim  cftis  prxlia.  Secundmnenim  quod 
refert  lojepbus  lib.antiquitatu.2.0. poft  pajfionera  Cbrifli  ante deftru- 

llioncm 


ftionem  ciuitatis,mulf<e  feditiones  et  multa  prttltafuerSt  apud  ludteosi 

qttia  Samaritam  quipartm  tenebant  ntumgentilem,infurgebant  cott 

tra  Iud£os,&  econuerfo.Item  in populo  ludtenrum   erant  plurimi  qui 

incitabant  populum  ad  rebeltandum  contra  Rjmanos ,  afy  autem  con- 

trarium.Sequitur. 

6     Ecopmionesprajliorum.   guia  ante deflru&ionem  ciuitatis  Si 

multafigna  apparuerunt,quce  interprctabatur  ab  aliquibus  in  bonum  " 

6  pacemcmitatisy  ab  alui  autemin  contrarium  &  dcftruclionem,&  ci 
inttr  aliaponit  vnumfciiicet .  Etfydus  iletit fuper  ciuitatem  per  an- 
num  fimile gladio  .  Quamappavitionemqwdamdicebantfignificare., 
auxilmmfibi  ajfuturum  contra  inimicos  .  liliqui  e  contrario  dtccbant  ** 
fignificarevindiUam  Dei  contramata  habitantiumin  ciuitate,&per 
hoc  erant  diuerftt  opiniones  de  prxlus  intereos. 

7  Videce  nc  tur.&c.  Hecededo de  Ittdxapropter  talia.  Voluit.n. 
Cbriftus  quod  difcipuU  fui  manerent  atiqnanttdumin  Iud£apoi~l  mor- 

tcmfuam  adprctdicandum-ftdem  CathoUcam. 

8  Oporcct  enim  ha:c.  Quiafunt  a  Dco  prxordinata. 

9  Sed  nondum  eft.  iluutpoft  audidancm  tatium  lietit  adbuc  ciui 
tas  per  longum  tempusfcdtcet  <\o.annis  poflpaffioncm  Cbnfti. 

io  Confurgeccmm gens. Hicponicur  icriium,vidcitcet'difturbx 
tio pacis,cum,dicitur.Conhugcr:gcns  m  gcncem.  Quia  genslu- 
dxorum  erat  diuifa  intxafe,vt  patet. 

1 1  Ec  regnum  aduer.  Qiia  regnum  Iudxorum  contra  regnum  E^- 
manorum  rcbcUautt,&  boc  patet  exprcdt&is. 

12  Ec  ctunt  pefh.  Hicponitur  qu.artnmjciUcetperturbatio  orbit 
feu  elcmentorum  ex  quibus  confurgunt pcjtitcntic  in  aerc  &  mari ,  & 
per  confequens Jierilttas  &  famcsiutcrra.  Qupd  autcmhoc accidcrit 
dto  tcmpore,patet  ji£l.\\.d,vbi dicitur qi propbcta  Agabus  pr&ifixtt 
famem  magnamfnturam  ,  qux  fatla  cfiimpcrantc  Claudio  proptcr 
quodfiddcs  qui  erant  „4>>tiochicc  yW-ferunt  auxtlium  de  facuttatibvs 
Juis  fideltbus  quterantinludxa  &  lelufntempcr  manus  Barnabx& 

Sauli.Sequitnr. 

Ftac 


MORALITER. 

1  Multienimvenientinnominemco  dicentcs.ego fumChriflus &c. 
Ideft ,  Mulci  videntuc  plus  dicerc  fafto.quia  fna  ftatutadiftn- 
ttius  faeiunt  obfcruari  quam  prarccpta  Det . 

Con» 


1  o  Confwget.  Hie.Myftice.nutcm  vidctur  regnum  contra  ie 
gnumconfurgercvSdpcftiicnctaeorum  quorum  fermoki-. 
pit  vc  canccr,  &L  famcs  audicndi  vcrbum  Dci ,  &  commocio 
vniuerfeccrri' in hajrecicis migis  incelligi,quiaconcrafe m-, 
uicemdimicantcs,cccleiie  viitorian^faciunc. 

Tunc. 


193 


Matthan        Cap.  XXI III.      394 


*  Hjec  autcm  omnia  initia  funt  dclorum.  Tunc  tradentvos  ' 


a  Fei  apoftolos  oinnium  credentium  perfona  fignatui 


J  a  H^cau.  Ha»cawcmomniafuminitia,nonconfummatio 
\  qUanpr£ConiaAnt!chrifli,velcxcidij  vrbis.  Hecpartimad 

cuerfioncm  Iudcorum,partim  ad  diem  iudicii  percmecquia 

itaapoftoliintcirogauerantdevtroque. 

#     Hieronymus.  Quod  dixiz  ybecautcminitiafuntdoto- 

rtfw.mchustransfer- 

cur,parturitionum: 

Vt  quafl  conceptus 

qnidam  Antichnfti 

non  partus  intclliga 

tur. 

b  Tunc  tra.  Quo  mc 

ricohec  Iuda?is  cuc- 

nianc,fubdic,  qpoft 

©ccifionem  Chnfti, 

rominis&fidcieius 

precones  pcrfecuti 

funt. 
•n  *  Chryf.Quia  difci- 

puliaudicccseaqua* 
B  de  Ierofolyma  pra*- 

diccbacur,  fi  difpofi- 

tieranr,  vtextratur 
:*  batione  efient  quafi 
l;e  dcalienapgnaaudic 
•p  1.  tes  fibi  vere  profpe- 
*■-  ra  fucura  fperabant.propterhoccisgrauia  prxnunciac  in  fo- 
f  licudinem  cos  ftatuens . 
I    c  Ettuncfcandali\abuntur.  *  Idcm.Poftquamduplexpreliu 

pofuicfcilicecquodefta  fcdu&oribus  &quodcftabinimi- 

cis  confequcnter  ccrtium  pra*Iium  ponitquod  eft  afalfis 

fratnbus . 

d  Et  mul.pfeu.Quidam  hoc  ad  cucrfioncm  Iuda-oru  rcfcruc. 

Sed  tunc  intcr  cos ,  quia  nulluserac  fidchs ,  ad  qucm  fieret 

cxhortatio  mclius  hoc  accipitur  dchzrcticis.quoru  primus 

Simon  Magus  fiiit.Extrcmus  maior  omnibus ,  Ancichnftus 

cft .  Diligciiter  intucndum  cft,quod  fignorum  ad  excidium 

\rbis,quod  ad  diem  dommi  referatur.  Rcfpondit cnim  do- 

minus,  quarcxillotcmporeerant  fccutura  iiue  dc  cxcidio 
£  Icrufalcm  fiuc  dc  aducntu  fuo . 

£f 


c  Et  pr&dicabkurS^wa nouerac dominuscorda difcipulorum  D 
dc  eKcidio  &C  perditionefue  gentis  contriftand  -i.hecfolacio 
rcleuat vcfcirenc  mulco plurcs  focios  gaudi j  <ccerm  dc toto 
orbccolligendos. 
Adhuc  tcnecc hoc figncim ,  quod  non  in&ct  dics  domini 

vel  dcfolatio  Icrufa 

a  Fururorum.  b    Miniftrit.  .e    Exercendoj. 


In  fine-muRdi  fiiniles  apoftolis, 
ttibulationibus  funt  probandi. 

in  tribulationcm ,  &  occidcnt  vos ,  &ebricis  odioomnibus 

a  Propterafleuionem  veritati*.  b    Difcedema  hdetiirinie  vel  por- 

tentts  vel  immanitite  commentorum  . 

gentibus  proptcrndmen  meum.  Ettunc  fcabndalizabun- 

a  Gladio  doinini  ab  inuicem  feparante eos  quod  inprincipi»  prxdic.tionis   faftnm  eftmaxi- 
Bte  tempore  Antichrifti  ell  fututura.        b  Frater  infidelis  fratrem  fidelem. 

tur  multi ,  &inuiccm  tradent  &  odio  habebunt  inuiccm .  t 

a  Vt  miraculis feducant  .    f  Koc  tempoie  iudaici  vaftitatis  plene  rempore  Antichrifti. 

Etmultipfeudoprophetariurge^nt^&feducent  mulcos .  t& 

a  Vnde  Apoitolus.Eiunt  homines  aman.fe.        b  Iniidelitis  .  c  Pio  tribulatione  qux 

antctribulationem  videbatur  calere  vcl  calebat  n  cumque  in  paee ». 

cjuoniam  abtfndabit  iniquicsfs  rcirigefcect  charitas  mulco-  9 

In  fide  Sc  charitate.         tQuocumque  tcmpoieincipiat.  Fiifentis  viti. 


Icm  ancequam  apo- 
floli  toto  orbe  dif- 
perli    func  prastcr 


duos  lacobos 


qut 


8 


prius  in  ludxa  in- 
cerfcch  func  Difper 
flinqriam,  vcfido- 
lercc  dc  pccdicione 
fiiatgcncis.folacium  ,  f 
habcanc  plures   fo- 


xS*l~ 


uator. 

cios  dcomui.gence 

coilcctos. 

*  Chivf.Ouod  aute  ^  ^™  ■ 

antccaptionelcro-^onalu>fi_ 

fo.Iym^  vbiquc  pra>  £ 

dicatu  cfteuan"cliu 


rum.  t  Q.ui autem pcrfeuerauerit  vfqucin finem    hicfaluus         d    lodaicPaulus 

a  Aedirtcatoriumecclciizantefinem  mundt  ficut  anti  aelhuctt»nem  Ierufaleia  per  apoftolos. 


crit.  Et  prjedicabicur  hoccuaangclium  rcgniin  vniuerfborbc, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i     Harc  autcm  omnia.  Iiefl,quaiuorpr*difta . 

3     Initia  funt  do.  Qj*'  quidtm  doloresfuerunt  confummati  i»  de- 

Slruilioneciuitatis  &  templiper  I[omanos . 

3  T unc  tr.  Hic ponitmala  qu£  contigerunt  Chrifli  difcipulisin 
fptcitli,y>biponuntur  quatuor.  Vrimum  efl  violentia  afflitlionis  dupli 
eittr,fcilictt  ab  intra  &  ab  extra.  Illa  qua.  fuit  ab  extra,fuit  a  ludxis 
fdelesperfequentibus,de  qu%  habetur  >A8.%.a.  *bi  dicitur%  quodpofl 
mmtbcati  StepbanifaHa  efl  perfcquutio  magna  in  ecclefta,qux  erat 
lexofolymis  &  ibidemfubJitur,qupd  Taulus  deuaflabat  eccUfiam . 

4  LLt  occi.vos.  Qwa  illo  tefhpore  occifus  efl  Stephanus  a  lud*is,rt 
patet^ftl.j.g.lacobin  filws  Zcbed£i.^tft.ij.4.  lacobusjrarer  dortii- 
ni. vt dicit Iofephtn  Itb.zs.a-itiquitatum . 

$     Et  cr.odio.  Idcflt'hquibi4S  omnium gentium  . 

6  Proptcr  no.mcum.  Hoc  additur  ad  eorum  confolationem,  quia 
adbocjcquitur  magnum  premium,vt  habitum  tfl  fup.^.c. 

7  Ettuncfcandalizabuntur.  Hicponitur  affhdio  ab  intrafcili- 
ttt a  (alftsfratnbus,qnia  multi  qui  rcceptrantfidem  Cbrilii  vidcntes 
pcrftquutionem  oriri  contra eos  fcandatf^abantur ,  cadentes  proptcr 
hoctjidcfufccpta^&fic  habebant  odio  verosdtfcipulos  Cbrifli ,  quos 
ad  mortem  tradcbant . 

i^trnul.pfcu.Hicponiturfecundumfcilicetyehcmentiafedu/Jio- 
»i',f  iU  multi  prophetxfalfi  dcnunciabant  contrariaprtdicationi  jl- 
poftolorum . 

9  Ec  quoniam  abunda.ini.Hic  ponitur  tcrtium  fcilicet  abuitdan 
tia  iniqmtatis,quit  erat  infalfis  Cbriftiams,  &  propter  hoc  refiigcjce- 

bat 


1 1  in  omnem  terram 
ii  cxiuit  fonus  eorum 
Et  vides  cum  alc- 
rufalcmin  Hifpaniam  currcntem.Siaute  vnus  tantam  por- 
Cionem  accipit,  cxcogitareliquiquantaoperatifint. 
#  Aug.Noncftab  Apoflolis  predicatioiftacompletaqua-  fpift,  8«. 
do  adhuc  funt  gentes  in  quibus  nodum  ce.pic  impleri.Quod 
autcm  dixit  Apoftolus. Jh  omnem  terram  &c.  verbis  quod  fu- 
turum  erat  dixit,  non  quod  iamfacfum  eft  . 
4<  Orig.Cumomniseensaudieritcuangelij  pratdicatione  TmS.»8, 
tunc  cnt  fecuh  finis.Multa:  auccm  non  folum  barbarorum, 
fcd  etiam  nofirarum  gentium  nondum  audierunt  Chrifti 
verbum . 

•jc  Hieronym.  Non  putoaliquam  rcmanfifTe  gentem  qu^ 
Chnftinorricn  ignorct.  Et  quamquam  non  habucritpredi- 
catore,tamen  cx  vicinisgentibus  opinioncm  fidei  nonpo- 
tcftignorare. 

^ibo-      V 


batcbaritasinmultisalijs,  licet  non  caderent  totalitcr prcpter  quod 

conclud.it  • 

10  Qiii  autcm  perfeueraucvfque.  In  fidefcilicet  formata  chx 
ritate,  hicfaluus  erit . 

1 1  Et  prasdicabitur.  Hicponitur  qtiartum  quafi  ad confotationem 
pr4tdi£lorum,quod  efl  euidentia  credulitatis,  &  hoc  cfl  quodfubditur. 
Et  prardicabitur  hoc  cuangel.  Idefl,  enangetium  Chriili  quod  in- 
troducit  ad  regnum  ccclesie ,  quod  non  faciebat  lex propter quod  erat 
imperfetla refpctlu euangelt'],vt fupra ditlnm efl  inprinci.  hums libri. 
ia  In  vniucrfo  mun.  Quodcnimantedcflrnftionem  ciuitatis  pcr 
Titum  et  refpafianum  in  tribus partibus  orbis  fcilicet:  Afta.,Aphrica 
&  Europa,prsdicalum  ftt  cuangctium  Cbrifli,patet  ftc.  Viucntecnim 
Tctrofidesprtidieata  efl  in  Italia,&  nonfolum  in  Itatia,  fedetiam  in 
Gallia,quit  satlus  Sauinianus  quifuit  vnus  de  txx.  miffus  a  beato  Te 
troinGailiam  atmpluribus  alvs  tiuitatem  Scnonctjcm  {qux  tunc 
erat  metropolis  Galhc,&  -vocabatur  ciuitas  aurea)conuertit  ad  Chri 
flum:  &  ibi  tribus  ccdcfii.  adificatis  vnafciiicet  in  bonorebeat*  Vir- 
gi>iis,alia  in  honore  beati  Stepbani protomartyris ,  &  alia  in  honore 
JantTi  Ioannis  Baplijttt ,  quartam  xdificauit  in  honore  ^ipoUolorum 
qut quia yiueteTetro confliutla  ettjdco ecclcfta B.Tetri viui  adhuc 
nominata  eH  vfque  in  bodicrnum  dicm.  F.x  loco  autcm  iilofantlus  Sa- 
uinianus  focios  fuos  ctrca  aiiaspartes  GaWs  mifit  adprxdicandu.lx 
qnopatet,  quodviuenteTctro  fideiprxdicatioperuenit  vcrfitsmare 
occidtr.tis ,vbi terminatur ylttmum  clima  nolir*  tcrrx  habitabilis. 
Q^od  autem  efl  vltra  ,  fecundum  autlares  aftronomix  ponitur  extrt 
chmata.  Ierufakm  autem  dc  qtta  exicrunt  apofloli,  &  alii  Chrtfli 

difcipuli 


MORALITER. 

Tunc.  Quod  nunc  impletur  myfticc  ,  quia  paupcrcs  rcligiofi 
perhomincsmalos,  &  fpecialitcr  pcr  clcricos  pcruerfos  tribu- 
«ntur,&  per  detraftioncs  eorum linguarum gladiis occiduntur, 
*  plurcs  infirmi  fcandaluamur  ,  odientcs  ftatum  fuum ,  &  fra- 

tres 


trcs  fuos  ncquitcr  accufant  ab  ordine  rccedcntes . 

7   Et  multi.  Idctt,pra:dicatores ,  qua;fuafunttamenqu*rcntes 

furgunt,&  multos  fimplices  fcducuac ,  &  fic  firigcfceutc  charita- 

teabundatiniquitas. 

t)     i>«itf«.pcr/(?.ScilicetindoftrinaChrifti,  &atalibus  verbo 

&  faclo  prxdicatur  euangelium  regm. 

T©m.5.  a    i        Cum 


w 


GloforcL&NicolaideLyra.        396" 


@  a  ^fcftm/iwr/#n?,^.Vclfidccxci<Uovrbisflbominatio,ideft, 

A  idolum.Pilatus  cnim  poiat  imaginem  Ccfam  in  remplode- 

folato.  Vd  hoc  dicicur  dc  ftjt.w  Adnam  eqticftn,que.  m  lpio 

fantforum  loco longo  tcmpore  ftcrit . 

Fpjft.Bo,     M  /^uguftmus ,  Lucas  qiudcm  vt  oftenderet  tunc  tactam 

ftnilr  abominatione 

•TSux  damsati&nu ,         f  Non  credentibus 


t  Din.a.g 

J.ucTii.4 

J.W-X  »1, 


i.Uy^il.4 


B 

j  vettimcnu 
1M 


dcfolarionis   qux  a 
DanicJcprcdi&aofti 

qncxpugnara  cft  lO* 

nil.tlcn  ci ictehi 

harcdi  i; 

menv ■''•.'[. <••"'"  >■■ 

ii>  t':rt  .idui 

cit.i  lctufjkw  .  tf.nt  fci* 

tote  qnia  apprupinqua* 

hii  d<f<<<:'ioeins. 

#  HiImius  Totum 

iudiciuru    adue.irJWS 

futuri  dominus  po- 

nndiccn?,C«»i  wJW* 

f/f^f.  DcAnticlui- 

fii  cnimtcmponbus 

fric  iocucus  hii ,  pro- 

phcta.  Abomiftatio 

cxcodidjcft,  quod 

aduerfus  D-*um  vc- 

niens  honorcm  Dci 

Jibt  vendicailct:defolationis  autem .abominatio,quia  bellis  &, 

cxdibustcriamdefolaturusiic,  atqne  o't  id  a  Iud.cis  fufce- 

ptus.locofantfirkation.s  ufftntuiturj  vt  vbi  f.inctoriim  preci- 

bns  Dctisinuocabatur,i|l:c  aluda-is  f..fccptus  vciv.rabjlis  flt, 

i^quiapropnusiticIuJxoiumcrroi  crir,  vc  qui  verrtatcin 

fefpueruncfiicipiant  falinaccm  ,  .h;du.\>m  deicri  moncc',  & 

ti  ansfugcre  m  montcs,nc  aduuxtioue  plebts  tlhus  Anctchri- 

ftocvcduurx  visarter.irur,  .    i 

b  Tunc  qm  in.  Hxc  ad  literam  fafta  funt  cum  appropinquace 

cxternvnio  ludaroruiri  oracuio  monittomues  Cbnftiant  nj- 

gerunt  tn  rcgnum  Atzr  pp*  qui  pardbat  Romanis. 

Myfiicc,  tunc.  fciefl  cumh<eiefes  &  ilagitia  regrmreecc- 
pcnnc  imcrfanctos>&:  pacemeorum  diftiahere,quancopJu^ 
res  vidcnc  fcqui  praua,tanco  altius  virtutes  petant . 
C  V*au,  Quiiaiarcina.grauate.fugcre  nonpoieru.nt.  Inifto 

qtu 


qui  in  lud.ra  fttnt  fbgtaht  ad  montcs,concordat  Lucas,cccera 
viderur.iliterdfcerejta&qut  in  mcciiociusdifccd.tnc.  Sed 
quomodocum  prardixtteiiangeliftacircundari  Icrul.ilcmab 
exeicitu,quiin  med/o  fOnt,ideft,  cnm  itavrgebitpcriculum 
vt  cuadi  non  poffic,  dilccdant,  td  eft  non  capiantur  deiidcrid 

httiusfeculi  inaliam 

a    poft  bxc  omnia 


I 


in  cclhmonium  omnibus  gentiiSus»  eattuncvcniet  t  con*-  1 

a    Nanllaiini.lednonprius.  b     Ilom  iK-m  peci.vi,  qniadueifatur  .V  extoMitur  fupra  orane    j 

dicitur  lcui  qni  deilruir,  ix  ao  lolirudinein  rcdigct  fufccf  turos  fe  . 

fummatio.  t  Cum  ergovideritisabd'minationem  defolatio-  3 

rpixdiftl,         3     Intcnip!  i  nei.vcl.vbi  non  debct  lecundti  m  (ttarcum  ,  quod  idcni  lignat. 

nis,qua:  ciicta  cft  n  Daniele  prophcra  ihntcm  in  lo'co  iancflo 

.1    Ulam  wophetuui  vel  icqucin  b    In  conleflionr  riJci.  T VeUimlua  occidetiw 

lucr»  8l  ludliea  t>r.uiitatc  .xicrnis  .'.pur.-u:tc:it  mentibus. 

qui  lc  git  iutcJIigac.t  Tunc  cjui  in  Iudam  furit  fugiant  ad  mon-r 

a    Virtuturncultireuatiiusalceniiwr,  b    QUiexccdit  carhern  ininio  non  rcdcat  adaliquos 

unttlnz  conucrlbnoms, 

tcs  •  Et  qm  i'n  tec5lo}  non  defcendat  tollere  t  aliquid  de  domo 

a    Cainc  relmundo.  b    Q>r  opcrjtnr  inccclclia.        Qj^i  ck  erit  ciuitatcm  huius  munui  . 

c    ldcitrcmfecularemquale  cxmt.vt  nudus  Clnidnm  fcquatur. 

d    Va:aint>itious  pariturorum,   j. 

fua\&quiina^ro,nonreucrtaturtollercttunicafua.t  Vaeau-  7 

a    Pili(iai  ou  s  .n!<:,m  lunt  foqentibus,  quia  fatcwa grauat i  fiigcre  non  puteiunr, 

b     (Jiinn  li.i  licl  1  l.a-x-ntJtcgcntnutrimcnto  m^iftrorum.        c    Non  tuncprimoincipia- 
tis  dctlinarc  .\  milo.cum  mortc  pratueiueme  iu.!  cuiir.  Dei  non  potc.tiselu^cre. 

te pra;gnaantibui» & uutaentibus in Ulis diebus. Oraete aut.vt  8 


„.■ ,  •> 





vitam  migrare  para- 
ti  ?  Idcm  quod  altj 
dixerutq  in  tccto  cft 
non  dcfccndat  tolle- 
re  aliquid  de  domo 
fua  hoc  eft  nullo  arfe 
ftuinclinetur  adcar 
nem .  Ec  hoc  quod 
Lucas  aic,  &  qni  in  rc 
gionibus  non  intrent  in 
Mw»Ideft,quiiambo 
no  propofico  cordis 
extraillam  facbfunt 
non  cam  rurfuscar- 
nali  cupiditate  defi- 
derenc.  Hoc  a.h')&L 
qui  in  agro ,  non  re- 
uercaru-r  tolicrc  tuni- 
cam  fua  hoceft.tteru 
inuolui  curis  quibus 
exutUserat.  Graucs 
anima?  peccatis,  &  qua?  nucriunt  Idcft  ,imperit^  Anrichnftu 
crFugcrenonpoicrunt .  Vcl  va;  illis  qui  fua  gcrnunanoa 
produvc  -•  uiiL  m  virum  perfcctum . 

d  Orxfr.Sidecap  luitatcotcntnefugaeorumfithyemevel 
fabbato,quia  in  altcro  prolubet  duntta  frigorum  ad  folttudi- 
nc<>  fug<  re,&'in  dcfcrtis  latttai e.  In  altero  tranfgrcfiio lcgis 
eftfifugere  volunt  vcl  morsiiremanent  ,  Sptritualttcraute 
pia?c  ipuur ,  no  ffigefcat  fides  m  Dcu  &  charitas ,  ncq;  ocioii 
tnopcretotpeamus  virtutum  fabbato.  HancfniamLucas  ih/ 
lllfti  at .  Dicic  enim  ^ittendile  vobis,ne  gr&uc>itnr  corda  vejlra  it 
crapula  <&  ebnetate ,  &  curis  buius  vitx  ,  & fipaueniat in  vos  dics 
illa  reptutina.  Vtgilate  itaquc  omnt  tepore,vt  dignt  habeami- 
ni  fugerciftaomniaqUcEtucurafunt.Ad  hvcme  pertincceu- 
ra'  csrax  tnftes  funt,  vc  hyemesxi  apula  &  ebnccas  Ad  fjbbatii 
ciarncisjlcliciis  affluere  mos  erat  Iudc^iSiignaris  ven  f .bbaci. 
^  $  Et 

■   .     , *■■■ iii.      ,,,.11       .    . 


I-F, 


I. 


NICOLAVS   DE  LYRA, 

HfcipuViAdpr^candiim  ,  ejl  in  medio  tcrrm  b.xbitabdis ,  (inia  ff?  in 
qnario climate,vbi primopublicatu  cfljiics  catbnlica  ,  &  idio  funt  a 
lerufalem  vjque  adfines  ictra  babitabiLs  exparlc  Gailiik  vbipr.tdica 
taefl  fidcs  per  fantlutn  Saninianum  crfncios  eius  :flmilitcr  ex  parte 
HifpaniXyVbi  1?<iulus  prxdicauit ,  eadern  ratione prvbubile  cft,quod  a 
lcrufalem  vfque  ad  alios  terminos  tcrne  bfbitahtlis  ptiuenitprtidica, 
ti  1  fidei per  alios  apoflolos  &  difcipulos  adbcc  t>;:flbs,&  fu patet,q$ 
vhicnte  Vetrofides  Cbrifli  prxdicata  tfl  in  vninerfo  mundq ,  quia  co- 
gnitio fidci peruenit adomnes partes  orbis .Tctrus  vero mr, tyi iT^itus; 
eslfnb  T^erone-.poft  iwperinm  aiit  T^erouis  deflrucla  cfl  cluitas  \vrofa 
lymitana  fecudo annoimperij  ycfpif:ini,vt hetur li.de lu.bdlol finr, 

1  in  tcfti.ijVu//  dicat  adboc prxdicatida  eflfidcs  in  vniuerfo  oibc,vt 
ttflimonium  Cbrifli  audirctur  in  omnigente ,  fecundum  quod  ditlum 
fmt  apoflJis  tAcl.i.a.  Eritis  mihi  tcites  in Icrufilcm  <5c  Iudxa 
&  Samaria,&  vfque  ad  vlcimum,  terras . 

2  Ec  tunc  .  Q>tiap:>[l  prxdicationcm  eugngeLj  pr&diBam  f.-tla  cfj 
confummatio  dtflruclionis  ciuitatii  a  CbriAoprxdibla.  Conftdcradum 
autem quod alia  efl prxJicatio  cu nngelu  fuiura  in  pmnibui  gentibus. 
quantum  ad  eificaciam ,  fic  quod  omnctgentes  recipienifidem  Cbrifli 
&  boc  erit  m  confwnmatione  feculi . 

3  Cum  crg.Wic  defcribitnr  excidium  ciwtatis  quantum  adeius  ter 
minu>h.htp>'iu  ;tur  ibi  duo.  Trimi<m  ett propbctix impletio  qux  ba- 
bettr  Dvi.9  g.vbt  dicithr qnod  deftnttla  ciuitate  &  templo  pone» 
tur  abominatio  in  dc\olalionem,id  (fijdolum^qnod noniine  abomina- 
ttonii  intelligitur  in  vet.te.)  dcbtbat  poni  in  lemplo  dtfolato ,  boc  au- 
tem  impleium  efl  quado  ^ielius  ^idrianus  imaginem  fuamfecitftatni 

vbi 


1 


ybtfletcrai  arca  ttflamen ti  vt  fcribitur  in  Scbolaflica  bifloria,  et hoG 
efi  quod  diat.Gum  ct.&Lc.Scquitur. 

4  Qui  lcgit  i  ntel.  Qjd.qui  Ugitprophttiam  Daniells  intelligat eam 
cjj>:  diclarn  de  hoc  fcclo.Secunaum  quod  ibi poniiur efl  ludxorum  cap-, 
tiuatio  &  pe>  ft  tla  e<  i '  »<  dijpcrfio,  cum  dicit . 
c  Tunc  qui  in  Iu.funt  {u.Qd.extunc  ludxinon  habitabuntin  Iu- 
Uxaplu<,qiua  licet  ^iefus  y4drianus  lerofvlyniarexdificauerit,prx- 
cepit  tarr.en  nealiquis  Jndxus  haberel  licentiam  intrandi  ifluc.^tliter_ 
autrm  exponitur  ab  aliquibui  de  temporc  quoafuit  ante  defl>ucl:oncm 
citiifaiis  imwediate,  quiafidelcs  qui  er<xnt  in  lt>  ufaUm  admoniti funt 
per  aiigelum  vtfngei  et  in  regnum  ^fgtippx  vltra  lordanem,  quia  rex 
xAgrippa  erat  confedcratus  I{r>manis,,  &  ideo  ibi fidclcs faluati Junt, 
vtjcribilur  in  Scbotaflicahifioria.Scquitur . 

6  Ec  qu;  ia  tc.  j^.(/,  mclius  efl  quod  faiuct  vitam  fuam  quam  rem  ■ 
pojjetfam, 

7  V X  autem. Qttia pregnantes  non  poffwit  bene fugtu  aggrauatf 
pt)>idcre,ncc  etiam  nutricntcsp;  optcr  curam  circaparuulcs . 

8  Oratc  autcm.  llicincipn  foluere  fctundam  qitgsiioncm  de  con- 
fummationc  fcculi.Et  diui*itur  in  trespartcs,q::ia  ci<  ca  confnmmatio 
nem  ficuii primo  oflcndit  tribulationh  magnitudincmyfecundo  tcmpo  , 
risUhceriiiudinm,ibi.Dc  dic  autcm  illa  ck.  hora.tertioexcitat  r,o 
flram  folicttudincmyib:.Vi°,\htc  itaquc.  Trima  adbucin  duas  qttht 
primo  tangit  tribulttionemfuturam  tempore  lAntichrifli  &  fccundfi  . 
aductumipfius  Chrifli  'adiudicium,ibi.  Statim  atttC.Ti-insa  in  dnas, 
fed  quod tribtdationcm  futuram  tempore  ^inticbriiii  difcribiturex 
duobus primii  cfl  violcniia  affiiclionis-.fccundum  cfl  vchemcntiafcdu- 
tlionis  quod  ta»giuir,ib:.luac  ii  quis  vobts  dixct "ic.  Circa primi 

adttcr- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 
3     Cumergo  t>Uteritis  abominationem  dt fot.ttionis  .    Abominatio 
fcans  in  loco  fancto  cfc  prajlatus  malus  m  ccdefia  dc  quo  di- 
citurZach.l  l.d.0 piflo<  &  idolumdereiinquens grcgem  . 
5  Tunc  f/«;'w.Idcftcon{cffione  veritatis . 
t  Fugiantadmontes.ld  eft  ,qutjrant  auxiliumaDeovt  pto 

utdeac 


uidcat  dc  pafcore  bono . 

6  Et  qui  in  te.  Pcr  qucm  fignificatur  bonus  cOntcmpIatiuuj. ' 
f  Et  qui  in  agro^&c.i  bonus  acUuus.quaii dicat  ifti  no  dimit- 
tantoc.cupacioncm  fuam  bonamproptcrpradati  malitiam. 

7  Vx autcm prxgnantibus  •&■  ««.i.qttilibcc dcbct optarc vt nen 
impcdiatur  iuga  tanci  inah  eccieha:. 

Erit 


197 


Matthsi      Cap, 


$98 


4  a    Et  nifi. Q^vx  ergo fpcs cleJtis.nifi  gratia  DeiYqux dac pa- 
A  ttenam  piis,vcciciusdemacpocentiam  impijs  ?  Quacoemm. 

ent  hec  cribulacio  grauior  ,  canco  eric  breuicace  moderacior. 

Vcl  dierum  nomine,ipfa  mala  figniflcancur. 

b    Breuiatifuiffent.  Non  meniura,fcd  numero,ne  mora  cepo 

rum  fides  concutiacur 

Credetilim.  EruCCnim  \*    Q^hsctemporanonfunritmericonuenientia. 

hxcmala  cribus   an- 

nis  .  Ecdimidio  can- 
.    cum. 
"    *    CHRYSOSTO- 

MVS.  Incendeaurem 

Spintus  fancti  difpen- 

fatiouem   ,  quoniam 

mhil  horum   fcripCic 

jfoannes  ,  vt  non  vi- 

dererur  exipfaeorum 

tnir  factafunthiftoria 

icribere ,  eccnim  poft 

pptionem  Icrufalem 

vixic  mulco  ccmpore 

Sed  qui  ante  mcrcui 

mnt&nihilhorumvi 


Multiemntquinoncreknc  Chrifiume(Tccor.v.niinem  D 
falucem  omnium,fcd  quoi  unda  m.vnde  dicicur.hic  auc  dl  ic. 

Chvvfoftornus. Eccc  hic.Non  cn im  ficuc in  prton  ad-  Vbi fuora. 
uentu  m  Bethleem  apparu:c,&:  in  paruo  angulo  orbis  rerra- 
rum,&:nulIoicieiKeapriiuipiQ,ica&tuiiceric,fed!iia)-iifc- 

ffo  vemcc,  ira  vc  non 


b     Hoc  proprie  teiaporibus  Aeii- 
chrilti. 

b 


no  fiat  fuga  veftra  hyeme  vel  fabbato.  Erit  enim  tfic  tribu 

a     Cuius  non  concutiatur  rides.cum  perfequuror  pieutil  erit  cper.uor  virtuturn, 

a  latio  magna  qualis  rto  fuit  ab  initio  mudi  vtYiue  raprjo,  ne- 
b  quefiet.Etnifi  brcuiaci  fuilTentdies  illi,no  fieretfalua  ols 

a    Ncdefperent.  In  iila  p -lluta. 

caro,fed  propter elettos  brenuiabuntur  dics  iilt  .  Tunc  fi 

a     Vertris  imttatortbus.         Apud  Atrianos.  Apud  Di.uti.las  v:\  huiu(i.etnodi. 

e  quisvofoisdixerit.  tEccchicCfus.autillic  ,  nolitecrede- 

a     Merabta  eiljs  qui  fe  efTeret  fupet  omnequod  dicitur  dcus  stuquodcolttur. 

rcSurgetenim  pfeu'do  Chrifti,&  picudo  propheta:,6c  cja 

a     Aliqatd  tn.igui  (igninVantii. 

bunt  figna*  magna  &  prodigia,ita  vt  in  errorem  inducan- 

Vt  ptifcii  vigilctis.         Quia  prartnoniti  eltis. 

d  turfificripotcftctiamelctfti.Ecce  pradixivobis.  Sicrgo  14  ecce m dumib. eft ver 

Chtiftusnonmoratnrindogmategentjliim  phUofopho.-um.   _b    A  fide  ad  doctrinam  eontm.    I  c,    blim  VCHCaCIS.Sed  nOS 

,  CCCein  16  nondebemus  cxire  a 
primaeccleiiafiica  cra 
ditione.  Sidixerincvo 


ind»'gcaj  quod-  aliqms 
eius  aduencum  annun  - 
ciec. 

*     ORrGE.  CcMiando  Tra&am^o. 

hjrecici  fecrecas  &no  inMauk 

vulgacasfcripturas  'g. 

feruncad  confirmacio 

nemmcndaciifui;  vi- 

dencurdicere.  Eccein 
)     folicudineverbum  eff 

vcricacis .  C^uoxics  auc 
ro  canonicas  profcrunt 
rt  fcnpcuras  ,  in  qwbus 
12  omiiisChnfiianusco- 
ij  fencic,vidccurdiccre, 


uc  E 


itn 


derunr,ipfi  fcnbunt  vc   f  dixerint  vobis ,  cccc1  m  dcierto  cit ,  nolite  exire 

vndique  fulgeac  pra> 

nunaucionisvircus. 

I    Idem.Cumcomplcfietdominuscaque.  de  Ierofolymis 

funt  ad  fuumdecxtero  peruenitaduentu,c<:diciceius  figna 

nonillisfolumvtiiia,fed&:  nobis,vndedicit.  Tmcftqw.s  vo- 

bisy&c. Sicautemcu  fupradixit  Euangchfta.  Iudiebusillis 

vcnit  Ioanncs  bapcifta.non  cepus  quod  immediate  cft  cofe* 

qucns  expofuiccum  jo.snni  in  medio cffenr.Ica  &:  hic  cum 

dicit,Tunc,toiu  mediu  tcpus  prxcermific,  quud  fucuru  cra: 

acapcionclerofolime,  vfq;  ad  inicucofummationis  miidi. 

c  Ecce  bic  Cbriflus. HaGec  vnaqu^quc  hcreiis.vcl  ccrcas  mun 

di  parces.vnde  dicitur. 

Ecce  bic  &  ccce  il.  Vcl  in  occultis  3UC  in  obfcuris  conuecicu- 
liscurioficatem  hoininumdecepitjVndedicitur.Kccetw  cnbi 
r  libus,ccce  in  dtferto. 

Muki 


bis.Eccein  folicudine  eft  nohte  exire  a  rcgula  fidei.Vcncas 


enimilmiliseft  fulgori  cgrcdientiabonence  &apparcnti 
vfquead  occidentcm. 

d     Sifiiripof  Idcftjfi  aliquo  modo  fieri  poffi*t,  vt  Dci  pra*fi- 
nitio  mutarerur,  fidjidto  non  de  veris  uueliigipottftclc- 

CtlS    4 

c     E/tr^;'.Non  quod  dimna  elcctio  fruftretur,fed  qui  iudicio  • 

humanovidcntur  elccti. 

*     O.igcnes.Fxsggcratorius  fermo eft,vultenim  oftende  T'-lftar<'-?0' 

re  quoniam  frequencer  valde  pcrfuafori:  func  fermones  inMauh- 

ha?recicoium,c^commoucrc  pocences  eos  qui  fapiencer 

agunc. 

f    Ecce in deferto.Mnhi  ctiamcrcdunt non  venire  in  pubhcu 

r^  fed      P 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

aducrtcdum,quodqnia  pratdixerattribulationc  lud^orucx  dc- 
fttu£lion  e  cimtatis  Ieroloiymitan^.vr  patec  cx  pr^ diclis  ,  &  uuc 
pifdicittnbulationcfidcliufutuiafub  Antichnito  maicrem,io 
touertit  fe  ad difopulos  fuos ,  in  quibns  admonet  fidelcs  jp  illo 
tempore  futuros  dicen$.0»4lt7  au.&c.  Idclt,ter»pore  lncompete- 
ti  cx  aeris  importumtate. 

1  ^e/M^.re.Ideft,temporeincompetenti  adfugaexquacii- 
que  alia  caufa.quia  tiic  no  ent  labbatu  obferuandu,  m  quo  non 
trat  licitu  ludaiis  ambulare  vltra  mille  paifus.  lJer  fabbatu  cigo 
intelbgit  tempus  inconuemens  ad  fugam  modo  prxdicto,  & 
fubiunguur  rano  rum  dicitur. 
1    Euttnimttlnc.  Ideft.tempore  Antichrifti . 

3  TribMtio  n>az»a,arc.  Dc  prxter>to. 

4  T^etjuefiet  Detutoro.ExquopatetqcTloquifhicdetribu 
Utione  Antichnfti  quac  ab  oranibus  dodotibus  dicitur  maxima. 

5  Etnji  b\  r.f"..di.'l.  No  cft  intelligendu  quod  diesiint  breuio 
resrcpoie  Antichriitiquaiint  mo,quia  qoantiras  dicicaufatur 
exraotu  folis  qui  eft  vniformis:  (ed  dies  hicaccipiutur  pro  t?pore 
qma  tipas  illius  uibulationis  enc  breuc,qa  no  dur^bu  vltra  tres 
annoscudimidiovthabetorDan  12  c.\bidicitur,quodd«rabit 
pet tempus  &  tempora  8c  dimidium  tempons.Caufa  aotem  hu- 
iQ$  bteuitatis  fubditur  cum  dic  tur. 

6  Nmjiertt  fal.nmnis  caro.  Caro  autem  hic  accipirnr  pro  homi 
ne  feiiidu  qd  hibetur  Gen.6.a.N.6  permancbit  fpintusmcus  in 
homine  m  auernu  qa  caro  eft.Senfu  s  eigo  eft  ifte .  Oi$  caro  non 
ficret  falua.i.nullas  homo  fierctfaluus,  (x  cflet  logu  ptfdift»  tri- 

bula- 


bu'ationistepus.  Negatio.n.potlpofita  huic  figno  vniuerfali  ois 
facitipfumaequipollerctignovniuerfali  negatmo,  quiaomms 
non  valecnu!lus,propterquod  fubditur. 

7  ^ettpro^rci-ficfVottJrcNeextribalationis  magnitudine  ca- 
dantarcntate. 

%  Tunc.  Hicc5fequcteroftcdtturmagnitudo  tribulationis  cx 
vchcmefa  feduc>ionis,quia  multi  difcipuli  Antichnfti  veniet  ad 
feducendu  popolu,dicedo,quod  ipfe fit  vere  Chnftus  in  lcge  8c 
in  prophetis  promifTus,&  ideo  hoc  praedictt,ne  fidelcs  tunc  deci- 
piantur,di.r«'if.  ldeft,tempore  Antichnfti. 

0  Stquu  •vo.di.  Etqmanon  folum  modo  habcbunt  verba  ad 
decipicndum,fcd  etiam  figna  quod  eft  dici  fihus  ad  euadendum, 
idcofubdit. 

1  o  Su-gm  enim.  Per  hoc  intelligit  Antichnftum  &  difcipulos 
cius,qui  funt  membra  ipfius. 

1 1     r>  da.fig.  qQu  virtute  darmonum  poflunt  multa  mirabiha 

ficri,quando  permittuntur  a  Deo. 

it     lta»<.  Hocdicit  ouiapraedcftinatio  licet  fitcerta  ,tamen 

non tollit  hbertatem arbitrii.Ifta  enim  propofitin  Praedeftinatus 

poteft  damnari,falfa  eft  m  fenfu  compofito,  tamen  in  fenfu  diui- 

fo  yera  eft,ficut  ditTufius  dcclaratur  primo  fententiarum. 

l8     Ecceprtdixi  vobis.  quafi  dicat  Ad  hoc  ifta  praedtco  nunc,  vt 

caueatisprotunc,quiaminusiaculafcnuntquaepraemdentur,fe 

cundura  quod  dicit  beatus  Grego. 

14  Si  ergod\.vo.ec.in.  Chnftus  fupple,tanquamhomoreIigio- 
fus  in  loco  deferto  exiftens. 

15  T^oiite  farJ.tfrfWScilice^eum  ne  feducamini,Et  fi  dixcrint. 

1 6  Ecce  iHpt.  Ideft,in  locis  occultis. 

Noli- 


MORALITER. 

*  Erit  tnim  tunc  tribnlatio  mag»a  nualn  cjrc.  SciJicct.figuratiue 
quia  m.ilus  prael  atus  eft  A  ntichnfh  figura,  qtii  fcdcbic  in  te- 
ploDci,vt  dicitur  2..Thcffa.2.b.lo  dicicur.i.Io.i.c.  lam  Un~ 
ticbriM  ntultifunt.  Tame  dics  talium  ahquado  breuiatur  per 

bono- 


bonorum  orationes. 

9  Tunc  ft  quis.  Nunc  autem  fit  hoc  myftice ,  na  adulacct  es 
irtulci  laudanc  malos  plailatos &c  piincipcs,canqua  finc  bom 
Chriftiani  .  Chnftus  cnimGraxc  dicicur  vnctus  Lacme^. 
Epifcopi  vero&:  rcges  faltemaliqui  funt  vnwli. 

Tom.5.  n    4  Tiolite 


399 


Glofcrd&NicolaideLyra.        400 


&  ff  d  in  d.ferto  .  Multi  credun:  Chriflum  dcdifle  fcci  cnora 

A  u  ra ccpta  fidci  alus.no  omnib .  vndc  dicitur ,in  pcnetralibus, 

Nolitccrcdcrc.quodChriiitisin  dcfcrro  vclin  penctrab- 

bus,fcd  qutdfidcscii^aborifTirc  in  occidcntcm  in  cbatoli- 

cis  fiflget  chra  &:  manjfcfla.Necrgo  cicd.itui  ichifmaticis, 

Tiorrinc  Onentis&: 

fiKie ticorum.qui  fc  iactant  aicana  dci  nofle. 


f  jpparcr 


&  t  parctvfqucinoccide^item,itaeritaducntus  filiiho 

a    Veius  ChruTus  non  ell  fittitius.    b    Eo   fcftinat  mtentio  fanctotum.  qui  iu  mi  fj>l 


t  iu.i7.s>*  crgo  cum 


folu  fuos  poluint  hgeic  intuitus 

nis.tVbicumquc*fuerittco'rpus  ,  illic  congregabuntur& 

a     Non  QuodioiattiaiiAfta.fcdcjuia  pijccedet  tnbnlatio  vt  fequatui  quoiuioaui  ccfeftio. 

b  aquilx.  t  Statim  autempoJt  tribulationcm  dierum  illo- 
c  rum  fol  obfcurabitur  ,  &lunanondabitlunienfuum,&fteI- 

«   a     Idefl  lumine  carebunt.     b     Timebunt  Angeli.quanto  BngSs  houiar*,  I 

\x  cadcnfde  ccelo  &  virtu tes  coeloru  comouebuntnr-  Et  tunc  8 

9 


Occidcnt:s    totum 

crbcmdcfignat. 

3     Sicitt  enm  fuhur, 

Promamfcflatione 

&clantateintcrnu 

bila.vcl  noclchuius 

fcculi.  Scultumeft 

quarrne 

Hl.t  «juon.a  in paruoloco.Ce!  m 

♦Enim  abfcondico ,  qm  to- 

tod  1  g.  tius  mundi  lumen 

IMMf-c*  eft.Et  neloci  in  quo 

B  futurus  eft  eflcmus 

ignari,ait.  Vbicun- 

quc  fuerit  corpus  id 

taPp.rcb«.  r.  ^  [0  crxlum   quo 

Thc.-f.d.  hincleuauit  corpus 

fufccptum.  quiara- 

piemur  cbuiam  Cbri- 

floinaera,  &ficfempercum  domino  crimus  .  De  naturali 
exemploChrifliaflruitfacramencum.Aquila  &:  vultures  di- 
cuntur  tranfmarina  fentire  cadaucra,ib!quc  cogrcgan .  Non 
ne  ergo  nos  rationalcs  congrcgabimur  ad  eum  qui  vt  fulgur 
crit?Vcl  per corpus  quod figmficantius dicitur  cadauer ,  qcf 
rnorte  cadac,paflionem  Chnfti  intcJJige  ad  quam  prouoca- 
mur,  vtvbicumqiic  lcgitur  congregcmur,  &per  illam  ve- 
nire  poflimus  ad  vcrbum  Dci .  .  ^ 
ffom  77. in  Vcl  fanici  funt  Aquile,qui  innouantur  con  fumpta  vetufta 
Ma«h;  rc  ad  petram  qui  cft  Chnflus. 

Cb    Statimautcmpofl.     *     Chryfoftomus.    Tribularionem 

dicit 


dicitdicrum  Anticbnfti  &i  pfcudo  prophetarii .  Tnbulatio 
cnim  tu.  ci ■irmagna,totcxiftcnr:hu.'.  dcccptoribus.fcd  non 
extendctur  pcr  tenTporisloginidinem.  Sieniin  iudaicu  bel- 
]um  Jpptcr  cl •-•ci<  <>  decuriaoim  eft ,  ■r.ultomagispropctYcos 
h.cc  Uibu!atioabbicu;abitur,proptcrhoc  additfi<jri»». 

c  sol  obfcu. cj-c.Myf- 

Contra  Hoc  tuiod  diiit.tccc  in  penctnlic-ui. 
Cunftis  Videntibu«,non  in  fccicto 


a 

penctralibus  ,   nolitecrederc.  t  Sicut  fulgur  cxitaboriente, 

*    Contiaquoddijtit.Eccehicecceillic,    b    Nec  vno  Inco,  rccocculiuJCiit  aatieniusChiifli 


lc.i  111  loto  oibe  manifcliabitur. 


mi- 

endore 


ticc .  Ecclefia  fpc- 
ciofa  vt  luna ,  elccta  Tl  •> 
vtfol.&quarnncic 
illum/nat  vt  flcllx, 
tunc  non  apparcbic 
impiis  vltra   modu 
fxuientibus .  Et  ca- 
dentmultiquifulgc  Tc 
rc  vidcbantur,  &  fit 
niiflimi  curbabutur. 
Vclfol&Umafii 
flclIcadtempusfiKi  . 
lummcpriuabuiur 


E 


itadvo».    a     Th«u,  imprefium  frontibusfidelium  Vd  fignumcruc  t,vi  vidcant    9       VtVICUlU  indlCC     ■>'■ 

incjuem  transbxerunt.uel  uesillum  fignum  viftoiiac  triuuiphant  ,.    Seio  acculante   osnfciemia,    |q   Uftum  dtUIUn1..  Si  d 

tparcbitfignum  flliihominisinca:lo,&tucplangentomnes  u  pcraftodie  iudtcii 

Ad  iudicandum.  '  ^2,    mGdO  innOUatO  11 U 

tribus tcrra: ,  &videbuntfiliuhominis  vcnientem  in nubibus  jj  uislumcnreap.ee. 

14  Vcl  fupueniete  cla- 
ricate  ven  luminis.videbuntur  obfcurari&:  nulliuseflclumi 
nfs,&  angcli  in  tenebras  rcputabuntur. 

Iob  dixit. CoUmnx cali contrcmifcion,  &pancnt  adurntum  c'«5v 
*  Origenes.Sicut  autem  in  difpcnfjf ionecrucis  ible  dcfici  fi' 
ente  tencbra:  fafta:  funt  fuper  terram,fic<5d  figno  filii  homj- 
nis in  cclo apparcnte dcficient lumina folis, lun.c $C flelliiu. 
d  Innubibm.  *  A  V  G  V  STIN  V  S.  Ipfumaduentum  I 
accipe  ,  quandovcnturuscftad  viuos&mortuosiudican- 
dos  in  corpore  fuo  in  quo  fcdet  ad  dextcram  patiis, 
in  quo  ctiim  moituuseft,  &  rcfurrcxit&Tiif  cnditincoc- 
lum  ,  8c  ficut  in  actibus  legitur,  Tiubes  fnfcepjteum,  oc.  p 

&  Scquia 


Piu5<». 


CJuoBiocToin) 
tcliigitur  qef 
Juna  ni  cJtbij 
lumeij, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     Nolitecre.  l{atioautcmfubdi;ur,  * 

%     Sicut  cnimful.  Q*ia  licet  adfentus  Chrifii  in  carne  futrit  oc- 
tultus,  tamen  aem i.tus  eius ad iudicium  erit  ita manifeflus ,  quod non 
poterit  aliquem  laterc  proptei  qttod  fubditstr. 
5     Vbicumquc  fuc.  Idefi  Cbrifl-4.  m  bitmanhate ,  quia  ftcui  fu~ 
prafrequenter  diclum  ejljudicabit  informa  bumanatgloriofa  tamen. 
4     Illic  congrega,  JdcftfanCli  occurrentes  obuiam  Cbrifi»  utnten 
tiadiui:iiu'ii,jecu  .dn  n  quoidiciturinfra  l.adTheflal.q. 
y     Statim  autem.  Defcripta  tribuUtione,qtu  fttura  tflper  jtnti- 
cbriflum  ,  defcribit  aducntum  Chrifli  ad  indicivn  .   £t  dimditur  in 
duaipartes,quiaprimo  defcrtbit  qiUJam  ftgnaprJtcedctia  iudiciunt. 
fecundo  defcnbit  iudicis  aduentum ,  ibi .  Et  tunc  apparebic.  Ctrca 
primum  fdntrtendvn  quodprout  dictmt  doflotts  &  fantli ,  po\~i  tri- 
btdationem  AntichriWi^nlequm  appareant  maniff%~iaftgna  iuitci), 
erittempus  breue  in  quo  poterimt  illi  q:ii  fueruit  decepti  per  jfnti- 
chriflumpfniterey&hocftgnatur^poc.&.a.TaSumcftfilcntMrn 
in  ccjo  quafi  media hora.lflnd.n.t epus  non  ditrabit vt  dicunt  nifi 
per.4j.d1a  >c/  ciniter  &  hoc  efl  quod  dicitur  hic.Stitim  auce,&c. 
Idefl,paruo  tempore elapfo  pofl  tribulationrm ^tntichrifti  apparc- 
bunt  ftgna  manifefta,pmpinquiiudicif,&  hoc  eft  quoifubdit, 
(5     Sol obfcura.?i{0>! perpriuat  ionem  fuiluminis cum  fit  ei  natu* 
rale,  Corpora  autem  talcftia  tttnc  mantbunt  in  fua  natma  integra,fed 
ifta  obfcuritas erit  refpeclu  noftriper interpofttionem  alicuius  corpo- 
ris  opac\,quemidmodum  fit  ineclipft. 

7  Et  luna.  iiuod  poteft  dupliciter  inteWgi  vno  modo,quia  erit  inter 
pofitMinter  terram  &folem,  &ficpars  lunte  qu*  eft  retfus  terram 

obfcura- 


obfcnrabitur,cum  non  habeatlumen  nifiafole.^ilio  modo  per  intcr- 

pojitionem  nubium  vbfcuratum. 

8     ^EttteWxcadcindccel.T^onquantumaifearumfubftantiiim 

cum  fint  incorruptibtltsjfdftcundum  apparcntiart. ,  quta  verefclU 
ttbfcondentmpcr  nubiutn  dcnfitatem,&  dc  nubibus  verftis  tcrram  de- 
fccndent  exbalationes  ignit&,qua  duuniur  ftelU  cadentes. 

9  Et  virtutcs  cglorum  com.&C  Firtutes hic  accipiu.ur  atg-li, 
tjuifunt  de  medio  ordhe  fecunds.  hicrarchitt ,  ad  quorutn  efftciunt  ft -e- 
tlat  cooperari  aliquo  modo  ad  miracula  ,fecundum  quod  dicttBcatut 
Dionyfvts.Et ipfi  tunc frequenvus folito  mmebuntvtr  ex iiuinavrlut 
tate  aifaciendwnmiraculofastranfmutationes  in  ekmentis,adatcu- 
tiendwn  hominibus  terrorem  iudicis  venientis. 

10  E:  tunc.  Hic  Jefcribit  iudicis  ad'teittrni&  circa  boc  d'to  facit- 
qui-i  primo  facit  quod  dicJum  cft.Sccundo  inducit  cxemplitm  ab  arbo- 
reflci.  Dicit  ergo.Tunc.  ldeft  immediat:  poftfignapr.-edifta. 

1 1  Parebit  fignu fibi  homi.  Ideft  crux,cUui,dr  Uncea,  qujtfunt 
fajfionis  Chr>fci  tnfirumenta. 

V 'elaliter, .Signum,  ideftcicatrices,qu£  apparefnnt  in  Chrifti  cor 
pore.lfta  autem  apparebuntin  c«!o ideft in aere^tjni  aliquando  voca- 
tttr  calum  in  fcriptura. 

1  z  Ec CUnc  plan.&C.  Ideft  aliqni  de  omnibustribnbus  &  natio- 
nibus  in  qnibus  funt  aliqui  mali,quibus  aa  .  crus  iudicii  erit  triftahilu, 
1?  Ecvidcbuntfiliihominis.  Quiaficutdittumeftinfotnuho 
tninis  iudicabit. 

14  Vcnicnccm  in  nu.ceji.  Sicut  in  nube  afiendit  in  calimi  tb 
apoftolis  propter  quod  duitur  J.8. 1  .b.Jefus  qui  afjumptus  eft  a  vMs 
ftc  veniet. 

Cum 


MORALITER, 

i  t^olite crederc.  Scilicct  talibus  tdulatonbus,quia  prophctaj 
funtAntichnfti. 

j     fbicunque fuerittcvrptts  illic  congrriaht  ntur  &c.  Ideft  vbi  eft 
bonus  preUus,ibi  congregantur  bona»  perfon*. 
5     Statim  autem  poft  tri. Scilicct  eledionis  vel  prouifionis per 
uerfa:,nam  talis  prouifio  eft  ecclcfie.  magng  trjbulatio. 
sol  objcurabitur  &c.  Q^od  fit  moialiccf  quando  malus  pnj 


ficitur, 


Mt 


7  "  Etluna'non  dabit  lumtn  fuum .  Ideft,ccclefiaquajlumcn  ha- 
bet  a  bono  pafcorc  ficuc  luna  a  fole,propccr  quod  iplo  fubtra 
•flo  dcficit  lumcn  ecclcfia;. 

8  Et  jtelU  cadtnt,dt  calo.  Ideft  religiofi  dc  contemplationis 
excclfo. 

9  Et  vWtutes  calorvm  v:o.  Nam  pcrfe<£li  de  Dci  pacicntiaill 
permifsione  mali  ptaelati  muancur. 

14  Et  videbunt  &c.  Idcfc^  Chnfrum  quiin  raji  cribulacione 
vcnic  abquando  pro  confolarioncbonorum ,  dc»cicns  ma- 
J  um  pra;latum,&.  fubftitucns  bonum, 

Et 


401 


Matth 


XI 


■c 


&  quia  illic  dicTum  cftab  Angelis.hic  vcniet  quomodo  vidi 
iiis  eum  enntem  in  cclutn  ,  merico  credendus  eft  no  fulum 
incodcm  corporc  fed  &c  in  nube  vcncurus  . 

Vcl  in  nubibus.i.m  fan&is,  iicut  quoctdte  facic  dum  pra> 
dicacorcs  &  angelos  mtccic . 

a  Cnr»  vir.  SccunduS 
aducncusnon  inhu- 


Cap.  XXiiiL         402. 

c  *Ab  arbo.  Myftice.  A  populo  Iftvcl,  in  qtto  crcir.-s  ex  parce 
concigic,&fU!tfi<.usdanuiata.  Scdcum/ac  arido  iTgno.  r$? 
mus  fidei  &  chanc<icis  in  co  virueric,&  fblia,ideft,v<.Tbapre 
dicacionis  exprta  fuermc,prope  eir  arftas ,  qu.c  expecxatui  .i. 
«terna  fcrcnkas^ti:  renafcecium  dcfiderjta  nouic;«j..Cuni.n. 

tahderri  ablaraperfi 


D 


gj- 
•II 


a  Sic  veniet.quemadmodirmvidiftisetitn  euntem  in  cc'i;m. 

Qui  uuali  J11.j1.1i1s  lv  ii.iirmus  iudicctus  rit. 

jn.licace  vc  pnor.icd     .         i-  ,     •      s  1      0         •   n  ,     r         -  1       r 

inglona  dcmoftra-       coeli  cumt  virtutemulta  &maieitate  .  t  Lt  mittet  angelos  x 

b  T.im  apata  8c  tam  inrenf a  voce  qua  vbique  a  mor 
c    Ad*mdicium 


b 
C 

d 


dia  ifrael  ommsfi- 
lusfiec»  prope  ciTe 

a  Dcqua  apoftolusloquitur.  b  Tam  apata  &  tam  inrenfa  voce  quavbique  a  mor-    l       t:  ,  J    10U(.|.U- 

ttiis  audiatnr.  c    Ad*mdicium  »       blCandumetT. 

fuos  cum  ttuba  &  vocc  magna ,  &  cocngrcgabunt  clectos  4    f  c$in  &  tena.lnno- 

uabuncur ,  depofica 
priori  forma.pcrma-  tE^t^ma 


bicttr. 

b  Citmtuba ,  &c. 

#  Chryf.Sonus  cu- 

be  pcrcinccadrelur 

rectione  ad  gaudiu 

ad  reprcfencandum 
■  ituporem  ,  qui  cttnc 

cnc,ad  dolorem  illo- 
;  rum  quirelinquen- 

tur,&  in  nubibus  no 

rapiencur. 

C  Lt  congrc?ab-tnt . 

#  Orig.  Scriptum 
1  eft  aucem  in  numc- 

ris,q'.iod  ex  quacuoc 

vcntis  congrcgabat 

faccrdotes  cubicina- 

tes  cos  qtu  fnnccx 

caitris  Ifrael,  fecun- 

dum  quotum  com- 

pjracione  dc  Ange- 

lis  Chnfti  confeque- 

ter  dicicur,  &  congfcgabtmt. 

d  jifumnis  rj/.Ne  qu's  pucaret a  quacupr plagis terre;,&  non 

acuijcrisfinibuscius.limul&imediterrancis  rcgiombuscle 

ftoscirecongregadoSjfubditur.uY/M^wnotercie  »•/>/;  ad  fummu 

ffii.i.abcxcrcnnscerrqfinibusperdircdum  vfquc  ad  vlci- 

mosccrminoscius,  vbilongeafpicienctbus  orculus  cceii, 
;  tecre.  vidccur  infidere . 

Uk 


a  Idcl,inur>di  cliinatibus  Oriente,Oct  dente,Aqiiilone,Au(iio.  <: 

ciusa  quatuor  ventis,a  fummis  coelorum  vltjuc  ad'*tcrminos  6 

a  Sub  excmplo  arboris  docet  de  aduentu  confu.iirnarionis  .  *j 

eorum-tAb  arbdrcautcm  fici  difcirc  t  parabolam,  cum  iam_,  8 

Imelligitis  .rftatis  aduentum.  g 

ramuseius  tenerfucrit&folianata,  fcitisquiapropc  cftse- 

a  Quatfcriptalunt.quxdijti  fupta.  b    Ne  putetis  iam  eile  coiifummationcm 

muncli,fed  prxcurlionei  quafdam  quT  oltendunt  quod  prope  lit  in  ianuis. 

fas.  Itac^voscumvideritishe^comnia,  fcitotequiaprone 

a  Credite  quzdixi.  b     De  morte  ad  ;mmortalitatem,donec  ven  at  dies  doniini. 

eft  in  ianuis .  t  Ame'n  dico  vobis  ,quianon  pra^tenbit  harc 

a  Velomttegenu»  hominum,Vel,gens  ludeor^^m.qur  non  dericiet  cUmee  vematdies  domini  . 

b  Ar:uHi  non  athereum.  c  Innouabuntur. 

gcncratio,  donec  omnia  fiant.  t  Ccelubm  &  terra  tranfibunt, 

i  Sed  ficut  dicuntur,finevlla  imminutione  implebuntur. 
Ne  Apoftoli  quzterent  certam  horam  aduentus  Cluirti,qui  intelligitur  enatn  m  morte  rniufcuiufque 


II 
li 


nencc  aute  fubflan- 
tia,vnde  dicitur.Ter 
ra  mxternu  ftabic. 
g  Dcdie.  Neforce 
audicis  fignis,  quxre 
rcnccciamilliusdiei 
ccrtum  cerminum , 
aic.  Dedie  nouiffi- 
ma,  poit  quoc  annos 
vcl  dicsvencuraiic, 
nolice  efle  follccici . 
Nuliidiiiitiitumefl, 
quo  vel  in  die  vel 
nocbe  iudicium 


tSimilicudine 
F.ccl.i.a. 


? 


verba  autcm  mca  no'n  prartenbunt  .  De  die  autcm  illa  &  I3  tn  no<fte ^.Iud|c:'"m 

»  Inquohlus&Spiritufianitusintelligttur.    '  4    «Uturum  flfc  Scd  r^j 

horanemofcit,neque  anfreli  coelorum,  nifi  pcfter^folus  l{  mam^ationcdia. 

*  °  L  16  tui  dies,  vclprooc- 

cultationenox. 
h  ^ernofcity&c.ln  quibufdam  codicibus  additur,ncq;  filius. 
Qiii  quidem  omnia  fcic  cu  patre ,  fed  non  iacit  homines  fct- 
rc,  iicuc  Apofrolus  aic.i'i  to  cjfc  abfcondnot  tbcfartros  fapientU  & 
/c;ni:;'v.N6  fac;c  icire,quia  inuciliccr  fcirecur .  Sc-d  fempcr  ;i- 
mus  mcercide aduccu aidicis ,  vt  fic  quotidie  viuamus  qu.iii 
inaliadiciudicandi  fimus.  Nequcelecliangeliquemqu.im 
fcirc  feccrunt .  Vel  nulli  fandtot ii  angelorum  coceiTic  Dcus 

noci- 


1  jr.q.to.c. 
fratern  u.uis 


'Mens. 


Coi.z.a. 
LttC.it  X 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

J  Cum  virtutc  mul.l^iiprirnustins  aducntusfuitin  infirmitatey 

fecnndus  erit  in  virtutt . 

1  Ec  maic.i-Wt  veniet  vt  dominus^quiprimo  venit,  vtfemus . 

3  EcmiC.  WgdXu.  Quia  miniftcno  angdorum  culligtntur  cmerts 
mortuorum . 

4  Cum  CU.  SicMf  enimin  datione  lcgis  auditus  efi  (onirus  tenibilis 
>i  habetur  Exod.  t (f.c.ita  audictur  tunc fonitur conJimilis,uirtute an 
gclorum  fatlus  in  eUmentis  . 

5  Et  vo.  ma.lUa  vox  cnt  vox  Chrifli  r>ocantis  mortuos  ad  iudicium 
tx  cuius  vintite  fufcitabuntur . 

6  Et  con.clc.Iictt  enim  omnts  adducantur  ad  iudicium,  tamc  ele- 
flifpmaliur  addnccntur  mimllcriofanBorum  angtlorum,  quia  erunt 
tonauts  torutn . 

7  AquatUor  vcn.i.aquatuor  partibus  mundi,vnde  oriuntur  prin- 
tipalcs  vtnti ,  & per  hoc  inttliiguntur  dm  partes  orbis  minusprin- 
ptlts. 

8  A  fummis  ceJorum,&C..(77.?  modvs  loquendi  eflfecunium  ap- 
pttrtntiam,(]itia  fummum  cfli  videtur  tjfefuper  %eni:h  capiiis  noilri . 
Teminus  antem  ctli  videtur  vbi  terminatur  afpedus  nofler,  quia  ibi 
viitiur  celum  comungi  terrajicct  fecundttm  veritateem  aqualiter  di~ 
fittiierravndiqi'e.kllergofenfus.A.(iimm\sc.iilorum,£>CC.idcftt 
ab  omni  loco  qnifub  imlo  ejl,adduccmur  clccl/  ad  locum  iudictj. 

9  Ab  arborc  autcm  fici  difcitc  parabolam.  Hic  ad  dcdaratio- 
ncmpre^tloutm  ndducit  exemplum,qnia  ficut  vtridttas  arboris  ina- 
piens  tfi  fignum  etiatis  propinqu<efita  figtaprtdicltt  erutfigna  ip/ins 
iuditit  immcdiatc  vcnkntis,cr  hoc  ell  quod  duit.\b  arb.nci.  Ideji, 
fimilitudinem  ad  propofitum  congruam ,  <&  patet  latra.Stquitur . 

Amen 


io  Amen  dico  vob.t5ic.gr.harc.  i.congrcgatio fidelium . 

1 1  Donec  omnia  fi.  i^ia  quantumcunque  fideld  opprimanrur 
tcrtipore  ^intichrifii,  tamen  aUqui pcrmancbmt  infi.de  liabtles  vfijtie 
ad  finem  mundi . 

1 2  Cchi m  &C  tcr.&c.  Tfon  quia corrumpantur fecudum fuam fub- 
flantiam  ,  fcd  qnta  crffabit  motus  calt,&  tranfmutatio  in  elementis. 
Jjia  enim  ordinata  funt  ad  complendmn  numerum  eletlorum  ,  & 
ideo  iffo  completo  in  iudicio  cejfabunt,ficut  ca  quxfmt  adfinem  babi 
tofine- 

i  j  Vcrba  autem  mca  non.Per  verbu  enim  Chrifli  fatlus  efl  mun 
dus,&  ideo  vcrbum  eitis  ejl  tpfo  mundo  jiabtltus  . 
1 4  Dc  dic  autem.  Hic  circa  iudicium  ofiendit  temporis incertitudi 
nem.Voffet  enim  aliquis  credcre,quod  ex  fignis  prxdtclis  pojfet  <tliquir 
tempus  mdicu  determinatum  certitudinalner  cognojcere ,  tdeo  hoc  ex- 
clndit  dtcens.De  dieauteih  illa.  Quiaper  rattonem  uaturalem  bo- 
mo  non  poteU  tempus  illud  certnudinaUter  cognofcere ,  quia  dependet 
ex  fimpltti  volnntate  Dci .  Similtter  nec  per  reuelationem  cognufcit, 
quiaft  hoc  reuelaflet  aliquibus,hoc  fuiffetjaclnm  apoftolis  quifuerunt 
maxtrne  illuminati,&  tamen  ipfts  dehoc  qu&cntibus,^4t7.l.a.refpon 
dit.  Nacft  vcftrum  noffe  tempora  vel  momentaqua:pater 
pofuic  in  poteflate  fua.  Quodexponens  ^Aug.  1 8 .  decuitate  Dei,di 
cit.  Omnium  calculantium  dtgitos  refoluit  ille qui  hoc  dixit ,  per  digi- 
tosypotentiam  numerandi  intclligit . 

ij  Nequeangcliccforum.  Sicutenimprinciphtm  mundiafolo 
Dcojuit  pr£cognitum,quia  mundus  immediate  efi  ab  ipfofaffns ,  ita 
CT  finismundt  foli  Deo  efl  cognitm ,  &  bmini  Chrifto  rcuJatutad 
quem  peitmet  iudicare  dc  onmibus . 

16  Nifl  paccrfolus.T>er/»oc«oc«r'«<iif«i-/j/ia>-  velfpirituftalut, 

fed 


MORALITEL 
3  Ztmittrtange.fuo<,&c.Tvr\ccmm  rniccunturangcbci  viri 
cnmcuba  prxdicationis  adcongrcgandum  clcctobhinc&: 
indc  in  vnitate  chantatis . 

8  sAfummis  t  elorurn.i.a  maionbus viquc ad  minorcs,quia pre, 
dicatio  dcbct  cflc  communis . 

9  ^tb  arborcfia  dtfcite,&c.Vct  ficum  cutus  dulcis  eft  frucTus, 

iignt- 


fignincatur  bonus praelatus.qui  in  inlbtutionc  fuainup.c vi 
rcfcere  per  opcra  bona,^  hoc  eft  flgnum  fru&ficationis  bo 
na:  in  fe,  &  in  alijsdcproximofucnrx. 
1 4  De  die autem illa  cr  hora  nrmo,&c.\ fl ud  ad literam  cxponi- 
tur  dc  die  iudicij  gencraliter .  Moraliccr  autem  potcti  ex- 
poni  de  die  ludici  j  particularis.qui  eft  dics  mortis  cuiuslibet 
hommis.  Dicmautemmottislua:nullusfcitn:it  Densiibt 

frcuc- 


Gloflord.&NicoIaicleLyra.         404 


403         vjioi.  or 

notitiam  &  ci  b*ihn  >  ncqucfilioadoptiuo.i.  ncquc  vlli  fan» 
A  ;torumhominum. 

a  •>':cut  auttm.  Subitum  adticnttis  ftii  divm  plu;  inus  arbrmit 


cxeplis.Nam&fuiguricitooluranftiohiHi  romparatiKcfc 
^nlc  dicbusNoc,vcl  J-othiccundum  alium  ciungeliftama-qui- 


e  Dv.&  «4/.Duc  dirlcrcntitffequcnnumorbem  rc;vn  mobi  * 
lium,qui  femitu'nogenercdcfignaiicur,quiauiaioulconti-i 
liorcguntur  fcrairwsraYiris* 


parat • 
Hom.T$.in  *  Cbrvf.  Vc  antcm 


M-mh. 
tGe  «.&  7. 

J,uc.«7.f. 


1 dncfrej  r*(i 

m.% 


addifcas  quoc  non 
jgnoranti.r  fu.r  cft 
quod  dcdic&i  hofa 
iuJicij  tacct,  aliud 
fignum  ind.icit  de 
dicbus  Noe ,  oficn- 
dens  quod  rcpcntc 
vcnit  &.  mopinatc 
&  multis  lafciuicn- 
tibus.  Hoccnim& 
Paulusdicic  ,cumdi- 

xerint  pax tt [ecuritat,       nrs.  Tuncduoerunt in agro,vnusaniiinctur &  t  vnusrdm- 

"    fy,.       C  Occupiti  fecularibut.  Qui  hibitcrunr  ramiuam  ncn  babcntCI . 


f  Dso  n  U:ii  1 .  C^tii  oc  iu  '•!  cuot,  &:  quiete,  qure  (ignificantuf 
nomincjcdi ,  ncc  fccuunbuj  ucc  cccleiiatticis  ncg 

occupaci. 

*  Sicrcpfntinusirturiru»  intredtilk  fur)eiucr.ici  cumdixrrn  pix  .  fcc.    - 

t  Sicift autem  in  diebus  Noc ,  ita  cric &  aducntus  filij  homi- 

\  cjulc  de.iiii. 

nis  sicincnimcrantindiebusantediiuuium  comcdentes& 

Ebrictatidediti.        Et  liistutidediii  &  iudicij  diein  contemnenres  pcrltitcrum  ufijtie  lncuni  diem. 

bibentes,t  nubentcs,&  nuptui  tradentes,  vfque  ad  eum  diem 

a  Cogooftcrc  nolucrunt  quamuii  Noc  r"«llcante. 

quo  intrauit  in  arcam  Noe ,  &c  ndn  cognouerunt ,  doncc  ve- 

a  Tanquain  fur  comprchcndit   filios  nocVis. 

nitdiluuium&tulicomncs,  ita  cric&aduc^ntusfilijhomi- 

a  In  illa  confummatione.  b  Frxdicatorcs. 


c    *  Inui-nientut  in  femeute  larcs, 
le.i  non  *t]uc  mctcntcs  fiuctus . 


5 


t  pifltiao 


tunc  rcpcntinus  eisft 
perueniet  interittts. 

Myftice.  Noc  ar- 
«ama?difkauif,cum 
dominus  cccleiiam 
B  conftruit  quamcon 


J  •  Qui  ln.inceaodiuitiaiumipeiiiucrutit . 

quctur.  Dua:  molcnces in t mola ,  vna  a(lumetur,&  talce- 

e  a  Contincntcs,non  occupati  ecclefiaAicis  ucl  fccularibus\ 

ra  relinquetur .  Duo  inle<fto,vnus  aflumetur,  &  t  aicer  relin- 

f  a  Ecce  quo  tendant  qua  dixit.  Solliciti  cftote.  H.tc  enitn  e  i  caufa,  cur  nefcire 

vult  nos  dlem  aduentus  fui. 


llLC  »' 


fummacamingrcdi-    &  qUCtur  ,  f  Vigilaateergo,c]uianefcicist]ua  t  hora  dominus 

tlJT  Clim  Camin  dlC  *  Probat  rjuod  debcm  vigilare  U  fobrij  cfle; 

iudioj  pra-fcntia  vi-    K  vcfter  vencurus  fit.  illud  autem  fcitote,  quoniam  fi  fciret  pa-  7 

Spiritus.  1  Deus  in  morte.  b     In  illa  hora  qua:  filn  efTet  fuffccH. 

terfamilias ,  quahoraftfrventuruseffer,  vigilaaretvtique,  & 

ldcli  corpns.  Sine  macula  &  ruv.. 

non  fineret  pcrfodi  domum  luam.Ideo  &  vos  eftoteparati> 


f  M1r.13.cl.  fionis  fux  arternus 
habicator  illuftrat. 
J>cd  cum  ardificacur 
arca,iniquiluxunan 
tur.Cumintraturin 
tereunt,quiaquihic 
fanClis  crrancib.  in- 
fulcant,  illis  coronatis  punientur . 

b  Comcdeates  &  bibcntes  nuben.&c.  N6 alimcnta  8c  nuptitj fed 
imraoderatuslicicorum  vfusarguitur.  Polt  bclla  famts  ter- 
rcmotus ,  cVc.tunc  breuis  fcquctur pax ,  vc  fidclis  probetur 
an  tranfactis  malis  fperct  iudicc  vencurum ,  vh  dicicur .  Cum 
enim  dixerint  pax  &[ecuritas  tunc  repeme  interitus  [upe.ruemet . 
„  c  r««c.LucasinilIano£te.i.inillacnbulacioncquapioban- 
*|-uc!x».e!  tur,in  qua  alij  permancnt,  alijcadunc . 

d  Duo  erunt.  Dtijedinv*ccntia;pra:dictorum  funt  in  ecclefia 
quafi  in  agro  laborantium.eorum  qui  fincere  Chriituman- 
nunciant.cV  eorum  qui uerbum  Dei  adulteranc . 

.     #  Chryfoftom.Aliudfignumponicpcr  quod  oftcr.ditSc: 

wSE?  '     quodinopinabiliterdiesillevcniet&quoddieillum  igno- 

ratdicens ^Tuncdwt,  &c.\±x  quibus  vcrbisoitendicurquod 

affumecur  &  relinquentur  ik.  ferui  «Sc:  domiai, .&  qui  in  ocio 

C  &  lab6re , 

Dum 


g     l'uus   affn.   Qui 
propcer  Deum  con- 
tincreftudct,  vttine 
follicitudinc  viucns 
cogitct    quic    DA 
func.  Quiaucemhu* 
mnnalaudc,vclali 
quaviciorumcorru- 
ptione  monafticam 
vitam  elcgeric,  telin 
quccuiaDco.  Noa 
funt  alia  gcnera 
minum ,  quam  Uic 
tnainccclcfia .  Vn 
deEzeclwel  tres  vi 
rosliberacos  ,  \ 
Noe,  Danicl,&:  Iob  1 
id  cit  ,  redyic,  vt  ' 
Nocconcincntes  vc 
Daniel ,  coniugatos 
vclob.ccfecundurn 
ha;c  cnagcneiaho- 
minum,trcs  fuppa 
nitparabolas.In  prtj 
maagic  dclaboran- 
tibusinagro,  quod  ' 
cft  vbidicic./'  iviiite 
crgo.  In  fecuncia  agid 
dc  cxiftentibusin  le 
cSlo.qct  cft  vbi  dicit .  Sintile  efl  regnum  caloYutn  dccan  yrirgi 
Inierraagitdemolencibus  in  molaquodeftubidicicSituc 
cnim  homopcrcgre  profia.&c. 
h  vigiUteago.  *  Hicr.Nondixitquiancfcimusfcdquiai 
fcitis,ut  oftendatfc  dicm  ludicij  non  ignorare. 
*  Grcg.  Vigilat,  qui adafpeduniucri  lumms  oculos  apefJ 
tos  tenct.Vigilacqui  feruac  operando  quod  credic.  Vigslat:, 
qui  a  fc corporis  «x  ncgligencia:  tenebras repelLc .  , 

i  Quianefcius.  *  Augult.lmpatatum  enim  mucnic  illc dies, 
qucm  imparatum  lnuenenc  fua?  vjcx  ukima  dies . 
•je  Idcm.Vani  funt  omnes  iiuequiconfummacionem  mucj  ' 
di  fcire  fe  proficentur  quando ent,liue  qua:  uitae  propr  <■  j - 
nem  fcirefcgloriantur,  quem  nemo fcire potcfcluii  ipni- 
tu  fando  iUuminatas . 
]c  Si[cirety&c.  Nefaetepntrcfamilias  fnrdomum -perfodir, 
ci.aduaiuicuftodialp;ncus  dormic ,  improuiia  mois  cari 


NlCOLAVS  DE  LYRA. 
fed  ntagis  induduntur,  quia  vna  eH  notitia  trium perfonarum.  Diflio 
tnim  exclufiua  additavnipcrfonA  in diuiris  refpctlu  termini effen- 
rtialis  non  excludil  aliatn  ,  vt  diffnftus  traclatttr primo  fcntcntiarum 
ftc  autem  efi  in  propofito,  quia  illa  qu&  important  rcfpeilum  ad  crea- 
turamfunt  commumatribus:  Huiufmodi  autem  efl  notitia  diei  iu- 
dieii.  Confirmat  autem  prMttlaper  exemplwn  vtteris  tcflamtnti, 
dicens , 

I  Sicut  autem  fuit  in  die.Noe.  Quando  diluuium  erat  «catftum, 
9  Ica crit aducntus  fi.ho. i.Cbrifli venientis ad iudiciunti, 

3  Sicut  ennn  erantin diebus ante diluuium.i. in  magna  fccu* 
ritate  exiflens . 

4  Doncc  ucnit dilu.  Sc  tulit.i. perdidit excepto T^oc ,  &bh qui 
cumeo  erant  in  arca  . 

5  Ita  cnt  aduentus  filij  hominis .  Quia  hcmnibtts  infecttritate 
exiflent:bus,&  dc  nuilo  timentib.fulMo  veniel  tribulatio  Antichrifli 
Velfecttndum  alios iflnd refertur  r.d tcmpnspoU  mortem  ^intichrifli 
jpfo  mottuo  ,  & per  confcquens  hominibus  itt fccuritate  (xiflentibns 


J*~ 


fuhito  apparthuntftgna  iudicij  &  iuiicis  adtienirn  tis  . 

6  Tunc.T er exiflcntcs  iti agro  intelligitntur  prtehf: ,qttorumt 
cium  efl  laborare  in  agro  mihtatis  cci ■Ufia.Ver  wolcntt -.  i*  m  >h,  rhi 
tflmagi  usiabor  corporalis  jntelliguntur atliHi.Ver ex'flentes  tn  h  Ho 
inteUignnttir  ccnemplatiu>,qui funt in rcquie  ctitcmplation^.  De  iflis 
trihus  dicitur.VriUS  affumetur.^KW  ittorum  uiumftatnu  altquifla 
buntinfide m peifeciUionc  ^ftitithrifli ■,& aliqui cadcnt \  ttftinil  ttr 
adueniente  iudicio  aliqui  affumentur  adgloriam ,  aliqui  relinqueninr 
ad  ptriam , 

7  Vigilatc.H/V  exprnditlis  cxcltat  noflrnm folliciutdincm.  Qnia, n. 
tempus  iudtci)  t  fl  incertum ,idt o fcrnper  dcbemtts  tffeparati  ed  ipliitn 
expecjandum,  quia  in  tali  (iatu,w  quo  aliquis  capiciur  in  morti 
eUarti  nobis  incerta  efi ,  ita  ctiam  in  tali  slattt  \prtefentahitttt  in  iudi- 
cio^dd  hoc etCd adducit  duplex  exemplnm .  Vrinnrm  efl  dc  tati  >  f.vvi- 
lias qui  follkitus  efi  de  cttflodia  domtis,  &  vtulto  [ortius  i:os  debc '■>. hs 
effcfolUcitincperdamus  vitam  atertiam.Qttod erit  fi  inHcniamv  im- 
parati pcr  carentiamgratite in morte,&  hoc  cfl qund  ditit.  illucJ  au 
tcm.er  patet  litera.Sccundum  ex9m( ittm  ponitihi . 

Qufpu- 


MORALITEfc. 

f  reuelaucrit,ideoftibditrtr. 

l  S iCttt  auhm  fuit  tn  dubus  T^{oe,&c.Er"it  eniro  tunccomedcnte* 
Bc  bi|>entcs  in  fectintatc.diluuium  non  time«cs.  Sic  eiiam  mu! 
U  dc  mortc  ftn  non  cogitant,quamuiscertitudinahter  iint  tnori 
turi,ideo  fubditur. 

fa 


l  lta  er.it  & aduentttsfilij  hominis.  Ad  pnrticulare  iudicium  ve 
nientis.Namalicjat  moriuntnrrepentein  prandiis&  fjlbuita- 
t»busmagnis,&  deopcrantibtis  inagro  vnus  aliquando  fulgu- 
ratur,&  alii  relmquUntur ,  tk  iic  clt  m  aliis  fequentibus  cxcm- 
plis,&  ideoconcluditur. 
7    yigilate  trgo.  Vos  ad  mortcm  fo!licitcf>reparando. 

Quifpu- 


40J        Matthaei        Cap.  XXI III.        406 


$  habicnculum  irrumpic,&'adfupplicium  crahit  Fuiiaucerefi- 
\  flererfi  vigilarcc,quia  aduencum  uidicis  occulte  veniecem 

prarcauens  occucrcrecpcrnitendo  . 

a  Quisputase/ifidelisfertmt.  Tribus  fimilicudinibusfulguris 

furis>  &  fubmerfionis  Petapolis  terrorem  iudicij  introduxic 

com  m  u  niter  ad  om  - 

neS     VC  V;°  llarCllC  &  a    nifficulrstemoftendit.perquis  non  impofsibilitarem  virtutii* 

5i-  paraci eflcnc .  Nunc    a  quia  t  nefcitisqua  hora  filius  hominisuenturus  eft .  t  Quif-  1 


fpecialicer  ad  prela 
tos  Ioquicur  quihil- 
miles ,  prudences  ri'5 
appetences  bonum 
propcer  lucrum  cem 
porale ,  fed  verbo  & 
cxemplo  ,  &  opere 
debenc  pafcere  oues. 
Quisputas.  quafi  di- 
cac.  Admonendio- 
fiismamquam  rarus 
efl  domino  propter 
domimi  feruiens  o- 
uesChriflinonadlu 
•cru,fcd  amore  Chri- 
fiipafcens. 
b  Trudens.  Infucuro 
fibi  prouidens. 
:c  Quem  confli.  Quam 
-rarus  quificvocaCus 
Deo  canquam  Aa- 


tBeneerogando  pecunUm  domini  fui .  ^Chriltus* 

b  putaseitfidelisferuus,  &prudcns,  quem  conftituitdomi-  2 

I  a     D:fcerncnscapacitarem  fingulorum.         fEcdeliim.  b    Frocapacitateauditorum. 

c    Sermonis  diuini,vel  exempli  fiti. 

nus  fupcr familiam  fuam  ,   ut  det  illis  cibum  in  tcmporc.t  3 

a    Chiiitus . 

(1  Bcatus illc fcrnus ,  quem  cum  ucnerit  ddminus  cius,  inue-  4 

a    Cibum  miniltrantem  . 

c  neritficfacientcm.  Amendicouobis,  quoniamfupcrom- 

a    prbtempore8c  ceteris  fupra  diftis.  f  Non  vt  foli.fed  ur  prx  czteris  habeant.xtetnaprxmia. 

Tum  pro  uira  fua.Tum  pro  gregis  cuftodia .  f  Eeontra  li  dillimulaueiit  iudiciuin  Dei  in 

pibximo  ucmutum  lccuritatcm  libiipiifaciens. 

niabona  fua  conftituct  cum.  Si  autem  dixerit  malus  ieruus  illc 
in  cordc  iuo ,  moram  facit  dominus  meus  ucnirc,  &  coepcrit 

a    Iniurjis  afficeie.  b    Ipleaurem  firdedirusgulxuelcbiietati,uelfacinoiibus,  & 

.     *  illccebris  feculi  ptenus  fit .  , 

f  pcrcu tcre  confcruos  fuos ,  manducetautem  &  bibat  cum 

a    In  quo  omnes  matf  prxpofiti  intelliguntm. 

cbriofis ,  uenict  dominus  ferui  illius  in  die  qua  nontfpe- 

a    A  confbitio  lidei.    b    Soncm  cius. 

rat>&  hora  qua  ignorat,&t  diuidet  cum ,  partemque  eius  po- 

...  a    Licet  nonfuiflenr  hypociirx.     b    pitMfaloie.    c     Pro  frifcore.  ■ 

1  a        ■•       '11-  -     O  b  ^     .  1     •   i    c       1 


7I.CC.  II. 


g 


ron,  &nonmagisfc    h  netcum  hypdcritis,illic  entfletus  &  iiriddr  dcntium. 

ingefferit,&  qui  non 
magis  fe  pafcac  qua 


1.1 


oucs 

I    * 


Origenes.  Conuenirein  vnumfidelem&prudcnrem 
lariflfimum cft.Vcauc in  cempore dcc cibum,neceffanam  ha- 
becquisprudcociam,  vcaucemnon  adimacquis  cibos  indi- 
gcncium,opuscftfidc,quoniam  &:  lccundum  limpliceincel- 
ledfum opus habemus,vc  fiddes  firnus  ad difpenfandum  Ec- 
clefise  reduus,&:  non  deuoremusqua?  func  viduarum.vc  me- 
mores  timus  paupcrum ,  &  neoccaiionem  accipicnces  ex  eo 
quod  fcriptutn  eft  dominus  confticuic  his  qui  cuangeliu  pre- 
dicanc  de  euangelio  viucre.amplius  quzramus  quam  cibum 
&  veftimenta  ,  &:  vc  nec  ampl  ius  ccneamus  nobis ,  quam  his 
qui  necefficacempaciuncur:prudcnccsaucem,  vcprudccerm- 
ttlligamus  indigencium  caufas  propcer  quas  func  indigercs. 

Sic 


Siccciamfidelis  fcnms&  prudens,vcnoncfTiindaeracioriabi  D 
lem  6c  fpiricualemcibum  quibus  non  oporcet.voiens  oflen- 
dere efle prudenrem  lllis ,  fcilicet  qui  m.igis necelianum ha- 
bent  verbum  quod  mores  eorum  axlificec,&:  vicam  corripo- 
nac  quam  quodxdiiicec  feientiae  Luc. 

d  Bcatus  Hlc.Aeterm 
aucc  bc;ititudineglo 
nflcantJusd^^do-tLue:iieD8 
mmo  vcmcnte  ad  m  Pf.di.i.$.fi& 
dicium  rcpercus  fue  -  cerdos. 
nc  fidelicer  ahnona. 
vccbimimftraus,  6c 
'  in  cura  grccis  v 
lans-  ' 

Rarusinuenicurfi- 
delisvclprudens,fed 
qiii  talis  mucnicur 
bcacus  eft . 

e  Sttper.  Ideft.fu-  . 
pcronmiaceleflisre 
gn  igaudia,  caxerds 
ideft,  bonosaudico- 
res  faciec  djfcumbe-  £ 
re  ,  &:  cranliens  mi- 
nilirabicdS. 

f  Tenutcrc  confcruos.  tExpecbt. 
Iniurijs  afficere  ,vel 
jnfirmorum  cofcien- 
tias  prauo  verbo ,  vel 
exemplo  vitiarc.Vn-  tuc.iz.f. 
de  Lucas  aic  fcruos, 
vel  ancillas  quorum 
quaiita  infirmior  cft 
iecas  vel  fexus,  canco  facilior  eft  ruina .  • 

Origenes.  Peccatautemin  JXurm  quicumque  Epifcopus  Tueti.ii. 
qiu  non quafl conferuus,miniftrat, fed  quali dominus &  tic- 
quenter.utamarus  dominus  pcr  vim  dominatur,  &:  noefu- 
rientes  fufccpic ,  fcd  cpulacur  cum  ebriofis ,  6V.  femper  fdm- 
n  iac  quod  pott  multum  temporis  ventutus  cft  dominus . 
g  Cum  bypucri  &c.  Cum  illisfcilicct  quicrancin  agco,&lqui 
mo!cbanc,&:nihilominus  dereliiri  func  Quj  dicuncurhvpo- 
cric«,&:  m  agro,&: in  mola,id  cft,  qui  bona  videbancuc  tace- 
re.fed  cxicus  diucife  voluntatis.ipparuic. 
h  Fletus.  Pcr  fimilitudincm  membrorum  magnicudo  often- 
ditur  tormcncorum . 

- «^CAh    p 


9 

10 

11 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Quifpucas.  de feruopatrisfamilias  quifolicitus  ejt  rcgere  domum 
Jibi  commifjam,nonfolum  inprxfcntia  domini,fed  etiam  in  abfcnt.a,vt 
Jicveniens  dominus  eum  remuneret .  Si  autem  in  contrariis aclibus 
tpfuminueniat xrernaltter  puniat .  tfit  autem  feruus  efi  cjudibct  Chri- 
fltanus,qui  efi  difpenfator  domini  fui  .Quod  potejl  intelligi  tripltctter 
Vno  modo  in  difpenfatione  fpiritualium  ,  quodpropne  pertinet  adprte- 
latos.^Alio  viodo  in  regimine  temporalium  quod  pertinet  adprincipesfe 
eutares,  &  iudices.Tertio  ntodo  in  bono  vfugratiarum  ftbi  a  Deo  col- 
ktorum,&'boc  pertmet  ad  omnes-.boc  ergo  c/i qttod dicit .  Quifpucas 
«ftfidelis,&:c. 

Z  Qucconfti.  Etooteflrefponderi,vtpatetexprxdicTis.  llicefibo- 
HHtprtLtus  velbonus  iudex,vel etiam bonus  fimplex  Clmflmnus,quia 
ytdiciturin  Ecclc/iafi.  CuUibet  mandjuit  Deus  deproximofuo. 
3  VcdctilliS.  Idefl  auxiUum  id  cft  tn  tcmpore  neaffitatis ,  adquod 

quilibet 

M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

1   Q^'itf>utas.  H>c  efl  bonus  praelatus,qui  fubditos  fuos  pafcit  pa- 
bulofacraefcripturz&euclviriftiae,  quemu"  dominus  muenefit 
vigilaiitem  fuper  perfonae  fuaegrcgifquefui  cuftodiam  . 
f     Super  otnnia  bo.  Dando  ci  feipfum ,  &  per  confequens  omne 

bonum 


quilibet  pr&ditlorum  tenetur,vt  vifum  efl. 

4     Bcatus  llle  fec.quem .  Q^xrens  tn  morte  rationem  fermtvfui 

touenerit  Jic  fjtientcm  tdesl  in  aans  cbaritatisfe  exercentetn;quia  per 

talia  meretur  beatuudinem  piopter  quod  fubditur. 

y  Amcn  dico  vobis  quoniam  fuper.  Q^iabcatitudo  eilflatus  oni 

niurnbo  ornm  co«gregaiionc pe>feciu>v:  duitur  i.de coufoLitione. 

6  Si  aurcmd.x.malus  fcruusille  lncordcfuomoramfacic 
dominus  meus.  Hoc  du unt  tili  qut  non  cbgitant dc mone . 

7  Ec cccpcrct  percutcce  conferuos.  ldefl^occupare fe in  atlibtis 
tnal:s,&  cbaritatt  contrartjs. 

8  Vcniet  dominus  &c.  Quia  nilfil  efl  ineeriiftt  hora  mortis . 

9  Et  diuidec.  Scparando  animam  a  corporein  morte. 

I  o  Pacremq;  cius.  Id  efi ,  cumfaljis  cbrifiianisfeparando  ipfum  a 
beatis  &  conmngendo  condcmnatts . 

I I  Iflic  enc  fiecus.  Hocfupra  expofttum  eft  cap.  i  j. 


bonum  . 

6  Si  autem  dixr.  De  aduentu  elus  in  morte  nihil  cogitando  . 

7  Et  caperit pe>  cn.cnnfer.ldcll  \  tuerciniuriofe  ckguloic  . 

8  Veniut  dominui  ftr.  Repetens  mortis  dcbirum  tepemina",ficut 
frequenter  accidcre  confucuit . 


A    D    D    I    T    I    O. 

■  \n cap.za.. vbi dicitnrmpoftilla .  llmini  autem  eilnotitia diei 
iudicij . 

Quxcunque  notit>a  Deoattributaetiam  fi  non  importaret  re- 
fpectum ad £reaturam,neceffarium  eft quod  fit  communis  tribus 
perfonis^eaderrvenimeftcumclfcntiadiuina. 

Repliia.  In  ca.24  vl>i  dicitur  de  notitia diei  iudicij,quod  pater 
folus  &c.dicit  Pofhl.  quod  per  lioc  11011  exciuditur  filius  &  fpin- 
tufTanfius^quiaoronisrefpeclus  Dei  ad  cxtra  eftcommums  tn- 
buiiuhs  autcm  cft  notma  dieiiudicu.Bur^.dicit  quacuuque  no- 

tma 


titiaDeoattnbuitur  ,ctiamfinon  iroportarec  refpeclumadex- 
tra,  uecefle  eit  vt  lit  communis  tnbus  perfortis  :  eadem  enim  efl 
cum  eflentiadiuina.SediiratioBurg.valet,  paternitas  erit com- 
munis  tribus  perfonis,quia  cft  eadem eflentia  diui na.  Sed  diclum 
in  fc  noa  uidctur  fcholafticun»,  quia  per  notitiam  generatur  uer- 
bum.Si  igitur  illa  cft  communistribus  tres  perfonae  gencrant  uer 
bum.Itemuerbum  cftnotitia,  per  paternum  intelligere  exprefta, 
&  ideodiciturfapientia.Siigitur  illanotitia  eit  comunistribus, 
patet  ut^quc  ent  fapiens  fapieutia genita,  quod  ncgat  beatus  Au 
guft.i.Retrac.c.aj. 

CAP. 


4o; 


<?  C  A  P.    XXV, 

A  »  *-r^r»cfimilc&c.      *     Chryfoftomu<;.  In  fuperiori  pa- 
X     raboladaminus  pccnam  oficndit  ciosqui  pcrcunc- 


Gloford.&NicoIaideLyra.      .403 


m«4 


bat  <S£  incbnchacur>&:  bona  domini  fui  difpcrgcbac.  Inhac 
aucemparabola  punicioncni mdicic cuam  ci.qui  vcduaccm 
11011  aftevt,  ncqueco 


Vm 


pio(elia?c  quibusidi 
gcdibiprcpuac. 

hcctui  vitgi.  Vir- 
gincs    func    omncs 
qui  fc  a  iuxu  ioxuli 
concincnc. 
*  Hicronymus.  Qui- 
dam  parabcla  iimpii 
ciccr  uiccrprctantur 
B  dc  virgimbus  y  qua- 
iquahtu.  rum.iii.ciuxta  Apo- 
ftolucorpore  &c  mc- 
tc  virgincs  func,  ali*u 
virgmicaccm  cacum 
corporum  rcfcruan- 
te&i  vcl  cxcera  opera 
nohabenn  vcl  paren 
rii  cuftodia  rcfcruacc 
inibilonunas  mcncc 
inipfcrunc.  Sednuhi 
Vidcturcx  iuperion- 
buseilcaluis  fenfus, 
jion    ad    virginalia 
C  coiporc,  fcd  ad  om- 
nc 


C  A  P. 


nc  hominum  gcnus  binc  comparationcm  pcrtinerc. 
4«    Chryioflouuis.OHcndicquodliccc  virginicas  ma<mum 
qu  id  fu,tamrn  ii  ab  openbus  nufericordia:  fic  deferta*  cum 
adulcens  fbrasciicietur. 

b    Et  fronfx.  Omncs  iimul  funt  fponfa  q uar  modo  defpon- 

facacftvhgoacotni 

xxv: 


H.tc  parabola  tam  ad  fubiertoJ  quim  ad  pr*Iatoi  referrnr. 
AUu4deMdemexcmplum.  a  Ecclefia  pcimutaomnibus 
lam  ie!ij;iole  ijuiui  lupenritiole  cuiuniL-ntibut . 

Vncfimilc  crit  rcgnum  ccelorum  dcccm 

a    Operaquz  fe.undum  continemiam  fiunt. 

virginibus,  quaraccipicnteslampa'dcsfuas  \ 

a    ConcordaucruM  voluntati  fp  onfac  &  matri»  Ecdcfur. 


exieYunt  obuiam  Iponfo  &  iponfe.t  Quin- 

a  Quia  ver.uti  feruiunt  pio  Jaudibus  lioninum.  b  Q^invciitni  fcrumnt  pro 
.  Jc:einiif,(ci.icct,ptcimit. 

queautcmexeiserant  fatua: ,  &quinqueprudentes.  t  Scd 

.  _  a    Acccptaofccnfione  bonoruru  opcruin. 

quinque   faruar  accepcis  Jampadibus  non  fumpferunt  o- 

a    Ulonam  inira  coiUticmiaw  vcl.olcuu.  ert  lctitu  mcmis  quum  habet  ciui  intus  d.  o  placct. 
.   ,  b     Nitorcin  gloria:.     c     Uc.l.in  conlcicntijf  fuis. 

leumfccum  .  prudcntes  veroacceperunt  olebum  in  va7is 

~.  *    Oirenfione  bonpruin  operum.        b    ludicium  dirrl-remecxtrcmum. 

iuis  cum  lampadihus . "  Moram  2utcm  facientciponfo,  dor- 

«m.ilh..?""' r"cncw  1»"guo»b»«-    t>    llcai&rcprobi.     c     Somnio  mortis.    d    Sccurit, 
i  b  ,  c    In  lnfperato. 

raitauerunt   omncs  ,  &  dormicrunt.   Media    autcm  no- 

a    In  vocc  archangcli.Sc  iq  tuba  Dei.      b    Ad  fociandam  fib.  oerpctuo  virsinein. 
o        •   1  >  *    Occuniteeijin  aeta. 

Cte  clamoriacluscfi  ,  cccciponfus  venit  ,  exitedbuiam 


pcioncfcjculi.Nubct^ 
cumorcalis  immor- 
tali  coniungecur. 
c  J^/«<7«t-.Qiiiaquin 
qucpertitacit  conti 
nentiam  carnalibus 
illccebris ,  vidclicci 
vcinquinquefcnfus 

4  concineancfeavolo 

5  pcacibus. 

d     Mora  aute  facicntc  , 
fponfo.  Quia  116  eft  pa 

6  luccponsincerpno. 
remifcfccudum  ad- 
ucncum  Chnfh. 

C     DormitaHcrunt  om- 

7  nes  dormicrum.  Quia 
poftea  fufcicandi. 

8  f  Aledia  autem  no- 
fle  clamor  fallus  efi. 
ldeft  nullo  fcicncc 

9  velfperancc.  Vnde 
Dics   domini   licuc 

10  fur  in  nocce  veniec. 

4$  Date 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P    XXV. 

TVnc  fimile  eru.  Data  lege  euangclica,pofit}uam  faluator  ofle 
diijuxdau.  anteiedcniiaiudiciunuxtrcmum,bic  defcnbit  ip~ 
Diutfa.  fumuidicmm.Et  quia  +ntuvfitas  iudicandadijiwguiturin  tres/iatus 
Wdeltctl  acl.uorum  contempLitiaorumy&  ejiam  prxlatorurn,  idco  diui 
di:urintrespartesfccundumtresparaljotasit}u.ii  hic  pomi  ad  i/ios 
trcs  /iatus  ferunentes.Vnmapertinet  ad  contimplauuos  Aecunda  ad 
prtlatosjb,.  Sicuc  enim  homo  pcregre  Hcc.Terva  ad  ac7,uos,ibu 
Cum  aucem  veneric  filius  homims.  T>imu  m  duas ,  quiapvmo 
ctrca  vttam  tontemplat.uamponttur  memum,& /ccundo  ponitur  cir 
ca  boc  txammationis  ktdicium,ibt.Mcdia  auccm  nocte.  Dicit  e r?» 
fritno.  & 

1  Similc eric.  Ideil  tcchfta  militans,quaKtum  ad/latum  contem- 
flatiuum. 

X  Decem  virgi.  Tcv  tjnasfignatur  vuiuer/kas  contemplatiuorutn 
T^umcrus  enim  denarius  esiprimus  digitus  vdpnmuslimes  numcra- 
ruyv„dc  &  numcn/equentes  componnmnr  ex  denario  plunes  fumpt» 

yelal^aparteeiusjicutpaietvtgintibisdcccm^o.terdecem&fic 
conjcqucnter. Smditer. \  j, vnum  &  dccem.&>\ z.duo  & dcce,  &  fic 
confcquenter  .  Troptcr  quod  dixcrunt  aliqui philofophi  quod  numeri 
nonprocedmtm  infr.iiumjcdfolum  vfqm  addecl,vthabeiW:i.Vhy 
ficorum,  &  ideodcnarius  numems  benc /igmficat  vninerfitatcm.Vir 
gimtas  autcm  qu*.  tenet  fuprcmumgradum  in  virtute  caihtath,  fizni 
ficat  vitam  contct»pL,ttuamyquia  caftitas  cleuat  mcccm  a  carnalibuC 
Et  ficut  difpomt  intetleclum  ad  contcmphtioncm  veritatis  fic  contrl- 
rtoluxuriadeprimitmcntem  &  caufai  hcbctudiucm  intcllcilus   & 
ftcreddu  bonnnem quafi  bcilialcm prcptcr auodin .i.Ethicoruvita 
volttptuofa  vocatur  vitapccudnm. 

3  Qmi :  accipicnccs.Iaw/Wa  ;flafltnt  opera  >/m  ewcmplatiue> 
tju&funtbonadegcnert.  t        t* 

4  Lxicrunc.^i  boc  dcbet  ordinari  exercitium  viu  contemplatiua 
rthomopoffitfecuredecem  obuiare  Chrtflo  venienti  adiudicmm  ,  aui 
tunc  comunget  fibt  eccUfiam  totaliter  mundatam ,  non  habcntem  ma- 
culam  ncqne  rngam. 

5  C^iquc aucem.  Trudentia  autem  eftvirtus  direlliua  opcrum 

— — — — »__ ——________  humanorum 


humanorum  infinem  debitu.Tropter  quodaphilofophis,  &afanl~ih 
dicitur  auriga  vtrtutum.Firgmes  autem prudentcs funt  ccntcmptati- 
uifeureligiofi ,opcrafuabona  degcnere  ad  finemdcbitum  ordmatf 
les,videhcct  adghriam  Det  pnncipaliteriadperfecliommfui,&  xdi- 
ftcationemproximi  confequenter  .  Etqnia/atuitaseft  pnuatiopru- 
dentia  coniraria,ideofatux  virgincs,  duuntur  contemplatini  aprxdi- 
ilo fine deuiantes,propriam gtoriatn  & f&uorcm hamtnum  velquxftu 
prmcipatiter  intcndentes,®-  nterito  dicuntur  virgines  falux,  qma  bo- 
num  opns  degenere  perdunt  propter  defetlum  intentionis  recla. 

6  Sed  quinque.O/e&w  tfiud eft fpirituale gaudium  quodoriturex 
operibus  bontsfatlis  propter  Deum.De  quo  dicit  Apoilolus  ad  Thil.a* 
a. Gaudecc  in  domino  femper.tfoc  autem  oleit  non  habent  virgi- 
nesfatuxpropter  dcfetlum  intentionis  rctleyticet  babcant  iampadcsjd 
eft  opera  bona  degenere. 

7  Prudences.  i^uia  propter  rellitudincm  intentionis  gasdent  i» 
domino  dcfuis  operibus  bonis  .  Dicitur  autem gaudium  ifiud  olcum 
quia  nutrit  &  fouet  ignetn  cbaritatis  .Exhoc  enim  quod  aliquis  dek- 
tiaturin  opcre,fortius  &  mctius  opcratur  fecundum  Tbiio.&percon- 
fequens diffonitu,  vt  eimaior charitasinfnndatur. 

8  Moram  aucem .  Mora  ifta efi  decurfus  temporis  ab  a/cenfione 
Chnflivfque  addiemiudictj.  Quodtempus proptcr  longitudinem  v«- 
catur  hic  moraziam  cnim  durauit  per  r/iille  ducentos ,  &  feptuaginta 
qumque  annos  &  rtfidum  ei~t  nobisincettum .  In  boc  autem  tcmporit 
interuallo  moriuntur  omncs  tam  boni  quam  mali  .  Qux  quidem  mors 
fignatur  hic  pcr  dormitiotiem,  quia  itafactliter  excitabuntur  a  morte 
per  Cbri/bim  ad iudicium  vcnientcm  ,/icut  homo purus  excitat  alium 
dormicntem. 

9  Media  autcm  no£cc.  Hicponitur  examinationis  iudiciu  circa 
praditla  opera  cotemplanvnm.Dicit  er£o,Mcdia  aurem  no.T^o  eft 
tntcttigendum  per  boc  qnod  iudicium  exiremum  fit  ceiebrandim  de 
notle  Sed  de  dicproutdiiit^poilolusiufra.Co.3.c.Dtcsdonvm 
QCch.Stc.Sed  qma  tepus  iudicij  eft  nobss  occultu,  vtpatet  cx  pracf. 
ca.io  boc  figna-.urper boc quod dicitur. Media auccm  no.quia iUa 
qux/iunt  mcdia  nqtlc,funt  hominibus  occntta. 

10  Clamor  autcm.  ld<:ft,vox  Chrifli vcl  angdomm  ad  vocandum 
mortuos  ati  ludictum  vt  dicetur  infra  eodem  ca. 

_•  Tunc 


MORALITER 

vni fiw^SS^! *\J*        ° *  ' ' *?!*™ VOS 

£«itt- 


6     QHinqueautemexeUerant  fatua .  IdefVboms  operibus  va- 
cux.quiafidesfMcopenbus  morcua  c(f. 

£r  qumqucpmdemes.  Idclt ,  opcra  bona  habenrcs ,  &  fic 
acccperilcoleum  ad  ornacum  fuarum  lampadrum  ,  propcer 
c^uod  a  Chnao  dicuncur  rccepcx,alia:  vcro  excluf*. 

Shut 


4°5> 


Mattha_i      Cap.  XXV. 


410 


la  Date nobs de oko,&c. Quorum  fada  alicna  fulciuntur  latide, 
'eadem  fubcracta  dehciunc.&.de  confuctudine  id  fempcr  in- 

quirunt,  vndegaudereanimus  folec.  Itaque  hominum  qui 

cotda  non  vident,teftimomum  volunc  habere  apud  Dcum, 

qui  cordis  infpector  eft . 

k     Extinguntur.i.  ad- 


libiattinebant.  f) 

&  Ong.Eft  inuenire  quofdam  qui  quando dcbuerunt negle Traftani.jt. 
xerut  aliqliid  vtile  difcere,in  ipfoautem  cxitu  vit£fU£,duminMl"'1» 
difpoaunt  difcere,comprehenduncur  .1  morte . 
f  C/<i«/«e/t.Poftiudicium  magna  efteius  feuentas,cuius  eft 

ante  ineffabilis  mife- 


■mhi'?i7-ic  mriic  nh  »  Alfomno  raomi.        b    BoniScmali.        fContmentes.  qNuu.e/-uerunt  fecum  opera  fuapro  tirnrdl.l. 

UeUllUJlClSllKUSOD  quibusrcmuncrationcmexpe.hnt.  Ul-UlUia. 

icuratur,&apeono  Tunc  furrcxcrunt  omncs  virgines  illx,  &  ornauerunt  ]  f^BKJS^ 

hcntmercede,  quia  .  Slufidu£iacl      Iintusvaculdicuntproxirais;     to        b  TeOimoniumi.udum.d.cendode  *  verampcenitcntjam 

receperuntlaudem.  operibus  noftris  quod  vidiiiis.  per  lntructuolas  la- 

c  7^/br.Quiaquif-  a  lampadcs  fuas .  Fatua:  autcm  iapicntibus  dixcrunt.  Date  3  chrymas  pulfancfo- 

OUe  proferationem  a    Opeianol.taqu._homin>busclaravidebantur.  fis  leliclia-.Non  df  (]v 

reddet ,  nec  aheno    b  nobis  de  oleo  vcftro  ,  quialampades  noftrar  extinguntur.       cmerutoleum.quia 

a  Non  de auaritia  fed  timore  quiainillo  die  telhmoniumcuiufqucvi..  fulficiet  fibi.nedum  fibi  &  proximo. 

G  Refponderunt  prudentcsdiccntcs.  Ne  forte  non  fufficiat 

a  Increpando.  Ite,  id  eft,  modo  videamus  quid  vos  adiuuent  qui  vobis  laudes 

venderc  confueuerant.  b  Veniamini  laudcs  vel.to  more.         Non  dant  conii- 

Iium,  lcd  cx  obliquo  comiiiemoiant  ciimen  cartitn. 

nobis  &  vobis,ite'  potius  ad  vendentes,&  eraittc  vobis.Dum 

a  Quibus  confcientia  dabat  bonum  teftimonium . 

autcmircnt  emerc,  vcnitfponfus  ,  &qua.parat:e  erantin- 

a  Vb  i  munda  anima  veiboDei  copulatur.  b     Adirus  regni  cceleftis,  quia  precibus  poftea 


teftimonio  iuuatur 
quisapud  Deum,cui 
fecreca  pacenc.  &£.  vix 
llbi  quifque  fufficic 
vcei  perhibeaccefti- 
monium  confcien- 
tra  fui.  :\re  /ortt.vnuf- 
quilque  pro  fuis  ope- 
ribus  mercedcm  fu 


d 
e 


nulloiam  rcmanece* 
gaudiodealienis  liiu 
dibus,  m  anguftijs  re 
dcunc  ad  imploratio 
ncm  Dei. 

h  r^i/n.Videlicetvc 
teftimonium  bona_ 
confciencia.      nobis 


7 
nuiusparebitadTtuVpoftiudicmm.    g     pr$paremus,necum 

_T_    *   *>  _*_    V  T  _  _    *  _v*  timiic    «rif  __■»  r-_  _  1-\i  i_    T_-\_. 


fcipietnecpoifuncm    f  traucruntcum  coad  nuptias,  &  claufaeft  ianua.  t  Nouifli-  9    fatuIS  virginibus  fo-^^J; 

dic  mdicij  aliorum 


vircuces.aliorum  vi- 

tiafubleuare. 

d     *Ad  venden.  Ven- 

dencesfunc  adulaco- 

res,  quia  dac  laudem 


o 


a  Dolore  icpulfionis  compulfi  appcllationem  ingeminant  dominationi». 

me  vcro  vcniunt  &  reliqua.  virgincs  dicentes ,  Doaminedo- 
mine ,  aperi  nobis .  At  ille  refpondens  ait .  Amen  dico  vobis 


a  Ideo  vos  dcfero,qma  per  vitx  meritum  non  xecognofco  . 
b 


ns  remaneamus. 
i  1{efcitis  diem  ueque 
horam.  Non  folum 
diem  iudicij ,  feddie 
lriorcis  cuiufque ,  vel 
horam,  in  qna  qui  pa 
racus  inucmcur,  & 
tunc  paratus  inuenie 
tur :  Et  quia  paratos 
nos  inuenire  delide- 

a  Intelleftum  &  opciationcm.  b    Intelleclum.  c  Non  pro  la7gitate  vel  paicitatealij    ,b    j-a-    fubiicit  aliam  de 

'  rras,fcd  pro  vinbus  accipientium  :  j  l 


6  Ecce  quo  parabola  tendit. 

]  ne  fcio  vos  .  Vigilatc  itaque ,  quia  nefcitis ,  diem  ncque  ho- 
&accipiuncahquam   k  ram.f  *  Sicut  enim  homo  peregre  proficifces  vocauit  feruos 

mercedem.  aDeditbonahominibusnaturalii&gratuita.  b  Exteiio_mn  fcientiam  quinque 

CDtmaiUcm.IncLi'  r  1  ,,.,.     .„.     ,  r  ^enfibus  acquiW 

pantibusfeillis  inea      iuos,&tradidit  illisbonaiua.Et  vnidcditquinqi  talenta,  alij 

^ux  foris  funt,&  foli 
ta  gaudia  requirenti- 
bus ,  cu  interna  nora 
nouerunt ,  venitillc 
quiiudicat: 

#  Chryfoftomus .  Per  hoc  autem  quod  dicit  dum  autem 
hent.  oftenditquiactfimifericordesefhciamurpoft  morce, 
nihil  hinc  lucrabimur  ad  crTugiendum,  ficuc  ncc  diuiti  pro- 
fuit,quod  factus  eft  mifcricors  &_foliicitus  circa  cosquid 

fibi 


IO 

II 

II 

13 

l5 

16 

17 


plusali;  mirms, 

aute  duo,al  ij  vero  vnum ,  vnicuiquc  iccundu  propria  t  virtu- 


t   Potenttara 
TJres, 


cadem    re  parabo 

lam . 

K  Teregre  proficif- 
cens  vocattitferuosfuos  &c.  Locus  carnis  tcrra  eft ,  ergo  Chri- 
fti  carnem  noftram  ad  peregnna  duxit,  quando  ccelu  afcen- 
dic. 

*  Orig.Secundudiuinitatisfuenaturam  non  peregrinaturTraftatit.j}, 
fcd  fecundum  difpefacionem  corporis  q,  fufcepit.  C^iii  enim  in  Matth. 

^  dicic     l:5 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

%  Tunc furre.omnes  vir il.Quia omnes  refurgent boni  & mali,yt 
dppareant  in  itidicio  Cbriflt . 

l  tt  orna./fie  ornatin  non  efl  aliud  auam  recurfus  ad  montem  cogi' 
tando  de  iuflitia  fuorum  operum  <ar  bonitatem  circumflantiarum  . 

3  Yatux autem  .Iflapetitiovana&refponfto  negatiuafigmfcat 
quod  nutlus  ad  alium  quantumcuque  luflumpoterit  recurrcrc,  pto  au- 
xilic  babendo ,  nec  aliquis  quantumcuuque  iitflus  poterit  alium  iuuairc 
fed  ftbi foli  fufficiet  iuliitia  fua ,  &  boc  esl  quodfubditur . 

4  Ne  for.  Exprobratio  efl pr&teritte fatukatis  in  boc  quod  bona  opc- 
tadegcncre  dederrtnt propter  fauorem  laitdis  bumante,quia  vendito- 
rcs  oleifujit  adulatoret  fecundum  ^tug.  quaft  dicat ,  Confiderate  quid 
vtlutt  vobis  pro  taiifauore  continentcr  viucre . 

5  Dum  M.Tcr  boc  infmuatur  remorfus pfopria confcientix,  diccn- 
Vtteftimomum  deprxditlis  contrafc . 

6  Venit  (ponU.Chriflus  ad  remuneraiionem  bonorum . 
' xquxpa..Teroperacbaritatcfoimata. 

8  1  ncraucrunt  cum  eo  ad  nilp.  i.adgloriam  celeftem,aliis  reliftis 
adpoenam . 

9  Et  claufa eft  ianua.  Quia  pofi  iudicium  no,:  crit  alicui  aditus 
pofibil::  adgloriampropter  quodfubditur . 

NouiiTime  vcio. i.nimis  tarde . 
1 1     Vcniunt  &.  reliqua.  vir.di.dominc  dominc  apc.  Tcr  hoc 
*ptod  vocant  eum  dominumfignatur  quodcrediderunt  in  Cbriftu  .  Sed 
quiafidet  earum  fuit  informis  idcofubditur . 
11  Ac  lllc  rcfpondcns.Amcn  dico  vobis.nefcio  vos.  Jiptitia 


M    O     K    A    L    I     T    E    R. 

;l,5  Sieut  emmperegreproficifcens  ,&c.  Hoccommuniter  ex- 
-poiuturdc  Chrifto  qui  afcuidcns  in  codum  fuis  fidchbus 

bo- 


fcilicet  approbationis,qnafoli  cletTt  a  Dco  cognofcuntur.Et  in  fint  hu- 

iusparaboUad  noflram  inftrufltoncm  conciudxtnr . 

15  V ^gilate itaquc .  jldhabcndum fnlicet fidsm formatam  chari' 

tate. 

1 4  Quia  nefcitis  dicm  neque  horam./.  mortis"necpe r  cofequens 
ftatitspro  die  iudicij.  Quia  fuut  ditlttm  eft  in  taliftattt pnefentabitur 
quilibet  in  iudicio ,  in  quo  inuenictur  in  mdrte  . 

1 5  Sicut  enim  homo  peregrc.  Hicponiturfecuda  parabola  qua 
fcrtinct  ad  frMatos .  Et  primo  circaftatum  corum  defcribitur  meritii 
&  dcmeritum  proprin  atllonis .  Scatndo  iudicium  difcretionis ,  ibi, 
Poft  mulcum  vero  tempons.D/cit  ergo  ^mwo.Sicuthomope- 
TCgte.proficifcens.  Homo  ijte  cft  Iefus  Chriftus,qui  licet  fecundum  di- 
uinitatemnonpoffnproficifcidclocoadlocitm  ,  quii  /tc  efc  vbique 
fempcr,&  dcneceffitate,ftcundum  tamen  naturamhurnanampercgrc 
profeclus  tft quando afccndit  in  calum  ,  quialocus  proprius omnintfi 
compofttorum  cx  clementis,vbi  naturaliter  quiefcut,cft  terra,  vt  habc 
tur.t.de generationc,quia elementa  grauia  exceditnt  m  eisfecundmi 
tjuantitatemmolis. 

1 6  Vocauic  feruos  {uos.i.pr<elatos  ecclcftx,'qui fpeciali  modofunt 
eius  ferui .  j 

17  Eccradidic  il.ho.BonafcUicctnatiirte,Uonagrati<e  gratit  da- 
t£,bonafcicnti#:bonapotenti&,&  bona  opuleutu,  et  dicuntur  talcta, 
qtua  oer bonum  vfum  taliumpotcfi  bomo fibiatqmrcre  caiefte  pra~ 
rnium . 

1 8  Ec  vni  dediC  quinque  ca.  Qjtia  dliqui  babent  omnia  ifta  a  Deo 
fibi colldta,alii plitra iftorum.&  aliivnnm  tantttm. 

Ahijx. 


bonafuadedic,dequibus  rationcm  exi^etiniudiciofina» 
li.  PocefteciaiivexponideChnfto  nobifcum  exiftenccin 
huius  mundi  percgrinacione ,  ficuc  iple  dicicinrinciaum* 

t  cur.r 

-  - 


4U 


Glof.  ord.&  Nicclai  de  Ly  ra . 


41: 


didtd.fdpulisfuis^ovobifcumfumvfq-.adrofummar.io.  g  intmngandmmJomtnituu Adniixtiischonsangelorumfiel 

A  ncm  fccukvniien.tus Dei  cft.qui  non cli,corPorco amb.tu  mtus  Ixtare  dc muncre,vt  laixi  non hc  quod  cxtcnus doleas 

orcunclufus.  Hocautcmdicenccsnonfoluimuaefum.fed  decorrupnone. 

vnicuiqjfubftjntiarproprietatem  cus  faluamus  poff.imus  h  €>rndnoT*lcntaacceperat.  Iftev.f.busfuis  quidquid  inlcge 

ctdicetequodpetcgrinatur  dominus  pcr  fidcin  ambulan-  De.  didicerac,incuar.«clioduplicauit.Siueconfcieniiam_ae 
ribus,  &  non  per  fpc  ?Pera  Pra:t 

Tromottit .  •    Scientiam  extenornm  &.  (i  myilica  non  penetret  . 

t  tem  ,  &  profcctus  cll  ftatim .  Abijt  autcm  qui  quinque  ca- 

a  Dum  fe  anlibilium  volup;ate  cullodit  abhisctiam  alt<  samouciido  compclcit . 

b  lenta  accencrat,  &c  operatus  cttin  eis,  cVlucratuseltalia 


i  Bene  reftc 
Ainf  fup.7,b 


ctcm:haurcmpcte- 
pr.nantcs  a  corporc 
cum  dom.no  tueri- 
nms.tunc&ipfecric 
nobifcum . 
a  Et  profrfins  eTl  fia- 
tim.non  locum  nw- 
tans,fedlibcraincis 
potcftatcm  opcran- 
di  permittens. 
b     Operatus  tfi  in  eh. 
A  viiibilibus  fe  cu- 
ftodicndoi  aliospro 
polTe   exhomndo, 
vt  de  vifibilibus   ad 
inuifibilia    trafcant. 
B  Vel  vtriqjfexuiprc- 
dicando,  &dcb!.ms 
moribus  infof  mado 


acccperat,  oc  opei 


quinque 

a    lntellccium. 


1    Intelleiium&operatiJDem-  b    Frxdi  and  <,8c  inira  operando,  talei 

inlttuit  cju;  itidcro  f  oicnr  lcientia  &  opere  . 

Similiter  qui  duo  accepcrac,  lucratus  alia  duo.Qui 

I  ei  U-.fed  non  redicns  per  fe.  c  Tcrrenis  acribus  lc  applicauit,  nec 

lticrum  fpintuile  qua:fiu:t . 

autcm  vnum  acceperat ,  abiens  fodit  in  tccrram,  &  abfcondit 

a    <Juod  efiabakeiifione  domini  rfqoe  ad  fccimdum  aducniiim  .  a     Ad  iudicandura. 

pecuniam  domini  fui.  Pdft  multum  vero  temporis  venit  1 
do"minus  feruorum  illorum ,  &  pofuit  rationem  cum  eis  3 

Priparans  le  ad  icdJcndum  rationcm  . 

Et accedcns  qui quinquc  taleta acceperat,dices.  Dne quinq; 
talcnta  tradidiftimihi>ecccaliaquinque  fupcrlucratus  lum. 

a    Non  tua  qii.trcns,  fed  qua:  Iefu;  Chrifti. 

Aitillidominuscius:  t  Eugcferuebone  &  fidelis,  quiafu-  4 

a    Oa.;dens  doDiinum  in  gandium  i»  trare  iubet.    - 

;eminauic  accepta    f  pcr  paUca  fuiftifidelis.fupra  multa  teconltitu«im  ,  intra  in  6 
h  gaudiumdominitui.  AccelTitautem  &quiduotaIenta  ac-  7 
ceperat,&ait:  Domine  duo  talenta  tradidifti  mihi,  cccc 

a     Non  tua  quacrens,  fcd  quxIefuChrifti. 

aliaduolucratusfum.Ait  illidominuseius.  Euageferuebone 
&fidelis,quiafuprapaucafuiftifidchs  fupia  multa  te  con 

a    Accipe  quod  oculus  non  viditnec  atuiiaudiuit  .  b 


C  Etpofnitratio.Coc- 
pit  finguloru  actus 
difcptere  accufanre 
confcientia  vnum- 
quemque  velexcu- 
fantc . 
Vtofnpra.  d  El >  accedens.OrigC- 
nes.  Intellige  accef- 


ln  felicffimum  habens  a  fua 
confcientia  teftimonium . 


{htuam,  intraa in  gaudium  domini  tui. Accedens  aut cm  &  qui  8 
vnum  talentum  acceperatait,dominc  T  fcio,  quiahomo  9 


Alias  aultcins. 


fum,  de  hoc  mundo 
tranficum  ad  illum. 
C     Ecce  alia  qxinque. 
C^uotquot  abetrorc 
conucrtit,tot  domi-     i 
no  obtuht,  teftimo-    l< 
nium  iibi  dante  con    l 
fcientia  ,  quod  per 
graciam  fibi  dacam 
non  cancu  fibi  pro- 
fuit,  fcd  ctiam  quos  potuit  Iucfi  fecit . 
f  Supcr pauca . Pauiatumbonapixfcnusvirx  quauis  mulca 
vidcacur,quian6iiicalicui9molciticadmixtionc.suc.Mul. 
ta  ac  bona  ^ccrna,que  func  iine  omni  corrupcionis  molefiia. 
C  in- 


Nonparc.s  ,  fed  pratcidis  falce  iudicij  tnieos  quibuilegem  non  comintiilti. 

c     In  regno  tuo  bonoi.eriam  cx  gentibus,  &  ex  corurft  compaiitione 

nacuialem  legem  leruani,damnas  eos  qu.  negligunt  faipturas. 


fucurae  beacicudinis 
tvposinccllexic. 
i  burus  es.  C^iiia  ar- 
duaeft  vi.iquc.ducic 
ad  vica,  &  quia  qu.ut 
to  gtadus  alrior,cai.- 
co  cafus  grauior . 

*    Hieronymus  I 
Vere  enim  hoc  qi 
fcripcum  eft  .  ad  ex- 
cufandas    excufationet  _ 
inpvccatis,  huic  fcr- 
uo  concigic  ,  vc  ad 
pigriciam  &  ncgli- 
genciam     fuperbia? 
quoque  crimcn  ac- 
ccdcrct.  Qui  enim 
dcbuic     fimpliciter  \ 
incrtiam    conficeri, 
&  orare  pacrem  fa- 
milias  econuerfoca 
lumrtiatur,  &  dicic 
fc   prudcnci   fecilTo 
coniilio  ne  dumlu- 
cra  pccuniar  quasre-J 
rcc ,  ecia  de  force  pe-' 
nclicarecur. 
*  Origenes.D«m  f/?, 
Intelligimus    quodi. 
vere  domin'  noftcr 
mecic  que-  feminaul 
quoniam   iuftus  fc- 


minauicinfpincu,ex 
du3ruses,  metis  vbinonfeminaiti,  Sccongregasvbi  non  10  quo  metet  vitam  a> 

Per  hberum  aibitnum  .  tCmam  .    MetitCtlJ 

fparllfti  &  timens  abii  j  &  abicondi  talentum  tuumv  n  vbinonfeminat,ac 

congregac  vbi  non 
fpargit,quia  compu- 
tac  libi  ciTe  coiiata 

quzcunquC  in  paupcribus  fuerint  fcminata . 

K  Ettimensabih&c.  Ettimens  aggredi  altiot is vite gradii, 

nealterius  falucem  quxrens  ipfe  periclicarecur . 

1  <Abfcondi  takntum  tuu.  No prxdicaui  q>  te  donate inccllexi. 

#1« 


f 


_ , . 

N  I  C  O  L  A  V  S  DEIYRA. 
I  Abiicau.  ihiij  aliquifuntqniifia  talcnta  mtttiplicattt  &  ge- 
minant  bene  ■ptendoprediclis  adJuiperfttJiouem  &proximi  xdifica- 
jionem.Mi)  autem  abfcondunt  in  terrayqui pnediclis  vtuntur  admun 
digloriam  &  temporale  lucrnmfcu  qncfluni. 
z  Poftmultum  vero  temporis.  Hicponiturcircaprddiftaexa 
tninattonisiudichiim.lP6ft  multum  vero  tcmporis  vcnit  domi- 
Jius  feruorum  iJlorum.^/^ inagnutcmpus  cfi  ab  afcmfwne Cbri 
fii  in  celum  vfqnc  ad  aduentum  eitis  adindicium,vt prxdiilnm  efl. 

3  Et  pofuit  rationem  &LC.Qnia  tunc  difmtle  cxiget  rationcm  de 
bonisab  eo  collatis,bene operantes  remunerandc.Tropter  qifequitur. 

4  Iluge.  Interieaio  cilgaudentis. 

5  Serue  bone  &  fidelis.  Q^<t,-;ns  infuis  aclibtis  gloriam  domini 
nonfuam. 

6  Quu  ftipcr  pauca  tCC.Bona  enim  in  bac  vita  collata  bomini 
faruafunt  reff>e£iu  honorum glorix,  quia  ibi  confertur  bomini  bonutn 
infinitum  propter  bocfeqhirur. 

7  Super  mulca  cc  confticuam  &cc.Etpatet. 

Accc- 


I 


8  Accedcns  autem  &C  qui  &c.  Quia  ntali  licet(inuiti)  appart», 
bunt  in  extremo  indicio  dittino  confpcclui. 

9  Aitdomine.  Tuc  quia  Deus  a  femis  fuisrcquirit  opeta  ardutt 
fcilicet  opera  virtutis.  Tum  quia  in  iudicio  dums  erityquimodo  efi  pius 
&  manfuctus. 

10  Metis  vbi  non  {cmina.(ii,&£C.TIocinte!!ighur  dupliciter.Fno 
Tr.odo  quia  nonfolum requirit  hiprxlatis eccleflx  bona in  prvpriapsr  ,* 
fona,fcd  cini  in  aiiend ,  qnia  eorum  ofjicium  efl  inducere  alios  ad  bo-  u  I 
num.^llio  modo,quia  requirit  ab  bomine  opera  meritoria  vitx  xternte  r< 
&  tamen  no  fcminatiu  in  natura  bominis principium Jufficiens  buius 
opcris.Homo  cnim  ex  puris  naturalibus  non  fotcfi  mercri  vitam  #ter~ 
nam  imo  cotrarium  dicere  efi  hgrcfis  Telagiana,non  tamen  Dcus  initi 
fie rcquirit  npera  meritoria  vitx  xterne,quiafi  homo  faciat  quod  infe 
efi,Deus  infundit  fibi gratiam  per  quampmcfl  prxdiclu  opus  cxcrcere. 

11  Eccimensabu,oc:abfcon.ca.  iQjia  ec pufillanimitau aliqui 
rcfugium  aggfcdi  opera  virtutum,&  deciinantxd  vitia^?  adfolater 
rena  qu^rcnda,  curanles  autimdccorpore  &  nullomodode  anima, 
froptcr  quodfcquitur. 

Ecce 


MORA  L.IT  E  R. 

r  euangcln.fccc rgo vobifcumfum omnibus ditbus vfq;  adconfum 
■nationdm  ficuli.  Ipf-  tciam  dac  nobis  bona  fua  inarqualicer,  ca 
tncn  fcctindum  fapicntiaefu*  ordmcm. 
t    Etprofeclas  eStfia.Pct  hoc  n5  incclligitur  cius  receiTus  ab 

cccleiia 


ccclcfia.fcd  quia  dimittic  nos  agerc  pro  libcrcatc  noftra.  IHi 
yero  duphcant  talenta,qui  ex  cis  facmnc  opera  bona.Illi  vc- 
10  abfcondunt.qui  viuunt  ociofe, vel  ex  eis  cemporalu  can- 
tum  lucraquajrunt.Vcnicaiicemdominusracionemquasre- 
re  in  cuiuslibec  hominis  morce,  6c  duplicantes  calcnta  rcmu 
ncrat,alios  vcro  damnjr. 

Cum 


4>3 


Matth 


XI 


a  mtcrra 
b 


J  .;    In  tma.  Tn  carna! i  vita  fubflfles,ficuc  Iiabtu" ,  fic  renu'  no 
,  augcs  vel  minuens.Nocaquod  piii,cr  feruus  inerri.ira  no  ex- 
cuTat/cd  fii^bitcalumniando  dominum.Ec  ciicit  fe  pruden 
tcr  feciiie  ,ne  dum  lucra  qiuerit  periclitetur  eoii  de  fortc ,  t>C 
vcxMtcumdiirum.cui  tii  nonferuit  adlucrum.Cuifimilcs 
funtin  ecclefia,qui 
rneliores   vitx  vias 
aggredi  mecuunc>& 
iacerein  ignauiano 
vcrentur ,  &cum  fe 
pcccatores  confide- 
,ni  rancfanctitatis  v:am 
arripere  timcnc  ,  & 
tamein  iniquitatib. 
remanere  no  timet. 
Quorum  Petrus  ad- 
huc  mfirmus   fpe- 
ciem  renuic,cum  vi- 
fo  pifcium  miraculo 
di xit.  Exiamedomi- 
ne ,  tjuia  hcmopeccator 
fum.  Imo  fi  pcccator 
cs  Deum  a  te  non 
Ae  repellas  :  Quod  fa- 
•  ciunthi  qui  v-dctcs 
|  fc  infirmos  nolunc 
ad  meliora  progre- 
di.Peccatoras  quide 
fc  fatentur&domi- 
■  num  repellunr,&:  vc 
I  Uicinpercurbacione 
?  confilinm  non  ha- 
bent.Dum  moriHnrur,&  vitam  timcnt,hac  fibi  blandicntcs 
pcruerfitatcquafi  diceier.Sufficit  nuhide  ir.erationereddc 
rcquid  opus  eft  aliis  miniflrarc ,  vt  de  eis  quoq,  cogat  ratio 
ncm  rcddcrcrCum  etia  hi  inexcufabiles  finr,qui  non  audita 
|  Jegc  vel  euangelio  dormierunt,cum  pcr  creatura  Deum  co 
j  gnofcere  potuerunt.Vndc  dicitur .Afcfo  vbi  non  feminoy&c. 

b    Sciebas  Huod.  Quare  ifta  cogiratio  non  incnffit  tibi  timo- 

-  rcm  vtfcircs  mc  mca  dhgentius  quarfitutum  i  Quod  dixic 

I  pro  cxcufutionc ,  vcrntur  in  culpam. 

*    Origcncs.Non  confefluseft  dominus  fe  efle  duru  ficuc 

ille  arbirrabatur,  carteris  autcm  eius  fermonibus  confenfit. 

Scdverediccresechijqui  mifericordia  Dci  abutuntur  ad 

negligcntiam  fuam  nonad  conucrfionem. 

c    'Kumulariii.Wel  ceteris  doctoribus  vc  apofioIis,&  epifco 

,  pis.Vcl.cundtis  crcdcntib.qui  poffunt  pccuniam  duphcare. 

'  d    Et  date  ei,&  c.  Hoc  in  ecclefia  ficn  pleruquc  videmus,cja 

plerique 


Cap.  XXV.        414 

pleriq;  dum  bcnc  miniftrant  excerioraqua?  accipiunt,  per  i 
ad/unccamgratiamadinccllcitum  quoLjuc  mvfticum  pcr- 
ducuncur. 

c     Omni  er,im.  iMulci  cnim  rwrnra  bcct  fapientcs  &  acuci ,  fi 
fint  def.idcs.perdunt  bonum  nacurar,&:  pr*rniiim  quod  erac 

eis  pronv  lili  111  ,v:de- 


Eccchabesquodtuurnell:  .  Refpondens  autem  1 

a    Supcrbc  qui  calumnrim  facisdomino.     b     Qui  lucrum  facereneglexiiti.  t 

dominuseiusdixitci.Scruemaale&pigebriciebasquiamcto  , 

Quia  eriam  ab  his  exigo  quibus  non  commili  ad  eroga  ndum, 

vbi  non  t  femino,&  congreago  vbi  non  fparfi.Oportuit  ergo 

Diuinum  fermonem .      a  Numulairi  (unt  cui  piardicauonem  auditam  ualent  uerbit  &  opere  exeicere. 

b    Ideft  merit  a  dilcutiens. 

c  te  pecuniam  mcam  committere  numulVrris  &  vcniebnscgo  4 

a    Et  te  per  gratiam  bene  difpenfatam,&  per  te  acquifitos. 

tcccpifscm  vtiqucquod  meum  eftcum  vfura .  Tollite  itaquc  5 

a    Intellectum.    b    Qui  exteriora  bene  adrniniltrauitfedintejlcctuadltuc  vaenusfuit. 

d  abcotalcntum,&dateeiquihabetdccemtalenu.  t  Omni 

C  a    Studium  verbiercgandi,dabiturgrati«  fuper  gratianj. 

cnim  habe'nti  dabitur,&abundabit.  Eiautcm  quinon  ha- 

a    Hoc  Itudium  vel  charitatem.    b    Vel  naturali  ingeu  io,veI  liteialj  ftudio.    c    QuianulU 
du  ccdine  intcrna:  fapientia:  gaudebit. 

f  bet  ,  &quod  t  vidcturhabereaufcreturabeo .   Etinuti- 

*    Infruauolum  qui  fponte  &  ncgligentia  liia  corru;t  in  interiotcs  tenebras.      b      Non  deleclatio, 

vtiniitisfuit. 

lemfcruumciiciteintcnebras  exteriorcs.illiccricfletus,  &  9 

a    Qui  eft  &  hlius  Dei.     b     In  diuinitate  qua  iudicabit  qm  pnusvenit  inhumilitate. 

S  ftridordcntium.Cumautvcneritflliushominisinlma^icfta-  i« 

a    Rtjnabit.    b     Eccleiiam,in  qua  tunc  apparebit  omnis  potentia  eius.  »  t 

h  ccfua,&omncsangelieiuscu[n*cotucfedebit  fupcrfcdem  n 


6 

70 

8 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

F.cce  habes  &c.  Quia  aliqui  ad  fantam  infaniam  dcucniunt, 
:ni  quod dicut.Deus  f:ct  ^nimam,  curer  dc ea  ii  volucrit. Alii  autc 
1*  prxfumentcs  credut  habcre  glona  fine  mcnto  dicentcs.Deus  no 
I   feotanimam  prodamnationc.ipfam  faluabit&trahet  ad  fc. 

2  ^cfpondens  autem  dominus  &c.  Ex  verbo  enim  fuo  eum  con- 
dcmnat,quiain  iudicioconfcientia  vmufcmufque  teflificabitur 
contrafc. 

3  Sciebas  tjuia  me.  Quafi  diceret  ex  quo  fciebas  me  efTe  duru  in 
«pctendo  multiplic.monc  talentorix  tibi  rraditorum  per  e*erci- 
tmm  bonorum  operu,ex  hoc  oftendcns  tc  iuftc  condemnandum, 
propter  quod  fequitur. 

4  Tollue  itaque  &c.  Bona  diuinitus  collata  non  cedent  ad  glo- 
"am male opcrantibus,vcl  ociolis, fed  magis  ad  pcnam. 

5  £r<i.cic(ecewfij/ew.Quiadamnatioreproboiu  cedctinglo- 
»iam  eleftorum  ,  fecundum  quod  fcnbitur  in  plalmo .  Latabitur 
i'4flus  cum  >iderit,vin.&c.  propter  quod  eriam  fequitur. 

6  Habcnti dabrtur  <?c.  Quiaquu  repcrieturin  gratia  dabitur 
ghria ,  &  gaudebit,  non  lolum  de  fua  &  aliorum  glonficatione, 
led  ctia  dc  impletione  diu.nx  mlbtuc  rn  raalorum  reprobationc. 

Ei 


tur  tranfire  ad  alios 
qui  quod  hibcnc 
minuspcr  naturam, 
acquirunrpcr  indu- 
ftriam.Vel  qui  ha- 
bet  fidcm  Sc  bonam 
volunratem  ;  ctiam 
fi  minus  habctino- 
pere  dabitur  ei  a  bo- 
no  iudice  .  Sed  qui 
in  fide  no  habct  etia 
vittutes  quas  natu- 
raliter  habet  perdit 
fineqnano  func  vir 
tutes.  Velquihabec 
amorc  verbi ,  dacur 
ei  fcnfus  incelligedi. 
Qui  vero  non  ha- 
beCjCtiam  fi  nacurali 
ftudiocallecdcficic. 
Vel  qui  non  habec 
charitatem ,  amitcic 
omnebonum  quod 
habec  .  Nocaquod 
hoc  quod  cuique 
daturinrebusmun- 
danis.vel  fpiritualibus  pro  talento  impucatur,  de  quo  cfi  ra- 
cioncm  redd;curus. 

f  EtinutLmferuum.  #  Chryfoftomus.Vide auccm quia no 
folum  qui  rapic  aliena,aut  qui  malaopinacur,punitur  excre- 
ma  p^na,fed  ec:am  qui  bona  nen  faeic. 
g  Cum  autem.  Tradcndus  in  proximo  cruci  prarmific  gloria 
triumphantiSjVtfccuturafcandala  hac  promifsionetompe 
fatet.  Pofiparabolasde  finemundinunccxequit'  dominus 
modum  futuri  mdicii. 

*  Chryfoftomus.Eft  hxc  pars  deledl:abilifsima,quam  con- 
tinue  in  animo  vertentes  audiamuscum  ftudio&  omni  co 
punifrione.Nam  &  ipfe  Chnftus  ternbiliseft,&  lucidius  huc 
pcrtradat  fermonem.Ideonondicitde  cartcro,fimilceft  rc 
gnum  &cfed  reuelate fe.pfum  oftcndic  diccns.Cww  venerit. 
h  Omnes  awge.Qui  cefces  lunt  bumanorum  ailuum,  fub  quo 
rum  cuf  todia  vel  bcne  vel  male  egerunc. 

0  Ouet 


fScriinaiii 


t  Siipra.lj..fc 
Luc.8  c, 
Mar.^.fii 


f Olorfj  mjfe 
ncordiar  ope 
ru  corporalis 
fulHcientia 


Hom.7^.u» 

MJitll. 


Hom.So.ia 
hLnk. 


7  Ei  autem  qtt'  non  babet  &c.  Quia  eiqui  non  inuentus  fuerit 
in  gratia  in  mort e.bona  naturx  &  gratiz  quz  habuit ,  ccdeut^i 

ad  pcium. 

8  Et  i»u.  Peccatores.n.non  folum  habent  tencbras  interiore» 
qua:  funt  tenebrx  mentis  in  inferno  fed  habebunt  cum  hoc  tem; 
brascorporales  qua:  funt  tenebras  exteriores. 

9  lllic  erit.  Idclt  dolor  mentis  &  corporis.  Etad  iftareducitur 
omnis  p?na  infcrnalis. 

10  Cum  au.  Hic  ponitur  tertia  parabola,que  ptinctad  aftiuos 
adquos  pcrtinet  fe  exercere  in  atlib.  mifericordie.pro  quo  excr 

*citiorcmuncrabutur,defiftentes  auta  talibus  codemnabuntur. 
Dicit  ergo.Caw  autem  ve.  Licet  enim  ldem  fit  filius  Dei  &  homi 
nis,facit  tamen  mentioncm  de  fiho  homimr,quia  isi  forma  huma 
na  veniet  ad  mdicium. 

11  IrjTOaic.Quiatflncapparebit  in  forma  hominis  gloriofa> 
qui  inprimoaduentuapparuitin  forma  pallibih  &  infirma. 

ii  Et  omnes  mge.  Tum  propter  honorem  ludicis .  Tu  pioptcr 
executionc  iudicii,quia  minifterio  fanAotu  angeloru  deduccnf 
elccliadc^lu.pcrmalosangelosreprobi  trahentur  ad  lnfernu. 
ij  Twcfede.  Perhocfignatpoteltatem  mdiciariam,  quxdata 
eft  Chrifto  homini. 

Et 


MORALITER. 

lo  Cnm  autem.  Hoc  enam  poteft  exponi  de  aduentu  Chrifti  ad 
u  iicium  particulare  ,  hcur  eft  pars  praecedens ,  nam  a  temporc 
ifccntionis  fedet  m  maieftate  ad  dexteram  Dei  patns,  &  angeli 
funtcum  co,omnes  ctiam  gentcscongregata:  funt  antc  eu  quu 

nuda 


nuda  cV  apcrta  funt  oculis  eius  omnia ,  Hebre.4.Ipfe  etiam  fe- 
gregat  oucs  ab  h(dis  ,  omnium  merita  &  demerita  difccrnendo, 
&  ponit  bonos  ad  dexteram  dando  eis  gratiam  qua:  eft  arra  glo- 
ria*,&  per  oppofitum  malos  aduniftram  arram  gloriae  denegaa 
do,&  hc  dicit  bonis. 

Tofiidcte 


4'J 


Glof!  ord.  &  Nicolai  de  Ly  ra . 


4if 


llom.8o.im 


Ad  iiccr.im  nornopcm  inifcticordi^.  Myfficc.  ch.irirat: 
pci fedtionc  m.  Qui  clin  icntc  m  &:  ficii nccm  iuHitiani,  pao 
vcrbi  rtricit,vcl  potu  lnpietia;refiJgcrac,chaijcacisagicopc 
ra.tc  qni  crrantem  in  domo  macrisecclefia:  reuocac,&qu 
infirmu  jii  fjdc  affumir,cc  qui  tnbulationealiqua  feu  i . 

cnfticig  oppreflo  fu| 

a    Omnis  temporis,ormnis  conditionis.omni»  lexus.omnis  xtati». 

maicftatisfuaj,&congregabuntur  antecumomncs  ge"ntcs  i 

a     Quipoluit  aiuiium  pro  ouibus  fuis.    b     Bo-.ms. 

a  &feparabitcosabinuicem  ,  Ucuc  paftorfegrcgat  oues  ab  2 

A  inalis.         Confiimabit  iiibcatitudine  tronos.  £ 

b  hcediS-Etitatuctoues  quidemadextrisfuis  ,  hacdosautem  4 

Inintleriazieriia.  Regum.  Ad  bcatitudincm  pertincjitia.     a     InuitAt  ad  regaum  non    J 

expcllit  ad  pcham. 

afiniftris.Tuncdicetrexhisquiadcxtrisciuscrunt.  Venitc  6 

«  bencdicti  patris  mci  ,  poffidetc  paratum  vobis  rcgnum  a  7 

d  conftitutionemundi.  Eluriuienim  >  &dediftismihiman-  * 

ducarc.Sitiui ,  &  dcdiftis  m ihi  biberc .  Hofpcs  eram  &  colle-  t 

o-iftisme.Nua^s.&coopcruiftisme  '.  Infirmus,&vifitaftis  t   Non iunc  eondigni 

o  J ,  -cl-      j         t-  r         j   1  t     pafliones  huiusc.ac 

c  me  .  Incarcereeram.&ueniltisadmc.Tunc  reipondebunt  t    fa]gla4fic. 
ciiufti  ,  diccntes.  Dominequando  tevidimusefurienteai  t    *  "Ongenes.Hum 
&pauimus,fit!ente,&dcdimustibipotum?  quandoautem  \    ^^'j^ 
tc  vidimus  hofpitcm ,  &  collegimus  tc,aut  nudum,  &  coope-  f 


Kom.tojm 
Matth. 

Vbifnpra. 


a  OM««t-Duoordincscruntin  iudicio  elcctorum  fcilicet 
&C  rcproboruni,fedelcillorum  alii  iudicabunt,  quib.dicitur. 
Scdcbitis  &  voi  jupcr fe.duo.iud.tri,]frael.  Al"  uidicabucur  quib. 
dicicur  Efitrim  &  dedifiis mibi manducare.  1  tcm  reproboru,  alii 
quiexcraeaicliainfunc,noniudicabuntur. Alnqui  iudica- 
btintur,quibusdici- 
tur.  ifuriiti,  cr  »on  dt- 
diflis  tntln  n.anduca>e 

&c. 

b     tlcein;.     H-.rdus 

i-ftai.in.alpciiileum 

&C  oltdum  ,  qui  pfO 

pcccacis  otlcicbatur 

inlcgc.&fign.iicac 

pcccatorcs .  Ncc  di- 

citcaprasqujtpolsuc 

habcrc  fetus. 
#    Cfuyfoftomus. 
Hos  vocac  hocdos, 
illos  auccm  oues ,  vc 
horum  infru&uofi- 
taccm  oftendac,nul-© 
lus  enim  fic  ab  hcc- 
j  dis   fructus   :    lllo- 
rum  aucem  vcilica- 
tc,mulcus  cnim  eft 
ouium  frudtus  Sc  a- 
lana&aladea&fc. 
tibusqui  parcunun- 
tur .  Nomine  aucem 
ouisinfcnptuns  di- ' 
uinis  innocentia  8£ 
limplicicasfolec  dc- 
fignari . 

c  Beneditli  pa.  Be- 
neficio  patns  mci 
promociad  obtinen 
dam  gloriam,inqua 
iine  corruptione  rcgnctis,  ad  quam  praxieftinati  eftis  a  con- 
fiitutioncmundi. 

#  Rabanus.Vcl  uocantur  benedicli,quibus  pro  bonis  mc- 
ricis  debetur  arterna  bcncdictjio.Pacris  auce,'m  fui  dicit  effc  re 
gnu  ,  quiaad  cum  rcfert  poceftacem  regni  e  quo  ipferex  efi 
genicus.vndeper  audoncacem  regiam,  quia  ipfe  folus  cxal- 
tabicurindie  illa,profcreciudiciilenccnciam, 

•$<  Chryfoftomus.Nondixicaccipice,  fcd  pojffidetc  fiuc 
he.redicacc,ficuc  familiana  bona  fiuc  pacerna,ficuc  venra  vo- 
b:s  antiquitus  debica. 

d    Efuriui.     *    Chryfoftomus  .  Pro  quibus  crgo  fanfti 
^  csleftisbonircgnaaccipiancmanifeftat,cu  fubditur,efuriui. 

~  Ad 


ucnic  compatiendo 
velconfolando,  ve- 
ra  diledboncm  ad 
implet. 

c  Tunci\c(pond»\>unt. 
Non  ditSdentes  dcl 
verbis   domini    fed 
velftupetes  promal 
gnitudine  maieftatisf 
regis.  Vcl  quiaparu 
vidctur  illis  omnc 
bonum  quod   fecc.| 
runt  ,  vndc  dicicur. 


ruimus  tcaut  oxuando  te  vidimus  infirmum  ,  aut  m  carcere, 
&venimusadte?Etrefpondensrex  dicetillis  .  Amendico 

Innnitfe   noadixiflc  gener»litct«V  omnibui  J,auj>eribus,(«i  dehis  ejui  pauperes  funtfpiritu, 

f  vobis  quamdiu  feciftis  vni  dc  hisfrarribusmcisminimis, 

Capiti  in  mcmbri.     a     A  linilhis  funt  qui  iIni;tra,iJclt  prxlcntia  <]uaindiu  vixerunt  ardenter 


am&ucrunt. 


indignos  fe  procfe 

mant,  nonobiiticc 

t     rum  qtic;  feceruntj 

f     f    Dcbisfra.  Fratrc 

mei  tk.  matersucqu 

faciunc  voluntato 

paci  is  mci. 

*  Chrvfo.  Pcr  h 


mihi  fcciftis I  Tunc dice  t  rcx  &  his  qui  a  finiftris  erunt.tDif- 

autcmno  iolosm 


Vt  tollatpr  inapiut  ne  vi.glo.Dci.    b    Quia  viii  lunt  efie  cura  eo.dum  perinixtifum  bonia 
m\ah.     c     ludicium  rict  ci  line  mifericordia.qui  iiun  recit  mifcricordiam. 
d     Fnordinatu,  a  csnllitutione  mundi.vt  bonisregnu 


^  ceMiteamemaledicSliinignemeternumiquiparatuseftdia- 


nachos  inccl!igic,«fl 
vnumquemque  fidJ 
lcm  ccfifuenc  fccii-J 
laris,  fracrcm  enirr| 
baptifma  facic,&:  minifteriornm  communscatio. 
g    Maleifilli.  4<     Origenes.Caniiderandum  quomain  fan 
dis  diftum eft  benediclipatrii  mei.non  aucem  nunc dicitur  m. 
ledicli patris  mei.  Nam  benediilt.oriis  quidcm  miniftracor  cf 
pacer,maledi&ionisaucemvnufquifqucfibi  cft  auc;tor,qu 
maledidionedignaeft  opcratus. 

n_  Inignem&ternum.  &  Origenes.Ignisarternusalterius  cfi 
jgnisabhoeignequem  habemusin  vfu.Nullus.n.ignisintct 
hominesa;ternus,fed  nec  multi  tcmporis.Et  confidera  quc 
niam  regnu  quidem  non  Angclispra-paracum  dicit,  lgneml 
autcm  arternum  diabolo  cS«:  angclis  cius,quiaquancumad  fc 
homines  non  ad  perdicioncm  crcauic. 
@  Tertul--^| 


r 


•  NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Ec  congrega.  Qtta  nullui  tunc  poterit  Utere. 

X     Ec  fepara.  £{uii  tuflitia  cuiuslibet  &  malitia  apparebit  omnibus 

mat;fefie,&  talis  diliincliovocatUT  jeparatioi&  cum  hocforte  diflih 

guentur  [ecundum  fimm. 

3  Sicuc  paftor.  Ter  oues  inteltiguntur  iufii  propter  eorum  inno- 
ccntiam,pcr  bcedos  reprobi,p>opter  eorum  nequitiamMadus  enim  qua 
do  crefcit  tfl  animalfctidum  &lHXuriilfum,vnuc  &  in  iegc  hircus  of- 
fertbaturpro  peccaoprincipis^vt  babetur  Lciu.4,. 

4  E t  ftatucc  oues.  Idtfi  i«  potioribus  bonis,  qtua  fantli  transfercn- 
tur  adgloriam. 

5  Hcdos  au.  Quia  mali  dimiltentur  adpxnam,  vel  qnia  fortcfic 

erunt 

. 

MORALITER. 

S     Toffidete paratumvobis  regnum  aconftitutione  mundi.  Stcun- 

dum  quod  dicicur  Luc.  i7.e.Regnum  Dei  eft  incra  vos. 

9     Efnriui.  In  membrijmei  dehderantibus  euchariftiam. 

t    Et  dediftis  mihimandncare,&c.  Vos  facerdoccs  bene  mini- 

ftrando. 

t    Situii.  Pocum  fapientia:  fahicaris. 

t    Et  dediftis  mthi  bibere.   Vos  doctores  &  prardi  cacores  cc- 

clefiar. 

Hofpes 


erunt  difpofui  fecundum  filutn  in  iudicio,quia  dcxtera  efl  locusbonon 
bilior,&  ideo  conuenit  ehclis. 

.6    Tunc  dicct  rex  his  qui  a  dsxtris  eius  erunt.  Vcnitc  bcnc 
diwti  pa  mei. Idefi,a patre  meo. 

7  Poffidecc.  Ideji  tcternaliter  tenete. 

8  Paracum  vo.  Quia  a  principio  mundi  fatlum  efi  ctlum  empy 
reum,quod  eftlocus  bcatorwn. 

9  Efuriui  enim,&  dediftis  mihi  manducare  icc.llictangun  * 
turfcx  opera  mifericordix  quxfunt  necefiana  exparte  corpons.E 
intelligifur per  hocfeptimum  quod  eft  fepelire  mortuos .  Sufficientit 
autcm  iftoyum  hoc  medo  accipitur,  quia  homo  in  vita  prajenti  primt 
indiget  ex partc  corporis  alimento  ,ftne  quonon  potcfi  effe  .  Etboi 

alimen- 


Hofpes  cram.  Exclufus  a  confummicace  ecclefia?. 

Et  collegiftis  me.  Vos  pii  iudices  abfoluences  mc. 

Wjidus.  Operimenco  vircucum. 

Et  cooperuiftis  me.  Rcducendo  me  ad  virturis  bonum. 

Jnfirmus.  Infirmicace  paffionis  inordinaca;. 

Et  vifitaftis  me.  Supporcando  charicaciue. 

In  carcereeram.  Ligacusprauaconfuctudine. 

Et  veniftis  ad  me.  Soluendum  a  cali ligamine .  E  concrari* 


Efnriui 


47 


Mattha       Cap.  XXVI 


418 


cDaea* 


B 

llcci- 
p.jo. 


#  TettuHiaflus .  Lcngcajius  cft  ignis  qui  vfui  bumano, 
aliusqui  iudicio  Dei apparet ,  fiuede  cojIo  fulminn  tlnn- 
fcens ,  fiuede  tcrra  pcr  vercices  moncium  erucrans.None- 
niin  aKumir  quod  exierk, fed dum erogac,  reparat. 

•;:  Iaero-Djffil.iunt  fuperbifsimi  monccs  ignis  inci  infecus 
jRrta:  &cumd:flol- 
uant,  cuni  deuoten- 
tur ,  nunqu.im  Cnme 
finiuncur.  Quisharc 
lupphcia  interim 
montium,noniudi-  - 
cis  minant  is  exem- 
piaria  dcputabit  ? 
Quis  fcinnilas  ta- 
lcs  rton  magni  ali- 
cuius&inafiimabi- 
hs  foci  mifsiliaqua;- 
da ,  &  exercitatoria 
iacula  confenriec? 


*  Augufimus.Ad- 


bolo  &  angelis  eius-  Efuriui  enim  ,  &  non  dediftis  mihi  man- 
ducare.Sitiui,&nondediftismihi  potum ,  Hoipes  eram,  & 
noncollegiftisme.  Nudus,  &noncooperuiftisme.  Infirmus 
&  in  carcere ,  &  non  vifitaftis  mc .  Tunc  refpondebunt  ei  & 
b  ipfi  dicentes :  Dominequando  tc  vidimus  efurientem ,  autil- 
tientem ,  aut  hofpitem  aut  nudum  ,  aut  inflrmum ,  vel  in  car- 
ccre,  &  nonminiftrauimustibi?  Tunc  refpondebit  illis  di- 

SolatiUm  charitars.  a    Hutmlibtis  fpinm. 

cens :  Amen  dico  vobis:quandiu  non  feciftis  vni  de  t  mindri- 

C.ipiti  vosexhibuiflegauoeatis. 

c  bus  his,nec  mihi  feciftis  t  Ltibunt  hiinfupplicium  ?ternum 
Iufti  autem  in  vitam  arternam . 


i  onti- 
Hth. 

StQ 


hzrebuncdaemones 

Lcet  mcorporei,  cor 

poralib9  ignibus  cru 

ci;indi,?ccipientes  ex  ignibus  penam,non  dances  ignibus  vi 

tam.Ignis  auc  ille  corporeus  eric,&  cruciabit  hominii  corpo 

racnm  fpincibuSjdannones  auc  fpintus  fine  corporibus. 

a     Xon  dediflis,crc.  Quid  meretur  qui  aliena  rapuic,  fi  xccr- 

naliter  damnatur  qui  de  fuo  non  dedit  ? 

*  Auguftinus.  Si  inigncm  mittitur,qui  nondeditrem 
propnam ,  putas  vbi  mittcndus  eft ,  qui  inuafic  alienam  ?  Si 
cumdiaboloardere  habec  qui  nudum  non  veftiuic ,  putas 
vbi  arfuruseft  qui  expoltauit. 

#  Chrvfoftomus.  Omnia  fufficiencia  funt  ad  pccnam, 
primo  quidem  faculcas  peticionis,  panis  enim  erac.Secudo, 
miferia  eius  qui  pctebat  pauper  enim  erat .  Tertio  copafsio 
jUtura;,homu  erac  Quarcodefiderium  promifsionis,regnu 

cnim 


cnim  promffir.Quintc  dignitas  eius  qui  accfpiebat,Deus  c-  D 
nim-crnt.  Scxro  (uper  abundanria  honoris,  quoniam  di<ma- 
tus  eft  ab hominibus  accipcre .  Scptimo  luititia  dationTs ex 
fuis  emm  a  nobis  accipjt. 

b     Dominzquando.  Excuiarc  fe  fitagunt  quafi  D  cum  fallerc 

pofsintquihomincs 
f  fallebanc.  Scd  non 
habcnc  excufacione 
quiconuerti  a  m.-flis 
&  agere  elecmofy- 
nas  noluerunt.vndc 
fubdit  :  Quandiu  nou 
1    fec.vni.&c. 

*  Augufiinus.Gui 
dam  pucant  eos  fo-  Lib-if.<j.  n 
los  arfiiros  arcermra-  CIui«tec-5* 
re  iupplicij  qui  pro 
peccacis  dignas  elec  t  mtiSmU ", 
,    moiynas  facere  ne-  E 

gliguc,  ideoiudicem  t  Ioan.j.e. 
fllum  noluiflccom- 
mcmorare  aliud  fc 
efle  diccurum,  nifi 
eleemofynas  .  Sed  qui  digne  pro  pcccacis  fuis  eleemofynas 
facit ,  pnus  eas  incipit  facere  a  feipfo.indignum  eft  enim  vc 
ipibiibi  non  faciac,qui  facic  in  proximum,cumaudiat  dicen 
tem  Deum :  Diliges  proximum  tnum  ficut  tcipfum.  Itemque  au- 
d iat,  Miferere  animx  tnx  platensDco. 

c    infuppRcium  «er.jruflra  crgo  Origencs  fpodct  Iiberatio  Trafta.  24.  m 
nepoff  multosannos  maiishominibus&  ipiis  demonibus.  Matth, 

•Je  Origenes .  Attendc  quod  cura  prius  dixiffet ,  Venire 
bcnedidh,deinde  difcedicemaleditti ,  propcerea quod  pro- 
pnum  boni  Dci etf , primum  recordan  benefacta  bonorum 
quam  malefa6camaIoium,hic  prius  nominat  penam  malo 
rum,deinde  vicam  bonorum,  vc  primum  quse  cimons  func, 
euicemus  mala  ,poftca  qua;honorisfunt,  appeuinus  bona.  F 


«tiffi- 
1. 


N  I  C  O  I.  A  V  S    D  E    LYRA. 

alimentu  duplcx  eft.Vnu  eft  calidu,&:  ficcu,&  hoc  vocatur 
cibus ,  &:  fic  vnu  opus  mifericordix  eft  pafccre  efuriencem. 
Vndedicicphilofophus  z.dcaia,q,efurics  eftappericnscali- 
di & iicci.Ec  aliud cft  ahmentu  corporis frigidu  & humidu, 
&  illud  vocatur  potus,  &  fic  fecundii  opus  mifcncordia:  eft 
potarefitiente  Etficdf  2.deaia,q,fitiseft  appctitus  frigidi 
&  humidi.  Sccnndo  indiget  ahquo,  fine  quo  non  pot  bene 
cffc,vidclicetindumento  &domicilio  in  quopofsit  requic- 
fccre :  Et  fic  eft  duplcx  opus  mifencordise,  f.veftire  nudu  &: 
colligcre  vcl  rceipcre hofpicc  .  Tercio  indigcc  poft  vica  ifta 
fepultura,  Sc  fic  ponitur  quintu  opus  mifericordia*,J.fepcli- 
remortuum.IftaautquinqueprarditJta  funcoibus  coia.  Alia 
funtduooperamifcricordia;  ,quximpendunCalicuiex  ali- 
quo  accidencefuperuenicntc,vc  fialiquis  incurrit  infirmita 
te  vcl  capiacur  ab  hoftibus,6d  iic accipiuncur  duo  opera  que. 
func  vilitare  infirmu,&  rcdimcre  captiuu.  Et  in  noic  redem 
ptionis  mtclligitur  omnc  bencficiu  cis  impcnfum.  Ifta  aute 

fcptem 


iepte  opcta  mifericotdia:  habcnf  m  vno  verfu.  Vifito,  poto,  Verfus. 

cibo,rcdimo,tego,colligo,c6do  &c  patct  fentetia  ex  pdicfis. 

Iftaautfcpteimpcnfa  Chriftifidelibuspp  Ghriftu,fibi  repu 

tat  totu  faftu.quia  fideles  func  mebra  eius.Ht  ecotrario  fide 

libusdenegata.fibi  rcpucacdencgari:ppq,  faciecibus  opera 

mi  fcricordix  reddic  vica  a:terna,denegannbus  aut  pccnam. 

Exiftispatetlitera.Aduertendumtamcn.quandodicitur. 

I     Domine  quando  te  vidi ,  &c.  Non  eft  qu^ftio  procedens  ex 

ignorantia,  quia  iufti  ccrticudin.ilicer  cognofcenc ,  q,  opera 

mifericordia:  fada  mcbris  Chrifii  Chnftus  fibi  repucac  fie- 

rii&  pro  cajibus  ccrcicudmalicer  fe  fnluan.  Et  fimilicer  mali 

fcientfc  danari  pro  concrario.  Sed  aft  quxftio  admirationis 

pro  magnitudinegratiaviua:  fiet  ele£tis,&  raagnitudine  mi 

feria:  qux  infligetur  reprobis.  Conllderandu  ccia,  quod  hic  Mlftricorfw 

non  fit  mentio  de  operibus  mifencordix  ex  parte  aia?,  quia  gfg  JjJgJ 

illi  pertinenc  pro  maiori  parcc  ad  prxlacos,  ad  quos  percinec  (Sibricentur  & 

alios infcruere,  &  dirigere in  faluccm ,  hic auccm  agicur  de  quare. 

iudiciocircafcacumacliuorum,  vc  vifum  cfc.  C^cerapaccnc 

ex  dichs. 


MOKALITER.  riciorum,&ficiu:confcrencesdignifunc  pr^miacione  ,ica 

Ifuriui  enim  &  non  dcdislis  mibi  manducare,fititt',&c.  Expofi  dencgances  &  dare  pocences  punicione.Ideo  concludicur  in 

tio patcc  cx  dictis  pcr  negac ionc  collacionis  dictorum  benc-  fine.  St  ibunt  bt  in  fupplicium  ntternum .  lufli  antem ,  <&c. 

ficiorum: 


v-AP.  XXVI. 

*\1T  fa.cft.,cum  cnn. 
H  Dc 


^^0  C  A  P  V  T    XXVI. 

|T  fac5lum  eft,  cum  confummaiTet  Iefus  fcrmones  hos 


conlum- 
ni.icione  feculi,  &    , 
difcretionc  iudicij , 
vdabinitiocu,u,»c- 

i>i  vfqucad  pafsioncm  omniafaciendo  &  prxdicando  com-       mixtum  effc  gIorix|  ctcrnicatis  admoneac. 
plcucrac.     


plcucrac.lJofc  fcrmo 
nem  quo  fc  vencu- 
rum  in  clarirace  pra:- 
dixic  ,  pafliirum  fc 
ofccndic  ,  vc  facra- 
mcntum  crucis  ad- 


10. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
C  A  P.  XXVI- 
IT7  Tfa-  Poftquam  Matth^ns  euangchfrainprincipiofui 
i-»cuangelij  dcclarauit  pcrfonam  mediatoris,  &  vlcerius 
«Cjgcm  cuangelicam  a  Dcodatam  ad  iiiftru^tionemhomi- 
fiistranfgrcffjris,hic  confequcntcr  dcfcnieitipfius  media- 
toris  pafsionem  ,  per  quarn  folutum  efc  precium  nofci  c;  rc- 
Jtempcionis  Ecdiuidicur  in  duas,quia  priinoofcendicur  ma 
]lgna  Chrifci  comprchcnfio per  explorationem  Iudc< irum, 

fccundo 

M~0~R    A    L    I    T    E    R.  ' 

1     Etfa. 


4^  Scitis 

fecundo  eius  iniufta  condcmnatio  per  executionem  gcnti- 
liumcapitulo  fcqucnti .  l-rima  diuiditur  in  quatuor  partes, 
quiaprimodefcnbicur  Chrifci  vedicio  fadta  nocxeiusigno 
rancia,fed  magis  ex  prefcicncia  &  voluncace.Secundo  ipfius 
vendici  craditio.non  ex  difpliccntia,fed  ex  chatitate  ibi.Tri 
tna  autem  die  azjmorum .  Tertio  ipfius  traditi  comprehcnfio 
non  a%  ipfius  nnpotentia ,  fcd  cx  fua  miticace,  ibi :  oidbuc  ett 
loqucnte.  quarco,  comprchcnfiillufio.  non  ex  eius  iniufcicia, 
fed  cx  eius  humilicaCe  ibi :  Trinceps  autem  facerdotum. 

Circapnmu  quacuorpcrordineponunf.Primuefcipfius 

vendic.onis 


£tfa.  Scquicur. 

Tom.j. 


419        Glof.ord  &  Nicelai  de  Lyra.         410 


■f  M-r.I+.a. 
Lucit.a. 


t  Mar.  14.  a. 


Ex»J.  11.  d. 


culi  viucndum  eft  in  nzymis  finccr;r.,;tis  &  vcritatis.  D 

•;:  i.eo  I-.  p.i .  J^roindrrtihustMgo  principibtisnein  fm- Smi 
ctodierumulrus  orir;rtir,non  Jcfiruiraci,  fcd  facinorifk<<ie.luft' 
bant.   SctJiriones  cnim  fieri  m  ptfcipua  ioknnitaccinccuc- 
b.tnc,n6vtpopulusnon  pccearcc.kd  neChriftuscuadcrcc. 

b     Cum  an.  Hnbico 

?  omnesj  dixit  difcipu!..  fots,  t  Scitis,  quia  poft  biduum  Pafcha 

a     Jixaomi,ic.  nan  ilcclimu ir.M  cti.-.m  c.Tien»  ire  nolcimbut,  rcrpit  iutrcp  du». 

b    Om  dcbuerant  fc  p.nair  ad  jnliha  contia  verum  tgngtn  fe  armaat 

fiet,&  filius  hominis  tradctur,vt  crucifigatur  func  congrega- 
ti  funt  principes  faccrdotum  *  &  ieniores  populi  in  .arnu  pnnr 
cipis  faccrdotum ,  qui  dicebaturcaiphas,  &con(iliuinrece- 

a    Nanafipjlamtimcbant  neeis  tolleretur. 

runt,  vtlcfumdolotcnercnt,  &occiderent.  Dicebantautcm. 

a    N.ni  timeotcf  foditione m,  fed  nc  aui.il. o  populi  de  fuit  manibu;  tollcretur. 

b  Noindiefefto.tNcforte^tumultusfierecin  populo.  cu  autcm 

a    Mundum  rcacmpiurus  moiatur,in  dorno  obedient  .c. 

b    Olmi,  fed  poltea  a  Chrifto  mun  liti. 

j  efletlefusin  Be4thania ,  in  domo  Simonis  LeproTi ,  acceflit  ad 

a    Genus  marmoti»  m  ijuo  bcnc  leruaiitur  nnguenra  line  dctriincnto. 

f  cumulicrhabensalaba'tttuvng.uenupreciofi,  &eituditfuper 


%  a    sJtit  (jhu  .  Sicut  ck  Ioanis  narrat.onc colligitur  ante  fcx 
A  dies  pafchx  venic  lefusl^thmia.ibiq;  factum  cti  illud  tvn- 

uiurum,  in  quodcvnguccopreciofoficcpmcmoncio.  Indc 

venit  Icruf.tle  fcdcns  (Tiper  afcllum;  poftca  geruntur  ca  qucj 

narrantUT.pofl  huncaducntii  lcrofulymisacta  vclgefta.fix 

jllocr,',odic,quove 

ritlefus  hVthmiam 

vlqucaddicm ,  quo 

o  nnia  ifta  gefl  i  <- 

dutafunt,  mreliigi- 

inuscifeconfimma 

tum  qmtriduum.vt 

occurrcrct  dies  quc 

ancebiduum  pafche 

Matthxus  Sc  Mar- 

cusdirfinicrunr. 
Myfticc.Poftduos 

dicsclarijuminis  vc 

te.&:no.te.  verum 
B  pafcha  pcr  mudutn 

cclcbracur.   Pafcha 


Mar.i^.a. 

Luc.it.  b. 


quodHcbraiccdici- 

tur  phafe,  non  a  paf- 

fione  fcd  a  tranficu  nominatur,  quia  extcrminator  vjfo  fan- 

guinc  m  fortbus  Ifrael  tranfiuit  eos,  &;  Dcus  auxilium  pra;- 

bcns  cis  dcfuper  ambulautc. 

Myftice.  Cfcyia  m  ca  fcfliuicacc  ngnus  Dei  de  hoc  mundo 
crattraniiciuiis,velnos  falubri  cranlicu quafl  deAegypco 
huius  mundi  cdufturus.Pafcha  propne  folus  dtes  dicic,quo 
a"nus  ad  vefpcram  occidebatur,  idcft,i4.1unaprimi  meiis, 
IX-cimaquinta  luna  qua  egrcfli  funt  dc  Aegypco  eranc  azy- 
mafcptcmdicbus.  Sedindifferenccr  Sc  pafcha  pro  dicbus 
azvmorum,  Sc  dtcs  azymorum  propafcha  ait  Marcus :  Erat 
pjf  ha  &  azjmapoflbiduum.  Lucas  :  dicsfeflus  aQmorum  dkitur 
pafcha. 

M/ftice.  Vno  die accno  immolaco  fepcem  dies  azvmoru 
fequuncur :  quia  Chnito  femcjpairo,  per  cotum  ccmpus  fe- 


ctin 


coniilio  ordo  narra- 
tionisillucttafUjtfic 
abiicvnusexduodc 
cim,vc  factum  Judij 
coniun^acur  ad  con  ,  t 
filium  faccrdocum, 
llcdic  aucem  ad  cij 
djcm,qui  eracancc 
fex  dies  pafchx  di- 
ccns:  Cnrn  autcm,&c. 
c  Simonis.  Pcrma- 
14  ncc  priftinum  no- 
1  f  men  vc  vircus  curan  15 
16  cisapparcac.  Pcrca 
j8  domum  accipe  illa 
parccm  populi  qux 
credidic  domino  >5d 
curaca  eft.  Simon ,  id  cft,  obcdiens. 
d  jttx!c$t.  Hicronymus.  I^iligenccrobfcrua ,  quardc  dua- 
bus  fuper  capuc.Siqtudem  peccacnx  fuper  pcdes,  6c  ea  qua: 
dicicur  non  fuifie  pcccacrtx ,  fuper  capuc. 
e  M ulier  ba.  Maria  M^gdalena  ioror  Lazari  modo  iufta^  $c 
familiaris ,  qux  quondam  peccatrix  veqic, &L pedes  lachry- 
mjs  lattic ,  nunc  capuc  &  pcdes  vnxu ,  pedes  nunc,  vc  Ioan-  lo 
ncsdicic. 

f  Vnguenti  precioft .  Marctis  :  nardifpicaci ,  id  cft,  dc  fpicis 
&folijs  confcAi ,  quod  preciofius  cfi .  Ioanncs  nardi  pifti- 
ci ,  id  cft ,  fidelis  non  adulceract  alits  herbis : piftis , Gra^ce , 
fidcs  Lncme. 

M/iiicc.  Hxcdeuocio  Maria? ,  fidemfigniricac  ecclc- 
fia*,  qua;  dum  deicaccm  Chnftt  prxdicaccapuc  vngic :  dim 

^  hiini.i-p 


NICOLAVS    E>  fc    LYRA. 
vcnditionis  prajr.unciatio.  fecundum  vendicionisconfulca- 
tio,ibt :  Ttmc  congregatifunr.  cercium  vendinonis  occaiio,ibi. 
Cwn  autemefct  jcfns , quartum  vcndicionis  modus  &ordo, 
ibi :  Tii'-c alrit  rnus  ex  dtiodecit» .  Circa  primum  confldcran- 
dum,  quod ca  qu£  pra^djda  ftint  capiculo prxccdcnci,pra:- 
dtcauic  Chnftus  fcria  cercia  anre  pafiioncm  fuam,  &:  eadcm 
dte  prcdixic difcipulis fujs  paffioncm  fuam fucura  poft dttos 
dies,ficuc  poftea  fuiccomplecum .  Jix  quopacecquod  non 
fuicex  ignorancta  cradicus,fcd  cx  fua  prarfciencia&  vpjun- 
tacc ,  vt  didum  cft ,  hoc  eft  ergo  quod  dicicuc  hic.  Etfaftwn 
efl.  qiua  continetur  cap.  praxedcnci. 
I     Dixit.  Eadem  d;e  fctJjcet. 
7,     Qifcipnlis.  In  fccreto,  Sc  non  coram  turbis. 

3  Sciiis  au\a.  Jd cft,i mmolabitur  agnus  pafchalis,qui  debe 
baximmolarivefpcre  fcriajquintx  a  quo  mctpiebac  folen- 
nicasfcqucncisdiei . 

4  Etfilins.  Quia  eadem  noc^e  craditus  eft  3  Iuda  Iudads. 

5  vtcruafi.  Qtiia  vJtcriusIitda:itradidcruncipfumPila!o 
ad  crucifigendttm. 

6  Tunccon.  funr.  Hicponitur  ipfiusvcndicionisconfulca- 
tio,  qua?  ftcla  eft  fcria  quarca  ancc  pafsionem  ,  &  cunc  lcfus 
non  vcnic  in  Icruf Hem,ficuc  fecerac  alijs  cnbus  dicbus  pi  x- 
cedencibus ,  fcd  manfit  in  Berhania,  yt  darct  Iudans  lotum 
traclandiliberiusde  mortefua  ,  &  hoc  cftquoddiciturhic. 
Tunc,  id  cft,  fcqucnti  die  poftquam  dixic  Iefus  apoftolis  vcr 
baprxmiiTa. 

7  Congre^ati  fun .  Qtti  conceperanc  erga  Chriftum  ranco- 
rcm  Sc  odmm  ,  vt  patccex  pnxmifsis. 

S  Etfe.  Ifti  eiant  mdiccs  ordmanj,dc  quibus  fupra  diftum 
cft  rj.cap.in  prin. 

P    ln  at.  pri.  Id  cft,  qui  primus  dederat  Iudxis  confilium  de 
mortc  Chrifti,  vt  habetur  Ioan.  1 1 , 
10    Et  confiltum.  Pnus  enim  dcterminauerant  lpfum  incer- 

ficerc. 


ficere  ,  fcd  confilium  quaTebancdc  modo  faciendi  qu., 
poficnt  facere  occulcc ,  Sc  finc  populi  fedicione ,  Sc  hoc  cit 
quod  fubdicur. 

1 1  Dictoant  autem.  Id  eft,  in  folennicace  pafchali  immincn 
ccdc  p'  oximo,vc  vifum  eft. 

11  'jy^.  Mulci  enim  propcer  folenniraccm  pafchx  vene 
rancin  ierufilem.  Ec  quia  aliqut  repucabanc  Icfum  eflc  vctfi 
Chiifltun , alij  autcm  feducti  a  faccrdocibus  repucabanc  eij 
M  igum,  Sc  ideo  fi  occidcrccur  durancc  fojenni.cate pafcln- 
Jiomcbantpcriculofam  fcditionem  popuh,proptcrquod 
confulebant  mortem  ems  vfque  poftieftum  differri,tamui 
llittd  coniilium  poftca  mtitauerunt,quia inuenerunt  oppor 
cuiutatem  eum  cipiendi  per  Itidam  ,  vc  dicccur  infra. 
1  j  Cnm  autem.Hic ponitur  vcnditionis  Chnfti  occaiio.Iu- 
d.w  enim  cupidus ,  morus  fuit  ad  Chrtfti  venditionci.rt ,  vc 
pofler  rccupcrare  per  hocvalorem  vnguenti  fupercapuc 
eiuscftufi  ,  &hoceft  quoddicitur:  Ca»ia««»».£Jludfuicfa- 
£tum  fcxtd  die  ancc  pifsioncm  Chrifti,  vc  habecur  Eoan.i  2. 
fedhic  rccolicura  Macchao,  quiaftucoccafiovcndicioius 
Chrifli,  vrdictum  eft  iam. 

14  /«rfwwo.lftccnimtuncnoneracleprofus,  quiaiam  fue 
rat curacus a Chnfto,t ccinuerac tamcn  nomcn kpiofi,licuc 
Mactha;us  pofi  vocationcmad  ftacumapoftolicum  adhuc 
vocabacur  Publicanus,vtdi£tumcftfupra  lo.cap. 

1 5  Jlcceffn  a4  eum  mulier.  Ifta  fuit  Mana  foror  Lazari,vt  dt- 
cicurloan.12. 

\6  Habcns  ala.  Ideft  ,  vafculum  facfum  dc alabaftro,  quod 
cft  gerjus  marmoriscar}didi,quiatale  vafculum  opcimc  cO- 
fcruac  vngucnca  in  ccrra  illa,&:  hoc  eft  quod  dicitur. 

17  Vn?uo:ti  pre.  1.  contcnciui  vnguenti.  Aduertendu  tri,q> 
vngucncu  hic  vocacur  lachryma  Hues  dc  at  boribus  quc  eB 
mulcu  prcciofain  ccrra  illa,quia  valccad  mulca  mcdicinalia. 

18  Eieffu.  Sicur  cfnmdicur  aquarofacca  propcerrefngc- 
rium  &:  odorcm. 

i\ecum- 


MORALITER. 

3  Scitisquiapoflbi.  MoralicercxponcndoChriftuspnft  bi- 
duummorcis  fuaedicccrriacranfljcadgloriamcorpoiis,  Sc 
nos  ciits  incmbra  poft  biduum  confclsionis  &  facislhctionis 
trarjfibunus  adglonam  patris. Tunc  congrt.  &c.  Scqtiicor. 

1 1     Diccbattt 


11     Ditfbii  .  ju:e»it&c.  Sic  harrccici  de  prodicione  vcrbi 

Dei  ci  ;ut  mc  m  occulcis,cimenccs  concra  fc  fien  cumukum 

aChnftianis. 

1  %    ^ct efiit aiettm  mu.  i .Corjn.  i i.a.  dicifur capuc Chrifti 

Deus,  itaqtic  Chnfti  capuc  vngttqui  ad  hpnorcm  Dei  om- 

ni.ioperafuafacic,  fccundum  illud  l.  Cor,lo.  g.  Omniam 

gloriamPeifacitc. 

Vidcnles 


42,1 


Mattha      Cap.XXVI. 


4Z2 


2 

A 


Ci- 

■I 


humanicatcm,pcdcs .  Pe  hoc  vngucnto  in  domo  Simonis 
leorofi  in  Bcthama  dicunc,&  Macch. :&  Marcus,&  Ioanncs . 
Lucas  vero  ahud  dicit  fimilehiuc  faclum  anre  in  domo  alre 
rius  Simonis  Pharifsi  non  lcprofi,ncquc  in  Beihania,fed  de 
eadem  mtihere  qui  cunc  accefhc  peccacnx. 

*  AVGVSTIM. 
HbnfunticaDomi-  synecdocha. 

m  pedcs  Marur,vn-      caputipfius  rccumbcntis.  Videntesautem  difcipuli  indignati  * 
^,"f°SfL .  !vVnc-      iunt,dicentes ,  t  Vt  quid  perditio  hxci potuit  enim  *  iftud  vc-  J 
nundari  multo ,  &daripauperibus  .  Sciensautemlcuis,ait- 

Deuotionis,&  pietaiis. 

b  illis  .  Quid  molefti  eftis  huic  muiieri  ?  Opus  enim  bonum  o- 
pcratadtinme  .  Namfemper  pauperes  habetis  vobifcum: 

/"*  III*  'l  IIVH3 

me  autem  non  icmpcr  habebins .  Mittcnsenim  harc  vnguen  IO  Nec 
a  tumhoc  incorpusmcum,adfepeliendummefecit  •    Amen      dac 

e  Ideft.quocunque  fedilatauerit  ecclefo.        b    »Notanotitiamfiituraium  inChriiio. 

dicovobis^vbicu^nqucprxdicatumfuerithoccuangelium  in- 


B 


xunoforum ,  &  ne 
quamhominum  fo- 
lent.In  ommbuse- 
ninualibusnon  vfus 
rerum  ,  fed  libido  v- 
renris  m  culpa  cft 
Quifquis  enim  re- 
busficvcicur,vcme- 
tas  confuecudinis 
bonoru  incer  quos 
vcrfacur  excedar,auc 
aliquid  ligoac ,  auc 
flagitiofus  eft .  Icaq; 
quodinaliisplerun- 
quc  perfonis  flagi- 
cium  cft  ,  in  diuina 


dtum  fuerit,uifcipcrc,foucre  &  awgere,  &  non  cx  p-incipio  L> 
onmcm  diligentiam  expetere.Quifquisemm  intcrrogancc 
ancequam  feciffec  hoc  muhcr,non  mandaffer  hoc fieci ,  fcd 
poftetfufum  vngiienrum,  nonhabcbaclocum  difcipulom 
increpacio&,  ideohccdixic  inconfolacioncm  muhcris. 

c     Me  au.  Corporali 

prxfcncia  ,  alioquin 

dicicahbi,  omrubus 

dicbus,viras  vobifcu 

fum  vfque  ad  con-  *"»guentum 

fummacioem  feculi. 

d     Mittens  enim.  Of- 

ficium  cft  fcpulcura;  Infra.z$.j, 

quod  vos  perdicio- 

uem   effe    pucatis. 


5 

4- 
$ 

t 
7 

8 

9 


n ,  ft  mihi 


fufu- 


n 


a    Ideft.ecclefia.        b     Id  eil.ohfequnin  quod  mihi  frx  e.xhibu't. 


Mriix. 


pro  qna  mox 
rusfum  fanguinem. 
,,  e     jtmen  dico  vbbit. 


E 

Hom.ig. 

Mitth. 

t  Mjr.14.  a. 


totomuando,dicetur,quodha?c£ecicinmemoriameiucs.tTuc  J*     *  Chryfoftoriuis 

a     Dimnumdeefrafionevngueutivulrtftsgiirrprecioamprenfare.  Mcmoria  raortis.      1    bCCC,qUpu  dlXlt,  la- 

abiit  vnus  de  duodecim  ,  qui  dicebatur  1 1  ias  Scario  ch  ,   ad  \*  ctumeit.Vbicunque  „.<,  ix 
r        J  o      •    -ii-     ^      j       i  ■         1      j         o  l  enimrcrrarum  abie  abmluda» 

pnncipeslaccrdotum^&aitillis.  Quid  vulnsmihidare,&cgo  »*  ns,  vidcbishancmu 


1  nrrinllfrirt  *nf-l"-  t  a  ln  Pre"um  S110  lolcph  venditus eft a fratribus. 

fona  magnu  cuiuf-   g  v°"*s eum  cra(Jam ? At  illi conftituerunt  ei  triginta1  argenteo s 


tn 


damrci  fignum  cft. 

Odor  enim   bonus 

fiima  bona  eft,quam  quifquis  bonx  vita?  operibus  habuerir, 

vrdu  viftigia  Chrtfti  fcquitur ,  quafi  pedes  eius  preciiiffinio 

bdoreperiundic. 

a    Difcipuli indignati. loan.dicit  hec Iudam  locucum ,  &  hoc 

graciacupidicatis ,  alij  pociierunc  verbis  eiusconfencire,vel 

eti.im  idem  dicerc,fed  propcer  curam  paupcrum. 

*  Chryfoftomus.  Quidifcipuli  audierunc  Chriflum  di- 
cencem,M'fericordiam  volo,Scnon  facrificiu.ii,apud  fcco 
,gicabanc,iiholocauftanonacceptac,mulco  minus  olci  vsu. 
b  Opns  tnim  6o.Sicut  Macia  piaj  deuocionis  ad-  pca  eii  gfori 
am,icaecontra  h.dasconcradtceiisperfidij;  inforruam,.fed 
dominus  qui  bonalaudac,cacendo  h.tc  pr«Ecenic. 

*  Chryfoftomus.  Non  fimpliciter  dixic,to««w  opus  t  &c. 
fed  prius  p< Sxiil.Quid  mnlcfli  ciiis , .;■  c.erudiens  nos  quodcun 
que  gcncur  bqnu  a  quocunq;  etii  non  valde  diligenter  fa- 

ftnm 


lietcm  famofam .  Ec 
regum  quidem  mul 
torum  v  iccoria;  filen 


cur:tnulicrauce  hxc 
olcum  cffudit  in  domo  lcprofi  cuiufdam  duodecim  vins 
prafcn:bus,&:  hocomnescruciunt. 
f  Tunc  ^//r.Piffmiflaeftcaufa^quxcopulicIudaadveden 
diid  oiiiim.JCumemm  fur eifec,  ic loculos,haberec,& vi 
diffcc  vnguentu  fiipcicapuc&pedesdominietfufum.quod 
pucaucrac  elfc  vcndcndum,&  precium  libi  effe  cradendum 
yc  aliquid indc furarccur ,  quod pcrdiderac  ineffufione  vn- 
gucnti  voluic  recompenfarc  in  venditione  magiftri. 

CcUiando  congregaci  func  pnncipes. Vbi  pacec  quod  non  in, 
uicus  ncque coa£tus,fcd  fponce  iniic  confilium  fceleraror  u. 
Q^iarca  feria  congrcgao  funcprincipcs!  «  ixdomm^CcM- 
das  accelfit ,  vt  vendcrct  magiftrum.  Ec  hoc  oftcndit  pro- 
phctia  Ifa.^lcgit^quarra  feria  vbi  dicic ,  Ucce  merccscius ck  vo. 
g  Quid  vuUis.  Quali  v.lc  mancipium  ciadenj.ponain  pote-  jfa.J0%c. 

fiate  einencium  quancum  velint  darc.  _  ]? 

#  Et 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  i\f cumbentis.ld^d  ,  rcfidcntis  in  rocn  fa,  (ja  facicbant  magnu 
feftum  Chrifto  &  difcipuis  eius,&  Lazarusqui  fucrar  refulcita 
tusab  eoerat  vnus  de  rccumbenrit>us,ficut  habetur  Io.  n.a. 
1  fidintes  au?c>  .Hicponitur  pluralc  pro  fingulari  fecundum 
«mmunem  modum  loquendi,  quia  quod  vnus  de  aliqua  focic- 
tatefacit,  totafocietas  dicturfaccrc.  Soluscnim  Iudas  murmu- 
rauit,  vt  habctur , exprelTius  loan. iz.  Vcl  fi fortc aliqm  cum  co 
murmuraucrunt  jfuerunt  ab  eoincitati. 

3  Dcen'cs  vt  quid  perdi.  Putabar  enim  Iudas  vnguentum  perdi- 
tu  m  proptcr  hoc.quod  non  habebat  apud  fc  predum* 

4  7JotH«fm'T7.Iftudexprcffiusponitm-  Ioan.ia.  a vbidicitur, 
quodpoterat  vendi  pro  treccntis  denariis. 

5  £i<i\m'p<iK.Non  dicebathoc/udascompaticns  paupeibus, 
uthabftur  Io.n.  fed  quia  dolebat  quod  vnguentu  nonfuerat 
fibitraditum,vr  cius  precmmlibi  retinerct,&  furaretur. 

6  Scienjdh.Scilicet.maligntaremludas. 

7  ^fitiWjj,^i<i(iwo/eftie^;r.Quafidicar,finecaufa.Cuiusratio 
fubditur. 

g  Opusentm  bonumoperatain  .  Quafidicat ,  fempcr  poteftis 
recupcrare  adfaciendum  illis  clccmofynam. 
p  Meautem  non,wc.Sed  cont rarium  vidctur  Mat.vlt.d.vbi  di- 
citdifcipulisfms  Fcree^ovohrfumfurn  vfque  cousumma.seculiScA 
hic  inteiligitur  dc  effe  cam  hominibus  per  gratiam,  &  ctiam  fa- 
cramentajiter  in  sacram6to  altans,fcd  iftis  modis  n5  poffunt  fi- 

bi 


Diui/ia 


bicorporaliaobfequiacxhibcn,Scquitur. 
IO  M:ttcns  ™iw.Quafj  dicat  ,in  hocfactoprefigurauit  fepult«- 
rammeamfuturamdcptopinquo,  vnde  Ioan.i2.dicit»ir,quod 
praecepit  partem  vnguentiadfepulcuram  fuam  rcferuari  vnde 
credendum  eft,  quod  haec  mulicr  hoc  rccit  edofta  a  fp  ritu  fan- 
clo.  Sequiruj.  1 1  jimen  dico  vobis.Hoc  clt ,  fa&um  huius  mu- 
icns  pertincnsad  euangelium  Chrifti. 

lll  Dicetur,&  tjuod  hx  Ad  cii  ,  adlaudem  eius  recitabitur  tan- 
quarn  fa&um  virruofum,&  hoc  patct  adimplctum. 
1 3   Tnnc  abiit.Hic  conlcquenter  dcfcribitur  vcnditionis  Chnfti 
modrs&  ordo.fct  pnmoquantum  ad  rempus,cum  dicitur:,f  uc. 
Ideft  f . ria  quarta  quando  principes  facerdotum  fucrunt  congre 
gati  ad  tra&andum  de  mortc  Chriih  vt  diclum  eft. 
I  ^Abiit  vnus.ldcft  cx  principal  bus  C"hnlti  difcipulis. 
1  c  Qui  di.Hoc  dicitur  ad  differcntiam  alterius  Iude  qui  fuit  fra  Scarioth 
tcr  lacobi  minoris.Et  notandum  quod  Scanoth cft  nomcn  villc. 
dc  qua  erat  oriundus  Iudas  proditor,propter  quod  mde  cogno- 
minatur.  .ie»  ^<<pn«.Qnosaudicrateirecongrcgatosadtraai 
dum  dc  morte  Chnfti. 

1 7  Qyid  vultis .  Occulte  fcilicet ,  &Gnc  ftrepitu,proptcr  quod 
routaueruntconfilium  prcdi£tum. 

1 8  jLt  ://i.Ideft,cx  patto  firmitcr  promifcrunt. 

iq  Triginta  argen .  Argenteus  nummus  valebat  decem  nummos 
vfualcs,  &  percofcquenstnginta  argentci  valcbanttrecetosde 
numis  vfualibus  .  vtpatet  manifeftc  fi  multiplicct  trigmia  pro 
dece,&fic  in  veditionc  Chfi  rccuperauit  valote  pdi&i  vngucci. 

Et 


MORALITER. 

*    Viientes  autem .  Per  hoc  defignancur  dctra&ores  bonorum 

opcra 


opcra  dcnigiantcs. 

Ij      Tuncabiitvnusd^imAc.&c.   Per  iftum  fignificatur  hxrff 
tiarcha,qui  verbum  Dei  promittit  tradere  in  conclaui. 
Tom.J.  o     t 


423 


GIof.ord.'&  Nicolai  deLyra. 


424 


a 
b 


A  a  Et  f*iWf.Multihodie  funr.qui  ft£tumludarexecrant:,& 
V  ide  faciunt.Na  cum  pro  munerc  falfum  teftimoniu  dicunc, 
qma  vcritaccncg.mt,D:u  qui  vcricaseft  vcndunc,deu  cha- 
ncacem  violant. Dtu qui  charicas cft  produnc,  prc;fcrcim  cu 
no  lgnorantia.fed  opporcuicace  facicndi  quefifa  hoc  faciiir, 
b     Trmitt   antem  diey 

1    Quod  finc  turbii  eum  traderepoflet,quodLuca?ap«rtea!t. 

Et  cxinde  quaerebat opportunitantcm, vt  eum  tradcret .  pri»  ,» 

a    Ecce  opjionuniias.  b    PaUhi.  * 

ma*  aur.em  dic  azymorumacceflerutdifcipuliadlefumdi  3 

ccntcs.Vbivisparemustibicoederepafcha?  Atlefusdixit:  4 

floius"  Et enim  pafch*    d  Itc  in  ciuitatcm  ad  qucndam  ,  &  dicite ci.  Magiftcr  dicit,te  5 

i.Cor.j.b.     no.im.efl.&c  Qui  li-       pUS  mcu-  propc  eft,apud  tc  facio  pafcha cudifcipulis  mcis.  6 

Et  fcccrunt  difcipuli  ficut  conftituit  illis Icfus, &  parauerunt  ' 

a    Quandoycius  folad  occafum  ptoperabat.        b    Qma  cis  a-tetnam  requiem  pia-paiabat, 

&Peteosalin. 

pafcha.t  VeTpcre  autcm  facto  difcumbc  bat  cum  duocfecim 
difcipulis fuis .  Et edcntibus lliis  dixit. Amen dico vocis,qa 


crc.ld  cft,  qiurcadc- 
cima  dicprimi  men 
lis ,  quando  nbieito 
fermcncoagmun  im 
molant  ad  vcfpcram 
quodcxponit .  Apo- 


P 


tMui4-b, 
Luc.it. c, 
iona.13.0 


cct  dic  fequenti ,  id 
eft,i  jlunaficcruci- 
fixus  tamcn  ea  no- 
cte  palfionis  fua:  tcn- 
tus  aludxiscelebra- 
uitexordium. 
c    Vbiyis,  e^c-Non 


crateiscertadomus:  2 

In  quo  improbacur  ardificatio  fuperfluorum. 

d  *Ad  quem.Eundcm  fignificat,qum  Marcus,&:  Lucas  dicuc 

}>acrem  famihas.Qui  ergo  ait  ad  quendam,tanquam  ex  per 
bnafua(&  nondomini  Jftudiobreuitacisillum  compcn- 
j.uc.*i.a,  dio  infinuauit.^</^«cw.Nonadquemlibet,  fedad  aliquem 
ccrtum,quem  ex  perfona  fua  loqucns  recte  pofuiilet .  Mo- 
do  autem  cum  vcrba  domini  pofuic,Ice  in  ciuicacem ,  mcer- 
ponic  jpfe,ad  quendam,non  quia  dominus  hoc  dixerir ,  fed 
vt  ipfe  nobis  jnfinuaret  tacito  nomine  proprio  fuifle  ibi 
quendam  ad  quem  mittebantur. 
C  *  Chrv- 


*    Cbryfoftomus  .  Ex  hoc  manifeflum  eft  qnoniam 

non  erac  ei  domus  neque  tugurium.Ego  autem  asftimo  nc- 

qucdifcipulos  habuifle .  Profectio  enun  eiun  rogaflen:  llluc 

venire. 

•}<    Hilarius .  Ideohominemcumquopafcha  cclebratu 

ruseiTct,  nonnomi- 
nat ,  non  enim  Ghri- ' 
ftani  nominis  honor 
credentibus  erat  pix 
ftitus. 

e     Etfcce.di.fi.hi  alio 

Euangelio  fcribitur. 

Inuencrunc  ccenaeu 

lutn  gran.ftra.  Ccena 

culum,lex  fpmtiulis 

eft,qua?  deanguftiis 

g  litera:  egrcdiens   m 

o  fublimi  loco  recipic 

10  S.»!u.irorem   .  Nam 

U   qui  litcram  fequitur 

in  imo  pafcha  ficic. 

Sedqui  aquae  baiu- 

lum  ,  id  eft ,  prxconem  gratia?  in  domum  eccleiiae  fequituc 

hic  pcr  fpintum  liceram  cranfcendcns  ln  alco  mencis  Chii- 

fto  refechonem  parat.  • 

f    Qiia  pnus. Qui  prardixitde  pafione,predicic  dcprodicore 
vt  videns  fe  non  lacere  penicerec  fa&i. 
*Mitcic crimen in  numero,vt agat  confcius  pe/)icenciam, 
non  tamen  defignat  fpecialiter.ne impudcntior  fieret. 

4«    Chrylbftomus.  Edcntibus  illis  difputat  decradinone,' 
Iudae  ,  vt^atemporej&menfaoftendatmalitiamprodi^ 

toris. 

0  r*  w- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

)     Et  exinde  .Scilicet,tempori$,&  loci. 

z  ^c«r».Scilicet,occulte,quodadinipleuitinjioc\ediei  feque 
tis,  vt  infrapatebjr. 

3  Trimaantem.  Hicdifcribif  ipfius  Chfivenditi  traditiovbi 
quatuor  tangunt,quia  primo  praemittitur  pafchale  conuimii  ad 
proditonsreuocatione,fecundo,  inftituiteuchariftiae  facrametu 
ad  ftdehu  rct~edt\onem,iai  ficenantibns  antem .  tertio  praedicitur 
difcipuloru  fcandalum  ad  ipforum  premUnitione,ibi.  Tuncdixit 
i//i*.quarto  fubiungitur  Chrifti  deiideriuadnoftraredemprionc 
fbi.TuiPmfiit  Icfns.Dicit  ergo fic,'P ri/na ^7<fe«,IIta  dies  fuit  feria 
quinta.q  erat  vigilia  pafche  in  g  immolabat  agnus  pafchahs  ad 
\efper3  ilhus  diei,q  erat  dies  quartadecima  prirui  meniis,&  tunc 
Tenebant  vefci  paiubus  azymis  vfqj  ad  vefpera  vigelim$  prime 
diei  eiufde  menfis.vt  habef  £xod.  1 1. Aduertendu  tamen  elt ,  <j> 
Gr^ci  dicutChriltuc^nalfecudifcpuIisfuisaiuepainonemfue 
tertiadecima  dei  primi  mcniis ,  ita  qd  anticipauit  lmmolatione  a 
gni  pafchalis  per  vna  die,quia  prxuidebat  fc  palfuru  in craftjnu 
quando  debebat  agnus  immolari  fecundu  lege ,  hoc  aute  probat 
ex  euangclio.Ioan.i8  vbi  dicitur.c^Iudji  ducentcs  Chfm  ad  Pi 
)atu,nonintraueruntin  prftonu.vtnoncontaminarenf  ,  fed,  vt 
manducaret  pafcha,cx  quo  concludunt  qd  eade  dic  paffus  eft  in 
qua  immolabant  agnu  pafchale.f  quartadedima die  menlis  pri- 
mi,&  pconfeques  die  tertiadecima  cfnauit  cu apoftoiis.Ex  quo 
vltenus  concIudunt,qd  Chriftus  confecit  corpus  fuu  in  pane  fer 
tnentato  ga  Iud^i  non  vcfccbant  us  aivmis  antc  vcfpera  quartede 
c im^  diei.Hx  quo  vltenus  in  tauta  infania  prorumpuni.qd  dicut 
Matth.Marcuui,  &  Lutafalfum  fcrrpiilTc.quia  defcnbut  Chti- 
ftuc^naifecii  apoftolispnma  d:e  aivmoru.in  rjtuiignuspafcha 
Jis  immol.ibat.propterqddicut  vltenus.quod  joan  quifuiplit 
pofterior  in  hoc  correxircos  2  2.cap.dices. Ante  die  fetiu  pafche, 
&c.vbi  confequenter  agitur,  quo  lauit  p-  des  difcipulorii  fuoi  ii 
&  eadc  noctc  rraditus  eft,  Scd  illa  fiint  falfa.Sc  erronca: Dicere, 
n  qdni  icnpturacanonica  litaliqmdfalsu  efterroneu,  cu  tittra 
ditaa  fpiritu  fanfto  ,  &  iteruficocedanr  eflefalfa  in  aliquo  loco 
pconfcquensnon  potelt  hiberc  aliqd  firmitaiisinaliis  tocis,vt 
ar£U!t  Aug.mcpifto.ad  Hicronvmu.ItequqddiciitChriii  cofe 
cifle  in  fermcntato.hoc  clt  p  Chryfo.qui  fuit  doftor  Crecus  cj di 

Cit 


cit  fuper  Mar.  Apertiffime  Dominus  dcmonftrauit,  cj  a  principio 
circuncilionis  fuae  vlq;  ad  dic  pafche  extremu  no  erat  contranus 
dminarii  legu.In  lcgeaute  pr^cipiebat^qdcarnesagm  pafchabs 
comederenrcu  panibu5aivmis,ergo  inillac^na  vltimainqua  co 
fecit  corpus  tuu,erant  panes  Azymi ,  &  propter  hoc  benc  icnbic 
Mat.qui  (ciibit.Trima dies  a7^ymo>um.&c.  Quod  autcm  arguunc 
de  Ioan.qui  dicit  qd  ludaei  non  inrroier.intpre;toriu  ne  impedi« 
rentur  a  manducatione  pafche.  Dicendu  quod  pafcha  accipicur 
non  proagnopafchcliquifuerat  lmmolatus  noclepcedenti,  fed 
pro  azymis  panibus  quibus  vtebantur  feptem  diebus  ad  quoruin 
comeftionercquirebaiurquodho  elfetmundus.  Ad  fecundum 
quod  arguunt  de.euangelio  lo.  1  j.3.^Antc  diem  /tfr-irw.cW.dicedu 
qct  quintadecima  dies  menlis  primi,illa  erat  dies  fcftiuitatis  paf-  , 
chalis.qu^  tamen  feftmtas  incipiebar  a  vefpere  diei  pr^cedentis, 
&  propter  hoc  llla  eadcm  dic  incipiebant  comedcrc  azymos  pa- 
nesin  vefperc,vtpatct  cxpraediftis.  Exquopatet,  quod  Ioan. 
non  contradicit  ah:s,fed  magis  conuenit  cum  co.fequitur. 
4  ybi  vis pare.tibi.co.pa.lde(i,agn\xm  pafchalcm? 
e  *4i lefus di.mciui.adijuen.hiit.  hicloquiturgencralitcr.quia 
Chriftus  non  exprelfit  illius  nomcn  ad  quem  debebat  ire, 
tamen  dedit  eis  fignum.per  quod  poterant  determinatc  cognof- 
cere,fecundii  quod  habetur  Mar.  I4_b.vbi  dicitur  fic.Occ«>r«  v<i 
bis  bomo  Ugenam  aqu&biiulansJequiminieum,&quocunque  in~ 
troieritJtcne  domino  domus,&c. 

6  reMpKjmr.SciIicet,paticndi. 

7  Tropeefl  apud  te.fa.pa,cum  dif.we.Quib  dicat ,  preuide  mihi 
de  loco  &  cibo,vndecreditur  quod  ille  eratdifcipulus  Chrifti  oc 
cultus  tamcn.  Patet  ctiam  quod  Chriftus  ita  pauper  erat ,  quod 
necdomicilum  h  jbebat,riec  vnde  poflctcib^um  pafchalememe 
re,fequi  t  8  V<  Ipcre  au  fa.Quia  illa  erat  hora  comedendi  agnu 
pafchalcm.  9  Difcumbebat.cum  £/«o.t/i.//<.Exquopatct,quod 
quantu  erat  in  fe  reuocabat  proditorem  amore  primo,  cum  eflet 
vnus  ct  duodecim,&  tame  illum  non  repuiit  a conuiuio agni  pa£> 
chalis,licct  eius  proditio non  laterct  eum. 

10  Etedent.bu>  illi  .}iic  fecundo  reuocat  proditorem  dolorc, 
prxdicendo  co.-am  eo  palfionem  fuam,quae  debebat  cfle  difci- 
pulis  fuis  maten  la  dolons,&  hoc  eft  quod  dicitur. 

11  ^imen  dico  vo.quia  vnus  ^rMW.Id^eft.ii.difcipulorum  prin 
cipalium. 

*  Me 


M    O    R    A     L    I    T    E    R. 

3     Trimaarttcm  Jie  ^ywo.eirc.Scquitur. 
6     Tempuf  me.pro.efl^pud  tefx  .pa.  Per  hoc  aiitcm ,  quod  Chri- 
ftus  morti  propinquus  non  folum  agnum  typicum  ,  lcd  etiam 
corpus  fiiurq  vcrtnn  fjcrarnctnalitcf  cu  apottolis  fuis  manduca 

u.t, 


uit,oftenditurquodquilibe:  Chriftianus  periculomortisimmi- 
nente,debet  ti  potelt,facramentaliter  commnnicare,Sedti  non 
poteft,communicetsaitem  fidc  fecundum  verbum  Aug.  Crede 
&  mmdacalh.Fcjpcre autern  fa.Sequitur. 
10  Et edan/tllis  dixit,amen  dico  vo.quia  vnus  vejirii me tra,esl.  Per 

hoc 


4?.y        Matthari.        Cap.      XXVI.        426 


• 


callu&atiouc  aduer 
iiis  reclores  hu:us 
mundi  tenebrarum, 
ideovnufquifque  eo 
cimens  inccrro- 
gauir. 

b  Quiintingk .  Aliis 
contr:ft;;ris,  Sz  aci- 
bo  manum  recrahen 
ribus,  ca  lmpudencia 
qua  cradidic  manum 
ea  magiftro  miccir, 
vc  audacia  bonacon 
cienciam    mcncirc 


h 

c 


a  capcrunt  fmg.Qiua  plus  crcdunr  magifiro  quam  fibi.y&  ti 
mences  eriam  fragilitacem  fuam,  quajrunt  de  pcccatocu- 
iijsnon  habenr  confcientiam. 

#  Origenes.  Vnufquifqueenim difcipulorum fciebatex 
liis^qnx  dccuerat  kfus,  quoniaad  malum  yercibilis  eft  hu- 

.;  natura  ,  &iri 

iTru-ir.-'      \.'::t*r 

a    Qtiia  non  eram  libi  huius  reitus  confcii. 

vnus  veftrum  mctradituruseft  .  Et  contrifrati  valdecocpe-  T 
runt  fingulidicere  .  Nunqu \d  cjgo fum  dcniinc?At  jpfe re- • 

a    Qui  latenter  notatus  pcm  rcfipiicit.inanifeirius  argt!itur,iion  tamen  ex  nomine. 

fpondens,ait.Qui  inungit  mccum  msnura  in  paropfice,  hic 

a    Homo  pacis mc.T,ciui  c-Jel-at  panes  meos  mag.fin.fu. 

metradet.Filiusquidem  hominjsvaditficutfcriptuJmeirde  4 
illo.  Vasautem  homini  illi,  perquem  filius  hominis  tradetur.  J 

a    Ne  tacendo  vieeretur  fe  prodere.aliis  interr^gantibus. 

d  Bonumcratci,fi  natusnonfuiiTethomoille.Refpondensau  \ 
ef  temludasqui  t  tradiditeum,dixit,  Nunquidcgofumrabbi? 

c.  a    Tu  prodidilti  non  ego.        b     Tinito  veteri  palcha  trintir  ad  noutun. 

ttr .  Ecce  humilitas  h  Ait  illi  .Tu  dixifti.  t  Ccenantibus  autem  eis,accepitlefuspa- 

fcpacientia.quapro    J' nem      & tbenedixitac fregit,dedirquedifcipulis fuis,&ait.  ' 

ditoremad  meniam 

admictit. 

*  ORIGENES. 

Uxc  elt  autem  con- 

faccudo  malorum,vc  porrfalem  ,  &paneminfidienturho- 

minibus.maximenihil  inimicicixabiliis  habencibus. 

«pa:o.Mar.in  catino,Paropfis  eft  vas  efcarum  quadran 
guluma  paribusablidibus,ideft,ab  xqitis  lacenbusdidum: 
Cic:numvasfidileapcumadamiccendumhquorem,&:po- 
tuic  fien  vc  menfa  fictile  vas.quadrangulum  concincrec. 
Pena  pr xdicitur,vc  quem  pudor  non  viccrar.cornganc  de 
nunciatafupplicia. 

d  Bonume.eiMu\to  mclius  efletomnino  nonefie.quam  ma 
leciTe,vficacc,&  fimpliciter  hoc  dicit.Non  potetl  n.ci  bcne 
efle  qui  non  elt.  An  diabolo  dicic  non  nafci  ad  pccc  iuim:an 
eciam  bonum  ilh  crat  vt  Chrifio  nafcerecur  per  vocacio 
nem,vc  non  cffecapoliacaper  prodinonemVel  folemusdi 
cerc  iiniplicir.er,mclius cffec  non cffcqaam  ma!c  eflc. 

*  Chivfoft. 


Triftat.jy,. 
m  iVl.itt, 


Q.lntelligite. 


t  Accipite,c3c  comedite.Hoc  eft  corpus  mcum.  Etaccipicns 


#  Chryfoftomus.Quamuisfcriptum  fucritpalTntum  ef-  D 
fe  Chrifium  nihilominus  tamcn  incufatur  ludas.Non  enini  Horn.8i.in 
traditio  Iudas  falutc  noflram  opcrata eft,fed  fapientia  Chn-  MattJl- 
fti  qui alioru  nequiciis  ad  id  quod  nobis  expedicbacvcebatf. 
C  t\abbi.A\u  dicut,domine.iftc  rabbi.  Qu.afi  minus  peccatu 

habens  prodcrema- 
giftrum  quam  domi- 
num  vcl  blandiendo. 
f    T^viiqwd  e?o  fnm. 

#    ORIGENEs-   . 
Iudas  poft  omnium 
Apoftolorum  intcr 
rogationcs  ,  &  poft 
Chnfti  narrationem 
dcipfo,  vixaliquan-  Tcatino 
doipfe  interrogauic        * 
verfuto  coflho. ,  vc 
fimilia  ca?rens  inter- 
rogado , celaret  pro-  £  - 
ditionis  confilium  .. 
Nam    vera    tnfticia- 
non  fufiinet  moram.  Tgr""^g»> 
g    Tu  dixi.  Nec  hic 
aperte  dicitur ,  an  ip- 
fe  eflec .  Poteft  enun 
intelligi ,  quali  dicac 


Qupd  fub  fpecie  panis  videtttr. 
b 


nonegodixi. 

h  Cqnantibus  autem,&c.  Finitis  folcnnibus  gaudiis  veteris  pa 
fche  q  in  memoria  liberationis  populi  Dei  de  Aegyptoagc 
bancui  ,cranfic  ad  nouum  quod  m  fui  memoriam.ecclefiam 
frequencare  volebac.Vc  vidclicec  procarne  agni  ac  fangm- 
ne,fui  corporis  ac  fanguinis  facramencum  fubftit  uerec.  fpsu 
quc  cfle  monftrarec,  cui  mrauit  dominus ,  &:  non  p^mtcbic 
cmn.tues  facerdos,&c 

i  Ua e/)(V.Hicronymus  .  Poflquam  rypicum  pafcha  fuerac 
impl<.tum,ai agni carnes cum  apoflolis  comederat.alTumit 
pancm. 

K  Et  beue.ac.f.  Qui  ho mincm  affumprum  ita  morti  fubdidir 
vcci  lmmorcahcacis  potetiaincffc,&:  ldeocito  refunediuu 

^effc 


pfal.io^.a. 


?* 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Me  tradi.&  corcm. pj/.Non  folum  propter  mortem  magiltri 
futuram  contriftati  funt.fed  quia  quilibct  timebat  dc  fe  ne  effet 
ille  qui  ttebebat  eum  traderc,propter  quod. 

2  Caoe.fin  iKwmqwd  egofurn  do.Quia  quilibet  debct  fibi  timc 
rede  peccato  futuro  quantumcunque  lit  (anctus. 

3  Mip[e refp.aif.ilui  intin.me.m.mpa.bic  me  tra.Vct  hoc  non 
poterant  perpendere  quis  effet  determinatc.quia  omnes  come- 
debant  in  eodem  vafe,tn  quo  erant  carnes  agni  pafchaiis  polirc, 

4  Filiut  qui  bo.va.Ad  pailionem  fcilicet, 

5  Sicut fcri.csl de  i/Jfa.5  5  c.vbi  cficitur  lic  canquam  ouis  ad  oc 
ciflonem  ducetur  &c.&  Dan.9.Pollhebdomadas7J.occidetur 
Chriftus,  &  in  pluribus  alns  locis  dmilc  habetur. 

6  Vn  au\\\c  tertio  reuocat  proditore  timore,prcdicendo  ei  pe 
namdamnationis  fuae  AWcatttcm  bom.il.per  qiem  fi.bn.tra. 

7  Bonum erat  eifi  na.nonfuif.homoillc.  Mmus  enim  malum.acci 
pithicprobono.Minusautemmalumelt  noeffc  fimplicirer,  <^ 
eiTedamnatu,quia  etfi  no  fit  minus  malu  ratione  penae  adiutfta;, 
qu^nonpnuat  totumelTecreatu,minustamen  malu  elt  ratione 
culp^  mortalis,quc  feparabiliter  adh^ret  damnatis ,  &  ipfa  non 
foliipriuatquodda  efle  creatu  iicut  poena,fed  ct  priuat  bonu  intl 
nitum  f.dimnu,propter  quodeffet  milTerummifena  culpar  mor 
talis  *ternaliter,hoc  eft  peius  quam  ii  non  effct  limphciter. 

8  Hsfpondcns  au.  /«.Htc  quarto  reuocat  proditore  pudorcquia 
illt  oftendit  fe  fuam  proditionem  cognofcerc,  hoc  elt  quod dicit. 
J^fpnn.au.l  '.qiii  t.n-n,  di.T^uncjuid rgu  fum  rab.  Si  enim  ludas  alus 
de  hoc  quarrentibus  tacuiffer,rcddidiflct  fe  eis  fufpe&um. 

9  Jlt  J/.fn.d.Htin  hoc  deli&um  fuualns  non  publicauit ,  fed 
confcieti^  fud^fignificauit  fe  eius  delicluro  fcire.  Potcraienim 
per  hoc  uerbum  men  1  em  Ind^  fic  mouere,q«iod  alios  latebat. 

10  C^nantibus  au.  Hicinltruicureuchariiti^,  facramcntum  ad 

domini- 


dominicf  paffionis  rccordatione.  I  t  diuid>t  in  tres  partes  qa  pri- 
rnodefcnbifhuiusfacrameti  inltitutio.(ecundo,pr?dicatimnjor 
talis  vice  inchoatio  ibi. Dico  autem  vobis. ccrtio.^p  vtroque  reddi 
tur  gretiaru  a&io.ibi  Et  hymno  difto,Cnc\  primu  aduertcndum, 
quodiltudfacramentuduplicifubfpecieinllitutum  ,  efi.f.panis 
ic  vini,  quia  panis  conucrtitur  in  corpus  Chrilti ,  cV  vinu  in  fan- 
guine,&  lflcconucrliones  fiunt  feparatim,quia  Chrifii  fanguis 
fuit  ftparat us  a  corpcre  vel  a  carne  in  pallione.Hoc  aur6  facramc 
luvt  diftum  ell,inltitutu  cft  quafi  quodda  memonalc  illius  paf 
fioms,&  i6confecranocarnis&  fanguinis  fir  fub  fpeciebusdi- 
ftinftis.  Confiderandu  cr,quod  (ub  vtraq;  fpeciceftrotus  Chfs, 
qma  lub  fpccie  panis  elt  toau  corpus  cx  vi  conueriioms  vel  facra 
menti ,  fanguis  aute  &  aia  &  diuinitas  funt  ibi  ex  concomitantia 
naturah  &  infeparabili.Similitcr  fub  fpecic  vini  fanguis  tantum 
effibiex  vi  facramenti.c^tera  aute  ex  concomitaantis,  vt  diffufi» 
trac"tatur.4.fcntentiarum.Dicit  ergo  Ccenant  dif.i/jdefl.poltqua 
comederantcarnes  agni  pafchalis^antequam  furgerentde  c«;na 
1 1  ^tce./f.Quia  vbi  terminatur  figura,ibi  dtber  incipere  veri- 
tas,agnus  autem  pafchalis  erat  figura  hums  facramenti ,  &  ldco 
inltitutum  elt  poit  comeftionem  agni. 

iz  £r/i(?'.'c.lnhocdeditnobiscxempIum,quod  antc fumptione 
huius  facramenti  dcbet  mens  cleuari  in  Dcum. 
I  j  Ocd/r^.Tnterquoserat  ludas.vtdicuntfan&i  communiter, 
licet  Hilarius  dicat  contranum.Ratio  autem  quare  Chfs  dedit ei 
corpus  fuum.fuit,  quiapeccatum  eiuseratdlfcipulisaliisoccuf 
tum,&  propterhocinccclefieaobferuatur,  quod  peccaton  eu- 
chanftia  non  negatur.  1 4  Et  ait.^ic.co.  h  .csi.ror  m.Si  enim  ver- 
bum  Chrifti  tant^  eft  virtutis,quod  fecit  de  nihilo  omnem  crea- 
turam,non  cft  mirum,fi  vnam  creaturam  conucrtit  in  aliam.  " 
15  Et  ut.cd.Scparatmi  cofecrabat  fanguinem  a  corporc  ratione 
pr^dicla. 

Gratiis 


MORALITER. 

noc,  quod  in  ccena  pcenitentiam  proditoris  denunciauir ,  figni- 
ricamt,quod  proditione»  innocentium,frequemer  hunt  in  con- 

uium, 


uiuns,  fcil icet,per  venenum  .  Cvaanubus  anti  m  il.acc.hfus  panrm 
Anguftinus  .  De  vnopancPctrusaccepu  &  Iudas,  fed  Pctrus 
ad  vitam,Iudas  ad  mortem. 

15     £f  acci.  Ad  figmlicandum  pcrfcdam  animc  refeclioncm 
Tom.y.  o     3 


427      GloL*  orcL&NicoIai  deLyra.        428 


<J*  dlcmonflrarcr-Frf?»7.  vcoftendac  corporis  fui  fr.Klione  no 

A  hncun  fpontc  forc.  Bcnedixit  prius,quianaturam  <T.afliim 

piit  cfi  patrc&  fpinculaiicr<\gratta  diuine  virtutis  mipleiiic. 

Ideo  poft  c^oam  corpus  fuum  dedicquia  necefleerac  Pa- 

fha  tvp-.cu  prms  confumman,  &  fic  vctcri  Pafchc,  facramc 

tapott  fubrtuui.Nos 


vcro  pro  rcuercntia 
tanci  Incrameti  prius 
reficimurdominic.E 
paflionis   (acramcn- 


Salunroris  in  fidc.nec  dubitcs. 

•;:  Lurhvmins.  Nondixic  Chriftushtfcfuncfigna  cor- 
pus  mcum,&  fanguis  mcus.Qporrct  ento  non  ad  natu 
rum,qu.e  propnuuntur  afpicctc,f d  ad  virtucc  eotu.Quem 
admodricniinfupaiiaturalitcrailunipramcarncdcifk.uiic 

(fi  ita  loqui  liccatj 


Inreraduerfa. 


b     Ipfe  aqiulij  Deo  patr,«iuid  rrpo  fubdiKi«  ficiet 

caliccm  graaas  egit,&  dedit  illis  dicens .  Bibitc  cx  rioc  om- 

a     Dedicaior.  b     Non  veiern  ,  quod  fanguinehiicorinn  licdiesrum  eijr. 

c    Quia  impolTibile  clt  linguine  hircorum  pccc.itj  aurerri. 

'tis ,  quam  corporali-    b  ncs ,  Hiccft  enim  faneuis  meus  nou  1  teftamenti,quci  x>  mul 

tis  eftundctur  in  remiiiioncm  peccatorum.tDico  a*tem  vo- 

MoitaliutembibiMChiiftus,8c  Jegis  uetuflate»,dum  ei  placuit.        b    Quodeft 


mortalitasA  padibilitas. 


C 

d 


Ouche 


B 


bur.  cfcis. 

0  Gratias  egit.  Qftcn 
ditquod  quifquefa- 
ccrc  debet  in  flagcl- 
lo  culpa*  propti*, 
cum  ipfe  aiquanimi- 

ter  tulit  alicn*,quiapaniscorpusconfirmac,vinumfangui- 
nem  opcracur. 

Mvfticc.Hoc  ad  corpus,  illud  ad  fanguinem  Ch  rifti  refer- 
nir.Vcrumnccpanisfineaquaconficicuc  ,  ncc  vinum  fine 
aquaoftertur,pcraquapopulusfignatur,qui  ncc  finc  Chri- 
fii  paflione  laluacur,nccfine  cius  amore  Chriflus  paffus  eft. 
Oporccc  ergo  vt  nos  ei  vmamur,vc  ipfe  m  nobis  maneat,& 
nos  \n  ipfo. 

b  HiceJienimfatiguis.¥Cynlhis.leTQ(olyrnit.  CumChriftus 
ita  affcueranter  dixeric,hic  eft  fanguis  meus.  quis  vnquam 
dubicauericvtdicat  non  effeeiusfanguinem?Aquam  olim 
in  vinum  conuertit  in  Cana  Galileae,quod  cum  quadam  ha- 
bcatcumfanguinepropinquitatem.facileinillumtranfmu 
tacEcenim  paru  dignuexiftimabimus,cui  credamus  q,  vi- 
nu  m  fanguinc  trafmutctJNa  in  fpecie  pan/s,dat  nobiscor- 
pus&  infpecie  vini  dat  nobis  fanguine ,  vtcu  sCipferis.guf- 
tes  corpus&  fanguineChfifactus  eiusdecorpons  &  fan^ui 
nis  particeps.Sic.n.ctticimurChfophori,  hoccft.ChrnrTiri 
corporibusnoftnsferetes.cumcorporis  eins&  fanguihein 
mernbranoftra  recipimus.  Quamobrenon  ficattendasve- 
lim  tan<J fit  nudus ,  &  fimplex  panis,nudu,&  fimplcx  vmu, 
corpus.n.funt  &  fanguis  Chrifti.Na etfi  fenfus  aliud  tibi  re- 
nunriat,  fidcs  camen  teconfirmet  ne  iudices  rem  ex  guflu. 

*  Epvphanius ,  videmus  quod  accepic  Saluacor  in  manus 
fuas.veluti  euangelium  habct,quod  furt  exit  m  ceena  &  acce 
pit  ha?c,&  vbi  gratias  egiffet,dixit,hoc  meu  eft,  hoc,&  hoc, 
Et  videmusqct  mo  squale  eft,neque  fimile,  non  imagini  m 
carne,non  inuifibi!ideitati,non  lineametis  membrorii.hoc 
cni  m  cft  rotundx  forma?,&  infenfibilc,quantum  ad  potctia 
Et  voluit  pcr  gratiam  dicere,hocmeu  eft,hoC,&  hoc,&  nc 
mo  non  fidem habetfermoni.C^ui  enim  non  credic  effeip- 
fufn  vcrum.ficut  dixic,is  cxcidita  gratia  &  faluce. 

*  Ambcofius.Ipfc  Dominus  lefus  teftificatur  nobis  quod 
corpus  fuum  accipiamus  &  fanguincm,  nunquid  debcmus 
deeiusfidc&tcrtificacionedubicarc» 

*  Chiyfoftomus.Quoniamilledixic.  Hoc  efl corpus  meum, 

nuliaccncaroiir  ambigtiicacc,fedcrcdamus,&  oculis  incelle 
ccus  intueamur.  Veftimcnta  cius  defidcras  videre,ipfe  vero 
feipfum  tibi  tradidit,  non  vt  videas  folum,verumctiam  vc 
tangas  &  in  tc  habeas? 

^'Idcm.O  miraculum,o  Dei  benignitacermqui  cum  patre 
furfum  fedct ,  in  illo  ipfo  tempons  articulo  omnium  mani- 
bus  pcrtraaatur,ac  fe  ipfc  cradit  volcntibus  ipfum  excipcrc 
accompVdti.  v 

n.f  SfS?  A]?™d- Ne dubites a"hoc vc> fom ficco  ma- 
7      £  nitcRe  dicenz^hoceflcorpusmeum  .  fcdfufcipcpocius  verba 

_______  ♦  Sal- 


c    Et  humanit.itis. 


bis,ndn  bibam  amodo  de  hobc  gcnimine  uitis ,  vfque  in  dic 


J 

4 

6 


la  ancoratu. 


lib.4.  ieb 
ctameqcic 

eap.j. 


iiH.j-cJe  fa 
cerdotio. 


Io  epifl.ad' 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
j     Grattas  rjw.Eadem  racione,iicuc  in  confecracione  corpo 
ns  cft.feqmtur.  v 

i  Hic eflc.\.*\  confirmationc  no.Te.quia  Ctcut  vet.  Te  cofir 
niatticrt  in  fangumcanimalium  immolatorum ,  vt habccur 
tcod.24.ica  nouum  tc.fanguinc  Chfi  cofirmacu  cft.In  quo 
apparec  cxccllenc.a  m  .  Tc.  refpe^u  vccec-s  ,  vtVreuS 
Apoft.adHo.».  ,  ^>ro«c/.Dicitauteptomultis?S5 
fangu.s  Chr.  pro  omnibus  cffufus  fuic  quatu  ad  fufficienna! 
quantt,  aurt-m  ad  cfflcacam,  non  fuacffufuspro  ommbt  s! 

^^^Hicconfcqucntcrpdicitrecernevic^nchoacio.g:; 

"   per- 

O 


lca  ,  harc  lneflabih- 
rcr  tranfmutat,in  ip«, 
ium  viuificQ  corpusi 
fuum,&  in  ipfum  pre 
tiofum    fanguincm, 
&ingratiam  iploru. 
#    Thcodorctus. 
Erauiftes,Quid  arrti- 
mas  donum  altaiis 
quod  pcr  faccrdotis 
inuocationem  oflcr 
turf,Or//jodoa:»r.Egocibum  &  potum  vtcx  fui  natura  cfl  m- 
dico-Erauiftes  Scdquid  fa6lafanclificationcrcpuus^0.i/;o 
<foA7«,Corpus  &  fanguinem  Chrifti. 
¥  Thcophylaftus  Cum  bencdixiffct ,  hoc  cfl,gratias cgif- 
fet,fregit  panem,id  quod  nos  ctiam  facimus,preccs  adiun- 
gendo.Hoc  eflcorpm  »wc«fw.hoc,inquam,quod  fumis.  Non.n.  I 
figuta  tanrum&exemplarcorporis  Domini.panis  ci       1 
inillud  ipfumconucrtiturcorpusChnrti. 

*  Damafcenus.Si  volcns  ipfeDctis  verbum  facluscftho- 
mo,&exfanflx  virgtnispurifiinMS&ilhbaciffimis  fangui- 
nibusin  fcipfo  fine  ferrtinecarnem  fuftcncauir,nopoceft  paj 
nem  fui  ipfius  corpus  facerc,  &  vinu  &  aquam &  fanguincs* 
Dixit  inpnncipio,producarrerraherbam  vircncem,  &  vfq 
nuc  pluuia  faeta  ,pducic  germin]a,diuino  coadiura  pr^ccpca 
d:xic  Deus.Hor  eflcortms  meiii&  b'tc  eftfanguis  meu>,&  hocfacl 
te  in  mra  coYnmcmoratio'iem,&c  omnipocenci  eius  praxepto  do  J 
necueniatefficitur  Sicpanis&  vmu  &aquapennuocatic 
ncm  &  aducntu  Spinrus  fanih,fupernaturalitcr  tranfmutaf  I 
incorpus&  fan^u:nemChnfti,&  nonfuntduo,fcd  vnu& 
idcm.Noneftrlgurapanis,  &  vinumcorporis&  fanguinisj 
Chrifti,abfit cmm  hoc,fcd eft lpfu  corpus  Domini-dcihca-l 
tum.ipfoDominodiccnte^Hoceftmeum  corpusnonfigir 
racorporisfcd  corpus,&nonfigurafanguinisfcdfanguis. 

*  Paf  hafitis.  Audiaiuqui  voluntcxtenuarc  hoc.vcrbuml 
corpus.q,  non  fit  de  vera  carne  Chnfti,qua;  nunc  m  facramej 
to  cclcoratur.Ncfcio  quid  volentes  fugere,quali  qu^da  vir- 
tus  iic  carms,cum  ipfc  vcritas  dicm,hoc  efl  corpus  meum . 
e    2v>«  bibam.  Non  delectabor  cercmoniis  huius  populi ,  in 
quibus  facra  pafchahs  agni  precipua  funt. 

Poftpaffioncmnonaffumamcarnem,  donec  affumam 
eam  nouarn.qu^  modo  mortalis  eft. 
d  Dehicgewvi.Vitis cfl  humana  nacura.geniminaeius  mor 
talitas,&  legisvccuftas.Morcalicace  bibicChriftus  ,&lcgis 
vecuftatem.dum  ipfiplacuic,  & ipfe  obfcruandoimpleuic.J 
Dc  genimtnc  vicrs  ciufdcm  bibic  in  resurrccliorie  factus  im- 
mort-ilis  quia immottalitas eft  genimen  illius  vitis,quam  irx ,j 
refurredionebibentfui.Ideo  dixit  vobifcum.Immortalita 
te  enim  refurredionis  eadem  remanebit  fubftantia,&  fi  qua 
litasfit  mucaca.S  aucem  viccm  decuius  vecuftatenonpaf- 
fionis :  ilicem  bibit,Iudcos.accipis,iignatetiam  gentemad 
corpus  Chrifti  per  nouitacem  via:  acccffuram,cum  poft  ge- 
tcs  ingrcuai  omnis  Ifracl  faluus  fiet. 

Vinca  domim  S.-baot  domui  ljracl  cfl,de  qua  femper  bibic,c].a  . 
non  defuerunc aliqui  quorum  piccace dcledarecur , fed  paf- a' 
fodommo  cempus  erat,  vt  illa  legalis  obferuantia  ceflaret, ' 
&  in  fpit  itum  cranfirec. 


perccprio  huius  facramenri  dat  uira  ^terna ,  f -n  quod  dicic 
Saluacorlo.tf.C^tii  manducacmeam  carnem,&bibic  mcnm 
fanguincm,habec  uiram  ^cerni.  Dicicergo.DfcoaK.vo.hoc 
cftabhoraqua  inftiruithocficramentum.  5  De  boc ^en .hoc 
eft  demnoqtiodgcnerafinuira;,  6  Vfauein.  Ideft,in  notio 
modo,hoc  fint  impktum,quando  poft  refurrechocm  fuam 
comedit&  bibitcuapoftohs  fuisad  declarationem  fua?  re- 
furrec"tionis,utrnbeo.irLuc.ulri.  Et  tuncbibit  nouo  modo! 
quia  corpus  fuum  non  cractuncpaflibileet  mortale.fed  glo 
nofum,non indigcns cibo ucl potu >  fcdfolum comcdit ad[ 
declarandum  ueutatcm  fua:  rcfurre£tionis,ut  didtu  cft. 


.WORALIte 

flcut  c  x  cbo,  ct  pocu  ut  pcrfccta  corpons  rcfca.o.fcparaca 

tamen 


m 


tamen  feciccorporis 


et  fanguinis  confccrationem  ,  quia  | 


fanguis 


429 


Matthm      Cap.XXVI. 


430 


%  x  Jiouum  in  rf./u.Dicens  illud  nounm,hoc  vetus,oiidit  cor- 
\  pus,  fde  vcteri  Adam  quod  immortalicace'irnmutabitur. 
pobifcurrr.pcr  hoc  Sc  fuis  immortalitas  promittitur,&  fi  non 
codcm  tempore.De hocgenitrine,  quiaeadecorpora  rcfurrc- 
ilura.  Enc  auc  d;cs mes  refurrechonis,  cum in  regno  Dei , 
idcfr,immortalicat!S 


e    Tuflquam.  Sicut  pra."dixitlocum  p?ffionis,ficpra:diritIc  D 
cum  refurtechonis,  vr  iicut  funt  trifres  ex  pafiioncfic  lcccn 


gjoria  iublima  tus.de 
fijucceiufdem  pcpu 
li  fpirituali  gratia  re 
,.  generaci ,  nouo  vo- 
t.bifcLim  gaudio  per- 
fundar. 

b  Ethym.  Hoceft 
quod  Pfalmus  dicit: 
Edeat  paupcres&  (a- 
twaiuntur ,  &c.  Vcl 


Genimcn. 


t  Oliuarum. 
|Mar.i4.c 


b    Inteliexiten.ii.  quod  t.more  moitis   '"  tlrj    vidctCUCUr   trcS 

pjardicem  eum  negaturum 


IbiJem 
fi 


tur  glonficati  refurrcclione  vcl  vifione. 

f    Trscedam  vouc  c.  Vt  infirmitatem  eorum,fponfione  re- 

ditus  fui  confolarctur. 

g     Et  fiornncs.  Non 
a  immorMi;ss.-impr,mbiiis.  eft  mendacium  nec 

a  iIIum,cutrnlIudbibamvobncumnouiimin  regnopatnsmei.  l   tcmeritas , fcd  fidcs 

,  a    Spirituali  cibo  pallus  aebet  confcendeie  ad  montcm.virtutum  t;n  b.is  vngatur  vcl  reliciatur.  &  3tdenS  dilc£tio   in 

c  tEthymno  ch&oexieVuntin  montem  f  Oliueti.  Tuncdicit »   tantum  vtimbccilh- 
d  lllislefus:  tOmnesvos  fcandalumpatieminiin  me  iniftano-  5   tatem  fuam  &fidem 

a    Meft.in  ifta  tribulatione.  Nocri  congruit  fiandalum.  *     VClborum  Dei,n011 

b     InZacharia:  rcrcutepaftoiem,  experlbna  propliet.r.         c    Ab  vni rate  fidei  foluentur.  COntUCrCtUT. 

c5te'.  Scriptum  eil  enim  .  t  Percutiam  paftorcm ,  &  dilpergcn- 1  h    ^mequam  gallus.  tzach.i3.« 

,  tur  oues  g-reois.  Poftquam  autcm  refurrexero,praecedam  vos  l  J^es '"  ^mplicitcr,  ^1^  * 
,  i^i.   vt.i    «  .      °    o  1  r  ?    folus  Marcus  antc- 

hymnum  fccundum   f  lnGaltam  .  tReipondensautcm  petrus,  aitilli.   EthomiKs  ^  ^m  gallus  bis  vo- 
Ioann.  patri  gratias  g  fcandalizati  fuerint  in  te,  ego  nunquam  fcandalizabor,  Ait  illi  »'  ccm  dcdenc.  Tercia 

agdlS     Cantabat     in  Fetruiexaidoreproiinttir.Chri.tusvtDeusvenmra  pra-dicit.  nCgatio  Pctri,fi  tOta 

BqilOprofe&dlfcipU  *    Marcurdic.tiAntequamgallusbisvoc.mdcdermciter.Aitequ.mgalluscantet.    "  poft    pnmum     galll 

lis &  crcdituris  pce-   i«  Ieius,  Amen  dico  tibi:quia in  hac  nocte  antequa  gallus  cantet,  \\  cancu  mciperet.me 

Cabatll  r  *    Timor  eiit  caufa  ter  me  negandi 

•H  Chryfoftomus. 
Audianc   qui   velut 

porci  fimpliciter  ma  ta  ante,  fupei  flue  di 

duc.intcs  cnm ebric  ccrct  Marcus.ancecf, 

tacc  furguntjcum  dccerct  gratias  agcre,&  in  hymnum  men.       bis cantet  .  Scd  quia ante primu  ccjpca,  actenderiinc illi  trcs, 

non  quando completurus  effcc cam,  fed  quanca futura effcc 
quandvKiunqueinccepra,«.'el  toca  m animotimentis  Pctri 
per.icrictt  antepnnuimc2ncuni,quauis  verbis  anceprunu 
coepca,anjcefecundum  perada  fic.  Tancus  cnim  timor  men 
tcm  cilis  inuaferat,q'ii  tcrncgarefacerct.Macch^us&Mar 
cus negaciohem  1'ecrifubneccunc,  poiiquamlcfus  egreliLis 
eli  dc-  domo,vbi  manducauit  pafcha.  Lucasc*:  loancs,ance- 
qua  indc  cgi  eflus  cffcc  Icfus,  Scd  facilcintclligimus  illos  re 
capitulaffi -»vel  lffos  preocuipaffe,  niii  magis  moucrcc,  cj,  ca 
diucrfa  non  mudo  vcrixbfeq  etia  fentencias  dni  pra:mitiut: 
qu'busp  rmotus  ^ctrusiilapi^fumptionepraiterrccmonc 
di,  vc  inagis  cogant  mtcliigi  tcr  lllu  exprefsiile  prafumptio- 
nem  fua diucrhs iocis  ad  fermoncs  Chrilii ,  6c  tcr  ilia a  dno 

^  tcfponfum, 


ter  mc negabis .  t  Aic illi  petrus :  Etiamfi opobttuent me  m©ri  l6  ^ftf«LVitem fito 


fam  dctinere.Audiant  quicunque  vltimam  orationem  rn  fa 

cns  myffcrijs  non  cxpectant. 

c    Exieruntin  mon.Vt  per  facramcntorum  perceptionem  & 

fuam  intcrccffionem  ad  altiora  charifmata  quibus  cordc  pe 

tungamur  nos  confcendcrc  doccat,  vbi  labons  refectio,do- 

lonsfolacium. 

d    Omrus  vos  ftand.ilum  pati.    Pradicit  illis  quid  pnffuri 

func,  vc  poft  ctim  tunc  non  dcfpercnt  ,  fed  pcenicen- 

tialiberentur. 

^:  Chty  foftomus  Docet  nos  quales  antecruccm  fuertint 
difcipuli  ',   St  qu.dc-  pofi  crucein .  Etenim  qui  ncquecum 
Qiriltodumcrucifigebatur,  ftarc  poterant,  poftmorcem 
;  Chtitti  adamantc  fuerunt  fortiotes. 

C      Toft'>u<i*». 


Ioan.iS.Ji 


NICOLAVS  DE  l.YRA. 
I  In  re.pa.  Id  eft,  cgo  tunc  exiftens  in  rfgtv)  patns  rrei  bib.ira 
tunc  vobifcum  modo  prxdifto.licet  enim  Chrittu?  fuerit  beatus 
ex  parte  animz  ab  inftanti  conxeptionis ,  ex  partc  taroen corpo- 
ris  erat  viator  &  palfibilis  ante  refurreclionem  fuam  ,  fed  com- 
pletarefurredtonefuitbeatusm  anuna  &incorpore. 
1  Et  hy  nno.  Hu  confequenter  pomtur  pro  praedictis  gratia- 
rum aftio .  Dic  t  e.go.  Et  kymno.  IA r ft  ,  cantico  diuinae  laudis. 
DiHo  profKramenti  mftitutione&noux  vitae  denunciauoae, 
fcilictr,in  Ioco,  vbi  ifta  erant  faft  .1. 

3  Ex  cruntin  *nori.  Hoceft  vertusmontem  OHtieti,  quialocus 
adquem  Chnt>us  exijt ,  cV  in  quo  fuit  captus ,  erat  fuus  in  pcde 
roontiiOiueti  vtdiflumeft. 

4  Tw,cdi.H.  Hicprardiciturdifcipulorum  fcandalumadeorum 
prsraunitionem.&primopiaeJicttur  in  gcnerah  refpcftuom- 
nium ,  fccundo ,  in  fpcciah  refpc&u  Petri ,  ibi.  Refpondens  au- 
tcm.Dicitigitur. 

5  Omncs  vo>fc  «.  Id  eft,  rumam  in  peccatum. 

6  ln  nt .  Id  cft   r-ccdentes  a  me  propter  timorem  humanum. 

7  Uiflanotlr.  futtin  rnim  conting-ntia  praedicit  eiscertitu- 
dmalittr,&  dcterminato  tcv.ipore,  vr  cognofcant  ipfum  cffc 
Dcum.cjui  pofeft  talia  cognofcere  propna  virtute. 

8  SaipumeP..  Zjv.Ii.  i  3. 

p    Tercu.pa.  Idelt,Chriltum. 

10  Etdifprrg  rur  uues.  Id  eft,  difcipnli  extimor»  fugientes. 
Aducrtendum  t^nen.quod  Z-ch.  1 3  mutantur  verba,li«.ct  ht  ea 
dem  fcntentia,quiaibipon>tur  prophena  acfi  propheta  loqaa- 
tur  ad  dominum  di.Percutc  paftorem,  &c.hic  autcm  ponitur,ac 
fi  dominus loqua'ur  Ai.Tcnutiam  pa.quia idcm  eft  vrbum  de- 
mmi  &  prophcta  licet  diucrfimode ,  quia  iptius  domim  princi- 
pahter  &  iptius  prophctx  mftrumentahtcr. 

1 1     Toflquam 

MORALITER. 

fjnrui*;  eitis  frat  m  rrucea  cotporc  fcparandus. 
2.    E>  fc^w.Mcritodc  tatorounro-zrar  e;  reddcde crat  Deo. 
4    T"ic  di.it. &c.\rf.au.p.  Rcmigms.Quod  iUcpradixit  prc; 
Uidcndo ,  ipfe  dcncgat  amando.  Vbi  moraliter  lnflrui  nuir, 
>t quantu  confidimus  dc  fidet  fcruorc , tantu  cimeamus  de 

humana 


ir  Voftquam  autemrc.  Hocaddtt.ad  confolationcmeorum  vt 
q'ii  audira  eius  mortc  cranr  defolatt  audita  eiusfutura  refurre- 
ftione  cflentahqualitcrconfolati. 

12  Vrjtced  mvtisiuGai. .  Non  folum  promirtit  eisvifionem 
fuam  inbcatitudine  &inlocomultumdiitanti,fedinpropinqua 
regione,fci!icet,in  Gahlara. 

13  }{cfpondcns  au:cm .  Hic  fpecialitcrpracdicir  fcandalumPe- 
tn.  I{tfpondei s auiemTe. qwa  erat  ca:t<;risfcruentior. 

1  4  ^4it  1  /',/  //  (>>n>it s  In  hoc  non  meoticbatur,quia  fic  habe 
bar ,  in  menf  e ,  fed  prarfumptuofe  loquebatur  non  confidcrans 
debilitarcmfragilitatisfua;  ,propter  quodgrauiusczteris  pcr- 
mifius  eftcadcrc,  &  iterum,qttia  futurus  crat  paftor  eccleti^  ,  vt 
ex  fuo  cafu  fciret  alns  condelcenderc. 

1 5  iAit  d.lc.jL  men  di.tr.juia  in  bac.  Mar.  14«.  dicitur  exprcf- 
fiu?  Antcquamgallusbis  vocem'dederit  ,tet  me  es  negaturus. 
Augultinus:  m  I  b.dccoiuordia  euangchftarumdicit  quodtcr 
tia  negatiopctr  fuit  uithoatactiamanteprimumcantumgalli, 
antequam  tamrneffctconfummatagalluscantauit,  quianega- 
tio  fecundmri  totahtJtem  fuam  acccpta  habet aliquem  taftu  te- 
poris.in  hoc  cnim  includit ur  verbam  illorum  qm  dicebat  Petro. 
Tues  exillis,&  argumenrumquodadducebatex  loquela  eius, 
&  negarioPetnfequens,&  fic  patet  quod  bene  potuit  inchoari 
illanegp.tioantequ.im  gallus  pnmocantaret  &  poft  terminari. 
MattharusergoLucascV  Ioannesqui  dicut  Petrumternegaffe 
C  hriftum.ante  primum  galhcant um,loquuntur  habendo  rcfpe- 
cl um  ad  ncgationis  inchonhonem.  Marcus  autcm  qui  dicit  tcr- 
tiam  negationem  Petri  cflepoft  primumgallicaiilum,&  anrefe 
cundu,  loquirur  habedo  refpeitu  ad  negationis  cofummatione. 
lc>  jlitii.Vet  rtiam  fi opor.  Pem:s  &  a'ij  difcipulihocdiccndo 
non  dixcrunt  mendacuim ,  quiu  lic  cogitabant  for:  dixerunt  ta- 
mcn  faltum  quiacontrarium  accidit. 

Tunc 


humanafrag  litacc  ,  v)dcturtamenPctrusa.cufabilis,quia 
contradivit.  txlqu  >niamalijsfepra'pofuicdi. 
14  Etfi.ofcan.Ejt  tci  uoquoma  tocum  fibi  attribuic,f.quod 
ciiccf. irciccrpeifcueraciKu.s,vchoc  igiturm  eo  fanarec ,pci  - 
nulit  ficricafnmeius.n.in  impcll.ns.id  negadum,  fcd  cum 
fibi  dcferens ,  6Y  humanamnaturade  fragilitace  couinccns. 
Tom.j.  o    4 


,' 


43i         Glof.ord.&  Nicolai  deLyra. 


43* 


J.ue  »t,  d, 
Jojn.iK.a, 

|  prediPW 


n/fponfum,  quodcum  nnre  galli  canrum  efle  negaturus  fi- 
'A  cut  poft rcfurfcctionem  an  fc amarct rer  jncerrogauit  &: ter 
dc  p  iflendis  ouibus  prcccpit. 

Autc  gaijicantum  ideft,crtTcentibus  tenebris  negat.poft 
g.ilhciniiim,  :dcfc  Iucc  vicinaculpamjachrymislauar. 
;i     /i  vil.  quM  dicitur 


JHmcte, 


Gethft.l  nt,;t,inni6- 
tem  Oliuarum  loan 
ncs.trans  rorrentcm 
Ccdron ,  quod  idcm 
trft.quia  Githfcma- 
ni  locus  in  quoota- 
u:t  cft  ad  radicem 
nvnris  Oluicti  vbi 
eft  horr'.  Gcth  fcma 
ni  intcrpretatur  val- 
Jispinguium:&:loca 
&  tepora  plena  funt 
figuns.Cum  in  mon 


mo  domin;uur,vcru  propafsio  eft,  vndcait:c?pitcocnfrari. 
Contriftatur  autcm  non  tiniorcpaticndi.quiadhoc  vcnc* 
rat,  (cd  propcer  infcelicem  Iudam  &.'  fcandajum  apuftojo» 
rum  &:  eicclioncm  Iudeorum  Sc  euerfionem  Icrufalcm. 
d    'fnfiis.  Anima  efc  qux  timet,&:  cnfcatur.Pctrus  inferior 

non  timcc  dicens , 
animam  mcam  po- 
nam  pro  te:  quia  vt 


D 


i    Ei  amore  tc  irdorreodem, 

tccum  non  tc  negabo .  Sitniliter &  omncsdifcipulidixcrunt. 
a  Tuncvenitleruscumillis  in  t  villam  cjua:  dicitur  t  Gcthfe-  *  \*omo  vhJ}  moni 

i     Hea  mmicarnim  ficut  nec  loco,[ita  ntc  merite.  JgnOtat .  CnrilTUS  tt- 

i»  mani .  Et  dixit  difcipulis  fuis :  Sedete  hic ,  donec  vadam  illuc  *   n,cc  °.u 

«    Cuius'oratio  oiuniurn  rtdcmptio.        b    ProgrelTus  parum.  4 

c    Qmbusleaetiora  manifeftarat. 

c  Scorcmj  EtalTumpto  petro&  duobus  tilijs  Zcbcdcci  cccpit f 

Nc  putetur  irrttionalis  anima  Clinfti.Animtlia  mceient  fe.l  non  norunt  cut  oc  quoufquc  triftcmui. 

d  contriftari&mccituseiTc.  Tuncaitillis:  t  Triflis  cllanima  « 

•    Funlut  tiilnUuonii.  b    A.  lomno  inlidelitaris  &  toipoic  memis,  ne  ingtauanie 

uubolus  obiepat. 

c  mca  vfcjuc  ad  mortcm.  t  Suftinetc  hic,  &  vigilarc  mccum.  * 

Vt  humilititcm  mentis  habuu  corpoiii  oftemlat. 


T 
lo. 


B 

Orantiunjdi- 
jpo/itto. 


lib, 
«ap.»4. 


reorar,  furfumnos 

habere  cor  in  ora-      Ec  progreflus  puhllum  T  procidit  in  faciem  luam  orans, 

rione  docet.Cum  in  *  ,cai7t  • "  me  ■0B  •**■" m0IS Mwfi 

Yallc,&bocinvallc  g&  diccns ;    Patcr   mi ,   ii  poffibilc  cft,  tranfcat  a  mt/j 

pinguium ,  doccr  m 

orationehumilitatcm,&internx  pingucdincm  dile&ionis 

ciTc  fcruandam, 

b    Et  orm.  Proxima  morte  apte  orat  in  vallc  pinguedinis, 

quiaper  humilir.atetn  &charitatispingucdincmpronobis 

fubijtmortem. 

•5*  Origencs.  Non  conucniebat  vtibicapercntur, vbi 
cum  difcipulis  manducaucrar  pafcha;  conuenicbatautem 
prius  qijarn  proderctur ,  orarc ,  &  cligere  locum  mundum 
.     aptumqucadorationem. 

?.deftdc       J,r\11./1f„«.,.  r.", — 


corpore  conltitutus 
fragilitatcm  carnis 
exponit,  quicorpus 
fufcepit  omnia  dc- 
buit  ftibirc  qua:  cor- 
poris  funr. 

e     Vfaue  ad  mortem.    jj"' 

Hilarius.  Non  pro-  . 

ptcr  mortem,fcd  do 

nec  apoftolos  fuali- 

bcrct  pafsionc.  Non 

E 


7raft.3f.iq 

MatUi. 


•jc  Damafccnus.  Cu  orario  fit  afcenfus  intcllectus  in  Deu, 
vel  peticiodeccnfium  a  Deo,qualitcr  Chtiftus  orabat?  Nc- 

J|uccnimafceniione  intellettus  ad  Deum  indigcbat.  Sed 
ormans  in  fcipfo  quod  noltrii  eft,docuitnos  a  patrepetere 
&  ad  ipfum  exiendi.Sicut  enim  pafsione  fultinuit,vt  trium- 
phum  nobis  aduerfus  eas  yictioriam  tnbucret,ita  erat  nobis 
viam  faciens  ad  jpfam  quz  ad  Deum  cft,  afcenfioncm. 
C  Capit  contriflari.  Non  timore  pafsionis,qui  ad  hoc  vcne- 
rat.fedpto  fcandaloapoftolorum  &perditione  impioiu. 

Hieronymus.Ccepit  contrifrari,vt  veritateafTumpti  ho- 
minis  probarct .  Vcre  cornftatus  cft,  fcd  no  pafsio  cius  ani- 

mo 

>"  — ■■  ■         ■ 


mors  fed  tepus  mor 
tisinmctu  eft,quia 
poff  virtutcm  rcfurrcdionis ,  fidesefT  firmandacrcdcntiu. 

*  Damafcenus.Naturales  nofrrarpaffiones  fccundu  natu  J] 
ram  &  fupra  naniram  fucrunt  in  Chnflo.Secundu  naturam 
enim.quia  permittebat  catni  pati qua? propna,fupra  natura 
autcm  ,  quia  non  prarccdcbant  in  co  voluntatcm  naturalis» 
nihiJ  enim  coa&um  in  Chrifto  confidcratur,  fcd  omnia  vo-  - 
Juntaria,  volensenim  efunuit,  timuitj&contriftaruscft.     K 

*  Origenes.Triftiseff.&c.C^d.Triflitia  ccepta  eft  m  me. 
non  fcmper,fed  vfquead  mortcm.i.tempus  mortis,  vtcum 
mortuus  tuero  peccato,moriar  vniuerfa;  tnftitia:,cuius  prin 
cipium  tantum  fuit  in  me. 

f  F.t  progreffus  pnft!!uw,&c.  *  Origenes  .Petrum  magis  de  fe  Tf 
confidcntcm,  6c alios adduxit,  vt  vidcant cadete infrcit rm,  n 
6c  orantem,  Sc  difcant  non  magna,fcd  humilia  de  fc  fapcrc, 
nec  veloccs  aTe  ad promittendum ,  fcd  foliciti  ad oradum. 
g  Sipoffibile  e/t.Hoc  no  protimore,fed  p  mifericordi.i,  ne  '.. 
Iud?i  qui  excufationc  ignoratia: no  habcnt ,  mc  occidat,  vn  , 
aitiite  i.populilud^oru^nofimpjrcalix.^/foy.f^.vclinein-  ) 
icritu  lud^oru  crcdanc  Gcriles,  paffionc  rccufo.  Sin  aute  llli  p 
excaxandi  funt,  vtgctes  intrct,fiat.no  mea,fed  tua  volutas. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
j  Tunc  ve.Ie.  Hic  confequcnter  oftenrJiMir  Qirifti  defiderium 
ad  nottrara  redemptionem .  Quod  oftendit  tripliciter  Chnftus. 
Prtmo  anxiando,  iecundo  orando,ibu  Ei  progreflus puftUum.  tcr 
tio  proditori  occurrendo ,  ibi.  Ecce  dppropinyuabit.  Circa  prirou 
aduertendum,  quod  anxietas  ammi  eft  palfio  caufata  ex  appre- 
henlione  magni  mali  de  proximo  imminctis  impoliibilis  ad  eua 
dendum .  Chnftus  autem  videbat  mortem  acerbiflimam  fibi  de 
proximo  immincntem  &  non  etialibilcm  ,  quia  fciebat  hoc  effc 
detcrminatumaDeopatre  a  cuiusdeterminationcnonpoterat 
dcclinarc  cum  non  pofTet  peccarc.  Ifta  tamen  neceititas  iiberta- 
te  arbttn j  non  tollebat.Igitur  ex  tali  m«rte  fic  immmentc  Chri- 
ftus  habebat  matcriam  maximar  anxietans .  Item  pars  fenfitiua 
non  alleutabatur  a  tali  anxietate  excontemplationediumarcf- 
fcntiar  fcu  promptitudine  voluntatis.quxeratin  fupcriori  parte 
anim*  ,  quudiuina  virtutefiebat,  vt  cx  fupcrion  parte  anima; 
noq  heret  infiu 'nua  in  inferiorem,vtfic  efletibi  dolor  partis  fen 
fitiuat  maximus  ad  noftram  redemptionem.Ex  quo  ergoex  talt 
anxietate  Chriltus  non  fueiebat  fcd  mag-s  vemt  ad  locum  ,  vbi 
proditorem  vemurum  foebat  ,oftendit  defidenum  ad  noftram 
redemptioncm,  «t  hoc  eft  quod  dicitut  hic.  Tw.c  )>c.Ie.cum  U.-id 
«(t.dilcipulis  fuis. 

%  U  W.  IMa  emru  villa  erat  fita  in  pede  montis  Oliuen  i\  pro- 
pter  hoc  dictur  Luc.t^.quod  ven;tinmontem  Oliuarum.fnfi- 
ne  et.am  illius  vill^  erat  quidam  hortus  contemplationi  aptus  & 
illuc  intramtlcfusvtd.citurloan.iS.&eft  vltra  torrentem  Ce 
clron,  vt  dicitur  ibid? ,  quia  vaJli»  lofaphat  eft  inter  tnedia  inter 
m montcm 


montem  Oliueti  &  ciuitarem  IerufaIem,tor«nsautem  CedronT 
curnt  per  mcdium  iliius  valiis,  &  fic  patet  quod  euangeliftae  con 
cordant  de  loco ,  Iicet  ipfum  diuerfimode  nominent. 

3  Et  dixit  difct.fu.  fe.  hic.  Hoc  dixit  octo apoftohs ,  quia  Iudal 
non  erat  ibi,&  tres  fccum  duxit,  vnde  fequirur. 

4  Et  affump-o  'Ti-tro  £7  dno.fili).  ze.  Ifti  enim  tres  erant  magis 
famihares  iph  Chnfto,  &adeius  fccretamagis  admittebantur 
quamahj.  Ratioautem  taftaeft  fnpra  17. 

5  Capit  contri.&  ma.ejfe.  Hoc  fmt  ad  oftendendum  veritatem 
huroanx  naturj.Et  quod  ifta  tnftitia  fuerit  maxima,fubditur. 

6  T) iflis efl anima mea  vfquc  ad  mot.Et  poteft li  vfque  aco pi  du 
pliciter.  Vno  modo  intenfiue,quia  tantum  intenfa  crat  quantum 
potcrat  elTe  vt  vifum  cft.  Alio  modo  extenfiue ,  quu  durauit  vf- 
que  ad  horam  mortis . 

•7  Suflinete  hic  &  vitflate  me.  Tanquam  amici  fpcciales  qui  dc 
oent  m  anguftijs  amicis  afliftere. 

S     Et  prog:  t/fos.  Hic  oftend.tur  Chrifti  defidcrium  ad  noftram  c  £ 
redemptionem.quia  per  orationem  oflerebat  fpiritum  Deo  p.t  ■  ^ 
tn  pro  nobis.  C^iae  qmdem  oratio  oftcnditur  pei  f  cla  quia  foli 
taria.cumdicitur.  Et  prcgrrffus  pu.  recedcnsaliquantulumi 
przdiftis  rribus  apoftolis:  quia  orano  eft  eleuatio  mentis  m 
Deum ,  qubd  mehus  fit  quando  homo  eft  fequeftratus  ab  alijs. 
Secundo ,  qu.a  humilis ,  quod  notaturcum  dicirur .  Trocidtt  in 
faci.fu.m.  Tertio,  quia  dcuota.cumdiot.  Ta'ermi.  Quarto, 
quia  rcfta  ,  quia  nolmt  contrairc  przdefhnationi  diuinx  quod 
notaturcumdKitur.  , 

$    Sipufft.efl.  Sed  voluntatem  fui  fupponit  voluntati  diuin?  di. 

Ferum- 


MORAtlTER. 

J  Tunc  ve.le.cum  il.in  vil.qux  di.Grtbfr.Quz  .nterprctatur  val 
J.sp.n-uedm.s.  Rem.g.us .  Pulchreappropinquanspaffioni  m 
valle  p,nSued.ms  oraflc  dicur ,  vt  demonftraret  quod  per  val- 
Jem  humil.ta..,  &  per  p.ngued.nem  char.tat.s  mortem  prono- 
hs  fufccpnv  MoraJ.ter  etiam  nos  mftrux.t ,  vt  non  gcftemus  cor 
arirlum  a  pingucdine  chantatis. 

Sedctf 


4  Sedete  hic  dum  vadam iUttc  &  orem.  Chryfoftorous.  Confue- 
tudo  1II1  erat  fine  diicipulis  orare,  hoc  aut  faciebat  erudiens 
nos  in  orationibus  quietem  conftitucre,  &  folitudinem  qux- 


rcrc. 


f  Tranfeat  d  me  calix  ifie.  Hilarius.Pro  his  orat.qui  poft  fe  paf- 
iuri  txit\t,<\i.Tranfeat  a  me ca.ld  cd^uomaAo  a  mcbibitur,ita 
ab  eis  bibacur,  finc  diffcrcntia  fpei,  ractuque  tnonis, 

Vetwm- 


433 


Matct 


lc€l 


c 


lp. 


XXVI. 


434 


,  ^jw  //<-»,  t*o  volo.  Auguft.Transiigurac  in  fc  fuos,  quf  ni- 
hilaliud  vulcquam  pacer,?C  ibi.Efurm,&  de.mi.man.  Etquid 
meperfequeris  ?  Doccc  autem  eos  priuacam  voluncaccm  cor- 
rigere&  dirigcrc  iuxcadiuinam. 

Ambrofius .  Hominem  qucfn  vericace  corporis  dcmon 
firab.ir ,  xquabr.r  ;,f- 

*    Qujfi  iii  i e  icueifus  hoc  rticlr . 


3 


a 


tis,&  timor  vilicatis,&  c imor  doloriSjConrw  qua?  oivnia  do 
cec  nos  debere  munin  oracionc- Vnd<  ,&  propcercrmam  ce 
tacioncm  paffionis,poceft  incelligidominustcroralTe. 

■ii     Chryfotlomus .  Quod  fecundo  vel  ccrcio  orac  ,  ex 
aftc&u ,  fciliccc ,  humana:  infirmitatis ,  quo  mottem  time- 

b.ir,certificat,  quod 

Humanoaftc&u.        c    Docttluiman*  volttntati. 
Tolumjtein  Dei  prxponi. 

a  calix iftc •  Verumtamcn non ficur ego  volo,fed ficut tu vis. 

a    Fratriftitiafomnum  v  ncere  non  poflunr. 

t  Et  venit  ad  difcipulos  fuos ,  &inuemteosdo,rmiences,  & 

i        Quia  prsrcxteris  erat  gloriatus.pr*  citerii  ent  incrependtts; 

b  dicitPe'tro:Sic,nonpotuifl:ivnahora  vigilaremecum?Vigi 

a    Non,neteremin:,icd  nc  tcnutione  itipercmini.         Ideo  orandum. 

latc,&orate,vtno*nintrctisintcntationem  .  Spiritusquide 

a    Ad  confitendum        b     Ad  tolerandum.         Quia  noadum  induci  uirrute  cx  alto. 

c  proamptus  eft.caro  autem  infirmab.Iterum  (ecundo  abiit,  & 

d  Similirer.  ^  ,  m      „OTfw»B   .    xl  m,j 

orauit  dicens.  Pater  mi,fi  non  potcft  hic  calix  tranfirc, *  nifi  6    reuercens  obiurgar, 

c  Vicina  iam  negatione.  fcClindo  filet,  SC  CCr- 

bibamillum,  fiatvoluntastua  .  Et  ucnititerum.&irmenit 

*    Languiicebant  enirn  eorum  ocu'i  vicina  ncgst  one. 

cosdormientes.Erant e"nim oculi eorum grauati . Et reli&is  7 
illis>itcrum  abiit,  &  orauit  tertio  cundcm  fcrmoncm  diccns.  8 
TuncvenitaddifcipuloSfuos,&dicit  iIlis,Dormitetiam,&  $ 

f  IntarpofitoaliquofilePtioait.  IO    CUCnddtn    CU 

rcc|uiefcitc.Ecccappfopincjuabithora,&fiIiushoministra-  n  libertatem    ocnlos 

detur  in  manus  peccatorum  Surgitccamus  .  Ecccappro-       vifitau!c.Tercio,cUv 

,  .        ■ '■  j  uajii  t     i       12  ritatisfua:  rcdicu  fe- 

pinquabucjuimctradet  .  t  Adhuceoloquenrc,cccc  Iudas  ,,  cur;e  quicti  eos  re- 

vnus   de  duodccim  venit  .  &  cumeoturbamulta  cum  H  ftitnft.o«w»ire/«»# 


D 


Hom.$8,ia 
Mauh. 


fectiiiVtdicerer,  Scd 
non  ficut  ego  volo, 
fedficut  ru.SufcepiC 
voluncacem  meam, 
fufcepic  trifticiam 
meam.Confidcncer 
triftitia  nominoqui 
crucem  pra?dico. 

#  LEO  PAPA: 
Difcanc  hanc  voce 
omnes  ccclefiaj  filij 
vccumaduerficasali 
cuiuscecacionis  vio- 
lenccc  incumbic ,  fe- 
paraco  cimore  formi 
dinis,accipianc  cole 
ranciam  paffionis. 
b  Vigilate.  *  Ori- 
gcncs;.  Vigilac,qui 
facic  opera  bona ,  &C 
qui  folicice  agic  ne 
in  aliquod  cenebro- 
fumdogmaincurrac 
fic  enim  vigilantis 
cxaudicurorario, 
C  Caro  autem .  Non 
defe  vciquehocdi-  g  p-Jadiis 
cir,  fed  de  hi  s  q  u  i  d  i-  ° 
xeruncfc  nunquam 
negacuros. 

d  7ferM»j/ec«»<to.Secundo  orat,  id  eft.fi  non  poreff  Niniuc 
faluart  aliter,nifl  arucrit  cucurbita  ideit,popiihis  Iudxorum, 
quiprius  fuiteitiscabernaculum,vc  me  occidac. 
C  orauit  frr.Tribus  vicibus  orauic,vc  &C  nos  a  pntteriris  pec- 
cacis  vcniam  ,  &c  pceniccncibus  malis  cucclam,  &C  fucuris  pe- 
riculis  caucela  oremus,&  vcomnem  orarionem  ad  pacre,& 
filium  otfpincum  fanciumdirigamus.lceficuc  eft  cnna  rcn 
catiocupiditatis,;ta&:cimoris.  Eft.n.  con.upifcenciacarnis 
concupifcenciaoculorijjjc  ambicio  feculi.Eft  &C  cimor  mor 

tis, 


,-  * 


5 


vcie  facltis  cft  ho- 
mo .  Secundoenim 
vclccrcio  aliquidfie 
ri,vericaciseftmaxi- 
me  demonftracio 
in  fcripcuris  .  Vndc 
Iofeph  dixic  Pha- 
raon.  Q^od  vidiflife- 
cundoadeandem  rem- 
perthiere  ,fomnu  firmi 
tatit  indicium  ert. 
Dnrmne  .  Primo 


•  wie. 


tio  quicfcere  iubec. 
Q^na  pnmopofire- 
furrcctioncm  diffii- 
dcnres  reprehendic. 
Sectindo  ,  miffofpi- 
ritu  grauacos  ad  con 
ngclu 


f  de  cjter» 


f  Mar,T4,e. 

Luc.ii  e. 


&  fiiftibas   miffi  ,  prmcipibus  faccrdotum  &  "  5*3^235, 

nectic .  Ecce  appropin. 

Sedlcicndumpoftil 
la  verba  filuiffe  dominum,vcfieret  quod  promifarac,ecpnft 
fecundu  MarcuminCulit.Snfrici;  ,quod  larequieuittis.Ad- 
diditquciEcceap.SurgiteeamHs .  Vlcro  nos  orTeran^us,non  ti- 
mcntcs  inuemant ,  vt  eonfidcncia  &  gaudiu  paffuri  vtd.  ac. 
Poftquaminhorcumdominum  curndifcipults  ingrefsu 
dixir  Ioannes,non  commetnorac  quid  tlhc  cgenc  donec  cra 
dtcorvenic. 

g  Cnm  %U.& /«.Fa&um  congruic  mutacz  menci.Ia  enim  ve 
nic  cum  fufiib.qui  quadiu  cum  pace  fuic  cranquillius  ie  cgtc. 

De- 


Mar,i4.e4 


Io.ig.e, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I    Verumtamennon  ficut  eg  .Quinto.charita  lua  ,  quiainago- 
»iamorti$pofitusdulcitetfuosdifcipulo$vifitabat,\t)de,fequi- 
XW.Efpr.addi.fu.  , 

i    Et  dicit  Ve.Sic  .  &c.  Quafi  dicat.non  oftendis  tantum  feruo- 
rem  fafto.quantum  verbo,Sequttur. 

3  Vigllate &  oi-a.Ideil.vt non  fuperemini tentatione  de proxi- 
moimminente,iicut  fuerunt  poftea  fupcrati. 

4  Spiriius  quidrm.Ad  dicendum,fcilicet ,  quod  eftis  parati  pro 
memori,vtparet  ex  pr^cedentibus. 

5  Cmautetn  irfir.Ad  fufiinendum  imminentem  tentationem 
Hoc  autemdixit  Chnftus.quia  apoftoli  dixerant  cx  m.iguo  fpi. 
rituptiusmortemfubirequam  ipfum  negare,cuiustamcncon- 
trariumftceunt  impulfu  catnalu 

6  lttrmxfc.abiit.Wbi  iterat  orationcm,  oftendens quod oratio 
debeteiTccontinua  .  Similitcrirerat  vifitationem  dilcipulorum 
fuorum,quia  opera  charitatis  debent  efTc  coniunfta  oranoni. 

7  £rreUflifi/.Terorauonemreplicat,[icutterfuerattent^tus, 
vtfupra  patuit.4.ca,vtliberetnos  primo  amalisprjetentis  per 
▼eniam/ecundo.a  orxfentibus per  tutelam  ,tertio  *  futuns  per 
cautelam.  8  Tunc  vc:it ad difupuUsfuos.Tctdi(cipu\o%  vifitat, 

ficut  ter  orat  ratione  praedifta. 

Et 


9  Et  dicit  illit .  Quafi  compationes  cis  propter  tentationem  dc 
proximo  cik  imminentcm. 

I  o  Dormite  iam>&  rtauiefcitr.QaaCi  dicat  parum  poteritis  hoc 
ficcrr 

I I  Ecceap.HiC  tertio oftendiiur  Chnfti  defiderium  3d  noftram 
rcdemptionem,  quia  r.on  folum  proditoremcum  turba  venien- 
tem  expeclauit.fed  etiam  ocr urnt  eis,v  h.,betur  lo.  i  8.&  hoc  eft 
quod  dicitut  hic.Eccc  apprepm.ho.  Poftqu3m  enim  dixerat  difci- 
pulis  (u\s.Dormit*iam&  re.Vt  diftum  eft,dimifit  eosaliquantu 
lum  quiefcere,poftea  cum  fciebat  ludam  appropinquarem  dijrit 
eis  Sufficlt,uthabeturMjr.i4.e.  &  tunc  euigilauitcos  dicens. 
£cce  appropwquubit  hora. 

it     Surgitt  t?rji««j.Obuiam,fcilict,Iuda5  proditori. 

I  j     ,/ldlvce«l>qu  n  H^cefttertia  pars  principalishuius  ca. 

vbi  defcribitur  ipfius  Chnfti  traditi  comprehenfio  vbi  tria  defcri 

bunturperorcWm.Pnmum.eftipfiusIudsfraudulentia.fecun 

dum.cft  Chnfti  patientia.ibi .  Et  ecce  vnus,tertium,difcipulorii 

ignauia.ibi.Tunc  difcipuli .  Circa  prmum  dicitur  fic .  jldhuce* 

/o^M.Scilicer.Chrifto cum  difopults  fuis. 

14     Ecce  Iudas  v/;w.ldeft,principalibusChrifti  difcipulis. 

i^     Venity&cum  eotur.mul.  Talemautem  turbam  adduxirne 

fortealiicredentesinChtiftumipfumvcllenteripere.Sccjurur. 


MORALITER. 

1  Veruntamtnnonfuutegovo. Lcopap,i,Ha:c voxomnes  fide 
lcsinftruxit,omncsconfcfl<>resacccndic,omnesmarcyres 
coronauic.  Nl  i  n  n  t  i  Ji  odi  i,tentationum  turbincs,pcrfc 
cutot es,&£ errc ircs  quis  poffct  fuperarc.nifi  Chrifius  in  om- 
nibus,&  proomn  bus  pacn  diceretFiat  uoluntas  tua? 
4  Spnttus  auidem  promptus  eji  cara  autem  infirma.lterumftcundo 

abi.it 


abiit  &  orauit  dicens .  Hilarius.  Ttaque  quanttimdc  ardorcfi- 
dci  confidimuSjtantum  decarnis  fragilitacccimcamus. 
jl  Ecceapporpiuquabit  hora ,  &filius  hominis  trad^  tur  in  m<f""S 
peceatorum  Surgi'e eamus.Ecce appropinii<iab't q<*i me traiet.OK.1 
GEN.Sed&cnuncin  manuspcccaconi  Fcfusrradicur/jiuii 
dohi  qui  videcur  inChriftumcrcJ^re,habcnceumin  ma- 
nibus  fuis  cum  finc  peccacores.fcd  &:  f]uociefcunque  iultus 
habcns  iu  (clcf im  inpotcfiatjcradicur  peccacorum. 


43T 


0 

GIof.ord.&  Nicolai  de  Lyra.        436 


@  a     Dedii  eisftznum.  Putabat  fjgna  qua?  vidcrat  non  ditiinitus 
A  fcd  magicc  fath  »  &  qucni  111  inonte  transformatum  uidie- 
rat,timebat  nc  tali  inodo  nuncdc  manibuseorum  laberc- 
tu:  ,Sc  ideodabat  fignum. 

b    Q^emcmn^c  •/"«*■  Habebat  adhuc  aliquid  dc  verccundia 
difcipuli,  curn  no  eG 

a  (eniori 
b  dicens 


palam  tradidr  pcrfc 
cucioribus,  fvd  pcr 

•uimofcuh'. 
c  Et  ojiti.  cfi.  Sufcc- 
pit  dominus  ofculu, 
non  quod  fimuJaro 
nos  doceat ,  fcd  nc 
proditioncm  fugcrc 
vidcarur,  vnde :  Cum 
bis  qui  odcrunt  pacem 
cram  pa. 
.         *  Origencs.  Ego 

lSDih   put«  q»°d  °mncs 

IMir.14.».  prodicores  vcntacis, 
uc*  ii.e.  amare  vcritaccm  fin 
loan.i8.b.xj.  gentes,  ofculo  vcun- 
+Jl£?'I™  tur.  Omncs  etiam 
finali.  &c.fc-  heretici  iicucludas, 
cumJo&»4.    Iefu  dicunc ,  Rabbi. 

'^Suf      '  ^lis  ai,tctn  placabi 

-m^         ]ia  refpondcc,amice 
ad  quid  venifti  <  Di- 


quod  cft  rex  vcl  rc»naturu.s  Qn ,od  feruas  inuentus cft  pcrrj  J 
nct  ad  veeuttacem  qne  in  feruicucc  gcneracfed  cum  acceffir, 
fanicas.figuraucff  hbcrcas.  i  uca-  addicquoddominustari 
gcnsaurcm  fanunc ,  quinechirftiumpicratisobliuifcu 
c     Gbdioper.GlAdiQ.illo  quo  igneus  vcrcif ante  paradiliun, 

idcltjdiuina:  vmdir  t 

buspopuli.  Quiautemtradiditcum  deditcisfignum,  -  f^1^ 
:  Qucmcumqacokulatusrucro,  lplcelt,  tcncteeum. 


Auguftinus .  ld 


cft,  omnis  qui  \ 
fuericgladio  Illeau- 
tcm  vticur  gladio 
qui  nulla  fupenori-  \ 
catc,auclegitimapo 
tcftate  vel  iubcntc 
vel  concedente,in 
alicuius 
armatur 


fanguinem 

.NamDo- 


lropudcns  confidenua  magiltrum  »ucaie;,  &  ofinlum  iungeia  ei  quem  tr.ididit 

c  Etconfcftim  acccdcns  ad  Iefum  ,  dixit :  Aiicrabbi .-  btofcu-  » 

lronice.  VI  rupra.Amicc.quamodo  huc.intrafti  non  habcr.s  «tltcm  nuptialem. 

latuscftcum.  Dixitqucillilcfus:  Amice:adquidJ  venifti?  4 
TuncacccfTcrunt,  &manus  iniecerunt  in  Iefum  >   &tenue-  ' 

Petruseodem  ardoremcnti»  quo  c*tera,  zclatus  iicut  Phinees.   g 

runteum.  t  Et  ccccvnuscx  hisquierantcumlefu,  cxten-  7 
d  dens  manum  cxcmit  gladium  fuum  ,  &  percuticns  feruum  , 
principis  faccrdotum ,  amputauit  auriculameius.   Tunc  ait  [°  minusiuiicrat,  vtdi 

Ceffet  vindifta.cxhibcatuipaticntia,  vt  patientiamnoUtos  doceamus  non  vindiftam.  fapuli    eillS    ferrUlTl 

illilcfus.  t  Conuertegladiumtuuminlocumiuum.  tOm-  »  ferrcnc,  fed  nonvjt 

a    Nam  e  conuario,  $i  omnes,tunc  &  ludati.  b    Exercuerint  vindiftamvpfa  vindicTa  fcril  Cnt.    Quidc!!i,0 

,        .         k.  •        ,    ,.  ,   j.      ™"u("n-dit,onis.  ind.gnum,IiPecrus 

c  nesenimquiacccpermtgladium,  gladiopcnbunt .  Anpu-  ,3  po(f boc  pcccatum 

f  tas,  quia  non  poiTum  rogare  *  patrem  mcum,  &  cxhibebit  mi-      fadus  eft  paftor  cc« 

himodo  plus  quamduodccim  legiones  angelorum  ?  Quo-  ,4  ffi^^fe 

a    Quibuse.t.Tanquam  ouisad  oci.du.eit,cVc.  r,        .r  . 

«  modo  ergo  implcbuntur  fcriptiir*.?   quia  fic  oportct  fieri. » ISplinccpsfy^ 

gogaerVtcrquecni 
non  detcftabili  immanitate  fcd  emendabili animolitacc  re 

fulam  excefsic. 
Unputasquia,  &c.  Qiiafl  dicat,  non  indigeoauxilioap 
ftolorum  duodecim  qui  poffum  habere  duodecim  legione 
angclorum,in  quibus  func.71.m1ha  quibus  omnium  genc; 
linguacxprimicur.Innuir  aucemnon  effe  vercndum,li  co 
tra  Iefum  omnes  natmnesinfurganc ,  cum  multoforciorcj 
ipfehabcacexercicus  angelor-um.AIicer.Hic  numerus  I 
hcat  omncgenush  iminu.n  cum  Romanoimpenoconcrjj 
Judxoscercacurum.Hifun:  angcli  Dci.quipoftrefurrcctio 
nem  annoquadragciimo  fccundo,cum  Tito  &:  Vcfpati ancj^ 
perdidcrunc  homicidas  illos,ck  ciui  tacem  lliorum  fucccndi 
runc 
g    sic  oportet  fieri.  ^<  Chryfoftomus.  Non  folum  autem  p' 

s 


cicemm  amice,im- 

properans  fimulatio 

ncm  .  Hocenim  nomine  neminem  bonorum  in  fcripturis 

cognofcimus  appcllatum.  Ad  malum  enim  dicitur.  *>*»»;«, 

quomodo  bucintrafii  ? ~4m'ue,non facio tibi iniuriam. 

*  Raba.  Exulta  Chriftiane,in  comercio  mimicoru  tuoru 
vicifti,  quod  Iudas  vcndidic,  &:  Iuda^us  cmit,tu  acquifiuifti. 
Pfal.ii*. 3,  ^  Seruum prin.f ii.  Myfhce.  Seruus,cftapoftoius  Iudeorum 
principibus  faccrdotum  indebitc  macipacus,  qui  in  dfii  paf- 
fione dcxceram  aurem,  id  cft,  fpiritualem  inrclligentia per 
didic,f3niflra>ide(t,vilicace  liccrxc6cencus,non  Pctro  tolle- 
te,fed  diuino  iudicioablacam  pandence.qua  auris  in  his  qui 
crederc,  maluenic  piecace  Dci  reliicuit'.  Vcl  auris  amputata 
&  fanata  fignificat  auditum  ablata  vetuftate  innouacu  vc  lic 
in  nouicatefpiritus,&nonin  vetuftacelicer^jqo*  cui  dacura 
Chriftojdatur&iregnare  cu  eo.  Vndcbcne  MalchusdicitJ 


Chri/li  pa»' 
ncntia. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
X      Qui  auten  tradidit  eum,dcdit  eis  fignum  dicens.  Hoc  autem  fc- 
cit  nc  loco  Chriili  capetcnt  Iacobnm  minorcm  qui  erat  flmilis 
Chrifto  in  facie,  proptcr  quod  diccbatur  fpecialitcr  fratcr  domi 
m.Scquitur. 

l  Etofculatusefleum.  In  quoapparetmaxima  Chrifti  manfuc 
tudo,qui  non  negauit  ofculum  proditori  fuo. 

3  Dixitque  il.Ie.  jLmice.  Quau  dicat,  tu  oftendis  amicitiam  fi- 
gno  &  agi»  proditioncm  dc  faclo ,  quod  patct  cx  hoc  quod  fc- 
quitur. 

4  Tunc accefferunt.  Scilicct  qui  erant  in  comitiua  Iads. 

5  Etmanusiniecermtin  ie/«w.Violcntas  quantum  eratcx  par 
tc  ipforum. 

6  Et  ten*crnnteum,&c.  Qoande  cnim  voluit  tentus  eft,&  non 
ante. 

7  Et  ecce  vnus.  Hic  defcnbitur  ipfius  Chrifti  patientia  ,  &  hoc 
pliciter.pnmo.fafto  fecundo,verbo,ibi  In  ilia  hora.Parientia  au 
tem  Chrjfti  fi&o  oftenditur  in  hoc  quod  dtfcipulos  fuos  prohi- 
buit  a  defenfione  eius,&  hoc  cft  quod  dicitur .£.'  tccr  vnus  ex bis 
quicrantcnmhfu.  Iftc  fuit  Petrus,  vthaberur  Ioan.18. 

8  Exte  >dens  manum,ex.^U.fi.  Habebat  cmm  duos  gladios ,  vt 
habcturLuc.2  2.d  quos crcdo fuiifc  duoscultellos  mignosqui 
bus  vfi  fuerant  i n  deciiione agnif  afchalis. 

o  Et  percutiens  feruum  ptincip.  (^ucm  tamcn  fanauit  Chriftus 
tactu 


taftn  fuo,vt  habetur  Luc.i  1.  &  in  hoc  adimpleuit  quod  pracdi- 
xerat  Mar.  J.  g.  Benefacite  bis  qui  oderunt  vos. 

I  o  Tunc  ait .  Prohibendo  defenfionem  armorum  :  Et  ad  hoc 
inducit  xnultipliccmrationem.Primaratiotangituribi. 

II  Onnesemmqutacce.gla.  Gladmmenimaccepitqui  eo  vti- 
tur  ad  vindiclam  propria  authoritarc,&  hoc  cft  tllicitum,gladio 
autem  vriturfibitradiroqui  eovtiturad  punitionem  m,alorura ) 
aelo  iuftiti?  iicut  principes  qui  aucloritat cm  habent  a  Deo  qui* 
inhocprmcepsminifter  Deicft,  vt  dicit  Paulus  apoiiolus,  &li- 
railiter  m  niftri  ad  hoc  a  pnncipibus  conftituti.Secundam  ratio- 
nem  atiig.tat  cum  dicit. 

II  ^in  putas.Quid  dicat,  per  aha  via  poffem  euadere,fi  vellc. 
1}  E  exbib  .e^c/e.^.Legioautemcontinetfexmiliafexcen- 
tosfexJgmtafcv.Aduertendumtamcnquod  Chnftus  non  dicit 
hoc  propter  hoc  quod  tndigercr  auxiho  ange!orum,fcd  maj;is  h 
cnnuerfoipii  mdigent  fuoauxiiio.fed  vt  oftendatquod  plunbui 
mod  s  paterar  eu  idere.  Tertiam  rationem  affignat  cum  dicit. 

14  i£t*om<.'da crg-umpl-iwi.fcrt.  Scnptwxen\ta  dimnitusrcue- 
latx  loi|uuntur  expreffc  de  pilfione  Chnfti ,  vt  patet  Ka.  5  ?  & 
iJau  9  &  111  |>!uribusali)slocisqu3enonimplcrentur  nili  Ciin- 
ftus  pattrctur  ,  quod  cft  uiconueniens,  cum  fint deriuatx  a  pri- 
tni  ventatc,proptcr  quod  tubditur. 

15  Q^;aftcoportct  ..e  ;.Quiacxquoaliquidcft  fccudupratdc- 
ftinatione  a  Deo  pdicti)  oporrct  lllud  implcri .  Ibi  eft  necellitas 

confequentix 


MORALITER. 

t  Qnetticunque  ofculatmfuerojpfe  efl,  tenetc  enm.Et  confcflim,ac, 
Saeerdotio  li  H.eronymus  .  Dicfacerdos  dicclencequomodocifdemlabijs 
tin^rincul-  de°rcular's  fihumv.rgmis,  quibus  deofculatus  es  filiam  rne- 
panmr,  retncis .  Olud4,ofculofiliumhoministradis.£f cccevnus.Se- 

quitur, 

o     Et 


9  Ei  percutiensfer.prin.fa.  Hieron.  Populus  Tud^orurn  feruus 
faitus  cft  impictaus&  dcuotionis  facerdotum,  dexteramquc 
perdidit  auriculam.vt  literx  ventatem  audiat  in  finiftram. 
f  Canuettgla.tu.  inlo.  fun.  Rabanus.  Oportuirvtauclorgra- 
tiar  fideles  paticntiam ,  fuo  doccrct  cxemplo  ,  &  potius  id  fufti- 
ncndurn  aductfafortitcrinttrucrct,quaBJ  ad  vmdjc«ndum  pro- 
uocarcr.     ' 

Tunc 


437 


Matchxi      Cap.XXVi. 


438 


ni,  quia  poreftas  vc 
ftraintenebris. 

*  Remigius.  Ac  fi 
dicerec.  Lacronisof- 
flcium  cftnocere,&: 
Jacicare  :  ego  vcro 
ncmini  nocm  fed  plu 
res  fanaui,&  in  fyna 
gogis  fempcrdocui, 
b     Tuncdi.om.re.%\ 


Jio,  maluit  nudus  Deoquain  indutus  merecriciscupidicari- 
busferuirc. 

c  ^idCai.  Conuenicnnmcn  a5honi\C'i'phjs,fdeft,inuefti 
gacor  vel  f.igax  ad  implcndam,  fcilicctdoli  fui  ncquicum. 
Vel  vomeiisore  ,quiaimpudcnssdprofcrendu  mcndaciu; 

&adpeccndiunho- 


hoc  rimorem  difcipuJorum  euacuat,  fcd  ccia  pcr  hoc  quod 
fcripcurasin  meduim  introducit. 

a  Exijlis  cumgla.  Scultum  eft  cu  gladijs  &  fuflibus  querere 
cuqui  vltrofccradic ,  &  in  no&e  per  prodicorcm  inucftiga- 
requafi  lacicance,quiquotidiein  templodoccbac.Scd  inte- 
nebris  congrcgami- 

In  illa  hora  dixit  Iefus  turbis ;  t  Tanquam  ad  latronem  exi-  r   mfctfw». 
ftiscum  gladijs  &  fuftibuscomprehendereme:  quotidica-  \  gc/qui^rox.mo 

ucratncgaturus,  fi- 
gnificat  ecclefiaimi 

b    Tanqnaui  ouis  ad  nr.duftus  cft  •.„......„ iTi 

tacuram    pamonem 
Chrifti  longe  diffe 


D 


mscum  giacujs  cx  ruiuuuscoinprenenciercme:  cjuotidK«i-  3    Vi 
pud  vos  fedebam  doccns  intemplo,  & non  mc  tenuiftis.  %  fu 

a    Jroroptum  animum  oftendit  ad  patiendum,  vt  fua  paflione  aflirot  prophcrarum  difta.  »1 

b    Tanqnau)  ouis  ad  nc.duftus  eft 

Hoc  autem  tatum  fa&um  eft,  vt  adimpleretur  fcripturc  pro 

T    ni/irwm    ■!  ■    mm       ...1 ]_ 


t  Mir.T^f.e. 
Ltic.iz. . 


Timoremmortisolrendenres.  n  |    (* 

phetarum.  t  Tunc  difcipuli  omnes  relitfto  co  fugerunt.  t  A t  *  parW  'Sfcfcd&Si 

qnipontificatumillius  anrupreciofibi^cquifieratabHeiodcRomanoruuiprincipe,  priustamen  iliic  nrr!i-rri~fii 

"       *  "'"" •»"  jd  Anwam.vt  loannes  ait.  iius  j-hu  tc.LJt.nt. 

fewbE^S  Mlitcnenteslcfumduxerunt  ad  Caipham  principcm  ftcer-  >  $££*%£& 

dotum,  vbi  icriDJE  &  icniores  conuencrant  t  Petrusau- 

a    Hoc  eft  d;uotionis.        b    H°<^timoris  natura;  eit.  quod  ne^at,  obreptionis  eft.ouod  penitet  fidei  eft. 

d  temfcquebatur  eum  a  longeviquead  atrium  principis  ia- 

a    Jet  dircipulum  notum  pontifici.        b   E.tpcftjns,  ve'  om>redifcipnli,vel  hmr.jna  curiofitate. 

ccrdotum .   ec  ingreitus  intro  fedebabt  cum  miniftris ,  vt  vi- 

a    Quid  iudicaret  pomifex  dc  Icfu. 

derctfinem.  t  Principes  autem  facerdotumScomneconii-  , 

lium  querebant  falfum teftimonium  contra  Icfum,  vreu  morti  r7  'nucant.EgodiHb 

a    Quia  non  erant  vt  Marcus  a.t  conucniemia  •eitnnonu.  '°   Uam    tclliplum     hoC 

tradcrcnt.Et noaninuenerut,  cum  muJt;  falfi  reftes acccffiiTenr.  20  matu_aduin .  Vos 
e  NouiiTime  autemvcncruntduofalfiteftes  Sc  dixerunt;  Hic  V  " quit'  foluite  2?n 

■      UM    cgo:  qmanonefthr 

c  f         '  cicum  vtnobismor- 

tem  mteramus.Icem  dominus  dixerat.Ht  ego  Jufcicabo,  q<J 

de animali  templo  dicicur .  llli  inuettunt.  Aliud  manufactu 

«dificabo,vt  propric  de  tcmpjo  Iudaico  ditium  videatur. 

•jiQryiMft.Nonadduxcruntinmediuaccufationedcfo- 
lucionc  fabbati,  quia  multoties  cos  fupcr  hoc  confutauerat. 

Tu  dixijii. 


tionc 

luit.  &  confeffione 

Dei  funditus  extir- 
|  pauic,  recuperatio- 
jneeorum  lignificac 
I  qui  in  marcyno  labu 
!tur.  Itaciteriquifu- 
I  gerunt,  cautelam  fu- 
Igiendi  doceceos  qui 

minusidoncifuncfe 

rendisaducrfis  :qui- 

bus  cunuseft  lacerc, 

quam  fe  difcrimini 

commiccere.  Icaecia 
;  adolefcens.qui  fccu- 
I  dum  Marcum  relicta  fvndone  nudusprofugit,iIlorum  opus 

&:  animum  dcfignat,qui  vt  fecuriores  fint,oia  qux  in  mudo 
I  habcntab:jciunt,&  Deo  potius  famulari  nudi  quam  hxren 

do  mundi icbus,  maccria  centandi  &  a  Dco  reuocandi  darc 

didiccrut.  luxcacxcmplum  lofeph.qui  relicT:o  adultcrc  pal- 

lio 


ftusproecclefia. 

c    Duofalfitefies,&c. 

jia  non  eo  fenfu 

10  quodominus,quidi- 

11  xic  de  templo  corpo- 
rt  ris  iui  .•  fed  in  verbis 
ij  qinbufda  additis  ve! 

mucatis  quafi  iniufta 
'*  calumniam  faciuut. 

Dominus  dixerac. 
i<f  S  ■liiiftempluhoc  Co- 


t  Mar   T4.f. 
Luc.  iz.f. 
Ioan.ig.c. 
Gen.jo.c. 


t  Mrr.i4  f. 
Lttr.21.  f. 
loan.iS.e. 
E    * 


I»a>.«.      i. 


Hoin,  j?. 
F 


NICOLAVS    DE    I  YRA. 

«onfequeitie  noi  tamc-n  confequencisr  quu  diuinaprc- 

ordinacio  nrn  coliic  concingenciam  a  rcbus. 

I    ln  ttla  bo.  Hic  oftenduur  Chrifti  pacicncia  verbo,  qtna  no 

impacienter.fed  rationabiliteralloquutuseftturbam  lpfum 

cc.mprehendcntem. 

a     Tanquam  ad  la(ronem  exifln  cum gladijs  &fufttbus  compreben 

dere me .  ^uafi  dicat ,  fine caufa feciftis  hoc,cuius  rationem 

afflgnatdi. 

3  L^otidie  Id  eft  ,  frequenter. 

4  ^ipud  tcs.  Id  cft,in  loco  in  quo  habctis  potcftaccm. 

iSedebam.  Pacifice  &  f ine  at mis ,  quafi dicat ,  tunc  potui- 
is  mecomprehcndcrc.  S:  quitur. 
i     Huc  auiem  toiumfailum  efi,vt  adimplmnturfcriptur&prophe- 
tatnm.  CrHna  fcriptu  erat  dc  eo.quod  craclarccur  ficuc  malcfa 
dor  6j  latrojfa  s  3  d.Cum  fccleracis  repucatus  eft. 

7  Tunc  dtfci.  Hicdcfcrbitur  difcipulorum  Chnftngnauia. 
Pnmo  omnuim  m  gcncrali ,  cum  dicitur.  Tunc  difci.  om.  reli. 
N.  I J  tft,  Chnfto  magiftro  fuo. 

8  i^nf.Timorcpcrtcrriti,  &dimiferuntmagiftruufum 
ficutlatroncm  dcduci,propter  quod  fcquitur. 

9  ^uillitc.lc.du.'u>„adCai.ljccx.cn\n  pnmo fuerit duftus 
ad  Annam, vt  diciturj. >an. 1 8-  tamcn  Matthxus  dc  hoc  n5 
facit  mencionem,  qu'a  ncn  fuit  ibi  ducius  nifi pp  quandam 
rcucrcntiam  ,quia  trat  focer  Caiphz,  vt  ibidem  dicitur. 

io    ybifatb*.  Idcft,  lcgifperiti. 

1 1  £•  feniores.  i.iudices  ordinarij,  vt  vifum  eft  fupra.ca.i  5. 

12  Conuenerant.  Ad  examinandum  &  uidican du  Chnftu. 
1  j    Vetrus  autcm.  Hic  ponitur  ignauia  Petri  m  (pcciali,cum 

^diciturqnod. 

^equebatureumalon.  Quia  timebatnepercipercturcius 
cffedifcipulus.Sequitur. 

1$     Etingref.in.  Qualitcraut  ingrcffus  fueritdr  Io  t8.  f.pcr 
impetrationcm  altenus  difcipuli,  qui  crat  notns  poncifici. 
16    ^f^rm^e»..LicecaucnonauderetChriftuc(nficcri 
fcu  dcfcndcrcjth  volebat  viderc,quid  finalitcr  ficrct  de  eo. 

17      Vrin- 


17  Tnncipet.  Harceftquartaparsprincipalishuiuscap.in 
qua  d_c  fcnbitur  ipfius  Chnftiappreliefi  illufio,  vbi  quatuor 
tangikurperordincm.  Primumefleiusaccufitio  maJigna 
pcr  falfos  tefles  fecundum,accufac<  iniufta  codcmnatio  per 
malosiudices,ibi.£cfurgcns,tertiuc6dcmnaci  vicupcracio 
per  malignos  apparitores,ibi.Tunc  cxpucrunc,quarcu  Pcd  i 
m-gatio  pcr  crcs  vices,  ibi :  Pctrus  aut  fedebat.  Circa  primu 
dr  lic.  Vrmcipes  an.  fa.  Quia  verum  non  poterant  muenire. 

18  vi  rxmmor.Pcr:  Pilacum  prafidem,  quiaipfinonhabe- 
bancalcam  iuftitiam. 

19  Etnoninup.  Vnde  poffenceum  accufaretanquamdi- 
gnummortecoram  Pilaro. 

zb  Cum  multi  fal.  Ad  ld  quod  dicnun  eft  procurandum. 
2 1  'Njwifjirne  av..  ft .  Scd  quarritur  quo  ifti  dicuntur  faJfi tc- 
ftes,qnia  loan.i.d.  fcnbitquod  Chnftusdixir  iudeis.  Soluite 
templum  h«c,  &  in  mbus  debus  excitabo  Uud.  Quod  vr  idem  ef- 
fc  cum  eo  quodh>cdicitur  Dicendum,quodilJa  verbaquc 
d.xit  Chriftus  Ioan.2  intelliauniur de  tcmplo  corporis  fui, 
vt  lbidcm  dicitur  ,  &  hoc  fonant  verba  ibidcm  p.ifica,  quia 
dixicibi.Soluice  templum  hoc.non  prarripicndo cis.fed pre 
dicendoeis.qindefient  ficluridifloluedocorpus  eius:  quod 
crat  templtim  fpmtualc  Dei ,  vndc  ftnfus  eft.  Soluite  id  eft, 
foluetis  cnrpus  meum  per  mortem  qua  mihi  inferetis ,  vn- 
de  fequitur  1  bidem.Ec  in  cribus  diebus  excicabo  illud.Exci- 
tarc.n.(  fta  fomno  mortis  rcuocarequodnon  copetit  teplo 
matcriali  fcd  tcplo  fpirituali.f.  fuo  corpori.  Ifti  jQt  teftes  lo- 
qucbantur  ac  fi  dc  replo  matcriali  Chriftus  lntcllexiffec ,  cu 
dtccbac^in  cribus  dicbus  reardificabo  illud,  quiareardificare 
propricrcfpicittcplu  matenale.Ite,  Nondixitdcffiua,vcl 
poffum  dcftcucre,  vt  >pfi  imponunr,  fed  dixit.  Solnite.ld  cft, 
iblueris  mihimorte  infcrcndo:  pradicens  mortem  fu5&' 
refurrcdioncm,  vr  pr-tet  ex  pra:di£cis. Et fic  pater,  q-, ifli  re- 
ftcs  murauerunt  vcrba  eius  &  fcntentia,  in  qUp  apparec  fal- 
ficas  coi  u.Daco  etiam,q,  bene  rcpctiftcnc  vcrb.i  eius  8c  fcn- 
tentiam.tn  poffuntdici  falfitcftes  alia  racione.f  cx  falfain- 
tencione ,  quia  intendebant  procurarc  mortem  mnocentis. 
Etfurgent 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

7    Tuncdifci.emncs  rdiHloco  fugeruat .  SicutpraxlixeratcoS 
icandnlum  paffuros. 

t    tiic  dixit,pnffum  deftruerc  templum  Deij&  poft  triduum  rexd>fi- 

care 


carr  illvd.  Hieronvmus  .  Falfus  teftis  eft  quinon  eoden*  Cc  n 
fu  difta  proponit  Saluaror  dixerat;  Sofaite tcmp'»m  d~c.Wi  co 
muranc  &  aiunc  :  Vnffum  deilruerr  temph>m  Dei.  Ircm  dixerac: 
&:  cxcitaboillud,  quocft  viutntiscorporiSjtSinonlapidei. 

lefut 


439        Gloford.&NicoIaideLyra.        440 


Mir.T^.f 
Phli.i.C 


t  Mar.14.  f 

liuu.i.ii 

loan  i^. 4 


dixit:  t  poflum  deftruerc  templum  Dci,  &  t  poft  triduum 

«     Motu  coipoii*  indicat  infanijm  mcnii».         b     Iratui  ijuia  non  muemcbat  cjlumnixlocum. 

reardificare  illud.  Et  furgens  princcps  faccrdotum  ,  aitilli:  z 
Nihil  rcfpondcs  ad  ea  qua»  ifti  aducrfum  tc  telhficantur? 

a    Sciens  vt  Deus,quid^uid  refpondillet  torqucndum  in  calumniain. 

Iefus  autcm  tacebat.   Et  princeps  facerdotum  aitiUi:  Ad-  1 
iuro  tc  perDeumviuum,  vtdicasnobisutuesChriuus  filius 


Didiiili  in  lege. 


■  > 


Aft.i4b 

1  Mar.i4-c 


^T  a     T;«  firi/K.  M  iran:  F.go  fum,qnod  idem  eft:  Et  efr  fimilis 
A  cantra  Pil.iuiin&Oipnamrc(poniio,vt  apropna  fcncen- 
ri.i  condemnencur. 

b  Filium  bominis.  Mc  in  fornia  quam  iudicacs  exalcatum, 
&h;b',ntemnomenquodcft  itiper  omnenomcn. 
c  Saditve.  Furor. 
rjui  rccitdefbljofut 
gcre,f.icit  &:  vcftcm 
lcinderc  .  Magno 
iryfterio,  ciun  vc- 
lfisdomininec  a  mi 
linbus  fcindi  pount. 
Significat  cnun  fa- 
ceirdotum  conipro 
fcclcribus  pontifica 
tum  eflepenirusfol 
ucndum;  Srdiolidi- 
cas  ecclefia?(qux  vc- 
JJ  ftisDeidicicurJ  vfqj 
in  finem  feculi  indi- 
rupra  manebic. 

*Mos  eft  Iudroru 
cum  aliquidblafphe 
niia:  audiunt,  fcin- 
duntveftimenca. 

Quod  Paulus  & 
Barnabas  fereruc  in 
Licaonia,cumdi#i 
func  Iupicer  &  Apol- 
lo 
d 

tunc 

faluiisinfidclium,ira 
nunc  opprobrijs  ex- 
honoratur  falforum 

fidelium,  &  colaphis  id  efl  blafphcmijs  eorundem  carditur. 
e  Tropbeti^a .  Dicunc contumeliam  ei ,  qui fe  ptophctam 
haberj  voluit  a  populis, 

Velauerunc 


Vchucrunt  cniin  faciemeius  fecundum  Marcum,non  D 
vceorum.  fcclcra.  non  vidcac,  fcd  vta  feipfisgratiam  cognii 
tionis  eius  abfcondanc.  Sicuc  velum  tuic  iupcc  facicm  T 
fl,quod  vfqtte  hodie  :uaiu  r. 

f    Ti '.  vcro.  *  Hierony mus.  Foris  fcdebdt ,  vc  vidcret  c vi- 

cuin  rci  ,  &riou  ;ip- 
1    propinquabac  lel 
ise  mimflns  aliqua 
fufpitio  nafcerecur.    „  J 
#  Chryfoftomus.  j^\ 
Qm  quando  magi- 
ftrum  captum  vidic, 
ica  efferbuit  vc  gla« 
dium  euaginauerit, 
&  auriculam  abfci- 
dcrir,  quandoconcu  Tv| 
melias  Chrifti  audi-  Lu  , 


b     Qiismuis  vt  homincm  condcmtutus  tarr.en  dico. 


Dei.  Dicit  illi  Iefus :  Tu  dixilli .  t  Vcruntamen  dico  vobis  a-  4 
modo  videbitis  filium  hominis  ledcntem  a  dextris  virtutis  * 

1    Ad  iudkiuni  in  nube  vel  mirabilitcr  opeiantem  in  (.n:l  i. 

Dei ,  &  venientcm  in  nubibus  cceli .  t  Tunc  princeps  facer-  « 
dotum  fcidit  vcltimenta  fua,  dicens :  Blafphemauit .  Quid  ad- 7 
hucegemusteftibus?  Eccc  nuncaudiftisblaiphemiam.  *  Quid 

a    Quia  cun  blafpbemum  putaueiunt.ideomorti  addixcrunt. 

vobisvidetur?  Atillirefpondcntcs,dixerunt :  Rcuseft  mor 

a    Significat  cos  quigratixciusprxfemiamrefpuiuit 


I, 


Colaphis  cxdunt,  qui  honoicj 
fuos  prxfcrunt. 


tis  •  t  Tuanc  cxpuerunt  in  faciem  eius ,  &  colaphis  eum  caxide- 

a    Significat  cos  qui  eum  venifie  ncgant  tanquam  prxlentiam  eius  i  fe  repellentes. 
Alias  alapas. 

runt.  Alii  autempaalmasin  facicm  eius  dederunt:  dicentcs 
Tunc  expue.  Sicut  e  prophctiza  nobis  Chrifte.   Q,uis  eft  qui  te  percuftit?  Pe 

Z    ConfplltUS  Clt     r  »    Nonappropinquabatlefuneminiftrisaliquafufpicio  ometur.  * 

g  tmsvcrofede^batforis  inatrio.   Et  accciTit  ad  eum  vna  an 


:-  10 


mt,  negatorctficitur 
&:  vilis  puella:  minas 
nbn  fuflincc. 

g  ynaai.clla.  Cur  £ 
primaancillaprod;c  *f 
cum  viri  magis  ; 
teranc  cognofcere  " 
niflvtiftefcxusoftc 
darur  in  neccm  do- 
mini  pcccafic,&  pcr 
paflioncm  redepcus 
Etideo.mulicr  pri* 
ma  rcfurrcdionis 
myfleriu  accepit ,  &c 
11  maiidacacuflodiuic, 
1J  vcvctcrcmpraiian- 
cacionis  abolci  ct  cr- 


rorem.  Sictic  pcr  he- 
minam  hoflisanciquus  primum  parenrem  feduxit,itapeij 
mulicrem  ad  magiftruai  negandum  quem  ChnftumritiU' 
DeiconfciTus  fuetat ,  prmcipem ecclciix  compelht. 

Extwte 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Etfurgem  princept  facer.  Hic  confequeutcr  oftenditur  quali- 
ter  Chriftuscondemnatuseft  per  malosiudices .  Dicir  ergofic. 
£f  fut^ens  princeps  facer.  Ex  imparientia  fgrrexit  de  tnbunali, 
quia  non  mueniebat  vnde  poiTet  |iu(te  Chnftus  condemnari. 

I  tAitilli.  Tfibilrefpondens adea  quxifli  adnerfumte.  Quiaea 
quae  contra  Chnftum  diccbantur,erant  falfa}&  refponfione  m- 
digna,ideo  nolcbat  refpondere.Item,  quia  volebat  adimplere  il 
lud quod  de  ipfo  fcriptum  erat  ffa.  5^.  c.  il^afiagnus coram  ton- 
dentefe  obmutcfccty&  non  apcruit  osfuum.  Sequitur. 

a  ^idiuro  te per  Deum  viuum,  vt  dicas  nobisj;  tit.  Ad  hoc  autem 
refpondet  Chriftus  proptcr  reuerentiam  diuim  nominisinuo- 
cati  dicens. 

4  Tu  dixifli.  Supple  veritatem,  quod  patet  ex  fequentibus. 

5  Veruntamen dico  vobisyifhodo  videbiiis.Quu  in  ludicio extre- 
mo  fic  videbitur  ab  lllis  qui  eum  iruufte  condemnauerunr.Dicit 
igitur  amodo,quia  i  tcmpore  fuz  paftionis  eum  vherius  non  vi- 
derunt. 

6  Tuncprincep*.  Ifte  erat  mos  Tudarorum ,  fcindere  reftimenta 
in  fignum  doloris  quando  audiebant  blafphemiam  diuini  nomi- 
nis .  Hoc  autem  imponebat  princeps  facerdotum  Chrifto,  pro- 
pter  quod  fubditur. 

j  Blafphcnauit .  Propter  quod ipfe  &  a!ij  aftiftentesiudicaue- 
runr'eum  dignum  morte.cum  tamcn  diccrct  veritatcm,  vt  patet 
multipliciter  ex  pndiftis  in  hoc  euangeho. 

8  Tuncexpucruntinfa.  Hic  confequenter  oftenditurqualiter 
Chriftus  fuit  turpiter  vituperatuspcr  malignosapparitorcs  ,  & 
hoc  dupliciter ,  primo  li£to ,  cum  a  cit.  Exp;t"runt  in  ficiem  tius. 
Tanquam  in  hominem  pcftiferum  8c  dignum  mortc.  Mos  enim 
crat  lud.Torum  fuper  talei  fpuere  m  contemptum. 

9  £t  colaphis  eum  ceciderunt.  Sine  caufa  percut lendo 5&  vitupc- 
rando  eum.Secundo,  verbo  dicentes. 

10  Tropbetifj.  Qunfidicat,  tuesfalfus  prophcta. 

II  Tetrus  vero  fcdcbat  foris  in  atrio.  Hic  oitcnditur  qualiter 

Chriftut 

MORALITER. 

f  Ic*f«f  autem  tacebat .  Et  princeps  facndotum  ait illi .  A ugofti- 
nus .  Ex  hoc  autem  locodifcimus  calumniantium&falforum 
tcftium  voces,  vt  ncc refpohfione  dignas  habcamus,maxime 

Vbi 


Chnftus  fuir  negitus  a  fuo  difcipulo  per  tres  viccs.Pnmo  fimpli 
ci  vcrbo,fecundo  cu  iuramcnto,tertio,per  detdbnonem  timi 
ramento.ldcft.per  exccrationem  quod  eftqfi  a.'jqui5  non  (olu;!i 
iurat  perDcumfedetiam  imptecatur  fibimct  al.quod  malum, ' 
nifi  id  quod  dicit  fit  verum.Dicit  igitur:  Tsttus  vcro  fcdebac  fons  ' 
inatrio.  Noncnim  Petxuscrat  fimpliciter  extra  domum  ,  fecW 
erat  cxtra  locu,  vbi  Chriftus  illudebatur  in  quodam  atno  rn  quo^ 
erat  ignis  acccnfus  m  medio ,  fecundum  quod  dicitur  Lucz  2  2. 
12     Et acccffit  adcum  vna  ancilia.De  iliis  negzunnibus  Petn  v; 
dentur  euangeliftae  diuei  fimode  fcnberc  maximc  dc  fc.  unda  &* 
tertia,quia de  fecunda  diciturhic,  quod  fuitad  vocemancillar. 
Lucasautemdicit  quod  fuit  ad  vocem  hominis .  Ioannesaurei 
dicitquodfuitad  voccm  plurium.  Similitcrdctcrtia  dicu  ioan-J 
nes,  quod  fuit  ad  vocem  vnius  qm  erat  cognatus  ilims  cuius  Pe- 
trus  abfcidit  auriculam.  Matthxus  autem  hic dicit,  quod  fuir  ad 
vocemillorum  qaiftabanr  .  Dicendum  igitur  quod  pnncip.iLs 
inteniio  euangcliftarum  crat  negationem  rrinam  Pctri  expnmc 
rc,&  inhocconueniunr  omneseuangeliftx.  Exprimercaiu  per 
fonas  accufantes  Pctrum,  noneratpnncipalis  mtcntioeorum, 
fedtantumex  accidcnti.  Tri  noncontrarianturin  hoc  quiavcn- 
fimile  ,  quod  multi  ad  illa  verba  concurrebatu  circi  Pctrum  ,  & 
confimilia  verba  proferebant  ipfum  accufando,&  lic  unus  euan- 
gclifta  unam  perfonam  nomimr ,  ahus  aliam ,  unam  ucl  piurcs, 
ncc  eft  ibi  fallim,ratione  difta.  Videtur  autem  fecundum  uerita 
tcm  hiftori5,quod  pnma  negatio  fit  facta  ad  uoce  hoftia;  ix  prin 
cipaliter.Sccunda  ad  uocem  ilioru  qui  ftabant  ad  ignem,faeruni 
tamen  excitati  ab  alia  ancilla ,  propter  quod  Mattharus illam  rx- 
primit  hic  &  de  afjs  racec .  Quod  autem  hic  dicitur  ijuod  f»Cta 
eftPetrocxeunteianuamintciligendii  elt  feditponentead  exi    <• 
tum.qui.1  adhuc  erat  prope ignem  ut  dicit  Ioanes  fed  timens  nc 
pcrciperetur  cxirc.Tertia  autcm  negatio  fafta  eft  muUis  eum  ac 
cufancibus,  intcr quos  pnncipalis  erat  cognatus  illius  cuius  Pc 
trus  abfcidit  auritu/am  propter  quod  expnmit  illum  loannes  dc 
alijs  taccndo.His  d;clis  litera  patet  ufqucad  iljum  locum. 

7{ant 


ubi  maius  cft  hbcre  fortiterquc  fuftinere ,  quam  dcfcndere  fuie 
ulloprofcftu. 

7     Tuncexpueruntin  faciem  eius  & colapbis  ettm  .  Auguftinus. 
Pcr  hoc  flgnificauit  cos  quiprxfentiamgratiajciusrefpuunt. 

Ettanquam 


44l 


Matcfuri      Cap.XXVi. 


442 


m  a    Excunte  au.  Hic  Marcus  adimpJet  qnod  iftc  breuitatis  cau 
/iaomifit.  Extjt  inquit  forat  anteatrium &gallus  cantauit.Quo  re 

<  uerfo  in  atno  fic  ncgacio.  Exeunte  autem.  In  hac  fecuda  nega- 
tionc a duobus copcllitJ.  Ab  ancilla.vc  ait Marchams  &  Mar- 
cus  &  ab  alio  vc  aic  Lucas  diccs.Et  poft  pufillu  ait  alius.Et  tu 
deillises.Inhocpu- 
fijibexijr,&rcueifus 
ftansad  focu,vtIca- 
;aic:Icerunegat. 

if  pxeunte  atttem  iilo.  ld 

s.  i:ft  cum  cxiret ,  hoc 
;ft,  cu  exurgerec  vc 

Abxirer,animadiiertJC 

Kumancilla,&dixic 

Ijiis  qui  circa  igncm 

Ibrant.Quibus  redics 

BuracPecrus  1{pn  no 

mdhominem.  Idelt.no 

fclfumeius  difcipulus, 

Knquo  &C  ipfeChri- 

Hflum  negauic.  Nota 

■pnmum  ait .  Ncfcio 

Iquiddicis.Sccundo, 

■njm  iuramento  ne- 

l»auic  Tercio  c^pic 
ftari  &  iurarc, 

-  iuia  nonouiffctho- 

!  ninem ,  quia  perfeuerare  in  peccato dat  incremcntum ,  & 

j  }iu  mmima  fpernic,cadicin  maiora. 

!  3    7{on  noui  ho.  Quod  noxia  prauorurp  colloquia»,  qux  co- 
;unc  Petrnm  negare  Chriftum,  ucl  hominem  fc  nolie,  que 

fefliis  elt  mcer  difcipulos  Dci  fihum  ? 
c    Qui  Jiabant.  Ioannes&  Lucasunumdicunrcognatum 
Malchi .  Scd  ucl  cll  plurale  pro  fingulan  .  Vel  unus  eracqui 
?um  uiderac ,  &  prxcipue  dicebat,  quem  fccuci  cxteri  limi- 

^Mf  arguebant. 
\i    Et  cuniinuogal.can.Voft  ccrcia  negationem  fequitur  gr.Ui- 
lcancus .  Sacramenta  reru,  per  flacu  temporum  dcfignantur. 

r  Mcdia 


Media  nocte  negat  in  gallicantu  pcenitct ,  poft  rcfu»  redtio-  D 
ncm  fub  luce  qucm  cer  ncgauerac  cer  feamare  proieifus  eft. 
Quiaquodintenebris  obhuioms  crrauit,fperacxiamlucis 
rememoratione  correxit:  &c  eiufdem  verx  lucis  poenircncia 
plene  quidquid  nutaucracerexit. 


3    Quia  mjnifcftare  fe  cxpauit  <]ui  adhuc  nolcbat  mori. 

cilla,dicens  1 T  Et  tu  cum  Iefu  Galilceo  eras .  At  ille  ncgaiiic  co- 
a  ram  omnibus  *,  dicens :  Ncfcio  quid  dicis .  Excunte  aiuem  il- 

Cum  quibus  calefaciebat  fe  Pctrus. 

lotianuam,viditeum  aliaanciila  ,  &aithisquierantibi.  Et 

a    Ab  lllis  inquilirus  cuiitnisancilla  propalaBctat. 

hic  erat  cum  Icfu  Nazareno  .  Et  iterum  ncgauit  cum  iura- 

a    Lucasait  quafi  lactointcjruallo  vniushorx. 

b  mento ,  quia  non  noui  hominem .   Et  polt  puiillum  acceiTe- 
c  runt  qui  itabant,  &  dixerunt  Petro  :  Vere  &  tu  ex  lllises: 

Ierofolirnitx  &  Galilxi  iqne  fiint  Hebraci  vnius  lingui.fed  qusque  prouincia  habct  fuum  fonum. 

t  Nam  &  loqucla  tua  manifeltum  te  facit .  Tunc  ccepit  dete- 
a  ftari & t iurare, quianonnouiffethommem  Etcontinuogal- 

Rcfpiciente  fe  domino. 


Myfiicc.Gallusali 
quis  docloreft,  qui 
t  fomnolentos  incre- 
pans,ait.  Euigilace 
lufti  &  nolice  pecca- 
re .  C^uod  Pecrus  an- 
reprimumgallican- 
tumnegat,  eosfigni 
ficat  qui  Chnftum 
ance  refurrectionem 
Dcum  r&n  purauc- 
runteffemorce.cius 
curbaci.  Qiio^bisan 
1  te  fecundum  galli- 
z  canturn  negac,  lllos 
iignificacqui  nunc 


luscantauit;  t  Et  recordatuseft  Petrus  verbi  Iefu,quoddi-  \  ,ni,!o  fecundumbo  E 

a    Vt  habciet  iiberum  locum  flendi.  mineiTl'  Vel  feCUndll 

xerat :  priufquam  o-allus  cantet ,  ter  me  negabis ..  Et ejrreiTus  I>cum  in  vcraq;  fub 

foras    fleuitamare  '  flantucrrac,&idep 

ioras ,  iieuic  amare.  vcntacem  nesac.  Pri 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  t{arn  &  loquela  ,  &e.  Licctenimlingua  Hebr3cafitvna,,ta- 
mcn  aliquo  tnodo  vanabatur  fecundum  diuerfitatero  prou.ncia 
irum,&  idco  illi  de  Giliixa  aliter  loquebantur  ahquomodo 
Iquamiltiqui  erant  de  terufalem  ficut  lingua  gallica  ell  vna  & 
er  loquuntur  illi  qui  funt  de  Picardia  quam  illi  qui  ha 
bitanc  Paniius,&  per  talem  vanetatem  pottltpcrcipi,vnde  ali 
quishtonundus.  Sequitur. 


Tunc 


negac 
nmsgallicancus,efi: 
domini  refurrectio  in  feipfo .  Secundus ,  eft  eiufdem  m  cor- 
porc  ecclc i\x. 

e     ^ectw daus  tft.  In  .iho  Euangebo  dicitur  ;  I{efpexh dommm  . 
Tetttm,  <zr  inimtn pronocau  t  ad  latfaymai,  Quali  in  mencem  ei  L,,c,*t-S» 
rcducens  quociens  negauerac,&  ^uod  ei  pra;dixerac,nec  po, 
cuir  m  cenebr  s  pctiiiancrc,  quem  lux  mu  ndi  refrcxir. 
t  Et  rgxffus.hb  linpiorucoiiliofeclufus  culpa  laiut,q,  no  in- 
tus.Obhochtjlitart.  pmiilusclt,vc  iccci^pnncipcrcmedifi 
p^nireti^Godcret*,  6c  ncmo  auderetdc  fua  uirtutecoftdero. 
•id.eo  Papa.Pehces  6  Apoliolc, lachrymgcu^.qui^addi- 
lueda  culpa  negationis  uuxutem  habuere  fitci  i  bapcifmans. 


2  Tunc  capit  de.  &c.  In  hoc  fignificatur  iuramcntum  per  exc- 
cratiomm. 

$  Et  re.  cfi  Te.  Dominus  enim  refpexit  Petrfl,  vt  dicitur  Luc. 
zz.g.  Lt  er  hoc  Petrus  recordatus  eft  de  verbo  Chrifti,quod  di- 
xerat  eum  negaturu  &  ad  p^nitetiam  reduclus  cft,  vnde  feq«;:. 
4  Etegnf.foras,  erc.  Etex  tunc  Petrusrraxitinconfuetuduie, 
vt  a  primo  gillorum  cantu  vfquc  ad  horani  matutinam  ftarer  ih 
orationeflensproifta  negationc,  vt  habcturm  ItmeranoClc- 
mcntis. 


non  vcnifTe  affirmant. 
MORALITER.  t     M'dlcnr.&c.  Rab  .Inhacautem  negationePctridifcimu$ 

Bt  tanquam  colaphis  cum  cacdunt  qui  ei  fuos  honores  pra?fe-        non  folum  negare  Chnftum  ,  qui  dicit  eum  Chnfturo  non  elTe, 
runt.  Et  palmas  in  faciem  eius  dant ,  qui  fuperbia  caecati  eum        fed  qui  cum  iit,fe  ncgat  eile  Chnftianurn. 

non 


ADDITIO. 

Incap.  16.  Vbidicitur  inpoftil.  Trima  autem die a^ymorum, 
tirc.Ifta  dies  fmt  feria  quinta. 

Addedarationem  temporis  ccn.r  domini  circa  quod  non  fo- 
lum  inter  grxcos  &  latinos,  fcd  etiam  inter  fanftos  doclores  di- 
uctiitasnon  mod  ca  muenitur.olim  qujndam  formaui  quarftio- 
nem ,  quam  in  hoc  loco  fuper  addere  decreui ,  cums  tenor  talis 
eft.  Vtrur.i  qurnta  feria  in  qua  Chnftus  cum  difcipulis,  pafcha 
manducaun  fmt.14.Iuna  pnmimenfis.inqua  agnus  pafthalisfe 
cuJumlegem  immolari  debuit.  Et  videtur  primoquodfic. Mat. 
16  b.legirur  quod  prima  die  az^'morum  accefTerunt  difcipuliad 
Tefum.dicentes  Vbi  vitpa.tib^pitf.  &c.  Scd  pr.ma  diessiymo- 
rum.Vel  eft.j^.lunaincuius  fecud>s  vefperis  immola  ur  agnus 
qn  cum  aiymistomedebatur.Vei.i  5  luna  qua:  erar  prima  dies 
folemnitatisaivmorum.Scdin  propolito  non  eft  1  j.luna.Nam 
fi  lic,  nec  (  hrinus  j. .  kha  comediflet  m  temporedcbiro,  necm 
temporeilege  prxfigurato  fuiffct  paflus ,  quorum  vtrumquc 
eft  valdeinconueniensin  propofiro,patetcoiifequentia,quiafic 
comedifler  pafcha  in  ic.&  fuiflci  jiaffus  in  i6.crgoprimadie 
aiymorum  przditta,  eft  14.  luna.  Praetcrea  Mar.  14.  Tnmadie 
axj-norkt» qnandopafiha  /mmolatur,  dicitt  ei dif.&c.Vbi  exprcfTc 
habetur,  quod  in  f  propna  die  immolationis  agni  Chnftus  pa- 
fdia  coniedu.quod  eft  propofitum,nam  illa  folum  eft,  1 4. 

Pratterea  Luc.22.a.  V tnit  a"te dies  aTjm.  Inqua  necefleerat 
occidi  pafcha  &  milit  Petrum  &  loannem,&c.fed  nulla  dies  eft 
in  qua  neceflefitoccidipalc'  a.nifi.14.  luna,  vt  patet  Exod.12. 
6c  Num.9>&  in  alijs  quam  plunmis  locis,ergo  propofitum. 

Idem 


Idcm  pater  per  Chry  fuper  Mat.dicentem  quod  vfque  ad  vlti 
mum  diem  non  fuit  Chriftus  contranus  legi.  Quod  fuilfet  fi  pa- 
fchacomedifIet«ontemporedebito  fccundum  legem. 

Idem  patet  per  Hieron.dicentcm  expreffcquod  Chriftus  ce- 
namfecit.14.Sed  adoppolitum  arguitfic  1  Scxtafe.inquaChri- 
ftusfuir  Paffuseratluna.  18.  ergo  fc.  quintaimnftdiate  praece- 
dens erat  luna.i 3.  Confequentia  patet  de  fe  ,  &  antecedens ha- 
betur  Ioan.j8.c.vbidiciturquod  ludaeinonintroierunt  praeto- 
num  pilati,  vt  noncontammarcntur,  fed  manducarent  pafcha. 
Sed  cum  pafchamanducari  non  poflitlegitime,nifi,i4.1una,fci 
licet.fecundis  vefpcris.vt  Exo.i2.ergodiespa(Tionis  Chriftifuit 
l4.luniquodfuitaffumptum.Necconfonumvidcturquodman 
ducare  pafcha  in  loco  euangehj allegato  mtelligatur  de cibis  pa- 
fchahbns.fcilicetdeazymis.prout  vidctur  fentire  Chiyfoft.quc 
fequi.S.Tho.  &  etiam  aliqui  modeim  gloflatores.  Tum  qma  h- 
cet  pafchacumaiymis  debcat  comeii ,  nufquam  tamen  Icgitur 
quod  azyma  nec  agreftia  dicantur  pafcha  nec  e  contra.Tum  quia 
azymapoterant  comcdi  etiamab  immundis  ,  cuiuscomranum 
nonlcg'tur  inaliquo  locovbi  agarur  de  hac  materia  m  facra 
fcnptura  .  Quodetiamrconfuetudo  Hebrxorum  hodicrna  te- 
ftatur  ,  quia  hcet  profitentur  feeflir  immundos  &contaminaros 
ifto  tempore  (\cum  carear  legitima  afpeilionecincris  vitnlar  ru- 
fxde  qua  Nmn  19.  cotneduc  tamen  hodieazyma  &agreftiain 
pafcatis  rempore,non  curantes  de  contammatione. 

Itcm  Ioan.t9.exDrefledicit./: -at  autcm  para.pafcha,& c.Cum 
enimparafceuealicuiusfefti  idc  eftquod  pparauoad  illa  die& 
no  dicit  parafceuc  fabbati,fed  pafchar,  mamiifte  oftcndit,  qcF  m 

lila 


1 

Glof  ord.&NicoIaideLyra.        44  J 


t  19. 
t  cert». 


443 

*?  illadie  pifcha  fperabaturquodpropofitum. 
A  Item  fi  tcua  fcr  in  qua  clt  Chnltus  paflus  fuifFet.ic.fequerct 
cji  rcs  non  corrcfpondcrcnt  propnz  figurae.cj»  elt  valdc  inconuc 
niens  in  hac  matcria  .  Na  cii  agnus  PaTchalis  nihil  aliud  figura- 
batni.'  paffione  Chnlti.adcuiusagniimmolatione  fola.i-jjuna 
crattcmpus  dcrcrminatu,  inrautu  quodimpcditia  comettione 
agni  pp  cucnrum  conraminarionis ,  nou  porerat  dcfedtii  fu pplc- 
rein  1  t.fequenn.nec  inahaquacumque,  fcd  m  i^.luna  incnlis 
fccuudi.vt  hf  Ntim.9.ergonullom6dircnclfi  vf,q>  e  pnncipa- 
litcr  figurat  a  cflct  m  1 5.1una,vndc  &  idc  Chryfott.  cxprcfle  di- 
cit.Chnflu  refcruaflc  lolqc&fiofli  fextefenae.qn  vcrus  pafcha 
fitbac.  Ncc  vf  toniconfoniiquod  Remigius  &  ali)  do^otcsdt- 
cunt,  f.quod  Chrillus  fuitligatus&  tcntusin  14.  in  vcfpens,  & 
quod  tunc  inceperunt  pallionis  cxordia.   Na  immolatio  Chrifti 

fropria  no  fuit  milin  ara  crucis ,  vt  cois  doctnna  ecclelix-  tcitaf . 
te  feria  fcxta  in  qua  Chriftus  fuit  paflus ,  non  fuit  cclcbris  nec 
folcnis  in  obferuantia  Hcbrxoru,ergononfuit  r  5.1unamenlis 
primi,»onfequentia  patct,na  Exod.  1  a.de  eade  dic,f.  1  j  .lcgitur. 
Dies  prima  eritfantla  at  folenis  nibil  opei  is  facittit  i»  ea,exceptit  his 
qn*advefcendumpcrtinet,u\Lxci\i\hus\tTbis  manifcfteclicitui  cp 
quicquid  opero  prohibctar  in  fabbato,  cit  prohibitu  in  1  c  Juna 
primi  menlis.exceptishis  qux  ad  vefccndu  pertincnt.Sed  aflum 
ptii  probatur,na  multa  feccrunt  Hcbraei  in  eade  fexta  feria.quae 
nullo modo  hccbant  ficri  in  fabbato,  ncc  m  tali  folcnitate,wdc- 
licctaccufare,flagellare,tcftes  prcfcntarc,examinare  &  fcntcn- 
B  tiamdittii.itiuafcrrc.quxoIaexcrcucruntcircaperfonaChrifti, 
vt  cuangeliftae  teftanf.Quar  quide  iudicialia  et  apud  nos  in.fole- 
nibus  diebus  fcitiuis  i unt  illicita  ,  multo  magis  apud  eos  qui  ni- 
mislitcralizant.Iteangariaueruntpatre  Alexiidri  &  Rufi.M.ir. 
1 5.  quod  eft  manifeile ,  prohibitum  in  diebus  fcitiuis  praefcrtirh 
cxtra ciuitatcm,lcre.i 7.quod licet  de  fibbato  dicar.ide  t  n  eft  de 
prima  die  folenitatis  pafchahs,vt  diafi  eft.Ncc  elt  dicedu  q,  lioc 
c6mifiile|t  ex  odio  Chrifti,  nam  ipfi  tcnebaiitur  lultincare  facta 
fua,&  pcr  legc  mofaica  ea  reuelare,dicentcs.  T^oslc^ebabe.&c. 
Prartcrea  vcntas  aflumptipatet  exprcflc  in  fepuhura  Chnfti, 
Fuit.n.fepultus  per  Iofeph  ab  Arimnthia  &  Nicodemu  qui  iufh 
crant ,  &  nullo  modo  quod  non  licerctin  tpe  folemni  feciflcnr, 
vnde  fuper  illud  I0.19.  lbi.  Tropter  parafccm  Iud'jtoru,ifuiaJuxt4 
eratmonwne.tU,  &c.  Aug.  Acceleratam  vultwteliigi  fepultura 
ne  aduefpcraret,  qrh  um  faccrc aliquid  noo  liccret,Scd  conttat 
quod  ti  fcria  fexta  fuiilct  1  j.luna,tic  erat  illicitum  in  eade  fepc 
lire  ticut  erat  ia  fabbato,hoc  idc  patet  Luc.2^.quia  dics  crat  pa- 
rafceue,&  fabbatu  illuce fccbat.  Ex  quo  vf ,q,  fcpultura  llla  licita 
erat  111  fexta feria,  no  tn  in  die  fabbati.Ex  quo  patct  q, fcria  fex- 
taillanonerat  pnma  die  folemnitatis  pafchalisapud  Hebrxos 
cp  fuitaflumptu,&c  Nec  valet  dicere,  rp  lolephab  Arimathia 
ex  deuotione  Chrifti  feftu  violaflet  pro  cius  fepultura  .  Nam  de 
Magdalcna  quae  Chriltu  fcruentius  dihgebar,&  de  csteris  mu 
lienbusipfum  fequentibuslegitur  Mar.  16.  Et  cutranfijfeifab- 
batu emerunt  aromata.  Vbi  manifeilc apparct,quod ab  emptione 
aromatti  pro  fcpultura  dni  pcrtinentium,(quod  eft  valde  kuius 
opus  qua  fcpnltura)  mulieres  deuocar  pp  obfcruantiam  fabbati 
abftinucrunt.Ide  Hiero.fupcr  illad  Mat.2S.a.  yer.it  maria  M*g- 
dalena  ,  &c.  Scpulto  naque  feria  fcxra  dno  mulieres  prarparauc- 
runt  aromata  &  vnguerita,quamdiu  licuit  opcran.f.vique  ad  fo- 
lis  occafuro  .  Sabbatofiluerunt,  1.  quieucrunt  ab  operando  f  n 
*-  lcgismandatij.vtLucasait  H$c  Hicron.Ex  quofequiturquod 
fenafcxtailla  non  eratcelcbnsfolemnias  arymoru.  Nam  fi  fic 
oia  predicta  fuiflcnt  illicita,ficut  in  fabbato.vt  diitu  eft  Prartc- 
rca  lo.ip.f.Ffatdicsil/tt  m^nadiet(abba'.i.Er^o  imlla  die  fabba 
ti  concurrebant  dui  fcftiuitates,  f.fibbatina  &  pafchalis,  &  per 
confequcns  dics  fabbati  erat  1  5  !una  apud  cos,confequentia'pa 
tct,  quia  tota  celebritas  hcbdomadac  azymoru  erat  folorb  in  pri- 
ma  die  &  7  vt  patct  Lcuit.z  z.Contordat  Beda  dicens.Erat  ma- 
gna  dies  illa  fabbati.i.pp  folcmmtarem  pafchale  Ad  cuius  dif- 
ficultatisdcclaraiionemaliqua  funtcirca  fcitiuitarcsleg.santi- 
qua:  prarfupponenda,  qucirum  quardam  fumuiirur  ex  facra  fcri- 
ptura  vel  in  ea  h  ^bcnt  aliqubd  fuiidamcntum,quaedam  cx  rcgu 
hs  Calendan,  liebrarorum  apud  eos  diuulgatis,&  vfque  in  ho- 
diernurn  dicm  infallibihtcr  obferuatis. 

Pnmu  prarfupponendu  eft,  q>  dies  naturalis  apud  hebrcos  in- 
c.pit  aboccafu  fol.s  die.  fabbati ,  &terminatur  inoccatum  folis 
d.ei  dn.car,&  fic  dealijs.Et  iic  intcllig.f  .Ilud.^  vefperevfauead 
vrfpna  c.lbrabiris Sabbata  vtflra.L^x.t 3-Sccudu  cft.q, mcnf.s 
apudeosc  tlunam&  perfic.turcxf  ?o.dicbus&  lo.honsnatu 
ral.bus  &  duabus  tcrtijs  vmus  horz  cu  |  tr.bus  minutis.quc  qui 
dc  coputar.ococordar  cu  Prolemaeo  &  al.,s  aftronomis  fecuuau 

curium  medui  lun.r  q.iicit  muar.abili, .  Tertiu  cftquod  annus 
hebracus  jnc.pir  a  C«l|  l;s  fcu  nou.lun.o  ,  q,  cftprope  a:quino- 
a;u  ,  eroale.  Vndc  Lxod.i  ,.a.  Menfniflc  Ibnpr^pule.fu 

toinjcnomrHfrug*.  quartu.quodomrjia  fefta  Hebiaeorumpra:- 

tcr 


tcr  fabbatumexordinmcorr.putationis,&  perconfcqucnsmobi 
lit.ircni  pcr  ducrlav  fenas  hcbdomadat  fi:rnuiit  a  ncomcn.a  pri- 
nn  ine1'-  prxdiftt.Verbi  gratia.  Sii  1  .cdicTta  neomcniainc)uinta 
feria.tptic  d^es  folcn.nitatis  aiymoiu  cnr  fimilitcrquinta  fcna^ 
quia  m  1  «.luna  ctt  clic^  immolationis  agm  folcmnirat.s  pafchalis 
luxta  illud  Num.  28. d.  7.  »  <  n  u  ab  alrcro  dicfabbat'\  &c, 

■Scpicm  hcbxlomacUs  plcnas  ,  &  fcitum  tubarum  ent  in  dic  fab^ 
bati.Na  (ex  rficnfeslunares  quicopurabantura  ncomcniapri. 
mi  menlis  vlqueild  ncomcniam  fcptimi  funtccnt6~o.&  fept? 
dics  integn.qui  rcuoluti  per  hebdomadas  in  fexta  fena  finiCitur, 
&  fic  ncomcnia  menlis  lcptimi  fequcntis  erit  m  fabbato.  Confe 
quentcr  fcftum  expiationis  crit  feria  fecunda  ,  na  eft  in  decuaa 
dic  a  fcfto  tubai  u.(  lonfini  uenter  ftftum  fccnophegiae  fcu  taber 
naculoru  crit  m  f.ibbato  ,  quia  in  1  5 .  fcfto  tubarQ  &  lic  de  limili. 
bus.quzoiaLeuir.i  j.&  inalijs  locis  habcntur.(^uintu  elt.quod 
inquacuqucdieconiunclio  luminanu  fccundii  med.u  curfum 

fupradiftumpropeaequinoclium  vcrnalcoccurrcrir,incadedic 
elt  Calcndaefcu  nenmenia  nienfis  pnmi  pdidta  nili  m  cerrisca- 
fibus  111  quibus  repdlanda  cft  fcu  rransfrrenda  ad  fequen 
&  qnque  ad  fubfequente.Qui  quide  cafus  du»funr.Prnnus:qi 
tahsconiundliotranfcendit.i  8.  horq  eiufdem  diei  !fi  qua  eft.Ca 
ius  rcpulfionis  ratio  eft.quia  tunc  magis  detlinat  talis  coiunitio 
ad  diem  fequente  qua  ad  illam  111  qua  eft ,  cum  iam  tranlit  tres 
quartas  paitcs  illius  diei,  &  att.ng.t  quafta  vltim3m,&  tal.s  con 
iunftiovocaturapudeos  nouiluniu  vctus  feu  antiquum. 
gratia .  Si  nouilunium  aequinoai j  vernalisefTet  m  18.  hora  fib 
bati  vclunf:  a,tunc  Calenda  feu  itcomcnia  eila  fiendi  in  eadei 
die  fabbati,  &  per  confcquens  prmcip'u  topurationis  fcft.nr.ni 
totiusann.tflctabeadem  diefabbati.Si  autconiunctiocflct ' " 
tta  1 8.  horam  ,  tunc  talis  ncomenia  eflcr  transfcrenda  feu  rep 
lenda  ad  dicm  dnicam  immediatc  fcquentem,&  per  tonfeqi 
pafchalia  fefta  &  aliae  feftiuitatcs  lllius  anni  tran.«ferrentur  a< 
rias  correfpondentes  diei  dfiicc  &  non  fabbati.vt  patcr  cy  di^. 
Secundus  caltis  cft  qfi  nouilunium  vernale  occurrir  m  fet 
ria  quarta  vel  fexta.  rnhis.n.rribusferijsnonpfitfigiO 
fcuncoincniacjquinoftijvefnal-s.Cuiusr.icio  patfbit  inE_ 
toprefbpponenducft,  quod  qnqueoporrcrquodfiantu 
pulfa-  dc  eadcm  neomcnia.Hoc  pjtetex  duobuscalibus  fiif 
fts,  nafi  nou.luniuvernalcoccurratindi.cdnicixlrra  18. 
tuncincadedienon-cftneomenia  figendapp  antiquicatem  (M 
vetuftatem  nouilunij  fecundu  pnmu  cafuro.Nec  in  fecunda  feW 
fequenti  pp  hoc  quod  eft  vna  de  tnbus  fenjs  interdidti;,iu\tafi 
cunducaiurn,&  ticoportetqctrransferarurad  rert.5  fena,&  ha j 
contingit  apud  cos  fatis  frcquenter .  Nec  fentiendu  eft  errouj 
feu  contra  mente  legis  loqqetis  fimphciter  de  pnma  die  mcnll 
nacoputatiomcnfiu  quantu  fpcftatad  cuhuieftiuitatu  fuiiit 
quodfit  vniformitcrregulata  &  apud  oes  c5iter  fufcepta ,  cV  , 
qualitcr  yenrati  propmqua.prout  gratiofius  &  rrmot;us  conr 
gitin  c6puto  noftro  circa  feftiuitatcm  pafchale  &  alia  fcil 
biha  lpfam  fequentia  Ratio  aut  quare  praed.ae  trc«  ferit 
da,quatta&  LxtarepeUuntur,  ne  in  al.qua  c.iru  neomenia  pt 
n:imenli5  fi^atur,  quaruad  fccunda  &  quarra  fcna  vna  eft  &  c. 
tahs.  Nacuftitucxpiaticnis  fir  cclebernmu  iicut  diesfabbati, 
iutantu  quod  cibana  non  permittutur  in  eadcm  dic  parari  licut, 
nfecinfabbato,vtexiacra  htcra  pot  haberi,indccft  quod  exca- 
ru  tradir.one  antiqua  feu  confucrudinc  immutabili ,  qua;  vfque 
hodie  durat.habctur  cjuod  dics  expiation  s  nunqua  concurrcret 
in  die  vcneris  necm  diednica.  Na  fi  dies  fabbar,  a  parteante  vel 
a  partepcft  co  inunreturcu  feftocxpiatioms,  tuc  clTent  duo  dics 
naturalcs .continui  cclcbcrr'mi,in  quibus  nullomodo  liceret  pa- 
rarecibana,cpcltergraue&  valdeonerosuron  populo.  Exquo 
fequirur,  quod  neomenia  prardidta  primi  menlis  non  por  c  I 
fecunda  feria,  nam  fic  ieftum  expiar.onis  occurreret  .11  fcxta  tl- 
ria.&contimiarcturcumdiefabbatiapartcante,quodcftcOtn 
pdidta.  Simihter  nec  neomcr.ia  primi  menfis  habet  efTe  m  q  1: 1 1  - 
ufria)naficfeftuc\p!ationise'lTetindnicn,&  perconfequcni 
continuaretur  cu  fabbato  a  parte  poft.quodeft  c6tra  pd.cL.,vn- 
deparctratiorcpulfa:  fecundx  fenx  &quartar.Scur.itvou 
fcr.a  fcxta  e'xc  luditur  ad  hoc.vtin  eade  neomenia  primi  mcnfis 
non  figuraf  apud  eos  talis  eft  Na  in  ffto  r.ibernaculorfi  fcu  fce- 
nophegia; ,  quod  feftu  fcciidu  eos  &  et  fccudu  doftores  noftros  ', 
pccptQiuitadc6memorandu  beneficiudiume  protcdtionis,& 
educlionis  qc!  habuerunt  pcr  defertu.vbi  in  tabernaculis  habita 
uerunt ,  111  quo  habebat  lc^tari  pcr  fepte  dics  cora  dno  fumentes  \ 
frudtu  arboris  pulthcrrimae  fpatul.ilquc  palmarii,  &  cj.proutlc- 
guur  Leuit.i  $  ad  lignificandu,  qd  per  arida  terra  deferti  dedu- 
Xit  cos  Deus  ad  terra  delitiofam,prout  fanftus  Tho.pnma  fcct^- 
dcj.q.ior art.4.in  rnlione  ad  io.ar.ponit.in  qua  lf ncia ,put tra- 
dir  m  enru  codicibus  apud  eos auteticis ,  circumibat  altare  fole- 
niter  cu  hmo.  fpatulis  &  rami^  femel.n  prima  d>c&  inalijsdie 
bus  vfq;  ad  fcxtam  lncluliue.In  feptima  autcircuroibant  feptiet' 
jn  mcmoria  captionis  Icricho  q  fuit  prima  ciuitas  terrc  ^pmillio- 

nis 


. 


r; 


t 


Matthzi      Cap.XXVi. 


44 


6 


n  abeiscapt.i  pcr  hiiiu[mocli  circuitiones  feptcnarias.vt  hubcf 
Jfuefexto.  Vndc,&  inilia  feptimadie^Kedrbantin  huiufmodi 
j.:i]aint3titii,quod  queda  ibi  facta  non  liccbat  fnn  in  die  f..b- 
l  t:,Cuiuscucuitio..is  memoria  hodie  i:t  imer  cosm  gyrorotu 
J  co;is,cualMre  non  habeant.Sed  li  neomenia  pntri!  mcnlis  fuif 
;:xta  fen.i  ,  fcquerettjr  quod  feftu  tabernaculoiu  concur 
l  die  donntiica.vt  patetcomputanti,&ficieptim.idiesta- 
Jruaculorueflet  in  diefabbati.vnde  cefTarent  illa  q  difta  funr. 

:,:quibus  ommbusclicnurqueda  regula  111  Calcndariiseoiu 

c  &  apudoes  diuuigata,  &  vfqueinhodicrnu  dieinfallibi 

J;r  obferuata.Quia  pnmadies  folemnitatis  pafchalis  nunqeft 

jfta  fecuda,quarta,nec  fexta.Septimu  eft.quod  annoquoChfs 

iilusfuit,concurritc5iunclioliiminariu  prope  c-quiiiocljii  vcr 

jlc  luxta  vera  computatione  Hebraeorii  quae  eftfecudu  mediu 

jjrfum  fohs  &  lune,vt  dictii  eit  uiferiaquintapoft  19.  horacum 

mnutis,hoc  eftccrtifhecalculatu  perrpe,&cu  peritis  He- 

11  diligentillimerepertu  &concordatu.Quibus  preTuppofi 

paretfolutiodubii  prcdifti.Na  inanno  pafiionis  Chriftihcet 
,.:i:,ettoluminariu,vt  diclii  eft,fuit  ferucjuinta.nopotuit  inea 
loiocnia  figippiplius  vetuft.ite.quia  fuit  vltra*i8.  hoia,vtpa- 
r:n  feptimo  pi:efuppoljto,  &  perconfeqnens  occurnt  primus 
repcllendi  lupradictus.h.ibuit  crgo  tramferri  ad  fequente 
:elquia  fcques  erat  fcxta  fcria,nec  111  ea  poter.it  neomeni 
lignari.vt  diclum  eft ,  nam  eft  fecundus  cafus  repuiiionfs  iarp 
,:tus,habuit  ergorepelh  fcu  tr.insferri  ueo.jienia  ad  diem  fab- 

-.,'k  perconfequens.  15  lunafuiteodem  anno  fecundum  hc- 
/aicamcomputatiooem  legitimam,  &  alTuetam  m  die  fabbati, 

qua  concurruntdux  fefhuitatesfolemnes  apud  eos,fabbatina 
ilicet,&pafchalis,quac  eit  prima  dicsfolemnitatisazymorum, 

liccratmagna  dics  lllafabbati  fecuudum  Io  &  in  feria  fexta 
amcdiate  praeccdenti  fuit  fecundum  eos  .14.  luna  in  qua  legi- 
mc  erat  pafcha  immolandum.  Vndc  ln  eadcm  fexta  feria  fuit 
nraoUtUE  verusagnus  pafchalisab  cis,fimilitcr,&  typicus,pro 
nus  typici  manducatione.vt  non  contaminarcntur  110  intraue- 
jnt  praetoriii  fccundum  Io.Chriftus  aute  m  huiufmodi  neomc- 

a  pnm3  rcpulfam  tantii  tenuit,&  non  fecunda.  Prima.n  eft  ra- 

pnibilis in  fe,&  finerefpec~tuad  fefta  futura,fed  folupropter 

Ttuilatem  conmnctionis  vn.le  neomenia jlliur  aiun  apud  ipfum 

ittranflataad  lextamfcrin.fedde  fcxta  ad  feptin-a  nufl3tehu$ 

ibuit  transf:rri.ipud  eum,nam  ratio  iilius  repulfxex  feftis  fu,- 

insin  menfe  !cptimodepedebar,vt  patctcx  :adic~ti.s,qun:fe.t.i. 

fuiuracfi  Chriftus  fciuiftetperpifiione  fuam  Jcpropmquoim 

[ecalTan,Iicut,&  cauera  legis  cerimonialia.nuil.i  vim  ha- 

libanttransfcrendi  feu  repcllcndiprrefcnte  ncon:cn;a,vt  pa.ct 

iti.  NacclTante  caufa  pfcrtim  finalicefTaichabet  efTeclus. 

mtctgoiuxta  verillimam  &  infallibilem  notitiaChrifti  neomc 

.1  temporc  fue  piliionis  in  fextafena.Similiter,  &  pnma  djes 

afchalisfolei;Miiti'is,hoc  eft.  15.  luna.ipudcu.vndc  &  in  lcria 

umta  praecedenti  fuit  vera.14  luna  in  qua  pafiha  cu  difcjpuhs 

imporedeterminatofecundvi  lcgis  veritate  manducouit.Inhoc 

:  \  idetur  cocordare  magiftcr  hiftoriarum,dicens.Qu§d  fi  tabu 

(^mputidihgentcr  retro  percurramus,mucniemus  qct  teaipo 
: paliionis  Chrifti  fena fexta fuit.  15.  lur.a.Et  hoc  eft  vcrum.h- 
cttabula  noftri  computi  fit  grofhor  q  hcbraicain  hacmatcria. 
Ex  cjuibus  habcf.qct  tempore  paffionis  Chrifli  duplex  fuit.  1 4. 
unalicut  &neomenia  pnmi  menfi*,Vna.f.verafimu!,&  legni- 
nafecundum  veram  computationera  Chnfli.cuncla  legis  mifte- 
lataprtTentiaquafuturafcicntis  .  Alia  vcrolegitima  tantum 
ecundum  communc  &aiTuetam  computationcmahoru  omniti 
pteter  Chnftu,&  in  vtraque.J4,vterqoc  agnus  fuit  immolatus  vc 
rus&  Typicus.In  I4.enim  vcra&  legitimaquefuit  feria  quita 
Chnlhir  manducauit  agnu  typicu  &  cofequenter  vcru  a^.nii  fub 
facrametodifcipulis  tradidit.  In.14.  verolegitimatantuq  fuit 
fextaferia.agnus  verusfuitimmolatus,c6(equeterauteTypicus 
&ficreddendofineulafin£u!is  ,oia  vcracitcrconcordanf  Nam 
Mat.  Marcus  &  Lucas  qui  dc  ccna  domini  notabilc  mentionc  fc 
ccrunt  exprimendo,tniI!aagnii  Pafchale  folemniier  ChriftuctS 
difcipulis manduca/jc,&  m  cadc  facramii u  cuchantti^  inttit uif- 

ie 


fe  vt  patet  ex  eorii  dnftis,q!ibet  eoiu  ipfim  fcri.im  quima  notat ,  \) 
tanqua  propriam  ad  immolatione  agni,'&  pcrconfitj-icns.i^.lu 
ra  fecundum  vera  compumtionem  Chrifti  predidlam  fecundum 
C|Uamnutoritatcs  Chrvf  &Hic.ad  parie«ifiirmatii:.i  fupraindu 
ftq&i  fimilesobtincnt  \eritate  .  Sed  foannc?  qtii  dc  ccni  dornmi 
hreuilfime  feexpediuit  fo!um,dicens.  Ccn;i  facta&c.foan.i  j.ni 
iiil  exprimens  de  agni  minducation.-,  ncc  de  facramenn  inlhtu- 
tione,cu  i«i  de  hoc  facramento  p!us  ccreris  tr.ididerat,fecit  potiur 
mentionedefecundai^.f.legitima  t.inrum,  quae  fuit  fexta  feria, 
vt  diclumeft  Adexcludendumcrrorequi  infurgcrepofietexhoc 
quod  principalc  figuratu  non  correfponderet  figurc  in  temporc 
tii  diftriAe  per  lcgc  dcterminato  ,  vnde  &  vocat  eum  parafceue 
Pafchae  .i.vigiha.  Etdicitquod  Hebraeinondumaducaueranc 
pafcha  tepore  paffionis  Chf  i,quod  habet  veritate  fecimdu  legi- 
timam  computatione  hebraeoru&  ccterorummyftcriapaflionis 
pro  tunc  ignorantiu.  Et  idco  in  illa  fexta  fena  licuit  eisiudicialia 
exerccre,fepelire,angariare,&  huiufmodi.  Et  famftis  muheribus 
in  eadefextafcriaaromata  praeparare  tanquii  in  die  nonfeftiuo. 

ExquoclariuspateterrorGrecorum  dicetium,quod  Ioan.cor. 
rcxitalios  euangeliftss  «lfrerenrcsquinta  feriii  protunc.  f  Jj.lu  1 14. 
Nam  vt  ex  ia  diclis  patetloan.  non  correxir  alios ,  ficut  necipfi 
ftlfum  aliquodafTeruerunt,  fed  potius  vt  de  mote  euar>;eliftaii;m  E 
ett.illud  quod  ahi  pra^ermilerunt  ipfedcdarauir  .f.f  1  j .  lunani  t'4- 
protiinc  etfuifTe  feria  fexta  fecundumah.icomptitaiionem  lcgi 
timam  cui  concordant  hiftorix  Hebravru  dicentium  mamfefte, 
quod  in  vigilia  pafrhe  Chriftus"fuit  patibulo  fiilpcnfus,&  quod 
a  farculis  nunquam  fuit  mtcr  cos  pnma  dies  pafchalis  icna  fcxta. 

Et  attcndendumjquod  ex  verbis  cuangelii  prxdifta  difteren  tia 
duplicis  neomenue  fcu.14.  lnn^e  ahqualiter  poflet  notan  .  Nam 
yiM\\.i6AcQtxir.Mtv\Rer  diat.Tcwpus  tneiwi  prope  eft  ctpnd  te  fa 
cio pafcha  cum  difcipnla.Yride  ii  li  tempus  meum  prope  eft,diligc 
ter  intelligatur.  Nam  hcct  fit  vei  um  quod  tempus  paffionis  erac 
propc.non  tamen  confonat  cum  litera  fequenti .  Dato.n.quod 
rempus  paflionis efTet  protunc remotius,adhuc  Chriftus  habcbat 
pafciia  m.inducarccudifcipulis  fuis,vtlcgem  adimpleret.Sed  vc- 
rus  lntcllcctusiuxtaprzdida  vidcturtalis.Magifterdicit.  Tem- 
pith  r/.'t'«w.i.  tempus  m«mducandiiPafchafcciindu',veram  meam 
computationem  prope  eft,idcft,hodie  fcria  quiiita,hcet  aliquo- 
um  tcmpus  iuxta  ipforum  aiTuetam  ccmiputationcm  fuiffct  r* 
piotius.fcihcctjn  feria  fexta. Et  ideofequitur..^/)ai-yrp facio&c. 

Et  notanalu  etiam  uidetur.quod  in  manducitiond  pafchar  cum 
nonfit  men;iodea!iis  difcubemibus ,  ue!  ccnueftetibus  nili  de 
duodecim  c'»fcipulistanfum,licut  &  illis  tantum  (ccrete  paffionc 
futuram  dcaunciauit  Mat.  zo.cUoncordat  prardicls.N'1""»  ex  p.if 
fiojic  futura  ,  quam  fohs  Apoftolis  fecrcto  expre)Tepi,xnoftica- 
u;t,  dmcrlicas  huius  pafchalis  tempoiis  dcpendebat  vt  dicium 
cii.Et  ideo  nimirum  fi  fancla:  muliercs,8c  Iofeph  ab  Arimath  .1, 
&  huiufniodi  ,  potius  fcquerentur  hebraicam  computationcm 
commuuc,  quam  Chrifti  vcram  computatione  .  Nam  myfteria 
paiiionis,&  prarcipue  legalmm  euacuatioabfconditafuitetiam 
apoltolis  poftrefurreclioncmufque  ad  tempus.Et  ficiuxtafen' 
tcntiam  phU.Ethi.  omniaueraconfonantuero  .  Diuina  igitur 
prouidcntia  circa  ha?c  dcuote  attendenda  eft  qu;e  pafchalia  feita 
lic  m  antiqs  prasordmauit ,  ut  tempore  paflionjs  Chrifti  duplex, 
14-luna  occurrcret  adagni  immolatione  pfignata  ,  utinprima 
Chriftus  facrificiii  adimpleret  Icgale  ,  &  nonu  inftituerat,  ct  111 
fecudafc.  DeoinfacrificiuotTerretuefpertinu,ututrumq;  tepo 
re  pixlignato  pro  humana  falutc  pftccrct,q  nobis  conccdat, &c. 
Ileph.  \nca.i6. Cum  poftiilatorfoluifTct  omnes  dilhcultates 
circaccena  domini  &  cfum  agni  pascalis  moucnconfuctas  pr^- 
fertim  a  Grarcis.Burg.facit  unam  longam  fingularem  computa- 
tioncm  inqua  multa  ponitmultis  dubia  cuiplacct  uideat.Et  fi- 
nalitcr  in  eodcm  capitulodjcit  quisfucritillc  hymnusdequo 
dicitur .  Lt  hymnodido,  C  c.  Et  dicit,quod  fuit  magnu  alleluia 
quod  incipit  a  Pfalmo,  E«iudate  pucn,  ufque  ad  Beati  immacu- 
lati,exclufiue.IdcmdicitcircaPf»ltrum.Z.ija«i'«irc?/:j<ci-(:.Sii:erum 
eftplacct.Autoritatcm  autcm  ad  id  facvi  canonisnon  bahcmuj. 

^  CAP. 


4  -17         GJof.ord  &  Nicolai  dc  Lyra. 


H 


Pfnitcmia 
ii  d.r  iuli.i» 
tuicL, 


1  Mir.i  j», 

]  111.1?,  2. 
)<>aO.-8-C. 

J  confiluin 


Hom.Sa.iu. 
K..J  . 


&  c  a  p.  x  x  v  i  r. 

_\  a-v   *   jfnt  fl»?f»»!.MatthA-iK,i\:M.u-aisi-iintcxcruntnarra- 

Mar.M.t  iVl    tinnem dclvs q.i.c  .  p  n  d  .mnw  jtb  f^i.c  v!  ju:'  ad 

nianr,f-d  poltVa  redcunt  ,  s  fqucAd  ncgauonem,  Pcjcri  nar- 

rj;id.-,m,quat-".n  -...v.ttarcdcanciccrumadinancvtindccx 

icra  contcxcrciic 

b  Ttccattitr* 

.     ::..tcfua 

tli.t  mucarc  pe»fccu 

....  scc<  r.;iam,li- 

cc«  autcni  wucnvcxjc 

voluntaccoi  .  tamcn 

c  vpjuncati^  cxi- 

iiun  non  mutanit. 

*  Ch.ifofcomus.Vi 

d.cjii  itu.un  po.niccn 

(lamagic,  quanclqqo 

piccuui  ctr,  ft  finem 
ancpit  pccc  atum  N6 
cnim  pctnmtit  diu- 
boluseosquinon  vi- 
gilanc.vidcrc  rruluqi 
antcquam  pcirici- 
anc 

c  jQ/«i'J  ad .  Qiiid  ad 
nos  pcruncnt  de  hoc 
cu  vidcns.  tufciasqd 
feafti.Vel  quid  vidc 
ns  pertmcrc  ad  nos. 
Quid  ad  nos  pertincc 
piccium  accepttun: 
tu  iftud  probaucras, 
tu  indc  facquod  vis. 


tiarn.pcrqnam  fci  Iu*c6r..i£crenonpotuit  Sedqi  m.fof 
tcr  fic peccat in  fratri  m.vcemend.u 
potcfrcidimittj  .  Sm  lutcmpci  maucnt  vpcr.-i,fiu 

-itlir.mrui  p-eniccn  .n  quod  |  ,  ltin  \ 

usfiann  pcccaium,vcnonfolumcmendare  ncquu 

ditionfsncfi 
A  P.      XXVII-  pnj  liomicid 

ac.dideric. 
J.CO  \  :.y:\.  S 


Vide  qiiam  fnlli.iri  in  malo  tota   nf-le  vigilaii.runt  vt  ficerent  ho 

Illk*   d 

t  Ane.u.te  favflof  confiiium  inicruntom 
ncs  principes,faccrdotu  &:  fcniorcs  popu 
li  aduerfus  Icfum ,  vt  eu  morti tmderent. 

»    Qajtm  niutcnw in  korio.n Ic  b    Moserat, 

•luein  nioili  _diu<li-.-iT-i,l.'i;..ii.  n  iudic  'radetent. 


3 


oromnibuso 
infclicior    c 
quenon    pc 
rcuocauirad"( 
fcd  dcfpcraciocrai 
ad  laqueum.  Exp 


B 


f  ioorcruem. 
t  vuiebis. 


fc  ■      ■  i  '»  i —  **    —  •- ......    s...      ..   .««..      ■,.u\,i„i.  J  «l^.      l.l\|l|l   tllll   |      AV.AU 

ttvincUimadduxeruntcum  ,  &  tradidciunt  rcntio  pilato  4    ctaflcs  confo], 


a    Magnii.udincm  .iiiartiz  unplet«ri»ponJu_  c.xcludi-  . 

prarfidi.TuncvidcnsIudasquicumtnulidit ,  quod  damna- 
l  tus  cilctjpccnitentiadutflus,  rctulittiigintaargenteosprin- 

a    Qninto  magis  qui  rni.iiim. 

ciptbus  faccrdotum,&:  femoribus,diccns :  t  Peccaui.tradcns 

EiniiTe ie  audlUBt.  &  tamen  exira  icanun  ft  ctedunt,&  'n  vendente  fcdus  conftitiuirt. 

'  fanguinem  1  luftum.Atillidixcrunt  Quid  ad  nos?Tu  t  vi- 

|  a.    vt  b-rtendetet  ic  petolinn  ctrii,  &  t.rrx. 

B  dcris  .  Etproic(^isargenteisintemplorcccffit,&abicnshi'- 
queo  fe  fuipcndit .  pnncipes autem  faccrdotum  acccptis  ar- 

i    Ob!_;io  iii',iiiotum»b('inin«l'ili8e.>.  douiino  qu-e  oftcnut  e.\  icelcrc.  a       Cotboiian  in- 

p  teipietatur  oblatio.  Gazrphil.itiuin. 

i  eentcisdixerunt  .   Nonlicetcosmitterein  corbonamquia 


cnmiiiis  riu  ,  ^cd 

5  ncc  i.  n;M:isChrfli 

6  omnihus  cflunder 

7  tur,  informis  lxtif 
fpcndiumdifiu 

t     7^0'iiicctcot.Vif 

8  co.la.urcswuliccm, 

9  canie.lum  «luticol 
io  ficniiii  idco  nonn 

tuup  pecunia  in  c 
bana,id  efl,  m 
phylanum  jd 
ri  tcr  cfonaDci  ,  qu 
12  preciii  fanguinifl 


precium  fanguinis  eft.  Confilio  autem  inito>cme"runtcx  illis  t   curcrgo  ipfc  ra 

effuiiditur  »  Ht 


Qyiadmortempecc.inc.tantam  habent  i;znorantiam  ,  & 
ca-citatem,vt  nceturbcntur  in  fcclcrihas  iuis^nccp^nitcn- 
t\x  dolorecrucientur. 

d     Etproieilis .  Sicut  pq nitencia  eius  fuic infructuofa ,  fic &C 
hcjc  oblatio  in  rcmplo  cfi  cxecrabihs. 
e    Et  ai/c«a-.Hicronymus.Nihil  pt ofuit  Iudc cgifle pcnitcn- 

tiam, 


1 


_.  r  . 
prcmn  eis.fj  inde  agcr  emitur  in  fcpulcuram  paupcrum. 
g    Ejr,aunt,&c  AlJcgor.M.,gn.im  mvficruim  clt  in  I 
iniquiratis .  Figulus  cff  Dcus  in  cuius  manu  cx  codcm  lutl 
faceicalmd  vasm  honorcm,aliud  m  contumeliam  .  Agi 
eius  feculu  quod  vniucrfun .  prccio  ems  emicur ,  vt  ci  coItI 
rnortui  fepcfianfpcrcgrinj.Nnn  vtiq;  Ifracl,fcd  alicni.q.l 
in  precio  ianguims  Chriffi  i.piild  a-terna  requic  forticntul 

"iii,  l 


N  I 


LYRA. 


T>i_.i:o 


COLAVS    ])E 
C  A  P.    XXVII. 

AnC  autcm.  Oflenfo  qualiterpaffio  Cbriflifuit  per 
ludxoi  imhoata ,  bic  oflcnditur  qualiter  fuitper  gen- 
tiles  confnmata.TLi  diuiditur  in  dumspartes  ,  quiapri- 
mo  dcfcribitur  ipfius  Cbrifli  crudclis  occifio.  Sccttn- 
do,eivs  fidch>,&  deucta  tumulatio  ,ibi.  Cum  ler  fa 
fturn  cffct .  Trima  adbuc  in  duas  ,  qnia  ptimo  defcri- 
hltur  ipfiut  C  briflitnujua  coademnatio.  S ccundojpfius fcntcntix  ini' 
q<t£cxccutioibi.fct  poftquam  illufei  tint  ei.Trima  inquatuor,  qa 
primo  drfcribitur  ipjius  Cbrifli  coram prteftde prtCfcntatio.Sccundo  ip 
fius prjefentati  diligens  interrogatio,ibi.Ie[us  autem  flctit.  TtrtiOy 
in  hocctix  eius  declaratio,ibi. Pcr  dicm  aucem  folcmnem.  Quar 
to,inocentis  cddemnatio,ibi,Vidcns  autem  Pilatus.  Trima  adbuc 
in  duas  ,qu:a  primo  defcribitur  ipfius  Cb  riflt  pi  ic/cntatio,  vt  diftum  cfl 
Sccundo,incidentaliter fubditur  lud&  defpcratio,'.bU  Tunc  uidcns. 
Circa  primum  dicitur  ftc. 

I  Manc  autcm  faclo..Q^/<t  a  media  notlc  yfquc  ad  ilUm  horam 
iUufcrunt  cntH  confpuendo,^" palmis  cxdcndo,vt  vifm  efl. 
z  Confllium  inierunc,  Scc.  1\(o«  cnim  cx  teflimohiisprAbabiiis 
habebant  aliquid,vniepoj]ct  accufari  coram  Tilato,ftcnt  tius  mortis 
&  ideo  •fhcrius,co>ifutcbjnt  qualiter  eum/icut  dignum  morte  accufa- 
rent,ft  patebit  infa.  Sequitur. 

3  £t  uin£tuniadduxe._7//e«j».  f/a.  reputabantur digni  morte» 
duccbaniut  coram  iudice  ligaii. 

4  Et  cradidcrunc  Poncio._>_'/j^K/  dicfit  quod  Tilatus  erat propriii 
nomen  eins,compo/itu  ex  nomine  matris  qux  dicebatur  Tila,&patris 

wcn  piopriC,  quidccibdtur  ^itus.  Tontms  autem  cognomen  iius,qnia  fucratiudcx 

&*,iIj.iivc«-  mijfu,a  {{omamsad  i"fulampontianam,boc  aurtm  ditiu.sc b.tbctur 

Snomc  fi  Lu '  „1-1  .  *  ......        .  *  ,. 

L-ucnt.? cr.it  incfaada  ugwdaqux  vocaiur aurea.Sedquia  tbimuha  dtcuntur de 
boc  q'ix  vidcntur  primafacie  falfa,qu£propter  prolixitatcm  omitto. 
ldco  aiitcr  dieendum,quod  Tontius  eratpropnum  norncn  eiu.s ,quod  pa 

tet 


Pontiii. 


M    R    A    L    I    T    E    R. 

J     r.i»-  videns luias  qui  enm  tradidit  quod  damnatus  eflet  peniten 
r/-i.Ongc.SiauumlocumpornitciKia:.rcquififlcc,  fecem- 

pus 


tet  ex  duobus.Trhno,quia poflpomtur  cngnmu  m,&  ncn  pwpuniti 
proprionomini  faltemdecurfu  communi  .  SecundoquiabocnomtX 
communc  efl  in  Burgundia, vndc  Tilatus  crat  orinmius.Erat  enim  ne  I 
tione  Lugdunenfts,  W  dicit  magifier  in  bifloriis.  Et  idem  dicit  lofcpb»  I 
hbro  antiquitatum.Tbilattis autcm crat titis  cognomen.Trsfes  autet  I 
eratnomen  officiifni.  Et  dfcituraprtftdcndcquia  prxjiicbat  JtiddLi 
ihidem  miffus  a  ]\omanis.  j 

5  Tunc  ui.Hic  intUetaliter fubditur  Indx  dcfpcr -atio ,cum  diciti\ 
Tuc  ui.Iudas  qui  cum  tra.quod da.cf  U*c  auttm  dcfperattoprM 
ce/Jit  f.v dtfobus. Trimo  c.x  magniludinc fcclcris ,  tradendo  ad  mortenU 
illum  cuias  tantam  fantlitatcm  txpcrlusfuerat.Srcundo  quia  damnM 
tiotiemfuam  audierat  a  Cbrijio ,  vt  ditium  cfl  capitnloprxce .  qucn\  \ 
fcicbat  propbctam  vcrifjimum. 

6    Penitentia  da.InfrucJuofa  tamen,quia  erat  ftnefpc  venix,fuu  \ . 
de  his  qui  sunt  in  infcrno  dicitur.Sap.  5 . a.D :c tntvs  intra  fc  p$nitcnti< 
agentes.  7  Reculiccri.argcn.prin.fa.  Lxquopatet ,  quodcupidi- 
tas  fua  r.ibilvaluit ftbi,Sequitur. 

8  At  il.di.Quid  ad  nos? Quafi dicat,no  cmamm,fipcccafli  vcl 

9  Tu  uiclc.lJcffyidtcpariinet  vidtre  fatlttm  tnttm. 
»0  Et  abi.la.  fe ftl.£  v  dcfperationc.  Et  in  boc  plus peccanit  qitam: 
tradendo  Cbriflum  ,vt  dicit  Hicre.Cuiusr.itiocll  quiaiu  traditiou 
Chriflipeccauitcontra  eius  bumanitatem  dirccle,/cd  in  dcfperat'm< 
illapcccauu  dirctle  c~6traeiusdiuinitatem,qitia  contra  infinitatemi 
umxrnifcruordU.ScquitHr.    11    Non  licet  eos,fee.Corbam  bt 
braicc,ukm  efl  qnoi  oblatio.  Corbonam  autem  eratjocus  adpo 
cblationes faclas in  lenTploproteparatiotic  terr.pli,&  &ltis ncccffari- 
ts.Magna  igitur  apparetfacerdotum  exc<tcaM,qui  occftoncm  Cbri- 
fli  rcpuiabant  fibi  liatatn,  h,;o  tanquamfacrificiumD'.vfaccrem 
tamcn  prccium  vcndhionis  eius  rcputabant  ncfarium  ,  #■?  indi^nm 
applicari advfus  templi.    \  2  Confilioautem  inito,fec._^»<f//' 
le cuius  ilie  agcr  crat  figulus  fuic ,  ideo  fic  vocabatur ,  yelforte ,  quia 
ibi  erat  tcrra  apta  adfiacndhm  vafafltliiux 
; In  _ 

puspfiiitenne  obfeiuauifler.forfltam  muenifllteum  quid 
ciC.Nolo  morcem  pcccacons.fcd  magis  vi  couercat,fe  viti; 
1 2.  Etnerunt  ex  tllis  «gi  um  figult  in/epkituram  peng,  ;no<  <-.r 
A  VG  VS  r.Pcrcgnnis  uiquam  qui  f  inc  domo,pacria'fe  tote 

orbc 


\no 


o>u 


449 


Matth 


XI 


^l      Uliqaidem  feceruntalia  voluntace,vtecerr.5  relinquerct 

\  fux  nequiria:  monimenrum.Sed  nos  qui  percgrini  eramus  a 

Jfge,&  ^pphecis,  praua eorum  ftudia  fufcepimus  in  falutem, 

&in  prccio  fanguinis  Chnfti  rcquiefcimus. 

a    Ter u raniam.  Hseron. Hoc non  ui  Ieremia,fed  in Zacha- 


Cap.XXVii.       450 

permnntiodecaptiuicateliberatorumin  iliatcrra.  D 

b    ^ifiLp  ifrael,&  c.  A  quibus  minus  oportuerac,qui  ma<Tni- 
ficare  debuerant. 


pajcgitur:  tamcna- 


c     TuesiV-xludxo^.m.  Sccundnm  Lucam  dttoobieccrant,f.  Vae.tp* 
quod  prohibebac  daii  ccnfum  Cxfari,  &c  qtiod  diceret  fe  re-  LuCao-4 

gem.  Dc  regno  ergo 

agrumflguliinrepulturamperegrinorum:  propterhoc  vo^  ,    SSSjiffiSSta 


THuinsfcculi.. 


catus  cft  ager  ille  Acheldemach,   f  hoc  eft  ager  fangui-  z    tis:qui.iaudicraceu  Hieddcma, 
nis ,  vfque  in  hodiernum  diem  .  Tunc  lmpletilm  eft  quod  s    |(0fr°n*fl*;  W*''-  hoccft" 

j-r»  n  t  01  .'  .        *  qux  funtCxfamCxfa- 


Etac- 

IQuodinZicliuia,  aypeudctuut,  ide(l,alijrci  com- 

tScilicet  me. 


paraueiunr. 
a     THoc.f.         b     5IIIiusChi-ni 

ceperunt triginta  argenteos ,  precium  appreciati ,  quem  ap-  5 

a     Tldeft.nonpiurisprecj  merjaeiues.quam  viiemancipium. 

b  preciauerunta  filiislfrael,  &  dcderunt  eosin  agrum  flgu-  <y 

TConrtitutum  mibi  leuelauit. 

Ii,ficutcoanftituit  mihiDominus .  -  7 


t  Iefusautem  ftetitan 
c  teprxfidemjcVinterrogauiteumprarfesjdicens:  TuesRex  ~ 

ISic  iempcm,vt  fetmoeius  caiiiirinia:  uon  pateat,  6:  tamen  vcmm  di.ar. 

d  Iud.Torum?  Dixitillislefus:   Tudicii.   Etcumaccufaretur  9 

10 


ei;,rfilij5veibis.  Leginu- 

cr  Ieremia:  apocry- 

bu.inquohix  ver- 

fcripta  reperi.Sed 

tamen  magis  mihi 

videturhocfumptu    a  di£t.um  eft  per  Ieremiam  Prophetam  ,  dicentem . 

dc  Zacharia  more  a- 

pottotorum,qui  ver 

borum  ordinc  pra> 

termiffo,  fcnfus  tan- 

tum  de  vcteri  Tefta 

menco  proferunc. 
4«    Idem .  Abfit 
*!"urgo  de  pcdiffequo 
#   Chnfti,  quodpofiit 

arguidefalfo.cuicu 
ig  r.t  fuic  non  verba,  &c 

iyllabas   atictipari  , 

fed  fcnccnrias  dog- 

matum  ponerc . 
Tcr  hremiam  pro- 

phetam.  Scd hoc  in  Icrcmia  no  innenitur:  fed  in  Zacharia fe- 

xe  fecundu  fcnfunviou  fecundu  vetba.Vnde  quida  codices 

non  habent,per  Icrrmiam,fed  tantu,per  prophetam.T.irr.e 

fccreco  Dei  confilio  fachirn  cft.vtammo  Mauhxi  .pZicha 

xia  occurrerec  tereraias^dmhfes  prophete  vno  fpintu  func 

Joquuti,ixa  vt  lingub  linc  oium,&  oia  finguloru .  Quare  er- 

goMattharushocemendaret,  quod  fpincu  rcgentc  fecctac: 

vc  perhocadmoneremur  caucaincer  prophccas  effeconcor 

<iia,vc  vni  depucecur  congruc  quod  ab  slio  df  .  Vel  apud  le- 

icmiam  muenicur  de  empro  agro  ,  fed  non  fub  hoc  nommc 

precij.Apud  Zachanan  de  cngiura  argenreis:&:  ruhil  dc  em 

pcionengri.VcrumqueergoinferpreracurEuagcl.ftaadhoc 

quoddeDomino(0!rp!etumefT,&confcrcinvnu:r:ci!nca 

argcnrcos  quod  eft  in  Zacharia,&  agrum  empcu  quod  cft  :n 


qux  funt  Ctfarit  C&fa 
ri;  quaflaptum  men  tZac.n.c 
dacium  mutdorum 
negligic.  Vndc  Mar- 
Clis.  Ei '  nonerantcon- 
mnie.wia  tefiimonia  eo- 
rajz.Inhocqudd  Pi- 
Licus  nihilaliudcri- 


Mar.*4f 


fVtvctumpatiehtiiCiet  exemplujn  ,  llcutfligellatusante,  ita  inodo 
lilet  accuLatus. 


c  aprincipibus  facerdotum,  &  fenioribus,  nihil  refpondit. 


ii 


Icrcmia.Quodfubdic.  Quem  apprea  uermnt.  Apuu  ncutrinn- 
ucnicui  ,fcd  ex  pcrfona  Luangclific  accipiendtl  cft,qu:a  hoc 
cx  rcuclatiorrc  Domi.i!  cognouic  ad  hac  rem,  quedc  precio 
Chnfti  fact  tcft  huiufmodipcrcinere  ,pphetia  L;bcr  qiiippc 
cmpci  agnapud  le-e  niarn  iubcf  micc.  m  vas  ft^.le  .  £c  hic 
cm.curagcr  figuii  Je  preciodotninnn  fepukura  pcregnno-. 
rum,idcit,ad  pernianfionequictis  corum  quipcrcg1  macur 
cum  domino &  confepdiuncur  ci  pcr  bapcifmum,na  &c  illu 
cmpcioncagn  hoc  iigiuficarc  Icieuns  dnsdjcic,  quiaent 

pcrmau* 


minis  interro2ac,ni- 

Oan  ficRexIud^o-JMar-i^a 

rumiargtiuncurim-!;^,!^ 

picc.-icis  ludxis  qui 

nec   fal  l'o  mucnire 

pocuerunt  qtiod  ob-  E 

ijccreruSoluacori. 

*      OngCUCS.   ftl-  TraOi.^.h 

dex  totius  creacurae  watth. 
confticutusapatre,  videquancumfehumiliauic,  vtacquie- 
fcerecftarcanceiudicemcuncccrracIud«a:,&:mcerrogacus 
eP  mccrrogationem  ,  quam  forfitan  Pilacus  deridens,  auc 
qiibicans  mcerrogac. 

Chryfoftomus .  Quia  fciebacPilatum  nullam  curam  fa-  HomiI.87.in 
ci cniem  lcgaliiim.  ad  pnblicas  accu!"aciones  rem  ducunt.  Matc. 
d  Tudicn.  S.'icerdoci,quafidcpra:teririsrcfpondic:quialcx 
omnis  vcncurum  Chnftum  prxdicauerat .  Tu  dixifti :  qua- 
fi  vcnr.unm  Chriftum  cx  legc  ipfc  dixilTcc .  Huic  legis 
ignaro  dicitur .  Tu  dicii ;  quia  pcr  fidem  prxfentis  confeilio- 
ms  falus  gentium  eft .  Notacjuod  Pilatoaliquacx  parrerc- 
fpondt  c  qui  inu.rus  ferebat  fcnccnciam  .  Pharifieos  vcro  in- 
digrios  iuoiermone  ludcauic. 

Chtyioliomus.Confcffuseftfeeffe  regem.fed  ctjlcftem,  Homil.  87.111 
vc in aJio Euangelio mani feftius tegicur, R^g"U>n mnm non efl  Macth. 
dc  bai  inur.do .  Vc  neque  Iiidtfi,  neque  Pilacus  excufacioncm 
habcancthuic  accufationi  infiftcnccs. 

c     7{thilrefptn£t.     -Jc  O  lgcnes.AccufacusIefusficuccunc  Trafta.f 
nihil  1  cfpondic ,  iic  nec  2c  mbdo  1   non  enim  fit  eis  verbum  Matth. 
Dei ,  fi\:uc  al-quandofueracad  propheus:    fed  neque  di-  ^: 
gnum  erac  vc  Pdaco  mcerroganri  rcfpondcrcc ,  qui  non  ha-. 
bebac  pc-rmancns  &:  firmum  dcChnftoiudicium ,  fedad 
concuna  trahcbatur. 

^    Confue- 


ju 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  It  A . 

In  fcpuhu,  am  pcregnnorum.  Quianon  habebantproprium 
ifcpulchrum. 

2  Trcpter  hoc  vocatus  efl  a£er  ille  ^tcbeldemacb  .  Hoc  cx 
Dci  ordmationc  fa&um  cft  ad  memotiam  proditionis  lud?, 
&  patfionis  Chrifti. 

3  TuncwpLtvmeflqttoddi.eflperler.  Quia  fecundum  quod 
dicitHicro.licetautoritas  fequensnon  iicinlibroleremi* 
qucmhabcmus:  camen  Hicro.vidicauconcaccmiftam  de 
veiboad  verbumm  qtiodam  libelloH-braico  quid.cebat' 
cffe  Ieremia:prophcca:.Mulci.n  libri  prophetarum  non  ha- 
1  cncur. Vcl ahter  ly  lcrcmia  no eft  dc  cexcu,vc dtcic  Hicro. 
ncc  eciaminanciquis  libnseft  6c.cuc  qddrper  prophecam 
mtcil.gt  u  d: •hcmus  Z ichariam  :  qttia  Z tch.aia:  vndecimo 
habctur  ifta  fentcntia ,  lica  verba  aliquanculu  fint  mutaca . 

4  hi  tcctpi  runt  trigmia  arvcniccs,prccium  auprectati.  Id  eft  ip- 
iiucChnlti.  r  rr  r 

j  Qvem  a;pre.fi.if.Qvn3  iftud  precium  ftnc  confticucum  in- 
lcr  ludam,  6c  facerdoccsqui  cranc  dc  fiiijs  Ifracl. 

6  Etde.tosi».«g.fi.  Hortfiproagrofiguli. 

7  Sicut  conjiitmt  mi.dcminus .  Hoc  cft  additum  ab  euangeli- 
lia.cjuiaiftapradiitj  cranc  a  Deopra:ordinata. 

ltfus  aute.n  Iktit.  Hic  ponitur  ipiius  prxfcncaci  inccrroga- 
tio.  Ad  cuius  cuidcncia  confiderandu,o,  Iuda:i  accufauerunt 

Chri- 


Chriftu  coram  Pilato de tribus.vt  habetur  Luc  t ?.a.  Primu  Iud« aeco6- 
fuic,q>fubuercebacgencemIuda:oruaculculegis.Secudiim,  uerfltChriftfi 
o^auc-rcebat  populu  a  redditionecribtici  ImpcVarori  Roma-  ^"r^ns|  at° 
110.  Tcrtiu ,<j,  dicebat  fe  efte  rcge,&  flc  volebac  fibi  vfurpare 
CCgnu.De  pnmo  non  curauic  Pilacus.quia  erac  homo  genci- 
lis.&:  ldeonocurabacdeoblerti.ncione,  feu  violacioneludai- 
cx  legis.  Sccundu  fcicbac  cflc  falfum.quia  audiuerac  a  Chri- 
fto  refpoufum  fuiffe  hidxis.l^dd-tequ£  funtCxfaris  C*fari,&c. 
vc  fupra ,  h  tbicu  cft  12.  De  cercioaucem  incerrogauic  ipfum 
Ch.iitum:  quiaconcralmpcracorem  vidcbacurefl'edire£te, 
q>aliquis  dicerec  feeflercgetn  Iudxorum  quifcruiebat  Im- 
peracon  Itomanofubxributo,propterquod  ltomaniabftu- 
lerant  a  Iudxis  nomen  tegiu  a  tempore  Pompeij,&  hoc  eft 
quod  dicitur  hic.  Et  interr>gaitit  eum Tr&fes dic.Tu es  rex. 
.p     Dtxit  i//i7(7w.r«.c/i.f.veritate:cj.anc)ncgauitfeeflerege, 
fed  magis  cofenfit,  vcruncamen  rtpofuit  didum  fuu,dices. 
Regnu  mcu  no  c  de  hoc  mfidoi  vt  habctToai8.g.  Lt  m  hoc 
fatisfecit  Pilato:  cj.arcgnri  impcratoris  nopocelicnifiiht^c 
mundo,  &fic  rcgnum  Chrifti  non  erat  pnum  impcracon'. 

10  Et cum  accufaretur  &c.  Qu.e  hic  diita  iunt  ,expreffius 
tanc  untLir  Luc.23. 

1 1  Tsiihilrcfpi.ndit.Tu  qa  manifcfte  falfa  erar,&  rnfionc  m~ 
digna.Tu  cj.avolcbat  lplerc  illud  cp  erat  fcripcu  de  co.lfa.5  j.c 
Sicuc  agnus  cora  codece  fe  obmutefcec,&  no  apcricc  os  fuu. 

Tuttc 


MORAl.  ITER. 
'tbc  exnlcs  iatStancur ,  requic  C  hnfti  fanguineprouidctur. 

k«tos  aut  percgrmos  dicim.  s  eflcdcuotiflimos  Chnfiianos , 
qiu 


qui  renunciantes  fxculo&  nihil  poflidentcsin  mundo,  in 
Chnfti  fonguincrequicfcunt. 
8     IcJHs«u(emftetit,&c.$Qq\li\xu:* 

Tom.j.  &        p 


451         Glof.ord.&NicolaicIeLyra.         4^2 


A 

Vbi  fupw , 


a     Confneurrat prffes.     *  Origenes.  Siccnim  quafdamgra- 
tiasptsftancg  s  qu.>$  fubjciunc  fibi,  donec  cofirmc- 

[iii  tii  n  pf.irti  :, .  Tamcn  confuetqdo  hxc  fuit 

{rijquandoapud  lud.fas.SauI  cniihnon  ipcerfcciclonathan, 
omni  populu  etim  pcccnccad  vitam. 
b      Qu  Ji.  3*r,  Bir 

11 


d     jQwi  rfWflw  c* M  V«.Idcm  quod  IVnfcus  ait.TCgcm  Jiigjeo-  Q\ 
rum,quocum  rex  Chnftus  vocabatur. 
c    'Proinbnnalt,  Tnbunalfcdcs  iqdicum,vtfoliurrj  rcgum, 
cachedra  Doctoiuin. 

f   yxor  eius.V xor  viri  gcnplis  hoc  in  vifione  inrelligi  r,quod 

ludari  vigilances  in- 

^Ethnims  eft  qui  condnnnat  Icfum,  led  cauCun  refctt  in  po. 


pulum  ludxorum. 

Tunc  dicjt  illi  Pilatus :   Non  aiidis  \  cjuanta  aduerfum  te  di- 

•    IN.-ciiinendiluenjdiniiitcrctur  jprxlideA  efUC  i  ^litnsdirrerteiur. 

cunt  tcftimonia?  Et  non  refpo'iidit  ci  ad  vllum  vcrbum,ira  vt 


i 


telligcre  noluerunt. 
g     T^ibil  nb  .  Nunc  \<{ 
demumdiabolusin- 
telligcnspcrChriftu 
fe  fpuliasmiffurum, 


mirareturprifcsvchementer.  t  Pcr  dicm  autem  folennem  \    ficut   primum  pcr 


1Non  iinpenah  lanrtione.fedduftus  populicQ»fuetuitin^,ciu  placcr*  uolebar 


mulicrcm 


tMi) 
mortcm  Lu  I 


loan.J.f 


B 


7     t; 


51nPilato,8cuxoteeijs,Cha;him  iuthim  con- 
fitemibus.gemilis  populi  telriniomum  elr. 


)•  ne  qtiiJ  ici 
•tiir.icurxni( 
itoillo, 
T 10  iornnis 


fMir.ic.b 

I.UC.X2.C 

H  .m1l.87.in 


rabas  in  Eu.mgclio, 
fecundum  H^brxos 
filiuspatris,  vclma- 
giltcr  corum  intcr- 
prctatur.Ipfccfl  An- 
tichnflus,  quem  llli 
Chrifto  prxterunt  , 

quibus  dicitur.  fos    a  confueucrat  praplCs  dimittere  populo  vnum   vinctunu  ,  4    mtulit, itamodoper 

ev  pjtre  ai.ibolo  efiis ,  *   ^Ptopier  feditionem,&  honncidium.         mulicrcm  vukChri 

p.latus  qui  os  mal-       quem  voluiflent  •  Habcbat  autem  tunc  vnum  vmctum  s    fhimdemambusiu 

leatOriS     interpreta-  •    1Vulgatuminm.ilitia;  b    IBirrabasriliusmagiuri,  ve!  Barrabas  rilius  patri»,  dxorilm  llbcrarc,  nc 

cur,d:abolumfigni-  ,    .    r      .  .   ,.     ,  „       „*****»»•  r    morcem    c.;us 

ficac,quicrtmalfeiis  b  infignem,  qui  dicebatur  Barrabas.  Congregans  ergo  il-       mortIS  amjccac  uu. 

vmuerfac  tcrra: ,  pcr  c  JisdixitPilatus.  Qucm  vultis  dimittam  vobis,  Barrabam,  6 

?uTncrm.mTproVbS  d  an  Iefum  qui  dicitur  Chriftus  ?  Sciebat  cnim  ,  quod  perin- 

.„»,,.•  -  »    f  Timentes,ne  omnes  ciedetcnt  in  eum. 

n:&ad  vlcimumco- 

tcnt ,  quandoincx-! 

trcma    damnationc 

confringet, 

c    Quemvidtis.  Po- 

pulo  volcns  fatJsfa- 

ccrc  dac  optioncm , 

quamuis  non  dubi- 

tctChrifiumebgcn- 

dum  fcicns  pcr  inui- 

diamtraditum. 

•$e     Chryfoflomus . 

Quafi  dicac .  Si  noq 

vulcis,licuc  innocen- 

temdimictcrej  falce 

licutcondemnatuin  feftiuitati  dimiccatis.  Sienimoporte 


c  uidia'mtradidiiTenteum.  Scdenteautemillotprotribunali, 
f  mifitadeumvxoreiusdicens.  tNihiltibi.&iuftoilli.  Multa 
g  enimpaffafumhodictpcrvifum  proptercumtPrincipesau- 

a    ^Egiefla  eft  iniquitasalenibus.oc  mdicibus. 

tcm  facerdotum  ,  &fcnio'res  periuafcrunt  populis,  vt  petc-  12 
^  rcnt  Barrabam  :  Iefumvero  perdercnt.  Rcfpondens  autem 

praefcs,  aitillis.  Quemvultisvobisdeduobusdimitti  ?  At 
\  illi  dixcrunt,  Barrabam.  t  Dixit  illis,  Pilatus.    Quid  igi- 

TOjjiRex  ueilereft. 

wr  faciam  de  Iefu,  qui  dicitur  Chriftus  ?  Dicunt  omncs: 


Barr.\bam ,  &  c<ct. 
ium  diaboli  elc- 
gcruncprofilioDci, 
r>     vc  Saluacorcm  cum  TiB 

lua  f.ilucc  pcrderenc, 

?     &:  proditorcm  libc- 

ia  rarcnt ,  qux  fua  pe-  [' 

11  ticiohodiecciamh.c 

ret  cis,  amifla  gen- 


tc,&r  loco,&  libcrta 

tc:  quiadacorcmli 

bcrcacis  perdcrc  v 

luerunc 

i      Quid  ifitHr  f.tciam 

■deltf».  Mukasqui*- 

rcbaCoccaliones ,  vc 


li- 

vn 


bacin  pcccatis  manifcftis  exifteccm  dimitterc,multo  magis 
in  dubijs.Vide  aucem  ordincm  conucrfum.Pccicio  pro  con- 
dcmnacis  folec  cfle  plcbis,  conceffio  auccm  principis,  nunc 
aucem  pnnceps  pecic  a  plebe,&:  plebs  ferocior  redditur. 

d    Qui 


euni  cum  bencuo- 
lencia  populi  liberarct  •  Primo ,  lacronem  niiio  confercns : 
Deinde .  Qnidergo  faciam  de  Iefu  ,  qui  dicitur  Chriflus  ?  Ec  cum 
diccrenc,crucifigacur ,  non  flacim  acqiueuit ,  fed  iuxci  im,- 1 
geflionem  vxons  aic:C*uidcnim  mali  fecic?Quo  diito  P.{a- 
t,us  abfoluic  Chnftum. 

t^     Lauit 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

'     Tmc  flcit illi,&c.  Eadem  rarione non  rcfpondic evck.  icc-- 
rumquianolebatimpcdirep.iflionem  fu.im  Sequitur. 

2  Itavtmiraretur.  De  Chrifli  patienciafictaccndo  :  cum 
oia  quzconcraeum  diccbancur,poiret  excufare  vno  verho. 

3  Verdiem.  Hicconfequencerponicur  innocencia?  Chnfti 
declaratio .  Etprimo  oftenditur  eius  innocentia  .  Secundo 
ludeorum  refifteiitia,jbi. Princ/pM  <iM/CTO.Prima  in  duas:quia 
jnnocencia  Chnfti  primo  declaracur  de  verbo  mdicis .  Se- 
cundo  :  ex  reftimonio  fua;  vxoris,ibi .  Scdmte  autem. Ad  eui- 
dennam  prima;  partisaduertendum,  quod  in  fauorem  Iu- 
dxorum  conceflum  eraca  {lomanis ,  vtin  folemnitace  Pa- 
fchalidimicterecurvnusincarceracus  fccuudum  voluntate 
corum  m  memonam  Iiberationis  coru  dc  Acgypto :  quia  in 
fuli  tnnitate  Pafchali  fiebac  memoria  illius  beneficij.PiIacus 
auc  Iciebat  eos  cupidos,de  obferuada  illa  cofuctijdine.Ex  al- 
tera  pai  te  volebat  Chriflu  liberare;  io  propofuic  eis  optione 
dicens,  o,libcrarecpis  feurm  vel  Barrabam,&nu!luma]iu, 
pcr  h  >c  fubcilicer  crcdens  I  herare  Qviftum  deconfenfu 
CQrun-.;qtii.i  noncrcdebatahqiio  modo  quod  pecerent  libe 
rationcm  h.irr.ibi-,quiaerat  homind.i  &c  fcdiciofus  &:  peffi- 
mus,  vthibcturLuc.z^.&cideocrcdehac,  quodpr.TeIige- 
renclibcrationcm  Icfu.  Ethoceftquoddiacur.PerfiiewijH. 
/u.Non  quacungue,fed  m  folcnitatepafchali,vt  diftum  eft. 

4  Co»i/«fj<cr<j/.riatiodic>aeft. 

j  Habcbat  <a«.Dicirurautem  hie  inflgnis  non  nobilitatege- 
nens,fed  cx  famofitate  lui  criminis  :  quia  cciam  bonum  ad 
mala  tr.msfcrimus  vcdujtur  e.  Mcta.  fiCut  aliouis  dicitur 
bonus  lacro.ita  potcft  dici  mfignis.Scquitur. 

6    Qwm 


6  Quem  vuhis.Qiiafi  dicac  nullum  alium  habebitis  &r  p  hoc 
credebac  liberare  Iefum,vc diclum eft.Cuius ratio  fubdirur. 

7  Sciebat  en im  .  Qiiia  publice argucbac  vicia faceidotu m  ic 
Phanfseorum. 

&  Sedente.  Hic  declaraturinnocentiaChriftiperteftimo- 
nntm  vxorisPilati.Adcuiuscuidenciamfcicndnm,crdi.!bo 
lusqui  capcioncm  Chrifti  procurauerac pcr  Iudcos,pci  .ili- 
qua  figna  perpendic  q>  ipfe  eflec  vere  Chnftus,  &:  per  confe 
quens,q,pereiusmorrem  fpoliareturinfcrnus :  hocaticcni 
perpendic  per  eius  paciecia,&:  pcr  fi  riprurarum  implerione, 
&:forteperfancl:orumpatrum  inlymhoexiflentiu  exulc.i- 
tionc:&:i6  morte  Chrifti  impcdirevolebatpervxorcPilati? 
cuius  preres  cfi3caccs crcdcbac  in  pfpe&u  viri  fui.Et  hoc  eft 
quod  df  hic  .  Sedcnte autem  eo.iudicando  fcihcct  Chrifluin. 

9  Mifttadeum  >xo.  Quafi  diqat  nullon>odo  condemncs 
eum,fed  magis  cum  dimittc. 

10  Multa  enim poffa ,  Qtiia diabokis apparuerat  ci.mouens 
eam  terroribus  ad  liberacionem  Chrifti .  Vtrum  aucem  ca- 
lis  oppantio  ftieric  ei  facia  in  fomno  vcl  vigilia  exprcfle  non 
habctur  hic :  videtur  tamen  quod  fueric  in  fomno,  pcr  hoc 
quod  hic  diciturper  vifum:  Chnftus  enim  fuicpncfcncariM 
Pilato  valde mane,  vc  did um  eft  in  pnncipio  huius  capiruli. 
Etidcoprobabileeft,quod  vxoreius  uccbacadhuc  m  lccto, 
quia  domma:  non  folent  ita  manc  furgere.ficur  vin  fui. 

Ii  "principes;  Dcfcripta  Chnfti  innocentia.hic  fubiungirur 
Iuda-orum  refiftcncia:intantum  enim,odiebanteum,qu6d 
pra:elegerLinr  liberare  hominem  peftiferum,  ne  Chnftus  li- 
bei  arctur.F  C  hoc  cft  quod  fubditur  hic.  Tfinc.aut.faccr.&fc- 
Falfas  rationes  inducendo. 
}  2     ytpetercnt.  Et  paccc  vfquc  ibi. 

Quid 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

f  Etnon  r,fponditci,&c.l\3tio  dida  eft  c.prxccd.  fecundum 
Auguft.Hic  Vcl  idco  nihil  refpondic  necrimen  diluens  di- 
piittcrctur  a  prarfidc3&;  crucis  vtilicas  differretur. 

Trincipes. 


1 1  Trinciper,  Origenes.Eft  &:  nunc  vidcrcquomodo  popu 
lus  Iudarorum  a  lenioribusfuis ,  &:  Iudaica:  Docior!bur.fua- 
detur,&:  cxcicatur  aduorfus  Iefum,vtperdanteum:&:hodie 

in  locis  plunbus  fit  iderr»  aducrius  mcmbra  eius. 

Innocens 


45"?        Matthsti  Cap.XXVii.        4^4 


ir 


j€i    Liuit  manus.CjcntWcxu  populum  ab  impietate  ludeorum 
/.ilienum  defignans,qui  clamaucrut.CrucifigCjCrucifige  eQ. 

b    smguiseius.  Perfcueracvfquehodiein.precatio,cv fan- 

euisCbnfti  non  aufercurab  eis. 
'  •*    Chryfoftonms.Intucreludepruminfaniamquifibima- 

lediamc ,  fcd  camen 

mifencors  Dcusco- 

rumfentenciamnon 

firmauic ,  fed  cx  eis , 

fceorum  filijsfufce- 

pit.qui  pcenicenciam 

r^erunc.  tcenim,& 

Paulus  ex  ipfis  fuic, 

^  multa  milia  eoru 

quiHierofolymiscre 

diderunt. 

;     Tunc  dim.il.  Barra. 

Barrabas  latro  fedi- 


f  Vt  vxor  mandau*rat,niliil  tibi  &  iuflo  illi. 


I 

2 

3 

4 
5 
6 


I 


Crucifigatur.  Ait  illis  prarfes.  Qu'd  enim  mali  fecit  ?  At  ilij 

a     1  (^u.intu  plus  audiebant,i]uod  Pilatus  uellet  cum  libeiare. 

magis  clamabantidiccntes.Crucifigatur.   Vidcnsautcm  Pi- 

a    fld  eft.rebelHoiiis  crimen  ei  contia  C.tiarem  impingeretur . 

latus,  quia  nihil  proflccret ,  fedmagisdmultusrjeret,  ac- 

a     fQuodammodo  conteftans,  ego  iunpcentem  uolui  libciaitr.         b     INon  lnhocDcum  fallit,  par- 
ticeps  elt.fed  innocentior  illis  qui  dicunt,Crucifije,ctucitlge. 

a  ce'ptaaqualauitmanus  coram  populo,  dicens:   Innoccns  t 

a     5Ego  mittiftei  fum  legu'i>,ucltra  uox  finguiiiem  fundit, 

cgo  fum  afanguinehuius  iufti,vos  t  videntis.Et  refpondens 

^Culpa,Sc  puena.         5  Vnde  per  lfaiam:Si  leuauerttis  manus  ad  mc,non  exaudian ,  manus  eniin  ve- 
itrac  ianguine  plcn.c  lunt. 

aofus,&homicidio-    b  vniuerfus  populus,  dixic .  t  Sanguiseiusfuper  nos,  &  fuper 
:um  auctor,  dimif-    c  c|  n  .  T         j-      r    u-    n        i     ~      t  r 

uscftpopuloiudxo    d  nliosnoltros.   t  Tunc  dimilir  llhs  B.irrabam:  leium  vero 

a    TAPilato.utloannes  ait      fldeo  fligellatum,ut  npsafiagcllu  liberemur, 

fla'gcllatum  tradidit  cis,  vt  cructfigeretur .    Tunc  militcs 

a     1(£u  a  obijciebatur  ei  quod  uiu  pailet  lmperium  in  popuio  Iudzorum , 
ll luliombus li  jc  o.icnaunt . 

pnefidis  fufcipientes  Ieium  in  prartorio,  congrcgaueVunt  ad 

a    lltoprjsueltmtemis.        b    1  Pro  purpura  f)ua  re- 

ge>  u.eua.iii;r. 

:ac  nuifus.  Et  ldeo    c  cum,vniuerfam  cohortem,  &cxue1ntcs  eum,  chLfmydem  n  tur.infadcmfpuanc 

lua*xi  p.icem  habcre  a  iFromadem-te.  i2  qui  Ivfumincarnem 

coccincam  circumdederuntei.  Et  plewlentescoro^nam  dc  i  3 

1  Tro  fceptro.  ij, 

lpinis  pofucrut  fuper  caput  cius,  &  arundinem  in  dextera  e-  1 5 


um. 

Ifidorus.  Diabo- 
us  qunam  ohm  ob 
uperbiamapatrialu 
:isexpulfus,&inte- 
lebraru  carcere  fue- 


c     Cblamydem cfC.QiM^cunq,  fecernnclicctalin  mentc,tamc  S> 
nobis  facrameta dcdcrut  Chlamydeidem  quod  MVcusdi-  Mar.iy,b 
cit  purpuram.in  qua  Chnfticaro  palfionibus  obie&a  mlinua 
tur:  vndc  Jjpheta,  Qva*t  cr>o  rubrum  ijl  indu.tuum.  In  fpinea  co Ifa'^3  ,a  E 
rona,nofhoru  fufceptio  peccatorum,qux  pcr  fpiuas  notan-  &$£  "    c* 

tur.In  calamoivene-  Luctjji 
nata  occidit  anima- 
lia.IuxtaLucaapud 
Hcrodcm  alba  vefte 
induic,  inquoinno- 
centia ,  &caftitas  af- 
fumptx  humanitatis 
cxprimitur,&  gloria 
regni  immorcalis  , 
quam  per  paffionem 
accepic.Vel  induicur  tviJebiti* 
urpura,idcft  fandhs 
arrvi  ibus.albave-  n  , 
fte,ahjsfanAis:quia 
vero  folec  calamo 
fcnptura  fieri ,  caput 
Chrifti  percutiuc  ca- 
lamo,  qui  diuinita- 
tiilliuscontradicen-  o 

tes ,  crrorem  fuu  au- 
ftoritatefcriptura?sa  ' 

ctecofirmare  conan 


7 


io 


aonpoiiunt,  quiafi. 

iitionu  pnncipeeli- 

.    'ere  maluerunt.Vel 

dirrabas  typum  ge^ 

rebat  Antichnfti. 

Ufum  w o  flx.  Idco credendus  eft  Pilatus  Icfum  flagell  affe 

"j^militibus  ad  illuJendu  n  dcdiile  ,  vtfatiati  pcenis  eius,&: 

I  jnp-obrijs,Iudaji  eius  morcem  vltranon  fitirent.  lejum  ve>6. 

:  ens  Komanislcgibus,  quxcrucifigendos  pnusiubcnt 

iflagella:i. 

*  AVGVSTINVS. Proh dolor,iacet extenfus ance 
Jhominem  l>cus  ,  ic  fuppiicium  pacicuc  rei ,  in  quo  nullum 
peccati  vcft  igium  pocuic  mueniri. 

C     CbUmydem 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I    Quidmim malifait.  CcHiali  dicat  non  allegatis  caufam  fufB 
cientcni  fua,'  mortis. 

z  Et  illimagii.  Perclamoreaut,&  tumultu  populi  volucruc 
obtincre  quod  non  poterar  per  ranoncm  habere ,  diccntes. 
j  Cr.uip^t.i  .i  mortcturpifiima,&:acerbiffimamoriatur. 
4  Vidonau.  DcclaiataChriftiinnocentia.vt  vifumcft,hic 
ponitur  iplius  innocentis  iniufta  condemnatio,qug  procelfic 
exparcc  ludicis  cx  timore ,  ne fi  dimittcret eum  concra  cla- 
morempopuli,  actufarecurpoftcaadCarfarem,  &hoccft 
quoddicuur  h\(..yiaensau.Ti.  OftcndendoChnftiinnocen 
tiam  ad  cius  liberationem. 

j    Stimagtstu.  Scilicctclamancisadconcrariumperfedu- 
tboncm  faccrdotum,vc  vifum  eft. 

6  Mctfta  atjna h.  A  J  hoc  vc  Iudari cotum  pcccatum  fupcr 
afcipercnt,cx  >pfc  immunis  efiet  a  peccato .  Scd  hoc  non 
fnnccitadomnimodamciuscxcufationcm ,  quiacumeffct 
iudcxuncbatur  cx  ofticio  feruareiufticiairu&idcograuiccr 
pfccauitfacicidoconcracam,  adhabendurn  popoli  fauo- 
rem:minus  tamen  peccauit  quam  luda;i:quiaeius  motiuum 
fuitminusmalum:  ludaricnimadoccidcndum  Chnflum 
moufuiitpcriAicoicm,fid  odium.Pilatusautem  proptcr  ti- 

inorem 


fa  regni  defpiciuntquafi  fabulofa. 


venilfedenegSc.  Vc 
ilh  falfo  adorabanc, 
icahodiequicredut, 
fcd  peruerfis  adibus 
vccba  eius,  &  promif 


Hieio.  Inchismydccoccincaopera  getium cruenca fu- 
flentat.In  corona  fpinca,maledicf:u  foluitantiquum.Inca- 
lamo.v encnaca  occidit animalia  Vel calamum  tenetin  ma 
nu,vt  facrilegium  lcnbcrctlud^orum.Infuis  vcflibusnon  p 
illudif',fcd  in  nisqueprc  pcei  pcccatanoftraportauit.Cum 
cracifigerctuf,fuum  reccpn  ornamcncum  ttatim :  quiaelc- 
menta  turbantur,&;  crcatori  teftimonmm  da>-  -  reatura. 

^   Exeuntes 


-9 ■ ' ' ' 

morem  Ca:faris,&:  fauorem  Iuda?orum  habendum. 

7  Tuntdi.il.  Bar.  ]  adarcfponfionea  Iuda:is,qu6d  totum 
peccatum  rccipcrent  fuper  fe,&  filio*  fuos 

8  lej>m  ai<  Licct  ifta  fla^ellatio  Chrifti  ponatui  hic  poft  fen 
tencjam  i -idicu ,  tamen  ftuc ance  fada ,  vt  habetur  loan.  19. 
quia-ad  hanc inccntionem  eum  pnccepit  Pilatus  fligellan, 
&i!ludi,  nludaeierTehc  fatiatifangumeeius,vidcnteseum 
fic  pumtum  ctiam  vlrra c6dignum,f& ideo  ponicur  hic  quali 
pcr  recapitulacionem. 

9  Tunc  mi.  1 , pofl  fiagellation£  immediatc,&:  ante  fentctia. 

10  S  <lii.ie.npra.\[t  magis  illi  llluderent  in  loco  pacenti,&: 
coram  iHultitudine. 

11  Et  exu.  Scilicet  vefli  mentis  fuis. 

12  Cblany.cocxd  cft,i  ubeam  in  limilitudinem  purpur?  qua 
vcuntur  reges. 

1}     Circ«'/d.cv.ipfumveftiendo. 

14  Et  pletlen.co.de  [pi.i.de  nincis  marinis  ad  modii  fpinarum 
acutts.Ht  cgo  qui  h.TC  fcnpfi,  audiui  a  quodam  qui  tuerac  vl- 
tra  mare  cum  Sancto  Ludouico  Rege  Fi  acie^quod  in  litcore 
mans  ftnferat  puncturas  luncoru  per  foiulares  intermedios. 

15  Tofueruruju.ca.eius.  Profimilitudinecoronejegia;. 

16  Et  arund.in  de.eius.  Pro  fceptro  regio. 

Etgenu. 


MORALITER. 

lnno.  tro  P.pa  .  Exccflit  crgo  Pilati  culpam  facinus  lu- 
dsorum ,  fcd  nec  ipfc  eualit  reatum,  qui  reliquit  proprium 
iudicium&'  incrinicn  tranhicalicnum. 
jne  7  Tnuu  .H  I  LARlVS.In quoarcanuni  infidclitatisfutu- 
"'"  '-toftc-i.diturJcilicctAMtithriftumChnftopra^fcrendum. 
9  Tutit  m,//.Chryfoft.Ciiiia:  igitur  crit  nobis cura  dc  cxuro, 
h  contumelus  ab  aliquo  patiamur.poftquam  Chtiftus  hxc 
paliuself:  Etcnmi  quoU  ncbai  m  C  hnft«vltimuscontume 
hx  tctminus  crat:  ncc  vna  partu  ula  tantum,fed  vniucrfum 
«■orpus  patitbatur  iniurias.caput  pcr  corooam  &c  aiudincm 

&.  cola- 


&:  colaphos.Facies:  quia confpucbanrur  gena  &:  alapis  cx- 
dcbanturcorpustorum  pcrflagclladenudatur,  &:circun- 
dationemChlamydis  ad  fictamadorationem  :  manusper 
arundmem  quam  dcderunrei  pro  fceptrorac  li  cimerenc  nc 
prx'tcrmitterenc  aliqiud  erau  ffimx-  prxfumptionis. 

M  O  R  A  L  I  T  L  R.  Rab  CaputChnfti  Deus,igi- 
tur  calamo  Chrifti  capuc  percutiunt  qui  diumitati  eius  con 
tradicentes  crrorem  fuum  auctoritatc  facrxfcnpturxqua: 
calamo  fcnbitur  flrmare  conantur  .  Spuunc  in  faciem  eius, 
qui  piefentiam  gratix  fu£  verbii  cxecrandis  rcipuuc,&  Deu 
incaine  vcniHedcnegnnc.  Falloautem  illuin  adorancqui 
cum  crcduntjed  perucrlisactibus  dcipiciunr. 

Tom.5.  P    a 


4jy        Glof.ord.&NicolaideLyra.         4^6 


loaq.ijc 

i.Pct.i.4 


@  a     Exeuntes  j«r<rm.Primo  dominus  cruce  fua  porcauic:  quod 
A  loanncs  rcfcrcantequaifievenircrobimis:cutimpoficucft, 
Ec  hoc congruo ordmc  mvltc-ni.cj, i  Chnftus psffus  eflpro no- 


nc  damnatorum.  Adam  iuxca  Hebron  in  libro  Icfu  lcgicur 
f-pulcus.  Loca  func  foris  porcam  in  quibuscapita  trunca 
bancurdamnacorum.  EtCaluaruej  hoccftdecollatorun 
fumpferc  nomcn.C<uafi  d  cac  cruo  noxius  intcr  noxios. 
d     CumfeUe  mixtum.  Alius  Euangelifta  dicic  Myrrh.itum,k 

eft.amariflimum.  E 


twtr.lf  b 

iucx  1  j.d 


nunc  obcdicndo  ci 
ucs  funt,&  domcfti- 
ci  Dei,&  beredes.Si- 
mon  cnimobcdiens 
Cyrcneh-ercsintec- 
prctatur .  Qui  bcnc 
»  dc  villa  vcmc ,  id  eft, 


bis.no.rr.nxrn.vt  te.ve.eius.  tcquiaSimondc  Cyreuiscft,qu.e 
cft  m  lvbn .  pcrcumgcntcsiignantur,quip:imdpcregnni 
n  teftamcnco   Dci, 

i     «  AJ.-rar.t  vt  regtm: 

ius:  &  gendflexo  ante  cum  illudcbant  ei,  diccntes:  t  Auc  rcx  * 

Iudxorum.  Etexpucntesineum,acceperuntarundincm, &  ? 

percutiebantcaputcius.   Ecpoftquamilluferuntci,exucrunt  4 

eumchlamyde>  &induerunt  cum  veftimentiseius,  &du-  J 

tc!'vaia    a  xcruntcum,vtcrucifigcrcnt.  t  Exeuntcs autem inucncrunt  j 

Grxcc  pagus ,  vndc   b  homincm  Cyrcneum  nomineSimone:  huctangariauerunt  7    fcilicccvc 

pagani,quiaciuicace      vttoHerctCrucemeius.  t  Etvcncruntinlocumquidicitur  l   £   Di"^fl 

Dci  funtalicm:  qui 

rclictispaganis^rici 

c  Golgotha»quodefl:*CaIuabrijcIocus.  Etdecderuntcitvinum 

f  Vd  pio  amaiiradioc.  a    fOuibuit  cju.dcm  «uitein  id  honm  ,  fcd  tenia 

dic  lefuncxit 

d  biberecumfcllcmixtum.oEtcumgurtalTct,  noluitbibere. 

c  Poftquamaurem  crucifixcruntcum,  diuiferunt  veftimenta 

cius  fortem  mittentes,  vt  implerctur  quod  didtum  eft  pcr 

f  Prophcram  diccntcm .  t  Diuiferunt  fibi veftimcnta  mea ,  & 


Mitth.if.fc 
J-uc  ij.c 
iM.ll  J 

Goigo  hi      bus  pafllonis  vefiieia 

•wtcrpfetatO  imitantur.Vclindo- 

minofigurancur:qui 

fpontc  portantCra- 

ccmDomini,  in  Si- 

0  mone  qui  inuiti. 

b     Cyreneum,   Ecce 
TPfd.u.4      non  Hebra;us  ,  fcd 
alicnigena  op,pbrio 


10 


11 

12 

H 
»5 


potuic  vtraquc  cfft 
commixciofellis,&' 
myrrha?. 

e  Etcum^uflaffetno 
luit.  Hoc  Marcus  ta  \ 
cec  noluic  bibercjl 
Hoc  eft  quod  Marl 
cusaic":  non  acccpitj 
bibcrec. 
erunt  .  Ho'" 
Ioanncs  diftinciius  Ii 
veftimcnca  in  qn.i  , 
cuorparces,vcEccle[ 
fia  in  quatuor  parci  r 
bus  mundi  fignecurl 
Tunica  forcica.fignil 
ficatomnium  parciil 
vnicate  vinculo  chal 
ritatis,  qua:force,iJ 
cft,gratia  Dei  proucl 
nit,  nonhumanoatl 


Chnffi  fubdicur ,  vc 
plenicudo  facramencorurn  tranfire  a  circuncifionc  ad  pra> 
C  puciumoftcndacur. 

c    GolgothaSytv  eft,&  interpretatur  Caluaria  non  ob  calui- 
fium  Ada:  quem  mentiutur  ibi  fepultum,  fcd  ob  decollatio- 

ncm 


bitrio. 
^     Chryfofl.No  parua  hec  abiectio  Chrifti  erat  Quafi  enin  j 
circadehonoratu,  &  oium  vifffimu  in  Chrifto  hoc  agch" 
inlatronib.aucnihiltalcoperarifunt.Diuidere.n.veftime 
in  valdc  vilib.pdenatis,&  abiechs  fit,  &  nih:  1  a  liud  habccil 

@      Caifan 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Etgenufle.an.eum.il.ei.¥zeio<\m\\\zcTS£  verbo:vnde  fcc;c*. 
iDicen.^iuercx  Jw.Quafi  dicac  voluifti  rcgnare,&  non  pocui- 
fti,&  fic  corum  illutio  accufationi  Tud^oi  u  correfpondebat. 

3  Et  expue,in  w»,Tanquam  io  perfonam  contcmptibiicm 
&vilcm, 

4  *icceper.arun.T)e  manu  cius. 

5  Et pcrcn.  caput  eius.  Et'ratione  cotcpcus  &  ratione  dolorjs 
jnfligendi :  quiacx  tali  perfecutionc  aculei  corona;  ir.trabat 
caputcius.  .♦ 

6  Etpoftiuam.VoRcl  dcfcripta  eft  ipfius  Chrifli  condenatio 
iniufta,hic  ponitTiniquaTfni^execucio.  Et  primo  ponit;ipfi9 

.  Chnfli mdicati crucifixio.Secundo.crucifixi illufio,ibi.T/c- 
CjrraChnfti  /^.f,^;^  Tcrtio,iHiuscxpiratio,ibi .^/"«^  a««iw  ^o^.Circa 
uor  taeuntur  Chriiticrucifix.oncquatuor  tanguntur,  loci  vilitas;  Iud?o- 
rucrudelicas,ibi.Ecdederuc.Militumcupiditas,ibi.Pof^«« 
/»«t.Latronumfocietas,ibi.  Tuc  crucifixi /«nt.Circapnmu  di- 
cit  ik.Etpoflaua  il,  Quia chlamyde illam coccinea impofuc- 
runc  fibi  folu  ad  dcridendu  eu  ficut  rege  falsu.     7     ttmdu, 
eum  w.e.Qyibus  fpoliaucrunteum,  vt  pra:dictumcff.&:  hoc 
fccerunc,  vt  ductus  ad  mortem  magis  cognofceretur  in  pro 
priaveftcquaminaltena.    8    Exeun.  Hocnoneficontra 
jd  quod  dicitur Ioan.ij.c.Etbaiulans fibi  crucem, &c.  Ipfe 
cnimpnmo  poitauit  crucemfuam,  quandocxiuicdedo- 
mo  Pilaci,  vc  dicic  Ioanncs,fed  quia  erac  facigatus  cx  praxc- 
dentilabore  ieiunijs&vigilijs:  idcomilitescoegeruntSi- 
nionem  ad  portadum  eius  crucem ,  vc  cicius  poffcnc  peruc  • 
nireadlocumcrucjfixionis.vcdicicurhic. 
p     Et  -penerum in hcum qtii dicitur  Golgotba  :  quod efl Cal.lo.  Illc 
Jocus  non  eft  fic  nominatus  a  Caluaria  Adij  ibi  fepuki,vt  di- 
ctinc  aliqui;  qma  Adam  fiiit  fepultus  in  Hebron  yc  habctur 
Iofue  1 4.propter  qupd  Hebron  diccbatur  anciquitus  Car  ia- 
tbarbe,  ld  cft,ciuitasquatuor ;  quiaquatuormagni  patriar- 
cha;  funt  ibi  fepujti  cum  vxoribus  fuis  fcilicet  Adam  &  Lua, 
Abraham  &  Sara,Ifaac  &  Rebecca,Iacob  &  Lia.Dicitur  cr- 
go  Caluaria;  locus,  quia  locus  ille  erat  plenus  capifbus  mor 
tuoium.qui  ibi  dccoilabantur:  quia  ibi  malefactorcs  punie- 
bacur:&  fic,patct  loci  vilitas,in  quo  Chriftus  crucifixus  ofr|. 
lo    £r</e</er«»/.Hicc6fcquentcrponir:  luda:oiucrudelitas, 

cmn 


cum  dicitur.  Etdede.ei  vi.cimfel.mix.  Ioannes  aurem  dicic.c 
dederuntei  acctum.  Ad  cuidentiaauc  huius  confideradurtii 
q,  aliqui  dicut  hocefle  factu.vccitius  moreretur:  &  fic  milil 
tes  de  eius  cuflodia  citiusexpedirentur,quia  debebant  euaj 
cuftodire.quoufqj expiraffet.  Dicutenim,cj,exeuntes  in  toi- 
menco  fi  pocencuracecocuius  monuntur.  S^dhocnon  vii 
mulcu  probabilc:jjuia  acetu  eft  frigidu  ,  &  percofequcns  vil 
magis  morre  caliu  differre :  propcer  quod  alicer  dicendii  cft  t 
Scribitur enim in  quodam libro Hebraico qui apud eos inci- 
tulatur  liberIudicuordinanorum:q,quiaSalomondixerat:[ 
Prouer. ji.a.  Djt:  ftceram ,  id  cft ,  potii  inebriaciuu  mamutbus,\ 
&  vinum  bis  qui  amatofunt  aiimo,  vtbibant,  &  obliuifcantur  c %*{ 
flatisfute,  &  dolorisfui  non  recordentur  amplius.  Ideoex  occafio-j 
ne  huius  verbi  feniores  Iudeorum  ftatueranc.vt  condcmna- 
tis  ad  mortcm  daretur  vinu  aromac;cu  ad  bibedu.vt  ficilius. 
tolerarent  paffiijne .  In  Ierufalem  aSc  eranc  macrona;  deuo- 
cx,&  compalfiua;,qua; hoc  vinum  dubanc  cx  deuocione.  Iu> 
dxi  ergo  ex  nimia crudelicace  moci  cale  vinu dacu  pro  C^hri- 
fto,&  aL  js  duobus  cum  eo  crucifixis  acceperunt  fibi,  fecun- 
dum  q, d:rtum  erat  A inos z.c.  Vimm  damiatorumbibebjnt1& 
l>co eius pofiet unt  acetum  cumfille mixtum. 

1 1  Et cumgu.--o.bi.  Marcus  dicit .  Et  non acccpit:  quia  non 
accepit  ad  bibendum,  fcd  folum  ad  guftadum  modicum,vt 
fic  implerctur  m  eo  quod  fcripcum  ett  in  Pfal.<J8.c  Dedcrut 
iu  efcam  meam  fel,&in  (iti  meapotauerunt  meaccco. 

12  Tottquamcrucl.enm.  Hicponitur  militumcrucfigetium 
cupiditas  in  hoc  quod  abfiulerunt  fibi  vcftimeca  fua  omnia: 
cum  camen  damnatis  ad  m ortem  dimittatur  aliqxiod  vcfli- 
mcntum  ad  camis  fu* operimentum :  &  hoc  eft  q,  dicitur. 

1 3  D:uiferunt  ve.r.  Jn  quatuor  partes,  fecundum  quod  dici- 
turloan.  i9.quiaquatuorerantmilitesipfumcrucifigenrcs 

1 4  Sortem  mltten.  Ifta  brs  fuit  miffa  fuper  ujnicam  Domini 
inconfutilem ,  qua:  erar  fa«5ta  quali  reticulaco  operc :  &  ideo 
non  poterac  bene  diuidi  cum  no  haberec  aliquam  fucuratn , 
&  ideo  miferunt  foi  tes.vt  quis  haberct  eam  integram. 

\%  Ctadimpl.qiioddiflumejlperpropbcd,  Diui.fi.  Secundum 
Hieron.  ifiud  non  cft  dc  textu  Matthxi ,  neccftm  antiqui; 
libris.fcd  tantum  in  Euangelio  loan.Expolitio  tamcnhuiui 
auCcoritatis  pacet  ex  dictis. 

Et 


MORALITER. 

f    ErrfM.Extraciuitatcm,  vtperhoc  oftenderctur,  quod 
prototius  mundi  falutcpaticbatur  Hcb.  lj.b.  Iefus  vtfantlifi* 
Caret  populmfuum  extraportam  paff^s  efi. 
8    Exeunt  es  Mtem  inue,  bo.  cy.  Hicrony.  Myfticc  cruccm  fu- 

icipiunt 


fcipiunt  nationcs,  &pcrcgrinus  obediens  porcat  ignomi- 
niani  Saluatoris. 

io     Et  dederunt  vin  bi.cum  felle  mixtum.Hoc  moraliter  faciunr 
qui  membraeius  amaritudinibusaffligunt. 
)  ^j    piuiferunt.Hoc  nequitcr  attcntant,ci.  ccclcfias  fpolianc. 

Tttnc 


*; 


457        Mattbci      Cap.  XXV  It 


4y8 


a    Caufam.Pro  qua  cum  fud?«  Pilaco  tradidcrunt.Rcx  p  cm 
i  ceno  pcrdidit,fcd  c6firmauicimpenu,velint  nolinc  Iud,ri . 

b    ynus  a  dM.Vnusli  dexcris  per  quem  mortificacio  fignifi- 

catur  carnis  pro  ccelefti  gloria.vnus  a  iiniftns,  per  quem  itc 

rum  figni  ficatur  mortificatio  carnis  pro  aliqua  mudi  caufa . 

c     B'afphtmabant  . 

Pratdictum  erat  m  li  *  T«ni«m .nconn.uiem. 

bro  fapicntiz.  Morte 

turpiffima    condtmne- 

tnus  tum .  Erit  enim  rc- 

fpeiius  in  fcrmonibns  il 

lins .  S"t enim  vcre  filius 
1    Dci  efl  fufcipiet  illu  m , 

de  manu  contrariorutn 

fuorum  liberabit  illum . 

Quiaergo  crucifige 

batur,&nonhbera- 
:  bdcur ,  crcdebant  il- 

lumnonefleDeifi- 
.  ]ium,propterea  pen 
.  dentnn  ligno  rnful- 

ranc&caputagitat. 
J   d     Sifilius  Deies.  Si 

infultaribus  cedcns 
[o  defccnderccdecru- 

ce,virrutem  patien- 

ti,r  non  demonftra- 

rcc. 

c  Et  credcmus  ei . 
Fraudulcncaprom:f 
fio,  maiusfjcit  fur- 


ica  &  hic.  Lucas  cnim  aic  vnum  fidclitcr  dixiffe.  Mcmcnto  D 
ipei  nominedum,&c.  Lucij.f 

Morakm  fandt_ecrueis  figuram  defcnbicPaulus.vbiait. 
Jn  charitate  radicati ,&  fundatr \vt  poffitis  co-nprebcniere  cum  omni- 
bus  fanclis)']i«£  ftt  longhndoyLititudo,  fubimttas,&  prufundum.  Co-  E  ,       j 

gnofcere   etiam  fuper 

Diligentia  liatc  nobis  jirofec:t,vt  apertior  virms 


rcfmrctlioms  appaieat. 

fuper  vcftem  mcam  miferuntfortem.Etfedentesferuabant 

a    Filatus:&  niinil.ri. 

a  cum.t Et  lmpofuerunt  fuper  caputeius  caufim  ipfius  fcripta. 
Hic  Iefusjert  rcx  Iudrcorum.Tuc  crucifixi  funt  cum  eo  duo  \ 

a    Non  in  yia  vcritatis  pedem  ponentes. 

b  Iatroncs,vnus  adextrisj&vnusafinirtrjs.;  uneteYcuntesau  < 

a    Sicut  mobilcs  g:eflii  coip.iruni,ita  Sc  niente,ira  fermone . 

tem  blafphemabant  eum  moucntescapita,  &  dicentcs. 

C  a    Fatuus  populus  concotdat  voci  falforum  te.lium. 

tVahquideftruistemplumDei,  &intriduoiIludrea:difi-  y 

d  cas.Saluateipfum.SiflliusDeies.dcfcendedecrucc  Simili-  6 

ter  &  principes  facerdotum  llludenres  cum  fcribis,  &  fcnio  8 

Nolentcs  verum  diaiiit.St  qui  hoc  potuit,poflct  vtiqiie.fcd  m.nus  volcbat.vt  faceict  maius. 


eminentem  fcienti&  cha 
ritatans  Cbrtfli  .  In 
laticudinequippe  o- 
pera  chancacis  (igni 
ficac  In  longicudine 
perfcuerancia  m  con 
uerfacionis  faqclc  vf 
qne  in  finem.  In  alci  ,af 
tudine ,  fpem  cecle-       ' 
ftium  pra.miorum. 
In  profundo,mfcru- 
tabilia  iudicia  Dei  . 
Qiiando  ltta  gratia 
incerhomincs  venic 
cx-bcc  coaprancur  fa 
cramenrocrucis,  vc 


ribiis,  dicebant."!  Aliosfaluosfccit,feipium  nonpotiaJuum  xo  lnlaci.udineaccipia 


facere.  Si  rex Ifrael  eft,dcicendat  r  uc  de cruce,&  credemus  » l  tur  tranfuerfumli- 
ci.Confidit  intDeumJiberct  eum  nuc  fi  vult.  *  Dixit.n  quia  ri  g^SSSSSSS 

Flurale  pro  (in^ulari. 

filius  Dei  fum.  Idipfum  autem,&  Iatroncs,qui  crucifixi erat 

Compatiuntur  eleraentaconditoii  li_o.  a     Ne  fol  pendente.n  dorainnm  videret.vel  ne  inipij 

fua  fiueientnr  lure. 


propcer  *kum 
ij  opcrumlignificacio 
e  nuus  i>»ei  ium.  iuip.uiiiaiuciij><*itfiiuijcs,i]ui  cruunxierat  ,4.  ncm.  InkVMCudine, 

_■• .  _  _. _t.     __. ['._.,_:    fun  «        XT»  f_.l  KanJ-iH...-   J,. ._:______.  ..:  j i_         *■'•'•__■  ^** 

ab  i pfo  v fq uc  in  ter- 
,   cum  co  improperabant  ei .  a  fexta  auie  hora  tenebrs  fatlx  1 1  ram' vbl  ~otum cor'  f 

n  *      *  puserachgnincatur  ^rvtir}?iC 

pci  fiftere.i.longani-  Luc.ii.£ 
micer  pcrmanerc.  In  alcirudine  ab  ipfo  cranfucrfo  liano  f 


gcns  de  fcpulchro 

6c  non  credicis ,  fj  crgo  decrucedcfcenderet,non  crederc. 
tis.  Sedhoc  da:monesimmiferunc,ftacimemnife.ifcrunc 
virtucem  crucis,6c  fuas  vires  fractas,<5<:  hocagunc,  vcdecru 
ce defccndac.  Scd  fcicns  hoc dommus.pecmancc,  vc diabo- 

dumdcfiruac 
f    Confiditm  D-enm,hberety&c.     *«  Chryfoftomus  .O  inqui- 

I  nati  valdc  ?  Nunquid  prophere,  $<:  iufti  non  cranc,quia  eos 
noncnpuicapericulis  Dcn>?  Si  aucem  illorum  glonarnon 
obfui:,  uindcis  peticul  i  induxi!lis,mulcou.agi,  m  ipfo  non 
oporcebjc  vos  fcand  tlizari  per  ea  qu^e  p^cicjt  ,  quia  fcmper 
pcrcaquosdixichrjic  veftram  rcmouic  fufprtionem. 
g  idipfnm  a>4tcm  &  /4/ro.Pnus  vcerquc  blafphcm  iuir,dcin- 
dc  vifis  lignis  vnus  crcdidic.  Ica  vcerque  populus  Dcfi  pnus 
blafphcmauic.fcd  alcer  fignis  cerricu;,  pccmcuic,&  nunc  lu- 
da:os  arguir. 
Vficaccdicitur.Etruftici  infulcant  mihi,fi  vnus  hoc  facic. 

Ica 


_  lur- 
fum  verfus  vbi  eaput  erat,propcer  fpe£Iationem  fupernoru 
neilla  bonaopera,«S«:  in  eis  perfcucrenc:apropcer  beneficia 
Dci  cerrenaad  tcmporalia  ficiendacredatiir,fcd  propcer  il 
ludfempicernum  quoddefupcr  fperac  fidcs  qua»  pcr  dile- 
dioncm  operacur.In  protundo  autem  pars  illa  qux  ;n  cen a  Gahy.a 
abdic-i  dcfofla  lacec,fed  indc  cofurgit  omne  illud  quod  emi 
ncp.  Sicuc  cxocculta  Dei  voluutate  vocaturhomo  adparti 
cipacioncm  tanca?gratfa?alius  iic,alius  aucem  fic.Supcrcmi 
nencem  vero  fcienci.c  chanutem  Chrifii,  eam  profedto-vbi 
pa\  iIIj  cft,qua:  prarcellic  omucm  mcelletlum. 
\\  .A  ffxta an.bo. Noca  fole  a  centro  mundi  receffuro cruci 
fibicur  dns,quia  £p  pcreaca  moricur,&  Adam  polt  mendie 
cun<p,rccaiFecv<;ccdniaudiU!C.  Ecordocft  racionis,vcquo  F 
ccmporepra'u..ricanci  Adxclaufic,  cocemporc  pccniteiHi 
lacrom  lanu  an  rcferec  paradili.Cjuod  Marcus  ajr  horacercia 

cmcifi- 


NICOLAVS    DE    L  Y  R.  A. 

1  Et  fedc.fer.cum.  Ne aliquis  rapeccc  cum  dc crucc  ance- 
quameffecmortuus. 

2  Et  impofw.ff.ca.  Ific  erac  modus  Iudxorum ,  quod  f  ipcr 
capitacrucifixorumponcbaturcaufacondemnatinn;sipl<> 
rum.ipfe  autcm  accufatus  fucrat,quod  fibi  volcbat  vfurpare 
rcgnuni  Iud«orum,vt  vifum  cft. 

3  rHnca«ci.c«».co.H:cdefcribir:latronum focicc.is,.idhoc 
cnimcruciPxi  funccum  Chr'ftoex  intentionc  Iudxoriim, 
vtChnftus  videretur  parnccps,&  magifter  111  iiialcfadis  co 
rum.  Sed  «x  intcntionc  Dei  hoc  pcrmictencis  factum  cfi,  vc 
implcrcturquodd-  Chnfto  fcripCumeracIfa.^j.d.Eccum 
fcleratisrcputatus'  '1. 

4  Tuttreuntts -i/<.Hic dcfcribicur ipfius Chrifii crucifixi de 
lifksquiaprirno  fuicdcrifus  a  pra.tcrcuncibus,hoccfta  vul 
ganb.nomin'bus  rifca  Iocum  crucis concun cnub.  dicecib. 

5  fab.lm '  lcct.o  eft  infultancis,fCu  deridentis.^Mi  deflmis 
/o».Z)«'.Imponcbac.n.fibi,quod  hoc  dixcrac.Scd  hoc  falfum 
erat,vt  vifuni  ett  cap.przc. 

6  S 'aluattipfum  .C^jd.non  poccs.cx  quo  patetfalfitas  tua.Sc 
cundo fuic dcrifus  a  faccrdotibus,&:  hoc  cft  quod  dicitur. 

Similiter 

1 !     J  J_  __         _.     _        _  ! 

MORALITER. 

3  Tunc  crucifixi  funt  tum  eo  duo .  Per  iftos  duos  lacroncs  defi- 
gnanturoesquiar&ioris  vitxcontincntiam  apprehcndut . 
Quicunque  cnim  mtcntione  placcndi  Dco  hoc  faciunt,dc- 
fignantur  pcrillum  quiadextns  Chnfii  crUcifixus.Qni  vc- 
roproappctitu  laudishumanx,vcl  aliqua  minus  digri.<  hhc 
tioncjpci  lllum  qdi  a  finifttis. 

Trx- 


7  Si  niliter  &  pn».)a.iUH.iumJtridi.nclcii,lcgiipct:iUS. 

8  Et  f<rn/eri.ideft,iudicibiisordinarijs. 

9  D  cebant,a(tos  fal.fe .Qjd.non cft  verum,quia  fi pofifet face 
re  talia  filuaret  fcmecipfum. 

k>  S!rcxif,:;elefl.  Nonquicunque, fcdMclTiaspromiffus 
in  lcgc. 

1 1  Dcfcen.nuncii-cru.Quaalij  regesnopotTenttaliafacere. 
H  Er  crede.r..  F  ilfum  dixerunt,  quia  maiora  fccit,  quan  Jo 
Lszar um  fufcitauic ,  & quando poft  mortem de fepulc hro 
furrcxit,  &  camen  non  crcdiderunc  ei .  Tercio  fuit  dcnfus  a 
latronibus,&  hoc  eft  quod  dicttur. 

13  Idipfum. i. verba  prxmiila. 

14  Etlarro.i>nprosi.Contranum  videcur  Luc.x  i?.f.vb;dici 
tur,quod  vnus  incrcpabac  cum.alter  autcm  rogabateum.di 
ccns.Domine  mcmcnco  mci,dum  vencnsin  regnum  cuu. 
Diccndumquod_vlatcba.usloqujturfecundum  dlum  mo- 
dum  loquendi ,  quofociecasdicicuraliquidfacerequando 
vnus  de  focietatchoc  facit.  Vcl  alicer  diccndum.quod  vter 
que  impi  operauit  primo Chnfto.fed  alter  videns'poftea pa- 
tientia  Chi  ifti  p$nicuic&  mifericordia  pctijc.LV  ficinucmc. 

15  -^/tA^<i«»f.w/;orrt.Hicc6fcquecerdefcribit''ipfiu.sChri 

, 1 crucifixi 

4     Trtetereuntts  arttem  blafpbemabant .  Sic&C  modo  quiviim 

pra:ter?;rcdiunruriufliti_E,nonccfTantipfumblafphemare. 
f  Sifilius  Dfici.Rabanus.Si  mtem  tunc  de  crucc  defccndc 
ret,  virtutem  pacienti-C  non  dcmonftrarcc  fcd  cxpeftauic 
pau!ulum,irrifioncm  fuftinuic,  &c  qui  de  crucc  dcfccnderc 
noluit.de  ■fepulchrorefurrcxit. 

1 6  yifexta.Qrigcncs.Sta.it  Moyfe  cxtcdece  manus  in  celu' 

Tom.y.  p    j        fA£tx 


f 

4^9        Glof.ord.&NicolaicleLyra.        460 


Traflat.jj 
in  Aiiiii). 


/5"  crucifixiflc  dominum ,  idco  cft,  vc  ludaros  qui  fc  excufanc , 

A  ma"iscrucifixilIcrfttnJatlinguis,quaminilitcsqiiorii  ma 

nibf factum  tft.  qui  hora  tcttia,  vt crucifigcrerur  inclinaoc- 

ruiu .  Quandoc  mm  crucifixus  cft,  hora  crat  quali  lcxta,  td 

<-il  nonadhuc  plcnefcxta. 

#  Ongcnes.Di- 
cuntfil  jfauiusfccu 

.1 


rccipi.it  qu.TinmeaufuscftjVtpriuctur  aluminctuaspro-  Z\ 
fpcctionis ,  fed  Sc  pro  falutc  gmnum  dercliquifti  me.forfita 
autcm,Sc  vidcns  pcccata  hominum  pro  quibus  paciebatur, 
dixicquare  me  dereliquifli,vc  ficrem  quaii  qui  colltgit  ftipu 
lam  in  melle,&  racemos  tn  vindemia.  Non  autem  arftimcs 

humano  inore  Salua 


tMu.lf.C* 


lMat.J5<« 


Hom  tp. 

*auh 


•    NepurewrconrueeaeclipfWperrreshoraitenebr*  fifta  funt. 

modo  hoc  fa-    a  funt  fuper  vniucrfam  terram,  vfque  ad  horam  nonam.  t  Et 
cf  um ,  tam  mirabilc    b  circa  horam  nonam  clamauit  Icfus  voce  magna  dicens/  Eli 

ncmOgrajCorU   fcri»  ,    Sufcept*  naturz  in  primis  pjiciuib»»  conuprz  deplorat  mifenim. 

plic  ?  Phlcgon  quidc       clf  lamma  azabtani:hoc  eltDeus  mcus,  Deus  mcus:vt  quid 

inchroni"lS    fcripllC  (         ,    Humananaturaciatderclifta,  led  non  Dci  filius. 

m  pnncipatu  Tybc-    c  deVchquifti  me?Quidam  autem  illic  ftantes,  &  audicntcs  di- 

rijflftum,   fcd  non  EicuquoddmtEli. 

iignauic m luna plc-    d  ccbant.  Eliam  vocatifte.  t  Etcontinuocurrensvnusexeis 

acceptam  fpongia  implcuit  accto,  &  impofuitarundini,  & 
e  dabatci  biberc.  t  C«tcri  vero  diccbant .  Sine  videamus,  an 

a    Quid  dixerit.Lucas  aperir.Patcr  in  manus  tuas  commcndo  fpirimm  meum . 

veniat  Elias  libcrans  cum.  lcfus  autcm  iterum  clamans  6 


5 


matib, 


$t»fo.}i 


cuc  cetera  iigna  quej 
fafta  iunt  ia  paitio- 
ne ,  ita  hoc  in  Icru- 
falem    tancum    fa- 

Bccum. 

•       4«Chryfoftomus. 

Hoc  admirandu  crat  quod  in  cimncm  terram  tenebra»  func 
fatte^quodnunquampriuscontigerat.In  Aegypto  n.folum 
tenebta?  factaj  funt,quando  pafcha  perficiendum  etac. 
a  Et  cirta  borant  no.  Cum  inclinatacft dtes  ad  vefperam,  & 
cepefactus  eft  fol  a  feruorc,paffionem  confumac,oftendens 
fe  mori  propter  peccaca  nottra  quibusadiuinaluce,&  dilc- 
Ctionc  in  hanc  no8cm  cecidimus.Mane  furrexit  dominus , 
doccns  refufcitatos  in  anima  fe  efle  produicurum  m  lucem 
«cerna;  fcclicicacis. 

b  Eli  Elt  lamma.  Quorum  fufcipic  naturam  eorundem  plo- 
rac  miferiam.In  quo  oftendit  quancum  ipfi 'flere  debenc,qui 
peccacNe  miteris  verbotum  humilicacem,&:  quenmonias 
derelidti.cum  formam  ferui  fciens  fcadalum  crucis  videas. 

in  *  CHRYSOSTOMVS.  Quidamqutanqn  poflbntex- 
ponere,derelinqui  Chriflum  a  Dco.dicunc  quod  pcr  humi 

C  litacem  dichimeft .  Sed  manifefte  mcelligere  poceris ,  quid 
iit  quod  dicic.facicns  comparacionem  glon$  illius.quam  ha 
buic  apud  parrem,  ad  eonfuiionem,  quam  contemnens  fu- 
fttnuitcrucem. 

*  Origcnes .  Dereliquifli me ,  i.tal.bus  exinanitum  calami- 
tatibus  tradidifti,  vc  populus  qui  apud  ce  fuerac  honoratus , 

rectpiac 


corem  ifta  dixilfc  ,p-  \\ 
ptcr  calamitatc,qu£  e! 
comprehendcrat  eii  ~ 
in  carnc. 

•fc  Damafcenus.fi 
Etfl  mortuus  eft,  vt l 
homo,&  fbncca  eius 
anima  ab  mconca- 
minaco  diuifa  cft 
corporc,  fcdcamen 
dcicas  infeparabilis 
ab  vtnfquc  pcrma- 
fit,ab  anuviadico,& 
corporc.  Ec  nequc 
vnatcahypoftafis  in  ] 


dtiasditiifacft.  Cor 
pus.n.&  anima  ficut  a  principio  in  vcrbi  hypoftafi  habuerut 
exiftcnttam  etiam  in  morce/ieque.n.anima  ,  nequc  corpus 
propriam  habucrunt  hypottaiim,pr$ccr  hypoftalim  vcrbt. 
c  Quidam  autem.  Non  omncs/orfitan  Rom.ini,Hcbrei  fer- 
monis  ignorantes  propnetacem.Vcl  aliqui  ludau  Cbniiura 
minorcm  Elia  reputantcs,vt  eius  auxilium  deprccctur. 
d  Et  continuo  cur.  Quareacccum  fit  ci  datum  Ioannes  oflcn 
dit  diccns. Sciens  lefus  cficd  om<ua  alia  confummat a fmt,vt  &  im 
impleretur.Ec  infiti  meapotaneruntme  aceto ,  dicit.  Sitio.  ludxi  e- 
ranc  acccum  dcgenerantes  a  vino  patt  iartharum  de  plenqi 
vafe,de  iniquitatehuius  feculi  implcu.cor  habences,vc  fp  oif 
gir.in  caucrnofis,&  corcuofis  lacibulis  fraudulentum,vt  ipoti 
gi.i.Spongiaherbacttvicua,&cauernofi.  Hifopus  humilil 
beYba ,  tk.  purgans  peclus ,  humiJitatcm  Chnftt  flg  uScac . 
SpongiaergohifopocircuinpoauncquiahunvliratcmCbri 

ftt  circundoderunt,  &c  fe circumueinlfe  putaucrunc .  Arun- 
do  iignificat  fcnpcurain ,  qua:  hoc  fiitoimplebacur.  Irrfl 
ponuiit  ergo  fpongiam  arundint ,  tdeft,  eucntumrct  praa 
rfiiil%  prophctiaj  adtungunt. 

e  Sine,-»idca.  Quia  vocem  domini  male  intelligebant,  tru- 
ftraElta'expcctabantaduentum.  _ 


r.t 


(». 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

crucifiviA  derifi expiritio ,  vbi primo  notatur  perturbatio 
elemencorum  qiiafi  Chrifto  morienticompatientium  .  Se- 
Cudo  cotiffio  atliltetiu  ibx.Centurio  a«:e.Prima  in  duas,q.a  pri 
modefcnbirTpturbatiocorporu  fuperioru.  Scdoinfenorfi', 
)bt  Et  ecct  veiW/.Circa  primu  dicit  fic.  ~4  fexta  bora  tencbrxfa- 
^/««f.Hieronymusdicit  fuporiftumlocum.quod  ifta;  tc- 
nebra:fueru:itfadta;per  recrachonem  radiorum  fol.isdiui- 
na  virtute .  Origcncs  autem  dicir ,  quod  hoc  factum  cft per 
interpolitionem  nubium  denfarum.Sed  in  hoc  magis  crede 
dum  cftDionyiio,quidicit  ;nepiftolaad  Policarpum,hoc 
fuifle  per  mtc)  politioncm  luna:  inter  terranr,  &  folem ,  fi- 
CUtfitineclipiifolis.Ecibidemdicic.quodipfehocvidic, 
tunc  exiftens  m  Acgypto,  vbicft  aens  puntas  ,  quia  ra- 
ItliptT»  tem,  ri^ln  x  ^Unt  ,DI  nUDr*  •  ^  pi>-«ui«,  propcer  quod  talia  potuic 
porc  paflicZ  ninc  mJgis  perpendete.Vidit  ergo  vc  dicit  lunamaborien- 
nK    Chniri  te  afcendentem  verfus  mendiem  >  &  fuppone ntem  fef  )li . 
fcitau  raculo  Hieronymus  autem  &  Origenes  non  loquuntur  de  illa  ecli- 
pli affcrendo,  quod  fic f uent,  vtdicunc,  iedquodpotuit  fic 
fieri.Exdictispatct.quodtllaeclipiisnonpotuitnaturalisef 
fe,fed  miracuiofa.Ec  hoc  mulciplicicer.Pnmo  quia  luna  erac 
quincadecima,  vt  patutt  ca.pwccdcnci,  &:  tunc  luna  diftac  a 
foleper  diametrum  cceli.EclipSsautcm  fblfs  non  potcfl  fie 
ri  naturaliter,nifi  tcmporeconiunctionis  fol:s,&:  lu"if  ,pto- 
ptcr  quod  dicit  Dionyftus ,  quod  mirabatur ,  quta :  on  erat 
tempusconucniensadtalem  tornuncf  onem  ,  Secundum 
miraculum  f.iic  'bi,quia  tranfacca  cclipfi,luna  rcd;j:  ad  one- 
tem,  ica quoU  in  vefpete  fuit in  oricntt  fole cxiftt  nte  in  oc- 
Cidcntes ,  &  iic  orbcs  eptum  funt  ad  priftinum  ftatum  refli- 
^ _^  tuti. 

M    O    R.    A    L    l    T~1"X 

.  UCtx  funt  tenebra*  fuper  Aegyptios,fic  &  Chrifto  hora  fcx- 
tamanusextendentc  incruceadc^lumfuperpopulum  qui 
clamaucra  ,Ctucifigeeum,fiaa:funttcnebr«,  &  omni  lu- 
minc  p-iuju  funt  in  fi^num  futurarum  tcnebrarum.qus ap 
ptcbeii(ur#  crant  ludaicamgcntem, 

Dcns 


tuti.Tertium  miraculum  fuit  ibi.quia  pars  ^rientalisiolis  pri 
ma  fuit  obicuraca,&  iterum  vltimo  illuminata.  Cpctario  au 
tem  modofiteclipfi  naturali. 

1  Snper  tmiuerfam  terram.Hic  accipitur  parspro  toto,Eclipfis 
enim  folis  non  poteft efle  vniuerfalis ,  Scpropter  hocqu.m- 
dodicitut  fupcr  vniuerfam  terram ,  intelligendumcit  dc 
terraluda?x. 

a     Vfqurad  boramnonam.cx  quopntet.quod  Junatuic  immo 
b'lis  fub  fole  per  cres  horas.  Ec  in  hoc  fuic  quarcum  im 
lum  illiusec|ipfis,qainnacuralieclipfilunaconxinuc  mouc 
tur  fubfolc. 

3  Eli  Eli  latnvna  a-^abatani.Et  in  Hebrxo  idem  eft  qcf  Deus, 
loca  Iitera  Hebraica  adiuncta  facit  fign ire.cum  h  >c  meus.S? 
ideo  Eli  idem  ett  quod  Deus  meus,lamma  via  ctt  dictio  pcr 
fe,5c  idem  valcc  quod  quare  in  Latino  azibtani  non  ctt  <c- 
ralitera,quia  nodelignat  idem  quod  dereliquittt  ific  Icdde 
bCt  pra?poni  lbi  qua:  /am  Iitcra  q:i  e  vocatur  A  n ,  6c  fon.it  li- 
cut.a.  fot  mifim  in  gutturC,  v<ide  deb-t  fic  f;t  ioi  azibcani , 
&cuncfignificjcidemquoddcrcliquifti  me,fed  perignorl- 
uam  fcriptorumcorrupcaeiTlirerainlacin)slibris.dtcita.ute 

Chnttus  fe  derel  ctum  a  Dco  p.icre.quia  dimiccebat  eum  in 
manibus  occidentium.  4  Lijidam  autem  illtcftvites  -  S  -ili- 
cct  miljicsipdnicuttodrcntcs,  quierantgencilesptopccr 
quod  Iirguain  Hch!Jicam'gnorjbanr,dicebant. 

5  H  It  iii  vocat  >ft.  .C.ccera  pacent  vfque  ibi. 

6  '  1'fis aWrm iterut./ clamansyacevia^i  1  emifit fpir.Ex quopa 
tct  quod  lila  vox  noi  fuit  naturalis.fed  miraculofa,v|in  1  ho- 
mo  magnoctu>-iaiu,6t:  longo  afflictus ,  Sc  ex  talt  aftlictiorie 
morti  fic  proximus  non  poffet  fic  clamare^irtuce  nacurar. 


Et 


•f  Dm  meus,Dei4s  mms^vt  q'<id  derelitjutili  me .  Glofla.  Subtra- 
xic  proteclinnem,  fcd  non  foluit  vnioncm .  Sic  mai.tyres  in 
manibuscarnificumdcreliquic,  qups camen  eharicacc  fir- 
miffima  iibi  lunxic. 

6  tefns  auttm  krrum  clamans  vo.ma.emi.fpi.Oftcndcns  ex  cla- 
more  fupernacurali,quod  «x  maxima  chancate  cradidir  no- 

ilrx  faluti  precium  • 

Et 


is: 
j.c 


461        Matthaei 

a    Et  ecce  relum  templi.Vt  arca  teftamcnti,&:  cmnia  facramc 
ta  lesis  qux  tcgcb-ntur  appareant,&  ad  gentes  tranfcant  Io 
fcphus ait  virtutes angelicas  prxfides  quondam  templi  tunc 
pariter  conclamatTe.Tranfcamus  de  his  fedibus. 
#  Origenes.DuoautemfuifTevelaintclliguntur.unum 

velat   fancta 

Non  alius  extorfir. 


45  l 


quod 

fanctorunvliudex- 
terius,iiue  tabernacu 
li,l:uetempli.Inpaf- 
fioneergoDomini, 
velum  quod  erat  a 
forisconfciflumcft, 
afurfum  vfqncdeoj- 
fum.vtabimtiomu 
di ,  vfque  ad  finem 
confcitfo  velaminc 
myftct  ia  publiccnt" , 
quxvfquead  aduen 
tum  Domini  ratio- 
nabiliter  fuerant  oc- 
\  cultata.Cumautcm 
vencrit  qnod  pcrfe- 
ctumeft,tuncaufere 
tur  etiam  fecundum 
velum  ,vtvideamus 
ctiam  qux  interius 
funt  occultata ,  fcili- 
cet  veram  arcam  tc- 
ftamenti. 
4«  Tettullianus. 


a  voccmagna^cmificrpiritum^Eteccevelum  templi  fciiTurn 

In  nouum,&  vetus  tcftamemum-  b    Ab  imtiornundi  qtisrdo  liomo  comtitus  e.'1,\fi;ue 

ad  conlummationrni  frculi. 


b  efl:  in  duas  partes,  a  fummo  vfcjue  deorfum.  Et  terra  mpta 

a     In  typum  futura:  rcluitcftionis. 

c  eft,&petrar  fciiTarfunt,&  monumenra  nperta  funt,  &  mul- 
d  ta  corpora  ianctorum,  qui  dormierant  furrcxcrunt.  Et 


Quo  ordine  hoc.Sc  quando,confiderandum  eit.        b     Ad  teltimonium  «lominicirefurreclionis. 

cxeuntcsdemonumentispoft  refurrecSriouem  cius  vene- 

a    Pro  antiquo  nomine,vt  Matthams  publicanus.        Idett.idoneis.        Non  oinnilius.ijuia  non 

genera  lis  relurreclio. 

runt  in  fanclam  ciuitatem,&  apparuerunt  multis.  t  Ccntu- 

Milites. 

rioautem:  &quicumcocrant,  cuftodienteslefum,  vi- 
foterremoru,&hisqua?!riebant,  ti-mucruntualdc,  dicen- 
tes.  Vere  filius  Dei  crat  ifte.  Erant autem  ibi  mulieres  mul- 
taealonge*  qu#  fcquurjccrantlefiimaGalifaea  miniftran- 

a    Dequa  dominusciecerat  feptem  dimonia.         b    Soror  nvitris  domini.         c    Minoris. 

tesci.  Inter  quas  crat  Mana  Magdalenx.  &  Maria  laccobi, 

Qu_a:  regmim  fuii  poftuhuerat  fiHjs. 

&  Iofcph  matcr,  &  matcr  hljorum  Zebedsi.  t  Cum 


.? 
4 

6 

7 

8 


Spiritumcum  verbo 

fpontedimifit,prxucntocarnificisofficio.Eodcmmomcn- 
todics  medium  orbem  fignantc  folc.fubduita  eft.deliquiu 
vtique  putauerunt,qui  ld  quoque  fuper  Chnfio  prcdicatum 
non  icircnt.ct  tamen  eum  mundicafum  relatum  in  archiuis 
veftris  habctis. 

b  Tttra  mo.ejT.Omnii  elemcnta  fuum  dominum  cruc  inxii 
demonfirant.  Terra  mouetur,  dominumiiium  pcndcntcm 
fcrrcnonfuftinens. 

c    Pfvv<*.i.cordagcntilium,vel  vaticiniaprophctarum,qpc 
trx  dicuntur  a  petra  Chrifto,vt  quidquid  in  cis  duro  lcgis  vc 
lanvnc  claufum  crat,fciffum  patcret  gentibus. 
Myiiicc.  Cordaterrcnorum  pcrpaffionem  Chrifii  com- 

mutantur. 


Cap.   XXVll. 

miitantur.Petra:  ictfiac  funt,quia  durkii  fudaicacr.u  cx  par-  D 

reemclliend.i. 

d  Et  monumcn.  £t  ramcn  cum  montimcnta  npcrra  funr,no 
autc  furrexeruncquam  dominus  rcfurgercr,vtclIctprirno- 
genitus  ex  multis  fracnbus. 

C     Corpora  fan.hi  cre  Rom,8.f 
dcndi  funt  cum  do- 
mino  afccndcre  fimi 
litcr  afccndiffccum 
corporc. 

f  InfanclxmcimAc- 
rufalem,  qu<efancta 
dicitur  propter  tem- 
plum,  &fancT:afan- 
ftorum  quod  nulla 
alia.  n 

g  CenturioantemMi 
m  fcandalocrucisco 
fitentur  Dcum.  Ar- 
rius  in  ccclefia  prxdi 
cat  crcaturam,qu  ;m 
c*ci  Iudxi ,  ncc  tot 
miraculiscrcdunt. 

10  In  ?eturione  fides 

11  eccIciKcdcfignatur, 

12  qu.r  vclo  cccfeftium 
j  3  myftcrioru  pcr  mor- 
14  tcmdomimreferato 
,  5   refum  filium  Dci  ta-  t««»«**.4 
ICT  ccntcfynagogacon-  t™'*}'s 

firmar.  Luc.iig 

h    Mfdieres  mltk.VAatihxrisfc  Lucas  dicunt  Matiam  Mag 
dalcnaa  longe  ftctific.ioanncs  vcro  iuxta  cruccm,q.a  tanco  Io.i^.f 
intcraallojbcrat.vtnjxtadicerctnt.qLiiapixfloeratincon-  P 
fpcLlueius.&logccomparationeturbcpropioris  Pofttrmu^ 
etdicctec^ill.cqu.Eer.intcummacrcdnipofiquimeatnco    - 
mcnd auit diicipulo ,  abirc  cicpcrint  iam ,  vt a deniic.ltc cur- 
bie  ct ucrent  fe,&  c.rtcra  q.Tt^  fatfa  funt  longius  intuercncur. 
i     Mk.ifhantet  ci.  Confuecudinis  Hebraic.e erat,vt  imvlieres 
de  fubitantia  foa  pr«ccptoribus  fuis  mmifir.uent ,  quod  do-    • 
mimisaccepit.vtexeinplumdiretapoftolis. 
k    /jfo.Iacobus  Alpha;i  minordicicur  addifTcrcntiam  I.ico 
biyi].  mtcr  primos  apoltolos  vocatus  citjJ:  electusji  domino. 

Hovr> 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Eccc  velum  tcmpli.Hic  fecundo  dcclaratur  perturbatio  cle 
lnentorum  inferiorum,quiaad  motum  tcrre.&racris  velum 
tcmpli  fciffum  cft.Illud  aurcm  velum  crat  fecudum  2liqucs 
in introitu  tcmpli.proh^bens  afpect'im  eorum  qtix  c;  ant  in- 
tratemplum,&:  idco  per  talem  fciffionem  declarata  eit  lm- 
pletio  veritatis in  morte  Chrifti,qua:  latebat  in  figuris  vetc- 
nsTeftamcnti.  Secundumalfos  vcro,non  fuit  velum  qtiod 
crat  in  introitu  templnfcd  velum  quod  eratintra  templum 
inter  fan6tum,f?«:  fandum  fanctorum,  &C  fciffio  cius  idcm  ii- 
gnificat  quod  prius  dictum  eft,&:  hoc  diamt  communius  do 

aores.De  vtroquc  vero  velo  dictum  fuit  plcnius.Exo.z^. 

2    £f  terra  mo.efi.  Quafi  non  potcns  fuitinere  tnortem  Chri. 

}    Itpeirtfcijjsfunt.ln  fignum  huius,quod  corda  quantum- 

cunque  dura  dcbcrent  Chnfto  morien  ti  compati. 

4  Et monumenta  apetta funt.Ex  terr.xmotu  ad  dcnotandum , 
quod  rcfurred\io  Chnfti  propinqua  crat,&:  ahot um  cum  ip- 
fortfurgcntium. 

5  Et\midia  curpora  [anBorum  /jtii  dnrmicrant ,  furrexerunt .  Non 
tuncquandomonumctaapcttafunt..f.hora  mortis  Chrifti , 
fcd  poftca  qnando  rcfurrexit ,  quia  cum  co  furrcxcrunt  tan- 
quamtcftcs  fua;  tcfurrcdionis,&:  hoc  eft  quod  fubditur. 

6  Etexcutt.de  monum.pofirefurr.eius.i.Clhriiri. 

7  Fenerunt  in  fantl.ciu.  i.Ierufalem  .  C^iia:  dicebatur  hndc.3 , 
propter  templum  diuino  cultui  dcputar.um,qood  crat  ibi. 

8  £tapp<irufi-j<«n»H/n'x.Addeclarationcmdnic^rcfiurettio 
nis.  9  Cen/j/rioa»?r.Hicponituraffiftcnciumconfcfiio,&: 
pnmocenturionis,&:  fua;  fotictatis,  qui  uidcntcs  ligna  pdi- 
tta  in  morte  Chf  1,  cofcffi  sut  vcritatc  fu^  diuinitatis  dicctcs. 
10    Verefilius Deieratifle.Etpct  confcqucnsciufdcmnatutc. 

cum 


~JA~~6    R    A    I.    I    T    E    R;. 

t  Eccf  ■»ehm tem .faf T)ei  ttinplurncft  fidclisaia  i.Cor.j.d. 
TempUim  Dci  fnnftum  cit.qd  cftis  vos.Cuius  velii  fcinditT, 
9"  vclarhcn  hypocnfisdilIipatur,tcrra  mouctur,  qn  tcrrcnu 
dcfidcriti  in  amorecejcitiu  <  ommutatur,&  petra^  fcindunt;, 
qn  duritia  cordis  per  pietatc  cmolluur,&:  mortui  rcfurgunt» 

quando 


cumco.SccondoponiEurcoiTfcIfiomuIieriimdeiiotaruin/i    - 
confitcbantur  cum  facto.inquantum  afiiftcbant  ip(i  moricq 
ti,quod  non  audebant  faccre  spoftoli.quia  folus  Ioanncs  lc-     - 
gicutibiltcti(Ie,&:hoceftquoddf .     fr     Erant  autcmmnlic. 
multx ■  a/yn?c.Contrarium  vf  to.i^  vbi  dr,quod  ftabant  iuxta 
cruccm.  D'Ccn!iuni,qiiod  cranc  longe  rclpoctu  militu  Chri- 
ihun  crucifigcnciiim,&:cuftodientiu,  fed  prope erant  rcfpc 
du  aliorum  affaritiiim.  N.)n  crant.n.ita  longe,  quin  poffent 
eu  loquctc audircq n  dixit  m  'tti  {aq.MtHierexcefiliustuus,&c, 
1 2     <2n£  fccu.e>  ant.Ex  deuotione  qtiam  habebant  ad  aud/eh 
dumverbLimeius.     15     A//»tf2ra>//tte;.Neccflariavitxfi]a: 
dc  factilwcib.fuis,  ifte.n.erat  mos  Iudeorum ,  quod  ncccfTa- 
•na  vitxadminjltrabat  doctonb.     14"  Intcr  q.crat  Maria  Mag 
<fa/fn*.S!Cnoniinataa  M.igdalo caftcllo.     15  EtMarialac. 
&  lofsph  wa.Ifia erat  foror  Mana: matris  Chi ifti.Et  mater  fi 
Horu  Zebedaji.fi  facobi,&:  loams.    \6    Cum  fero  au.fatl.effet. 
Hicdcfcnbitjipfius  Chft  mortui  dcuota  tumulatio,  vbi  duo     .  . ' 
ponuntur,prinuim  cfi  (cpelientium dcuotio,f^m  Iudarorum. DlU1'10 
malighantium  machinatiOjibi.^/rc^  au.dte.Circa  pi  iniu  ad- 
ucrtt-ndum.quod  licct  mors  Chfi  fucrit  ignominiofa,vt  pa 
tetcx  pdictiSjfcpultura  rfi  eius  fuit  nobiIis,cV  fumptnofa.Cu 
ius  ro  cft,quia  paffibilir.'itc,&:  humanitucaffumpfit  Chfs  rjr» 
nfam  rcdcniptionem,&:  10  ipfa  copleta  m  fua  mortc.  jScIicta    ' 
dcbuerutceflare ,  &:  ea  q  fcqucbant  quodamo  ad glo:  1"  firtfc 
rcfurrcctionisptinerc.Vtiuq,nucfiicr.u  pdidlupila.^iphe- 
tadciinpicudineinortiseuis,ffa  ^.c.Ta^quaw o«is ad o\cifio 
nern  ducetur.Ei  fcq_i:b\dc.Ct'.mfcdcratis  reputatw  r/?.De  nobili- 
tate  fcpulturx  cius  df  IhAi-c.ttjtdix  leffc^  flat  infignu  popuioru 
ipfim  geies  deprccab>oii,&  e*itfmkh>u  ciutgloriosu.hoc  cft  ci  go 
qtf  df  hic.C«/m> autfutlu ({jct.Qi\r,i circavt fpcra fcn.r fcxtac 

_  dcpodtus 

quadofomnuspigriti.Tadboni  opcris  cxerciciu  excir.irur^ 
16  Cumfao  autemfatium cffet.Scqi.ut.Etpetijt  cotpus  l'fv.  Jllc 
•  corpus  lcf'1  pofrular,qui  ptb  digna  rcccptionccuch.inflia: , 
Dctini  fiipplicitrrcxorat,^  inuoluit  fyndonemuda,quado 
rcccpit  mcte  pura,&  ponit  iri  monumcnto  uouo.i.in  corde 
per  gfam  rcnouato.Et aduoluit  faxum  magnum  ad  oftium, 
Tom.j.  p    4        quando 


A 


463         Glof.ord  &  Nicolai  de  Lyra.        464 


a     rrv>mo  ^/veir.Qiifa  ad  prarfidcm  rufi  diues  acccdere  non  po 
f  cfatjiop  quoddmii 


tiipascorppKndcteuangelifta,  Diclu*  eft 

1  nrt  c'e  ordmc  cnri.r.&  oriicium  cui  i.v  mini 
f  1  u;ac:  pcr  hocpotiut  habcref.acultaum.pcrhocquoddi- 
fc»|  phls,*Soc 'nnr.iflciiodjgmisfuit. 
Clvvloflom.fn 


curfcxtn  fabb..tj,idefl,  n  quapixparabanc'  neccffaria  fal       | 
to.vtde  maonjdi&umeftMexcadiccolligccjsduplu.qn 
tadichoniofi;hi\:  <i  &  jnfepcimarequieuicdominus.Jdcri 
ftxca  d.c :ldusprohomincmoricur;  vndc&dixic  .C  »//■.•« 
tnatum  cji,  id  cft,  fcxta  dic  pro  redcmptione  mundi  opu 

plctumefi:&in(al» 


»»'Fh-         fpicchmiisviri  fbrti    a  -ffcro  autcm  fa&um  eflct ,  venir  quidam  homo  diuesab  A-  *    bacoquicuicintepui 
t1"»""""^  tudmcm,  Inmortis  a  ipr,rrtR»«aih«.n.-ici'.i*,\  sw..ici,scmiuS!  *    chro.lta&nosliuc 

cmm  pcriculun»  fc    b  rimathia  nomipe  lo(eph,qui  &ipfcdifcipuluserat  Iefu  nic  *    fcxcaxcareprQdno 


<D.*cnn(e»:r, 
Jiliird.i.ca. 
futjlujto. 


p-adidir,  inimicitias 
ad  omnes  .niliimcns 
pipptcr  bincuolcn- 
pam  Chrifh.  Et  non 
folum  audcc  corpus 
pcterc ,  fcd  &c  fcpc- 
lirc. 

p  Difcipulus  erat  le- 
fu.  Hic  accejfn  ad  Tila- 
$um.  Etfi  occultus,vi- 
tanspricjsininwpitias 
Judaorum  ,  in  hoc 
extrcmo  oificio  ni? 
hilcuratdcillis. 
$  C  \nfyndone  m»  ir. 
Myfticc,  Syndone 
munda  lesu  inuoluic, 


I\cc  Iofeph  dignus  «pud  lcculutn. 


pacidebcmus,  Scin 

acrcflitad  i»ilatumi&  petijtcorpusIefu,TuncPiIatusiuilit  \   fcprim-(qu*cftmor| 

1  *  'M«;qt1Sm«riii:.p«ir.r«n.  o    cuoruj  lu  fecrcta  pa-f 

reddi  corpus.  t  Etacccpto  corporc  Ioleph  inuoluit  illud  in  \    cequicfcere,  donea 

a     In  fimplici  lefiiUufa  domini  c»l>drmnatur  «mbitio  dhuiurr,c]ui  ncc  n.oitui  ctniitijs  carrnt.        P       OctaU3  rcUirrCctlOIlU 

~.  Ifyndone  munda ,  &  pofuit  illud  iu  monumento  fuo  nouo  ?    vcmac- InGencfiienl 

i         J  *      a    Vtno«poflctaperirifepulcliiumiineauj<iIiomuliorum-     In    ptlUlUS  QieS  VelpCrS 

quodcxcideratinpetra-  J£t  aduoluit  laxum  maenum  ad  u  haberc non  lcgicur J 

Trt  r  .  i  ..  '  v.  .  w     .     12  quiainillofcculore- 

p  oftium  monumcnti,  &  abijt.    Erant  autem  ibi  Mana 
tyiagdalenae,  &  altera  Marja  fedentcs  contra  fepulchrum  , 

Prxparatiouem  Vi  l.lix. 

f  Alteraautcmdie,  qua»eftpoft  parafceuen,  conuenerunt 
principcs  Sacerdotum  ,  &Phari£ei  ad  pilatum  diccnres. 

/a     Non  lutficit  fcelus  inoit.s  niliporlmortemfainameius  lacerciit.        Q.ioJ  etanr.dotuino  imponHnt. 

^  Domine,  recordati  fumus,  cjuia  icduclor  illedixitad- 


i  s  quies  animarum  nu;g 

14  lonicrrorecoiifumi-l 

tur ,  iijd  gaudio  futti-L 

ij  ra?rcfuncchonisauJJ 

16  ^etur.  Noftrumpal 

icha  eft  irnmolatic 

Chnfti.i. parafccuc.il 

preparatio  cius  ab  hi  \i 


quipura  mentceum    h  huc yiuens;  poft  trcs  dies  refurgam  •   Iubeergo  tcuftodi- f    racaptioms. 


fufcipir.  Hinceriam 
mos  ecclefiae  habet, 
vt  facrificium  alta- 
ris  non  ferico ,  non 
panno  tincio,  fcd 
puro  iinco  celcbrcr 


rifcpulchrum  vlquein  diemtcrtium,ne  forte  vcniantdifci- 
puli  eius,&  furcntur  cum,6c  dicant  plcbi.furrexit  a  mortuis, 

a    Ignocintrr  vrrum  ditunr.cjtiia  peior  elt  conteuiptus  po-nitemiz.quam  errci  ignorantix. 

fc  erit  nouiflimus  crror  peior  priore.   Ait  illis  Pilatus, 


t 
J7 


il^ia  (edutlor  il!e 
4«  Hcrony. Pnn 
cipes  Sicerdtirum.li 
cecimmenfum  faci 
nus  in  nccc  l/>omin 


cur. 

fj  inmonumentefuo  nono.Qnia  fi  in  monumento.vbi  alius  po 
iitus cffcc,  poncretur,  alius  fctrcafte  refurrexiUc'  fingcretur . 
In  pctra ,  nefi  cx  multis  Iap:dibus  xdificatum  cffct,  futfoffts 
tuuuih  fundamentisablatus  furtodiretctur. 
p  Erant  autetn  ibi.  Alijs  notis  lefu  ad  fua  rcdeuntibus  ,  folar 
r  mulieres,qua:  arctius  amabant,obfequium  funeris  infpicie- 
bant ,  cxpc&antes  quod  promiferat  Icfus ,  &  idep  prima:  re- 
furrectioncm  vidcnt. 

f  Voji  p(ir«/cv*«.Parafceue,ideft  pr.Tparacio,hoc  norpine  dici- 

tur 

NICOLAVS    D  ETYR  A.  ^ 


rr 


depofltus  eft  de  cruce. 

?     yenif  quidam  homo  diues.Et  propter  hoc  potuit  de  f  icili  ac- 

cedcrc  ad  Pilatum ,  &  quia  crat  nobilis ,  &.  vnus  de  curia,  vc 

habeturLuc.jj. 

2  Ub  ./irimatbia .  Ifti  cft  ciuitasquari.Rcg.dicicur  Rama- 
tha.Dequafuit  oriundus  Samuel. 

3  ^iomine  Jofepb.  Nomcu  autem  eius  cxprimitur.quia  erac 
Jiomo  famofus, 

4  Ojij  &  ipfe  difcuerat  Icfu .  Occulte  tamen  nc  expelleretur 
de  fynagoga,quia  fecundum  quod  dicitur  io.i^.f.Ex  princi 
pib.multi  cred iderunt  in  lefumjcd  prcptet Phanfzos non 
Confitebanrur,ne  de  fvnagoga  eijcerentur. 

5  Hic  ^cf^^Pi.Dcpofico.n.cmorcconfidencer. 

6  T>m]t  corpus  /e.ad  fcpeliendttm  hononfice. 

7  T'*nc  TiUtus iuf.rrddi.c.  Tunc  quia  fofeph erac  homo  v  a- 
Jcns,&  nob:lis,proptcr  qnod  Pil.ims  pctjnoni  eius  yoluic  ac 
quicfccrc.Tum  quiafciebac  Chriftum  crucifixum  iniufte. 

3  Et accepto cor.i».>n>>;LV\oc vi\  1  1  par.no lineo mundo  Pro 
ptcr  quod  corpus  Chrifti  non  confccratur  in  alteri  fuper  pa- 
pum  fericun  ,  fcd  lineum,quiacorpus  Chrifti  irj  fcpulchro 
iialj  panno  fucrat  inuolutum. 

9  £f  pofuit  illud  in  monumenf  fno .  CJmod  erat  fumptuofe  fa- 
£him. 

10  7y{oMo.Quia  fi  aliquis  fuifTet  ibi  antc  fc  pultus,calumniari 

poffec 


perpctraucnnc  ,  ta 
mennonfufticiceis 
nifi ctiam  poft  mortem  eius  concept.T  nequiti^  virus excj 
ccant.qucm  inuocentcm  fciebaiit.fcducTiorem  vocac.  Sc.i 
autcm  Cayphas  ignorans  anceprophecauerac,diccns ,  expe- 
dit,&-c.iic&c:  mo^o.Scduclror.n.erac  Chnflus.non  a  ventatil 
in  etrorcm  mictens,fed  a  falfitatein  veticacem,a  vicns  ad  vi 
cutes,a  morte  ad  v:tam  ducens 

h  Vofl  tres.A  parcc  cotum,pars  fexti  diei  quo  crucifixus  ci 
cum  fna  noctc  pro  vno  dic.S  lbbacum  integrc.Tertius  dics 
parteprima.i.notle  totius  cum  fuo  diurnOjCxr  fic  cft  tnduu 

^  Mnnicrunt 

"poffct  a  Iudzis,quod  ille  furrex!ffct,&  non  ChnflusT" 
» 1 1     flgQd  excide.iitpe.Eadc  rarione  fadlum  eft  hoc,ne  fi  Chi 
ftus  fuilfet  fepultusin  terra ,  dicerct  a  Iudaris  quod  dil 
rapuiffcnccorpusciusfodicnccsin  terradefubtus  pcr  viaj 
fubccrraneam. 

u  Et  aduoluu  fa.ma.  Quod  non  poffet  de  facili  amoueri 
aliquis  venienspoffetraperecorpusChrifti. 
1  $  >Ad  oftium  nio.  Monumentum  lllud  fadhim  erat  nd 
ducuiufdam  domucularin  cuius  mcdioerat  h',  u!r hru, 
domuncula  erat  quoddam  oflium  ad  habedum  illuc in 
fum.  14  frdBfafi.^/AfaJ/.^.Affiftentcsfepelicntib.C 
flum  ex  deuotione,ad  videndum  qualitcrpoffentrcucrti 
jpfum  Humgendtim.  15  ^Aheta ^.Hicponitur  Iuda1 
machinario,quia  impctrauerant  cuftodiri  fepuli:hrum,n 
fcpuli Chrifti  raperent corpus cius ,  & diuulgarenreuTi 
furi  cxiffe.  Sed  quia  non  eft  confilium  contra  dominum  ,  u 
dicitut  Prou  ii.d.ideofaftum  ludarorum  magisfecitado| 
pofitum.f.ad  ccrtitudinem  dominice  refurreccionis,quia  al 
ipfis  cuftodibus  ceftificata eft,vt  habetur  fcquenti  ca.  6c  ho 
efl  magnum.f.habcretcftimoniumab  aduerfarns.Diciccr 
go tAkera die qux efipofi pj.i.fabbaco,g.i fena  fcxra  111  qtiu  pil 
fus  eft  Chiiftus,diciacft  parafccues.i.preparano,qiiu  lil.i  d 
prxparabancurcibariaprofcquencidie.Incraflinoigiciird 
minicajpufili  ms.  ic»  Conueneruntprtn.fjcer.p;\tct  vfn,  ibi 
17  MtilUs  Pi.i.concedo ,  quodafcipiacismiliccs.idcufio 
diendum  eum pro  voluntate  vcftra. 

Ili> 


«r 


MORALITIiP- 


quando  ponitdrligensobftaculum  contra  pcccati  recidiuft, 
&  mnlicres  fedent  concra  fcpulchrum,cum  anima:  deuota; 
confidcrant  paflionis  Chnfti  myftcrium. 
J5     ^fro\K»M.dic.Sequicur. 

t  I  <br  er^cufiodin  fv.  Notandum,quod  volenrcs  impcdire 
diumam  prouidcntiam  ,  contra  fuam  intcntioncm  primo- 
yent  illam,  (kuic  fratrcs  Iofcph  veudidciunt  ipfum  ,  ncado- 
rarenceum,  &cp^rhoccompulfifunccum  adorarc  fccun- 

dum 


dumordinempiouidcnciajdiuina-.fii  principcs  ludaonli 
volercs  impedirc  celebntntetTi  romims  Chnfti.fticrunt  v; 
dc diligentes de  cuftodia fcpukhri , cV  per  hoc celebrata c 
fama  de  vcntacc  fua:  rcfurredhcrtis ,  &  per  confcquens  fi 
nomin  is. 

t  Et  erit  w.fr.Vcrirarem  ignoranrcr  dixerunc,  fictic  &  Ca 
pbas.nam  error  eorum  quo  nubres  pccuma  corrupcrunr,  1 
iuvatum  corpus  Chrifli  mencircncur ,  peior  fuitcrrore.  qu 
pcciucrunt  cuftodiam  fcpukhri,  ncdifcipulicorpusChril 
furarencur. 


4^y       Matthari 


Cap.  XXVIII.        466 

a    f  Q^diceret.  Suffidt  vebis  qiiod  in  necs  confVrifi  inmcemis,  vobiftwn  pcrmartear  error. 

t  Habccis  cuftodianr  t  Icc  cuftodite,  ficut  fcitis .  Illi  aucem 

a     ^Quanto  diligentius  Oruatur.tantomagis  virtusrefurreftionis  o;tendjtur. 

a  abeuntcs  municrunr.  lepulchrum  t/ignantcs  lapidem  cum 
**  cultodibus, 


,"a    Mnnieruat  fe.jyi- 

i  ligcntia  eorum  no 

W?  ftrx  profuif  fidei. 

N.im  qtiaroamplius 

feruapacur,t.anro  ma 

gis    virtus  rcfurre»- 

dtionis  oftenditur. 
0.1  b    Signantes  lapidem  cum  cuflodihus ,     •»<      Chryfoftomus. 

Non  autem  permictit  Pilatus  folos  milites  figillare;  $i  enim 

foji 


D 

t  Mar.itT.e 


foli  rtnlite*  fiffillaf- 

f-nt,  poUentdicere, 
quoma  milites  per- 
miferunt ,  quod  di-  tfigillanic* 
fcipulicorpus  Domi- 
fu 


m  turarenmr,  &ica 
tcfttrroSkiohis-  mfrin- 

gerc  fidem  ;  nunc  hoc  diccre  non  poffunt ,  cum  ipfimct  fe- 

pulchrumfigillaffent. 


NICOLAVS    DE  L  Y  R  A. 
Illi  autem  abeuntes,  MiUubus  armatis.  © 

2     Signanres 


a     Signantcslapidem  cumcu(i.Sigillofuo,nealiquispofet 

grcdijinejcitueonim,  '      r  M 


m- 


b     I 


^j  +Efpercautemt{abbathi,  quaducefcitin  1 

j/jjt      IQuandoprimun»  licuiroperari.  - 

prima  fabbathi,vcnit  Maria  Magdalcn?,  3 
&  altera  Mana,vidcre  fepulchru .  Et  ecce  4 

^Prabens  obfefjuium  don;ino  fuo. 

terremocus  fa&us  eft  magnus, Angclus-n.  5 

a    1  Non  vt  egrefluio  januss  ap;r  at,  led  vt  egrefium 
cius  panUat.iam  raftum. 

d  Dominidefcenditdeccclo,&accede5rcu'oIuiclapidem,*&  6 


C  A  P.    XXVIII. 

Efprre  autcm  fab.  &c.  Marctisait:  Valdemanein 

qnodifcordataLuc.&  [oane.Maccheus  a  pnma 

parre  no£tis,  ld  eft,a  vefpera  no&c  fignificac:  cu- 

ius  fine  veneruntad  monumcntum.Ideo  autem 

fltnominat,  quiaab 

eo  rempore  licebac  C   A   P   V   T 

faccre  quod  vellcnc 
tranfadto  fabbato  , 
Vefpereautcm  fab- 
bati ,  id  eff  ,  no£te 
diei  fabbati.Vefpere 
quide  cxperunt  ve- 
nirc,  id  eft ,  aromata 
prapararc  .•  fed  lucc- 
fcente  mane  perue- 
nerunt :  Quod  Mac- 
tharus  caufabreuita- 
tisponitobfcuritisa 
lij  apertius.  Vcfperc  folet  rencbrcfcerc:  f<d  Myftice  dicit  lu- 
ccfcere,pro  gloria  rcfurre&ionis.Huculque  diem  nox  prece 
de.x  dicebatunnuncordo  mutaC,&  nox  qui  refurrexit  dici 
quo  feoftcndit  adiunfta  cft.Congrue  pnus  d.c.Ti  nox  fcque- 
batur.quta  homo  a  luce  m  tenebras  cecidcrar.  Nuuc  dies  fe- 
qunur  noctermquia  poft  refurrectionem  a  pcccath  ad  vicam 
rcducimur. /'rfrrir,  idcft,no£tequ±-  lu^ef  ir,id  cft.quxccr- 
mmatur  luc<* ,  quod  non  pr.mapirs  noctis  eft,  fcd  cxcrema 
parsnoctiscftdiluculumquovenerunt. 

Hieronymus.  C|u6ddiuerfatempora  iftarum  mufierum 
111  Euangclijs  defcnbutur,non  mendacij  fignu  eft,fed  fedulc 
vifitationis  officium.dum  crebroabeunt,&Tecurrunt  &  no 
:  patiutura  fepnlchro  Dominidiuabcffe,vcl  logius .  Se'puIto 
Domino  quandiu  licuitcis  operari ,  i.  vfquead  occafum  So- 
lis 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XXVIII, 

VEfpere  autemfabb.Vol^qnim  Euangclifta  dcfcripfit  Chri- 
fti  paftioncm,  &  fepukuram ,  hicconfcquentcr  dcfcri- 
itipfH)srefurrcctionem,rVprimodcfcnbiturDomiiucxrc 
furreaionis  manifcftatio.Sccundo.ipfius  manifcfladiuulga 
tij ibi 1:  V  decimautem.  Primaintres,quiap!imo,  manifcfta 
•cfiirrertiopcrdefrcndcntcm  Angelum  ,  fecundo,  pcr 
iienrcm  D(^minum,'bi:  Et  exierunt,  ictvoncdimonmm 
ntum  1  uftodicntium,ibi:  Qȣ  cum  ab.-jfent.  Circa  primum 
tranotantur.MuIicrum  dcuocio, Angcli  apparitio,.bi:  Et  ec 
cetmtmctus.  Et  Refiirrrction/s  iuanifcltario,  ibi:  Scio  enim. 
Adenidennam  prnni  conftdcrandum  ,  quod  dcnominano 
lobihon ,  ideo  apud  Iud«cos  omncs  dics  hcbdomadx 
ocnoininabantiir  a  f..I  bato:  ita  quod  d.cs  immcdiatc  fcques 
tum  dicibaturprimafabbati,  ideft,  primaafabbato, 
aiw  Jaunda  fabbatiA  ficconfequentcr.AbiHa  autcm  hora 
quaLnriflusfiicratfcpulfus,  non  potcrarirmulicrcscnctc 
aromauad  lnuneendun-.  Chnftum  vfquead  vcfpcran>diet 
lequentis,  quiafolemnitasfabbati  mcaptaerat  abhorafe- 
puitura;,  mquanonlicebat  aliquidcmerc  vfquc  ad  vcfpc- 
Hequcntisdiei,  foilicet  fabbati ,  &:  tunc  fcilicet  vefpcrc 
, fabbati 


priocaipantc  fepulchru  adue  non  pocuemnc^ane 

*  Bcdi  .  Ab  cxordio  mundana:creacion.s  vfque  huc ,  ita 

_  tcmporum  curfosdi 

A    XVIII.  liingucbacur,vtclics 

trdcterri  prajcederet , 
quia  homo  a  lucc  pa- 
radiii  peccando  lap- 
lus,inhuiusfeculue- 
nebras  zrumhasque 
decidit.Aptillimcau 
tem  nunc  dies  fequi- 
tur  novtem ,  quando 
per'  fidem  rcfurrc- 
ctioms  a  peccati  te- 
ncbns,&:  vmbra  mor 
tis  ad  luce  vit<c  Chri- 
fto  largientc  reducimur. 

b  M  iria  Magda!cn£,gr  ahera  Maria.  Dux  vnius  nomin is,& 
dcuotionis  muliercs,  dtus  figmficant  plebcs  pari  deuotionc 
Chrifii  paffionem,^refurre6tionem amplectcntcs. 
c  T(. ■rrjmouis.Sicut  in  p.iffionc,iV  m  rcfurrcLtionc fic  motus 
tcrrcC :  iignificat  autcm  corda  terrenorum  per  fidem  paffio- 
nis,&:  refurredtionis ao'  poenitenttam  mouenda. 
d  l{ruolnat la.  Claufo  pocuit  exire  fcpulchro.qui  clatifo  na- 
tus  eft  virginis  vtero.  Reuolutio  lapidis  fignificat  releratio- 
ncm  facramcntorum  Chrifti ,  qme  velo  litcra?tegebantur : 
quo  ablaco  refurrcctio,mortis  abolitio,  vita«etenucuepit  to- 
toorbcpra:dicari. 

*  Hicronymus.Angclum  nonputemusidcircoveniflc.vr 
apcrirct  fcpulchi u  Domino  refurgeti,  5c  rcuoluet et  lapidc, 

S  fed 


Hom.t.  inter 
*ftitule<.   de 
tcmporc. 

£ 


t  fabbatorunt 
qui 


"Aboftio 


F 

tjuiit.^.ad 
Hodibum. 


u  0. 


fabbaticmeiuntaromdca,  fc  prarparauerunt  feadvenicn- 
dummon  tamen  venerunt  propter  nottenVde  proximo  im- 
mnientem,  fedin  manefcqucnti  venerunc  m  pnmahora 
dicifcqucncis,  qua:diccbacurprima  fabbaci.  Sicergocon- 
flruendacftlitcra. 

I     Vefperc  autemfab.au*.  Scilicet  vcfpera.  i 

'  z    Lucefcit  m  primafab.  Id  eft,incipit  illucefcctc in  principio 
diei  fequcncis. 

j  Vcnit  Maria.  Prxmittitur  autem  ibi:  Vefperc  antemfabbati: 
non  quia  illa  hora  vcneruntad  monumecum,  vt  didum  eft: 
fed  quia  tunc  fe  prarparauerunt  ad  veniendum  videre  fcpul- 
chrum ,  i.  qualiter  poffcn  t  mgredi  ad  vngendum  Chriffum. 
4  Eccc  ten&m.Hic dcfci lbitur  angelica apparitio,no ad  hoc 
q?  angeJus  piapararetexuu  de  fcpulchrodommo  rcfuigen- 
•ti.quiaChriffusexijttlaufofcpulchro,ficutintrauitaddifci 
pulosianuisclaufis,fcd  vtoflcnderet  fcpulthrnm  vacuum , 
6c  rcfnrrcxifle dominum, hcc cff  ergo  quod dicitur :  it  ccce 
tcrr&motui  facluseflmagnus.Cums  caufafubditur. 

5  <A»gtlus enim Dommi  dcjccnd.tdi  calo .  Id  cfl  ,  virtutecius 

tsctuscflilIcteriamotus',quiacorporaliaobcdiui)tat-gclis 
ad  iiutum,quantumadnMHutn  localem. 

6  Etacccdenste.la.  Vc  oflenderet  Chrifli  refurrectioium 
completam. 

Erat 


MORALITER. 

^rV"?*™-  B  d  C^!"d  tcrra:morusreftirgeccdomino,fi^ 
WK  ipfo  morientC  111  Crucc  faftus  cfl  magnus  ,  tignificac 
tcrrcna  pnus  corda ,  per  ntlc  Laffionis,  ac  reiui  rcctionis  cius 
aaprxniccnciamconcuciendo  fab  bnpauorecbmrriota. 
J      ^ngelus  emm dojefcert.  de  ca.  Ai  gclus  iffe  fignificat  bo- 

num 


num  pralatum , dc  quo  dit  iru:  Malach.s.b.  ^tfgclut  Qomivi 
cxercimnmifl ,  qtn  dijte> •■dit  de  altuudine Lonttmplatianis  diuins , 
prcpter  rcucUtcmcm  neciffuatnfratcrnie. 
t  Jl?Mo/»it/d.Impedimcnti)nitoIlcnsaccedendiadChiifli 
monumentum  ,  quia  monct  mcrues  fubdirorum  ad  toiifi- 
derationcmmortisChrifli  pcrcompafllonem,  <Si  refune- 
*tionis  ems  pcr  ctclcftium  amorcm. 

^AfpcBus 


'46*7        Glof.ord&NicolaideLyra.        468 


A 

vbi  fupra. 


t  fpccie»  for- 
•Albmn 


fed  poftquam  Dominus  rcfurrexit.hora  qua  ipfe  voluit,&  q 
nulli  mort.ilmm  cognita  cft,  indicalTc  quod  factii  eft :  1  l  fe- 
pulchru  vacuurcuoluciono  lapidis,&  fui  oftcndifil-  plenria. 
tteda.  Angelus  rcuoluit  lapidcm,  non  vtegrcfluro  Diio 
iantupadat,(ed  vt  cgrclfus  cius iam  tacci,hominibuspreftcc 
jndicium.Qiiienim 

^lpfn  Inbitu  terribilein  futurmn  reprobu,&  b!»niium  flgmficar  mfitl 

a  fedebat  fuper  eum:  t  Erac  autem  afpe&us  eius  ,  ficut  ful- 


rijs  nd  virtntcs  rranfmigramus. 

Exterunt  cito currcnccs  nuncinrc.Lucas  idc  dicit,  ^g^rfft 
n-iucijumint  dmiiaillii  vndectm,  &  cxteris omnibus.  Scd  \  fnrcus 
ait:  fugcrcm  i:\tuntes.lnuaftrst  tnnn  eos  ritnor,&  ncmini  ijiudijiia 
dixount.Nciitim  fciliccDnon  Apoiiolorum,fcd  Angclorum, 

quibus  non  fucrunt 


f  Qiiia  irrribilii  nnpii. 


gur ,  &  veitimentum  cius,  *  ficut  nix .   Pr.x  timore  autem  eius 

a     f  Qnia  vium  viucre  fpcrabjnt.  T  Q  rjl  b'i-dus  iuftii. 

extcrritifuntcuftodcs,&fa6tifuntvelut  mortui.  Rclpondens 
autcm  Angclus  dixit  mulieribus  :  t  Ntflite  timere  vos     Scio 


*Vobi* 

6 

*a  morniii 


niortabs  claufovir 
ginisvtero  potiucna 
fccndo  incrcdi  mu- 
dum,ipfc  la&us  rm- 
mortalis  claulo  fe- 
pulchro  potuit  refur 
gcdo  cxire  dc  mun- 
do. 

a  SfdVtaf.Regnan- 
tcm  iudicans,  qui  in 
natiuitate  ftado,  bcl 
laturum  fignificaue 
rat.  Supcrlapidem, 
quo  monumcntum 

claudcbatur.vtclau       furrexit,  *  &  ccce  pracedet  vos  in  Galilaeam  :   lbi  cum  vi-  J 

ftroinfcrnorum  fu-  ,..'  j--i-.lt-         •  •       j  t     tutuminchoantitxis 


iQina  multi  hoc  nomine  dicebaiuur.deii-rminat  qui  cmei  i  ft. 

b     IPerpixfcit  aincarni^. 


enim  ,  cjuodlefum  qui  cru  cifixus  eft ,  quaeritis,  noncft  hic: 


tlmpoiTibile  eti  non  fieti  qnxdixit. 

b    1  ti  h  veibis  non  crcdttis. 


Surrcxit enim,  ficut dixit,  *  Venitc,  &  videte  locum ,  vbi  pofi- 
d  tuseratOominus-   Etcitoeuntes dicitedifcipulis  eius,  quia  t    g 


peratodocerct.Mar       debitis :  ecce  prxdixi  vobis .  t  Et  exicrunt  cito  de  monu- 

vut.u. a  cusdicit.inn-of«/jtM  f  rnento  cum  timorc,  &c  gaudio  magno  currentes  nuncia- 

muliCfCS  in  nwnutHCn*  tQuia  fic  intente.  a     TVtmalcdiclum  Euarin  muherilus  loluereiK. 

tum^iuuenemyidiffein  g  rcdifcipulis  eius.  Et*ecce Iefusoccurritillis ,  diccns :   Auc- 

wir^odpo-  h  tc-  in*  autem  acccflcrunt,  &  tenucruHt  pcdes  eius,  &  a-  J 


*ditm  ibanf  U 
renunciarcnr. 
«Jtfcipulii  fuis 


aufx  aliquidrcfpon 
i     dcrc.  Velccrteipfis   I 

cuftodibus  quos  ia- 
2    centcs  viderunt. 

I  t     Cumtwio.- 
Duplcx  eft  arrcctustt 

4  inc!s,cimons,&j$auB 
dij.  Altcr  dc  magni-fc 
tudinc  miraculi  ,al- 

5  ter  cx  defidcrio  rc-B 

6  furgetis ,  &  vtcrqtic  . 

7  gradum  trrmincumw 

8  concitabat. 
Etecce  hfus,&c.  i 

Sicomnibus  itcr  virl 

io  adiuuando  occurritl 

ii   Chnftus. 

12   h      Et  tennnunt.  Sd-B 

I I  perms  diclfj  cfi  claul 
14  fo  exiffenionuinenH 

%  to,vtimmortaleoai 


dorauerunt  cum  .  Tunc  ait lllis  lcfus :  Nolitc  timere .  Ite,  16  pusintcliigercs:H,c 

^Non  inIudi3,ledinGentibus.     17    tCUCtlir  pcdc:,  V't  Ve 

thxumtacuiitedcil   J^  nunciate  fratribus  meis,  vt  eant  in  Galilscam:  ibi  me  vi-  18  ram  carnc  compro. 


tcff  moucrc,  nifi  in 
tclligamus,  vcl  Mat 


lo  Angclo,quem  in 
crantesvidcrant:vel 

Jvl  ucumdc  illoquem  foris  fuper  lapidem  viderunt.vt  duos 
viderint,&  vt a  duobus  fingulatim  cadcm  audicrint. Aut  ccr 
te  intrantes  m  monumentum  ,  hoc  in  aliqua  fepta  maceria? 
dLbcmusaccipcrc  (quialocum  tunc  fuiflc  munitum  crcdi- 
bilecft)  feilicctinaliquofpatioantepetram :  quacxcifalo- 
cus  faetus  eft  fepuJturar ,  vt  ipfum  vidcrintin  codcm  fpatio 
fedentem  a  dcxtris ,  quem  dicit  Mattfkeus  fcdcntem  iuper 
lapidem. 

b    Sicutful.ln  candore  veftis  fignificabat  blandnm  iufiis,in 
terrorefulguris,fignificatterr,bilcm  futurum  rcprobis. 
c    Ov;o/«c«.QuaJvefirosconcmesvidctis.  Illicimeancqui 
adeorup  focierarem  non  percincnt. 
d     Et  cito  eunt.  Nec  conceflum  eil  nobis  hoc  gaudium  oc- 
cultocordis  tenere,fed  fimiliteramantibuspanderc. 
e    Et  ecceprxce.  Qtiia  iam  a  morte  ad  vitam  crafmigraucrat, 
cuius  refurreAionis  gloria  pofi  la^ct  videbimus.-fi  modt)  a  vi- 

tijs 


19  bcs.Ecqmatanta^ 
flonetremcbauc,! 
mum  pcllitur  timor:  Kolitc  timcre :  vt  mcntc  placid 
fintaudire  quardicuntur .  Iflartenent  pcdcs  qu.c  ad 
refufcicatum  :  fed  rla  qua:  nefcicbat  adhnc  rcfurrexitlc  ft- 
litim  Dci  audit  mciico  :  'l^nli  me  tangerc,nondum cnim afuiuliad 
patrem  meum.  . 

i  J^jinciate.  Vt  mulier  mortifcra  ferpetis  verba  narrauit  ita 
modo  verha  viuificatons,vta  qua  tunc  mors.mo  ab  r,i  .  r.i. 
K  Fratribus  meis .  Ante  etiam  (cruos  vocauit,modo  traci  cs, 
vt  poff  rdurrectioncm  eandcm  humanitatcm  rcftimpfilUs, 
&  lllos  idcm  fpcrarc  doceat. 

1  vt  eant  in  Gati.Non  tamen  ibi  folum,ncquc  ibi  primnm  vi 
fuseftadifcipulis,  Lucasenim,&:  Ioancsfatisapcrcedii.fitj 
ipfo  dic  refurrectioms  Dominu  vifum  cffc  in  Ierufalem:  Pi  i- 
mo  M.irix  Magdalcn2,qn  dictum  eftcuTsfo//  wetangen 
indc  eide,&:  alij  Marue  currcntibus  nuciare  Apofiol  s.  j  u  & 
pcdcs  eius  tenucrunt:vifus  cft  etia  ipfo  die  dtiobus  d  i  lciptM 

4$  m-« 


NICOLAVS    D£    LYRA.  ... 

1  Erat  au.afpe.eius ficut  ful.  Ad  incutiendii  terrore  cuflodib. 

2  VefH.ciusfim  nix.  Ad  dandum  cofolationem  mulieribus, 
propter  quod  fubdicur. 

3  Trx  timorc  sutem  eitts  cxterri.funt  cw.Et  illtld  quod  fequitur. 
I{efpondens  atttem  Angelns  dixit  mulieribus,n$lite  timere. 

4  Scio  eniw.Hic  ponitur  dominic^  rcfurrectionis  manifefla 
tio:  quaequidem  refurre£tio  primo  manifeitaturmulienbus 
ipfum  dcuore  quarrentibus.  Et  hoc  eft  q,  dr:  Scio  enim,ep  lefum 
qui  crucifixus  eji .  Hoc  additur  ad  difTcrcntiam  aliorum :  quia 
mtiltierantquivocabantur.nominelefii. 

y    Qu<trith.  ln  fcpulchro  ficut  mortuum. 

6  T^on  cflbicfitrrc.enimficutdi.Hoc  auctm  addidit  Angelus, 
vtreduccrctadmcmoriamverbaChrifti  dicliaante  paffio- 
nem  fuam ,  vt  fic  magis  credcret  rcfurrciftionem  e'ius  fa£ta. 

7  Venite,&  vi.lo.  Vacuiim  fcilicet. 

8  Vbipofttus  erat.  Et  patet  litcra.Scquitur. 

9  Tracedet  in  Gal.  ibi  eum  >/.  Non  foium  in  beatitudine ,  fed 
inpropinquotempore,  &  propinqua  regionc  ,  antcquam 
afccndatinctrlum. 

10  it  exierum .  Hic  ponitur  manifeftatio  dominicaj  rcfur- 
_  re£tionis 


rectionis  per  ipfum  Dominum  apparentcm  mulicribus  dc 
fepulchro  reuertentibus:&:  hoccft  t^dicitur:  Exieruntcitv.iA 
dcnunciandum  bonos  rumorcsChnfti  difcipulis. 

11  CMwrimorc.Exinfolita  Angelivifionc. 

12  Er  gaudio  magno.  Ex  Chrifti  refurrectione. 

13  Currentes nunci.  Dikiptilis: Mar.i^.dicicur quod fugertinc 
demonumento,  timentcs  ,&'  neminiquidquam  dixerunt . 
Diccndtim,  quod  vcrbum  Marci  intelligendum  eltde  nuli- 
tibus,  qui  iaccbanc  pra:  timore,  ficut  mortui :  cV  ncmini  illo- 
rum  mulicres  aliquid  dixi.  runt,fcd  verba  Angeli  cum  eis  lo- 
qucntis  Apoftulisdixerunt. 

14  Et  ecce  le.  oc.  il.  Reuertentibus  fcilicet  de  monumcnto : 
antequam  venirenrad  Apoftolos. 

15  Dicens:*Auete.  Verbumeftconfcilatorium. 

16  lllx  autcm  accef.&  tem-e.pedes  e.  Ex  dcuottone. 

17  Et  adorauerunt  eum.  Adorationc  latrke. 

18  Tuncaitillisnoliietimerc.  Hocdtcit  adearam  perfcctam 
confolationcm ,  quiatimorqui  imiafcrateasexafpedu  Au- 
gcli,adhuc  non  totaliter  receffcrat  ab  cis. 

19  Ite  &  nuncia.  Difcipulos  fuos  vor.it  fratres,cos  amicabi- 
lius  nominas  folito.vt  fecutms  accedat  ad  cum,cV  no  tinu-ic 
acccderc,proptct  hoc  q>  rcliqucrant  eum  in  fuacapnone. 

Qtm 


MORALITER. 

1  dfpcflus eius fuut fid.  Nam  obttinaros  tetret. 

2  Et  ve.eiusftcut  nix.  Quia  pixmtentcs  dcmulcct:in  fignum 
huiusfubdjtur. 

j      fU  ti.vi.e.ex.f.cu.  &  mi.di.1S{r).ti.vos.Veni.&  W./o.Per  dili- 
gentern  mcdititioncm  prardiaorum. 
t    £<  tito  cun.  Id  clhalios  induccntcs  ad  fiir.  ifc  bonum. 

<j    Tfxccdet 


9     Trxcedct  vos  in  Gal.Qyq  tranfmigratio  intcrpi ct.itur,quia 

Cht  lftus  tranfmigrans  ad  cccieftia  pr^ceffit  ad  pra;paraduin 

elcctis  fuis  loca. 

t     lbi  eum  vi.  Facic  ad  faciem  in  gloria. 

14    EtecceIe.occur.il.  Rabanus.Perhocoftendicomnibusi- 

tcr  virtutum  inchoantibus,  vtad  falutcm  pcrpetuam  pcrue- 

nirc  qucant,aditiuando  fc  occuircic 

Tecumatn 


Matthxi      Cap.   XXV 111.        470 


a  dcbunt .  Qux  cum  abijlTentj  ecce  quidam  de  cuftodibus  ve-  ' 

a     *Undo<fVj  fiinplicttasfatemr  ventatem.  w 

ncrunt  in  ciuitatcm ,  &  nunciauerunt  principibus  faccrdo-  3 

f Muacula  quac  yidcnnt.  a     ^A;tura  Jtiplicirai  modum  quauit  , 

cjuomodo  alttuat  falfitfltem. 

tum  omnia  quacfacta  fuerant.  Et  congregati  cum  fenioribus  4 

a     fDe  temploacctptam,ficut  pnus  jo.argemeos.  tj 

b  confilio  accepto  pccuniam copiofam  dcderuntmiliribus  di-  t 


ccntcs 


4  £9 

fej   via.V.'fus  eft  etia  &  Petro.Quod  quomodo  fa.£tG  fit  Euan 
Aoelifta  no  declarat.  Wus  eft  etiam,&:  difcipulis  fimul.cu  lo- 

quereturreuerfisillis  qui  cognouerunteum  in  fraitione  pa- 

pis  quando  ftans  m  medio  eorum  dixic.-T»^*  x>bh:Tn  fpecia 

]ite'r  Mattha:us,&:  Marcus  fcribuc  dixiffe  Angelu,vel  ipfum 

doroinurn  q^inGa-  \ 

jilea  videndus  cfier. 
Mvfticequidem, 

quiaGalilxadicitur 

tranfmigratio.  Prx- 

cedct  ergo  vos  in 

Galikam  ,  id  eft, 

gratia  Dei  tranfmi- 

gratura  a  Iudarisad 

geces  prarcedct  vos 

viamincordibuseo 

rum  przparando:  & 

ibi  videbitis  eum , 

id  eft ,  memb,ra  c- 

ius,  &  viuum  cor- 

puseiusibiinuenie- 
jtis.  VclGahlaradi- 

lcitut  reuelatio,  non 

jn  forma  fcrui ,  fed 

in  ea  in  qua  patris 

ettarqualis.  Illicnos 

prxcefTlt,cumfimi- 

lesei  erimus,  ibii>i- 

debimus  eum  ficuti  efl. 

Et  liarc  eft  beata  reuelatio ,  vel  tranfmigratio  de  iflo  feculo 

adaeternitatcm. 

a    Qu£  cum  abi)ffent .    •$<    Chryfoftomus  .  Signorumquz 

circa  Chrtftu-n  apparuerunt,  qusdam  fucrutorbi  terrarum 
communia,putatenebrar,qua:dampropriamilitibuscufto- 
dientibus,  ficut  mira  Angeli  appantio ,  &  tcrra?mocus ,  qua: 

propter  milites  fadta  funr,  vt  ftupefierenc ,  vt  ab  ipfis  fiat  ce- 

ftimonium  ventatis.  Vetitas  enima  contrarijs  diuulgata, 

magls  refulget,quod  &:  contigit. 

b    Tccuniarr  co.  Hicronymus.Qui  rebus  Ecclefiae abutuntur 

j  in alijs  rt  bus,  qmbus fuam  expleanc  volucarem,  fimiles  func 

■  Scnbaium,  &c  Pharifcorum,  .St^  facerdocum  redimencium 

meiidaciumjiS:  fanguinem  Saluatoris. 

c     Ftirati 


c     Furati ftmt eum nobis dor.  Auguftinus.Sidonnierunc,qiio-  D 
jnodo  viderunt  f1  Si  non  viderunc ,  quomodo  tcftes  eile  po- 
Euerunt? 

Auantia  quar  cnptiuauit  difcipulum  comitem  Dni ,  dece- 
pic,&:  milites  cufiodes  fepulchri:  &c  lic  Iricteris  feduxit,vnde 

fubdit:  Etdiuufrj.eft. 


•5«    Scucrian.  Pla-  *n  cathen» 
ne  amiferunt  nr.li-  J£[£om*  ia 
tes,perdideruntlu- 
de;i,fed  difcipuli  ma 
giftrum  fuum  non 
furto.fed  fide,  vircu 
ce,  non  fraude ,  fan- 
ctitatc ,  non  crimi- 
nc.viuum  non  mor 
tuumfuftulerunc.    E 
•J«     Chtyfoflomus.  H0mil.9x.in 
Qualiterfuracifunc  Mltth'  m, 
clrfcpuH   fcmrintt  $*£%» 
pauperes,&:  ldiota:,  apllci  ilium  iu 
flc"  neque  apparerc  dicema°amr. 


Dicitc,  quia  difcipuli  cius  notle  venerunt ,  &  furati 

f  Furtim  eum  fublatum. 

fiint  eumnobis  dormterrtibus .  Et  ii  hoc  auditum  fueritt  a 

a    fNequidquamavobisexigat.  fAbfquepericulo. 

praefidc ,  nos  luadebimus  ci ,  &  iccuros  vos  faciemus .  At  illi 

a    1  Error  eiripii  mendacij  petfeuerit  ne[in 
Chriltum  cteciant. 

acccptapecunia, feccruntficuterantcdo6ti.   Etdiuulgatum  6   audenccs?Nu«quid 

cft  verbum  iftud  apud  Iuda^os  vfcjue  in  hodiernum  dienu.  J    £1^1^. 

d  Vndecim  aute  difcipuli  abierunt  in  Galiljeam  in  montem  vbi  9    quid  non  erat  figil- 

a    fCredentes,(e  ante  euin  humiliauerunt.  IO    lum  fupcrpofltum? 

e  conftitueratilIisIcfus.Etvidentcscuadorauerunt,quidamau-  u  Prdpterquidnofu- 

rati  funtprimano- 
cle,quandonulIiis 
fepulchro  afluit  <*  Sabbato  cnim  petierut  a  Pilato  cuflodiam, 
Quid  auctm  fibi  voluthxc  fuda  ia,qua:  Pttrus  vidit  iacetla? 
Si  enim  vellent  furari,non  poffcnt  nudum  corpus  furan,  no  - 
folum  nciniuriarcntur,  fed  ne  etiam  in  exuendocaidarenc, 
&cnbyerenc  militibusfedetinendi  facultatem. 
d     lAbtiunt.K  IcrufaleminGalInmontem:quiacorpiisdc 
communi  tcira.fufccptumfupcr  omnia  tet rena  erat  eleua 
tum.Et  monet  nr>s,vt  fi  eum  videre  volumus,ad  fuperna  de 
inhmisckucmur  Pra:ceflitChriffuspnmitia;dormiecium, ' 
fequuncuralij  iq  fuoordine,&  videntcseumadoraiH.idefl,     ' 
finefinelaud?nt.  F 

e    Q^idim a«.Dubitauerunt  vt  Lucas  ait:exiftimantes fe fpi-  Lltcje  I+ 
ritum  videre,quem  monendocradidic. 

Et 


NICOLAVS    D£    LYRA. 

1    Qtis  cum  abvflmt .  Hic  declaratur  refurrcttio  Chrifti  pcr 

tcflimcnium  cuftodum.qui  vt  dicitur  hic. 

a    Vencrunt  n  ciuna.Dc  fepulchro  Chnfli.quod  erac  aliquan 

tulum  excra  Icrufalem,vt  dicitur  Ioan.19. 

j    Ltnurci.prm.fa.  Aquibuserantpofitiadcaftodiendum 

kpulchruai  Chrifti. 

4  Omnia  qu&fac.f  e.  Scilcet  Chrifti  refurredioncm,  &  An- 
gch  ternbilcmappantionem. 

5  Et congtega.Cftn fenioribus.  Iftud  medacium  militum  cmc- 
runt  cat  c,quod  adhuc  tcnet  ludaeos  in  errorc,  vndc  fequitur 
poflca. 

6  £t  diuulgatum.  Tanquam  vcrum  quod  tamcn  erat  falfum 
apudIuda:os  vfquc  ir  hodiernumdicm.  m 

7  Vndeurnaht.a.f.  Hic  poniturrefurre&ionismanifeftata: 
duiulgacio,&:  pnmo  quatum  ad  Cht  lfti  difcipulos.fecundo, 
quantiim  nd  omncs  populos.ibi;  Euntes  ergo.  In  prima  ergo 
partetiiut;  vmecim auicmdifupul.  Quia Iudas et at  mortuus, 
vcvifum  tficap.praxed. 

8  Mterunt  in  uaiiUam .  Sccundum  mandatum  Chrifti ,  & 
Angdi. 

9  I».  rnourcm.Scilicct  Thabor,in  quo  transfiguratus  fuic  co- 
iam  Iacobo,PecroA  loannc,  vc  habitum cft  fup.cap.17.  ^ 
en>m  paucis  ofterJerat  glcnam  fue  rcfurrcdionis,  vc  ibidem 
didtum  eft :  U.  ideo  ib-  ufurrectioncm  complecam manifc- 
ifauitomnibusdifcipulisfuis.  Vndcprobabilicercredicur,cj, 
illa  fic  manitcftatio,  dequafcnbic  Apoftolus  z.Corinc.i  j.a. 
heinde  Difus e{i pius  qudm  quingt  ntttfrairtbusfimul,  hic  Camen  no 
cxpnmuntut,  mli  vndetim  Apoflolt  ,quierancpnncipales 
_      Chnfii 

MORALITER. 

Trcuniarn  cop  ofam  dtderunt  milttibut  dicentes  dicite.  Hilarius. 
Emitur  ergo  refurredtionis  filcncium  ,  &:  furti  mendacium 
argcnto:quiahonorefcculiqui  inpecunia  eft,  &:cupiditatc 
Chrifti  gloria  dcnegatur.Ici  m  iftis ludets  fimilcs  funt  qui  cu 
^agriisfumptibus,^  bbo  busconantur  ad  fubucrfionem. 
vcritatis  ifl  fpcculabilibus,vclagibilib.,cuiufmodisucaduo- 

cau 


Chnfti  d'fcipuli .  Prms  camen  vifus eft  fepties pct fonis', fpe- 
cirtlibus.Pnmo,M  lna:  M.igd:.lene  manenti  iuxta  feptikhru 
alijs  reccdcntibuSjVt  dicitur  Ioan.2o.&;  Marci  16.  Sccundo, 
ipfi  Mjiic  Magdalcn^ cum  alijs  nnilienbus  a  fepulchro re- 
uercentibus:quiapofiquam  viderat  Chnftum.fequutacfta- 
has,  &inucniccasinitinere,&:  cuncapparuiccisChnftus. 
Tertio ,  Petro ,  fecundum  quod  habetui  Luc^  vlti.Iicct  non 
habencurexprcffeex  Euangcho,  quando  fa£ta  cft  ei  iftaap- 
pat  ic  10.  Probabile  tamen  clhq,  hoc  fuit  quando  ipfe,&:  Ioan 
nescucurreiuntad  inonumcntum:&:non  muento  corpore 
Chnfti  abijc  Pett us  mirans  fecum  quod  fattum  erat,  vt  dici- 
tut  Luc?  vlt.  &.  idv-o  dtim  eflet  in  tah  admirationef  >Iitarijs, 
creditur Ch"if tus lib  apparuiffe.  <^aarto,apparu!tduobus 
difcipuliseuinbusinEiinus  vchabrturLuc.vlci.Quinccvp 
paruit  decem  Apoftolis  abfente  Thoim,  vthibetur  Ioa.2t). 
£t  lft?  qu'iiq,-  appat itiones  facte  funt  ipfa die  refurrettionis , 
vc  pacec  Euangelia  intucnci.  Scxco,  apparuit  vndecim  Apo- 
ltolis,exiftete  ibi  Thoma,vt  haoecur  Ioan.  20.  &:  futcoolaua 
die  poft  refurrectione,vc  habv-tur  ibidem.Septimo,apparuic 
Petro,&:  focijsfuisad  mare  ryberiadis,  vthjbeturloa.vlci. 
Et octauo,m  moncc Thabor,yc  hic df  apparuic  Apoftolis,  &: 
mulcis alijs.Et  itcru  bis  apparuit difcipulis  m  die  Afcefi<Miis: 
femel  in  lerufale  ipfis Bouefcctib. ,  &:  femel in  mote  Oliueti 
horafueafcefionis,vthfMar.vk.&:Luc.vlt.&:  Act.j.Scquitf. 

10  Et  videntes  ettm  aduramrunt.  Adorationc  lacnt^. 

1 1  sijidam  aut.m, &c.  Ex  quo  patcc,  q,  lbi erantafj  quam 
Apoftoli.qui  lam  erant  certiricati  deeius  refurrecti<  .ne,etia 
Thomas  qui  intet  alios  fuicmagis  mcrcdulus ,  &:  hgcpatcnc 
cx  precedencibus. 

; Et 

caci  dolofi  &:  doclorcs  gloriofi.  Ec  illi  cj  eoS  ad  hoc inducuc 
•7  Vndecim  aut.difc.abier.in  Gdil.ir.  moH.vbt  confl.il.lcfui.  Raba 
nits.Inmontcquidetnapparuirtisdns,vcfignificaretq,cor 
pus  quod  dc  communi  gmeris  humani  terranafccdo  ftifce- 
perat,ia  fup  oia  tcrrcna  (ubleuabat.  Et  vc  admonerct  fidcles 
II  illiccclhtudincrcfurrectioniseiuscupiunt  uideic,h'c:.b 
infimis  volupcacibus  ftudcanc  ad  iupcrna  defideria  tranfird 

Euntes 


47t        Glof.ord.&Ni.colaidcLyra.         472, 


&  a    Ef4fff.Eridcopiusmagiflcr&illosadfideconforrat:& 

A  dubiosadfidc  vocat  intimas ad quantam  perueneric gjoria. 

b     Bata  f/?.Hoc  non  dc  coartema  patris  diuinitate,fcd  dc  af 

Mebr.vh  fcimpcadicitbumanitatc,inqtian.in.)iMngclis,inqtiactiam 

0  loria  &  honorc  coronatus  clt  &:  omnibus  fupcrpolicus. 

c     Euntes.  Qtiiaiam 


d-\&:  ccrriciscuftodibus  Vcivcaurc  ManaMigdnlenacTte- 
ris  tcruccior.Vnde  loanncsdcea  con.nmnoraccacicisalijs, 
qua:ciHncaCierant:vidcnsquelapidem  fublatum,anccqu4 
diligentiusinfpiccrer,crede"s  ftiblarunn  oipus,  cucurntnQ- 
cians  Pecro,&:  Ioanm,qui  ciiam  conturrcruntad  monume- 

tum:&:  nonimicnco 


inluccmvcmc,quod 
htuenus  quibuldam 
decaufisdtibiumho 
ininibus  fucrac. 
d  Doatc.  Cogruus 
ordo.  Pnmocnim 
docendus  eft  audi- 
tur.  Dcindefidcifa- 
cramcncis  imbuen- 
dtis ,  cunc  ad  fcruan- 
da  mandaca  inftrucn 


a    PuMtitio  rorum  nottr im  mgtt  fkieiu. 

a  tcm  diibitauerunc.  Etacccdenslefus  loquutus  cftcis,  di--i 

a     tVt  qut  ante  re^nabat  in  cuelo,pei  tiiicin  rrgnet  111  teriis. 

b  ccns:Datacftmihiomnispotelhsincoc!o,&in  tcrra.tEun  2 

C  a    ^tdell.fiiinuincatechifate.quia  fine  lideimpo(Tib'le  ctl  placereDeo.  j 

b    INifiquiaienatusf  lerit  tx  an|ua,fic  Sp.ritulanfto,  nonpoteft  intrart 
in  regnuni  uxioram. 


corpore  credideiut, 
quod  Maria  dixcrac 
ablacum.abicrunrq;. 
Maria  auccm  fictic 
foras  p!orans,in  bor- 
to,  fciliccc  vbi  ingtcf 


d  tescrgodoccrcomnes  eentcs,  baptizanccseos  in  nomine  4    facfuerant.  Tunc 


VI- 


^  tn  inuocatione  nominis. 


5In  proceflione  Tiutu 

a    ^Quia  tidcs  fineoperibmmortme'1.  fi 

1~.^ujc  «juidem  non  lunt  pauti,  vel  leuia. 

Patris,&  Filij,5c  SpiritulTandi:  docentes eos  leruare omnia  jj[ 

5Diuinitatis 


dus.  Quiamiipriiis    f  qU£Cunqucmandaui vobis  Etecceego vobifcum fumom-  9 

31)11113     flUCnr^    rCCl-  *  5Cuinfinit!>,ilioribusiiie<:ujiiri._uabiti».      . 

nibus  diebus  vfquc  ad  confummationem  fcculi.  1 


ntc&a. 


piat ,  non  eft  dandus 
baptifmus ,  nec  va- 
lctmundari,  fi  pott 
non  infiftat  bonis  operibus. 

•je  Bcda.  Qui  ante  pafflonem  fuam  dixerat,  in  viam  gentium 
B  ne  atjeriw,  furgc  a  morcuis  diciC,  lte,docete  omnesgentes. 
llb.j.dcSpi-  C  lnnominepatris,&c.  #  jjidymus.  J.icccaucem  quis 
poflec  exiftcrc  mencis  alienac ,  qui  lca  bapcizare  conecur ,  vc 
vnumdepraeditScis  nominibuspt.TCermiccac,  vidcliceccon- 
trarius  Chrifto  legiflacori.-  came  fine  perfcctione  baptizabit, 
immo  penitus  a  peccacis  hbcrare  non  potcric ,  quos  a  fe  exi- 
(timaucricbapcizatos.     ( 

f  ♦  Eteeceego  vobifcumfum.  Quajautem  merces  pizconucr- 
facionis,quodve  pignus  fbcunc  bcacicudinis  cciam  in  prarfen- 
ti  fic  fidelibus,fubdit:  EcCeego  vobifcumfum,&c 

Quod  Apoltolis,pcr  fucccffioncs  vniucrfali  Ecclefie^  pro- 
miccic.Noca  qudd  vique  in  finem  fcculi  non  funt  dclicun  qui 
diuina  manfione  func  digni. 

#  CHRYSOST  OM  V  S.  Quia  magnaeis  iniunxe- 
rac,  cngcnscorum  lcnfus  dicit,  tcceegoy  &c-  quaiidicat, 
ncdicaturdiflicilecffeiniunttum  ncgociuui,  egofuni  vo- 
bifcum,  qut  omnia  facio  leuia.  Non  autem  cumillis  fo- 
lnm  dixit  fe  futurum  cflc ,  fcd  &  cufti  omnibus illis  qui  poft 
illos  crcdunt ,  non  enim  vfquc  ad  confummationem  iccu- 
li  Apoftoli  manfuri  crant ,  fed  ficuti  vni  corpori  fidclibus  Jo- 
quitur. 

•J*  Rabanus.  Ex  hoc  autem  intelligitur ,  quod  vfque  ad  fi- 
nem  feculi  non  funr  defuturi  in  mundo ,  qui  diuina  manfio- 
ne,&:  mhabitationc  funt  digni. 

«$*    Hicronymus.  Oftendicfea  crcdcncibus  nunquamre- 
ceflurum. 
Homil.jn.in  *    Chiyfoflomus.  Rememoratautem  eis,  &confumma- 
Matth.  tionem  ,  vccosmagisattrahat,  &ncpra:fcntiafoluminfpi- 

C  ciant,fcd  &  fticurabona,&  fine  fine  manentia. 
lib.j.decon-      Auguflinus.Pnma  fabbati  diluculo  (ficutomncs  Euange- 
Jenlu  Eua"Se  liftarconfcntiunt)  vetum  cftad  monumentum.Iam  fadum 
"      '  *•*      e«t,qd  iolus  Matihxus  ait,  de  terrasmotu,  &  rcuoluto  lapi- 

de, 


dcrant  Angelum  fe- 
dcntem  fuper  lapi- 
demreuolucum,  dc 
quo  Matthauis ,  & 
Mircusdicuiit.Qui 
dicicillis:7^o/ffn'w(r- 
r  :  fcidenlm  qnbd  lifutn 
tjui  crncifixttsijitfuxri-  • 

"  1 


IT^mil.fi.in 


tts .   Qj.|!bus  finnlia 
Marcus  non  cacuic.  Ad  harc  verba Maria  dum  fierec  mclina 
uic  fe,&  profpcxic  in  mi>numcnco,&  vidic  duos  Angelos  v- 
num  ad  caput,  &c  vuu  ad  pcdeslcdentes  inalbis.  Dicunt  llli: 
Mujicr  qnidploras?  Qvia  tnlerunt  Domiman  rneum,&  ntfeto  vln po- 
fueruntenm.  Hic  mtclligendum  cft  Angelos  ftirrexifle,  vc  &c 
ftantcs  vidcrcntur.ficutLucasait :  qui  &cosdixiflercfcrt : 
Quid  quxriiis  viueniem  cum  mortuis  ,erc.  Pofl  hxc  conuerla  cft 
Maria  retro:&  vidit  Icfum  fiantcm  (vt  Ioancs  ait)&:ncfcie 
batquia  Icfuscflet,putanshortulanu:vbi&nominaiaagno- 
uit  cum  cui  Sc  dittum  eft.Tv^o/i  rnc  tangere.Tunc  egrejfa  eH  <ie  nJL 
numento,  ld  cft, de  loco antc lapidem  crToffum:  w  cnm ea  alm 
tjua:(vt  M.ar£l\Siilt)nmor inurfe>at,&  nemini quicnjUJm  dicebanW) 
Tunc  lain  fccundum  Mattha*um:Ecce  Ie.occ  di.  Auetc.U- 
Jxautrmac.&  te.pe.c.Siccolligimus,&:  Angclorumallocu- 
tionem  bis  eas  habuiflc  vcnictcs  ad  monumcntum,&  ipfius 
J)omim  femel,  quando  Maria  hortulanum  purauit:  6c  ftunc 
cum  cis  itcrum  occurnt.vt  eas  ipfa  repetitio  firmaret.  Vc 
ergo  Mana  Magdalena;  nuncians d.lcipulis,&:  ihq qi ;c  cum 
ca  crant.quas  Lucas  commemoxat.  Plurcs  qtndcni  tuerunt 
appantioncs  quod  mnuit  Palilus  diccns :  Vifus  tfl  lacobo,i 
tjipius  cjuani  quingcntis  fratribus  ftrrui  fcd  dcccm  legimtisin  E   | 
uangelijs.  Qiunquics  in  lpfo  rcftirrcrtionis  die.  Pnmo  appa-  ] 
ruit  Manx  Magdalena:  flenti  ad  monumcntum  .  Poflca  ci- ' 
dcm,&alij  Manxegrcdicntibusnunciarc  Apoftoli..  Ter-  j 
tio,S  imoni.  Qnarto,Clcopha;,&  focio  eius.  Quinto  rcucrfis  j 
illis ,  6c  nairantibus  quomodocognoucninc  cum  in  fraitio- 1 
nc  j.anis,3pparuitianuisclauiis  vbi  Thcmasabicrat.  S.xto 
pcft  dies  odo,  quando  cum  cis  crat  Thomas .  Scptimo,  \  i- 
fcantibusadmarcTybcriadis.  Octauo,  in  monteGaliix* 
qui  non  longc  eratab  lerufalem .  Nono,recunibcntibus  il- 
Iis  vndccim,  dic  quo  aicendit.  Decimo ,  vidcrunt  cum  lani 
non  in  tcrra  pofitum ,  fcd  cleuatum  in  acra ,  ccelos  pctcn  I 
tem,  d.ccnte  eis  Angelo :  Sic  veniet  quemaumodum  vidiitistum 
euntem  in  calum. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  accedem  iefu<  loq.cji  ei  di.  Ad  certificandum  eos  qui  du- 
bnabant  dc  fua  refurrect:ione,dicens. 

2  Daia  eji  tmbi  ornnis  poteflas  in  ccelo ,  &  in  terra .  Qtlia  licet 
Chrifiusquantum  adcfiuinitacemabanerno  haberethanc 
potcftaiem  ,  &:inquantum  homoab  inftanti  conccptionis 
habcrct  potcflatem  m  ctclo  &:  in  cerra  auJtontatiue ,  tamcn 
cxecutiucnohabuitantetcfurrcitionem  fua:  fed  voluitclie 
poflibilitati  fubicctus  propcer  noftram  rcdcmptionem. 

3  fiwitae^o.Hicponiturdiuulgatiodommic^rcfurrectio 
«is  quantum  ad  omnes  populos ,  qua:  fadta  cfl  per  prardica- 
tioncm  apoftoloru  pcr  vmuerfum  orbem.  Et  hoc cft  qct  df. 

4  Docetcom.gen.  Pnus  cnim  dixctateis,qu6d  folum  Prsdi- 
carcnt  Iudaris  vt  fupra  df  io.c.  quia ante  Chnfti  rcfurrcctio- 
nemfides  Chnftioon  crat  diuulganda  per  vniucrfumor- 
bcm,vt  ibidem  dictum  cft. 

5  Bapti^antcs  eo».Prapofuit,docetc,quia  Cathcchifmus  de- 

bct 


bet  pnrcedere  baptifmum,  vnde  adulti  prius  debent  inflaii 
de  his  qu.c  pernnentad  fidem  quam  bapcizencur. 

6  In  no.Proprer  vnicacem  fubitantia. 

7  Tat.&  fil.  P^opcer  diftmttione  perfonaru  .  Ifia  eft  forma 

bapifmi  mflicuca  a  Chrifto,f:'d  fanuliari  confilio  fpiricuifui- 

cT-qtiodamm  dv>  mucata  eftin  primitiuaecclefia,  quaiido 

apoftoli  b3ptizibacinnomineChnfti ,  vthabecur  AJ:.io.& 

19. vc  nomcn  Chriftiquodcuncc-arodiofiim  magftificacft 

riir:&:  hoc  dirfiifius  cractatur  inquarto  fententiarum. 

8  Docemes  eosfeniare  omma.  Videlicet  facramcnra  a  Chriflo 
inflituta  &  alia  ad  fidem  Catholic.im  pertinentia. 

9  Fcce  ego  vobiicuw  fum  om.dic.Et  hoc  dupliciter.  Vno  modo 
affiftcndo  eis  in  opehbus  miraculofisad  confirmationcm 
dodnnar.AliomodocxiftcndoirifacramentoEuchariflia:, 
vbi  cft  totus  Chriftus,vt  patct  cx  prardictis  cap,  z6. 

1  o  yfivt  au  eonfmmationem  [ecuti.Ex  qtio  patct  q,  fidcs  O- 
thol!can6dcficietvfqucadfiMcmundi,quantucunqitribu- 

latioinbus 


MORALITER. 


j    Eutes  ergo  docete  omnes^&c.Ex  hoc  patct,qu6d  prcdicato- 

rcs 


rcs  euangelijdebentoibiT;  magnis  &:paruis  fine  acceptione 
prardicare&:miniftrare  facramentumfecudumgraciam  &£ 
potcftatem  immcdiace  a  domino  vcl  per  miniftros  fuos  fibi 

dacam, 


473 


P 


rooemium. 


v  nicolavs;delyra, 

lationibus  agitetur .  Aducrtcndum  etiam ,  quod  licet  Dcus 
non  ;ifliftat  conunuc  doftonbus  ecclcf jar  per  operationem 
miraculorum  ,  quia  non  eft  necefte  cum  fides  Caiholica  fic 
fufficicnterconhrmattpermiraculafaftain  primitiua  ec- 

clelia, 

^M~GTRT" A    jTl^f^E    R.  , 

datam.Cniibus  promittitur  afliftentia  domini,cum  dicitur . 
Et 

Proemmm  Venerabilts  Patris  Fratris  Ni- 
g      colai  de  Lyra  in  Euangclium  Alar  ci. 


474 


+Ac ies  leonis  a  dextris  ipforu  quatuor,  E^ech. 
i.cap.  Secundumquodd  ftum  fuicin 
principio  Euangel  j  fecundum  Mat- 
thamm  per  quatuor  facies  quas  vidic 
Ezechiel propheta  m  nnimali  vno.de- 
fignantur  quatuor  euageliftejfeu  qua- 
tuor  cuangelia  ab  eis  fcripta  dc  Do- 
mino  noff  ro  Itfu  Chrilf  o,  &:  ficut  in  fa . 


■ 


cic  hominis  defignatur  Euangelium  M  itchasi ,  fic  rn  facie 
leonis  defignatur  Euangclium  Marci,de  quo  dicitur  verbu 
propofirum .  Facics  leonis,  &o  In  quo  quidem  verbo  circa 
Marci  Euangelium  poflumus  quatuor  notare,  videlicet. 
Procedendi  modum,  cumdicitur.  Facies.  Spccialefubic- 
clum,  cum  dicitur,  leonis .  Oi  dinem ,  vcl  fitum  ,  cum  dici- 
turadexcris.Ipfiuscum  alijscercurnnumcrum,  cumdici- 
*  tur ,  ipforum  quatuor. 

Circa  primum  confiderandum,  quod  licet  facies  fit  brc- 

uisparscorpons.tamen  in  eacontinentur  omnes  fenfus,vi 

dclicet  vifus,audicus,&c.fic  in  euangelio  M  irci.licec  iit  brc 

uc  refpeftu  a!iorum,camen  in  eo brcuicer  contincntur  fen- 

tentiaj  aliorum  trium  euangeliorum  ,  fecundum  quod  dicic 

Greg.fuper  Ezec  h.  Si  qineras quid  M  ircns  dc  incain  icionc 

dimini  fenferit,  hocnimirumquod  Matchxus  Lucas ,  &£. 

Ioannes,  &  ideo  calis  modus  procededi  m  quo  fub  quodam 

compendio,continencuraliorumfententi?compecencer'p 

faciem  defignacur,  dequopocaccipi  illud  quod  df  Efihec 

I  j.d.F.icies  t»a  plena gratiarwn.<\uia  modus  proccdendi  iplius 

fanfti  Marci  Euangeliffx ,  Iicec  fic  breuis ,  vc  diftum  cft ,  ta- 

men  plenuseft  fcntenciarum  gratiofaru,  Sc  fic  pacct  pritr.ii. 

Circa  fecundum  confiderandum ,  quod  licec  Marcus  de 

omnibus  Chrift i  faftis  fcnbar.ficut  Sc  al  j.tamen  fpecial irer 

verfatur,&  immoratur  circa  refurreftionem,&:  regnu  Chri 

fti  q  uod  affecutuseft  Chnftus  in  fua  benedifta  tcfurreftio- 

ne,fccundumquoddixitapoftoIis  tmrnediate  pott  refurre- 

ftioncm  fuam.Matth  vlc.d  Dataeli  'mbi  omnii  potejlas  i>.  tcelo, 

tr  in  terra .  Quod  quidem regnum  pcr  Iconcm  comieuien- 

terdefignatuc,quieftrcxanimalium,vtdicit  ladorus  libro 

Etvmol.i  j. 

Eriofpecialc  fuhieftum  circaquodfpecialitcrimmora- 

e  In.  tur  Marci  Euangelmm  defignaturin  nomine  Ieoms,&:hoC 

n  irci  proptcr  tri*  qua?  in  rcfurreftione  Chrifti  reperiuntur,&  ,p- 

6  kprietacibusleonisaffimilanrtir.  Pnmumefl  ,  refurreftioms 

cfficicnspnncipmm,  qimd  in  alijshommibus  eftextrinfe- 

cum ,  fcd  in  Chnfto  fuit  mcrinfecuin ,  fccundum  quod  lpfc 

dtcitlo.io.d  P(«teftatcmhabeoponendiannviam,&:  pote- 

ftatem  habco  irernm  fumcndi eam,quia propria  vutucc  re- 

furtcxit.&  fimilc  huius  in  propr.etatelconis  repcriuir.Dor 

roicn.oculisapertrs.fccundum  qtiod  dicit  Ifido.vbi  fup.Li- 

cctautemcaroChrifiiin  fcpukhio  dormicnt  per  veram 

n)ortcm,&:  anima-  feparationcm.tamcn  diuinitas  vtroque 

coniunftavigilabat  fccudumquoddiciturCan.^.a  Egodor- 

n,io,&  corrrtum  ri^tlat  &c  vtrtutc  huiusdcitatis  fic  vigilahtis 

furrcxitafonmo  mortis,vnde  potefl  cxponi  dc  eo  quod  di- 

ticur  It  ren-.4-b ^Afce- ditleode r»&:/i/<<o,quiaGir,ftiisqui  ctt 

lcodctiiruludadcfepukhroaltei.ditvirtuccpropria.  Se- 

cundoaffinvJatur  lconiprcptrrrcmpus,&:  modum,qui3  rc 

furn  c>i(.  Chrifti  faftacfl  pcft  tnduum  ,quod  tamcn  acctpi- 

turpcr  fyntcdot  hc  n  ,  ita  fimiliter  leo  naius  dc  nouo  tnbus 

dicbus  diciturdormirefecundum  Ilidorum  vbi  fupra,&:  po 

||ta  frtmitu,&:  rugitu  patris  excitatur,fic  Chriflus  poft  tn- 

futim  dorniitu  msin  fipulchro  virtutc  DHpatns  fuit  ex- 

C|tarur  a  mortis  forrno,  fccundumquoddicitur  Act.j-c. 

"»w  btm  jujtituuit  <t  mottnit ,  &  cttera .  &  ldeo  dc  hoc  po- 

tcfl; 


clefia,tamenaliquandohocmodoafliftif  Ecclcfi;c  facien-  D 
domiraculaaliquaadconfolationem  fidehum.  Affiftic  c- 
tiam  Ecclefix  fempcnpfam  dirigedopoccukos  inflmftus 
fpintuflancti ,  vt  fic  non  deficiat  fides  Pctri .  Ad  Iaudem,  6C 
glonam  Domininoftri  IcfuChrifti.Cuicfthonor,&:  gloria 
m  fecula  fcculorum.Amen. 

Et  eccevobifcnrn  fu»<,& i  Scilicet  duigendolcimonemadfa 
lutem  audientium,&:  mcntum  veftcum. 


ccft  cxpom  illud  Gtnef.49.b.  Catnlus  leonis  l»da ,  &  fubdi- 
tur ,  B^equicfcens  accubmfL\vt  /ro-,  fcilicenn  fcpulchro,&:  fub- 
ditur.  Q^iffufciiabit eutn.  fcilicet  dc  fomno mortis  pofttri- 
duum  ?  Ad  quod  poteft  refponderi.Deus  patCr.vt  patetcx 
pr^diftis.nec  lfiud  diftum  contrariatur  ei  quod  prgmiffum 
cfl,  fcilicetquod  Chrifiusrelurrexitvirtutepropna,  qnia 
vna,  &:  cadcm  fimpliciter  eft  pcteftaspatns,  &:filij.  Tertio 
affimilatur  refurreftio  leoni  propter  afiequutum  "impe- 
rium ,  quia  lrcet  Chriflus  ance  refurreftionem  fuam  humi- 
lis,  &:  abeftus  apparueric,  camenrnrefurreftionedpmi- 
nium  obtinuit ,  fecundum  quod  dicit  Apoftolus  ad  Pliilip- 
pen .z.a.  Humiliauit fcmetipfum  fat~l:<s  obedicns  vfque  ad  mortem  , 
mortem  antcm  crucis .  Tropter  quod  &  Peus  cx  Uauii  illum ,  & 
donauit  dli  nomen  quod  eflfuper  ornne  nomen^vt  in  nomine  Iefu  om- 
negenu  fletlatur  aeleflium,  terreflrium  ,  &  infernorum ,  &  ctitera . 
Etinleoneinueniturhuiufmodi  fimilitudo,inquantumcft  g 
rex  animalium,vtpravdidum  eft,&:ideo  nomenlcomsdxi 
tur  a  lcon  Gra:  e  quod  fi^mficat  regem  Latine ,  &'  dc  hoc 
dictur  Apoc.f.b.firreWnr  lt«  de  tribu /«rfa.quia  pcr  fuambc 
nediftam  paflioneni ,  &:  rtfunefticntm  fubiccitfibiom- 
nem  creaturam,&:  fic  patetfecundum. 

Tcrtio in  verbo  praraffumpcainotatur  huius  euangelij 
fitus,vel  ordo.cu  dicicur.^f  dtxtrisdn  llla  enim  vifione  ima- 
gmariaEzechieli  prophetar  oftenfa  fic  apparebat  ar.imal 
habensquatuorfaciesquod  facies  hominis  erat  in  d.refto 
afpcftu  propheta? ,  facics  autem  leonis  in  dextera  parte,  & 
bt)uis  in  fintftra ,  &:  ideo  ficuteuangelium  Marthari ,  quod  - 
defi^natur  pcr  faciem  hominispomturprimum  ,ira  cuan- 
gclium  M.trci  rationabiliter  ponitur  fecundum,quia  dexte- 
raparsprioreft  finiftr«i,&:dehocpotcflexponi  quoddici-  f 
tui  Dcureronom.  j }  .d.Iu  dextera  eius  ignea  lex ,ideft,lex  euan 
gelica  a  M^rco dcfcripta,  quar  diciiur  ignea ,  quia accend.c 
-  animos  fidcliumadamorcmtcclcftium  inquantum  defcri 
bic  refurreftioncm  Chrifti.per  quam  introducimur  adcce- 
leflia,  quiatuncS.iluator  nofter  dcuicia  mortcaetermtacis 
ni-bisaditum  referauit,  ficutdicitunn  ColIec-laPafchar,  ££ 
ln  fignum  huius  Angelus  refurreftionis  Chrifti  nuncius, 
qui  perennem  vitjm  cius  nunciare  venerar,  rette  rn  dexce- 
ra  fedebat  fcundum  quod  dicic  Bcarus  G  egorius  Homil. 
li.Ez  Uc  patet  tertium. 

t^iarto  m  verbo  prcjafiumptodefcribitur  numerus  drter 
mmacus  euangcliorum,cum  dicicur.  Ipforum  quatuor.  Cir- 
ca  quod  conlideranduui.quod  1  cec  pluraeuagelia,6t  a  plu- 
ribus  tuerindcnpca,  quatuor  camen  cancum  func  approba- 
t.t ,  lctundum  quod  dicirur  in  prologo  fupcr  M  itthfum,  6C 
h  >opropccr  ftguram  facramenti^qma  ifte  quacernanus  mi- 
merus  multipliciter  fuit  in  lcge  figuratus.Pn  mo  in  quatuor 
fluminibusdeparad  foexeuntibus.Gmef.a.  Ireminoua- 
tuorpatnarchisprincip  bus  a  quibus  dcnominata  cft  Ca- 
riatharbe,ideft,ciHitas,quuuorGeii.i}.quiaquaruorprinci 
palcs  pacriarcha;  func  ibi  lcpuki  cum  fuis  vxot ibus .  Tcrtio 
lnquatuorcirculisarcc  Tcftamenti.  Exod  2$.  Quartom 
quatuor  pedibus  mci  fe  propoficionis  ,  lbidem  .  Quinto  in 
quatuor  cornibusalcans  hi>locauftorum,Exod. ij  Sexto  in 
quatuorordimbuslapidumrati')n.ilis,Exod.t8-Scptirnoin 
quatuor deambulatonjs domus  Salomoms ,  tcrtio  Kcgum 
fcptimo.Oftauq  m  quatuor  ventis  mortuos  viuificantibus, 
Ezecb.37.  Nonoin  qu.ituor  mmim'sterra-,  prarcartensra- 
mcn  fapKntibiis.Proucibiorum  }o.  Decimo  m  quatuor  vi- 
ris  in  fornacc  Deum  laudantibus ,  Danfiel.}.  Vn  Jecimo  in 
quatuor  f.biiscoiniiahariefnmdeijcicntil -us.Zich. i.Duo 
decimo  in  quatuor  quadrigis  per  orbem  difcarrcntibus  , 
Z.ch.6.Tertiodecinoinquatuoranimalibusoccu])tisanrc 
&:  retro, Apoca.^.dc  qutbus  lbidcm  fubdicur,quod  rcqiiicm 
ronhabcnt  dic,acno£fcdicentia  fa»8«>,Satiaus,$ancJiisDb 
minus  Dcui  otunipoUns.  Lui  efi  bonot ,€T glou/i  hjeculafeculorum, 
jimtn* 


47?         Glof.ord.&NicoIaideLyra.         476 


■&Incipil  qucJam  introduclio  in  buncprologu. 


Quatuor     iu, 

ctuqgciiii. 


Ma"K.io  a 
p.al.?,.« 


Incipit  Prologus  beati  Hieronymi  in  Euangelium 
fecundum  Alarcum. 

Arcus  euangelifta  Dci  c!ec"his,&  Petri  in  ba  T 
prifmate  filius  atque  in  diuino  lermone  di 
icipulus ,  facerdotium  in  Ifracl  agens ,  fe-  3 
cundum  carnalcm  Leuita,conuerlus  ad  fi 


1 


forti.s.c. 
lojn,i.U 


Matth.u.d 

l.iierr.  f.g 
Ioan.ij.b/ 


ciorum  noftrorum  excmpla  iuftificata,ficut  in  iudicijs  Dci  T 
comparuubabcmu.s  \  ndc  idcni  Aibi. ^4  iudici)<.ruuis  nmit.  I 
Inquo.n.iudicioiiidicaucnmus;uid,t.-i)imr  denobis.In  bis  ' 
quati.urqualiratibusiunr.tnnor.-iiJcs.rpcs.chancas.Tiinoic 
namqueincipimus,rideferuamus  quaj  lnopimus  fpeengf- 

mur,  charitatccJn- 
fummamur .  Finis.n.  i. , 
pnecepti  r(i  cbaiitas. 
Hifuntquatuormc-j 
fes,quosChnftusan 
te  mclfem  pradixic 
dicens.  Nonnequa- 
tuor  menfcsfuucvf- 
que  ad  meffem .  Vc  | 
&:  nos  per  prjecepta 
.."  r  domini,atqueman- 

demChnftieuangehuminltahalcnpfii:  4    data,accettimonia, 
oftendens  in  eoquid  &gcneri  fuodcberet,&Chnfto.Nam  5    &exempla  matucos 

Contiiraationem.  «    Ojix  eli  deloanne  Bjptifta,qui  elt  degenete  Marii.quia         6      poft  illdlClUm  niCCa- 

detiibu  Lemtica,  fic  ita  oltendit  Marcus  quiddebcat  generi  fuo.  j       niUS  frUCCUS  CUU)  °.1U 

initium  principii  in  vdcc  prophetica:  exclamationis  infti-  8    dio.quiinlachiyuus 

ideft.dignitatis.  timoris  Rmina  poe- 

tuens,ordinem  Lcuitac  ele&ionis  oftendit,vt  prxdicam  prae-  9    nircncia:  lactaunnus 

a    ldcft.fola  gtatia  Dei  creatum. 

de*ftinatum  Ioannem filium  Zacha rie.  in  voce  angcli  annii 

Idcft.ad  hoc  emiflum.vt  eflet  vox,8c  angelus  annuncians.qu*  notantui  in  illis  du-.b x%  autontatibus. . 
Vox  clamantis.Et.Ecce  ego  mittam. 

ciantiscmilTum.Non  folum  verbum  carnem fa&um,  fed  & 

Ecdeliam.  a    Ide!t,prxdicationem  filij  Dei.  Qupd  oftendit  ibi  ante  faciem". 

tuam,&  ante  te.fcilicet  hoaiinem,8c  hoc  eft  quod  Chiifto  debet.  b    Ioanms. 

corpus  domini  in  omnia  per  verbum  diuina;  vocis  anima- 

a    Ideft,charifmatumimpIetumdonis.  b    Hocibi,C>ui  prxparabit  viam  tuam  .^Etibi, 

t «rate  viam  domini.rcftat  facicc  femitas.Et  hoc  item  debci  Chnlto. 

tuminimtiobeuagelic9pra;dicauonisoftenderet:vtquih?c 


Ibt;ii8.rn 
Ibidem 

rial.tl.4 


Ibidcmc. 


lciunymus.Quatuor  funt  qualitates  de  quib  fancta 
ciungeliacontcxuntur.  Prarccpt<  mandatn,tcfti- 
mi  nia.exerr.pla.ln  prxceptis,  luflitia;  in  manda- 

t!scii.uuas:inccfli- 

mom>s,tdcs;incxe 

pb»,pcrfcctio.Pr*cc 

pta   huiufmodi .  In 

viam^entium  r.e  abic* 

rirj.-hoccfl^iucrtc 

reamalo;Mandaca 

Uum  do  vobii  »  vt  dili-* 

gatis  inuicem  :  hoc  cft 

facercbonu.&cha- 
^  ricatcm  implcre.  Tc 

ftimoniaqua?inore 

duorum,  vcltriuin 

teflium,  vthoc:  Joa- 

aes  tcflimonium  pcrhi- 

bet  dc  mc ,  fvd  babco 

teftimoniu  maius  loan- 

ne.  Eftenim  paterqui 

teflimonium  perbibet  dc 

we.Exemplavchoc; 

Difcite  a  me,quia  mitis 

fum  y  &  humilis  corde . 

Et;  cfiotcperfctlhficut 

etpater  vefler,S>C  alibi. 

Exemplum.n.dcdivo- 

bif,  vt  &  vos  ita  facia- 

M.Dchis.n.Dauid. 

frxceptum  domini  luci 

dum  j//«>w.Hiftoriam 

maximeprxccpcacontinent^Etalibi.  Latum  mandatumtuum 

»/Wi-,quia  quidiligit  proximum,totam  legcm  implcuic.  Ice. 

Teiiimenia  tua  intcUeXi.  Ec  alibi.  Teftimonium  Domini  fideUt 
r  quiaplusfideanimi,quamoculiscarnisceflunonium  indi- 

^cc.Ciuarco.  ludicia  domini  vciu.infe.  Vt  fic  fcilicec  iint  mdi- 

ciorum 


10  incerrancflios  por- 

1 1  canccs  charitaris  ma 

12  nipulos  cumgaudio 
mctamus  in  ccrlo. 

13  HlliRONYMVS. 

14  Marcus  Euangchfta 
Dei ,  1'ccn  difcipu- 

15  lus,Lcuicicusgcnc- 
re,ck  faccrdos,in  Ica  1 
lia  hoc  fcripfic  cuarfl 

16  gcliumpnnius  AJcW 
xandna;  Epifcopus  fl 

cuins  per  fingula  opus  euangclij  dicta  fcircjcSj  in  iedifpune 
re,  Sc  difciplinam  in  fc  lcgis  agnofcere,  & diuinam  dommi 
in  carne  mtclligere  naturam.  C^ui  fenunat  pofl  MatthdEii/j. 
fremit,vtleo,qui  volatvtaquila  quidifcit,vthomo,qm  im 
rnolacvc  faccrdos,quiirrigac,vtflume,quiflorefcit,  vtagcc 

4$  qiu 


Sequitur  Poftil.  Venerabilis  Patris,Fratris  Nicolai 
dc  Lyra  in  prologum  Euangelii  Beati  Marci . 

Mjlrcus  Eu.nigeliiia.bu^eho  Marci  bc&ttis  Hicionymus 
prarmittic  prologum  iftum.C^ui  diuiditur  in  tres  par 
tes,quiaprimoHieronymusofteditic.ipconsautoncatem, 
fecundo  fcribedi  modum,&:ordmem,ibi:7S[4wi^»«Hmpn«- 
«-jpij.rerciOjOrdinis  rationem,ibi.  Denujue.  Circaprimum  o- 
ftendicur  aucontas  beaci  Marci  fcnptoris  huius  euangelij . 
primo,  quantum  ad  officium  poft  eius  conueriionem  ad  fi- 
dcm  Catholicam^cumdicicur. 

I  Marcus  EHangelilia  Dei  eleclus.Ad  ofBcium  enim  fcribendi 
cuangclmm  f  uit  a  Dco  eledtus,&:  aflumptus,fecundo,quan 
tum  ad erudicionem  in  fide  Catholica  plemorem,cum  df . 
%  Et  Tetri  in  bapn{mate  filius,atquc  in  dminofcrmone  difcipulus . 
Exhocenim,qct  fuitfiliusipintualisbeatiPetri  fuicei  ma,- 
gis  familians,  &:  per  cofequcnsfpecialiusabcoerudicus  dc 
fadis.&idoftrinaChriftLlccundumquod  Pecrus  vidcracin 
Chrifto ,  &  audierat  ab  lpfo ,  pivptcr  quod  certius  potcruc 
fcnbereeuangelmma  Pecroaud:tum,quamca:ccri  affcipu- 
li  eius,tcrtio  oftcndjtureiusauconcascxftatu  qucmhabuic 
antc  conucrfkmcm,cum  fubdicur. 

3  Sacerdotium  in  Ifvael  agens.Quiz  ad  Sacerdotes,&:  Lcuicas 
pertinebat  fcirc  praicajccris  fcnpcuras  vccens  Teflamenti , 
•quaedcChrlftotcftimoniumpcihibcnt. 

4  ln  ltaliafcripfu.\b\  tunc  vigebat  fludium  quod  a  Grecia 
lucrat  Komam  tranflatum,&:  m  eadem  ciuitatc  Marcus  ro 
gacusafracribus  fcriplit  illudcuangelium,vc  dicic  Hier.in  li 
broilluftrium  virorum,&  exfolenmtateloci  fcnpcorisoftc 
dicur  autoritas.quia  m  talibus  locis  non  folent  fcnbcrc,  mfi 
homincs  autentici.  <  Qflendens  /«co.Sacerdoccs.n.Lcuici 
ci ,  qui  dcbcnc  mcclligerc  fcnpiuras  prophccai um  ccilimo- 
nium  dc  Chriflo  pcihibcncmm  cx  hoc  rcdducur  magis  ldo- 
nejadicnbcndumcumgclium.  6  EtCbrifio.  Quialiccc 
breuicer  fcnpferit  euangclium  ,  tamcn  futricientcr  Chnfto 
reddidit  dcbitum  cius  cuangclium  tomplcte  fcnbcndo. 

7  i\umhiitium.  Hic  confcqucntcroftcndit  Hieronvmus 
icriptut*  ipfius  Mjcci  ordincm.Cuca  quodiciedum.quod 

Marcus 


Marcus  in  principio  fuieuangelij  ponic  quandam  pra?ficia 
nem  vfquead  illum  locum.ruit  111  dcfcrto  Icannes,vbi  pr^ 
rniffa  pra:fatione  incepit  narrationem.  Pruno  ei  go  oftcnd 
Hieronymus  ordinem  fcriptuncMarciquantum  ad  praf;. 
tionem,feu  prologum.Secundo,quantum  ad  natrationcrnL 
feu  tractatum.ibi.Oer.iquc  cum  perfccb.  Circa  primu  icien 
dum,  quodMarcusinprrfatione  fuieuangclijponicduas 
prophetias.Prima habctur  Malach  j.a.  Ecce  cgt.  mittoan- 
gelum  meum,&:loqui[uideaduentu  Chiifti  m  muudo,  ad 
qucm  dcnunciandiinipra:mifluscft  lcancsBapt:fla;nbac 
prophetia  defignatus  pcr  angclum .  Angelus.n.intei  pi cta- 
tur  nuncius.Sccunda  habctur  Ila.40.^0^:  clamantis  in  deferto* 
parate  viam  domim  .  Et  loquitur  deaducntu  Chrifti  in  corde 
humano per  fidem!&: deuotionem,  &:  de  ift  s  duob.oftecJit 
hic  Hicronymus,licet  obft. urc  quod  contineantur  m  pr.tfa 
tione  ipfius  Marci  euagelifta?,cum  dicitur.^m  iniciumpnn. 
j.initialepnncipium,  feuprologumaquoincpjtfuumeua- 
gelium.  8  ln  v»ce prophetics exclamationis  ihfluuins.  C^llia 
prologum  fuum  in^hoata  prophcrijs, vt  dictum  eft.  9  Or 
dinem  Leuitux  elcclionis  cfle>i<iit.\.lu$clcL\ioms  ad  fcnbendum 
cuangelium  oftendic  ordmcm  per  hoc  quod  a  principio  fui 
opens  allegat  prophctias  ,  quarum  inteJlcaum  faccrdotes 
Leuitici  gencns.de  quibus  fuerant.debcbant  habere. 

10  Vtprsdicans  Ioannem  prntdtflinatum.i.a.  Deo  praordinaru. 

1 1  Emijfum  m  voce angeti.i.figmficatum  nomineangcli ,  vt 
dictumcfT.     12     ^««Hnci<i»m.yilicetIoannis. 

1 3     1\pn  folum  verbum  carnem  /^f7«w.Idefr,aducntum  Cbri- 
fticarnem,per  quam  in  mundovifibilisapparuit. 
H     Scd  «crto^wjrfo.Ideftjecclciiam.feucongrcgationemfi 
delium,  qua:  eft  corpus  Chnfli  myfticum. 
1 J     In omniapcr  verbum  diuinx  amm.  i.  viuificarum:  quia ficut 
amma  viuificatcorpus  vitanaturarjica  verbum  diuinum  qct 
cftDei  filius  venicns  m  mcncibushominum,  viuificaccos 
vica  gratice ,  &:  vtrumque  aduencum  Chnfti ,  fciliccc  in  car- 
nem,&:  m  mentem  denunciauit  Ioannes  Baptifta  per  fuam 
pr^dicationem.Et  q  uia  ifta  pr^dicatio  Ioannis  fuit  ordinata 
ad  cruditionem  fidelium,ideo  fubditur. 
16    yt  qui  bxc  le.ld  ert,animaduerteret. 

Cui 


477 


Prol 


roio°;iism 


Ma 


rcum 


4/ 


78 


&  ii  feruer.vt  vinum. 

3:bnftus.n.deqtio  lo 
quicur,  vthomona- 
cendo,  vitulusmo- 
riendo,  leo  refur- 
£cndo,aquiUafcen- 

dcndo. 

Hieronym.  Mar- 
cuinpeneintactum, 
maiores  noftri  prx- 
tereunt,  quia  pene 
eadequxMatthxus 
narracjicccqnibuf- 

jdam  difiinccis  tefii- 
monijs ,  vc  alterius 
slaalam  alteriustan 
gatanimalis,  &rota 
rotam  eadcm  via 
fequatur,  &  verfis 
adinuiccm  vultibus 
fefe  animaha  con- 
cueantur.  Inprimo 
canone  Marcus  cu 
Matthxo  Lucaque 

F:omicatur,&loan- 
In    fecundo 
cum 


a  Ioanni. 


Fcincipium  carnis. 


c    InyictutcDomini,8coperationc, 

tlegens  feiret  cdi  inuiu  carnis  in  docmino,ck*kfti  aduenien 

a    Se  fffe  habi.  b     Vt  infeinueniret  illa  caro.  c     Filium  Dei. 

lis  haabitaculum  caro  deberet  agnofccre,atquc  in  fc  vcrbutn 

Ioaunis.        Ide(l,Adam,&  Eua.Sc  diabolo.  a    Jlla  caro .  b    Heft  recupercr 

,  in  Chrifto. 

vofis  quod  in  cofonamibus  perdiMerat  inueniret.Dcnique 
cum  perfedti  euangeiii  opus  inrrailet,  a  baprJihnoDomini  7 
prardicare  Deum  inchoans ,  non  laborauit  natiuitatem  car-  8 

a     Ideft,Mattha:p,pIutaIis  pro  fingulari.vel  quia  pUires  antc  eurn  faipii-i5r  . 

nis,quam  in  prioribtfs  videratdicercfed  totius  cxprunens 

a     Non  nmncrum  ieiun;j,(edieiunij  nuiii  rum,cjuod  quafifubeft  nunicro  pro  myfterio  numeri. 

cxpofitioncm  deferti,  jeiunium  numen.tentationem  diabo 
lijcpngregationembeftiarum^&myfteriumprotulitano-e- 
lorum  ,  vt  inftituens  nos  ad  intelligendum  fingula  in  breui 

a     Ideft,Matrh.Ti  dicta  deftruetet. 

c6pingcns,nc  autho'ritatem  fodix  rei  demeret,&perficiedi 

a,  IdeftSptxtermiflum  ab  eo  fuppleret. 

operis  plenitudineno^nnegaret.  Deniq.  amputalTefibipo ft 
fidcm  polhcem  dr,vtfacerdotio  reprobus  haberetur,fed  tra 

Fidclibus  volent  b  ts  ipfum  paftorem. 

confcntiens  fidei  prxdeltinata  potuit  eleclio.vt  nec  fic  in  o- 
perc  vcrbi  perdcrct?quod  prius  meruerat  jn  genere.Nam  A « 


ie 


cumMattheo,&LuD 
ca.  In  quarto  cum 
Mattheo,&  foanne. 
Jn  fcxtocanone  co- 
mitatur  fempcrcum 
Macthxo,vtduoan 
r.ulijn  vnovecte,id 
cft,  in  qiiidraginta 
nouemcapitulis.  In 
oclauo  canonc  cum 
Luca  comitatur  in 
tredccim  capitulis.  £ 
In  proprijs  vero  que 
maxime   vrcunque 

14  explanare  difpowo, 

1  %  dccem  &:  o£to  ince- 

1 6  dit  fpaciatim  capicu- 

17  lis,  quxfimulomnia 

18  duccntatriginratria 
10  fimccapirula.  Mar- 
zo  cus,  cxcclTus  manda 
21  to.  Lucas,  iftecon- 
;.2  furgens,  vcl  ipfeele- 
2j  uans, 

24  Beda.  Mircus  Pe 
ij  tridifcipuSus  rogutu  ifcripfertt 

$  lloma- 


M.irciiv     qn.i- 
re  euigcliutn 


NICOLAVS   DE  L  Y  RA. 
1    Cuiinitiumcarnis  in  Dco.uin  Chriftum,cuiuscarononha- 
buit  princidium  cx  viro,quia  non  dc  fcmine  vinli  natus  cit, 
fedvirrutefpiritufTancli  illacaro  fanchfflma  fuic  formata. 
1    Et  lcfu  aduenien.ba.  1.  menrem  humanam,  qux  eft  habita- 
:ulum  ipfius  Iefu  vcnicnns  in  mentcm,vtdiucum  eft. 
3    C arodtbe.a^no. \.homo,c\u\  in  facra  fcriptura  vocatur  ca- 
ro,lfa.40.b.  Omniscaro  foenum.&omnis  gloriaeiusquall 
9os3gn,quia  pcr  prologum  Marci  cuangchtia:  homo  lcges 
jcbctcognoiccre  vtrunjque  aduencum  Cfrnm  ,  fciliccc  in 
:arnem,&  in  mentem. 

\    .drcjHe  in  [e  verbum  \>o.  i,  Dei  filium  per  Ioanncm,  qui  vo- 
atur  vox  verbi.fccudum  quod  habeturloa.c.Ego  vox  cla- 
mantis  in  deferto.annunciatum. 

5  Qiiod in  confo.perdi.i.in  pnmis  parcntibus  fuafioni  fcrpen 
lis  confcnticncibus  in  quibus  gcnus  humanum  pcrdidic  vec 
bam  Dci  mcntcs  viuificans  vita  gratix. 

6  Inneni.Pcr  fidem  vcrbi  mcarna:i,quam  prxdicauir  Ioan 
nc<:,prourtraditur  m  cuar.gelio  Marci.Alitcrcxponitur  ab 
aliquibusabilloloco.  Carodeberct  agnofcere.  i.patcrcarnalis 

inis  Baptiffar.f.ZaLharias  debcrct  agnofccrc,quod  ange 
lusci  apparcn";  vcrum  fibi  annunciaucrar ,  quia  propcer  du- 
bmm  verbi  cius  fjclus  cft  mutus. 

Mque  infe  ».>o.i.]oquelam  articulatam.  Quod  in  confo.per. 
Qiua  licetmulti  poffint  fonare  vocales  faltern  aliquas  non 
tamcncnmnspoffunr  fonareconfonates./nMMmt.quiaZa- 
chanasinnatiuit^tefilijfirmitercredendo  recupcrauic  lo- 
iquelam^quam  pcrdidcrat  verbis  angeh  difcredendo. 

7  toeniquc cum pnfiili cuangc //j.o^r.Hic confequcntcr ofien 
diturordincmfcriptu'3?  Marciquantum  adnarrationefcu 
tradatum  fui  euangehj ,  oftcndens  eum  ordinatc  fcripfiffe 
pcrhoc  quod  aliqna  omifi::co  quod  fufHcieter  erant a  Mac- 
thzoexprtfla  aliqua  ctiam  ab  codem  Matthxo  dicla  breui- 
tcrtetigit,vt  vitarct  prohxit.item  6c  verborum  Matthei  ofie 
t!etetnrmitatem  ;  quia  in  ore  duorum  vel  tnu  tefiium  ffac 

nc  verbum.  Et  in  hoc ct;a,  q,  aliqua  adducit  Matthea  di- 
ctaadperfectamcuringclij  dcfcnptionem,  &hoceftquod 
dicitur;  bm  ;ue  ct<r»perfefti,cyc.\d  eft,narrationcm  cuange- 
Iu',iiicijn'ens,&  dicit  perfc£ti  cuangclij,quia  lcx  Mofaica  li- 
ccreffctbonajtn  fuit  impcrfcCta,  qun  populo  rudi  &  impcr 
f<'clofuitd.tta,id^od;cirur  Heb-7.c  Nihdad  pcrfeclum ad- 
duxit  Icx ,  fcd  cuagclm  m  impet  fedionc  lc^s  fuoplcuir,vcl 
alitcrclr.  Tnfe.cuan,  vt  corinuctur  litctacum  hoc  qd  fequit*. 
«  Ji  baptifmnincboars  QuiaChriflus  tcmporcprxdicatio- 
"is  ("u^incaptrat  jo.fu?<ttatisannum,vt  habetur  Luc.  j.qd 
'ft  tempus  ctatis  pcrff6lc;,&:  fccundum  hoc  potcft  dici.Pe.-. 
***ngth)  opus  i».  &c.  Eo  quod  uvcipit  narranonem  ctian- 
gelij  fui  a  baptifn)o  Chrifli,  quo  tcpore  in  xtatcfuit  pfccla, 
9  "Hmlaborauit  naiuitatem carms.^dhccx.  Chrifti. 
•0  Quam  in  pno,  ri.  Scilicet  dittis ,  iMatthxi  ad  vitandum 
fupcrfluitr,t'  m. 

'i  Sedto.fx.ldc9,  quomodopoflbaptifmumimmcdiate 
"itrauitdefcrtum  ibi  naojnndo. 

1    ItihniunH.  Scilicec  4o.dieru,q  numerus  eft  myfticus,  ea 

quoa 


quodconfurgirc\denario,perqtnternar;u:r.  ciirfto,  inquo  F 
fjguificatur.quodimpletiodecalogiin  fidc  verbiincarnaci 
inquaternarioeuangeliorum  dcfcipn  ducic  ad  vicam  bea- 
tam,  fecundum  qupd  dic;c  Saluacor  M  itt.  19.C  Si  visad  vi- 
ram  ingredr.fcrua  maiidata. 

1  3     Tentationem  diabdS^nx  plcnius  defcvibitur  Mat.4. 

14  Congrevationcmbcsiiarum ^& myftcriuw fYQtnbt ang.  Vto- 
ftcnderec.quod  ammalia  irrationabilia,&  creaturx  intelie- 
ctualcs  ca-leftcs  obedianr  ci. 

1 5  Ft  inflit.nosy&  c.Ad  hoc  prxdidta  breuiter  tetigit.vt  in- 
ftruerctnos. 

1 6  ^id  intelligen.Quod  cadcm  latius  dicta  a  Mactbxo  vera 
cffcnt,idco  fubditnr. 

17  7^e  autoritatemfaclx  re/.Ideft,euangclij  dcfcripti  a  Mat- 
thxo. 

1 8  DfBJorr.Sed  magis  addcret,&:confirmatcr. 

19  Et pcrficiendiopcris.AddciidoaUqiia.liiS  quxaMattllXO  Diniiio 
fuerancprxdidta. 

zo  Deniqne amputaffc.  Elicconfeqncnterofxenditur  prxdi- 
ffti  ordinis  rationemjiccc  n.fpirituffanctus  principalitcrcau 
fafuerit  huius  ord  narx  dcfcriptionis .  Marcusramcn  fui: 
caufa  inftrunicntalis,&  ex  partecius  hicafllgnatur  diccior- 
dinis  caufi.Etpnmoexeius  humilitate,fecundoexftudio- 
flcate,ibi.  Cuim  per  jingula.  Circa  primumfciendum,quod  fa- 
pietis  eft  ordinare  fc,&  ordinate  fcnberc.  Humiluas  autem 
maxime  difponit  ad  fapientiam  diuinam  ,  fccundum  quod 
dicitur  Prou.  t  l.Fbt  humiluasyibi  fapientia.SC idco oftenditur 
Marci  humilitas,cum  dicitur.  Demque  amputajfe  fibi  pnfl  fidem 
po!.dicitur,vi  Ja.-i  epro.babc.Ex  humilitate.n.repurabat  fefe  in- 
dignum,&  ideo  reformidabatafcendcre  cantum  gradum. 

2  t  Scdtantum  eonfentiens fittei pr£dcflinata /Jo.i.diuinaordina 
rio,qux  ita  potens  cft  qnod  ci  nullus  poteft  rcfiftere. 

21  Conjentiensfidei.  i.condcfccndens  dcuotiom  fideiiu,qui 
defiderabanccum  haberc  epifcopum,fccicalitcr  ipfum  pro 
mouendo,licet  ex  humilitat#  refurgerecjdeo  fubdicur. 

1  j  Vt  necftcin  operc  vcr.perdcrct.i.in  prxdicatione,quod  eft 
opus  epifcopi.vnde  Ad.7.  ^ipesloli  quorum  fnrcefforcs  fwit  epi- 
fcopi.vi  habetur  in  decrcns d1ft.2i.cin  nouo  Teftamcnco,ad 
mimflrationcm  temporalium  feprem  diaconibuscommife 
runt,vt  opcris  prxdicationis  libenus  vacarcnc. 

34  <l^od pnus  merucrat  in  gc/icre,  Fuic  eni m  de  tiibu  Lcui,ad 
quam  fpeciabacfaccrdotiiini, 

2  J     7{am  Jllcxandrax.  cpifcoputfuit.  Non  obft.ince,  quoc:  nm 


Mutilati    .i" 


putaffetfibipollicem.  Noncnim  diciturquodamputaue-     $  *    Mft 
r  r      ...  r    ,c  ,.  ordines   j>ro 

rit  fibi  cotum  polhccm.fcd  torte  aliquam  pattem  perquam  lnouenfji fun: 
non  impcdiebatur  acongrcgando.Et  fimilitcr  legirtir  fctctu 
inlibroquidicitur  Paradifusde  Antonio  Ailachonta,quem 
cum  qmdamciucs  vellcnt  raperc.&co"llitue;c.fibicpifco- 
pum.fctro  fecuitfibi  aurcm  finifliaiii,diccns.Lcxd;u;na:u 
bccnullumaureprxcilaoptari  in  cpifcopum,quodcuTheo 
philocpifcopo  hocdidum  fuifiec,rcfpondit  a  Iudc;islcx  ifta 
fcruatur:Egoautcmfidederitismihi  aliquemaunbustrun- 
catum,fed  monbus  probum  non dubito  eum  Epifcopnm  f i 
cerchoc  tamen  modo  non  obferuacur. 

Cuiut 


479 


480 


@  Romanorum  cuan- 

A  gclmm  ft-ripfit,  Jt 

quod  Petius  vcrbo 

prxdic3ucr»<J ,  con- 

frniarecur  in  pcrpe- 

tuiimltccaium  me 

«  mori:i.Pti.m\cxpul 

■^  fio  dxmonis  >n  lyna 

gi>gaabhomni<\Se- 

cundo ,  libcratio  fo- 

crus  Simonis  a  fo- 

brc.  Tcrtio,  Jrpto- 


filiam  Iairiin  domol 
iiiicitauic.Nono,qn- 
cii:;-  pamb.  qtnnquc 


Glof.ord  &  Nicolai  de  Lyra. 

lcxandriae  cpifcopus  fuit .  Cuius  per fwgula  opus  fuir  fcire  * 
euangelijinfedictadifponere,  &difciplinam  infelegisa-  $ 
gnofccrc,  &  diuinam  in  carnedomini  intelligerc  natu.ram  .  4-    «vlha  honnnum  a 

a     Vt  p>  iiii r»vi  misopcra  bonj.poftdoceamur.  tiaiMt .  L/CCimo,  afi 

o i-a- in  nos  primum oportct requiri,dchinc inquifita  yolu-  " 

^-  a     Boncexticutationis. 

mus  agnofci,habentesmcrccdem  exhortationis,qucniam 

Tantutn. 

•  qui  planrat,&  qui  ngat  vnum  funt,qui  autcm  incrementum 
pra:iht,Dcusert. 


iiim  mudauir.C^uar- 

.iralvruv.m  ciir.tuit.  Quintn,  infynagog.im.imim  arida 
curauit.SeTcto.da-monucti  n  a  lcgione  poffeftum,1iberauit. 
Scpnmo,ftuxu  languinis  tadtus  a  muliere  rcftnnxic.Oitauo 

fili.UTi 


lia  Syrophcnirtc  du,- 
inoiiKimexpulic.Vn 
dcctmo,furcji,&:  mu 
tihominisaurcsi  & 
lingua  apcrtiic.Duo- 
decimo,ca:cumcx- 
travicum  Iscchfaide 
illuminauic.  Tercio- 
dccimo,quritiior  milli*fcpt?m  panib.faturauir.C>t,iarcodeci- 
mo  homincm  a  fardo,&:  muco  fptucu(quod  difupuli  ncqm 
bantj  libcrauic. 


5 
6 

7 

8 
9 


teai  m  tttiL» 
re  fciplnni. 


"~"  N  1  C  Ol.rtV  S   O  b    L  Y  KA. 

1  r«i»rprr%«/<iP^«5.Hicconfcc]iicntcrrcddicurracioex 
fludioficate.Homines.n.ftudioti  magis  poilunt  cogitata  or- 
dtnarc,  &  ordinatius  fcnbcrc .  Marcus  autcm  fmc  valde  flu- 
diofus.fecundum  quod  dicicur  hic.Cuiusperfwgula  opus  fci.  f. 
prophecias  de  Chnflo  piamunaacas. 

2  Euangvlu in fe diila  difponere.  Non.  folum  incclligcndo,  fcd 
C  ctiam  opcrando, 

3  Et d.fciplmam infe Ug.agno.  Non  folum liccralitcr  incelli- 
gendo,fed  cciam  fpiricualicer. 

4  Et  diuinam  incar.domiui inteltig.natur.  Qtiantum  ad  diflin- 
itioncm  nacurarum,  vc  (uppoiici  vnicacem.  Et  quoniam  vi- 
tam,  cV  doctrinam  bcati  Murci  debcmus  imican„idco  con- 
cludic  Hieronym. 

y  Ql«ein  not pri,opor.rcqui.T)o(\vinam  bcati  Marci  imican- 
do.  6  Debincinqnifitavolumusagnofci.Supplc  abalijs,quia 
perfectianem  quam  aliquis  habcr,dcbetalijs  tradcrc/eciin 
dum  lllud.  I . Pctn  l  .h*V nufqmfque prout  accepitgra'iam  in  attc* 
rutrum  dlam  aduiinijlrantes,fuut  boni  difpenfatores  muluformi>  gra 
lix  Dei,quia  buc ccdit  ad  uagaut»  »;«■?/ /»»/,vnde  lubdicur. 

7  Hjbc>itismercedem,&c.Sed  quia  iftelabor  fine  Dci  adiuco 
r.o  non  proficicidco  fubdirur. 

8  £>ji  p!a>itat.l?i  imo  crudiendo. 

p  E t  <tm  rigat,&c.  illam  erudicionem  fouendo,  &  nutricn- 
do,vndcdicic  Apoflolus  t.Cor.j  b.  Egoplantaui,jipoi!origa- 
ui-  ,Deus  autem  incttmentxm  dedit,qui  ejt  bcncdiftus  in  fxudaf*,cu- 
Q„Tr;0    an  inrutn.^men. 

Occafionecuiufdamdictiinhoc  prologo  potcft  qtiarri, 
vcrum  licjtum  fitalicui  fcipfum  mutilarc.Et arguicurquod 
lk  .quiabcarus  Marcusampucauic  flbi  polliccm  (vcdictum 
cfl)necramc  cx  hoc reprobatur. Item occidcre  fcipfum  pe~ 
ius  eft.qu.im  mucilarc.S.imfon  auccm  feipium  interfecit,vc 
habetur  ludi.i  1  -g.Et  tnmen  numcracur  inter  fan6cos,vc  ha- 
bcrur  Hcb.  1  i.f.Iccm  R;,zias  feipfum  interfecic,  vc  habctur 
a.Machab.  14.0  Ec  camen  fcriptura  videturex  hoc ipfum  co 
mendare.quia  ibidemdic!r.ureligcnsncjbiucerporius  mo- 
ri,quam  fubditus  ficri  peccarorib.Iien:  minus  bonum  cftco 
temnendumproptcrconferuationcm  maions  boni,  licut 
ad  conferuationem  vita?aliqmsproijcic  mcrcesm  mari.fed 
virtuscaflitatis  cfl  maiusbonum.quam  mcmbrum  corpora 
lc,ergo  Iictccpotcfl  fibiquisabicinderevinlia .  ppcor.ierua 
tionem  cafl.tatis.Cocranumargumir  per  lllud  quod  habet' 
in  Dccictis  d1f.55.cap.Si  quis  ampuMuit  ftbl  vinlia,clcncus 
pon  fiat,quia  homicida  fui  cW.Rnfio,quxlibct  pars  corpons 
ordinaturadtotum,&:  iodc  ipfoordumndum  eft,  proucre- 
fpicit  bonum  totius  corpons,&  vlcerius  prout  refpicit  bonu 
homuiis,&:cc)icacis,qui.i  ficut  parS  corporis  ordinatur  ad  to 
tum corpvis,  fipcorpusad  hoinincn.,  cuius  eft  pars,  8c  vnus 
homoad  cotam  ppiutcm.Ergo  fi  mcmbrum  abquod  fic  no 
xluintorpor^vfpptCjquiaproptcraiiquam  agritudinealip 
ffi  mcnibicj;ucc.rtupriuum,licitep6c2bfcindi,nevitictalia 
mcbra,cv  hoc  ab  co  cuius  cft  il  habeac  arte  mcdicadi,  vcl  ab 
aliodc  voliintateejus.quiaciiilibptcfl  commilfa  curafalu- 
tis  fui  corpons,iicut  ct  homicida, vcl  1  aptor  pcr  ludiccni  li- 
cicc  occiditLir,&  a  coitacc  hominum  abfcinditur,inqiiarum 
cius  vita  ciict  in  noctimemum  c6itatis,qtiia  iiidicib.comit- 
. cicur 

.     a   d   d   F~t  r   o. 

Mtrci in prologo  fccundo,i,bi  dicitur in  poftilla ;  I\atio  tliam 
$'<£  inducttur  pt  0  oppoftto. 

H.ccr6cftv3lid.i,  &confonaautoritatibus  saftoru  in  po 
ftijlaalkg.nr  :  licct  poftillaror ea  rctjccre  tfif.Reg.jr.vbl 
vr.tencrccu  Hcbraeis &:  ahjs  mmusbene  fentientiiuis,  qui 
aii'T.ierunt  q,  S.iul  poffec  cxcufari  ab  occiiione  fui,  co  qiT  th 
tflcbatocKjrjpfum,  qincracprincipalisinpopulo,  ficicnc 

ludibna 


ticur  cura  frilnns  coicatis.  Si  autrm  mcmbrum  iit  fanS,  tunc 
ifr  non cft  licicum  aI1ct.11  fcipfum  mutilate  P.rmo  qu:. 
mo  nacuraliccr  amac  feipfam,&  per  confeqticns  nmi;; 
func dc  ittfcgritace ipfius.Hc  ideo  mutifare  feipfum  eft  age* 
rc  concra  charicaccm  ,  cf.  quilibrc  cenecur  habjere  ad  fc 
Ice  homo  fingulans eft  pars  c6ic.icis,&:  ideo  in ferre  fii 

cumcncumpermiitilacionem^cftagereconcracocbonum. 
lcem  Deus  cfl  inflicutor  natura?,  inftituendo  mebta  n 
pore,&  ideo  mutilansfcipfum  agirc.intn  Dcum.in  cafu  u" 
licitum  eft,  vc j  ex preccpco  D<.  i  occulco,q,  alio  modo  voc 
tiirinfti'nclusfpiriuilfanct.,quia  Deusefi  alichornatur*,& 
dnsvicxj&rmorcish.nnanaj/i»:  perconfequcns  ommirmo 
brorum.&  16  fi  praxipiac  homini  aufern  fibi  vicam  vel  me- 
brum  aliquod,non  foltun  l:citum,fcd  ec  debicum  eft  hodfl 
ri,&hoc  mododicit  Auc.  i.dcciui.Dei,c}.S.tmf>niucctfl 
cit  feipfum  cu  Philifla:i.s. Quod probat  cx  hoc q,  dns ad inu 
agendum  rcflicuicflbi  miraculofe  pnftinam  forcictidine,vti 
de  dicit  ibidcm  Aug.  q,  ille  hoc  latenter  iuflcrat  fici 1, 
ipfttmmiraciilafacic-bat.  Bthocet  mododicic  Vug.  d 
bufdam  f.mctis  mulicrb  cj  tnepe  frcutionis  feipfas  occide- 
runt.de quib.ccclcfiamem.iriam  facic  luda?i  vero&calitp 
Chrifliani  in  hoc  ipfos  fequeter  d!cun:,cj,  ec  fine  tal ■  p 
diuir,o,vel  inflindhi  bcitum  efla]icuifeoccidere,vci  mutik 
re  in  cafu.f.qn  videt  roe  fuar  vita?,  vcl  ali  uius  mebn  immi' 
nerefibi  ludibrm  in  contepcu  Dei.quia  dcbet  negligerc  ri 
ta  propria,multo  fbrtius  abqua  parre  fui  corporis,f.  d  ad  pr: 
caucndu  conremptu  honotis  diuint,&  h,>c  mododicuiictj 
Samfoninterfecitfeipfum,confidcransq,  Philifta:i  exercc 
bant  m  coludibnu  ad  laude  idoloi  u  fuoru,&:  in  diuinu  c6u 
ptu,&  Razias.vc  hr2.M'achab.Ereodem6qua:da  nnilierej 
lande  legunt"'  iibi  nares  ampucaffe  uc  ab  infidclib.exercH 
luxuna in corporib  earu  in concemptu diuinu.Scd  iftuddi» 
ctu  vf  cffcexpreflc.*  pdiciu  Saluacotisloan.vlci.  dicentis.Pi 
tro.Cu  efles  1  unior  cingebas  te,^  ambulabas  vbi  vo!ebas#ci 
aut  fenucns extedes  manus tuas,&  ;tlius  ce  cim»?c,  &  ducc 
quo  cu  non  vis.Etfubdit".Hocaucdixit  fignificans  qua  mo 
teclarificaturuscflccDeu.  Superquclocudicic  Ajg.t],hn 
fatis  exprcfftc  non  a  feiijfo,  fcd  ab  alio  dtbere  occidi  qui  vc 
ftigiafequiturChrifli.EtcodemododicendudeinLiCilacio 
ne.Roetq  mducit^pro  c^ppofiro  non  valecquia  licec  mcen 
tio  mfideliu  fic  cxerccre  ludibnu  111  fanctis  ad  D^i  contcm 
pcf^tnexdiuinaordinationecjex  maliselicicbona,ordina 
ad  Dei  gloria,  Sc  mcritu  electoru.  CHiod  pac -t  in  mari 
quiquancomaiora  ludibna,&:  magisexquificacormccafu 
ftinuerunr,tarito  gloi  lofiu^  de  tyraunis  cnuphaucrunt  ad  t 
rannoru  coufufione,&  propnu  mcntu,&  Dei  gloria,quii 
martyrib.triumphabat.  Exdi6t;sp.itetadprnnumai^itiiC 
Mitcuscreditur  libiampucaflepolliccm  inflinctu  fpi 
cti.Et  eodem  modo  dicendum  ad  i m,  ik.  terriu.  Ad  cjuan 
dicendum,q,  nnneft  licitum  iibi  ampntare  viriba  pp.obfc 
uantiacaftitatis.Tu  quiahoc  nocfl  cib  axrcmed  ii.Tu  q 
p  ht)C  non  abfcjndunt\  ocupifcencia:  intcndres  .  Tu  q^iu 
alia  v:a  habettir  mcliusremedium,  v»  3,  per  conatum  lib 
arbitnj  rciiflcndo  rentationib.cu  adiucono  Dei,f  .n  1  llnd 
Cor.  lo.c.Fidelis Deus efl  cj no pacicf  vos  tecati  fup  illudq ! 
potcfiiSjfed  faciet  cu  tetationc  jpuetu,  vc  pollicis  (nflineK 


Iudtbria  in  conternpitim  Dei,quam  aflertioncm,feu  opjni 
ne  tbide  recitar  tanqua  vCra,vcl  falce  tolerabile,q  manifefl 
ccncranaf  his  q  in  hoc  loco  rener,  qux  manifefte  funt  vcts 
^utpateclcgcti  eaq  hic,&alibiapoftillatorcpor)iirf.  &c 
^ETLIC.ln  prologocircacuageliu  fancti  Marci  poflilf' 
tor  mouet  q5ne.An  fit  licitn  quequa  feipsu  mutilaic.Et  rv. 
det  q,  non.ntii  interueniat  inftinctus  diuinus.Et  addit  q,  It 
da;i  &  o.da  Chnftiani  in  hoccos  fcqcicnces  dicutq>  licicu  fi 

non 


Si 


M 


arci 


j,  non  foluna  fc  mutil  jre,  verumetia  occidcrc  finc  tali  inftinftu,  ad 
V  prjtcauendum  ludibnum  cV  contcmptum  hononsdiuini,  fedil- 
luiri  modum  diccndi  reprobat  poftiiiatnr  ,  cv  exclucjit  rationcin 
eius,quu  ludibria  cV  talescontemptus  Deus  fcit  conumere  m 
bonum  patienns^cVc.  Hic  putat  Burge  Polhl.  velJe  inuoluere  in 
contradiftonjs  commendans  illum  modum  dicendi  hic .  Sed  di- 
citcumfentireoppoutumillius  i.Regii  vlt.  Seddiligenterper- 

legenti 


Cap.   I. 


482 


leeenti  quod  poftiilat.  fentit  deSaul&aljs  feinferftcicnt.bus.  D 
patet  qi>6d  Buigeo.eifaliumin^ponn.  PuU,il!.d>imopm;(jiiern 
Hcbraeorum  &  aljquojun  Latinorum  ibi  recitar,  (ed  iinalittr  111 
hot  rclider  quodbcatus  Augult  i.deciuit.nullam  pei  Ibnamex- 
cular  lefeoccider»tem,nili  mtcruenent  diuinusinHinctus.itade 
Sauldicipoteft.  ii  vi<r  alix  non  luiiicmnt,  vnde  patet  Burgeu. 
fiuftia  JJoiiillatorcm  notatTe. 


c  a  p.     r. 

Tfjtiurn  Euangdtf.  Ifidorus.Euangelium  bona 
annunciatio,quodpr<prieadregnumDei&: 
remifilonem  pcccarotum  pertinec,vndc:Pc?- 
nitemhii  &  credtteeuangclio,  &  appropinquabit  re- 
gnum  ccslorum  . 


I  NC  I  PIT     EVANGELI  VM 

SECVNDVM   MARCVM. 
C   A   P  V  T     I. 


f S»luatoris  .         f  Vnfti- 

NITIVM  EuangelijIefuChriftifi- 
lij  Dei.ficut  lcriptum  dtJ  m  Ilaia  pro- 


Hieronymus  .Qua 

tuor  Euagelia  vnum 

funt,&  vnft  quatuor. 

Itaque  &  Marci  libcr 

dicitur  euangelium, 

&:fim  liter  aliorum, 
"  quia  vnum  omnia,&: 

omnia  vnum . 

b  lefuChrijii  Hiero- 

nvmuslefus  Hcbrai- 

ce  ,  Sother  Gra?ce , 

Saluator  Latme.Chri 

ftus ,  Gra;ce,Mcffias 

Hebraice,  vnctus  La- 

tioe,  id  eft,rex  facer- 

dos:  diciturdegcne- 

re  Dauid  regis  ,  Sc 

I.cuitico. 
-ti  a  C     F  lii  Dei.    Bcda. 

M  ittha».  dicit  ,  fihj 

Diuid  ,  filij   Abra- 

ham.Marcus  diut.filij  Dei,  vt paulatim  a  minoribus  ad  ma- 

iorafurgamus  .  Ei  M  itthaus  qui  humana  11  generationem 

fcr.bit,.  onuenit  nter cum  ftliutn  homin  s  dixit.Mircus  au- 

tcm  qui  fuum  librumab  initio  eu.mgelicaj  praxhcarionis 

mchoat,conuenienter  cum  filium  Dei  apellat.  Euangehum 

cnim  folius  Dci  eft.  Vbi  notandum  ,qtiod  cu.ingtlitta:  vno 

ipiritu  fcnpferunt ,  feddiueifumfibi  fcribendi  &:  initium 

&  fincm  ftacucrunt .  Matthaus ,  a  natiuitate  mcipit ,  in  re» 
p  lurredione  fimt.Marcus  abinitio  pra?dicationis  Chrifti  vf- 

queadafcenfionem&:  difciptilorum  prxdicationcm  per- 

uc- 


uenit.I.u  as,a  natiuitate  Ioannis  vfq;  .id  afcenfionem  domi- 
ni,cum  difc  iptiJi  m  Ierufalcm  cxpect mt  aducntum  fpirituf- 
fan&i :  Ioannesab  stenvcate  verbi  Dei  inchoat,iri  tefurre- 
cnoncdommi  confummat . 

d  ^tctr  fiript.  Marcus  p'opherarum  teftimonia  prarmittit 
quibushxc  vetera&non  iiona,fcdap!-ophetispraefcita&: 

prsdida  affent  ,  in 


U-J. — l1 

a 
b 
c 
d 

e 

Wjmk 

2v  \ "<?si 

a    f  Spintus  ad  patiem  dc  rilio  per  Mi'achiam,vel  vox  patris  ad 
filiumd-  Ioanne'  b    Ioanti.m.         f  Augelus  nun- 

c  us ,  qui  uuuciJt  de  Chriflof.  Folt  me  vemt  qui  ante  me  taitus 
eft. 

pheta  .t  eccc  rr.irto  aneelum  meum 
antc  faciem  tuam ,  qui  pr?parabit  via 


quo  &:Iud.rosiquile 
gem  &  prophetas  fu 
fccpcrant  «deunige 
liuminuitat,5^Gtn- 
tiles  quieuangclium 
tcnebant  ad  vencra- 
tionem  lcgis&:  pro- 
phetarum  prouocat, 
nequisiuxtabarcti- 
cosaltcrum  linealtc 
ro  fufcipiat: 
e  £  ce  mnto  .  Beda. 
Angtlusdicituiloan 
nes  non  fticictatc  na 
turar,  vtmentiturO- 
rigenes,  iedofricijdi 
gnitate  :  Sicut  cx  f<- 
ccrdotcs,  dequibus 
dicitur:  Labiajace.cu. 
fti.  &  legemexqniiiiut 
ex  <we  eius,  quia  a»gdns  d^mini  exercituum  eji . 

B.  da .  Nota  quod  hoc  teftimonium  .  Eccee.  mit.  an.&c. 
Malach*  ett,vtrumque  tn  d.cit  Ifaia:  effe  quia  etfl  non  vcr- 
ba,ienfus  tamen  inuemuir  in  lfaia,&  mani  tcftius  in,  hoc  vcr 
fu.  Vox  cla. in  del.  Angelus  enim  qui  mittuur  antc  fa.d. 
eft  vox  clamantis  111  clclei to:pra?parat  autem  viam  dicens . 
Tarateviantdom.  &c.  Potintautcm  pro  Mvdlachia  Ifaia:  no- 
mendiuinitusoccurrcre,  nec  voluit  M  itcus  emendare, 
quia  omncs  propheta:  vno  fpintu  loquuti  funt  quaiivno 
urc. 

@  Cla- 


fin  propheris 


|MaIn,?.a, 
M  ..th.ri.b, 
Luc.y.d, 


Mabc.i.b. 


Mahi.li.  5  J.    • 


Cilii, 


Incipit  Poftilla  Vencrabilis  Patris  Fratris  Nicolai 
dc  Lyra  in  Euangehura  Marci . 
C  A  P.     I. 

Nitium  Euangel  j  Icfil  Chrifti.  Euangdium  fecun 
dt-r»  Mgram r>  d  :aspa>tes d'<iditury(cilicet  inprolo- 
ijm  &  trafljrutnjecundd  ibi.\  uit  in  deferto  Ioati- 
UCS  Sicut patet  ixprjtdxclis  Marcus  breuilatijltiduit 
tnjcrtbtndo ,  &  egofimtlner  mtendo  bteuitati  jiuiere 
if\um  expnnendv  ,  ea  cjua  repent  dicla  in  Mattbxo  omlt  endo ,  &  ad 
exprftiionem  ibipofitam  remittesdo,maxtme  vbi  iffet  immorandum. 
Dujtergo 

l  lnitmmeuangelij  Euangcliumidemeflquodbonaannunciatio, 
ejuia  ibt  tmnunciatur  menarrabde  bnnum ,  qnod  ab  anttquis  patribus 
jfuu  fumme  de(id  rattm  ,  jecwdum  quod  riicit  Saluatoi  Luc.  10  d. 
Mtilti  prophew  &:  reges  voluerunt  videre  qua?  vos  vide- 
tis  &  non  viderunt,  &:  audirc  qu«e  vos  auditis  ,  &:  non  au- 

dicrunt. 

Iefu. 


2  Iefu.  Idcfl,  Saluatoris . 

)  Clinfti.i.)"<0/»  quia  eil  rex  &facerdot ,  quibus in  lege  dcbcbatur 

fnclro  .  Q 

4  Fihj  Dci.Mattbtus  auteminprincipio  fui euangeli  i  dicit .  Fili) 
DjUidfilii^4brabam,quiaeiusgenedlogiam[tcundunt  rumananatu 
raenarrare  volcb.it, vi  patet  in  principio  euangetti  fi»i .  Marcus  vero 
tilim  ta<iq«am fu(ftcie>:ter enarratam  dim'utens,v>cat eum  filium  Dei 
.f.naturalem,  non  adopttuum,  dtuinam  uaiuram  (  in  qua  efi idim  pa- 
tri )  tifle>,den\  .  Sci tndum  ettamyquou  Marcut  ante  conuerfionem  ad 
fiaem,erat iniiru  ius i«  lege  cr  propbetisde  Chriflo teiimonium per- 
hibcnttbus ,_;■  tdeo  aprupheiis  dt  Cbriitoi  cpit  fuumeuangeltu,  fub 
yno  comextu  dua>prophetits  con  ungens .  iluarum  prima  fcribvur 
Malach.f.Sccunda  Efa  40.  '/u.irum  imeUeClus  patet  ex pr&dittis  tn 
prolugo,verumtamen Marcus  h.cfJum  expnmit  Ifaiam  propbetam 
dicrns . 

5  Sicut fcri.  Quia Utet  amboprophet£ vnofpiritupropbetatterint, 
llaiastamen  prmcipalior  efl altaojdeo folw,  nomtna'ur.Et  qiuaau- 
c7u>itasvltimaeftipft'4s  lfaitk ,  rcs autem dentminatur a fine .  llem 
quia  Marcus  breuttatifludebat,vi  didum  efl  inprologo . 

Fuit 


MORALITER. 

I  Initium  euangelv  lefu  Cbrtfli  filii  Dei  ficut  fcriptu  efl  in  Ifa.  &c. 
Pcr  hoc  quod  Matcus  Euangehum  a  uetbis  propheticis  in- 

choa- 


choauit ,  pra?dicatorc  Euangelij  fermonem  incipirc  1  ucra 
fcriptu  ra  dcbcrc  non  a  Poeticicis  ucrbis  aut  Philofophis  dc 
monftrabit . 

Tom.f.  q  Fuit 


Glof.erd.&NicoIaideLyra.         484 


tKj.'4-;M 
jM  IR  j.b 

ioJIl.l.C 


omnes 

Qcu.ijl 


t;9J 

r  Chmntiu  Ifido.  Ad  ludxoi  fwrdi»s  piopfer  pcccata  Ionge 
pofi  mation.s  clamored-gnos  . 

.  </,•/  (n  defcrto  ffc  vox  &  <:.aWor<q*i*dcforca  domus  1« 
deiwtasfcopafrfineTpiritu  Dei,piroph«  1  dote. 

Vnde  Icfos « loatiBW  quxrunt  quodmdeietro  amitfum 

3  Eenitemiam  .  b  Filintn,  velame  pr*renti,m  aut  incarn.-uionr  m  .  c     lojnneide 

qujcla.n;;  doinimtt  ad  [udi  is.lnter  rutot  nmlierun  non  furtexii  mawi  loannc  Bapfilia.&c. 
d  Ad  furdo»  oliturantctauro  i oci  *      tifb.  e  Deludxa. 

a  tuam ante  te. Vdx clamantis  in  delerto. paratc viam  domini 

t>  a  Quas  incuiualtis  declmandoad  dc.\te..im  vel  ad  fiuiitrain. 

c  rectas  facitc  femitas  cius.Fuit  Ioanes  in  delerto  baptiz£s,& 

d  a    BeJa  Vt  itabaptilmumpenitentix^quo  peccatafolujiitur.luo  baptifmatequo 

peccua  i>.  111  non  piffcnt  ptzcutreret.  "  lu  j. 

i  pra:dica'ns  baptifmu  pcnitentisin  temiiTionc  pcccar#rii.tEc 
g  c^rcdiebaturadjlIumomnislLrdctcTrcgio,  &Icrofolymita: 

■  Vel  is. 

I jannisV chrui.-pc    ^  vniucrfia&baprizabantur^abillo in Iordane flumine confi-  4    at^penitemix.iJ 
Hiiriiu**wt>&*%*  remifiionem  peccaJ 

tornm,  vcabeoba* 
ptiz.nis  inTpc  temicrerenti:rpercat.i,reipfa  vcrom  domini 
bapnfmo  id  ferct  ,'ticut  refurrcclio  qux expeciacur  in  fine, 
fpe  in  nobisfacta  cft.ficuc  dicit  Apoiiolus . 
%«  Damalcen.  Hoc  Ioannisbnpc:fmaelcmentarium  crac&r 
rudimciinriiim,cofq;  qui  baptiztbantur  ad  penitentiam  du 


lus,ibivmcitur,  v  n 
ccciditbomo,  ibi  rc- 
furi;ir . 

.,,.•-.  IficIJPcnicc 
ii.i  agite&:  prxdica- 
tc.  Vndc  Paraiceuc 
cn  fabbuum  dicitur, 
idefl,peniccntia  ante 
rcquicm.  Hx&cini- 
tium    pixdicarionis 


eiusprgnvum  Chrifb  '  fi  :r.  QMidctcrra  cft, aie-3r 

bat .r  iquinn-  At  0  ti  dciupernis  venit,  fupcrocscft.  I.L 

*  A»*uft.B*ptizaros  a  PatHoCosquiiambnprifiiio  loannis  '  fl 
baptizati  ftuiten  aetibus  Apo  ,  nou  c  [ 

al:iid,mliq.i:.i  loams  baptiffrtus  no tuer :t  br>.pnfm"Chnfti.  P 

*  Idem.Nonreh 
b.incurqui  bnpcilir. 
tcloannisbapcizaba 
tur  a  qno  &  Chriftul 
baptizatus  eft ,   (cd 
1     q  icdani  precurforio 
illiusminifterio.qui 
diccbat  parate  viatn 
1     dommo. 
3     *  Idc.Icncred0b.1p- 
tizaffc  Ioanncm  in 


indiefcptimarequic 

uir,  Deus  ab  ommbus  opcribns  fwis .  NecciTccnin.  hobis  fe- 

pcem  vnia  canquam  fcptem  gentes  delere  pcr  pemtenciam, 

vcpofitdcamusqincciterram  defiderabilcm  . 

d  Viamdomini.  Hieronymus.  Viadoriuiiiquaadhomines 

in?rcdicur  prnitcntia  cfi,pcr  quam  rul  ruis  I  )?'is  dcf.  cndic, 

Sdnosad  illiim  afcottiimus.Vndeangcli  afccdcntes  dcfcen 

B  dcr.tciquc  mernoranrur  fupcr  filuim  homims. 

e  HfBdsfaJein.  Ilidorus.  Prscipit,  vr  rcgi  1  via  i-unrcs.proxi- 
mosdiligamus,vtnos,c\:nos  vc  proxiuios .  Qui  fed;ligit&: 
non  proximum,ad  dcxteram  declirrat'  <^ii  proximum  non 
fe,ad  iinifiram  .  Multi  bencagunc,&.'  non cofriguht°,'vt  Fli. 
AJij  corriguncfcd  non  Uene agunrjvt  S.:ribc&  Fbarifci,qui 
fcdebancTuper  cachedram  Mqvfi.  Hinc  os  curcuris  ad  afcel- 
las in  legc  retorqueri  iubecur,vc  non  fcparccur  os  ab  opcre, 
ncc  opus  ab  01  e . 

Semitae  poft  viam ,  quia  m.indata  moraliapofr  pccniten- 
tiam  fecundum  Marcum  vcl  Mauhxum  cxplanantur .  Pa- 
raturviaperfidem&baprifmum.&pccnircnria  i  ■ 

'  RechE  fcmitx  pcrauticra  indicia  vcltis,zon.c,  cibi,potus, 
vov.ishnmillima:.Vndc: 

f  Fuit  Itan.  Iridorus.  Ioannes,Gratia  Dci.A  gratia  Dei.inci- 
pic.vnde  ieqmcur. 

g  Bapii-^&c.  Pcr  b.iptifmum  peccata  dimittunrur:  vnde: 
OuodgratisaccepJftiSjgratis  date.  Ec  Apoftolus  :  Gratix 

•    faluatieilii. 

Bxptixanu&i:- Hieronymus.  Baptifmum  pcenitentix de - 
.  dit,baptifmum  in  remiisionem  pcccatorum  prxdtcauit,  ta- 
men  non dcdit .  S'c ut  prxdicationc  fua Chriili  prxdicatio- 
ncm  prxcur  rit»  fic  baptifmopCenitcntix  bapcifmum  remif- 
liouis.  Quod  coniummaturpcr  fponfum,initiacur per  para- 
nvmphum.Vndccarhecumeni,ideft,  mffrudti  ihcipiunt  per 
faccrdotcm,chnfmacur  qui  epifcopum  .  Nunc  pcr  amicum 
fponfiinduciturfponfa,vciv.ebcccal{aac,pcrpucrumpallio 
albo  rclata . 

r  *    Idcm.  VtenimantcpCkcurfordomiu!,  fic  &:  baptifma 

>•■  CIUS 


ccns.vtCbnfhfidcmpoficaainplcctcrcncur. 
4c  V.ctor  Anciochenus  .  D/Icis  hmcloannemprxcurforis  c  j 
tanrum  perfonam  fuitinuifTi,  hoc cfi,  viam  ad  ca-lclic  lllud  « 
donum,quod  cdpcccatorum  remffsio  ,  doccndo  61  ptxdi-  J 
cando  ua  nomina(Tc,vttamen  illud  noimpartirec.  Ncc  nu-  c 
rum.Siquidem  tmnlis  illius  noncratexpiareautfanctifica-  b  ' 
re  ,  fedcorumanimas  qui  vniucrforum  Dmmfnfccpruri' 
erantad  eiuimodi  mundiciem  d:fponere&:  prxp.irare.  P&jf 
niuncix itaqucbaptifma quod  prxdicabar  Ioannes  ,  ad  fan^ 
ftitatem  mrcrnamqucanmu  munditiem  difponcbat,at  per^ 
fcctam  vc  10  fanitatem,vt  baptifma Chriftf  nequaquam  prq» 
ffabat.Hxc  enim  fanitas  contingit  per  gratiam,qua  Ioannis 
Brptifmadcfiituebacur. 

*  Bcda.  Baptifmus  Ioannisin  rcmifsionempcccatorumda 
ri  non  potuit.Remifsio  cnnn  pcccacorum  in  folo  baprifma- 
teChnfiitribiiitur. 

lnloda.  Hicronymus.  Iordanisalicnadefccfio,vbipec 
cataabfoluuntur .  Arca  cnim  pcr  cum  in  tcrram  alienaia 
tranfiuit,  &  mediaparteinmareiiuente,  alccraadmon- 
tisfbrmamcrigitur.  Sic  nosolim  alienaci  a  Dco  per  ba- 
ptifmum  hnmiliati  engimur  ad  alta ,  t^iiia  qui  fe  humiliat, 
cxal.  ,'Pars  quxfluit  in  mare  amaricatur ,  quia  arca  Dci ,  id- 1  ¥ 
cft,  corpus  Chnfti,non  mundatis  non  proficit,  fed  in  dcte-  "i 
rmsmucac. 

h     Confjten.&c.   S'.  iliCCC  Hicronvmus  .  Confrflio  &  pulchr- 
tudo inconfpedu eins ,  ld  cft , fponfi .   Vndedcfilic  fponfa dc  G  ,, 
camclo ,   cum  fc  bumiliac  ccclefia  Chrifio,qui  figuracur  pcr 
Ifaac  ,  in  cuius naciuitace ri  fum  fccic  Dcus  Sarx .  S:rut  ad 
Mariamdicicur,qux  cft  pnnceps  cum  Dcq  :  Bentditlatu  LlU 
iu  mttlienbiss. 

&  Bcda. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Fuicloan.in.  Hic ponhur tratlatut  fiue narratio.Clrca qtttrd con 
fiderandum,  qtiod  intentio euangtlijlx  efloflcndcre  rcdticlionempec- 
catoris  in  Dut per  opits  mcdiatoris,&  ideo  primo  ojtendit perfona  me- 
diatoris,fviiidoseuuclionem  peccatnrisjbt.Et flatit/i  fpiritus  expnlit. 

Circaprirr.u  mcdiator  oflenditur  duplicitef.  Trimo  vcrbopracurfo- 
ris,fccu'idoyfac7oct  verbo  Dei patrisjbj.Et fatlum  eft  tn  dicbus.Circa 
primnmdefcribiturlocus  vbi  loattnes  prxdaabat ,  cum  dicttur.  Fufc 
Joan.in.d.i2.'<i.i  prxdicaba'. ppiitenliam  agedam.  Vi  bomineseffent 
d:\-h\in  ad  Chrijii  deproximo  venturi rcccptioncm:  Et  fu  loci coditio 
congruebat  flt.e  prxdicationi.  ^Afperitas  enim  dcfer';itansicr;tatcmpe- 
nitentixd  fftnat, 

2  fcc  pra.ba.Hoc cxponitnr  duplicitcv.Vno  mojo  de  Baptifmo  Chn 
Jii,vinurc  ciiins  dimittunturpcrc.ua.  El  tj.-.ia  talv  bjpttfnttm  loannes 
durc  nonpotcr^tyideo  ipfttm  prxdu  abat  danium  pcr  Chriflum  in  pro- 
xhno  Hcntiirum,et jeiunditm hoi  ly  b.ipti^-tns,  rrfcrtur  ad bapv\.,'U<n 
Joannis.EtqttodfeiiuiiA)i3tdicamb.ipai\riu.M.adbaptifiuiiChri- 

sli 


M    O    R    A    L    I    T    E 

l   Ftit loannes  in  defctio  bapti%.  & prsdic .&c. 


R. 

Hicronvmus. 
Ve- 


flifuturitm.  JlVio  modo  exponituv  de b.-.pt\fmo  Ioannis,  et  fc  bapti^at 
&  prddicans  refertintm-  ad p> <xdicatiouc ' loannis  &  baptifmwn  cius, 
quia  licet  baptifmo  loannis  non  dhniitei ctur  peccata  ,  tarnl  fufccptio 
illiiis  baptifmi  erat  qn&dam protcflatio  agendi  vera/r.penitcntiam  de 
pcccato,  pcr  quam  dimittunturpcccata . 

3  Egredieba.ad  illum  onmis  Iuda'3,  tx.c.i.multi dcitiaregione 
'<&•  de  lerofoiymis.Et  cfl  hypcrbolica  loqutttio,  ficut  in  commttni  mo- 
4o  loquendidicititr dc aliquo  (petlaculo  .  Tota ciuitas  uaditadtate 
r"etlact4luwjicct  altqu  indo  maiorpars  populi  non  uadat. 

4  Et  baptiz.ab  lllo  in  Iordadiu.  Tcr  illud enim fiumen filii  IfaoL 
tranfterunt  ad  tcrram  promiffionis,  &  idro  baptifmus  loannisccme- 
nicntcr failus  efl  in  Iordam  fiuminc,quia  trat  quadam  protrjhvinpt 
nitenti.c  agendx^pcr  quarn  eii  tranfttus  ad  terram  uiutntiu\n,  fecndtt 
quoddicitur  A/.//T.<..^Peniccciamagice,appropinqiiabic  enim 
rcgnum  celoni.Ef  quia predicatorem  dccet  auflcritas  vitxfecudutn 
quoddict  Vaulus  apollolus  i.Cor.p.d.  Cafcigo  corpus  incum,& 
in  feruicucem  redigo,nc  forcccum  aliji  prcdicaucnm ,  ipfe 
rcprobus  cliiciar ,  &  tdcofubditur . 

Ec 


Veftisautem  Ioannis,cibus  &M  porus aufteram  uicam  pr^di 

Ve- 


cancium  dciignac . 


48> 


M 


arci 


486 


Bcd.Conficcntcs  pcccata  fda  b-ptizintur.IX-bent.n.me- 

\  lioris  virc  nouitarempromitcercqui  bapcifmu  dcfidcrac ac- 

:.  vVidcpredicantePauiodiCicUt.  Mulii  ver.icbantconfi- 

,1  f>  t{l  nnucidntct  aclnsfuof.lLz  Pctro  clictt. Mtjflt  &  mandti 

ca.Qji-Occidc  mala q m  eis erac,  &  iic  mudatos  Chnfiiana 


fCligioiicmpromiL- 

Aliter  non  valct  bantifmus.  b  M?rito  egrediebantur ,  &  baptizabantur  aloannc  quia  lo.in- 


nes  erat  rellitui,&c. 


tentespeccata fua  .  t  Et  erat  loannes  veiHtus pilis camcli ,  & 

a  lauperes.  b    S^pientes .  c    Fidel » 

Habitatores  folitudinis  non  decet  ciborum  delitias  qua;rere,fed  tantam  uoceilitatem  fupplere . 

zo^napelliceacircalumbos  eius  ,  &  Jocuitas  &  mel  lilueftrc 

a  Mifericordia.  Gratia.  b    Per  grati.im  remifsionis.    2 

edebat,&  pradicabat  dicens.  t  Venit  fdrtior  me  poit  me,  cu- 

a  Explicarc.  b  Qusmfecit  fibide  nollramortalitate.         Ideft,  myfterium  incarnationis  Dei .    } 

iusnonfum  dignusprocumbcns  fbiue"re,  ccfrrigiam  calcia-  t 

a  Quia.        Homo  purus.        b    Nonfpiriiu.  c    Peus .  d    Beda.  Non    4 

loium  tn  die  taptifmi.fed  quotidie,cum  per  gratiam  fpiritus  proticimu':. 

mentorumeius.  Egobaptizauivosaqtfa,  illecvero  baptiza-  y 

a  Qui  fupcr  aquas.  b  Cum  Ioannesbaptizaret.  k 

bit  vos  fpintufancto3.  Et  fahftum  eft  in  diebus  illis,  venit  Iefus  7 

8 
9 


tcrucs  m  eccleiia: 
membra  commuta . 
fat-i  a  E/  crat  loann.&c. 
Hiero.Vctris  pro- 
plietx&cib.&rpot9, 
rota  auftcram  vttam 
n.i.  predicanriu  fignifi- 
car,&gcntesr.dgra 
tiamDeiq  cft  loan- 
nes  int9  Sc  fons  cfle 
iugendas,  pilicame- 
li,diuitesgentiu,zo- 
ra  peihcea ,  paupc- 
rcs  mudo  mortui,!o 
euitz.fopictes  huius 
mundi,  qui  fiipulas 

aridas  relinquentcs  Iudxi$  frumcnta  myft  lca  trahunt ,  &  h\ 
calorc  (kie!  faltus  lnhabitant.Melli  filucftri  fidclcs  dc  incul- 
■  ta  filun  pr.cparati  comparanrur,quia  omnia  a  gratia  euange- 
1  lij,  in  qua  non  eft  diftinciio  ludxi  &:  Greci . 

Bcda.Veftitus  pi.camc.quia  peccata  non  fouit,  fcd  afpcrc 

.  increpauitjdiccs:  Geuiminaviper  arum,&c .  Zona  pelliceacirca 

•  lumbos,quiacarncm  fuacrucifixeruntcum  vitns,oVc.Locu- 

c,d  ftas&melfilue.e.quiapredicatioeiusadeodulcis  fuit,vcec 

Cht  ifius  putarcrur.Sed  cito  haec  opinio  decidit,  quia  eu  non 

Chriftum  fcd  Chnfti  prxcurforem  efleinnotuic.  Inmclle 

enim  dulcedo,in  locufla  alaccr  volatus ,  fed  cito  deciduus. 

*  Thcophylatftus .  Vcftisdepiliscamelorum,  dolorfs,  erat 

oftenfiuum.  Dolorcm.n.faccusfignificat.  Zona  vcropclli- 

ceamortificationcmludaicipopuii.  Efcaecloannis  nonfo 

lumabftinentiam  nota:,fcdec  efl  indicaciuum  incclligibilis 

I  efce ,  qua  tuc  populus  vefcebacur ,  no  quid  altum  intclligcs, 

fedtamcn  inaltafalicns,iccrumqucfedepr;mes.Taliscnirn 

cit  locufta  in  alcum  f.'.liens,&:  iterum  cadens . 

Jb  For.me.  Hier.  Quis  fortior  cft  gracia  qua  abluuntut  pecca- 

ta  l  Ille  qui  fepties  &  ufque  feptuagics  fcptics  pcccata 

dimittit  Gracia  quidcm  pnoreft,fcd  femcl  rcmittit,  pecca- 

taper baptifmum .  Mifcricordia  vero  m   rniferosab  Adam 

vfqueadChriftum,pcrfcpruagintafcpccmgcnerationes,&: 

vfqueadccncumquadragintaquatuor  millia  petucnic. 

c  Solmrecorrigiamcalciamenttrumeius.  Bcd.Modusfuicapud 

vctcrcs  ,  vt  fi  qius  cam  qu-r  fibi  compeccretacciperc  vxore 

Bollct.illccicalciamcntafolucrec,  quiadhancfponfusiure 

propinqnit^tisvnmec.Chfusaucfp6fuseftecclcfie,dequo 

oar tj  d;c  c  idc  l  >anncs.  Qtti babetfponfamfponfus efl .  Quia crgo  ho- 

trs  IoanneChriflumefleputabanc  ,re6tefcmdignu  fol- 

ucre corngia dicit. Q;d. Ego rcdemptons  veftigia nudare 

C  non  valco.quia  fponfi  nomcn  mihi  non  vfurpo . 

Hicr. 


Cap.   I. 

Hier.Corrig!'acaIciamc:irorum,mvft?r:!im.f  incarnatio-D 
nis.quomodo  verbO  caro  factcim  cft.vndecaro  Chrifti,  vn- 
de  anima.vndc  fpii -ifus  fumit  exordium.vr  vcrus  horno  fiat 
peromniaahlqucpcccico,  vcvcrus 'Deus  in  Deovero  ilrierQan-,'a 
principio,idci!,  iiiiushominisquieft  mca-io  ,  &quonio- 

do  tanquam  fponfus 


Coiiucniens  veitis  prxdicatoii  . 
b 


p.uite&£Cntium. 
d 


proccdcns  dcthiia- 
mo  fuo.i.dc  yirg:na- 
li  vteroclausurelin-        . 
qucns.  Vndcaduc-'P':,,,,0-b' 
nientc  vero  iponfo» 
domus  Ioannis  do- 
mus  difcalciati  dici- 
tur.  Vnde  in  fpecie   . 
columbe  fpintuflan- 
dtus  dcfccndit.  DeCao.i.J. 
fponfadicicur :  Spofa 
mca  amica  mia  ,'proxi- 
tna  mea,  dilctla  meay 
colnttiba  mea,  Sponla. 
inpattiarchis,amica 
inprophctia.proxi- 
ma  in  Maria  &r  Iofeph,dile«3a  in  Ioannc  Bapcifla ,  coluba  in 
Chnfto  cV:  apoi\o\is,(\uib.dicitm.Ellote  prudacsficut  [erpentcs, 
&c.  Calx  extrema  pars  corpons .  In  fine.n.  adiufticiam  eft     "  'IO-b 
Saluator  incarnacus,  vnde  .  In  Idumeam  extcndam  calcea  p 
mccum  meum,quia  nifi  iungatur  fcientia  fpiritus  nemo  per  „.- .      . 
grar.iam  remifiionis  inuefligatincarnationis  myftenum  . 
*  Vi£tor  Antioch. Aliud  eft  calceamenta  portare,  quod  di- 
cit  Matchanis,aliud  procumberc&calceamentorumcorri- 
giam  foluerc,quod habet  Marcus.  At ncucer  intenm euan- 
gelifta  aut  a  veritatis  feopo  aberrat,aut  cu  altcro  ptignac.  Ve 
rifimile  fic.n.Bapciftam  d:uerfis  cemporib.  vcrumquedixif- 
fe,quin  eademquoquercm  diucrfis  fiepe  vcrbis  dmerfoque 
modo  commemorant,  quippe  qui  maiorem  rerum  qua  ver 
borumcuram  haberefoleanc. 

d  Ego  ba.vos  aqua.  Beda.  Nondum  Ioannes  dicit  Deum  aut 
Dei  filiu  eflc  apcrtcquia  rudes  crat  audicores,fed  paulatim 
pcr  humanitatem  glorificatam  ad  fidcm  diuuutacis  ducic, 
dicens.  Uleverobaptizabitfpiritufan£to.  Scd  pofteaucto 
cum  capaciores  iam  uideret,Dci  filium  iam aperce  prcdicat  Ioan  te 
dicens.Teftimoniumperhibuic,quiahicefcDcifiIius* 

Ifidor.Ego  baptizo  vos  aqua  llle,  6cc.  Dei  fluuiusfempcr 
plenus.femper  a?qualis,de  quo.Flnminis impeuts Ixiificat  ciuit. 
jDei .  Multumdiftatinter  fpiritumquiferturfuperaquasno  Pta.4f-» 
fubter,&  aquam,quantnm  inter  animaqua;  regir,&:  corpus 
quod  regit'.  Sed  manfitfupcr  cum  fpintus.  Hccc  eft  vnctio  > 
Chrifti  fecundu  carnem.de  (\\ia.frnxit  te  Dcits,  Dcus  tutts  oleo  U 
uti&prA cjnfortibus  tuis.Olcu  no  potcft  cfic  fub aqua,ncc crea   Pfal.^.fo 
tor  iub  crcatura.  Oleu  de  amaritudinc  radicis  furgit  in  pabu 
1Q  luminiSjmedicinam  vulneris.refcdione  efuricntis.Vnde 
fic  a?  vnctio  Chrifti  de  amat itudme  pafsionis  pucnit  ad  glo- 
ria.refurrcttionis,vndcapoftolus.Hoc/fWfc/«  vobfsflmdetin  phn.^.a 
Cbrifto Icfn  ,  & c.  v fque .  T ropler  quod  &  Dettt illnm  cxatt.viit .      \i 

4&   Et 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Etcrat  Ioanncs  vefticus  pilis  csmclorum.  In  <fuo oflcndhttr 
mfieritas  vcflitrs.  ht  ctiam qutaloauncs  viniebstin Jpiritu  &  vir- 
tute Elie,vt  babetur  Luc£  i .idco dcfcribicur  in  confhmli  babitu,pro- 
vtbab-.tttr  4  h\CZ-l- 

%  Etlocuft.iS  &'  mel  fi!uefire  cdcbat.  In  tjuo ofienditur aufleri- 
tasviSui.Ifie  <  It  ■tmcibns piupcn-m  intcrraUla . 

3  Etpradicabatdiccns.vcniet  fortiorme.  Hocautemdicebat 
Joanncs ad remnucudam  falfam  opuiioncmpopttli,  quia  crcdcbantip- 
finr.  rffe  Chrifium . 

4  Cuiusnonfurn  dignus  procumbcns  foluc.  corrigiam  cal- 
cearncntorum  cnis.Matt.$.c.dicitur.  Cuius  nunfum  dignusporta- 
te calcearr.niijrfomit  enim  loanncs  vtrumq^  dicere.  Mattbxuf  tamc 
cxprcllit  deportationcm,Marcus  autem  foituionem^  tamcnper  vtMnt- 
quc ide  intcWigitur.Qsl.loannCi-.TanU excdlcnlU  efl Cbrifiut  refpe- 

ilu 


€}ttrnt',  qttodnonfum  dignusei  exhibere  ctiamminimumobfiquium 
nonenim  Cbrifiusbabtbat  calceamenta  portanda  vet  folueuda  ,quia 
fcribitur  jLcl.i.a.  Cctpit  Iefus faccre &  docerc. Ipfc aut difcip» 
lis  ad  prttdicandummiffis  impofuit  finc  calceamentis  mcedere,vi  babc 
tur  Lucte  lo.fjr  ideo  non  cfl crcdibilc,quou calccamcntis  vtcrttur. 

5  Egobaptizo  vosaqua.  Qnia  baplifmus  IoannisUttabattan- 
tum  corpora . 

6  Ulc  vcro  baptizabic  vos  fpiricufancto.  Q^.ia  in  baptifmo  Cbu 
fli  confcrttw gratia  fpiruufjancli . 

'7  Et  facium  cft.  Hu  confequcntcr  oflcnditur  mcdiatoris  petfon^ 
trfiimOnio  Dei pairis,ciimbapii%arctur  a  loannc ,  Qr  buc  cflqiwdtli- 
citt<r . 

8  In dicbus  illis .  Scilket  h  qnibns  loanncs  bapti7^abat  &  prs- 
dtcabat,antequam  in  carcerc  clattderctur . 

p  Vcnit  lefus  a  Nazarcch  G alilsaj.  In  illa  ciuhatefuit  nutri- 
tus,vtbabetur  Luca  2. 

Etba- 


MORALITER. 

t  Vmit  fortior  me,.y-c.  Pcr  hncautcm  oftendit  Ioancs.quod 
ptfdicator  vcntaus  fc  iactaic non  dcbcc,fcd  magis  ahosfve- 

raciter 


racitc»  camcn)  commehdarc. 

9  Venh  Icfm  a  Ts^aXaretb  Galil.  Scilicct  vt  baptifmum  loan- 
nis,&  eius  doctiinam  approbaret .  In  hocdansexcmplum 
niaioribus.vt  approbent  bonaopcrafubdicoium. 

Tom.5.  q    2.        B* 


4»; 


Glofcrd&NicoLideLyra.        488 


&  a  r.tbjptixitm efl .:« nwrf^Tribus c.nfis.Vt luftiuam tk hu- 
A  mihcaccm  implcrec.Vt  bapufnium  [ojnnis  coprulonrcc.  Vc 
lordanis  aquas  fanaificaospcrdcfcentioncm  coiwnraefprn 
lumfanfttmimbapcifrooadcflcmonflrarcc. 

P&L41J      Hicr.Marcu^.Sicucccruusdefidcransadfonccs  aquarum 

falcus  dac,  culmina 

Tlos.  Roti. 


Noti  lojniirs. 


d  faclacftdccoclis.Tucsfilius  meusdile&usfintccomplacui 


B 


pracorum  carpic,pal- 
masiverciccporxact 

vcluc  apis  mcllifiua 
flores  agri  ( ciu  odor 
vcn  Ifaucfiunlatur) 

UeCccnienxt  uimrmtim      guftat. 

la,,£."i7.a  Vndc  a  N*zarcth 
GjMxx  vemcnteni 
lcfum  ad  baptilinu 
111  k>cdancacocptcta 

I.j.iniv  enarrac.cV  ftacim  de  aqua  nfccndifle,aperros  celos  vi 
dificjpiriiu  vccolubam  dcfccndilf  •,  in  ipfo  manfifle ,  vocc 
dc  ochsra&a  pacri  m  dilecto  6Iio  coplacuifle ,  &  ipmtum  cu 
in  dcfemi  cxpulifte,  centani  a  Sathana,  ^o.dicbus  &  40.no- 
Ctibuscumbcitijsangelisminifirantib.  commoracum.  Que 
ordmc nobis  fequendu  ad  conforcia  angclisa  fcflmancibus 
priusopcrequa  voccoftendic  Chriflus.  Debcmtis  chim  dc 
volubilicacc  mudi  pcnduli,  volupracis  ud  >te,  floris  muditia 
tra&i  cum  adokfccncibus  poft  fponfum  ctn  tere ,  8&  lic  pcr 
bapcifmi  lacramcnca  dc  duobus  foncibus  ddcctionis  Dci  & 
proxinngratiarcmifTlonisabfolumiur^&afcedentcs,  fpccc 
lcftiafecrcca  nnidiscordisoculis  inruemur.  Demde  fpirir.u 
fanctu  fpiritu  concrico  &:  bunuliaco,  cu  fimplici  cordedcfce 
dentea  J  manfuetos,  &  cu  chafitatenunquacadentemane- 
tcm fufcipimus  &  vox a  Dco  ad  nos dilectos dirigitur  .  Bea* 

Mmh.c.a  tipacificiqitoniamfili)  Dei  vocabuntur  .  tttucin  nobiscompla- 
cct  patri  cii  filio  &.  fpiritufan£to,quado  cfliciemur  vnus  fpi- 

Ioau.i7.b  r|tus  cu  \yco.\x\.Vtfmt  vnumftcut  &  nosvuum fumus.Timc  fpi 

ritus  nos  expellit  in  defcrtum  40.  dicmmnumero  tetandos 

aSathana,vcpatietia  probationem,piobatiofpcm,fpesauc 

chantacem  generct.cum  nobis  non  fit  colluciatio  aducrfus 

Rom  j.a  carnc  &  fanguincm,  fedad.prin.re.ee.  Ectuncbeftixcrunc 

iphd.tf.    paCjt^nobis,  cuminarcaaiajnoftrarmunda  cumimmun- 

dis  m  infue  facimus,  &  cum  lconib.ficuc  Daniel  cubamus, 

Luci.a  cum  fpinrus  116  fit  aduerfus  carne,  ncc  caroaduerfus  fpiri- 

Marc,i«.a  cum.Polt  hec  angeli  miniftri,qui  videtfempef  faciempatris 

A^oc.i.d,  inc^|ls>  mittuntucin  folatium  dicctes .  Exaudita  cfc  oratio 

g\  tuz,tt.T^plitttimereyIcfum  qu<trentes?<{ti^arenum.Et.Egoquos 

amo  arguo.&c.Et,  Vmcenti  d.ibo  edere  de  Lig.vit<t,quod  efi  in  p.d.m. 

Vi- 


b  Vidit  aptr.  cct.&c.  Bed.Myftenti  rrinitatis  in  baptifmo  de-  J 
iii  ir»ftrat'.filius  baptiz  ttu  .fpinttiseft  mcoliiba, par.-rin  vo 
ce  1  Miac.Apeuiitu:"  ceji  non  rcfcrationeclemctoiu,fcd 
ritu.ihb.ociilis  .  Sodic  coluba  fupcr  lcfum,  nc  pucarccur  vo< 
ad  ioannc  tacta.non  ad  eum.Pulchreauccm  addidic,5£  ma- 

nencein  ipfo.hoc  n. 

Gratii. 


a  Nazareth  Gali!xa?,&  baptizattis elt  in  Iordane  a  Ioannc  & 

a  Pd!1  bip.tlmutn.  b  Qiii  iperiunttir  baptizatis.claufi  Ad.r  intcrpolitjChtrubimoc  flammco 

gljjioijui  cminguitur  inaqua  baptilmi  . 

ftatimalcendcnsdeaqua,  vidict  apertoscejds,  &fpiritum 
tanquam  colubat  dcicendcntem  &  icanenrc  in  ipfo  f  Et  vox 


proprium  cft  (Jliri- 

1     ilo,vc  femel  eum  iin 

i    plcns  fpiricus  ,  fenyj 

per  in  iilj  maneat.  i 

Eidclibus   vero  ali- 


NICOEAVS    DE    EYRA. 
1  Ecbapcizatuscfta  loannciDioTdane.^MW»«/#eiwB»OB  h- 

digeret  aUqu ■> b ipt'.j)n,itc,venit tamcn  adbaptifmum  loannis.Trimo 
M  tllum  approbarety  &■  ipfum  a  Deo  ordinatum  oflcnderct  contra  ma- 
litiam  aliquorum  Ind,f.orum,qui  diccbant  ipfum  bumana  ficlione  adin- 
uentum.  Secundo  vtloanues  ipfum  eflc  Cbtiftum  in  Uge  &  prophetis 
promiffim  populis  denunciaret,fectf:dum  quod  dicitur  Io.xn.  I  .r.Sed 
utmanifefteturin  Ifracl.  propterea  veni  cgo  in  aquabapci- 
zans.  &  idco  dixit  de  eo.  Ecce  agnus  Dci,ecce  qui  tollit  pecca- 
tamundi. 

1  ct  ftatim  afce.de aqua,vidic  apercos  cclos./fl baptifmo  enim 
Cbrifli  apparuit  tota  trimtas,p.iter  in  vocc,Jpiriiuffanc1us  in  colum- 
b*  fpecie,  &  filius  in  carne,  verumtamen  ca>o  vnita  erat  fitio  in  vni- 
tatefuppofitifVox  autem  &  columba  non  habebant  vnitatem  fuppo- 
fiti  cumpatre  &  fpiritufantlo,  fed  tantum  in  reprcfcntationifigm  & 
(um per  talem  apparitionem  trinitatis bapti^aio  Chrtfta  figr.if.ca- 
tumfiit,  quod  btftifmus  Cbrifli  deberet  Ctmfeni  in  nomint  Tatris  & 
Filtj  &  Spiritnffancli,  tamen  in  primiliut  i  ciicfla  ad  tcrnpus  collatus 
fnit  in  nomine  Cbrifli,vt  babetur  ^4c7.2..&  \o.vtnomeCnifli  in  ma 
iori  reucrentia  haberetur.  Et  ad  excludendum  crrore  tllorum,qui  vir- 
tutem baptifmi attribucbant  miniflris,fecnndum  qitod  habetur  l.Cor. 
1  .b.dicentenEgo  fum  Paulr,ego  aut  Apollo,cgo  vcro  Cepha:, 
bcc.fcd n flanttbus  illis  caufis  rcdut ecclefla  ad formam  Qraditlam . 

3  Tu  es  fil.meus,&CPr<*  cxtcm,quia  filius  es  naturalts,  ali)  au- 
tem  adoptiui . 

4  In  tc complacui .  <Adperfic':endum in  te opui  redemptionis bu- 
ntanx.^fdmaiorcm intdleclurn  d.clorum potcji quxri bic vtmm con- 
ucnicnsfuit  cclumapcririCbr;flo  bapti^tto  ,  &  vocepatris  audiri . 

^irgui- 


qnando  confcrcur  ad 
miracula    facicnJa,' 

3  aliquando    colhcur. 

4  Ccuibus  came  ad  ope  ' 
racionem  luiiicirad  , 

amoreDci  &  proximi  confcruandu  nunquam  abefr.Vndc 
apud  nos  o ■anobit,5cin  ncbiseritiuxta  mcnknafidcifj 
tus.DeCht  ifco  aucem  dicicur.,P/*ni#'» gratix  &  viriiatis. 

*  ViciorAnriochcnus.C?litfx^V7*'difTunc!'.inrut-,vthaoe8 
Marcus.  Vcaucem  Macthcusl^git  flfw.V^^dp1  rjf;air,dcnO( 
tathoc  ,  aucemfanctimonuniecejo  houiinibus obuco 
c^lcftiaquc  rcbus  terrcnis  fe  confociarc . 

*  ldem.Spiritulfandtus  in  fpec  iecolumbx  defccdit.  N.i  vbi 
rcconciliaciocum  DcoincercediC  ,  ibicolumbaprcfto  ciic 
confueuit.Quarc  vt  in  arca  Noc  columba  no  defuit,ita  nunc 
quoq;  fpiricuflanitus  in  columbcj  fpecic,  no  aifumpto  corpo 
re,aduenit,fuoqtieaducntu  Dei  miam  oihi  annunciauic. 
c  Manentcm  in  ip  Mancc  m  co  fpiricus,  r.6  cx  quo  bapcizstus 
fcd  ex  quo  conccpcus.  Quod  autcm  in  baptifmo  dcfccndit, 
fignificat  nobis  gratiam  fpiritualem  in  baptifmo  dari  quitttj' 
in  remiffioncm  peccatorum  exaqua  8c  fpintu  rcgcnerarm 
foletamplior  fpintus  gratia  pcr  impofitionc  manus  cpifcd|i( 
picijlitusdari. 

d  Tu  esfi.me.di.  Bed.Non  quod  ncfciebat  docetur,  fcd  nobis  -. 
q,  crcdcredebearnusoiidicur,ipfum.f.quj  quafihocumahjs  i 
ad  baptizandum  venicverum  cfle  Dei  filium,&  16  in  1, 
cu  baptizari  pofle,nos  quoq;  per  aquam  ablolutionis  &£  lpi- 
ntu  fanclificationis  Dci  filios  etiici.Qiiotquot.n.rcccpertuj|B 
eum  dedit  eis  poccfcace  filios  Dei  ficri.  Bn  auce  in  fpecie  cor  j ' 
lumbxdcfcedicfpintus,  qu<x  fimplcx  animalSc  finefclle, 
quia fimplices  quarrit,  nec habitat  m  mentibus  impuris . 

*  Vi£tor  Antiochenus.Vox  hajcccclitusdelata,  non  patrij 
propria  cxtitic ,  fed  in  patris  perfona  angelorum  miniltcrio  | 
deformacafuic. 

0  spi- 


MORALITER. 

Etflalimafccudi.n>  dc a'<ua,vidit  icelos ,& t.Tcr  hoc  dcfigna- 

KUffi 


-l 

jtvytitur  Qttod  nonyquia  talis  aptrtio  non  fuitfecundnm  vcritatem,tu  I 

corpora  calcfliaflnt  ittcorrnptibilia.J^cc  ftcundum  apparcntiarn,tun- 1 
tum,quia  falfitas  fuifftt  in  operibus  diui>iis,quod  ikui  contunit.ltetq.  H 
Chriito  bapti^r.to  nonfuit  apeitaianua  cfieiiis,  fcd  inpajfionc ,  cum 
trgotalis  apertioc^Uftgniiicaret apertionembe.it iiudinis ,  vidtlurtp 
no  debmt  ficri  Cbriflo  bapti^ito,fed  ipfn paffo.  Itcrn,voxpatri>  fnprr 
Chriflum  eral  quttda  approbatiofnx pr* di taf.onis,  vndc  Matt.  1  j.a. 
vbi  fimilis  vox  faCla  eslfuper  ipfum  in  trasfigur,ationc,additur  ipfutn 
aitdite,fed.non  prxdicauit  immediatcpott  baptifmumjed  pofl  uicarce- 
rationem  Ioaiinis,vt dicitur inf.eo.ca.ergo  &-c.  P^':fponfio,diceJt4m,qj 
Chriilus  bapitxaius  fuit  a  Ioa-ie,non  vt  b.tpiifmo  indlgn  ei,fed  vt  v*r 
tutx  regentrandi  aquis  conferret,&  vt  tciiimonio  loatinismauifeila  ■ 
retur,vi  diclum  cfl.Etproptcr  vtrumq;  conttcmensfmt  ca.um  aperiri, 
vocempatris andiri,  qnia cum  teflimonio loannis  quod eiat  bumanu 
fuit  tcfiimonium  Deipatris  &  fpiritu/fancli  apparenttum  in  voce  & 
coltmba,& ■fmiliter  creaturix,  irrationabihs  ct  infenftbdis  tejlimoHii< 
pcr  illam  «pcrtionem  calcfle .  Itcmyconuenicns fuit  adfi^nifitandurr 
virtuitm  baptifmi  dandipcr  Chriflum,pcr  qitcm  cfl  introitus  tn  1  tgm 
Dei,fecundum quoddicitut Ioan.^.a.  Niii  quis  renatus  fucntcx 
aqua  &  fpiricufanclo,  non  poteft  introire  in  regnum  Dci. 

tAdprimum  dtceni.tm,qnod  illa  apertto  non  fuit  in  corport  tu 
fed  in  aerejicut  foletfiei  1  m  corufcatione  in  qua  videiur  calum  aperi- 1 
rt,&  ftcdicunt  homines  vttlgares  :  Caliiapcritiirin  corufcationc, 
ptura  a'i:e  facra  commuuitcr  tenct  modum  loqncndi  vttlgarem.  ?Vj:< 
fnit  ibifaifitas  ttliqua,  quiafufficics  erat  adfigmficatidum  apertio<it 
ianttxpcrbu  :j  uum tficut jecunditm aliqitos Doilmes coiumbailW" 
fuic  pera  columba,  e/  tamtn  nonfuitibifjlfitas  altqua  rationedida 
quiafiifftcicbataar  ptcfcutdiidum,V'Afi%nificanditmfpiritumfaiiaU~ 

M  . 


tum  fuit,quod  baptizatus  baptifmo  Chi  ifli  recipit  fpirittin 
far.clunijiSccibciiur  Dci  rilius  adoptiuus . 

Et 


4 


8? 


M; 


arci 


Cap.   1 


£  a  soir;-  Beda.Ne  dubium  quis  fpiritns,  Lucas  confulce  pra:- 
*]  miccit.Iefus  plenusfpiritufandoregieflus,  efta  IorJanc,  de- 
*  inde  mtulic,&:  agebatur  a  fpiritu  in  dcfercum,  ne  pucetur im 
iTUindus  fpiritus  quicquamconcracum  potuiife 


40O 


qucenim  diabolus  adco  infeftus  effecnifi  in  maiori  honorc  D 
&  loco  te  nunc  quam  arjtea  conftitucum  animaduerteret. 
c  Eratq;  cum  bcjhis.  Nos  quoquc  fi  in  cremo  fanda?  conucrfa 
tionrsbcftialesliominum  mores  impolluta  mente  tolere- 
*  Vi(ftorAnciochcnus.Quandoquidcmquxcunqucdomi-       mus,minifteriuangclorum  meremur,aquibuscorporcab- 
nu$  faciebac  auc  co-  foluci  in  ccclu  crauf- 

f Fo.l  baptifmum.        Sinitin.  a    Vtnos&   mundiilleccbrasfugiairmr. 

a  Etftatimlpirituscxpu.iteumindefertum  .  t  Eteratin  dea- 

fln  profperis.  Inaduerfis. 

b  fertoquadragintadiebus,&qu3draginta  no£tibus,&tenta- 

Vt  »os  polt  baptilmuin  non  folum  ad  bona  agenda.led  etiain  ad  mala  toleranda  acciugamur  . 


Vt  hoino. 


c  baturaSathana.Eratquecum  bcftiis,  &  angeli  miniftrabant 

VtDeo.  Lex.  Euangelium.  7 

d  illi.  poftquam  autem  traditus  eftIoannes,vcnicIeiusin  Ga- 


«  Hoc. 


Bedi.de  qua  .Vbi  venir  plenitudo  temporis.in  quo  mifit  Deus  filium  fitutn  in  lei.  &c. 
Oentes.  C^uod  ducit  ad  regnum  . 

Ifam  pradicans  cuangclium  regni  Dei ,  &  dicens .  Q.uobnia 
impletum  eft  tempus,  &  appropinquabit  regnum  Dei. 


Jerabacadnoftram 
doccrinam  &  inftru 
ctionem  faciebac&: 
tolcrabac  ,  propce- 
rea,  fefe  indcfercu 
abduci,  diaboliquc 
tcncamencis  exponi 
pacicur,  ne  videliccc 
bapcifmoexpiati.a- 
nimo  ftacim  conci- 
danc ,  ll  poft  fufcc- 
ptum  facramecum, 
graui  nonnunquam 
jnexpedacaque  cen 
tacione  pulfan  fe  se- 

tiant,verum  infratfo  femper  impcttcrricou;  animo  cofifiat, 
cunctaq;  quaxrunque candcm  euenerinc  vif ilicer  perferant. 
•jc  Idem.FilnimDcinonfirnplicitcr  in  defercum  profeftu, 
fed  per  fpiricumabducium  dicic,per  honnfinuans,  nemtne 
vltroeiscencaciombusfcobiechrc,  vetum  fiquo  cafuinil- 
ias  incidenc,animofe  eifdem  refiftere  dcbere . 
b  Umdraginta  dieb.  lieda.Tocum  cepus  fignifi'cac,quo  mcbra 
ciusdiabolus  ccncac.QuadripartitHs.n.mundusper  obferuan 
tiam  dece  preceptoru  concra  diabolum  cercando  dno  famu 
Iatur.Quaccrverodecequadragintafaciunt.!Vbiq;&:fcm- 
j>cr  adeft  aduerfarius,  qui  iter  noftrum  impedire  non  ccffet. 
«Jt  Victot  Antiochenus.Deus  bapcifmi  facramenco  iniciacos 
adiaboli  vexationibus&tentamentisnonabfoluit.  Vthinc 
difcas  mulco  cc  nunc  maiorc  robore  pollcrcquam  dudu  an- 
te.Deinde  quo  carnis  &da?monis  centacionibus  obnoxium 
tc  intelligens  incra  mcdiocricacis  limicescecontineas,  ncq; 
piopcerdonorumagnitudine  ceexcoIlas.Hinc  vcmalignus 
fpintus  per  cencacionu  cxperimenca  edoccus ,  pcrfeSte  cc  d- 
lum  deferuiiTe  cognofcac.  Mox  vc  hac  confljctacionc,veJuci 
•  fcrrum  induracus  forcior  fubinde  cuadas.Poflcemo  vc  quaci 
'  ihefauri  opes  cibi  concretf  ira;  iinc,  cx  hac  rc  perfpicias.  Ne- 

quc 


r 
2 

3 


fcramur. 

d  Tofiquam  autem. 
Ifidor9.  Acccpmius 
gratiam  pro  gracia, 
carnalia  decollanfT, 
fpiricualia  viuifican- 
tur  .Cdfancc  vmbra 
adcflvencas.  Ioau- 
nes  in  carccre ,  lex 
in  Indxa  ,  Iefus  in 
Galilea,falif$  in  gen 
cibus. 

#  Beda.Nemo  pu- 
tet  tradkum  Ioan- 


tM.m.4.».. 

Ltux.+.a. 


E 


Ioan.3.1. 


ne  fiaci  m  poft  ten- 
tationem  4o.dierum  &  ieiuniu  domini .  Inuenitur  enim in 
euangelio  Ioanms.dominum  ancemulcadocuiffe&;  miracu  loan.j.b. 
la  fecillc,  &L  hoc  fecic  iniciu  fignorum  Ic.  in  Chana  GaliLea?. 
Ec  iterum..7^ec(i«w  cr^f  miffus  in  carcerem  loannes.  fercur  au- 
tem.quia  cumaliorum  lcgiffet  Io^nnes  euangelia ,  &:  pro- 
baffeceos  verc  hiftoriam  cexuiffe,  fed  vnius  annicantum  in 
quo  &  paffus  eft  poftcarcerem  Ioannis,  praetermiffoanno 
cuius  acta  a  cribus  cxpofica  fuerant ,  fupcnoris  cemporis  au- 
tequam  traderetur  Ioannes,gcfta  narrauit . 

Toflquam  autcm.  #  Victor  Antiochenus.  Harc  Euangeli- 
fta  Marcus  facis  confentanee  ad  ea  quxexponicMaccheus. 
Ille  cnim  pofteaquam  dixerat :  Ecce  angeli  accc/ferunt,&c.  fta- 
tim  fubiungit:  Ciim  autem  audiffet  Iefus  quod  loanncs  traditus  efety 
feceffit  in  GaliUam ,  &  paucis  nicericdis :  exinde  capit  Icfuspra. 
dicare  &  dkere ,  panitenriam  agite ,  appropiuqnauit  enim  regnum 
calorum . 

e     Tradicans  euangelium  regni  Dei,&c.  Hieronymus .  Beatipatt-  Matth-yju 
peres  ftiriturfuoniamipfi poffidebtmt,&c.  Rcgnoccrreno  fuccc- 
ditpaupcrtas,paupertati  Chnftianorum  rcgnum  fempiter- 
num,vnde:  B^gnummcumnoneildebocmundo:  omniscnim  F 
honor  tcrrcnus,  fpuma,  fumus ,  fomnus . 

Tceni- 


Matth.4. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

\Adfecundum  dicendum,quodlicct  per  Chrifli  paffionem  ianua  ceti 

fu  aperta  qnantn  ad  remotione  impcdimetigeneralis,  quod  erat  ex  pec 

caioAds^h  applicatnr  virtttspaffionis  quantum  adfingutares  perfo- 

rtss  beatitttdinem  intrantes  per  baptifmum:  perquem  incorporantttr 

Cbriflo  &  cjficiwttttr  participes  redemptiunisfatlx  pcr  paffionem ,  & 

ideo  conucnicntins  fttit  calttm  aperiri  in  bipttfmo,qua  in  paffioncyquia 

fer  bttptifmtm  esl  immcdiate  ingnjfus  a  i  beatitudinem ,  vl  vifum  efl. 

JLl  tertiitm  dicendum,  qttod  licet  Cbrifius  incceperit prnedicare pu- 

hhce  &  communite*  pafl  incarcerationem  Ioanis,  vt  iicitur  inf.eo.ca. 

tamcn  ante  incarcerationem  ditlam  docttit ,  &  miractila  aliquafecit 

& difdptdo s  b tbuit, vt  babetur  Ioan.i.&  3  Jicct non  itapubticcprA- 

iicmcrit  ficnt  pofl . 

1  EtftanmfpiriCUS.  Hicconfcquontcr  dcfcribitur  reduCliopccca- 

torisin  Dcumper  optts  mcdiatoris :  Et  p>imopcripfius  prxdkatioue^ 

fecndofperpjlfionis  redemptionn.ca.  1  q.tertiojer  refurrecTtonh  glo  • 

rifictttionem,cap.i6.Circaprimtimponitwpr£dicatio  Cbrifltpcr  vu 

c.mmsfcilicet  cum  prxdicatione  curando,&  miraculafaciendo,fctuu 

doptrviamtimoris  termrem fnftri iudicij  incuticndo  ,  cap.  fy.Ad- 

htic  circaprimtim prxmittititr  Cbrifli pr&dicatfa  perfeipfttm  tantnm. 

Secundo,cum boc per  difcipulos ,fecunda pars inctpit circa mediu  $.ca. 

ibi:  Erafccndens  in  moncem .  ^ddbuc circa primum pncrnitiuur 

Cbrijii  pr&dicatto,fccundo,cx  bocponitw  lttdxomm  xmulatio.feq.ca. 

xAmuc  circaprimumprxmittiturprxdicatoris  debita  difpofnio,  fccun 

doprxdicationis  cxccutio,ibi:  Poflquam  auc  cradiruseft  loancs, 

terttofeqttens  aliquontm  conuerfio ,  //;< :  Fcpr^ccncs  fccus  mare. 

quarto  conuerforttm  confirmatio,ib:  :Iic  ii  lgi  cdiun  Cur  Capharnau. 

Circa  primum  fcicndu,  quod  dcbita  difpofitiu  prikdicatoris  cft  mor- 

tificatio 


tificatio  carntSyVtfitfubdita  fpirittti,  fecundn  qitod  dicit  Taulus  1.C0 
j-w.p.rf.Caftigocorpus  meum  &:  in  feruituce  redigo,ne  forre 
cu  alijs  prxdicaucnm.ipfe  rcprobus  efficiar.  EtfoLitudo  conte- 
plation:s,vt  ibi  haunatur  quod pottea popnLo pcrdotlrinaeffundatur. 
Et  licet  Chrislus  tatib.non  indigeret,  cum  in  carne  eius  nuliaftterit  re- 
beltio,&  ab  inflantifux  conceptionis fuerit  replettts gratia,  virtutib. 
& fcientus-.vcruntamenegit ta'ia prxbcns aliis forma  &  exemplum, 
&  ideoprimoprxmittitttrfolitudo  deferti,cnm  dtcitur:  Et  Rat.qui  efi 
ibcus  aptus coteplationi propter fegregationem  a  tumultu fecularium 
jpiritus  auieifle  a  quo  dicitur  txpttlfus  in  dcfertumjntcligttur fpiritus 
diuinus  &  etiam  bumanus^  qttia  Cbrifti  voluntas  eratomnino  confor- 
mis  voluntati  diuime,&  fequitnr  maceratio  carnis,ctm/  dicitm. 
2,  Ec  crac  in  defer-  In  qitibus  ieinnattic ,  vt  Mattb  4. 

3  Ec  cencab.  a  Sa.  Modus  autem  &  ordo  buius  tentaiionis  bic  tace- 
tur.fed  exprimitur  Matth.4. 

4  Eracquc,&c.  T^on  tamcn  nocebat  ei,fcd  rr.agis  applatidebant. 

5  Ecan.mi.il.  Ter  boc  oilendebatur  dhs  tcrreUrtttm  &  celeflium. 

6  Poftqua aucem  cra.eft.  HtC confequentcr  defcrtbmtr  Chrifiiprc-  Duiiflo, 
dicatio.Etprimo  qnantum  ad  tempus ,  cum  dicitur :  Poftquam  cra. 

cft  loan.  Sicut  cnim  Ioanncs  erat  Chrifli  prxcurforjta prxdtcatio  ifl 
fnts  erat prxuia prxdicattom  Cbrilli ,  &ideo  Cbnfttts  non  pr#dicauit 
communiter & publice antequam  incarceraretur  Ioannes  finitaeivs 
prxdicatione,  fecundo  quantum  ad  tocum,  cum fubditur . 

7  Venidc.in  Gal.  Quareautcm  ibi  primoprxdicaiterittwnrndo 
dc  pubiiia  &  comrnuni prxdicatione,Mattbxus  expreffit  q.cap.  cnca 
medium,&  ibi  cfi  expofitum. 

8  Imp.eft  te.  Scilicet  redeptionis  humanx  per  prophetas  prxditla. 

9  Ecappropin.rc.Dci.  Lluiaper  Chiifittm  apertaefliantiacali. 

Peni-   ■ 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

1  Et  flatim  l'ir..eiimin def.&c.  Pcr  hocinfinuatur,  cjuod  illiqui 
lunt  Dci  rilij  adopuui,fcquuntur  initmdtum  fpintiuTantti,  Ko- 
n«n.8.c.Qai  fpiritu  Deiaguntur,  lu  filij  Dci  (unt. 

4  Eratq;  cumbc.  Sciliccr  pacificc. 

5  Etanzeli,&c.  Pcrhoc  Moralitcr  infinuatur  ,  qiilliquorufcn- 

iiulius 


fualitas  fub  rationc  pacifice  tcnetur,pcr  angelor»m  miniiteriura 

adcoeleftia  transfcrentur. 

7  Venitltfus  inGal.&c.  Perhoc  infinuans  q>pra"dicatorEunn- 

gcli)  prius  dchet  tranfmigrare  de  carnalibus  ad  fpirituaha,  &  de 

terremsadmcditandumcoeleitia,  quia  Galilaea  tranfmigratia 

intcrpretatux. 

Tom.j.  ^     3         Et 


4>t 


Glof.crcl.&NicolaideLyra.  492 


a    Ttrnitcmint.  Hicronvmus.  Amarirudincm  radicis,  dulce- 
>mio>nu> r.i.t.jKTKul.i  marisTpcs  p«tu$dHe<9fac,do 
joix-r  •  1  *s  l.iluus  mingat .  Qui  defidcrac  nucleu, 

nii(  cm  frangac,pccnicenciarn  aznc,qui  vulceternoadhetcrc 
rcouia  Chnfli  nai  :,  qui  ad  palmS  indulgcn- 

tixpctucnuemeruc 

a  rf,'i  Rcnunriate  opfribus  mrrruts 


runt:Vndepofl  pcc- 
mtcntiam  prxdica- 

(Peniteatvos   COP'  >'"  • 

lca jrjfipiicitc  *  Wtor  Ainiochc- 

nus-  01  .'um, 

.11  dum  [>■■%- 

dirnnd:  initiumt.u  ic, 

coelcfli  rcgno  j 

tentiam  prxmitcerc: 

t  Mir.4.d.  Chriihuuvei;o,non 

Lac,5A  qU1(jamflacim,  Ta- 

Tftatu»,  mtvrim  «&&***• 

c;.rc  cocpdic,  vcuun 

impiccum  efl  ccpUS, 

appropinquauit    ic- 

t  rcfi.icnt«,  oniimDoi.  Nsmcu 

Urcjcitr.es  , 


mnton  nomcn  Dei  cognofcitur a  nobis .  Quibns  ev,~\  fimili-  j; 
tetprcc«picur,vt  audiamusdhm  vocmccm,&: obliuifcamuc 
populum  vitiorurn,  &di>mumpatern:c  cradicionis,  q.:a 
ftulcit.a  Dct>,&retcaranearum  quo  nospcnelapfos  velut 
culicesccnebataer  ihanis.Nauepnftinx  coruicrf.irionis  fu- 

giamus.  Pcllibuserh 

TFrgo,  Al;tcr  nnnintelligttis. 


13 

tLuc.4,c. 


•  iiuiii  opccinfii  Wtt.ied  fidctn,  rrquaiiiufoj>cra.  _  Mundum  volub 

t  pocniteiniii!,6ccrc(iicccuangclio.  Erpraeterienslecusma- 

**  Jfus  111  tfiniur  pjrtarortl  ad  prrrrticanani»,  Tt  fJJcv  cjrdemiiiiu  n;  .irtuie  Dei  puteiur  clle, 

Donincloqueatm  liem.  Virihs , 

l>  rcGilikTx-vidirSimoncm&Andreamfracrcmt  cius,  mit- 

a  Mmdanis  uitciuos  luciis  .  ^ 

tentesEcria  in  marc.Erantcnimpifcatores.  Etdixicwsleius 

a-Cuuirci;l-u>cit^me  ij .  . 

t  Vemcc  poll  me ,  &  faciam  vos heri pilcatores hominurru 

Omniiio  Vo.!  vocationcin  horum. 

Et  t  procinus  relicTis  rctibus  fequuti  funrcum .  Erpiogref- 

SupylaiiMtnic.ti.  hugit.ui.  Gratiam. 

fus  inde  pullllum  ,  vidic Iacobum  Zebcda?,  &  Ioanncm  fra- 
tremeiusj&ipfos^componenres  rctiain  naui,  &ftatimvo- 

1  Ob ';;  iL--rcpopu'.am  tuuir..Jc  domum  ^aciis  tui . 

cauic  illos.  Ec  rehcto  paire  (uo  zebedxo  in  naui  cum  merce- 

ViK.im  conlolatiouij . 


d  narijs  iecpuu  faoteikil  Ec  ingccdiuncur Opharnau,&  ftacim 


roanncs  ad  hocmif- 
juseflec,  vtvi.undo- 
minprapararccpar 
ctac  vti  penircnt:am 

'    ai-mc  cejcitere-inum 
prxdicaret.  Pofro  p<J 

niccrniaqnam  pradicab.u  Toanncs  non  crarciufdcm  ratio- 
niscum  eaquamexigcbac  Chnftus.  Io.inrtescnimpoenicen 
mm  p'a-dicando,ad  vicc  emcndationcm,  hoc  cft,ad  pccca 
couim,qi)acin  vuadcfignaranrdeceflationc,  fcekmimq,  pa- 
r.arorumexpiationeaudicorc.s^uocabac.  Cbriflusauc  pcr 
vcrba  illa,pcenitenciam  asitcjudxos  a  legnl:  licera,  ad  lcga- 
lem  fpum  qui  in  euangclijs  neudlai  ur,nansfcrre  facagebat. 
b  /-"/</  r Snnencm.  Hicron.jymon  obcduns ,  Andreas  vinlis, 
Iicobus  fupplancacor,Ioanncsgracid.  His  nominib.in  imagi 
r.c  Dci  c6:iorritr.in:Oi3cdicria,vcobediamus,vinlicace  vc  pu 
gncmus.fupplacacionc  vc  pcrieucrcma.s,gracia  yc  confrrue 
pr  I     6       nw:.\ifi etvm dr.minus  fidif.do.in  va.Li.qiti.&c,  H.c  quacuor  Vir 

ai,cucescardinalcsdicuncur.Perprudenciamobedimus,pcriu 
ftuiam  vlrijiteragtn*s,pcr  tcmperanci.un  fcrpervces calca • 
jv.us  perforritudinem  Dcigrariain  mcrcrriur  . 

H:cron.Qnem  noninebriat efoqucncia fccularis?  DifFci- 
Je hjnuncs poccnces,&:  nobiles^&diuites, 6c mulcohis  d.iti 
tiims  cUiquenc^^  crcdunc  Deo.Olxccatur  menseorum  di 
umjs  U.  opibus  atqucluxuria.iccircundaci  viciis  noo  pof- 
fuuc  vidcrc  vji  tuces,fiinpliciracco"»quc  Li  iptura:  f.mdc,  no 
cx  maietl.iec  fenluuai.Ldcx.  vetborum  iudicanc  vilicace. 

ii.eronvnius.Vocancjrqn.-iiiiioi'  p,k.icorcs  ,  Simpn,  An-, 
drcasIacobuvjCx:  Ij.;ii:ics:licli  \L's  '.innubus  lcqi.nii;cijr.iiac. 
qu.tdr!gavehi|Viu.^^l.taicua,vtiil(.?',,hisqiuruoiangulisc5 
;  piimuccclciia,  luiquaiuor  If is  Hcbraici.,  Tecragra- 

macoa 


4;Reg  i.b 


inorcuisrcgicur  Ad.. 
pacernoflerfecundi 
1     carnem,quodepofi  tN  J 
1     to  cum  ad;bus  fuij  jc 
nouu  lequcntes,  pel- 
libus  Salomonis  rc-|S  * 
gnnur,quibusfpon- 
ia   fe  glonatur  for- 
mof.nn . 

Bcda  .  Quarritur 
quomodo  pnmfi  Pc 
trum  &  Andrcam  M 
poft  pufilltim  Iac 
'  bum  &  loannem  vo- 
c.iuenc ,  iicuc  narrac 
MattheuseV  Marc'j 
5     cum  dicac  Lucas  ui 

4  mngna  capcura  pi- 

5  fciu  fociosPecrii 
fe  Iacobum  &loan-  r 
ncm,&  lefumdixif- 
fc  Pccro:  Rx  hoc  iant 

erishomines  capicns,.^  fimiliter  eum  fecutos  fiuife,  fub< 
ttis.:d  terranatiibiis  Scd  qddicicLucas,  pnmoiacttici; 
Petro  prardictum  cft  q,  homincs  efleccapcurus,  no  q,cxt« 
nonciftpifcacurus  .  Adcapcuramenim  pifcium  rcdicrijl 
&poflea  liuic  Maciheus  &  Marcus  narranr ,  bini  vocal 
func.Pnmo  Petms  &c  Andrcas,deindc&  alij.Tuncenim  no 
fubduttisadterram  nauibus  canquam  cura  redcundi,  fed 
tanquam  vocancem  &  iubenccm  fcqutui  func . 
c  Et  i><<z>ediuntur.  Hieron.  Marais dicla euangc lij  mfcmet- 
ipto  dilponcns,ordmem  hifloriasnon  fequucus,  myflericn 
rumordinemfcruac,  vndcin  fabbacispnma  vircuccmnar- 
racdicens,  E.  IW».^; 

d   Capbarnaum.  Hietor.ymui.  Capharnaum  villacofolario- 
nis,fabbactunrequics,Homoin  fpiricn  immundo,.genus  h4 
manUjinquoimmunditiaregnauicab  Ada  vfcjj  ad  Movfcn. 
Naqfine"Iegepeccauerunt,fine  legc  prnbfir.  Qi_u  fcics  f.n- 
tSum  Dei  obmtucfccre  lubetur :  Du/n  fcicntcs  quide  Dcii, . 
tiOi/  Jicnt  Dcii gloitfic autrunt  aut gratias  e&irunt ,   (cd  t uauucrunt  iu 
cogitationtbus  juis.Spus  dfcerpcnshoirm  exiitabeo,quia  apj 
prcpinquacc  fafuJCjC.appTopinquac  tccatio.Pnarao  dihnttus 
liracf^fequicurcfvliaboluscoutcnipcus  fu:g:c  111  ic.:r,d  i 
Ii.d.i,-q,  (aLb.i.o  maxime  cura:  cc  docct.oticndic  fc  n 


fublcgcetfc,iedkipii,  &dpcctnos  verum  labb.uum,  \cfa- 

identcs,ab 
ab  omnibus  illicicis  abiiincamus . 


luci  fcillect  animar,uftudcntes,abomniopercfcruih,idcft,v'j 


^   Victor 


—  ■■    '         '■■.'.''. — T ~ ' ■'    ■■ 

N  I  C  O  L  A  V  S     D  L    L  Y  R  A . 

1  Pocnitcmiui  &:  cre.cu.in.  Q&*favf$  'ucniiaprxicntidclicli 

cr  jiii-C!)''t'i'  ntitt  h-ib':-u>'  i'-'a  bcai.i 

%     Er  prjeteri.  Hie confequenter  dcfcribitur  predicationis  Cbritti 

fiitJ.-oJoucrt itiiyuciium co  lH<n$wi  >piwn  ,  vidcliut  Tctri %^ia- 

J<t.c„y  lacoh  i    /i>,p.trct  ■:■  teibi'. 

j      ilcreli.pt.luj.  Oicum^.  :  mcccnarij  alijui bornincs^ 

tjunn  ptjCittio>icanaij.i-u  .  ,p'0  ujercede  .  Scicridum.autem  % 

cjnod  iji  1  v  ■■■-.  '  jHKWc  hic  Marci.Stfjf  illa  f  a  vocatifunt; 

j:,  lU.ci/  aJ t  ,/<i  adpiopria negoiia nonreue*- 

J i  ....'  c  ■'  fu  rant  j  .um  adqu^iiau  Cbri~ 

flfamdaii  t  ad {iiii>rta>>i£!tia,dequA 

.    ■  /  'Od'iuod:jcip;ti  Jj  if.ni  1U  ■ 

4:  .h.cce  ugnus  OctJvijuutiJMnt  cum.  Et 

ibi  idrcas  crat  vius  ex  UU i  d  ></i«),  cr  dc aitexo  di- 

,!iita.£idi:  vocjion^ifctujub' 

■  ,ut..v  ;ai'i  /'U',.:(i  O"  f4i'idrrx  f.iit  luH.iinie.nta- 
lit..  i&  ,princ)pa!iteraute>iiCbr:Jliinj]''ir.ziio>iC. 

Si  au- 


Si  aittem  qu&ratm  ,  onomodu  bomines  ftcuUribus  impiicatiac 
lum  Cbriiii  ve.bwi,rehciis  omnibus /<v/;;< /■./., r,v, ■  etim  .  Dicenau.quoi, 
bnmatutas  Qhriftiiqilrwcntum eral dtm.inatis  couunilumju.-.tma 
nusejlinftruwcntiuit  avtijitis,  etidsofutn  verbttm  Cb;iiiiina'ujnti 
vt>x  moucbat  aunm ',  iu  triijuAntum  iusii  umciiiuih  diumiiatis  mo. 
bat  htCKtcm  . 

4  Lc  ingrediunrur  C.ipbar.  Hic  confcqncnter  ponitur  connerf. 
co.fi.liauo pcr  opera  mnaculofa .  Et  dcfa ibnnair hic tria  miracula. 
Tiimurr.  cfi  dc  dxmpniaco  curuto.  Secundnm  ifl  de  foc\u  Tetiifanatt 
ibi:  Lc protinusegyediehres .  Tcrtjum  mem dc Lprcfo t. . 

■ 

irmcwo  fux  prxdicathiiis  piurics  t  bsijtuf 

.  ft  cittproptci ■quod  Luc.lo.c.Expn 

runt  adDctm  vcre 
i  enimcjlhcus  vbi conucnieba 
d  audiendum  dticlana  lc»is,maium  dtc- 
vacandum,  cr  idco  taii  ioco  & 


ib.:  '  aaei 

Jn  i!ia  cnim  ciuit.it 
prxdicatiitjC 
bat  illiciuitati  rfw. 
j     Lc  flatim  cvi 

riti  ,XS ■  ton.muii/ 


buifaL'balortim,iii  'audius  diitjnisc.at 
tewpore dvcebat  CiJriJlut',  quia  eratu 


quta  eratit  curiucnteihia  do&ritt*  eius. 

Lcffupebanc 


M     O     R     A     L     I         £     R. 
1   F',  n  quod  Petrns 


loanuesrclictopa- 
tre 


trc  vocancem  dimi'4'u  ffcrim  funr  feqhutS  ,  nobis  oflendicur 
I  hon  cupiditas  cempdr.rfs^necailettiocarnaiisrccraiK: 
rc  i>o:,  dcbenc  a  fccjucla  Chnfli . 

u 


493 


M 


arci 


Cap.  I. 


494 


A  %  Viitor  Antfochenus  .  Sabbatis  ve!  fdum  vel  potifli- 
mum  inter  fe  coibant  1'ud.rijdque  non  tam  virtutis  hoc  eft 
fanftimonif  &  obedientie.  amore,quam  legalis  pcnc^  formi- 
dme  . 

a    Erat  rnim.  Beda.Scrib£  dicebant  que,  fcripta  cnit  in  Moy- 
fe  &  pmphetis  •  Ie- 
fu$vtDeus&dm,  .«**«•  . 

ipfws  Moyfi  hberc       iabbatisingrefsusin  iynagogam  doecbat  cos  .  t  Et  itupe- 

flll^deetat  lc°i  ad-  ldco.        Subilantialem&propriani. 

debat  vcl  commuta   a  bant  fuper  dodrinam  eius.Erat  enim  docens  eos  t  quafi  po- 

bar,vri  in  Matthato.  x     >.    ,  r        r     i  .    r  C"">  <<<><*<«. 

teftate  habcns,  &  non  iicut  icnbx.  Et  eratin  iynagoga  eorum 

Commune. 

b  homo  in  fpiritu  immundo ,  &  exclamauit  dicens.*  Quid  »0- 

a    Frxfentia  lefu,ronnenu  lunt  darmnnum. 

bis  &  tibi  Iefu  Nazarene?  Veaniftitperdcre  nos  ?  Scio  quia  ils 
ianctus  Dei .  Et  comminatus  eft  ei  Icfu  dicens  •  Obmutefcc, 
&exidcthominc  Ettdifcerpenscumfpirkusimmundus  ,  &   & 

a    Qnod  exiens  ei  n  on  plusjiocmflet. 

exclamans  vocc  magna  exiit  ab  co .  ec  miraati  funt  omncs,ita 
vt  coinquirerent  intcr  fc  ,  dicentes  .  Quidnam  eft  hoc? 

Fropria  alii  in  accepta.  Etiam. 

Quamam  dodtrina  hxc  noua  ?  Quiainpoteftate  *  ipiri- 

V  t  Deo.  C*uia  tanta  facieb  at. 

tibusimmundisimpcrat  ,  &obcdiuntci  .  Etproceftitru- 
mor  eius  ftatim  in  t  omnem  regioncm  Gahlea:  .  t  Et 


Audiflis  quia  diiscu 
cftantiquis,&c.Ego 
autem  dico  vobis. 
*  ViAor  Antioche. 
Stupebancfuperdo- 
ctrinaeius,quianon 
loquebatur  ad  gra- 
tiam,neque  vlli  pror 
fus  adulabatur ,  nec 
audicorum  laudes 
captabat  ,  fed  erac 
fcrmoeiusin  poce- 
fiate  .  Hortabatur 
cnimnonadqueuis 
promifcue  ,  fedad 
ccelefiia  &  anima; 
cin  falutaria,perfidifq; 


c 
d 


&obffinatis  pecca- 

coribusimperccrricefuppliciacomminabatur. 

#  Thcophvlaccus.Docebac  etiam  in  poteftate,tranfmutans 

homines  ad  bonum,&  pcenam  non  credentibus  minabatur. 

b    Quidnobis,&c.  Beda.Nonefthie voluncacis  confeffio,fcd 

ncctflicatisextorfio,ficutieruusm^itiuus  vifumdominfi  ti- 

met,&:  de  verberibus  deprecatur .  Dzmones  enim  in  terris 

dominum  cernentes  fe  continuo  iudicandos  credebac  eilc. 

*    Viiitor  Antiochenus.Tetandemfclamatncquam  fpiri 

tus)pra:fentem  conucio.te  tandem  adueniffe  fufpicor.  Nam 

etfi  hoc  abfolute  fe  fcire  fimulet,  perindeq;  ac  li  certo  fciat . 

.  verba  fundat,  attame  necdum  certam  &  firma  fatis  dc  ilhus 

'  prxfcntia  notitia  haufox.renijli  antc  tepusperdere  «oj.Quoc- 

fum 


fum  ha;cpcrtinent?Huc  vtique.  Nullum  nobis  amplius  locu  D 
reliquumfacis.Nam  &:  impiecatem  c  mcdio  tollis& crrorc  • 

profcribis,  &  Dei  nontiam  mortalium  pc&oribus  inferis. 
c  Obmutef. Bcda.Cogruo  ordine  lingua  ferpetina qua?  prima Gco,J,s* 
virusfparfit ,  ne  vlttafpargatprimoobcludit\dcinde%mi- 

naque;prirna  fcdu- 
«Scacfracarnali  con 
cupifcetiefebre  cu  \fAm.7.b. 
ratur.Tertio  vir  qui 
malecoiugiobcdi-  t"n<3a;"» 
uit,aberroris  kpra 
mudatur ,  vc  fit  ide 
ordo  reflaurationis 
in  dfioqui  perditio  fAii. 
nis  in  procoplafto.Mauh,I-caP' 
*  VidcorAncioche 
nus.Saluraredocu- 
mentuphocnobistantetei,UJ 
tradidic,nevidcli- 
cetvlla  vnquadx-tconuexan» 
monibus  fidem  ha- 
beamus.etia  fi  vera 
fe  diciuros  profitc- 
antur. 

d  D*/.Beda.  Vel  co  i<*hm 
uexans,ficutquida 
coAces  habent  Lu  «...    0 ,     • 

,.    ,  TM.ir.8.b. 

cas  autem  dicit  qa  Luc.^.f. 


9 
10 


11 


nihilei  nocuic.Sed 
quod  Marcus  a't,difcerpens,  ide  eft  qcf  Lucas,cu  proieciifec 
cu  inmediu.  Quod  vero  addidir,nihilq;  nocuit ,  mtelligen- 
dum  efc,quia  illa  iailacio  non  eum  debilitauit ,  ficut  cxcunt 
da.monei  ampuratis  vel  auulfis  aliquibus  membris. 

Beda.Virum adxmonioiiberatum.animumab  immuda 
cogitationcpurgatum  intelligimus.  Fc^mina  veroa  febribus 
confequentercuratam,  carnem  a  concupifccntia^  fcruore 
per  continentix  prxcepta  fr^nacam. 
e  QuidnaefllPerea qu$ videcad inquificioneeoru  queaudie 
ratcxcitatur.Adhoc.  n.&ipfednsfignafacit  ,.&  difcipulis 
faccre  dcdit,vc  p  hoc  euagelio  cercius  crcdaf ,  du  q  cqlckisr 
promictuc  ccrrenis,c9leftia  &  diuina  opera  opcrent'in  cerns.  p 

#  Et 


NICOLAVS    D    ELYRA. 

1  Et  ftu.fuper  do.eius.  IdeJl,admirabantur.Tum  quia  legem  & 
prophetas  non  didicerati&  tamen  cUriflime  docebat.Tum  quia  doftri 
nam  fuam  diuiuis  rperibus  confirmabat,vnde  fnbditur. 

2  Erat enim doctxina cius  ^h^.Scilicetfaciendi miracula.QupA 
ftatim  ofienditur per  fatfum  cum  fnbditur. 

3  Ec  erar,&c.  ldefl,obfiffus  a  d&mone. 

4  Ec  cx.  Dolens  dc  Cbri<\i  doflfina,qna  erat  animarii falits  &  me 
dicinn.Etquia  defalntc bominum torqnctur diabolus  inuidia  motus, 
ideofubditur  . 

5  Vcnifli  perdc. &c.  ldcfiydim:nucre  &  auferrepotefiatem,  no- 
jlram  nocendi  bominibus. 

(>  Scio,quia  (is  fan.  td?/l,Cl>riflus  adfalutem  bominum  fhiffus.Ter 
fropbetiai  cnimdeCbriflo  ditlas  qux  dcterntinaueranttempus,  tocum 
&  modm  veniendi  jpfms  C!mi'ii,fecundum  quod  plenius  declaraui  in 
quadm  qusflione  ctc  aduentu  Mefjis  completas  in  eo,  &per  alias  cir- 
tunflmlias  fciebant  ipfum  cffe  Cbrifinm  in  lcgepromiffnm.  vnde  infra 
eo.cip.dicitur,q!4od  nonfincb.it  cos  ltqui,quoniam  fciebant  eu,fcilicet 
effe  Chriflumfecnndii  quod  exprrffe  dicitur  Luc.  ^.veruiamen  nefcie- 
vMtipfumejfeDeu.  Tfec  per  tentationcm  Chritli  in  deferto ,  diabolus 
potmtfcmdt  Chrilo  vtgum  eflct  Deifilius  ptr  naturam  babtns  ean- 
dem  naturi  nmnero  cum patrc,licet  ad  hunc  finem  tripltciter  cum  ten 
"t ,  vt  iiclumfui: plcnius  Matt.^.Si enim  cognouiffent demones 
Jpfitmtjle Deum,nuiqtiam induxrffent ludxos  ad  ipfum  Crucifigendu 
fecundim  qnoi iidtur  i  .ad  Cor.  i.bSi  cognouiflcncnunqua  do- 
minum  gloria;  crucifixiflenc.  jlliqui  aittem doclorcsdidn ,  quod 
nonfolumnoncognoneruntdemonesipfumeffeDeHm  (  ytdiclumefl) 
fcd  nec  etia  cogncuerut  cenitudtnalucr  ipfum  efie  Chnflu  in  lege  pro- 
[       miffum 


mijfum,fed  tantu  boc  cognouerunt  quadam  conietlitra  probabUi  mul'ut' 
qux  in  hoc  hco  &  alijs  locis  euangelij  pluribus  nomine  fcientii  ex~ 
primitur.Sedprimum  dittum  magis  videtur  confonum  textui,&  ditlis 
fanHorum. 

7  Obmu.  Compellat  enim  Cbriflns dxmones  ad  tzcendu  de  ipfo,  ne 
vcrisfalfa mifcerct,&ne  videreturqmtrerc  teflimon.u  ab  ipfls.Mtfxi 
tne quia  Tharifxi dicebant ipfum  in  Beel^bub  principe d&monio<um 
eiicere  d*monia,vt  habctur  Mntt.iz.vbi  diclnmTharifieoru  plenius 
excluditurjicutibidemexpofui.  S  £cdifcer.Co«fiw?5  videtur 
Luc.^.vbi  dicitur  de  iflo  dtemone,fuod  extuit  ab  illo  &  nibil  ei  noiuit. 
Dicendnm,quod  dxmones  ab  obfeffis  corporibus  folent  exire ,  non  folu 
cum  affliclione  corporis,fed  etia  cu  mutilatione  aticuius  rnehiJTcr  boc 
ergo  quod  Lucas  dicit,quod  nibil ei  nocuit ,  inteWgcndnm  efl  qmntum 
ad  mutilationem,quia  exiuit  abfque  mutilatione  mtmhi.Quod  autem 
dicit Marcus difcerpens eu  , intdligendum eslquantu ad  affltlionem, 
quia licet  in  txitu  non  mutdauerit  eu,tamen  tnnltuui  affl;xit.,  &  hoc 
idem  babetur  Luc.^.f.vbi  dicitnr.  Eccu  proieciflec  illud  darmo- 
nium  in  mcduivn. pcr qnod  intelligitur  obfeffi affliclio,ibide<n fubdi 
rwr.Exiuitab  co,nihilquccinocuit.pe»-i7^fA:c/«c//»H>-»3«n/«no. 

9  Quamam do.  Quiaprxccptis  veteris  legis  addcbat  nouitateco 
fdiorum,&  etiam-qnia  nouo  modo  confirmabat  doclrjnam  fuamjciii* 
cetper  operationem  miraculorum,&  ideofnbditur. 

10  Quiainpoteflate,&c.^/'«//»»- . 

11  Et  protinus  cgrcdienccs.  I-lic  ponitur  fcundum  mirarulum 
Et  diuiditt.tr  in  duas paites,in  principalem  &  incidentaleui ,\ecundum 
ibi.Fefpere  antem  fafto.Circa  primum  dicitur  .Ec  procinus  egred.e 
ces  de  (y.fcilicet,pofi  Cbrifliprtedicationem  &  cius  confi,  r/miioncm 
per  expulfionem  damonum. 

Vcne- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

1  Pf"Pebant  fMPtr doBrina  aus.Erat enim doccns quaft  potefla- 
tem  babens.  Idcfl ,  fuam  dottnium  confirmans  opcnbus  miracu- 
lorum  .  r 

I     Etnonfci.fcri.Qul  fuam  doftrinam  atTirmabant  in£ta;itia  ver 
'crumjper  hoc oltedttu:  ,quodprxdicatoreuange!;inon  debct 

doftn- 


doftrinam  fuam  oflentareucrborum  afHuentia,  fed  cam  firmare 

per  opcra  fanfta. 

1     Et  eratinfynagogaeorumhomoinfpirituimmundo.  Pcr  qucm 

lignificatur  homo  pollutus  carnis  uitio^de  quo  dicitur. 

8     Et difccr. eum,  Quu  vitiumcarnalenon  curatur,  nificanuS 

aftiiAionc,vt  per  qua;  peccat  quis,per  hxc  &  torqueatur. 

Tom.j.  q     4  l\ccum- 


49J 


Glof.ord.&NicelaideLyra.      496" 


/Z  a    Et  f.latim  JkuntcU&c  I.ucasdicit quiarogaucrutpro illa 
A  i\ I.  ■ :. '  enim  Saluaiot  rog aius.modo  vlcro  cnrac,ut cotra  111 


Uc-4-f 

Pial.il.d. 


Chrifti    cor- 
jn.s  faaitatti 

inllriuuciua». 


Vana  enjnj  funt  »iti«,quJbuslangucfcItciuftas  mundi. 

o  [*t curauit multoi.  -;;  V/Ctor  Atuiochen.Lu.ingcliftaMar 

cu$  Chriftiun  mukos  male  hab».  nces  ciuafii.-aiIerit.Vcru  ;s 

fcripcurarum  morermilrjtudimsnomc  generatimi> pmni 

busaccipic  ficrjpuira:  namqucdiwtionem  hanc  frequen» 

tcr  in  co  fenfu  vfur- 


D 


luoflucpaflfioncSyS  ieprccibusfidcJ.il  lempcradef- 
fc,&  ouc  no  intdligaiJtur.vel  intclligcd.i  darc,ucl  no  intcl 
lccta.dumccccc  pic  pctitibus  oftedac,vndc.Z>':'''&i  qm  mttlU 
giti  ab  occulus  meis 

tcfu<  Sc  difciroli. 

protinus  egredientcs  dc  fynagoga  ,  venerunun  domum  Si 
monis&Andrcxcumlacobo&Ioannc.  Rccumbebarau- 

1    Arie":-Sviugopcjuo.J.siiimodo  niater«tlcfi*cou«n|iriP«  10.    b    Inuidia:  arftibus 
U^rwrtA  eteiefiam  perfcaaen».  » 

tcm  focnis  Simonis febricitins,&  ftatim  dicunt  ci  de  illa. Et 

rittulem  viiimrrexit  caina'.>a  eiusourta.  b      N<;i  teinareme 


Match.8  b. 
B 


f 

B 


inoHlia  c^iitudinis.vt  folct  faniias  ijuw  tiaiu    ini'eriodom>ni,tot  alimuliedit. 

acccdcns  cleua1uit  cam  apprehenfa  manu  cius,  &  cobntinuo 
dimifit  cam  febris,  &  miniftrabat  cis .  t  Velpcre  autem  facto 

M  11  te.     b    Beda.Clnilim  qdi dicu,quandia  In  mundo  fimi.l.x  fiimroundi. 

cum  o'ccid;(lct  fobl  ,  arfercbant  ad  cum  omncs  male habetes 

Fcnitentiam. 

&  demonia  habentes,&  erat  omnis  ciuitas  congregata  ad  ia* 


nuam 


bus 


♦ChriflC  cfll- 


Rom.*.d. 


Qi!o    animo 
Unicis  cxpe- 

Kuda, 


Luc4« 

Luc.4-g. 

Mjialiter. 

c 


tnunda  mc. 

b     F.tsrcedens. 

*  VictorAncic- 
ctv  nus.  Accclru  ad 
illuin  vc;bum,o>.- 
porcaquc  OiaoU  cx- 
tenfa.tcbricirantcm 
crcxit.  Nammdiuul 
f.uniecu  carne  lua 
iocietatem  habcre, 
pcrfuafum  volcns  , 
pleraque    miracula 
percorpor  sminiite 
rium  cdcbat. 
c  *4)  {>•■'  benfa.Socms 
Pccn  tebnciwnsap- 
prcbcnfamanu  lcua 
tur.Febris,mtcmpc- 
ratia  efl  ,  dc  qua  nos 
fitii   fyiwgoga  per 
manum  d  iciprrVi.e, 
cVlcu.icionem  deii- 
deriif«mamur,&:hu 
ius  qui  tanac  nos  ad 
vefperam   deciina- 
tionisa  nobis  mini- 
flraturvoluntati. 

d     Miniflrabut  eis. 

Bcda.  Tropo .  ideff, 

mcmbra  qux  fcruierant  immunditixfcmiant  iuflitiaj. 

#  Victor  Antiochcmis.Socrus  Pctri  a  febnbus  libcrata, 
fuumviciflimminifleriuniexhibet,  nosperhoc  crudicns, 
ncfanitacis  bcncficium  fruflraautprajportcrc  a  Dco  expeca 
mus ,  verum  eo  przcipue  animo ,  vc  fanicaccm  lam  adcpci, 
preccptis  illms  accuratius  parcre ,  fancf  ifque  eiuidcm  neccf- 
faria  vica?  praHidia  fubminiftrarc  valeanuis. 

c  Vtfpere  autem.  Beda.Occafus  folis  moi  s  Chrifti. AfTcrebant 
adeumomncsmalehabcntcs  .  Plurescuimper  apoftolos 
poft  mortem  fuam  fanauic.quam  cum  in  cacne  viues  Iudejs 

prazdicauit. 

f    udunuam.  Hieronymus.Ianua  rcgni,moraIitcr  peniten 

ti.i  efl  cum  fidc ,  qua:  opcracur  falutcm  vanis  languoribus. 


panc ,  auc  ccrte  per 


Vitiis  . 


;    Et  curauit  multos  cjui  vcxabantur  uariis  languori  •  5 

a     BeJa.reccitori  dixit.quate  tn  en^iras  UirUtin m«U,&C  Ne  «juisdum  audit 

pt.rdicaiiteiii,(ci)uatur  crramcm  Sc  falfa  v  ris  milceiitem. 

Etdacmonia  mulcachciebatJ&  noan  finebatealocjui,  6 


Amorte. 


quoniamfcicbanteum  *  .  Etdiluculo  valde  (urge^ns  ,  e- 

a    Gentes.       v  Bedj.m  fuis. 

grcfsusabiitindealertum  locum  ,  ibiqueorabat.  Etprofe- 

Obcdiens. 

quutuseftcumSimon  ,  &.  qui 
inueniiTenteum  ,  dixeruntei 


Varia 


Citcur.cifionem  Petro  commifTam. 

Ti  multos,  cosom- 
nes  &  folos  dcno- 
tat,qui  in  lllumcre- 
dcbant.Fides  namq, 
ad  prarftandum  fani  . 
tacisbcneficiumalli 
cicbat.  Vcrum  Lncij 
contextuscum  prio 
riexpofitionemagis 
facit,aitenim,  atille 
fingulis    manns  impo- 
nens  curabat  eos. 
h     Quciniam  fciebant 
cwOT.B^da.  Lucasdi- 
citapertius .  exibant 
dxmonia  a  mullis  cla- 
rnantia    &    diceutia, 
quia  tu  es  filius  Dci  &■ 
increpans  non  fmcbst 
ealoq  uuquia  fcicbant 
euefje  cimftum.  Da> 
monia  crgo  Chn-£ 
ftum  efic  fciunc  Sc 
filiumDcicffe  conj* 
fitencur .  In  lciunn 
cnim  facigacum  hdl 
minc  diabclus  puta- 
uicnectencandopoi 
tuiteumexperin.anefletfiliusDci.Scdpoflcaperfignoru 
potentia.vcl  pocius  fufpicacus  cft.vel  incellcxic.  Non  igitur 
eumquiaignoraretcrucifigi  perfuafic,fcd  quia  morcc  llln 
damnandum  fe  effcn6pra:uidit,vnde  Pauhts.T^emo princi^ 
buiusftcnli  cQgnouit.  Si  emm  cognouiffcnt,mtnquarn  domtnumglon* 
cruciftxifSent. 

*    Auguftinus.ScicbantChriftumefse  quiper  lcgcm  fue-j| 
rat  promifsus.Omnia  enim  figna ,  vidcbanc  m  co  qua?  dixc- 
rancprophccx  .  Myfccrium  auccm  diuinicacis  ciusignora- 1 
banc  ficut  principes  eorum, 

i  Et dilu.  Bcda.Sicut per'occafum  folis  mors.fic  pcr  dilucu1  ~i 
rcfurrc£tio  Chri.cuius  manifcfta  luce  abiit  m  dcfertu  gcri«| 
8c  in  fidclibus  orabat ,  % a  eotu  corda  ad  oracionc  excitabat.  j 


cum  eo  erant  .  Et  cum 
quia  omnes  quxrunt  te* 


4$  .Ai 


NICOL^AVS  DE  LYRA. 

1  Vcncrunt  m  do.  Ft  ibi  acciperent  rcfielioncm pofl  laborem* 

2  R-CCiimbebatauccmfocrusSimo.&c.  Licet.n.virtutc  na- 
turx  lcbns  poffit  curari,non  tamen  in  tnftanti .  Cbrifius  atuemfanauit 
eambic  fubito  ,&  itaperfttle  quodillamulierminiflrabai  eis  .  Ex 
quo  oftendhur  tUa  curatio  miraculofa  ad   dijcipulorum  confirma- 

tiontm . 

3  Vcfpere  auccm  fadto.  Hic  ponilurpars  incidentahs,occajione 

enim buim  \anationis  dli  qut  hakbant infirmosin  illa  vitla  adduxe- 

runt  eos  adChriflnm  qnxrentcs  rcmedium  ,  grboceflqnod  dicitur, 

Vefperc  autcm  facto.  Dicit  autem  Thcopbdusexpoficor  ,quodita 

tarde  addtixcrunt  cos  ad  Chrtftumrfuia  illa  dies  erat  dtesfabbati ,  & 

credtbant  curationes  nm  ejfe  licitas  durante  diefabbati,  qu&fmieba- 

tur  in  vejpere  iilius  dici. 

Ec 


4  Et erat  ornnis  ciu  itas.  ldefl,multide  ciuitate.Et efi modusjo- 
qucndi  byperbolicus,ficut  fupra  diclum  es~t. 

y  Et  cura.Blul.  Idefl,ornnes  qui  fuerunt  ibi  addit&i,qui  erant  mul 
ti.*Aliter  exponiturMuhos.id':fl,plures  de  adduclts,  qttorum  fides  (f 
deuotio  (nrationem  merebarur. 

6  Ec dxmonia  multa cuciebat.  Eodem  modo  iupliciter  exponi 
tttr  idtfiomnia  vclplura. 

7  Et  non  fincbat  ea  lo.  Ex  caufis prteditlis. 

8  C^uoniam  fcie.cum.  lam  dtclum  esl ,  qualiter  boc  fit  intclli- 
gendttm.  , 

9  Et  di.val.fur.  In  boc  dominus  exemplu  dat,vt  prxdicator  &  mi 
rabihum  diuinorum  operator  dcbeatfugerc  popub  applaufum  ,  w> 
rumtamcn  qttia  non  dcbct  omhtcre  Jalutcm  animamm  ,  ideofub- 
ditur . 

Eanuis 


MORALITER. 

s  .T\ecumbcbat autemfocrus Simonisfebricitans.Vct quaro fignifi- 
cat»r  tnulicr  calorc  luxunar  laborans,qax  manu  eins  apprchenfa 
fanatur ,  quia  talis  mulier  ciusreprefsahbertJtc  curacur.Hccl. 
a^.b.ln  tilia  non  aacrtente  fe  firmacuitodiam. 
3  /^c/perc<iMre/7iAi7o.Beda.Myfticefolisoccubitus  pafsionem, 
mortemqueiignificatilliu';  quidicit  .Quamciiu  fumin  mundo, 
luxiuru  muiufi.tV  foleoccidenteplurcs  quam  ante  dacmoniaci 
&  at!»roti  fanaiuur,  quia  qui  temporaiiier  in  c.une  viuens  paucos 
ludxoramdocuitjommbuspcr  orbem  gcntibusfidei  falutiiquc 
dona  tranlmittit. 

1     lltnonfinebatealoqui.Theophi\us.  In  boc  docens  nos  non 

crc- 


crcdere  daemonibus,  etiam  fi  vera  dicant  ,quia  fi  aliquos  creden- 
tes  fibi  muenennt.veritatibus  meiuiacia  mifcent.  Vndeincolia» 
tionc  Moyfi  abbatisdicitur,  quodquidamanachontadeceptus 
fuit  a  daemone  in  angelu  lucis  fe  trasforroante,quiapoft  plura  vc 
raqux  fibidixerat,proiecit  fcipfnminputeum  adeius  verbum. 
Nam  ei  dixit  qood  tanti  mcnti  erat  apud  Dcam'  ,  quod  ex  hoc 
nollumpateretur  maium,quod  fuitfalium,namcxhoclxtalitcc 
iuit  vulncratus,&  cito  polt  raortuus. 

o  Et diluculo  va 'd  furgens egreffus  ab.it in deflrtum locum.Vet hoc 
oftendens  ,  quodprxdicator  euangebi  rcdire  debet  ad  ora 
tionis  fccretum,vt  lbi  haunat  quodpoitca  populis  ctfuudacidet 

feqduur. 
^  Er 


497 


M 


arci 


Cap.   I. 


498 


a  Mhoeenim  veni.  Victor  Antiochcnus.  Commodchoc 
/iubdiceuangclifta.  Nequeenim  folu  illius  diuinitacisaucto- 
ntas,pcrhocadumbratur,  verum  etiam  fponcancaieiiacua- 
tioms  humilicas.  Lucas  aute,  quo  verbiceconomiam  cxpri- 
mac.  ^id  boc  enim  mij]usfuasyfiribtt .  (£uare  is  patris  de  verbi 
mcarnacione  benc- 


,&c 


pIacitum,Apofto!a- 
xitr  tus    nonune  dtii- 

b  Et  erat  prxdtcans 
infynagn.  Beda.  In 
hac  pdicatione  in- 
telligicuretiamfer- 
nio  ille  habitus  in 
montcquem  referc 
Matthcus:  na  Mar- 
cusadiungit:  Etve- 
nit  ad  eu  le.  de  quo 
taliadicit-  Q^ibus 
incclligicur  illc  etfe 
quc  Matthxus  dicic 


quia  dommus  legis  efr,nnn  ohfequfcur  lcgi ,  fed  legcm  facfc  O 
Non  ideo tangit,  qtna  flne  taciu  curare  non  pocerat,  fed  iic 
probacquia  legi  fubieclus  non  crat . 
f  ^o/ojWiwi.Bcda.Illud  mtrabile ,  quoroga^eofanatsrcnere, 
Volo,mundare,&  cu  dixtj]et,jhtim  dijccjjit  abco  /cpra.Beda.Nihil 

medium  inccfopus 


f  lamfijlofermone  .        a    Non  decet  ociofum  elTe  praedicatbrem . 

Et  ait  illis:Eamus  in  t  proximos  vicos  &  ciuitates,  vt  ibi  pra:- 

*  diccm:  Adhoccnim  veni:Eceratpredicansinfynagogiseo- 

rum,&inomniGahlaja,&da:moniaeijciens.  t  Et  venitad 

toftcndit  vulnus,  remedium  poftulat. 

c  cum  lcprofus  deprccans eum,&  genuflexo  dixit :  Si  vis  potes 

d  ,  a  *  a    Mifcricordn  affaftum . 

mcmundare.  Iefus  autcm  mifertuscius ,  extendit  manum 

c  flnhochumilitas.  a     Gtatn  fupentlrgem  non    timet  contaminariqui  alios  liberat . 

tNuliumfpernamus,&  fi  macuiofum  videamtts.        b    Inhocpietas.         c    ln  lioc  poteltas. 
d     Be.Nihil  medmm  intet  pnceptum  &opus.         e    IUiid.Volomundate  . 

fuaraJ&tangcnseum,aitilli:VobIo:Mdndare.  Et  cumdixfflct 
f  ftatim  difcciTit  ab  eo  lcpra ,  &  mundatus  cft .  Et  comminatus  m 
cftei,ftatimcjucciecitillum,&dicitei:  Videnemini*dixe-  7 


1 

t 

i 

3 
4 

J 

6 


anacum,  poftquam    g  ris,fCfj  vadc  oi\endc  te  t  principi  {acerd .3tum ,  &  offer  pro  c 

ommus  def  ccndic    h  *  t  ^^  Iegem  0,erti .       Jb  a  Deo  J^J  ££ 

tat  is  lepta  dilcedat .  ^Salutis . 

mundationc  tua ,  quar  prarcepit  Moyfes  in  tebftimonium  illis. 

TFrohibituseftdicete.At  illcegref.         a    Sed  ncc ad  hotara  potnit  abfcondi. 

i  At llle  egielTus  carpir  prasdicare, &  t  diftamarc  fcrmoncm,ita 


K 


f  Tumuituofas  carnalium  mentes  fugit.fectetos  a  mundanis  cuti»  vifitat . 

vtiamnonpoisctmanifcfte  in  ciuicatcm  introire,  iedforis 

TAllego  Hi  funt  quos  nihil  pjteil  fepatite    a  charitate  Chtilti  . 

m  defcrtis  locis  cfsc ,  &  conucnicbant  ad  eum  vndique . 


,„ 


demoncc.  Sicenim 
Matchius  ait :  Cum 
autem  defccndiifec 
Iefusdemonce,fe. 
funceum  tur.m.& 
ccce  leproius  vc- 
nies  adorabat  eum, 
dicens ,  Dric  fi  vis 
potes  mc  mundare. 
c  Etgcnu.  Beda.Hu- 
milis  ,pudibundus. 

Debet.n.quiiq;  de  maculis  vitx  fua?  erubcfcercfed  coft  ffio- 
neverccundiano  reprimat,oftedac  vulnus,rcmediu  pofcat. 
Hicro.  Lcprofus  genuficxo  domini  voluncaccm  deprccas 
mundatur,qui  non  vult  mortem  peccatoris,  fcd  vc  conuerta 
tur  &:  viuac.Lcpra  nofira  pcccatum  pruni  parentis,quar  a  ca- 
piccinccpit,  quandorcgna  mundi  dcfiderauitradixomniu 
malorum  cupiditas ,  vnde  Giezi  auantia  fccutus,  lcpra  fuf- 
funditur.Hac  vcro  faccrdoti  fccundum  ordinem  Mclchife- 
dech  oftcnfa,oblationemundacur3dicenCL-£>afc  elcemofynam, 
&ecce  omnia  mundafunt. 

Bcda.  Lcprofus  gcnus  humanum  fignificac,  qui  fecundu 

Lucam,Icpraplcnus  fuiffeperhibccur:0«njj  enmpeccauerunt 

&  cgmt  itlaglnria  Dei.  Scilicet,  vt  extenta  manu  Saluatohs,  id 

eft  mcarnato  vcrbo,humanamq;  concmgcntc  naturam  a  va 

nctatepnfci  crroris  mundehtur,  &  qui  diu  a  populo  Dci  fc- 

creti  eranc ,  tcmplo  Dci  reddantur ,  &:  vcro  facerdoti  offcr- 

re(quie(rin  xtctnum  fccundum  ordincm  Mclchifcdechj 

corpora  fua  hoftiam  viucntcm.f.d.p. 

d  Siwpotes.  Beda.In  voluntate  tnbuicpocefiarcm,ncc du- 

bitat  vt  incrcdulus  dc  voluntatc  domini,  fcd  colluuionis  fug 

^  confcmsnon  prxfumic. 

Beda.  C^iuexclufus  a  lcgedomini  fc  potcftati  curari  po- 
Itulacfupra  lcgcm  mdicat  gratiam  cffe.  Vc  cnim  m  domuio 
potcflatis  auttoricas,  fic  m  illo  fidci conftantia  . 
*  Thcophylactus .  NondixitfiDcum  dcprccatus  fucris, 
lcdfivis.quafi  ipium  crcdcns  Deum . 
c  Exmiitrammm.  Bcda.  Lcprofumtangilcxprohibet,  fed 
,     quia 


S 


&  preceptuiTi.Dixit  Pfal.j  i.b 
&:  fada  funt.  Vides 
quia  voluntas  pote- 
ftaseft  .Itaquccan- 
qua  poceftacem  ha^  \^T  ^3, 
bens  funandi,  &:  a*i- 
ftoricacem  iubendi, 
non  refugitrcftimo 
niumopcrandi.  Vo 
lo  enim  diciCjUptcr 
Focinum  ,  im-pcrac 
propter  Arifi  tangic 
propter  .yianrchcu.Pfrl  uj.b 
g  Vidtnemi.  B 'da. 
Non  quia  voluic  qc!  *  <iuid<luil1 
non  potuit,quiaom 
niaquarcunq;  voluit 
fecitu  Seddoaetno- 
ftra  beneficia  repri- 
mi,nontamii  a  mer Yj;tiufg,ire» 
ccde  pecunia: ,  fcd 
etiam  grari.T. 
h  Oj?f«.Beda.Vcin- 
telligat  non  legis  or 
dine,  fcd  gratia  qux 
fuper  legemefteffe 
curacum.  Offcrre  \w 
bct,vt  oftcndat  quia 
non  legemfoluit,fed  implet,dum  fecudum  legem  gradiens 
fupra  lcgem  fanat.quos  remcdia  legis  non  fanabant.Nec  fa- 
cnricium,  fignificanc  ccffaredebcbar.cum  nondum  fignifi- 
catum  confirmatum  eratconftitucionc  apoftolorum  Oc  fide 
credentium . 

•J«  Vidor  Antiochenus .  Quoimpudentem  Iudarorum  lin- 
guam  obftriiat ,  fecundum  iegis  decrctum  ad  faccrdocum 
principem  mundatum  amandat,uade,inquit,oftende  te  fa- 
cerdotum  pnncipi,  vtcum  paulopoft  veluti  crronem  &  im 
poftorem mcperfequentur ,  tucemihi ceftimomum perhi- 
bcas,&quod  amefanatusfueris,&:quod  iuxcalcgisprefcri 
ptum  faccrdotis  mdicio  te  fiftcre  lufius .   Oftendc  te  nihilo 
fccius,neextrahominum  confortium  cijciare. 
i  ^ttil.egref.  Bcda.  Vnius  faluatio  multos  addomfnumco- 
git.  Nonpotefttacere  bcncficium,etiaiuffusabcoquide- 
dit.Pra;ccpitdominusabfcondi.  Vultcnim.vtin  bomsqu* 
agimus  latcre  velimus,quodcfthumilit?t;s,&:inuitiprocLi- 
murvcalijsprofimus,  quod  magnjc  eftfublimicacis,cum 
etiam  fi  ipii  vehmus.opera  non  poffunt  cacen . 
K  Itavtiam.  Hiero.Noomnibusmanifeftaruseft refus,qui 
latis  atque  platancis  fcruiunt  laudibus,  &:  propn  js  voluprati-  F 
bus ,  fcd  his  qui  fons  cum  Petro  excunt ,  &  m  defercis  locis 
funt,qua?elcgitdominusad  orandum  &:  reficiendum  popu 
lum,qui  defcrunt  deledationes  mundi ,  &:  omnia  qua:  polfi-      • 
dvnt,\t  diczm:  Tortio  mea  dominus.  Gloria  verodomini  ma-p-i 
nifeftaturhisqui  coueniuntvndique,id  eft,perplana&:ar-     a  '.  • 
dua,quos  nihil  potcft  fcpararc  a  chantatc  Dci . 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1     Eamus  in  proximos  vicos  &:  ciuitaces,&c.  Caterapatent. 
1    Lt  vcnitad  c\.\m,iCc.Hicponiturtertium  miraculum  delcpro- 
fo  mnndatu,dtmfides  exprmixur  cum  dicitur . 

3  Si  vispotcs  m e.  Confitendo  enim  in  Cbrifto  diuinam potentia, 
mcrun  curatw.tm ,  ideofubditttr . 

4  Ieuis  aucem  xnuLicet  enim  fecundnm  determinationcm  legts  ex 
tatlulcproftcontrabcrcturimmimditia,  tamen  boc  in  Cbrijto  Locum 
non  btbuit,amaex  taclu  lepram  curattit . 

5  Aic  llli.volo.  Hic  eflpunflus  ,  &  quodfnbditur . 

4undare .  Imperatiuumejl ,  vt  ojlendat Jc per  modum  imperij 
kpramcura>e,tanquam  dominus  crcaturx. 

Ec 


7  Et  comminatus  eft  ei.  Trobibendo  ne hanc  cv.rationem  dinul- 
garet,donecoftendiffetfe  facerdotibus ,  &  facnficium  in  Ugepr#cr- 
ptnmprofux  emendatione  obtuliflet.  Lcgalia  entm  babuerunt  cttrfum 
fuumi&  obligationem  vfque  ad  Clmjti  pa/Jionem  ,  tn  quo  obtdtum  vfi 
vnttmpcrfecltimfacrificiuw  euactuttuum  legalimn,  &  ideo  pfq-  tttnc 
Cbnitus  legalia  fertt*itit,ftci4!  declaratumfutt  Mar.j.fuQer  tllud  vr 
bum:  Non  vcni  folucre  lcgem,fed  adunplere .  Etfimilutr  altis 
fnruandia  mandatiiiyvt  bicpaict . 

8  Ac  ihe.fcilket  pofi  fatlam  fblationcm prxdicl.tm  . 

9  Vciam  non  pof.  Tropter  preffuram  bominum  fibioccurren~ 
tium  ad  quArcndiiwfanitates,&  vulcndum  miracula. 


.  MORALITER. 

Etpradicans  infyna.&c.  Et  venit  ad  cum  leprofus  .  Per  lcpram 
quimorbnscftcontagiofni  .originalisculpa  lij;nifkatur  ,qu* 
percarnaiemgenerauoncm  ad  poiteros  dermatur  ,  qui  mnnu 

Chnfti 


Chrifti  tattus  fanatur ,  quia  virtute  cius  per  bjptifmum  cmun- 
datur.pcr  oblationem  autem  muncris ,  &  diuulgarion<;m  opcris 
ijgniiicaturquotibaptiiiatus  tenetur  Dea  fidclitcr  {eruire/  & 
eum  mgiter  c»llaudarc . 

AD- 


49? 


GIo£ord.&  Nicolai  deLyra.         joo 


^ 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

hicaph.^.  Vbidiurur.  Inpoftil,  JdeoniMefitrciibile  ,quoi 
%.,Lcamen  isvteretur. 

\  .lcakcameiUismanifeftumeft  efledccommuni  liominura 
confuctudine,nonfo!um  rudium  feuimperfcctorum,icdetiam 
fanaoram  vt  patet  dc  Moyfe  Exo.j.  b.  cui  m  rcucrcntiam  cerre 
i.uiclx  diutur  pcr  .mgeliim.  Sotin  calccaminta  de pedibus  tuis.  Si- 
mititerctc  lofuclegitur  Iof.5  d.Vndenon  ?(>  incrcdibilc,quod 
Chnftusqainonfohtanam  dnxit  vitam,  fediuhominibus  con 
ucrfatas  eft.vt  IJaiucb.^.d.cakcamentis  vterctur.  Conucnien- 
tillimumcnimdl.vf  qu'scum  cisquibusconucrfaturTaltemin 
licitis  &  hoecftis  conformctor ,  vnde  1  .Cor.  o.d.  Omnibns  omnia 
/i./aw.Ncr obftat  illud  q«od  Pofti.aliegat.quod Chnftus impo 
imt  difcipahs  ad  prxdicandu  miflus  linc calceaincntis  inccdcre. 

Pnmo,  quu  non  oranu  qux  iplis  difnpulis  ad  prxd:candum 
aatfUs  iatpofuit  Chnilus,  ipfe  feruauit,  prxccperat  crtim  eis.7« 
ciuicjtt*  Samjritanorum non intraicntis.  M-uth.iQ.a.quod  tame 
ipfcChri{rusnonfcruauit,vt  habetur  loan.4.  Simduer  Matih. 
lo.a.  U  viam  ^e-itiui»  nc  ab.fe.  Chriftus  autcm  abijt  in  viam  gen 
tium.vt  patct  iMat.  1 5.b.*bi  lcgitur.  Secefjit  inpartet  Tfri  &  Sy- 
donis.Vndc  illudquodlegitur/ A&u  i.a.  Ca-pitlefis  facere&do 
cere.  Intelhgiturdchis  qux  limphciter  fum  bona  fccundurole 
j  «;em  naturaicm  vel  diumam,  feu  dc  his  qux  pcrtincnt  ad  pcrfe- 
tfionem  vitx .  Vfus  autcm  calceamentorum  dc  fe  uec  eft  bonus 
ncc  raalus  fecundum  vtramque  legem  prxdnftam  :  vnde  fecun- 
dum  Aug.  dc  doc.  Chriftiana.  In  omnibus  ncn  y  fus  rerum  ,  fed 
n  libido  vtentisinculpaeft. 

*  Secundo,quia  illud  quod  dicitur  Luc.  io.a.  T^ofite  poriare  pt^ 
'  ram  nec  calce*jnenta,z  doclonb9.Intelligitur,non  vt  lkera  fonat, 
fed  fi»uratiue,vndc  in  glo.ibidem  vtrumquc  dc  mortui  amma- 
lis  corio  fit,vnde  nihil  mortale  vult  eiTe  in  illis  quos  ad  prxdican 
dum  raittit.hxc  in  glo,Qux  quidem  glo.non  my  ftica  tantu  cen- 
fcnda  cft ,  fcd  potius  Iitcralis  .  Nam  c^tera  qux  Chriftus  prohi- 
buit  chfcipuhs  ad  prxdicationem  miiiis,ad  lueram  intellefta 
funt  impedu  iua  othcij  prxdicationis,  mquantii  ahquara  folicita 
dmemfiipertiaam  fecum  trahunt,  ficut  cft  pothdere  aurum  & 
argentum,vel  portare  facculum  vel  peram  &  huiufraodi.Sed  cal 
ceamcnta  roanifeftam  eft,quod  non  impediunt  ad  itmcrandum, 
fed  potius  cxpeditfnt.vnde  dominus  qui  Ifracliticis  excuntibus 
de  Aegypto,  ad  feftinationem  excundi  &  ambulandi  hprtabaf! 
in  efu  agni  pafchalis,prxcipiebat  eos  haberc  calceamcura  in  pc- 
dibus,vt  patet  Pxod.  1 2.b.Cnius  ratio  eft,nc  nudis  pedibus  am- 
bu'»ndo  per  offcnfioncm  lapidura  vel  huiufmodi,impedirentur 
ab  itincre  .  Ex  quibus  videtur  fequi  quod  Chriftns  no  prohibuit 
prxdicatoribus  materialitcrcalccamenta ,  fedintelligendum  eit 
prout  in  gl.allcgata.Hoc  cnim  patet.)nf.f5.c.manifefte,vbi  Chri 
ftus  difcipulis  ad  prxdicadum  miffis  mbet  calceari  fandalis,  vbi 
Anguf.de  confenfu  cuangchftarum  dicit,quod  Matcus  dicendo 
cakearifindalis.ahquidhoccnlccamentummyftictjiignincatio 
nis  admonet,  &  ideo  nullam  contradiftionem  includit,  li  vuo  Io« 
cocalccamcntadifcipulisprohibeantur,&  m  alioeifdcm  prxci- 
pianrur,cum  fecundum  myfticam  expofniouem  vttumque  fit  ve 
C  rum.Si  quis  autem  intantum  voluern  protcruire,q>  nullo  modo 
cakcamcnta  intelhgantur  nill  marcnafrter,tunc  ex  diitis  apofto 
li  habebit  concedere,  qaod  prxdicatores  euangelij  dcbent  habc 
recakeamenta.DiciteniraEph.^.c.  Stateergofsc.&c.  Et  fequi 
tur.  EicaUeate  pedes  in  pr<tparatione  eua"gcl:ypacis.  Oportet  er« 
go  dicerc  ,  quod  ta  in  diclis  Chrifti  prohibcntis  cakeamenta  di- 
fc;pulis,quam  in  Jidtis  Apoftoli  prxcipientis,  prxdicatoribus  cal 
ceari  .vtrobique  intclligantur  cakcamenta  non  materialiter.fcd 
fptritualiter.Tertio,naconfuetudo  eccletix  vnmerfalis  roaxima. 
habet  auftoritatem.  Ipfaenimdoctnnacatholicotu  docloruab 
ecclchx  au&oritatem  habet .  Dicit  enim  Aug  in  lib.de  vtilitate 
credendi.  Non credercm  euangelio,nifi  ecclclia  i!lud  mihi  trade 
ret.Conftat  aut,quod  exconfuctudine  eccletia:  vniuertalis  prx- 
dicatores  dmini  vcrbi  materiaiibus  vtuntur  ca!ceamcntis,nec  ex 
boc  reprehenduntur,  mli  forte  1II1  qui  ex  regola  vcl  conititutio 
ne  adhocrcftrmguntur.  Cxtcri  autcm  iiullomodotamgenera 
Iiter  &irrcprchenlibilitcrhoc  fccificnt  iicx  pceptoChrilti  hoc 
faiiTetinterdittupdicatonbus,  vtpolh.vr  fentire.  Quartoqa  ex 
his  verbis Ioannis  Baptiftx  Aug.  intellexit  ad  Iiterii,cj»  Chnitus 
CaUeamcta  matci  ialitcr  portabat ,  vnde  dicit  in  li.de  vcibis  dni. 
De  his  calccamcntisquibuscalccati  fumus  confortar  me  dns  Ie- 
fus.quia  niii  calccatusfu  iTct,de  eoioanes  110  dixiiTet,  cuiusno 
fum  dignuscorrigiacalccametifolucre  .  Sorrtpat  crgohumana 
piumptio  di.ti^o  cuangcliij  feruo,quia  nudo  pede  .imbuIo.Hxc 
lUc.titi  ct  alu ro  ad  ^ppolitu,  vidc.infr.c.6  in  additionc  iecunda. 
A  D  D  I  T  I  O     II. 

Jnco.c,  Vbidfin  poftil.  Dccndtanqi.od  ilb  apettionon  fuitin 
corpore  calcftifedm acre.  Mclius  dicendum  eft  fecundum  Hiero. 
fuper  Mat.diccntc,quod  no  rcferatione  elemetoru,fed  fpirirua- 
libus  oculis ccji  apcrti  funt,licut  pAechicl  in  primo  fui  volumi- 
nis  apcrtos  cfic  c6mcmout,fccudu  qua  fcntenti^  nec  in  corpore, 

ccicfti 


celefti.n: c i»i  aerc  apcrtio illa  fuit fac>a,fed tantu  refpeclu lpfius  £)» 
Chrithhancaperrioncfpiritualitercoiideratis.  (^uodctipfenio 
dusloquedieua^eliftaru  tcftar.Df.n.Mit.j.d.  Et tcce aperti func 
caeli.\lii  Chryf.Quodcorpoialitcraperitur,oibusapenucft.Si- 
rnihrcr  &:  Marrus  dicit  dc  Chrifto  tm.  Viiit  calot  aperto*.  Quafi 
ipfaapertiococloru  ad  viiioncChriftirctcratur,  f.mtelletlualc, 
.  prout  Chnftusbaptifmo  ia  fantlificato  vjdit  aprrtu  eifeceju  ho- 
lniinbus.rraod  tn  amca  viderat  fiendu,vndc m  hac  apertionc  fe- 
cunduTho.in  ^.par.q.ip.ar.^.incor.qonis.Triafuntconiidera- 
da  qux  pertinei^tad  etlicaciaro  noftribaprifmi.  Pnmoquidcm 
pnnJpalis  virtusexquabaprifmus  efticacia  habet.  Q^squide 
eft  virt us  ccjcftis  f  diuina,  quod  rcftc  fignificatur  per  apertione 
ccc!oru.Secundo,ad  flficaciJ  baptifmi  opcratur  fides  ecclefix  & 
cius  qui  baptizatur .  i> ■iptifmus.n.cft  fidci  facramentu,  per  fidc 
autcognofcimusceleftia,qux  fcnfum  &  humanarationcexce- 
dunt,ad  quod  ligniticandu  aperti  funt  Cfb.Tcrtio.quia  pcr  ba- 
ptilinu  apcritur  nobis  introitus  rcgni  cejcftis.prout  m  poifilla. 
A  D  D  I  T  I  O     III. 

Jncod.cap.  Vbidicitur  inpoftil.  Sienim  cognouijTent  dxmonot 
ipfum  effe  Deutn^  nunqnam  induxiffcnt. 

Non  videturratioquarc  dxmones  non  induxiflenr  Tudxos 
adcrucifigendumChnftum,  ctiam  ficognouiflcnt  ipfumcifc 
Dcurn.  Dxmoncs.n.cumfintift  termino  damnationhvquanto 
ad  maiora  peccata  hommes  tiahere  poiTunt,  tantum  ad  lliud  ma 
gis  conantur,  &  idco  Bcda  in  hoc  loco  loquens  de  diabolo  tic  di- 
cit.Non  .'giturideo  iudxis  cum  crucifigcre  pcrfuaiit,  qaia  Dei 
filiu  non  eilc  putauic.Ex  quo  pater,quod  ct  ii  filiura  Dci  ipfini 
efic  putaffet,  adhuc  perfu|fiiret  vt  crucifigeretur.  Dktii  autet 
Apoftoh.  1  .Cor.2  b.dicentis.  $iji.tognou'ffenitnunqua  dominu glo 
riacrucijixiffent,&c.Non£aC\t  ad  propofirum.Loquitur  enim  de 
hominibus  qui  tanqua  viatores  quantuncumque  viles  fint,  non- 
dumtamencommuuiter  attmgunt  ad  terrmnam  damnationlH 

REPLI.  7«/7riw>ra/7.Vbidicttur.  7^0«  fum dignns  fo/«erM 
corrigiam  calceamenti,&c.  Pofbl.hoc  exponens  dicit,  per  hoc  ii- 
gnificari  vilc  obicquiumquafi  dicat.non  fum  dignus  ei  in  mini- 
mo  obiequium  prxftare.  Non  en:m  ad  lircram  Chriftus  calcea- 
menta  foluenda  habuit  qui  apoftolis  ne  portarent  lnterdixit, 
quia  cocpit  Iefus  faccrc  &  docere  ,  &c.  Burg.  hoc  didtum  xgre 
ferens  fortailc  propter  poftil.nudi  pedem  cakeametorum  viurn 
paruipendit,  nonattendens  quod  fanftusDionilius  cap  i  c.an- 
gehcxhierar.  fingulari  mirterio  dekribit  angclosdifcakeatos, 
\t oftenderct  ad diuinas  illuminationes  fufcipiendas  cV:  commu- 
nicandas  nudi  pcdes  eile  aptiores.  Attcndat  I3ur.primum  ccclc- 
fi^  clcftu  &  dcputatureftore  Moyfen,  non  niii  nudipcde  ad  di- 
Ujnacontemplandaaccedeiepotuifrc.Exorf.  ?.a.  Et  prophetaru, 
difertitfimu  Ifaiaad  Dei  pr^ceptu  nudipedc  incclliili;,  Ifa  2.0. b. 
Et  magiftru  vniunudi  pedem  fed^ife,  vrparetex  ManxpcenjM 
tcntia.qux  pcdes  cius  laii:t,Luc.7.g.  Apoftolofquecakeatos  « 
fuitTe.Et  quamuis oium  illaru  rcrii  linr  roncs  my fticc  per  doclo- 
res&gloframalfignita?,verncfttnad  lireram  tllacontigiilc,  Se 
Moyfi  &  ifaix  &  apottolis  prxcepta  {uiife :  Eccleiix  catholic» 
vfus  eft  in  piftuns  &  imagiivbus  aliquoru  fanctoru  dcpiclis  cii 
calcei;,imag!nes  tfi  apoft  >ioru  &  Chnfti  nudi  pedes  apparent^ 
qux  piclurx hbn  laicoru  dicuntur,  &  rcru  grft  tru rememorati- 
ux,  Vnde^Burg.fcinaniterfatigat,inc6meiidationecalcercncn 
toruinfuggilationempoftil.  qualidixcrit  v;l  fcnfertt  cuangeli- 
Cos  prxdicatorcs  fub  prxcepto  Chrifti  aftriftos  ad  abieflioncra 
cakcorum.quodtnnonintendit,  fedd:citapoftolos  prohibitos. 
Conftataiitpr^dicaroresverbi  Dei  multa  hcentcr  facere  ,  qux 
facere  apoftohs  non  licebat.Conftat.n.apoftolosreliquiilet  ijq 
eoru  fucceflores  non  rehnquunt.fed  quide  thefaur  zant.Coftat 
etia  apoftolos  vota  *mififle,  qux  fuccefloi  es  eorum  non  cmifc- 
runt.Conftat  apoftolos  in  lllatis  cotumclfs  fuifle  gaudentes,fuc- 
ceflbres  eorii  mrariai  acnter  vindicates,&  fic de  multis  alijs.Fru 
ftra  et  Burg.fe  fatigat  ad  psrfaadcndu  Chnftu  inccififfc  cakca- 
tu,  quia  vt  dicit  conuenientnTimu  fuit  fe  conformare  cu  his  cum 
quibus  conuct fabatur  in  licitis &  honefts.  Allegat  ad  hoc apofto 
lu.i.Cot.9.d.0imiibis omhiafaftus fam.Etiicut  Burz,.iubiumit 
de  calceametis,  ita  &  ego  fubfuraodecliuitiis  &  poflciliombw, 
q  funthoneftx  &  hciti,igit  couenicbatChnitu  fuiflediuirc& 
proprietanu,  iicut  Burg.  arguit  cu  calcearu,  fcd  confequens  eft 
cotra  Chrifti  profelhonc.Dixit  enim.  Vtdpes  foucasbabent,  &c. 
filius  autem  hominis  non  babet  vbi  caputfuuvt  reclinct.  Ita  fubfumi 
poteftdenuptijs&  mulns  alijs  licins  & '  honeftis  ,  parcngitprin- 
cipiu  Bur.modicii  vcntatis  h abcre.  Itcm  li  proptcr  conuerfan  cu 
hoibus,proutal!egat  Burg  Baruth.j.  Chriftus  debuitcflc  cal- 
ccatusigiturfuitcakeatusaiuequaincarnatus.  Tenetcofcqucn 
tia.quia  illa  conucrfatio  cuhominil^us^allegata.exponitur  ad  ii- 
teramdeconuerfatione  cum  lud.-eis  m  defcrto.  Apoftoluseni 
per  Burgcn.allcgatus,pcr  totum  capirulum  probat  oppofit  ii  in- 
tcntipnisfux,quia  probat  ibiauftoritatibns&  radombusa  lici- 
tis  abltincndu  vcris  prcdicatonbus,ficutaccipcre  fumptus  nccef- 
farios  ab  h;s  quibus  prxdicant.Vidc  Bon.in  apoiogia  Ncc  vakc 

rciponfura 


t 


JOI 


M 


arci        Cap.  II 


1  refponfum  Burg.ad  argumentfi  Poftiilatoris,  quiaficit  glofsam 
L  noua  illius  diclt.Ccpithfisfacere  &  doccre.  Et  puto  fua  glofsam 
forc  errori  propmqua,  illud  f.didum  intelligcndum  eCse  folum 
dehisquxlimplicitersutbonafecudulcge  naturalem  &  diui- 
nJ,quia  fecudu  illamglofsam  Chriitus  nonfecifset  necdocuifset 
opera  lupererogationis  neq;  codefcenfionis.neq;  conhlia,que  no 
funr  limiliter  bona  ad  Icge  naturalc  &  diutna  pertinentia ,  alias 
,n.nd  pofsent  omitti  iine  peccato,qd*  falfum  effvt  patct  M'ar. i  o 
Mehusanceglofsatilluddiclu,cj,cepitIefus  facere  &  docerc.i." 
quidquid  ad  vrrtute  &  auitentate  v.tae,pertmet,qct  ChnlJus  do- 
cuit,ipfc  pnmo fecit.Et  quia  nudipeditio aufteritatis  eft ,  &  apo- 
ftoUs  praxepit.ideo  fecit,quod  eft  argumentum  pofti. 

Sed  huic rationi  Burg.dar  mftantia  dices.Chnflus  prxccpit  a- 
foQ.ohs.In  via-t  gentiumneabieritisMzt. 10  a.  &  tame.pfe  tran- 
fnt  per  media  Samana,&c.Hic  dico,q,  inftantia  no  valet,qma  no 
dicitur  AcL i .qa  Chnftus  docuit  quidquid  fecit, ied  dicic,quid- 
quid  docuir.hoc  primufecir.&fecitque  n5  docmtfacieda.prout 
Aug.dicit.N6  n.Chnftusdix.t.  Difciteame  mortuos fufcitare, 
fup  aquas  iiccis  pcdib.ambulare  No  hoc  dixit,fed  qd ait?Difcite 
a  rne,quia  mitis  fum  &  humilis.Poteft  et  dici,quod  cum  CJinftus 
tranliret  per  med  a  Samaria,ibat  etiam  cum  eo  apoftoli,  qui  per 
eu  proiiibiti  era t  ad  prardicandu  gennbus  propter  caufas  afsi^na 
tas.n  glo.autf onrat.s  aUcgate.  &  fic  Chnftus  ec  fcruauit,qa  clcca 
iionalishnteiustranfitusperSamariam  ,  non  principal.terin- 
tentus  ad  ibi prardicandum.  idco  Matthari quintodccimo.c dix.t 
niulier..  T^pnfum  mifsus  nifi  ad  oues  que  pertcmnt  domus  Urael.  Et 
lequitur  .  7<{on  efl  bonum  fumers  panem  filiorum  &  dare  ca>vh,s 
toeodcap  Vbi  dkitur.Cccli  apmifmt.poflil.  exponit  de fi<mo 
,  viJibili  icnfibili,vehmaginana  vifionc  confidcrato  .Burgcnfau- 

tcm 


P 


COI 


tem non  vult  ahquod fuiffe  rcale fignum in acre,fcd folius  Chri-  D 
iti  fpecialem  intuitum  hgn.fir.irecoelum  apcrtum .  Sed  docfores 
per  eum  aliegat,  non  loquumur  cum  praxifione ,  reftnn-entes 
feadfolamfpiritualem  /ifionem  Chriit.,cu.usfignumre?refen 
tatiuum  inaere  apparmtetiam  loanniBaptiftar.propterid  quod 
«hc.tur  Ioan.  i.  Ip(e  baptizans  accepifse  a  Dco  fignum  a^nofccn 
d.baptizarum.  Namfiprarc.fedc  Chrilto  intelligereMir v.fio 
fpintualisilliusapertionisce!i,mirumvidcturad  quem  fjnerri 
cu  an.ma  Chrilli  v.derir omnia  in  verbo qu?  verbu.Sicut  io-,f  n6 
oportu.td-c,  apcr.ri  ce!u,vt  cdii  v.deat,quia  perfecf.oreffvifio 
omnium  in  verbo qua  in  fpccic  propria  .  Intelligibilius  igitur  vf 
<lici,q?  Ioanes  vident  imaginaria  vel  fenluali  vifione  (  ficut  Lze- 
ch.el)(up  Chr.flu  celu  apenri ,  ficut  vidit  fpintu  defcendere ad 
perhibendu  teftimoniu  de  erficacia  baptifmi  Chrifti.  pcr  qd  ape 
ntur  lanua ceh. Vidit  mquam  in  hoc.licut  in  figno  rcprefentaie. 
Ineod.cap.  poftil.prepondcrat  op.nione  dicentiu  darmoncs  rio 
iciuifleChriftueile  Deu,  propterhocqd  dic.f  primar.Con.b. 
Sienim  cognouifsenr,  nunquam  dummum  ^lone  cructfixificnt ,  ideft' 
induxiJTent  Iudaeos  ad  crucifigendum.Buro;.  aute  abiicit  rationg 
di«ns,q,  no  vidctur  ratio  etia  Ji  nouiffent  eu  eflc  Deum,  quarc 
no  induxiffent,  quia  conatur  liommes  trahere ad  peccata  maiora 
hbcntius.Sed  B.irg.potuit  bene  videre  ratione  multiphce,  cur  ad 
crucifigcndii  no  induxiflent.Na  diabolus  fciuit  p  morte  Chnfti 
fuu  penrc  impcr.u ,  &  homine  faluari,&  regnu  Chnft,  exalta- 
r.,&c,quae  quia  diabolo  praeiudica t ,  fcieter  ad  fui  pr.xiudiciu  no 
conatur.un  &fitrahit  iibeterhomineiaduitia.non  tamein  fux 
poteftatisdeftruaionem,&  ficailegatude  Apoftoioeftmagis  ad 
propohtum  quam  de  hominibus  mal.s.de q.ubus  Burg.exponit 
quia  nemo  utens  ratione  fibiipfi  noccre  cupit.  £ 


r 


a 


c  a  p.  n. 

Tavtnon  .     Beda .  Prardicancedomino,  in  domo  non 
capiuntur,  nequeadianuam  ,  qu.aprard.cantein  lu- 
dara  Lhriito  gentiles  ad  audiendumnondum  mcrare  vo- 
lucrunc ,  adquosramen(eciifons  poficos )  doahnx  fua: 
verba     direxit     per 
i  prardicacores  fuos . 
J>-  b     Taralyticum  . 
Hieronymus.  Pa- 
ralyfis  Typus  citcor 
poris  ,  quo  piger  ia- 
ccc  in  molJicie  car- 
nis ,  habens  defidcv 
riumfalucis,  feicur- 
:signauis  &  duplis 
'"•cogicationtbus,  acfi  ■■•.:.. 
cnctuatis    ir.cn, bris 
:  nditur.Qucpor- 
tanct|u;'Cuor  quas  fu 
tliximus  vucuces 
'as  diuinita- 
tiscx:  t  ipicncixin  do 
mocanus  Chciiripatcfactas.Cui  vice  muneris  dicifrportarc 
nqiK-feporc.ibac  ,  \  ^  cr  aliam  viain  cum  magis  in 
;Kmcmrede.u. 
tor  Anciochenus.  His  nonabfimilia  cxponic  I_u- 
«quoqucvnoiJJoduntaxac  cxcepco,  quodciuitacis  ,  jn 
-" qna 


qua  miraculti  edicii  fuerac,nome  no  exprimac.  Mattheus  ve 
ro,quod de  tecfo  reuulfq  narraf, fupprefXo,  eade  fere  verbo- 
ru  fcrie.fignu  in  fna  cmicace  ftdu  fcnbic.  Ac  ciu.cas  illius  no 
Capharnau,  fed  Nazarccb  heb.uur ,  nifi  quis  Capharnau  ob 
id  forfan  ciuicacc  lJlius  appcllacam  dicac,quod  fi  equencer  ad 

modu  in  iila  dcB,crcc 

C  A  P.     1 1. 


i    Bcda.Poft  defertura.      Sed  qiiia  nec  cainale»  deferit,iterum  in- 

trauit  in  Caphar.         Be.cimtaiem. 

T  iteru  intrauit  Capharnaum  polt  dies 

a    Be.inluda:a.  * 

o&o,ck  auditu  eft>q.  i  do  mo  ciletj&  co 

Idro. 

uencrut  mulri,ita  vt  no+1  caperet+nccj; 

Scilicet,domus.  a  Bedti.Tamen.  b  Be.Pet  apoitolos.    Poflotcs. 

ad  iamia,e't  loquebaiur  eis  verbum .  t 

a     Be.Alle.Animam  molkie  carnis  totpenteih.         b     Quia  quatuor  libtis  Euangclii   oninis  do- 

-       ^iiiiti  firmatut. 

b  Et  venerunt  ferentes  ad  eum    paralyticum,  cjui  a  quab-  t 
tuor  portabatur  .  Et  cum  non  poiTent  ofFerre  eum  illi  prx- 

4 


mulcaqjfubindemi 
rac ula  in  ea  pacrarer. 
Sucquipucent(quod 
loca  illa  paruo  incer 
ualloafc  inuicemdi 
ftarenc  ^cuangtliftas 
non  tam  curaflc,  vc 
locum  praxife  mdi- 
carcnc,  quam  vc  rni- 
raculuni  ipfum  cxpo 
ncrenc  ,  dc.bocaU- 
tem  omnaim  fcnccn 
tias  intcr  ie  tonlpi- 
rare  ,eti.imfialn  al;o 
modo  hifioriam  te- 


"jinolius 
t  c.perentur 


t  M.itr.;?  a. 
Luc,r,d. 


C 


xanc. 

b     Jl  q't.ttnorportabat.Beda.  Qtiia  quacuor  vircucibus  ad  do- 
minumfiduciamenciserigicur.  Dcquibus  dicicur  in  Jibro  Sap-8,b' 
Sapiehcix.Sobriecacc ,-m  &  lapienciam  doccc,  &  fcienciam  &T 
vircutem,quas  aln  pt  udcciAin^oititudinem  ,  tcmperanciam 
cx:  luitmain  nuncupanc- 

i $  'Hnda-      F 


-NICQLAVS    DE.LY.RA. 
C  <A  P.    I  i. 

lT*Titerum  mtraM  Ca.pofl  df.nfio.  Pofrqu5  defcripta  cftChri 
-L,  ItipraEcl.cat.o,  hicconfcquenter  deJcr.bitur  infurccnseK 

?*M«winatmuljti^&hociii<,uatuorcafibtefcilic«T»pAa 

vt.CKarat.qne,!,,  Matthatt  vncat.onc.in  difctpulo.fi  Chh  areu 

t">ne,&  ,n  manus  ar.de  fanatione.fecuda  pars  incipit  ibi.£;  cum 

F«Brtf-wdu  Leui^cnia.ib,.}^  n^tdifipuli  Io««».quarta  in 

'«pio  (c.c.C.rca  pnmu  pmittif  armulationis  occaf.o,lccundo, 

»  um^uerla  cog  natio>.bi.  Jitit  at  iliic  quida  de  icr.b.s.ter- 

tio 


■ 
tio  ipforu  cofuratio,ibi.  Qnoflatim  cognito  TcfttsMx  trcs  particul^ 
expolite,  sut  ,\lat. 9.111  princi  pio  capituIi,hoc  excepto  q,  ibi  tacc 
tur  modus  otfcredi  paral yr.cu  ipli;Clifo,q  hic  expnm.tur  cu  d?. 
2  Et  cum.r>onpuf(f.ci<w,&~i.Mi.ttc.Sci\iict  domus  ui  qua  erat 
'Chrillus.Adcui<is.ntelleclufcic.niuc}>  domusiu  ttnaill.i  Ivabcc 
p!anatecl:a&  ibi  ajtcndut  hominescaufa  rccreatioinsadliabedii 
aere  &  confabulandu  ad  inuice.qu.a  de  teclo  vn.a.s  domus  poteit 
dc  facli  tial.ri  ad  tcclii  alterius  domus,&  propter  qct  dici;  Salua 
tor  Maf  ijlf.Qtfarf/rt  aureand  tis.\.in  fecreto prccdicat c  fnpcr  tctla. 
iddt,inpubl.co  vbiconuenmt  homincs  .  Etinquoli! >c!  tecfoeft 
vnaclaufuraquaeaperuur,  qn  hommcs  dedomoafccdunt  luper 

teCtum 


R    A    L 

Za.  Scquitur. 


I    T    E    R. 


M    O 

*    MHterumintr.ini,» 

TMt>eHe.ft.#  c.Pet  qucm  fitin.ficatur  turpi  marccns  oci'o,Le- 

Imquo  "<ete(t  prauaconfuetudo.pctrratoicseiusurfanen 

aatuorfuc  ialutis  procuratorcs.fcilitct  mo- 

en»»<«cte,pra:dicaaspubiicc,orausproeo,ck;inuitans  exem- 

pio, 


plo,  &  fic  ante  Dcum  locatur,&  d.aorum  mcritis, fi  tamcn  obi- 
ccm  non  po.iat,fed  mag.s  eonfcnfum.fanatur  &  tollit  lcclu  ma- 
Ixconfuctudimsper  excrcitium  boni  operis,  &  fir  procedens 
devirtutcinuirtutem.uaditaddomumfuam  Ceclcftero  illiue- 
ro  qtu  mdemurmurant  lignjficant  damones  qm  inde  uaidc 
dolcnt 

Et    . 


5°i 


Glof.ord&NicoIaideLyra.'      5-04 


ftnc.j.d- 


!>onitur,quiai:ogno- 
ccrc  IcfumdctCTin 
c.unc  haccBffitutus. 
b  Cumaaydi.  B  *d. 
Mulcura  valct  .ipud 
£>eum  fidcs propria, 
vbi  unriJ  valuit  nlic- 
jia,  vchomointcritis 
&  cxterius  fanaciis  re 
pccccxurgerctalioru 
qiemci-.is,  fuacirc- 
]  .\>.renrurcrrat.i. 
c  F.'i.  Mirahumili- 
tts,  dcfp.thimabom 
BibuSjditTolutum  co- 
ii,.,rtii'.tis,hlium  vo- 
cac  Atit  ccrceidto, 
qiiia  dmnttuncur  ci 
peccaca . 
'  VctorAnciochcn. 


f  jQ^idefl .  Bcda.Q^d.  C^m  porcntincordis  occulta  intueo»-, 
cadem  pcccar.adinntt  >.  Cj>ua(i  dicac .  Exvobis  incclligirc 
quid  confequacurpnralvticus. 

*     Victor  AntH>chenus .  Vtiqucpcccntarcipfadimirtc. 
rcdifiicilius  cii,quain  dicerc,dimiccuticur  cibi  peccaca .  Ne- 

qnc.n.is  facilcfallica- 

b  S^ipturarum  mrftetii. 


c 

d 


4?  a  "KudjHcrunt tetium  \>bi eraf.Tectum domus  in  qtu  Chriftus 

A  ti.)Cct,fuMunit.>srlrll.t:rcurx,Mnquacoiri«itadolcfccntior 

P.HJ.n.s.b.  v,om  |uamoru,jrtodicndofcrmoncstuos. 

^C,J'V"      Bcda .  Domvis  lefu  fecundum  alium  cuigdiftam  ceguhs 

to-tidrcitur.qa  vcilitacehccra;  fenftu  fpirmiahs  tcgitur .  Cu 

erahatoaii  lcfnmdc 

a  Cogttationum.  Domuj; 

a  tilrba,  nudauerunccc6tumvbierat,  &patcfacientes  fub 

Caincm.  Torpen» . 

b  miferutgrabatum  inquoparalycicusiacebar.  Cumautem 
vidilTcticfusfidcmillorum,iitparalytico:Filidimittuntur 

a  ln  increduluatc  non  lurceiue «  ad  tid..m  . 

tibi  pcccata '.  Erat  autcm  illicquidamdcfcnbis  fedcntcs  Sc 

a  ldco  inuidcni.quia  dutit.Diinittuiumiibipcitata. 

NonDci.         Dcfpcctme .  Tam  alte.  F.mm. 

coqitaVitcs  in  cordibus  fuis.Quid  hic  iic{loquitur?Bla{phc 

■    QjiiapiriJdo»faluaicdelid;uioccu  tirumcogniiione ,  Scoperutu  vittute  le  Deum  cfle  nanireOat  . 

rnat.tQuispoteft  dimittere  peccata,  nilifolusDeusrQuo 
ftatim  cognito  Iefus  fpiritu  liio,  quia  fic  cogitarec  intta  le, 

a  Hoc.f.cogr.ito.  b  Milii . 

dixit  illis.  guid  lfta  cogicacis  in  cordib.veftris?  t  Quid  eft  fa 

a  Duit  8i  taita  funt.         Hiero.C^F.iufdem  fentcntia:  eit  animain  fanire  5c  cotpus  . 

b  Quodfpu-ituale.ciued  lolu»  Deus  nouitOjiiifacir  . 

cilius  diceVe  paralytico,dimirtunc  tibi  peccaca,an  dicere: 

a  Qiiodcorporesoiulisvideri  potelt.  b  Vt  vilkilemiracuiumprobet  inuifibile . 

furgc  colle grabatu  tuum  &  ambula?1  Vc  autem  lciabtis,quia 
Qjod  paralyticuhuc    g  poteftatem  liabet  filius  bominis  in  terra  dimittedi  peccata 

fillUm  VOCar,llllldjaUt  t      ^  g.jjj^  carnalibin  deiidcnjs.     Beda.Carnem  per  continentiam  fpe  cjleilium  a  tctrenis  fegtega. 

ait  paralytico.tTibidico,furge,tollcgrabatutuu,&  vadc 

a  Paradifum  qu*  primi  domus  honunis  fuit.  b  Mira  domini  vi.  tus  ,  fine  mora  falus  in  tuffu  eft . 

I  ddmu  tua.  Et  ftaum  iutrcxic  illc,  Sc  fublato  grabato  abijt 

a  Damnita  blafphcmiaadlaudem  vcrtuntur. 

cora  oibus,ita  vt+mirarentur  omnes,&  rglonficarent  Deu, 

Foft  cutatum  patalyticum;.        a  Capharnaum.'  b    Vt  tnaritimoi  colligat. 

dicetes,qa  nuqua  fic  vidimus.tECcgrelTus  eft  rurfusad  ma 

rc,omnilq;  turba  vcnicbat  ad  cum>  &  docebac  cos .  Et  cum  t  -  h  us  hommis  cif .  ita 

homo  Chnlius  per  di 
illi ,  vt  recupcrara  fanitatcambule.tu  veroaliud  pro  alio  fa- 
nas.Ccrnishauddubtequajnonilhccinunc  .Cognofcis.n. 
qua:  fccrcto  admiii.qu?  llli  non  cognofcunt.  Anima  pr^  cor 
pore  laborat,morbi  ltaque  caufam  c  medio  fubuiouens,ipfe 
ctiam  morbus  vna  fubmonebitur . 

d  Dimttun.ti.pec. Oficndit pp peccata fuifrc morbo percuf- 

lbmc.r..fam^  jdeo  non  poffe  fanari  niiiprius  his dimirlis.  Sicut  pa 

ralytico  ad  p\(cma.Eccefani4sfaclus  es,iam  nolipcc.ne  deteiius  li- 


D 


B 

-^MaK.o.x. 
i  j^.i.j.b. 


propter  fidein  quam 
dc*  ipfo  conccpcrat, 
focil  ,  aut  ccrte  ad 
crentioniscaufam  re- 
fpicit.  At  qutd  hoc 
lanpcmt  cft>  mquit  mcrafcil- 
le,  quod  depeccatis 
audio  ?  Aliud  expe- 
cto,&  aliud  largieris. 
Detulcrunc  me  huc 


tisredarguipot,  tjin 
dicic.dimittuncur  cibi 
peccata  tua.quippc  cp 
hic  efledtus  fub  sclum 
novcniat.  Si  quideni 
vuln9  nopatct.vt  mc- 
dicivirtus  dnndicarc 
poiTic,  Qijia  ergo  ver- 
bo  ridem  non  hecis  ct 
opus  adiicio,quo  lllud 
ftatuatur  q.  fubaipe- 
ctu  non  cadit.  Etenim 
ii  Dominus  primum 
cxtcrius  paralvcicum 
fanalfcc,  acq ,  dcmde  il 
li  pcccaca  codonalfet, 
rati  fuiffent  primum 
quidempraeihcum,  fc 
cundum  vcro  maucrc 
incertum .  Quia  ergo 
primu  eratambiguti, 
vulgoque  parum  cre- 
ditum,  adiectum  cd 
fecundum. 

fFilius  bominis .  Bed 
olus  Dcus  dimidt 
peccata,6t:  filius  homi 
nis  habct  potciiatem 
dimittendi  peccata, 
ergo  idem  Dcus  Sc  H- 


t: 


Qmidih  de  bi  '     I3cc}/Quinquedccaufis  afficiuturlx>minesmoIeitijs 

nurmolcfti)*  carms.Aut  propter  merita  augeda,vt  iobbc  martyres .  Aut 

u-i.ii .  proprer  humilicarem  confctuandam  vt  Paulus  ab angelo  Sa 

.   x.Cor.ii.b [hanas. Aut  ob  peccata  mtelligenda  Sc  corrigenda,  vt  Mana 

Nu.i-z.c.  foror  Moyii.Et  hic  paralyticus  qui  110 n  nilidimiflis  peccatis 

potuitcuran,autadgroriamDci,flcutca:cHS,dequo.Nequc 

hicpeccauit,nequeparcn.eius,ck:c.S<:Lazarus ,  cuuis  mfir- 

niitas  non  fuit  ad  mortem,  fcd  pro  glona  Dci,  aut  ad  initiu 

ztcrnx  damnationis,  vt  Herodcs . 

loan.o..  c  Ouispoteil  di.  Bed.Verudicunt.Solus  Deus  hoc  potefhfo- 

V- lus  ct  pereos  dimittitquibus  pctcfiatcmdimittendipec- 

cata  tnbuitjio  verc  Dcus.Verumtefiatur.lcd  perfona  Chri 

fli  ncgado  falluncur  .  Errat  igicur.quia  ut  Deum  ciicSi.  pec 

caca  dimiccere  crcduc,Chrillu  camen  eife  eum  no  credunt. 

Sed  dcmeirtius  Arriani ,  qui  &i  Chnftumeffe&ipcccatadi- 

xnitterc  ncgare  nonaudcnt.Deum  effe,ncgarc  non  timent. 

Vuid 


uinitatem  dimittitpeccata,per  humamcatem  pro  peccato 
ribus  poceft  mori . 

*  Victor  Ancioch.Filius  hominisfignum  patraturus  hxc 
uerba  prxmittit.^  autemfciatis^c.  Vt  planu  fiat  dunnica- 
tisuim,  proptcr  indiuulfam  utriufqueunionem,inhuma!- 
na  quoque  nacuram  icfe  diffundere,quafi  diceret.Quamuis 
homo  iam  factus ,  cum  Deus  alioqui  efjfcm ,  propter  carnis 
ceconomia  in  terris  degam,nihilominus  uc  Deus  figna  cdo» , 
peccatisq;  obflriclis  vincula  reJaxo . 
h  fade  in  do.tuam.  Bed.C^iii  languerac.grabacum  domum  re 
porcac,  cum  ala  peccacorum  remiffione  curata.fe  ad  diutur 
nam  fui cuftodiam cum  lpfo corpore rcferc,  ne  quid  ltcriun 
vnde  feriacuradmiccac . 

*  Vicf or  Anciochen.  Mirancur  omnes  idquod  in  omnium 
oculos  incurrcbac,&  quod  maioris  momenci  erac,puca  pec- 
catorum  remiilionem  nufsunnfaciunc. 
i  Et egreJfus,&c.Bcd.Poft curacioncparalycici m  Capharnati 
ad  mare  cgreditur,quia  non  folum  ciues,'  fed  &.  mans  habi- 
tacores  mitruic,  &c  tiudiuagos  mundi  mocus  fidei  firmicate 
conccneredocet.Ibi  curba  mulca  crudit,  lbi  Publicanu  apo- 
ftolum  facit,ibi  peccatoresperpa.nicetiacorrccfos,  fuodi- 
gnos  rcddic  conuiuio,&  audicu  fuoru  arcancxu,&:ab  vndis 
cupidicatu  fcparatos  ad  folicudinem  quiecx  conuerfacionis 
qus  eft  in  ipe  c^lcitium  ^crahic  Nam  fcquicur.  Jic  cum  pre- 

^T  ceruec, 


j, 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

teflnm,&  claudiiur,(jnando  defcendnnt .  llli  iguur  qniputabat  ifluni 
paralytieum,non  potitts  ingredi  domum,  in  qua  Cbriflus  eratpropter 
turba,ifua.  non  folum  crat  intra  domum,fed  etiam  ad  ofl  lum  ,  pcr  alia 
domum  contiguam  pdrtauerunt  illumparalyticum  Juper  teclurn  do- 

mus 


mus  in  qua  erat  Cbriflus,&ttperientes  claufuram  tediprxdiClam. 

1  Submiierunc.  7'<w<i/y;i<;«»j  in  letlo  ante  CbnJlum.Utera expv- 
tiunturjicut  cxpojitafunt  Mittbtti  nono . 

2  Eccum  prxtehret  vidit  Leui.H«c  defctibitur  mmulatioludco 
rit  contra  Cbriflum  m  Mattbxi  vocatione  .  Et primo ponttur  xmulo 

snm 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

Z  Etcumprxteriret  fidir  T.eu.   Ibi  fcdcnt  aliquicuptditate  lucri 
pcrartecucampforiani,&aliqmperartcm  dcccptoriam  in  ludo 

taxil- 


taxillorum.  Et  aliquando  tales  vocantur  a  domino.non  fo 
lum  ad  pcenitentiam  agendam  ,  fcd  etiam  ad  praedicandum,/. 
cut  hic  vocauit  Matthacum,  &cumtahbus  voluttdifcumberc 

.  oflendens 


y°y 


Marci        Gap.  II. 


yo6* 


Q  terirecvidir  Leui,&c. 

^i  a    ipjj/.Hicron.Lcui  additus,quia  telonco  ncgociorum  fa?- 

eolarium  fequiturfolum  verbumquoddicic,  quiaqui  no  re 

nunci.u  omnibus  qux  poflidetmon  potefl  meus  efic  difci. 
r  f     Bed;i.  Marcus  9c  Lucas  verecundia:  caufa  &c  honorc  euan 

geliftx  noir.c  vulga- 

tuni  nonponunr.  Ip- 
s  ie  (  fecundum   hoc 

quod  fcriptu  efl.  /«- 

ftus  in  primis  accufator 

eflfni  )  Mattheum  fe 

&  publicanum   no- 

minacvtoflcdatnul- 

lu  conuerfum  debe- 

I  rcde  falute  d;fridere 

wj  cum  apoftoius  &c  e- 

LD  uangelifta  de  pubJi- 

cano  fic  fadus  repete. 
I  b  Seqwaus  eii  eum. 
I  BBD  A.  Lueasple- 
,  nius.  Et  rctitlis  onmi- 
,f  bus  feqmtus  tfl  eum. 
>p«  Sequicur.Qui  vtpau- 

perem  Chnftum  no 

tam  corpons  grcfiu 

quammentis  arTeclu 

pofsitfequi   ,  omnia 

rdinquic ,  ficuc  Mac- 

thjeus  qui  non  folum 
9  ]ucra  vedfigaliu,  fed 
,J  cciam  periculu  quod 

propcer  imperfcrftas 
<,:  rationesacciderepo- 

terat   a    principibus 

feculicontcmnit,  cu- 

pidusfequcndi .  Qu.i 

enim  exccrius  voca- 

uic,  vcmox  fequerc- 

tur,incusaccendic,  & 

modum  docuit.Merico  ergo qui  obediendo  humana conte- 

piic  ncgotia,diuinorum  difpenfacor  factus  eft  talentorum. 

c    Etfatliim  e[idum.  Beda.Lucas.Fedt  eis  conniuium  magnum  Le 

uiindomofua.  Quicnim  Chr;iiuintusrecipic,voluptatede- 

le!tatur  vbertate,&:  dominus  libcter  ingreditur,&  in  cius  re 

«mbic  affectu.  Hoc  eft  fpintuale  conuiuium  bonorum  pau- 

perum,quo  diucs  cgec.pauper  epulatur. 

d  Tubiicam.Qui  publica  vechgsliaexigut,  vcl  feculi  lucra fe 

ctantes,qui  cxemplo  publicani  conuerti  iam  dc  falutc  pra?fu 

munt,necvtFhinui  calunmianturin vitiispermancntes, 

fedpenicences.  Vndeenim,  &cc. 

Bcda.Adconuiummpcccacorum  vadic,vcdocendi  occa- 
fioncm  habeacii  fpiricuales  cibos  impcrtiat.Eundoad  pec- 
catores,domini  humilicas  oftendicur,in  conuerfioncpenite- 
tiompatetdoitrincciuspocencia. 

Bcda.Pcr  vocationcm  Macchxi  fides  gcntium.qux  reli&is 
lucrisftculi,cpulischaritatis&operum  bonorumcu  domi- 
noconuiuancur.Pcr  phanfxorum  fupercilium,de  faluce  gcn 
tiamludeorumuuiidiadefignatur.quibusdicitur.Publicani 
bi  mcretnces  prxccdcnc  vos  in  rcgno  Dei. 

C  c    QnarecuMpublicanis.  •«  Victor  Anciochcnus.Lcx  polluta 

omnia 


omnia  reiiciebit,Chrifti aurcm  gratia malum  in  bonum  co-  D 
uercebat.Neq;  cnim  Cbrifius  venerac  vt  iudcx,fed  vt  medi- 
cus.Qiiare  quod  nvdcornm  ars  &  profcfli  >  depofeic,fami~ 
Jiaricercum  his  ageb«,quifan monisegerices  erant. 
f    2\(_o«  neceffi.  Bcda.Si  mcd.cum  dicicqni  miro  medicandi 

genere  vul.-c!  v us cft 

a    Oculismifericordia:.    b    Additus.    c    Adcuram  veftigalium,  telosenim  Grxce 
Larine  veftigal. 

j  prseteriretuidit  Leui  Alphei iedentem  ad  teclona?um,&ait 

a     Imirare.        Iropter  paupcrem  Beda.        Er  fecir  conuiuium  cjuod  I.uc.is  dicit . 

b  illi  Sequcre mc.Et furgcns  iequutus eft eum.tEt fadhim cft 

cum  accumberet  in  domo  illius.multi  publicam  &  peccato 

d  res,fimul<lifcumbebantcumlcfu&difcipuliseius:  Erate- 

Penitcntes. 

nim  mulci  t  qui  (equebantur  cum  .  Et  fcriba?  &  pharifa?i  vi- 

dentes,quia  manducaret  cum  publicanis  &peccatonbus  di 

c  cebantdifcipuliseius.tQuarecumpublicanis&peccatori- 

Cum  peccatotibus  iuftus. 

bus  maducat  &  bibit  magifter  vefter?  Hoc  audito  Iefus,ait 

Majifter  pro  difcipults  refpondit.  Sui>erbi.  Humiles. 

f  illis,Nontneceflehabentfani  medico,fedquimalehabet. 

a    Idco  uos  declino.        b  Vos  qui  tanquam  iufii  fugitis  peccatores  ,  >,ui  v  ilram  iuftiriam  fta- 

tuentes.iuftitie  Dei  non  etiis  Uibie^i.     c      Quifepecca  vresagnofcuns.Non  perlcgiin  iuiii- 
£cari  fe  uidentes,ChiiMi  gratix  coi;.i  lubmittunt,ideo  ad  pcccatores  dcclino. 

g  No'n  cnim  veni  vocarc  iuftos,fed  peccactorcs.*Et  erant  difci 

a    Caufam  fecjue:  t.s  quiftionis  praimittit. 

puli loannis  &  Pharifad  iciunantcs,  &  veniunt,  &  dicut  illi. 
t  Quarc  difcipulHoannis  &  Pharifa^ortim  ieiunant ,  tui  au- 

Idco.  Idtt,d?lient. 

h  temdifcipuli  noieiunanr?EtaitillisIefus  Nunquidpoflunc 

Apoftoli.    a     Chrifti  &  ecclefiar.     b    Chrift'.     c    Corporisprafcntia.        Non.    d    Quia. 

filii  nuptiaaru,fqua  diu  fponfus  elt  cum  illis,ieiunare  Quan- 

a    Citius  plus  profkir  prarfcm;a,qusm  corporalis  abft.r.enria. 

to  tepore  habet  fpoanium  iecu  no  poiTunt  ieiunare.  Venient 

a     Afcenfionis.        Pafli  >nis.     b    Corporaliter.    c     Bed.Tama  ciris  quam  a  inundiamore. 

aute  dies  cumtaufcretur  ab  eis  fponfus,&  tuc  lciunabuntin 

qui  fiddicer  mem- 
bi  um  Chrifti  eft,cor- 
pore  ipfius  epularur  &  fanguine  alirur  Donvnus cu  peccato 
ribus  m.mducat  Sc  bibit.fcd  id^o,quia  ilii  abftinentia  metitu 
augetjCiu  nulla  pocecia  naturar  eft  .Oominus  aute  qui  delicta 
naturahcerdelcre  poccft,  manducantcs  ieiunantibus  poc  fa- 
cerepunores.Iciunauitcame  Chiiiius  vt  iemnares,maduca 
uiccu  peccatonbus.vi  gratiam  cerncs  poteftate  agnofceres. 
h  Ts^unejuid  pojf.  MattffcEUS  ita  'Ktuutjuid  pajjimt  filt*  jpo/ifi  lugerc, 
quandiu  cum  illis  r(l  Iponfus, &c.  Spofus  Chnftus,fpofa  ecclefia, 
de  quo  fpintuali  conubio  apoftoli  creati  funt,qui  Iugere  &  ie 
iunarenon  polTunt,quadiu  fponfuni  cum  fponfa  vidct.Qua 
do  tranficnnc  nupcia: ,  ac  paisionis  &:  rciurredionis  cempus 
aduenerictunc  leiunabunt. 

•j«  Vicior  Antioch.  Nunc nuptiaru,nunc  vocat''onis,nunc  Matt9,rl 
doclrina:  tepus  eft,nuncpueri  cducant"  nunc  uocati  lacte  paf- 
cuntur,nullus  nunc  ieiunationi  locus  eii.Dominus  auce  cem 
pus quo  m  carnc  cum  difcipulis  familiancer  verfabatur,  nu- 
pcias  vocac,quiaomnema;gricudinem  6c  moleftiafecludcre 
nacu  eracls  cnim  iuftam  lugendi  cauiam  h.ibecqui  bonum 
quod  defiderac,no  obcinec,fiquidu  opcati  bom  ubfentia,  fua 
nacura afiiigere  folcr,cxpeckurnaqueeius  ftuicio. At  vero q. 
praefenci  bonoua  potitur,is ab omni cura  mocroceq;  folutus  F 

^  iure 


propter    iniquic.iccs  ™ 

nofiras,&  liuorc  cius 
fanati  fumus. 

g     Eterantdif.  Beda.  ^H-n 
Ahi  cuagelift.c  dicut^J^ 
phanfasos  Scdifcipu- 
los  loannishocqua?- 
fiuiffc.Hic  vr diccre, 
q,  aJii  quasfierucquos 
eiuidem  rei  cura  mo- 
uiffec.  Vnde  colligit' 
hoc  a  pluribus  fuitle 
obiectu,a  Phanfcis, 
a  difcipulis  Ioannis, 
aconuiuis  ,  vclqui-  *^ 
bushbecaliis. 

Beda  .  Difcipuli  Myftice. 
Ioannis&  pharifeo- 
rum  leiunacquiaqui 
operibus  legis  glo-  "adpgnitctii 
riantur,  vel  (  quod 
peius'  eft )  traditio- 
nesfequunturhomi- 
j.um.veJetiamChri- 
fti  prasconium  tan- 
tumauie,non  cordis 
amoiepercipiunt,  &C 
fpintualibus  btims 
ieiuni  corde  t.^bef- 
cunt.DilcipuliChri- 
fti  116  ieiunant  ,quia 


v 

Nl  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

rummnmumio  ,  ficundo.eorutn  confutatiojbi, Hocaudito  Iefus. 
Circaprimumdiciiur. 

1  Vidit  Leui  Alphei  fedentem  ad  telonarum.  Matth&us  enim 
onte  vocationcm  Leui  ?ocabatur,&  erat  *Alph<i.C#tera  exponantur 
Jhutfupra  expufita  funt  Matt.?. 

2  £c  cranc  difcipuli  Ioannis.W/c  defcribitur  amulatio  ludeorum 

con- 


contra  Chriflum  indifc'pu!orum  Chrifli argutione ,  •pclentium  retor. 
cjuere  appartntem  defcllm  (l.cet  non  exiUcntcrr,)  difcipulorum  Chri- 
jlVm  magiflrum  .  Et  ponhur  duplex  cajus.  Secuudus  pomtur  ibi .  Ec 
f  tCtum  cft  lterum.  Trimus  cufus  cil  de  hoc,  quod  argucbant  difapu 
los  Cbifli,eo  quod  non  ieiw  abam  ficut  difcipuL  Ioannis  &  Tbarijhi, 
fed  Chnflits  eos  confutar^difcipuluf  fuos  rationabilti  >  excufando  ,  & 
expofitio  titenepatet  ex  his  qiix  diil-ifunt  Mattb  .9.  patum  ante  wc- 
dium  capituli. 

Ec 


MORALITER. 

cftcndcns  quod  nuhus  dcbet  eos  dcfpicerc ,  ignorans  quid 
Lkusdc  iphs  diipofuit  ordmatu. 

3    Zttrant  dijaputt  loannn  Ler  lftos  aurcm  qui  propter  fuum 

iciu- 


ieiunium  fc  difcipulis  Chrifti  pra;ftrebant,fignificatur  hypo 
cncae,  prae  apparencia  fujBWligioficacis  alios  contcmnen- 
tes,di.il]udLuc.i8.b.Nonfumikutcei.eiihominum,  rap. 
adul Ac.Sequicur  ibidem.Ieiuno  bis in iabbato,&:c. 

Ee 


yo;         GIof.ord&NicolaideLyra.  508 


A 


t    Weo  non  ieiutiant,<;uia. 


f  irririfiir.Tn 
p.irni  n5dum 
a  fiilloue  1 11- 
»li- 

Mnr.^litfr: 
f  dctciior 


Luc.*.a. 


:nrC  mcritoq;  fctntur.f «i»  aufrrctur  ah  eis  fpor.fut.Woc efl,  qua 
do  is  sd  tcjos  afiumctur,  qui  ccclcfia  fibidefponfaturus  cft. 
Si  quidc  priori  nuptn ,  hoc  eft,  fynagoga  aocb/a&a  cft  noua 
quadadcfponfatio.Dcfponfacibauccm  nihilaliudcft.quam 
ari.ibonisdatio.ArraboautccjhicinccrctfliCjCflipuuuilan- 
dci  graria  ,  per  hanc 
enim  &c  mundus  crc 
dic,&r  piicatoru  coc- 
rus  ccrrarotn  orbcm 
flcxic&inaliud  vitc, 
gcnus  trisfornvauic 
BEDA.  Qiianchu 
fponfus  nobilcfi  tft, 
inl.ccicufumus,  nec 
iciunare  poliiimus, 
nrclugcre,cum  ve- 
ro  pro  peccato  rccc- 
dit&auolac,tuncie- 
hidmhd  indicedum, 
Eunc  luctus  mulcipli- 
candus. 

3  \ctno  afsumert  . 
BEDA.  Djfcipulos 
vcflimcta  veeetadi- 
cit,idcfl,  adhuccar- 
nales,necdum  inno- 
uatosfideifirmicace, 
quibusfinouuspan- 
nus.idelt  ,  parsdo^ 
ctrinx  quc  ad  noua 


b    Sfuriiotapta-eeptanouarvitx. 


Apo^olis  vctcri  confue- 
tmiini  .Ifiiit',  . 


illisdicbus.Ncmot  afTumenrum  panni  nidisalTuit  vcftimen- 

a    Siaffuit.        b    Rrr;ugiwir  noua  vir,  vrrcri . 

to  veteri ,  alicquin  ,  aiifert  fupplementum  * nouum  a  vctcri, 

1     Quia  (i  <]ind  biMiiineut.nirnioqualiponJejepreffumperit.  b    Spiritual.a  prxcepta. 

&  t  maidr  icilTura  fit .  Et ncmo  mittit  vinu m  T  nouum  in  v- 

a     Apolloios.  Konpoirunt  pati.quiacarnalctadhuc.  b     Doftiina  fpirWtir.lis  memo- 

ji.t  ron  coninir  ndatur . 

trcsverercs,  alioquindirumpet  vinum  *vtrcs,&  viniim  cf- 

Quil.abrnt  prrdunr.  Spiritualis  dortrina .  Spiriiuales. 

fundetur,&  vtrespcnbut.  Scdvinum  nouuminvtresnouos 
mitti  dcbct .  t  Et  facTum  elt  itcrum  ciim  iabbatis  ambularct, 
pcrfata,  &  difcipuli  eius  cceperunt  prxgredi  ,  &  vcNcrc 
ipicas.      pharifxi  autcm  dicebam  ei  :  Ecce  quodfaciunt 

a     Vetriemhiltoiiam  obiicit . 

difcipuli  tui  fabbatis  quod  nonlicct.  Etaitillis:  |  Nrin- 

a     In  Nobe  .         b     Fugiens  Saulein  . 

quam  Iegiitis  quid  feccrit  Dabuid  ,  quando  ncceflita- 
tem  habuit,  &efurijc  ipfc,  cxquicum  eo  crant,  quomodo 
introiuit  in  domum  Dei  fub  Abiathar  principe  facerdo- 


tnnc  fpiritufanftum  acccpcrunt.quo  quafi  nouo  muflo  noui  J| 

vtrcs  rcplcti  funr. 

c    Cimfab,  Bcda.Nota  primo  apoftolosliteram  fabbati  de- 

flrucrccontra  Hebiomcas,  qui  cum  alios  difcipulos  rccipiatj 

Paulum  quafi  crjiiigreflbrcm  lcgis  repudianc. 

d  Erw/./p/.Efuriik 
vchomincs,pra:ciir- 
bamanducandi  fpa- 
cium  non  habcntcs. 
Sedcxcmplumauftc 
lioris  vica:  prsbcnt, 
non  pra?paracas  cpu- 
Ias,!cdfimpliccs  qu$ 
runt. 

BEDA.  Difcipuli 
pcr  fatatrafcuntjCU 
pr.ilati  fubditos  pia 
ibllicitudinccircun- 
fpiciunc,&  qualiter 
qucmquc  ad  fidetn 
crahacfcdule  pc 
duncquorum  faltice 


cfunijc.  VndcPctto 


B 


All  egorfce 

c 


quc 

vitam  pcrtinet  afTua- 

tur,&:  ipfa  quodamodo  fcinditur ,  cuius  pars  nriportunc  tra- 
dicucquxad  ieiunium  valctciborum  ,  cum  illa  doceac  ieiu- 
nare,nona  cibiscancum,fed  abomni  voluptace  cainis. 

Caucndum  eftdoctori,neanima:nondum  innouare ,  fcd 
jn  malicia:  vecuflace  perduranci,  nouorum  myflcriorumfe- 
ciecacommiccac. 

*  ViclorAnriochenus.  Vositaqucquiprifins  illisntibus 
&confuetudinibuseciamnon  addicti  oburictiqtie  hauefis, 
iMofaica  iciuniameritoobferuatis.Ifti  veroqui  vt  nouaan- 
tcquam  inaudita praxepta  &leges  hominibus  tradunt ,  de- 
figoati  func,ad  vcflrasieiunacioncshoctemporc  copellino 
debet.At  fuis  mhilominus  locis,vnacum  c^tcris  vircucib.  ie 
iunii  quoque  obferuantia  &  religionem  oflcnfuri  func.  Non 
qdodaliqualcgis  ncccfsicaccad  hocadigantur,aurqct  veftro 
morcrfiicfenfu  vcceribusricibusadhuc  refiftendu  arbitrabu 
tur,fcd  qct  hoc  mcdiu  veluti  falucarc  &  opportunu,ad  virtu 
tis  pcrfcitionifq;  ftudiu  fuo  poftea  tempore  adhibituri  sut . 
Lnimuero  inter  cos  qui  m  Moyfi,&  cos q i n  iege gratie  ieiu 
rnis  danc  operam,hoc  pr.ecer  cicccra  mccrcft,quod  illi  quide 
iciunia  pvefinicahabebanc,  qux  explcreobligabanrur,eciafi 
alias  noiuiirenc,  hi  vero  vircutis  amore  libcraq;  volutacis  ele 
chone  ieiunancvcrius  qua  vlla  lcgis  coadtione.Quod  fi  vcro 
quadragefimale  vel  aliud  quodruquc  iciuniu  dchnicu  habe- 
nuis,propccr  ignauos  &  ncgligcntcs,  quo  nimirum  ij  quoq; 
ofBcium  faciunt,dcfinitum  habemus.Scudiofi  naque  picta- 
tiq;  dcditi,certoanimi  confilio.propenfaq;  voluntate  iciu- 
niumilludperfoluuntmagis,quamvlla  omnino  legisauc 

prxcepci  viimpuifi. 

Bed i.Vefle  foris  cegimur  vino  intus  rcficimur.Vcfiis  bo 
na  operaquibus  hominibus  fons  luccmns .  Vinum,fcruot 
fidei  fpei  &  charitatis,quo  in  confpectu  Dci  intus  fcnfuj  no 
uitatcrcfbrmamur. 

b  Sed  >in»m »o.Erantaut£mnoui,cumpoft  afcenfloncde- 
fideno  confolationis  eius  fperando  &orado  lnnouabatur, 

runc 


inccrprctes  tfuricnti 
oblatis  quas  cfuric-  J 
bac  dapibus  diclum  {^ 
c[\,Surge1'ctrc,  occide 
CT  manduca.  i:c  mra 
iacramcnti    con 
dia  ,  ibi  martan  & , 
manducari  lubentAl 
animalia,hic  fpicas  conurllunt  difcipuli.&i-m  alios cua ■M 
flas  manibusconfncantcs  manducancvndc.  Mortificate^^k 
bra  >'efira,&  exuitc  rctercm  bomimm.  AJiccr  cn  im  no  tran  fcunt 
in  corpus  Chrifti.Alitcrdoc.torc  fuiprofectus  fructus  no  pa- 
fcunr.Vclkrc  itaq;  fpicas,cftab  oi  intentionctcrrcna  radioi 
mecis  ei  ucre.Fncare  manib.cxcmplis  vutucu  a  cocupifc cn- 
tiacarnis  quafiariftaru  folliculismcnteexucre.Grananian- 
ducarccft  purgatu  qucq;  p  pr^dicarorum  ora  ecclefie  incor 
porarc.Hoc  diidpuli  m  dhm  facmnt,  gapreccd.-t  fermodo- 
doris,iubfcqu!t"  gratia  fupern?  vifitacioms.  Ec  bn  fabbacis.cjaj 
pra?dicacoresprofpequietis  laboranc,&:  auditorcs  admol 
ncnt.vt  a cuns  fcculi  feriantts,  pro a:tcina rcquiclaborcnt  ... 

Bed.Perfacacumdominoambul.inc ,  qeloquiafacrado- 
mino  obteiviperanccs  meditant"'.  In  fatis  cfununccu  in  eis ilk 
lainueniredtfidciat,quib.amp]iusaccenfi,amorcdcicj^B 
pane  pafcantur,&  hocfabbatis,vndeGuflate&  vidttt 
fuauiseftdns.Vcllunc  fpicas  &•  conterunt ,  quiateftima^B 
fcripturarum  afliimunt  &c  pcrfcrutatur,dontc  medulladdi 
ctionisexcrahatquefub  vilitate  litere  qindi  fubariflaiuhoi 
rote  vclacur.Hoc  dns  fabbati  ■probat,-flu.'ti  dcfcnforcs  l*bbi 
ti  improbanr,qui  folam  liccra:  fuperficiem  diligunc ,  mciitt! 
rcfettioncm  ncfciunt,  requiem  animarum  noii  norunt,  vn- 

di:  tx.  akilhs.l^uncjuani  l(gi/is r/tiid  tyc. 
•5«     Victor  Amiochc.Eccedifcipi<l/,&c.  Obiiciunt b,rc illi ct,- 
non  expcnduntlcgislacorcm  fua  l  gc  non  tcnei  i.  Neque.il 
quicquam  eft  omnino ,  qucd  rtgi  in  fms  kgibns  noi;  liccat 
c  Isltititji! am lcg.Pi^cqicnsm  mcd  u -.rdfcrtDauidc  ,q: 
saclimonieaducrlacus  videripotmt .  Facitat  hoccoc6bli( 
quop  honorc&  rcuerctia  qua  J^auiddefcrcbant.copcfca 
impudctc  fycophantia,qua  Apoflolis  mahgnc  mtcntarunt 
Qtjafi  dicerecan  nb  Datndc  lcgis  fcruitute  obflnclu  mcmi 
niftis?Egoautcni  ctfi  filius  hominis  dicar,  fabbati  dns  fum 
f    Sub ^Abiatbar principc faccrdot.  Nt  n  tc  tiirbct  qtlod  alii  di 
cut  AchimcIcch,ambocnim  tucjllicaderanr,  Adumclecl 

pater, 


& 


NICOLAVS  D£  LYRA. 
I  Et  fac.eft  ltc.  Hic  ponitur  (ccundxs  cafus,nuia  aigncbat  Chrifli 
difciputos  ,  eo  quadeuellebant fficas ,  &  contedcbant  d.cfabbati  ,fed 
Cbriflus  confutai  cos  cxcufandoper fcripUiras  vae.Tc.Et patct cxpofi 
tio  b'iiu<  literte  cx diclis  Mattb.  \  z.in principio,  boc  excepto  quod  bic 
aaa.tur.  i  Sub  Abia.E*  viditur  bocfalfunhtjuiapriiicepsfaccrdotU 

tunc 


tiic  erat ^Acbimefecb  vt  babctur.  j .I{rg.zz.D ;cedit,q4 \Abiatbartta 
jilius  >Acbimclccb,c*r  tuc  agebat  facadotiit  fub  paire,  vcrut.wtc  nv>g> 
bic  cxprimitur  Ubiatbar  quapater  cius  ^Acbiwlecb ,  qnia  ititcrfcci 
tAcbimelccb  a  Saulc  ^tbiatbar filnt s  cius  fugit  ad  Dauid  vt  ibidedic, 
&fuitfocius  itincris  &  laboris  ipfins,&  p  cofiqu  cs  maiorisnomin. 
&  autloritatisfuerat  qua  pater  cius  pp  qd  bic  exprimii  taciio  patr 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

r  Et  fac.efl  itr.cvJo.Vcx  fata  fignificantur  facri  libri,in  quib. 
funt  fcniina  u-ii-;i,[>c-ul.iK.8.'n.Jtwe««?  vetbumDei.  Ig;t  pec 
Lita  diit;r  uli  tii  Chnfio  ambulac,  tum  facias  fcnpcuras  dc- 

uoce 


uotc  fiudent  &  hoc  fit  fabbans,  quiafludium  hoc  quicrcc: 
gic  mentis.Spicas  autc  vcilfit,  eum  ibidem  vi.a-  pancm  im 
ru'unt,fcd  tunc  manducant ,  cum  fibi  pcr  implccioneoper 
incorporant,&  hec  rcfccbo  a  mabgnantibus  rcprobatur./t 
a  Chnito  veiacitcr  approbatur. 


jo9 


Marci      Cap.  III. 


yiO 


atcr.eV  Abiathar  fili'us,qui  occifo  p-.tre  a  Sau!e,comcs  cvilij 
)auid fachis cft,&: eo regnate fuiumus pontifex  maioris no 
qu  im  patcr,&  idco dignus  cuius  dominus  mentionc 
accrcr.quaii  iumir.i  facerdotis,ettam  patrc  viucnte. 

*    Victor  Antiochehus.  Suntqui  Achimclcchum  bino- 
nincmcxntiilecxi- 

Et  'euiticis 


Hofeae.ff.q. 


&pancspropofitionis  manducauit  quosnonlicebat 

Et  'euiticis.  Achimelech 

b  manducarcnififaccrdotibus&dedit  t  eisquicumeoerant? 

a    Aliter  ptobat  idem.     b     Bcd.i.ideo  folius  hominis  prima  cuilodiafabbati.ptout 
hominis  vtilitas  exigit. 

Etdicebatcis,  Sa6bbatum  propterhomincmfadtum  eft. ,  Sc 
non  homo  proptcr  fabbatum .  Itaque  dominus  ell  filius  ho- 
minis  ctiam  fabbati. 


r,adeoq;  hunc 
uttdcm   efle    cum 
|o,aliiRcgu  Iibros 
^chirnelichi  ranqua 
hcis  facerdotis 
iemin;(Te    rcfpon- 
!cnr,Abiath"iremau    c 
|em  peridem  tepus     d 
Jontificcm ,  hoc  eff, 
imrnum  faceidore 
utffe.t  t  hiuc  fenteria?  fauet  fcriprurarcontextus.  Neque  e- 
i,im  Achimelichum  pontificem ,  fed  facerdotem  plurcfque 
iios  facerdotes,Saulis  luffu  trucidatos  affj.rjt. 
\  Tanespropo.  BecJa.qtiafidicat.  Si  Dauid&  Achimelecha 
iobis  non  reprehenducur.fed  pro  fome  cxcufurf,  cur  in  his 
bufam  improbatisquam  in  cxreris  probatis?1  quauisfitma- 
nu  diffantia:hi  fpicas  confncant,iJli  panes  Leuiticos  come- 
But,iV  accedebat  fabbaco  neomeniarum  dies  quando  m  con- 
iiuio  rcquificus  fi i^it ex  aula  regis. 
Beda.r'igurate,quod  Dauid  &pueri  cius  panes  fanftifica- 

tos 


tos  comcduntfignificat  facerdotalcm  cibum  invfumtrafir.it  D 
rum  populorii,qiiia  omnesfaccrd otuin  viram  dcbcmusimi 
tari,&:  omncs  hlii  eccidi  e  fecerdekes  funr,  ftrahtfci  in  ficer- 
dotium  fandum.offerentes  fcipfosfpintualcs  hoffias  D:o. 
b  Et  dedit  eis.Hoc  iequutlK.Mifcricordiam  voh,&  non  fawficiu, 

meliusiudicaintafa 
mis  pcriculo  homi- 
nes  Iibcrarc,quam  fa 
crificium  offerrc.Ho  T«"™"« 
ftia  Deo  placabilis, 
hominumfalus. 
c  Hmopro.fap  B> 
da.  Ita'fibbatuvn  cu- 
ffodiri  prxccptu  eff , 
vt  fi  neceflicasfuerit, 
nonfitreus  qui  vio- 
huerit.Sabbato  circuncidi  no  eff  prohibitu,  quia  neceffari  u. 
Iofue  muros  lericho  fepte  diebuscircumic.Macbab^i  in  fab 
bato  pugnant.Quod  noncfilicicum  in  lcge,  neceffitas  licicti 
facit.Sic  &  hodiein  leiunhs ,  fi  quis  ieiunium  fregent  aegro- 
tus,reus  non  tenetur. 

d     Itacjuc dom.  Quafi  dicat .  Si  Dauid  rex  & facerdotes  ( f\n  Mit,iu 
alium  euagcliftamjproptertempli  mtnifteriumfabbatu  vio 
«lancesjcrimmecarentfquatomagis  filius  hominis  verus  rex 
&  ficerdos,&;  ideo  dominus  fabbati  ia  fabbato  vulfarum  fpi 
carum  criminc  non  tenetur  reus? 


Iofue.fi. e.ii 
MXM.e, 


j^jjc  eritex 


C  A  P.    III. 

ET  introiuit,&c.     #     Victor  Antiochenus.  Lucas  cc- 
tcrisadiunsitdocendigratia  in  fynagogam  yeniffe, 
um  fanitatc  pocicum  dextram  manum  aridam  habutfle, 
B^atthaeusautcm  de  micaculohocita  fcnbit 
>obis  bomo  ,  qui  ba- 
<et  ouem  vnam ,  fi  ccci- 
'erit  btcc  in  fabbitis  in 
oueam   nonne   tcncbit 
pleuabiteam  ?*  Om- 
iiaha*cfummo  con 
enfuprob.<nt,huma 
ixfalutiscaufa.cor- 
iorale  fabbatum  fol- 
icrencfas  non  effe. 
^equeenimexdiui- 
;&f)istantum  fcripturis 
'3ominus  id  euincit    e 
ed  oppofitu  ffatuc- 

es.euidentibus planeque inuicbs  rationibns  refcllit ,  adco- 
^ue  miraculum  ab  omni  pi  orfus  crimine  ,  finilfraque  fufpi- 
uonealicnum  ciic  offcndit. 

b  AUnum  an.  Beda.^Urce  ad  frucf-um  vetitum  extcnfa  eff ,  a 
bonooperearuit,per  manus  Cbnffi  m  cruce  cxtcnfas,bono 
rumopertim  fuccis  rcff  uuta. 
.4.1  Hiero.Homo  ific  figmficat  auaros,qni  nolcntcsdare,vo- 
luntaccipcrc,pra:dari  6c  non  largiri,  quibus  dicitur  vr  exten 
dant  m?nnsl<fts,idcfi,qui  furabnturiamnon  furctur  magis 
autem  laborct opcrans  manibus  fuis  quod  bonum  cff,vt  ha- 
bcatvnde  tnbnat  ncccflitatcm  paticnti. 
c  EtofcferK.?/M«f.Beda.C)ma  difcipulos  probabiliter cxctifa- 
tierat,ipfumobfcruant,vt  li  in  fabbatocurctjtranfgrtffionis, 
i  unoncure:,crudclitat!S  aut  imbccillitatisarguant. 

Licet 


d  Licet  fabbatls  ^.Beda.Argurt,q,leg(sprarceptaprauaintcr 
pretationc  violant,  xflimantes  111  fabbato  a  bono  feriandu, 
cum  lex  dicac  .Qmne  opus  fcruile  nonfa.in  eo.i.peccatu  m .  Hoc  Leut.ij.a. 
pr?ccpto  figurat.quia  qui  per  fex  f?culiCtatcs  bonafeccrint  E 
in feptima  a  malis  tancum  feriabunt. Non  enim  erit  ociofus 

bonionisfruclus.in 

C  A  P.     III. 


a    Vbi  maiusdanum  fcientii  ibi  m  aim  periculum  culpac.' 

Tintroiuititeruminlynagogam  ,  &erasibiho-  1 

Cenus  humanum. 

mohabensmanumaridam,  &  obfcruabantcum 

Calumniam  ptaruenit. 

fifabbatiscurarct  *  vt  accufarcnt  iilum  .  Et  ait 

Vt  ab  omnibus    videatut.  ' 

homini habcnti  manum aiida. Surgein  medium.Et  dicit  cis. 

Homincm  cutaie  an  non . 

t  Licetiabbati  bencfacerc  ,  an  malc  ,  animam  faluam  z 

3 


laude  Da  quiefccre. 
Mattha:usdicitil- 
losinterrogafle.Mar 
gus  &:  Lucas,  intcrro 
gatos  fuifle.  Sed  illi 
prius  interrogaue- 
runc,&:Icfuscognita 
ncquitia  coru,fiatuit 
in  mcdio  eoru  fman 
dum,  &  interrogauit 
quod  MiraisctJ.u- 
casdicunt  .  Et  tunc 


Mm-.iz.e, 


cum 


NICOJAVS    DE 
C  A  P.     III. 


LYRA. 


1  "C  Tintroiuit  itcmm.Tlic  pnnitur  quartus  cafus  defanatiotie 
JL/  babetismanuarida.  I  bi pritno ponitur  ludxorum  infiaiatio-, 

'^nao,ewtmiifutatio,ib'.Et  ait  hommi jertio,eorum  obflinatio, 

j.1!.  xcutcs*ttcn). Expifitioprrmanvi duarumpartium  patctcx 
j  . Mat  u.vbi  cafus  ifie  plcnins  pcniturjttc  excepto,  (jifubdd  hic. 

I  L'ccc  fab.  bcnefa.  Circa  quod  fticdum,qucd  aliquifunt  aclus  bo 
'■  tngcnere  entis,q<,i  tamen  cxfe  mn  babcnt  bonitatcm  in genere  mo 

,ls>]'cut£dificare  domum  vcl  biiiu[modi,  &  talia  mn  erat  licita  in  die 
fab- 

~M     O     R     A     L     I     T     E     R. 
ztinttiiterum  ha.man.aii.  Pcr  tnanum  qua:  cff  organu  o; - 
;anoru,vcdicuur  j.dc  animii,c6uenienur  iacclligicur  op«s 

nicn- 


iilis  taccntibus,  firai- 
litudinem  propofuit  de  ouc,  &  conclufit  quod  licct  fabbato 
bcnefaccrc.Et  lic  circunfpicictis. 

4«  Pct.Chiyfol.Adinfamiaiudicis&nequitiaccgnitionis,  Sermoa^», 
queritur  dc  cura  crimc,dc  pietate  accufatio,reatus  de  virtu- 
te,dcfa]utefuppliciu.Scdmirfi  n6cfi,fempcrcfTcndutbona 
malos,pia  imptos,fancla  profanos  obfcruabant  folliciti  facei- 
dotes  labbatis,no fi  pcccarct,fcd  fi  c urat ct ,  vt accufarct  cu. 
Amatorcscriminum  inuigilat,infidiarurinaccufationcvir- 
tutu,quafi  cotra  falutcm  no  pro  falute  fabbatu  fit  prouifum. 
■W  Victor  Antioche.Maicusc>:Lucas  Dominu  cxPhanftis 
id  fcifcitatu  fctibunt.Z.icer  nefabbati,&c.Maahxus  autc  Pha- 
nfxos,liceret  nefabbatis  cutare  cx  illo  interrogsffe  narrar. 
e  ^tni.  Be.Hominetotu  npartcfignificat.Vclq.a^panima 
hoc  facicbat,vel  q,  hx%  mauus  fanatio ,  aix  falutc  lnnuficat. 
___^ &Vcr. 

fabbati.^ilii  autejunt  atlutboni  in  gencrc  moris  fecundum  fe  ,ficnt 
funt  cpcra  vhluium,&  talialicita funtindic fabbatis,de quib.crat fa  F 
t/atio  tnat  us  arid«;quia  crat  cpuspietatis,&  cum  boc  cratadghriam 
t>ei  manifrjiandam  iiiquantv.ru fii  bat  mi*aculofe ,  &  io  dc  talib.ntdti 
ii:  bet  cfji  dubium,  ijnin  pofjini  ficrt  in  dicfabbati,non  folnm  licite,  fed 
etiam  laudabihtcri&  hoc cfi  quod dichur.Ln.cl fab.bcncf.  Quafi di 
cat  certum  ifl on.nibtis quodjic. 

2  Animsm  faluam  facc.  ldefl,bom'mem  curare.Et  accipitur  bic 
animapro ipfo boninc,qitia cll principalior  pars bominis  . ILcpcr ta- 
lem modum loquendi dtciturlLxo.i.a.  Omncs an'm& qux egreji» fint 
defemorelacob,&c. 

At_ 

ir,crit  >num,&  16  mantts  ctt  anda,qux  eff  ad  hoc  opus  inua- 
lida,fxl  cum  ad  verbum  Chrifli  furgit  pcr graciarmcun::  ma 
num  jxtendicad  fanctamoperacioncm. 

Exe.m. 


5» 


Glof.  ord&  Nicolai  de  Ly  ra . 


ju 


Vbi  fupra , 
t  occidcre. 


a  Tcrderr.  Beda  ,Non  quod  ftimmc  piusquemquam  poffit 
pcrderc,f<d  euis  non  i;d"a.cc(t  pcrderc.S  uir  dnicur  indu- 
raiu-  cor  Pharaonis.non  quod  obdurauit,  fcd  obduratum  no 

emolliuic. 

PecrusChryfologus.Circumfpiciens 


Fxeuntes  autctu.  Quiper  fenon  poffunt  focios  iniquitatis 


fillius  faiuvt 
jhera. 

I  M.n. i  i.b. 

Ioan.to^, 


b  Et  tncumfpiciens. 
d:\it  ,non  confpici- 
cns  i  ideft ,  non  tan- 
cum  facic  vc  Immo 
incucns ,  fcd  vt  Deus 
corpora,corda,nu  n- 
ccsjenfus,  praccrira, 
p.cfencia  conccmpla 
cus .  Circumfpicicns 
eos  cum  ira  concrifia 
cus.uafcitur  vt  Domi 
nus,c6tnftJtur  vt  pa 


quaminc, 

f  Cum  Hero.Mmiflri  Herodis  propter  i  nimiciciss  quas  iptc 
aduerfushominemcxercebat.lcti.in  miidiis  Sc  odiispcrfc* 
qucbantur.qucm  Ioanncs  prxdicabat. 

#  Theo.Hcrodiani 

•    Nonaudente«rerpondcrf.        Quafi  incredul.tari  illoium  iijfcem.  ditfuur  milltCS  HetO 

a  facere,antperdere- Atilli  tacebant.  Etcirtumfpicicnscos  i    dis.Herciisnamque 
b  cumiracontrilUtusfupercxciram  cordiseorum,dicitho.  l    ^6^^ 

llico. 

miniExtcnde manum tuam.  Etextendit  &reftitura cft ma 

a    Hiero.Similis  fimilem  quarrit.    b    Qjia  foH  non  pofiitnt. 

nus  ,  illi.  t  Exeunrcsautemiiarimpharifari,  cum  Hcro- 

a    Cen$  Cne  confilio.        Magoa  inlaoia.qui  faluteindigent.de  nece  Saluitoreicotilik-antur. 

b    Qijia  latione  vincuntui  moitem  inacliimami  i. 

dianis  ccnfilium  facicbant  aducrfus  eumtqubomodo  cum 

ldro.    a    Medicus  cedit  infano  populo  .  b    Odiemil.u«cedit,.ii>urf!iusacccdit. 


4 


rens,dolecvc  homo 

incuccurvcDcus.£A-    g  pcrdcrent  .  EtleTuscum  dilcipuhs  fuis  feceflit  ad  marc,  5    lupererac  luda* 

tcdemanumtua.  Asino         r  Rota.  confeftio.  pi  mupu,lcd  ipfe 


IMar.^.d. 


13 


iuc.),-Vt 


Eccjc.4-^ 


cffe 
dxcbac  .  Prophctia 
cnim  Iacob  innuc- 
bac  ,quodquadodc- 
ficcrcc  principcs  dc 
Iuda,  tuncChriftus 
vcnircc.EcquiaHo 
rodis  ccpcro  nullus 
icoru 
fo- 
lus  regnabar,quida«n 
puraueiuc  ipfum  cf- 
fcCh  lftum  <x'l. 
fim  conftirucrunt. 

Sec.  Fugitvc  ho« 
mo.quia  nodu  vcnej 

quz  facicK^  vencrunt  ad  cum .  Et  dixit  difcipulis  fuis,vt  in  6    Z™^^& 

falc  non  crat  locus. 
Bed.  Dcfynagogafcccdicadmare&c.  Iudeam  iclinquic ' 
ad  gcnces,veniccu  difcipulis  f  pradicancibusapoftolis  cor- 
dagenciumadiic.&ficmulcosad  fevenicnccs  iuft_epic ,  & 
dciideratam  ialutc  dcd  t,  vndcaptefubditur.  Etdixldif.Jtis. 
h  Etmul.tur.  Bcda.Magiiln  plebis&minifin  regisodiopct 
tcquuntur,vulgusindoclum  dilectionc  fequicur,  &plunmi 
fanari  merentur. 

i  Hjticmatyrum^Ctc.  #  Thc  cphy)acU)S.Tyriis&  Svdo- 
don us rametil  cflc  nt  allopbyl,  proderac  Cognati autcm  cius 
cu  peifcqucbatur,adco  nulla  a  gcneie  prouuiic  vtilicas,niii 

&   limul 


t  &  multa  turba  a  Galilara  &  Iud.-ca  fcquuta  eft  eum 

Vifio  paci».  sanguinea.  Aiiena  dcfcenfio. 

ab    Ierofolymis  ,  &  ab  Idumara  &  trans   Iordanem  , 

Anguftia.  Venatiopifcis. 

qui  circa  Tyrum  &  Sydone»i,multitudo  magna  ^udientcs 


Bcda.  Opimone  virtutum. 


uic  pccna    iudicem» 

opusDcum,  indul- 

gcncia  prodiditcon- 

dicorcm. 

C     Extende   tnanum  . 

BEDA.MORALI- 

TER.     Infructuofa 

debilicas  anime;,  non 

jnelius  curatur  qua 

cleemofyn?  largitione,vn.^«/  babet  duas  tunicasydet  vnam  non 

babentix&  qui  babesefcas,ftmiltterfaciat.Et  inecclefiaftico.F/7/, 

non  fit  manus  tuaponeiia  adcapiendum  &  ad  dandum  ccllecla.fm- 

fira.n.in  orarionc  manus ad  dominum  cxpandic ,  qui  cas  ad 

rogantem  viduam  non  cxtcndic . 

d  Eircsli.efimaMi .  Magnumfiudiumnequitieincrimere- 

putant  ,quodadverbumilliusfanataeftmanus.  Neque& 

iabbato  poceft  coumci  laborafle,  qui  dixic  6c  faita  lunc,cum 

ipli  in  fabbacis  cibos  portcnt,caliccspornganc,  &:  cctcra  vi- 

dui  ncceffaria . 

Exeun  • 


o- 


PhUofo.ph. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     At  illi  ta,  1s[on  potentes  contradicerc  vcrbis  eius ,  nec  tamen  vo- 
Itntes  confiteri  veritatem, 

X     Et  cir.cos.  "Propter  eorum  aecitatem  &  malitiam.^id  maiorem 
iitiellic7nmhuiusdic7i<]u<erituryvtrum  irafuerit  in  Chrifio.^rguitur 
pt  mo  quod  nonyquta  non  eft  nifi  duplcx  irafecundum  doclores  caiho- 
licoijcdicet irafer  vitium,& iraper  T^lu,fed  neulra^  fuitin  Chriflo 
ergo  yc.Trobatio  mint>risyquia  Greg.dicit.f.  morayquodirapcr  vitiu 
excxcat  ocuUm  mentisyirapcr  %clum  ipfum  turbat/ed  oculus  mentis 
in  Chrifio  nofuit  exc&catus  nec  turbatusyergo,&c.Item  ira  opponitur 
rr.aofuetudinitVt  habctur  4.  Lthic.fed  Chrtfius  fuit  maxime  mafaetus 
crgo  ira  it  ipfo  non  habutt  Locum.  Contrarium  dititur  in  litera,  Et  cir 
CUnlpicicnS  eos.  Dkcdum  quod  ira  efl  appetitus  v\nd'.cl&  proptcr  il 
lata  imuriamfibi  vel  alteriyvt habetur  i.fyetorica.Talis  aute  vindi- 
Hapotcfl  appeti prmter ordinem  rationis,&  ficeli  vitinfa,  &  vocatur 
iraper  vitimn,de  qua  dicitta  lacob.i.c.  Ira  vi  ri  iufcitiam  Dei  non 
operatur.^/io  modopotefl  appeti  fecundu  ordinem  recle  rationis,w 
boc  tji  laudabile,  fecundum quod  dicit Vfai.^j.b. Lxtabicur  mfcuS 
cum  videnc  vmdictam,ckc,  Ideil .  laudabiiiter  appetttur  dequo 
quis  lufle  Utatur  &  talis  ira  ejiper  %elumjccundum  quod  dicit  ^4u(. 
fuper  Ivan  %.Zeiodomus  Dcicomeditur^qu!  omniaperuerfa  qus,  vidtt 
emrnda>  e  cupit,6~  fitmtndare  nb potcjijolera!  & gemay& talis ir* 
fuit  L  Chrtfio^vnde  loan.  z.illud  Tfal.6$.b.  Zclus  domus  tueco- 
mc;diC  nv-  introducitur  taqua  d  elii di  Chriflo.*dc privtu  dicendu,qi 
ita,  per  ^flumin  nobis  aliqualiter  bene  tutb.it oiulum  mentii,  -uiapo- 
teniix  oaiflM  ficfe  habct^quod  vna  intenfa  in  atlu  fuo  alia  remittitur. 
Et  i'o  motus  irte  qui  efi  in  irafcibilt  parte  quarrun  fit  modcratus  ratio 
ne,impedit  i»teli clum  a  contemplaiione  ueritqtn,&  fic dicitur  turba 
reoculum  mentis .T alis  tame turbatio  non cil pcccatum,ueruntamcin 
Chrifto  nb  habttit  iocum,  quta  uinute  diuina  quxlibct potetta permitte 
batur  agereillud  quoderat  fibi  proprium,ita  quod  vna  nb  impediebat 

aliam 


aliaiTa-in  atJufuo.Et  ideo  ficutgaudium  fruitionis  in  animaCbrifiinov 
impediebat  dohrcm  paffion-.s  inparte  inferiori,fic  e  conuerjo  motus  ha 
in  parte  infcnori  in  n:4lo  impediehat  ailum  rnentisfiuc  rattwtts.jldft 
cnndurn  dicendttm  ,qu<jc  ira  qux  tfiprater  rationem  oppnnitur  manjuc 
tudini,non  amem  tila  qaa  efi  modcrata  rationc ,  quia  ae  ralione  mati- 
fuetudinis  cft,quod fati.it  talem  moderationcm. 

3  Exeun.au.  Hic  defcnbitur  ludeorum  obslinatioyquia  nec  vcrbis 
Chr^Jii  necfai7ii  refilierunt  a  malujuutfed  magis  obilinatifunt  mcipi- 
eutes  machinari  in  mortem  Chrifli. 

4  Cum  Hcrodian.Hoc expomtur  dupliciter,  quia  dic unt  aliq ,  <ji 
tfii  Herodiani  fuerunt  qutda  ludxijingcntes  quandam  jcclam  ncua\  ii 
centes  de  Herode  jlfcalonita,quod erat  Mtj]iasymoti  exfiiljo  intcllecJu 
illius  quod  diciturGene.4p  &.N6 auferetur  fce.de  Itida.Wv  dicii. 
quod  ablatio  rcgni  a  tribu  luda  eiatfignu  aduentusMcffue.  Iiie  aml 
Herodes  ob< inuit  regnu  illud.cum  tame  cffet  alieniguta  ,  qapater  cin 
fuit  Idum£ns,fecundum  qddicit  lofepims  &  alij  hifioriographi.  Et  5. 
Miffidpromifjum  illi  inttlagebant  regnare lemporahter,ncc  vidcbon 
alium  regnarc  tunc  in  Iud#ay  nifi  Herodem,  io  dixerunt  eum  effe  Aitf 
fia,cum  tamenprophetia  Iai  ob pradic7a  cffet fecundttm  veritatemin 
tel.igenda  de  Cbri(loyqui  natusfuit  tempore  dicli  Hcrodis  ,  vt  habct» 
Matth.  i.a.ljti  igitur  habebant  occafionem  perfcqucdi  Chrifltf,  eo  a 
iptu  tfie  Chnflum  ficut  erat  fecundnm  veritat?y  erat  contrariumfefl 
fy.  £. Alu  at  dicunt,qa* ifli  Herodiani  erit  mil  tes  Herodis ^tntips/iu 
fn!tfi!inspr<xdic7i  Heroiis  &  dominabatur  m  GaliUa,  non  ficut  te.x 
fed Pt  Tetrarchayvt  babttnr Luc. i.Et ifle  incarcerauit loannem , t 
quo  habebat  aliquam  occafionem  perfeq<.tcnd.  Chriflum  qucm  praiic 
ueraf  Ioannes.Et  ex  his p.itf.t  mahtia  pharijkornm  qut  cum  permji 
hominti  us  tralJabant  confiiium  adperdendum  Chriflum . 

5  Etlcius.H oc expofttum efl  Mat.lt. 

6  Ecdixic  Lfus  difcipuils  fuis,&c,fibi  dctet.lnfirmitate  oflet 
dens  inje  carnis . 

Qtioc 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

}  Eve5.jfUfm.Per pharifaros  qui  diuifi  intcrpretancur,difcho 
li  qui  diflenfiones  faciunt,fignificantur.Per  Herodianos  auc 

fu- 


fuperbi.quia  gloriofi  in  pcllib.inccrprctantur.Tfti  verocon 
liu  faciunc  contra  Icfum ,  qui  cum  humilibus  Sc  chantatcr 
habencib.commoracur,&  idco  receditabcis  fcclongandc 
&  humilcs  cum  fequuncur,&:  a  Dcofaluternconfcquucui 


Et 


y 


w 


M 


j^°% 


arci 


\*j 


ap.i 


)H 


Ifimul  U  boni  mores  adfint.Et  .-.lienigemcqde  a  remotis  lo- 
'cisad  cu  veniuc.lud$i  aucecG  ad  ipfum  vcmflent,  infectantf. 
a 


•-x 


.  micula.  EecJcfia  de  gencib.cogrcgaca  fluchis  fcculi  me 
te tranfgrciTi,  qu«  quanco  finum  cordis  gratie.  rccipicndc;  di 

latac  uaco  fiuctus  fccuh  fecunus  culcat. 


f    Vt  effc  duode.  Specie  lacobdilcxit  Deuscum  '.vjderetex-  D 
celfus gcces,& fcpararct filios Adam.Statmt tcrminos p  pti 
lorum  iuxtanumerfi  filiorfi  Ifracl,vtfintfuper  thronosduo 
decim.iudicarttes duodecim  tnbus  Ifrael  .  Qgibus data eft 
potelf  as,quam  filius  accepit  a  pacrc  fccundum  camc.vj  ope 

ra  qiix_  ipfc  fecic  &  [oan.,4.1 


b  ri{C']u:coriip-i.  Com 
primunt.quiccclefia: 

IpaCCmUIfbant.Tail-  a    E,  defia  de  G.mibu,  congr^u.  b    DjfcorA* 

™nc  qui  fidem  vero    a  nauicula  fibi  dderuirent  propter  turbam,  ne  compnmerenr 

corde   6L   diledione     b  ■  u«  «.nflaeb»....  ;  . 

fofcipiunt,  qui  teuge-       eum-  iViultos  enim  ianabat,ita  veirruercnt  m  eum ,  vtillum 

Fidele*. 

c  tangerentquotcjuothabebantplagas  .  Etfpiritusimmundi 

l")a;mones. 

cumillumvidebantprocidebantei,  t  &clamabantdicen- 

a    reccitoridixit  Deus.tjuare  tu  ctiatrasi  uftitias  meas,Jcc-         b     Damonibus  &  curatis. 

DA.Vterque&:    d  tes.Tues filiusDei .  £t  vehementcrcomminabatureis  ,  ne 

nlacaS  habentCS        &  *    DcurneflcnedifFretiirpafsio.        b    Gratia.        Non  meriti,feddiuina.-gratia;cft. 

.lolimmudiipiritus.Sed    e  manifeltarent lllu.Et afcendensin montevocauitad lequos 

' 'nfirmi  D'a  illtentlO-  a    Nonvosmeelegiitis,fedegoel<.givos.  Ltbeto  arbitrio.        b         Vt  ter  qu.iterni  fidem  cha- 

innn."   ^ia  riutisojt  quatiiOi  parteso.bis  crzdicarciu,vndc  ab  urie.ue  portattres  ,  ab  aijuilone  puu.-c  urs, 

fie  falUtlS,  dajmonia-  abau:toi>'tta:  aes,»b<ictafup6rra:fre's-. 

ci  ,  vel podus  in  eis    f  VoaIuitipfe.&  venerut ad  eu.Et  fecit,vt eiTcntduodebcim  t  cti    t 


re  fanati  eile  perhi- 

bentur.fugienscom- 

primetcs   nauiculam 

afcendic. 

c     Et  jpir.im.  &c.  di. 


ipfi  facianc,  &;  maio- 
rahortim  facienc 

BEDA.Dcditc- 
tiampoteftace  mor- 
tuos  fufcicandi,  ficuc 
Matthxus  dicit ,  vt  Mat.xo.a, 
virtus  oftenfa  fidcm 
verbodaret.&noua 
facercnt  qui  noua  TLuc-4S* 
prardicabant  ,  nutic 
aute  quia  numerus 
fidclium  creuir,  mnl 
ti  vitam  virtutnmte 
ncnt.&fignn  virtu- 
tumnon  habct,quia 
fruirra  foras  miracu- 


illo,&  vt  mitterct  eos  prardicare  .Et  dedit  eis  poteftatem  cu- 


lii  ofteditur ,  li  deeft. 


ffecum. 


^1"  rccoaSi^ad  pro        l"0,tx  vt  muccrcieos  prxuicarc  .cc  acaic  cibi  p-uicuaicui  »-u-     i  qlu  mcus  opcretur, 
riSum^,  v^erum-    E  randi  infirmitates,&  eiiciendidarmonia  .  t  Etimpofuit  Si-  - 1  qmialmgti» in  fignu  m*yo* 

Ka   ^nfir^nrln       b  iuilC   110n    fidcllbllS,  LuC<f<a 

fcd  infidelibus. 
g     Et  impofuit.  Beda.Non  modo  primum  ,  fed  cum  adduclo 
ub  Andrcad\x\t.T«vic<!beris  cepbas ,  quod  intcrprctatv.r  Tctrus .  loan.i.f 
Scd  hiceuagelifiateattencu  redditdiCcns,quodcumdomi 
nus  ficcognominaucric.Ai:tcr.n.putarcs  fic  vocari  cafu,  no 
prouident  aDei.Voluit  autcmeum  Dcusprius  alionomi-  ^ 
ne  vocari,vt  ex  mutaticnc  noinmis  viuacitas  facrameti  nota 
retur  Grxce  vel  Latine  Pccrus.qc!  Svriace  cephas,&  in  vtra-  uqou  T0,b. 
q' ie  lingua  a petra di  lu,de  qua; Petra  aut  erac Chf s.Sicut.n. 
a  Chrifiolucelux  mundi  vocaturapoftoli,ficapei;ra  Petru  •'. 
Sirrion  pones  mcerorc  ncgationrs  icilicet  viuodominopofc Ioan'  **•*• 
rcfurreitionem.  Vcl  audicrfs  triftitiam  mortiS  fcihcct  cum"ci 
dicitur.^f lius te  cinget  &  ducct c/uo  tu  non  vis. 

Hiero.Er  impo.Simoni nomen  Tetms .  Dc  obedientis  afcen-  Inf>4.e, 
dicadagnitionem.Quienimhabetdabiturei,^abun. 

*  Viclor  Antioclicnus  NV quis cafu auttemere  Apofto 
los  ele£tos  putet.EuangcJ.fca  hngulorum  nominaordn.c  rc 
cenfct,dicit  autem  S,  moni  impofuilTe  nome  Petri.quo  nimf ' 
runcminercipfamanticipet.  Quiaemm  Dominusfupra  pe 
tram,hoccft,fiiprainfiaif3mfanamqucPctridoitn;i;l,  inco 
cufiamquc eius fidc,  cccleham  fuam  xdificacurus  erat.ob  id 
propheticofpifitu  Petrum  illum  appellat.filios  autemZcbc- 
dai  Iacobum  minorcm  &  Ioar,<.m,Boanerges,hoc  eit,filios 
tonitrin  vocat,liquide  diuina  llloru  prasdicatio  magnu  qucn 
dam  &  illuftrem  fonitum.per  terrarum  orbcm  dacuraerat. 

Et  lacobmn.  Qui  lilpplatata  habet  defidcnacarnis.Et  loan 
ncm,qui  graria  acccpit  quod  alii  per  laborem.  Et  impo.eis  no. 
Boaner.iiuodcftfili)  tom.  Quotu  fublime  mcritum  in  motc  me 
rcturaudircconitruu  patns  per  nubcde  filiotonantis.H/re/2  ^     f 
filius  mcus  dilcilusyVt pcr  nubccarnis&  ipfi  Chnfci  igncm  ac 
fulgura  in  plutiiam  fpargcrent  in  terris  ,  quoniam  dominus  prai.134.jx 
inpluuiam  fulgurafecit,vtextinguat  miiencordia  quod  m- 
dicium  exunt. vnde .  Mifericordiam  &  iudicium  cantabo  tibi  do-  PGd.ioo. 
tnino .  r 

0  lacob 


ctiam  ad  confitendu 

maicftatcmeius.Prc-  _._.... 

>  icntiacnim  eiusperrctriti,quem  filiumDei  elie  lamiaque 
noucrant,celarc  non  poterant.Samorcs  Arnanis ,  qui  etiam 
hodie ncgant  filium  Deiefic. 

d  W  manifeflarcnt.  Bcda.Non  folum  da?mones ,  qui  lnmti, 
vel  ab  eo  fanati.qui  fpotc  confitetur.fed  &  apoftoh  toto  or- 
bepofi  pafiionc  prxdicaturi,antepaffionem  tacere  iubetur, 
nediuina  maieftacc  prxdicatapaflio  dirferretur ,  &  fic  falus 

mundi.  .  . 

c    Et  afc.  Bcda.Pofiquam  lmmundos  fpintus  fe  pra:dicare 

prohibuit,ianftos  elcgit,qui  eum  pradicarent ,  &  nefandos 

fpiritusciicerent. 

Monsiftetignific.itakitudinem  ruftiti»,  quamftruendi, 

&  quam  prxdicatun  crant ,  per  locum  admonet  ad  coelcftia 
*riei,fic  &  legcm  in  monte  dedit. 

*  Vi£torAntiochcnus.Ecclcfixduces&;  paftorcsadmo- 
nereperhoc  voluit.vtipriusm  oracione  pernoi5tcnc,  quam 
lllis  manusimponanc ,  quos  ad  facrorum  mimftcntm» confc 
crare  dcliberacum  liabenr,  ne  forcc  eiufmodi  promocio  fru- 
fttacadat.lllccnim  quiomniucordavt  Dcus.exploraraha- 
bebat,non  abfque  itidicio  Apoftolorum  dclcitum  habuit.Et 
ii mtenm quo  palam fietet,n6  ipfam  hommu  natura,in cau 
faeffe  vt  alii  faluentur,alii  peccant,  fed  libera  vniufcuiufque 
voltintate.Iudam  Ifcanotam ,  fciens  voienfque  m  Apoftolu 
afciuetit  .  Vnufquifquccmmieipfum  vita  vel  mtcritudi- 

gnumdeclarat.  •• 

Hieto.Confuctudodiuin^fcnptur^  eft  allegonce  loqui, 
fed  nos  fic  cxcclfa  fenfibus  nolti  .s  applicemus,vt  hiftotig  ve 
ritatecemamus.Ch-iftuscnim  iolus  fpiritualuermosefi.c^ 
kftiumrcrumqualitatccopiofus,cxquofluuntaqucviu?,& 
quidquid  fummc  bonu  cteditur,in  hoc  fundatur  qui  eftmos 
omnium  montium ,  &  fnndufianctoiu ,  quos quoci Jiead  fe 
inuitatdn  moirtem  vocantur  excelil  6t  mcnco  St  verbo ,  vt 

Clocus  congruat  mencis  alcis. 
Vt 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  QQ<Xt\\iotha.b.pU.i.infirmrtatesuar!its  . 
l  Ecfpiritus  immundi .  In  boc  ofiendrbat  Virlutem  fuK  deitatit, 
vtruqnenirH  nectffc  efl  covfitcrt  fuiffe  ;n  Cbriflo ,  fcilicet  infirmita- 
tem  carnis)&  poteciam  deitatis)&  ideo  vtrumque  manifcflabat  Cbri 
flusinoptribus  fnis . 

3  Tu  es  filius  D  ■!  .Conktluraliter  loqucbantur. 

4  Ec  vehemcnter  comminabatur eis .  Cuius  caufa  aftgnatacfl 

/«- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

5  Etafcendensinmontcm.  Pcr  hocautem  quod  apoftolosinfti- 
tuitinmontc  ,  fignificauit  quod  epifcopi  qui  iunt  aj>oltolorum 
fuccefiores ,  m  (upenori  gradu  funt  ccclcfi* ,  vndc  dicuntur  ab 
Epi  quod  eft  fupra  ,  &  Scopos  mtentio ,  quia  lupra  gregcm  do- 
nunicum  dcbent  intcndcre,Tt  eum  duigerc  valcant  ad  luperna. 

Et 


fupra  in  primo  capite . 

5  Et  afcendentes in motem  vocauit  ad  fe.  Toflquam  defcripu 
efl  Cbrifli prxdicatioper  feipfnm  tanturn.hic  confequcnter  dejcribitur 
eius  prxdicatioetiamper  apofiohs~,&  primo  defcribiturpoteflaliscol 
latio,fccud",di£l£collationis  cxequutio  6c.ihi.Et  vocatlit.i  tCirca. 
primii .p>imo potefias confertur,fecundoydubiim  remouctur  ,ibi.  Et 
vemuntad  domum.Circa pnmum  difcrtbitur  eleclio  apojMorum, 
&num,,us,&nomina  eorum,&  poteflas  eis  collata,&  patetfenicn- 
tia  ex  bis  qux  diClafunt  Matt.io.boc  exccpto . 

Boancr- 

■f  Et  frcit  vt  effent  dund.  Ad  fignificandum.quod  quilibct  coi um, 

per  quatuor  partes  fuae  dicjcclis  fidcm  tnmtatis  debct  pr^dicart- , 

(iuodecim.n.coniurgunt  cx  ductu   quaternarij  per  tcvnarium  . 

f  Etdcdit  lis.po.  Curandi  infirmitates  peccatorum . 

f  Etei-c. '■■<:di  ^moffM.i.sxcommunicandi  fuperbos  &  rcbclles 

deccclcfia. 


Toru.j. 


Kt 


S'5 


Gloford.&NicolaidcLyra.         j\6 


a    vocaultadfe.    b    SnppUntaromn.        Fng:tiii. 

t  moni  nomen  Pctrus ,  et  Iacobum  Zcbcdari  &  loannem  fra 
h  trcm  lacobi ,  &c  impofuiccis  nomina  Boanergcs,  quod  eit 

a     Betla.viriliM  Urrco  aner.qgodel    vir.tjuia  vinliter  rion.  n.    iH -ci:'      l'     O»  lampaditvel 
lampadatum.      c    Filius  lufpeiidciris  acjuas  prtdicatoics  ad  ccleftia  ,  vnde  vberius  mebrient 

coida  icrrcnoiuii'..  Syruin  eil. 

5  filii  tonirrui .  Et  Andream  &  philippum,  &  Barthojpmaru, 

a     Uunaius.        b    Akyfl"»  vel  gcminus.CJrccedydupus.  c    Ad  differcntiam  Iacobi 

C  y.rb<  d    Coiculiis.ideit.cordis  cuilos.        Pofti  vtlmilJeliuii. 

7  &Ma\rhcum,&Thomam,&lacobum  Alphci,&  Thadcu 

a     r.nens  tnltitiam.     b     Ad  di.iercntiam  Simonis  Pctri.         c     Huius  cafus  confirmat  alios 
inliuinilitatc.  d     Memoiiamoitit. 

&SimdncChanan9nm,&IiidamScarioth,qui  &tradidic 

a     Felix  oic.ipatio  ialuatoiis.felix  ftudiura  tutba:  conlliicmis.     b     lUiotacminus  eiuditi. 

illum.Etveniuntaddomum,&  conucnititcrucurbaD,ita  vt 

.  Eiiam. 

n  nonpolTcntnecjucpanemmanducare  .  EtcumaudilTent 
o 


h 


1 
m 


@  .i     Cjc.iW.Qui  curam  carniS  dbtniao  voc.mrc  fupplantauit, 
A  ipfaiti  catnciti  HcrodctrucdaiKCConccmpfit. 

b     lotnmem.  Bcda.Io  quocltgr;ui.i,\  cldon,mi  iiratia.quiob 
amorisprjBcipui^ratiamqtiam  vfrginali  glotia  promeiuic, 
fupra  rcdemprbns  fui  peous  in  cfqa  recubuic 
c    «/«.  BCDAjC&o* 
riun   vnus   mconans, 
vocem  chcologa  (qua 
ncnoo  pt»us  cdcre  no- 
ucrac)cmilir.  lnprinci. 
pio  er.tt  i"ibii'rt  , 
Qu.im  tanco  pondcre 
erauidam  rdiquit  vc 
fialiquancoplusinco- 
narc  voluiffec  ,  ncc 
jpfc  irumdus  capcrc 
pocuill;  c. 

d  h: ^itdTc.wi.Hiero- 
nymus.  Qm  virdicer 
vim  facic  pcrdiciouis' 
fuxvc  rcfponsfi  nior- 
tis  femp  in  fc  habcac 
6Cantmam  feivpcriu 
manibus  fuis. 
c     EtTbilip.  Hicron. 

Qui os  lampadis cft.qtii  illuminac  ore quod  accepiccui  datti 
cftopusonsilluininati.Hoc  loquutionisgenusixpefcriptu 
ra  commemoracquando  nommapropter  mvfteria  func  po- 
»  iita,quod  tiunceuangclnca.ex  Dcipeiiona  vchcmcnccr  affe 
ttans  intcrfcrir. 

e     ffBarr/w.Hieron.Qiiicfrflliusftifpcndcntis  aquas  illius 

.b'  ^c\\icczQuidic\z.'<landabonubihus  meis  nepliiant.  Nomen  vcro 

filii  Dei  perpace  &dilcttioncm  acquiricur.Bean  crtim  paci- 

,.    .     •    fi.quoniafi  d.v.Etdiligitcinimicos  veftros  vc  iitis  tiluDci. 

Luc.6  d  f  Er  Matthaum.  Qui  eft  donauis,cui  non  folfi  rcmifsio  pccca 

corum,fed  eciamin  apoftoloru  numero  efls  dacur,  vc  lco  &C 

bos  fimul  comcdanr,&  Uipus  cum  agno. 

jfj.i i.N.&     Nota.quod  alii  euangcliihc  Matchamm  pra:ponunt,& pn 

fu '  blicanum  non  dicunt.Ipfepoft  Thomam  fc  ponit,&;  publi- 

canum,fe  dicit. 

g     Et  TWnam.Hicro.QuieftabviTus.Multi  enim  profunda 
j.Cor.is.a,  fciunt.fednonproferunt.^firfc/ao^owweflj//»  Cbriito^&c.  vf- 
que,qua;  non  licet  hoirini  loqui. 

Beda.Thomasabyftus,quiaalcicudinemvirrucisinrefurrc 
ctione  pcnecrauic .  Vcl  gcminus  Graxe,  quod  dicitur  dydi- 
mus,idcit,dubius  proptcc  dubium  cor,  quiarefurreftionem 
vixcredidic. 

h  Et  la.M.  i.docti  vel  millcfimi  cuius  a  lacere  cadenc  mil- 
lc,<Scdccemmiliiaadexcristtiis.  Hieron.  Iacobum  Alphari, 
cui  non  cft  colluctatio  aduerfus  carnem.  &c  fanguinem ,  icd 
aduerfus  pnncipcs  &  po.te.&x. 

Beda.Iacobum  Alphci.qui &  frater  domin i  dicitur ,  quia. 
Maria  AJphaa  fuic  Soror  matris domnn  qua  Ioannes  Maria. 
Cleoph^;  dicit  fortai!c,quia  idcm  Alplixus  &  Cleophas .  Vcl 
defuncto  Aiphco  poit  natum  Iacobum  Cleophae  nuplit.Qtii 
mento  filius  Alphci,idclt ,  doAi:inuccn;m  poftrefurrcdio- 
ncm,(tatim  Ieixifolvmorumordinaciircpifcopus ,  canquam 
doftus  vel  doiti  films. 

i    rbadxnni.  Cii!toscordis.HucLucasineuagcIio,&:  inacii- 
*Ad.i.i>.  busapoicoloiumludam  lacobiuominac,  quiafratcrlacobi 
C  fra- 


Efj.r. 


Pfal.oo.b. 
Eph.(S.b, 

Ioaoa5,c, 


iuc.<?.c, 


fratris  don  ini.Vndc dicitur  filius  Mutix  matrislacobi  &:  Io  II 

fcpb  &:  ludaj  v  Simonis. 

Hicro.Et  lliadeumqui  e(tcorculus,ideft,Cordis  culcor 

qiu  I.  ruatcorfuumomuicuftodia  .  Munditia  namquci 

dis  vidccic Dcui,vtper  viciummundum. 

K  P.t  Shnonem.  Y>  11- 
DA.  SimonChana» 
iixus  a  ch.ma  v 
Calilara:  ,  qui  &:  Si- 
i  mon  zelotcs,  idcii, 
xmulator.Chanazc- 
lus  ,  chananxus  Zc 
lotcs. 

1  Et  Simon  Chana~ 
meum.Qu}Sc  Zclott 
Simon  poncns  vcl  ha 
benstnfiitiam.  Bc 
tiiiamque  quilugcc, 
quoniam  ipii.  con. 
Trinumluitum  im- 
2     plcc  qui  coniclitio-   ■ 

3  nemquxricfuturam. 

4  Deflccpropna  pccca 
cacum  Da'.ud&:Ma 
na.  Cum  Pauloiii 

cumflencib.Ecflctmultiimc.uIoannequidicebac .  Htcgo 
flcbam  mulcum.quia ncmo dignus  inuccus  cit  qui  ape.li.  &: 
fol  fig.eius.Zelotesautcmdiciair  quem  comedic  Zclusdo- ' 
mus  Dci,vt  Phinecs:&  ceirauitquailacio. 
m     Et  ludam  fca.Qni non  dckt  pecacum  fuum  per penitcn-  j  , 
ciam,necillud  dclccurper  memoriam.  Vnde  &pecc,uum  m»i 
tris  eiut  non  delcatitr.Fiat  comra  do.fper. 

Iudas  conficens  vel  gloriofus,  Scarioth  memoria  mori 
Confcflorcs  multi  func  in  eccleiia  fupci  bi  &c  glonoti,<j^B 
primus  Simo  magus,&:alii  hxrecici,quorum  memona  moc 
talis  in  ecclcfia  celebratur,vc  deleacur. 

Hieron.Iudas  Scarioch  a  vico  in  quo  ortus ,  aut  a  tribu  Ifa 
char.Ifachar  mctccs,precium.f.perditionis.Scariothme^H 
ria  morcis,quia  non  rcpcnce,fed  prxmedicacus  Dcum  tradi- 
dit.Hicprouideinterapoitolos  eligitur.quia  magna  vis  vej|  I 
tatisquanecadueriariusminiftermfirmacVoluicdomirji^B 
prodiadifcipulo  ,  vt  tu  a  focio  prod itus  modcfce  fcras ,  tu^ 
en"affeiudicium,tiium  periffe  beneficium. 

Hiero.  Hienimapofcolicirca  cabernaculum  domini  per 
quadrum  terni excubac,&:  fandta  domini  verba  propriis  opc 
rum  humerisporcant,vctabernaculu  vnum  maniiomb.mul 
cisad  terrapromifsionis  portct,quos  vniuicxcmplum  ad  ti- 
morem  humiliat.vt  angeloslucifen  cafus,vt  noglonetur  fa«  i 
piensin  fapicntia  fua,fcd  qui  gloriatur  m  domino  gloriccur. 
n  Et  vcmunt^&c.  Bcda.Qui  aJiorum curam fufcepeiut ,  1  oV  ■ 
licitecufcodircdebcncconfciencixdonum,vcfepnus,  indc 
ahos  reganc. 

H;cro.  I  >omus  in  qua  couenict,primitiua  ccclefia  efc.Tur- 
bx qua' impediunc  panem manducarc,peccaca &c  vicia iunt 
quia  qui manducamt  corpus  domini  indigmts  ittdicium  jibi  manducat  '■ 
&  bi.non  di.c.d.  Vnde  dom  inus  in  furorem  vercitur  cum  di- 
cit.iVj/i  manducaueritis  carnemfilij  bomini  &  bi.c.f.n.b.v. 
o  Et  cim audtf.&t -..Turba  frequentatcu.fui  raqua  furiofura 
defpiciuncin  quo  (alus  gctiu  notatur,  &:  innidui  Iudarorum 
rcprobatur  de  qtubus,i/< propria  penic  crfui  cum  no  rcctpentnt.  t 

<S  Victor 


N  I  C  O  L  A  V  S  D  E  LYRA. 
i  Boanci£cs&cc.vi\.zonh.sicemm-trocatifitntaCbriJtotfuiain 
transfigurationc  Cbrijh  aitdieruut  verbum  Dei  patris  dicentis  de  Cbri 
fio.Hic  eit  rilms  meus  dil.&c.  Qttodtjnidem  vcrbum  vocatur toni- 
Uwtmfccundum  dlitm  modum Loquendi lob.zt.d.Cum  vixparua  flil- 
lamfcrmonti  eius  audtertm^s,  tonitruum  magnituduiis  ilLtts  quispo- 
terit  intiteri  > 

2  EtVt.Hie confequentcr  remoitctur  dubium. P.x  boc  enim^i  con 
tulerat potcitatcm prxdicandi apoflolis,puj]et alicpus  credeie,  quod in 
perfor.apropria  vcllet  a  prJdtcatibne  crffarefquod  nmomtur  pcr  boc 
quodfiroe/ttittspradicauu  qux„,  p>ius, t  ot  p) imo  t>'icndittir 

iug<,tcrali,fccundoi/tjpcciau  fc.ca.jlAinti  circapriyiitiiclus  feruor 

pri- 


primo  oflenditur3fecundo,irrationabilis  loqnutio  cx  hoc  infurgcns  ex~ 
pcllititr,ibi. Ec  cum  audiffenc  ftu-  Circa primurn  dicituu 
$     Et  conue.ice.ttir.  ^td audtcadum  vo  bum  Dci  ab  ipfo  ,  &  ipfe 
itafci  uenter  intendcbat  prddicationi ,  quod  ipfe  v  difcipuli  cius  noa 
babcbant  tempUi  rrt.uulr.candi. 

4  Ec cum  audif.  tlic  irrationabilis  loqnvtio  infurges cxpr.idith 
feruorerepcU.tur,&  boc in  tribus  cajibus .  sCiuidits ponitur ,ibi.Ez 
lctibc.2  ctliitsibiEi  vcniUUCmatereius.  Circa  primum  fciendii 
quod  Mi  qui  craut  de  cngnationcfua  exparte  matris  vide/ttcs  infolitu 
Jcruorem  in  eo  ,  quioficutdicJumeJi  ,  prnptcr ferttorem prxdicandt 
omittcb.it  btiram  comtdendi .  t  idebant ctium  in  vuitu  eius  infotitat». 
clatkatam  cx  vmute  dittinitaiis  proadcuum  .  ltim  audicbant 

eum 


M     O     R     A     L     I     T     E     R. 

v     F.t  conuenititc.tur.&c.  Hoc  fcfl  concra  illos  ,  qui  dimictunt 
opus  prxdicationis  piopcer  iacuncatcm  comcitionis . 

Et 


4  F.t  cuma».&c.rxi.te.eum.  Similitcrilliqui  func  fcruidi  ad 
fequcndum  Chriftumamundanishominibus  iniani  repu- 
tancur,&:abcisquancumpolIunccccinencuc 

OltO- 


V7 


M 


arci 


Pifcipult. 
in  patna  lu» 


poteunr, 
b 


licno  fenfa  loquutum  putabant . 


(§Y-  V^cor  Antiochenus.  Vnde  iRi  venerinc,vei  vnde  Chri- 
\  rurn  furere ntidiuennc,difcice non  exponicur.  Probabilefic 

luccm  nuilum  hoc  a  Scnbis  &  Pharifaris ,  qui  a  lerofolymis 

vcnieranc,ortil  fuifle.Illi.n.cum  admirabilia  eius  factaaudi- 

uiiTenc,curbafquc  ingences  circumfufas  vidifTenc,  muidia  fi- 

Jnul&irapercic!,&: 
•  quafi  m  veiaina  acti 

jllafurercdixcrunc, 

2tquc  ica  vtcumte- 

nercnc,  irruerunc,a- 

[quevcidemfacc- 

f  Ircnt.  authores  fucrc. 

ArbitrabatJtur  enim 

&  illum  paci  ,  quod 

ipfl  re  vcra  patieban 

tur,fiiriaenimaper- 

ta,  &pudcndamen- 

tis  vefaniaeraccan- 

carum  rerum  opifi- 

cem,  tancumque  ani 

marum  curatore,  coc 

leftifq;  do&rine.  ma- 

giftrum,m  furorem 

vcrfum  exiitimare. 

<>uamobrem  turbz 

multo  ln  Chnftum 

xquiorei  eratquam 

Iudzorum  proceres. 

Horumemmmentis 

hidiciu   impediebac 

ambif.o,van2q;  glo- 
,»  tixcupido  ,  lllorum 
i-  veroquicdamanimi 

hcbecudo  rncntifque 

«ligo . 

4-.  Thecphylactns. 
J»  fur&em  verjus  eff, 

ideft,demouiumhabet&furit,&ideoeumtenerevoIebar, 

vc incarccrarenc  canquam  dxmoniacum.Et  quidam fui  hoc 

volebant,id  eft,propinqui  forte  compatnoca;  eius,velfratres 

cius.Stulta  aucem  fuic  infania,quod  cantorum  miraculorum 

factorcm.m  furiam  verfum  concipiunt . 

a  Etjcrib*.  Beda.  Si  qui  cardicate  mencis  no  incclligunt  ver 

bumDei,rcmanettamenfpesfalucis,fi  forceincelligat.  Qui 

autemintelligercnolunc&  inuercuncquod  mcclligunc,  nul 

lafpeseft.  Vnde,fcnbe;.ideft,  fapienccs,&c. 

b  Jblrofo  y*f>\Qnodfigniricaccum  aciuibusfuiseflepfc 

qucndum  vfq-,  ad  morcem .  Legimusfupraquiafcquuta  eft 

cumturbaaCjalilxa&Iudea&Ierofoiymis,  ictras  Iorda- 

nem  & circa Ty rum  &  S.done,  qoz funt ciuicaces  getilium, 

&Scnbeab  Icrofolymis  blafphemabat.quiacurba  popuh  Iu 

djo  uui  lUum  cum  palmis  &:  laudibus  perduxit,  gcntiles  dc- 

flderabanr,fcribe  &c  feniores  populi  de  necc  eius  tractabanc. 

t  Beeixebubbuba.  Vir  mufcarum  fiuc  habesmufcas,  quono 

mincpnncipcm  darmoniorum  cognominabanc  propccr  for 

desimmolacicij  cruoris , 

Quomodopotest  Satbanas,&c.  Bcda.  Eligantquod  volunt. 
SiSarhanas£.ichanam  non  poccit  ojccrc,  nihilcocradomi- 

num 


Cap.  III. 


ji8 


numdicunr.Si  aurcmpotefr,reccchntarcgnoeius,quoddi  1> 
uifum  ftare  non  porcft. 

*  Vi£ior  Anciochenus.  Dommmrbipfarerum  nstttra» 
quod  illi  dicehanc fien  non poffc  validifllmc probac .  Sjqui- 
demomneomnino  regmim  inceftinis  rumulcibus  c^fedi- 

tionibus  inccr  fedif- 

^uem  faciunt  alij  magnum,fui  defpiciunt ,  quia  non  eft  propheta  fine  nonore.niii 
Tanquam  funofus.  d     Qujaf  pientiaeais  .iltitudinein  caprre  v.in 


tjt  hoc  eriahant  difcpuli. 


t 
t 


iuicxierunt  tenereeutmdicebantcnim  quoniam  in  furdrem 

a    Sapientes. 

verfuseft.  t  Etfcribxqui  ablerofolymisdefccndcrant,  di- 

a     Hoc.  b     Hie.patirarijie  quod  nos  p.in  docuit  dicens*.  Beati  criris  cum  maledixerint  vo- 

bisho.  c     Virmufcarum. 

cebant,quoniaBeclzecbubhabet,  &quiain  principcdtfmo- 

a     Vt  piobetratione.quia  neque  mcntecaptus  c(i,neque  in  brelr.ebub  eijcit  damone». 

b     Vtnon  intellig.im  doneccapiantut. 

niorum  eijcir  darmonia.  Et  conuocrftis  eis,  in  parabolis  dice- 

Hoc.     ^S:cutdicit  smein  Bee  zebubeiicereuzmoni».  f  Nullo  modo  quis. 

batillisrQuomodopotcitSathanasSathanamcijcere?  Etfi 

Caufapiatmiffa.  a     Dzmones  pugnent  contra  fe .  b     Difcordiamaximzres  dilabuntur. 

rcgnum  in  fc  diuida  tur,  non  po tcft  ftare regnum  illud .  Et  ii 

Alitetprobat  idcm.         a    Contia.         Fugnando. 

domus  fupe  r  femctipfam  dilpcrtiatur,  non  potcft  domus illa 

Ergo.         De  cuius  legno  eii:s.         Contra. 

ftarc.Etll  Sathanas  confurrexcrit  in  femctipfum,  difpcrtitus 

a    Vos  dicitu.quia  in  Beelzebnb  eijcio  daunonia.fcd.  Netno  po.&c. 
b     Homines  a  diabolo  deccptos.  c     Diaboli. 

c  eft,6k  nopotcritftare,fcd  finehet.  Nemoapoteftvabfafdrtis  t    IluddldP0,:eft>  9u5 

•    Be.Mundum  inmalignopolitum.inquo  vlqueadaduentum  Saluatori»  quafi  in    pacaroimperio  fine  regniim   lllorumdlf- 

folucum  iam  elTe. 
CiUiod  fi  verodiabo- 
li  regnu  adhuc  fubfi 


fcclum  ,  non  por.eft 
paulatim  non  infir- 
mari,  penicufquc  can 
dem  dilabi.  HOcijJ- 
iumccia  in  famibjs, 
&ciuitatibus,&;  qui-: 
bufcunque  alijscom 
munitacibus  contm- 
gere  videmus.  Ea  ^p- 
pcer  fi  Sathr.nae  re- 
gnu  incerfediuifum 
cti, .vcrevcradiuisii 
eit,inceritui  vicinum 
fic  nccefiQ  eft.  Q^ian 
doquide  impenum 
quod  dxmones  ob- 


tinenc,  in  homines 
potifsimum  obtinec. 
Si  hoc  autem  fibi  mu 
cuoadimunc,  nihila- 


comtad:ftioneqr.iJ"fccbat.  b     Diabolum.  c    A  feduftione  corupcfcit. 

ingrclTus  in  doamu  diripcre, nifi  prius  fobrte  alligect,&  tuc do 

a    Ercptos  a  diabolo  ecclefiz  adunauit ,  &  per  diiinftas  graduum  dignita  es  ordinauit .  Diciris  me 

immundum  fpirit  cio  habcie,fed.       Hzc  contta  Nouattanum  qui  in  mart)ro  iapfis  veniam  negat. 

miim  cius  dinpiet.  f  Arnt!  dico  vobis,  quoniam  ola  dimitten- 

Dignc  poenitentibus  .        a    In  quoshbet.        b    In  Dcum . 

tur  faliis  hoium  pcccata  U  blabiphemia:,  quib.blafphcmauc- 


ftic ,  ifque  rerum  hu-  c 
manarum  eciamnu  ^" 
pocicur,  manifeffum 
fic  ,  regnum  llhus 
nccdum  de  medio 
fublacum  cflc ,  acque 
ideo  Sachanam  diabolum  non  expellere . 
e  T^emopottli.  *  Idem.  Quandoqmdem  homines  proptcr 
pcccatada;monum  vafa  euaferanc,  inque  poceftacem  illo- 
rum  deuenecanc ,  fieri  non  potuic,  vc  dzmones  fuoillope- 
cuhoprius  arccrcntur ,  quam  bello  fud ,  in  vincula  pateren- 
tur,  ncamphus  videlicet  fefe  cngere,  nouaquein  pofterum 
bclla,deademptafibipolTcfsionc  cicre  poHertt.  Haxrau- 
tem  da;monum  fufio ,  &  in  vincula  pecicio ,  a  da:monibus 
nunquam  cft  facta,  fcd  ncque  fieri  quoquc  potuic ,  vc  ipfi  ea 
potcltace,quam  inhominesexercebanc,  fc  mutuoquoquc 
fpoliarenc. 

*  Thfcophylactus.Exemplum  tale cft.Fortis  cft demon,va- 
ia  ciusfunthomincsin  quibus  recipitur.Nifiergoquisprius 
vincac  darmonem  &  alligec ,  quomodo  vafa  eius ,  id  eft,da> 
moniacos  ab  eo  diripiec  ^  Sic  &  ego  qui  diripio  vafa  cius,id 
cft,libero  homincs  a  da?moniaca  paflione ,  prius  alligo  ds- 
moncs  &:  fupcroillos,  Sc  inimicuseorum  fum. 
f  Et tunc  domum  cms diriptet.  Bedadomumdiripuic,quiaom- 
nes  mudi  parces  a  diabolo  poffelTas,  apoftolis  $t  eorum  fuc-  « 
cefTonbus  quafi  diuifas  prouincias,  vcpopulos  ad  fidem  con 
ucrccrenc  diftnbuic .  _ 


NICOLAVS    DE    LYRA- 

tumUqmtem  de  diuinis  ardua,&  infoUtaf&  per  confequens  tis  non 
intelligibilia ,  iieo  credebat  eum  loquificut  arrcptttium  vel  furiofum: 
idco  vobterHnteum  tencrc  &  ligare  ,  ncftbi  *cl  aliis  poffct  noce- 
re,  &  ijiinouebantur pietate .  Circa  cujum  fecundum  qui ponitur, 
cum  dicitur . 

i  Ecfcnba;.  Confiderandum,  quodiflt  moti  contraChrifluminui- 

dta 


dia  &  malignitate  dicebant  ipfum  Cbriflum  babcre  quetidam  dtmone' 
priuatumt  aliis  dxmonibusjuperhrem  ,  per  cuius  pirtutem  expellebat 
A&monts  inferiorcs  a  corporibus  obfefis  ab  cis,et  ideo  Chriflus  illorum 
&  ifiorum  irrationabilia  r>erba  rcpclltt  cum  dicitur . 
2  £c  conuocacis  eis.  Quia  rationabiliter  loquendo,  oflenditfe  non 
tficfuriofum.Et  *era  &  fancla  docendo,  oUenditfe  non  baberc  dxmo 
nem priuatum,cumfit patcr  mendacti^pt  babetur  loan.i.  Cdierapa» 
tent  cx  bis  qu*  difta  fun  t  Matth  .12.. 

Etvc- 


MORALITER. 

T  Q»omodopottfiSathanatSathanameijcere  .  Hocauccmmo- 
talitct  fit quando  vititim  vnum  aliud  cxpellic ,  vc  pr odigali- 
tasauaritam,  vcleconucrfo . 
ft/irfJn/r^wi^.Rcgnumanimardiuiditucquando  fcn« 

fuaUcas 


fualitas  rationi  contrariatur. 

f  Et  fi  domus fupcr fe.Hoc  contingit.quando  in  eodem  homf- 
ne  habitus  malus  ad  aliquid  declinat ,  cui  confciencia  recal- 
citrat. 

f  1{cm9p«teJiyafafortis.  Iftc  fortis  cft  fomcs,  qui  fortitcr 
Tom.j.  r    x        incli- 


y'9 


Glof  c  rd.&NicoIai  de  Ly  ra. 


J20 


a 


tjuil.i 


Ibjdcm  iif. 


^  a  ^/i;*rfi«^//f.Hicr.Qi!ianonmer«rtiirpcn!C^ntiaage- 

A  te  vr  .icc ■ipiatur.qui  ChrinCi  intelligens.pnnape  da_monio- 

rnm  cffe  dic.  bar.qma  nunqua  foluknr  a  carccre  qui  quadra 

tcm  verbi  nouiffimum  non  foiucjit  antc  finc  virc;.  Quatuor 

~      .  namnucp.utibus  fundaturdcnanus  eterne  vice  ,  vtquod 

D_n-ri.it  qtu  >       t 

tuor    parub.  corde  cred:s,ore  co- 

fiic..ris,vVquiulc6fi 

is,  opcrccSplcas, 

Muthrr»p.  ^qUU(j  compleue»     a 
"^'"•^•ns.dcccrnon.   <I.i 

ijciis.Qui  cnun  fcce    b 
r;t  <S_  dov.tii.ric,  bic    c 
n.agi.us    vocabitur 
in  rcgno  ccjorum. 

Bcda.  Matthaeus 
dicic.  (jh'i  blafphemaue  d 
nt  in  jpintum  fanflum 
yclverbnm  dixintcon 
tra  fpiritum  fanflum , 
tiun  habvbit  remifjio- 
ncm  ncqne  in  hoc  fxcu-  c 
fatPtcjue  infuturo.  V- 
bioitendicqiuedam 
rcuclari  m  futuro . 
Qiiod  dc  minimis  f 
intelligedumcif  >  vt 
B  de  fermonc  ociofo  , 
denfu  mmio,cuoiu 
ctiam  ba.c  vica  veniam  promeruic . 

#  Viftor  Anciochenus.Biafphemia  in  Deum  (qucm  Spiri- 
tuii.inCti  nominc  dc  iigna  t,  iiquidcm  vc  fpa  icuffan_ti  virtus 
cfl  rcgnum  Dci,  ica  conuiuium  in  fpintumfancl li  ,  cff  blaf- 
phemia  in  Deum)venia  indignum  pronunciat.Dicmiraute 
peccatum  venia  indignu  ,  miia  cx  fe  vcniae  caufam  non  ad- 
fcrcj.  At  vero  blcfphcmiam  m  fiM  cum  alcera  illacollatam 
ven'a  di^naamnnac .  Nam  ecfi  hic  reipfa  Deus  effec,  vulgo 
tamc  ccnuis  fortjs.obfcurique gcneris  homo  habcbatur .  Ac 
grauiusccnfeturpcccatuminDcumquam  inhominem» 
b  ln  «ter.Hoccohtra  Origencm.qui  omnibus  pcccacoribus 
vcniampromitticpoft  iudiciumt:afa_hsinnumeri_  ioculis. 
*  ViCtor  Antiochcn.  Apud  Matctmim  lcgitur.  Quidixcrit 
yerbnm  in  Ipiritum  fanflnm ,  no»  rcmittetur  d ,  neque in  hoc  feculo, 
ncque  infuturo.hoc  eft.neque  fupplicium  in  hoc  feculo  in  blaf- 
phemosconfticutumcuadct,  ncqueilludetiamquodinfu- 
turo.Quandoquidem  lex  morteillu  mulcari  iubebac,  qui  m 
Deu  bl  lfphemus  extiterat.  Cui  lcgis  decrcto  Dominus  fefe 
confirmans,  eiufmodi  pcccatum  ncutrobique  remilTum  iri 
comminatur.H$c  auc  cum  de  blafphemi?  peccato  Seruator 

no- 


Idetr.Qui  intelt;ernio»er-D-i,cum  negire  non  poffit  ex  inuirlia  eontra  dcir.  J<  opera  Ipiifcnffanfti 

_!aieficBeei_et-^>.  I>  Q.'1"  .«■'mctc  a.g.ie  non  potelt  t 

runcf  Quiautem  blafphemaueritin  fpiritamfrn&urn,  non 

a  Qniafirailitdiabolo.conttaconfocnriani  luani  maicibicin  ne»ot>pii[!  ,.it  . 
b     Quia  ijile  delinquil  riui  nunquani  porcitet. 

habctremilTioneminaTcrnumjfcdreuscrirjBternistdclfto 
quoniam  diceban./piritum  immundum  habcs.jEt  vcniunt 

*  _  - I...    !■■   I_.i...l.l  *     Im    lir-r*  h        Fiir.V. 


a  In  litera. 


b     Foras. 
b 


Eo  pt.rdKi.nte.         .opulus  ludjorum. 

matcrcius&fracrcsfcris  ftantes  mifcruntadcumvocantcs 

aBc.In  fpiritualiintclligentiaquielccbat.  Gcntilium. 

eum.Etfedeba'ccircaeumturba,&dicutei .  Eccemater.ua: 

a  Noi  rjuoiiuc  (i  fbriis  ilctniis.noii  cognofiemtu. 

&fratrestuiforisqu?runtte.  Etrefpondcns  eisait.  Qita  cii 

Vr_::cntosfaciat. 

mater  mea ,  &  fratres  mci  ?  Et  circumfpiciens  cos  qui  in  cir- 
cumitu  cius  {edebant ,  ait .  Eccc  marer  mea,  &  fratres  mei . 

a     Fropter  vtrumque  fexum  fidciium. 

Qui  cnimfcccritvoluntatemDci,  hicfrater  meus&  iorcr 
mea&matcreft. 


noffcrdiTeric ,  ncq;  comrium  in  filium  abfolutc  rcmifflbi- 
lc.ncq;  blafphcmvirui  f«  in  SpiftufanAum  iimplicitcr  irrc 
miffibiJc  dctinirc  vult ,  Qu.iii  rtullus  prorfu,  eiufmodi  blaf- 
phcims  pfnitcciae  h>cti^  fu  rchd:us,vcrumcoparationc  qu.i- 
d.un  intcr  hanc &:  illam  concumplia  fauta,  indicac  eam  qur^ 

cadicinfilium  ,  can- 
quamquaein  homi- 
nem  proximc  icr 
vidcarur,  mulco  i 
noiccenfcn  illa,qu 
fic  in  Spiritumfaa* 
-tum . 
C     I\cus  crit  £ter. 

Bcd.  Noquiafpi- 
ritumnoncile,  vc 
quiacffc,fcdnoDe 
cfle,  vcl  Deum  cflci 
fcdminoic  patrei 
fllio,quia  hocndio 
uidiadubolica,  fc 
humanaignorantia 
(cd, iUuniamcHce.i 
d  Fratrv;,  Hierc 
NofilijManxfci 
pcrvnginisvtmeti 
turHcliiidiusjVcir 
fcph  cx  alia  vxorc, 
ficucalijgarnuc,fcd 
cognari . 

Bed.Mater &  fratrcs,populus  Iudforum  cx  quibns  Chri- 
ffus  fecudum  carne,foris  ft.int  in  literali  fenfu.Turba  in  d4 
mo,gcntesin  fpintuali  myfferio.Foris  volunc  fudci  vidiM^ 
Chriffu,quia  fpirituaicm  mcclligcnciam  non  qucrc"ues,flB 
tius  ad  carnalia  docenda  eum  exire  cogunc  vcl  qWrunt  .♦■ 
c  Quaeilmater.  Beda .  Non  rcfutatobfequi  matri  quidicit 
Honorapatre  &  matr.fed  ofidit  fe  plus  dcbci  cpatcnv.s  muii  j 
ftcrijs.qua  maternis  affc£cibus,ide  cxcplo  monff rauit,quod J 
verbo  aic.Iij/  amatpatrcmam  matrem  ptus  quarh  me,non  eftiacdi- 
gnns.  Necfratrcsiniuriofecocenic  ,fcd  opus  fpiricuale  pfe^ 
cognationi,docesmeliorcciiccopulacordiu  quu  corporu.j 
f  Ecce  matet  mea  c^c.Hier.  Vt  fciamus  nos  cfle  o_  fratrcs  eiusj 
&  matremfi  voluntace  pacnscius  fecerimus ,  vc  cob^icdcsl 
fimusquianoinfexib.fcd  infadisdifcermc.  Soror  &  fratetj 
credendo,mater  predicando  dum  per  predicationem  amorj 
Chriffi  quali  ipfc  Chriftus  mcordeauditonsgcncratur  . 

^<  Theop.Non  ncgans  matrem  hoc  dixit,  fcd  oftcndens 
quodnofolumeftdigna  honorepropcer  hoc  quodgenuit! 
Chnftum,  fed  propceromuem  aliam  uircutem . 


N  r  C  O  L  A  V  S    D  E    LYRA. 
i  Etvcniuntniatereius&fratres.  Hiccofequenterponiturter- 
tius  cafus.Ipfo  enim  pradieantc  mciatumfui  tftbi  inftdiofcquod  ma- 

tet 


tereius  & fratres Qabat foris ad tentandum ,  fi ex affeclu camali _a 
tnatrem  dtmttterct  reliiiterrumperetprxdicationem,  &  ipfe  hoc  ver- 
bu  malignW  repulit  ralionabiliter  vtpatet  ex  his  q  difla  sut.  Matt.li. 


M    O    R    A    L    I    T    E     R. 

inclinatadmalum,  fcdpcr  rationcmfjrtiter  alligatur,  quando 
virtutishabitusinirafcibili&concupifcibilipcr  bonum  cxcrci- 
tium  confirmatur,&  tunc  cius  vafa,idcil  opcra  diliipantur . 

Et 


l     Et  vcniunt  matcr  eitts&  fratersforis  (iantes  .  Chrifti  matcr,  4 
eius  fratrcs  poffunt  dici  fynagog^  &  ludxi,  qui  foris  itare  dicu 
tur  Chritto  praedicaiitc  ,  qma  gentibus  Chnfto  credentibus  fy  : 
nagogacum  Iudxu  extra  tidem  maniit  pro  maiori  partc . 


Eodem  die,  vtide  Matthrus  poft  : 
die  exicnj,  &c. 


CAP.    IIII.  C  A  P. 

a   T7  7*  itcrum  cepit 
ii  docerc .  Beda. 
Exicus  de  domo  vbi 
daemonium   habere    ; 
1_c,8ji.  dicitur,docct  ad  ma 
rc,  vt  oftcnderctfe 

ob  pcrftdia?  culpam  Iud^am  rcliifturum  &  ad gentcs  tranfi- 
turum. Vnde aptc pra:mittitur,  quia  prxdicate  eo  in  domo, 
mater  Sc  fratres  foris  ftcterunt . 
•  Hieronymus .  Crpi.docere ad  mare,  ivt  locus  indicet 

au- 


fupetiorero  ierrnonem.contimio  fuhiunxit.In  ill» 

t  T  itcrum  ccepit  docerc  t  ad  marc ,  &  congregata  cft 


IHl,  auditores  amaros  & 

inffabiles.Ltideoir 
parabobs  loquitur 
vtquinonintclligc 
rent  ,  ab  apoffoii 
quoscontcmneban 
inquirenrcs  difcc 
rcnt  myfferium  rcgni  quocarebacMare  mudus  eff,qui  gi 
ffacus  amarus  eff,&  vitiorum  fliulib.inquietus ,  fcd  abipli 
dominocripiuiiturp!xdeffinaci,quiamaradulcificat,triiii 

conuertit  in  gaudium,__gntudincmin  ialutcm . 

&  Vjnim 


N  I  C  O  L  A  V  S 
C  A  P. 


DE    LYRA. 
IUI. 


1   "C  T  «""im  ce?pit  docere  ad  mare  ,  &  congregata  eft ,  &c. 
MZtHic  co« fcquenter ojlenditur  feruor pr<edicandi  in  fpirituali. 

Et 


Ef  primo  defcribitur  fcruor  prcfdication  is,  frcundo ,  ex  hoc  infnrge' 
liuor  xmulaiionisjn  principio  6.cap.Circaprmittmeuangeliflapritn 
defcribit  pr.tdicationis  typiim  ,  jecundo ,  p< adicationis frnflku. ,  ib 
Et  dicc.  Sic  eltrec-i.um  Dei .  Tolio,  covfirmans  miraculum,  w 

Ec 


M    O    R    A    L    I    T     E    R. 

Et  itcrum  cfpit ,  docere  admare ,  &  cor.g.  Scquitur . 


Et 


y21 


Marci        Cap.IJII. 


511 


^a    ifatit*  afcendensfe.w  ma.  Beda.Ecclefi9m,queeft  in  mari 
^inter  infiddes,quam  Deusgratia  fu£  vifitationis  HIuftrat,&: 

diiedam  flbi  manfioncm  confecrar. 

b    Et  omnis  turba  ctrca  marr.  Hiero.  Hifuntqui  nuper  adau- 

diendii  verbum  venerunt,indepietatcanimi,ab  amaritudi 

nereproborumtan 

a 


quamamari  fequu- 

tifunt,  fednondura 

cum  domino  in  na- 

ui  funr,quia  nodum 

cccleftibus     myfte- 

nis  vel  facramentis 

quzdefideranc  im- 

buti  funt. 

Jc    I»  parabolis  mul* 

lf«.Parabo]aeft  reru 

;  naturadifcrepatium 

fub  aliquafimi- 

ktudme  facta  com- 

|  parario  .  More  fuse 

'ptudenrixloquicur, 

vcqui  ccekftia  cape 

renonpoteranc,per 

■  limiiicudincm  terrc 

nam  audita   perci- 

pere  pocuifTenc.Gre: 

ce  ,  fimihcudodicit" 

quandoquodintelli 

givolumus,perali- 

quas    coparacioncs 

indicamus,  vt  ferro, 

aliquem  duru,  velo- 

cem,ventis  compa- 

ramus  &  auibus.Ide 

fitintriccfimo  fexa 

gefimo&:  ceccfimo 

fructu,ideft  ,  lcgc 

prophecia  ,&cuan- 

gelio.cj,  lnorecnu 

ceftium  myftenuin 

regni  in  monce  o- 

frenium,ideft,  Moy 

fijElie.  &  Icfu  con- 


•?«     Vidtor  Antiochcnus.  Qup  auditorcm  artentiorem  D 
redd.->t,prarfencem  parabfflim  iiolacpro? mli  inacie  collo- 
cat.Docerautem  pere/M^mita  &  parabolas,primo  quidem 
proprer  lcrib.v;  &  pharifeos.qui  niultitudmi  admrxti  erant. 
Mox  vero  quo  frrmoneilluftriorcm  aperriorcmq;  reddat. 

Poftrcmo  quo   res 


Be.Treqtiemia  populornm  ad  fidemeonfluentium. 

a  ad eu  turba multa,ita  vt in  nauim  afcendens  federet in  mari 

Intidflium 

b  omnisturbacircamarcfuperterram  erat  ,  &  docebat  illos 
c  in  parabolis  multa,&  docebat  illos  in  do&rina  fua  .   Auditc. 

a    Chriftus.         De  fimj  patiis  in  mundum.vel  de  ludza  ad  Gentes.vnde  Habacuc.Egreflus  es  in  fa- 
lutem  populi  ttti.  b     Verbum  per  {e  vel  per  fuos. 

tEcceexiitfcminansadfeminandum.  Et  tdumfemina^t^a-  t 

r]  a     Circa. 

liud  cccidit  fecus  viam,&  venerunt  volucres ,  &  comederunt 

a     Be.Duritiamproreruimemis.         b         Be.Leuiratem  animiobedientis. 

illud.Aliud  vcroceciditfupcrpctroTa  ,  vbino  habuitterram 

a     Be.Qui.l  audito  verbo  ad  horam  delertantur. 

multa  &  ftatim  exortum  cft  ,  quoniam  non  habebat  alti- 

a    Frobiratcm  anirai  celeili  difciplini  exercitati,&  ad  obediendum  regulr riter  inf.ituti. 

b    Feruor  perfequutionis. 

njdinem  terra? ,  & quando  exortus eft  foll, exseftuauit,  &eo 

a    Finnidefideni.    b    Quia  huiufmodi  ad  horam  .-mdito  fermone  deleifrantur. 

c     Cordaduitiarutn  cura  follicitata. 

cjuod  no  habebat  radicem,cxaruit.Etaliud  cccidir  in  fpinacs, 

a    Multiplicatzfnntdiuitia:.     b     Nec  pireft  fruftificareverbum-.         Ideo. 

&afcendcruntfpina:  ,  &fuftocaucruntilIud  ,  &frucrum 

Fidelem  mentem. 

nondcdit.  Etaliudceciditin  terram  bonarn  ,  &dabatfru- 
(ftum  afcendentcm  &  crefcentem ,  &afFcrcbat  vnum  trigin- 

a    Fidemfancbrtiinit.itis.  Inconiugatis.quod  (ignificat  index  &  pollex,  ad  hgnificandntn  tricena- 

rnim  cjuafi blando  ofculo  iuncti.     b     in  viduis.     c    ln  vtrg  nibus.     d    Significat  fealta  dix  ffe. 

ta\&  vnum  fcxabginta,&  vnum  centuni ;  Etdiccbat.  Qui  ha- 

a    Cordis  b    intelligat.  c    Secretus  a  turba. 

bct  a*ures  audiendi  aifdiat.  Et  cum  eiTetf  fingularis,intcrro- 

a    Difcipuli.  * 

gaucrunt  eum  hi  t  qui  cum  eo  crant  duo3decim  parabo- 

a    Qui  mecnm  non  his  qui  foris  funt.        b    Secreta  fcripturarum. 

lam.  t  Etdiccbatcis.  Vdbisdatumcft  t  noflc  myfte^rium 

a    Noluntaccedere.    b    Non  in  naui  mecum.    c    Non  modoverba,  fed  4c  futa.quia  non 

poteiant  capeie  fpirituaIia,ou*  in  eis  tegebantus. 

regniDei  ,  Misautemqtfitfo^risfuntjomnia^inparabolis 


icmiiurctX 


£ 


•5«  Vidior  Antio- 
chenus.lndicateuariffeliffa  appofiteaccurateque  theatrum 
infticuiffe,vt  nuiliomninodorfumobuerteret,  verum  om- 
ncs  ex  aduerfo  pofitos  habcrec.Cererum  parabol^  quas  ordi 
nehiciam  fubiungic,  aliud  ferme  nihil  erTc  videncur ,  quam 
quedaearum  rcrum  adumbraciones,&  quafidehneationcs, 
quascirca  vcrhi  minifteriu  cnencuras.ia  tum  pr^uidebat.Or 
diturautem  aprtjdicationis  ituOtu  &c  incremcnco,illommq; 
qui  fide  dcfticuci,aliorum  morc ,  aurcs  cejcfti  dotlrin^  non 
accommodant,pcruerficacc. 

d  Mmdceciiitjecus  viam,&  venerunt  volucres,&c.Lncas.Et  co- 
chlatum  eft,&  vclucres  cali  comedcrunt.  Via  mcs,metu  carnaliii 
cogiurionum  tnra, vri  femc  pcrit  nec  fru£tum  affert,&  a  vo 
lucnbus  rapicur,idefi,a  dxmonibus .  Qui  volucrcscccli  di- 
f untur,fuie  quia  cclcfhs  &:  fpiritualis  natnr2,ucl,quia  in  ae- 
_  rehabitant. 

Vidor 


pcrparabolis  fcnfi- 

bos    quodarnmodo 

fubiicens ,  cognicu 

obferuatuq,-  aeceflTa 

ria,  audironi  memo 

ria?  alcius  impnmat. 

Porronondicit,qui 

fementem  faciebat, 

fcmeniuxtaviafpar  ?**'"  eaJ'u 

iiiie ,  fed  feme  uixta 

via  cccidifTe.  Aiiud 

vero  cecidit   fuper 

petrosa.aliud  mter 

fpinas  ,aliud  inter- 

ram  bonam .  Acque 

ica  cx  coto  feminc, 

quartaduwxac  pars 

feruatur.  Scd  neque 

hoc  quoque  frudu 

ex  a:quo  tiindic ,  fed 

magno  cum  difcri- 

mme  .  Hxcautem 

ca  de  caufa  propoi^ 

tur,  vc  hinc  incelliga 

mus,Chnftum  do- 

minum  copiofe  SC 

cand:de  citravllam 

perfonarum     acce- 

pcionem,  diuinuni 

lllud   verbi  femen  fCdiltatitu 

fpargere ,  omnibuf- 

queproponere ,  vc 

enim  ilh  qui  agrum 

feminant,incer  hanc 

&  illam  agri  partem 

non  fecemunt ,  fed 

fimpliciter&  indif- 

criminatim    femen 


ffc  he 


deiiciunt ,  ita  Serua- 
tornofter.quod fuaru erat partfum,  omnibus^mifcuediui- 
ni  verbi  pabulum  otfercbaccfto,  quid  de  multis  tuturu  erat, 
n5  ignoraret.Ceteru  prophetxde  fudaici  populi  c^tu,penn 
de  quonda  verba  faciebant,a^q;  de  quada  vinea.Chriftus  vc 
ro  ecclcfiz  corpus  fementi  coparat.Cum  aute  audis ,  exiit  cr 
fcminatadfeminandiim,ne  r<xvTc\nylay  inciptaq;  repetitione 
comitti  exiftimes  .  Si  quide  fator  non  fcmper  ad  feminandii 
cgreditur,fed  interdii  quoque  pp  alia quardam  negotia,puta 
vt  herbas  noxiasextirpet.&c.Hocauteloco  feminator  ad  (e 
rendu  egreffiis  dicitur.At  vri  prouenit,  inquis,vt  maior  femi 
nis  pars  interierit?InccTitus  caufa  non  extitit  penes  feminan 
tcm,fed penes  terraro,que  feme  cxceperat,hoc  cft, circa  au- 
dietium  animas.tametfi  Dominus,ne  auditores  vchcmctius 
perftringat  ,  autnequem  forfan  in  defperationem  conii- 
cut,  difcrteidnonafferat  .  Perhancparabolamdifcipulos 

^  infcruit, 


KICOLAVS    DE    LYRA. 
Etaitinilladie.  Circa  primu primo  dcfcribitur pr&dicaiionis  C\\ri 
JH  tempus  (?  modn iS ecithdo prxdicationis parabola  fiue  typus  ,  ibi. 
Ecceexiicfcminans. Tertio  huins  parabol &  aperitur  intellttlus, 
tbi.Et  cum  cffct  fingularis.Ef  ifla  pars  diuiditur  in  duas,  quiapri- 

mo 


mo  aperitur  intellctlus  parabola  apofloUs fpeciali:cr,fccundp  pr<edici- 
tur aperiendus  per  apo/ioios  omnibus  gcmraliterjbi .  l^ivquid  vcnit 
lucerna.Tres  primx  partes  expojhit  funt  Maitb.  ij.paucis  cxccpiis. 
i     Et  cum  effe  f  ingularis.  Ideil ,  extra  prcfluram  turbarum,  tune 
expofuit parabolam  apofiolis. 

Kun- 


MORALITER. 

T  Hcce  exiit  fcminans.$\cut  docec  quis  verbo.fic  etiam  excm 
jlo.Marthci  i  j.parabolam iftam  cxpofui  de verbo  do&rine; 
hic  auccmcxponi  poccft  dcexcmplo  vice ,  quod  femen  dici 
potcft.  Vidcntcs  autem  cxemplum  hoc  fcmcn  rccipiut ,  fed 
diuerfimode.  Nam  aliqui  funt  dcmonum  iuggeftiorub.pcr- 
uii  quirapmnt  fcmen  illud,fignificaci  per  vulucres,  p  iiipcr- 

biam 


biamaltapctentcs.Aliqui  vcrofunt,  in  malitia  induratificut 
petra  propcer  quod  femcn  in  cis  non  facic  fructum  .  Aliqui 
vcro  funt  iicuc  fpinae  pungitiui  &  maledici,propter  quod  ex 
bono  excmplo  non  proficiunt  fed  magis  deficiunt  attribuen 
tcs  illud  hypocrifi.Aliqui  vero  funt  bonz  voluntatis&:  dcuo 
tionis,&  ifti  proficiunt  indc  diuerfis  camen  gradibus  fecun- 
dum  gratiaai  a  domino  iibi  datarn. 

T©m.j.  r    } 


523 


Glo£ord.&NicoIaideLyra.         524 


^inftmit  ,  ne  animo 
A  coniiernantur,fipiu 
res  inccrdum  ,cxnis 
qui  cuangclij  doctri- 
nam  cxccpc!.int,pc- 
nrc,quamadfa!utis 
pnrtuin  appcllcrc  m- 
celliganr.  Ltquidem 


a    Extenus. 


b    Exteriora . 


Corde.  d    Eiterius. 

fiunt,vtvidcntesvideant,&n6videanr,&auciientesaud]at, 

^Corde.        a    ldeS.vt  oon.  b    CMdeo  non  conucriuntur,  nec  rcinittumur  cis  peccata. 

6cnonintelligant,nequandoconuertantur,&dimittantur 

a     Eacitat  aiun  ioncm  . 

cis  peccata  .  Et  ait  illis :  Nefcftis  parabolam  hanc  ?  Et  quo- 
roodo  omncsparabolascognofcctis  ?  Quifeminatverbum 

tlnquibus 


rctur  ,i:tcmcrcvbi 
uis  fcmen  difpcrge 
rct.  AtdoLtoiiihoc 
fcccrit,laudc  prome- 
rctur.  Agricola.in- 


f  tempomtij 


B 


Lue.8  c. 

&ZI.C 


d  Lttcerna,&e.Hievo. 
1  uccrna:  vcrbu  Dci. 
Modiusautlectus  au 
ditus  inobedictium. 
Candclabru  ,apofto- 
h  :  quosilluminauic 
verbum  Dei.Abfcor 
ditum  &  bccukum, 
quod  palam  fit  cum 
a  Domino  tra&atur. 
Beda.  Modius,vi 
ta  noftra  diuina  prx- 1 
fcientia  mcnfurata .  N 
Lcctuscaro,  inquaj 
quiefcitanima.  J.u-i 
ccrna  vcrbum  q 
illuminar.  Qui  c 
amore  pr^icntis  vi-ll 
tx,  &carnaiisill 
braroccultat  vcrb 
Dci,  quaii  fub  i 
dio  veilectokicc 
opcnt,  qtuaci  c:: 
concup;fecncias  pr£-|| 
pomc. 

e  t\{<mne  vlfuptr  cnn-  \ 
dclabmmponar.oi  Bc- j , 
da.    Vt  domint 
'  pr.rdidacio  vcrKao%»l 
fubfit  fcruitus  corpo-  J 
r>s  ,  per   quam 
mcn  excelliorapjl 
rcac  doctrinatanc 
pcr  candelabrum  i 
cerna . 

f  l^on  efl  enim  alit) 
&c.  Quafi  dicat.  Nc 
litcerubefcerecua 
gelium  ,  quia  nir 
occultu  modo,  qi 
nr>n  fiacpalam  ini 
dicio,  quando  ///«« 
nabit   Dcus  abfconi 
tencbrarum,  &  man 
feflabit  conftlia  cordih 
vbi  vobis  aDcolaii 
rllis  autcm  pccna 
tcrna . 
g  biq.tamcnf.me.&t 

h  bis,&  adijcieturvobis.  *  t  Quienimhabetdabiturilli,&  7    Hieronym9.Etenit 

8  fecundum  mefuranr 

9  fldci  vnicuiquediui- 


! j  lurc  incuf>    b  fcminat .  Hi  autcm  funt  qui  circa  viam  vbi  fcminatur  ver- 

a     Qu;a  null»  ride.nnllo  intcllettu,  vel  tentandx  vtilitatis occalione petupiunr. 

bum,&  cum  audieriiu,  &  cofcitim  vcnit  Satlianas  &  aufert 
verbum  quodfcminatumcftintcordibuscorum.ljthifunt 

^fcc.Hi  vuliuicni  probant  dciiierium  getlam.fcd  aducila  inipcdiunt  ijni  foimidint  . 

fimiliter  qui  fuper  petrofa  feminantur,  qui  cu  audicrint  ver- 
bum,ltatim  cum  gaudio  accipiunt  illud ,  &  non  habent  m- 

l>"idtni  ii'n  am.  a    1  Ad  tempns  crcdunt.  f  Eigo .        b    Intcriori. 

dicem  infc,icd  t  tcmporales  funt ,  dcindc  orta  tribulatione 

a    Dc  loco  ad  locum  . 

&  perfcquutioncproptcrvcrbum ,  confcftim  fcandalizan- 

<|Diuitiji,«,ui  d.ucr:ucuiis  pungunr.qui  permultis  indigcnt ,  qui  pcrmulta  pofT.dent. 

tur.Lt  aiiilunt  quiin*fpinisfeminantur,hifuntquivcrbum 

a    Cuumm.  b     Appetitusdeficicns. 

audiunt,&  t  xrumnarieculi,  *  &  deceptio  diuitiaru,  &  circa 

a    Acquiieudi.  b     lde(i,itiangulantguuut  mentis,  necboiiumdelidciiumid 

cor  traniUc  finuni 

reliquaco*ncupifcentia:introeuntesfufibcantverbum,  &  fi- 

f  Fidclcm  cor.fciemiam. 

nc  fru&u  efficitur.    Et  hi  funt  qui  fuper  terram  bonam  fcmi- 

a     Beda.Hiejtcipiuivt,cc!nferiiant,Jc  fruclificaiit.  ' 

nati  funt,  qui  audiunt  verbum,&  fufcipiunt ,  &  fru&ificant, 

l    Fidem  trinitatisin  cle:toruincordibus.  b    Perfeftioncm  bons  operationis.quia  tex  diel«u$ 

oinjtus  niundicjtplctuseit.  c     J5e  Vcrpctuain  beatitudinem,    uuia  ccntcnarius  a  leua  imnsfei- 


tur  :n  Ceitejain  digitali  computatione . 


vnum triginta', vnumfexabginta,ck vnum cecntum.  Etdicc- 

a    Q^Vobib  datum  cit.a jn.r.fcd  citcns  per  vos  idem  myftcnum  rcu  landum ,  8c  ideo carnali  timore 
i.on  abfcondat:s.  ^VcibiDci.         b     Vitavcftra. 

d  bat  iliis:  |  Nunquid  venit  luccrna, vrfub  modio  ponatur,aut 


Cainc. 


b    Corpus. 


^Vt  dominetur . 


quam,non  iniunarc 

prchcndcrctur  fi  ci- 

tra  vlium  loli  dclc- 

ctum ,  fcmcn  dcijcc- 

rct,quiaispctrofam, 

vt  ncque  protntam, 

nequc   fpmofam  in 

pingucm  &  vbcrem 

fJe  mutarevakt.Vcrum 

IbJTiu*   ]n  ipiritali  fcmcntc, 

potefttellus  faxcam 

pinguc  glcbii  tranf- 

mutan.Sic  rurfum  a- 

nimaquxanteinfrar 

\te  publica:  ab  om- 

nis  generis  vitijs  cal- 

cabatur ,  ab  ca  con- 

culcatione     libciari 

potefl,  &:  in  fructuo- 

ium  folumvcrti. 

a     Vt  videntcs  non  vi- 

deant  .      *     Idcm. 
T  ■""*•*  Vidcndi  faeultas  ad- 

erat  illis  ex  illius,  & 

per  ilh9  gratiamque    e  fublccl:o  ?  Nonnevt  fupercandelabrumponatur?  t  Nonefl: 

coram     ccinebant . 

CiHiod   autcm    nihil 

videbant,  hoc  inde 
Tln  propatu-  orjebatur,  quod  ocu- 
,ulum  losfuosadobicdam 

lucem  fludiofcclau- 

ferantjfcicqucnihil 

vidcre  malignecon- 

tMatt.y.a  fingcrenc.   Sicquo- 

Luc.6.(.  ^uc  qUO(j  nonaudi- 

*    .     .  •    rent.cx  co  prouenie- 

,Luc.8c  bat,quodnlaquxdi- 

*ud.i5,b  ccbantur,  nuciligcrc 

nonvcllent,  fed  pu- 

bhcc  conttmpcuidu 

cercnt . 

b  Hi  autem.  Differentias  ponit  eorum  qui  audiunt  verbum. 

Snnt  autcm  quidam,vtgcntiles ,  qui  necaudiunt . 

Prouer.7-*  c  L\clit}ua  concu.& c.juf.vcr.Qiiod  praxcpuun  eff,pra?cipitur 

cnhn.Cvncupifcensfap-.entiamjerHamaudatui&c.  fccalibi.#e<jf«5 

t  Pul.iti.a  vir quitimct dominum  in mandatis eiusvolei mmis .  Hxconcupi- 

C  fceutue  bonx,  qui  reliqua  concupifcit,&:  aberrat . 

Lucerna, 


l  Alias  reucletut 

cnim  aliquidabfconditum,  quod  non  manifeltetur,  nec  fa- 
c-tum  cft  occultum ,  fcd  vt  f  in  palam  vcniat.  Siquis  habct 

a    Inielligcndiverbum  Dei.  b    Memorix  mandcr .        Kon  tc  fubtraJiar,nonauditmn  adfabulas 

conueitat.         c  Q_Oinuia  quaipoteitis  lolctter  facite.qina  iinjnamenfura  men.tac.reme.vo. 

auresaudiendi,  audia6t.  Et  dicebat  illis  :  Videctequidau- 

a    In  prxleuu,fculus  iiuelligendi,&  effcftusopeiadi.Sc  infutuio  donixtetnxictributionisadijcientnr. 

S  diatis.  t  Inquamcnfura  menfifueritis  ,  t  remetieturvo- 

a     Q_Verbo  quod  audutis  opcram  date.  Qui  cn.m  habet,&c. 
-    Scnfus  intclligendi  quod  araat 


^  Amorein. 


b     Amorem  verbi . 


i    Natutali  ingenio.vel  lirerarum  e.xercitto. 
b    Beda.    Idelt,  r.ulla  vcixlapicnuz  dulccdincgandebit. 


qui  no  habct ,  etia  quod  haabet  auferetur  ab  eo .  Et  dicebat. 


10  ditur  intclligctianrj 
ffcnorum,&  adijcic- 
tur  nobis  donu  f-ier 


tia:,  etiam  adijcicnturvirtutes . 

h  iluien:m,&c.  Sciiicet  qui  fidcm  habet ,  habcbit  virrutem 
&qui  habetopusverbi.habcbit  intclligentiammyfterij.Ei 
econcra,qni  non  habec  fidcm,deficit  virtutccv:  qui  non  Lia 
bet  opusvcrbiciusintelligentiacarct,  &  quinonintc!lign 
iam  auditum  perdit,ac  finon  audiiict . 
^  Sicefl 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Nunquid  vcnit  lucerna.H/c  ojlcnditur  doclrina  eudgelicaper 
apoflulos publicahda.iluod  fattum  cflpofl  afccnfioncm  Cbrifii  ad  ca- 
los,tunc enim  dijperf/  Juntper  orbcm  vt  in  omncm  te>  ram  cxiretfonus 
prntd "caiionis  cori<m,&  etiam  ante  paflionem  Cbriflt  miffijuntadpre 
dicandum,non  tamen  ita dijfufe,&  hoc  cli  quod  dicitur. 

Nunquid  vcnit  luccrna.  ldeli,do£lrina  cuan^elicafecundum  il 
Pfal  118.  todrfs/.Luccrnapcdibusmeis  vcrbum  tuum. 

X  Vt  fub  modio  ponatur,&.c.ldcft,occulte  in  latebris  doccatur, 
ficnt do&rinf fufcectn hxretuoiu  <cr  hominu maiorii,quafi dicat.l^o. 

3  Nonne  vc  ftipcr  candclabi  u  m  ponatur.  Hoc  cfl  in  palam,& 
publue  doceatut^quafi  dicat.Sic. 

4  Noncft  cnimaliquidabfconditum  .  Qjiailla  qitxCbriflus 
iXocn.t  apvflolos }ccrete,voluit pcr  apoflolos prxduaripublice  &  mani 
fefiefecundHmqiwd  dicitur  us  jv;<iff.io.e.C^uodmaureaudius 
pra-dicatc  fupcr  cccla. 

5  Si  quis  Iiabcc  aurcs  auchendi .  ldcfl,dcftdtrium  inlclligendi do- 

Ciri- 


tlrinam  Chrifli,quaft  dicat  talis  potcsl  proficere  non  folum  fibi  intel 
gendo,fed  ctiam  atys  ipfos  docendo^ideofulu-itnr. 

6  In  qua  mcn.mcnfhfu. Quod exponit  fk  Bt.Sifch rtcr  omnia  qu 
valctis  bona  faccre  ac proximo  intimare  ftudetis ,adcrit  diuina pieta 
qu&  vobis  in  prjcfcntifcnfum  alttora  capitndi  conftrct,  <y  in  fmuro  > 
tribntionem  ttternam  adiiciet,&  idcofubditur.TLt  adiicictnr  vobi 

7  Qtiicnimha.da.illc&c.^tt/a  habensfidcm& gratia  c.x  9} 
talisgratiit  mcrctur,tp  iterufibi  dcturgratia  ad  augmeiit  prxceienti 

8  Et  qui  non  fubcc.  Scilicctfidem  & gratiam  quales  cratScni 
&  Thanfxi,  c)  Etism  quod  hab.au.abco.Qjiia notitia legis qf 
habcbat  ablatafit  t  ab  eis  m  quaiu  non  Valuit  cis  ad  falute,fcd  fnag 
fuit  cis  in  augmeiufun  damnationis,fetudit  diclu  SaluatQtis  Luc.li. 
Seruus  q.fciuicvolutat^dnifui,&:n6facit,vapuIabic  multi 
i o  £t  dicc. Hic  conjequeter  defcribitur  Chrifli pradicationis Jrucl 
primoin  vno  hot>.i>  c,fccundo,m  cbtnumtate ecdefi£,ibi.Et  diccc 
affi.C/ri-tf  primttm  fcitnditrn,  quodfcme  intcliigitur pr<cdicatio,Jic 
patttin  paraboiaprxccdcnit  .  Ex  jtmine  auttm  ifl«recepto'inaliq 

homir.e 


52J 


M 


arci 


Cap.  liJI. 


*i6 


Scdefia. 


t 


/  a  Siceil regnum. Hier.Sct  iptura  diuina  per tcrrcnas  fimilitu- 
Jinesmonftnuceteftia  facramenta,fkutper  rotil  euagelin- 
rucorpus coftat.i(?i"«»» De/.eftecclcfk que rcgitura  Dco, 
&  ipfa  regit  homincs,&  uitia  calcat, vt  Centtirio  bcns  fub  fc 
milioes.Ho  iacicns  femcnfilius  hominis  eft.  Semen,cft  uer- 
bum,Tcrra,cordahu- 
niana .  Dormitjo  ho- 

I, :  minis,  mors  efl  falua- 

*u  toris.  Ixurget  fcmcn 
nocte  ,  &  dic,  poft 
fomnum  Chnfti ,  nu- 
merus  credetium  pcr 

«'  profpera  ,  &  aduerfa 
magts.magifqucgcr- 
rninauit  in  fidc ,  &£ 
crcuit  in  operc ,  dum 

•pi.  ntf.il.  Tropica  cft  ifta 
loquutio,&  lndiuinis 
creberrima,  nefcit,id- 
eft.nefcire  nosfacit, 

'ri'quis  fru&uinfinc  af- 
fcrat,dudicit.£wi/>e-r- 
fmrauerit  in  fine  ,  hic 

10  faluui  erit  .  Vltro  e»im 

*'"  Kmi.// wfli/i.dumvoKi- 

:,,j  tatem  nofiram  Deus 

,-,,  expcctat  diccns.  Si  v-s 
peruenire  ad  vitainftr. 
u  mandata  .  Trimum 
berbam.  Idefl,  cimo- 

.j  rcm.trritiumf.mien- 

'  nx  timor  domim.  De- 

indefpi.  Ideff,penitecia 

lachcvmofam.  DciniepU  .fr.in  /pi.Ideft  chancatem.  Plenicudo 

cnimlegiseft  chancas.  £fc«we-r  fepro.  Falx.eft  mors.vel  iu- 

c  dicium  qd  fecat  omnia.  Quadefl  «e/.i.confummatio  fxculi, 

K '  in  qua  iufti  gaudcbunc,qui  in  lachry mis  feminauerunc . 
*  Viccor  Antioch.Perregnum  Dci  fides  in  Chnflum,vcr- 
biqueaduentus  in  carnemflgnificatur  .  Hoc  igicur  regnum 
aitimilacum  cft  hommi  femen  in  terram  fpargenti ,  homo 
cnim  eft,&:  quis  cognofcet  eum>  Etcmm  Dei  filtus  citra  vl- 
lam  ftii  muutioncm  noftri  ca  homo  fa&us.ccrram  confcuic, 
mundamquevniuerfumdiuine  cognitionisluce  illuftrauic 
poftea  vero  acfi  dormitum  aliqu o  cocefriffet,  ad  celos  abijr, 
ammo  intenm  benigno  &  patienti,vt  illiqui  fcmen  illud  cq 
lefte  falutaremque  doctrinam  exceperancfru&um  opportu 
numfcrrent,expe&ans. 

b  Dum nefcit  ille.  •}< Idem.Quorfum  haecf  J.tberc doctrmx  fc 
menfufcipientium  voluntati.vt  vclint,operetur,permittir. 
Ipfenamq;  noomnia  per  fecfficitme  bomi  nobis  quafi  mui 
tisobucntat,fcd  noftram  quoq;  fynergiam  effligttac.Quarc 
_ ftatim  quoq;  fubdit.vltro  enim  tcrra  tru&ificat .  Ncq,  emm 
C  libctuhommis  arbicnu  necefsitatc  aut  vi,  aucaftrorum  cjr- 
cunuechone,auc  fortuna,auc  fato  cogitur.vt  ftolidc  quidam 
nugantur,fcd  libere  ad  hoc  vcl  illud  fcrtur . 

Mit. 


Tilius  hominis  . 


VenSu 


c  Mitrit falrem.Mcfw  quidc  tciv-pii<i  confiirnmationi.s  ,f.!x  D 
Dcivcrbumt^gbidio.-ificipitipcnci.rabiNii';.  Cetctom  fiij 
hoc  loco  non  denotar  fuppiiciu  aUt  mr>lcdiclionc  vt  rdicubi 
apud  prophccas .  Neq5  cnim  ea  de eatefa  f.ilx  hic  m  meiTbris 
manu  poniif.quo  pcrdat,  vcrum  nc  quid  de  frumero  pereat. 

Hxc  pr;dcnsiuritur 

parabolade  folisiu- 

f    fiisagit.fVimaatite 

quatuorord.ncs  ho 

minumponit^qui. 

bus  tresdiucrfomo 

do  noxa  conftricti 

pcrcunr,vnus  fcrua- 

tur,  quamutshocip 

fum  quoque  pro  fi- 

dei  &c  operu  diuerfi 

t     tate  varie .  Affigna- 

tur  ehim  ifthic  rri- 

|    plexiuftorumhomi 

1     numdifcrimen.Hic 

smtetriplex  illa  dif- 

f     fct  ctia  in  vnam  ctaf- 

femredigitur.Om- 

rics  cnimferunt  fru 

mctum  ,  etfinonx- 

que  multu  othnci .  E 

d  Sicnt^ranu.  Hier. 

Hoc  femen  icerum 

comparac  grano  fi- 

napis,quodminimu 

in  cimore  efl,  ma- 

gnum  in  charicatc, 

,       ,    .,       :;>;  1}        ,  quemaioreftomni-  i.io»n.4.c: 

bus  olertbus  qma  D :us  charitas  eft,&  omms  caro  fcnum  &  Efa.^o.b 

qui  infirmus  eft,olera  m|  Jucer.Ecfacicramos  mifericordie,  Ro-'4-a 

&cop^fsionis .  Cutus  fub  vmbrapauperes  Ghrifti ,  qui  (unc  ^"•^**' 

c^li  an  imalia,dele6tantur  habitare . 

■}«  Theop.Parutfsitruim  qmdem  eft  fidci  vcrbum .  Crcde  ih 

Dcu,&  faluus  eris.  Sed  fparfim  fuper  cerra  pdicatio  dilatata 

cft&augmentata,  itavccelt  volatilia.i.  contemplntuii  ho- 

mincs  &C  alti  intciledu  &c  cognitione,fub eo  habicet  Quanci 

emm  fapiences gencilmm  relmquences  fapienciam fub  pra:- 

dicatione  euangelij  requieuet  unt  i 

c     Seminatum fue.  AChriftofiueabhomineinterra,  vcl  trt 

agro.i.in  cordc  fuo.  Hic  homo  eft  fenfus  nofter  &  animus , 

qui  fouens  granum  prxdicacionis  humore  fidei  facit  pullu- 

lare  in  agi  o  pe^oris  fui . 

f  Mmus  efly&c.Qu.\C\  roceptibilia  pr?dicas,&  primo  no  crcdi 

tur  ,  ep  pdicat  Dcu  hoiem  mortuucruafixu.  hoc  eloqucn- 

tix  &  l.ipicntia:  Philofophoruoi  coparacu  minus  inuenitur . 

g  ^Ac»(/.'r,(&-c.C^u^alt)tudine,amplitudine,annofitatctra- 
fccdit  hei  bani  natura. Alta  eft,g,a  ad  celeftia  fuftollit .  Am-   * 

S\d  q.a totu  miidii  occupauit .  Annofa;quia  no potcritfiniri . 
Olenb.  Bed.Philofoph:cts  difciplims,  qu^quantoapertius 
excrcfcuCjViliorcs  fiunc,g,a  ficut  olera  ncrbaru  cito  decidcc 
<&  sine 


a  tSiccft  regnum  Dci,c]uemadmodum 'fihomoiaciatlcmc 

Coida.         Moiiatur.  Aducr/is .  Profpers. 

tcm  in  terram,&  dormiat,&:  exurgat  nocle  &:  dic,  &  fcmcn 

i  Inopcre.  b  Nefciie  facit  .         T  Q^ija  in  aibiirio  hominis  «ft. 

b  germinat  &tincreTcatdum  neTcit  illc.Vltro.n.terra  frucii 

a  Timoiem.  b  Pccnitenriaralachrvmofom.  Chaiitatem. 

ficat,primum  he'rbam,deindc  fpicabm,  dcindeplcnum  fru  r 
c  mcntu  in  fpica.Etcum  exieproduxeritfrudtus,ftatirn  mit 

Mortcra  vel  iudicium.        Finis  feculij. 

titfalccm,quoniamadeft  mcflis.Etdiccbat.  Cuiaffimilabi  \ 

»  Beda.Pratdicatioeuangehj.CjuasducitadregnuuiDei,  dequadicirur.  iAufcmura  vobii  icgnum  ,  &c.    i 

mus  regnum  Dei,aut  t  cui  parabolsecomparabimus  illud  • 

a  Bed.tn  cotde  credcntis ,  vcl  in  mundo- 

d  tSicutgranumfinapis.quodcufeminatuiiifueritinterra.  t 

a  In  timore  .  • 

mlnus  cil  omnibus  fcminibus  quccfuntin  rcrra,  &curn  na 

a  Primo  parua.        b    Chantatc  . 

tumfueritjafceditinarborcm.e^ficmaiusomnibusoleri- 

a  Omnis  carofcenum.         b     Pradicatoies  ex  ipfa  praidicationena^ccntes.  Rainos  milericor- 

dix  6c  cornpalsionis.  e    Proteftione  Dei.de  cjua  fub  vmbra  Olms  quam  dcfiderabain,  lcdi,  &c. 

bus ,  &  facit  magnos  rafmos,  ita  vt poffint  fub  vmbra  eius 

»    Sanfti . 

aucsc^lfthabitarc.  Ettalib.  inultis  parabolis  loquebat  cis  4 


NICOLAVS    DE    EYRA.  ' 

homint  fit  talh procefias^uit  primo  concipitur  timor diuinoru  iudi- 
cmms. t  fignificatur  per  hcrbam,ifua  eil  auid  imperfetliim,cu  dicit. 
Frudifi.pri.h.  Et  quia  extimoreceffat  homo  a  malis ,  &  incipit  fe 
txmert  in  bonis ,  ideofecundo  concipiturfpes  dhtinoru  beneficiorum 
^»«ft%iatnrper  fpicatryin  rju.i  iam  efifpesgranifuturi,  cum  diciiur. 
Dcindc fpi.Tm io,ex  hoc  datur  charitatiuus  amor ,  qui  babet  opus 
ptrfe8mtendeo  fignificatur  per plenum  fiumentum ,  cumdicitur . 
I  Dcinde plcnum  fru.  Quia  vt dicitur  ad  l\o.i) .c.Tlenitudo kgis 
tftdilt(iio,&tunctfi  homo  di}pofitusyvt  de flatu  gratU  tranfeatad 

gto- 


gloriam,ideo  fubditw . 

2  Quoniam  adeff  mef.J.  colletTto  iuflorum  inpafia . 

3  Ec  dice.-Hic  confequenter  deferibitur  frutlus pr&dicationis  Chri 
fli  quantum  ad  communitatem  ecclefta  ,<ju£  deparuo  slatu  creuitad 
magnum  ficutfmapis  grannm,&  patet  fententia  ex  diclis.  Matt.  I  j . 
■excepto,quod  hic  fubditur . 

4  E,t tah.txuil.Quod exponitTheopbilus dicens. Quonia  tnrbaerat 
indutlx  a  confuetis  nominibus  infiruit  eas  per  ftmilitudinem  rerufen- 
fibilium,qu<e  erant  eis  cognitm.Sed  hoc  videtur  cotradicere  ei  quod  fu- 
pra  dixit  Chriflus  apofiolis  eodem  capituloyvobis  datu  efl  noffe  myfie-  nu« Vpni 
riumlregni  Dei.Illis  aute qui foris funt in parabolis,vt vidctes  vidcat  prsdicanit . 

&non 


Parsboliec 

domi- 


MORALITER. 

t  Sic  efl  re.Bcda.Cu  m  defidcria  bona  concfpimus ,  fcmc  in 
tcrra  iadamu5,cu  op^cari  rc<Sta  incipimus,  herba  fumus ,  cfr 
adprofeclum  bcnirrefamus.adfpicam  peruenimu»;,  cuin 
eifde  operationts  perfe&ione  folidamur ,  ia  plenu  frumetu 
in  fpica  profcrimus.Mifsio  vero  falcis  cepus  eft  bon^  mortis. 

Cm 


f  Cni  afJimtlabmusre.Dci.  Sequitur. 
t  Sieutgra.fi.  Serninatio.effbflni  propofiti  coceptfo,  profc 
ctus  feminis  incipit  a  timorcqui  p-incipium  eft  f  tpictia: ,  & 
cft  minimum  inter  fcpte  fpirttiifTancb  dona ,  fcd fic  matrna 
introduftachiritatequ^matciteftom-iib  virtutibuj.  i.Cor. 
ij  Ecf.icttramosperadus  charitatis  diftinclos.m  quibus 
aucs  cccli,ideft,contcmplatmi  rcquicfcanc. 

Tom.j.  r    4  Et 


...>" 


57 


t  Mnt.j.c 


S?  a  tiae  rarabal*  Beda.  Non  quod  nullum  fermoncm  turbis 
■f*  jiperruf.iccrcc,  lcdqiiia.nulliisfcrmocius  inucmcurmquo 
aliquid  parabojaj  noh  inocntatur . 

b  Seorf.m  (iumn difiipvliL  Hicro.Tlli  cnim  digni cranc  .nidire 
rnvftcria  in  iruimo  pcnccralifapiccia:,qui  remoc:;>cog:cacio- 
nu  tuiuujtihiu  m  foli- 
-    Imevrrtutu  pctfna 


Glofcrd.&NicolaicleLyra.        5:2  8 


^lkgjrkc. 


ncbac.Sapicntia  cnim 

tit  in  tcmporc  ocij 
difccoda . 

C  Innaui.  Bed.Allego 
ricc.Mare  feculi  ajft9, 
Nauicula  nux  ,  qua 

li^ui1""0'0  mundi  fll'ausafccdi- 
'tT  m',.&:adlir,tuspatria: 

cceleftis  peruenimus. 

t  Mat.  j.d  Alix  naucs  qux  cum 

t  1l*imm  domino  fuille ,  nec 

in  altum  ductx,nec 

tempeftatem    percu  - 

lifTe  dicuntur  ,   eos 

fignificant  ,  qui  ica 

fide  dominicx  cru- 

cis   imbuuncur  ,   vc 

tanquam  rudcs  non- 

dum  tribulatione  pul 


cis.vc  fomnummor- 
tis  caperec  ,  fiuccus 
blafphemantiuvn  dc- 
moniacis  excitacijp-H 
cellisaffutgunc ,  qui-M 
bus  camcn  nontur-fl 
batur    eius  pacientia  • 
fcd  difcipuli  turban-l 


B 


fn?c  thcpricapoftacb'uam  vicam.  ) 

e  Dormicr.i.  Bcda.  DifcipulisnauigantibiisChriffiisobdof»! 
mir.quia  fidclibus  rcgni  fucuri  quiere  mcditancibus  c£  I  piri-  j 
tirfiancti  fcuido  fi.itu  vcl  rcmigio  proprij  conatus  mudi  fith 
ctus  poft  te»  ga  lactanubus  fubito  Chfi  paffio  adueriit.qoo  a» 

fcendece  puppim  cru 

a  l.ac  pomm  dcdi  vobis.non  efcam. 

a  verbum  prout  potcrant  audire .  t  Sinc  paraboU  autcm  non 

^A  turb*.        Mpiritatllbm  fpiritualia.  jigm^  iiuelligcre  .  TAperre. 

b  loqucbaturcis.  Seoriumauicm  diicipulisfuist  dilTercbat  • 

a    Appiopmqtianrc  occafu  veri  lolis  . 

omnia.  Et  ait  illis  in  die  illa  cum  ierd  effet  faclu.Trafcamus 
tcontra  •  t  Et  dimittentcs  turbam  aiTumunt cum,i*a  vt  erat 

1  Vcl  cum  eo.  a  Ferfequutorum  vcl  darmonioriim. 

innaui&alijEtnaucscrantcumillo.  Et  fadtacft  prdcclla  "I    tur,trepidant,  pcri- 
c  fEcdefiam.  F  clitanrur. 

magna,vcnti  &  flu&ust  mittcbat in  nauim,ita  vt implerc- 

a  Alias  naui].        b  Coipuscui  diuiniraj.Iiau  caput  inclinatarecumbit .  c  Corpofllitw 

vt  homo. 

d  tur  nauis.Etcratipfcin  puppifupcr  ceruica!docrmiens.  Et 

g  a  Bc.Nc  diutius  refurrecbonc  dilata  pcrircnt  omnino  .  b    Difcipuli  tutbari  preomet  re- 

furreolionem,         f  Q.Nau  cit  tibi  cuii. 

excitant  eum,&  dicunt  illi.  Magifter,no  ad  tc  pertinet  quia 

a    A  morte  pei  morrem  dcltruxit  cum  quirnbebatmoitisitupcrium.  b     Diabolo. 

perimus?  Et  cxurgens  comminatus  eft  vento  ,  &  dixic 

1»  a     Feifequutoiibus  •        b     Bc.Uudsoium  rabicm  perrefurrcirion< m  reprellit  qmrcaput 
quatiens  clamauit.Si  iilius  Dei  elt  defcendat  nunc  de  ciuce.         1 1111pcr.1t  vt  Ceus  . 

ftci  fufcepca fidei  my-    f  ma'ri.Tace ,  obmuteice.  Et  ceiTauit  vcntus,  &  facla  cft  tran- 

paCC   COn-  a    paxineeclefiapoitprefliirasvcltheoiicapoliaftiuam.        fldeo  timidi  quia  nec  &c. 

quillitas  magna.Et  ait  illis :  t  Quid  timidi  cftis  ?  t  Nccdum 
h  nabctis  fidem  ?  Et  timuerunt timore  magno,Sc  dicebant  ad 

1"Veie  mirabiiis . 

altcrutrum:t  Q.uiiputas  eftifte,quia  &  ventus  &  mareobe- 
diunt  ci  ? 


t  Mat.t.?  feruent.  Veleosqui 
poft  tribulationum 
crcbras  procellas  ad 
tcmpus  pacis  fereni- 

jQuifnam  tate  vtuncur.    Erant 

.1  Jr«-M  enjm;forfitanj]ia.na_ 
ues  nuper  facia?  ,  &: 
in   portum    tancum 

'  deduct,e,  vel  pofi  maris  pericula  ad  portum  redufta? . 
*  Victor  Antioch.Ncautemdifcipuli  ob  id  fc  cfferant  quod 
casteris  miffis  foli  ipfi  affumpti  fuerunt,domimis  graui  tcm- 
pefiate  illos  ia-lan  finit .  Qnamuis  per  hoc  quoque  illorum 
COriftantiam  cxplorarc  voluerit.Non  finit  autem  illos  ia6ta- 
ri  prxfentibus  alijs.ne  lnfirma  illorum  fides  cxteris  pacefie- 
ret  ipfeque feorfum  illos commodius  inUruere  & corrige- 
re  poffet .  Neque  enim  ipfi  quoque  conuenientem  fatis  de 
illo  opinioncm  habebant .  Nam  etfi  fcircnc  &  credcrcnc  a 
fomno  excitatum  maris  xrtum  conipefcere  poffe,dormien 
tem  tamen  idpoffe  nunquam  credcbant . 
d  Jn  puppi.  Hicr.  Puppis  mortuis  pclhbus  viuos  continet  & 
fludus  areer,&  ligno  fohdatur,ideft  cruce  &c  morte  domini 
faluaturecclefia. 

Pfal  uo.a      Hier.  Puppisinitiumeftfan£tasecclefia:in  qua  dominus 

fulm,  88J>  dormit  morcecorporali,quia  nunquam  dormiet,  qui  cufio. 
Ierufalem.Cominacur  venro  &  mari.de  quo  dicimr.  T»  do- 
minaris poteflati  maris.  Vencus  &  mare,daemones  6.  perfcquu 
q  tores  funt,quibus  dicit  tace  quando  compefcit  edi-la  iniquo 
rumrcgum  vt  voluerit  quia  non  cft  hominis  >  vtdirigac 
greffusfuos.  Tranquillitasmag.paxccclcte  p<?ff  preffuras 

fiue 


Moraliter  .  Cuml 
figno    crucis   laibu-ji 
ti,,  mundum  rciin^B 
querc  difponimus  nalj 
uem  cum  Iefu  con«B 
fccndimus,mare  tra-H 
firc   conamur.   Sas-L 
pc  qui  non  dormi.l 
tabit  ncqnedorinieil 
cufrodiens      Ierufa-  R 
lem  nobis  nauiganri  , 
busdormit ,  qlna  ir>  ■ 
ter  mcdiosvututun: 
nifus,  vcl  di'monum  > 
vcl  hammum  prauo 
rum ,  vcl  noiir.mim 
cogicarioiiu    lmpccu 
fidei  fplcdor  obtcncH 
brefcic  ,  fpei  cellttd" 
do  tabcfcit  ,  amonii . 
flamma  refrigcfcit  Scd  3d  gubernatorem  recurramus,i!lum 
fcdulo  excitemus,qui  non  ieruit,fed  nnperat  vencis,qui  om- 
nia  fcdulo  fcdabir,qui  portum  falutis  iodulgcbit. 
f    Tace  ob.  Nota  quod  omnis  creatura  fentit  imperiu  crca-  < 
toris?Non  quod  omnia  animata,vc  mentiuntur  h^retici,fed  ) 
maicfracc  condicoris  qu^  nobis  infcnflbiha,illi  suc  fenfibiha,  '■ 
g     Quid  tmuellis.  Bcda.  Qiiafi  dicat  Qindme  prarfente  tt-M 
mecis  ?Cui  iimilc  efi,quod  poft  refurredf ionem  cxprobraiuc  : 
incrcdulicatcm  illorum,&  duricia  cordis,quia  his  qui  v 
runt  eum  rcfurgere,non  crcdidcruc.Et  itcm.O  ilulnzr 
cordead  credtndum  in  om;.ibus qh&laqiattifunt  propbeta.  7{^n>»j i>h 
portuit  fic pati  Cbriftum,&  intrare  iu  gloviam  fuam? 
h     £rr;'m«(-.Marcha:us.Porrohom:nes  miraci  funcdJcdfllB 
Qtialis eft  &c.Non  ergodifcipuli ,  fad  aln'  qui  in  n  ik 

micabant",de  codubitantes,cui  mare&  vectis  obcdirec.  VelC 
eciam  ipfi  difcipuli  reci:e  homincs  dicli,  quia  nccdum  n 
rant  potentiam  Saluatoris. 

*  Theophylactus.Dubie {c  habeba nt crga  eum  Inquan 
tum.n.iuffu  mare  placauit,non  baculo  vc  movfcs,  non  pre- 
cibus,  vc  Elifxus  Iordanc.ncque  arqa  vc  Iefus  N  uic,  frcudu 
hoc  veredeuseis  videbaf,  fecuduveroq-dormieba:  homo. 

^  CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

&  non  videant  &  Mmb.i^.d.In  parabolis  loquor  eis,quia  vide 
tes  non  vidonc,&c.  Dicendutn  quodfacra  [criptura hoc  babet  pvo- 
priumquodfub  vnalitera  babeat  plures  fenfus,quorum  aliquifunt  po 
tentiores  &  alii  magis  Utentes,&  ideo in  parabolis  Chrifli  turbs,  ca- 
fiebant  fenfum  magis patentem  non  autem  late»tem,fed  de  taliintel- 
kc~lu  docebat  Cbriflus  apoflolos  adpartcmjdeofnbditur . 

Seor- 


i  Seorfum  aucem  difcipulislkc.Deturbis  autemprxdiclumejl 
yt  -pidentes  -oideant,&  non  videant.i.capiant ftnfum  magis paietem, 
non  auteni  Litentem  . 

2  Ec  ai t  illis  in  illa  die  .  Hic  confequenter  defcribantur  miracula 
doftrina  Cbrifli  confirmatiua,Et  primo  defcribitur  miraculnm  faffum 
in  mari,fecundo,in  terra  in principio fequentis  capitulijententupri 
m$partispatet  cx  his  qua  diclafunt,  Mattb.S. 


MORALITER. 

t  Etfallaeflprocellama.  &c.  Nauisquam  Chnftus  ingredi- 
tureftanima  iufti  qiLtabeopergraciam  inhabitacur ,  Pro- 
cella  vcro  fur^es  eft  tnbulacio,qua;  frcqucncer  infurgic  pie 
viticntib.in Chrifto,Scd  Chriftus  dormit cum  talia permit- 
tit  fccundum  vulgare  dictum,fed  excitatut  cu  oratio  pacic- 

(u 


tis exauditur.  Ec fit tranquillitas  extcriuscum  perfequutio 
ccffatjvel  intenus  qtiando  Dcus  fuftinenti  patientia  bonam 
prefcac.Et  hcctranquillitas  meliorefc  quam  prima  fiaitdi- 
ccum  fuic  Paulo.  i.  Cor.ia.c.  Sufficit  tibigratia  mea .  Propcer 
quod  fubiunxic.  Libenter  igiturglortabor  in  iafirmitatibtts  mcis,vt 
inbabitetin  rne  virtus  Cbrifli . 


)p 


t 


r*** 


iviarci 


V 


J3 


tO 


C  A  P.     V. 

E^kpenerunf  &e.  Gerafeorum  3  E  D  A  .  Gerafa  vrbs  infl- 
gnis  Arabix  trans  Iordanem  luncta  nwnti  Galaad  m  tn 
iUManafrcyion!ongeaitagiioTyberiadisiu  quo  porci  pre. 
npitatifuntiUnricacgences  quas  poft  refuirccbonem  fua 
dominus  miffispre- 


duos .  Vcrifinvle  ficMireum  &  Lucaai  feufowm  docfttoh.  D 
elccifTe.Cii_iarecrianiryIamicateniiIlius.=ccuraci'; sexp  miuc 
cjua  M  -ctheus.  $cr»hfit  namque  wncirliifcatenifq;  difrupris 


lapidi- 


dicatonous  vmtare- 
rjignatuseft.  Vr.de 
wnbene  Geraf.t  _fiiic 
Gcrgeli  colonu  cii- 
ciens  ,  fiueaducna 
appropinquins,  in- 
terprctatur,quiage* 
tium  populus  colo- 
num  falicct  diabo- 


C  A  P.     V. 

T venerut  t  tras  frctum  maris  in  regione 
\  Gerafenorum  *  Etf  cxcuti  ci  de  naui  fta 

a  Bcda  gemes  quar  da:moniacis  ilufi  di.-rtnnis  idola  colurit. 

tim  occurrit  de  monumetis  hdmo  in  fpi 

'*  Q^ingenti'S  iBor;uisoi>cril.us,'de't,;)e.ci'  s  deleclanrur. 

ritu immudo>qui  doamicilium  hebat  in 

a  Beda.fei  fidorum  corpora  anime  neccatis  moitu.x  fiiht  fepulchra  . 


b  Legibus  diuinis  quia  non  erar  dignus. 
b 


1  Vc)  Dcus,  vclhomo. 


fan- 


lumaquodiu  inco- 

lebatur  expulit ,  &    b  monumentis.tt  ncque  catenisiam  quilquam  poterat  cnrrL, 

quieratl6ge,faau$       ligare,  quoniatn  fa^pe  compedibus  &catenisvinc5r,us  diru- 

pillet  catenas,  cccompedes  comminuiiTct  &  ncmoporc- 

fAdueeiis.        ^Frofperis.        f  In  fediMte  optiuin  . 

rat  eum  domare.  EtfempernoCleacdie  rn  monumcntis 

In  faftibus  fnperbix.  a  Be.Fer  verba  dunfsimx  infiielitatis.  b  tWa.IdoIis. 

1  Quomam  arreptis  caucibus  feipfos  furbiudi  concideb.inr. 

&inmontibus  erat  clamans  ckconcidem  fe  iapidibus .  Vi- 
densautcmlcfumalongecucurrit  ,  &adorauitcum,  &cla- 

a    Be.Qjiihil  commune  nobis.Hoc  contra  Iudxos  dicunr.In  beel2.ejub  eiicit  darmo. 

dixit  .  Qui*d  mihi  &  t'bi  Icfu  filiDd 


eft  prope  m 
guineChrifti. 
#  Victor  Antioche 
nus  .  Emendatiora 
exemplaria  neq ;  Ga 
darenorum  ncquc 
'  Gcrafcnorum  lcguc 
fed  Gergefen  o ru  m 
Eft  autem  Gadara 
cuiitas  Iudxa? ,  pro- 
pter  f.ilubres  vici- 
nafq;  rhermas  haud 
jgnobilis.  Humspro 
montorio  adiacctla 


mansvocemagna 


Ctedunt  5c  contieniifcUnt  fiiiuniDei- 


a    Hoc  contri  Anium  qui  negat  filium  Dei. 

altifiimi  ?  AdiuroteperDcum  ,   nemetorqueas 
enimilli  .  Exiipiritus  immunde  abhoniineittb 


A'ias 


cusqucmincoLc  itn 
reappellant .  Gcrafa  eft  oppidum  Arabie;  nullum  ncque 
niare  neque  hcum  vicinum  habenis  .  Gecgefa  eft  locus 
aquoGergefenorumciuicasdenomn  irur  vecs  quide  i!la  , 
non  procul  ab  ca  fita  quanunc-  Tyberias  sppellrtur  .  Circa 
quam  extac  rupes  praxelfa ,  &  lara  ex  qua  porci  dxmonibus 
acb,:n  mare  feprecipucs  dediife  feruntur.Intcrprccauir  au- 
tem  Gcrgefa,  eiedortun  vicina ab euecu  forcafsis  hoc  nome 
fortita,quod  loci  illius honnncs  Chnftum  fi  non  vi  cci  zc  pre 
canoindeexpulerincliquidcm  rogabanc  illum ,  vc  a  finibus 
eorum  difcederec.  Vel  certequod  mali  dxmones  porcos  in- 
de  in  marc  deturbarinc 

a  Homoinfpiritu.  Ifidorus.Homo  ifte  defperacifsimus  eft  po- 
pulus  gcntium  quem  enunieratapoftolus.  Elacus  fuperb.im 
mundus,f.inguinarius,idok'latr3,ignominiofus,neclege_na- 
ture,ncc  Oei,nec  humano  timoretig  itus,cui  lcgio  nome  efc 
idcft,dccem  miliaqua:  caduncadcxterapacris  qua-eftChri 
ftus.Huicgrex  porcorum  crcdicur:  hi  fine  refpcctu  milencor 
diariimulininfernoper  iinpcrium  immacunj   mortisluttb- 
cantur. Ab  his  mulci  fugumc »  q.  p-fcebant  cos.  Flageilato  enim 
fiHlrofapiens ;ap:entrorju  •pelprudtu.toi . 
*    VictorAntiochenus.  Manus  cV  Luc2s  vnius  tantum 

quiadsmone  vexibatur  mentioncm  faciunt.Macth^us  aute 
Z  duoturmat  hcc  non  pugnanr,pugnarcnt  tamcn  ii  Marcus  &C 

Lucas  vnum  duncaxat  extitiife  icnberenc.  Macchcus  aucem 

duos 


p-.T  loca  defcrta  diuagati  coniucuiiic .  Marc us  acfdit 
b  us  fc.ipfum  concid  ifle. 

b     V.t  rer:ra'cnif  C c. 
Bccia.CitcnisiSico- 
pcdibus  graues  ,& 
dmelcgcs  gencium 
figiiacur,quib.pccca  fMn.fJ.d. 
ca  iri  rc  ebru  Dublica  Luc.8-15- 
tohibebacut.-RupitisTexq,nt«! 
catcms  (  vt  Lucas 
fcribit )  fubico  nge- 
batur  a  doiruini  inLuc*.8,c. 
dcfeirt)  quia  cti.un 
tranfgn-tfis  illis  h- 
gibns  ad  ea  fcclcra 
(.upiditscei^pnbaii 
tur,qukEiam  vuiga- 
rem  excedercntco 
iuecudinem.  E 

C  Iti  monumentis  . 
Viitor  Antiochen9. 
Demones  in  fepul- 
chris  vcrfr,ntur,  quo 
rudipleb:  cxccran- 
dum  dogma  pcifua- 
deant,ncpe  dcioor- 
tuoruanim.sindiC- 
mones  trasfovniari. 
d  Quift  mibi  &  tH>i.  ■ 
■JJ  VictorAntio. 
chcnus.  Qnandcquidem  Apoftoli  in  nam  Chriltumhomi- 
nem  eifc  confefsi  tucraiit,prodcuf't  ntinc in  mechrim  dxtho 
nes  quiilliusdiuin;raceniapercct.roniulgcnt.Eapropccrqui 
marc  fluctuansruiliimquc  onquicfccns  nonaudtcrar.r ,  ftli 
iam  dxmoncs  magnaid  voceclamanccsaudmnt,  quodma- 
rc  per  fubiram  cranquillitatem  iamanteclamarcr. 
e  Twq  e as.hi da  M;gnum  toimentum ci a lajfionc1  hominis 
ccfiare,cV;  tantodinnttirgrauius,qtiapto  pofsrdecdiutius. 

*  Vic-tor  Antiochtnus  .  Nc  adulandi  ftiidio lejkfiff&ei 
&c.  clamitare  videaiiiiu ,rcrum  cxpcrientia,  hoceftpenAiu 
fcnfu  ci>mpulfi  venuf  i  huc  ante  tempus  torqucre  nos  yocifc 
rantur.Nam  ne  illorum  fnpplicatio  dc  fraude  fufpcc.ta  habe 
ri  queat,vcrbis  modoallegacis  mimictiam  inte-  fcinrcitc- 
dctc marufefle rcltantur .  Ncquc cnim  lgni qin fub fcnfum 
i;on  cfidcbat  Chriftiqucpncfcnii.idiiccantum  inccndcbau- 
tur  6c  co:  qucb.intur,vcnim  d|iam  impcndcncium  malomm 
mciu.A:b!Lri.batur  cnim  vlcinumfupplicium  iamtum  ad- 
etfc  adcoqucad  mfcrorum  crOdatos  vcffigio  fcfeabrcptum 
in.Metu  uaquec6ttcinati,rogant,perqucomnia  f  icra  obte 
flaniui,nc  anteten  pusad  pceharuftj  locum  ^mandetur.  V^c 
n  crgo  qui  tcpus  adhuc  reliquum  habeant  mtra  quod  ca  que- 
kbet  cn  ba  htmvtfics  cxerccant,non  (lnecortcntione  cuin  do 
mino  cx poftulant,  raquam  qui  antefcgitimum  tcmpus  vim 
ipiis  adferacpenamque  cicra  lultam  caufam  lntcrac.  F 

&  Q»od 


fuumii, 

Dicebat 
Lt  intcr  J 


NICOLAVS    DE    LiilA. 
C  A  P.    V. 


ET vencninttrans  frctum.  Hic  csnfequenter defcribunt 
ftimnaculafaela  in  terra  addciSlnndtfuA  co^fifmationei 


itnr  Chri 
tculafaclainterraaddoftrin&fu&co^fifmatiowm  .  Et 
p  mm  dtfcribitur  damoniaci  curatio,  fecund  filiz  ^irchiiy  iag ->gi  re 
fulatetioibi.Et  cum  afccndiflcc  Ioliis  in  naui.Trima  in  duas  quia, 
pntno  iefcribitur  curado  d£*totiaci,fecundo  deuotio  ipfius  curati,ibi. 
Cumque afcend ercc  Evpofvi» primx, partis patet  ex  diclis  Malt. 
%-paucistxctptis  qut  difcnrrentur . 

i    Occurit ei de monu.homo  in  fpi.immundo.7J?^  obfcffus a 

dpnone 


d<tmone  Mat.S.b.diciturquod  erant  duo^d  quoddicendu  quodfccun 
du  -pentatt duo  erant  dxmoniaci,vtdittt  Matthxus^fed  p/jus  erat  /<*- 
uior  altcro  in  quo  erat  levjo  djimonfr,vt dicitur infra  &  ift?  foUts  nomi 
natur  hic  A  M  >rcoy&  .ilins  tacetur,quia  non  erat  itafamofnsin  malff. 

2  Lc  fempereVc.in  m.  Scd '.cct gentilium  ddmnatorum f/perquo 
rum  aoimas  d.emoni s  iam  habebant  poteilatcm,&  idco  hab>tabat  vbi 
corcora  eorum  eranlfcpulta ,  tanqUatn  habituri  pouflatcm  fuptr  ea 
pofl  finale  iudicium. 

3  E,r  interrogabat  eum  quod  ti.no.eft.  Interrogauit  antem 
Chrifiutjnon  qula  ignorarety(rd  vt  multituda  dantomtm  i\>  illo  bomine 
kabitantiuui  ex cotiftjjlonc  cwuty  appateret  vndcfnbditur  .. 

Legio 


MORALITER. 

El  *enerunt  transfretnm.  Scquitur. 
i     ^ufowoc.e^c.Pcriftumd.cmoniaciimdabolus  fi^nifica- 
tur,qni in  monutrccis 6c in miutibus,idcft,in  fixdis <$£ m fu- 
pcrbh  hominibus  habirac &  concidic  fe lapidibus,ir|eft,ho- 
roinibus  in  fide  ftabilibusquosacriccr  tentac .  Std  cociditur 

nam, 


namab  eis  deuincitur.Nomencius  le?,io,quia  multis  iri  rfta 
lum  fociPCur.Eiusautcm  cicclioperChriftum  ,"fignificauit 
da?morium  mulcicudincm  dcijciendam  pcr  ipfum  .  Qnod 
aucem  d^mones  eicfti  parcos  mrrauerunc,  fignificac  ,  quod 
incranc  duccntes  vitamporcinam,&  cos  prxcipicanc  iu  gc* 
hcnn  am.    , 


»1 


Glofxrd.&  Nicolai  dc  Lyra. 


»* 


a  ^Wr/o/coOirncniBcda.Kur  qunfiucfciusintcrrogat-,  fed 
vc  ( ofcfsa  publica  pcftc  quam  roleraucrat,  virtus  curaiis  gra 
tior apparcac .  S.-dcciam  faccrdotes  n<>ftn  tcmpons  qui  per 
cxorcifmum  dcmonc*  ciiciunt  folcnt  d'Ccrc,non  aliter  patio 
tcs  pofsc  curari,nifi  quantum  fapctepofsunc  omne  qd  a  dq- 
mcmbtis  vifu.audi? 


tu,vcIquolibetfcn- 
fucorpotisaut  ani- 
i.  :  vigilantcs  dor- 
mienufvc  pcrtulc- 
runcpacenterconfi 
tcanrur, 
-fomaej  dcmo  b  L  gio  mihl  nomen 
ne».  efl,&c .  BEDASi» 

gnificat  populum 
gcnlem  inniimcris 
idololatri.rcultibus 
rnancipacu  icui  con 
tra  cft .  Multitudinh 
(te.e.cor  vnum  &ani- 
rnavna.  Vndcbcnc 
lnBabyloniscaftru 
ftione  Jinguaru  vni 
tasperfpiricum  fu- 
perbia:  fcifsa,  I  Icru 
falemper  gratiafpi 
ticufsandti  linguaru 
B  varierascftadunaca 
liuc.s.f.  &  tlla  confufio  &: 
bxcpacis  vifiodici 
tur.quia  cle&osin 
plunbus  linguis  &" 
gencibus,vnafides 


a  rogabateum.  QLodtibinomcne(t?*Etdicitei  •  Lcgiomihi 
*  nomeneft.quiamulti  fumus  .  Etdeprccabatureum  mukum 

a    Std  tputerct lr.  *  £<■"«  poicorum.Si  hoc  cd  lut  tn  m.fci 

nc  fe  expclleVet  extra  regioncm .'  Erat  autcm  it>i  t  circa  mon- 

tem  grcxporcorum  magnus  pafccns  in  agris.Etdcprecaban- 

d  turcumTfpiritus.diccntes.  tMittc  nosinporcos  ,  vrineos 

a    Vi  poicornrn  pcrditio,omoibut  effet  laluti»  occalio.pxftore*  cnra  vidcntcs  ftatini  nunciaucrunt 
ciuitati.     b     Beda.Accepia  poteltate  a  Deo.alitet  enim  nec  peconbus  nocercm 


1 
k 


tu«.».e 


lntrocamus  .  Et  cdnccflit  cis  ftatim  Iefus.  Et  cxeunrcsfpiritus 
c  immundi  introierunt  in  porcos ,  &  magno impctu  grcx  pra- 
f  cipitatus  cft  in  marc  ad  duo  millia ,  &  fuftbcati  funt  in  mari. 
g  Qui  autem  pafccbant  eos  ,  fugerunt ,  &  nunciauerunt  in  ci- 

uitarcm  &inagros  .  Et  cgrelTi  funt  vidcrequidetTetfacTi,  & 
b  veniuntadlefum  ,  &videntillun.jquiadarmoniovexabatur 

fcdcntemvcftitum,&fanccmcntis,      &timuerum  Etnarra- 

ucrunt  illis  qui  viderant  ,  qualiter  factum  cfset  ei qui  da:mo- 

a     Conlcii^rrajiliutis  fust  adhuc  infirmi  poridus  fapiemias  cius  fuftincre  non  poteiant. 

1  niumhabuerat,  &deporcis.   Etrogareccepcruntcumvtdi- 
fcedcretdc  furibus  eorum.  tCumque  afcenderctnauim,ccepit 

a     DiiTolui.Sr.  efle  cum  Chrilto  multo  melius  eft.  4 

illum  deprecari  qui  a  dfmonio  vexatus  fuerar,vt  eiset  cum  il- 

a    Quia  manerein  cainc  piopteialios  neccflaiium  elh 

&p7etascoto  orbc  n  lo,&ndn  admifit  eum  ,  ledaitilli.Vadeindomum  tuamad 

pacificando  confir-       tuos ,  &  annuncia  illis ,  quanta  tibi  fccerit  dominus,  &  mifer-  f 

mat,  rcprobosauc  r       •       r     i.--~  o  •  j  «r^  i:- 

plures  fccta:  quam       lus  *lc  lu*  •  &aP"t  &  coepit  prajdicarcin  Decapoliquanra  6 

lingua?d:fsociando 
confundunt. 

*    Victor  Anciochenus.Non  dicit  numcrum  precife  fcd 

fimplici  voce  magnam  adcfsc  mulcitudinem  indicar .  Siqui- 

dcm  exafta  numcri  difcufsio,nihil  ad  re  qua:  quxrebatur  fa- 

ciebat.Er  deprecabxntur  cumfpiriius,&c.  Nc  fcilicct  excra  pro- 

uinciam  ipfos  dciiciac,aut  ne  in  Abyfsum  ab.re  mbeac,vc  ha 

bct  Lucas(Abyfsus,cnim  fcccfsio  cftex  hoc  faxulo.  )  Ex  co 

auccm  quod  demoncs.ne  extra  prouincia,auc  cxtra  hominu 

Confortiu,tn  tcncbras  cxteriorcs  qua:  parata:  funt  diabolo  & 

angelis  cius,cxpc]Iatur,tantopererogant.planum  ftcdnm 

alioillosamandarepocnfse  fi  voluifsccpcrmifitaute  eos  m 

terra  illa  hcrcrc,qucmadmodu  diabolum  quoquc  in  mundo, 

hoc  circumagcre  finit,non  qcFnobismale  velic,  fed  nc  pcr 

aduerfani  abfencia,humana  natura  corona,hoc  eft,obtenta; 

vicloria?  praemio  fpohetur.Tot  aute  porcos  penrepafsus  cft, 

vt pala  faciat.quanta  ira &  mdignatione demones  in  homi- 

ncs  ardcac.Voluic  cciam  oftcdcrc  multo  minora  damna  m- 

ferre  hominibus,quam  infcrrenr,niti  Dci  vtrtus  prohibcret. 

c    Mittenos.  Boda.Lucas.Et  rogabancemn  ne  i-.nperarcr  il- 

Iis,vcin  Abyfsum  irent.Sciebanccrgoaiiquado  futuiu.n  vt 

peraduencumcius  mitterentur  in  Abyfsum,n6n.ttura  prar- 

diuinantes,fcd  prophctarum  in  fc  di6ca  rccolcntcs,  ldcoquc 

floriam  Chnfti  quam  mirabancur,  ad  fuam  tendcretime- 
antdamnacionem. 
d  Inporcos.  Bcd  t.  Porci  fignificanrhomines  immundos ,  q, 
vocis  6c  rationis  expertes  m  mote  fuperbia;  pafcuntur,&:  lu 
tulctis  ac^ibus  oblpdantur ,  qiub.pcr  cuicum  idolorum  pof- 
func  da?moncs  domjnan.Na  nifi  quis  porci  more  vixcnr,  in 

eum 


cum  diahokis  poccftaccm  non  accipit ,  nifi  fortc  ad  pioban) 
dunsnon  aurcm  nd  perdcndum. 

e  Crcxpraci.efl.  Bcdi.Quia  iam  clan'ficataecclcfia,&  lib?ra 
to  populo.gcntium  a  dcmonum  d*.  nunacione  in  abditis a;j,Qc 
facnlc  gos  ntus  qui  Chnfto  crcdcrc  nohicrunc  c^ca  &:  .pfutj 

da  cmioficace  fub- 
mctii. 

f  Jldduom\l\ia,  &c   D 
BEDA.frubcfcac' 
Manicharus  fidcca 
dem  fubftatia.tSdcx  n 
codcauctore  homi 
num  bcftjaruuique  . 
funcanima?,quonia 
ob  vnius  hois  falu- 
tcm  duo  mill.  por- 
corum  furfocancur. 
g     i^inutem.  Quu 
qmdaprimajcsinv 
pioru  quauis  Chri- 
ftianam  lcgcm   fu- 
giancpotcntiam  ta 
mci!  eius  fiupcndo 
&L  mirandopcrgcn 
tcs  prxdicaut. 
h     Et  vident  illm 
Bcda.Lucasfedcn- 
tcm  ad  pedos  eius, 
quodfigiiateosqui 
a  pcccacis  corrcdti 
funcfixa  mcncism- 
tctionc  vcftigiaSal 
uaLonsqui  fcqiian 
tur,inrucn. 
i     /''tftitum  Virtutij  •'•' 
fludio,quod  vcfana 
mece  ndidcrat.Vn- 
dcfilius  ,pdigus  ad 
patrem r.d  es,  mox 
flolaprimacumannuloinduitf,  qaquifquiscordc  penituc- 
ricpi)tcft  donante  Chrifti  gracia  pnftina  itifticia;  opcndc 
quibns cecidcrar.cum  3nnulo  inuiolaca: fidci  rccuperarc.  i 
k   Et  timn/runtMuhi  enim  antiqua  fuauitate delectati  hono 
rare  fc.fed  patt  nolle  Chnftiana  lcgc  dicunt.quia  ea  imple- 
re  non  pufsunt,admiiantes  tamen  hdelem  populum a pn- 
ftina  conuerfacione  fanatum . 

1  Et  rog4rec£perunteum.R:\banus.Vt  Pctrus.  Evi  amedomine,  * 
^tt/a/7owopfcc.iror/i»w,e^f.Necangantarcam  Dei,vt  Oza.u; 
*     Vittor  Antioclienus.Agnofcuntenimfc  indigncs,qui 
tantum  bonum  m  fua  regione  habcanc,  fimulque  nc  oi 
fcntisvirtutcm:grauiusquiddaproptcradmifsapeccac;;pa- 
tiancur,plun  mum  formidanc. 

m     Vade  in  domu  tuam.  Beda.Sic  quifquc  poft  rcfurrect 
peccaccru  in  confcienciam  bona  rcdeat  &:  propreraliv»rum 
falute  cuangcho feruiac,vc  poft  cum  Chrifto quic fcat,ncdft 
preproperevultiamefsecu  Chrifto,negligatpra:dicacicins 
myftcriym  fratern^  redemptioni  accommodatum.    . 

Hieronymus.Homo  fanatus  mirntur  in  domum  fu.mi  id- 
cft,in  fpincualcmlegisobferuanca,  &:  pr^dicat  in  Decapo- 
}i,  ldeft  ,  ohfcrvac  dccalogum.dum  a  Romanonunc  regno 
couercuntur  lud^i.i.func dc  ecclelia,qui  ctiam  in  hccra  tan 
tum  pendcncdecalogi.quia  moraliaad  hceram  obfcruanda 
funt.Bed.:  M atthxus"duos.Marr us  &  Lucas  vnumademo- 
neturatum  dicut  qui » vnus  eorum  clanoris  eft  uominis,& 
famofions,&.  idcocuratiociuseft  famofior. 

Duo  ,  gentes  hgmficant  dc  duobus  fil;is 

Noe. 


Allcgon 


cft. 


fluid 


NICOLAVS    D  E    LYRA. 

1  Lcgio  mi.nomen.  eft.Z.rijio  antm  proprie  diatur  numerus  de- 
icrminaius  armatorum  in  fxercitu.Et  conthetfex  milliafextentosfe. 
xagintafex ,  & indc dicitur  legio  in  dtmonibus  aui  miUtant  contra 
nos. 

2  Et  depreeabatur.  Scilicct  lcgio  dxmonum, 

$  Ne  fc  cx.&Tc.  ldell,extra  bominum  bubiiationem,v»de  &  Lucx 
S.c.dicitur  in  ^ibyCsnmJocus  enim  infemidebetur  dmionibusjermit 
tunturttmcnmcrbaminctbabitarevfciucad  iudicium  Vt  glorioftor 
ftt  elctlorum  vidoria  tn  dmonuva  tentantiumfuperatiqnc. 

Cum- 


4'  Cumque  afcende.  Hic  defcribitur  curatidcuotio^niagratm  de 

beneficiofibi  collalo,>olu:t  ftqui  Chrislum.Jefus  antcm. 

J      Non  admifit  eum.IdeJi,nonrccepit  eum  ad  apololatiivcldi' 

fcipnlatut/.  proptcr  borrorem  pr&cedentis  pafjionis .  Item  ne  afoibere- 

turddmoni^uodtfiafacerctficffctdifcipulus  Cbrisli.ExbocUao  ai- 

cifitur,tjuod  dxmonjaci  &  furicft  poil  curationcm  non prornouentur 

in  eccltfta  Dei.  f 

6    Ec  abnc  8c  cepit  prcdicarc  in  Dccapoli  quam,  &c.  T^nmen 

eil  regionis  ,  &  diqtnr  4  deca  quod  efi  decem ,  &  polis  quod  tfi 


limtas. 


Et 


I 


533 


Marci        Cap.V. 


534 


Noe.Cum  enimNoe  tres  filiosgenuerit,vnusafsumptus  cft 
/in poflcfsionem  D- i,duo idolis  dediti. 
a  Etvenitquidamdear.&c.  Hieronymus.Poft  ha;c  lairusar- 
cf)ifvna°"0£;us  venicquia  cum  intraucrit  pien/tudo  gcntium 
tucomnis  Iftael  faluus  fiec.laitus  illuminans  vel  illuminatus 
jdelUudaicuspopu 


iUu 


lusvmbraliterccdc 
n.«  poflta  fpiritu  illuflra 
tus  &  llluminatus, 
procidensadpedes, 
idelfyd  incarnatio- 
nem  Iefu  fehumi- 
lians,  rogat  pro  filia 
qui  fibi  viuit  alios 
viuerefacit .  Abra- 
ha&Moyfes  &  Sa- 
nuicl  rogant  pro  ple 
bcmotcua,&fequit* 
Icfus  preces  eorum. 
Becia.  Iairus  illu- 
mmans  vcl  iliumi- 
natus,quiauerbisui 


eorum^ronfcientiam  erigerer,noxiacarnaliam  populorum  D 
confuetudinegrauatus  eft. 

d  Et  mutierqud, &c.Ver%cnrc  domino  ad  filiam  Archifyna- 
gogi  ,  morbofa  mulier  annis  t  a.prsripit  fanitatem ,  &  poft 
filia  fanata eft,&  fufcicatacft,q.a  fic difpcnfata cft  falus  huma  Rom.u.c; 

nigeneris.vtprimo 


iibi  fecilTet  Iefus ,  &  omnes  mirabantur .  Et  cum  t  tranfccn - 
ditTet  Iefus  in  naui  rurfus  transfretum  ,  conuenitturbamul- 

Moyfeslegislator. 

a  ta  t  adeum,&eratcircamare.  Etvenitquidam  dearchify- 


a    Beda.Hiuniliat  fe. 


b    C.iput  Chiifti  Deus.p  edes.incatnatio  eft. 


Incarnationem. 


ttraieeifsec 


Nos» 


nagogis  nomine  iairus  s  &  videns  eum  procidit  ad  pedes  eius, 

1  Plebs  Iudaica- 

b  &deprecabatureurnmultumdiccns  .  Quoniamfiliameain 

In  delfcnt  one,        a    Incarnem.        b    Mifeticoidiz.  Avitiis. 

extremiscft,veaniimponemanum  tuamfupcream  ,  vtfalua 

In  virtutibus. 

fit  &  viuat .  Et  abiit  cum  illo ,  &  fequebatur  eum  turba  multa, 

H.xmorroifla. 


C.l. 


c  &comprimebantcum.tEtmulicrquiceratin  profluuioian-  f 
otpopulum  lllumi-    d  guinis  annis  duodccim ,  &  fuerat  muita  pcrpefla  a  compluri-  3 

nauit,&  Vt  llOC  pof-       e    °  Natmalem  induftriam.  * 

bus  medicis»  &  t  c  rogauerat  omnia  fua ,  nec  quidquam  t  pro- 
feceratjied  magis  deterius  habebat ,  cum  audiflet  dc  Iefii,  ve- 

Pcr  £dem. 

nit  inturba  rctro ,  &  tetigit  veftimentum  eius .  Dicebat  cnim 
quia  fi  vel  vcftimentum  cius  tetigcro ,  falua  cro .  Et  confeftim 

Radi.t  immundz  cog:tat:onis. 

iiccaiuscftfonsfanguiniseius  ,  &  t  fcnfitcorpore,  quod 


fMat.8.c. 

Lucx.S.f. 


**"  fctafpiritufancto  il- 
luminatus  eft. 
*    VICTOR. 

antiochenvs. 

Miracuhun  miracu 

h  fucccdit.Etenim 

princeps  Synagogx 

non  tam  defide  ad 

promercdum  Chri- 

fiigratia,inftructus, 

quam  lethah  filia:  morbo  impulfus ,  prafidii  caufaad  Icfum 

venit. 

b    Quoniamfilia mea.  Beda.Lucas,quia  filia  vnica  erat  illi  fe- 

reannoru  it.Sc  hxc  moricbatur.FiIia  Archifynagogi,eft  fy- 

nagoga  fola  lcgali  inff  icutione  compofita,quafi  vnica  M  oyfi 

nata.Hec  *2.anno,ideft ,  tempore  pubertatis  appropinquate 

moricbatur,quianobiliter  a  prophetis  educata,poftquam  ad 

intelligibilcsannosperucnitj&fpiritualem  Deo  fobolem 

gcncrare  debuit.fubito  errorum  languore  conftemata,  fpiri 

tuales  vias  defpcrabiliter  omifit. 

•3«  Victor  Antiochenus.Hanc  Matthxus  mortua.Marcus 

grauiterigrotante,  &tancum  non  animam  agencemaffe- 

cit.  Quarc  paulo  poft  de  Archifynagogi  famiha  venere ,  qui 

dominoadhucitercarpcnte^puellam  vitafun&am  denucia- 

runc.Ideoquemagiftru  eius  reigratiaamplius  vexare,fuper- 

uacaneum  videri.  Verum  nulla  eft  repugnantia.Siquide  Mat 

theus  miraculum  hoc  expones,vnum  breuiter  per  alteru  de- 

fignat.Ex  hoc  enim  quod  dominus  mortuam  exufcitauit,v- 

trumqucmfetre  licuit,nempe  &c  mortem  obiiffc.&c  in  cxtrc 

mis  laboraffc  adolefccntula.  Matthzus  ergo  exacla  illa  nar- 

rationemiffa,doniinum  operam  fuam  pollicitum,vna  cum 

^  difcipulis  exufcitatum  abiiffc  fcribit. 

1  c   Ettomprimebant.  Dum  nd puella  fanandam vadit,  a  turba 

compnmitur,qura  Iudxis  ialutis  monita  pta:bens,quib.£gra 

eorum 


aliquaexlfrael.de- 
inde  plcnitudo  gen- 
rium&ficomnislf- 
raelfaluusfiet. 

Beda.Notandum 
quod  puclla  duodc- 
nis&multcrem  i». 
annis  fanguine  flu- 
xitjidett,  quadohec 
natafuitilla  infirma 
riccepit.  Vnacnim 
peneeademque  i~x- 
culi  setate  fynagoga 
in  patriarchis  nafci 
&  gentes  coeperunc 
idololatria  fedari. 

Beda.  Mulier  fan 
guinaria  a  domino 
curata  eft ,  ecclefia 
eft  de  Genribus  in  •  Tadwmto  feo 
genticarnaliumde-  cm 
lc&ationu  flucui  pol 
luta ,  &:  iam  a  ccetu 
fidelium  fegrcgata. 
Ha?c  dum  Chnftus 
Iudasam  fanare  di- 
icerneret,  iam  para  TcoSn0U1E 
ta  aliifque  promif- 
fam  falutemfpecertaprauicnit. 

4«    Theophyladus.  Pcr  HzmorroilTam  intellige  human^m 
naturam.Profiuebat  cnim  perfcftum ,  quod  animam  occi- 
dens,quafi  fanguincm  fudit  animarum  noftrarum.Hec  a  plu 
ribus  medicorum,fapientium  dico  huius  mundi ,  &  legis  8C 
prophetarum  curari  non  valuit,mox  vt  fimbria  Chrifti  teti- 
git,ideft,  carnem  eius  fanata  eft .  Qui  enim  credit  filium  Dei 
incarnatum,  hiceftqui  vcftimentorum  fimbriamtangit. 
e  Mnlta pcrpefs a  acomplurib.medicist&c.Beda.FaKls  Theologis 
Philofophis,iegum  fecularium  do£tonbus,qui  fc  vtilia  viucn 
di  pr^cepta  dare  promittebant.D§moncs,quoq;  quafi  homi 
nibus  confulendo  fe  pro  Dcocolendos  ingerebat,  quibus  au 
diendis,  quanto  magis  naturalis  induftricj  vire*  cxpcndebac, 
tanto  minus  fanari  potcrant.Scd  cum  audiffent  populum  Iu 
deorumegrotafle  &  verum  medicum  dec^lo  veniffe,ccepe- 
runt  languoris  fui  &  fperarc  &  inquircre  remedium. 
f    Vtnit  in  tur.re.  Bcda.ft  quis  mihi  minisirat  mefequatur.  Et ali 
bi.TofldominumDeumambulabis.  Vcl  quia  Dcum  pra?fentem  Ioan.u.d- 
incarnen5  videt.fedpoftadfideiagnitionisgratiamperue-  O^^1'*' 
nit,&ta£tu,ideft  participatione  facramentorum  eius  mcruit 
fanari  apeccatis.Fonsqppc,fanguinis,origo  peccati.primoc 
dium  immund?  cogitationis,ex  quo  omne  peccatum  oritur, 
Sed  dominus  no  folum  opera,  fed  verba  mala  &:  cogitatio- 
numradiccmfacramentiseuangelicis  quafifuis  veftimctis, 

4^  fontcs 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Etcum  tranfcen.Ic.in  na.  Hic  confequenter  defcribiturrefu- 
fcitatiiyfilie  ^irchifynagogi.Etprimo  dcfcribit  huiusfatli  inchoatioyfe 
cnndojntetponitur  mulieris fanguifiu^ curatio,ibi.Ht  mulicr  qu^  e- 
m  mproftuuiohnguinis,  tertio,Jefcribitur  prtdifti  fafti  confum 
tnatiojbi.  A  dhuc  co  loquentc.  Sctnentia  ittarum  trium  partium  pa 
tet exhis quadicla funt  Matth.y.exceptis  aliquibus  qnxcxponauur. 
Quantum  adpmnam  partem  dicitur  hic. 

2    Dcprecabatur  eum  mul.di.quoniam.  Mat.y.cdicitur  quci 
%4rchifynagogui  dixit  Chriflo.  Filia  mea  modo  dcfunda  cft.  ^id 

quod 


qnod  dicendum  quod  euangeliftx  repetendo  ditla  alicuius  vel  aliqutru, 
aliquando  repittit  eadem  verba  aliquddo  verofententiamperalia  v:r- 
ba.Vilia  cutem  Archifynagogi  laborabat  in  extremis,  fccundum  qitod 
dicit bic Marcus,vermtamcn  erat  ita propinqua  morti,quod  reputa- 
batur  mortua ,  vnde  ctiamfecundum  communem  modum  loquendi  de 
aliquo  quiftc  eft  morti  propinquus  dicitur,quod  mortuus  efl,quia  quoi 
modicttm  ditiat  quaft  nihil  reputatur ,  &  hoc  modo  hquendi  vfus  tfi 
Maitbms.Circafecundampartem  dicitur. 

i     Et  fucrat  mu\.Sciticet  nonfolum  infacultatibusfed  etiam  in  cor 
pore,vt  patet  per  literam  fequcntem. 

Ec 


MORALITER. 

Etvenitqwdamde^rchifynagvgis.Pcrciucm  intelligi  poC 
vnus de faccrdotibus  curatis ,  qui  fi  habcac  aliquam perfona 
in  penculo  morcis  fpirituahs ,  cui  non  poteft  aut  ncfcit  luc- 
currcre.dcbct  ad  lefum  vcnirc.idcfc.ad  lllum  qui  habet  zelu 
faiutis  ani  marum,  Sc  fcit  &:  poteft  tcmcdium  adhibere .  Etli 
aliqui  vclinc  impcdirc  dicenccs. 

f    ^Hontamjitia.  Idcft,quod  lnipoffibilc  fit  rcmedium  adhi- 

berc,  • 


bcre,propter  hocdimittere  non  debct,quia  de  nullo  defpe- 
randum  cftvitapra»fcntidurante. 

t  Et  mulier  qux erat in  proflu.  Humanitas  Chrifti  dicitur  cius 
vcftimcntu  Philip.2.a.  In  fimilitudinem  hominu  faCtus  eft, 
&  habitu  lnuetus  vt  homo.  Cuius  fimbria  funt  pcdes  taqua 
cxtremicas.  Mulicr  n.annisfangutniflua  fuit  Magdalcna 
multo  temporepeccatis  polluta  ^fcdtangcnda  Chnftipc- 
dcs  iuit  iimplicitcr  cmundata. 


535 


Glof.  ord.&  Nicolai  de  Ly  ra .        536* 


tdefe. 


fanataeiTetaphga.Etftatimlcfusin  femetipfo  cognofcens  r 
virtutcmquctexierat'deillo,conuerfusad  tutbam,  aicbat, 

i  Befc.lnterrogat  vt  talus  quam  mulicri  dcderat,  declarata  fc  agnita  fidei  ifatitlc  multis  praficiac . 

Qu'is  tctigit  veftimenta  mca?  Etdiccbant  eidifcipuli  iui . 

ln-idinatm.'         H«cfii<us,i>i.iuis  moribui .  * 

Vides  tui  bam  comprimcntcm  tct  &  dicis,  cjuis  mc  tctigit  ?  Et 

a  l'e  la  Oculi  «tominifuper  mltos.Sc  a.e,  in  prc.c.i.ic  piuper  clananm,  &  dominui,    ) 


cxauaimrcuni . 


'&  fonrcsobfreni  fanniinis  cmtindar . 
A  a  Tetigit.  Bcd.Sola  fidclis  mulicr  dominum  tangit,  quc  paf- 
fimcomitatis  turbn  comprimic.Quia  qui  dtucrlis  inordina- 
ceglomerScium  he.rcfib.vel  pcrucrfis  monbus  grauacur,  fo- 

1oja.io.cu  jQ^jpij  eccief]af  Corde  tangicur,  vn .  T^oli  me  tangere,nondum 
tnim  afctndi  adpa're 
meum.  Quiavcraci- 
tcr  ttngerc  eft  cua- 
gclifte  qualc  patri 
crcdcrc . 

Hic.Scpriwa  vir 
turc  fiifcuacurmor 
tua.fed  incraviaca 
git  fimbriam  rccro 
mulicr  f.inguinaria 
quecu  falucc  fubfla  • 
tiabnmedicosnihil 
j»ficic-ntcs  peidtde 
r.ir.Scptimodiere- 

*  u,.  «  r  Qmettii  Deus  ab  oi 
Luc.y.g  operc.Qiiado  fulct 
Luc.s.f.  tatur  morcua  intus 

J&mh.i.a  &rfcmiuiuafortscu 

turb's,  Hux9langui 

nis  ftcniicatem  fa- 

cit.Vndediciturad 

B  ccclciiam  Getium. 

Gal.4  d.  Lsiareilcrilisqintnon 

^jnr.R/tro  accedit 

idcft ,  pofl  rcfutre- 

ftioncm .  Fimcva 

^tHiBukiumi  ratigir ,  ac  cymb.>la 

«j.  &mala  punicaquc. 

pjdcnrm  extremis 

oris  tunicar  fumroi 

facerdbris  Cymba- 

lum,confefilmcm, 

rnalu  pumcu  mar- 

tyi )j  voiuntatem  fignificat  &  virruturn  candorem . 
#  V'ccot  Ancioch  Virtucesquarex  Swtuacore  inaliosdima 
rabant ,  non  locali  auccorporali  mocu,  abillodcccdcbant. 
Nam  cum  oorporis cxpcrtes  effenc,  ita  dc  alio  in  alios  tran- 
fibanr.ahjlque  impcndcbancur ,  vt tamen  in lllo  eife no de- 
iinercnr.Qiuinactinodum  enim  fcicntie  cVpenesdodrorem 
confiftunr,&  difcencibus  nih'lominus  tradunrur ,  ita Chri- 
fti  vircus,&  pcncs  illfi  manebaC;cY  m  illos  nihilominuscum 
bona  illius  volunratc  dcnuab.itur,qui fide  cfi  rangcbaor.  Ap 
potite  aut  Euangehfta  non  dixit,  fenciens  aucem  virtucem , 
led  cognofcens  virtutem  qua?  exicrat  de  illo.  Ncque.n.vir- 
tutes  lllius  fenciebancur,cu  corporcxnon  eiTent,  fed  tacum 
intelIigebancur.C?ccrum  illi  Chnftum  fpuitualicer  ranguc  > 
qui  in  illumercdunt.  Ca»ren  vcroqui  m  lilum  fidcm  noha- 
bent,cum  veriuscomprimunc&  affligutu,qua  tangut.  Qui 
autcm  Chriftum  veretangit,  is  illum  ad  clcmentiam&  mi- 
fcncordiam  alhc k.Ncgabant  aucem  omnes  fe  illum  tetigif- 
q  fe .  Nam  cum  m  lilum  non  crcdcrent ,  non  tangcbant  cum, 
fed  tantum  comprimcbant . 

b  M ulur  auttm.  Bed.Ecce  quo  tendebat  interrogatio,vt  mu 
lier  fuiicctconficeatur  vcntatem  dmturnz  infirmitatis,;o£ 

fubitz 


circumfpiciebant ,  viderc  cam  qux  hoc  fccerat .   Mulier  au- 

b  temtimcns  &trcmens,fcicnsquodfacftiimciTctinfe,  vcnit, 

&  procidit  ante  eum,  &  dixit  ei  omnem  vcritacem  .  lefus  au- 

a  Idco  quia  fidehi,  b   Beds  Non  d ■t,i  fidet.  Inetxif  m  >;u..d<redid't  uin  fa^uaell . 

temdixit  ci .  t  Filiafl,fidestua  tcfaluam  fehcit,vadeinpacc,& 

a  Bcda.Feifeueraiido  in  eadem  fide.  Q^i  enim  perleucrauerit  vfque  in  &c. 

e*rto  fana  a  plaga  tua .  Adhuc  eoloquentc  veniunt  nuncij  ad 
C  archifynagogum,dfcentes,quia  flliatua  mortuaeli,  quid  vl- 
d  tra  vexas  magiftrum  ?  Icfus  autem  audito  verbo .  quod  dice-  ' 
c  batur,ait  Archifynagogo.Noh  timere,  tantummodocrcde. 

Et  non  admifit  quemquam  fcqui  fc,nifi  petrum  &  lacobum 
f  &loanncmfratremlacobi.  ttvcniuntin  domum  Archify- 
g  nagogi,  &  vidit  tumultum,  &  flentes  &  emlantes  multum ,  & 

ingrcflus  ait  illis .  Quid  t  turbamini  >  &  ploratis  ?  puella  non 

Yl  Irriforibm. 

,  cftmortua,  fcddormit.  Etirridcbantcum.  Ipfc vero eicdis 

i  ^Qui  iniraculumvencrentur. 

omnibus  alTumit patrcm & matrcm  pucllae  j  &qui  fecurrL» 


fubitt;  credulitacis  &  fanatinnis,  &  ita  ipfa  eonfirmarctur in  ] 
fidc&alijs  prxbcrctcxcivplum. 

c  Vadtinpace  .  -fc  Victor  Anrioch. Corporc mulir  isfana- 
to,dominus  animx  quoque  eiufdem  benigneiacit.  Am.idac 
cnim  illam  ad  bonotum  taftigium,ncmpc  adpaccm  llla,  in 

qua  Dc9  habitarc  df . 
d    <Adb«c,  &c.  Beda. 
Mulicrcfanatallatim 
nuciatur  puclla  mor- 
tua,quiaecclefiaGcn  I 
tium  al.ibe  vitiorurn  f 
curara,  &  ob  fidci  me  I 
ritum  filianominata,  i 
continuo     iynagt 
pcrfidix  lcto  refolu- 
tacft,  quiain  Chrifiu 
%oncrcdidit  ,&inui.  | 
dix  ,  quia  ecclciiam  I 
crcdcrcdoluit . 

C      Q^fia  ftl'J  tu.1 ,  &c.  \ 

Bcda.  Multi  cn;m 
hodieftuum  iynag 
ga?  videntes,reftau; 
npoftcnoii  credunr,  i 
&  pro   rcftaurarionc  I 
eius  fupplicadumef-  j 
fe  non  a:fiimant .  Sod  I 
quod  homimbus  cft 
impoinbile,  Dcoeit 
poffibile,  vnde  fequi- 
tur,  hfns  aiacm,  &cA 
{     ^ircbifyncgog.   At- 
chifynagogus  ,  coc- 
tus  tft  ductorum  lc- 
gis  de  quibns  .Suprr 
ca.  mo.   feclcr.  fcnb. . 
&  Pharif.  Qo  i  li  crc- 
derc  volucrint  ctiam  \ 
fubiecta  cis  fynagoga  falua  cric . 
g  Et  non  admiftt  qwmquam,&c.  Bed.Bb.fphcmis  &  irrif 
non  func  reuelanda  myfteria,fed  fidclibus  qui  honorec.  \ 
dc  alibi.Iuftificaca  cftfapientiaab  om.fi.fu. 
h  Flentes  &eiu. Bcd.  Lienturvmnesquifpcrantindomino,& 
4ternumexaltabunt,&  ba.in  e.Hanclsecitiam  merito  infidelita- 
tis  fynagoga  amifit,& ideo  inter  flentes &  vlulantes  mortua 
iacet.Sed  Iefus  eam  funditus  incerire  no  pacicur,  vnde  fcqui 
tlir .  Ut  ingreffits  eil . 

i  'Honeft «or.Mihi incuius difpofitione & anima recepta  vi- 
uit,&caro fufcitanda quiefcit .  Hinc  mos eft  Chriftianis  ,  vt 
mortui  qui  refurrccturi  non  dubiC3nciir,dormientcsuoccn- 
tur,vnde  Nolumus  uos  ignorare  fra.de  dor. 

Bed.Cum anima qua? peccaucric  moriacur,  ea tamcquam 
dominus  ad  uitam  ^tcrnam  pr^uidcr,nobis  quidem  mortua 
fuiffe,fcd  ei  obdormifle  non  incongruedici  poteft . 
K  EicSis  omnibus.  Bed.Turbaeijcitur  ur  puclla  fufcitet',  quia 
niii  fecularium  curarum  mulntudo  a  corde  eijciatur,animt' 
qua?  intus  iaccr,morrua  non  fufcitatur.Dum  enim  fe  per  uni 
ucrfas  cogitationcs  fpargit,ad  conlidcrationcm  iui  feic  nul- 
latcnuscoliigic. 

^TbahU 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Ec  ftatim  \c.\\\.'b(on ejl mtettigmdum,quod aliqua  virtus exifles 
in  Cbrisio  mtgmumt  extra  ipfum,fed  talis  exitus  intellighur  per  mo- 
dHmcaufaproducentis  cffeftum  in  quem  diciturexire  inquantucau- 
fa  relucet  in  effetlu  .  Etper  lalcm  modum  loquendi  dicimr  Sap.7J.de 
fapientia  increata ,  quod per nationes in animasfanclas  fe transfertt 
&amicos  Dei  &propbetas  conjlituit.Qn*  translatio  non  potefi  intel 
hgt,  quodfapientia  increatafitalichbi  vbiprius  non  erat ,  cum  de  ne- 
ceffitatc  fn  vbique prxfcns,fcd qnia  caufat  ibi  uoitum  tftlftnm.  Vtru 
auttn  talis-  inrtns  in  Cimflo fuent  virtus  dittina  tantum,  vcl cum  hoc 
bumana,dicetu,-bi  finehuius  cap. 

z  Quis  tcti.7\(p/,  qiurii  ex  ignorantia ,  fed  vt  pcr  confeffwncm  mu- 
Lunsfi.utt*  appareat  fi.ies eiut ,  &  a  Chrijto commendttur,  &  quix 
rnamfeiiatio  miracnii  dtfafanationis  cedebat  ad  gloriam  Dei ,  & 
~*rtbifynagpgj aflecuratiQnem ,  vtperboc  artificatctur  defutura  , 


fufcitatione  fili&fttx. . 

3  Turbam  compri.£/ctf  in  tali prcfjura  eutn  tnttgcret  corpnraliter 
non  tamen  tangcbant eum  cum tali deuotionc  &fide  ficut illa mdia 
tetigerat,&  de tali tatlu  ftngularitcr  qu&rtbat.  Circatcrtiampartcm 
dicitur  ftc . 

4  Quid ultra ue.Licct enim credcrent ipfum poffe eam fanare  ,nou 
tamen  a  mortuisfufcitare  ,  ex  quopatet  quod  eorumfidcs  erat  impei- 
fctla . 

j  Et  non  admifit.&c.GVrf ndens,quod  in  opcribus  miracttlortm  no 
dcbetfaciens  quxrere  oflent ationem ,in  boc  dans  exemplum  (i«s  difci- 
pulis  qiti crantfafluri  n)irachla,verumtamen, quia in  opf.rib.  miracw 
lofis  manifcjtatur  Dei gloria ,  ideo  aliquando  faciebat  miracula  valde 
publicejicut  patct  in  La%arijufcitationi,&  cceci  illuminationt,olien 
dens  exemplum  difcipuhs^vt  in  talibus  quxrcrent  Dei  gloriam  tatum, 
&  nonpropriam . 

Thabi- 


737 


Ma 


rci 


%    rbahha  rww.Mn  Svrc  fi  rmonc  quem  euangelifr..  ponit-.nS 
''   lu.eu  q"^  puella  furge.  Scd  forcead  vim  dominice  luiTio- 

!Scxpriir  ■'>   !-i  h-v  addidit tibi  dico  furge,&  m.i.ys  fenfum 
q,;cjsqi:a  vei ba  incimarccuraujc  Sicfepcapoltoli&cua 

clifljBCum  aliquod  tcl.imoi.ium  affumunc,  magis  fenfum 

,;imvcib-iponunt. 

■  Hicronymus .  Ad 

uellam  dic.turcha- 

Itacumi.idefr.pucl 
"•Lfargc.Archifyna- 

oo-o  dicicur  .   Fiiia 

lamortua  eft  ,  Ie- 
J}  ls.Noneftmorcua, 

ddormic,  vcrum- 

uceft,  morcuavo- 

isjfcdmihidormic. 

•iinnorum  12.  erac. 

.jluella,  &annis   12. 

wlicr  perpeffa,pec- 

ata  in  crcdencium  apparcnc  in  inicio  fidei  credencium,vn« 

ed\Cizut.Cred:dit  ^brabam  Dco,&  repu.eft  eiadiu. 

Bcda.Quod  Chnftus  cres  mortuos  fufcicauic ,  criagenera 

r  nimaru  ligmfTcac .  Puellam  fufcicac  adhuc  in  domo  clausa, 

•>..  ieft ,  animam,confenfum  cantum  non  a&um dcleicacioni 

nalxprxbenccm.Iuuenem  fufcicac  iam  cxcraporcam  dela- 

7.tum.i.pcccacoremquiconfen(um  lam  produxicada£tum . 

£,ufcicac  Lazaru  ia  fctencc,  &  longaconfuecudine  peccandi 

ani- 


Cap.  V 


>$ 


anima  maIeolcncem,&:aliosf.imarorrumpentc.PiieIl.im  D 
paucisalloquicur.quiaeafaaTccefufcitac,  qua&morcuam 
negac&animam  (in.ilcm  cicu  refufcicari  demonftrac.  Iuue 
ne  plurib.corioborar,cu  dicvcX^i  diffffur^quia  tales  nnime. 
aliquando  difficilius  rcufmfcunc,  Ad  monun  .cncum  Lizari 

frcmic.curbarur,  la- 


*  Bfda  prius  mtindat  manus  Iudxnrum  qui  Gnguin.  plen*  funt.alit.r  pudla  non  reAirg.ret . 

crant,ck ingrediuncur  vbi  puclla erat lacens >  &  tenens  manu 

B.  d_.ldelt,puella  furge  . 

pue.la.  ait  illi. t  Thabita  cumi,quod  eft  interpretatum  ,  puel- 

Beda.avitijs' 

la  tibi  dico  furge  Et  confeftim  furrexit  puella,&  ambulabat. 

Beda.In  bonis  operibus  . 

Eratautcmannorumduodecim  ,  &  obftupuerunt  ftupore 
magno .  Et  prxcepit illis  vehementer,  vt  nemo  id  iciret .  Et 
t  iuff.c  dare  illi  manducare . 


chrymatur,  magna 
voceclamar.Z.!j3^ve 
yeniforas,  Similicer 
longaconfuecudinc 
peccadi  preffus,  vix 
&  quafi  cii  labore 
fufcicatur.Nocandu 
quoque,quodpubli 
canoxa  publico  e- 
gecremcdio.  Leuia 
auc  &  fccreca  pof- 
func  deleripenicen 
cia  leui  & 


Mortui  per 


_  fecrcca. 
Puella  indomo.accnspaucis  arbicris  furgic,  &  eisprecipic", 
vc  nemini  dicanc.Iuucnis  excra  porcam  curba  multacomica  <*ri«fl  q«ot 
cc  &  vidente.  Lazarus  de  monumenco  v.ocatus  intancum  m  *   St,on,0.do 
nocuic  1  vcpcopcerhoccurbxcumpalmisdominooccurre- 
rent,&  multiabieruncexludxis,  &  credideruncin  Icfum. 
Quarcum  morcuum  annunciancedifcipuloaudiuic.fed  quia 
viuiquiproeoprccarcncui^defucfunc._.;'mi«e<«^«ir»2(>rr«oi  M_..h,8.c 
fepelire  moriuos  fuos .  lc 

&  CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Tbabita  cumi .  Dux  funt  diltiones  Hebraicc ,  quaru  prima 
.ftnome,fecuda  verbum,vtpatct  per  interpretationem  .  Scicdu 
itite  <p  Thabita  non  eft  nomen  eommune ,  fcd  eft  propnu  notnc 
(lius  puellz  que  fuit  fufcitata,&  hoc  patet  per  fimile  Acl.p.f  vbi 
If.In  loppcautcfuicquxdamdifcipulanomineThabita,  &  io 
darcuspronomine  proprio  pofuit  commune  mtcrpretando.f. 
mella.Sciendu  ct ,  quod  illud  quod  ibi  interponitur.f.tibi  dico 
lon  eft  de  fignificato  fcrmonis  Hebraici  hic  politi,  fed  additum 
iiitabeuangelifta  admaioremexprc-fioncm,quod  ad  verbum 
Hhrifti  illa  puella  fufcitabatur . 

1  Etprxcepit  illis  vebe.&c.Cjuh  ia  cft  exprefla,per  hoc  volens 
iarc  exemplum  aliis,vt  non  quxrcrcnt  oftentationcm  m  operi- 
>us  miraculofis. 

;  Et  iuffit  dare  man.  Ad  probationem  verx  refurre-tionis,ficut 
S.  Chriftus  poft  refurreftionem  fuam  manducauitcu  apoflolis, 
vthabeturLuc.24. 

Admaioreeuidcntiaeoruqu^didlafunt  hic  &  alibide  mira- 
culis  Chf i,quxnf  vttu  Chf  s  fecerit  miracula  fola  diuina  virtu- 
te.Et  argui  tur  primo  qct  (ic.D  cit.n.Leo  Papa  in  epiftola  ad  Fla 
uianu.  Cu  in  Chnfto  lmt  duc  naturc,  vna  earu  eft.f.diuina  quae 
fulget  miraculis.altera.f.humana  qu^  fuccumbit  lniunis.ergo  t\- 
cut  fe  habet  humaita  natura  ad  fuccumbedu  iniuriis,  llc  fc  habec 
diuina ad  agendu  in  operib.miracuiolis,  fed  fola  natura  humana 
iniuriis  fuccumbit,quia  talia  pati  repugnat  deitati.  ergo  fola  na- 
turadiuina  agitin  operibusmiraculolis. 

Etconftrmaturau--oritate  Pfal.itf.z.Quifacitmirabiliama* 
gntjolui,  ergofoladiuuiitascit  prmcipium  agcndi  miraculum. 

Itcm opera  miraculofa exccdut  tora  virtute  nature  ct c_ic,iia 
turaautem  humanain  Chrifto crcata  cft,crgo  vt  videtur  in  nul- 
loittmgitoperamiraculofa. 

Cotra  t^a  CJluiftus  per  taftu  corporis  fanabat  miraculofe  ,  vt 
diftueft  de mulierc  patiece  fluxu  fanguinis ,  &  infra  ^.g.j^or- 
qnottuitem  tangcbantcum,falui  fiebanr.  fi  crgo  talis  taftus  nil  age 
rctinfanationepndi_tafruftraadhibcretur,qctnoc6uenitipli 
Chnfio.f.aliquid  fruffra  agere,ergo  illc  ta£his  aliquid  facicbat, 
& certu eft q>  pcrtinebat  ad hum3nitate,ergo,&c.Refponlio ,  in 
hacqujflionc  lic  eft  procedendu.qa  primo  videdu  eft  qualiter  vi 
nfan.ti  \iui  veldefun.b  quoru  miracula  fcripta  sut,in  illi.opa 
tifuerut,fecu.fo qualiter  Chriftus  inquantu  ho  opcratus  fuerit. 

Circa  primuahquid  eftcertu,  videlicet  (pmiracula  non  pof- 
funtfierialiqua  virtute  taquapnncipalicer  agetcnifi  uirtutcdi 
Uina.quia  licut  d:c~tu  eft ,  opcratio  miraculofa  excedit  tota  facul- 
titcvirtuti.  creatac  Similitercertun.  eft,q>  fantti  viri  ad  miracu- 
la  poffunt  operari  mcrito ne.quia  f requentcr  expertum  eft  mira 
culafa£tafuif{".  aDeo  ad  preccsfanitorum. 

Seddubiu  elt  vtru  vin  fancb  in  mitaculis  aliqn  operati  fint 

pet aliqua  virtute  in  er.  ey.iliente,non  quia  illa  fit  pnncipalisra- 

tioagendi.fed  tantu  inftrumctalis,vt  fic  deus  taqua  principaji  cer 

I  ^Kecenr  anraculap  fanftos  tanqua  pcr  quaila  iiiiiiumcnta. 

Et  hac qu^ftiune  relinqun  Auguftiuusa2.l1.de  ciu.Dei,  mfolu- 

unj 


tam,  vbi  enarratis  multis  rr.i racul is  martyru  dicit  fic .  Siue  enim 
deu^  p  feipfum  miro mo  quo  res  teporales  opcraf  cternus,fiuc p 
fuos  miniitros  lfta  faciat,&  eade  ipfa  que,  p  miniftros  facit,  fiue 
qu^da  faciat,et  P  martyru  fpiritus,  fiue  p  homines  adhuc  in  cor 
pore  coftitutos,liue  deus  lfta  p  angelos  quib.muifibiliter  immu- 
tabiIiter,incorporaliter,imperat  operef ,  vt  que  p  martyrcs  ficri 
dicunf  eisorantib.tatu  &  impctrantib.no  etoperantib.  fia.,f_uc 
alia  iftis,liue  aha  ilhs  modis,qui  nullo  mo  comprehendi  a  morta 
lib.pofTunt.ei  tn  atteftatur  fideshxcinquacarnis  inxternure- 
fur-cthopredicatur.BeatustnGregoriushanc  qu?(tionem  dc- 
tcrminarc  vf.z.lib.Dialogoru.vbi  dicit  fic.Qui  deuota  mete  deo 
adhcrcnt,cu  reru  necefiitas  expofcit,  exhiberc  figna  mo  vtroq; 
lolct,vt  mira  qu$q;  aliqfi  ex  prece  faciant^ahqn  cx  potcltateco- 
ccira  llhs  a  deo.Et  hoc  probat  cofequenter  ratione  &  exemplo. 
llatio  aute  talis  eft.  Cui  coccditur  illtid  ad  eft  maius,n5  eft  mirii 
fi  aliqti  cdcedatur  qdt  eft  minus,  fed  maior  eft  poteftas  filios  Dei 
ficn.et  per adoptionem,cum  hoc  folum  fandtis  c5cedatur,quam 
miracula  opcran,quod  etiam  aliqn  malis  conceditur,vt  habetur 
Mat  7.Sedpnmuconcediturhominib.fan-tis,fecundum  q>  dici 
tutloia.i.i.^otijuit amemreceoerunt  enm  ,dedit  eis  pote)ia'fm 
/i7ioj_-.i/rin.Ifeprobathocexemplo,quiaPetius  fufcitauitTa 
bitaoiado,vt  habeiur  Aft.9  g.Anamam  vero  &  S.phira  morti 
tradidit  fubitoabfqueoratione,fedfoluculpam  eotuincr^pan- 
do.Act.*.a.&licvf iiiudlactumfeciffecxaliqua  poteftate  libi 
coceffa  a  Deo  taqua  inftrumentu  diuin^  luftitix .  Ite  ad  hoc  vf 
facere.quod  gratia  Dei  diuiditur  per  gratiam  gratis  data  &  per 
gratiigratumfacientem  ,  &  hcetaliquandoab  aliquibus  d:__u 
fuent,quod  gratia  gratu  faciens  nihil  ponit  m  anima ,  tn  de  gra- 
tta  gracis  data  ab  hominibus  coccditur,qct  aliqd  ponit  in  anima, 
&  hoc  patct  manifefle  dc  gratiis  gratis  d atis,qux  vocStur  fcrmo 
iapicti;  &  fermo  fcictix  1  .Corin.  1  2.a.q..  fignificat  quafda  emi« 
nentescognitiones  dimnoru  &  humanoru  ,  quc  ponut  ahcj.l  in 
anima.Similitcr  fides.prophetia  gcnera  linguaru,&  interprcta- 
tio  fcrmonu.iit  ea.ie ratione  vf.quod  gratix  fanitatti  &  op<tratio 
virtutu.i.miraculorum,  quxponunturgrati^  gratis  datx  dicant 
ahqua  virtuteinanima  ex.ltcntem.  Dicuut  tamen  aliqui,  quod 
ifta  virtusoperantis  miracula  non  eft  aliqua  virtus  maniiua  per 
moduhabituSjfedpermodu  palfioms  tranfeuntis,(icut  &  ,pphc 
tia.pp  quod  talcs non  pollunt  facere  miracula  quotiefcunq ;  vo- 
lunt,nccpropherare.Sed  quidquidlit  deconc!ufione,tp  tnnon 
valet,qa  licut  di.tu  cft,talis  virtus  operadi  miracula,no  eft  pnn- 
cipahs,fed  tatu  inltrumctalis.Inftrumcntu  aute  operari  no  po- 
telt,quauisiitperfedtu,performa  fua  ,  iniimoueatur  a.tualuer 
perroanu  artificis  ficut  patctqd  fecurisnon  poteft  fecare,nilip 
manu  artif .cis  moueatur,  &  ldeo  dato  qd"  talis  virtus  fit  manfiua 
nopocefitn  opcrari  adnnraculaabfquemotione  diuinxvirtu- 
tis  principaliter  agcntis,fi  tn  tahs  virtus  lit  manfiua  vel  p  modu 
palfionis trafeuntis  folu ,  ficut  eft motio mftrumeti  cu mouef  ab 
ageuteprincipali,nihild:com5.Itemad  conclulionem  inducif 
iilud  quod  a  famitis  &  Do£tonbus  Catholicis  df  de  facramentis 
nouxlegis,Tidelicctquoderriciuntquod  figurant  ,  itaquod 

tan- 


Glof  ord.&NicolaideLyra.         540 


539 

A'  NICOLAVS    DE    LYRA. 

tanquaqu»d5innrumentadiuinae  mifericord  x  ad  induftione 
pratixipfaminftrumentaliterattingcndo.vel  faltialiqua  difpo- 
iitioncad  ipfam,vtcharafterem,vel  aliquidfimilecorrefpondenj 
in  facramctis.quT  no  imprimut  charafterc.ita  quod  in  facramen 
tis  edaliqua  virtusadcflicicndumo  pr*dicro,&  tamen  facrame 
tau"»!iflutinquibufdarcbu$fenfibiliUus,&:i6  multo  fortius  \f 
quod in  anim.ibus  finftoru  viroru  dtfunftorum  vel  viuctiii  pof- 
bt  poni  aliqin  virtus  diuimtus eis cocella  in openbus  miratulolis 
pcr  modu  prardi&u.  L:X  diclis  patet  qu>d  diccdum  fit  dc  humani- 
nte  Ofi.quc  cft  orgunu  feu  mltrumctu  coniunilum  iptius  dei- 
tatis,licut  manus  eltinltrumciu  aftificis.Homines  autc  alii  qua- 
tucunque  fanili  n6  funt  iic  coniundti,  &  16  funt  quali  qu^da  in- 
fhumcta deitatis  fcparata,&  adhuc plus  feparata sCit  ccc leluc  l.i 
cramcta,initrumentuaut?coniunftu  magis  participat  eihcacum 
agentis  principalis  qua  fcparatam,&  iG  talis  virtas  operadt  mira 
cula  cthcacior  inucnif  in humanitatc  Chrifh ,  qu.t  in  quibufcun- 

que 


3ne  aliis.His  chclis  porclt  refpodcri  ad  afgumct.t.Ad  primu  dici, 
fl.quodfimiletenetqurufi  adhocquod  licut  lnimaiiiusinGhrl 
fiofuitro  pati6di,fic  deitasettratio&  principium  faciendi  mira- 
cula  principaliter.no  in  rcnetquantumadfecundum  ,c;uii  non 
rcpugnat  htimanitati  Cliri  operari  ad  miracula  pcr  modu  inltrtt- 
meti, rcpugn.it  at  deitati  qunlitercumque  pati .  Verumtamcn  ra- 
tione  idctiratis  iuppoiiti  idiomata  comunicfuur ,  qa  licut  harc  cft 
vera.  Dctis  pailtis  clr,  ua  harcclt  vera  demoltrato  Chro,iltc  pucr 
creauit  hcllas.Ad  illudq,  inducit  dc  Pfai.dicendu  quodlv  lolus 
rocxcludiihtimaiutatctaqufi  mitrumentaliteragentc.fed  tart-j 
qua  priiKipahtcr,&:  licintcil/gcdumcftrcfpeftualiorum  fartfto| 
rum,quod  folus  deusfacitmiraculaf.tanquam  principaleatjens. 
Ad  fecundum  c!itedum,rg  inltrumcntum  in  virtutc  principalisa- 
gentis  bfi  attmgit  ad  aliqmd.cp  excedit  facultatc  propriam  conue 
nientc  ei  fecudum  fe,ficut  calor  naturalis  in  virtute  antmc  gcrte- 
ratcarnc,vthfidcanima.Argumentaautcin  cotrarium  codu- 
dutir  tantum  ,  quod  humamtas  Chnfhagebat  ad  miraculalicm1 
agens  initrumentale  &  fecundarium,quodconceditur. 


VI. 


CAP, 
T  cgrrjfus.  Sequitur. 

a  Vndc  buic,&c.  Mira  cxcicas.In  factis  &diftis  Chrj 
fium  cognofccre  poflunc ,  ob  folam  generis  noticia 
conccmnunc 


Ioan.i.e.  b  Faber.  B  £  D  A. 
Qiii  operarur  lgni  &c 
fpincu,vnde.  Ipfeba- 
puXjbit  uos  in  igne  & 
fpintu.  Faber  elt  qui 
fabricacus  cft  auro- 
ram&folem.Hicro 
nvmus.  Fihus  fabri 
vocacur,&:hocmy- 
ftnpcbMt  ftici]m>  lc)iicet  fal)ri 

qui  fabricatuseft  au 
rora  &  fole,  ccclcfia 
prima  &:  fcqucccm» 
mquacufigura  mu- 
licr  Sc  puclla  fanat'. 
c  7{onefly&c.  Pro- 
pe  nacurafc  eft  ciucs 
ciuibus  inuidcrc  qa 
non  opera  fed  lnfan 
tiam  quam  vidcrunc 
recordancur. 

liidorus.Comica- 
turfxpevihuson^i 
ncm .  Vt  (/uis  eil  filius 
Ifai.  Sed  bumilia  domi 
nus  re)picit,cr  alta  a  16 
ge  cognafcit. 
d    Etnonpot.ibi.virt. 


gcncibusfignafacic,non  camin  corporutn  fanacioneqi 
animarum. 

•j:    Viftor  Anciochcnus.Hoc  propccr  eorum  duntiam 
incrcdulicatcmdicicur  ,  qui  illiufmodi  bcncrlcio  poci 
cranc  .  Quia  cnim  ad  impccrandumfanicaccm  vcrutnquc 


l?M4tt.IJ  g. 


tin  rwilo  pre 
«io  lubidij 
J.Keg.ii.d. 
Piii.ij7-b. 


C  A  P.    VI. 

a    Nuartth.vbi  natuj  fuit. 

Tegreisusindcabiitin  patriamfuam,  &  i 

a    Malc  fabbatum  celebrat  qai  »acjt  a  bonis  operibu». 

fcqucbantureudifcipuliiui.Etfaddiab 

a    Vtpluubus  proficiat. 

bato  c^pit  in  tynagoga  ddcerc ,  tSc  multi 
audietest  admirabatur  in  dotflrina  cius, 

Idett,doArina.  Vel  huic. 

a  dicentes  .  Vndehuichaxomnia  ?  Etqua:citfapientiac]uac  t 

a     Bedi.lani:ates.         Miraculi. 

data  cft  illi ,  &  virtuteas  tales ,  quse  pcr  manus  eius  cfficiuntur? 

C<'gnatus. 

b  fNonne  hiccftfaber  ,  filius  Mariac ,  frater  Iacobi  &  Iofrph  2 
8tIudx6cSimonis  ?  Nonnc  &  fororcs  cius  hic  t  nobifcum 

Hac  de  catifj.  Erjo- 

funt  ?  Etfcandalizabanturinillo.tEtdiccbatcisIcfus,  quia 

trophetam  fufciiabit  robis  Deut. 

c  noncftprophcta  t  fine  honorc,ni(iinpairiafua,&tin  co- 
d  gnationc  fua,  &  in  domo  fua .   Et  non  potcrat  ibi  virtutem  vi-  3 

lamfacerc  ,  nifi  paucos  infirmosimpofitismanibus  curauit 
c  &mirabaturpropterincredulitatcmiilorum  .  Et  circumibat  J 


vllam.  Nc  ciues  incredulos  peius  condcmnarec  facies  mulcas 
C  vircuces.Vel  quia  in  pacria  fua  defpicitur,  paucas  ibi  vircuccs 
fccic  &C  hgna,nc  pcmcv  lncxeufabilcs  finc .  Maiora  quocidic  1 

ticnci- 


coircdcbcc.nimi 
coriiquicuracgc 
fidcs&riiliusrurfo 
qtiicutacuruscft.vil 
tus  ,fialterumfa^H 
dcfuericjiontcj 
rc  fanicatis    bctxfi- 
ciumobuenicc.  Po 
ccftquoqueaddi,ra 
cioni  non  facis  con 
fencancum  vidci 
nicaccm  ei  prarilanB 
qui     propccr    fidc 
inopiam ,  dccrimen ' 
cuni  ponus  ,  quart, 
cmolumccum  tndij 
pcrccpturus  crcdifll 
•$«    ThcophylaclusB 
Quod  dicic,  nonpotm 
raf.intclljgere  oporB 
ccr,  non  acccpcabaw 
gano  lpfc  impoteB 
icdilliinftdclcicraifi 
crgoibi  non  operaB 
cur  vircuces,parccn* 
cis,  nemaionrcpre 
hciionc  digni  eisei 
ctiam  fadlis  miracu 


lis  non  credcntes. 
c    Et  mir.Bcda.No  quafi  dc  improuifo,fcd quafi  mirandun 
oftcdic,g,a  nec  ^pbccis  cceducnec  ipfi  quem  pfcntc  ccrniSt 

&  Et 


\ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    VI. 

ET  egrcfT.  Toflauam  dcfcriptus  eflferuor  prtdicationis  in  Cfm- 
floyhic  confequenter  deferibitur  liuor  ttmuhtionis  contraipfum 
prvpter  dotlrinam  &  miracula  ipftus,& patet fentetia  ex  diclis  Mat. 
l}.cxccptis  qnafequuntur. 

2  Nonne./n  Mattb&o  diciturfabrifilius.  Crcdebant  enim  ifli  quod 
effet  etufdem  artis  cumpatrcfuo  putatiuo  lofeph,qui  dicitur  fuifie  fa- 
bcr  li^uarius.  Et  probabile  videtur,  qnod  Chnflus  euadcm  ancm  exer- 
(Hityquia^ou  fuit  oecupatus  in  dotlrina&  miracuLs  rfque  ad  triccfi- 
mum  statis  annumjxcc  antefuit  intentusfludin fciitndum  quod  dici' 
tur  loan.j.QviorRO  hic  litcras  fcic,cum  non  dtdicerit.T^fc  >e.ri 
fvmkyijuvd  tanto  tempore fnerit  ocicfus,magis  aiitcm  verifimile  cfl  <p 
fucrii  oicupatus  in  arte patris  fui putatiui  aua  in  alia,&  hoc  videtur 

per 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

l     Et  cgrejfus  inde  abyt  in patriam  fuam,&c. 


Fnie 


per  verbum  iflorum  qui  e*ant  de  7^a^areth,qui  modum  fuum  viutnd 
cognofcebant,&  fabrum  eum  vocabant. 

3  Ec  non  po.ibij&c.  Iflud  non  poffe,non  refertur  ad  potentiame 
ius  abfolutamy  fcd  congruitatis  &  decentix,  quia  non  erat  congrusa 
quod  ibifaccret  multa  miracula  cuius  caufafubditurycim  dicitur. 

4  Ecmirabacurpropccr.F/riwfn/wfm/ertriwi»  cfl  meritoria  i 
cong*  uo,quod  eisfiant  miraculafuutpatct  cap.prxcedenti  de  mulitr 
fanguiniflua  cui  ditlum  efl  a  Chriflo  .  Fidtt  tua  te  faluamfecit,  &  i 
tnul  tis  alus  locis  in  euangelio  fimile  habetur. 

5  Eccircumibar.  Quiafm  doclrinam  ciusrcpulerant,coucnitnte 
ad  alios  doccndos  tran/iuit,&  ita  feccrunt  aposloli.fecundum  quoi  di 
citur^tcl.i].g.Vobis  oporccb.it  primum  loqtii,k  iliccr  Iudci 
vcrbumDcijfcdquiarcpellitis  illud&indignosvosiudtca 
tisarternx  virx,ccce  conuertimur  ad  gcnccs,ficenim  praco 
pit  nobis  Dcus. 

Ec 


t    Vnde  h"ic  bac.  Ifci  fimiles  func  ruftico,oui  crucifixum  ad 
rarc  nolebaceo  quod  lignum  creucrac  in  horto  fuo. 

Er 


i4r 


M 


arci 


Cap.  VI. 


y4i 


-  conuocaut.  Hicr.M ittuncur  ii.apoftoli,&  datureis  po- 

lasprcceptu  docendi  vt  comitctur  vcrbuni  finiul&fit- 

,ib  [unb&cuin  promiftis  inuiflbilibus  virtutes  mifccantur,&: 

c  cuni  vntTunc  «tt  ros  oleo  ,  lnfirmicacem  fidei  virtute  cor- 

cnt . 
.;:  VidorAncioch 
vlarcus  numcru  co 
um  quosad  munus 


dus  ad  terram,.deff ,ncc cuagclium  occultetur,nec  terrenis D 
commodis  innitatur . 

c  T^e indue.dua.tu.  Bcda.  quod  cfi  vt  fimpliciterambulent , 
nondupliciter. 

f     Excutitepuluercm  depe.  Beda.  Puluis  cxcutirur  de  pedibus  Ll,c-I0'a 

in  ccfiimonium  labo 

a  caftcllaincircumitudocens  .  Etconuocauitduodecim ,  & 

Charitate  contordes, 


iddclcgcrac  accu- 
ate  cxponit  .  Mat- 
uus  aucem  no  hoc 
)lum,fed  mifiorum 
uoque  nomina  c- 
it.  Marcus  rurfus 
liifioms  modu  di- 
:rcis   verbis   aperic 

..b.  :nbit  cnim  domi- 
um  binos  &.binos 
,mul  ad  euangeli- 
idum  nufilfe,Mat- 
mis  autem  no  mo- 
oquimifli  fuerant, 
xprimit  vcrumetia 

^^Kum    ordinem 
-ribit.Indicatna- 

^ucquis  eorumfuc- 
3nmus,quis  fecu- 

*  us,&c. 
)  It  dibit  ill.&c. 
Jeqgnus  dominus 
c  magifier  non  in- 
idct  difcipulis  Sc 
:mis  pcti-ffatc  fua . 
ipfe  potefiatc 


b  ccepit  eos  mittere  binos,&  dabat  illis  potcftatem  t  ipirituum 
immundorum.  Etpracepiteis,  ncquidtollerentin  via,ni(i  ±. 

3  Foteffatcm  fiuendi  de  euangelio.  Onus  fxculi.        Delitias.  ' 

virga'mtantum>  non  peram,  nonpanem,  nequeinzona 

a  Occultam  fipiemiam:  ^Nealiainduti.aliam  infuturo  icferuent.noinjuod  vnatunica  in 

locis  glacialibus  conrtnti  effe  debcaintn, 

3  £as,fedcalceatosfandaIijs,&neinducrenturduabus  tunicis. 

a  Alienumeft  pndicatorimper  domoscurfirate,-&  holiiitij  iura  mmare.    * 

t  Et  dicebat  eis .  t  Qjiacumcjue  introieritis  domum ,  illic  ma- 

netedonecexeatisinde.  Etquicumquenon  receperint  vos 

f  nec  audierint  vos,  exeuntes  inde ,  excutite  pulueremfde  pe- 

a  Accepta  poteftate  &  auditis  pnceptis  a  domino  . 

dibus vcftris  in  teftimonium illis.*  Etexeuntes  pradicabant 

a  Quxeft  jrimaviafalutis. 

vt  pcenitentiam  agerent,  &  da:monia  multa  eiiciebant,  & 

g  Sic  i    Quia  rot  figna  fiebant.    J 

vngcbant  oleo  multos  argros,  &  fanabantur .  t  Et  audiuit  rex 

ll  a  Pelliceut.  b  Hiej.Non  e!t  fas  lucernam  abfcondi  fnbmodio.  c    Chrilti.    4 

Herddes,  mabnifeftumcnimfacl:umeft  noraeneius,&dice- 

a  Beda  .  Bene  fentitde  refurreftione,quodfcilicerr»atoiis  potentiz 
funt  fanfti  futuri  polt  lefurrcclionem. 

i  bat.  QuialdannesBaptiftareiurrexitamortuis,   &propte- 
rea  virtutes  operanturinillo.Aliiautem  dicebant,quia  Elias 


;ed 

Liaagir,ilh  ltiainfirmitace,fiqufdaguc,&:domini  virtutem 
onfucntur  diccntes.  ln  Iefu  nominc  furge  &:  ambula . 
(iJ.  T^equid tolle.&c. Taca  fit  in  domino  fiducia.vt  nihil deeffc 
>■<!  ertifhme  fciant,ne  dum  fibi  prouident  cemporalia ,  nunus 

prouideant  xterna . 
Bed.  Matthasus  &  Lucas  memorant  daminum  difcipulis 

flc.vt  ncc  virga  ferrent.Marcus,ne  quid  tclleret  niti  vir 
;am.Sed  llli  realitcr  virgam accipitic.Mai cus  per  virgam  po 
cftatem  accipicndi  ncceffana  a  f  ubditis  intelligic . 
ie  Viclor  Antioch  ApudMatthxum  non  harctantum  ,fed 
^emmaquoquctunica,  &  calccamcnta  &:  virgaprohiberi 
iiidentur.Ac  veroapudMarcumvirga  permicci  videcur.  Ec 

.  epit,inquit,illis,ne  quid  tollerent  in  via,nifi  virgam  ra- 
ium.Ibidcmfandahorumquoque  vfuspermttcicur.  Vcrum 
quod  de  virga  hic  aficritur,tancum  fecundum  quandam  in- 
dulgcntia  aflcrtum  videtur.Certe  vcrba  eiufmodi  qmddam 
inlinuant ,  habent.n.nifi  virgam,tantum  quafi dominus  di-' 
cat.Nilnl  omnino  volo  vos  in  viadcfcrre,nifi  forfan  virgam 
quanitamini.Particula  itaque  /j.hA$\  nequc  ita  lare  hoc  loco 
\furpatur,vcn6abfolute  negec,  ledaliquacenuseciam  pcr- 
,  mittac . 

d    Calceatosfandaliis.  Beda.  Vc  pcs  nequc  ccftus  fic  neq;  nu 

dus 


risfiii  ,quodii!grcfit 
funr ciuicatem,quod  t  adwrfm fpi 
pra?dicatio  vfquc  ad  "<"* immun- 
tllosperuenetic .  Vcl  j-s* 
quod  nihi.l  ab  eis ac-  ac'  s'c' 
cepennt  ad  viclum 
neceffiriu  quicu;in- 
gelium  fprcucrunc  . 
*  Vi&or  Antioc.Cu 
offenderc  vcllcr,in'i- 
punenon  habiruros,  tvbicunque 
qui  Apoffolos  noTe-  - 
ccpermr ,  aut  lcrmo-       .  ,,  r , 
nes  illorum  non  au-  * 
dierinr,ittbctvcpul- 
uerem  peclib.  coha'-  "Amc  Jicovo 
rente.in  cos  cxcutiat  Y*  t'-'lc"bl- 

•   .,,  . •      liiis  ent  S  <«lo 

qutillosnonadmit-misaut  Go_ 
tunt,  qtu  itmensla-  ,„orr!icis    in 
borifque  illorum cau  die itmicii . 
fa  fruff ra  fufccpti,te-  ^U?M  jil'  ««» 

ltlS  llt .  v; 

g  Etvngebantoteo. 

Bed.Iacobusdicic. 
Infirmatur  quis  in  vo- 
bisyindu.p.ec.  &  o.fuper 
e.vn.e.o.&c.  Vnde  pa 


tet  ab  apoff  olis  hunc 
morcm  effe traditum, vt  energumini  &: alij  agroti  vngatur 
o!eo  a  pontificeconfecrato . 

4«  Victor  Ancioch.Oleumauteminceralia&laborum  mo- 
leff  ias  mitigat,&  lumen  fbuet,&  hilaritatem  conciliat.Olcu 
quodin  facra  vnctioneadhibetur ,  &.  Dci  mifericordiam,  SC 
morbifanationcmeVcordisilluminationcm  denotat.  Dici 
tamen  poceft  orationem  hxc  omnia  eflicere  ,  oleumau- 
tcm  eorum  omnium  qux  fiunc ,  excernum  cancum  fimbo  • 
lum  effe . 

h  ht  audhiitrex.  Bed.Lucas.Audiuic  Herodes  cecrarcha  om-  Luc.^.a, 
nia  qux  fiebanc,ab  eo  tte.  hzfitabat,eo  quod  dicebatur  a  qui- 
bufdam,quod  Ioannes  refurrcxita  morruis.aquibufda  ve- 
ro  quodEliasapparuit.Vndcintelligendum,  autconfirma- 
tum  eum  ex  aliorum  verbis  crededo  dixdfe,  aut  adhuc  hcfi- 
tando.J^e»»  egodccol.&c. 

i  QmaloannesBaptifl.&c.  Bcd-Mira  cocradominum  inuidia 
Iudeorum:Ioanem(de  quo  didlum  eff,  quia  nullum  fignum 
fecic)  pocuiffe  refurgere  nullo  atteffante  credunt.  lefum  fi- 
gnis  &:  virtutibusapprobatum.cuius  tnorrcm  elcmenta  trc 
muet unt,&  refurredtionem  &  afcefionem  angeli  &c  apolfo- 
li  viri  &  ^mins  prajdicauerunt.nonrefurrexiffe,  fcd  fubla- 
tumeffefurtimcredfcremaluerunt.  ■ 

g  Tbi-      F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Etconuocauit  duodccim  Sc  c^pic  eos  micccre.  Superius  j.c. 
dtfttmtefi  collaiio  poteflatis  pr&dicandi  fatla  apotlolis,hic  defcribi- 
twexttutio  dicifipoteflatis ,  &primo  defcribitur  apoflolorum  miffio 
adprt^caridurn,fecnndo  eorum  reuerfio  ad  Cbrislujbi.Et  conucrtien 
tes  apoftoli ad  Iefuw.Vrima  in  duas,quia  primo  defcribitur  ditla  mif- 
fto,fecundo  ex  hocfurgens  Herodis  op'mio,ibi.Et  audiuit  rex  Herodes. 
Expofitioprimspartis patetexdittis Mattbdi  lo.exceptis  qu<e  fe- 
qmmtur. 

i  Scdtalceatcsfandalijs,  Matth.io.diciturquodnonportirent 
calceamenta.  kx  quo  patct,  quod  fandalia  non  dicuntur  calceamenta 
propnejuia  tliis  poterant  >ti  apofloli,  vt  hic  dicitur . 

Ec 


5  Ec  vngcbanc  oleo  mul.  Ex  hoc  locopatet  qu«d  vn&io  extrema 
qua  eil  infirmorum,fuit  inilituta  a  Chrifio . 
4  Ec audiuic rex  Herodes .  Hic confiquenter  defcribitur  opinio 
Herodis  de  lefu.Et  diuidhur  in  duas  partes,fcilicetprincipalem  et  in- 
adentalem/ecunda  ibi.Ipfc  enim  Hcrodes .  Circa primum  fciendum, 
quoi  apofiolis  predicantibus  aduentum  Cbrisii  &  eiusmiracula,  quia 
nonfolum  erantprxdicantes  .fedetiamfacientesmiracula  in  nomine 
eius,Herodes  audiuitfamam  de  Iefu  &  credidit ,  licetfalfo ,  quod  ipfe 
cflct  Itannes  Baptiila,quem  ipfedecvllauerat ,  &  qnod a  monuisfur- 
rexi/fet.Ex  quopatet,quodifte  Herodes  nonfuitdefecla  Saducaoni, 
tjui  negabant  refurreclionem,fed  defefla  Tharifeorum  qui  eam  coufi- 
tebantur,vt  babctur  udB.  2yC<ttcrapatent  ex  diflisMait.14. 

Ipfe 


MORALITER. 

l    Etconuocauit.\i.Sec[mtur. 

Etpracepit  cis  ne  quid,&c.  BerJ.  Per  peram  onera  feculi,  per 
panemdelitiaecorporales,  per  amn  iona  fapientiae  occultatio 
dengnatur,  quia  quifquis  otficiuru  doclons  accipit ,  neque  onc- 
ribuj  fcculamm  negouorura  depnmi,ncque  delitijs  carnalibus 

«e- 


refolui,nequecommifTum  fibi  talentum  verbi  fub  ocio  leti  cor- 

pori  j  debet  abfcondere . 

f  Quicumque  introieritisin  domum,Ulicmanete ,  &c.  Tbeophilus 

ne  de  guia  contingeret  eosrcprchendi  abalijs  in  alios  tranlcun- 

tes. 

4    Et  audiuit  rex  Htrodes-.manifeflum  enimfallum ,  &c  Sequitur 

poftea . 

tt 


543 


GIoford.&NicolaideLyra,        ^44 


/2"a  vi'iUppifr*trKf*i.  B*da  •  Vmishifforianarrat  Phtlippum 

%mawnsH  fmUcfiliQAfracrcrn  ,  fwbquop.if- 

fiis  efl  dominus,&  duxilTe  Herodiadcm  Mlia  Areth  e ,  g  po- 

tiea  Arciham.  ortij  lunuliat  buj^fiuam  Iqam tulifTe,&:  Hcro- 

i.l  ppt  in  dolorcin  iplius  nupcijs  copuLUc.  Efce* 

jpus,  vcl  lofcphus. 


ccfliff-c  Hfrodcs, 

*  Vi.^tor Antiochcntr.Co!!:itimi!r;hincautemtria,Ioat 
ncm  B.iptiffam  capitcmultalfe,  nimirumadulcenum  .  falca 
cioncm,&itifiurandum.  Quarc  li  mencisiudiciovalcmui 
pialixcaucifcmur ,  vtquam  n>axime,finonprppteraliu 

certc  ne  cum  ijs  cor 


nlongeahtcr 


b  /X„u  ticet  t  bi bab?- 
*$,t?Beda,   Qvij  vc 


1    EfTct. 

eft.ali j  vero diccbat,  quia  propheta  cft,  quia  fit  vniis  ex  pro- 

a     Non  doimnus  pioplveuium.  b     Bcd.i.Hicp:onunciaiio,  vcl  .iiHruUEiua  ,  ve 

dubiuuua. 

phe'tis:Quo  audito  Herodesait :  Qixm  cgo  decollaui  loan- 

*    Hicron.Non  per  iioni.iin.cxp.efle  pionunciit  . 

nem, "  h^camorruisrcfurrcxitlpfcenimHcrodgsmifitac 
tenuit  Joannem  ,  &  vinxit  eum  in  carcerem  propter  Hero- 

a    Bcda  Tcuarchat  Iiuic»    &  Ttaconuidis  icgioms  . 

cpiacc    a  diadcmvxorcm  philippifratrisiui,c.uiaduxcratcam  :Dicc- 

ptiDci, 

Jkda.    Soli  Hcro- 
dcs  &:Pbaraolegun- 


in  fpintu  cn:  viruice 
L!  *Hcro4emar$uit 
cro,  iicuc 

Uttioii-  K];asA,hal\&  kZJ- 
bcl ,  tnalcns  apud  r©i 
gcm  pcriclitai -i,quam 


B 

*q»ando 


tur  nacalis  fui  diem 

celcbralic,  6c  vccrque 

folemniraccm  fangui 

nc  fccdalfe .  Scd  Hc- 

rodcs  tanco  ncqtuus, 

quanto  fanclum  &:  ve 

ntatis  doCtorcm  &:  re 

gis  caicrhs  prxconc 

occidic ,  &:  provoco 

falcacncis  caputocci- 

liante  conuiuas infer 

iciMnpudint.   Pha- 

tvtqne  ad  rao  pcccantcm  Hnnu 

Ce^4o.d  chu.ncccidic.Vcriuf- 

u  ■•*'     qwe  c.imen  cxcmplo 

mclius  cft  &  vtihus 

nobjs  .  dicm  mortis 

f. mper  commcmo- 

rando  cimere .  quatn 

diem  naouicatis  luxu 


b  batenimJoannesHcrodi  ;  Nonlicct  tibi  haberevxorem 

&  volcbat  cum 


mtiniccmusjculpa 
obnoxij   cuadamus 
qui  mortispraxur 
ns  auctores  &J  cac 
cxtitere. 

d  Etconfriflat.&c.] 
da  -  Corxfueto  mc 
fcripturc,  cotrifiat 
norc,fed'mu.tor 
opinionc.Sicut&il 
fc  Iofcph  abipl 
queMana  chcicutj 
tcrlcfu,ficc.">ntr 
tus   Herodcs 
hocdifaimbe.icc! 
tabant.  DifftVnulatf 
mcncis  fuae  crLfi  it 


Adhuc  viu.-ntis  . 

fratris  tui.Hcrodias  autem  inildiabatur  illi . 

Idco,  vcl  cnim. 

occiderenecpotcrat;  nerodesautemmctuebatloannem,  J 

fciens  eum  virum  iuftum  &  fan&u,&  t  cultodiebat cum.  Et 

audito eo multa faciebat,& libentcr cum audiebat .  Et  cum  4   ^ffam^cdc" 

diesopportunusaccidiflet.  *Herodcstnatalisiua?ccenam       mentc.  Scclus  u 

fecit  principibus  &  tribunis ,  &  primis  Galilxar .  Cumcjuc 

introiflet fiiia  ipfius  Herodiadis,  &  faitaiTet,  &placuiiTct 

Herodi  funulque  recumbentibus ,  rex  air  pncllae :  Pete  a  me 

quod  vis,& dabo  tibi.  Et  iurauit  illi,  quia  quidquid  petieris, 

dabo  tibithcetdimidiumregnimei:  Quarcumexiflet.di- 

a    Bcdj.Timebat  ne  HeiodM  a|it)uando  rc.  pikeret  vclfiatti  am.cus  fietet. 

xit  matri  fua» ;  Quid  pctam  ?  At  illa  dixir,  ca'put  loannis  Ba- 
ptiftic.  Cumq;iinroiuetftatimcumfcftinationeadregem 

Inaltan.        Dignum  ljltationefir.guims  piansium. 

petiuit,dices :  Volo  vt  protinus  dcs  mihi  iri  difco  caput  loa- 

TOpinione  non  te. 

nandocelebrare.  Ho    d  nis  Baptiftae.Etcontriitatus  eft  rex.  propteriufiurandum,& 

moenim.K»  labnrcm  »    Bed^.  Vultoimies  fimul  fceJciis  fui  efle confortes ,  vt  inluxui;ofocomiiuu>  ciuema: 

nafcitur,  &fjncttpcr  ,   ,,     «■«■**««•»■        .  ,  . 

propter  iimul  rccumbentes  noluit  eam  cotnltari,  t  fed  mil- 


folpiculatorcpracccpitafferri  caputeiusin  difco,&  decoila 


uit  cu in  carccrc.  Et  att  ulit  caput  ebius  in  difco,  &  dedit*  illud 


mortem  cranfcunc  ad 
rcqutcm. 

*  Theophylaclus. 
Lex  praccipiebac  qtF 
frater  vxorcm  fratris 
atccipcrcccum  dciun 
tUis  pt  olem  non  habcrct .  Ibi  autem  erat  filia,propter  qiiod 
cranc  nupnar  fccletata: . 

c  Ei  inra.  Bc-da .  Non  excufatur  a  pcriurio  pcr  iuramencum. 

Idcoenimforteiur.iuicvcoccaflbneinuenirecoccidctidi.Et 

C  fl  iHa  pacris  auc  mati is, tnccri tum  poflulaiTet,non  vtique  con- 

cefsifTcc 


mcnco  excufabii,| 
fuboccaiioneptct 
impius  ficrec . 
C      C.:P'<r  cu    in 

Beda.Opudegij 
Cll  Chrtffus,a  cc 
re  ablcmditur  , 
prio,  ideli,aluc 
popul%K  daturj 
laedegentibus,  H 
Rnm.rix  I  cck-tia 
pucila  dat  matrif 
adukcrx ,  id  eP,f| 
gogxinffne  crec 
rx.  Corpusloani 
fpelirur  v  cat 
dtfco  loca  cur  , 
humo  cegt  cu:  fpi" 
inaltan  hoi^ota 
fumitur- 

Bcda.  Iottnnesi 
pice  nunoratt  Jr,i 
fama  illms  qua  Chriftus  a  populo  credebalf  mino^ar  i  ot 
tur.Chi  lilus  in cruce  exaltatur ,  quia  qui  prophcta  ta  nti 
dcbatur ,I)eus  &:  diis  prophctarum  eft  cognitus.  Vnd  ci 
fe  Ioannes .  lUum  opmet  cnfcere,  me  autem  minui .  Ioa.ni ,e 
tcm  que  oportebac  minui,cum  dies  dccrcfcere  inc:p;  ui  1 

tu>  c  «. 


S 


1  Aliari. 


a     Chriftum  .         b    Ltgis . 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

J  Ipfccnim.Hcrod.H:c/?("atV«r^j>-t  incidcntalis.  Intentio  enim 
pn»apal'i  euagelttltt  erat  defcribere  gejia  CbnjU.E.  quiapropter  opi 
wone-n  Herodis  de  Cbn^la.fecerat  mentionernde  dccollatione  Joan- 
nit  Baptilitjdeo  inadentaliter  bic  defcribit  modu  iilx  iecoilationis. 
Ei primo defcribitur eius incarceratio,  fecundo  ncarcerati  decollnio, 
i&i.Herodias autem.tm/o  dccollitt  tum .latta  .  ibi .  Quoaudito 
difcipuli  eius  vcne.icc.Sententia  auiem  iflarumtriumpamumpn 
tetcx  dttlis  Maitb.\\.  exceptts  qnx  fequuntur  circapurtem  fecun- 
dam 

x  Herodias  autem  \X\M.Ipfa  enim  timebat  ne  Herodes  ad  prmdi- 
catwnem  loanmt  de  peccatofuo  ptni  eret ,  &  eam  mantojuo  redde- 
M,&  idtQ  quxicbat  mortem  Ioannis . 

Hero- 


3  Herodes  autem  mctuebat  Toan.  Solo  enim  metu  teneV 
inteif  tlone  Ioaunis,quia  proptcr  fancluatem  eiut  qu£  e< 
pupuloytiMcbat  (i  loamcm intaficeret,  ne  totus popuius  iufui ., 
tra  eumj>'  plenius  patrt  M  ttth.  14. 

4  E.t  libencer eum  audicbic^&ic.rorww  ifiud eratfimulatorm 
rtex  tali  auditu  Ioa>tni\,& obtemperatt<me dttlts citts  in  attqi 
tineret  populum  a  rebeltone  contra  •pfum.  Et  fimtliter  qnnrlpofiea  u 
rauit  darc  pucll£  faltanti  quidauid  peteret ,  fitit  n.ahtiofefiB 
ratione  iuramenti  &  m<ltttud'ne  magnatoru  cum  eo  comedentium  I 
berct  occafionem  decapi: andiloannem  abfquerebettionepoptdi ,  </ 
babuit  eurn  cxcufatumfaliem  in  parte  propter  iHa.  Et  batse  finict 
tenet  Beda  fuper  locum  iftum,&  <fu«d  fnbditur  . 

j  Ec  concnfcacus  efc  rcx.  Dictt  Bedat  quod  Ucet  trifiarctur  iitf 
ctc,l£tabatur tarncn  in  corde . 

Et 


MORALITER. 

j  Etcontriffft  nx.&c.Bcd.  D:fs  mulatot  mentis  fue  triffitiS 
prxfcrt  i  cic  ,  curn  l  aittam  habcrct  m  u,en:c  ,  kclufquc, 
pxcufac mraincto,  vc ltb occahonc piccatis mag s impi9 tie- 

rec, 


ret,&  16  per  jpfum  fignantur  illi  qui  fnb  fpecic  religtofirat 
machmarur  opus  faccre  malignatts .  Pcr  Herodiadem  vct 
iignacurluxuria.Perfalcacncedifroluciolibidinof..Perqu. 

Ioannis.ideff,  homtnis  gratiofi  frcqucnterprocuracurmo 

jpiritualis,&i  aliquandocorporalis. 

Ec 


J4T 


M 


arci 


ap.    V  L 


5 


<6 


i 


£  nscft.Chrifiusaucem  quilux  cfl  mundi,cum  incipiuc  crc- 

.  fcere  dies . 
mt  a  Ettule.  Bcd.Tofephus  narrat  Ioannem  vinccum  in  caflel- 
•ii  lu  Macheronra  adducham,  ibiquctruncatum  .  Ecclefinfiica 

narrac  hiftona,in  Sebafthe  vrbc  Palcftin^,  quc.  di&acfl  quo 

dam  Samaria  cem- 
I;  poreveroIuli.miPa  „"  E0cdefiid».r,!iu,'i.         Tsy^gog». 

eanos     inuidentes       pueli£>&puella  dcdit  matn  fuar:  t  Quoaudito  dilcipuli  cius 

Chriflianis,  qui  fe-  uiteum.    ^ 

hrum  cius  folli-    a  venct unt,&  tulcrunt  corpus cius,  &  pofucrunt  lllud  in  monu 

.-CLldine    ffCCJUenCa-  »    Riui  ad  fontem  .  Gratias  agenres  . 

up.t,monumcncum    b  mcnto .  Et  conucnicntes  apoftoli  ad  Iefum  renunciauerunt 

imiafiflefc  oifa  eius  a  N<" malis  confemiatis. 

illi  omfiia  que.  egerant,&  docuerant.Et  aifillis:  Vcnitc  fe'or- 

a     Hic  brcuis  reqnies  lanctis.longus  labor  .  Ideo  oportuit  difcipulos  requiefcere: 

Erantenim,&c.  b    Felix  l.udmm  difcentium. 

fumin  de{ertumlocum,&requieTcitcpuiillum.  Erabntenim 

Vt  latro.  Vtludas.  iFelix  labor  docentium.  Quia  nondum  eft  conuiuium  korum. 

qui  veniebant,  &tredibantmulti.  Etnec  fpacium  manclu- 

a     Non  folum  difcipuli,fed  cum  doiuino,  v:  M.uthacus  dicit. 

candihabebant.  Etafcendentesin  nauimiabicrunt  indefer-  6 

a    Ignisnon  abfcondiiut  qai  femper  lucet . 

tumlocumieorlum.  Etviderunt  eosabeuntcs,  & coeno-  7 


per  csmpos  difper- 
.  &:rurfuscolle- 

micrcmalfe,  ac 
Jenuoperagrosfpar 


c 

d 

c 
f 


ucunt  mulri  ,  &pcdeftresdeomnibusciuitaribus  cucur- 
rerunt  illuc  ,  &  pramenerunt  cos.  *  t  Et  cxiens  vidit 
turbam  multam  Iefus ,  &  miierrus  cft  fuper  eos  :  quia 
crant  ficut  oues  non  habentcs  paftorem  ,&ccepit  ilios 


Kic .  n.ifuifle  ramen 

Ibi  dc   lerofolymis 

■nionachos ,  qui  im- 

l-nixci    Paganis  oiTa 

■cgencibus,  maxima 

Jprum  parcemcon- 
pregaucrunc ,  &  ad 

jlPbilippum  Ierofoly 

■mam  deculerunc,  Sc 

liilc  mi  fic  ea  A  chana  - 

ffio  Alexandrie  vrbis 
tpifeopo  ,  &  ibi  po- 
ftea  feruaca  Thco- 
philusiubcceTheodofioomnibusgentJiim  phanis  deffru- 
ths  expurgaro  a  fordib.  cemplo  Serap  s  offa  eade  i  bi  pofuic, 
Scbafihcam  ln  honore  fancti  Ioanms  confecrau:r. 

•  b  Etcomtenientes.  Hieronymus.Adlocum  vndeexeunrflci 
minaredeunc.Deogratiasfcmperreferunc  fupcr  hisquac 
acceperunr. 

Omnia  qn& .  Non  folu  qux  ipfi  cgeranc  &  docucrunc  apo- 
tolidominorenuncianc,fed  ecum  qua?  loannes  eis  docen 

^ribus  pafcic.Vel  fui  vel  ciufdem  loannisd.fcipuli,  ficuc  Mac 

pxus  fcnpiir,vnde  fequitur.E*  att  itlis  s 

i  Ver.ite /e.Bed.Non  folum  requificioniscaufa,fed  myflicc 

ficat,  quod  relicfa  Iud.caquxiibi  propheoxcapucab- 

rac ,  non  credendo  m  dcferto  ccclefie;  qua;  virum  non 

uerac,  verbi  cibana  qu  di  pane  &  pifciu  epulas  effec  lar- 

„rus.Ibi  enim  pra;d;cacores  fan&i  qui  apud  Iudeam  non 

rc-dcnce,  fcd  concradicentediugraui  tnbulacione  preme- 

itur,  lcquicm  adcpci  funcdegencib.gracia  fldeicollaca. 

\  cnic  fcot fum  ducic  quos  eligic,vt  inter  male  viuentcs  ma 

>n  ntrcndanr,vt  Loch.m  Sodomis,  &:  Iob  ln  tcrra  Hus; 

^  Abdiasm  dorno  Ach.ib.Ecaic  illis  . 

•^  Victor  Ancioch.Pcrh ocChrifluscccIefiidocliorcs  & 

?riftorcs  monet,  neextcrnistutbis  pcrpccuo  fc  dedancfed 

ptiuacim  fipe,fecreroqueagences,animos  colliganc,cunde 

qucapublicisnegotijs&occuparionibusquancum  ccs  pa- 

citucidencidcm  feuoccnc.  Docec  eciam  m  verbi  mimfteno 

<defccndences ,  nonnunquamrefpirare&:  mterquiefcerc , 

fcfe 


t 


8 


fcfcquc  &:  corpus  fuum  fnotcrr  porectirarc,  ^  rcficcrc  dc- 
bere,maxime  vero  poil  miniftcrium  abfolutum  ■ 
e  T{fejniefci  Vt  aues  in  ramis finapis  Pufilla  hic  rcqnics  ftn- 
chs  longius  lahor,fcd  poft  dicitur  ilhs, vt  rcquicfcanc  a  labo 
ribus  fuis . 

f  "Erant  enim.  Hier. 
Inarca  Noc  anima- 
lia  qu^mtus  eranc 
fbris  mitcebantur,&: 
qua:  foris  erant ,  in- 
tus  erumpebant.  Sic 
in  ecciefia  ludas  di- 
fcefllt,Iatro  acceffir. 
Quamdiu  receditur 
afide,  nececclefiar 
requies  cftfineme- 
rore .  Rachel  ploras 
filios  fuo  s,  &c.Non 
eft  hic  couiURim  in 
quo  bibatur  vinum 
nouum,cumcanca- 
bicur  cancicum  no- 
uum  in  coelo  nouo  , 
&in  terranoua  ab 
hominibus  nouis  ? 
Cumqumque  pani- 
bus&:  duobus  pifci- 
bus  quinqj  mi!ia  ho 
minum  vcfpere  vxzq 
pafccntui:  Cum  de-^ 
cem  Cophinioclauavirtutefragmetisplenicolligucur?  C'u 
fcdec  fup  thronos  1 2.cnb.  Hracl,  que  func  fragmenra  Abra- 
hii,  Ifanc,  &  Iacob,  quando  rcfiqaicj  Jfracl  fal.fi.quado  facic 
ad  t.icie  Deum  vidcbimusq,  in  lege  Moyii  &:  prophecis  &: 
pfalmis  de  Chrifto  legimus ,  Vnde  poft  quartam  vigilia  no- 
ttiscompefcitChriftusIefus  tumorem  mansambulans  fu- 
per  illud,&!  dicit. Coitfidite  t :go  fttm. quia  cnm  videbimus  (icu- 
ti  eft,timc  ccfsabic  ventus  &:  procella,Iefu  fcdcnte  &:  regna 
te  in  naui  qiue  eft  vniuerfalis  ecclcfia . 
g  i/lbkrnni  tn  defertii.hed.Vetcndo  folitudmem  fidem  curba 
ru  an  fe  fequaturexplorac  &:  exploratam  digna  merccde  re 
munerac.Turbxaucem  non  iumencis  no  vehiculis,fed  pro- 
prio  labore  pedum.iter  deferci  arripiunt,&:  falucis  defidecu 
oftendunc.Rurfus  ipfe  cxcipiedo  tacigatos,doccdoinfcios, 
fanandoasgrocos  recreando  ieiunos,  quancumdeuocione 
credenrium  dele£lecur  infinuat . 

h  Etpedejlra.  Noca  quia  non  in  alianj  maris  ripa  finc  lorda- 
nis  nauigio  peruenerunc .  Sed  cranfico aliquo  freco  vel  iia - 
gno  proximos  ciufdem  regionis  locos  adicrunc,  quo  etiam 
pedeftres  indigena:  pcruenire  potucrunc . 
i  Et  w/fc.Bcd.Qiiomodo  mifercus  fic , Maccha:9  plenius  ex- 
ponic  hoc  mo .  Ec  mifcrcus  eft  eis,  &:  curaiur  languorts  eo - 
rum.Hocefi.n.patiperum&:no  habencium  paftorcmvera 
citer  mifercri,&:viam  vericacisaperire,&:languido.scurarc 
Sc  ieiunos  reficiendo  ad  laudem  fupernc,  largicatis  ani  mare 
qua:  fequencia  eum  fecifse  dcclaranc . 

^Et 


D 


t  M1M4.V, 


tcretzitji,*. 
■fabi/t. 


t  M«t,,.^ 

E 


Rom.f.f. 
f.C'or.ij.4 


(.Ioan,}.3. 


NICOLAVS    DE    LYRA.     . 

1  Etconucnicnrcs.H/c  defcribiturreurrfio  apoflilorum  adCbri 
fimpbi  primo  defcrtbitnr  condefccnfto  Cbrifli  ad  apoftolos  reieulet 
frcHndbadptyHlutn  ipfumfequentem^b' .  Ec  viderunc.  Circa  pri- 
wawdiciia^Ecconuc.  De  prxdicatione  *cdeuntcsadtpfum. 

2  Kcnwn.  Miraetdtfaciendo. 

3  Ec  docueranCPff iicando  oflendentes^quod  mandatum  eius  exe 
cutifnerantfiieUfr. 

4  Et  at  il.  Compatiendo  eis  de  laboribuv  fuis. 

K    VcnitC  fe.  Vtfctlic  t,pofllaborem  quiefccrenl  alirtuantulnm,in 
hocoftendit  Cbrijtus  tfuodprxdicatores  verbi  dtuini  pofl  laborem  pof- 
funtrecipere  recreationem  competentem. 
6    Et  afccrun  na.  rtfegregaii  a  tutbis pofent  quiefcere . 

Et 


7  Et  vidertint.  Hic  confequenter  defcribitur  condefccntio  ipfttts 
Chrifti  ad  populu  ipfum  fcqnentc.Et  primo  defcribitur  dicla  cbdtfcc- 
ftojocundo  Vbarif&orum  cofutatio  c.feq.Circa  primumprimo  defcri 
bituf  condefcenfio  Cbrifii  adpopulos  ipfo> pafcendo,fecundo  ad difci 
pulos  eos  de  periculo  liberandojhi.Et  coegit  difcipulos  fuos.  rer- 
tio  ad  infirmos  ipfos  curandojbt.lit  cum  transfretafsent.  Senten 
tia  autcm  ifiarum  trium  partium  patet  ex  his  qu&  diclafunt.  Mat  .1 4. 
vfque  ad  finem  illtus  ca.exceptis  qu<£  fequutur.Quantum  ad  ptimam 
partevt  dicitur. 

8  Erant  ficut  oue  s  non.Sacerdotes  enim  illius  temporis  '&■  prin 
cipes erant  ftcut  lupirapaces fpoliav.tes populum  bonis  teppralibut^ 
& per matum  txemplumfpiritualibus ,  fed Chrislus  tanquam  bonus 
patlor pafcebat eos  fp iritttaliter  continucveibo dot7sin<c  fue,  &  ali- 
quando  corporaliteryfecundum  quod  dicittir  confcquenter. 

Eun- 


MORALITER. 

4    Ef/j;V;//;r,VfM;re/eorfHW.Theophylu$.QuiefcerefacitChri 
*us  difcipolos  fuos, vt  difcanc  p rzpoiiti,  quod  qui  laborant  in 

opere 


opere&  fermone  requicro  promerentur  ,  &'quodnon  dcbent 
contiuue  laborare. 

f     Eipedeil,&c.  Adhuctemporibus  iiiis  pauperesfc  rredio- 
cresperlonx  magiscurrunt  ad  fermoncs  quam  magna;. 
Tom.j.  f 


<* 


H7 


Glo£orcL&Nico!aideLyra.         ^l 


Allcgoricc, 


t  fjcbeflct. 


Pfd.7t. 

•jquid  man- 
dnccnt  noa 
Jubcnc. 


i  Ft  '  .Diedeclinntr.  Siiluarorturbasrcficit,  quia  vclfinc 
firuli  p  p:  q  i  mo  ,vcl  curfi  fo|  uilt  tiepronobisoccubuic 
.    '   .  I  <;•  fumus hi.crat i  f.ime. 

B  da.Chrifium dei  ciumprtcntcm  mulrefideliu 

Ciicriutelict'sm  en  Inispiillajconueifjtionis,  neglc&o- 
que  v.i'i>  Uni  do- 

*    Vf fpcrc.vnde  t,uca«,Dies  aurcm  corpcrat  decl!. 

docercmulta.EtcumiahoramuIra5  f  fierct,acceiTcrunt*di- 

Defertuscftlocushic  :  &iamliorar 


cuntur.qui  cibus  cft  iumentoru  maxime.rufticorum  ac  fetlll 
uoru.quuincipicniibusaudicontoisafmora&quafigroulH 

ra  funccommitcendaprqcepca  .  Amm.ilis  verohd  noi 
cipic  eaque  funtfpiritus  Dci.Ec  idcc  dominuscutquepi 
nbus  ctibues  dona,&:  femper  ad  perfe&ioraprouocans.  pr 

moquirique  pambi 


Tper  a.eobs. 


Ioan.rf.a- 
Ma:c.i4-b» 


Lir>.  2  .cie.  con 
fcnfu  cuang. 


AHcgorke. 


Xuc.M-cf. 

m 


/ 


loan.tS.a. 


fcipuli  eiusdiccntes 

pra:tcriit,dimittc  iIIos,vt  euntes  in  t  proximas  villas,  &  vicos 

*  a    Q.d.Velhunn-ft  officium. 

b  emat  fibi  cibos  t  quos  manduccnt .  Et  refpondcns  ait lllis  da 
ctcillis  manducare  .  Etdixcruntei:  t  Euntcs  erriamusdu- 
ccntis  dcnariis  pancs  ,  &  dabimusillis  manducare.  Et  di- 
cit cis .    Quot  panes habctis ? Itc & videte.Et cum cognouif 

Libros  Moyfi.  Prophitas  c<  Flilmos. 

a  fcnt,dicunt :  Quinque,&  duos  pifces .  Et  prarcepit  illis, vt  ac- 

Diuerfos  ordines. 

e  cumbcrc  facercntomncs,tfecundumcontuberniafupcrviri 

continemem  camcm.  a    PcrfecVmi  requicm.        Kequicm. 

de  fcenum.  Et difcubuerunt t  in  partes  per  ccnreanos & quin- 
s  quagenos  .   Etacceptisquinquepanibus  ,  &duobuspifci- 

a    Snrfum  dirigendam  aciem  mentis  ligniticcr  arl  lucem  luentie  quirendam. 

h  bus,intucns in coelum bencdixit,& fregit panes,&  dedic di- 


urn  prajfidiofe 
quuntur,&  cum  pn- 

mum  notus  m  fu 
Dcus  ,  tunc  cxaita- 
tus   cft  fuper  coclbs 
&•  fupcr  otnncna  ter 
ramgloriaeius, 

*"VICTOR  AN 
TIOCHENVS .  Di- 
fcipuli  a  Cbufio  vt 
turbamdimiccar,  pe 
tunc,al]egancescum 
locifobcudine,  tum 
commcatus  guoque 
tcnuitatem.At  vero 
diucsillc&:  bcnign' 
patcrcorporea  quo- 
que  menfamillis  ap 

fioni  iulliit,  difcipu  \ 
ostanrumnon  ora- 
tionc     compelians: 
Nc  de  efcis  plus  f.i- 
tis  anxij ifitis,  cncgo 

adfum,qui  magnam  copiam ,  &affluentiam  fubminiflrare 
valeo.Cum  i!li  autem  quo  tenderec.non  intciligercnt,  ani- 
moqucpropter  rei  ditficultacem  pendcrent,  fcifcitatus  eft 
quoc  pancs  habctiSrIplivcrofacTainquifir.ionc,  quinque,& 
duos  pifces  refponderunt. 

b  Daie  illis.  Prouocat  apoftolos  ad  fractioncm  pinis,vt  illis 
fe  nonhaberetcftantibus,magtntudofigninocefcerec  .  Et 
jnfiiiuans,quia  quottdie  pcr  eos  ieiuna  corda  funt  pafccnda 
cum  eorum  excmplis  vel  verbis  ad  amanda  cejeftia  fufcita- 
mur.Notandum,q,  hoc  panum  miraculum  Ioan.fcripturus 
prxmifir.qund  proximum  cflct  pafcha.Maate.  &  Marcus 
hoc  inrerfcito  loannc,  continuo effe fa«Stum  dicunt ,  unde 
colligitur  loanem  imminentcpafcha  ftiiffr,decollatum,  &C 
fequencc  Pafcha  crucifixum  dommum . 
c  Emtcscmamw.  x  Auguftinus.Hoc  Philippus  apud  Ioa 
ncm  refpondetjfcd  Marcus  a  difc.pulis  i  cfponfum  cfle  con 
mcmorat ,  volens  intelligi  hoc  cx  ore  cetcrorhm ,  philippu 
rcfpondiflc,quanqfuam,&  pluralcm  numctum  profingula- 
n  vlicatiflime  ponere  potuerit. 

d  QninqHeBcda .  Quinque  panes  quinquc  M  faica:  lcgis 
]ibri,quibus  diuins  stcrnitatis  cognitio,mund]  ctcatio,cur 
fus  labetitis  feculi , &  ver.i  D- ■■■>  feruieadi  religio  humano 
generi  innotuicDuo  pifccs,pfalmi.&:  Prophetc.qui  erudi- 
tum  in  lege  Dci  populum  deprorniUlcme  dommice.  mcar- 
natipuis  nou§  grati?  dulcedine  pafcebanc  quibus  tota  ucte- 
ris  te.feries  compreiienditur.  Vnde.Opurtcbat  ota  impleri  qua 
fcrif  •  i  funt  in  lege  Moyfi  &propbetii  &  pfnl.de  mc  Et  cu  npuif- 
fet  illis  fensu,vt  intelligerct  fcripcuras,&  itellectus fideliter 
anditoribus  traderet,quafi  benedicens  apficis  paibus,&  pif- 
cibus,eos  intcrnx  fuauitatis  dono  mulciplicans  turbis  difpar 
tin  pr^ccpit.tt  benc  fecundu  Ioannem  panes  hordcacei  di 

cuncur. 


t 


3uinquemilta,  fccu 
o  ,  fcptcm  panibtjl 
quatuor  milia  rcficit ',; 
tcrtio,  difcipulisfiiiH 
carnis  ,  cvfinguinifl 
myfteriacredidic,  a  T 
vltimu  vcro  magn 
muncre    dat  cledt. 
vt  cdant,&  bibant.  I 
pcr  menfam  fuami 
regnofuo. 
e     Securtdnm  coti,  BI 
DA  Diuerfid.fcub 
tus,diftmctior 
qui  ccclcliam  vnai 
cachoiicam    ficaiit 
f     Tcr  cente.  &  qi<i 
Pcr  quiquagint 
bilei  rcquics  .  Quil 
quagenarius     auic; 
bis    ductus   centu 
facit,  ^ideo  vtriuf 
quictis  perfeccione 
fignificnt,fcilicet,corporij-,&  menris .  Qiu  cn.m  quielcitj|| 
aclibus  prsuis,requiem  habetcorporis.Qui  autem  acogii 
tio  nibus  eciam  perucriis,requiem  habet  mentis. 

Bene  autem  fupcr  vindc  fenum  di(cumbcntes,Dei  p;f 
turalimencis  ,quipfiudiumabftincntia?,calcatis  lllccct 
carnis,audiendis  implendifq;  verbis  Dci  opcra  impcndm 
Ideoa!ijquinquagcni,a]ijcenteni,quia  tcquieicicurpta 
a  tnalo  opere,vt  p(  fifit  etiam  rcquicsm  mtntc. 
g  Et  acce. Non  nouacibariacrcac,quia  incarnatus,  non  ;il  I 
quam  qua:  fcripta  erant  pra?dicoc ,  fcd  legcm ,  &.  ptopbct  | 
myfteriis  grauidos  clTcdrmoi;brat. 

^c  Viftor  Anciochenus.Meritonuncin  ciflum  fiifpuir.i 
gratias  agit.nempe  quo  fado  hoc  omnibus  planuirifaciat 
ld  totum  quod  ficbar,coclefli  patn  afcribcrc. 

4«  Theophvlacms.Intuettu  etiam  incoelum,  vt  infirucrl 
a Deo  petere efcam ,  &non  adiabolo,  ikutfaciuntilli  q| 
iniuflealicnislaboribus  nutrmntur.  Ex  hocctia  turbis  ct 
innuit  quod  non  eflet  Deocontrarius,fed  Deum  inuocar-J 
Dat  aucem  pancm  difcipulis  apponendum  turbis,vc  craciil 
do  pancm  non  dubium  fed  miraculum  videatur. 

*     Victor  Antiochenus  .  Qiiandoquidr m  Deus mani| 
Ifraelitas  in  dcierto  pauerat,ipiiq,  obiicere  quandoquc  ai 
fuerant,  1^ufitju:dy& panem poitri;  darr ,  &c  neea  m  rc  pjt.l 
inferior  videatur,panes  hicm  defertc  multiplicar.InteriJ 
neludeis  quivariasca]umniandioccafiones»adiicrlusiiIui 
venabantur,iuftam  aliquam  cauillandi  anfam  oflei  at,qua 
Deo  fcfe  adequet.aut  eidem  fe  prefcrat,prius  ad  celun 
ctat.quam  pancm  multiplicet,totumqucquod  ricbat, 
turum  erar.patn  tnbu't. 

h  Ttegn,  Eranreturbasponendadiftribuitd'fc;pulis  fni' 
quia facramenta fancCtis  doclonbus,qui  hacc toco  orbc pr® 
ccnc.pacefecic. 

^  Er 


NFCOLAVS    DE    LYRA. 

I  Eurttes  ema-nus.&c.losn  <5.3.diciturquofl  lcfus  que?iiuit  Phi 
]ippo.Fndeemcmuspane^vtma"dice>n  h  &ibidf  m  fubditur,  & 
H'>caue>n  ^i.v^fe«f.2W5fMm.Ipfe.n.fciebatquirlefretfa£turus,  & 
tuncPhilippusrefpondit.vt  lbidcdicif  ,  D- icntorum  denanormn 
pjws  non  ff.fficiwit  tis ,^rf.qunfi  diot.Tantu  precmifrnonhabc- 
ini!:  cii  pauperes  limus  .  Et  (vc  Mar.  difcipulos  generaliterhoc 
refpondifre,licetaliquomodofub  alns  verbis,£««fc?r  emamus  dn 
eentii  dennriis.  qUafi  dicat  fi  vellemus  eis  dare  ad  manducandum, 
oporteret  nosireademendum  panes  precioducentorum  dena- 
norum,&  tamenhoc  precium  non  habemus ,  &ficfeexcuf.ibat 

Pcr 


penmpotentiam.Dicunturauremhxdilcipulircfpondiffeilli 
quod  folus  i  lulippus  refpond't  T  um  quia  no  folum  ex  perlbi 
fua  fed  etiam  aliorum  loquebatur.Tum  quia  illud  quod  faeit  • 
quis  de  alfqua  communirateveldicit,dicifurcommunnaslioc 
cifle  vel  d>xiflr,&  ruc  difcipufs  fe  excufantibus  de  ditinnec^l 
ruro  populis  Chnftu  lequentibns  dixn  Chriflus  quod  lnc  habi 
z  jQ«of  panes  bobetisjoan.6  dicitur  folus  Andreas  hoc  refp< 
difle,peraliatamen  vcrba,  dicms.  F.ft  pner  bic  v»  s  \ui  babtt (ji>\ 
q-,  pjnes^&c.Dicwnax  tamen  hic  difcipuh  hoc  refpondifTe,in 
nerali  quod  dixit  Andreas  eo  modoficutdiftum  eftPlnlipp 
Circa  fecundam  partem  dicitur. 

Et 


M    O    R    A    L    I    T    \E    R. 

Er c^miamboramulta^&c.  Beda.  Myfticcdeclinata  die  tur- 
PM  faluarnr  rcficit  ,  quia  cum  fol  iuft'ti3e  p-onobis  occu- 
buit,a  fpiri:ualibu$  inediar.  tabe  fumus  faluati.prouocat  apofto- 


los    ad    fraftionem    panis  f   infinuans   quod   quotidie'p 
cos  fint  corda  noftra  pafcenda  ;  corum  Icihcet  ,  literis, 
cxemplis  .   Pcrquinqucpanesquinquclibri  Moyfi,  pf-r  ^u 
pifccs  prophctac ,  &  pfalmi  figurantur  .  Duodccirn  coph 


H9 


M 


arci 


Cap.  VJ. 


tf° 


Va    Etfttflule.  *  Viclor  Antiochenus.Duodecim  fporta?  reli- 

i  quiisinm]enrur,quomiraculumeuidenuusfierer,corum- 

qocqui  inteifueranc  fenfibus  tenaousinfixum  hareret.Na 

liocquoquc  perfecto  obfcruatoque,  difcipuli  dubij  adhuc 

focrcbant  vt  euangehfia  indicac  paulo  poft,  aicnamquc. 

^on  enim  intellexttat 

Qjii  funt  difperfatotes  verbi.  Aperirent. 

fcipulisfuis,   vtponcrcntanteeos,  &duospifcesdiuifitom- 

nibus.  Etmanducaueruntomnes,  &faturatifunt.  Etfuftu- 

lerunt  rcliquias  tragmentorum  duodecim  cophinos  plenos, 

magis  proueniffe.ad  b  &dcpifcibus.-  Erantaurem  qui  manducauerunt*quinque 

oftendendam  facien 


it  paribus :  Erat  enim 
tor  corum  obcxcatum. 
£)etnde  vc  publice 
conftaret ,  tacam  re- 
rum    abundantiam 


Quji  ficut  Ioannes  polt  hanc  refe&ioncm  rratim  contimut ,  ventuii  crant  vt 
capetent ,  &  fncerent  eum  regein. 

«  millia  virorum.  t  Et  ftaatim  coegit  difcipulos  fuos  alcendere  x 
i  nauim,  vtpracederenteum  transfretumadBethfaidam,dum  » 
e  ipfe  dimitterct  populum.  Et  cum  dimififfet  eos :  abiitin  mon-  3 

a    Beda.  Profe  obfecra  t.fed  pro  me  impetrat.  b    Sic  ecclefia  in  fluftibus  feculi  tendens 

ad  li  tut  pattiar  coeleftis. 

f  tcm  ora're.  Et  cum  fcro  efTet ,  eratnauisinmediomari,  &r 

3    Pietatis  afpectu,fcilicet  corroborat. 

ipfe  folus  in  terra.Et  videns  cos  laborantcs  in  remigan- 

Flaros  dzmonum. 

gdj,  eratenimventus  contrariuseis.  Etcircaquartamvigi- 

Comprimens  omnia  pericula  murtdi. 

?aleftinx  fruausap  h  liamno&is  venitadeosambulans  fupra  mare,  &  volcbatpras-  4 

prchenderunt,man-  AdhoramvtgratiorciTetliberatio. 

na  iiiico  defcende-     tcrjrc  eos .  -j-  At  Jij  vt  yidcrunt  eum  ambulantem  fupra  mare, 

re  defijc.  Sic  thas 


tis  virtutem ,  quam 
cxplendam  populi 
necefficatem.  Moy- 
fcs  quondam  manna 
Ifraelitis  fuppedita- 
baf,  verum  id  tatum 
ad  necefTariii  vfum. 
Si  quidem  quo  plus 
colligebatur,  hoc  fta 
tim  in  putredinem 
vercebatur .  Quare 
vbi  pnmum  terras 


quoque  vidua;  fari- 

nam&oleum  multfplicauic,vcrurn  tantifperhoc  folum, 
dumpluuiarterram  irngacuradefcendcrenc,  vbicnimha: 
defcendere  cepere,fiatim  quoque  farina?  multiplicatio  cef- 
fcuit .  Ccuoergo  difcrimen  mter  hos  &illum  sppareat ,  ma- 
gnam  rcflduorum  copiam  reliquam  fecit ,  ita  vt  illi  etiam 
qui  faturati  fuerant ,  reliquiarum  vim  mirarentur.  Nil  vero 
mirum  fiDominusad  fubminiflrandam  alimentorum  co- 
piam ,  hac  poteflate  non  femper  vtatur.  Siquidem  figYium 
nontemercfed  publice;  vcihtacis  caufafieri  debec,  nempc 
quo  faciecis  virtus  per  illud  maniLflcf',&  Carholica  rurfum 
fides ,  per  illud  ipfum  flatuatur  &  nutriatur .  Infinuatum eft 
hicdeniq;  ahmeta  ab  his  perclperc ,  quos  m  fide  crudimus. 
Beda.  Secretiora  myftena  qua?  rudes  capere  nequeunt, 
perfewtioresdiligencer  inquirunt.  Namper  cophinos,  duo- 
dccimapofloli,&perapoflolos  fequences  dottjres  figuran 
tur.foris  defpeCti,  intus  falutaris  cibi  reliquiis  ad  alenda  hu- 
milium  corda  cumulati .  In  cophinis  enim  feruilia  geruntur 
opera,  fed  ille  cos  panis  fragmentorum  impleuit,qui  infir- 
ma  mundi, vt  fortia  frangat  vcl  confundac,  elegic. 
b  Quinque  tni.  Bcda.  Propccr  qumque  fenfus  corporis  .  Hi 
dommum  fecuti,  fignifkanc  eos  qui  in  feculan  adhuc  habi- 
tu  pofici,cxcerionbus  que  poffideuc  bcne  vci  norunt.  Qui  re 
ftequinqucpanibusaluntur,quianeceffeeft  vt  taleslegali- 
busadhuc  praccptis  infltuantur.Qui  autcm  mundo  omni- 
norcminciant,  &:  quatuor  funt  milia  &  fcptem  panibus  re- 
fccii ,  hoc  cft  cuangelica  pcrfectione  fublimes ,  &  fpiricuali 
gratiaintus  eruditi . 

c  Et  fla.  co.  Excmplu  d.T:  nobis  vt  in  olbus  bonis  quxagi- 
mushutr.am  fauoris  retnbutione  vitemus,nenosoperano 
virtutum  ad  concupifcetiam  fietcat  tempor.iliu.  Quod  ipfc 
dominus  iiubis  infinuans,  cii  hi  qui  vircucescius  admnaban 
tur.regem  eum  facere  vellenc,fugic  in  monce  orare:Ct  ucifi 
xotibus  propcus  occurric,  vc  fcilicec  paraci  fimus  ad  aducrfa 

coleranda 


tolcrada,cauci  ad  bladimeca  fi  arrifcrint,  &nc  nos fi  affluat  D 
cmolliendo deciptanc  crebns adno  precibusimplorcmus. 
d     ^d  Bcrbf.idam.  Bc-da .  Bethfaida  cmiraseft  in«GaKlaea 
Andrex  &  Petri  &  Philippi  prope  ftagnum  Genciareth. 
Sed  Marcus  dicit  pera&a  refe&ione  vcmlfc  trans  frerum  ad  LucX 9^ 

Bechfaidam  :  Lucas 
quod  in  locis  Bcth- 
faida:  fadtum  tucnc 
miraculu.  Aiccnim 
affumptis  ilhs  fccef- 
feor.in  locum  defer- 
tum  quieft  Bethfai- *  pancs  fcr«. 
daj.  Quodcumco- 
gnouifient  turba:  fe- 
quuta:  funt  illum,  &: 
excepic  cos,&c.  vfq; 
ad  refectionem  il- 
lam.Sed  forfitan  Lu 
cas  deferrirm  locum 
qui  eft  Bethfaida:» 
non  ipfius  viciniam 
ciuitatisdixit,fed  lo- 
ca  deferci  ad  eam 
percinencis.  Marcus 
cnim  dicicaperce,  q> 
precederent  eum  ad 
Berhfaidam,  vbiip- 
fius  fines  ciuicatis  £ 
notat.Lucasveroqui 


non  dicic  in  defercu 
locu  qui  eft  Bechfaida,fed  qui  eft  Bethfaid?.  Forte  no  ipfam  Ioan.«. a. 
ciuitacc,fed  locu  dcfercu  ad  ipfam  percincre  intelligi  voluic . 
Ioanesdicic  turbas  maducaffepaneiuxtaTyberiade,&afcc 
dentes  nauim  difcipulos  vcnifle  m  Capharnaum  trfis  mare, 
quiambajfuntciuicacesinGalilxa  iuxcaftagnUm  Genefa- 
rcch,quod  ecia  TyberiadisaTvbenadeciuitaceficvocacur. 
e     ^ibijt  in  mon.  Beda.  Beneorar  qui  Deum  orando  qua?rir, 
a  cerrenisad  fuperioraprogrediens,vercicecuri£  fublimio- 
ris  afcendit.  Qui  de  diuitijs,aut  honore  feculi,  auc  de  morcc 
inimici  oracin  lmo  iacens  viles  ad  Deu  preces  miccic :  Orat 
auiem  dominus  ^nonprofcfedpto  mc.  Narh  ecfi  om/ua  pofueric  Ioan.yi 
paccr  in  manu  filij  ,filius  camcn  uc  forma  hominis  impleret 
obfecratpacre  pronobis  quiaduocacuseftnobis,unde:^f(f-    . 
uocatum hkbemus apudTatrem tefnmCbrijtum. Siaduocatuseft,  '       '  '* 
debec  pro  noflris  inceruenirc  peccacis.Non  ergo  quafi  infir 
mus  obfecrac,  fed  quafi  pius  impecrac.  Omnia  qua:  uulc  po- 
tefl,qaia  aduocatus  &  iudcx  notter  eft  akerum  piecacis  otfi- 
cium,  alcerum  poceftatis  infigne. 

f  Et ipfefoltts,&c.Qm aliquando  omnino ta  periculis  ccclc 
fiam  deferuifle  uidetur ,  unde :  Vc  quid  domine  re.lon.&c 
SedquiadifFertauxiliumnon  auferc  fubfidiu ,  unde  fequit. 
g  Et  citca  cjUar.  Beda.  Scaciones  &  uigilia:  milicares,horaru  Pfal.^. 
fpacio  diuiduncur,  patet  ergo  eos  cota  nocle  laborafte,  &  di-  i* 
luculo  appropinqnance  auxiliumhabuiffc,  quiaeii  prefluris 
obficahumanafragilicas  paruicateuirtutum  fuarum  colide- 
rac,  in  fe  nihil nifi cencbras  angufliani  &  hoftni  nifurgentiii 
jeflus  cernit.Cum  ucro  mcntcad  fuperni  prarfidij  lumen,& 
ad  perpetua:  retributiomsdona  erigit ,  quafi  inccx  umbras 
nocbs  rcpcnce  orcii  Luciferi  cSfpicicqui  dicm  proximum, 
id  eft,  Chriftum  nucict.  Lucifer  namque  ctes  horas  noctis, 
ideftjtotam  uigiliam  matutinam  illtuninare  dicitur. 
h  Et  voltbat  pnttcme  eos .  Beda.  Vc  ad  horam  ,  fcilicet, 
contutbaci,  fed  concinuo  hberati,  plus  hbcracionis  fua; 
#  nmaculum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Et  flatim  coegit  dfcipulosfuos  afcendere  nauimvt prttcederent 
cumtransfre.Quia non  libenccr  rccedebancabfque magiftro 
fuo,eius  fociecate  &  doctnna  dcleciati. 
1    Ud  Bctbfaidam  dum  ipfe.  Locus  crat  unde  rccedebant. 
_  3     Et 


3  Et  cumdimififfet.  Per  hoc  oftendens  quod  praxhcator ucr 
bi  diuini  dcbet  poft  fermonem  fuum  ad  Dcum  in  oratione 
redirc,  utquidquid  boni  ibi  fcceritglona;L,ei;.fci-ibatur. 

4  Et  volebat  prxterire  eos.  Eo  modo  iicut  poft  reiurreciione 
iuam  ambulans  cu  duobus  difcipulis  fuis  euntibus  in  Lmaus 

finxic 


MORALITER. 

funtduodecim  fructus  fpiruus  fanfci ,  quibus  reficimurin 
euchanftia?  facramcnro. 

3    Etcumdimififfctcos  ,abi\tin  monlcm .  Pcr  hocoftendcns, 
quodorans  non  dcbcc  in  tcrrcnis  dcfiderijs  lacerc. 

Eratnauis  in  tr.e.ma.&c.  N':<uis  cli  corpus  humanu,  inquo 

■cundii  Platonicos anirna  ett  iicut  nauca  in  naui,  que  flucti 

ouspaffionu  irt  &  concupifccntia-  (qua:  lunt  inorganis  cor 

porahbus) 


poralibus )  frequenter impellitur &: aliquando  penclitatur, 
nam  motus  patfionis  aliquadofubuertitiudicium  rationis. 
Scd  quarca  uigilia  qua-  cerminacur  in  Juce  macucina ,  Chri- 
flus  uenic,  quiadum  mens  ad  fuperni  luminis  claritatem 
oculoserigit,  paftionum  impetusconquiefcit,&cunc  fic  ap 
pbcatio  adtcrram  Genefarech,  ld  cft ,  generancis  auram, 
pcrquam  fignificacurfpiricusauraflcnis ,  ubiefldoiniuus. 
j.Reg.ij.&fanancurinfirmi  a  languorcpeccaci. 
Tom.5.  (    2 


w 


Glof  ord&NicoIaicleLyra.         yp 


*'9f  admiu- 

tantur. 

14M»,M, 


aducrfanris  mudi  8f  maliu;noriim  fpirimum  hella  quiefoit. 

-fc  Vi«A(>r  Anciochenus.  Hac  Chriiti  vocc  audita  n 
qujdem  illorum  fcdatior  factusrft ,  mcerm  .ipparencis 
nouicaseorum  ammos  «dhucdubios  &  lufpefos  ceneLvti.EU 
proprci  qoo  id  qu^d  vidcbat',  phantafma  no  cfle  accur.icius 

difcctec,cumrurfmn 

Non  cmm  puiabam  verum  corpui  fnper  aquij  inredcie  p«Qe. 

»  putaucrimtphantafmacllc,^  cxclamauerunt:Omncs  enim  vi 

Ifidorus.videbimus  eum  fiiuii  rtt. 

detunt  cum,  &  coturbati  funt.  Et  ftatim  locutus  elt  cum  eis,  & 
dixitillis:C6fidite,ego  fumnolitctimcre.t  EtafcenditadiNos 

Ecvlcfiain.  »     Magnimdine  miriculornpi.ee  n  on  cognitionc  dci«tis,&  huc  eft,Nonenini,.\c. 

in  nauim  & celTauit vetus .  Ei  t plus  magis mtra fe  ftupebant. 

Quaie.  * 

h  *Nonenim  jntellexcruntde  panibus:  erat  enim  cor  eorum 
obccccatum.'  t  EtcumtransfretalTcntvc»eruntintcrramGe- 
ncfareth  ,  &  applicucrunt .  *  Cumque  egrciTiefTcntdcnaui 


mrariilum  f!uprrcnt,&:  crcptori  fuo  maiorcs  gr.iriris  rcf;-r- 

i\  nr.  Sic  (cpe  dinina  picrjs  in  inbnj.itionc  videtur  fidclcs  dc 

(cruitie  quafi  blx  raneci  in  man  difcipuJos  putctur  lciu  vo- 

Juiffr  pr.rrcrirc,vndc.  (^.ncwf  de.&  ftiajtkMttijn^d***  affii.me, 

\timi.  S.d  cpnrtnuo  donunusadcft\quafi  diccrcc--  Cum  cran 

ficris  pcraquas  tecu 

crv>,  &flunvn.iron 

opcricntcc;cum  am 

bulaucrisin  ignc,no 

comburens.Sc:  fiam- 

manoardebit  in  cc, 

vnde  fcquitur.fr  /14- 

tim  lotfuutus  eii ,  &c. 

a      Tutaucrnnt ,  Bc- 

da,  Adhuc  h.rrctici 

pucanc    phancafma 

effc,  ncc  vcram  car- 

nedsYirgine  afjum 

pfiffc .    Thcodorus 


Inculz . 


Mita  fides ,  non  pnfentium  rantnm  falute  contcnti  lunt ,  mittunt  ad  illosper 
per  circnmirum,  »t  currant  omnes  ad  medicum. 


B 


cnim  Pharanicanus  continuo  coenouerunt  cum ,  &  praxurrcntes  vniuerfam  *  re- 

Epiicopus     icciplic  v                ...     o                      .          .»    ,              .  r        .    .    ,    , 

pondus  corporalc ,  gionem  lllam ,  coeperunt  in  grabatis cos  qui  ie  malc  habcbant 

Wimrfnm     r.-jrnpm  Infirmos.                      .                     ■     _ 


fccundum  carncm 
non  habuiffe  domi- 
num,fcdabfquepon 
dcre  &  carne  fupra 
marcambulafle.Fb  4  jnfirmos  &  deprecabantur  cum  vt  vel  fimbriam  vcftimenti 

dcS  aUCem  Catholica  a    Koc  in  futuro.  Qu»ndo  aufugiet  dolor  &  gemitus. 

&ponduseumfecu-     cius  tan£erent>  &quotquottangeabanteum,ialui  facbant 

dumcarnemhabuif-  °  x        l  °  ....... 


circumferrc,  vbiaudiebanteum  cfTe,  &  quocunquc  introi- 
bat  in  yicos  vcl  in  villas,aut  ciuitates,  in  platcis  ponebant 

Non  ipluro. 


fe  praedicac,  &onus  corporeum  &cum  pondere&onere 
corporali  incedcrc  fupra  aquas  non  infufis  pedibus.  vnde 
Dionyfius  in  opufculis dediuinis ngminibus  ica  aic. Ignora- 
nuis  qualicer  dc  virgineis  fangumibus  alia  lege  precer  nacu- 
ralcmformabatur,&qnalicer  non  infufispedibiis  corpora- 
lepondus  habencibus&:  maccrialc  anus,  deambulabac  in 
humidam  S.  infi.ibilem  fubftanciam. 
b  T^olite  ti.  Prima  fubuencio  eft  pcllere  cimarc,  fccuda.ee- 
peftace  prajfencia:  (nx  virtuce  copefcere .  Nec  miriim  fi  do- 
C  mino  afcendence  m  nauim  ceffac  vencus ,  quia  in  quucuquc 
cordeper  gracia  fmamoris  adeft,mox  vniuerfa  vitiQrum  & 

aduerfancis 


<  tpicquoqucno- 
ux  huiusrci  perico 
liim  facerec,  Petrus 
magno  animifcruo 
rcmricatus  ,ad  IcsQ 
dixit:  Domine,fituest 
iubc  nii  ad  te  vcniye  fu- 

pe>  jt/nas.  Pcr  hoc  ta- 
mcnquod  laborantj 
biisnoftatimadfuit, 
diicipulos&nospcr 
illos  doccrc  voluit, 
nca  mal  s^niquclor 
ianincidimus,libcra 
Cionem  c  vcitigiopc 
cainus :  vcrum  vi.de 
cunque  lllaca,  forci 
ainmo  pcrtcramus. 
b  ^lp»  cmm  intellt. 
Btda.  Miractilo  pal 
nutn,  quodchccre 
rumconditorol 
dit.  Ambnlandoiu 
pcr  vndas,  quodto 


tum  corpus  habebac  libcrum  ab  omni  grsucdinc  pcccjj 

Placando  vcntos  6c  vnd.is ,  quod  clcmencis  dominarefl 

oftendit.Scd  carnalcs  ^dhuc  dtfcpuli  ntagmtudine  quidH 

virtutum  ftupebanc ,  fcd  diuinas  maieftacis  vencacem  1 JH 

cognofccbanc 

c    Cognoue.  Rumore,  non  facie  vel  magnicudme  fignorura: 

eciam  vulcu  plurimis  notus  erac. 

d     Fimbriam  peflimenti  eius  tangerent.  Beda.  Minimum  man") 

datum  quodquicranfgrefrusfuenc  ,  minimus  vocabicur  in 

regno.crxlorum ,  vel  affumpcionem  carnis  pcr  qium  vciu- 

mus  ad  verbum  Dci. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

f  nxit  fc  longius  ire  vt  habetur  Luc.  vlf .  Ncc  ramcn  fuit  ibi  ali- 
qua  ciuplicitas  feu  falfitas  fccundum  quod  dicit  bca  Greg.  Hoq 
enimfecit.vt  fic  oflcndcrct  fc c» extcrius  quahsapudcoscrat 
»n  mentibuseorum  interius,  erant  cnim  dub'j  in  fide  rcfurre- 
tfioms  Chrifti,&  tardi  ad  credendum,  vtibidcm  dicitur,  &  pro- 
ptcr  hoc  cii+bium  crantaliquantulum  elongati  a  vcritate,6Y  ideo 
apparuit  cis  in  pcregrina  etfigic  &  finxit  fe  longius  ire,  quia  ta- 
Jes  appannones  fiunt  communiter  fetundum  difpohtionem  in- 
teriorcm  ipforum  quibus  fiut.  Et  eodem  modo  dicitur  hic  quod 
voiebat  pretcrire  eos,quia  crant  paruae  fidei.fccundum  quod  di- 
i  ;tur  111  tc^tu,quia  putabant:pbantafma  eile,  &  tamen  iam  vide 

rant 


jrant  tanta  miracula  eum  fcciffc ,  quod  crcdcrc  debcbant  ipfura  I 
fupcr  aquas poffc ambulare.  Circa  tertiam  partem  ditnur. 
I  .  Cutu.jutegnf  tf.de.con. Scilicet,illi  de  terraGenefareih,quia{ 
perfamamquam  audierant  &  miraculaquaeahquicorum  vide-l 
rant,  cognouerunt,quod  liic  erat,qm  mnrmos  curabat,&  mira-J 
bilia  alia  faciebat,&  ldeo  fubditur. 

1  Et  pr&cur.  vni.  rc.  Quia  Gcrafeni  miferunt  per  ciuitatcs  ad 
hoc ,  quod  adducerentur  uifarmi  ad  praelentiam  Chriiti  vr  hm-  j 
briam  vcftimenti  eius  tangercnt .  ludaei  cium  erant  Uiifindti  ab 
alijs  gcntibus,  non  folum  in  Icgc,  fed  etiam  in  habitu,  quia  Nu. 
1 5.  prarcipitur,  quod  ftcerent  fambrias  in  anguiis  pailiorum,  Sc. 
talem  habitum  portabat  Guiiius  licut  Sc  legem  fcruauit ,  &  ad 
tadum  huiufmodi  fimbnarum  curabantur  infarmi. 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

Jn  cap.0.  vbi  dicitur in poml.Tv^cc efi  vcrifimilc,!juod tetnto  tem 
porc  fif<it ocitifus. 

Cum  Chnitus  etiam  inhac  vifa  fummum  gradum  contcm- 
plationis  attigit  nullo  modo  dici  potuent  ociofus ,  etiam  fi  ali- 
quando  ab  omni  aftione  feu  cxercitio  corporali  ccfiafTet ,  hoc 
enim  pertinet  ad  contcplatiuam  vita  ab  extenori  aftionequie- 
fcere  fccundum  Grego.in  6  moral.c^  ideo  irrationabile  eft  attn- 
bucreChritto  occupationem  in  artibus  mechanicis  ad  remouen 
dum  ab  eo  ociolitatem ,  nec  ex  hocquod  illi  dc  Nazareth  ipfum 
fabtum  vocabant.conduditur  ipfum  fuiffc  fnbrum,ficut  ncc  fe- 
quitur  ipfum  habuiife  forores,  hcet  ipfi  di*ifTent,  ?v(o  neforores 
eius  bic  nobifcumptnt?  fed  fabrum  ipfum  dicebant  ad  vih  penden 
damdoftnnam  Chrifti.  FrcqUcnter  enim  hiqui  occupancurin 
aAionibuscorporalibus,deflciunt  abintelleftualibus.Veldicen 
dum  fecundum  Aug.  cjuod  eoipfo  fabrum  Chriftum  crcdebant, 
quo  fabri  filium,quia  coiter  fllij  crcduntur haberc artcm  patris. 

A  D  D  I  T  I  O     II, 

Jn  eod.  ca.  vbi  dicitur  in  poftil.  E*  quo  patct  -flttod  fandalia  non 
iicnntur  calceamenta, 

Manifeltum. 


Manifeftum  eft  ex  communi  modo  loqucndi ,  quod  fandalia 
funtquzdarofpecies  calccamenti  .  CaJceamentumemmfeha- 
bet  vt  gcnus  ad  omnia  quibus  pes  induitur.  Vndc  ii  apofloli  pro 
hibentur  ne  ahquo  modo  portarent  cakeamenta ,  prour  intclli- 
git  Poftillator,  ex  confequenti  no  pofTenr  portare  fandaliacum 
fantquxdam  fpcciescalceamenti,  &  lic  effcnt  eis  iniunfta  con- 
traria  prxcepta.quodeftmanifcftecontra  rationem:  vndealitcr 
dicendum  cft .  Ad  quod  fciendum  ,  quod  calcearoema  fcu  fan- 
dalia  pofTunt  duphciter  portan  .  Vno  roodoinpcdibus  prout 
communius  fit.  Aho  modo  ligatafubcingulovclreconditaiu 
facculo  vcl  in  pcra  &  humfmodi  ,  prout  pauperes  itinerantes 
quandoquefaciunt,  vtcum  corrumpunturveldeficiuntcaicca- 
menta  feu  fandalia  quxhabent  in  pedibusprouideant  iibide 
alijs,qua!  fccum  portant  roodo  predifto.Pnmo  modo  nunquara 
fuit  prohibitura  apoftolis  vt  fandahjs  neccalccamentis  fcilicet 
jn  pcdibus ,  quia  hocpertinet  ad  velocius  fcu  expcdinus  ince- 
dendum.  Vnde  Ifracliticis  vt  citius  exirent  de  Aeavpto ,  & 
non  dclidiofe  ambularcnt,  prarcipicbatur  a  domino  ut  haberent 
calccamenta  in  pcdihus,prout  ipfemet  poftillator  dicit  Exo.  1 2. 
Sccundo  uero  modo  prohibitum  eft  apoftohs  cuntibus  ad  predi- 
candum,fulicct,portare  calccamcma  in  facculo  uel  huiufmodi, 

quia 


I 


w 


M 


arci. 


c 


VIL 


quia  hoc  eft  impedimentu  itineranti,ficut  &  alia  fupflua  vel  du- 
plicia,qommnoprohibebanturapoftoliseutibusad  pdicandu. 
vt  m  prcfenti  ca.  Vcriras  aute  hums  diftin&iois.f.  de  duplici  mo 
Jo  portandicalcementa,  patet  ex  modo  loquedi  facr^  fcripturf. 
fia  Mat. i o.b.vbi  calceamenta  eis  prohibebanf ,  no  prohibet  eis 
portare  in  pedibus.Dicit.n.7yrec  calceamcnta.nec  virgam.Simih- 
terLuc.io.adicit.  T^ec  peram,nec  calccamenta  .  non  exprimens 
jn  pedibus,fecundu  Mar.in  hoc  ca.non  permittif  apoftolis  porta- 
re  fandalia  fimpliciter.quia  hoc  eiTct  p  aliud  prxceptura  de  dire 
flo.fed  perm:ttitur  eis  calccare  fandaliis.quod  eft  portare  fanda 
lia  primo  rtodo,vnde  expreiTe  dicit.Sed  calceatos  fandaliis,Simi 
liter  Apofrolus  ad  Eph.6.c.in  eadem  materia  dicit :  Calccatipe- 
desin prxparationeeuangelii.Non  enim  dicit.quod portent calcea 
jnenta,quodpoteftintelligifecundo  modoportandi  ,  fedquod 
portent  in  pedibus,&  fic  in  his  duobus  prxceptis  nulla  eft  cotra- 
diftio,  etiam  fi  fandalia,&  calceamenta  pro  eodem  furaantur,& 
de  hac  matcria  vide  fupra  cap.  j,inadditione  fecunda . 

Ripli.  In  cap.6.vbi  dicita  r.ls(pnne  bic  cflfaber. dicit  Poftillator, 
quodnoneftverifimileChnftuma  iuuentute  vfque  adtricefi- 
xnum  annu  fuiiTe  ociofum.Bur.  dicit  Chriftu  non  debuifle  opari 
opcra  mechanica,quia  impediuilTet  opa  intelle£tualia.in  qu;bas 
Chriftus  fummu  gredum  tenuit.io  ociofus  dici  non  potuit .  Hoc 
dico,quo  ad  factum  ,  quod  &  fi  Chfs  nihil  opando  corporaliter 
ociofusnonfuir,prebuiiTet  tfi  cxempluociofis.qui  abcolume- 
iet  velame  excufatiois.Laborauit  lgif  licut  &  orauit,no  ad  fuffra- 

gium 


ap.         Yll.  yy4 

giutn, fed  ad  exemplum.Nec  talis  labor  in  Chrifto  potuit remit-  D 
tcrc  fummum  gradum  incellectualis  contemplationis ,  ut  Burg. 
arguit,ficut  nec  doltr fummu,  ia  paffione  pocuit  remittere  fura- 
mam  fruitionem,dequo  alibi. 

Ineo.c.\b\  concedunt  apoftolis  fandalia.  Poftillator  volens  fal- 
uarelitcra,Matth.io.vbiprohibeturcaIceamenra,dicitfandalia 
propric  non  efle,  necdicicalceamenca.  Burg.  vu!t,quod  fanda- 
lia  fintconteta,vt  fpecies  fub  generecalceamcntoru.Et  folmt  ea 
contrarietate  qua  mouitpoftillator  de  Mat.io.  &hicp  portare 
inpedibus  vel  in  facculo ,  &c.  Sed  non  videtur  maturu  de  hoco- 
portcrc  ficri  madatii,quod  raro  &  p  viles  perfonas  ficri  cofueuit 
f.portare  calceamenta  m  dorfo  ligata  .  Ridiculofa  igitur  videtur 
diftinclio  Burg.Satis  enim  diclum  arbitror  de  vfu  cakeamento- 
rum  in  pedibus  Chrifti  &  apoftolorum  fuper  Matth.ro. 

De  fandaliis  aute  hic  concclfis  fecus  eft.qa  no  pertinent  ad  ge» 
nus  calcearaentoru  .  Genus  dico  Iogicu,fed  pp  fimilitudine  vfus 
rcfpftu  pedu.modu  habent  calceamenti,qua:  alio  nomine  dicu 
tnrcalige,iuxtaillud  Ac"t  iz.b.vbi  diciturPetro.  Calcea  tzca'.i- 
£<ur«<«.Grecusfermohabctfandalia,vbi  noscaligas.  Etvtqui- 
d.jm  volunt,fandalia  funtin  foleis  intcgra,fuperius  aperta ,  &  fic 
cum  non fint  calceamenta,habent  tameh  aliquid  fimile,quia  pe 
dum  contra  afpinratem  vie?  funt  munimcnta,  &  fic  prohibms  cal 
ceamentis,conccduntur  fandaliafincconcrarietate.  Adplenam 
enim  calceationem  requiruntur  multa.f  caligae  ligatur^&c.  Ab 
huius  modi  curiofitate  funt  apoftoli  prohibiti ,  &  ce.teris  qu£  in 
litcraenumeranrur,fandaliisconcenis. 


,? 


CAP.    VII. 

j«r-i  rco»«e.Beda  .  Patet  quamverafit  confefiio  domini 
JC  ad  patrem  qua  dicitur. Quia  abfcondfli  bxc  afapic<ibus  & 
aprudmtibus,&reuelafli  eaparuulis .  Indo&i  veniunt  mfirmos 
addticunt,vc  vel  fimbria  eius  contingant,&:  idco  cupita  falu 
tepotiuncur.Phari- 

CAP. 


t  conueniunt  ad  eum  Pharifa:i,&  quidam  de  Scribis 

a    Apeiit  quare  venilTent. 

venientesab  Ierofolymis .  Etcumuidiflentquof- 

dam  ex  difcipulis  eius  ,  tcommunibusmanibus  id 

c  eft  non  loris  manducare  panest  vitupcrauerunt.Pharifei  enira 


Ideo 


fari  vero  ,  &:  Scnba: 
qu:  dodlores  popu- 
lieffedcbcbant.non 
ad  ucrbum  audicn- 
duin ,  non  quafi  ad 
medicu.fedad  qus- 
ftionum  pugnascon 
currunr. 

b  Conmunibusma. 
«HIERONYMVS. 
Immnndis,vcl  com- 
munibus  manibus 
communioncm  gen 
OumfignificacMun 
dicia  Phanfa:orum 
ftenlii;cfi,commu- 
nioapoftolorum  no 
toca  cxccndic  palmi 
tes  fuos  vfque  ad 
mate. 

c  ^on  lotis. De  non 
lotis  corporismani- 
busvituperant,  cum 
in  eoruni  opcnbus 

nihil  immunditix  iniicniatur.Ipfi  qua  exterius  lott ,  confcie 

tias  liucre  intus  func  polluri. 

Vi&or  Antiochenus.Noncfrhoceofenfuaccipicn- 
_  dum,  quali  difcipuli  manus  nullo  modo  laucrin  ,  non  lta  e- 
^  nim  res  h.ibcc.Vcrum  qnia  a  Dom  ino  ita  cdocli  eranr,vc  ea, 

qu?ad  explcndam  commuaem  corporis  neccffccace  faciuc, 

pro 


prorerumvfiijloci  cVtemporis  comoditateadminiflrarec, 
fofi  aute  virturum  frudio  cx  animo  in  cumbercncquo  tcpo 
re\cibus  fumendus  erat.de  receptis  apud  Pharifseos  lauationi 
bus,non  multu  curabant .  Hoc  autem  cum  Seribe  &:  Phari-  £ 
f«Eianimaduertiffent,illosvelutivfitatarumtradit,ionutraf- 

greflbi'cs,apud  Chri- 

VII. 


Panem. 


&  omnes  Iuda:i ,  nifi  crebro  laucnt  manus ,  non  manducant, 

i    Non  Dei.        b    B.edeumes.        c    Lauemur.  Fruftrabaptizantui  fic. 

duta  in  nomine  laluatons  non  abluuntur. 

tencnrestraditionemfenidrum.  Et  aforobnifi  t  bcaptizentur, 

non  comedunt ,  &  alia  multa  funt ,  qux  t  tradita  funt  illis  fer- 

uare  baptismata  calicum&vrceoru  ,  e;ramentoru  &ele<Stro- 

erum.  t  Et  interogabanteum  pharifs£i,&  Scrib^.Quare  difci 

r  Immundis. 

puli  tui  non  ambulant  iuxta  traditioncm  feniorum ,  fed  com- 
munibus  manibus  manducan  t  panem  ?  At  ille  refpondens  dixit 


ftum  acc;  fabant. 
d     Tba.BEDA.Su- 

perfticiofa  hominun 

tradicio  crebrius  la- 

uari ,  ob  manducan-  t  inquinatfs 

dum  ,  &huiufmodi 

Scd  necelTaria  do- 

6trina  veritatis  eos 

iubecquipanem  vi- 

tx  qui  de  ccelo  de- 

fcendit  manducarc  t  abiutirner. 

defiderant  ,  crebro  HT 

elecmofynarum  auo  ablutioBei. 

rtimque  iutiicia:  fru- 

cluum  lamento  fua 

operapurgarc' 

e     Baptifmata   cali  . 

Fruftra  vaforum  ba- 

ptifmata  fcruanc,qui 

cordium  fuoruni,8£ 

corporum  fordes  ne 

gligunt.  Non  enim 

hoc  demaccrialibus 


manibusdiitumeft, 
fed  pro  mentfum  cmund.itJonc,&  opeium  caftigatione,& 
animarum  fan6timo;.ia,5£  falutc 

f"  OnarcdifFipnlitmr.onambuUnt  ,  cJ-f.Miraflultitiafiiium 
De7arguunt,qma  no  feruat  prcrcpta  hominum.Manus  au- 
cem,!deft,opera  non  corpons  fed  animse  lauanda?,funt ,  vc 

fiat  in  lllis  verbum  Dci.  - 

^  Bcrte 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAP.    VII. 

T  comtc HZ.Poftquam  defcriptacftcrga  diftipulos  Chri- 
i  fti  condc  (ccnfio,liir confcqucter  defcnbitur  Pharifaco 
wd  tum  conlutatio ,  &  hoc  quadruplicitcr  Pruno  in  corii 
obferuantiis.-SccundoinmiracuIisChrifh,  fcq  c.ibi.  Bxexittmt 
Tharifii.  Tcrtioin  lege  permiHis  io.c.C^uartoinparabolis  .11. 
cap.  Cireapnmumprimodelcnbitur  Pharifxorum  confutatio, 
fccundopopuloriiconlolatio.ibi .  Etindrfurgcns .  Circa  primum 
primo  defcnbitur  Phanfxorumobferuatiovana  ,  f^undo.eorii 
inttiio«mo  inahgna  ,\b<,.Et  intcrrcgabant  Tbar  ifri.tcruo  cora  -p 

futaiio 


futatioveraibi.^?7/en'/po»^»?j.quarto)dic^TConfurationisex 
pofirioplana,ibi:Erc«OT/»rro///ef/'«rfoii»«»w.Sententia  veroiftatu 
partiumpatetex  d;ftis  Mact.  ij.exceptis  qurefequuntur. 
■1  Tbarifxieniw,  &c.L.v:a.&:  c.  Volentcspcrmunditiam  exte- 
riorcm  pretendere,quod  haberent  lnterioremi ,  tu  tamen  eilenc 
pleminiquitate,&  immunditia,fecundumquoddiciturMat.i2. 
3  Et  afb.vift  bap.non  comc  .  Quandoenim  exibant  adnegocia 
cxtcrtiora  in  publico.reputabant  fc  immunditiam  aliquam  con 
traheieabaliis,quitamen  erantmelioresipfis,  &  ideoredeun- 
tesa  (ahbus  negociis  lauabant  feantequamcomcderent,  quali 
pm  gantcs  immunditiam  ab  ahis  contraftam. 

Moyks 


M     O     R     A     I.     I     T     E     R. 

*  Et  conucmunt  ad  tumTbarifi£i,w quidam  dc  Scribifvemcn.Syi- 

rituahter. 


ritualiter.IIIotis  manibus  manducare eft  immundum  viuentcm 
cuchahftiam  tractare. 

Tom.j.  f    j 


Gldf .  ord.&  Nicelai  dc  Ly  ra 


h< 


J@  a  Be';eprapbetdM\cronvmus,L.mrw>  1'h.irif.corum  rcpri 
A  mit  furcaration!s,idcft,  Moyfi,&  tfaix  incrcpajjonc  ,  vt  &: 
noshcrecicos  verbfs  fcriptui.r  vincerc  roTmur., 
b  Bmeirritnm  fe.  Falfam  calumniam  vci  a  ratione  confutat, 
quafi  vos  proptcr  traditioncm  hominum  prc,ccpta  Dci  con 
tcmnitis,&  negbgi- 


catio  hoc  facic  immundum.  Vnde .  ?{cvpolcMs  bibcrit  utican 

'  cAicem  dxt/tottu.rum. 

Iud^-i  fcpartem  Dci  i.ict5c,communcscibos  vocat.quibus 
pran.cs  bomines  ucucur.vt  oftrca,lepores,huiufmodi  atvnu 
lu.que.  vngulam  non  findunt,  necrumina:it,nec  fquamofa 

inpifcibusfunt 


jlxo  »o.b, 

Lcu.io.U. 


tiviuareergosmeos 
difapulos  arc.uitis, 
qui    infla    fefnpruro 

S.iruipcndunt,  vccu- 
odi.mt       mandata 
Dvi? 

C  Vos  autrm  duitis. 
Bcd.v  Confulcns  do- 
minus  imbccillitati, 
vcl.tt.uum  vclpenu 
rucparentum,  praece 
p.t  vtftjij  honorarec 
pirrcs  ctiam  m  nc- 
celfariis  huius  vitx. 
Hanc  aurem  lcgcm 
Scnbc ,  &:  Pharifari 


eis.Benepropheuuit  ifaias  de  vobishypocritisficutfcriptu 

Exirinfccu»  .  a     I '  «juia  lot-gecll  c.  r.ln  vannm.fcc. 

clV,  Ponulus  hic  labijs  me  honoratrcor  autem  corum  t  ldn 
r*c  cft  a  mc.In  vanum  autem  me  colunt  docentcs  dodrinas 


t 


^Snn  Oei. 


«  Ncrc 


gcprsceptahoininum  ,  relinquentcs  mandata  Dcitcnetis 

IVani*.         1No:iDci.  fScilicct. 

tradttiones  hominum.baptifmatavrceorum  &:  calicum,& 

f   ». ,i,i'i4    M/-Tlil 

ali: 


llllit  Hcitlt, 

iaiimiliahisfacitismuIta.Etdiccbat  illis.Bcnetirritufe- 
cillis  pi cccptum  Dei  vt  traditionem  vcllra  (eructis .  Moy- 

a  Nonuntum  lahntione  8c  olfico  dclerendo  ,  lcdmunerc,  fitur.  illudcll, 
Honora  vidu.ij,idelt,tribue  neceflaiii  . 

fcsenim  dixit  Honoraapatremtuum&matrcm  tua,&qui 


fubocrtentcs ,  vt im-    c  rnaledixerit  patri  vel  matri,morte  moriatur.  Vos  autem  di- 


11 


pictatcm  fub  nomi- 
nc  pietntis  induce- 
rcut  ,  docueruntft- 
liosfuos  ,  vtii  quis 
ca  ,  qux  parcntibus 
orTcrcnda  fiant ,  Dco 
VoucVc  volucnt,qui 
verus  patcr  eft  ,  ob- 
latio  domini  prx- 
ponattir. 

*  VICTOR. 
ANTIOCHENVS. 
V os  autcm  dicitis  .  Id 
eft ,  ii  quis  ob  dcho- 
neftatos  pareces  mu- 
nus ,  hoc  c&  ,  illud 
Dco  in  facrificium 
fcfc  oblaturum  pro 
mifer:t,quod  patn  a- 
lioqui  dcbebat ,  vos 
id  iuffum  pronun- 
Mjtt.ij.b  ciatis.  Vos,inquam, 
rcm  qua  n]-j  paren- 
tes  alerc,&:  honorare 
omni  iurc  ebliga- 
b.mttir,  Deooncrre 
licirum  aflcrritis  .  Id 
quod  abiid  nibil  eft 

auam  manifeftana 
iiiinarlcgiSjproptcr 
veftram  tradicione 
cuerfio  ,  &:  abroga- 
tio. 


JJJ.Cj.f.C.I 


QJkiie  potett  dicetc.  b  Fikus.  «Quorf  Oeo  vou 

citis.Sidixeritho^mopaniautmatrijCorba^qdcftdonum  * 

^AIias  profucrir.  a     Sio. 

d  quodcuquccxmctibiprodent.etvltranondimittitiseum 

Boni.        a    Qui  dcbet  fuftentari  ncceflanjs  huius  vuat".  b    Qjtfi  inhacrcfcindit:s. 

c    Dt  parcnttbus. 

quidquam  faccrepa^trifuoautmath  refcindeKnrcsverbum 

«Veltnamritia:  f  Non  Deus  . 

Dei  per  traditionem  vcftram  quam  tradidiftis.  Et  fimilia  hu 

•Contu  mandatuin  Dei,  ^Coufuutis  lupcrbi»  fiumiles  aiuocjt  &  docct . 

iufmodi  multa  facitis.Et  aduocans f  itcrum  turbas,  dicebat  t 
e  illis. Audite  mc  omnes  &  intelligite.Nihil  ef i  extra  homine, 
introiens  in  eum,  quod  polTit  eum  coinquinare,  fed  qua^de 

a  Dc  cordchotninis.  b    Alus  coiiimunicant.Comrnunc  cniru  dicunt  iu.ixi  iinmuiKiu:n  . 

T  Attcntos  ucit. 

homine  procedut,iIIa  funtquecoinquinat  hominem.  Si  3 
quishabetauresaudiendiaudiat.  Etcum  introiflctin  do- 

^Rclifta,  lExponcre. 

muma  turbaantcrrogabarcumdifcipulicius  +  parabolam. 

f  Etaitillis.4  Sic&vos(  imprudentcseftis?NonintelIigitis, 

quiaomnccxtrinfecusintroiensinhomincm,  non  poteft 

Vel  cotnmunicate. 

cum  coinquinare,quia  non  intrat  in  cor  eius,  fed  in  vetrem 

S  vadit,&in  feceflum  cxit  purgas  omnes  efcas .  Dicebar  aut,  4 

quoniam  q  dc  homine  cxeunt,ilIatcoinquinar.t  hominem. 

ln  cjun  eft  fcdcs  «nima; . 

h  tAbintus  enim  dc  corde  hominum  cogitationes  malx  pro-  5 


•}<   \;ictor  Antio- 
chenus. 

Hinc  lcx  fecundum  '«5 
fpiritum,fcpaulatim 
prodcrcmcipit.Nc- 
quecnimhqc  vt  Mo 
faica ,  circa  corpora- 
les  cxpiationcs  c;bo 
rumq;    dirfcrcntias, 
verfatnr,fcd  circa  vir  l 
tutelpintus.  Ncmj- 
rcrisautem,  li  vctcri 
lcgccorporum  inqui 
namcnra  diiudic.icc, 
i^aueifantc  ,  Chri-   , 
fius  hoc  loco  con- 
tradicere   v;dcatut,   1 
(loquitur  enim  pcr- 
indc  atque  fl  nulla  | 
corporalis    immun-l 
ditia  inhomincmca 
dcrcqucat, )  iiquidc 
lcx  vctus  ad  cxtcrnu  L 
tantum  hommefpc-  " 
tt.ibat,  Clirifrus  au« 
tcmad  inicrnu  m^H 
tis  acie  coniicicbj^B 
vckiti  tempore  lflBT 
iaprxfcntcquocru* 
illis     rcbus    tvpicis 
&  corporalibus  ftnc 
impofituraerat. 
f     Et  vos  impru  .  Cor- 
rip;untur,quia, 
pcrfcpatcnt  ,my(ti« 
caputant.  Exquoad 
ucrtimus     viuoium 
cffe  auditorem,  qui 
obfcura  manifcfle, 
aut  manifcfle  dida 
obfcurc  vult  intelli» 

f,  Et  infecef. BEDA, 
Hinc  caluminanott 
quidam  hxrctici,  q3 
dominus  phyiicc 
ignartis  putet  omnes 
cibos  in  ucntrem  irc 


Un 


Thcoph. Volentes  Phari&i qua:  ofTercbantur ,  comcde- 
rcmflruebant filios,  quod  ci?m  peculia  aliqua  lubebat,  &: 
parcntes  b^cpctcicntrefponderent  il]is,Corbam,hoccfl, 
donumqnod  amepetis,iamobtuhdomnio ,  &itahecno 
cxquiterent  quafi  Domino  oblata.i.ad  faj utem  parentum 
proficua,c\  ficdccipicbantfilios,  vtparcntcsnon  honora- 
rcnt ,  &  ipfi  oblata  dcuorarcnt . 

d  tibitrodeAfid.IriiixosvfusconCamiait  ,quod  fiicrilegiu 
cfl.Vel  intcrrogatiue.Quali  dicat,  Prodcrit  tibi  r  Non  de- 
bct   Hocmctucntes  patrcs  aflSciebaitftw  media . 
e  7{tb:lcs'i  e.x:r«,e?c.l3-;d.Necidoloih:tuminquanttimci- 
bus  cfl,inquantum  Dci  creauiraefl,  fcd  d.tmon;oru  muo- 

catio 


&infcccfiumdigerij 
cum  fladm  infufx  per  artus  &  vcnas  «.V  mcdullas  neruofqi 
fundantur.Vn  &c  multos  qui  vicio  ftomachi  perpctem  vomi 
tum  fuftinent,pofl  c^;uas  cY  pradia  flatim  euomerc  dicut,& 
tamen  corpulccos  efle  ,  quia  ad  primu  tadu  hquidior  cibus 
&potuspcr  mebrafunditur.S.  dquauiscctiuilTimns  htimor 
&  liquens  cfca,cu  tn  vems  &  attuDus  coctaiueric  -5<:  di-jcfta, 
per  occultos  meatus  (qtiosGrici  poros  vociit )  ad  infcnora 
dilabitur&:  m  fccciium  vad:t. 

A112,.  Quatdam  fic  acccdunt  vt  etim  mutcnt  &  mufctur , 
ficutctl  iplccibus  amicccnsfpcciemfuam,  mcorpusnolxru 
vcrtitur,ev  nosrcfeifi  in  robiiriwiit.imur . 
h  DtfcordefcoiK/Hww.Beda.Animxlot  usprincipalisnoniux- 
taPiatoncminccrebro ,  fedmxtaChnflumin  corde 

^Argunn- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Movfbscnimdixit.Honorapatrem,  fiic.  Domikns aut  iixit 
hoc,x>:  babetnr  Exo.ia.frd Moyfa  cxpla>uttiit qtulttcr e/fet  intellgcn 
dum  c>n:ra  qu.em  inteUeflMmfacerdotes  &  Tb.r  ifxi  dorkbant . 
1  Corbam  quod  efl  do.  Corban  tmfrHttrj  C.tdonu  genCraliter 
aicfpcu,n,fcd  donu  Deo  vbLvh  vcl  ofHrthOAn.Vb  irifiii  ttfaCerdotes 
mataa  moa  diccbant ,  qttod mc!:us  eratfilijs  offerre  Deo bonafua , 
t/uam promdere parcntib.in  r.cccljitatepofitts,  &  fic  euacuabat  pnt- 
cepcum 

,  ,   M    O    R    A    L    i    T "E ■ R . 

TophIhs  bu  iabi)s  me  h-.norai.  Labijs  &  non  cordc  Dcum  ho- 
nor.ire.eit  bene  loqui  &  malc  viuerc . 

t  Btnorritum  feciflis  .Hocautcm  fi.cimn principcs  iV  prarlati 

U- 


teptum  Dci  dehonorr parentum  ,  vt pL n.u>  cttctutn fuit MatiD.i^, 
j  Si  quis  hz.i.ft  tj><is  babct  volttntatem  audicndi  vrram ,  dotlriia, 
audiatmeanty&nonvbarifxotum.  4  InfeccfTum.lv^  .:*«»'<*•''• 
qu£  eflftrgaXfimpurttatem  qu£  cfi  in  alimeiitojufccpto ,  cmittit  ptr 
feceffun: ,  rctincns  dludquod  cfi  ilipurum  ad  corporis  nutrimentunt, 
&  fic  furgatur  cfca  corporis  nutritiua . 

5  De  cordchominum.j.  confeafus  delibrratiui admala agenda, 
qutccxplicwt  migts  in  paritculari,cum  fubdit . 

Arlul- 


i acientes  ftaruta  fua  fub  gr.iui  pcna  diligentcr  obicruan ,  cV:  pa- 
ruro  aut  nihi!  curant  de  obfei  uanone  mandatorum  Dci . 
f  Et  aduocansiterw>?,&c.  Hocclt  iramoraie  ,  quodnonindigct 
alu  moraIitatc.£<  indcfutgcus,  &  c.Scquitur . 

Mu- 


5)7 


M 


arci. 


Cap.    VH. 


5J8 


ccdut  •  Adulteria,fornicationcs,homicidia,furta,auariti9 

Iuuidia. 

ncquiti?,doluSjimpudicitia,oculusmalus,blarphemia,ru 

petbia,  ftultitia.omnia  mala  harcab  Itus  procedfit,&  coin 

quinant homincm.Et indc  furgen s  abiit  in  fines  Tyri  &  Si 

b  d6is,&ingreiTusdomum,ncminemvoIuitfcire  &nopo 

a    Ideil,  B.oiiuna.eccleiia.  b     Ideo.         c     In  audim  .niris  ubediuit  mihi. 

d    Occidentalis  eccleiia. 

:  tuitlatere.  tMulie'renimiiatimaucdiuitdeeoctM'usfiIiad 

a    Caulacuiusveneratraater  adUum  b    Humanitatem. 

habcbat  fpiritu  immundu:intrauit,&  procidit ad  pebdes  c 

a     Hic  fides  qua  credit  filiam  polTe  faluarii 

ius  Eratenim  muliergcntilisSyrophoenifTagenere.  Etroa- 
gabat  eum,vt  daemonm  eiiceret  de  filia  eius  Qui  dixit illi  '  s 
,  Sincpriusiaturarifilios.tNonelVn.bor.ufumerepanem  ' 

Gentilibus.  Hic  patientia  qua  toties  conteinpta  vt  Matthiusdicitpeifeueiat 

filioru,&  mittere  canibus,  At  llla  refpodit  &  dixit  ei.iitiq; 

a        Humilitas.que  fc  noncanibdsiedeatellis  conpajat  Mytticelocju-.mr  mulier  gentilis. 


^.Argirunruretiam  ex  hafcntentiaquicogiraticnesa  diabolo 
/;mmitticput3nt,non  ex  propria  nafci  voluncatc.D.iabolusin 

cctor,6cadiutormalaiumcogijtationnmefrepotefi,aucorcf- 

fenonpoccfr,Siautem  in  iniidiisfemperpofitusleucm  cogi 

citioum  nofrraru m  fcintillam  fuis  fonutibus  uifiammauent, 

nondebemus  opina 

rieum  quoque  cor- 

dis  occulta   nmari, 

fedex  corporis  habi 

tu&geflibusextima 

rcquid  verfemus  in 

rrinfecus,  vtfi  pul- 

chra  muliercm  nos 

crebro  vident  infpi- 

ccrCjinceJligicnosa- 

mare. 
rj»    &  'ncle  fwr-  Reli- 

ftisfcribis ,  &  Phari- 

fjeis     calumniacori- 

bus.inparces  Tvri  8z 

Sidonis  feccffic,  vc 

Tvrios  Sidoniofquc 

curarec. 

b    l^cmintm  to.BE- 

DA.Quamuis  lacere 

nonpocucnc,  nonta 

ma  factum  eft  quod 

voluic.  Sed  exemplu 

eisdabac,  quibusfa- 
Inandi  infirmos  gra- 

tiem  conferebat,  vt- 

n  miraculis  humani  fauons  gloriam  quantum  poffentdecliT 

iarent,nec  camen  a  pio  opere  virtutum  celfarenc  ,  cum  boc 

neri  vel  fides  bonorum  lufte  expeterec,vel  incredulitas  pra 

uorum  neceffano  cogcret,Ob  hancenimcausa  Tyri,&  S:do- 

msfincs  intrabat,vt  filiam  fyrophceniffea  damionio  liberaret 

ic per  fidem  gentilis  fqmmx  (cnbarum,cV  phaiilaeorurn  per- 

idiam  arguetet. 

:    Muliet  c>  im .  Marcus  dicic dominum  fuiffe  in  domo ,  cum 
-  ad  eum  mulier.Mattharus  dicit,  quod  clamatpoft  nos. 

^rquod  innuit.quodpuff  ambulancem  preces  emiferit-Vc 

, go ad cum  mulier in domum,fed quia M.ittheus aic.7V(o 

tditci  ve>h  iw.,dedicintel]igere,  quodambo  tacuerunc, 

|Kcumfilent:oingrcflifunc.£ticac^ttract'ntcxuntur,  quaj 

•- .  I n  nullo  diflenciunc, 

Hicronymus.  Mi;lier,  eft  maternoftraRomana  ccclefia. 

vita,  da-moniaca  occidentalis  barbanes,cuius  fides  fccit  dc 
ancouciri .  Micas  intclkctusqua;ritnon  pancm  infra6him 

ltericupir. 
Beda.  Mulier  gcntilis,  fed  cum  fidead  dominom  venicns 

.'cclefiam  lignifkat  dc  gentibus  collectam,qua;  pro  filia  dae- 

noniacadominum  rogat,idcft,pro  fuispopulisnodum  cre 

icntibiis.vtipfiadiabolifraudibus  abfoluantur  .  Quarbene 

ecundum  Matthaum  dc  finibus  fuisegrefla,fecundum  Mar 

C-um  ingrcfla  ad  dominu  atque  ad  pedes  procidifle  dicit' ,  vt 

cxvtroq;  colligatur,  quiailli  foli  fideker,&:rectepro  erran- 

cibus 


tibus  orant,qui prifcas fux perfida: mmfioncs relinquunc,at  D 
que  in  domum  Dci ,  ld  ell ,  ecclefiam  pia  fc  dcuotionc  cranf- 
ferunc. 

d     Sine prius faturari filios  .  Quafi  dicat  ,  Futurum  eff,  vr,  & 
vos  gentes  falutcm   confcquamini ,  fcd  prius  oporret  Iu- 

deosquiantiquaelcttio- 


ne  fihj  Dei  nominatut1 
panc  ccelcfti.refici  ,  &c 
fic  tandem  gentibus 
vicai  pabula  miniftrari. 

*  V  ICTORAN- 
TIOCHENVS. 
<*  Chnftus   petitaj  fanita- 

7  cis  bencficium  diftulit, 

8  partim  quidemquo   lu- 

9  dajis  per  hoc  ofiendar, 
ro  nonpanfe  facilicacc  ip- 
ii  fis,  &c  exceris  hominibus 
1 2  fanicatem  pra:ftarc  ^  par 
t}  tim  eciam,  vc  mulieris 
14  huiusfidesomnibusma-. 


17 


b     Intelleftus. 


Non  adnenfim. 


dne.  Na  &  caatelli  comedunt  de  micis  su  b  mefa  pueroru. 


tM.irr.if.f. 
nireltaeuadac.Quo  hac  Pfti.;7.b. 
quoqueracione,compa-  PCU.147.*. 
racionequadam  factalu- 
darorum    pcrfidia   ,  $c 
duritia  magis  in  apertum 
veniat. 

C     Fitiorum.&  mit. 
BEDA.Miraconueifio  E 
nam    Ifrael    quondam 
filius,noscanes  .  Prodi- 
uerfitate  fidei  ordo  nominum  mutatur.Deillis  dicitur:Circ» 
iedcrunt me canas multi.De nobis .  Mias oues habeo,  qxx,  nonfunt  pai.zr.c. 
exhocouili.  loan.io.e. 

*:  Viitor  Antiochenus.V-nitD  >minusadCanana:os,non 
tanquam  addomeit>cos,(ed  tanquam  ad  eosquibus  cum  pa 
tnbus  ad  quos  pronvlll  j  iach  fuerar.nihil  commune  erat.Ec 
qma  res  ita  habebar,Tyr.is,  Sc  Sidomis  aduentum  fuum  '■on 
ind  :cauic,fcd  quantum  commode  fieri  potuitjCcLiuit.  F .  ciu 
hocautem,ncance  tempus  adgcntes  migrare  videierut. 
Cum  quo  Iudj?os,propter  bencficia,  qua?  m  illos  adferebar, 
virtutefque  quas  uiccr  ipfosexerccbacad  fidem  prouocarec 
Nihilominusnonpocuicperomnia^latere.Sedncquerario- 
hi  confentaneum  eracvtiis  qui  fide  Ifraelitis  mukis  partibuS 
pretf abant ,  nullo  prorfus  mdicio  aut  beneficio fefe  mrnn fe- 
ftaret ,  maxime  vero  propter  Apoftolos ,  quos  ex  hoc  fncro 
certam  coniefturam  facereoportuir,falucis  oftiumgentibus 

?uoque  patefactum  efle. 
Dcmuis .  Nou  integros  cibos  dignafumrccipere.reli- 
quiis  cacellorum  concenta  fum,vc  fic^rcniam  ad  panem  incc 
grum. 

Bcda.De  micis,&c.  Menfa,fcriprura ,  vnde.  Tarasliin  confpe. 
meo  men.&c.  Mice  pueroru  interna  myfteria,  quibus  humiliu 
corda  rrficiunr^^ccundu  illud;Etadipe.fru.fati.te.  Conuerli 
enim  ad  fide  cace]li,idcft,q.  ingecibus  erat  defpecTi,u6  liccrej 
fuperficie,fed  fpintualiu  fcnfuu  inquuut  medulla,&  hoc  fuh 

/&  menfa 


Allcg». 
Pfal.tx.t. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Multeria, ln  quibus  eft  violatio  thori  alicni. 

2  Fornicaf/oflfj.Idcu,i)liciticoncubitus  perfonaru  a  matrimonio 
folutanm.  J     Homicidia.  Quibusinferturnocumentum  in 

pfonasproximorum    4   F«r/<j.Quibusresa!icnaefubtrahuncur. 

5    Maruu.  In  quantum  aliqua  miulte  retinentur. 

€    '^tqultis.  Qucconfiftuntincaluminiispioximorurp. 

7  Dolui.In  dcceptionceorum. 

8  ImpudUitia.QuiiMam  ad  tattus  &  afpettus  immundos. 

9  Oculusmalui.  Quantum  adodium  &inuidtam,  quunonper- 
mittunt  vidcre  reclo  oculo  bonum  prox  imi. 

10  Blafphfmix.  ld  clt,  m  iuriat  m  Dcum. 

1 1  Supcrb'a.V)ti  vel  prouimi  contemptus. 

12  £?u/riri<}.ldett,qua:libet  lmuria  m  proximo. 

1 3  Ei  inde  furgens.  Hic  confequenter  dfcribitur  confolatio  popu- 
lorurn.Et  primo  gentilium.Sccudo  Galila;oru,ibi.£f  itiru  exiens. 
Circa  primu  dicitur.Et  inde  furgens.Vbt  habitat  gentiles.ad  quos 
tranfntChriltusadbencfaceidum  eis,relinquens  Iud^a  proptcr 

maliciam 


maliciam  Phanfaeorum,&  ingratitudinem. 

14  /•'fi«^.<5'f.Ideft,no!uit  manifeftan  aduentumeiiisperdifci- 
pulos  fuos,o(tendcns,quod  prcditator,  &  operator  miraculorum 
non  debet  qucrerc  propriam  oltencationem. 

1 5  E: <ion poiuit Ltcrc.U\udnonpoffcynonrcfcnuradenispotc 
tiam  abfoiutam,fedcont,ruentiam.Non.n.eratcongruum ,  qnod 
aduentus  medici  lateret  infirmos.Nec  fuit  decens ,  qct  manlfefta- 
rctur  p  fuos  difcipulos.vt  dictu  eft.Et  ideomanifeftatus  per  alois 
qui  fam5  eius  audierant,&  aliqm  eum  viderant ,  quia  non  folum 
dc  Iudaea,fed  etiam  de  natiombus  aliis  multi  veniebant  ad  eu  pro 
pter  miracula  &  fanitates  que  opcrabatur,vt  habetur  fupra  4.C 

16  \A-i\iercnimftatim,vrc.  Non  cltmtelligendum  quodcuraue 
rit  filiam  eius  exiftens  in  domo,  quia  tuncnoluit  facerc  ,  fcd  ma- 
gis in  via cum  ipfa clamaret  poft  eos.vt  habetur  Mar.  r  ?.c. 

17  Eratenimmu.  Ideit,deSvria  Phenicis,eft  enim  Syna  nomen 
gcncalcprouincioe^phenixautemnomen  cuiufdamfpeciiIi<ccon 
tratx  in  illa  prouincia,&  lndecomponitur  fyrophenifla,idcft,de 
tah  contrata  oriunda. 


Trootcr 


MORALITER.  toresdicuturcatelli,proptcrquodnofuntdignireciperc  paacrn 

"^    Aftt/ifren/OTjCjT.Pcccatrixanimabenemulierdiciturfragi-  Dei,fedcumhumilitcrconfitentur  peccata,dcquorum  numerp 

''«^«ifirma,  cuius  filiacftoperatioadaEmonepoflefla.Pecca-  eft  mulier lfta cuius filia fanacur  ,  namoperatioprauadctctur. 

torcs  Toro.5.  f    4 


559 


GIof.ord.&  Nicolai  de  Ly 


ra. 


5 


6i 


h     Seovfm  de  tur.  I3ED  A .  Prima  fahitis  via  eft  dc  curba  ccl 
ci.De  turbaeducitdominusiiifiirnum,cum  metem  pt 
languidavifltandoilluftrac&aconluccajconucrfiiciortisi  > 
ribus  aduocac&:  ad  fcqucnda  prccepca  fua  prouocat.D 
auccm  m  auriculas  inurit  ,cum  percJonafpiricus  faniti  au  s 

cordis    ad     uitti 


m.enfa  domino  rum  fuorum,idcfT,dumverbisD-*i  humilitcr 
A  inbditu&adnrplcndajquarfcripufuntcuiKCtacordis^cor- 
porisorBciafupponunc  ,  vtad  fpcrand.i  fuperna  q  adomino 
inomifli  funt  prernf»  m ccclo,  merito  fe humilitacis enganc. 
a  Tropter  hac /cr.feEDA.Hic  datur cxcmplum  cathechizadi 
&  baptizandi  ipfen 

Bedi  Humilrm  .fidelem.  Hieio  ^Pmilcni  humili»  meietur  quod  ppfdt. 

a  Etaitilli  .  Proptcrhunc  lcrmoncm  vade  ,  cxiitdajmoniuma 
fiha  tua  ,  Et  cum  abiiiTet  domum ,  inucr.it  puclJam  iacentem 

Abc». 

fupralc&um  ,  &daemoniumcxiilTe  .  Etirerumcxiensdcfini- 

Anguftia.  •  Venaiio.  a     Frufiuolam  volubilitatem.  b     Afiat  contra. 

b  bus  Tyri  ,  vcnit  per  Sidoncm  ad  maare  Gahlxa:  inrebr  medios 

Mindata  decalogi.         a         Geniu  humanum.         Quia  audiuit.  b     Qji.i  loouutum. 


us  .-  qtuapcr  fid~m 
ic  ccnfeflioncmpa- 
rcntum.in  baptifmo 
atitttr;  a  damio- 
nioparuub  qui  nec~ 
dum  pcr  fc  fipcrc 
vcl  a]iqu:d  agcrc  bo- 
jiipnffunt,autmali. 
#  VICTOR  AN- 


TIOCHENVS Mat  d  fincs  Dccapoleos,&adducunt  cifurdum,  t &  mifcum.  EtcJe-  c 

thcusfanationiscau  c  .  p,,iUrcW'P'0ph««inVrna,ionemdomiD1i..dcfideu"us  M.fccordia- 

fam  fidci     Marcus  f  precabantureum,  vtimponac  lili manum .  Etapprehendens 

fcrmoniS   VUtUCi  ad-  g  Alijjiltam.  De  toepiiu  mundi  llWoruj.vertalpirta.  6 

fcribit   fcdmidcm  h  eum  feorium  de  turba  milit  digitos  luos  m  aunculas  eius; 


redit  :  cfficax  cnim 
fcrmo  cx  efficaci  fi- 
dcprodibat. 
b  Tyi.  Hicrony- 
mus .  Tyrus  anguit.a 
fignificans  Iudajam, 
fHaphtthah.  cui  dominus  i  Coan- 

I6.»8. 


*    Sapicntiam. 


b    Vt  dlcat,Ciedo  in  Deum  uatrem.&c.  c    Quafi  homo 

d     Qyia  inde  vciba  nmtis.auduus  fuidis.medela  cunftis  iiitirmis. 
Docens  corda  ad  domimim  dirigi. 
b 


Etexpucns  titigit  linguam  eius  ,  &  sufpiciens  in  coelu  m  in- 

1  a    Gemere  nos  nocuit  vel  pro  noftiis  vel  pio  noiirum  teanbus  (upplicantes. 

b     Vno  lcunoiic  cuiauit  quia  Dexs.  3     Ad  hymnos  &  cantica  &  pfalmoc. 

K  ge^muitj&aicilli  .t  ErTetabquodeftadacperirc.Etftatimapertaj  8 


guflatum   esl   flratnm 
breue  cfl  pallium  tmm^trumque  operire  non  potcfl,  vt  tranfferatfe  ad 
»  aliasgentet. 
c  j/dcwifw.Hieronymus.Sidon,  venatio,feraindomita,nofira 


o  velnatiocft. 


UfiS.ii 


d  Decapoieos.Bcda.  Rcgiodccem  vrbium  trans  Iordancm  ad 
Oncntcm.Quod  autem  dicictir.revw  ad  ma>e  Ga.inter  me.fi  De. 
Non  ipfos  cum  intrafle  fignificat.neque enim  mare  tranfna- 
uigaffedicitur,fed  vfque  ad  marc  ven.lTe,atquc  ad  lacum,  cj. 
mcdtos  fincs decapolcos longe  tras  mare poficos  refpickbac. 

Hicronvmus.  Saluatorad  faluandasgenr.es  ab  apoftohs  de 
ducicur,&:  docet  quod  adolcfcenti cum  interogati  refpondic 
7{ofli  mandatabtcfac,&  y>iues. 

c  Surdum,&  mutum&edz.  Qui  fcilicct  ,nec  aures  verbis  Dei 
3'.diendis,necos  proloquendis  aperit.  Qualesneccffeeft.vt 
hi  qui  audite,&:  loqui  verbum  Oei  longo  vfu  didiceruncdo- 
mino  fanandos  offeranc,vt  cos  quos  humana  fragihtas  nequit 
gratia:  dextera  fanet. 

Hicronymus  .  Genus  humanum  tanquam  vnus  homo  va- 
riap'-fteabfumpiusin  protopiafto  ctecatur,  duvtdet:  furdus 
fic  dum  audit,dum  odorat  cmungitur,obmuf  cfi.it  duni  loqui 
tur,mancus  fit ,  dum  manuscrigicincuruatui  dumc ngitur, 
hydropicus  fit  dum  concupifc  it  , claudus  duni  pi c  v rcdaur, 
lepra  fufiunditurdum  mundatu'-,  d*emone  impl; ;  u  duba  di 
Uinitatem  appecic,moricur  morcc  dum  audacrcr  exciilat. 
f  Et deprecabantur.Incammoncm  domini  prophcta;  &:  patri 
archfjcupicbanc 

g  Et  apprchendens  eum  &c  Seorfum  a  turbukntis  cogitacioni 
bus  &:  aclibus  inordinacis  fermoibufque  mcompofitis  educi- 
tut  qui  finari  imeretur.Digiti  qui  m aurcs  mittutur,vetba  fpi 
ritiiifancti,d(*quodia'tur.£> '"*>••■:  <ieihic.  Ettopera  digitorum  tuo- 
rumfint  ca//.Tetigirlinguam.&:c.Spuma  de  carne  domini  di- 
~  uina fapicntia,qua? foluit  ignoranciam  humani  genens,vc  di- 
cac.Credoin  Dcum  pacrcmomnipocencem,&:c. 

h  Seorfum 


genda,&:  fufeipiJ 

i     da  verba  fahitisab 

z  rit.Htquiacognijj 
ncmveritat7sdd| 
fcquiconfcfilo.  !w 

J  quitur  .  Et  expt 
Cumfciliccc,adcn 

4  fdiioncm  fidt-i  1 1 
cachcchizatoru  i 
firuic.  Spucurri inM 
quc  domini  cff  L 
por  fapieritiar,  qt 

6  diCic.E^»  ex  o> 
fimt  produ  pri« 
ta.  Vnde,fp; 

7  terrarcomnir 
cusillurninatur.Sfc 
tum  cnim ,  quodl 
capicedomini  dcp 
dicdiuinamciusH 
turam  expnmic  j 
exDeoeff.  Potl 

terra:  cui  fputum  immixtum  efr.humanam  fignificat  i 
Sicergoexfputoac  terra  compofito  medicamcntoocu. 
ceci  nati  aperuic,quia  gcnushu:nanum  pcofeffionem  vctfl 
que  fuxnaturz  ab  ingcnitiscrrorumtcnebriseruic  .  Ext 
cns  ergo linguam  mun  vc  loqui  valeac  tangiccum  ora  daib 
taaJuerba  ii.plencjzprofcrenda  concactufuajpictatisiH 
mat. 

*  Victor  Antiochenus.Infertdigicos  in  aures  eius.cui 
verbo  miraculiim  pacrarc  pocuencquo corpus,modo  qui t 
biscxpnmi  nequic,ipfi  vnicum,animaqueincc]iigcnci  . 
nali  informacum  diuinaj  vircutis  vim  obcincre  commcll 
fircc. 

i  £t/«/picienj,c^f:.Hieronymus,Jn^w«;>.Gcmerenos  doc 
ic  ,  &:  rn  cceluin  thefaurum  nofiri  cordis  erigere  ,  quod  t 
compuncfionem  cordis  a  friuola carnis  l^ticia  purgarur  $\ 
citur.i{ugiebam  age.cor mei.Domine  anre  te  cmne  dtji.tr.nitri  &( 
ait illi.Effeta  quod  cfladape .Cordecreditur  ad  iufii . :  c.  h  ■ 
apertx.&c.  Aures  apert?  funt  ad  hymnos,&:  cancica  < 
Soluicurlingua/vcerucfec  verbuin  bonum,qu>  d  non  r 
ncc  minx  nec  verba  cohibere  vel  prohiberc  .  Vr  \*  I 
YLgo  vi>ic7us)im,ffd  verbum  Dei  non  eflaLi^arum  m : ....  ,  -.  £Cft\ 
lis  Jiecuid ce . Nonin  virtutibusglonandum  effedi  tiic  fcc 
cruce&:  inhumiliatione.  Quttmo autem  th p*<eci .& t .  :u;u 
montc  pofita  vndiquccircunfpecta  abfcondi  non  poccff:f 
milicasf  emper  pr^cedic  glonam. 

4«  Victor  Anciochenus .  Ccrlum  refpicit ,  parnm  quidc 
caqtnjficiebacadceleiTempatrtm  tanquam  adprtmariL 
aucore  referens.parcim  vero  humana?  natura?  caufam  dok 
&:  commiferatione  profequens.Expendebat  enim  in  quar 
calamitatem  &:mifcnamomnisboncj  adtioivshofrisdial- 
lus,primorumquc  parentu  incuria  &:  lapfus.illam  deieciff 
K  ^^e.Adaiirespropric.Aurescnimadaudienduapien  1 1 
lingua  vt  lo»4  poffit  etat  foiueda,vnde  fcq.cur.^uaw  apotgt  ■ 

. Et 


NICOLAVS     DE    LYRA. 
1     Tropter  hunc /ir.lrJelt.propter  «15  fidei  confeiTioncrn. 
X  Exiitdemoninmafitiatuj.  Quia  confefTiofidei  decongruo  eft 
mcritohamiracuh.Cetera  patentexdiftis  Matth.25. 
1     Et  Ue.  Hicconfcquenterdcfcnbitur  confolatio  Gal4Iarorum. 
£t  pnmo  in  curatione  dzmoniaci.Secundo,in  miniftrationc  alime 
ti,inpnncipiofequetiscapituli.  Circa  pnmam  parrem  dctermina 
tur  locus  vdi  Chriftus  fecit  fequentem  curationem  .  cur«  dicitur. 
4  intrr me.Decapohs eft nomen rcgionis,vt  diftu eft  fupra.c5.Et 
huiufmodi  regionis  una  pars  cft  vltra  Iordane,alia  citra  vt  patet  in 
difcriptionc  terr»  fanftf.  Igit  mare  Galilecj  quod  cft  quida  lacus, 

per 


per  quem  tranfit  Iordanis  fiuuius,  relpicit  terminos  vtnufquc  1  • 
tis  regioms  pr^difle. 

y     Et  addu.eifur.etmu.  Nonerattalis  anatiuifate  ,  necabinf, 
tnitate  fuperUenicnte.fed  a  d^roonc  ipfum  obiidcnte,eius  audi 
impedicnte,&  loquelam. 

6  Mifit  ri/^i.Chriftus  aliquando  fanauit  infirmos  tangendo  c  ■ 
poraliter,vtoftenderet  humanitatem  fuam  ctlcdiuimtatis  infl 
mentum  modo  fupra  diclo  cap.  5 . 

7  Etfufpiciensin  cgjngc.  Vt  oftcndcrc  fe  ucrum  homincm  . 
Dco  qucrens  auxilium. 

g     EtattilEjfeta^&c.  Oftcndcns  fc  vcru  Dcu  curandopimp  . 

Lt 


MORALITER 

€     EtadJucunt ei(uniitn>&  nu.  Spintuahtcr,  fu;  !i  iobc- 

diens  ,  mutuslaudes  Dei  dcbitaSomiitcns  ,  U-t^t.  hrifti 

^trumquetoUitunmpcdiBientura  ,  quu  cum  ChuUu^  .ugr* 

m 


tiatangit  corhominisfithumiliterobediens  ,  &deuote  Dci  1 
laudans.QuodautemChriftus  furfum  afpicicnsmg-muit ,  f  t 
ad  ofiendendum ,  quod  omnc  rerocdium  eft  irtdc  curo  dcuotic  s 
cjue.rendunj, 

Si 


,6t 


r{ 


^a     Etloqttebaturre. 

A  Bcda .  Illc  folus  rc- 
fte  loquicur  vcl  do- 
minum  conficendo, 
vcl  alijs  prardicado. 
Cuius  auduii  vtcce- 
leftibiispoffitaufcul 
"tarc&  obfecundare 
mandatisdiuinagra 
tiarefcrat:  Cuiuslin 


Marci        Cap.   VIII. 

Vt  erufter  »erbum  bonum. 

funtaurcscius,  &folutum  eflvinculum  Iingua»eius,  &  lo- 

a    Qui»  non  eft  in  altis  glomndurn,  fcd  in  cruce«&  humilitate.        Huiniliras pwccdit  •loriam. 

qucbatur  re&e .  Et  prccepit  illis,  ne  cui  dicerent.  Quanto  au-  » 
temeis  prxcipicbat,  tanto  magist  plus  pnedicabant,  &eo  l 


Hoc,  fcilicet. 


ampliustadmirabantur ,  dicentes:  Beneomnia  fecit,  &fur- 
dos  fecit  audirc,  &tmutos  loqui. 


562 

b  Qtanto  autem  cis  D 
pr*cipicb<\t,&-c.  Scie- 
bat  illc  qui  omnia 
nouitantcquafianc, 
quod  magis  praxit- 
tarenc  ,  &hocpra> 
cipiendo  pigris  vo- 
knc  oflendere.quan 
to  fludiofius  quan- 


f  akundaa* 
tius. 


,  toque  t  ftcqucncius  1  fcnjentiui. 

guam  dominus  tariu  fapicntia? qua:  ipfe eft  ad  loquendum       pradicare debeanc,quibus  inbet  vt  pradicaccnt;  quando il- 
inflruit.  Hictalis  diccre  poceft :  Dominelabiameaaperies,&c.       liquiprohibcncur.cacere  nonpoterant 

b     Quanto 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1     Etpr&cepit,  &c.  Oitendens ,  quod  benefaclordc  fuis  bcnc- 
fitiis  propnam  laudcm  non  dcbet  quxrere. 
i  £uanto  dn.Quia  beneficiatus  de  acceptis  dcbet  fe graru  often 
dere  ,  &  bencfactorem  laudare ,  quamuis  hoc  bcnefaftor  non 
quirar. 
3     Eteo.  Detantaeiushumilitate. 

4     Brne 


4  Ber,e  omnta  .  Ltcet  non  expnmat  hic  nifi  vnum  furdum  & 
mutum  eflccuratum,tamen  plures  fuerunt  carci &  claudi&: 
muti  curatt ,  vt  habetur  Matth.  1 5  .  Scd  inter  illos  crat  vnus cu- 
ius  cura  hutmirabilior  inter  casteros :  qUia  in  ipfotna  miracu- 
la  concurrerunt,  fecundum  quod  diotur  Hier.quia  auditus  fuit 
et  redditus,&  affatus,&  a  dxmone  fuit Jiberatus  &  h.c  folus  ex- 
pnmitura  Marco. 


i) 


M     O     R     A     L     I     T     E     R. 

1     Et pr&cepit  illis,  nc  cui  Scerent ,  &c.  Ad  oftcndum  quod  ho- 
r       r  mo 

_li_: : 

C  A  P.    VIII. 

a  J1{iLdi.&c.  *  Vi&or  Antiochenus.  Vtdommusiam 
A  antcquo  hac  via  &  ratione  populu  ad  fidem  alliccrer, 
cfcas  mulciplicauerat,  ita  nuncdenuo  idem  fignum  lnftau- 
rar ,  vcrobique  commoda  eccafionc ,  qux  fc  offcrebat ,  ad 
hoc  vfus.  Ea  autem 

C  A  P  V 


mo  de  fuis  bonis  adibus  non  dcbet  qusrerc  laudes  homi- 


num. 


k. 


a 

W@^$^fyWx$\ 

^^m^0%> 

b 

jyffl\s&fi 

c 

tmrv 

d 

gQ&Sj^ 

T^Sm^ 

in  domum  fuam,dcficientin  via.  Qiridam  enim  ex  eisdelon- 

gc  vcnerunt.   Et  refponderunteidifcipulifui:  vndciftosquis 

poterit  hic  faturare   panibus   in  folitudine  ?    Et   interro- 

eos:   ouot  panes  habetis  ?   Qui  dixerunt:  Septem 


gabat 


pra?fenti  loco  crac, 

inuicta   plcbis  qua? 

eum  fcqucbaturpcc 

feucrancia.  Nam  cci- 

duo,  vchicfcnbicur, 

illu  iam  fuftmuerac. 

Etcnim  cum  pancs 
babcrcnc.neq; 

coirmode  mdefec- 

co  babere  poffcnc, 

cicra  dccrimcncicu- 

iufpiam   pcnculum 

imprafi  dimitti  non 

poterant  .  Quod  fi 

ciufmodi  nccefficas 

non  vrfiffct ,  fcrua- 

tor  vtique  cofuctam 

miraculotum  virtu- 

tem,  hicnonoftcn- 

diflct;  fiquidcmcur 

ba:  non  fcctabancur  illum  propcer  corporalem  annonam , 

fcd  propcer  fpiricalem  efcam,  Ecfiincerim  ex  toto  numero 

non  decffent,qui  hunc  quoque  fcopum  pr^fixum  haberent. 

b    Mifcrecrfnper  tur.  Quia  verus  homo  miferetur  &  compa- 

uturaffcctuhumana:  fragihtatis .  Quodde  feptempanibus 

&  paucis  pilciculis  quatuor  milia  hominum  faciauit ,  diuina: 

pocencia:  cpus  eft  contra  Eucicecis  errorcm. 

Triducfuftincnt.Qgarc  trtduo  fuftinercnt  Macchqus  dicic 
C  flc :  Et  afcendcns  in  montem  fedcj/at  ibi,&  accefferunt  ad  cum  tnrbx 
nulta  babentesfecurn  mutos,ctecos,  claudos,dcbiles,&  alios  multos, 
(Tproiccerunt  eos  adpedes  eius,  &  curauiteos .  Tutba  cnduo  do- 
minum  fuftinecpropter  fanationem  infirmorum  fuorum  , 
cumclccl:i  quique  fidefan«5ta:cnnicatislucidi  domirio  ,pro 
foisfuonimqtic  peccacis,  animarpcccantiS)  fcilicet,  languo- 
ribusinftantcrf  pplicant. 

Jrcm.  Tutba  tnduodominum  fuftinet,  cum  multicudo 
fidelium  peccaca  fua  pcr  pceniccntiam  dcclinans  ad  domi- 
num  fe  in  opere,  in  locutionc,&  cogitatione  conuerrir. 

•      *  Theo- 


fignuficatbaptizacos.  Baptifmusenimillummaciodic.cur  ^ 
&  trinaliibmerlioneperficitur. 

Bcda.  Hoc  miraculo  dcfignatur,  quod  viam  prarfentis  fe- 
cuh ,  ahter incolumes  trafire  nequimus,  nifi  alimento  verbi 

_      \TTTr  fuiChriftusnosrcfi- 

•*■        V  1 1 J.. 


N  lllis  diebus  iterum  cum  turba  multa 
cffctt  cum  Icfu.nechabcrentqaod  ma- 

1    Maicriaminiraculiprimittit.  Scilicct  Tuis. 

ducarent,conuocatis  *  difcipulisaicillis 
t  Mifercorfuperturbam,  quia  eccciam 
triduo  t  fuitinent  me ,  nec  habcnt  quod 

Idco.  * 

manduccnt:  &  (i  dimilero  eos  ieiunos 

Iudii  de  prope  lege  &  prophetis  edoftis  gentes  de  longe  veniunt  ad 
Chriltum  nullius  doiflor  s  de  cius  ride  pnmoniti. 


ciat.  Hoc  vero  typi- 
ce  intcr  hanc  refe- 
6tionem&:  illa  quin 
que  panum  &  duo- 
rum  pifciumdiftat, 
quodibiltcera  vc.te. 
fpintuali  gratia  ple- 
ne  defignat :  hic  no- 
ui  teftamenti  vencas 
&  graria  mimfnada 
monftcatur.  Vtraq; 
aut  i  efccfio  in  mon- 
te  celebraca  eft,  v  c  a- 
liorum  etiangelifta- 


t  M.lt.iy.l 


t  Mat.  if  .a. 


rum  narracio  decla- 
rac:quia  vcraquefcri 
pcura  rcite  intclle- 
cia  praidicat  altitu- 
dinem  celeftiu  praj- 
ccptoru  cZ  pra'mio- 
rum,&  akicudinem  Chrifti  quieft  monsinuerttce  monnu. 
Ipfe  enim  axiifieacam  fupcrfetiuicacem,i.ecclefiaminalca 
bonoru  opciu  excollic,vV  conctis  manifcftr>t.  Ipfeabinrimis 
delectationibus  abfiracta  pane cceh  reficit,  atq;  ad  appccim 
fupcrna:  fuaiucaciscib:  fpincuahsdacopignorcacccndic. 
d  Si  di.  eos.  Quia  rouerii  pcccacores  m  pfencis  vica'  via  de- 
ficiunt,  fi  in  fua  cofcientia  fine  do£lnna:pabulis  dimiccant'. 
e  Delonge,  Moralicer  .  Qui  mhil  carnahs  corrupcionis  cx- 
pertus,ad  feruitutem  Dei  feftinat,delonginquonon  venit, 
qui  ecirfm  r.ulla  impudicicia,  nulhs  flagicijs  inquinacus,  folu 
auccinconiugium  expcrtus,nec  iftedc  longinquo.Alij  poft  * 
multa  flagida  veniunc,c\;ideodelonginquo. 
f  5cprfw.Bcda.Myftcrium  eft  noui  ceftamenci.in  quo  fepti 
formis  fpiritus  gratia  plenius  crcditur  &:  datur.  Nec  funt  pa- 
nes h  »rdeacei,  ficut  1II1  quinque.de quibus quinq;  milia ho- 
minum  fatiata  funtne  ficut  in  lege,  vitalis  anima*  :ilimentij 
corporalibus  facramenris  cegerccur  .  Hordei  cnim  mcdulla 
tcnacilfima  tegitur  palca. 

/3  Hicron. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    LYRA. 


C  A  P.    V 1 1 1. 


IV.  M"  diebus,  &c. Hic  confcqucntcr  ponitur  confolatio  Galilxorum  in  alirnenti  dationc.Etpatct  fcntcntia  ex  his  qux  difta  funt 
Matth.i  j.  hocexcepto. 


Vem 


MORALITER. 
1    7«  il.  Sequitur. 

t  Mifereor  fu.  Triduo  vero  dominutn  fuilinent ,  qui  contriti, 
tonfcifi  &  fatisfacicntcs  jjro  fuo  pofle  Dei  bonicatem  expc- 
^tant,quorum  mifcretux^&pafcit  cos  feptem  panibus,id  cil.fe- 

ptem 


ptem  donis  fpiritus  fanfti ,  nc  deficiant  in  via  liuius  mundi.Per 
leptem  fportas  1  emanentes,  iignificantur  feptrm  dotes  qux  rc- 
feruantur  dandae  poft  lianc  vitam:  qux  funt,clara  Dei  viiio  frni- 
tio,tcntio,quantum  ad  animam  Impaflibilitas, fubtilitas  agili- 
ta.s,&  clantas,quantum  ad  corpus  in  refurrcftione. 


563 


GIof.ord&  Nicol 


lcoiaide 


5*4 


&  Hieronvmus.  Septem  panes.  fcptcm  donafpiritus  fancti. 
&  Qii.ittior  milia,  annus  noui  ccfia  cum  quatuor  tempnribus 
S trpcern fportx:fepte  primx  ecclelix.Fragmenta  panfi  niy- 
ttici  intcllectus  primx  feptimanx  func .  Pifciculi  beiiedicti ; 
libvinouifcitnmcnti,  quopifcisaflipaitc  refurgcns  poftu- 
jat.&pifcomfnpci  - 


pofltum  pitinis  Jf.i 
puli  111   captura  pi- 
f<  iun  porpg  r. 
.1     Super  tc,  Bcda. 
Jn   refcctione  quin- 


Ht  ptxccpit  turba»  difcumbcre  fupcr  terram.  Et  accipiens 

a     Hicinn ,fe_  tcin  dona  l'rmirui  fcnrti.  b     Oltcndit  t)Uintum  gaude»t  de  filmcnoltia. 

tt  noJ  docet  granai  agere  dc  utnali  &  fpiri.Mli  rejrctione.  c    Sacrimenta  «uetuit, 

d     Qu_ia  1'piiitualcin  kientiam  tradijit  cis,c<  pcr  eoi  aliji, 

- ,  fregit,  &  da  bat  difcipuli&  (uis,  vt 

Libros  noui  rcltamenti. 

ciculos 


\>  fcpte'm  pancs  gratias  agens 

qucpanunuurbafu-     apponerent :  &  appofucrunttuxbae;  &  habebant  pif< 

pra  fcnumdifcubuiC   c  aYt  .  rr     ...  n.  _,_  • *  j 

qua;  autcm  fcptcm   4  paucos;  &ipfosbcnedixit, &  luilit  apponi.   Et  mandi 

*  ■  *  ••  ■  1  —  « - >.   *     "         *  -      -  UV-i»   i\*>r  tT(-t#»n..n 


tnat.  K.b 
1     .  «.4. 


pambus  rcficienda 
cft ,  fuper  tcrram  di» 
fcumbere  prxcipi- 
tur:  quiaperlcgcm 
carnis  ddidenu  cal- 
carc  iubcmur  qt!X 
cft  fenum.  Omnis  ca.ro 
ffnum .  In  nouo  au- 


paucos: 

-     Attente  audiendo. 


b     Edent  paupercs  6c  faturabuntur 


tMat.n.?» 

lucil.4. 

8 


culcaces  tempor.iles 

relinquerc  iubcmur. 

Vcl   quia   mons  in 

quo     fit    refeftio, 

Chriftj  altitudinem 

fignificat ;  ibi  lupra 

fenum,  hic  ftipra  tcr- 

ram  reficitur:  quia 

Chrifti  cclfitudoibi 

propter  carnales  ho- 

rnines  &  lerufalem 

tcrrenam  carnah  fpe 

&:  deliderio  regicur.hic autem  remota  omni  cupiditate  car 

jiali  conuiuas  noui  teltamenti  fpei  permanentis  firmamen- 

tumtanquam  ipfius  montis  folidicas  nullo  fccno  mterpoft- 

tocontinet, 

j)    GratUs  a^cns.  #  Viftor  Antiochcnus.  Quafi  cxcerorum 

rnore,  vircurem  &  energia  circa  id  quod  propofirum  crat,  a 

Peo  accipiat,gratias  illi  agir,cum  tamen  ciufmodi  vim  non 

aliundc  vt  f.mdi  viri  foient,  fcd  feipfo  pcterct. 

c    Tifcicu.  Bcda.Sanctos  illius  temporis.pcr  quos  eadecon 

dita  eft  fcriptura,vel  quoru,ipfa  fcr'ptura,fide, vita Sc  pafiio 

ncs  continet.qui  de  fluctibus  fxculi  erepti,  &c  diuina  bcncdi 

dtione confecratj refcctioncm  nobis.ne  m  huuis  muudi ex- 

curfu  deficiamus ,  vitx  fux  &  morcis  fux  exeplo  pr^bucre. 

d    M.xnducauerunt.  Beda.Sunc  mtilti  qui  quamuis  omniafua 

relinqtiere,&raltiorahu>us  nuindi  ncqueantimplere.tamen 

cfunentcs  &.'  fitientes  luftitiam  faturantur ,  cum  audicntes 

mandataDei  ad  vicamperueniunc  xcernam. 

*  Viiror  Anriochenus.  jOmni  ex  parte  miraculum  fic  ma 
nifefium,  pnmo  quidemexeorum  facuritace,qui  epulaci 
fuerant :  mox  vero  ex  cfcarum  copia,qux  fuper  fuerant,po 
ftremoex  eorum  multitudine,quiad  (atunratcm  vfq;  man 
ducauerat.Admoncmur  autcm  hoc  cxemplo,rcrum  vfum 
cx  neccflicace fpectandum  &.  metiendum  effe,  mhil  auteni 
vnquamgrauion  ncceffitaie  fcclufa ,  proptcr  habendi  ftu- 
dium  fubducendum. 

e     Qu,<i/u  Beda.Altiora prxcepta vel  exhortamenta,&  co- 
fiha,  qux  gcncralib  fidelium  muiticudo  nequir  attingere  fi- 

cut 


ucaue- 

Plcnc  pcrhcicnuO. 
Myfticui.intcllectui. 

runt &  faturati  funt ,  & fuftulcrunt  quod  iuperauerat  dc  frag- 

Tritnai  ecclelias. 

mentis  feptem  fportas.  t  Erant  autem  qui  manducauerant 

a     Annus  noui  tellamenti.  Vt  in  iplo  numcro  Je  doccant  pafto*  efle  euangclii  pticepns. 

quafi  quatuoV  milia  &  dimifit  eos .    Et  ftatim  t  afccndens  na- 
uim  cum  difcipulis  fuis  vcnit  in  partes  Dalmanuta .  Et  exie-  x 
tcm  teiiamento  jp-   h  runt  phar_f3»i  &  cceperunt  conquirerc  cumeo,  quarrentcs  * 

lam    qUOque   oC    IJ-  a    proin6delitatec°rum.  Vt  vcrui  homo. 

ab  illo  fignum  dc  ccclo  tcntantcs  eum  .  Et  mgc mifcens  fpiri- 

Incredula. 

tu,  ait :  t  Quid  generatio  ifta  fignum  quxrit  ?  Amcn  dico  vo- 

ld  ell.non  dabitur.ticut  illud  eft  :  Si  Dauid  mentiar.  Apofiopebs.  Vt  infidclej. 

i  bis,fi  dabitur  gcncrationi  ifti  fignum.  Et  dimittcns  cos  afccn-  3 

Pifcipuli. 

„  dcns  iteru  nauim  abijt  trans  frctu .  tt  obliti  funt  fumerc  panes 

a    Mvflice.Chrillum  panem  vita-,cuius  qui  iniiniuntar  amore  minus  curant  de  terreno  pane. 

&  niij  vnii  pane  non  habcbant  fccu  ih  naui .  t  Et  prxcipicbat  4 


cutliic:  SivispcrfcctuscfTc,  vadct?»:  vcndcomniaqu^ha.  f 
bes  icc. 

f  Srptem  fpor.  Scprc  fportar.fpinnis  fanftj  gratia  fcptif» 'rmj 
repK'ti.  1  iiiot  enim  fpoixa-de  mnco  ,  $c  palmaru  folijs.  ltui- 
cus  nafcitur  iuper  aquas,palma  victorecoronat.San^iquo»  j 

que  ne  ab  humore  j 

aternitatis  arcfcant,  i^ 

inipfo  virartontc  fc 

collocant,  &:xtcrnar 

rctnbutionis  palma 

expectanc. 

g     F.t  (iatm.Pxo  hoc  j 
in   Matthxo   habe- 
mus:^4 fccndit  in  naui- 
culam,  &  venit  m  fines  1 
MagedanScd  non  eft 
dubitandum     eun- 
dcmlocum  cflefub 
vtroquenomine.Nil 
pUr;quctodiLesha-L| 
bent  Magedali ,  cciaB 
fccundum  Murcum.l 
h     Qu.trentes  ab.O^uzm 
fi  ea  qux  vider:inc,l 
non  fuilfent   iig;na.l 
Scd  qmd  qu^rat  per  I 
hoc   dctcrminatur,! 
dc-ccclo,  vdinmol 
rcm  Elix  ignemdcl 
fublimi ,  vcl  ad  firni-1 
litudincm  Samuelis 
xftiuo  tempore  mu- 
guetonitiua,  vcl  ful  > 
gura,vel  imbres.q^B 
fino  polientcv:  h_H 
calunini.ui  quicaca-li 
lumniabantur  qu«r  oculis  viderant,  manu  cangebant,utiliu 
te  fentiebant.Vcl  figna  de  ccelo,manna,  ucqui  paucis  p;tni-  j 
bus  mulca  hominum  milia  faciauic,nunc  liciu  Moyfes  man 
na  coelicus  miifo  p  pulum  omnem  paflim  reficiac .  Vnde 
Ioannespoft  edulium  panum  tnrbas  quxfilfe  dicic:  Qs_nd 
OperariS  f1  Tatres  nojiri  manducauerunt  manna  in  dtferto. 

•j*  Vidtor  Antiochcnus.Expectabanc  uc  folem  flfterer,nuc 
retrorfum  fictfteret  ,aut  fulminadimitcerec,  autaerem  nn- 
mutarer,&c  Verum  aliudpnmt  aduentuscempusdcpo- 
fcit,  aliud  fecudi ,  prion  conuenere  &:  neccflaria  fucre  figna 
terrena ,  cuiufmod.  ftint ,  qux  dominus  in  rcrra  adhuc 
hominibus  uerians  cdebat .  Cceleftia  autem  poftenora  ad- 
uentus  tempcftatiafferuantur.Nunc  tanquam  medicus 
culce  uenit.tunc  autcm  tanquam  ludex,  fumma cum  glori 
&  claritate  uenrurus ,  pccnafque  a  fcelcratis  exatturus  eft. 
i  Sidabi.  Auguitinus.  Deconcordiacuangelifla;  tim  .  In 
Marcoita  fcriptumefiedicit  ,&fignum  nondabitur  ei. 

Beda.Gcncrationi  uti,id  eft,tentantium  Deii  6c  contra- 
dtcentium  uerbis  eius.non  dabicur  fignu  de  ca-lo,quod  tcn 
tanres  quxriincquibus  tamen  multa  t  celeflia  iigna  dabac  i 
terra .  Generarioniautcm  quxtenuum  dominum  fignur 
dc  coeJo  oftendit ,  quandocernentibus  apoftohs  in  ccehim 
afccnditjfpintum  milit  ,ad  impofitionem  manuuir.  Apo- 
frolorum  gratiam  faniti  fpiricus dc  cceloptunmiscredcn- 
tibus  infudic.  _, 

K     Mcendensna.  Bcda.  Septe  fportismodoimpletisftatim 
afcenderuncin nauicula ,  &: uencruc in fincsMogcda & 

@  nauigancibus 


NICOLAVS    DH    LYRA. 

1  Vcnit  in.  Mat.  1  ^.dicitur:  Et  venit  in  fines  Magedan.Dicen 
dum  eftquod  eadem  regioduplicitcr  vocata. 
t  Etexie.  Hic  confequenterdefcnbiturconfutatio  Pharifxo- 
rum  111  miraculis.  Kr  primo  ponitur  dicta  confutatio  .  Secundo 
dilcipulorum  repr^lieiio,ibi.  Et  pr^cipiebat  eis.fententia  pnm^ 
parns  patct  ex  diclis  Matth.  10  hoc  excepto. 
3     Sidabitur,&c.hnon  dabitur,  quiaaccij>iturfipronon,ficut 

PtU 


Pfal.  Quibus  iurauiin  iramea  fi  introibunt inrequiemmeam. 
4  Et  prxcipiebat.  Hic  ponitur  difcipulorum  Chrifti  reprxhen 
fio.Et  primo  in  eis  argmturignorantia.Secundooflenditur  eort 
impotentia,fequentica.ibi.  Et  veniens addifcipufos.Tettinrepri- 
rnitur  eorum  ambmo  vel  fuperbia,ibi.  Et  inde  profccli.  Circa  pri- 
mum  defcribitur  primo  reprarheniiodifcipulorum  general/rer. 
Secundo:  ipflus  Pctn  fpecialiter,ibi.£f  ingrcffus  efllefus.  Adhut 
autfmprimoarguiturignorantiadifcipulorum  verbo,&fecun- 
dofa£to,ibi.Et  veniuntlietbfaida,  Circa  pnmumdicitur. 

Cauet< 


MORALITER. 

Et  exit:  libs  fi|rmm  de  ccelo  quzrcn tibus  Chriltus  non  de- 

dir, 


dit ,  quoniam  irrifores  erant  &  indigni .  Apoflolis  autem  dedii 
quunuo  ipiis  vidcntibus  afccndit  incitium. 

Fidet 


\ 


J<J 


M 


arci 


Cap.  VIII. 


566 


Lmigarrtibus  difturn  cft ,  quod  cauercnta  fermcuto  phari- 
rtjsoru  &  Saducxorum .  Scd  fcriptura  dicit  quod  obljti  func 

pancs  rollei  c  ,  in  quo  ofienditur  quod  modicam  curam car 

nis  lubei  enc  intenci  domini  pradcntia:. 

x    Caucte  afermento.  #  ViCtor  Antiochenus.  Et  fl  Matthams 

fcribat ,  canete  a  fer- 

<nento  pharifteorum  & 
v^^^oyutp:  Marcus 


rexo,  ifermento  pha- 

■ifttTnm  &  Herodia- 

rtiorMiw.Lucas  autem, 

'  femento  Tharifao- 

nm,  tantum,nulla 

amcn     interuenit 

lic  pugna:  Siqui- 

lem  omnes  tres  pri 

narios  Iter  lllos  no- 

linaruncpucapha 

ifeos :  duo  autem 

licerpofterioresfe- 

erunr.Alcer  naque 

hanfieis   adiungit 

aduca:os,alterHc- 

odianos.  Atneutef 

uicrim,  velhos  vel 

los  folos  excitifte 

(ferit .  Verifimile 

taucem  Marcum, 

i  narracionis  cx- 

letionem     Hcro- 

lanos,  quo^  Mat- 

nus  prstermife- 

st,  czceris  adiecif- 


Qucm  vno  verbototu  finmi  curarc poccrat,p3u!arimcuD 
rat,  vc  magmtudinehnmanaicarcicacisoftendat,  &qu;e  vix 
&:  quafi  per  gradus  ad  lucem  redeat ,  &  graciam  fua  nobis 
indicatperquamfingulaperfccrionisincrementaadiuuat. 

*  ViccorAn:iochenus.  Expuitmanufqueimponit,  pcr 

hoc  oftendens  ver- 

a    Id  eft.jLegem  Dei  traditionibus  hominum  po(tponere,verbis pridlcare.ftftis  impugnare,  dominum 
-teniaicdo&rinareius  vd  opetibui  non  crcaere. 

cis ,  dicens :  Videte  &  cauece  a  ferrnento  pharifarcrum  &  fer- 

a    Qijod  eft  adulteriuin,hoo)icidiuni,tcnier.tas  iurandi.iininiatio  religionis. 

meanto  Hcrodis.  Et  t  cogitabant  ad  altcrutrum  dicentes:quia 

a    Quafihoc  ideodicit  quiapa. 

panes  non habemus-  iiuo cognito, Iefus ait illis :  Quid  cogi- 

Me.  ideo  hoc  dixifle  :  quia  pa. 

tatis,quiapanesnonhabetis?  Nondum  cognofcitis,necin- 

a    Spiritualem  fenfum.        b    roft  tot  iniricula. 

telligicis  ?  Adhuc  cxcatum  habetis  cor  veftrum.  t  Oculos  ha- 


Intenus. 


bentes  non  videtis,&  aures habentes  non  auditis.  t  Nec  recor- 
damini  quando  quinque  panes fregi  in  quinquemilia ,  &  quot 
cophinos  fragmentorum  plenos  fuftuiiilis  Dicuntei :  Duode- 
cim ;  Quando  &  fcptcm  panes  in  quatuor  milia :  quot  fportas 
*  fragmentorum  tuliftis :  Et  dicunt  ei :  Septem.  Et  dicebat  eis. 


Foft  tot  miracula. 


Hieron.domus  vallis,  id  cft,  mundus  qui  eft  vallis  lachtimarum. 

Quomodo  nondum  intelligicis  ?  £t  vcniunt  Bethfaida ,  &  ad- 

a    Quinon  videtquod  fuit,quodclt,  quoderiw  b    Vt  lamentationcm  de  cacitatc  cordis^ 

agat  flenscum  Itrcmii  lubuerrionern  ciuitatis  Dei,  id  ett,  animx  (ua;.  Tangimr  qui 

coinpungirur.  c    Vt  adbonum  opus  confortet. 

ducunt  ei  c?cuam,  &  rogabat  eum  vt tangeret illum.  Et  apprec- 

a    Ciuitatcramilocum.Corrumount  bo.mo.co.ma.  b    Vt  videantvoluntatem  dominiper 

flatum  fpiritus  faufti. 

henfa  manu  carci  cduxit  eum  extra  vicu  m  >  &  cxpuens  in  0011*- 

a    Mifericordix. 

los eius impofitis  manibus  fuis interrogauit eum, fi aliquid  vi- 

a    Maieftatem.A  mjgnitudinc  cnim  crcatura:  cognofcitur  creator. 

dearet .  Et  afpiciens  ait .  Video  homines  ,  velut  arbores 
ambulantcs.  Deinde  iterum  impofuit  manus  fupcr  ocu- 

a    Mundo  corde. 

los  eius ,  &  t  ccepit  videare ,  &  rcfticutus  eft,  ita  vt  clarc  videret 

ahominumauc 
«acuor .  Si  enim  fermentum  pharifcorum  &  Herodis  cra- 
«ciones  peruerfas&  hairecica  figmficat  dogmaca ,  quare 
oiqu;bus  nutrituseftpopulus  Dei,non  veram  dotcnnam 
Kcgramque  fign  ficanc? 

«  Ei  expuens.  Beda.  Spucum  ab  intus  a  capite  domini  proce 
^c.Manus  vcro  mebra  corpons  cxcerius  pofica .  Expucns 
',  go  in  oculos  cxci,manus  fuas  imponic,uc  uidcaciqa  cxci- 
tchumani  gcncns  &  per  lnuifibilia  dtuina;  piecacis  -dona 
<  pcroftcnfaafons  facfa  afiumpca  humanicacisabfterfic. 

Qucm 


Q^id  ccgi.  Beda. 

ccepra  occafior.e 

xecquid  fignifi- 

'intquinqucpanes 

«i  fcptem ,  &  pauci 

'Jrbculi ,  quinquc 


bum  diuinum  attfe 
nemquc  vcrbo  ad- 
iunctam,  oper;i  qusc 
admirabilia    hnbc- 
bancur , &  eranc  ab- 
foluere .  Manus  enl 
operacionis  cftfym 
bolum  Sc  organum 
verbi  aucem  quod 
de  ore  procedic ,  o- 
pus  ipfum  perficic.  1™-rrM'. 
d     Videx>  homi.&c. 
Hieronymus  .  Om-  j  M.n.  t4.  c. 
nesa?fti'macfibi  fu-  npr. 6 jb. 
peiiores.fe indignu  ?*•'*: 
mdicans ,  vc  Dauid  £ 
fe  vocari  hominem, 
fed  canem  morcuu 
&  pulieem  vnum.    *p!enaj; 
Primo  aucemvidec 
homines  quafiarbo 
res  ambulantes,  id 
eft ,  formas  corpo- 
rum  ica  vc  non  fic  fa 
cile,  an  homo  fic  an 
arbordifcerni:quia 
primiiSfpfedtusvir- 
cucis  eftcxterorum 
vues  vitam,mores, 
infpiccre,  boni3  imi 
tan,malum  cauere. 
Sed  quia  longa  ob- 
lcuritate&defipuit,   ' 
&  inter  bonum  Sc 
malu.,  fidem  &  per- 
fidiam,finceritatem  &  fimulationcm  adhuc  difcernere  ne- 
icit.hoies  cernit  ambulantes  iicuc  arbores,quia  fadca  eorum 
abfq,  luce  difcrecionis  mdec.  Huic  dtis  fecuda  impoficione 
manuum  ,luccm  oia  clara  uidendi  reftituit ,  f.quid  creden- 
dum^quomodouiuendum.quarpr^miafintfperanda. 
e     Deindeite.  Hiero.Vtclareuiderctoia,  i.per  opera  uifibi- 
lia  inuifibilia  Itelligeret,&  quae  oculus  n6  uidet,  Si.  clat u  ani 
mx  fuaj  ftatum  poft  rubiginem  peccati  mundi  cordis  oculo  p 
conteplarecur .  Beatienim  tnundo  corde  quoniaipfi  nrft  videbunt.  Mat  j.a. 

$  Et  miftt 


i 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Caucteafer.  IA  eft,a  doftrina  eorum  peruerfa  qua  pracpone- 
uittraditioncsfuas  diuinis  prxceptis .  vtdidum  eil  cap.  7. 

rmento Hcrod/s ,  &c.  Id  eft,  a  fcfh  crronea  Herodiano- 

aro,de  ejua  di<ftum  e(t  fupr.capit.^.Hoc  autem  didum  Chnlh 

lfcipuh  intellexerunt  defermento  vel  panematenali,  m  quo 

ppireteorum  ignorantia  :  Tum  quia  Chriltus  frequentcr  fue- 

«tislocutus  in  parabolis ,  &  e.-.s  eis  CXpofuerat ,  vt  diclum  eft. 

&ideobene  intcllexiiiedebuiilcnthoc  verbu  Chriili 

parabolice :  Tum  quia  iphs  vidcntibus  Chriftus  fatiaua- 

.cjuemilia  hommumdequinquepanibus&  duobuspi- 

vrdiftum  elt  fupr.  ^T.cap.  Item  quatuor  miliahominum 

z  fcptem  panibus,  vt  diclum  eft  in  hoc capitulo   Et  ideo  bene 

:!>miTent  intellexifie  qtlod  Chriftus  non  erat  fohcitus  de  mate 

ali  pane,  nec  de  ipfo  loquebat.  Cactera  patet  ex  diftis  Mat.jC». 

Et  veniunt  Bethfuda .  Hic  arguitur  ignorantia  difcipulorum 

/toperhocquodiplis  picTennbus  illmiiinauitcatcum,pnrao, 

•p erfcile ,  quod  notatur  cum  dicitur. 

intartogauii  cumft  aliquid  vi.  Et  afpi.ait :  video  ho.  vr.  ar.  am. 
onenimdiftinguebat  lineamcntahiimanorucorporu,videbat 

tamen 


tamen  obfcure  corpora  eorum  moueri  de  loco  ad  locum ,  &  po- 
ftea  illuminauit  eum  perfefte ,  quod  notatur  cum  dicitur .  Ite~ 
rum  impcfuit  manusfuper  oculoseius.Et  fubditur. 
5  Et  reftitutus  efl.  ita  vt  cla.vi.  omnia.  Ccrtum  eft  autcm ,  quod 
Chriftus  poieratcumftafm  perfecte  illuminare,  fcd  pertalem 
modumfecit,  vtdefignaretdifcipulos  adhucin  parte,obfcuraros  j 
caligincignorantis,  &  adclareintclligendum  indigebantmaio 
ri  lllumin^tione ,  vnde  &  poft  refurredionem  fuam  apcruit  illis 
fenfum,vt  intclligerent  fcripturas,  vt  habct  ur  Luc.  2  4-Ht  per  ra- 
lem  modumChriftusmaledixit  ficum  habcntcm  tantumfolia, 
vt  habetur.  ihfr.  1 1 .  cap.  ad  fignificandum  quod  facerdotes  lu- 
daeorum  erant  maledicendi  &  puniendi  A  t)co  co  quod  non  ha- 
bebantfruclum  iumtiae ,  fed  tantum  folia  verborum,  fecundum 
quod  dicit  Auguft.  in  horoe.  £t  iimili  modo  Icrcmias  pophera 
quidenunciancrat  captiuitJtcmBabylonicam ,  hocidcmiigni- 
ficauit  fenlibili  lig;no,per  hoc  quod  de  mandato  domini  pofuit 
catenas  in  collo  fuo  vt  habertir  Hicreroiaj  27  per  hoc  delignans, 
quod  iic  catenati  ducercntur  ludaci  in  Babylonc  captiui.  Alij  aut 
exponunt  illuminarione  huius  ceci  fuccefliuefacta  propter  par- 
uitatemfidci  ipliuscolliofterentium  ipfumChnfto.  Etpoteft 
efle,  quod  iftacaufa  &  prxdiftaconcurreruntadifiijmerieclu, 

Etegrejfus 


MORALITER, 

Videt?  r;  cauete  a  frrmcnto ,  &c.  Theophilus.  Fcrmcnrum 

cst  doctnnam  corrnptiuam  .  Hcrodiani  enimdoitorcs  crant 

MJ  HcrodemCiinftumcfle  diccbanr ,  pharifzi  vcro  tra.litio- 

ncs 


nes  hominum  Dei  pratceptis  praeponebanr. 
3     Eiceni.&c.  Perhocautcmquodiftum  czcumilluminauic 
fucccfhue,!  gnific.)uit,quodaliquandoDeiisdatfuam  gratiam 
augmentai.doprimamdataru.  - 

Interrogahat 


P7 


of  ord&NicoIaideLyra.        -jc5< 


^f  a     F:  »»'/i/.  Hierony.  Vc  videret  iri  fc  quod  ante  non  vidir, 
A  rioncmm  pucatdefpcrans  bomodcfalutc  omninopoifclc 

qu.  c  iliuminacusperlpcin  p.jtcft.pcrnvcrc. 

Mvii.cc.  Admonec  dommus  omncsqui  agmcione  veri-.. 
racis  illuftrautur ,  vc  ad  cor  rcdeanc  >  &£  quantum  iibi dona- 
tum   fuerat  foli 


omnia. 


B 


t  Mu.i«.c, 
Luc^.c. 


MK1I6.C 


c 

i.Corin.s.a, 


Mat  i?,d. 


mcntc  pcrp<  rdinc, 
vvbciicricih  Doidi- 
ena  opcracionc  rc- 
iponucanr. 
b  •if. 

Bcda.Q  (UOJ- 

nci.  !)cc,cxe 

plumclt  fuiS,  nc  ii 
nurandafacianc  ,  fi- 
unrcm  quxranc ,  fcd 
diumis  afpcctib9  fint 
placerc -contcnct. 

ljVda.  Phihppus 
fratcr  Herodis  cccrar 
cbaicurcx,  &craco- 
nicidis   regionis   \n 
honorc  Tybprij 
fans.Ccf.ucamPhi- 
lippi  (quajnuncPa- 
ncasdiccui-  )appel- 
lauit:  imitatus  Hcro 
dcm  patrcm  fuum: 
quiinho.norc  Augu 
ftiCefarisappcll.iiiiC 
Ccfaream,  que  pnus 
turris  Strachionisyo 
cabatur.  Cciarca  IJhi 
lippi  eft.vbi  Iordanis 
oricurad  radiccsLi- 
bam :  Schabccduos 
fontcs :  vnum  Ior, 
alternm,  Dan,quifi- 
mul  mixci  Iordamsnomcn  efficiunr. 
c     Quem  mc  dicunt.  Pulchrc  pruno  fcnteciam  hominum  in- 
terrogac,  neconfcffioeorum  vulgi  opinione,  fcd  vericacis 
agnicione  videaturinfirmata,  nc  licuc  Herodes  dcaudicis 
heficarepucentur.Vnde  Pccro  fecundum  Marcheum  dicic: 
Caro  &fanguis  non  reuelauittibi.  Id  efi ,  doctrina  hominum. 
d     Uomines.  Pulchrequi  hominum  morediuerfamdedrio 
fenccnciam  fcrunt,homincsdicuntur.Namqui  veritatcpo- 
tcnciajeius  pia  mcnte  cognofcuntyion  homines,fed  dij  ap- 

fiellari  mercntur.Vndedicic  ilbs:  Vos  vero,&c.  Quafi  dicat. 
lli  hommcs  humana  opinantcs,  fcd  vos  dij  quem  me  ciTe 
dicicis. 

e  Tu  cs  Cbriflus.  Beda.  Omnia  ccmplectitur  qui  Sc  natura 
&  nomen  exprimit ,  in  quo  fumma  virtutum,  Paulusdicit: 
l^ihiliudicaui  nie  fcfrc  intcrvos^nift  Itfmn  Chrtjium,&  bunc  cruci- 
fixum  .  Pecrusmhil  ampliusquam  Dci  filium  putnuicconfi- 
tendum.  Nos  &  quando  &:  quomodo  natus  fic ,  &t  quancus 
fic,humanx  infirmicatis  concemplacione  rimamur.  Finiser 
go  fidei  mec;  Chrifius  eft ,finis  fidci  mca;  Dci  filius  eft.  Non 
bcec  mihi  fcirc  gencracionis  ieriem.Non  hccc  camen  nefci- 
rc  gerterationis  ficJern. 

*  Viclor  Anciochcnus.  Hunc  locum  Macchamsprxfenct 
euangclitta accuratius exponit.  Marcus  namque nc  quid  iri 
Peti  1  magiftn  fuigraciamdicere  videacur ,  compendiocon- 
rcncus  exactioremhiiioria;  cxplanacionem  prarcermirric. 
f  Et  comminaius  r/i.Bcda.Nolmt  fe  ancc  pafsioncm  &  refur 
rcctionem  prardicari :  quia  complctofanguinis  facramento 
apofiolis  opporcunius  diciv.  Eutcs  doccte gctet  Hapti^antes  in  no- 

mine 


Cor 

Et  mifit illum  in  domum  fuam ,  dicens :  Vade  in  do- 


Hicron  .  .  -r.i  tul  cnrdis  frxd,  1  rin.VivIe  Paulus 

BJafpbeniM fili,  ,V  pcrfcquuiul  lum  ccclrli.m  Dei. 

t  mum  tuam  &  fi  in  vicum  introieris,  nemim  dixcris.  t  Ete-  i 
greifus  cft  Icfus  &  dilcipuli  cius  in  callella  Cxfares  philip- 

i     Ncc  incuniio  riorrre  cetlat. 

c  pi ,  &  in  via'  intcrrogabac  difcipulos  fuos,  dicens  ^is :  Quem  t 
<i  mc  dicunt  ciTe  homincs  ?  o^ui rcfpondcrunt  ci ,  diccntcs :  Alii 

•     Non  dominum  proplietarum  opuontes. 

Ioanncm  Baptiftam ,  alii  Eliam ,  alii  vcro  cjuaiivnum  dc  pro- 

Voi  oui  dij. 

e  plietis.  Tunc  dicit  illis :  Vos  vcro  qucm  me  cflc  dicitis  ?  Re- 

3     Bcda.Vnas  pro  omnibns.  omncs  er.im  idftn  fticbant. 

f  fpondcns  petrus  aic  ci:  Tu  es  Chriitus.  Etcomminatuseft 

i    Eiiin  ii'ui;:i '.icieilc.        b    rmnunit  ne  ujflionc  delitian:.  Cau'.a  ^iwra  non  dicam. 

s  cis, necuidiccrent  dcillo.  t  Et coepit doccre illos, quoniam  t 

a    Nota  cuod  cum  quem  tot  pati  op  •irea%filium  lioni tnis  ap pcllat  quia  paflo  in 
catne  Cliiiit:>  diuuiitas  mroalub  litmanut. 

oporterfilium  hominis  multapati ,  &  rcprobari  afcnioribus 
&  a  fummisTaccrdotibus  &  fcribis ,  &  occidi ,  &  poft  trcs  dies 

S^e  refurrcftionis  confortat.  Demortc&  rcfurrecfione.  Scotlum. 

nrefurgere.    Et  palam  vcrbum  loqucbatur.  Et  apprchcndens 

Addifcipulos. 

cum  perrus ,  ccepit  incrcpare  eum .   qui  conuerfus ,  &  videns 

a    Noncontra. 

i  difcipulos  fuos  comminatus  eft  petro,dicens  :  Vade  retro  » 

a    Aduerfatius  fiue  contranus,  qu;a  contraria  Ioquetis  volun  tati  mcar. 

Vtprofalutehominum  moriar. 

*  meSathana,  quoniamnonfapisquasDeiiunt,  fcdqua;funt 


abnegi 


tnine  patris & filij  &  [piritiK  fancii .  Qiiianon  prcdclTeccui 
poblicc  pr.cdican,  quem  flagcllatum  funt  viiun,  6c  crucif 
xum  mulca  p.ici . 

g  il^nniam  oporte:  filmtn  bominis multa,&c.  Hicron.Sicuc  gi 
bcrnacoi  pcntusccmpeitaccm  in  tranquilhcacc  prarcaucn 

nsucas  paracos  vu 
efie  luos .  Sicuc  alib 
Si  quis  vuk  vcnii 
poft  mc 
fc.  &c. 

-.:  Thcophylaftu 
Poftquam  domini 
conftffionem  difc 
pulorum  acccprau 
dicencium  vcrur 
DcumjCunciptisK 
uelac  crucis  myftc 
rium. 

h  Etapprebcndens. 
Bcda.  Amantisaffi 
t\ud\ccv..Ablh  atti 
mine  .  Vcl  vt  mclii 
in  Gixco  habetiir 
Tropitiiis  efio  dowint 
non  crit  ittwi .  Idci 
non  poteft  fieri.-n» 
recipiuntau! 
vtDei  hlius  t 
dus  iic 

Et  apvebenaeniKk 
Tetrus.  Bcda . 
mmis    amac  d 
num  .Ecquia  c 
cendodixic.TrtCJ-1 
slus  .  Ec  pra?r 
fuum  audiui:  fq 
duniMatchcur 
tus  es  Simon  ba* 
Non  vulc  deflrui  confcfsionem  fuam.nec  putat  polie 
vcDeifilius  occid.icar:  apprelu-id.cqiie  cumin  aiii 
fuum,  velfeparacim  duc,ic,nc  pra^fenctbus  ca;ccns 
ftrum  videacur  arguere. 

*  Vittor  Antiochenus.Dicebant  fatius  eile  prorfus 
mori  quam  mori  icerumquc  refurgereralijs  icaquc  cmnib 
percurbacis  &ha:ficancibus,rurfum  Perrus  ranquam  c 
ardcncjor  m  mcdium  proiilic ,  deque  co  quod  quaritio; 
habebat,audenter  inquint. 

i     Vade  rrtni.Beda.Mulripucanrquod  no  Pcrrusfcdai 
fanus  fpincus  fic  correcius,quo  luggerete  hoc  Apoitolus d 
cebac.Scd  mihi  error  Apoifoli  de.pretatisaiTeitu  vcnies,ni 
qua  inccnciuu  videbitur  diaboli.Diabolo  df  :Vade  retro  Sai 
Pecro :  Vaderetromt.  Idclt,  fcqucrc  fcnccnciam  meam. 

■H  Vicfor  Ancioche.n.us.Miiura  non  eft,  fi  qui  fclix  aD 
minoantc  pra?d:cacus  fuerac,  cam cito  prolabicurjSc:  impii 
gic ,  iiquidcm nullam  ille dc  Chciiti  pafsione &  cruce  noi 
ciam  e  ca-loaccepcrac .  Chnftum  Dci  cffc filium  ,  d 
ei  pacefaetum  fucrac,'  tk.  criicismyitcrium  adhuc  ipfumfi 
giebat.Eru/  tnim  '.  Et  Lucas  ait.  Vetbum  iftud  abfconditi 
Cecerum  ad  Saranam  cuni  Icfum  in  dc  carcc ,  dit 

non  eil,  vadepojl me  Satana  .  fed  dictum  eft,  vnde Satana,'fc 
ptttm  ejlenim,&c.  Ad  P(  ciUm  vcro  qui  :i'dhuc  pcccar 
cluserar,adeoqucpait  lefum  nonibac.dicicur , 
Sata>ia,fcanda!ttmcs  niihi.  Vadc-  poit  me,  ld  cft,  fcqtiei 
K     QuaDei  funt,  & c.  Meacft  voluncas  &pacris,vt ; 
tchominum  moriar  .-  tu  non  vis  granum  irumcnci  :n  tc 
ramcaderc,  vcmulcum  fruchnn  allxrac. 

^  Sirfi 


Oiuifio, 


NICOEAVS    DE    LYR.A. 
1      Et  egrejfus  eji.  &c.  Hic coiifequentcr  defcribitur  increpatio 
Pctri  fpcculiter.Ec  prime  ponif  mcrepatio  Pctri.Sccfo,incitatio 

ad 


ad  pilma  martyrij,ibi.  Et  ccnnocata  /Krta.Circapnmupremit 
de  Cliriito  hominu  falfSopinio.Sccudojfubditdifcipuloiu  si 
COguttio,ibi.r«/iC dixit iifs.  Vao3&c.  quia  Pctius pro  I 

apofto 


MORALITER. 
f  lntmogabat  d>fci.&c.Vcr  hoc  aitcndcn.s,quod  doclores  dc- 
bent  mquirere  dc  fua  fama.ur  ii bona  lir,  bonis  opcnbus  augca- 
tur,  fivero  mala,  orcafio  rollarur.  Nam  bona  fama  doaoris 
mulrura  facit  ad  doannae  iruftum,  &  mala  ad  detrimentum 
Gregor.  Ciuus  vica  dcipicitur,  rcftat  vc  cius  pracdicaiio  con- 

tcmnatur: 


temnatur. 

f     Etia.do.&c.  Scquitur. 

{     Vade  rc.ro  mcy&c.  Per  hoc  oftendir  quod  illi  qui  detinent 

aflfeclu  camali  adhuc  apn  nonfunt  curo  fequi :  proptcr  qu 

petenti  quodpermittcrei  eum  primo  fepclirc  parrem(uucu< 

xit :  Dimittc  mortuob  fepdire  tuortnos  fuos  Matthx.8. 

Sif 


5(59 


M 


arci. 


c 


a 


p- 


vm. 


J7 


?o 


|a  Siq*h  »ult,&c .Beda.Pofiquam  myflerium  fux' pafflorjis 
5  &:  refurrettionis  oflendir,horrauir  omnes  ad  mntandu  paf- 
fionisexemplum.&ornnibus  f.-lutempromiccitnnimaruin, 
Scd  pcrfectioribus,  quanra  pafiiirus  quod  a  mortws  rciurre- 
cluriis  eflec  aperuicformam  tnbuens  predicandi ,  vc  fcilicct 
proiuoquifquc  mo 


doinflruatu1  .ncque 

jnfirmisaluoracon» 

rnircancur, 

t»    pcnega.  Non  va- 

lec     apprchcndcre 

quod  \  ltra  ipfum  cft 

1"  (i  nefcierit  maecare 
quodeft.Nifiquisa 
frmeripfo  deficiac, 
AdDeumquifupra, 
ipium  eft,non  appro 
pinquat. 

#    Theophylac- 
tus.  Sicutqui  abne- 

p^at  alterum  fratrem 
lutpatrcmquamuis 
vulncretur  aut  mori 

•■  ancur,  noncompati 

*crurnecirritatiir  ,  fic, 
^nosdcbemus  fper 
nere  copus  noftru, 
,c  fi  vulnerari  con- 
tingatpa  1  noncute 
nus. 

Tolhtcncem.  Vel 
lerabfiincntiam  ma 
erandocorpus ,  vcl 
:cr  comp  iflionem 


fragendafunt  dr fidcria  rerrena  Vndc  fequi(.Qu'J  e.pro.&c.  D 
e     £>^i  enim  t»r,Qjia  multiauaritiam  vincunc ,  Isbencia  de- 
fpiciuntjfed  fidci  reicitudinem  quam  habcnt  verecundia  itn 
pedit,non  exprimunc  vocc^t\ddit.Qjti«nim  me.&c. 
•$«  VICTOR  ANTlOCHliNVS.Nonficefffifide 

animo  rctincas ,  aut 


Prius  folis  difcipulis  Io.ju«:batur  altiora  arcana, 

hominum.Et  conuocata  turba  cum  difcipulis  fuis,  dixit  eis; 

Siue  difcipulus  fiue  alius.         b     Alter  ftiiftus  ex  altero.         c     Veter  cn>  homiuem 
exuai,&  nouuui  induat.Vnde  Paulus'  Viuo  cgo  lam  non  ego,ui»it  autem  iu  me  Clirimis- 

Si  qu'is  vult  me  fequi ,  t  dcncget  fcmetipfum  ,  &  tollat  cru- 

2  Ac  fi  dicatur  agricola:,frumentum  ii  feruis,j>erdis. 

b  ccm  fuam ,  &  fccjuatur  mc .  t    Quienimvolucntanimam 

*  S\  feminas.renouas. 

d  fuamfaluamfaccre,petdeteam  .  Quiautem  perdideritani- 
mamfuam  propterme,  &euangdium,faluarneamfacict: 

a    Q.ln  adueiiitate  petde  ;da  'eil  animp.i  n  pace  autcm  cor  muniendnm  cmni  cuftodia. 
b    Tcmuore  pa.is  quia  ltcet  nucie.licci  sunbirc- . 

Quid  enim  prodetit  homini  fi  lucretur  mundum  totum  ,  & 
tdetrimcmum  faciat  anima;  fuce  ?  Autcjuid  dabit  homo 

Cirdcorcnpcre. 

commutationis  proanimafua  ?  Quienimmc  t  confcllus 


cordc  tantum  crc- 

das,fcd  opus  cfl  pra? 
i     tcrca     confcfiionc 

qux  fic  ore  .  Neque 

cmm  fruftra  fua  nos 
t     g.ratiaChriflus  iun- 

gic;  vcmmquolibe-  JMat.tf.d, 

ro    ore  eum  profi-  Luc«'/-g-. 

teamur,  maioremqj 

dilectionis  aneotum 

in  mcdium   affera- 

mus ,   adcoque  illu. 

ftriores  hac  ratione 

euadamus.     <•  n 

f    ^wcurf/co.BEDA. 

Cum  de  futura  vita 

loqucrecur,  ldco  nc-  t  enntWiu 


fuerit ,  &  verba  mea  in  generatione  ifta  adulfcra  ,  &  pecca-  3    ceflariu  fuic ,  vc  hoc 
_:__     o.ci:..„l i—Z. e_i i-      4    piomiccerec  dcpce- 


tricc,  &filiushominis  t  confitebitur  eum,  cum  venerit  in  * 

t 

a 


s 


gloriapatrisfuicumangelisfan&is   Etdicebatillis  .  Amen 

Conlolatoria  piomiflio.  a    Dilcipulis.        b    Ad  hoiam 

habituri  vitam  zternam. 

dico  vobis,quia  funt  quidam  de  hic  itaantibus-,qui  non  gufta 

a    corporalem.  b    Ecclcliam.        A!  asvcnientis  vel  viuentis. 

buntmo'rtem,donecvideantrebgnumDci  t  vcniensinvir 
tute. 


mimum.  Decorpo- 

c  dici  c  I-aulus .  Cafligo  corptts  meum,&  infer.re.&c.  Idcm  de 

ompafflonc animi.Quis itifirmatur,& ego non infi  mor? 

Qj enim.Bedz.  Duo  tcmporaecclcfia  figmficac  ,  aliud 
'  >erfecucionis,quado  poncnda  cftanima.Aliud  pacis.quado 

frangcnda 


pce- 
h:tentivita,vtrudes 
adhuc  difcipuli  hac 
confolatione  con- 
fortarentur,ficutde  Pfal.104.sl. 
Iudaico  populo  dici 
tur.  Dedit  iltn  re^ones  «  yeaifot 
gentinm ,  &  U.fo.pof. 
vt  cuilodiant  iuflifica- 
tiones  ei9 '  &  Irge 'et9  req 


o 


l^egnum  dci  ,  &c. 
Idcft.ecclcfiam  contra  mundi  huius  gloria  cre£lam. Vcl  fu- 
turam in ccfis  bcattud'ncm,quam in monte vidtrunt.QcT 
pia  prouifioe  iatiu  cfl,vt  xrernum  gaudium  camctfiad  bre 
uc  njomentu  pr^libatiijad  «ducrfa  krcda  forcius  animarec 

*  C  A  P.    . 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

poflolif  refpondit.Tcrtio,ponitur  Chnfli  patiionis  prennncia- 
o,\\>\ .  Euapit  iui  iw.ere.  Qjjarto,defcribitur  Petnincrepatio, 
n.E:  apprebcndensTttrus  rurn.  Petrus  enim  ex  lelofhr.fti  vole 
atimpedireeiuspafsionem.  Etquia  iltc  zelus  crar  mdikretus 
oiapalfi  >  Chnlii  er.it  t  rdinata  ad  falutem  gcnerts  humani  ideo 
lerait  duram  r.  prelieniioncm.  Scntcntia  autem  partium  iftaiu 
atet  ex  d  ctis  MJtthji.io'. 

itcontioca.  Quia  Chnftusincrcpauerat  Petrum  volentem 
nptdirep.iii  intmems  ,  ideohic  confequenter  inuitat  fidclcs 
fi  olv-rantiam  palfionij.  Et  pnmofacit  hoc  vcibo.  Secundofa- 
1 1  inprmcpio  fequentis  cap  Sententia  primc;  partispatet  ex di 
ti» Mn.  1 6  hocexteptoquod  fubditur. 

'  Q^i enim m- > onf '  p<s  ,&c.  H^c  elt  uera  Iitera,quia  fichabent 
intiqm  fibri  &  correc"ti,&  ct  Gr^ci,Et  hocpatet  pcnllud,  quod 
lubctur  Luc.p.vbi  cadc  fcntcntia  penitur  pcr  alia  verba  iic,  q  me 

erubueric 


MORALITER. 

Ji  ^mij  wtlt  pofl  me  fequi,&  c  .Beda.Perfecutionis  tempof  e  po 
nenda  tftanima.  Pacis  autem  tcmpore  frangenda  funt  defidena 
•crrena, 

U 


crubuerit  &  meos  fermones. 

3  \n  generj.Quia  Iud^i  defcenderantapatribusquiadidolola 
triam  dcclinauerant  dimiflo  Dco  qui  eos  de'"ponfaucrat in  datio 
ne  legis  in  monte  Sinai,Et  ldeorilu  ab  eis  defcer  Jeates  adulte- 
rageneratiovocantur. 

4  Etpeccatiice.  Quialicut  patreseorum  perfecuti  fuerant  prro- 
phetas  eos  occidendo ,  ita  ipfi  pcriequcbantur  Chriftum  morcc 
eiusquerendo. 

5  Etfilm  hominis,&c.Y\ectQ.\tt<\  litera.quia  fichabent  gr^ci 

6  Antiqui.Etpatetper  itudquodhabetur  Luc  o.c.vbi  dicif. 
Ltfiliin  bominii  eiubefcct  tum.i.non  retognofcet  eum  de  fuis,Ii 
cuthomonon  Ibentcr  recognottit  illumdequocrubefcit.Etn 
talem  modumloquendi  dicn  Hieio  dc  quadam fancla  Qma  no 
eftconfufaChriftum,ChtiLtusnonconfundetuream.Neceftcu 
randum,  fi  eftimpropr  a  locutioiecundum  regulas  grammattcj 
quibus  non  (ubiacet  theologia. 

CUT>. 


f  Et  dicehat  ;7/j,^c.Guftare  mortem  eft  incurrere  culpam  mor- 
talem  ,  quod  non  fac.unt  illi ,  qui  regaun  Dci  femper  at- 
tenduHt  ,  vcl  qm  fcucruaten»  vcnicntii  wdicis  tontremi- 
fcunt. 

MORAL- 


vn 


Glof.orcL&NicelaideLyra 


V 


0 
A 


luc.^.b 


C  A  P.    IX. 

ETp1<tre:,r'-r  Hictonymus.Pofi comminationemcrucis 
refbrrcftioni5eloriaoftcoditur,vnde,'f(frqurtiiri 

a     Etpnil  dics,&c.  Vt  non  rimercnt  opprobia  crucis,qui  ocu 
lisfuisviderantglon.unrcfurrecUonis. 
Hcda.  Er  poft  dics 

C    A 


i  »ifut 


IjsLttt.!?-  S 


fev.Lucas.  F.tctum  cft 

autcm  pofl  hxc  vcr- 

ferc  dscs  oSto  &cc. 

i  *x.*7.3  Q-fcjn,,  cjj-   rcllirrc- 

X-liC.JP.  U  .  -  r 

irjonis.glona  rnaniTc- 

ftat.vt  oficnlacelciiis 

vita?  dolccdmc  ,cnn- 

ftoriim    cord.i    qux 

hoc  audi:*e  pofsuc  rc- 

foucat ,  &  oitonario 

numcrovcrum  tcrn- 

porc     rcfurrcftionis 

gaucnti  doccat  cfscve 

tmu.lpfe.n.port  fcxta 

1..bb.-uiquacruccma- 

fcendit,&  fcpnmam 

quain  fepulchroquic 

iur  a  tnottuisrefurre- 

xtc&rnospofl  fexhu 
;cuhecacesinqui 

huspro  domino  paci 
■dcmus  &fepcima 

animarum  quar  tnterim  in  alia  vica  ngitur,  octaua  xtatc  rcfur 

ecmUs.  QuodautenVMacth.citi&Marcus  domiuumpoit 
'£  k  x  dics  v ansfiguratum  dicunt,  ncctemporc ,  ncc  myflerio 
dfcropanc.inrcnim  mediosdics  rantumponunt.  Vnde& 
abioltttepoft  fcx  dies  d:cunt  faJum.Hic  primum  quomodo 
hoc  Jominus  pt  omifit  &c  vlcimu  quo  co  mplcuit  adiungit,& 
iotcmperacius  ponir,ferediesocto.  Et  Myftice.Illi  poit  fcx 
mundi  a?tates  fanctisabomnilaborequiefccndum,hic  vero 
rcmporeodtauoflgnificatcfsercfurgendum  .  Vnde  fextus 
BfrL  &a  l'filmusproo6tauainicribitur.D»e>je;«/«rorcf«o,<^c.  Quia 
pcr  fc-x  .Tcttes  quibus  opcrari  licet ,  prccibus  eft  infififcnciu , 
nc  I  octauo  rCtt  ibutionis  tepore  ab  irato  tudicc  corripiamur . 

afr  Vict.u-  Antiochcn  Lucas  poftoctodies,quxfequuntur 
accidific  fcr;bir,vcrumh.rcnonpugnant,  fed  oppidointer 
,  fcconfpirant.  Quandoquidem  Lucas  diem  quo  Dominus 
diiit/unt  quidam  de  hic  ftantibus,  &  ilium  rurfum  quo  Pe- 
trum  lacobum  &  Ioannem  fecum  affumpfic,  ceteris  connu 
mcrat.Marcus  autem  tantum  fex  illos,qut  inter  duos  cxtte 
mos  intereeffcrunt,perccnfcc . 
luc.f.d  b  fnmontemex.Bcd.ln  montem  vtorarct,fccundum  Lu- 
cam.  Inmontcm  oraturus,vt  fic  tiansfigurandusafcedit,do 
ces  cos  qui  fruchl  refurrecrionts  cxpcclat ,  qui  regem  in  de- 
core  fuo  vjdcre dcfidciant,  mcntcm  in  cxcelfis habere ,  &: 
conimuisprccibiisincumberc.  Tres  folummododifcipulos 
feru  ducit,vel  quia  mulci  vocan.pauci  vcro  elecci .  Vcl  quia 
qui  fidc  fanchrtrmitatis  incorrtipra  mcntc  fcruauerint,tunc 
^terna  eins  viiionc  merebuntur  lecari . 

#  Victor  Anciochenus .  Potcrac  fane  in  domo  gloriam 
fuam  difcipulis  patefaccre,veru  quod  moncis  ccllitudo  qua 
•damcummaieftatisillius  celfitudme  cognationem  habc- 
rct.quos  fccum  exdifcipulisaflumpfic,  in  moncc  excelfum 
fubduxit. 
~  c  rr.jw/^K^wy.Bcda.Nonveramfitbftantiamcarnisamifjt, 
fcd  glonam  fucura;  iux  ,  vel  noflra:  rcfunccttonis  oftendit . 

Talis 


Talispoft  iiidiaumcunftisapparebitcleftis.Tn  ruiirioih  f 
mafcrui&bv>nis&mafis,vt  imph  quem  fprcuerc,quem 
dari  negauerc,milires  qucm  crucifi_  rc,Pi!,-.uis  Herodefqi 
qucm  uid.cauere,  n«  q  ieanr  iudiccm  agnofccrc. 
#    Viuor  Anriochcrtus.Tranjflguraiio  c!o  qua  hic  a<>itt 

fecudu  qbendaexti 


P  V  T     IX. 

Mqhi  »»<-ati  pauci  vcrj  cle^i. 

T  pofi:  dies  fex  t  aiTumpfit  kfus  petrum  &  l 
lacobum  &  Ioanncm  ,  &dncit  illosinmon- 

a    Koiifub.liniiam  fcramcarnU  amiCt.         Cloriam  rcfurrcitio  oftendir. 

tcm  excclfum  fcorium  folos  ,  &  t  transtigu-  * 

i    Sinfti.  '  ^f 

d  ratuscllcoramipfis,  &ve'ftimcnta  eiusfacl:afuntfplende 

a     Pc\;u'<  amplmt  laua  ine  ib  iuiqmt.itc  mea.  b     Non  pojeil  in  tcira  ^claritatem  date 
lidclibiit  fuis  qujni  ei»  conlieruat  in  c^hs. 

e  tia  cxcandidanimirvelutnix  >quaiia  fullofupertcrrano 
f  potcadidafaccre.EttapparuitillisEliascu  Moyfc,&crat  t 

Stujicta  lus  un;i  cl.uitate. 

g  loquetcs  cum  Tcfu.Et  refpondes  petrus,ait  lcfu.Rabbi  bo 

n    '        QuaamisfUipcraflus.iiifituin  tainen  fibi  altertum  indtcat  . 

nii  elt  nos  hic  efle  &c  faciam9  tria  tabcrnacula,tibi  vnu,  & 

Quafi  ftupefaftus. 

Moyfi  vnu,&  Eliae  vnu.Non.n.fcicbat quid  dicerct.  Erant 
i  enim  timorc  cxcerriri.Et fa#a eft  nubcs obumbras cos,& 


_ 


iuimhiloorcfacla  c 
Na  vt  Mattlmis  n? 
rat.Facies  eins  rcfplcdi 
fffot,  vcjiimenu  autt 
cius  fafla  sTa  alba  vt  ni 
Hinc  tamen  tnfcr 
nolicct  aliquam  n;i 
ralis  formjc  mutatit 
ncm  in  celcfri  illo  r. 
gnOolimfuturam.\ 
cnitn  Chnfii  cf) 
fecundum  fe  non°c 
immutata,  fcd  tantu.I 
illuftrata  ,  itanecnf 
fii    quoquc  qui   co 
porc   claritaci    illn 
conformabuntur ,  i 
cundum  formam  mt 
tabuntur,fed  illorul 
tantum  corpora  qua  I 
dam     fplendoris 
Jucis  acccfs  ioncm  1  \ 
ceptura  funt. 

d  Et  ve/1.  Vcfrirr.eti domini  fancl;i. Vndc.Q^iin  cbriHo  ba 
e.Chri.in.Hqc  domino  1  n  mundomanentc  vidcbatur d^B 
fta.fed  ipfo  montcm  pctcnte  nOuocandorereflilgent.j| 
hunc  qmdemjili)  fumus  Deifcd  nondum  apparuitquod  trimus  .■ 
ergoappatuctitfimilcsei  erimus,quia  vidcbimuseutnM 
ti  eiljVnde  fubditur. 

c    Qvaliafullo.et  ap.&c.Moyfes  fanctus  morruus,  Elias  vii  k, 
incehtmraptus,vifiin  maieiiicecudorhino(vc  Lucas  dki 
futuram  in  illo  omnium  fanctorum gloriam fignificant  <[■■. 
tcmporc  ludicii  Vel  viui  in  carne  rcperientur,vel  mo- 
tf    VICTORANTIOCHENVS.Moyfes&EIiaspra-I 
teris  apparet.Cuius  rei  plures  funt  caufcr.  Primo  hoc  fa  ^ch 
loru  opinio  rcfucabatur ,  qui  Chrrflu  Efiam  auc  leremia { 
vnumex  prophetis efle  cxiftimabanc.Mox  vero  planuml 
hocmyfterioeuafit.Apoftolum  Petrum  redte  laudatu,qu  I 
Chriftum  Dei  viui  filium  effe  confcffus  fuerat . 
f  Elias cKw.Bed.LegisIator ,  &  cximius  prophctarumat 
rent .  Loquuntur  cum  domino  in  carnc  viuentcoftenc 
ipfum  efle  que  icx  6c  prophct^  promiferunr.Non  in  ir... 
fedinmoncecumillo,quia  qui  terrenadefideriamttctil 
feuntfolut  maieftatemfcriptura;  fanda?qua?tndominojl 
plcta  eft,perfpi'ciunt . 

g  i\abbi.Qaauis  ftupef.tilus  infitum  tamen  af&dlum  fibi 
dicar,obI:tus  fanttisregnum  promitti,non  irt  tems,fed  &l 
ccjlis ,  &  fc  &  coapoflolos  mortali  carnc  indutos  immorcl 
vitc^flatu  fubirenon  pofi'e,&  domum  manufadfam  nccei* 
nam  non  efle.Lcgi  quoq;  &  prophctis  &  euangelio  tria  • 
bcrnacula  faccrecupiccum  non  poflinc  feparari,  vnuml  • 
bentiatabernaculum.idtftecclclianiDci. 
h  Bonum  efi.Muko  ergo  melius  choris  fanclorum  intcre  , 
dcitatis  £fi  ui  vifionc.Si  fic  dcicdat  humanitas  Chnfti  tr  - 
figuiaca,  &  duorum  focictasadpun£fiimoftcnfa. 
i  T>n<besobnm.  Vndequiaquarfiuit  maceriaJc  tabernacul  11 
j@  nube    F 


N  I  C  O 


L  A  V 
C  A  P. 


S    D 
IX. 


£    L  Y  R  A. 


liT7  Tpoffdies.  Hicponitunncitatioad  martyriumfatfto.  Illud 
±2j  cn  m  quod  maxime  cxcitat  ad  tolcrantiam  martyrij,eft  ma 
giiitudo  prxmij,qit£  magis  mouct  vifa  quam  audita,  idco  Cbri- 
itusoiiendit  tnbus  principalibns  futsdifcipulis  glortamrefurre 
cTtitjnis  in  tran.figurationc,  in  qua  ofiendit  fe  eis  in  claritate  glo 
nx.Etprimodcfcribituriflaoffeniio .  Sccundocxhoc  mouetur 

qu?. 


quzftio,ibi.Ef  inlerrogabant  rww.Scntcnna  ifiarfipartiu  patc  x 
dic~tis  Mat.  I7.cxcepttsquacfequuntur. 
X  Et  transfi.Non  cit  mtelligcdum.  quod  figura  corporis  Cli  i' 
fuerit  mutata,(ed  quia  figutA  eil  in extrcmiratib.corporis,  t  - 
miltter  claritas  glon^  cj  tuc  in  corporc  fuo  habuit  eil  m  exuc  - 
tatccorporis,cV  16  vocattransfiguratio,  &  pcrralcmoduloqn 
di  dicit  Apoftolus  Plnl.j.d.  Satuatorcm  expedamus domin. 
ftrum  Itfum  Chnfium ,  qui  rcfomabit  corpus  humilitaiis  n<v.  *■ 

confi  1 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

I  Et pofl  dies,&c.  Scx  diebus  facl us  cft  mundus  Gcn.  r.  propter 
quodper  fcx  diesfigurari  potcft  totus  mundi  decurfus,quoco- 
plcto  Chriftus  fuos  vcrc  difcspulos,id  cft,  elecUosducct  in  mon- 
tcm  cxcclimn ,  ici  cft  lucceium  empyreum  gloriofos  m  amma  & 

cor- 


corpore  vidcntcs  cius  gloriam  fingularcm. 
f  Et  apMis  El.cum  Moy.i,  lcgcm  &  prophetas  cum  euang  o 
concordantes.Quod  autcm  Petrus  dixit,Faciamus  hic  tna  tr.l  - 
nacula,nefciuit  quid  diccret ,  nam  omnium  erit  vna  gloria  li  c 
vnus  deiianus  diuinus^licetinillaiint  diucrfi  gradus. 

Trt 


j73  Marci 

/?  nubis  acccpfc  vmbraculu,  vt difcac  in  refurreccione  no  ccg- 
mine  domoru ,  fcd  fpiricus  fanci:i  fanctos  effe  protcgcndos. 


Cap.  VLIL 


574 


r  ViCtor  Antiochcnus.  Quulergoi 
fecohaereant  ,  paucis  expcndamus 


tiic  eft.  Q^d.  Hic  vcre  eft  ille  que  Moyfes  jfte  vcbis  pro- 
miflc^huicauiaiknte&ocsaufciilcareiubete.Notaq,  ucut 
in  bapcifmo  fic  in  monce myfterifi  trinitatis  dcciarat' ,  quia 
olonam  eius  quj,in 

a     Patri*  pro  filio  refpotidentis. 

a  venit  vo"x  dcnubcdiccns:  t  Hiceft  filiusmeus  chariJlimus 


baprifmo  credrnces 
..:,  confitemur,in  refur 


Quomodo  h.rc  inter  D 

umdifcipuliin  111011- 

ce  adhuc  effenc,  Domimque  transfigurauonem  tora  mcon 

fpexifTenc,&  regni  illius  nonnnllum  lam  gnftum  haufifienc, 

dceo  illum  confuluerunt ,  quod  fcriba?  &  phan  fa-i  de  Eha 

aducntu  ftequenter 


a    Moyfes  &  Elias  ierui ,  huic  faciendum  "beruaculum  huic  fe ruiendutn  rion  illis.  Et  JMoyfei 

tanquana  me  ipium  audictis.  b    Vbi  corpit  fihus  deli»n.iri,  mox  ferui  djfceflirunt  ne  aa  il- 

los  vox  ficla  ptuarctur. 

b  aiiditc  illum.  fct  ftatim  circunfpicicntcs ,  ncmincm  amplius 

Poft  transrigurationeni. 

c  videruntnifikfum  ftantcm  tantum  fecum.  t   Etdefcenden- 
d  tibus  illis  defnonte,  prxcepit  illis  ne-cui  c\ux  vidiflentnar- 

Nemini  dicentes. 

rarent,  nifi  cum  filius  hominis  a  mortuis  refurrexcrit    Et  ver-  : 

Hoc. 

e  bum  continuerunt  apud  fe,  conquirentes  quideflet,  cuma 

a     Qji.  Siiatnapparuilli  in  gloria.Quid  ergo,&c. 

mortuis  refurrexerit.   Et  intcrrogabanteum  dicentes:  Quid 
ergodicuntpharitai  Scfcrib.T,   quia  Eliam  oportct  venire 

a    Nonatttet  c:Hecundusaduenrus,  nifi  ille  prscedat.  Qd.  Mon  «i  hiciduentusrjuem 

putatis.^uem  priccderet  Elias :  Eltas  enun  <um  vei)erir,£cc. 

f  primum  ?  Qui  rcfpondens  aitillis :  Eiias  cum  venerit,  primo 
rcftituet  omnia :  quomodo  fcriptumeft  t  infilium  hominis 


a    Sic  &  Elias. 


reihone  vidcces  col 
ra  Jaudabinuis.Hicfpi- 
rirus  in  nubc  luncja, 
jllicincolumba  ,  qa 
qua  percipit  fidem 
qfquis  fimplici  cor- 
dcferuat :  cuncluce 
aperri"  vifionis  qua 
ciediderac  conccm- 
plabicur  ripfaqueil- 
luftrabicur  gracia& 
in  perpecuum  pro- 
tegccur. 

Et  flatim .  Beda. 

'Cufierct  voxfuper 

Blium  hominis  m- 

liictus  cft  ipfe  folus. 

^uia  cum  matufc- 

iauericfeipfumcle- 

:  cricDeusom- 

iiainomnibus:imo 

pfecum  fuis  vnus  p 

iiaChnftus,  i.capuc 

corpore  fpJendc- 

, vndc.T^ emo  afe- 

in  ca!:im,niftc<ide 

yditdecalu  fil  usbo 

toinis  aui  eft  in  ca-lo. 

Trxcepit  iliis.  No 

c  gloriategnifu- 

InjricVtriumphiqua 

Hn  mcnce  oftcdcrac 

Ipublice   piachcari: 

[lc&incrcdibile  ef- 

||ec  pro  magnicudi- 

ffic,  &poft  cancam 

pud  rudes  aniims  fequens crux  fcandalu  faceret. 

Ip    Vrrbumconv.  Hicrony.  Jdcft.cumabforpcamorsfucrit 

ftoria,noneruncin  memoria  pnora.cum  abftulericdo 

11  filix  Son  aufcrens  omncm  lachrymamab 

isfanctorum. 

Qitidtrgo.  Tradunc  fcribxfecundum  Malachiam,quod 

s  vcniat  anceaducncu  faluacoris,  &  redticaccorda  patru 

idpatreseoru,&  reftituac  oia  lnanciquumftaium .  Exifti- 

rriantergodifcipul<  hancaduencusgloriamclTe.quam  vide 

^  anc in  moncc,&  dicuc  Si  ia vcnifti  m  gloria, quare  pnjcur- 

"or  cuus  non  apparecf  maxime  quia  videnc  reccffilTe  Eham. 

*     Vidor 


Quaii  dicat.  Vcntunrs  cf>  Elias  ipfe  in  corpore  , 
vemt  tn  fpiritu  ot  virtute,lcilicet,Ioann,s. 


fed  etiam 


vt  multa patia^urjck  contemnatur.  Sed  dico  vobis,  quia  &  e-  t 

>■  a    Spreuerulr,  decollauerunt. 

lias  veiiit,  &  fecerunt  illi  quarcumque  voluerunt,  ficut  fcri- 

De  montc. 

Etveniens  addifcipulos  fuos,viditturbam  * 

Difputantej.  ' 

magnam  circa  cos>  &  fcribas  couquircntcs  cum  illis.  Et 

a     Indocti,non  fciibifapienti-s.  b    0^_'i! ; t ti! tns. 


ptum  cft  dc  co 


Ttmo.  n  yi)  <:A  in  charitate. 
br 


confcftimomnispopulusvidensf  Iefum ,  &ftupefacl:useit, 

a    Quafi  ferui. 

&expauerunt,  &accurrcntcs  falurabanteum.   Etinterroga- 
uit  cos :  t  Quid  inter  vos  conquiritis  ?  Et  rcfpondens  vnus 


in(H-chab  banc  Do 
minus  nucem  coful- 
tusjprppheteoracu- 
Jum  non  mfirmat, 
fcdconfirmac. 

*  Theophvlacius. 
Proponic  auce  lioc  tMat,I7-b 
dominus  ad  refiflen 
dum  phanfsorum 
opmioni,  qui  ccne- 
bancquodprimiad- 
uentus  priecurfor 
erac  Elias  ,  quafi  ad 
inconucniens  cos 
adducercc,vnde  fub 
dic,  jgr  c'it',modo  Jcri- 
ptumcft ,  cfc. 
f  J^-s«ir«cf,  &c.  Sci- 
licct  conuerret  cor 
Patrumad  filio.s,&  i  te&Uo. 
cor  filiqnjm  ad  pa-  ^ 
tres.Reliituftcnim 
morti  quod  debec 
&:  diu  viuendo  fuftu 
lic,  vndeaddit. 
g  Er  qimnodo  fcrip. 
Quafi  dicac.  Sicuc 
dc  Chrifli  paffionc 
prophece  miilrifarie 
fcnpferunc:ficcv:£- 
lias  nuilca  p,,ffurus 
efi.  Reflitnec  crga  t 
omnia;  Pnmo, c  ■- 
da  hcmiiium  il'ius 
tcmporis  adcr^dc  r» 
dunun  Chnftu,'cii 
flendum  Aniichri- 
fto .  J.'Cinde  poncc 


eum. 


animam  pro  Chrifto. 
h  Turbam  H»tf£».iw.Hicro.Noeft  requies  fubfole,fcmp  oc- 
cidit  paruulos  inuidia,  magnos  percuciucfulgura  m6tes,alij 
difcences  cii  fide,auj  lniudetcs  cu  faflu,ad  ccclelia  veniunr. 
i  Conquirentes.  Bcda.  Quid  conquirercnt  euangelifta non 
dicit.Sed  poteft  intclligi  dehocquxftioncm  motam  fuifle, 
quare  diicipuli  da-momacum  qui  m  mcdio  erat ,  no  pollcnt 
liberare.  Hoccmmex  fequencibus  concipi  poteft. 
K  Et  interroga.  Beda.  Nocaquodloca  rcbus  congruunt.  In  F 
monte  orat,  transfbrmatur,difcipuhs  arcana  fua?  maiefl.itis 
ipcnt,  in  hno  a  turba  excipitur,miferotu  fietu  pulfanr  Sur- 

fum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Ciifovratutn  corpnri  claritatis  p><t. 

1  PMir.Sicut  1  n  liaptifmo  Chnfti  auditum  eft  teftimonium  pa 
"'^'lefilioeiu';  na^urali ,  fic  &  in  ttansfiguracione.  Cuiusratio 
«'i.quiahominesfiun'  filij  Dei  adoptim  per  allimilarit)nem  ad 
f  nriooem  naturalem  lpUusChrifti .  Quacqaidem,3liiuiil;itio 
"r<fdpciter.Vnomodoinprifenti  pergratiam.Alio  inodom 
&  pcrfectius  per  gloriam  ,  fecundumilluJ.  I.loan.  j.a. 
Nttntfili]  |)ci  fumus,&  nondumapparuif  quid  cnmus:  Scimus 
quoniam  cum  appatuent  iimiles  ei  erimus:  quoniam  videbimus 
eum  hruti  ell .  In  baptifmo  vero  Chrifti  data  elt  aquis  virtus  re- 
gcnerandi  per  gratiam.  In  transfigurauone  vero  oftenfa  eft  cla- 
ntas gionae  in  corpore  Chrifti.Et  quia  in  iftis  duobus  vt  dictum 
eliaHimilanturhominesfilio  Deinatuiali,ideoc6ueniensfuit, 
vtin  baptifmo  Chnfti  &  e  ustransfiguratione  andiretur  tefti- 
monium  patns  de  eius  naturali  fihationc . 

v     Et 


MORALITER. 

TrxccpitiHis,  <&c.  Perhoc  oflendensquod  fecrcta  cjyuina'no 
n'fi  dcbitotemporcfunt  publicanda.£//<«  cumvrne.  Sequitur. 
f    Stddicovobistjuia,&c.  Perhocoftendit  dupliccm  Eliam  , 

ficut 


2  Etvcrbumcon.  Secundum  pnceptum  Chrifti. 

3  Conquirentes ,  &t.  Videbatur  enim  eis  inconueniens,  quod 
Chrift us  morerctur  &  rcfu  rgcret  a  mortuis  :  poftq  uam  videra nc 
eumincliriratcgloriofa,  .riquam  alj  venient  poftrefurreftio- 
nem  ,  ideo  terminus  rciuncctionis  vcl  iinis  lam  vidcbatureis 
completusin  Chnfto. 

4  Et  veniens,  &c.  Hic  oftenditur  difcipulorum  Chrifti  impo- 
tentia  in  hoc  quod  non  poterantcuiaredaemoniacueisoblatu. 
Vbi  fic  proceditur  ,  quia  circa  hanc  curatione  pnmo  oftenditur 
difcipuloru  impotentia,fecundo  Chrifti  efticacia,  ibi.J^tti  rcfpcn- 
dens  eis  Jixit.O  ^eneratio,&c  Tcrno  vtriufque  caufa,  ibi.  F.t  cttm 
intro^ffain  rfo.Sententia  iftarum  paitium  pa  ct  ex  diftis  Mat.17. 
exceptisquxfequuntur.firi-f^/wjje^c.  Scilicet,quosclim:ferat 
aflumptis  tantum  fccum  tribus,coia  quibus  transfigiirai us  fmt. 

5  Vidi:  turbam,&c.coni]ui.  C»uu  dcridebant  eos,co  quod  lenta 
uerant  curare  dcmoniacum  eis  oblatum  &  non  potuerant.vt  pa- 
tet  in  litera  fequenti. 

*4tliu4 


ficut  &  aduentum  Chrifti  duplicem  .  Otlicium  p'rimi  Eliae  facit 
Itomo  moncns  fratrem  chancatiuc,  ficut  &  primus  achienruj 
fuitinmanfuetudine.Officium  vero  fecundi  facitprxiaiuscor- 
ripitnsvx  authontate,  quiafecnnd-as  aduentuscritinpouiuu 
ckmaicftate. 

Magii'e-f 


575 


Glof .  ord.&  Nicolai  dc  Ly  ra .        tft 


A 


.'*;un«lu  70. 


t  W't.  IJ.C. 

Luc.  >,  9 


t  illfi  ad  enm. 
t  djiiffpEc, 


Aimi  difapuJil  mvftcria  rORni  rcfcr.it, dcorfum  rurbis  pccca 
miifrlclitrJsexprohrar.Surfum  vo  cpuris  hisqmau  lit» 
poterat  padit, deorflim  malos  fpiis  CXpeUt  .  Nfic pro  mcvi- 
10: w  1»  rjualiwrc alijs  afc edei e,nl its  non  dcfifhr delccndc-rc. 
F.t  htemgttut.  Hicron.  Scicfc  inccrrogac,vtconfdlio  pa- 
riat  &IuteffBx&  mur- 
nnir    corclis  noflri 
fermonibus  foluatur 
pnusvteffiDicini- 
qimatcstuaspriusvt 
uiflificeris. 
a     Et  dixi  difopalis. 
Lraenccr  culp.im  ob 
liquat  in  difcipulos, 
cum    fape  curario 
noncurnntium  ,fcd 


tutem.vd  vindiccc  fuam  cxpulfioncm. 
d    .  4b  infantia.  Hieronvmus.  Significat  gentilcm  pnpulurffl 
cui  a  nstiuirate  increuiccultus  ldoh  !um,vcftulccimmol;B 
rct  filios  fuos  dxnionijsvndefequitur. 

Eif.cquemercum,  &(.  Alijcnim  igncm,  alij  aquam  vcnt 

rabancur. 

PfprecandiperconqurfliontmeitpfBit  inconimo;h  filij.  ...  e       .AdlUUa.   HicrOt 


I     peprecanaiperconquritioncmc*|ij'Hu  i"«.««m'M«  .".|.  \,       .ium««.   niv.it.ii 

de  turba,  dixit :  Magiftcr ,  attuli  filium  mcum  ad  tc  habentem  t  Crcdulitas  noff 

fpiritummutum,quivbicumquceumapprehcndcrit,t  alli-  I  roftratal.nguair 

a    Hxron.Al1e.reccatorurnfpumatliultitia.  b    iiJtiinJia.  Ignauia. 


3 


-dit  illum  &fpumat,  &  ftndebt  dentibus ,  &  arcfcir.  Etdi- 
xi  difcipulis  tuis,  vt  eiiccrent  illum  ,  &  non  potucrunt 

«     Quafidicat.llncredulitasveQra  i«pedit  ialutcni. 

b  Quirefpondenscis,dixit:  t  Ogcncratio  incrddula , quam- 

a     Puerum  non  damonem,  vt  oftcndat  illum  darmonio. 

traditum  propter  pc.catum  louin  ve!  parenrum. 

cutandortim  impc-   1  diuapud  vos  cro  ?  Quamdiu  vos  patiar  ?  Afterte /llum  ad 
bTjS^o.Non  cme.  Et  attulcruntteum.  Et  cum  viclilTct  eum  ftatim  fpiri-  3 

tust  conturbauit  eum ,  &  t  elifus  in  terra  volutabatur  fpu- 

a    Non  quafi  ignorans  interrogiuir,.led  vt  dmtmnius  inSrmitatis  ofte  n 
fa  curationem  gtatiorem  faciat. 

mans.  Et  intcrroga'uit  patremcius:  Quantum  temporis  cft  ♦ 
i  cxquoeihocaccidit^  Atilleait.  Ab  mfantia.  Et.frcqucn- 

a     Mora'iter  ira  vel  libidinis.  b    Cup.ditatis. 

ter  eum  in  igne^m  &  in  abquam  miftr,  vt  eum  pcrderct. 
VAnr  Anrm    c  Sed  fi  quid  potes ,  adiuua  nos  mifertus  noftri.   Iefusautcm 

VK  a    Libertatcmaibitniindicat.  b     Qu*  Innomine  Iefu  poflulantur. 

aitilli.   Si  pdtescrederc,  omniapollibiliafuntcredenti.    Et , 
continuo  cxclamans  patcr  pucri  cum  lachrymis,  aicbat:6 

Alias  line  in. 

Credodominc,  adiuua  incrcdulitatem  mcam.  Et  cum  vi.  1 

a     Alias credentem.  b     Qjl  Comminatio  potintia  eft. 

dilTct  Iefus  concurreantem  turbam,  comminatus.  eft  fpiri-  * 
tui  immundo  diccns  illi.  Surdc  &  mute  fpiritus,  ego  tibi  * 

Cuius  prxcipere,  eft  facere. 

prxcipio  j  cxi  ab  eo ,  &  amplius  nc  introeasineum.  Etcla-  1 


homini  irsfricur,fcd 
vitio .  Non  txdio  af  ■ 
fectuu  hoc  dicit,  fcd 
Vt  medicusxgroco 
tra  prarcepta  agenti. 
Et  arguitpervnum 
Iudxus  incredulita- 
tis. 


chcnus .  Scriptura 
bunc  hominem  :'n- 
jfirmx  fidei  cxciciffe 
oflcndit.  Primocx 
eo  quod  dominus 
ait,  0  yeneraUo  incredu 
h,kcm.Sipotefiiscre 
dere  ,cmnia  funt  pojfi» 
bilia  credenti.  Mox  cx 
eoquod  cum  lachry 
niisadChnflumac- 
ccdcns,^(/i«KJ  dami- 
tie  iniredutitattm  mea'. 
pixerit..  Tertio  ex 

co  quod  dxmonio,  ne  denuo  ingrediatur  in  cum  Dommus 
jmperac.Qiiartocx  eo  cj,  ad  Scruacorc  dicit.Si  quidp<>tes,ad- 
iuna  noijiojtri  ra//<rrr»j.Quare  incredulitas  illius  in  caufa  fuic, 
quod  d  emon  ad  Apoftolorum  vocem  ccdere  noluerit.Di- 
ciSjfl  ita  cft,cur  Dominus  Apoftolos  obliquc  incufat?often- 
derevoluicnonnunquam  eciamcicra  orTerentium  fidcm 
argf  is  quibufdam  fanitatem  obringcre  pofle .  Ca:tcrum  ne 
hommcm  ad  dcfperationem  adigat,non  in  llhus  folam  per- 
f  inainorationisneruum  intcndit ,  fcd  generatim  omucs 
ludarosjncrcdulitacis  perftnngit.  Probabile  ht  cnim  nullos 
cxpraftntibus  ob  Apoftolorum  imbecillicaccmoffenfos, 
cadeilliscogitaffc,quaj  non  fatisconuenicbant. 
c  Statim  fpt.  Quia  dum  poft  pcccatum  ad  dnm  conucrti 
volumus,magis  a  diabolo  1  mpugnamur,  vc  vel  excutiat  vir- 

tuccm 


ma  eft,  nifi  mnnc 
adiutorio  Dei.Fiderj 
cum  lachrymis  optl 
tavotacapic  vc  cfl| 
Fiat  tibi  fecundurL 
fidem  tuam. 

*  Vidor  Ancir 
chenus .  Arqui  ficilj 
debar.vc  fecredeJ 
aieb3c,qua  ration  \ 
adiuua   mcrcdulitiB 
tcm  meam  dixcritl 
Non  vnius  racionli 
eftfidcs.EftcnimfB 
desinchoata,cf}rtB 
fumcofummaca.  E 
oifus  igicur  credel 
vt  dominus  vircu  \i 
fuaquod  dccrat,  a  | 
ijcerer,  opushab  j 
b.it.  Sicdifcipulia 
Scruatorcm  aicba 
^idauge  nobisfidendfl 
f    Surde  &  mute.  S] 
ritui  imputat  qucj. 
homini  prcftacdui) 
illc  audiret ,  neqi 
loquererurq  odp. 
cator  pcenirens  a ' 
dit  &  loquitur .  Em 
ab  eo  &  amplius  ntiyk 
t>oeas,&c.  Exiei 
hominc  nunqua  i 
uertirur,  ficor  fuum  feruaueritclauis  humilitatis,  &:  oil 
obtinueric  homo  municatis,  vnde  :  llilo  mihi  in  Dcum  p: 
cettorem,&  in  locum  mu.vt  fal.me  facias. 

*  Viitor  Antiochenus.  Qyod  dicit,  ego  pracepio  tibi.  idd 
uinar  virtucis  encrgiam,  etiamfi  humana  fides  non  adfica 
guit .  Quando  porro  addit .  Exi  ab  eo,  &  amplius  nc  i.itroeas 
am ,  Indicac  facile altera  vice  darmonem  in  illumqui 
fatis  munitus  non  crat ,  ingredi  potuiife ,  nifi  Domini  pral 
ccprum  ne  ld  ficret,  impcdiuilfct.  Quando  quidem  huc  it  • 
fo  cciim  vrgcnte,  da?monium  non  abfque  ditficulcace  &  t(l 
giuei  {.icicne  abfcedcbac  Nam  &  vocifcrabatur ,  &  houi 
ncm  difi.:eipcbac,iSfc  tandem  deccderecoaduni,  morcu 
fnnile*  dclerebat. 

^  Difccrpcu  F 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

j     ^illidit  illum .  IA  cft ,  ad  rerram  proi jcit. 

I     Etfpnmat,&c.  Ad  oftendendum  vehementiam  pffionis. 

3  Et  cum  -vidiffer  e  um  flalim  (pirttm  ,  &c.  Videns  enin»  ie  cito 
eiiciendum,faciebarpeiusqnod  poterat. 

4  Et  inter.  Non  ex  ignorantia,  fcd  vr  ex  rcfponfione  patris  ap- 
pareretomnibusdiuturmtas  paflionis  &  dilficultas  curationis, 

vt  ex  his  miracul um  eflet  eaidens. 

c     Si 


c  Si quid oo.  Ex  quo  patet,quod  pater  erat  dobius  infidc,  di 
bitans  de  CHrifli  poteftate. 

6  Omnia  pofjibilia ,  &c.  Fides  enim  crtxfcntis  meretur  de  coi 
gruo, vt  ei  detur  benefkium  per  omnipotentiam  Dei. 

7  Crcdo  domine  adiu.  Qui  dixit :  Credo.non  erat  omui.io  inc 
dnlus  ,  fed  vocauit  mcredulitdtem  fuam  fidet  fux  impcrfecti 
ncm ,  quam  pctebatsi  Chrifto  fuppleri  &  pcrfici. 

8  Surde  &  mu.  Non  formaliter ,  fcd  effccliue ,  quia  in  pue 
obfeffo  auait uin  lmpediebat  &  loquelatn. 

Etfail 


MORALITER, 

f  MagiHer  attu.  &r.  Per  iflum  ab  infantia  vexatum  a  darmo- 
ne ,  (ignificatar  peccator  ab  infantia  nutritus  peruerfe,  ficut  rc- 
fcrt  bcatus  Cregorius  depueroquinquenm,  quemcqm  tenc- 
rct  pater  in  finu  fuo  vidit  dxmones  m  fpecie  Maurornm  venien 
tes  ad  rapiendum  ipfum  ,  &  tunc  Dcum  blafphemauit ,  Sc  fta- 
tim  expirauit.Etquoniamintaliattate  crefcentecrcfcit  raali- 
tia,fubditur. 

f  Habmtem  fpirhum ,  &c.  Quia  talii  non  audit  corredtionem 
adbonum. 

t     QA 


f     Q» i rbicun que  apprebenderit  allidit  illum,  &c.  Quia cedit cu 

libet  tentationi  demonnra. 

2      Etfpumat.  Per  gaftri  margiam. 

t     Et  flridetdentibus.  Periracundtam. 

t     Er  avefcit.per  ignauiam .  Hunc  difcipuli  curare  non  pofTui 

quia  contemnit  monitiones  hominum, fcd  folus  Deus  ahquai 

do  dc  gratia  fpcciali  curat  cum ,  Ideo  fabditu/. 

t     Jriifof/.  Etnonalius. 

t     Exi.  ab.  Quod  fit  quando  cx  Dei  aditttorio  non  paticor  rec 

diuum ,  ad  quod  defignandarn  fubditur. 

Uft 


577 


M 


arci 


Cap.IX. 


4  a    D>/ft?>/>f«^<^c.Hieronymus.Difccrpit diabolus appropin 
i  auantcs  ad  falutcm,quod  eft  ciefca  dileda,quosin  vetreon 
fuum  crahere  defiderat  per  terrores,&damna,vc  Iob. 
4  b    F.itf/tfj^cIiidorus.Raban.Sanacisenirn  dicitur. Mortui 

i  eflis,/?  t>iu  veflra  ab.efl  cum  Cbrijio  Ie.d.  Vnde  infirmicas 
Chtifiianorum  non 


ap.lA.     .  jyS 

Dcum  verumcognouerant,moricurumcrcdei-cncc;u)bar .  D 
Ecqma  eis  in  figuns  loqui  conftieiierachorrcnrescius  mor- 
cem,in  his  quoquc  cum  ioqui  figuracepurabant. 
f    Capbar»aum.H'.cionyams.  Villaconfolationis.  Con<miit 
praxiicca:  fentcncix.occifusdie  ccrcia  reuireec.Granum  fru 


*  mans,&multumdifcerpenseum,exiitab  eoj&fa&useitfi 
b 


cfimors,fed  morcis 

fjmilicudo. 

c    Hocgenuu»  nullo. 

Hieronymus.  Sculci- 

tuad  luxuciam  car- 
d  n;s  percinec ,  &  iem- 

niofanat.Ica&igna 

ui.ioracionedepelli- 

tur.  Medicina  cuiuf- 

que  vulneris  adhibe 

da  elf  ei .  Non  fanac 
,.i  ccuium  quodcalca- 

neum,  ieiunio  paffio 

r.cs  corporis,  oratio- 
0  re  fanantur   pcfles 

mentis. 

#  Vidror  Ancio- 
chenus.  Difcis  hinc 
quomodo   Chriffus 

uator  nofrer  do- 

inam  de  icitinio 

proponatcmfdemq; 

ncccfficace,  &  vfum 

j  inflnurc.  Neque  mi- 

hihic  paucoru  quo- 

rundam  qui  citra  ic- 

iuniurri  d.vmonia  c- 

'ieceruntjexempaim 

opponas. 

d    Occidcntcnm,  &c. 
Profpens  mifcetrri- 

ftia.vc  cum  vcncrinr,nonimpra?meditatisfcranturanimis. 
Si  contnffac  cos,quiaoccidendusci%dcbctlzt:rkare,quia 
dietcrtia  rcfurrecturus  eft. 

#  Vittor  Antiochenus.C^uando  Chriftus  de  fua  morce, 
5c  cruce  verba  facir,ftacim  miraculum  aliquod  adiungic.Et 
quidein  ancc,&  poft  traditam  doccrmam  norarohocfacic, 
)rouc  mulcis  paffim  Iocjs  obferuarc  id  licec .  ExinHe ,  fcnbic 
\f  itthxus,  capu  Icfus  ojiendcre  difcipulis  fuis,quia oportet  eum  ire 

lymat;i,&  multa  /><z</*.Tunc,inquam  quando  Apoftolt  ll- 
p.lium  Dci  confefli  funr.Ec  poft  cransfigurationem  fux 
[ionismcmmic. 
t    Ignorabant. Non  cam  ingenij  cardicace,quam  amorc.quia 

Deum 


Mundo. 


cut  mortuus ,  ita  vt  multi  dicercnt,  quia  morruus  eft .  Iefus  t 
autem  tencns  manum  eius  eleuauit  cum,&  furrcxit  £t  cum 
introifTcntindomum ,  difcipulieiusfecretointcrrogabant 
cum.  t  Quarenosnonpotuimuscijcereeum?  Etdiritillis. 
c  HocgenUsinnullopotcftcxircnifiinorationc&ieiunio.  ! 
Et  indc  profc&i  prstcrgrediebantur  Galila:am,nec  voicbat 

Se  ibi  efle. 

cjuequamfcire.tDocebatautcmdifcipulosfuosj&dicebat 
illis.Quoniam  filiushominis  tradetur  in  manus  hominum, 

d  &occidcnccum,&occifus  tertiadierefurget.Atilliignora-  f 

5  V»lh  pulchcrrim».    a 

bantverbum,  &timebantcum  intcrrogare.  Etvenerunt 
Capharnaum.   c^ui  cum  domi  cflent,  interrogabateos: 

.  ....  rixverecundia. 

q.uidinvia*trac5tabatis?t  Atillitaccbant    Siquidem  in  via 

Quh  • 

interfedifputauerant,  quiscorum maioreiTet.  Etrefidens 
vocauitduodccim,&aiti!lis.  tSiquisvultprimusefle,  erit 
omniumtnouiflimus,  &  omnium  miniftcr.  t  Etaccipicris 
puerum  ftatuit  cum  in  medio  eorum .  Quem  cum  comple- 


-Ac  ilK  igno- 
rauam  vi 

intcncgare 
etim 


K  xuscflet,  aitillis,   Q.ui(qursvnumexhuiufmodipucrisrc 


lpxn.it, i 
mcnti    montur,  vc 

mulcfplicmscolliga- 
tur,flnonmor/tur, 
folum  manec. 
g  >Qiid  in  via,  &  ctt. 
Hieronymus.Invia 
trnctabanc  de  princi 
patu,  fimilisrradta- 
cioloco.Principacus 
enim  viingred.icur, 
fi«defcricur,&dum 
tencrur  labicuri  & 
incercuminquama 
finnc,  ideff,  inqtta 
dfi--  finiacur,vndc  di- 
cir.  Qui  vulc  cfTepri- 
mus,&c. 

Bcda.  Hmccxor- 
ta  vidctur  difpura- 
tio,quia  vidcranc  Pe 
rrum,&  lacobum  &  J*»vi8,a 

T  c         r  Luc.p.f. 

loannem    feorfum 
duftos  in  moncem., 
&aliquod  fecrcturn  Mitt.  k.c 
ibi  ec  crcdicu  eis.fed  rMa«.i8.a 
&  fecro  ficuc  Mac-  Luc'9' 
thcjus  dicit.claucs  re 
gni  c^lorum  promif 
fas,  &  ccclcfiam  fup 
pecram  ndei  a  qun  ip 
fe  nomen  accepenc 
c^dificandrt.purabanc 
crgo,vcl  illos  cres  ceteris,vel  omr)ibiis  Pecrum  eiTc  plar urn. 
h     Et  rf//i/c»ji,o-c.Illicuncesdifpuc3bantdeprinciparu.&  ip 
f c  kdens do  ec humilitaccm.Pnncipes.n.laboranr,humilcs 
quicfcunt.Dcfideriuglorixvulthuir.iliratefanarc.&primo  p 
iimplici  monet  impcno,mox  innoccncic  puonlis  exemplo. 
i     Cowp/t?jr«j.Significac  bumilcs dignos  cflc  fuo complexu  , 
qui  iurc  poffiuitgloTiari  &  dicere.Leuaeius  fubcapice  mco,  Cant.x.I> 
&  dcxcera  ilLus  am.me. 

K  Qgipqua  vnum.vd  fimplicitcr  pauperes  Chnfri  ab  his  qui 
vclint  cilc  maiorcs,  pro  cius  honoie  ofiendic cfic recipicn- 
dos.vel  ipfos  malitia  paruulos  clfc  fuadec,vc  tanquam  pavuu 
li  fiinphccs  fint. 

______  @* 


a    Q^Foanam  viriuns  icnient  JiODteniierationisaujiilio.tn 
paruuli  xtatis  bcr.eiicio. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Etfatlus  eii  ficut  mor.Vt  per  hoc  magis  declararctur  Chri 
fli  vircu?.,quia  ad  ca&um  Lhnfti  furrexic  perfede  curacus. 
i  Hocgen.in  B«/.D_moncsenim  nonfuncarqualcsin  virru 
cenacurali,&  ideo  vnus  ab  alio  poteft  difficilius  expelli.  Ad 
cxpulfionem  autem  iftiusrequircbacur  in  expellence  fubie- 
cwcarnisadfpirirum,qua:ficperieiunium,&magnacleua 
tio fpintus  m  Deum  qu„  fit  per  orationem,  talia  autem  ad- 
rmcnoncranc  m  apoltolis.quia  proccmp  ^cillononcom- 
petebateisieiunare,vcdictum  eftfup.c.2.  Ncccrantadhuc 
inDcum  pcrfcde  cleuatnquia  fuerunc  rudes,  &  imperfccti 
vlqucquo  reccpcrunt  poft  palfionem  Chrifti  pleniorem  gra 
ciamfpiriujfTancti.Matt.t7.dicit  illis  Chnftus,quod  non  po- 
tuerantilium  cjccre  propter  incrcdulitacem  fuam,que  cau 
faibicftexpofita.Eccenendum,quod  vcraquecaufafcilicct 
7lJaquchic  expnmicur,&  llla  qucj  m  Maccheo  ponitur,fimul 
concurrcruntindifcipulis,  propcer  quas  illum  dcmonem 
expellcrcnon  pocuerunc. 

i    Etindc.  Hic  confequetcr  cxprimitur difcipulorum  Chri- 
fli  fuperbia,vbi  primo  cxpnmitur  ipfius  Chrifti  humihacio. 

Sccun- 


Sccundo  expriniitur  difcipulorun;  amhitio,ibi.  Qji  cwn  doi/.i 
<j//c«r.Circaprimumdefcribirur  humiliatioChnftiper  hoc 
quod  pr„dixit  eis ignominiam  fuc^  pafhonis,quam  volunra- 
riecratpafTuruj,  &hocdebcbat  difcipulis  exemplumeflc 
humihationis,  verumtamen  tanquam  adhucrudes  non  ca- 
picbanc  ad  plenum  verbum  cius.Ideo  fequicur. 
4  ^ii  illi  !gm>.  Qyia  frcquencer  loquebacur  cis  in  parabolis» 
propccr  quod  dubicabanc  fi  hoc  vcrbum  cfiet parabolicum. 
j  ii»ic«>«,eirc.Hicrcprimicurambicio  difcipulorum.Ec  di 
uidicunnparccm  principalcm  &incidentalem.  Secunda, 
ibi.£r  refpondu illi luannes.  Et primar  partis  patct fentcntia cx 
dictis  Matth.i8.exccptis  qu£  fcquuncur. 

6  interrogabat  eoj.Non  ex  ignorancia.fed  vt  ex  doclrina  fe- 
qucnci  apparerec  Chnftumnon  ignorareverba  quxdixe- 
runt  incer  fc  ipfo  abfence. 

7  M  illi  r«cf/».Vcrecundia  dudti.Cuius  caufa  fubdicur,cum 
dicicur. 

8  iiquidem  in  via,&c.  Quod  in  cis erat  vcrecundum,  &  rc- 
prehenfibilc,  cum  magifter  eorum  eflec  humillimus,  & 
immcdiace  cis  prxdixcrat  humiliacionem  fua:  pafllonis. 

Rjfpondit. 


D:  'fip 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

hfus  autem.Docebat  auttm  ift.drc.Sequicur. 
t  E<ora.Theophyla£tus.Poffquam  vero dixerar,quod  crat 
ttifie,adiunxic  quod  dcbec  laecificarc,  vc  difceremus  ex  hoc 
^uod  poft  anguftias  lc^titis  fubfequentur. 

Siquldem 


8  Siquidem  m  vw,e^c.Hier.Vbi  notandum,quod  ilii  cuntcs 
difpucabancdeprincipacu,  ipfe  verofedensdocechumilica- 
tem,quia  pnncipes  laboranc,&  humiles  rcquiafcunc. 
f  Et  accipiens pu.  .erc.Beda.In  quo  malitia  paraulos  cifc  fua- 
eiec,  vc  fimplicicacem  finearrogancin,  chaucaicm  Anc  inui- 
dia,dcuotionem  finc  iracundiaconferuent. 

Tom.j.  t  Aftf- 


579 


Glof.ord.&NicoIaideLyra.        580 


% 


h 


plwlipp.j.c 


Iur.7.4 


a  Et  qtticuu:queQi}ia  to  pucris  fc  rccipi  docebat,vt  caput  in 
mcmbris  ,  ncputaiciur  hocfolumclfequod  vidcbatur,ad- 
\wnx\i.Et  quicwnquemejufu.&c. 

b     Vcfpondit  ilU .  Quia  dixcrat,  qtiifquis  vnum  cx  huiufmodi 
ru.rctcpcnt,  me  i  ( cipit,intclligu  loannes  quod  m  nomine 
cosnorecipiac, 

cepcrit  in  nominc  mco,mc  rccipit.Et  quicumque  me  iulcc- 

a     Solum.  Sufceyir.         b     Qui»  intercam,:Sc  nc  nihil  diflat. 

perit,non me fufcfpit.fed e'um qui mc miiit.tRefpondicilli  l 
Ioanncs,  dicens  t  Magifter  vidimusquendaminnominc  + 
tuo  eiicientem  da:monia,qui  nonfcquiturnos,&  prohibui- 
museum.*Icfusautemait.  Noliteprohiberccum.  Nemo  a 
c  cftenimquifacitvirtutcm  innomine  meo,&poflitcitoma 

a     Q.dico.quifquit  vnum.ex  huiufniodi.&c.fed  ne  jiaupenatis  excufationem  piitendatis.Quifquis  enim  . 

lc  loqui  dc  me.  qui  cnim non cft  aduerfum  vos,  pro  vobis 

a    Leuifllino  enim  piarcepto  excufitionem  diluit. 

eft.  Quifquis  enim  potum  dcdcrit  vobis  calicem  a'qux  frigi-  j 
6x  in  nomine  meo,quia  Chrifti  eftis,amcn  dico  vobis,non 
„  pcrdct  mercedcm  fuam .  Etquiiquisfcandalizaueritvnum-.  4 

a     Magni  nulla  modo  moucntui .pulilli  occaliones  quxiuut. 

exhispufillfscredentibusin  me,  bonum  eft  ci  magis,  fi 
h  circumdarcturt  mola  afinaria  collo  eius,  &  in  mare  mitte- 


qui  non  li.iccrc  am- 

bulant,vndcait. 

c     Ma^iiler  vi.  nucm, 

Qualidicat.  Hic  10 

iioinincluonon  dc- 

bctfulcipi. 

#  Virtor  Antio- 
tbcnus.  Non  inuidia 
autprauaaliqua^mu 
lationcpcrcuustojii 
trui  filiushecaiebat, 
vcrum  omncs  qui 
Chnfti  nomcn  inuo 
q  cabant,Chriflumibi 
dcm  fcqui ,  vnaquc 
cumChriftidifcipu- 
lisa?caccm  agercde- 
bere  pciluafum  ha- 
bebac .  Multi  autcm 


c 

d 


f 


inChnftum  alioqui 

noncredcntes  apud 

Iuda:os  cxtiterunt ,  qui  iftiufmodi gracias ,  &  pra?rogatiuas 

acceperanr.  Qualis  erat  is  dc  quo  hoc  loco  fermo  eft.  Talis 

quoquc  erat  Iudaslfcariotes .  Namctflillenequameflct, 

foloquc  corpore  Chriflum  fequeretur,miraculorum  tamen 


grana  ornatuscrac. 


d  Et prohibuimus c«w.Purauit cum  excludenduma bcnefi- 
cio  qui  non  vtitur  ofticio,fed  docetur  nemine  a  bono,quod 
cxpartchabetarcendum,  fcdadhoc  potius  quodnonha- 
bet,prouocandum,vnde.  Tyolite  probibc. 
e  ^oliteprobibe.BiLDA  Hinc  Apofto\us.SedfmeoccafioneJi 
ue  -pcritatt  Cbriflus  annuncietur,  &  in  boc  gaudio  femper  gaudebo . 
Talcsquamuisfignafaciant,  &  ob  aliorum  falutemcen- 
frantur  efle  non  prohibendi,non  tamen  eis  fecura  confcic- 
f  i.lrnmocum  dixerut./«  nomine  tuo prophctaHimus,&  d&mo- 
nta  ciecimus ,  &c.  dicetur  eis,quia  nunquam  noui  yos,difcedite  a  mt 
(jui  operamini  iniquttatem.  itaque  ha:reticis,&:  fchifmaticis,  & 
inaliscatbolicisnon  facramcntacommunia,in  quibusnobi 
fcuttJ  funr  non  contra,fed  diuifionem  paci  vcriratique  con- 
tranam,quam  aduerfum  nos  funt,  &:  dominum  no  fequun- 
tur  nobiicum,deteftari,&  prohibere  dcbemus. 
■jeYlCTOR  ANTIOCHENVS.Addithocobcosfor- 
^ tafic 

NTCOL  AVS  D  E  LYRA. 
j  ^efpondit  il.  Hax  cft  pars  mcidecalis.  Ex  hoc. n.cj,  Chriftus 
dixerat paruulos  rccipicndos in  nomine eius ,  quamuis  fint 
parux  reputationis ,  idco  Ioannes  mouit  quarftione  de  quo- 
dam  eiicicnte  dxmonia  in  nomine  Chrifti ,  qui  cn  non  erac 
de  focietate  ems.quem  prohibuerat  difcipuli:  vtru  bene  vel 
malefeciflentad  fciendumfiefTenthocalias  faauriincafu 
contimili.  Et  circa  hoc  primo  ponitur  refpofio  Chrifti,fecu- 
do,prohibitio  fcandali,ib;:£c  quifquis  vnum  de  pufillis,  &c. 
tcrtio.declai-aciocuiufdamdi6ti,ibi:Omnis.n.ignefalietur. 
Circa  pnmum  efl  duplex  modus  diccdi.  Dicuncn.  aliqui  q> 
ifle  dc  quo  quzfiuic  Ioannes,no  erat  fidelis.  Ahqui.n.infide- 
lcs  videntes  pcr  cxperientiam  nomen  Chrifti  virtuofum  in 
nomineeiusajcicbantda:mones,vthabeturAcl:.i9.  Dicit 
tamcn  Chnflus,c>  ille  qm  fic  facir,no  eft  prohibendus.-quia 
taliseicctiodxmonis  facicaddedarationem  vircucis  Chri- 
fii.Nec  ctiam  talis(licct  fit  infidclisjhabct  frontem  loquen- 
di  contrafidcm  Chrifti ,  cum  glorieturdcfignis  innominc 
cius  fa6tis.&:  hoccft,quodfubditur. 
I  ^«wofy?e«iw,^c.Infideles.n.aliqui  benein  aliquib.con- 
ucniut cum fidelibus,  vt quod Dcus  fit  vnus &C  huiufmodi : 
U  m  tahbus  funt  cum  cis,hcet  no  in  ali  js .  Alij  vero  dicunt , 

quod 


rafli-  qui  poflca  m  prophanas  hxrcfes  piolnpfi  funcE  quor\ 
namcro  erat  SimonmagusMcnnndcr  icem,&:  Chcrinthm 
plurclqiicalij.fierinihilominusporciT.nehofceqiiidc-iri  vc 
i .1  in  Chrifti  nominc  mjracula  pati  k-,fcd  quibufdan:  pr^ 
ftigns,&:  impofturis,mortalium  mcntibus  illuiilic. 

f    Erigidx.  Ncpau 
pertatc,&  penuna  1 
gnorualiquisfc  cx 
cufet.  Simihccrdici 
Apoftolus  ad  Galat 
Commnnicet  autem  is 
qui  catbechi%atur  vt 
boei  quife.  ca.in  omni  g 
buiboms.  Etnequi  ii 
fc  paupcrtate  cxcu 
fet,  ait.  T<lolite erra 
Deus  non  ;V.C|tiaMi.f: 
minauerit    homo 
heec&metet. 
g     Et  qwfquis  fcani.\ 
Q^.iamqiuinhoc  gc 
neralc  fic ,  porcit  ta> 
mcn  iecundum  con 
fequcntiam  icimo- 
nisconcraapoitolo: 
dici,  quidcpnmati 
difputabanc,  &c  co 
quos  ad  fidem  vocabane.exemplo  fuo  pcrdere  poteranc. 

Bcda.Nota  quod  in  bono  opeie  noftro  aliquando  caucn 
durn  cft  fcandalum  proximi ,  aliquandopro  nihilo  habfl 
dum.Inquantum  lirie  pcccaco  poflumus,  vitarc  proxim^ 
fcandalum  debemus.Si  aucem  pio  vericace fcandalum  f« 
tur.vrilius  nafci  permitcicur,quam  vericas  rehnquatur. 

■x  Victor  Antioc.  Pufilli  in  primis  dicuntur,  quiinillun 
credunt.Tum  illi  rurfum  qui  nomen  illius  inuocanc.eftoei' 
non  fcquantur .  Tum  illi  tandem  qui  aliud  nihil  valcntes  a 
quajtantumfngidarpoculum  propter  nomen  llliusoftciuti 
h     Mola  «//«.Hicr.Secundum  morem  prouinciar.Hcc.n.pc 
na  maiorum  criminum  erat.Et  re  vera  cft  melius  innoxiun 
pcenaatrocifllmatemporali  tantum  finire  vitam  corpoiea 
quam  la?dendo  fratrcm  mortcm  animse  mereri  perpetuarr 
Per  molam  aflnariam  fecularis  vit^circumitus.iSc  labor,p  f 
fundum maris,extremadamnatio.  Melius eft,vc)oluspr: 
iub  habicu exteriori,  non  fimulando fe  bonum,  %  fimulad 
febonum  corrumpere  alios.|Lcuius  ergoeft  fi  fub  cxtc 
habitu  ad  mortem  tcrrena acta  conftnngant,  q.  fi  iacra  offi 
cia  culpam  cxtei  is  imitabilem  dcmonftrcnt.quia  ii  foius-c 
dcret.tolcrabilior  vtcunquc eum mferni pcena  eruauec. 


quod  iftedequo  Ioannes  qfiuit,erac  fidelis  credcns  in  Clin 
ftum.&:  hocdicicChryfoft.  verumcnnoneractancarpcrfe 
clionis,qj  vellec  fcq.  Chriftu,&:  diicipulos  eius  in  modo  vi 
di:  ficut  ncc  modo  oes  fidelcs  volut  feq,  Chnftu  p  r jligioi 
ingreflum.Et  talis  etiam  non  eft  prohibedus.quia  benefici 
diuina  non  folum  dantur  pcr  maiores,  fed  etiam  ahquandi 
per  minores,&:  imperfcctos,vt  in  hocetiam  declaretur  vi 
tus  nonnnis  Chrifli,qua;  pcr  magnos,  &:  paruos  indifferen 
ter  poteft  operari.  Ec  quia  cales  i  rnperfecLi  aliq uando  ad  te 
pus  credunc,&:  in  tempore  ccncationis  a  fide  recedunt,ida 
fubditur.  Tsfjmo  eil  cnim  qui  facit  -pirtutem  in  nominc  meo .  Qui. 
fl  aliquis  imperfedLjs  fecerit  miracula  in  nomine  Chrifli,& 
poftearecedecafide',  nonhabetfrontem  loquendi  contr. 
Chriftum  in  cuius  nomine  feccrac  miracula,  dc  quibus  glo 
riabatur  .  Ec  quia  non  folum  in  nominc Chnfti fienda  fun 
miracula,fed  etiam  opera  mericoria,ideo  fequicur. 

3  iiuifquis  enim  potumdtderit  pcb.cal.aqua  frig.  Hocdicica' 
oftededu.q,  qlibct  quatficunq ,  paup  pot  aliqua  pietatis  opt 
ra  facere:q.a  pocu  acj  frigidx  pt  darc  q.libet  quatucuq;  pauj 

4  Et  quifquis fcandaif^iu.  ■pnum,&c.  Hicconfequentcr  p< 
nitur  prohibitio  fcandali.  Et  patcc  fencencia  ex  dicLis  Mat 
iS.exccpco  quod  fequitur, 

rbi 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

Uigifier  vidim.&c.Et  pcr  iftum  quinon  crac  de  focierart? 
apoflolomm  fignificatur  kicus  bonus,qui  non  habec  pra:di- 
candi  ofik:iiim,camcn  bonis  vcrbis, &:  exemplis  agic  ad  cx- 

puliioncmdxmonisdecordib.  proximorum,quamuisnpn 
tequaiur  Chnftum  perfiatum  rtiigioms,&:  ckricatum. 

Et 


4  Et  quif.fcan.&c.Greg.per  molam  afinariam  fccularis  vii 
circuniitus,&:  labor  cxprimitur.  Per^pfundii  mans  excren 
danacio  dciignacur.qui  crgo  ad  fecularicatis  fpecic  dcdudti 
vcrbo  ca;tcros  deftruit,  vel  exeplo,  melius  profedto  eracj 
hunc  ad  morte  fub  exceriori  habitu  tcrrena  ada  coftnnga 

q.  facra  officia  in  culpa  cxteris  imicabile  demoftrarcnt,qu 

nimirum 


1 


Jflt 


M 


iarci 


..J 


y 


a  Ltft  fcan.Quh  llipra  docuit,ne  fcadalizemus  eos  qui  cre 
duncin  eum ,  admoiietquantumdcbemus  eos  cauere ,  qui 
dalizant. 
Scandalon  GreceoffcndiciiKim,vel  ruina.vel  impactio  pe 
dls.  Vcl  vc  alij,  fcrupulus.  Ille  ergo  fcandalizat  ftatrem,  qui 
eidicto,vel  factooc- 


t 

Sine  cupito  principatu. 

c  Bonumcfttibirdebilem  introirein  vitam,quamduas  ma- 

a    Inferni  pu.-n.1s  cnumeiat.vt  cxieneat . 

nus  habentem  irc  in  gehennam  in  igneam  inextinguibilem, 

a    Putirdo  gehennz.  b    HlERONCpana  exteriuslaruiensinconliimpr.i^vniicpro- 

pheta.Ambulate  in  luminc  igais  ve:tri,in  flammis  <]uas  luccendiitis  uobis. 
Confcientia  iera.fcilicet  dolor  interius  accufans  cos. 

vbivermfs  eorum  non  moritur,&ignis  non  cxtinguitur.Et 

a    Amicus  neceflirius  cuius  tibi  qaotidiants  ulibus  ferutt  difcurfus.  b    Cum  corrigcre 

ne<]ueas,amputa  a  focietate  tua.  c    Quia. 

fi  pe'stuus  te  fcandalizat,amputa  illum.Bocnu  eft  tibi,claudu 

in  vitam  seternam  introire,quam  duos  pcdcs  habetem  mitti 

d  jn  gchennam  ignisinextinguibilis,  vbi  vermis  eorum  non  t 

a    Qui  tibi  prouidet.        In  oculo,no:ui  camahccr  amici,lpirmialiter  adue:  firij  fignificajKtu . 

moritur,&ignisnonextinguitur.  quod  fi  oacuius  tuusfca 

Quu. 

Jilizatte,ciiceeum  .  t  Bonum  eft  tibi  lufcum  introireinre- 

gnum  Dei ,  quam  duosoculoshabentem  mittiin  gehen- 

vbi  verbiseorum  non  montur,  &i£ms  non 


namignis, 


extinguitur 


Graria  fpirituflancli,ueltribulatione.        b    Afpeifo  fale,iictiF'n  hollij's  fiebar. 

Omnis  cnim  fgne  falictur,   &  omnis  vi 

a    Humanumjgenits.  b     Purgatorio  ignc.  c    Sipiemia.  HIERON  li  >num 

elkueibumDeiaudire,  fiie  fapientiatcor  coudite,immo  cum  apoitolis  faleiie,ideit,.ilijs  lnpien 
tijm  miniltrare.  d  HlER.ON.Sal  infulfum  eit.qui  amat  »nncipa'tum,cjui  inqutt  me  nonau- 
der,necconriteii,necde  fynagoga  cijciatiu  u  ligen*ghjlttrn  houviii.  magis,<]uarti  Det. 

g  &iamafaleialiel,t.ur.  sonumeiHal.  t  Quod  ii  fal  infulfum 


cafionem  cuinarpra? 

bet. 
5  b    Manustua.  Ami- 
>''  cus,cuius  ope  &  con 

filioindigemus  quo 

tidie.Sed  li  hic  Ixde- 

re  in  caufa  animaj 

voluent,  excluden- 

dus  eft  a  nofira  focic 

tate,ne  li  cum  perdi- 

tomhacvicaparcem 

habere  volumus ,  fi- 

mulcumillo  perca- 

nius. 

c     Q^arn   dn.is    ma. 

Hieronymus.Due. 

;  manus,  principatus, 

l  bumilitas,  &fuper- 

bia .  Abfcide  fuper- 

biam.tene  humilem 

principatum. 

d    Vbi  vermis.  Beda. 

F.xcor  vermium  de 

corruptione  carnis , 

&fanguinis,  ideoq,- 

carorecensfile  con 

ditur,  vtexiccacohu 

morefanguinco/Arr 
H|s  effe  nequeat.Ca 

roergo,  &  fainuns  vcrmcscreans  ,  quia  dc!cclatiocarnaIis 

cui  condimentum  continentixnon  relif!it,p<x;nam  luxurio 

fis  gencrr.r  xrcrnam.Debemus  ergo  corpus  contmencue  fa- 

le,&  mcnccm  candimcnco  fapiencfcj  ab  crrotis,&:  viciorum 
ftigare. 
v  ViccnrAnciochcnus.  Vermis  nominc  defignatur  fm- 
fcclerataqueconfcientia.  S  quidcm  vna  bzc  sniinaRi 
.cricem  nuilmfqueboni  libi  conf.  iam.inuiihs  pcnicen 
uleis.mftaredicis  vcrm;sconcinuopunguy:\:  rodic. 

e    Omnis  cnim  igas.Qhia  tcrtio  mentioncm  fc-cit ignis, 9.  ver 

mis,Q(tend;c  quojn.gcJo  vtrumque  valc.inui,  v.arc.O  njuii- 

r.imig  le.Miredictumeft.Quod.n.fale  falitiir,vfrmis  putredi 

nem arcet.Quodvero ignc.i.in ignc, ifpc: fj  faiccainc que 

^ueccnfuma.Hiecfecundiimlcgcrin  in  ho:i  i» :";  bancqua: 

inahan  crcmabacur,vbi  in  onmi  vidunj.^factificio  lalof- 

ferriprzccptumcft. 
■a  Viccoi  Antiochemis.  Cognarumefthuicjllud  Pauli- 

VBBtofpnin[cutu\ifHe  opus  quitif.  /if.aiC  illc,<^iij  probibi:,  £ft  auce 

prffcnshic  ocus,ex  illo  Leuitici  pctitus.i^«(cy«?J  obm&ris\a. 
yfaleconaiens,miluiri.lnom>ri  oblauoveofferesfjL  obfer- 

uamus  autcm  pr?ccpcutn  hoc  fecundiim  myfticltnVfenititn 

_  legcmquc 

N  I  £~0~L  A  V  S    D  £    L  YR  A." 

1  Vbivermit  ror  e^f.Ideftiaculcds.vel  remorms  Confcicn- 
tiz.qui continuc  affl  git  damnatos. 

2  Omnise.  ^.Hxpornturdccia.aciocuiufdamdicti.I 
enim  Chriftus,qcr  xl  ad  euitandnm.fcandalum  pcs  eflec  am 
patandus,&  mar.us-,&  Ocufus  eruendus.Qua?  quidcm  muti 

noneft'  udaper  abfcilioncm,  vcl  eiutipnem 

al'Oiiu  i ..  I  ■  I  per  rcftnctionemab  adtu  malo,.quod 

fitpcr  mi.c-     c   tic  in  Carms,  ik.  diiciphbam ,  vbi  n.ecc(ian'a 
cRdi:  picnttvNvr.dc-dicitur.Ow.^.^.In  quodocecmo 

dumacqii!rcnd:difciccioncnVr'picnci;c,qua:acquinturcri 
nnis  igne, qa  vexwo  d3tinfcrh"curuv&  hoc cftquod 


ap.j/\* 

lcgemque  fpincus,fi  omnidonofacnficij  ncih  i,q<io.j  r-luri-  D 
mum  pcr  oratiotcai  exhibctur,al  i;.;d  cfonuHi/jiiod  in  vITi'm 
proximi  cedar,hoc  eff,eleemofyndm  adiuxennuis.quo  hac 
nimirum  ratione,gran'ani  in  aVfpcchi  domin;  inuct>tarn'us . 
Dicimus  rurfum  facnficii  nofln  munci  .1  falc  CondirC;(i  iux- 

ta  duiinafurri  hccr.v 


*  retur.  t  Etfifcandalizaueritte  manus  tua  ,  abfcindcillam. 

D  QHia 


Luc.iz, 


R.oinan.Ci 
E 


nnii  p:cf'npcuDco 
iUalitaucriinusfxob 
tulenm9vniufcuiuf- 
que  ^pinde  opus.hic 
quidcuif..:lcibi  vero 
ignc  faiietur.quod  fi 
vcro  facrificiLim  no 
ftrumhtc  quoque  i- 
gne  condieodti  eft, 
diuinoilloccelcRK]; 
ignc  qucm  dominus 
in  terram  mittcte  vc 
nerar,audwtur,ita  vc 
iuxta  Paujidochir.a, 
fpiricu  pofthac  feru8 
tcs  fimtts. 

SalduJc.cdo  ftpic- 
tia-,ignis,fan6cifpiri- 
cusgracia.  OnLcUgJa. 
Quu  oiiims  clectus 
fapientiacojirur,  vt 
cfigna  viclrima  Dci 
t  eiiicrHiir  aksnbus, 
J     vndcbencaddit. 

f     Omn.vi.ja.ful.  fl!e 
4    cnim  veredomini  vi  p 
y     ^im.ieitqnicorpus,        ;^h 
&ammamavitusc   r.ucif.e 
nrundando  perarhb  Phiii  oo.iA 
rcm  fpirkuffancti  Dco  cofccrac.  Ncc folum  fale  afpergicur,  Romanni.a 
feci  igneconfumitur,  quandononpeocatitantumcoiir  ■ 
pclfiturifcd  ctiam  pradcntis  vita^dcie<5l.itiotoI!i:iir,&  fcuu- 
ra.-v!C.rconucrkcit)rot.imcntefufpiratcir,vndc^N'--ii.iv.::>n 
ucrfacioincceliscii^LcOjlccro  per  mjfcncorcham  Dci,  vc 
cxhbcatis  corpora  vcftra  hbftram  fanct  niivtc.  Alicer,A!ra 
re  Dti  cor  bonortm)  hoftia?,&  facnficia,bon:iopcrafidd:u. 
lnomnibusfacrincijsfil,quianu!lumopusbonucn  iine  fa- 
picntia:  Jgnis  facnHciam  akariconfumir,dcquo.  Ipfevos 
bapcizab:tin  rpuitu!an;to,&  ignc.  Vcl,!gnis,tribulationes .  Matj.c 
Rjfpu.ic  Uoc  ad fupertaray  tii  fcandalizautia  mcmbracuei- 
li_  pco.ccpca  funt.qma  hoc  cft  igne  faliri,&  tcncatio.iib.cxcr 
ccn  ob  (Jhriitiuiu  >rcm dilccios,&:  proximos  nobisabncga 
rc.Ow.K-./^./a/.Hiero.Vittimagenushumanum^qiiodhicYa 
piencia:  fate,vel  rat.one  falitur,dum  corrupcio  fangmnis.cu 
ltodiapucced:ni.%&  matcr  vermium  hicconicimitur,&  poft 
purg<icono  igneexaminabitur. 

g  iiuddfi  [al.  1.  fi  quis  femcl  condimentis  vericatis  refeclus 
ad  apoifafia  rcdicnt,quo  alio  doctore  corrigitur.q.  ea  q]  gu- 
fiauic  lap.ciHiam,vcl  aduerfistcrntus,velpiofpei  is  ilkscius 


rcipuit?Vh.Quis  mcdebicunncatatori  a  ferpente  percuiib 

4&  \\\ 


iecl.1  z.e 


fahfic  pcr  igncm  cribulationis  acquirirur  fal  difcretionis. 

3  Lj  ov;.)',.Srctitenun  m  lcge  vetcn  fal  ponebatur  in  omni 
facnficio Dci,lic  m  omm  Opere  bono  requiricurdifcrecio. 

4  Bonum  ejifal.ld  eft,difct«io  bona  eft,per  quam  opcra  hu 
inana  haDeht  bomtatcm. 

5  l^iodfi  fat  inful.fu.  H  it  accipitur  fal  pro  hominibtis  difcre 
cioiicm  h-ibentibcis  .coqubdaliquistxccilcns  inaliquajp- 
pnetate  non  folu  denomniaturab  eaconcreciue,  fed  eciacn 
abSractiuc  licut  notabiliter  libcralis  vcl  fapicns  dicitur  ipfa 
liberahras  vcl  fapientia.  Ecper  calem  modum  loquendi 
Clarifius  dixic  apoftohs  qui  ca:ceros  prascellere  debebanc  fa- 
p:cntia  .  Vosei+is  faltcnrar.Matth.^.b.Dicitergo  Saluator. 
ii^od'[ifsU'i[.  QtiiafiiHc  qtndcbet  aliosdirigerc  percmi- 

dicitn;  .o.-r  .<  .  -./  ■        ;        ionis  ignc  f  ipiens  cfficietur.Sicuc    -  r.cntiam  fuxdifcrctionis  &  iaptcntie,  fuerit  mfulfus  pct  dc- 

cnirn  per#igncm  dccoqucnccm^ituiCiiam  conucctitur  m       fcciumdiicrctionis,ifiedcfcdus  rcdundacinalios. 

m fal,  Habctr 

A 


M    O    11    A    L    I    T    L    R. 

nimirum  &  fi  folos  cadcrct ,  vtcunque  hunc  tolerabilior  in- 
fcrnipa-nacriiciarer. 

'candal^.terfa.tua  ab[c.ill.&c.  SancltlS  Iob  29.C.dicit 
Oculus  tui  C.TCO&:  pes  claudo ,  id 'cft ,  confiliarius  ignoran- 
tiurn  &:  adiutor  impotentmm .  Ert;o  manum  abfcindcrc,5i 
°culum,crucrc  ne  fcand  1  zcnt,  cft  hominem  quantumcun 
qtte  fibi  vtilem  m  temporalibus  a  fua  focictate  cxpcllerc ,  fi 
fufibiad  pcriculum  ruinxin  fpiritualibus. 

1    Omtiis 


2  Ormiscn.iin.fal.Per  igncm  1  mt  lhgciepofiiinius  fpintuf 
fandi  virtutc,  qui  d.uus  ftiSt^poftolts  m  fpccic  lgnis  pcr  quc 
omnisfalicciir ,  quiaeius  drfcrctionc  ad  bonumdirigitur, 
quiaiicut  dicitur San.  1  ?.  lnccrta- funt  prottidehtia:  noftra:. 
t  Et  om.vi.fa.fat. Id  c(t,opus  Deo acccptum conditur  fpui- 
tuffanch  dircdtionc. 

5     Qrjod  ftfal.inf.fn.  I J  cft,fi  humnna  difcretio  careat  fpiritu- 
fanclo,  non  profkic,  fcd  aliquandomagisotiicit,quiafacic 
hdnuuemnimisconiidcrede  icipfo. 

Tom.j.  t    2, 


fa 


Glof.ord&NicoiaicleLyra.        584 


f$  In  hncliid  .m,&  focios  cms  lignificarccieditur,qui  Phylar 
A.  i;yrucoirupcus,&apoitolaUun  pcrdav,,V  duininum  crade 
nori  dubirauit.  •  ■     1 

Qmaautcin  itmc  multi  quosdum  mniorfcientia  cngit,ab 
aliovttJnfocittJtodiCttn^tt,  ft  quoplusfapumt,  coplusa 
..orduc  viuuccdc- 
v,  upiunt,(ubiung'C.  * 

a     H.ilfctcmvj.j.tl,cr 
p.i.  B.d.i.  Hibci 
liue  pacc,non  vucu- 
tis  cfl  donuin,  Icd 
dautiuttoQis   argu- 

inencum  ,  Quocnim  quifquc  meliusfapitco  decerius  dc- 
linquic. 

*  Victor  Antiochenus.Ecquidnam  inquit  Bjpnftaeitfal 

quod  dominus  hoc  loco  vnumqucmlibct  haberc  pcipir,di- 

M*" ■*   cens.tlabetc in vobisfal,ZT  fa.cc  habete inter  yo^Ecquid  rurium 

Apoftolus 


Apoftolus  vult,dij  att.  Si  mo v.-Jicrf  n<per Ingratia  fit  eouditat 
pn»  icaque  vc-ibis  doccmur.ne  quam  vi.quam  inucuxauei 
fionis,aucdiffidijinateriam  fubminiKicmcs,veruni  vi 
vnitatcm  invinculopacispcrpetuoincimuifam  con 
ftudcauuis.Pcr  Apofioli  auccin  vcrba  vnufquilibcc  noftrUnu 

dicu  lllius  admone- 

luftitiam,  HlEB.OX.Sil  forrertionis  amoi  pro*im't  tempertt,&  4j '.cvtionem 

fil  luitiiix  condin.  b    Dilert.ooem.  •  Quidpienter  liHjuiiur>mai;no- 

peie  metiiat.nc  eius  elofjuio  vmtas  rumpatui. 

a  fucrit,in  quo  illud  condieus •iHabetc  in  vobisfarl,&  pacem  1 
habcte  iDter  vos. 


tur .  Nuin  quis  pa 
nem  inanducare  po 
teft  abfqjfale.Num 
quis  iapor  in  vcrbis 
inambus  mcile  po- 


tcft  ?  Admoncniur 
pcr  hxc,inquam,vti  oraticnem  noftram  ad  fidci  xdificacic 
ncm,  hoc  cft  co  modc^  &;  ratione  lnfticuamus ,  vci  graciam 
apud  eos,qui  audiuntconcihct.  Intcrqueloqucndum,ccm- 
pus  opporcunum,ordmcmquc  compoikum,&  ad  fidcm  au 
diconbus  facicndam  idoncum  obfei  ucmus. 


Diuifi* 


NICOLAVS    DE    LY  R  A. 
l     Habetein  j>cty*/«/.IdeiT,difcrecioncm. 


Et 


2     rtfacem  babetc  inter  voj.Qjd.Per  fapientiam  pax  inccr  hc 
iniucsacquiritur,&:etiamconieiuatui. 


A    D    D    I    T    I    O. 

In  caf.9.Vbi  dicitur  in  Poftil.  Etfimiliter  claritasglort?  quam 
tunc  in  corforefuo  babuitftt  in  extremitate  corforis. 

Quod  figurafitinextremitatibus  corporis,patetexdefi- 
nicionc.Figura.n.eft  qux  tcrmino.vel  tcrminis  comprchcn 
ditur,vtaitGeometra.  Sed  quod  fimiliter  fc  habeat  clancas 
glonx,vr.f.fic  cancum  in  cxcremicanbus  corpons  ,hoc  non 
|ft  verum.Claricas.n.glorix  non  folum  extrcm:taces  conti- 
net,K-d  totum  corpus  penetrat,cum  tocum  (ic  gloriofum,fi- 
cut  &  cotum agilc.Et  ideo  in  trasfiguratione  legitur.irj^e» 
dnit  f.icies  cius.fuutfol.  Sed  cenftat,quod  claritas  lolis  non  eft 
tanrum  in  extremitatibus  eius.fed  ctiam  in  omnibus  parti- 
bus  fuis  intrinfccis.  Ratio  aucem  quareaffumptio  clantaris 
transfiguracio  dicitur  licec  figura  non  mutctur,  cft ,  quia  li- 
cuc  color(qui  parciciyacclaricacem  imperfecte)m  fuperficic 
coi  poris  coloraci  attenditur ,  fic  &  clariras  qux  efl  pcrfccte 
Jucida,iti  cius  fupcrficieattendi  poteft. 

REPJ.ICA4ncap.9.  vbtdicitnrdctransfiguratione,  Toflil. 
Dicic  claritacem  transiigurati  fuiffe  m  forma ,  &  figuracor- 
poris.per  confcqucnsin  extremitaceBurg.aucemdiCichoc 
non  cffe  verum.quia  vc  inquit,claritas  glorix  non  folum  ex 
tremitates  continet,fcd  totumcorpuspcnetrac,cum  cocum 
forpus  fit  glonofum,  ficut &  totum agile .  Sed  Burgemfiic 

vnum 


v 
ifi 


num  fupponic  fatis  dubiunnquod  vidclicec  corpus  Chnili 
i  transfiguratione  fueritgloriofum,non  fuit  vcrc  p.ill; 
&  formaliter ,  quodcumgloriofocorporefimulltaie 
poteft,  quiaomnecorpusgloriofumiir.pafiibileclt.  Curn 
cnim  Chriftitransnguratiofuic  facta  ad  oftendcndum  glc- 
riam  rclurrccuonis  ipfis  Apoftolis.quornmoculi  ^fundum 
corpus  vidcrc  non  pocuctunt,fcd  folum  fupcrficiem  cor 
ns,c>:  figuram,furfice:  c  dcbuic  clantas  cxrrcmitacum.Et 
to,  quod  redundanciagionxincorpuspaffibilcexlingul 
difpenfacioi)efuericpcnccraciua,abucuiisramennonglo« 
ficacis  vidcn  non  pucuit.niii  fupcrficiecetius.nifi  Bura.aliW 
ponac  miraculumcirca  miraculum  quodcommuniccrpojB 
cur  in  amotione  obicis  rcdundantix  gloi  ia: ,  fcilicct  q,  octm 
Apoftolorum  fuiffent  muaculofe  elcuatiad  vidcndumcla- 
ntatem  exiftentem  m  profundo  corpons. 

Ncc  ratio  Burg.concludit,qux  vulc  cx  luera  quod  refplen- 
duit facics  eiusjicut /o/.Sol  autem  habetclantacem  iion  modo 
in  fuperficie,  fed  etiam  in  profundo ,  nam  fccundum  Burg.l 
innuilcislocisfimilicudonon  eft  recipienda  omnimi 
quia  alias  effet  idcncicas  non  fimilicudo,qUxcurrat  quatuor 
pcdibus.Argumcucum  autemafimihno  valecgcneraliceft 
quia  ftat  faciem  Chrifti,ficuc  folem  refplenduiflc,  &C  tamcn 
clantatem  tantum  fuperficietenus  haouific. 


C    A    P    V    T      X. 


3  TT  T  '"dp  rxurgen  j.Hucufque  ea  qux  in  Galilxa  fecit,&  do 
t,  cmt.Hinc  narrac qu?  in  Iudg,i  feciccx:  docuic,&  paflus 
ch- tt  pnmo  qux  trans  lordanem  ad  Onencem,deinde  qu? 
cis  lordanem,quar,do  vcnit  Icncho,&  Bethaniam,  &:  Ieru- 
(alcm.   Cum.n.om- 

A     P 


ijs  modo,qui  fanabant',  in  diuinxcognitionfs  mareria  ccde- 
batjicdalijsquoque.Atnon  ita  Phanf^is.Illi.n.phoc  n 
magis  lnccndcbantur,  mulcoquecffcraciores  erficiebantuftf 
b     T,/;rt»/^'/«r£'».Magnadiftantia  mter  turbas,&  Pharifax 
Hxconueniunc.vc  doccantur,&c  infirmi  curentur,ficut  Mat 

thxusapcrtedicic 


Hoc. 


bant  eum,  fi licet  viro  vxoremdimittcre,  tcntantes  eum  f 


nis  Iudxoium  pro- 
uincia  gencrai  ccr 
ad  dittinctionem  a- 
1  .arumgcntiuin  Iu- 
dxa  dicta  fit ,  fpecia- 
liuscamcn  mcridia- 
naplaga  dicitur  lu- 
dea  ad  difiinctionc 
Gililxx,Dccapol!S, 
6J  cxtcrarurn  m  ea- 
dem  prouincia  regionum. 

*  Victor  Antiochcnus.  Venienti  ,TUtem  rurfum  c  cur- 
riicturb.cquis  i!le  morefuoicerum  inftituit,necnon  a  moC 
bis,vt  Matthxus  habet,quib.tcnehanrT,libcros  afleric.Ccncu 
licauccm  .'llis  gcminam  fanitatem.corporis  vnam,animt  al 
tcram.hnncquidemperdoctrinamillam  vcropcr  diuinam 
Vircuce.C^ccrum  coiporalium  mfirmitacum  profl  gatio,no 

«1     'Js. 
NICOLAVS    DE    LY  RtA. 
C    A    P.      X. 


T  inde  exurgcnsHK  ponitur  confuratio  Pharifxo^ 
rum  dc  aliquibus  ;n  lege  pcrm!flis,&:  primo,dc- 
fcrilnctirconfucacioPharifxorum,  fccuhdo  fa- 
ccidjtiijfcq.cap.  Prima  induas,quiaprimode- 

fcnbicur 


C     A     P     V     T       X. 

T  inde  exurgens  venit  in  fines  ladxx  *  vl- 
tra  Jordanern  :  &  conueniunc  iterum  turbse 
ad  eunu  ,  &  ficut  confueuerat  iterum  doce- 
bat  illos  .  Et  accedentes  phanizi  interroga- 


li  vt  tcncando  dcci- 
pianc.Has.n  dcuotic 
piccaciSjillosadducir 
ltimu  usiiuons. 
c  Sfhcftv'  EEDA, 
Cornuro  fyllogifmc 
tentauit,&quidquid 
rcfpodcat  capere  pu. 
ranr.  S.dicitdimiC- 
ceridam,&:aliamdu- 
ccndam,pudicicixprxdicatorfibividcturconcrairc.Sinon 
dimrtciid.imjrcus  facnlcgij,&  contradoctrmam  Movfi,5c 
pcr  Moyferi  concra  docrrmam  Dei  faccre .  Igitur  dominus 
rcfpofuin  iic  tempcrauitjVt  tranfcat  dcciputun,  fcnpruram 
fane  intcllcdam  lntettimonium  adducens,&:  naturalem  le- 
gcm.pi-jmamquc  Dei  fencenciam  fccund^opponcns.cj  non 
voluncaceDci,fcd  pcccantium  nccefficace  conccili  ^tt. 


fcribitur  Phanfxorum  confutatio,fccundodifcipulorumiii 
ftiuctioibi.  Et  ctfenbant illtfaruulos.  Scntcntia  pnn)xpartis 
patct  cx  dictis  Mat.  i  p.Licet.n. Matthajus  idem  fadum  i;.ib  a- 
ho  rcfcrtordinc,non  tamcndificrcquantumad  vcMMtem, 
at dicir  Au«.&  hoc inuenitur frequencerm  vece.Teitam.vc 
pote  libns  Kcz.&c  Para.quod  cadetn  dicta3&  fafta  expnmuu 
tur  hic,&  ibi,lub  alio  tamcn  ordme. 

Ouid 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

I     Et  inde  exurgcm  v.nit  i<i  fmcs  lud.u,&c.  Scquitur. 


Si 


x     Si  licct  7 «-. Vxor  ifta  poc  lntcllig'  fapiecia  Philofopbic.T.A 
hac 116  eft  a  doctorib.Theologis  iiroplicitcr  rcpcllenda,  rj 


8 


)' 


M 


/*"** 


arci 


.X* 


58 


s 

y 


c 

f 


ploracquoperanu- 

cipationem  hoc  lih 
,4  refpondcre  compel- 

lancur  quod  ipfum 

alioqui    refpondcre 

oportuiiTct. 

j    Moyfcs  permifit  li. 

-;:  Vi&or  Antio- 

ij  rhenus.  quiaprophe 

;aM-ilachiasadhoc 
?  :juoidam  tacite  lam 
i  rcfponderac  yxorent 

mbertMis  tute  ne  defe- 
,  .;$  ,/«•'{  cnimfocia  tna, 

:-  wof  ffdcns  tui,&c. 
1  id  problerna  hoc 

tanquam  omnino  in 

(blubile ,  ilii  propo- 

nunt,   conimirum 

^uodProphetcXora- 

„  oilumlegi  ,  quxca 

derecauerac,  videc 

planeaduerfum,ue- 

rum  dcminus  ferua- 

tornoflcrcafapieiir 

;iarcfponder,  vtne- 

queProphetas  dictu 

intetius,  neque  le- 

gcm  camen    ullius 

niquicatis  accuiat  , 
(iitautem. 
dp    jldduritiam cor.Bcda.  Nunquid  Deusconcrarius  fibi  eft, 

:  sliquid  ante  iuffcrat,&:  idem  pofi  nouo  fregerit  impei  io  i 

•  \  n.Sed  Moyies  videns  propcer  defiderium  fecundatu  nu 

iim  vxores  primas  incerficir,auc  in  malam  vitam  duci , 

■naluit  indulgcre diffidium  proprer difcordiam ,  quam  per 

>dia,&:  homicidia  pcrfeucrare  nuptiarum  copulam. 

I    Er  erunt ,  &c.  Pramnum  nuptiarum  eft  e  duobus  unam 

arnem  ficn.Caflitas  luncia  fpintui  vnus  ipintus  ciirit  icur , 
-   :    Homononfep.  Defideno  fecunda:  vxoris .  Deus  ieparat, 

|ui  con:ungit,quando  ex  confenfu  vtnuique  propcer  ferui- 

luem  Dei(eo  quod  tempus  brcuc  iit)iic  habenc  vxores  qua 

inonhabcntes. 

Et  i»  domo,&c.  Hieronymus.  Non  difcipuli  interrogaue- 
untprius,fcd  Phanixi.Scd  fecundainterrogatioabalijs,id 

:ft  ,ab  Apoftolis  iterum  dicta  eft ,  quia  dc  eadcm  re  de  qua 

^harifxi. 

Hiero- 


v^ap 

Hicronymus .  Itcrata  fcntcntia  verbi,  non  faftidium,  ftd  D 
cfune,&  iirim  praeftar.vnde.  ihime  comedimtMhucefmiunt%  Etd,i4.c 
& qui  me bibuntyidtnicfitinat.Mcl^ifiua  fapicntia: eloquia gu- 
ftsc.i,diligencibus  mukimodum  faporem  reddunr.Quod  fi 
gnificacum  elt  quando  don\inus  pknc  manna ad  manducan 

dum,fubfoiclique 


/a  Jtillerefpond.  #  Viclor  Anciochenus.Neque  femper 
;  tacet,nemachinacionem,  &conciliOrum  illorum  lgnarus 
videatur.Neque  fcmper  rurfum  eos  repiehedic.quo  per  om 
niamitipatienciqueanimoperferenda  effe  nosdoceac.Pru 
dentiaucem  incerrogacionc,delegisdecreco,  illorum  fen-r 
tcnciam  primo  ex- 

Atille  refpondcnsdixit  eis .  Quid  vobis  pra?cepit  Moyfes  ■  1 
b  fQuidixerunt,  Moyies  permiiitlibellum  repudii  fcnbe-  . 
c  rc,  &dimittcre.  Quibus  rcfpondcnskius,  aic.   Adduri- 

a     Moyfes.Q^d.Honiinis  e!t  conlilium,  non  Dei  imjierium  . 

tiam  cordis  veftri  fcrfpfit  vobis  prajcepium  iftud.  Ab 

Non  fatminas.  In  hoc  oltendii  fecunda  effe  uitapda  coniugia. 

initioauternt  creatura?,  mafculum,  &.fc£minamfecitcos 
Deus.  f  Propterhocrelinquethomo  pairemfuum,  &ma- 

Non  ad.  vxores,  Ncn  t.res. 

trem>  &  adhserebic  ad  vxore  m  fuam,  cVeruntduot  in 
carnevna.  Itaque  iamnonfuntduo,  fedvnacaro.  Quod 

a     Faciendo  vnam  carnem  viri,&  fcemine. 

ergo  Deus  confunxit,   homo  non  feparet.  Et  in  domo  ite- 

De  quo  Pharif.ii . 

rum  difcipuli  eius  de  eodem  incerrogauerunt  eum .  Et  ait 
ilfis.tQuicnmquedimiferit  vxorem  fuam,&aliam  duxcrit, 
adultcrium  committit  t  fupcr  eam.  ec  h  vxor  dimiferit  vi- 

a    Foifan  quia  paruulumiiatuerat  in  m;dium  difcipu!orum,&  comylcxatus  fuerar.- 

rumfuiim,  &  alii  nupfent ,  mccchatur.  Etofte^rebancilli  , 
h  tparuulos,  vctangeret  eos,  difcipuliautemrcomminaban- 
turorferencibus .  Quoscum  videretlefus,indignetuiit.  Et 
aicillis.  Siniteparuulosvenireadme,  &ncprohibeatiscos. 

I  Vere  talium,quia  amen  ^ico  vcb  i-  + 

k  Taliu cnim  cft regnum  Dci. Amen dico vobis,  ouifquis  non  f 


fc/eos,vtcfl  hoc.iW-  pw^ 

gebunt  iufii ,  ficut  fol in  um.i  j.f 

regno patris  eortim.  Ad  txK.t.c 

ignemduracur,vcpa  Matc-f-c 

niscorhominiscon 

firmcc,vceft.Siquis 

vulc  poft  me  venire, 

&c. 

g     Qulcunque  dimif. 

Beda.  Matthamsple-  U"'"r*  ' 

»  vel  tfl  carnem 

nnis. Quicunqucdi-  vnam 
mifent  vxorefuam ,  5ep.irir.ioms 
nifi  ob  fornicatione,  eotfnjtatorO 

&-.-)l.arnduxeric,tncr,fa'oh 
,  ,  T  '^  tornicar.10 

ch.uur.vnaergofo- 

lummcdo  caufa  eft 

carnalis  fornicacio, 

vna  fpualis,  cimor 

Dei,vcvxordimitca 

tur,  ficucmultircli- 

gionis  caofa  feciffe 

Jeguntur.  Nullaau- 

cem  cauia  eft  Dei  le-    . 

geprXfcr.pca,vcal.at^crel,al>an£ 

ducatur  vmence  ea 

quxcftreliila. 

h      Difcipuli     autem 

comminabantur  offercn 

tibus.  Nonquianol- 


lenc  eis ,  &  manu,  6C 
voce  Saluatoris  benedici,fed  nondfi  plcr.a  fide  habetes  puca 
banc  cu  more  hominum  offerencium  impommicate  laffari. 
i  Talium emm efi  ngtum  Dei.Talium fignificancer dicic,non 
iftorum.  C^.d.Morcs  regnanc,non  xtas.  Hispromitcicur  pe- 
gr.i:mciclorum,quifimilemhabcncfimplicicacem,Sc:inno  v  Cor.u.d 
cenciam,quibus  congruic  illud  Apoltol: .  liclite  efficiparuuli  j; 
ftnjibutjed  maliila  patu»li  iftote. 

4«  Thcophylacms .  Puer.n.non  odic>  ncquealiquid  mali- 
tiofeoperatur,  neque  vcrberacusamacredifcedic,  fedecii 
eum  Yihbusinduac  vcfiimcncis,  prefcrcearegalibusmdu- 
mentis.S  (.&:  ille  qui  viuiciecuudum  vircutem ecclefia: ma 
tris  fua:,  nihil  huic  prajhonorat,  ncquc  etiam  reginam  mul- 
torum,volupcacem. 

J^  iluifq<is  non  rectpmt rcg.  Qiii  non  perfeuerac in  ira, Ixfus 
non  meminit,videns  pulchram  mulicrem  non  concupifcic, 
non aliud habcc inorc.aliud  in corde.Q.d.S. cales non fueri 
us,non  intrabitis  m  rcgnum  ccclorum. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Quid  vobis  pr£cepit  Moyfts.  Matth.i9.dicic  quod  Pharifa»i 
hocdrxcrunt  Chrifto  quafi  ei  obijcic  ndum .  Hc  dicendum, 
SuodChnftus  pri  mo  qua:fiuic  hoc  ab  eis,  vt  hic  dicit' ,  quia 
antKjuam  diccrct  iuam  fentenciam ,  volebac  quod  audire- 
turcorumfalfaopinio,  quacredebanthocefieiicitum,  Sc 
ideotunc  quafi  obijcicndo  dixerunt. 

l  Moyfes  pcrmifit  ItbeUnmrepudtf^&c.  Ef  in  do.ite.di.  Quia di- 
fcipuli  adhuc  rudes  ad  plenum  non  inceilexerunc  verbum 
Chrift:,idco  cum  vcninenc  ad  domum  ltcrum  mterrogaue 
tuntcum ,  &:  lpfi  idcm  repetiit  quod  prius  dixerat  in  praj- 

fentia 


fentia  Pharifaorum. 

3  Etoffere.  Hic  confequcncer  defcribicur  inftrucliodifci- 
pulorum,  lV  primo  ponicur  dida  inftrudio,fecundo  inftru- 
thonis  confii  macio,ibi.Ef  proficifcente  eo  de  /er.Prima  m  cres, 
quia  primo  infiruic  difcipulos  de  humilicace,  qua?  eft  funda- 
mencum  aliarum  virrucum,fecundo,de  voluncanapauper- 
cate.ibi.Ec  cum  egreffus  effec,cercio,de  coleranda  aduerfita- 
ce,ibi.£r  ajfumens itemm  duodecim .  Primum  aucem  docec per 
hoc  quod  diciinullflm  incrarc  in  regnum  cc^lorum.nifi  puc 
rum,  idcft,humilem,eomodoloquendiquodicicur  i.Re- 
gum  \<,.c.CHtn effelpatuulnsin oculis  tuis.  Etpatetfententia  cx di- 

ftisMutibxi  19. 

tt 


MORALITER. 

inmultisvaletadfideiconfolationem,  &  difpucandocum 
^rcticis  adcius  dcfenfionem ,  fedfifornia-tur  cftrcpu- 
dianda.  Ethocficquandopropccrrationes  Philofophicas 
mcipitquis,  dubitatc  de  fide  qua:  eft  fupra  racionem. 
3  &ojfere.P.iruulipncdici  paupcrcs,A  gencris  infimipcr 
difcipulos  auc  impediences  ne  oiierantur  Chriflo^fignif^  a- 

tur 


tur  ccclcfia:  redores  vcl  religiofi,  qui  propter  paupertatem 
vel  generis  infirmicaccm  rcpellut  cos  a  debitapromotione 
vci  rcccptioue  ad  rciigionem.cum  camen  alias  fintapti,pro 
pter  quod  impcdicntes  arguuncnr  orc  Chrifti ,  idco  fubdit'. 
•f-  Talium  r(i  cnim  regnum  Dei.  Macch.  5.  Beati paupercs  fpiritu, 
quoniam  ipforum,&c 

t  -{aifqvit  non  receperit  rcgnum  Dei  relnt  par. Id  eft,fine  fupcr- 
b.a  &C  dolo. 

Tom.j.  t    j        X?" 


5*7 


Glof.ord  &  Nicolai  de  Ly  ra . 


588 


i 


=j  hvrediute 
poiJidebo' 


a  t^V4«  ■  b  '.I  leffyJoSrirwm  euaB§e1ij,fictltparuuh  acci- 
pere  lubemur.i.ficyt  paraulus  d  oftorib.non  •ontradicii  ro- 
liicrtooosnbnconiponijt.fedrldcliter  fuf  ipir.cii u.c 
ru  ■  »btempeR»r,&  quicfcjc,ica  it  nos  obcdtcndo  fimplicirer, 
K  fineomni  conrr.ididionc  vcrbadni  debcmusfufcipcrc. 

b      E:cov:t:<X3W  toi,  L--HJ 

Q-\.np*nh  mw,  &c.    a  receperit  regnum  Dci  vclutparuulus,  non  jntrabjt  iniliuci 

#    Vldor     Ant:  1-  vtfignitLctu!csli.aui!c:ii. >">■•,:*  s;rat".S<  l-nieditlionecfle  dignos. 

cbenus.Cocinue 

que  illos  compl 
tuv  fuamquc  comple 
xisbcncdidioneim- 
pcrcicur  ,    liquidcm 


apco    b  Et complcxans cos,&  imponens manus fuper  illos,  bcnedi-       cu 
t:'L    r  cebat cos .  Et  cum  cgrcffus  eflct in  via,  procurrens quidam  +    fct 


7Exo.io.b 


r 


iT 


e  'Xtcdflf  Bcda.Haceftpucnlisinnoccntircafiitas^qHa; 
nobisjmicandaproponiciir,fjrcsniim  Dcnncrare  vclimus. 
dotandum  fanc»quodiuftitialeg>s  fuocpecurtodita.non  fa 
lum  bo  na  r<  mporalia,fcd  ectam  vitam  cciferebatetctnam, 
f    AfjgiR<rBeda  Non  putandusett  vorotcnc.nuis(vcquida 

pucant}dominumin 
terrogaflc,&:dcfuji 
vit.imencicumcfle, 
ctim  lcgis  mandaca 
cuftodifie  dixdric , 
fcd  fimpliciter  con- 
genu  flexo  ante  eum,rogabat  eum,diccns.  tMagilter  bonc, 
quid  faciam,  vt  vitam  jetemamtpcrcipiam 5  Iefusaurcm  di- 

ComptrationeDei.  a    Qui  folus  bonusex  fe.alii  pcr  Ipfum  boni . 

xkei .  Quidmcdjcisbonum?  Ncmobonus,nifivnusDeus. 
tPra:ecpta  nofti,  ne  adultercs,  ne  occidas,  ne  fureris,  ne  fal- 
fum  tcftimonium  dixeris,  ne  fraudem  fcccris,  t  honora  pa- 
trcm  tuum,  &  matrem.  At  ille  reipondcns  ait  illi.  M agifter. 

a    Aictna  cord  ,  eius  . 

omnia  hajcobferuauiaiuuentutc  mea.  Iefusautem  intuitus  L 

a     Ad  perfeftioncm,  b    Omnia  omnino.nonpartem  ficut  Ananias  . 

eum,dilexiteum,&dixitei,  t  Vnumtibideeft.  Vade,qub#-  + 

a    Beatusqui  intelli;;it  fupcr  egenum.Jipaupeem  . 
b    Qucm  nec  xiugcviec  iiiea  dcn.iiuur 

cumquehabesvcndc,&  dafpaupenbus,  &  babebisthefau- 

a    Quiahpcfoluin  nonfuflicii.        b    Imitando.ficut  ego  «mbulo  ambulando. 

rum  in  ccelo,  eat  veni,  fequere  me.  *  qui  contriftarus  in  ver 

Caufa  mltitix,  b    HIERON.C^fpinas  nafcentes,& 


t 


pfaj.iotf.3 


Joan.io.b 

J.uc,u,b 


conditoris  opus,  qu* 
jnitio  in  peccatum 
prolapfum  ,  ab  ipfo 
feiunctum  fuerat,rur 
fum  crigitur,&:  quafi 
JJ  intcr  bracbia  fuble- 
uatur  .  Impomt  au- 
tem  infancibus  ma- 
nus,  diuina:  virtutis 
illapfum,proprijque 
opcris  complcmen» 
cum  pcr  eam  ma- 
nuum  impoficionem 
caciccdclignans.  Ec 
quidem  fccundum 
communem  homi- 
pum  confuccudinc. 
Nam  vc  vc*his,  nu- 
merifquc  omnibus 
perfecius   homo  e- 

,  rar,  icaque  bumana 

'  quoque  vere  opcra- 
b'arur,5«:patiebatur, 

Ac  vero  incei  ius  non  operabatur ,  vc  homo ,'auc  ricu  huma- 
no,fed  vc  Deus  prouc  verus  quoque  Deus  erac'. 
c  vracurrens  quidam  gcnu.Bcda.  Audieraccredo  iffeadomi 
nocantumeos  qui  voluntparuuliseflefimiles  introitu  re- 
gni  cocleft is  cffe  dignos,&:  idco  ccrtior  efledefiderac  non 
p<r parabolas,fed aperce,quibus operum  mencis  vicam  §cer 
nam  confequi  poffic. 

d  Quid  me.  di.  Beda.Quia  magiftrum  vocauerat  bontim,  &: 
non  Deum ,  vcl  Dei  filium ,  difcit  quemuis  fan»5tum  homi- 
ncm,comparationc  Deinoneflebonum.Dequo.  Confitcmi 
ni  damho  quomam  bonus.  Vnus autcm  Dcus  bonu^non  pacer 
folus,fed  ik  filius,qui  dicic.E^o fnm paftor  bonnt.Et  fpirituilau 
ttus  bonm  cfyde quo.Taterde caio dabic  Ipkiium bonum peunti 
bnsfr.Vn* fcilicec,o£  indiuidua ciimtas,pacer,&: filius,&: fpi 
ricuflanttus  ,  folus  &:  vnus  Deus  bonus  eft  .  Non  igicur  bo- 
num  fe  negac ,  fed  Deum  efle  iignificar.  Nec  fe  magiftrum 
bonumnoncffc,  icd  abfque  Deo,  nujlum  bonum  cile  cc- 
ftatur. 


t 
t 


t 
t 
t 


tribii]os,quaclemcntein  dumiiuc.im  lutFotautiunt. 


fcflus.  Si.n.mcntirc- 
tur,  nunquamim 
tus  arcuna  cordis 
iuscumdiligerc  di- 
cerecur  Icfus.diiij! 
n.  cos  qui  manc 
legis  etiam  minor 
cuftodiunt ,  &:  qi 
inlcge  min9i"ucr 
his  qui  perfech 
dcfideranr,oftcndil 
quianon  vcnit  i 
re  lcgem ,  fcd  acT 
plcrc,vtideadd .: 
de  ,  quaxumquel 
bes  vende,&:  da  ] 
peribus,&:c. 
g     Ht  veni,&fcfWM 
mc.BcdaAl.d   Pol 
concempr  is  diu^H 
Saluarore  lmirarc.j 
reliccis  malis  iac 
na.Facilius  facct. 


bo,abijtmcrcns.Eraat  enim  habcnsmuItaspoffcfliones.Et 
circumfpiciens  Icfus,ait  difcipulis  fuis .  Quam  difficile ,  qui 
pccuniashabcntln  rcgnum  Deiintroibunt  Difcipuli  autcm 

tcmnicucq.concup 
fcencia,vel  volupCJB 
h     Q.uamdifficik.Bcd^Qni mulciplicandis  diuicijs incubun 
patec,quia  vita:  altcrius  gaudia  qua?rcre  conccmnunc.S 
lmd  cft  pecuniam  habere,aliud  amarc.  Multi  h;;bent. 
amant,&:  mulci  non  habent,6«:  amanc.  Icem  aiij,  &:  hal 
&:amanc.Alij  vero  non  habcre,necamare  fe  gaudec/jui  cu 
ciorcs  func ,  &c  qmdem  cum  Apoftolo  dicerc  poflunt .  Mih\ 
tnundus  ouafixus  efl,  &  ego  mun  do.  Vnde  &:  Salomon  non  .uc  I 
Qui  babet,  fed  qui  amat  diuitias,fruc~lui  non  capict  ex e  s.  lic  l j . 
minns  in  his  vcrbisdifcipulis  obftupecibus  dicens.  Frfiot 
aicimpoffibile  (Quod.n.impoffibileeft,omninofi.-:ri  n 
ceft,  quod  diflicile,  cum  laborc  poceft  ficri)  fcd  cum  mag» 
laboreiuuance  Dei  gracia ,  vc  pecunias  habentes  ,  vel  e 
in  eis  confidcnces  exucis  Phylargyna;  rctinaculis  intrace  po 
fincrcgnumDci. 

■it  Victor  Anciochenus .  Hxc  Cbrifti  oracio  ipfa  pccunia 

in  ius  non  vocat,  auc  damnac,  fed  dlos  ,  qui  cicra  modum  il 

lis  conquirendis  inhianc,  auc  nimisauarcconquilicr.sdcci 

nent.Ac  quorfum  ad  difcipulos,qui  paupercs  r rant,  nibilq 

i^  omnmo   l 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Ut  cum  cgref.rffet .  Hicconfcquentcrdocetdifcipulosde 
voluntiuia  paupertate.Circaquodprimo  mouetut quxftio, 
fec  tmdo  ponitur  qua?ftionis  folucio,ibi.Iefus  autem  dixitei. 
JnquafolurioneChriftusprimooftendic  quid  fic  necefla- 
rium  ad  falut:m,vidclicct  obferuacio  mandatorum,  fecun- 
do,quid  rcqtiiriturad  maiorem  pcrfccliqnem  quxconfiftic 
inobferuacioncc6(iliorum,inquaperfcctione,  primumeft 
abrcnunciaciocemporalium.vcquisliberepoflicfcquiChri 
flu,&:  hoc  ponicur  ibi.Itfus  autem  intuitus ,  <&c .Scntcncia  dua- 
rum  parciuui  pnmarumpacct  ex  di&is  Mat.19. 

lefus 

MORALITER,"       " 


2  Iefus  autem intuitus.  Hic docecur  voluncana  paupcrcas, <S 
primo  quancum  ad  cius  perfectionem,fecundo,  quatmn  ac 
eiusd^fficulcacem,ibi,^«/co»myi!af«/.cercio,quantumadciu 
rem  unerationem,ibi.£;pofl  h<ec  capiteipt.ai.  Scncentia  ifta 
rum  partium  pateccxdictis  Mac.i9.exccptisqua;fcqiiunt 
lcfus  autem  in.eji  eum,&  <#.f'.Proptcr  bonam  coniicrfacioner 
fuam  prartenram,  oftendiciibi  vultumamicabilcm.  Vc 
rumtamen  ad  perfectioncm  maiorcm  non  pocuit  afcendi 
repropter  impedimentum  diuuiarum.  Aliquienim  fur 
apti  ad  bene  viuendum  ininferiori  itacu,  non  camen  in  in^ 
iori,&  perfectiori. 

Tropter 


f     7S{Viiin/;r<ii/r.Sequicur. 

t    MagiAer  to.^.ipfum  incerrogabat,quia  liccc  crcderet cum 

homincmpurum,canveneum  reputabac  in  legc  peritum , 

propcer  quod  1  efpondit  dicens. 

t    il^id we dicis  bottmn .  Ex  quo  crcdis  me  homincm  pu* 

rum. 

t  'PMCf^nno.eJrc.Q^iafidciat,  eorum  obfcruatio  fufficic 
ad  fahitcm ,  fcd  non  ad  euangclicam  perftdioncm ,  ldeo 
fubditur. 

t  ynum  fi.</ce.Bcda.Non  partem  tantum,ficut  Ananias,&: 
SaphiraAct.j.b. 

Et 


t    Et  da paupcnbm.Nonamicis  carnalibus  mfifuciincind. 

gences. 

t    Ef  ba.tbe.in  ca.  Chryfo  Oftcndic  quod  plus  rcddic  quant 

maiuscft  ccelum,quam  tcrra. 

t     Quicontri.abijtma,  Impedirusapcrfcctione,  quamqua: 

rcbat,poifcffionuamore.  BLDA.  Intcrpccuniashabcre,<S 

amare,  multadiftantiacft,  vnde.  Salomon  non  aic  Q[ 

habec ,  fcd  qui  amac  diuitias ,  fruftum  non  capict  ex eis .  E 

accipit  amarc  pro  fidcmindiuitiisponere.  Et  de  talibu 

fubditur. 

t     Quam  diffiii.qni  pecuniat  bab.Et  capitor  hic  difficile  pro  ir 

poflibili ,  vc  pacec  cx  licera  fequenci,  &:  declaratum  fiiitplc 

nius  Mattha:i  19. 

Eccr 


8o 


Ma 


rci 


c 


ap. 


S\ 


) 


> 


uercr  Fortequia  cii- 
uitias  promhsio  ha- 
btiere,  vcl  c-x  coco 
conccmnere  didice- 
runc,  vndeDatud, 


annorum  fabulam  noft  refurre&innem  iuftorum  dogmati-  D 
zant,quandoomniaqi}a?proprerDaimdinnTir.u;CnH!)ti- 
plici  nobis  fennre  func  reddenda.infuper  &  vica  arei  na.ncc 
videnc quam iinc mepti,(altcm  m ccncenis vxonhus fecun- 
dumaliosciiangcliitas,prxfcrrJmcurndommusa';c.!r,  nec  ^ 

nubcnt,  ncaue  nu- 


y  oivrr.r.oinbonlshabcbmu ak-cilioli (j'>am c:;TiL:'e tiir pccuiiias 
k  babet inregnum Deiintroibit ?  voluic  per  hocilhs  ndmonerc, 

nepp  paupertatcm  crubefcant.aut  animum  dcfpondeant. 

a    Farlinsefica.  Beda.  Quomodoergo  ineuahgeiio  M.ic- 

rtieus,&:  Z.tcheus,&:Iofeph,&:  m  vetcn  Teftamcnco,quam 

tdurimi  diuices  wicra 

a    Quianon  poterantintelligerc 

0'bftupebant  in  verbis  eius .  At  Icfus  rurfus  refponriens  ,  ait 

a     Nondicit  hnbentrs,fed  in  eis ■confiueutes. 

illis.FiIioliquam  difflcile  eitconfideentes  m  pecunijs  in  re- 

a     Vcre  difficilc^quia.  b     Chiiiium.  c  Anguftias  f.Mlionis. 

Vmcus,  8c  pauper    a  gnum  Dei  introirc.  t  Facflius  eftcamclumperforaniena- 

Q    flim  egO  .    iicidem.  Dimtias  aniantcm.  Qiiorl  elt  [.snpcrum. 

D hj icia:  fi  atfluant,       cus  tranfire  >  quam  diuitcm  intrarein  regnum  Dei .    Quif 

1     P.oJiCCCOrappOIiCrC.  a    Ouain  ante  quia  idcm  repetendo  confirmauit.        Cu'm  pencom  ncs  cupiant  Heridiuitcs. 

Nohaicnoliccfuici-    b  magis  admfrabanturjdiccntesad  femetipios.Etauispoteit 

fn       v»  n^-        faluus  hen?Etintuensilloskfusaif, ■Apudhominesimpoi- 
AUegonce.  baci-        r  *  .t  r 

lius  eft  Chriftum  pa    c  libife  elt,  ied  non  apua  Deum   Omnia  enim  poihbilia  iunt 

R  CI  PCO  dflcCforibuS  lC  Q^aaud.uitdiuircsnonpofieintrareinrejnniucaslciriim. 

cnii,  quam  eos  ad  d  apud  Deum.  Et  ccepicei  pecrusdicere.  Eccenos  dimifimus 
:  Chriftu  poiie  con- 
ocrti.Camelus  cnim 
Chnfius  cft  fponcc 
humiliatus  inhrmita 
cis  noftra:  onera  fu- 
ftulic  inquo.n.me- 
lius  intelligicur.Qua 
lomaiorts,  humilia 
tcin  omnibus.Acus 
pficliones.  i.doiores, 
paffioncs .  Foramen 
acus,anguftiapa!iio 
nis,qua(veluclc;lL) 
veftimenca  nuiira: 
natutx  quodammo 
do  rcfarcire.  i.  rcpa- 


o,f 


c  omnia,  ckfequunfumus  te.   Refpondenslefusait  ■   Amen 
ncovobis  nemoeft,  quireliOjUeritdomam,  autfratres,aut 
forores,aut  patrem,aut  matrem,  *  aut  filios,  aut  agros,  pro-  i 

a    Omnesfanrti,&  quicumquehabent  communicantuici. 

f  pterme,  &propter  Euangelium  ,  qui non  accipiet  ceanties  *■ 

a     Spirituales.  3 

tatum  nunc  intempore  hoc  doamos,&  fratres,6cforores,  & 

a    Hocenimperfcuuotionibusplenumeit  tempus. 

matres,&  filios,&  agros  cum  pe'rlequutionibus,&  in  igculo 

ludjs  de  ApoitoioaprwUta. 

S  futuro  vitamsternam.tMulti  autem  eruntprimi  nouiffimi, 


bcntur,&:  ca  rcdden 
da  m  hoo  tcmpore 
cum  periecutionib. 
quarpoft  refurrcelio 
ncm  omnino  iuftis 
millarcrunr.  Senfus 
crgo  eff.-qui  propcer  f  AmpJius  ftu 
euangelium  Chrift<  pcbani 
carnalia     reliqueric 
fpiricualia  bona  rcci 
picc,qua:kiimcrico, 
&£  comparatione,ita 
erunc   quafi   pr.ruo 
numero  tercnanus 
comparatus,quia  fra 
trihus,  &.  foronbus 
(quib.  Ipjritualiglu- 
tinocolligatur)mul- 
togratiorcm  etiam  *aut  vicorcni 
in  hac  viui  recipic-t 
charitate,vnde,mul- 
titudinis  crc.crat  cor 
vnum,6canima  vna  E 
&:  eranc  ill  s  omnia 
comnitjinia.    Aliter 
Cenccnarius  a  lxua  Aft-4l!f 
tranilatus  in  dcxte- 


Vt  latro. 


m.m,  liceceadcm  m 
&  nouiilimi  primi.  Erant  autem  in  viaafcendentes  Ie- 4    ficxu  d-gitorum  vi- 

a     Quafi  caput  viv.ssmoriturus  pro  om.i  b.is.        Ad  m.irtcm  impetrr.itus,        5       UCVCUi  tCIlCre  Uglllfi 

rofolymain,  &  pra^ceMebant  illos  lefus,  &ftupebant,  6    cacionem,velfiguia 

'  ■  ■•"•-  quamdenariusm  I9 

iianurncium  camen 
quarititatis  magnicudinc  fupcruadit,quiaomncs  quipro- 
ptcrregnuiti  Dei-cemporaliafpcTniuif .  cciam  mhacvicaper 
ifecutionibus  plcn^  rcgm  gaudium  ndecena  pr^guiiant.iii: 
in  expectafioric  p.uns  coeleftis  qiic  per  dexcciam  iigniiicat"' 
omniumpariterelccictiuiii  vcr;fiima  diiect.Onc  huimtur. 
g  Mnlti ««.Ccuia  mult!  incipiunt,fcd  non  perficmnt.Tcm- 
biiis  fcncencia  lubdicur.MuIci  auccm,&c. 

i.atro  m  cruce  confcilor  eodem  die  quo  pro  pcccatjs  fuis 
crucifixus  cft,  gracia  fidei  cum  Chrifto  in  paradifo  gaudet . 
Qtiocidie  quoque  videmus  rnultos  laicos  msgis  vicie  mcn- 
tis  exccllcre,&alios  a  pnmaa:cace  fpiricuaiisftudiofccucii- 
te.s,ad  extrcmum  ocio  corpciccre. 

■;:  Victor  Anciochenus  Iili  aute  inter  ca:rcros  fururi  font 
pnmi  qui  in  Chnftu  crcdut  fc-feque ac  fuaomnu  (ppccr  >psw 
dderiiilc.pcrnoiiiiiin.os  P.fofiff  os  lnnuere  Videcur,idqu<d  P 
antcquoq-uc  vifus  i.ii  fcerccum  niinnum  blios  ngm  ni  tC 
mbiascxcra  iicpdicabdtivclccrccpcrnouinimoscriuicco.il 
losdclignat,  qui  pciurtijsobiiin&tiusq.  parcif.a»iha:iccquo 
ru  proiudc  I .'lus  pci ditbcilis  cfl.  Cercum  cft.n.Apoftoios  ad 
diuices(p'ct  .11  c  mxiridddtcebsnuEt quispoteH faliun  fieri, 
h"  Ht liuftbaiU.  ldto.  l.qma  n  rmme,ancquodrepaflufum 
.mukaa  iLimrniS  fxcidocibus  &  (cnbis  pradixcrat,  &C  octi- 
deudum.McciKb.:iic  ergo  nc  vcl  ipiicum  co  occidcrcncur, 
vcliiiccuius  vica^ma^iilcnogaudebanc,occiderccvir, 

"  Et 


raredignacuscil.vu 

dc  pcft  Irpfum  mc- 

litisinduci  gatideamus.Ad  hoc  teftimonium  Apoftoli.^«/- 

cuntjuebapn^ati  <-liis  in  C /;i;//o, Cbrifiur/i  * > 

^e  Victor  Antiochcnus  Oblciuandum  hicqnoquceft  do 
minum  noniimplictcc  <,:tere  ditrikile  eil  •  diuittm  ni  rc- 
•1  Dci  intrare,!  d  qtudam  ea  pnall  A'  vilicrrcncia  vsu 
rcm  hanc  quodanwnodo  m  pofiio  I;.mi  duiiv.ic .C/uod  difci 
niusexexcmp  )  quod  dccamclb, >i: foramne acus in  mc- 
dhimadfcrt,pacet.0.ti.nd,tur  aucem  coelcifium  rerum  me 
dicacoi  impgre  vaware  doiitim  clieciulmod<,qcotl  hami 
niba«;diuicibus,Ct:  prc;poccnt;b  is  non  temcreobueniat.C^ua 
re  Dominus  quoquc  ftudiumUocpcculiare  Dci  opus  ap- 
pcllac. 

b  Et  cjuispo.  Cum  plures  finc  patipcrcs,quam  diuiccs,  non 
hocdix!irenc,nihindiuiciimiiumeroincellexiUenccuiictos 
quid:ttitiasadip:fci  vellcnt. 

c    ^ipudde.'Qu\  a  cupidiratecerrenorumad  charicatcm  x* 
ternorum  conucrtere  potcft,6c  fuperbos  facere  humiles. 
d    Ecce  nns  d/.Grandis  fiducia.  fiicacor  erac,diues  n^n  crac, 
vicium  manu,cv:  a.  tc  qua:rcbat,£S<:  tameu confidcntcr  dicic . 
Eccemsreh  j  li  n  r,  o  n  u  \t6C:. 

e  £f/e./«.Qtiia  non  fufficit,licdimittcre  iungit  quod  pcr- 
fccfum  eft ,  Oc  fecuci  fumus  tc  .  Q^d.  Fecimus  quod  uiflifti . 
O^uid  crgo  dabis  prxmij? 

f  Ccnties  ta.  .Beda .  Hac  occafionc  quidam  Iudaicam  mille 

annorurn 

D'E 


N  i  C  O  L  A  V  S 


L  Y  R  A. 


l    Tropter mc.ldi. ■fl.proptcr amorcm mci. 
2.    Etp.opter  f«.!^.Idc(i,HocltinamCbnfti. 

3  ^ind/iiic.Q.uiapioccmpoalibus  acccpciin  pra?fcncibo 
na  fpirirualia ,  quastantum  cxccdunt  temporalia  quantum 
ccncenaniis  vnitatcm.  Ahteraurcmpotcftcxponi  dercli- 
giofisquipro  vnopatrecarnali ,  vclfratredimitlb.  habenc 
fpiritualcspatrc.s,&:  fratrcs  nukos,&:  pofleftioneSj&agros, 
inquancum  ex  poiT  ftionibus  otnnium  ftdclium  fucficienter 
fuftetitantur  fccundum  illud  Apoftoh,2.  Cor.6b.  Qjj.;finih'U 
b»bentes,&  ommapvffidentes. 

4  E/  no.p.  Quia  rcprobacis  Iuda:is  quibus  data  fuic  lex  tap- 

quam 

~  M    O    R  "XTT  I     T  "E  ~R~ 


Ecce  nof  dimftmus  omr\a,&  fi  .Hoc  moraliterfacitquiinor 
difiatiimamorcmadornnia  tcrrcna  depomt,  &:talisnunc 
rccipitcenticsiantum,  quiapco  abiccitone  carnalis  amo- 

us 


quam  populo  a  Deo  prxclecto  ,  genciies  lunc  vocaci .  poteft 
cciamcxponi  aliccr.quiaaliquitaidevcnientcsad  ftdcm.vcl 
rciigionem,aliquando  lca  feruide  operant  ur  quod  pra:ccduc 
racritis  illos.qui  venerunt  in  iuuentute. 

5  Efant  aiain  vi.1 .  Hic  confcquentet  Chriftus  inftruit  difci- 
pulos  dc  coleranda  aducrfitatc,bt  primo  ponitur  eorum  in 
tirtictio,  fecundorcpnmituripforumambitio,  ibi .  Lcaccc- 
dunt.Primum  doccc  Chriftus  exemplo  fui,quia  pi  ompce  &: 
hilariter  afcendebat  in  Icrufalem,vbi  erac  pafturus  n  ortcm 
fccundum  quod  difcipulis  iam  pra:dixcrat,&  hoc  adhuc  rc- 
plicat,'&  pacec  fentencia  ex  dicbs  M.ic.io.hocexccpco. 

6  Et  ii/<pebant.Ex  hoc  quod  tca  prompcc,&  hilariccr  ibat  ad 
locumpaiiionis. 

rt 


ris  rccipit  charitatis  donum ,  quo  lc  &:  omnia  ordinat  m 
Deum  . 

f  A?fi/^^rfwm<»t.Quiadctcnticircatcrrcnoruman^orem 
inordinatum ,  primi  iunt  in  hoc  fcculo ,  fcd  ctunt  noujfiimi 
in  futuro. 

Tom.j.  t    4        Qttia 


I 


Glof.ord&NiceicudeLyra.  592 


yoi 

Prxu<densdifc;piilorumanmiosexpnffio- 
crtui hin  )os,  longc aoCa  &  paflioms  p^uam,  ft  re- 


4, 

lurrectionis  «ioriarn  prxdicic,vt  cum  moncntcm  vidcrct , 
rcliiircchi:ii"miiondnbit.irciir.Pigano'umquoqucd'.'inc- 
pun  .sciuccmi.rjJcO^ptrccCuntuca^cum  &  pafiio 

n;s  tcmpus  quali  tu- 


Imt.io.4 
.i)S*»S.l 


ftbt.z»* 


turoium  prjcfcuiso* 

ltciidic  ,  &  locum 
morcis  quafi  mtrc^ 
pidusad  r. 

.$«  yftor  Atino- 
chcnus.  Operxprc- 
nutn  vidchatur  ,  vt 
dominus  ifte  hxc  fo 
re  difcipulis  prxdi- 
ccret.  tum  quo  hinc 


Qjra  vidcbant  eojtimere. 

&fequentcstimebant.tEtaiTumensitcrumduotimmcoe- 

*  U—.-   t.   LHm> 


Hic  II  ilicct. 


rantesin  fcconcellum  audituros  quodpetitiom  flati:. 

mktqnt. 

d     .  :'ut  bttptifmd.hcm  qu*  cilix  vnde  nlibi  de  paftione  fun  di-. 

cit.  B  .pulmohabcobaptizari,  &  quomodocoarctor  vfque 

pcrficiacur. 

e    CaVcem  tf  «i.Bcda. 

Iacobus  ab  Hcrodc 
1     capirc  truncacur  Ioa 

ncs  in  fcruencis  olci 

pit  illis  diccrc  ,  qua?  cflcnt  ci  vcntura ,  quia  ecce  aiccndimus  |    dolmm  miflus.  Imfe 

a     Adq«empertinetpati  quia  non  poteil  diiiiniras  pan.vcl  ledi.  ^d  Corotiam  111110/- 

Jerofolymam,&filmsnominis  tradcturpnncipibus  faccr-       ni  Arhlcca  Chnfti 
dotum,&fcribis,&  fcnioribus,&damnabunteum  «tiortc,& 
tradcnteum  gcntibus,  &illudentei,  &confpuenteum,  & 
flagellabunteum,  &interficientcum,  &  tertiadiereiurget. 
difcercntquodfutu-    b  -f£tacccdunt ad eum  Iacobus,  &Ioannes  filij  Zebedandi- 

rum  erat  non  igtlO-  A<hiteli..enominemunu». 

jj  raffc, fcd  omniadu-       centc ,  Magiftcr  volumus,  vt  quodcumque  petierimus fa- 

Intcrrogat.vt  ftultitiam  confeflis  corrigar. 

cias  nobis.Atillcdixit.Quid  vultis,vt  faciam  vobis?  Et  dixe- 
runt.  Da  nobis,  vt  vnusad  dextenm,  &  aliusad  finiftrarrL» 

{Cegnare  vultis.quinontneruiftis  culmen  honoris  fine  cxercitiolabons. 

c  tuamfedeamusingloriatua.  Iefusautem  ait  eis,  Nefcitis  f 


z 

3 


dum  ante  prxfciire 

Tum  maxime  quo 

planum  hinc  forct 

non  inuitum,fed  vl- 

jroncummoinsfup 

plicium  fubiifle,atq, 

vnum  hoc  in  caufa 

erac,  vt  frcquencer  il 

ludipfumforerepe- 

terer,&  ne  cruciati- 

bus  lllius  plus  xquo 

conturbarencur. 

b     Et  acee.    Audita 

refurrechone,imme 

mores  fecundt  ad- 

t  "aperunt  uentus  pucant  ctim 

indignjn       n)ore  hotninum  re- 

gnare.Macth*usdi- 

cic  macrcm  poftuljf 

»t  dift.  dia.fcfedMarcusdicic 

fonifunt.  p.  ipfosdciidenunieo- 

411.3  r.nullu?  rum  volensapcrire, 

?n™'-     c  quorum  tolilio  ma- 

ter  petcbac 

4<  Victor  Antio- 
chenus.Nam  quo  fi 


Pallionem  vndc  apptopinquinte  pafllone  fua.Fatcr  fi  vis  rransfcr  calicem  hunc  a  me. 

quid  petatis.Potcftis  biberc  calice  que  cgo  bibo,aut  baptif-  4 

a     Idcit  tincrura  paflionis. 

d  modquocgobaptizorbaptizari?AtilIidixerutei  polTumus 

J  Icfus  autem  ait  cis.  Calicem  quidem  t  quem  ego  bibo  bibe- 

tis,&  baptifmo  quo  ego  baptizor  baptizabimini,  federe  au- 

tem  ad  dextcram  mcam,  vcl  ad  finiftram,  non  eft  mcum  da- 

g  JV . ;  t  ;uiiem  eorum 

h  revobis,  fedquibusparatumcft.  t  Etaudientcsdecem    in  5 

1  dignatifuntdeIacobo,&  Ioannc.  Ieiusautem  vocanscos 

ait  illis,  Scitisquiahiquividcnturtprinciparigentibusdo- 

minantur  eis,  &  principcs  corum  poteftatem  habent  ipio- 

rum .  t  Non  ita eft  autcm  in  vobis ,  fcd  quicumquc  volue- 

In  coelo.  In  tetra.  Ideft. 

rit  ficri  maior ,  eritvefterminiftcr,  &quicumquc  volue- 

•*  a     Quod  dcbe.is  smplrcri, 

ritinvobisprimuscflc,critomniumferuus.  t  Na'm&filius 


lij  fupplicanoncm 
inft ituai  it  t  fficaciorem,  pcrque  mntris  inrerceffloncm  Chri 
(mm  facijna  tn  fuam  fentcntiam  inducanc ,  vcl  certequod 
ruboreimpedaiper  fe  pctcre  non  audcant  matrcm  ailu- 
muntealcmque  vcluti  cJypeum  Chnfto  obiiciunt,  verum 
licet  mater mterucnirct,  petitio  tamen  filiorum  erat,  vnde. 
Ec  m  vtroqne  euangclifta  dominus  non  macri ,  fed  ipiis 
rcfpondic. 

c     \efcitis qnid petath.     #  V\Qtor  Antiochenus.  Nefcicis 
quanta res fit  ad  i)ei  patris  dexteram  confcdere non  intelli 
gicisquantointeruallo  feilio  ifthxc  omnium  lupernarum 
Virtutum  vim,&  dignicatcm  excedat. 
d     ^it  illi  dixcrunt poffumus.     *  Victor  Antiochenus.  Spe- 

rantes 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  (cquevtcs  timebant.  Qnianondum  erant  pcrfetli  vfque 
ad  t(.lcrantiam  marcirij.C^iod  patuic  per  cfflctum,  quia  Pe- 
trus  intcr  al:os  ferucntior,  poftca  timore  mcfrtis  negauic 
Chrittum.  2  £t^ccfdM»ii,H'CConfcquenterrcprimicurdi 
fcipulorum  nmbitio.  Etprimo  duorum  m  fpeciali,  fecttndo 
o  mnium  in  gcnerali,  ibi.  Audientcs  decem.  Senccncia  pri- 
mx  partis  patcc  ex  dictis  Mac.io.cxccpco  quod  feq. 

Fd\ 


M    O    R    A    L    I    T 


R. 


|  Quia  eccc  afcendimus .  Frcquenter  prxdixitdifcipulis  paf- 
fioncm  luam,per  hoc  fignificans  quod  multoties  cffct  paifu 
rus m  membns  fuis,vnde  Atl.9  a.dixit.Saule  Saule quid  me 
perfcqueris?  Et  Petto  immincntefuap.-iftionedixit,  Vado 
Romam  ltcrum  cruciPgi. 

2  Et  accedunt .  Ifli  credebantChnftum  in  Ierufalem  tem-« 
poralitcr  rcgnaturum.Etquoniam  erantcius  cognati,vo!e- 

banc 


proccftit  ftatimque 
in  Pathmos  relcga- 
tus.Itaquc  &:  marty- 
rio  animo  non  de- 
fuit,&calicem  con- 
feftionisbibit  qucni 
bibcrunc  in  camino 
trcspueri,licrtr 
cutor  fanguincm  no 
fuderit. 

f     bedere  a<t.    O 
Vultis.vthoctri 
vobis?  Sccl  regnuni 
cocloium    non    cft 
danns,  fcd  accipicn- 
tis.  Non  cnimperlo- 
narum  acccptio  clt 
apudDc-nm,fcd 
cumquedignu^ 
rir,  3Ccipictqtiod|^ 
perfonx,  fcd  vitxpa 
rarum. 

4i    V'ctor  Ancio- 
chenus .  Monemini 
quidemcicaufa 
tifq,-  mei  m  paii, 
iocij  .achocint 
fatnocft,  vtpii. 
vobis   fcdes    vii 
cetis.Si.n.aliusquif- 
piamacceilcntq 
tacum  manvnoom 
ncmaliam  vuttil 
fecum  dcpoi  taucrit 
autccrtemulto  plura  multoqueexccllencior.i  vucutumoc 
namenta  in  medium  attulerir,quam  illa,vtiquc  prxcc 
g    rokis.  Adhuc  fupcrbis,  C^dSi  vultisaccipcre,nol)tce«W 
quodelfsai.j  paratumcft.  &  vosalijeftotc,&  votiis  paratfi 
cft,quod  eft,pnushumiliaminiqui  lam  vultiscx.ih.ui. 
h     liidignaafitnt.hlori  dc  macrc,l<  d  Jo  fiLjs,  qui  ignorantCS 
menfuiam  fiiamimmodkacu^idit.ice  ardcbanc. 
i     jtfts  autem  vocam  roi.Humdts  m;igifter,  &'  pius,  &  mitis, 
nec  cupidicatis  immodicxduis  arguit,  nec  dcccm  mdigna- 
cioius  increpac,  &  liuoris,  fed  docec  maiorem  cflc  q  nimor 
fuent,&  drim  qui  fcruus  lit.  Fruftra  igicur,aut  il  li  ad  maiora 
fufpirat,aut  hi  fupcr  dclideno  eoiu  dolent  cu  ad  fummitatc 
4$  vir- 

3  F./ij  Zebedti  di.M .gifi.  Marth  ao.dicitur.quod  matcr  co- 
rumformauit  lflam  pctitionem.Scd quiafuit  introduftaad 
hoc  pcr  fihos,  ideodicunturhictam  fecifie.  Quiaquodpct 
amicos  facimus  quodam  modo  pcr  noliplos  facimus. 

4  ^futbaptifmotjtwegobapti^.  Tinciuram  enim  fanguinii 
fui  m  fua  bencdicta  paftione  vocat  hic  baptifmum. 

j  Et  aud.entes  dicem.  Hicreprimirurambitiodiicipuloruii 
in  generali.Et  pacec  fcncencia  ex  dicbs  Macth.io. 

Ef_ 

bant  efle poft  eum  primi.Etiflis  quantum  adhocfuncfim 

les.qui  de  terrenis  hononb.funt  multum folliciti.cV  dc ctr 

lcftibus  ncgligcnccs,quod  eft  valde  fatuum.  Ideo  domintt 

dixit  illis. 

f    Ticfatis  quid .  Sicucfacuusquipeticcafeum»  &negli2i 

aurum. 

5  Et  audientcs.Humanum  quidpafli,propterqucd  Chriflu 
vtrofquc  reprimcns,  ciepit  eos  docerc  de  hunrilitate ,  pcn 
honot  cuelcllis  acquiritur,&  contemmtur  terrcnus. 

Et 


m 


M 


arci 


c 


icumm  non  potentia,fed  humilitas  ducat.Suis  deniq;  pro- 
v.  ponit  exemplum,vt  fi  dicb  paruipenderec,  ad  operacrube- 
icercnc^m  &  filius  hominis. 

Et  veninnt  laicho.  Hiero.  Icrico  Juna  vel  Anathema  quod 


Tln  cunc 


congrtiic  appropinquanci  paffioni 
prxpar.ino  cfi  celc- 
ffoierufalem ,  vnde 
lericho  defei  cres,  le 
rufclem.i.vificni  pa- 
cisappropinquanc. 
b    Et  proficifcente  eo 


Defe&uscarnis  Chrifti , 

fNott  eum  qui  miniftrat ,  hominis  iilium  «ppejari 


ap.  y\*  jp^ 

ferr.alij  cres  qui  gencibus  fcribnnt  corUieriis,afinum  cantum  D 
ad  dominum  ductum  dicunc.  ^ 

Carci  quns  dominus  llluminauic  hommes  ituit  fupernre 
lucis(qua:Chriftus  cft)nefcij,fed  ipfo  donantcaclconficeri- 
dam  caxicace  &  pecendam  ventacis  lucem  func  compiincTi . 

Icncho,lunaquede 


d  iuxta  viam  mendicans,  QuicumaudiiIet,qui,iIefusNazare-  l    EJi*&En 
e  nustcft,ccepitclamare,  &dicere:   lefufiliDauid  mifcrere       ?    ^c*? 


mei. 


ccepit  < 

ffeccttsiU.        b     IDunones  compclcent  clamoiem  paupcris quem  exaudimt  Dominus  . 

EtccmminabanturillimuldjVtcaceret.   Atillemulto 


rm 


.  fQiiitranliensf.udiuit. 

magis  clamabat,rili  Dauid  mifercre  mei. Et  ftans  Iefus  pr?ce 

TFer  Apoftolos.  a     1IU  eft.Perfaiera  in  oratione. 

g  pitilIumvocanEtvocantca!Cum,dicentesei:  fAnimjequior  3 

a    rretpcemtentiam.        b    fPerbaptifmum.        c    INudus  veteri homine.        ivr  bimiulusfu- 
|j  permontes 


a    1 Intantum  vt  etiam 
^  animam  daret. 

hominis  no  venit  vt  miniftraretur  ei, fed  vt  m iniftrarec,ec da - 

^Nonpro  omnilms.fecl  prohisqni  credere  volsnt. 

*  rct  animam  fuam  redemptionem  pro  multis,  <  Et  veniunt  le- 
cda.quiaafcenden    b  richo.   Et proficifcente co  dc Iericho,& difcipuli eius,& plu-  i 

te.ldcalOS  dominO  a    THiero.Quifcrip;uramlem:Jr,necc..nip]er,  iuxta  menfam  men- 

&fidelibusfequenti  .  ,  .      ..  __...  <*■<*'»  *t»m- 

bus.cundis.f.cleais    c  rimamultitudme :  nIiusThimeiBarthima?usca?cus  fedcbat  t 

ijiiomundicum 
}][o  re^num  ccrlefte 
in^rediencibiif,  mox 
gecium  pcpulus  diu 
pcrfidiaca;cus,audi- 
to  Chrifli  aducmu, 
ccepic  lumen  falucis 
fperare.  luxcaviafe- 
der.s  mendicac,  quia 
nodum  veriracis  iter 
agnofces  fedula  dcfi- 
deriflnquificioncad 
hocvenirecocendic, 
vtCorneliusq  Deu 

quem  colebac,  crebrisprecibus  vc  feilluminaredignaretur, 
orabat.  Tranfcundo  audic,  ftando  illuminac quia per  huma- 
niracem  miferccur,  in  qua  natus,  paffus ,  refurrexit  ,afcendic 
ejua:  eft  actio  cemporalis,  &  craniicoria.  E t  ftans  caxum  illu- 
minac,quia  verbi  arrernicas  non  tranfic.que  in  fe  mancns  om 
niarenouac  Scare  Dei,eft  incommucabili  difpenfatione  mu 
tabilia  cuncta  difponere.C»uare  ergo  traniiens  audir,ftans  il- 
luminat  ?  quiaquiproptcrnostemporaliapertuht,  mdeno- 
bis  lumen  ctibuit,vndc  tranhtu  mutabilitacis  habcrc  ncfcic. 
Beda  Marchxus  m  hocloco  dicit  duos  carcos  fecus  viam 
fcdcntes  llluminatos.  Lucas.cum  appropinquaret  Iencho, 
vnum  illuminatum  pari  ordine:  fed  Lucasfcnbirquod  M.ic 
thms  omihc.  C^uod  aucerh  hoc  loco  Marrhams  duos  dicic , 
Msrcusdicit  vnum,altcrumnon  negat.Sciehdumeft  vnuin 
cotum  fuiife  notiflimum  :  vnde  nnmcn  eius,  &  patris  com- 
mcmorac  Mircus :  quod  m  ahjs  non  facit ,  mii cum  lairum 
exprefiic  nomme  ,  quia  &  ille  nobihs  fuic :  Ica  ifte  ex  ahqua 
firlicicatedeiectus ,  notiffima: ,  &  famofiflimx  mifciii  ruic 
quinonfolum  cxcus,  vcrumcciam  mcndicus  fedebat:  Hu- 
iusergoilluminacioncmMarcus  dcfcnbit,  quia  hocmua- 
culo  maiorem  famam  comparauic. 

Beda.Appropinquans  ergo  Ietichocecu  vnu  illuminauit, 
quia  in  carne  veniens,&:  paflioni  propinquans,no  multos  ad 
fidemadduxit.Non enim  primoded paucis annisancequam 
pateretut  lumen  vcrbi  exhibuit.Sed  dc  Iericho  proficifeens 

czcos  illuminauit:  quia  refurgcns  a  morcuis.acqueafcendes 

inccelum,Spiricum  fanctum  Apoftolis  milit.eosque  ad  illu- 

minacionem  omnium  populorum  m  mundum  difperfic. 
Tvpice.  Vnu,appropinquansIcrichoillummat,quiaante 

pnffioncm  fuam  vnirarum  Iudarorumpopulopr^dicauic.Ec 
Z  pmficifcens  de  Icricho  duos,quia  poft  rcfurrettionep  Apo- 

fto1os,&:  Iud^is,c«:  getibus  pra:d:cauir,cV:  xrcrniediumicacis 

&:affunipta?  hurnamracis  arcana  patefecit.  Marcus  vnu  fcri- 

bit,  quia  ad  ^cntcs,  quibus  fcnbcbar ,  refpicir  qui  ommno  a 

lutc  crant  alicni  quorum  caecitas  qwantofamolior,  tanto  il- 

luminatiogratiolior.Marthijusduos^quiaHebr^iscrcdcci- 

tusfcribcbatEuangeliuquod  ad  gentium  quoq,-  notitiam 
.   ctatpcrucntuiu,  vtodcvfdcm  vn.imfideigratapertincre 

doccrct.Hmc  etia  cit  quod  iVlatthxus  afinam,&  pullum  re- 
„     fert, 


Matt.zo.d 

Luc.iS.f 


fedtum  noflra?  rnura- 
bilitacisfigmficatvn 
de.  Hemo  quidam  de-  t-ue.To.e 
fcendcbat  ab  lerufalem 
in  lericho. 

C  Bartblmtsus  c&c. 
Hieron.  Carcitas  Iu- 
dajoruquajilluftrabi 
turin  finein  aduetu 
och. 
cumau.  Poptl 
lus  gentiu  audita  fa- 
ma  Chrifli,cuius  par 
ticepsquajrebacfieri 
contradicebant  mul  ' 
ti ,  primo  Itidcci  poft 
eriamgcnnlcs,nC.l-fConfi(Jtf>v<lI 

iuannandus  fanaduf  Bono    animo 
que  mundus  Chriftii  eiio- 


J1  efto,  furge'vocautte.   ^uiproiec5tovecftimentofuo,"exiliens  4    inuocarer,  nectan  5 

k  vcnit  ad  t  eum .  £t  refpondcns  Iefus  dixit  llli .   Quid  tibi  vis       JoslctcT  pKeord,na*  E 

.  .,  inipugnantium   fu- 

ror  prohibere. 

e  FiliDa.  Hierony.  Pcrmcrira.Pacriarcharumilluminacur 
Iudaicus  populus,  cui  adeft  mifericors  Deus,&  miferator  il- 
luminaas  ca;cos,&:  crgens  elifos. 

^  ViaorAntiochenus.CtcusChriflumDominumfi- 
JiumD.uudvocar.  Etquidcmdommusgenus  ilhid  nonrc- 
p'id;.ic. cfto  ahbi  omm  carnali gence  fefe fuperiorem  oftcn- 
ditkr.nequeenim  fauicatecst  .oimpenddfec  fi  Dauidis  fihu 
falfo  iilu  vocaflet,aut  ex  vana  fidc  auc  blafphema  oracione  & 
noie  cundccopell aflet,  Sicuci  nugantur,qui  quadam  excer- 
na  tantu  apparetia  Dei  verbfi  m  mudii  veniiTe,  aiicex  aliciia 


ari- 


NICOLAVS    D£    LYRA. 

I    Etproficiftenteeodeleruho.  HicponirurinftruCtionis  pra;- 

cedcntis  confirmatio  per  illummationem  caxi.Et  patet  fen 

tentiaexdictisMatthajizo.cxceptoquodfcquitur. 

»    Ctcusjedebat.  Mauh.zo.dicitur  quod  crant  duo  c*ci,  fed 


quia 


Iubilantia,&  no  ex  Dauidis  mafficarne  fufcepiife  mcuun 

f  ^ri/.m«/.^.j.rngiaucfcentcbcilovitiotum,nianuslcnai 
da;  (unt  adjapidcm  adiucGtij  cum  clamorc,  id  eft,ad  lefum. 
Hiero.Conueniensotdo  faluus.Audimuspiim6,deinde 
clamamus  per  ridcm,  vocamur  per  Apoftolos,furgimus  per 
pajnitentiam,cxuinnirpcrbaptifmum,interrogamurpvo- 
luntate.-vndc  qu.  proiedo  veftimeto.fuo.exilirenudus  vece- 
ri  homiH£,difcit*vt  hinnulus  'fahcnsfupcr  motes,fe^niciedc 
pones,p.iti  i.irc h.is,c\.  ,pphct.is,apcftolos  in  altis  confideras. 
g  £1  vojck,  Bcda.  Allrg.Carctimclamantem  Dominusvo- 
cac ,  dum  populo  genruim  fcienciam  vcricans  dcflderanu  AIlc£°' 
per  fanctos  pr.tdicacores  yerbum  fidei  commiccic .  Oiii  vo- 
cances  cxcum  inirnarquiorcm  effe ,  &  furgere  ,  ad  cumque 
venirc,pr,ccipiunr,cumpra;dicando  <pem  faluris  h^bere,de 
yitioruin  toi  pore  furgere , atquead  vnrucum  ftudia  quibus 

illummari  mcreatur,accingi  ;ubent,quafidicac,Accediccad 
eum,&  il.Et,Surge  qu:  drQr.&Tc! 

h     ii^i  proietlo  ve.fuo.  Id  eft  abicctis  mundi  curis  ,  cxpcdico 
mcncis  greffu  ad  dacorem  Iticis  properac.  Pdl.jj.a 
i     Exihent.Pioptatp  voluntaccm  conipletionedefidenj  re-  EPhe-^d- 
muncrat  vndc.yuodcunq;  prticr-tis  in  oraione  oedetes  accipu  tis. 
K     Q^idtibiws.  4«  VicTtor  Antiochenus.Curdominusiftud  Inf'll,c 
rogat^  ncquis  dicere  queat  Chnfium  aliud  dediffe,aliud  cx- 
cum  cx  petiuifle:  nam  pnus  vbique  illos  voluntatem  ,  &  fer-  p 
pum  qui  fanitatem  ambiebant  exquircre,  exquifitamquc 
praefennbus  omnibus  patefacerefolituseratquamfanicate 
praeftarct .  Parum  quidcm  quo  alios  ad  piu  qucdam  zclu  &C 
armulationeprouocarcc,parcim  etia  quo  fanitatisbeneficifi 
j^  indignos 

quia  vnus  erat  magis  nocus,  &c  clamabat  altero  fortius ,  ideo 
hic  folus  expnmitur. 

j     Anim&qnior eslo  Id  eft,  magis  quiecus  animo,  ac  fi  dicaat 
appropmquac  Cua  illuminntio. 

4  Quiprouflo.In  quo  mcdicabat,vc  ccleri'veniret  ad  Chrm. 
_  I{abhoni. 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

Etproficifcetceodelericho.&  difcipulis  eius,&  plurima.Sccit. 

Bartbim&usca.f  .Barrhimaeusq.  filius  pinguedims  interp- 
taturfignificat  homincm  cclitijs  carnalibus  nutritum.io  di- 
cntur  c^cus  fcilicct  fapietias  lucc  priuatus  dc  qua  dicitur  Iob 

2o\quod 


a8.quod  non  inucnitur  in  terra  fuauitcr  viuencium,quia  dc- 
liaa:  carnaies  bcbctanr  mtcllectum. 
f    ^_vi  cum  auditfet.ta.hs  cnim cum  audic dc  Saluatore,dcbcc 
clamare  pcr  oracionerq  dcuotam,vc  ab  eo  rcfcipiat  fipicn  ce 
lumcnqui  dacoibusafIlucntcr,faicedc  ncccifarijs  ad  falute. 


591 


Glof.ord.&  Nicolai  de  L 


L_yra 


59 


&  fn  i  olforum  puMicc  conft.tret.Qimd  in  his  patct  pn- 

A  mo  quidcnVex  ardcti  <!iuc  ini  ic,m_x  ?ero  e*  eo  cui 

a  Joii  i.cunicmnialacritatcexilicnsad  liluac- 

tu  n.vt  cxpedicior  elTct  quafi  vcccrc  hominc  ab 

..u.tcliimoiiiupcihibuit.ait.n.  V*te 

fid  mftiit, 

quefalutcmco- 

leqomiiSDonj  vtlo- 

knt  mgrati.rciilir. 

i*uih.<c.!.         Scjitqaidvcl 

■jMatth.  »a.J  pcj;  vuli,cpl<  >d  i.  (.1.1 

4u?.»f  i  rc &  noS pcccrc praj- 
nofcit  qumnportu- 
Dcadmonctadoraii 

dum  &  tanjcn  dicit .  Scit  r.amquc  patcr  vcfler  quid  opus  iic 
antcquam  pctatis  cum .  Ad  boc  crgo  rcquinc  vc  pctatur,  U 
cor  ad  oracioncm  exciccc,  vndc  cjfcus. 

#  Theophvla:tus .  Dicit  .niccm  quod  fecucuseft  domi- 
rium  ln  via.icilicct  in  hac  vica,  Quia  poli  hanccxcluduntur 

omncs 
»  ■■    — ' 


faciam?Ca?cusautemdixicei.Rabboni,  Tvcvide^am.  Iefusati- 

tcm  dixit  ci.  t  Vadcfidcs  tua  tc  faluum  fecit  £t  confeftim  vi- 
dit,&  lecjuebatur  eum  in  via. 


omnes  quihic  eum  non  fcqiiuntur  cperandonvWarac 
a     vt^bboni  vt  v.-.No  aui  u  qu„nt,fed  lumcn.Caxus  cninu 
uitias  habcrc  rotcft,fcd  no  vidcrc  qti.id  babet.iixcplohfl 
no  t.Ji..s  «l;iiiri.isqu.i'r.imus,loi  im  cum  lolis  At__ 

lis  wdcrcpoflumusadquamviafidcscir.  VndeiJlum 

crco  dicitur.  /^ 

a    1Vnjmp<tijaDomino  h:incre<]niram»f  vidram  iHdes  ttta  filjm      ■ 

Toluma.Do.  ,  "/•«'"« 

b      Vldlt  &  | 

da.  Vidct& 

Ctiv  qui   cjuo;. 

lncelligicoperatufel 

qui  imicari  vndcfl 

quis  mihi  m 

mefcquacur. 

c    Jn  via.  Confideremus  qua  via  graditur ,  &c  fcquamur  t 

humilitatcm.pcr  Jaborcs. 
Via  qux  dicic.Cgo/i«w  via,veritas,&  -vita.  Hax cft  via an 

fia  qu  c  ducit  ad  ardua  Ierofolymx,&:  Berhania?  ad  rnoi: 

OJiuarum,qui  cft  mons  lumims,&  confolactonis. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
i    i{cbloni.  Id  cft  magiftcr  mi. 


P    V    T 


X  I. 


•faoc 


C     A 

ET  cum  ap,  Sequirur.  . 

a  B«tj.i5cda.l3echania  villa  fiueciuitas  inlatcre  mon 
t;s  Oliueci ,  qu_  ftadis.  1 3 .ab  Icru falc  vbi  Lazarus  (ulcicacus 
cft.domus  obedicrie  intcrprecat:.Ec  bene  Ierufalc  vcncurus 

B  &  mudum  fanguine        _________________    r«       A 

redepturu«,  pnmo  A 

Bechanam  vcnic,  £_ 
ibi  a  deuoca  muliere 
vnctuscfiquiamul- 
(tw  antcpaifioncdo 
cedodomu  (ibi  cbe- 
dicntixfecit,  quoru 
pia  aitione  quafl  o- 
doritero   vngucnto 
dcle&atur.Hmcci- 
uitas  ctia  hxc  m  mo 
tc  Oliucti  poiita  dici 
tur  ,  v|  ecclefia  pcr 
graca  Deiciielalua 
c!  ■  lignctur,qua  vn- 
ciionc  ipiruuulium 
ch.nfmacu,i5tfcicn 
t  x  &  pictacis  luce 
foucc.Moscnim  O- 
liucttfpincualiurndl 
ilribucorgrjttarum. 
Neautcmabfconderetur   ciuitas  fuperhunc  montepofira 
mictit  duosdediCipulisluisin  caftellum  quod  contracos 
tlijdodoics  fLilicct,qut  indocla  vcl  batbaiaorbisloca,qua- 
ii  oppotiticafttJli  roenia  prcdicationc  diruerenc.Duos  pro- 
p.cr  \eritacs  ftienciam&operis  mundiiram. 
b     Duosn  dija.HiLi.llmi  vocantur,bini  mitLutur,qtiia(ha- 
ric.s  i.on  11  vi  oc6f;(i  t, vndc. rxj-ii  Duoedutuc  Hebteps 
Xcde^.a       dcA^gypio.  Duoponac  bocrumdc  c.rra  f.in^ta^vc  fempcr 
p:xpoiici  cuniungam  opcn  icientiam.Duq  ma  Jara  c/e  dua- 
Luist.ibjfisjpf.iacinduobus  foncibus  abluancur  &  abjuanc 
^*  cV  cKiobus  vecliDiii  arcam  domini  portcnt,  &.  mcer  duo  thc- 
iLibi;ndi>!i)inuuicognolLaut,fp.iituif«cntcpf.illentcs. 
c     Et  it»i  //,.J^tda.  introcuntcsmundiTi,  prcdicatorcs  inue 
p'Ctut  poi  uluin  n.itionum,pcctatoiiiiii  iuiiiculis  alligatum 
6c  cciatii  ludxorum.Omntscnim  pcccaucrunt.Vndcapud 
Macthxum  alinaquoquc  cumpulloalligata  repcntur,  qucj 


fubiHgahs.ac  d  omita  fignificac  fynagogam.qua:  iugum  k 
traxerac  Pullus  lafciuus,  is:  Jibcr  gacs  fup  que  nci.iojidi 
fedic ,  qanemo  rationabilmm  doCloitieifrcnu  cc- 
impoluit,  quo  vcl  lmguam  amaJocohibcret,vtl  in 
vicx  irc  cogerec .  Duo  difcipuJi  ad  aialia  miffi ,  du, 

prxdicarorum  vi 

P.       X  I. 


f  Vifioni  pacis  in  qua  iminobilis  fcclicitas  quz  eft  mater 
oinnuun  nolituni. 


Tcumappropinquaretlerofolyme,t&  r 
Bethaniiead  montem  oliuarum,  mittit  t 

a     ^Chantate  iunclos.     TFropter  dilecVonem  Dc  ,&  ptoxiini. 

duosexdifcipuhsfuis,  tSiaitillis.  ltem  t 
caitellum  quod  cotra  vos  eit .  Et  ftatim 

ICientes.  IPeicstis. 

d  introeuntesilluc,  inueniccispullumligatumfupcr  quem  ne- 

a    IRjtionabilium  Doclomm  corr  gendo. 

moadliuchoaminumredit.  Soluitcillum,  &adducite.  Etfi 
quisvobisdixerit,  quidfacitis,  *  dicitecjuiat  domino  necef- 
farius  eft ,  &  continuo  illum  dimittet  huc.  t  tt  abeun- 
tes  inuenerunt  pullum  ligatum  ante  ianuam  foris  in  bi- 


TFidei. 


uio,  &foIuunteum.  Etquidamde  illic  ftantibus,  dicebant 


Hm.f-h 


Alleg*>. 


fubiugal 


ingeccs,ali;i 
cucifijncm  i 
Ecabcui 
&c.  BLMcpullus 
cc  lanuam  f 
uenirunnbiu 
nuacnimefi 
aic.  Egofum. 
mum  per  me  fi 
troicvit,  cgredi 
ingrcd  rtnry  c 
«cquibuspjl 
pulus  gcnciu 
bac,  cuadhu 
ianuam ,  111  biuio 
gatus  crac.  B 
biuio,  quianoj 
huc  vnam  vi 
queviacert 
bac,fedpluc& 
vndcLi     s  a;c,  qc 
dixerunt  domini  eius  ad  iWos.Quid  foluiii>  pnlli*.  i  No  vjuqui; 
pc  fuperfi.Cioni  dcdicus  erat,fed  pro  libitu  immundoru  fp 
cuum  cipcibacur  varij?  erronbus.Comunis.n.qui  cfi  qtiii/ 
munduseftquiauccm  mtinJus  i^ia.iduscft,!  >Iius  D;id 
d     Vulluntlt.lero.  TuJJus  Iigatus  &L  md  jmitus  qucm 
&.  domant,populus gcutilis  cft.  Antcianuam  tidc  i,<  um  vii 
cul  s  pccciitotum  iuo  um  111  biuioflatin  libctcaccarbur 
dub.rac  inter  roortcin  &.  vitam. 

•:    1  hcoph.Vel./n  biuio.ldifijn  vitahacfoHiruscftaut 
difcipulis  pcr  bapcfmu,  cV:  hde.  Cofidei  a  vcro  quaca  dfis  di 
cipulispiadixcfit.l.qiK)diPiienirtipul]u,vndc-i 
tim  irit>otutes  &c.  £t  quod  itnpcdiitc abaccipiedc  vnde  fec] 
%.\iV.Etftifuis-»obisdiXi.r.tqwdfjiiii^dc'tc&c.  Ecqcth 
pcrniittuiit  atC!pcre,vndc  fcquc.i-'  <■<>■  tinuo  iliudun 
Et  fknc  dominus  prxdixcrac.ua  uvplccur,vnde  fcquitur.  t 
flbcuiu.ir,uii,,pni.lig.a>ite  ianuautf»ris  j«.  biuio  &  foLuunt  > 

tf  Et 

■     1  ■■■■   -  ■  ■ _. _~ 


DiuLS^ 


N  I  C  Q  L  A  V  S    D  fi    L  Y  lt  A. 
C    A     P.      X  [. 

Er-»n._^.Hiccon{.c]u;ntcrdefcribitur  confiratiofacer* 
dotum.Ecpri.i  oponituraduccusChriftiadtcplu,fccu- 
do,fubduurconfucacio  faccrdcrum,ibi .  Et  a!iad't -.Scnten- 
tia  pnmae  par  tis  patct  cx  dittis  Mat.ii.cxtepcis  qua  fcquur*. 

1     ht 


1  Etcumap.Ier.  Monsenun  Oliucti  eftmediusinterleru 
falem  $c  Bethaniam  Sc  ideoeftpropinquus  vcrique. 
z  innuenietspul. ...Cnm  ipfoafina cracfitruliccr fccundun 
quoddicicM.icthxus.  Sed  Marcus  lnccacccdcea  quianoi 
oporctcquodommaa  quolibeceuangclitfa  rcfcrancur.  Lv 
quia  principalitcr  quxi  cbatur  puJlus  ad  obfequium  Chriit; 

Bene- 


MORALITER. 
1     F.i  cum  ep&  quitur. 

f  M.itnd.exd:.  Pcrbinarium  infinuans  qtioddiTcipuJi  ftti 
labcrcd-b  t-cmiii.imchiriciccri)t,iIicccDci&.-.ptpximi. 
|    /fK/n.j.I-iLiiiumundumadpadicandum. 

f    Jlluc, 


t     JlliiCyinne.pidlum  liga.  Id  cft  homincm  diflolutum,  prau. 

conluecudmc  ligatum. 

t     Snper  quem  «c.Quia  null  i  voluit  obcdirc. 

t    Soluite.  Monitis  vpftns  cxcrahciues  cumdcfuapratv 

cqnfuctudine» 

Et 


97 


Mc 


arci 


Cap.XI. 


'j  I  Et din /.Beda.Quia  in  foluedo  contradicebacaudito no- 

A  jjinedomini  dimifcrunt.  Quia  magiftri  errotu  qui  pnus  do 

<  uibus  conti  adicebant,poftquam  per  miracula  virrus  fidei 

,.minica:apparuit,amphiis  refiftere  no  valebai:  &  ficliber 

(edentium  populus ad  Dominum  ducebatur .  Et  imponunt 

yeilimenta   Itia^ . 

a    fC^Quispoteftdimitteiepeccat* 


tp. 


$8 


rr 


iueiunt  Apoftoli  fonioies. 

illis:  Quid  facitis  foluentcs  ptfllum  ?  Qui  dixerunt  eis,ficut 

^Quja  Domino  necefliiius  eft.        ^Ptillum. 


a  praxeperat  illislefus:&dimiferuntcis.  ktduxerunrpullum  t 

a    Peibaptifmura.  b    lldctt,  prmamltolam  im- 

moitalitans 

rh  •<?    b  ac^  Ici"um:&  t  imptfnunt illi  veftimenra  fua ,  &  fedit  fuper  + 

VynnltO  j    "fHilunt  quicoipoialua  neiabftim-mi.-nn  uoinam  ,  vtinemi  itei  paient ;  vel,    4. 

jl2na  O-  bona  exe,r.pia  lequemibus  pixbeant.  *..-'.,  T 

i  Vt  inoiVenfo  pede  pullus  tianfiret. 

c  eum.  tMultiautemftraueruntveftimentaiuainvia.  Alij  t 


d  fSententias.  fDelibris.  tProplieta|Parri.irdia:. 

c  aute  frondescazdebant  de  arbonbus.&fternebant  in  via.Et 

lApoftoli.  fSaluifica. 

f  quipra:ibar,&quifequebarur,clamabatdicentes:  i  (Jfanna, 
jj  benedidtus  qui  venicinnomincDni,  benedicluquod  venit 

^Mane  venii  ad  Iudaos  Clmitus. 


ne 


oftrinam  ,  fcilicct 
ircutum:  vel  fcriptu 
:rumdifcretionem, 
\\  ecclefiaflicorum 
rum   varieta- 
:ibus  hommu 
i'(i}udaante 
1 1 ,  quo 
forcfiantdig 
:. 
Jheophylactus . 
on  autem  co  ab  ei 
.•ccflarius  pullus,eu 
nTUuic  oftendens, 
debebat  fe  ad 
cntilem  populum 
insferrc. 
ij  ftdit.Hicww. 
xpit  regnare  ,.  vt 
itegnec  peccatum 

lmortali  vel  lafcma carne :  fed  iuflitia  &  pax  &  gaudium 
g  fpintufancto. 

■dti  autemflra.Quiz  multi  martyres  fc  ,pprie  carnis  ami 
ucxuenres,fimplicioribus  via  fuo  fanguinc  parat.vt  inof- 
nfiad  fupcrnam  cinitatem.ad  quam  ducit  Iefus  incedant. 
Moraliter.Saluator  noftcrafino  fedcns  Ierufalem  tendic 
landoanimam  caiufquc  fidelis  rcgens,  quafi  iumentum 
um  ad  pacis  auerea:  vifionem  duot.In  pullo  ctiam  fedet, 
:mccclefiiv!::uer(a.!iter  pixlidetjeamqueinfuperncpa- 
sdctideriuniaccjcndit. 

Hicro.  Muiii&c.  Pcdes  ,  funtextremiquos  adiungen- 

im,conflituit  Apofiokis,qui'ctfi  non  funt.doifum.inquo 

ditdominus,  t-ain.cu  cum  militibusa  Ioanneinfiruuntur. 

Mi)  aut.  Hicro.lufli  vrpalma  fiorebunt,Angufh  In  r.idi 

bus,  lati  in  floribus  oc  trudbbus  :  quoniam  bonusodor 

bnfli  funt :  &  fiernut  viam  mandatorum  Dei  bona  fama. 

Beda.Alij  autem.Frondes  vel  ramos  dearboribustcdur, 

n  doJtnna  ventatis  vcrba,  &  fentcntias  patrum  de 

m  txceipunc  libris.Iit  hax  in  v-ia  Dci  ad  animum audi- 

risvenientis  bumd'pra?dicanonefnbmittunt. 

-;:  TheophyIacr,us.Scernamus&nos  viam  vitenoftrecc- 

•nces  ian  os  dearbonbusjd  cft,fan&os  imitantes .  Nam 

bores  fancii  funr,de  qiubus  ille  ramos  ccjdit.qui  virtutcm 

irum  imitatur. 

i   Et ijut prmbant .  Prarccffit  ludaicus  populus  fecutus  efl 
:ntilis.Etquiaomnes  qui  fidclcs  funt  vel  fucruntinChri- 
iimcrcciiderunt  &  credunt,&  qui  pra:eunr,&:  qui  fequun- 
iannatlamant :  quod  faluanos  Latinedicitut:  abipfo 
lim  omies  pnores  etiam  falutcm  quxfierunt. 
Theopfiylacrus  .  Std  &  qui  prxeunt  &£  qui  fcquuntur  no- 
torum  acUumijad  laudcm  iunt  Dci.Qj.i:dam  cnim  in  prg- 
^  ritavitabcnum  {eccrunc  initium  ,  fcquens  veronon  eft, 
:•  cquc  m  laudt  m  Dci  finita. 
c?/.>  <juipe.  Quonir.m  vnafidcs,  vnafpcsomnium. 
Ilitxptctabant&  vcniu'umtredtbant,c\:nos  vct>  flccrc- 
iS. Etiji ,  prj-.bai  t.  Hiciu.  Piacuntpropheta:,  fcqtumtur 
.xoh.uiyjiUi  a,  yflttm  inuocat,id  cft.lcx  legem  alteram. 
,  .  g     Bene- 


Benectit.iiim.S>ec\iv6um  foannem.Cum  turbrc  cum  r^pcrc.D 
vdlct,(S<:  facere  rcgcfugit:&  regnum  adhuc  vjQyrus  nohnt. 
Nunc autc  iain  pafiui us  regem  non  refugit fedici.Non  bym 
nos  filio  Dei,  &c  rcge  dignos  non  cos  rcprimit  qui  regnu  Da 
uidincoreftaurandum,(Si:prifca:benedi6tionistionuin  con 

cinunt:  quiafciliccc 

jTlieophylacflus.  Vel  proliibentesfanc  dzmones  quibns 


t 


non  tei-nporalis,  &c 
terreni,fcd  a?terni  iu 
c<rlis  rcx  ciicc  impe- 
nj:  adquodpcrcon- 
temptum  ir.oi  tis,  &: 
glona  rcfurrectionis, 
6c  triumphum  afcen 
fionis  pcrueniret.Vn 
dedi fc: i pu  1  is  poft re- 
furrtctionem  aic.  bar 
ta  ejl  mihi  omnis  pote- 
ftas  in  caslo,  &  in  terra. 
h  J\tgntirnpatris,&c. 
ISeda.  Perhocquod 
iunguur :  pfanna  tn  Hofislma 
excellls:  quodcfi  la- 
lus :   fignificat  quod 


Mattli.  i?..d 


i.  re^nu  *  patris  noftri  Dauid:oianna  in  t  exceliis.  Et  intr6aiuit  '    aduentus  Chrifti  no  I™ mi; 

iolurn  hominum  fa-.-Luc.j.c 
lus,icd  tocius  mundi 
tettena  iungens  ccclcftibus,vt  ci  omnegenu  ficccauir,cede- 
ftium,terrciirium,<Siinfcrnoruin.  E.     i 

Hicron.  Hoc  Gabrieh  confonat:qui  ait:Hiccrit  magnus, 
&filiusakifikni  vocabicu.'':.&  Dabic  i]!i  Dominus  Deiisfe- 
dem  Dau:d  patns  fui,  Vc  fcilicet  gcntcm  quam  Dauid  tcm 
poraliter  rcxit ,  &  excmpla  mfticia:  pra?buic ,  tV  fpiricualibus 
hymnisad  fidem,&  Dei  amorcmacccndic,!pfefan£bis,ver- 
bis,  donis,  &  protniffis  regnum  ccrlefte regcret,  & ad  vifio- 
nem  Dei  lnttoducciet. 

i  Oftnna  in  ex.  Hrergn.  Saluifica  vt  iufti a^dificcntur  in  rui- 
nam  Angelorum ,  &  teircm  f iluentur  ab co  bencdicio  vin- 
cciitc,&:  vcnicntein  nonune  Dommi.id  eft,patris  fui:  quo- 
ni.nn  filius  de  patrc  nomen  fufcepit,&  patct  de  fiho. 

Olauna  :  vcrbum  Htbraum,&compofitumcxintcgio, 
&  corrupco .  Hoiiah  rnim  falua,  vcl  faluifica,  na  mcericdio 
deprccancis.  Deniquo  m  Pfalmd  vbi  Sepcuaginca  lntcrpi  e- 
tes  ttanftuJcrunt:  O  Dommc  faluuni  mefat.-in  Hcbraroha- 
beturnaadonai  Hofiah  na  quod  nofter  Hiero.itatranfiulit. 
Obfecro  dominejuba  obfecro.  ldem  crgo  eft.  O  Domine,per  in- 
terieciionem  t  bfecrantis,quod  obiecro  Dommcper  ipfum 
verbum  obiccrationis. 

K  Et  it> 'ro.Hiero.Iam  appropinquante  paflione  \a  loco  paf 
fioniprxfinitoantefccula  vukefie,vtqui  cumcapere  vellec 
lbi  inuenirc  polient,  vt  oftcndvret,q,  non  inuitus,ied  fponte 
mortem  iubirct.lntroiuic autcm ance quinquedes Pafchar. 
Dicic  enim  Ioannes,q,  ance  ic:x  ciies  Pafchsc  venic  Bethania,  Ioan,it.a 
vbi  ca-na  ci  facta,  &  Maria ibror  Lazan  vnguenco eum  per- 
fudit,&in  craftinoafino  fedens  obuiantecu  palmis  tutba  le 
ruialem  vemt.  Inlegeenim  diclun\cft,<j,decimadiemefis 
tollac  vnuiquilq;  agnum,&  fciuct  eum  vfqueaddecimum- 
quartum  dicm  n  cfis,mmolcrq;  cu  mulntudo  filioiu  I  frael 
ad  vcipctum.  VndcDominus  ciccima  die  mefis,i.ante  qum 
que  dies  Pakha:  ciuitatcm  in  qua  patcretur  lngrefius  cft ,  6z 
certum  fua:  immolacionis  diein  confpirante  peum  ol  con-  F 
iihopnncipum,&:  ienioru  cxpcdauit .  Agnus  immolabatur 
I4.die  primi  meniis  ad  vt  fperum,&  Dns  eadem  hora agni 
cu  diiupulis  fuis  maducans  vbi  legalis  Palchrcdccretacom- 

«^  pleuit, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

seneditlum cjuod.  Crcdcbant  cnim  ipfum  citoregnarc  in 
-gno  Dsuid,  &  rcftitucrc  regnum  tcniporalc  quod  a  Ro- 
laniserat  vfurpatu,cuiuspiiudixit  Chnfiuscoram  Pilato 
oann.i8.  f  i\tgnum  mcum  non  ejl  de  boc  mundo .  Scd  iupple  de 

coclo. 


c<rlo.  Ethocdiuinaordinatione  fignabatur  verbislaudan- 
tium,tum  diccbant. 

2  Ofar.na  inex.  Licet  non  intclligerent,ficut  &"  Caiphas  di- 
xit  nnu tem  Chnfti  futuram  pro  ialute mundi  loan.  i /.  licet 
hoc  non  lntclligercnt. 

Et 


MORALITER. 
Et  du.pul.  Ad confc-ffionem  fidei Chnftiana:.Sequitur. 
Etmpo.ilU  ve.ld  cft,virtutumopcra. 
Etfeditfu.  tuni.  Per  obcdicntia:a6tum. 
Multi auttm  flra.Na  quar.doaliquis  infolens  petfeciecon 
cuitur  ad  Dcu^hj  plurcs  animari  folet  ad  iimilc  faciendu . 

Mi\ 


f  ^ili)  /tutrm  frondes .  Pcr  qnasfignificaturlartitia  propter 
quodperilkisfignificanturilliquigaudenc,  &:  Deumlau- 
dant  muraoone  rah. 

•f  Et  mtroiuh  lcro.in  tcmplo .  Beda.Formam  nobis  rcligionis 
quam  fequamur  demonftrans,  vr  cnm  quelibcr  loca  in  <i  bus 
fit  domus  orationis  intramus,ad  hanc  primo  dmertamus. 

Et 


599 


Glof.ord  "&  Nicolai  de  Lyra .         6oc 


t  abij* 


gendafcccdunnus. 
*  Theophvlacrus. 
Myfticcnucem  Do- 
tniuus  iniroiiur  m  tc 
plum,fedrurlusexi- 
uit ,  oftcndcns  quod 
ipsu  rclinqneixt  dc- 
ferrum,  A^  intapi- 
nam. 

b  Et  circumfpe.  &c. 
Non  fcmcl  hoc  tc- 
cic,  lcd  pec  omncs 


xicns  tn  montc  Oli 
ueti  morabatur  ,  fi- 
cut  Lucasait.  Doccn 
do  cnim  incrcdulis 
officiu  corretrionis 
B  fcdulusimpendcbat, 
tPe  cufto.ei*-  mancndoapud  fide- 
lcsgraciam  bcnigni- 
tatis  ptopitius  cxhi- 
bcbat. 

Moraliter.  Circun 


Theoph.  Volcns  oftcnderedif-ipulis  quod  fi  vellci 
qui  crucifixun  craic  tpfum,in  mome.o  pofleexccrmi! 
d     tJoncnimerattemp.ficoru.  •fcChrvfofioinus.Don  inu 
rctcpns  fiudiiqua.';iiuctn  ficu,&  nou  mucnicns  malcd 
Qutaomncsqut  mandata  legisadimpUnr,  ifti  fuo  tc 

refrufbficaredi 
tur  liaiccttilliidu 


d.uu  ,  non  mttcbi 


a 
b 


I«.x»  t 


cha.c.fi 
luc.io.g 


tlfa.Kf.* 


&  plcuir ,cerc ffus  eft,  cu  cis  ad  locu  oratioms,  vbi  coprchcfus  a 
A  IuJxisA'  li-j;arus,  iam  facrm  bcarc  immolanoivs  inchoauic. 
a  intewiplum.  Excmptota  dcdtc  nobis,vcquocunq;  vcinre- 
mus,  pt  unum  ad  domft  orat loms  ii  ibi  ficyliucrcamus :  &  cu 
iv. s  pt  roiationisfludtum  Dcocomcd.iucrimus  .adcapro- 
pcer  q - 12  vc; . i m us,a  -  *        ^  ^^  ^^  Tiwx  eniiB  ?ttl?eIW„  fllit,  &  *  «ib  mim.  w  *  » 

nbc  ..»Uum  hol>i.mm  n.uc.mcy^  mundlv,llUI  n0, 

Ierofolymam  in  tcmplum ,  &  circumfpedis  omnihus  cum  «    Ql»  ^" 

.    ,  y,  I  ,„  u.Oc  .0.  u*»«U.  ,g,o  p.ruu.o  .pud  U.»..  *  fa~  c.usjubcc.  hofpu.u».  1        1  M I    mCTCh «I 

iam  veipcra  eOct  hora,tc'xijc  in  Bethamam  cum  duodec  m.  t    ^ <  £ rmane, <r 
EtaliadiccumexirctaBethaniaeafurijt.  tCumquevidiiTct  , 

,    ,ld  c4Jyn-opm.ucffit.rn  m.nd.c  homlnnm,  «c  faperfKiionibui  icop.ua.,  cu.  dcncga,  fruflum 
^^^,^^^h^^^\^^.        d-  1Ej„i  opcis. 

al5ceiicumhabentefoblia,vecnit,Gquid  I  forteinuemretin 

lcdpcromncs  b  ^       ,  .,  .,  .  _.  ^i,|u.x.nfiocf.ua.^b..-, 

au.nqucd.cs.   Pcr    d  ea.Etcum  vcnilTet  adcam,  nihil  inucnitprrcter  folia.   Non 
d.cmin  rcmplo  do-    c  cnjmcrattempus  fkorum.Etrefpondens*dixit  ei:1Iamn6 

ampliusinarternumquifquam  cxtefruaummanducet.  Et  3 
audicbant  diicipuli  cius,;&  veniunt  Ieroioly mam  .  Et  cura 
f  introiflfetin  templum  ccepitcijcerevendcntes,  &  cmcntes 

g  fQuodfolior.cionidedic.mr.  TQui  honoics  ucndum,  &  gt.d.s  crmmt. 

h  detcmplo:&incnfasnummularioruni,&cathedrasvendcn  ] 

1  tium  columbas  eucrtit;  t  Etnonfincbatvtquifquamtranf-  1     ^J^0^ 

»    ,Coramuneimmundummerc.ndigratunonDeod«t.catu.i..  _  y.i  tfa...  ^ 

fcrrcr  vas  per  templum  :  &  docebat  dicens  cis :  Nonne  icri- 

*  ,Non  taurorum,  ueli.ircorimi. 

k  ptum  eft:  tquia  domus  mcadomus  orationis  vocabitur, 


mnuisautcmapct 
ctis  no  folum 
vtvtrtucesobfcruc 
fcdfupramad 
clificcnr. 

•;:     Vifror  Arr 
chenus .  Ini 
facto  illo 
quodda'1'i  in: 
babenli  (t^bitur,  ej 
q.ii  non  babet  ctiem  1 
ftveiur  id  qtlod  ball 
videbatur. 
e      lam  rirn  ■ 


fpecb,&:ca:t.Infpicic 
omnia  corda,  &  in 
contradiccntibns  vcritaci  non  inucnic  vbi  cr.put  reclinet.Sc- 
ccffitadfidclcs,&:ineisquiobediuncmanfiuncin  fccic.Be- 
thania  namquedomus-obcdicntise  intciprctatur. 
c  Cm.quevtdiffct.  B"da.S.cutpcr  parabnlas  loquiturica  fa- 
cit:ideo  efuricns  in  ficu  fru&um  quent.  cuius  nondum  tcpus 
clicr.ouic.liacameperpccuaftcnlitatcdamnauii.vtoflede- 
rec  plcbcm  quam  docebac  propcer  folia,id  efl, verba  lufticia: 
qu?  habebat  fine  frudru,id  eft,bono  opcre  non  poflc  faluan: 
fcd  exc:di,&:  in  ignem  mitci .  Efuiicns ci go dcmiims  vidic 
ficum  foha  habcntcm  ,  &  fructum  m  ca  qiiarfiuii  &  ncn  in- 
uenif.quia  falutcm  bum."ni  gcncv.s  dc  icicias  viditluda;;m 
habctut  m  eloquia  lcgis  6i  prophctarum,  qtiafiuir  in  ca  fiu- 
clum  boni  opcns  docendo  ,  ccrnp;cnc!o,mirficulalacicn- 
do,&:  non  inuenir,idcodamn.iuit. 

^«  Viclor  Antiocbtnus.Er.curinquis,feruarornoftcrfi- 
cui  ,qua:infonsalioquierat,  nequcemm  fiaiunTtuncccm- 
pus  erat,malcdixit?Ptopter  difcipulos  hocfecic.  Pjfteaqua 
enim  vbiquc  bencficia  prxftitcrat,nulluu.  autcfn  punicrac, 
confcncaneum  eiat.vt  ahquod  quandt-qi  c  pumentis  virtu- 
tislpecimcncdcrct,  quo  Apoftolihincd;lccrcnc,  licctlu- 
C  dsis  veniac  poenicenciecjue  iocum  ctemcn  ccr  mdulget ,  nc- 
quc  omnem  ftati  m  vita-  fuccum  lllis  adioict et,  tamen,imo 
vcro  in  nihilum  illos  tcdigerc  potuiffec. 

•j*  Theop. 


aChnfto.  D.l 
me  mal.  in  ig.  • 
r /.'.  &  non  de,  nB 
Arbor  ftcrif^H 
ncto,  fcd  potiusG 
flo  paupcri,  &  efurienti  frudrum  pieratis  quoindigcJ 
f    Capit  eiye.ln  ipfa  re  oflcndit  quod  pcr  f  guram  in  f« 
cic.Ficus  emm  non  peccauit  li^antc  tempusfiuttum  noii 
buic,icd  faccrdotes. 

g     Fendentes.  Bcd;i.  Ea fcilicetquequidelonginqiiover 
runtab  indigenis  offcrcnda  emcbanc.  S-  cigo  hoc  ; 
quanco  magis  nfum,5i  vaniloquium,&£  huiuimodi? 
h    E/  ca.  Beda.Colubas  vcdunt  qui  dc  impoIicionenMi 
munusaccipiunt ,  perquamfpinuisdacur,  c.ui  pei 
bamfignificarurqui  m  fpcciecolumbe  fuper  (  h: 
parun.  Hoiuincathcdraseucrcic,  quiafacerdocu 
don.inusdcicruic.  Hinccanoncscalcsa  lact  iduciopnu 
pixcipiunc.Omnesenim  cales  vcIanceDeioculo> 
humanos  fcmpcr  priuantur  iaccrdotio. 
4«     Thcophyl.  Sed  &:  iiqu:s  bspufmacis  gratiam^&rpm 
cem  cradidericdxmoni^pcrpeccacumjliamcoliir^ 
didit,&:  piopccr  hocforas  eft,&:  de  tcmplo  eijcuur. 
i     Etmnfi.  Fucuniudicij  cxemplumprxmictit, quadoo 
ncs  reprobos  ab  cccleiia  rcpcllit,&:  ne  vltraad  cam  nirb; 
dam  increnca:terno  vetbcrecompcfcit. 
K     Do>»«u»t.Moral.In  pra.icntidomusdominicorefi.L" 
ecio,cordis  pui  ihcacio.vc  non  caium  peccaca  qrx  incraw 
lac  compunCtio  diuiru.tus  immifla,icd  ne  vlcra  i  cpctarar : 

4^  luuc! 

. ■ ! 


Aflu.ij.t 


NICOE  AVS  DE  LYRA. 
i  Et  cir.&c.  Licet  fuillcc  hononfice  rcceprus  a  communi 
populo ,  fc  pra-dicaflcc  per  cocam  dicm  viuue  ad  vefperam , 
nallus  tamcn  inuitauu  eum  ad  hofpicium  in  domum  fuam  : 
&:idcoctimdifnpulisredijcin  Bcchaniam,  vbi  mancUnc 
Martha,Mana,&:  Lazarus. 

l  I|  alia die cuin  i  A;r«if.H :c confequenter  defcribitur  cofu- 
tatiofacerdocuin:&:prinu)iignoicnilbili:fccundo,facfomi 
rai»ili,ibi.Ef  chwi/xrw/ifiKCcicio.vcrboracionaoilijibi.Ef  ve- 
ntuJtt  rurfum.  Scnccncia  primar parcis  pacec  ex  dictis Macc. 1 1. 
3     Et  cum  introiffent  in  templum.  H  ic  ponicur  confucacio  faccr- 

docum 


docum  fa£fo  mirabili,&'  primo  defcribicur  dicfa  conf; 
fccundo,  mcidenter  ponicur  dilctpulorum  inflruciio,; 
cum  vefpera  eflec.  Circa pnmum  icicndum,c)j ians  in 
le  faftum  fuic.cj,  vnus  homopaupcr  omncs  vcndenccs, 
mcnccs  cijcercc  de  ccmplo,  &:  nuilus  ei  rcfift eret.  Sec  f 
cnim  o,  dtcunc  fandi,  quidam  fulgor  mnabilis  egrcdid 
de  vulru  cius,& oculis.quo ccrnci  iacerdotcs,&: ccia al 
valcbanc  refiiierc  ci.Ec  lflacieelio  fuic  ilgnum.o,  faccrcjoi ; 
cifcnccijciendi  deccmplo,&:  orficio,canquam  iiidigni. 
4  Etnonfinebat  vt  qnifcfnam  transfer.vas per tetnplnm.kt ! 
de  vafis  humanis  viibus  applicandis,  quia  vaia  diuino  < 
^^^^^  depurata 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

i  Et  chcirfpe.tjw.  Qin.i  nullus  rcccpit  cum  in  domum  fua . 
f  ^Ab  )t  in  BctbaniamSluaiviw,  gaudiofc  rcccptflcnt  cnm  m 
m3nc;i.'  iJco  pciiflosfigmficanturilli  quicumg  ludiorcci 
piunc  predKationis  vcrbum,&  tamcn  nonfaciuntftuctum. 
f  Cfmtjue  v,dif.[(lcu  pct  ipfam  flgnificatut  hypoci  it,.  habcs 
t.intum  .ipp.ii  cntiamfanchiatis,&:  non  cptra:proptcr  quod 
X>c\  malcdictioncm  mcurric, 

£t 


5     Ef  cum  introiffet  &c.  Ifli  func adulatorcs  qui  laudes  fal  i 

vcndunc  pradacis ,  &:  ipfi  cas  cmunc  ecclefiaf hcis  bprtcfic  ^ 

indcbicecollatis. 

t    Etmenfas.  Iftifuncmaliprarteri,  &curaciqui  magis  f 

dcnc  pccunijs  lcuandis,quam  animabus  faluandis. 

t    Et  citbe.&c.ld  eft,ecclefiaftica  facramcnca.in  quibus 

tur  gracia:fic  igicur  domus  Dei  fpelunca  iatronum  cfbcit 

quta  latrocinrum  cft  cjuidquid  didtis  modis  acqun  icur. 


flO 


M 


ara 


\a 


cdittinagratiapcrfeurrans.  , 

■itcmfe.  Ad  boc  coim  in  rep?o  erat,  vt  vel  no  danrcs 

atcrperfequcrcLur,  veldantes  fpinru.ilirer  neparet. 

l,&:domus  Dei  mens  efi,&  confcienn.t  fideliu,qujp 

in  :iwne  ^pximi  peruerfas  cogicaciones  ^pferc ,  quaii  in  fpe- 

Ma  iacrunes  leii- 


Cap.XJ. 


601 


de:,  &c  fimplicicc 
orliecesintcrriciut: 
&  ;mens  iam  non 
$  dous  Dci ,  fed  fpc- 
jur-acft  latronum. 
ncophy-ladtus . 
Sp.jcam  iatrouum 
tcr.^lum  nommac, 
praerlucrum.Ges 
naique    latronum 
Bjcrum  fe  congre 
Mquiaergoillaa- 
Hdiaqu^adfacn- 
3  oblata  erant  , 
■1  lucri   vende- 
H,  latrones  lpfos 
Bj.  Adhocenim 
in  mplo  eranc  vel 
Hod  dantes  cor- 
Hjjiter    perfeque- 
^tcunveldantesfpi 
n  iliter  nccarenc . 
Kicns  fidehfifpc- 
iua  latronis   fic  , 
0  relicta  iim- 
e  fancticaus, 
:onacur  agcre 
qcvaleat  proxinus 
n<  :re . 

rt  trdamfj.  Beda 
A  dicibus  arcfacca 
cficus,  vcoffende- 


i    5Non  in  Iudxa.nc I  lerufalem  tartum 

a  cmnibus gentibus. Vos autetn  feciftis  eam  ipeiuncam latro 


fli  ftmc  fcripra:&  hofc  rame  legimus  factum  prccibus  G  rcg  o 
rij  Neoc^farjg  Ponri  Epifcopi.Sed  mos.diabolusproprer  (11- 
perbia  qua  fe  contra  Dcum  crexic dicens.  Similis  ero  altifii- 
mo,hicad  praeceptum  predicatoru  abclecfisexpulfus  in  ma 
re,  i.in  infideiium  aroaras ,  &  turbulenras  mentes  vcfaniam 

fuam  exerccre 
miciitur 
acrius  in 


D 


k 


per- 
qui  ranro 
eos  quos 


num.   t  Quoauciitoprincipesfacerdotum,&Scriba2quxre-  t    pofiidetfkuit,quan 
bant  quomodo  eum  perderent;  timebantenimeum :  quo- 
niam  vniuerfa  tu.rba  admirabatur  fuper  do&rina  eius.   Et  t 

a    TQuia  in  ludzs  tenebras  reltfjuit  Sol  egrediens.  b    ^  Ad  aliam  b;iieuo]am, 

&  obedicntem. 

cumveTpera  ciTet  fadlaegrediebaturde  ciuitate.  t  Etcum 

a    ICumSoI  occidir  ludcris.cnu.r  Auoitolis.       _   b    ftpfe  cum  Apoltolis.  c    fSynajogarn. 

d     ICain.it  c.iteris,acjmbusoinnis  Hmguis  iuftus  requiritur  ab  Abel  vfquead  Ziciiaii.iiii . 

b  manc  trabnfirent, viderunt  ficu  tn aridam  factam  a radicibus 
c  recordatusPetrusdixitei  :   Rabbiecceficuscuimaledixifti 
aruit-EtreipondensIefusaitiNis.  tHaberefidem  Dei:tAme 

a    fld  eit  Clitiiio,  cjui  el:  inor.s  irekensde  lapidesbfc.lo  (ine  i.iaiubus. 

d  dicovobis,  quiaquicunquedixerithuicmoanti,  toIlere,& 

a    fGentes. 

mittere  in  mare\&  non  h«eiltaueritin  corde  fuo,fed  crcdide- 
rit :  quia  quodcumque  dixerit  fiar, fiet  ei.  +propterca  dico  vo-  2 
bis,omnia  quxcumque  orantes  petitis  credirc,  quia  accipie-  s 

a     1  Reftac  ridei.  b    f  Vos  qui  tanta:  perfectionis  non  eftis. 

e  tis,&venientvoabis.Etcumftabitisadorandumtdimittite,  4 

a    TQneiimoniar.  b    f  Qui  vos  larfit-  c     5M»gna  fiuucia.        d    tNonuniuS.umncs 

,  enim  fratres  eltis. 

fi  quaid  habetis aducrfus aliquem,ut  tk  pater  vefter  qui  in  ce- 

a    ftnffis.  f  TrcniL-nda  lentenvta  . 

liseft,dimittatvo  bispeccata  veftra.tQuod  fi  vos  non  dimi- 
icritis,  necpatervefterqui  inccelis  eft  dimittctvobispeccata 

1 A  Bethania. 

veftra.  Etveniutrurfumlcrofolymam.EtcumambuIaretin  5 


■rgcns  ur.pij,  no 

ad  mpus.vei  ex  parcecorripiendj  extemorum  incurfibus, 
cc  :r  pccnitenciam  libcrandadicut  fope  faclum  efi.ftd  om- 
H»crnadamnacione  icricnda. 

htcr.  Arefactaeli  a  radicibus ,  vc  oftendarur  non  folum 
hu  ano  extrmfecus,  fed  dmino mcus  iauorc  fimdicus defii- 
tui  Ja.nam  6c  vitam  perdidic  in  coelis,  6c  pacnam  in cerris. 
datus  Pc.Pctrusagnofcic  andam,^  abfcifam,  radice 
^i  lccedic oliua  pukhen ima  fructifera  vocata  a  Domino  * 
Vi  e  fequitut:  *Amtn  dico  vobiu 

nquedtxe.  Beda.SoIcntquidam  dicere,c)j  noftri  no- 
di.  plcnamfidem  habucrunt,  quimoncesctansferrenon 
pc  itrunt .  Quibus  refpondemuSj  q,  nec omnia  fa-tta  Chri- 

fti 


roa  piorum  lxfione 
fe  expulftim  gemic. 
Hicrony.  Sedhoc 
f  iclum  eft .  quando 
dixerunc  Apoftoli : 
Dignc  transierimur 
ad  gentcs ,  quia  vos 
indignosiudicatis. 

Bcda.N0tand.1eft 
diftinctio  tfeprecan- 
tium.  Qi^ii  pcricctam 
fidcm  habtcorado, 
vcl  iubcndo  etiani 
poteft  cransien  e,vcl 
corporalcs  monces , 
veletiam  fpintuales, 
vc  Paulus  de  Elima 
ma^go  quem  ocuhs , 
&  arte  nefanda  pri- 
uauit :  6V.  dc  1'hyro- 
niiTa  in  Philippis  . 
Qui  aucem  ad  fifti- 
gium  cance  perfedio 
nis  afccndere  ne- 
qucunc,  pecanc  iibi 
peccaca  dimicci,  quo 
ad  vicam  mereanciiL 
incrarc  perpecuam  : 
&  fine  dubio  impe- 
trabunc,  ficamenin 
fe  pcccancibus  primodimirrunt. 

c  Et  cum  fta.  Hieron.  Mai  cus  fuo  more.feptcm  verfus  ot  a- 
tionis  dominicas  vnaoracione  comprchendic .  Isnamque 
CUi  dimifla  funtomniaquidamplius  rogabit,nifiqu6dpcr- 
feuei et  in  eo  quod  obciniiit.1 

#  Vi6lorAnciochcnus.Senfuscft,vtanimimudiri:!quam 
vera  penitcntiapanr,vobrs  obtingat,veniamq;  peccacoi  urn 
confcquaniini , pc:  grattntam  imiiri.-r  ab  homme  vcbis  llla- 
tas  condonationem,  viam  vobis  ad  Deum  muninr,  anfam- 
que,vr  vcitras  verbis  noxias,  gi  atuuocondoncc,  illi  aftcctu. 
Pcr  hxc  autem  Apoftolos  in  fpem  engit,quaii  dicac,nullam  1 
vnqua  repulfam  metuefitis,dumodoorationcpura  fideque 

^  munitam 


|Mitc.'n.b 


tlnbeti1! 
M.\u.  17.  c.Sc 

J2.C 

Ifa.i4.c 


M.irth.  ?.  r.  a 
loan,i<i.b 

f  Mn.e.b 
E 


tMat.i8.4 


NICOUVS    D  E    L  Y  R  A. 

ij.itataibidebebantciie,^:  nonalia.Czterapatcntcx  di- 

ftMact.ii.     1     £(fKmTf//5craf/Je'.Hicincidenterdefcri- 

I  difcipulorum  mftrHttio,eoquod  Petrus  fecit  mentio- 

nc  carcf.Klione  ficus  fubita  ad  maledicttonc  Chrifti,&  io 

■  uic  eos  occafione  haius  dc  efficacia  fidci.Sccudojfie  cf- . 

!racioii!s,;bi.T'/-op  erea^co^y^.Sentcncij  prime  par 

1'  itetcxd  ,ti';  Much.ii.     2     Troptereadicovobis.H\c  in, 

.eetiicaciaoiationisqiia;procedicex  duo- 

ci,  vricli.ccex  nd.iccicicudme  ,  quod  nocatur  c,urodi- 

?     ilffcimtfue  orjrttetrfTc.Ei  hoc  eftmtelligendum, 

q'  joqu'sorac,pie,profc,c^  perlcueranter.  Nifienimqnis 

idctt,de  percmcmibus  ad  ftlute,oratio  eius  non  cft 

ilis.  Iceii  oret  proaliodepcrtinencibusad  faluremv 

rc cftcciu  ex  dcmcrico  ll  1  ius  pro  quo  orat.  Ite  ii  ora£ 

piprofe,-ioi:  in  p: ,  (cucracer  pot  carerc  cffcvtu,  quu  Dcus 

i;i  flacim  dat  bencficium  petitum,fcd  diffettaliquandq  vc 

c<ruocemporedctur,&  vtcxdilationecariusheat.  Sccu- 

d  n  ex  quo  oratm  b.ibec  cificacia.cft  difpofitio  orats  .f.qn, 

niretmctiram,  vcl  rancorcmpillurn  qui  fibimiuna  fccic 

vIedrEccl.i8.a.Hoinohominiferuatiram.Cv:  a  Dcoquc;- 

i  ricdclam.quafi  dicat  fruftra:  pcopter  hoc.Et  fubdicur . 

4  Et  cumjtabuis  ad  orandnm.  Sciendum  camcn,quod  hoc  in- 

ccih- 


telligiturdercmiflioneoffenfx,  quiahomoteneturcfTein 

clr.n  tac ■•,  lcd  rcmilTio  iniuriz  ilon  eft  de  neceiTitace.  Poceft 

enim  aliquis  peterc  fecundumordinem  iuftitia; recompen- 

facionem  pro  liiiuria  fibi  fidta. 

5     Etveniifiitrur.lcro.  Hicponiturconfutatio  facerdotum,  An  chriiri.":, 

Sctfbarum;  &c  Scmorum  verborationabiln&patecfcnten-  vitandi  ic.m' 

tiacxdictisMatth.il.  (  iadi  canla,de- 

Ad  euidcnciam  di^forum.&dicendorum  qu^ritur  vtrum  buit  p"t"I"1  ^ 
Chnftus  tn  prardicationibus  fuisdebuic  vitare  offenfionem ,  "^  incTepa- 
vcKcandalum  facc;dotum,Scribarum,&  Pharifxorum.       tionem. 

Ecacguicurpnmoquodfic  i.adTimoc.^.a.dicicunScnio- 
rem  ne  inorcpauens:  fcd  obfecra  vt  patrcm:  pra-dicti  autcm 
eranc  fenjores  populi,&  pacres:ergo&c. 

hem  t.3d"Corinth.io.g.dicitirr:  Sine  offenfione eHote lud<cis, 
& genubns^?  cccltfi£  Dei :  cunvigitur  iada  Chrifti ,  &  dicfa 
fuerintnobis  cfata  pro  excmplan ,  videcurquoddebuitca- 
uci  f  .40  orfcnfione  prajdictorum. 

Contra  If.i.S.fuera.t  prophecatum,quod  Chfiftus  foret  jn 
lapide  oiT.  nfionis.cx:  petra  feandili  duabus  domibus.I(i;;cl.  Sc.1nd.1kim 

iln.  Duplcx  cft  fcar,dalum,actiuu  &paflluu.Actiuum  no  duplex. 
habtuc  in  Chi  :u  ■  locfi,cj.a  caicfcadalil  eil  didu  vcl  faciij  ah- 
cuius  minus  i ::  ifi.,p;\-Ljcs  alceri  occilionc  ruinc,vc  hf  ex  ver 
bis  Hier.fup  Mat.Oia  afu  facf  a Sc  dicf  j  Chr:fti  fueruc  rccbL 

iima, 


J 


MORALITER, 
f  ^S0audil6frincipesfacerdotum,&c.Adhuc  durat iftaperfe- 

cutio 


cutio  contra  detcfiauics  vitia  corum 
quitur. 


Bapt-fmis  Joannis.  Sc- 


6oj        Glof.orcl.&NicoiaicleLyra.        6 


o 


IMiti'»i.c 
luc.io.a 


PJl.IjJ.C 


4&  munjtam cbculcritis.Quia  ergo  diuinam  illius  vimucm  non 

&  fatis  t  xplor  uim  habebant ,  proprereaab  incrcdulit.itequa 

tc  ucbantur,  cacitc  illos  abducctc,  nccnon  quantum  iit  fidci 

ior  oftcndciccpntcndit. 
a     la  qua  pottit.ttr.Di:  Dcj  dubitant  potefiate:&:  volunt  fub- 
mtellijii  duboli  ctle 
quod  tacic, 
*    Thcophvla:tus . 

.  ^-  autem  diccbac, 

Jcntcs,  ipfum  io 
iudicationcm  redu- 
».cre,  vt  lidiccrctjin 
potcflatc  mca.ipfum 
lencrenc.Si.-nitemdi 
ceict,inpotcftatcal- 
tcnus,ab  eo  difccdc- 
re  jropulum  procura 
rct.qui  ipfum  Deum 
cllc  crcdcbar.Domi* 
nus  vcro  illos  inter- 

l(  dcloanncnon 
frulira^ncquefophi- 
ftice,  fed  quiadceo 
Ioannes  perbibucrat 
teflimomum. 
b  laienogabo.  Pote- 
rat  apcrta  rcfponfio- 
necalumniam  tcnra 

torum  confutare :  fed  pmdcnter  intcrrogat ,  vt  vel  filentio 
fuo  vel  ientcntia  condemnentur. 

c  Si  dixerimus.Hicr. Dc  lucerna  mundi  obfcurantur :  vndc 
dicitiParaui  jucerna  Chriflo meo:  inimicos  ems  indu  cofu. 
d  Qtare ergo  &c.  Quafl  dicat.  Qiicm  confitemmi  dc  ciclo 
habuillc  prophctiam:  mihi  cefiimonium  perfiibuic  „  ab  illo 
audiiiis  in  qua  potcftate  hax  f  acio. 

e     Si 


tcmplo,  acccduntad  eumfummifacerdores^ckrcrib.Tj&re- 

CMn  Bee!*ct>ub  eijd»d*SK>oi>,  a     f  Apeitc  tihuni  Dci  urgiiit,  <jurm  put-nt  non  luis , 

-  iub  u.nbir  . 

niores,&  dicunt  ei:  1ln  qua  poteltare  ha?c  faris:  8*  quis  dedit 
tibi  hanc  poteftarem,vt  ifta  facias?Iefus  autem  refpondens, 
ait  illis:Interrogabo  vos,&  ego  vnum  verbum,&  refpondete 
mihi,&  dicam  vobis ln  qua  poreftate hasc facimi.Baptif mu 
Ioannis  de  ccelo  erat.an  ex  hominibus?Rcipondcce  mihi  At 

1  Cornuto  coarcYati  lyllojjiliiio. 

illi  cotrirabant  fecum,  dicenrcs :  Si  dixerimus  de  ccelo,  dicet 
nobis:  Quarc  ergo  non  credidil.is  ei?  Si  dixerimus,ex  homi- 
nibuSjtimemuspopuium.Omncs  enim  habebant  Ioannem, 
quia  vere  Propheta  eflct.Et  refpondcntes  dicunt  Ieiu.Nefci- 

a     IQuia  nonuultisfaten  uot  quod  lcitis. 

IHteion.Hic  cum  pciuerlb  peruartitur  Deus. 

mus .  Et  refpondcns  Icfus,aic  lllis .  Ntcjueego  dico  yobisin 
qua  poteftate  h_c  facian_. 


e    Si dlxerimui.  Quodhbet  horum  refpondcant:  v. 
laquctiruuurostimcnt  lapidationcm;  fcdmagisc 
ncm  vcntatis. 
f    ?^«/Mf^(»//.,f*>ti.Beda.Duabusi  isfcientia 

ooculc^curquxrcntibu&,cumau;hisquiquxritniinusi 

ligit.autod 
temptu  vcritati 
diginisefTcuidi- 
apcnn.Propcer. 
rumdicicUfj  Ac 
mulca  habco  v 
diccrc,quznoj 
tcftis  portaw  ui 
Propcer  alterun, 
litc  fanclumda 
uibus. 

*  ViaorAil 
chenus.CumiH 
to  lic  refponfui 
re  vos  detrcthti 
quod  veruoj  igi 
tis ,  (ed  quod  vt 
dicere  noo  vc 
liecjue  < . 
qua  potejiate  hi 
liann  Non  r< 
autcm  ncfuo.k 
fpondct«o/irf/r0 
quidcmteflemillum,quiintefli.-nonium  vencrat.vi 
n;um  perhibefetdeluaiinenon  recipicu.  Enimi:e 
lllius  tcftimonium  me  veram  illam  mcem  eiie  c 
teliigeretis  vtique,mc  mrc  tcncbras  a  ccmplo  fubr 
quid  enimaliud  funt  au.intn,  "<_  turpejuccum  qt 
plum  fcatec ,  quam  tcnebhe  ,.qua:  bonum  „  honc 
ni  non  hnunc. 


NICOL/VVS  DE  LYRA. 
fima:„idcoquefiioifia  intelligiYdclcadalopaffiuo.  Qtiod 
cft  quandoaliquis  cx  ditto  vclfatio  akenusbono  fcadali- 
zaturex  impei  tetiionc  fua .  Et  iftud  feandalum  aliquando 
proceditex  ignorann:,  vel  liriirmicacc  tllius  qui  icani.iliza- 
tur.  £c  tucditia  vel  fatia  hona.occultada  func  vel  differeda. 
quoufq;  infirmi  vel  ignoratesinftruatur,  nili  finttalia  bona 
quajfinrdeneccflitatcfalutis,  quarnonfuncomittenda  pn 
icandalumalterjus.Siautinfirmi  Vv.lignorantespoftinftru- 
ftione  debitain  fcandaloperrnaneam;  sa  cale  Ladaiu  non 
^  procedit  cx  infirmitate  vel  ignorati3,fcd  malioa.  L;t  cale  fca 
dalu  eftcontemnendum,maxime/qneli  conti  a  bonumco- 
mune:quiabonumcommuiie  fcmpereft  pratfefendu  vcih- 
tan&paciquorumcuquehominu  linguIanCi..XaleautcfuiC 
fcandalu  facerdocu,Scnbarum,&Phanfa:oiu,quia  fua  m.ili- 
Cianitcban^impcdircdoitrinaChrifti,  m  qua  confiflcbar  fa- 

Jus 


lus  poptili .  Irrm  fuis  maiis  excmpl is5cV  monbus ; 
populus  ad  peccadum.  Icem  perdoctnnam  fuam 
cuabancDei  mad.itaproprer  fuastradiciones ,  vc 
fup.&idcoChnftusinpublicodcbuicvitia  eoru  r< 
remecabhocceifireppfcandilu.Propcer  quo  i  ' 
cu difcipuli  dixifiwit  Chnfto.S:is,quia  Iudci  auditoho.i 
bo,fcandalizati  funu-rndit.  Simce  iliosrceci  func,&ductl 
coru.  S;  cecus  ceco  dui:aru  prefteciambo  m  foueam  cad  | 
Ad  pnmu  dvcendii,cj,lo^[.turdefenib.honeftate,  &in 

bus.-nodcfcnib.a:catc,malii.'iacorruptis:q..ujK":fu,Kaai 
arguedi,licut  Damel  dureincrepauir  illos  fencsimpadn. 
Daniel,  i  j.  Ad  fecudu diccd'.'J,o,  ho det  ec  line  orfcnfil 
lud^is,  &  gcnbus,  ira  q>  dicto  fuo,  vel  t tdo  minus 
pi  ebeat  alicui  occafioncui  ruiiie.  5-d  ii  de  ver 
iumkur  rccfiusorinpcrmittitur  ,  q>uam  quod  vericasrcl 
quatur,fecundum  quod  dicit  B.  Grcg.  fuper  Lzechiclcn 


MORALITER. 
Dtub.  de  cau-  t     'Keque  ego  Hi.vo.  Beda,  Quaii  dicat.  Non  dico  vobis  quod 
fisicuvcriu-  lcio.quiano  vultisdiccrequodfcitis.  Duabiisautem  cauiis 

■ '.___         maxime 


fis  occultida. 


maximc  fcientia  veritatis  eft  occukanda  quercntibus.Cl 
is  qui  querit.aut  no  eft  capax  ad  intciligedcj  quod  quent  | 
indignus  eft,vc  ei  dcbeatapcnn:  &  hic  vcruq;  concurrc ' 


A  [\     Xli. 
a   T2'f  capit  illis  in 
\_j  parabitlis  ,  &c. 

Scquitur.  Lacutm.  i- 
ue  torcular,autalta- 
re,autill.uoiculana 
quoruciculoquid  im 
plalini 


X  1 1. 


TDomuni  Tfi-aclplanrauit. 


C  A  P 

■       |i/wunni  i  u*C!  ^M^ui.mir ,     a» 

T  ccepit  illis  in  parabolis  loqui .  t  Vineamtpa-t 

a    1  Deus  pit«  humano  aficftu.  b    fCulrodiam  Angelorum.uel  niun.m    t 

ftinauitho^mo^&circuncleditrepernj&ft^clitlaVu,  | 

M    5Tciiip!mn,         t,     ISacerootibus.         10i>crarijsconducl.5l]ora  ieit:a,  Jc  lcjtta.cc  nor.a.    a. 

b  &  zdificauit  turrim ,  &:  locauit  eam  agrkciis,  &  percgre  j 


pfalmipr.r-n. 

b     Tercgrepmfe,  \ 

Jiberu  arbit 

pcrandi  noa  m[ 

tione  loci ,  quia  t 

queD.eus,3&ofl 

compler 

$  Siruh 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C    A    P.      XII. 

l  TJ r cip.il.inpa.  Hicconfequenter  ponfttJr  confutatio fa^ 

L/  ccrdotiim.&feniorumiuparabolis.  Btpiimopom- 

turcu.ifucariofacerdocum/ecundoPhanfcorum.cx:  Hcro- 

dianoimn,  ibi.  Et  mtmritadenm .  crrcio  Saduc^orum,  ibi.  F.t 

untadeumSaducai.  quarcobcribarum,  ibi.  i>*omodoe  /o 

diotut  f,nbx  .  ScntentiapTimcparcispatecexdiais  Match\-i 

21. 


M  0  R  A  L  I  T  E  R. 

\    E\ca''  ■  ■•'-',  i"ae.impijit.bomo.  Ideft,Chri- 

liuspl.n,: 

t    J'-'  -  ndbdcriham, 

3    & 


zi  .exceptis  quefeqtiunrur. 

2  Vineam pasii.bo.  i.c oluic.  Et dicitur a paftus  pafta pafl  i, 
&.  cft  pi oprie  moduscojtndi  qiiu pjmtur  fimus, vel  pin  -c 
do  tcrnrcuca  radiccm  vmcx,  vel  arboris.  Radic  esenm  > 
cundu  Philofophum  l.deAnima.funrori  Ikmles.q 

m  alaliblisperoslUmimralimentu  ,vndea'i.ati 
fie  per  radices  trahitiir  alimencum  certarnafccn.ao; 

Mifodit  Ucum.  Lacus  proprie  dicimr  locus  vbifecijuur  ir 

_________  a^"' 

3  Etfbdit  lacum.  Id  cft,  abundatia:  SpiritulTaniti  dcfliiM  ^ 
t     Etxdtficauhturrim.  i.  fpintttalem  Angelorum  cuftodi  i. 
t     Et  locauit  eam  .yricolis.  fd  cft.Qiytfijanfs,  • 
t     Etpcregre  prcfciTus  efi  .  Beda .  Non  !oci  mutationr , 

abn 


3 


w 


M 


arci 


Cap.  XII. 


r««w.  Primo  mifllis  efl  Moyfes.g.  fructum  legis  quam 
ded'aca  culroribus  mquirebac,  fcdcarfum  d:miferunc& 
vac  im: vnde.Irrirauerunc Moyfcn  in  ca.&  a.fan.do.Ec  ve- 
xat  eftMoyfcspropccreos&c. 

b    r  ittnm  w/.tf./fr.Dauid  &  alios  pfalmiftas,qui  mifli  func 
poivloyfen:  vccul 


£06 


tor  .vinex  ad  cxcr- 
CI'ri  faoniopcris  ex- 
cit;'nc.  Scdipfum 
qucue  Dauid,  qui 
cap  pfalmodia:,  & 
fonin  Spintufancto 
Herac,afaiecerunc 

fltes.  Qux  nobis 
^JmDMid ,  autqudt 
HeM*  in  filio  Ifai  ? 

p|t  rurfum  alium. 


cum  cum  cruufigcnres  fidcm  ciu;  extingucrc ,  &  fusm  iu- 
ftitiamquajex  legeefhpctfeneniccbaitiir. 
f    Et eiecerunt.  Notac  pcrtinaciam  eorum:qu;  ncc crucifixo, 
ac  refufcicaco  Dominoadprxdicacioncm  Apoftolorum  cre- 
derc  voluerunt,  fcd  quafi  vile  cadauer  proiccei  iit:  quia  qua- 

tumin  feerar,  a  fiiis 


D 


.prcnecarum 


cho- 


a     TNon  in  prouemu,fruif>us,quia  nullusfr.it.        h     «Frophetn. 

a  profe&us  eft. Et  mifit ad  agricolas  in  tempore  feruu  m,vt  ab 

a     1  Frurtus uinca  obedentia. 

agricolisacciperetdefrudtu  vineje.Qui  apprehcnfum  cum 

a    tAIij  propTiets  cxfi,alijunliieriti,alij  occifi. 

^cecidcrunt,  &tdimiferuntvacuum .  Etitcrum  mifitalium 
feruum  ad iIlos,&  tillum  in  capite  vulnerauerunt,& contu- 

c  melijsarTecerunt.Etrurfum  alium  mifit,&  illum  occiderur, 
&  plurcs  alios  quofdarn  ca:dentes,alios  vero  occidcntcs  Ad- 

a    ^Chxiftum  vnigenitum. 

hucergo  vnum  habens  fiiiu*m  chariffimum,  &  *illum  mifit 

IPer  uoni.-.m. 

d  ad  eos  nouiiIimum,dicens:quia reuerebuntur  filium  meum. 

c  tColoniautemdixeruntad  inuicem:t  hiceftha?rcs.Venite 

occidamus  eum,&  noftra  cric  h*ercdiras:&  apprehenden tes 

a    fld  elt,plebem.dicei'(es,quia  Samaritanus  cs  tu, 
&  darmonium  habes. 

f  eum  occiderunt,&  eiecerut  extra  vineaam .  Qiiid  ergo  facict 
j&rcs  qui  fub    g  dominus  vinese?,  Venict,&  pcrdetcolonos,&  dabic  vineam 

E  X  prophetis  fue  TQu.quo  jlio  modo  implebitur  hrc  Tciiptuia.  [IChiitlum. 

intelligimus.vn    h  aliis.Ncc  fcripturam  haclegiftis:  t  Lapidem  qucm  rcproba- 

I  bi.T^eccJfe  efl  ii»« 
r  mnia  qu.t  fcripta 
u  Uge  Moyfi ,  & 

dum eft iftud,& eft  mirabile in  oculis  noftns.jL t  quejcbant 

1  VictorAncio- 
lis.Perpnmum 
Bim.alij  ecs  paftores,&  Doftores  defignacos  volunr.qui 

2  E'i,e  vixcre,6c  ipfum  eciam  Eliam,caBterosque  prophe 
tnc  temporis  apud  ludeps  florebanc.Per  fccundum 


■:um  fuis  foeijs , 

■  iis  srtcftacioni- 

■opiiium  conuc- 

Hic,&malahui'c 

H:\renturapraedi 

■jit:  Etrurfus  aliu 

JB:.Histribusfer- 

gradibusom 


f  Migiftii ,  qui  ie  &  alios  Deo  d-gnam  domum  atdificare  d^bebant. 
b    ^Duos  condcns  in  fenietiptb,  ex  utiocjue  popuio  unam  ciuititem,  & 
uuum  templum  iibi  ^uiri.ans. 

ucrunta?dificante's,hicfac5luseftincaputanguli:  a  Diiofa- 


finihus  excludentes 
gentibusfufcipicndu 
dederunc 

•5«  Vi£tor  Artcio- 
chenus .  Coloni  illi 
Chriftu  excra  vinea , 
hoc  eft ,  exrra  cem- 
plum,  &c  ciuicate  eic- 
dum.occidcrunc. 
g  feniet,erc.  Beda. 
Auferecur  avobisre 
gnurn  Dei ,  &:  dahi-  *fuum 
turgcnti  facienufiu 
ctumeius.  Hocaute 
diuinicus  fiiiffc  pro-tMlt%lli4 
cnratum  prophccico 
tcfhmonio,  velexc- 
plo  probac  dicens . 
1\rc  (crhturam,&c. 

Hieion.Vineada-Mm8'1* 
Cur  ali  js  ab  oriente,& 
occidente,  &c  aultro, 
&  aquilone  vcnien-  'Pf*Lii7.« 

.  t       '  „,  ,  Mitt. ti.d 

CibuSj&  recumbenti-  Ltlc>.0.c 
Wis  curo  Abrahatn  > 
lhnc ,  &  tacob  in  re- 

gnoo.Tclnrum. 

B.:da.  Cuicunque         .. .    . 
fidelium  myftenum  m>tuiui 


I  faiam,  Ofcam,Amos,&reliquoshifce  patnbus  xqua- 
|o.!*r  tcrtium  autem  Ezechielem.Danielcm.aliosq;  illius 
Hjiynagoga:duces,^<:  miniftros.  Iuxtahanccrgoparti- 
C'oim,patcrtamiliastr;busdiuerfis  annis,hoceft,tempori- 
■Menit  fructum  ex  hac  fictnvel  vinea  qu<etcns,fcd  nullum 
fteric  Ad  prophctas  itaque  triennium  illud  rcferatur,vc 
Husaducntui  Domim  noftri  afferuecur,&  non  tcrtius. 

«w  reuertbuntur.  Non  hoc  ignorando  dixit,  quia  omnia 
H,fcd  fempcr  ambigcre  dicitur  Deus,vc  libera  voluncas 
Hnircfeructur. 

i  Ida .  Intcrrogamus  A rtiu,  &C  Eunomium  ecce  pater  dr 
Hare,Sc  fentetiam  tempcrat,^c  quantum  m  nobiseft  df 
■pentitus.Quidquid  pro  patre  refponderinchoc  intclli- 
Bprofilio,qui  fedicit  ignorarcconfummationisdiem. 

^:tor  Antiochenus.  Hunc autem mific,camecll quid fu- 

Bncracnonignorarec,  quocolonos  illos  omni  prorfus 

Hninia,&  porna  dignos  palam  oftendercc,fi  hunc  canco, 

Hn  benigno  filiofamilias  morcm  non  gererenc 

•   >loni  autem.  Bcda.  Probac  Iudarorum  pnncipcs  non  per 

Sp* ■anciaChnflum  crucifixiffe,  quiainceJlcxecunccumcc 

\z-\o  df:Poflula  a  me,&  da.cibi  gen.harre.cuarn.Scc.Vndc 

lbiofulcnces  dicebanC.Eae  mundus  totuspoft  eurn  a.&fi  dimit 

v.  am,ftc  omncs  credentin  eum.  Harredicas  crgo  filij  Dci  cc- 

lci  cft  de  cunctis  gecibus  ci  data.que  fangume  acq.fiuit,re- 

furJdopoffcdit.Hancmalicoloniptarripctcmolicbantur, 

cum 


bapcifmi,  q,  operado  Luc.if.g 
exerccaccommicccicur.qiiafivincaquamcxcolatcilocaiur.  Mnt.»t.d 
Mittitur  feruus  vnus.vtaker^  tcrtius :  qui  tnittd  acc;p;at, 
cum  lcx,  pf4ilmodia ,  prophctia ,  quarum  acf monitioncm  r.d 


bcncagendum  populus  fcquatur,  legicur .  Scd  miffus  feruus 
cocumelijs  atfettus  vcl  cxfus  clicuur,cum  fcrmo  auditus  vcl 
contemnicur,vcl  blifphcmacur.  M  lfum  heredcm  qua  ncum 
in  fceft  occidic,qui&:fiIium  Dci  conculcac,  vV:fpiricuiga- 
ciequofanciificacuscftcocumdi.im  facic.  Peidico  malocui- 
Core  vineadacuralij.cum  dono  gracixquod  fuperbus  fpcr- 
nic.humilis  dicacur.Manum  mittei e  in  Icfum,cimore  cui  be 
recinencur,  cum  quilibet  folo  nominc  fupcr  cam  quam  non 
diligit  ccclcfialtica:  fidei  &  pacis  vnicaccm,proptcr  cohabi- 
cancium  mulcicudinem,auc  erubcfcic,auc  cimet  impugnare. 
Cumaucem  cempus  fueric  peifequendoecclefiam  quafido 
minum  ctticifigerc,&:oflentatui  haberc  gaudcbic 
h  Lapidem  qucm  rc.Hiero.Lapis  reprobus,quem  geffir  angu 
lus,  coniungcnsincccnaagnum  cum  pane,finicns  vetus, no 
uum  inchoans  Teftametum.hic  pftat  mita  111  oculis  noftris. 
•}<  Victor  Anciochcnus.  Dominusfeipfum  lapidem  vocatp 
^dificatot  cs  aute  illos  lpfos,  quos  paulo  antc  vinea;  colonos, 
nimiruludeoiu  potifices,&  doctores;fcipfum  porro  poflea 
quaabarchitcttisillisrepudiatusfuerat  in  caput  anguli  co- 
fticutum  afTcnt  vtpote mediu  inrer  Iuda:os  $C  gcntcs.  Addic 
cadeadomino  fattum  elTc&L apud hominem  pratfertifh  in- 
cclhgetes  miraculi  loco  babcri.Adinitacucemm  &C  merico, 
Chntfum  poft  morcem  Deum  viuu  in  medul  prodire,fum- 
maq;  potetia  cclcftib.fimul,  &  tcrrcftnb  imperarcSc  getes 
ante  profanas,sac^asdeoqueaccepcas  &:  familiarcs  efficcre. 

Et 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
aq  z  a  nuulo,  &  ibi  colliguntur .  Et  ad  fimilitudinem  huius 
loi  s  vbi  rccipitur  vinum  ftues  a  torculari,dicitur  hic  lacus. 
»  tic  eil  fcrf.Ex  hoc  dicit  Bed.q,  faccrdotcs,&;  legifperiti  ha* 

buerunt 


buerunccognicionedc  Iefu.tj  ipfeerac  vereChfsinlege^n- 
miiTus :  fed  ifta  cogn  icio  poftca  ex  inuidia  fuic  in  cis  obfcura- 
ca,&  hoc  plenius  ruic  dcclaratu  Macri.i  q.quada  de  hoc  mo 
tainfi.huiusc.  2  Ei  flarfre.ettro  fene.Ex  quo  pacec  eoru  obfti- 

natio 


MORALITER. 

ie  dicitur  a  vinca ,  quia  vinitonbus  hberum  opcrandi  ar- 

t>iiumdcreliquit. 

■t  Et  mi.feruos  fuos  ad  agr.lcl  eft ,  bonos  epifcopos  ad  malos 

^riftianosatguendum  .  Etaliquos  carciderunt.vt  Ioanne 

^mafccnum  , cui  abfcidei  ut  manum,&:  fanttum  Briciium 

JitiimehjsaffcZtum,  &Sanctum  Thomam  Cantuat icn- 

"'  cccifum,&:  dc  plunbus  alijs  fimilia  leguntur. 

f    tAdbnc 


f  Udbucer.ynumh.f.  Hiceft Chriftusg.mittit*inuifibilitcr 
a  patre,quando  aliquem  inftigac  ad  bonu:  fcd  aliqui  funt  in- 
grati,eius  mftinctunon  folu  repellcntcs,  fed  &  peflime  age- 
tes:ptopter  quod  quantum  in  eis  cft,occidunt  cij.de  quibus 
df  Heb.6.a.  I\urfus crucifigcvtcs  filiu Dei.Et  fic  Dei  iuflitia  ma  ' 
li  perdtuur,  8c  vinca  iocafalij,  cti  coifi  loco  boni  fubroganc1 
l  Ef  quxrebant  cum  te.&  ti.t.  Rabanus.  Hoc  quot^die  gcritur 
m  ccclcfia,  cu  quilibctfolo  nominc  fupcr  cam  quam  diligit 

ccxle-  • 


607         GIof.ord.&  Nicolai  de  Ly  ra.        6 


-> 


J-uc.tn.d 


a  Er  nu;.+ic«».Beda.Turbam  ttmebancatquequodperfe 
nonrocerant,  tcrrenx  potefhtis  immbus  ethccic  tcncabat: 
vc!  vt:pfiamorcecius  vitetetur  unnunes.  Nupcrcnim  Iu 
tuc.»*  t|2.,  fu^  AQRuftcGrtoc .  quando  in  totoorbpwebrata  eft 
delc:  iptio.rtipediariafacbcrat.Vndc  feditio  ma^na.Alijdi- 

irb.ic  Romanis  pio 
omnnus  militanti- 
bus  dcbcre  tributa 
perfolui.Phanfari  116 
d.l.cre  popuJfi  De« 
quidccimas,&qux 
in  legc  praxripieban- 
cui  foluoret ,  lubia« 
cerc  legibus  hun.a- 
rns  •  Cuius  fcditio- 
nis  fomes  adeo  in- 
ualuit,  vt  poft  re- 
furrethoncm  Dumi 
ni  patriam,  -V^  gen- 
tcm ,  &  regnum ,  &C 
omnia  perderc  ma- 
lucrint ,  quam  cifc 
tnburarij. 

h  Mapfler,fci.  Be- 
B  da.  Bianda,&:f<au- 
dulcta  inrerrogatio 
ad  hoc  prouocat  rc- 
fpDTrdcntem,vt  ma- 
g:s  DcumquamCc- 
farem  timcac,  &di- 
cacnodeberc  tribu* 
tafolui.vc  audiences 
Herodiani  feditio- 
niscontra  Romanos 


li  de  c.irnisrefurrtxttonc  qiixftionc  rlirecrc  mou?!: 
guixauccm  ccm  quandam  tan.qyam  vercgeftam,< 

le  (ic)nunquam  vfu  vcner.c  y.z.}  \  n.mi  m: 
dmcfatribusiuinii  ii-.Kici  b  nunnmexti 

dirri  ulcatcinfcChriCUnncoicctuios,  nulhiii  j;  pofi 

iMlll    C 

ctioncm  fUj 
cercoeui 

Sjdticsi  fr{M 
da.  Qui 
ncm  co 
ncganc,  vcl  n 
diiiir,  anima 
cantes  intcrn 
corponbus,  rec.C 


■f  cenfum 

1  livpocrifim, 

fuuuUtionem 


tMut.'»o.e 
I.uc.io.d 
Kuii»  13. b 


tW*ro* 


t     f  Ovufi  mentitum  conu»  f«,in  <luo  mntft  pinbinr  mm  'ic  ra  dkuTr.ipGi  ervm  e.1  b*re»,illi  nnli  i  oloii. 
b     U<<  modicum  tunoic  retarU4Htur,  i]u  i  «umhiiii  u  nciat  hoi. 

eum  r.cncre,&  timuciunt  turbam .  Cognouerunr  enirn,  quo-  c 

^ldellutoptcr,  ^AUasdirctit. 

niamad  eos  parabolam  hanc  dixcrit.   Et  rclicfto  ilio  abie- 

a     IMilitibus  Hcrodis,  i|iu  Icroiolyinis  cnnt  illis  dicbus. 

a  runt.tEtmittuntadcumquordamcxPharir«cis,&Hcrodia-  z 

•    ^Mellitiiicrnionibus  ciKuaJmt ,  i'u.ui  apcs  mcl  portan- 
tcs  in  orr,  aculcam  111  aorlo 

b  nisvtcumtcapcrcntin  vcrbo.  Qui  venientcsdicuntci:Ma-  t 
giftcr ,  fcimus  quia  verax  cs ,  &  non  curas  quemquam .   Nec 
enirn  vidcs  in  faciem  hominum:  fcd  in  veriute  viam  Dei 

c  doces.  LicetdarittributumCa:fari,  'annondabimus?  Qui 
fciens  t  vcrfutiam  corum.ait  illis .  Quid  me  tcntatis  ?  Afrer- 

•    «Sapientia  fjjicnter  agit,  ut  tuis  fermonibus  capiantui. 

d  te  mihi  denarium, vt  videam. At  illi  obtulcrunt  ei.Et  ait  illis. 
Cuiuscftiinagohxc,&infcriptio?Dicuntci.Ccxfaris.Refpon 

*, Quod  neceflitatis.  a     ^Nummum.tributum.pecuniam. 

c  densaurem  Icfus  ait  illis :   t  Rcdditcergo  quse  funt  Carlaris  f 

a    tQuod  uoluntati».         5vos,3cdcc:mis,  primitiaii.  b     ^Quia  inlidiarum  callidit.ite  pra-ua- 

lere  non  potetant.        c     1 1d  e.t ,  lupcr  ftpientia  eius. 

f  C3Bfari,&qu*xfuntf)ciDeo.  Etmirabbanturfupereco.  THtvc-  j 
g  ncruntadeumSaduccei,  qui  dicuntrcfurredioncm  non  ef- 
fe,  &:  interrogabantcum ,  diccntcs :  Magiftcr,  t  Moyfesfcri-  t 
pfit  nobis ,  vt fi  cuius  fratcr  mortuus  fucnt ,  &  dimi.erit  vxo- 
rem,&  t  filios  non  reliquerit,accipiat  fratcr  cius  vxore  lpfius, 


P6I.4J» 


aurtorcm  ccueanc.  r  r.  r  '    ■  r 

c    Qui  fci.  ver.  Qui    h  &  reluicitct  iemen  fratn  iuo.  Septcm  crgo  iratres  crant, 

putant  intcrrocncio- 
nctn  Saluacorisigno 

rationemede  non  difpenfationem ,  exhoc  locndifcant , 
quod  potuit  fcirc  cuius  imago  clfet .  Sed  intc:Togac,vt  ad 
fcrmonem  corum  compeccnccr  rcfpondcat. 
d  Denarikm.Dcnatius  genus  nummi  qui  pro  deccm  num- 
mis  computatur,&:habctimaginem  C.cfaris. 
c  l\edditc  er.qu&funt  Cx.  Hoc  ipfe  fccit  pro  fe  8i  pro  Petro 
foluendo tributa . Qv&funtDeiDeo .  Hoc quoque fccic patris 
implcns  voluntatem.Aliccr./<jii^  equx  fnnt  C<c7'.C<*.Fmpref 
fioncmfuximaginis.^Ke/a^f  DeiDfo.Animamlumine  vul- 
tusciusilluftratam:  vnde.  Siguauimeftfiipernos  lumen 
vuhus'tui,c«:c. 

f  £t  tjiuejunt .  Victor  Antiochenus  .  Adiunxit  autcm  reddite 
qu&funt  Dei Deo,nc  quam  ludeiscauill andianfam  rclinquat. 
fsfam  ni  hocfeciifet,dicerepoceranr^  Crfan  adulari  voluif- 
fc.  Siquidemabiccli  quxdam  res  vilifqueferuitus  videtur, 
hominem  homini  obitnctumcertumqtie  vedr/gal  ilhexol- 
uereobligatum  cffc,  Deoautrm  nihil .  Dcmum  rcfponfio- 
nisacumenadmirati(nequcenim  vllarationcillum  carpe- 
rc  pocerant)''idi  conrufiqueabicrunr. 
g  Saducai  &c.  Dua?  hasrtfes  erant  in  Iudaris,  Pharifsorum 
*<:Saducarorum.  Phanfei  craditionum  &  obfcruacionum 
(quas  illi  dcuccrofis  vocant)iuftitiaro  prxfcrebant:  vnde  Sc 
dmilivocanturapopulo.  Saduca:iautem,idcft,iufli,t5<:cor- 
poris  &:  anim^  reiurrectionem  negabant. 
■H  Victor  Antiochenus.  Et  qmdem  nullam  hic   il- 

li 


iufmodi  fibu 
gunr,quac 
ci  aru,tiac  cos  qi 
fv.'runc  rei 
corporum.Poto 
cem  ,  &.  tn  jctk. 
run»  ahquaudo 
accidcrej  | 
h     Seprc» 
Jk'd:i  .    1 
ncm   f.tbuiaj  o 
nunc,  vcr 
nemncgec:  Scc 
fticc,fcpt 
iine  filij 
ommb.n  ; 
gruunt : < 
vitam  (c; 
diebus  v 
bonoop^^H 
fuiic , 
morie. 
mum,&-ip 
na  conuerfatio  morirur,  id  eft,  rranfir,quaii  vxor  mfot 
da,quam  illi  line  fruAu  boni  opcris  excgerunc. 

Hier.Mulicrfterilis,  necrelinquensfcmc!^.  cx  fcptt 
tribus,nouiffimc  mories,fynagogam  figmii, 
mortuamafpiritufepciformi.qiu  feptem  patriarch 
uit,  qui  non  rchquerunc  ei  femcn  Abrah^  quod  Chrj 
eft.Licetenim  Iudxis  nacus.camen  gecibus  d.ios 
lier  morcuaChrifto,nulli  defepcem  m  refurrcctit 
cur.  Sepcenanoenim  perfectorum  vniuerikas  figv 
Sicut  verfa  viceper  Ifaiamdicicur .  ^tpp  ehc» 
lieres  pirum vnum  .  Septem  func ecclcua:  q>ias domii 
amar,arguic,caftigac:adoracenim  vnatidc.  Heftintl 
fporca: fragmencispanum plene.  Panes  vc< b^  IpiiiCL 
Sporca;  veroeccleiix.  Panes  lefus  bcnedcens  fregic.tS 
puh  eius  diuiieruc  curbe,  cu  die  fepcimo  bened:x;c  opcra  I 
requiefcensincis.  VndelucefactapMmodie.quicti  fapi 
ria:&  firmamenco  in  fecudo,  qui  cft  mcclledusiSj  andatj 
tio,qui  eftconfilij:&  luminibus  quarto,que  func  virtutt*:(i 
volatilibus  &:  pifcibus  quinto^qui  funt  fciccie.-animatii  &  \ 
ma  viuente  fexto  homine  ad  lmagmem  Dei  ficto, 
pietatis:  fepcimcdiefpiritu timons  dominiqui  pcnnaj 
ianctusinfeculum  feculi ,  Sc  rcplct  orbem  tcrrarun 
Ecclcfia  repletur  non  habens  macula,neq;  rug.im.  Idcoi 
Ecclcfia  fcptiformi,id  cit.pcrtedo  cimorc  repletui 
ftus  faluabitur,qui  rogac  Non  incrcs  in  ludiciuin .. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

natioin  malo. 

i     Ettimuerunt  rw&<t»w.Exquopatet,quodex  folotimorcpo 
puli  retardabantur  a  morce  cius. 

»    Etm.aie.  HicconfcqucntcrdefcribicurcofucacioPhari- 

fxorum, 


fa:oru,&:  Hcrodianoru:  *L  patct  fcntcntia  rx  didiis  Matt  ■ 
^     £f  ve.ad eunt  fa.  Hicconfequcncer  poniturconfuiatit  W- 
duc^orum:Et  diuidicur  m  duas,in  pjrtem  pnncipalc 
cidentalem,  Secunda  ibi,  Et  acccjjitvnusdefcribu.  Scncctl 
primx  partis  patct  cx  diitis  Mact.ji. 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

bcclcfiafticx  fidcitS.:  pacis  vnitatem  ,  proptcr  coliabitan- 
num  fratrum  bonoruin  mulcitudinem  auteiubcfcitaucti- 
rncc  ifripugnare. 

i  M<i<iiUrfimus,&c.  Communiter  dicicur .  Qni  bene  fcic 
Vngcre.bcnc  fcit  pungorc,  proptcr  quod  mmuiotcs  vngunc 
c.cocl.i;»  •Ur.c<.t:i*siuas,vc  mciiiispoiTint  vcnam  pun^ere: 


&  fic  fecerunt  ifti,&:  fimilitcr  alij  prodirorcs. 

f     l\cddite ergo,&c.Pcr  Hcrodianos qui glonates  in  pclli 

mterpretantur,pr^lati  benc  fbrtati  fignificantur.Per  Plw 

fxos  qui  mterprctantur  diuifi,  fignificantur  rcligioii  hab 

Sc  vita  ab  ahjs  diuerfi ,  &:  ifti  reddere  debcnt  Deo  dcuoi 

ncm.tSd  mundo  vitamexcmplarem. 

j    Mj£isleriMoyfeh&c.kxfoii3.i\iT  vt  funra  Matt.  J. 

Intct 


4g9 


M 


arci 


<f 


Cap. 


All. 


6io 


meu  inflammatiicc  fpinasfub  malcdiadgtlwftwCas abfij 
niit.Inqu.cns  :  Dcus  Abraha  &  Dcus  Ifaac  &  DeHs  i,c  Ter 
Deu  iiommandotnnitatcfigniiicac ,  Deu  itcrans  vna  fub- 
itantja.ViuuntautquivendicantDortioncmfuaqu.mcIe- 
geriu.Morcui  vero  iimc  qui  qucd  vendicauetuc  pe'  diJcrur. 

De  mortuis  ahtetrt.  &c. 


&primus  accepic  vxorem  ,  &  mortuuseft,  nonrdidofenii- 

ne.  Etfecundus  accepiteam&monuuscft,&ncciftereli- 
quicfemen.  Ectertiusfimilitcr.  Ecacccperuht.eamfimiliter 
fcptem  &  non  rcliquerunt femen.   Nouiflima  omnium  defun 

Munthiu  conuerlatio.  I 

£ta eft  &  mulier.  In  refurre&ione  ergo  cum  refurrexerint,cu 
ius  de  his  erit  vxor?  Scptem;cnim  habuerunt  eam  t  vxorem,Et 


Q^iia. 


refpondcnsIcfus,aicillis:Nonneidcoerratis,nonfciencesfcri 

a    Ideo.        b    Cluiaum. 

pturas  nequc  virtute  Uei  ?  Cum  enim  a  mortuis  refurrexcrint 

3         Wcmn  iki    m,tr; __. i*  : -    '  f  .-  ... 


>domine:qui.i  r.on  iufiificabicurinccnfpe&u  tuoomnis 
ities.De  his  fcpce  qualicacibus  fpiritus.comemorat  Dauid: 
yjdniglg-mid  >io[hapcper'it,quid  diligcrnia  qu*[icri<  ,quid  dinina 
lia  contiilcritycffidinimici  infligatiofraudaucrit,r-uid  obliuio 
kricafubtraxcrit,  qtiid  bwmana  fragilitas  intulerit,  quid  ignorantia 
UttHtda  ff.Hcrit. 

imnrs  efFcctus 
pfalmis    inucni- 

'rimus.  Coccpit 

■:  &  pepcrit  ini- 
(iatcm.  Secundus. 

.i  in  rnntnritate 

naui.  Tertius. 
]c<t.i  &  occuita  fi- 
yi.isitu.t .  Quartus 
t .  Inimici  mei  anima 
rim  circundederunt. 
(nnuis.  Obliuioni 
i  us  fum  tanqua  mor- 
ts&c.Scxms.Oijo- 

hmUmbi  ilici  l/nple-  t  *    Nemo  ibi  morimr,  nemo  natcmir.mc  infam  neefcnex  ibi. 

L<  illuftonibus.  Se-   b  neque  t  nubent  neque nubetur, fed  funt  ficur  angeli  Dei in  ce 

lfflUS.  DtlHJaiuueV'  , .  "    S  ■'Jutaqu*«'onePI»b""[u«eftion<meire.  S  ,  fc 

|«  men  &  ig»oran-  c  Iis-  De  mortuis  autem,  quod  refurgant ,  non  lcgiftis  in  libro 
Moyfitfuperrubum,quomodoillidixeric  Deus,inquiens,  t 

a    Hicprobat.Titernitatem  animarum.  * 

ego  fum  Deus  Abraham,&  Deus  Ifaac,  &  Deus  Iacob  ?  Non 

Hic  refuneftioncm  corporum.  ^ 

cft  Dcus  mortuorum ,  fed  viuoru  Vos  crgo  multu  crracis.  t  Et  i 
acceffit  vnus  de  fcnbis,qui  audierat  illos  t  conquirentcs:  &  vi- 

,  .„  ,  ....  r  Cumindiuerlislibrisdiueileordinenmr 

3 domini  ilk.-   d  dcns  quoma  bcne  illis  relponderit ,  intcrrogauit  t cu,  quod  ef-  * 
lances.Spincus  fa  e  fetprimu  omnium  mandatu.Iefus  auce  refponditei :  quia  pri-  ^ 
mumomniummandatumeft.  t  Audi  Ifrael,dominusDcus 3 

a    Dij  Gcnrium  multi  funr. 

t  tuus  Deu s  vnus  eft .  Et  diliges  dom inum  Dcum  tuum  cx  to- 
to  corde  tuo,  &  ex  tota  anima  tua ,  &  ex  toca  mentc  tua ,  &  cx 

Id  eit  maximum. 

tota  virtute  tua.  Hoc  eft  primum  mandatum:fecundum  autcm 
fimileeft  llli  Diliges  proximu  tuii  t  taqua  tcipfum.Maius  horu 


D 


.fpincus  fcpci 

rints  eneruac  vel 

minat  &  illumi- 

c  Vnde  feptem  iu 

ab  auftro  ar- 

inres,  SJaquilona- 

i  tencbrasin  taber 

.n 


kcnciam  repellic. 
pritus  inccllectus 
ugentiam  rationa- 


almd  raandatu  non  cft.  Et  aitillifcriba :  Bcnc  magiftcr  vericate 


quarric.Spiri- 

t  conl"ii;j,diuinam 

Jenciam    pru- 

t  uerinnuit.  Spiri- 

|  c  virtutis ,  inftiga- 
tnesfortiter  recun 
c  .Spiritus  fcientic, 

Hliuionem  lubrica 
ieffe  non  finit.Spiritus  pietatis  humanam  fragilitate  cle- 
rnterinduJget.Spiticus  cimorisimprouida  ignorancia  at- 
^nter  &.  benc  dccoquit  &  hcne  replet.  S  ipiecia  domu  edi- 
f  it.Intelle£tusgubernacula  inuenit.  Cofiiiu  bona  diicreta 
i  K.Virtus,mpacicntiaanima  poffidet.  Scieciadaiitisfidei 
ifalutismuncraacquirunt'.  Pictatc.profpentaspfentis  vi- 
^&futuraconiiftit.  Timorehumilicasconferuacur,  &  oe 

■|:catumcxpellicur,quia  iiuium  fapicntia:  timot  dommi. 
i  Cumdmort.  refur.  nequenub.  \&c.  *  Victor'Antiochcnus. 
■lfus  horum  eft .  Vos  S.iducxi  pro  rationis  veftrar  funda- 
iwo  mendaciumponitis  fcripcursc,qua:decainisrefur- 
Ihone  agunr,non  intel!igentes,ncque  vircutcm  Dei,qua: 
ia  verboex  ijs  q  non  func,  cofticuit  vniucrf.i,coirupcaque 
c naere dilapf  i,in  mcegrum  identide  inftaurat.non  com- 
ln<-ndentcs,Emnt  ficuc  angcli Dci in  calu.Qucmadmodii.n. 
a  ;cloru  mukitudo  tamctfi  mgens  per  generatione  no  eft 
riltiplicaca.nc  qiic  vnqua  mulciplicabicur,fed  trh  per  crea- 
|  ne ,  ica  quoquc  cx  fufcicacorum  hommum  mulcicudo  iq- 
l  illif?culo,pcrgenerac!onem  amplius  no  propagabicur. 
c  7{eque  nn.ntque.  Bcda.Gra:co  idiomaci  Lacina  confuetu- 
cnon  rcfpondet :  Nubcrc  cnim  proprie  mulieresdicun- 
f:&  vin  ducere.Sed  nos  fimpliciccrdiclrum  incclligamus 
rquc  nubcnc  vin,  neque  nubcncur  muhcres. 
c  Dcmor.au.ejr  c.fuperru.lc.  in  qtio  fimilicudo  veftra  in  quo 
J!  is  ardcbat,  fed  no  cius  fpinas  columebat,  iic  vos  cJoquiu 
.. mcum 


•2«  Viftor  Antio- 
chcnus.  C^iodaure 
carnis  rcfurreciio  p 
diuinam  pocentuim 
fieri  queac,  eadem- 
que  certa  futura  fic 
olim,iddominushu 
manx  rat/onis  an>u- 
mencis  miffis ,  ex  di-  f  „nrtMi 
uinar  fcr.ptur.T  fun-  f       ^ 
d.imentisconfiituic. 
Ncq uc  emm  Deus 
apud  Moyfcn  eoru 
quenonfdncDeum 
fe  vocar,ied  rcrfi  exi 
fietium.  £^o,  inquic. 
Ibi  fum  Dsits  ^ibrabam  p: 
&Dm  Ifaac&  Deus  flX0(j.  ,b; 
i«(.o^,hoccfi,ego  vi-  Matth.ii.c; 
ucncium  eorumque 
exifleciu  DeusiLim, 
mortuorumautauttMKthlld 
eorum,  qine  nuiqua 

CXiftuuc ,  non  ira.        t  dif]»utant«s. 

Beda.  Gummul-  ,  r  f ' 
ca  aperriora  celtimo  f        n" 
niaderefurredione 
poffet  proferre ',  hoc 
tamen  protulit  nUa- 
uisambiguum:quia 
Saduca?i,  necaiige- 
los.necfpincum  nec 
rcfurrcctione  corpo 
rucoficencur:x-:uii- 
marfi  interitii  metiu 
Cur.Tantumquino,     ffcilt 
libros  Moyfi   icci'- 
piunt,prophctas  re- 
fpuut.Scultumi 


K'rgo 
craceorum  tcit-mo- 
niu  protcrrc ,  quoru  auctorirate  nolebat  rccipere.  Porro  ad 
etcrnicate  aiaru  pbanda  ponic  cxcplu .  Egofum  Deus  ab?a  & 
De.Tja.&  De.Ia.Ez  mfert: Deus  non  cflmo.fed  vi.vr  cu  probaue 
rit  aias  manere  poft  morte :  non  enim  poterat  Dcus  effe  eo- 
rnmqti!  non  fubfiftercnt.cofcquenccrinducereturcorporu 
refurreaio ,  qua:  cum  animabus  vel  bona  vel  mala  gcflcruc 
d  lntcrroga.eum.  Hierony.  Qiiid  fibi  vulcharc  quzflio  cum 
hocfciantomncsperitun  legej1  Sed  diuerfa  in£xodo& 
Leuitico  &  Dcut.  ordinancur  madaca.  Dc  his  emm  duobus 
vbenbus  fuper  peaora  fponfa:  Jeuacis  alitur  noflra  infantia 
c  Tnmum  ornmum,&c.  ivjaximu  quod  ante  oia  debemus  m 
corde,  quafi  vnicum  pietatis  fundamentumlocare,hoc  eft, 
fcilicet  cognitio  atque  confeffio  diuina:  vnitatis  cum  execu 
tione  diuime opcratioms,  quas  in  dileccione Dei &  proximi 
perficicur,ha:c  eft  fides  qua:  per  dilcciionem  operatur. 
f  Simileclt.  fcTheoph.  Propcerhocdiciteffefimile' quia 
hxc  duo  madaca  alrernatim  funt  fibi  confona,  &reciproce 
couercutur.  Na  qui  diligit  Deu,diligit  &  factura  fua.  Princi 
pale  auc  faitorum  eius  cft  ho:vndc  qui  diligit  Deum.dilige- 
rc  dec  oes  homines.Qm  vcro  diligic  proximum,qui  mulco- 
ties  dac  caufam  fcandali.muko  magis  eum  dec  dili^cre  qui 
femper  pra-flac  bcneficia,&  ldeo  propter  cob«rentiam'ho- 
rum  mandacorum  (ubdit.Maius  tmtm  aliudmandatum  noneft 
g  Benc  mag,  Bcda.Oftcndic  fcnba  in  hac  i nfione mrcr  fcn- 
bas  6c  phardcos  grauem  quaitionemdiu  vcrfaia  cfi>,qiiod 

eflec 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  acceffit.  Haecelt  pars  incidentalis .  Quia  emm  Chriftus 
'  futaueratrationabiliter  phanfxos,  &  Saduc2os,hoc  videns 
<  dam  fcriba  quaefmit  ab  eo. 

• , *     Qnod 


MORALITER. 

httrrcg.  eum ,  &c.  Ifte  quxrebat  deprimitate  dignitatis,  vt 

patet 


2  fh<od c/fctpri.Quh  de hoaerant  tunc  qoncs apud  fapicnres. 

3  lefns  atttcm  re.  Vt  patct  fentcntia  cx  didtis  Mat.21.  exceptis 
quzfequuntur. 

4  Bcnc  «ugijlerify  ve.  dixijli.  Ex  diftis  videtur,  quod  ille 

_» fcnba 

patet  ex  fequenubus :  propter  quod  fibi  fimiles  funrnouitij  qui 
ftatim  ardua  religionis  voiunt  faccrc,&  non  potcntcs  reccduat  st 
religione. 

Tom.j.  v 


6u 


Glof.crd.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


12 


A 


Mat.n.c. 


clarat  fc  ruillc. 

a     T{on  longr  es  a  re- 

gnoDti^&c.  Iiid.uus. 
Quomuisad  cencan. 
dum  vcncrit:  l.on- 
gior  namq;cftigno 
rancu  quam  fctcn- 
tu,  vt  Saducaris  dici 


cflcr  primum  m.mdatum  &  maximu  in lcgc.Al.j  hofliasS:       dc parcr  vcncna  inuidix  fuperari  poflc,  fcd  difficile  oefccrel 
facrificia  laOdafa  int.  Al.)  ndci  &  dilraionis  opcra  pfcrcbac,       c     feM»*  dtcuntfcnbx.  *  Vitor  Anciochcnus . 
quia  plurinu  p.itnin<  antc  lcgcm  ablquc  omni  lacnticiomm 
i  on iuctu dmc,  cx  fidc  tantu  quar  pcr  d ilcctione  opcraf Dco 
plaaKTJinrncmo  autcm  abfq;  tidc  oiidilcchonc  m  qua  fcn- 
tcmiafcnba  iftcdc- 

dixifti,quiavnuscftDeus,  &noncftauuspr.xtcrcnm.   EtJ 

vcdilig.itur cx  toto  corjc,  &  cx  toto  intellcciu ,  &  cx  tota  ani- 
ma,&:  cx  tota  iortitudinc :  &  diligerc  proximum  .tanquam  > 
feipfum ,  maius  eft  omnibus  holocauftomatibus  &  facrificijs. 
Icfus  autern  videns  quod  fapienter  refpondillet  dixit  illi: 

a    QuU  neui  icilamenii  icntentix  .V  eiungehcz  perfertioni  confentit.  # 

tur.Erratisncfcicn-  b  Ndnlongcesa ,  regno  Dci.   Etnemoi3maudcbatcum  mtcr  > 

-"r.riiuiirit  nt-niu^  »    Hitton.PaIam  loquitur.vt  inexcufabilet  lint.Sc  vt  igmt  incenditarida  lcnbarutn  Sc  pha- 

tCS  lCriptliraS  ntqUC  rilzorum  excrnpla. 

virtutcmDci..  rocrare.  Et  refpondens  Icfus  dicebat  doaccns  intcmplo.t5 

1  hCOpnyla^tUS.  O    Honrcprehenduntur.quia  Chrimun  Dauid  hliwn  dicunt,  Icd  quia  Slium  Dei  efle  n.»n  ciedunt. 

In    nOC  tamcn   non  b.    Hoiwneii»  hmplucm.  , 

cflcpcrfcaumtcfta-  c  Qutfmodo  dicunt  fcribx  ChriftHm  cffc  filium  Dauid?  Ipfc  T 

a    Non  eiioie,  non  propna  volumate. 

enimDauid  dicit  in  fpirituTan#o :  t  Dixitdominusdomino 

d  meo,  fcde  a  dextris  meis ,  donec  ponam  inimicos  tuos  fcabel- 

lum[pcdum  tuorum .  Iplc  crgo  Dauid  dicit  cum  dominum 

Tantum  &  non  Deus. 

&  vndc  eft  filius  eius  ?  Et  multa  turba  eu  libcnter  audiuit.  Et  di- 

a    Voluntatem  aiguit,  nongiadum.         b    Cultioiibusvellimeotis  in  publicnm  procedcie. 

e  cebateisindo&rinafua:  t  Cauetcafcribisquivoluntinito0- 
Iisambularc,&faIutariinforo,  &in  primis  cathcdris  fcdcrc 

ica,pcul>vcance.dq;       .    ■  .  '  . »     .      r  ,  . 

coanimodiifcrcbac,  f  iniynagogis,&  primosdilcubitusinccenis:  qui  qeuorantdo-      gradum  rcdai 
LjSp/  vcca^qux-adfincm      mos  viduarum  t  fub  obtentu  prolixz  orar.onis  :  hi  ac-  5    ^.IbaTarwtS 

lllinC      ODCinenaUtn  a    QuAmquiainanrinar.guliiftantesoiaie,  hienimnonfolum  laudeshomintjm,  ve»  jr     •     l  •     l   ' 

■ipfi  adhuc  dccranc,  Ium  etiain  pecaniam  quarrunt.  roro  Iitibus  nucrc 

ftudiofc  inqmrcret.     cipjent  +  projixius  iudicium  .   Et  fedcns  Iefus  f  contra      fc ,  qui  in  catlx 

Bcda.  Matchxus  Moyfimagiftcrvi 

dicic,quiaccncando  quarrebac,cni fecundum  Marcumdici-       appcllari.  Duabus  decaufis  vanxglfri.xcupidoscaueri 
tur.  7{on  longe  es  d  regno  Dei,  cum  fcripcura  dicac,  in  fimplici-       bcmur :  ne  corum  firnulacione  feduaunur ,vel  xmulacior 
tacc  cordis  quxricc  lllum,  quoniam  mucnjccur  ab  his  qui  no 
tentanc  cum.Scd  forteaudico  rcfponf )  dni  mox  ad  piccatis 
gratiam  rcdiic,&  qucm  prius  tencando  decipicndum  pura- 
uic.mpx  ampleccendo  fequcndum  cognouit.Auc  ccrce  cen- 
tacioBcmarcipiamusnonmalaquafidccipere  volencisini- 
micujfcd  cautam  quafi  cxpenn  amplius  volcncis.  ignotum, 
fecundum  ilIud:Qui  focilccrcdit,lcuiscftcordc,&:minora 
bicur. 
b    Et  nefno.  Quia  in  fermonibus  cpnfucanr/,vkra  no  incerro 


B 


JC.tI.f.& 


tur:  nonenimdicit 
intrarcgnumccelo- 
tumcs>fcd»oa  longe 
ts  d  rexno  Dei. 

*  Vi&or  Ancio- 
chenus.  Hoc  ipfo 
quod  non  es  prtcul  a  re 
^»>OiD/i,aiebacillum 
a  rcgno  adhuc  difta- 
re  iudicabac,ecfino 


quam  faluacor  illum  laudaucrac  qui  vnumcancum  Dcm 
cffc dixerac.nc iurc  illi  ob  jccrc poflirtic.qd  figna  quidc 
miiacula  pacrarcc,  lcgi  nihilominus  &  Dco  hoc  ipfo  manil 

fte  aduerfarctur,( . 
diuinitatcm  tc. 
fibi  arrogarct.  Pro 
prerea  quxfli.incn 
liac  moucc,arcequ 
damhuc  -.Ilosindu 
ccrccontcndcns,v| 
ipsu  Dcucflcagnc, 
fcanc  &:  faccantut 
d     Sedeadex.  N6j 
hoc  infirmicatefilij 
fedquiaalcci 
ro  opcracur  i 
Nam  &  filius  lub. 
cicinimicospatrM 
Deum  patrem  gU 
rificacfup^rccrran| 
e     Cauctc.  Bcda.NI 
n  ,  quia  non  vcc 
eos  quihuius  olri. 
funcm  forofaluta 
primos  fcdcre ,  f. 
quia   hoc  auidnt 
quafi  improbosd 
cec  efle  caucndo 
animam  fcilicet  i 


t 


f  abunditiut^ 
Mnt.ia.i. 

Sjpjea.u. 


IcfJelip.a. 


£  gant,fed  apcrte  coprchefurr.  llomana:  pocef tati  cradiit,  vi 


de 


ad  idcm  infl.imm.emur. 

*  Theophylac^us .  Spccialicer  eciam  Apoftolos  doc 
nullarn  cum  fcribis  habcanc  c6uerfacioniem,fed  ipfum  Cbj 
flum  imicccur ,  ordinanfque  ipfos  magifiVos  in  his  qu^  foi I 
circa  vicam  agenda  alios,ahos  cis  fuppom  c. 
f     Quidcuorant  doraos  viduarum .  Quafi  putCfvni  in  •  .  Jiciofdl1 
ri.ab  infirmis  &  peccacorum  conicicntia  :u.i'bacis  pccunia 
accipcrenondubicant:cucominendec  I  covoraru- 
nns  porre£ca  ad  dandum:non|colletCta  ad  accir  ■ic.udunuqo 
bus  illud  congruit.  Oratio  eius  fiac  iri  peccacum. 

G.tr 


NICOLAVS  DB  LYRA. 
fcriba  inrerrogaucrat  Chrifturr.non  ad  capiendum  eum  i'n  ver- 
bo  ficut  alij  praecedcntes ,  fcd  ad  audiendum  vericarem  ,  quam 
fcirc  dcfidcrabac  proprer  varieratcm  op:nionum.  Vel  ahter  po- 
teit  dici,  quod  a  principio  malitiofc  quarfiuit ,  fcd  ex  Chrifh  rc- 
fponfione  contntus  Chriitum  commcndauit ,  &  Chnftus  eum  ; 
videns  ipfum  emendatum.  Et  hanc  fecundam  cxpofitionfm  po- 
fuit  Matth.  12.  Augult.  vcrohbrodeconfenfueuangeliftarum 
ponitvtrumq;dicens.  T^ccmoueat  qucmquam,quod  Mattheus 
dicit  tentatem  fuifTe  a  quo  doroinus  inttrrogatus  cft.  1  ieri  cmm 
potuit,vtcjuamuist<ntanbaccefIcrit,dominiiatTenrefponfione 
correltusht ,  autcertc  ipfam  tentationem  noii  accipiarousma- 
lamtanquam  dccipcre  volentis  inimicuro  ,  iccltanquam  cxpc- 
riri  volentis  aroplius  ignotum. 

j      Et  diliverr  proximnm  tanquam  fcip.  maivs  ef! .  Circa  hoc  cnim 
f unc  crant  opiiuones  doftoram  :  quia  quidam  dicebat  facnficia 

&ob- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

QyomoJn  dicunt  fcrib*  Cbriftum  effefilium  David  ?  Pcr  Chri- 
ftum  qui  vntfus  intcrpretatur  re»,  per  vnclioncm  inflirutus  {\. 
cuteitrexFranciar  fignihcatur,  qm  filiuseftepircopi  P.irifien- 
iis  m  fpititual.bus,&  eius  dominus  in  temporalibus;|ic  Chnfius 


&  oblariones  magiseffeacceptaDeoquam  exercitiuminop 
ribus  charitatis  ■  A!'jautern  ditfbsnt  contranum  .  Et  hi'iusop 
nionis  qus  vera  eft,videtur  fuiffe  ifte  fcriba,  &  propter  hoc  eu 
difTtum  ,'pprobatura  Chnftocum  (ufcuiitur. 
X  ?v7o»  longeefldregnnDn.  Ideft.averitateeuangelijqu* 
plunbus  locis  vocaiurregnum  Dei,&indecredcndum  cit,quc 
ifte  conuerlus  fuit  ad  Chnftum. 

3  Etnfpondenslifus.  Hicdefcnbiturconfutatio  fcribarum 
primepomturdicla  confuratio,  fecundo  difcipulorum  inftr 
clio ,  ibi :  Etfedens  lefus  contru  G^opbylacium.  Seotentja  prirr 
partis patet  ex di^tis  Matthxi  x  j.  exccptoquod iubdirur. 

4  Qitidtuorant  domosvidvarum .  Bona  earum  fibi attraheni 
faliacitcr  per  funulatiQnem  fanclitatis. 

5  Hiauipient  p  dixitis ittdicium .  Quiafimulata  fanftirasdi 
plexcftiniquitas,fecundumquoddicit  Hieron. 

6  Etfedens  Jefus  contra.  Hif  ponitur  difcipulotu  inftructio.S 

ccrdot 


cft  fihus  Dauid  fecundum  carnem  eiui  dorainus  fecundum  dc 

tatem. 

•f     Cautted  fcribis  qui  volunt.  Tn  fine  concludjrur. 

5  Hi  accipicnt  prolixius  iudi.Jd  eft,condemnationcm,quia  fici 
dicit  Hier.Simulna  fancticas  duplex  eltiniquitas. 

6  Bt  jtuens  lefus  contra  Gav>pbylacium  afpicicbat  tjuo^od-i  "< 

lail-ii 


■I* 


Ma 


rci. 


Cap.  XII 


6 


J4 


j  c^Xfpbihehim.  Bcda.  PhvIaxeGi'ece,feruareLacme.Ga 
;  Pcriice.diuiciar.Gazophylaciu  loct/s  quo  dinicias  feman- 
ir  &  Arca,  I. m  qua  populi  donaria  cogrcgabantuT  ad  vfus 
IpjpIi.VncIein  Iib.Reg.TulicIoiada  poncifex  Gazophyla- 
Jum  vnum,aperuicque  foramcn  defuper,&c.&porcicus  in 
ubus  fcruabancur. 

Diuitiarum  cuftodiam. 

gazophylacium  afpiciebat  quomodo  turba  ia&aret  xs  in 

a    Hieronyinus.  Qni  pioiuunt  de  thefaurn  cordis  fui  noua  &  vetera, 
qu*  lunt  incerta  &  occulta  vtriuirjue  icltamenri. 

c  gazophylacium ,  &  multi  diu  jtesiaclabant  multa.  f  Cum  ve- 

Spiritu.  a    Dilectionem  Dei  &proximt. 


Fcclelia. 


d  niflet  autcm  vna  viduatpauper  mifit  difo  minuta,  quodeft  *  „     1J1?c^immaS'. 
j  +  j-r  ■     i      r  -ii-    j  a1         i-        nrarum  parrcs  fibi 

e  quadrans.   Et  T  conuocans  diicipuios  fuos  ait  lllis.  t  Amen  di- 

f  co  vobis,  quoniam  vidua  haec  pauper  plus  omnibus.  mifit, 

g  qui  miferunt  in  gazophylacium .  Omnes  enim  ex  eo  quod 

abundabat  illis  miferunt,  h*c  vcro  de  pcnuriafuaomnia 


qux  habuit  mifit>  toatum  viclum  (uum. 


ndc;  Kxc  vcrba  lo 

iucus  eft  Iefus  in 
jarophylacio ,  do- 
Jnsinccmplo. 
I  jlfpicicbat  quomo. 
!:uc  appecitores 
I  limacus  &  vanar 
jjrie  caucndosef- 
Idixit,  &  limulacio 
,  orancibus  proli- 
jjsiudiciumpraedi 
:  ,fjc  eciain  offercn 
Jiiiiftoexarninedi 

:rnit,vcrecribuat 

lis.fecundum 

]r  &  opera,  quod 

hodie  facrc  in  ec- 
C  ;iia. 

Diuites.  Bcda.  Diuices,  Iuda?i  de  iufticia  legis  elaci.  Vidua 

mper ,  ccclefia  qua;  fpincum  fuperbiar ,  &  cemporales  rc- 

m  concupifcentias  quafimundi  diuiriasabiecic.  Vidua, 

a eius  vir  pro  ea morcuus  eft,&:  ab  eius  oculis occulcus  in 
,  .-16  eff .  Harc  duo  minuta  ofFerc ,  quia  in  confpe&ii  diuina? 
jiieffacis  qua  oblacioncsdeuocxnofrrzopcracionis  quafi 
<  to  numero  confcripca; ,  &  confignaca:  feruancur,  vel  di- 
1  tionem  Dei,  vcl  proximi,  vcl  fidei  oracionifque  munera 
]  oofferr.C»ua:  refpcttu  fragditatis  minuta,fcd  meritopie. 
i  entionis  acccpta ,  cunctis  iuperbotum  Iudarorum  opcri- 
t;pnefianc. 

c  rtdua  paupcr .  Hieronymus.  Hzc  paupercula  me&fi- 
a'esfignar,qui  miccoquod  poffum,&  dciidero  quod  non 
p  fum  vobis  explanare .  Non  quancum ,  fcd  ex  quanco  dc- 
fi-racDeus.Vnufquifquequadrancem  poceft  offerre  Hec 
etorta  panisin  Leuinco,  quaeeff  voluntasprompca.  Qua- 
d  ns  quia  ex  ccibus  coniift  ic,cogicacu,  verbo  &c  faclo. 

*  Viclor  Anciochenus .  Timc  icaquc ,  &:  Dei  iudicium 

admi- 


admirare.  Ncque  enim  is  cam  munerum  magnicudinem  D 
confideracquam  animi  alacricacem  &:  prompticudine  pon- 
derac.IIli,inqiiir',qui  opibus  afHucbant,ex  eo  q,  ad  quocidfa- 
nu  vfum  neceflarium  non  eracimpendci uncHecauc  cotii, 
quod  in  bonis  habcbac,obculic.  Hccprouide  vidua  noti  fojii 

fcrrbis  &  ph  arifaris 
vcrum  lafciuiccibus 
.quoquc  vencrique  & 
gulx  dedicis  viduis, 
mulcis  parcibus  fau- 
fiior  &  honoracior 


fLtic.zi.a. 


Hicronymus  .  Quia  tota  voluptas  corpoiis  in  vidlu  conftftit ,  vnde  totus 
labor  homiiut  in  oie  fuo  elt 


parres  libi  1 24.q.i.ordl. 
fumences  ,  garrulis  in  fin- 
blandifqucfcrmoni-  De  P™^ 

i  j.cap.  l.ach. 

bus,  necnonnugis 
ad  animae  falucem 
nihil  faciencibus,per 
pecuo  intencx,  im- 
pune  ligurmnt.ligu- 
ricncefque  &alicna 
abfumences  ,  vaga:  *■ 
pafiim  per  domos  di 
fcurrunt:  Ha?c  autem  cun£la  qua»  habebat  nullo  vicar  prarfi- 
dio  fibi  relifto,clam,  Deo  largira  eff .  Neq,  enim  procerum 
affencacione,  auc  adulacione  moca  fecic,fcd  Deo  fecrcco  vo 
luncaccm  fuamprobarevoluic 

e  Quadr.  Quadrancem  vocanccalculacoresquarram  patce 
cuiufque  rei,  fci!icec,loci,  cemporis,pecunia;. Forfican ergo 
hic  quarcam  parcem  ficli :  id  eft,quinque  obolos  fignificac. 
f  Vidua A<«c.MoralicerincimacurquamficaccepcabileDeo  Morallter» 
quodoffercur  bonoanimo,  qui  non  offerenrium fubflan- 
tiam  fedpcnfac  confcienciam.  Nec  perpendic  quantum  of- 
fcras  m  eius  facrificio.fed  exquanro. 

g    Omnes  enim.  Bcda.  ludams  ex  abundanci  miccic  in  mune-  Allegorice. 
ra,quia  deiufficia  fua  pra:fumic&  dicic:  Deus gracias cibi  Matth.x8.b. 
ago ,  quia  non  fum  ficut  cxceri  homines ,  &:c.  Omncm  vi. 
ctumfuum  in  Deimuneramiccicecclcfia.quiaomnequod  rbidem, 
vicicdicic  non  fui  effc  mocici ,  feddiuini  muneris  dicens :  Pfal.jS.b, 
Deus  propicius  efto  mihi  peccacori.ck:  icerum.  foccicudinem 
meam  ad  ce  cuftodiam:  quia  cu  Deus  fufceptoc  meus,Deus  p 
meus ,  mifecicordia  eius  pra:ueniec  me. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

olotescnim  qui  erantauari,docebantquotJ  illequi  plusoffe 
mt  in  teplo  abfolute  loquendo,iplus  habcbat  de  naento,quod 
ei  alfum,qui3  quantitas  mcriti  non  accipitur  fecundum  quan- 
ti  :emdoni  abfolute,fedpercoparationem  adfacultatemdan- 
ti.k  promptitudinem  fua:  voluntatis  &  deuotionis.Ec  hanc  fen 
tc  tam  docet  Chnftus  cum  dicitur  .  Etfedens  lefus  contraga^o- 

pbyla- 


phylacium.  Locus  erat  vbi  ponebatur  pecunia  oblata  pro  necelTa 

rijstempli  &  facerdotum  &  mintftrorum. 

I     Et  multi  diuites laftaSecundiim  doitrinam  illorom  faccrdo- 

tum  .Sequitur  fententia  Chnfti. 

s     Viduapau.  Non  abfolute  loquendo,fedconfiderata  faculta- 

te  fua.plus  eft  enim  vni  pucro  ferre  quinquc  quam  viro  forti  fer- 

reviginti.  Etcodem  modopluseftpauperidarcmodicum,qua 

diuicimultum  modo  prxdifto. 


MORALITER. 

uwttas  in  ga-^ophylacinm .  Magis  ponderans  quantitatem  de- 
Oi  onis,quam  munerts,vnde  confequenrcr  vidua  pauper  poncs 
<h  minuta  plus  laudatur  ab  co  quam  diuttes  ponentes  muncra 
m  ;ua. 

Morali- 


Moraliter.  Hxc  viduapauperdicipoteftperfonafimplex  ca- 
rens  diuitijs  &.  icripturaru  notitia ,  quae  tamen  apud  Deum  plus 
mcreturorationibus&  bonavita,  quam  potentcs  intemporah- 
bus  &  fcientia  magna.  vndc  Auguftinus  cum  lcgiflet  vitam  Pau 
lifimplicisdixit.  Simplices  &  illtteratirapiunc  ccclum,&  nos 
cum  literis  noftris  trahimur  ad  infcrnum. 


A  D  D  I  T  I  O. 

i  cap,h-  vbi  dicitur  in  Poihlla ,  quod  qnantitas  meriti  non  ac 

fccundum  (jiiantitatem  doni . 

>  quantitate  meriti  quomodo  accipi  dcbct  proprie  habetur 

inriiTuparte.  q  95.artic.4.incor.q.  vbt  ficquantitas  meriti  ex 

<li  bus  potcft  penfari.  Vno  modo  cx  radice  chantatis  &  gratix: 

&ilis  quantitas  meriti  refpondet  prxmto  cffentiali,  quod  con- 

filf  m  Det  ftuitionc .  Qui  enim  ex  maion  charitatc  aliquid  fa- 

<i  ruetur  Deo  perfeftius.  Alio  modo  poteft  penfari  quantitas 

ir  itt  ex  quantitate  operis.Quae  quidem  eft  duplex,fcilicet,ab- 

ftLta  ic  proportionabilis.Vidua  enim  quar  mifir  duoarra  minu 

t;i  gaiophvlacium  minus  opus.fecit  quantitate  abfoluta,  qua 

ilaui  magna  numera  pofuerunt,fcd  quantitatc  proportionabi- 

I  idua  plus  fecit  fecundum  fentetiam  domini:  quia  magis  cius 

f  ultatcm  fuperabundabat :  vtraquc  tamen  quantitas  meriti  re- 

f  ndet  prxmio  accidentali ,  quod  cft  gaudium  de  bono  crcato, 

Itcfanftus  Thomas .  Quibus  bcne  conlideratis  &  ad  propofi- 

' n  appticatis ,  patct  quod  haec  vidua  commcndatur  a  Chnfto, 

cx  hoc 


cxhoc  folumquodquantitateproportionabiliplus  fccit  quam 
alij  qui  maiora  obtulcranc,non  aut  dequantitate  meriti  eflen- 
tial is, quae  cofiftit  in  radice  chantatis,que  quidc charitas  eft  cau 
faproxima  deuotioriis.Hoc.n.foli  Dco  eft  notum.Vnde  nou  di- 
Xir  Chriftus :  haec  vidua  plus  mermt,  fed  dixit,  plus  oibus  mifit. 
R  E  PL.  Incap.n.vbi  poftillator  dicit,  q,  quatitas  meriti  no 
accipiturfmquantitatcdoni.IbiBurg.dicit  fatisbcnc  &  lotor- 
mitercufanftoThoma&  Poftillator.Scdadditdefuo,q>Chn- 
ftus non comendauit  vidua  dc quatitate  mcriti cflcntiaiis:  quod 
confifiitinradicecharitatisqclt  caufa  proxima  deuor  onis:  Sed 
ficdicendo  vf  Chriftiinondirefte  reprobaffecrrore  facerdotu 
dicetiu,  quod  plus  meretur  qui  plus  offerr.  Hoc  aut  probat  Chri 
ftus  cflefalfum  dc  vidua  q  obtulit  minuta  duo,quia  maioris  me- 
riti  eft  ex  magna  deuotionc  offerrc  m6dicu,tj  rcmiffa  dcuotione 
multu,quia  Dcus  plus  pcnfat  affc£tu,qua  cen(um,fccundu  bca- 
tuGrcg.Siigitur  viduacomendaturex  dcuotionequa  fccundu 
Burg.caufatur  cx  chantate,fcquitur  quod  eius  comcda tio  perti- 
net  ad  quantitatcm  meriti  ctTcntialis,cuius  oppofitit  dicit  tiurg. 
Tom.5.  v     z 


6,; 


Glofcrd.&NicolaideLyra.         616 


A 


C  A  P.    XIII. 


!e:.. 


rCimrp  rcdetcinplodownapomnta 


J^  .  &  compofltio  mandacorumsr*der?r 

cfhvc  nihda  Iudx:s  fmplcri  jrollit.cc  capucfub.aco  viuucr- 
i.i  intcr  fc  mebra  compugnent .  Apte  poti  laud..tam  in  pau 
;l.i  rr.ulicrccc- 


TM«.  14.  a 
i.uc.ki.b. 


clcti.v  dcuofioncm, 
dctcmplo  cc  rcditur 
qtiuiu:v!u.i  10  gcn- 

rifti  c< 
ha,  [udaafuxpcrft- 
dutptxn  :s,crat  luitu 
rt^icdiftciantiwa, 

b     Jtu.ifrnwcxdi- 

ftipults  l'i"t.  *  Victor 

Antiochcnus.  Mar- 

cus  vnu  1  ucas  quof- 

dan.Matrhausdifci 

pulos  vniuerfe  qux- 

ihoncm  hac  mouif- 

dcnt.Marcus  rur 

funi  &  Lucas  vnam 

g  duntaxat  quarfhone 

•  ccMimman   »<**»  fcnbUt  cam 

d..  tunt.  ninr.ru  uu.r  dc  Hie- 

rofolymorum  &  tc- 

ph  ciicrfione  agic. 

Exifhmabanc  hifor 

te  fccundum  Chriff  i 

aducntum,&Hicro 

folvmorum  dcuafta- 

tioncm  «d  ldcm  tem 


pisfu-  r.ontclii 

[uebani  ea  vc  in  £ 
drarri.mZ  •robahcl>ui  Machabko*. 

n4r:»qtiictusmanct,dufnp?rboT8d 
tcfiatur  ainonua.Mottial.oUuaiu  hucht'*!  c  cclciic 

d:ii.. 

T    XIII. 


C  A  P  V 

T3/>n  ofte ndens  <\\>x  vetbo  cKcut. 

+T  cQ  egrcderciui  dc  tcplo, ait  illi  vnus  ex 
difcipulis  fuis:  M  jgittcr  alpice  cjuales  Ia 

Hicion.  Qiijt cnuni-r U  potiu*  ii>cmciRij  funt  qtjain  tuftanda. 

pides,&  quales  iirucr.uia:?Et  ifidcs  Iefus 
ait  illi:  Vides  has  oes  magnas  «Tdificatio- 

Pc  ruiua  tcmpii  &  excidio  i;ciit'S  dilpu;. 


ncs?  NorelnicjuetUpisfuperlupide.qui  no  dcliruatnr.Ltcum 


lpfcliiu>n'!|  ntii  congruit  vctbis.  b    Cliiu  ftxdiittM  oniniaefle  Jeiirueiida,  dilcipuh 

to  tempu»  .V  ngna  dc;'.tuCtionis  quxrum.c,:  cuin  (e.ihmoo. 


t 


-jex  aduerfb 
tetapli,  c  re- 
gionc  tcpli. 


d.i  lunt 
tMat.  14-» 

J_UC.il  b 

Epliei.f.lj 
f  rumorcs, 
i  Luc.ii.c 


fcdcrct  in  montc  oliuarum  t  cdntra  cemplum ,  interrogabanc 

cum  feparatim  Petrus&Iacobus&IoanncscV  Andreas:  Dic 

nobis  quandoifta  fient  ?  &  quod  fignum  crit  quando  harc  om- 

c  niatincipientconfummari?  EtrefpondensIefusc?pitillisdi- ♦   Holi  ne  hisj 

f  cere,  tVidctenequisvosfeducat.   Multienimvenientin  no-  f  tantibus  ccrreaat 
,.  x         ■  ,  B         i        r  i  /->         +  &  ne  Icrof< 


illcnon  n 
arborcs  fcd  < 
gignir,  q.. 

al.rtir,  vmb;. 
tur.reqiiK 

bnitur,infirmicasM 
uicur. 

C     Et  refpon.    Bcd 
A  tcmporedomin 
c.c  pafiionisiiipoJ 
lo  ludxorum 
troncm    icdii 
clcgerunr,Chr;fiulj 
faluarorcm  abiccH 
rut,r.cc  bcllahoftl 
ncc  fcdnionc 
ceilaucrunr.S 


minemeodicentes,quiacgo{Hm.  cVmultosfeducent.  Cum  t 

a     Ho.iitun.  b    Scdttiones  ciuium. 

audiericis  autem  bella.&topiniones  bellorum  nc  t  timueri- 

§  tis-  t  Oportet  cnim  h$c  fieri,  fed  nondum  finis.  Exur-  t 

get  cnim  gens  fuper  gentem,  &  regnum  fuper  regnum: 


IucJeamquedcfer 
admoncntur  ,  qt 
nonftacim  hnis. 
quadragcfimu  cni 
annu  defolat 


pus  fpcciarc  M.ic- 
thcus  autem ,  dc  Kmpli  &  ciuitatis  deftructionc  fcorfum. 
Dc  fecundo  rurfum  Chnfti  aducncu  feculique  confumma- 
tionefeorfum  irJtcrrogaffc  tradit.  Potuitcciam  vnuscxce- 
ros  anteucrtcns  pccerc ,  quod  alu  pijflca  repeciucrunt,quos 
Macchaus  cradi  c  indcfinitc  pcrcm^.nos .  Vc  vcnfimile  fit 
non  on.i ics fe  J  eos  tamu m  ;d  exquifulie ,  quos Marcus  pau 
lo  po't,  ad  Icftim  acccif Kfc,  eaquc  dc  re  cum  coniuluiff c  ex- 
pr.nic.  Hi  enimtSECcris  maiorem  fiduciam  Sc  hbercacem 
apud  dommum habcbanc.  Ad  alccrum  dici  poccft, de  vcra- 
querequxftioncmquidem  agicatam  fuitfe,  uenun  ,  Mar- 
cum  .S:  Lucam  vnam  tantum ,  Macthxum  autcm  vtram- 
qiieatcigilfe. 

c  yidcs  baf .  D iuinicns  cutem  procuratum  cft,  vt  patefacta 
pcr  orbcm  iidci  euangclic^ giatiajpfum  tcmplum  cum  ce- 
rcmonijstoUerctur :  nc  forceaiiqui$  paruulusadhuc ,  ac  la- 
Ckt  nsin  nde,lJ  vidciccmancrcillanpropherisfadajadomi 
no  inftiruia  ,  admirando  ihndtim  icculare,  paulacim  ad  Iu- 

,  daifmum  relabcrccur:  Auicrcur  crgo  vmbia,«.x:  pahtum  tc- 

1  nct  vencas  per  orbcm  dcclarara. 

Hieronymus.  Prxnunciar  cladem  nouifsimiccmporisid 
cftjdcittuchoncm  tempii  cu  plcbc  6c  litcra  fua.  De  q*ua:  La- 

pis . 


UMKlXCvvkl 

ccmpli 


bis  ac 


na 

:  cx. 


dium  protelatum  eft. 
f    Multi  enim  vcnicnt.  Immincntecxcidio  multi  vcneru: 
fc cflc  Chnftos ,  &.  iamtcmpushbertatisadcflemeuc 
Mukictiain  ccclcfiatemponbus  apoftolorumintercetc 
dicm  dhi  inftare  minati  lunt.  Mulu  m  nominc  Chrifti  vci 
reAncichtifti  quorumprimus  Simon  Magus,cu!aufcult 
bancomnes  qui  cjrantin  Samanaa  mmimo  vfqueadraax 
mumdicentes.  Hiceft  vircus  Dei  qtt  c  vocacur  magna,( 
quod  muko  cempore  magicis  artibus  dcmencallcc  cos . 
g     Exurget  enim.  Beda.  Hxcomniaanrculcimos&accrb 
fimosdolores,  quibus  omms  uaftaca  eft  prouincia  ccmpo 
Iudaica?  feditionts  conftac  ad  liceram  eontigiife.Poccft  uei 
regnum  fuper  regnum  6c  pcftilenci^  corum  quorum  f. 
ferpic  uccanccr,&  famesaudicndt  uerbym  Dei.&  i 
uiuucrfeterra:,  &auerafidcfcparacio,iii  hfcicis  magis 
ligi :  qui  cotra  fe  iruijccdimicaccs,  ccclefic  uicton.1 

*  Victor  Ancibchcnus.Significacper  hxcaucem  f< 
quoque  lmpetum  in  Iudxos  faiturum,bcilaq.  &  pfaeli 
tra  ilios  concitacurum  ,  no  folum  per  hofhles  exercictis,  t 
rum  cciam  per  fame,ccrrxmotus,aliafq;  plagas,  qu.ilc^ 
catoribus  diuinitus  isfern  folent ,  hxcautcm  omniai«/fcll 
dolortm  qui  nimirum  obftinata:  illi  gcnti  obuenturi  finr. 


NICOLAVS 
C  A  P. 


DH    LYllA. 
XIII. 


ET  cMh  egredercrur  de  tcmp. Svpcxiusi  primo  cipirulo  vfq,-  huc 
Hocuit  Clinitus  pcr  viamamonsmiraculafaciendo.tSc  bcnc 
hcia confc 'endo .  Hic  incipit  doccrc  per  viam  timoris  , tcrrorcm 
futuri  ludici)  jncuticndo.Et  circahoc  primoduplcx  quxitio  pro 
ponitur,  fecundofoluitur,  ibt.Ecrdpondcn.  Iefus.  Circapnmum 
proponitur  quxftionis  occaiio.pcr  hoc  quod  Chriftus  tcmplum 
przdixit  dcitruendum,  &  ideo  difcipuh  qua-fierunt  ab  ipfo  pri- 
niotie  temporcJiuiusdeitrutflionisquod  notitur  cum  dicitur. 
2  Dic  nob  ;  (/nando  bxcfient,<&c.  Ec  quu  poll  defhuchone  tem 
pli  crcdcbat  dc  propmquo  vltimom  mdicium  iicn  ,  ldco  de  hoc 

qua:- 


quzficrunt  fccundo  quod  notatur  cum  dicitur. 
j      Et  (juod  fi&nuni  cnt  quando  h.ic  omnia  incipicnt  confutn.  Tu  • 
cnim  erit  coniumrriatio  huius  mundi. 

4  £fKc,/^o^rfeHjJc/i«.Hicponiturdi(;'t3equ.TfiionisdupIicis  • 
lutio,&  prirao  pnma?.fecundo  fecund.T.ii)i.  0 >.it<  <  > ^'O.Cir 
mumprcmittiturdittritodeftruclionis  tcmph  inchoatio 
cundo  confummatio,ibi.C»w  autem  vi  ieritis.  Adhuc  circa  ; 
prredicitur  quid  eueniendumtjtoibus  jr,entraliter,lecudo 
difcipuhsChrifti  ipeciahter,  ibi.  {■'ideteautem  •>>ofr>ietip[os. 
primum  prsdicuntnr  pencula  ,  f  fcductioerrons ,  ibi.  Via 
(jhis  vosfcdhcat.  mcuiiio  timoris ,  ibi.  Cttm  andicritis.  comor 
bis,  ibi.  Swxctgetis ,  e^c  turbano  orb:s ,  ibi.  Et  crunt  tem.t 
Lt  patct  iententia  lftarum  partium  cx  diiftis  iMat.  24.  vfque  1 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

I  Et  cnm  (grcdcrcturdc  icmplo .  Templum  i)ci  qua?hbet  rcli- 
gio  potcit  dici ,  qu.x  lic  deiituitur,  cjuod  11011  remanet  l.tpis  fu- 
per  lapidcm  ,  quando  11011  rcmanct  ibi  conformitas  aliquaad  pri 
mum  tundjtoicni. 

f.  Et  cnm  feacrrt  in  montr  Otitiarum  contra  tcmphttn  .  Per hoc (i- 
gaificauit.qdculiusr.oui  Tt-it.abiiccrct  ccremoiiias  tiid.Torum. 
f     MniU  ciutii  ■Pcnici.t  in  1,0.  Alhanafius .  ln  uiaquaquc  liTrefi 

diabo- 


diabolus  figuratus  d.cir.EgofurnChriftus,&  apudmc  v< 
tas  cft. 

f     Cum  autcm  .vidicritis  bcU.i  cr  op.  Ambrofius.  Sunf  au: 
alia  bella  qu*  vn  icntit  C.hrilb  inus ,  fcilicet,  duerfarutn  prc ' 
cupiditatum  ,  ftudiorum  contiiclus ,  multo  euimgrauiore,  ii " 
hoftedomcttici  quam  extra,nei, 

f     0/w.Scd  nondum  eft  finis.Magnitudo  malorum  pceden 
gcneialciudic.ueitfiguraicquentiu  mcoparabilitcr  gratoio 

Tra} 


«>7 


M 


arci 


Cap.  XIII. 


618 


yidetemittm.  Bccte.  Quareharcomnia  inferantur,  dirit 
idete&c.  Eaenim  veliolamaximacaufaeftexcidi^quia 
if}  occiflonem  domini ,  nominis  quoq;  ac  fidci  praxones 
nul  &  confeftores  impiacrudclitate  vexabanc. 
#  Viftor  Antiochenus.  Opportune  interferichocloco 
commoda,&:per- 


plo  pofuit,  vel  ftatua  Adriani  equefiris ,  quar  in  ipfo  fancfo-  D 
fan&orum  locomultotemporeftetic.Abominatioquoquc 
fm  fcriptura,  idolti  nuncupatur,&c  ideo  addit,  defolationis, 
quia  in  defolato  teplo  atque  deferto  ,  idohim  pofitum  cft. 
*  Vi&or  Antiochenus.  Sunc  qui  Pilarnm  clam  nocfe  Cc- 

fans  fi"num  in  tem- 


cutioncs,qiieApo 
Miscotingcnc.que. 
rnen  geminacon 

■jfacionem   adiun- 

Emhabcc,alceram 
,  malorum  com- 
Lnione,  (  nequc 

i.  (imipli  folivexa- 
>nem  illam  fufti- 
■buncfcd  vnacu 
ultisslijs)alteram 
:  co  quod  propter 

V  hriftinomen,iiue 

I  oprer  Chnftum. 
lum  jhxcincom- 

I  oda  perpeffuridi- 
lncur .  In  tejlimo- 
im  illis. 

*  Idcm .  Signifi- 
atur  per  hax  nul- 
im  Iudxis  iuftam 
xcufationcm  reli- 
uam  futura.  Quip- 
c  cum  apoftoli  &C 
ropter  incommo- 
i,quxillisauctori- 

^  ispertulerucapcr- 

I  m  aducrfus  eoru 

•rfidiam  6C  incrc- 


a    Lu  Tm*  motus  mngni  erunr  per  !oca  &  peflilentnT  J:  fames. 

&eruntterra:  motus  perlocaj&fames.   t  Initium  dolorum 

a  hxc.  t  Vidcte  autem  vofmecipfos.  t  Tradent  enimvosin 

concilijs,  &  in  fynagogisvapulabitis,  &  t  ante  regcs  &pra- 

a    Conftnntes  animos  tim  bona  cauft  dabit.  Hieron .  vt  damct  eccleiia.  A  finibustcr.  ad 

tcdo.cla.         Q.  Ncde  perditione  vellrigeniistritiemini.quifocioideomnifcusgenti- 
busellis  habituri. 

b  fides  t  ftabitis  propter  me  in  teftimonium  illis .  Et  in  omnes 

Ante  prifides. 

c  gentcs  primum  oportet  prxdicari  euangelium.  t  Et  cum 

a    Volunt.nem  tantum  ofterte:ego  loquar  qui  fum  in  vobis  &  gtatia  fpiti- 
tullanrti  in  refpondendo  aderit.        b    Antcpratfides. 

duxerintvos  tradentes,  tnoJlite  prarcogitarc quid loquamini 

A  fpiritu. 

*fcd  quod  datum  fucrit  vobis  in  illa  hora,  id  loquamini, 

Quod  continet  omnia  fcientiam  habet  vocis.  a    Hoc  in  perfequutionibu3  frcqucnter  vifum  elt. 


plu  mtulifle.&ere-  tlnitfa,  . 

xilfedicant,  eamq$ 

rem  magnas   ihter  TMatdwfc*. 

ludeosturbas&cu- 

multus  excicafle.Ex 

eoentm  ccpore,  vt 

lofephus  refct.inte- 

ftina  fedicio  exorfa 

non  prius  graffandi 

&:  faruiendi   finem 

fecic,  quatemplum 

incenfum,&ciuicas 

toca  in  vaftam  foh- 

tudinem  vcrfa  eft, 

hanc  ergo  C?faris 

ftatuam  i  templum  j  Lue.n.e 


&  24,3. 
f  Apud. 


t  Mat.'i'4.b 


d  Nonenim  vos  cftis  loquentes,  fed  fpirituifan&us.  t  Traadet  f  illatammericodefo 


Non  eft  eorum  fide  aftcctus  quorum  diuerfa  eft  RiesL 

autemfratcrfratremin  mortcm,  &  paJter  filium,  &  confur- 
gent  filii  in  parcntcs ,  &  morte  afHcicnt  cos .  Et  critis  t  odio 

a    Tam  bona  conftanter  caufa  tuenda  fuit.        N°n  enim  maityrem  facit  pcena  f.d  caHfa. 

omnibus  propter  no"mcn  meum.  f  Qui  autcm  fuftinucrit 

a    Finis  non  pugna  coronat. 

infinem,  hicfaluus  erit.  t  Cum  autem  vidcritis  abomina- 


lationis  abominatro 


b     Matth .  In  loco  fanfto  qui  idcm 
Prophctas  qui  hoc  prardixerunt. 


a    Amichriftum  vel  impginem.  Adriani  vel  Carfaris  miiires:  Vift. 
ett  quia  in  loco  fintto  abominatio  ftare  non  debet.         c 

tioneam  &  dcfolationcm  *  ftantcm  vbi  non  t  debct ,  qui  lecgit 
intclligat.  Tuncquiin  Iudajafunt  fugiant  inmontes,  &qui 
ikatcm  tcfiimo-  g  fuper tcclum,  non defcendat  in domum ,  nccintroeatvttol- 
um laturi  fint.  jat  q^jj  <jc  cjorno  fua ,  &  qui  in  agro  erit  non  reucrtatur  rctro 

Et  in  omr.es  gen.    ,  L  n.  r     *  ° 

•da.  Qyia  nouc-  h  tollcre  veiUmcntum  iuum.  t 

c  dominus  corda 
fcipulorum  de  per 

tiones  lua:  gentis  triftanda,hoc  modo  confolatur  vt  fciant 

fiilTisIud<Eis  fe  fociosrcgni  ccelefliscxtotoorbehabitu- 

s.Sicutenim  ecclefiaftica:  hiftoriartcftantur  multoante 

*  cidium  Iudarar,  omnes  apoftoli  ad  pra:dicandum  cuange- 

\  mper  totum  orbem  func  difperfi,exceptis  Iacobo  Zebe- 

H:i,  &  Iacobo  fratre  domini ,  qui  prius  in  ludiea  pro  verbo 

ungeli)  ianguincmfudcrunt. 

.  <i  Ltcumduxerintvos  &c*  Victor  Antiochenus .  Dcnun- 

|*iitillis  neanxie  przmeditencur  quid  refponfuri  fintcora 

Jjgiftracibus  coftituti.f^o  enim  mc\\iit.Dabo  vobis  os&fapien 

tm,cui  non poterutrefiflere.& contradicere  oes cduerfari)  vefiri. 

1  Tradet  autemfratcrfatrem  in  mortem.Vi£tor  Antiochenus. 

H)  id  bella  intcflina  occultafque  fediciones  &  machinatio- 

is  &tancam  rerum  omnium  confufionem,&:  tempefta- 

In  graflatura  infinuac,vc  nullus  prorfus  familiantati,aut  fo 

'  i^cati,  nulluscognatiomautafflinitatilocusreliquus  fucu- 

.  t.fit.  Quofit  vttriplcxbelligenusafllgnariqueatjvnum 

I  cod infertur  a  familiaribus  &:  domefticis :  alcerum ,  quod 

almeticis  &:  fcdutloribus.Tcrtium  £>c  poftremum,  quod 

r  acxtens  hoftibus.  At  Simon  interim  folamcn  adfert  qUod 

HcomniapropterChrifti  nomenilliseucnturaprardican- 

'  C-.hoc  vnum  enim  proptcr  futura  fpcm,  at  cfl  ad  mitigan- 

cm  &  fubmouendam  omnemomnino  animi  triftitiam, 

ccernamque  xrumnam  vndecumqueortam  vcltllatam. 

t  Cum autemvideritis erc  Beda.  Potcftabominatiointelli- 

gvelAntichriftus.velimagoC^faris  quam  Pilatus  mtem- 

plo 


t 

t 
t 


nem  vocac,  quippe  ^ 
que.  illi  feditioni  per  *  .^°  ha" 
quam  ciuitas  tota  ln 
perfectam  folitudi-  f  Mat.io.c. 
ne  verfa eft, caufam  8eZ4.b. 
initiumque  dederic  f  Perfeucra- 
Maiorem  autcm  m  uerlt* 
modu  admirarihic 
licct  cum  Chrifti  vir  ••  ©pottct. 
tutem,  tumapofto- 
loru  quoqj  conftan- 
tia&:  tbrticudinevc 
quicocoillotempo- 
t^*'  "*.*i  *  "T  l  re ,  quo  Iudajoru  res  x  «,...•. 

Vx  autem  przgnantibus  &  t  cranc  affliaiffime  vc f  M    4 

poteexomni  parte 
oppugnatSjConftan 
ter  femper  facris  concionibus  operam  dedennt. 

Beda.  Iuxta  fpiritualem  fenfum  cum  viderimus  abomina 
tionem  defolationis  ftate  vbi  non  debct,id  eft.h^refes  &  fla 
gitia  regnare  in  eis  qui  c^leftibus  mytterijs  funt  confecrati, 
cum  operantes  inquitate,loquentes  mendacium,  viros  fan- 
guinum&  dolofos  pacem  fidelium  turbare  pcrpcndimus. 
Tunc  qui  in  Iudaea,  id  eft,  in  confeflione  veras  fidei  perlifti- 
mus  ad  montcs  fugiamus ,  id  eft,  cirimina  virtutum.  Tunc 
qui  fuper  ce£tum  qui  fcilicet  cxcedit  animo  carnalia,  &:  tan- 
quam  in  auralibera  fpiritualiter  viuit.non  dcfcendatin  do- 
nium  adinfimos  fciliceta&uspriftinaJconferuationiSjVtea 
qux  reliquerat  mundi  defideria  carnis  vt  repecat.Domus 
noftra,vel  hic  mundus  vclcaro,in  qua  degimus. 
f    Tunc  qui  in.Iu.&c.Beda.  Hqc  fadta  funt  cu  appropinquan  Luca  «.  d 
te  Romano  beilo  &:  ladex  cxterminio  qui  in  prouincia  erat 
Chfani  admoniti  oraculo  ('vtEcdefiafticanarrathiftoria) 
trans  Iordanc fecedentes ,  fub  Agnppa;  regno  manebac ad 
tcmpus  in  Pela  ciuitatc  quecum  ea  qua:  fibi  obtcperare  vo- 
luitpatteludxorumfemperparebatimpcrioRomanorii. 
g     Et  quifupertetlu  non defcend.  •}<  Vicfor  Antioc.  Quafi  dicat  *.Reg. 4.6 
magnitum  tpisbeneficijlcco  ducatisfi  vcl  nudocorporc 
cuadere  morte  licet:  quamobrem  qui  tucin  teilis,velagtis 
vedabunfnefint  folliciti,vtdcfccdat,&i  vcftimetaaccipiat. 
Per  hqc  aut  alia  gcnus  fimilia  mala  prorfus  ineuitabilia  talif-  p 
que  calamitas  infinuatur ,  qua?  nunquam  habitura  fic  finem. 
h    ytau.Trag.&c.  Quiavel  vteripoderc  velfiliorufarcina  i.Reg,».  b 

4S  erauara: 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  cum  duxerint  vos.  Cuias  fcntentia  patet  ex  didis  Mat.ro. 

1     Cum 


2     Cum  autem  videritis.  Hic  pratdicitur  confummauo  defolatio- 
nis  tcmpli,&  patet  fcntentia  cx  diclis  Matth.  1 4. 

Orate 


MORALITER. 

'  Tradttau.fra.  Spintualitcr  autcm  vnuiquifque  traditpro- 
Mquum  fuum  in  mortem,quando  vnus  inducit  altcrum  in  cul- 
mmortalem. 

Cumau.  vi.  Perquam  potcft  intelligi  fimonia;  \itiumquod 
IDeoabominabile .  Ett etiam  defolatiuum  ecclefiae.quia  per 
<indignipromouentur,&  digni  repclluntur.  Quaequidem 
'owinatio  ftat  vbinondcbet,quandoin  ccclcliae  praelatis  !o- 

cum 


citmhabet.  f  T«nc^«Mdeft,inconfeffioneveritati$coquod 
ludza confefiio  interpretatur.  f  Fugiant.lA  eft,rccurrant  ad 
ciues  corleftes  per  orationcm  dcuotam  vt  Dcus  amoucat  pc- 
ftcmiftam.  f  Et quifu.ldcft,  bonus  contcmplatiuus.  Et  qui 
in  agro ,  id  eft  bonus  acliuus  neuter  iftorum  quzrat ,  fed  ma",is 
fugiattalcm  promotionem,  vcl  potiusdamnationcm,idco  (e- 
quitur.  f  Vs.  autcm  pr#.  Id  eft ,  tllis  qui  conccperuni  in  ani- 
mo  taliter  promoueri .  f  Et  nutrieniibus .  Ideft,proniotis 
Tom.5.  v     3 


6io 


Glof. 


or 


d  &  Nicolai  de  Ly  ra.         620 


nar  fugere non  potcrunt .  Vndein  hbrohiftariarum 
ii  vxorcm  lonathc  turbatam  ftiga,nliumhiuiluolap- 
luin  rcccpiflc  pci  pctuodaudum . 

a     0'ateantcm.  Huronymus.Vt  non  fiat  fuga  veftra  hicmc 
vcl  fabbaco.  I  lido.  nc  tiniatur  fruftua  opcns  vcftri cum finc 
pons  .    Hicmc 


thctamibut. 


eniui  finitus  trtitt', 
fabtvuocempus. 

Btda.  Oi-j  1  autcm. 
Si  dc  c  ptiuit.icc  a 
Tito  Sc  tno 

orarcdcbent,nehat 
fuga  coruin  hyemc 
vcl  fabbaco..  Hyc- 
mc  cnim  prohibct 
fngus  ftigcrc  ad  fo- 
litudincm,cv  in  mo- 
nbus  defcrtis  lacc- 
rc .  Ih  fabbato  ati- 
tcm.auc  cranfgrcffio 
legisfi  fugiunc  ,.mc 
mors,liremanont.Si 
dc  confummacione 


IMat.  14, 


fc  dcccpcum  crahcbanr.Sed  ibi  nullus  erat  fidd^s.quc  DeuJ 
cxhottarccur,  nc  pucrfos  niagiftros  fcquerecur.  OCs^ob-H 
fldcntcs  &;  obfcffi  ahcni  a  Chriflo  obdurabat.vh  melius  rjc 
hxrcticisaccjpicnduquicontraecclcfia  venientes,feChri- 
ftos  cflc  mcnciunruuquorum  priinus  Simon  Magus:  cxtrc 

mus  Antichriltus. 

u,  autem  .  Orate  mtem  Tt  non  fi*  fuga  veftra  hveroe  ve Mabbato.  *  ThcophylattUS.i  £ 

Poftquam  caqiic 
Hieruf.il 
ccroiori lormenn  i.nc,t...u« ■«■««•  ■»-"  ,.  .   banc,doniinusconi-|l 

irimtenim  dies  llli  rribulationis  tales,  qualcs  non  tuerunc  '  plcuic>  nuncdc 

ucntti  loquicur  . 
cichrifti,  dicens; 
tunc  fi  quis  vubis  d 
rit :  Ecce  bic  tfi  ( 
jlus,ecceillic,ttetri 
dcritis.  Hoc  au: 
quoddica  , 
fic  intclligas,  idi 
ftacitncn.ii.  oniplc 
ta   fiierinc   fupi 
cta  circa  Hicrufalil 
ficut  &  ..iul 

poftChrifti  general 
tioncm  dicit:  /«<fcl 
bus  illlsvcnlt  loanattm 


t  nutrientibus  in  illis  dicbus.Oratc  vcro  vt  hyeme  non  t  fiant 

Ueo  onodiMi.Eniiit  Mte  Hxc  f  ro.u.r  ti  Annchriftum  quwdto  "Sfe^ 

iccib.ora  lotmenw  inteienror  fidelibu.,5c  «luou  grauiui.  cit.ligna  o.u«MJue  comuaOMW. 


abinitio  crcaturx  cjuam  condidit  Dcus  viquc  nunc,  neque 
bficnt.  f  ec  nifi  t  breuiaiTetdominusdies,  nonCuiiTet  falua 

Hiecon.  Ne  malitia  mutet  iTitcllcclum  eoium. 

c  omnis  caro.  Sed  propter  elcftos  quosclcgit  breuiauitdics. 

d  tEttunciiquis  vobisdixcrit :  EccethiceltChriftus,  ccccil- 
lic ,  nc  crcdidcritis .  Exurgcnt  cnim  pfcudoclirirti  &  pfcudo- 
prophetx ,  &  dabunt  figna  &  portenta  ad  feduccndos  ( Ci  fieri 
potclt )  etiam  ele&os.  Vos  ergo  vidctc :  Eccc  prsdixi  vobis 

*  °  Adgelidacorda. 

omnia .  Sed  in  illis  dicbus  poft  tribulationem  illam  t  lol  con- 
tencbrabitur,&  luna  non  dabit  fplendorcm  fuum,&  ftellar  cq- 


B^-cuH^S;   f  lieruntdecidentes,  &  virtutesqua;  funtincoeiistmouebun 


1  M;nh.i4.C 
Luc.ii. e 


r;t  Ettunc  videbuntfilium  hominis  vcnicntcm  in  nubibus  t  Nl^1^' Immcc 

¥.  i,i^  1      r  o         polt  t~nni1i  n:itui;c 

h  cumvirtutemuita&gloria.  Ettuncmittet  angelosluos,  &      tcn^Non.fi 

a     Vt  triticuin  ventilaium,  de  atea  totius  terri.  CCrmillUCC    VC"I  llldi 

:2:abk  clectos  fuos  aquatuor  ventis,  a  fummo  rcrrx      lhncic.Sx 

loco  Ti<>.. 


i  congregi 


Sc  charicas  noftra  in 

Chriftum  non  refri- 

gcicat.ncq-,  vt  ocio- 

n  in  opere  Dei  tor- 

pcamus  virtutu  fab- 

bato.  Hxcenimdo- 

nuni  loquutiopartimadcaptiuitatcm  Iud.iicam,  partimad 

diemiudicijpettinet,  vnde  Mactha:u$:Dicnobisqu.indo 
Matth.»4a  he;c  erunt,&:  fignu aduentus tui,& confummacionis  fecuji. 
b  Et  nifibreuiaffetdomi.  Q.d.  Quod  in  tancis  malis  reftigiu  ? 
Qike  fpes  elc.ais?hoc  folum.f. vt  Deus  qui  dat  vircuce  patie- 
dv^reuiet  potctia  pfequedi,&  hoccft.  Et  »ifibrei<iajfet,&c. 

Bcda.  Etnifibreuiafletdhsd.es.  Hacctribulacioquanto 
cartens  grauior,  tanto  breuitate  moderatior .  Tnbus  annis 
fcilicet,&  dimidio  quantu  ex  Danielc  &  Apocalypfi  Ioan- 
nis  conijci  poteft,ecclelia  per  orbem  impugnacura  eft. 

*  Vicior  Antiochenus.Vel  per  omnem  carnem, vniuer- 
fam  Iudajorum  gcntem  defignat,hoc  eft  tam  eos ,  qui  intra 
ciuitate  obfeffi  tenebanf,qua  eos  qui  extra  illa  in  diuerfis  lo 
cis&  ciuitatibus  diuerfabancur.Neque.n.illi  folu  oppugna- 
bantur  &  ad  ncce  petebantur,qui  in  ludxa  xtatc  agebat,{ed 
alij  prztcreaocsquipcrcerraru  orbepaffim  difpcrfierant. 
C  Sedproptereletlos  quos  elcgit  breuiabit  dies.  *  Ibidem.  Quos 
quzfo  eledos  vocat  i  Eos  vtique  quos  in  medio  oppugnato 
rum  cactu  fideles comperit.  Ne  enim  Iudxi  mcncui  poifent 
mala,  quarperculetanc&:perferebanc,proptercledos  illos 
&  promulgatum  Chrifti  euangelium  accidifle.Oppoficum 
vcru  afleric.  Aflerit,  inqtiam,nifipauci  illi  eleftiextitiilenr, 
ad  vnum  omnes  fundicus  intetituros  fuiffe.  Etenim  ne  llli, 
qui  Chrifto  per  fidcm  ex  Iud^orum  genere  adiuniti  fuerat, 
vnacumca:tefisinfidclibuscxtingucrencur  .benignusdo- 
minus  cruenta  illa  bella  cempcftiuc  difibluit,fa:uifqucpra:- 
C  lijs ,  &  pugnis  mature finem  impofuit. 

d    Ettuncfitjuis.  Bcda.QtjidamhocadcaptiuitatcIudaica 
rcfcrunt.quado multi  Chnftos  feefledicentes.populupoft 

fc 

NICOIAVS    D  E    L  Y  R  A. 
I      Oratevcru.  Hicfolnitur  fccunda  qaaefho:  In  cuius  folutione 
Saluator  primo  excitat  difcipulorum  dcuotione.quz  eft  neceih 
ria  cempore  magnz  tnbulauonis .  Sccundo  prxdicit  cribulatio- 

nem 


teftnon  fcilicet  quando  Hierufalem  defolabitttrfcdi 
tempus  aduenttis  Antichrifti, 
e     Sedinillisdiebus,  &c.  Beda.  Sidera  in  iudicio  vujc! 
obfcura,nonlucisfuajdiminiicione,fcd  lnperucme 
luminis  claritate,  i.fummi  iudicis  cttm  venetit  in  iv.uc 
fuacVpatris^&fandoruangclotu.qtiauisnihilprtj; 
reintelligi  tunc  folem&lunamcu  alijs  ficleiibusad  ci 
fuoluminepriuari^ficutfolinpaffionedhi.Luna.n.cai 
poris  cu  effec  plcna  fub  ccrra  lacebac,  vnde  iliud  lo. 
imperfeclu  eft,qui  cu  dixiflet:  Sol  conucrtetur  m  tcnei 
addit&lunain  fanguine  antequaveniat  dics  dhi  ma 
&  manifeftus.  Etquoddedieiudicij  Ifaiasdicit;  Em- 
Itma  &folconfundetur,&c.Scd  peradto  die  iiidicij  &  clar. 
tcfuturasgloria  vita:,cum  fueritceltnn  nouum  &  t< 
ua,  tunc fiet  quod  idem  propheta alibi  dicic  •  Et  erit  lnx lm 
ficut  fol  &  lux  folis  erit  fcptempliciter  fuut  lux  fcptem  dicri' 
t    Decident.  Alumincquandopcnedecrjcfcincn  Ab; 
cui  affimilaca:  funcftellx. 

g     Et  virtuus  qu£ .  Bcda .  Qu,id  mirum  cremere  homines 
cum  afpedtu  iudicij  tremanc  angelicc  poccftaces?  Vndc 
Columnx  celi  contremifcuntl&  paucnt  ad  nutum  eius.ILt  qutd  pat 
tur  virguladcferti,  vbi  concutiturccdrus  puadifi? 
h     Mouebuntur.  Hieronymus.  Ad  ii3  vi ndicta: quando mi 
tcnturafilio  homiuis  venience  in  nubibusctrli  cum  virti 
te,  qux  pnus  ficut  pluuia  m  vcllus  defcendit  in  hunul 
i     jiqua.uen.  AbOnete&  Occidcte,  Auflro  AquiK  r 
nocrhabhis,  fed  afummotcrra?  viquead  fuainuicd'. 
extrcmisfinibus  tcrra:  perdneclfi  vfq,  ;id  vltimoscctn 
cius,  vbilongeafpicientibus  circulus  cadi  ccrca:  vf  ini 

nem  futuram  ante  iudicium,ibi.  Emnt  cnim  d:ts  illi  tribuUl 
tertio  prxdicitiudicisaduentum,ib..  F.ttun  vidcbuut fitium  b 
quarto  excitat  attentiortcm  credentiumabi.  sidctc}vig:latcyC' 
&  ldeo  cuncl udit  m  Hne . 

Qu 


Lnc.  i  r. 


MORALITER. 

fimoniacz ,  fe  laute  nutrientibus  de  bonis  ecdefiae. 

1      Orate  vero  vthyemenoifi.liied^tdidx  promotiones  fimo- 

uiacae  non  iugiantur  tcpidc  ,  fcd  m  charitatis  fcruorc. 

Erunt  enim  i;es  UlitrtbuLitionis t.ilcs  qualcs  nonfutrunt  ab  ini~ 
tio creatur* qnim condidit  Deus.  Scilicct,  maioresquam  tcmpori 
bus  tyrannorum,dcqua  beatus  Bernardus  exponit  illud  lfa. 
38. c.  Eca  in  pace  imar.fido  mca  dWjr;//imtj,dicens,quod  hoc  di- 
ccre  poteft  modcrnis  tcmitjribus  ccclelia,  quia  malora  mala,fpi 
ritualiter  patitur/ubp.ice  pnncipum  Clirilhanorum  ,propter 
fimonias  cVcalia  mila  c!»ricorumquam  patereturex  periecutio- 
nc  tyrannorum,&  dom.nus  per  fuam  gratiam  breuiet  ifta  mala. 
t     runcff.j!tis,a-c.  Dccpifcopovelfacerdotcmalcpromoto, 

qui 


qui  Cliriilus }  id  cft,  vuclus  dici  potcil ,  co  quod  pcr  vndtiooc 

cft  inilitutus. 

f     7v;e credideritis ,  &c.  Quia  fic  commcndantes  cos  de  fcicnt 

vcl  vita  funt  mcndaces.  Sequitur. 

t     Sol contcnc.  Id  eil,  Chnfius  fecundum  apparentiamhom 

num ,  vnde  dicunt ,  quando  fiunt  tales  peruerfir  promotionc 

quod  Chnitusdormit,  eoquod  talia  mala  pcrmittit. 

t     Et  JltlUcaliyCrc.  Nam  hornines  boni  &  litcrati per  du£ 

depnmunturinecclelia  ])ci. 

•f     Etvinuta  qu£.  Namhomines  contemplatiuimirantura 

quandoproptcr  prardictade  patienua  Dci. 

t     £-r  tunc  videhunt  uli.  Quia  recogitant ,  quod  Chriitm bof 

viris  h;c  deiec^is  refeiuat  boaamaiora. 

J.ft* 


»11 


M 


arci 


G  J  .  t  7K ,  Qj  "fi  dicat,  quomodo  cum  fufrmt  fn  ficu 

mma  in  floi  cm  crupir,  mrcHic.iris  ad- 


P 


XIII. 


>22 


tiimafi-  :    >  iroTis&fauomj,ficciimha?cquaefcripca 
s,non  }LHetisiamadetiefinemmundi3fedqua- 
»cjrcwi'!oi  es  ucn ire ,  qui  oflcndant  prope  effe. 
Beda.  Ficus  fvna 

Frepjieti». 

vfqueaiTummufiiccrli.  t  A  ficuautem  difcitet 


Auxquiaadfe 


f >1  -c  irf , u  nde :  Wckr?,  vi$xtr,&c.  D    ' 

Hilarius.  Filfes  & -fpiriiiis  fan&ui ,  q-rn-nnn  funt  a  fc,de  M*«K.  z^. 
die  lllancfciunt  a  fe  :  pater  aiifeni  quiaa  fi-eft/eita  fe. 
d     F.t  iamio\i^&c. Hierou.£i,fciliccr,qui pr.rtiicat.Cui dici- i2CCh  ?i c 
tor:  Si  non  artinlneiauews  irwquo  ihiquiraccm  ..fi>am,f.i.ngui- 

ncm  eius  de  manu 


ltc     domino 
irh  iuflitie  non 

;ercrnaftcri- 

jrccdamnatr,  cfi. 

S  quia  txcitas  ex  par 

tiontigit  inlfracldo. 

t  ,in.  (Scficomnis 

fliel  f.iluus  fierer, 

;nJ:$  nrborfici 

Hctum  rcddetque 

■Mrauit ,  undc  lob: 

r.flpr&ci.fu.rur. 

Hocutfactu 

Hleris ,  fciro  in  pro- 

Bnocflediem  indi 

H,  &  xfiatcm  uer<£ 

ljjis&  pacis. 

Hieronymus.Fjci 

ola,idcft,pro- 

..  Folia  nata, 

funt  praden- 

,1-flasueroproxi- 

idics  cft  iudicii, 

i  quo  unaqun-que 

nor   manitcftabit 

od  inrus  habutt 

.-  aridum  ad  com- 


rabola 


paranoiam. 

Vcrbi. 

Cum  iam  ramus  eius  tener  fucrit ,  &  nata  fuerint  folia ,  co^no- 
fcitis.cjuiainproximofita^itas.  Sic&vos,  cum  viderkis  ha»c 
fieri,  icitotequodinproximofitin  oftiis.  Amcndicovobisj 

a    Vol  omrif  genus  hoimmim  ,  ve!  fpccialitcr  iiidxorcm  . 

cjuoniam  nontranfibitgencratioharc,  donecomniaiftafiant. 
Ccclum  &  terra  tranfibunt,  verba  autem  mea  nontranfibunt. 

a    Qji.s  :°na  illms  diei  primincii.dixi;  Dc  die  autem  ir 

Dedie'autem  illavel  horancmofcit  neq/ie  angeli  t  incoelo, 

Hieron.  id  eft ,  corpus  cius  in  terra'f  niitum  ,  nvtcd  cir  ccclclia.  Nobis. 

In  ^uajfc  rilius.  Hieron.Vigilia  opus  e.t  mentis  ante  mentern  co:po;is. 

nequefilius,  nifi  patcr.  Videtc,  vigilate&oratc :  Ncfcitisenim 

a    Iudicij.  b    Hieron.Corpus  Chntti  incceiuni  dclatum  relinquens  fonitun  ,id  t\t, 

ecclefani.  Locus  canns  propri*  teira  eir. 

quandotcmpusfit.  t  Sicuthobmoquiperegreprofe6lusreli-  t&vniouq; 

a     Hieron.Odo  talema  fecundiun  Matthzum,deeeuT minasfecundumLucam.  ,*  ,-  .-  .opits  itinni. 

quitdomumfuam.&deditferuisfuis  potcfftatem  t  cuiufque  +  J!5oW(^eSi-E 

a    Qiii  ducitindomuin  cceli:  c  .  ■ .  >N        p  ■  .*  . 

ialuator.  C^upd,  ad  fMlt  I4.j 
hunc  autem  Jocum  &  ^j.a 

Qnando  occua  lunr  primogen:ta  4.«gypti . 


tuarequrram. 

c     PigfUitcer%d.  Pte- 

miflo  patrislamiiias . 
cxeplo-ctir  conimn- 
mationis  dicm  rcti- 
c.car,dicit:  vigdatar- 
go.  Qui  dormit,  non 
corpora,fed  phmra- 
fias  vidctjCum  emgi 
lat  mhil   habct  dc 
his  que  viderar.^Sic 
funt  qius  mtindi  r- 
morrapit  in  vita.dc 
ferit  poftvitam . 
f    J^cfatis^uandoclo 
triinus  dnmus  veniet. 
V  Vidlor   Antio- 


f  Sauta/uii 


.t  q«i  in  cclo  \ 
fiittt:. 


I  operis ,  &  ianitonri  pra^cepit  vt  vigilet.  t  Vigilate  ergo ,  nefciris  | 

a    Qnando  occiia  funt  primogenita  Aegy;  ti . 

f  enim  quandodominus domus  vcniatfero,an  mendia nocie,  an  t 
gallicantu  ,  anmane:  ne  cum  venerit  repente,inueniatvos 

a    Hieron.  Hoc  fine  concludir  fermonem  ,  vt  Aramunc  omnium  prxceptnm  no- 
uifiimiper  pritnoi  audiant.  b    Generaie  bontun  non  iiii^ulare. 

g  dormientes.Qu^od  autem  vobis  dico,omnibu'sdico,  vigilate.  x 


Irendtim ,  an  uiri- 

(  ad  plnntandum  in  cdcn  cum  iigno  vita:  cufus  foJia  in  fa- 
n  Gcntium ,  id  eft ,  verba  quibus dicetur, Venite bene- 
Mipa.mei :  &c. 

I  Calttm  6-  tcrra  tranftbunt.  C?lum  acrcum,a  quo  aues  cccli 

l  nubilia  celi,vndc  Petrus :  Cccir.m  autem  tjtii  ntthc  funt  &  trrra 

i  'em  verbo rcpofitifuni  &  igni  rcfcruati,  aperte  doces,  quia  alij 

i!i  funt  igneperituri  quam  aqua  perdin,  i.inania  &  nehulo 

1  Aquaenim  diluuij  qux tantum  quindecim  cubitis  cacu- 

l  na montium  trafccndit  vlcra  acns  actherifq,  confinia  n5 

{ruenit.Ecclcfiaftes  :  Generatio  prstcrit,  & gcneratio  aduenit: 

fa  reroin  xtcrnum  flatSic  ergo  celum  &  terra  tranfeunt,fc 

iBndum  imagincm,  manent  in  xtcrnum  fccundu  cftcntia. 

h  7{eattefi.  ln  ^oenim  funtocs  thcfauri  fapicntiar&  fcicn- 

rabfconditi.  Idcoabfconditi,quianobisfcirenoexpcdir, 

H  ait:1V'jMi  eft  veflrum  nofjc  tcmpera,vei mo.qus.  p.p.in  f.p.ln  qub 

Mendit  o,  fciat,  fed  noflc  apoftolis  non  cxpediat,vt  fcmpcr 

Bxrti  de  aducntu  iudicis  ,  hc  quotidic  viuant  quafi  alia  die 

Hlicandi.Scit  etgo  filius  fibi,  fcd  no  nobis,vt  femper  fimus 

folliciti 


atnnet  cxcicatigna- 

uos&  dclidcsadfiu 

dium&  vigilaciam, 

monetquevt  quan- 

tam  cura&diligcn- 

tiam  circa  pecunix 

coftodiam  adhibcc, 

qui  ne  furto  fubducantur,probabili  rationc  du£ti  formidanc 

taumillr,  &nosomncscircafaIutem  nofiraadhibcamus. 

*  Theophyla^tus.  Vide  aute  quia  hon  d: xic.Ncfcio  quan 

do  tempus  erit ,  fed  nefciris.  Proptcr  hoc  cnim  hoc  occulca- 

uic,quianobisexpediebat.Namfinunc  ignorantes  finem 

non  curamus ,  quid  faceremus  li  finem  fcircmus  ?  M  ilitias 

nanque  noftras  differimus  vfqtie  ad  vltimum.  Attcndamus 

ctiamdi<-tiones:feron3niquefimscxiftit,cumquismoritur 

ln  fene&utc ,  hiedia  no£te,  cu  quis  moricur  in  mcdio  iuucn- 

tutis,gallicatii  vcro  cum  ratio  coznpiccur  in  nobis.Cu  enim 

incipirpuer  tccudum  ivrioncm  viucrctuncgalkis  in  covo 

cifcratur  excitans  a  fomno  icnfualiracs :  M.-nc  aucem  pue- 

rilis  eft  xtas,oportcten:m  omnes  ifios  fincm  prcicircnam 

&:  puero  cauendum,nc  imbaptizatus  percranfcat. 

g     Quod  atitetn  vobis.  N6  folum  reiftorcs  ccclcfi.x  fcd  &  om- . 

jics  vigilare  praxipimur,ianuas  cerdiu  cuftodientes,ne  anti 

qui  hoftis  mala  fuggcftio  ftibiritret,  ne  nos  dns  dormicntcs 

inueniac,  vnde  Paulus :  Vigilate  iufti,&:  nohce  peccarc. 

_______  #CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

5  Quod  autcnt  vo.  Oftendensquorlnon  loqucbaturprodifci- 
|!istantum  fed  prooranibux  fidclibus  pr3clentibus&  futuris. 
'ntentia  autcrn  iliarum  partmm  patet  cx  diftis  Matth.24. 
jAdmaiorem  pr^ditcorum  lntclligcntiam  qugriturhic,vtrum 
hriftus  doftnnam  fuam  debucnt  tradcreknpto. 

Et  vidccur  quod  fic ,  quia  fcnptura  inuenta  eft  ad  hoc  vt  do- 
i  ina  memonz  commcndctur,  (ed  dodlrina  Chrilh  crat  maxi- 
i;mcmorij?rommendanda,  ergo,  &c. 

Item  fif;ura  debet  refpondere  figirrato  &  c.conuerfo,  fcd  lex 

tus qua:  fuit  iit^ura  Jcgis  nouae,  fuit  data  in  fcripto ergo,  ikc. 
.  Adcontrarniinarguitur,  quia  r.uliihbnabeo  ftnpti  haben- 

rmcanone,  fed  taiuuadifupuhs  fuis,  vtapollolis  &  euange- 
itis. 

Rtfponfio .  Doclrina  Clirifii  fuir  immcdiatctradita  a  Deo, 
liaipicin  vnitatcperfona:fuit,&  cft  vcrus  Deus&  houio.Ve- 
sautemTeftimetum  licet  fueric  datum  a  Deonon  tjir.cn im 
ediate,fcdmcdiantibusangeiis,vtdicifur<  ial.3  c.  Isxdatacfl 
1  angely.  u,  rnanu  mcdiatons  .  &  Acl.  7.  g.  dixit  Sccpiianu1;  Iu- 
d$is: 


daris  :  jltcepifiis  Igem  in  difpofuionem  an«!.l>rum.  I:t  idco  doclri- 
nc  Chrilh  dchcbaturcxceilentilhmusmodustradendicam,qui 
<lt  in  hocquod  dodlrinaaliqUa  non  immediate  fcribiturm  pel- 
lemortua.fed  in  mentibushoirioum,qua:  funtadimagme  Dei 
facic.Quod  iictum  eft  de doftnna  Chnlh.quam  imprcllic  men- 
tibus  dilcipulorum.  Ethocfuit  prardiclum  lerem.^  i.e.  Ecccd:es 
venit,dicit  duninus,®  feviatn  domui  Ifrati&r  domui  ludafadus  no- 
UHWy  notijecuiid:m pablum  cjuodpepiin  dipairibus  vcfiris  in  die  qut 
apprehendi  t»4>iHi,>  eorura,  vt cductrou eoi  de'ter>a  ^legypti,&i.  Et 
fubditur.  ■  it  paclum  quodferiam  cttrn  domo  \frdti,dahc  I  - 

grrn mcam  in  vifcmlms caium,  &-  in carde eonm  fcibam  narn.  Scu 
pcrapofiolosaliofcj.-dikipuiosChnihderiuataeftdoclrinaeius 
veibopraedic.itionis&  etiam  fcripto,  vt  patet  111  euangelqsapo- 
itolorum  &  ep  ftoiis :  Ex  hoc  patet  fblutio  primi  argumenti. 

Ad  fecundum  dicendum,  quod  figura  dchcit  a  perfcfticnc  fi 
gurati ,  &  ideo lcx  euangclica  non  lolum  fuit  fcripta mtabuhs 
bipideis&  pelhbus  mortuisficutlex  vctus ,  fcdctiaminmenci- 
bus  humanis,vt  diclum  e!r,qu.nuum  ad  pnmam  ciusconfcriptio 
ucm.Sccundano  autem  fuic  fcripta  in  hbris,vt  diitum  eft. 

CAP, 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

iA ficu  ahtent .  Cum  cnim  incipitramos  &  folia  producere  , 
Snarn  cft  fruftificatioiiis  futurK.lic  bona  indoles  mucnis  fiainu 
'tbrini  profeftus  fcquentis.  f  Sicut  b»mo,&t.  Moc  dc Deo 
'citur.eofida  nobis  mpr.Tfentinon  viderur.     |    Htdeditfer. 

icdici-ur,  quia  dimittit  homirtes  agcrc  fccundum  libcrtatem 
W.oluntuus.     |     ti  ianit(/rif&t.ic\  cit,  rauoii),qii^  clcbct  ef- 

feyi- 


fe  vigil  adclaudenduoftiumconfcnfus  diabolo,&  ad  apericndu 
Chrifioquiad  oftium  pulfat.quandoadbonum  nosinuitat. 
•f  Seroanmed\ano£l,&c.  PermaneGgnificaniriuuentus,  per 
gallicantum  viri lis  ftatus,per  mcdiam  noftcm  feneclus,pcr  fero 
fenium.  Et  quia  domini  atluentus  eft  nobis  inccrtus,  idco  vigi- 
landum ett  omnibus«tatibus,  v^  in  mortc  vcnientem  cum  reci- 
pumus  per  bcatftn  voiuntatem. 

Tom.j.  v    ij 


6i$  Glo£crd.&  Nicolai  de  Ly  ra< 


>24 


A 


C  A  P.    XI III. 


X2  Rtt guttmpa.  Hicronvmus.  Pafcha^tranfims  interprc 


_  tacur,Pbafc  vcroimmol.icio.In  immolationeagni  oc 
tranfuu  per  marc  vcl  pcr  Acgypru  pi^figiirnrTpaiTio  Chriftt 
cV  icdcinptiopopulidc  uiferno,  quandopoft  biduum  no* 
vilitat.  i.  plcniflima 


Mvt'i.i<i 

IUC  iJ.J. 
I.^n.i  1,3. 
lCur.j.t 


iR)t.U.a 


Eiod.Ti.4 


Exod.n. 


B 


d  dic fcllo,nc fortc  tu mulrus  ficrct in  populo.  t  Et  cum  ciTet  *  Bc- 

i    Siinonenim  ol>rdictndi..itur.  b     Nouveuprif.inmnmanet  ,  vt  virruscuranrii 

pppateatXtpfefus  cnim  fucrar,  fcd  i  .tomino  curitui  erit.  Hicron.Eccle/ia 

habens  iiJcin  CJltst  dicit  r..tr.  :ne.dc  o.fuuni. 

(  thania:  in  domo  Simdnis  leproil ,  &  recumberet,  venit  mulier 


luna ,  artate  Chrilti 

fucb,vtp.irtcnuh 
i  tcncbroij  c.uncs 
agni  imouculaxi  q. 
tollit  pcccap  niin 
di,in  vna  domoqiue 
clr  vna  ccclclia  ca- 
thoJica,  calccaticba 
rit.itc,  v.  aimati  vir- 
tutc  comcdamus  di- 
cctCS :  Eltwm  Tafcha 
no.;mmo.  rflCbriflus. 

B-da.Pafchaqitod 
Hcbraicc  Phafe.a 
tranfitu,  non  apaf- 
iionc,  co  quod  Ctect 

minator  vidcns  fanguincm  in  forrbiis  IfMclitantth  rrnnfic- 
rjt,necpcrculIeritcos,vcI  dominus  auxilium  dans  cis  dcfu- 
perambulauerit ,  cuius  mvftenum  Ioanncs  apcruit .  Ante 
dicm  fcflii  Pafchx fcicns  lrfus  quia  vcmc  hora  t -ius.vr  cran- 
fcat  dc  hoc  mundo  ad  patrcm.  Vbi  oflendir  fic  mvfiicc  no- 
r«tu,quodagnus  Dei  qui  pcccara  mundicclbcdc  hccnuin 
docflcttrnnliturus.  Vcl  nos  falubri  tranfitu,de  Aegypciaca 
frvuitutc  rcdcnipturus  cfl  vcl educhtrus.  I>.  •da.Pafcru,folus 
dicsquoagnusoccidebacurad  vefperaquaic.ick-cinia,  hina 
primi  mcfis,  Azymaquindccima  luna,  qn  filij  Ifracl  cgrefB 
funt  dc  Acgypto,qux  fepcem  cclcbmbancur  dic  bus,i.  vlque 
ad  vicefimum  primum  ciufdem  mcnfis  dicm  ad  vcfpcram. 
Sed  inditferenceralcerumproalccro  ponicur,quia  &dics 
Pafcha:  ifl  nzymis  celebrabacur,  &c  nos  quali  peipccuum  Pa- 
fcha  facicntcs ,  fcmpcr  ex  hoc  mundo  cranfirc  praxipimur. 
Vnoquippedir  agno  immaculato  immolatoad  vcfpcrum, 
feptcm  cx  ordincdies  fcquuntur  azymorum,quia  Chriflus 
pro  nobis  fcmcl  in  finc  Lcculorum  vel  teporum  p;  ifus ,  per 
torumhuius  fcculi  tcmpus  (  quod  fcpccm  dicbus  agimr)m 
azymis  linccricatis  &  veritncis  nobis  pr  .ccepit  efie  uiuendu» 
&  omni  nifu  dcfidena  tcrrena  quafi  Aegyptt  rctinacula  fu- 
gcre ,  &L  ucluta  mundana  conuerfatione  fecreram  folitudi- 
nem  itcr,fcilicct,admoncc  fuHire  uirrutum.' 
b  '  Et  <jujttcbantfumtnifa.  Hieronymus.  A  principibus  cgref- 
faefl  iniquiras,  qni  tcmplum  pararc,cV  uafa,cV.fepunftcare 
fccundum  legcm  ad  cfiun  agni debucranr. 
c  Ticn  in  diefifl».  Hicronvmus.  Vicant  diem  fefiuni,  quod 
conucnic  illis :  Non  cfl  fcfliuitas  eis  qu:  uitam  &  rr.ilcricor- 
diam  pcrdidcrunc. 

*  Victor  Antiochcnus.  Sanc  fcflurn proprcr  cxdcm,  que 
iamtumanimoconccpcrant  ,  haud  inuitc  tianfiulilTcnr.at 
pcrlcgcm  nbn  finebantur.Siquidem  dccrctum,quod  in  ]e- 
galibusillorum  libris  rraditum  extabat ,  impleri  oporrtbat. 
£rat  aCt  illud  eiufmodi :  Vafba  vtfirum  quartadecima  dit  rnen- 
fisprimiimmolabitis.  In  co  enim  mcnfc  illoqucdic  ucru  illud 
P^ft-haimmohrincccflumcrat.  Olk-nditur  hicautcmquo 
Chrifius  Dcmnus  in  mortcm,  quam  nofln  caufa  fubi jt,  ul- 

tro 


tro  fcfeobtulerit.  Qjandoquidccum  iHumcomprciicdcrt) 
volebant,vt  f.vpcnumcro  iam  dudum  ance  volucrant^c  . 
prchcndcrc  non  potucrup.c.Qt.undo  vcro  de  illius  copi  cbe- 
lioncnihildelibetatfi  habcbanc:  tuncprctcromncriillorG 
fpcm  vlcro  fe lllis  dcdidu,  faciumqi  cfl,vc  id  m  quo diu  mu] 

tumque  magnoitu 

C  A  P  V  T    XIIII. 


Ttanfitns  i  quod  Hcb.  pliafe. 

\  Rat  autcm  pafcha  &  azyma  poft  bi- 
duum,ckquxrcbant  fummi  iaccrdotcs 
&  fcribar,  quomodo  cum  dolo  tcncrcnt, 
cVoccidcrcnt:  Dice^antenim  :  Non  in 

Non  fcditiunem  nmcbant ,  fcd  nc  aumliopopuli  demanibuseorum 
tnltrrciur. 


t 


dio  incubucrant,tan 
dcm   aliquando  ad 
fidcm  perducerent., 
d     Et  cum  effet  Beth.l  , 
Hicronymus.  H 
nulus  ccruoru  fcm-  i 
pcrad  lectulum  fuC 
rcdit,  idcft,  filiur 
obcdiens  patri  vfq 
ad  morcc  .•  obcdicn 
riam  a  nobispecic  "' 
Stmon   cnim  ob;;- 
diensdicitur. 

*   Victor  Antio-i 
chcnus.  Ivdomo  Si- 
tr.onis.  Qnz  in  Bech; 
nia  fn  domo  Simonislcprofi  nccidcrunt,i]la  cciaMactharii!  ; 
arqucatqucMarcusccterisadiungit.  Ecprimaquidcm  U 
cic,  unani  eawdemquemulicrcm  apudomncs  Huangcliflj 
dccancariuideriqucat.Ectnrcs  itanonhabcc  Namapuc 
tres  una  cndemquc cclebrattir .  Nempc ad mirabilis  ilia La 
zari  foror  Maria:  Atq,-  hoc  ipfum  qu.-que  Ioatmcs  regixci 
uitacis  Kpifcopusprofitcatur.Oriecncsucroaliam  illamci  ■. 
fe  dicir.quq apud  Matth.Ttim  ot  Marcum  in  domo  Sin 
lcprofi  unguecum  fupereapuc  Tcfu  cfTudit,  aliam  rurfu 
quc  cv.  in  ciiiitatc  pcccatrix  efTet.indomu  Phariftji  ingi 
pedcs  illi»  s  lachrymis  abluit  &  unguento  perfudit.Apoj 
narius  c.mdem  &  Theodorus  eandcm  npud  omncs  Luang 
liftas  dcfcribi  aiunt ,  loannem  uero  hiftoriam  illam  carten 
accuratius  perfecutum.  At  longe  uerifimilius  fit  quod  pauli 
anrcdicebatur,ncqucOiigcncs  quoqucdifcrtc  inficiatui 
etfi  de  ca,  cuius  fir  mentioapud  loannem  nihil  dicac,  uidc 
licct  Macthajum  Jvf nrcum,  &:  loannem  de  cadem  omnini 
acere,omncs namque  in  Bechama  (qwx eft  vicus  quida i 
Hicrufalcmnonproculdiftansjrcm  hancaccidiffetfaclui 
AtillaverodequaLucasagic,aJiaomoer.u;fcribicenim 
EtecctmuGer  qu&eratinciuhate  peccatrix  vt  cognouit  qttia  JV/i 
accubuk  in  domo  Tbanfxi,&c.  Harc  itaq  ue  &:  pcccatrix  eraci 
inciuitatcviuebar.AIccraaiitcmillnncqjpcccacrixappcll 
tur,  ncq;  in  ciuitatc  vcrfatadcfcnbit ,  fcd  in  Bethanic,  vicc 
e    Simonkproft.  Hieronvmus.Simon  lcprofusmundumit 
fidelem  primo ,  poftea  fldelem  figmficat. 
f    Etrccun.bcrcive.&c.  Hicronymus.Recumbcntcfcipfoi 
cfl.humiliantc  fc,vt  cum  tangcret  fidcs  peccatncis,  qua:  d 
pcdibusafccndir  nd  cnput.a  capiccdefcendicpcrfidcm,! 
tft,a  Chriflo  ad  mcr.:bra  eius. 

g    Mulkr.  Bcda.  Maria  Magdalcn.i  foror  I.aznri  quc  fufcii . 
uir  dominus.Hoc  loanncs  dicic eflfe  facltim  ante  fcx  d;ci  I 
fbarpndiequam  afmofcdcsvcncritleruialc.Ipfa  eftenn 
noalia.quaiquondamrdhuc  pecc.itrix(vt  Lucasicribit)p  t 
des  domini  rignuit  Sf  vngucnto  vnxit  nunc  )iiftifkata&  y^ 
miluris  facta,non  tnnrum  pedcs,  vr  Ioannes  dicit.fcd  &.'  c 
put,ut  M*|tha:ui&:  Marcus  fwrhibct,  olco  fancto  pcrfud;  F 


NICOI.AVS 
C  A  P. 


Dli    LYllA. 
XIIIl. 


I TT7  f  <?.'  aut c m,  &c.  poflquamdefcnptacft  rc^uctiopfccatoris 

JLj  o  Deum  psr  mrdiatons  pretticaiioiicm.lnctonlctjucnrer 

dcl».rib  lur  cadem  reductio  pcr  paHionis  fu*  rcticmptionem.T,t 

quia  fupenus  p:a  tiiMt  paflioiiem  ftiampcr  ludaros  nuhoanda, 

&  pcr  gcirilcs  confummandam  ,  adquostunc  pcrtincbariudi- 

tium  fanguimstn  jcrufalcm  :  ideo  primodcfcnbitur  eius  paHio 

prr  ]udxns  iiii.!n>.ua,fecundo,  pcrgentilesconfummata,ca.fcq. 

(  :rc;>  primnj  quatuor  per  ordinem  defci  ibuntur.    Pnr«am  eft 

ipiius  C.hrifli  vcndino,  non  ex  cius  ignoranti.i,  fcdex  eiusprje- 

tia  &  voluntafc,fccundo.venditi  traditio.nonex  ciusdifpli 

fcdiliaiitatcibi.  Et p< twa d:e  atymiihm.  tertio,  trnditi 

compre- 

MORALITER. 
,/•' .  Thcopliilus.  Volmt  cnim  dominus  in 
Pifchat-.  ,i]u:.i  iL.icer.it  vcrumPafcha. 

".  &c.  Adhuc  ahqui  dc  iltis  Clwiitum  perfe- 
:  u  katataiuns  luis. 

f    E, 


comprchenfio,  non  ex  fua  impotcntia, fed  mifitatCjibi.  E taib 
toloqueme.  quarrocomprchenh  condemnatio^  nonekfuaim 
fiitia  fed  h\uaihute,ihi.Summi  vero  facerdo'es. 
t  Circaprimam  partem  pramittirur  vcndition;socc3fio,qt 
uit  duplex.Primafacerdotuminuidia.cv  bxc  ponitunn  pnm 
pio .  Secunda  fuit  ludarauantia,  qui  voluit  1  ecupcrar»prcc.iu 
vnguentie(Ti»li,quajponituribi.  Et cnm tffet  B< rhanitt.&c  Tc 
tio  ponitur  ipfa  vcnditio ,  lbi.  ht  ludas  Scariotbes,  &c.  Secunt 
pars  principalisincipiribi.  Et  primadies a^mornm  .vtdifta 
cft .  Et  diuiditurinquatuor,  quia  pnmo  poniturpafchaleco: 
uiuiumad  proditorisrcuocationcm,  fccunclo,  mflituiturcuch 
rifba:  facrameixc.ii  ad  chanratis  vnioncm,  ibi.  EtmauimM 
busiliis. letuo,  prardicitur  difcipulorum  fcmdalum  adeorUi 
conrirmationero,ibi:£ti»'/!//<i  Itjur.  Ornncs  verojiandalrtjibim: 

C 

f     Et  cum  cjkt ,  t&c.  Per  hoc  oftendit .  cjuod  pradicatorcs  n< 

debcntabhorrerepeccarores. 

t     Venit  mnlier  ba.ala.&i.  jvlulier  ifla  cfi  rationalis  anima,q 

frangit  alabaflrum ,  cum rationabilitcr  domar  corpus  propnu 

Tt  quoniam  hoc  cedit  ad  honorem  Dci ,  tilundn  iuper  car. 

Chrifli  i.Ccr.  i  i.a.  Caput  Cluifti  Deus. 

En 


Dja 


!>2y  Marci 

Htt  ^flabn.  Alabaflrum  mnrmorcandidum  variisguttis 
a  ^mvrigucncaincorrupta  fcruet  . 


Gap.XllII. 


616 


Jifiin 


■rdi  fpccati.  Pifiica  n.irdus  dicitnr  mixta.quia  fton  folum 
j radice,fcd  de fpicis &de  folijs  compofitum  erat,  quod  cft 
kiofius. 


CarinWcfidtrium. 


habens  alabaftrum  vnguenti  nardi  f  pifticar  preciofi ,  &fra- 


Carnali  de  fiierio 


HietJn.Per  fynecdoclicndiciturunm  pro  injltit  &  multi  provno. 

°  (aoalabaftrocrhiditfupcrcaputeius  .    Erantautcm  qmdam 


c  . 


d  indigne  ferentcs  t  intrafemctipfos  ,   &dicentcs.  t  Vc  quid  * 
c  perditioiftavngucntifa£heft  ?  Poteratenim  vnguentumi- 
e  ftud  venundari  plus  quam  treccntis  denariis,&  dari  paupe- 

BoJa.Hocde  folo  Itida,synecdot:hyco.. 

ribus  .   Etfremebantincam  Icfusautcmdixit  .  Sinitccam 
t  Quid  illi  mokfti  eftis  ?  Bonum  opus  opcratacftin  me,  f 
Scmpercnimpaupcreshabetis  vobifcum  ,  &  cum  volucritis 
poteftis  illis  bcncfacere  ,  meautemnonfempcr  habebitis. 

l-j  a    Hieionymus  Non  aliunde  quzramus  <]uod  in  norrs  lubemus. 

,      ..      •       .    •  .  a    'delt,Antequam«eniretquiexcluderet. 

.  Qu  od  habuirhasc  fecit ,  pr.-eu  enit vngerc  corpus  mcum  in  fe- 
pulturam  .  Amendicovobis  ;  vbicumqueprardicatum  fueric 


c  £t   fratl.  H  I  E- 

jbNYMVS  •  Do- 

jisimpletaodore, 
c  lum  ,  terra  eft. 
fi&umalabaftrum 
c.iale  eft  defide- 
r:ii,quod  fragirur 
a,;apur.,  exquoom 
nrorpuscouipagi- 
num. 

kda  ,  Deuotio 
lUia;,rldem,&p!'? 
t?m  dcfignac  fJc- 
•  efi£>qua;diCit,Dri 
e;trcxinacaibitu 
fi,nardusmcadc- 
c  odorcm  fuum. 
Ciodad  litera  Ma- 
1  manibus  com- 
juit  ,  &   qutidie 

iitualitcrinmcm    4  cuangelium  iftud  m  vniuerfo  mundo  *,  &  quod  fecichxc. 
Ebfuisimplereno  *  ' 

dinit,qurt:  intoto 
rndogloriandodi 

c .  Deoautemgratias  ago  qui  frmper  triumphat  nos  in  Chriflo  lefu. 
I  odorcm  noticia:  iux  manifeftac  per  nos  in  omni  loco,  </«o- 
n  nChrifli  bonus  odo;  fumut  Dco  .  Cum  potentiam  diuinitatis 
c  jqua:  i!li  vna  eft  cum  patre  digna  reuerentia  conficecur, 
Jdat ,  &pra:dicac.  Caputeius  vnguentopcrfundit  precio 
f  :um  humanitacem  digna  rcuerencia  fufcipit .  In  pedcs  vn 
g:ntumpifiicum,ideft,fidele ,  &  verum  perfundi,  quiailla 
n  uram  e:us,  qua  terram  contingere,id  eft,intcr  omnes  con, 
rfaridignatus  eft  ,  piapradicatior.e&deuotisvencracur 
cequiis. 

d  EranfaH^w^iiaw.Bcda.Perfyuecdochen  pluraleprofin 
gari  pofuit.  Ioannes  Iudam  hocdixiffe  dicit ,  quia  fuerac 
fi ,& loculos  habcns  ea  qu$  micte.por.Forfitan,  &  aln  d.fci- 
p  i  auc  fenferunc  hoc.auc  dixcrunc  auc  Iuda  dicen  ce  perfuafi 
ic,&  omnium  voluntatem  Matthaeus  &  Marcus  vcrbis  cx- 

S»  ilerunt.Scd  Iudas  quia  fur ,  &  alii  propter  curam  pauperu 
lacs  autem  illum  folum  commcmorare  voluic ,  cuius  hac 
d  ;aufa  furandi  confuecudinem  mcimare  curauic. 

«  Vi&or  Antiochenus.Multisprouide&variisremhanc 
»  mu)antibus,Dominus,qui  omnium  fenfus ,  &  corda  com 
ptahabebat.tametiigcncialioracione  vtaturfolum  Iuda 
tqtiam  aiiarumperftcingit  verius,  quamreliquos  difcipu- 
h  Nocat  enim  ex  quadam  potius  animi  fimplicitate ,  quam 
Ijnalitiaautinuidia  ,  mulieris  factum  improbaffe:  venerac 
i  *an  illis  in  mentcm  illud  Chnfti  .Mifericotdiam  voto  &  nonfa 
tiicium. 

*  Vt  quidperditio  i/k.Hicro.Perditusdefalute  perdicioncm 
«cnitjVtm  ficu  fructifcramorcislaqucum  nancifceretur. 

f  Toterat 


f   Toter*t  emm ^a^.Hierony Sub  prartextu  auaritfarmyfte-  D 
num  loquirur  fid^.Etcn.m  noftra  fidcs  treccnci  femituri  de 
nari.s.tdeftdecem  ienfibus  percorpus,&  anirnam  ,  &  fpiri- 
tum  tripl.cans,vt  &  nos  ficuc  Gedcon  trccentorum  virorum 
numerumaffumentcs^AUophylorumcaftra  paupcrcs  fpiritu 

fractis  lagiu  ulis  no- 
flr.s  cum  turbis,& 
lucernis  deftruamus  tfTWhvel 
EtficutAbrahamcu  p*"t>*t*. 
trecciitis  viris  fpolia 
diu.damusadvefpe.Ad    -j 
ram.         •  ^ 

*    VICTOR 

ANTIOCHENVS 

Cum  difcpuli  vn- 

guentum  ittud  plns 

crcccncis  denanis  di 

ucndi  pocuific  afte- 

rutquantum  mulier 

illa  in   vnguentum 

illud    infumpfcrat , 

quantumq,-  eft  confc 

quens.animia  lacn- 

tatcm ,  &  piecacem 

crga  Chrifturn  de- 

claracnobisdiuinan 

dum  relinquamus.    ^ 

g     Bonnm  oput  ope* 

;-V(  /  r<jfd.Hieronym.C»ui 

credic  in  Deum,  repuratur ei  in  opus  iufticix. Aliud  enimeft 

credere  ei,aliud  eft  crcdere  in  cum,ideft,cotum  fe  iniic  crc  in 

illum. 

h     Me  autem  nonfemper.  Beda.Corporali  prefcntia,  &  Familia- 
ritatc  coniuncTum  ficut  nunc,  vnde  Apoftolus . Etfi noueri-    - 
musChr.flumfecundum  carnemfednunciamnonouimus  J"    r'] 
Spiritualiter  autem  fempcr  cft  nobifcum;vnde.£c«  ego  vobif. 
tum  fum  pfqut  ad  confummationcm  feculi  o.di. 

Hieronymus.Itaintclligendum  cft,Mcautemnon  femp 
habecis  in  corporali  pra:fcncia,vt  prius  ia  conuiAu  &  familia 
ritate.Vnde  &  per  Apoftolum,Si  nouerimus  Chriftum  fecu 
dum  carncm,fed  nunc  iam  non  nouimus. 

i    iiuod  hahuit.C^xod  putatis  pcrdicionem  cffe  vngucnci  otB  *'c*T'i- 
cium  fcpultura:  eft  .  Nec  mirum  fi  mihi  dedic  odorem  fidci 
bonum,cum  ego  pro  ca  fufurus  fum  fanguinem  meum. 

*  TheophylacTus.Pramenir  enim  quati  a  Deo  dudta  vnge» 
recorpus  meum  m  fignum  fepukurse  fucura:  in  quoprodico 
rem  cofundicac  ii  ei  dicac .  Qua  confcientia muli^rem  con- 
fundis,qua:infepulcuramcorpusmcu  vngic  ,  tcipfiim  vero 
non  confundis,qui  mein  morcemcradis?Prophetifat  autem 
dnscofequeterduas  prophetias.f.quodEuangcliumeius  prg 
dicabitur  in  uniucrfomundo,&c},opnsmulicris  laudabitur. 
K  sAmen  dico  -pobis.  Bcda.  Nota  in  Chnfto  notitiam  futuco- 
rum  .paffuros  poft  paucos  dics:pra;fciceuangelium  fuum  toto 
orbeprardicandum. 

Bed.Nocandum,qa*  ficuc  Maria  coto  orbc  quo  eff  ecclefiadi- 
fufagloriammeruicdepioobfcquio  ,  quod  domino  deuo 
tecxhibuic  :  fic,&Iudasqui  eidccraxit,perfidixnotalonge 
4&  latequc      F 


.j.c. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 


f".o,defcribitur Chrifli deftderium adnoflram  redcmptionem  ,  ibi. 
E'cniuntinpredium.  Tertiaparsprincipalishuius capituli ,qu* 
WJ«,ii?i.  Et adhuc  co  loquentc .  Diuiditur  in  tres,quia primo  de 
fc'itur  lud&fraudulentiaJecundo,Chrifli patientia  ,  ibi .  V  nus  au- 
tti  decircunftantibus.rf«/'o,rf//"c;p«/oi«m  ignauiajbifYunc  di 
fciuli  relicto  co  k\«czur\t.Q^aTtaparsp~incipalistqu&  incipitjhi 
Sinmi  vero  faccrdotcs.Di«i(ijrKr  in  qttatuor,quiaprimofcrtbicur 
«tifjtioChriiiiperfalfos  te/les,fecundo  ,  eiits  condcmnatiu  prr  iniu- 
J»  »Hdir«,i&;.Exurgens  autcm  fummus  facerdos.remo,co«</? 
"'fituperatiopcrmalignosfatclUtcs  ,  ibi.  Ecccpcruntquidam 
Ccuere  cum.Quarto,negatio  Tetri  per  tres  viccs,ibi  .Et  cum  ef- 
fct 


fct  Pctrus  Sententia  autem  huius  totius  capituli  patet  ex  ditlis  M*t. 
z6.a.t>bi  ifla  funt  cxpoftta  eodem  ordine  qun  hic  ponuntur  &■  fub eifi^ 
■perbispromagna  parte&  reflant  panca  exponenda  qu&  difcnrrentur, 
Jn  prima  parteprincipali  dicitur. Erat  aute  pafcha,&  azyma  poft 
biduum.Solemnitas  autem  pafchalis ludxorum  cclcbtai  quinta  deci 
ma  dieprimi menfis ,  vt  habetur Leui.2$.  Hxcfolcmnitas  incipiebat a 
vefpere  quarti-dccimx  diei  quando  immolahatur  agnus ,  ejr  tunc  vcfce 
bantur  a%ymis  vfque  adfeptimum  diem. 

I  Alabaftrum  vnguen.Z)(i£«/7t  aliqni ,  quod  nardus  efl  hcrhafa- 
ciensfpicas  in  cacuminc,  de  quibus  extrahitur  liquor  cptimtisjicuta- 
qua  rofacea  de  rofis,&  talis  liquor  vocatur  hic  vnguentum .  Jlii)  di- 
cunt  quod  cflfmtex  vcl  arbo  r  paruula ,  &  iudefluit  vel  extrahitnr 
liquor  modo  prtcdiclo.In  fccunda  parte  principali  duitur. 


Et 


MORALITER. 

\Trant autem  quidam  indigne  ferentes  intra  Jemit .  Iftisfunr 
kilcs  illi  ,   qui  grauius  portant  expcnfas  decem  iolido- 

rum 


r um  pro  Chriflo,quam  quinquaginta  vcl  centum  pro  mudo 

idco  fequicur. 

t  '  Sittite  Ulam.Eius  approbando  operationcm. 

Et 


7 


Gloford&NicolaidcLyra.         62c 


<.*«-4b 


'^l.uequcinfamnrur.Scddominushomim  pi.il.iudi:  rcmunc- 
A  rac.tucu:  J.mpii  contumctias  rac  ct, 
a    rnus ^i/w.Hicron.Vnusrum.  mento,nomiric noq 

numinccorporc  non  animo.vndc  fponfus  ad  fpon&^»«r« 

i       Jri  c»r  w-mw Kor  mc-j m  vno otulorhM  hio.ua  ,  cr  *«  »/jo crwe  foWi 
hn.Oculus  .  &:crinis 


Mu  n.b- 

J.IIC  )O.C. 


icft&  virtqs 
quoniam  ludx  cum 
fcius  f*mi- cxtciis  d;i'tur  :  /-'o- 
oiaunic^,       £a  l/j|;jw  ,//  «o^  n^- 

fieiiumreziu  Dci 

Hcii  loW  pytaiatcm 

toL&C 

b     jb:itad.  lUeabiit 


T  .l.it.a. 


a    Rc1r.;.Dm»uimcfluCtngiicau»ulu:otpj?Jrnr.'''-rr«-''""''!:i:1';        .  + 

*  narrabitur  in  memoruln  t  e  s  Scajriqus  vnus 

a     fcionuiuim 

poluii  ■  _i_  1 

b  deduodecimabiit  .moafasfl  .rodcrcteum 

e  .     v  Kaiaumi. 

illis. oui audicntes gaujfi funt  ,  & prtfmilcrUM ci  pccumam 


J.l'«"5i-J 


'^-*"w""i.  ,,..  la&iitu.,* 

gdpmcitycs  :  &  pofi,    d  fcdaturos,  Etquacrcbatcjupmodoillumopponuctraderct.      ; 

qu\m  tximt  ,  r»«r«*    c  £  a  j!C  n7Vmorum  cjmn  Jo pafcha  immolabantvoicut  « 

iueuusaihaiM.H\C  1  a     ,    ^vt^nWorMwiDtliiiiglfioig.  rO-o4»CC}_ 

nox    h< ifti I '■  indicat  difcipuli  i  Quo  uis  camus,& paremus  tioi  comc  dcrc  pat- 

fdcimam.ynuquod     ftiuuupu..     v^....^,.,,.;,,.-        l  .   . 

S         cha^Er/mitritduoscxdifcipulisfuis ,  &dictteis:Itcincim-  t 

g  a     IYmuiuut  populut.        b     L%irtTitcuc.  _ 

tatem,  &occurrctvobis  hdmo  t  lagcV.am  aqux  bamians.  t 
*]  Scquimini  cum,  &quocumquc  inuoicnt^dicue  domino  do 

piut  uni.  r  | 

musquiamagt-terdicit:  Vbieit  refeCtio  mea  ,-vbipaicha  3 
cum  difcipulis  meis  manducem  ?   Et  ipfe  vobis  demonftra  •  l- 


kbitccnaculimigrandcltratum  *,  ^ilhcparatcnobis  •  Et 


Joan.-y.a.. 


VCom.c 


Ijc.iu 


liniilciungitur  .  Ma- 
ria  currit  ad  apofto- 
los  ,  vtdiei  diei  eru- 
clec  vcrlnnn  ,  Iudas 
adl  udxos  ,  ytriox 
no&i  ir.di.e:  fcicn- 
tiarri. 

C  rtproderet  rum  il- 
lit  .  *  THEOPHI- 
1  ACTVS.Vcannu- 

B  ciarcc   Illis    quando 
folus  cxiftcrcc.Tiinc 

Bant  autem  in  ctim  irvuercquindodocebir,propter  rnvbavn 
d  Et^uxnbat  <juomodoiUum,&c.  Hi.-V.>nvm.  PPomiCCU  fe  c:a- 
derc.vr  m.vj;ifter  eiiM ance  dicebar :  Tibi  dabu  banc  potc.ta- 
rc-m  vniucrfam. 

Bcda.MuIcihodic  fcclus  Iudarcxhorrenc  ncccmicn  canfflKj 
Cu  eiiim  pro  mueribus  falfuni  concra  qucmlibcc  cclhmon .u 
dicunc,quia  vcccacempro  pJcUniaftegaot,Dcu  propccunii 
vcndunc:Quidicit£eo/«m>..j,"«'i»«aj  &  ww.Cum  locictaccm 
fraternitatis  aliqui  difcordia  c6maculant,Deum  prqdurw,  $a 
Deus  charitas  cit  Ec  quod  pcius  cfi.non  infirmicatc,n6  igno 
rancia,fcdficutIudasquxrutopportunicaccm,vtamotisarbi 
tns  mendacio  vcricacem  crimmc  mucenc  vircuccin . 
e  E:  ptimadte  <r%ymorur».Bcda.  Qu.irradccima  luna ,  quando 
abie£tofcrmcncoagnus  occidcbaturad  vciperum.Quod  cx- 
poncs  Apoflolus  aic.Ec  cniin.P<i/t/ja  noflrum  immohnis  efl Cbri- 
/toj.Quamuisenimfequenndie  quindecimalunaiiccrucifl- 
>us ,  hacramcn  node qua  agnus  immolabatur ,  &;  difcipulis 
iuis corpus  fmguinemque  ftiuin  dedic  &:  a  Ei  Jxis  tenrus  &:  H 
gacusipiius  immolati6is,defl,fiix  paiflonis  exordifi  lacuiir 
liidorus.Cum  amariiudmecomcdicur  azyma ,  qux  cft  re- 
dcmpcio  noflra.  Amaritudo  enim  eft  pafiio  dormuk 
f  £>uoviieamus ,& pa)xmustibi,v;.mp.  *  Viiftor  Antioche- 
uus.Hinc  manifeftum  fic  Chriftum  dominum  nullum  pmpri 
um  domicilium,auc diuciforium  babuiilc .  Idem  dc  illius di- 
fcipuliscicra  cemeriracem  dici  quoque  poceft,vcqui  iam  dti- 
damanccabomnibus  feabdicaiEnc.  Nam  fi  quam  habuif- 
fcnt,ad  illam  vcique  leruatof crri iriwcafleDt. 
5  IwinciH/ra.Bcda.Indiciumc*ftprefcicri.xdiuiiiitatis,qiiod 
^Ccumdifcipulisfuis  loqucnsquodalibiiic  nouic  .    Pulchre 

C  aucemparacuris  Pafch.ihorno  iagenam  velamphoVarft  (  fc- 
cundum  almm  cuangcliftan^.iqux  baiulans  occurric,vc  ofte 
darurhuius  Paich?  myfterium  prq  ablucionc  mundieffeccle 
bradii.  Aqua  enim  lauachrum  gratie,Iagena  fragilitaterh  co- 
rum  dcfigiiac.per  quos  hc;c  gratia  mndoerac  mmiftranda.vn 
dc,l»abemus  thciauru  lftum  m  valis  fkfilibus .  l-aranc  Pafcha 

»  difcipuli 


difcipnb/'b  aqux  infertur  1 1  •  •"  a  ,  vt  ad:-lTc  t< 

,  |  icusdelim:: 

bus  cruoraufcratiir  ,  &adtbllcnda  mundi  cnm:nau 
sbflptrtmaconfecfctur. 

Hi  ro.i.Cimcas  ctt  ccckiiaquxmuro  Fidci  c;:igicur,hom  i 

occuvrcniprin 
populus  cft,  acnphfl 
vaaquxicxhcc 
h     Homo 
13  E  D  A.Coiifultc, 
ap.-.xbaiuli,  & 
nidomus  tacica  fu: 
vocabula  :  vt 
bns    vcrum  pifcl 
cclebrarc  vokntibt 
ideft  ,   facramcnr 
Chvifii  imbui;  cui 
quc  fux  mci 
ipitio  fufciperc/juJ 
icnribiicl.i.ukasd.! 
J.i  lignecur. 

*  '  V  1  C  T  0 
ANTIO 
M  crit  ilios  . 
ii-in  tuoi  1 

liiini  pct  li! 
po  uiiTe 
qui  foio    v: 
fpiris  htiiiis  . 

mouci\ 

1  ifi?m 
non  potuiffclrDeindc  VttQ  q  uia  vt  M.ircus  &  ! 
ignorab?.nr,qua(i  ccrrym  icinerisducem  ,  dedic  d^H 
Ncocc-r  autcm  Euagthftarum,Chriitum,  cccu  pafc 
dixiilc,ijr:b':r;vct-ri./'/"'  cfidmoforium.  vclcanattc 
atm d:ji';pnUi  n:ch mioiduccv.': 

*Th<ophvladus.L",gcnam  aquxporcatqui  bapcifafus  c 
Dni  aurcm  bapciimabaiulacvciiic  adrcquicm  ieci 
tionem  vjucns.cS:  iicuc  \n  domo  rcquic  ponitur . 

««'/li.Hicrony.  Qni  ducic  in  altum  vbi  rcfectio  Chr: 
Vndo  Kaab  cxploraconbus  mandac ,  vc non  pcr  ima,fedj 
cxcclfuvent. 

K  Ceenacnlum  £)•/•». Hierony-Ecclcfia  magnn,quxnarrac  1 
mendomini  ftraca  vartecate  virtuctim,  bc  linguarum  ,  vn. 
Circumamidavariecatevictucu ,  inquaparaturdoniinof 
ca .  Dominus  domus  Perrns  apofloluscuidcminus  doni 
fuam  credi  Jit.vc  fic  vna  fidcs  fub  vno  pafiove. 

Bcda  Genaculum  lcx  fpintualis  ,  qux  dcanguft/is  liren 
grcdiens  m  iublimi  loco  rccipic  faluacorcm .  Nam  1 1 
occidcnrcrn  liccram  fcruauerit,  qu:  m  agno  non  aliuJ  qua 
cus  lncellcxcric  in  imo  pafcha  ficic ,  quia  maieflacem  fpiri 
nocomprchendic  in  vcrbis  Dci.-qui  auccm  baiulu  .1 
grane  prcconem  in  domum  ecclciie  fueric fecucti ;, 
tum  fciencic  illuftrantcm  fupcrficicm  lirctctvakcndcndc' 
alco  memisfohoparacrcrectioncni  Chnfio,  quiact 
icc  facramcca  &:c.legisdccreta  eius  eilc  facrauiccaci 

*  Thcopbyla  tus  Domir.us  domus  inrcllectus  eft  qui  c| 
dir  cqnaculum*gra"ndc ,  id  cft,  altitudincm  incelligentiaru 
quodctfi  altunVfir.crrmenmhiih.ibc-  vanx  g! 
r,is,fcdftcrnicuvcv  plantim  fichunulicacc.lbi  auci  m,idcft 
cali  metc  p  ifcha  Chrifto  paracur,a  Pccro  fcihccr.&  loannx 
eftaba5honeeV.'comcmp!.ic;one.JV'!a.  Coniulteautcmf 
baiuli  aqu?,ftuc  domus  riornini  funt  pvcrermifta  vocabul 
ommbus  vcrum  paicha  celebrarc  voli  nnbus  !i  -c  cftCl 
ftifaciamenris  imbui,eumquc  memishofpicio  iufcipeici 

ini-,f<      >IH  f    1    ,       .    ,ll».-.,.    /1.1.1    ,1    1     ifl.rit    ».«■!    f 


lcncibuSjtaculcas  danda  flgnctur. 


S' 


NICOLAVS    DELVIIA. 
i     Ec  priuu, S^c. De ijla  die cfl  cvtrotter/ia  i.nc,  Grxcos  & Latinos 
qu*pieiHUStt,a3ita  cll  Mn.zC.Ioan.i  3. 

Z     Ojcuitc:  uobis,&:c.  IJlud  jignumdedit  eit  adinucnicudum  /0« 
fiimpto  iunu  .  Li  ertasitur  ywd  dominut  ilUu  damui  cjjct  d'i'cipulut 

Cbrijli 

MORAHTE  R, 
•f     tEt/«Jajfc/>(ir/(wiii,v-,;/..Ucc!u..\Lii!rihi)diefcelusIuHc.fcil'i- 
cer,quod  domiimrn  jc  n  ,-illrum  deumqae  fuum  pccuniavcft- 
ii;.lciir,vclut  imfnane  ac  neranum  .lbliarrcnt .  Ncc  t  nnen  c.mcnt 
iiam  tum  pro  muucnbus  chantatis  ac  vcruau:»  vita  lpcrnUcDcu 

c^ui 


Chrifli  occuhus. 

3  V  bi  cft  .  Idiflyignus  Tafcalis^  cjni.i  dotnlntis  illlns  dom 
lurap  ouidic  de  locojcd ciiamdc agno. 

4  VobisdeJ'/ illo c&uculoTafiba  comedcrunt  ,  &',ai!k  f* 
rcfuricft.ontm  iatucrttut  aijii'tuli  pxjtirmctumludAortm 


Utn.  pi^-jiaranC  autem  m 
rucu! 


29 


M 


arci 


4-tirefptre au.Wcron.  Vefperadiei  vcfperam  indicat  mun- 
A  dj^irca  vndecimam  namquehoram  veniuncnouiflimi,qui 

pini  dcnarmm  tccipiunc  virx  gcerna: ,  quia  anre  crucem  A- 

Biiameracininfernn,&  poft  crucem  lacro  in  paradifo. 

b  Jmen  di.Sicut  de  paffione  predixerar,ica  dc  prodicore  pvq 

d-tdans  locumpoe 


Cap.    XIIII 


6jo 


ijvccum  incel- 
jjjflct  cogicaciones 
fu  prxfcni  a  Deo 
Biterec  cum  fafti 
|    Non  camen  ex 

e  delignar,  ne 
Bj-tc  redargurus 
]ii  udecior  fiacMic- 
Bcrimen  innume- 
I  ,  vcconfcius  pce- 

im  ;;gu. 
ex  vo.  Dum 
arsxuicur  ve 


pons  fponte  fua  &  procuracione  vcnit,vnie.T>ot:flatcm  babeo  D 
poncndi  ani.mr.vn, &c.?cim  quam  frangerec  bcnedixc,  quia  na-  Ioan.io 
tiiram  huminam  quapaffjrusalTunipvjc.v  racu  picfe,&fpt- 
ricufamtograciadiuinaj  vircucis  impleuic.  B--nedixiCpancm 
&  ft  egic,quia  hominem  afnimptum  ica  morci  fubcf  dic ,  uc  ei 

diuiua?  immdrcaTira- 


abieruncdilcipulieius,  Scvcncruntin  ciuitarem 


,  ckinucnc 

Fine  mundi 


C 

d 

e 
f 


runtficutdixeratillis,  &paraueruntpafcha.  Vcfpercaurcm 
fadovenit  cumduodecirn  ,  &difcumbentib.cis,  &  man- 
b  ducantibusaiclefus.  t  Amcn  dicovobis,  quiavnusex  vobis 
tradctmccjuimanducatmccum.Atillicoeperuntcontrifta- 
ri,&diccreiigillatim.Nunquidcgo?t  Quiaitiilis  .  Vnus  cx 
duodecim,  quiintingir  manummecumincatino  ,  Etfiiius 
quidemhominis  vadit  (icutfcriptumcftdeeo  .   Varaurem 

i     Hieron.MuItibonumutIud«faciuncr  fed  nihileisproficit.        b    Simpliciterdiftum 

comprobacur    h  hdmini  illi  per  quem  filius  hominis  tradetur .  Bonu m  erat ei 

a    La:ens  nmeiuo  utero,  mcliu.  eft  non  effe  quam  ad  tormrnt.  efle.         Alias  luiflct.    - 

.  finatusnoneaiTerhomoilic,+  EtmanducatibusiIlis,acccpitIe 
^  fuspane&bencdiccnsfregit&  dcditcis.&airSumite  *;hpc 

a     Hleron.GryianonmeretisfaluaufumusaDeo. 

i   bcne  ih-    1  cftcorpusmeu.Etacceptocalicegratiasagcsdeditcis.Ecbi 

nfona  VOCe     m  Nonu51cris.de  quo  H;.c  bnguw  teiVimcnt;  e».        QtMdumwKUuit  aJuos  Deus 

bcrunt  cx  ilio  oes. Et  ait  illis .  Hic  eft  fanguis  mcus  noui  tefta- 


jcnplctur.  Qi 

ba  pa.me.ma.  luper 

lup.  Omnes  can- 
Htur  vt  fi.it  ilarmo 

in  cuhara  .  Om 
i),  nerui 
fpifl  ccn 

rc  ondenc.  T^unquid 
amdominci  Vnus 

iiffus,&:pcccunic 
31  tfeaiiectus  diXK.^ynquid  rgnfum  ]{abbi. 
d  foBrr//?4ri.Sciucvndccimquia  nilfll  malicontradominu 
cc  taueranr,fed  plus  crcdunc  magifiro  quam  (ibi  &:  timetes 
fr  ilitate  fuam  trifres de  peccaco  fuo  interrogant,cuius  no 

banc  confcicntiam. 
•  'uHs  cx  f/«o«/ec/»M.Hieronymus .  Scparac  feorfum  ouem  lu- 
jncupic.Ouis  qwe  de  ouiiiegredicur,  lupi  patetrnorfibus. 

>jtiihtin.  Bcda  Mira  dominipaticncia  •  Prius  dixic ,  vnus 
txobis  tradct  me,pcricueracproditor  in  malo.Apcrtiusar- 
gH,&  tamennon  propriedclignatur.  Iudasaliiscocnfracis 
lS:  anum  rccrahencibus  a  cibis.remeritacc  cV:  impudcntia 
qUdominum  cradic ,  cciam  manum  cum  magiflroin  cacino 
|jtt,vt  audacia  bonam  confcienciam  mencirctur. 
tktfilius  quiJem  bominisvadit.  *  Vicior Antiochenus.His. 
ve  is  roortem  fuam  cranficioni  ,  auc  difcefluicuipiam  fimi 
■•oflendic,quam  verx  moru.dixerat  idcm  ancead  Iude- 
■uoque.^ddo  ad  cum,(/ui  mific  mc .  Sigmficatpcr  candcm 
H*m  quoqucfponce  ad  rr  01  rcm  abire. 

("XiiM.ljcda.  Infempiccrnum  vxhominitlliqui  admcn- 
Bdomini  indigne  acccdic. lilc cnun  in  cxemplum  Iuda: fi- 
iu  hpminis  cradic  non  Iuda;isquidem  peccacoribus,fedca- 
■  peccaconbus  mebris,fcilicc-c,fuis,qui  accipcrc  dominici 
■loris  facramentum  tcmeraneprarium.it. Illc  dommu  ven 
Altii  ciustimore&nmorcncgicdcocerFenaproillo,  &  ca- 
<iti,imo  &:  cnminofa  diligcre  &  curarc  non  metuic. 
ij  «awrew.Beda.Ncc  primo  ncc  fecundo  correftus  pcrnitac 
feoatientia  domini  nucrit  impudentiam  fuam ,  &  thefauri- 
JaiDi  iram.Pcenapredicicur,vtquipudore  non  vincitur,  ti 
aitecorrigatiir. 

i   /(«(/«Cijnr.Beda.Finito  vetert  pafcha  qct  in  commcmora- 

licclibcrationispopuli  Dciab  Acgypcoagcbat',  cranficad 

ioj,quod  in  fua:  rcdcpcionis  memoria  ecclcfia  frcquecare 

fpbat,vc  fciliccr.pro  carncagni  acfanguine,fui  corpons,ac 

■ii  uinisfacramenrii  fubfiicucrct,&  fc  effemonftrarer.o/yw 

<ninus  &  non  paniubit  cu,tu  cs  (accrdos  in  *tcrnu,&c.¥r:an- 

g:i?fepancm,quemdifcipulisporrigic ,  quiafratiiofuicor- 

_  poris 


tis    veraciccr    iijclle 

pocenciam     demon- 

flrarcc,  idcoquc  vcJo 
f    ciusa  morcercfjfci- 

candum. 
*    V  I  C  T  O  II 

ANTIOCHENVS  . 

Infinuachic  ,  Iudam  t  &a!iusnun 

camctfi     diuinorum  Sulcl  <-'g0« 

myflcriotum  partici- 
r     pemcrTeftumfuifem 

per  fimijem  maolif- 

fe,hoccfltrcmer?d.c 

illiusmcnfE  ciborc-  \mt.16c. 

fcctum,nihilprorfi's  Lnczz.b. 
f    mutatf7,autemenda-  I-Gof"-e.    > 

tum  cffcrvcrum  m  *  eomcdlc 

.fuahcquitia,  &ana- 

ritia  obftmate  vfque 

perfliricffe  .  Ipanhes 
t     pofl  acccpra  bucella 

Sachnnjniinillumm 

troiffefcnbit.  Echoc 


,r.  eade  caufa  noncon- 

tigicquodSuhanasacccprum  Chnfli  corpuspro  mhilo  du-  5 
cerecauccScemnercc,  fed  quod  Deusimpudccemproditoris 
aufim  impunem  abire  non  vcIlqc.Dominusaucem,licecom 
mum  confljioru  Iudxgnarus  eifcc ,  atcamcn  a  facramenrifui 
acceflu  illup  non  prohibnic.Cur  ica^ nempe  vc hmc difcac,ni 'ciem. /ib  < 
hil  eorum  pr*termififlc,qua:eu  ad  fairun  mcncem  reducerc  c-1?-  Contt 
quoquomodopoceranc  SuhcCameh,  qui  ludaantepofcitu  A?oft-al» 
Euchariftisfacramentuni  exiiffeexiflimenc .  Sancloanncs  nonnulh' 
qiuddim  eiufmodi  fubindicaremderur.Diounthi  ncquaqua 
dccuiffcuccorporis  Chrifli  miniflcr  fihu.ii  is  comuibnis  fym 
bolum  accipcrer.adduncfidcm,  Chnfium  cquanimiccr  cole- 
ralfchcc  uero  tacum  piaculum  neuciqua  permiccere  uoluilfe 
k,     ^rcc.Hiero.Figurans  corpus  fuu  iii  pane  quod  efl  ecclc  r 
fia  prxfens  qu.c  accipitur  m  fide,bcncdiciciir  in  numero.fran  Exod,I1,d- 
girur  in  paffiombus.datur  cxcplis,fumicur  dodnnis.Formas 
fanguine  fuu  in calice uino  Sc  aqu  1  mixcii ,  uc alio pur^emur  a 
culpis,alio redimamur  a peliis.SanguIc  i;aquc  agry  domus  fer  Myftice 
uacur  a  percuffionibus  angcli.  Ec  aqua  mans  rubri  omn^nn- 
cur  tnimici,qug  func  myftena  eccjcfia;  Chrifti.  ° 

Beda.Panisqui  confirmaccorhominisrefemtradcorpus  AP0C-I7-d> 
uinum  quod  fanguinem  operacucad  fanguinem.  Sedquia 
nos  in  Chriflo,&  Chriflu  in  nobts  mancreoporcet,uinum  a- 
qua  mifcecur,quia  teftc  loanne,  Amjac  popuh  funrmcquca- 
quam  folam  uinum  folum,ficuc  nec  fohun  grahumi  fincaqug 
confe£lioncinpanemcuiquam  hcecofkTic,  ncuidcatura 
membris  capuc  feccrnerc ,  uel  Chriftum  fine  noftra5  rcdem- 
ptionis  amore  pati  pocuifle.uel  nos  iinc  illius  p.tfiionefjluari 
*  ViciorAnciochenus  .  Quoddominus  poccflafcm  cele- 
brandi ,  &  conficiendi  noui  ccflamenci  myflcria  Apoflolis 
per  ha:ccontulerir,hocnemo,opinor,in  dubium  uocac. 
1  Gratias.  Gratiascgit&bcnedixitiam  proximuspaifioni, 
qui  penam  aHchac  lniquitatisfufcipicqui  nihil  dignum  pafiio 
nc  cgic, ut  oflendat  quam  cqnanimiter  unufquifque  propria; 
culpa:  fllagella  fuftincre  dcbeac 

m  B/tc.H;cron.Ebrctas fehx,fhlutaris facieras qu^ quanto co 
piofius  fumitur  tato  fobnccacc  mccibus  dignacur  donai c .  Ev  F 


NICOLAVS     D  E     LYRA. 

M< fpiritumfanftum  recepcrunt   in  die  Tentvcojhs 

En.a. 


4&  ludas 


,  ytbajtetur 
I  Qin 


l  C^u ;  1  ncin . trnti.  Vas  ejt  /uiUe  ad  refngeraudum  vinuxiy  &  itt  illa 
tr.u  tus  Utlnrarum  agreftium ,  cum ,  quo  carrtes  agni  debtbant  come- 
di,pi  iiicitur.Exodi.il. 

Abba 


MOKALlTER. 

"a)lo,idcfT,ui  homine  per  oracionc  111  Deum  cieuato  Gran 
Ji  Jngituduic  longamimtaciSjlaco  latitudme  Chancatis,ftra 
^anetaccuircutis. 

."efp.  Per  hoc  autem  quod  Chrifiusin  menfadenuncia- 
u'uumproditoremdefignauic  quod  mulciptodicoricucnt 
u  admenfamfuam. 

Jieronymus.D:c  facrdos,  dic  clcricc,quomo  eiufdem 
sdcofcularis  ul.u  utr^inis,quib.dcofcolaius  cs  filia  mere 


UlCiS, 


tncis.oluda  oiculo  filiuin  homims  rradis? 
t  Ei  mu.  Pcr  Icfum  qui  falus  lntcrprctatur  incelligitf  bonus 
prelacus  Chnui  uican us,&  de  fuaiubditotuque fuoru  faluce 
follicitus.hicaccipicpanccudifgcnccrfludecfacrafcripcura 
&  bcncdicicqii  DcoactribuiceiusincelligeiHi5,franeiauic 
&  dnc  deuocc  predicando,ccotra  dc  ignorante  dicicur  Thrc. 
4.a.paruu4i  pccieaincpancm.&nonfuicqui  fran. 
t  Et «c.Pct  qiiepcrfequutiodefignaturin  fcnptura,hicca 
lixjfiimic'  paticcer  colcrado  &  datfaliis  ad  fimik  cxhortado. 

Et 


fy 


Glof.ord.&NicelaicleLyra.        ^32 


habcbat. 

Hict  onvmus.  In  moce  O!  iueti  tenetur  Iefus,&  indc  afce« 
dit  ad  cclos.vt  fciamus  quia  vnde  afcendimus  ad  celos  \ 
vigilainus ,  & oramus  & ligamurncc  rcpugnamus in  tc-ra. 
c    Om««/cd«^.Bcda.Pra:dicitquidpafliui  fint,vtcutn  p.if- 

fifuerint  nondclpe 

Hinon.  Ito  multis  ef  unditut  (ed  non  omnes  emundat. 

od 


fudas  bibit/cd  non  faturatur.nerfiumcxtinguit  ignisxtcr 
A  ni,quiaqunndi2;iie  Uur.it  myikriaCliiifli,h!cma'ulainlu 
naoftcnditur  qi:a;  nunqua  dclctur.Lunacci  lciixcompara 
tur  mcrito.qux  a  fe  non  habct  fpbndorcm  fcd  a  fole  ccrtis 
;ts  fufcipir  lumcn,  id  tft,a  Chrifto  qui  pcrmancc  ln  xtcr 
mim,  S  uitcmmqui 
dim  inccclclia  qiuis 

fccrificiun.  nblhim    a  mcnti ,  quiprornultiseftundctur.  t  Amcn  dicovobiscp 
croundat,  fcd  infi-  £  iamnonbibamdeeenimine  vitis  vfque  in  diem  illum  cum 

pieOS  COgitatlO  pCt1-  1     Hitron.Laudabunt  Deum  qui  tetjuuunt  eum.El  adoiaueiunt  cum  Sc 

A  \r  r  id  t'll9n  \S>  •   OUi  manducaueiunt  oimies  pingucl  teirx. 

Ifartk^    fc  crudclitatiscirnp   <  illud  bibam  nouum  in  rcgno  Dci .   Et  hymno*  dieto  cxierunt 

mifcucrunt.  Sanguis   t  jn  montcrn  oliuarum .   Et  ait  cis  Iefus :  Omncs  fcandalizabi- 

.»**Ub.S  pr°o  nludsct-    J  mini in  mcin nocacifta ;  quiafcriptumcft:  t  Pcrcutiam  pa- 

l.'H.    r  1     Anoftoli.         b     Hieion.Fioir.ittiturrefurreftio.nedefrcifnt. 

P/" 


Ajioftoli.         b 

ftorem  ,  &  difpcrgcntur  oues .  Sed  poftquam  refurrcxero , 
fa  prarccdam  vos  in  Galilcam ,  Petrus  autem  ait  illi :  t  Et fi  om-  3 

«    Nonefttemeriijsn-c  mciidacium,  Ced  tidci  aidcn»  affectus.      b     Peirus  cx  aidoie'iidci  pioinittebat, 
le.l  Cluillu.  .t  IVus  futura urrnourrai. 

n^sfcaneializatifuerint,  febdnonego.  Et  ait  illi  Icfus :  t  Amcn  4 
i  dico  tibi ,  qui3 ,  tu  hodic  in  hac  noclc  prius  quam  bis  gallus 
voccm  dederit,  ter  me  cs  ncgaturus  .  At  ille  amplius  lo- 
qucbatur:  Et  li  oportucrit  me  llmul  commori  t  tibi,  non 
tenegabo.  Similitcrautem  &  omnesdicebant.  Etvcniunt 


funditur,non  omncs 
cmundat. 

a«  /jm«o»/-i.Hiero. 
Hic  muratfacrificiu 
fcd  non  mutat  tcm- 
pus.vt  nos  nunquam 
ccena  Icfuantcquar 
camdccimam  Juna 
faciamus.  Qim  facit 
inquaitadccima  rc- 
furrcttionem,  invn- 
decima  cocnam  do- 
minifacit.quodnun 
B  quam  inucntum  eft  ncc  in  no.  ncc  in  ve.Tcft. 
Xfj.j.h.  b     Vitis.  Bcda.Vitis  vcl  vinca  domini  fvnagoga,vndc :  Ifa. 

Vinea  domini  Sabbaoth  domus  Ifracl cfi .  De  hac  dominus  multo 
tcmpore  bibitrquamuis  plunbus  ramis  i n  amaritudinc  con- 
uerfis,pijs  tn  quorumdamcogitationibus  fummifque  vircu 
tibus  dcleclabacur .  Sed  poft  paflioncm  dfii  figuralia,  m  fpi- 
ritualcmfenfumtranflaiafunt.Iturusergoadpaffioncmaic 
lamnon  bibamdc  gcnimine  vitis  vfque  in  dietn  cumil. 
bi.vo.in.re.Dei.  Quodcft,non  vlcracarnohbuscercmonijs 
fynagogx  dclofcabor,in  quibus  crat  &  pafchalis  agni  facra- 
tncntum  quod  precipuum  cfi.  Adcnc  tcpus  cu  in  regoo  t)ei 

{jofitus  immortali  gloria  fublimatus,  de  falute  ciufdc popu- 
1  baptifmo  rcgenerati  nouo  vobifciun  gaudio  perfundar. 
*  Vi&or  Antiochcnus.  Patris  rcgnum  fuam  rcfurrecho- 
ncmappellat,pcr  hanc  enim  &  ipfi  rcgnum  obuenit.Etcx- 
terishominibus  eiufdcm  rcgni  focietas  obtigic.Illud  igitur. 
Nonbibamamododchocgcnimine  vicisvfq;.  ad  diem  ll- 
lum',  &c.  vtrumque denotabat ,  nempe  mortis  &  paffionis 
Chrifii  vicinitatcm,&ccrtam  nihilominus  eiufdcm  cx  mor 
tuis  refurrcftionem,  &  circa  pafcalis  tempus  myflcria  per- 
ficiebac,quo  omni  ex  parte  coftarct  vctcns  legis  author  cx- 
ticiffe,  &  illa  qua;  lftic  obtincbanc,ca  adumbraffe  qux  perti- 
ncntad  nouam. 

c  Ethymnoditlo.  *  Vi&or  Antiochenus.  Antepaffionem 
laudat  gratefque  Deo  dcpromir  pcr  hoc  oftendcns,fe  vltro 
libcnterque  pati.Tum  nos  quoquc  exemplo hoc admonens 
vt  aduetfa  figna  q  nonnunqua  fefe  offcrant ,  grato  patienti- 
que  alo  petfcramus.Ciboquefumpto  dc  perccpto  munere, 
Dco  largitori  debitam  gratiatum  atStionem  perfoluamus. 
Io»n.  i>.  Beda.  Potcft  intelligi  hymnus  qucra  (ecundum  Ioan.pa- 

tri  gratias  agens  dccantabat :  in  quo  &c  pro  fc  &£  pro  fuis  di- 
fcipulis,  &prohisqui  perverbumeorunicrcditurieranr, 
clcuatis  lurfum  oculis  precabatur:  Et  pulchrc  difcipulos  fa- 
cramcnto  fui  corpons  &  fangumis  imbucos,&:hymno  didto 
patticommendatos,  cducit  in  montemoliuarum  ,vtdo- 
C  ccret ncspcr acccptioncm  iaciamctorum,  &  per opem  in- 
terccffionis  fiue  ad  altiora  virtutum  dona,  &  charifmata  ian 
di  fpiritus  quibus  in  corde  perungamur,dcbere  cofccdcre. 
d  Jn montcm  oliuarum.  ^  Vittor  Antiochcnus.  Cur  in  mon 
tcm  cxijt  ?  Qyo  fpretis  latibulis,  ijs  commudo  loco  fcfc 
cxponit  ,  mamfefiumquc  faciat  ,  qui  ilium  comprclu-ii- 
furi  crant  •  Maturabat  cnim  illum  locum  occuparc,  vbi  antc 
orarc  folitus  erat,  &:  quem  proditor  optimc  compcrtum 

habcbac 


rcnt.fedpccnitcant 
f  jr««o.ifi<r.Qiiiebr; 
iunt,noLiccbri)suc 
&c  qui  fcandalizan 
tur,  nodc*  fcandali 
zantur,  id  cft,mcnB 
obfcuraci. 

Hicrony.  Omnc 
cadunt,  fcdnonon 
nes  iaccnt.Nunqui' 
quia  dormic  nona 
ijciet  vt  rcfu 
Carnalc  cft  ( 
diabolicu  eft  iaccn 
g     "Percutap 
Hicronyin.  I 
paftorem.  Pr 
poftular   pall 
dni.patctrndet.Pc 
cutia  paftorcm.  Pr 
cibus  fanclotii  fili: 


a  natrc  mittitur:i.i 
carnatur  &  percutitur,&  patitur,  difperguntur  oues  pafio 
capco.Refurrecho  promittitur.vt  ipcs  non  cxtinguamr. 


•jc  Thcophylaclus  .  p;.;it  autem  pztcr  percutiam  p4 


quia  ipfum  pcicutid;m:fic. 

*  Victor  Antiochcnus.  Cum  Pctrum,ca?tcrofqueori 
prccari&dicereoportuiffctadiuua  nosdominc,  n 
aucllas,  fibi  fuifque  vinbus  nimium  confifi ,  ea  temcre 
niifercqtixnonpr.Eftitcre.  Siquidem  Dominu^nimia 
lam  quam  pra;  fc  fcrebant  audaciam,  animiq;  fiduci.;: 
fligare  volens,  Petrum  quidem  in  trinam  negationcm 
labi,ca;tcros  vcro  omncs  pcr  fug.im  difpergi  palfus  eff. 
h     Tctmsauicm.  Hieronymus.  Anis  iineptnnis  m  altun 
larc  nititur , fed corpus aggrauac  animam,vt  timore hu 
na:  mortis ,  timor  domini  fuperctur. 

4«  Vicfor  Antiochenus.Hic  tu  modo  perpcnde  quam  d  j 
miflus ,  quamque  modefius.  Apoftolus  Petrus  poftlaj 
cuaferit. Qui cnim ante cafum nihil  non fibi  arrogarc. 
bat.ispoft  lapfum  contraria  ftudiafcdatusnihil  qiiicqual 
fibi.fcd  omnia  Chrifto  dno  tnbuebat.  Ftri  lfaclu.it-\kbxM 
ejuidnosintueamini,rju.ifi  nottraviriute,aut pottjiutc fecerit»Htbm 
ambulare,OHcaur  hic  aut  nobis  fingularc  quodda  documtB 
turn,  nempe  ad  dcpclkndas  grauiorcs  tentationcs,  nu 
promptitudinc  fat  cffe,  fi  ccclcftc  fubficfiu  dciijcncq;  vlia  I 
ruriusfupcrnaturalegratiam  fpiritualelucrum  aifcrrc/id 
m:  promptitudo  fludiofique  hominis  fyncrgia  non  adlir. 
i     Risgallus  uocem.  Beda.Alij  fimplicitcr.-Pnufquam;. 
cantet,ter  me  ncgabis.Marcus:  Trius  quamgailus  bis  uocc 
deritjer  mencgabis. Quod  noncficoncrariu.Tota  cnim  Pci 
ncgatio  ttina  ncgatioefl,  &  incopropofitoanimi  rc»I 
vfquequo  amare  ficuit .  Hec  tota  fi  pofl  primii  galli  cacfi  i 
cipercc:falfumtrcs  dixifle  vidercnturquufixcruntdoi 
dixittc.Triusquamgjllus  cantct,ter  me  ncgabis. Itcm  fi  tot.i 
percgiffct  quam  gallus  cantarc  inciperct ,  fupcrfiuedr 
Marcus  ex  pcrfona  diii:  prius  quam  gallus  bis  voccmded 
rit:ter  mc  es  negaturus.Sed  quia  antc  primum  galli  car. 
incocpta  cft :  attcndcrunt  trcs  non  qn  cam  implcturus 
fcd  qn  futura  .•  qn  cccptura :  quia  ci  :na.  Scilicct ,  ca?pit; 
gallicantum.Potcftetiam  intclligi,  quiaancepriniumj 
cantum  tota  in  animo  eius  fucrit,  quamuis  cnim  vcrbis  ar 
prinuur.  gallicantum  iit  ccrpta ,  &  ancclecundum compi 
ta.-tameninaffectionc&timorcaniiniPctnantepiiimi 
galli  Cantum  totactrpta  cftdicuc  &  illud.Qui  vident  nni, 
rcm  ad  concupifccndum  cam,iam  maxhatus  cft  cam. 

g  Hicro 


Eth 


MORALITER. 
Ethymno.  Pcr  hoc  oftenditur  quod  afccndcns  a  d  vitam  ar- 
ftioremprimodcbct  implorareclcmcnmm  diuinam. 
2.     Et  ait .  Chryfoilomus .  Carnale  cfl  cadcrc,  fcd  diabolicum 
cfiiaccrc. 

3     Tetrus.  Communiter  accidit  quod  illi  qui  alijs  in  virtutc  fc 
prarferunt,  turp.us  a!ijscadunc,idco  fubdttur. 

4    *4men 


4     .yfmen di.&c. Et yc.in pr£. qunddi.Q»odinterprtt3tur  va 

ping;ucdinis,idcofigJiificathumilitatcmgratiofam.Perhoci! 

tur  quod  Chriil us  oraui  t  ibi  humilitcr.fignificatur  quod orai 

humihantis  fc  vcraciter  Doo  eft  acccpta.  Ecclcf.  3  j.capicOra 

bumiliautis  \e  nnbcs  prnetrat ,  &c.  Per  hoc  autem  quod  dif  1' 

dominus  hic  terorp.fTc,docuitnos  orarepcrfcfte^quiapcrfcct 

couhlht  in  tribus,fciIicec;principio,mcc!io,&  fin«. 

(^uemcumqm 


'3.? 


M 


larci 


c 


a 


P 


XIIIL 


^H 


rrnn- 


g.  taierorvir.i^.G  iHuscantac.Petrusnegatter.Gallus 

pirir.is  f.inctuscfr.Cuius  voccm  proplntis, oc\ipo 

ncgatronequa  doaiinun»  negauimus.nof. 

ncillxextei  riti  exhortamurad  amaritiimos  flctns 

ipfum.qui  male cogitauimus  de  Deo  male locuti fumus 


I 


iimuni,&  ma 
k  adnofme 


habuiascrnuscnm  p.itrc.  Orattranfirecalicem,  qu ia  homo  D 
•fed  propter  quod  imflus  efr,  reminifcens  pcrficic  difpenfatio 
ne,  &  dicir.  l^oiwpwdego  voiofedqnodtu.Qxl.  ii  monuir  mors 
mc non  moncnte,feai'id,im  carncm  tranfcaccal  ix,fed  quia 

alicer  non  ficc,  \iin  quod  C^o  volo,Jcd  qnod  tu. 

HIERONYMVS. 


a  in  pradium  cui  nomen  f  Gethfemani  5  &  ait  difcipulis  Cuh; 
b  t  Sedete  hic  donecorem .  EtafTumic  petrum,&  Iacobum  & 
£  Iohannemiccum,&cocpitpauere,8ctedere  .  EtaitiliisTri 
e  itis  cft  anima  mea  vfque  ad  mortem  t  Suftinete  hic,  &  vigi- 

|"  a     Humilitatemmcnnso.lendit  liabitu  corporis. 

late  .  *  Etcum  procellifict  paululum,  pro*ciditfuper  terram 

a     H^on.Hebreic?,&  Grxce  quia  non  cft  diitin&to  Iudii  &  Gr.rci. 

&  orabat,vt  fi  fieri  poftct  uan,  firet  ab  eo  hora,&  dixit.  Abba' 

§  patcr,  omnia  pofiibilia  funttibi:transfer  calicem  hunc  a  mc: 

fed  non  quod  cgo  volo ,  fed  quod  tu  Et  vcnit,  &  inueniteos 

v  Hieron.Sicut  dotmiunt  inente,ita  dormiunt  corpore. 

dormientcs.  Et  ait  petro,  Simon  dormis .  [  Non  potuifti  vna 

i  hora  vigiIare?VigiIate,&orate,vtnonintretisintcntatione 

,  SpiritusquidempromptuscftjCaroveroinfirma  .  Etiterum 

1  abiens  eundcm  iermonem  orauit ,  diccns-  Et  reuerfus  denuo 

■j^  a    Langiicicuntocuiiapoftolorurnnegationeuicini. 

inueniteos  dormientcs.Erant  cnim  ocifli  eorum  grauati ,  & 
ignorabant  quid  rcfponderent  ci  .  Et  venit  tertio ,  &  ait  ills: 
Dormite iam,&  rcquicfcite.Sumcic  .  Vcnit  hora,  ccce  filius 
hominis  +  tradeturinmanuspeccatorum  .  Surgite.camus. 
Ecccquime  t   tradetprope  eft.Et   *   adhuc  eo  loquen- 


n 


-IIERONYMVS 
1  ,  quod  Pecrus 
nc  ,  &:ccrcione- 

•  J-fcdqoitquamgal 

inic,  &:difce- 
ix  diribus  tenebns 
Hina  lux  nunciata 
f.conuerfus  amare 
OTiic&icrina:  nega- 
u  Ijnis  lordes  lauic  la- 
llimis. 

H  Getbfemau  i.Hicro 
l&ldeft,  vallispin- 

•  gum,  vbicaunpin- 
P^sobfederut  eum 
{  vituli  multi  cir- 
(idederuntcum. 
|  Sedet  hic  .  Ifido- 
j,  .  Separantur  in 
<rione  qui  fepa- 
rtur  in  pafilone: 
qailleoracillidor 
nmt  pinguedine 
cdisopprclfi. 
c  owec  orem  .  Beda. 

BCa   dominus    in 

ce  orat  ,  admo- 

ieS:nos  vcorandofublimia.idefLccrieftiapetamus  .  Sed 

u  in  valle,&:  hoc  in  ualle  pinguium  vel  pinguedinis.monet 

milicatein  oraciombus  tnberc,  &  pmguedine  dilctio- 

rnx.Et  pulchreapproprians  morci  ln  uallepinguium 

orj.quia  per  valle  humilitacis  &:  pinguedinem  chaticacis  pro 
ics  fubiicmortem,unde.  Humiliauic  femecicpfum  factus 
jbliensvfquead  mortem  .  Et  maiorem  hacdilectionem 

«Jiohabec  ponat  quis  animam  fuam  p.10  amicis  fuis. 

JttZtcapu. p.Hictonymus .  Pauerc&cnftaridocemur  anre 
■pum  mortis,qui  non  poffumus  pcr  nos  dicere  niii  per  il- 

mk.Vtnitprinceps  huius  mitndi  &  in  me  non  habct  quidquam. 
Wrifiis  e/Z.Bfda.  Non  propter  mortem  triftis  cft ,  quiaeum 
Witio  corp  oralis  affjcius  no  formido  mortis  oftendit .  Na 
firorpus  fufcepit omnia debuic  fubire  qtii»  funt corporis.vc 
Iirer,&:fitiret,angeretur ,  &:  rnftatctur .  Diuinitas  autcm 

Iflaitcommutari  per  lios  afTeetus. 
B:da.  Trifiis  eft  anima  &:c.  Tnnet  Chriftus  Petrus  non  ti- 

Wfj,im  modicit.Ammam  mcam  pro  te  ponam.Chriftus  di- 
■Inima  mea  turbata  eft  vfqucad  morrem.Pctrus  quafi  ho 
Irim  mortis  ignorat.Chrifius,quia  Dcus  in  corpore  con- 
■tusexpomt  tragilitatem  carnis,  vt  homo  vcrusapparcat, 

HiJefianinia  mea.Snfccpit  crifiitiam  hommis,&:  volunta- 
tci  hominisficuc&:doloremhominis,qui  profequoddole 

Hohabuit:fcrnot:a  dclc3acioi'ica:tcrr.e.  diuinnatisatticitur 

*Jtio  humanx  infit  mitatis . 

^ttTheophylactus.Quid  autem  hoc  fit  intelligunr,quafi  di- 

Hniftor  cnim  non  quod  mori  debeo  ,  fed ,  quod  ifraclicas 

pnanqui  mci  mc  crucifixuri  funt,&:  pcrhoca  regnodeide 

bc.excludi. 

•  Victorantiochenus.  Vbiqueilloram  fuperbiam,&:  con 

iam  trangcrc,ipfumque  ad  connnua ,  &:  pra:inia  c^lc- 

uocarcconrendo,fcd  incafliim  omnia 

i  |»/l/n«f.BcdaNon a dormitionc pracipitabfiincre, cums 

llcft  tcmpusimir.cntedifcnmine,fcdafomnoinfidclua- 

'!«!  torporc  mentis .  ' 

5  itora.BcdA.  H5C  voxcfifonusinfirmitatisnofire.  Multi 
Kmt mortc  futura  fcd  habct  rertu  cor  vt  vicct  mortc  qua- 
^1'tIunt.Scd  fi  no  pofTunt  dicat  quod  ipfe  Chriftus.Pater  fi 
lc  po.tra.a  mc  ca.iftc.Eccc  habes  voluntatc  humanaexpf-. 
u  vndc,rcctu  cor,fcd  no  qo* cgo  volo  fed  quod  tu  vis ,  vn« 
deJon  vcni  faccrc  voluncaccm  meafcil/ccr,quam  ccmpora 

fj  "tdumpfi  cx  virginc  fed  voeiusqui  mifiicme.quafciliccc 

habui 


f  manete 


Mit6..ic. 


tMitt.jCe. 
f  .'i:nbi>l'.iui 
*  continu» 

E 


Hac  concia  Eucicia 
nos  quidiciiiK  vnam 
tantum  in  Chnfto  o- 
pcranoncm  ,  vinm 
volunratem  ,bicau- 
tcm  oftendit  bn 
nam ,  qus  pernih.r- 
mitatem  carnis  rcctl 
fatpafiionem,  ivdi- 
uinam,  qiuc  promo- 
tactlpcrficcre  difpe 
facionem. 

b     Scd      non      qnpd. 

Hieronym.  Vfque  in 

fincm  non  ceflk  do  - 

cerc  nos  patribuso- 

bedirc,  &  volunta- 

ccm  eorum  volunta- 

ci  noftra;  pca?ponere. 

i     Et  ait  Tetro  ,  &c  -j-tradit 

Qui  dixcrac  .  Ec  fi  o- 

porteat  me  mori  te- 

cumnon  te  negabo 

ecfiomnes  fcandali 

zaci  fucrint ,  fed  non 

cgo:  nuc  crifiicia:  ma- 

gnicudine   fomnum 

vinccrenon    poccft. 

K     Vt  «owin.Nonaic 

vc  non  tentcmini,  fcd  vc  non  increcis  in  ccntationem  ,  id  cit 

vt  tentatio  vos  non  fuperer,non  tencat  intra  fuos  cafTes. 

Hieronymus.In  tencationem  mtrat  qui  orare  negligii.  Ter 
difcipulidormiunt.terdominusoransfufcitat.Trmadormi- 
tio  ttes  mortuos  quos  dominus  fufcitauit.fignificat .  Primus 
in  domojfecudus ad  fepulchrum,tcrtius  deTcpulchro.Trina 
domini  vigiliac  cres  perfonas  nos  habcrc  in  orando  docet)&: 
de  preccritis  &:  de  prxfcntibus,&:  futut  is  veniam  r.ogaife. 
1  Spiritus quidem.  *  Theophylact.Quafi  dicat  .Spintusqui- 
dem  vcfterpromptusefl  ad  me  non  negandum ,  &:  propcer- 
ea  hocpromittitis.Sedcaro  vcfiraintantum  infirmaeft  quod 
nifi  Dominusper  orationem  uirtutcm  carnidederic ,  in  tcn- 
tacionem  incrabicis. 

*  Vidtor  Antiochenus .  Qaro  naraque^  ponderefuo  ad  imafm- 
per  trahit. Beda. 

m  Etitentmabienseundemferm.d.  #  Victor  Antiochcnus  Qjt 
Dominus  r.ofter  fecundo,&:  tcrtio  ideorationis  opus  repccit 
illud  indubitata^ueritatisargumetum  exiftit.  Nam  euifdem 
iteratio  in  fcripturis  facris^rcrtu  reieuencum  oficdit .  Quare 
etia  IofephadPharaonemaiebat.Q"^  autem, uidifc  fecundo 
ad  eandem  rem  pertincrc,  firmitatis  indicium  efi,co ,  quod 
fiat  fcrmo  Dei.uc  ergo  idem  fomnium  rcpeticum  eft,  lca  do- 
minusnofierquoqucutccrtofeucrum  hominem  clfe  pcr- 
fundcat,eandem  orationcm  tertio  tedmtegrac. 

Tcmcrarios  reprimir,quiquidquidcrcdidcruntputantfe 
pofteconfequi,fcd  quancum  ex  mentisaodorecofidimus,  ca 
tur.i  cxfragilitate  catnis  timeamus,fedtamen  fccfidum  Apo 
iiolumfpiticu  factacatnis  morcifeccmus. 
n  Dom.Nota.  q,  hoc  difto,  aliquatulu  filuit  &:  teqcucrut.ude 
dicitur.SK/.q.req.euiftis  deindc  intulit.Ecce  uenit  hora,  &ic. 

*  Theophyl.Quod  Ironice.  Dormite  ij»/,apparet  pc-r  hoc  q, 
fubdit^a^cu venit bora.&c.  QA.  nunc tcmpus  cfi  ut  dormia- 
tisquandoinimicusappropinqu.it  DeindefLibiuna;it./;/r^f.i 
mus, non  vtfugetcncnocdixicfed  vc  inimicisobuiarenc. 

o     SBrgi.Poftquam  ccrcio orauic;&  apoftoloru  timoro  penice  Gen4.a. 
tia  corngeudum  docuit,fccurus  ad  paffioncm  pergit,diccns, 
Sur.ea.Qjios  uon inucruanc  timences,  fcd  vlcio  eamus  obui 
am,vt  patliiri  gaudium  &:  confidenciam  videanc. 

sf  Vi<itor  Antiochenus.Perhsc,  ficucper  ca?teraferme 
omnia,nullius,quod  fiebat,ncccffitatis  fuifte  oiicndit,ftd  ad 
mirabilis  cuiufdam  difpcfationis  ,  etcnim  proditorcm  ccrto 
vcnturu  lcicbat,&:  tame  ea  be  caufa  ab  cotuga  nori  inib; -t  vt  c 

obuiam 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1  r\bbapaccr,omnlapofTibilia,&:cJ<iew/^»///;f4«r,f<^w<,»  v- 

ttum 


num  ejl  (ir&cum  ,  &  diud  Latinunt  .  Intertia  parte  principattdi 
citur. 

Ec 


^ 


GloLorA&NicolaicleLyra.-       6}t 


&  obuinm  quoqur  illucproccdcrct. 
A  a  ^""  * '"^5  Si.bjr.ymn  dcduoaecim.  *  Vittor  Antiochcnus. 
Qiiod  vnus  dcduodccim  Arjoftoiorutn  nbmcm,  vtucum 
inrba  vcniffc  fcnbicur,  id  lolagnea)  diabolt  roaliliam  mfan- 
dj-.nquc  ij.odicorisucquicum,  &  impudeariain  arguit.Qui 
cnim  p.iri  cum  ccjtc-  ^^  ^^  de virtme  fea|Bj  qul  drfyetlt  de  aillilio  Dei. 

ic&dl^ru  JpSS  -  rcvcnitludas  Scharioth  vnusde  duodecim.&cumeo  turba 

rnulta  cum  ^ladijs  &  lignis  miffi  a  lummis  facerdonbus  &  icri- 
b  bis  &  fcnioribus.   Dederat  autcm  traditor  cis  iignum ,  di- 


bant  ,&  ad  fuaa  propriores  crant  qua  ad  p.uicndi  fiduciaJ 
Brda.  7  S'i  uc  1'ecrusqui  negatione  lachryn 

abluiti&:confcfli<»ned<>miniciamoriscrina,fundicu 

Cauic ,  nv  uperacioncm  eorum  oitcndic  ,qui  in  rn  utyrjo  i i 
uncur.Sicdifcipuliairjquiarcicuhimcomprehcnlionisf 

giendo  prcuenecu 


bacur ,  is  corum  du- 
ccm  &ante(ignarjg 
tc  praUc  qmChri- 
fiumadiuppliciuini 
&:morcem  petituin 
vcncrant. 


1  mt»  fccute. 

*  Mitth.  i«.c 
X"C.J.f 

l-oii.  18.  b 
ttcc7.l1 


Qiicmcumqucofculatusfucro,  ipfecll,  tenetccum ,  &  [  £ 
ducitc  t  caute .   lit  cum  veniflTet,fratim  acccdens ad  eum,  ait     ™fc 

a    Mieioa.AdciUofrphviridtivufnditin.iti: •-•bui, 
Jc  frnum  peitianlmti  annnain  cms. 


b  iiff. Hieronvmus.  „    ,  _  .    ...  » 

Dat  ijgnum  ofculi  e  t  Auerabbi:  EtofculatUsefteurn.  At  llli  manus  inicceruntia 


TEJ.it  5,.» 


B 


TMitth  i«,f 

Io.in  18.  b 
•  jutcm. 


"Vum.  ic.c. 
Luc.iz-f 


loan.i8.bv' 


cum  vcneno  diabo- 

li:SicutCainobculit 

facrifkium  fttbdolu 

&:reprobatum  vndc 

vinuin  cum  accto  in 

cruccponurit. 

c     f^nbbi.  Bcd.i.lm* 

pudens  &C   fcelerara 

cofidcnria  nugifrru 

vocac&rofculumin- 

gerit  ei  qucm  tradit. 

Aliquid  camen  ha- 

bet  de  verccudia  di- 

icipuli,quianonpa- 

lam  cum  pcrf.-qnu- 

rioribuscradit,fedfi- 

gnoofculi.  Sufcipic 

ofculum    dominus 

non  vc  docerec  nos 

fimularc,fcdnepro 

ditionem    videacur 

fugcte.  Illudctiam 

complec :  Cum  his 

quiodc.pa.&c. 

d    Vnm.  Beda.  Pctrus  fccundii  roan.eodem  ardore  mentis 

quo carteta.  Scicbat  enim  quando Phinccs  puniendo  lacrile 

gos.mercedcm  lufiitie;  &  facerdotij  perennis  acceperat.  Lu 

cas  ait.  Quia  dominus  tam  auricu.fa.eam.Ipfc  enim  piecacis  nti- 

quam  obliuifcicur,  hoftes  eciam  itios  vulnerari  nonpaucur. 

Mvftice.  Doccnscos qui  in  fua?  morcis confenfione  vul- 
nus  am nu  concraxcrunc ,  fi  dignc  penicuerinc  falutcm  pof- 
fc  mcrcn. 

*  Victor  Anciochcnus .  Neque  enimgladio  aduerfarios 
nos  vult  ftcrncrc ,  auc  profligai  e ,  fcd  vii  cucc ,  &  prudcntia, 
&  bcncuolencia,  alijiquc  fimilibus.hf c  enim  func  arma  qui- 
bus  aduerfus  hoflcs  fanuliariccr  nos  vci  iubec .  Illum  porro 
qui  plagam  acceperac ,  vi  quadam  diuina  vt  alius  Euangeli- 
fiacxponic,  in  inCcgrum  flacumreflituit  illos,  qui  adcom- 
prchendcndum  cum  veneranc,  hoc  quoque  flgno  fc  Deum 
clic  palam  oflcndcns. 

e  Ttmquam  adlarrc.  Bcda .  Quafi  dicat ,  Stultum  cfl  cu  gla- 
d:js  &i  fuflibus  comptchcndcte ,  qtn  vltro  fe  vobis  tradit ,  & 
innotu-  quaii  latiranccm  iruiefiigarepcrproditorcmcum 
quotidiein  tcniplodoccat.  Sedideoaducilum  mecongrc- 

famini  in  tcncbris,  quia  p<ucflas  vefira  in  tcnebus cft. 
Tunc  .ikda.lmpletfqj  dix:t,q,  oes  fcandalizarcntur  in  ip- 
fo  in  illa  nocle.Naeiii  tuiba  pcrrnicccncead  pctitionem  do 
nuni  tuget unt  iccudum  Ioan.  pauorcm  tn  mentis  oflendc- 

bant, 


caucclam     fu 
docenceos.quifei 
fupplicia  minus  fcj 
ciunc  ldniieos :  qui 
tutiuseftlatcre,  q; 

difcnmini  . 
lerc.Itaeciamad 
qui    relicj 
iyndone  nuduspn 
fugitabimpijs,ii!. 
rum  opus  dcligi : 
&c  animum  quivt: 
curiorcsiintjOtutj 
mundana  abijciui 
&nudi  pocit: 
no  famulari,  qu:| 
niundo  adharrcnJ 
matcnam  tei 
&a  Djo  rcuocanl 
aduerfanjs  dare 
dicerunc. 
g     ^iddc  .  Quis :  • 
tLicriteuangclifta  • 
dicic.Quu  vcropt 
cxrcris     do, 
amaucric,rcsJ)jB 
dicauit,  alijs : 
cibus  iple  doncc 
hoftc  comprchcn 

timorietrahit.chaatasttahit.  TCtUr  chailtaCIS  V 

a  longc  icc|uutus  elt  cuni  vlquc  t  culo  aftrictusdon, 

numfcquinonoti 
fic  Ncndumcami 
perfcclam  charicatem  b.ibnit  qui  vel  tencus  fugcre  poti 
Poflumus  tamen  hunc  loanncm  fuiflc  lntelligerc  prxca; 
ris  dilecSlum  a  magiftro,quem  eo  tempore  fuiire  adolcfcc 
tem  longa  poft  vita  cius  acfa  indicio  eft .  Potuit  autcrr 
ficri,vradhoramelapfus,moxfumptoveftimentoredier|f 
&L fub dubia nocfis  luce fe  turbisducentiu  Icfumquafiun 
ex  ipfis  immifcueric,quoad  perucniretadacnumponti 
cis,cui  erat  notus,ficut  ipfe  dicit. 
h    jlt  i/.Sicuc  lofeph  reliCto  pallio  nudus  dc  manibus 
dicxdomma:effugic.  Quiauc  uulceflngercmanusiniqi  • 
rum  rclinquens  mence  qua;  mundi  funt ,  pofr  Iefum  fu 
i     Ab  e.  Quotfi  &  pfentiacieteftabacur  &:  fuga.  Non 
cuius  amorem  etia  abfens  corporc  fixu  feruauit in  mencc 
K     Summum.  Caipham  ,  f.qui  fecundum  Ioan.eratponi 
auniilliusdequoconfentaneum  fcnbit  Iofephus.quodp  • 
tificium  fibi  abiquc  tnerito  dignicacis  emerat  a  pnncipc  i  • 
manorquid  ergo  nurum,fi  iniquus  pontifcx  inique  iudit  J 
1    ^llonge.  Bcda.  Quia  ncgationi  proximus,fiChiift< 
ximusfuiflet  non  ncgaflet.  Inhoctamcn  admitanduscl 
quod  dominum  non  rcliquit  cciam  ii  tuncac .  Quodt:: 
naturx  cft,  quod  fcquitur,  dcuotionis  eit,  quod  uegatcb  - 
ptionis  eft.quod  panicet  fidei  eft. 

AUeg.  Qiiod  ad  paffionem  cuntc  Perrus  a  longe  fcquii : 
figniftcatccclcfiam  quidcm  fccuturam  dw  paflioncm,! ' 
longe  dirTcrenter,cccIcfia.n.pro  fc  patitur:  illc proccckl 

4$  Mtty 


&  tenucrunt  eum  .  t  Vnus  autcmquidam  dccircun- 
ftantibus  cducens  gladium  pcrcuffit  feruum  fummi  facer- 

Hieron.  Pridicatio  fctn.iu  litum  tegni  Dei  abfcidit  hidiis. 

dotis,  &  amputauitilliauriculam.  Et  refpondensIefus,ait 
e  illis :  Tanquam  ad  latronem  cxiftiscum  ghdijs  Scligniscom- 

prehcnderc  me.  Quotidic  eram  apud  vos  in  tcmplodoccns 
f  &non  metenuiftis.  Sedvtimpleanturicripture.  t  Tuncdi- 

a    Hieron.Admplctum  cft.tlongaiti  a  me  amicum  5:  ptoximum  U  notos  mcos  i  me. 

g  fcipuli  cius  relinquentes  cum ,  omnes  fugcrunt.  t  Adole- 

*■  Niliil  induinenti  habebat  niClolamfyndonem. 

fcens  autcm  quidam  fequebatur  cum  amicStus  fyndonc  fu- 

Aliasreiecla. 

h  pernudo:  &tenueruntcum.  *  Atillcre!iclafyndone,nudus 

'  Hieton.  Tch  cangrcgatio  tautoium  in  vaccis  popu'.oxnm. 

i  profugit  ab  eis .  Etadduxerunt  Iefum  ad  fummum  facerdo- 
«  tcm.  t  Et  conuencrunt  *  omnes  *  facerdotes  &  fcribx  & 

a    Hicion.Vitduplex  atiimo  incanftans  eBin  omnibus  niji  lu 

i  feniores.  peu:us  autem 


I 


NlCOLAVS    DE    JLYRA. 

I     MtdMtite.Hc  forterapiaturdcmantbus  veftns,quia  populus 

comrnuois  hab  .bat  deuotionem  ad  cum. 

l     jtdnlcfcens.  Qtiiaitie  non  nominatur  hic,ideodicuntaliqui 

quod  i uic  Iacobus  ixatcr  domini .  AlijMutero  quod  futt  loanncs 

cuan2;c- 
o 


euangelifta ,  qui  iunior  erat  inter  apoflolos.   Ali)  autem  dicu> 
quod  f utt  iuuenis  de  illa  domo  in  qu.i  comederant  pafcha. 

3  lAmitiusfyndcnc.  Id  cft,veffelinea. 

4  Super  H/<Jo.Sciiicet,coi  pore.quia  non  habebat  aliam.vetlt  i 
In  quatta  parte  prnicipalt  dicitur. 

,/fudi'iii 


MORALITER. 

f  Q^emcumquc.  Amicitix  figms  proditorcs  vtuntur ,  vt  eorurrr 
dolus  latentius  peragatur. 

f  F.t  am.  Hoc  lignum  fuir dc  mentis  aure  Iudcorum  amputan- 
da.lirur  patct  pcr  crfcc"tu,quia  nihil  audire  volunt  de falutc  fua. 
\     jlt  ilie  rc.fyn.nn.pvfn.ab.  JLkda.  Quivult  iugcrc  manus  ini- 

quorum 


quorum,relinquensmente  quaemundi  funr^fugiar  poffClj- 

ftum  iicut  lofcph,  rcliclo  palho  fugit  de  dominae  maiiibus  irr  » 

dicar. 

•f     Tctrusantrm,&c.  Beda.  Merito  a  longe  fequcbaturqui  c 

de  proximo  ncs;aturu»,noii  cuiro  nc^arcpoflet,  fi  Chnftus  p 

ximus  adha:hii.t . 

Etfcdc 


J 


7 


**  i  V' i* 


a  ^m«w.Hicronym. 
iida:moniaf|.;nr.  ly 


non  a<r,nofcebar,fed  !on?cpofJ  dceof.itura  canir.  J} 

*  ViCTOIl  ANTIOCHENVS.  qMaiidoquidcm  multi 
Chriftinomineappcllabantur .  Nam,fccerdoces,&  prophd- 
tas,  &  regcs,Chiifti  dicebantur  ?  propcerca  Poncifex  in 
tcrrogar,flcncjp!'cChnituvpcreiccJicnciam  ,  hocefl  Chri- 

frlis    Dci    bencdicci 
.  filn.ii:Qyxr;thocau 

intro  in  atrium  fummi  ficerdotis ,  & fedeb.it  cum  miniftris,  f    tcm  noh  vc  credat, 

&tcalefaciebatfeadin:ncm.tl''ummi  vcjofjcerdotes&orn  t    vcru  vchabeac,  quo  rMatt.i*f. 
..  ,  t     ■        i       r     *   r  n-  illumarauac.&corv  Luc.n.g. 

ne  concuium  cju^rcbant  aduerfus  leium  tdtunonmm  ,  vt 

i    Me:itita  e:i  inic|U'tas,libi,vt  rc^ina  aducifus  Iole»h,tJcerd.nes  aJueilus,Sul'anim,{cd  ignis 
line  materia  dcrecit. 

cum  morti traderent,nec  inueniebant .  Muki  t  enim  falfum 
teftimonium  dicebantaduerfuseum,&tconuenientia  teili- 

a    Quod  vamtux  incertum  e.l. 

monia  non  erant  :  Et cjuidem  furgentes  falfum  teftimonium 
ferebantaduerfuseum,dicentes  .  Quoniam  nosaudiuimus 

a    Dpmi-us  dixit,Soluite  vos  led  non  ego.qnia  nullus  debet  fibi  inforre  niortem. 

eum  dicentem.  t  Egoa  difTo.uam  tempium  hoc  manufac1;um 

Hocaddunt.vt  propne  de  tcinylo  .uiaico  videaturdijiille 

Dom.nus  dixh.wfcipbo.viuuin  arflina!  (ii>nih"cahsi&  fpiians  templuin. 

&  t  poft  triduum  aliud  non  manufaclum  adificabo.  Lt  t  non 
cratconucniensteftimoniumiilorum  .  Etexurgensfummus 
facerdosinmediuminrerrogauitlefum  ,  dicens  .  Non  re- 

>Ille 


Act  iumdecularis  circumitus  cfr.  Mi 
11.  jLjUiisdcfidenum  carnale,  cumquibus 

ci  nt.;nc:vfiere  peccaca  non  valcr. 

t  it  calefjc:-.'.\itfe.Qcdj. .  Eft ignischaritat''s ,  de  quo dicitur 

j  ^em  vcn;  mittcre  jn  ccrram,&:  quid  voio  niii  vc  atdeat?Eft 

ciaxncupiditritis,  de 
licicur.  Oamcs 

:  ihcrantes     vcluc 

j  ?.inuscordaeoru. 

jcfupercredentes 

tiledenSjVanislin- 

3is  eos   domiiinm 

Sclaicdocebat.llie 

,  atrio  Caiplu:  in- 

jiJuinalignifpiri- 

{  acccnfus ,  ad  ne- 

«idumac  blafphe- 

rndum  dominum 

pndorum  linguas 

c  nabac   .  Q^iode- 

Irt  incus  iii  domo 

i  iigna  fynodus  ge 

luchoc  ignis  ina- 

|3  liuer  fngorano 
ccnfus  figura 

I:.  Q^uihuius  ignis 
nrio  flamnu 
c,  dicac,  Fa- 

js  fum.  ficuc  vccr 

,)ru!na,&c.Inqui- 

hauccmilammarn 

nncacis    vitiorurn 

i  nina    obruerunt 

;dommo  audiant. 
i  <ion:am  abnnduc 
J  i  qtiicas ,  refngefcic 

ciricas  rnukorum. 

I^icfrigorc  torpcns 

aaara  Petrus.quaii 

p;nis  miniftrorum 

(iphecalcfiericupiebar,  quiatemporalis  commodifolatitl 

p  ndorum  focietate  quercbat.  Sed  'efpectus  a  dommo  tum 

i!  em  pcrfidorii  corpore,tum  mfidehtatem  reliquic  mentc. 

Epoftrefurrcftionem  dorrani>fancto  igncrecreatus.fundi- 

iiexceffumtnna'  negationis  trinadileccicnis  confeftionc 

pgauic.  Tuncenimcomplecaillamemnrabih  capcurapi- 

fum.cum  vemrcc  ad  dominum.vidic  cu  difcipulis  fuis  pru- 

n  pofitas&pifcem  fuperpoiitum ,  fcpanem,  moxquefui 

c  dis  arcana  prunis  inflammauicamons. 

c  F.w/ifwfr/Z/w.Beda.Faifus  qui  nonineodemfenfudicta  in 

t  igitquodicuncut.Dominusenimdixeratdecemplo  car- 

Jisfm,fed  inipfis  verbiscalumniancurpaucis  addicisvel 
ntatis- 

Mos  htjreticorum  cft,vmbram  dc  veritatc  traherc.Ille  non 
itquod  illi  dicunt,fcd  firnile  vet  bum.Vt  de  templo  corpo 

rfui quod  poft  triduum  refufcitauit.dominus  dixic.  Soluice 

v  ,fed  non cgo,quia  nuIJus  debet libi  morcem  inferre ,  Hoc 

a iiint,vt  propne  de  templo  Iudaico  videatur  ciixifle. 

d  Et txtirgens,&c.katus,(\uia  non  inuenic  iocum  calumnia:, 

n  cucorporis  infaniam  mcncis  demonftrac. 

t  \onrejpondens ,&c.Ad  rcfponfum  prouocac,vt  ex  qualibec 
^ncfermonislocumaccufanJi  lnucniat  .  Xefusautem 

"'i refpoudit,  quia  prasuiditquidquid rcfponderet incalum 

"iivcrci. 

ruesChnH.  Hirony.  Qucm  expeotabatalonge  non  vidc- 
;  wprope;  ficuc  Ifaac  caligantibus  oculis,  Iacob fub  manibus 

non 


L,aD. 


Xilll.      6 


2 


6 


ipondes  quidquam  +  ad  ca,  cjujetibi  obiiciunturabhis 

Stcut  ouis  ad  ocoiionem  ducitur,&  obmutuit  a  bonis.  Taciturnitas 

Chriili  Apoicgiam  Ada:  foliiit. 

autem  ta^ccbat ,  &mhilreipondit.  tRurfumfummusfaccr- 
f  4os  interrogabat eum,  &dixitei  .  TuesChriltusiiiiusDci 

Hieron.vt  incscufabilcs  lint.  Eedb.Marcus,Ego  lum  M«t.Tu 

di.\ilti,quod  idem  elt. 

g  benedicli.Iefus  autem  dixit  illi .  Egoa  ium,&  videbitis  filium 

Hieton  In  iuta  regnantem  Scmpitcrna  &  uututc  diunu. 

h  hominis  /edentem  a   dextris  virtutis  Dci ,  &   venientcm 

Summus  autem  faccrdos  fcindcns 


cum  nubibus   cceli 


s- 

damner,  fifchoc  ef-    , 
fc  forte  refpondcac. 
Ncquc  enim  itacon- 
paraci    erat  pontifi-  Tautcrn 
ccs,vcalinuando  cre 
dcrcc  Q,uare  domi-  tarquafufEc 
nds  apud  Lucamica  ctia.iurbon 
ilIo;Watur .  j^  SSSS1 
d'xno  vonctcitt:s  mi-  Vi,4or  Ai- 
hi.  Verumcaincn  ne-  uu«.h. 
hoc    Uiis    reliquum 
fm,     vciurediccre 
queanc  Scruatorem 
nolirum  fe  Chnliu  ^ neCic<m\de 
Dei  filium  efle,'uif- 
qu;>m   difcrtc  aitir- 
mafFe,obid  Mucus 
'    planis  verbis  id  iliu 

pronunciafTe    COnt- 

nicmorac.r/i  es  Cbri- 
fliisfliitts  Dei  bcnedi&i.  Mat.iff. 

P.-.T h.rc plano  fcnfu-  Lucx.n.g. 

oftcdirur,  Caipham 
t     carceiofque    Iuda?o- 

rumprpccres.  duii- 

nitacis  Chnili  pror-  £ 

fus  ignaros  no  fuiiie. 
t  Vcnerac    surcm   mi 

eiusreifiuenoc.tam 


Phi!ip.i.a. 


fiue  fulpicionc",  pcC 
flgna  qua?  cdiderat.  Na  quorfum  hoc  folum,  ipfe  ne  Chdftui 
I).  i ben  d;it!  filius  eilcr,intc:trogareattincbat,niIi eum  id  cf 
fe  luipicati  fuifienc  ?  Ncqucc  nim  ex  aliis  reis  quidpiam  t.,le 
inte.  pgarc  foliti  erant. 

g  Et  ro  S.xcrdos  intcrrogat  filium  Pei.Icfus  refpondic  fi- 
lium homiuis ,  vc  intcii:g.)mus  cuudem  filium  De/  cffe filiu 
hom!n;s,oe  q  laarnicaccn  faciamus  in  crinicacc,^:  homo  in 
Deo.ct  Dcus  io  hotninr:  fic. 

h  vidcxins  »i> .Qiii?  humiltauir  feipfumfactus obediens  vfq; 
ad  morccnv  prc  p:cr  quod  .V  Deus  exaltauic  iilum,&  dedic ii 
li  nomen  qv?od  efl  iuper  omne  nomen. 

4«  Thccphyla.tus.Ac  fi  diccrec  videbitis  me  tanquam  fi- 
lium  homuiisa  dcxtris  Patns  fcdetem.  virtutem  nanquc  hic 
Pacrem"dicit.Non  autem  fine  corpore  veniet,fcd  qualis  appa 
ruit  crucifigcnt:bus,in  iudicio  eis  apparebit. 
i  C"fi%>'t'i"bus  ca/^.Hieronymus  Afcendit  in  nube,cum  nube 
venict,id  eft,cum  coi  pore  folo  fuo  quod  afuimpfita  virgine 
afcenditcvcummijkiformiecclefia  ,  quxcficorpus  iplius  Efa'»*-a 
&c  plcnitudo  ad  ludicium  venturus  efi ,  ficut  dicit  Matthcus 
Cum  autem  fiiius  homiuis »  &omnes  angeli  cum  co, 
&c 

K  Stimmus  autem  facerdos.  Bcda .  Eadem  rabies,qua;priusde 
fedc  exculierat.ad  fofiioncm  vefiium  prouocat,vtoftcndac 
Iudavos  faccrdotalem  gloria  perdidifle ,  &  fedem  vacua  efie. 
Musludarorum  erat,cum  aliquid  blafphemia?,  &  quaficon 
tra  Deum  audiut,fcindere  veftimcta .  C^uod  etiam  Paulus «.V 

0  Barnabas 


Mat-24-c. 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  ^udiuimuf  cumdiccntcm,  Vgodijfoluam  templum  boc  manufa- 
'"v^r.Falfumenimimpofucruntei,  quiahoc  nondixer.it  ,  vt 
"«ur  Ioannis.2.fed  fic  dixerat:Soluire  templum  hoc  &c.predi 

c  mortem  fuam,in  qua  corpus  eius  quod  erat  templu  deitatis  fo 

lutum 


lutu  elc.pT  fi  de  marenali  templo  intelligat,adhuc  fa!fum  impofue 
runt  quafi  abfolutc  dixerit^quod  tamen  dixerat cu  condittonc,  ciC 
icleo  bene  fubditur.  Et  non  erat  coniicniens  teflimonium  itlorum. 
2     lefui  antcm  dixit  illi^&c.  Intcrrogatus  de  ventatc  diumorum 
refoondet  qui  pi ius  in  aliis  tacuerat,quia  de  diuinis  no  debet  ita 

tacen 


MORALITER." 

^/erffW.Hieron. Atrium  facerdotis  eft  circumitus  fecularis, 
iniltri  daemoma,cum  quibusqui  sedctnonpotefi  fierepecca- 
'g»'s  autero  defidenum  «it  carnis. 

^tnmi  rerofaccr.  &c,  Modus  autem  iniquorum  cftaduerfus 

inno- 


innocentesq«3frereteflimonia&  reciperefilfa. 
t     Sututhus  tijtiemfa.Jiin.Vcr  hoc  fuit  figniiicatum,quod  prxfcin 
cfendum  crat  facerdotium  Iud.To»um ,  Ticut  &  ftabilitas  facerdo- 
tis  Chnfti.per  hoc  quod  cius  tumca  etiam  a  crucifigcntibus  cum 


non  fmt  ftiila, 


I* 


'39 


GIofcrcL&NicoIaicleLyra.        6*40 


&  Batnabas  cum  in  Lithaonia  qiufi  dij  honorarctur,fcccrunt. 
A     *  Thtophybctus .  VtcrgoroonflrajrccquodChufrusaw 
pu;im,  &  uicoki^bjlcm  blafphcmiam^dixcnc,  vcfiuncnca 
fcidic. 

a    /'<  ^/'«?/4/''j.-i-r,Hicronymus.  Hoc  cft  Epbod  in  quo  Iu- 
dxi  h.-bcbunch>>iiO 


( opw  habe 
piin  liibus. 
1  fleg.iftC 
loap.ij.tl. 


veftirnenta  fua,  ait.  Qiiidadhuc  t defidcramustcftes  ,  t  Au- 
diftis  blafphemiam ,  quid  vobis  vidctur  ?    Quiomnescon- 

a     Uro. 

demnaucrunt  cum  clTe  rcum  mortis  .  Et  ccpcrunr  quidam  ' 


rcm.ninMcainc.Hic 
adcft  Samucl  fcillo    a 
.  •>;.  manu  SjuI    b 

uk.  1US      C 

LllcS 

tunicim  Chiuii.fcd 

fjCCrdoS      lCldlC     l.l-  b     Vt  velainenta  cjiJmm  atitcnci .        c     Vtcaput  iioitrun,  qnod  Adam  eli  I'  ntrct.  qill   p:  O   llOOlSlU 

ccrdocu  fui  digmca    d  confpu'erecum,S<.  vclarcbfaciemeius, &co'laphfSeum carde-  t    ncbac. 

CClil,  1    Oppiobtiitexhonoiatus.         Vt  applaudautus  ei  miinbus.  Tledi  maxilUra  ^AlaplS  C.tm  CCl 

Migno  royftcrio  .    ,.    ,       .  ,      .         -  .«  .    •  ro"ma,apiSjaL     fc         B.-da .  Qui  tunc 

c  re,&dicereci.  prophetiza.  Et  miniltrialapiseum  ca?debant.  f    fuscftalapis,&i 


a     Factemmeam  non  auerttaconfpucntibus  in  tne.  Vi  noslauaret. 

Vt  veliinenta  coiJiuin  autciici ..       c     Vt  capui  iioitrum  qnod  Adam  ell  1.  tarct. 


danr.Hoc  vcbmcncum  vfquc hodic  minct  fypercor  c 
quod  inChnitiimcrcdcntibuscfi  abl.icum.Vi.de coc 
cc  vcluc  cemplii  fcifiijm  cft,&  fancla  fanctorurn  arcana  p;ic  \ 
cla. 

c    Tropbiti^a.  Secundum  alios .  Quis  te  pcrcuiilic .  Hoc  - 

ciunc  in  concumcfl 
cius  qui  fc  propiL 
tam  vohnc  habcL 
Scd  difpcnfauichj 
vcnosad  toleran  [ 
pro  cius  nominc  | 
rifioncm  prc; 


t  Mu.ii-. 

Lur.ii.g. 
L  jti.jU.c. 


Tttubatio. 

t  Et'cumelTet  Petrus  in  atrio  deorfum,  venit  vna  cx  ancillis 


h 


I  01  3UUI 


fummiiacerdotis.Sccumvidiflet  Pctrum  ,  calefacicntcm  fc, 
afpicicns  illum  j  ait .  Ettu  cumlefu  Nazarcno  eras  .  Atillc 
negauitdiccns  .  t  Nequcfcio,neque  noui  quid  dicas  •  tEC 

c     PraJicatot,  qui  dicit.Vigilate  iulti.Jc  nolitc  peccaie. 

anteatrium,&galluscantauit  .   Rurfus  autem 

a    Confenfus.         Mon  quz  ptius.Vnde  Matthius.Vidii  eum  aiia  ancilla. 

Cum  vidiflct  illum  ancilla*  ,  coepit  dicere  circumllantibus, 
quia  hic  ex  illis  cft  .   Atillc  iterum  negauit  .  Etpoft  pufii 

Actus. 

lum  rurfus  qui  aftabant  ,  dicebant  Petto  .  Vere  exillises, 


B 


imcftjVC  inpaf- 
iionc  dommi  pon- 
tifcx  fua  vcflimcnta 
fcinderct,  cnm  do- 
mini  tunica  ncca 
crucifigcntibus  mi- 
litibitns  fcidi  potuit. 

fVpcjue  noui  Figurabatur  cmm  q, 

nejjuefcio.  faceidonum  Iudxo-  Kcxiitforas  t 
bu-  rum  pro  fcclcnbus 
pocificum  cilct  lcin 
dcndum  .  Solidins 
^croccclcfix  ,  qux 
vefiis  cfi  rcdcmpco 
ris.fui.nunquam  va- 
lecdirumpi.Quam- 

uis.n.Iudxi,genciles,heretici,mali  Catholici  ,  humilitatem 
dni  eontcmnanr,eius  tamcn  inuiolata  pcrmanctcafiicas  vfq; 
adconsumationc  fcculi  in  llhs.quos  forseleccionis  inucnent. 
b  .Qjjdvob.VMetur .  *  Victor  Antiochenus.  Non  attCai- 
pbas  condemnacionis fenccnciam  per feyaut  ex  fe, fcd exigic 
il  l.im  ab  aflclToribus,6<:  circunfiancibus,canquam  dc  hoirune 
in  manifcfiano.plancqucconfefib  blaiphcmixcriminc  de- 
prehcfo.  Pr^oc  cupac  aucemaudicorum  animos  eiufmodi  fer 
tnonc.  Quid  vobis  vidcturlTLn  apercam  modc  blafphemiam  au- 
diuiftis.Hxcponrifcrx  non  tam  illos,  quiadcranc  ,  vtmortis 
fentcntiam  m  Iefun»  fcrrcnt.fua  oratjonc  incendcns.quam  vi 
quadam  in^porcuna  huc  prorfus  compcllcs.  Aut  non  ipfi,  fcd 
ipfe  venus  odio  ,  &:inuidia  inftigatus  ciiismodifencentiam 
promit. 

c  Qti  omncs ,&c.Hicronymus .  Quo  reatu  fuo  ncflrum  i  ca- 
tumfolucrcr,&:  vclamen  raciei  fux  vclamcncordium  nofiro 
rumauferrct  ,&  fputisiufccptis  faciem  amnixnofirxlauar 
rct,  &colaphisquibusincaputpcrcufFuseft  ,  capurhum.ini 
gcncns  quod  eft  Adam  fanaret .  &  alapis  quibus  cxpalmarus 
clt,maxima  laus  cius  a  nofli  is  manibus  &  labus  pl.iuderct.  Vn 
dc.Ow«ffv»c«reyf/(jMrfircw<i^/Ai^.Etcrucefua,ciuciatumnoftiu 
folucrct,cv:  mortc  fua  noftram  necaret,quia  ferpcnte  de  vir- 
ga  facto,alu abforpti  iunt  ferpcntes  .  Vndc.Ero  mors  tua  o 
mors,&,  morfustuuseroinit-rnc  ,  Opprobriaeiusnoftrum 
obftruxcriicopprobnum.VincuIa  eius  nos  liberos  feccrunc. 
Corona  fpinca  capitiseius,diadema  rcgiu  adepti  fumus.Vul 
ncribuscius  fanati  fumus.Sepulcura  eius  rcfurgirr  us.Defccn 
fu  eius  ad  inferos  afccndimus  ad C^los .  Hic  inucmcur  mei  ih 
orclcomsmorcui.  Hmcpropheca  .  iltodretribuatndominopro 
omnibus  qu&  rctnbuit  mib>} 

d  yeUrefa.6-c.N0n  vt  fceleraeorum  non  vidcat,  fed  vt  ipfi 
quonda  Moyli  icccrunt.a  fe graciam  cognitionis  eius  abfcon 

dant. 


Qkc.iyd. 


cxdicurblafi 
talforum  Cl 
rum.  Qiiici 
pcus  fahiiis  infip 
lium ,  nuncvif.M 
fidclium  opprotl 
exhonoratur. 
g     Etcumefftt.  I 
cilla  primumPl 
prodit,cum  viri  j 
gis  pollcntci 
gnofccrc,  v 
fcxusi  morte 
ni  vidcatur  pea  lc 
&:  pcr  paffionen  0 
mini  rcdimcrctur.Ec  idco  mulier.prima  reiurrecuonis 
pit  myftcrium,&  niadaca  cuftodit,vt  vctercm  pra 
lus  abolcrec  errorem. 
*  VICTOR.  ANTIOCHENVS,BcatusPetrus(prc 
dommo  pra-diccum  iucial^infltmatur.vniuciiorum  d 
&L  Seruatorem  ncgat.Idquenon  fcmelJ&  itcrum,  fcd 
vicc.Ncqueid  fimpliciterrurfumded  cum  iuramcnto, 
dutaxacancillxvoceextcrrjcus,  &cxanim3tus>vtiquefi  1 
illaconfternationeariimiquepercurbationcocc3;c.".ui 
nic^  illius  COinmimtionis.Qui  mc  ncgauerit  ccram  hnmin\ 
gabo  ,  er  tgo  curn  coram  patre  n>ec,tjui  ejt  in  calis ,  penitus  1 
fuerat.Qiiadoquidcm  non  fcmcl  tancum^fedahquotic 
omnibus  illum  negat. 

h     ~4t  r7/c\Nota,quod  negat  Chriftum  qui  (c  negat  eiusii 
difcipulnm.DominusenimnondiKit,Negabistedn 
meuro.fed  me  negabis.Negatut  ergo  cum,cu  fe  negauit  k 
cffcdifcipulum. 

iEf  fx/;r/br^,6^c.Hieronymus.Petrus  fine  fpiricu,  vociaiB 
Ix  ceffit.cum  fpiritu,nec  regibus  nec  principibus  tctratoB 
Pnma  ancilla  titubatio,fecunda  conlenfio,cercius  vir , 
Hxc  trina  negatio.quam  abluit  pcr  fiecus  vcrbi  Cbnfti  r  0 
datio .  Tunc aucem  nobis  gallus  cancat , cum  p-xdicatcai 
compuccioncm  corda  noftra  rcuocac.  Tunc  incipirnus  r  t 
cumignimurintusper  fcincillam  fciencix ,  &  iorascxi« 
cxtra  quod  fuimus, 

f^  'Gallus  cantauit.  Dc  hoc  gallicnntu  alii  tacent ,  non  taw 
ncgant.ficut  &  alia  multa  qnxalij  dicunt,ahj  prxcereun 
*  Victor  Anriochenus .  Tcerum  hic  ncgar ,  fmc  ant 
qux  circunflantibus  vnumillum  exdifcipulis  IciucfTeilli- 
cium  faciebat,eadem  fueritcum  prima,  vt  Marcusinfi  ia 
rc  videtur,fiue  alia,vt.Matthxus  fcribit.  Nequeenimftb 
tium  ammus  fuit,vc  lflhuc  accurarc  mcmorix  prodt-rc: 


NICOLAVS    DELYRA. 
taceri  veritasfi  intcrrogctur  ficut  de  bnmanis.In  qnartaparte  minusprincipali  diciturfic. 


Nam. 


MORALITER 

JLt  caprrunt  qmdam  confpucre  eum.&c.  H'Cronymus.Vt  fputa 
minibus  fufccptis,  iaciem  atumac  noftrx  lauatec ,  Si.  vciami- 
nc  facici  fux  vciamen  cordium  noftrorum  auferret. 
t     Ef  colapbis  eum  c&dert,<ty  dicerc  cifropbeti^a.Quibus  in  capi- 

tc 


tepercuffuseftcapuchumani  gcneris  quod  cftAdain, ;» 

rct. 

f     Et  miniflri  alapis  eum  cadebant,  Quibus  expalmatus  cl 

eius  maxima  manibus  noftris.labiifquc  plavidcret,vt  d;c  1 

Omncs  gcutcb  plauditp  mambus. 


M 


arci. 


C; 


ip. 


XV 


642 


-rabat,vt  quod  a J  falucaris  fidei  rattone  non  ica  mul- 
.  )];onfr: rec.C^iumobre  Lucas  nulla ancille  fact.i  mcntio- 


fec  propoficum 

t  i|l  .rac,lummecon 

lCi  unt  omnes  vi- 

:'  dc  ec  Pecrum   fe- 

''  cuioncgalle,nec- 

nocummramento 

fe  loniinem  ilkim 

»  nr  cognofcere  al- 


nitct .  In  dic quc tertio  nerancrat.fe tertio amare profetTus  D 
eft.QuoJcnimltenebriso^Iuiioniscrr.iuir,  fjjera,re.  ialucis 
rememorarione  correxi'c,6\:  ciuv  uiii  adcpca  pcatfentia  plenc 
tocum  quidquid  mucaucr  u  crexic 

e    Etcfpitflere.  Jkda  .  Quam  noxia  prauorum  colloquia 

mcer  ifideleshomi- 

1 

1 


i!;inccfccudimne<iat!onem,Petrum  vnum  ctfccxijs, 
ibacquieratcum  Iefu,virumfuiflecommemorac,ve. 
jUfl:cec  hec  non  icaexacteinccrfeconucnire  vidcatur,  in 
ce -imen  quod  hic 

a  nam&  Galibuses^.Illeauteccrpittanathcmatizare,  &iu 
rare,  quia  t  ncfcio  homincm  iftum  qucm  dicitis .  Et  f  itatim  j 

b  jtcrum  gallus  cantauit  .  t  Et  rccordatus  cft  petrus  vcrbi 
quod  dixerat  ci  lefus  ,  priufquatn  gallus  cantct  bis ,  ter  mc 

Compungi. 

c  negabis.  Et  tcocpit  flerc 


ncmfenegauic  nof- 

fe  quem  incer  con-  tDeteflati  ,,e 

difjipiUOS  lam  fillU  «micre 

Dei  fuerarconfviTus  t^eeundoitc- 
Scd   in   atrio    Cai-  rum 
ptwe     pocnicentiam 
agere  non  potcft  , 
cgreditur  foras  (  vc 


1      t-\{\C 

Bv**^G4/».Bcda.EademlinguaGalil?is  &  Icrofolymi- 
I, fed camen quaxunqueprouincia &: regio  habet  pro- 
J  m  loquendi  fonum  quem  routare  non  poflic.  Vndecum 
Iftoli  omnibuslinguis  loquercntur,  inccr  alios  etiam  qui 
Kicabant  hxdxi  dixifle  refcruntur.  T^nneecce  omnes  ifli  qui 
u  untur  GMMfmt*&  quo.n.a.v.l.n.  in  qua  natifumus  ?  Et  Pe- 
rt  loquens  fratnbus  in  Icrufale  aic.Nocum  fadum  eft  om- 
n as  habicancibus  m  Ierufalem  ,  ica  vc  apellaretur  ager  illc 
jinacorum  acheldcmach,quod  ideo  dicitur,  quia  nomcn 
,  jaiitei-  Icrofolymica.',ahtcrGalilxifonabant. 
t  Bffcor.Bcda.  Pctrus  nodte  negacad  gallicancum  poe- 

nitet. 


alij  Euangelitta?  nar- 
rant)  vc  ab  impijs  fecrctus.ncgationis  culpam  hberius  abluac 
flecibus. 

*  Theophylaaus.  Lachryma: enim  Petrum  Chrifto  per, 
pemtentiam  adduxerunt .  Confundantur  itaque  Nouatiani 
qui  dicunt,  quod  qui  poft  fufceptionem  baptifmatis  pccca- 
uit  non  fufcipitur  vc  fibi  deli&um  remittatur.Ecce  enurl  Pe 
trus  qui  &  Chrifti  corpus  fumpfir,&  fanguinem,per  penicen 
tiam  eft  fufccptus .  Etenim  fanccorum  defeclus  propter  hoc 
fcfiptifunt,vt  &  nos  fi  per  incautela  deciderimus,recurfum 
haberemus  per  corum  exemplum ,  &  fperemus  pcr  miferi- 
cordiam  fubleuari. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

■  Nam  &  GaliUus  es.  Lket  enim  cflet  vna  lingua  omniumHe- 
i  orum,  tamen  fecundum  variaspartes  ludxx  vanabaturin  aliqu* 

■  pittatcJicutUngua  Gallica  in  Tkardia  &  in  T^ormadia  per  qua 


percipHur  inloquela  de  qtia  natione  fit  aliquis. 

2     Cepit  ana.  Idefl ,  maledicerefibiipfifi  cognouijfct  lefum,vnde 

anailxmati^atio  fignatiuraiionem  qu*  eil  perexecrationem  fcilicet, 

quando  aliquis  imprecaturfibimetipfimalump$nxfiitafttficut  impo 

niturci. 


perci- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

1  Ef/^.Hicr.Gallushicisnunciusquidcftnifi  fpiricuflan- 
;  s.cuius  vocc  m  prophecis  &  apoftolis  nos  de  cnna  nega- 

cione 


tioneexcicamuradamariffimospoftlapfum flecus ,  gmale 
depeocogitauimus  ,  &malclocucifumusdeproxuno,&:  _ 
malcfecimusadnofipfos.  E 


ADDITIO. 

ln  cap.  1 4. Vbi  dicicur  in  poftil .^ibbap at er,t'de  fignificac  ta- 

mcn 


rnenvnum.&c. 

Abba  eft  proprie  nomcn  fyrumJideft,Chaldaicutn,&:  firc- 
quentcr  habccur  in  cranslacioae  B:blix  Chaldaic* . 


C  A  P.    XV. 

p  Tc(fc(!im,&c.  Scqui^.w^.WMw.MoscracIudeis,  vcquc 
[_  morti  adiudicaficnc, vin *iu  iud;ci  craderenc.Ec  nocan- 
ii»,  quod  noti  cunc  pnmu  iigaueranc,fed  mox  comprchcn 
iii  nude  111  horco,vt  loaanes  dicic ,  &:  lic  adduxcruc  cu  ad 
niiamprunum. 
Hicrony.  Adcft 
tfon  v.ndus  aDa- 
a.  Satonincerpre- 
turfol  eorumqui 
isoccubuic  fol  111 
eridic.Dalila,  ficu 
intcrprecatur,id- 
Vynagoga  qua:  li- 
i!c  morc  limpidu 
quorcm  no  tcnct, 
:  qiufquilias  im- 
lundascolligit.Si-  c 
)ii  noficr  maxilla 

cibiluiinnumcrascatcru3sIuda:orum&:  dxmonum  hic 
;cniic>&:toncepcrcnnjs  vitxfiticntibus  nobis.i.  corpons 

tiu 


C  A  P. 

Vide  quam  fint  folltciti  in  malo  toti  nofte  vigilauerunttt 
faceicu:  honucidiuiu. 

T  confeftim   manc   confilium   facientcs  fummi 
lacerdotcs  cum  fcnioribus  &  Scribis  &  vniuerfo 

a     Non  folum  ad  rihtum,fed  etiam  ad  Herodem  durtus  cft 
»t  illudeiet  ei  vterque. 

confilio  vincietesIeiumduxcTunt  &tradidcrunt  pilato.  t  Et 

.  intcrrogauiteu  pilatus.TuesrexIuda?oru.  Atillcrcfpondcns 

ait  illi.l  u  dicisTEtaccufabat  cum fummi faccrdotcs  in  multis 


fui  apcric. 

b     Tuesrex  Iudtorim.Cum  Pilatusnihilcriminisinterro<;at 
nifianfitrexIud5orum,arguicur  impietas  corum  quinec 
fallo  quidem  quod  obiiciant.inuenerunt. 
c    Tu  dicis.  Sic  temperac  refponfum, vc  veru  dicar,nec  tame 

calumnia:  paccac.Ec 

X  V-  noca  '  °iuocl  PBato 

qui  inmcus  ferc  fcn- 
ccnciam  ,  aliquam 
parte  rcfpondcric  . 
Saccrdocibusauccm 
6c    principibus  rc- 
fpondere   nolucric, 
indignofque  L-rmo-  tMat;i7.b. 
nefuoiudicaueric. 
4«    Victor.  Ancio. 
Vel  vius  eft  hoc  rc- 
fpoli  gcfiere,  ne  pcr 
abfolucam  folcncm  _ 
illoru  calunia  cofirmare  videretf.Tu  ct  ne  per  csquiiita  cri-  ^ 
minum  luftificatione  aut  dcprchctione ,  in  timons  cuiufpia 

$  fufpi- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XV. 

ET  confc  ftim  .  Hic  confr.qv.enttr  defcribitnr  Chrifli  paffio  per 
^entila  cofummata .  Et  primo  dcfcribitur  ipfms  Cbriflicrudelis 
vwftoSecnvdoeiuijidelis  &  deuota  tumulatio,ibi.Et  cum  iam  fc- 
toeflctfaitum.Tr/wd  in  ,tuaf ,  quiaprinio  defcribitar  Cbriili  i"i- 
^•icondem>tatio.Sccuuo,i»iquafcnte^t:x cxecutio,ibi.  Ec  poftqua 

lilu- 


illuferuc  ci.prima  in  qua'.uor,quia primo  Cbrifius gcntili  iudici pre  • 
fcntatur.Secundo abcocxami»atur,ibi. ILtintcrrogauitcvim  Pila- 
cus.Tmio  eius  innoccntia  dect.tratur,iiji .  Pcr  dicm  ancem  fcfiu. 
Quarto,inique  condemuaiurjbi.Viiatus  autcm  volcos  faCisfacc- 
re  populo.Scnrcntia  iftarutn  partiumpatet  ex  ditin  M atth  17 .vbi 
isiaponuntttreodem  ordine a principio illius ca.vfquc  prope  m.edium 
tarnci  aliqua  fnnt ibi interpofita  quahic  omittuntnr ,  quia  Marcus 
breuitattfludtbat,vt  ditlurnfuit  aprincipto  buius  Ubri . 

Poft- 


MORALITER. 

t  EthtemgrMi  eutn  Tilatus.Tu  a  rtx  ltdxomm .  ludari  craditi 

fuoc 


iunt  Rovnanoe>' 
norum  PraBildi . 

Tom.5. 


rui  qui  faluacorem  cradtdcrunt  Roma 


Ita 


6-i* 


Glofcrd.&NicoIaideLyra.        % 


&   furpi"rk.ncmfortrvcnirct. 
A  .1  RirMfwi.Bthnicuscendcmnatlcfutn,  fcdcaufamrc- 
tcrt  111  r.  p  il  im  ludxorum  .  Ftdt  i   **•«*.,*  . . 
b  7,  :  Vicc.t  Antiochcnus  .Vmcusbicim- 

pt/s  IuJxjs  prdpofitu»  crat  f.opus,vt vuxautU  jrcm  m  mor- 
tem  :  m  da- 

ttnt.  Fach»  hoc  pro"        1  juu^.iuuui  luiiunnmviivi 

""de  dimirtcieim 


detibus,&  i  ff  q  ■  m  ptrpura  cncco-fimillitna.  Po 

fcvidcri  .1  ptirpuramc6nicmorauit,qtti( 

nws  hab(  nuiseifcccoccinca.     Et  indu.  Vcfhni: 

fii;tiu)d.uiis,iJcfi,lud.vispurpura;iiduiti.ir,idr'lt,; 
clclia  dcamans  populis  collecta.Iccm  eafcandal'Zjntc( 

111  finelud 


tus 

rilatasnutcmrurrumintcrro<TauitcumaiGcns.Nonrcrpon- 


t  Potiu» 


1  ficndcntci 

t  QMiiit»jd-  k  U.iiiiinc  icfolortlm 
ur<  ii.mtc.Uu  c,.|u  to  nC- 

,ur  *  qun  .  :|dc 

ut<  Choliiim  )c 

(uui  no  fcmcl  fxpitu 

ab  omm  protfuscri- 

inme  ahcnu  pronu- 

,  •.^•w»  nifcftas  calumniaru 
caufas  hmcindccol- 
[igentei ,  vjgcnt  fic 

lnltant  TntietoLtecrn- 
cifigeeunu  lnfanis  vo- 
cihusclanvtant. 
C  Vt  ma%is  Bar.    lie- 
da.  Adhxrct  Iudxis 
vfquc  hodic  petitio 
teiqncmdU  {ha.qua  totolaborc 
citiiregcai.     impetrauCrunt    Da- 
tacnim  opnoncfibi, 
pro  Icfu  latronem  ,p 
laluatore  inccrfcAo- 
rcm  clcgerunt.  M~- 
nco  cigo  falutcm  sc 
vitam  perdiderutSi 
B  terocinijs  acfeditio 
t  Quod  eft  nibus  intantu  fe  fub  • 
ptxtorium.  did  runt,  vt  tegnum 
ik:  patnam  perdcrec 
&:  hbcrtatem  corpo- 
ris&animxnimqua 
recipcrcnt  . 
d  Tilatusvero.  Mul- 
tas  occafionesdedit 
Pilatus  liberandi  fal- 


tt  cruciswiliMf  di&ttfturj 


,     Nc  tnuiendiluensj  | 

desquidquam  ?  Videt  inquantis  teaccuhint.  IelusautenL, 
l  amp!iusnihilreIpondit,  itavt  miraretur  Pilatus.  t  Perdiem 
autemfcllumfoiebatdimutereiilisvnumcxvincxisquecu- 
quc  petiflcnt.  Errit  autcm  qui  diccbatur  BarrabiS , qui  cu  ie- 
duiofis  erat  vincrus,qui  in  feditione  fccerat  homicidium  Ec 
cum  tafcendiiset  turba  ccepit  rogarcficut  femperfaciebat 
illis.Pilatusautcmrefponditcis.&dixit.Vultisdimittamvo- 

bis  regem  Iudxorum?Sciebat  enim  quod  t  pcr  inuidiam  tra- 
didiuentcumfummifacerdotes .  t  pontificesautem  conci- 

IHircum  eniillannra . 

c  taucrutturbam,vttmagisBarrabamdimittercteis.  Pilatus 
autcm  itcrum  rcfpondcns,  ait  lllis  :  Qjjid  crgo  vultis  faciarrL. 
tregi  Iudarorum  ?  At  1II1  itcru  n  clam  luerunt  crucifigeetun. 

,Q^oJ  diccndo  lclum  abfiluit .  b  IrUCini»  fat  s  iux  nclente, ,  non   interroaationi  lelpon- 

dcnies  pratfidis  . 

d  pilatus  vcro dicebat  illis.Quid  enirn  mali  fecit?  At  illi r  nu  - 
c  oisclamabant:  Cracifigecum  .   pilatus  autcm  volens  fa- 

"  1  Hiicutn  emiflarium .  b  ?'0  peccatis  oc-.urnduin. 

f  tisfaceie  populo  dimific  lllis  BaVrabam,&  tradidit  Iefuni 

f  Vt  no»  i  cmdaubus  hbevaret  . 

'  flagellatiscsfum,  vtcrucifigetetur.  t  Militesautcmduxc- 
runteum  in  attium  t  ptxtorij,^  &  conuocanc  totam  cohor- 

Oennli  ecclclia  . 

h  em>  &induunteum  purpura,  &  t  imponunt  ci  plcclicn- 

a     Vt  legc,  efficamut . 

tes  fpineamcdronam,  ckcceperuntfalutate  eum.  t  Aue 
i  rcx  ludxorum.  Et  percuticbant  caputeiusarundine  ,  & 
k  confpuebantcum,  &ponentes  genua  adorabanteum . 


uatore,  primoiufio 
confercs  latronem,deinde  inferes,  tyid  ergo  vultis  faciam  regi 
/a.Cumq;  rcfpondilTcnt,ctucifigatur,  non fiatimacquieuic, 
fcd  fccundum  fuggefiioncm  vxoris  qux  mandauerac  ci  (  vc 
Matrhxusdicit)"^/;)/^;,  cViufio  llli  refpondcns  aic :  i>uid 
enii»  molifrci'i  Qtiod  dicendo  Icfum  abfoluic . 
pfal.  n.e  e  Jlt ill  waps.D  iUid.Cit cundedirtint  me ca.tn.&-c.Eh.Expcfta- 

Efa.j.  b.      uiV[f  cet  imhciuniiffcerunt  autcfn  initjui.&  i«/w/.HieronymuS. 

i-cu".i<;.c  Pada  cft  hxrcdicas  mca  mihi  ficuc  lco  m  filua,  dedcrunc  fu- 

r-r  mc  vocemfuam. 
Barrub.»n  &tra.  Hiero.Hifunrduo  hirci,vnusapompeius, 
ideit.cmiilarius  cum  peccato  populi in  dcilrtuni  mfcrni  ab- 
folucusdimitciiur.Altcrpropeccatisabfoiuconim.vcagnus 
occiditur.Pars  domini  fempcr  ma£latur,p.us  diaboli,  qui  ett 
magiftcreorum  effrenaca  m  tattara  prxcipitatur. 
g  itjimfia.  Vt  nos  a  Hagcllis  liberatct,vndc:  Flagellum  non 
appro.ta.tu.Cum  prius  diccrctur  ••  Muiia  fiagdl.ipcccatoris . 

bcda  Iefum  fla.c£.  Ce/us  cft  ab  ipfo  Pilato  ,  vnde  Ioannes 
Apprehendit  PilatusJefum  &fljgcllauic .  Ec  pofi  fubiunxit. 
EtmiLtesphclentescoronamdefpinii^  &c.  £t  militibusilludcn- 
dum  pr.ebuit .  (^uod  ldeo  fccit ,  vt  eius  pcenis  &c  opprobrijs 
fatnrati  vltramorccm  non  ficuenc. 

*  Vittor  Antioche.  Aut  hoc  fecicquo  publiceconffct ,  non 

cicragraucm  caufam  rnorci  adiudicacum  cllc,  adeoquc  iudi- 

cium  futmi  ab  omui  iniufiicia  6c  miqutcacc  alicnum  cfle . 

Mar.  *7-c^  h   Et  indn.  Ceda.  MaCCilXUS  ica.£f  ev.enm  cbla.toc.cir.ei.  Qtiod 

C  idcm  clt.Pi  o  rcgia  epim  purpura  daca  efi  ci  chlamy s  ab  illu- 

dcncibus 


P"al.9o.b 

pfjl.  5I.C 

Iooji.i>.  i 


rurfum  mchutur 

bc.Cumenimplj 
tudo  geciu  fubnj 
uerit  ,tunc(.>! 
raelfaluuserit .  (,|i 
rex  dicebatur.i 
facerdotcs  bL  k\ 
impouebant, 
periu  m  p;>puUv 
paret,  illudcnji 
duunt  purpura 
rcges  vcunf,  p 
dem.ue  fpmca 
na.profceptrorel 
c.tla  nu  ;!i)iiac,  1 
Ma:;h  i 
rant  qu.iji  rt^ew,  i 

Sicuc  Caiphasj 
fctensdixit.  Optl 
enim  vnum 
mori  propoj 
rnil.tes    omnia 
fhcc  ncfcietcsfl 
Pnrpura  caroei 
bra  pailionibi 
de  .i^-uci/./ 
d'.i'ncmmn  tumt^^M 
t.fi.ccl.  in  lor. 
coronaportat,    ,a 
$>  nobis 
t;]is  n.iftra  I 

ddicta.  Vr.de 
gnusDei,  tcct 
pfcc.:t.iwttndi . 
autemfpinxpecn 
fignificciic  d 
fic  oficp.ditTfri-w 
(f>,r.a.  &  irirger.titm 
efi,  confcientiatua,pu£liones  tibi  &:  aculeosvicibrum  p 
crearcnon  ceffabic.  Quod  veiofccudumLucaapudBB 
dcmalbavefteindutcur,  Sc  fecudumaliosamihubusPl 
coccinco  vcl  purpurco  habitu.induicur ,  in  vno  mnocctl 
humanicatis  caftitas.in  alcero  exprmic'' veritas  p.ifiionisw 
quam  vcnit  ad  gloriam  regni  iminortahs .  PurptiracnitB 
pafsioncm  vVregnum  fignificat .  Scdquia  vtaic  Apoffcs. 
il^uttjitotbapti^iti  eflis,Cbrijium  indni.&c.Eh  lUs  vciaorm  i 
rt>i«(i«erij.Pot"ftin  vtroquchabiruprobtoia  quidemin;  1- 
cotu  ltidiciojfcd  domini  clcclione  gloriofifsima  multiti  o 
elcdotu  defignai  i,qux  m  martyrcs  cetcroTq-,  fidcies  dif  i- 
guicur.  Alba  vcftcmduiturcum  munda  confcfsioneiu>« 
rum  circundatur .  Purpura  vel  cocco  veftitur,  cum  cnuj  o 
glonoforum  martyrurn  gloriatur . 

i  Et  percutitbat caputeius  arnndine,ctc.  Caput  Chfifti  Deus  \. 
Caput ergo  Chnfti percutiunt qui eum dcnegant ciL*  E  i- 
Etqtu  fciipturxaudontateerrorem  fuum  dcfcndunt 
fcnpturaarundinefolec  fien  )quafiarundinccapuceitis 
riunt.  Infaciemciusfpuunt  qtu  prxfentia  gracixeiusc 
crandis  vcrbis  cx  mterna  ceex  mentis  mfania  conceptis 
ipuuuc,&  cum  in  carnc  venifle  ncgant. 
K  ^idoi abant  eum.  Ccuafi  falfofedixijfcc  Pcum  .  Sedho 
(quod  eft  grauioris  tnfanix)  quid.im  cum  certa  fidc  vt  I 
vcrum  adorant ,  fed  peruerfis  adibus  mox  vcrba  cius  qi 
f  abulofa  defpiciunt,ac  promilia  regm  ilhus  ccmporalibus- 
lccebiiS  polf  ponunc . 

^  Etedn 


MORALITER. 

i   HavtmirareturTilatus.  Scilicet,  dc  eius  patientia,qucm  au 
dicrat  pci  i:um  in  lege  &C  potentcm  ad  omnia  rcfpoiKk-rc. 
»  TontiHccsautem  cdcitautrunt  turban^e  cAdhuccnim  hodie 
ali^uinwgisnituncurfaluarc,  6cctiapiomouctcma'iosho- 

unncs 


mincs  quam  bonos . 

3  Tilattts  atttem  ,&c.  Sicfaciunc  mali  iudiccsprofauore!-- 
maim  iufiitiam  fubuerccnces . 

4  Etca.  Ita  faciunc  mulci  in  ecclefia,deuotc  falticantes  ci 
in  appnrentia,  fcd eum  expoliant  bonis  & afflignnt ,  oC  \ 
cutuint  m  mcinbns  fuis . 

Star. 


45 


Marci 


jt  4  pj  edncr»t  !llun],vt  cn'r;.W c:onvmm.  Hic  edncitur  Abel 
»  flagrum  a  frarre  vc  perimatur  Hic  adeft  Ifaac  cfi  ligni- ,  &5 
ham  cum  aricre  inter  vcpres  het  ente.Hic  adcft  lofeph 
irjninicalitafanguine.  Hicadeft  Moyfes  cuvirga  &. 
ice  lufpenfo  in  ligno.Hic  bocrus  in  bgiio  portatur.Hic 
„cft  £Iif_rus  cum 


:.c 
.e 


rnoadquerendam 

j  _urim  qure  in  imo 

i-merfaeft,__naca- 

,   cadlignum,  ideft, 

j  nus  humanu  ,  qcP 

.,'.  ignovetito  min- 

1   rnnm,cecidit,per 

c.;num  crucisChri- 

;'&pcrbaptifmum 

iu.r  ad  paradifum 

Htauic.Hicadeftlo 

lisdeliguonauisfo 


Cap.  XV.      646 

c  CaluarU  loca.  Hieronymus.Tradunt  Iuda.i,quod  in  hoc  b-  D 
co  montis.immolacus  fuerir  aries  pro  Ifaac ,  vt  ibi  decaluc-  <3e_er._-,_ 
tur  Chriftus,ideft,carne  fiia  fHlicec  ludxa  carnali  fcparecur. 
Beda.Excraportam  ciunc.fbancurcap!c.idamnatorum,__: 
Caluarixdecollatorumlocadicucur.Idcoibi  crucifiwis  do- 

minus,  vc  vbicrata- 


Gcntili  ecclefia. 

-jEtpoftquam  illuferunt  ei.cxueruntillum  purpura,  8-indue-  _ 

Iu-_is.  Tancjuarn  frater  Cain.Abel  in  agto. 

j*  runtcumvcftimentistfuis.ckeducuntillum  ,  vtcrucifige- 
c  rent  eum.  t  Et  angariauerunt  qucmpiam  pr__tereuntem.  t 
d  Simoncm  Cyren_eum  veni.ncem  de  villa  ,  patrem  Ale-  3 

xandri  &  Run*  ,  vt  tollcret  crucem  eius  .  Etperducunt 
e  eum  in  t  Golgotha  locum  ,  guod  cftinterpretatum  Cal- 

*    Amara  vit  s.amarum  Tinum  facit.Sc  propi.iar  Lefii  vnde.Dederunt  in  eic.im.meavn  fel,  &  in 
lituneapotaueruntmeaceto.  b     Noluit  bibere.iecu.idiim  Matihxurn. 

uarixlocus.t  Et  dabant  ei  bibere  myrrhatum  vinum,8_  non  j 

Maledii!tusomnisquipendetinlignofartHseItma!ediau9vtno(frum  tolleret  maledi&iim.    4 
In  quaiuor  ordincs.         In  qtiatuot  partes  fecundum  Ioanncm. 


a 

b 


h  accepit.  t  Etcrucifigenteseurndiuilerunt  veftimenta  eius, 


,,,5_  in  mare  vcn- 
;mqueceti  triduo 
i.iflus. 

Ktcw.Hieronym. 
|,fa  crucis    fpccies     1 
jid  e(t  nifi  forma 
uadraci  mudirOnes  de  virtute  fulgec,  Arfto  dexrera  tenct, 
_  iftcr  in  kua  conliflir,occidens  fub  plantis  flrmat*.  Vn  Apo- 
o\as.Ft  fciamus  qu&fit  latittido,higitudo,fubl:rnitas  &pruf<AudTi. 

'     ,._.;n  f/->i-mi -rnric  orl  i=rlir>rn  vnl-inr  hnmn  nrlnrir  X/  noMf 


c    Mandata.        Et  al.a  prxter  tunicam. 


,ues  in  forma  crucis  ad  echera  volant,homo  adorat  &  natat 
iforma  crucis,nauis  per  maria  ancenna  cruci  aftirmlata  fuf- 
atur.Tau  litera  fignum  falutis  &  crucis  demonftrac. 

£'r_«£„ri_HfrH«t.Beda.Ipfedominus  primo  crucemfua 
3rtauit,ficut  loannes  dicit.Poft  lfte  Simo,de  quo  &c  ahj  dt- 
d  int,  &:  hoc  fatis  cogruo  ordine  myiterij.Chriftus  enim  paf- 
is  pro  nobis,nobis  re.ex.vt  fe.vc. 

#  Theophyla_t.us.Dixir  autem  quorum  filiorumcrat  pa 
r  ad  maiorem  fidem  <5_  affirmationein.Nam  homo  ille  ad- 
jc  viucbat,  qui  p  Jtcrac  omnia  qua.  circa  cruccnvfa-ta  funt 
larrare. 

Et q.i no  Icrofolymica , fcd Cyreneus  a  ciuitatc  Libya.  re- 
cpcreum  gentcs  fignatur,  qui  quondapercgrini&hofpi- 
•s  tcflametarumuc  obcdicnd o ciues funt  <S_  domeftici  Dei 
cutalibi.Hercdes  quidem  Dei ,  cohxrcdes  autem  Chnfti» 
nde.Simon  obediens.Cyrcneus  ha.res  incerpretatur. 

Ec  nota,quod  dc  villa  venire  dicitur.Villa  enun  Grgce.pa 
os,vnde  paganos  appellamus,quos  a  ciuicate  Dei  alienosfc 
uafivrban$conu-rfacionisvidtmus  experces.  Seddepago 
:mon  cgrediens  crucem  Icfu  porcac  ,  cum  populus  nacionu 
a_anis  ntibus  rclictis  vcftigia  dominice,pafsionis  obcdicn- 
Jeramplectitur. 

Hiero.Simon  qui  portat  crucem  in  angaria.hic  eft  qui  la- 
>orat  pro  laudc  humana .  Cogunc  eum  homines  huic  iabori 
werunoncogittimor  veldiieftio  Dei. 
i  Tatrem^lexandrt.  MagiKjopinionisSimo  ifte  videtefTe, 
:um  5_  Hli  j  cius  tanqua  noti  omnibus  cx  nomin.  deflgnant'. 

Hierony.Alijpermeritapatrumfuorum  commemoran- 
f  ur,alij  per  merita  filiorum.Hic aute  Simon  qui  crucc  in  an- 
ana  porrat  filiorum  fuorum  mencis  qui  eranc difcipuli  co- 
lemorat.Pcrhocmoncturmprefcnci  vica  pacrcs  adiuuari 
ermencafilioru  fuorum,vt  populus  ludaicus  p  patriarcha- 
jm,  prophetarutn,.-  apoftoloru  merita  fepe  commcmora 
jr.Deamaricud  neenmiradicisfurgitdulcedooliue .  Vn: 
liercmias.  Oliuam  vberem,pulchram,frucbferam,lpecio- 
Hm  vocauit  dominus  nomcn  tuutn. 

Calua- 


rea  damnacorum,ibi 

erigacur  vcxilla  mar 

tyrum  .  Ec  quoniam 

pro  nobis  factum  elt 

malcdidtum    crucis 

&  flagellatus  &.  cru- 

cifix5  profiluce  om- 

nium   qmfi  noxius 

incer  noxios  voluic 

crucifigi. 

f     Etdabarit.HED\.  Matth._7._ 

Matth<_us,cum  folle 
mixtum,quodidem 
eft.  Felcnimproa- 
maritudine  pofuic. 
Myrrhatum  cnim  vi 
numcftamariffimu, 
quamqua  fien  pollit 
vt  & felle  8_ myrrha  amariffi:num  reddercnt  vinum . 

jt     TheophylaCLUs.  Velordmationc  quadamcxiftente,  £ 
alij  aliaafi_rebac,quidam  acetum  ._  fel.quidam  vinum  myc 
rhatum. 

Vi-tor  Antiochenu^.Siquidem  non  omnes  deeadem 
propinatione  agunc,fcd  de  alia  3_  alia ,  vnus  namque  ex  illis 
quidantequam  in  crucem agererur  faltum  fueric ,  exponir, 
alter  veroquid  in  ipfa cruceoblacutn fic defcribit.  Sicquoq; 
accipere,6_  guftarum  rcddere,&_  inicio  guflare  noluifle,non 
pugnac,ficut  nec  hyfopi  quoquc  quod  exprefle  no  memine- 
rucaduerfacunabtic  Namcum  milicesmulcanefariefumma 
culiccnciainlefumdeiiijnarentCproutin  magnainfamentis 
multicudinis  cofiilione  ficri  cofueuic) vnus  obcrudebac  hoc, 
alius  illud,alius  ice  aliud.Mulca  quoque  qu^  iftic  fa_ta  fucrac, 
ab  Euangeliftis  omnino  prxcermifla  func .  Addi  his  potcft.q, 
fcnbitiC«w«  accepifjet  lefus  acetum  dixit  confummaturh  t-fi.  N6  di- 
cerc  vcre  bibifTe,liquidem  fimpliciter  cancu  deguftaLe,&:  no 
bibere  nonconcradicuncfed  prudentis  menti  vnum  ideque 
offerunc.  Ncqueenimtuncaucvcforsferebatqu^accideiac 
fcripcis  mandabanCjfed  accurace  &;  bona  fide.  Nequc  quoru- 
Lbec  rurfum  hominum  cepora  fcnbcbanc ,  fcd  eorum  gcate, 
iifquc  adhuc  vita  fuperftictbus:qui  fi  quid  litens  coprehcnde 
re  aufi  fmflent  preter  ld  quod  hic acciderat  faliiratis  cos  re- 
umcere  poterant. 

H;eronymus.Etdabaut,8_c  hocacetofuccusLttalispomi  Pf-I--'-.' 
abftergitur.  Etnonacctpit.  ld  pro  quo  patitur  ,  vndedeco. 
Qipd  non  rapui  tunc  exoluebam. 

g  Et  non  accepu.  Match£US.Et*  cumguflaffet  noluit  bibcre.Indicat 
Mattharus ,  quod  pro  nobis  amantudinem  mortisguftaue- 
ric,fcd  die  tcrtu  refurrexit. 

h  £.  c»-«c/^.«feje«»».Hicronymus.Hicfigitur faltis  in  ligno. 
Primo  infixa  eft  mors  rn  Iigno,lignum  pnmum,fcicnci;  bo- 
ni  &:  mali.Secundum  boni  tantum,&:  viti_  nobis  lignum  eit. 
Extenfio  prima;  manus  adlignum,morteapprehcd!t,extcn-  P 
lio  fccundae  vitam  qua.  penerac  inuenit.Ligno  hoc  vehimus 
per  marc  vndofum  ad  tcrram  viuentium. 
i  ^ejV(we«f„/«_.Beda.Quadripartita  veftis  Chrifti  fecundtl 
numerum  militum,fignificatecclcfiam  quatuor  parcibus  oc 
bis  __qualitcr,ideft,concordicer  diftribucam. 

^  Hiero- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Poftquam.  Hic  confequenter  d^fcnbitur  iniqua  fcntentix  lat£  in 

■mcxecutio,vbiprimoponituripfiusCbrifliiudicati  crucifixio, 

ccundojruciSxi  illufto,ibi. tc  pr^ce.  blafpbemabant,tertio,'l!ufi  ex~ 

i»atio,ibi.Ex.  facta  hora  fcxca  .  fcntentiaiflarura  partium patet  ex 

iiftis  Mattb.iJ.exceptis  quxfequutitur. 

2  Patrcm  Alexandti.f/ic  dicit  Hieronymus,quod nomen  iflius  Si- 
nonis  hic  exprimiturrationefiliorum  fuorum,  qui  erant  difcipuli 
Ckitti. 

Et 


3  Et  dabant.  Dicunt  aliqui ,  quod  iflud  vinum  dicitur  myrrbatum 
exproprietate  myrrbx  qutt  efl  valde  amarajfla  tamen  amaritudo  catt 
fabatur  ex  admixtione fellis.  ^ilij  auttm  dhutfluod  nonjolumfuit  ibi 
mixtio  fellis,fed  etiam  myrrb&. 

4  Et  non  accepir.  Con  trarium  tamen  videtur  I0an.i9.fvbi  dici- 
-«r.Cum  acccp.Icfus  acct.&LC.^tdquod  dicendum,quod  aliquid  ac 
cepit  ad  guflandum,modicum  tamen  propter  impletiovcm  propbetne  di 
centis.In  fiti  mcapotauerunt  me aceto.  Et  quia  illud quod  modi 
cum  efl  quafi  nibil  rcputaturjdeo  bic  dicitur,q{io4  non  acccpit,/ci 
licet  adperfeclc  bibendum. 

Erat 


MORALITER. 

It angariatiernnt.  Sic  multi  portanc  hcdie  in angaria cru- 
c«npenitencix. 

Ec 


3  Et  «farW.Similiter  hodic  multi  dant  Chrifto  bibere  potti 
amarum,&  diuidunc  fibi  veftimcncafua,rapiencesbona  fim- 
plicium  Chriftianorum. 

Tom.5.  X     2  Et 


6\ 


GIof.ord&NicolaicleLyra.         648 


Hcro  Veftimentadni  mnndata  ftinr.quibustegiturcor- 

A  pinciusquodcftfCcI.-iia,c]adiuiduncurinicr  mdtesgenctu 

vt  fint  q.utuor  ordmcs.cum  &  vn.i  fidcs,id<  !gan,vi 

diiati.prcpoAii.fcparati.  Sorcut  lunt  Cumca  indiuha  qucclt 

pax  oV  ventas  m  cunctu  io  nwdu  rcgulis  annffcus  vcl  anuli . 

Thcop.  Quod  au- 

AB*  fiu.  1  r  t 

a  mittcutcs  fortcm  fiipcr  cis  quis  quid  tolleret  Erat  autcm  ho 
b  ratertia.cxcmcifixeruntcu,  t  Etcrat  f  titulus  caufxeiusin 


Hcbnlc<iCtt*tt  &  lirine. 


Latronibus-. 


fcripturaqu:cdicit:,  Et  cuminiquisreputatuselt.  Ecpraztc- 

reuntcs  blafphcmabanteum  mouentes  capita  fua ,  Sc  dicen- 

f  tcs:  t  Vah  qui  dcftruis  tcmplum  Dei ,  &  in  tribus  diebus  rc- 

a     Inlulrmr  ncfcruliliueni  qujm  inchoauerit. 

edificas.Saluii  fic  tcmctipiiim  ddcedens  de  cruce.tSimiliter 

&  iummi  facerdotes  illudentcs  ad  alcerutrum  cum  fcribis 

a  diccbant:  Aliosfaluosfecit,  feipiumnonpoteitfaluum  fa- 

"  Fi Jii.lulenta  proiinlsio. 

h  ccre^ChfiftusrexIfracldefccndatnucdecruce,  vtvideamus 

P!uiaIepiobnj:uljti. 

i  &  crcdamus.  t  £t  qui  cu  eo  crucifixi  erant  couiciabantur  ci. 


tcm  poncbunc  fortc 

fliper  Vcftiircca  cius 

Tlnfcriptio  h<>C  illudentCS  ktC- 

runt  quali  rcgil  uc- 

ftirocnca  duu  icnrcs. 

Ezenim  vil  .1  *. 

non   v.iiJc    prcti  >fa 

hoc  aurcm  LoaiUlCS 

7Ernj  d  Bittngclrihi  planius 

Lu.mi.J  exponic  qma.f.  miji- 

tcscctcra  itiquattioc 

Matt.»7.c  P-1rtcs  iuxta  uul,n  mi 
incrum  ditudciucs, 

dc  tunicaqua;  incon 

futilis  dclupcr  cotcx 

tapertotumdbitem 

miftrunt. 

•je  Thcop.Scripferuc 

autcm  huc  titulum, 

fcilicct  caufampro- 

tM"t.i7.e  pter  quamcrucifix' 

r  ic  23. f  tii^qunfivituperan- 

"*    ' ^  tcs  cius  opinioncm,  qui  rcgcm  feipfum  facicbat ,  vt  fic  pra:- 

tcrcuntcs  mifercri  non  valercnc ,  fcd  magis  e;  unpropera- 

rcnc  tanquam  tyranno. 

a  Mttentesfor.  Hiero.  Supcrcunicam,  fcilicetqux  eratin- 

confutilis.Hxc  lbrtitaomnium  parcium  fignificac  vnitaccm 

qux  vno  vinculocharitacis concinctur,  quia quae  fupercmi- 

netomni  fcientia?,  tk  fuper  omni.iprxccpcaeft ,  quafl  dcfu- 

pcrco.ncexta  cft.In  fortcgratia  Deicominedatur,  licenim 

in  vno  adomncs  peiuenit ,  cum  fors  omnibusplaceat,  quia 

Dei  gratia  in  vnuaread  omnes  pcrticnit ,  6c  iors  iblius  Dei 

iudicio  venit,  vcl  cedit . 

b  Erat  autem  bor.i  ter.  Hicr.  Hoc  proprie  Marcusmam  fexta 

horacencbra:  fuiiudcrunt  ccrram,vr  no  quis  poifct  mouere 

caput.  Atiicciimonamque  fructu  Marcus  afcenditadcen- 

.     tclimum,ideft.accrciahoracrucisvfque  ad  tcrtiam  refurre- 

dtionis  qua?pwfttresdicsfuit.  Tricetimusfiuitusincruce, 

fexagcfimus  111  tnterno,ccnteiimus  m  paradifo .  Quafl  dico, 

quod  milircscrucifixei  unteum,quod  factum  eit  hora*quafi 

fexta  fecundum  Io.inncm,fcdpnus  Iuda;i  horatercia  cruci- 

fixciuntcum,qui  magisdicendi  funt  cumcrucifixiflcqua- 

uisnit.incurhocd;ffimulare,quam  milices  qiu  fecundum  of- 

ficium  fuum  diici  fuo  paruerc. 

c     Et cra'  ti .  Bcda.Titufus  ofledit,quod  ncc  occidcndo  po- 

tueruncciiiccre,quod  no  cileteis  rex  vndc. Egoautemconjiitu 

tusjum  t&c  ab  eo,&c.  Benc  cnim  fimul  cf f  rcx  &c  pontifex,  cu 

eximiam  patri  fu<£  carnis  hofliam  oftcrrct  in  altari  crucis ,  & 

regis  dignitaccm  titulo  pi  •««enderecvc  ciicbs  mlinuarcc,  qcf 

per  crucispacibulun6pc'.dideru,fedc6finnaueric  nnperiu. 

ili  «li  Jamma      Hiero.Quod  m  titulis  pfalmorG  prenocacur.  In  finem  ne 

n|        corrump.)s,«i:  cum  cribus  hnguis.Marcus  ludeoru  ,  balilcos 

olu-*aexomoliiIbn,rexconfeHorum,ha?  treslinguaincrucispati- 

bulo  comunctar  func,vc  omnis  linguacommcmorarec  perfi- 

q  diam  lud*orum. 

d    Etcumeo  cru.  BcdaSicutdicitapoftolus.Vetushomo  no 

lterfimtucuillocrucihxusett,  vc  deitruatur  ccrpus  pccca- 

ti,  vt  vlcra  no  dominec  fupcr  no;  peceatu .  Qjiadm  crgo  aguc 

opcranoitravccuacuctcoipuspcccaci,  quadiuexcenorho- 

mo 


fcriptus:RexIudo2orum.  Etcumeocrucihgunt  duoslatro- 

a     Oue»  »  dc»ui..         HicafTumitut.         b     Hoedo»  a  lintitns.         Hic  icl.nouitur. 

ncs,  vnumadcxtris,  Scaliumaiinillriscius.   Etjmplctacft 


mo  corrumpicur  vt  inrcrior  rcnou^rur,tcpus  cft  crucis, 
quidcmecfunrbona  opcra  camcn  ..  Jhuc  labonofa,quo 
mercesrcquicscius.Scf  k">  dicitur  ips  giudenr.es, vt  rcqi: 
futura  cu  hilaritacc  crpcdcmus  in  Jaboribus  .  H.mc  h 
ucc  lignac  crucis  lacicudo  111  craafuedo  lig:w  ,  vbi  figunti 

manus.Permanus.i 

opcra.pcrlaticudin, 
1     hilaricatcmoperant 
intelligimus,quiatt  '! 
flicia  tacic  anguftia;  l! 
Pcr  alcicudincm  ci 
caputaduingici 
pectationcrccnbut 
nisdcfublimiiuftit 
f     Dci.pcrlongicudit 
f    quatotu  corpusexJ 
ditur,tolcrantiari 
delonganimcs  d 
tur .  per  profun 
quod  tcii.ccft  11 
ipfum  facrameni 
crccum.  VndcAp 
Aolus.  Vt  i.i  t7;<jr;t«jl 
radicati  &fundu 
fitis  conprchc- Ire  a 
ommbns  fanftit  qnx 
Ltitudo,  longitudOifui   p 
tnitas  &  pi  vfioidum . 
e  DuosLuronef .  Bcda.  Latroncs quicumdominocrm 
func  figuaceos  qui  fidc  &  confcflioncChrifii,  vcl  ago 
manyrij,vd  qudlibecarctiam  concinenciamfiibeunc.  1 
hoc  pro  artcrna  gloria  gcrunc,  dcxcri  lacronis  mcnc^ » 6c  h 
iignanc.  Qut  aiic  pro humanar  gloriz  vel  qualibet mim 
gnainccncione,  lmiftri  lacionis  mentcm  lmicarur&ia. 

*  Vittor  Anciochcnus.   Eracfine  Ifracl  quodquidcm, 
Iudasorumftadiwm  6c  fcopum  accincbac,nihilaluid  ,  quai 
mera  indignaquequaxiamcontumeliarciplaaucetn  pi 
cice  lllius,  Et  cum  intquis  reputatus  eji  fide  cxplcuo,  6t  m  uiei 
^cemreductioerac. 

*  Theophyladus .  *  Vcfciliccchomincsprauamop 
nionem  concra  eum  concipcrcnc ,  quod  cV  ipic  lacro  6c  m 
leficus  eifec . 

Hiero.Cuminiquis  vcritas  depucaca  vnum  rclinquitfit 
ftrum,alterum  ailumit  dexcru,  Uc  facicc  in  die  iudicij,  ex 
mili  cnminedifsimiles  fortiuncur vias  ,  Alcer  prxcedic  F 
crii  ln  paradifum,alter  luda  rn  mfernu.Confcfsio  brcuis  vi 
acquindongam,  &c  bialphcmiafinitapcnaplecticur^ccn 
Hic pullus  lude  ligacur  ad  vicem.ana  bologiam,  idclt,pall 
tinguur  m  languine  vua;,hic  laceranc  hcrdi  vineam . 
f  Mouemesca.  Hieron. Einicciturmois  iniquorumq; 
excitantur  vincula  mferni  vlque  ad  ceruiccm,quc  clt  c 
humanigcncris. 

g    t^/io^.Hiero.Eciamnolentesconficencur,  quo  ! 
tecit  faluosjcv:  fe  propria  damnant  fcntcntia,quia  ahos  falu 
fccit,  &.  le  ii  vclict  ialuarc  potcrat. 
h     Dtjcendatnunc.  Plus  cit  dc  fcpulchro  furgerc  ,  &  r 
non  crcdiderunt.Hi  omncs  declinaucruiiClimul  muci 
difunc. 

i  £rrja;c«wjeo.Beda.Sccudum  Lucam  vnuslacrobla 
mabat  diccns.Si  cu  cs  Chnflus,faluum  fac  cc  6c  nos.Alcer  i 
rcdarguitoi  dicit  .  Dominemementomcidnmvcnerisinu 
tuit.  Sichodieg_rictocorde  &.fictamccedominic^  pafl 
facramentagcilanr,  ad  mundi  gaudiahberan  a  donur 
piunt,&:  idco  a  donuno  conccmnuncur,  ncc  vila  rcfpr 
digni  uidicantur.Qui  autcm  c  um  Apufiolo  in  crucc  t_ 

4  ">\ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Etat  au.Io.xix  c.Dicitur  Erat  aucem  hora  quafi  f%xta./ccHn- 

dumy 


dum,veritatcm erat  bora  mediainter fcxtam & tcrtiam,med' 
ro  denominxiur  ab  vtro//ueextremorum,  &  idco  ab  cuungtlifiis  01 
do  denominatur  tertia  ali^uando  fcxta. 

Vidcn 


MORALITER. 

EtcuminirittisrcpittatuseJl.Sicfilhodic  iplius  mcmbrij  per 
mftitij  fubiierlionem  m  multis  locis. 

E« 


> 


t  Et pr&tereuntcs  blafyhemnbant  eum  mouentcs  capitafu" ,  & 
centcs.Hoc  limiliter  taciunt  detracloresbona  factamembror 
Cluiiti  denigrantes. 

Dctt 


49 


M 


arci 


ap.XV 


6)0 


j\  ginancur.itapotiusaprefcntibusxrumnis  opcantexui,  vt 

flntumfanctfi  fuum  in  manus  Dei  commeder,  vnaquccum 

( irifto  regni  celeflis  participes  eife  defiderenc.Vnde  domi 

i  s  preces  cius  qui  falucem  quercbac  pie  audiuir,  quia  qui  in 

dartonibuspofici  a  domino  tantamoemporalia  folacia 

iltuntj&atcmpo 


libus  feparantur,.& 
fcroispriuantur,  qui 
ildtia  petunc  ad  ea 
i  c  dubio  Chnflo 
i:diance&miferan- 
iperucniunc . 
'Victor  Anriochen. 
J-cas  akerum  cx  llla 
jliim    conuitiatum 


a  Sol  refugir  quia  non  potelt  videre  monem  Chxifti  &  collaborat  laboianti.  Vel  nc  inipi  j  blaf- 
phemantes  lua  luce  riuereutui ... 

a  Et  fa&a  hora  fexta  tcnebrz  fadtse fuiit  t  per  totam  terrarri., 
b  vfque  in  horam  nonam  .  t.  Ethoranona  exclamauit  voco 

•      a  Beda  vthomoloqiutur.vt  homo  tfet,yr  homo  ciucirigitur,vf  hoino  tnrbatur  . 

magna  Iefus dice^ns .  t  Eloi  eloi  laminazabarhani  quod cft 

Hier.priiKipium  eli  viceiiirri  piirni  plal.quod  enim  in  medio  poniiur  lefpice  inme  in  Hebraio  non 
habetui , 

interpretatu  De9  mcus  Deus  meus,vt  quid  me  dereliquifti? 


rat,alterum  vcro    d  Etquidam  detircumftantibusaudicntesdicebat.Ecce  Elia 


nuinatorcm 


Info- 


ltiam  graui  oratio- 


a  Ipfos  cauos  igni  aptos' 

vocat.tCurrens autem  vnus, &implens  fpongiam aceto, 

a  Ddio  malitia.  .  b    Ainarittiriine'ni  .,        c  Dulcedini . 

circumponenfcjue calamo potu m  dabat ei,dices .  Sinite,vi- 

^Qui  dc  coelo. 

deamus  fi  veniatEliasaddeponendum  eum  .  lelus  autem 

a  Nos  cum  nulla,vcl  cum  vna  qux  de  teira.  .      Fater  iii  mauus  tuas  commendo  f  piritum  meum. 

CcCtum  aperuur . 


tj  compreflifle.  Cui 

"-j^inde  magna  ma- 

(jt  magnufq-,  honos 

?  liChnfto  promilfus 

•;.eri  nihilommus 

jtuit  initio  vtrum- 

cquodcaufampro 

er  quam  dominus 

mertem  condem- 

c9  fuerat  ignoraret 

ifphemaife ,  poftca  vcro  Chnfti  innoccntia  compertaal- 

quideconnit  js  valefecifle.alccrum  veroinfanabiliani  , 
;  irialiriadecencum  ,  poircognicam  quoquedominiinno-" 
( itiam  conuitiari  perrexifle. 

}TheophJndiciumfuntduolatronesduorum  populorum 
daici^cgentilis,ambo  iniqui  primo,fedgcntilis  peuicens 
. iaiotVs  vfque  in  finem  blafpbemans . 

lahora. Lied.Norandumquodhorafexra.i.fole  reccf- 

i  cericro  mundi  crucifixus  lic,&:  diluculo.orieuce  fole  re 

( rcxic,  quia  morruus  cft  propcer  peccara  noftra,&:  re.pfo- 

,bl'riuf.no.!  'e  Adamenim  peccacedi^tum  eft,quod  au< 

ivoccmdnnvni  m  paradifodeambulantis  ad  auram  oott 

imdic  mclinata  iam  luce  fidci.  Ad  auram  refrigefccnte  fer 

i  recharicacis.Deambulans  aucaudiebacur ,  quia  ab  homi- 

i  peccatc recefferac ,  Racionis  ergo imo  diuine  pictatis  or- 

3  !<1  pofccbat, vt  eode  tcmporis  articulo  quo.  Ad<£  preuarican 

tickiferac ,'  lacroni  pcncenti  iar.uam  referarec  paradifi .  Ec 

ca  hora  primus  Adam  peccando  mundo  morcem  intulic 

< Itrn  hora  fecundus  Adam  mortem  nioriedo  deftruercC . 

Victor  Antiocb.  En  hacipfahoraexhibccurquod  Iud^i 

::ea  Chnfto  peciueranc  ncmpe  fignUm  caMe.fte.noc  autem 

Jilo  poft  aliud  maius  confequicur,&  quodnam  lliud?  IUud 

'quequod  dominus  fe  daturum  prom:fcrac  Gencratio,  aici- 

!a  &adulcera  fignum  qua:nc ,  &  fignuro.  non  dabicur 

•  nfllignum  Iona?prophetar,&aliorurfumtoco  Cuexal- 

icricisfiliumhominis,cunccognofcetisqula^gofum.Ec- 

im  mulco  admuabilis  eratjCtim  ex  crucc  adhuepcndebat 

'  tute  illius  ha:c  accidiflc ,  quam  fl  cum  in  cerns"adhuc  am- 

tabaceueniflenc. 

Utnebrmfa.Hict.  Hic  adeft  Noeinebriatusac  nudatus  c^to 
Jterra  incbriofo  p^lho  tedus,&  ab  homine  irrifus  hic  ftilla 
i-delignofanguis. 

tJ««wcttj.Hier.infcnbiturpfalm.ifte.  Proaflumptionema 
1  ina^quaChnftusadcruccmducirur.  Verbafihjhominis 
1  ?fopheta!,  Vnde  ctiam  fequituriuxtaLucam  ,  In  manus 
Ciscommendofpintummeuni.Nonahora,inucniturcuer 
i  Jomo  decima  drachma  qua?  penerac . 
•  rhcop.Vel  hoc  loquicur  homo  crucifixus  Deo  ^p  memos 
j  ym hommes  fumus derehcti: ipfe  naq;  a patre derelic^9  fuic 
'Ji.n.quidicic,  nonfimfalns^edpatcrmtcueJi.Ethctinmhoc 

pro 


pro  ludgis  dixerit  fecundum  carnem  Tndcus exift^ns  ,  ac  fi 
dicerccvcquid  populum  Hebraicum  cum  derciiquilii  vriuii 
crucifigeresfiliu^ficut.n.aliquandocofueuimusd;cereDcur 
induic  me.i.meam  naturam  fcilicec  humanam  fic  &  bic  de- 
rcliquiftfme.oportec  mcelligere  humanam  uaturam  vclTu- 

daicum  populum. 
d  £i  qnidam.  Non  om 
nes.  Forfkan  rnilices 
Romani  non  inrelli- 
■  gentes  propnecacem 
Hebrii ■fermonis ,  ex 
co  quod  dicitur  Eloi 
putaucrunt  Eliam  ab 
eo  vocari .  Vcl  ludxi 
f  folito  libi  fermone 
verba  domini  depra- 
uanres.imbccilliratis, 
infimabant  cu  quod 
Eiia:  vocarcc  auxiliu . 
e  Ctrrcns  aute .  B^da, 
Ioancs  pleniusdioc. 
l\)ftca  fciens  kius 
quia  lam  onmiacon- 
fummata  fuiit  vc  con- 


D 


t  fupcr 


Ioan.i^.f. 


emilTa  voace  magna  expirauit.  t  Et  vclum  templi  fciffum  efl:  t    fummarcc 

O  a    Nouillimi  primi.Gentilisconfitetur  {Hetisifcdaicaca-cata  negat  vilitat  eius  erroi  peior  ptiore.  rarfirif  f JMi  Va«  Pron 

h  induoafummovfquedeorfum  .  Vidensautemcenturio,  r    puf ku  crac  accco  pie- 

num ,  &JcjQJt(oc  mi: 
nus feciftjs.dacc quod eftis.  Eranr.n.acecum  degenerances  a 
vino  prophecaru  &  pacnarcharum,  ranqua  de  pleno  vafc  de 
iniquicace  huius  mudi  pleni,cor  habentes  licuc  fpogia  cauer- 
nofis  Sc  cortijofis  lacibulis  fciudulecCi.Hiifopo  circupofuerut 
fpogia  aceco  plenu.  Hiffop^  herba  humdis  ped9  puigas  Chri 
fti  flgnificathumiiitaxcquacircundederunt  Sc  circuucnifle 
putaue'rfic,vude..^//5t\sjej  r»edomi?ie  H:ffopo,&  mnndabw.  Chri 
enimhumilitatenuitfamiir,q.anifihumiliaffetfemetipsu  fa- 
cfus  obedies  vfq;  ad  morcc,  morteautcrucis,  finguiseius  in 
mundationenoftra  fufus noeffer.Per arundinecui  lmpr.fita 
efl  fpogia/cripcurafignificacuivqu^hocfadtoimplccui/jtiia 
'ai'undinefcr]bicur.ficutJocucio(qtie  pcrlinguamtornii.tur) 
linguadicitur.Vndefnguagr^cam  6c  lacma  dicimus.  H'cr. 
Currens antent.lnucrw:  iimiiicuduie eoi u.Spc\  '.':  ^xincaua,  i'.a- 
cc  arida,ignibusapra,uvpk't  aceco  ,  hocmartcii&  odio  ucl 
dolode  quo  diis  piacauic  vmea  Sovcth.Et  quomodo  cduerfa  ri  (I 
amaritiidineviut  alioix,etexpect.iui  vtfaccres  vuas,et  fecifti  fpinasi 
f  hfrs  tfj/.Bcd.Quid  dixenc  Lucas aperic .  Tatcr in  manu>  tnas 
•commcndn  fpiritum  mtum  &  boc  diccns  expirauit .  Quodauc  dicic 
Ioancs.  Cum  accepifftt  acetu  dixit  confurnmatu  eft<cr  inclmato  c api 
tc  tradidit  fplritu  .  Incer  hoc  qct  aic. Confummath eR  &.  illud.  In- 
clinato  capite  ttoufu  fpiriium  .  emiffa  cft  vox  illa  msgna,  quam 
Ioannes  tacec,ca'Cen  commemoranc.J»  manus  tuasj&t. 


tMn,i7.f. 
Lucz.^s.f. 


Pfal.ecb. 
E 


Phil.i.h. 


Efa.j.a. 

Ludj.f. 
lo.i^  f. 

Ltic.ij.f 


Hier.Icfusafic.Infirmacaercnimcarnemox  vircusdiuina 
iqnaluic  que  dicic.Aperice  mihi  porcas  lufticie.&c.  Nox  auce  Pkl'i»7«c 
cum  nuHa,vcl  vna  voce  monnuirqui  de  cerra  fumus.Ille.n. 
cumexalcaca  voceexpirauicqui  de  celo  dcfccndic 
_g  Etvclumte  Vcarcaceftamcnu,&omnia  legisfacramenia 
'qu^  tcgcbancur  appareat  Sc  ad  gentes  cranfeancAii/dict ba- 
liit.}{otus  in  lud&a  Dcus  in  Ifa.m.n.  t.Nunc  aute.Exaltarefuper 
ctf.Deus  <&  in  omM,&c.Et  in  euangeho  pcius.  In  vidgcntum  ne 
abieritis .  Ec  poft  paffionem.  Ite  &  docrte  omnes  gcntcs . 
#  Victoc  Ancioch.Vnahi'C  vox&  velumcemplidifcidic& 
monumcnca  apermc,  Sc  domu  Dei  defercam  reddidic.  fecic 
hoc  auc  non  in  ccpli  corumeliam,  fed  in  faccrdotu  notam . 
Oporcebac  adhuc  vacicinium  quod  de  fucura  templi  defola 
cioneeditum  extabat  implen.Oporcebataequelegis  vmbra 
lam  confummaca  iuftifica.tfque  per fidem  m  Chnflu  Lmcta 
fanftorum  iam  candem  pacefafta  demonftrare  . 
h  ^;</twd«rew.Qftediturquarecentunomiraturr  q.i  vidic 

^  eain 


Pf*I.7f.a. 

Jbid.j^.a. 

M:it.io..1i 

Ibid.lg.d. 


NiCOLAVS    DE    LYRA. 

Vi.au.cen.q.cxaduer.  Fidebaicnim,quOdilU  vox  nopoterat 


na- 


MORALITER. 

^fns  me.Proptcr  q,  no  dct  Chriftianus  mirari  li  a  Deo  pcr- 

■"ttitur  per  malos  tnbulan.quia  ficftio  capiti  coformatur. 

«>e/«wi  templi  fciffum  eii.  i.  Corin.j.d.  dicitur  Tcmplum 

^ifiiivtum  clt  qiiod  cftis  vos,&  idco  vcluni  huius  tcmpii 

fcin- 


raturalitcrfomari  ab  homine  fic  propinquo  morti,  &  idco  conclufn, 
quod  tffttfcrmata  virtute  Dei  dicens  .  Fcrc  hic  homofilius  Dei  crat. 

Et 


fcinditur  quando  percopaflioncm  mortis  Chrifti  fidelisab 
omni  terrcnorum  inordinato  amorefeparacur . 
i  Vidrm  autem centurio.Vcxhocc\\\oc\  iftcgentilisconfircha- 
tur  in  Chrifto  veritatem  deitatis  fignificata  fuit illuminacio 
iucura  ^cncium.cW:  excecato  Iudaforum . 

Tom.j.  x     3  Venit 


-ji 


Glof.ord  &  Nicolai  de  Lyra.         6y. 


A  cum  flc  cxpiraflc,idcfr,fpiricnm  cmififse.Nullus  cnim  habct 
poccfutcm  cnvccendi  fpiruum  nili condicoc  ammarum. 
*  Hicr  onvn  .us.Gcnulis populus conficccuclude* cccaca nc 
gat  vi  fiat  cis  crror  peior  priorc. 

*    Thcophvlachis.  tcficordoconuertitur»  dumludari 
occidunt ,  &  gentilis 
*IlUu«.  confitctur.&dikipult  .-*_*"■■  .    r     t  i     rr      •    ,» 

fugumt ,  6c  nmlicrcs    a  qUiex  aducrfo  ftabat,cjuia  uc  clamans  cxpirailer.,ait.  Vcre 

C>pc«.iant  .    CcnCUCiO  Bcda.Hominon  &  Dcum  conlitetur. 


fM-Tt._7.f. 
LiU  »>g. 


Arrius  gemi- 

liumcrcdiili- 
ute  confun- 
tur. 


t    Honeftus 
cuafi-L 


b  hichomofiliusDcicrat.tErantautem  &muIicrcsdclon 
c  gc  afpicictes  intcr  quas  erat  Maria  Magdalcnc,&  Maria  Ia 

i    Ad  dirtcrcimini  Iacobi  Zcbcdxi  cjui  imcr  pritno.  •poftolos  vocatus  clt  8c  clcrtiu  a  domino 

cobi  m_no'ris,&  Ioleph  matcr  &  Salotne.  Et  cu  ciTet  in  Ga 

■    Bcda.Mos  ctat  vt  muli.rc.  prsceptoribus  dc  fua  fubftantia  miniltratem* . 

liKxa  fcqucbantur  cura,&  miniftrabat  ei,&  aliae  mulra.  qu$ 

"Amus         _.       .    _.        ,  ,       r  1  ,r  ,.nfine-  r        .     tratad  CThrifliar 

rxdicat   d  fimulafccndcrantcumcoIerofolymam.tEtcum  lam.iero  i    baPtizctur,quod 
idc  mc-    «  eflct  fa&u,quia  erat parafccucquod  cft  antc  fabbatum,  vc  \    ficat nomen  Pik 

*_       ■      *      __•    _  ..._.:_..-  JT ....  _ _-.-. : L.        /-.....„      ?  Cl.    .  1«  llnllcntn. 


fi 

♦Ipft. 

|Mu.t7.g. 
Lic.i;  g. 
i-_ai>.g. 


loan  i9.c. 


£ 


eft.quidomat  gc 

nit  lofeph  ab  Anmathia  t  nobilis  dccuno,  qti  &  ipfe  erat  4  fcras  t  vt  rcgat°c 

Adchrimanos.      Maiieatot.       5  virga  ferrea  ,  &• 

expe&as  rcgnum  Dei.  Et  auda&er  introiuit  ad  Pilatum,  &  °  facnficium  quod 

viaticum.  natur  pcenitcntibi 

pctiit  corpus  Iefu  .Pilatus  autcmmirabaturiiiamobnfict, 

&  acccrfito  ceturione  interrogauit  eu,ilt  ia  mortuus  cfTer, 

&  cum  cogrvouiiTct  a  ccnturione  ,  donauit  corpus  lofcph 

a    Cor  mundum,  &  pcccatis  mwtuum. 

t  *  Iofeph  autem  mercatus  (ynddncm  ,  &deponens 

In  muniminc  fidci. 

eumjnuoluk  fyndonc  ,  «5-  pofuit  cum  in  monumento 


__XO:l(.«. 

Gcc-z.a. 


auu.mdic_curqo.ccn- 

cum  militibus  prxeff. 

»    Vcrr,<?  f.Hierony- 

mus.Notaquodccn- 

rurio  antc  crucem  in 

iplo  fcandalo  piflio- 

nis  vcrc   filium  Dci 

confitetux  ,3-Arnus 

in  ccclciia  p 

crcaturam.  Vnde 

rito  pcr  c  cncurioncm 

fidcs  e-clcfic,  fignifica 

tur.quc;  velo  myfterio 

»um   ca-lcftium   per 

n.ortcm  domini  rcfc- 

rato  continuo  Iefum 

&  vcre  mftum  homi- 

hem,&:  vcrc  filui  Dci 

fynagoga  taccntc  con 

firimc 

b     Erant  au.  Hie.SlCUt 

n  >n  excludicur  mulic 

bris  fcxus  a falute  per 

Minam  virginem,ita 

non  rcpellicur  a  mvfte  . 

no  crucis  fcientu.  &:  refut  te&ionis  per  viduam  Maru  Mag- 

cL.cnam  6_ca.tcras  matres. 

c    lacobi  mtorit  &  tofepb . Beda.Minorem  Iacobum  dicic  Ia 

cobum  Alpliei»qui8_fraterdomini,eoquodeiTet  filius  Ma- 

ri^  tnatcrtera:  domi _i  Dc  qua  Ioannes  Stabant  autem  iuxta  cru 

ce  leju  mater  eint&foror  ma.aus  Maria  Cleopb.t,  &  Matia  Magda 

/cvjc.Cleophe  videtureamdiccreapatre  velacognatione. 

d     Etcum  iamjcro  cfletyQrc.  Bcda.parafceue  Grxre  ,  prcpara- 

tio  Latme.Hoc  nomine  Iud^i  intcr  gr^cos  morantes  fcxtam 

fabbatiappellabant,  quiaineoq  fabbacocratnecefsariapr? 

parabanc  iccundu  quod  de  manna  dictum  eft.  Sexta  die  colli- 

getis  duplum,&c.  Quia  ergo  fexta  die  homo  fa«itus  eft ,  &_  tota 

mundi  creatura  perfecta  cft.feptima  aute conditor  ab  omni 

opcrefuorequiciiit.Vn__hucfabbatu,ideft  ,rcquiedici  vo- 

luit,recte  faluatoreadem  fexta  diecrucifixus  homine  reftau 

rauic.Ideoquc  cum  accepifset  acetum  dixi  i.ConfummatumycHy 

ideft.diei  fexta.  opus  copletu  eft  quod  pro  miidi  reparatione 

fufcepit:fabbato  aute  in  fepulchro  requiefces ,  refurrettionis 

qu?  odaua  die  futura  erat  expedabat  exitum, vbi  noftr?  de- 

uotioniso.  tetnbutionisprjelucet  exempluquosinhacfex- 

ta  er.ace.pro  domino  paci»&  mundo  necefsccft  crucifigi .  In 

fcpcima  vero  ctate,  ideft ,  cum  leti  quifquc  debitum  foluerit 

corpora  quidem  in tumulis.animas autem  in  fccreta  pace  cii 

domino  gaudctc,  &  poft  bonaopera  oportet  quiefcere ,  do- 

ncc  octaua  vemecc  c^cate  &  ipfa  corpora  refurredtionc  glorifi 

catacumaniroabuslimuluKorruptionem  ^tern^  h?redica- 

tis  accipiant. 

Venit 


>cponcns  .         All  go.Iudaicut  populiu  deponcns  dcl'|>crationcm 
Katnatna  ciuita.  Hclcanx  k  Samuclts 
b 


c  Venit  /^''.Hiero.Iofeph  venic  fcro  parafceucab  Arii  i 
thia ,  quar  intcrprctatur  dcponcns ,  nd  deponcndum  corf  s 
Chnfii  in  vnonumcnxo.iyobilis dnurio e.xfjc.  redem.Dei.hur^ 
adVila.^r pitiit.cor.lefu.  lolcph  iniioluit  fyndonc,infvndct 
inuolutu  corpus  pofuic  in  monuinccum  q3  cxcifumenc  ■ 

pctra  &aduolu 
dem  ad  oftiu  monu  < 
ti.  iMati_eafpiciunc  . 
poncretur  .  H^cop 
niacongruunt  ad  ► 
pulum  Iudaicun.  I 
fine  ercdenccm  ,  i 
nobilitatur  fide  ,h 
Abrahxficfiliusdc^ 
nit  defpcrationcm  c 
peftat  rcenumDcu 
tratad  Chriftiano<|i 
flfl 
Pilati 
cft ,  os  mallcatoris 


b     qiicSc 


fine,ideft,  viaric  I 
Etmudocordc&:  : 
cacismorcuo,imn  i 
in  munimmc  fidci  *■ 
bilicum  operctilo  I 
pcr  opcra  charini  , 
concludic.  Fmisci  i 
prxcepti  cft  clur; 
Afpicientibus  alo.i 
elcdis  qu;  funt  ftell_e  maris,quando  fi  fieri  poteft  fcandal  E 
buncur  cciam  electi. 

*  Theophylactus.Imicemur&nos  Iofeph ,  rccipicr . 
Chrifti  corpus  per  vnicatem,&  ponanius  illud  m  monunu 
to  excifo  in  petra.idcft,  In  anima  mcmorantc  &:  non  obJ;  f. 
cete  Deum.illa  enim  anima  eft  ex  petra  excif_t,idcit,cx C  i- 
fto  qui  cft  petra.qiu  continet  firinicarcm.inuoluere  ctij  s» 
bemus  ipsu  in  Svndone,ideft,in  corpore  puro  fufcipcrc.  j- 
don  namquceft|corpusquod  eftanim^indumentuni:di*t 
cnim  non  foliimpuraanimacorpusChriftifufcipcrc,fcij| 
corpore  puro.lnuolucre  autem  oportct.  fcd  no  apcnrc,i  ■ 
fandum  claufum  cft  &  occultum. 
f.  Decuro.  Officiucurif  adminifiiasmagn^dignitntisaid 
ffculu,maioris  apud  Dcu  fuine  legicur .  Talc  enim  iuiii. c- 
cebat,qui  corpus  domini  fepeliret ,  qui  &  per  iuftitia din 
efiet,__  per  nobilitatem  feculans  poccti^faculcate  obcnwB 
Jvlon  emm  ignocus  auc  mediocns  ad  pr^fidem  acccdcrcSt 
crucifixi  corpus  poflct  impetrare. 
g  Jofepb  autem.  Beda.Ex  fimplici  fcpultura  domini,  amt  io 
diuitucondcnatur,quinecin  tumulispoffuntcareicdiu;  s. 
3  Allcgorice.CorpusChriftijnonaurOjnon  gcmmis,au,C' 
rico.fed  lineo  puro  obuoluendum  eft. 

Moraliter.  Autcm .  Ille  in  fyndone  mudalefurn  iniK 
qui cu  pura  mente  fufcipit:Hinc ecckfia facnficiu  alui i 
lericoneq;  panotinv5t:o,fedlineoterrcnocclabac,  ficur 
pus  domini  in  fyndonc  munda  fepulcmn  eft.fic  a  papa  S 
ftrofiatutumcft. 
&Q* 


NiCOLAVS    DE    LYRA. 

I  Et  cum  iam  fero  fa&um  efTet.  Hic  Jefcribitur  ipfius  Cbriili 
dcuota  lumulatio,& patct fentcntia  cx  dilln  Alatthxi ij.  exccptis 
qutfequuntur. 

z     Quiac.3tpafafccHC./_f/.,  pr<tparatio,quiatunceratferia{ex 
ta  in  ejua  praparabantur  ea  eju<e  debekant  comedi  die  fetjuenti. 
3     Vcnit  Iofeph.  _/_"<.  fcpcli  endum  Cbriflun  amequam  intraretfab 
batum  in  ijuo  non  crat  Ikitum  facere  talia. 
Ab 


r- 


4    Ab  Arimathia.  Qu&  anttquitus  dicla  efl  ^amatba tde  qu'<dt 

Samuel,vt  habetur.  \  ,I\egum. 

J     Dccuno,qui  &  ipfe ctat,&c  Idefi^ynus dc  cnriaribHS.lt» 

riones  emtn  dicumur,quifunt  dc  curia  alicuius  magni  princrpis.l  p* 

tur  etiam  deturiones,qui  accipiunt  curamplebis. 

€     Et  audadcr  introiuit  ad  Pilatum.  Triut  enim  cratdifci) 

Cbrijii  ouultusproptcr  meturn  ludxorum  ,Jcdcxmpio  mrtn  C 

animatus  vflendn  fe  publice  cffe  Cbrifti  difcipulnm  ,pete»do  eius[  p 

turam  &  txequendo. 


I 


MORALITER. 

3     Venit  Infpb  ab  ^irimatbia.  Scquitur. 

Ef />-*»/>.  Moralicer  lofcphqui  inccrprctatur  accrcfccns 
corpus  Icfu  pcticquando  perfona  crcfccns  m  vu tutibus  cu- 
cha.ifciamfumic.EtinuoluicinfyndonCjquandodcuotionc 

fuam 


Hf 

m 


o. 


fuam  abfcondit ab humana laude.  Etpon it  in  monumc 
quando  Jtigitercogitatdcipfo  ,  quiamonumentumdic  ir, 
quali  mones  mentem .  per  hoc autcm  quod  fanda:  muli  es 
afpiciebac  vbi  ponerctur fignificatum  fuit  quod  rcligiofc  iCi 
fon_equ_efunt  mundo  mortu_e,debentcum  eopercop  p 
iicm  fcpcliri,vtrcfurfccl:ioni5Ciuspaiticipesficninefe.  ifc 


fo 


M 


arci 


/f  O^oderat  ««.Bcda.Dicitur,  qucd  momlmcntum  domi- 
domus  rotunda  fuic  de  fubiacenre  rupe  excifa  tante  altitu 
nis  vc  homo  rcdus  confiffes  vix  cxtenca  mnnu  culme  pof- 
accingere.Hchabcc  introitumab  orientc.cui  lapts  ilJcma- 
lusaduolurusatqueimpofuus  cft.  fnemspaiteaquilonati 
fum  fepulchrum, 

Qnat  e(t  Chriltuj:    b    Per  opera  chatitn  tij. 


Cap.    XVI.        6j4 

non  cttra  peculiarem  Dci  prouidentiam  &  fapicntiam  acciD 
ciic ,  fiquidem  per  hoc  vnum  picc  aiitum  eff ,  ne  vfla  prorfus 
fufpitiooboiinpoflicalinmptoalio  inderdurrcxifle. 
b     Mariaau.  Be.Lueas  diatqni.iafiabaniomnes  norieiusaLuc''i7'1» 
16ge,&:  mulicres  qux  lecutx  fuerac  eu.S.d  aliis  depoficocor. 

porccuisad  fua  re- 

Aliasin.    c    Opernilum  fidei. 


eft,  locus  domi- 
acorporis  deea- 
:in  pccra  faclus  eft 
ptcm  habcnspe-    b  monumenti   .   T    Maria  autem  Magdalena:  &MariaIofeph 

longitudmis  , 


a  auod  erat  excifum  de  petra,  &  adudluit  Japidem  ad  oftium 

tlecti  i]ui  iuntltellxmaris. 


A  lenge  qma  fcendalizabuntut  li  iieri  porcit  etiam  ele&i. 

afpiciebant  vbi  ponerctur. 


:s 

■iumpalmoru  me- 

raapauimenroal 
•is  cmincns  .  Qui 
;iJiccc  locus  non  defuper,  fcd  a  latcrc  meridiano  pcr  totum 
i.cct  vndc corptrs infvixbacur.Color  autcm  momimenu  &C 
jctlli  albo  &:  rubeo  dicicur  elfe  permixciis. 

*  V<&or  Anriochenus.  Exhoc.aucem  Iofcphi  fadlo  &: 
jmmam  animi  illitis  confranciam  &  fortittidinem  fpecLtre 
let  parum  cnim  aberatquin  vitani  ipfam  Chrifti  caqfa 
jipenderec  .Qufppequi  Iudxorum  onumim  inimiciriam 

oprcr  lllum  in  fe  fufciperet,&  fumma  rurfum  etufdc  erga 
{•minum  noftrum  ffudifi  Sc  beneuoIentiam.Non  ob  id  foju 
\od  corpus  a  Pilato  impccratvm  honoiifieenciffime  &  fum 
luofitsime  fepeliret,verum  ob  id  ctia  qriud  in  proprio  eoq; 
Mjomonumeto  lllud  coderet.Intenm  quod  Chnftus  domi 

»non  in  vetcri ,  fcd  rn  nouo  monumento conditur ,  illud 

non 


fl 


uirji 


mcatib9foJemuIic 
rcsqua?arctuisam.i 
bat  funus  fubfecucx 
quomodo  ponerc- 
tur  infpicere  cura- 
bat  ■vtci-congrnort: 
pore  munusdeuo* 
tionis  offcrrcnc. 
..*  Victor  Antio.MuIieres  afstdent.&accurjic,  vbi  domi- 
nus  ponatur,obferuanc.quo  f  udefs,quorum  furia  muneribus 
iainfoicedeliniueiaorrabeuncibusdemorruumChrifticor- 
pusliberiuscomplecriconcrartarequcqucac  .  Offedunchs 
aucem  ad  morte  vfque  mag  nam  animi  forcitudinem  &  cha 
ntatcm  magnatnqueinpecuniarum  impenfa  liberalttaterh. 
&.  mngnifi-entiam. 

Beda.  Moraliter  Sancte.mulicres  dieparafceues  ideff 
pripararionis  idem  faciunt,cum  amma:  humilcs  &c  quo  rna-- 
loris  fibi  confciae  fragilita:is,eo  maiorc  faluatoris  amore  fer- 
uentes.pafsionis cius  vefiigiis in hoc fcculo (quoprarparada 
requie  s  futura)diligeter  obfcquucur.Ii,t  fi  forte  valeac  lmira 
ri  pia  curiof  itate  quo  drdine-f  k  ei9  pafso  amplecteda  jjpcdot. 


NlCOLAVS    DE    LYRA 
Etaduol.  Circa  enimfcpulcbrum  trat  qu.tdam  claufura ,  &  ad 


etiam  ab  aliis  quifuerunt  cum  eo  infcpultura  Cbrijtf. 
Maria  au.  Idefl,quxcrat  mater  lofepb. 


millius  daufurtfuitpufnus lapis magnus  non  afolo  lofcpb  ,  fcd        3  Afpi. v.p.^J  boc  vttrafafiofaibato  venerft  ad  vn"UfiC(»-p* ';/*. 

etiain  *  r 


a 


C  A  P.    XVI. 
p  Tcum  tranf.Beda.  Lucas  dicit  qma  reuertcntes  a  monu- 
■!j  mcto  parauci ut  aromata  &  vngueta ,  &  fabbato  filue • 
i:,cjuia madatu  erat,vt  fabbati  filetiii  a  vefpera  vfq;  in  vef- 
j  a  fcruaretur.Ideoque  religiof?  mulieres  fepulto  domino 
<m  licuit  operari, 
i;fi,  vfqueadfohs 
<:afum    vngucnta 
j-auerunt,vt  Luras 
c  it.  Et  quia  $rA  an- 
tcmporis  exple- 
riot  potusnmt ,  mox 
ttfatlo  fabbato,  idcft 
<:idente  folc  ,  vbi 
«erandiliccnnare- 
't,  fcflinauerunte- 
:rc  aromata  ficut 
arcus  dicit  vt  ve- 


num  fuerant  fecitte  cu  atomatibus  ad  monumctuu  venerunt 
&  eiquem yiuetc  dilextrut,ctiam  morcuo  fludio  humamca 
tis  obiequuntur.  Et  nos  ergo  in  eu  qui  mortuus  eft  crcderft 
fiodore.vututu  refedicumopinione  bonorum  openi  qusc- 
nmusdominuin,admonumetu  eiuscu  aromarib.ventamtis 

quodaute  mane  ye- 
C  A  P"      XVI  niiinradmohumccu  £ 

Poft  dittia  fabhlta  imdiit  dles  .  orto  >» folc  ,  ideft  CU 


T  cum  traniifTet  fabbatum  Maria  Masda  z    iam  c$}"m ,ab on"'^ 

Eleft.qmfuntftellxmatis.  °  partd  albcfcCfCt  qif 

lene&Marialacobi&Salomc  emcrut 


aromata,vt  venientcs  yngeretlesu.f  Et  4 

a    jdeli.prima  faljbaro  Eadem  ptima  fabbaihi  diciiur  qu.T  nnncdo- 
minica  appellatur.Theop.vclvna.ideft.piima  dierum  lubdoruade. 
fabbadu  hamcjue  die  hibdomadx rrancupanrur.     b  Idell.rcquvctio- 


c  rmnctipa 
num  in  fabbatis  cultodicbanrur . 


valdc  manevna'fabbatoru*m  veniunt  ad  monumentuixLi 


ntes  mancvnge 


nt  lcfum.Ncquc  vefpetc  fabb.ni  prt^occupante  iam  no£ti's 

ticulo  monumcntum  adire  valuerunr. 

Seucnanus.MulicreshocIocofeinincadcuotione  difcur 

■  it  qux  non  vt  uiuent;  fidcm,fcd  vt  mortuo  vngucnta de- 

•  urrt  ad  Icpulchrum  &  vt  fcpuko  parat  m^ronsobfequia 

invtrefurgcnci  diuinoriun  gaudi.i  triumphorum. 

Thco.Noncnim  magiftudineatquedignitatediuinita- 
iChrifli  fipiunt  ,uencruntautem!uxtaconfuetudincIu- 
«orum  vngerecorpusleft,  utfcilicct  rhancret  odorifctu 
^nehiimiditarefcaturiret,naaromjriuirtutch.lbcC  defic- 
<  iuarn  humidiraccm  corpons  abforbentia,  undc  incorru- 
wnconfcruant. 
Vt  venienus  pngcrent.  Moral.Sanci^  mulretes,  que  domi-       auroram ,  ut  tantus  fplendor  puxparatis oculis pofs'ic  uidcn 

num  0  cum 


fttfolisorientis  vici- 
nitate.adlitera  ma- 
gnus  qtixirendi  Si  in-  f  Mat.s8  a 
uenicdi  dnm  fcrudr  Lnc.z^.*. 
chantatrs  oficditur .  i'""-*"-» 
Myflice  autem  no- 
biscjocplumdsfillu- 
minata  facie  dccuf-    -> 
fis  vinorumtenebris 
odote  bonorum  operum  dfio  &oratiom5  fuauitatc  offiitte. 
Hic.Nunccu  aromatib.rcdolctib.  cumfpofa&adolefccn 
tul;scununt,poftcacc")fpetgimus  libru.i.cuelcmetis  noflre.  Sj^' 
."2^sic7troducitnnsrex  in  cclliaraftia.lSlucfurgitamicaMarir.byems  tjffl.uj.i 
nbuipluuia  reccffit ,flo.ap.uox  turtmis  audita  cft  in  tcrra  noftro,utfto. 
odo.de.  rcdiit  fponfus  deumbrafubquadormiuc  m  mcridie 
Poii.triftia  fabbatafclix  irradiat  dicsque  pnmatu  in  dicb.te 
hei;  luceprima  in  ea  luccfccme.cV  domino  m  co  cu  triupho 
rcfurgente  &:  diccme.Hxc cfi dies quam fccit'dominus,&c. 
c    Et //d/.w^.Hie.QfJaluis  dicit  diluculo.DiIuculumefcin- 
tertenebrasnoctis&diciclariratein  qua  ialus  ucnitincc- 
clcfia  declai  ada  morc  fohs.qui  cofurgcns  rofeam  prasmiuit.P      ! 


NICOLAVS    DELYRA. 

c  a  p.  xvr. 

J  Tcum  traf.  Toflqna  defcripta  cft  rcdutliopeccatoris  in  dcu  pcr 
j  Chrifli prddicatione & fu£ pafjionis  redcptior.e  I) •  c  confequentcr 
fcribitur  diclarccfuciio  per fuarcfurrcclionl  &  afceftone.  Et  primo 
fcribitur  man/fcflatic  fuxnfurreclionis.sccudo  fublimatio  j«r  afcc 
mis.ihi .  Y.t  dominus  quijc  lcfus.prima  m  duas  quiapritnodrjcribii 
lationfurreclionis  f  dcnuciatione  angeh.Sccudo f  apparitio 
■  ipflus domini  iW.SurgeS  lctus.Circaprima  parte  dcfcribititr  adue 
tmulteru  cx  deuotione  adfcpntchru ,  vbi  audicrut  ab  atigclo  >  cfur- 

rexiffe 


rcxiffe  dominii  & boc  efl  quod  dicitur.  r  Ec ritm  fr9f.  ^<>Z&u 
enim  duraueratfabbatu  non  erat  cis  licitii  dliquiU  cmcrc,fi  d  in  vefpe- 
rc  citifde1  dici  terminabatur folcnitas,&  tuc  cmcriitarotuata,vt  in  cra 
flmobmemane  venirent adfcpulchrum,ideofubdhur.  a  Ec  ujJ. 
i.primadieruillius  hebdomads,  poflfabbatum  ftatt  diciturGen.l.Et 
fa&ueflucfpere  &  rnane  dies  vnus,idefl,primus .  S ciendu etiarr,  quod 
cmnes  dies  illiUs  bebdomade  vocabatur  fabbatapro  taio  quia  crantfe 
iliux  eo  quodfolenritat pafcaiis  dnrabatfeptem  dkbus .prima  tamen 
dics  &  ftptima  frant  celcbriores  intermediistita  quod  in  illis  poterant 
emi  aromata  illa. 

Orto 


MORALITER. 

aij.  Seqmtur.^f  j>f,j»«.Grcgo.No*  autc  ineii  cj  mor- 

tuiu 


tuus  cft  credcntcs  fi  odorc  virtutu  rcfVrticu  operatione  bonorii 
opcru  deu  qmrimus,ad  monumdu  ipfius  cii  aromatib»  venjmv. 
Tom.5  .  x     4 


«55 


Glof  ord.&NicolaicIeLyra.         £5 


4*J  cumrc^pusdominrccrcfurreelionisilluxit,  vrtunclauLs 
A  Cnnftn  .  iiafaiiCtjrunifemiiiariim,qu.mdo 

>b«.»i<  vjca  Sjlumcncrcdulitatismfiidit. 

a    Ortoiamfok.  •}<  Augultinus.Qui>dL.ucasdicir.^We<i,i7>» 
cnlo.  Etloannes.  Manccuwadbut; leutbrftfout,  Hccin.clh- 
iaruis  dicens. 


tioncomnem,que  fc  incer  Euangcliftas  offcrrc  videtitr,d 
phoniftii  e  mcdiotollanr.  Aiuntitaque,  altas  cife  muhei 
quainm  fit  mcntioapudMatchcu  ,alias  rurfum  quarfiap 
Mareiim.AddiintMana  Magdaki.am.piopccr  Incc 
gaChnliumftudiu,omuibus  fc  adiuxiife,eaqucde< 

llli  diuerlas 


a    Legcin  mjH" 


lapidcm  ab  oftio  monumenti  ?    Et  reipicienres  vidcrunt  3 

»    legem  muiti».  f  ideft,  etiain  iiiiiiitct  tangii  in  vteiugeiintusom- 

nium  Sc  omtifrus  ftauis. 

c  rcuolutum  lapidem .    Eratquippe  magnus  vaHc.    Et  in-  4 

t    Boda.lndoiruini.lcilKet^mintiamquaeratexcil.-.  111  jictra.  b     Regtiaiuem  in  pio- 

fucm  .  Hiciuucim  iiimam  iciuircftioms  timennbut  moitem  oflendit . 

d  trocuntcs  in  monumentum  viderunt  t  iuuenem  feden-  5 

C  »    Qmtvcra  Ixtiti»  e(t,  holte  rcpullorejnoadcpto :  b     Hicionynius.Quod  oculu» 

non  vidit.  nccauii»audiuit  >ju.t  pia  do.dili.fc. 

tcm  in  dextris  t  coopcrtum  ft;olaacandida,  &  obftupue- 

Deu»  cbantas  elt.umoi  non  eft  inchaiitate. 

f  runt.   Qui  dicit  illis  :  Noliteexpauefcerc  :  Icfum  qua?- 

g  Aloco.  Acaufa.  <    fljdix  amara  ciuciseuanuit ,  tJos  vita-  cuiniiucUt-uiciupu. 

qui  iicuit  in  moite  iunezit  in  ^loiia  . 

h  ritisNazarenumcrucifixum.furrcxitjndncithic.  Eccclocus 

1  a    Mulieiibus  d;ciiui,vt  nuncient  Apollolis  ,  cjuia  pci  muiicietn,  moi»nunciu»eft, 

pci  mulieie»  viiaiefmgcnj  . 

Kvbipofueruteum.Seditedicitcdifcipuliseius&  petro,  quia  < 


L/ildr  mane  ,  ort»  um 
fole,  idclt,  cuni 
abO.  lenrispuce  al- 
i-icc,i]u.)dtic  vti- 
qucfblisOricncis  vi- 
cimtacc:  eiui  cnim 
•ft  illc  fulgot  ,  qui 
nomirte  Aurorx  ap- 
pdlarifo]er,ideon6 
jepugnatei  q.  ait,(n 
ndhuc  tenebr.t  eftft ,  dic 
quippr  fisi"iicrc,rcli- 
t  Ioiittu.ti  qui^  aliquid  rcncbra- 
rutancoininus  funt, 
quanto  magis  oritur 
lux .  Ncc  accipiendu 
cft  quod  ait.  Valde  ma 
ne  orto  iamfole.  tan- 
quam  fol  ipfc  iam 
vidcretur  fupertcr- 
ram,  fcd  de  proximo 
aducnientc    in    has 

partcs  folc,idcft,orcu  fuoiam  cejum  illuminarc  incipiente. 
b     Etdicebant  adinuicem.  Hicronymus.  Aquilarcongregacur 
B  ad  corpus,martyres  &:  Apoftoli  vident  lapidcm  rcuolutum, 
qui  eft  lcx  mortis.quafi  dicat. Vbi cft  mors  aculcus  tuus? 
c    r\cuuluium  lapidem  Beda.Quomodo  lapis  per  Angelnm  fit 
reuo|utus,Maccha?us  dicit. 
M«*.t8  a.      Allegot  icc.auccm  lapidis  rcuolutio  refurrcctionem  facra- 
mencorum  Chnfti  qua:  vclamine  literx  lcgis  tecta  erant  in- 
ixo.»4.c.at  finuar.Lexctcmminlapidefcriptaeftcuiusablatocegminc, 
ji.U.  &  j4u.  giona  rcfurrectionis  oftcnfa  eft,&  abolitio  morris  annquar, 
<ic  vka  nobis  fpcranda  perpetua  toto  orbe  cepic  prardicari. 

•fc  Seuenanus.  Obfcuracum  erat  vcftrum  pccltus  ,  ocu-, 
]i  claufi ,  &  idco  pacefa&i  fcpulchri  gloriam  prius  nph  vi- 
debacis. 
Etdit,4.  d  Juuenem.  Hicronymus.  Non  fenem",  non  infantem ,  fed 
iocudum  xtatc  vt  diciturXewre  iuuenis  in  adolefcentia  tua, 
qua;  non  eft  hic  vera  dufn  ienio  mixta. 

Beda.  Mtilieres  Angclos  videnr  qu^enmaromatibus  ve- 
ncrunr,quia  illaj  mentcs  fupernos  duesafpiciunt  ,[qux  cum 
virtunbusad  Deum  per  fanctadefidena  vcniunt. 

*  Theophyladus.Si  Matcharus  dicit  Angclos  federe  fuper 
lapidcm,Marcus  vcro  quod  mulieres  introeuntes  monumentum 
•pideruntfedtntemiuuemm^nonmircris.hlam  quem  vidcrunc 
pnus  fedentem  fuper  lapidem ,  ipfum  ctiam  intus  m  monu- 
mento  poftmodum  viderunt. 

*  Auguitinus.  Aut  intelligamus  Mattharum  tacuiffe  de  illo 
Angelo  quem  intrantes  vidcrunt,Marcum  vero  de  lllo  quc 
foris  fuper  lapidem  fedente  viderunt  ,vt  duos  vidennt ,  &  a 
duobus  iigillacim  audierint  quacdixennt  Angelidelefu,auc 
ccrteintrantesin  monumeritu,inaliquaicpta.macen?dcbe 
musaccipercquacomunitum  locfi  tucfuiliecredibileeftin 
aliquo  fpacio  ante  pctra.qua  excifa  locus  iadtus  ftierat  iVpul- 
ttir^  vt  ipfum  vidcrinc  in  codem  fpario  fcdentem  a  dextcris 
qucm  dicit  M-mhxus  fcdentcm  iuper  lapidem. 

*     Viiltor    Antiochcntis  .  Non  ncfcimusautemeiTe, 
qui  varias  viliones  contigillc  dicanc,edoceanc  ,  eaquc  ra- 

cione 


■     r>id  occafum  roipoii»  .         b    Cniiflo  . 

orto  iam  iole  ,  &  dicebant  adinuicem:  Quis  rcuolr.ct  nobis 


■  ic  peccatuin. 

-  b 


obcigiiTc  .  S^ 
tandcm  tcpou  q  - 
Lhis  a  muhcribih  I 
monumcnriiin  v<  ■ 
rum  eft,  abl 
liftis  diuerfa  . 
ri.Sccundum 

f,itui-,libri  alias  n  - 
ieres ,  alia  tempc 


Re   conrenfii 
Eujngc.lib.3. 

c 


aliarefcruntvifa 
queitavnus  Euai(c 
hfta,  quodabaliis 
tcu  fuerat  no  euci 
c     Scden.indti 
Ad  mendianam  | 
tem  loci  dlii 
poiictim  fuer.it  i 
pus  Icfu.Corpn 
nim  quod  fupinf 
ccns  caput  habc 
occafum,dcx 
cefTe  crat  habcrt 
anftru.Scribitaurc  Matth?us,quod  Angclu  qui  reuoluit 
dc ah  oflio  monumcti,pnmo  vidcrut  fupcr  ipfurrJapidi 
dcnte.qui  eas  intrare  in  locu  vbi  poiitus  crar.Dominus  c 
&  vidercquod  lam  refurrexira  morttns  Lucas  auten 
intrantcs  m  nronumetti  duos  Angclos  ftatcs  ibi  inc> 
Greg.  Perfiniftiam  vicapnEfens  ,pcrdextera  vic 
fignacur  iuxra  illiid.Lmaeiusfnb  capite  mto,&  dcxura  aui 
xabitur  mc.  Quia  Chriftus  ia  pra?fencis  vjca-corruptionc 
fierat,re6tequi  eius  vitam  perennc  nuciabac  m  dexccr, 
bar.Qj.ii  in  ftola  candida  apparuic,quia  &c  k\q  &c  nofhe  I 
tacis^audia.nunciauic.lllaenim  Dominirefurreccio, . 
ad  immortalitatem  reduxit,6c:  ad  Angclorum  numcru 
ftituens  celcftis  patnt^damna  rcparauit. 
f  7\(p.ex.  Gre.Q.d.Paueanc  1II1  qui  116  amant  aduentun 
mini  vr  fupcrnorum  ciuium,qui  vitiis  pretli  dc  cortim  I 
tate  defperar.  Vos  aucequid  cimetis  qu?  vcftrpsconc 
detisfVndc  Macth.Angeltim  apparuillc  defcribem  a. 
afpiclns  eius  ficut  fidgur,  &  •pcflmenta  eiusftcut  nix. 
g    Icfmn.  Salutarc?.  Sed  qma  mulci  no  fubftanhaliter  fi 
.  tupatiue hoc noniine dicebantur,dcterminac  per locum  i 
zarcnum,&  canfarn  fubdicCrncr/?.  Atqueaddit. 
h  Sur.non  ejl hk.  Vtr  przfcntiam  carnis,qui  tamcn  nnl. 
deeft  perpra?fentiam  m.aieftatis. 
i     hcce  lo.  Oftenditur  morcalicas  morralibus  ad  acl 
tiarum  debnam,  vt  mtclligamus  quidlimus  &i  fucnmt|H 
fciamus  quiderimus. 

K  Et  Perro.Beda.Peti  us  voca.tur  ex  nomine.nc  dcfp: 
negatione.Nifi  enim  cu  Angelas  nominatim  exprim 
magiftium ter ncgauerat.intcr o^ifcipulos  venirc no  n 
Et  notandum  cur  eum  que  tcclc.fif  futjoninipotcs  pi 
propofuit,ad  ancill?  vocenegarep>ermifit.Hoc.n.ac; 
magna  pietacis  difpenfacione,vc qui  fucurus crac  paltor 
fi*  m  fua  culpa  d  ifceret  quomodoalns  mifcren  dcbei 

Hicr.EtTet.  Qiu  fcindignum  difcipulatu  iudicat,t 
magiftrum  ncgat  .Scd  peccata  pra:cerit.anon  nocc 
dononplacent, 

Tr<tc\ 


NICOLAVS  DE  L  Y  R  A . 
2  Orto  iani  fo.  Jdcjhad  ortum  iam  appropincfuante.  Sol  enim  po- 
teil  inielltgi  oari  duplicilur.  Vno  modo perfec7e,quando primo  egredi 
tur,&  apparetfupcr terram,&  fic  non  accipaur  bicuilio  modo  quan 
doluxcius  incipit appirerc,fcdicet  m  aurora,&  fic  accip  i bic  ortus 
[olit,&  ideoloan.2o.dicitm  tjuod  adbuc  tenebr*  oant  ,  ijuia  aurora 
mdia  efl  mter  tenebras  aoclit  &  lucem  perfecJam  diei,  &  idco  ab  vtro 
que poiefi nominari  ftcut  mcdium  ab  extrcmit,quiapartiiipatnalura 
ytnufqueextremi.  1  Quis  rcuo\.  Q*aft  dicvt,non  poffumus  rtW- 
uerepcr  noftpfat,quia  erat  magnus  faldc ,  &  pofitktfubditur.  3  Vi- 
dcrunt  rcuo.  7'er  ^ngelum  qm  vcnerat  ad  manifefiadum  Cbrifli  re- 

jurrc 


furreclionemfaclam.     4     Ecincroeun.  Ideji,intra  cla»furaT,m 
eral  cir ca  monumtntum .  Dicitun auttm morAtmenlum  quafi  nnwu 
t»entem,fcilicet  iltius  qui  afpicit  tt  oret  pro  anima  fcputli  &&'■  P& 
tctdemortepropria.    c    Vldcrunt  \U.LucA.ia\.a.dicitu> .  i 
viri  aliiterut  fecus  illas  in  vcfle fulgei>ti,idefl,duo  JtngtU  m  // 
rorum,proptcr  hoc  dicit  oiugufiinus,quodibi  appayueiutrrcs^fi 
ynus  extra  mo»umentu,intro  tamea  pr&diclam  claufuramfidens 
lapidem  reuolwum,fed imra  monumer-tum apparxerwit  duo,  yn 
caput  &  alius  adpedes  vbipofitu  fuerat  corpus  frfn, 

5     Dicitc  d i.  jpecialiter nomininat  'I>etrum,aliter  nonfuiffu , 

yenire  adprotfcntiam  Domini qutm  mgauciat . 

Inti 


M     O     R     A    L     I     T     E     R. 

)    ViicrmtrtuQiuiuii..  l'cr  hcc  autcm  icfcratio myfte riorum 

•  Chn» 


Chnfti  i1gnificatur,qua:  vclamine  legis  inlapide  fcripta; 
bancur. 

Tr 


gc 


)7 


Ma 


rci 


Cap.     XVI        658 


gemitus.  Imicatur  muliercsanterefurre£cionemomnium  D 
quod  faciuncpoft.i.  quodfackirxfunc  fugiuuc  morcem&  Efa-jf 
pauorcm  . 

*  Vidor  Ancioch.  Ecfi  Maria  Magdalcna ,  &  Maria  Iaco- 
bi ,  &:  Salomx  aiomaia  prxparaueranc ,  accamcn  fi  Eufebio 

Cafanenfi  crcdimus, 

Non  ficut  vidifHs: 

a  praxedctvosinGalitaam  .  Ibieum  videbitis,  fjcutdixit  f 
b  vobis  .  At  illae  exeuntcs  fugerunt  dc  monumcnto.  Inuafe- 

a    Angclorui"  &  liominum. 

c  ratenimeaspauor&tremor  ,   ckncmini  quicquamdixc-  2 
d  runt.Timebantenim.Surgensautcm Icfusmancprimafab 

a    Quomodo,&  vbi  h.rc  apparitio  ta&»  Gt.Ioaane»  plemkimc  dicit. 

e  batbiapparuitprimoMariasMagdalen^  ,  dequaciccerat 


a  pr£ce.  vo.Breuis  fencencia  infyllogifmis,  licet  ingens  in 

^  quitatepiomiffio.lbicfTgaudij  no(trifons,^cernicatisnO' 

li ' origo prarpa<aca  eft.Ibi  cogregacur difpcrliones  Ifracl, 

^  uiancur  concrin  corde.Ibi  cum  vtdeb.ficut  dixic  vobis . 

{vnficuc  vidiftis. 

yscedet.  fkncdc 
rlempcorc  nofiro 
( ;cur  dc  Galilxa 
,  nque  rranfmigra 
t  facta  lnccrpreca- 
ti.Iam.n.apalfionc 
are!urrectionem,a 
j>rte  advica,apce- 
radglona  cralmi- 
g  ucrac .  Ec  bn  poft 
Burreciionem  in 
(  hlxa  a  difcipulis 

vewcquiarelurre&ionisciusgloriapoftlxti  videbimus, 
\  ufnodo  a  vitijs  ad  virtutnm  celficudincm  cranfmigremus . 
Ejuergoin  fcpulchro  nunciacur,in  tranfmigrationeoften- 
Eur.Ec.  qui  in  mortificanone  carnis  agnoicitur,  m  tranf mi 
Mitione  mcncis  videcur . 

.  Bed.Nota  q,  Maccus  dicic.Praeccdcc  vos  in  Galilram  ibi 

,  ^videbicis  licutdixic  vobis.Nectamcn  ibi  vifum  reculic . 

^.cdieus  autdicic,difcipulosin  GalileamabiJLrein  monte, 

iquebominumvidiifc&adorafle,  &:prxccpcum  ab  co 

.iXpiikeudijdoccndi.bapcizandi  oes  geces  in  nomine  pa- 

ilij  &:fpiricuftancci.Alij  auce  Euangeliftijdocec  eum 

pius  difcipulis  visu  fuiffe.maximedie  refurredionis 

ufalc,&  ipio  dicin  caftello  Emaus.Quareergoin  Ga 

J  afpecialicerpreccfiTuum,&:  ibi  videndum  predixiccum 

1  3;  ibifolu  necpnmum  vifus  fic^Quia  vero  fpecialiter  hcc 

xnon  Euangcliftx  narrantis,  fed  angeli  cx  mandacoDo- 
:  ni ,  &  ipiius  Dni  eft,piophecice  di dum  incelligendu  eft_: 
ulil^anamq;  tiafmigratio  vel  reuclatio  dicitur.Pnus  fecu 
<  tranfmigrationisiignmcationciTi ,  q,dicitur.  Prxcedcc 
'sinGaliixamibi  cum  videbicis,  figmficac,  quod  gracia 
fii  de  populo  Ifracl  erac  crafmigracura  ad  genccs  a  qui- 
hApoflolinullomoprxdicances  lufciperencur ,  mii  cis 
jis  viam  prTparaffec  in  eorum  cordibus,&  hoc  eft.  Trkce- 
t  fotin  G^/.-cTw.Quod  aucem  gaudenccs  mirantur ,  v:5tis 
.  inib.difficultatib.apecirifibioftiuminDomiuo  pcrillu- 
1  nanonem  fidclium,hoceftJ/.,<  eum  videbitis. i.ib\  membra 
«isinucnictiSjibi  corpus  cius  viuum  m  eis  qui  vosfufccpe- 
'rccognofcc-cis.Sccundu  aucem  hoc  quod  GaMxa  rcucla- 
1  dicicurmo  intelligedum  cft  in  forma  fcruiTedin  qua  cft 
alis  pacri  qni  dicic .  Ego  diligam  eum  &:  oftedam  ei  mc- 
;lim,n6fecundnm  hocquodvidcbanceum,  non  ec  kcun 
•  «  hocquodcumcicacncib.  videndum&tangendumpoft 

!  urredtioncm  ofteditjed  fecundum  ineflabilcm  lucc  qu? 

jminatomnem  hoicm  venient  m  hunc  mundu,iecundii 

iiixlucetintenebns&ccnebrceum  non  comprchcde. 
1  ucnospceffit,vndead  nos  vemes  nonrccefTH,&:  quop- 

xies  non  nos  dcfcruit .  llla.n,rcuelatio  vera  eft  Galilxa  cu 

mles  ci  enmus,&:  vidcbimus  eu  fi.cft.  Ipfaec  cnt  beatior 
.  nfmigratio  cx  ifto  feculo  in  illam  a5ternitate,fi  cius  pra- 

■pta  (ic  ampledamur,vt  ad  eius  dextet a  aggregan  mctea- 

Ui.Tunc.n.ibuncmigne.n.rcernumfiniftn  ,  iuftiauceiri 

"  'amecerna  H  -i:  illuccranfmigrabuc,  &:ibi  cu  videburtr, 

« 0  modo  no  vident  impij .  Toltetur  enm  rnpius  vt  non  vidcat 

itrfatem Dci,&  impu lumft  non  vidtbunt .  Hec cft  autcm  vita 

:cma,vc  cog.cc  vc.de.&  que  mi.Icfum  Chnftu,ficuc  in  il- 
L  Irternitate  cognofcetur.quo &:  nos  perducct  proprer  for- 

nmfjrui.vt  libcricontcmplcmurformam  Domini . 
C  'f  ngcrunt .     Hiero.De  tucura  vita  dicitur.  Fugict  dolor  & 

gcmi- 


5 


non  funt  tres  illx  cz 
qux  orto  iam  folead 
monumenrnm  venc- 
runt,  fedalia:,  Inno- 
minat? .  Multar  cnim 
cranc  ,  qux  vnacum 
Chrifto  Hierofolyma 
afcendcrant.  I!le  vero 
qua:  fecundum  Mar- 
cu ,  cxorto  iam  fole,ad 
fcpulchtum  venerut, 
erant  admodum  fimplices  &  imperfe£he.  Quare  etiam  non. 
nowluded  manead  monumentum  veniunt.Adhxccum  ab 
Ani^clo  ai sdiuiffcn:.  fte  &  nnnciate  dijcipulis  cins  &  Tetro,  fta- 
turi  rugei  unt,  nequc  quicquam  omnino  ex  ijs,qua?  in  man- 
datis  acceperant,cctcns  patcfcceiunc.Mccuebanc.n.ncque 
fidcm  quoquequainopercebaCjVifionihabebanc.Ecquiaca 
lcs  cranc,nequc  qux  faluatorem  viderent,  neque  Angelum 
inftar  fulguris  fiilgentenl.aut  duos  Angelos  in  monumento 
fcdentcs.autduos  viros  iuxta.vt  Lucas  narrac,  aftances  con 
fpicerentdignxvifxfunt.videruntautcmqucndam  tantii 
luucnealba  ftolaamictum  hoccft  vifionemaninu  illaru  cxi 
licati  &:  iimplicitati  planccoformem.  Sccundu  Eufcbiu  igitf  £ 
Marcus  non  de  Ma?dalena,fcddealijs  incerti  nominis  mu 
lienb.hax  narrac ,  negac.n.ficxi  poffe.addit  idem,  vt  Mag- 
dalena  poft  tacas  rcs  vifas,orto  demum  fole  ad  monumentii 
vcniret,aut  quis  lapidc  rcuolucret.anxie  inquireret.N5  de- 
funt  candem.qui  Euagcliftas  aucG}.s  ijs,  qox  in  Chf  i  refurre- 
ttioneaccidcruc  no  imerfuifle  dicanc,  diuino  incecim  fpiri- 
cu  rc-m  omnem  ica  ordinatc&adminiftrance,  vc  omnibus 
palaconftarcc,dc  rcfurrecfionis  miraculo,  ca:cerifqueomni 
bus  iidei  myftcnjs  hmplicicer, omni  prorfus  curioficaccan- 
jciaque  difpucacionc  feciufa.fcripfifrc  6C  docuiffe  .  Illud  ipsu 
camcnca  fapiencia&caucione,  vt  nunquam  vcrc  puguana 
pradicaucnnc,aut  litceris  mandauainc. 

c  Et  «<■.  Hier.Quia  illi  foli  myftctium  refurre£rionis  videnr,  loan.io.a. 
quimcrucrunt,  vil  fecundumloan.  Pctrusautem  furgcns  L«c3.i4.k 
cucurnc  ad  monumcncum,vc  viderct  qua:  audiuit  • 

Bed.Mor.Erne.q.d.LuCjfit  regrc.amo.nujhu o.//.t>».Macc. 
Etexierunt ci.dc  mo.cuti. & gau.mag.cur.&c.Scd  pofTum^mcel- 
igerc.quia  nemini  Angelorum  quicquam  dixcrunCi.  ad  ca 
qux  ab  illisaudicrac  nihd  refponderunt ,  autcuftodib.quos  g 

iaccntcs  viderutit.IUud  aut  gaudium;cf  Matth.dixit,non  re 
pugnat  cimori  dc  quo  Marcus  fcribit,  vtt umqucn.in  carum 
ammo  fu  t  fcd  M  ucharus  timorem cacuit . 
d^ttndM.Manefurrcxerit.ferofcpult^eft^vthocadimplcrct. 
Ad  vefpcru  Jewo.fie.&  ml  ma.U.  Sepultus  crgo  fexta  fabbati  q  J?Ch1.ipA. 
vocar^parafceuecirca vcfpeia fequcci notte& die  fabbathi, 
cum  fcquer.ci  notte  m  monumento  p(..fitus,dictertia.i.  pri- 
mo  manc  pn  mo  fabbathi  furrexit.Et  bfi  vna  die  &C  duab.no- 
chbus  in  fcpulchro  iacuit.quia  lucem  fuae  fimplse  mot tis  no- 
ftrxduplxmortistenebrisadiunxit.  In  mottc.n.  anima:&: 
fpinnistencbamur.vndc ad nosfuam.i.carnis  mortemattu 
ht,&: duas  noftras  foluit,fimplam  fuam  duplx  noftrx  contu 
lit,&:  dnplam  noftram  moricnsabftulic  . 
c  ^/>.p.\/u,<.A/<j£.Marie  Magdalenc  primo  ofidi^de  qua  eic 
cciatfcpre  dcmonia.qi  meirccrices",&:  Publicanipceduc  fy-  M«th.is.e. 
mgoga  1  rcgnu  Dei.vc  lacro  pceffic  Apoft.  Apoftoli  fiec  &  lu 
cct  cia  nccdii  videruc,fcd cico cololabunt', vn.  Et  ilii  aud.&c. 
b  &  Bcd.      F 


NICOLAVS    DELYRA. 

flnua.c.e.p.P.ri/jfo/ifij  apparit.one  ^ingclt^gr  exvifione  cuflodu 
*  Utebaiibiqiijfimortw.  a  Etne.Contrariumvidctur  Mat. 
"•  vbidicitur.Cunentcs  nunciate  difciputis .  Quod  foluit  Aug.  quia 
tndtcitur bic. Nemini  quic.cii\3.dixcnint.l.de cnflodib.ncc  etiam 
igdoloquenti  refponderuntjedcucurreriit  nuciare  jlpoficUs  (juod 
kera.t&Viderunt.     }      Suv.sm.le.HicmanifetlatHrrefurreilio 

pxr 


pei  atiparitione  Domini.  Etdiulditurin  tres  parter  fecundnm  tres  ap~ 
paritiones.Sccuda  ibi.Poft  hxc  atic  dw.Tertia  jt/.Nouif.auc.  Circa 
primum  dkitur. Sux.AUt  lc.Sctendu  ep  apud  Heb.dies  bebdomadx  de- 
nominatur  afabbatbotfuta  denominatiofit  a.  digniori,et  ideo dies  i!U 
(fu.n  mmcdiate  [equitur  fabbatbum  vocatur,primafabbathi.&  alta,fe 
cunda  fabbathi,idefi,afahbato  &  fic  de altis.  Dixerunt aute  aliqui , 
(jnmi  Chriftus  refurrexit  mcdia  nocle,  &  tunc  h<cc  diRio  tnaric  no  re- 

frtur 


MORALITER. 

"Prdcedcty&c.Qux  crafmigracio  intci  precat^propter  quod 
uivulc  Deu  vidcre  dcbcc  Uc  vitijs  ad  virtutcs  trafmigrarc 
i-tnemini.  Theoph.Mulieribuscnimaudirc,  non  loqui 
«wn  eft.difccrc,  non  doccrc . 

Sur- 


2  Surgcns  autem.  Bcd.RcclcraitemhzcmulicrqUailxtitiam 
Dominicx  refurrcdionis  primo  nunciauit,  afeptem  dxmo 
nibus  curata  mcmoratur,nc  quifquam  digne  p^nitcns  de  vc 
niacommiflbrum  defpcrarct,  &:  vcvbiabudauicpeccacum, 
fupcrabundarc  gratia  monltrarctur. 


659 


GloCorA&NicoIaideLyrai         66 


> 


0 

A 

J«Utt.»4.c 


l  In  nrincfpio  mi.!icraufr->r  cii.pc  viro  fiiit ,  cxecutor 

v.rerrons  excit.tmfic  q  pr.ma  mortc  ^ftaumrefarrccW 

pnma  videcMc  ne  cpetui  rt"-uus  3Pl,d  vuos  opprobrmm  iu; 

ftiricreC  que  virorulparrastudcracaia^iudic&graciam.  \  n 

hxcqu* lu^cntibus  Ixtitum  rcuirreccioms  prima  nuncia- 

uir,  a  fcptem  dcmoni 

hus  curata  mcinora- 

.biabnndauit 

iperabup- 

dafi  "'|Tra 

rCtur  .  v 

pro  vriiucriitacfc 

nut.Qjc.uuc-in.i  lcp 

remd.emombushoc 

cft  vpiuerfis  fccleri- 

biiiiibcracaertft;  pri- 

rha  rcfurctritecn  !->-> 

4i«ftca.  mtnumvidir,neq«iis 

IbWc-n.  cJignc  pcmcens  dc  vc 

^  nfa  defperet,  videns 

ea  ri   qu  )iv.iin.i  coc 

vicijsfubditam,ncca 

DebdilccJcam.vcipfis 

1  ,\Jangcliftis  &  Apo- 

ftolis  refurrectionem 

fLuangclrzaret. 

a  Et  illi  aud.  Bcda.Quo.d difcipulirefurrectioncm tardc cre- 

dunc.non  tam  eff  lllorum  infirmitas,  quarh  noftrafirmicas, 

dubitancibus  enim  refurrcclio  pcr  multaargumcnta  moftta 
ta  eft,qiiibus  &c  nos  firmius  folidamur . 

b  Duobm  ex  bis .  Bed.Hoc  Lucas  apertius  .  Oculi  eorum  tc.nce. 
lMc.14.%  ^.^c.poftcognonetunteuinfradioncpanis.  Ecfictit  l.uc. 

att^urgenteseadcm  hora  re.funtin  Hierufalem,  cVc. 

c  ^w6«/jnf;/»«i.Hier.Fidcshiclaboracagens  actiuam  vitam, 

illicconcemplatiua  fccuraviiioncrcgnat.  Hicper  fpcculum 

contuemnr  unaginem,  lllicfacicadfaciem  videbimus  ven- 

rate.  Vnde  pofthocduobusexcis&c.ambulaiitibus,ideft, 

laborantibus  oftenius  cft  in  alia  cfhgic.Et  rllis  nunciantibus 
C  non  cft  creditu,dum  ficuc  Moyfcs  vidcruc  quod  no  fuiiic.e- 

bac 


batcis  VndeM  )vf*sdcit.  Oflende  mibi teipfum.  OblicusqH 
nisfuKpoitulaciniftavicaquodpoftJlIa.n  ip  \'m 

tuva . 

d     ?v>r;7c7f  Bed.Kucas  aiitcm  die't.  Tn  v..-.H'em  ro-ijr.riH 
cos  qui  cum  lplis  erant  diccntcs.  Q^ia  fur.  D  tminns  vere&\^ 

Sed  ii(itandum,rb 


fcptem  uxmonia.  Illa  vadens  nunciauit  his qui  cum  eo  fuc-  \ 
rantluccutibus  &flct\tibus  ,  ckilli  auejientes  quia  viueret , 

a  &  !(J  I  nll. 

&  vifus  cfletabcaj  non  credideriuu .  t  ro'itli:ccautem>  2 

«Libtirantibii». 

b  duobuscxcis  ambulantibus  oftcnlus  eftki  aha  t  cffigie 

a  NVu  111  n»fu«  fa»  . 

d  cuntibusin  villam  .  Etilli  euntc.snuncnucruntca?tcris,ncc 

Atiil>ii  euiam.         I  Di«  Afceiifionis.        Vt  oinncs  ic.ko  fint,  &  omnibttf  naircnt  q 

mumtcr  viiictunt  8t  audirroot.  ....       , 

c  illis  credidcrunt .  Noiummc  autcm  rccumbcntibus  llhs  > 

3  Vt  liKicJ.ii  ci 

vndecim  apparuicj  &  cxprobcauic    incredulitatem  illo- 
f  rum  &duntiam  cordis,  quia  hisquivideranrcumreiur- 

.1  H  ix.Sanc  poll  tcceptutn  luiritum  fanftuni,  tan:juam  iiunc  limjla  pcr 
,nem  cmriiuiata. 

rcxifle,  non  crcdiderunc .  Et  dixiteis.t  Euntcs  inmun-  4 


aliqui  fuerunt  q\i 

credidetunt  .   Vi  I 

Marcus ,  T^ec  UR^  J 

■>/.  Seuenan.  Vil 

M.ucus  dicit.^wii 
ttcrnnt  cxteris  nec  ilii.l 
didcrunt .  CuiT.  I.tk 
dicacquod./aminil 
1  iturvefur, 
.LLtSimoniapi 
rniifc.qu! 

dum  cft  nifi    aliqfc 
lhi   fuilicqui 
crcdcre . 
•5«    Thi 
Tunc  ciiim 
iK)Iis   vndeciiii  |E 
dicit,  ftd  dcquill 
d-am  alj«  qtiodesl 
risnominat . 

c  A'  xutcm rcamheittibus  illis  vndccim.&  c.  Rid  Qu.  I 

■gefimc)  dic  quando  erat  iam  ab  cs  rccciiutus  in  cx 
cismaxime  il]odieexprobrarcvoluir,quia  ii^qul^H 
eutn  refurgentemnoncrcdideiti^antcquamffuni 
derent.cum  poft  Afceniioitcm  ciuspicUicani 
gchumgentcsqua'  noh  videtntcrediturareftent.  Vndt 
tun  adiunxit  M.ircus,6v  d.xit.  Eiintes  in  mundum  vtiiner/mk 
dicateEuangclir.rr. . 

f •    Durithm  cordis,rfui.i  his  qu i  viderant  eum  rcfunexij]cyiflUM 
dcrwit.Et  dixu  eis,  &c.  Hier.  Vt  iuccednt  cor  carnci  i 
rateplehuin.HtncquodcateriKC  martyrum  mortcm  ln 
fxculi  libcnterafiectant,  quia  noruntpro  tcmpotaliinti 
tu  peipetuofe  ciie  vicluros . 

Omn- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

fertur,ad  furgens,fed  ad  ferbum  quod  fcquitttr^apparuit^juia  illa  bora 
primoapparuit  Marix  M.t^d.iloix.  ^ilii  autcm  dicunt ,  quod  rcfurrc- 
xit  inJivora :  &  tunc  ly  inane  rcfcrtur  adfurgcns^  ita  quod  determi* 
nat  hqratn  refurreUionis .  Et  buius  opiaiona  cjt  ^iugnftinus  cr  com- 
tnuniter  teneiur . 

i  Scptem  dxmonia .  Illa  vadens .  Ex  boc  dicunt  aliqui ,  quod 
fucrunt Ui.t MarU ,  &■  qu.clibctfuit cognominata  M.igdalcna .  Fha 
earum,  &  alia  dicjtur  f/iit  joror  La\an  nonnn.ita  a  M.igd.ilo  ca(iroy 
quod ceffit inparic  cihs dc b&editzte patcina,  cjr  ijia  non  kgiturfuif- 
fed&moniaca.  ^Afia  qu,efiit aaia.de.  Magdaio  ynon  tamen  domina  il- 
liuscaflri,  & ifiadicitnr ftfiffe ■pcccalrix ,  & propter peccatafua pof- 
feffj. a  i£moniis .  G'<gorius  autcm  dicit quod  fuit  eademy&  quod  p.er 
fcptem  d&moaia  intclligu  ntur  omnia  vitia :  Et  vfus  ccclcjix  iu  officia 
boc  tenct. 

2  Poft  haec  aute.  Hic  defcribitur fecnnda  apparitio,  quxfiilafuit 
dmbus  difcipuits  Cbnflt  cu/itibus  in  Emaus .  Qu&m  appanliomm, dc- 
fcdbit  plcntus  Lucx  24.  Et  quiaerant  dubii  inndt,  vt  widem  dictiiir, 
idco  Cbrijinsapp.iruu  eis  in  alia  cijigic,  rtpcr  ijoc  dcftg>ia'rct  qttod ta- 
lis erat  apud coua  mcnte.Dieunt  autcm  aLnjiti  qnad  bwcfacTum  cftper 
aliquam-mutationcmfaBain  infaac  Cbrtjti ,  ftcuiin  ttansfigitratione 
per  chritatemglori4Lad-hora/n,vt  diclumfuu-fupra  i^tap.^rlu-vcro 
dicunt,quodifla  mutatiofuh  tantum  tn  oculis  videnttum,  et  buic  diclo 
toncnrdat  qaod  dicitur  4e  ifia  opparittQJK  ..Luc. 24.6 .  Ocull  auteni 
01  fi  tcncbantur,nccum  agnofcerent .  H^.ditcrat,i;uc  t.v><oi 
faMum  Jtt  nou  fuit  ibt  altt/uafaljttas .  Cums  ratio  esi  q  liajicut  qltquid 
potefl  iingi  verbis,ita  C~  facl;s,primurn  atuchiji'  Jlic  faijiiate,  vt  pa- 
Hci'ipar.i.nouiac  v£t.lijlaituiit!,(j:iibui  aUquut Jingtlur  rabis aJ  re 
xttatcni  dtquaM  coitnenienaus  dcftgiiandam.Et  coiem  ruodo  luc  Cbri- 

fiuf 


fVjifaflo  appxaiit  in  effigie,vt  b'c  dicitur.  Et  fiijxit  fe  longiUS  y 
Vt  babcttir  Ljtc.l^.d.vt  pa  boc  dcftgnarctnr  quod  erat  qitoda 
alicnus  &longinquus ab  corum  cord.bm  qitibus  apparebatpr^/^M 
biuminfidc,£r  hoceltqudddieit Gregorius Hoincl.15.  quia  ai 
eorttm  cordib<ts  peregrimn  crat  eis  a  jidc  iftfc  longirisfin  xit 

3  N'oui(Ti:ncaiiLcmiie.H/c^c/c/-.iv:;.  pparitio  d 
cunt  afiqui,quod  npfuitfatla.  hi  die  jtfcaijioni>  [,  d  anttjM 
bic dcfcribnw.  Et  exprobr.i.mcre.^flff  cnim  ditm lAjcenftMi .  ■ 
furrettio  Domint  tot  argumcniisfuerat  declarata ,  quod  1 

erant  tncreduli../dij  autem  'dicunt,qiiodfacla  fftit  ':.:  dicafte- 

ad hoc  concordat  tcxtus ,cum  di<  iW.N;niif!imC 'auteni  i\. 

qttodpOjleaJiibditur  .  Ht_Dominus  qutdetri  JcftS pojiqnam  locutum 

cis  affumptus  ejiir.  caUt::JLxqio  vidctur  quo.i  ijia  apparit; 

immediate  antt  ^ffccnjioncm  fuant.^Ad  argiimenittrn  ti.  c/ 

tcil  dici,quod incrcpanit  incfednlitutem  nvu .  ipoCfOlorttti 

rttm  altorum  aut  eyarii  cuin  ci  >  ■:  Chnjii  non  j^H 

ad plcnum  a! poftolis...-;  ncrepauil  ino 

tcm  ^pojtol/rum,  non  quf  Ui  /c  e\  at  in  c.'  , 

patctdcThcroiaq,, 

aitjnon  credtdcrwit  M  :•: 

iiertbus.  Et  colu  pdUolis  inc 

hanc  uuredulitateni  >:J  dcfignandu  n 

trant-^nttaidJ,-»; putet exfiuiu»ntibus,::;iait  uieaicu  ■ 

&  coniemn.mdx,fi  non crcderent  ^■ipojtulis  debis  qux  ipft  vidtvft 

inChriflo,  vndelubiitnr  . 

4  Euutesinnuindumy  n.praKJicafcEuJ 
ldrfi,omnib,i>iin>. 

ejfeenim  conuenn  cu-n  iuaujniatis,  pi  r  ■ 
tiSfpcr  Jentirc  atm  a!<a;iai:bus,per  i;s: 
gn.au  r  uovtine  omnis  oca.iirx  . 

■ 


Qi 


M    O    K    A    L    I    T    E    R  . 

i  Tc-Ji  btc  autcm  duobtts  ex  eis  ambulantibus  ofienfus  ejl  i»  ctlia  effj- 

'6:c 


gieeuntibns  iu  viilam.Et illi euntes  nvmciaucrunt c£teris,nec tiii. 

diderunt,  o"£.  Per  hoc  iignincacur  quoddubicancibus  dci 

ucritas  non  rcuelacur  apcrce  . 

Trs 


lc 


iol 


M 


arci 


g  Si  mmtifcrum  quid,&  c.Dtim  pcftifera<>  pcrfnafioncs  audiu- >  0 
nec  ad  opcraticmcs  vfque  perducunt,quod  mde  eis  non  no- 
ccc  fi  mortiferum  bibunc . 

h  Super<£$rosmanns,&c.  Dfi  prbximos  inbonooperecofir. 
macos  roboranc  excplo  bone  operacionis,  fup  xgros  manus 

imponuc,  &  benc  ha- 
a  dum  vniuerfum  ,  prjedicatc  Euangelium  omni  crcaturx.  t    bcbunc.Hecmiiacu- 

a  Beda.fide  qui pei  dileftioncrn  opeiacut  .  la  CanCO  imiora,quan 

b  Quicredidcritfii  baptizatusfueritjfaluuseritjquivcronon  l 
c  crcdideritcondcmnabiiur.  Signaautcmcosqui  credidc-  2 

a  Beda.JJonis  e.ihortationibus  raalitiam  aufereudo  ab  aliorum  cordibus  . 

d  rinthajcfcqucntur.  innomincmcoda^monia  eijciendin-  3 
cf  guisloqucnturnouis.fcrpcntes  tollcnt,  &  fi  mortifcruquid  4 
g  biberint,noneisnoccbit,fuper#grosmanus  imponcnt,&  ,5 

U  Qiudecelodefcendit.  _ 

bcnchabcbunt.EtdominusquidemIefuspoftquamloquu  8.  S«°da modo  loquu- 

f  Vnde  veneiat-  Q  ■        ,       "  '*  ""o^* 

i  tuscfteis,  alTumptuscftinccelum,  &fcdeta  dextrisDei.  ?0  S£S^S!! 

L     ^rrxceBtumooedicniia.obe.lii-ntiam  lignj  comit.iniut .  ■• 

l  Illi  autem  profe&i  predicaucrunc  vbiquc  dno  cooperantc , 


%  a^wa/frf^ar^.Omninationigencium.  Antcenim  dictum 
\  e  U»,  viamgentium  ne  abie.  vc.f.  apoftoloru  prius  a  Iudsa  re- 

rlfa  pra-dicacio  cunc  gencibui  adiucorium  fieret. 

Hicr.Omni  generihumano.quodhabccaliquid  commu 

1  omni  creatura:,  angelis,  peconbus,  lignisjapidibus ,  igni 

i  aqiia?,calido  &  fri- 

jojhumido&ari- 

Vqujaminor,mun- 

,  5  homo  dicirur . 

Theop.  Vel  omni 

(;atura;idefi\  crede 

1  i:  non  credenci  • 

J  ,Q«i  credider.  &c. 

]  rahos  paruulicre 

«nt,ficucexal.jsea 

<  £  in  bapcifmo  eis 

initcuntur  peccaca 

intraxerunc . 

.  Theoph.No  enim 

ificiccredere  .  Na 

licredic  &nodum 
B ,  bapcizacus,fed  Ca 
■lecumenus  nodum 

•perfe&e  falutemadeptus. 

Greg.  Forcafie  autcm  vnufquifque  apud  femetipfum  di- 

t.Egoiam  crcdidi,faluuscro,verumdicac  lifidem  operi- 

istcneac,vera  ecenim  fides  eft,quann  hoc  quod  verbis  di- 

t,openbus  non  contradicic . 

signa  d».'ew.Nunquid  fi  figna  non  faciamus,no  crcdimus? 

dhecin  cxordio  necefiana  fuerunr,vc  fides  miraculis  nu- 

;retur,  fidcaucem  ecclefia*  lam  conftrmaca  non  func  ne- 

1  Taria . 

.  Dxmoni*  eiicient,  &  c.  Hoc  hod  ic  fpiricualicer  facit  ccclcfia, 

mpercxorcif.nigraciam  manum  credccibusimponic ,  Sc 

.tlignos  fpiricuscxpcllic. 

1  Unguis  loqnentur  nouis, Hoc  fic  dum  fideles  veceris  vica?  fe- 

1  ana  verba  relinquunc,&:  fan^ta  myfteria  infonant,&,  Dci 

]  des&pacenciam  quancum  valent  cxtollunt . 

Verpentes  tollent.  *  Thcop.Hoceft,difpergentinteIlecrtua« 

)  Xicutillud.Calcabitis  fup  &  ferpetes  &  (corpiones.Incel 

liuahter  incclligitur  .  Poceft  auce  incelhgi  de  fenfibilibus 

:  pencibus  ficuccciam  Paulus  a  vipera  nullam  habuic  nocu 
\jencum .  Sequicur . 
I  *  Theoph.Mulcacaliafa&ainhiftorijslcgimus.  Mulcos 

)  mque  vencna  bibica  Chrifti  munica  fignaculo  ledere  no 
C  lebanr. 

Si 


Cap.  XVI. 


66 


02 


to  fpiricualia.per  hoc 
cnim  anime^  fufcitan- 
cut  non  corpora . 
i  Incelnm.  Atlg.  No« 
ta,quod  aliquado  ce- 
los  pluraliter  &  ali- 
quando  cekim  fingu 
lanccr  inucnis ,  fcd 


(i 


fingulan.  Adoriente 
vero  qucdPfalmifta 
dicit  jcuangclifta?  ca- 
cenc,fignificacIerufalem,qu£eftinorientispaicibcolloca- 
ta,vnde  apofiolis  vidcntibus  afcendit,  &  tena  mulcis  pleua 
miraculisvbifideliumcredulicasplusac^ibusqnamlocucio  £ 
nibuserudicur. 

K  fr/et/wrtrfeAr.Bed.Etnuncomniaiudicans,  infineomniu  Aft.7.g. 
ludcx  vencurus  eft .  Sccphanus  vidit  eum  ftantem,  quia  in 
certamme  habuic  cum  adiucorem . 

^e  Augu.Scffioncm  igicur  iftam  non  accipiamus  quafi  fic  in 
humams  membrispoiicus,tanqua  pacer  fcdeac  in  liniftia,& 
filius  fedeac  adcxtns,fcd  ipfam  dexceram  incelligimus  pt>cc 
ftaccm.qua  acccpicillehomoa  Deo,  vc  veniaciudicacurus, 
qui  pnmo  venerac  mdicandus,  Scderc  enim  habicare  liicellt 
gitur,quomododicimusdequocunq;  homine,in  illapacria 
fcdic  pcr  trcs  annos . 

1  iliantemBcd.  Nocaq,  Marcuscuangcliumfuumqmnto 
inchoauit  cafdius.caco  in  logir.quiora  cempora  fcribcdo  poc 
rcxic .  Njqucn.de  natiuitace  iplius domini  auc  precurf» >ris 
cius,neq;  de  infancia.nec  dc  puencia  cuiuslibec  horu  aliqua 
commemorans.ncc  dc  natiuitatc  faluatoris  aliquid  fcnbcns 
exccptoquod  incapiteeuangeli  fui  filiumDei  nominat . 
Ab  initio  euangclica:  piedicanonis  quod  pcr  loanne  faClum 
cft  narrando  pcrucnit,  quoapoftoh  idem  cuangclij  vcibum 
per  totum  oibcm  femmaucrunt . 

&  Aug.       F         1 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

:Q»i  crediderit.No.n  fufficit  fldes  abfque  baptifmo.per  qucm 
■  quisincorporar  Chnfto  li  adlit  facultas  recipiedi  baptilmu.lt 
t  no  adfit  facultas  fulricit  baprifmus  finguin; s  vt  in  martyrib. 
•  i  pro Chrifto  fuerut  interfcciiantcqua  eflcnt  baptizati,vcl  tta 
!  nis  ficut  efl  m  habennb.fide  Chnlti ,  qut  dcfidctat  bap ttlm u 
i przuentuntur  morte,  antcquam  hoc  poliint  adtmplere. 
'  Signa  autem.  In  primitiua  ecclcfia  fides  erat  nutrieda  &  firma 
1  mtraculis,ideo  gratiamiraculoru  non  folu  dabatur  apoftolis 
ali js  maionb.fed  etiam  frequeter  ali)s  limplicibus  credenttb. 
Lingiis  loqueniur.llocUCium  eftin  apofiolis  &  alijscredenti 
isqmcrantcumeis,  quando  per  grattam  fpintuifancli  in  die 
mtecofles  reccperunt  donum  linguarum . 
Serpet  tol.Hoc  patet  de  Paulo  Acl.i8.a.Qui  pcufs»  a  vipera  x 
illo Izfus  fuit,fed  vipera  pcdete  ad  manu  e:us  in  ignc  cxcuilit . 
Etft  mortiferum  quid  bibertnt.  Quod  paret  de  loannc  Euangc- 
:li(la,qui  vcnenum  mortiferum  bauftt,&  nihil  ei  nocuit. 
Etdominusquidem  Iefus.Hic  confcquentcr  defcnbitur  afccfio- 
sChnfli  fublimatio,cum  dicitur . 

Jffumptus  cflin  celum.No  virtutc  alicna.fedpropria  .  Turo- 
:Deitatisquaptomnia.Turattonehumanitatisglortofi;,quia 
>rpus  glonofum  obedit  ad  nutum  atx  quatum  ad  motum  loca- 
m  per  dotc  agilttatis  qua;  crat  in  corpore  Chnflt  glonofo,&  10 
ubes  quc-  fufceptt  eu  ab  oculis  apoltoloru,vt  hetur  A£t.i.&  an- 

ge- 


geli  affiftcntcjnofueruntibtnifiadoflendendu,  quod  creatura 
corporalis  &  fpintualis  fubiccla  cjt  obiequio  Chriiri . 
8  Et  fedet  a  dex.DnSi  referatur  ad  Chriflu  ratione  deitatis,  fic 
ifla  feliio  importat  xquahtate  cu  patre.quia  fecundum  diuinita- 
te  filius  cfl  xqualis  patri.  Si  aiit  refcratur  rone  humanitatis,  hoc 
p;  elTc  dupliciter.Vno  mo  tnquacum  eft  vnita  acTualtrcr  ipfi  ver 
bo,&  ficifla  feffioimporrat  quada  aflbciatione  honons,qaeadc 
vcnentione  venerat  humanitas  tnquantit  vmta  verbo  cum  ipfa 
deitatc  licut  velt  s  regia  ru  ipfo  regeqn  eflea  aclualiterindut9. 
Aliomo  fecundufe,&  fic  federead  dexterapatris  delignat  eflc 
in  pottortb.ei'  bonts,licut  dextcra  eit  pars  nobilior  &  potior  cor 
poris  Defignatetquandaiudiciariapoteftateqcomunicataeft 
ipfi  Chfo  hommi.quia  ficut  fuit  tudtcatus  in  forma  humana ,  fic 
vemerad  ludicandu  mundu,fecunducp  dicitur  Act.i.b.Qucad- 
modum  vidiflts  eum  afcendentem  in  crlum.f.in  forma  humana, 
cui  copetit  virlenoculis  corporalib  &  ilelocoad  locu  moueti.ita 
vcniet  in  eade  forma  ad  tudicandu  nium'u,  vcruntatne  mdicatus 
fuit  tn  forma  humana  paliibih^afccndit  autcm  in  cejum  &  vemet 
ad  iudicium  in  forma  numana  impaifibili  &  gloriofa  . 
o     Itit  <t/rfeff/.f.apoftoli  &  Chriftt  dtfcipuli . 

10  Pr-tv/fcJi.Secundum  mandatum  Chnfti  prardiclum. 

1 1  Trxdicauerunt  vbique. Secundum  quod  dtcttur  Pfal.iS.a.In 
omnem  tcrram  exi.fo.co. 

1 2  DQtnino  cooperante.Eos  dirigendo  &  protegendo . 

Ec 


MORALITER. 

titd.euan.  Id  eft,omni  homini  indtffcrentcr  fineacceptione. 

fyna  autcm.ln  nomtne  cn;m  etus  dxmonta  ei)ciunt,qui  dx- 
^num  tentationes  ftde  &  iigno  crucis  repcllunt ,  licut  legitur 
e'anfta  Iuflma  .  Linguis  loquuntur  nouisqui  verba  facra  ha- 
'ent  111  ore,diraiflis  fnuolis  &  immundis .  Scrpenccs tollunt qui 

dc- 


detra£toresefficaciterreprehcndunt  ,mortiferumbibunc,  fed 
eis  non  nocct,  qui  pcrfuafioncs  mortiferas  audiunt  fcd  non  con- 
fcotiunt.Super  xgros  manus  imponunt  &  benc  habent,  qui  per 
bona  verba  &  opera  alios  a  percatis  retrahunt  &  in  bono  confir 
mant.Et  lixc  figna  fpiritualia  funt  corporahbus  meltora,  quan- 
to  quz  funt  animx  corporahbus  przfcruntur . 


66$       GIof.ord&NicolaideLyra.         66  ± 


@      ?>     Auauflinus.Nonvtiqticndominolicrnandatumefr 

a  Apoftc.hs.tanquain  ipftfoli  >  quibus  tuncloqucbuur  ,  t.m- 

r  tum  munus  fucrint 

&  fcrmoncm  conhrmatc  l    picctiri ,  fcd  ficuccis  folis 

T^iuLfcnue  t  fcqucntjljus  flgtift ,  v.dccurd.xnlc.  Eccecgo 

i«fiSw,  t       t  b  ifcum  fum.»vfquca4 

conuimmacioncfjculi.quodcamcn  viiiucrlylicclciic*  pro« 

m :iilsc  quc  al ijs  moi  lcobus.alijs  nafLCCibus,tnc  viquc  ad  (9- 

cnli  • 


tw 


rnli  confumm  arioncm  fucura  cft,  quis  non  intclHgic  ?       n 
•je  Theoph.Sacridurneftauten<&  hic.quodlerm^peroL 
ra  conftrmacur  .  lkticin  Apoftol.s  tunc  operatic 
firmabatit  furmonem.  fcqucntibus  ii^ms  .    Fiat 
Chriftc  vc  nolin  fenmSncs,quos  dc  virtutc  dicimti 
raconfirmentur  &  .ichis.vt  tandcm  fimusperfccb 
rante  in  omnibus  verbis  c\i  opcribus,quiaccdcccc,&:i. 
lium  Sc  opcrum  glona,  Aiiieu  . 


N  ICOL  AVS    DE    LYRA. 
1  Erfcrmoucm  confii-inanre  fequcncibus  tt^ais.siemt.n.rteiU 

Ui  qualubiacetfacultati  nainraliintcUeclns  ,declaratur  &firmatur 
fer  rtdudionem  adprimjprincipia  pcrfe  nota,ftc  vcritjs  <]<(  tranfce 
dit  natttrale  lumen  intclletlusfcuiufmodi  esl  dotlrinafidci  Catbolicx, 
faltcm  quantttm  ad principales  artuuios  fidci)dedaraiur  &  firmatur 
•  per 


per  opera  miraculifa  foli  Dco poffibilia.Cum  enim  talia  fiunt a 
tnonium  veritatls  ipfius  do£i,inx,dcclirata  esl  vcritas,  cum  Dt 
pofjit  effc  teflis aliduiu+falfuatii.Et  boc  mo  declardta  eil  vcritas  c  - 
gcltcacoram  principibus  &  poteflatibns  acfapicntibns  bnius  m<,i 
ad  Uudcm  &  gloriam  domint  noflii  lefu  Cbrifli ,  Cui  cfl  bonor  e 
ria  infcculafxculorum ,  *Amcn  , 


Jncipitproemium  vencrabilis  Patris  Fratris  Nico- 
lai  de  Lyra  fuper  Lucam . 

Ucicsbouis  a  fmiflris  ipforum  quaSkm  fuit 
dictum  m  pnncipiocuangclij  fccundum 
Mattharum.  Exechicli  prophctacin  vifio- 
nc  animahs  quatuor  facies  habentis,  defi- 
gnatumfuit  ChnftiEuangeliuforequa- 
drifane  defcribendii.videlicet  a  Matthxo 
infaciehumana.a  Maicoin  facieleonina, 
a  Lucainfaciebouina,  a  loanncin  fiici» 
aqui!ina.&  16111  vcrbopropofirocirca  Euageliu  I.uccquatuor 
tfv-fi^nantur.primumeftelegantiaftilijCudicitur.F^/w.Materia 
libri%m  fubditur  Bonis.  Ordo  I  uangclij,  cumdicitur.  A  ftm- 
£  m/f.Prx^ixio  numeri,cu  idditm.Ipfornm  qita.  Circa  primum  co 
fiderandu^  facics  eft  clegantior  &  nobilior  pars  corporis.tk  16 
conuemcnter  per  facic  ROtitia  &  clegantia  fcnpturx  delignatur 
qux  m  Euageho  Luce  fpeciahtcr  reperitur.vt  patet  inruenn,pp 
quod  dicit  B  ITier.  Scrmo aurem  Lucae 'am  in  Fuangclio  quam 
jn  Aclibus  Apoftolorumcompfiorelt&Tcculariredoleteloque 
«a,pp  quod  de  hct  pt  dici  illud  quod  fcnbitur  Apocalvp  1.  Fa- 
cies  eius  ticut  fol  lucct  in  virtute  fua.qa  ficur  clamate  folis  reful- 
get  tota  miidi  machina.fic  e\  Hef«  ripnone  Euagehj  feturidu  Lu 
caiaelegantcrrradira,  refulgct  di  relucettota  vniuerfalis  eccle- 
fia.Circa  fecundu  conlidcrandum,  q»  bcct  Lur.is  LUiangehfta  de- 
fcnbattotudccursuUuangelj  inct;-  leVaChnfti  miraculofacon 
ceptione,p  traficns  per  eiuj  nariuit.i  e,connerfanone,mortc ,  &  . 
rcfurrcftionc.terminas  eius  Euagehu  in  eius  afcelione  vt  fic  ab 
codcincipcrct  Aclusapoiioloiu  inquotem-inauerar  Chfi  Eua- 
geliun.tn  eiusprii)CipaNsiiUetioeftcirca  Chnfti  n,orrc  J<  p;'fIio 
ttemd.ftriucn.a,  pp  quod lpfe  Lucasdehgnaf  hifacie  bomsq» 
eftannimal  lmmolaticiu  ferunHutraJitionem  le^  s,  ppq,  fuurn 
cuaugehu  inc^pit  a  facerdotio  Zacharije.ad  tj  oiiiciu  lpectas  ini- 
molare  .  E,t  16  materia  prmctpahs  huius  libn  delign.itu'  m  facie 
bouis.qa  licur  dicTtu  eft,  Lucas  prmcipaliter  deftnbit  lesu  Chri- 
ftii  pro  nobr,  immolatnm  pp  t(,  de  lioc  poteft  exponi  cj>  .ftribit 
Pr0uer.l4.Vbi  plurimc-  luncfegetes,  ibimanifcfta  eftforritudo 
-bouis.lnEuangeliq.n.c6tinenturfcgetcsplurimae,vidclicetdo- 





, 


mi- 


mininoflri  IefuChrifti  verb.i  q  fnntanimarii  pabula.iliieti 
.   manifeftaeft  fortitudo  bouis.  Virtus.n.fortitudintscftcirjcatc 
biliabon^  mortis,fortis  n.impauidus  cft  circa  bonam< 
4.Ethic.mors  aut  Chnfti  nt>n  folu  fuit  bona,fed  etiam  precio 
fima,fuit  etia  tirca  maximeternbilia  ,  &  ldeo  virtns  fjrtnu..; 
Chrifti  hominismavimeapparuit  111  ipfa.  Lt  qa  Lntaspcart: 
dcfcribithacmolte  &  pafiinne.vt  didum  cft,  iode  ciusEoai 
lij  defcriprioneconuenienterdf  cp  ibi  cft  mamfeftafortitudo 
uis  ,  quia  ibi  maximerelucctfortitu^oChnfii  h^-iinisnn 
immol.iti  ad  modubouis.Circatcrtiuconliderandu,q> 
uis  erat  tertiain  fitu  ilhusaialis  hentisquatuort.icies.  I  aci; 
hominis  erar  prima.quia  in  reclo  afpcc"tu  prophctc  iita,&  per 
fcquensfacicsleonis  fecundo  ij  eratin  dextera  qa  parrtJH 
priorefi  &  potiorfiniftra,  &  fit  faciesbouh  q  detin!;  i 
pirre  erar  tertia  prout  :n  principio  Matthxi  plenu;  fm 
tu,^  fic niter  quatuor  Euangelia  Euangclm  Luce  rener  tcrti 
cp  notatur,cudicitur.A  iiniftri,.In  figunm  huus  dinf  lud.  7 
quodtGedeon  hebat  in  dcxtcra  tuba    &  in  tinifir.i  lap.Tde.l 
Gedeo  vero  Marthaeuseuagelifta  po'  iiitellis;i .  q-,  Gedeoim 
preraturcircuiens  m  vtero,&  Minheusdeftnbir  C  hrifturari 
de  vtero  virginali.Pcr  tnta  vero  in  tius  dexrera  cxiitere,  mtei 
-gitureuangeliii  M   rci ,  quor!  eftqu.ili  qui(:5  ru^itu^  leonisc 
allimilatur  fono rub$  ternbihs. Per  lampadcm  m  tinift ra  exiftc 
tem.intelhgitureuangeliuLuc^cp  procedir  lucidc  &  clare,& 
de  hac  finiftra  poreft  exponi  quod  fcr  bitur  Prou.  5 .  In  Irniftra 
lius  diuitia?  &  glona.In  euangclio.n.Lucac  virtutum  diuitia-i 
tincturaftualiter&  gloria  virtualiter,  quia  perexeror  umr 
tum  acquiritur  gloria  beatorum.Circa  quartum  confideradu 
q>  heet- plures  fcripfermt  euangelia,  tamen  quatuor  funt  appr 
bata.vt  df  in  prologo  fuper  Matthxum.&  hocpp  ^guram  fac 
menti  oftenfi  Exctlueli  prophetxinanimali  hente  quatuori 
cies,&  in  rota  quatuor  f  icics  hcnte,Lzec.  1 . Et  ifte  quaternan 
figararus  eft  in  multis  quaternarijs,\  t  declaratu  fu;»  tliffufius 
principiecuagelijfmMarcu.Etvltimodefignumiiiif.  iteAp: 
4-in  qu.ituoranima!ib.oculjtisante  &retio  ,  quia  cuai 
refpKiuntadfempus  prcreritum  &  furutum.Dequ  bu 
hbusibidem  fubdjtur.quodrequiem  non  habtbant  die  acn 
£te,diccntia .  Santlus  Sa<;c7><s  Sanclus  D?  mmus  Dcus  Omnipottn 
cuicjtljQnor  &gloriai>ifacula  feculo<umyjlwcn . 


lncipit  Prologus  S  Hicronymi  in  Euangc- 
lium  fecundurn  Lucam . 


TVel  Antioclienus. 


I 


V  C  A  S  Syrus   nationc   &    Antio-  . 
chcnfis  artc   trtcdicus  ,  difcipulus  ^ 


.  a  Petri  &  Jauli  ,Crdni."xime  Pauli.  b    fComr 

comiifln. 

J  apo{roaIornm  ,  poj|lfa  Paulumfequutus   vlq 

a     Moricm  vel  fidei.cjuii  id  m  prardicault . 

7  ad  t  confummationem  eiusferuiens  domir  j 

finc 


fncipit  Pollilla  Vcncrabilis  Patris ,  Frntris  Nicolai 

de  Lyra  fuper  Prologum  Hierony mi  in 

Luangclium  Luca: . 

U:\fi\<;~i?  Vcas  Svrns   natio  .  tunrgclio  fecundum  Lucam  B. 

3  VSn^     lliaui yi,us  Trologu pr.iu.uti: .  J,i  qno p-  'mo  czprinjit 

3^\  mmcndattoncm,fci  u-ido  ,fn.im  tXciifatior.cm 

/i»'.C»uoq  ,-s  lcgcnul  u:,.r  ,cap>imur>ip,c>nu;i!nrco 

maidqtio  B.Lms,quantum  ad  cuaugelium  ub  codtfcri' 

(ctunio,qua>itumaddzfct<ptiotunilAEluHW  ap  ,  ibi . 

Clli  L'uc'cn6  r.'.Ai:i[i.^cc.Tni>  ad:i'  •liiut  in  trispa  tifsfquiajrfi- 
m  1  ffiteuuttur  I uexfcriptorit  autborita^j^i  undo,  ft  ribettai  t.Tt  ■  ffitds 


ftue 


fiue  vii!itis,ibi.Q^<i  cum  iam  effent  fcripta.tertio,  fcribcndi 
as,tbi,  Cni  idcopoH  baptifmum.  Circaprtmum  dcciar, 
atitbnritas  cx  patria,cnm  dicitur . 

1  Luc.TsSvrus  nzuo!l  uit  euim  antiquitus  Syria  valdc  nobilisp- 
uincn.Etaciuitatcpropriatcumfubditur. 

2  AiUiocbcnlis.F.M.7  emm ^luiwib  j  valde  nobilis  cittita 
to  rege  ^fic  a>dificata,&  irinomnc .A„un 

3'  Arte  mcdicus.f  t  ex  medtcina  corporali  dcftgnareturfuiwHs  1 

dictisjptritudis  animarum . 

4  Difcipulus  Apoftolorum.Qjiia ab ipfts didicit cuangeliitti , 

cundum  quod  ipfe  duit  in  prologo  [ui  atangcltj  vtpatcbith 

c  Paulu  fcquutUS.  Qnia fuit  corncs  indiuidnMfuX pengrinaW- '■" 

6  Vtqucadconfumniarionccius.  Ter martyriuinwwe Ro* 

7  Scruiens  dommo  Ftut  qudntum  adexercinumboui  • 


< 


^ 


Prol 


°g 


US 


666 


i  Mortsl!,quod  ex  continentia  pater. 

f„:criroine.Namncqucvxoreinvnquaha-  ! 


f  Exiltens. 


b*s  neq;  fili°s,  feptuaginta  quatuor  annoru  5 
oljtinBithynia  plenus  fpimufan&o .   qui  4 

a  Apfeudo.&averis.  b     Hebraice.f 

ciniamcflent  fcnptaeuangelia  ,  per  Mat-  5 
j| :ljm  quidem  in  Iuda:a,per  Marcum  autem 

11  aip:xa*t«.  f  Grxciac. 

intalia,  fancloinftigantc  fpirituin  Achaia;  6 
pitibushocfcripfitcuangelium,  fignificans  7 

a  In  ptologo  fuu  .  b     Ad  d  rrerentiam  prxfcnns  qui  cft 

Hieronymi. 

etiipfc in  pnncipio ante  fuu m ,  alia ciTe dc- 

Ideil.pritet  hoc  cjuod  melius  ordinauir.  Hiftori.t. 

fc  pta.  Cui  extra  ea  que.  ordo  euagclicae  difpo  8 

*  TNeceffiriacaufa.  c; 

(iDniscxpofcit.eamaximeneccflitas  laboris  10 

a  Etmaxime.  b     Ab  omnibus  prophetispra:difti . 

fjVtprimum  Gr?cisfidelibusobmniprophe  u 

a     Quantum  ad  prophetas.  1 2. 

t;oneventuri  mcarnemDeiChrifti  manifc  13 

T  Etvi. 

f  eflet  humanitas ,  nc  Iudaicis  fabuiis  atteti ,  14 
gi,blolegisdcfiderotencrentur ,  velneha>  ij 

reticis 


16 
18 


'9 
20 

£1 

12. 

*3 


rcticis  fabulis"  &  llultis  pollicitationibusfedu  O 
&.i  cxcidercnt  a  verirate,e!aboraret.Dc  hinc, 

^Ahacaufa.f.tertia.  Sil.         Baptifts , 

vtin  principio  £uange!;j  loannis  natiuitate 

^FrxmiiTa.  Ad  honorem  cuius  . 

prsefumpta,  cui  Euangelium  fcribcrecin  quo 

a  Verbo  in  prologo  fuo,8£  in  ipfo  opere. 

ele&us  fcriberctindicarct,  ccmtcftans  in  fe 

f  Plenefcript!.  f  Euangeliftis  . 

completa  elTe ,  qua?  ab  aliis  elTent  inchoata ; 


Tl.uca:  . 


Cui  ideo  poft  baptifmum  filii  Dei  a  pcrfedtio 
negcnerationisinChriftot  impleta: ,  &  re-  Tcompict* 

a     Quja  Mattharus  iam  fcripferat .  Sed.        Chriftcvel  Iofeph. 

qui  fuit  initium  natiuitatis  Chtilti,vnde  Genealogia  incipit  a  lofeph. 

petenda!  aprincipionatiuitatishumanarpo- 

^A  fpiritufancto.        ^Scire  volcntibus  . 

teftas  pcrmifta  eft ,  vt  requirentibus dcmon-" 

a  Per  cjum.f.perChrrrtum  .  b  Ipfe,vel  quilibet  Deuin. 

firaretin  quo  apprtfhcndenScratper  Nathan 

IDauid.  ^ldell.inprincipio  . 

filium*  introitu  recurrentis  in  Deumgenc-  *DMii 

^ldeft  dcducto  .        Alias  infeparabUis  . 

rationis  admilTo ,  indilparabilis  Dei,  vt  pras- 

a     Ide(t,hominemin<]uoperfe&afimtoperafex  dierum. 

dicans  hominibus  Chnftum  iuumupusper-E 

fedi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  mecriwwe.Quantu  adeui:ationenamaii,quia  vixitfinepec- 
ti  notabilifaltempuitfuamconucrfionem.  Quod  declaratur 
c  iiocquodfubditur. 

1  ^am  neqne  vxorem  vnquam  habens.  Ex  quo  patet  eius  conti- 
n<  :ia . 

j  iptuaginta  &  qnatuor  annornm  ob:it .  In  prologo  fuper  aetus 
ap  tolorumdr  Oftogmta  quatuor  annoseratis  agens.&c.Etdi 
cu:  aliqu,qd  iftud  cotigic  vitiofcriptorumaprincipio,  exquo 
al  ibrifequete.siiiliot  luntdehcientes.  AiiJ  dicunt.cp  inprolo 
gcuper  Actus  apoltolorum  computantur  omncs  anni  lux  xta- 
tishic  vero  computanrur  tantum  anni  conueriionis  fu$  ad  fidc 
Ciolicam.Sed  hocnon  videtur  probabiliter  difftum  ,  quia  hic 
dii  ur  quod  antc  conueriionem  fuit  arte  medicus.  Puer  aiit  de- 
ce  annorum  rantum  non  poteft  illa  artcm  fcire ,  &  multo  mi- 
nu:xercere,quod  tamenoportetdicere  fecundumiftos. 

4  lenus  fpiritufanci  .Ex  quo  patet  eius  f^hx  confummatio . 

5  jcumiam  c(p;-i t/cnpfa.Hicconfequenteronditurfuc;  fcrip» 
tt:  vtihtas.ac  ct  ncceHius.que;  futt  duplex.  Vna  pp  veros  eui 
gi.tas.qm licet  vera  (cripiiflent,tfi  aliqua  de  Chnlto omiferat, 
q  liinotitiaeft  valde  vtilis,iromonccciIaria  ,  vt  de  coccptionc 
t atiuitate  noHri  Sjluatons,&  et  iui  pr^curfons,q  pcr  Lutam 

it  fuppleta, vr  parebit  infra:  vt  iic  quatuor  euagclift^  rn  de- 
t  jcndo  verirare  tluan^elij  concordarcnt ,  &  tn  linguli  aliqua 
p  3na  diccrct  Sccundo  fuit  necctfitas  pp  pfeudo  euangehftas, 
q  iubr.oie,difcipulorum  Chnfti,  vt  potcThom^  &  Matthiae, 
fc  )ferut  euagelia  infereces  harrcfcs  vt  fub  nomine  difcipuloru 
C -ifti  feduceret  limpl:ces',quoru  faliitas  exdefcnptionceu.in- 
g*]Lucqdeprehendit,ficut&  pcr  aliacuagcliaa  Vtatth^o  Mar 
co:  Ioane  dcfcnpta  Hanc  igitur  fententia  ponit  hic  Hierony- 
m  fatis  inuoiute  pmittens  cp  Lucas  fcnplit  poft  Matthsum  & 
M cum,cum  dicitur. Oui  cum  iam  ejftnt  jcripta . 

6  n  lAthaixpartibm  Hoc  eftin  Grzcia  . 

Jiignificans  ttiam  ipfem  pru.cipio.i  in  prologo  Euangelij  ab  eo 
dinpti,vt  patebitinfra.Confequentcr  ponit  caufam  iecunda, 
qtre  fcriplir  fcilicet  ad  excludendum  hziefes  cum  dicitur. 
%  «i«tra.Ideft,p,-2ter . 

Vi.aqu&ordo  Eu  i:>gelic£.i.  prxtcr  lllamcaufam  fcribendi  illud 
«ingelium.qua:  fuit  vt  veritas  cuangelij  in  quatuor  Cuangelijs 

0  maretur  propterquodmyftermmin  fcnptura  facra  multi- 
P  lterdeugnatur. 

1  Ea  maxirne  neceffitas  laboru .f.Lucae  fcribentis  .' 

M Fut t>t iabo'aret qnaliter manifefla effet humanitas  Cbrifti Dei. 
^  ueft  verus  homo  &  verus  Dcus . 

VTfimum  Grxcis  fidclibui.Scilicct  effct  manifefta  dicta  Chnfti 
«^nanitas . 

1  Omnipmphetatione  venturi  n  carnem .  Cjuia  omnes  prophetae 
«sms aduentu  prophetauerunt ,  fccundum  quod  dicitur  Acl. 
•g-Huic  omncs  prophct*  tcftimonium  perinbenc . 


14     T^eludaicisfabulis  attn''3;nfoto  legis  dtfiderio  tencrentur. 
CrcdcntcsefTcfalutem  inl.-gisobferuatione. 
ic   2^e  bj.r<ticis  f+buls &-fl>4ltisp>dcit*itionibnsftduc7i.Perp{e\t 
do  cuangcl  ftas  vel  alios  harrcticos . 

1 6  Exciderent  a  vcritate.  Quia  primi  credcmes  de  Grexia  erant 
in  fide  tcneri,&  10  indigebant  per  euangchum  Luce(qui  Grxca 
lingua  fcnpfit^in  fidc  lolidan.Confcquentcr  Her.ponit  raufam 
pnmam  fcnbendi  euangehum  f  vteaquxomiila  erant  abahjs 
complerentur,  &  hoc  eit  quod  dicitur  . 

17  Dehinc  vt  inprmc.pio  euangrli)  loannis.C.  Baptiftx  prxcurfo- 
ris  dommi. 

18  K(aii.  itate prjefumpta.Un  principio  Euangehj  Lucx  pofita . 

I p  Cui ruan%elium  fcribere. .f.Theophilo epifcopo  111  hoc  quod 
cuangelium  fuum  inc^pit  a  faccrdotio. 

20  kt  in  quo  elitlui  fcriberer  ind>caret.\.\n  quo  animali  eleftus  ef- 
fet  ad  fcnbcndum  cuangehum,fcihcet  in  figura  bou;s,quod  cft 
animalitnmnlaticium . 

21  Contettans  in  fe.i.xn  euangelio  ab  eo  defcripto  .  Ft  bencdicit 
in  fc  &  non  a  fe  ,  per  hoc  inlinuans  quod  fcnptura  fui  euangeh; 
cilet  Deo  attnbuenda  tanquam  principah  fcriptori . 

12,  Complrta  (ffi  qux  ab  altjsejfem  inchoata .  Licet  n.  Matthzus 
denatiuitateSaluatorisfcripfent,  nontaroen  ita  pcrFrtlc  licut 
Lucas.Matthxusetiam  &  Marcusconceptionem&natiuiratcm 
prxcurforis  tacuerant,quam  Lucas  cxprcHi t,&  in  multis  alijs  di 
fta  eorum  complcuit .  p 

23  Cui  uiYu.Hic  confequenter  defcrbitur  modus  fcribendi  ena- 
gehu  Luc^  fcu  quahtas.In  defcnbendo.n  Chnfti  Genea!o2,iam 
Matthxus  mchoauit  ab  Abraha  vfq;  ad  C  hnftum  defcendedo . 
Lucas  aur  ordine  retrogrado  inchoauit  a  Chnfto  afcedeiulo.non 
iolu  vfqj  ad  Abraha  led  ct  ad  Dcum,vt  patebit  inf.  j.ca.  Cuius 
rofuit,qUiaficut  Marthxusondebat  modumqualiter  Deus  ve- 
nit  ln  mudu  carncm  aflumendo  a  patrib.defccndcntib.  ita  Lucas 
onderet  quomodo  per  bcnediitam  Chnfti  incarnationereduct- 
mur  in  Deii  per  veraro  fidem  que,  ei  fuit  in  patnb.veteris  Tefta 
menti,licetnonitaexplicira  iicuteft  infidelib.noui  reftamenci, 
Hac  aut  fcntetia  ponit.B.Hitronymus multu  intncate,  fed  cgo 
accip  a  verba  eiui  no  iecundum  ordinc  fcnpturae  fed  fcntentif. 
Cui. C.Luce^.potestas pcrmtjja rii.ideft.conceffa,^  tcrfttlione  gevc- 
rationis in  Chriflo irrpletx^ ldelt ,  fcnbere  peifefte  G enealogiam 
inChrifto  impletam^qma  lbi  terminatur  defcendendo .  Ec  repe- 
tcndx  a printipio  naliuiras  hkmanm pcttflas pctnnffa  f/i.Idtft,  rerro 
grado  modo  fcnbere  Gencalogiam  prcdiclam,m  qu.i  incipit  ab 
hiUmanitate  Chnfti.Po/2  baptij.fi. Z)«.Q,uia  poft  baptifmii  Chri 
ft  iromediatefcnpfitGenealogiapr^diclamjVthabeturinfra  j. 
a.loan.  i.propter caufam qux  ftatim dicetur  pr^difto modo de- 
fctipfirGcnealogiam.rtre^«!W/fii«i.idcft,fciredefiderantibus. 
Dcmonftraret in  quo  apprehendens  erat.  i.ipfuna  Deum  in  quo  tcr» 
minat  GeneaIogi»m,in  cuius  appreheniionc  per  apertam  vifio- 
nc  conliftit  bcatitudo .  Introitu  admijfo  gcner.in  difp.Dei.  Id  eit, 

ipfitM 


Glof.ord&NicolaidcLyra.       6"  6; 


|  Aonjioi 


0J7 

.  Ad  «»ra»  "d»  <«Uit         Vet  ftopin  qvem  o  ntiia  funt  reifefta. 

A  fcdi  hominis  redirc  in  k  pcr  hlium  faccret  , 

>  Chmt.tel  Kiitur.  ^   AiDeum. 

qui  pcr  Dauid  patrcra  vcnicntibus  itcr  prae- 

*  lde*.l't*»<n  oftendebat 

bebat  in  Uuifto .  CuiLucccnon  immeritoc-  i 
tiam  icribendorum  a&uum  apoftolorum  po-  2 

«JVne  in minirteeio,<n>u  b.nc  Unulit. 

tcftasinminiltcriodatui ■,  vt  Deo  in  DcurtL,  3 

a  Dtft»  iJcroboi*  ia  4<i* pittnH  Deu»e(&  «oiopnnt. 

luii  i  fciicet . 

pleno,  &  filio  pcrditionis  exiin&o  ,  orationc  4 
i  ab  ipfis  apc.ltoiis  fa&a  ,  fortct  dominicaecle-  ■ 
clionis  numcrus  complercrur  .  Sjcquc  Paulus  6 
conii.mmationcm  apoftolicis  atiibus  darcr, 
qucni  dui  contra  ftimulum  recalcitrantcrru  7 
dominus  clegiirec.    Qupd  &  Icgcnnbus  ac  * 

t  requi- 


Trr  q.iaiuuit.  i 

9  trcquircniibusDeumctiipcr  fingula  expcdjn 
io  anobisvtilc  fuerac.fcienstamenquodopenU 
1 '  tcm  agricolam  oportcatprimum  de  fruclirL 

**•  Liudem  h:im  nam.  v  [ 

13  fuiscdcrc,  vitauimuspublicam  curiofitau 
nenontamvoIcntibusDcum  dcmonftrarc  - 
dcrcmur  quam  faftidicntibustprodidiifc.  1 1  - 1 
dorcm  obfccro  ftudiofcpaginas  reccnfcnu-i1 
huius  hbri,ea  qux  incaute  contra  eas  ftyli  p  . 
currcntis  dtfignata  veftigio  funt,  non  mo  j 
coniuncjat  crrori,icd  pcto  mear  ignofcerc  ig  j 
rantici&  quc  obftinatio  legeris  ampliata  vir  s 
exercitatad  purum  dociles ,  mentis  mce.  fai  - 
ribus  mciquc  mcmor  bcnigne. 


NiCOLAVS'  D  E  LVRA. 
ipfiasCh.iitiqui  fecundu  Dcitatecit.  indifpar  a  patre  ,  qa  ficut 
«ft  ci  c-qualu  t^eClmflu  ■  .Vonk  111  introitu.i.in  principio  Gtnt 
r4.i.Gciicalog!Jcabco<JefcrptxJi/c//rJnL»c«'».^uia  adipfum 
terminatur,vt  di&u  eftPn  Natlian  taT.u.Sicilt.ri.M  itih  sui  po 
nit  Stloroonc  filiu  Dauid  in  Genealogta  Cbrifti  ab  eo  defcripta, 
itaLucas  pdmt  Natha  hliii  Dauidduprrri  ca.  Vna  cft,  quuNa- 
tlundrr'uilTefi:tusl)iuidadopuuus  ivHautreduumurinDcu, 

perhocu>ciric  murrilij  Dri  adopriui,&  i6Lucasqui  fcnbijC  Gc 
ncaio<Maalccdciidoiu  Dcii,  defcripfucu  perNaihin  filiuado- 
ptiuu°AliJ  <-»«•*  quiaNatha  iiuerpretatur  donum,&  ioiigurat 
(Jhuilu.qui  cft  filjiU  naturalis,&  per  hoc  quod  fuit  in  nubis  da- 
tus  a  patrc,eili..mur  filij  De:  a doptiui ,  quia  per  cum  tanqua  pcr 
HicdiatoremrcducimurinDcumpatrcm,  ofubditur.  Viprx.C. 
ipfe  LucaiJHomifltiW  Chrifli  fn.  Quia  darus  eft  hominib.  a  patre 
procorii  (alute.  Op'<spe>.h  i  conditionc  naturx  humanacinfta- 
tu  innocentic,  quxfui:  perfefta  virtutibui,&  fcietijs.  r\ectirre.  in 
/"f.i.redire  in  dignitate  pnftma  a  qua  cecidcrat'.  Face.perfi.i.  per 
J$  NithinfiLjuratiuc.roneprxdiclajfcdpcr  Chnflu  cffecttue.qui 
cft  Dci  filiusfccundunaturamdiumam  &  filius  Damd  fecundii 
carnem.Q^«'pcrDa.p4.»e.:nC/;n.i.dcfcentibus  vfquead  Chriilu 
per  generariones.7rt.rp.-.»:6i?.i«  Cbriji.i.  viam  &  modum  vcnicndi 
vfqucadChriftum. 

i  Cui  L  <ci*.Pofita  commcndatione  B.Lucx  in  fcribendo  cuage- 
lium.hicconfcquenter  poniturciuscommcndatio  in  fcnbcndo 
Aftus  apotiolorum.cum  diatar.Cui  Lucx  non  imme.i.non  irratio 
nabiliter,  fed  cx  magna  ratione . 

2  Eti.im  fcrJ\^tcluum  ap^fiol.po.in  mini.  d,\  Qtiia  ficut  fupra  di- 
clumeft/uit  difcipulusapoftolorii  &  fpcciaiiter  Pau!i,cuiusfuit 
comcs  indtuiduus,&  lic  vidit  faila  eiui,de  qmb.  hbcr  Aftuii  apo 
flolorumpromaioripartcloquitur  quxcertius  potuit  fcnberc 
tanqua  vifa.  In  principio  tamen  illius  hbri  fit  mentio  dc  Chnfti 
afcenlioue  &  Macthix  clcclione,&  hoc  cft  quod  dic::ur . 

Vt 


}    Vi  Deoin  Denm  imple.  Chriftus  autem  dicitur  Deui  u 
quia  lilinsfempercftin  patrcquiriturtiad  ipfam  Deitat 
tum  veroadhumanitatcmfuit  plenecum  Dco  patre,qnaadH 
humanitatc  glonofa  aflumptus  cft  ad  dextcra  patris ,  dc 
mentio  in  pnncipio  libti . 

4.  tt  filio  pcrdithnis extinft  ■•  i  Iuda  proditore,dc  cuiusmort  i 
dem  agitur  ante  elcftionem  Matthix  . 

5  Orjiione  ab  ipfn  apoflotis  f.icii ,  for:e  dominkx  eleclionis  nun  u 
complcreiur.  Quiain  eletftionc  Mitthixapolioli  prcmiflj 

nc  dederunt  fortcs,&  cccidit  fors  fupcr  Matthiam  &  lic  r< 
tus  fuit  numerus  apoftolorum  duodccim  a  Chriflo  clctfiorn  c 
quorum  numcro  Judas  ceciderat . 

6  SicqucT:uiits.Qui3  in  a£tibus  ciusift':  liber  tcrminatur. 

7  Quem  du  contra  Uimulum  rei akilrante><i  d  minn*  el 
pcrfequeretur  Chriftuminmcir.bns  fuis,fuit  aChrifto  e 
vt  habctur  Act.ro. 

8  Quod&l  «  htibns.VoR.Lucc  commendationem.riic H 
musponit  fuacxcufationead  horqd  ita  breunertiaiierat 
fecit  ad  vitandum  prolixitatem  &  crnoiitatcm,  &  hoc  c 
dicif^tode///.i.quamuis.Z,^c«f»t«J  ac  te.Deum  vtilefut.*no  ■ 
j5f.idclt.per  nos  cnucleari . 

9  Pfry/«^«/a.i.particulatim  &pleniui. 

10  Scient  fawc/i.ScilicetegoHieronymus. 

1 1  Quod  operantem  agricolatn.i.do&orcra . 

12  Oportea' primttm de  fruBib.ua  fuis ederr.i.de  doclrina  fuafn  i 
perciperc,qnod  6tquandoauditorcsproficmnt. 

13  Vittwituus pubiicam  curiofitatem  ne  non  tndtre.tam.i  t; 
Dc»;onfiV<i.i.plane  oftendere.Z)fr</«.i.vcntatc  dc  diuinis.  i>i;J 
■quantum, Fasudientibus p>-o<f/.i.fcribcreab  libitum  &  Vu 
curioforum,qui  atttjdiantur  in auditu  vtilium,  &  magis  i. 
libus  &  parum  vtilibusdeleclantur.Vidctur  ramcn  in  al. 
falua  rcuerentiaB.Hicron.ipfjm  fententiam  quxp!anc&  i 
dc  dicipoffer,  vcrbis  obfcuris  &  intr;catis  obumbraffe. 


t(~^\  1'oniam  auidem.  Beda.Lucas  de  omnibus  qu£  fecit  Ic- 
V^  fus  &c  docuit  vfquc  iu  dicm  qua  affumptus  eft  fcrmo- 
ncm  tjctiuus,  pnmoeorumquidecofalfa  fcnpferunt  re- 
darguic  audaciam  .  Scnbit  aucem  hiftonco  ftilo  .  Magis 
ciiiinindcfcnbendisrcbus  quam  exprirnendis  pra-ccptis 
fludium  habuit,  &  hifiorico  mo- 
rc  de  narracione  fumpflt  exor- 
dium,&:  eam  hiftoriam  plena  di- 
gcftionc  profequitur . 

ficda .  Nota  ,  cx  caufa  maxi- 

mc  fcnpfiflc  cuangclium  ,  nc 

tquj  loquidl  p{CLido  cuangclijs  cliet  faculcas 

p- 'xdicH"idi,qui  lub  nomine  Chri 


Prooemium  B.LucxinEuangcIiurrij 
fuum  incipit . 

a  VI  Bjfilidcs  Appelles  &  qui    fub  nomineThom* 
»ci  Matthix  vel  apollolotuui  Oilla  lcnpfeium. 

t  Voniain  quidcm  muiti  conati 


^c  Sanclus  Titus  Boffrorum  Epifcopus  .  Cxteri  1. 
gcliffxabipfisffacimrebusiriitiuinfaciunc,Lutasvero  [ 

quam  grandia  quxdam  expolicurus  bieui  exordio  \\ 

miffo ,  rem  aggreditur . 

b  Multi .  Bcda.  Non  tam  numercfitacc  quam  hirefurt 

uerfitate.  Ciinnon  fpiritulTal 
munercdonaci ,  fed  vacuo  L| 
re  conaci ,  magis  ordinarcnt 
rationc  quam  lnftoriz  tex<. : 
vericatem . 
1  c  Conati.  Ambrofius.  I 
z  natur  ,  qui  incipic  riccpcrfi| 
qui  luis  vinbusnon  gratii 


<  U:  apoftolorumque ccniati funt  fecbs perfidix inducere .  qux irrigat confidit.qui quod ab aliis  didum  vidct  abc l 

*  San-  S  "1CC1 


Incipit  cxpoficio  VcncrabiIisPatris,Fratris  Nico- 
lai  dc  Lyra  fuper  Proccmium . 


QVoniam  quidcmJ/c  i,cip't  Beatus  Lucasfcribcre.Etprimo 
;'uo  CHangciiopr<c*,iitlt  pr*fationem>  jecunda  JHbiunyttiugcltj 
nui ,  uiionemtibiJuit  in  diebus  Uerodis.  lnprafationefuapoiut  diipli- 

cctn 


cem  caufam  qnare  fcripftt  euangclium.f.ad  corrpkndtitr,  aliqu*  1 1 
Mattbxo  &  Marcofnerant  omifia  ,  vel  minus  plcne  ditla  y-&«  x' 
tludendiifalfa  qiu  ab  h-xreticis  fub  nomine  difcipnlorum  Cbri]ii  \r[ 
ptafucra>it,Jic:ttplenius  difturn  ci~l  in  pnhgo  Hieronymi,  &  »< 
quod  dicitur  . 

1  Quon  ia m  quidem./.c? rte.  .    n  V 

x  Mulcicouutt  i"untordinatenarrationcsrerum./(/fA  • 

n 


669 


P 


rooemium. 


£70 


}  tcndic.Non comtur,qui diuino fpiritu rcs , Sc  ditfa mini-. 

A  rantc^cepu  corpplec. 

Sanclus  Ticus  Boftrorum  Epikopti^Conatifunt.htnulgmfr 
jcefLcencarunt.adorci  velaggreffi  funr.M  iccheus  non  cen- 
uic,fed  cejefti  fpintu  afflatus ,  confcripiic  idcm  ftacus de 
l3rco,Ioanne,&  Lu ' 


Porro  buangcliu,  -  .  ,         -  . 

od  infcribitur  fe-    a  tfunt  orc"  naret  narrationes  qua?  m  noois  t  completa:  funt,  x 


a    Euangelit. 


b     Non  (bjum  corporali  fed  potius  tnentis  intuito. 


J 

mdum  Aegypcios, 

i  jllud  rurfum ,  -q<F    b  rct u  m,ucut  tradiderunt  nobis  qui  ab  mitio  ipii  videsrunt}& 

ecim  Apoftolo- 


jticulumprefcfcrc, 
j>c  ab  iis  prodiic 
iifiuagelium  fcri- 


Pecri  ore  fueranc  pra?dicata,confcripfit. 

Ambrofius.  Hoc  verbum  non  prolatiuum  ,  fed  fubftan- 
tiuum  inciriot i  mente  videtur.Vnde  Moyfes  dicir,q,i  pupu  Matt-4*c' 
lus  videbat  voce,qus  non  folet  videri  fcd  audiri.  Audiuic  Pe  P 
trus  verbuimqn  diicu eft  ei.veni  poft  me,faciam  ee pifeator.  Exod,locaP' 

homin.  Miuifiracqii 
tollitcrucem,  &fe-r  denirsimz 
quiturChnflum.  fc'e™*. 
e  Omnia.  Beda.  Non 
omnia  qucj  aficcucus, 
fed  deommb.qugad 
fidcm  lcaentiu  cSfir 


Non  r.os  fed  in  nobis  Deus  feeit. 


a     Huius  verbi  quod  c  aro  faftura  eft.     b    Et  quoniam  lioceft. 
c  Non  humanj  voluntate.fed  fpiritulanfto  intu»  inlliganrc.Cuius  gratia  geritur.vt  id  quod 


C 

d  bonum  e,i,nob:s  etiam  bonum  videjtut  ~  .  3 

miniftri  fuerunt  fermdnis, vibfum  eft  mihitaflequuto  a  prin  4  madacredic  idonea.  t-fteaato 

cipioomnia,  +     dili^entercxordinctibi  fcribcre  optimc  *  Eccofulcoemmmul 

e       r  i  &  r  6  caprgcent  ,  qu.ealu 

f  Theophile, vt  cognoicas  eorum  verborum  de  quibus  crudi  7  dicunc ,  ucdiuerfa  m 


tusesjventatcm. 


|re  conaci  func.fe- 

lirur  permulca  a- 

angclia,verum 

|.  iclcfiaex  omnibus 

t  .uuorduncaxacrecepit. 

J  Cow^/fw.Ambrofius.  Rcdundancper  vniuerfum  mun- 
B ,  m,mences  fideliiim  riganc&  confirmanc. 

Ambroi  ms.Quod  redundac in  nullo  deficic,& de comple 
nemodubi  cac,cum  fidem  arFe&usaftru!C,exicus  probac. 
j\er»m.  \i  Ongenes.Dicita*item  Rerum,  quia  non  fecun- 
imphanrafiam  iuxca  hsreticos  ,  exercuit  /efus  carnalem 
fiusaducntum,fed  cum  vericas  effec,  re  vera  negociu  pro- 
:utus cft,aff ectum  auce  fuum  indicac  ex  hoc quod  ait.  Q«£ 
tobis  compktxfunt.  Ideft ,  qua.'  in  nobis  manifeftiilime  func 
tcnfe. 

,  Xobis.  Bcda  Non  folum  Marcus  &  Lucas  auditu  didice 
1 :  quar  fcribercnt.fad  etiam  Macch^us  5t  Ioannes  mulca  de 
i  anria,  puerici  a,gcncalogia  Saluacoris  filns  narrancibus  di- 
» xrunc. 

i  Viderunt,&  miniflrifueruntfer.  Ambrofius.Gemina  vircus 
(  m  hominc  perfe&o ,  incencio  8c  aiho.  vcramquc  nocac  in 
jjoftolis  fuiifc,&:  vifioncm,idefi,incencionem,  &  minifte- 
rm,ideft,actionc,vtpcr  ld  quod  videnntdiuin^cognicio- 
r  incc[i;gacininccncio,peridquodminiftri  fuerunr,eoru 
jU()decl.irec'.ir. 
;•  Chryfofiomus.  Euangclifiaautemnon  folum  tcfli- 
iocontencuseftproprio  ,  fcdad  Apoftolos  tocum  re- 
f  :,indc  robur  vcnatur  fermoni,&  ldeo  iabdit.Sicut  tradide- 
mnobis,&c. 

EufcbiusCaefarien.  Traduncautem  quod  Euangc- 
C  li  n  fuum  cx  Pauli  orc  confcnpferic,ficuc  2>c  Marcus,quc.  cx 

Pecri 


NICOEAVS    DE    LYRA. 

» neHangclicorum,quia  ftcut  dicium  efl  aliqui  (cripferant  vere,fed  ta 
>  i  aliqua  omittendo,aliqua  autnm  falfe  barefis  inffrendo. 
'  Qne  in  nobis  complcra:  func  rerum.  Idefl, Euangelio  a  nobis 
/ptotfuia  comple  uit  dtcla  eorumqui  vera  fcripferant,v  exclufit 

1  a  torum  quifalfa  inferuerant. 

2  Sicut  tradide.  Ipji  apofloli  a  quibus  didicit  ■peritatem  euangeli). 
1  Vilum  cft  mihi. Scilicct,veritatem  euangeli)  modo  prxdiilo. 

4  Omnia a  pnn.di.cx or.  i^ia incipit  euangelium  fuum  a  conce 
p  neprxcnrforis  o~  Saluatoris.Quod autern  dicit  omnia,  noeflintel 
indum,quod  omnia  atla  Cbriflifcripferit ,  quia  totus  mundus  non 
f:t  capere tatam  fcripturam,vt  babetur  I0an.21.fed  accipuur  bic 
0"ia,quiafcripfitdeomnibusneceffari)s,quorumnotitiae>at  necef- 
Uaadfdutem. 

Opci- 


8    Euangelio  gracia  re- 
fulgerec,&:propriis 
quibufdam  libris  fingula  myfteriorum  gcftorum  miracula 
cminerenc.  g 

Ambro.Prolixiorem  notac  hunceuagelii  librum  qua  alio  a<Q,rj  j, 
rum  cuangeliftarum, vnde  &  a  Paulo ]audacur,quia oia ailc- 
quucus  eft.no  quod  omnia  fcripferic,  que  nec  mundus  capic. 
*  S.Ticus  JJoftr.Quaj  dicichuc  cendunc.Poftea  qua  omnia 
qux  fam  inde  ab  exordio,acciderunr,accurace  percepi,forfl 
can  periculi  expers  non  forem  ,  fi  canci  pondens  res  Illencio 
prcmere.Scnpcurus  fum  aucem  non  qua?  obiccr  cancum  audi 
ui,fedqueexplor.icenoui,qua:queordine  j^exacicaprimo  - 
inirio  confequucus  fum.Comendacaucem  beaci  Luce  dilige 
ciamipfeeciam  Apoftolus,fcribicenim.  Miftmuscumillofra- 
trem  noflrum  cmus  laus  ett  in  ecclefia. 

f '  Tbeophile.  Beda .  Thcophyl.  Amans  Deum,  vel  amacus  a 
Deo.Qni  amac  Deii  vel  a  Deo  vulc  amari,ad  fe  putet  euage 
lium  fcribi,^  vt  bonu  depoficum  fibi  conimendari.No  no- 
ua  Theophilo  promiccuncur,fed  eadem  quib.cfterudicus,vc 
quo  quid  ordine  a  Dno  geftum  di£tumve  fic  agnolcac ,  quia 
pcrfccius  non  folum  in  Iefum  credere,fed  &c  fide  perpecua: 
diuinicacis  &  cemporaneaj  difpen  facioms  illius  debecordi- 
nem  noffe. 
•}«  Chryfoft.Velvccercicudinem  haberes,&fecurusexiftas 
qua?  audicu  perceperas  profpic  iens  in  fcripcura;. 
*    Theophyla&us.Plerumquecum  finefcripco  aliquiddi- 
cicur,calumniancunlludquafifalfum,cum  veroquiaquxdi 
cicfcripferic,tuncmagis  credimus  quafinifipucacccvera,nop 
fcribercc  _ 

#CAP. 


5  OpcimeTheophi.£* boc  verbo dixerunt aliqui,quodifleTbeO- 
pbilusfuit  virpotens  &■  princeps  ^Acbaite ,  quia  Taulus  tali  modo  lo- 
quendi  vtitur  ad  Fefium,^cl.z6.f.T^o  infanio  optime  Ftfle.Sedillud 
motiuum  nullum  vidctur ,  quiatalismvdus  loquendi  propriusefl  ad 
prslatos  qui  alios  debet  excellere  in  bonitate  vit<e  .  Item  non  efl  veri» 
fimile,quo  d  tantus  euangelifia  omiffis  epifcopis(ad  quorum  officiti  fpe 
£iateuangeliu,fcire,&  de  bocalios  docere )  fcriberet  principi fecuUri 
euangelinm.Et  ideo  meUus  videtur  dicendum,  quodfuit  epifcopus ,  vt 
diilnm  eft,fup.&  boc  videiurper  boc  quodfubditur.  Quibus  eruditus 
es,&c.Dicitergo  optime  Theopbile,n'o  quodproipfofolo  fcribcret,fed 
quiafcripturamei  dirigebat  pro  ipfius  &  omniumfidetium,Jalute. 

6  Vc  cogno.  Scilicct,pknius. 

7  Veritacem  eocum.  *Ad  fiJem  catbolicam  pertinentium. 

8  De  quibus  erudicus,&:c.3\(e»  tamen  itaperfcfte  ficutpofl  le 
clionem  buiusfcriptur*. 

IN- 


Glof.ord.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


7* 


c  a  p  v  t  i.      L  r   __: 

rft  hi  diebus  Httodis  r\cg-sl:td** .  Ambrolius.  Vi- 
nilusl'acerdG:alishoftia.Pcrvitu!umergohoc 

Eua  .gclium  figuratur,  in  quo  a  ficcrdoubus 
mchoacur,&:  in  vitulo  confummatur ,  id  cit,  in 


1  N  C  1 


Chnfto  qul  pro  mu- 
di  vita  immnlacur. 
*  SmdiisTTUsRo- 
Ihorum.    Memtnit 
autcm  Hcmdis  Rc- 
gis,ricqucii;  tcmpus 
quo  Rtfta  lunt  quac 
Inc  ujrr.uitur,  latcac. 
Appcll.it  auccm  Iu- 
Ucorum  rcgem,quia 
calitcns  nudat,qu£ 
apud  ludios  Conti- 
gcrant . 
_»  t»  iacerdos  quidamAnt 
plcuicotdincm.dixic 
icgem,  8_  rcgioncm 
lnquati.ic,  iaccrdo- 
tcm  __  «cnu  ni  cius 
8_  vxorcm  ilhus  ui- 
du:..t . 

Lkda.  Ambrofius.  . 

Non  folum  a  parenribus.fedeciamaprogeniroribus  nobili- 
tas  Baptifta:  monflratur, non hx  lan  poccftate  fubltmisdcd 
rclwione.  Talesenimparcntcspi-cnunciushabered-buic, 
vcquafiiure  natura:iniufamfidem  aduencus  Chrifh  prxdi- 

carec.  ,  ... 

Ambrofius.  Docec  diuina  fcriptura  m  his  quos  commen- 
dare  volumus, aon  foium mores,  fcd cciatn  parcntes  opor- 
tere Laudari ,  vt  quaii hxrcdicano  lurc  puntaiem  habere  vi- 
deantur  illi  quos  laudamus.  Nobihtatur  uaquc  Ioannes  Ba- 
pcifiaparentibus.miraculis,  rnoribus.muneic, pafsione,  fic 
Samucl ,  iie  Ifaac  a  parentibus  nubilicatcm  pictatis  accepic, 
quampofterisrcliquic. 

c  Zacba.ias.  Zacharias , memor  Domini :  Cui  apparec  An- 
C  gclusadextrisalcans,  qmaeiqui  m_mor  Doinmi  eft,de- 

jnonftracur  mvftcuum , 

Dc 


d  De  vict.Abia.  Beda.  Abia,patcr  Dominus.  Ec  aptum  fuitfl 

vtmtemporeoiiiij  p.icti>  Dom;iiicenc-pcuse'detiftc  qu 

p.urcm  Donunum  pradicareti 

Cum  Dauid  culcum  domusDomini  amplinret,  mini ' 

ftcr.ai--c:dotumi:i_4.forc>biisdiuific.  Iiquibus-amilian 

Abia  dc  q.iaZacha 
rias  forso-tauacon 
t:giC,  vcprxconou 
Tcftameiiti  m  octa 
uc.forcisviccnal 
tur,quiapero-to,ni 
uum,iicurperf< 
Teflamccumdcd: 
racur  vetus . 
c  Et  vxor  Ulitts  dcj 
kabus^iaro»  ,  &  ;,. 
hicncius.     *  Sjn_ti 
Titus  Boftrorui 
Cum  Zu  harianu  _ 
tnnque    kgitimu 
faccrdocem  extitii 
oflcdeif  vvllct,  vx 
rcm  illius  de  fili.i 
bus  Aaroottumdtp 
xilTe  afteric . 
f   Eli^ibctb.    Y 

bech  ,  Dei  mei  facuriras  ,  fignac  M.ina;n,qu cpl.naD 

tuic. 

g  Erant  autem  ainbo.     Bcda.    Ambrofius.    Plclialaudai 

qua;  gcnus  m  maionbus,  mores  111  xquicacc,  ofricium 

facerdotio ,  fafcmn  in  mandatis,iudicium  iu  iufiili_ati_i 

buscomprchciidic. 

h     lufii  ante  Deum .     Ambrofius .  N  >n  cnim  omns  quii 

ituseft anccho  nmes,  iuftuseftance  Deum .  Aliccr  cnu 

denth'omines,ahtcrDeus,hommcsin  faoe.Deus  uic 

Ideoq;  ri_ri poteft ,  vt  aliqi.js  arfecrata  bonitatc populari i 

ftus  vidcatur  nuhi,iuftus  th  non  tit  ante  Deum.ii  iuftici; 

ex  mencis  timplicitateformcmr,fed  adulacione  ii.nulem: 

*  San-tusTitusBoftroium.Inftusefle  ancc  Doum.iden  . 

iolida:  pcrfectarcj;  laudis  eft.Solus  tiamquc  Dcus  cft.  q 

rmauni  corda  cxa.ie  pcrfpc&a  habcc . 


PIT     EVANGELIVM 

SECVNDVM    LVCAM. 
C  A  P  V  T      I. 


f  Iam  alicnigrn,  rcgnihit. 

Vit  indicbns  Herodis  rcgis  Iuda?a:  fa- 
cctdos  quidam  nomine  Zacharias  dc 
vicc  Abia  ,  &  vxor  illius  de  filiabus 
Aaron  ,   &  nomcn  eius  Elizabeth . 

.        a     N>>n  coram  huni..ul>us  ,  quia  oiums  iUnlis  iu  lcjc 
CijIcUuta  fuit  ■ 

b     Qumon  fallilur  vi  himinct. 

Erantautcm  ambo  iulti  anteDeum, 


Bli__io. 


Incipit  Poftilla  Vcnerabilis  Patris ,  Fratris  Nicolai 
de  Lyrafuper  Euangelium  iecundum  Lucam . 

C    A    P.     I. 

Vic  in  dicbus.  Hic  incipit  Lucas  narrationem  cuange- 
l*i :  Ef  diuiditur  in  quatuor partes,quia  pnrno  defcribi- 
tur  saluatoris  ingtejjus  in  mundutn  pcrfuamincarna- 
noncm  .  Secundo ,  eius progrcfjus per  fnaw prxdicatio* 
netn  $.cap.Tertio ,  eius  egrefjus  de  mundoper  fuarnpaf- 
fionnn  zi.cap^Qgarto  eius  rcgrefius  ad patrem  per  fuam  refurredlio- 
nem&  afcenfionem  za..capit.  Vrima  in  duas ,  ejnia  priuto  dcfcribitur 
prtcurforis  &  Saluatoris  conceptus .  Secundo  vtriufqrte  orius ,  circa 
mcdium  im-uscap.ibi :  Exurgens  autem  Maria .  Vrima  adbuc  in 
duas,quia  primo  defcribitur  cnncrptus  pr£curforisy  fecundo  ipftus  Sal- 
vatorisjbi :  ln  menfc  autcm  fcxco.  Circa p>imum,cottccp:us pra- 
cur[oris  oftenditur  mirabilis  ex  tribus  yprimo  tx  parentttm  conditianey 
fccundo  tx  angelica  nunciatione ,  ibi :  Fa_tum  cft  auccm  cum  fa- 
cerdocio.  Tertio  expatris  incrednli  pwii'ionc,ibt:  Ec  dixit  Zaclia- 
ias.  Circa primunt  in  dcfcribendo  condtttonem parcntum  beati  loan- 
uisprxmittitwr  tempus  rcgisfub  quofucrunt^  cum  dicitur . 

Fuic 


i  FQicmdicbusH-rodisrcgisTudx:-.  Qjialacob/PtO^M 
fbkitu propbetico  dixit  Gem/is  xitK.b.  Signttm aducf.-ius  ( 
do  regnurn  ImUx  cffcl  translation  ad  alienigenawji  cundum  q» 
cititr  ibidevt :  I\(o«  aitferetur  fccptrum  de  IihIj  <y  dnx  defcmoi 
donec  veniat  qiti  mittendus  cfi,&c.lfie  autcm  Herodcsfuit  alu 
qitia patcrfuus  fuit  Idumx.ts . 

2  Sacerdosquidam  nomine  Zacharias.Pae„-pr<?/7jotfc»i 
ttis  inteliiguur qitod  iilc  fuit famojhs ut  pita&doSrina  . 

3  DeviceAbia.  Sccundum  quoddiciturprimoVaralipon 
Dautdvolens  ampliare  cultum  Dei  ordwauit  dc  vigintiquatuo 
rationibus  vigintiquatuor  facerdoes ,  quifnccefjiue  feruirent  pi 
domadas  in  templo >Domini,& otlaua  fors  ceciiit  fuper  ^hiam,  vt  i 
dicitur,  de  qno  defcendit ifie  Zucbartas . 

4  Et  vxor  illius  de  filiabus  Aaron.  Hoc  txprimitur,  qniapro  t 
digmtatem  facerdoiaUm filu  deiribu  ^iaroit  d-.Ugcnaus  &  ho 
feruabantur . 

5  Ecnomcn  eius  Elizabcth .  Quod  noweu  exprimitur ; 
cius  bonam  famam  &  vilam  ,  ficuttiitlum  tft  dc  Zacbatia 
fubditur  . 

6  Erancauccm  amboiuftiante  Dcum.  llocdicitttra.: 
dendum  hypocrifis  ficlionetu . 

Inc(i 


MORALITER. 

Tuit  in  diebus  Herodis  rtgis  Imixxfactrdos .  Inrcr  Euangeliftas 
ucas  fignificatur  per  myfticum  vituli  vultnm  quieftani- 
mal  immolatirium ,  quia  praedicaucrat  Chnftum  pro  nobis 

mmolatum.  Immolare  vcropcitmcc  ad  fuccrdotis  ofbciu, 

?r_j 


propcerquodafacerdotio  Euangelium  incccpir. 

6  Erant  autem  ambn  i'»(ii.  li  :ne  cx  uiftis  accepi t  origincm  jii 

nunciarc  vcncrat  iuffitiam  confumm.it  im . 

t  ^intc  Df«w,r>(,Nonficuchypoaita;quifingunciuflit 

antc  mundum , 


il 


■  ■ , 


Lu 


QX 


Cap.  I 


A 


a  Non  qaod  non  p«ccauerint,fed  <]uu  pergraliam  Pt-i  aMuti  peccarc  deiiciinr: 

incedcntcsinomnibusmandatis  &  iuftifkationibus  Do-  i 

J?ux cauiac  non  habcndi  ineirorantur.vt  maioi  apparcat  virms. 

mini  t  finequcrcla  .  Etnoncratillis  t  filius,coquod  3 
cflct  Elizabcth  fterilis  ,  &  ambo  procefliiTent  in  diebus  4 
fiiis  .   Fadhim  eft  autem ,  cum  Sacerdotio  fungeretur  Za-  J 
c  chariasinordinevicisfua:antcDcum,{ecudum  confuetu- 

■  /-  1        •  ••  r  Hicnotatuj :  lumimis.  _ 

g  dine  Iaccrdotii,tforcc  cxiit,vt  inccnfum  poncret,  ingrtflus  8   Plu™ »  cum  fanguine 

quem  offerc  pro  popu 

Jo.Qu.itucforcequx- 

rebatur,cum  verus  facerdos  adhuc  knorab 


Manda.&  iu.  Amb.Be.Prius  mandatu,fcct!nda  eft  iuflifi- 
itio ,  cu  enim  mandati  sccclcflibus  obedimus,in  mandacis 
>ci  inccdimus.Cum  rccce  &  congrue  iudicamus,tcnere  do- 
iini  iuftificacionem  videmur. 

*    Sanctus  Ticus  Boftr.  CurinomnibusDominiprxce. 
tis&ccrcmonij  &«*.<* 
rf^,Hoceft,incuJpa- 
isinceffiflcadditur? 
uo  huic  cognofca- 

,  nullum  prorfus 

im,a"t  manis  glo- 
Efludium,autal;ud 
lodcunque  iftiufmo 

\'icium  in  animo 
uiiTe. 

Sine  qucrela.   Fccc 

f  .peratamftitia.  Pie- 

que  durior  iuftitia 

"  miinum   querclam 

ouocat.vnde  Apoftolus.Prouidentes  bona  non  cantum  co 

m Deo.fed  ctiam  coram omnibus  hommibus.LLtcccleiia 

Sfe fls multum iuftllS,Vcl./««rf«/'ci ia  omuibus  mand.u<j- 
mficationibus  Do.fivequer.  Ideft,fincc6fcienria  vane  Jaudis. 

ttnon  erat  illis.  Beda.Diuinitus  procuratum  fuic,vt  de  pro 
cftisdiuquefruclu  coniugiipriuatis  Ioanucsmfceretur,  vc 

inato  ortu  prohs  Sz  lpfos  donum  Dei  gratius  afficerec, 
;ceteros  flupor  miraculi  pararetauditui  futun  prophetaj . 
nde  poflea  fubditui  .Pofucrut  omnes  qui  audierant  in  cor- 
efuo  dicentes.  Q ui  fputas  puer  lfte  crit? 
!  Sanct.Titus  Boftr.  Quia  vcro  Euangelifta?  in  animo  erac 
imirabilem  Dominiortumorbi  patefacerc  limulque  eu, 
linoflncaulain  mcdmmprodibac,  naturxopificcm  elfe 
Jendercprxnjittitfterilis  mulierispartum .  Subdiccnim. 
tnon  erat  illisfiliin  eo  quod  (Jjetfltrihs. 

Chrvfoftomus.No  folum  autem  Elizabeth  erat  fterilis 
d  &  Patriat  charum  coiuges,Sarra,Rebccca,RacheI,  quod' 
.decus  erac  antiquis  Non  polliimus  dicerc  qnod  pcccati  ef- 
dusefTcftcn!icas,cun&i  iufti,cun£ti  virtuofi.  Hxcaucfiiic 
:rilicatis  caufa ,  vtcum  vidcrisvirginem  parienteDominu 
n  iis  incrcdulus ,  excitans  mentem  tuam  inahum  tterilc. 

Theophvl.Ec  vt  etiam  tu  addifceres  quod  lcx  Dci  mulci- 

icacioncm  tiliorum  no  appetit  corporalem  fcd  niagis  fpiri- 

ikm.Trccffcrant  Ambo  non  folu  fecundum  corpus,fed  fe 

C  mdum  fpiritum  afcenfioncs  in  corde  ponences,&  vita  fua 

vc 


^74 

5,  quafi  in  dichoncfieam  D 


vtdicm,&  non  vt  noctem  hatcte 
bulanccs. 

d  FaSdm  efl  atttem.  Cum  cx  precepto  Moyfi  vno  faccrdore 
deccdente,vmis  fuCccdere  iubcarur,  tempuicDa-ndfiatu- 
tum  cft  vt  vicjffim  mauftrantcs  per  octonos  dics  A  fabbarhb 

vfquead  /abbathu  te- 


porc  vicis  fue;  finguli  : 

caftimonieftnderenc, 

nec  iocerca  domum 

tangcrenc. 

c     In  ordinc   vicii  fum  pltiu* 

ante  Deum.  Ambrofius. 

Zacharias  dcfignatur 

fummus  facerdos  qui  -Z"1»»""» 

vnotahcuni  annicem- 

porefolus  mcratcem- 


icur  qunn  a*cer- 
iuimpermanerec,&  cunc  viceseiacnuncperpetuicas  .Solus  ■ 
intrat-,quia  illum  fignificatcuiusfacrificium  non  effetcom-  » 
munecumcxteris.'  **    . 

f  Sone.  Bcda.Non  noiiatuncforteelechis ,  qtiando  inccn- 
fum  erac  adolendum.fcd  pnfca  force  praeledtus,cum  ptimii 
cx  ordine  fui  pontificatus  in  viccm  Abia  fuccederet.Hax  fo- 
lemnicas  fcptimo  menfe  celebrabae',«<:  dies  expiacionis  fiue 
propiciationis  vocabatur,qn  folus  pontifex  introibac  in  fecu 
dum  tabcrnaculum  cun  1  fcnguinc .  In  quo  fignificacur  lefus 
facerdos  qui  implcta  difpefatione carms.celi ,  fccreta fnbiit, 
vtpropitiufaceretnobispatre&:  interpellarec  pro  peccacis 
eorum  q ui  adhuc  pro  foribus  expectant  orates  &  diliguc ad- 
uccum  cius.Pulchre  igirur  ea  diedefcenfio  eius  per  Angclu 
nunciatur.qua  cius perlege  afcefio  figurabatur,quia qui  dc- 
fcend-t  ipfe  eft  qui  afcendit ,  qui  quodammodo  prxdicitur  Ephi.4*. 
dumilkpromitciturpraxurfurus. 

g  In^nifnsintemplum.  *  Chryfoftomus.FngreffusZacha 
rias  lnTcmplumvtprcccsfcrrctprocunctisad  Deum,  ic 
quafiDeicx:  hominum  inediator,vidic  Angelum  intus  ftan- 
tem. 

A  mbro.  Ingreditur  Z  icharias  templum.ideft ,  Chriftus  m 
Manam,popuIusoratlibertatemdecaptiuitate  .  ApparuTt  p 
nondixit^vcnir.quiaanteibicuc.Zachanasturbatur,  ideft, 
IudsiaduenienteChrifto.  ' '/ 

San. 


NICOLAVS    DE  LYRA. 

Incedentes  in  omnibus  mandatis.  Quantum  ad  obferuan* 
iliumprieceptorum. 

EtiuftificationibusDomini.  Ouantum  adobfcmantiamce. 
wniaHum. 

Sinequerela.  Quantum  ad  obferuantiam  iudicial  umrfuia paci 
xt&proximosfc  habcbant. 

Et  non  erat  eis  filius.  Cuius  duplex  caufafubditur.  Vnafpecialis 
ulierisfcUicet  fierilitas.^ilia  communis  vuo  &  tnulieri fcUicetfene- 
us,&  boc  esl  quod  dicitur. 

Eoquod  effct  Elizabeth  fterilis  &  ambo  procefiiiTenr,&c. 
t  auod  tranfierat  tempus  gcncrandi  in  patre  &  concipiendi  in  matre 
cundum  cnrfum  communem  naturx.  E.x  quo  apparet  conceptio  prscur 
rii  miraculofa,quia  nonfuitpcr  naturam  tantum ,  fcdper  naturam 
tua  diuina  adiulam. 

Faitum  efc  aucem.  Hic  defcribitur  concepno  pracurforis  mira 
lii  ex  denunciatioue  ^ingelica.Et  primo  defcribitur  loci  conditio.  Se 
tndodenunciatio  ^nge/i,tf/.Apparuic  autem.C/rca  primu  dicitur 
ictum  eft  autem.  Vatri  enim  exittenti  in  loco  fanclo,fcilicet  in  te- 
m  diuino  officio  occupato  ,fac7a  efl  diuinadenunciatio\dcprole 
ibcnda,addenotartdumfan£iitatemfuti<ramprolis. 

SortC  exijt.  Quia  diflributiones  hebdomadarum  in  quib.fuccef- 
uedcbebant  vigintiquatuor ficerdotcs  mimttrare,  t>t prxdidum  cfl, 
wunt  diflribut£perfortemyvt  habetur.i  .Vara.  24. 

Vt  mcen.poneret.  £  <  hoc  loco  dixemnt  aliquiyquod  Zachtrias 
iiif ontifex  velfummusfacerdos,quia  incenfum ponere femcl  in  anno 

intra 


intrafaticl/tmfantlorumjcilicet  infrslo  expiationis foli  futnmo facer 
doti  erat  licitnm,&  hoc  videtur  diicre  beatus  *Ambrofms,&  Bedafu- 
per  locum  ifiumi&  tempus conceptionis prxcurforis  videtur  corcorda 
rc,quiafeUum  expiationis  celebraba  tur  decima  die  fcptembris,&  pofl 
illndfuit  conccptio  beati  loannis  circa  finem  eiufdem  menfis ,  reucrfo 
Zacharia  ad  domumfuam  pofl  complctionemfui  offkij  ,  &ftcab  illo 
tempore vfque ad natiuitatcmbeati loannisfluxcrunt  nouem  menfes, 
qui  cimtincnt  periodum  aconceptu  pueri  vfque  ad  natiuitatem  .  Sf<f 
qualitcr  ille  Zacharias  fhcrit  fnmmus  facerdos  non  legitur,ideo  ad  de» 
darationcm  buius  dixerunt  aliqtii  ,  quod  vigintiquatuor  facerdotcs 
prxdicli  erant  tcquales  in  ordine  &  in  dignitate ,  non  tamen  fmul  fed 
fiiccefjiuc,qitiaille  in  cuius  hcbdomadafeflu  expiationis  cadebat,  erat 
fummus  jaccrdos  toto  illo  anno.Et adhoc  confirmandum  inducunt  il- 
Indquod  dicitur  loanms  1 1  .quod  Caiphas  eratpontifex  anni  illius.Di 
cunt  crgo  quod  Zacharias  fuit  fvmmus  facerdos  anno  illo,eo  quodprs- 
diclum  feSium  cecidi  t  in  \>tbiomada  ipfius,fed  quia  nulla  fcriptura  ati 
thcntica  ntq;  lofephus,  ncque alij  hifloriograpbi  defcribentes  facerdo- 
tium  luds,orwn,aliquam  memione  faciunt  de  fummo  facerdotio  hutut 
Zacharix,ideo  faluo  meliori  iudicio  videtur  melius  dicendum  eit  fuiffe 
fimpliccm facerdotem  .  %ecexbisqu&indut7afmt,oflendilurfwffe 
fun.mus  facerdoSffedmagit  oppofttum  vtvidetur. 

Tnm  quia  dicitur  hic  quod  ingrefftts  fuit  tcmplum  adponendum  in- 
ccnfum  tantum,hoc  autem  licitv.m  erat  minoribus  facerdotibus,fccudu 
quod  dicitur  Heb  .y.In  primo  quidem  tabernaculo  quotidie  intrabant 
facerdotes  facrificiorum  minijieria  confummantes,quia  peraclo  facrifi 
cio  in  altart  holocauflorum  quod  crat  in  atrio  vbi  miniflrabant  mino- 
res  facerdotcs,  (acerdos,  qui  ibi  mbiiflrauerat  lotis  prius  manib.&  pf- ' 

dibus     - 


MORALITER. 

»  ^aclumefiautcrv.  PcrZachanaqui  Domini  mcmor  inter- 
Pretatur,bonus  prarlatusfignificat^quifemper  in  fuo  pcCto- 
tcdcbet  gcrcrc  Dci  mcmoriampro  fua  &  fuorum  fubditot  u 

falute. 


falutc.H ic  aiwem  templum  ingrcditur pcr  diligctem  diuin' 
culius  iolicitudinem,&:  offett  inccnfum  per  feruenrcoratio 
nrm,&  pnpulus  orat  per  eius  informationcm  &  Angclus  ap 
parcc  ei  pcr  diuinam  confojationem,ideo  fubditur . 

Tom.  5.  y  ?^ 


<? 


6)c 


b 


Glof.ori&NicolaidcLyra.      67 

•  Snn.T.nisRoftr.  ^^^P^^  ^?S^W«^A^^ 

1  mtjnlmocmufin^d,  crat£.<  tv> riafcca  proptct  is,vnet.iim  f    prxa-ncia tcrricos  fenfcrmt^ai •  ip. -orc  horrorccom 

P^'nicoiamccn^rc  Pgjgnjjv.  A nReIisdlckur  ap-  *  Athanaiiu* .  Vndcuond.fficiLs  F»  bonorum 

..r.  Amb.  h-da.  IJc  ucpfciucnnpcj^u.  v  malorumquc  dif, 

intemplumDomini  ,  &omnis»nulritiidopopuliemforis  J 
oianshoraincenfi  .  Apparuit  aurcm  illi  Angdus  Domini  % 
ftansadcxtris  altaris  inccnfi  .  Et  zacharias  rurbarus  cft 
vidcns,6aimorirruitiupcreum  .  AitautemadcumAngc- 

,    hft,  pro  popul.  redemf.ione.non  Pro  fooole,qu.rn  dcfPetabJt  fe  Pc ^«'^  .     4 

lus.Netiracaszachana  ,  quomam  exauditaeit  t  deprcca-  *    jnconcufll  fot 

Bed.E«eo«JoWuti5eiPri.n»ur,au»illi»  natiuiiM  Pi»Uc.«ui,qu:  ptcconindo  tedem-  nermanl>rjr       1 

ptorif.t.teif*ftutu»,Prxd^r(!oi>emte<.riim&fiicmCl.r1ft..i  «       pcrmaniCnt   ,   I 

Et  vxor  tua  Elizapeth  parict  tibi  filium  ,  &  vo-  7    eftqu.videtur. 

**''  *  c     ijuoniam  ex 

efldeprccatiotua..  r 
>vor  f«J  EifKjbfth  pariet  tibifilium,&  vocnbis  nomen  eius.  L 
taeft  inagis  quam  petifii .  Rogafiipro  hbeiationcplcbis M 
donatus  cft  tibi  pricurfor. 

Ambrofius.MuIta  diuinabenc-ficiahicfuntcongefca.pL 
mum.dcprccation.s  fructus,dc;rde  frenlis  parcus.Tum  l;l 
tiaplurimorum,&:magnitudoviitucis ,  alt)flimietiam 
phecra  promitntur.C^unctiam  ne  qua  cifec  dubitatio,  futitt 
nomcdefignatur.Tancis  igitu.  iupra  votum  flucntibus.n 
immerico  diffidentia  pena  plect  ltur  filent.i. 
*    Aug.Vbi  primo  actendendum  efc,  qma  non  cfc  veriffi 
lc,vtcu  pro  peccaris  populi  vcl  falucc,vel  rcdcmptionc  fa 
ficiu  ilie  oficriet,quod  pocucns  pubiicis  votis  r.lictis.l: 
fenex  vxorcm  habens  annu.proaccipicnclis  filusorarcp: 
fertim.  Na  ncmo  orat  accipcre,  qd  ac  ccpcu.  G  cflc  cidpcr  j 

Vfquc 


pqidcri.fedre 
.iw  afpcchi  vi- 
(!<  ntur.nccrin; 

►flra  cfi  ilios 
vid.  i  inpotc- 

ftntc  illorum  eit  ap- 
parcrc&:v:denquan 
dovolut.Ltbcncin 
«  tcmplo,  mxtaaltarc 
&adextn$,apparct, 
quia  vcri  facerdotis 


tio  tua 


tio.  St  cnim  | 
more  fucxeffencf. 
duim.aDomino 
ri(icfcianius.'.ux'l, 
quiafecuricasiiiiM . 
prarfentis  maicfta 
jndiciumefi.Siaif 
in  : 
ho- 
efiquividetur. 


aducntum ,  &  mini-  .-.*',       j  a 

ficrium  facrifici j  vniucrfalis,&  ccelcftis  doni  gaudmm,  quod 
perdcxtcramfignificatur,pra:dicit. 

*  Chrvfo.Manifcfteautemapparuit  noninfomniseoquoci 
rimis  arduumannunciabatur,  vndc  manifcftion  &  mirabi- 

iionvifionccgcbat,  . 

*  Uamafccn.  Tamcnangclinonvtfunt,  hominibuspatc- 

fiunt,fed  trasfigurati  prout  poffunt  viforcs,  afpicerc,in  quod- 
cunquc  iuffcrit  Dominus . 

*  Bafihus .  Dicit  autemaltarisinccnficoquod  alterum  erat 
altare  dcputatum  ad  holocaufia . 

*  San.TicusBoft.ExtabataliaarazreteCtain  quaaliadona 
&  facrificiaafierebancur. 

b     Et  Zacbarias  turbatus  efl  videns,&  timor  irruitfuper  eum ,  &c . 
Ambtofius  .  Solcmus  turbari  &  a  noftro  aifecTru  ahcnari 

quando 


NICOLAVS    DE  LYKA. 

dibus accipiebjt  prunas de ahari  bolocauflorum  ,  &  iitrans  primam 
partcm  rempii  qu*  vocabatnr  fanilum  veifanila ,  concremabat  in  illa 
fuper  altare  incenfs  thymiama,&  tunc  erat  facrificium  confummatum 
inillaveroparte  templi  qut  dicebatur fanclum  fanclorum  folusfum- 
ptusfacerdasintrabat  cum  fanguine hirci  &  vituli  immolati propec- 
(atQ  popnli,  vt  ex  tUo  ttfjiergeret  contra propitUtorium  .  Q»od autem 
Znhariasintnuerit  cumfanguinetali ,non d.citurhic ^ftdfolumad 
fonendum  incenfum.  Si  enim  mtraffct  templum  ad  inferendmn  fangui- 
mem  intraJanclafancljrum,no  e/i  verifimik,  quod  Euangei.fla  tacuif- 
fet  cum  hoc  ftt  maximum  inter  omnia  qus  ad  ojficium  fummi  faccrdo- 
tis  pcrtinebant,vtbabetur  Heb.?.&  Uuu\6.&  ideo  no  videtur,qnod 
fntrauerit  fanUumfantlorum  quod  erat  de  officio  fummi  facerdotis ,  fcd 
folam  primam  par  tem  templi  ad  quam  ftmplices  fucerdotes  potcrant 
fngrcdi,  vt  ditlum  efl . 

Item  Angehts  appa-uitipft  occupato  in  folemnhri  partefuiofficij 
proptcr  folcmnitatetnnuncuqi4odnuncia'evencrarMic  autcm  d.citur 
quod  tvpxuit  ei  flans  a  dtxcis  altaris  incc.fi.Iliud  ahare  non  erat  in- 
tra  fanhumfmtlorum ,  (i.cw.dum quod dicL  Huronyn.  &  omnes  Do- 
Gores  &•  Htb<Ai  cjr  CatMtei ,  exccpto  ^iuguliino ,  cuius  dillum  non 
yidnur  in  hoc  tenc»dum,tum  qnia  comrariatur  difHs  omnium  aliorum 
euorum  ahqni  fucnint  vtlde experti  in  fcriptura  vctcris  Tefiamenti. 
Tim q<ia r^xnufacrgfctpr-trj.  vidrtur contrarium dicerr.  Exod.vlt. 
&  lO.vt  ibidtm  piemui  declaraui.Qui  d  antem  diciturfoti  futnmo  Sa- 
(crdotilicnum  ejfeponereinceifumiitrafantJumfanclorum  in  die  ex- 
piationh,diccndum qutdvcrum  eft ,  fedUludincafumnon ponebatur 
ad  offerendv»,  fed  vt  nebula  inde  confwgcns  operiret  'oraculum  qttan . 
dopontifex ujpergebat fanguinem hirci  &  vituUcomraoraculum,vt 
babetur Leuit.\6.non autem habetur ex  hoc  locaquod' Zachariat po- 
fumt  incenfum  hoc  mdo,  vt  patet  ex  diHh,  fed  folum  quod  pofucrit  in- 
ctnfum  offcrcns  tpfumfuper  altareincenft  ad  confummationem  facrifi- 
cy.Quod  awem  dititur,quod expiationis dics  cecidt  tn  bebdomada  ftta, 
hoc  n«n  probatur,vtpatet  ex  ditlis,&  dato  quod  vcrumfuerit,  non  ta- 
men  ex hoc  concluditur  quod intrauerit  fantlum  ad  ponendum  incen- 
fum,quiapropter  iUum  ingrejfum  r/utpertincbat  ad  lummum pontifict 
tanlum,quotidie  inirabant facerdotes  minorcs  ad  offerrndum  inccnfum 
in  aUart  incenft,vi prttdiclum  cfl,  &  hoc  modo  mgrcffus  efi  Zachanas 
in  hcbdomadafui  mtniilerif .  Quod  autem  viterius  dtcitnr,quod  de  vi- 

gintiqua- 


gintiquaruor  facer  dotibus  ille  crat  futnmus  facerdos  vcl  pvm 
annutn,  in  cuius  btbdomada  tadebat  expiationis  frfium,vidttut 
tHtium.Tum  quia  hoc  i»  nullafcripiura  authentica  habetur.Timqi 
vt  babetur  in  libris  l\egum  &  Tatahp.poft  ordmationem  i 
tuor  Sacerdotum  vnus  erat  fummus  Sacerdos  fuper  eos ,  non  fo. 
annofed per  tutum  vitam  ftum,&  ita  communiter fatlum  eji  vfcue  \ 
temput  Macbabxorum,in  quo  Gr£cifuper  Judxos  vbnnucrunt  Dot 
nium,&  tttnc  cx  cupiditate  Grscortm  &  ambitione  ludeorut 
funtamoti  de  facerdotio  ante  mortem,&  alii  i»(iituti,ftcut  patet  i.l 
chab.4r.de Iafouc,&  Menetao,&  Lifimacho,&  \a,.iap.deMchit. 
Et  eodem  modo poflea fatlum  efi  quando  E^omant  capcrunt  ludxiu 
minari ,  quia  tunc  erat  venale  facerdoiium  ,  vnde  dicit  lofepbus a 
Caipbas  ernit  facerdotium  vnius  anni ,  potuit  etiam  efsc  qttod  ludti ,  i 
terfe  ordinaueruntpropter  ijias  contentiones ,  &  ambitiones  quoi 
cerdotium  vuius  duraret  tantumper  annum.^id  ditlum  vero.- 
ft)\&  Bedtt  dicendum,qnod  non  ioquuntttr  affcrtiue . 
i  '  Etomnismultitudopopulieratfonsoranshorainccr 
Ouia  non  erat  licitum  populo  ingredi  lemplum,fed  tantnm  a't  ium . 

2  Apparuit  illi  Angelus  Domini  ftans  a  dextns  alcans  i 
cenfi.  Hic  lofcqueter  defciibitm •■^ingtk  dcnunciatio  &  prtmiiti,- 
Zacbarix  fiuptfatlio,  cum  dicitur. 

3  Ec  Zacharias  curbatus  eft  videns.f.ex  vifione  ^lngeU  infoli 
&exfragilitate  humanaiiixiaU'gd>campoiefiatem,ficut  de  l 
niele  legitur.Danieh  \  o.propter  qtiod  ^ngelus  conjoiatus  fuit  eim  < 
ccns. 

4  NerimeasZacharias.  QA.Veniadconfoiationemtum,  i.< 
fubditur . 

y  Quoniam  exaudi.depre.tua.Ffe<7««i/cT.«.z>r-«»»  deprecatus  • 
rat  de  Aduentu  Meffix,&  de  habenda  prele .  Et  ideo  jtngtlus  vtn  ■ 
queftbi  denmciat,dicens . 

6  EtVXOr.tuaEli.pa.tibifi.EfAWf.  Tibi,hoc eil,ex te.tamenc  i 
virtutc  fiaturafiiit  ibi  vinus  grati<x,vtptxdiclum  cfi.  ^ingelm  tttt  •■ 
loquens  Iofrph  departu  Maris,non  dixit.pa.tict  tibi  Jedparia 
tcquia  lofepb  nthil  cooperatus  cftjbi. 

7  Et  vocabis  nomen  ejus  Joanne.  Trmominatur  ab  jin^  > 
propter  fanclitatcm  eiusfuturam,  &  officiiproprietate.Ioannes.n. 
terpretatur,in  quoeflgratia,quialoanncs  Chrislum  manifeflauit ;  I 
quem  gratia  &  vcritasfatla  efly  vt  habetur  Ioan.  t . 

Et 


* 


MORA  LITER.  rusnunciatur.i.dcbonofuccefforcaliquadoccrtificac^.fK 

fuit  bcato  Martino  de  fucceifore  beati  Br.6tii,&;  bcaco  A'" 
J^c  timcas  Zacharia ,  quoniam  cxaudita.  Et  filius  ei  nafcicu-       pri  de  iucccfiionc  beati  Germani, 

rus  Et 


77 


L 


C^a 


p 


i 


celefti  glorie^  mnncipatum  a  f<eculi  illcoebris  abftinerc. 

d  Et  fpiritufan.repk.tied  Cum  intrancc  beaca  Maria,  trt  vcc- 

rogeaicricisexulcauic&pcurflonisfu^ofticiuquoadpocuic 
impleuit.Necdu  erac  illi  fpiricus  vite>  Sc  la  erac  fpincusgfa:. 
e  Etmultosfiliorulfraelconuertet,  Beda.  Cum  loannesChri- 

fto  reftimonium  per 


audica  fic  ei9de- 

ecaooprobstper 

>cq,gigned9erac 

ifili'cTamas.Hffc 

,nHsDei$tollit,&c. 

Theop.Quafi  ip- 

-dicete,  vndeerit 

:hi  hoc  manife- 

ti  ?  aic  Angelus, 


,  adeo  auccm  ille  iam  fe  habicurum  filios  defperabacvt 

A  [cAngclopromiccccinoncrederec  .Ergoquodeidicicur. 

yjuditaeft  deprecatio  tua .  Pro  populo  incelligedum  cft  cuius 

ili  quonia  falus  &  redemptio ,  &  peccacorum  abolicio 

x  Chriftu  fucura  erac,adhuc  nticiacur  Zachana?  nafcitur  us 

uuiaprarcur- 

rChnftidcrtina-    a  cabis  nomcn  ciusloarwicm .  Eterittibigaudium,  &cxulta- 

lCUT.  *»  a  Quiapef  eiiK  prarchcationeingaudebiint  iu  vitam  acternam  . 

Chrvf  Vd  QUod  ^  Amb.nonviitiitecorporisfed  animi  magnittidine. 

tio ,  & multi in natiuitatc eius gaudebunr. Eiit enjm mabgnus 
coram  Domino  ,  vinum  &  ficeram  non  bibct ,  &  bpiritu- 

f  Manens  in  vterp . 

fandoreplebituradhuccxvteromatrisfux,  &muItosfilio-  7 
rumlfrael  conuertct  adDominum  Deum  ipforum.  Etipfc  9 

i    prius  nams.priu»  p rxdicit.prius  raoritur,przcurrit  przco  tudicem . 
ISanfto.  Signorum, 

*  pra?ccdeat  antc  illum  in  Spiritu  &  virtute  Eli«  $  vt  con- 
h  ucrtat  corda  patrum  in  filios  ,  &  t  incredulos  ad  pru- 

Prxccdct . 

,•  dentiam  iuflorum ,  parare  Domino  plcbem  t  perfcdtam 

*  Et  dixit    Zacharias  ad   Angclum  .  t  Vndc   hoc  fciam  ? 


6;3 


D 


c 
d 
e 


,  hocquod  EJiza- 

tparier.credeso, 

ccaca  populo  suc 
imflTa. 

;lomnem&  cr.&c. 
'  Beda=Singularis  meriti  eft  iedicium quoties  hominibus  a 
.',  eovelimponitnomcnvel  mucacur ,  vcAbramqui  pacer 
y  ultarum  gencium  crac  futurus,Abrahaeftvocacus.!acob 

i  Deii  vidic,Ifracl  cft  appellatus.Ioannes  ergo  incerpreta- 

-inquoeftgracia  vel  L)ii  gracia.  Primo,  gracia  fterilibus 

jrentib.donatur,deindeipli  loanniqui  magnuscoram  Do 

3  futurus,&  fpiricu  fancto  ex  vccro  macns  replendus.Po 

lcmofihjs  Ifracl,quos  ad  Dominum  eracconuerfurus 

l  Siudium  &  cxult.uio,&  tnulti  in  natiuitatc  eius  gaudebunt ,  &c . 

Bed.Merico  gaudec  pacer  qnod  in  fenecvtute  nacu,&  quod 

isgracigaccepicfiiium.  Gaudencalijquib.regni  coeleftis 
i  igelizarer  ingrcflum.  Naco  precurfore  multi  gaudecNa- 
t  Drio  gaudiu  magnum  nunciatur ,  quod  cric  omni  popu- 
1  pa hic  falucem  mulcis  prardicar,  ille  vero omrjibus dac . 

\mb.Gaudum  &  cxukatio.  Moncncur  parenccs  no  mi- 

racias  agerc  pro  orcu  fanctorum  filiorum  qua  pro  me- 

Non  cnim paruum  munus  Dei  eft  dare  liberos  propa- 

j  oresgeneris,!uc<;efn\jnishercdcs .  Iacobmgenerac;onc. 

i  nliorugaudccAbiaha;  filius  dacur  Zachanas  exaudicur . 

J  mnum  lgicur  munus,cft  fecundicas  parencis  .  Agacigicur 

{rcs gracias quia genucruc. fi! i j  quia  gencrau,  uiacres quia 
norancurpra:mijsconiugij . 
c^inum&jiceram.  Bed.  Magnscora  Deo  vircuciseft  pr$- 
c  are  m  deferto  gaudia  ccjeftia ,  cerrenas  delicias  afperna- 
robludu  lafciuiecis puelle capice  cruncan.Cuius  ordinem 
ligmtudinis  lubiugit.^ia»/»  &  flceran  no  6;.Siccra  incerpre 
turcbnccas.C^no  nominc  fignatur omne  poculu  Dei  qua- 
^aquematcnatactum  <^  inebnarcpolTic.Decccaucem  vas 
_^ cocle- 

NICOLAVS    DE    LVRA. 

tttrittibi ^av.Inmenteinteriut.  i  Etexnltatio.Extcriu^.jyi 

nr.n.exulrarjo  quafi  extra  fa!tatio,&  hoc  efl  proprie,qn  gau- 

im  efi  faniiiinterius,qaod  no  poteft  bcne  contineri.o^n  appa 

i  exterius.     j   Et  multi  in  njr/.f.^^.Secundum  q,  dicitur  infra, 

'oortueiuscongr.itulab  mtur  vicini.  Et  nuncSt  vidcmus 

Jplemm,q-dic   func  nariuitatis  non  Vu  feftiuaturab  omnibus 

<  r  (run!s,fedetaSar3ccms&aliquibus  alijs.  4   Erit  c.Vnde 

«itSaltntor.Mit.i  i.b  lnternatos  mu'ierum  noufurrexit  ma- 

•  loaneBaptifta.  5  Finu&c.  i.quccumq;  potu  mebriatiuu. 
tt{o>i  bHxt  .Erat  etiam  Niiaratus.i.confetratus  Domino  pcr 
t  ara  vitl  ful,&  idco ab  omni  tncbnatiuo  abitinu-t.licut  Naza- 

*  inveterilegetemporefeparatiomsfus.vt  habetur.  Num  6. 
]Etfpiritufan.rc.  Quantum  ad  purgationemong  nalis  pccca* 
tScadopentionem  bonimeritonj.  8  Etmuiius  fi.ljra.con. 
«Oo.i.adChriitum  per  fuamprzdicat.  9  Et  ipfeprdt.Vrwco 
l'pterfimilitudmem  vitz,qui?  vterquevixit  in  auftcntate  vi- 
^is&  veftitus.Secundo,propterlimilitudin5  inveritatc  cioftri- 
I',  quu  vterque  conftanter  vitu  redarguit ,  ctiam  perfonarum 

ma« 


hibes,  infideChnfti 
bapcizas,  dicaC  filiQS 
Ifraelad  Deucouer 
cifTe,pacec  Chriftum 

effe  Dominu  Deuai 
Ifrael. 

(Twedetante.JieSi- 
cucElias  pre;co  ludi- 
cis,  ficfoancspr^co 
redepcoris.Amboin 

10  deferco ,  ambo  vi6tu 

11  parci.veftitu  inculci. 
iz  Ambo  regum  infa- 
r  j  niam  colcrar.  Illc  Ior 


tiocredibile* 


14  dane  diuiftc  celu  peci  tanpTatwn 

15  curus,  hicadlauacru  diTpofTcam 
falucare  quo  co;lum  fI^  c*" 

petirur  conuertic.Hic  cum  domino conuerfacur  in  ccrns.illc  I? °  Cim' 
cum  eo  manifeftacur  in  gloria  . 

g  Infpiriin&virtute.  Amb.BenemngGcurfpiricu&:  vircilte. 
N6  enim  line  vircuce  fpiricus.nec  iine  fpiricu  vircus  cft.  Elias 
vircucem  habuic  abftinencia^,  Sc  pacicncia^  6c  conuerccndi 
aninvos  populorum  a  perfidiaad  fidem,fpincumaucem  Pro 
phccandihabuic. 

h  Conuot jr.e^c.Bed.Corda pacru in filios conncrtic du fpiri- 
cualefanctorumanciquorum  fcienciam  populis  prajdicado 
-infundic.Prudencia  vera  iuftnriicft,n6  delcgis  openb.iufti- 
tia  pfumere,fed  cx  fide  faluce  qutjrere,  vc  quauis  in  legex>o- 
fici.legis  mlfapficiac,gracia  cn  Dei  fe  faluandos\p  Chnffum 
incelliganc .  luftus.n.cx  fide  viuic .  Qua  fentencia,cia  diucius 
increduli,&pIoan.imbuci,<8c:pEliafuncimbuedi.Fereea-  RonM'b* 
dcm  verbaq  Angelusdeloanne,  Malach  pr?dixicdeElia. 
i  V trare do.&c.  * Theop.Ioannes  plcbem  parauit,n6incre-  Malae^.b 
dulam,fedperfectain.i  pi^paracamad  fufcipicndu  Chnfiu. . 
*  Ong.Sacramencuin  autcm  Ioannis  vfq;  nunc  explecur  in 
rnundo.Quicunque.n. crediturus  eft  m  Iefum  Chriftum,an 
tea  fpiritus  6c  vircus  loannis  m  animatn  ilhus  vcnic,&  p*  ^pa 
rac  D.imino  populum  pertettum  . 

k  yndet&c.  B0.S1  ho  elfec  g. promictebac  impune  licerec  q- 
rcrc  fignu ,  fed  cu  Angelus  lic  %  ^mitrit  116  decec  dubicarc . 
Bcd.Propcer  alcicudmem  promifforum  dubicac,fignu  in- 
quirens  quomodocrederc  valcac,cui  Angeli  vifio  &  allocu 
cio  pro  fignofutticere  debuerac.Vnde  cacendo  menco  difB 
denci?  p^nam  luiccui  cadcm  cacic  urnicas,&  fignum  fidei  q» 
qudcfiuu,&  lnfidclitacis  ciTec  pcna,quam  meruic . 

@  gjf" 

.  ^  ,  p 

magnanim.Tertio  propter  fimilitudine  officij ,  quia  ficut  Elias 
praecedetaduenturo  Chrifti  fecun'dum,ita  ioanncsprimu  prs- 
c<  Hit .  10  ^fcoH.e^c.Scilicetpatrumvct.  Tefia.  addifcipu- 
los  Chnfti,quia  plures  deSacerdotibus  &  fenior  busludxorum 
quidicebanturp  trespopuli.  conuerfi  fueruntper  Apoftolosad 
fidcmChnfti.  II  Etincr.  Scilicet illos  qui  pnusfuerant  m- 
creduli.  12  ^tdpru.iuH.Q^x prudentianon  confiftitinope- 
ribus  legis.ex quibus  non luftihcatur ,  vt  habetur Rom.j.fed in 
opcnbus  fidei  chantatc  formacar  6^  deuotionis . 
15  "Paratt,&c.Ver  Euang.iufceptionem,  quia  nemincad  pcr- 
feitumadduxeratlex,vthabeturHeb.7.c.  &  propterhocillalex 
dicitur  lex  timoris.quia  imperfeftorum  eft  timore  penae  retrahi 
a  malis.  Lex  autemEuangelica  d,citurlexamons,qma  perfefto 
rum  eftretrahiamalisamoreboni.  14  Etdix.Zac.  Hicoften 
duur  conceptio  prc,curioris  mirabitit  ex  punitione  incrcdulitatis 
in  patre.Etprimoponiturdifta  punitio,fecundo,fequensconfo 
latio ,  ibi  .  htfatlu  (l~1.  Circa  primum  fciendum,  quod  Zacharias 
verbis  Arigcli  non  crcdidit,  quod  oftendunt  verba  eius  cum  df . 
1 5  yndt  buifcianti  Et  caufa incredulitatis fubditur . 

Ego 


MORALITER. 
EiWK/riiwuatift/r.Magnum.n.gaudiumdebetelTedebonipa- 
3njcreatione,  quaf  eft  quaedam  natiuitas . 

Pndc  hoc  fciam}  Per  hac  aute,quod  dubitans  facluseftmu- 

1  «Pdemciilamocon  1    nsapertum  cft  os  eius,  &  loqucba- 

r°«ncdiccns  Dominum ,  fignificatur  quod  lingua  dubitantis 

in 


in  fide  fadia  eft  muta,  quoniam  eius  oratio  non  eft  Deo  ac- 
cepta  ,  fcdhoroiiiis  infidefirmieftDcograta.  Ideodiciturla- 
cobi,  pnrri,a.  Siquis  veftrum  indiget  fapirntia  ,poftulet  eam  k 
Deo,  qui  oat  on  nibusaftluenter.pcftulet autcm  infidcmhil 
harlitans,qui  cturo  harfitat  fimdis  cft  fiuclui  maris  &c  Seqmtur. 
Non  cr^o  xlumct  homo  ille,  quod  accipiat  aliquid  a  Domino , 
Tom.j.  y     i 


> 


679 


Glof!  ord.  &  Nicolai  de  Lyra, 


6"8 


per  craditionesI}hanfeoru  difcifa  minushabijis  cftadge 

I*ndu.ingrediturZachariastemplu,quiafaceidotuinclt 
trare  m  lanctuanii,  &c  incelligeren<  luiiiima  myticriormv 
Jeftiii.Furiscrac  multitudo,  qtnadii  myiiicapcticuarc  m 
ncccliccii  vtliumilitcr  jntcndatcJoctoiuii)  monitis .  J}. 

alcan  Thymian 


Aa  Fiofum  fenrx  &vxor  mcaproceflit,&c.  #  Chryfoft.  Aeta$ 
intcmpcftj.njtura  inepca.cgo  gcncrans  dcbilis ,  tcrra  iten- 
Jis.no  autcm  ccnfctur  proptcr  hoc  dignus  vcnia  lacerdos,du 
fcricrcrucxpuliiilat.quandocumque.n.D^usaliquod  iiidi- 
cat.oportet  m  fide  fufcipcrc.Nam  fupcr  huuifccmodi  difce- 
ptare.continr.aaseft  •  _ . 

a  tEgo.n.fumfcncx.&vxorrncaproccflitindiebusiuis.  Et  l 

"  a  Fortitudo  Dei  .         b    Aliasalsilio. 

rcfponcicns  Angelusdixitci .  Ego  fum  Ga  briel  quialco* 
b  anteDcum,&miflus(umloquiadte,  &harctibi£uange  4 

'  a  Ced.Dai  (ienuni  quod  rogatur  vt  qut  dilcrcdendo  loquutus  eft.iam  tacendo  credere  «.licar.    r 

lizare.  Et  ecce  eris  tacens  &  non  potcris  loqui,  vfque  i  n  die  6 
quo  ha!C  fiant pro  co  quod  non  credidilti  vcrbis  mcis  quc.       mcduiia  quaii dc  i 
c  implcbunturintcmporcfuo.EtcratpIebsexpcdtansZa-  7 
chariam,  6c  mirabantur  quodtardarctipfcin  templo  .E-  8 

Per  hoc.f. 

grciTus  autcm  non  potcrat  loqui  ad  illos.  Etcognoucrunt  9 
d  quodvifionemvidiiTetin  tcmplo.EtipfccratinnuesiUis,  10 
c  &permaniltmutus.Etfa»Scumc(t,vtimpletifuntdies''  offi- 

Ofricij  Zachanz 

cii  eius  abijt  in  domum  fuam.  poft  hos  aute  dies  concepit 


tCc.il,b.  animc,,vnde  fequ  C. 
Er  Tefpond.  ^tngel.  Eg« 
fum  Gabritl . 
+  Bed.  Qiiafi  dic.it  fl 
talia  homo  promitte 
rct  impunc  lignii  iia- 
gitarcliccrcr.Atcum 
"Ft0  Angclus  promittat,ia 
dubitarc  non  decct. 
#  Chryf.Vtcumau- 
cjias  mcaDco  mifsu 
forr,  nihil  humanum 
eftimcs  cxhisquaeti- 
Oidicunf  Ncq;cnim 
cx  mc  loquor ,  fcd 
mittentis  rclata  do 
nuncio,  haeccftcnim 
R  nuncijbomtas.vcni- 
"hilcxfcrcfcrac. 


ni£,n.iiLituium  Joa 
agnufcit,quiadum 
ct.ncs  aicor; 
diuinx  lcctioi 
rcnt.gratiamDd 
lefumQinftumvc 
ram,  dcintcriorilii 


11 


b  jtnte  Dtum.  Bed.Cum  ad  nos  veniunt  Ar.geli,fic  excerms 

jmplcnt  miniftenum,vr  tamen  ante  Deum  mcerius  per  co- 

jcmplationcm  agiftant.Quiaetfi  Angelus  efi  fpintus  circu- 

(cnptus.sumus  fpiritus  qui  Dcus  eft,incircunfcriptus  efi,m- 

pra  quem  currit  Angelus  quocuque  moueacur  vel  mittatur4. 

4«  Sanftus.Ticus Boftr.Quod  Angelus pro refponfo adferc, 

ciufmodj  eftV.Quandoquidem  Angelo.qui  Deo  affiftic ,  fide 

npn  habes,  ncque  Deo  qui  illum  miiic,  credis.magifque  rei 

3r^pcultatem,quam  dicentis  virtutcm  cofiderans,voce  edi- 

difii  planc  incrcdulam ,  proptcrea  voce  tantifpcr  orbabere, 

donecte  lam  cxp!e:a ,  8i  tuam  in  credcndo  tarditatem ,  &£ 

Dei  rurfum  agnofcas  potcntiam . 

«  Eteratplebsexpeclans.  #  Sanccus,Titus  Boft r.Moras  filen 

tijquecaufam,quampopulusdifcereauebat,Zachariasnuci- 

bus  indicat.fiquidcm  huc  fpectat,quod  Euangdifta  dicic.  Et 

ipfc  eiat  innuens  iU'n,&  permanfit  mu>us . 

Bcd.Alle.PerZachariam  facerdotem,faccrdotium  Iudeo 
ru.PerElizabeth,lcx(ignatur,quc^acerdocudo6trinisexcr- 
citata,quafi  vinliauxiliofpiritualesfilios  Deo  gignere debe- 
bat .  Sed  quafi  ftenlis  erat ,  quia  ncmine  ad  perfettu  ducebac 
ncc  januam  ceh  apericbat .  Ambo  erat  mfti  quia  lex  bona,& 
rnandatu  mftum  &C  fancui  &  facerdoriurn  U  gale  fecundum 
difpcf  itione illius  tempons,bonum.f.inetum  &C  iuftu.Ambo 
procefleranrindiebusfms.quialcgalisdcuotioteporeMoy 
h  quafi  ln  adolefcencn  fliic  &C  effl  oruit,  fed  aduemete  Chri- 
Q  fto  iam  inciiruacur  ad  fenium.cu  &C  facei  dotij  ordo  prr  am- 
bujones  &  concentioncs  pontificum  cofunditur,  &  ipfa  lcx 

per 


rcpcnunc  .  Et  hoc 
Angclum,  qu ... 
Angdos    otclinata 
nunu  iiicdiatons.I 
credensmutusfit,< 
mutus  eft  qui  fpin 
Jem  fcnlum  in  Ji 
noninteiligit  ,  fici 
ii   magilierquaiivcrl 
ratioms  expcrspof 
non  docet,fed  quaifi  tacitis  nutibtis  innuit ,  quia  ncc  rati 
attendit  facrificiorum.neccuiat  fcre dicta  prophctatu. 
to  pcrmanenteZachariacon^ipii.  Elifabech  loanncni , 
licctpontificcs&:Pharifa:i,necipfiintrenc,nccauditoi 
intenoialcgisiniraic  pcrnuttancintCnoratame  U 
mentisChriftiabundac.Coccpami  Eliz.ibeth  quin 
fibusoccultat.  Siuequia  Moylolegifet  quiiiqueli. 
ftcriaChnftiparabolatimdelignac.Seu  quiaipfalexi 
difpenfationeminquinque  mundi  xtatiDUSper  MflH 
facta  vel  dicta  figurac,quia  idco  &  mcarnatio  Chnli 
ta fcculi aetate futura,  vel adimpletionem lcgs ctat 
ra,  reciefexco  menfe  conccpti  loanms  Ciuilii  m 
nunciatur. 

d  Et  ipfe  erat  innucns  ill>s,&  permanfit  rnutus,&c.  Sme  \ 
poralesactusindicarcmoliens.necexpi  iuicns  voJu 
Cuifimilis  populusludgotum,  accuumfuoiumin 
reddere  rationem . 

*  Chryf. A  vi  gencratiua  ad  organa  voc.lia  vincul.; . 
runtur.  Nec  mtuitu  facerdot  j  ei  parcitur,lcd  ob  n.ic  p!i  c 
batur  amplius,  quiacirca  fidcm  ceteris prjrciil  d< 
4«  Theoph.  Sed  quia  verbum  quod  iugi  aium  >  h  . 
teft etiam fuidum  hgnificare . Quia bene  c  lis 
non  potens  loqui .  Conuenienccr  emn i  hxc  Juo 
Tanquam  enim  inobcdicns  futditaccin  iiicurrct.ck  ta 
contradidor  tacjcurnitatcm. 
e  Vt  mp'rtifunt,&c  Quia  vicis  fue;  tcpore  ,  potifices 
tantu  ofticijs  mancipati,no  folum  a  complcxu  vvo 

^  ctiai 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1  EgoemmfuNt&cCtQd.tempusgewrandiinmetranftit,  &in 
ta  tempits  concipiendi . 

%  Et  rcfpondens  Angelus.  ^tgwndo  eius  ineredulitatcm . 
3  hgo  fum  G.yb.jt>igt luifa^cJus^lans profalute  Ifrael,  vt  babe 
turDan.pd.  4  Quiaftoantc  .  Licet enm ^Angcli mittanturin 
rninilttriurn ptofalnte bommum,vt babatu  W. b.i.tamenon receditt 
0  contemplatione  dtuina,&  fu'd>cumur  Dcoaftarepet  iugem  cotem- 
plationcm . 

5  Et  mif.fum  !o.5cc.£* parte Dci  cuius  reritas no  potrfi impediri. 

6  Et  cc.cns  txpropter  wtredulttattm  tuam .  Tum  auia  ^ngelus 
dedit.ftbiftgnum  rtfpettu  fvtttri  impkndi,  &  penam  ratione  incredti' 
litatisprtteritit.  Tot  enimfigna  vcritatis  concurrebant  quodZ-tcba- 
tias  non  potuit  difcrtdere  abfquepeccato,quia  ^tngtlus  appanut  ei  in 
facrp  loco,&  exiiienti  i»  mmifterio diuino,nur,oabat  eui  ea qutper 
tincbant  ad  omnium  hominumfalutem  &  ad  Dct  gtoriam ,  ex  quibus 
dtbebat  Zachari*  cottflart,  qund  crat  bonus  iAngtlus,etper  co/cquens 
(juoderat  verum  ditlum  eius,cum  tnttiri  non  ptffit,  ttin  hocpcccauit 
Zach.nias,quiaerede's  feipfum  bonum  Ungtlum  exprediSis  circufta 
tus(quibus  ioncurrentthts  nonpcrmittitur^ngclo  Satbanf  vttrans- 
figuret  fe  i  n  ^Jngelum  Ucis )  &■  tamtn  non  crcdidit  verbo  eius ,  &  in 
bocpcccau!t,proptcr  quodf.-nitus  futt. 

7  Et  crat  p.cxU&M  no  etat  tis  Umnm  intrare templum,fedatrium 

taiiium  . 

Et 


8     Et  mi.  quod  car.  Qiia  oblatio  inccnfinonrequirebat  tat  m 
tcn  pus . 

p  Et  co.Tamen  ntfcitbat  qttalem .    E  r  boc  enim  quod  v/d^H 
oem  titis  mtrabtlitermutatam  ex  coll<cutione  cu-t  Idng 
loqui  not> pottntem,conitc7urabant  ipfum  babuifje  vifionem. 
io     Ec  ipfe  crat  innuens.il.///g»«  vifibiltbus ,  quia  aua. 
nonpoterat . 

11  Ec  factum  cft,  &C.  Hic  cot/fequenter ponitur  Zaibaru 
laiio,ncn  quantum  ad  faqutU  rtfitutionem ,  .frd  quantum  au 
fromiffi  coceptionrn.  ,t  um  dicitur.Et  fa6lumeft,vr  lmplc 
of.e  .abijt  in  do.fuam.  Quia  tota  hcbJomada  qrua  m  tempio  < 
batSacerdos adhocdtpntatusm  ttn.ib  pianebat , 
propria ntgotia  intcni us  ad  Diuina.Et  ex  hoc  inohuit  1  bfueti, 
aliquos  religwfos fancla  &  honetia.f.quodiUe  qui  cfi  tHbdemmm 
pirtotam hcbdomadatn  manet  intra  chuUrum,»on cxicnsndex 
ra  negotia,intent»s  ad  diuina,quia  ilio  lempore  medius  cfi ,  &fc 
fltr  tnttr  conuentutp  e?  Deum . 

1 2  Concepit  Elizal>cth,&c.D^//c/ de caufa.  Vna/ptia.  lic 
conccpta  prole  gauderptjamcn  vcrecundabatur  aliquantulu,  eo  1 
iam  tranfierat trmpus  vacandi  amplexibut  caufaproiis gencradt 
tut  Sarra  dixit  Cenefn.  1  i.?(.flquam  co-  fenui  &  Domjrm 
tulus  eft,voluptati  operam  dabot  Q^aft  iiicat,non  decet ,  Mta  c. 
eft,quia  magis  voliut  ccrtificari  de  uduentu  rei  antcquam  id  pn 
laret  . 

1 


tt 


6h 


L 


UC? 


s 


.-'     ' 


682 


i .1  a  domoru  ingreflii  abftinebac.Noftris  aut  facerdorib. 
hs  nocarnalis  fucceflio,  ied  fpualisperfe&io  qua.rit*,  qui 


ou  id.epra.fto  debet  eflealcari,  perpecuacaftitasind_cicur. 

Amhroi.  Occultat,  quia  partus  fui  erubefcit  .etatem, 

neLfenc&uielibidinr  vacaile  videatur,qu*  etiam  iniuucn- 

tu  nondebecexerce 


Cap.    I. 

facerdote  qui  pro  pcccatis  omniu  fe  offerrer.  In  dic  ieiuniorii  D 
conceptio  Ioartnh  pra.dicitur ,  quia per  ipfum -affiidlio peni- 
tentix  erat  pr.rdicanda . 

c  In  men.aH.fe.  Hie.Sirut  fexto  mcfe  mifliri  eft  Gabriel  Angc 
lus  a  Dco  n  ciuitatcm  CzMlxx ,  ita  lc  xrn  millcnario  m.flus 

cft  Lhriflu*. 


rahlxa., 


nicaufafobolis.Et    a  vxor  eiuSj&occultabat  fcmenfibus  quinque  diccns.  Quia 

e];n  lastatur  carere  'ifSi*. 

b  fic  fccit  mihiDominusindiebusquibus  refpcxit  auferre 

1QuoJ  non  opyi-biHjin  Dom.ni.  1  Vicelimo  cjuihto  tiie  M.iuij  Domi- 

nusconcepiiiscit  &  j>afl'us. 

c  opprobrium  mcum  ifltcr  hom  ines'.  In  tiierflc  autem  fcxto 
d  miflus erl  Angelus GabrieJ  a Dco in  ciiii.rarcm  Gajilea., cui 

'  Qiiia  Naza_eus,id?l.,/ar,c.;r{arHf.ornm  nuuciabr.  tur  tutui  us. 


nomcn  Naaz.iretlVadvirginem  defpon.atam  viro,  ct.ino-  4 


a  Iofeph,lahutor,qjiia  faluauic.Ac^vmum  i/imc,lic  ifte  Mariam  ab  inf-imia 
t  hoc  refer. 


mcneratIdfcph,dedobmoDauid,&nomevirginis  Maria-  J 
Et  ingrcfTus  Angelusad  cam ,  dixir.   Aue  gratiatplena  7 


"»V<'i 


0p  obrio  fterili  ratis , 
qu  opprpbrium  eft 
mieribus  no  haberc 
B;,nQnhaberepr2- 
ini  niptiaru  .  Propce- 
rejpfx  ni;p:ia  cele- 
br.cur,&:coituscar- 
cen.poce  con- 
cri  qenerauoni  excu 
fet.Hincdaturintel- 
iziuod  iamnoncon 
ue.bant  interfecon 
Hj  concubitu,  nc- 
;n  ea  quasfcni- 
:c  non  erubcfcerct  coituryi.erubrfcerct  partum. 
da.lirubcfciconus  parenrjsgua!id;Li:iu'fcitmvffcqiim 
.d  queoccultat  fc.quia  genuft  filium.venicce  be^ 
tjfjri;;  txulut.quia  geirjicprophecam,qu.eanceerubcf.e 
hKncdxir.&qui.  uiibicaucracririuatur  &clamac :  Ecce 
vi  daett  vox  faluratiohis  cu_c  in  &_c. 
mbr.  Occulcac  fcfpiopter  pudicmaui,  y t  probaret  fi  veru 
cpnceperar.i_Vif;«//^j  q^nque .  Hqceft,  quinque  milli- 
quinquc  libns  Moyfi  .  auferre  oppr.  fterilitatis, 
ceptKinisinfcnedyte.intechoui_nes«  quod  non  fuit 
luii.  apud  l^eum . 

*  ngencs.Ideodicic.  Mcnfibus  quihque .  Idcft.donecMaria 
ce  ipercrA'  i^tus  eius  exuluns  cum  gaudio  prophctaret . 

ficfecit  Jied.Geflafunth^cinquit  ioanncs  Cliryfo- 

^,mcnfcSeptebri,octauoKa!cndiS  0-tobns,Luna.  1 1. 

'braturie.uniu  Sccnophegij:  inxqqihpciio  qnmcipic 

efcere,quiaiileconcipiebacurqui.dix.ic.  Mc  oporcct 

fitc"  fcere.  Minoratacnimftieratluxa;ic.nc- 

n  iecundum  lcgcm  Dco  facrificiaorteuencurqiiaia 

:  dcbent  cu  Baptiitaconcipitur.Et  idco  patcr  eius  inu- 

to. :  ,•  quiacpottctfacctdocalia  facniicia  cctiarc  veiuente 

facer- 

NICOLAVS    D  E    LYRA. 

me.au.fex.  D  fc>  'p">  cnnceptu  pmcurforisjjic  confequenter  de- 

Wftr  cocept  ti  S.tluatoris.  Circa  qmdprimo  ponitur  ^ingelica  jali* 

WLStcmdo M iri&  confo!atio,ilji.Que cu  M.Tcrtio,'ilii conceptio, 

■pixitautMarij.  C  rca pnmupr&rmtUtur  tcmpusfultttationis> 

ti:itur.lnmen  au.(caconcepeupriecurfom,eiJii  fuit  coccptus  in 

5(  inbri  chca  finem  menfi  :Saluator  autem  circa  fincm  Martif. 

l  iif.eft  An.Ga.  Q^od  aitt  bicponuturtot  nota  propna,f.  ^ingeli 

R  >mginis,ad  qua  mitebatwfyonfi  fui,&  locr.hoc  fwt  ad  oilenden 

ii  certitudinem  b/fiori*.  j  Cui  no.Na.Hor  fnit,vt  adimpleretur 

p>  betia  lfi.  \  i.a.vbi  dicitur-.Egredietur  -pirga  de  radice  Ieffe,ar  flos 

4t  iice  eius  afctndet.Vbifccudum  reritati m  Hibraicam  babetur: Et 

WareusderadiceeiHsafrendet.     4     Ad  viig.de.  Et*boc dinwa 

WMtionemitlt'pltci  rbnefaElu  e\~if*t  delponfaretur  antequam  impre 

Wpur.Et accipvini  aliqnx  caufa:  cx parte pueri,aliqujt  e.xpattr  ma 

mp  aliqudi  exparte  noftra.  E  v  parte  aut  puerifuit  cnnucniens  ipsit 

it  rgme detyonfata  nafc;,  ne  a'o  i'i  Idelibust.iuquant  iilrgitimc  natus 

utr,ur.de  dicit  Amb.fuper  luc.Quid  ludxispnffei  afcribi,fs  na 

adulterio  videreturperferjni.  SeciH:do,vt  mncto  con/ueto  fcriptu 

n  yigtnealcg:a Cbrifti  dcfcribcrcur pe*  vvk  >-.  Tertio,vtpaitus  vir 

|i»  &iabolocclaretur,Qumto,vtpuer  natns  alrfcpb  ntitrireutr  ,vw 

icpaier  eius ditlus  cM,q'tii  nutri.ius  eius  fuit .  E  v parte  verb  ma- 

Uvuipiuntur  alinux  caufa.Trimo,  quia  per  defponfationcm  fuit  im- 

t»  hapctna  Lpidat'nnis,nc  tanqua  adultera  calvnniarctur  a  Iudxis. 

fl  !«do,w  per  hoc  ab  infamia  liberaretur.  vnde  dicit  .Amb.fuper  Lu- 

tc  fluhd  defponfata  eft  ne  temerattS,  virginitatis  adttrer  ctur  infamia, 

ttjauis  atuu<  corruptAa  piderttm  infig"e prafcrre.T crlio^pi  virgi- 

*  lofepbexbibcretur  minisl:.riu,vt  dutt  Riero.hem  cxparte noitra 
"•piuntur quinq; canfx.Trimo,quia  extcilimonio  'of.pb coprobatu 
''■  mius  Cbriftu  tx  virgiae  natu,vnde  dicit  ^Anb.fuper  Lttca.Locu- 
f  «rtteftis pudoris mantus ad'>ib:tur ,q<>ipoffet  dotcre intwiam,  & 

vi'd'tare 


h     1Non 

-o!tmi'_d  lolepb.lrd  ad  Ma.iam  hoc iefett-rid.i-tf-tf. ...     c  Bed.Mariam.uis  Itella-iel  .lonii- 

ria.qux  iucem  fluctuanubuj  in  la:cnlo  ceruit,  &  di>mi»-™  touus  mundi. 

b 


d  Gabrici  lic.Ideo  Att 
geli  ex  nomine  aliqii 
fignantur,  vtcxipfo 
nomine  q.d  miiiiftra- 
turi  veni-inr,  demon- 
flrctur.  Gabnel  fbrti- 
tudoDei ,  quiaillum 
nnnnac  quiaddebel- 
J.mdum  diabolum  vc- 
riiebac. 

e  Jfd.vWg,  Muliera 
diabttJo  fedu<aamor- 
teintiil!c:Conrr,Tnui- 
1  icr  ab  Angeloedotfa  *  repleta . 
c 


iVl    «.^ 


[v  11  i.  I    i    L  K. 
'"fte.u.crr.  Hic.Et  bh  Angcius  ad  virginc  mictit",quia  fcm 

f  Et no.vv.Mi.Qit^m- 


is  te  lntcliigis  111  huius  fc 


IreftAngeliscognata  vMriiii  itas 
'^'marisftella.Be  .O  c;uifq 

*".iPfluuio  mter  turbmcs  Sc  fpccllas  magis  Huttuarc  qua  fup 
Iraambulare,refpiccftclla,vocaMana.  6  Et'm*in.adeam» 

Bcrnar. 


■ 


faiutemedidic. 

Ke.  Dc-  defponfafa  ^are rMar? 
voluitnafci.vtp  fofep^fv^xcremroido  $&itffofl&&  ntqaafi  ^^ualauvl- 
adulcera  fagidarcf.lnquo &.impudicis virgifub.  o.-.caiiarol-  ■ 
l!cur,nechcfir  matredniiuiiTc  rnfamata.  fic.vfr^t»  folatiu  vir-i, 
tcfievi!-ginitjcishabercc,1v  vi;di.:bolu.s  mvifoiiu  iirnorafer. 
Fides  etMarie  vcrbis  niaior^fcrir;iti.'r,.&  men(i;u i-jcaurarc- 
mouctur.Vf  enirh  culpam  otnmbraiic  Voltiitren'-iedac;o:n- 
nnpta  virgo.  M.iluit  Domlnus  aliquos  de'  iu6  orcu ou.im  do 
macnspudoredubitarc.  Si  icbaceninilubrKamfainampu-  - 
dons.ncc  ^oluicorriis  fuifidcm  rnac is iiiiu.  js aftruere. 

Amb.  Myfiice.Mana  dclponfita,fed  virgo,:typuiS  Cfl  ecclc 
iixqurj-eftimmaculata.fcd  mipui.Oop^p-enos^icfpintu  vir  ■  ' 
go,p.ifr:  nos  fine  gemitn  virgo,  Fc  ldeofonMt  Mana al  jnu 
pca,rib  alm  repleta ,  qu:a  fmgnliE  ecr.feh.T  ■ipir-itu  qiudem  rc- 
plencur,  camen  adfpecicm  ccmp(.rali.<  faccrd.itis. 
f  j£uegr.p.  Gr.  Verc  gi  ana  pltma  ,  qua  prlma  mter  feminas 
vi'  ginicacis  gloriofum  muiius  Deo  obcuiit ,  qua:  eoam  idco 
Angelicovifu(Si:alioquiomeruic,perfrui,  qua»gratia'totius 
auctorcm  mundo  edidit . 

*  San.Titu.  B oftr.Quandbtjtiidem  DeusadEuamdixcrar. 
Indoiorepamsfiitos .    lJropterca  Arigelusgaudmm,  perquod  c 
dolorolimdecretusfoluatur,virgimdcnunciat.  *" 

X)orni- 


vindicare  opprobriu,fi  non  agnofceret  facramentum  .  Seckndo,qi4i'a  per 
boc  verba  virginis  virginitatH fuam  afft  rentis  tnagis credibitiareidnn 
tur.vade  dicit  ^imbr.fuper  Luta.Fidet  Marim.  verlis  ma^is  afrlhitur, 
& mendacii  caufa  remouetur.culpa.n.nbumbrarevnluijfe  mendacio  vi 
dcretur  inattptapntgiians.  Caufam  aiit  n.entiendi  dejpoifata  non  ba- 
buit.cum  conibgypr.tmium  & gratianuptiarum  partusfitfcemidnu, 
qtiA  qkidem  dnopertinent  ad  nofirx  fdei firmitatem.  Tcrtio,vt  tollcre- 
tur  cxcufaiio  virginib.qn&fphuaHtdam  fuaincurrunt  infiwia.  Vnde 
^Lmb.fuper  Luca.J^on  decmt  virgtnibus finifi; a  opinione  viuentib.re- 
lameexcufationis^rclinqut.tfttbd infamata  quoq;  matcr  dht  vidtreiur. 
.Qjiarto,pcr  (roc  d,  .'ignatur  rcclefia  qu£  cwnfic  virgo,  dcfponfata  tame 
ejt  vni  Vi,o,vtdicit ^i ug.lib.de fanclu  virginitate.Q^b'to,qu;a en  qubd 
tnater  Dhifuit  dcfbonfata  cr  vi>go,  inptrfona  ipfiwfimui  virginitaS 
&  matritmo/iiu  bonorawr  contra  l>£retices  alteri  ittoruni  detrabentcs. 

5  Dc  do.D.Hoc exprimitur  ad oliedendu,rp  Chriflus  defceniu  defe- 
mine  Dtmd,ficuf  fterat  f  .ppbctas prehcl.-m  .  L  cct.n.hfipb  «0  fuerit 
patcr  S  aluatprisytn  virgu  Maria  dcqtta  Cbrifius  caml  ajiiipfit,ft'it  de 
cadet-tbucu  lofeph.  QJ p> obatnr pe*  boc 9, mulieres inhsreditate pa- 
ternaftf  cedetes  no  potcrat  cotrabere  matrimoniu  nifi  cu  virisfae  tri- 
bus,nc  jitret  cofnfiofortittm,vt  babetur  ex  dhifnla  t^t*.'6.Heata  Vir- 
gofuit  vnica  Ioacbim  patrifuojuccedes  eiin  hxrcditate.Ex  qur>  fequi 
tUTitp  ipfa  &  Iofepb  cui  defponfa: afuit,erant  de  eadem  tribti.f.Dauid. 

6  Et  in  A.id  e.  Be r.fuf  Mijfus  efi,  duit  <p  ingrrffus  efi  infecreto  cu- 
bicu'.o,vbi claitfo  fuf  fe oftio orabatpa'>e  n  abfcondito. Si.n.conccptio 
pr£curforis  fuit  dcnuciatapatri  otcupato  injacro  officio,  vt  prxdiclunt 
efijnuita  vbabitius  efl  tp  conceptio  Saluatoris  denuciatafuit  virgini  in 
deuotione  &  oratione  ailualiter  exislenti.  7  Aue  gr.pl. Quod  expo- 
nit  Hieron.in  fcrmone  de  affttmptione,&  bcne  plcna,awa  cxterisppar 
tcs  prjftatur gratia:  Mart#  vero  totafimulfcinfudit  plcnitudogratix. 
Item  iilagratia  non  folum  impleuiteius  mcntcm,fed  etiam  ventrcmjn- 
quantumjingularigratia  Dcifatlum  cfi ,vt  conciperct  Saluatorem. 

Dimi- 


iicniar.Quo>ingie!ic:s?In  focrcco  cubiculo  vbiorabat  patrcm 
inabfcondico.Jccm  Ambrof.Difce  virgine  moribus  quefola 
mintimispenctralibus.quam  nemovirorum  videtfolnsAu- 
grlus rcperirct.  7  ^uegrattaplend.  Hicronvuius.Etbcnc 
plcna,qu:a  czteris  perpartcs  pra:ftatur  gr»cia.Man$  vcroft- 
nuil  totam  ic  infudit  plcmtudo  gratiac  f 

Tom.j.  y    t  Qf* 


683  GIof.ord.&NicolaicleLyra.         684 


tiam.nunqna eam quafi  peregrina  t.->Ii'  /alutatfo  extcmiifl 
c  it4i(^"^lui'i.N.tttmvji  ^•/r/tf.Ttirltat.iminWitaJalu 
tirfnequafitamibariusnoram  vocarex  nonvne.  Ne  umt 

jube't,&:quarc§rat'*p"nnam  vocaueiit,p!enmsexpl'Cat. 
.$*  SaiK-tus  Ticus  Boiii.Qjod  Auguft,  I w n ifh yttim.V 


icom4m 


ve« 


rcpida-  d  qualis  cflet  ilU  falutatio . 

efl  A'  c  .?  **** 

«aijus       Maria  :  ihuenifticnim  gr; 

ic omncs af-  f    jcs  ,n  vtcro^  &  parics  filiurn  .  &  yocabis  nomcn  cius  lefurru.  ^  gg 

Cri.HinCUI"  5H:cvcinmDfiiminDco|>atie.  IV        l^ 

iiHcres  pto-  g  Hiccritniagnus,&filiusalciifimivocabitur.  Etdabitillidns  "  ^™ 

udons  imi-»  *  p       '  12  n.*mint 


0  a  Dam**ttttm,  (^uamnouocnfticatisamofcadcclcfliafu- 

A  flunr,&  poftmejiantcbutoana  narura.omm  plenuudiiic  di 

iiinicat  sconfeciauit. 

b  frn.difotn-xmntifibiu.  Quzfinccxemplomulicbriscon- 

ditionts,*  vnt:o,&.matcidlA  Dcumgcnuit, 

c    Ju.baa  tfi  , 

Quiantfticbatliprc.    a  pominustccl,m ,  benedifta tu  t  m  rhulieribus .   Quaccum 

tlim  jn   hltUrUin       ^  (     Moiehuniln*ft;n;i   t.m.cieAngelicavilionc,  {tc»rinl>|Uf  Ulujiuone .  ' 

1  ■■*•*-•  dS'qUOd         US    ct  aud,,ret  »  turba'ta  c,t  in  lcmicme  cius»  *  «#»Wt 
Beda.    Trepida-    d  qualis  cflet  iiU  falutatio .  Ec  aic  Angclus  ei  ;  Nc  umeas 

M««.liuim^fl       X-       #•  *    Hicverwuhomineniderubit.intianiaienii  twli  A"(;clmall. 

»c  virtmiiiii  i-i'  >  t*.     v  .«..••  1  i^v  j.  _  •»  a 

ad  ocj ' viriingrciius       Mana  :  inuemfticnim  gratiam  apudDeum.  t  Ecceconct-  8 

fuuerc,  Scomnesaf- 
atus  vcrcri  " 
fcant  mul 
poliiq  p 

tari .  Solamfincco- 

rmtc  Angclus  rcppcric ,  nc  quo  generc  de  hominis  depraua. 
retur  nffatu . 
•je  Atigtift.  Dowi-jKJ/etum.Magisquammcctim.Tpfecnim 
£  in  tuocftcordc,  intuoficvrcro,adimplcc  lncnccm,  adim- 
plccveurrcm. 

*  Grarcus.apud San&.Tho.Hoccftaucem  cociuslcgacionis 
complcmcntum  Dcumcnim  vcrburn,  vt  fponfum  iupra  ra- 
tionem  vnionem  crficicnscanquam  ipicgcrmmans,  idemq- 
germinatustotamnaturainhunianam  iibnpljconfirmauic, 
vlumura  vcroponicur,vc  pcrtcdiflimum  &  compendiofum: 
tcncdttla  tu  in  mulicribus,  Vna  fciliCCt  prx  cunttlS  muhcribus. 
vt  etiam  bcncdicantur  in  te  mu!icrcs,ijcut  maccrm  filio,fcd 
niaguvccrquem  vcnfque. 

d  i^atisefjet.  Ambroiius.Exverecundiapauet,exprudencia 
nouambencdidionisformulammiracur.  Erubuit  Elizabcc 
d  t*  culpa,Maru  de  vcrecundia.  In  mulierc  enim  modus  adhi 
bctur,in  virgincgraciapudorisaugccur. 
$  lb.  Id.  At&cndevirginis&:pudicam,&prudcnte,&ani« 
immtimulcSs  vocem.Audicalarcicia^diCtumcxaniinauic .  Ec 

-ncque  manifefteobftitttperincredulicatc,  ncc  ftacim  parc*; 
c-x  l  ••.jitacc.  Qua*  lcuitacem  dcuicans  fimul  &Zacharia*  duri- 
tia:n,vndedicitur.  E'  cogtt.&c  Nonconccpcio ,  nam  adhuc 
ign  jrabacimmenfltacemmyftcrij ,  fed  Salu tatio ,  nunquidli- 
bidmofa,vta  viroad  virgincm,andiuina>  dum  Dci  taccret 
nientionemdicens  Dommus  tecum. 

■fc  Arrbrof.  Bened-diomsetiam  nouam  formulam  mira- 
batot ,  qu«e  nuiquam  cftance  comperca,  foli  Manx  hxc  fo- 
nabatur . 

*  Ongenes .  Si cnim  fciuiiTct  Maria  ad  almm  quendam  fi- 
C  milem  fattum  cllc  fcnnone,vtpotc  qua:  habcbac  legis  fcicn- 

tiam 


illi  cnni  alijs  im 
conHini*crat,fl'qt 
umltialijante' 
gnti.iin  apudl) 
iniienc*rtiMt;  Acv 
quod  fubiung 
p>*.  Etcmcipt 
ricsJiUtm .  ld  noh 
comnume  ft 
onis  i 
ocatirein< 
num    nofti 


1?  nonaliimdeq 
ipfotnetvirginis  vtcro,  carnis  noflra:  fiibftantiam  fufccp 
piantim  taciat  . 

f    Eip*ricsfiL.^m.  *  Grcg.  Nif.  Quoniam  co'ntin"itfpci 
litcrditiinumconcipiipintiim,^  ipiritumparerel 
fccundum  ptophecam  ••  Uc^adJid.c'.  Kt ptret filium. 
-X  Ambrol.  Ncm  autcm  omncs  fiint  ficitt  Mana,  vt  duiv, 
-Spiritu  fantloconcipient  vcrbu.-n  p.iricnt .  Stiu.11 
abortiuumexcludant  verbuni  anteqiiam  p  in  iiu,fo 
vcero  Chnftum  habeant,fcd  nondum  formatum. 
g    icfttm.  lefus  Saluator.iiue  faluraris  dicicur.  Ipfc  enim 
uum  facier,non  populum  Ifracl,  f  dluumpopulum.iiiK 
prxputio.Uue  cx circuncihone.in  vnum  ouilc ftib  vno pal 
re  congrcgatum . 

4«     Sin.Ticus Boft.  M'cricoIefiisappc]!.ituscfl,qup.fji'L 
noftrarcaufj.  inhunc  muiidum  liigrelfus  eft     Q^i 
dcm  nomcn  hoc  Iefus  in  Grarcam  linguam  u  . 
Cuvatnxfixvitxiwiv,  Hoccfl  Dci  falutcm  ficfanitarci 
h     ti.i.  ertt  magi.u*.  Bed.Arr.bi  .Non  quod  anrc  partum  vi: 
n:s  magnus  non  fuerit.fcd  qui.i  potcntia  quam  filius  Dci 
turalitcr  habet ,  homo  cxtcmporc  crat  acccpturus,  vc, 
fit  periona,homo  cft  Dcus. 

Bcd.Ioannes,magmis,vthomocoram  Domino.  Hic  1 . 
gnus,vt  Dcus  Sc  Dci  hlius.Ioannes  magnus  mcrito  abflii 
tu',quia  vinum  8c  iiccram  non  bibitihic  magnus  potencial 
turc,  quia  cum  pcccatoribus  comcdit . 
*  Ongencs.Vidccrgomagnitudincm  Saluatorisquor| 
doin  totoorbcdirrufaiir,aiccnde  m  ccelos,  quomodo  co  ■ 
ftiarcplcucntidcfccndc  cogitationead  abyflos,  oc  videil: 
cum  defcendifie :  hoc  vidcris.pancer  incucberis  operc  cc  • 
plecum,  hic  magnus . 

Sedem  \ 


NJCOLAVS  DE  LYRA. 
1  Dominus  Cccum.  l^on  tantum pa  ejfi  •;tiamtpotentta,& pr&- 
fentijm^uaitir  ift in  omnib<s  rebus.T^ec JoIihh per gratiam,eo modo 
quo  e(i  m  fantln  borninibus ,  jed  etiam\per  cai nis  affumpiiottem ,  qu  a 
corpus  diuinitatis  vnitum  ,  fuit  formatum  de  beatnc  vtrginis  purijfimts 
fa*gnirHbus,&  mtra  vtfceravirgints  latuit  nouem  menjibus . 
Z  Benedicta  t u  m  tnul .  ldefi#r& omnibns  mnlicribus,ide\lyomnct 
mulitrt\  bntcdtcentur  in  te  ficut  cr  viri  infilio . 

3  Q^u.ccurn.  Hic conjequenter ponitur  virgtnis c"nfolatiode duo- 
b'ts.T  f'  iit  ida ptioue filu.Secundo,de modo conc;piendi,'bi:Dixit 
autcin  Maria  ad  Angclum .  Circa primum fiiendum, quodbeata 
v:tgofuiilat'at  vtdetc^dngclos ,  c*  ideo  de  appariuone  Jingelt  non 
fu:t admtrata& turbatajcd defalutationeinfoltta,  atiiamhil  mirabi- 
lius  t  jlvere bumilt  quam fuaexakatio ,  &  idco  cttm  beatavirgotffet 
hu  /iillima,  tuditnsfaluiationem  tanue  cxallentix  turbata  fuit  non  tur 
battont  tncrcdulitatts.fickt  Zacbarias,  vtjupra  diclum  eft ,  jedttirba- 
t'-oue  actn iraiionis.ldeo  bcnc  diiittir . 

4  Turbata eftin  fcr.eius.  Scilicet  ^fngdijion  autem  in viftone. 

5  Ec cogitabac.  Q^od  enim  turbata  fuit ,  virginabm  vcrcumdiam 
hHmUmoJttndit  .  Qncdaiittmcogitauit  de tftafalutationc,dcclarat 
prrdtiiiiam  maxtmam  Mar,te,er  ideouingelus eam confolatur dicctts. 

6  Nc  rimcas  Maria .  defalutatione  mfolita.  Cum  caufa  (ubditur. 

inue- 


7  Inuenifti  enim  .  t^pnfol  <tr.  pro  tc ,  fcdpro  totc  humano 
Idco fubditur .  8  Ecce concipics  in vcero.  Uuiahxcco 
non  efifatla  pcr  apertionem  clauJUt  Vi>ginalis  ,ftdper  vtrtutc 
tujjantlt  imra  vterum  virginis  corpusjnuformantts  . 

9  Ec  panes  filiu.  ytrgopermancns  inpartu,ftcut  &in  concep  _ 

10  Et  VO.no.e.Ie.  ?vj"i  dtcit  iinpo>,cs ,  quia  hoc  nomenfuit 
turn  a  Deo patre,fccundum quod fuerar  ftzdiclFtperlJa.Tropr 
yocabttur  tibi  Homen  nouu>n,quod  os  Domini  nommauit.  Sed  ii 
men  fuit  diuuigatum  per  ^ingtlu  ipftMarix  &  Iofeph,  vpert^ 
1{omen  eiiam  trnp  Jttut/,  eH  fi  cundum  prop<ietJtc»'  futuram," 
lus  humant gcneri,  futma  eratpcr  hjum  .  Ltkoc  ifl  cp  dtxit.  '■ 
ipfllofepb  Mattb.i.d.yocJjn  nomen  ttus I>fum:  tpfeenimfal- 
ctct  pnpulum  fuitm  a  petcatis  corum  .  lefus  cnmfalus  interprt 

11  H ;c  ei  it  mag.  St  mper  enimfuit  magnus  Deus ,  fcd  futums  -i 
magnus  homoy&  mignus  Troph' t.i,  fecuitdum  quod dtcitur  !;■ 
Trcphetamagr.u'  ju.rtxit  tu  uobis  . 

Ii     Ec  fil.us iliiffrmi  vo.  Idtfi ,  'pftus  Dei quifdus eft altij 
homo  tntm  altus  efi  tnter  creatttras  corp.irales,fed~4ngelus  altw 
autemfolui  aiitffimus .  Iiiaetum  fiiiatio  Dei  acapitur  bicperr  i- 
tam,  in  oinnibus  auttm  aliis quantumcumquc fanclis  efi  lantu 
tio  Det  po  adcpttorcm . 


•  V    —"%•    f*  *     HMOl*»  »»"'1    i/t     , 

1 3    Et  dabit  illi  Do.Deus  fc.D J.  ContrariJi  videtur  pcr  boc  < 

babert 


i 


•     MORALITER. 

t  Qys  cvm  audif.tur.efl.  Quod  turbara  fuir  virginalis  fuit  vctc- 
cundixQj.-dnon  Ff*iturbata,ctifl.intie.Qiiodcocuaiiitqua 
lis  ciict  !lla  falut.itio,prudctie  V"dc  cariir  ecclefla^Virgo  pru 
dcntiffinia  quoprogrcdcns,  quaii  aurora  valdc  rutilans,cV:c. 
^  tytimtasAfarM.  Bcrn.ird.Solcnc  vugincs  (qux  vcrcvirgi^ 

ncs 


ncs  func )  femper  cflc  pauida: ,  &:  nunquam  fecurx ,  &  v  1 
incndacaucac.cttutapcrtimcfccre.Diciturcnim.i.Rci 
quod  Th.imar  cum  fratrc  fuo  credens efle  fecura ,  fuitab 
dem  violcnterdciiorata. 

8  Ecce con.in  vte.  Iam  cnimeurn  perfldern  &dcuotionc 
ccperac  in  tordc  f  io.Ec  hoc  modo  debcmes  cum  coapc 
iidcin  Sc  deuocioncm,&:  parcrcper  fdnitara  operacionct 

Ett 


■n 


% 


L 


UCX 


Cap.  I. 


686 


%  {  SedemDauidpatrtseius  Bcda.  Ideft,  Ifraeljticam  plebem, 
a  jj  |);.ti;d&  filij  eiiis  teporalis  regni  gubernacala  prarbue 


vocaretregnum.  Ec  non  folum  in  vna 


piam.nempe  vt  virgo  pareret.fa&utn  fuerar,  neq;  in  pofto  D 
rum  vnquam  futurur»  erat.Qyare  Angehis  qu.eiicum  to  bo 
nam  partem  accipiMnodurmjue  bis  verbis  t-xponir. 
c     Spiritufianilui.  Spiritus  fupcruenicns  m  virgine,  &  men- 
te  illius  a  forde  vicioru  caftificauic,  vc  cekfti  eliec  digna  par 

tui,&in  vcerocitis, 

a    In  pratlenri  vita  corda  inliabirans  rfgaabit  In  futuro  dc  exilio  ad  gloriam  vocanj. 

a  Deus  icdem  Dauid  patris  eius  t  &  rcgnaabit  t  in  domo  la- 

a     Beda.  Ifaiaj,  Et  pacis  eiu»  nonerit  finis. 
In  fzculafzculorumlaudabunrte. 

cob  in  zccrnum ,  &  re^gni  eius  non  cric  finis    Dixic  autcm 

a    Amb.Liquct,quod  faciendum  ciedir,  quzquomodo  tietquzrit.  b     Vt  concipiam  &  ua- 

riam.qua;  in  uirginitate  permancrc  difpolui.  c    Ecce  tangit  quod  ipfa  uouerat  ca- 

uitatein. 
b 


JntHuius  regnum  fpintualedatum  elt  Chnfto.  qii  difpo 
jum  cft  a  Deo,vt  de  femine  Dauid  incarnaretur,qui  illam 

ntcinperpetuum 

teIudo:orum,fed 

7iiabic  in  domo 
in  acernum, 
r,incocaeccle 
1  qux  pcr  fidem  & 
jnfcffionem  Chri- 
ljad  patriarcharum 
ircinet  fortem.  Si- 

1        ii. ;  J*.T>~ 


in  illis  quidePa-  b  Maria  ad  Angelum :  Quoamodo  fiet  iftud,  quonfam  virii  non 


;  tarchani  forte  na 
tSiue  inhisquide 
H-aftroincifiinOli 

Wljllbonam  lUntin-  -  a    Quia  non  per  uirilem  coitum 

Blti. 

*Bafilius.Nonau 

inin.m:itcnalife- 

( Dduid  fedit  Dominus  traflato  Iudaico  regno  ad  Hero- 

,ni,fedfcdem  appellat  Dauidinqua  refedicDominus  , 

Jiflolubileregnum. 

*Chryfoftomus.Dicitautem  ad  pra:fens  Domum  Iacob 
i  qui  de numero  ludcorum  crediderunt  in  i llum,vc eni m 

ulusdicit.  Nonomnesquiex  Ifraelfunt:  hifnntlfraeli- 
Jedquifunt  filij  promiiiioniscompucancurin  femine. 
!  Quomodofiet .  Ambrofius .  Cum  Sara  riflt  depromifsio- 
i  Dci,&  Maria  dixit.Qupmodo  fiet  iflud,quotiam  virum  non  co 
i  >fco.  Cur  non  fuerunt  muta:,ficuc  Zacharias <?  Sed  Sara  &C 
Jirianon  dubitanc  faciendtimquodpromictitur,  fed  mo- 
t  t\  requirunt.Zacharias  qui  negac  fcire,  negac  fe  credere, 
tilmm  auctorcmfuarfideiqusnc  ,&:ideoaccepicfignum 
rcndi,  quia  figna  non  fidelibus  fed  infidelibus  dantur. 

kda.  Legerac  Maria uirginem  panturam,nondubita- 
c  ,  fciebat  enim  quia  impleri  oportebat  quod  ab  Angelo 
r  iciabatur.  Sed  quia  quomodo  fierec  non  legerat,  ncc  ab 
i  <;eloaudierat,  quo  ordine  lmpleri  debeat,  requirit,quia 
r ;  lttyfterium  a  feculis  abfconditum,  a  Prophetis  non  pra; 
c  tum ,  ab  Angelo  eft  rcferuatum. 

r  Sanct.  Titius  Boftri .  Neque  enim  ante  eiufmodi  quip- 

piam, 


redemptoris  corpus 
fuaoperationc ,  non  tfuperdomux 
virili  femine.creauit 
de  carne  virginis. 
Vndecc  idefpiutus  i 
nominatur  altifTimi. 
Spirituffanili .  Nomc 
eft  omnis  gratie.  que. 


<  cognofco  ?  Ec  refpondcns  Angelusdixic  ei:  SpiricufTancStus  \  aDeoinfphacur.r/r 

a    Conna  incentiuauitiorum.  Dabittibi  umbram  contraomnem  tribulationem.  7      tu*  altlfjimi  obumbr oblt 

fuperueniecintej&virtusaltiflimiobu^mbrabictibi.  tldeoq; 8  tibi-  Abfconditc  in  t mt6,A 

a    Quia  non  per  uirilem  coitum.        i  9      AegVptUm    fugien-i'^ 

A  &  quod  nafcetur  ex  tc  fandtum  ,  vocabitur  filius  Dci .  Et  eccc  «  do-Vel,  rirtusaltijfi- 

e  12.  miobumbrabittibi.Vo 

teftvtraquevSaluato 
ris  nacura  intelligi,quia  vmbra  a  Iumine  &  corporc  obiefto 
folec  fbrmari.  Et  virgo  ficut  purus  homoplenitudinemdi- 
uinicatiscapere  neqmbat,  fed  vircusalcifsimi  obumbrat,  du 
incorporea  lux  diuinitatis ,  corpus  fufcepithumanicatis,  vc 
fic  poflet  Deum  paci. 

*  SanausTitusBoftri.AtquomodoChriftus,qui,Apo- 
ftolotefte,  Dei  vircus  eft,  fuperueniet  ?  Sane  tii  vim  catlitus 
allabencem  non  cernes,  interim  my fterium  illud,  quod  fub 
lcnfum  non  vemt,  fabre  cffcftum  dabit. 
d     SanQum  vocabiturfilius  Dei.Iefus  nafcicur  fanaus,qui  con 
ditionem  natura?  corruptibilis  vinceret,&  commixtionc  co 
pula:  carnalis  conceptus  non  eft .  Nos  conditione  corrupti- 
bilis  naturxconftriai,  per  gratiam  poflumusfan<aificari.Et. 
congruir,  vc  qua?  concra  morem  virgo  concepic,  fupra  mo- 
rem  humana:  confuecudinis  Dei  filium  gcncret. 
e    Etecce.  Beda.  Ne  virgodefperetdepartu^accipicexem- 
plum  fterilis  anus  paritura?,vt  difcat  oia  Deo  pofsibilia  que 
ordmi  nacurar  videntur  contrana.  Vel,non  quafi  incredula 
exephs  hortatur  ad  fidem,fcd  credenti  qu?  audierat  amplio 
ra  rcplicat  myfleria.vtqux  Deum  virgo  erat  pantura,  praj-  ^ 
curforem  quoque  de  anu  flerili  nafeicurum  cognofceret. 

Cognata 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
h  eturHicr.2i.g.  de  Ieconiarcge  Iuda:  Scribam  virum  iftum 
fiilem,  nec  ent  de  femine  eius  qui  fedeat  fuper  thror^m  Da- 
u  .  Beata  autem  virgo  Mana  de  qua  n«us  eft  Iefus  tfefcendit 
&  econia.vt  patet  Matth.i.quiaponiturinChnftigenealogia. 
Lcnduquod  Ieremias  loqmturde  regnotemporaltipfius  Da 

I  ,inquo  nullus  poftea  regtuuit  dc  femine  lechoni.cquia  Ioa 
j  Hircha  &  aliqui  ali)  qui  refumpferunt  regium  nomen  in  Iu 
i  lante  Herodcm  Afcalonitam,  non  fuerut  dc  tnbu  regia.fed 

tribufacerdotah:  Chriftus  etia  qm  defcenditde  Iechoniafe- 
ndumcarnemper  virginem  Manamnd  fedit  fuper  thronum 
]  uid loquendo  de  temporali  rcgno ,  imo  iftud  negauit  coram 
]  ito ,  dicens.  Regnum  meum  non  eft  de  hoc  mundo.Ioan.  1 8. 
gmneninrefurredtione  fua  accepit  poteftatem  etiam  in  quan- 

I I  homo  fuper  omnem  creaturam ,  lccundum  quod  ipfe  dicit 
ltth.28d.Data  eft  mihi  omnis  poteftas  in  cejo  &  in  terra.In- 

Jmtumenim  Deusnon  accepitaliquam  poteftatem  de  nouo 
:intempore.Angelusautemhicloquitur  de  rcgno  fpiritua- 
Ik  ce^lefti ,  quod  figuratum  fuit  per  Regnum  Dauid  tcmpora- 
]  licut  &  celefhs  Hierufalem  per  temporalc.vnde  &  fubditur. 
Etrcgtabit  indomolacob  intcternum.  Id  eft,  fupcr  eleclos. 
edomoenim  A  braham  &  Ifaac  aliqui  fuerunt  reprobati,ficut 
iiael  &  Efau,  fed  in  domo  Iacob  omnes  eius  filij  a  fanftis  do- 


hoc  quaefiuit  beata  virgo  dicens.  4  Quufiet.  f  anquam  enim 
certa  de  fafto,  quxrit  de  modo  fiendi .  Cuius  caufa  fubditur. 

5  iluo.vi.  noncog.  Ideft,  non  cognofcere  propono.  Secundum. 
«nim  quod  dicunt  doftorcs  catholici,  beata  virgo  antequam  dc- 
fponfarctur  Iofephhabuitobferuantiamcaftitatis  virgmalis  in 
defiderio,  non  tamen  fic  vouit  exprefle,  fed  cum  poftea  Deo  or- 
dinateeflet  eidefponfataquieracinfimilipropofito,fimul  emi 

ferunt  votum  .     6     Et  refpond.  ^ing.  Ad  declarandum  modum    n„«  ™;n\^ 
concipiendi.     7     VtXteiSpmt.fu.mte.  Ideft,nonconcipicshu  nes  qne;  Ca- 
mano  modo,fed  diuino,quia  non  virtute  teminis  virilis,fed  vir-  tholicae  cenen 
tute  fpirituffantli :  Et  bene  dixit :  Superue.in  tc.  Quia  prius  ve-  lur« . 
nerat  Spirituffanclus  fuper  virginem  adhuc  in  vtero  matris  exi- 
ftentem  eam  ab  originali  purgando,vt  communiter  dicitur.Vel 
fecundum  alios,  vtcommunitcr  etiam  dicitur  a  peccatoorigina- 
h  pneferuando.  Sed  in  conceptione  filij  Dei  fuperuenit  fpintuf- 
fanctus,  1.  lterum  venit  ad  conferendum  maiorem  gratise  pleni- 
tudinem  qu$  non  folum  fan&ificauit mentem,fed  etia  ventrem. 
8     Et  virtus  altijji.  Id  eft,  Dei  filius,  qui  eft  Dei  patris  fapientia 

6  virtus, vt  dicitur  1.  ad  Corin.  1 .  p  Obumbr.ti.  quia  in  beata, 
virgine  fub  vmbracarnislatuit  virtus  Deitatis.  10  Ideo.&c. 
Dicit  fanftum abfo!ute,abfquedet erminationc,quia  fi  dixiflet 
fanctus  Deusvel  fanftushomo  velaliquidc6fimilc,noexpref- 
fiflet  fanctitatcm  eius complete,quia  in  eo  eft  fandtitas  diuina  & 


onbus  inter  elcdlos  funt  computati , quia  etfi aliqui  pcccaue-     ^ihumana, &  quicquid  fanft itatis  pot  cogitari  in quacunquecrea- 


-nt,  panitentiam  egcrunt. 

Etregni  eius  non  eritfinis .  Chnftus  enim  non  folum  inquan- 
iin  Deus.fcd  etiam  inquantum  homo  regnabit  in  aeternum,nd 
I  umfuperhomines,fcdetiam  fuper  Angelos. 

Dixit  a'item  Mtri.i  ad  ^tngcl.  Hic  confequenter  ponit"  confo- 

1  io  Miria:  quantii  ad  modu  concipiendi,  licet.n.crcderct  firmi 

: verbu  Angcli  implendu  de  coccptionefilij  promilfi,  quiatn 

igdus  ad  plenum  non  cxprefferat  modu  concipiendi,  ldco  dc 

hoc 


tura,cminentius  eftin  Chnfto,ideodicit  fandii  abfq;  determi- 
natione.  Sirut  et  dns  dixit  Moyfi  Exo.j.d.Hgo  fum  qui  fum,lic 
dices  filijs  Ifrael:  Qui  eft  mifit  me  ad  vos :  vt  per  hoc  oftenderer! 
quodplenitudo  effcndi,  immoinfinitaseft  propriaiplius  Dei. 
H  Focabi.filins  D«'.Non  adoptiuus  ficut  ahj,fed  naturalis.Et 
ad  maiorem  affertioncm  declarat  Angelus  diclu  fuum  per  exera 
plum.cumfubditur.  12  Etecce Elizabctb,  &c.  Vtquifupra 
naturam  conceptii  dederat  ftcrili  daturus  crederetur  &  virgini. 

Ethic 


MORALITER. 

ttreg.in&c.  Quiinterpretaturfupplantator .  Inillis  enim 
uifupplantant  paffloncs  inordinatas  &  vitia  ,  regnat  Chnftus. 
jutem  qm  fupplantantur  ab  enSjdiibolui* 

Spiritufit 


f  Spirituffanc7i4i,&c.  Prius  cnim  in  cam  venerat  m  fua  fancti- 
ficatione,  &  fuperuenittn  filitconceptione. 
1  z,  Et  ccce EliZabet^&a^Qjix  fenex  erat  &  fterilis,&  tamen  ex 
Dei  dono  concepit  &  peperic  filium  maxirni  valoris,  Sc  pei 
hoc  figndicatur ,  quodaliquando  perfbnx  prnueclsxwto,  Sl 
Tom.j.  Y    4 


£8 


7 


GIoford.&NicolaidcLyra. 


^88 


A 


Angelus ,  qucm  vi  iftur  qua:  in  motanaprogrcditul 

ficanimaqua:  vcrfi&m  t>~i  concepit,  virtutuin  cacumirl 
grdiuamorisconixendic,vcciuicate  I:ida,ideft,coi 
nis  iV  laiidisarccm  pcnccrcc ,  &c  vfq;  ad  perfcctioncm  fidel 
jpei,& charicitis,  quafi  cribus  mcntibus  in  ea  commocccu  i 

d  Exurgens  auitm  M, 


a    Cn^ata  tua.  Q"M'a  de  cribu  Leui ,  id  cff  de  rribu.Dei. 

Bc  Tcjd  Aaron  qui  • '  I  .em  er  ic,  acccpic 

vxorc  d  i  ibcth  ,forore  Naafon.  Et  mpode- 

j.Par.n.4,    ris  Daui  d  lcgirmts ,  qd  Ioiada  pontifcx  vxorc  habmt  de  tn- 
bn  eeh  filiam  Ioiam ,  vndc  vtraq;  cribus  regahs 

canc  .    ri.        .    r       _ 

Elizabct  cognata  tua,  &  ipfa  concepit  trlmmin  Icncttutc 

Miinds.  Aconccptione. 

Et  hic  mcnfis  cft  fcxtus  llli  Cjux  vocatur  ftcnhs ,  quia 
crit  impoflibilc  apud  Deum  omne  verbum.  Dixitau- 

a    icccprompuobcdiemU.  Vi  dicimr.  FiliusanciUi  tui. 

Fut  Bnc  virili  rctninc  conccptus  in  uiigmc. 

fncilla  Domini   fiat   mihi   fccundum 


Pa* 


.1«*» 


coniunChe.  Hc  Ma« 

ria  &  l.ii/.abet  co- 
gnacx.l  ur, 

vc  dc  vttaiiticinbu 
jncdiacoi  nafcatur, 
qiu  rcgnac  in  icer» 
num,&:clifaccrdos 
in  ctcrnum  fccundu 
ordinem  Metcbifo 
dechEccoiiuenicvc 
cum  alccradcfpiri- 
tu  conccpcnc  ,  al- 
jj  tcra  fpirttu  rcpleca 


iua. 

non 


b  tem  Maria  :  Ecce  aa 


c  verbum  tuum. 


f  tionc  ln 


Et  difceffic  Angclus 


ab  illa-  Exurgcns  au- 

d    '  i    Nonrcurtatafyoxiusiti^m,  b     Non  gaudctdiuinpiibhco  uioVri 

ctcm  Maria  in  diebus  illis,  abiit  in  montana  cum  fcitina- 

a     Vr  grandsaz  ptltgnanti  .uucncnla  dcferuirct. 

ciuitatem  Iuda,&  intrauit  in  domum  ZachanaTj&:  fa- 

dc  dono  qucd  cm  acccpiuc  didicctat. 


riain  dicbnsillis,  aln, 
in  montanacum  fefl\ 
nationc  in  ciuitatcm  .\ 
da.  Ambrofius.  Ko 
incrcdula  dc  oraa 
lo  ,  non  inccrca  tij 
nuncio,  non  dub 
cans  de  excmplo  fc 
lxta  pro  voco,rel 
giofaprooHScid,fi| 
ftina  progaudk>,vJ 
tatElizabeth,&esl 
io  dem  humilicatcqi 
"  Angelocxhibuit.n 


nrnnhi-«t-Ilierir  Secfl  ■     O^aii^onpratuijn^deaonyquodcsmacccpiiicciaicciat.  -  ,  ■  *    .ttngClO  CXmDUIt.l 

dumcamcm  quoq',    8  ItfWUU  EllZabtth.    £C   faCtum    dt.    V(  audlUlt  falutationcm  J»  minibus. 


luoq 
videantur  fuiilcco- 
gnatar.quxiecutidu 
Deum  fpintualis  cognationis  confortio  non  carebanc 

*  SanctusTitusBoftri.  Admirabili  aurem  fapicntiffima- 
quc  {acrofantti  fpiritus  gratia ,  Sc  prouidencia  faftum  efT,vc 
hxcquoqueZachariajconiuxpenndeacque  Aaronis  ,  Eli- 
zabcch  appellarccur,quo  nimirum  per  nomintim  cognacio- 
nem,hanc  generis  propinquicacem,  cx  prima  illa  Ehzabeth 
proucniiTeTiquido  difcamus. 

b  Eccc  ancilla  Do.  Non  defingularitate  meriti  fecxtollit, 
fcd  fuecoduionis  &  diuinxdignacionis  per  omnia  mtmor, 
feancillamilliuselie  facetur,  cums  macercligitur,&r  cum 
magna  deuocione  ptomifiionem  Angeli  optac  impleri. 

•je  Sanclus  Ticus  Boftri .  Hxc  facratiiTuna  virginis  oracio 

hucccdic.  tn  cabulafum,quamuis  fcripcuram  excrpere  ido- 

nca:  Scnbac  in  mc  lcriba  ille,  quodcunque  vifum  fuenc,  fa- 

C  ciacdcmcvniuerforumDominus ,  quicquidlibueric. 

c     Et difceffit.hcdz.  Accepco  virginiscofenfu,  celcftia  pecic 

■  Angelus, 


3  berecurat.Et 
tnim  minoril 
periorvcminoradumccur:vndecicobencficiaadiiaiisM| 
nx  &  dominicx prxfcntia:  dcclarantur  dum  fubditur . Ei\ 
Clnmrflvt  andinit. 

*  Chryfoftomus .  Vel  aliter  cclahatqux  fupradiiftafu 
in  fe  virgo,  ncc  cuiquam  hominum  p.i  nitno  ; 

dcbatarjillispoiTc  fidemadhibcrinurandis  relatil 
magis  purabac  fe  paci  comucia  ii  diccrec,  quaii  volci 
proprium  p.:lliare. 

e     Et  intrauit  in  domv.m  Zacharix.  H:n c  difcant  fan£tx  mul 
rcs,qua  fedulitatcprxgnantibus  debeac  cxhibcrej^^H 
f    Et  [alutauit  Eli%abcth .  Beda.  Priorfalucac,quia»^^B 
quaitto  caftior,  canco  humilior  fic .  • 
g     yfaudimt  f.tlutationem,  &c.  Bcda.  Ambtof.  Ordinc nnr 
rx  pnor  Hlizabech  audic  voceni ,  ied  racionc  i> 
loannes  exulcac,  quia  prior  fencic  graci3m,quia  licu 
rix ,  fic  lfte  domini  fencit  aducncum. 

#  a  E.i 


NJCOLAVS    D  E    LYRA. 

1  Ethicmenfts.  Scilicecmcnfisinquoipfaconcepir. 

2  Quk  »oc<jf«ry?er//«.Eiusenimfterilitasatanto  tempore  iam 
crat  nota,quod  iic  vocabatur:  Veruntamen,quia  iftud  exemplu 
non  eifvfqucquaque  perfectum  , quia  maius  eft  virginem  con- 
ciperc  quam  fterilem ,  ideo  Angelus  inducit  rationis  efhcaciam 
<x  Dci  omnipctentia,  cum  dicitur. 

5     Quia  non  erit  impoffibile.  Id  cft,  faftum :  qoia  dicerc  Dci  eft 

facerc,  fecfidum  illud  Pfai.  148.8.  Dixit  &fa£la  funt .  Qnicqmd 

cnim  contradiclionem  non  iroplicat,totum  eft  Dcopoliibile,cu- 

iufmodi  cit,  virginemconciperc. 

4     Dixit  autem  Maria.  Hic  confequcnter  ponitur  filij  Dei  con- 

ceptio:quia  Mana  certificata  de  fa£to  &  dc  modo  ficndi  afTeniic 

fldc  &  deuorione  dicens  humihter. 

J     Ecce  ancilla  Domiui .  Supcrquod  verbum  dicit  Bernardus : 

<cMjaecttcamfublimis  humilitas  ,  quaecederenefcit  hononbus, 

infolefcerc  gloria  ncfcit  ,mater  Dei  eligitur&  ancillam  fe  no- 

minat. 

c>     Fiat  mihi  fccundum  verbum  tuum .  Quod  ftatim  faftum  cft4 

quia  virtute  diuina  conccpit  iilium. 

7  Et  difcejfit  ^ingelus  ab  illa .  Peratto  nuncio1&:  filio  Dei  con • 
ccpto. 

8  ln  dicbus  illis.  Poitquam  defcriptus  eft  prxcurforis  &:  Salua- 
toris  conceptus,  hic  cofequenter  defcnbitur  v  triufque  ortus.Et 
primopra:curforis.SecundoSaIuatoris,fc.cap.  Orcaortum  prac 
curfons  prxmittuntor  aliqua  praccedentia  .  Sccundoaliquaor- 
tumcohcomitantia,  ibi.  Maufu autem. Tcrtio, quxdamortutr^% 
confequentia.ibi.  Etfh&.etl  dicollauo.  Circa  pnmum  triapo- 
nuntur.  Pr.mum  cft ,  exultationafcitur»  mfantis.  Sccundum  e(t 

mfpi- 


lnipiratiomatris ,  lbi.  Etrcplcta  esl.   Tcrtium,  dccantatio 
nis,ibi.Ef  aitMaria  :  Mirabilis  autem  exultatiopuen  nafi 
fuit  propter- prxfentiam  Domini  fuiin  vterovirginali,  &«)| 
prxmittitur  aduentus  Marix  ,  cum  dicitur. 
5?   _Ex  ^twj/rfewMiina.Aquietedeuotionis&orationisqi 
crat  prxaia  omnibus operibus  fuis. 

10  jlbiitin  mvntana  .  Quia  locus  vbi  manebat  Zachan.. 
ahior  G  ililxa  ,  a  qua  recetlit  Maria. 

1 1  tittnfeflinatio,  Vr  oilendcret.quod  virgo  non  debet  ■ 
ri  in  iocopuMico,necibicontraherccolloquia. 

1 1  Et faltttaiiit  Eli^cbeth.  Tum  quia  crat  humillima.tun 
crat  iunior,&  idcoprms  eam  falutauit,  &  quiaad  cius  obl 
vcnerat. 

I }     Etfafl.  cil  &c.  exnl.  inf.  Congaudens  ad  prxfentiam  I") 
Hocaiitduobus  modispotuitfieri  fm  quoddicit  Augult.  V M 
modo  fic,q>  loannes  nondu  natus  cognofceret  pcr  fpintu 
cltim  dnm  prxfente  in  vtcro  virginis ,  &  £m  hoc  oportet  d 
quodineofuit  accelcratus  vfiisrpnis.  Aliomodo,  iictp  |o 
noncognofccret  prxfentia  Saluatons,  fed  matcreius  qua 
bat  vsuioms .  Illa  tn  motiopuen  &  exulratio  t.icta  efi  a  1 
dectaratione  fanftitatis  virgiins  &  prolis  in  e  i  cxiitetis,  li 
beato  Francifco  legitur ,  qd  aucs  r6ne  carentcs  plicatiom 
atteteaudiehatach  vcrbaeiusitelligcict.  Quodtaclueft 
ad  approbatione  pdicationisvin  fancli.Neutrutnmodu  - 
romate  alfcrit  Augud.fed  dicit,  qd  iiue  lioc  mo  tiue  1II0  ta£ta  1 1 
rit  difta  cxultatio,  attribueda  tn  c(I  diuuio  miraculo. 
tis  pater,quia  non  poterat  fieri  per  natuia.Aliqu»  autem . 
polltores  dicut  detcrminatc,  qd  fact  i  futt  dicla  cxultatio  prn^ 
mo:  VfidicicGrccusexpofiror:  ProphetapareteacutiU: 

auf 


M    O    R    A    LTT    E    R. 
bnmsoperibusfteriles  cxdonis  fpirituffancli  faciunt  roagnum 
fruftuminecdeiia  Dci,  ficut  patct  de  fanclis  Dionyiio&  Au- 
gultuio  ,  qui  proueftx  xtatis  vocati  fuerunt  ad  fidcm  Chrifti. 
5      Ecce  ancilla  Domini .  Ber.  Quxefttam  fubhmis  liumilitas, 

Sux  ccdcrc  ncfcit  hononbus ,  &  uifolefcereglorfa  nefcit,  matcr 
>eicligiturcV:ancillamfcnommat.  8  Exnr.au.  Ambr.Qua 
1.1111  Dco  plciunitiadmontanaconfcendercr.  Cv.mfcflina.  Am- 
brolius.  Difcite  virgmcsnoncircnncurfitarc  pcr  alieiias  xdcs» 
non  dcmorari  inptateil,  non  aliquos  in  pubiiroin:mifccre  fcr- 
rnoiies ,  ccce  M ana  111  domo  fcra ,  fcitinat  in  publico. 

t    Ec 


F.tint.in  do.Zac.&c.  Arnbr.Difcite  vos  fanclxmulieres  fedt 
tatemquamdebeatisprxgn.mtibus  exhibcre  cogiutis,M> 
qux  anrc  ln  intirais  penctrahbus  verfabatur,  non  eam  a  publi 
virginitatis  putior,  non  aitudio  afperuas  montium,  nonabol 
cio,proliXir.isiti!i<-i;>rerardaiiit.Difcitcctiam  virgineshurni 
tatem  Marx,vcnit  propinquaadproximam,iunioradlcii!or 
ncc  folum  venit,fed  cnam  pnor  falutamt.Decct  cn:m,vt  qua 
tocuftior  virsro.tanto  iit  huiTilior.nouerirdeferrcfenioribus.l 
magittra  humilitatisii.  quaeft  profctlrocaititans,  quiaiupern 
vcnirad  infcriorcm. vt infcrioradruuctur:  Maria  a  iliuzabeil 


Chrdius  ad  loanncm. 


Etrccla. 


$9 


Lu 


cx 


Cap.  I. 


690 


fmxultatvt.&c.Qw^hn^in non pocerac ,  animo exukanre 
Eat,&  fux  prxcuriioms  otriciuni  inchoac.  Ecceapparec, 
"  j  angelu?  chxeracfpintu  lancco  replebicur  adhue  ex  ucc- 
;ns  Uuc. 

Ambrofius .  Beda .  Non  prius  repleta  macer  quam 
jfiliusreple 


a    QuiafcnfcrataduennrmDomini. 

£  Maria:  Elizabeth ,  t  exulta^uitinfanSlnvteroeius 

*-*  3      Nr»n  ram  rlamnf.i  nitam  ffeuatftt.  b 


Et  reple- 

a     Non  tam  damofa  quam  deuotoa.        b    Qjtia  magna  clona  Dei  cognouir. 

taeftlpiritufancfto  Elizabeth ,  &exclamauit  voce*  mabgna ,  & 

a  Prophctant  matics  fjiitituparuuloium.  b  Non  folum  inter  mulieres  benedifta.fed  inter 
benedictas  maiori  benedictione  iniignis.  c  Non  ficut  slii  homines  benedidti ,  fed  jicut  Apofto- 
)us  air.Qni  fuper  omnia  Deus  bencdidtus  in  fxcula,&  per  queni  benedicto  venit  alijs  . 

dixit .  Benedidtatut  intermuheres,  &  benedi<5tus  frudtus 

a    Ambroiius.Quafi  dicat.quantum  bonum  mihi  accidit.quod  matcr  Domini  mei  venit  ad  mc, 
lcd  quamca  iuititia,quibus  meis  meritis  1 

Et  vndea  hocmihi, vtveniat  mater  Domini 


ventns  tui 


f  mei  ad  me  ?  Ecce  enim  vt  facta  eft  vox  falutationis  tuas  J 
g  in  auribus  meis ,  t  exultauit  in  gaudio  infans  in  vtero  meo .  6 
J1  Etbeataqua:  t  credidifti,quoniamperficientureaqu£edic5ta  7 


njreplcc,  &  macre. 
-  JVna  aiue  concc- 

p,ii,Elizabccpoft 

C('-pcum  replerur. 

'  ORIGENES. 
cem  anceare- 

plusfuerar,  fpincu 

<j(ecaiTiiterec,que; 

Cifrumgerebacm 
uyio.TuncauceySc' 

fccu  erac  plenus, 
fcfcrefukubacmpa- 

E:e. 

fciimbr.Illa  auccm 
qi  fe  occulcauerac, 
&;oncepei"acftiiu, 

jjareiecejntquiagerebar  prophetam  .  Ecqux  erubefce- 
t  ancc,benedicic,vndefequittir.Erc?rc^wcJKif  voce  magna  Bc- 
.'oce  magna  clamauit, vbi  Domim  fenlit  aduencum, 
qireligiofum  cjedidrt  partum. 

Ongenes.Diciraucem.  Benediclatuinter mulieres.  Nulla.n. 
v  uam  tanca:  f iiic  gratia?  particeps.aut  effe  potenc,  vnius  e- 
n  diuini  germinis  parens  c-ft  vnica. 
c  ?iwd/fl4f«.Beda.Ambrofiiis.Conueniuntuerba  Euange. 
lijimverbis  Pfalmiinquopromittitur  Dauid  .  Defructu 
ui  cris  tui  pon.-m  fuper  fcdem  tuam  .  E t  eadem  voce  Mana 
b  edicitur  ab  Elizabcth  qua  a  Gabriele,vt  &c  Angelis  &  ho 
n  ibus  veneranda,&  noltris  fccminis  prxferenda  monftxe- 

n 

d  tbeneditlus  f.ncJns.  *  Theophyla£tus.Quia  veroaliasSan- 

ftmulieres  fuerunr  ,  quauamengenueruntfilios  peccaro 

latosfubiungit.  EtbenediH^sfru.lusventristui.  Vel  ali- 

Hntclligitur.-dixerat.Sc?  .cditla  tn  inter  muheres  .Deinde  quaii 

in  rrogantc  aliquo  quare,fubiungit  caufam  .  Et  benedifl.&c. 

diciturm  Pfal.  BenediSus  qui  vemt  tn  nomine  Domini  Dens 

D. vms  &  illuxitnobis.Confocuir.  enim  facrafcripcura.&pro 

Mnircciperet. 

'Origenes .  Fru£tum  autem  ventris  Dei  genitricis  domi- 

n  i  dixic,qiua  nequaquam  ex  viro,fed  cx  fola  Maria  procef- 

fiS:aqfcmefumpferutapatribus,fru£tuseoru  &  exiftuc. 

•  Graecus .  SoluscrgohicfrucStusbenedictuSjquiaabfque 

Vii  &  abfquc  pcccato  producrtur. 

Beda.Ifie  elt  fructus  qui  Dauid  promittitur.  Defrutlu  ven 

onam  fuper fedem  tuam. 

Luifebius.Inquaparceemergir  Eutichis  redargutio  dum 

iSvencrisChnftus  aflericur  .  Omnisenimfructuseiuf- 

cnnacurscftcumplanca.vndccSc:  vrrginem  rclmquiturc- 

rn  cffe  naturq  cum  fccundo  Adam  qui  tollit  peccat  mu- 

d  ed  &  qui  phantafiicam  opinionem  de  carne  Chnfti  con- 

mt,in  vero  Dci  genitncis  partu  erubefcant.  Na  ipfe  fru- 

x  lpfa  fubftancia  proccdit  arbons.Vbi  funt  ctiam  dicen 

tes, 


tes.quafi  pcraqua:  ducftum  Chriftum  tr.infiiffe  per  virgjuem  D 
aduertant  ex didis  Elizabcth,quam  repleuit  fpintus  Chri- 
lium  frudtum  fmffc  ventris. 

e  Ec  vnd.boc.  Beda ,  Ambrofius .  Non  ignorat  fpirituffancti 
efTeoperacionem,quod  matci  prophetxa  matre  Donuniad 

peifeclum fin  piqno 

ris  falucctur,fed  noa 

fuimenti  hocfed  di 

uini  faretur  efle  mu 

neris,  quiaidem  fpi-    • 

ritus  qui  propheua: 

donum  dedit  p.uitcr 

humilitate  praefticit. 

H  Sanctus,  Titus 

Boflr.     Cuiufmodi 

fuopoflea  temporc 

deprompturus   erac 

Ioanes  emfmodifd- 

re  hoe  loco  dcpro- 

micmacer  illiusEli- 

zabeth  Vtenimillc 

indignum  fe  pronun 

ciabat,qui  Chriffo  proximeaffifleret,  ita  hxc  quoq;  deipara; 

virginispra:fentiaindignamfepronunciat.Vnde,aithocmi 

hi,67:c.Qnafidicat,  quo  exccllcnti  operepromeritafum ,  vt 

mater  Domini  mei  ueniatad  me  ?  vocataucem  illam  matte  E 

cum  vterumadhucgeftarerpartus  tcmpus  pt ophecica  voce 

anteuertens  .  Prxdicat  vero  lllam  beatam  ,  vtquasccrto  ea 

effettum  fortitura  crcdiderit,  qua:  ipfi  a  domino  prxdiAa  tuc 

rant. 

•jc   Origenes  .  Diuina  autem  prouifio  duxerat  Mariam  ad 

Elizabeth,  vtloannisteftimoniumab  vteio  perueniret  ad 

Dominum.  Extuncenim  Joanuem  dominusinProphecam 

confticuit. 

f  Mater  do.Sentio  miraculum,myfterium  cognofco ,  mater 
Domini  verbo  fceta,Deo  plena. 

g  ytfalla.Ipfo  momento  qtjo  vox  inttac  ad  aures  corporis, 
virtus  fpintualis  cor  intrataudiencis,&  non  folum  macrem, 
led  eciam  fobolem  amoreadueniencisacccndit. 
h  £x»/fa»/r.Bcd.Reuelantefpiritu  quo  implecaerat,inteliV- 
gitquid  exultatioinfantis  figiuficet.-fcilicetveniflematrem 
lllius  cuius  pra:curfor  erac  futut  us.  Ec  que  aBte  onus  parentis 
erubefeebat.diinefciret  myftetium  reIigionis,iam  benedicic 
Et  fe  occulcabacquia  conceperac  filium,ia£tat  fe.quiagenuic 
prophccam,Ec  qua?  occulco  cognouerac,his  qui  fimul  aderac 
£c  audiebant  paiam  Euangelizat,  diccns.Beata  quat  cre.  Credi- 
dit  virgo,vbi  facerdos  negamc. 

i  Et  fo.Apparet  Mariam  non  dubicalfc,fcd credidiffe,&  idco 
f ru<5tum  confecucam  effe  .  Appareteciamflizabecipfavcr 
ba  Angeli  ad  Mariam  didaper  fpintum  intellexiffe. 

Ambtofius.  Beda.Congtue  ante  Iohannem  Elizabeth ,  &: 
ante  Domini  genetationem  prophetat  Maria,vc  ficut  pccca 
tumin  initioa  muliereccepit,itaininiciofalutisbonaamu- 
liereinchoarent. 

*  Ambtofius.Sed&vosbeatiqui  audiuiftis ,  &  crediftis. 
Qua:cumque  enim  credident  anima ,  &  concipit  &  generac 
Dei  verbum,&:  opcra  eius  agnofcit.  F 

\ &  Beda 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i'  Calutatque propbetatum  .  Etfibdituribidcm .  Etinfinuauitgra- 

*  nalur£  ignota  extiterant,reclufus  vcntre  miles  agnouit  Domi- 

«^  acregem  oraurum ,  vcntris  tcgminenon  ob/iante  myfiicg  vifioni, 

imnonpalpcbris,fed  fpiritn.  <       * 

I  Et replc.cft.H.c  conjequenter dcfcribitur  infpiratio  matris,  qu<e 
mdiiur,cumfubditur. 

i  Etexclamauit  voce  ma°na.Tflamagnitudo magis intelligenda 
<1  tiione  denotioms  interioris  quamfoni  exterioris. 

i  Bcne.tu  intct  mu.Idefl,fuper  omnes  mulieres.  Culus  ratio ,  fub- 

iir. 

4  klbcnedi.n-u.Terhocenimquodconcepcrat  Deifilium,contra~ 

xerat 


xerat  quodammodo  infinitatem  bonitatis,inquantum  matcr  cflfili)  bo- 
nitatis infimtic^ingelus  auttmjaluians  virgmcmfupra  non  dixit,ben< 
ditlus  fruttus  uentris  tui,quia  virgo  nondum  conceperat  filium  Dei,fed 
poftea  cum  confenfit,tunc  concepit,vt  fupra  diclum  eft. 
j  Et  vndehocmi.  lflaenimnonpoteratfcire  Eli^abetb  nifiper 
reuelationem  fpirituffanSli. 

6  Exul.in  gau.  Ipfa  enim  Eli-zabetb  per  fpiritumfanclum  cognouit, 
quod  illa  exultatio  fuit  proptcr  prtfentiam  Domini  in  vtero  virgi- 
nali. 

7  Etbeata  qua?.  Quiaperafcenfumfideiconcepit. 

g  Perficientuf  ea  qua:  diita  Ter  ^ingelum  nunciantem  &  etiam 
perfpiritumfanclum  mentem  virginis  illulirantem,<&  ea  immediate  do 
centem. 

Et 


M     O     K     A    L    1    T     E     R. 

|  Ztrtple.cft  fptritufanfio  Eli^abeth.Sahccr.  audita  falutatione 
^tis,  quiaquascunquc  iplarefpicit  ocultoclcincntiasvel 
suur,rccipit  a  Dco  donum  gratia:  &:  m  laudcin  proi  umpic 

Marix. 


Maria:.Ideo  fuhditur. 

z  Eicxclammit  voce  mcegna,&  rfair.Origenes.Si  autem  Domi 
nus  nec  augmentum  nec  detnmentum  rceiperepotcft,quid 
eft  quod  Maria  loquitur i 

i   Magnificat 


"c 


69,        Glof.ord.&NicolaideLyra.         69; 


rerChrifti,  feciidum  fpiricum  omnium  fruftuscftChrifl .]] 
Magnificacur  Dns,  non  quod  c;  aliquid  humana  \ 
gac  fcd  quia  magnificarnrii.  nobis.dum  anima  noftraquc» 
fnuginem  Dei  creata  eft,  periuftitiamfeChrifioc6forn|c 
qui  cft  imago  pacris .  Eciic  dum  ipfiunChnftum  imitank 

magnificat,quad;|i 


0  *  Bcd.Omnisaiiremanimaquxverbum  Dcimcntcconce 

A  picv.rtutumftatimcelfacacuminagrcflu  cofcendicamons 

quarcnus  ciuicacem  Iuda.i.confeffionis&laudis  arcem  pe- 

nccrare,&  vfq;  ad  perfcaioncm  fidci,fpei,&  chantacis,quali 

tribus  m  ca  mcnfibus  valeaccommoran . 

a      Magnificat  nnima.  rer.onfione  Eli.*r*.h  ,   *M  bcat.m  p«<lic»ui.  mitrcm  Domini  appellauit  fide 

JoMem  ujffinSn.» fi  «eert^  ^-Suxpc.c™Et?u*vu£tnaU0udo^ac 

ncrjfiuemoinniapiovenera  utaiteAu  .  b     . 

funtttibi  a  Domino.   EtaitMaria:Magnificat  anima  mca 

Pa.rem.  M»Wo««t       _ 

Dominum .  Et  exultauit  fpiritus  meus ,  1  n  Dco  falutan  meo. 

«,  Vt  vnu»  Deu» .  ...        r  1  $ 

Quia  rcfpexitt  humilitaternancillac  fuar,  ccceenimcxnoc  ? 

1  Iadxorum  8t  gentinm.        Aliaiomnesgeii.es.  t>    Et  .  _  •!    •  +    8 

*bcatammcdicentomncsgcncrationcs.  Quia  fecitmihit 

_    .    -       .        : i.„: ...„.,  ,,„■*  („•„•  rinfrrnditlonee  .  &  inuocat.o  liuius  nommis 


nua  Dominum .  Bcda. 
Primodonafibi  fpi- 
rituihtcr  concena 
1e>  profitctur,  dcinde 
bcncficia  Dd  qui- 
bus  gcnci  alitcr  hu- 


c 
d 


mano  gcncri  i  cter- 
t  jnniitatem  num  confulerc  non 

exiguii  atcm,  defiftit,  cnumcrac. 

fiue  n..h.lita-  ^v     fi  (JJcacTantc 

aon  %)ifi«t  muncre  me  Domi- 

Wiuulanimt  IlllS  fllblimaUlt  ,    VC  nnrt.tatistacitparticipes.         h»wiw|»«»«jm» 

•ounc  nullo  ii„gu?omcio    f  magaaviuipoccnselt,  &iandunomen  eius.  Ecmiiaicordia 

*  cxplicarc     poffim, 
fcd  cotu  an 


r 

3 
4 
t 
5 
6 


a  Quia  fingulat  s  potentj*  cul.ni.ie  omn.a  00*  rcc.i  tranfccndu  longe  ,  &  inuocatio  liu.us  nomini» 
finrt.tati'.  tacu  part.cipes. 


«Iiim;  mcepta dihtatur. 


is.u  v.v-1.1.  »■■    .1  mtc- 

rioris  affccrG  magnis graciarurri laudib.offcro  .  Totum  quod 
■viuo,cocu  quod  fentio,  totu  quod  difccrno,in  eius  n.agturu- 
dine  contcmplanda,in  cius  preccptis  obfcruandis  impedo , 
.jt  San6his,Ticus  Boftr.Cum  facrofanJa  virgo dicic. M^nik 
cat  animamea  Dominum  .fcipfam  laudis  hoftiam  fcfe  offcrre 
oftendit,idque  cx  debico,  fenfus  enim  eft .  Quam  illuftre & 
magnum  cft  myftcrium  &  miraculum,cui  fubferuio,  tatum 
cum  magnificareobligor.qui  mirabiha  in  me  &  per  me  ope 
ratur,acquc  idco,spiritus  meus  in  Deofalutari  meo  .  Exultat.in- 
gencique  gaudio  perfufus,in  eode  fefe  oble&at  Erenim  qui 
mudo  falucem  per  me  largicur ,  is  &  Dcus  mcus  &  Scruacor 
meuseft.Spincusaucem&anima  proeodem  hocloco  vfur 

pancur.  m 

t>  Ecceenimexbocbeatammedicentomnesgencrationes.    Sactus 

Ticus  Boftr.  Quafidicac  ,  non  cu  fola  Elizabeth  pofthac  me 
felice  fortunacamquc  predicabis ,  fed  omnes  omnino  fide- 
lium  omnium  generaciones . 

Beda.  Moraliter.  Quecumqueanima  credic ,  concipicfc 

generac  verbum  Dei,&  opera  Dei  agnofcic .  Sit  crgo  in  fin- 

gulis anima  Marie.  vc  Deum  magnificet.Sit  in  fingulis  fpiri- 

C  tus  Marie,vc  exulcec  in  Deo.  Ec  fi  fecudu  carne  vna  eft  ma- 

ter 


9 
io 

ii 

12 

15 


parcicipatione  n- 
gnitudinis,  cius  | 
fublimior,vtillam 
ginem  fplenduio  > 
norum  colorc  i&t  . 
runij&quadatj-n. 
lationevirtutis  11 1 
vidcatur  exprimc . 
c  Et  exul.  Bec . 
Quia  terrcna  non  4 
ro ,  profpcritasr.li 
emollitmc,  aduc^ 
tas  no  frangit,  foJ 
la  lllius  memoriac 
lcctaca  quo  falus  fc 


ratur  eterna,illius  diuinicace  letor  cuius  ccporali  concepc 
nc  meacarofetatur  . 

d  Qjtia  refpexit .  Beda.Ecce  quam  vilia  de  fe  fentit,&  tot 
gratia:  attribuit ,  fuo  iudicio  fc  humilcm  fcntit,  fed  rcipt 
gfc  fic  fublimata,vt  voce  cunctarum  getium  bcatitudo 
pr£cipuadicatur ,  vtfjcutperfuperbialiiia:morsintfaii 
mundum.ficperhumilitatcm  Mari«c  vite  inrroituspai 
tur.Ideoctiam  magnificac  anima  mcaDominutn,  quia 
hi  magna  dignatus  eft  facere,  nihil  meis  meritis  cnbuo . 
ma2,mcudincm  ad  illum  refero ,  qui  eftcncialitcr  potens 
Sc  dc  paruis  ic  mfirmis  magnos  faci  c  &  fbrtes. 
e  Q*ife.  7»i.m<j.Quiainmecarnemfumpfic,&  meapea 
mundauit,&dona  fpirituffancti  rruhicontulir,. 
#  SandusTicusBoftr.Admirabilia,  inquit.permcopcr 
eftpocens  ilkyiam  cum  virgo  cffcm,pi?potcnti  illius  vc 
tarc  nacur^fines  fupergrefft^jaccep,:  Nulliufq;  vui  comi 
cio  vfa  ,  digna cfTecta  fum ,  quq non  cuiuiuis  promifcue 
vnigenitiDeimatcr.filij  Dei  materfierem. 
f  Etfan.Be.ln  Gr^co  Agyo ,  q,  fonatextra  terra.qa  nor 
eiusc5fecrati,no  in  terracouerfione,  fcd  in  cslisdenclv 
g  Et  wi.Beda .  A  fpecialib.donis  ad  geneialia  Dci  iudic 

4?  conue: 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 
I     Et  ait  JL/j.Hic  confequenter  dcfcribitur  decantatio  virginis, 
&  prsemittiturtitulus  cantici,cum  dicitur,£rair  Mari.i.  Hoc.n. 
<3ticum  flc  intitulatur,quia  Canticum  Marix  nominatur ,  &  fub 
ditur  ipfum  canticum. 

*  Magni.  Quafi  dicat  Mwia .  O  Eliz.abeth  tu  mc  magnificaj, 
iied  ego  tor5  deo  attribuens  ipfum  magnifico  in  hoc  cantico.  Vbi 
primo  ponit  ur  modus  cantici.  Secundo  fubditur  caufa  canradi  lbi, 
Qyia  tefpex.  Cuca  primum  declaratur  laus  virgmis  tanquam  ma 
gna,cum  dicitur.A/^nJ^.  Secundo,vt  dcuota.ibi. 

3  ^f.nimamea.  Notatu  hbiamea.Tertio,vt  debita,  cu  dicitur. 

4  Domin.  cuidebeturlaus&honor.Quarto,vt  iucunda,  ibi.Ef 
ex.fpi.m.  Quinta,vt  refta,ibi.In  deofaluta.&c.Et  dicit. 

5  Jn  Deo.  Ratione  creationis. 

6  Saltttari.  Ratione  recreationis. 

7  Meo.  Ratione  affumpt^  humanitatis,quia  fic  fuit  ipfius  vir- 

finis  &  non  alterius. 
Qjia refpe.  Hic cofequeter  defcribitur  caufa  cantandi.f.  diui 
rubeneficiacoIlata.Et  primo  virgo  iccoht  beneficia  libicollata 
linguIariter.Secudo,beneficia  collatatoti  mudo  g<rncra!itcr,tbi. 
E.wi;/t*r/Voi'rf/4e/.«/.Tertiobcneficiacollara  populolud^orii  fpe 
cialitcr.ibi  Sufcepit  Ifrael.  Circa  pnmii  df .  Quia  ref.bu.a/i.f.  Q^ 

virfo 


virgo  beata.Bene  debeo  magnificare  &  laudare  Diim.  Qitu  f. 
hu.  Quiahcetex  omnibus  virtutibusfuent  difpofita  adcot- 
ptionem  filii  Dei.fpecialitcr  tamen  hocfuit  ex  humilitate. 

0  Ecc.enim  exbtc  &c.  Idefijud^i  &  Getiles.Exomnibi^e 
nerationib.aliqui  funt  couerfi  ad  fide,qui  cofitcntur  ifta  vir ae 
beata.Hoc  et  patec  in  Sajraccnis ,  vnde  in  Alchorano  Mahu  K 
df  de  Maria  virgine.Dixerunt  Angeli.O  Maria  Deusanm  at 
tibi  verbuex  ipfo.&erit  nomeeius  lcfusfilius  Marise.  Et  b 
in  eode  libro  dixeriit  Angeli.O  Maria  Deus  vtiq;  elcgit  te,' )« 
rificauitte,&  elegit  tcclara  fupmulieres  ffculoru.Etmult.  lu 
ib.  dkutur  ad  laude  virginis.  10  Quia.fe.mi.m.  In  fanftifico 
ne,fedmaximainfi!ii  Deiconceptione  .  n  Qnipo.esl.  Vfi' 
te.n.  potenti^dei  infinitx  fjcla  funt  hec  12  Et  fanB  t.f 
Quia  quicqdfanftitatis  po:  Cogitari,rotumerr:inentiuseitiko 

1  j  Et  milc.cius.  Hic  recolit  beata  virgo  beneficia  cxh.bu  o 
mundo,cum  df.  14  Et  mifericordia  cnis.  Idcft,bcnefiou  ra 
nationis  quod  ex  mifericordia  dei  factum  cft.Vn  petebat  V  jid 
Oltede  nobis  Dnc  mifcricordia  tua.q.d.Oftedifti  potenani  1  in 
in  creationCrnundi  dc  nihilo,&  fapientia  tua  in  mundi  gubini 
tionc  hc  nrdinata,&  mltitia  tua  in  peccatotii  punitronc,lic ;  ir 
dilumo  &  fubuerfione  Sodome  &  Gomorr^,&  rdeooftend  10 
bis  Do mine  mifericordiam  tuam  in  filii  tm  incarnacionc. 

*4pr< 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

I  Magnificat  anima  mea  Dominum .  Scd  fi  confiderem  dominum 
Saluatorem  imagincm  efle  inmiibilis  Dci,  &  animam  meam  ta- 
ftam  ad  ems  imagincm.vt  iit  imago  imaginis.tuc  videbo  quomS 
if)  excmplo  corum qut  folent  imagmes  pingcre  quando  magnifi 
caueroanimammeamopere.cogitatione,  fermonc,  tuncim.igot 
Dcigrandis  eiiiotur,&ipfe  domirjus  cuius  imago  cft  m  anima 
mcamignificatur.        f     Etexuhauitfpirit.&c. 

Tlicopli.IlleautemDeummagriihcat.quidignefequit  Chrt- 
ftum,&  dum  Chnftunus  vocatur,Cl>rifti  non  minus  dignitaterr} 

ma- 


magna  &  cxlcftia  opcrando,&  tunc  fpiritus  eius  ideil,  fpm 
Jcchanfmaexultabit,&  non  mortificabitur. 
S  Qjia  refpexit.&c.  Aug.O  vcra  humilitas,  qux  Deumh 
nibus  pepent,vitam  mortalibus  cdidit,cc fos  innouauit ,  mut 
putificauit,parad.fum  apermt,&  hominu  animas  Iiberauit,  i 
eitMarixhumilitas,fcalaceIcftis,perquaDcusdefcenditad 
ras.  10  Qniafece.mibi.  Chrys.Dkitautemquipotcnsel 
11  quis  diifidat  in  conceptionis  negotio,dum  virgo  mancns  cc 
pit,rctorqueatmiraculumadpotciUtamoperantis. 
14    £fwi/f.Be.Afpecialibusfedonisadgeneralia  conoer 

totn 


ni 
m 
U 
e 
vt 
.c 

1S 


m 


Lu 


cx 


'■i  c  erc7c,&:  cocius  humani  generis  ftatum  defcribcs ,  quidfu- 
^  p  bi,quid  humiles  mcreancur^quid  filii  Ade  per  iiberu  ai  bi 
'  jI:,quidq.'filii  Dei  sticper  gratiam.explicat.quafi  dicat.No 

j,  ii  foli  fccit  magna ,  fed  eciam  omnibtis  timenribus  eii ,  in 

Clni  progenie  ludxotum  Sc  gentium.  Vel  in  omnes  proge 

j-$  totius    mundi 

cj5crcdicuras  pvx~ 

In  nmnigente.qui  timet  Deum  acceptus  eft  l!li 

;5mcndaca  mifc- 

r  jrdia  in  cimcnti- 

fc;,fubditquidcon- 

:ores  mereantur. 

£  j  fetit  poien.  in  bra- 

ti/Vo.Bcda.  Ideft, 

i  jDeifilio  perque 

cmiafaciafunc,  pter 

t;m  omnia  poteft. 
w  |r  quod  brachium 
*  cperiic 


Cap.  I. 


604 


#    Bafilius.Difpofuitquidemnospr.-tfensverbum.etiam  D 
quoad  fenliblJia,educens  rerum  mundanarum  inccrcitudl- 
nom  Caduca  fiquidem  funt  hcc.ikur.  *nd.i  que  ab  impetq  ve 
torum  hmcmdedifTundicur .  IntelL-aunlireraiitemfumen- 
docfunebat  genushumanum,  eXcepfis  Iudxis,hosnamque 

i     ditaucnt  lec^is  tradi- 
2     tio ,  &c  fancVorfi  doe - 

.  Ethocperfilium.    j       mata   prophetann^ 

ciusaprogenicinprogcnies,timentibuseum  .   Fecitpotcn-  4    Quia  vero  non  hnmi 

uam  m  brachio  fuo  ,  dilpcrfic  iupcrbos  r  mentecordisfui.  6    huma.mo  ,  tfimiifi  tCogiutionc 

w^deponet.  _       ,?    funt inanes,  nihil  de- 

t  Depofuitpotcntesaeicde,&cxaItauit  numiles .  Eiurien-  8    fcrcntes  nonfide.no' 


Eed  Situttnedicus  igrum. 

d  tes implcuir  bonis,  &diuitestdimifitinanes.  Sulccpit  Ifrael 

Id  eft,  v  t  ir  emorefle  t. 

c  puerum fuum,  t  memorari  mifericordia:  (wx .  Sicut  loquutus 
*  cftad  patres  noftros,Abraham&feminieius  t  in  larcula. 

D 


fuperbos 
j"nte  cordisfui.ini- 
imtotiusmalifuperbia,perquamprimus  homoexul  fa- 
k  nseft,in  qua perfeuerantxbus grauior  vindicta  futur^  difper 
m  referuatur . 

«  Sanct.TittisBoftr.  Siqc;demopushoc  non  hominis 
mnus  lllius  opus  eft,  pacris  namque  brachium  eft  filius. 
xra  \Wud;LiberaJii  in  brachio  tuopopulum  tuum.  Per  hunc  igi- 
rconcrafpiricualcs  hoftcs.qui  iam  olim  in  genus  noftrum 
annidemexerccbanc,  victonam  obcmuic  triumphumque 
atit. 

Cy'nllus.Erant&  quandoque  ludadpoceftacefuperbi, 
: J  proitrauit  hos  increduiitas .  Ex  gcncibus  aucem  ignobi- 
&  humiles.per  fidcm  ad  apiccm  confccnderunt. 
Depofuit potentes  defrde.  Rcda.  Pauluspro  fuperbiadefedc 
;alis  do&rine  dcpoiitus  ob  humilitatcm  ad  Euagelizanda 
!c  fublimatur  .  Sic  eciam  fit  farpe  in  alijs.Superbi  qui  fupra 
,:nfuram  fe  extollunt.  Iidem  potcntes  quiano  in  Deu,fcd 
;  fua  virtute  confidunt.qui  dcponuntur,  qina  omnis  qui  fe 
<  altat  humiliabicur,&  qui  fe  humiliat  cxalcabitur. 
i  Efurientes  impUuit  boms.  Beda.Qui  a;rernatoto  ftudiodc- 
)icranc,facurabutur,cum  Chriftusapparucntin  gloria.  Sed 
i  icerrcnis  gaudent.m  vltimoinanes  totius  bcacitudinis  di- 
ntcuncur.Iii  prsfenti  etiam  videmus  humiles  diuinagracia 
iplcri,fuperbos  lumine  vcritatis  pnuari. 

Bafilius 


9  fcienriam  ,  &  fpe  bo- 
io  norupriuarifunt,cV: 
1 1  a  tcrrrena  Ierufalem 
u  &  a  vita  futura  exclu 

1 3  f  i.Quos  vero  de  geti- 

14  btis  fhmes&  iitis  co- 
is  triurrat,  cum  hafif- 

fent  Domino.replcci  funt  fpiricualibus  bonis. 
d  Sujccpit  Ifraei.pu.fu.  l\>ft  generclcm  diuinx  pietaris  &r  m- 
fiitia;corrimerftoratione,ad  iinguiarcm  noua?  mcarnatinnis 
dilpenfaooncconuerrit  vcxbw.Sulccpit,  quafi  medicus  a?grii. 
Vifibilis  nccr  hi)mmes  fa<tuis,vt  facercc  Ifrarrl.idcft ,  viden- 
tes  Dcum.,pi:crum  fuum  iibi  obedienccm  &.  luimilcm,quia 
nonnifiper  hnmilicacem  faluandifunr. 

•Ji     SandusTitusBofrr.  Hocadcatnalemlfraelemreferri. 
poteft.  Siquidcm  niultas  nyiiadcscx  ipfis  in  Chriftum  crc- 
dideruntciedcntcfque  fkuc-mconfccutiftiht.  Poteft  rur- 
fum  ad  fpu  itualcm,hoccft,  ad cosqui  mtci nis  mctisoculis 
Deum  cernunt(hoccnim  (onat  Ifael)cuiufmodi  funt,quiex 
gentibus  ad  Chriftiirn  conucrii  funt,  naud  incommodari. 
e     Memorari  mijtruoidisfna.  Quia  quod  homine  redcmicno 
mcritum cfc  hominis,fed  donum  diuinjB  pietatis. 
f    sicut  locuiuseft  aa  patresnojlros.  Memoriam  patrumquibus 
ha:cfalus  rcuclacacftfaciens  ,  Abrahamnommatim  cxpii- 
mit.cui  pnmo  mcarnafio  manifcftataeft. 
g     Et  ftmtni  eius  infecvla.  Non  tam  carnc  gcnitis ,  quam  fidei 
vcfcigia  fccuti.quibus  adtichttis  Saluatons  m  farciila  ctc  prq- 
miffiis ,  quia  ipia  pronufsio  hxreditatis  nullo  finfc  clatidrtur. 
Nam&  vfqucin  fincm  iaxuli  crcdcntes  nton  dcerunt,  ic 
bcacitudinisencgloiu  perennis. 

$  Manftt 


Tcmific. 


•(-vfqtieinfie- 
cuium. 


E 


NlCOLAVS    D  E    L  Y  R  A. 

A  p~o.[.Iud&orum,quia  ftcut  dicitw  loan.^.c.  Salus  ex Iud<eit 
ytjitia  incarnatio  fafta  efl  in  virgine  ludma  natione  yfedquia  benefi' 
mincarnationis  ad  totum  mundum  diffunditur .Ideo fubditur  . 
Inproge.SV/iVccr  omnium-cntium.feruntamen,  auia  licetbcne- 
ciim  incarnationis  fe  extcndat  ad  omnes  quantum  ad  fujjicie/ttiam, 
mtamcn  quantum  adcjjicaciam ,  fedtantum  ad  iuflos ,  Ideo  fub- 
tur . 

Timentibus  eum  f.timore  &  filiali  &  caflo . 

Fecitpotcntiam  m  brachio  fuo.i.in  filio  fuo,qui  vocatur  bra 
UM  DtmbiiJfai&.jl.a.BrachiumDomini  cuireuelatum  efl . 

Difpei  fit  fupcrbos.f./fg^triroj  <?  Tharijaos  qui  fueruntfu- 

yhi . 

Mente  cordis  ftti.  Spementes  confdium  Dciyt>t  dicitur  infra  J.c. 
tioft  cum  CAteris  lud&ts.qt. anho  a paffione  Chrifii fuerut  capti, '& 
ftiuati  per  Titum  &  yefpaftanum,&  per  orbe  difpcrfi.Et  Loquitur 
t  virgo  de  futuroper  modum  pnetcrhi,  propter  certttudinem  euetus 
tTropbeti* . 

Depofuitpotentes  dc  ["cdc.i.ludxos  qui  erant  potentes  inle  • 
&?(opbetii ,  dimittens  eos  cx  fuo  demcrito  in profundo  errorispC' 

cundum 


cundum quod dlcitur B^omanorum. i  x .cap.  Cxcitas  cxparte contigif 
inlfract. 

8  Et  cxaLhum.r.  Gentiles  humihtcr  & deuote pradicationem ^ipo 
flohmm  fufcipientes.  F.t  ideo  fnbdiiur . 

9  Eluricri.impl.bonis .  Qaiagenttlet  cum  magno defiderio,  quod 
per  efurienti  m  dvftgnamr ,  vetbttm  Dei  receperunt . 

10  Etdiuicesdimificinanes,?./^^erifOf  diuitus  fcripturarum 
priusreptetoSfdimiftt  inaues pir exc&cationem eorum <■&  falfurn  i«- 
tcllcflum  fcripturarnm . 

n  Sufcepit  Ifrael  puerum  fuu .  Hic  recolit beata  virgo  benrficia 
exhibitapoputo  ludttotum fpetialiter ,  cun>  dtciiur .  Stfcrpit.  Qjua 
Deus  acccpit  carnem  puerilrm  depopulo  Ifraci,  quodfuit bcneficium 
^illipopulo  collatum,  maxime  qnantum  ad  credentei  dcpvpuh  ilio  . 

11  Mcmorari  mifericor.fuaj.^c/  modum  enim  recordautis fe  ha- 
buit,  quando  fiiium  fuurn patnbus  antiquis promijfum  m  carne  mifit. 
Idco  fubditur . 

1 3  Sicuc  locucus  cft  ad  pacres nol\ros.i.ad patriarchas  &  Tro- 
phetas . 

14  Abraham &: {cminich1s.Secur.dumquoddiciturGe.22.Infe y 
tmne  tuo  benedicentur  omncs gentes  teme . 

I  -  In  fxc.J^w  caro  humana permanebitfiternalittr  deitatr  rnrta  . 

Man- 


MORALITER. 

itiushumani  generisftatu  defcribir,  diccns.F.f  m//er.ei«x<t 
'age.inpro.timcn.eum.  Qjd.non  mihi  foli  fecit  magna,  fed&l 
^omni  gente,qui  timct  Deum  acceptus  eft  1II1 . 
Ff«V potentiam  in  bracbio  fun.  Origcn.  Timctibus  aurem  fe 
«it potcntiam  in  brac  hio  fuo.quia  licet  mfii  mus  ad  Deum 

^cns  ,  fi  timuens  eum,  promiiTam  virtutem  confe- 

lueris . 

\toynfuit potentes.  CvrilknMagnafapicbantd(jmones,ge« 
"'«rnfapicntcs^Ph-trifasiSc  Scnbe  Iud?orum,hostamede- 
'^iCjCrcxitqiichumiliantcsfe  fubpoccnti  manucius,dans 

lliis 


lllis  virctitem  calcandi  fuper  ferpetes  &.  fcorpiones  omnem- 
que  poteftatem  inimici . 

9  Efurientcs impkuitbonis.G\oiTa.Qni eterna toto ftudio qua- 
ii  efui  ientes  defiderant,faturabuntur  cum  Chnftus  apparue 
rit.Sed  qui  terrenis  gaudcnt,  infinetotiusbcatittidinis  ina- 
ncsdimittentur. 

1 1  Sufccpit  ifraelpuerUmfuum .  Bed.P.uerum  fuum  obcdiente 
fcilicct&r  humilem,nam  quicontcmnithumiliari,  ncn  po- 
teritfaluari. 

1 3  Sicut  locutus  tfl  adpa.no.^ibraham  &  fr.e.  Bed.  Scmini  cius 
dicit ,  non  tam  carnc  progcmtis  quam  fidci  cius  veftigia  fe- 
quutis,quibus  aducntus  Saluatoris  vL  f^ciilatftpromirius. 

Mtn- 


•95 


Glof.ord&NicolaideLyra.      6$ 


i 


• 


?r atucm Mir. Brda.T.-ndiu  m.infir,doncc videret  pre 
curfor.MUt.uKa^proptcrquanuximcvenerat.Nccc.jua 

bmfliawratistandiununfit.fcdvttwtQtfporc^tliza 

h  &  loanHiscrcfcrci  profcftus ,  Na  <i  in  prirbo  actoentd 

Uuurcpleti.multQcaui^upcradd.a, 

titamota  manfionis. 
..m.T.tusBofir. 
Rcdntaute'  qu:a  cir- 
ca  EHiaberis  p.utii, 
magnahominuniuly 
tudoad  Jtaxhari 
dcs  confluxura  cmr, 

gpautem  f.mclif- 
iirru  virginco  quoda 
t  cftpu  itlh.  pudore  tenta  ,  homi- 
nuro  confpcctu  dccli- 
nabacCur  tot  mcnfi- 
busifthic  m2fit?for- 
fan  vt  admirandc  rci 
jj  cuennun  fpcctarct  . 
Tum  ctiam  quod  e- 
iu  fdcm  rci  magnitu- 

dmc  attonita.quidquc  facro  opus  non  fatis  gnara,  c|eiis  quae 
ad  fe  aitincbancconfJlium  cajpcre  vcllct. 

Myiticc.Animacafraque.  fpirirualis  vcrbi  dcliderium  co 
cipit,iicccffc  crt,vt  alta  excrcitus  ceicftis  luga  fubcac,&  quali 
rrmm  meniium  dics  ibidcm  domorata,  quoufquc  fidei  ipei, 
&  charuatis  luce  radiccur,pcrfcucrarc  non  deliftat. 
b  hnphtnm esl. Bcda.  Verba  nnplctionis  facra  fcriptura  in 
bonorQ  tam  ortu,vel  obitu,vcl  aciu  ponercconfueu!t,quoru 
v;t.i  plcnitudinem  petfcctionis  habcrc  fignar.Vt  implcti  sut 
•  d.cs  Mane  vt  parcrct.Implcuit  Salomon  edificarc  domum. 

lof.t.x  Dcfunctus  eft  Abraha  plenus  dicrum.Cnm  venit  plcnitudo 
temporis,miiu  Dcus  fiLium  fuum.Sed  cotra  dics  impiorum, 
inancsSu  vacui. 

*  Sanftus  Titus.Obfemacione  dignum  cft.Num  in  tota 
vctcn  &  notia  fcnptura  ,  dc  peccatons  ortu  vfquam  di&urn 
compcnatur.Et  impletum  eft  temfuspa>  ieiidi.A.rh\tor  cqiiidcm 
nou  raale  quempiaillud  fcnpcum  inuenturu,n;Iiverbis,qui 
nafciuii,iuHus  nominatur.  Q^uiaergoiltudhiclocumhabct 
rcctc  Euangclifta  ait.El^ibeib  impletnm cfl,  &  c. 
c  Et  aud>s.  AmbroIius.Bcda.Habcc  fandtorum  cdio  lentiam 
plurimoru,quucommune  bonum  cii .  Iufbtiacnim  comu- 

nis 


a    Pufl  parrom  eiuj.  2 

Manfit  aurem  Maria  cum  illa  quafi  menfibus  tribus,c<  rc-  5 

b  ucrfacftindomumfuam  .  Elizabeth  autcmimplcrumcft  * 

t  tempusparicndi,&pcpcritrilium  .  Etaudierunt  vicini &  6 

.  cognaticius  ,  quia  magnificauitDominusmilericordiam  7 

fuamcumilla  >  &t  congratulabanturci  .  Etfa&umcft  9 
d  indieo&auo,  veneruntcitcumciderc  puerum  >  &  voca- 

r  a     Amb.Bcd.Spiri:ii  propheti*  didicit.quodnun  didiceiat  a  marito.nuti  potrtatjgnoraie  pif- 

nm.ciumqux  ptophctauciat  Chnttuin.  f 

bant  cum nominc  patris ful  zachariam.  Et  refpbndens ma- 

a    Arubi.Bed  licutab  Angeloiathaiia:  erat  prxnunciatum. 

tcreiusdixit.  Ncquaquam.ied  vocabicur  Ioancs.Etdixcrut 


r.tSviitusoft.cVidcoinorru  iiifiifuturevir^infigneprcmit  J 

tur,&  eratia  tuturx  vircutis  cxuItation«  vicinorum  pra-figi  ; 

rahtCaUgnatur. 

d     Die otlauo.  Pcr  circiioifioncm  rcMitirectio Domini ' 

tur,quia  &  octaua  dic,idcfi,poft  fabbatbosm  fa6ta  eft.  Et 

illaa  reatu  mortu  a 
fuluerefolebat.fic  i 
fia  immortalis  vit. 
naciuinrC-,  cV  in  autc 
rc  noftro  exlubiiit 
&  in  nobis  nvonfl 
uicfperahdafH. 

•5«  Chryfoftomuij; 
Circfx  ilioins  norrr 
pnmo  tradita  ctt  A 
bi  ahx  in  fignu  diftir.L 
ctionis,  vt  genus^H 
tnar:  ha:  impcrmixl 
tuconferueturj& 


C3l,4.a, 
C 


^  promifia  bona  cou_ 
l*>  quivaleanr  ,  vbiai 
tcm   pacti   confuiro 
matur  negotium,oppofitum  fignum  dc  inediorolhtui 
igitur  &  pcr  Chriftu  Circucifionc  ccilarite  baptifi , 
dit,icd  antea  Ioannem  circiicidi  dccebat,vndcdicit".f 
efl,&.c.  Dixcrat  aute  Dominus ,  Inf.ms  cclo  dieru  circunt 
ir.  »oiw.HancautctcmporismcnfuramaduinaclcmGCiac 
ftitutam  anttimo  dupiici  de  caufa-Pnmo  quide  vt  in  tcncr 
ma  ^cate  leuius  patiatur  dolorcm  fectioms  carnis  S  codo^ 
cx  iplis  openbus  moueamur ,  quoniam  hocagcb  i 
Tcnercnimpuer  minimusdifcernit  qua;  cirr.iij.fiKr 
poit  circuncilionem  autem  nomcn  imponebatu 
quitur.^r  vocabant  e«w,crt.Hi  >t  autcm  idco  ficbat,qui  .pni 
oportet  fumerc  fignaculum  Domini ,  &  poftca  nunicn  lu 
manum  ,  vcl  quia  nullus  nifi  pi  i'us abiiciat  carnali.i ,  c. 
gnificatcircuncifio,d:gnuselt  quod  in  libro  vite.  nomeciu 
lcnbatur. 

e  Et  vocabanteum.  Beda.Ioannis  celcbrata  natiuitas,  «ftnc 
ui  tcflamenti  inchoata  gratia,cui  Iudei(tju'  legisobfcruati 
ne quafi afrinitate iuncti  erant)nome patns  vt  Tut  imponcrc 
quia  magis  iuftitiam  qua-  ex lege  clt,  volunt  fuicipcre, quai 
gratia  qux  ex  fide.t^ui  puerum  nominc  patns  vocaCi 
gurat  diio  noua  gtatitj-  muncra  dcclarate  cuperct  cii  pc 

^  cott- 


NICOLAVS    DE  LYllA. 

1  Manftt  avtem  Maria.  Hic  confcquentcr  deicnbutur  cocomita 
tuortum  przcurfom.quorum  primurefpicit  virgii)e,quodno- 
tatur  cum  dicitur.  Matt/it  autem  Maria  cu>i  1IL1.  Idclt,cum  Hliza- 
bcth  pro  cuius  confolatione  &.  obfequio  vencrat. 
X  Quafi  menftbuf  tribus.  Etlic  patet  quod  manfit  vfque  ad  tem 
pus  parrusLlizabcih  ,  quia  m fiftt  fexti  menfis  nunciauit  fibi 
Angelusconceptionem  Ehzabeth. 

3  Et  reuerfa  eft  in  domum  fuam.  Completo  tamen  prius  orc  j  pr^ 
curforis.vtcommuniter  df.Vnde  dicflc  aliqui,  qnod  ipfa  reccpit 
prscurl'orc&tenuit.Aliquitndoclores,vt  Theoplnjiis  Grarcu<;, 
dicunt  qd  imminente  partu  l.lizabeth  rccclfit.Tu  q.i  virgmcs  in 
partu  mulierii  no  folcnt  adcfll.Tu  quia aliae  muliei es  la  venerat 
ad  partum  Lliz^beth  Et  idco  cbfequium  Maria:  non  erat  vlrra 
fihi  neceirarium.quod  per  alins  mulicrcs  pott-rat  ficn.Secudum 
rcfpicirmatrcm  prarcurforis,quod  notatur  cum  dicitur, 

4  Eb^ibetb  autemimplctum  efi tempuspariendi.  Scilicet  noucrn 
mcniium. 

5  Etpipcritfi  Sicut  per  Angelum  fuit  przdiclum. 

6  Et  tudierum  vicim.  Ideft,illi  qui  crant  cohabitantes. 

7  Etcognati.  Qui  erant  ex  eius  confangnimtait  &aiiinitate, 
Quia  t»a^ntf}ca,Dominus.ldcli,magt\iro  miiencordiarB  ci  ft^ 

cit 


"P* 


cit  auferendoftcrilitatisopprobrium,  &  dandotantumactafci 
filium  lic  nunciatum  roirab;litcr,&  conccptumfupcrnaruraJitc 

0  Et congratulabantur  ci.  Sccundum  quod  dixerat  Angclus  Z. | 
chariar  JlWri  in  natiuitate  einsgaudcLunt. 

10  Etfaclumeft.  Hicponuturcofcquentia  ortum  pra?curfori', 
C^uorum  pnmum  ell.puen  noui  nominatio ,  fecundum ,  popu 
admiratio,ibi.t"rw;V.tfi/i«»r  vniuerft.  Tertium  patris  inlpiratic 
ibi.EtZacb.trias.  Circaprimum  dicitur. 

1 1  ln  dic  Otlaua.  Scilicet  a  natmitate  pratcarfjrtis. 

it     Vcnerunt  circumcidere pHer.o».  Sicutpr.rcipitur  Gcne.17  D 

ratione  huius  praccepri  &  modo  intclligendi  diclumfuit  ibi .  f 

quia  in  circ uncuione  imponebatur tunc  nome  pucro^iicut  mod 

imponitur  inbrptifmo,ideofubditur. 

I J     Et  vocabant  eum  "oniincpjirisfui  Zachariam.  Quia  iftud  3r ' 

tiquitus  fuit  fatis  communiter  obferuarum,  &  adhucobfcruau 

(requentcr  maxime i n  magnis perloms.qd  primo genitus  fiut 

nominatur  nominc  patris. 

14     Etrefpor.dem  ir.atvreius.  ScilicetuocabiturZacharias. 

1  5  Sed  vocabtturloannes.  Hoc  enim  fuir  libi  a  Dco  reuelatui 
quia  a  marito non  didicit.cum  eiTct  f.clus  mutus antequam  re< 
ret  ad  cam  dc  templo,vt  patet  cx  praediCtis. 

Tvjw 


MORALITER. 

I  Manpt  autem  Maria  cum  tl.  Moraliterautem  Maria  dici  po- 
telt  quaclibet  perfona  fibi  dcuota,licut  &C  diligcns  Deuro  Deus 
dicitur  fecundum  Augu.Dirit  emm  fi  tcrram  diligis  ,  tcrra  es.li 
aurum  diligis.aurum  cs ,  &  (i  diligis  Deum  ,  deus  es,fcilicct  per 
chantatis  vmone.Haccigitur  Mam  exurgcnsafcenditin  montS, 
exurgit  acidije  icporana  cxcutiendo.afcendit  in  moueant  diinna 
mcditando,inciuuatemludx,confemoncmdiuinc  laudis  cxer- 
cendo.intrat  domum  Zacharie.  ecclefiam  dcuotc  frcqucntando, 
&  falatatFJ.zabeih.idcfi.Mar.amadquim  habet  fpccialcm  de- 
ootionem.Llizabetheni.Ti  intcrpretaturDei  .ibfconfio.  Et  hoc 
corqpcnt  Manxinjquadcus  nouem  mcnfibqi  fu:t  abiconditus 

ifa. 


lfa.4i>.c.Vcre  tu  cs  Dcus  abfconditus  Saiuator  Ifrael.Et  ab  El 
zabeth,idelt,Manarcfalutatur,quia  fuim<:morum  nequaqu.v 
rmmcmorcxiltit  ,  £tmanetcum  taliperfonafibtdeuotatnbi 
mcnlibus,;dclt  ti  ibus  temponbus,fcilicct  tuuentutc,  fcnectut 
&mcdiotemporc. 

4  Eli^abu  ant  ,?rc.  Be.  Alleg.aur  loannijcelebrara  natiuira; 
gf.inout  Tcftamctimchaatafublimitas.  Cui  vicini  &cn^nati| 
tns  nomc  magis  qua  Ioannis  imponere  volcbat,qa  ludaci  c|  ci 
gs  obfcruationc  quafi  atfinitate  iundticranr  ,  roagis  iuftitu 
qu?  cx  lcge  cft  feclan.quam  fidei  gratiam  fufcipcre  cupieban 
fed  Ioannu  hoc  eit  gratie^  dei  vocabulum  ,  mater  verbis ,  &  p 
terlitcns  pronunciare  fatagunt,quia&  Icx  ipfapfalmiquc 
prophct;  apertis  fcntcntiarii  vocibus  gutiam  Chniti  prxdicar  | 


97 


L 


UC£ 


Cap.  I. 


698 


d  fueta  vetcris  faccrdotii  cdi&a  prardicare.  Vndc  beneZ*- 

memor  domini  incerprecacur,quia  memona  anciquej 

H-ruafionisa  D.Hniiiodacrfigurac  ,Materqn;cverbis,<5c 

ftrqui  fcriptis  quod  Ioannes  vocecur  aftruuc,fignificac  qd 

Ilegis  doctrma,dc  fufcipieda  gratia  Chrifti  vma  voce in- 

,  dicendo  per 

atorcm.Vroobe- 

fdtabit  vobisdo- 
r,  us  de  firatribus  ve- 
ji  ipfum  audite  ,  & 
tim  facerdotiitm  le- 
a,  cfremoniarum  ty- 
ej  quafimucis  lice- 
■imfiguris  )gracia 
liifi  recce  in 

:ur,expnmir. 

a  'innuebant    autem 

fuius,&c.  Qui  in- 

ftnc  pacri  de  no- 

j^icpuen  ,  iignifi- 

■t  illos  qui  ccfti- 

Iniolegis  ,  inten- 

d  aiiruere  graciam 


Ambro.BeR.aduerte  hoc nomen  efle  generls  fed  vatis. 

ad  illa  •  Quia  neino  eft  in  cognatione  tua,qui  vocetur  hoc 

i    Amb.Quia  incredulitas  a'atumiei  eripuit  &  audituin.Qrod  voce  not/poterat  manu  &  li- 
teris  locutus,Sc  nutu  interrogatur. 

a  nomine.  Innuebant  autcm  patri  eius ,  t  quem  vellet  vocari 

a  Amlir.Quialex  lcripta  in  tabulis  lnpideis  myfteria  loqumir  b  Ambr-.Bcdc.Hoc 
noincn  nos  non  imponimus.cjui  tam  a  Dco  accepit,habet  luum  noinen.cjuod  agnoui- 
mus,non  quod  clcgimus. 

cum.  Etpoftulans  pugilarem.icripfic,  dicens.  Ioanncseft 

De  conuenientia  inter  patrem  otmatrem.    b    Iam  foluit  fidcs  linguam  qu  m 


fama  tranfcendit.Prxcurrt5tia  figna  prabent  iter  praxurfori  D 
vericacis,&  fucurus  propheca  prxmiffis  comedatur  aufpiciis. 
d  Et  idck<n'mpam,&e.  Chrvfo.Non  quocunque modo  <*ra 
tiam Spiritufianth  nactus ,  fcd ad plcnum  , &  f ulgebac ineo 
prophecia;  donum .  ,, 

#  Origenes.Ple- 
nus  aucem  Spiricu 
fancto  Zachai  las  duas 
prophecias  generali- 
ter  nunciat.primam 
de  Chrifto ,  alreram 
deloanne.quod  ma-  Tqtu" 
nifefle  de  verbis  illius 
probacur  in  quibus 
quafide  pra:fenti,&; 
quafi  iam  verfaren- 


5 


incredulitas  ligauerat. 


13. 


turinmundo,loqui- 

b  nomcneius.'E7mi'raaufuntvniucrfi.  ApebrtumeftautemiHi-  4    ^lfJftr^**? 

„  ,.  .  ,.       r  ,.  T     tno  cle  ialuatore  di- 

co os  cius  &  ungua  cius,  &  loqucbatur  benedicens Deum.  >    eens. Beneditlus  Domi- 

Et  faclus  cft  timor  fuper  omnes  uicinos  eorum ,  & t  fuper  7    m DensIfr^- 

tJJ-iL  ii  r>     a     c     &  prophctattit   di. 

omnia  montana Iudee.  diuulgabantur omnia verba hec.  Et  8    Beda.M  a<ma laraitas 

a     Excitatimiracuio.Sc  timoreflupefadi.    b     Taciteeucntuni  reiexpcftames.  eliiun<*ruZe*r';«     tL~~ 

>r  •  •  b     i      /  i-  •  uiuuut.  (JiCLHiis .  JlCCc 

potuerunt  omncs  qui  audierant  in  co  rde  luo,dicentes.  quis  9    loquela  qiue  fola  abia 
Theophyladus.    d  putaspuerifteerit?Etenirn manusDomini eratcumillo  Et  IO  weftdittidencf-.cum 


l  Et  mirati  funt.  &c. 


e  zachariaspatereiusimpletusertfpintu  fancl:o,&:  prophe- 

Apparcnsincarnc.Quafi  dicat  longius  a  fc  rece- 


a    Bed.longa  tnfirmitate  tabefcentem. 
dentes  iuttiricare  curauit.        £it  vel  iit. 


m  cacicurnica- 
feariae  miracus 
)puUis,Ica&cu 
us  eft  vnde  di- 
Itfatlim  e(iy&c. 
iropcer  hxc  duo, 
mm  aliquidcir- 
tum  pucrum  v- 

iiexifiimant,hccauteomniadifpenfatiuefiebac,vtqui 
eif  *  Chnfti  dcbebat,  exiftcret  &  fi Je  dignus  vnde  fe- 

fueruntomnes&c. 
'mrtmned  m.  Quia  dcclarato&confirmatonomineloa 
icruitos  Zuhane  &  benedixit,paccc,quu  manifefiaca 
r  Apoftolos gracia  noui  Teftamenci.  Mulca  ec  turba  fa- 
icfi/cli.tacacicurnicacenociua^obedicfidei^pr^dicat 
redepcons,«Sc  qux  prius  occulcabancur  m  facerdocio  le 
acional^liccr  nuellcfta  foluiicur.  Quod  in  die circunci- 
;Ioannis  factus  eft  cimor  fuper  vicmos,  fignificacquod 
orc  dominicxrefurre&ioms,  Apoftolis  darofpincu  &c 
cacagloriaChriftijfalubnscimornon  folum  Iudseoru 
ant  vicini  vel  ficu  loci,vcl  fciecia  legis,fed  etiam  cxtera 
{jjptium  corda  cocuffit.Nec tacum  mStana  Iud^,  fed 
amundanircgni  mundan^q,  fapiecix  culminaChrifii 

fama 

TTv" 


NICOLAVS    DELYRA. 

IBO  elt  in  cc  .gnationc.  J^on  eii  intetligendu,quod  nullus  lu 
tatus fdfftt  prius  lo'annts,quia  alu  lud&i  fuerunt  antefic  no- 
^Hu.vr.  x.Macb.  I  .de  loannefratrc  luda  Macbabai,  &  de  Ioa 
!  cognatio  bic  accipitur propinquitas generisy  quianul 
:c  vocattii  de  cognatione  EJi^betb  aut  maritiem. 
au.pa.e.  Verfivna  vi(ib;lia,ex  quopatet  quod  non  tantum 
led  ctiamfunlus.Si  emmpotuijjet  intelligere  verbaqu*  me 
"iui  exprimw.t  mentis  conceptumyqu£fiutffent  ab  eoper  ver 
n'  non  per  alia  figna. 

ieseli  nomcn  eius.  lde/l,boc  nomen  non  impano^fedim* 
MmefiaDeo. 

mirari  funt.  Hic  confeauenter defcribitur populi  admiratioex 

:itqu£  vidcban:  arcapuerum  natum  &  parcntes  eius^vide- 

rabiliconuenientiapatrit  &  matrjs  in  nominepuerit&  in 

iitapatrwdco  fubditur. 

[  ipertum  eft  au,&C.  Ter  confrffionem  enim  fidci  fcripto  quam 

Tt-'fjcerenonpo:era',-neruitltberari,(icut  propter  verbutn  dubua 

ratligari. 
*  i.tfactcft  c.m  \  fupcr  om.&c.  Idefl  admiratio  magna  vtlti' 
"*iowi«(  <juiftc  mirab.l.ter punttrat  Zachariatn  &  libcrauerat. 
'  :t  fuper  omnia.  L^tia  fafta  infoliu  &  tnirabilta  libentius  nar- 

rantur 


tin  tora  moti 
tana,re<>ione. 

E 


ir  fpintu  Prophctix  rc- 
li  ftitutaeftcredenti. 
ij     AMBROSIVS. 
f  tauit  dices.Benedi<2usDominusDcusIfrael,quia  vifitauit  J4  t:lizabethpaucis,2a- 

g  a    Sanguine  filii  redtmit  fub  pcccato  vendita. .  b     Quatn  iuam  vifitando  iccit.    c    Id-     15    c"3ric1S     millciS     pro- 

.      cafitm.mcelfitudiucmfaW>  Itf    pheUt  ,  VtCrquC  fan- 

h  & tccit  redemptioncpIebisujas.Etcrexitcornufaiutisno-  ,7  do  fpmtu  rcplerus 

loquebatur,fcd  difci- 
plina  fcruacur ,  vt  mtilier magis difcerc  qux  diuina  func  ftu- 
deacquam  docc-re. 

f  Beueditlm.  ^uia  dum  bop.icatem  Dei  rogauit  pro.libcra- 
tione,prxcLirfor  donatus  cft. 

-K  Chryfoftomus.Dum Deum  benedicerec  Zacharias, 
vilicationem  dipic  effe  fadtam  ah  co  erga  populum  fuum,fiue 
materiales  Ifracli:;isqLi!Svclicaccipere.^<?'//'frw»ii^o«fr^^ 
pmerant  domus  Ifrad.  Siue  fpiritualcs ,  ideft  fidcles  qui  diicni 
fueriinthacviftcationc,cfbi;acemcrgafcdiuinam  prouifio- 
ncm  facicnces. 

g  Vifvauit.  C^iiodproxime  facicridum  cognouerat.Prophe 
t;co  more  quafi  lani  factum  narrat. 

h  Cornufaluiis  nobis.  Beda.Per  cornu  quod  carnemlexccdic, 
cum  omnia  offi  carne  ccgancur,rcgnum  Chnfti  fignificatur 
quo  mundus  &  gaudia  carnis  fupcracur.  Incuius  figura  Di- 

_@  u.d 
8 


rantur.  8  Ec  pofuerunt  onmes.  Qnia  talis  mag;s  t,icmon<e  co~ 
mcndantur.  9  Di^entes.C^uis putas  puer  ifte ent.  Quafi dicat 
valde  magnus  ctit.Cuius  caufafubdilur. 

io  Ecenim  manus  Domini  erat  cum  illo.  Idesl  vinus  Dei  ope 
ratiuamiraculorumcius  anmmciatione  ,conceptione  &  natiuitate 
oilenforum ,  exquibusrationabiliter  concludebatur  magnitudo  pueri 
futuracoram  Dco,ficut  fuerat  pr&ditlum  Zacharix.  Etenim  magnut 
coramdomino.  n  EcZachanas.  Hic confcquenter  defcnbitur 
patris  infpiratio,cu  dicitur.  Ec  Zacharias  pacer  eius  implecus  cft 
lpiritufand.  ht  fybditur  ciuspiopbetia  pcr  tnodum  canticifcu  diui  • 
ntelaudisexprcjftsumdicitur.  12  Benedictus. /«  quocantico 
primo  pram>ttit  pertinmtia  ad  redemptorem.  Secundo  pcrtinentia  ai 
ipftus  pr£ct.;fotcmyibi.Ei  lupucY.Clrcaprirnttm  dicttur.Bcncdifi. 
tio.ominupergeneralemgubernationem.  13  Deus.Per  crcatione 
I  4.  Ihacl-Tcrfpecialem  cultum  & dcuouonem  & beneficioru fpe- 
cialem popjdo  Ijraelexbibitionem.  1  $  Qjia.viil.ldefl,vifitabit. 
Loquitur  enim  defuturoper  modumpratcriti  p<optcr  prophetm  certi 
tudinem.Hxcntttem  vifitatio  fatla  cflinCh.t/ii  tiatiuitate,  quxerat 
adhuc futura,&: ■  couerfationeyq  1  vifitauit  nos  ficttt medicus  infirmii, 
ficut dicitm 'Ltic.6 .c.Vtnus  dcillo exib.it  &  fanabat  omnes.  16  Er 
fecit  rcdem.  Infua  bcnedttTtipafiionc^per  quam  redempti fumus. 
17     Eccrcxitcornufalucisnobis.7(/e/?,  virtutem  confequendi 

falu- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

6  /w.eW.Gre.Myfiiceteporc  dommicae  refutre&ionis prxdi 
CigratiaChriUi,falubnstirriorfi6foluIjdstorum  qui  eiar  vici 
n:|litu  locivel  fcietia  legis.led  etiam  cxtera>u  gentiucord^ 
Mcct.ii'  &moiu<iialudz«,fedomtiia,ra  "iani  rcgm, 
ni'iuJEquefjpiciureculminaChii[>ifama  tra  cedit.  t  Et 
•^^c.Per  Zachana facerdotcm , dcfignatur  bonus epifcopus, 

qui 


qui  fpintufuiao  debet  clfeplcnus,&  patcr  fpiritualis  Ioannis 
ii-lelrhomiiTi  gratiofi  rora.n  deohominibus  bonus  Debct  etiata 
JJeumdeluis  benehais  co:iaudare,ideofubditurdicens. 
12  B?hc.]<dus  oon.it.us  j) w.  (Jeft,omnium  fidehum. 
I  <y  Qtta  vifitau.t.&c.  In  ft.i  niiiuicatc,  inqua  vifitauit  noso- 
tien»  ex  alto,vt  dicitur  infra.  1 5  Et  fccit  rcdcinptiontm.&c.ln 
fua paflionc  17  Etertx.y  c.  [n  fua  rcfurrciflionc,  &  Afcefionc 

In 


&99 


Glof.ord.&NicolaideL 

tipRcaha  tr.  Mn 


yra.     .  7C3 


ulciplicatum  eft  enim  femen  Abrabam.ciihf, 
gencium  populns.pcrtidcm  ad  Cljnfiumconu>.rujs,cc[c 
tur  in  llhus  fcmine. 

f    Et  tu  puer  Ttapheta  altifp.m  vocab.er>> ,  prsihh  cnim  a 
XJowi«ioardrf,^<:^5cJ.Nonmii'um,il  alioquicur  in( 

ciicrum, 


&  uid  Salomon  cornu  olci,funt  in  rcgni  gloriam  canfecraci ,  n 
A  prmsSaullencicula.  .  . 

i.Rrg. *m      cornu.  Ideit.Chnftd.quia cornu nec caro  nec  os.  Sic  Chn 
ftus  nec  cjim  cantum,ncc  os  cancum  diumicatis. 
a     o»iafxculuf>intp<-opheuyum.  B  E  D  A.Tbca  wetcris  ccfta, 
fcripciira   de   Chrifto 
puccclTlc  .  Er  a  tcm- 
potc    Adx  lancci  p.l- 
tres  ,  fuis  quiq-.ic  fa-      i  ~m 

vbs  c:us  diipcnfacio-    b  c5lorum,qui  alxculoiuncpropnetarum  Tcius.  Salutcm  cx 
nis  jcflimommn  rcd-    c  inimicis  no{kris,&  demanu  omnium  qui  odcrunt  nos.Ad 

OUnC.  '  (    MeJnorcmle  oltendi(,vrl,metMorc(  nottacerct. 

b   salutem  ex  immt-       fac;cndam  mifericordiam  cum  patnbusnoftris,&t  memo-  s 

'    »    *  ,     F.t  ad  faclcndum.         Bcd.In  (c  bcnediccntui  omnei  cognatioce*  tetf*. 

c  raritcftamenufuifancii.  IufiurandumquodiurauitadA-  6 

a    Sulicei  pcr  carnem  »el  per  tidcm. 

braham  patrcm  noftrum  daturum  fe  nobis.  Vt  finc  timore  7 
dc manu inimicorum noftrorum libcrati , feruiamus llliln  8 


vccro 


qui 
matris  l.i 


tioncm  M,in 


■    QiiUdel.idtitnafcetiir.        b        ne  fcmore  Dauid  natu». 

a  bi$  in  domo  Dauid  pucri  fui.  Sicut  loquutus  eft  pcr  os  fan-  i    Uic ,  um  nacus  j 

vocema^nouic 


Ercxit  nobis  faluccm 
c\  mimicis  ,6»;  eft  ex- 
pl  matio  fupcnons  vcr 
ticuli,  inquobrcuicer 
idemprxmifcrac  .  Et 
£  erexh  cornu  fattttu  nobis. 
C  Omnium  qui  oderunt 
•M.BEDA.Quaiidi- 
cacvcl  hominum  pcr- 
ucrforum,  &C  fpincuu 
immundorum.de  quo 
rum  manu  inccrim ,  & 
fpe  ialui  f.icti  iumusx 
&in  futuro  rc  ipfa  fal- 

uandi* 

^tdfaciendam  mifeti- 


Intcltertu. 


Opcrationc. 


Non  in  confueltu  hom:  num. 
d     Nonadho/ain. 


fanditatc&iuftitiacoVamipfoomnibusdicbus  t  noftris. 
f  Et tu puer Prophcta altiffimi vocabcris ,  praeibis cnim  ante 
5  faciem  Daminiparareviaseius.Addandamtfcientiamfa- 

iutis  plebi  eius>in  rcmiftioncm  pcccatorum  eorum.  pcr  vi- 

•       Kl.in  knminiim  mr>riri«  k  P*r  Vil^rra.  C  AlUimpta  catnC. 


Non  hominum  meriti». 


Per  vilwcia 


d 

cordiam  cum  pattibus  noflris,&memorari  teflamenti,&c.  Locutus 
cft  ,&  crexic  nobis  falutem  ad  facicrtdam  mifericordiam ,  vc 
mifcricordiamquampatnbus  promificimpleat  in  nobis ,  & 
iuramentum  quod  fecit  patnbus  dcliberacione  noftra,  in  no 
bis  per  Chniium  complcatur. 
Gen.li.  e  lufturandumr&c.  *  TitusBoftr.Epifcop.Dixeratemrn 
42  Deus  ad  Abtaham,Bencdicetts  bcncdicam  te,  er  multipikans  mut- 

tiplicabo 


proptcnllos: 
dosqui  adcranc  Fu 
tura  tilu  mun 
perAngelun, 
rac,depromic. 
Beda  Cum 
nuno  loquer. 
pcncc  adPcophib 
vcrb.i  conuc 
hoc  quoque  bc 
ciumcfTedorain 
fignarct,necun 
blica  nu.ncrarec, 
iiingrarusfuabc 
cia  cacuiiic  v 
quxag-iofcc 
niiofuiccp 
g  Scientiamfalut 
bietm  ,  in  rc 
peccatortim  eorum 
yifcera  mifericordi*  Dei  noflri,in  (jtiibus  vifitauit  nw.tTr.  Bed 
menIefu,ideft,Saluatoris  cxponcrc,&:  dihgcntius 
darevolcs,falu.cisfrequcncacmcncioncm,cumcornuf 
erigendum  ,falucem  cx  inimicis  fucuiam  ,  fcien 
lucis  plebi  dandam   commemorac   .  Ec  nc  cemj 
falucem  promicci  pucares,  addic  m  remirluiiem  | 
rum  eorum. 


a     y  ciDux»  patut  uiium  .ci*  wu^h^iii»».      |^j 

fccra  mifcricordias  Dei  noftri,  in  quibus  vifua uit  nos  ones  1 5 


tf 


NICOLAVS    DE  LYRA. 

falutemtttetnam,&bocfccitinfu<trefurretlione,  qttarefurrexit  ad 
vitam  immortalem  »  educens  patresfan  Qos  de  limbo  inferni ,  deteatos 
ibi,&  fua  ^ifcenfione  qua  illos  ad  cttcilia  introduxit* 

1  In  domo  Dauid  pu.eri  fui.  Quia  ijta  adimpleuit  Cbriflus  in  car* 
Qt  affumpta  de  Domo  Dauid. 

2  Sicuc  locucus.eftpcr  os  Sanclorum  qui  a  fxculo  func,  &c. 
Hoc cil,a mundi principto quiifiapr&dtx  rnnr Jvcmdum qnod dicitur 
«^S.io.Z».Huicomncs  Prophecajteftimdnium  perhibec,<3cc. 
Et  ftcut promiferat perTropbetat,ita  fiieltter adimpte-m. 

3  Salucem  cx  inimicis  noftris,6c  de  manu  omniu  qui  Scle- 
runc  nos.  Supple  confecuti  fumus  per  Chrtftum ,  videUcet.de  mundo, 
carne  &  diabolo. 

4  Ad  faciendam  mifericordiam  cum  pacnbus  noftris.J^aw 
mytterium  incarnationis  imptcuit,nonproptet  noftramiujUiiam  ,  fed 
propter fuam  niifrricordiaih  adimplendam  quampatribus promifit. 

j  Ec  memorari  teftamenti  fui  fandi.  ideft>p.ttlifirmifpmi  qaod 
babuit  cum  patrtbus  veteris  Tefta.de  Chriito  veuturo.De  quoteitame 
toad  modnm  rememorantis  fett  recordantis  fehabuit  quando  paBum 
impleuit. 

6  lutiurandum  quod  iurauic  &c.  De  quo  dicitur  Gene.\  jsc.  Per 
meipfum  iuraui,&:c.  Qupdiwramentum  mpteuit  Deuspatcr  mitten 
dofilium, 

7  Datu ru m  fe  nobis.  Quia  Deu s  pater  dtdit etiamfe  nobis  in  filioy 
qui  esl  ciufdem fubflanru  cumpatre.    ' 

%  Vc  finetimore  de  manu  inimicoru  noftrorum  liberaciV 
ckC.  Quia  per  hoc  euacuatur  timorferuitis,qui  non  eil  in  charitate. 

Ec 


^    Et  CU  puer.  Hic  coafequenter  exprimit  in  cantico  qu*  pert, 

a.d,px$curforem,dirigens ad  ipfumfexmoncm.Si  au tcm  qiuratur c 

adipfumfermontm  dirigeret,cumpuer  adhuc  non  i>ucLiigcret?D 

aliqui,quod  virtute  fttpetnaturali  iiiletligebat  patretn  loquetem. 

intetligit  Ciiriftum  in  vtero  matris  cxiftentem,vt prxdiclum  e\\ . 

aut  dicunt,quodftc  loquebatnrpuero ,  non  propter  eius  i>:tt^^M 

fedpropter  aiiorum  infiruclioncm  de  myflcriu  incarnationis  qui  i 

bant  vfum  tattonis. 

io     Prophcca  alcifsimi,vo.&c.  Cotra  hoc  videturitludlot 

c.quod  loannes  BaptiiU  negauitfe  effe  Trophctam.  ^ii  quoii 

quod  verum  rejpondit  fecundum  intentionem  qu&renttum,  quia  t 

batfieffet  vnus  de  antiquispropbctis,vt  EiiasiElif*us,*el6wn 

vt  patct  ibidem,&  fecttndum  veritatem  non  etat  vnus  dc ; 

etiam  dicitur  quodncgauit fe effe ptopbetam  tantu,quiafuitft 

ta,&  phis  qitamTropheta,fecundu  tefiimonium  Satuatorn  Ma 

1 1     Pranbis  enim  ancc  faciem  Domi.  ldeii,antefHiim  f 

eft  fimiiitudo  velfacics  Dei  Tatris  .Terfacieenim  dcjignatut* 

fecundum  Grcg.fuper  E^chietcm.Ea  autemqux  ad  notitu 

in  diuinisfilio  appropriantur. 

j  2     Parare  vias  cius.  Terpmdicationm  Cimfium  annunci. 

&  per  baptifmum  affuefacie»doxquia  homines  per  baptifmum  lo 

difponebantur  adficiiius  rccipiendnm  baptifmum  CbrifiL 

I  j     Ad  dandam  fcicn.falu.ple.eius.  ldefl,adpt&ditand*m  i 

tcmfiendampet  Cbriftum. 

14     Per  vi  if  cra  mifericordia:  Dei  noftri.  Idefi,  per  inm 

occultam  Dei  mifeticotdiamfafh  funthsc\ 

I J     Oriens  ex  alco.  ldefi,cxfinu  patris  in  mundutn . 

lil 


■    '  ■   ■  ■  '        'ii  1 

MORALITER. 

I     ln domo  Dauid pueri.  Quia  de  illa domo nacus  fuit. 

1     Sicut loqvntut  efl per osjantlorum.  A&.io.g.  Huic  omnesTtQ- 

fheta  teftimoniutn  pewibent. 

3  Salutem  cx  inimicis  noflris.  Scilicet  dzmonibus  Sc  tyrannis. 

4  ^td  faciendam  mifeticotdiam  cum  patribus  nofltis  .  lh  limbo 
ptiui  decencis . 

j     £f  memorari  tcflamentifuifantTi.  Et  quid  fit  illud  teftamcn- 
tum,fubditur . 

6     Infiurandumquodiurauit  ad^ibraham  patremnofitotumdatu- 
tumfe  nobis.  Gcn.  1 2.  Bcncdicentur  in  fcmine  tuo  omnes  gcn 
rrar.  CfHiod  implctum  cft  in  Chfifto . 

h 


8  Ftftne  titnorc  de  manu  inimicerum  nofirorum  liberati,  &c. 
licet  feruili . 

f  Seruiavtus  illijn fant3itate,&c.  Quia  ipfe  eft  fanctulTancl 

9  Et  tupuetpropbeta  altiffimi  ^ocaiVew^c.Grcg.Quifqu 
tcm  pr^dicando,a  fordibus  vicioi  um  audientiu  corda  m 
dac,Domim  vcmentisadcorviani  praparacEcficpati 
per  Ioanncm  piadicacorEuangelijdcfignacur. 

1 5     ^id  dandamJfientiamJaliitis,eyc.tLt  non  cutioficacis. 
f     ln  ren.iffionem peccatorum .  C^njj  fit  per  Dominum  ope: 
tem,&  per  prxdicacorem  difponentem,  ideo  fubdirur. 
14    Tct  vifccra,&c: In  fua  naciuitatc,vc dic^um  eft .Etad 
qupfidic  vifitat  illuftrationc  fua;  graciaydeofubdicur . 

lllt 


l 

ic 


'Ql 


L 


1. 


f  jj  lUttminirehh.  Beda.In  longa  peccacorum  &  ignorantKE 
Lcacc  deprefiis.quia  cxclufis  errcrum  tcncbris  attulit  vc- 


j  n  cognicionis  fux  lucem 
:eru:t. 

\ji  dirigenioiped.es 
,  Ifos  in  yiam  pacis . 
:  tr  autem  crcfct  bat. 
1  pcreVmnia  grcf- 
i  nofirorumoperu 
jminacoris  noffri 
ixix  concordent , 
H-jec  ad  manfio- 
rmperpctua?  pacis 


&c  certum  icer  pacria:  coelcftis 


UCSC.  V^ap.    1.  yoi 

niselegir,  vbiprima:uamexig:cetatem,  vtiuueiiislibcrius  D 
ab  amorc  mnndi  audi  cores  fuos  rciiocarer. 

■}e    Eratindefenis.  Sand.Titus  Bcfti  Curifk;d?Ncmpe 
vtfupcr  mundanum.  Chrifium  an.nunciacmus.excrafcc- 

leratoium   homini 
i    •     o    •  L  •  ^11'  niundi  nomine 

a  cxaltOi  Illuminare  his  qunntenebns  &invmbramortis  i    ddignantur  confue 

r   ,  ,  l  ^dl/liusillu™ina7rcord;i'P°a«^"dIrigUntUt.|        #  %     Iudmcm      'a;tacem 

b  fedent  ,  addirigendospedcsnoftrosin  viampacis;  fpuer  3    agat,Chrirtoquete-  «,Re,*.c 

C7°rei       0+         c       u         r  •  ■      o  •     j  r     t    ftimonmm  perhibi- 

c  autem  crclcebat  &  t  contortabaturipiruu,&:eratjn  delcr 

tis  vfejue  in  diem  oftcnfionis  iux  ad  Ifrael, 


Vifitauit  vt  illuminaret. 


itremus. 

t-t tr.'tH.  Be.Pra-dicacor  p^nitentic futurus afpera  fotitudL 

nis 


ceptionc  maior  habeatur. 


tuius,nec  non  homi 
num  nequitiam  re- 
dargunurus  ,  tefiis 
doctorque  omn  i  ex- 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 
j  Illuminarehis  qui  in  tenebric.  Idefljatribus  in  limbo  ex.fle 
fi  i ,  quos  Chrijius  illuminauit ,  quando poft  pajjionem  fuam  adillos 
i  vdit. 

I  Et in  vmbra  mortis.  Idefl,vhientibus  adbuc  in  hoc  mttndo,qui 
t>it£dam vmbra  tnortis^quos illuminauit  Chriflus pcrfeipfnm prxdi 
t  do,&  ^tpoflolosper  orhem  adprxdicandum  miitendo  ,  vt  habetur 
j  nivltimo. 

,  Pueraurcm  crefcebat.H/c cofequenter  defcribitur  precurfvris 
i  i  profetlus  &  conuerfatio,  cum  dicitur.  Pucr  autem  crefcebat. 
t  ntm  ad  augmentum  corperis  . 

Ec 


4  Et  confortabatur  fpintu.  Quantum  ad  augmentumgratix  & 
virtutis, 

5  Et  erat  m  dcfertis.  Quantum  ad 'perfetlione conuerfitionis. ibi 
enim  habitauit  yf/tte  ad  ttmpus  fuee  prtdicationis ,  vt  cantemphtiom 
libcrius  vacaret}dininam fapientiam  hauriendo  ,  qttam  pcilea  tffudit 
prddicando,&-  rt  vijtcns  in  dcfertis  vitam  dufleroti.  duccrtt,&  tieex 
cohabitatione  cumpeccatoribus  in  tumultu popuh  mectdatn  aliquam 
in  fama  vdvita  contraheret. 

6  Vfque  in  diem  oftenfionis  fua?  ad  Ifracl,  Qnodfatlum  efl  an 
no  i^.lmperi)  Tybtrii  Csjaris  ,Tunc enim exiit de dtfenis ad prmdi 
candkmpopults,vt  habetur  infra  ycapitulo. 


MORALITER. 

1  llluminare  his  q:uin  tenebris  &  in  vmbra  mortis fedens.ldcftAn 
cjamortali^quareft  vmbrap^neinferni. 
f  Jd  dirigendos  pedes  nofiros  in  viarn  pacis.  Scilicet  intcrne  fra- 

tern,c 


tern^  &  fupernay  n  qua  diriguntur  liberati  a  pcccato  mortali 
perdonum  gratisdiuin^. 

3  Tuer  atttcm  cre.&  confnr.  Bcda.  Prxdicator penitenti^  fii- 
rurus,vt  liberius  auditores  fuosa  mundi  illecebris  erudien- 
do  fuftollat,in  dcfertjs  primaruam  tranfluic  vitam . 


A    D    D    I    T    I    O.    I. 

ucttin ca.i.Vbi dicitur  in  poflil JrffO faluo meliori  iudicio  v;de 
ttnelius  diccndum  eum  fuiffe  firrphcem  facetdotcm . 

entrntia  Ambr.&Bedaevf  probabilior.noobftantib.his  qua: 

pip'ftillatorcobiiciuntnr.Exhis  n.quaeabEuagelifta tradunf 

julocloco,fatisofteditur  ZachariamfuifTefummum  faccrdotc. 

idcu'U,euider'a  fceoii  quod  incenfum  dcquo  Luagelifta 

h  acit  mennone,n6  dcbct  inteliigi  de  comuni  inccnfo ,  quod 

ii  ualibet  die  bis  concremabatur  in  altari  incenli ,  ut  hf  Exod. 

3  ^uod  quide  incenfum  er  per  fimplite  faccrdote  admmiftra- 

bir.fedintelligedum  eft  deincenfoilloquodfemcl  in  anno.f.. 

ii  rltocxpiationis  nntum  per  fummum  facerdotem  infancla 

fJlorum  adminiftrabatur. 

^uodquideincenfum  licet  effer  eiufde  fpeciei  cfialiocomu- 

i  nquantii  ad  eius  adminiftratior-e  in  tcmplo ,  acommuniin- 

t  fooiflFerebat  in  multis ,  &  fpeciahter  in  tnb.Primo.f.in  boc, 

cqn  fummu.?  facerdos  pr^dicla  die  illud  incensii  minifhabat, 

ilierat  licnu  effe  in  tabernaculo,  donec  fummus  facerdos  idc 

!eret,vt  hf  cxprefTe  Leuir  ij.vbi  tradlas  quomo  fummus  fa 

ci  os  mtrare  dcberet  in  fancta,  &  ponere  fup  ignearomata ,  & 

Si  rgerefanguinc,&  huiufmodi.fubdit.  Nullus  bominufitin 

ts:rnaculoqn  pontifrxingredif  fanctuanu^&c.doncc  egredia 

Hqdde  alio  incenfo  quotidiano  mmimc  legitur.Et  io  Euageli 

ft  iotaterdixit,qcTois  multitudopopuli  cratorasforishorain- 

ci  Inquooftediturquod  hora  iftiusinccnfiolsmultitudodebe 

b.  efTeforis.f.extra  tabernaculu  feu  tcplum  ,  qct  pernnebat  m 

ir  nfo  diei  expiationis  tatu.Secudo,q(f  in  inccnfo  huius  feftiui 

n.  er«  fin»ularc,qo*  qui  mfi  adminii.rai  tt  rite  cu  igne  ab  alta 

rulocaufti  accepto,pont,fexcratreus  mortetcporali.^put  de 

fi$AarovNadab  &  Abiu.Leu.  io.lcgit.Etindceftc|i  Leu.cap. 

P  allegato.vbide  folemnitatcfclli  cxpiationisagif ,  praemittit 

ille.Loquutas  eft  Dns  id  Moyfen  poft  morte  duorufiliorum 

•rronqnofTerentcsignealicnuintcrfeclifunt  ,  cVc.quali  dicat 

t)inatorieqdillaqu$ibiprccipiebantur,oportcbatferuari  nc 

<mgeretip(i  Aaro  ficut  &  filiis'  fuis  fupradiftis  in  adminiftra- 

x  leincenfi.Et  inf.dedaras  qct  iftud  pcriculu  fpccialitcr  erat  re- 

f:nduadofticiu  propriuincenfiillius  fclti,fubiugit.Affumpto 

l:thunbulo,qd  dc  prunis  altiris  impleuerat,&  haurie,  manu 

' tnia  ma  incen<u,&c. vapor  operiat  oraculii  qd  cft  fup  teftimo 

' ■•'•fnp  arca  &  no  moriatur.  Ex  quo  patet  qct  fummus  facerdos 

'TOC.ohuiusincenliindic  rxpiation!s  erat  maximc  aftnclus 

•«remonia'iacmsritec-1  briida  fub  pena  fubit?  mortis  tcpo 

,isificut  de  Nadab  &  Abiu.  Et  io  hora  inqua  iftud  ;ncensii  ad- 

-at,populus,  attete  afpicicbat  orado  \leu  ^p  fummo  facer- 

dote, 


dote,ne  periclitaret  in  illo  officio,vt  &  ipfe  cu  cis  cxpisrcrur ,  vr 
notaterdicitEuagelifta.Et  oismultitudo  populi  eratoras  foris 
horainc6fi.N6.n.in  cxteris  dieb.qnbisindie  mcenfum  concrc 
mabaturp  fimplicc  facerdotcm  ,  crcdcndii  eftqddis  mulutudo 
populi  couemfTerad  orandu,cflet.n.valdconerofu«b.  Similitcr 
notatcrdicit  cu5gelifta,horainccnfi  ,  noficies  mcnrione  deim- 
molationibus  &  diftillationib.&  cetens  officijs  in  illofefto.f.cele 
brandis  pp  rationem  praedicla,quia  inilloorficioincenli  prarci- 
pue  coliltebat  prardiclum  periculu  facerdotale.  Hoc  ide  patet  cx 
eoqctdf  mfracod.cap.Et  erat  plebsfpeclansZ-ichacia  ,  &mira- 
banturqd  tardarer.No.n.verifiinile  videtur,quodplebs  fpeftaf- 
fet  fimplicc  faccrdoteinofticio  incenfi  quoridiani.^quodhicqua 
libct  die  adminifti abat.Tertio ,  qa  ficut  dicit  poftiIlator,hoc  in- 
ccnfum.f.fefti  expiarionis  non  cxponcbatur  p  moduoblationig 
icuadadolcndulicutquotidianu,fedfoluvtnebulac6rurgcso- 
periretoraculu,vf  patetLeui.cap.alleg.  q£f  denotatEuagel  fta, 
cu  dicit.A^i  incenjumponeret.  No.n.dixit.incensu  offerret ,  (icut 
fup.eo.ca.Sacerdotes  Dei  incenfum  ofTerut. Nec  et  dixit.vt  ado 
leret,  ficut  Exo.^o.loques  dequotidianoincenfo,dicit.£ra^3/e- 
bit ihccnfum  fupir  eoiu4arcn  fuatte fltgyans ,&  i .  Scd  utu  dixit ,  vt 
incenfum  poneret,vt  dcnotarct  q<l  hoc  incSfom  no  admuuftra- 
baf  pmodiioblationis  feu  adabolendQ,  fcdtatuponebaturra- 
tione  prxdifta.Ite  notatcrdixitE"agclifta,vt  incensu  poneret 
ingreflus  m  tcplu  dni,&c.In  quooftcnditur,quod  pofitio  huius 
lnccnfictatfibi  dcbita  exingrcffutepli  dni,norationcconfum- 
ptionis  facrificijjfcd  adtuitiouc  facerdotis  fanguinc intra  fanfta 
iancl oru  afpcrgentis  hoc  incenfum  poncbatur,  qct  eft  fingulare 
rn  fummo  faccrdotc  &  infcftocxpiationis,vtdiciuelt.  Exquib. 
manifettepatet,qctorficiuhuius]nccfi  dequo  Euageliftaloqr, 
ptincbattatii  ad  funimu  faccrdoie  «adquefolum  oriiciumfelh 
expiationis  pertmebat.  Vt  Lc.ca.allegato.Idc  patet  p  hoc  quod 
hf  cod.cap.vbi  fic.Et  faftu  eft  vt  implcti  sut  dics  officij  e:us,abiit 
in  domii  fua.Singulare.n.erat  in  fummis  faccrdotib.vt  per  fepte 
diesanfcftuexplationisfeparareturapropriisdomib.&  habita- 
^ct  mccrtisccnaculis  tcpli,vt  dco  deuotius  nianciparentur3vt  hf 
cxprcfic  inThalmudinlibroqintitulatur  Ioraa.i.dies  expiatio 
nis.f.vbi  tractaiur  principnlitcr  de  boc  fefto .  Quc  qtiidc  fepira- 
t:o  fecundu  eos  habct  fundamctu  Lcuit.2  i  vbi  de  fummo  facer 
dotcadliteru  rraclas  dicit.Et  nocgredutdc  fanctis.vb;  Hcbrai 
ca  vcritashabcr.de  fanftuario.  QjJuveUigifdetSporecclfbra- 
tionishuiusfelti.De  cqtensat  faceitfotib.uo  legiturfimile.L  r  fic 
manifeftc  patet  qd  Z^chanas  erat  fummus  facerdos.co  cp  kvceh 
fum  ponebat  infcfto  cxpiationis,qu^  pofif1ofblifiuftmafacer< 
doti  ptincbaf.Et  ficfentitic  ftncloru.f  Amb.&  Bcdesfit  v:i'ioc. 
Cuicocordat  i«agi;tcrh!ito:;ara,&  nulius  far.Aoiu  doitotu  op  • 

poistmri 


0 


7°3 


Add 


itio 


f 


t: 


pofitura  aflerere  vidctur ,  Vwk  &  •'"  ecclefijs  huius  regionis  in 
r.ilicioiratuttnalinaiiuitatisC  Ioanros  B.iptitlx,  exprdlclegi- 
tur.quod  hayc  pofitio  incenli  tuit  in  dic  cvpi.inotus.jL.it  ettam  ma 
ximeconfonum  rationi.quodconceptio  prxcurfcns  Chnfti(qui 
ad  ilandam  fcictiam  falutis  plebt  in  rcmithuncm  peccatorum  ve  - 
nerat^m  dic  c*piatioms(qui  in  mcmonaro  rcmiliionis  peccati  vi 
tuli  agcbatur)fuiflct  annunciata  &  confequenter  coccptio  Chri 
fti  dieimmolationis  agm  pafchalis.qh  etChnftus  paflus  eft.an- 
uuoataluilVet.Ch.iianiiunciatioprxcurforisfuitin  dic  expia- 
tioms  f.dcomalunamclisfepumicuiuscoccptiofuitpcraliquos 
paucos  dies  polt.quado  fcihcct  Zacharias  rcuerfus  fuit  ad  domu 
fuarn,  fequiturqifextusmefisadiftacoceptionefinireturinde- 
«ima  quarta  luna  pnmi  rocfis.fere  qn  agnus  immolah.tttir.VtrQ 
authoc  decimaqur.rta  luna  concurtjflcc  cum  oftaua  Calcndas 
Apnlis.prout  magifler  hiftonarum  dicit,vel  no.nou  eft  muhuin 
curadu.Nam  computatio  fefliuitatum  in  leg:  antiqua,folu  refpi- 
ciebat  menfcs  lunarcs .  Ad  illud  aut  q>  obncit  pottillator  dc  hoc 
cy  no  fuit  fafta  mentio  q>  ingicflus  eflet  Zachanas  niii  ad  impo- 
nendutm  incenfum.&c.Diccndum ,  q>  qma  inadminiftratione 
inccnli  prccipuc  c6iiltcb<tfpericulu  fummi  facerdotis  in  illofc- 
flo,  qua  rone  cV  multitudo  popuh  in  illa  hora  fpcciahtcr  orabat 
vt  dictum  cft. Idcirco  dc  illo  orhcio  tantummodo  fecit  mentionc, 
non  aucem  de  afperlione  fangumis,  in  qua  non  conhftebar  eode 
roodo  penculum  tale.Licet  ctiam  crcdendum  cft,quod  celcbraf- 
fet  afperlionem  fanguinis ,  &  fcciflct  omnia  talia ad  Iiuiufmodi 
ofhcium  pcrtinentia,  q"X  tamcn  Euangclifta  prxtermilit ,  non 
curans  tractare  nifi  dc  liiccnfq  ,  in  quotcmporc  populus  orabat 
&  Angclus  apparuit  . 

Adaliud  q>  obijcit  dehoc  quod  dicitur  .  jlpparuit  ei  ^An^elus 
fians a  dextris  altaris  incenft.&c.Diccndnm  ,  <$  polito quod  lllud 
aUare  non  fit  intra  fanctafanc"torum,fedintra  fancla  tantum,  ex 
hoc  non  fequitur  Zacharias  non  lntraflc  fanftafanclorum ,  fed 
«juod  Angclus  apparuit  ei  intra  fanfta  . 

Ad  ahud  autem  quod  dicit,quod  illud  inccnfum.f.fefti  expia 
tionisnonponcbaturadofferendum,  fedvtnebula  confurgens 
opcriret  oraculum,&c.  Diccdum  quod  hoc  cft  verum,  fed  roagis 
facit  contra  eum.vt  dictum  eft  . 

Ad  hoc  autem  quod  dicir  vlterius,  quod  prxtcr  illum  ingref- 
fum  quod  pertmcbat  ad  fummum  faccrdorcm  tantum.quotidie 
intrabant  facerdotes  minores,  cVc.  Dicendum  quod  veru  eft,fcd 
Zacharias  intrauit  vt  fummus  facerdos  ad  ponequm  incenfum , 
pcrtincns  afjhdiem  expiarioms  vt  iam  diftum  eft. 

Ad  illud  q,  dicit,q>  vf  cfle  ficticinm,vt  fummus  facerdos  eflet 
illein  cuius  hcbdomada  cadcbat  expiationii  feftu,&c.Dicendu, 
Cj>  verum  eft  hoc  non  efle  autenticu,fed  veritas  huius  no  requirif 
ad  veritatc  fnix  Ambroiij  &  Bede^  (upradictf.fed  tantu  requirif 
quod  cflcnt  plures  fummi  facerdotes  limul ,  &  no  vnus  tnntum. 
Quod  2t  in  templo  pnmo  poflct  conccdi.  Na  in  illa  ordinatione, 
qu im fccit  Dauid  de  facerdotib.vt  vidctur.Parali.i4.a.Satis pa- 
tetquodSadocheratfummusfacerdosintcr  filios  Eleaiar  ,  & 
Achimelech  interfilioslthamar&ficeranr  duofummi  facerdo- 
tcsfeupontificesJicetPoftil.videturdiflcntire.Sedquidquidfic 
dctempIopnmo,faltcm  intcmplo  fccundo  pixfertim  verfusfi- 
nem  manififte  patet,quod  erant  plurcs  fummi  facerdoteslimul. 
Nam  in  pafsionc  Chr  fti.Mdr.c.  j  4 .dicit ur.quod  illi  qui  venerac 
adcapiendum  Chriftum,fuerantm  lfiafummisfacerdocibus.Et 
ficpatetquodfimditereoncurrcbant  plures  fummi  facerdotes 
in  vnum,quorum  quilibet  poterat  celcbrare  in  fefto  cxpiationis. 
Sed  ad  eligendum  quis  eorum  miniftraret.prouidebarur  per  for 
tem,quia  forte  quijibet  rcf  rahebat  fe  acelcbratione  illius  diei  ti 
more  pcnculi  fupradifti .  Vnde  Euangelifta  dicit  Sorte  exijt,vt 
incenfum  poncrct.Noncnimdixit.vtfacrificaret,  velhuiufmo- 
di,hcct  eflcnt  pnncipalia  in  illo  oificio .  Sed  politionem  inccnfi 
commcmorat.vt  innucret  periculum  quo  ab  hoc  oiticio  rctrahe- 
bantur.Pofletetiam  llludverbum  forteexijt  (vtquidamdicfit) 
teferriad  pnmam  clecVionem  Zach.riae  in  pontificatu,quaj  fo(- 
tcperfortcm  fucrat,  &c. 

A    D    D    I    T    I    Q     |I. 

ln  ec.cap.  Ybi  dicitur  in  poftil.  Qrtia  fuit  co.nceptusin  Septcm- 
bri?  menfr . 

Vt  diftu  cft  in  prsecedenti  additione.praccurfor  coccptus  fuit 
circa  mediummeniisfeptimi,&  pcr  confcqucns  Saluator  circa 
medium  mcnfis  pnroi,loquendo  de  roenfibus  lunaribus ,  quibus 
tunc  fifta  rcgulabantur . 

A  1)  I)  I  T  I  O    III. 
In  cou.cap.Vbi  dicitur  in  poftilla.iL/ccf  cnim  Itfipb  nonfue.  ?al. 
prcr . 

Dehacmatcriif.iitlargefraclatiimfuprain  additione  Mat- 
thari  primo  vbi  a.gitut  dr  genealo-in  Clu  liir.viJc  ibi. 
A  D  D  I  T  IO    11  u. 
In  ro.(jp  Vbidipror  m  pulhl.  , ,,  dicr»n<r  intc, 

huj  •.i-diufccuiidumGreg.m  gl  l.vbj  licVtrq;  in  vtrifqj 
bfncchvcitur.  Yclut.n  p:r  wii  &  v'm":  l^mmam  ,  &  marc  pcc- 

camm 


catum  fimul  &  triftitia,  fic  &  r.6c  per  vnnin  &  vniitc  bcned L 
rcuocata  cft,&  I^titia  adiinguloscit  proiufa  . 

A  D  D  I  T  I  0    V. 

ln  eo.cap.  Vbi  dicitur  in  poftil.  L{»oniam  vin-tn  non  ti 
Licct.n.qi  noftri  doctorcs  rradunt  de  propoiito  beatstvirsh 
circa  virgmitate.iimilitcr  &  dcems  votoiuittcnenda  ttnqiy 
ra,verba  tfi  beata;  virginis  ^ccsiu^.iluomam  virum  n'o  cmn  1 
N'on  vidcntur  hoc  diccre ,  ncc  cx  eifdc  verbis  videtur  hbc  fc  ji 
Polfibile  cnim  cft,quod .tliqucm  virgo  non  cognofcat  viruu  1q 
muintcr  loquendo  lcu  jntciligendo  de  viri  cogmtione,  &  t.i  r: 
non  habcat  prupolitum  nec  votum  vuginitatis.SedprfdtCtLi 
gmis  vcrba  pcramplius  vidcuiur  enucleanda  . 

Ad  quod  fciendum.quod  iccundiim  Aug.in  libro  de  moi  u 
ecclclic;,&  ctiam  airiquos  Philofophos.virtutes  multiplicit  ci 
fiderantur.  Vno.i.modo  prout  funt  exemplares ,  &  fic  perti  )n 
ad  Ucum  in  quo  prarcxiftuntomnium  rcrum  rationcs.  Ali.lii 
prout  lunt  politicae,&  iic  pertinent  ad  hominem  inqu.inturfe 
cle  fc  habct  in  rcbus  humams  gercndis.Uc  quibus  virtutib |.| 
politicis  Ihilofophicommuniccrtraiftant.  Interquas  \ 
pohncas&  cxemplarcs,  quxdam  mc-dixinrcrponuntur.f.vfi 
tcspuigatorix.quxpernncnradillos  qui  virtutejpolu 
fcendentcs  in  diuinam  fimilitudmem  conantur  tcndcrc.  Su.jc 
fuper  hex  virtutes  purgati  animi  qux  dicumur  viitute 
dammodoafiequentium  ,  diuinam  iimilitudmem  ,  qr. 
hac  vit^poffibilc  eit  qux  a  Ph  lofopho  in  fcptimo  1  t  i 
tutc;  Hcroicx  dicuntur,idcft,diuinx.  Secundum  quam  coi  n 
rationcm  d:cunr,quod  tcmperantiapurganan  mi  attii 
iam  qcis  tantum  aflequitur  diuinam  fimihtudinem  ,  . 
cupiditates  nefciat.  £t  fecundum  hunc  modum  virgimtai  * 
attnbucnda  bcatx  virgini ,  iic.f.vt  tcrrcnas  concupifccntia  L 
dum  non  habeat,teu  proponat  vel  voucat  non  habccc,  fcd  c  L 
Vteaspcnitusncfciat.quod  cftaltius  &  perfeftiusquam  vi 
tatispropoiitumhabercfcu  vouere.  Ethancfentcntir.i 
fonantipfius  verba,cum  dicit  .  Virum  nonrognofco,qu*  > 
pric  pertinentad  virginitatem  purgati  animi  f.heroicam,  ( 
qmd  m  ditinclio  virtutum  quadnperdita  tradiatur  ad  pic:  n 
in  i.i.quxit.6i.artjc.5.iin.orporeq'..'xft. 

ADDITIO    VI. 
//;  eoi.cap. i.Vbi  dicitur  ln  poftil.  f-'trunlamcn.Quia if. 
plum  non  e\i  vfquequaque . 

Hoc  exeplu  cft  fatis  perfectuinterrogationis  virgin^ 
Ipfa  cnim(vt  diclum  eft)non  qujrebat  de  faclo,fed\ic  rro  1 1- 
di.f.vtrumordinenaturaliconccptura  eratvel  fupcrnarurai|t 
ideocum  Angelus  ei  inducirexemplum  dc  conceptionc  fte V 
quxcftfupcrnaturahs,  fulhcicnter  crat  virgo  cdodaderrp 
fieiidi,quoderat,fcilicet  miraculofum  pcr  omniporcnnamci- 
nam,&ideoiubdir,qu:a  noneft  impollibilc,  &c. 
A  D  D  I  T  I  O    VII. 
In  eo.  cap.  Vbi  dicitur  m  poftilla .  Scd  poslca  cnm  afft 
conce.&c. 

Vf  pollillator  fentirejqcTcoceptiofihj  Deifuitfictaftaritl 
beata  virgo  dixit.Fu/  mib:  fecundum  v.abum  tumn  ,  &  n< 
Et  eft  veia  &  comumsopinio  doctomm. \rn  magiiterin  j.«1  ? 
dicit.Pottconceflum  feuconfenfum  virginis  fancla;,Spiritul  I 
clus  pcrucnitin  ipfam  fccundum  vcrbum  Dtmiini.jit  11 
tentiam  Dci  vcrbi  receptiuam  prxparans  fimul  autem  &  gc  r; 
tiuam.Similiter S.Tho.in  j.partc.q.  jo.art.  1 .  m  corporc.q.f  n 
aliasronesquas  aiiignar,quarefmtconucnicns  vir 
ciari  per  Angc!um,Vna  clt,vt  oitendererur  eflc  quoddam  ( I 
tualc  matnmomum  mter  filium  Dei  &  humamm  naturS  ,  \  '* 
perannunciatione  fpedabaturconfenfus  vtrginisque  cxprlil 
diccndo.hcce  ancilla  </owiw/,^c.Ciuireqnirebaiur.rl  illi 
tualeoiatrimoniu.f.incarnationisinterMliu  Dei&  human.MJ 
tura.Bernard.ctfupmifluseit.Homel.j  ofiende?.  qctconfcM 
virginisrequirebaturcxdiuinaordinarionead  incaina 
bi  diumi,quafi  allocjucs  virgim  inpfona  humam  gcncris  li  M 
Statim  hberabimur  ii  toientis.Et  mfra  ea  a!loques,dicir.  K  |* 
de itaque cicius  Angelo.unmo  per  Angclum  dho relponde 
bum  profer  tuum  &  concipf  diuinum  .  Emitte  tranlitonu 
ampleclere  fcmpitcrnum.Ex  quo  paret,  quod  cx  mcnte  Bei 
di  cft,q>  dum  beata  virgo  protulit  verbum,tuum,vel  faltc  in  fi 
rooinltati  prolationiscoccpit  verbii  cternu.  Scdfuerfitquic 
huiufmodi  veritatcdeuiates,qviirafleruiflc;<],incarn.itio\ 
d.umi  pcellit  falutationcra  AngcIicam.Vh  in  qiiihufdamc 
iijs  ct  caihcdralibus  &  alijs  116  modicc;  auftontatis,  m  quad 
ctioncdeannuciationc  virginis  hcc  vcrbacotinenf .  MdTu: 
Gabnel  ad  virgine  &  antcq  ad  virg;inc  pucniflet,inucnit  D 
virg  neis  dlapsu  vifcenb.ck  diuina  maieilatc  virginahs  vctrf 
uitatc  coclusa.F.t  infra  poft  pauca  fubdit.  Deniqj  &  Arcfiai 
110  ait.Auc  gratia  rcpleda.fed  plcna,nec,veniet  in  te.fcd  D 
cu.Hccin  pdnfta  leitione.QucquidC-aflcrtyo  ventati  Eu.i 
<c  maniteitcrepugnat.Teftaf.n.EuagcIifta  Angelupoftf^ 
tiouc  virgini  daiilc.Ecce  concipiesia  vtcro  .  Ex  quo patci 


cr 
& 


:c 
us 
te. 
h- 
a- 

,M 


L 


ucx 


GJ 

InCcptioChrifliinvteroctiam  poft  falurationem  fuitfu- 

3  .\non  ergo  antc  prardictam  lalutationem  in  vtcro  concc 

r.cum  talis  conceprio  non  fuit  nifi  falus.Legitur  etia  infra 

lc.2.de  Chrilto  quod  vocatum  eft  nome  eius  iefus,  quod 

vcatumeftab  angelopriufquam  in  vtcro  cociperctur.Ex 

jopatetmanifeftequodquandoangelusdixit  beatx  vir- 

«„.  Vocabisnomcn  eius  icfum,  nondum  conceptuserat 

jetero  Chriftus.Sed  conftar.quod  fiilutatio  pracefljr  pra> 

ttam  vocationcm ,  crgo  quando  virgo  fuit  ialutata ,  non^ 

cnvconceptuseratCariftusinvtero  Quodmanifefteeua 

itpraedidam  affcrtionem.  Probationesautemquas  pra;- 

\i  ieCtio  inducir,nihilfaciuntad  pjopofitum  fuum  often 

idum,  quia  cum  dicir,  gratia  plena,  inteliigitur  de  graria 

_:;ricationis,feu  fanctificationis,q  femper  fuir  in  virgme.Si 

flitercumdicit,  dominustecum.  Scdcum  hocftatquod 

c  t replenda  per  conceptione  verbi  incarnati,&  io  angclus 

acapoftfalutationequ2rente.QCiorictiftud?ait.SpmTdiis 

feruenietin  teqdlbnat  de  futuro.Srir  .  Etvnrusalriflimi 

tambrabit  tibi,qd  fiir  dc  futuro  fo: -ar.Vnde  (i  in  dfcTs  ali 

toru  doftorum  inucniantur,verbaq  prima  ficie  fonar,-qtf 

ijuseratcumbcata  virgineante  mifiioneangeli.feuante.fa 

ijatione,  &  hmoi  intelligenda  funt  fm  gratia  habitualem , 

lifanclificationemerisvirginis,  no  adtfm  verbi  diumiin 

me.Aliter.n.pdicerenreuageiioae  veritati.vtdictum 

,.Quaquidele&ionetanqua€rroi]ea,&euagelic3:veritati 

:;onfona  in  ecclefia  Burgenli,  cui  ad  prxfensindignus,  & 

uneritusdiuina  tamc  permdTione  praefum,  correxi..  &  ad 

nitateeuageUcx  ventaris,  &fententix  fanttorudo- 

«irufub  vcrbisad  tioc  peitinentib.reduxi,fubmittes  th  me 

quarcunque  mea  faccofan&aHcdisapoftolicaedctermina 

X  corrce"tioiii,&  cuiufque  verius  fenrientis,&c. 

AODITIO     V  J  i  I. 

neo.cap   vbi  dicirurin  poft.  i^iialicet ex omnibus  vhtutibus 

vitiifpufua ad cjncsptionem jilij  Da,  fpec.diter tamenb>>c  fmt 

tate. 

Utioquare  virtus  humilitatis  magisfuitdifpofitio  ad  co 

|«ionem,g  aiix  virtutis  Bedadcckcatdices.Dicebat.n.vc 

i at piiipbu  urimae  patetis  mors  inrrauirin  mudu.ita  g  hu 

jlitate Mariae vitoe introitus paderef  Et nota £ mGrcg.fup 

i;d.Bcatamedicenr.Nonautbcatafeappellatinanivcxata. 

£>na,fed  facro  tacta  fpiritu,quae  furuta  funt  jpphctauu.&c. 

A  D  D  I  T  I  O    IX. 
\n  eo.cap.Vbi dicitur  in  poftil  .^iliter  ciiam  d\ciiur,auod  ncga 

provbnam  ta*:um,zr  c. 

Aliter  etiam  poffct  dici.quod  negauit  fe effe propheram . 

Tjum,dequoDcuuS.d.  legitur.  Prophetam  flifcitabo  eis, 

i  .qcTintelligiturad  litcramdcCnrifto,  de  quo  pnncipali- 

t quxrcbant  faccrdous,&  Lcuitae.vt  foan  l.potcft  haberi . 

ilEPL.Inpnmoc.euangclij  Luca:  pofli.dicir.quorudam 

Janctorum  fcnrcnriameilejCj-Zachariaspaterloannisfue 

ilummus  lacerdos.cui  fcntemiaeadhxret  Burg  contra  po 

:.quitenet5rium.Lt  quaTnuishxcveritasopinionfidcfa- 

)  Zacharix  non  \  f  m  ulru  m  facere  ad  fcnfu  m  literce , 

I  Zacharias  pofuerit  incefum.vt  lummus  facerdos , 

levtfirnplcx.fufficir  horaincenfi  fuifie  Joannemannun- 

itampcrangclum.thverififeeftZachariam  nofuiffefum 

ijmfacerdotcm.Maximc  idco,quia  rpc  dhijGrxccru,  & 

iimanorumfupcr  Iudxos,fummum  faccrdotiu  vcndebaf. 

Jdicit  Iolephus Caipham  fummum  facerdorium  emiffe . 

linaut verifim.lc,  quod  Zacharias  cum  cflcr  iuftus,  hm6i 

;:usfimoniacosiccerit,vel  approbauetit.EaautqBurg.^p 

«tirmatione  fux  opinionis  narrar.vhr  ficta.quia  ex  fcriptu 

________  ra 

C    A    P^   V 
Scquitur. 


I  I. 


i  T^Atttmtli  aiitt:- 

l  JTEw;? edi.a r^.x\ug.Ucda. Auguftus  1 2  annis  circa  na- 
titatcm  Chrifti  in  pace regnauit,vt  etiam  ad  literam  com 
ttumvideaturillud  propheticum  .  Conftabum gladios fuos  in 


^c.Pacarifti 
r>autem  tcmpore 

Chriftus  na- 
i  quiapaccm  ma- 
g^pcrcqnjE  i  iit,s5c     a 
amauir,        b 

MCOLA 
C     A 


706 


Cap.IL 

ra  fundm  non  hfit .  Primum  quod dicir.qucd  tpcincenfi in  D 
die  expiationis  tm  populus  fons  orabat.non  pi obat„  q  a  po- 
terant  finguhs  dieb.ttieincenfi  foras  orare  Nec#m  dTaurn 
bur.fundantur  m  litera  pereum  allegata.  Dicit.n.quod  filii 
Aaron  ruerunt  puniti  ^p exceffu m  faftu  p  eos in  fcfto  expia 
tionis.Nacxlucrapoteft  habenoppofuum,quodpamiilb 
rum  non  fuit  fadtum  in  die  expiar»  nis.cja  ponerc  incenfum 
illadie.verius  r?rinebar  ad  fuinrr.u  f.iccrdote^afol9  illodic 
intrauit  in  fandafanct:oiu.Filij  ai»t  Aaronhofuerutfummi 
JacerdotcsTed  fimpliccs.vr  parct  ex  eorumconfccrarione, 
&  vnctioncXcui. Lideo  nihil  ad  eos  de  dejx)fitione  incenfi 
rllius.Fuit  igitut  error  eorum  dcquotidiana  pofitioncince- 
ii  per  fimpliccs  f-iccrdotcsricndi.lnquaquiaJpceptuDhi  E 
i  ueiunt  cbiij,vr  vliignc  alicno  prohibito  puniri  funt.vr  col- 
IigitLcui.io.a  N.x  illud  pcriculummortis  commiuatiieft 
iph  Aaron,&  filijs  eius  rcfidu!S,&  eoru  fuccefforib.pro  folo 
fclto  expiationis.lcd  \ n  01  m inittcrio  quod  cora  dho  facerc 
debucrunt,io  df  cofec]uetcr,vbi  fiip.Hoc  cft  qnod  loquutus 
eit  dhs.  SaricTificabofinhis  qui  appropinquar  mihi.i.qui  iri 
tabcrnacufo  faciunr  aliquod  ofliciu  (acerdotale.  Ad  obiur- 
gadii  auc  vitia  puniroru  fwhdniu  confcquarcr.Vinu  &  oe  cf 
incbiiarc  potcft  non  b.bcris  tu,  &  fiiij  tui  qfnrurabiris  faber 
nachrfi  tcaimonri.iicfortcmorianiinijfubintdligifdic-urfi- 
lij  tui  puhiti  funt  ob  ebtic;.arc,&  Krnealicnu.ideo  feqtur.  Vt 
habeatisfcietia  difcernendi  inter  fancl:u)&  prophanu.f  ignS 
offcrcmju.Conftat  igirur illum  ingr-effum  tabernacuti n6  fo  > 
lum  fjcii  indie  expiauonis,  nec fcietiadifccrncdi eflfe necef 
iaria  folu  die  iilo.Parcr  igi tm  qtl  ca q  Bur.  profua  opinione 
adducit,explana  iitera  non  habcfur,icd  potius  oppofituni . 

Eicjuod  dic.Burg.pluresiimul  fuifle  fummos  facerdotcs, 
non  habctur  ex  lnera  per  cum  allegara.fed  potius  oppofitii . 

Necvaletquodaiicgatex  cuageliopluresfuiffefummos.  p 
faecrdotes,qa  proutdictii  eit  hoc  jpccflit  cx  auaiitia  Roma- 
noru,  &  ludxoru  ambitioncq  cmcrCrrfummti  facerdoriu  a 
Romanis,&Romani  vtampliusreciperetplurics.&plurib. 
vendidciunt.quipclusin  Zrcbarianonputatur  venfimiiis. 

///  eu.i  .vbi  concepiionis  virginis  ponitur  exemplum  con- 
ccptio  ftenlis,non  vfqm-qnaque  (imile,vtinquitpoft,Bu:g. 
autdicitipfumexer>Iu  tufncere  ad  virginis  interrogationc.q 
non  de  iacio,fcd  de  modo ficndi  quaefiuit,hoctri  non  vf  ve- 
rum.qma  virgopriusdc  facto,&dc  modo fuit  fuificictcrin 
Itructaqhangclusdixir.  Spuflhnctusfuperucnietin  te,  &c. 
Exemplumigitur  non  iiiit  pofituad  docendu  \irginemcie 
aiiquo.Nec  virgo  fumpfic  cxemplu  illud  pro  doc.tnna,fed  jj 
fo|atio,quia  alias  fcquerctur  quod  vrrgo  vifirans,  Elizabcih 
iuiflcr  ad  probanduexeplidati  vcritatcm.quod  falfumeft, 
&  p  beatum  Amb  fupcr  Lucam,  qui  dicit  virgine  vifitaiTe'  ; 
non  quafi  lnccrtam  denuncio,  necquafidubitantcdeexe-  " 
pJOjfcd  quafilxtaprovoto,religiofam  nofficio.necvt  ver- 
bumangclimulierisinattettationeprobarer.  Ineb.e.  vbidif 
de  lomnc.Tupner  prspbxa  alufjirni,&c.Po(ti\\ator  obijcit>cja 
Ioannesdixitfenoncfle  prophcram.i.procul  fantcm.ficut 
antiquitus,quia  quod  dixit,'i^.;o  deinonhramycl  aliter  ncga 
uit  fe  prophetamtriiquiafuirplufquamprophcta.Bur.aute 
aliter  foluit,dicens,quod negaujt  fc illu piopheta,de quo  df 
Deut.g.b.qdadliteradeChriftoexponitur.Sed  videtiir  qct 
iuxta  Bur.lolurion6  non  fatisfcciffct  qucrentib.neque  qoni, 
quia  cum  prius  dixiffet,Non  fiimego  Chriftus.de  quo  vt  di 
cit  Bur.exponitur  illud  Deut.allegatum  de  hoc  non  quxiie- 
runcamplius.Scd  cii  audirent  quod  non  eflet  Chriftus.ncq- 
E!ias.Q_is[ierunt,qnidcrgo?falt5prophetaestu^  Noigitur 
qlierucuc  jpphetapromiitbin  Deut.prour  Burgenfisvult. 


C     A     P 


amauit.quia  pacis  amarorcs  femper  inuifit.Voluit  etiarn.vt 
difcipuliquosadprjcdicandummilTuserat,quocunquevcl 
lent  fccuti  tranfire pofl"cnt,& ab imminentium fedinonum 
feruorc  tremenda  Romani  nominis  vmbra  protegerentur » 
Nafciturodominodefcribiturmundus.gailleappareb.n 

in  carne,  qui  clcctos 

V     T      II. 


Quibus  crefcebatlosnncs  ,  vcl  quibus  Moria  in  domum  ifUerr»  cS 
^iail  ties  ir,en(ei,quibus  cum  Elizabeth  manfit. 


9J_fc>!  Aaum  efl:  autem  in  dicb^s  illis exijt  edidum  a  Cac 


fuosafcribcrerinx- 
ternitarcinquonor 
mcn  Augufti  uerc 
impletur,  qui  fuos 
au- 


V 

P 


S    D  E 
V    T 


L  Y 

I  I. 


R  A. 


p.^ffK.mrfla.w.Dcfcripto  ortu  piaecurforis.hicconfeque 
l  tcrdcfcribiturortuialuatcris.  Et  primodcfcribuur 
''^torisottus.fccundodcbuusritus.ibi.Et  poftqua  con- 
«^__  fummati. 


fummati,  rcrtio.puen  profedtus.ibi. i'  ->'  ■■-'<  «» crefieu  u.Cit- 
ca  ortu  faluatorisprimodcfcribirur  ips,fcf!olocus,ibi.£f- 
bant  nmnes ,terrio virginis partus.ibi.  ^'icltm efi antew,  quarto 
angelorucatus,ibi.E  :;7//owe^»t.Circaprimumdicitur. 
2     Exutedi.a  Ct.Hieofieditur  tps  natiuitatisChrifti,q  natu 


eftanno^z.AuguftiCaefaris^quincria^fueratAugariusab 


augendo, 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 


lattum  eil  tfKfrm.Scquitur. 
Tom.5- 


707  Glof.orcL&NicolaicIeLyra. 

nu»crc  fufficiens.ccnforibus  fux  profeffionis  non  pecunix, 
fctffidci  oblatione  fignare  prcccpit.quia  du  profeflio  fccu- 


^_  I 


ctiam  qui  adhibci/i  folcnt.Hos  quoque  natiuitatis  fux  ^ 
ncrationiChriftusadhibuir,  quilignarcnceuangcliutn, 
CCns. y»i  rriut  mibi  tettes  in  Ierufa'"». 

Bcda.  Sicutiryipcranrc  Auguflo.  5c  rrxfidentcCj 
bant  fmguli  in  fuam  ciuuatcm.v  t  protitercntur  ccuium 

modo     imptrs 


Jaris  obtcndiiur.fpiritqa.is  implctur,  Aboluo  autem  ccnfu 

fyna"ot;x  \  etufto,  nouus  ccnfus  egclcfixparatur,  qui  tor- 

nicnra  non  c^igit ,  fed  aufcf  t,  qui  non  vno  numiimate,  lc4 

Vbaflgnatorfioe. 

Qi)ictiflamum,& 

trenfHm,  n  pacatiflimum    crat 

proficrrctwr    ro<z>'um  ,  quia  vna 

♦piucrfu,  or-  dcfcriptione  totum 

Kii   trrr»  ,r  ... 

mundumconcluut. 
Proptcrc.i  ccnfus 
datus  cft,  vt  fcirct 
rcx  numcrum  homi    c  &  Iofcph  a Galilxa  de  ciuicatc  Na  zarcth ,  jn  ludxam  ciui- 

num    &  maCnitudi-  •    Qui«ieb»ttyi.iiui  Chtilli.  I»    Domui|)inis,i|uia.biMtmcr»quiniotrrIicir 

iiuui,«inaf,iinuui  >s^  »  n  initeinoj.jix.  Inpriccmiumfuturi 

ncm.hicpnmumlu  —      .•  _..  t.  b 


\>\\  wrr* 


»  fare  Augufto,  vtMcfcribcretur  vniuerfus  orbis.  Haxdcfcri-  1 

"  Duiniiiico.  2 

b  ptioprimafa<Staeftapr.TrideSyrixCyrino.Etibantomncs  5 

C  a     Vt  imllusexiiacaleuarn  c.iifuni  Peo  tcddat.  4 

d  vrprofitcrenturfin^uliinfuamciuitatcm.Afccnditautem-»  s 

•  a     Vln  1.0  c.-ptus  e  t  Chrillu». 


tatemDaufd,  quxvocatur  Bc  thlecm ,  co  quod  efict  dc  7 

t    Vbi  profiterctor  iuftus.ft:  virgo.nifi  vbi  CiuUtas  nafcitur,idell,in  uacato  oorde.fropc 
citverbuin  m  corde  tuoA  in  ojc  iito. 

domo,&familiaDauid,vcproJfitcrcturcum  Maria  defpon  $ 
f  fata  fibivxore  prsgnantc.   ja&um  cltautem  cumeflcnt  9 

a    Non  111  domo  parentum,fcd  in  via  nafcitut.quia  pcr  humanitatem  quaii  in  alicno 
nafcebatur.non  lecundum  po:c<1atciu,l:J  fecandiini  naturam. 

ibi,  jmplctifuntdics  t  vcparcrcc,  &peperitfiliumfuum 


dxafaflacft,  ftipcn- 

JJ  diaria  Romanis. 
a  Vniurrfus  orbis  . 
BEDA.  AMBROS- 
Multxgcntcscrant, 
quibus  non  impcra- 
bat  Auguftus.fcdhis 
verbis  rcgnum  Chri 
fti  exprimitur,  qui 

C  omn  ibus  crat  impcraturus .  Quis.n.ppflet  totius  orbis  pro- 
fcffioncm  cxigcre.nifi  qui  totius  orbis  babeat  impcnum  ? 
b  Trima.  Bcda.  lam  diucrfis  tcmporibus  plerxquc  partcs 
tcrrarum  lcgunturdefcriptx,fed  hxc  eft  primacarum,  qux 
totum  orbcm  concl  ufcrunt  qux  profc  ffio  cft  mcntium,  qa 
nulluscxcluditur.  Velccrte  tuncprimum  ccepir,  quando 
Cyri  nus  a  Cxlare  in  Syriam  miflus  eft,  ccnfor  patrimonio- 
rum  futurus. 

c  Syrut.Syxh  in  qua  Iudea  cft  mcdia,&  quafi  vmbilicus  eft 
totius  tcrrx.Cefus  crgo  primum  in  medio  terrx  exigitur,vt 
jnde  poftca  vfquc  ad  fincs  tcrrx  exigeretur,&  rcdderetur. 
d  Cy/no.Amb.Hiftorico  more  fcnbens.vt  fcriem  tpis  dc- 
fignat,  nomenprxfidistangconfulis  fignigrariahuiclibro 
alcribit.Nam  fi  confulcsafcribuntur  tabulisemptionis.qua 
to  magis  rcdcmptori  omnium  dcbujr  tempus  afcribi?Habe 
mus  hic omnia  qux  in  contraclibus efle  folent.vocabulum 
fummam  potcftarcm  gcrcntis.diem.locum,  caufam,  teftes 

etiam 


10 


Chrifto,  pcr 
res.ecclefixprc. 
prpficeri    dcbcij 
ccnfum  iuitit  c.l| 
eamusiugum  qi 
Jcueclrvciiiamu 
rcquicmanimar 
quxcltpatriai 
(icutCi-fanfolt 
turdenariusqui 
cem  nummos 
b.ir,  quictiamt 
ncCatfaris  titul 
tur.iicoffcrann 
gi  nofiro  d 
lcgis,in  quo 
noftriregis, 
gnitioncui 
tiscius  inuc 

Qucmdcnatiumquafifacculoinclufum  porramusih 
cum  in  occultaconfckntiae  mcditatione  feriuinus.3>> 
mm  amcrn  cumrtgerh in  dtcoit  j~«>  cuniuebttnur ,  >  letiam 
mits,cum  ea  qux  in  tenebris  dfchuusjn  lumine  dkimu  t,^  qn 
re  akdinimutyprsdicaiMfs  in  tetlis. 
e  7v;^.Bc.Qootidie  domiuusin  Nazarcrh  concipit 
Bethlce  nafcit.cu  aliquis  fluvc  verbi  fufccpto,Ii-  domu , 
ni  pauisoperadoeflicit.Quali  in  aluo  virginali  cficipit 
corde  crcd£tis  per  fide,gna.rur  p  baptifm.i.Qiiotiuic  D< 
nitrix ccclcfia,  fuu  comit3ta  doctore,dc  t ota  mu.li  ia- 
te  cofefljonis,&  laudis afcendcns,celum fure deuoti 
giarrernopcrfoluit  Qtiaequafi  alijdefponfrra.fcd  abj 
cundaf  ,du  ^ppofitoiirjipontificivifibihtcritingitur,  l 
uifibili  fpus  vn  t>  te  cumu{atur. Vndc  loCeph  auclus  int< 
tatur.indicas  ipfo  nolc q>  inftatia  loqncntis  maguiri  ni' 
lctnifiaugmetum/uperniiuuaminis.vtaudiaturacce 
f    faftum  cji  auie. Alibi  concipi,ahbi  nafci  dominus  vc 


NICOL.AVS  D  E  L  y  R  A. 

augendo,  quianotabilitcrauxitimperiuniRomanum,  & 
proptcr  hoc  in  diebus  fuis  alijs  gcntibus  impcrio  Romano 
fubicclis,fuitinorbepaxvniuerfa!is,idcomandauit. 
1  Ftdefcribe.-puiuerfa.Vtpethoc  fcircturqua!i;crterrx  di- 
oerfaeeiTent  populatae,&  quanta  tributa  fingulae  poflcntrcd 
dere,vt  fic  tributis  indebitis  non  grauarentur,&  icirerur  per 
quemmodumfingulxtcrrxfubimpcrio  Romano  melius 
tegcrctur.  Ex  hoc  eriani  patct  quoa  Chriftus  natus fuit tem 
pore  maximae  pacis.ficut  fucrar  pr^nunciatum a  prophctis. 
Pfal^r.b.Orietur  in  diebuseius  iufti  tia,&  abundantia  pacis, 
Jtcm  Ifa.s.b.Non  lcuabit  gcns  contra  gcntem  gladium  •  Et 
p.b.rocabitur nomen  eius admirabdis coujilarius.Deus fortihpatcr 
futuri  feculiyprincsps  pacis, 

%  Htedefcripth  primafatla ef!.  Dicitur  autem  prima  quantu 
ad  gcneralcsdefcriptioncsorbis,  quia  anteiftam  bcncfue- 
runtali2dclcriptionespartiales,ficutpatct2.Rcg.24.&i.Pa 
jal  itde numeratione populi,& decriptione qua fecit loab 
de  mandato  Dauid.dicitur  etiam  prima  fccundu  alios  quan 
tum  ad  alias  artcseiufdcm  dcfcriptionis  quia  Svria  eft  in  me 
dio terrae habitabilis,&  io ibi fuit incho.m iftadefcripticvt 
indc dcnunciarctur  fiori  in alijs piouinciis  circularirer. 
j  U  prxftdc Syri  cy  Hunc  cnim Cyrinum Cetar  Auguftus 
prxfcccrat  Sytix  ad  ipfam  rcgcndam. 

4  Et  ibant  cmnes.vt  pmfiterertitrfrnyu  i  in  fttatti  ciuitatem .  Hic 
dcfcribiturnatiuitasSalu.itorisquantumad  locum  ,  quia 
iftadefcnptio  prxccpta  erat  flcri  lnprincipalibusciuitati- 
bus,&ibiconuenicbant,quiaibihabueranroriginem,vtfic 
defcrjptioficrctnonfolumfccundum  numerum  perfona- 

tum,  fcd  ctiam  fecundum  dtftcrminationem  gcnealogia- 

i  l      rum, 

M    O    R     A    L    1    T    "F.~  R. 

5  ^frrr.dit  ^M.Pcr  Mariar^.Tclcfia  dcfignatur,&  p  Tofeph 
fponfumciu<;cpi('cortis,prop^rruodannulumf.abc[,ficut 
fponlus.Ei  ncutMsriatacurrdatafuit.non  famena  fofcph 
fponfo.fcd  ,i  fpirituftnfto.fix&ecclffia  f(vc«ondkarringn|- 
r  ixhabeta  Deo.  AfcenduntautcminBethlecjiicinitatem 
fuamf.ccelcftem.Pcti-ileeiTi.n.oomiispani5ina,[Ki.iiir,& 

m 


rum,vt  fciretur  numcrus  dcterminatus  nobiIium,&  igi 
lium,&  hoc  cft  quod  dicifur.  *>  ibant  omnrs,vr  m  fi 
gntiin  rittitatem fuam .  Profitcbantur  aurem  duplicircr ' 
fubic£rosRomano  imperio,fciliccr,fcripro,qnia  corur 
mina  fcribcbanturdcmandatoimpcratoris,&ctJam" 
quia  foluebanr  ccnfumimpcratcri,  propter  quod  in 
nufmate  ccnfus  ctat  imago  imperatoris ,  vt  habctut  / 
thsci  2.1. 

5  ^ffrrndit  au,&  /o.trG^.ideft.in  qua  manebir. 

6  Jn  iudxatri  ciu  .D<i .Iudxa  hicaccipirut  -ui  cctinc.qi 
leem  cftquxdam  ciuiiasinregno  Iudxc,&  voc?tut  cu 
Dauid,quia indcoriundus fuir,vr haberu-  i.Rcg.  16. 

7  Fo  quod effet  de  dotro,&  fannl  a  Dat-.d.  Vtpatet  pergdl 
logiam  defcriptam  cap  fe.&Mitt.t. 

$  vtprofiteretiir  cnm  m •;.(/!>>. Ipfa  cnim  erar  dc  eadcm  f  • 
cumloffph,  &fucccfleratinhxreditdrcpatcrna,  idcc 
ad  profitcndum  cum  co.licet  eflet  partui  propinr, 
etiam  diuina djfpenfatione  faftum eft,vt  (ic Chnltus n 
returin  Bethlccm.ficutcrarprxdicrumMich  s  a  Enu  . 
leem  Ephrata  paruulus es in  milibus  luda ,  ex  te  milii  t 
dieturquifirdominatorinlfrael,  &egreflusciusabinij>i 

diebusxternitatis. 

9  Trntlum  rfl  uutem  ctm  rflent .  Hic  confequcntcrdefcri!  x 
virginis  partus.cum  dicitur. 

10  Tt  peperit  f-'"  m  fuum  pr'n  ,-  Er  dicitur  primogcniins  & 
quia  poftillum  Marii  aliosfilios  habuerir  vtdici  Helu  W 
hxreticus  lcd  qbia  ante  illum  nonhabuit.vndc&inlcp 
liusvnigenitusoflcrebatur  dcmino,  &  redimebarurf' 
quam  primogenitus.quia  ab  vno  mcnfe  redimebant.v  ^ 

betur  Numcrrj.&  tunc  primogenitus  diccbatur,dato  <■  °* 
nullusfcqucretur. 


jn  ca*lefti  ciuitatc  panis viuns  in  propria  fpecic  dcgufl 
&  profitcntur  omnium  impcratorj  fc  fctuirc. 
1  o  Etpr.fihtm  ittuw  prip.cpnitur .  Ecckfia  vcro  fllium 
in  quaiibct  bona  pcrfona  \  quado  bonum  prius conccf 
prodnciradcffcclum,&  pannisinuoluit.quar.doabKi 
ris  laudibus  hoc  abf  condi  t.  Et  in  prxfcpio  icciinat,  qu- 
cxopcrc  bono  non  clcuatur,icd  ieinagishumiliat. 


rit 
lffl 

io 


°9 


L 


ucx 


\  ( nfidiantisHerodisfurorcm  faciliuseuaderct.Humilitas 
\  crilli  commendatur,quia  non-folum  incamari.fed  etiam 

;|  temporenafc  i  voluif.quo  niox  nacus  cenfui  Csefaris  ,p- 

prnoftramlibcrationem  fubdcretur. 

2frimnge>iitu»r>.    •?*  S.Titus.  Nonquod  fanchffimaDci- 

..avllumvnquam 

a    Beda.Non  poft  quem  ali», lcd  ante  quem  nuITus. 


Cap.il. 


/ 


iO 


ncclis,gentium  grcges  more  pccndum  prius  viuc»-yes  vigi-  D 
Jando  defcndunt,&  jn  aulam  Dei  congicp;am.Qnibtisbenc 
vigilantibus  angclus  apparet ,  &  eos  cTaritas  circurniulget. 
qma  illi  prae  ceteris  1  "ublimia  videre  mcrcmur ,  qui  fidelfbus 
iolhcirc  prsfurit,  iupcr  quos  diuina  gratia  lareius  corufcat  - 


T 


aimriliumhr.buit. 

(ijChriftus,  qui 
cnemexilla!'ufcc 
p  cum  verus  alio- 
,  Deus  eflet ,  fe- 
t  Jumcarnem  fa- 
tl;  eit  frater  no- 


Tonitur  in  pr_Iq>io,idcit, 
b 


:  Hieronynms  . 

Ehoc  locoHelui- 

d>  nititur  probare 

progenitum  dici 

niipolTcnifieum 

oibeat.&.fratres, 

riigeritus  ille 

v  ■atnr  qni  parcnti 

folus  filius. 

;emitadcfinimus 


^orfus  Chrilti  fuper  altare 

primogenitumJ&  pannis  eum  inuoluit,&  reclinauir  eum  in 

a    Eeoa.Vt  (anfta  anirnalia  carnis  fua^fiun  ento  reficiat,qui  pnnisclt  angclorum. 
b     Beila  Loco  ej;et,vt  nus  j;lu.es  m  COtll»  l.abtan.us  m  u .liones. 

"tprarfepid,  quianonerateilocusin  diueriono.  Etpaltores  3 
erantinregioneeademtvigjlantcs,  &cufrodientesf  vigi-  4 

a     Amb.Cirejt  populus.nox  leculum  paftores  faccidotes,vcI  etia  angeli. 

lias  noclis fuper  grcgem  iuum.  Et  ecce angelus  domini  Itetit 

a    Vt  non  fclum  vocc  fennonis,fed  euani  diuine  lucis  claruatc  ortus  vert  luinims  afttaatBT. 

iuxta  illos,  &>  t  claritas  Dei  circumfulfit  illos ,  &  timuerunc 
timoremagno.  Et  dixit  illis  Angelus.  Nolitetimcre.  Eccee- 
nimt  euangelizo  vobis  gaudium  magnum,  quod  erit  omni 

a    Ecda.Fidclium  de  cunftis  diuciiitatiDus  gcntium  con^iegindo^steinum  gaudium  nunciatur . 

Hoibo,&  Deus. 

pdpulo,quia  natus  eftt  nobis  hodie  faluator  qui  eft  Chriiius  9 


J 


4«  S.Titu«.Prx  eer- 
tcris  pafloribus  be- 
ncficium  hoc  obti- 
git,quia  praecaeteris 
limplicesdoliquce- 
xortes  erant,  lecla- 
baturenim  vcterum  t""i««>a» 
confuetudincm.  Na  g 
vt  patriarchae,  &ip- 
ic  etiam  Mofes ,  pa- 
fcendisouib.  quon- 
dam  intcnti  erant, 
itanunc  ipfiquoq;. 
C  Fr erce an*<lu<  tio.  ' 
Beda.  Et  copcipien- 
dum,&  conceptu  m, 
&natuin  dominum, 


Vnigenitus  eft  primogenitus, 


jaomnis  primogenituseft  wugenitus.  Primogennum 
laeflcdicimuseum,  quem  alij  fubfequuntur,  fcd  ante 
Ctnnullus. 

t  ra  mseum  inuoluh.  Vihbus  induiturpannis.vtftolam  im 

rutalitatisrecipcrcmus.  Manus,  &pedcsftringuntur,vt 

rnusnoftrae  ad  bcne  operandum.pedesin  viam  pacisdi- 

rintur.I'aruulustadus,vtnosperfectifimus 

:  Hieronymus.  Nuila  autcm  eftibi  obftctrix,  nulla  mu- 

li.ularumioll^itudointcrccffit.  Jpfcpannismuoiuitin- 

i,ipfe  maier,&obftctrix  fuit. 

u  n  d//'c;/WDiuerforium  eft  domus  inter  duos  mu 

rduasianuashabensFigurarecciriiaminterparadiium, 

jndum. 

irciit  crforio,vtinvianafcitur,quiait.  Mgofumuia, 
q  ad  pauiam  veritas,&  vitae  veniamus. 

ajtota.  E^da.Nato  sumo  paftorc,paftorcs  ab  infidijs 

noctss, 

MCOL  A  VT"D"ETy  R  A. 
mmseuminuoluit.  Perfeipfam.  Exhocparetfa'fitas 
bitnr  libro  dc  infantia  Saluatoris.lcilicet  ipfam  ob- 
iiabuiflein  partu,qu_  non  rcquiruntur  nifi  propter 
nem  u.atris in  partu,  quae non  habuit  locum  in  vir- 
\i  pcperir  (ine  dolore,imo  cum  maLximo gaudio,& 
one,&  idco  per  feipfam  puerumnatum  recepit.in- 
u  nt„teclinauit,vt  hicdicitur. 

■  rafepio .  lofeph.n  .in  illo  itincre  addu- 

xitfccumafinum  ad  portandum  vxorem  prxgnantem  , 

i.  io«cm  ad  vendcndum  in  Bethleem  vbi  erat  congrcgatio 

ojagna,  vtdcpretioiolueret  cxpcnfas  in  via,  &illis 

sinimaiibusfccit  praefcpium  iuxta  fe  in  quo  beata 

'gorcclir.aunfilium  natum.fccundumqu-dfuerat  prxdi 

cmAbatuch  a.fecundumtranflationcmLXX.quam  fe- 

officium  Ecclcfiafticum .  Domine  audiui  auditnm  tuum, 

Conjr  erarv  opcra  >ua,  &  expaui^  in  medio  du-orum  anima- 

l>  .Fuit.n.propherac  admirationis  pauor  quod  in loco  tam 

reclinaretur  Saluator,vndc  fubditur. 

ioiiera'ti ''na-n-id  «crrr-o.Eft.n.diuerforiumhofpi- 

iquamdiucrtunt  venienres  ab  extra  ad  hofpitan- 

'iiitas  aurcm  Bcthleemtunceratplenapopuio,qui 

id  prafdiclam  profeilioncm,  &  illi.qui  erant  potcn- 

ti  cs  oci  upauerant  loca  maiora ,  &  idco  licet  Iofeph  erat 

dnobili  gcriere,vt  pridiclum  eft,non  tamen  crat  de  dnio- 

n  &  ideo  ita  paruum  locum  habuit ,  quod  Saluator  natus 

ir  ra-icpio  rcclmatus fuit,  ad  implr tioncm  prophetiae  prae- 

c  i.&addanduiiicxemplum  humilitatisperfeclae,  a  qua 

iiatorinccepi  t  a  natiuitatc,  &  eam  continuauit  vfque  ad 

ttftem^inquahumiliauit  femetiplumfa&usobcdicnsvf- 

que 


10  cceli  ciucs  teftantur, 
vt  &  morta!csfufricienterimbuant,&  iuum  authorifcrui- 
tium  impendant.  •  „■,  ..  ~ 

•{'.  Ongcncs.  Anteaduentumerantpaftores  angen  qui  Lu_un. 
resnumanasregertnt.Et  cumhorumvnufquifque  fuamcu 
ftodiam  conferuai.ct,venit  angelus  nato  Domino.&  annun 
nauit  paftoribus,quoa  vcrus  cfilt  paftor  exortus.  Angeli.n . 
ante  aduentum  parum  potcrant  commiflis  fibi  vtiiitatisad 
fcrre.  Vix.  n.  aliquis  vnusexfingulisgentibus  credebat  in 
Deummuncau.cmpopuii  acccduntadfidcmicfu.  .   - 

f  ci  LiohfWfit.  Beda.  Jdell,  cxomni  parteillorutn  fulfitlra- 
clios  fui  luminis  alperfit,  quod  in  tota  vetcris Teftamenti  fe- 
rienoninuenitur.  Confon_iautem  quiait.  Nox  praeceffit,  ^orii,I3-" 
dies  aurem  appcret.Abijciauiusergoo.te  &ind  ar.lu. 
g  HodicfMatoi  qui  ejt  Cbriflui,  Cum  nox  cifcr.  Non  ajt,  hac 
liocle,  lcd  hodie,  quiafcilicctgaudtum  veneratnunciare. 
Vbi  mtha  geruntur^nodtjs  mentio  folet  fieri:vt,Scandaium 
pattcmini  >n  mc  nocle  ifta. 

$  Infantem 


que  ad  mortem.mortemautcm  crocis,ftn  quoddf  Phil.  2. 
4  Etpatlores.  Hic  confequenrcr  delcribitnr  angelorutn 
cantusexultantiuminnatiuitatcSaluatoris,  vbiprimodc- 
fcnbitur  natiuitatishuius  denunciatio  .  Sccundo  angelo- 
rum  cxuitatio.ibi :  Etfitbitofac%teii  cum  angtio.  Tertio  pafto- 
rum  dcuoiio,ibr./-rp(7«wc>7. 

Circa  piimum  prxmittitur  qiiibus  faOaeftdicladenun- 
ciatio.cumdicitur.-Erp.'.''./" »-.(  i.it.  Eiaf  cnim  fimplices& 
abfque  cautclis  maliti^,&  occupati  in  officio  faniflorum  pa 
triarcharum.quidicunrur  fuificpiftorcs,Genef.47  Talibns 
autcm  folentfieridiuinxilluminationcs,  &confo!.Ttioncs, 
&  non  hominibus  m  fapicntia  huius  mundi,  qujc  ftultiria  eft 
3pudDcum,occupati:,lecudumquoddicitSalnatorMar. 
11  d.  Confitctior vbi patcr do»tine ' cdi & terrx^  quia abfcondifti 
h*c  a  fapicntibus,&  praideptibus,&  reuelafti  ea  paruulis,  io 
fubditur.  «5  t; ecceangtlusd.omnijhthiuxtaillos.  Paratus 
adreuelandum  eisdiuina. 

6  Et claritas Dei chcumfftjftt  po-.Non  tantum  exteriusin  cor 
porcfederiaminreriusin  mcnte. 

7  Et  uu  wiMfft.Exinfolita  vifione,fed  angeluseos  confola- 
tur.dicens.iyj/.ier/w^H.Cuius  caufa  fubditur,cum  dicitur. 

8  E(C  tnirncanocli.  fre  <uod  erit  Ottini  pvp.   Non  folum  lu- 

datrorum.fed  ctiam  gcntilium. 

9  <J-  a  nattu  tfinnbts  /lonVc^./^.Erdicithodiequia  quam- 
uiscftctroxjcrat  tamenparsdieinaturalis.Vel  alircr.&me- 
lius,vtvidetur,quia  nox  illaexclariratediuinapraedidafuit 
ita  illuminata,  acfiefletdics  clarifllma,  fecundum  quod 
fuetat  praedidtum  Pfalmo  138.  b.  Etnoxjicut  dies  ilbtmina- 
bitur. 

10  QuieR  Chriflus  dow/n.ChriftusGr^ceidcm  eft  qcf  vpcTus 

Larine 


MORALITER. 

■t  pattorct  <rarit  in  rejione  fader*  uiglantes ,  eir  cultodientes  tti~ 

»»oft'j  fupn  ?Y,?,r,:  frurti.YiiUiTM  boni  pr^lati  &  curati,qui 

fupcr  prrprinm  vitam  ne  delmquant,  &  cufto- 

giliasru  ciisfupcrgicgcm  fuum.ncluporum  infer- 

"ummcrfibuspercant.  EiiuxtaiJlosltatangclusad  co- 

rum 


rnm  cuftodiam,&  claritasDeicircumfulgetillosadfuam, 

&  fubditorum  dirrclionem,  &timcnt  timore  filiali ,  pro- 

ptcrqtiodcisdicitur. 

9    'N atus  iP  ncbit  iwdie  Sahrtor  .Qui  timentibnsDcum  fpt- 

ritualiter  nafcifur  per  gratic fu? infhixum  MaIach.4.a.Orie- 

turvobistimcnnbnsnomcnmeumfoliuftitix. 

Tom.5.  zi        Er 


7" 


Glof.or  d  &  Nicolai  de  Lyra . 


> 


».Cor.8.b 


a     uft«trmt>*»nU  '••  •■« AtVsmBed  l.Crcbrisinfantia  faluato* 
,:s*  ,rurmcrtimonijs.&cuangcUa^umcftJncttlca 

ta  Wmcn:ibiisnoOri$aUtusinflgarurquidpronobisCt&. 

tfiis  Inquo  huiTHir.iSCOnatur.quiacimcfletumcs.paupcr 
pro  nobis  rȣius  cft.vt  inopia  fua  nos  dnarct. 
tis 

.  .         ,       ,        r  o„  ■    In  Brthlcem.»nHe  Dauid  nirtrt, 

(tf/r (ttt.  Ambrof.  •  "JIt, ..-po.iu t*M*tn q»»"> "><». m «•*■*»«■ «""«"j 

ncAngclorum  no- 
mimtur  cxcicitus  t 
quifcqucbanrut  mi 


gcmnoftrum.rccognoucrutnosan  ;eli  ciucsfuos.EttitJM 
angclus  adotari  ab  numana  naqua  m  fuoregeconlidcr  .,i 
?:  S.  f  itus.liuKat  Dcum  qui  ante  iilorum"(Angck>rq  )  -j 
gloria  erat.qui  dcgcbant  in  fuprci  c  corumpaccm  l  j 

fcctum  cffe  qui  vaTantur  in  tara>  Eccnim  qui  fa&us  cft  rL.  | 

bis  pix  ,  bonacH 

Si?num  Wutii  ndclibuvhurailiti»  faluitoris 


a  lf 


dominus in ciuitate  Dauid  Et hoc vob.s it^.um. Inuc.nctis 

l^mSS   b  bito  faci  clt  cu angelo  multitudo.  rnilfc  c*lerta,laudan 
ad  tutclam  noftram 
angclorum  oruinat 
exercitus. 

Bcda,  Vnocuan- 


c  tium Deum># dicctium.Gloria  in  altiffimis  Dco,&  in  terra 

a    Faa  uiuludil.ecntibuslc.,em  ti.tu 

d  pa,xnominibu!.bon*  v 


tirt  hominib 

usTfcub^gclizan^»1»"111^0 
pUtitutii.       coniona  in  laudcm 

B  prorumpit,  vt&offi 

ciumiuumDcoim- 

pcdatAnosinftruat 

vtqnotiesfacramc- 

ruditione  cx  fratris 
orcJudimus.Dcolaudcscordc.ore.opcrc.reddamus.  quia 

vcro  Deus,&  homo  na(citur,hominibus  pax  cum  ipiis  An- 
^  gchs.Dco canitur  gloria.qui  ab angciis  pro  noltraredepi.o- 
C  pc  glouficatur. 

c   "b  /«/mjp.rt.QiaadopcccandocramusaDcocxtranei, 

CXtrancosnosangeli  dcputabant.Scd  quiacognouimus  re 

gem 


mulu  dil.Rcnt.bus  lci0to  t...m  dormne.Jt  non  c.t  ilu»  umdilu.ii. 

oluntatis.  Etfactum  cif,  vtdilccilc- 


Ciedcntesveibuangel.  pait  >ie*,telV.moiium  dant  ueroagno- 


v.uen.  Ainoroi.v»uin  ciiu  m"""'^  •— • b    i    - 

Tranfcamus  vfquc  r3ethleem,Sc  videamus  hoc  verbu  quod 


voluntas,  isiilosi 

i  n  coelo,  &  illos  r 

l     fus,  quiintcrra' 

z     guat.vnumgrcg 

1     abfoluerc  pakm 

4  ftcndic. 

5  d     tlomnibut   tY- 

6  volnntatis.  Bcda.C 

7  fufcipiuntnatuCS 
$  ftum.Ndhisqui  J. 
t    di:a  cius  natiui; 

funt  turbati,  5cc 
pcrfecuti. 
9     paximpijs.dicit 
[     C     V.i;i  res  totjnt 
Ambr.  Non  fit 
perfona  palTorii 
quia  quo  vilior  ad  prudcntiam,  co  prctiolior  ad  fidcm  I 
paftoribusfideniMariacolligit .  A  paftonbus  populu^ 
Dei  rcuereniiamcongregariK.  Mirati  (unt  cnimdc  his 
diccbanturapaftoubusadillos. 
f    Tranfeamm .  Moral.Sicnosabiectis  carnaiibuscon 
fccntijs.cogitatione,  &  dclidcrio  metis  in  fupernamdc 


9  N  ICOLAVS  DE  LYRA. 

latinc.Antiquitus  autcm  in  veteri  lege  vngcbantur  tantum 

reges,&  pontifices>Chriftusautcmrexeft,&  pontifcx,  &iO 
bcnc  dicitur  Chriftus.id  cft,  fanclus,  non  vn£tione  humana, 
feddiuina  ,  quia  in  bumanitatepronobisaiTumptafuitvn- 
ctus  a  Dco  patrc.imo  a  to<-a  trinitatc  plcnitudinc  gratix,  fc- 
cundum  quod  dicit  Pfal.44.b-A' nxit  te  Deus  /)t«(  tuns  o!eo  Uti- 
tif  t>r£con(ottilwtuis.  Propterquod  dicitur  lo  j-  quoddatus 


caniculadcciinabatinucnitpuerum.ita  in  paupertatc  i;  jn 
tem,quem  acccpir,&  tradidit  vxori  iua:  nutriendum,  &  (- 
fteafactuscftrexPcrfarsim.atque  Medorumad  lib 
Iudajoruin.  Cum igirur  figura,.3c  figuratum  dc beant  h   ■ 
rc  corrcfpondentiam.cVc  prcdicvti  d  o  qui  fuerut  figu 
fti ,  in  maxima  paupctfateinucntifucrunt  in  fua  n.r 
iignum  conucniens,  &corrcfpondensfigur2ededit  arfc- 
lus  paftoribus  dcChuftinati  inucntione  di. 
1     Inuenietis  «  muolutum ,  &pofruminp 


cftci  fpiritus.non  ad  menfuram.fcilicct  aliotum  hominum, 

fcdfccun.iuin  omncm  plenitudinem.Nonfolum  (ufhcicn       Etcrcdcndumcft,quodpaftorcshocintellcxciunt  illuti 

lix.fedciiAn.rcdundanrineinomncsaliosquantumadiuffi       tiaDco. 


tix 


cientiam.fecundum  quod  dicitur  Io.t.b.£t  deplemtudiue  cius 
ctiiri  "  i  1  tfpintttt. 

j     f  Pcrhoc.n  quodangelus  dcditeisfi- 

gnumroagnschamilitatis,  &paupcrratis,  fignificarumfuit 
)f>d  non  veneur  ad  regnandum  tcmporaliicr, 
Vt  Scribaj  ludxorum  credebant  Chfiftum  venturum  Potcft: 
aurcm  alitcr  dici,quod  illud  fuitproorinni  fignum  Saiuato- 
rismri.  Ad  cinusintellect  im  confidcrandum  ,  quod  illa 

3nx  rucrunt  in  vcrcri  Tcilamento ,  fi.ierunt  figurx  noui ,  vt 
icitur  i.Como  IriveteriautemTcfiamcntoduoSaluato- 
rcs  ludxorum.impcrfcdi  tamen,  prxcelTcranttanquam  fi- 
gurxSaluatonspfccti  IcfuCnnfti.  PrimusfuitMoyfcs.qui 
hbcrautt  cos  dc  (crutturc  Acgyoriaca.vt  habetur  Exod  1  j.c. 
Secundus  fuit  Cyrus.qui  libcrauit  eos de  captiuitatc  Baby- 
lonica.vthabctur  i.Efdr.V£<  hain  w de  nomnamfnitmitenuu 
in  •  v.j  p,i";/l»'.t.v,(jcutpatctdcMoyfc  Exod.z.queminue- 
nir  filia  f  haraonispofitum  m  fluminc  jn  fifccllaiuncca.  Si- 
militer  de  Cyro  dicitur  ;n  Ecclcfiaftica  hiftoria  fupcr  Danic 
15,  quod  Aftyages  rex  Medorum.cV  Perfarnm  vidii  in  fom- 
nis  vitcm  naicenrem  de  vrcro  filis  fuz  toram  A^a  occui  a- 
tem  ,  <Sca  coniecloribus  fuit  fibi  rtfponfum.qqodvificifta 
fignifjcabatcx  capucrumnafciturum.quioccuparcrrcgtiU 
Mcd.Hiim,&  Pcrfarum  proptcr  quod  timcns  ncipfe.vcl  fi 
Iius  funs per  hoc  rcgno  priuarctur ,  dcuit  filiam fuam  militi 
pauperi,  &  cum  hoccccum  filia  fna  ficta  fuiflet  prxgnans , 
feat  rempus  partus  fui  cxolorari ,  &  puerum  natnm  fibi  ip- 
portari.qucm  tradidircuidam  mihti,  vtfcctctointcrficcre- 
tur.Qui  compatiens  puero  ipfum  non  intcrfccir,fed  in  quo 
damncmorrpucruniforrunxdimifir .  Adquem  quxdam 
canicula  paftorisrrg.s  quaterar  iuxta  ncmus,frcqncntet  \c 
picbat,&  ipfum ladrabat ,&  paftor  proediclus  volens  fcirc.vbi 

canicula 


3  ttjitbitofaffaefi .  Hicconfequenter  ponituran? 
exultatio.cum  dicitur.fr/'  lioUcla  tflc><  ■•<  Qi^iit.1 
principaliter  interahos  nunciaucrarChrifti  natiuiratcm 

4  Multitudo  n.ilttijtr  al. .'.'i.<.i.angelorum,qui  nonnr^ 
defignantur.quia  pro  falurehominum  nim  demon 
liantur,fecundum  quod  dic  tur  Aooc.ii.b.Michaci 
h  eius  prxliabantur  cum  dracoue,&c. 

5  Laitdantium Deuv*  DeChnfti nariuitatc,  eoquocf 
ium  icicbantdcduci  homincsadfalutcm.qnamde 

6  ruinam  angclotum  perhocrcparandum. 

6  Et  d'cetitiurtitGlo>ia  in  ahifim/s  De\    Quia  licctCll 

vbiquereluceat  maximeramenincoeloempyreo.vt 
ge!orum,&  beatorum  habitatio. 

7  £r  //;  texra  r  x  bo»  inibm bonavolnntatit .  Id  cft,  homini 
bonis.   Pcrbonitatcmenim  volnntatisdicitnrhomol 
pliciter  bonus ,  magis  quam  pcr  boniratcmaliatum  po  i 
tiarumanjnic.quia  voluntasmouetalias  potentiasadaj 
fuos,  &idcoboniraseius  vel  malitiainomnesaliaspoti 
redundar,  ficutinfluentiacaufcmouentisinmotisabi 
Malisaut  hominibusnocftpa.v^fecundumcrdiciturlf; 
d.Non  cft  pax  impijsdicitdominus.  Exhocctiam  vcib 
gcli  patct.quod  ifta  pax  que  nnncipalitcr  per  prophcras 
dida  fuirfutura  in  aducniu  Chrifti,  crat  paxintcriorb| 
yolunratis.qui a  fecundum  q>  dicirur  Prouerb.i  2.1V' « < 
ft  ■!>  '  iuflnm  qudtiHiciei  «ciii  erit  .  Pax  auicm  temporaliS 
fuitin  aduentuChriftipacatis  omnibusgcntibusfubiJ 
rio Romano, fuir  figura  huius  pacis  principalircr  inteml 
S     E  /ft#»i;;r/?.Hicconfeauemer  defcnbiturpaftorumj 
uotio,  quia  ftatimpoft  vifiorcmiftamdimiffogreg<*  I 
runt  ad  vidcndum  p«crum  narum.dicentcs. 
9       Tranfeamus  vfque    Bttblcem,  vt  vuleam  s  boc 

Idcf 


M    O    R    A    L    I    T    E  <  W. 
$    Et  fivito  faP ,  <  ftli-  vtuh>t«do .  Beda.  Vno  angelo 

cuaogclizmtc  natum  in  carnc  Dcum,  mox  mulrit  udo  mili 
tixcoclcftisinlaudcprorumpit  crcatoris,  vt&Chriftodc- 
potioncm  impcndant ,  &  fuo  nos  inflruant  excmplo  ,  quo- 
trs  aliquis fratrum  facrx cruditionis  vcibum infonucnr.vcl 
Jpfi  qux  pictatis  funtad  mentcm  rcduxeiinius,  Dcoftaum 
jaycjcs  cordc,orc  &  opctcrcddamus, 

Tadotet. 


f     Tattnre-  haneban  ;  r  adhn  'rem  .  Namdercuelarionibll  tl 

gclicis  loqui  debent  paftorcs  ecclelixqux  contincnttiti 

lacra  fcriptura.proprer  quod  fnbdirur. 

ji     Tranfeamus  vfi/n:Bc  hteem.  Qua?  domus  p^nis  intcrpr  B- 

tur,  ideo  pcr  cam  facra  fcriptura  fignificarur.nam  in  ra  |e 

verbaquxfuntpancs  vitxcontinentur.  Er  fic  in  Bcthl<  * 

tranfirceft  facram  fctipturam  diligcnter  ftudcrc. 

t    £r  yideamusyv  r.Nam  in  ca  vidctur  vcrbum  C^rQ faQ  I* 


73 


L 


UC£ 


Cap.  II. 


>  vi  panis  dcbemus  tranfire.illum  amado.qui  pro  nobis  ca- 
A  rc  ictus  eft,  vt  ad  eius  vifionem  perueniamus. 

S.Tirus.  Hoc  faclo  ecclefia  paftores facerdotio,  qux 
jriiatos  adumbrant.  Horum  namque  munus  clt  ccelcftem 
« enihoccftagnum  jllumDei,quitollit  peccata  mundi, 
q  quc  pro  fua  in- 


ap. 


7-4 


d     Marw  «w.Amb.Mariaron  minusorCpudica  quam  ccr-  D 
pore  fccreta,qujc  noucrat  nullicliuulgat,  icd  tacitocoicc 
icrutans  congruuni  tcmpus  quo  l.ac  Dcus  vulgari  vclit  rc- 
uercnter  expc  clat  confcrcns  ca  quac  viderat  circa  Cc  f.cla ,  & 
qux lcgerati n  fcriptuns agcnda ei .  Ei  dictum  crat  al i-ange-  p?'rX 


g  tidemftia.quo- 
gcin  myftica  ara 
ft  offerri  finit  ftu- 
(jjcinquirerc. 
a  Etve.fe.  Bcda.No 
cm  dcfidia  Chnfti 
nda  eft  prcfcn 
ti  Uco  paftorcsfi- 
nrnora  inucniunr , 
q  3  non  ficta  fidc 
ciruntvidere,qua: 


Caro. 


Fater,&  films^Si  lrirmiflanrtus  r"cdt,idcft,incamari  <r»nm<uit,rx 
fic  lactuin  oitcndir. 
b 


lo.  Ecce.  eoncipia  in  v- 


fa&um  eft>quod  fccit dominu&}& t oftendit  nobis,&  venc- 


Miniftros  njtiuitatis:         Homincm  natuin. 


runt  feftinantes}&  inuenerunt  M3ria,&  Io(eph}&  infantem 


ln  caine. 


Caincm.        Reflo  ordine  p cr  cognitioncm  natiuitatis  vcnerunt  a Jl 
co/,nitioncm  vcibi. 


re>o,cr pa.fi.  praxiixit 
Ifa.Efcc fiigo conci.&  iNotum  fecit 
pcri.fi.  Videbat  fede 
ftirpeDauidortam. 
InNazarcth  dcfpiri 
tufancto  concepiffe , 
pofitum  t  inpraiepio.   Videntesautemtcoonoueruntdc  4    inBethleempeperif-tDhu.igaue- 

a    Quod  erat  in  principio.  ICqUOUim  Omnkim  n,nt 

vcrbo'quoddici:umeratillisdepuerohoc}&omnesqui  au-  5    jeftimoniain  diuer- 
dierunt  mirati  funt}& dc  hiscju^ di&a  erant  a  paftoribus  ad  6    Coniparatergl wr-  E 


rant.Horume-    d  ipios.  Mariaautem  conferuabatomnia  verba  ha:c,  confcres  7    baprophctarum  fa 


[n corde fuo.Etreuerfi funtpaftores glorificantes,& laudfi-  tH    kSScmWd 

3     Ab  Angclis.  b     In  Betlilccm.    " 

tcs  Deumtin  omnibus  quar  audierant,&  viderant,  ficur  di- 
e^umeftadalios.  Etpoftquam  confummatiiuntdicsoclo, 


g  vt  circuncidcretur  t  puer  ,   vocatum  cft  nomcn    eius 


iplum    paftores 
'Cdcllx.imo  cuncti 

filesimitari  deiu, 

vide,&  virtutepro 

fant.&ccleftiora- 

(ocrefti,  prxcede 

impatrum  vitam 

jquapanisvitxsc- 

1  ,&  feruatur,  &  reficir,quali  Bethlcem  portas  conteplan- 

;  lubcant.Ibi  catholicaccclcfic  pulchritudinem  quafi  Ma 

im,&  dortorum  ccvtum  quaii  Iofcph,&  humilem  media 

1  kaductumfcriptura:  paginisinfertum  qualiin  prc;(epio 

i  enicnt 

t  ridoitcs  antcm.  Yifio  Dei  cognitio  Dci  eft,&  hxc  eft  lola 

vihominum.vt  cognolcant  vcrum  patrem,& qucm  mifit 

1  jm  Cluiftnm  cllc  vnumDeum. 

/V.i:i//iHi.Miranuir,  &  dc  myftcrio  incarnfltionis,  &  de 
r;tapaftorum  aticftationequi  fingcre  audira  nefciret,  fed 
li.plici  facundia  vcrapraedicarenr.Sicdominus  non  rhcto 
n  fcd  pilcatorcs  ad  cuangclizandum  deftinauit.Sic  &  in  vc 
tifefra-  (ux  dilpcnfationisnuncios  paftorcs  ordinauit:  1- 
d  >  non  eft  paruipcndenda  paftorum  attcftatio. 

Maria 


10 
U 


SiMana  a  paftotib9 
difcir  debemusafa- 
cerdotibus  difcere.fi  Mariaa  p.->fto 
Maria  anrc  aph'  pra:-  *£?* ei^fT 
ceptum  tacct  demus  fcripturis  c«^ 
poft  apoftolipraEce-parabat. 


ptum  magisdoceri,quamdoccrc. 

f    £r>r«.Ikda.Sicfpiritualcs  paftoresmododormienribus 

alijs contemplando  cocleftia  fubuchuntur.modo  caftra  fidc 

lium  luftranr.ck  probitatisex.cmpla  quxrendocircumeunt, 

modo  ad   publicum  paftoralis  ofticij   redeunt   doccn- 

do,  vtquidinpriuatoguftauerunr,  alijsprxdicandocru- 

dcnt. 

sicnc  diclum  ejl  adillos.  Beda.  Et  in  hoc  glorificanr,  quod 
non  alitcr  inueniunt,quam  didum  erat.vel  ficut  diftum  eft  p 
adillosabAngelis»  rcferuntlaudcsArgloriamDco.  Non 
quodangcliimperaftcntlaudare,  fedipfi  laudandooffere- 
bantformamdeuotionis  fua;,dumdicunt,  Gloriainaltifti- 
mis  Dco,&  in  terra  pax  hominibus  bonae  voluntatis . 
g    yt  c/>c*<«c.Beda.Rituscircucifionis  ab  Abraha  fumpfit 

$  exordium 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

iu1,pucrumnatumperverbaangelinobisfignificatum. 
1  Quodfecit  domi. Hoc  non  cft  detextu.Grxci  enirn  &  anti- 
c  n6habct,rccit,fedtantum  quoddominusohdit  nobis. 
a  Et  veneruntfc.Ex  defiderio  videndi  Chriftum  principali- 
t,&fecundario,vtcitiusredirentad  gregemqucm  finccu 
:audimifcrant. 

Ei  i«Ht7jeYtt»r.Sicut  angelus  eis  dixerat. 

v\ie.au.de  ver.  Qiiia  non  folum  fuerant  illuminatiexte- 
is,fcd  ctiam  intcnus  dc  cognitione  vei bi  incarnati, vt  pdi 
•  imcft.     5    Lt  omnesqui  au.m.funt.  Et  matcria  admiratio- 
1  fubditur.cumdicitur. 

(  Etde  /j.Etaccipitur  hic  ckpro.i.hisqua;diclaapaftorib. 
aipfos,ficutfuperiuseftexpreffum. 
7  Mariaau.c0nfer.Qui2  prudentcrattcndcbat  quomodo^p 
p:tiae  implebantur  in  pucro  nato.Et  ifta  collatio  crar  ci  val 
ddclcctabilis,  &  tou  ecclclia:  valde  vtilis ,  quia  fccundum 
qdicit Hicr.in  fermone de aflumptionc  beatx  virginis.i p- 
f>oftafcelioncm  fiiijfm  remanlit  ad  tempusin  terriscum 
a)ftolis,  vteosplenius  inftrucretdc  vcrbo  incarnato,  de 
coeratplcniuscdocla  per  fpiritumfanctu,  &omnia  fami- 
L:iusvidetat,&tractaucrarpropter  quod  mcliusexprime- 
r  ?oterat  fccundurn  quod  dicit  Hiero.  Quod  melius  noui- 
ris,melius,&profcrimus.  8  Ef  rc./««r^.R.edeundo  ad 
g.gem  fuu.    9  *  Glorijican.  &■  lau.d.Dc  benefkio  toti  mun 

do 


MORALITER. 

:  Et  w»fr««r/c^wa«r«.idcft,cumdefideriouidendi. 

Et  inucnerunt  Mariam^  iofeph.Pci  Mariam  quac  interprc 

turamarum  mare.fignificatur  amaritudo  poenitentijc,  & 

t  lofeph  quiinterprctatur  accrefcens.fignificatur  augme 

h  m  virtutis.ck  gratiar.Et  a d  hxc duo inducit  ftudium  facrx 

'-  npturae.     f     Etinfamcmpofitum  inpnefepio  Qiiodeftmaxi 

'*  '""nrnirabilccumdicatlere.jj.e.  Calum  & rerram cgo 

flco.     5     ttomncsqwaud  ermt.  Paftores.n.ccclcfix,  & 

res  dcbcnt  alijs  communicare,  qua:  didiccrunt  ab  an- 

cli.upcr.  ftudiii  1  acrx  f  cripturae  p  fanftos  angclos  rcuclarq. 

Ef 


docollatogencraliter,&eisoftenfo(pccialirer,  idcofubdi- 
tur.Inomnibusqua:audieranr,&  vidcrant. 
1  o  Etpojif. Hic  ponitur  dcbirus  ritus  circa  pucrum  natum 
quia  fecundum  ritum  vetcris Icgis  dcbebat  circuncidi,  &  in 
temploofterri,  &ideo  primoagiturdeciuscircuncifione, 
fecundo  de  oblatione,ibi.Et  poftquam impleti  funt  dies,cir 
'  caprimum  dicitur.  n; poitq. <.<•"./  Hocerattempusdetermi- 
natum  circuncifioni.pronthabeturGen.  17. b. 

Voluit  autcm  Chri  ftus  circuncidi,quamuis  non  eflet  legi 
fubicftus.Primo  vtoftenderet  inic  veritatemcarnishuma- 
nae  contra  Manichaeum  ,qui  dixit  ipfum  Deum  habuiffc  cor 
pus  phantafticum,&contra  ValentinumdicentemChriftu  Error  Manj. 
corpus  de  ccelo  attuliflc  Secundo,  vr approbaret circunci-  eha:i 
fionem.quam  Deusolim  mftituerat.Tertio  vtoftcndcrerfc  Error  Valen- 
cfle  de  generc  Abrahae.qui  cii  cuncifionis  mandarum  acce  tm* 
pit  Gen. i7.b.Et  fa&a  eft  repromiffio  de Chrifto.  Quarro,  vt 
Iuda:is  cxculationemtollerctdenonrecipiendoeum  (ief- 
fct  incircuncilus.Quinio  vt  obcdientia:  virtutem  nobis  (uo 
commendarctexemploprxceptumlegisobleruans.cuita- 
nxcn  non  erat  fubicdus  Scxro,vt  qui  in  fimilitudine  carnis 
peccanvcnerarrcmedium  quo  caro  peccati  confueuerat 
mudari  non  renueret.Septimo  vt  Icgis  onus  in  fefuftines.a- 
hos  a  legis  onere  liberaret,£ m  illud  Gal.4.a.Mifit  Dcus  filiu 
fuu  faftum  fub  lege.vt  cos  qui  fub  legc  erant ,  redimcrer. 
li  Voca.efino.e.ie.wb  dicitimpofitu,qa  aDcofuitimpofitu 

hoc 


8  Er  reuerfifuntpaflores.  Nam  doftorcs  ecclcfix  poft  aliorQ 
doftrinam  debent  ad  confidcrandum  propriam  confcien- 
tiam  reuerri,&  laudare  bonitatem  Dei. 

10  Er/5of?^.con/«»»>M4»",e^c.p«er.Cuidebcmusconformari, 
noncircuncifionecarnis.fcd  mentis  Kom.z.d.T^on  qui  in  ma 
nifcflo  lud.tus  e(ty  neque  quei  m  wanifcflo  in  carne  ejl  circnncifio ,  fcd 
qui  in  abfcondito  ludAus  eil ,  &  chcuncifio  cordisfpiritu  non  litera 
cuius  laus  mn  cx  bominibus,fed  ex  Deo  efi. 

1 1  Vocatum  efi  nomeneius  le.fus.  Ideft,  falus,  quia  fccitfalutc 
in  medio  terrae.  Ideo  dicit  Bcrnar.  dc  hoc  nomine,quod  eft 
mel  in  ore,melos  in  aure,iubilus  incordc. 

Tom-s.  z    3         Ef 


71)" 


Glof.ord.&NicoIaideLyra.        ';. 


r.ominisamplificationcm  accepir,  ad 
nuationcmnomcnimfonebaiuri 

.undlipfilciu  ■  Oaau.idiccir 
qniavfraqueooffrainnouaiio,&inf 

i:us  pcrb.unilmum,&  «> futuro,carnis,&  in  Uu  rciur- 


i:;vonercrcdirncrrT.Dcindevcrotinoperpbcdicnrir.niir 
mpibnspcrkctaai  inlignem/.J.::  linnoccr.i 
chuctcnditilludApoftoli.s, 
itprccitor.ts  cof.jlituiifuni  muui ,  ita  &  pcr  vmm  $bti 
tionem  iufii  c<  ur  uiulti. 


Kondecuit 
Mtan,acl 


ist*ft  prxfigo 

iQnoftraqui 

doquecft  perfrcien- 

!>usautedio 
lua   futrcxit,  & 
poftiexlxculi  huius     b 

S  feptimani 
fabbari  qute  nunc  in    c 
tcriminalia  vitagc-    d 
ntur.qualioclauo  tB 

porerefurgcmus,  tunc  vcriflimc  abomnicorruptionc  cir- 
cumCifi,  vbi  vcrum  prxputium  aufcrctur.quia  ibi  ncque  nu 
lofe  »o.f      bcnt.nequc  nubcntur. 

Greg.Qiti  in  (imilitudinc  carnis  peccati  vcnerat  rcmcdiu 
quocaro  peccati  mundari  conlueucjrat.non  rcfpuit.ficurba 
B  pti  fma  noux  gratix,  non  ncceftiu1$s ,  i cd  cxcm  ph  caufa  fu- 
bijr  Etnota,quOd  idcm  auxilium  curationis  in  Icge  circnn- 
cilioprsftitit.quodnuncbaptifmaconfcrttcmporcirritic, 
nifi  qnodmMroims  in  regnum  nondum  parcbat .  *Significat 
autcm  htet  citcuncifio  carnalis  lilain  circficiiioocni  in  dia 
iudicij,o#M  ommbtis  animx,  &  camjs  corruptioyubns  cx,u 
ti,  ad  facicm  crcatoris  videndam  lngrediemur.  Significat  e- 
ti.un  prxfentemcircuncifioncm,  ideft,abIutionem  vitiorft 
pcrbaptifmum.  Significabatctiamillum  dc  Abraham  na- 
i'cifurum,qui&inprxfentip£rbaptifmum,&infuturo  per 
rciurrc&ionem  abomni  fordefuos  purgarct,  crat  ctiam  in 
Abnham  fignaculum  iuftitix. 

Ucda .  Sicut  a  Chrifto  Chriftiani ,  fic  &  in  vtraquc  noftra 
circuncifionca  lcfu.i.a  Saluatore  faluati  vocamnr .  Quod 
nonion,  non  folum  antcquam  concipiamur  in  vtero  cccle- 
fix  pcr  fidem.fed  etiqm  ante  tcmpora  fecularia  a  Dco  nobis 
vocatnmcft. 

4«  San&usTitus.Circuncifus  eft  Chriftus  dupiici  dc  cau- 
C  fa,primo  quidcm  quo  nos  pcr lcgis confummationcrii a Je 
gis 


iab  hpmiaibusa[>pelUti,fcJ  cxctllcmioti 

IU4. 


Icfus.Qucd  vocauim  clt  ab  angelo,prmfciuam  in  vtcrocon 

"**"  Manar.vel  Domini. 

cipcrctur.  Etpoftquamimplcti  funt  diespurgationiseius 


a    Quod  voc,- 
ab  Jlmelo,pr'v 

■$«  Origencs.N. 

melefu  gloiiofur 

omniq;cultudigi 

fimum.nomeqiu 

fecundumlcgem  Moyfi,  tulcrunt  lllum  m  IcrulalcnT,  vtii-  z    cftiupcr  omne  n. 

a    OrTcttent.Sc  tonlecratent.  mcn.non  deCllit  f 

ftercnteumdno,ficutfcriptum  cft  in  Iegcdni.lQuiaomne  3    mumabhomintf 

appellari,  ncque 
ciscfferriinmundum. 

SanttusTuus  BoftrorumEpifcopus.Tr/«.ty»«w;'»' 
ro,&t.  Miror  quomodo  cxorti  fint  quidam  qui  ipiofte 
tcmporis  articnlo  quo  Angclus  dixit^ueg-atiapit 
ro  conccptum  fuiffe  afierci  c  audcnt. 


b     Tultntnt  illnm  .  Paruuli  qui  dc  toto  regno  Iudxorurtt  | 

tcmplfiporrabantur.ficranrdcrribuLcm.in  minifl 

muspcrpctuodctincbantur.Sidoaliatribu.prc 

rcnribus  piimogcniti  rcdimcbauturad  propri.: 

c    5"ic/.r/(;r;/>.I3cda.Scriptum  cft  in  legc,M</'f"  <) 

minc pe.ma.maf.immunda  ertt  feptcm  d iebus.  Ad  di(; 

liusqux  virgopcperit  Nonergofilius,non  matcri 

di^cbat  purgan.led  vt  nos  faluarem  ur  a  timoi  < 

tum  autem  crat  pucrum  poft  triccli  mumrcrti 

fionis  dicm  ad  tcmplum  defcrri,&  pro  eo  hoftian^^H 

mogcnitum  fan&umdomino  ficii/Pcrquot 

millum  nifi  circuncifi  vifijsdignum cfleconfr 

nullumnifi  mortalitatisncxibusabfoIwuuVnpcn 

tis  anudiafubitutum.  Vcra.n.circuncifionc  p 

piuni  Icrufalcm  cum  muneribusingrcditur,  « 

furrcchonisab  omni  labc  cxcottus\  cum  bonoruni  opt 

fruclibus  fupcrnx  bcatitudinis  gaudia  iubit. 

d     Omne  waj.Bcda.Oe,ta  hominis.g  pccoris  qd  Dc 

ficari.&facerdotisefleiubcbatur.vtfacCrdos: 


>hil«fnphujj 


N.ICOLAVS  DE   L  Y  R  A. 
hocnomen.fcd  pcr  angelum  denutiatum  Manc,,&  Iofeph, 
&  per  ipfos  alijs  diuulgarum. 

Et  quia  aliquis  infidclis.potiflime  Iudxus,  qupd  boc  no- 
mcn  nonfuifletconuenientcr  impofitum,poflctarguerc. 

Tum  quia  lfa.tS2.a.dicitur .  v ocaiiw  vb-  vom&i  nouum  <)u6d 
ot  doninu nnmmau  t.Hoc  autem  nomcn  Iefus non crat  noimm 
tuc,quia  anrcalij  fuerant  nominati  hocnominc,  vt  patct  de 
Jciu  filio  Iofedech ,  & de Iefu  Naue ,  in  Gcnealogia  Chrifti 
quidefcribiturcap.fe.vbiidcmhabetur. 

Item  quia  Ifa.y.c-dicitur.Vocabitur  nomcn  eiusEma.& 
8.a.dicitur.Voca  nomcn  cius,accclera,fpolia  dctrahe,&c.& 
p.b.Vocabitur  nomen  cius  admirabilis.co  filiarius,dcus  for 
tis,  &cqux  nomina  funt  alia  a  nomine  Icfu.  Et  fimilia  pof- 
funt  induci  dc  alijs  locis  fcriprurx. 

Idco  dicendum,quod  hoc  nomen  fuit  proprie  im  pofitu 
ci.Nomina  cnim  fi  bene imponantur.imponi  dcbent  a  pro 
pricratibusrcrum  ,&hoc  paterdenominibus  generurtiJl^ 
fpccierum,dequibusdicitur4.Metaph  RatioquamfigmS 
cat  nomcn  cft  dcfinitio,  qux  defignat  propriam  rci  natura . 
Nomina  autcm  fingulorumhominum  fi  beneimponatur, 
imponi  dcbent  ab  aliqua  proprietatecius.cui  imponituraio 
mcn.  Aliquando  a  temporc,  ficut  nomina  aliquorum  fan- 
ftotumimponuntur  pueris natis in  fcftis corum  .  Vcl  a  co- 
gnationc,ficut  cumfilioimponiturnomcn  patris,vcUlicu 
ius  dc  cognatione  cius.  Aliquar.do  ab  euentu.ficutMovfcs 
vocauit  filios  luos.vt  habctui  Exod.2. AI iquando  autcm  cx 
aiiqua  qualiraic  ciiis  cui  nomcn  imponitur,  ficut  Gen.3  5-b. 
Primogenitus  Ifaac  vocatuscft  Efau.quod  interprctatur  ru- 
beus.vel  rufus,  quia  de  vtcro  marris  cx  iuit  rufus,  &  totus  in 
morcm  pcllishifpidus.  Aliquando  ex  aliquo  dono  Dei  gra 
tuitOjficutMatt.i^.c.diaumcft.TucsPetrus.&fupcrhanc 
petramxdificaboEcclefiam  mcam.Etlo.i  .f.Tuvocaberis 
Ccphas.igitur  quia  homini  Chrifto  hoc  munus  gratic  colla 
rum 


tum  crat.vt  pcr  iplum  omncs laluarcntnr.tdco  vocan 
conuenicnter  oomen  cius  Iefus.i.Snluator,yci  laius.E 
rationcm  aifignauit  angclus  lofeph  Matth.  f'.d.', 
eiuslefutn,ipfe.ii.faliiittnfacktpiipitlumfunm  a.i 
primumdicCndum,  quod  hoc  nomen  fuit  nouumi 
ftc,inquanrumfuiteiimpofirumabhacproprictat 
cft  omnium  Saluator,qnx  non  fuitirt  aliquo  prxccc 
cctfcccrintfalutcm  inaliquofac>oparticulari . 
Naue  faluauit  populum  Ifracl,l»o(Tcs  cius dcbellanc 
giturinlibrolofuc&itapotcfl  dtci dealijs. 

RatioautemhuiusnominicEmauuel,  quoxji 
turnobifcumDcus,  includiturinnomineleiu.^ 
quodfuitnobifcumperfuamincarnationcii. 
lutem.  Eteode  modo  potcft  dici  de  alio,  quia  l.i 
infetnum  fpoliando.Et  lic  dc  tertio,&  dcconfini 

1  h'tpoit(/n'atn  iMpletijun<.  Hicconfequcnter 
cblatione,vbiprimodefcribiturhuiusoblai!- 
riojfccundo.praifcntatireceptio,ibi.£c«At7^w>i| 
pti  commendatio,ibi.Cr  crat  jinni. 

Ctica  primum  fciendum,rr>  in  lege  vcteri  ciccJ 
fosduohebantin  templo.  Vnumcratgcnei 
quia  pro  filio  nato  vcl  filia  complctis  dicbus  pni  if; 
matrisolTcrcbaturfacrificium.vrh.ibeturLcti 
cratfpccialecircaprimogenitor  gacratcofec 
co.cp pcuftit  primogcniros  Acgy  ptorijjfilios  I i 
idcooffercbaturin  rempIo,&redimcbatur,vr  habr-trtr  F 
1 3  .Chtiftus  autcmfuit  primogcnitus.vt  dicrum  cil  fupr  •[ 
idcovtruq;fuitfa(ftumcircacum,  vthicdicitur.Etpii 
quatum  ad  id  quod  crat  fpccialc  primogeniris  cumdici' 

2  Tuii.ru  >tilliim  in  lerufalem .  Id  cft,offcrcndo  domino.C 
iuscaufafubditur. 

3  Quia  omnemafcdinum  adaperirnf  ruhiarn  .  Jd  eft,ptinio 
fccns.cuiufmodieratprimogeniti.  Sccundo.quantitm 
illud  qood  cratgcncralcquod  notatm,cumdtcitur. 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

l     Et  pofiqumi  impUf,  funf  di«  pw$*tiontt,  &c.  Beda.  Poft  tri- 

cclimunj  autem&tcrtiu  circuncifionisdiemdornino  fifti- 

I  ntinu.iQs  myftice,  Neminf  nifi  circnndiu  Wtijs  domi- 

nidi^umcflcconfp.aibus,  nemin?  nifi  raortalitatis  ncxi- 

bus, 


busabfolutum.fupcrnx  ciuitati<;  gaudia  pfectc,pofll'fiii-i 
Et  pcr  hoc  ctiam  oftenditur,cp  Cimftianusdeber  a  viiiis 
Cuncidi,&  tuuc  pcr  deuotionem  apparerein  cofpeftu  I 
&  ofTcrre  par  turrurum.id cft,caftirarc  mcntis &  corpon 
duospullos*colunibarum,ideft  multiplicarioncmopfr 
bortorum,  co  quod  columbx  funt  aucsinprolc  fcc:ut^  R 


•■*■«***;•:>.;■ 


/7 


L 


UC£ 


^a 


P 


ir 
.11. 


/ 


18 


is  redimi  fjceret,fic  &  omne  animal  immnndii.Qtiati 

•cnita  illum  iignificar,qui  vnigenitusDei,  dignatus 
£f  ieri  primogenitus  omnis  creaturae ,  qui  vere  eft  fan&us 
diiino,quiahnepeceato.Quiadgcncrandosfibipopulos 
r  erum  genitalc  iancTai  eccleiiae  fibi  aperuit. 
'  /el  moralitcr  . 

a    EecU.Coufueto  natiuitatis  more  locjuituinon  quod  ilouninus  vcntris  hofpitirju  injjredicnt.uei 
egrediens  deuirginaffe: . 

mafcuTinum  adaperiens  vuluam  fancTu  domino  vocabitur. 
Et  vt  daret  hoftiarn,fecundurn  quod  diftum  cit  in  Jege  do- 

a    Turtui.raftitatcm.coluinba  iimr;;ici\.item  figniiicat ,  &  calta  ,  Sc  limplcx  iultoruin 
conuertitio  giatum  Deo  oftcrr  lacnhciuin. 

mini,  parturturum,  autduospulloscolumbarum.  Etecce 

Ideft,6gnum. 

horno  erat  in  Icruialem ,  cui  nomen  Sy mcon ,  &  homo  iile 
c  iuftus,&ttimoratusexpcclansconfoIationcmIfr:ieljiSi  fpiri 


fmogcnira,(ignifi 
c  tbonainitiano- 
f>  jctionis,q  quafi 
odegeiimus,  qua: 
rj  gratias  dcputare 
fj,emus.  Malcgc- 
ftredimere  frucTi- 
b  noenitentia:  iu.- 
b.iur. 

tolP^r  turtn.  Beda . 
llroblatiopaupe- 
,li.ierat,quinofuf- 
ifircnt  orTerrc  a- 
Bim,vtperomnia 
Enilitas   Domini 


a 

b 


tuiTan&useratin  eo.   Etrcfponfum  acccperat  afpiritufan- 

l>     Mcfliain. 


Ejpcrnirum.  Carms.  a    Ociiiis  car.nis,alias  coidis. 

Melliss.Hfbraicc^CluiilusGrice.urfluslatinf. 


Bcda.  Fuer  piimo  circunciditur,  &  pofi ir.tcrpcfitis dieb.  D 
cnm  hcitijs  Iei.uia;cn.  cefertur,  qu:a  &ipfeiuueriisrcfur-  Mf>*-*A 
gendocomiprioncm  carniscalcauit,&  inrerpirfirisdiebus  (i?'x6' 
cum  carncquam  hoftiarn  fecerar,  ad  ccluni  afccndir-  Sic  & 
nos  prius  in  baptilmo  ciixuncidimura' pcccatis  &  pi oficie 

tegratiaadaliarcin- 
grcdimur,  confecra 
di  hofiiam  corporis 
&  fanguinis  domini 
rofiri  .  Sed  in  fine 
omnisecckfia  cor- 
ruptionem  exuet,& 
cum  vidlimisbono- 
rumopmirnincter 
namierufalemtranf 
feretur. 

b     £i  cccp  bomo.  No        ,- 
folu  angcli,  fedom-  • 
nissetas,  &  fexusre- 


Menic. 


4 

j; 

6 


\ 


"itimouium  nato  red 
Cto,  non  VJiuruni  kirortcnimiipriusvideretChriitumdo  8    dunt  pucro.  Etficut 

a     Ecca.Er.dcin  ^ratia  cjuaucii.un.m  piinrnerat.uei  ici  tom  crfrnm.  ^u  Qiy>rlj..rn  i/»riiir>- 

d  roini.  Et  venitin  {pimtfin  remphim.Et  cu  inducerentpueru  9   Jum  f,dciibus  pra?- 
Icfumparenteseius,  vtfacercntiecundumconfuctudinem    IO  ftgiabatur,  ita  vc- 

a     BedaMagna  hun.il  itas  Ia]uatoris,cuiloco  non  capitur,grandiuiIioininis  ulnsgeiiatur.  niCHSOmi>lUm  ian-  ** 

e  Iegispro  co,  &ipfeaccepitcumin  vlndsiuas,  ckbcnedixit  M  ftorum  laudc  prs- 
^    *  *■  l  ii  dicatur. 

C  lulius  ,&  timoro- 
tus.  Diftkile  iuftitia  fine timore  cuftoditur.  Non  penali.feu' 
qui  permanet  m  feculum  iecuh,quo  iufto  quanto  pIusDeu 
d)ligit,tantofoIertiiisoffenderecauet.Etbeneiuftus,quin6 
fuam,iedpopuligratiamqua;rebat,cupiensipfcdiffolui,fca' 
expettans  viderc  promifTum  autorem  falut/s.vr  qui  ab  He- 
rodepreffi  fuerant,  aduentu  S^luatorislibcratiacciperent 
coniolationem. 

•w  STirus  Optabat pius fenex, vtlfraeliticuspopulusin 
Chriftum  crederct.crcdendoqucconfolationem,  hoc  eft,  a 
Romanorum  dominatu ,  Herodifquehominisalienigcna; 
1  yi  Tinn  ide  Jiberationtm  quandoquc  inuenirer. 

•    Grcgoiius.Inquu  etiamdifcimusquantodefiderioex 
plebe  Ilraclitica  fancti  viri  incarnatione  eius  myfterium  vi-  J? p,,t 
derecupierunt.  Efh.4i.a 

d    Tj;.':.Cumpucritiapoftfeptem  annosinfantix  incipiat,  fecundum 
lefusfrequenterpucrdiciturjnon  tampioarrarc,  qua  ,p  (cr-  Lxx- 


^ORALITER. 

Scquisfortia  opc 

.  rquarmafculi  no- 

.(iueinfirma, 

ninx  fignifi 

crcauerit,  vt 
jiidominolegitimeconfecretur.neccfieeft.vtlachrymas 
lcnpundionisoficrat.qua: pergcmitum  illarum auium fi 
g  5cantur,qui  a  lachrymis  ctiam  in  bonis  indigcmus,quia 
tj>fincconfummand'ifumus,ncfcimus.  Qui  non  inuenit 
a  um,  ideft,diuitias  innocux  vitae  ad  lachrymas  recurrat . 
i  t  ,vjtem  duo  gencra  compunctionis.Dum  vel  malorum 
rDlentesfuppliciatimemus.Vel  dum  defideriocclcftium 

sdedilationegcmimus.  Vndeduopulli  otFerri  iu- 
bitur.vnusin  holocauftum,quandoamorecceleftium  in- 

mur.  Aiterpro  peccato,  dum  de  malisperpetratis 

-nc. 

1  Anibr.Columb3,quae  in  grege  confcruatur  atliua , 
u  arfohusgus  contemplatiuam  vitam  fignificat,quaepau 
c. um.Et  quia  vtraque  hoftia  accept^  eft  Deo,cofu!tc  vtra- 
q  auis oblata  cft  pro  domino.Qiii  claulo  oftio  patre  orat 
ir  blc6dito  turrurem  ottert.Qiu  compares  opens  quaerir, 
o  imbam  ad  altare  portat. 

urtur  m  delerns  habitat,  no  multis  diuulgar  ,pullos  no- 
flFafcit^mcrucinio  no  palcit.SiC  ecclefia  dcferta  eft  a  pec 

. c Chrs  in  mulns  locis diuulgat,nifi  i n  fidc  rrinitatls, 
4  cruatis.In  nccle  mudi  fanctos  palcit,hriim  non  fufcipit. 

Beda 


mor. 


u  itio,  vnde propheta.  Ecce  pucr  meus ,  quia filius hominis  ^ at-*°'d 
non  venitminiUraii  iedminiftrarc.  °'3- 

e  Er ipje .:c c<  BedaMoral. Vcteranus accipit infanr€,doces 
vtexuetes  veterem  hominem  qui  corrumpitur,  induamur 
cuqiuiecndumDeumcreatuseft.Tuftusfecundumlegem 

^»  acci- 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  £    L  Y  R  A. 

•  bifiiam^  c.parturtnrum,  ant  dttvs pull-s  cclnmbct- 

■  Iftaeratoblatiopauperum.fecundumquod  habetur 

li.u.d.  Ex  quo  patet,quod  fupra  dicTum  eft  de  paupctta- 

t  tarie,&  lofeph.  Sciendum  autem  circa  hoc  quod  beata 

\  tcneb  uur  ad  tfta  que^  di£ta  funt  dc  purgationcqa 

•u.a.Scribitur.Mulierii  fuiccprofeminc  pepent  mafcu 

i  ri,  f3tc.  ck  ideo  lcx  il la  hgabat  tantum  muliercs  de  viri  fc- 

<bncipientes,qucd  non  habuir  iocum  i n  virgine.Hoc 

c  rn patct  pct  hoc  quod  hic  drcitur,&  accipitur  de  Exo.& 

I-nt.Omr.cmafcuIinumadapariens  vuluam.fanclumdo 

rriovocabitur  Ex  quo  patet.quod  loquitur  de  mafculino 

0  ccpto,&  nato  pcr  apcrtionem  clauftri  virginalis.Quod 

I  habuu  locum  in  bcata  virginc,quae  virgo  pcrmanfir  m 

<  ceptu, &  partu.  Veruntamcn  ficui  eius  filiuscircuncidi 

V(Jit,&legaliaobferuarcexfua  hum;litate,  quamuisnon 

-ret,  fic  beata  virgo  q  fuit  humillima  voluit  obfcruare . 

Et  eccc  ho  m  i  e>  :t  :>t  lerufalem.   «      ,S :i,n:on,C  c  Hic  defcri- 

b  ir  Chrifti  praefcntati  rcceptiojvbi  primo  defcribitur  rcci 

Piifisconriitio.cum  dicitur. 

teccehomnerat  n  leruf.dem  in  |OCo  folenni,&  facrcTum 
^ » ibi  crat  diuinus  cultus.  Tum  quia  lbi  crat  ftudiuro lc^ 
gocprophctarum. 

'  Cte  nomen  Symi  n.  Ex  hoc  patet  cius  fama,  quia  intcr  fa- 
___  ccrdotes, 


.MORALITER. 

ttcehi.mocrar ...  Pu.faUm  &i.  Simcon(quiobcdi?sin- 

^PretatuObonumrcligiohjmfignificat.Erhicmanrrn  Ic 

alcrn  qux  mtcrpretaiur^pacil.ca,  quia  manct  m  pocc  x- 

na>*cfratcrna.  Et  bcnedicituuuftus.f.adproximum,& 

timoratus 


cerdotes  erat  famofus.&  nominatus.Patct  ciiam  eius  fancta 
vita.cum  dicitur. 

4  E?  homo  jfr  <t'i7"s  Rcde  fe  habendo  ad  proximum. 

5  Ef'jwojr';>.QuoadDeum. 

6  EiptclansconjoLationcm  Ifrae  l.Quintum  zdf\dcitcQit\l- 
dinem. 

7  Et  Ipirituffa  t7u<  era>  cunt  to.  Quantum  ad  ^ratiae  plenitu- 
dinem.quia  non  folum  habuit  gratiam  iuftihcantcm.pro- 
ut  habctur  communiter  a  iuftis,(ed  etiam  quantum  ad  illu 
mmationes,&  conlolationesdimnas  fpecialcs,  io  fubditur . 

5  £jrf/po».]ciora!ionibusfuisdeuotisadDeum.Tunce- 
nimeratop.nio  communisapudinteiligcntes,  quodimmi 
ncbaradr.^iusChriftifecundumfigna  apatriarchis&pro- 
phetis  eUra ,  &  ideo  Symcon de  hocfcf uenrius orabat  Dcu. 

6  in  orationc  teiponfum  accepcrat  quod  Chriftum  natum 
vidcret.antequam  vitam  praslentcm  finirer. 

9  Et  vtnit  injpi.ld  cft.per  reuelattonem  ipirituiTancTi,vtvi- 
derct  Chriftum,ficut  crat  ci  promiflum. 

10  Etcumindu.  pue.  icfumpa.  Adfaciendum  quaepraedicTia 
funt  tecunduinlcgcm. 

1 1  Iv  ipfe  acie.eum  m  vl.fuzs  C5  maximo  cordis gaudio,fc- 
cadu  qddiciturProuer.'5.d.Defideriufic6plcaturdelecTat 
animam  Sccundo,ponitur  giatiarum  adio,cumdicitur. 

12  Ette«e.^i«'«-Cratiasagendoprotantobeneficio. 
Et_ 

timoratus  ad  Dcum  cxpecTasconfo!ationemIfrael,ideft,di 
u:i  9vifion)s,coqut«a  liraciinrcrprcraturvidensDcum,  & 
ipnjiuthii  ciuscltinco,perfuJEgratiabencficium. 
9  Ei  eutn mductrcnt fuerumltfum pan utcstius ,  vt facercnt  fe- 
cutmm  conft.tu^nnm  /<g,j  pro  eo  .  Patcr  cnim  autoritatiuc 
Toraj.  z    +       & 


V9 


Glof.ord.&  Nicolai  de  Lyra, 


71' 


-demptore. 


QJlimitte 


Hom.le.in 
Ltiuoi 


*     Vila  redemprore.  vj_i.inmic.  — #  _ 

Dcum,ctdixit.Nuncdimittisferuum  tuum  Dominc,tecun 

'     a    Quia  refponfum  acccrcrat  a  fi.iritufanft.vnon  viluruin  lc  moncni.i  (i  pfta*  viderer 
ChiiftumiJ  b     I,,fim.Al>.ah*icMu.ctui..iii.  C     BctU  QUi  «Mttt. 

...Jr ...  n,-,,, ..,,,  nnii  iiidrinr.t  ^  crcdiderunr.         d     fcr  ciniu  honunem, 


B 


Phiiip.3.4 


tipfitil 
p.num 


luc.io.d 


Rom.t^ 


Rom.ti.e 


/f  accipit  puerum  in  vlnas»vt  innuat  iuftitiam  lcgis  gratia  eua 

A  ecliacfidci  murandam.Accipit  etiamlcniormundusinno 

£CntiamChnttnnxmfair.;.\\vtrenouctur  ficnt  anuila. 

.  rda.Qui  £>"»&  Aniia  prouecli  lefuna  sxciptunt, 

&  laudanr.figoiftcat  fidcicm  iynagogam,quaepoftlongam 
cxpcctitionc^pmil- 
fionumfidcnon  fi- 
clacumrcccpit.qui 
pra,nunci.inji"r. 

•t<  Orig<  ocsSlad 
taftumtin.br  ix  vefti 
mcnti  muliex  nata 
cft  quid  putandum 
cttdcSimeone,  qui 
in  fuas  vlnas  icccpit 
infanjem  .  Et  tn  fi  vis 
tcncrclcfum,&am 
plcxari  manibus  , 
omnilaborc  nitcrc, 
vtduccmhabct  fpiti 
tuvcnialq;adteplu. 
a  l^unc  dimittis  fcr- 
uum  tuum  d.  Ambrof. 
Qui  vultdimitti,  vc- 
niat  in  Icrufalem , 
conuerfationcm  ha- 
bcns  in  cceleftibus, 
vcniat  in  tcmplum 
imitetur  cxemplum 

illorum  in  quibus  Deus  habitar,  ExpecTct  dominum,  acci- 
piatin  manibusverbum  Dei,brachijsfidci,fpci,&charitatis 
amplcclatur.tunc  dimittetur.vt  non  videat  mortcm,quia  vi 
derat  vitam. 

b  iijia  •pideruni  ocn.&c.  Sckbat  quod  beati  o.culi  qui  Chri- 
ftum  eftcnt  vifuri,&  ideo  donccillum  vidciet.nolebat  mor 
tcdiflolui,quem  tame,vt  vidit,mox  optauitin  paccdimitti. 
c  (Juodparafli.&c.  Etinprimo  actuentu  Chriftus  antc  h- 
cicm  populorum  aDco  paratut,vt  credant,&  diligant,&  in 
fecundo  aduentu parabitur,  vt  videat eum  omnis  populus , 
&  rcdda,t  vnicuique  fecundum  opera  fua. 
d  ^idreuclationemgcn.  Vt  rcucleturcaxisoculisgentilium 
nulla  fpc  dominici  aduentus  ere£lorum,&  vt  ipfe  lirael  glo- 
rietur.excipiensfuum  promifTum,&  dcfiderarum,&prefer 
turrcuelatio  gentium  glorie  Ifrael  Quia  cum  plenitudo  gen 
tium  intrauerir.tunc  omnis  Ifrael  faluus  eric. 
c  symeon.  Qui  interpretatur,  audiens  tnftitiam,figuraeft 
prophctarum.qui  vindicfamfibi  a  Dco  diclam  fupcr  popu- 
lum  audicbat ,  Anna  quae  gratia  dicitur ,  figura  eft  ccclefijc. 
f  Eccepofvuseil  hic.ln  ruinamillorum  qui  fteterant,& refur 
rcftionem  illorum  quicccidcrat.Velinruinam  viuorum,& 

in 


Beatii-uinuiiuideiiir.t  CiYrcJidcrunt.         d     ErcaiDM  homlnem, 

K  cordis  r>-.uin.         Cliri  ;um. 
ul 


fcrrni 


«uod  Syincon  uidit, 

b  dumve-rbumtuuminpacc.Quiavidcruntoculimcifaluta  2 

>    Ouem  poftmodum  omnibus  populis  quirendum  dilertiow.Sc  conryiciendnm  fide pnuidi 
.am  ca.n!*,&  mentu  oculi»  laluato.em  comcmploz.         t>    leic  Uluaioi,ij>(e  liu  illunimans.  ^ 

retuum.Qutfdparaftianrefaciemomnium  populorum  lu 

Adglor.am  lil'.'.  Ad.  ^ 

a  mcn  ad  reuclationem  gentium,&  gloriam  plcbis  tuq  Ilrael 

a    lofei>hqiiiadconlcruandamfamaniM»iixpaierellahliominil>us<lepuutus,i:x;.iuierat 
Ztbm.  b     AbAngcl.s,ap»itoiibus.aSyin.-onc. 

Et  erat  pa'ter  eius,8c  raater  mirantes  fuper  nis  que.  dice  ban- 

Deo  &  M.iriar. 

turdeillo.EtbenedixitillisSymeon.&dixitad  Mariamma  * 

C  a    QuUUpUorfeoConit.  b    Non  crcdcntium 

trcmcius.    Eccepofituscrthicinruinarru,  &in  refurre-  IO 

I  Quia  lumcn,quia  gloria.  Cicdem.um. 

dionem  multorum  in  Ifrael,  &  in  fignumcui  t  con-  J' 

g  Ideft,cuaiigclium,in  quo  dicimr.Vcni  homincm  fcpararc  aducrfus  niatiem.Sc  reliqua  . 

.  tradicetur.  Ettuamt  ipfiusanimampertranfibitgladius,  ' 


1 
4 
5 

6 

7 
8 


in  rcfurrectioncm  virtutum. 

Noninfe  tantum.fedin  fuis  quoqueprcdicatoribusp 
tus  cftin  ruinam,&  rcfurrcclioncm.vndc  apoftolus.Ch 
bonns  odor  fumus Dco,iu  his  qii!  i Jlui  fiunt  <3c  in  his  q 
reunt.Bonocniinodorc.alij  {aluantur,aJlj  percunr. 

•}«     Titus   B 

Ad  mortem  carnis.  _  £p   JvJon  ita  aCCil 

dacft.quafiChnl 
autorfit.vr  cada 
alijsnccefiariaca 
vr  rcfurganr  null| 
nim  ruina;  cauf 
offcrt.ncc  vllui 
fns,  vt  refurgat.c 
pellir.  Rccliusi 
tur,  pet  Chrifti. 
ucntum  cffccTur 
isquiantein  pcc 
to  immotusperi 
bar.pcccatoper  | 
nitentiamcadat, 
fiquc  moriatur.c 
iuftuixdcinccps 
uat.pcrquefi 
Chriftum  r< 
Vtenim  mclior. 
xurgant,  peii 
oportet.  Nifii 
fcortatio  cadar,  j 
dicitia  nunquam  exurgct. 

*  Origcncs.  VidcndumeftncforrcSaluarnr  noni 
alijsinruinam  vencrit,  &inrefurrcclionem.  Qjia 
peccato  ftabam,primo  mihi  vtilitas  fuit.vt  cadcrer 
cato  morcrer  Dcnique  &  fancli  prophetjequado  ai 
aliquid  contemplabanfur,cadcbanrm  facicm  fuam.vt 
cata  pcr  ruinam  plenius  puigarentur. 
g  inji^nmncui  torj;r«.Omnia  quoedeChriftonarr 
gnum funr, quod  q.atus  de  virgine,qu od  furrcxit,quod 
lisianuisintrar,cuifignocontradiciturab  infidclib.Sp" 
ter  f ignum  eft  in  fide dfiice  crucis,  qd  vbique  contradici  I 

*  Titus.Ferfignumlalutarem  viuificamquecruc 
cipimus.Moyfesenimfccit  ferpetem  aencum,  &  pofu 
infigno.hoc  cftincrucc. 

h  G^c/<«i.Beda.Dolordominic^paflionis,qui<inont 
viderccrucifigifincafFccliiimaternidolorisctli  fperaj 
furrecTurum,&  moriem  deu  i&urum.  Vfque  ad  fine  1 
li  animam  ecclciia;  gladius  rribulationis  pertranfi  t ,  < 
gnofidciabimpiobiscontradicitur,  cum  multosn 
det.cumreudatiscordiumcogitationibus,  vbi  bot 
men  feminaucrat,zizama  germinate  confpicit. 


NICOLAVS   DE   LYRA. 
1    Ztdixit^uncdim.fo  .Ideft.dc  caetcrodimittes  me  de  hac 
vita  tranfi  re  in  cord  is  quicte. 

a  Qnia-fid-ocu.m.Ja.iu.  Laetanter  enimvolcbatdcfcendere 
ad limbum  patru m,ex  quo fciebat  Saluatorem natum. 

3  i(uodparj(iianrefa.omntumpo.  Jdeft.coram  omnibuspo- 
spuli.quibusmyfteriumincarnationis.&redgptionisprac- 
dicatumeftperapoftolos.fccundum  quoddicitur  Pfalm. 
iS.a.In  omncmtcrramcxiui  rlonuseorum. 

4  Lumcnadreuclatio.gentium.  Quxpriuserrorumtcnebris 
tcnebantur. 

y  Etflo.piehhtusifrdfl.  Magnacft cnim  gloria Iudarisad fi 
dem  Chrifti  conucrfis.quod  Chriftus  fecundum  carnem  na 
rus  cft  de  ipfis .  Tcrtio  ponitur  parenrum  benedidlio ,  cum 
dicitur. 

6  Ettratpatereius.  Idcft,  Iofephqui  meruit  vocari  patct 
Chtifti.eo  quod  nutritius  cius  fuit. 

7  Et  >»arcr.SciIicct,Mariaquxfuit  marcreius  vcra. 

t    Mirwcs  fuper  bis  aus,  it.de  tlio.  Tunc  a  Symcone,&  prius 

a  magis, 


MOR-ALITER. 

&marcrimpctratuicinducuntIefum,vtdcturdeuotisduI- 
citcr  amplcxandum,&  fic  cum  Symcone  dc  tato  bencficio 

bcnedicunt 


a  magis,&  paftoribus,&Zachari3,&  Elizabet. 

9    ht  bcned.dlii  Symeon.  Quamuis  enim  Maria,  &  I  'fepl  I 

fentmaioresSymeonein  fandtifate,ille  tamen  erat  ma 

quantum  ad  facerdoris  officium.ad  quem  fpedabar  I 

cere  populum .  Et  non  folum  benedixit.fed  etia  futura  1 

dixit.      lo     Eccepcfituseflbic inruinam ,  &inrefnr.  Qni 

paftione  Chrifti,  quacfutura  crat,multi  Iudxi  fucrantex 

cat i  a  veriratecadentcs,&  multi  fuerut  illuminaii,  qui  p  11 

crant  fimplices  &  ignorantcs,vt  patct  de  Apoftoli.'- 

poft  paflionem  Chrifti,  daraeftintclligentia  fcriptura 

fecundum  quod  dicitur  infra  vlt.g.  Et  tunc  a{  eruit  illttft 

Tt  intrlligerent  firipturas . 

n     Er»«y*gnH>w.Scilicet,fccderisinrerhomines.&r 

12     Cuicontradicetur.A  facerdotibus,&legifperitis,&nn  i$ 

alijs. 

IJ     Et  tuam  ipfius  animam  prrtranfibit gladius.  Idcft.dolor  f 
fioniseiuspertranfibitanimamtuam  per  coinpaifjonii. 
Ex  hocdicirHicro.infermonebearaevirginis.quodi; 
partcimpaflibili  pafla  eft,plufquam  martyr  fuit. 


bencdicuntdominum,&  defiderantexiredcmundo,v  u 
detur  ad  perfccTe  fruendum ,  ficut  &  Paulus  diccbat  Ph  ?• 
l.Deftderium  babens  ditfolni,&  effe  cumCbriJto. 

1 


-21 


UC3C 


/ 

tk  \>treuelentur.  Antecratincertum.qui  Iudaeorum  Chtifti 
-  nm  reciperent,  qui  confpuerent  ■  Sed  audira  natitiitate 


Cap.   ii. 


722 


Uatur  cogitationes,&Herodes,&alij  tuibanrur,quidam 


rei 


Hhrifti  rwagifterium  accedunt. 
fitus.  Vtreue'cntur,&c.  Hoceft, 
j  iones  manife 


vt  omnes  ommum  co- 


fe£tionemilliustemporis,quoa  dcminocouerfanreincnr-  D 
ne  edocetur ,  qui  anni  poft  ea  pcr  duodecim mulhplicantur 
propter  apoftolicamdoctrinam. 

d    Q»*non.  Quia  circa  tcmplum  frequens  erat.Eam  nodi- 
Xccdere  dicit,non  quod  ad  horam  non  difcefferit .  Stc  fancla 

ecclefia ,  &  in  pro- 

,y,p  a    f  Vt  raalx cogitatiorcs  quac  prius  occultabantur  proferanrur  in  publicum  ,  fc  dclrruantnr  11  Deo 

Jta'1'"'»    u  '    .  quamdiucnunocciiltantuinonpoffuntCanari .  b     iAnna  (qns  gratia  Dci )  figura  clt 

CQ-;t  quiexomm-  .  Eccicii.ir.        f«tuu«iui. 

l,L-cx  animo ilium    a  vt  re°uelentur  ex  multis  cordibus  cogitationes .   Et  erat  Anna 

<Jj  ;erint,  eamque       b  a    tFerfonaDei.  lAulaDei.  1Frouccta:itatis,erat. 

eumdileaione    c  prophetilTa  filia  Phanuel  dc  tribu  Afer .  Harc  proceiTeiar  in 

«Snniliter  fynagoga  cuai  heptatico  ante  octaunm  drem  noui  teitanicnti,  a  uirginitate  ,  id  eft  a 
lege  naturx. 

diebus  multis ,  &  vixerat  cum  yiro  iuo  annis  feptem  a  virgi- 

a    TA  tempore  amifljtuirginitatis.         b    TEiat. 

nitatc  iua .  Et harc  vidua  vfque  ad  annos octoginta  quatuor , 

a    YHocexemplum  uiduis  proponitur  qusfunt  in  Ecclefia. 
f  Alias  orationibus. 

d  qux  non  diice'debat  de  templo ,  iciunijs,  &obfecrationibus 

I      a    TC>uia  Simeon  accepit. 

e  fcruiens  no&c ,  ac  dic  .    Et  harc  ipfa  ho'ra   t  fuperuc- 

« I.audabat. 

f  niens*conhtebaturDomino,  &loquebaturdeilloomnibus 
qui  expectabant  redemptionem  t  Hrael .  Et  vt  perfeccrunt 
omnia  fecundum  legcm  Domini ,  reueril  funt  in  Galitaam 


o 

o 


tdfantervfquead 
ff  tem  declaraue- 
■Quiiurfumfu- 
B,  minimeque 
Hcrffideiineum 
Hcrihr,  graucque 
mnercruce,fcan- 
Him  pafll  fuerint. 

Wfcterat^lnna&c. 

■2  per  virum  & 
Hiere  vita  totius 
Hjdi  perdita  eft , 

timonio  vitae 
riftum  redeu 
^tilnna  coniungi- 

ineoni. 
onuenit  myfte- 

;cclefii,quod  Anna  gratia  interprctatur,qeftfilia  Pha- 
n  ,qui facics  Dei  dicitur.vnde fup.Signatum  eft  fuper  nos 
lo  eri  vultus  tui  domine.De  tribu  Afer.  Id  eft.beatidefcen- 
diiuiinterduodccimpatriarchasordinenafcendi  oclauus 
jl-ropter  myfterium  refurrectionis .  Quinquefiint  Anna,\ 
•  pnamaterSamuel,fecunda  vxor  Ragucl.tcrtiamater  To 
b  .quarta  filia  Phanuel,quinta  matcr  Mariae. 
#  Tuus.  Anna  haec  qua:  tam illuftri euangeliftae teftimo- 
n  commcndatur,  mundilfraclifquefalutem  praiforibus 
ia  adcfle  ccrnens  confitebatur  domino,  hoc  eft,gratiasilli 
cnimoagebat. 

mTrottfferut  in  di.  Beda.  Iuxta  hiftoriam  Anna.&dcuotae 
o  uerfationis.&venerandaeaetatisdignadefcribitur,  qdo- 
,  n  10  teftimonium  perhibeat:  Significat  autem  ecclcfiam  q 
'ir  rifenti  quafi  fponfi  dominiq;  fui  mortc  eft  viduata.  Se- 
fiSi2.oclogintaquatuorfaciunt^eptemadcurfumhuius 
tj.duodecimad  pfedioneapoftolicaedo&rinae  pertinent. 
Cifquisergo  totum  vitae  tps  apoftolids  mancipat  inftitu- 
tquafio&oginta  quatuoi  annisceleftislimina  templifcr- 
u;,  &dominipraeftolariaduentulaudatur,dum  adnope- 
1'tinatur.  Septem  anni  qbuscum  viio  vixit,  fignificat  per- 

feclionem 


5 
4 
5 
6 

7 
8 

9 
10 

11 


fpcris,&  inaduerfis 
Dco  feruiens  a  coc- 
lononrecedir. 

Velmqraliter.A- 
nimaatemplonon 
recedit,  cijfemper 
ftudet&caftum,& 
immaculatucufto- 
direteplum  corpo- 
risfui  Hincpra:cipi 
tur  facerdotibus  ve 
teris  teftamenti,  vt. 
tcpore  miniftratio- 
nisiugirer  maneant 
in  fanctis ,  quatenus  ^ afrifleat 
animaqu^Deomi- 
niftrare  cupir,  non  £ 

qilicfcat  a  boniSO- tinlerufalem 

peribus  fuis. 

e    £'/.>«£%  Propheta 

ueratSymcon,  pro- 


phetaueratcopulata 
coniugio.prophetauerat  virgo,  prophetauerat,  &  vidua,  ne 
qua  aut  pioftllio  deelTet,aut  fexus ,  &  ideo  talis  Anna  indu- 
citur,&ftipendijs  vlduitatis,  &  moribus,  qusedignafitnun- 
ciarc  redcmptorem  omnium  venifle.  Congruus  ordo.ndn 
venitante  virum  mulier.cuius  verba  non  funt  digefta.fed  ge 
neraliterdiclum  eft.quodcoftlTafitdomino,  &"loquutadc 
eo,  quxlongacaftitate,  longisqueiemnijsad  hoc:culmen 
peruenerat ,  vt  fpiritum  prophetiae  acciperet ,  fed  aucTorita- 
tem  docendi  mulier  non  acccpit 

f  Omnib«stfui,0-c.  OmnibusfidcIibusqiugoHerodisalie- 
nigenaegrauati.Iiberatione  ciuitatis.  &  populi  expectab3nr, 
promntebat  pcr  aduentum  Chrifti  in  proximo  redemptio- 
nem  a  tyrannide  alieni. 

•}«    Titus  Quid  loqucbatur  :Hic  inquiebateft  mundi  redem  ^' 
ptor,  hichominum  eft  feruator,  hicillecft,  quinoftram 
moeftitiam,  animaequcciecl:ionem,ingaudium>&  laetitiam 
conucrtet. 
g     R^uerfifwitin  Galilxam,&c.VtXterm'mit  hoc  loCO  Lucas,  MatM.c 

quae  a  Matthaeo  plenius  pofita  funr,fcilicet  puerum  ob  metii 
Herodis ,  delatum  efTe  in  Aegyptu  ,  &  mortuo  Herode  inde 
relatum,&habitafTeinNazarcth.Solentenimfingulieuan- 

^  geliftae, 


•NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Errw^f/r.cyr.Ly.vt.non  tenetur  hic  caufahter.fed  co- 

:utiuefeuc6comitanue.Lice:enim  beata  virgo  ex  paftio 

filijraaxime  afflicTa fuerit,  tamen m  fide  immobilis,&  fir 

itctftetit.  Alijautdifcipuliquantumcuque  folididicun- 

rdubitaftc,  &  circahocmucationes  diucrfarumcogita- 

1  nuhabuifTe  quoufqc  viderut  ipsu  a  mortuis  refurrexifle. 

Alitcr exponi t  O rigenes  de  rcuelationc  occul torum  pec- 

'otuminconfeflione,  quaeper  effeclumpaflionisiofa- 

*  nientopccnitcntiaeoperantis  fanantur. 

-  Eterat^n.&c.  Hic  confequenter  defcribitur  Chrifti  re- 

oticonfeffio  fcu  commendatio,  vbi  primo  defcribitur  g 

^aconfirensexnomine,cumdicitur.-EteratAnna.Sccun 


nttione  huius  Annx.ab  alijs  q  vocabatur  hoc  nomine. 
1  lcnbitur etia  ab  ^tatis  maturitatc.cu dicitur:H^c procef- 
* atrn diebus multis.-  & a caftitate.in  matrimonio,& antc 
<poft,cu  dicitur  :  Et  vixerat  cu  vi.&c.Commedatur  etiam 

ab 


ab  orationis  fcdulitatc  ,cum  dicitur. 

3  H*£ non d>l'cedebat.  Dcrcmplo: Nonquodibi femperef- 
fetTcd  frcqucnter:  Sicurde  homine  bene  frcquentateeccle 
fiam  dicitur  c6imodoloquedi:Talisfcmper  eftinecclefia. 

4  hmrn-s.  Quibusincentiuumcarnisreprimitur. 

5  £'  obfecrativmtjus.  Id  eft,  facris  orationibus,  quibus  mens 
inDeumclcuatur. 

6  scruiens  tioclc & dic  i.valdc  frequenter,  vel  quia  non etat 
ibiintcrruptio,ppeccatuujortale,auferesmcritupdidtoru. 
y  ht  i>£c  ipfa,vc.  Nou  a-cafu  vel  humana  difpofitione.fed 
lpirituflanclireuelationcficutdiclumcftdeSymeone. 

8    Cunfitibatur  dommo.  Gratias  agens  de  tanto  beneficio 

adimpleto. 

j>    ti  loifuebatur  de  illo  omnibus ,  &c.  Annuncians  eis  natum 

eflc  redemptorem. 

10  Et  vtpe/fe.  omnia ,  &c.  "Scilicct ,  Maria,  &  Iofcph  nihil 
omittentes.quamnis  non  tcnerentur. 

1 1  ]{tperfi  funtin  Galilxam  ciuitatem  fuatn  T^a^arcth.  Hic  ac- 
cipiturGalilaeaadiecliue.quiaNazarethcftinterraGalil^c, 
ficut  f upra dictum eft  de Bethleem  q  vocatur  ciuitas  ludxa. 

Tucr 


MORALITER. 

fttratutnnaprophetiffafiliaTbanucli  &c.  ]fta  moralirerS 
c,fplarnonfolum  viduis,  fcdctiam  mulieribusalijs.  Pri- 
0  qmtatum  ad  caftitatem  antc  matrimonium ,  &  in  ma- 
^onio.clcpoftpectcmpuslongum.  Secundo.quantum 

addcuotio- 


ad  deuotionem.  Nam  inobfccrationibus,  &  ieiunijs  dicitur 
hicfcruiens  die  ac  node.  Tertio  quantum  adloquendi 
modcftiam,  quianon  defabulis,  feddeChriftimyftcnjs 
loquebatur,  propter  qux&alia  bonadono  prophetiaire- 
plebatur.  ® 


7*3        Glof.orcL&NicolaideLyra.         72 


%$  geliftar.fic  quedanvomJttcre  que.  ab alir  comemorata vidc- 

A  rii»r,\  d  ab  aliis  «.omcmornnda  fpiritu  praruidcrinr.vr conti- 

nuata('u?narratioiiislcric,quj(inullaptcrmifincvidcantur. 

*    Titus-  EtfinaturaillorumciuHJS.illorumciuitaseffet 

Klccm  i  attamcn  quoJ  fixum  annos  tam  ahquod  domi- 

nnin  Nazareth 

TAetate 


nuicr 


obtinerent.vulgoci 
uitatis  Nazarcth  ci- 
u- •sliabcbanmr,  & 
dicrbantu:. 
a  T  ir  cmttm  .  Bc- 
da.  Incoquodpucr 
crat,idcft,homofra 
gilis,poterar  crcfcc- 
re,&confornriN6 
in  co  quod  veibu, 
(ecudum  quod  plc- 
t  jewklymsnusfapicntia,  &gra 
B  tiapcrhibctnr.Sapie 
tu,  quia  iniplbha- 
bitat  omnis  plcnitu 
do  dminiratis  cor- 
poraliter.  Gratia.ga 
cidcm  homini  Chri 
ftomagnagratiado 
nata  eft,  vt  cxquo 
homo  ficri  coepiffet 
pcrfc&us  cffcr ,  vt 
Dcus. 


ad  doccndum  vohwt  fubmitti.Mox  maicftatemfuSar. 
Con.grueduodciiino  annoprima  fidei  rudimetareucl 
pcrduodecim  apoftolospcrrotu  mundum  erarprt 

Bcda.  Cumduodcnaviusmultiplicarisintcrfc  feptc 
partilutsconitctjiurc  pcr  ipfumreiu,&  temrorum  vnn 

tas,  &  pcrfc&i 

*Corpore 


Cokfli.b 


a  inciuitatcmfuamNazarcth.  Puer  aiucmcrefcebar,&  +  con-  r 

■jtaj^JU,  »     ISc.  i.;i.luiiiquodh<';iio. 

b  fortabatur,pIcnusfapientia,cV:gratiaDeicratinilIo.r:tibant  * 

•  Ad  iinmoland.i'.  boftUl . 

tparentcseius  pcromncs  annosinlerufalem  in  dic  folenni  $ 

•  Pcidii.KlrciinannoiCRnificjnturduodccimtilv.isquiadChriitiunueniunt. 

c  Pafchac.  EtcumfaCtuseiretannorumduodcciin,afccndenti-  r 

«Qiiia  ctlonis  p»otcl.il>aiurd:. 

busillislcrofolymam  fecundum  confuctudinem  diei  fefti, 
confummatiscjue  diebus  cum  rcdirent  remanfu  pucr  Icfus  4 
d  t  in  Icrufalem,  &  non  cognouerunt  parentes  eius .  Exi-  5 

„«     Ildeltmter  co»  qui  fiinul  fucramcom :nii. 

ftimantes  autem  illum  elTc  in  co"mitatu,  vcnerunt  itcr  6 

^Viciuos. 

c  dici,&rcquircbantcum  intcrcognatos:  &notos.  Etnon  in~  t 

ucnientes,  rcgrefft  funt  inlerufalem  requircntes  eum    i  Et 
f  fat^um  cft  poft  triduum  ,  inuenerunt  illum  in  templo  fcden-  7 

lem  in  niediodoc^orum,audientcmillos,&intcrrognitem,  s 


■a  Theophyla- 
#us.Sidum  paruusxtatcetar,  omnemfapicntiamdemonr 
ftraffet,videretur prodigium,  fcd  per  profcclum cetaris  feip- 
fum  oftendebat.vttotum  impleretorbem,nonaurem  qua- 
fi  fulcipicns  fapientiam.fpit  itu  confortari  dicitur.  Quod  e- 
nim  abinitio  perfc&jffimumeft,  quomodopoteftdeinde 
perfettius  fieri? 

b  fr-^/irptf.eirc.Bcda.McritoLucasinterquatuoranima- 
Iia  vituloc6paratiir,quiquafiaruma!hoftiisdcputatum  cir 
ca  tcmplu,maxime  &  Ictufalem.narrationis  fux  verfatur  in- 
ceffu.  ln  principio  facerdote  collocat  ad  aram  oranrcm  pro 
popnlo  foris  ftante.Maria  concepto  domino  Icrufalcm  mit 
tit  ad  domum  potificisdbi  Bapriftam  natum  rcfcrt.lllucip- 
fnm  cu  parentibus  fingulis  annis  ducit  Duodenncm  in  tem 
plo  choris  Doftoru  interferir.  Et  poft  cercra  talia,di(cipulos 
domini  in  templo  laudanres  jn  fineeuangelij  fui  concludit. 
q c  Et cm faHui i/fet, &c.  Vtraq; natura Chrifti hic aperitur, 
&qoeiuxtamaieftarem  patri,  ckqiuxtafragilitaiedeccbat 
matn.  Afccndit  homo  cu  hominibus  ad  offereda  (acrificia, 
feruat  lcgem  quam  feruadam  imperauerar,  vr  nos  ad  feruan 
dum  inftrueret.Ducdeccnnis  audir  feniores,&  interrogat.vt 
corum  reprimat  audacia,qui  indocfc.non  ad  difccndum,fed 

ad 


gnatur.Etideoi 
a  rjuodecimo.4 
iubar  fumiccxol 
quoomnialoef 
rempora  docc;| 
cupari.Noers 
cfofeimmer 
rhibetur  carnal 
parentfi.fedvt. 
dat,  quiaantcc 
ibi  parentesi 
ipfe  in  ciuitatcl 
temploDoipat 
iurcrcfidebar. 
d    £  1  uon. 

<]ueriturquom| 
poeuit  .  parcntl 
obliuifcedorell 
qui  tanta  parcn  [ 
prouidenfianTil 
batur.  Riiden 
cft,.quia  \ 
adfefta  conflu 
vel  ad  (fpria  re 
tibus.mos  crat  fcorfum  viros,  feorfum  tit,"rninds  choro 
cctes  inccdere,pueri  cu  quohbet  parcteiadifterenreri 
terant.idcoMaria,  &  lolcph  viciffim  puta.ffepuernml 
qncm  fecum  non  cernebant ,  cum  altero  p.irente  ret» 

*  Orig.  Sicur  aute  qh  ei  infidiabanrur  Iuda?i,elapfu 
mcdio  corum,  &  non  appai  uir,  fic  &  nunc  ftrfo  n 
pucrum  Icfum,&  parenteseius  v  bi  remanferat,ig^^B 
e    ^f/f^rr.Mctuebant.nc  quod  Herod<s  in  infa  ntia  eki; 
trare  quaefierat,tunciamin  pucnria  po(itu,mueiM^^B 
nitate  alij mterficerent,&  ipfi  proditoresillius  tntu 

*  OrigNonftatim  vtquaentur,inuenirur,non  r< 
gnatos,&carnispropinauosinucnitur  Ieius.ncquccntn 
tcrat  humana  cognatio  Dei  filiu  contincre.  Non  cow 
inter  notos,ga  maior  cft  mortali  notitia,in  mukorii  t 
tu  non  potinueniri,nec  vbiq;  inuencrunt,  fed  in  tcno 
tuergoquacrelefumin  remploDei,  quasrcinEccle/ 
Chritti  fermonem,  atque  fapientiam,  i.  filium  Dei  tt 
f    ToJttriduum.&c.Vm  diercucifi  luntablerulaler 
da  die  quxrnnt  inter  cognatos,  &  non  inuenientes, 
dieregreffi  Iciufalcm  inucniunr. 

Poft  triduuni  reperitur  in  tem  plo,vt  effct  iudicio,^ 

#tndt 


— 


NICOLA  VS    DF,    I.YRA. 

I     T::crauc»:,&i.  Hic  cofeouenter  defcribitur  pucri  oblari 

profeclus,quantu  ad  corpus.cu  dicitur:  Crefccbar.  &  quatQ 

adammacuuf:  Etcofortabatur.  Aduertendum  tn,qucdin 

corpore  Chnftrfuit  augmentum  realc  quantiratis :  fed  in  a- 

nimaetusnon  fuitaugmcntum  realegratix.&virtutis:  qa 

totam  piemuidinem  granx  habuit  ab  inftanti  fux  conce- 

ptioni$.Sed  quanim  ad  oftcnflonff  in  cffeau  magis  appare- 

ba:,kcunduquodillecrcfcebat,  &feiunduquod  voiebat. 

z-Eub.  ,,-,««  Tanquam  dcuoti  &rel'giofi. 

3     Indielclemm.  Ter inannodcbcbanromncsmafculiap- 

parcrcm  Iprulaiemcoi.ndominoiccundnm  quodhabc- 

turExo.2|.lcilicetin  pakha,  pcntecofte  ,&  fcflotsberna- 

culorum  Srd  cum  illis  qui  erat  lon^c  a  lerufalcm,  cuiuimo 

nicrantCalilxi.dilpenfabaturdcduobPsvltimisfeftis. 

4    A^a  fttpHtr.  Noacafu  vclobhuione,fedluavolutate& 

prdinauone  vta  pucntia ofledcrct  zelu  iuQ  circa  fpiritualia, 

5    £t 


5  Et  non.  Ad  folennitatem  vero  Pafchx,  viri  ibanr  feoi 
3  mulieribus  in  vno  comitatu  &  mulieres  in  alioA  fn 
rcuertebantur.vr  magis  religiose  folffnizaret  feftu  ab  1 
bus continentes.ficut  &  in  datione  lcgis  pceptii  fuir.qfl 
ncrcTit'per trcs  dies  ab  vxoribus  fuis.prout  hf  Exo.  19« P 
aiitindiffercnterpoteranrirein  comitaruvirorii,  autnv 
ru,'&idco  lofeph  quando  non  vidir  pucru  Iesfi  i  n  corr 
viroru.exiftimauir  eucfle  cu  Maria  in  comitam  moli< 
eodff  modoMaria  crcdiditeum  cffe  in  comitatu  virori 

6  Vrnerunt  iur.  Et  cum  die  fequenti  quxreretur  in  il" 
mitiua,&  in  illa,  noninucnerunteumudco  tcttia  dietc' 
runtin  lerufalem,a  quarecefferanr  per  vnam  dietam  c 
quarta  dicinucneruntcum,&  hoc  eft  quod  fuoditnr. 

7  Toii  triduum,&c.  Non  in  theatro.vcl  in  ludo.ficutu 

pueri  inncniri,  fcd  inIocoorationi,&  dofttinae  fact z 

tato .    X    in  mcdio  ,'o.  Vt  mclius  poffet  omnes  audkc 

melius  cum  eis  conferre- 

Sttfc&i* 


M    O    R     A    L    I    T    E    R. 

1  Tucrantemsrc.  Sciliccr/ecundum  corpus.  Nu  fecudum 
anima  ab  irflanticonceptionisfuirtotaliterperfcaus.  Scd 
iiancpcrrettioncm  nonoftffdebar,  nifi  proutconuenientia 
rffpomexIgcbat,fecundnInilludF.cclcflaftis8.a.Tcmlnis& 
Feipo.ionecotfapjctisintclligct.Erinhocljteratis&fapie- 

tibus 


tibi)sdeditexcmplum ,  vtponoftendant  fapientiamfua 
niii  lccundum  Joci ,  &  temporis  opportunitatem. 
f    Ft  cum  faBm  cjjrt  icfus,&c.  Per  hocoftcndit.quod  a  pi 
ritia  dcbent  affuefieti  homines  addiuina;  Etadidem 
cit,  quod  alijsrccedentibusinlocodiuinicultusrciian 

f    l. i  nanirebant  tum  inter  ce&natot  &  notos ,  &  non  iimtnun  % 

rtgrejjt 


) 


L 


UC<£ 


Cap. 


II. 


1U 


16 


i!!justriumphalispafiionis,in  fedeccelefti,  &  ho- 
^ofideirfoilrx",  ferefurgensoftenderet  quimor- 
Ejredebam.-. 

jsadue-ntusChriftia  parriarchisantclege.noncft 
Quc  fitus  a  1p.phctis,&  iuftis  fub  lcge  non  eft  inuen 
gtuslubsra 


eum 


cum  qui  quejitIefum,nonnegligenter,&difrolufetranfire,  D 
fkutmu)tiqrunt,&  no  inucntiit,  icd  cumlabore,&  dolore. 
c     2\(f/rietWu.Inuentusin  templodicit,  lnhisqux  panismei 
Junt  oportet  mc  efie.  Ofteridcns  tcmplu  non  minus ad  ic  qtea  ad 
patrcm  pertinercquia  quorum  eft  vra  maieftas  horum  etia 

Vna  fldcs,  &  vnado- 

.  ISupKrerponforumpnidemia.  mii;. ,  r<6  follim  tttt- 

a  Stupebant  autem  omnes  cjui  eum  (  audiebant  iuper  t  pru-  i    tcrialis.fcdetiafpiri-TintcUiscntia 

a  «hoc.  b  iMw,fciorq>h,ueio/ircun<jiicaiij  2     tualis.Alibi  cnim ad 

lioc  mdenres.  n.      — 

dcntia,&rcfponfiscius.Etvidtfntcs*admiratifiinc.  Etdixit  *    S^KS- 

1-lut.niue.  o     'r    '.  AU 

matcreiusad  illum:  Fili  quid  fecifti  nobis  fic?   Ecce  pater       qu^hJmalia funtc- 

b  tuus,&egodolcntesqua:ieBamustc.  Etaitadillos:Quideft  4    xigft.  Scd  cum.hic 

c  quodmcqua?rebatis?  Nefciebatis,  quiainhisquaepatrismei  5    «-odecim  defcriba- 
TJ  l  n~  .    r  •     1ii  ]     1  .6     turannorum,ibidt- 

luntoportctmeelle?   Etipiinon  lntellexeruntverbmn  quod  -    fcipuios  habere  do- 

ICongru.iuerba:  Vere  defccndir  qui  homiliatur  lub  illis.  CetUl".VideS  matrenl 

loquutus  cft  adillos.   Etdeicendit  cum  eis,.&  vcnitNaza-  s    did*ciffe  defilio,  vt 

Ja    fQuafiiubl.pn.uulorecondcbnr.  CXIgCrCt  3    ValidlOre 

d  reth  ,  &  erat  fubditus  illis.   Et  mater  eius  conferuaabat  omnia  9    niyftcmim,quae  ftu- 

■  i in natura humanit.itis.  io  pcbar  in  iuniore mi- 
c  verba  ha:c.in  corde  fuo.    Et  Iefus  proficiebat  fapienaa,  Sc  n  raculum. 

12  Ambrofius.  Ma- 
gifter  veritatis  orfi-  E 
ci  um  implct  pietatis .  Et  miramur  fidcfert  honorem  patri 
qui  lubdituseft  matri .  Ifta  fubie&io  non  eft  neceflitatis.fed 
pietatis.Ecccquid  parentibus  debeamus.oftendir. 
%:  Titus.  Dominns  nofier  humana  refponfione  quam  da- 
re  licebat  repudiata  diuinam  attulit ,  minime  obfcureper  il- 
lam  oftendens,  feDeumetiecarne  obtcctum  .  Nahi  cum 
Dcipara  Iofephum  qui  vulgo  illius  parens  habebatur ,  patre 
iliiusappellafiet,ip{c  fermonem  itacxcepit,vt  tcmpli  domi- 
num,  hoceft,Dcum,  non  autem lolephum  patremfuum 
planumefleraceiet . 

d  Ltm a*ct  eius  10  <le>i-a!>  rt  omniaverba  hdc  in  cordf.  fuo.Omnil 
qu„de domino,  vcl  a  domino facta  cognouit ,  fiue qu_ in-' 
tellexit,  (iue  quaenondum  imelligcre  potuit  ,omnia  ihme- 
mona  rccondebat,  vt  queniotcmpuspraedicandx,  fcu  fcri- 
beni.xincarnationisciusadueniret,  lufricientcr  vniuerfa, 
prom  eflenr  gCfta  poftct  cxpiitare  qimcntibus.  Sic  nos  cic- 
brafaCtorum,  &dicloium  domini.mcditarioncimporiu- 
nos  cogiratus  repellamus,&  aliosinttruere  laborcmus. 
*'■  Titus.  ConferuabatomniaquxAngelus  &\:ti_pafto- 
res,&  quxSimeor,&  qux  Anna>.  &  quxipfemcttandem  fi- 
liusadillamdixerjc. 

e    qiroficin  .//tfBeda.Sicuteftcarnisaztateproficere,  ' 

erat?  Sed  quomodo  tu  fiquado  fcnptufas  legjs,qu~riy      fic  eft  animx  ratibnalis  fapientia,  &  gratia  proficere,  non  cp 
cnfumcum  dolore.noquod  lcripturascrraftcarryitre       hocegucrir  fufceptor  Deus>  nnrlertim  cum  fupra  plcnus  _ 
veritatequamintrinfecushabeat,  quxrisinuenirc,  ita'      fuilVelapicntiadefcribitur,fedquiahocproremedionoftrx  ^ 

ebantIefum,ncfortcreliiiqucnseosrcuerfuscetad       faluti.sfufcipcreelegit,  vtcumcaro,  &  anima  rationalisa 
,cum  illi  placuiflet  iterum  defccnfurus.Oportct  ergo      Deo  iutcipitur,vti;K]uc  pariter  faluatctur. 

cum  <0>  Grcgorius. 


cnti 


er.id  cit.ecclc- 

iatcr.id  cft.fy- 

;a,  pcr  trcslc- 

juxrunt  Chri- 

j&noinucniut 

jcrEuagclium . 

tdk  .  Bcda. 

fons  mcdius 

I  rum  fcdct,  fed 

cxemplar  hu- 

jitis  priusinter- 

K&audltquam 

Lt,ncparuulia 

libus  doccri c- 

car.i,  ne  infir- 

audeat. 

Intcr- 

m  non  vtarldifceret  ,fed  vt  interroganscrudi- 
rxvno  quippedoctrina;  fonte  manat,&;ntcrrogarc,  & 
•ndcrcfapienror. 

■:■  »r  .Ecce  iignum  diuinitatis.  Apparct,  quod  non  ob 
ifj_ neceifitatcm  audicbat ,  ied  ad  oftcndcdum  quod 
at,  hommes  magiftros  humiliteraudit.Ad^pbadii 
:us,  eiide  loquentibus  lublimiter  refpondet,  diuina 
fapientiamprodcbat.icdjetashumanainfirmitatcm 
.  Vndc  miratur  Iudxi  &  turbatur,fed  no  miratu  r 
M  CU  ^ppheta  clamat:  Taruulus  narus  eji  nobnjilius  datus\c 
Paruulus  faftus.vt  intcr  paruulos  crefccdo.&  proficie- 
atim eos  ad  ca pienda iua?  virrutis  arcana  ^puehercr. 


jdebat 


"uuxrtbatis  <  Beda .  Non  quod  cum  quaii 

int  vituperat,  fcd  quisfit  fibi  verus  pateriufi- 

jquid  potius  dcbeat  ei  cui  eft aeternus  filius ,  mentis 

jttolierc cogit.  Quja  enim  Deus,& homo cft,nunc 

itatis,nunc  infirma  prxfert  humanitatis.Quafi  fi- 

itemplocommorarur,  quafifilius  hominiscum 

■>iubcntregredirur. 
;ncs.Curdolentcseum  querebant?Anex'eoquod 
fciterrauerit?  Abtit.  Nunquidenim  fieri  poterat,vt 
j.tumformidarcntinfantem  ,  quem  Dominum  efleco 


NICOI.  AVS    DE    LYRA. 
&a«',Idcft,valdc  mirabantur. 

rudcntia  cr  refphnftseius.  Quiaaliasinauditumfuc- 

I  pucr  talisxratis.tam  fapicntcr  loquerctur. 

titmater  tinsad illum  :  Frfi quidfecijti nobisflc S*    Iofeph 

kctpater  cius  diccretur ,  tamennon  fuitauiusil- 

icrc,  cumfirmiter  credcrctipfumcfle  Dei  filium, 

■cx  maxima  dileclione,  quamhabebatadillum 
it.quia  amor  exccllcns  dominium  ncfcir. 
tes  quc-rbamns  tr  Id  cft.dolentcsdcabfentia  tua.cu- 
itia  cft  nobis  dulciffima .  Pct  hoc  moraliter  deii- 

lod  Chriltus  m  dolore  contritionis  quarroidus: 
icnitur,  uili  pcr  peccatum  anobisabfentctur. 

tait ad illos:  iJiiic!  ejt  qur.d  me  q  >cr,  bacijif  Scilicet inter  con 

uincos,  q.d.  magisqn_rcndusfuminoccupationccir- 
irituaha.IdeofubJitur. 


M  O  R  A  L  I  TE  R. 

'  in  Ierufalem  rcquinntes  eum  .  Per  hoC  oftcnditur,  q» 

itualitcr  no  inucnitur  in  cathalifocictatc ,  ied  in  tcmplo 

^ft  locus  orationis,&  fact^  doctrin^.Per  hoc  autcm  q? 

<  poft  triduum  fignificatur  ,quod  poft  ttiduum 

confcflionis,  &  fatisfaaionis  a  iidclibus  fpiri- 

tualitcc 


6  '  J-lcfc::cu.7r;'..qwainhis  qu<xpatrismeiju"t'oportrtnieeffet  Ma- 
gisenimafficiebatur  ad  patrcm  naturalem,  &_ternum  , 
quam  ad  matremhatural  cm  &  parrem  putafiuum. 

7  Et  ipji  non  intdlexcrunt  pJ  rbitm  qi<oi  iociitus  ejiad  tllos- .  Quia 
non  crant  adhuc  affueti  audirc  talia  ab  co. 

8  Etdefcendit •,#*!?•  Adeorurii  confolationem. 

9  E<  tratfumturillis.  Adnbflxam  inftrutl:ioncm,&  fuper- 
biae  noflrx  coniufionem. 

io  Et  mxttf  eius  conjcruabatomniqverbahttc.  Exponatur  ficut 
fupra. 

1 1  Et  lefusprofic.  Et  iftc  profeclus'crat  rcalis'inquantum 
erat  a  parte  corporis,vt  praedictum  eft. 

iz    sapientiat&  xtate.tln  Chnfto duplex ponif  fapietia.  Vna  u^m  chulfj 
diuina,&  hcc  no  potuit  augeri,  vel  diminui  cu  neceflarioiit 
infinita,alia  humana.Et  hec  ponitur  duplcx  in Chfo  Vna  ha 
bituaiis,&  ifla  in  Chnfto  hon  fuit  augmetata,  quia  ab  inftati 

conccptio- 


tualitcrinuenitur. 

8     Et  tkfcndtt  cum  eis,&  venit  in  7^a?aretb,&  eratfubditus illis. 

Ex  hoc  arguiturhumana  fupcibia,  quaefrcqucnterrenuit 

( ubijci  fupcrionbus  fuis. 

1 1     Et  Icfus  proficicbat  jaf,ientif,&  Matet&gratia  apud  Dcum,  & 

bominct.  Exponatur  vt  fupra. 


7>7 


Glof.ord.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


72! 


Greeorfus.  Iuxta  hominis  naturam  proficicbat  lapicntia, 
A  non  q> ipfe  fapicntior  tcmporc.qui  a  prima  conccptionu  ho 
ra  fpintu  fapicntix  plcnc  permancbat.fcd  eadem  qua  plcnus 
crat  fapicntiam  ccteriscx  tcmporc  paulatim  dcmonitrabat, 
luxta  hominis  natura  proficicbat  gratia.non  quod  iplc  non 
habcbatpcracceffumtemporis 

accipicndo.fcd  pandendodonu        xtate,  &  gratia apud 
gratie  quod  habcbat  apud  Dcfl, 
&homincs.Quiaquamum(pfi-  . 

cicntc  ctatc  patefacicbat  dona  gratic  hoibus  q  fibi  incrat,  ac 
fapicntic,  tm  cos  ad  laudc  Dci  cxcitabat,  pcr  confidcrationo 
ipfius  fapientic,&  gratic  quas  Dcus  ipfi  cotulcrat.fic  &  Dco 
patriadlaudcm.&homirubus  adfalutcm  proficicbat- 
•^  Ecclc» 


Ecclcflaftesait,Sapientia  mca  ftctit  mihi. 

Hicronvmus.StetiP^Iapicntinmcft^cpctiamincarncUI 
fito  libi  pcrmanfit  lapientia,  Quod  habct  profedtumi  L». 
picntia,  nonftatcj  fapicntia,  quiautcmnon  rccipit  pr  c.** 
ttum.nec  pcr  mornenta  fuccrefctt.fed  fcmper  in plcnit  |j. 

necftittcdiccrcpoteft,(tetini 

Deum,6ihomincs,       hUaPic.mia'      - 

«fc     Beda.SuperExodum.I.f. 

tat  vcrbo  virtutis  fuce  Chr;Uj 
omnia,&  cft  agnus  Dci  qui  tollit  pcccata  mundi,& facciB 
in  ctcrnum.omnis  fandtitatis  ornatu  pr?clarus,non  qutEj 
tus  in  carnc  pcr  exercitiu  laboris  acccpit.fed  g  in  vtcro  \B 
nts  incarnatus.perucnicntc  gratia  fpiritus  totu  fimul  halE 


N  I  C  O  L  A  V  S  D  E  I  Y  K  A. 
conccptionis  habuit  tantam  plcnitudincm  fapientic,quanta 
pot  confcni  naturae  humanae.  Alia  experimctalis  o  accipnur 
pcr  opcratione  fcnluum .  Et  fccundu  hocdicunt  altqui,  g»  in 
B  Chrifto  fuit  fapicntia,  vel  lcicntia  acquifita ,  quia  intcllcaus 
aecs  in  Chrifto  fuit  ciufdcm  naturae  cum  alij-s  homtnibus ,  & 
ideo  cum  no  fit  ponedus  ociofus.in  cohabuit  opcrationem 
abftrahcndi  fpecicsintelligibilcs  a  phatalmatibus,&  iftc  fpc- 
cics  rccipicbantur  in  intellcdtu  paftlbili  ipfius,  &  fic  profcci  t 
in  tali  fapictia,fcu  fcieua  acccpta  aienfibilibus.  Alij  verodi- 
cut.cpno  ^fccitin  talifcietia  quatu  ad  habitu,  ga  duohabi- 
tus  'ciufde  rouis  n6  poflunt  effc  fimul  in  eode  intelledtu.talis 

autcm 


autcm  fcientia  acgfita  no  vr  effe  alterius  ronis  qu3  infi 
caideobiectu,ficutoculusmiraculofedatus,cftciufdc 
oino  cu  oculo  dato,vcl  gencrato  pcr  narura-.Nec  tn  p 
intclledtus  ages  in  Chrifto  fuit  ociofus.qa  no  folu  i 
cltonc  fpccicraintelligibilifnicceffariacftoperatio  intl 
dtus  agetis,  fcd  et  in  confidcratione  fccundu  habitu  foel 
iam  prius  acqfitaejn  qua  confidcratione  no  abftrahit  dcj 
uo  fpe s.Si  aut  confidcrctur  fapicntia  Chtifti  quantu  ad u 
fione  in  effedtu.fic  fuitibi  ,pfectus  quoquo-,  inquatu  fap 
fua  non  tm  humana.fed  et diuinam  magis  oftendebat fi f 
dum  fuum  beneplacitum,&  prout  noftrae  faluti  expcdit 
ficut  didtum  eft  fupra  de  profedtu  ipfius  in  gratia ,  &  vir  •■ 


A    D    D    I    T    I    O. 

Incjp.i.  VbidiciturinPoftilla.  Quiaduobabituseiufdemra- 
t'm  tnonpoffent <ffeftmul,&c. 

Habitus  fcientiae  infufac  non  eft  idcm  fpecie  habitui  fcien 
ti?  acqfire.licet  fint  de  eodem,&  circa  idem  obieclum:  Cu- 
ius  ratioelt;Nam  habitus  non  folum  diftinguuntut  fccundu 
naturam,  aut  obiefra ,  fed  ctiam  fecundum  principia  atliua 
ta!iumhabituu,feudifpofitionu,prouthabctur  in  prima  fe- 
cunde qu?ft.s 4.art.2.in  cor.oonis  Et  inde cft,g>  habitus fcic- 
tiarudiucrlificaturnonfolufccundudiuerfitate  obie£toru  , 
fcd€t  fecundu  diuerfa  media,  qbus  demonftratur  conclufio 
nesipfaru  icientiaru.Sicut  habitus  fcientic  aftrologie  de  ro- 
tunditate  terre,  qui  demonflratur  per  media  mathematica, 
cft  alius  ab  habitu  fcienti?  naturalis  de  eade  rotunditate  ter- 
r^.qui  dcmonftratur  per  medium  naturalc.  Vndc  licet  con- 
clufio  demonftrata  p  vtramg;  pr^didarum  fcientiarum  cir 
C  ca  hoc  fit  eadem.habitus  tn  lcienti?  talis  conclufionis  diuer 
fificantur  f pecie  fecundu  diuerfitatcm  haru  f cientiaru ,  ^put 
habetur  partc  2.q.allcgata.  Cum  igitur  principium  actiuum 
habitus  fcicnti?  acquifite  fit  lumen  naturale  intellectus  agen 
tis.princi  pium  vero  aSiuum  habitus  fcientie  infufe  fit  lume 
iupernaturale,fcquiturcj)  talcsduohabitus  funtdiuerfarum 
rationum.&ficpoflunt  eflefimulineodcm  intclietlu. 

Nec  eft  limile  de  oculo  mira  culofefadto.&c.^ut  dicit  Po 
ftillator.Na  res  nalesdiftinguunt  fp£  fecudu  principiaintrin 
fcca  tantum  ;  praecipue  fccundum  formam ,  non  aute  m  fe- 
cundum  principiacxtrinfeca.ficutcftprincipium  cfriciens. 
Ignis.n.gcneratus  ex  alio  igne  idc  fpecie  igni  gencrato  ex  rc 
flexione  folarium  radiori.eo  quod  forma  fpecifica  vtriufq, 
ignis  eft  eade  fpecie.licet  caufa  efficiens  fitdiucrfa.In  habiti 
bus  aut  diuerfitas  fpecifica  accipitur,  et  Q  m  principiu  cxtrin 
fecu.vt  eft  principiu  efticiens.ficut  e  t  diuerfificatur  fecundii 
obicdtum,  quod  eft  extrinfecu,  vnde  credendum  eft,quod 
Chriftus  profecit  in  fcientia  acquifita,  fcilicct  expcrimetali, 
non  folu  quantu  a  d  adtum.fcd  et  quStu  ad  habitu.Et  ha:c  eft 
opinio ,  quam  fandtusThomas  vcriorem  effe  aflerit  in  hac 
matcria  tcrria  parte qu^ft.  1  l.art.z.in  cor.q.Quae quidcm  o- 
pinio  magis  confonat  literx .  Teftatur  enim  euangelifta.g» 
Chriftusprofccit  in  fapientia .  Cum  igitur  quarlibct  fapietia 
propriedi£la,eft  habitus.fcquitur  9  profccit  inhabitu  fapic 
tiali.  Similiter  praedi&a  opinio  eft  magis  cofona  rationi.Na 
nonfolueftincoueniensdiccre  g>intellc6tusagens  inChri 
ftocflct  ociofus ,  fed  ctiam  fi  Chrifto  decflet  aliqua  natura- 
lisactiointelligibilis,humanaenaturxptings,ficuteftactio 
abftractionisintclledtualis,  quodmaxime  pertinct  adhu- 
manum  intellectum. 

R  E  P  L  I  C  A. 
ln  cap.  1.  Vbi  Icfus  dr  ^fcciflc  fapietia  Poftill  cxcludit  vn 5 
opinionC  dicctc ,  q3  no  .pfccit  fecudu  habitu  infusu.fed  ex- 
perimctale &  acquifitu.  Et arguit poflillator,qa babitus  vter 
quc.eft  ciufdt  ronis  cii  ca  idc  obictXi.duo  aut  accidctia  eiuf 
dC  fpcciei in  vno fubictto cftc no pofsut.qualitcr igitur illi  ha 
bitus  cflent  m  code  intcl!cdtu?Hic  Burgcnfis  fumit  ctitamen 

pro 


pro  SandoThoma dicens,  cp  illi  habitus  non  funt ciui  jn 
fpeciei ,  quia  habitus non  folum  diftinguuntur  per  obi  L 
fed  et  fecundum  principia  actiua  talium  habituum.  Scd  k 
Burgcnlisinuolutioeftp  coem  PhilofophorufcholaS  u 
turenim  fcictiae.qucmadmodum  fccanrur,&res,  vr  dr  i 
Anima.  Nihil.n.pcrtinens  ad  cam  cffecliua  ponit  diftin  0 
ne  in  fcicntijs ,  qa  alias  fcicntia  adiucrfis  pceptoribustr.  1 
caperct  diflinclione,quod  falfum  eft:Nec  valet  quod  d 
ctoThouiaadducif.qjhabitusdiuerfificaturdiuerfitatcw 
dioru:irahocimprobat  Arift.i.poftcr. Nademoftrario  k 
variatur  p  mcdia.fed  inpoft.vel  latius  fubfumcndo.vtd  >i 
dem  incap.Augenturautdemonftrationcs.Nec  valctqiid 
adducitdemediis  mathcmatico, &naturali:namficac« 
coiuhifio^pbaturpdiuerfa  media,ex  hocnon  variatur  ( 
tia.cja  manet  eadem  conclufio.quauis  diucrfimodc  |b.  • 
S  cut  li eadem  conclufio,  f  Deus  eft  vnus  ^barcrur  rone : 
auctoritate.f  facrc  fcripture.vnu  effe  principiu  crcditu.al  i 
aut  ratiocinatiuu,  eadem  tn  effet  fcicntia  illius  coclufioi , 
quamuis  non  idem  principium.ideo  in  talibus  benedim  - 
ficatur  intellec^tus,  fed  non  fcicntia.  Quia  intelieclus eit .- 
bitus  principiorum ,  fcientia  vero  conclufionum  ex  yu  0 
poftenorum  ,  principijs  enim  exiftentibus  pluribus-m:  M 
mea cocluiio.per  cofcques  vna  fcictia.Nec  verum  cftq  i 
Burgcnf.adducir.gj  principium  a&iuu  fcientiaeacquifit«  it 
lumen  naturaleintclledtus  agentis.&fcientiaeinfutelui  n 
fupernaruralc,cjahuiufmodilumina,&  fi  fint  principi 
nuducliua  actuu ,  no  tame  habituu.vnde &  fi  habitusao  i 
fiti  fint  ab  adtibus  frequentatis ,  hoc  folum  efl  materiali  r, 
no  etticicter,i6  Ariftotelescirciiloquendogenuscaufc  » 
terialis  dicit  habitu  exactibus.no  ab  aftibus,qa  actiuQ  n  >c 
ttu  acttis  &  habitus  cx  potetia  cu  obiedto  tag  duc  caufe  »i 
tialts  cocurrentcs  ad  adtfi  cliciendum,ex  cuius  adtus  nr  B 
plicatione  habitus  fir,no  tang  a  principio  adtiuo.fcd  m; ?" 
riali,ga  adtus  no  mouct  potetia,  fcd  ^pducitur  a  po; 
biedto  cocurrentibus  fecundum  Burgense,  igitur  fi 
culatio  in  caufiseiufdcgcneris  .phibita  PhilofophisLiti- 
na  igiturdidta  cocurruntin  (pdudtione  adtuum,no  VI  p  j| 
pia  actiua.fed  vt  obiedj  oftenfiua  ficur  lume  coctirrit  a  i 
fionecoIoris,vifionem  tamennonefrlcit.fcdfolum  vii  il< 
in  potentia.vt  vifio  fiat  oftcndit,&  fic  ptinet  ad  adtum.fi  ti5 
caufalitatemhabet.Exquoigituradtusnonhabctcaii 
te  adtiu5,  fed  materiale  rcfpcdtu  habitus.  vt  didtii  cft.Iu 
illacfticiuthabitu.  Nccvaletqd  Burgen.ad^pbaduindiit. 
qd  videlicet  principiu  effcctiuu.cxtrinfecu  aliquid  faci.pc 
fpccificanduhabitu,qavrdicifobicdtudiflinguit&fpch 
cat  habitu,&  tn  efl  pnnuipiu  habitus  extrinfccu.A3  !i0'  li; 
co  ,  cp  obiedtu  fc  folo  no  eft  principiu  adtiuu  refpcdtu  h  " 
tus.fedeft  marcrialc,  qa  matcria,circa  q  habitus  vcriati 
fic  diftinguir  &  fpecificat.fcd  adtiuu  &  motiuu  cft.no  rc 
dtu  habitus.fed  potetic,cu  cocurfu  poteti^eftadtitiu,  rt 
dtu  adtus cliciedi.  Ex  iftis  igiturdidtis falfis n  bn infcrt  B 
cphabit'  infufu*  &acqfitus,circa  idgobicdtufintdiueri 
agcs  naturalc  &fupernaturaic.Na  lupnatuialiterillumi 

Daturali:< 


& 
c- 


>n 


7-9 


L 


ucac 


tcrvidct,  ita  &  fupnaturaliterinftructus  naturalitcr 
.  Hxcaiitepinio  Burge(is,&  Sacli  Thomc  cll  cotra 
Luguft.3.de  riinit.cap.9&Beatu  Ambr.Jcincama- 
tio.verbiAiuorurniaeftj^difterentiaoriginisnoncfiucrfi- 

ficat 


Cap.  III. 


73° 


ficat  fpcciem.Et  ponunt  cxemplfi  dc  hoie  crcato,&  gencra-  D 
to  qui  funt  eiuide  fpecici.  Voles  vjdere  huiusopinionis  pul- 
chradeduftionevjdeatScotu  circa  tertia  diftindtione  deci- 
maquarta,vbifo]uunturoIaargumentaopinionjsc6trari3e. 


C    A    P.        III. 

7jnoauten>,&c  Herodes,  Philippus,&  Lifanias.g 
cu  Pilato  Rcmano  prefideregut  ludea.filijfue- 
runt  maioris  Herodis  fub  quo  natus  eft  Dhs.  In- 

ios  &  ipift  Archelaus  xo.  annis  regnauit,quo  ,ppter  fu- 

am  remoto  re- 


gn"inq«atuorCe- 
Bhias  diuisii  eft, 
Bminuereturfu- 
Hja  ludxorum. 
ljinas,&Caiphas 
Htprincipej;faccr 
■mquando  loa- 
Hoepitprxdicarc, 
|\nnas  i!lum  an- 
juo  Ioanesin- 


C     A     P. 


b  FatlumtMv  W,#c.Beda.C6grcgaturusecclcfiamDei 
filius  primu  operatur  infcruulo,  \t  Ecclefia  nonabhomine 
.  cceperit ,  (ed  a  wrbo ,  vt  appareat  maior  auctoriras  loannis 
ncuum  bapiifmi  ruum  inftitucntis  fa&um  cft  vcrbum  Dhi 
fuper  Ioanntm.id  eft,ad  loanne .  Quod  quidem  eft  dcfuper, 

folaDcigraria.prius 
I  I   I. 


operaturverbumin- 
tus,&declaratIoan- 
ni  qux  vclit  ab  ipfo 
proferri,poftca  pro- 
fertloannes:  Scqui-r 
tur  vcrbum  intcrius' 
operans,fonus  vocis 
exterius  fonans-,  In 
defexo.  Id  eft,  In  Ec- 


Nn®  autem  cjuintodecimo  Impcrij  Tybc- 
rij  Czfaris,  procurantePontioPilatoIu- 
cbeam,  tctrarcha  autcm  Galila-a:  Herodc, 
Philippo  autcm  fratre  eius,  tctrarcha  Itu- 

ITeiri.  IRegioeft. 

rxx ,  &  I  raconitidjs  regionis,  &  Lifania  4    clefia  qux  prius  de-  E 
Abilm^  tctrarcha ,  fub  t  principibus  facerdotum  Anna ,  &  5    fttta>  modo  plures 

a    tlftud.V»de,„  p__i_  baprtfmum.  habtt  flliOS.   Fa&Um 

i^fcucifixuseft,    b  Caipha,  factum  eft,  vearbum  Domini  fuper  loannem  Zacha-  6    eft  crgo  vcrbum  in 

mftrabat,  quia  l  l  dcfcrto,  vtquxtunc 

crat  defcrta  fruclum 
nobis in  tcrrageneraret  faftil  eft  verbum,vr  Jcanes  p^niten- 
tiam  prxdicarer.non  rcmiftionemdaret:  Vnde  Ioaneseft.fi- 
guraleg'sc)i:xpeccarumnuociat,  noncondonat.  loanne^ 
prenunciusChriiii,  ita  lcx  penuciatgratiam  Ecclefie.  JVIat- 
thxus,&  Marcuscommcndant  Ioannemex  veftitu.&cibo,  JJMt',*J«* 
&cinctu,  fufficit  Lucx  loancmcommendarefola  comme-  Mar,I,a 
moraric  n   piophetix.  Nulloenimindiciofuicget.quiver- 
boDeiabnndar.Vnum  it.iquedixit.&omniadcclarauit. 
.}«     Tirus.Hxcclareoftendunt  loannem  adbaptifmi  &Vcr 
bi  mimfler.um  fe  non  ingcflifle,  fed  a Deo  vocatum,  &  mif- 
fum  fuifle.  Cxtetum  vnii  hocmunusin  caufafgit.cur  tarn 
ftupcnda,&  admirabilia,m  ipfoftatiminitio.  circaillum  ac- 
ciderint.  Oportebatenim  nohmodoChriftum  ipfum.fed 

IisOzix.Ioathan.&AchamrcgumludaEtinEuan-       Chrifti  quoq;  prc  uriorem  idoncum  apudoeshaberi.cuius 
p  quod  erat  prxdicandum  vniuerfo  mundo,  dominium      dictis  fi  Jcs  acco mpdaretiir .  Fattum  eft  autcm  verbum  Dhi  F 
nbuurTybcn;  Cxfatis,  qui  totiusorbisDhsvidebatur.       indcicno,quiapluresfutun  crantfilij  defert^,  quam  nuptx. 
Fattum  ^  Tr&dkans 


xdicareXai 
ucnbo- 


rotificatus,  110 
n  irc,  vel  gencris  mcrito,  fed  Romana  poteftatcpraeftaba- 
■VlultosTegimuspontificcstucfuiu*e,quosfubticetEua- 
jjtb,  ponens  tantum  illos  qui  ad  domini  pertinent  paflio- 
ik  .Quia  vero  Ioanncs  illum  veniebat  pr_dicare>qui  ex  lu- 
&i  quoldam  ,  &  multos ex  gentibus redempturus  erat  per 
■mgcntium,  &  principesludacorum  pr_dicationiseius 
ipjora  dcfignatur.  Et  quiagentilitas  per  fidem  coJligcnda, 
ftinproperfidiadifpergendacrat.vnusgetium.multi  Iu- 
darumprincipcsdcfcnbuntur,  quiaadfincm  regni  vene- 
tot  rcgibus  fubiacebat  .Sacerdotum  etiam  facla  cft 
ia,quia  ille  nunciatur,qui  fimul  rex,&  faccrdoserat. 
;|Origenes.  In  prophetico  fermonefolis  Iud_is  prxdica- 
lum  Iuoxorum  rcgnum  dcfcribitur.  Vifio.inquit.Ifaiae 
)us  Ozi_,Ioathan,&  Acham  regum  IudaEt  in  Euan- 
^uod  erat  prxdicandum  vniuerio  mundo,  dominium 
aiturTybcrij  Cxfatis,  qui  totiusorbisDhsvidebatur. 

Fa&um 


NICOI.AVS    D  E    L  Y  R  A. 
C    A     P.        I  J  I. 

V»o  atntmquiundecmo.  Poftquamdefcriptusefl; 

falu3toris  orrus  pcr  fuam  incarnatione,  hic  cofc 

quetcrdclcubuureius^igrciTusper  fua  prcdica- 

tioneEt  circa  hoc  primo  dcfcribitur  pdicatio  p> 

3otis,  fecundoipfiuslaluatoris  fcq.  cap.  Circaprimum 

pittitui  pdicaiicnis  loanns  itmpus ,  fecundo  f ubditurp- 

^^H|actiis,ibi:£  t>enu  inon.mmr^  o.m  t»,tcitio,pdicatio 

r ftuctus.ibr.E  mn  yg.  (;j«/c»/»M.Circaprimumconfidcran 

tn,g7tempuspr^dicationisIoannisdefcribiiurpernomi- 

'Jttcmpuslmpcratoristunc  rcgnantis,  &  prxfidis  ludc?, 

<'ctrarcharum,6:  ficctdotum,ad  oftendendum  certitudi- 

mhifton^,&  auctoriratem  predicationisIoanisBaptiftc, 

iitinfcriptisauthcnticislolct  heri,  cum  dicitur;  .Annoan- 

ra)  Cxjaris.  Ifte  Tyberius  fucccffit 

tauiano  Augufto,  fubquo  namseft  Chriftus,  f.42.  anno 

nis ,  i\  limilitcr  loanncs  Baptifta  perdimidium an- 

nriantc.  A      -Itusautem  impcrauit  (j.annis.cxquopa- 

t^anno  1 5 . 1  ybcrii  ioanncsfuit  jo.annorum , &  hocefl: 

ibuum  prxdicationi,quia  tuc  vigctxtasvirilis.vn- 

^olcph^o.annorumeraf^quandoftetitcoramPharaonc, 

•  '.  &  Ezcthielquando  ir.ccpit  prophctare,  Ezcch.r. 

( •■«  <■  d.  Pilatusiftcnonfuit  Judxus,fed 

tilisdetcrritorio  Lugdunefi  oruindusfecundu  lofephii, 

|  Romano  Imrcratore  fuit  miflusad  rcgendaludxatuc 

isiubitc>a.     }     Teiranba  auumGai.ta:<cHrrO'h  ,&c. 

Romani 


Romani  volentcsfrangcre  Iuixorumfuperbiam,&aufcrrc 
ab  eis  rebcliadi  occafione  abftulcrunt  ab  eis  nomen  regium 
diuidenttsregnumin  plurcs  partcs,  q  tetratchix  dicebatur. 
4     _  1  U  ;  ucl>  .  Glo.Beda.Dicit,q>ifti  treshic 

nominati,!  Hcrodcf,Philippus,&  LifaniasfueruntfiliiHero 
dis,  fubquonatuseitChnftus  ,  &  ipfbmortuo  Archelaus 
eius  films,  &  fiater  ptxdictorum  fucceftit  ei  in  regno  io.an- 
nis,quoacci;iatoapiidCxfaiem  ,&  miffoinexiliumapud 
Viennain.impcratorregnum  tnbusfratribu.spr?didtisdiui- 
fit  pcr  tctrarchias.  Sed,cp  iflc  Lifanias  fuerit  filius  Herodis cx 
hiftoriisauthenticisnohabetunqaneclofephus.necScho- 
lafticabiftcriaponuoteu  mtcrfiliosHerodis,  fedmagisdi- 
cutipfum  fuifK  filium  Ptolemei  (Vlannci.g  fub  libanohabi- 
tabat,&  Alexadt?  fili?  Ariftobcliq  de  Machabxisdcfcedc- 
rat.  5  Suh  princjp,  busfa  t  ■  ('/(«w^c.Secundum  q>  dicit  Io- 
fcphus,&  Scholafticahiftoria.Sacerdotiumtuncno^pcedc- 
batiecundum  Gcnealogia.&dignitategeneris,  ,put  inlege 
fucrat  ftatutum.fed  paffim  a  Romanis  vcndebatur,ita  quod 
non  lolumfingulisannismutabatur  fummus facerdos ,  fed 
etiamaliquandoincodemanno&ideoa  15.  annoTybcrii 
quoincipit  prxdicafio  ioannisvfquead  i8.aniiumTyberii 
in  quo  paffus  eft  lcius.plutes  tuerut  fummi  facerdotes,  §  ifti 
*duo,fed  quia  Anna  erat  fummus  facerdos,  quando  loannes 
incepitpredicare,  SrCaiphas,  quandopaflus  fuitChriftus, 
ideo  Lucas  deiftis  duobus  tantum  mentionem  facit. 
6  FAftumeft  verbtandoniniy&c.  Per  tcuelationemdiuinam 
perquamhabuitmandatumdepr^dicationeexequcnd.i. 
^  Ef 


MORALITER. 

'  M"o  antem  ■>  i     idecmoimperu    Qiiod  autcm  pr^dicatio 

■  1  m  folennirer  dcfoibitur.falicct  pcr  tcm  pora  1  m- 

toris, &  Ponuficum,  Cx  I'  .rcipum.eftaddefignandum 

|M<«cllentiam,qu3  n  1       uc  vcnicbat,  vtpotequifum- 

,JS'0)p«ator,&  Pontifc^,  &  gubctnatoroiumcxiftebat» 

6     Fatlum 


6  Fac7:m  >fi icrhm  dtmini fupr.r Io.wnem.Pcr quem fignifica- 
tur  prcdicator  Euangclii.propter  quodmpercum  debctcf- 
fe  vei 6um  Domini.vt  cius  :nrtintlum  viucndo,&  docendo 
fcquatui ; &  non  e  conuerfo,  licut  faciunt  prcdicantes pro- 
ptcr  qneflum  qui  pro  libito  f uo format  vcrbum,  prout cfti- 
mant  conicqui  tcmporale  lucrum. 


73* 


GIoford&NicolaicleLyra.         73; 


-•:  Titus.  TsDcilemitasrcttasfacit,  qui  pct  illius  iufti 
gradftur.  Siquidcmmalitia.&improbitasrcsobiicjua, 
niofa  cft. 

d  Omnisval.  In  aduentu  domini  humilisgcntilitasim 
cft,&  crefcit  plenitudincm  gratix  accipicndo .  Et  ludat 

pcrba   per   et 


♦Marth.f.a 
Mvr.t  a 
Ioh.j.c 


•r>"ccmii 

ftfj^O.i 

M-tth.  ju 
Mir.i.a 

loh.i.C 


Trt<ic.i*< baptifmtmfa*itenii.tl&c.  Beda. Toanncsbaprif- 
mtim  pcnitvnri?prxdicauit,&quibufdameii5dcdit,fed  rc- 
mirTion?  pcccatorum  darc  non  potuif.  Non  ergo air.  Dans 
ifmup^niremie,  m  rcmifliongpcccatoru.fcdprxdicans. 
Qoiacnimdarefton  potuitbaptifmumquo  pcccatafoluc- 
rcnuirpra-Jicabat.vt  .. 

ria-nliuinindcfcrto.  t  Etvcnit  lnomncmregionemtlor 

a     fldemprxco  prinutuiat,  r]iioJ  poltj>er  fcipf.unvcrit.is. 

3  danis  prsdicans  baptifmum  pcenitentia:  in  remiflionem 

*    JEcceIoannispi.tdicaiioiuniaturprofheta:tcfti:iionio. 

pcccatorum:  ficut  fcriptu  m  eft  in  libro  fcrmonum  Uaix  pro- 

lloaiuieseftveibivox.  t     tlitud.  frrauitatejabijcite  fidem,  8cbonaoper». 

accipite. 

b  pheta:.  *t  Voxclamantisindcfcrtoparate  viarnDominire 

C  •    1Vt  non  pro  tetrenis  frruiaiis.  b    TOmnUquilehunvflareiali.ibitur.  lrvi ,  va.  wiiuiid». 

.>:    Titus.  Baptifma    d  drfs  facitc  femitas  cius.  Omnis  vallis.implcbitur,&omnis  3    no  obftacula, 
Chrifticxvi  propria  iE«quifeexai,a.humiii,bi.u,  _'•■•„.  .     ,.     «     „     r       *    d;f.mon.um   m 

pcrfcaam  peccato-    c  mos,&collis  humiliabitur.Eteruttprauaindireclaj&alpe-  4    obucit  defignar 

rumrcmiflloncmha      f  a    tHoraoludMs,&eenrili,,vir&mulieriuu,ni,,&lenex.        IChriuu.n.  5       C 

g  rainviasp!anas,&videbitomnisca'rofalutareDci.Dicebat  6 

a    1Beda.rharil>oruin,&  Saducxornin  qui  patnitentia,6c  correctionc  maxiuie  indigebant.  7 

b    IVenenan  vencnitorum  tilijquibonis  inuidetis,&  perfequimini. 

h  crgo  ad  tu*rbas  que. exibat  vt  baptizarent  ab  eo.tGenimina  g 


■ta 


flcui  verbo  prardica- 
tionis  vcrbum  pa- 
trisprxcurrit,ita  B_- 
ptifmum  panitcntie. 
quo  peccata  foluun- 
tur,  prxcnrrctur  fuo 
baptiimatcquopcc- 
cara  folui  non  pof- 
funt 


i" 

i 

2 


t 
t 


perfidixhoc 
perbicbat  perdt 
*    Titus.   Pcr 
fundas  vallcs,  p 
tes ,  &  collo 
cinnosfcnfuum 
tus,  inconcinna» 
animi   pcrturbal 
ncs,  tScomniaoij 
a, 
ma 


BDrt.  At  ioannisba 
ptifma,  licet  pecca- 
torum  rcmifflonem 
adiun&am  habebat, 
non  eam  tamcn  cx 
fc  habcbat.fcd  ex  pe- 

nitcntia.  Erarcnim  impcrfeclum  quamuis  caneris  Iudaco- 
rum  bap:ifmatisperfc&ius,pr£parabat  enimhomincs  ad  p? 
nitcntiam. 

b  Avac/jwtfjrf/r.Voxqaprenuciusverbi.^t/f/prro.qa  dcfcr- 
te,&  deftirute;  fude^  fblatiu  redeptionis  annuciat.Nullu  ver- 
bum  finc  voccauditur.necvox  fineverbiintelligcntia  valcr. 
c  Varatc  viam  Domim,&-c.  Qui  fidcm,&  bonaopcra  pre/di- 
cat  quid  aliud quam  vcnicnri  Domino  ad corda  audientium 
viam  parat,  vthe.c  vis gratic; illuftret,  vtre&asDeofcmitas 
faciat ,  dummundascogitationesinanuno  pcr  fcrmonem 

C  prcdicanonis  format. 

Titus. 


da.  Praua,idcft.| 
lorum  corda  pcj 
iuftitiam  diftortf 
rcgulam  iuftitja:| 
"gc. 


ufur. 

Etafpera.  ]d\ 

immites, &  iracundcj  mcntes per  infufioncm  grana? ad  r  I 
fuetndincm  redibunt ,  vt  ibi  prcdicaror  planam  viam  i 
niat  vbi  prius  pro  afpcritatc greflum  poncre non  rotcra 
g    Et  wrffWr.Beda.In  hac  vi  ta  omnis  homo  Chnftur 
renonpotuit,fedindieiudiciiinledemaicftaris,&< " 
reprobiparitcrvidcbunr,  vt  iuftircmuncrcntur.  &m; 
^tcrnum  gemant.  Vnde  &  fubditur. 
h     G  nimtni  viperarum  qui-  «fiendit  vobis  fu%cre  a  ventnral 
Vc  nrnra  cni  m ira  eft  animaducrfio  vltionis extrem? ,  qi 
tunc  !  ugerc  peccator  non  valct,qui  nunc  ad  lamenta-pt 
tcntic  nonrecurrit.  _ 

0% 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  F.t-oenit,  Hicconfequcntcrponiturprxdicationisaftus. 
Er primo qu intum  ad  exhorrationem  boni,  fecundo quatu 
adargutiong  maliibi.-D/ci.jfri-po.Circaprimudf.  Etvenitin 
owrcm  ■  >/.m  w/  rrf4w/*.quiaexiuitdedeferto,vbi  paucihabi 
tab5t,&  veriit  ad  loca  magis  habitara,  vt  plures  poflcnt  veni- 
re  ad  cius  praedicationem,&  baptizari  ab  eo  in  lordane. 
2  Vr.tdu iii  biptifmum panitei.tix . Hoccxpofitum  cft.Mar. 
i.vfque  ibt. 

I  OmnifuaUitimpl  btur.Hqc  aucvtoritas  que  habcturEfa.50. 
cxponitur  a  Iudcis de  reditu  captiuitatis  Babylonic£,de  qua 
prxdixit  Ifaias  vias  tuc  complanari  per  hoc  quod  vallcs  cie- 
uarenriir  ad  cqnalitatcm  planiciei,  &  colles  deprimercntur, 
vt  f ic  Tudaei  dc  Babylonia  reuertentesin  Iudxam  pofTent  de 
facih  rrafircpvia  Sedganecin  fcriptura  facra.nequeinali- 
quaHifloriaaureticainueniturcfleimpletu.ioillafcriptura 
Ucra  reduceda  eft  ad  aliu  intelleclu  in  aduetu  Chrifti  adim- 
plctii  p  qiK  humilcs  qui  p  vallcs  intelli^fiturrepleti  funr  bo 
ris  fpiriru  llibns.  &fupbi  q  p  coIlesinrH!iguntur  humiliati 
fuatflcut  fupra  exp.ifitum  eft  ca.  1.  in  catico  bcata:  virgmis. 
Alirer  eriam  expc>nirur  hoc,quia  ficut  via  corporalisred- 
diuir  dinSoilis  ad  ambulandtim  propterprofundit^tem  val 
lium,  &  eleuationcm  coIIiu,ita  via  fpirituahs qua  Dcus  gra- 
dirur  fuper  corda  fidelium  impcditur  per  depreflionem  ter 
rcnxcupiditatis&pclcuationemudan^vanitatis.&vtruq; 
jmpedimentumfuitamotum  peraduentumChnftiin  mul 
tis.  PrimumpatuitinZachxoqu>dicitdomino.  Eccedi- 

midium 


midiumbonorummcorudopau.&c.vrhabcturinfrai< 
&in  Matthaeo  qui  dimiflb  telonco  fccutuscft  Chriftum 
lcgiturMatt.9.  Parctfecunduminmundipnncipibus,qil 
rum  colla  funt  fubie&a.  Chrifto. 
4    Eteruntpraua.  Id  eft,cotda  diftorta  periniuftitiam 
quitatcm  iuftitie.  redtificabuntur. 

K      E'  afperainviaspana<  ld  cordap  Chriftumind^^^H 
iificabuntur.ficutpatetdePaulogChriftu  pfcqucnsafl 
ftoil!uftratus,ftatimad  manfucrudineobedietiefuitc 
ius  diccs.  Outnine  gwd  tnc  uisfaa-  cfAGt.6.3.     6     E 
nf^tc/j-ori/wr^j-eDp.i.Chriftum.Er.iccipuurhiconiniscanH 
omnis  homo,quia  aliquid  de  omnibus  hominibus  vidcn  t 
eu  intcrhoiescon  erfanre.  Diuidcbaturenim  tuccoii 
minuinduaspartes.f.in  ludc os,  &gentilcs,  &  mnlrid 

6  de  ilhs  viderunt  cu  in  mundo  conuerfante.  Pot  ct  lio^ 
bum  inrelligidevifulbirituali  quo  videnteum  coucrl; 
dcm  Carholica.cx  oibus  sjenribus  rorius  mundi.  Vidcb 
ctiamcum  gencralitcrocsin  formahumanaindie  ind 

7  Uic  baterg-.  Hicconfequenter  defcribiruractus. 
tionis  quarum  ad  reprehenfionem  mali,&  patet  fent 
diclis  Matrh.  j.  exceptis  que  fequuntur.O^re/»^  fr/. 
accipitur  rotum  pio  parte  qnia  illud  quod  fcqtur  non 
nifi  Phari^cis,  &  Saduceis  qui  cum  aliis  vcniebant  ad  'i 
noncxdeuotioncfedmagisexmalignitate.  vndcfub 

8  G<n>'n  n.n»'".Geniminaeftncutrinsgcneris,&diciti 
gno,is,&  ideo  filii  nati  ab  aliquo  dicuntur efus  gcnimi 
de  Mait.3  .dicitur  Progenics  vipcrarum. 


M    O    11    A    L    I    T    E    R. 

t    ^'/effi-ro.Talibusenim  fiunrreuclationcsdiuincPfal.62. 

In  terra  dcferta,&  inuia,&  inaquofa. 

1     h'r  ve-nt  inomnemregio.Ior.erc.  Id  eft,  ad  locapopulofain 

quibuspoteratmagisproficerc ,  &inhocdeditexempIum 

prtjdicatonbus  Euangclii  quinon  debent  querere  loca  rc- 

crcationis,(cd  fruclificationis  vcrbi  diuini. 

Voxcl »n.in>if  m dif-rto.  Ambrofius.fd eft,in gcntium po- 

pulo  quidcfcrtum  dicitureoquod  peccatorumfpinisim- 
plctur. 

V ■-..  .>tc  viam  do.&c.  Pcr prcdicationem  enim  hominum 

corda  pr^parantur,  vt  in  ipfa  Dcus  per  gratiam ingrediatur. 

|     Omais  vaiiis impUbiiur,&t.  Hoc fit  quado  peccator iapfna 

in 


in  profundum  peccatorum,ad  fpem  fucfalutiserigitur 
7      Et  nmnis mons  &  collis  IjHmUiabitur.Quando  fupcrbu^ 
dientic  Dci  fubiicitur. 

4  f t ernntptit4a,ndirefta,&c.  Qiiando diftortioiuftiti^ i 
rcctitudincm  reparatur. 

5  E  ifpertinvti  p  .<ms  Quandoperexercitiumbonum  - 
ficitur  leuc  quod  priuserat  durum,  &  ficdifponituraudi  t 
vcrbi  duuni  ad  videndnm  falutarc  Dci. 

7      T  'loadtitrbasejuxcxiliairvtbaptiTrarenturabeo.r^ 

quantum  ad  fcnfum  lireralem  dicebar  prooter  Pharif?os 
Saductosin  malumobftinatos,  vtpatetMatthcji^  dcq 
busfuoditur. 

t    GenimiHa.  >/j;erij»«»».Quafldicatnulliis,quiafuperiiisc 
.  iudcx 


to 


L 


ucx 


Cap.  ill. 


734 


,i  j 


::  : 


f    Ettnterrogabantcum.    4«  Theoph.Tresordinesinducun-n 

uiriciicitantmm  Ioannem  iuper  ialutciua,  turbarum  pu- 

blicanorum,&miljtum. 

*    Titus.  Singulisopportunaremediaprxfinir.Etquidem 

turba:,vtmutua  beneuolentia  ie  inuicem  c6ple£iantur,  mu- 

TBed.Qua« nonptiusdcromtis  veBenum,  Vtficadbaptifnmmupnia:is.J        1Nemo,  crtm  non  t>a>  r  i  i 

nit«i>TSeiicgodcmonflro,&i)Oc«ft.Fa.cjgofru.di.   '  fAotntHW.  F  mUtUO  tflbletient,  in 


ofttndit.  Ambr.  Qtiisofteditinprudentia  miferatio- 
■  :i  infufa.vt  poenitentiam  dcliclorum  agentcs.terrorcm 
JL  j !  ^piiida  deuotione  metoatis?  Ad  generatione  ergo  no 
ad  cceflionem  rcfergda  eft comparatio  viperaru.  Vel  ideo 
jcr  ntibus  compatat ,  vt  oftendat  eoahaberc  naturale  pru- 
deiiiimprouicicndi 
futa,vndc:  Jlfiote 

prumesjicutfeipn:- 

lojleoquc  monen- 

tUrDperis    potius , 

«uin  generis  clari- 

^tnquarrcre.quia 

jiogcnits,  fedibla 

fld  valet,  quam  ad 
Hrs  transfercnda 
■jhetat. 

j.  ->i<inos  .  Beda  . 
■  debet  elTe  par 
Hjs  boni  operis 
Hqui  nihil,  vel 
His  peccauit,  & 

Hgi  grauius  ce- 


f 


t 


*  viperarum,  qtfisoitenditvobis  fugcre  a  vcntura  ira?  Facirc  t    jfSi£SJ!2.n&JS 

^Prozqnalitateculpx.  TPeccatores  cnimcftis. 

b  crgo  frudtus  dignos  pcxnitentix,  &  nc  cocperitis  dicere,*  pa- 
^  trcm  habcmus  Abraham.    Dico  cnim  vobis,  quia  potcft 

a    ^Beda.Gentilibusquorna-!  cordainfeu/ibilia.  (,     isi  autemvosChrifti,  crgo  Abraln  femen 

e:tis,q.na  fcniini  eiusCl-.rilto  per  hcieru  umti.  c    1  Seucrit*s  iu»liciaria,  ad  fundittis  exiir- 

pandos  infructuofos  piaparata  eft. 

c  Dcus dc  la'pidibus irtis fufcitare  filios *  Abrahc.tla cnim  fecu 

a    1  Vt  gentilcs,&  hypocriti  qui  nullum,  c<  liarrctici  qui  uiaum. 

ris  ad  radiccm  arboris  pofita  eft.  t  Omnis  ergo  arbtfr  non  fa- 
f  ciensfruclum  bonum,  texcidctur,  &in  ignem  t  mittetur.  Et 

a    ^Ex  ueroU  loannis  terrore  percu!£notantur,oui  confiiiam  qu.viunt.  b    tNe  excidamur,3c 

ne  in  igneia  mittamur. 

interro'gabantcumturbardicentes.  Qul,id  ergo  faciemus  ? 

fkieft.fupertiu*:. 

g  Rcfpondcns  autcm  dicebat  illis  .    Qui  habct  duas  tunicas  2    ^cuproxtmisdi 

,  ,   '  i    ,         .    0        -i     lj.    r        r      i-        r    ■  '      ,,  3     uidamus.vreicaqua 

tdet  non  habenti,  &  qui  haoct  eicas,  limihter  faciat .   Vene-  \    viuimus,&  tunicam 

h  runtautem,  &publicani>  vt baptizarcntur ,  &dixcruntad  t    quaveftimur.  Ecce 

S     quatum  valent  opc- 


ro  ad  telonium  fedc 
tibus.nd  immodera- 
tam  auaritiam,viam  "nvobifmer- 
obftruit  .  Militibus'Pfi' 
autem,  nequemtc- 
mere  concutiant . 
g     Qui  b abet  dua s. Be 
,  da.  Tunica  plus  vfui  tWatt/1.3  .c 
ncccffaria,quam  pal  ^'f'*'' 
li  u  m  a  d  d  i  gn  u  m  pe-  M Jt'tc^  -  ,b 
nkctixfructum  per-'t  mitritur 
tinet.vtnoexteriora 
minus  neceffaria,fed 
etiaipfa  valdenttcf- 


,-ctrper.  Beda. 

fe  peccatores 

Hiofccre    nole  - 

l.quia  deitirpe 

^iihe  deicederat. 

icdicitur :  7\c  capcrkis  dice.  Quia  non  qui  filij  carnis ,  hi 

fainfeminc.fed  quifidci.  Vndefubditur;  PotcnseftDeus 

<fcpi.iftisfufci.&c. 

i  )icocnin,vo.  Arribr.  Quiamiffo  fenfu  rationis.lapidibus 
pintineffcalicuiusiationem  diuinitatis  ipfi  mnaturala- 
lii,nonvfucorporis,ffd  mcntishabitu  vertutur.Quos  au 
te  apidibus  coparauerat,quia  antc  deformcs  ad  vfum,nu- 
li  ornatum,(krilcs  ad  fructum,irrationabilcs  ad  pcrfeftu, 
unrboribuscomporat,  qaproceffurationisiam  intelligit 
id  is  aliquem  clementioremprofc«3um  ,quod  rationabili 
qniam  muncrc  naturae ,  iamfuntdecori  ad  vfum ,  venufti 
ad  peftum.optimi  ad  fru£tum,furgunrcacuminibus,  fun- 
du  urbrachijs,replcntur  fru&ibus.vefliuntut  ftondtbns. 
:  amtnir  .Beda.Ideo  agitepoenitetiam,&  ne.d.pa.ba.lam 
cn  1  fecuris  ad  radicem  ar.&c.  Facietergofruftum  qui  po- 
B;ratix,qui  debet  pcenitentix. 

:da.Arbor,humanum  genus,fecuris,redemptor,qui  ve- 
. !ui x  manubrio  tenctur  ex  humanitate,  fed  fcrro  incidir,  i. 
cx  uinitate:  Quietfiexpeftct  perpatientiam,  videttamen 
ro  faQurusfitperiniuftitiam.Nccad  ramos,ied  ad  radice 
pc  smdicitfecurim.  Cum  cnim  filiimalorum  tolluntur, 
qr  aliud  quainramiinfrncluofa:aiborisabfcinduntur:Cu 
to  ptogenics  cum  parente  tollitur,  arbor  radicitus  abfcin- 
dit.negdremaneat  vnde  iterum  alio^d  getmintsoriatur. 


fnlVa  n.l 


Lncain. 


ramiiericordiiE  qua; 
ad  dignum  frudum  poenitcnris  prae  cxteris  praecipiutur.vn- 
de,DaieeleemoJ'ynam,w  ecce omnia  w./lv-De  duabus  tunicis  di-  .. 
uidendisdatur  pr^ceptum.quta  fi  vna  diuidatur3ncmo  vcfli- 
tur.  In  dimidia  tunica,  &  nudusrcmanct,  qui  accipit,  &  qui 
dcdit.  Mifericordiaecnim  ipiius  pro  poffibilitatehumanx 
conditionis  ieruatur  menfura,vtno  iibi  vnuiquifquc  totum 
cripiat,icdquodhabetcum  pauperepartiat. 

M     Origcncs .    Profimdiorem  locus  ifte  recipit  intclle-  Homil.  rj.  in 
tlum  .    Quomodo  enim  non  debeamusduobus  DomK  ' 
nisferuire,  ficncc  duashabcretunicas,  ne  iit  vnumindu- 
mentum  veteris  hominis,  &  alttrum  noui  :  icd  debc- 
mus  nos  cxuere  vcterem  homincm  ,  &  ci  dare  qui  nu- 
dus  cft. 

■5«  Theophyladlus.  Qiiidam  tunicas  duas  cffe  dixit,- 
fpintnmfcriptur3e,&  literam,  habcutcm  vcroauoho-c  tnt  - 
netloanncs,  vtinitruatignorantcm,  &  dct  ciad  minus  ii- 
tcram. 

h  Vublicari.  Bcda.  Qni  vccligalia  publica  cxigunt.fiuc  qui 
conductoresliint  vcctigahumfif  i,  velrerumpubiicarum. 
Nccnon  &hiquihuiuslcculi  lucra  pcrnegocia  fcclantti^ 
qucs  panter  vnumqucmqucin  iuo  graduabagendainiu- p 
riacoercet,  vtdumptimoabahcnorumfetemperarcntap- 
petitu,  tandemad  propriacum  proximiscommunicanda 
pertingerent. 

^  Magiiler 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

rro.  Hic  confequeutcr  ponitur  pr^dicationis  Ioan- 

iruflus.trat  enim  pracdicatio  loanis  ordinara  ad  hoc,qd' 

P  ulus  ad  fnfceptione  Chnfti  praepararctur,  &  vt  Chriftus 

^nfelhretur.Primo  ergo  ponitur  fruclus  pdicationis  eius 

ntuad  primu,fccundo  quatu  ad  fecundu.ibi;  txijlimatc 

lr».Qrca  primu  lcicndu,quod  populus  prcparabatur  ad 

iftifufceptionem,  per  vcram  p^nitentiam.qu^  apparet 

9  ndohomo  paratuseft  corrigerevitam  fuam.&hoco- 

f  ditur  hic  cffe  facium  ad  praedicationem  ioannis.primo 

11  ulgaribus  homi  nibus,cum  df .  Er  inter.eu  tur.di.  iiuid  ergo 


faciemm?  Quafi  dicat,vitanoftramcorrigereparatifumus. 

2  B^fpondens  autem,  &c, 

3  ilui  habetduastuni.ld  cft  veftimentum  fuperfluum. 

4  Det  non  habcn.  illa  enim  'erra  in  qua  erat  loannes  calida 
eft  &  de  communi  curiu  fuflicit  vna  tunica ,  vel  vnum  ve- 
ftimentum  .  Etitaintelljgendtim  cftdealijsrebus  quibuf- 
cunqueqtue  fupcrfluunt  confiderata  conuenienti  necefll- 
tatc  itatus  &  perfona:.  Secundo  hoc  oftenditur  in  pedagio- 
rum  &  tnbutorum  ccllectoribus.cumdicitur. 

5  veneruntau.pu.  Talesenimdicunturpublicani,quiain- 
tromittuntfedenegocijspcrtinentibusadpublicum. 


MORALITERi 

Il;xiratus.Inferius,horrcndum  chaos  inferni .  Adextris, 

P|cataaccuiantia .-  A  finifiris.dasmonia  ad  intetitum  tra- 

i:Foris,mundusardens.-Intus  confcientia  vrcns.pcc- 

licreptchcnfus  quo  fugere  potcrit  latcrcentimpof- 

"  e.apparere autem  intolerabilc, idco  fubditur. 


• » itee^n  f.  utlum  dignum pccni.  Hxc  cft  cnim  via  cuadcn- 
}«»lapr«dicla. 
ttntcx.<iicere .  Nam  fine  fructu  poenitentiaenullusfan- 
"impcrfua  mcnta  potcru  peccatorcs  faluare. 
'*»wm/ft'*m,e;c.  iftafecuiis  dici  potcalornaturalis 

qui 


qui  continueconfumit  humidum  radicale,  quoconfum- 

ptoarbormala,  pcrquam  fignificarurpeccator,  excidituc 

permortem,  &quantumadanimam  mittituringehcnna. 

5     o^i  habct  duas  tuni.  Per  quas  poffunt  virtutts qu$ funt  a- 

nima;  veftes  intelligi,  nam  habens  easdebetcasapplicare 

adbontjTiproximi. 

f     '  jnihabctcfcas.   Spiritualcs  cicae  funt  facrae fcripturae, 

quas  habcnsdebet  proxtmum  ipnituahicr  pafcere. 

5     Fenetunt  au.  Perquospof,.unrintelligiofficiaIes&  prx- 

pofiti.qui  non  dcbenr  a  populo cxigere,nifi  quod  conftitu- 

tum  eft  fecundurn  ordinem  luftittae. 

Intcr- 


735 


Glof.ord.&  Nicolai  dcLyra.  jy 


A 


fexlgati» 


tExpedantc, 
5>j'«i  autc- 


a  illum:  Masiftcrquid  facicmus?  At  illcdixitad  eos  Nihi!  am 
pliusquaquodconltitutue(tvobistfacians.1Intcrrogabant  * 
autcm  c£i,&  milucs,diccnt.es;CHiid  faciemus,&  nos?Ltait  il  3  . 

»,  Non  tintoKNeV:  amorr. 

b  lis:  Ncminemconcutiatis,ncq;  calumniafaciatisj&contcnti  4 
c  citotc  Itipcndijs  vcltris .  t  Exiitimantc  autem  populo ,  &  co-  '  * 


B 


fMarth.  j.c 

fpercmnda- 
bu 

ioan.t  b 


a    Maji/ter  tiuidfAc'' *»'•&<*  Bcda.Magna  vis  in  fcrmonc  1«  .1- 

nis.quictiam  publicanos,&  milu.  •iiliumUlutisluae 

cogit,quibuspta:ccpit,ne  vltra  prxfcnptum  flugafl* 

b    iMnwiM*  <•"'  .Bcdalnftomadcrammccos  promouct.ne 

abeisValumniaiuio  pra:daui  itquiiant ,  quibus  militado  p- 

dcilcdcbuciar.  Do- 

ccnsidcirco  liipcn- 

dia  conftiuua  imli- 

tiac  ncdum  fumptus 

quatniur.pra.-do 

fctur.-Nullucfticiu., 

nullum  gcnus,  uulla 

xtas.abagcndami- 

fcticordia   cxcludi- 

tur,  omnesincom- 

mune  moncntur ,  vt 

confcrant  non   ha- 

bcnti.  Mifcricordia 

cnim  plemtudo  cft 

virtutum. 

C     txiUint.itt.  antem . 

Bcda.Nonfolumco 

gitabant,  fcdtkwt  a- 

hus  EuaiigcllUa  dc- 

clarat,  miflisadeum 

faccrdotibus&leui- 

tis,  aneflctChnftus 

requircbac .  Vndc  & 

Ioanncs  fubdttur  re- 


iiisefl  Chnfti.nccvcibcfcdopercCh: 
araa  Vi  licut  natiuk.ue  Chrifli,  ita 


ptizat  quod  foli 

fcnonili^'*-Kclar 

quoqjciiisfuoprcciureret.iiv  !  -  amerino 

.c     v  >.  Jacobaptizoaqi;j,i}uia  illevcnitqi 

zabit  fpimu,&  opor^t.vt  lili  v;a  pi  arj.  arctur. 

t  Cuiiit  non  f  n 
i  Bcda.  Nonfu» 
gnus  myfl 
carnationis  inu 
garc.Vclnomcl 
ii  mihi  nonvfu 
necfpofuscrcdi 
amicus' 
vcl  non  fum 


T!d  1 1  .in. 


qitantibus omnibus  in  cordibus  fuis dc Ioannc ,  nc  forte  ipfc  7    P°u™r5  £*  « 


e 
f 


iTct  Chriitus,rcfponditIoanncsdiccns  omnibus.  tEgoqui- 

a    ^Tingocorpora  aqua.Jt  inlituo  vfum  Ivip tizandi,  donec  vrniat  i]ui  aSluatanimis.icrlpintum. 
b    fKtfihumilis,j(  n  icpww,  t»mcniUefaitior,quiaDcus.. 

de  aqua  ba'ptizo  vos,veniet  aute  forticr  mcpoifc  me,cuius  non 
su  dignus  folucre  corrigia  calceamcioru  cius  ,  ipfc  vos  bapti- 

■    1Beda.lde(t,j>ui;-  Jtionis,  jiprobatibne  tribufatiorfls,  ftl  fpirit»  flui  I 

jcaccemlit  ainoie  Dei.vel  bkfpititu  infututo  ignipuiKatotiopcimundabtt.        b    fDucteUQ 
iuiti  ex.imm^s.         c    f  Qjda  omne  iudicintn  dcdit  pa 

zabitin  fpiritusa&o,&igni.lCuius  yetiiabru  in  manu  cius,& 

a     ^A  paleu.  b    fPrxfenicmEccIefiim.  c     fJMmotStlts « rpra^etmsrun». 

g  tpurgabitarebafua,  &congregabittriticu  in  horrcu  fuu,pa- 

^Bcda.Quia  neque  e.xtinguetur.nequc  extiiiguet  cruciatos,fed  iteinalttcr  punict,  dicitui  autem  ad 
ditr.rentiain  illiui  de  quo  dicitur.Igne  nos  examinaiti. 

Jeas  autem  coburet  igni  incxtinguibili.  Multa  quidem  &  alia 
ipondiflc.  PatctJu-    h  exhortas  euangelizabat  populo .  Herodcs  autem  tetrarcha, 

dxistuiflcnotum  fe  o  r   r 


mundu  prxdica 
calccamcnta,id| 
myftcrium  inca 
ti.jnis.Ho 
cft  li 

rciisofticiuoi,f»J 
poflolorum  fcil 
titim.Calceamel 
nu.  tialc.cuangif 
p.sdicatio.qu.ii 
ccati  funi . 

Pitrv 


utgat,  di 
fcnti  ob 


Homil.^e.iQ 


cundum   icripmras 

dominicxincarnationistepusadeflc.fed  miracxcitas  quod 
in  luanne  fponte  credcbant,hoc  in  Saluatore  tantisfignis,& 
virtutibus approbato,  &  ipfo  etia  loannc attcftantc  non  cre- 
dunt.quem  per  muliercm  ctcdebat  venturuiii.pcr  virginem 
venifle  non  crcdunt. 

Ambrofius.  Vidcbat  Ioannes  cordis  occulta,  (ed  Dei  re- 
uclantis  gratia.qui  prophctis  palam  facir  occuica  cordis. 
■}<    Titus.Tantxfidci  tantaq;  auctoritatisapudomncserat 
Ioannes.vt  Iudxorum  populusineam  fufpicionem  venirct 
cumcfleMcfllam.&Chriftum. 

«jc  Orig.Diguum  crat  vt  plus  Ioanni  quam  ceterjs  homini- 
bus  dcfcrrctur.q  aliterquamcuntti  mortaIesvjxerar,quam 
ob  caufam  diligcbant  quidcm  cum  iuftiflimc,fed  non  ferua 
bant  in  charitatc  modum.Habet  autcm  peccatum  dilectio  fi 
modum  trafeat.  Debct  cnim  qui  aliquem  diligit,naturam  & 
no  plusdiligere  qua  merefur.NamcfuraChantatis  moduq; 
fi  tranfcenderit,&  qui  diligit,&  g.dt  J  igitur,  in  peccato  crunt. 
d  Egoquidc.  Bcda.Ambr.CicoprobauitfcnoncfleChri- 
ftum  qui  vifibili  tantu  opcratut  officio.  Aqua  non  fpnitu  ba- 
.  '■■ "      ptizat 


peccata 
Eccklio  i 
pofl  mortc 

g    T.lr.s.  Palcae  funtquifidcifacramcntisi: 
foiidi  non  funt.Ztzania  qui  &  opcrc,&  profclTl 
feccrnuntur,qut  hoc  vcntilabio  non  rcmoucmur,  qu. 
iudicati  funt.fcd  palca-  ventilantur. 
#    Grcgorius'.  Mnoniodo  exprcflTus  cft  ig  i.:s  f. 
Ignisnamqucnoflcrcorpoicus-  Pcrcongelli  l^nar.  i 
tur,  nec  valet nifi  foius fubfiftcrc .  Atcontragchn 
cum  fit  corporcus,  &  in  (e  miffos  reprobos  corporaim 
rat,  lignis  non  nuttitur,  fcd  creatus  lcmelinextingi 
rat. 

h    Htroifs  AnteonamLucasaliquidnarret  t 
dicit  loannem  ab  Herode  captum,  vt  oftcndat  ie  folu 
do  ca  fafta  defcriprurum.qua:  eo  anno  gcfta  funt.qu 
nes  velcaptuseft.velpunitus. 

Hcrorf.<»'..Bed.NonhisdicbuscaptuseftIoanncs,fa 
Euangcliu  Ioannis  poft  aliqua  (igna  gcfta  adomino  & 
cius  baptifmutn  diftamatum,  Scd  a  Luca  ad  cxaggt 
Herodis  malitiam  prxoccupatum  eft,qui  cu  vido- 
catione  Ioanis  muiios  coflucre,  milacs  credcte,  p 

<&  r 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

jtt  UU4ixit  ad  eau  T^.am.  Hoc  autem  dixit ,  quia  collcdores 
talium  folcnt  efleproniad  plus  coiligendum  quamfitcis 

mandatum,vtquodeftamplius,cisrcmaneat.Tcrtiosoften- 

ditut  in  militibus.cum  dicitur. 

z    Interrogabam  aueum  &  tu.i.  Paraticonfilioeius  vti. 

3  Et  «.//.^f.cow.f.opprimendo  paupcrc^&cosdefpiciedo. 

4  T^eauc  calumnam  f..c\  Id  eft  >  non  imponatis  falfum  cri- 
men  diuhibus ,  &potentibus  ,vtoccafioncm  cxtorquendi 
bona  eorum  habeatis,  quia  pcraliam  viam  a  raiibusbona 
rapcrcnonpoflunt. 

5  Contn.clt,,.  jti.  ve.  Qua;  dabantur  cis  ab  impcratoribns  p 
laborc  militum ,  qucmhabent  fubftincte  in  dcfcnfionc  pa- 
tria:.  Rcdditusautcm  qucshabentmulti  milite«fuperho- 
mincs fibi f  bditos,  hnbtnt  locum  ftipendiorum,& ideo de 
bent  eiscflc  COntcnti.Ad  tria  autem  di£ta  induccbat  beatu* 
loanncs  militcs  qui?  folent  cflV  proni  ad  vit;a  contraria. 

6  Exifliman.  Hicdefcribnur  fruftus  pradicationis  loannis 
quan- 


quantum  ad  Chtifti  manifeftationem.Et  pi  imo  m 
turloannistefttmonio.fecundo  D.i  patns  (ig 
eli  ^«rfw.Tertio,euangclifta  fcripto,ibi :  - 
Circa  primu,ofknditurin  loannc  do&rina:  vcnta*ioC  i- 
fti  manifeftatione,  fecundo.mentisftabiliia.sm  Hc 
fHchaiC\onc,ibi: H  rodes autc-n  T  t/.nv./M.Sentcnria  piinu  ar 
tis  patet ex  dicTis  Mat.  j.cxceptis  qux  fequunmr;  t, 
tmtempo.  Qujaaliqui eorum  vidcrant,  &al.j  ,v.  v.aptilc 
audierant  mirabilcmeiusconceptum,  ortum,&  \ 
mctitum.qux  fuperius  funt  dcclarata,&cx  his  opiuabj  ui 
ipfum  cfle  Chriftum. 

7  Etfi  n.ncotd.  Nonfolumcogitauerunr,  ( 
tiamdelcrufalcm  (  quxcrat  Mcttopolis )  miferi 
nunciosfolenncsad  loannem.vt  quircrcntab eo.fi ip  p 
fctChriftus.vthabetur  lo.i. 

8  M-///J quM  \>>  >';-  alia  rxbortans.  Ex  qttO  pa:ct,q3  no  0 
Cii  &  didlaloannis  fcripta  funt,  fcd  paucarefpettiuefic 
dc  Chriftodicitut  Io&n.2i.fr.MuUa  q  .idem  &  al.j,t 

Hcrc 

: — 


& 


M    O    K    A    L    I    T    Ji    R. 

X  lnterro-rabant  autcn,  etim  &  n  tlitcs  dicentes .  Pcr  qu  0s  pof- 
funtintelligipr^di.atores.quosarmat  Aportoiustplic.6.b. 
diccnsAccipitcjrm.itu -imDci.&c.  Et  Kifinedicit.iSc  gla- 
djumi^iijtusquodcftvtrbumDci.-atisdicitur. 

I  /■■  "  iatii'  Nimisafpctcprxaitandt  ,&fic  ad 

dcfpctationcm  induccndo. 

4    fyftt  c*i*mtmf«iia~iti .  Pisdicauoncm  fubtrahendo, 

rc- 


rcputantcs  eosindignos  exhortafonis  vcrbo. 

5  E/  contenti  c!i-  .Quxftipendia  fnntrcddims.ifll  7,nM 
djcaroribus,  pofTcfrioncshabcnubus,  &clccmoiy. 
mcndicanubus. 

6  Exijiimante  antem  populo,&  cogitant  bus, Zrc.de  loanne.t 
teipfcejfc  ,&i.R> fpondit loannes .  Pereius  refponfioncm 
fe  hum iliauit.&  Chriftumexaltauit,  informatur  piaedii 
Euangclu  ,  vtdcbonisopenbusfuis,  non  quiutlau 

proprjiani,fcd  diuinam. 

Ucrcn 


ut 

or 


37 


L 


UC3C 


Cap.   III. 


7$ 


cum  corripcremr  ab  illo  de  Hcrodiadc  vxorc  fratris  fui ,  & 
dc  omnibus  malis  qux  fecit  Hcrodcs  ,  adiccit  &  hoc  fupra 

Jriu»  autem  hoc.  Nam  quall  uarriito  mari  rubro,necatos  <;ti  dem  gratulamur  Acgyptios. 

omnia,&incJufitIoanncmincarccrem.  t  Fa&um  eitautem 

1     A  loantie.qnod  al  ipleiiiu^dicuut. 

a  cumbaptizareturomnispopulus,  &Ieiii  baptizato  &  oran- 

1     Quiainnatuiadiuimtotis  a  tnoitiiibus  non  potern  videri.  Beaa.  Qiita  fpiritus  di- 

fciplin*  eftugier  fictuni  non  habiut  in  cor.lub.fub.jrrtrat;s. 

te,  apcrtum  eft  coelum ,  &  defccndit  fpirituiTan&us  cdrpora- 
b  lifpecic  ficut  columba  in  ipfum,  &  vox  decoelofacftaeft. 

Non  Ioanncs.  b    Confubfiantiali*.  c    Placitum  meuro  conltitui ,  id  ert  ,  per  te 


facere  quod  mihi  placet. 


c  *tTuaesfiIius  meusdilccfcus,  intctccJmpIacuimihi.  Etipfe 

i     (^itia  natitra  non  erat,  ied  puttbatur,  quia Maria  eum  £enuir,<]ua:  lofeph  crat  defponfira. 

a  Iefus  crat  incipicns  quafi  annorum  triginta,  vc  putabatur  li- 

a    Aurtus.  Xecundum  legcm  Iofeph  filius  e't  HclT/ed  fecundum  carnem  Iacob. 

b     Deusmeusveifcandens.  c     llonars  pcccau.  «1     Additus. 

lius  Idieph,  qui  fuit  Heli,  qui  fuk  Mathat,  qui.fuit  Leui, 


Bpkcre,&  totum  vulgus  baprifmu  fufcipercipfe  e  contra 

jni"'  folum  Ioannecontcmnic,  fed  &  vinculac  &  occidic. 

*  kufebius.Eracenirn  Hcrodiconiux  Arecha?regisAra- 
Ln  filia » quarn  cum  coniux eflec  fracns  fui  Philippi,  morc 

crilego  duxir,quamuis  prolem  habcrcc  a  fracre.  His  enim 

Ilimliccbac  ,  hoc 

pc,  quorumfra- 

Mfincprolevicam 
«iinplcueranc. 

Beda.  Nocandum 
nodloanncs  euan- 
.  lifta  qui  de  diuini- 
'cc  Chrifii  fcnbcrc 
•fcepic,  tcflacur,q.a 

lus  Ioanne  Bapci- 
<i  qui  flgura  legis 
.tadbuc  prardican- 
i&Zbaptizanteplu- 
js  facerct  difcipu- 
[s,  Sc  b:.pci7.arec , 

yftice  docens  Ie- 

mrntequl  in  car- 

;  nafccrctur  .Tter- 

i  per  fecula  Deu  , 

fidclium  per  legc 

Itlorem  finfie  po- 

ilorum.  AIij  euangeliftx  qui  humanitatem  Chrifti  defcri- 

mc  ab  incarcer«tione  Ioannis,fumnnc  exordium  dnica:  p- 

cationis.quoru  ufHcium  eft,poft  con  upram  aludejs  lege, 

quuti  r<  nc  bns  carccns  ignorancia  cacaque  crad-cione  f  <£- 

icam  >  domin:  in  carnc  apparentis  &  pcr  carnem  operatis 

lafiaducnienrisin  Gahlxam  cekftempandcrcdoctnna. 

L  irfubapt'"zi'o.  Bcda.  Baprizacur  dominus,non  munda 

.  ns,  fcd  uuftu  nuinda:  carnis  aquas  nuindans,vtuim 

JucndihiHcac.  lv   Jeo  quiadlauacruChrifti  venencpec 

udepon.:,  quia  (qurdinntimerafublegebapcifmaiano 
ic)ccnci  i  piui  lc.uioms  malu.Viin  irgenerac.uarfan- 
otns  .iqvut  concipic.  Vnde  <  u  oapcizacum  populum 
mhil  m.igmladdidit,fedbaptizaioIcfn&:oraie,d:- 

raperuin.  ceK),qu>adum  illeaquas  Iordams  fubijt,  nobis 

h  wnuam  pandit  ,  &'  dum  cato  innoxia  aquis  fngcncibus 
hgitur,oppofltaquondam  noxiisropheaignearcfiringif 

c  ;bi  Chntiocehiit  :epicapenfi,  fcdin  his  vcrbisoftcndi 

s  b.  pnfmr.Orat  autc.vt  nos  ad  orandu  informet,vc 

'iffbapcilmum  prccibus  &  iciuniis&  titemolynis&aiiis 

.'ium  nobis  apcriatur .  Qnia  eifi  pcccata  in  baptifmo 

nclaxaca,n6adhuccaroeft  folidata,fed  m  dtferco  munda 
,  :conuerfacionis  hoftesoccurrunt.qui  fudorcnfo  vincunt" 
'  r  ^ratiam  Chnfti,  dcncc  tandem  lnducamur  in  aulam  pa 

s.  Nulli  inter  natos  mulierum  fecundus  cft  Ioannc;,  cui  fe 

Chnftus 


In  Adam  d  fuliciii 


Chriftus credit  baptizandu.fe  vidcndum  in  columba exhi-  D 
betipiricuflandus^decflopirercommendacfiliiun.  Non 
cnim  filio  quod  ignorarcc,(cd  loanni,  &  ca:rens  qui  aderac 
Q,ignorabant  indicabarur,  vnde&  loannesquem  prius  vi- 
rum  fortiore&  Chriftu  cuangclizabat,  um  cdoc-ins  Dei  fi- 

liu  apertc  piardicr.r. 
i     b     Stcut  colum.in  ip. 
Beda.  Pofldiluuium 
non  coruus ,  fcd  co- 
,    lutnba   ramum  qui  I, E,,["'  j 
paccmrcdd.can-,nu-^r"ha.?-<1- 
ciaret  detubt  doccs  ioan.t.d. 
J    quiafolis  infimplici 
catc  cordis  baptrza- 
-f.  tis,vnttiofandifpi- 
|   ricusadfic.Ecdomi-      ■ 
nus  non  primupoft 
bspcifmum     fpiricu 
4    fancrjo eft  vncliiSjfcd  f  complaculr. 
ideo  monftratorco- 
lumba,  vcirrtcliiga- 
?    musquodm  corpo- 

reeius,ideft,eccle-  £ 
6  fia  b.ipcizari  prasci- 
puc  accipitinc  fpin- 
cumfandum.Erqiii 
ad  exeplum  Simonis  in  felle  amaricudinis  miquicans  obhga 
tione  per  dur«mc  forte  in  fpintu  fm^o  &l  parcem  nullacenus 
h.ibcrcpofliinc.  Vndccum  mundicrinunaquondam  in  fi- 
gura  baptifmidiluuio  purgarencur.non  corui,  fedcolumbx 
ore  delatus  oliua:  ramus  pacctti  redditj-.m  feculo  nunciamc. 
c  lnteccnumpla.  Nonaiien.unfilio,fedfualaudac,quafi 
dicac.Quarcunque  habcs  cu,  mca  iunc. 
d  ^.nnorum  tti.  Bcda.  Quod  tnccnnalis  bapcizacur,  nobis 
cciam  conucnic  propcer  myiicrium  cnmcatis  &  operatione 
decalogi.quia  decalogus  per  fidcm  &  melius  incclligitui ■,& 
implecur. 

Beda.  Tricefimo  anno  baprizacur ,  facic  miracuh ,  d^ccc 
ycrcpnmaccemcrarios,quiomnem  secacemad  ha?cotBcia 
idoneam  crcduncquod  nonefl,  mfialiquando  rhiraculo 
Dei  contigat ,  ut  in  Icremia  &r  Damc  le. 

*  Ticus.Chriftus  tnginta  plus  minus  natus  annos  acccdic 
ad  bapcifma.  hquidem  communi  mnnalium  confenfu ,  illa 
artas  pcrfcciahabcrifoler.  Vohut  perhocquciqueindicare, 
myfticam  rcgcnerationem  viros  fccundum  Spinrum  perie 
&os  gencrare.  Quinprimusquoquchomo  pcrfeiiuscondi- 
tus  cfl ,  ftatim  cmm  vtluci  adultus  collocatqj  eft  inparadi- 
f  ),euiidcmquc  excolere  6c  culiodire  luflus  eft. 
d  Vtpu.ft.lo.  Bcda.  Non  per  Mana  que  verc  gcnuit  fed  per  F 
Ioftphquialicnus  cft  a  gnratione  cexifordo  gencracionis 

&  quia 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Htro.au.tetr.cnm  cor.  Hic  dcfcribitur  llabilitas  mentis  in  Ioi 
i  non  timuit  i acmus  Herodis  tetr  ji  th{  irguerc,&  fcntea 
uhuiuspjtet  cxtticlsMatth.  14.  &  Mar.6.  vbi  fi&utn  tftud 
licnusconunctur. 

rfi  ..1 ..  HicdefcnbifurJmanifcflatioChrifiiperfignu 
^aturoa^t^lo.i  Ocopatre  cumbapnzaretur  a  Ioanne,&  patet 
fcntentu  ex  dittis Ma»1  h.  j.&  Mar.  1  .cxcepto quod  luc  additur. 
orj.  .,-.  Ii  quitledit  Cht  irusexemplumquodinrcccptio 
"tlacui  entorumdebet  menstiom;niseleuari  in  Deum. 
4  Eitoeiefus.  Hicconfcqucnrer  delcibitU!  rraniftftatioChri 
ifie*(jitliftxrcripto,  qui  hicdeftnbit  eiurgcneaIogiam,vt  ti- 
utnariuita^  c  us  «retn^fucrat  manifsftata  verbo patris dicen- 
ls-'  Tixzs  filiu?  n>eui  foliiet,  naturalis,ita  natiuitas  eius  tempo 
alismanifefiaretur  per  dcfcnptionem  genealogiar.  In  qua  de- 
cript!oneconfidera'idum,quod  iicut  fupra  diclum  cftin  prolo- 
;o,Mauhxus  oftendit  quahtcr  Chriitus  venit  ad  nos ,  idco  de- 

fcribitur 


fcnbitur  genealogia  dcfcendendo.Lucas  vero  qualiter  per  Chri- 
ftum  reducimur  in  Dcum,  ideo  eam  defcribic  afcendendo,  pro- 
pter  quod  cam  terminat  in  ipfo  Deo.Dicit  ergo.  Et  ipfe  lejus  erat 
m. atto.anno.tr ;'.  Secundum  Auguft.&  Chryf.Chnftustunc  habc 
bai  tngintaannoscompletos&  incepcrat  tncetimumprimum, 
&  fccundum  hoc  lic  intelligenda  eft  haec  litera .  Hratautcm  le- 
fus  annorum  trigmta  incipicns,id  eft,  inceperat  g  i.&  fecutidurn 
hoc  Chnftus  prardicauit  duobus  annis  cum  dimidio ,  lecundum 
ahos  verodoftorcsquorumopiniocommunistcnctur3Iefus  tiic 
habebat  29- annos  cnmplctos ,  &  mc^pcrat  30.&  fecundum  hoc 
eft  fic  intclligenda  hacc  htcra.  Eral  lejus  inct.an.  tri.  id eft,  trice- 
ftmumannum,dequohabebat  12.  dies,  &fecundumhocChri- 
ftus  praedicamt  tnbus  annis  &  dimidio  vfq;  ad  paffionem  fuam 
ig.annoTybenj. 

y     Vt pntabaturfilius  lofcpb.C^ni  crat  fponfus  Mariar,cuius  cau 
(x  fupra  exprefla;  funt  cap.  1. 

6     Qyifuit  Hcli.  In  Mattharo  dicitur qUod  Iofeph  fuit  filius  Ia- 
cob,&  ibi  lfta  controuertia  foluta  eft. 

Qui 


MORALITER. 

Herodes autcm  icrar.  c  4m  comp.  Ihe  quiloannem  hgauitin 

ir«rem,  eoquodde  mahs  fuisarguebat  eum  charitatiue  ,& 

u  fimiliafaciur  funt  Ilmiks  phrcneticis  qui  pium  medicum  per 

uterecV  occiderequirunt. 

JlpHhtn  cft  ca?tum,&  d'fcendit.  Beda.  Non  ci  tunc  apertum 

'coeliim  cuius  oculi  cerncbint  intcnora  ccelovum,  fed  virtus 

ifmatii  otlcnditur,de  quo  quicunque  egreditur  ei  regni  c$- 


left» 

t 


unua  apentur. 


zidtfcenditfpirhusfanRus.  Per  apparitione(ancl£  trinicatis 


irt 


in  baptifmoChnfti  ,  lignificatum  fuit,  quod  eiusfidelcsdebe- 
rent  in  fanftiUims  trimtatis  nomine  baptiz.ari. 
4  litip[ejr["t  erat  incipiens  quaft annornm  trigint<t,vt putabatur 
filiui  fojepb.  Per  hoc  infinuans  quod  officiUm  prxdicandi  non  de 
bct  aliquis  exequi  ante  perfcilam  aetate  fitut  non  kgitur  Chri 
ftusantea  piardicaflc. 

j  Qni  fuit  H-  li.tjtu  fnit  Matbat,  qui  fuit  Lr.  Hic  no  occurrit  ali- 
qua  notabilis  moralitas  ,  nifiquodpergcnerationem  fpintuale 
qu*  defignaturper  hancgcncalogi.im.homorecurnr  in  fuum 
creatorc,  ficut  hsec  genealogia  in  Deu  rermmatur,  camdicitur. 
Tom.j.  A 


719 


vj 


lof.ord.&  Nicolai  de  Lyra.         y^t 


a    Mileiicon. 


&  quia  non  cft  mos  fcript,uraru  vt  generatio  tcxaturpcr  nomi 

t\  a.i  muliei  u  &  ex  vna  cnbuerac  Mina  cv  l<  >K  pb,vndc  &:  (i- 

wattfc.j,  4       nml  ccfcHrur,&  (ic  per  lofepb  01  igo  Mariae  declar.ir.Genc 

i..cior.c*  aniisdjcturus ,  pr.rmifir  tcftimomu  patris.  Tnxtfi- 

1,h>  meui  diliBin  ,  vt  apparcac  vciu  Dcu  6i  hotnimsellcfiliu. 
Ambrof.In  gene- 

rationibus  vjri  \\o- 

im'&:  pcrfonaquar- 

ritur,  quxctiam  in 

fcnatu  &t  in  rcliquis 

curnsciuitatum  gc- 

ncnsallcricdigniu- 

tem. 

a  Quifuit.  Mattheus 

ponit,  gcntnt :  quia 

carnis  folat  fucccf- 

iioncs  numerar.Lu- 

cas,  non  gcnuit ,  fcd 

qui  fuic  in  quo  dcli- 

gnac  fe  eciam  ado- 

ptiuos   intcrponcrc 

filios  ,  &  Mattha?us 

aDauidad  Chriftu 
•Jj  pauciorcs.  Lucaspo 

nic  plurcsgcncratio 

nes,quiaaim  peralias  perfonas  generatio  ccxatur ,  poceft 

ficri  vt  alij  longaeuam  ,  aiij  breuiorcm  cranfcgerinc  vicam  , 

cum  vidcamus  plurcs  fenes cum fuis  nepocibus  viuere,  mul 

toi  ffacim  fufcepcis  filiis  obire. 

Qui  Io.  fuit  filius  Heli.  Qui  Heli  fuit  filius  Msrhat.  Auguft. 

vero  de  vctcris  Sc  noui  ccftam.  qujeftionibus .  Qui  Chriftus 

fuic  filius  Mathac. 

b  fM  fuit  MatbatUyqui  fuit  jimos,  ejuifuit  T^aurn^quifuit  Hefli. 
Beda.Mathan  qui  pcr  Solomonem  defcendit.de  vxore  fua 
I.icobfiliumgcnuic,  &  dcfunctus  eft.TuiicMathacqui  de 
Nachan,  dc  cadem  vxore  fufcitac  femen  defundo  fratri,  & 
gcncrat  Hcli,  6c  func  vccrini  fracrcs,  Iacob  &  Heli.  Ec  Heli 
accepta  vxore  moritur  finefcmine,  cuiusvxorem  accipic 
Iacob.cV:  gencrac  lofcph.  Ec  mencoLucas  adoptionis  ongi- 
nem  fufcipit  &  vfque  ad  Dcum  tranfit ,  quia  per  adopcione 
cfBcimur  filij  Dei,  crededo  in  filium  Dei, qui  pcr  carnalcui 
gcnerationcm  oftenditur  faclusfilius  hominis. 

*  Titus.De  Chrifti  ortufecundum  carnemcontrouerfia 
nonnulla  cfl  .M  ictheus  enim  gcnealogia  e  Salomonc  orfus, 
deducir  illa  in  Nathan  Iacob  Sc  Iofcph .  Lucas  vcro  initio  a 
Nathan  faftojdefcendit  in  Mathan,Heli  &  Iofeph.  Ex  quo 
appaiecvcrumqueeuageliita  aimd&aliud  proximugenus 
Iolephoafllgnarc.Na  vcidem  Ir>fephfii-rulexIacob&  Hc- 
li  ortu  duxent,vf  jpipoffibile.  Cjuius  dirBciiltaciS  inueftigan 
da  eft  fol  iirio.Tertius  ergo  e  finc,fcciidum  M  ircha?i  gcnea- 
Jogia  cft  Machan.  Quintus  autcm  a  fine  fccundum ,  Luca,cft 
Mclchi .  Mek  hi  porro  &  Machan  diucrfis  teporjpus  vnam 
candemq}  Eftham  vxoremhabuere,Primus  duxic  ca,Ma- 
than.procrcauicq-  ex  illa  Iacob. Mathan aute  vitadefun&o 
C  Melchi :  qui  erac  ex  eade  cribu  etfi  pon  ex  eode  gencre.can- 
dc  Eftbam,  iam  tum  vidua,  afchut fibi  ln  coniugem,  fufce- 
picq;  cx  illa  Hcli .  lacobigicur  &c  Heli  fuerut  fratres  vterini, 
vtpotecxcademmatre  cditi.  C^terucum  Heli  acccpiflec 
vxorem,nullifq,  cx  ea libens fufceptis ,  mortem  obijflet  fe- 
cundu  legis  prafcriptu  iugrcffus  eft  ad  illam  lacob  taquam 
fratcr,Hcli  gcrmanofemcnexcicaturus.  Procreauit  ltaq;  lo 
fcph.atq,  ita  ide  Iofcph  &  nacuralis  filius  eft  Iacob,  &  lcga- 
Iis  rurfumfilius  Hcli.Mattha:uscrgonaturaleIofcphi  pare- 
tem  exprcfhii  us,Iacobii  nonvnat,&  vnde  hicdefcedit  mdi 
cat .  Lucas  vcro  lcgalc  patre  manifcflaturus ,  Heli  m  mediu 
sdducit.ftirpfmquc  vndcdcfccndir,apcrir.Adha:ccu  lud^i 
tanqua  Icge  obflridi,  legalcs  parcncc-s  agnofcit ,  Gr^ci  vc- 
ro  &  Pagani,quibus  mhil  cu  legc  cornunc  cft,nacurales  can- 
tu progcnicorcs  fpcdcntjEuaiigcliftalt  fcphumex  vcroq; 
patrc  Tcgali  &:  naturah  gcnus  fuum  ad 'Dauidem  rcducerc 

oftcnde- 


oftendeiunr.Iuda:is  itaque&:  Gra:cis  flmnisprorfUs  lui  i 
tionis  6z  otrenlionis  caufaadempca  eft. 

Bcda.  Si  intcll.gimuj  Mattharu  q;\idrag;inta  du , 
tiones  pofuifle,  vt  vnum  lechonia;  nyinen  bis  uumcirf, 
pacrc&:nliohicnumcrus  prajfcns  ccclefixccpiisdcfj^ 

quodomint 

Dextei.  e    AuAus,  filim  Welofeph. 

Donum  Dei  velultqusnda 


d 

qui  fuit  Melchi }  qui  fuit  Iannc,  qui  fuit  IoTcph ,  qui  fuit  Ma- 

a     Oneiani  uel  oneiauit.  b    Confolatio  uel  confoUtor.  c     Adiuua  me 

chachiac,qui fuit Amds,  quifuitNaum,  quifuitHcsh,qui 

a     Mci  iJit»  vcl  tueridiinum.  b     Delidenum.  c    Donum  Dei  vcl  aliquindo. 

fuit  Nrfge, qui fuit  Mabath ,  qui fuit  Mathactia:,  qui  fuit Se- 

•    Obedicni.  b    Augiucmuia.  c    Contitens.  d    Dominus  gratia  eiu$ , 

vel  dominus  mifcricois. 

me'i ,  qui  fuit  Iobfeph ,  qui  fuitludac,  qui  fuit  Iodanna ,  qui  fuit 

Pnncep i  vel  magiltei  Babylonis 


Feririo  niea  Deus. 
d    Lucenu  rae*. 
d 


Re*fa ,  qui  fuit  Zorobibcl ,  qui  fuit  Satfthiel,  qui  fuit  Neri,  qui 

a    Kcgnummcum.  b    Robultus  vel  violentus.  c    Diuinans. 

d    Dei  menfura. 

fuitMe'lchi,quifuit  Addib,quifuitCoTan,  qui  fuitHclma1- 

a    Vigilans  vel  vigilia  vel  pellicens.  b    Saluatoi.  e    Dens  mcus  adiutor. 

d    Dnminuscxahan-.ueleft  exalrans. 

dan,qui  fuit  He*r,  qui  fuit  IeTu,  qui  fuit  Elieczer,  qui  fuit  lorim 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
X     QuifwtT^eri.  MatthsiprimodiciturquodillcSalathicl  fuit 
filius  Iechoniac.  Ad  quod  diccndum,  quod  verum  c(l  quod  Sala- 
thiel  fnit  filias  naturalis  lcchoni$,fcd  fuit  filius  Ncn  adoptiuus 

quw 


rate  m  fpc  t.. 
bati  laborat. v 
eifi  fcni  qu.i 
taduo.  Scxadopt 
fcptem  ad  rcquu 
pertiner.Va  Jc  po 
lusdeAegypcol.! 
ratus,  quadragir 
annis  indefcrtor 
ratur ,  fed  qa  fub  I 
intrandiin  rcquii 
cxcrcetur/cptics 
na,idcft,qua( 
taduo  caftran 
nrr.CcMioruin 
Iefudufcapcrro  1 
dane,vi£bsh 
^)milT3S  olii 
mgreditur.Sicdu 
nus  quadragefima  fecundagencratione,  ex  quo  nu" 
fcx  ca:citatis  tencbras  ab  ABraham  crcdcnte ,  difcutrit ,  • 
niens  in  catncper  bapcifmum  coeli  lanuas  padic,  & 
feclx  vitx  curfu  fub  ciufdem  numcn  facramcnto, ; 
tum  Chrifioduce  Leth  fluuium  promiffa  regna  m 
Beda  Matthxus  qui  regiam  inftituic  in  Chriffo  n 
perfonam,pr2Cer  ipfum  Chnfiu  40.  homines  in  e< 
nis  fene  nominauic ,  quo  numero  fignarur  iftud  tps ,  q 
hacterra  regi  nosoporteta  Chrifto  perlaboriufar. 
na.Neque.n.quadragincaduarquc  faciunc  tcr.14.fcd  do 
Iechoniam  bis  numeracum  41 .  generaciones  finnt  li  ipf 
Chriftu  annumeramus.qui  teporali  vita?  rcgend.c  t 
quadragenarionuineropfidctrcgulanter.C^iiatuor.idn- 
di  partcs ,  vel  tempora  rcfcrunt" .  Dccem  ad  lcgis  d 
quoconcra  vicia  pugnamus.Vndc&:  ieiuniuecclc: 
40.  dicrum  confecrarur.  Etquiaadifta  mortalicatt 
parcicipandadcfcendcntem  Chriftu  lignificare  • 
iftas  gcncrariones  defccndendo  comcmorat,ab  ii 
gelij  fui,  mquo  fignificaturfufcepnopeccacoriimi 
a  domino  Chrifto .  Lucas  qui  virulus  ranqua  faeerc 
cxpiandis  pcccacis aftlgnans , a  bapcifmo in  quo  hof 
cipic  afcenfus,generacionis  ferie  afcendendo  difpor 
abolitio  peccatorum  noftrorum  fignificatura'iiV)  1 
Proinde Marthams a  Dauid per Salomonem defcc 
cuiusmatreillepeccauic.LucasadDauidpcrN 
dit,percuiusnominis  prophetam  Deuspc  1    cumilliusi 
piatnt.  Lucas  fcptu.^gintafeptemgenerat.u'      po 
numero  remifiio  omnium  peccatoruir.  Cu::n\U  .  :tir,qul 
confidcrandum  eftin  partibus  inquibusmu!i:plt< 
eft.vndecimcV:  fcptem.  Pcr  vndccm  tranfgrcflioden  1 
(quo  m  vincam  Chnfli,  condudb  func  remuncrandi» 
cft,  perfedcionis  fignificatur.  Ec  mulcipluaiiturviid. 
pcr  fcpccm  ,  vc  fignificecur  lllatranfgrefllocxmocu  rn 
nis  fieri .  Septem  cnimetribus&iquacuor  congrcgai 
Tria  ad  naturam  humanz  animar ,  proptcr  tnpliccm  \  1 
refcruntur.  Quatuorad  torpusquod  quatuorconftatc- 
mcntis.  Vnde  homo  non  incongruc  pcr  fcptenarium  m 
rum  fignificarur.  Per  fcptem  vndccim  multiplicantur, 
pcr  motum  hominis  tranfgrefsio  pcrpctratur.  Hct 
meroomne  peccacum  incclligitur ,  hoc  ipfo  nun 
nium  peccacorum  remifsio  accipitur,  cxpiante  nos  carn  t 
cerdotis ,  a  quo  nunc  ifte  numcrus  incipic ,  &c  rcconciha  e 
nos  Deo,  ad  qucm  nuc  ifte  numcrus  pcruenit,  pcr  fpir 
fandtum,  qui m columba: fpecie  in  bapcifmo,vbi iftc nui  - 
rus  commcmoratur,apparuic . 


«j 


quiamoirtuo  Iechonia  Ncrusadoptauit  eum  in  filium,&i 
Matrha-us  qui  defcribit  gencalogiam  Chniti  carnalem  pofui 
choniam.Lucas  qui  magis  defcribitgencalogiam  fpiritualcro 
nit  iltum  Ncrj. 


V 


L 


UCX 


Cap.   III. 


'uit  Lc"i.  Nonautemhiquar-uorquihoclcco  inferunrur 
;  fihj  fuerunt,fed  quod  eorum  nomiiiibus  p.-ii  ricipabac- 

$  J) A.Quafinominibusalludens  quodiniihs  figuratum 

3ciitisada;.uat.Quatuorgenera  virtutumcognofcimus 

in quatuor  riliis Iacob,quoium  ifti pofieri  funcln  Iuda 

p  figuram  domini 

CpjllioniS    mvftc-  a    Vtfupra.        b    Adimor.         e 

ri  n  prophctarum  .  : 

Ii  Iofep    praxefiif- 
I  foaftitatis    exem- 
.rijn  .  I"  Simeone 
[•viiiiaam  lxfi  pudo 
^liSi  Leui  officium  b 
Makdocis.Nonergo 

nciina      tantorum 
l  piarcharum     Lu- 

C3  prcccrmictcnda 
•«iuit»  vtquiavnus 

ociia  Chnftus  le- 

fuin  fmgulis  quo- 

>«j  maioribus  gene 
■Jrirtutum  duierfa 
■derent. 

tyyiatban.lMHD  A, 

C?d  Matthsuspcr 
loncm  .  Luccs 

pcSathantcxitge-  c 

iK.tionem,  illc  rc- 

g;:m,iftevtvitulus  d 

fardocalem  oft.cn-  e 

difamiham  ,  quia   f 

C  iffus  r<-x  cx   rc- 

giis,&faccrdosex 
lotibus,  fecun- 

dticarncmcxrcga  g 
]i,i  facerdotali  fa- 
jnacfiexortus,qui 


ap.   m.  742 

Sela,qui &: fpfc geuuit  Kebcr.Scd apud  feptuaginn  ita  fcnbi  D 
turquod  Arphaxacccncum  trigincaqumqucannoru'  genuic 
Camsn ,  iV  ipfe  Cainan  cum  ccrttnm  triginrt  annorum  clfcc 
gcnuit  Sela,quorum  quid  verius  fic.Dcos  nmiit. 
d    ^oejsloc  mftus^dificator  arcx,  prxfigurat  xdificationc 

eccMix. 

Andinit  tnflitTam  vcl  figfiOra.  d    Confitens. 


qui  fuic  Mathat,qui  fuit  Leui,qui  fuit  Symeocn,qui  fuit  luda 

Augmemum.         Coliiir.ba,uel  dolens.  Dci  refurreftio. 

quifiiitIofeph,quifuitIona,  quifuitHeliachim  ,  qui  fuic 

RexeiuS.        Vifceramca.         Donum.  Be.PerNaihan.proflutix 

digniMtem  cxpreflam  aduenimus.        Dedii  vel  «antis 

Melcha,qui  fuit  Menna,qui  fuit  Mathara ,  qui  fuit  Nathan, 

Manufortis.  incenfutn.  Scruitus.  Fortis. 

qui  fuit  Dauid ,  qui  f uit  Iefle ,  qui  fuit  Obcth ,  qui  fuit  Booz, 

Scnfibilis  velpacificus.  Augutium  uel  ferpentinus.        Populus  volumarius. 

qui  fuit  Salmon,qui  fuit  Naafon,qui  f  uit  Aminadab.,  qui  fuic 

Eleftus  vel  excclfus.        Sagitta.         Diuifio.  Confitens. 

Aram,qui  fiiit  Efrom.qui  fuit  Pharcs,  qui  fuit  luda? ,  qui  fuit 

Supplantaior.        Rifus  velgaudium        Fater  mulrarum  •emium  velvidenspopuium. 
Exploratio  vcl  path:ra,liue  nequitia. 

Iacob,quifuitIfaac,  quifuit  Abraham,  qui  fuit  Thare,qui 

Lorum  uel  corrigia  depcndens  vel  perfcftio. 


Requiouit  iux. 


_   ,    •*  ™.ii»«i»ucir«*ii>.        uiuiaens  vei  aiuiius. 

fuitNachor,quifuit  Saruch,quifuitRagan,  quifuitPhaleg, 

.  r    •  Tranlitus.        Tollens.        Lavr.entio  velpoflcflioeorum.        siiians  depopuiatior.em. 

qui fuitHeber,qui  fuit  Sale ,  qui  fuit Cainam,  qui  fuit  Arpha 


C     Matbkfilc.  AMft. 
Anni  Mathufalc  vl- 
tra  diiuuium  nnmc- 
ratur,fignific.itChn- 
ftum ,  cuius  vita  a:ca- 
tcm  nefcit. 
f    Qui    fuit     Enoch. 
BEDA.  Abaptiza- 
to    Dei  filio    vfquc 
ad  Dcum  pacrema- 
fcendens,  fcptuagc- 
fimo   gradu   Enoch 
ponit,qui  diiata  mor- 
te  tranflarus  in  para- 
difum  eft ,  vt  fignifi    p 
cetcos  qui  in  gracia 
electionis     filiorum 


> 


Nomen  vel  nominatus. 
vel  humilcm. 


Requies. 


:ftis  rcx  in  Dei 
t  itc  l;«atur,&  ctn  iudicium  a  Dco  rcgc  dcfertur,  &  faccr 
ckeftina:ternum  fecundiim  ordinom  Mclchifedcch. 
c  ^uifiutSale.  VclSela.  Heda.GcneratioCainamnonde 
H  «ica  veritate,fcd  habct  dc  feptuaginta  interprctum  edi 
tic  ^.In  Gcnc  Ai  phaxat  Scla  pro  Salc  filmm  nullo  mtcrpofi 
0  Thibefgcnuille.Porro  Arphaxat  vixit  trigmta  annos,&: 
geutSale.Itcm  m  Paralipomcnon.Arphaxatautcm  gcnuit 

Sela 

»»        ii    .     '  -    «  — — — 


Acgrotans  uel  pafcens.        Diuidens  vel  diuifus. 

cxaqua,&fpiritufan- 

cioregencrantur,  m- 

tcrim  poft  corporis 

abfolurioncm   ;etcr- 

nam  fufcipicndo  in 

requiem  .  Septuagc- 

nanus  cnim  propter 

feptinvam  fabbacnl- 

Iorum    requiem   fi- 

gnificat,  quiiuuantc 

Dci     gratia  decalo- 

1    gum  lcgis  implcnt, 

quoiin    refurredio- 

ne  nnmutabiii    Dci 

fapicntia?  contcmpla 

plandar  pcr  fecula  monftrac  effe  iungcndos. 

g    Jf^.Sethpoftenor  Adxfi|»us,non  filetur,vtcumdua:po 

pulifintgcncrationcs,fignificetChrif}um  in  pofteriorcpoti- 

us  quam  m  priorc  gcnerationenumerandum. 

h    Quifuit  Dei.A  filio  Dci  gencratio  incipit,terminaturin  fi- 

liumDei,pfasccditcrcatusin  figura,vtfequatJnatusin  verita 

tc.prgit  faclus  ad  imaginem  vt  proptcr  eum  iniaaio  defcedat. 

3  CAP. 


Hiimiliaium  vel  pertutientcm  ues  IpcrcuiVum. 
Mortis  emiflio  uel  mormus  eit  ic  interrog.iuit. 

xat,quifuit  Sem,quifuitNoe,quifuitJLamech,  quifuit  Ma- 

Deducatio.  a    Defcendens  (iue  continens.        b    Laudatus  Dei,velIaudansDeum. 

thufafe.quifuitEnochjquifuitJarecI,  quifuitMalaleel ,  qui 

a    LamentatiovelpoflcfTio  eorum.b    Homo  vel  defpcrans  vel  uiolentus 

a    Pofitio  fiue  pofuit .  b  Homo  vel  terrenus  vel  indigena. 

fuit  Ca'inaq,qui  f  uit  Enoch,  qui  fuit  Secth,qui  fuit  Adadm,  qui 
fuit  Dei. 


NICOLAVS    DELYRA. 

1  mfmtl^atban.Dc  ifto  Nachan  dicunt  aliqui,  qcT  fuit  filius 

Diid nacuralis  de  Bctfabee,vt  videtJdici.i.  Paral.j.  Sed hoc 

d:contraiIludquoddicitSalomonIJro.4.a.Egofui  vnige- 

ttSitcncllus  coram  matre.Illeenim  filius,qucmhabuit  de 

l  ndante  Salomoncm  non  computatur,  quia  fuit  morcuus 

ii  rcuncifus.Per  hoc  crgo  quod  Salomon  dicit  fc  vnigenicu 

itrisfua-jVideturquodNathannonfuitnatus  de  Bethfa- 

1  :,&:  Dauid,f&  ideo  dicunt  al  iqui,quod  iftc  Nathan  fuit  Na- 

inquempropter  cmincntiam  fanititatis  Dauid  adoptatuc 

filiurn  mortuo  cius  patre  naturali.Et  fecundum  hoc  potcft 

cit,quodfuitfiiuisadopciuusBethfabeevxorisDauid  ,  & 

dumhocconnumeratur intcr  filios Bcthfabce . i.Para- 

i.3-b.Dcaliis  autcm  tnbtis  ibidcm  nominatis  diccndum  q«I 

cruhtfilu  Vnq  naturalcs  &adoptiuifilijDauid,quandoac 

pitmattem  cnrum  ,  &  fic  Salomon  fuir  vnigenitus  matri 

tfpcftu  Dauid  vc  uidct  Proucr.4.  Caufa  autc  quarc  Luc. 

J  'cribitChi -iihim  dcfccndcre  a  Dauid  p  Nathan  vna  fuit,qa 

Ictoinncs  (apicnccs  Hc;breoiucocorditcrtencrcntChfm 

tjercdcfccndci  c  dc  Dauid,aliqui  tamen  coru  opinabantur 

1  u  dcfccndci  e  ab  eo  pcr  Nathan  pp  cxcelentia  fua;  fanftita 

t  Jiprophetix.  Ahi  vero  pcr  Salomoneproptcrdignitatc  rc 

giam  &: 


giam  &  fux  exccllcntiam  fapicntia:.Secundu  veritatem aute 
defccndit  pcr  vtrumq;  ahter  tamen.quia  p  Salomoncdofcca 
ditfecnudil  hneamnaturahs  gcnerationis.Per  Nathan  vcro 
fccundum  lmeam  legalis  gcnerationis.quia  Nathan  filius  Da 
uidadoptiuuSjVtprxdiau  eft,  &Iofcphqui  poniturimmc- 
diate  pofi  Chriflum  afcendcndo,fuit  filius  Heli  adoptiuus.f. 
legalis  prouc  plenius  fuic  declaracum  Mat.  1 . Alia  caufa efLqa 
Luc.dcfcribit  Chnfii  gcnealogiam  proutinDcurcducimur 
vt  przdiclum  eft.Reducimur  autem  m  deum  pe  Chriffum  in 
quantum  etricimut  filii  Dei  adoptiui.  2  Quifuit  Boo^ .  Tres 
fucrunt  immediate  fe  fequcntcs  huius  nominis.f.filius,patcr 
6c  auus,vt  plenius  declaratum  fuit  Mat. r.  5  qui fuit  Caimn. 
Secundum  Hieronymum.&fccundumtranfiationcm,  qua 
utimur.non  ponitur  ahquis  mcdms  inter  Salc,  &c  Arphaxac, 
vc  patet  Genef.  1  o  Scptuaginta  autem  mterprctcs  ponunc  iftii 
Cainanmedium  .  Ecadconcordiam  hunisptJteftdiciquod 
lfte  Cainanfuitpater  Salelcgaiufiueadoptiuus,  Arphaxac 
vcro  paternacuralinpfius.vcerquepaterhicponitur.&ma- 
xime,quia  Lucas  111  dcfcnbcndo  fcquitur  translationcmfcp 
ruaginta,qua?fuotcporeeratvaldcautentica.  4  QjHfmDet. 
Non  pcrgcncrationcm  ficut  alii,  fcd  per  formationcm  deh- 
mo  terra;>&:  lnfulionem  anima;,vt  habctur  Genc.i . 

NICO- 


MORALITER 
t    Quifuit  Mam.Nnm  pcr  gcncrationcm  fpititualem  cfficimur  Dei  filii  adoptiui 


A    z 


743 


Glof  crd.&  Nicolai  de  Ly ra.         74^ 


Aa 


'Zlktt&e.  Sequfcur,  Et^c/W.Ambr.Agekitur  in  defer 


CAP^  II 

IEfiiti&e.  Scq111tur.il 
-  imhocconlilo.vrdiaholum  pu:uocarct.Nim  nifi  il- 
ra(Tcc,iftc  mibi  non  vici!Tec,Vlyfterio,  vt  Adam  dc  exi 
rtplpjVtoflcd  bis  diabolum  ad  mc- 

lenci  i.i'  iu 
• 
.1.  N."  cu  in 
1  rc-r ,  .1 
1   duclus 
mdi 
ctor.prjpoii 

cuius  voluntacc  lo- 

cui  unisquo 

fiernar, 
dc  vicltQria  rcttus  in 
gredicur.S. 
ccpta  111  baptifmo 
rcmifsioiic,\:  I 
rifanclo  jlluminaci, 

ra  mtidus  diaboli  accingi,&  fcculum  dcocmus  defcrc 


C  A  P  V  T     II II. 

^  Efus  aur  plcnus  fpiritufan£to  regrcflus  cfl 
alordanc&agcbaturin  !  fpii  in  dcfertti 

a     Uqu  )  Adun  exulautrJt   nrc.;u"i:nv)do reJire  jiu.T.-i ,  bibcc. 

Du<  rrgJJj  cironeum  actci,".  4 

dicbifsquadraginta&tccab^fadiabolo.  , 
tt  nihil  maducauit  in  dicbus  illis,&  con- 

Tematio  aguli.  Vi  m.  Puricam  ligmlicat  diabnli. 

I  foiptmn.  Ipfc  ui\it  Cc  Wb  luut. 

fumfnatis illis   efurnt.  Dixitautemilhdiabolus.  Sifi.iusDei  • 
cs,diclapidi  huic }  vtpanisfiat.  Etrefponditadillum  Iefus: 


-1 


clo, 

VI- 


B 


HiAe 


rc.vcQuafiminnadcfercifolaxtcrnacfurumus. 
Hoa»9.in  s.  Quando  legis  tcfuwi  plennm  ipintti  fhnfl 

*-*+»'  fcmaaibus,  quod  apofcoli  rcpleti  fuerum  Spintufanaov 

dcncarqual*  s  putcs  Apofcolos  faluacon  .  QuomoJocuim 
fi  voIuerY  dfccrc,  hxc  vafa  plena  runtvino  vcl  olco,non  lca 
tim  diccs ,  quod  afrqwli  meTifiita  funtplena. 
b    Indtfer.  HirtQtialiterin  iUodcfertoquodeftintcr  leru- 
fdcm  &:  Iericho,vbi  figurahccr  dixerat  Adam  a  dubolo  vi- 

&umfuifle.  . 

li.-d.i.  Tii  funtquc  proncuncad  vfnm  falutiS.Sacramcn 
tuoi  baptifmwdefercum,  iciunium.  Ncmocr.im  roronabi- 
tur  nifi  qui  icgitimecertauetic .  Ncmo  ad  certameri  admic- 
cicur  uirtucis.iv.fipriusablucusa  maculisgratix  ccelcfcis  mu 
ncrc  confecretur. 

C*  d.:'  bns  4b.<^uadraglnta  diebus  iciunauit  legiflator  &  pra 
ph:-t2,uciciuimi!i  Chrifti  cefcimonium  habeat  d  lcgc  &pro 
phects.  Hoc  numcrofignincafcxcuiiushuiusfcciiliin  hisq. 
uoc.nr  pcr  gratia  Sdcumqui  ucnu  lcgem  non  foluere  fcd 

llmpl-te.  i)c(.q  funt  pccpca lcgis,  &  quatuor  partes  mun- 
di  ,&  quaccr  dccc  fiunc  quadt aginra,  &  per  gratiam  Dei,  ad 
impletionem  dccajogi  Liocancur  dc  quatuor  parobus  mun- 
di .  Iciunat  Chrsantc  morrecarnis ,  quaficlamcc  Abfcine- 
te  adciideriisfeculi  dumefciSinagonc.Comcdit  pofc  refur 
rcc.t:onc,quafi  dicai?,  ctfi  nodum  habecis  corpus  imm orcali- 
cacis  ia  pafumini.quia  dum  uiam  domini  capimus,&  a  Uani 
catc  feculijciunare  &  rcfici  debemus  rururi  ptomifsiooe. 

Qyadiaginca  dicbus,  decead  dec.ijogum  ,quoDeum  &: 

proxinuiiTi  diiigcre  iubemur  rcfert.Scd  quia  mocu  corporis 

quod  dc  quatuor  clemctis  conftar,  chantas  Dci  &  proximi 

C  iuolat,  ad  d.lucnda  peccaca  in  4o.tcmpus  peniccnti.c  furgic. 

Congrue 


Trh  jd.vfurn 
|jlucr>*ytoti 


3.Rcg.ti.  b. 


Mjtth.'.b. 


l.Pct.i.b. 


Congniecxcrccturiciunium  in  liiaanrn  p^rtequTcoi 
guaeftpafsionidt  ...  .quuinci .fignifi 

riolsciii opus cfi concinctu,  vt iciuneiur  a  mundiarnic« 

B  d.i.  Nifiiciunaller,diabolooccatiotcnt.indi  r.on.idc 

fctjfccundu  lilud:  I-  di  acudem  m  '"  Pdpr-tpi.amjn. 

ttn.  Qu!.;qu.; 

gis  dubolusfibi  r 
bellareconfj 
coampliuscxpugi 
recontciidic. 

•jcOrigem  s.Tci 
tatur  [efusad 
quadiaginta 

&qua:Tiifrinttcn 
mcta  nefcimus;qi 
cailcprart 
mifiafunt,  q-.rarr 
iora  crant  q 
liceris cr.id  :iencg 
d  E/M>v<i\Bcda.N< 

tftfcfij 

vt  1  Elia  ,  qnod  pofi  ieiunia  efurierint .  Non  qt 

il!i  forciores  quam  hic  Deus .  Sed  idco  faclum  cfi ,  i 

Centandopanes  hoftisaufugcrct.quimulca  c. 

videratin  co.  lifunitergohumilis  Dcushonv. 

innptefcatfubhmis  bomoDcus.  Famcs  d..: 

cil  nc  caueat  diaboluS  tcntarc.  Hiui  nt  aucem  no  tam cib 

corponsquam  fafutem  animx. 

e     sifil -ai  Dei  t.c.  Ambr.  Nouerac  D.-i  filium  vcnm 

yeniiicpcrmfirmicatc  corporisnonpuc.tbac .  Na^^H 

in  Deohumdia  nonoccftcredcre .  Aliudicaquec: 

aliud  centatis  cft  6c  Dco  profitetur  fe  crcdcrc. 

nacnrilUidere.Scd  cum  llletctat  vccxplorcc,  i; 

tentcc.  Dns c concra  liciallic  vcvincac,iic  vmcicvcJj^B 

ehimconucrcerecruturam.prodcrcccrcacorciii.l 

homo  communc  iibi  acccriic  auxilium  ,  vc  diuina: 

pabulo  incencus  famemcorporis  ncgligac.Hisarm 

nus  hominemaduerfusirric^mcncagulxmunit.  H 

inccnti  Moyfcs  &  Elias  famcm  prolixions  nou  fenl 

iunfj,quihoc  vcrbonon  vefciuuyiori  viuit. 

*  Orig.  Rogatoaiitem  pacrcafiliopanem  ,  r 
pidc  propanejifiequafiadu^rfarius  vcriipcllis  &  ^^H 
pane  dabatlapidem .  Puto  cciam  quod  &C  vfque  h< 
dcm dubolus oftcnd:c,vc  hortetur iingulos  ad  loqu  :idu 
dic  vc lapis  ifte panis fiac.Si  vidci is  liTiecicos dogm 
rum  mendacium  pro  pane  comcdercfcico  lapidcm 
monem  eorum.quem  monfirac  ei  dubolus. 

Gregorius.  Tnbtis  modis  fic  cencacio  fuggcftio 
ftarione,confcnfu.  Chnfto  auccm  fuggefiione  i.>la,i 
leccacio  peccati  mentcmeius  non  momordir.Nec 
dignum  cft  ccncan.qui  occidi  vcneracvc  iiuccncaciojj 
ftras  vincerct ,  iicut  iua  morce  noftra  culic  peccaca 

Saipl 


i! 


N IC  OLA VS 
C  A  P. 


DE    LYRA. 
II II. 


IT  Ff"s  a'*tcm.  Dcfcripta  prxdicationc  praccurfor;s,htc  confe- 

X  qucnterdcfcnbttuf  pixaicatioSaiujtotis,  cW  primo  dcfcri- 

buur  ciuipradtcario  permoi.tum  amons  mir.icula  factendo  & 

bencftciaconfcrtndo  Sccundo  per  viam  amoris  terrorem  futun 

iud  cijiticuuei)  iocap.  n.  Adliuccircapninumdeknbtturpri- 

mn  prxdicatn)  S.iiua£ons  pcr  fcipium  taatum.Secudo,  cum  boc 

permitiionem  difcipulorum  p.  cap    Circa  pnmum  |>r*mtttitur 

fti  j  ridicatio.iecundo  ex  hoc  fiequcns  ahquorum  conuer- 

pii.  fequenti.Primaadhucin  duas,quia  pnmodefcrtbitur 

idoneitas  prxdicatnns.  Sccundo executio  pr.xdicatiotiis,ibi.  Et 

tlffus.  Idonca  vcra  difpoiitio  prardicatons  ellmacera 

■-. ii!S  perieiumu  .  per  quodcarms  iaceatiuAm  cxpnmitur, 

fecundum  cjuodilicit  Paulus  i.aciCor.9  rl/Jalt  gocorpnsmeu 

&  infcruitutemrcdigo,  neiortccum  alijs  prxdicauerimipfc 

reprobui  eiliciar,ck  fccundo,icruor  orat lums m  Juco  iolitudims, 

vbi 


vbi  diuina  fap:entiahauritur,qu3t  pollca  perpracdicp.tionem  • 
funditur  ,  vndc  Paulusantequam  miuereturadprajcucandi , 
in  oratione  fuit  illuitratus  ,  iccundum  quod  habetur  A(l 
Eccc  enim  orat,  &  poiiea  fubditur  :  Vas  eledioms  clt  mii 
vtportet  nomenmeum,c*.cTertiueit  victjria^entationu.   ' 
enim  clt  ad  prfdicandumidoneusqm  fuccumbit  tcr.: 
Iltaautcmtria  oftc-nduntur  de  Chnitoper  hocquodantc 
dicationcm  mrrauir  tn  dcfertum  oratiom  folitaris  aptti,&  4:  J 
lbneiunauit  &  tripliccm  dai-moms  tetationcmdeuicit.nonq  a 
dbs  m.ii2;eiet  pro  lcied  pronobisad  dandumcxemplum  j 
catoribusalus.E:  patct  fcntentiapr.idictorum  cx  cii< 
vbi  ltu  iunt  cxpotita  exceptis  paucis  qwx  fequuntur. 
2     Et  nih  iman.  Hk :  n.ccipiu:uur  dicsnaturuies,  quianili^ 
ducauit  dc  die  nec  dc  nocte. 

}  £>ic  lapidihnic  vt  pttiiifiat.  Hicaccipitur  fingularc  p:. 
rali  contodoloqucndiquodicitur  LLxo.l.  o  1.  Vcnit  roulca 
uillima  ,  id  eit ,  niultitudomuicaium,  vndc  Mattii.^.  a.o. 
D.c  vt  lafidti  iiit  punes  jiant. 


IV. 


M    O    R    A    L    I    T    E 

I      1  fi«aittcn),;.-c.  Seqtnrur. 

"f     Htagb  t  r  Per  boc  figmficans ,  qoOcI  liomincs  fpirirualcs, 

ir-oHifuiu  religioG,dcbentirKi(jpc(itare  nutriri  namacrius 

folcntadarmonetcntari.  r-rcleliatt.  2.a.Fili  accedcnsad  icrui- 

tutcm  Dci  fta  in  mltitu  &  timorc  Dei  &  prarpara  anitnam  tuam 

ad 


adtcntationcm.  Et  hoc  fignificatur.ctim  diciturhicdeChri 
t     Ettentabal  rr^irrarfi^o.Pcrhocautemquod  lncprimco 
nitur  tcntatio  de  gula  cum  diarur. 

3  Dulir-i'  h'<-: ■.- .  Defign.itdi-quod  h.rc  tcntatiooccurrir 
mini .  Primoquoniamabinfantia.  Secundo  veroponiturtci 
tio  de  cupiditate  tcr  rcnorumjcum  dicuur. 


m 


L 


uca: 


Cap.  II II. 


74< 


5  a  scriptum  c/?.Docet  magisdoch-inaquam  miraculis  pugna 
^  f<  wmihtate  qua ir.  potcntia ,  nihil  pro diaboli  arbitrio ,  nec 

(j,l.irandc  virtutisconliderationefaciendum. 

b  r</«u:/r.i.ticas  ficut  tesgefta  eft  exequitur,  mediam  pones 

Jritiam,vltimam  fuperbiam,fecuudum  moresprxfends  ce* 

p,is,  quiafuperbia 

pjfomnesvututes 

fy r.Matrhe^is  non 

feiiturordtnemhi 

r}:'.r,fedcenucio- 

nn  Adar. 


i     Etdu.'Ncc  indignum  videntsr  dominum  aoillodefcrn  D" 

qui  crucifigitur.incmbrisdiaboii.  Hom.jijn 

*  Ongencs .  Scquebaturp]ancquafiathIeta,adtentatio.  Luc*"'' 
nem  fponte proficifcens,&:  quodammodo  Ioquebatur    diic 
quo  vis,&  inucnies  meinommbusfortiorem. 

K    Suprapvuln  hoc 

Qjjeifnafio  tentatio  ed  quiaagis'de  cibo  corforeo,&  non 
dc  cibo  mentis. 

a  tScnptumeftj^uianoninpanefoIoviuithomo  ,  fedinom 
b  niverboDei   .  Etduxitillumdiabolusinmontem  excdfum, 

Tentatio. 


i    InDeuteronomino. 


idit.Monqi    c  &oftenditilIiomnia  regna  orbis  tcrrze  t  inmomento  tem- 

\;  inCJUS,  qiliom-       d  _.Non  1"'a  ll0C  !0^-  lUgem  te faciam  horum. 

ji!videt,amplifica- 

u<:  ,  fcd    vanita 

umane,  pom- 

l|ua  amabat  qua- 


c  poris,&aitilli:Tibidabopoteftatehancvniuerfnm  ,  &glc>ria 
illorum,quia  ixiihi  tradita  funt,&  cui  volodo  t  illa.  Tu  er«ofi 


quia  u 

a    Quidiabolum  adorat.ante  corruit 

t procidens adoraueris coram  mc,  t erunt tua  omnia 

a    In  Deuteronomio.  b     O.uifolusremuneratfruftuampliflimo. 

fpondens lefus, dixit illi.  *  fcriprum eft ,  T  Domiiium Deum 

Caiet  ambitione  deuota  teligio 


,  tuumadorabis,  &illilbli(eruics.  Etduxirilium  in  Ierufalcm 
k.  &ftaiuitcumfuprapinaculum  temph  ,  &dixitilli  .  f  Si  B- 
lius  Dei  es,  mttte  te hinc  deorfum.  f  Scriptum  eli  enim,  quod 
angelisfuist  mandauitdetc  ,  vtconferuentte  ,  &quiain 
manibus  tollent  tc  ,  ne  forte  orTendas  ad  lapidempedem 
tuum  .  Etrcfpondenslefus  ,aitilli  .  Diciumelt  .  t  Non 


m 
n 
o 


O.homo.       "b     I'atrem  &  hluim.quia  ego  &  patcr  vnum  lumus. 

tenta^bis  dohminum  Dcum  tuum  .  Er,  confummaca  omni 


Kcriofam  oficn- 
rjls  ,  facereamari 
Vt:bat.  Velfcicns 
diolus,  quod  Chri 
fl  fibi  regnumtol 
lct.offcndit  ciorn 
gnamundi,nd 
,  non  Indos, 
fciiiomodoin  om 
terrcnisregna 
Ipergula,  vci 
erbiam  ,  auc 
i ,  vt  fuadcns 
lebu,  ciim 
liccrct. 
d  fnwowf"  Ambr.Bfd.^Nontamcelcrirasconfpeclus.qua 
e  fragiliraspoccftacisexprimitur.  Inmomentoemm' 
p-xtereunt. 
Titiis.  Ft  njlendit  illi  nmria  ,&c.  hoc  efi.omnia  mundi  re- 
ratiune  dcl  ncauir,d<  lincataquementiilhus,  vc  opina- 
urpiefli^Quienimomniacondderat,  nihil  lllecoiu 
:um  qua:  draboius  oftcndorc  vokbat,ignorabat  .  Na.ni 
lamus ,  qunmodopotuiiomniaorbisloca  in  vntl 
im  adducta,  corporeis  ocuhsfpeclanda  fnbucere 
gito  ut  nco,agerc,hoc  Peifarua),hot  Iudcorum 
ium  diccre. 
€  r widg,  Hec  d   arrogantiadicit  non  ,quod  totus  mundus. 
filius,funtcn;in  ..liqiu  boni. 

bitrad.  Non  a  diabolo  elt  poteftas.fed  obnoxia  tamen 

liaboIi.Ncc  ldco  mala  ordtnacio  poccibtumiquiama 

:obno>ia:  potcOac^s. 

tmb  D  'ccmur  hic  omnem  ambitionem  dcfpicerc  ,  quia 

d  gnitasfccnlrdt-ibt)liccfabiJcetp.otcfrati ,.  ad  vftun 

1  ;iiis,cx:inanis  ad  fructum  .  Nota  auten>quiaomnis  poce- 

.  qtua  ordinatio  potciiatiima  Dco,fcd  amalo-am- 

e ftacis.D  cet  ergo  dtabolus  fe dicac  dare potefi accni 

oniacameni  Iaadtemptispermitfanon  abnuit ,  Icaque  ille 

(it  ordinanit,  nec  poteftas  mala,fed  is  qui  male  vti- 

tpotcflate,  quion.bic 

)a.FJ)ictnsd!aboIusStluatori,fiprocidens  ado 
ueristn"  j^contr.Ti  i  ,utdit,quod  ipfe  magis  adorare  eum 
t4uminuni,&Deum  ftium. 

•  B  da .  Gre/e  larria  dicitur  fctuitus  ,  qnx  foli- 

wetur.Diilia  qaareciam  h.tmnibusmuitem  txhibe 

^opcrcharitarem  feruirciniiicem  quod  Grx 

irJribcmiirDeofcruirefecundumquod  Grg 

r^^cr.umj.ci   r,vndehic,cx:iiIifoIifefuies. 

i     Et 


Etre- 


t 


quod  Chnfrusinal- 
tum  tolli  fc  permic 
tit ,  fed  nionenri  ca- 
dere  non  obedrc ,  o- 
ftendit.cjuod  cutque 
bona,&altaimpera  Tir,puna» 
ti  obediamus  ,  fed 
preeipitare   volenci 
concra  eamus.  Suprq  T  iHam.rctl! 
•  pin.t.  Icaefiiaaan-*"'810"3"1 
tia  ,  vt  dum   putac 
vnufquifque  ad  al-  ferit  nta  ois 
tioraafcendere,  fu- 
blimium  vfutpatib-  \.  Dcut,6.I>. 
nead  infenora  tm- 
datur.  Qinavcrodia 
bolusfortefentitia- 
c-tantiapr^tedicqu?  tMit.4.a.. 
cciam  forccsdecipit.  TPCiI,yc.c.; 
1    Sifii.Dci.  In  om-  £ 
Jjibus  tentationibus 
hocagit,  vi  intellt- 
gStfi  filHis  Dei  fit. 
Sed  Chnitus  fic  re-  tDeut>«,c. 


Pfal,yo,c 


Mat.io.c. 


NKOLAVS    D  E    L  Y  R  A. 
W^awtitii.dia.Hb  tcmatio  quf  ponitur  hic  ficunda.Mat  4po 
r^tcnid,q  ftatu  fuit  fecunda,&  tcrtia,ccriu  nobis  non,ett,dt- 
1  Aug.neque  refcrj  ad  verit.item.quia  n6oporret,q«f  fa£ia  fem- 
I  eodcmordinercfcran:urquofada  iunt ,  vt  frequentcr  di6tu 

•  Scdquodduoeuangeliit*  varie  narrcntotdine  poteftratio 
'  Snar,3a  una  tentatio  eft  de  t  upiditatc  principaliter,alia  de  ela 

nc  Et  Frequenterconnngit  quod  vnum  vttiumcx  ai  onafcitur 

'tonuorfo,  ideo  Matthatus  vnam  prarponit.  Lucas  vcro  aliam. 

^._ Q«ta 

MORALITER. 

tfaiilWum  dia  .  Quia  pcfttentationerrt  gulaefequiturten- 
IB  tl>ptditatis  tcrrcnac.  i  cii.c  vcroponimrtcntatiode  prxfum 

ptionc 


fpofum  remperat.vc 
ambiguu  rclinquac. 
m  Mitretede.  Quem  necgulanecau.uitia  vicit,  tentat  vana 
glorn,fi  fortc  ilium  vcl  lpfa  vi&orte  (ux  iacfantia  valeat  deii- 
ccrc.Micr.H  a-c  vox  ei  conuenitqui  omnes  prsc ipirare faca 
git.Inqt-oinfiinuisoftcnditiirjquinuliipcffitnocerenifipri 
ut  ilic  fc- deorfum  miferit.  # 

n  Scnptun,  r/i.Quia  fcnprnrai  um  exemplum  pr^tulerar,fcri 
prurarum  vmcitur  exempIis.Vtiturantemdiiiboluspei  hcre 
tkos  teftimonns  f-nptur.in!m,non  vtdocear.fcd  vtfellat: 

■A  Ongcncs.  Vnc't  tibidiabolcfcirequodiftEifcriptnfflnr? 
Nunquidlegifii  prophefas.vcldiuinaeloqiiia  ?L.vgifiiqti;de  ^[' 
non  v't  ipfe  ex  teaiorie corum  mclior  ficrcs.fcd  vt  dc  liniph-    ""^ 
ci  litc  ra  eos  q.ui  amit  i  funt  Iitcra:,inferncias. 
o  ^«ij.Beda  Hxc  proplictia  non  de  Chrifio  eft,fed  de  fan£lo 
vuo .  Qua:  enam  fi  dc Chnfto  effc  c,  ctiam  quod  fequitUr  de- 
bnerat  mcminiffe-J>/w  ajpidt  m, e  ksfilifcht»  ambviobts\&  ton- 
ci'kabiikoom,&  draconew.Scd  de  aiigejorum  auxilio  quafi  ad 
infirmum  loquitur,defua  concultacionequafitcrgiuerfator 
t%cct. 

p  ^n  rfwfd.Beda.Suegerebatur  enim  quafi  homini  ,  m  fi- 
guoahq.uocxpiorarct,quantum  Npud  Deum  valeretrfcdper 
ttnetadlai.'  ,n  dociiinara,  quandoh;ibet<juii  faciat  homo, 
non  tcn&trc  Denm.Vndc^prarcipic: Sivovperfeatti fnerint  in  ci- 
uitatevna \f<gi> vin  ai.am  .  Quandc  verodefiric  humanaproni- 
dcncia/fihomo  fe  totum  d  iunecoinmictitpotentie,noneft 
diccndatcntatio.Nnncautcinp  otcrat  Chriftusahterdcfcen- 
dcrcdcteniplo,quaper iaClttitiatn  fe preapitare . 

Dauid  Goliam  tnbuslapidibusdetorrcnteproitrauit,  Chri  ,.Reg.T7,f. 
ftusdiabolumtribus  teflimoniisdelege  .  Nocandum  quod  Deut.«.c. ' 
exampla  de  Deuteronomio  tantum  ptotuleric  vc  fecunda:  &8.'. 
legb  f.tctamentacotifirmct. 

q     Et  rofBeda.Ttibustctationibus  vi£tisomnetentationedi 
at  cofummaca,  quia  m  lus  omnium  vitioiu  origo  cocinecur.  ts 
^ &  Quia__ 

z  Q^iamibi  tradita  junt  Mcntitur  Iiic  diabolus.nequemiru.quia 
mendax  cft  %  patcr  roendacii,vt  hibetur  Ioan:g.f  Non  enim  po- 
tcft Jtem  habet  fuper  creaturas  ad  libitum  fuum,fed  folum  inqua 
tu  Deus  permittt  fccundum  occultum  iudicium  fuum  ad  cxcrciti 
tium  patietide  elcftorum.Sicut  data  cft  ei  poteftes  affligcndi  Iob 
in  vaftatione  bonorum  fuorum,&  iu  morte  prolis,&  in  infirmitate 
iui  corporis,vthabetur  Iob.i. 

3     E  tcvnfnmmata  omni  tentationc  diabolut  reccffit ,  &c.Tanquarn 
victus. 
Vfque 

ptinne,cum  dicitur. 

f     Et  duxit  Alum  in  Ierufalem  .  Nam  tentatio  qoa  quis  dc  meritis 

luis  pialufi    ns  txponit  fe  penculis,non  eftnifipoftplunmatcm 

pora. 

Tomj.  A    5 


747 


Gloford.&NicolaideLyra.        74! 


Dcut  t.a. 


&  Qyia  cmnt  auod  in  mundo  eH  concupifcentia  cartsis  efl,&  concupi- 
A  fccutu  oculorum,&  fuperbia  »/>*, quaralijs  nommibus.curiofi- 
tas.gula.vanaglorunoiancur.Ciim  ccntacur  bomocScupi- 
fccncia  c.irnis  dicaci  NS  in  folo  panc  viuit  bomo.fcd  in  om- 
ni  vcrbo  Dci.  Cu  ccncacur  auantia ,  qua  Apoftolus  fcruitu- 
tcm   fimulacroium 


-£ 


nominat ,  Deu  ado- 
rct ,  pro  folis  ctcrnis 
ilh  icruiat.  Si  ccnu- 
tur  vana  gloru,  qux 
cciam  dc  prarccdcn- 

*  fiftitioam    t,bus  v'^0r,is  Wb| 

T gioincika^  crcfcercnon tcn tcc 

tttf  iaamaib.  dominum,  qnod  ta- 

citqui  dc  luis  viri- 


cuniulocaelcftis;. 
tiaradimpleret. 
c     E;  furrcxi; 
Bcda.  Qui  non^i  1 


B 

fakbjtoruro. 


litis  fanguinis  necefTkudinc  <  omnflis  facere  voIcns,pa].i 
quca  Dco  ic  inuiftum  oftendereinfticuens.nonabfquci 
gulan  confilio,cuubus  oppidi  Nazarechapudquos  fccun 
carncmnutncus  Kicrat,  iftud  prarcarccris  docuit. 
d    Lt  intra.  Incrauit  Chriftus  dic  fabbachi  in  fvnagogam,  c 

ritumlcgislvlofafc 

Pjflionii.ijutndo  non  tamum  doli»,  iti  tf  crte  imfst;nauif.  Sicctlam  no»  illt  imienu»  hotri»  iliouan. 
di>  icntarc  imctinittit  ,  ui  quafi  frcurot  irpcntc  icdietufacilius  irrunipat.  b  Cum  uo  uaditnt) 
cfict  loannci.iicium  ucnu  in  tialilxaro.  Dc  ptnnoiduentu  tacet. 

a  tenrationc,  diabolusrecefritabillovfqucacl  te'mpus.  t  Et  rc- 

Signi»  minculutum. 

b  ercflus  eft  Iefus  in  virtute  fpiritus  in  Galila:am  &famacxiit      «eracminiitrari,i 
0  r  •  1     11  •    r   j        t       •    r  minimare,  1. 

pcr  vniucriam  *  rcgionem  de  lllo .  Et  ipfe  docebat  m  iynago-  4   officium  £Qn 

c  giscorum,  &c  tmagnificabaturabomnibus:  t  £t  vcnitNa-  <s   gnatur  fuitipere.  | 

t    Ec«ltfi»min  <]ua  lit  honto  non  okliuifciiut.  Vnde  ill»  uilefcebat. 

bus  przfumit,  quafi  4  za*rcth,  vbi  erat  nutritus ,  &  intrauit  fecundum  confuemdine  7 

amplius  pcccuic  no 

poffic. 

Nota    diabolum 
inhis  vmci^inquib»  c  iuam  diV  t  fabbatni  infynagogam,&furrexitlcgcre.  Ettradi 
vicicAdam  .Quem 


Quaudo  ompti  ccrflucbani  ad  lcgi»monita  quictocotdcmcdiunda  .  Ad  publico»  antem  conucn» 
tiu  auedit.ubi  d«diina  tiliu»  1  uiultis  audiatur.  b    Si  minoit  reuelatum  fuerit  ,  fe- 

Ab  illit  cjui  Chriffi  a.lucntum  delidcianies.etiain  ipiiut 


in  't  i..u;. 


adueotu»  inJiuleita  indicia  reliiiueiuiii. 
b 


prouide  LucV 
domini     fcnpcu  ; 
ab  cxplicacioncp 
phetix     inch 
quia  omncspropfe 
ciar  ad  ipfumpeiH 
nent,&inipfocc 


vicicAdam  . ^icm      tus eft illiliber  lfaiarprc  pheta:  Et  vttreuoIuitlibrum,inuenit  9lo  ™^«»">pi°cck 
dcgulacentatnc.du       .  L.  c   .  r     r    .  .  .  '  |«  p!cmr,&  pcnpfik 

dc Tigno  vctuo  gu-  g  locum  vbi lcnptucrat.  t Spintusdominiiupermc, eoquod vn   '  nubis  apcnuncur! 


Vt  beati  paupetet  fpiritu 


(Sescf^.a, 


n  Surrexicigicurk 
xitme,euingc]izarepaupenbusmuitme, ianarccontntoscor  n  rc,vcquus  n 

gnorum  operatu 


•    ludjisdcfhaiaoncgcntibiudcdiabolo. 


dejprxdicarcca^ptiuisrcmiffionem,  &c«cisvifumJdimittcre  \16 


flarcrogauit.  Dcva 

saglonadumdixit: 

Entis  ficiKdij.  Dc 

auancia ,  dum  dixic : 

Scienccs  bonum  it 

malumKotadiabo- 

lum  non  cffc  pcrti- 

naccmin  ftadio.fedccdcre  vencvircuti,&  fi  non  dcfinit  in- 

uidcre,  tamcn  formidat  lnftare ,  nc  frcquentius  triumphet*. 

a    Etfama  exiit.  Nontancum  a  pnfcntibus  proptcr  u.fa  mi- 

racula  honoratur ,  fed  apud  abfcntcs  fama  diuulgabacur. 

Bcda.  Nc quis purec ca qua; pcr  ordincm func exponenda 
pufl  lciunium  conft  ftim  fadfa.fed  poft  aliquot  a  domino  mi 
racula,  uel  in  Iuda.a.  uel  in  Galilxa  patraca,  qua?  apud  Ipan* 
nem  lcguncur  pnmoaduentu  facia. 
b  Dotcbat.  Polt  miraculacccefapiencia,quadoccc,quado 
ftrina  pcrmiracttla  prarccdcnciamagnificac. 
Cc    J  vewtiGrc.  *  Ticus.  Manifcitum  dcinceps  fcipfum  Ifrae- 

licis 


Tam  ludzi»  quam  gcntibut. 

c    Vnxit  uel  mifit. 


prophccia:  lcct 
acccfiauonecorr : 
rec. 
f  E' w  re.  Librum  prophctia?clatifum  accipit,  fed  rcuc . 
tum  legic,quia  myflcrium -incarnacionis  fuac  mprophi; 
obfcurum,&  prius  fufccpic  implcndum,&  poft  mortalifc  , 
apcruitmtelligendum . 

Accipit  librum ,  vt  offcndat fe cfie  qui  locutus  eft  in  p  L 
phetis,&:  remouct  facrilcga  pcrfidorum  tcftjmonia.qtn r  i 
vcteris  dicunc,  aliumDcum  cflcnoui  ceflamenci.  Vcl  i 
dicunc,  inicium  Chrifti  cfTc  cx  virginc.  Quomodocnim  v 
pitex  virgine,qui  ancc  virginem  loqucbatur  > 
g  Spiritus.  Bcda.  In  fupcrioribus  prophetit?  Saliutordc  j  1 1 
tium  vocatione  &  ecclcfiaj  coniit  macione  loqucs ,  dice 


I  NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     V  fauc  adtem.  Qn'12  appropinqu  ante  tempore  pafliohis  fuf<;i 

tauir  ci  perfecutionero  per  pnncipcs  facerdoturo . 

X     Etrc.tSi le.  ],'efcripta  idoneitate prcdicatoris.hicconfccjue- 

terdefcnbiturexecutiopracdicationis,  &  pnmo qratum  ad  eius 

do41rinam,fccundo,quantnm  ad  doclrir.f  confiimationem,itti. 

Et  m  fynagoga  crat  homo  habens  darmonium .  Pnma  in  duas , 

quia  primo  defcnbitur  docuifle  in  Giililaa  generaliter.  Sccun- 

do  ir.  ciuitate  fua  Nazareth  fpecialiter.ibi.fr  von  in'b{,>Qreth. 

Circa  prmum  dicitur,  Et  egrcffuscfllifus.  fcilicct,d defcrtoquod 

imraucrat  poft  baptifmum ,  vt  doceret  populum. 

j     /«  wtufpi.ld  efl,in  virtute  figna  &  miracula  faciedi  dc  quo 

fpiritudicitur4.Reg2.t.SpiriTusE!iatrcquicuitfupcrElifarutn 
<|fi  diuiJit  acjuas  miracujofc,  verumtamen  virtusfaciendi  miracu 
lanoneratm  Llifa:o,fedin  Deoquiftcicbar  miraculaad  pre- 
cestlifari  .fedifta  virtuserar  in  C  hu^otumilr  Deus&  homo. 

4  Jn  GaJilfam .  lbi  eniro  pr  moprardicauit,  vt  imp.'eretur  pro- 
phetia  Jfa.o  «.Phtpoen  m  tcn  poreallcuisfaeft  tcrraZabulon 
»VteiraNephtalim,&:c.  %t  habctur Maidi.4  c. 

5  Et  m4^m(jcabitur,d-c.  Piopicr  cxccllentum  doftrinat  & mi- 
raculi. 

6  Et  >f»if  ^^mfc.Hiccrnfcquenterdffrrihiturciusdoclri 
ra  in  Nazareth  ciuitate  lua,<irca  quod  cms  iic.aripa  prarmittif. 
Setur.do  contra  eum  acmulatio  excitatur ,  ibi.  Etdiccbant,  nonne 
bic  <Jl,Crc.  Circa  priroum  dicitur.  Et  rtn;,  J^aXaretq  rbieratnu- 
tritui.  Hoc  autcmdiciruraddefignandum  quod  alibifueracna- 
lus.fcilicer  ,  in Bethlchem,  vt  fupra  diflum  cfl  cap.z. 

7  Et  inrauit  fecundum  confuetudincm  f-am  diefubba.in  fynago. 
Qux  erat  Iocds  orationis  ts  doftrinar  leeis  quibus  Iudxi  secun- 
durc  pnceptumlegis  vacare  debcbant  .'n  dic  fabbathi.Chriftu* 
autem 


autem  legem  obferuare  voluit,  vt  diltum  cft  fupra  cap.2. 
S     Etfurrexitle.  Vt  non  prardicaret  fcipium  vctbo  fuottttt , 
fed  eriam  tcftimoniofacrx  fcripturae. 
p     Jnuetiit  lo.  Non  a  cafu ,  fcd  a  propofito  ,  quia  fcrebat  pi  l 
fcripturx  loquentcs  de  co. 

10  Spiritus  domini fuper  me.  Hoc  fcribitur  Ifai.  61.3.  Scdt  l 
traflatione  noftra  mutantur  aliqualiter  vcrba,fed  fit  cadero  1- 
tentia.Lucas  autem  hicallegat  fcriptura  prout  habetur  intr.  f- 
latione  L  X  X.  Grca  quod  fcicndum,quod  luda:i  expeftant  la 
quz promittuntur  eis Ifa. cap.  prardifto ,  impleri  per  Meffi.  1, 
cjuem  ex  peclant  futurum,  &  dominaturum  toti  mundotcrr  >- 
rahter,&  cduclurun.  Iudzos  de  c ;'priu'tate,&:  potitururnci  n 
maxima  gloria  cV  honore  fupra  ocs  gctcs,fed  quia  tcpus adt  a* 
tus  Chnfti  iam  tranfiit,  idco  Chnftus  hunc  locum  conueoic  er 
dc  fcipfo  expofuit ,  di.  Spiritus  domini  fupcr  me.  i.  mc  dedL 
quia  humanitas  Chrifti  organuro eft  lpfius  diuinitatis  coiun  J, 
t3<ideoinomnibusmouebatur  fecudum  diuinitatisinfimfla. 

11  Eo  auod  tnxit  me.  Ab  inftanti  conceptionis  plenitudir.c  ta 
tiac .  Ex  noc  enimquod  humanitas  Chnfti  deitati  comnnf,i  r, 
plcnitudme  gratia:  repletur.fecundum  quod  dicirur.Ioan. . 
dimus  cum  quafi  vnigcoitum  4  patrc  plenum  gratif  &  verit  iS. 
1 1  Euangciirarc pau.ld  eft,humilibus  quibus  fua  doclrin.  to 
ficit,non  fuperbis. 

1 3  Sanarecon.  Conrritijperpcrnitentiam  daturgratia  fa  n| 
vulnera  peccatorum. 

14  Trxdi.ca.re.  Id  eft,  detentis  in  limbo ,  ad  quos  dcfccnd  cV 
eos  inde  enpuit. 

1 5  Etcxcis  pifum.  Id  eft,  Gentilibus  exratcatis  pcr errcre  >e 
ram  Dei  cognitionem,  fecundum  quod  dixit  Simeon  fu  pra  de 
Chnfto.  Lumen  ad  reuelationcm  gentium,  &c. 

16  Dimitte.coif.A  pondcre  legis  relaxido,dc  quo  df  Acl.  h. 

ur 


MORALITER.  g< 

Et  y tnit Tia^arttb.  Pa  boc  ofieudit  quod  prsedicator  euan .       C 


;elij  deber  dicbus  dommicis  &  feftmis  popnlopra:dicar< 
^hrifti  rayftcnanunciaie. 


t:t 


49 


L 


ucx 


Cap.IIII. 


7y° 


con 


fra'<S 


os 


Iud*osTutumfabricand<\gente«  idolis  fupplicando.  b    Annus  domitii  quat 

tnoi  habet  tci»j>ofa,icief>,ou.ituot  euangclia.Du.xlecim  menfc.idcft.duodeciin  apolioios. 

in   remiflioncm  >  pra:dicare   annum    domini 

a    Ftxdicaie.         b    Iudicii. 

acceptum  et  diem  tetributio°nis  .  EtcumpIicuifTetlibriim 
reddidit  miniftro  ,  &    fedit  .  omnium   in    Synagoga  $ 
oculi  erant  intendcntesineum  .  Ccepit  autem  diccre  ad  4 

a    Impleta  e(Un  hoc,quia  ficut  illa  ptwlixeiat,  &  magna  faciebat,&  maiora  euangilizabat.    5 

illos  .   Quia  hodie  impleta  eft  \\xc  fcriptura  inauribusve-  6 
ftris  ,  &  omnesilliteftimoniumdabant ,  &  mirabantur  7 

a    Tamen.        b    Scriba  &  Fhatifii  iuuidentes.  o 


in  verbis  gratia:  ,  qu^procedebant  dcore  ipfius,  e't  dib-  9 

a    Beda.Magna  cecitas.eum  quem  verbis  tc  faftis  Chiiflum  efle  cognofcunt ,  ob  folam  gencris. 
notitiam  comemnunt  apudfe  nutriium,&  petstatum  tcmpora  ptofeciiTe  uiderant. 

ccbant  .  Nonne  hic  cft  filius  lofeph.  ?  Et  ait  illis  :  t  Vti  ro 

12 


quc  dicctis  mihi  hanc  fimilitudincm  :  Medice  cura  tei- 

a    Quid  prouerbiumcontineataperit.fQtianta.a.f.  f   Q^oon  ctedimus  nuod 

incena  fama  nulgauit,cumapud  nos  nihii  taleftceris,  quibus  conientius  talia  impeu- 
denda  eiant  ber.eficia. 

pfum  .  Quaanta  audwirnus  facSta  in  Capharnaum  ,  fac  & 


M  £  dominnsin  temporc chis [ubitofaciam  itiud  .Confeffimque'in- 
A  tikSpinttis  domini  fupcrme,fecundum  quod  homo.Vnde 

in  fal. Vnxit  te  Deus  olco Lttiti£ pra conjortibus  tuis .  Prx cxrens 
■     fjjisvnctuscftfpiritualivnci:ionc,  quandoin  lordnr.efuD. 

MCJzatum  fpincus  in  ipccic  columbx  defcendic,&:  mafic  cu 

jjj .  Vnctus  eff  igi- 

tUlwrcuceca:lefti,vt 

p^ercacem  condi- 

C/dis  humaiYx  che- 
tr.fajo   rcfurrectionis 

ri<rec  xcerno  :  ca-    a 

pcicatem  mentisau 

tei;t,ccecitatcm  il- 

lninarec  animaru, 

ccfra&is.&contri- 

ti;corde    medcre- 

tu,  ajligando  con- 

ttiotics  eorum  ,  &Z     b 

xi  icrendo  peccaca, 

vi  vc  cos  qui  legis 

pidere     deprimc- 

b;:urreleuarec ,  & 

irrniffienem  gra- 

o  piritualis  admic-     c 

tc  c  prxdicare  an-    d 
)  domini  acce- 
Bptn.Annusiubilei 

&erelibercatis,tcm 

pi  gracix,quo  ecclcfla  in  corpore  verfata  peregrinatur  a  do 

Di  0,vnde  Apofl  olus.Ecce  nunc  te>r:pus  accep.  ecce  nunc  diesfalu 

tn St poft annum  acceptabilem pixdicare diem  retributio- 

k  )uando  filius  hominis  veniet  in  gloriacum  angelis  rcdde 

K  licuiquc  fecundum  opera  fba.  Ad  hxc  cuncta  eua  ngeliza 

d  el  agenda ,  ideo  fc  dicicmifTum  quia  fpiritus  dommiefl: 

fu  reum. 

i  ficus.Per  hec  autem  auditoribtis  planiffime  oftendit ,  fc 
ipfumelie,qui  tumperprophctamloquebatur,  quiq; 

hnanam  haturam  indutus,  oliminmundumhuncinferio- 

re  venturus,  eundemquedemortc  invitam  aflerturus  erat. 

lingeli^are paupcribus,&c  Gcntcsintelligit  quxerant  vere 

pneres.Ncquecnim  Deicognitionem,nequelegem,neq$ 

pnhecas,neque  aliud  quicquam  in  bonis  habebant,  &C  ccte 

ri: mnibusfpiritualibus opibus erant  deftitutx. 

a  ^c«wp//ciw//er.Beda.Audientibus  illis  qui  aderant  legit, 

fc  ectum  miniftro  reddit,quia  cum  efiec  in  mudo,palam  lo 

ci  is  eft  mundcdocens  in  fynagogis  &  in  templo,  fed  ad  cej 

k  a  regreffurus  his  qui  sb  initio  ipfum  viderant,&  miniftri 

fermonis 

«■*»     ■--  |  |  ,  |  ■ 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  ttnlitis  imponcre  iugum  fuper  ccrit  ices  difcipulorum ,  quod  neque 
necpaires  nofiri  portare  potuimust 

Predicarc  an.do. ac.ljic  cil  annus  paffionis  Cbri[ii,quo  Deus  pla 
t«!  cfl  hmano  generi  [oluta  emer.da  primi  peccati. 
Ecdiem  rctxi.Idcjl^diem iudici) ,  in  quo  vnicuiqti* retribuetnr 
'■mtimoperafua. 

Etcum  pli.lib.  Hoc  fecit  ad  o1cndedum,quod  Ubri  facr£  fcriptur* 

ttieuaenter  tratlandiy  vndc ,  &  ludxi  banc  reucrentiam  faci- 

[kbrisiKteris  Te[lamcnti,quod  nullo  modofederent  iuxta  illos,fede'~ 

itotkflcHtiUifuntpofiti  .   EKquopatet,qnodilli  Cbrifiiani  funt 

^fiftebendendi.qui  nonfclum  Ubros  veteris  tejlamenti  ,fed  etiam 

''  l!)Vim[acra  euangclia  ita  irrcuercnter  traclant ,  &  irreuerentius 

'.wlibrtsitntilinm  damnatorum.  Miqui etiam  T beologi dicla eoru 

'iniaioripmdcre  &  coticriquotatione  allegantin  Jcrmonibus  fuis 

Znhholisquam  dicla  Cbrifli  &  apoflolorum. 

4  bcfedit.  Vtexponejrctmaturequodflandolegeratreuercnter ,  & 

«3ff.  • 

:  trornnium,&c.oc.er.in.ineum.  Quiain  facic  eius  quidam 
''0*tit<in£grati*reUtccbat,quianimos  intuentium  attrabebat. 
^5P't  aucem,&c.imphcft.ici/ic«  in  ipfo,vt  patet  ex  prediclis 

Ec 


fermonis  rueranceuangelizandi  offidum  tradidic.Scas legit,  D 
quia  dum  nobis  fcripturas  cjux  de  ipfo.ennt  aperic ,  in  carnc 
dignatuseft  operan.Sed  rcddito  libro  re(ider,quiaperaiaodi 
fpenfacionis  o&cio  i  difcipulos  docrrinc fu^  fcquaces cleiric, 
feque  fupernx  quiecis  folio  refticuic.Sic  prxdicator  verbi  fur- 

gac,legat,ideft,ope- 


loan.itf.c. 


rerur.tV  prxdiccc  .:U.c 
rcfideac.id  eft,  prx- 
mia  quiecis  cxpectec. 
Beda.Reuolucum 
legic,  quiaecclefiam 
miffo  fpiricu  omnem 
vericaccm  docuic.  PH 
catum  mimftro  red- 
didit,  quianon  om- 
nia  omnibus  dicerr- 
da ,  fed  pro  capacita- 
te  audientium  com- 
mitcit  dotlori  drfpen- 
fandumverbum. 
b  Tefiimonium  dab.  tOmnino' 
Teffabantur  ,  vt  ipfe 
dixcrat  cumcfte  dc- 
quo  prophetx  ceci- 
nerant,vcrcfpirituf-  j? 
fanclii  gratia  perun- 
^lum,vere  fe  paupe- 
tcs  ccecos  captiuos 
confra£tos,illius  fuper  omnia  indigerc  munenbus. 
c  Merfice.Sicut  fabn  filiu m,  ita  eadem  erroris  demetia,  medi 
cum  vocat.fed  in  errore  illorum  veritas  latet.Vere.n.erat  fi- 
lius  fabri,qui  per  ipfum  in  principio  omnia  fecit ,  %  operatur 
ih  fpiritu  fancto  &  igm,  qui  in  magna domo  huius  mundi  fa- 
eit  vafa  diuerfi generis.Eft &:  medicus ,  qutaper  ipfum  om- 
nia qux in c^lis &c  qux in cerra  funt  reftaurata  .  Qui  de fe di- 
eit.Non  eftopusvalentibus  medicus,  fcdmalehabentibus.  M«.^,I». 

*  Titus.Protritum  vfitatumque  apud  Iudxos  erat?  vt  medi- 
cos  in  morbum  prolapfos.faceto  hoc  diclo,  medicecura  cei-' 
pfum  quidam  exciperent. 

d  Cura  teipf. Quia  i  n  Caphaniau  plures  ce  curafTe  audiuimus 
cura  etia  cc  ipfum,&  fac  limiiicer  ih  cuaciuicace  vbi  cocepcus 
es,&  nucriruSjCicf  quare  dns  non  fececit,aiius  euangelifta  ofte 
dic,&  excufac  dum ,  dicens  .  Quia  nonpotcrat  ibi  vliam  virtutem  m^^^ 
facere,nifi  quod paucos  infirmos  curabat,  &  mirabatur  propter  incre- 
dlitatern  eorum  .  Non  crgo  vi!ueratdominopacna,qui  amabat 
ciues  ,  fed  incredulicas  eorum  hocnon  mercbatur,&  pacria 
fe  chantate  prxualebant  dcfpicientes  Chrift um  qiiafi  notu.  F 

j&  Amen 

'..'  ii  -  .,      ~ 

7  Et  omnes  teflim.illi  da.Videlicet  quod ilkfcriptura  in  eo  effet 
impleta. 

8  Et  mirabantur  in  vcrbis  gxa.IdeJi,gratiofis. 

9  Et  dicebant.H/c  confequenter  defcribitur  nmulatio  contra  cum. 
Licct  enim  illide  T>{a%areth  primo  recepiffent  verba  ctus  reuerenier,&- 
gratio[e,vt  diclum  e[i,tamenpoflea  motifunt  contra  eum  ex  inuidia,de 
fpicientes  cum  propterpaupertatcmparentum,quia  iicet  effent  nobiics, 
vtfupra  dictum  eft  cap.z.tamen  erantpauperesy  vnde dicebant  dcfpe 
liiuc . 

io  Nonne hic cft  filius  loi"cph>FtpatctMattb.i}.&Marc.6. 
propter  quod pauca  miraculafccit  ibi,quia  irartt  indigni,vt  ibi dicitur, 
ynde  & eorum inuidia intantumprocejjit, quod miracula cittsdicebat 
eJfefalfa.Et  hoceilquodfubditur. 

j  i  Vtique  dicetis  mihi  hanc  fimilitudinem.J<&j?,ofoec7ionc'?» 
a  fim  iiitudine  [umptam. 

12  Medice  cura  teipfu  m.Sicut  enim  medicus  vertss  citius,  &  li- 
bentius  feipfum  curat  &  aiios  adfc  pertinctes  quam  extraneos,itadicc 
hantei.  Situfaceresvcra  miracuia  citius  faceres  ea  inter  propinquos 
tiios,&in  ctuitatetuaquainter  extraneos.Scd ipfe con[equentfr  refpon 
dit,quod  non  dimittebat  inter  eosfacere  miracuia  ex  impotentia  velfal 
Jitate  aliqua,fed  cx  eorum  malitia.Et  ad  boc  inducitfacr&Jcriptum  cx- 
cmpla.Cum  fubditur. 

In 


MORALITER. 

ZtomnittminfynagogaocuUerantintendentesintum  ,  Namilli 
;•  luncmcricode  numero  fidelium  ,  audiunc  dcuote  vcr- 
j^diuinnty.Sed  dc  i  ndeuotis  fubditur. 

'  &  iictbdt  ^onne  hic  eJifiUus  lofepb.Hoc  autem  dicebant  co 

tempti- 


tcmpcibilicer,pcr  quos  fignificatur  illi  qui  fcrmoncm  audiut 
vel  leclioncm  non  ad  fuamxdificationem,  ledadprcrdicatc/- 
ris  vcl  dodtoris  derifionem ,  propter  quod  arguuntur a  Chri- 
fto  per  duas  hiftorias  vetcris  Teftamcnti,quarurn  fenfus  mo 
ralis  pofitus  eft.  ?.&  4.Regum  in  fuis  locis. 

XQm-J«  A    4 


n 


Glof  crd.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


n 


jnccndiumcarmliuc<)piidintump.mrfq;fpiririulisa 
par.»cbacur,d.»nec  Kiias.iJeft.  piophcticusfcnno  mittiti 
c  u  n.qui  in  nida»famepcriclitabacur.Cl.uif.icehiami;i 
cedjnccfaripturarumimdlrgcntnpropahdia  fudnoru.  c 
nic  crgoprophcucus  fcrmo  .id  e.cclefiani,vc  rcccptus  p... 

cv      rehcercc 


|M.t».n  ?. 

>.  •    • 

■fdc  luicinr.V 
»«fi  Oirilt» 
|.Rc.»7.t\ 


&  3    ^tmtn  dic»  wtoi.Beda-Non  folum  domiiuis,  &.'  capuc  pro- 

A  phct.iifi,qt|ii  jjrophet.i  no.  niuui;-.  u-l  \:  Elias.cSc 

CCtcti  niiiK>rrspi.)phci.cmiiius  inpatiuquam  mcxtcnsci- 
Uicanbus  Uuu  h)ii  «rari.quu  pvuprmi)dnm  tutiirulc  cll  ctues 
cimbusinuidcrc.Ncccnim  conlidcrantprxiciuia  viuopcra 
pon  vittuccm,(cdfra 

QJUtt  non  opcioc Inirr  «os.cjmi  w «nctrAjti  nonquia  pwiijm  odcrim.cm bcncficium 
mc*  i.jiiuiiJi'»,tomuh. 

,  hicinpacriaiua.  Airnurem,  t  Amcn  dicovobis,  quiancmo 
prophcraarceptusclhnpatriaiiia.  t  Inveritatc  *  dicovo-  l 

1  bis.multxviduxcrantindicbusElixinlfrael  ,  quandoclau- 
fum  ciUcc1umannistribus,&mcnfibusrex,  cu^mfadtacflct 
famcsmatinainomni  terra  ,  &adnulUmilIarum  miiTus  cft  % 

c  Elias,mlunSarcptaSid6ixadmulierem  viduam«tEtmulti  5 
lcproficrantinlfraclfubElifxoprophcta  ,  &ncmoeorum 

d  mundaruseitnifi  NaamanSyrus  .  Etrcpletiiuntomncsin 
fynagogairaharcaudicnt.es  .  Etrcfurrcxcrunt  ,  &eiecerunt 

!  illumextraciuitatem  ,  &duxemncillum  vique  ad fuperci- 
liummontis,  iupraqucmciuitasillorumeratxdificata  ,  vt 
prxcipitarcntcum.  Ipfeautcmtranfiensper  medium  illorum 


B 


gtlem  rccordaiuur 
inf-aitiam.qunlinoa 
ipetcofdcm^' 
t.uis  jradus  «id  ma- 
turam  ji.au.rn  pd> 
ucncrinc 

Hinc  dccluratur, 
quod  fiuilta  ppcm 
imfcricordix  calc- 
flis  cxpeclcs »  fl  alic- 
nx  vntutis  fructibus 
inoidcs  .  Afpaiutor 
enim  domn.us  cft 
inuidoruai|&  abhis 
<]iu  diuma  bencfitia 
maliis  pcrfcquuntut 
miraculu  fux  vucucis 
aucrtic. 

H.m.^  *  Origcncs.Qii.in- 

u  Lumum       tum  acj  Lncc  hiltona 

pcrtincciiondumiu  CapharnaumfecifTcalfquodfignum  de 
fci  ibicur .  Nam  anccquam  veniret  in  Capharuaum.in  Naza- 
rcthdiXlfTclcgitur  .  ll^tcunque  audiumus  faclam  Capbarnaum, 
vndcputoaliqu.dlacitarc  myftcrii  ,  Nazarcth  cfTc  typum  Iu- 
dxorum.Capharnaumrypumgcncium  .  Eritccmpus  quan- 
dodicb.iruseftpopulusIfrael.QiKc  oftendifti  vniur.fos  orbi 
oftende,&  nobis,  prxdica  fermonem  tuum  populo  Ilrael,  vc 
faltcmcum  incraucnc  plcnicudogcncitfm,tunc  omnis  Ifracl 
laluus  fiat.Vndc  magis  m;hi  videturintelligi  vt  dicimus,  pa- 
triamomnium  ptophctarumfuiffcpopulumcircunci  fionis» 
Et  nationesquidcmfufccpcruncvaciciniumChnfti,  magis 
habciucs  Mofcm  &  prophctas  dcGuiftopicdicaiues,quam 
jlli,  qui  cx  his  non  lufccperunc  Icfum. 
b  ln  duiiui  ^/w.Bcd.C^d.  Non  cfl  contrarium  exemplo  pro 
phcc.uum,quod  vobis  mcis  ciuibus  faflidiofis  diuina  bencfi- 
cia  fubtraho,quia  lkut  tcmpore  famis  ncmo  in  Iudxaeft  di- 
gnus  repcitus  hofpitio  Elix,fedcxterx  gcntis  vidua  eftqux- 
lua^quejarancoprophecavificarerur ,  Ecficutmultislcprofis 
ibide  cxiftentibusfoius  Naaman  Syrus ,  qui  dcuoce  qnxfiuu, 
cft  curacus ,  fic  Sc  vos  modocj  me  ex  inuidia  fpnitis  fuperno 
muncrc  cftis  priuati,non  caufa  mex  impotcnc;x,  vcl  inuidie. 
jn  dicbns  F.Hte.ln  quibus  Elias  cft  operatus.  vel  quia  dicm  facie 
bat  lllisquiin  eiusopcribusluccm  vidcbsnt  gratixfpiritua- 
lis>&:  conuertcbancurad  donrnum  Et  ideo  aperiebatur  ccc- 
liim  viclcncibusdiuina  mvftenat,  claudcbatur  quando  fames 
crac,quia nulla  erac cognofccndx  diuinic acis  vbsrcas. 
c  Viduam.  Beda.  Viduaad  quam  Elias  mittitur,gentium  fi- 
gurar  ecclefi;;m,qu£  a  fuo  condicore  diucius  deferca ,  populu 
rc&$fidei  ncfciuicquafi  pauperem  filium  egena  ftipe  nucric 
baci.vcrbofecularisfcicntieabfquehumilicacis  rrttcni  doce- 
•  bac.QuxbcnemSireptaSidjniorumfu^fTcdicicur .  Sidonia 
cnim  vrnatio  muctlis  .  Sarepra,inccndium  vel anguftra  panis 
inccrprtcitur  .  QuibusomnibusGcnciluas  exprimicur,  qug 
mucli  vcnationi  dcdita,id  eft,lucr's  6c  ncgociis  feculi  fcruies 

in- 


NICOLAVSDE    LYRA. 

t  Th ucritate  doio  uobis.Mult? ui  &c.clau.eft  cce.  Orationi- 
bus  Elix.v.  babctur.}.I{ig.ij.vbi  ifla  bijlorfa  djfufe trafiaturqu*  bic 
brcuiter  ponitur. 

2  Et  ad  hul.il.  QnU  non  trant  ita  dcuotx  ficut  illa  mulier  gentilis 
i>arcptana.Et  quia  Eliai  perfecutionempatiebatur  in  terra  Ifracl ,  quA 
dtb-iijfet  ftbi  (jfegreta . 

3  Ec  mu!.lc.&c.&  ne.il. mun.cft.Trc^r eorum ingratitudincm 
trga  Dr«m,  qitia  regnum  ifraddcdinaucrat  adidololatriam  tolendo  vi 
tulos  aurtosyfjuosfa(rat  leroboam. 

4  Nih  Naaman  Syrus.r«.iu hifioria ponitur.^cg.^.-pbi defcri- 
bitur  bvmtas  eius  ante  curationm,cur„.  dititur:  lci  ijlum  cnim  de 
dicDcusQluccmSyri^.£rfo^  curattonemfuitaubucmelior  ,  & 


valde 


M    O    R    A    L    I     T    E     R. 
5     EtnpU  j.Pcr  iflt.s figniticantur  il!:,qm  prxdicatores  ueri 
cuc; s  pci icquuncur.eo  quod d.cunc cis  dilphccncia. 


da  crcdcncium .  ' » 
prius  pams  fj 
bs  c-r.u  m   angii 
ibifarina  ,  &v 
orc    prophcrico  k  | 
ncdivitur ,  idcfr. 
t\m ,  &:  hil.int.is 
ricatis,  vclc;rat; 
minicicorpons,; 
&io  chrifhiatis  . 
defcftiuo  vctbi  tt. 
ltftismunesc  t 

4  datur  ,  &  h; 

5  hxc  muncra  ,  akflfi 

6  Eccleliam  uon  c& 
ciunc  .  Hicmitr 
rnyflicum  panenH 

y    cluraduo  ligna 
l;gic,  inquoflgf^t 
crucis  cxpiimic  m 
qua  nobis  vitx  ^rernx  prcparaturpanis. 
d     'Uaaman  ,v^/«j.Bcda .  Naaman  ,qui  decorinterprct  1 
populumfignificac  nocium,olimpcrfidic(cclcrimiqj  l  n 
maci'.lofun),fed  facramenr<)b.;piifmi  ab<  nim  mcntis  cS  y 
poris  ftjditate  purgatum.  Qtiicaprcconliliopucllc,rtld  I 
pernx  mfpirationis  gratia(quam  ludci  fcruare  non  valci  « 
rapuerc   gentiles^comonitus/cptics  lauan  lubctur ,  qn  il 
lud  baptilma  faluat  quod  fcptiformi  fpintu  rcgcncrat .  V  J< 
caro  cius  poftlauacrom  ficutpueri  .ippaiuicquiamater  a 
tia,omncs  in  unam  paric  mfantiam.  Vcl  faduscft  vtpui 
cft,c-xuto  vcceri  hommeconformatus  cft  Chrifto,dequo  i- 
Clttir.Tuer natus  tfi  nobis,& filus datus ell nolns  .  Partcmfai  x " 
tcrrx  culiffc  dicicur,  quia  oporcec  baptizatos  dominicia  N 
ris  partc;patione  confirmari. 

e    Et  «ete/»n.'.Beda  quod  dominus  de  cisfupradixcnt,  x; 
ipfidc  fe  vcrumeffcfacTooftcndcruncquiaeiiciuncextr  i 
uitatem,nec  faluccm  mcrcncur,  qiuSaiuacorcmpellum  c 
fu»s  finibus. 

f  Et  duxerunt.^etda,  Peioresludxidifcipuli.diabolomag 
Illc  verbo  aitMitte  te  deoifum.  Ifti  faclo  micterc  conantur 
illorummenteniutacafubico^veiobflupefacbdefcendit,  i 
adhuc  illi  s locum  penitentie  rcfcruac.  lit  quia  nondum  v  c 
rac  hora  paffioms,ncc  elegcrac  hoc  genus  morcis.Quodi  )i 
tur  a  paucis  &  cenccur,voluntatis  cft  ,quod  a  populonr 
nccur.fcd  cranfic  maieftatiseft.paucis  voluiccrucifigi,vt  n 
mulcorum  efTcc  facn  leg'tim  fcd  in  auchores  crucis  inuid  c 
torqueretur,8<:  pnucisatri^erecur  proomnibus  monturu 

Bcda.Dititut,  quodcum  dominns  demambusillorum  I* 
pfuspermcdiumillorum  derupis  vcrciccdcfccnderct,  \\ 
lub  ipfa  rupc  latercr,fubico  ad  adum  veftis  illius  faxumi  id  ( 
fubccrfugir,cV  adini+acccrx  rcfolucum  quendam  finum  ic 
dominicum  corpus  rccipcrccur  a  crfccir  Tante,  vcq;  cap  ta 
tis,quanre  ipfum  corpus  rxt  mc  quantuacis.In  quo  vfqi; 
dic  vniucrfa  lincamcnca,&.  rugx  vcft  is ,  qux  a  tergodoi  m 

4$  tucrai  _ 


Valdegratus  Dco  Etifko}#i  babctttr  ibidcm. 

j     Ec  rcplc.func  onncs  in  fyna.ira  .  Quiaprxponcbateiig  >> 

Us  quos  .:bomiriabar>ti.r  ficutcanes. 

6  Ec  cieccrunc  illum  cxcra.rd^«<«» dignum  morte,vt ilb  in 
terficcrcnt  ,vt  patet  in  litcra. 

7  Jpfc autcm traniicns  pcr mcdmm.Virtutt diuinirath, f  <* 
tcrat  (ic jc feruarc UUjum  quando  voltbat.D.-cit autem  Beda,quc'd  W 
dominus  de  manibusi  omm  elapfus,de  vcrttre  montis  dejccndcrct  'j 
fub  rupe  fttere  velLt,f„bio  ad  taftum  dominicA  vcfiis  faxttm  iUn  *b 
teif.git,&  inftar  cerxfoltttum  quendam  fiuitmejfecitjdfle,  concr.  f 
tcmjn  quo  dominicum  corpus  rccipcrclur.  In  quo  ioco  omnia  Unim 
&rugxveUis  &  veftigia pedum  mrupe  apparcnt  adbuc ficut  tct  *• 
tur  qui  vtdermt. 


I 


7  Ipfc  autem  tranficns  ptr  mrdium.Kon  percutien s  illos  au 
pcllcns.nccaliquo  modo  fe  iiindicans.In  hocdocesprx 
torcs  cuagelii  uc  non  querant  uindiftam  dc  inmriis  fct«is  »• 


m 
a 


■tf 


L 


uca: 


Cap.   IIIL 


7H 


(i  j  rant,  vcluti  diuini  fculptoris  cxprcffa  manu  feruantttr, 
\    *  Titus.  Nomdeopermcdium  illorum  tranfiensibatj 
(jod  ciucem  ftigeret  ,led  quodccpus  eam  ad  rcin  idoneu 
, ■  dum  adeiTecXepcrac enim lam  tum primu Euagelium 


g    5/nr.Bed,i.PauIulum amc  vexando quicfce,cuinulia eft  D 
focieras  cum  nofrra  fraudc . 

h  Q^jd nobis  &  tibi.  Beda.  Exrorta  confefsio  non  hec  mcri- 
tum,  fed  efi  veluci  fugiriut  fetui ,  qui  pofl  mnltu  tctnpus  vt- 
dens  dnm  fuum,  nihilaliud  mfide  verbenbus dcprecat.Sic 

demones  ad  fe  vindt 


ikininarc.  Veruntame  quod  hic  feciceuidcnti  argumen- 
t(t,Iudxos  nullo 

Jdocumincruce  *  ifc>at#  Et  defcenditinCapharnaurn  duitatem  Galita#,.ibj(juc 
1 1 nifi  ipfeTltro in  «  docebacillos  fabbatis.  t   Et  liupebantindodtrinacms,  cjuia 


d  in  poteftarc  crat  fermo  ipfius .  Et  in  fynagoga  erat  homo  ha- 
f  bcnstdarmonium  immundum,  &  exclamauitvocemagna 

i    quicommunicatioChtiftiadBclial.  N<b  » tonncnta,&  t  bi^iona. 

s  dicens  t  Sinc ,  quid  nobis  &  tibi  Ieiu  Nazarene ,}  Venilli  per- 

h  Vchementer  opinoi. 

•  dercnos,  SciotcquiafisfanclusDci.  Etincrepai,iti'lum  fc- 
i  fus,  dicens :  t  Obmutefce ,  &  cxi ab  illo .  Et  cum  proiccilTet  il- 

a    Nullum  meicbrum  amputauir. 

lumdarmonium  in  medium  ,exiitabillo,  nihilque  einocuit. 
Et  fawtus  eft  pauor  in  omnibus,  &  colloquebantur  ad  inui- 

Res  digna  veibo. 

ccm » dicentes :  t  Quod  clt  hocverbum,quiainporcftate& 
virtute impcrat immundis  fpiricibus ,  &  exeunt  ?  Et  diuulga- 
batur fama  dc  illo  in  omncm  locum  rcgionis .  Surgens  autem 
Icfusde  fynagogaintroiuitindomumSimonis:t^ocrusaute  t  Sfabo 


n  rtcm  fc  cradidif 

k 
E  a  Ef  defcendit ,  &c. 
0  gla.  Necindigna- 

fliecomotus,  ncc 

fcercoifcnfuSjnec 

Ijiria  violatus,Iu- 

fjidcfcrit.fedmc- 
Brclemcntix  nuc  m 

2:endo,  nunclibc- 
tujdo.nunc  fanado, 
lide  plebis  corda 
Hnoicet.Quod  fab 

feis  ma*ime  fanat 
^"  jlocet,fenon  fub 
le,  fed  fupra  lege 
i  cdocct,necfolui- 

t  lex  fl  fic  rcnoua- 

t  hominis  iamla- 

Ikis.  ,    . 

|  sMatii.  Beda.  Sabbacis  dominica?  medicinx  opera  coe- 
rlignificantibi  noua  creaturam  inaperevbivetuscrea- 
t  aante defimt .  In  quo ctia  fe crcatorem  ondit,  qui  opera 
i:ribusmcexic&:  profcquitur  opus  quod  lamceperat.lnci 
j  auccm a minonbus.vt  ad  maiora perueniat,hberare a  de 
rmcctiam  homines  pofiunt.fed  in  Dei  verbo refurre&io- 
iTimotcuisimpcrare,  folius  diuinajelT  poteltacs. 
c  itfiupebant.  *  Ticus.  Quoniam  Iudans  perfuafum  erat, 
<inftum  nihil  prascaucris  fan&is  pcculiare  habere,quo  ma 
i  emde  feipfo  opimoncm  concipiant,  comunem  prophe- 
tummenfuram  exccdic .  Neque  enim  diccrecofueuerar, 
rcdicicdominus,  verum  canquamlcgisdominus,  multa 

<  z  legis  modum  exuperabaiu,ediccbac,immundofque  fpi 
uscum  pocefiace  Deo  digna  increpabac. 

c  Quia  m  pcte.  Beda.Sermo  do&ons  in  potcflate  fit  cu  cun 
i  quxdocetopcratur.  QuienimfadodefTruitquodprx- 

<  acconcemnicui  .Vel  fecundumalium  euangelirtam,erac 

<  cens  illos  ficuc  poceftacem  habcns,&  n  .^n  iicuc  icnb^  qui 

<  przcepcis  legis  alios  doccbant ,  fcd  lcfus  quaii  auchor  &C 
:  plecor  legis  vcl  mucabac  vcl  augcbat. 

*  hinfynagoga.  Beda.  Infynagrgacfi  homo  habens  fp:ri- 

inimmundum.quiafpiricumfdnttunismifcrac.Incroierac 

i  imdubolus,  vndc  Chnfius  fpiritualiccr  cxicrat. 

Myftice.  Homo  in  fynagoga  habcns  da-monium ,  pop u- 

setr  Iuda?orum,qui  adco  jmprobi.vt  negent  qucm  diabo- 

sconritctur. 

Etexclamauit.  Moraliter. Omnis  amaritudo,&  ira  &c  cla- 
Cior^mmundifpintusfuroreft.fornicacio^mmundiciajCo- 
jpiiccncumala  ,  auancia  tcbrisiilcccbrofxcarnis  cft. 

g    Sine 


candos  dnni  venilfe 
crcdences,  praricncia 
lilius  cofmcntantur. 

i  Iifu  K^a^jrenc^c. 
B  >na  nacura  q  Deu 
confitecur,  maia  vpe 
racio  diabnli ,  qua; 
V>  o  aducrfacur. 

Noca  quod  nome 
Icfu  N)Zareni  ab  e- 
uangchfta  diaboHis 
priinusdixiffc  indu- 
cicur,quiaeft  huius 
i[npudcncie,vcircer 
homines  aligdprius 
vfurpeCj&adhomi- 
n  squatinouumde-t 
fcrac,  quo  errorem 
fus  pocencia;  incu- 
tiac.  ln  Genelieciam 


R 

t  Matth.8.b 

Mar. 


nominauic. 

K  Sciote.  Pcroperapotuit  probarifiliusDei.  Sednonne 
dixit  Apoltolis:  Maiora  Ucictisi  Solutio,  per  opcra,id  eft,n->o 
dumoperationis.  Afjdicebanc:  1«  nominc  Jcfu,  £  r.Ipledi- 
ccbat :  Tib<  dtxit&  cecera. 

*  Titus.  Hoc  ideo  nequnm  fpiricusaicbat ,  quiaforefpc- 
rabat,vt  per  lftiufmodi  adujatons  blandimenta  aliquod  ina- 
nis  glorix  deiidcrium  in  eius  pc  c.torecxcicarer,eaque  racio- 
nectricerec.nc  vei  fc  vel  fui  ordinis  alios  incrcp^ret.hac  mi- 
nimam  graciam  pio  impenfagratia  rcpendcns.Afi  fraudu- 
Iencuspra?doquam  confcdabacur  pra:dam  noneft  aflccti- 
tus.Dcus.enim  non  irndecur,nce  dolo  cuiufpiam  capicur. 
1  Obmutefcc.  Bedi .  Quia  per  fnguam  ferpcncinam  primo 
incrauicmorsinmundum,  priushnguaferpencinaoccludi- 
tur,nevirusvltrafpargar.Dcindef(xmi!)aquapnmafedu- 
ftaeft,acarnalisconcup'fccnciatcbrecft  curata.Tercio  vir 
qui  dicta coniugis  audiuic,  a lepra  curatur. 
m  Et  cnm proitcf.  Bcda.Ctirandus  permitcitur  a  demonein 
medium  proijci,  vc  vii tus  paicf.da plurcs  ad fajuce  inuirec. 

Bcda.Marcus  air.Ecdrfcerpens  cfi  fpricus  immundus,  &: 
cxclamans  voce  magna  exijc  ab  eo .  Ec  hoc  eft  qcf  Luras  aic: 
£t  cv.m proiecifftt  cum  in  n.edum  .  Scd  u:hil  nocuicilia  ia^itatio, 
rec  cum  debilicamc ,  ficuc  folenc  exirc  dgmones  quibufdam 
membrisamputacis  vcl  cuulfis.  Vndeccia  pro  cam  incegra 
rcftauracioneetiam  non  ciedcntes  admirantur. 

Beda.Moraliicr.Homb  a  demonio  liberatur,cum  animns 
abimmundacogitationcpurgatur  Fcminaafcbnbuscuta- 
tur ,  cumcaioaconcupiktntixtcruoicrcficnacur. 
n    Et  vntute.  Nonvthomincsquim  vci bo Dei darmonia 
eijciunt,fed  ptopna  potcftate  virtutcs  opcracur.  xioraliter 

o  ln  rfowww^wonw.  DomusPccri,circiiciiioeftciusapofto-  f 

lacuicommitfa. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Itdefcenditin  Capbarnaum .  Vtirnpenderetaliis  do&rinara 
acrani,qua  iliideNaz.3retherantindigni. 

llflupebanrin  doQrinaauf.cjuia  inpoteflateeratfermoipftus. 
ulicett»iraculafacicndi,vt  patet cx fequentibus. 

Etinfynago.Hic  contequenrcr  dcfcnbitur  doftrinz  Chrifti 

nfirmatio  per  miracula  Chiilti.Sicutenim  illa  quorum  cogni- 

J  fubeft  naturali  facultati  inrelle£lus,c6firmantur  etlc  vera  pcr 

(iudtionem  ad  prima  pnncipia,lic  veritas  illorum  qux  trafcen- 

'  nfruturalem  facultatem  intellcftus ,  dequibus  crat  doclnna 

Clirifti, 


Chrifti,  confirmantur  per  operationem  miraculorum,qiiae  a  fo- 
lo  Deo  poffunt  fiei  i ,  &  ideocum  inducuntur  ad  confirmario- 
nem  ahcuius  doclrina:  oftenditur  efle  vera,cum  Deus  teftis  c  lTc 
no  polfit  alicuius  falfitatis,  igitur  acl  hoc  inducuntur  hic  duo  mi 
raculamfpcciali.  Primcm  eftdedamoniacocuraco.Sicundum 
de  focru  Petri  a  febnbus  curata ,  ibi.  Surgens  autcm  deiynagoga. 
Tertiomultaponunturingenetali ,  ibi.  Cumcmmfoloccubwffet 
omnes  quihabtbant  infirmos,  &c.  Er  patet  fenti-ntia  iftarnm  par- 
tium  vfque  ad  fineni  cap.ex  diclis  Mar.i.vbi  ifta  pofita  iunt  co- 
dem  ordine  quo  hic  &  expofita. 

NTCO- 


MORALITER. 

;  Et  infynagoga.  Per  hoc  autem  quod  Chnftus  increpauit  df  - 
>>nem  qui  fuam  potcftatcm  confitebatur  &  fanclitatem ,  ci 
'mtmm  lmponcns,  docuit  nosfugerclaudcs  curpium  perfo» 

narum, 


narum.quiaficutdicitSeneca  lib.de  virtunbus :  Tamturpetibi 
fit  laudan  a  turpibus ,  quam  fi  laudcns  ob  turpia. 
f     5"ocr«;  auttm  Simonts,&c.  Per  quam  fignificatur  perfona,ira 
cundix  caiorc  ,  aut  concupifcentia;  laborans ,  fuper  quam  ftans 
Icfus  iftas  pailioues  mitigat ,  &  tunc  ei  dcuote  miniftrat. 


jtf        GIof.ord&NicolaideLyra.         yy 


&  |  - •  riifl&.  Soerus.  e(t  fvnagoga  q*  quodamodo  matcr  cft 

A  !  .  r^foc^niiIix.Hvcfebriciracquiainijid.a-cflibus 

laborah  I  lcfus  ftans  fupct  cj  fanat, 

quia  vh,  lis  efhiano  fokt  rccedcrc, 

t    Kt  *  e  i  j.  Modo  Saluator  rogacus,  modo  non 


dcrct,  vcru  hominc  intcHcxir,  fcd  quia  tentand>->  n6  pra 
iuit,vfxum  cria  i>.-i  filius  e(Iec,dub:cabac.  Num 
gnoru  porcnciam  i.mi  ccrcior  crfectus,  filium  Dei 
tiir.  Nonergocii  idcocrucifigir,  vtfilium  Dciignot 


ror  »t,oftcB» 

dcnsfccontra-. 
iwUctct.    mm  quoqne  p.iii  >- 
ncscs.  preeibus.  fipo- 
lium  fcfJ  »uc- 

rc,  &:  c  iqu3 

quar  iplinon  infe  m- 
tclligunr,vclintc)li- 
gcnda  darc ,  vcl  pio 
pctcntibus  ccum  no 


nr.  inoii  ci"g«».-u  iucuuiutiiiu,ii,  vt  iii «14111  jvi.iigni.irct,  I  1 
quia  eius  morcc  fe  damnandu  no  prcuidet.  Hoc  cnirri  my  : 

riumafcculiseftal 

a    A'ii  «ungrliH»  nondicimt  rju.vl  rogaflcnt. 

Simonistencbaturmagnisfebribus ,  &  rogauerunullumpro 


|  quoiqitot. 


1  Mar.;.b 
jjVil.iS,d 

*Ch«!:u. 


ea.Etftans  fuperillam  t  impcrauic  fcbri,  &diinific illam ,  & 
continuofurgcnsminirtrabatillis.  Cumfolautcm  f  occidif-  , 
fct,  omnest  quihabcbanc  infirmos  varijs  langtjoribus ,  du- 

*  l  neoiJii. 

ccbancillosadcum:  At  illc  fingulis  manus  imponcns  cura- 
baceos.  t  Exibantautemdsmoniaamultisclamantia&di- 


B  u  ,tC^d^7S:  i  «nri^  quia  tu  es  •  filius  Dci .. Et  increpans  non  finebat  ea  lo 


git ,  ab  occuttis  n.cn 
tnunda  nie  domine . 
b  Sur^cns .  Beda. 
Naturalc  cft  febri- 
ot.mtiluis  inapien- 
te  faniutc  lalhkere, 
cVmolefhrim  Cgncu 
dinisicncirc.  Scdfa- 
nicasqua;  dominida 
cota  ii- 


t  qui,quia  fciebantipfum  effeChriftum.Fa&a  autcm  dic,cgref-  * 
iiis  ibat  in  dcfertum  locum ,  &  turbx  rcquircbant  eum ,  &  vc- 
neruntvfqucad  ipfum,  &dctinebant  illum  .nedifccdcrecab 
cis.  Quibusillcaic:  Quia&aliisciuitatibusoportctmeeuan- 
gclizare  rcgnum Dei, quiatidcomiflusfum .  Eteratprardi- 
cans  in  fynagogis  Galilgeac . 


E^ia.«.d 


tur  impcrio , 

mul  rcdic,  ik  etiam  co  robore  firmat,vt  fuis  adiutoribus  con 
tmuo mmiflr.uc  futliciar,&  iuxta  lcges  cropologic.  membra 
qua:  feruicrant  immnndicix  ,  feruianc  iufticiar. 
c  Cumfol  uiucm  occidifftt.  Beda.  Solis  occubitus,pafTio  Chri- 
fti,per  quam  plurcs  fanantur  darmoniaci,  quam  anre  viucns 
in  carne  zgrotos  fanauerat,  quia  m  carne  viucns  paucos  Iu- 
dajorum  docuicpoft  rcfurrectioncm  gencibus  apparuic. 
C  d    Tuafiliui  Dtf.Bcda.Cum  iciunio  farigacum diabolus  vi- 

detec, 


fconditu,quiafic. 

gnouiifcnc.domni 

glorixnuquamcrj. 

cifixiffenc. 

e     lit  incrcpms 

fincbat .  Beda.  Ic 

prohibet  loqui, 

dumaliquisaudic} 

raprxdicantcm, 

quaturcrrantcm.il 

probtis  cnim  ma 

fler  veris  falfa 

mifcet,  vrfpecic' 

ritatis  ceftim 

fiaudisobtexat. 

4<  TheophylacTl 
Quianoncfrfpecl 
fa  lausin  orcpccf 
toris,vel  qui 
bancimiidiamaci| 
dcre  Iudxorum 
hoc  quod  abomnibus  laudarccur. 

*  Cbryiuftomus.  PcrcipeChnft;  hymilitatern.Not 
ncbacvtd^moncsimmuiulicum  manifcftarenr.Noncn 
oportebaccos  furnpere  Apoftoiiciofficijglonam.nccdt 
bac  Chrifti  myftcrium  linguafocda  publican. 
f  Faflj  autem  die .  Myftice .  Manifefla  luce  refurrecTion 
credcnnum  curmis  reqmritur,&  \n  genciumdcfertolntu- 
tus  ne  abeac  retinetur. 


MORALITER.  2     Vacla  autemdic,&c.  Dansinhoc  exemplum  praedkatt- 

I     Cum  fol  atitem  ,  &c.  Per  hoc  lignificauit ,  quod  pafTio  fua  in        bus  reuertcndi  ad  fblitudinem  contemplationis  poft  labor » 
qua.  iuflitiae  fol  occidit ,  futura  crat  nisdicina  omrus  fpintualis        prxdicationis,  &  vt  grauas  Dco  agant  de  profeftu  praetento, : 


infirmitatis. 


Fafta 


ie  difponant  profuturo. 


MOR. 


***>*** 


*  taillix 


CAP.  V. 
SLTJ^iclum  ejl  autem. 
Jt/Nec  tempore  , 
nec  locotutbaaflu- 
dio  fanandi  cohibe- 
tur,  vcfpei ■Icumbit, 
$c  tamen  fequitur, 
flagnum  occurrit,&: . 
tutba  vrgct ,  &  idco 
afccndit  iu  nauim 
Petri . 

b    Secus  Jla.  Bcda. 

Stagnum,pra:fens  fe 

culum  delignat.  Do 

xniiui&aacctn  iam  non  in  flagno  qu  afi  iam  nonin  carnc  paf- 
fibili ,  fed  fccus flagnum  ,  quia  m  ca  carnc m  qua paffus cfl, 
ftabilitatem  pcrpecua*  quiccis  adijt. 

c  Genefaretb.  A  ptopnctateloci,  quaflgenera:auram,quia 
^^  cnfpantibus. 


CAPVT    V. 

Conucntus  turbuam,£dem  defignat  populoram . 

t  Atflum  eft  autem  cum  turbx  irruercntin  r 

a     Q^ii  magna  frcit  in  tena-  tranfit  nd  rrare.vt  &  ibi 
taciat,  &  dominus  maris  terraijuc  apparcat. 

eum,  vtaudiret  vcrbu  Dcij  &:  ipfe  ftabat  * 

a    Lcgem. 

fecusftagnum  Gencfareth.Et  viditduas  f 

Lcgem.  A  naui  inlittuj. 


d  naues'  ftantcs  fccus  ftagnum,  pifcatorcs  autem  defccnde-  3 
Sdauabant  rctia.  Alccndens  autem  in  vnamnauim  4 


f  rant 


crifpatibus  aquisi 
fe  autzm  emi^H 
d  Vidit  duas  nsna 
Bcda.Dua:nau( 
circuncifioiVpnt]  :.T 
tium,  quasvidit," 
in  vcroque  popi 
nouicqui  funcciu 
quorumcordaafl 
clibus  icculi  ad  fut 
rxvitx  tranquillit 
tem,  quaiiadlitt 
mifericorditer  m 


doprouehit. 
c    Tifcatores .  Doftores  ecclefia:  retibus  f idei  comprehe 
fos,  &  dc  profundo  ad  lumcn  clacos,terrx  viuencium,qu. 
liccori  pifccs  ingerunt. 

f    Lauabant  relia.  Loca  rccia  plicac,  qu i  intermiflb  prardica 
&  oaaci 


DiuiiTo, 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
C  A  p.  V. 
JlJ./tcJumc/}  autemcumturb^&c.  Dcfcriptapdicatione  Chri* 
JTlti  &  cius  confirmationc.hic  confcquentcr  defcribitur  con- 
neriioaliquorum  ad  ipfum.  l£t  primo  def.nbitureorum  vocatio. 
ad  difcipulntum  Chrifh.  Secundo,  corum  promotio  ad  Apofto- 
lacum,  fcquenM  capitulo,  ihi.  faclum  ifi  antxm  in  dicbus  iliis.  Pri- 
ma  111 duas,quia  pi  imo  defcribnur  vocatio  Petn  cum  alijs  adiun 
itis  iib:,  fecundo.vocatio Matthaei,ibi.  Etpojl  bacexiuit  er  vidtt 
lcfusTiwlicauum.  Circa  primum  primo  dcfcnbitur  difcipulorum 
vocat.afeu  conuedio  ,  fccundo ,  conucrforum  confirmatio,  ibi. 
EtfaaumcJl,  cumefletiii •vnactu.icatiun.  Cirtapnmumdicitur 

fic: 


fic :  Fatlum  efi  autcm  cum  tur.  irrue.  in  cum.  Prx  nimia  deuotio 
audiendi  ipfum. 

z  Et  ipfcfiab.  Lacus  magnus  efl  per  quem  tranfiic  Iordanis  f 
uius.  Lcquia  ibi  exrenditur  aqua  m  latitudmc  magiu,aliqua 
do  vocatur  ltagnum,  aliquando  lacus,  &  aliquando marc  fecil 
dummodum  loquendi  Hebraicum,quoomniscongrcgatiun 
gna  aquarum  vocatur  mare,  fecundum  illuti  Geucf.  i.a.Cony 
gationejque  aquarum  appi  llauit  Maria. 

3  Tifcatores  antem  defcen.ey  la.re.  Amouentcs  immunditias 
retia  plicaret.quia  nullos  pifces  ccpcrat,  vt  patct  cx  fcquenht 

4  jLfcendens  autctnm  vnamnauim.  Vtpopuliplauiumdcclin 
ret,  &  dc  naui  populu  fcdente  in  lniore  conucnicntius  doccn 

Dui 


MORALrTE  R. 
T     Etvidn  duas  naues  &c.  Bcda.  Dux  naucs  myftice  circunci- 
iionem  i  prarputium  fignificant ,  qua$  vidtt  dominus ,  nam  in 

vtroquc 


vtroque  popuro  nouit  qui  funt  cius,  &  ad  fururar  vitz  tranqu 
litatcm  quali  ad  littus  videndo  hoc  efl  mifencorditer  viitani 
prouelut. 

Duc 


77 


L 


ucx 


Cap.    V. 


7J8 


*  pf  io, quod  alios  docnk,  ipfe  implcre  fatagic. 

^  ,  %xeratSi.  NauisSimonis,primiciuaecclefiacircucirio- 

A  nj  jecuius  audoncace docec  geces  vfquc  hodie.  Que  benc 

vr  qtiia  mulcicudiniscredencium,  eratcor  vnii&ala  vna. 
\xc  nauis  apud  Matcham  fluftuat ,  in  quo  acccndnfpritv- 

c,jmecclcfix,qua. 

a,  rcpidancibus  di 

fcuiis  Chnftus  ad  a  qua:erat  Simonis,  rogauitcumatcrra  reducercpLmllum .  Et 
hi  dormicquando  b  fedens  docebat  denauiculaturbas.  Vt  ceflauitautem  loquu 

p;us  fuis  mcricis 
fii:us,alien!scurba 
tujuadoludaspro 
<jjir  adhuc  cft  im- 
nittis.  Lucasdicic 
pilbusreplen,quia 
5daemcccle(iere- 
fo  tt ,  vbi  fructus 
c«)erat,vbiperft> 
fl,  n  fidc  Chnftus 
tilac.vbiperfidia 
ptlitoriscefr^vbi 
ptettadileclio. 
b^gamteum.  Bc- 
A^tiodprirnoro- 
«nauim  a  cerra 
tcici  pufillum,fi- 
Bgticatvd  tempe- 
n  vtendum  vcrbo 
ac.irbas,vcneccer 
H  i  cis  prccipiacur 
matcrrenisinpro 
fclafacramencotu 
«dant.vteapcni- 

ti  lon  intelhgant.  Vel  prius  in  proximis  reglonibus  genti- 
bi  praidicandum.Sed  dum  dicitur  Petro:  Ducin  altum,ad 
rc  otiores  gentes  qu  bus  pofh-a  prardicatum  eft,perrinec. 
c  Duc in  altum .  Ambrofius .  Et  fi  aliis  imperatur  uc  Iaxent 
tcijfoli  Pctro  dtcicur.  DxcinaLid  eft,in  profundum  difpu- 
taonum,  vc  quado  de  xcerna  verbi  gencracione  difll-ncur 
q  :non  uifu  fed  fola fide  aecingitur,uel  quando dc  uircucc 
rcrrcclionis,  ueldefpincuiTanCti  profluencibus  donisin- 
fi  irurecclefia&  armacur. 

d  Laxate  retia .  Beda .  Rccia  func  uerboru m  complexiones 
£  uafiqmdam  oracionis  finus  ic  difpucacionum  rcccflus, 
qquos  capiuncnonamitcunt.unde  &£rcciaquafirecinen- 
fj  uncuocaca,  qus  capcos  non  perimunc,  fed  referuanc. 

Ticus.  De  hac  pifcium  capcura  ,  Cynllus  Alcxaudrinus 
fi bitin hunc  modum.  Dominus  per  munia  pifcacona,pi- 
i  urdifcipulospifcacorcs,  vchinc  dtfcanc  uoluncacem  ha- 
lcomnipotcnccm  ,tum  rurfum  percaidens  hoc  miracu- 
liuclutipertypum  uclimagmcmquempiam,  admoniti 
oftiqucccrto  apud  fe  ftaruancopeiam  quam  euangclicc; 
«Jrinzretc  laxantes  mfumpcuri  eflenc,  fuamercede& 
1 3u  nequaquam  fruftratum  iri,  uc  qui  citra  ullam  contro- 
C  i  fiam  gcncium  grcges  pcr  lllud  fint  collecturi. 
i  iuHerio^c.Bcda.Niuuerbograti^laxatafuerint  inftru- 

menca 


a    Ad  Chriftum  aloendentcm  in  jltum.  b    Quia  fcini  fcgencilesparjtieraut  acci 

pere  legem. 

d  dixitadSimoncm:  t  Duc  in  altum ,  &  Iaxate  rebtia  veftra  in  f 

Sicut  hamilis. 

capturam  .  E  refpondcns  Simon  dixit  illi :  t  Prxceptor  pcr  i 

ta  veterem  legem  liborantes  nullum  duximus  ad  vitam. 

e  totam  no&em  iaborantcs  nihil  cepimus,  in  verbo  autem  j 

Fifcet  funt  qui  hanc  vit.im  enauigant. 

tuo  laxabo  rete .  «EtcumhocfecifTent,  conclufcruntpiicium 

Morilitet.  Rumpitur  qui  diuitias  Sc  paupertates  non  (ultinet. 

(  multitudinem  copioiam .  Rumpcbatur  autem  retc  corurh ,  ♦ 
&  annuerunt  fociis  qui  erant  in  alia  naui,  vt  venirent&  ad- 

a    Quia  ecclefiain  8e  fynagogam,  conuertit. 

s  iuuarcnteos.  Et  vencrunt  &impleueruut  ambasnauiculas, 
ita  vt  pcne  mergercntur.  Quod  cum  videret  Simon  pe- 
trus ,  procidit  ad  genua  Icfu ,  dicens  :  Exi  a  mc  domi- 

h  ne ,  quia  homo  pcccator  fum .  Stupor  enim  circundedc- 
rat  eum,  &  omnes  qui  cum  illo  erant  in  captura  pifcium 

Circundcder.it  fiupor. 

quam  ceperant.  Similitcr  autemlacobum&  Ioanncm  filios 


mentadifputacionurn,fruftra  prxdicaroruocisfutjiaculum  D 
mittic,  quia  fldcs  populoru  non  in  fapientia  vcrbt  copofici, 
fed  diuin^  vocationis  munerr  proucnit.O  uacua  pfhmpcio, 
O  humilitas  fru<3uofa.Qui  nihil  anceceperat.magna  in  ver 
bo  concludunt  mulcicudine .  Rupitur  rcce  pro  molncud  ne 

pifcium ,  quia  modo 
cu  ele&is  coc  repro-  B<™i  &  f»  per 
bri  incrac,  qui  ipfam  ftqwwionem 

ecclefiamhcrefibusPS-;^! 
icindarjc.  Rumpicur  tur. 
rete,fednonlab!tur 
pifcis,  quia  dominus 
fuos  feruat,  ctiam 
incer  pet fequecium  *  Ptxfefte- 
fcandala. 

f    ^Hmpebatur.  In  ec 

clefia  circuncifionis  • 

rumpicur  rece,quia 

non  cot  lncranc  de 

ludans  quoc  apud 

Deu  ad  vicam  crant 

preordinaci,Aliaer- 

gonauis,ideft,eccle 

iia  de  gecibus  fucce- 

dic,  qu*  electos  ad 

faluce  colligit.  Qui  g 

non  intrant  nifi  ru- 

pto  reti ,  quado  antc 

Simonmagus,  ance 

Ananias  8i  Saphira,  ».toan.x.c. 

ance  mulci  quos  Ioa 

nesantithnftos  vo- 

cat,  abieruntrctror- 

fum ,  quam  Paulo  uel  Barnabxcomitajfapoftolacusgentiu. 

*  Ticus.  Quod  Simon  &  qu  i  cum  eo  eranc  eiufdem  pifca 

tionisfocios  nutu  aduocannt,  dcfignabac  multos  effe  & 

fuifle  &  olim  futuros  efle  quibus  hic  pifcandi  labor  cQ  apcw 

ftolis  communis  cflec .  Incer  quos  pnmas  facile  ccnenc,  qui 

facrorum  cuangcliorum  uoluminac  onfcripferunc,&:  in  lu- 

cem  ediderunc.  Secundumhocautem  cxtcri  paftoresfic 

dodores  populorumque  duces  &  candidi  dogmatum  ueri- 

tatis  interpretes. 

g  Et  imple.  Beda.  Harc  impletio  ufq ue  in  finem  feculi  cre- 
icic.  Scd  implccaj  merguncur ,  i.in  fubmerfione  premuncut 
noncnpericlicancurficutmefgantur.Mcrgi.n.elthomines 
ad  prauitatem  feculi  dc  qua  elati  fuerant  redire.Quales  etil 
Petrus  adhuc  in  infirmitate  pofitus  hoc  loeo  demoftrat  un- 
de  fequif .  Quod  cu  -piiiffet  5i.Pe-.Quia  carnales  in  ccclefia  fpi- 
rituahbus  retloribus  ui  quibus  plonaChnfticminec,  hono- 
re  quide  exterms  deferut,&  fpecie  ccnus  humiliancJfub  illis. 
Sea  cfi  moribus  no  uoce  cocradicuc ,  &:  noluc  ab  illis  gubcr- 
nari  ,quori3  uita  &:  praniicatio  ipforu  concraria  cft  uoluncaci, 
h  Stupor  enim.  Excufac  Pecrum  ,  non  ftudio  malitia?  fcd  ex 
humanodefecSkuhoc  dixifle.  Admirabanturautemdiuina 
dona,  &  quo  plus  merucrat,  hoc  prarfumebat  mrnus.Ec  ca-  p 
lishumilicas  mereturpiamdominiconfolationcm  . 

@  ti$li. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Dncin  a/.Hoc  eft  ad  locutrfaquae  magis  profundum ,  qui  cft 
nuenientior  ad  pifcandum. 

"Prtceptor per  totam  no.  labo.  nihilctp.  Quamuis  diligcittiara 
3gi»madhibuimus. 

Inmboautem.  Id  cft,  confidcnsin  virtuteverbi  tui. 
K<**ptba.aHtcm,&c.Ex  qoopatetduplcx  miraculum,  quta 
info/oiB  cepcrant  magnara  multitudinem  pifcium  fupra  mo- 

dum 


dum  folitum  &  pollibilcm  perviam  humanam ,  fcd  ctiamillt 
niultitudo  tenebatur  m  rete  rupto,  ideo  fubditur. 

5  Qjtod  cum  uideret  Simon ,  &-c.  Propter  praedi&a  miracula  fa- 
cla,  diccns. 

6  Exi  a  me  domine  quia  bomo,&c.  Reputabat  enim  fc  indignum 
praefentiatam  fan&tx  pcrfonz. 

7  Stuporemm.  Ideft ,  admiratio  roagnapropterfaftaChrifti 
infolita. 

Et 


MORALITER. 

1  D»em«/..Ambrofius.  Myfticc autem nams  Petri  fccundum 
Imhatum  fluftuat ,  fecundum  Lucam  replerur  pifcibus ,  vt  Sc 
Jncipia  fluituantis  ccclefiar ,  &  poftcrioracxuberantisagno- 
1  S.Non  turbatur  iftaquz  Petrum  habet,turbatur  itla  qux  lu 
«ahabet,  in  vtraque  tamen  Pctrus,  fedqui  fuis  roentisfir- 
*  jeft,  turbatur  aiienii.  Caucamus  ergo  proditorcm  ne  per 
«  o  plurimi  f  iuct  uemus. 

4    Sxi 


6  Exi  a  me  iomine .  Per  Petrum  qui  cum  fociis  per  totam  no- 
Sttm  laboransnihil  ceperat,&  m  verbo  Chriiticepitmultnudi- 
uem  pifcium  copiofam,  &  tamen  iibi  non  attribuit  tiifi  culpam, 
dicens .  E*v  a  mc  damine ,  quia  bomo  peccator  fnm .  Significatur 
przdicator  euangelij,  qui  propnc  innitcns  virtuti  nihil  proncit, 
fed  innttens  diuinae  virtuti,facit  magnum  profedtum,tamen  non 
debet  attribucre  fibi  nifi  dcfeAum  >  &  tunc  a  Deo  confortatur 

diccnte. 

Tipli 


Glof  ord.&  Nicolai  de  Lyra . 


759 

a    7 

s  viti  ctfl  peccatts  turbarum  rommot.mo  tamen  «cc 
luucmdjmittedi  ccclclufticum  munus  vt  K 
Dius  v.uaiu.Ncmydcfi^conlcicnnf  culpatrc 


7*1 


Bcda.Non  rccedit.fed  ad  lictus  producir  A'  VH 
Oatcm  tnbuit  Iu  qm>  fignificaiur,  quod  Ipjri- 

bet 
cu 


ccr  fc  i 


♦  M*rf>.  «,d. 
MU  cW.i.t» 


«il|Hjllb(c. 


•Mtth.  8.a. 
_ur4._ 


Zebcdei,qui  erantfociiSimonis+EtaitadSimoncn_kfus.  * 

a     Nondum  eligitur  inapoftolaiumled  piidiciiwquod  »li,)u:u'Jo  liiel.gendus. 

a  Nolitimcrc.+Exhociamcrishdmincs'capiens.Etlubdu-  * 

D  3     Qmj    idhuc  habcni  volunutetniedeundi.  • 

c  clisadtcrramnauibus  relicSiis  omnibusfcquuti;  iunteum. 

i    Ali'«  vcniflet  in  vnam  ciuitatem. 

d  tEtfaiflucftcumcflctinvnaciuitatUj&ccccvirpIenusle-  * 
f  pra.Et  videns  Iefuin,&  procidens  in  faciem  fuam ,  rogauit 

a    Bcda.Ambio.Volunuti  potelUtcm  uibuit.nec  quali  inciedulus  dubitat.ted  (uecofiuuioni» 
cor.fiiui  non  ptzlunut.  ' 

S  cumdicens.Do'minc,iivispotcsmemundarc.  Etexrcndes 

■     In  hec  huruihta».Eeda.NoB  quod  iine  tartu  (anate  non  pofict  Sed  ut  indicet  fc  non  fubieaum 
effrlegi.         b         Inhocpietas.  Eo  gcnercljnat  quo  oblecraiui.  Sivispo.memun. 

i  c     ln  noc  maieltatispotcntia.         d         Qtlia  dixu  &  larta  liint.  . 

,   manum,te'tigit cum  Iefus, dicens:t Voblo: Mundare.Et con 


i     AmbiNibil  Dirdium  intei  prxccpium  St  oput  quia  in  prxtcpto  eft  opus 
necclTcvi  letmone  iact  aret  quod  corpoie  ptxfeiebat. 


feftim  lcpra  difceflic  ab  lllo .  Et  ipfe  prxccpit  illi,  vt  nemini 

a     Mittit  ad  bceidotctproptcr  humilitateni,©:  nt  uidenics  credam  ei.uel  noncreJcntcs  incx- 
cufabiies  fint.         b         Non  debent  auiriti  iigna  pnufquam  ueniant  ligmricata. 

dicerct  ,  icd  vade,  oftcndc  te  iaccrdoti,  &oflcrpro 

a    Pto  emundatione  e&ciebam  tonam  panis.tuttuies  duos,&  fcxtaiium  olci. 

n  cmundatioanc   tua,  ficut  prarccpit  Moyfcs   in  teftimo- 


k 
1 

m 


♦  M«tii.4.  4 
M.-ir, ; .  h. 

Lilil.S.  3. 


Gcn.uh. 


fT*rc(e*  trw 
hi;  peri_nn  - 

tur. 

c 


u.ciis,  vcldc.tliorum 
•tciitia     iiipcns 
.  •  s  iccr  fuimi- 
dttaggrcdi. 

b  lx  boc  t">w.  U— - 
.  Hoc  atl  ipium 
Pctrum  ![cc  jhtcr 
pcninct  cm  cxponi* 
tur  qu:d  captura  ;fl- 
gmficct  p.fuum  .Sed 
ti.ut  tiinc  pcr  rcria 
pifccs.ftc  vcrboali- 
quando  capict  ho- 
uuncs  ,  inquoPcuo 
cft  Typus  toc:us  cc- 
clcfi  t, 

C     t\lflis     omnihus  . 

BKDA.  MYSTICE. 
fincm  fcculi  fignifi- 

cat  ,  quo  ab  huius 
mundi  faloquiChn- 
fio.  mhaferint ,  pce« 
nkus  funt  receffun. 
d  Jn  vna  ci.  Hicduo 
aduentus  in  Caphar 
nauimtacur.  Primus 
incarccrato  I.*anne 
qtiando  fecic   conti- 

nuc ill.i  cria  miracula.  Sccundus  quando  dcfccndit  dc  motc 
clcitisapoftobs  quandofic  iftud  miraculum  dc  lcprofo. 
c  rirplenus.  Amb.  I3cd.  Qaartofigno  cxquoin  Capharnau 
vtuit  iflc  funatur  .  Nam  lit  ut  quartu  dicm  folcnlluminr.uit, 
& claricrcm ct^tciis  fccit  dicbus,  curn  illuctfccrcntclcnicn- 
ri  rnundi,  fic &c h jc clarius  opus debcc  exiftimari.Sccydurh 
M  jtcbeum,pqfl  nouum  Tcftamecum  in  montedatum,h:c 
primus  a  d  nnnofanatus  mducitur.vt  illequi  excludcbatur 
alcgepirganfedominipoteflateprefumens,  non  cxlcge 
fcd  fupra  1  'gcrn  clTc  gratiam  indicarct,  qua  lcprofi  macula, 
poffcc  ablucrc . 

i  E  prot*.  Sciichi;milis&vira:fi*.a:maciilas  erubcfccns tStt 
confeffi  .ntmvereciindianonrcprimcns  ,  feddctecVo vul- 
nere  tcmediurhquxrens . 

g  £>u>/;.<j.  Jivispo.  Amb.Bcd.  Sicntindommo  potcfratis au- 
t\  n  is,i"t  iniftofidciconfiantiadcclaiatur. 
h  Tetg  t  Pioptei  hum:litatc,vc  nos  doceret  nullum  fperne- 
rcpro  aliqua  eorporis  mnc  ulationc.Tangit,nondcdignatus 
impcwt  non  ditriftis.adhibf  t  <  ptrrstcftimonium.  Volo.di- 
i  't,proptei  Fotinunijimperacpropcer  Arrium,cag!t,propcer 
M  nichcum. 
Bwd.Tecigit  non  quin  finc  ta3u  fanarc  pofTet,  fedvtindi- 

cet 


b    Ndii  erat 
b 


nium  illis.  t  Pcramb«labatautcm  magis  fermodcillo 


njnfubic£lumclTelegi,fcddommumlegis  oftcijJi .  \ 
qii:  non  tiinct  conragium. 

i     i:.c  confeftiw.  Ambro.Super  hnnc  locum.Vidcs  quod  - 
tari  non  potcft,quia  voluntas  D .:' .poccfias eft, 
"     Bcda.  Vbi  lcprofus  mundatur  non cxprimicur  Iocus.h 

oftendatur 
populus   alicuius  . 
uitatis  fpccialis ,  I 

omnitim  populosfu 
fcfnnatos. 

Bcda.  Typii 
profus,gcnushuni 
num  fignificat  ,pl 
numlcpra.quod  e 
tenta  manu,idcft,  v 
boDcihumanamc 
tingentc  narurani 
prifci   erroris 
tatcmudatur  ,vtd 
abominabilcs  &  f 
quefirati,  i.im 
templo  rcdd: 
plum    Dei    f 
cft.quodefti 
faccrdoti  offertt.  [  l 
quodicicur.  Tn  - 
ecrdos   in   xtc. 
cutidnni   ordmcm   M 
Etofil-racpro 
dacione,corp 
hoftiam  viua, 
Deoplaccncem. 
k      Trtct-f 

Taceri  iubet,ncc  taceri  poteft.Non  quod  aliquid  v 
non  pocucnt.fcddatexemplum  vt  fui  in  magnis  qu 
laterc  vclint,fed  vrprofint alijs,  probantur  inuiri . 

H.lar.Docetnon  vulgandanoftra  benefici  >,  fcdp 
du,vt  non  folum  a  merccde  abftineamus  pccunia: ,  fedeti 
gratia: .  IacVatia  vicac.i  facu  nc  lepra  poffic  ctafire  ii i 
15  fii.nn  imperatur  tiictium,  quia  meliores  putab 
ma'gis  fponunca  qnam  qui  fperatis  bencficijs  cre. 
1  o?^//(icrf/jjctT.Bcd.VtintclIigcrct  fatcrdc.snonlej 
nc,fed  gratia  Dei  curatum  . 

*.  Chryfoftom.Ec  quia  vcplurimumhomiiT-s  dumi?! 
taht  Dei  func  mcmorcs  ,  vc  aucem  conuakf.unc^ 
bctantur  ,  mandat  vc  Deum  prx  ocuIishabcact^T 
riamDeo. 

iti  Ojfcrpro.  Nori  foluit  legem  fcd  implec ,  qti  i  fect 
kgCm  gradiens/upra  legem  fanareeos  qtios  rcmetJS 
noh  fanaiierant,vidctur. 

n     sicut  prjcre.Lex  Ipintualis  eft,ideo  videtti:-  ficri 
tuale  mandafffjVr  1k  in  tcftimonium  lrris.fl  Deo 
impietatislcpra  difccdar. 

*     C  H  R  Y  S  O  S  T  O  M  V  S.  In  teftimoniiim 
hog  cft  ,  ad  rcprchcnfioncmcotum,-&adpr^at 

4»?   qj 
. — _ -— 


Sanirstis  tc  dochii.x 


NICOLAVS    DE  LYRA. 

1  Etaitad  Simoncmlc.Ttjfvmconfolando. 

2  Noli.ti.cx  hoc.i.di  axtero  . 

3  I.x  hoc,CvC.  Te»  fanam  doB»ham  trahe»doad  vitaw  heatam. 
yohutn  cmm  Dei  hamopifcato-  /t  comparatur,  quia  ficnt  hamui  non 
apit  pifcem,mfi  uh  iph>  i  .ipiatttr,  fic  uec  **  rvnm  Dei.  capit  bominem 
ad  vitamsternji/ifiiili  iffum  rcibum  itientcipfius  cap-  ttttr . 

4  Etfubdu.5"  monTctrus  &  olt< cjui erant cum eo.Et Ucet ^indreat 
b;c  non  nomWt  ur  ,  tamen  intelliglur  ibifwffe ,  fectmdnm  quoddicit 
lAug.vt  habeturexverhis  M.u  4.jr  Mar.l.D'.CH'>ttamealinui,q>t>d 
$i)i  non  fecuii  furrti  :t  Chri0um,tunc  ci  totaliter  inhxrcndo,ftd  caufa 
renerentU  aliquantulum  fecuti funt  eum  affociado,  adpropria  tamen 
rcuerfuri.Scd  pofica  vocatifuut,n'6  reuerfuri  amplius  adpropria .  De 

qua. 


tfua  vocationeloquitnr  Mathtus  & Marcns .  jfltj  ve*o  dicunt qi 
ifiavocatio  de  qua  Ir.c  laqutu*  Lucai*efl  eadern  rumiila  dcq 
tur  Mattbxus  &  Marcus ,  quia  vocati  funtftmplicinr  j 
ChriR;,&  hoc  videtur  virius,quia  hicdiciiur,  reliili  omnibui 
funteum.  Qui  m>*du\  loqucndt proprie  nnn  co>  >>rr:ir  nifta 
Chriflototaiiter.l  e quia  hic  dicitur  Trtro  a  Chr;ff«J-x  i 
idefl  , de cxtero  vacabis prsd  cationi .  Et tali modu  l>quenit  vtun>u 
Mattbnui  &  Marcu;,quiferniiium  alios  defcribunt  vorationcmitt 
finplieiter  adbnrcndo  Chriflo  ohfqve reurrftone adpropria . 
5   Et  fi.cft. Hic  confciuentrr  defcribiiur  vocacorum  confimativ  pt 
opnamiracul»rum.  Et defcribuntur  hic duo  mitacu'a  .     Trinuo 
tfi  de  kprofo  fatiatojuu)  dii de paralytico euratOttbi.JLth&mii  c\ 
in  vna  dicru .Setentia  primx partispalct  cx dttlts  Mat S.&  hlu- 1 
txcepto  quodfcquitur . 

Ipfe 


MORALITER. 

*  7ioli.time.Ez  maior  profcchis  fibi  promittitur,  cu  dicitur  . 
J  Ex  boc  ian,<-  c.Etf'  tlumeP  cumin  vna  cffet,& e.bcda.  Tvpi- 
cc  autcm  lepiofus  humanum  gcnus  ianguidum  pcccatis  de« 

fignat 


fignar.plenum  lcpra.quoniam  omncs  peccauerunt  &  eger 

gran.i  Dci,vt  fcilicct.cxtcnta  manu.i.vcrbo  Dei,  humanar 

contu.^cntenaturam  ,apriftinierroris  varietate  munder 

ttir ,  &:  orferant  pro  fua  emundationc  corpora  fua  hofhar 

Pco  viuam. 

Et 


/ 


V1 


L 


uca* 

curauerim  microte  adfa- 


Ca 


p 


v. 


y6z 


jgereucreor.CrTicnimce 
icum  expencncia,vc  atccfteris  mih:  quocl  non  fum  pra:- 
itus  iiileeem.htquaiiisdominusimpcndcns  remedia 
rccncmmi  dicere,inftruens  nos  vicare  fuperbia,  fama 

eius  volabat  vndiquc  inftillas  audituicunccorum  nn- 

m umu 

b  mt 

1#l&cVj:d*  . Sa- 

n3t  fiirius  mulcas 

Hjlominum   co- 

bas,  Vrcnim 


fitarec]udutur,g,afepeanfmapoffinftrmicorp^!'s  deftdia  D 
ad  Dcum  w?fpiciens,&  djuma  «^tia  inrtouari  -  .s.pri 

ftme conuei  facipnis  obflaculo  rcrai  dcmti  $  jpe dum  c  u  D.  o 
iivoracionibusc^lloqeitur.tuib.Tcosiiniri.Mii.nint-T!:-!;^, 
aciem  mcnns  ne  Cbriftus  vldcatfiniereUidir.Sed  n  >n  cfl  ex- 


a  &rconueniebantturbxmnirx,vtaucJfrent,&:curareritur  *  ab 
b  infirmitatibusfuis.  Jpfeautemfecedebat  in  deiertum,&  ora-  i 
c  bat.   Et  fa&um  eft  mvnadierum,  &  ipfc  iedebat  docens:  z 
is&exte    d  Et  erant  Pharifcei  fedentes  ,  &  legildociores  qui  vcnerant 
ex  omni  caftello  Galihea:  &  Iudiar.&Ierufalem  ,  &  virtus 
e  dominieratad  fanandumeos.   t  Et  ecce  viri  porrautes  inle-  t 
f  cto  hominem ,  qui  erat  paraly ticus ,  &  quauebant  eum  infer- 
re,  &poncre  anteeum.    Et  non  inuenientes  qua  parte  illum 

IDiuinitatem  cogniiam  . 

g  inferrentprarturba,afcenderunt  fuprareclurri  ,   &  perteo;u- 
Ias  t  fubmiferunt  eum  cum  lecto  in  medium  ante  leium. 

a    Njn  paralytici  qui  fcnfu  carebat . 

Qudrum  ridem  vt  vidit,dixit  :  Homoremittuntur  tiblpec- 
cata  tua  .  Et  cocperunt  cogitare  Scrib.-e  &  pharifei  di- 
centes  :  Quis  eft  hic  qui  loquitur  blafphemias  ?  t  Quis 
potelt  dimittere  peccata  ,  niii  folus  Deus  ?  Vt  autenL, 
cognouit   Icius    cogitationcs  eorum   refpondens   dixit  ad 


•ptu  be- 

Jfum  etia iuflas 

||;ct.Sed  &.'  M  ir 

nngelico 

offjc:o,mox 

||rus,cornit  prx- 

■  ;&  difTamare 

|jne,icavcnon 

■rmanifeftc  iu 

B.tern  introire, 

Mnrisin  defertis 

ftirfie,  &conue- 

■ipxadcum  vn- 


h 

i 

k 
1 


ira.&c.Quan 
-..  theoricam 
lofanar, 
^HbinfornvK. 

H.  Sanac  vt  Deus,orac  vc  homo  In  vrbe  miracula  facit, 
■  crco  orat.vt  &  aetiuse  &:  concemplacitte  documeca  mo  - 
Bnc  quis  pro  cura  proximi  amore  D^i ,  vcl  jj  amore  Dci 
$|sficfup?rior,curam  dimittat  proximi.In  defcrtu  fece- 
rqiii  exurgente  ftrepfcum  vitioru  premit,&:quod- 
im  domino  intra fe defertum ,  quzrit,  vt  cum  lllo 
xtuorettimultu  ceilincc)per  interna  defideriaiilenterlo 

riu5  Redemptor  nofter  per  diem  miracula in  vr- 

MKibet,&:  ad  oracionis  ftudium  in  nocte  pernoctar,vt 

rclis  pra?dicacoribus  inmnc,quacenus  nec  adtiuam  amo- 

1  culationis  fundims  defer  inc ,  ncc  cocemplacionis  gau- 

■pefationis  nimiecaccconccnanc,fed  quicci  coccmplares 

;t,qc!occupaciergaproximos  loquctcs  profundanc. 

:   !f*.efl,&c.  Hcda.Vbifedcnsdocueric  Lucasbrcuiandi 

^aipreteriic,fcd  Mitcheusincurcacefua.Marcus  in  Ca- 

fciauhoc eum  feeVde ceftacur.  Scd citncas Chrifti  dicicur ! 

\,in  qua  erac  Nazarech  &:  C  lph.irnau,  ad  diftinctione 

^iiistranfmarin^  Gerafenorum,  dequa  crasfrecando  ve  ■ 

>,ficuc  MacchcjHisfcnbic.Vcl  ipfaCapharnaii 

nsChnfiicft  iquamnonnafccndojfed  vircutibus  illu- 

io  fuam  fecerac. 

1  taant.  Ambro.Incerc^cerorumremediadebilium^co 

is  cx  omn  i  parcc  doclonbus  ha;c  paralicici  fanacio 

<itibitur,vcmagna&:  magn^rei  fignficaciua^vndeorafie 

r,non  propccr  fuffagium  fed  propccr  dandu  cxc- 

^HLquod docccur  vnufquifquc  a;ger  pctendc  falutis 

:ores  adhibcicpcr  quos  vit?  noftrg  compago  rcfoluta 

imquenoftrorum  clauda  velhgia  verbi  c^lcftisrcme- 

tur. 

fcr.Allcg.Ideft.erigenccsad  fuperiora  animum  ho- 

^Buis  extctioris  hominis  debilitatctorpeiue,quo- 

^Badmmiculis,&:accollcre&:humi]!are,fcfacilius 

.  cur,dominicodignus  vidcn  alpcclu.Humili 

^^Hh  rcfpjcic  Dcus. 

. .  Beda. Defidcranc  cfferrcfcd  curba incerpo- 

iica 


i  --.  us  in  inrlmis.vbi 
Cli:  b.r  rii!iv 
rcn ■■anc-dnm  fcdtc- 
Qurtndomus  in  . 
Chriftusdocctalce 
dcdum  ^idcftjfacr^ 
fcripcuf^fublimitas 
eff  appeccnda,&  \?x 
D-\  no.h  dicqiie 
medicanda  i  qui  i  in 
cuftodiendo  iermo 
ncsDcicorngicin* 
niof  viam  funn.  E.C 
patefiwtoredo,id- 
e(t,rcferatis  fcripui' 
ris,  cgcr  fub  ivrctY 
quiaad  Cbrifti  hu- 
n-iiiitatemfideipie- 
tatedcfccn  liair,  $£, 
adChriftinotitiam 
veni:ur. 

g    Et  prr  te.  Bedta. 
Domus  fefucegulis 


aHco 


•fMat  9-a. 


E 


C 


■tectadcf-ribi  ur, q..a 
fub  conccpcibililic- 
tebrfi  vcfa-nme,  Li 
adfitdoftor  qui  refcrec,diuin.a,fpiricua)isgr.nt;evircus  inucni 
tur.Q_iodc'ulectodep.)nicur.ii;niftc.icab  ii  >mine  adhucin 
lfta carne cqnfticuto  Chriftum  debere  cognofci , 
h  QHorumfi.ft : da.Mulcum valccfides propna cuiufque,cum 
pcr  alienam  tidcm  homo  incerius  &:  cxcerius  lic  faluktus. 

Beda.Ha;ccuracioparalyc]ci  fjgmficacfaluacione  anima; 
fufpiracis  ad  Dcu  de  diucurna  illccebra  carnahs  inercue,qux 
indigcc  bonis doctoribus  qui  cum  fublcuec ;  i/.  Chrffto  offe- 
ranc,  &:proea  intcrccdar.C^tiapcid  Marcuquatuor  fuiilele 
guntur.proptcrquatuoreuangelioru  libros,  fcu  propterqua 
tuor  virtutes.quib.ad  promcrendam  fofpitatem  mecis  frdu- 
cia  erigitur,qu.r  sut.prudetia  fortitudo,tcmperantia,iuftitia. 
i  Homoremit.  Tuhomo  pcccator,ego  Dcusqirpecc.atare- 
mitto.qui  aliorum  meritotibi  peccatarelaxo.Q^nergopec- 
catisgrauacur.adhibcaccccleuam  qu  e  proeo  preccrur. 

Quia  pro  culpa  animx  euam  corpus  inflrmabacur,  idc*o  ft 
natinus  co.rpus  pritr.  fanat  animam. 

K  Qnispoteh  dimit.  Ncmo  dimittit  peccata  nifi  Deus,qui  per 
eos  quoquedimittitquibus  poteftatem  dimittedidedit.  Cu 
ergoChnftusdimitcat.verc  Deus  probat'  Veru  teftimbmu 
Deo  reddunt,fed  perfona  Chnfti  negandofillurur.Perndia 
cnim  conficeri  poceft,credcre non porcft  Icaqjic  tcftirribniu 
no  deeftdiuinicaci,  fidcsdeeflf.ilnci.Dcusautemvolensfa!- 
uos  facere  peccacores ,  &:  occulcoru  cognitione  fe  Deti  efTtt 
dcroonftrac,&:  admirationc  factoru  illis  rcfpondes.  Q^jid  co 
gitatis  mal  i  in  cordibus  vcftns  ?  Eade  maieftate  &:pot;ncia 
qua  cogitationes  veflras  incueor,poflam  hominibus  dclict  i 
clinv.ttere.Ex  vobis  mtelligice  quid  patatytfcus cofequacur. 
Sed  quiafpincualc  gratia  noncognofciciSjrteccredictsquod 
incenus  fadtum  eft,probc*cur  figno  viiibili  quod  non  nvnork 
conrtcccflepntenciaf,vc  in  filro  hominishcentccognofcatis 
porcciam  maicftatis,quia  poieftpcccara  dimitcere  vcDeus. 
1  Vt  autem  co.c^c.AmbrofM.ignus  ficerdos  lcpram  vidcbaC 
in  cordibus  Iud.roium,&:  pcioresnflcdiciilolcprofocuipuL"  Lctif.tj.j, 
gato  iuffic fe  orfc-ricfaccrdoci.Sc  d  hosfummus  faccrdos  te- 
pudiat,nealios  quoquc  corumlcpracoutamincc.  p   . 


N  f  C  O  I.  A  V  S    D  E     LYRA. 
>fe  auccm  fc.&:c.  ^id  o[icndcndum,qnod  oradicator  verbi  diui 
nepopuli  opplaufum,&  rarahcrc  aliquando fe amultitu- 
fattvacetorationi. 

Ec 


2  Ecfa.  H'ic dcfcribitttr  dc parafytico  curato  miracitlum,  quor 
fuit  in  Capbarn.vtmtvt  babtUtr  Mar,  2.Etpatet  jcntetia  bniutpartit 
qttaniu  ad  curatinneparalitici  tx  ditlis  Mat.p.&  qimmu  adpr&fenta 
tionc  dicli paralytici  Mar.z.  qux  omitiuur  in  Mat.&  a  Mar.fupphi. 

Ec 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

T  f- ecce vhi.^c.para. Paraliticus  rft  pcccator opcribus  me- 

F°Hs prtuatus,fcd  iacct  in  le£to,quando  tcnct  cum  peccati 

Co'i  ctudo.Ipfum  aute  porcantcs.func  uifti  pi  o  eo  dcpreca- 

tcs, 


tcs,&rficponunt  eum  antc  Iefum,qui  cum  refpicitqu  prcccs 
corum  cxaudit .  Ec  cunc lectu  Itium  tollit ,  qii  a  peccatorum 
confucrudinc  reccdir,&  vadit  in  donuim  fuam,quando  ho- 
nisaitibusfcftinatad  patriam  cceleftcm  r&:in'populis  Deu 
magnificac  dc  tali  rnucationc,quantum  ctt  dcxterae  excclfi. 

;•;  t 


76J 


Gloftord.&NicoiaideLyra.        j6\ 


&  a     ln  :erra  dimit. i  l  ph.Vidc quod  iu  rerra d  mir- 

A  tuntirpecc.ira.  ^"  eniinfiioiofinterrapctcaiwdelctcpof- 
lnmus.Poftqu.im  vcroaterracolhnnu,non  vulobimus  con- 
ficeri.claudirurcnun  lanna. 

b    T.o:  dkofxr.  Bedu.Surgcrc  ,  cft  animam  a  carnalibus  dc- 
fidenisabfl  Le 


t    '- 


ctumtollerc,carn 

a  icrrcn 

ilunraic 
ttKattoBcre.  Domfi 

irc,adp.u 'Jumn  05- 
difCi  ccmnm 

&ic«ftodjam,netto- 
iu»peccet.Eicceper 
tcwifltoncm  pa-nx, 
(siancaa  culpx 
iticcf 
c    £M:f.A:nbrofius. 

Spe&ant  fiirgcoccai 

mcrcduli     mirantur 
abctmtcBi,  fcdiutni 
■jcmbato  tua  operis  iuiracula  ma- 
\nslu.ut.mc.r,quucrc- 
dcrenamikredctct» 
nontimerent  fcddi- 
rcnt.  Pcrfccla.n. 
drfe&io  toras  micoc 
timorcm. 

*  Chryfoflomus. 
Paolacim fcrpunc  Ju- 
dcj  nugnificaits  dcfi. 
Ronsamcopocant  cu 
Deucn  dBrc,obftal>at 
cmmeiscaro/mvca- 
roen  crac  modicum 
altimare  cum  pra> 
t\*t  j.b-  cipuum  eflc  morta- 


ribus.ronucncr.inr  enim  publicam  ao  cumficutadcol 
&homineinciul  knioifi  j  lird  &  iplc  glocias dc prclc 
Chnfti  conuocauic  omncs.Chntius  cciam  quodlibccg 
rem  «.'iioiiiblumdilpucando&pnjftaii 

nicacis  rcmcdi.t,vcl  ctia  rcdargucndo  emulos,  fcd  ccia  c 

dcndononnullos  «L 
rancium    i 
nidc  nos  inficu 
quodlibccopus&   . 
pus  poccft  nobi 
litatcm  afforrc, 


coo-itatiVmala  in  cordibtis  veftris  ?    Quid 

Ojiod  fulut  noui.qui  diu.ito.         b     C»jnd  rot  chm  ridVre  BOCaftii. 

Imu.it  reiuuentonemoinBiam. 


«u:  .i.b. 


iSibo.. 


H  Trujo.iu 


illos.   Quid 

a    Pi.lo  I 

cft  facili9  dicearc,  dimittunt  tibi  peccata.an  dicerc ,  fiirgc*  & 

CJuui  idem  c.t  li  ius  hoininii  &  Ueus. 

ambula?:  Yr.u.tcmfciacis,  quiafiliusnominis  Babctpotc- 
ftatcra  in  tcrradrmittendipcccatn,ait  paralytico.Tibidico 

.    *tV|uodfuifteninionimninn^nititi«,ftprobM|or»niMfi  .  b    Ne  thtiftwtt»  Mt 

*'  tli,J1u,.m..«i,.inpc«:id1aIud*ot«n,.         I  "u"   1'^" 

pcriu.n  comiutut!  ur.de  meriw  qui  uidcram  rclict  >s  bUlf  Wfnin  llui»;ntc*,ad  laud.m  con- 
iiuur  taiit.r  maieitaiis.  c 

fnY^e.tolIetlc&um  tuum,&  vabdeindomumtuam.  Etcon- 
fcftiid  ooafurgcns  coram  illis,tiilic  Je&um  in quo  iacebat,& 
abiitin  domumfuamt  magnificans  Deum.  Et  ftupor  ap- 
prchcnditomncSj&mignificabantDcum.EtrcpIctifunt 
timorcdiccntcs.quia  vidimus  t  mirabiliahodicT  Etpoft 

a    Nontamcorporeo  qu.im  m.feuntis  in.iiuii.     b    l  eui  nJJittis  ueJalTtimpl  us,  uuwi  di 
uun  euni  elcUio  aflump(it,&  ti.  numefe  apo  tolorum  addiait-. 

hxccxiit.&ifiditlcruspublicanum  nomrncLcuifede  ntcm 

a    retthiaciter  l.Kiis  inhiantcm.  Telos fjxce.ueTOgal.  L>    Ambro.  NongrellU 

cotporitfed  mentis  aftecru.  Amodo.        c    Non  lucra. 

ad  telo'nanim,&  ait illi.SequW me. Et  rclidis  omnibus fur- 

a    Non  leuirate  duftuf.fed  uirtute  operura  ?c  diuinapoientu  iotut  oper-ntclc^uitut  am 
tmvltTT  iiumi  mcnte. 


c     Qtarec.    Amb 

Omnisqucfti 

gcou.e  tcnax 

nonhabec  mi 

diam.  Omnes  ci 

dcclinauccut 
auftcntaccfn  mii 
filius  Dei  v;ratia  ei 
t;elicacq  erauicJ* 
uociccr^o  ad  p^x 
tcuciam  pcccacoi 
cuius  cibus  &  pt 
c^:  ambulacio  &1( 
nia  qua; 
icruiunc. 

Ambrofws. 
Qui  domicilio  C 
itura  rccipic  intcD 
niaximis    cxi 
tium  paicicur  dcl 


qensfecii1tuscfteum.  Etfccitciconuiuium  magnu  Leuiin  t    tionibus  volup 

a     BciIj .Vidcrant  pnblicmum  a  pectatu) ad  meliora  coruciiiim.lovum  inueuilVe  pjnitcniia-,  &  JuToUC    dci 

ob  ni  ciiam  ipli  non  defpetant  tiutem. 

domofua.Eteratturbamultapublicanoru  &  aliorum  ,  qui 

a     lluplicitcr  emnt  ,  mi'a  &  fe  imVos  putam  cum  lim  fupcibi.S:  illosieos  cttn)  feUn  pcnitcant. 
Veluetunt.         b    Deiciunio  j;!oiiantcs.  . 

cum  illis  crant  difcumbcntes.   t  Et  murmurabant  pha-  2 
c  rifzi&fcribzeorum  >  diccntesad  difcipuioseius,  Qua- 
re  cum  publicanis  &  pcccatoribus  manducatis  &  bibitis?& 

a    Ideouosdeclino.quiapuiatis  vos  nonegere.        b        Qji  gratiam  non  cwa-ran  . 

f  refpondcslcfusdixitad  illos.tNoncgent^uiianifuntme- 

a    Hos  iuno  oui  peniicndodant  lomm  gratiz.        t>     Qui  lultiti*  fui  confidunt. 

g  dieo,fed  qui  male  habcnt.  Non  cnim  venit  uocarc  iuftos,  fcd 


fcr- 


M.ir.i.c  lmm ,  &:  a  Dco  pro- 
jj^.^.c.iui.-  ccilillc. 
^1"-  d    Lcu: .  Bcda.  Idcm 

£,CUlQUi&  M.ucbcus. 

ScdLucasficMaicus 
•»  t.fjwx.i.ca.  proprcr  honorcin  e- 
»iulu  uangcliftc  noinc  vul- 

]>c  pe.di.i.c.  gratumtaccnt .  Mac 

"-iihul      thxus  autcm  in  fcr 
*  roonis  principio,accufaror  fui  facrus  Matclvcu  fcu  ptvblicanti 

uominat.ncquis  a  falutcdcfpcrcc  proimmanitace  pccc.ito- 
rum ,  cum  ipfc  dc  pubiicano  in  apoftolurrijdc ccloneano in 
cuangdiftam  iit  rnutacus. 

Bccla.Ambro.KcIiquicpropria.qui  rapicbatalicna .  Ncc 

folum  lucra  rcliquit  vcdigalium.lcd  &c  penculu  conccmnir, 

quod  potccac  vcnirc  a  pnncipibus  fcculi,qui  a  raciones  vedti 

galiu  mcompolicas  rcliqueric.Ecquiam  nullo  prorfushuius 

vitc.  rcfpcdum  vcl  cogitacionem  iibi  rcfcruanic ,  dommico- 

tum  tnrcntorum  fidclis  diipcnf.itor  eflc  meruir. 

C      licda.PcrMatthci  cltdioncnv,  fidcsgcntium  ,  qu.rprius 

rDundanisinhiabat,fcdnGccorpusChnfiiicduladcui.tK  ne 

lcficiuntjCxpnmicur.  Pcr  fupcrbiam  Pharificorum  lnfinua- 

turludxorutn  ir.uidia^ca:  dcgcntiutTu  falutetortjuetur. 

-j.        'y.  ^<    CliLvfofiomus.VocatumLcuidoniinushonoiJuit.dum 

LatTtoV  "  cum  coconfeiiim  cpolatus  cft.  Hoc  cnimci  inaioicm  pra:- 

liabjtiiducuTU.Ncc  iolum.cum  co  difcumbit,;mo  cum  plu- 

nbus. 


gredrtur, 
qui  crcdidic  : 
bicaffecicus.  Scdil- 
fus  acccditur  inu 
pcrfidorum    fucL  j 
ptrn.c  fpccics  p, 


guratur.  Epulancit  c 
tnim  fidclibu- 
regno  ccclonun 
cumbcntibus,  pci  • 
d;a  iciuna  torquc  ■ 
tur .  Oficditur  cti; 
quantum  interfit 
ter  cmulos  Iegis  &  gratise.quia  qui  lcgcfequuntur,_meri: 
mc  patientur  aeterna.  C^Lii  ver®  in  intcriorib.verbu  rccc{ 
rmt,alimcnci  cclcibs  &  foncis  vbercate  recreaci  cfurircfc  1 
xc  non  potfuncV  idcaqui  animo  iciunant,murmuiaBCiC 
tcs,quatccum  pu.&cFiin  diaboli,vencnum  ferpennsdif  1 
dunc.  Serpcns  primam  vocem  emilk,  diccns  Kux,quid  < 
que  Deus  dixic.Nolite  manducarc  cx  omni  lignorhua 
tantur  lfii. 

f  M^dico.  Chrifius  medicus  qui  miro  mcdicandi  gcntw  1 
ncratus  eftproptcriniquitatesnoftras.Hocmcdicaminc  t 
pcncis  vcncnum  cxcludaur.  Qui  hoc  mcdicamcnco  vtil  '• 
lion  rcmanet  ieiunus . 

g  Focarc  iufias. Bcd.Iuftos  vocat  cos,  qui  T>n  iufticiam 
ranrcs,&  fuam  \  oknccscofiuucrc,iufiitie  Demon  funt  h 
icfti,  &  dc  legc  prefumctes  gratiarn  cuagelii  116  qucrfi 
catorcs  qui  fua  mala  acccndcces ,  nec  pcrlegcm  ic  poi. 
fu:aripuc;.iucs,Chi.ifiifcgraCia:pc*i;itciidoiubinittLin!:. 


NI  COL  A  V  S    DE    L  YR  A. 

I     Et  pofthxc  cxiic.  Hic  cojcqucicr  dcfcribitur-  vocalio  Matthxi 
Cr  prbnodejcrihitur ifiu  vocatio  ,fecuttdo  dcfaihitur  ti.w inttrantutm 
tow/H/jriiy&i.Ecniuiinuiabauc.  Scnumia  fmms  psrtit  pattt  ex 
dtttts  Mat.y.h. 
z     Ilc  mtu.  llic  confcqucntcr  defcribitur  malignantutm  confntatio, 


&  hct  in  trilus  cafthus.Secuttdus  ponitmjLi.At  illi  dixcrunt. 
tiusitiprihcipioftr/Hcmiscapituli  .  'Primns  cafns  cfl',t]ttia  VM 
murmurahar.t dc iimmunicaiione  Chriiti  chpcccatorihns  in  cil 
in potUrfUatn  murmwationem  ChrifUts  ofiendit  irrationabikm 
fattt  (x  d:ilis  Matihxs  q.  Settvuiui  cafus  rji  ,  (juod  m 
hau  difiipulos   Cbrtili    ,  to  quod  tion  Uiunabat  ficut  Tb* 


M     O    R     A     L     T     T 
fihxc  cxiit  &  vidit  lc.  Scquitur 


E     R 


"f  E'  rrcitncrmniriimi  wmgfum  r.tni.  Chry f.  ifiornus.  Chrifius 
quodl;ncr;-(nuMc-mcdi|'c\liibJMr,C)L-nonlolf!difnucando» 
Cipr^liindoi.uucatjLiiCint.d.a^ckuam  ccdar^ucudo^mut. 

ios. 


los,fcd  ctiam  comcdcndo  nonullos  errantium  dirigcbat. 
de  nos  inflruenSjijuod  quodlibct  opus  tk  tempus  potcft 
bis  vtiliracc affcrrc. i  inorfi  p.iicicipacionc  non  1 

uicpiopccr  vtilitACcm  k'qwenr,cmjnoFC  boni  midiciqui 
fjuicm  tangercca  morbo  Moniibcrarct. 


0- 
fl 


t 


L 


ucx 


Cap.   V. 


y66 


ai  Quire  difci.  Beda .  Maithxus  dicic  ipfos  difcipulos  hoc 
^fllfe.  Sed  fcicndum,  quia  vtriquequadierunr. 
Jeda.Spiricualicer  difcipuli  loannis  &  Pbariifeorum  iciu- 
riicquiaqui  operalegis  velcraditioncshominu  fcquicur, 
V  qui  ccia  vocem  Chnfti  cancumaurepercipic,abft!nens  a 
Hiij,  ieiuno  cordc 
r  cfcic.Scd  o  Chri-         Pr,fwitlnli;w.    .    # 

iiadlixi ec,reficirur  a  peccatores  in premtcntiarn .  At  illi  dixerunt  ad  eum :  Quarc 
qa  carneciuscpu-      difcipuli  Ioannisiciunant  frequenter ,  &  t  obfecrationes  fa- 

jjr&fanginnc.Ioa  l    r     ...  ,      .r         *  .  ,         „  ,  ., 

|  vinQ&  ficcram  clunt  >  "rmliter  &  phaniarorum  ,  tut  autcm  edunt  &  bibunt  ? 
Ibibicquiaabfti-  J  c^uibusipfcait.  t  Nunquid  poteftisfiliostfponii,dumcum 
3  cuinullacftpo-  d  ^is  eft  fponfus ,  facere  ieiunare  ?  Venient  autemdies,  cum 

pv     *    •  -i    Ab  amore  nuindi  non  folurn  a  citns.  In  huimlitare  trihulntionis. 

«  ablatus  fuerit  ab  illis  fponfus ,  tunc  ieiunabunt  m  illis  diebus. 

Quate  nondum  conueniat  apoitolis  ieiunium. 

Dicebat  autcm  &  fimilitudinem  ad  illos :  t  Quia  nemocom-  * 

a    Particulam.  Ablatam.  Ieiunio  yitiorum. 

f  miiTuramavcitimentonouoimmittit  invcftimentumvetus, 

/      a     Quia  incipit  difp!icere&  fi  ante  placuerit. 

alioquin  &  nduum  rumpit,  &  veteri  non  t  conuenitcorn- 

i    Ablata.  VirxnOH*  miueria  nonfunt  commitienda  meatibus  nonduia  innouatis . 

Lcs.  Manducaccu  f  rnuTura  a  ntfuo ,  Etnemo  mittitvinum  nouuminvtrcs  vetc-  * 

Quod  fi  fit ,  nec  rades  mentes  hoc  parti  poflent.Sc  lpfa  doctrina  nihil  prodeft,&  ipfat  mentes  poiidere 
peccatorum  lufiocaninr  velprcnmmur. 

res:  alioquin  rumpet  vinum  nouum  vtresSc  ipfum  effundc- 

Noua  myftetia  inaouati  mentibus  committantur. 

tur,  &  vrres  pcribunt.  t  Scd  vinum  nouum  in  vtres  nouos 

a     Dofinna  memoiii  traditur  &  inens  non  elt  iine  iruflu. 

mittcndum  cft,  &vtraaque  confcruantur.  £t  nemo  bibcns 

a     Vult  cnimpoitea  fi!innouatur,quod  etiam  contigit  apoltoli». 

uetus  ftaftim  vult  nouum ,  dicit  cnim,  vetus  t  melius  cft.  j 


i  aucem  qui  pec- 
cji  poteft  condo- 
ne,  cur  a  pcccacori 
b  dcclinarec  quos 
allinoncibus  poce- 
r.facere  mffiores  ? 
iimac  &  Chrifius 


p  caconbus,vt  gra- 
0  a  &  poceftacem 
ir  illijas. . 

j  b  \unqnid  enim  po. 
IkQiiamdiufpo- 

c  I  nobifcum  efl  & 
iiztitiafurnus.ncc 
ii  nare  polfiimus, 
r  Iu?erc,  Cumau- 


leiunijnoncongruic.  D 

i'  in  vettintfnto.  B eda.  Veccri  vcftimento  compar ancur  di- 
fcipuh,quiadhuc  funtvccushomo :  Quibusnouuspanus.id 
eft,  aliqua  particula  rtpuas  vkx  non  dec  immicci.  Qiipd  fi  fit, 
cciam  ipfa  noua  vcfiis  ,  id  cflf ,  doctrina  nouas  vkx  quodam- 

modo  fcindicur,cu- 

ius  parcicula  quxad 

t  iciunium    ciborum 

valetimportunetra-t  •WcrHati»- 

dicur,  cuilla  doceac  nei 
gencrale  ieiunium , 
•f  non  a  concupifcen-  f  trulamiatt 
tiaciborum,  cancuni  Ptia1"- 
fed  ab  omni  lasticia 
cemporalium   delc- 
ctationum.Oiiusge 
neralis  iciunij     illa  t  natth.j.b. 
pars,  qua:  ad  cihos  Mar-*><L 
percincc ,  non  dcbec 
imperciri hominibus  t com.enict. 
adhuc  veteri  confue 
rudini  dcdicis,  quia 
&  illic  vidctur  quafi 
fciffio  fien.  Ec  ipfi 
vccuftati  non  eonue  p 
nic  ,  quia  cimendum  ^ 
cftneper  nimia  au- 
ffcricacem ,  ctiam  fi- 
dcm  quam  habebanc 


amittanc,  quia  nni> 


1 1  proptec  peccaca 

jl  recedic ,  cunc  indicendum  eft  iciunium,  &  recipiendus 

lus. 

i  fponfi.  BedaSponfus,Chriftus,fponfa,ecclefia.De 

bfancto  connubioapofloli  func  creaciper  lauacrum  re- 

ccrationis ,  vndc  M.;rcusfilios  nupciarum  eos  appcllac. 

ere&  ieiunarenon  pofiunc ,  quamdiu  fponfumin 

ovidcnt  &:  fciu.it  effc  cum  fponfa,  fed  quando  tran- 

G  int  nuptia;  &c  paftlonis  &  refurre£tion  is  tempus  aducnc- 

Ijtunc Mlij  fponfi  iciunabunc,  defidciantesiudicisaductu. 

d  Femtntautm.  Bcda.Quafl  dicat.  Facluri  eftis,  vc  lugetcs 

ic  nent,qu!a  eflis  fpofum  occifuri.  Hicluclusabfcntix  ipo- 

fiio  wntii  poftmorccm  fponfi  ,  fed  &ante  incarnatione  il- 

li  psr  totum  huius  feculi  tempus  cft  cclebratus,qn  dcfide 

Mnrfincl  incarnatjone  .  Pnft  afccnfiunem  vero  defide- 

r  t  fancli  aducntu  iudicis .  Ncque  hic  lu&us  requieuit  nifi 

c  mdiu cum difcipulis  dominus  in  carnc  conuerfatus  eft. 

TuncieimabnHt,  &c.  De  vtrocjj  ieiunio  quod  cft  in  cnbu- 

lane  velgaudio  rhdec :  Cu  ahlacus  cric  fponfus,  cunc  crut 

i  ice  orc  Sc  luft..j,donec  per  fpiric  umfanciu  confolacio  cri 

;tur,quodonopercepto,  ieiunium  quodficperlxciCiam, 

cnouaci  :n  vica  fpiricualem  celcbrabunr.Et  nic  prius  agic 

lciunioquodpercinccad  hiimilicacem  cnbulacionis.Illud 

;  cmquodndgaudium  mcntispcrcincc  (quando  mcnsad 

utiidliafufpcnditur,  &  ideo  a  cibiscorporeisalienaf)  fe- 

Mtiius  fimilitudinibus  figmficat,  oftcdcns  quod  carnali 

is^tjb  hoc  adhuc  vcterc  fenfum  tcahcncibus,  hoc  gcnus 

ieiunij 


deberer  mifceri  acl:9 
veccris&nouihomi  f  fuauiu». 
nis.  Non  cnim  pla- 
cec  fponf)  ddcolor 
veftis,  undc  Apoftolus:  Exuite  veterem  hominemcuin 
aibbus  fiiis ,  &c  indirte  no. 

g  yinum.  Vmo  intus  rcficimur,veftc  fofis  tcgimur.Veflis 
crgo  funt  bona  opera  quc,  foris  agimus,quibus  coram  homi 
nibus  luccmus.  Vinum,  fcruor  fi  dei,  fpei,  &  charitatis,  quo 
in  confpcctu  Dci  in  nouitate  fenfus  inrus  reformamur. 
h  ln  vir.  Beda .  Vcteribus  et  vtribus  coparantur  ,  qui  nouo 
vino.i.fpintualibus  prarcepcis  faciliusdirupuntur ,  qua  coti- 
neant,  Eruntaucnoui  vcrcs,cu  poftafcenlioneacccpco  fpi-, 
ritu  ,defidenoconfolationis  eius  orandoinnouabuntur. 

Alitcr.  Ala;  nodu  innouara?,fed  in  vctuftate  malitiarpcrfc 
ueranti ,  nouoru  myftcrioru  facramenta  non  debec  comicti 
Alitcr.Vetercs  vtres  funt  fcrib^  &  phanfari.Nouus  panus  & 
nouu  vinum,  pccpca  euangelij  qu.r  no  pht  fuflinerc  Iudsi, 
ne  maior  fciflurafiat,cum  quibusGalathxpccptalegis  tni» 
fcebatin  vtres  veteres  vinu  nouu.Conueniunt  aucapoftoli$ 
no  his  q.  rraditionibus  maiorudeprauari,finceritacepra!ce- 
pcorumChriftincquennt  cuftodirc,vndefubdicur.£t  nemo, 
Quia  Itici.ris  veccris  vicx  faliuis  imbucis.noua:  gracia;  praxc 
pca  fordebant  quia  maiorum  traditionibus  aecumulati.dul-. 
cedincm  fpincualium  vcrbocum  pcrcipere|non  valebanc . 
i  Sed  v/.jrragilicas  humanas  codicioms  apcritur  cu  coi  pora 
noftta  exuuijs  dcfunctorum  animalium  coparantur.S'.'d  re- 
nouatis  vtnbus  noua  vina  conduntur ,  cu  facrameta  q  acce- 
pimus  inuiolata  feruamus.  Hos  vcrcs  fi  pleni  funt,gracia  fer-  F. 
uac,  fi  vacui,  cinea  &:  erugo  cofumicfcmper  ergo  tinc  pleni, 

"  CAP. 


N  I  C  O  L  A  V  S    DE    L  YR  A. 

loannis  rlifcipuli,  fcdChriftus  eosexcufabac  rationabiiitcr, 
P^tttfententia  tx  rlift.s  Matth.  y.  hoc  cxcepto. 
ii^Um.crc.  <  ommifTuraidcmeftquodiunftura:  Etdici- 

>' a con<juod  cft  limul,  &  mitto ,  tis ,  quafi  iimul  qaittere.  Illa 

•  im  ouse  coniunguntur,fimul  mittuntur. 


3  Etne.&c.vi.  Confuctud.nanc. 


j     Statm 


3  S  .itim  vult.  Id  eft,  repente. 

4  Dicit  enim.  Quia  mag.s  fapit  fibi  propter  confuefudinettf  bi 
bendi  ,eoquodconfuetudo  eftquzdam  narura,  fedpaulatim 
alfuefadendoadbibendum  nouum,  tandem  efficitur  libi  fapi- 
dum :  Et  co  modo  hominibqs  conucrfis  de  nouo  ad  vitam  perfe 
ctionis ,  opera  inconfueta  funt  eis  difficilia  ,  fcd  paulatim  affuc- 
facicndo  etiiciuntur  cis  facilia  &  deleftabiba. 

CAP. 


MORALITER. 
Vl!*xrtdi.&c.  Per  l'hanfatos,qm  diyifl  interpretantur.hafre- 
"becclefia  praecifi  (ignificantur,perdifcipulos  crgo  loanms 
leconiunxerunt  Phanfacu  .fignificantur  fimplices  chriftia- 
"qui  cum  hxret.cis  famil.antatem contrahunt  ex  ahqua  occa- 
'  u'i&  ex  hoc  aliquando  trahuntur  ad  eorum  mala. 
7  \unriuid ,  &  r .  Quati  dicat.Non.propter  quod  apud  proba- 
'imosAcgyptimonachos  ftatuturafuit,  vtnullus  iciunareta 
f chatc  vfquc  ad  Afcenlionem  profter  gaudiura  refurrettio- 


nis  Chrifti ,  quo  rcmporc  frequcntcr  clifcipulis  apparuit  &  cum 
cis  comedit ,  vt  dicitur  in  Col  latipnibus  patrum  Collatione  pri- 
roa  Theonis  abbatis. 

i  iluia  uemo.  Per  iftas  fimilitudines  figpificatur,  quod  doftri- 
na  no.teftam.  non  conueniebat  acliue  nifi  hominibus  renouatis 
per  donum  fpirituffancti .  Tunc  enim  data  fuit  eis  intelhgentia 
perfeffta  fcnpturarum  ,  &  loquentia  omninm  linguarum. 
t  Etnemo,  &c.  Sicimbuti  lcgalibusobferuantiisnolebanteas 
dmriroTCjVt  habctur  Aclu.l  J. 

MORA- 


767 


Glof.ord&Nicolai  de  Lyra. 


3 


CAP,    VI 


*C  ~/f*"m  e/l  autcm  i»  fabbato  fectmdo  primo,Reda .  Dicirquod 

JF   fabbari  lirer.i  folui  c(rperar,deuccron,proceron,idcft,fc 

cunJt^p,irrumfnbbatumvoc.it,perhocinniicns  obferuaria 

: $  fabbati  cci rmiram,8e  naturahs  fabbaci  libcrcace  (  quc 

vfiucodMoyfi  rcpo 


7« 

traiicero.mortificahant  vetercm  hormnem  cnm  aftibu  uj 
a  terrcna  inccntioncexcrahcndp.cxcmpla  opcru  pi 
ariftaru  inccgumcncarcmouen  U>,&  gr.ina  mund  t  i  • 
pnedtcanrium  membris  ecclcfie  iucorponndo.  Apud 
difcipuli  pt^grcdicutcs  domjnum  hoc  egiflc  referunni 


♦  Mn  iu- 

Uccou.dn'  f 


ra  cctcrorum  dtctum 
fimibscrat  rcflitucn- 
da  )  qua  crcdentcs 
pcr  grattam  fcptitor- 
rn«s  fpiritus  a  malil 
opcribus  vacant.Sab- 
batum  crgo  gratiar, 
«."«hfcijW»  ad  dtftinttioncm  lc- 
galisfabbati  ,  fccun- 
do  primum  dicitur, 
ldclt.pnmumfecun- 
do  prcjacum  •  id  cfl, 
lupcrius,  «cdignius 
infcriori  lrgali  .  Vcl 
ordinctcpons ,  quia 
&  antc  lcgcm  boc 
fabbatum  a  patnbus 
ica  agcbatur  ,  ficut 
nunc  agitur  a  nobis. 
Ycl  fccundoprimum 
dici  potcfl,  vcvnum 
idcmque  noui  tcfta- 
menti  fabbatum  ,  &c 
*  fccundum   fic,  quia 
poft  lcgalc  a  nobis 
obfcruarur ,  &  primu 
quiaancc  dccreca  lc- 
gisa   iuftis  obfcrua,- 
tmucanciquis 


t j  .Rc.it-b 
f  Mn.i  ia< 

T  clunilct 


•ctiaro 
Jccclf.4. 


C  A  P.    VI 

Vnl  diftio  eft  vel  dur  fiint  dirtionei. 

t  A&um  cft  autcm  in  Sabbaco  fccundo  pri-  i 
mt> ,  cum  traniiret per fata,  vellebat difci- 
puliciusfpicas,  &  manducabantcofrican- 
tcs  manibus .  Quidam  autem  Pharifeorum 

Secunduiu  ^iccepom  legis. 

diccbantillis.Quidfacitisquod  nonlicettiniabbaris  ?  Et 
p  rcfpondens  Iefus  ad  eos  dixit  t  Nec  hoc  lcgiftisquodfccit  -j. 
f  DauidjCiim  t  efuriret  ipfe ,  & qui  cum  co  erant ,  quomodo 
f  intrauitindomuDci,&panespropofitionisfumpfit ,  &ma- 
1  ducauit,  &  dcdit  his  qui  cu  iplo  erant.quos  no  liccbat  maJu 

a    Prxc:t  non  fubcil  uctei,  obfciu ancfz  &  idco  non  peccat  tjui  lecundum  ciut  obfciuationem 
otfciujf. 

care  nifi  tantum  faccrdotibus?Et  diccbat  illis.  Qu  la  dns  eft  fl- 

Sedi.Sabbatit  maximc  ciuatfc  docrt.nonfolumpioptct  inlinuandum  Ipuitmlc  labbiium,  lcd 
ciiam  pioptei  celebiioiem  ronucntum. 

lius  hominis  ctiam  fabbatiFa&u  eft  autem  6V  in  a!io  fabbato 
Vtintraretin  fynagogam,&doceret.tErat  ibi  homo,&ma^  ' 
i  nuseiusdextcra  erat  anda  ,  Obferuabant   autcm   fcriba: 


iicceffccftjVtd 
ris  fcrmo 
uc  fic  ror  aud; 
griru  fuj . 

tuciomv  illuftrct 
hoc  pucant  I 
f'bbato  non  lic 
Chriftus 
gratix'  mi 
gnac  cffcociimi 
opus  gratia: ,  an 
doctorcslcgisn, 
legcm. 

d     Dic  •  bant   II. 
Alii  dicunc 
m.r.o  h 

iccta  .  Si-dadiifi 
&  ipfidomino,  I 

fcipulis      l 

ob;ici  , 

obiccrum  fit ', 

lum  rnaximc 

cic. 

e     /'/  fah 

ta   figmfi 

uo:ji  s   .  Vclq 

hoc  feculo  a^ 

a   vacantibus 


Sccundoprimo.^d  litcram,  inakero  fabbacoquod  pofti]- 
Iud  fuicprimitusfecudum,vcl  quodoccurnc  pnus,poft  fecu- 
dum,ab  eo  quo  prxccdentia  funr  dicta  vel  fatca. 

*  Titns.  Qijod  de  Subbato  primo  f^cundo  euangelifta  hoc 
]ococommemorat,i!lud  &iVcttis  Ilidorus  pelufioces  ica  expo 
ruc.Dic!Cur,inquic,SabbJtum  primo  f.-cundum,quia  feciidu 
erac  folcnnitaris  Pafchx.primum  aucem  azymoru.Ncq;  mi- 
rcnsfccudum dicmS;.hbatum appdlqn. Iidcis.n  tocum paf 
chalis cclcbritaris rcmpus .  Sabbatu  appcllare legicimu  erac. 
Quare  alicubi  feftum  hoc  fabbar.um  fubbatorum  appellatur. 

*  Theophylaclus .  Dicit  autem  in  fabbato  fecundo  primo, 
quialudcLomncr.  feftiuitatem  fabbatumnnncupabant,  rc- 
quicsenimdic.tLrfabbatum  .  MultoCicsergocontingebac 
inparafceuefeftiuitas,  &vocabantparafctucm  fabbatumjfe 
ptcr  fcftium ,  dcinde  principale  faboatum  fecundum  pi  imu 
diccbanr,quafi  fecundu  exiftens  a  pcedentis  dici  feftiuitate. 
b  TcT/afa.Mvftice.Ager  mundus.Agri  fcges.humanigene 
risfccunditas.Spicx/tuttusccclcfie,  quibus  facurancur  apo- 
ftoli  noftrofcalcnres  profeftu. 

C  ftUebantdK&c.  Nou  habcnces  difcipuli  fparium  mandu- 
candi  proptcr  importuniracem  curbarnm  eluricbanc  vc  ho- 
Hiines,  fcd  vcllentcs  fpicas  lncdiam  confol.inCur,quod  cft  m- 
dicium  auftcrioris  vitt^non  pr^paraia-.  <-fcas,  fcd  cibos  fimpli 
ccs  quairere .  Ec nora  quod  apoff ob  literam  fabaaci  iam  de- 
flruuncadueri  s  Hebionitas  ,  o'iialios  apoflolos  rccipiunr, 
Paujum  qualilegis.tranfgrcfTi  £m  rcpudiant. 

Pcda.Mylucc  DjfcipulicfiPienccsfalutcmhQminumtran 
feunipcrfata,ideft, pcricg'oncsqua;alba:  funtad  meffem. 
Spicasconfncam:,quiai'  tin  c<  'pi;s  Chriftivolunc 

•    '  traiicere 


ftitionibus 
Vel  quein  futuro  agentur ,  quando  in  perpecua  folkiir 
manducabimusbon.i  cerra:. 
f    ^ec huc kgi.&c.Ecd.  Quomododominoad  cr" 
citur,quod  in  feruo  pro  crim»n?  non  ccnecur  ?  Vc 
faccrdo$,&  idco  dpminus  fjbbaci  euuifarum  fabbato  ff  >.\ 
noxa  non  cenccurJ 

g  DauidcHmy&c.h:dx  Si  Dauid  ,  &  Achiinclechexci  rn 
nefamis  mandacuui  Iegis  tranfgredicnccsnon  rcpietuiu 
tnr,cur  eandem  in  ap  >i*olis  famem  non  probacis? 

Allc.Dauidquicum  fociisfugit  afacic,Saul,fignit: 
ftum,quicumdifcipuhslatetpnncipem  mudi,  D^uidi 
uatorlcgis  panes  confecratos  manducat,&dac  ill 
i!!o  funr,fignificans  faccrdctal<m  cbunir.C  .ftim 
rum  populorum,fiue  quia  omnes  filii  ecclcfic ! 
vncfli  fbirirnfapcco  vtfeipfos  orfe  r.mt. 

*  Chnfoft.  Atterdeqnodqua-:1  ..  m  quedommofijc 
mo  pro  fcru^s ,  id  cft  ,difcipn)  s.icruo-  itucicin  mcd 
cec  Damd  ,&  faccrd  tts.qjando  veroptofe,mrro 
trc  ficut  ibi.Tater nteus  vjnr.  mod  » c    raiuf  &  cg*  op'rot. 
h     lntrauitin  dimum  Dei.Ma^nA  hofpicalitaris  gnt 
tomortispericulo,non  d^chnct  hcfpuemanimi 
tis.Et fic nos debcmus alicna  pericula in  nos  tr.insfcrre  ic 
&verum  Dauid  hufpx  nmencisnecpropericuiomotiv 
ri  excludunr  f  icerdo  es . 

i  Homo.  Bc"d.Mvft.H6ifTchumanfigenu,--fii"'»ncarin  ci 
dicaceboni  opcnsarefactuin,pro  manu  m  pnmo  t 
hgnu  extcnf.»,quam  fanat  manus  innrcens  in^ruceex  nl 
Et  benc  manus  in  fynagoga  erar arida ,  quia  vbi  maius  nr 
Ycic"ntiar,ibi  maioti  tranfgrcfforfubiacctculpz. 
K  0^/fr«<j.Bcd.Q.uiadcffruciione  fabbati,quam  in  difua 
0 


NJCOLaVS     Dt     LYRA.  induplutcafafccunduspomturib!. 

CAP.     VI'  I     Fa&um  eft .  Srntentiaantrmiflarumduarumpartiuf^ 

'  Aclum  ctt.Hk ponitur  tertins  cafui,qma  Scribx  et  Tharifei  ar-  ditlis  Matt.l2.vbi ifliduocafus ponuntur  eodem  ordine quo  I 

guebant  Chriflum  et  difcipufos  eius  dt  yiolationc  fabbati ,  Cf^koc  ponuntur  eodem  modo}excepto  qnod  fequitur. 

in 


M     o     K     A     L     1     T     E     R. 

i  Fa8umffl*utem.?cr(picasconncnientcr  intelligi  pcflunc 
figurcvc.tcflxont:ncnces  fub  vclaminchceregrana  fpiritua 
lia  noui,vt  fub  preaepco  carnahs  circuucifionis,munditia  cir 
cuncifionis  mental-s.Sic  crgo  fpicasvellcrecft  litcrahoccidc 
rcm  rollcc,*<:  fpu.iL  m  fenfim  rctinere-Qtrod  fcccruncapo- 
ftoJi^aliiOjUc  difcipuli,ac  fic  manducabant;,incorporando  cre^ 

dentcs 


dcnces  ecclcfiar  myftic  o  corpon. 
-  f  ^ec  hoc  /f.Mo'ralicas auccm  huius  ponitJ i . Rcf 
•f  Faffum  efl  auiem  in alio fab.Mznus  aridaadopc  rn 
inualida.ergo  pcr  homincmmanumaridamh.ibci 
ficacur  piger,&  ociofus,fed  cum  ad  verbum  Chrfti  I 
dio  vittuusjtnanus  eius  fanatur,&:  m  borus  opcnbus  c:(rc( 
;ur. 

td 


I 


9 


Lu 


cx 


uebantprob.>b:]i  magiftri  excufauirexemplo.nuncipsu 

^  /fcruandomagiurum,  calumniari  volunt.vtfi  noncurct 

2idc!iratis,vclimbecil!itaris,ricuret,tr5fgreffionisarguat. 

j  /«rnr^yvo/.Bcda.Pisucnicrscalumniam.quam  fibipa 

j,ant  arguit  cos.qui  prsccpta  legis  male  intcrpretando,  ct 

bonis    operibus 


Cap.  VI. 


780 


/ibaio   feriandum 

Jimabant,cum  lcx 

fcruiliopere,  ideft, 

sabftincreprx 

B  2'iatinfabbato.  ln 
iO  fignrficatur  in 
Itima  quictc  il- 
[,,  quiinfexserati- 
bhuiusfeculibo- 
jrccetunt ,  non  a 
Irjis,  fed  a  malis 

[>  jjiashabituros. 

I  ^iaimam   faltiam. 

Ida.  Corpuscura- 

Ctjusdcanimsfaiua 
fet|ncinterrogat,qa 
j  mitacula  ,ppter 
a  mx  falutem  fa- 
tbat.&ipfafanatio 
1  nus  falutem  cni- 
•1;  lignificabat.Vcl 
iminc  animae  to- 
ii  homofignifica* 


annunciandam.Sic &  Moyfcs  folus  legem fpiritualitcr intel  D 
ligens.montisverticcminquoDeuseratafcendit. 

Moraliter.Qui  Deum  orando  qucrit  ad  ftiperiora  pro<*re 
diturverticcmcuriaefnblimisafccndir.  Oraratuem,domi- 
nus.non  profe  quafi  impotens,  fcd  pro  mc,  facur  ciemens. 

v"dc  (latim  fubdi- 


&  Pharifsei,  fi  in  fabbato  curarcr,  vt  inucnirent,  vndc  accu- 

Deminus  nouit  cognatione»  liominum,  quoniam  vanx  funt. 

farent  eum.lpfe  vcro  fci»:bat  cogirationeseorum,&  ait  ho- 

miniqui  habebat  manum  aridam.Surgc,&  (ta  in  medium . 

a  Etfurgensilctit.  Aitautxm  ad  ilios  Iefus.  lnterrogovos,ii 

Exponit.  Idefthomlnem  curare. 

b  licettfabbatobenctiacere,  anmale,  animamfaluamfa- 

a     Idcft  a  perditionc  fjiuam  non  facere.  b    Quaii  iratus  illis  i>Linutefcemil-us. 

c  ccre,  antpe*rdere?  Hrcircunipeclisomnibusdixithomini. 

a    Ad  pauperem.ut  pi  oximum  iuues.uidux  urxlidium  feras,extende  ad  Denm  pro  pcccatis 
cuisor.ndo.        b    Quxciimuiearueiat.luccisbon-irum    pc.um  faluMrlbusvr  gatur. 

c    QuialtaumDei  Iui4>crium  fequ.t.ir  iuiuculum. 

d  Ext&ide manum tuam.   Et ebxtendic,Sc relticuta eit manus 

Ideft  inuid.a. 

c  cius.  t  Ipfiautcrnreplctifunttin{]pientia,&colloqueban- 

Qupmodo  eum  perdercift. 


tllr.  F.t  di  dirs  fa.efsct . 

omnes  qui  eius  ma- 
giftcrio  difcunt  itcr 
regni. 

■J<  Titus.  Per  haec 

Euangelifta,  vrpla- 

cet  Cyrillo ,  voluit  f\ 

oflcdcreChriftum,,ASere 

omnia  quae  faciebat    . 

ad  communemvti- 

litatem  corum,  qui" 

in    i.lum   crcditnri 

erant,fecifle.Vo!uit 

perharcmrfum  fpi- 

rinlts  virae  formam  TAmcnua 

feipfum  proponcrc, 


tur  2dinuicem,c]uidn;amfacerentdeIefu.1Far5tucftnurerrL.  4    ^"9»? 


FoimJ  prifciibtur.ijuam  debeas  xmnliii. 

f  in  illis  diebus,exijr  in  monce  orare,cV  era^tpeinoCtas  in  oro 

Kouicculi. 

S  ne  dei.Et cu  dies  facfb efTet,  vocauit  difcipulos  fuost  &  clegit 

a    Vc  quadratuu»  orbein  5de  triniutisiniignirenr. 

dtfodecim  ex  ipfis  cjuos,&  apoitolos.noiauit.Simonecjuem 


Lt 


5 


h 


a  S.ilicet  ?ocauit. 


[cognominauit  petru,e°t  Andreamfratrem  eiusjacobu,  &  7 


pcrde.  BEDA. 
;)ncft  autor  mali 
Jus.fed  quosnon 
luatjpcrdcrcdicliur . 
•j  Aug.PoteU  moueti  quacftio.quomodo  Marthxus  dixe 
r  quod  ipfi  intcrrogaucrunt  domtnum,(i  licer  (abbato  cu- 
i|  c,cum  Lucas  hic  tlios  potius  a  domino  interrogatos  eflc 
ihibcat.  ltaquc  intelligcndumcit,quod  illi  prius  intcrro- 
:tuim,dcindcvidcpscog:tationeseorum,aditu 
.ricntium.confluuir  in  mcdio  eum  quemfuc 

r!i!Hs,&intcrrogauit  quxMarcus,&Lucascumin- 

ummcmor.uit. 
ttf.neda.Infrucluofa:  drbilitas  animxnullo  mclius 
■inecutatur,  quamcitcmoiynarum  Li.gitatc,  vndcdici- 
B.Nonfitmanusti)a  adaccipiendum  porrecia.&addan- 
4 1)  collctta.Quia  fruflra  pro  pcccatis  rogaturus  manus  ad 
Ium  cxtcnda,  qui  has  ad  pau,  cttsi  {.  ro  potTe  non  ex- 
t  dit. 

c  w >.Quia  fololiuorc  pcrmori  funt,non  cnim.in cu!pa 
|:,vcl hominis  manum extcndcrc,  vcl  Lcfum  latiare.  Ma-' 
jiinfipictia  erat  de  nccc  cius  traciaic  caius  t  cnciicijs  plu- 
iiumindigcbant. 

»1  monienorarr.Monsin  quoap'oftoloscligit,&  do- 
«.altitudincm  fignific.it  njflitix ,  qu;a. inititucndi  erant,  & 
,  dicaturi  nein  inhmis  remancant,  le.xl  ad  fuperna  crigan- 
i jSic&lex  in  montc  data  luir.  Apo  flolos  prxcmincntius 
: lucit,  vt  a  montc  prius  montes  fuiupiaot  paoem  popuio^ 
;  annunciandam. 


adorat6rcs  cenfen-  r*q-7-c.  ple- 

difunt,^tefaccre..ri,n:'lue 
Voluittridem  exem 
plo  fuodocerc  prc- 

CCS.fccrCttljhoCCft,  tMar.io.» 

nemincquoad  eius  hlat-*'c 
fieri  poteft ,  t-crncn- 
tc,  vcl  obieruaiuc  , 
tranfmirri  dcbere  .. 
Qni  ergo  filubrirer 
prccari  cupiunt,  fanttas.purafque,  &abomniambitionc 
aliciMsmanusad  Deumfublcucnrcumqncin  tnodiim  fcfe 
componantoportct,  quafrdiuinani  maieflatem  cor.im  afli 
ftereconfpicianf,dcbcntad  iixcmcntemab  omni  tumi.iltu, 
mundanaquccura»  c\cogitationcfeuocaredebent  xquc 
non  remifio,  nec  ignaue,  hoc  efl,  cum  quodam  ment is  r$- 
dio,&  animi  inconflantia  illud  ipfum  facercfed  conrtanter 
&  ftudiofe  Dcbentpoflrcmoopusjli  quodforfan  prsmani  , 

bus  cfl,in  fccundishaberc,  ncquc  iruiaii,  aut  frangi,  fi  non 
ftatim  audiantur,audiuimusenimdommumnoflrum,non 
quouismodo,  hoccft,  obitcr  orafle,  fcdinorationeDei 
pernoctafie.  F  f 

g  Difripuldii  Dcquibusclcgit ii. quosApoftolos,  ideft 
fuo  loco  mifibs  nominauir,  vndc.  S:ci:'m:jnweparr¥ ,  &  e^o  Ioan.t».B 
miirofis.  ln  monicm  afccndcns  ad  (c  vocar,  elegitquos 
vult,quianoniI!oiumertfludi;,fcd  diuina;grat;a;,vt  inapo  Ibi(JeJllIf<c 
ftolatum  vocarcntur,  vndc.  ~i<.»  >ns  im  de^us ,  fcd  ego 
ci y;  voi.  "Nonfapicntes,  nondjuites,  non  nobilcselegit,nc 
duxiilc  pto  ).ri!dentiu,ncrcdctnitic  diuiujs.ne  potentiaeno? 
biiitathquc  auctoritatc  aliquos  ad  gratiam  ttaxiflc  vide- 
tctur. 

h    Cogvortvi  :wir.Non  modo  primum,fed  longepriuscum 
ab  Andrca  adduCtusdicitur.Tu  vocaberis  Ccphas  qnod  in         ' 
tCtpreutui  i  ctrus.ied  volcns  Lucas .noniina  ii-apofloloru 

^   rominaic, 


NlLOI.AVS    D  J;.     V.  Y  R.-A. 

"W/"'f7"?.Hocautcmfccit<"hri(lu!,vrmiracuIum 
fcteuidentius ,  &  manilcftius  aigucretur-caccitas  mali- 

f»wor  rrp.Vr/  fn-  infw-.  Idc.hVrrationabili  iracundia, 
rafcisdcbcrcnt  tflc  r  ratiUcbcnefictodiuino. 
^HfKii-  ficen.ht de lcfu.  Jame- 

•'»  irsdabantdc  morte  ipfius,fed  Chriflus  noluii  mori  an 
'rcn  pwpisrfinitum  a  patre,vt  implcrcnturfcripturaepro- 
Jctatutn  dc  lyncminiola  ciusmorMf, 
'  f*8m(i'i  atttn  trilfs.  rofitr.amdcfcripta  cft  uocatio 
|iiiumadChriftidircipuJatum,hiccordcquenterdcfcribt 
1  ptomouoaliqucrum.  cxillisadapoftolatuns&primo 

dcfciibitur 


dclciibiturdid1!;;  promotio.tccundo  promotoru  inftrudio, 

ibi-Pr  aefctndern lefu  dr  mvnte.Cirtt  primum  dicitur  Fatlti csl. 

pcr  hoc  oflcndit  Chriftus,quod  promotioni  aliquorum  ad 

ftarnmcitniratisincccii  (ia  Deidcbent  orationes  deuotx 

pra.'iritti,idco  fubditur. 

<;     Et.digitduodicw .  QtubusCucccdunt  epifcopiinecclefia 

Dci. 

6    S/mrKrwijcfmrf.Ante  conuerfione.r. voeatuseftSimon, 

fed  pofita  mutatueftnomencius.  Etexhocinolcuitcon- 
fuctudc,quodquandoaliquiscreaturinPapam.mutar  no 
n  encius.  7  /rco/Kw.i.filium  Alphei.Etiftevocatuscfl  Ii 
ccbus  iifius  &  fiatcrdcmini,quiacra:ci  valdefimilisin  fa 
cic,&  in  lincamcntis  corpotis. 

lud  itn 


M    O    R.    A    L    I    T    E    R. 

I  Fitl»m  rfl  autrw  i  •  T<"<  itirhut .  Chtiftu*  apoftoloseledu- 
*  otauitprolixc,vndcfubdaut.  » 

Et 


f  Etiraiftrroclitnsin  oratr.  >  elei.  pcrhocoftcndcnsquod 
epifcopi  qui  fnnrfucceflbrcsapofiolorum  non  funtcligcn- 
di  pcr  indui5ti6ncs;&  per  falfaspromiflloncs.fedpcr  dcuo 

tasotationts. 


Tom.5. 


'B 


7&i 


Glof.ord.&NicoIaidcLyra.         ;S 


/S  o^minare (cum  neccfle  hahcrct  Pctrumdicere.brci  ncr  vo- 

*£  niodnonanteavocarctur.fcditadoniiniisco 

A  .  ,\ t  non  cafuTaAum  putctur,  fcd ex  coromuta. 

cramcntmn  perrse  iu  icntibuscommcndaretur, 

a    littrlnn*  Matih;vuscomparik.oTliomednordinecau 

frhum  hiausfcfu/»  „, 

a  Ioancm,rhilippiim&Bartholomxum,Mattha:um,cx:  lho 

mam.Iacobum  Alpheiot  Simoncm,quivocatur  Zelotcs,iu 
b  dam  Iacobi,oc  Iudam  Scarioth,qui  fuit  proditor-1  £ t  defce- 

dens  cum  illis  dc  montcftetic  in  loco  campeftri,&  turba  di- 

fcipulorum  cius,&  multitudo  copiofa  plebis  abomni  luctea 
c  &  Icrufalem,&  mantima,&  Tyri,  &  Sidonis  qui  vcncrant , 
d  vtaudirenteum.&fanarentur  alaguoribusfuis.  Etquive- 

xabantur  a  Ipiritibus  immandis  curabantur  .  Etomnis  tur- 
c  ba  quarrebat  eum  tangerc,  quia  virtus  dcillocxibat, 

&  fanabat  omnes  .   Et  ipfc  clcuatis  oculis  in  difcipu- 

*    Hi  a  peecno  abftinenr, irculum  calcanr .  illecebxoij  nonquauunt.  Spitiiu. 

fuos  diccbat.  Beati  pauperes,  quia  veftrum  cft  re- 


ron  ',  uni   cxtcris 
Etugcufti   prjela- 

tui  tir. 

b     !  t:tfiordent,&t. 

Elcfturusapoftolos 

dominusinroonta- 

.:bijt,turbasdo- 
ctuus  ad  capeftria 


adturbam  Sidicimusvnum  fuifie.it.i  in.elligendi 
afecndit  inmon«cm,&  portal  quantuiumdclccndit,i 
fcut  u.moncro,\bi  cratplani 

c     hmr  Tangit  Chrifturn  qui  lV.:lirercrcdit  i;- 

Tangitur  a  Chrifto qui iirma-U'  in  illo. Qni  (ic  ranjj 

guur,  (pitimsij 
virtutc  lanatur. 
f    Etipfeelt 
lifin  dijcioul 

Etligencrali 
nibusloquiru  ,• 
cialitcrindil 


i  f 


1 


os 


1>  rcdit,  quia  non  nifi 

ihumiliturbc  Cliri 

ftuvidcrc  lutnci  ir, 

&    raro    muenirur 

quod  vcl  turba  do- 

minum  ad  alrtora 

fcquatur.vclquifpia 

debilisin  montecu- 
q  rctur,fcdcxtincTafc 

brclibidinfi,&fuc- 

cenfa  luccfcientix.pcdctcntim  quifo;  iubijt  culme  virtutu . 

c    Aitritma.  Non  a  proximo  man  Gahlci,  ga  hoc  non  mi- 

raculi  Ioco  ponut.fed  a  mari  magno  cognom.natur.in  quo 

ctTvrus.&Sidoncomprehendipotcrant.Sedqataiuntciui 

tatcs  Gcntium.confultc  nominatim  ponuntur.vt  quanta  fit 

virtus  Chnfti  intimetur.quae  etiam  exteras ciuitatcs excitat. 

d    ytaudirentSi  dicamus  duos  efle  ierriones,afcedit  ir imo 

tcm,&  habuitibidifcipulos,&  poftdefccndir.&rccitiftutn 


oculosleuat,  vtpj 
inrcnta  c 
verbum  Dd 
piunt.  lutius 
intimi  lunicn  a. 
pianr,  quibuso 
montc   :  . 
r,  r»  vr  rr. 
rct  in    : 
ompo 
gir,vtaodira 


ad 


U. 

g     Beati par.perrs,&c. Qui  nondumconfumm 
ccmconfccndcrepoiTunr,  gcncralis  inttrirn 
funtbeatitudincpcrfouendi  vtpaulatini  adm 
fi.dumdominoinplanicicftancclibcnrer.  au 
huncquandoqucinrnontcmfcdcntcmloblimiccT 
Namquorumcordib.  adhucedomandisinfi(tit,rn 
ftans  affatur.QuosIongo  ftudio  cxercitatos,  &  iara 
inucnir,his  qualiquictusrefidcns  myfticaintin 


icirur  . 


' NICOLAVS   DE  LYB.A. 

i  /«<ii«J<»ft)W.ldeft,fratremIacobi. 
I  St  defcendcns. Hic  confcquenter  poft  electionem  apofto- 
iorumponiturinftruaiodeoperibuspcrfcaionis,quiapro 
moti  ad  graduni  maiorcm  debent  habcrc  maiorem  cogm 
tioncm.licct  autem  fcrmo  Chrifti  fequens  fadus  fuerir  ma- 
cnx  multitudini ,  tamcn  Chriftus  fermoncm  iuuro ad  apo- 
Holos  principaliter  dirigcbat.Dubitarur  tamen  hic.vtru  iftc 
fcrmo  fuerit idcm  cum  illo  qui  a  Matthaeo  defciibnur  5.C. 
Et  dicunt  aliqui  quod  fi  c .  Tum  quia  hic,&  ibi  eodem  mo- 
doincipiturucumdicitur.B(f4ri>^frfj,6-f.&  codcm  modo 
%ettain2taT,cumdicinv.0misrmaudafern.at.esme«iJ&fitat1 
r^fusfil.inlmiHtea.ScMu.7Mimc.lKmqaiiAUqaxpona 
turhicfereibiponuntur.AK|sautcmvidcturoppoiitum.tu 
quia  hic  dicitur.fir  dzfcendens  /c/wr.Mat.5  .a.dicuur.  frideta  h- 
Jm  turb*s,*<:cnit  :•  monle  w.Item  hic  dicutir.  Stetil  m  loco  cam- 
peflri.&iMzattai  dicitur.Ef  cumfedifl  t  ir.r^runtadeumdi- 
fc.puli  ei-sE:  aperiensos  juim  doccba'  to;,#..Etiudeoifiefermo 
&  iile  vidrr-ur diffcrre  quantum  ad  locuro,  qais  iftc  d  rmo 
Viicturcifcfaauiinterraplana.&campcftri.  Afiusai.um 
Jn  montc.  Item  quantumad  facicndimodum.  quia  «fte  vi- 
dcturc(fc  faflus  a  Chrifto  ftando,  aliusautcm  fedcr.do.  lte 
quia  multa  in  illo  ponuntur  qu<e  hic  omittuntu'  ,vr  parer  in 
tucnti.Qui  vult  tcncrc  primam  opinioncm.poteft  dic  erc  ad 
ifta qux  vidcntur contrarian.  Diccndo.quod  Chriftus pri- 
mo  aiccndit  cacumcn  montis  ad  eKgcndum  apoftolos ,  & 
ibidocuireos  dcaliquibasfedcndoftcunuum  quod  dicit 
Matthoeus,  fcd  poftea  dcfcendit  ad  aliquam  partcmmontis 
planiorcm.qua:  hicdicitur  campeftris.vtibi  couUcnicnrius 
doccrct  m ult itn dinem,  &  hoc ftando,  fecundum  quod  hic 
dicitur.Qd  aut  df  ,q>  hic  multa  omittuntur  q  in  alio  ponun- 
tur,non  obftat.quia  Euangeliftx  non  fcmper  vniformiter  rc 
fcrut  idcm  fadum  Chrifti.vcl  diftu,&  y  vnus  omirrit  alius 
fupplet,  vt  fic  conueniant,  &  cum  hoc  i  pccialia,  &  fingula- 
ria  dicant.Qui  autcm  vult  tenere  fecundam  opinioncm,po- 
tcft diccrca  d  primum altcrius opinionis  Non  eflc inconuc- 
nicns.quod  duo  fermoncs  a  Chrifto  facli  diucrfis  temporib, 
eodeni  modoincipiant,&  tcrmincntur,&  eandcm  matena 
faltcm  pro  magna  parte  contineant.Hisprxmiflis  procede 
ducftaddiuifionem,quiaprimodefcribiturinftruclioChri 
fti  dircfta  principalitcr  apoftolis,  fecudo.communiter  fada 
tui  bis  cap.  8.  Adhuc  primo  ponitur  dicta  inftrudtio,  fecudo, 

cjus 

M    (3    iv~'  A     E     l^     T^     E    K.  4    htipfeclcuaiiiocuUs.  lllaqua;  iunrab  hoclocoskjuv 

f     E  cmnitt'i.hi<]iur'  Bcda.Taclrus  faluaroris  cftop.  sfalu-  rincmhuiuscapitulifunt  dcfe  moraliapropterqupdni 

t is.qucm  tangcre  cft  in  cum  fidciitcr  crcdcrc,& ab  co  tangi  pcrrranfco ,  & quia fupra  Matth.  5. 6.& 7.  ca  tctigi  brcu 

pft  abcius  vulncrc  fanarj,  jnyfticeexponcndo. 

Et 


ciusconfirmatio.c.fcq.Primaintrcs.Q^iiaprimoi 
nc  pmitti(  quafi  quaeda  pfatio,fecundo  fn  bditur  i[ 
&io,ibi.Et  ipfe  ekuatii  oclis. Tcrtio,i>\f:ri  inicntii 
ibi.  Omnii  tjui  venit  ad  mc.  Circa  pri  mum  defcribin 
dicitur.Er  defccndem  eum  ;7w,c^c.Etfaciendi  m  odi 
dicitui.  Steatinloco.  Ercxpofitio  patetex  dictis  fe 
pliccm  opinionem.Et  alTiftens  populus.cumdicit 
ba  difupulorum.Et  caufae  aduentus  cum  dicirur 
*t audirera eum cr fa>iar:n!.QuAinun\ ad  iliosquicrat: 

3  Quiarirtnsdeilloixib..t  ,&•  fjnauatowc;.  N?nti 
gendum  quod  aliqua  virtusexiftcnsin  Chrifto ,  tr. 
alios  cadem  numero ,  fcd  ifte  cxitus  intelligi  rur  ir. 
efTcctusexicacaufa,quiavirtusdiuinaexiftensin^^B 
ciebat  fanitatcs  in  infirmis  Qualirer .  utem  huuiarujH 
ftiadhocopcrabatur,didumfuitMarci5. 

4  1 1  'pfc eleihttis  oculis  in  d  fcipulos.  Hic  confequentcr dcfi 
bituripfainfiructio,&primodcactibusbcatirndinum, 
cundo,deaclibusvirtutum,ibi.r-./}7oA  >  ut     Priin.r 
Quiaprimo,inducitadadtusbcatitudinum.6cvi 
hit  ad  actibus  vitiorum  contrario;  um.ibi 
bis.  Secundum  opinioncm  illam  quaedicit  cundcm 
ncmhicdefcriptum.&Matt.r^.frcsprimacbca 
pofit2ecxponentur,fitutexpo(iiK  (bnnbidcm.I  ■  cadd  v 
quod  fccunda  beatitudo  hic  polita  intclligenda  cft  de  c  - 


rieiuftitiae,  ficutibiponitur.  Bcatiqmcfu>:mt,t 


iian7,zrc.  Quarta  autcmbeatitudohicpofita.qux  ibipc 
turoclaua ,  non  cft  proprie bcatitudo dicenda,  lcJ con  * 
matio  praeccdcntium,vt  ibi di&um  fuit.Secundum  opin  - 
ncmaliam,  quxdicitiftumfcrmoncmaliumabillo,  - 
cendum,  quodSaluatorhicinducit  ad  quaruor  virtnt  » 
quxvidenturoppofit^terrena:, kumundanaebcaritudi  , 
quamBoetiusJnlibrodr  confolanonc  vocar  falfam,  : 
mendaccmfoelicitatcm,  pcrquasquidem  virrutesdcuei- 
tur  ad  veram beatitudinem  •  Bearitudo  enim  terrcna pri •  0 
confiftit  in  abundantia temporalhim  bonorum ,  qu 
quentercftoccafiomultorummalorum.  Etideo  faluar 
inducitadoppofiium.cumdicitur. 
5  Bsati .  Et  accipitur  hic  paupertas  voluntaria  per  qu  u 
quiscontemnit,  &abijcitafebonatcmporalia,  quan;  n 
poteft  fieri  bonomodo,  vthomolibcriusvacctopcri  \i 
vitae  contemplatiu.e.  6  Q^iivcflrum.  Sciliccr  hic 
fpc,  &  poftcacrit  veitrum  in  re.  Secundo  confiftit  in  h 

OUOv 


» 


i 

c 
r 


?8j 


L 


uca: 


Cap.  VI. 


784 


/€  Beda.Quod  apud  Matthauim  plenarie per ofto  beatitudi 

X  jsdicituunfermone  perfecTionisadapoftolosin  fummo 

ontis:  hoc  apud  Lucam  tcmperantius  pcr  quatuor  cardi- 

1  les virtutes compreheditur  in  leuiore fermone ad  turbas 

jimo.Dicitergo.BM«'/'tf«.Eccctemperantia,quaeetiamfa 

c  cordismur.ditia. 
,    ptiqmHWictfn^tis .  ■     , '  .  r 

ticompatiutur  a-    a  gnum  Deifbeatia,uinuncciuncis,c]uiaiaturabiminiTBean 

I     &'  miferentlir    &  a     Depnefentimiferia.itedi.  tione  bonoium.  2 

Jbuutfua,nonqu?    b  quinuncfletisjquiaridebitis.  tBeatieritiscum  vosoderint  3 


b  rit 
cititia 


ites  aliena.  Ecce 
quseetiam 
fit  mifericordia  . 
hti  qtti  »»«  fietii. 
lceprudenuaque. 
.'cndit.qiiammife 
r  hsec  terrena ,  qua 

B'  tata  cceleftia ,  quae 
eampacemfacit. 
iitieritiscum  vosod. 
lcefortitudo.qux 
f  itcffemanfuetu- 

r(icmFortiseft  qui 
wcitiram.&alios 
ntusanimi.  Con- 
ixxvirtutcs,  uqui 
amhabcat,plutcs 


Corde. 


Pclleiidode  fyna^ogis.  b    Nom-n  caicifixi .  A, 

homines,&  cum  feparaueVint  vos,&  'lexprobrauerin^&eie 

t     Qujintum  ad  Iud.tos,&  gentiles  nomea  Chiiiliamim  f.rpe  a  meinoria  abr.  fim.iic  eieftum 
clt  ab  hominibus.        b     Nullaalia  catila,         c    Cuius  nomcn  veiliuui  ftcitu  cogrfomen. 

ceVint  nomcn  veftrum,tanquam  malum  ptopter  filium  hoc- 

a    Multa  patientibus  in  tcrris.murta  intrces  ciit  in  coelis. 

c  minis.  t  Gaudctc  in  illa  die ,  &  cxultate ,  eccc  enim  me  rces 
d  veftramultaeftin  ccelo  .  Secundum  haec  emm  faciebant  y 

a    Qui  timore  non  deficiebant  a  vetitate.         b     Nunci)uidem  pofiunt  e.sprobrare.&dencere. 
Sedmdeeis  vx.        c    Q^napetdetis  vfum  temporalium  ^ucm  i.uiu-deiigitis. 


Veruntamcn  uaruobisciiuitibus,  6 

Qui  inileliceiiis 


propheatis  patres  corum.  f 

a    Contra  ikci  iTanas  ten ipncis  mifem5-         b     ^iwm  quxiitis. 
vobis  piAcen:es  ijtillaiu  tcci  boni  fiincm  patiiomi. 

qui  habetis  cofolationebm  vdtra.  Vq  vdbis  quifaturati  cilis, 

Suiiccrepicuiis. 

quiaefurietis.  Vaevobis,  quinuncridetis,  quialugebitis, 
&flcbitis.  Va;  cum  benedixerint  vobis  omnes  homines 


bcrevideatur,  fed 

js  quae  fucrit  vberior,&  vbctius  premiiim.Hofpitalitas,& 

imilitas,&  faucTitas  Abrahe  commcndantur,ied  quia  tide 

■  -cltitit.fide  prx  caeteris  mci  uir  principatum. 

ihinunc.  Qii:  elurit  durienti  compatitur.compatiendo 

gitur.largicdo  fit  iuftus,aequa!emfe  inferioribus  praeftar, 

rtumexcludit  vcritatem  rcquirit. 

o,-i  nttnctlens,  <pu*  n</t6^/j.Qui  propterdiuitiashaeredica 

Chrifti proptcr  pancm  vitae  setcma: ,  proptcr.  fpem  cceie- 

:umgaudioium  fletuscfuricmpaupertatemquedefiderat 
:atus eit.mulro  beatior, qui has  virtutcs  mter  aduerfa  fer- 
renontrepidat. 
Ga>tdett,&  txi  I.  Interodiacordiuminterprobralingua- 

:  mintermanus  perfequentium,laetioricorde  vcrfammnn 

:  itu  fupernae  mercedis. 

,  stamdum  b*  .Exemplo  prophetarum confortat  iiloscia 
ra dicentes  petfccutionem  foleot  pati. 

,  Vermumct  v s,o ;  i.Matthaeus  in  montc.bcatitudines  io- 
mmodoproborum.Lucasveroincampo.eriamvedeicri 
timproborum,  quiarudesadhucauditorcsminis,&:tcr- 
ribusadbonafunt  copellendi,  peifcctosihnseftprcemiis 
uitati  Vermtawen  w.Cu  «upta  regt:u  ccelofii  paupctu  cfTc 
catur.ex oppofito  apparcr.quod  ab  hoc  regno  fc alienat , 
u  confolauonem  quarrit  in  tgaltb.Nec  tam  diuitiae.quam 

amor 


NICOLAVS    Dli     LYRA. 
jodbenefithominiquantum  adcorpus,videlicet  incibis 
.  potibus,&  huiufmi  x1i  carnis  dcleclabiiibus.Lt  ideo  falua 
>rinducitad  oppofitum  diccns. 

Btali  ui  -  unc  tfuriiitfluU  fat\r.  Mmini.  Abftinentes  a  pr^di- 
tisddectabilibns  quarum  bono  modo  poteft  fieri,  v  r  caro 
cdigatiuinfcruitutcmanimx.vtficpercipianrurconfola- 
ionesdiuin3e,ideo  fubditur. 

.i.inchoaiiue  in  praefcnti  vita,pcrcipicndo  prae 
liflasconfohtioiH's,fed  perfecte  m  patria,  lccundum  quod 
iicitur  i'fai.i6.d.S  itiabw  cum  atyiatentglotia  f«^.Tcrtio  con- 
ifiitintemporaliiucunditateincpta  ad  cuiusoppofitumin 

ucitdicens.  J  hen<.  y.irr.mc  l'i't:s,<(niaiideUnt.Qon(idc- 
indo.quod  tcmpus  praefentis  vi  tae  non  cft  nifi  luclus  &  tri- 
ifie.Tum  ratione  culpaefinc  cuiuscommiirionevitaprae- 
nsnonpotcfttranfircfaltem  quantum  ad  culpam  venia- 
mTumrationedilationisgloriae  fecundum  quoddicirur 

am.yc.Wnnciaze  dileili),cjnia  amore  ia> <^uet,.Qn?.TtO  conflltit 

fauorehominum ,  &  laude,  cx  quibus  frcquenter  bomi- 
?sfupcrbiunt,&inalia  vitiacadunt.idco  inducitadcoi- 
arium. 

Beati eritis  cum  vos  odcrint hnminetytf  carft  fcparaucrir.t vos,& 
probraur.r'nit,&  eicc.erin',<&c.Non  quod  aliquisdcbeat  odiu 
oniinum  quaerere,  &  affe£tarc ,  fed  quia  timore  huius  odii 

non 


amordiuitiaruminculpacft.  D 

Myftice.DiucspopulnsIudatcus.velhaeretlciiSjVeiphilo 
fophus  mundi.qui  vbcrtatevcrborum.&facundiaepatroci- 
niodeleftati  fimplicitatemvera;  fidei  fupergreffi  thefaurcs 
inutilescondideruntjfecundum  vfum  fecufi  de  gcncratio- 

neChrifti  «iiipuran 
tcs    quiinfururoe- 
gcftatcm  fidci  (ne  re 
cognofcenr,cibum  tM^ttli.j.a 
quepeifidjar.qujcin- 
prafenti  erutlant  ae-  lPf obrHs affe 
terno  macerati  ieiu-  ccrint 
nio    catifam    tanti 
fupplicii  eiTe  f  :ient . 
Entqi  tcmpus  cum  g 
rifus  fuos    lugeant. 
Quibus  bcne   dici- 
tut.  Vx  cum  bcne- 
dixerint  vo.ho.quia 
tunrt  hic  placcnt  po- 
tcnubns,  maledicTo 

7  perperuo     fe    fub- 

8  dunt.quia  ficut  pau- 

9  pcreseituitnres.flen 

10  tes  improbitare  ma- 

11  lorum  probantur,fic 

12  diuiriis,  epulis,  rilui- 
queuacan  es,  mala 

obfequcntiiimclicntela  maiorcmfouenturad  pcenam. 

4<  Titus  Boftrorum  Epifcopus.Poflcaquam  Deus  >ono 
rumqueomniumdoininusoftenderatiandos.qui  pauper- 
tatvmiIliusamoreconfecTantur,efuiitintque,&(itiunt,&lu 
gcntj&c.lua  mercede  noncarituros  ad  cos  nuc  fermonero 
dirigitJquicon{rarijsftudiisincumbunr.Vae,inquir,r(/>?ja'i- 
wt.u.<y  &c.  Inlicuat  iflha:chuiufinodie(Tc,qi.ije&luppliciit 
procrccnr,  &  vindicTam  infeiant,quo  nmiirum  impenden- 
tium  tormcntorum  mctu  exterriti  diuitis  congerendis  non 
nimium  inhieni.ncque  sn  voluptatibus,&  iocis,&  miidi  hu 
iusieliiiisaetatemtranfigant.  Cxicrum  quod  dcdiintibi.s 
hoolocotraditur,  illudnonpcrtinetadomnes  ,  fed  adeos 
tantum,  qui  totumanimidefidcriumadpecunias  contu- 
lerunt. 

f  Qui faturatiejl!s,aiva c( '  rktis.  Qui  intcrdiuitcsamplius a^ 
biv.rtlatis,  ficntdicesquiindi-ebamr  purpura.  &  byfio,  & 
epuSis.qlddc.v^ii...  Lzzn:  qujeiirguttamaquae.  , 

g     y.%  vttltittfMHmtct<i?c.  i>«uo!«10iV-- ■>-  fupi-:»ti>,vbi efl  tnifi-  FxdeCj.i. 
tia^corfinhvrt/tm  irhiciJWtitia.  diicensftultitiamridentibus, 
prudentiamflentibus  afcribcndam. 
h    B.  rieftti  eri.i:  vobis  tyi  rtt\  homtnes ,  c?c.  Mag>;a  pars  pcenae 
cft  pcccatorum  fua  fceleranon  modo  no  argui,  fcd  ifiiupci 
quaii  bene  gefta  laudari. 

$  ptygtte  ' 


fnfia  l<?-d 
I 


non  debct  veritatcm  vitae,iuftitia;,&  docTrinte  dmiitterc. 

5  Set.undurn  hxc  t<iirnfaciehut  ptoph.ti s  f?*tres  eornm,  f  veris,  Vt 
patetde  Ieremiaquem  propterveritarcm  abeodicTam  re-. 
puraucrunt  proditorem,&  eum  incarcerauerunt,&tadcm 
lapidauerunt.vt  dicunt  aliqui.Et  dc  Ifaia  quem  cumferra  fc- 
caucrunt,&  dc  multisalijs. 

6  ^cn.>/.'4>/,f«.Hicconlequenterrctrahitab  acTibusvitio- 
rum,diccns. 

7  i/a  -robis  diuitibus.Viluhm  abutentibus,  verunramcn  quia 
muitibenevtunturdiuitiis.ftcundumquoddicitur  Hcclef. 
3 1 .a.Beatus  vir  diues,qui  inuentus eft  fine  macula,&  caet.Et 
beatus  Ambrofius  dicit,  titut  diuim  impcthnentajttnt  reproks, 
iiaprobts funt  adnnenta  viriutisjdeo  fubditut". 

g  ihti  hubetis  confolationem  veiiram.  AbutCntCS  diuitijs  ad  vi- 
tae  voluptatem. 

9  V&  vabis  <jui fattrrati  cjlis.ln  pr^lcnti. 

10  J^<?rte/«>/er«.Infuturo. 

1 1  i'  *  vobit.qui nunc  ridetis.  perineptam  laetitiam  ad  peccn- 
tu  m  morrale  dcclinantem,fecundum  quod  dicitur  Prouer- 
biorum  fccundo  cap.Qui  Ixtanturcum  maiefccerint  pcfli 
mis.  12  V£cumbenedtxerintvobisor»ftes  W/JWx.pcrapplau 
fum  talcm  nutrienres  vosin  malis,  fccundum  quod  dicitur 
Pfalm.9  d.Laudatur  pcccatorindefidcriisanimaeiux^&ini 
quusbcncdicitur. 

Tom.j.  B    2 


78y 


/Ja      Di   Vf  i' !m:{n' 


Glof.ord.&Nico 


D;3o  qoid  abinimicis  poflim  pati.fup- 


A  ponit  qualitcr  ad  ipfos  fc dcbcanr  habcre  inimicos.Ec  hic  cc 
ciefianon  la&eimbuitur.fcd  validiorc  clv,rfnris  cibo  robo 
lauir.Non  fufficitnon odiflcjtd  quod  vltra  humanam  na- 
tutam  ci'  .urdiligcrc.Etcuai  lcx  vicifiUudincm im 

pcrct  vltionis  ctd 


j:uminimici'ii<clu 

tPfjHdg       titatcm.  odijsbeoi- 

intcmmilc 

:..,  pcrfcqucntib. 

paticuiiam.cfurwn- 

tibusctiam  gratiam 

rcmuncrationisiin- 

B  pcrtit. 

Ho«n.  18.  ia     *  Bafilius-  Inimi 

MuUV 


quam  a  filiis  a.grotantibus,  &  frencucis  (i  falus iUoruin 
cxigar.muiia  patiantur.donccinhrmitas  tranieat.quid  ta[ 

mirum.  quari 

•     IdriU-enciliccbaM  pftttdopiopl.et  J.oui  oh  opiandum  rulgi  fauoicmde  cordc  fuo  p»o- 

Sccundumhxcflicicbanfprophcnspatrcscorum.Sedvo-  2 

i    Hoc  perfcftjin  noniinpollib.le.        b    Homincs  non  vitia.        c    Minitltando  cUum  inentis, 

vcl  etuin  corporis. 

a  bisdico  q.  auditis.  D/ligitc  inimicds  vcftros.bencfacitc  his 

Hinc  Apo.lolut.M ilcdiciinut,8c  bencdiciinus:bUfphem4bur,cic  ubfccramus 


a     Boiu  upuie. 


3 
4 


b  quiodcruntvos.  Bmediatcmalcdicentibusvobis,  orate  $ 


cuticnti  maxiila 
prxbcre.immo.o 
nisindignatisimp 
tusfrangitur.iral 
datur.&pcrpatic 
tiamillc  inuitatut. 
poenucntiam. 
C     rrflmc.  Quod- 


c  procalumniantibus  vos.    Etqui  tc  tpercuflcritinmaxillam  7 

*  •  Exterius 

rt^ftQSS    dvnam,pr*beilli,&alccram.  JEtabeoquianfcrttibi; vcfti-  ,    e^Sndum! 

1      "  '  _  lnterius  Q.'ia  parum  ell non nocere.iJuit  Je  benelicijs.  alinn«iiini_- 

ri   0_nim!<Mturcuu     C  jmenus.  .  ^-    *  .  .'  „  auquoiurctcni 


E 


tM-t.j.f 


fmutuun) 
-lont 


j.Cor.ij  .b 

Hoi..i8,in 

MJCCll. 


mentum,ctiam  tunicam  noli  prohiberc.  Omni  autem  pete  9 

2    B.cm,vcIcoiieclionem.  -  '  Dou.uin,fundum  f<  genexalitei  quanicuinque  pecunuin. 

Cum  litc,i\  lonicntiunc. 

f  tite' tribuc,8-quiaufcrtqu2tuafunt, nercpetas-  tEtprout  IO 
g  vultis,  vtfaciantvobishomincs,  &vosfacitei!lisfimiliter. 

Ideo  quia. 

h  tEtfidiligitiseosquivosdiligunt,  qua:  vobis  cft  gratia? 

Eilinici, 5c  publicani.  •'         Natuia  duce. 

Nam  &peccatoresdiligcntesiediIigunt.  Etfibcncfeccritis 

Ideo  quil. 

hisquivosdiligunt,  qus  vobis  gratia  eft  ?  Siquidem  & 
peecatorcs  hoc  faciunt.  Et  fi  muruum  dedericis  his  a 

Ex  hoc  folo  cjuod  lperaii*Kciperc,non  pro  Dco  datis. 

quibus  fpcratis  recipere,    quaj  gratia  eft  vobis  ?    Nam 

C  -mmodanr. 

&  pcccatores  t  focncrantur  peccatoribus,  vt  recipiant 


qualitcrcunquc  no- 
cer  alicui.diciturini 

micus. 

#  Chryfoftomus. 
.  Nonautcmdicit.nc 
'  odio  habeas.feddili 

gas.ncquciimplici- 

tcrmandauit  dilige 

re,fcd  ctiam  bcncfa- 

ccrc 

b     Orate  pro  calumn. 

Quod  prophetx  vi- 
dcntur  imprccaii , 
nonvotafuntoptan 
rium.iedprxnuncia 
tiones  futurorum, 
ipii  cnim  pro  inimi 
cisorabanr. 

c  tffuit.Cum  chat.taspatiensfit.dcbetpatientiamverLc 
ranrisfuftincrc,cumbcnignafit,nondebetielp  ndercma- 
ledictis--  Si  nonquxritquxiuafunt,  non  debetrcfirtereia- 
picnti.finonxmulaturnondebctodiflcinimicum. 
$  Chry.Na  &  mcdici  cu  calci*  fcriuntur  ab  inianis.iuc  ma 
xime  m.fcrcntur  eis,&  accingut  fe  ad  coru  rcmedia.Tu  quo 
que  fimilem  habeascSictturam  crga  pcr.cquetes.  Ipli  naq: 
iunt  g  prajcipucinfirmitur.necpnus  dciiAamus.quamioia 
amati  tudincm  cuomucrint,tunc  vbcrcs  gi  atias  agcnt  tibi . 

Trxbp 


vcftimento ,  &  tui 
cadicitur,&ina! 

q> 

tcrapo 
litcr  noftracfl 

mus.Sicnimdcn 

ccflanjshoc  i 

tur,multo  ma 

pcrfldacontcnn.t 

praEcipitur. 

f    \i  r.Qulacha 

tasc  paric-i. ,  b 

cft  ,  non  imii 

jnimicifortitaU 

nct,  lcd  etiam 

quoq;  gratiani 

gneprxuenit.vi 

17  ncficrs abjsrr. 
Vndclatiusi- 

18  fubdcndo.' 

g     Etprc  > 


I  I 

12 

■3 

i  . 
J5 


16 


turlegcmdii 

inbcneficijsviccm  fcruar,gnegligittn  iniunjs  Nccaitpi 
ut faciunt,icd proutvultis.vtfaciat vobishoics  &vosL. 
tisiilisjVt  viciflitudo  fit  cumuJatior,  cum  vous  acl 
tur.Et  non  tantum  tam  ad  amicos  opci a  chanrat . - 
te.fcdctad  inimicos.vtamicicflcincipiant,  &  ptiu 
dileclioms,&  poftmodum  opera  cxtendne  clunraus. 
h    l,'iii!  .Quantumvobisgradusprofcflioniscximior, 
ntceflecft,vt  cura  virrutis  fit  vbcxior,vt ctiam non amau. 
charitatis  finu  ampicdamini. 

&  Duo 


NICOLAVS  DE   LYRA. 

I     Srcundurn  . .     , :>r.nt  ftrophetis  oafes  eorum,  Scilicer,  falfis 

qui  ad  habcrdum  populi  applaufum  prophctabant  falfum, 
ficut  patct  jRcg2  i.dcSedechia  qui  fccit  fibi  cornua  fcrrea 
adprophctandum  falfa.non  folum  verbis,  (ed  ctiam  fadis, 
ficut  &  propheta.  vcri  verbis ,  &  faciis  aliquando  vcra  pro- 
phctabant.  2  StJ  v  obh  dko  qm  audi.  Hicconfcquenrerin- 
ducitad  a£hisvirtutum,&  primo  quantum  ad  virtutcsqua: 
pcrficiunt  appetitum.Secundo  qUsntum  ad  illas  qua.  perfi- 
ciuntintclle£wm,ibi  Diccbataurcmillis.  Uladiflindiota- 
men  non  cft  prxcifa.fcd  a  principaliori  parte.quia  in  quoli- 
bct  ponuntur  aliqua  pertincntia  ad  pcrfcctionem  intellcdus 
&  voluntatis.Circapnmum  dicitur. 

3  DUigitt  nitntcotveflra  .Pha  i(a;i,&  legifpcriti  circahocer 
rabant  dicentcs.quod  ficutamicuseftdiligcndus.ita  inimi 

Uon»  tripii-  cus odicndus qucm crrorem  remouct  (aluaror dicens 

ruilint,  no.i  tj  .q,,ja  licet  vitium  corum  firodicndum,  naturatameneft 

w  onwbui  di,|gcnd3,  Scicndum  tamen  quoddiligetecltvellc  alicui 

ppunda,       bonum  Triplcx  cft  aniem  gt- nus  bonorum,  quia  qu.rdam 

funt  fpualia  qux  funt  bona  ar.it  a:,&  gloriac,&  quantum  ad 

hoc  ocs  tcncu.ur  ioimicos  diligcrcoptando  cis  bona  gf ac , 

quib  horno  non  potcft  malc  \  ;i.&  idco  tcncmur  ea  vellcet 

jnimicis.quia  omnis  homo  cft  ex  charitate  diligendus.Alia 

funtbonanatursB.vtfortitudocorporis.fanirasdubtilitasin- 

gcnii,&c6fin-«ilia.Aliaautcmfuntbonaforuina..f.diuitix, 

honorcs,&  fimilia.Et  iflis  du^  licib  bonis  poflunt  homincs 

bcnc  vri,&malc,pp  quod  talia  ncntcncmurinimicisvcllc, 

nili  inquantum  faciunt  ad  corum  falutem. 

4  tiei  f.i  1 1 ■•;..  '■■rferftW.Bcncficcntiacflcffcclusdilc- 
thonis,&  io  proportionatpr  ci.fian  cftcaiis  fux  c.iuic,&  io 
tcncmurbcncfaccreinimicisin  hisqfpcftantad  corum  la- 
lutc  n  loco  &  tfpore  &  alijs  circunftantiis  dcbitis cocnne- 
tibus.non  autc  tcncmur  in  aliis.  Et  qa cft  quodda  bcncficiu, 
quod  a  auolibct  quanttjcunquc  paupcrc  potcfl  cxhiberi  & 
£tmcr  adfalutc  .f.  orare  ^  falutcanimaru,&  io  ilhi )  bcncfi- 
ciii  ^>  loco  &  tcporc  &  aius  circunftantiis  tcncmur  c  x  lnbcrc 
{t  inimicis.ip  fubduur.     >    Bcmdui^  makdiccu..\m?tccl- 

do 


do  eis  bona  gratic  &  gloric.     6     tt  oratcpvo  c  i..».r.JB 
Optando  osdidabona.     7     j-.tauitepra-  T>n 
prnbe  W'',&  a  Itt.  Jftud  non  cft  inrclligcndumfcmrer  qtwr 
adcffcduexrcrioiem,  vnde&  Chrtftusin  maxilla  pcui 
vt  habetur  Io  ;  S  non  obtulit  aliam,fcd  magis  pcruiti 
fecharitatiuccoirexitdiccnsSi  malelocurus  rni 
nium  pcrhibe  dc  malo.Si  autcm  benc;  ciir  mc  cx 
intelligedum  fm  pparatjoneannnifai  qd  dicu  Aug  I' 
fcrmone  dhi  in  monre,  quia  homo  debct  habcrcanimur » 
paratum  ad  fuftincndum  pcrcuflionem  in  illa  maxiila  an ' 
quam  fufcitarctfcandalum.vcl  aliquid  aliud  p  charitatc  • 

8  i^''  a  -ff.rt  :ib:  •vfflirtti  nt.  m  eti;.  m 

m  do  intelligendum  cft  Sav  prxparatione  animi  in  calu  * 
limili.Non  aut  in  cafu,in  quo  cx  tali  permiflione  nuti 
rapicnsin  malitia  fua.imoin  tali  cafu  non  cftot  bonuli 
rc,nifippfcandalii,.vclaliq  odaliud  niaiiismaliicuitani  - 

9  Oo.k;  ,,, -.tcmpc ■£«//. f.donu.vcl  verbfi.f m quod  dicit  Ai _• 
Qiiiafiirrationabiliterpctat.tnbucndum  eftci  verbfUO.JI 
dcndoqucd  irrationabilucr  pcrat.  Et  tuncficutci 
Melius  n.ci  aliquid  dabis.cum  iniuftc  pctcnttm  cotn 

Si  autem  ranonabilirerpctat.tribucndumeftcidonum  I 
petit.  Etfifitinncccflitarcextremapofitus.talisdarioca  c 
fubpr^ccpto,vndedicitbcatus  Amb.Pafccfamemoiici :. 

.1 


finonpauiflioccidifli,aIiascftf  perogatioois-  10  rt 
au.  f.in  iudicio.  Ethocintclhgcncu  cft  fm  ptxparation 
animi.ficut  djdu  cft  dcaufcrente  \  eftimentu.  1 1 
rultis.  Hocintclligiiurdcvellcratiori-.b  lu&r  ordinaio;; 
12  Fj.  posf  ..Iftud  faccrcjn  calu  ncccflitariscf  pr«cept 
alijs  fupcrcrogationis.    u  -■><■  Tani 

14  . '  ■  ...  ,;  gratia.  i.merccs  a  Dco  rcddcnda  in  «rtema 
ta?  q.d-  Nulla.quja  ta  lis  dilcclio  non  proccdit  a  cha titat 
fc  extcndi t  ad  omncs  hommcs,&  idco  non  eft  meriton. 

15  m  ft  Eodcm  modocxponcndumcft,quia  bcncficc  i; 

cftcftcdns  diledionis.vtprxdictumcft.     16    Ef^w.E 

modoexponendumcft.     17     Narr.er p.  i.dantmuun  i» 

quodpatctcxhocquodfubditur.     18    ytreci.vp>M-i- 

vnra  Iortcm,fcd  n.utuum  aequalcfi  volucrint  pctcrc 

yeruntarn: 


4 


;f7 


L 


ucac 


Cap.    VI 


/60 


|     >uofunc  generabeneficii.Velcum  beneuole  donamus 
i  q[ddamus.Vel  cum  reddicurocommodamus, 

truntamcn.  Poflquam  dileccioue  &  mutuumbeneficium 


pric  talis  dilectio 
£Uituum  benefi- 
cjLtamenvosdi 
J«  c,non  tantu  du- 
®iaturar,ficutilli 
2rcos  ,  fedaltiori 
gtlu  virrucis  ini- 
jjjos.  Philofophi 
irires  partesdiui- 
rjitiufticia.Vnam 
jn»eumqu^pietas 


difcipulus  es  magiftru ,  peccator  innocence,quos  non  opor-  D 

tet  increparc,  fed  monere  &c  chariratiue  corrigerc,nec  et  i  u- 

dicadumeft  in  yicercis &c  qu.-iubufainque,que nec fimilitu 

dine habec  peccan,auc  qucj  116 funr  grauia  ncque  prohibica. 

C  Menfuram  bunam.      $;      Thcophylactus  .  Qu.ili  dicat  , 

ficut  11  fiiriuim  fine 


b  tc 


pf  ratorum  quafiinfructuofa  redarguir:Nuc  quahrcr  heca 
fj<  libus  fruftuofe  ficn  dcbeac,oftedicquafi  dicac.Quamuis 
pf;atoribus     non 

asqualia ,  verumtamen  dil  igite  inimicos  veitros ,  &  bencfaci- 

Vltra  fortem.         In  cclo. 

&mutuum  daienihilindefperantes,  &  erit  mcrcesve-  z 

a    Dedit  eis  poteftatem  filios  Dci  heri.        Cohsrcdcs  Chrifti. 

ftramulta,&eritisfiliiaaltiifimi  ,  quiaiple  benignusefttfu- 
c  per  ingratos&  malos.Eftote  ergo  mifcricordes,  ficut  &  pater  4 

a    Non  tantum  inlargitatebeneficiorum  iitis  mitericordes,(cdetiam  iudicando. 

vcftermifcricorseft.  Ndliteiudicare,  &nomudicabimini.  t  * 

A  deo.  a    Imurias.        Et  quedamaperra. 

d  Nolitecondemnare,&non  condcmnabimini.  Dimittite',  & 


rsil 


f« 


B 


r.a. 


Htur.  Alteramin 
p.;tes,vclreliquu 
bjnanu  genus.Ter 
3n  in  mortuos  ,vc 
h  cxequiarumiu- 
fl  bluatur.  Sed  do- 
nius  legis  oracu 


Vitaxterna.         d    Vtilem. 


Peccamm  vcdrum.    b    Beneficia, 

dimitte*turvobis.Date,&dacbiturvobis .  Menfuram bonam  6 

a    Idcft.plenam.     c    Cononafiaiam.    c    Eront  caufa  ut  Deus   det.quia   7 
«•  ,  occafiopronierrndi  fuerunt. 

&  t  cdnfertam  &  ccagitatam,  &  iupereffluentem  dabuntin  8 
finumveftrum.  TEademquippemenfura,quaftmenfifueritis  ? 
fcprophcricfa    f  rcmctieturvobis.Dicebatautem illis&iimilitudinenrtNun 

M    fapergrcffilS  ■*»*»■-*»«.  In  perditionem. 


parcitace  mcfurarc 

velles  conferte  ea> 

coagitares  &c  fuper- 

effundcres  abunde, 

ficdominus  menfu  tEt  Plu"« 

rammagnam  &fu- 

pereffluetem  dabit 

lnfinumveftrum. 

f    Eademquippe.Gc  Mn.7Uta. 

nerahterdeomnib. 

porefl  accipi ,  quae 

mete,manulingua 

aguntur,quiri  f-cun 

dumoperafingulo- 

rum  reddet  Deus. 

Eadequippe.  Ambro. 

Non  ifnquamcnfu- 
10  ra  rependet  Deus,  .  , 

ir  fcdeftacfidicat.Ip  ***"**>• 


"■14. 
Ltth. 

C 


i  :os  quoque  qui     g 

1  •rint  pieratis  por    h 

r.itoSicium. 

t  7{ihUi>:defpcran 

1  &  erit.  N6  in  ho-    i 

tne  fpe  mercedis 

fetes.Quifiuercd     k 

cquod  comoda- 

f  .rcddct  tamcn  &c  Dcus  quo  iubencefeciftis,fiue  non  red 

c:,hxtcditas  veftra  in  arternum  erit. 

c  Ejlote  crgo  mifericordcsficut  &  pater  vefter  mifcrhors  eft.  Pluic 

l)ermalos,prouentus  terra,  non  ncgat,  idcm  fol  bonos  Sc 

nlosilluminac. 

Myftice.Populum  Iudaeorum  propheticis  pluuiis  irrigat 
inonmcrcntib.radius  ccerni  folis  refulficSi  ergo  illi  credi 
innt,eftoteeismifericordes,doceclo,cVexcolledo,&noli- 
itcm«reiudicare,ne  quis  fui  confcius delicti  lnalterum  co 
;turferrefentenmm. 
\oliteiudicare.  Sunt  quxda  mediaSc  incerta  quo  animo 

nt.quis  bene  &  male  pofsut  fieri.Nefcimus  ct  qualis  futu 

se(T,quinunc  apparetmalusdecuius  correctione  defpc- 

ce.eurrquequafiabicctum  rcprchendere  rcmeranum  eft. 

De  apcrtis  qu^  bono  animo  ficri  non  poffunt,pcrmittitur 

ibisiudicarc. 

*    Chtyfoftomus.  Non iudiccs pr^cedentes  cc,idefi,qui 

difci- 


ii  fatcmcricasiudiea 
15  dt  &iniqua  mefura 


perditioncm 

quid   poteft  cxcus    coecum    ducere  2  Nonne  ambo  in 

a    Apoftoius  homqfiagilis.    b     ChrifluroDeum  omnipotentem. 

foucam   cadunt     >■    t     Non  eft   difcipulus  fupcr  mabgi- 

ftrum.  pcrfedus  autem  omnis  erit,  fi  fit  ficut  magiiter  l6  quohocagfs.Velfi 

a    Leuiuscrimen,uc!cjuicquidtuibat  oculum raentis  l"j    re£te  illdlCaS  &!  IllC- 

eius  .  t    Quid   autcm   vides   fcfttfcam   in   oculo  fratris      tiriscibi^jeft^efal 

uat&fia 


14  tibinocet,tepunit, 
iy  &fa;pen6ilJum  de 


r«  uat^iialiqnn5illu 
cuihecimpendis. 
g    Dicebat.  Pcr  quam  inuitatad  eleemofynani  dadam  Sc ad 
dimittcndam  imuriam. 

h  isiunquidpoteft.  Si  cocra  violetum  ira  cecaicaucrir.  Si  con 
cra  petente  auariis  eris.nunquid  vitiata  mente  tua  vitiu  cius 
curare  potensjNec  folum  qui  cibi  inmriam  fecic ,  fed  ena  cu 
quiferrenefcisreuseris.Sedfi  improbitas  illiuste  tranouil- 
lu  inuenir,S<:  ille  penitebit,ci:  tu  dc  paciecia  coronabens,q,a 
c^cu  videnceoculo.i.ferenocorde  ad  lumeduccrecuraUi. 
*  Theophy.Quafl  dicar,fl  tu  aliu  iudices,&:  ipfe  in  cifdertt 
peccas,n6neaffimilaris  ccccocecu  duccti?  Quomodo.n.ille 
a  te  ducetur  ad  bonu,cum  Sc  tu  pecces?  Non  eftenim  difci- 
pulus  fupra  magiftrum.Si  igirur  tu  peccas.qui  ce  magirtrum 
putas.vbi  crit  qui  a  tcdifciplmarur  Sc  ducitur. 
1  Sicut  ma.  Dcus  non  fuas  vlcifcitur  inuuias,fcd  colcrando 
perfequutores  mitiores  reddcre  voluir,  difcipuli  qui  hdrhi- 
nes  funCjhanc  rcgulam  pct fcdioms  dcbent  imitar i. 
K  Quid  au.Ycic  pcccas  pecCante  caftigare  no  v,ilet,quia  qui 

^  fupcr- 


N.I  C  O  L  A  V  S    DE    LYRA. 
Verumtamen  dilt.inimi.  Jjibiltxira  fortem,ncc feru\iiu,ncc 
liuijed  cx  charitate  qa£  efl  principium  &  ratio  mercdi  apud  Deum . 
1  Et  mutuum  datc  nihil  inde  fpe.Hoc  eft  iam  expofitumfupta, 
ieofubditur. 

\  Et erit  mer.&c.&  eritis  fi.al.  Q» ia  fola  cbaritas  diuidit inter 
f&osngni  &  perditionis. 

4  bftotemifcncor.&c.  Dcus  enimreuelat  miferias  noftrasnon 
fXptftmdoalic]uid  a  nubts,fed propter  fuam  bonitatem.Sic  bomo  de- 
bumnm  ad  reuelandum  miferiam  proximi propltr  amorem  bonita- 
<is  diuint. 

'    Nolite  iudicate.  Quabier  autem  iudicium  fit peccatum  ditlum 

uitMatih.-j. 

>  Date  tk.  dabitur  ve»  Scilicet  bonum  natur<e,fortun£  ,grati<t  & 

'lork,dtmtamen  daliofiat  cx  cbarita>e,ideo  fubditur. 

Menfurambo.  Q\antumadbonafortuniie,qutealiquandocon- 
mnturpropter  operapietxtis. 

5  Etconfettam.j^wditwnj adbona naturx,ficut fanitas  & huiuf- 
nodi^auxeiiam  aliquando  conferuntur  proptcr  opcrapictatis. 

)    Etcoagita.  Quantum adbonagratitc. 
fo  Et fuperettluen.  Qvantum  ad  bonaglorU,&  ideo dicit  ^fpoflo 
«si.adTimo.4..c.  Pietasadomnia  valet,promiffioucm  vitaj 
luatnunc  efl  habcns  &c  futurae. 

1  Eadem  quippc  menfura,&c.^'««  fecundum  quod  opcrapie 
ttisjunt  maiora,&  retnbutio  diulna  .  ifta  tamen  maiotttas  non  eBy 
ttendendafemper  fecundum  megnitudinem  operis ex.erioris  >fed  ma- 
ifecundvmmagnitudineminterioris  ajftc7us.yt.de  &  Alarci.u.vi- 

dna 


dua  quA  mifit  duominuta in  ga^pbylaciufccunduteftimonium  Sal- 
uatoris  diciturptus  mififfe  qua  multi  diuites  quimagna  dona  miferant» 
I  2  Diccbat  aute  il.  Hic  cofequenter  inducit  Saluator  exemplum 
ad  vhtutes pcrfiaentes  intelleclum,  qua  funt fapientia  de  diuinis  & 
fcientia  dc  bumanis  inquantum  ordinantur  in  Deum .  Et  iftp  virtutes 
potiffime  requiruntur  inprmlatis  <&  retlortbus  aliorttm^cuiufmodi  fti- 
turitrant  apoftuli,&  alu  Cbrisli  difcipuli ,  &  eorufucccfforesfcilicet 
epifcopi  &■  fdccrdotes  curati,&  boc  efl  quod  dicitttr. 

1 3  Nunquid  poteft  C3ccus,&CC.!defl,carens  fcientia  &fapietia. 

14  Cxcum  ducere./deft ignorantiam dirigere,quafi dicatl<{on. 
ideo  fubditur. 

15  Nonneamboinfoucamcaditnt./fie^wwtra/gj-f^one^cc- 
catum,quafi  dicat.  Sic.Vnde  Gregorius  in  pailorali .  Cum  pattor  per- 
abrupta  graditur,confequens  eftgrex  ad  pracipiiiumfequatur,  ideofe 
quitur. 

16  Non  eft  difcipulus  fupcr  magiftrum.Er/deono»  eflmhu, 
fi  ipfum  fequatur,vnde  fequitttr. 

ij  Perfectus  autem  omnisfifitficuc  magifter  eius..£N/tf 
fi  affimiletur  bono  magiil.ro,er:t perfeftus  fecundum  veritatem.Si  au- 
tem  malo,erit  perfetlus  fecundum  quandam  tranffumptionem,eo  modo 
loquendi,  vt  dicitur  quinto  Mttaphyftces.Sic  autcm  transferentes  & 
admala,dicimus  calumniatorem  perfeclum,&  latxonem perfeclu,quo 
niam  &  bonos  dicimus  ipfos,&  latrottem  bouum ,  &  calumniatorem 
bonum.Et  quia  prdatus  &  reclor  malus  non  babentfrontem  corrigett 
di,ideo  fubditur, 

18  Quid  aucem  vides  feftucam  in  oculo  fracris  tui,crabcm 
autem  <]u«e;  Hoc  expofitum  eft  Maith.j. 

Tom.j.  B    j 


789        Glo£ord.&NicoIaideLyra. 


fn»n«ieflua- 
texlhihcnd» 
•B»  &  ^ncro» 
4o, 


IfruAGoearci 
Aun. 


1«u.i».c« 

I 


.«•rditfui. 


dnnec  nuius  vt  odium.tcl  inuidiam  pep uleris  de  cordc  (uo. 

a  rui.trabcmautem  c]ua:inoci.lotuocft  non  confideras  ?  Aut 

quomodo  potcs  diccrc  fratri  tuo,frater,fine  ciiciam  icitucam 

b  dcoculotuo,ipfcinoculotuotrabemnonvides?  Hypocri- 

a    Nonrnimeli  piimdoftoralii  idoneus  meJeii.qui  nor^mii  ie  lan.iucrit. 

ta,ciiccprimumtrabemdeoculotuo,  &tuncpercipiesvt  c- 

Voluntat. 

c  ducas  feftucam  de  oculo  fratris  tui.  tNon  eft  enim  arbor 

OpcM.  VoIuihjs.  Oper». 


$  fuperbia  vclodio  vel  alo  vitio  praruenci ,  lcuia  hcc  vel  nulla 
A  Kidicates.graiiirer  incrcpat  illosquosa  flarumcntis  vident, 
vcl  ira  vcl  aliquo  lcui  \  -c«. cato  pcrturbatos,hi  tales  amac  ma* 
gis  vicupcrarc&rrc  ndcmnare.quam  cornge*rc  &  cmcdare. 
a  >;sn  c<m&4t?*u  Apcrtus  oculus  malc  vidcc,  fcilictt  uctatia 
fui.dn.iliis  vult  mc- 

dcTI  ,  fcd  CCXll*' fc  ni)  GrMiiui  ciinien.  Inteniione 

valctintucn  dumin 
hoc  dctcriuwudir. 
b  i/y/>on-i7j.Siquc 
visrcprehederc,pri- 
mumvidc  fi  fnnilis 
eisfis.Quodiics,  pa 
riccr  mgcmifcc  &£. 
nolieumtibi  obtcm 
pcrare.fed  paritcr  co 
nari  monc .  Quod  fi 
noncsfimilis,ramc 
quiaolim  fuifli,  vcl 
cflcpotuifti.condc- 
fccndc,  &  non  cx  o- 
dio  fcd  mifcricordia 
argue.Rarocrgono 
finemagna  ncccfli- 
tatc  funt  obiurga- 
tiones  adhibendc,& 
noniiircfpcctuDci, 
rcmoca  ab  oculo 
trabc. 

Hicnimodio  vcl 
liuore  omnia  accufa 
rc  fufcipiunc  &  vo« 
luntvideri  confulco 
rcs,  fincexcplo  fua» 
cmendacionis .  Scd 
priusdebcntaufcrre 


78, 

fcrrc  fi  utfcum  noui  hominis .  Quod  fi  quandofatfta  vcl  d 
malorum  profuncbonis.nonhoc  fac  uncmali,fedntdci 
confilio  Dci. 

h  7Vc/.Z>o.Di!igitinimicu.Oinnipcteti  cribuit,cV:huiufmr 
i  Vroftrt  malum,&c.  Odicamicum,juicrca]iena>nondatl 

&:   huiufmodi  c,  e 

Kon  j-otrfr  minus  .  vt  iram  in  frarrc  cmendare. 


\i 


bonaquxfacitt  frudcusmalos  ,  nequcarbormalafaciens 

cr  fructum  bonum  :  Vnaqua:que  cnim  arbor  ex  fruclu  fuo  co- 

gnofcitur  .  Nequeenim  dcfpiniscolliguntficus,  nequede 

Sed.  »    lntentionecogiutioni». 

rubo  vindcmiant  vuam  ,  tBonus  homo  dcbono  rhefauro 

•    Frouentum  operit 


I 


Thefaurus  cordis  idem  Cll  quod  ladix  arboris.ijuod  dc 
corde  profcitur.idcm  efl  quod  aroori,  fruftui. 


J 


I  j 


m 


wmcj)iuictim,jucm  cii  quuu  atooris  tructus. 

cordis  fuiprofertbo'num,  &malushomode  malothcfauro 

a    C^ualiexihefauro;        b     DeoetCnon  hominibuj. 

*profertmaluml  t  Exabundantiacnimcordis  os  lofcquitur 
Quid autcm  vocatis  me domine  domine,  & non  hcitis qus 

Tei  fidem.  Cum  deuotione. 

dico  ?  Omnis  qui  vcnit  ad  mc  &  audit  fcrmone  s  meos  &  facic 

a     IpfiChriiromediatoti. 

eos , oitcndam  vobis cui fimilisfic , Similis eft  hbmini ajdifi- 

Ecdcfiam.in  qua  peipetuo  manet. 

cantidomum,quifoditinaltum,&:pofuicfundamcntafupra 


c 


trabeminuidi«c,vcl 
malicia^vcl  fitr.nlacionis  dcocculco  fui  cordis  vt  valeutciice 
rc  feftucamirac  velalicuiusliuoris  culprj  deoculofratris. 
c  Tipn  eil.  Arbor  bona  vel  mala.non  natura ,  quea  Dco  in 
omnibus  bona  crcata  eft,fed  bona  vel  mala  volucas".Frucius, 
opera.qua:  necbona  mala»  voluncacispoffunreffc,nccmala 
bonae  voluncacis. 

d    T^eque  atbor.  Si  veram  vis  habcre  iuftitiam  &  non  fiihm 

qua?vcrbisoftcndisfactisimple,vcfis  bonaarbor,  &bonis 

fnichb.orncris .  Qma  ccfi  fingac  hypocrira,  no  eft  bonus  qui 

facic  opcra  mala,&:  fi  rcprehcndit  i  nfonce,no  ideo  malus  cft 

quifaciCopcrabona.Ecnoca.quoddemanifeftishicagirur. 

C_  Vnaqutqneenim arbor  ex fruttit /"«o.Mali  fuo fruihi  nofcunt', 

du  bonos  opprimunc,&:  Deum  fi  no  verbis,blafphcmanc  fa- 

ftis.Etmaximcperimpacicnciadignofcuncur  in  tepore  ad- 

uerficaris.Iciuniaeriim  f5ioracio,\:huiufmodi  funcfimulca- 

tisuc&bonis  .  Sed  non  debcnc  oues  pclles  fuas  deponcre 

etiam  iialiquandolupt  cis  fccontcganc. 

f    Cognofcitur.Nnn  a vcfte ,  fcd ab opcribus qu^  fiunt ab  cis 

cognofcuncur.Qtiia uc fpina  non  facic vuam  ,  fic  bona  arbor 

bonum,mala  ma!um,&  non  e  conuerfo. 

g     Tiecjue eniit,  iefpinis.  Non  dc  fpinis ,  ideft ,  folicicudinibus 

mundi,ficus,idcft,dulccdo  refurrectionis.neque  de  rubo,td- 

cft,punctione  vitioriim,uua.i.frudl:usanima5 .  Qyxficutvua 

proxima ccrrenis,corrumpitur,in  fupcrionbus  maturat". Vel 

de  carnc  qua»  gencrac  fpinas  &  cribulos ,  non  vindemiamus 

Chnflum.qui  licuc  vuapcpcndicinligno. 

Spina  6c  rubusjhc^rccici,  a  quibus  nullus  fapienciumfan£ti 
tatem  vcl  Virtutem  potcrit  inucnire.fcd  confcmdut  &crue- 
tant  approximanrcs.Vel  fpine  Sc  rubi,cur?  fcculi  &:  pundtio 
"cs  viciorum. Vua  &;  ficus,  dulccdo  nouae  couerfacionis  qua 
CJhnftus  tn  nobis  cfunc,&:  fcruor  dilcciionis  qui  ktificat  cor 
hominis . 

N6  de  fpinis  &:  rubis  vua  vel  ficus,quia  mes  adhuc  homi- 
nis  vctcns  prefla  confuctudincpoccft  quidc  fimularcfed  no 
«. fcrre 


Dcusiudicacfcc 
dumincencioncc 
dis.Ecvcrc,qui;lc 
bono  vcl  malo  c  • 
de  proccdit 

vclmalusdcbct. 
cari  fru&us,(. 
^      Ex  abund. 
intcrius  latct 
rwrot.idcft  ,pro 
dicexccrius  cffcc 
tam  in  verbisqu: 
faciis.Hoceflqa 
addiuinumcxarr 
cuiloquitur  os  a 
dis,quiacxq!. 
tione  verba  ; 
cfunt,  non  i< 
Quia  etia  vetba  c  E 
cxtcriusbona 
cur,  quiacx" 
cbceproc 
bona  cfi 
defubdir 
•pocame.:: 
folia  veOtx  cit 
11  is    vos  gc 
iacbtis  , 
boni  op 
oftend 
Exai- 
oris  loquutionc,  vniucrfa  quar  a£hi  vel  cogitatu  v, 
fcruntur.dommus  figmficat.Nam  &:  vcrbum  p:o  I 
poni,Vi:de.Nou  fuic  vcrbum,quod  non  oflendcr 

•3*     Chryfoftomus.NaturaIifconfcquenciacft,v„ 
tus  abundct  nequitia,cffluanc  orc  ccnus  verba  ncoul 
cum  audiucris  homincm  inhoncftaprofcrcnrctn,non 
m  copuccs  laceremaliciam,  quanca  vcrbis  expnmicur    1 
coniecta  fontem  riuo  vbcriorem. 
1    Qjtid.  Hec  vocacio  videcur  fruaus  bonc arbon <; ,  f 
nonproccdicdep-ngucdinechancacis.Dcusnon 
dicat.Qu?  aucem  bbnorum  malorum  vel  tru«auuu 
cretzo f it.fub alia  figu ra  fupponit.Ow/j/e qui  ve.&c. 
m  Omnisquivc.  Poftquadeapcrcemalis.de  vere&:fim 
bonisdiudifpucauic  ,bonos  audicorcs  vcrbiflbni 
diabolo  afsimiiac.qtiia  ficuc  Chriflus  vanis  hominu  pci 
vnameccIchamconflruir,erudic,gubernac,in  vicaarrern  1  U 
perducturus.Sicbonus  audicor  variis  vircucibus  fupcrn 
manfione  edificac  in  fucuro  cum  Chnflo  de  dcdicationc  - 
tacurus,Ec  ficuc  diabolus  obedicces  fibi  de  cejis  ad  cerrc 
ad,pcccacacrahic,vbi  non  cflfuiidamccu,  quia  malumcfl  • 
ne  ftibftacia,&:  femper  in  decei  iora  precipicacfic  mali. 
tor  fiue  fic  iniciatus  myfteriis  Chf  i,fiue  cx  coco  alicnus.qi  i 
]npuceumfinefundopr2cipitacus,non  inuenit  vbifrn  - 
ncat,fed  cum  vcnerit  111  profundum  malorum.conten 
n     ^oJ/f/w^/wm.Foditinaltu  qiiipraccptishumilicat 
rcPa  omn'a  de  fuorum  cordib.fundicus  cruic',nc  propi 
qcT  fluxibilc  Dcoferuiatjvc  incocufsa  in  cis  habcac  ma 
o    Tofuit  fund.  Fundamcnca  pluralicer,doctorcs,fingulj 
iundamencum,dollor  dodiorum  Chnrtus . 

Moralicer.Fundamenta  domus,iricencioncs  bonx  ccn  rt 
facionis.quaspcr  humilicatem  Chriftiana  exhauflis  fu] 
cuarum  cogicacionum  rudcnbus  perfeclus  audicorin  fel 
fecit,hoc  inic  fpiricualiceragens,  quodChnflusin  vniui  a 
ccclefia  generaliccr  agit. 

/^  Inunda 


NICOLAVS    DELYRA. 
I     »on«s  homo  dc  bo.  Qui  tbefautus  eli  fcientia  &  virtus. 

I  rofcrt  bonum.  Vcrdoarinamlanam  &  vitam exempiarcm. 
5  Et abundancia.  Q»ia  fecundum  quod  dicitur  1.  Veri  bemenias 
t  occtfunt nottjdeftji&naearumpafjionum  tjutefuntinanima  .  E( 

ijMta 


quia  mali  recloret  dicunt  fe  cffe  vicarios  Cbriflijdeo  fubditur. 
4  Quidaucem.  Q.d.talis  aucloritas  non  cedctvobis ad  vtilitan, 
fcdmagisad  damnationem. 

y     Omnis.  Voflquam  falmtor  prxmifttfuam  inflrucTtonem  bic 
fequiter  inducit  ai  eius  coferuationcm  &  patet  iitera  ex  diclis  Ma 


L 


uoe 


Cap.    VII. 


702 


-.HariC inandat fonem  alibi  porcas  inferiappcl 

:  l-rinon  prar.ad.cnm.  Hee  inundatio cnbus 

;  rcnrarurquifque  apioona  concupifccnna,vcl 

im.pbicare,  velanca  cxccnoru  impugnatianc. 

-.  Poccltper  impctum  fluminis,  excrcmi  ludiciidi- 

ntelligi,qua 

J-cclcfu  vcraque 

ionfi:n:nata.O>» 

exaltat  bit- 

hbitur  ,  &  quife  a 

fliatexaltabi ur.     b 

pomuiilli.  Singu-  c 

iiiortrx  domus, 

j:idie,velimmG- 

iim  fpiriruu  vel 

^roborumhomi-  d 

Lvel  fux  ipfius 

|is  vcl  carnis  m-  e 

•  tudme  pulfan- 

li  quantum  pro 

I  vinbus   fidant 

inantur,quantu 

nx  pecra:  adherent,labefa&ari  nequeunt. 
■  tenam,&c.  Diabolus  mudum  qu:  in  maligno  pofi- 
pcrcerram  edificat,quiaadcerrenorurn  amore  tra- 

hic. 


a    Petta  erat  Chriftm.cuiu»  fide  i  &  dileetioni  ecclefia  fanft  i  nihil  prcponit.  Nnn  in 

teriems.        b     Ferfecutionrinlingente.     c     Vmuerfx  irapullionc»».  dAwtifi- 

cationivirtutum.         Flumim*  inipetus  leti.c.Deu.  fan.ta.fu.al.Deusim  me  c.non  com- 

moucbitur. 

petrarh  .  Inundanoneautemfacla  illifumeit  flumcn  dodmui 

a     Poteft  irruere  fed  non  diruere.         Qaodftat,non  fibi,led  Deo  tiibuitur. 

illi  ,  &no'npotuiteammouerc  .   Pundataenimeratfuprat 

a    Quz  ergocadit  nonzdificaturln  Chrifio.    b    ExteriusSc  ideonon  habet  excufarionem. 

De  quo  dicitur.Inimicus  hoino  hoc  fecit. 

pe'tram.  Qui  autem  audit  cknoniacit,  fimilis  cft  homini  qui 
iscdificatdomum  fuamfupra  tcrram  flne  iundamento  ,  in 

a    Qmamonitafalutiscontcmpfit.        Vt  in  ignemarremum. 

quaillifus  eft fluuius, & continuo concidit,& fa&a eit ruina 
domusilliusmagna: 


lvc.SiYicfundamecoedificanir,  quiapeccatnminpropriana  D 
non  fubfifticqiiia  mahttri  fubflancia  non  eft.quod  camc  vbi- 
cumquefic  in  bona nacura cbalcfdc  vclfine  fimdamcnco.i. 
fine  tundo.Sicur  crgo  q  lit  iri  puceo  menrjtur,  pucci  in  fiindo 
recinecur,ficanima"lapfa  quafi-in  quoda  loco  fbrldi  c6fifrft,fi 

inaliquapcccaci  me 
furaferecincc.  Sed 
cumpeccaco  inquo 
Iabicurnopoceficf- 
fecpntenca,dumad 
deceriora  quocidic 
ducicur,quafiin  pu-  ffirmam. 
ceo  quo  cocidit  fun- 
dum  quo  figacur  n5 
inuenic. 

C     Concidit  &  fatla. 

ejl  ruina,  domus  iilius 

tnagna.  Omnis  con- 

fcientia,quaefpefixa 

inDcum  noperma-        , 

net,in  tentationibus 

nonvaietperfiftere, 

&  tanco  plus agicur,quato  plus  in  illis  qu£  mundi  funt a fupc 

noribus  difiungitur.Et  verc  omnes  mali  vcl  ficte  boni  ingru 

cntequalibet  tentatione,peiores  fiunt. 


C  A  P. 


C    A    P.     VII. 

a  -i  Cum  autem  im.  Pulchre  vbi  prarcepta  compicuic ,  for- 
^j  mam  docet  fuorum  exequtdiprcceptorum.Na  fla- 
ti  gentilis  Centurionis  feruus  Domino  fanandus  offcrtur, 
ir  uoGenciles  qui 
iridana  feruicute 
2itenebantur,be- 
n  cio  Dei  faluandi 
c  rimuntur. 
b  Intrauit  Capbar- 
n.n-.Ctnturionis  au- 
U  eniufdam  fetuus 
whabens,&c.Non 
ai:  mtrauic  quam 
v  .mermiiiafTec,& 
fncimpofthecver 
biomttauit.  Priuf- 
qm.n.intrarct,  ln 
ipinteruaJlo  munciatus  eft  leprofus,vt  Mattbams  ponic 


fibi  fuifque  requirens,fcd  fola  ccerne  falucis  gaudia.Et  hi  pro 
feruis.i.prohisquiadhuc  fpiricu  fcruicutisin  cimore  premu 
tur,dominO  fupplicanc  ,  vceis  paulatim  ad  fuperioraprouc- 
£tis,perfccta  dilecLo  foras  mittattimorem.  £ 

Macthajus  dicicCenturioncm  acccfliffe,  quodper  fidcm  i.loan.4,i. 

intclliecndum  eft  .  Mjtth.s.a. 

vir. 


a    Stans  in  loco  cam peflri. 

Vmautem  t  impleifet  omniaverba  fuai 


Ad  quam  defcendcrar. 
b 


b     DecJcumincmonti». 


t 


2 

3 

4 


Per  fidcmenimvc- 
readDeumacccdi- 
tucqua!  in  Centurio 
ne  a  Domino  com-  \  conpleffent 
metidatur.?\(oji  inue- 
ni  tantam  fidcm  in  Jf- 
rael.  Porro  Lucas  or 
dinequogeftumeft    • 
cxequitur,vcintelli- 
gere    cogeremur  , 
quono  cu  accefsilsc 
dicic  Mattbajus. 
#    Chryfoftomus.  Hom.17. 


auresplebis.intrauitCapharnaum.Ccntu 
rionis  autem  cuiufdam  ieruus  male  ha- 

a  NififideprccantisDeum.ScmiferantisChrilti  pictate  tuifiet  vitx 
jedditus.ln  quo  uotamr  rjuod  fic  inimicos  dJexit, vt  moiti  enpciet, 
&  ipem  laiutis  perpctuc  daret. 

ens crat mo"riturus   ,  qui  illi  erat  prcciofus  .  Etcumau- 
diifet  dc Iefu,  mifitad  eum  fenioresIuda»orum,roganseum 

Qualiter  autcm  Matthc^usdicitqcl  ipfedixit.  l^on  ftm  dignus  inMatthg. 
■vt  intres  &c.  Lucas  autem  hic  dicit,quonia  rogac  vc  veniac.  Mi 
hi  videc^quod  LucasfigmficacnobisIudaicasblanditias.Cre 
dibile  enim  eft  vt  cu  vellet  abire Centurio,retrnheretur,a  Iu 
dxis  blandientib.&  diccntibus,quia  nos  eunccs  duccmus  eii 
vnde  &C  corum  preces  adulacionibus plena: func.Sequicur.n. 
^it  illi  cum  veniffent,&c  Diccbat  fiquidc  ipfos  dicere,  quonia 
ipfc  volcbat  venire  SsC  fupplicare,  nos  afit  dctinuimus,calami 
tate  videtcs,&:  cadauer  q,  in  domo  iacebat.aut  promere  fidei 
eius  immenficace,fed  nolcbant.propter  inuidia,fidc  viri  dete 
gerc,nc  magnusaliquis  eiTc  viderct  cui  preccs^ponigutur. 

Gentem 


ciifit  adcumfe>;;orcs,&c.  Diuina  prouidetia feniores  ludxo 

r ■">.  mittuntur,&  cis  przfentibus  languidus  fanatur  ,  vt  in- 

labiles  fint  fi  credcre  noluerint. 

^encurioamicos  mittit.nc  prarfentia  fua  verecundia  Do- 

grauare  vidcretur,fSc:  ofticiu  officioprouocafle.  Signifi- 

Jautcm.quianosqiiideGcncibuscredimus  ad  DominQ, 

inipfi  vcnirepofiiimus  quc  in  carne  videre  no  poflumusi 

ladreiidencemmdexccraparris.  Gencilis  populusquaii 

;  nturioftipatur  milite  virtutum,&  fpirituahu  pcrfccbone 

epccmum  figmncatur.Sublimis  nihil  terrcnu  a  Dommo 

fibi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    VII. 

/^Vmautcm.  Toilquam defcriptae/l  Cbrifli in\lrutlio,hic  con 
^Vnter  ponitur  eiufdem  injlruclionis  confirmatio,  &  prirno 
yiofenftbUi ,  fccundo  faclo  inuifibili ,  ibi .  Rogabat  autem 
^•Vnmainduas,quiaprimodcfcrib:tnturqu£da  miracnla  facla 
fwtur\)is,fecudu,t(jy'a  djcpulis  Ioatinisjbi.Ht  annunciaucrunc 
'anni.  Circaprimu ponmur  duo miracula,primu  efi  deferuo  Centu- 
'»« fantto,fuudH dcfilio  ^iduterefufdtato^bi.Et  faclum eft  dc- 

lnccps. 


inceps. Sentetia pnmp partis patec  ex  diclis  Mauhai  oti.uw  t.\tc- 

ftis  qu£fequuntur. 

1     Erar  moricu .  Et  illa  infirmitate  nifiper  CKrmu  fuiffct  fanattts. 

3  CJui  llli  erat  preciofus.  Idefl,charus  &  dilcEhs  &p*optcr  boc 
yocatur  eius  fiUu^Ioan .q.fecttndum  Cbryfcliomu  .^iliitamedaunr, 
quvd fuit  aLiid :>;»>• .iculum  abijio,& ctiam  aliaperfonacnrata  bic  & 
ibi,  vf  ibidcrn  pleniu  f  dicetur. 

4  Mifkad  oum  feniorcs  Iudatorum.  Matt.S.dicitnrquodipfe 
t»ct  acccffit  ad  lefumSed  non  eii  intelligcndum  in  perfonapropria,fci 
qniaacciffitpcr  amicos  &  nuncios;Quod enim pcr  amicosfatimusja 
cimusiquodammodo  per  noftpfos. 


MORALITER. 
Cumautem mpkfjct  omnia  rcrbafua  in  auresplebis  intrauit.  Sc 


utur. 


Centurionis  autem  cuiufdam  feruus  malc.  Pcr  iftum  Ccncurio- 
■iri  fignificatut  ratio  vci  inicllectus ,  cuius  fctuus  cft  appc- 
•us  fcnfitiuus.q  dcbcc  obtdire  rationi,  vc  dicicur.  1 .  Echico- 

ruin. 


rum.fcd  cx  corrupcione  nacura ,  infirmus  eft  ad  obcdiendu, 
propcer  quod  homo  perrationem  cognofcens  hac  infirmica 
tcm  in  fuo  appetitu  feniitiuo  per  fc  &c  pcr  alios  rogarc  debec 
D6um,vt  fanet  icruum  fuum.  Et  quonia  humilitas  rogantis 
pro  fe.plus  ahquando  placcc  Dco,quam  prcccs  alioru ,  »dco 
fubditur. 

Tom.j.  B    4 


793 


Glof.ord.&NicolaideL 


79 


Mar.la. 


tnitil .». 
H.q.t.c.noh. 
De  c6  dif», 
C,quocid<C- 

l(M(M<gl 


a    (^««^«.Mvflicc.C.Lr.uiivp,:  "      ':r*m 

iturio)non  longe  rubec  a  domo  icfum»cametfi  lub 
[ccSto  inuuarc  non  audcc.quia  prope  timcnccs  cum  faluttrc 
ipUus.Q.11  nacurali  legc  rcOC  v  ticur,vt  bona  q«r  nouit  opc- 
ratur.co  illi  qui  vcrc  bonus  cft  appropiac.  Ac  ilhs cjuos crrorc 

litaiis  crimina. 

.rantapcaripo- 
tcft,quod  al.bi  dici- 
tur.  JL^  »** 

bis  dt  lviij,r  vacruut. 
b  Jefuiauteui  tb.it, 
Solo  vcrbo  porccer 
curacurus.ad  humt? 
litatis  camcndatio- 
ncm  vificarc  digna- 
turlanguccc,6cqui 
adfanandumreguli 
fil  um  irc  noluitmc 
diuicias  bonoraffe  vi 
dcrcturadfcruu  va 


yra. 

fcruurnaddemorruiad.-.U-f  ctiscxufciraticnem  fcco 

rc  nonnulli  q"u  mdo y\.-  prodcrccqui  dicerct 
ius  fcruumnui  fuitl;  um.l  c  quauis  Euang< 

politum  fcnbac.dicerc  tamcn  por.eranr,magisiUurri 


fead gracurn  quam  ad  vcri  narraciouem. 


vt  vcnirct,&  fanarct  feruumeius.  At  illi  cum  vcniflent  ad  Ie«    " 
fum,  rogabantcunvfbllicitediccntesci  ,   ouiatdignuseft 
vihocilliprsftcs.  Diligitcnimgentcm  noftram,£dynago-  i 
gamipic  ardificauitnobis-Icfusautcmibatcumillis.  Etcum  * 
iaranonlongcciTct  a  domo,  roifitadcumCenturioamicos, 

i    Militaci  tumoie  depoliio,ieueiemiiW  fumit.ad  ridcru  fac:Iii,ad  hononfitemiain 


p(onij>tu*. 


dices.tDomincnoli  vcxari .  Non  cnim  fum  dignus,  vt  fubtc- 
C  clu  mcu  intres,proptcr  quod  &  meip  fum  non  ium  arbitrarus 

*  Magm  fides  oui  Dei  diccre  eredit  c(Tc  facere. 

dignum  ,  vtvcnircm  adtc,  fcddicvcrbo,&lanabitur  puer 
dit.ne  fcruilcm  con    d  mcus .  Nam  &  cgo  homo  fum  fub  poreftate  conftitutus ,  ha- 


'  enm. 


B 


dicioncfprcuiflc  pu 
tarccur.Elutccfidcs 
inopcribus  dumfa- 
nac,fcdpiusopcra- 
tur  humilitasinaffc 
dbbus.dum  vadit. 
C  T^an  fum  ar.  Pro- 
pter  vica;  gecilis  con 
fcieciam ,  grauari  fe 
m.;gis    dignatione 


bcns fub  me  militcs,  &  dico  huic  vadc ,  &  vadit,  &  alio  veni, 

Ita  Angeli  ibiferuiunt.  '    ' 

&  vcnit  ,  & ieruo mco fac hoc  ,  &facit, t  Quoaudicolclus 

a    Qiiod  fuam  ir.t:  II  .:  t  i.v.:e(latem.        fion  vt  tuibati  animi.led  docemis  nos.ijuos  ojus 
CftDionetidetruiufmod   inltaii. 

miratuseft,  *&conueriusfcqucntibusfeturbisdixit .  t  A- 

a    Pnfentistemporis.lnuemten.ra  inanticiuis.        b        tt  fi  1 1 topheti»  edo&i. 

mcndicovobis,  necinlfraeltaantamfidcm  inueni.  Etreuerfi 
qui  miifi  fucrant  domum  ,  mucnerum  icruum  qui  lan- 
gucrat ,  fanum .  Et  fa&um  cft  deinceps  ,  ibat  Iefus  in  ciuita- 
temqusvocaturNailm>&ibantcumilIodiicipuIieius,  t  & 
K  turbacopicfa  .  Cumautemappropjnquaret  portar  ciuitaris, 
1  cccc   defun&us    erTerebatur  iilius  t  vnicus   matn   (ux. 


m 


M»ttt.U 


putaiutdoinini  qua 
iuuari.ntc  poffe  ha- 
bcre  holpitcm  Cbri 
ftum,cuiuseclifidc 
praidnus  ,nondum 
tamen  facramcntis 
imbucus.  Scdquia 
quod  infirmicas  bumana non  prcfumjr,diuina gratia dare  no 
uicin  figuramgciicilispopuli,et  iu..m  fidcmnondumcarhc 
chizatus  a  Donuno  laudan  &  famulum  fanari  promeruit. 
d  Tipm  cr  <gt>.Si  cgo  homo  fubaho  poffum  imperai  e  minori 
bus.quato  magis  tu  qui  fuper  ola  habes  famulatcs  Angelos, 
potcs  p  eoru  minificna  iinecorporis  pr^fentiadicere  infir- 
niuati  vc  rccedac  &  rcccdcc,  &  iamcati  vc  veniac ,  &c  vemec. 
c  T^ec  in  ifraet.  Fides  lftius  eciam  electionbus  &  Deu  vide- 
tibus  antefcrcur.  Eciam  m  ifto  vno  5  fidcs  gcncium  prasfertur 
Ifraeli. 

f  £ t  rtH&fifunt,  Matthajus.  planius  explicat,  quod  dicence 
Domino.Sicuccrcdidilti  fiac  cibi.fanat9  fic  puer.  Sed  mos  eft 
bcaro  Ijucar  ab  ahis  plane  cxpoiita  brcuiare,vcl  etia  dc  indu 
itria  pr^ccrirc  qu^  breuiccr  di&a  ab  alns,  vcl  omiifa  folcrcius 
dilucidarc. 

g    Inuenerunt.fer.  Credence  Domino  fanatur  feruus,  quia  po 
tcftmcritum  Dominicciamferuis  fuffragari ,  non  cancum 
fidei  mcrico,fed  eciam  ftudiodifciplinz. 
h    Et  fatluin  eii^&c.  Poft  fanacum  mfirmum  fufcicauit  mor- 
tuum.quia  infirmitas  preccdit  morcem. 
*    T 1 T.  B  O  S  T  R.  E  P I S  C  Poft  fanatum  Ccnrurionis 

fcruum 


i  Qj4£  x>c4t*r  % 
Naim  ,  cft  ci 
Galilxajiolca 
miliario  a  Th 
cotramcn.Jicii 
taEndorqui  c 
ciis  grandis.^ 
autc  intcrpro 
fluctus  vcl  C( 
no. 

k     Cum  autcm  m 
propineju.a  '  por  a- 
uitaii-.ss  f.B; 
Cum  vcrbun 
f.Ktum, 

pulumpcrpcrr   i. 
dciadcc 
ruf.ile  indiio 
cc  Iudau 
minor,  i  ■■; 
fidia  d^' 
fcrtur.qucmn 
ccckfianilin  t 
do  quafi  pi 
poflidcns.nn 
puiorumturb 
cumfcpca,  p 
ftuplorac,&:i 
pnslachrymis 
care  laborat . 
&  intcrimn 
Iudxorum  c 
iis.&tandenv 


nicudincimpcrar. 

1     Eccc  defunRns  efcrebatur .  Dcfuncl:us,qui  coram  multi 
tra  porcam  ctfertur ,  figmficac  cnminaliter  pcccantcr 
peccatum  non  cordi.sctibilicegcnccm  ,  fcdiudici 
vcl locucionis,quafi  per  oftia fua:  ciuicatis alns  propalan  a 
<^uem  ficut  vnicum  dcflet  matcr  ecclefia,  qux  liccc  cx  u 
cis  collccla  perfonis,vna  cft  camen  vii go  macer  ecclciia  tt 
guliaucemfilii  .  Porta qua effertur  ,"aliquiscftde  fen 
quo  aliquis  m  peccatum  cornrt.Vt  qui  vidct  ad  concu 
dum.qui  aurcm  ocioiis  vcl  turpibus  audiendis ,  qu:  ling 
commodatlicigiis. 
m     Fdius  vnicus  matrifux.  Ambrofius.Adam  de  terrap» 
tur  a  quatuor  elcmcn tis ,  vnde  homo  conftar.Tan 
lus  a  Deo,idcft,lignum  crucis,  quui  perijc  Adam  p^ 
paradifi .  Homo  a  rcrra  porcatur,  qn  fola  terrcna  c 
quando  eger  cft ,  &  ambulare  non  potcfi.  Ab  jqua  pu; 
quadoluxurian  cogirac,vel  quadoprcnimio  fngorccc  4 
tangi  non  poteft.Abacrcporcatur,quandooi:ip:olatict 
mana  facic,vcl  quando  pic  a?gritud;ne  flare  non  poteft  ^b 
igpepoitatur,qLiandoauaraumcogitat,vclquandoprtiJ 

mia  tebrc  tangi  non  potcft. 


NICOEAVS   DE  LYRA. 

1  Vt  vcniret  &  fona.Centurio  norcgabxtjrj  vcniret  adfanandu* 
vt  patet  ex  literaji  quemi }  fedfeniores  Ikdtforum  mijfi  boc petierunt 
prxtcr  Centurionis  mtentionem  crtdentis  quod  folo  vtrbo  poffct  eum 
curare  abfque  prsfentia  coiporali. 

2  Diligic  cnim.  IdiJi.ludxos.E.r  quofatct,  qucderat gentilispo* 
fitusibi  adcuttodiam  terrx  aprincipibus  Rjitxanis. 

3  Et  fynagogam  ipfc  ajdificauic.  Licct  tnim  haberent  vnum  lo- 
tum  tantnm  ad  offerendumjacrificia  &  oblationcs  fciltcet  templum 
quod  eratin  lcrnfalejamen  mfingulii  ciuitatibus  &  c.iflrisbabcbat 
lotajn  quibus  conuenicbant  caufa  orationis  &  audiendi  vetbiitnDeU 

. , f*# 


qu<&  fynagog£  vocabantur. 

4  Inucnerunt  feruum  qui  languerat  fanacum.  Ex  verbo 
fii abfcntis  vt  b.-.brtnr  Mattb.%.  , 

5  Ec  factum  eft  deinccps.  Hic  confcquentsr  dcfcribitur  mi 
lum  defilio  vidutrefufcitato. 

6  In ciuitaccm  qux  vocacur  Naim,  Ciuitatparua  tflin  G; 
prope  montem  Tbabor. 

7  Ec  ibanr  cum  illo  difcipuli  cius  &:  rurba.  Hoc  fatlum  t. 
euidentins  rffct  miraculnm  coram  multis  faffum. 

8  Eccedcfincrtu  crTcrcbacur  filmsvnicusmatrifiix.^ 
licndwn .^ntiquiiui  enim  locafepulturx  crant  txira  ciuitatcs , 
(adauenbus  itrttrSarentur  babitatorts  ciuitatum. 

Mif 


M  O  R  A  L  1  T  £  R, 

t    'ciecin.  Etflpucrciusfanatur. 
V     k,tf*flum.  Scquitur. 

8     EccedcfuncluseferebaturfitiusvnicHsmatrifux.Wr  iftti  de- 
tuncTum  figmficatur  mortuus  pcr  monalc  pctcacum .  Ems 

maccr 


matcr  cft  ccclclia.Portiorcs  huius  funcris,  funt  facto  vc 
bototicntcshoinuicniinpcccatis.Porrapcrquam  cfi' 
mortuiiSjCftcxteriorfcnfuspcccaci  manifcftatiuus.Ifa 
1'eccatum  /unm  quafi  Sodoma  pr^dicauerunr,nec  abfconderut. ' 
cnim  mortuuspcrpeccatum  tuorcale  iufcicacurmifcric 
tcr  a  Dco  pcr  prcccs  ctclciiar. 


vt 

et 


n 
ur 

r». 
lil 
di 


:?y 


L 


UC£ 


Cap.   VII. 


79( 


a    Vidua  eft  ecdefia  quac  fponG  mone  tedcmpta,ab  ipfo  peregrinatur  tempore  fui  incolatus* 

Et ha*c  vidifa  erat ,  & turba  ciuitatis  m ulta  cum illa .  Quam 

a    Mife.-icordia  mouetur.Ecce  imitar.da;  pietatis  exemplum.Poftea  fufcitat.in  hoc  rides 
rauaodz  poieitatis  altrui tur  . 

cum  vidilTetDominus.mifericrirdia  motusfupeream,dixit 

a    Mcrtuum  cjuem  mox  refurgere  videbis. 

illi :  Noli  flere .  Etacceflit&tetigitloWum  .  Hiautemqui 
porraban»:  ftcterunt,  &ait:  t  Adolefcens  tibidicofurge. 

Interna  compundionr  reuiuifcens  .  b    Eis  qui  peccatuin  luxerant ,  vitani  reduccre  indicans. 


%  a    Mr.fVfulticum  Domino,multicum  vidua,vt  vifo  mira- 

A  o.  '  muk'  Dei  laudaiion;s,&:  teftes  fiant. 
b  ttiguloat.  *  Tit.Bofir.Epifco.Loculum  tetig:r,quiavo- 
jtj  «hincdifceremus  corpns  Chrifti  Dei  noftri  corpus vi- 
ti  fle,e;ufdemque  carnem  vnigenici  filij  Dd.verbicj;  cun- 

'  flporentis  carnem. 
jsn  ctim  caroeius, 
jl.  efTecta  fit  jPpna, 
<j,  viuificat  omnia, 

I  fijt  ipfa  quoqueflt 

•  vl:flca,  mortemque 
&corruptionem  m- 
ttmcre  idonea. 

.oculus  quo  effer- 
ti ,  fecura  dcfpcratt 
p  aitoris  efi  cofcie- 
ti  que  fert  fcpelien- 
rj!n,  vel  lmmunda 
djideria,vcl  adulan- 
Hii  blandimenta, 
q;  quafi  aggertet- 
r;Deccantes  obruut. 
Sl  Dominocange- 
•tiunfcientiampec- 
coris,  futuri  metu 
ii  icij ,  turba  carna- 
n  voiuptatum ,  & 
,  ijftarum  laudatio- 
i  coercerur,  &:  mes 
:  fe  reuerfa,Deo  vo 
t iti  ad  vitam  occur 
j&rcfpondet  obe- 
«ndofaltiaton . 
Locultis  quo  dc- 
ltur,corpusefthti- 

|mu.Port£tores,funt  mali  mores,  q.ipfum  corpusad  mor- 
t  rahunt.Sed  Iefus  loculum  tangit,  cum  frag'lem  naturam 
i  lgno  crucis  erigit .  Tunc  ftant  funeris  portatores,quia  no 
i  entficutpriusad  mortC-traherc.tucloquitut  Iefus,ideft, 

ita  falutis  m ftindit.  Q  uo  verbo  audito  langtudus  ad  vica 

[ur,&  loquitur  de  eo  looms  achbus ,  &  fic  reddit' matri. 

refedit.Trcs  mortuos  fufcitauicDns .  Filiam  archifyna- 

{ gi  in  domo.  i.cogitatione  .  Filium  vnicum  mattis  ia  pot- 

i  i.in  vetbo,Lazarum  m  monumenco,ideft,in  opere . 

j  Ticus  Boff  .Epifco.Refc  dit  &  locutus  eft  morcuus,  ne  cui 

lunclumcxccrnamcantuin  faciem&non  vere  refufcita- 

i  viderecur,qn  quide  fcderc  &:  loqui  vcre,  exufcitatiorus  ar 

utafunt.  Corpusenimcxanime  neque  federc  ncque 

Iiuipoteff.  Qyare  ctiani  i-xadidit  illum  matn  fua:,tanquam 

ii,,,  te  viuum  vercque  exufcicatum . 

L  V ifnauit.Dum  &:  verbumfcmcl  incorporari conffituit, 6c 

*  otidiefpiritumfanclum  incordahominum,  vcfufcitetur 
'  r  ittit. 

'  Etnunciauerunt.    Ambrofius.  Nonfimplicicorde,  fcd 

inuidia 


inuidia  ff  imulante.  Vndc  alibi  quarunt  dicentcs :  Rabbi  qui  D 
erattecum  trans  lordane  cui  teftimoniu  perhibcbas,  ec.hic  loan.j.c, 
ba.&:  omnesye.ad  eQ.  C^uibus  tunc  refpoudit  Ioannes.Quia 
non  poceff  ho  accipere  quidquam,nifi  fu.ei  da.de  ccelo.  Qui-  Ibidem. 
bus  verbis  fe  purum  homine,  &:  Icfum  De;  filifi  declarabac. 

Ambrofitis  .    Sed 


gjiinuidia  adhucex 
pellinequibat  mittic 
eosadlefum,  vthac 
occafione  videac  fi- 
gna ,  &:  corre&i  crc- 
danc  in  Ieftim  &:  ma 
giftro  interrogante 
iibidicant:  Tuesqui 
•penturus  e[l 


T  Adoicfccn- 
tule 


ueniac  filioDeimo 
ri ,  an  aliu  ad  hzc  fa- 
crameca  miffur9  ess' 
Potuic  .n.  vates  pius 
qne  venturu  prt^dixe 
racnocredidiffemo 
riturum  ,  nec  fide 
fed  piecate  dubita- 
uit:quia  lapfus  amo 


tem, 


f  irat. 


risfidemhonimpe-  TflaS^* 


ma3triiua:.   Accepitautcmomnestimor,  &  magnificabant       interficiendus,&ad 

Deum  dicentcs .  Qu)aprophctamap-nusfurrexitinnobis,&  ^    mferna  fumdefccn- 
j        .    ^  r       •      i  u        r  ^.   r         ••  i  •    r  6    furus,debeotenun- 

d  quia  Deus  Vlfitauit  plebem  luam  .   t  Et  exilthicfermoin        ciareinfensquinun  fM«t.n.a; 

vniuerfam  ludaram  dc  eo .  £t  omnem  t  circa  regioncm.   Et  7    ciaui  fuperis?  An  co-  f  circumkfCB 
e  nunciauerunt  Ioanni  difcipuli  eius  dc  omnibus  his .  Et  con- 
uocauit  duos  de  difcipulis  liiis  Ioannes,&  mifit  ad  Iefum3di- 

THoc  dicite. 

censj  t  Tu  es  qui  venturus  es,an  alium  expe&amus?  Cum  au 

tem  veniflent  ad  eum  vin  dixcrunt  :  Ioannes  Baptifta  mifit 

nos  ad  te,dices:Tu  es  qui  veturus  •)  es,an  aliu  expedamus?rn 

ipfaautcmhoracurauitmultosalanguoribus&tplagis,  &  8 

f  ipiritibus malis,& coscis multis donauit vifum.  Etrefpodcns  9   ^"tahs < 

eft  religiofus. 
Allegoricc.  Ioannes  figuraeftlegis,quac  pra-nuncia  Chfi 
peaorib.perfidoruquafi  carccrib.Iuce  vacuatis  inclufatenc- 
batur,  neplenum  ceftimonium  domimcx  di fpenfacionis  fi- 
ne  Euangclij  acceftatione  proferrec .  Mitck  ergo  difcipulos  Ram-ij-* 
ad  Chnftum ,  vcfupplemencum  fciencia'  afiequantur ;  quia 
plemcudo legis eft  Chriflus ,  vc  quia  plerumq;  nucabat  didfa 
line  fattis.eofidelesplcriior  geftorum  ceftificationib.quam 
verbotu  fponfionibusexhiberccur ,  &:  qu^tuncinpeclorib. 
Iudaorum  velut  obfcurata  lege  nutabat ,  eo  ipfo  fpedaculo 
DonVinicajcrucis.&pleno  refurredcionisceftimonio  pande- 
retur.Quod  ergolexdubieChriftum  venturu  nunciat.Eua- 
gehum  ob  toc  miraculum  cxhibicionem ,  veniflc  certiffime 
confirmac  . 

f  Et  rejpondent  dixit  illis.  Euntes  renunciate loanniqux  ■»idiflis,&c. 
Scienslefus  neminem  fineEuangelioplencpoffecredere, 
quia  ficuc  fides  a  veceri  incipic  Tertamenco ,  ita  impletur  in 
nouo.Interrogatus  de  fe ,  non  verbo  aliquo,  fed  factis  fe  effe 
fignauit.non  refpondens  ad  ea  qua?  intcrrogabantur,  fed  ad 
fcandalum  nunciorum .  n 

'  Cfci      F 


'NKOLAVS    D  E    L  Y  R  A. 
Mifericordia  motus  fuper  eam  dixic  .  Tum  quia  erat  vidua. 
'«miHunonbabebatttliumJilium  aquo  poflet  in  fenetfate  fuflen- 
m. 

Noli  flerc.  Quafi  dicat  cito  confolata  eris . 
i  ttacccflic  &:  tetigitloculum.i./emrMm.  Jli  hoc  enim  tetigit, 
*'  oknitret ,  quod  corpusfuum  diuinitati  vnitum  erat  inflt  umentum 
^uinuttis etiam  in  mitaculis  faciendis .  Demodo  autem  cooperandi 
idboc&8um  fuit.  Mar.  r, . 

Eccepit  loqui  &:  dedit  illu  matti  fua?.  Accepitautem  om- 
cstimor,&:  magnificabant  Dcu  dicenccs.ff  manifcfie  appa- 
rv,<Jnod erat  vere refufcitatus}&  non  apparenter  tanturn.  Fnde  &• 
Simone Magolegitur,quod apparenter  refufdtautt  qumdammor~ 
"ftfuitmen  loquinonpoterattper quod  apparuit  iUamrefurreclio 
mfuif}etantum  apparenter. 

QuiA 


y  Quiaprophetamagnus  furrexit  in  nobis.  Idefl,illemagnus 
prophcta  de  quo  dicitur.Dcut. i  S.c.Trophetam  fufcitabo  eis de  medio 
fratrumfuorum  &c.  Quod intelligitur  de  Chriflo  in  lege  &prophetit 
promiffo,&  ideofubditur. 

6  Ec  quia  Deus  vifkauic  plcbe  fuam.Ec  cxij  c  hic  fermo,  &c. 
Mittendo  eis  faluatorem . 

7  Ec  nunciaucrunc  Ioanni  difcipuli  eius  de  omnibus  his,&c. 
Hicconfequenter  ad  confirmationem  doclrinx  Cbrifli  ponuntur  mira- 
cula  coram  difcipults  Joannis  facla,  cumfubditur . 

8  [In  ipfa  aucem  hora  curauit  multos  a  laguoribus  &:  plagis, 
&:' fpintibus  malis  &:  c$cis  multis,  &c.  Etper  hoc  nfpondit qum- 
ftioni Ioannis ofiendens  quodipfe effet  verus Cbriilus per  miracula fo 
li  diuina  virtuti pofjibilia  ideofubditur . 

p  Ec refpondens  dixic  illis ,  &c.  Confequenter ponitur  Joannit 
fommendatiOfCum  dicitur. 

Ec 


■j 


MORALITER. 

Ei nunciauerunt  Joanni  difcipuli  eius  de  omnibus  his  .  Per  Ioan- 
-mqui  fupra  tertio  cap.dixit  de  Chrifto.remt-  tfortior  mepofl 
«:Significatur  vetus  Tcftamentum3quod  inProphccis  de- 

nuncia- 


nunciauit  Chrifti  aduentum.Per  Chriftum  autem  fifnifica- 
tur  nouum,quodeft  veteris  impletiutim.De  Chrifto  vero  di 
citur  Ifaic.tJ  i .a.Spiritus  Domini  ftiper  me, co  quod  vnxcn  c 
me.Scquitur.Vc  mcderercontritos  cordc,&c.Ec  hxc  often- 
dit  Chnftus  difcipulis  Ioannis  effc  complcta  diccns . 

ElihtCS 


797 


GloL  ord.&  NJcelai  de  Ly  ra . 


&  a  r  '.Ercr  plenomtfeftimoniu.q,  fit  filius  Dei.  Hxc 

A  enim  mvclrar  ■!..:*,•  >cu- 

ToS;..ic).>srccrp;rA  "     i     2 

4-Rcg.j-i  ^m  m(||  r/,nI)  t„  jbi  vakiici  auctorltas,  fed 


75 

.  N;l 


mvffci  j 


•tt  qin 
■n.n.i.  (j  - 


dc 


ricceffc  cff  animam  parcicipaVe lcfi 
opcracioncsipfiusconfonantdifp  »rp 

c  ^.  I.Pcrartmdinecarnalisanimuj 

f.iuorc  vcl  dctrai  tionc  cangifynquamhbecpatrcji 
Sed  loanncsno  eff  artindo  vcntoagicaca,quu  :j| 

blandu 

dixic  illis.Euntes  t  renuncia.te Ioanni  quac  vidiftis  &  audiftis.  1 
a  t  ou»C*cividehc,  claudi  ambulant  ,  Icprofimuhdantur 

^"""  a  Spitiiu  tclopcr'lMi5iI'umin.in!iir  vt  in  pndicatioiie 


Spiiiiu  velopc 
i.ulia  l.t  djltantia  intcipaUpeK  s&  diuiteS 


i ,  ad 

d:cpo~ 

crr 

pultura. 

nirudoi  'i    b  gcbeatuseltt  quinoniueriticandahzatusin  mc. 

tJQ"Tf*q<ie.  enim  maius  dii.;;nx 

•ft  tcfiimo- 


ncc  prolpc 


furdiaudiunc,  mortuircfurgunt,  paupcrescuajL.gelizanmr 


bthocounciotpejcntii  , 


Huasi.ij.c. 


iMaU.n.b. 


a  Ne  turbxloanncni  liuiremorum  fufficarentur  ,  &  vt 
C  fuaniCiim  <]uilili'.-  non  fibi  leil  dikpuhi  . 

difcefliifent  nuncij  Ioannis ,  cocpit  dicere  dc  Ioannc  ad  tur- 

at^,.,m  u,terrogationi«eiit».        Qiiiomin.ve:iroagiiatur  vt   ieuuate  mcntis  dc 

nir  rdicautt  . 

d  bas.Quid  cxiltis  in  defertum  vidcre,  arudineventoagitata- 

C  a  In  va.ia  gloiia  (Utcrui  tucra  cjuziit ,  pro  da)..>bus  vel  vellibui  kjtu  iocultt 

viuirA  pilis  catnclorum  initiitur . 

f  Sed  quidexiftis  vidcrc?  Hdmincm  mollibus  vcftimentis 

Q_'i  , -i.nutn  puiuinaiialiib  culitr.cmi  v  tam  pectar.tium  p;l;am  non  t/ungunr. 

;"'  indutum.  Eccequiin  vette  preciofafunt,&mdelicijs,in 

•JMm  aiiquid  vrnci.iui  . 

donubus  regunj  funt  •  Scd  quid  exiftis  viderc  prophetam_.  ? 

a     Qiiime  Klttllium  non  tai.tum  pradix:t,fcd  etiam  digito  demonltrlult . 

h  Vtiquedicovobis,&t  plus  quamprophetam.  Hiceftdc 

ln  Majachia.  Ni-.nctun;.  a  Manifeftatiotrein. 

quolcriptum  eft.Ecce  *  mittoangelum  meum  ante  faaciem 

a  Pctuiajedd.it  tibico:oa  aud.toinm  pcrpcin  tr.nim-prardieando  &  baptizando  . 

b  Vtfjnim  m  viitiituineiuscomprehendatn 

i   tuam^quiprarpdVabit  viam  tuamantete.   Dicoemm  vo- 

a  Non  vireinisinitila  enim  collatio  cum  filto  Dci . 

bis  ,  maior     inrer  natos  muliearum    Propheta   Ioanne 

a  Tempore . 

k  Baptifta  nemo  eft.  t  Qui  autem  mmdr  clt  in  regno 

a  r:jr.itate  . 

1  Dei,  maicfrcitillo.  Et  omnis  populus  audicns  &  pu- 


pcrfonx  c 

nium,  quam  roto  fc 
vnum  obculifte  pro 
mundo,hocfolo',ple- 
ncdom"  iis  dcclara- 
curficutetum  .i  loan 
"•*•*•  nedcclaratusea.  Ec- 

ceagnus  Deieccequftol 

btpcccatamn 

b     Br«tQuaO  dicac 

B  Mira  quidetn   facio 

fedabicita  pati  non 

.  _     „        dcdipnor,  &:  cauen- 

,«  pmphct.,.  dum  cff  hominibt/s 

fMili-j-b.  nein  nic  dcfpicianc 

Mat.ii.b.  mortcm}qui  figna  vc 

^'''"•ncrantur. 

c  o«,  non.  Grcg.  Qui 
dc  poccntiaditiimca- 
tis  non  dubicauciic. 
Hocnonconrra  I •>!?- 
nc,  qucmmrx  adeo 
commcndac,fcd  non 
crcdcntcs  a  pcrfidia 
reuocat ,  6c  1 1  '5n  i  cx- 
ponic  quod  qnejebac 
quiaD-us  faluos  I 
iPiikv.c  cicndi,c5d  domus  dominuscx.  m.  Vifis  zo:  fignistS:  vircuti- 
busfidcli<inonpotuir,dc  mortcciusdubii.in^  nir.iri, 

fcd  infidclium  mcns  \  andalum  inili  .,  cum&:  poft 

miracnla  moncncem  vidic. 

d  ^jf/fi.Vbimomiicdifcipulos  Ioannis  m  cruee.  dominica  cf- 
fccrcdcndu  ccnucrfus  ad  curbas,ad  virtui  es  prouo 

car,necxalcati  corde,oi«»ccm3abiics,coiiialio  infirmi,  ipe- 
ciofa  vtilib.qccrniscaduca  prfferrcnc.fed  cruc^  potius  cju.nn 
mudiphalerascellac.EcioUuiJat  pcrfuna  loains.qui ij 
bicoa;noreviceiuff!i:cfonn;;nt\.  morris  tnnoie  iBitcauic. 
Dcfcrco  mundus  coparatur  quia  adl  icus  6c  ftenlis 

in  qucm  noncftitaprodeundum,  vc  hpmincs  mcncecarnis 
inflacos,&:  virturis  vacuos^&defragiLs  mundi  gloriaia<ffan 
tcs,pucemus eflc  irnit..   ci  ,.•». 

*  Graecus.HftcciamiufjlJibileteffimonium  loannis  vcffi- 
tus  cum  catccrc,i:i  qucm  dccrufus  no.i  fuiifct,fi  fcioiflet  fi- 
ucre  principibus:mollibus  autcm  Tcftmicncis  indutos,viue- 
tcsindclirtjs  !is;:i:licac . 

^  -1«  Chryf.Moll.s veflisdiflbluitrigidamanimam.ctfi rigidu 

C  corpns  aflumat&afpcrum,  facijc  pcr  hutufinodi  rnoliincm 

dcLcatum  rcddit  &c  tragilc ,  ficio  vcrocorpbrc  rnolliori, 

nc- 


m 


blicani  iultificauerunt  Deum  baptizau  baptifmo  loannis  4 


H<>mil.  19.  in 

«iitih. 


t-5r,n 
irit 

:a.Qk< 
mo 

nc  ffidcrc 
qui    cr.  ■ 

■ 
hic  fern 
ccn 
g  MoUH 

pushum  inumim 

gicur.  Pi 

goexemplo  adv 

rc  fubcunda- 

hortatur. 

vcfi 

ilutda  d 

foluuntu 

kflisrci 

dia' 

tra  h 
n:u 

All 
fnic  rnollib.il 
qui  vican 
non  blandin 
uicfedafpcr 
p.utic 

Greg.  ^H 
vira  &  | 
bcc  palatia  n 
dcclinare  qu.x  frequcntant  mollibus  induti  «dulaci 
putec  in  fluxu  8S  ftudio  veflium  peccatum  dccilc , aln 
dcafpentacc  vcftium  non  laudarccur. 

Otricium  prcphccx  cft  ventura  prxdicere ,  non  ci 
monftrarc.Mai^or  prophcta  in  quo  finis  prophetarU 
h  TlHfquampro.^Xui  angclus.Nonnatura,fcd  > 
pcrnum  iudicerh  nunciare  mitckur . 
1  Dibo  antern.  h\  hoc  non  pixfcrtut  patriarchis  8i  cunai 
mjpibus-Jed  xqualiscxccns  fanctis  oftcnditur. 
K  Qui .7«.  Ornnis  fanrius qui iam  cff  ctim  Deo,  maiorei  0 
quiadhuccftmundo;Vel,Egoquem  minorcmfacii 
TumopiniOjincccIciiafanitorum  ilii  prxlacus  fum. 
niflimusangelus  ctjli.melioreftquouis  homin 
1  Et  omnis  po.Si  hoc  a  domino  didlum  ctie  intcii 
Ioannem,poptilus  iiicelligicurcffe  dclignatus. ! 
lifta  dicitur  interpoiitum.Audiens  ipiuin  dommum,dc  I 
nis  magnitudine  uiipntantcm,  reftac incelligi . 
m  J.tnijtfird.Iuftificacur Dcus  per  bapcifmum.dum  1 
propna  pcccaca  confircndo  fe  iuftificam  ficuc  fci  ip; 
ttt  iniquitatestu.vt  /«/i/.Eriuftificaturin  co,qt:i  n< 
hiaciam  c6fucatur,icd  pcr  mfticiam  Dei  mudus  . 

4 


NICOLAVS    DE  LVRA. 
1     .    cum ^i'ccIfi''.'-/^» enim volut loannem commendare in ab- 
fenuadifcrj,ui,rumuiisquam  inpr&fentia ,  vt  eiuscmmcndationon 
txfiuohhumanotfei  amore  vcntatis procedere  vtdtrclur.  Cxttra  au 
tem patcntex dtfttf  Matt. r  x.vjqke ibi . 

>  Ec  omnis  populu/  audicns.  cbipofl  Ioannis  commendationem 

potiit 


ponit  cuangclijla  Tharifsorum  &  legifperitortm  co 

primo  vetb;S  \p3piili,'Jicutido  vctbisCbuJ!  ,/i/.C't:icrgO«  Cin 

mum  dicitur.Lt  omnispo.  Idejlfimsltce;  &  vttlgaret. 

3  Ec  publi.  Jdefi  mundanis  <?  publicis  negociaiionibus  occu 

4  luflificauerunc  Dcum.  Exbocenh.i  quod  aiiiierunt  C 
Jium  tarn  excellcutcr  commendantem  loannem^  cxperunt  u» 

t 


re 


M 


O    R    A    J.     I     T     E     R 

n  infbrmauic  prxdicacorcscuagcliitSi 
5,vtnonfolumvetbis<  tbs. 

1  '  rcnotamaduUiomsin- 

ncnditioncaii,.  lorum  m  corum 

praicncia 


pixfcncii.talis  crat  Ioanncs  baptiffa  ficuc  dicicurpoffea. 
f     Maiorintermnlic.Scqduiir.Ltomriiipo.  Iia  modocon  i 


gitfrequenccrqucd  nmpiiccs&  illitcratigrati.im  I 
entur,a  qua  mund:  iapicnccs  &  fupcrbi  Dc;  iudicm 

uancur. 

^i 


n 


T9 


L 


ucac 


Cap.    VU. 


800 


mdomfus,&  tuHitiasdilexit.il?  eoergoiuftificatioDei 
flmonad  indignos  &:  nosiosdedad  innocentes  pabJutio 

BOiiactos.etiaad  iiiftos  videacur  fua  muneraconcuUffe.Qui 
,r!confitetur  Heo  pcccatum,iuftificat  Deum,cedes  ei  vin 

K!i,&:  ab  co  graciam  fperans  ,  In  baptifmace  crgo  lufiificat' 

piS);nquoeiTCon- 

feP  >  &:  venia  pccca 

to  m- 

Chryfoftomus. 

pJrnifla  commen- 

dabneloannis.ma- 

gn  n  Pharifarorum, 

#  2;ifperitoru  pro- 

du:aimcn,quincc 


rum  no  vfus,fed concupifccnda rcprchendimr,I<</?//?c<jf<7,#"c  D 
Quidquid  putecis,ego  tamen  Dei  virtusYcV:  Dei  f./pientiu  iu- 
fiefacere  intelligor  ab  Apofiolis,quibus  pater  reuelauit,qua: 
prudentibus  abfcondit. 

f    Hpga. Sicut  propofuerat  verbi's,ita  factis  etiam  afirtiit  iuftifi 

catam  f.ipientiam  ab 


Quo  roundum  per  palfionem  Chjifti  faluare  decreuit.        a    Vel  eontn.cjui»  qni  grstiam 

Deircfpuit  contraleiphimfirit.Vd,adi;:ij>lbs  miflum  Dei  conulium.ltulti,  &  ingratt 
refpuetuiit. 

pharifxi  autem  ,  &Icgifperiticonfiliu'm  Dei  fpreuerunt  in 
femetipfos,non,baptizatiabeo.Aitautemdominus.  Cui  er- 

3    Tot  monita  falutis  refpuentcr.         q     Iudaici. 

gofimiles  dicam  hominesgcnerationis  hm\is,&  cuiiimiles 

Vbi  lex  &  iura  i.ioiuuntiir. 


a     Monitoribus. 


publicanos  ba-  b  funt  ?  Similes  funt  pueris  fedentibus  in  foro1' ,  &  Ioqucntibui 


,  Ioannis  ac- 

rint. 
niergo,&c.Lau- 

Ioanne ,  ttanfic 

icrepandum  ii- 

juinec  prxdica- 

Ioannis   rnoti 

,  vel  ipfius  Chn- 

cdicationem  de 


Ad  illos  quos  monenr. 

ifdiriuicem,&dicentibus  .  Cantauimusvobisttibiis,S<:non 

a    Vt  conueteremini  in  toto  cotde  veHIo  in  iu .&  f.&c.fed  itultus  populusmenoncognouit. 

faltaftis ,  lame'ntauimus,*  &  non  ploraftis .  t  vcnitcnim  Ioan- 

a     Fxemplo  abllinentixfua;  paenitentiam  uobis  indicciis-uc  nuluiftis  limniliari  cum  illo. 

d  nesBaptifta  ne^quemanducanspanem  nequebibens  vinum, 
&dicitis,  dacmonium  habec  .   Venit  hliushominismandu- 

2    Cibo  Jk  pom  httitiam  futuri  i"e«uli  pia:Hgnans,,&  noluiths  tuin  illo  gaudcrc.led  cakjmnfcrri  eilis. 

caans»&bibens,&dicitis  .   bccehomotdeuorator,&bibens 

$  vinum,amicus  Publicanorum,&:peccatorum  .  Et  iuftificata 

eft  fapientia  ab  omnibus  filiis  fuis  .  Rogabat  autem  illum 

Idell,  iu:tU,&  polt  nittitiam  pjnetentibus 

g  quidamde  pharifieis,  vtmanducaretcumillo  .   Etingreffus 
domum  pharifcei  difcubuic .  Et  ccc&  mulier,  qua?  erat  in  ciui- 

Iam  Pxnitens.        a     Iu  doino  Pharii.Ti  peccat  rix  metetur  ueniauj,  quia  cojnitio  peccati  per 
lcgem.fic  l:x  mittit  ad  grauaia. 

h  tate  peccatrix  >  vt  cognouit  quod  Iefus  accubuiflet  indo- 

a    Pritenditptaaripercgtatiamhofpitis.        b    Gcnuseft  marmoris,inqoo 

mcorrupta  feruamur  un^uenta. 

mo  Pharifan ,  attulft  alababftrum  vnguenti ,  &  ftans  retro 

llirrexerut  cor 
di  cuoto.membro 

;iiitatc(quod  notac  faltus)  nec  Threnis,  (id  eft,  larncn- 

"aus  prophetarum  pro  excidus  lam  fadtis  vci  faciendi  i) 
:n:;.im  fi;ncconuerfi. 

Maiw««.Nuptialc  cavmcn.vbi  verbo  anima,  fpiritui  ca 

ic.Inhis  nupriis  Dauid  nos  voiuitluderedicens.Erw/fa 

■JmtonnofifOjiubUate  DeoIacob.Sn.  Tfal.&da.  tym.  Quafi 

Inipfoatiu  nupciarumpofitusprophcta  quadaml.cci- 
ti  altac.Sed  non  aqdiuic  populus  meus  voccm  meam,&  Ifra 
eonm.m. 

d  Venitfilius  bominis  mandvcans  &  bibens.Venit  ficut  tunc,  ica 
l  unc,vcramque  viam  faincis  rcfpuicis  .  Lamencauimusad 
I  Dirm^cancauimusau  Chriftiun. 

t.jicaia  eil  fiphntia.Ottcndiz  filios  fapientia:  intelligcre, 

i:mao(t:ncndo,ncc  111  manducsndoeffe  miTitiam,fed  ine; 

ncarctolerandi  mopiam  6c  temperancia,non  fecorru- 

.  perabundantiam.lv;»'» tflngnum dei cfca ,& potns. ^Quo- 

rum 


omnibus  filiis  qma 
etiam  a  Maria  pcent 
tcntepoftculpam. 

*  Titus  Boftro- 
rumEpifcopus.  Pha 
riiiushicaverfipelli 
fimulatione,  latenti- 
que  infidelicate  im- 
munisnon  fuit.  Aie-  faeclanwn 
batenim  ,  bicfie/ftt  "bu* 
propbeta,  &c.  At  do- 
minus  eiufmodi  ho- 
minem  efle  ccrto 
compertum  h.ibens 
nihilominus  in   do- 


t  tibiis 
fMut  u.c. 


niuni   illius  in3;redi 


ip  imt. 

b  VmiUs  fnnt  pue- 

rh  Pueri ,  doctorcs 

intu  humiles. 
pUm  ,  fynagoga, 
Vtpfalerufalem.m 
q:  iura  prxcepto- 
a   Dci  condcban 

iucontnbuli- 
bi  foiebant  expro- 
bie,quodnccpfai- 

;cti  ad  laudes 


menfajque  accumbe 
re  non  dedignatur. 
g  Qujdam  de  Tbari- 
/*/r .  Myftice  .  Plvv 
rifous  dc  falfa  iufti- 
tiapr.efumens  I  .dai 
cum  populu  fignar, 
qui  dommum  ad  con 
uiuiumiiiuicat  ,quia 
quem  venientem  116 
credidic,  vcnturum 
fperareno  dciiit.  Sed 
adhuc  cum  voto  di- 


t  edax 


-3  E 


Pfal.7P.a. 


Gal.*,a. 


cit,excica  potennam 
tuam,&vem.Doin9 
Pharif9i,lex&:  pror  Mat.j.b. 
phec^in  quibus  i!le  populus  manfionchaberegloriabat.C^ul 
domu  in  carneapparens  ingredicur.quianon  ucniclege  folue 
re,fedadimplprc.D'fcumbit,quiain  maicftatefuanointelle 
clus.ptprma.  fcrui  vitibilis  eft  fattus .  Cognofcitautegcncili- 
tas  lminundis  aitibus  dcdita  g  rama  apoftolici  fcrmonis,7j  mi- 
fit  Densfi.fn.fa.sx.mu.fub /.:.  Non  vt  Pharifeus ,  quitantum  li- 
tcraniattendic,iuftificeturvSeddomus,id  efc,nosquiagratia 
fpin tus  in  Jegc  fequimur.qui  non  vituperamus,quod  peccaco 
res  recipit,fed  laudamus.qtiod  pcccatores  iufcificat. 
h     In  d)-fio.\a  cuiufcunque  domo  intenore  cognoueris  fapie 
dam  Sc  mf; itiam  recumbenrcm  reccure  ad  pedes,idefc  ad  ex 
tremam  iipientia?  partem.inquirelachrymis  conficercpecca 
ta,  cxpande  capilios,  ld  efc  fcerneanteeumcunctas  corporis 
tnidignicaces,ofculare,idefc,nihil  nifii  fapientiam  Ioquens. 
i    uittuln.  Quochabuitinfcoblc£l;aentam,tocdefeinuenic 
holocaufca. 

^MORA 


NICQLAVS    DE    LYRA. 

jlorificarcDeu  tanquim  iuftum  &  gloriofum  dehocqrlcrant 
ptiwti  a  tanto  &  tah,&  arl  p^mtcntiam  vocati.Et  pcr  hoc  appa 
uofuutio?iunljeotum,qmdcfuafcientiafuperbicntcs,fpcrc 
cnintbaptifmum  loan.a  Dco  inftuutum  ,  &  hoc  cftquod  dicit 
htrijiivitem & Ugif  eriti conftlium Deifpreuerunt. 

•;i/;.Hicconfequcntcr  poniturcofotatioPhariff;oru,& 
gifperitorum  ex  vcrbis  Chnfti.Et  patct  fentetia  ex  diftis  Mat- 
iz.ii.  1  PyO^abat  autem  .  Defcriptaconfirmatione  dottrinc 
hr//tilignovifiibili,hicconfequentcr  defcnbitUr  ciufdem  con- 
raauoUfto  lnuihbili,  vidchcec  per  rcmiflicVem  pcccatorum  mu 

lieris 


licris  pcccatncis,vbi  prnno  dcfcribif  locus  cu  dicitur.  3  F.t  invre. 
f«f.Ligiturautcrri  Chrifius  manducaiTecum  pcccatoribus,vt  coj 
ad  pgmtcatiam  pro«ocaret,vt  hlbetur  Mat.plrem  cum  amicis  fi 
milianbus  vt  eorum  deuocionem  nutriret.vt  dicitur  Io.ii.de  M  ir- 
tha  &  Mwia.Itcm  cum  cognatts  'paupcnbus  ,  vt  eorum  inopiam 

fupplcret,vchabetur  I0311.2  denuptiis.vbidificiente  vino,Chfsa 
quam  vertit  ln  uinum:Irem  cum  Phanfaeis  fuperbientibus  vt  co- 
rum  fuperbiamconfutaret,prouthic  habetur,  et  videbitur  profe 
qiiendo.  4  Et.ecce  /««.depeccatisfuis  plenc  &  pcrfeftc  contri 
ta.  c  Et  flans  retro.  Quia  pra;  verecundia  fui  peccati  non  aude- 
batfeanteponcre. 

Lacbrymis 


MORALITER. 

Jitatttem.Cantattimusvoti.  Periftos  fignificantur  inuidi.qui 

n  ^audent  dc  profpcritate  bonorum  ,  ncc  triftantur  de  aduerfi 

'buscorum.  • 

^i^6<if.Permulierem  peccatriceraad  domini  pedcs  acccdcn- 

n.li^nificaturquxlibetperfonauercdc  pcccatispcenitens,  & 

"'trira  .  Ad  quod  requiritur  ,  quod  iicut  Deum  offendit 

ffulpamita  feruiat  ci  pcrpocnitentiam  KoT>.6.6.Sicut  txhi- 

'fth  nimbra  r>c\lrafmtire  immunditix  ,&•  iniquitati  ad  iniquitatem 

'  exhibetc  nuncferttireiuflitie  infantiificatlontm.Et  ficfacitmu 

licr 


lier  ifta.Vnde  dicit  Creg.  Hom.25.Liquetfratrcs  quod  ilhcins  a- 
clibus  prius  mulicr  inrenta,vnguentum  fib  proodorc  fua»  carni? 
adhibuit.  Quod  ergo fibi  f  urpit  er  exhibucraf ,hoc ia  Dco  lauda 

bilitercifTerebat.Oculisterrcnaconcupierat,fedhosiamper  ptr- 
nitcntiam  contercns  fiebat .  Capillosad  compofitionem  vultus 
exhibucrat  ,  fediam  capiHis  maculas  tergebat  .  Orcfuperba 
dixcrat,fed  pcdes  domini  ofculans  ,  hoc  in  redcmptoris  fui  vefti- 
giafigcbat.Quotergoinfehabuitobleiftamcnta  ,  totdefeiouc 
jnt  holocaufta.  Conucrtitad  uirtutummunera  numerumcnmi- 
num,  vt  totum  feruiret  Deo  in  pcenitentia  quidquidex  fe  Deum 
contempferat  in  culpa. 

Fidcns 


8oi        GloC  ord.  &  Nicolai  dc  Ly  ra. 


8c 


A 


Rcm 


ttrcditori 


C 

■f  VtereC  &c, 
1  EuitimP 


Pcr  mifcricorcSiam 


B.d'. 

ljic,7.f- 

Ioa*,ii.«J, 


B 


Moraliter.Affert  vngucntum,quiabona  opcraagic,  quib. 
ccclcfiam  odoro  bone  opmionis  rcfpergic.  Vndcdicicur. 
Cbnfli  bouus  odcrfumus  Deo,  &c, 

Hicronymus .  Alabafhnm  vnguenci,idcft,corpus  cum  h- 
dc.flasrctro.idelT.pott  afccnfionem  domini,  fccuspcdcs.i. 
apoltolof  lachiymis 
rigab.-.t. i.chaticatc  in 
tcrna  in  Dco.capillu 
tcrgcbat.i.fipcrriuos 

gtboi  &:  vcitimcnu 
dat ,  ofculacur ,  cum 
pmmbus  paccm  hcc 
Debat  dcnanos  quin 
gcnto,hcc  funt  pccca 
Ugctmm  quinqjfcn 
iibuscommilfj,  alius 
quinquaginca  .i.  pcc- 
cara  lud.corum . 
a  Secuspedcs.  Con- 
tra  pcdcs  fiac ,  qui  in 
pcccacis  poiitusitinc 
nb.donvni  rcniticur. 
Sed  qui  ad  peniccntia 
poli  pcccatacoucrti- 
tur  ,  ismrctrofecus 
pcdcs  ftat.dum  vefti- 
giadomimque,  impu 

gnabat, fcquicur.  La-    d  ujt At  illc  dixit  ei,Re(5t,e  iudicaiti .  Et  conucrfus  ad  mulie- 

chrVmiS    pcdCSngat,  a  CorpoiaUteiquidemuidet,feclmTfteriumnoriu:cl«. 

quiYanttoium  Cribtl-  ,  lamohmintiwt^legemdedit. 

lacionibus  compacif,    c  rcm,dixit  Simoni.Vidcs  hac  muheremMntraui  m  domum 

qui  tnftitiam  illorum 

putac cffc  Itum  ,  qui  vlcimismembrisChrifti  inclinaturper 
afTcctum  compafsionis  .  Capillis  Cqui  corpori  fupcrfluunt) 
pedcs  quos  rigauerat  tct  git.qui  dc  tcrrcna  lubfiantia  qux  fu 
pcrfluir  fan&is,  quibus  ex charitate compacitur,  incipic  mi- 
fereri .  Pedcs  ofculacur  ,  qui  fiudiofc  diligit  illos  quibus  fua 
Jarg;tur,ncfitgrauistribuendii)eccl!>itasproximi.  Vngucn- 
tovnxit.qui  bcneoperandobonxopimonisodorcaliosre- 
fpergit ,  &:  ad  benc  opcrandum  evcmplo  fuo  inducit .  Vcl 
poreft  pcr  pedcs,caro  Chriltt  fignificari ,  quam  ofculamur, 
dum  myftcrium  incarnationisciusdiligimus.  Vngimus,dii 
ipfiushumanitatispotcntiam  facri  cloquij  bona  opinione 
prxdicamus.Sed  Pharifxus  hoc  vides  inuidet,quia  cum  lu- 
dan  Gentilcs  vident  pr.-edicarc  Deum,  fua  malicia  cabefcut. 
Quibus  dominus  bona  Gencihcacis  cnumerar,vt  cognofcac 
in  qtiibus  malis  ipfi  iaccant . 

b  Cepit  ngare.Maru  foror  Lazari  bis  eode  funcra  eft  officio : 
Scmclin  Galil^a  cum  pnmoacccdit  cum  humilitate  &:la- 
chrymis.vbi  remifsionem  peccatorum  acccpit .  Secundo,in 
Bcthauia,nun  lam  peccatrix  nominaca,fed  cafta,& idco  de- 
uota.lbi  pedes.hiccaputiniungit. 

Moralitcr.S:c  quoquc  fidclis  anima  prius  ad  pedes  domi- 
ri  humiliata  a  pcccatis  abfoluenda  incuruatur,poft ct efcen- 
tibus  mcritis  rragrantia,  le.t£  fidci,  domino  quafi  caputodo- 

re 


I 


i 


s 
J 


rc  pcrfundit  aromatum.  Sic  ct  vniuerfalis  ecclcfia  in  prcf 
ti,Chrifti  incarnationis(quepcdumnominefignatur)my 
na celcbradojdeuota redcmptori reddcobfequia.In  ttici 
etiamhtimanicatiscms  gloriam  &:  diuinitatis  cta 
(quiacapucChdfticff  Dem)(imul  intuedo  npccui 

nu  laudib.  quafi  pi 

•  Oculoi  quibu»  leneni  coiuupierat  iam  per  pe  nitemuir.  conierem  ploiat . 
b  Quo»  ad  compoliiioneiii  vultus  exl.ibuerar. 

fecus  pcdcs  cius,  'lachrymis  cepit  rigarc  pcdcs  cius,  &  ca"-  i 

*  •  Licbrynui.  t>     mequu  lupeiba  dixerat..  Z 

pilliscapitisfui  tergcbat,  &  olculabatur  pcdes  eius ,  &  vn- 

*      .  Q„od  ub.  pioodoie  fui  cafail  adh.buerat.  b  De  f.HV.iultitia  fuperbwru.Ha  comp.lsio- 

■  vii"»  ""  r  De  Dllu,x  nU,tu«  lux  frSfcluans  oblnus. 

guentovncebat.  VidensautcmphariTa?us,  quivocauerat 

&  D  fMedicum  ieprei.endit.quia  fubuenit  . 

eum,  ait  intra  fc,  diccns  :  Hic  fi  eflct  propheta  fcirct  vtique  6 

i  v>gi.e»turoeius  vitaiedebeict .  b    Argramreprehendit  deigritud.ne  . 

qua;  &  qualis  cft  mulier  qu?  tangit  cum,quia  peccatnx  eft. 

^Cunuincens  fuperbum  Sc  fub  fpeciemulieri»  cooimendans  ecclefi?  mentum  . 

Et  refpondcns  Iefus  ,dixitadillum:Simon  ,habcotibidi-  8 
cerc.  Atilleait.Magifcerjdic. Duo  dcbitores  crant  cui-  9 
dam  t  feneratori ,  vnusjdebebat.denarios  quingentos,  & 
alius  quinquaginta .  Non  habentibus  illis  vndc  reddc- 
rcnt,  donauitvtrifquc.  t  Quis  crgo  cum  plus  diligit? 
Reipondens  Simon ,  dixit,t  Acftimo  quia  is  cui  plus  dona- 

mitcicur  .  Id 
perdcna,.:!,Clirii 
ni  perc^ 
merum  ten 
mulanc  . 
neutcr  fuis  viribus,fcd  gracia  JX*i  pcr  fidem  faluaf. 
dicitur  .  J^on  babentibus  illis  vnde re(i..dom.vi. ij ;.<e  .  I  . 
diiigic  ecclcfia  gcncium,quam  ludc^us ,  quia  ei  (i ! 
ptsfcntcm  ftacum  mator  ei  gncia  confertur,  Sc  fc 
prcreritu  de  maiori  f^ditace  cxtrahicur,  plu» dcbec 
accepic.Nullus  poteit  cantumdiligcrc,quantui"nea  q 
pluribusdiligic. 

c  Is cui  />/ar.ScciidC!  homines  plus  forcaffc offcndit,  aii  \  s 
debucrit.Sedp  mifericord.adomini  caufamucacur,vt.  - 
pliusdiligat  quiampluisdebuic,fi  tiigraciamconfequat . 
#  Ticus  Bcftroru  Epifc.Sgpe  quidem  vfu  venit,  vtquia  ■ 
uitcrcSs:  mulcutn  impegic,  pcr  confefsionem  a  pccatisai  i 
uacur.AhusediUerfo>qui  parum  peccarac  per  fuperbiam  • 
fefsionis  Phai  macuir»  afpcrnc.  ur,adcoque  m  penaidfl 
tumincidac.  Ncquc  enim  obid  condemnaciomsiiH 
cuadec  pcccacor ,  quod  paucis  dcJidis  obfinclust^^^B 
Nam&:propcei'paucaquoq;  condcmnabc.ir,  111 
fcfsionetn  &£  penitentiam  de  paucis  ill:s  rn  mcdiui 


canardoglorifical 
Myfticc.Duodc 
torcs,  duo  populi  s 
qui  Dco  crcai 
nummum.  i.annn 
fua.rcgisimaginc; 
gnitam,  &:ad  fcru 
dufibicomifsa.  V 
ufquedcbituni  po 
li  pcrqtiinariumu 
plicatur,  quuqui 
fenfus  funcqui 
hacvicavcimu 
imagincniconditi 
quam  acccpimus 
tollere  dcbemut. ! 
minus  dcbct  lj 
cui  dccalogus  k-: 
fcrtiu  datur . 
io  Chriftianus,  cui 


filiu  gratii 


ii 


quam  oportet . 

d     J\^cle  iudicafli.  Sua  fentcntia  Ph.irif.cus  conuincitur ,  <  a 
(icut  phrcncticus  funem  portac  ex  quo  ligec.ir . 
c  Ifitrauiindumum.  Incraui  carnc  affuinpca  in  poptilurr  i- 
deot  um . 
*  *  Titi 


NICOLAVS    DH    LYRA. 

I  Lachrymis,&:c. Ex  tjuopatet mainitudo  comritionis ex  qua tan 

tum  flcuitrfuod pourtnt  lauari pedes  vnius  hominis  nudispedibusin* 

cedentis . 

I  Littpilhscapitis.Quibusanteadcompofitionempultusfui  fue- 

ratabufa  . 

j     Ec  ofculabatur  pedes  eius.  Vt  totum  Deoferuiret  in  peniten- 

tia,quicquid  exjt  Deum  contcmpferat  in  culpa  ,fecundum  quod  dicit 

Cregoriut . 

4  Ht  v  ngucn  lo.~4d  refrigerium  caloris  &  mitigationem  doloris  ex 
labore  itineris . 

5  Vidcns  autem.  Hic c$nfequenter  ponitur  "Pbarifxi  indignatio , 
ynde  jubduur . 

6  Aic  mcra  fe,diccns.  Hic  fi  cffec  prophcta .  Verusfciens  oc- 
culta. 

Sci- 


7  Scirec  vciquequg&:  qualiscft  mulier  que.cangiceum,  c 
El  per  confequens  non  permitteret  fe  tangi  ab  ea . 

8  Et refpondens Iefus, ttec.^td confutationem illut. Ter h  n. 
quod  refpondit  ad  eius  cogitationem  qu&foh  Deo  nota  efl ,  oflciu  fe 
plus  quam  propbeta . 

9  Duodcbitoreserantcuidaf$neratori,vnusdebcbar,  c. 
Tarabola  ejt,vt  conuenientius  concludatur  contra  Tbarifsum  dc  *•» 
rcfponfione.  Qnxfubditur ,  cum  dicitur . 

io     Refpondcns Simon, &c.  Quia amorin bumanisplaw  w 
caufitur  exprxcedentibus  donis,&  per  confequens  maioramoi  • 
ionbus  donif.  Confequenter  eum  Cbriflus  redarguitex  triplici  dt, 
pietatis,  cum  dicitur . 

1 1  Intraui  in  domum.  Qui  tamen  erantfeffi  &  delcntes  ex 
re  itineris,&  lutofifeu  pulueri%ati,co  quodfine  calceamentis  int 
bant.Secundo.ex  defedu  charitatis  cum  diciiur . 

or-i 


9- 


MORALITER. 

9  Videni  auum.  Pcrifiu  qui  Chnflum  notauit  dcignoranria 
6c  mulicre  dc  lmrr.uditia,  fignificatur  hypocrita  dc  fua  falfa 
iuftitia  pfumcns  &:  alios  contcnrns,  qma  ficut  dicit  loannos 
psaurcum,  Vcraiuftitiacompaffioncm  babct,  falfa  vcro 

.  jndi- 


.i- 
ur 


ind;gnarione,proptcr  quod  ifte  Pharifcusatguitur.depi 

tisomifsione  mi  modicis  refpecciue,  &:  mulicrcommcd 

de  maionbus  valdc,cum  dicitur . 

1 1   intraui  in  d9mum,&c.Vwprcr  quod  fibi  dicitur .  l{emi  ** 

tur  tibi  t 

jt 


8>3 


L 


ucae 


Cap.  Vii. 


Soq. 


'g  irus  Bcflrcrum  Epifcopus.Quafi  dicar.Tu  neillisqui- 
j»m fus  cs ,  qua;  ad  manum  crant .  Aquam  enim  quje nuf- 
non  obuia faciic  parari  poteft ,  pedibus  meis  non  de- 
tflyscautem  ea  cffuditetiamquajdifricillimehabcntur. 
Ouaioquidem  lachrymis  pedcsmeosabluit,  at  tantala- 
chrMarum  profu- 
(j0)'aratu  mmime 

fecil-ft-       .,    . 

a    t  «jw  pf(tl>-  O  C. 

Aciicxtra  nos  cft , 
■r  lachtymaru 
Ehos-  Jnndchs 
Klpopulus,  ncc 
Mpraprodomi- 
Harnato  tribuit. 
H:rta  gcntiii  as 
non  'luffl  fubftan- 
■ed&fa-.guinc 
mioofndit. 
CuIum,d:!c^io- 


panitensglorificatur.quiaardorcharitatis.in  ea  rubiginem  D 
deJidorum  combufiit. 

■H  TitusBoftrorum  Epifcopus.  Quafidicat,  Etquiaintra 
te  aiebas,  hic  fi  eflct  prophcra,  fciret  vtique  qua;  &  qualis  eft 
mulicr,&c.  Agnofce  vclexhocrandem,  quodilliuspecca- 

ra  non  ignorabam, 


a  tuam,aquam  pcdibus  mcis  non  dedifti .  Ha?c  autem  lachry- 
mis  rigauit  pedes  meos,&  capillis  t  fuis  tcrfit .  Ofculum  mihi 
non  dedifti ,  \\xc  autem  ex  quo  intrauit ,  non  celTauit ofcula- 
ri  pedes  meos.  Oleo  caput  mcum  non  vnxiiti,  rurcautem  vn- 

b  gucnto  vnxitpedcs  mcos-  Proptcr  quod  dico  tibi :  Remit- 
tuntur  t  ei  pcccata  multa,  quoniam  dilexit  multum.  Cui  au- 
temtminusdimittitunminusdiiigit.  Dixitautemad  illam: 

c  Rcmittuntur*tibipeccata.  Etcocpcrunt  qui  fimul  accum- 
bcbantdicere  intra  ie:  Quis  eft  hic  qui  etiam  peccata  dl 


TQiua  iniclligunt  hoc  opus  eflc  iblius  Dei. 


TConfonans  lin.itam  perpietatis 
iciueiitiam. 


iignum,  &in- 


mittit?   Dixitautemadmulierem:  Fidestuateialuamfccit: 

a     f  Ne  i  via  vetitatis  in  viaia  kandali  vltcrms  labaris. 


e  Vadeinpace 


iopu!uscxdi- 
ceilcruircno 
Itiit  uitamcncxti- 
ruiuit  .   Sed 

s  veftigia  ofculan  non  ceflat,  quia  in  cius  amorc 
efufpirat. 

pm meu-"t  non  vnxidi.  F.r fi  populus  ille in  Deu  fc crc- 

o  <<noninhomincm  fatebatur.tamen  ipfam  potentiam 

d;u  itatis  quae  per  miracula  apparcbat  digna  laude  pracdi- 

cat  icglcxit .  Scd  gentilitas  duri  myiterium  incainationis 

ummaJaudeetiaminfirmaeiusprxdicat. 

ipLdbns.  Enumcranturbona  pcccatnus,  &mala 

nllifti. 

rnwrarfJccr.rfj.IndcmoPharifei.id  cft.in  cuftodia 
;g  li  prophctaru.non  Pharifkus  in.  redulus,fed  peccatrix 

pocnitenf 


quia  tuas  cogitatto- 
nes  cognofco .  Qua- 
obrem ,  &  te ,  &  tua  r«P«!«  M 
cogitata  ,  tanquam 
omnium  gnarus,  ex- 
ploraretenen-,&pec 
catoru  molem  qua 
hxcpremitur.nevti- 
quam  nefaens,  tibi 
dico  ;   f\emittuntur  ei 
peccata,&c. 
C     Etcceperunt  qui  ft- 
owi  Sanata  argra,  de  £ 
falute  cius  alifaegrp- 
tant. 

d  Fidr.s  tua  te  falv.am 
fei  .  Fidescamfalua 
fccit,  quiaquodpe- 
pofle 


tnt  ,  poiie  accipere 
rion  dubitauir,quiaiam  fpcm  abilloacceperat,  aquo  falu- 
tem  qua;rebat. 

e  is»ae;np«ce.  #  rheophyladuis.Poftquam  autcm  pcc- 
cata  eidim  fit.nofiftitin  remiflione  peccati,iedadijciropc- 
rationemboni,  Vad<.  in  p.ia\  ideft,iniuftiria,  quiaiuftitiacft 
paxhominisadDcum,  iicut  peccatumeft  inimiciria  inter 
Deum,&  homincm.  Quafi  dicat,  opcrare  omnia  qux  ad  pa- 
cemrcducunt. 

*    Titus.  CrcdiditillaChriftumhabcrepotcftatemrcmir-jf 
tSdi  peccata  Qnod  autem  dicit,  l/ade  inpace,  idem  eft,quod 
nuii  ampliuspcccare. 

@  CAPVT 


NICOLAVS  D  E  L  Y  R  A. 
mmibi.  QLiod  cftamicitia;(ignum.Tcrtio,exdefe- 
itatb.fru  ictitir  qua;  nomineoici,  deiignatur,  vt  di- 
cit  Plalm.4.4  b  fropt:  ea  vn.X.tt;:  /)j";i,  Z)c»  s  tnus,  <&c.  Tl  ia 
au  ndicta  requiruntur  in  hofpitalitate  gratiofa .  Et  c  con- 
tnuJatmulierem  dctriplicipcrfc&ioneoppofita,  vtpa- 
tcnlitcta  htideoconcluditur. 

ttnnmreipeccata  mt.lt a,&c.Vidctux  autem.quod  de- 

bitdicicontrarium,  cuia  primo  praedixeratdonumclVe 

c;  amamoris ,  hic  autcni  c  contraiio  infcrt  amorem  t-fic 

Cimdoni  .  Diccndumadhoc.quod  primoinp.;raboia' 

lciebatur  modohumjno,  vbiamorcx  dono  cauiatur. 

S  in  applicationc  paraboiiEad  propofittim  conucrtir  fc 

> ^qucndumdcamo-cDv-ierga  ncs,  qui  non  proccditcx 

ismcritis  nollris ,  fed  magis  caufat  bonum  in  nobis ,  & 

bconuenicnter  conciudit  dicto  modo. 

'daliter  potcft  dici,quod  in  pcccato  funt  dno  remitten- 

Jpa&pcena.  Culpaautcm  c  :Dci  libcrahtatercmitt!- 

umtonu  meritoiiumpcjifitcflcin  nobisfinegra 

«^anonhabcmus  ante  cuipae  rcmiffionc,fed  habita  gra- 

tia, 


ti.i.&culpadimifra.adhucrcmanetpcnarcmiftenda.ad  cu- 
iusicmiSrionemfacitbonumopusnoftrumchariratcinfor- 
matum.EtdehacrcmiflioiTcloquitur  Dominus.  Vnde  fcp- 
tur:  Cui  dUtttn  mintw^i-pittuw^nanui  diliiit.  Rcmifllo  ante  Cul- 
pa:,  aut  nulla  cft,  aut  totalis  fimul,  fcd  remifliopcxnaE  fit  pcr 
pancs, &  non  tota  fimul.de commum curfu,licet  aliquando 
fiat  totafimulpropterferuorem  pocnitentis.&exliberalira- 
teDei,& hoc fuitm propofitoin hac  mulicre.Idcofcquitur. 

3  t\  <>.  tttutur tibi peccatj.Non  folum  quantumadculpam, 
fed  etiam  quantum  ad  pcenam ex  vehementi amore  Dei,  & 
horrorcpcccati  pra;tenri. 

4  L>un  tji  I  i  (juiyU  c.  Hoc  diccbanr,  quia  vidcbant  tanrum 
humanitatcmcxtcciusappafcntcm ,  fcd  ignorabantDcita- 
tem  interius  Iatentcm,quac  poteft  peccata  dim!ttere. 

5  /•  dc  t*a  rUlnamfcat.  Quia  ifta  fidcs  fuit  formata  chari- 
tate,&  ideo  fccit  habcntem  dignam  vita  aeterna.De  ifta  mu- 
lierc  peccatricc  dnbitabant  aliqui  Dodores  vtrum  fticrit 
MjriafotorL3zari,velalia:Dequodidumeft,quidfcntiant 
Doclores:  Ioan.  •  2.  Ibi  enim  hoc  polui.quia  prius  fcripfi  fu- 
pcrloanncm,quam  fupcrLucam. 


A    D    D    I    T    I    O. 

'"(fp.-j.Vbi  dicitur  in  Poftilla .  Videtur autemyfupddebcrct 
qma   pnno    dtxoat   donum    tffi    caufama- 


ccn.a 


't3ntfimul,quoddonum  fitcaufa  amoris,  &  amorcaufa 
'"'Oiamloqucdo  ,jc  amicitia  modohumano.  Qivod  (ic 
P°'N5amicitia  humana fecundum  Phiiofophii m  S.Lthi 
c'um  triplcx  cft.f.vtil's,'lelea,ibi!is,&  honefta.Scd  conftat 
«<]>damorin  amicitia  vtili,  caufaturexdono,  feu  vtilitate 
aimatohabita,feufpcrata.  Inimicitia  verohonefta,cau- 
fcitamorcx  virmteamantis,  quac  amatum  diligit,  no  pro- 
Jpnum  vcl  vniitatem  habitam  vel  confcqucnda,(cd  pp 

u'eipfins  amati,  cx  quo amorc caufatur,quod  vult ama. 
'*'Onurn  &  bonum  opcratur  ci  quantum  in  le  cft.vt  vcrus 
a:  ctiS,oc fic  inamici;iahoneftaamor  eft  caufadoni.Vnde 
"lacotrancras m hac parabola,  ncc in  ciusappltcauonc fa 
'ntcileclisrcpcfituijetloqucdo  vtrobiqjfccudfi  modu  hu 
^nu-  Nj  p> imoin  paraooii.  Ciiriftus ioqmtur  modo  hu- 
di^  «  U0"  amicit1^  Vl"  »'  Kl  anl°rcxdonocaiif.t  ur.Vn- 
'twincat  mJkium.  Simonis  diccntis,  quod  is  cui  plus 

conauit, 


donauit.plus  diligit.  Sccundo  vero in  applicatione  loquitur 
etiammodohumano  iccuv.dumamicitiam  honeftam,qux 
proceditex  virtute,feu  meritis  amantis,&amati,fecundum 
quam  amanscertificatus  dc  amicitia,quam  amatus  hct  erga 
amantemfquxquidcmamicitia  fecundum  Philofophum 
vbifupfa.eftvirtus.velnonfine  virtute)  prouocaturadamo 
rcm  fiu  amati,&  pcr  confcquensad  impendendu  eibona.ht 
de  hacamkritia  ioqtur,cudf;  ^mittwitureipeccatamuba^&t. 
Quod  autcm  fequitur :  Cm  anterti  minut  dim-ttitur,*ni>ius d/li«.r, 
Poreft  vno  modo  intelligi  fcciidum  amicitiam  vti!em,&  fic 
correfpondet  principio  huius  altercat;onis  \  bi  dicebatur.cp 
is  cui  plus donauit.plus diligu,&c  Alio  modo  pOteft  intt  i  1- 
gi  ,ie amicitia honcfta,  de  qua  vltimo  loquitur,  vt  fit  (enfus. 
Cmfaautem  quarealicui  minusdimittitureft,  quia  minus 
diligit.Et  fic  cft  amor  caufa  doni.  Vndc  nulla  contrai  icus  in 
huiufmodi  reperitur,  cum  dc diuerfis  amicitiae fpeciebus  lo 
qu.intur,&vtrobiqucfccundum  modum  humanum.  Non 
cltenimvcrifimilc,  cpChriftus  loquereturilli  Pharifxodc 
amorcdiuino,qpcrtinctadf>deftinationc,vel  dcremiffione 
culp9,&  posna;>quoru fcieua  rJtinet ad  cos a iam  ffcclifunt 

in 


8oj         Glof.ord&NicolaideLyra.         8) 


$  infidcirudimeMis.lflecnim  Pharifxusadhuccratfnfidelis 
A  &  < ans  ignar  us ,vr  fatis  patct.Et  notadu.cp ^pccflus Chrifti  cir 
cainformationem  Pharif9i.de  his  amiciiiis  eft  connaruralis 
homini.  Incirit.n.abimpcrfcclo&magisnetoadpfectu& 
pnnusno!U.Amiciria.n.vtiliscfthominibusmagisnora>& 
cft  impfctta.iagdeficies  arationcvereamiciri^fccudu  Phi- 
luiov  iui  vbi  lupra.  Vndc  iftSamicitia  tantfimodorudisco- 
gnofccbar  Ciuiftus  vcro  tradidit  fibi  noritiapfectioris  ami- 
citjar.f  honc^x.qux  habcr  vcra  rone"  amicitic.fectidu  Philo- 
wohu.Irc  notandu.cp  feciidii  vtraque  amicjuSChriftus  Pha 
iila\jc6uincit.oftedgdocaq;illamulicrcratdigniorad  rc- 
cpicmla  bcneficia  Chrifti  <j  ipfc Pharifxus.Na"  f  m  primam 
i  amiciriamvtilcm  fibi  oftcndit,  cpplurcsvtilitatcsfeuobfc 
quia  habuit  ab  illa  mulicrc  quam  a  Phari^o,&  hoc  cum  di- 
cit ,  it>rr.uu  i»  domum  tnam,  &c.  Sccundum  vcro  amiciriam 
honcftam,  fimilitcroftcndif  ci  q>  erat  dignior,  &hoc  cum 
dicit; Quia  dlexitmultum.  In  quibus  benc  confideransnos  do 
ccr ,  q>  vcrus  pcenitens  debet  habere  extenora  opcra  pia  & 
«  dcuota ,  &  intcnora  amorc  feruentia  fecundum  dettores. 
*  R  E  P  L  I  C  A. 

7»  eapitulofeptimo,  Vbi  in  parabolaChrifti  innuitur,  quod 
morc  humano  loqucdo  amor  oritur  cx dono,  cnm  dicitur: 
Siuii  plui diligittKnium  Ctt.slcjlinin  cui  plus  </oM.j<r?/.Etfcquitur 
vcrbumChrifti:  RjtleiudicalU.  Poftillatorcxponit  hocde 
humano  am  orc ;  in  quo  amor  ontur  cx dono,fed  in  appli- 
catione  parabolx Chriftus conuertit  ftilum  ad  loquenduni 
dcamorc  Dci  crga  nos.qui  no  eft  cx  mcritisnoftris.fed  ma- 
gis  caufat  bonuinnobis.&cft  donatiuus.ideodixu  :  i\cmit~ 
tunturei  pcccatamultttijuomam  dilcut rnubunt,  vtfic amor  uon  fit 
exdonojed  dcnum cx A\norc .  Sed Burgcnfis hic  vulrabfolucre 
contrarietatc  m  qux  videtur  inhtera.per  amorcm  vtilem  & 

inho- 


jnhoncftuvrrobiquedicedomorehumano.  Sccfi 
dittu  rcdificatunudiciuSinicnis,  vt  cx  vrili  fur"aifmt 
luxta  f m  fit  applicario.qa  dilccrionccx  mcritis  cV 
pcndunturcibcna.Hxc  autapplicano  Burgcn.labo,  uk 

quiuocis.qujaamoiconcunifccniix.&auioramici  >,fa 

scquiuoceamor.cuiia  «.hucilisronibus.  Nocftaiit 
Chriftum  amorc*  squiuocaflcncc  cft  necciririuamelj 
neftucflccauf.imdoni.^putBurgcni;  vulr.qaftatillii  ll0| 
CfTcrc&ci  fincomni  donodato  vel  fpcraio,  alias  c 
mercenarius.per  confequensnon  hor.clfus.Virruj 
tur  pp  fcpcr  Cotlfequcnsvirtuofefine  refpccTtu  ad 
aut  tfurgenfis  d>it  non  cflc  vcrifimilcg>Chriftusfi 
Pharifxodeamore  pcrtincteanrc  predcftmationi&  raj| 
iioncpcctvi  &  cu!px,hoccft  contra  bcatii  Atigult 
"moncdcMaria  Magdalena  fic  cxponentcmhunc 
contra  bcatu  Bcrnardu  fupcr  Can.fermone  22.  anteitdil 
Et  videdc  hac  materia  Sanftum  I  homam  prima  fccul** 
26  artic4.Rat10autc1nBurgenf.ad  (ic  diccndumnoi  txi 
quia  pp  ruditatcm  vcl  infidclitatc  Pharifxi.Chriftusih 
luit  ptxtctmittcrccaqnx  fidclibusadinftructionc 
valcrc  Sxpe.ndixir  coraperfidis  quxiplinon  ir.t 
th  Ecclciic  prodcflc  non  cciTat  cui  da;um  c  1 
rcgniDci.cxterissfitin  parabolis,vt  vidctcsnon 
tcliigentcs  nointelligant.Quauiseiiim  Phariixi 
intellcxit.imo  impugniauit  vmtate  dicedo  ii 
hicquictpeccata  djmittit?  N:hilominusChriftusdi> 
codcremiflionepeccatorum  quoadculpa  &  qi: 
quantii  ad  liberalitatem  Dei  prxccdcme  mulicns 
qux  in  peccato  cxiftensdiligcrc  non  potcrat,  &  quo a  ■ 
debttam.propter  mulicns  primam  diledhonem.  \ 
Bgmittuntur  cipcccata  mulia,quia  dilcxn  muhum. 


C  A  P  V  T    VIII. 

a  ynr  faHnmefl.  Moreaquilx  prouocantisad  volandu  pul- 
Xl  !os fuos^paulatim  dns difcipulos  fuos  in  nido  fidei  plu 

misvirtutu.induit,  qbuspofteafublimiusvolare,  &aIiosin- 
_  ftruere  valcant.  Phus  docct  in  fynagogis,  miracula  facit,fa- 
^  mam  vbiqucdifper- 

C     A 


git,  turbas  fufcipit, 

curat,inftruit,  hicdi- 

fcipulos  facit.cx  qui- 

«itngulai        bus  duodecim  ele- 

git.quos  primoprx- 

fcnteturbadocct,& 

mifcris  folira   prx- 

ftat  bcncficia  ,  iam 

vero  folos  ipfos  fc- 

•jDepfniten.  cum retiner,  vt cum 

^,ft.?.c.funt  famijiarius  audiant , 


rum  terrcnarum contcmptu ,  animo  ad  coelcftia  aflii: 
Duodccim  autcm  ctat  cum  illo.attamcn  vcrbi  minilt 
noiiobibant.fedcatantuinquxadEuangciiidocJrin; 
ciunt,difcebant:&  a  Chrifto  pi  xceptorc  hauriebant. 
^«    Nazianzenus.  Vaditdelocoinlocum,  nonfo! 

plurcs  lucretur 

T         VIII. 


folis  illis  occultiora 
exponitmyftcria,  & 

ficdemumvirtutumfiiarumoftenfion?  quafialarum  pro- 
teftionc firmatis.dat ipfis  poteftatcm  curandi,&mirtit  prx- 
dicarcregnumDei. 

#  S.Tirus.Qui  doftoreccelo  ad  tcrram  defccndcrat.isci- 
uitans,&  oppiBa  prxdicas,  &  regnum  Dci  annuncians  r.i- 
grabat.quo  cosqui  vira  in  tcrris  dcgcbant,  ad  ccelcftc  regnu 
rcuocai  ct:  (  lift  interim  terra  ipfius  opus )  quoq;  ii  q,  pcr  fe- 
duftioneac$lcftiordinc,  &tranquiUitatecxcidciant,pcne- 

rum 


P     V 

T  fadcumeft  dcinceps,  ocipfeiter  fa- 
ciebatper  *ciuitates,  &  caftella  pra> 
dicans,  &  euangelizans  regnum  Dei , 
&  duodecim  cum  1II0 ,  &  mulieres  ali- 
qua:qua;erantcuratx  aipiritibus  ma» 
lignis  ,  &:  infirmitatibus.  f  Maria 
qua:  vocatur  Magdalcna: ,   de  qua 


4 


ctiam  vtnuilta 
cetloca.dgtm 
laboiat,\tfom 
&  laborem  fai 
cet,plorat,vtde 
tium  lachrymis 


dicat  ca 


dtcntes  cxdH 
b     Mau 

M.igdalenti.Q\in 

ria  itcr  faccrct 
domino,  &ci 
ftrare  commcn 

tur,celcbri  cam  vocabulo  Magdalenam  vocat  .•  Vbi  eai 

peccatricem  defcribit,reuerentcream  generali  nonur 

liercm  dicit,ne  nomen  tantx famx  quod  hodic  vencr; 

prifci  errorisnora  fufcatet. 

...  Anvarum  m?rc,proptcr  infitumpccnitcntta; 

tum.quo  Jpfa.vcl  nos  fingula  mala  defkmus. 

c    M  <$dalena.  Id  cft,  turrcnfis.a  Magdalo,id  eft.turri.d 

dicitur;  Tu  esfpes  meayturtis for.a.f.ini. 


L)U. 


nicolavs  d  e  lyra. 

C    A    P.      VIII. 
r  fothm  tfl,.'sc  Defcripta inftrudionc Chrifti  fa- 
fta  Apoftolis  principaliter,  hic  confcquenter  po 
nirur  ciufdcm  inftruc-tio  facvta  ApoftoliS  per  rur- 
bas  communircr.  £r  primo  prxmirrirur  quali  q- 

damprxfatio.Secundofubditurdidtainftru6ho,ibi:C«wrt«- 

ttmplunmatn-ba.  Circa  primumdicitur. 

»    Jpfe  itcrfacicba-  per  c  u  tates.  In  quo  apparet  Chrifti  diligen 

tia  in  opcre  prxdicationis. 

3     Er  duo.u  r,„,  ium  ,i!.,.  \d  cft,  duodecim  Apoftoli.dc  quoril 

elcctionc  diclum  cft  fup.€.cap.non  tameniba.ntcum  ilload 

prxdi- 





prxdicandum ,  fed  magis  ad  audicndum,  vt  poflcnt  ci 
nictius  prxdicaread  quod  mifli  funtpoftea.vt  pateoit 

4  E'  mnlhres  ali.  Jdeo  fcquebanrur  eum. 

5  Ma-iaqui;voc.  Sic  nolata  a  Magdalocaftro,  &ifta 
qua  cft  fcrmo  faftus  cap  pccd.  Ro  tfi  fui  cognominis c 
fimodc  aflignatura  docloribusdi';crfis  Illi.n.qdicur, 
fuit  foror  Lazari,  dicur  cp  nolata  eft  Magdalcna,  co  q> 
dalu  caftru  cecidit  in  parte  fua  de  hxicdnate  patcrna.F 
pater  cius  magnus  homo,&  nobilis,habcs  domirjifi  m 
buslocisinterquceratdidu  caftru.Alii  vcroq  dicunt 
no  fuit  ibror  LazaVi.fed  alia  eiufde  nois.dicunt  cp  nom 
cft  Magdalene  a  Magdalo  caftro,  co  quod  crat  indc  01 


IUC 

\d< 

iftj 

n 


MORALITER, 
I      E'fatl:<ntTi,vc.S<zquitur. 

4.    Et  multercsjv  c.  Qux  minltlra^bant  ci  ncceffaria  de  facuk 

taubus, 


tatibus  fuis,tanquam  gratx  de  fuis  curationibus,&  ft^1 
deuorx.  Hoc  etiam  confuetum  crat  ficri  prxdicatoribi 
dxorum. 


pn 
r 


r»bi 
lu- 


8>7 


L 


UG 


o. 


Cap.  Viii. 


808 


,M)j ^etfm.  Eandcm  ccclefiam  de  getibus  a  fi  rdibus 


Ioan- 
pictate  re 


Gregonu 
Ijotur.Quiacnim 
rtjnidiebusonv 
nctnpus  compre 
hentut,  rcctc  ie- 
ptcirionumerov- 
piu,  itas  figuratur. 
j>  loanna,&  cxt. 
joai.dominusgia 
■Lveldominus 
M|icors,cuiuseft 
onr  qct  viuimus. 
t  Vocuratoris  He- 
ftdbCum  quihbct 


germinare.fed  a  pefllmis  cogitationibus  c5cu!catur,&a  d$  D 
monibus  ppitur.Qui  tdeo  voiucres  cceli  dicuntur,quia  coe- 
Jcftis,&  fpirirualis  funt  namrx,  vel quia  per  aeiem  difcurrut. 
<it    Thcophylaftus.Non  dixir  quod  feminans  pioiecitaliud 
fecus  viamdtd  quod fcmencecidir.  Qiii  enirn  leminat,  do- 

cct  rcctu  fcrmone, 

f  Vitil vniueu  quibut  plena  fueut, in  fig«M  Ecclefiac  de  gentibus  (otA'<ix. 

a  Dxmdniafeptcmcxierant,  &Ioannavxor  Chuza:  procura- 


titiou  mundata.  quam  Maria  fignificat ,  '^n^at  & 
uscul  lbusidoioruded  tam.icd  iam  Chnfb  pici 
bn  ta,6c  gratia  implc  a,qux  quafi  vxorerat  pri.'$  diaboli. 
*  (iteJotia-  Perieptemdxmoniavniuerfav;tiaintel- 


^Lilium  propter  odorifcrum  ccilc;'.it  vitst  candorein. 

toris Herodis ,  &  Sufanna ,  &  alise mulra: ,  qua? minitirabant 
ci dc  facultatibus  fuis.  Cum  autcm  turba  plurima  conueni- 
ret,  &dc*ciuitatibus  properarentadeum,  dixitpcrfimili- 


naumlaborat, 
j  Herodis  im- 
[ni  procurator 


^Pnabolam .  b     1  Cuii:s  el!  declarare  voluntatem  uatris. 

f  tudinem.  tExiitquiticminatfcminarcfemcnfuum.  Etdam  t 
g  fcminat,aliudceciditfecusviam,&conculcarume(t,  &volu- 

a    tVt  nec  in  ir.emoria  mcns  teneat.cjuod  opere  exercere  neglexit  . 

b    1  Vbi  non  eft  alntudo  tem.Jid  ett.ttudium 
difctplinae. 

;nus  fpintus ,p    h  cres cocli cdmcderunt illud .  Et aliud  cecidit fupra  netram ,  & 

a    lAdnu.riendasl.tmpadesvtrgimnr,. 

natum  aruit,  t  quia  non  habebat humorem.  Et  ahud  cecidit 

a    f  Corda  folIicitud:n.b  s  agiutn. 

intcripinas,  &  fimulexortx/pinz,  furTocaucrunt  illud .  Et  t 

a     fMitecor.cc  ilcxile.  b     fCurn  per'cftabonoruin  opcrumplenitudinecrefcit. 

i  aliud  ceciditinterra1!!!  bonam ,  &  ortum  fecit  frudtum  ccn- 

a    flnceliigeiuum  mentis .  b    ^Spiritualitei  hxcverbainrelligat. 

k  tuplum.HsEcdiccnsclamabat:  Quihabetaure^saudiendi  al,u- 
mdiat.  Intcrrogabantautcm  eumdiicipulicius  c]ua?elTet  harc 

J»    TQuia  fidcles  eii.s,&  Fliarifiis  incredulis  hnfkt  non  funt  dinda. 

parabola.    Quibusipfedixir:tVoJbisdatumeitnofTe  tmy- 

a     ^lotelligeattam  fcripturarum  de  quo  regno  alibi  dkitur ,  Aufeietur  a  vobis  regntun  Dei. 

b    IQuiforis  lunt,  vt  Man.usa:t,qut  nequc  intucn.ncquecogno- 
lcere  curant  venuteai. 

n  iVrium  regni  Dei ,  carterisautemin  parabolis,  t  vt  videntes 


non  vidcant,& audientcs non  intelligant.  Eft  autem  hcec  pa- 
0  rabola,  t  Semeneftvcrbum  Dei.  Quodautcmfecusviam, 


:  (acultatib.&c. 
|uus  mos  crat 
rum.necdu- 
irinculpani, 
ilieres  fua  fub- 
•lpafcerent,& 
vntDoctores. 
uiahoc  in  gcn 
lcandalum  po 
acere,  Paulus 
.morat  abfti- 
Mmiftrabant 
orrunocarna 
iusmctcbatit 
tfoima 
edicatoribus  quod  vi£tu,&  vcftitu  dcbercnt  eflc  con 
^-cipiendo  apiebibus. 

wb.i,&c  QuoticsinEuangelio  turbxvoca- 
bu  m  intctfcritur,  ficut  diuerfitas  homiuum :  ita  cuam  di- 
tK,:asintiinatur  voluntatum.Non  enim  omncs  cadcm  vo 
lm  tc.feddiueifiscx  caufisChriftum  iiquebatur-.Qiiidam 
Vt'  iono,  quidam  pro  malo ,  om  nibus  tamcn  dominus  be- 
ne  iaprxlUt,docendo,aIcnJQ,faiiando. 

ethinit ,  crc  Exijt  fiiiusDci de finu patris,  quo 

cnuraenoncrat  accefius,  vtfeminarctfemcfuum,  vcnit 

in  undum,  vtteftimonium  pcrhiberct  veritati .  Vnde  fc- 

'Ciiumalioseuangeliftas  h3c  paabolamdictuiusdedo- 

itcxijfle,  mare  adnfte,  nauemconfccndilTcmemoratur, 

iciumfitucorporisqucd  proccflusfcimonismlinuans . 

Theophyiactus-  Exijiautcinrunc,nonvr  agricolas 

CPlcrcr.aurcomburcrcticrram.fedexiitkminare.Sa-pe 

'■  nagric<-la  qui  fcminat,  ob  aliam  caufam  cxiit,  nonjlo- 

hivtiemuier. 

Via.cfi  corfculo    malarum  cogitationu  tra 
1  amitum  &arefactu,ne  fcmen  verbi  pcflit  accipere  vcl 

germina- 


fcd  fermo  diuerfi- 
modc  cadit  in  au- 
dientes,  vtquidam 
eorum  via  dicatur. 
h  ^'  pro  prtram.Vc 
tra  indomitum  cor 
nullo  verx  fidei  vo- 
mcrc  penetratu,intfeminahat 
quononeft  verusa- 
mor,  &  pcrfcucran- 
tixvirtus. 

i  Cei.tnplnm,&c£t. 
Cum  dcnarius  pro 
ptedtione  folcat  ac- 
cipi  (quia  in  dccevn 
lcgii  prseceptis  cu- 
ftodiacontinctur,) 
ccntenariusqui  per 
multipiicatu  dcna- 
riumfurgit,  proma^ 
gna  perfcctionepo- 
nitur  Corigiturce- 
tuplum  facit  frudu 
quod  pcr  amorem 
proximiadiuam,&  tMyieii» 
per  amorem  Dei  co 
remplatiuam  adipi- 
fcitu;  vitam,  &  fpiri  .„  , 
tuahu  ornatur  per- 
fcftione  virtutum. 

k     £{_i  babet  aure<* 

Vbicunquehxcad- 


Mit.4.1» 


monmounterpom- 
tur,myfiicu  cflequod  dicirur,&attentiusqu^rcndu,oftcdir. 
1  in  r  g.b.int.  No  mox  finita  parabola  (fcd vr Marcus air ;  Mar.4  j, 
cum  eflct fingularis intcrrogauerunt  eum  hi  quicu  co  erant 
duodeqm  parabolam:In  quomoralirerinfiruimur,  vtfi  in- 
telligenuam  diuinorum  verborum  aiTcqui  volumus-.fcpofi- 
tisrerrcnorum  tumultuUmcuris,domum  Dei,id  cft,occuI- 
ta  fctiptura:  penctralia ,  orando,  &  mccmandointremus,  di- 
Centcs:  E^eucU  ocuios  meos^j-c.  Plal.i  ig.c 

m  H£cpar.b4a  .  Notahanccflcprimam  parabolam  qux 
cum  interpretationefuapofit,>fit.  Etcauendum  cft  vbicun 
quc  dominus  rogatus  a  difcipulis  intrinfccus  icrmoncs 
^os  diflerit  ,  t.e  \  cl  aliud  \c\  plus  vcl  minus intclligere  veh- 
mus,  quam  ab  coex^ofirtim  cft.  Jdeoautcmhancpara- 
bolam  perfeipiumdigraturofiendcic,  vtiefigurateloqui 
innotciceiet ,  &  rcrum  figmficationcsctiam in  his quxex- 
ponctcnoluit,  quxrendascflcdoccict.  * 

n    fHitmt  s .  Dociorcs  Tudxorum  qui  cum  meritoperuer- 
fitatis  fux  exxcati  funt ,  mcndacner  fe  vidcntes  putant. 
o    Q*od  autem  frcusviam  .  Secus  viam  feminantur.g  nulla  fi- 
dcnullo  intelleftui  nulla  faltem  tentante  vtiiiratis  occafionc 

^  perctperc 


NfCOLAVS    DE    LYRA. 
-^*'  -c  (.Apvidludeoscratconfuetum.quod 

a  'Jcrcs/anftx&  dcuorx  minidrabant  doctotibusnecefla- 
n  ^dcuotionc.  £t  idco  quiaChtifiusdoccbat  &  pciicabac 
»rt r /udaros.hoc modo accipiebat  ncccflat ia  ab  cis .  Paulus 
21-rnqui  prsdicabat  gcntihbus  intcr  quos  non  erattalis 
;cructudo,  non habcrjat mulicrcs  fcqucntesipfum,  &ci 
11  ftrantes.vthabetur  i.Corint.p  Nc  fortecx  hocgentUes 
1C;^lizarentur.  , 

Cun 


%  Cum  antevi,&c  HicconfequenterdefcribituripfiusChri- 
fti  dodrina.fcu  inftruclio.  Et  primo  defcribitur  dida  inftru- 
ttio.Secundo  inftruftionis  confirmatio,ibi:  Faclum  tfl  auttm. 
Prima  in  duas,quia  pnmo  defcribitur  parabola  fuc/prxdica- 
tionis .  Sccundo  fcruor prxdicanti s.ibi:  Vcmtunt atttcm  adil- 
/«w.Prima  ac!hucinduas,quiaprimoparabola  prxponitur. 
Sccundo  exponitur.ibi;  lnurrogabant  a«'«».|Scntentia  autcm 
iftarumduarum partium patetcxdictosMatth.13.  Excepto 
quod  fequitur  in  parte  fccunda. 

T^emo 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

"  nyytifminat,&c.  Semcn  iftud  poteft  dici  cleemofyna.- 
^(ui'feminationcdicitur  2.Corinih.9.b  u^ipa  cej^  i-nt, 
rf&ma^^cHuiusautem  femimscaditparsfecusvia  > 
«'■'olus tollit iftud .  Et  hoc  cft  quado  rccipies  cleemoiyra, 
niicitisconfumit  cam.  E.  aliud  fupra  petta.quod  fit,-. 

•crpiCBsdc  bcncficio no  dt  gratus  homini  ncque  Dco. 

lud  cadit  intcr  fpinas,  j>  quas  figruficantur  foiicitudincs 

VU33 


vitaptxfcntis.  Et  hxc  pro  parte  funt  bona  ecclefix.data  cle- 
&  religiofis,  qui  dc  iliis  viuunt  carnalitcr  &  pompatice, 
&implican'ur  fccularibnsncgociis,  cum  tamcnilla  bona 
(ir.rdataad  fcruicrdum  Dco  deuote,  &  ad  miniflrandnm 
paupcriiaus  in  fua  ncceflitate. 
,      V   .    •'       <~     ■  n  :oransbonam,&  ortumffcitfrucl^mcentupl. 

Ifiz.  tv 'fynxrcceptxadviCtum  &  vcftunmwiecef- 

nDwfewicntMuo. 

Jftma 


8oo         Glof!ord.&  Nicolai  deLyra. 


pcrcipere  dtgnantur.Porro  fupcr  pctrl&rn  fpinls  feminan- 
lurrqui  audiuntquidcm,&  vtilitate  vcrbi  probjnr,&dcfidc- 
nii  guftant,  fed  nc  perucniat  ad  id  quod  geftiunt:  vcl  pcr ad- 
licrla  tctrcndo.vcl  profpera  blandiendorerardanr.Histribus 
gcncribus  quicunq;  vetbum  auditum  no  faciut.dclignatur . 

4\l  temput  crrd"ii- 


Rrci.iuum  pa 
|  iunrur  phui-  " 

Wi.ttumb.-  MuJti  audientcj  dl- 
oj>uiunt«u,  iputationcm  contra 
auarinam,  vclluxu- 
liam.dicuntcotcm- 
ptorcs  lcculi ,  &  ca- 
ftos  homincs  cc  bca» 
tos:  fcd  vbi  Ipccics 


f  ?iipr-icantlrl.ib*»t».  Quiadixcrat  Apofrolis. Vobi 
noflc myflc.rcg.D.-i cce  a.in.p.Nunc oflmdir pcr r< 
poftolos.aliquando  &  cxtcri<>  id<»r  myflerium  rff< 
dum  ,  &  omnts  quidomu  D^i ».  iKnr  intraturi  fl.m 
illuflradosiQoi.Vobis  pandon)yUcna,mv<  hiSac< 

mcn  fidci,v< 


HJ.dift.  r.i 
i^ibbtjuii. 


IMjjtki.b 


TM-rt.to.'c 


hifuntquiaiicJiunt,  cicindevenitdiabolus ,  &tollitvcrbnm 
de  cordc corum ,  ne  crcdcnres  falui  fiant .  Nam  t  qu^d  fupnt 
pctram  ,  quicum  audierintcum  gaudiofufcipiunrverbum, 

a  &  hi  radiccs  non  habenr,  quia  ad  tempus  crcdunt ,  &  in  tem- 

porctcntationis  rcccdunt.  t  Quod  antcm  fitipinas  cecidir, 

concupiicibiles  co-    b  hiiuntquiaudicrunt,  &afollicitudinibus,&diuitijs ,  &  vo- 

c  luptatibus  vitas  cuntcs  luffocai.tur ,  &  non  rcfcrunt  fructum . 

d  Quod  autcm  in  terram  bonam,  hi  funt  qui  in  cordc  hono,  & 
optimoaudicntes  verbum  retinent,  &  fru&um  affcruot  in 

c  paticntia.  jNcmoautem  luccrnamaccedens:opcritcamya-  * 

icntur,  tamcn  pof-    f  fCj  autfubtusle<5tum  ponit ,  fed  fupracandclabrumponir,  vc 
eflbribus  fuis  fpinx        •  i  -j  .,  .        n  ,  /  , 

rnm«mi#i.«i.    g  mtrantes  lumcn vidcant .  f  Nonenim  eft  occultum  quod  2 

nonmanifcfktur,  necabiconditumquodnoncognofcatur, 

1Si  jdiofc  audUc.  a     Jvt  8c  in  veftro  pcftore  contimie  ruininnis ,  J<  alicna  iu- 

ftusrr  luihuJtis. 


I 


rum  obtutibus-  pr.t 
fcntantur,  mox  rccc- 
duntabeisquicquid 
re&ccogitaucrant. 
b     Etdiuiiji.,  Diui- 
tiae  ctfi  dclcdtarc  vi 
dcntu 
f< 

funt.cumaculeiscu 
rarnm  mcntcs  coru 
confodiunr.queaui- 
gdcquxruntur,  folli- 


_ iii-Hiniur,  iuiu-  -    .  _____  ...»  .  .         i.  i  .  ,    ,-.    . 

Tprt»p.t_ium,citcfcruantur;Vnde    h  &in  tpalam  veniat.   Videteergo tqtudaudians ,    f  Quic-  5 

ppertum 
Hmb.ij.c 


nim  habct,dabitur illi,  & quicunque  non  habet,  etiam  quod 
k  putatfehabercaufercturabillo.  tVeneruntautemadillum  6 


fCognati. 


matcr,& fratres  cius,  & non  potcrant  adire t  eum pra; turba 


H0mii.4jr.in 

Mittlv 


ab  alio  Euangclifla 
fallaccs  diuitix  vo- 
canturjquiamcnris 
inopianonimplenr, 
nccdiumancnt.  Et 
nofa  q>  diuitijs  duo 

jungir,  follicitudinem,  &vomprarem,  quia&  pcrcuram 
jncntesoppnmnnr.&pcrafrlucntiamrcfoluunt. 
c    Snfjocantitr.  Quia  vohipratcs,  &  diui:i.TC  fuis  importunis 
cogitationibusguttur  mcntis,  nc  bonum  defidenum  ad  cor 
poftlt  inrrarequa fi  aditum  viralis  ftranguhnt  flatus. 
<H    Chryfoflomii.v.Sicur  fpinae  non  pcrmittunt  oriri  fcmcn, 
fcdexcondenfarioncfnffbcantimmilTum,llcfblicitudircs 
Vitae praefenris,  fcmcn  fpiritualr  fuffocarcnon  finunr.  Incre- 
pandusautcm  rflctagticola,  quifuperfcnfibilcsfpinas,  & 
pctram,  <5c  viamfeminarct .  Noneiiim  poiTibileeftpctram 
tcrramficri,nccviamron  cflc  vi.im,  rccfpinasnoncffefpi- 
nas.In  rationabilibus  autcni  fccus  e(K 
d    In  tcrrjm  bmam.fT-c  In  bonos  auditores  qui  verbii  audire 
iat3gunt,<5cinvcfrcmmcmoria?reccnduf,&ficopportuno 
fcmpore  fruclum  opcrarionis  prcfernnt ,  intcr  prcphcta  & 
aducrfafcculi  paticntcs.  Etbrna  tcrracum  paticnria  fru- 
Ctum  reJdit,  qnia  bcra  agii  <5:  mala  rroximorum  equani- 
c  mifcr  tolerar,  <5r  dnm  humiliter  flagclla  fufcipiunt,  poft  fia- 
gclla  jntcquicm  fufcipKmfuK 

e    Vrmo  -«w.Hxcverba  ponunturfccundum  fimilitudi- 
licm  numanarconfuctudinis. 

,    Wyfticc autcm  docent  fiduciam  praedicandi  vcl  paticndi. 

f    Supra 


J 


TGrntium  -d  lidcm  Chr  :li  confluc:'tiuui.    7 


hanccandci 
aliis  pandifr 
morc  ca 
comniodoibj 
fcondi: 
nc ,  vel  lccfti 
turcaro.in 
ma  con 
qnicfcit.Pci 
vcibi  Dci.  1 
mctucarna! 
tat  vctbum 
fa  mcan 
nn  inai 
ritat  s  ,  &  1! 
oc< 

pradifare  t  jj 
Snpcr  v 
ponit  v. 
cori 

DeifiibiJ! 
rior    fii 
vetitatis,  & 
feiiuttis  c 

ipfa:;.  • 

risferuifi 
lior  luce 
quarofficio  linguar,  &  cxtcrorum  mcmbrornm  iitfi 
g  .  7\rr»!  ftf?m,<     .  Q.d.Timor  carn_!iu  non  \ 
liccmalaopinio^quardc  vobisniodohabct' 
lcs,quiactfi  vilcs  apparcris, nuandoquecl.iti' 
rcbit,  cumDominusilluminabitablcondtf! 
tunc  &  vos  cotonabmiini,&  punicntur  vcflt  i 
h  i.  Hxc  fpctiaMrer  ap<-fl<>; 

rit_tenoflemyftcnadaiur,cV  pcrfidis  fudavs 
qucd  nointclligutaudiut)  dicla  vidcntur.  P< 
literaccipi,  quia&irgcniofus.nc;       ndo, ' 
priua  ,&"  fi mplcxftudiolns  laboraJodcg 
re  veibihabcr,dabitur&'  fcnfusirtcliigcn  11  quod 
qui  nohaberamoreaudiendi, etiamfinaruraliii 
laborcfludiofbfcintclhgercpuratnullam  tamcn 
tia*  dulcedinem  guftabit. 

i     Etfju!cur<juencn.  Idcodcficiiofis  ingcnium  ac  J 
vtdcncgligcntiaiufliuspnniatur,  qui  fcirc  cotc 
finc  laborcaflequi  potuit,  &  alrquando  llwdiol 
ihteiligcntiae  prcmitur ,  vt  co  ma:ora  premiaini 
ftudiotiusclabcrar. 

k     Vemrt  <n  ..Qnoddixerat  in  'ctbo.oflcditin  m; 
fcilicct,  <V  Judaei  folaliteramfequentc5,ctiamq 


NICOLAVS    DE    I.  YKA 
t    VmoMffm  h,rrnar»,&c.  Pcrlucerr?m  faluatorhicln- 
lelligirdoprinsmcnangclicam,  ci-irt  r  efl  occnlfanda 
Wcinlatebris  t_nu.m  dorend%ficntdodT.inxfufpcctx& 
malx.fed  in  palam  coram  orrnibus. 

doennJMi^ZZHr''W'  ?''  ^  hcn  rh"^'saliquando 

-mquodpercostalia 
Quod  in  aurc 


publiccdor  .rcrmr ,  vnde dicit  Watrh.  i, 
•uditis.prard.carcruprrtcaa.Idcofrbditur.' 


j     rtittttfwvtian.  Vtconftanter  Pcr  orherti  pradicctis 
4     S&tnm  ha .  tfr.  Hoc  fubditur  ad  oftciSSEmwt 
inmm  prafdirtflkjrfs.poftojortim  :  Qni  enibi  "xdkamex 

Jdc  formata  charuatc  mcrcntur ,  ^ ,  (iivuictnr au4  emum 
gratiae  in prxfenti, & pwniutnglori* in fu.uro  ° 

5     Et 


5     Et  qwcunqtft non  h.i  Videliccr  fidem  charirafe  fci 
^     rt:inrr?<"<Jp.ir.if,&t.  Quia  gratix gratis  datx 
nunrei  adfalutem,  fed  macis  ccdcnt  ad  damti3Uonlu 
ugmentum.inquantum  abulusfncrit  cis. 

A!i'crcxponiturdeligifreritis  &  facerdotibus  hu  o 
0,  fide  Chrifii  no  habncr*ut,&  idconofitia  lcgts  & 
rcn  valuit  ds  ?d  falutc,  fcd  magisnocuit  cis  ad  ar. 
fuxdamnationis,fccundumq>dic!tur  mfr.iiz  cap. 
fciuit  •poluntatcm  do>/iini  f-i  &  t,on  feci',v.!pt<l 
7      Vinerunt  autem .  Hic  confcquenrcr  drrcribit'.'r  ' 
Chrifti  prxdicantiscx  hoccuodproptcraducnfiun  -i 
fuc,ctiamexpcclantisforis,nonintcrn'r-itprcdic. 
Jicer  camfummc  diligeret  &  honorarct,  fod  relr 
nuncianti  fibi  aducntum,dixit. 


M 


MORALITER. 

1     'H^a-tcUcc  lucerna  diciturfacra  fcriptura  -Yal  «B  o 

OM,Te-b„e  ir.ofi,  &e_-3ncis  xp  n  ream  ad  iafrintia  iuc 
ftme.  Il'c u tro f,  b  us I  3am  pofjf,  qUi  igtl'  herefls c, 3 
Op^ation^cru.rfaacccndi:,  -c .u  ucerulub^vlopor,  a 

acccn- 


acccndirftramina.Etdchacacccnfioncdicit  Hicrony 
bctur  m  dccrciis  24.  q.?.  fecundc.  Aniusin  Alcxandi 
kinti'  afuit  fcd  quia  non  ftarimfuitopprcflus,ciusfl 
to'i  morbeividepopularacft.  Illiautemponiintfupe 
dc'abrum.  qm  per  bonam  viram  facinnt  cfticax  v< 
fuum.fi-uteccnucrfo  illi  ara  operiunr,  qui  pcrmdi. 
tam  cio-lii  iam  fuam  contcmpribilem  rcddunt. 


iotn 
lvi- 

■t 


i 


Lucae  Cap.  V 1 1 1. 


8" 


» p^unt.Nam  mater,fynagogn,&  fratres  populi  Iu 
ynim,dequib.eftChriftuslecundumcatnem,ipfointe 
EJdocentenequeuntintrare,quiaeiusditTafpualiterne- 

intelligeVe.Sedpoccupans  turb3domum  ingredit 
te  Iuda-a,c6fluit  ad  Chriitu  getilitas,&  illuminat. 

•sflant  voltnt. 

antes,voIunt      3   sy**z°&- 

videre,q  fpiia 


b     Populus  Tudiorum. 


\, 


EtntmciaCLim  eftilli:  Matertua9&fratrc;s'tuifdris  itant,vo- 
lentes  tevidere.  Quirefpondensdixitadeos:  Matermea, 

a     ld  cfl.quidiflo,vel  faSo.vel  exemplo.in  coriibus  pioximornm  genetant  beum. 

b     Voluntatem  patrs  mei  qni  in  ctlxs  ttt, 

ck fratres  mei  hi  mnt.,  qui  verbum  Dci  audiunr,& faciunt ,  f 
Fa&um  eftautem  in  vna  dierun. ,  &  ipie  alcendit  in  nauiar* 
Iam,ckdifcipulicius,c>cait  adillos  :  Transfretemus  tran^ 
itagnum.  Et  tafcenderunr.  Nauigantibusautemillisob- 
dormiuitj&defcenditprocellaventiin  ftagnum,&  tcom- 
plo,&nosin_  d  plebantur,&periclitabantur.  Accedentes  autem  fufcitaue- 


ilenfum  inlege 

querctes,adcu- 

am  litera:  fcfc 

Qt,&:quafiChn 

iad  carnaliado 

porius  cogut 

juamfedilce- 

Saliaconfenmt 

j.meritoergo 

lolcunr.  Qno 


amurquodno  e 
mux  fi  foris 

imus. 

Dnauteminiu-  f 
negligitmatre 
^r  negatur» 
etiam  de  crnce  g 
.icitur.Sedreli- 
orescopuleme 
moftrantuiq 


runt  eum,  dicentes  :  Prafceptor,  perimus  .  At  ille  ffur- 
gens  increpauit  ventum,  &  tempeftatem  acjuar,  6c  ceila- 
uit,  &  fadta  eit  tranquillitas .  Dixit  autem  tllis :  Vbi  eft 
fides  veltra  ?  Qui  timentes  mirati  funt  ad  inuicem ,  di- 

a     Djmonibuj. 

centes  :  t  Quiiputas  hic  eft  ?  Quia  oc^  ventis  imperat 


iine  tetationc  de  hac vita  trafimigrare , cnm  et  Apoftolos 
(qb.Dnsadeft)  tenrationum  fecularium  fxpe  prcceJla  <  cr 
turber.Sedcum  fimus  ftibiccti  procellis  fpualisnequitix, 
exeitcmus  gubernatorem  q  imperat  venti.sq  nr.pcrat  ma 
rt,q  etfi  iam  no  dormiat  corpor^s  fui  fomno,caueamus.tti 

ncnoftricorporisio 

Qnia  non  habfnt  fpiritualem  intelb"gantiam.  j-jq  ciomi  I3t,&  QUIC- 

i   fcat- 

f  Et  cefut*it,&  fafta 
efl  traquillrt  as.~Nox.3i. 
quod  olscreanira  se 
t  i  t  c  rea  ro  reni .  1  m  pe 
rat,increpar,  fcntiut 

2  imperatem,non  qcf 

3  iecundum  ha-refim 
quoiudam  fintam- 
matia,  fedmaieftati 
coditoris  funt  lenfi- 
btlia,  q  apud  ncssut 
in^ennbilia. 

A  l  i.  e  o  o  r  i  c  E. 
Mare  vel  ftagnu,te- 
nebrofuSeft,&ama 
rusmnndiarfh.s.Na 
uicula,  arborcrucis, 
cuinsbeneficio  flde 
lesadiuti,emerfi  flu 
cTibusmundi,  obti- 
nentlittuspatriajce 


D 


tMa.8.o 


t  cople- 
buntur- 


t    cxper 
reftus. 


tnfr.  f.c. 
Mar.8.d. 


jniBi,&  corporali  necefiitudini  prxfcriprorum  ecle.     Ieftis  Afcedutdifcipuliadmoniti  cum  eo,  vnde  ipfe  ait:  S* 

fliu forma  prsfertur.Figurat  etiam.Iuda?is(dequibus  fe     quis  vultpoft  me  venire,abneget frmeiip fun>,&  tollat cruie fuam, 

uiLitncarnem)ecLlefiam  degentibusquajcrediditante    ^/^«ar.vrOTf.Difcis-uIisnauigantib.id  eft>feCuh>m  fidelib. 

feri dam.  calcant;b.&  futuri  feculi  quietem  animo  meditantib.  &  g 

jorautf  R.Magifterpcepturusaliis, q non rclique    Sandifpiritus flatum,  vel  etiam per proprij  regiminis co- 

it  trein&matrem,noneftmcdignusfnia;fu£eipfepri-     natuminfidos  mundifaftuscertatim  poftterga  iatlantib. 

lin  lefubiicit.non  refutas  ofticium  maternx  pietatis,  fcd    fubitoobdormit  Df  s,id  efl.aduenit  tcmpusdominicce  paf 

>feminiileriisamplius quam  maternisafTet~hb.de    fionis.VndecV Marcus,nodte hocfaclum  mcmorat,vt  ve  Mar^d. 

Mgnofcit.itaqueqni  feintelligit  propterdiuinum  my-    ri;lolisoccubitum  i]gnificarer.Defcenditprocella,q3Dno 

hqira  in  terras  venilTe,&  propterconuctum  ecclefis  rc-    fomnum  mortis  in  crucc  fubeute,fIucTus  perfecutionum 

irentibus  afcendit  in  nauem.  docmoniacis  flatib.cxcitati  alTurgunt.qb.non  ipfms  patien 

•Thso  ph  v  l  a  ctv  s.Q^iidam  hoc  fie  intelligunt,    tia,fed  difcipulorum  imbccillitas  concutitur»&  trepidat. 

cu  Chriftodoccieqdam  inuidetesfubfannant«scufup     necodormientepcreant,quiacuiusmortcm  vidcrant,re- 

oiinieiusdixerut.A^ffi-rK-i.^c.Tanquampphoceum     furreclionemoptant,quefidifTerretur,ipfi  inppetuum  pc 

gtJDilem  demonflrarcnt.Et  idco  qui  mcntem  eorum  co    iiclirarcntur,vrde:.f»r^e».f  increpauit  uentum.  Quia  celeri  re- 

1  it,ficcisrelpof;ait,quonian6nocetvilisconlangui-    furrcciione,pcr  mortemdeflruit  fupeibiam  diaboIi,q  ha- 

it  ledfngnobilis  quisexiftat,audiatautem  vetbu  Dei,    bebanmpenum  mortis.  Tempeftatem  etiam  aqua:  facif 

.onfanguineum  reputa.  ceflare,quiarabicm  Iudxorum  mortieius  infultantium;re   * 

endtrnnt.  "hiawgai.ttb.autcm  illis .  Moralitir.     furgens  labefacit.Arguit  eos,qui  fe  praMentc  timebat,cum 

u  klu  nauim  atcendit,qui  figno  Dominicac  crucis  lm     perlrc  non  pofllt  q  firmiter  adha:ret  ei:Qi-afi  ipfo  geftu  na 

eculumrelinqueiediiponir.  uigationisdiceref,qnodport  relurrccTionemetiam  vocedi 

omim.ln  hoc  facTo  verus  homo  monftrantur  qdor     xit.O  (lulti  &  tardicorde  ad  crededu  in  omnib.qux  locuti  funtTro 

pfct*t<e.Nonneopor.pa.Chriftum  lbporari,vndisnauem(in 
quaquiefctbat)hincinde  vex5tibus,!&ficextemplotumi 
dis,gufgittbusfedatis,patefaccrecunclis  potentiam  (vsbM 
uinitatis? 
g     Miratifunt adinuice .N6  difcipulij,  fed  nauta: &alfj  qiti 


inf.24.d. 


)cus  qui  furorem  coercet  matis. 

-  'nr,&  periclittbantur.^iccedentesautem.Mcn 

aisinquaproditorefi  cum  bonis,&qui!uis 

n  itisfirmi  fueranr,tuibantut  alicnis. 

C  JwjctMwrfir eu  dicetes,Tr/eceptorperimus.Ad\ie:ttc  nemine 

fine 


SICOLAVS    DE    LYRA. 

%  ' }'•  •  res  mci  hi  funt,q  verbu  Dei  audiunt, 

J  •1C:,;  cat,ille  ci~i  mihi  propintjuus,<]ui  fpualib.oferi 

ttntus.ln  bac  et  rrfponfione  CbrifiHS  confutauit  il 

iiMKisuitaductunj  macrisfufr  quia  feciidu  dotlores  no- 

tuftbocfrcit^vt  fi  cx  bocpdicatione  dimtteret^argueret 

'1'Wem puru carnaii  afftfl  one matu-^iduertedum  tn  q> 

(s  Cbriflibx  duuni cognatifui  Germani, eo modo  loquidi,quo 

°<>t£or,fratrts  dicuntur  ilii  quifunt  de  eadem  cognatione^et 

fOMuit^brahaLothnrpotefratrefuum,vtbabc.Ge.i}, 

■  'acliirncftaut,  &c.  Hic  cunfequcnter  dtjcnbitur  doilrinx 

_  Chrifli 


Cbrifli  ccfirmatio,que  proprie  fit  pcr  miracula,fecundum  q>  citur 
Mar.vlt.d.S ermonem  conftrmante jequentib.  fignis.Et prim  >  ('tfcri 
biturmiraculum  fatlum inmari.  Secundo fatlum  interra;ili  Et 
cumdenauiegrefTuseffet  ad  terram.  Scntentia primxpartis 
patet  ct  diftis  Mat.i.Hoe  exccpto. 

3  Transfretemus  ttansttagimm.Mat.S.vocaturmarc:  modo 
loquendiHebraico,quo  omnis  congregat :o  aquarum  n  notabili  quan 
titate  vocatur  mare,fecundum  illud  Genef.  i  ACogregationefq; 
aquarnm  vocauit  maria.  Sccundum  veritatrm  aqua  Iordanis 
fuiui;  extenduntur  ibi  in  magna  lat  \tudine,ideofrcquenter  vecatur 
mire,&  aliquando  lacusf&  aliquando  flagnum, 

^  Ecurn 


M  0  i\^(  L  I  T  E  i\ 

t  ''«wc/arttw.Sccundu  fcnfum  literalem  maliciofefuit 

Iaturn,vtfipa  iucHim  matris,&fratri'tr.  pdicatione 

:eiei,aigucrer  homo  pumsvtpotc  afTecTionecarnali 

'Pl?9  tationabilitcr  impo/uit  nuciati  filetifi ,  diccs. 

ter»>ra,&c.Et}n  hocdocuit  pdicarorcm  Fuane;elij 

^nfcrreprimcrevolenteseum  maliciofe  impcdire. 

/'  aiit  in  vna  dicrum,&  ipft  afcendit  in  nauicul.  &c. 

-fiificatur  toiuus  liumanum  in  quoiecundu  Plato 

mcoF, 


nicos,anima  eft  f\ cut  nauta  in  naui.Tn  hac  aut  nau icula ani 
magubernat  fecudupattem  ronalem.Irafcibilis  aur,&co 
cupifcibilis.fenfus  intet:iores,&  exteriores  funt  in  corpora- 
lib.organis,&  fic  dent  p  ronem  q  no  cft  virtus  or^anicagu 
bernan,Deus  tn  principalis  eft  gubernator .  Tnrbatur  ante 
•nauisiftacorporisinfirmitattb.&  mensinterior^daMTionu 
tentationib.Et  Deiisq  principaIiseftgnbernator,dormire 
dr,dnm  abco  taliapermittuntur.Excitaturautem  deuotis 
precib.partisrationaIis,quaeadoptimadeprecatur,  &  tunc 
lubente  Dommoturbatio  quietatur. 

Tomo.v.  C 


M;.3.d.  » 


815  Qoford.&NicolaideLyra.  sL 

nauierant  mirantur.VndeMarthxus.  Torro h  mines illi mi-  populo^comraL&ciwi^vultfiudiniscrcdentiumeratcn,.  -v 

^  ratifvnt.Dicctes^UujHsell1''1?  Quod  li  difcipujosdicimus  dT4/;/»7ii»»w.VndebcneinBabylonevnitaslinguar 

^*  miratosfuilTe,mcrito6c  ipfi  homincs  funtappellati.  jnlerulalemeftadunata. 

a     . /dr^iowJGfra/rwor.GcraUcuiitasArabixiuxfa  mon-  g     Er  >r>;;jrW.Sciebantdxmones  peraduentum  Doiin 

teni  Galaad  iu  tnbn  Manafle,non  longc  a  ftagno  Tyberia  fc  ahquan Jo  in  abylfum  mergendos;Non  ipfi  ftmir,  n 


disfignihcat  gcntes 
quaspoft  paflioncm  a 
&:rclurrcclioncPo 
t  *i**>  jninus  per  prsdica- 

torcsvihtauir,vnde  b 
GcrafefiucGcrgcfi 
colonumciicies,id- 
cfl,  diabolumaquo  c 
priusicolcbaturvel 
aduena  propinquas, 


I     Mundirxmorioni. 


Mir.5^. 


Mj.8.  d. 


B 


t   M«, 
i.i. 

Mv,4,b 


Velint  oolinr. 

&t  mari,&obcdiuncei .  Enauigauerunc  autcm  ad  regjo^ 
ncmGera(enoi'uin,qua;eitcoMiaGali!ieam  .  fct  cum  de 
naui  egrcflus  eflet  ad  cerram  ,  occurrit  illi  vir  quidam  ,*  qui  ; 
habcbat  docmonium  iam  temporibus  jTuilns,et  veitimemo 
non  indueb';uur,ncc]ue  in domo  manebat,  icd  in  monumen 
tjs .  Is  vt  vidit  Ielum,procidit  ante  illum,et  exclamans  vo- 
qui  longccrat  in  te  d  cc  m3gna,  dixit ;  f  Quid  mihi  ettibi  eit  Iclu  filii  Dei  altjfli- 
^occurrit  illi  rir,     mi  ?  Oblecro  tc  nc  me  corq  ueas  .Prxcipiebat  ennn  ipirirui 

immumjo,  vt  exiretab  homine .   Multis  enim  temponbus 
'  arripiebat  illum ,  cVfvinciebatur  cathcnis,  &Q  compedibus 

•     In  locl  f|irito»liuminlx.undi  Wrrucjm  li  ucpiuugui|j  le|>e,  diit  r«CL.s  a  Irophctis, ' 
rtmocusa  grjua. 

cuftoditus,  ckruprisvinculisagebacura  dcemonio  jn  deler- 

I     Non  vt  "njjut  mq^rrit  feJ  uiCviilciTj  pcilc  ti  nm  turcni  toleub.it,  uirtus  tuianr.lt 
grJt  c(cn<ineat. 

to.t  Intcirogauitaucemillum  Iefus,  diccns .  Quod  tibino- 

a     Seilitft  fum   s.oon  unus  'piuuis  uninm, 

fmencfc?  Acillcdixit:   Legio.   Quiaincrauerunc  dccmo,- 
niamulcaineum:  Et  rogabant  illum  ncimperarecillis,  vtin 

ld  flt.gf  henns.Ti 


Cum  Lucas  vnum; 
Matthxus  duosoc- 
curnflememoiatjin 

figuramciuldemge 
tilispopulicfl,quia 
cum  Noetresfijios 
genucrit,  &  familU 
U*r.j.a  joliusSem  in  loflcl 
fione  Pciabfciflae, 
ex  duobus  ahjs  di- 
ucrfarumpationum 
populi  pullularunr, 
qui  idolis  fcruierut. 
Etnotahuncvnum 
fuiflecelebnorisper 
fonx,  &:  maiorislfa 
nix,dequoregioil- 
la  maxime  dolebat. 
Occurrit  ergo  >/r.  Id« 


diuinantes,fed,)h 
f  tatum  dcfc  dijat 

1  colentes. 
h     Grex  poreo  foi 
ci/nnt  hom 

2  qis,&  rationis  [p« 
tes,lutulentis  ft 
dediti,in  m< 
bic  pafcentes.1 
quis  more  po 
xeiit,  diabolus 
potcflatcni  ni 
pit,vel  ad  prol 
tantnm,  n<. 
adpeu 
pit. 

^Avf 
QuodMarcoji 
circa  moteni  |ji 

£icgern  | 
ucasamcm 
tc,n  repu;. 


VI 


fiUoi, 


S 

abylTum  irent ,  t  Erataptemibi  grexporcorummultorum 
i  paicentiuminmonte,&rogabanceum,vtpermiccereceisin 
k  ilios  ingredi.  Etpermiiit  illis.  Exierunc  ergo  dcemonia 

ab  homine  ,  <k  intrauerunt  in  porcos ,  &c  imnctu  abht 


lntrauerunt  in  pprcos ,  &  impc 


5po-      SrexPer  Pr^ccPs  in  ^agnum,  &  furTocatus  cit.  t   Quod 
pulus, q multis te.m  m vt viderunt  faCtum , cjui paicebant , fugerunt ,  &  nunciaue- 

ponbus,ide,r,abip-      runc  in  ciuicacem,  $c  in  villas  .  Exicruncaucemvtdere.quod 

(opene  mundicxor  n  7  '1 

dio  vexabatur  a  dxr 

monio,nec  vtebatur  vefte  naturx  fut;,id cfl,vi rtutib.fide  &C 

charitate,qb.ptimi  parcnfes  poft  culpam  nudati  leguntur, 

hxc  ftola  red eunti  filio  orTertur.Ncq.  in  domo  confcierix 

quicfcebat, (ed  111  mortuis opcrib.corpons  quafi  in  lepul- 

chrismanebat. 


.p.poicorupi 

gnusfuit,  \t.i^L 
ciuseflet  ina  n 
aliquidcirca  1  k 
Erant.n, duo  n 
porcorpi  ficu 
ct.s  expreflit.  , 

Etrt 
pewitteret  tii 
vtgredi,  Adiif 
mentiam  Dt  1 
Kuilnm  pn 
condcnat, 
quifqucipii 
Jiautoral 
tunturin  porcosdxmones,fcdipfi  petistjoa  1 
nisclaritatem  ferrenon  poterant.Vnde  cx.autctcmu 
bita  fibi  tormenta  formidant. 
k     Etperm  ftt\illis.Exierur ,f.eirr.Permittif,vt  per  int 
nemporcoru,deturoccafiofalutishoniinib.  I 


c    /nwonMwp»r».QiiidaIiudfuntpfidorumcorpora,nifiq     vidcntesftatimnunciant.  Inquonotadu,quod 


da  dcfunftorum  iepulchra  m  gb.non  habitant  Dei  verba^ 

#  A  vcvsT.In  domo  non  habitabat,id  eft,in  cofcientia 

Li.  *.  rle  fua  no  rcquiefcebat.Jn  monumentis  mancbat.ld  eft,in  mortuis 

aax.  in  operibus,hoccft  peccatisdeleclabatur. 

Au.q.i^  j    lefufili  Dc/'.Arriuscontendirefrecrcaturam,quem  dx- 

*  mon  cofitetur  cfle  filium  Dei.Judci  dicuc ;  Jn  pnncipe  dx- 

moniorum  eiicit  dxmonia.que  dxmonia  negat  aliquid  fe 

cum  commune  here.  Tormetum  eft  diaboli  ab  hominis, 

C  lefjone  ccflare,  &  quatu  diutius  poflederat,trh  difficilius  d 


nifipermifladcmonia  nocerepofTunt,multo  n.i 
nihus.nifiocciiltatamen  iuftitiaDei  pcrmittantiif 
J     ^ibiit  grex  per  prsceps  in  Jiagnnm,&  Jnffoc-nns  eli.Q*  1 
dernntfafium  <jui pafcebant.A  l  i.  e  g  o  r  1  c  E.Liber: 
logentium,a  dominationedxmonum  ,  incrcdutii  1 
tisagut  luos  ritus  facril  egos,&  ccca,6V  ^ptunda  cu 
fubmerfi,&:impetuferuturinpceps,qa  nulhus  r 
templatione reuocStur,  fed ad infcnora  p  imr 
cliue  detrufi  fuffocantur,interclulo  vitali  con. 
tusinaquis  voluptatumhuiusmundi. 
m     Fugerntit  &  nunciauerunt  in  ciuitatemy  &  in  » 


*a.4.r. 

Oc.lM 


1 
mitnt.Caucat  ergo  aliqs  !?fus  a  diabolo,vt  cito  eiusiugu  di 
iupat,qatarofacilius  quantocititiseiusdniumeuitatur. 

e    ymcieba.catenis.  CatenecV:  c6pedcs,durx,&grauessut    resfugeiunt,quja  necphilofophi  gentium  necprfa 
ggtium  legcs,quib.cV;  in  eorum  republica  cohibebant  pec     fynagogx  pcreuntib.poflunt  conferrc  mcdicii 
cata.His  tamcn  legib.  ruptis,cV  ad  ea  fcelera  cupiditatedu-    Chnftianam  fugiantlegem,potentiam  tamen  cius  li 
cebantur,qux  vulgatem  confuetudinem  excedebant.  do,&:mirando  prxdicant. 

i     liuia  intrauerunt  dxmoma  mult^&c.  Multa  dxmonia  qux     n     Exieriit  autc  videre  quod fatlu  cfl,&  fenerut  ad  lej 
vnum  pmut,fignantmultoscuItusidolatrix  in  vnogetiq    »c«cr»«/;offijnf,e^c.Significatmultuudinc  iuaven 

populo  dclcct. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I      Et  C\im,S>Cc.H  c  defcribitur  miracnlufaclu  in  terra.Et primo 
de  curatione  daemoniaci.  Sectido ,  defufcitationc  filie  Urcbifyna^o- 
yt , ib  i;  E acl  u  m  e ft  a u  t . Sententia  autem  primx  partis  patet  ex  di- 
ths  Mat.%.&  Mar.^.Hoc  excepto  quodfcyuitur, 

2     Ftvefti- 


Et  veftimento  no  inducbatur,neq;  in  domo  m; 


fed  in  monumenri$,&:c.^ff.-?i*rjr»tt.e>  (iamomatt  m 
fuilinere  /]n<f  rton  pofjent  alias  fu[iincre,ficut patet  de  'Hat 
noj  1-  n.u.n  ;:s .?.</;</ per  feptcm aw.os  babitanit tum  fcn 
qnafi  bo  s  comcdins . 


t 


M  0  \Jl  L  I  T  E  r\. 

t  Enauizauerunt  autem  ad  regionem  Grrafmorum  qu&,&c.  Per 
homincobfelTumadxmone,  fignificatur  populusgetilis 
longo  rempore  feruicnsdxmoiiib.in  idolis&:  vcflib.  11011 
vtcbjtur,qa  nudatus  erat  virtutumornamentis.Ruperat  Ct 
atcnas^cV:  vincula  legis  naturahs,fcd  Doaiino  lubente  p  p 
c  dicationcm 


dicationem  Apoftolorum  dccmones  funtabeisei 
ad  lanam  metem  funtredud>i,&:  virtutum  vcftib.  I 
nati.Per  hocautem  quoddcmoncsporcos  intraue 
jn  maredemerferuntjfignificatur, quoddxmoncs 
detraclores.qui  tanqua  porci  pafcuntur  immandii 
rumcV  gruniuntcontravitam  bonorum,propterc 
dxmonibusdemerguntur  in  infernum. 

t    F" 


nf,; 
nai 

m 


8j  Luc£.      Cap.   VIII.  •(   &6  ' 

'  i,  ^tam,honorarcquid€,fednollepari  reJigione  Chri-  cutait  prophera:  Dies multos pjr/rffut/ViKf.Nofornicr.bcris  D 

kl.\rn,dumdicunr,qjeamimplcrcnonpoffunt.Mirfituc  &  noneriscum  viro,  quianiircfyriagoganecefi  luhdita 

elem  populum  .1  prifri  na  puerfarione  fanatu  m,  &.  fe  C  hriflo  viro,nec  fornicata  cum  idolo Jonga  cxpeclatic  ne 

v"  ajpedesdhi,  i.iano  metisexamine  veftigia  faJuatoris  fponfi  amplcxum  pra-floJans. 

^  fequatur  intueri,&:  veftnum  ftudijs  virtutum,qu_  de  Huic  kdioni  pfequenter  lubiunguur  n-.orsfi  Jia?  Archi- 

Lusamiferar.  fynagogi  infiguram 
a  ,  ro?jKf.Confcii     fadum  eft,  &  venerunradlefum,  6c^  inuenerunt  homi-     eiufdem  iynrgcga, 

SS-     nem  iedenrem  a  quo  dcemoma  exierant,  veilitum  acfana     IZl^ZZ^ 
jU,-ant,noncapien     mcntead  pedes  eius,8cf  timuerunc.  Nunciaueruntauremil-      praripit    fanitatem 

teerbu  Dei ,  &:  in  j{     ^        vide         quomod0  fanus  fcaus  eflet  a  t  leeione.  h^orr?yda  mulier 

fii  amentepondus  a       >  "^   n                    >  1                               m    r»                 &  rn  nguragennu  qua:     . 

faj:ntix  non  fufti-  Etrogauerunr  omnis  multitudoregionisGeraienorum,vtdl  poftvementes  prius  ;is*™2 

ne-cs,  & ideo  diu-  fcecleret  ab lpfis,  quia  timore  ma^no  tenebantur .  t  Ipfe  au-  ftnanmr.  Ven.tergo  u.s.  * 

tit  moleftus   non  b              r       j                      1           r    " n.      r            l       n r       •       l  adlefum,  prirceps, 

I  fed  regreditur;,  tem  alcendens  nauim  ,]  reueriuseit .  Et  rogabat  lllumvira  fCilicet,Moyfes,qui  t  *_*.«. 

j'n0n   dignatur  .            .        .                      vtuftartiatcaufauite.ui.&iufidi.busfitexempio.  merito  Iairiis   dici-  b? 

cure  inuitos,  (ed  quo  dsmonia  exierant,vt  cum eoeiiet . ;  Djmiiitautemeum  tur,ideft,illumina- 

ci,  deferit  infir--     lefus,dicens :  Rcdiin  domum  tuam,o_"narraquanta  tibi  fe-     tusa  Deo,  velillu- 
m;,cmibusonertvi        .  _     •  ..  r        •    •  j-  minans  alios,  dum 

3efuam  prefen     citDeus.  Etabntper  vniuerlam  cimtatem  pr_-dicans,quanra     verbavitarqua:  afpi- 

1  iki.  illi  fecilTet  Ieius .  t  Factumeftautemcum  rediiflet  Ieius,ex-     rhu  fanclo  accepe- 

£cYhrXhud  cepitillumturba.Erantenimomnesexpeaanteseum.Etec-  J  SSh2d"S5£SS  " 

n     ,1        -  a     Uluminans  MoylVepim  dicitur  arus,  quidiuims  pratceptispopulum  irft  >  xit.  ,         n  -_' 

SS  ce  venit vir  cui  nomen  ___*ipfc  princeps,  .ynagog^erar,  ♦  gSKE&SK 

taj.beneficijsemit  &  cecidit  ad  pedes  Ieiu  roganseum,  vtintrarer  in  domum      in  carne  venturum 

Kinteum,nonob-  a  syn«goga,'e.  v  ipropheti-inftrufta.                                          longe  fibi  intellige- 

ft,(eddifcedir,eos  eius,quiafiiia vnicaeratillifereannorumduodecim,  &  haec      bat  praferendum  . 

J.  £■__*_     moriebatur.  Etcontigitdumirct)taturbiscomprimebatur     Sr^StoK 
P  mulgauerant,re-  bateum  videre,  vn-  bat  eum 

h  juens.  de:  Multi  reges  &pro-  L_c.i-.d 

b  ipfeautem,&c  Quando  de  fyrQgoga ad  gentes  trafiuir,  phetxv.vi.qus.  vos  vl 

i|:lomno,nauistempeftatepre(Ta  memoratur ,  hicnec        Huiceratvnicafilia,ideff,fynagoga  folalegalicopofitio 

ij  dormit,  nec  nattis  periclitatur .  Quja  Chriftus  re  fur-  ne  inftituta  cu  ad  duodecimum  annum  pueniffet,  ideft,cu 

exmortuis,iam  non  montur,  morsilli  vJtranondo-  perlegis&  ,pphetarum  inftitutionem  edoclaadannosin 

ubitur..  Tamenin  hocinnuitur,  quod  paflionis  eius  telligibilesperueni(Tet,vtiam  apoftolicadoclrinaviuetet, 

t  ,mphus,&relurre<ftionisgloriacrediturisIudeaepopu-  &Deo  fpinrualesfrudrusgigneret.moriebatur  errorislan 

1  intimabitur,&  cum  piedicatio  mortis  fue  vexillo  ctedi  guore  .  Ad hanc fanandam,  dum  carne  affumpta  properat 

aHebreiscccperit,  quafirepetitanauiinqua  dormietat,  Dei  verbumgrauaturnoxia  confuetudine  carnaliumpo- 

t  riam  reuifit.  pulorum.Et  ecce  mulier  id  eft  ecclefiade  gentibus  congre 

ple  autem  qui  relictis  parentib.i.  Iudeis,  afcenderat  na-  gata  qua;  interiorum  lapfu  crimin  um  deperibat.a  ccctu  fi- 

vn,i.poftrefurrecT.ionem,quafirranfa6tapaflionis  fuxte  delium  fegregata,paratamaliispra;ripit  fidefalutem,aban 

*>•  jlategentium  procuraueratfalutem,  iaminpatriam  rc-  nisduodecim.Quotemporefynagogaincultu  Deicreuc 

i :titur,quia  po (tquam  plenitudo gentium  mtrauerit,tuc  uerat,eodem  tempore genrilitas  pe t  orbem  idolatne.  (anie 

nnisKrael  laluuscnt.  foedabaturj&carnisobleftaticmc.Quai^ubftantiajideftjna  p 

1  {ediindomum,&c.  Aukgorice.  Poft  remffiionem  turalis  induftriae  vires  expenderat  m  medicos,id  efl,  philo 

ccatorum  redeundum  eft  in  bonam  conlcientiam  ,  &:  fophos  legum  doflores,qui  multa  de  vitijs&  virtutibus  di 

uiedum  euangelio,propter  aliorum  etia  falute.vt  de i n-  fputat ctiam  &c  prccepta  viuendi  dederanr,nec  per  eos  cu- 

.cumChriltorequiefcat,necu  iam  prope  vulteilecum  rari  poterat,fed  (  vtMarcusait )  detenushabebat.Sed  vtvi 

nfto,negligatmyfterium  prsdicationis  accommoda-  ditIudeosaegrotare,&:  veru  medicu  viditadefie,lperat,&q  Mar,y.# 

ftatemeliberationi,vnde  Apoftolus.Cwp/orvi//b/«?,  &effe  ritmedicinajaccedttpfideap^ppinquat  retro  dominu  luii 

mcbnflo.multomelius^mauereautem  in  carne neceffa-  ambulado.Velquiaincarnedominij  no  videspacTisincar 

C  um ptopter  vos.  nationis  facrametis per  fide  coepit  ci.is  veftigia  iubl.eq.Ta- 

Excepit  il.ln  fine  feculi  cu adhuc ad  Iuda:os  redibit,  per  git  fimbria  &:  vnda  (anguinis  reftringit,quia  beatus  &  vere 

leiconfe(Iionehbcterexcipietur,quiaexpecTant  eum  fi-  mundandus,quiminima  verbi  patte,ma.nufideic6tingic. 

cut  ,  £P*  In 

, .  '  

— — — — ___ 1 — _ — _____ '  1  — 

NICOLAVS  DE  LYRA  raculi  incboatio.Secundo  interponitur  mulieris  patientis  fluxufan 

a  guinis curatio,ibi.  Et  contigit  du  ittUTertio,  diftafnfiitationis 

Ipfeauteafcendensna.&cl&rogabatillu  viraquoda;  co/"«»wtio,iti:Adhucilloloquete.  setttiaifiaru  partium  patct 

ioniaexierat,vt  cum  eoeffetdimifit,&c.W,r-/2,  noluit  quod  ex  diflis  Mattb.g.&  Marci  ycxccpto  quodfcquii  inprimaparte. 

fn^fcjueretur.Cuius  ratio eil  quia  difcipulii  fequetibus  Cbrifiu  3      Excepit  lllu  turba.-icef  enimfacerdotes  et  legifperiti  ex  odio 

'tteslpcteilasfaciedi miracula,vt patebit ca.<).&  \q,Si  auit  ifle  ipfum  defpiccrtt  &  doflrinam  eius,tamen  communis populus detw 

11  fuem dmonitcus  talia  faccret,  pofiet  a  fimplicibus  &  etia  d  te  andiebat  verbuin  eius. 

rfitiofisbominibus  imputari,  quodtaliafaceret  virtute  dxmonis^  4     Et  ecce  vevir  cui  n;Iairus.7ff*_'«c.i»tti  no  exprimtur  Mat. 

odChrijlus  excludere intendebat.Et  ex  boc  eonfuetam  efiin  ec-  $.&  Marci.j.&  ideo  bic fuppletur .S cicxidu  tame  quodiflevocaba 

ya,^ d&moniaci  &  furioftfi curentur,non  tamcn ad eccUfiaftica  tur  Iair  in  idiomate  Hebro  >  fed nomnia propria  Htbracia  ouando 

utapromouentur.  transferumur  ad  Latinnmfrcqiuntcratcipiuibancfyllabafnhs,in 

faclum  eft  autem.Hic  confequeter  defcribitur  miraculu  fe  fine ficut  lacob  in  Hebr*o3lacobus  in  Latino,&  Saul  Saulus.  Et  eo 

ujcitatione filiie  ^ircbifynagogi. Circa  a,  primo  ponitur  diflt  rni-  dcm  modo  Jak  larius, 

raculi  *NlCO. 

<  -  - 

14  0  T^*A  L  I  T  E  !{.  ritur,cum  facerdotisparrochiamaledifponitur/edjpeius 

t  fanitate  Iefum  rogat  cu  predicatorem  &:  cofeffoiem  pro  (a 

'  'tftumeflauttm,  cumrcdvjfietlefus^excipitillumturba.  Per    luteanimarnm  zelantcm  inauxilium  fuum  vocat,&:  tunc 

;^ni(ynagogum  facerdos  curatus,&c  per  fiham  eius  vnica    eius  filia  fanatur,&  ei  cibus  verbi  Dei  & euchariftiae  facra- 

(1Parochiadefigna?.Igit  Archifynagogivnicafilia  mo-    mentum miniftratur. 

ritur  Tomusv.  C    2 


8i7 


Gloi.ord.&  Nicolaidc  Lyra. 


8 


1] 


A 


tMatth 
*c. 

MaM'« 
1  411* 

t  ibillis 

J.Jllt.C. 

ati  ciim, 
de   pf«. 

a.r. )«. 

hxc 
hircii   "• 


•Mitth. 


mri/co  f-MediCi*d*mones,aui  quafi  conlulentes  ho- 
mlnibusn  Deofccoli  cx!gunt,quibus  leruierat  gentiliMs. 
b  Teti%it  fimbriam.Y imbnam  t.igit,qui  incarnatioms  my- 
ftcna  perfeftc amat  &  crcdu,donec ad  maiora  capieda  per- 

ucniat. 

Si  confiJercmus 
quarita  fit  fidc»  no- 
ftra,  Kintelligamus 


i    7{o'i  pertnifiti&c.  Paucos  arbitros  refurrectionis  acci 
quia  nona  multiscontinuocrediracftrefurrectio. 

Filius  vidux  pubhce  fufcitatur,hic  pauci  admitiumr 
quo  mo  ahter  pietas  domini  notatur,gavidua  matcr  v 
j)6patiebatmoras>Si.ideoneamplius  arlkeref,  matu, 

additur.Signific. 


B 


t  Etmulicr  tqua-damerarinfluxu  fanguinis  ab  annis  duo- 
,  decim,c-ua- in  medicos  t crogauernr omnem  {ubiranriam  lui 
vidciuus  quia com-  b  ncc  t  ab  vllo  potuit curarari,accellit  rcti  o  &  tetigit  hmbnam 
parationecius,  firr».     velbmencieius,  c^confelhm itctitfluxus fanguiniscius.  Ec 

tanSmuls!"up«K)r£  d  aic  Icfus.  Quiseftqui  mc  tccigit  ?  Neganribu*aurcmornni- 
vertimetieiuspartg      ,  '  j-  .  ..  g<uw<&&«  «*??*. 

ncquimusattingerc.  e  bus,  dixic  Pecrus&quicumilloeranc:  Prarccpcor,  rurba-ce 
c  Et  confrflim,  &c.  comprimunrc\\ir}ligunc,  dicis,  quis  mecciigic?  Ec  dixicle- 
Sufcitaturusmortua  r        a  c^No-.qii*!.. !<■«*;. ,  on>.,  .1,1.  «d«  ua»fid«ii 

rcdijt  ad  fidcm  fh-  f  fus.-r;ccieicmealiquis.Nam&eeonouivircucemdcmeexiif- 
ciendam,pnuseurat  &  *.     ,.  *•    ,  „ 

hemorroidam.  Sic  g  fet  Vidcnsautcmmulier,quianoniatuir,trcmcsvenit&pro- 

Eliiabet  ftenhs  pari-      ^dit  anrepedcs  eius,&  ob  cjuam  caufam  tctigciit  eum ,  indi- 

cauitcoram  omni  populo,  &  quemadmodumconfeftimia- 

Perfidrm.  »     Non  iiflu»)  trt,l>J  fecit,    n  eo  cnira  "•"»  Ultun  ri  qu.od  rredi.fifti. 

natafit.AtipIedixitilli:  Filia,  fidestuarefaluamfecit:  Vadc 
qufcru  vt  doceatur  h  |n  pacc  #  Adhuciiloloquence,  venir  quidam  t  ad  principem 
Sdes  mulScisvpa!  iynagogx  dicens  ci,quia  morcua  cft  fiha  tua ,  noli  vexare  t  il- 
reat.  lum.  Iefusautcmaudito  Kocverbo  rcfpondit  parri  pueli.-e; 

C     Turb&  te  comprl- 


n 

etiam  mMIio  viii 
ecclefia  cito  crc  tu 
ra.Inarchifyi; 
filia  ludeiquicrL. 
turi;,  fedcxplur[j| 
fauci. 

*  Theoph 
Mortnam  fufcir.k- 
ruseiecitom 


turaindicatur,vt  co- 

cepturavirgo'creda- 

tur. 

d      Qfis  efl .   Non 


munt.  Qucm  turba; 
diuerfis  harefibus 
affligunt,folacatho- 
lica"  ecclefia  fideli 
corde  tangit ,  nam 
alij  tangentes  non 
tangunt.ficut  viden 


•  eicft» 
fora«oiit 

nibus  . 
|  Mattii. 

Mir.i-A 
Io.io.d. 


irior.  a. 
11. 


Noli timere,crede tantum &(  lalua rjit .  Ht  cum  veniilec  ad 

a    Pct.us  Iacobm  &  Ioannej  fidej/pcj.v  chjriu». 

1  domum.nonpermificmcrareiecumquemquam,  nifiPetrum 

(       it  .  e_  iftup.M,  b     M  •aBectl' '  a. 

k  &  Iacobum  8c  Ioanncm  ct  paacrem  et  marrem  puellarrrlebanc 
1  autemomnes  ct  plangebnntillam.  At  iiledixit:Noliten,e- 

m  Qo-  noncredit  deridc. . 

tes  non  vident ,  au  n  re  :  >Jon  eft  mortua  puella  ,  fed  dormit .  Et  deridebant  eum, 
Vnde& Ma^* did-  p  ^cientes °ll»a rnorrua efTet.Ipfe autem*cenens manum eius,cla 
tur :  Noli  mctangc-  q  mauit,diccns:  t  Puelia,  iurge  .  £t  t  reuerfus  eiHpiricus  eius  ec 
re,nondum.n.afcen- 
diadpatrem  meum. 

"f(    G   R   E   G  O   R. 

Premente  tnrba  \  na 
rcdemptorcm  no- 
ftrummuliertetigit 
quia  carnales  quiq; 


\'  z  "  ■:.  *n ■  .t»  ?i ry  ''t  non  p!i  irti    1  a 


vcr  t  s   rfdere  ur|. 

furrexitcontinuo,etiu(Titilli  daremanducare.  Etftupuerunt 
parcnres  ems,c|uibus  prccepit  ne  alicui  dicerent  cjuod  facmm 
erar. 


fi  nos  docens  a 
inani  gloria  clT^ 
nihil  addcmon 
tione  faccre,&  q 
cumquis  dc, 
raculafacerc, 
cctipfumef!t 
dioplurimorun. 
k       Tatrem   ■ 
Paferpuellse, 
doftorum  lc 
licet,  fcriba 
rilxi,  qiu  fi  c 
voluennteti 
iefta  lynago, 
erir. 

*  Chrt s 
AfTumpfit  parc  e< 
lnteftes,  neo 
cere  poflet  fa 
le  relurrectio, 
dicium.  Dc 
etiamcxclufi 
mo,&rindigi 
lledit  humlmo.  i- 
fione. 

1       Fkbant  m,  .  , 
Flenr  qui  fyn 
a  Deo  qui  \ 
vident  a!:en. 
dolent,  iieca 
pofleviuif 
tanr,&:illai 


Infri 


i.e. 


m     T^olite f/or.Fleant  mortuos  luos,qui  putant  mort  s, 

vbiefrfidesrefurrectionisnoneftmortis,  led  Ipesquiis. 

n     T^on  eft  tnortua.&c.Monm  efl  puclla  hominibus  ( o* 

fcitarenon  po(Tunt.-NonDeo,cuianimaviuit,  &canu« 

fcitandoquiefcit. 

o    Seddormiti&c.A  iuc  o.Cnm  animapeccas  mor:  ut 

fi  tamenaChnftcfufcirari  merctur,  nobisquidemcua 


ineccIefiaeumc6primunt,aquolOnge  funt,&foIitagut  11  pr!tfentiamquaviueredcbetamifir,quafiinterplaj 

qui  huic  veraciter  numiles  adiunguntur.Tutba  igitur  pre  morrua  iaces,ncc  hocipfum  quidc  quare  plagat  intell  1 

mit,&  no  tangit,quia  &:  importuna  cft  per  pra:fentiam,  &: 

ablens  pervitam. 

f   Tv^dw^^oMOMJ.NonlatetquiolquetangitiDeusnoin- 

diget  oculis  vt  videat,neccorporaliter  fentit,  fedl  le  habet 

cognitionem  omnium.Etiam  virtus  qurc  pn  piti  atur  om 

nibus  iniquitatibus  noftris,&  fanat  omnes  infirmitates  no 

ftras,non  cx  nobis,fed  ex  Deo  exir. 

g    y  idens  autem  i»«.Ha:cmulier  verecunda  fimbria  tagit,fi  fuifTe  fed  Deo  dici  poteft  obdormiffe. 

delisaccefiit,religiolacredidit,fapiens feeffefanata  cogno  p    Df>7</ffr4nr,e^c.Aleritoexclufi lunt, quidericjcreq  n 

fcit:  Sic  plebs  getium  qux  Deo  credidir,peccatum  erubuit  credcrc  malebant,indigni  videre  refurrectionis  mirai  1«. 

Vtdefereret,fidem  detuhtvtcrederet,  deuotioneexhibuit  q    Tcuens  wuHK7w.Tenetmahum,'quianifimanus 

Vt  rogaret,fapientiam  induit  vt  fanitatem  fuam  &  ipfa  len-  nini  (qua;  fanguine  plcnae )  pnusfuerint  mundata, 

tiret,  fiduciam  fumpfit  vt  fateretur  quod  pra;ripiebat  alie-  ga  non  furger. 

num.  r    P«c/'T/«r(jc.Quirquisamorteanime,aChtifloma  im 

h    ^f(//;«c;7/o./o<7.Mudata ecclefia  gentiu  a profluuio  vitio  fibi  conforrante  refipifcit,  a  lordibus  vifiorum  debeti ur- 

rum,8c  cognominata  filia  ob  fidei  meritu  nuciatur  fynago  gere,&  (  ficut  Marcus  ait )  in  bonis operibusambulai  U 

ga  leto  perfidie&  muidia;  foluta  ,qa  in  Chnftum  no  cre-  cceleffi^pane  neceffe  eft  vt  mox  latietur,id  eft,verbir  &. 

didir,&ccclefiamcrcderedoluit.Nmiciusifteeft,quicuq;  altaris. 

Crcdit  ftatum  fynagogaraDeodeititutnm  vtreftauran  no  s    Quihns  pr&ccpit,  Sicut  publica  noxapublicoegetrdfj 

:       i  ideoi  ueproreftitutroneillru^fuppMciirluni  e(fenC  dio>italeuiapeccataleUfc)ricV  fecretaqucunt  delerip'  »t2 

creuidit,fcd  quarimpoflibiIia?ut  apud  homines,  poflibilia  tia.Vndepuellain  domoiacens,paucisarbitrisexuri:!  eu 


lunt apudDeum,vnde icquitur:/</i<x<i«rfWrf«rf;;o hoc verbo.  ^emque ne miraculum vulgaient,intetdiciiur. 

i    2VJ3W  (S^ 


M0\ULITE!{. 

4.  I  Etmutier  qu*dameratinfluxuf.jn$ui>iis.\,eTe]lum  fignifl- 
caturperfona  peccarrixalongo  temporc  ,  quactamenre* 
mcciium  qua:ruadomino,dicen3:Liberamcde  languini 

busfJeus* 


busDeus,  DeusfaIutisme»',cVc.  Etillafoladicitur' 
ftum  tetigifle.fcilicet  fpiritualiterperfidem,  liceti 
eum  comprimerent  per  tac>um  corporalem  ,  pr 
quod  ei  fingulariter  dicuur  :  Filia  fides  tua  falu 
fccit. 

M0h\ 


in- 
•lu 
ter 

iL 


'15 


Lucx    Gip.  I X. 


8zO 


v^»                              CapvtIX.  dicatlof  eruenit.  Ve!,excutitur,vt  niliil  ab  eis  accipianr,qui 

A  if^Onuocatisautem  lefns.ConcQ.ViA  primnm  ptatefignorfi  ouangelium  fpreuer  nr.necetiam  neceflaria  vtte. 

v>mittunturpdicereregnumDei,vrmagnitudinipro  Ai  legor  Necomunicetis  inanibus  veibi*,'&  geflis 

i  (TorumErteftatur  etiam  magnitudofacrorum  &:  fidem  perfidor.um,qua:pirluericom|  arandafunr,  necaftcmetis 

6-h-  vbis daret  virtusoftenfa,&: nouafacerenr,qui nouapredi  veftigiu polluatur.Puluerem  vcrohVehs  populi  h fturna'. 


D 


cent.  _  4 

[  j^ibil  tulerittt.ln 


}ircolegitur,vtni 

t.  i  toileretin  viani  a 
i-irgatrh.Sedfcie- 

**dmeft,gavtrumq5 
f:ptum  eft  a  Do- 
rnc, vt  nihil  nifi 
vgbmrenet,&:vt  b 
r:  virgam  ferrent. 
I>ferrevirgam,e(t 

P-  rin  efte  folicitu  de  c 
h  qneceflariafunt 
bmane  fuftentatio  d 
r  quia'h*c  dentur 
pdicatorib.ab  his;  e 

B  ctbuspdicant,qua 


C     A     P     V     T 


1  X. 


na  fragiiitarecoJJjgi 
tur,  detp-rrvdicator 
Euangcli-j  abolere, 
I  &.  quaii  fuum  in  fe 
fufcipere.  Vn  Apo- 
ftoJtss .  {Jmm  infirmai, 
.&  ego  non  infirmor  ?  \  Pt5t^' 
i^isfcandai  ^a  tu  r,  & 
ego  non  vror) 


M 


t  Onuocatis  autem  Ieiiis  duodecim  Apoflo- 
lis  dedit  illis  t  vircutem,  &  poteitatem  /u- 
per  omnia  dctmonia,  &.  vt  iangores  curarent . 
Etmifitillos  pra?dicareregnum  Oei,  &ianare 
infirmos  .Ec  aic  ad  illos:  t  Niliil  culeritis  ia  t  f    *&*$  ««**»*  tm* 

mibant.  ln  Marco  Je« 

f  via,neque  virgam,  nequeperam,  nequepanem,  neque  pe- 
cuniam,nequc  duas  tunicas  habeatis.Ec  in  quamcunque  do- 

a     Quamdiu  in  illa  ciuiute  pixdicabitis. 

mum  intraueritis,  ibi  manete,  &  indene  exeatis .  Et  quicum- 

quenon  receperint  vos,  exeuntes  de  ciuicace  illa  etiam  pul- 

dfineicandalopol  f  UCrem  pedum  veitrorum  cxecutite  in  teitimonium  iuprail 
fitaccipi.Nihilfer      ,        c       rr  i  n.  n  1        r 

ri  virgS, eft  vti  illa  g  los  •  ^greiii  autem  circumibant  per  caitella,  euangehzances , 

.„  .~^.~iZ  ii  m*rcC  a     i'Um  hatc  fiercir  i  Oornmo  inGiliiea  Hetod-s  deeollauit  IoanntHi. 

iiteaccipieainecei  ...  »»j--  tti  1 

iia,qiKBdaueftp-  h  & curanres vbique. AudiuicaucemHa-rodes  cecrarchaom- 

<:atotibus.  nia  qua;  fiebant  ab  eo,  &  hxiitabac,  eo  quod  dicerecur  a  qui- 

buidam ,  quia  Ioannes  iurrexit  a  mortuis ,  a  quibuidam  vero 

quiaElias  apparuit,abaliis  autem,  quiapropheta  vnus  dc 

antiquis  iurrexic .  Ecaicllerodes:  t  Ioannem  ego  decollaui, 

quis  aucem  elt  iitc  dequoegoaudio  talia?  Etquarrebat  vi- 


&  auto- 

wr.iit.in. 


2-.Corn. 
n.g. 


t  M.irc. 
6.b. 


a     Vt  fotie  fi  ipfe  fit  lo.r.nes.poili:  cgnoflcie. 


gitur:£xeuntespr;c 
j.  dicabanr,vtpcentte 
tiaagerent,&:demo 
niamultaeiiciebar,  iwa.Vfa, 
&:  vngebant  oleo 
multos  a:gros&fa- 
nabant. 

g     *Audiuit  atite  He- 
rode-s  tterarc.ot».  &c* 

2  Notandu  quodHc- 
rodespropter  diflb- 
nosjjppuJirumores 
prius  haefitauit,  (ed 
poftea  confirmato 
animo  dixit  pueris 
fuis,  vtapud  Mac- 
tharu,  &apudMar- 
cu  Jegitur.H/cf/^/o5 

3  nes  Baptifia,&  ipfefur  Ma.6.  c, 
rexit  a  mortuisycir  iaeo  M^-i-f. 
virtutes  operaniinto. 


1  lidam  Apoftolos 
:  n  portare  peram, 
.  quebaculum  aut 

astunicasficintel 

:unt,quod  no  the 

irixent,hocenim  -   •'■>"• — r--v;- '"fi" .-•—*»-!— 

rainnuitcongre-     dereeum.  Et  reuerii  Apoitoli t narraueruntilli  quxcunque 
|q$  multa,neque 

itiracundi,  Sc  tnbulati  fpiritus,  quod  fignificat  baculus,        *Theophylxc  t  v  s.Ifte  Herodes  erat  hlius  magtti 

:que  fintficti,&:duplici  corde,  quodfignificat  tumca  Herodis,qui  puerosinteremit,fedille  quidem  llexerat, 

iplex.  hicautem  tetrarcha. 

Di«u fiM»V<jj.SimpIex  veftimentum,eft  quicquid  eft  ne  h     ioannesfurrexit.Qiu  Ioannem  cuius  nullum  fi>nam  vi 

(Tatiurn^alicuifecundumqualitatemlocivel  temporis.  deiat,relurrexiffedicebat,p  iiimmam  mahtiam  lcfum  re 

uplexeft,quod  vltraneceflitate  eft.  AIlegon.induab.tu«  lurrexiiTenegabant,cuiusmultamirabiliaoperavideiat,ia 

cis,dupliciiatem  prohibet.  cuius  paflionemulta  mirandacontigerant. 

/Wmjnere.Neexcurfetisperdomos&inuiolabilisho-         ATheophv.  Iudaureiurreclionemortuorum  expe- 

itijiutamutetis.Vnde  iecudum  Matthae.  Domusin  qua  ctabatin  vitacarnah,&:  in  commeftadomb.&potib.fed  xe 

lanetedebeanv  pnus  eiigendaeft,vt  mutandi  hoipitij  ne  futgentcs  noneruntincarnalibusactibus. 

:ilitasauferatur.  i    ^rra.Narrant  Apoftoli  Domino  qux'fecerint,&  qfio 

Tukerem pedum reflrorum .  Puluis excutitur in  teftimo-  docuerint.quomodo loannesdum  ipfi doceret  patfijs (it. 

iu  labons  fui,qd  ingt efli  funt  in  ciuitate,&:  vlq;  ad  lllos p  Vnde  iequitur. 

dicatio  g§*-Eta/bw 


t  Matr. 
14.  fa. 


a. 

Ma.  6.b. 
t  nuncia 
uctunt. 


NICOLAVS 

C  A  P  V  T 


D  E    LYRA. 
IX. 


jOnuocatis  autem.  Defcripta  prsdicatione  Cbrifli 
per  feipfumjric  confeqnenter  defcribiturprtsdicatio 
fafta  per  miffionem  difcipulorum.  Et  qtiia pr£duator 
'verbidiuinipoM  defcenfumper pr^dUaiionem ad[ $ 
■fet  orationcm  afiedere'in  Deim,ficut  cr  in  fcala  lacob 
^r>^idefci:ndebant,&  afcendebant^t  b7tur  Gencfzi.ldeofalua 
torpiimotnittit  d  fipnlos  prxdkare.Secundo  dotct  tos  orare.  v.c. 
^dbuccina pritniim  prttmi  tri  miffio ^pofiolorum.Secudo,fubdii 
wiopmodcfcnbitur  ^ipofloloru  misfio.Sfcundo^ortiw  reuerfio, 
w:Etreucrfi  Apoftoli.Tr/wa  adbuc  in  duas,  w  partcrn princi- 
w&incidetaltrnrfueincipitibU  Audiuit  aut  H crodes^C irctf 
rm*pme daiur  autor itas  ^ipofiolis  pr*ditadi,<&  ptas.  miracula 
uiendiad confirntationcm  fua  dotJrirnt,  &  fic  miituniurprxdica- 
■■Hpatetfentcntiabuiuspartis  ex  diilis  Matthm.  10. 

z     Audiuit. 


2  Audiuit  autem.f/^c  eflpars  incidentaiis,quia  per  predicatio 
nem  *4 poUoloru  fafta  Cbrifii prxdicamitm  Herodes  aw.imit  fama 
ie  miraculis-Chrifli,&  dcfiderabat  Vtdere  ipfum,magis dntlus curio 
fitate  videndi  miracula  quam  denotione,  propter  quod  CbnfltiS  no* 
iuit  in  pr&fentia  eitis  aliquod  miractdum  fltcere,  vt  hZtur  infre,  t  ?. 
Bjjnes  vero  quare aliqui credebant  Chriflum effe  loannem  dc  quib. 
fuit  iile  Herodes,  alij  Eliam,alij  lcremiam,  a\<j  vnumcx pronhelis 
antiquis,tatlee  fuerunt  breuiter  Mat.16. 

$  Etreuerfi  Apo(\o\itJicdcfcribiturreuer/io  ^ioofloloru  de 
pradicatione,circa  quod oftjeditur .bern^nitas  Chrifiiad^poflolos. 
primo  eo s  benigne tecipitdo.Secundo eoffd  maiora  incitando,  ibi: 
Et  fadtu m  eft  CU m  folus  cffet.Trima  />.  duas,quia primo^dcfcri 
bitur  benignitas  Chrifiiad  jtpoftolos.Settmdo  adtopulos  MiQaoA 
cu  cognouiflent  xmbx.Circa primum  dicitur.  Fr  reucrfi  Ar o 
ftolinnrrauerum  qcunque  fecerunt.Zifft.x.rc/n^frfr  taii 
narratione  cum  omniafciretperfe  ipjum,&  boc  etiam  ^poftolis  tf 
fel  notumjamen  retulerunt  ciper  ttodum  amuabiti;  cdutioms  di- 
fcipulorum  cum  magiflro. 

&  E>afl'm\i- 


t 


M  0  I^^l  L  I  T  E  !(. 

Ctmuocatis aute  lefus  duodecim ^poftolis  dcdit  illis,&c.Ha:c 
:wtti  Prsdicatorib-euangeliJ>fi  faciant,quod  m  le  eft 
.  «Wopoteftatem  eiiciendida-mones  ipiritualiterdecor 
Dl"  fjominum  &  fanandi  languores  vitiorum. 

iun       • tUie Tl' "  m  v'a'netiue  virgam,neque perami&cMocfa 
"tclui^ediuina;  prouidentia:committut,rationabiliter 
«racnneDeumtentent. 

t  Et  quicutfjue, 


f  Et quicunque  non,&c.Vcv quem  fignificanturleues  mo* 
tusimpotentie,qui  foJentctiam  in  virisperfcctisex  hoCiU 
bito  furgcre,q  ftatim  fimt  excutiendi  per  virturc  paficria.-. 
z  jiudiuitau.Vctiiiu  fignificanturcuriofi,quifacla  mira- 
bilia  bonorum  videre quxtunt  &:  audi  rc ,  (ed  non  imitari. 
3  Er»-fKcr/;.Perhocoftenditurg?prcdicatorespoft  pdica 
tionisdifcurfumrediredcntadcomtemplationisfecretu, 
&:  opera  fua  coram  Deo  difcu  tere,vt  de  bonis  gratias  agat, 
&:de  dpfccljbus  veniam  petant. 

Tomo.v.       C    3 


Szi 


.  A 


Ulo£ord.&:  Nicolaide  L 


yra 


8 


a    Et  affuviptis.  Non  ociofi«,non  in  ciuitatc  fynagogar,  id.  crcdcntis  non  effe  venalem,fed  nouerant  nos potiusctt 

cft,fcculans  dignitatis  rcfidcntib.fcd  intcr  deierta  Chriflu  dimendo*.  vcr  fuas  elcas  graruitas. 

cjrentibcceleftisgr.tixalimcniumpert  tu  .Qin.n.nonfa  i     U><w> emil.Pcr qulnq;  miliafignificantur,auiin  foU 

flidiunt,aChriftofufcipiutur,.3<:  fpualitcr,&:corporalitcr,  riadhuc  habitatu  perquinq;  corporis  fenfus  extcrio  *■ 

etiamfi:nd.gent,curantur.Etnou,quiapoftquampfe&a  quacpofiident,benc  vtinouemnr. 'Quiquinq;  panib. 


M 

Mar.f.d 


1     Kontim*rf  mortit.feil  »t  oarceret  inrm^ij.jnc  homicidfum  horricidio  iongcrent. 


eftmennn  paffionu 

Ioannis,Chriftusre- 

ficit,quiapoftdcfc  a  recerunt.  |  tt  allumpns  iliisfecciiit  ieorium  m  locum  de- 

dtuin  lcgis, cuangeli  b  *  P'"""  s&Vic,n<»»Bcirii<uciuit  t.G.iii**. 

cnscibusincipitrDe     icrtum  t cjuicitBcthiaida:.  Quod  cum  ccgnouiiTent  turba?, 

F.rigtos-  a     Docct  infriot. 


in- 
tur,quiatalcsi'b<i 
fecftleg.il  b,adlic5 
ceptisjnftitiii, 
li  timorecomp  nj, 
Nam  qui  mud  iQ. 
tcgre  leniinciadH 
utmilffl 


J"  1"  niqucpoftquamcu 

Jkchfai-  rat3cft  mulierqgc.  c  ieqiuirx  iiint  illum,  &  exccpit  illos  Cv  loqucbatur  ilhs  de      quatuors 

da.         ftat  figuram  ecciefic.  d        »  Kon^erctut»rib>i$    b  A«gr0s.        l  »  -f  F. uatiKeli 

rcgno  Dci,&  eds  cjui  cura  indigebant,ianabat .  t  Dies  autcm 

cccperatdeclmarc.  Etaccedcntcs  duodecim  dixeruntilli  ; 

Di mitte  turbas,  vt  euntes  in  cailclla,  ck  viilas qux  circa  f unt , 

diucrtant,&  inueniantt  cfcas,quia  hic  in  locodeferto  iu^ 

mus .  Ait  autem  ad  illos:  Vos  dateillis  manducare.  At  il- 

•  li  dixerunt:  t  Non  funt  nobis  pluscjuam  quinquepanes5c 

g  duopiiccs  :   nifi  fortc  nos  eamus  ,  &  emanus  in  omnem 

h  turbamhanc  efcas,  Erant  aurem  fere  viri  quinque  milia, 

i  t  Ait  autem  ad  diicipulos  iuos  .  Facite  illos  difcuhibcrc 

virum  i  on  hebatvcf  k  pcr  t  conuiuia  quinquagcnos  :&  ita  fecerunt.  Et  t  difcubue- 

Jc^BcihSSi^  1  [unt  °/TS  '  AcccPtis  autem  <]uin<!«c  Panibu*  i  &  ^ 
mus fruftuum  inter  m  bus pifcibus,  refpcxit in ccelum ,  &  benedjxit illos , 6t  fregit 
prctatur.Ettranfeun  n 


tMar.  (. 

tlotf.b. 

Wcnbt 

'/lifcum 
bere  fe- 
cerunt. 


&:  poftquam  apofto-  £ 
Jiad  przdicndu  funt  f 
mifIi,ritmcntiorefe 
clionis,  quiaperapo 
ftolos  inecclefiavc- 
rarcfcdiofit 
b     Scccflitfeorfwr.Vc 
collatoloannc  fece- 
ditindelertuni.quia 
rcli&a  Iudcaq.pt  hc 
tix  fibi  non  crededo 
caput  abftulerac,  in 
delertum  ccclclia;,q 


B 


tcmadgetes,  mnltx 

cateruefidelium  relnfUsmoenib.  prifca?  conucrfationis,ne 
gle&ovariorurndogmatummunimine,  fequuntur,  vrq 
priusin  Indcatrheratnofus,iamfuperamnem  tenaexal 
taretur.ffc^»V.Cum  turbxquidem  voIuntaremeundj,fed 
perueniendi  viresnonherciir.ideoegrcditurDorninusde 
loco  fuo,&:  pergit  obuiam,&  vifa  turba  mifetetor,&  curat 
languentes,  vthdesplenaftatim  prxmium  confequarur. 
ATheo  Mru.ln  defcrtulocum  abiir  Dominus 
quiaopcraturuseratmiraculumpanum,ne  qsdiceretde 
ciuitate  prope  exiftcnreoblati  /unt  pancs. 
c  StqnMMpmt itlnm.Non  iumentis,non  vehiculis,fed  pro- 
p  hbor.:pedum,vtardorem  mcnrisoftendercnt. 
d  De  re^nn  Dei>&  eosqui  cura  indifrtbant.-fr  Theophyl. 
Vtaddifcas,c]uodq  f«cundumnose(Hapietia,diuiditver- 
bo  &opere,8<:  quod  docct  dicere  opcrada  &  operari dicla. 
e  .taB.i6dr.Nemo  cibfi  Chriftiaccepu  nifi  antea  (anat*  fue 
rit,ga  poft  remiilione  peccatoru  tribuit  alimonia  celeftis. 
f  x>i«*«rf»»c;^rjr.Declinara  die  reficit.qa  vel  fine  fecn- 
lorum  ,ppinqiiate,vel  cum  foIiuftiria:occubuu,afpua!ifa 
mc  fumus  laluati.Ec  nota  ordinem  myftetii:Pnusp  rcmif    dicantpatefecit.Q^od  fupereirtuVbTsdifapulTtol 


nam,&  feptem 
t  bus,  idcft,  fCp, 
t  misfpiritus  rt: 
turgratia. 
k     Terconniuia 
quag.DilKi, 
tiu  difcubiuiijd 
ios  p  orbe  ecclc 
defignanc<  i 
Quinquat: 
butquiadhucii 
nitctia  pcccatom 
poti,  auditnm  <  b 
percipiut.  Na  ( 
quagefimus  e(t 
nitentixpialmu  S 
cundumalinm  u 
geliftam  ccntei  tb 
N  f;umbunt,quip  m 

pta  veniat  fpe  folo  vitx  .xrernar  defidcrio  lufpirant  ,qu.  d 
teoarius  de  Ixna  tranfir  ad  dcxteram. 

*The  o.Docet  Dns,qi  dccet,cum  hofpitamuralit  c, 
reciinarc  ipfum;&:  ols  confolationis  participem  facer. 

_*Av  c.Qd  Lucas  hic  dicit  quinquagenosiufk 
fcubere,Marcus  veroquinquagenos,&:cetenos,jdcoji 
moner,qavnuspartcdo;it,altc7  torfi.Veru  fialiusdeq  ?. 
quagcnis  tmc6memoiarer,aliusdecctenis  (rh,valde4 
ret  eftec6trariu,necfatisdigno(cerct  vtiunqj  dicl 
1     Et  dif.om.  Secudfi  aliu  etragclifta  qviv.o^  milia 
difcubut,qa  illi  qb.adhuc  funtcorporalcsicnliK.n, 
deleclant.OIs.n.caro  fanum.Quatutir  lutlia  lupcr  ten  i 
recumbunt,plus  eft.n.terram  prcmerc  q  ivv:  Unm  ,a 
m     ~4cceptisaute,&c.Nb  nouatreatcibana,ied  his,q 
difcipuh,bndixir,qa  veniesin  catnenoalia  quaquxpd  x 
funt  pdicatjfed  ,f  \ hetiajdiclaniyfteriiseraric  grauida^ 
monftratAlpicitinccc'u,  vtiilicerigatur  meusacics 
luxeft  Icieticc.Fragiti?<:dilcipulis  tnbait,vt  ponereni 
turbas,qaclaula  legis  &  prophctarum  eis,q  p  mundui 


fionem  peccatorum  vulncnbus  medicina  tiibuitur,pbftea 

alimonia  menfce  cceleftis.expenditur- 

g  jqonjunt  «o^r.Nota  ga  Dominus  cuiq;,p  virib.dona  tri 
lo.fj.b.  buens,&:ad  perfectiora  icmp,puocas,ne  aut  infirmum  va 
Mat.s.b.  fidior cib.opprimat.aut  validum  exiliaalimentan6  fauet. 

Primo  quinqj  panib.hordeaceisquinq;  miUa.Secur,do  (e 


Exod. 
34-d. 


iecretiora  facramtnta q  rudes  non  capiunt,pfcdiinqui  t. 
Nam  per  t2.co^hinos  ApofioliSceorum  fcquacesfig 
turforis  homimb.dcfpedi,intus  falurariscibi  rehqun  d 
alcda  humiliumcoidacumulati.  Eleair.n.  Dcusinri:  a 
mundi ,  vt  confundat  fortia.Et  manus^q  priusin  coph  o 
feruierar,iapcruceChrifti  viteccleftisopcraulinioni.  i, 

pte  panib.quatuor  mUiahominu  rcfecit.Tertio,difcipulis    &  eocibu  fidci  pgerit.vbi  ante  eirat  ccena  pfidi*  Gcnr  s. 

myftenu  fua  carnis,&:  fangmms  tradidit;  Ad  vlumum  ma    n    Ef/i^r.Fragtdo  multiplicati  funt panes,  vt  pfurir  »5 

pafcat.Lex.n.Moyfi  dum  exponitur,multosUbrosfacii  H 
legedr.Non  mcechaberis.FluncpanefrangitChriflus  • 
uidit hoc  vcrbu no ahunde adijcscs,  led defuo paitics.( ii 
videt  inquit  mu.ad  c6.eam5ia  mcc:eft  ea.  Hes rragmer  : 
De  iuo  zddiv.Si  ocutus thUs  dextcr  fcaudalizat te,erue enm.l  s 
aliud.  Etfi  dcxtera  tua,£rc.abfcidc  cam.  Et:  Qui  dimiffam  i  i  o 
ducit,mechatur.\ idcs  exno  quam  multafngmcnta? 

j^  Dtfribuie, 


gno m uner  dat eleais,vtedat&  bib.it U-i>  mcsS fua I regno. 
N6  erant  Apoftolis  nifi  quinq  5  panes  Myiaicx  legis,&: 
duo  pifccs,id  cftjilla:  du^pfona:  q  in  Ilraelitico  populo  vn 
gebantur,ad  regedum  populum,reges  &  facerdotes,in  qb. 
nulla plcnana refcclio  poterat  inuemri .  Qu5diu.n.lcgitur 
Moyles.vclamcn  pofitum  cftfuper  cordaeorum. 
h    T^i/ifortc .  Nodu  intellexeranc  Apoftoh  fidem  populi 

credentis 


Uiuifio 


MOB^ULITEIl. 
t     Et  lo^wf.Ofiedens  9  intcr  rcligiofosno  dct  efte  locutio 
de  fabulis,lel  de  lacris  fcripturis,  f  Eteos  &c.tl  ficutfecit 
corporaliter.ficdent  pdicatores  &:  dodorcs  facere  fpuali- 
ter.Et  hoc  eft  contraillos,qui  multum  occupant  circa  vna 
Pfonam  coliiio  fpuituaJi  non  multum  indigente,  &  circa 

peccatoies 


peccatoresmultum  indigentes  paruamautnullamad 
bcntcuram.f  Et acccdrntes  duodecim dif.il.di.tur.Fct quir, 
panes,quinque  Iibri  Movfi .  Pcr  duos  pifces,  Prophct.r  • 
agiographa.peri2.ccphmos,nouiteftIdo(fhina,pApo(l 
Jos,  (cripta  6c  pra:d  icata  dcfignantur ,  quibus  fideles  1'pi. 
tualiternutriuiuur. 

f  Etinter 


|3  Luca:  Op.  IX.  8*4 

a  tiftrlbuit  JiftfpiRsfliis.Vitmoc&t  Apoftolos ad  fraftien J  ri'<o^vtdcelinentia<aantiarn,doccatbirmiljtate.SimuI  ner 

pa  5,vrillisn6  habere  tciiatibus  ningnitudofignj  notior  adhucrudcfi&:  imperfectiditcipulimaioris  pr_:dicationis 

ia!nfii'inatquQdpereor.ido£t:rinam  ieiuna  corda  quoti  mnleoppnmerentur. 

^imf  pafeendx  &Ch  ryspstomvs  Iu.Tittaceie,vtfubhtisdemedio 

I,  uftturati funt Qnpd  maduc5s populus fatiatur,  fignifi-  fcandahs  8_  crucis  cofummato paubulo, imprimeretnr  au 

(Jimcm  in  perpe                                     •              •  dientium  menti  co- 
tun  ab  elecri.  re-     ckdifl:ribuitdircipulisfuis,vtponerentantcturbas.  Etman-      -«niens  de  eo  opi- 

fc  2S£  b  duc,uerunto™nes,  &  finuati  lunr.  Etfublatumeftquod     t^StSSX 

jSchrifti  c*bum.  c  fupeifuitiuisfragmenrorumcophini  duodecim.  Et  fa&um      eiiulfum,v«  vnqua 

KdApoftolimi  d  citciimtfoluscffetorans,  erant  cumillo&difcipuli,  6_in-  l  ^nuomfjrum  reri_. 
ni  ant,f.iti.ramdi  .    „       ,.  '  ,.  _        \      '       »..  f  nebitur- Ouc--Uute 

jbnem  Dominici  e  tcrrogauit  lllos  dicens :   Quem  medicunt  cfleturba,?   Ar  illl      femdinfitum  pctofe 

ccoris  &  faogui-  f  rcfponderuntck  dixerunt:  Ioannem  Baptiftam,  alii  autem     neratimmobile,  de 
npronunciat.  _.r         ,.  _,       L  j      +  i_      _-  faciliooncre.cit.Na 


t,quatuormi  h  densSimonPetruSjdixic:  ChriftumOei.  At ifle  t  increpans     paterentur,cumau-  tintc.rni 
linus?  Quia  i  j-  l  _•  ,-.  ■  r  r        -UrentfiliumDeief- fltu,u" 

k  miha  Tri-     cos  przcepitnc  cuidicerenthoc,  dicens:  Quiaoportetfi-  .  fc,  viderenr  autcm  '"• 


:«pbini  duodedm.      Eliam,a!u  veroquia  Propheravnusde  t  pnoribusfurrexit.      f,petm?ex!oloau.     _.,-  , 
ji  quinque  raili   g  Dixitautem  illis:  Vosautemquem  meenedicitis?  Re_pon-     ditufcadahzat-useft,  mn4'o._ 

blhominum  plllS  Noopop  l  f«' t-ntia.n  ._..<««  .Hfii-raptomit.  Vnm  pro  oinnibu»  quid    quam     pllirCS 

tt  idat. 

Jilsminus 

qituor  m_... 

di  cu  Chnfto  fue-     lium  hominis  multa  pati ,  &  reprobaria  fenioribus  &  princi-     crucifixum  &:  con« 

Spa_X     pibu,l..cerdotum &fcrib,S)a.  occidr,  S. fertiadierefagere.      '^ktomKm 
«:retmit  k  Dicebatautemadomnes:  t  Siquisvulrpoj[tmcvenirc,aJb-  t  pa-Iioms  facramen-  £ 

>•  A  EthftHeft'     Poft  •     Notta  tu.nfuJ.rti-iiaminrum  f-  undumquodfuerat  homo  ven   ,  CO,OpOrt)UniUS  did- 

j  rr  acuium  cum  tur  1  ncget  -emetipfum,^  tollat  cruccm  fuam  «quotidic,  &  feejua-     tuxapoftol  is_Eun.es 

'  baXllent  CUin  faCe  m  Qj|.empor_p..leqmtoi-i_  v   _   p_.>nt.m  vitarocullodiie.  •    Infunro.  dOCCtC  OmiieS  get.- 

'  H;ge,demifTatur-     turme.   (_^ienimvolueritanimamiuamkluamfacere,p&-     tevbaptizantcseos 

b:Ugit  &  alCendit  »    Vit-tn  *  ' 'O-in  b     E.onti.iio.  Vitam  prif.ntrm.  jn  nOmtfle  patris,,&_    M-t.1.4» 

ii nontem  folus o-     <_et  illa_n.  Nam  qui perdiderit  anxmam  fuan.  propter me,  {aL     filij,5,_  _piw_GV«v3i: 
t  :,&antequamdi  n  *  Tunc  non  prodeflet 

l^uliafcenderef  in  cum  publice  prsda* 

riiculam,adcrant  carcDeifUi«»n9que 

c  n  iplo.lple aut  folus  orat  patrcm.  Poffunt.  n.  fan&i  fide  mox erant  vifuri flagcllatum  &  crueifixuxn.  Prohibentdc 

-imoreDominopiungi,&cum  hominib.excellentioie  ergoeum  EuangehzareDeifiliumjVtEuAngeltzarfntpo- 

i ueri,&: conucrliauonem eius m carnc paflib.humilitatis  ftca crucifixum.  *  '' 

f  ilequijfcdincomprohelibllia  paternae  pofitionis  arcana  k    Diccbat  autm.Qax.  ad  fidem  Domitiks  natiuitatisvel 

i  us penetrar,6_  foluscp oradum  nouitorat.Cumdifcipu  paflion]sperUr_em,iolisfeoxfujrndilcipulisaperuit,fcdhec 

C  Iautnonrepcrirurorafle,ledfolusob(ecrat,o.aDeiconfi  adomnes.  ~ 

1  in  humana  corda  non capiunt.nec quifquam  poteft|in-  1    ^bnegc tfemctipfut». Nifi  qitisa feiplb deficiat, ad  cu^  lu 

t  loruin  particeps  cffecum  Chrifto.  per  fe eft  r.6  appiopirquat;Et  nouirate ad  qua  vocarui  uo 

1  ii»fwi»f dicunt  ./(•ti.rfcrf.ExploraturusfidedifcipuIoru,  apprehcdit,nifimaclctvetuftatenn,  incjua  naj:usfuii.E-cu 

]  usvulgifentcntiaminquint.neApofloIorumndes  fir-  ceflatavitisexquiratctiam  virtutcs,vndeftibiungi«ir. 

1  i?a videatur vuig3n opin.one^led veritatit agnitione.  m    Et tellat Crucem.G  hecoriv.. Crux tollitui -^uando  Hom.j* 

Mento  tuiba:  nominatur  q  dtuerlas  de  Domino ferunt  per  abff  inentiam  corpus  afticixur^vel  {^cr  cocnpaflione  pro  **&&&■ 

:itentias,quorum  lermo&ilenlusinftabilis  eft&vagus,  ximiaifligiiuranimnsjQuodetiamaliqutPhiioiophifece 

^uibusluos  diilinguenszir.ros  tutemquemmc ejfe.  xant.Et feyuatur  me.Hcc  tolus  ChriitianiUS. 
loannfm  if^fi/.am.O[jiniodelo_neideofortecrat,quia        ^Thsoph.  L.Crucem  hicdicitmorteeKprobrabile 

vtcro  mattis  pofitu.s,Domini  pi_clcntiam  fentiebat.  De  innuens  quod  fi  quis  vultChriftum  iequi*  npn  debet  eifa 

ha,quiataptus eft  in  ccelum,8i  venturus creditur.jDe le-  gere  propter  iplum  etiam  exprobrabilem  morrtm, 

ci.b  :aiiaquiain  matris  vteto  fandtificatuseft.  n     .v^a/»  qui.Gn  e  g  o  r  i  v  s.  Sicut  p erlecutioms  rcmpore  vb?  «V— 

Vosauum  Qui  uadtat  debet  audtentium  cofiderarc  per  ponenda  eft  anima,ita  in  pacefrangenda  (unt  defideria  ter  ***' 

ina$,nepnus  urideatur  quam  audseatur.  rena, vt  quanto  videtur  homo  iecurior.  lanto  litad  fui  cu- 

1  CbriflutnDet  Coinplexuseftomnia, qui  naturam  &  no  itodiam  lollicttior. 

ncnexpreflit.ln  nomine  enim  Chnlti  &:  diuinuatts  Sc  in        &Th_;ophy-actv  s.Ei-ubefcitChrifl£.,qd;cit,nu- 

:atnauoniseltcxpreflio&:rides  paflionisha;ieticusetfi  no  quidcredam  crucifixo.Sed  Oc  icrmoneseius  eruDe.cn,qui 

aienChri.ui-onnegaiChiiltuniume  negat,quin6oni'  Euar.geliuuditaremcontemnit.  Q^nod  autem  huncDo- 

niaquiChtifri  fint  confitetur.  minus erubelcet  rn  regno fuo,tale clt.fi cut  fi  aliquis  patet 

1  Vwcpu nt.Iubct  taceie diiapulos  v_  fallat  pilcipe  mu-  familias  habens  fciuum  prauum»  eiubeicat efi  nom mare. 

di,&:  ^  n*id 

Ti  ■  1.  1  .1 ...  —        .,..,,      ,       .,1.1.,..    ,.,        ......  ■  ii" 

NJCOLAVS     DE     LYPvA.  duplcx  interrogatio,&  duplex  d;J  '■ipulorure(j>onfto:  Fidclicet  q<M 

$  -puliares  de  Cbriilo  dicennt.  Et  quid UpoMcli  dc  hoc  fentirent,  &■ 

'    Et  raftum tft.Hic  confequrnttr  ofieditur  bencHoUtia  Chrifii  paict  sftetia  ex  diclis  Matth.it.  Sctedu  tame  quod  iterrogatio  Chri 

'dfcipulos.iwtandoiosadmcliorajVidcUcft  admartyrium,  <$  jlmo  ptocedtbat  ex  ignoranti^  fdvt  tx  rcfponftone  dijc-pulorum 

' pr«cipuus atlus  charitatit  ,  fecudii  cjuoddtcit  Tatuator  lo.lyb.  cni  credcbat  ipfum  cffe  veradterCbrifium  Det]fiUum  efficaci,>s in- 

tfiorcmbac dilcftionem ntmo  habet,  qua  vt  ajiimam  fuamponat  citaret  cas  admtnyaum  exemplo  eiufiemanimatiyquicum  tffet ..? 

tus proamhitfuis.Trimo  iptur  iuuitat  cos admariynu  vabo.Se  t*  dizni:atis,voiuit  pro nobis  mortem pati.ideofubditur. 

,n/o,fatlo,ibi:Fac7umtsl  aute  dumcomplttentur.Vnmi  mduas:  2     Hocdicens  quiaoportet  filium  hominis  multa  pati,&: 

toprimojncitat eos  verbo  ad  mauyrium  Setudoynfledit  martin)  reprobari  a  _enioribus,&:c.  Vatetfentenua  cx  ditlis  Mattb.  16. 

r*mi»>M:DKOiWe.mXQbi$.Ctnaprtniiipr<tmtttitur  Cbnjli  excepto  quo  fubiitur. 

duptex  *  Nim 


M  Q  t\jl  l  J  T  E  r\,  Z     Hoc  dictsiQuiaoporttt  fitiu  hom'»ih  rnulttpaii  >&  reprobjri 

afenioribus.&c.PwdiM  fuam  paffioncm,  &  confequcmer 
\     ltmter™x*uitiUosdicensquemedicZtrJfcturba:.llocam£    induxitad  ipfiusimitationtm  dicens. 
]*fiuit,vt  fal las opmiones  a  fuis  difcipulis  remoueret, &c    "j;    Si quis  vult  poli  me  vemre abmgrt •  ftmetip[um,&  tvli.t crutf 
c v«itate mehus lnformarct.fie dotlor Euagehcus debct    Juam quoidiri&c.Con{'uni\ite.r boni prtclati inducunt lubdi 
"oresde_Uueie,vt  mehu*  poilit  altxuerc  veiuaiem.  tos  ad  bonum  per  excmplum  Jm, 


%    H9c  Tomusv.  C    4 


A 


815  CJlof.ord.&NicolaidcLyra.  8,5 

a    Quid enim  pr*  f.cit . Quiaaliqn  tpaliadcfpicimus,fcd hu«  f    viffumpftfPetrum.J res  rantum dicit,quia  mulei  vo<  i,  | 

mana  verecundia  prxi.  cditi,rec.iuidinem  quam  habcmus  pauciclccH&qui  fidem  tnnitatisinuiolatam  ieruanr,,  :t 

inmcntcnonaudenv.isvocecxprimeic,congruummcdi-  ;ia  merentprvihone  Ixtan. 

«mcntum  rubiungit.<frf«*i,  Scit  mer.torum  cognitor  pcf^.or^  f.nucr£t-; 

Pcrlecuno.m  tcporc  potcrant  crubcfccrc  fidelcs  fubfta-  apoftoIos.Signant  ilios  qm  habcnt  fidem,  lpem,chant  e. 

tijsnudar.,honon.                                                     -  _       .                     .                    ^cl  P£r  Pctrum>[t. 
bus  dcnci,  verberi-     uam  fhciec  illam  .t  Quidcnim  prohcit  hoinini ,  Iilucrctur     I0l,n  ««ueconi.u  u 

*"P*  £&^'££!!t  a  vniucrfum  mundum,  lcipfum  aucem  pcrdat,  &  detrimen-     fentcTvcK * 
t6.d.      porc  ixie  \ercmur  *     a  M«.i,e«4bdMb.iu4e»w.«pfi««i,v*ic*t.  ]m,.,.m   v      ¥ 

Mar'8•d,  inK" ve&m     wm  fui faciat ?  Namgui mc  crubucrit ,  &  mcos  lcrmone,  ,  iel ThSricI  T ' 
fea,ilhsP,r quibuf  fu?-     bUnc  filius  hominis  erubefcet,  cum  vcncrit  m  t  maieflate  *  L  Inmotcmjfcj 


musirati.  Habctcr-  b  (ua?  5^  patrjs,  Sc'  iandtorum  angelorum  .  t   ^jco  autcm  *  ws.akendit,  vt 
fn°  ^2wm  con-  c  vobis  vere ,  funt  ahcjui  hic  ihntes.qui  non  guftabunt  mor-     XS^j 
fcllionc   Chrift,  vc  T.^im     •  WV^^TrT^  n.icntem  in  <■ 

racitct  poftit  'pro.  d  tcm  donec  videantrtenum  Dci.  T  Fattum  efr.  autempofr.  .  'S^g' 

bari,ICUICet  I)  imita-    C  V.tiibu-idoneuteilibu.\oiii-mim<iu.c_edei<i.        a  Qj.i-bue.cntfotum  Jccipjt,       _    1     P  *• 

turhumihtatcm  (ui  ,      _   v    ,  v,-_"  Q 'T' •^oly*mt'"'icuit  »fc"»dit-      »»«e. 

capuis.  hxc  vcrba  fer£  dics  ofto  ,  &f  aflmrpfit  i  crrum  &  Jaco-        Rro  poi 

b       llUflC    flliut    homi.  »    Cuirn«ercommi'.  tur.  CUiUiqjniMl. 

Non  luiricjtadpro-  g  fcum  §£  Ioa'nnero,  S£  aicendit  in  montcm  vt  orarer,  Et     bum,  amcn 

bauonem  fidet  vox  h  s.utiu.  .  4  mh  altions ; 

proftilioms ,  quam    i  fa&a  cft  dum  orarct ,    fpccies  vultus  eius  altera  ,    cV  VC-      Jiae  cacumen 

B  tt^SffSS.  l  fticus  cius  albus  t  icfiilgo»  .     Et  ccce  duo  v.rt  lotjue-  5  &%££« 
t  IrTul.  raiitatis.  rct  myflctiorun  :o 

suranI#    c     Miqui  hic  ftatr,  gnitio  non  ap| 

Qui  ftat  eum  Chrifto  non  guftat  mortem,qnia  ncc  tcnuij  quata  fit gloria.qaanta  fit  fpes  in  Dci  verbo,fed  appan 

morusa;teruc fcnfum hebit.quiChnfti conlbrtia  mc*ue-  monamsex  virgine litcra.ru opertus iuplutionibus.Sc i 

rit,ciunecinmortcintcrrunipituioidoviuendi.  cendc,credenatudeviigine,natude.  tpir.tu  tiiuphant 

d  X)o»fCT?.rcQuiaarduumeratanimam  pencujis.corpus  crucc  mortuos  luititanic.-iamj fc^acftverbifacics^ 

mortiotferrc,  fuflctatinfirmitatchumancn.etisiciuunc-  h    ftoraret.ft  D  am  a  s  sen  vs.Ahtcrorantlcrui, 

ratione  prxlentium ,  nc  frangatut  dcipvrationc  vcl  txdio,  oiabat  ons.Seruioraiis  oratio  cft  per  mtcllcftus  ait*. 

Vifacnun  «terna  glona,etfi  tranfitu&adbreuc  momctu  adeum,fed  laccr  intelleftnsChriftiqni  lecuduhypofl 

fortiorcs  tameptramundiaducrlarcddutur.Piomittirita  Deovnituserac,manuducensnosadalcenfum.quop-; 

que  futuiaglonamin  t  aniitu  videdamin  tcrra,vtcettius  tionemadDcumalcenditur&doccnscp  aducrlarius 

incoelolpereuir*terna.  Velipmutitaliquosdedilcipuhs  noneft,ledtanquam  principium  vencraturgen.totcn 

Miuiosdilatationeecclefixaniequam  nmortcm  reccdat  i    Etf*lius e^.TransfiguratuSjnof^hflStiamvcrxcarr  t 

dc  mundojvt  in  praclenticontramudigloriacrcdicertius  mifit,ledgloriam,vel  luxvcl  noftrx  refurrecTtionisoft  i 

credanturin  coclorcgnatun.  quiqualis  tuncapoftolis,talispoft  iudiciu  cunftis  aj 

*  T,h  e  o  p  h  y  t.Donec videant  re^num  Dei.ld  eft,glonam  b»t  eleclis,Nam  in  lpib  mdicio &  bonjs  &  malis  into 

jn  qua  luth eiant,hoc  autem  dixit dc  transfigurationcquc  ierui  apparebit  vt  videant  in  quem  pupugerunt 

formaeratfuttirxglorixacfidicerer.funtahqui  htcftates  k    £r Tf^/.e.Veftes  dominifantliiuntgCluifluinclt 

Petruslcihcef,lacobus&loannes,quinonattingent  mor  Quxveftisdommointerrisc6fiftentedelpicabiiis,&.i 

tcm,donecintemporetransfigurationisvideat,inquaglo  rumfimihsvilaeft.feddominomontemaiccdcnB 

tia  cruntquimeconfitentur.  quianondu  appatuitquiderimti-,ftd  tandc  Omilcsci  • 

e    Po//fc<«cvcr64.Ahjquifexdicsrantunumerat  poft  (ex  mus,quandovidcbimuseuficuticfl.Vcl  veliimentav 

sutes  fecuh  Jan6tisa  laborequielcendufignant.Lucasqui  fermones  funt  fccipturarum,&  quxdam  mdumctadi  u 

& primu  qliopromittitur,  &  vltimu  quo  promiilio  imple  intelleftus  .  Quiaficut  lllis  apoilohs  in  ahera  Ipecic  a  »• 

turconnuinerat,oftauainnuitrefurgedu  Nam  ficut  Chri  ruit  ipic,&  veftiseiusrefulfit^ita&oculismcntis  tvx  n 

ftus  poft  icxta  labbati  qua crucem  alcedit ,  &:  poft  ieptima  diuinarum  fenlus  albefcit  leclionum, 

fabbathquia  in  iepulchro quieuit oclaua  die  refurrexit  Sic  \    Ecce duo  vi.Notandum  eft.non  corpora  vcl  animas  ie 

nos  poft  lex  (ecuh  xtates  quibus  pro  domino  patimur  &:  la  vcl  Moyfi  apparuifle,led  cx  aliqua  (ubietta  crcarura  ill; : 

boram iis,&  poft  feptimam  quietis  animam  qux  interim  pora  formata  fuiffc:potcft  etiam  crcdi  angclico  minifl  10 

C  in  aiu  vita  geutur,oclaua  xtate  reiurgcmus.  il  iud  faftum  efte,vt  angeli  eorurrl  perlonas  aflinnetcn 

f    ^tflumpftt  ##*  Mot  u» 

NICOLAVS  DE  LYRA  >t magnitudo prtmii auferat terrorem fupplicii.Et prbno dif hh 

tur  illa  oflenfio.Secundo  smulationis  difcipulorurn  rcpref>io>u  E 

£  t     Namquimceru.  7{pn  audens  confiteri  Chriflum  &re»  faftum  eft  in  Icquenti  dic.Circaprimumfciendum,  tuedi^ 

rU  atemeujngtlij.  cflendit prAtniummartyrii.  inquavtum o[tcndu  ft  tribusdifa^* 

2     Hunc  fi.ho.eru.T^o»  reputa.JS  e»m  dtjuis .  I{atio  autem hu-  fuis  in  forma glorhfa,auando  transfignratus  fuit  coram eis  ?»  *\ 

ius  efl,auia  nonfolum  credere  tfl  necefiarium  ad  fa  lutem,fed  ctiam  confimilem gloriam  refurgent  corpora  martyrum,f(cundm<y 

confiteri  ore,fetundumquod dicitur Bj>.jo.b.Cordeemmcreditur  cit^Ap  UolusadVhil.  ;,d.  Saluatorem  expeclamus  /c  rn 

adiufhtiumyoreautemfitcor.ftfJioadfaluttm.Haictamenconfesfio  Chnftum,quireformabitcorpus  humihtatisnoftrx  >n- 

pertinet  ad  prxccptum  affirmatiuum.Qj<od  licct  obliget  femper  non  figuratum  corpori  charitatis  [ux.Et  patet  fntentiahru  >»t 

tamcn  ud  fcmpcrjed  pro  loco  &•  tcmpore,  occutrente  cafu  inquoex  tis  ex  diftis  Mat.ij.exctptis  quit  fcquuntur. 

omisftone  confifsionis  fidei  fubtraberetur  honor  debitus  Deo.Pt  fi  4     Etfaftaeftdumorarer.?v(o..  r/Z  intilligrndum,auod', 

tiu:s  tnterrogatus  de  fide  taccrtt,  auando  ex  fua  taciturnitate  cre-  tas  >elfigurafaciei  Cbrifii  fueritmutata,fcd  agloria  anms 

deretur  ab  alus  ipjumfidtm  non  habere  >el  ipfamfidemfalfam  ejfe  tedundauitin  corpus  ipfius  claritas,qti£  cjlproprictascotpot 

>cl  ob  eius  tacituruitate  alios  auerti  cotingeret  dfide,et  fic peccaret  tioft. 

rnortiUtcr,i;  per  confequensintet  Dei filios  no ejfet computandusl  5     Et  vefti.eiusalbusrcfulgcns.fr  daritasvcftis  corrcjj 

J     Dico  autem  \ob.Hic  conjcquenter  ojieudit  martyriipratniu  ret  claritati  corporis. 

>t  magnitudo  *  E 

KtOf^jtLJTEJ{.  Chnftomontem  coteplationis.&ibi  videre  fpecie  ft 

|  f    TaRmt\~\aHiempof\httt verij.Per Pctrum  infideferuS  bcatitudinis.EtMoyfen&:  EliamcuIcfuloquentcs,i' 

tiiTimum  fignificariir  fi.lei  feruor.  Pcr  lacobu  Ircr  Apofto  concordiam  legiscV:  prophctarum  cu  euangelio.F.t  ai  irc 

los  primoniar,.yii7.atu,conftanti:evigor.  Etperloannem  verbu  lllud  metisauditu.hiceft  fiJiusmeusdileclus&  & 

virgincm  munduixdccor.Iftatriacbicenderefaciutcum  dlcercpercxperientladulccdlnisdiuine£o»«</?',w*'T, 

Chrifto  t^,^r 


nc 


nt 

«f 
ft. 


8,7  Lucx.      Cap.  I X ;  '      828 

*     [ortmi«  &  viuos  apparent,vf  fignificentChriftum  mo    pieb.it  regnmqo1  in  cqelis  &carne  mortaliexpoliatis  eft  s>-  D 

1   vfi  &  poft  vi-turu,--  vt  viuamus  Chrifto,&  monamur    niiirum'.Sic  errar,qui  tria  tabernacnla  legi  &r  prophetis  k 

rn  ldo  Etia  apoftolis dat  fignum  de  celo,vt  fides  eoru  au-    euangelio  ficere defiderat,cu  hcc  ab  inuice  non  difcreper, 

ar  Sed  fc:  lbis  tentantibus  dare  noluit ,  vt  induraretur.     no  tria  fed  vnu  habentia tabernaculu m,id eft  ecclefia  Dei. 

HintautemMoyfcstCr  Etiat vi/i.Vct  Moylcp,infeirnales,Ig    g  Fa£fa  eft nubes,& obubrauit eos.  Et  fi  Petrus  ex  infirmitare     ' 

£1  n,  ccelefies,  per  ignorat,placet  tame 

A[i]olo5,terreftres      fc  ffl        ^^  ^^  Moyfes&Eliasviinnma-  ,  vhd3fJS*h* 

adidicmm  vcntun  a  «  y  1   Vnde&cnubesobu- 

Bficantur.  b  leftate  ,  &.  qiccbanc  T  exceflum  eius  quem  complerurus  2  brat,diuini  fpiritus 

%\,\kebant  exce/Sum.  c  mtin  Hierulalem.  Petrus  vero  c^quicumilloerant.p-ra-  3  efliftaobnmbratio 

Jvpfes,ideft,legif-  ,  Nfjno„ifi  rigiii_s-ii.igioii-_.Dei.  °  qua;  non  caligataf- 

jatr ,  &  Eliaspro-         tj  eraut:iomno :  Eteuieihfntes  viderunt maieftatem  eius,     fcftibushommum, 

«hrarucximuisop-      "    ,  •  11  L  U       t:    C  xx         /1  j  fed  reuelat  occulta, 

m'  nt  cum  verbo,      &  duos  viros  c|ui  ftabant  cum  1II0 .  J_t  fattum  eft  cum  di-     cuius  profcdusofte 

Ipftcndant  ipfum  * Vndc  APr0  i^.cujiocJiiToiui.&^ffe.umchriiio.  dituraudita  vocedi 

eflquilocntus.f!.in  d  fcederentab  illo,  aitPetrusadlelum.  Pra.ccptor,  bonum      centis  ,  Hic  filius 

Jct  5jprorheris  ,&:     ^0;  nos  hicefle,  ^  faciamus  tiia  tabernacula  ,  vnum  tibi,  5.ieus* 

n.miex&rr.oi  he-                      .  -     /„               ...    xW.            .  .  ',.          _,         '  Quiamatenaleque 

Srumiierunt.Qui  c  &  vnum  Moyii,ckvnum  tlia!.NeIciensquiddiceret.Ha:cau  fmittabcrnaculum; 

c  in  infimis,  »cd  f           ...    ,                   -  _      n      .       -_       *A^*_Wfc*  __•*-«•■.     m  nubis  accipit  obum 

1  onte  vifi  (unt,  g  tcm  JiloIoc|ueute,faaaennubes  jKobumbrauireoSj&ti-  buculum,  vtdiicat 

|.  fdi  meme  ex    h  muerunrintrantibusillisinnuberV.JEtvoxfaaaeftdenube,      mrefurre<ftione,n6  fi 
cen  maieftate  lcri-  1     ,.  .  u      nri  1  1   .-»  r  j      r   j  tegmine  domcgu, 

J  £qu? in Domi-  k  aiccns:  t Hiceftniiusrrieu* dilectus ,  ipiumaudite.Erdum t      lcdfpintuiTandiglo 

ncmflctaeftperfpi  1  fieret  vox,inuen  tuseft  lefus  fo!us,&ipii  tacuerut,  &  ncrrJni      *ia  ianftos  efte  pro- 

d'  1'ehat exeejrm.fr  *  tdixerunt  m  ilhs  diebus quidquam  ex his qu.t  vidcrant.i  Fa-  4  hglftZueru»t.  Ti-  »M_tt_. 

iu]uem  completu     £tu>ftautem.in.equcnti  die.defcendentibusdUsdemonte>  5  ment,quiarmmana  ]g£* 

rat  m  Hierufa-  fragilitas  confpeclu 

e  ,qaia  iex  _-  Pro-  maioris  gloria:  ferrc 

pitequofcunq;incacuminefidei  inueniunt,difpenfatio  non  fuftInet,8tquantoquisamplioraqua.fietir,  tantoma 

niusmyfteriudocent.  PerMoyiem  mortuu,  fignantur  gisad  inferioracolIabitur,fimenfuramluamigncrauerit. 

Eb,q  ab  imtio  mudi  vfq;  addie  iudiciidefun_ii,in  ipfo  f:  THEOPHTL.Pctrodiccnte  faciamns  triatabernacula, 

iuciofunt  reiufcitanii.Per  Eliam  viu5te,qui  viui  inue-  Dominus  tabernaculum  non  manufa_rum  fabricat,5_  il« 

niur,g  in  maieftafevnr,quiacumChnftoregnabut  glo  lud  ingrcditurcu  Prophetis,undcdicitur.  Faftacfl nubcs & 

ri-i,quiexce(Tum  eius dnc,qma  tunc lan_li mifcricordij  obumbramt eos ,vtoi\ct\deteiur, quod non minoreft  patrc. 

Dmini  laudabunt  qui  pro  falureeoru  d.gnatuseft  mori.  Sicut  enim  in  veterc  tcftamento  in  nube  dicebatur  Do- 

resteftes  habemus  de  terra,uesdec?lo.Moyfcn  &  E-  minushabitare,fic8_  nunc  nubesfulcepitDominum,  no 

li;i&  lpfum  patrem.  SeptJmusin  mcdioeorumeftDei  calignofa,fed  lucida. 

fi  s,cum  foleat  duorum  iufticercteftimonium,!S_hic eft  i  Ztvox.  Voxpatris  Petrum fublatoterrore  docerverita- 

Uimoniumplurimorum.  te.Et  nota,9ficutDominobaptizato,fic&:  tranriigurato 

c  rw.i  ram  fon.no. Somno grauantur,  quia  fplendorc  in  myftcrium  Trinitatis  declarat ,  quia  gloriam  q  in  baptif- 

C( iprehenfibihs deitatis  prem itur  fenfus  humani corpo  mate pfitemur,in  refurre_lione  videbimus.  Spirims lbi  in 

ti  h\  fomno  grauantur,\  t  refurre-lion is  gloria  poft  cor-  columba  hic in  nubc  lucida,quia  qui nuc  fimplici  corde fi- 

quietem  viderent  ic  iandi  eo  verius  maieftateDni  dem  leruat,tuncapertalucevifionis  comtemplabitur  q<f 

v  :bunt,  quo  carms  iux  in  qua  mone  vicerant  immorta-  crcdidit,ipJaquequail!uftrabitur  gratia,  protegetur.         x 

litegaudebunt .  Tunc  Moyicn  &  Eliam  Jpeculabunt  in  k  Uuentus  tjl  hfusfolus.  Non  Elias,  non  Moyles,ied  queni 

gria,  quiamciius  nitclligentquomodo  vnumiotaaut  folum  vidctis,  huicfigendumefttabernaculumin'corde. 

visapex  non  prgeteribit  a  lege,__quomodoDominuslc  Recedutcrgojlli  \bi  Dominuscccpitdefignaii,neadier- 

sn  &  Prophetas  non  ioIuenMsd  adimpleuerit.  uos  vox  patris  mifla  futctur. 

c hn,m efi nos bit eRe.Qm  ad  montanam  confcenderat  no  Typicc.  Ablata  nube , & cuanefcentibus Moyfe  5_ Elia 

Madterrenadffcendcre,  lcd  lemperin  Jublimi  perfeuc-  foluscernitur,quialejgis_-prcphetarum  vmbradilceden  Iio*,l•^ 

te,&eftPuru$  inpcrfona  ingredicntinm  regnumDei.  te,verum  Inmencorufcan^eEuargeliigrauareperitur. 

-  \\meftnos bic eBe.Bonutn  eft  in  regno  Deieflc.Q_d.Nos  Trcsin principio vidcntur.vnus  m fine,quia  in fide  pfe 

lihacliKefrucmur,non  Iudaeijnuidi,  Triatabernacula.u  fta  vnum  funt.Omnesenim  incorpore  Lhrifti  vnum  iu- 

tba,cogitationes,  opera.  jnus.VclfortaiTe,qnialcx__Prophetaeex  verbo:qux  aute 

w.  ^Chry  s  os  t.  Audiebat  Petrus  q>oportebatipfum  cxverbocceperut,in vetbo dcCmwt.Finis enimhgis efi cbri 

*"  ori&dietertiarefurgercvidebatautem  multam  diftan  fius adiufiiiiam  omni iredenti . 

im  k  (ohtudi ne  m»vnde  confidcrauit  quod  plurima  ha-  1  Et ipfi  tacuerunt,  st nemini dixerunt  in  illis  diebus  quidquam  ex 

:tctlocustutelam,  ^«VjCrf.Dnoiubentetacet^donec  filius  hominisa  mortuis 

VnnMoyft.  Quomodo  nofcunt quos antca  no  viderut!  jrefurgat,ne ineredibile  fit  pro  rei  magnitudine,  6_  poft  ta-    philit». 

ctmaieftatym  fuper  eos  venientem.ficut  in  futurarefur  jam  gioriam  apud  rudes  fequens  crux  fcandalum  faciat.      j.d. 

^ioneviuifqujfquealterumcognofcet,  __defideratain  m  Faftum  efi antem infequenti  dic,  dcfcendcntibus illis de  monte.  F 

tetoaltcrpercharitatem  intelliget.  Proqualitatemeritorum,quotidieDnsaliisafcendit  ,du 
"Hffcim ijuiddUeret. .Et  fi  Petrusex  humana  infirmitate  *  perfe6losquorum  conucrfatio  in  ccclis  efl,  fublimiuscx- 
ifcitqoiddicaTjinfiti  tame dat  ardorisinuiu,du  eos  quos    tolledo  glorificat,&de  attetnis  inftruit,&  docet  quar  _  tur- 

:ieredcleclabit,etiam  ofticio  fiftere  quciit,Errabat,qa in  ba  non audiri  valeant. Aliis deicendit  terrenos  6_  incipien 

Jrra&Ihac  mortali  carnc,fibi  &  coapoitohs  Juis dau cu-  tes  confortat  5_  docct &  caftigat. 

picbat  a  Qccunit 

vtpatet  Mat.iy.vbipneceph  cis  _ic<\j.Nemini  dixeritis  vifio 
.    NICOLAVS    DE    LYRA.  nem.donccf  Jmsh(  mmisamortereJurgar. 

J-rantaute  Moyfes  cV  Elias  vifi  in  maieftate.  fcilke  t  ip*  5  Fadum  efl  a-in  J.  d.  Hh confequenter  rcprimim  difcipuloru 
l[ChriHi,qui  tunc  apparuitin  claritaie glorhfa,vt  difium  efi.  (imuiatio.Et  primo  f  fio.Se<uddyre>bo,;bi:]litI2Uit  3U tCOgita- 
j-tdicebantexccf  um  eiusqucm  compJcturuserat,  &:c.  iio.Citca  primtif  itndp,^  co  0  Cbriflus duxit  Vetru,Uiobu  ,  & 
'efi pafftoncni  cins  fututum  quamfuilinmt  ex  max.ma  charita*  Joanne  feotfum  ab  alvs  aii  vidtndu  gioriarr,  f  £  maicliatis,vtpr* 
i&JiAitcitur hh  ex cifpua,hon quia  excif.tm  n.ucium  virtutis,  diftu  efi,a\u difupuli  (qui  ncncu crant  in  bom  c>  vftmc.u)a\iquii 
I  quia  excciientifi  mtmeius ^radhm  atttrgibat.  humanHpaffi,niOtifueruntquodam%elo  inuidint  rontra  tres prsdi- 

iPetrus  vcro &.:  qm  cum  illo  erant.7\(fi>w h.praftntia  mac*  clos>&  tdtopottfias  eiuhndt  dxmones  fuit eisfubtratla ,  &  idco 
>•  is oppumttur  fragtLtas  butnana.  nopotuerut  cu) arc dfCmottiacu  eis  ob(atu,vt patctin  lttcra,vt  boc. 

Itt  nenuniduerunt  in  llhs  dicbus .  Et  btc  expcepto  Dni,    aduertentcs  nfiliwt  d  tali  tsmulatione,  &  idco  infine dhttureis. 

C    5 


Sz?  Glof  ord.&:  Nicolai  de  Lyra  83.1 

*y->  a  ViturrilWstmla.  In  mcwnc  ou  ,dooer,maiciTate  fuam.  replicat  abiecTa  iaffionishumana.nefubirovenicns' .  ^ 

A  demonftrar,patris  voccm  Apoflolisapcrit deicendens  i  rcat,fedleuiusferaturpr.rcogitara, 

mrbaexapitur,miferorumflctupulfatur,infidclitatispcc  i  ^r///irgnor4&dnf.H.*cignorjnti3,non  tamdetarditat  j 

c.i'a  cxprobra'vmal  os  fpiritus  cxpcllif.  dcamorc  nafcif,ca  adhuc  carnales,  &  myfterii  cmcisit  3 

b  tr  cccc  fpiritns  ipprebcuditMzuhcus  Lunaticum.Marcus  ri,que  Deu  cognouaunr,  motiturum  crcderc  neqtiei  r 

Ma./7,k  Surdu  &  mutu  dc-  fcdricutpfigurao 

E^gSfegtaS;     occUrrie»i!!iSw,bamulta  :   Eteceevir de  turba  exclama-     KS^ 

muutur,nunquam      uit,diccns:Magiftet,obiccrote,felpicein  filiunimeum:quia  t  deluatraditionc- 

m».     incodcm  ftatuma-  b  vniCTlsca mihi.Eteccefpiritusapptehtndit  iiium, &fubito     ?,^Tr,firral  c 
ncntciedpcrdiuer-      Y  v  r  rT    .  »  al  ud  fignificarc  i- 

i.i\itu  crcicunt  &     clamat,&  clidit,  &diinpateumcum  lpuma,  cx  vixdifcedit  |      tabant. 

*  «■*  dccrcicunt ,  qui  dcc     ddanians  Cum .  £t  roeaui  difcipulos  tuos  vi  ciicercnt  illum>     £  ^tmuhm.  t 

fidiconfitcntur.nec  c  .  T,  °         .      *  _  ,       ,.  +/~  Quia  vidcrant   fc.  •« 

ipfius  ridci  auducvo     &  non  potucrunt.Rcipondens  autcmlcius  dixit :  T  O  gene-  f  trum  &Iacoburr.fc 

lnnt  icrmoncm.  mio  infidclis  &  t  pcruqria,   viquequocroapudvos,  &pa-  Ioannem  inmoB 

£""  l$uEt£2£.  i  farvosJAdduchucnliunuuum.ttcunraccederctcbfirnlu  ^,""' 

fat  impoflibilitatis,  f  dttmonium,&diflipauit.  Et  increpauitlemsfpiritumim-  eiscfle  traditu.  ;ti 

^Tr^idcu-     mundum)&lanau1tpueI1m,c<redd.dinllumpat„eiuS.Stu  "J^/Xb 

t  wagrn  ratorem  fcd ad  cura      pcbant autcm  oinnes  in  Tmagnitudine  Uei  omnibuiouc  mi-  fe  promiflas,  cccr- 

t7£  ^*cfcratur •  ;Vnlc     rantibus  in  ommbus  qua:  facicbar, *  dixit  ad  difcipulos  fuos.      f*lmW*  iuPerc; 1 
aajHb   Domini.s:  Fiattibi  .  +  ,f  .1  •  «    r    t~i-  efle  edificandan 

t  «r«  fccundum  vcrbum  g  Ponite  vosint  cordibus  vcitns  iermones  litos.  Filiuse-  ,  tifunt,  vcliit 

vcAra».  tuum.  h  nimhominis,futurumcft,  vtcradaturinmanushominum.  2  cereris,vel,on 

d  rfqvquo  ero  apud  i  „.  .  t  i  n     J     o,  i  ApoftolisP. 

B  »0i,£rpitiar  Noeft     M lUl  Jgnorabanc  verbum lilud,  &c erat velatum  t  antceos,     pr^jatum , Ve 
txdio  affedtus  Do-     vt  non  ientircnt  Ulud,  &  timebanc  eum  interrogare  de  hoc     in  tnbuti  folutit 
EL  SSlB-SK  k  vcrbo'  1Intrauitautemcoguatioincos,quiseoiummaior  1  ^^ *J 

det  cgrotum  contra     cflct  <   A<  I«us  videns  cogitanoncs  cordis  illorum ,  appre-  prcfc'rgdum arbl  \ 

fua   praecepta  agen    1   hendenstpucrum,itatuiteum  t  iecusiejCC^aitlllis:  Quicun-  bantur.  Sedlcicri 

tpadil.  teni,increpatillum.  -  i'aaPe.«m.  eftiftam  quift. 

Cur  artis  fuat  faciat     qucfuiccperitpucrum  iftum  in  nomme  meo  merecipit.  Ec  &ante  tnburum : 

indUltriam  petirC,le  >  Nourj.urulccundum^uodhoinoexriauidcor/edet.amletur.uumdenat.miiualumpa.         poft  mbutum  fo  - 

aliudiubcnte, illoa-  .         eriaqu»:i«.      ^  cju»««ttDfutncumiUo.  tumeiTe  fitfiarrj 

liud  pcrpctrante?  Er  m  OjUicunque  nic  recipic ,  recipit  eum  qui  me  miiit .  Nam  qui        *  T  h  e  o  p  h  1 . 

pcr  Utum  vnum  lu-      minor  eft  inter  omnes  vos  ,  hic  tmaior  cft  .  Rcipondcns  4  Vidctur  hancpal  1 
*M«th.  da:i  argtumtur  mfi-  T  ,.  •.      -  r   _f  ...  *  .     +  nem  ad  hoc  ott.   ». 

»f-       dclitaui,vndc&ad-  n  autcmloanncs,  dixit:   T   Pra:cePtor,vidimusquendarn  m  T  fulne,qUOddsir 
duur.  niacum  curatcn 

jtdiut  huc  fHiutuu.  valuciut ,  eisdeh 

e  Etcumaecederet.DupactadDnm  accedit,eliditur,quia  altercantibus,vnodiccnte,quodnon  pioptet  meamm 

conuerfi  ad Dnm  pleiumq;ad?monio grauiuspuliantur,  tcntiam ,  ledalrerius curari  non  vaiuit ,  vt  cx  hoc  accer 

Vt  vcl  ad  vitiareducant,  vcl  de  fuaexpullationediabolus  ie  contentiofucrit,quis  eorum  maior  etTcr. 

vindicct.SicutlprincipionafcetisecclefiajmuIta  &grauia  1  iluicwtqut fufcepent pueru.Vel  fimpliciter:  PaupcrcsCl 

oppoluit  ccrtamtna  illis  quos  fuo  regno  iitbrrahi  videbat.  ft i  ab  his qui  volunt  efle  maiores, pro  cius  docet  eflcho 

f  Etinotpauit.Hon  pucr  vim  pancns,led  diabolus  vim  in-  re  fufcipicndos.Vel  paruulos  mahua  docct  efie,vt  puer 

fercnsincrcpatur,  qtuaqui  peccante  vult  fanare,  vinu  de-  innocentiae  fimplicitatem  con(eruenr,vr  formam  virtu 

bctarguere,  &  dcpellcie,  (ed  homihem  amando  refoueie  quam  natura  duce  pucr obferuar,  ipfi  procnomine Chr  1 

donec  lanatu m  Ipintuahbus reddar  patnb.  ccciefix.  iequanrur ex  induftria 

g  ponitc  vos.Vos  qui  mcodifcipuIatu:adhxretis,quib.arca  m  Me  recipit.Qai  imftatorem  Chrifli  rccipir,  Chriflum : 

na mca  mamfeftiusaperui,  ptetio fangumis  quomundus  cipit,&  qui  imaginem  Dei  recipir,Deum  recipir. 

redimendus cft.cuentum  metc  recondite,dum  caetcri  mi-  n  loa.di. ioanncs  diligcn»  Deu,&  a  Dno  dile&us,exduc  1 

^  rantur  tantafaciaduunxaltitudinis.  dumputatabeneficio  quinon  vtaturob(equio,ideodc:  f 

g  Futurum ejt  vt  trad.  Intcr  magnaha  poteti^  diuin c  fepius  tur  ncmine  a  bono quod  cx  parte  habet  cflc arcendu,  1 

rephcat  (£?*ac 

N  I  C  O  L  A  V  S    D  E     L  Y  R  A.  2  Intrauirautecogitatioineos,  quiscorti  maiorefler.r 

1  Ponitc  VOS  in  cordibus  vcftns  /crmoncs  lfios .  Sttlicet  ad  mnfulum  cogttatio  interior,fdetiam  conter/tio  exterior,fecund  t 
imitandum .  yu°d  babetur  Marci.p.e.vbi  dicitur.Si  quidem  interfc  in  fia  d.  f 

2  Filiuscthhomin'S.futurucfr,vttradarurin  manib.  ho.  tauerant.qstis  eorummaior  effet .  Quod  reprimit  Saluator  ve  » 
Ad  fui  humihationc  lcctm  illud.TJM'/7.2.<J.Humihauit  fe-  &exemphpueri  pofitiinmedio.Etpatetfementia  ex  dtftisM . 
mcriplumfaclusobediens  v(queadmortem,&c.  ^jafidi-  i%.&  Mjr.9. 


* 


«iicwpiuiniacrusoneuiens  viqueaamoricui,  occ.  <j  a/iat-  io-c  w^r.y. 

tat.T\\on  debetts  per  ambitioncmbiuiicm  ecmulart,frd magts  tn  vo  4  R-dpondens  aute  Ioannes dixit. Prcceptor  vidloiD5,2 . 

b's  humiiiari .  Cxtcra  qus  in  hac  parte  tXftfftndafunt,  pitcnt  ex  Hic  ex  incidenti  refpondet  fibi  f*8&  qn&fitont .  Etpatet  frntcn  t 

diftts  Matth.ij.  exdiH1s.Marc.19. 

1  Intra-  *  1  Faclum 

MOB^jiLiTE\.  Perhocaurem.quodChrilTiis  increpauitdemoncri 

t  Maiifler.obfr.te.rr.infiUummeum.lllcnonpltnecicdebiit:  gentem,&nonafThcTum  hoiem,fi2;n:ficaui.,quod  mc 

t  idcodicTum  fuitei.  cusanimarumdebetfoiierenaruram,&  viiiumincrepa 

T_  0%cneratio  inftdelis  & peruerfa.  Er'per  eius  filiu  demoni a-  3    Intrauit  antem  in eos  cogitatio  quis  corum maior  tffet.^t  lt 

cu  (ignificaturpcccatorapueritia  malenutritus, ppquod  viitns  cogitatimcs cordis idorum apprcbendens  .  Per  pueru 

diliiciliore(tcuraeius,idcodr,  cp  Apoftoh  nonpotucrunt  quem  Iclus  accipiensitatuit  iuxta  fc,  fignificarur  inn^i 

cum  curarc.Etcum  adduceretiuadChriifum,d.tmonal-  fccularis,quem  Chnftusuocat  ad obleruantiam  ntx\ 

Jifitcum,  &grauiterafflixit.Pcrquod  fignificitur,qiiod  gulans.Et  dei(todicitur,quodlicet  (it  minorinmuiK 

Qnpcccator  maxime  diururnus  vultrcucrtiadDefidiabo  lamencit  demaionbusincalo.   • 

lus  libi  luicuat  guucs  afflicTiones  ad  ipfum  impcdiendu.  t  Traceptor  vidimus  quendam  innomine,&c.  Per  hanc  eicfl 


Si 


Luca:  Cap.  IX. 


83* 


ignorantiam  Dns  reprehendit.Poftquam  vero  eos  de  vera 
proximi  dilec1ionedocnir,al!quandoprarem  tnbutttales 
vindktasexercedi,ficut  Pctro  m  Anamam  &c  vxorem  cius 
quorum  mors  viuentib.vtilem  metum  mortis  incufiir,&:  Aftu.j. 


ad  3cpotinsq>nondum  hfteneprouocandum  Talesct 
0b  iorutn  lalurem  admittendicenfentur.igirur  ;n  hajre 
tJc  vel  in  maliscatholicisyion  lacramentacommunh  in 
obobifcnm  iunr,&adnerfumnosn6  (unr,feddiuifione 

caccritatiq;  conrraiiam,quaaduer|um  nos  funt,&  dnm    in  illis,g.  puniebantur,  peccatum  quod  augere  poteranr  fi 
n fecnuintur  nobi  (  yinerentfimuit.  Sed 

nomine  ruo  eiicienrem  da:monia,&  prohibuimus  eum,quia 
non fequjtur  nobijcum .  Et  ait  ad illos Iefusr Nolitc prohibe- 
re:  Quienimnoneltaduerfum  f  vos,protvobiseft.Faclum 

IiTi.niiicntctcmpoirquo  pjti  J  bu  t.u.  Pamonis. 

eftautcm  dum  complerentur  dies  ailumptioniseius , Scjpfe 

i    Ofcfiina  a&  imperter  t>  tnenti  locum  quopatidei  icuerat,pctit. 

faciem fuam  firmauit ,  vt  ii  et in  Hierufalem .  Et  mifit nun- 


nofeq 

fculeteftari,&,phi- 

beidebemus, 

S  A   N   C   T   V   S 

Tj'VS  Bo  ST  R  O- 

l\u   E  P  i  s  c  o- 

fy.TrtceptoryVidi- 

mu&c.Hocnr.ned 

itaccipiedum.qua- 

*  fii-oftoliinuidiap 

cinocdixerint,  no 

cniinLudebant>(ed 

jn,i|S  quoquemu- 

nuhoc,  Apoftolis 

aialiiui  propriumi, 

«cere   liceret,  a 

8  Qiftodifcerecupie 

ba:.  Quamobrem 

J  jp^eosdeqfitohoc 

i»  anoMnttituens,ita 

v  tc  ofldiuWf  ihbibea 

,m 

m  in  novtinc  meo. 
senimvobisnp 
»  accrfatur. 

■  Theopht  t  ACTvs.Mirareautem  Chrifttvirtute 
'  q  literperindignos&non  difcipulos,&ei«isgrariaope- 
i£ir,ficnr&.  per  facerdotcs  fanclificatur  homines,quam- 
u  facerdotes  fandh  non  fuerini. 

a  J^utuepruhibere.QHi f/iitt.Non  reprthenditurloannes, 
aamorefaciebat,feddocetur,vt  noueut  lnfirmoruefle 


hocraro  innouo  te- 
ftametovbiexamo- 
re  (eruiti'r,!a:pius  ve 
roin  veteriteftame- 
tovbitimorepreme 
bantur,talisptasfnn 
ctis  viris  a  Deo  colla 
taeft. 

•S*     ^    A    W    €*    T    V    S 

ciosantc  confpe£tum  fuum^ScTeuntcs  intrauerunt  inciui-  *  Titvs  Bostro- 

II  .-i  fr-i    MHi  i  CitniF    •  flni  nilia  a*nn  liiiriiinrchm   ■     m     T^ritli»«.r>  .  nnn    r*r><r»  nnr  f  •  _  _ 

R  V  M    E  P  I  S  C  O  P  V  S. 

Qnoddicutvisdica- 
mus,&rc.Idarguitno 
ui  teftamenti  gratia 
necdum  fuiffe  im- 
butos,  fedveteris  co 


tnos. 
t  nobis. 


Hofp  c  u  n"  a     Simar  tiniquiacunfpiciuntcumi  c  leiuiite.ri.nor.  rece(  e.unt, 

qu  a  no™  coutuntur  Iudai  Samaiit  nis. 


2 


tatem  Samaritanorum ,  vt  pararent  illi .  Et  non  receperunt 
cumjquiafacieseius  eratt  euntis  inHieruialem.  Cum  vi- 
diflent  autem  difcipuli  eius  lacobus ,  6<  Ioannes  dixc~ 
runt.  t  Oorninc,  visdicamus,vt  ignisJdeicendat  de  cce-  7  ftletudinis  imperfe- 
lo  ,  &  confumat  jilos  ?  *  Et  conuerius  increpauit  illos  ^ioni  obftnftosad- 
&dixit:  t  Nefdtis  cuius  /pirhuseilis .  Filiushommis  non  «  enTmSiEliam! 
Miconteritsa  g  venit  animas  perdere,  ied  ialuare.  Et  abierunt  inaliud  9  qni  bis  quinquagin 

ta  virosvnacudnob. 

illorum  igneabiura 
pferat>mentis  oculum  coniicientes. 

d  Dicamus  vt  ignis  drfctndat de  cdo.hd  feimonemiftorum 
ignisdeca;lodefcenderet,quiafuntfilij  tonitrui. 
e  Et  confum.it  ill  s. Etcouerfus  increpauh  dlos  &  dixit.ln  fimi 
litudinc  Ehar,qui  &:  propria  manu  &  igne  diuinitus  impe 
trato,presbyterosBaal  morteaftecit.Etin  hocquod  Apo- 
ftoli  poteftatem  talis  Prophet«fibipraflumunt,oftcditur 


lorumquediftanciam,  quiaDominii^odfiremunerat    inijfisfuiflemeritum  Prophetarum 


f(;iores,nonexciudit  infirmos. 
b  Difs  ajfumptionis .   ^Sanctvj  Titv5  Bostro- 
r  m  Epi  s  c  o  p.Qnideft  quod  deaifumprioms  liliusdie 
bEuagelittahiCQicaJAduetatcjam  tpequoeum  laluta 
r  i  crucen;nortricau!a  lubiieopoitebar,  cocloquerepc- 
t  >,Deoyatn  dextra:aUiltere,nec  amplius  hucillucdiua 
g  tjvuoiq-;  cid. ciuitatesobire.hoc.n  denotatur  verbuijlis. 
_  i pjefictem  irm i  it,  vtiret in  ler  f  d-m. 
t  oow;'nf,vzVBE  D.Apoftoliadhucrudes&rmodu-n  vin- 
t  adiignora xs.nocxamo  ecorrcctionisalioru,vel  fini5 
i  maluia:iniJlis,fedcxodio  vindi^tadefidcranr.Hancaut 

jgnorantiam 


Amuosiv  s.Non  peccant  Apoftolt.qui  lcge  fequun 
tur  quia  Iciebat,  &  Phinees  reputatum  ati  niftiua  qui  lacri 
legos  interemerar,&:  ad  preces  Elia;  ignem  deicendifie,  vt 
Prophetjtvindicareturiniuria.  Sedvindiceturqui  timet 
vindicram  non  quxrit  qui  non  timet. 
f  T^efcitis cui<s fpiritus eftis.Cuiuitfyintu  fignatieftis,cuins 
adtaimitamini,nuncpicconlulentes,iedin  futuro  iufte 

nidicantes. 

g     Titius  bomliis  non  venit  animas  perderetfed  fal.&c.  Perfecta 
virtus non  hibet  ftudium  vltionis,  nec  vllaeft  uacundia, 
vbi  eft  charitatis  plcnitudo. 


4ReCif. 
c. 


Num. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Faftum  eft  aute  dum  coplercntur  dies  a{Tumptionis. 
tpnjus  Satuator  excitauit  difcipulns  au  rn.inyiiu  verbn,hic  hoc 
t  fuit  jatio.Et  diuiditur in  duas.Ujtia primo  facit  quodditln  cfi. 
icundb,remouet aliqua  afnisfi*ju.icibi<s,ibt:Fac\un\  cft  autem 
nuprmmditirur :  Factum  eft  autedu  complcretur  dies 
ffumptiorsiseius.  Idefi paffionis,per  quam  trafituruserat  <$• 
Hmtniut  ad gloriam patris ,f< cundutr.  quod  hahnur  infra:lit.d, 
'pomitpati  Cbnttum.&ita  intrare  in  glutiamfxam. 
Etiplefirmauit  faciem  fuam.  ld  ejt,firmiter  cifpafut. 
Vtiretinlerufalc.  Conflanter  &promptead  fuitinendumor 
>»,»tfuoexmpln  difcipulos  animaret, 

Et mifitnucios ante  cofpeclum  fuum,& eutes  intrauc 

'n'i"cmitatemSamatitanorum.^<i(ifc«/«(;/«j"«5^tfre-% 

Vtpararent  illi. Salicet  kofpitium. 

Et  no  lecet  erut  eum,qa  facies  eius.Ev  modo  incedendi  ap- 

i  febattVt  iter  tius  ejjit  in  U  rujaletn  ad  feJtum.Vafcbale,in  quo  et 

'  "HnspaffuseJiySamariiamsaiit  difplicebat,  quodaliquiiret  in 

}tmniutib,htuf«Um  caufaoratioms,  quiadittbant,  quodlocus 

orationis 


orationis  erat  apud  eos  in  monte  Garl%im,vt  habetur  loannis  quar 
to.lieqviacx  veftimcntis  Chrifti,& difcipulorume.us  covnouerut 
Sajyaritan'hq<4oderant.Vtdxi:quia  ludiei  erant  diltintli ab alijs  C? 
tiib.in  vefiibus,vt  hab(i.\ume.l$.d.ludxi auttmerant  Samarisa 
nis  odiofi,fO  quodcontem^ebant  eos  nolentes  comcdere  &  bibereiu 
eis  fccvndum  quod  habetur  Ioannis  quarto  b.  T^on  cmm  coutantur 
ludtei  Samaritanis. 

7  Domine,vis  dicamus  vt  ignisdcf &C.  Vroptcrmalitiam 
fuafecudu  tyimbr.Hoc  bonc  \elo  dixeruat^licet  indfcrete.  Et  alle- 
gauerunt  fmile de  Elia,vndefequilur:  iicut  Eliasfecit,vt  habti  a . 
He.I.c.Beda  rero  dicit.q,  hoc dixerat  in;patictes,ficut  adhuc camx 
Us  vuletes  vindicari.Lcid  o  reprebenduni dCbriHo  dt  indifcretio' 
ne  ferundum  jlmbr.ei  di impatientia  frcundumBcd.cumjubditurz 

8  Nefcitiscuius  (^ititnsciMs.Q^ia in nouo tejtament((  quod 
efi  lex  amotis.non  timorts  ficut  vctus  teflamentum  )pro>.edendum 
eji  fua'-.iter  &  benigne,  vndcfubditur. 

9  JFiliut  homiiiis  non  venit animasperdere,  fed  faluare. 
Et  abierunt  in  aliud  caftellum.  Stat  im  inferenda  panam  mortis 
ficut  vos  vultis.Et  inboc datur excmplumprtslatis  ,  vtnonfiatm 
cum  impctupectata  puhiuitt,ftd  magts  tempus  &  locun:  expcRent. 

it  i  Faftuin 


MOt\ULlTEi\.  nem  vitar. 

■rni(iicetaliqr5do  fiat  a  malis  hominib.vtdr  Matrhan  fe  4     Etmiftt nuncios ante cenfpeSiumfiium',  & eumes intrauerunt 

.irno)  fgn.f.caturipus  bonudegeneie.nc  n  lii  piohihe  intiuuaie  Samaritanornm,vt  paratent  illi.Et  non  reapttunt  eum 

"'"' lu-c  fatcrc.  Proueib.rcruob.  1\oli  prohit>en  eumqut  9Hw.Perlacc.b11m  6c  Ioannem,quiadhucimpedecrierant 

nef<fc't.fivales,o  ipjt  tent/rfc.Licet.n.opus  tak  116  lit  me  iignificantur  hcniines  impcrfccli  quarentes  nimisdure 

•wium  iiuc cl.antate,  ih  elt  diipofiuuum  ademen iatio      vindican>icU  magiftci; peiiciuonis piolubuit  hoc  fieri. 

bcm  t  Dixit 


*33 


Go(.ord.&  Nicolai  de  Lyra 


8 


-9»      B  KDA.Nonrcmpcrineosqpcccantcftvindicandum  dorunvQuorumguttureftfepulchrumpuens^qtia 

jl  cttnonnunquamampliusproJeftclcmetteribiadpatie:-i  hxreticus  erat,quem  fupra  vulpib.compar.iuit&:aa*H 

tum.qua  lapload  correctionc.Denique  Samaritani  citius  cnim  ,ppria  iuftorum  fepultura,de  quadr;Hx-c  cnimlB 

credidcrunr,aquibushoclocoisr.nisarcetur.  tenshocvnguentumincaput  meumadfepeliendui  nic  1 

a    DixuquKiam.bzoA.Mlciignouxm  ma3nit..dincmotus  fecit.EtideoqbonainfefidefepelitChrifturn,vtcii 


Abicr. 


Vnlpi» 
nacura. 


Prol.|44. 


Pfal.rj. 
G 


* 


vuhicqui,  vt  cxmt 
taculooperum  qux 
rctcthtcium.Vnde 
&:  a  domino  rcpudia 
tur,qu:nooblequio 
tuuiipem,lcdaftc- 
ftusqucrjt  punt.it  c. 
Duitcrgo  talifidc- 
h.  Quidmcproptct 


a  caftellum.  Fa6turneftautemambulnnribusillisinvia,clixin 

D  T 

cuidam  ad illum .  Secjuar  r.e,quocunqueieris.  Etaitilhlc-  ^ 
lus.  Vulpes  foueas  habent,5<  volucrescceh  nidos.Filius  autem  1 

lii  luohumili  pcrtore  non  rubcc  diuinins  vbi  ramilial  mm  iomc  quielist. 


hominis  nonhabct  vbicaputfuum  rcclinc:.  Aitautemad 

C  altcrum.  Sequere  mc.  Illeautem  dixit.Domine  permitre  mi- 

diuTuas,^:icculilu-  d  nj  prirnurri  t  irc,&  fcpehre  patrem  meum .  Dixitqueeilefus: 

CraCUDlS  lcqUl?iigO    C  a     Nonciedcntej.        Koccoafoitibu.  ic  iiq  .«nr.  ideft  qni  de  corpore  Cn;  fi  !e  exietunt.  . 

tant£  lum  paupeita 

lli'i :mat)d.ir.ir  tlectl 

f 


trs,vt,necholpitiolu 
cjdcin  habeam,nec 
nico  vtartccto.  Vel 
nnr.icuhsmotus£p 
tuanem  iactantiam 
lcqui  voluit  ,quam 
l\. .uticdiu  aues,  &c 
finxitobleqummdi 
lcipuli,qu*fictio  g 
B  vuipcmngmatur 


Sine  vt  mortuifepcliant  morruos  iuos  tu  autem  vade,  &  an- 

HucnuDit.it-.il  cl  ;.'(n. 

nunciaregnumDci:Etaitalccr:Sequartedomine,iedpermit 
te mihi  primum  t  renundare his,qui domi funt. Ait ad  illum 
S  lelus.t  Nemomittensmanumfuamadaratrum,ckaipiciens 
retib,aptus  eit  rcgno  Dei. 


eo 

refurgat,. 
fidias-  tn  lc  1 
non  debet. 
g     Hjnuncian 
difcipulus  Daiic 
cuttmisargur 
renunciare   u 
velit,quid  fietjH 
nulla  v.iit.iteflH 
vifitanr  donn 
rum  quas  dc 
qnerunr. 
*Sanct>. 

T  V  S    R  o  STIqH 

e  pi  s.QmdicdM 

quartcdnepi. 

tudmemlanelltj 

dignamOilendH 

at  verodu: 

ciarcefflai; 


micrat,anu 
clatat  adhnc ancipitem,& certa  quadam  ratione  diui  r 
b  ^ulpesfo.ba.BB  d  A.Vulpesanimalfallaxjinfidiisttetu,  Namdomefticisautgenerepropinquis,qperfection  1 
rapinasfraudisexercens:etinteripfa  hominum  hofpitia  inftitutum  quandoquenonprobanr,eiulmodicor,fi  1 
habitansinfoueis.  Ita  hxreticus  aomum  fidci  nonhens  veliecommunicate.iftudeft  mentisetiamflucluatis.  j 
aliosmluam  fraudem  trahit,&:afide  feducit.  reJigionispiopofitonondum  fatis  firmarx. 

c  ffc/cj./fc.rc.Rcclinatiocapitis^humilitate  Chriftifigni  h  l^emomit.maS  ak  ct.Ti  t  v  s.Refpicirretro,qui  x 
ficat,qua:  tn  1II0  fimulatore,c<:  fuperbo  non  hebat  locum.  hoc quod  rem  cum  domefHcis  vult  conferre,!jfdemc  f, 
Detautem circunfpectum etfe fidei  hofpitium, nedum in    lefacere diIatioms,&:  procrafiinationis  caufam  qurr  t 


fidelib.noftra:  domus  interna  releramusjin  alicne  pcrfidi* 
cafles  improuida  credulitate  labamur. 
d  Mt  autem  ad  at.  Attende  dominum  non  culpas  afperna 
tum,led  liaiides:quiaq  repudiauit  frauduJentum,eleyit  in 
nocciucm,tedeum  cuius  patrem  fclebatmortuum,lilum 
de  quo dicuur;0i«^«;ycti-e  domum  patns  tui  &c 


les  profecto  non  erant  Apoftolt .  Nam  vbi  primuni  (  n 
iium  dicentem  auditflent  venitc  poft  me,ftatim  rel. 
tre,naui,&:  reubus,iecuti  funt  eum. 

Manum  ad  aratrum  mittir,q  qtiafi  quodam  infrro  m 
punCtionis,ligno  &  ferro  dncc  paffionisduriciam 
dls  euertit,&:  ad  bonos  frticlusaperit.  Qui  fi  ad  rcli 


e    ucmiper. Quem  mileratur  dnsimprudentem  vocat,q    defidetiorapitur, regnoDeicum  vxore  Lothcxc 


diicipuiatum  noa  relpuit,dignus  elt  in  quo  diuinitas  quie 
lcai,!cd  prius  pietatefunenscxpleta  hberiorfeqdeliderar. 
Sed  dhs  Jocet  mtiiora  bona,  pro  v  tiluate  maiorum  efte  p- 
tcrmittcnua.Maius.n. eitaniiiias  uiottuorum  praedicando 
lusutaic,quani  cotpus  mo;tu  terraablcondcie. 
f  sme vt moi tui. B  n  v>  a.  Mystic E.Non reuocatur ab 
otficio patrii  fifius,  ied liueJis  iecernitacomumone  perti- 

dorum 


M  o  r  a.  OIs  arans  fi  retro  refpiciar.aut  inurilcm 
tuofum  facietiulcum  autarantium  boum  litorun 
gia  vulnetabiuita  &  qui direclo  tramiie  ac  frjn 
re  vitia  mudana  perfulcans,inceditad  re^iium  i^ci:Si 
alpeclum  luum  ad  impia  &c  vana  conuertit ,  buugo 
corpusatq;animam  vulnerabit,St:optinuiuaeii\ 
iofum  nimis  incurrit  errorem. 

(£^Cap\ 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Factum  eft  aut.  Voilquam  Chrtilns  iucitauit  difcipulos  ad  fe 
quendum  ipfumetiam  vfque  ad  m.trtyrtum,b,c  covfequenter  remo- 
uet  a  liqua  a  volentibus  fequi  ipfum.  Vrimum,eil  cupiditas  tetrcno. 
rum,cum  <ncir«r.Vulpes  ^o.habcni.Scc.  Secundum ,  eil  carnali. 
tts propwquorum,cum  aicitur.Smc  vt  mortui  iepeiiant  mor- 
tuos  iuos.fit patet fententia  tiiorum duoru ex  dtclis  Mat.Z.c.Ter 
tium  ejimutilis  dilatto,qu£  notatur  cum  dicicur. 

2    Et 


1     Etaitalter.feq.te.domi.permit.mi.pri.^'c/jc;«tf«  ■ 
tiliteringreffum  religionis  vel  excuvontm  melioris  vitx  diffc 
Etboc  remouetur  exemplo  conuenienti  cumfubdititr. 
I     Nemo  mittes  rnanu  f\\\.Jl(ator.n.retro  rrfpicfts fac  * 
cumtortnojum  autinutiUm,fic  accipkns  melioris  vitxfhtu  6 
babens  affeftnm  redeundi  adpriflinum  fiatum:iT  prxdicator  1 
dimni  retardans  opns  pradicatienis  pro  amicis  carnalib.  vch  re 
nis  negocijsfineptus  eil  regno  Dei  adipifcendo  vclpoffidendo. 

•fr  N I COL  . 


Gc.it.t 


MOB^jILITEHj.         '  aalianonquairit. 

f    ^/«cviwjor.Moraliter  mortui  fepcliunt  mortuos, 
t  Divit qui,&c.quo.ieris.]ftc  non  veraci ter  loquebatur  ideo    do peccatores  in  peccatis  fuis  mutuo  fe  cclant ,  &:  op 

lemetipfos 


fibi  dicitur. 

t     Putpes fouba.  Idcftdolofi  habentca  '*c!as,adquasre- 

fugiuntmein  fuismalicijscotnprehendantur^ 

t     Et  vo.c*.»/.Id  eft  fupctbiqiuxtuni  tnalti. clcuari. 
t    F^'«*<»Httw.Ideft,quilccundumuictamenr6nisviuit 

talia 


l^jmsmit.B  e  d  a  .  Si  autem  fecuturusdominum ' 

pulus  quia  domi  renunciarc  vclit  arguitur  quid  fier  i 

nulla  viiJitaris  gratia  vifitant  fgpius  domosillorunv 

mundoreliqueruut. 

f  m  0  K.A 


U     D     D     I     T     I     0       I. 

ln  cz.Q.vbi  dichur  inpoflilla.Skut  &c in  Scala  Iacob  ange- 
11  deicendebant&:  afccndcbant. 

Llnod  mductt  de  Scala  !acobynofacit  adpropofttum  fuum.T^am 
ibi  pcr  oppofttum  lcgitur.f.quod  angelt  ajccndebant  &  d,  fcrndt  bat 
fercamfcundum  quamconftderauonemprxdtcator  prius  detora 
re.crjictn  Deumafcedere,quampcrprajdtcationem  adproximum 
aeJccndai.Et  btc  cjtmodus  rauauabitior.hijim oratio potms  rrfpi- 
CU/tffutum  q«ampf*tcritum.luxtaiUnd  Mat.p*.  Pctiti  &  accir 

pictis 


pietis.Quodconfonat  vnherfalis  ecclefta  confuetudini^feiun 
pra dicctorcs  Vcrbi  diuir.i  &  etiam  auditores prius  orantS 
cflneceffarium,quodb<ccv:fio  ScaUlacob  applicctur  dift:* 
pofti.Jcdpotius  appiicanda  efl  prtdicationts proceffui. 

REPLI.In  C3.9.vbipoHil.facitaggrc(fum  &  diuifionrfn 
capituliydtccnsiCbriftusprtmum  mittit  apoflolos  ad  prtdtca. 
Cundo  docet  ets  ad  orandum,vt pratdicator  verbi  Deipnmof 
dicationem  dcfcendatadproximiim-.fecunde,  pcrorattontm 
in  Scala  lacob  vidit  ^ingelos  defcendenu 


fNff 
lillS 

,/' 

fir£ 
;en* 


clatad  Deumjtcutin 


afcen.  t 


8* 


t 

ttfct 

uon 
ke* 

ftch 


&c.lft"d  exenpltt  Burg.aprr fcrens ,dic!t fribi per oppofitu 
S.c.Sc.t  vide  il  '•  cori ciiuv..&  etra  dicit ordim m illi  efse  ra- 
;icm,(jHoi pradicator primu  afiedat  pir  oratiorte  quafn  dc 
tper pradicatiohH.Sed  r,o  videtur cenuenies  talis  ordo,nam 
nfiituitur  pr#i\cator,debetprimu,  txercere  officium  adquod 
tus  efl  ■  &  ficprimb  ah\sprcficere  iux  ta  matcria  inftitutwms 
(nuetlterad  Dtu  h  fitucnttm  toucrt'  in  oratione .  Et quia 
\xia inftitutionem fu<*/t  debitum ,  orare dtbct  pcfi  rtfortiai 
■m.qnilibct  enim  non  fAupr£dkator,prius  dcbet  feexercere 

in 


Lucae      Cap.  X. . 


83^ 


in  campo  *5Iionis  qttam  ai  contemplationt  accedat.Tfjfi  enin  prius  £) 
cum  l.ia  contraxerit^ad  amplexus  t\ai  helis  peruenire  non  meretur. 
C111 'nd  obfiat  vfu  s  ealefi/c,  qui  prxdkalioni  prjmittit  oratione,na 
tals  oratio  ett  petitiofufragii:!  tla  aute qn&cfl  portio  conteflalto 
»is,e(lfurfum  atlio  deftderv,ficut  pdicationi  pr&mittitur  fludiu,  ut 
rtprimatur  pfumptio,fie  etoratio  pro  adiutorio,qme  ad  ccntcplatio 
rse  non pt rtinet,qu£  efl afcenfus  fcaU,&c. Confeptatio  cnim  orat  $ 
gratiafurfum  atlionis ,fed  aclio  orat  fremoiione  ipedincti  fruftra- 
tionis-.Coteplatip  infolo  Deo  quietatur,attio  j>  fe  &  altjs  folhcitai. 


C     A     P    V    T         X.  perarii  requirir,  neauesca;Iifparfafeminadiffipent. 

Ofth*cautem,&c  Eid.  Sicutinapoftoliseftfor-  ^Theophti.  Defignauerat  dominus  difcipulos 

ma eporum,fic  in  (epronginta duob.forma  eft  propter  mulritudinem  dodonbus  indigentem  ficut.n.no 

i,<resKvterorum.Scdiordinisfepru.igintaduo  ftriagri  ipicatimultcs  mefforesdefiderant  ,  ficquicredi- 

mittunf,quuotidelinguarugetib.euangeIiu  lunerantjinnurnerabilesexiftentes^multisdodloribusin- 


carent,  vt  ficut 


»ri|i,  duodecima- 

poPhpropterduo- 

rfccn  tribus  IneaL 

iai  hi  propterex- 

3  Gentes  defti- 

renr  imbuendas. 

Ve:umChr>fiusfe 

c  ,apoftolosho- 

is  liusdiei  nomi- 

erhuncnume- 


C    A    P    V    T, 


X; 


o,ui  ponur 
Oft  hec  autem  denVnauit  dominus  &  alios     lequit"r  o 
kptuaginraduos,  6c.militilIosbinos  antefa-  2  funt,  qui 

»  Vbi  verla  piiJicatJonijpricuriunt.v.iiitidomjnmad  jnentis  babita- 
culum. 


digebant. 

*  Greg.  Nonfi- 

negraui  moerorelo 

q|ui  poflumus  quod 

operani  au 

1 »  quia  etfi 

bona  au* 

3  dianr,defuntquidi- 

ciem  fuam  in  omnem  ciuitatem  & locu ,  quo  4  5ant  *.E^e  mundus 

t  r   j      1        ii-'     4  x*  rr     5  iacerdotibusplenus, 

erat  lpie  venturus.  Etdicebatillis:  7  iVieiliS  6  fcd  tamen  in  mefle 

icantium     quidem   multa  ,  operarii  autem    pauci  .  Roeart  ergo  7  Dei  ™™*  valdc repe 

Oe  im  dat  fe  ndem  c    4        .      .     \*  rr  +         •  •         ■      \t  n        *  ntur,operator,quia 

Ketrinitatismu-  d  Gominum  Meilis  ,  vt  t    inittat    operanos    m  Mcflem  9  officium  quidem  fa 

cioinunciatnrum', 

H  fol  triduanum 

ioaucis  ambitum 

perptuagintaduas 

«sefficere  foler. 


Ho.  tj. 
in  ciiag. 


a  Scptuagimadaca 


b  Sccundum  prophetiam.tupr&  agnifimul  pafcrntur. 
c  Lupi,S«iba:c<  Phariliri.qui  funt  cjc-i.  i!ud*or 


cerdorale  fufcipim', 
iuam  >  Ite>  pcce  !cgo W«p  y« ifioit  ia^^te^i^^1^^^^^^^ 

d     !{ovate  dominum  . 
*  Ckkysost.  Infinuatquodmagnumdonumeft  opera- 
fitillosbinos,  Per  hocqucdbinos mittit, innuiturcp    riosmittiinmeflem  diuinam,quiadicitdominummef. 
ne  o pridicationis  officium  debet  fufcipere , qui  crga  a-     fis eiTe  rogandum. 

liu  charitatem  non  habet .  Vel  bini  mittuntur,  fecundii  •&  G rego.  Per  hoc  ctiam  induccndi  funtfubditi,vt  do. 
quibinaanimaliamilla  funtinaicam  ,ideft mafculus,  minum  fuumrogent,vtdignaeisoperarivaleant,necab 
&  ;mina,tmmunda  prius in  carnali generaaone,fed  mu  exhortatione torpeat lingua ,  Sa^pe enim  pro  fua nequitia 
iaiecclefiae  facramento  per  ipintualem  gratiam  in  dild-    prxdicantium  reftringitur  lingua ,  Sxpe  vero ex  iubdito 


purumpr^dicatione. 

C  i  fts  quidtm  multa  operarij  alltem  p<iMc;.Meffis,turba  crede 

C-perarii  apoftoli  &fequaces  eoru.Et  licet  meffis  verbo 

Uta,tamencultura:Jaboie&:  follicitummunuso- 

perarii 


rumculpa  agitur,vteisqui  pra:funt,prjedicationis  fermo 
fubtrahatur. 

e  Sicutagnos  interlupos.  Sicut  lupus  ouib.fic  haereticus  infi- 
diat  fidelib.Et  ficut  lupus  ouilc  circumit  nocT:e,  no  audens 

intrare 


•fMatth. 
i.d. 

il.di.C. 
in  nouo. 


Ho.  j;. 
m  Mact» 


Ho.  17. 

in  cuag. 


lupi  na 

ti.ra, 
F 


N  I  C  O 


L  A  V 
C    A 


S    D 
P. 


E    L 
X 


YRA, 


Ijilt  h«ec  autem  .  Toftquam  dcfi  riptu  efi  publiratio  dotlrin* 
i:  perprxdicationem  apofiolorum.i-r  confeqnenter  defcri 
bi '  mfdcm  publ .catio per ■  pnedication  m  feptuaginta  duorum  di 
ft  t'ornmXirca  quod  primb  defcribiiur  eorum  elctlio,  fccundo  ad 
fiiuniummiifioyibi;  Ireecceego mitto vos.  Tertio,eo- 
!  i  merfto  ,  ibi:  Reuerli  funt  autem  .  Circaprimumdici- 
I  ••  Poft  ha:c  autem  .  Id  efl  pofi  mifjionem  apoflolorum  ad 

'dum. 
Defignauit  dominus.  lcftu  id  eft  fignantcr  elegit.Veldichur, 
t,quia  quos  ab  tctcrno  pra.de flinauit ad  boc  opus,  tempora 
!nh\m'utflituit,&  appticauit. 

Septuaginta.  In  ftgnum  qnod  poft  Chrifti  refnrrecTionem  & 
•  f/ion«M ix  ccetum,  pr<s.dicaturi  erant  fidemChrifli  gentibusfc* 
i  i^Mitdnarutp  iinguarnm. 

L ™\fo\\\o<,b\nos.Tum prcpter mutuam confolationem ,  & 

pptermutum  coifruationem  vt  unus  efict  cuflos  caSiitatis  alte 

r>  &  aliortim  bonorum.Tum  propter  confirmaticne  ucritatis  pre 

ibipfis,  w  in  ore  duoru  tefiium  flaret  verbum.  Tu  in  fignu 

"  ttatis  i]u£  debet  effe  in  pdicatorejecundii  quod  exponit  beatus 

l-"lctns:Binos  ergo  difcipulos  in  prs.dk atione  m}tctt,vtpcr  hoc 

nobif 


tiobis  tacitus  innuat ,  tjuod  qul  erga Alterum  charitatcm  non  habet 
fr&dkationis  officium  nullatemsfufcipere  debet. 

5  Ante  faciem  fuam.^f  aduentus  Chrifti  non  lateret. 

6  Inomnem  ci.&  \o.Quiaindifferenter  Chriflus et apoflolt prf 
dicabant  irt  cmitatibus  &  locis  magnis  &  parnis. 

7  JVIeffis  quidem  mul.  Quia  muhitudo  gentium  ad fnfupiendH 
verbum  Chrifti per pradkationcm  apoftotorum  eratparata,  vt  di. 
cit  apoflolus  ad  Bom.  1 1 .& patet  pcr  ajfetlu  in  jtclib.  apoliolont. 

8  Operanj.  Quia  apoiloli  &  ChriHi  difcipuli  eratpauci  rcjpeclu 
tani£  multitudinis  conuertendg.Et adhuc  eft  ita  fecundum  q,  expo- 
nit  Creg.quia  licet  in  ecclefia  fint  multi  curati  &  ecclefi*  minifiri, 
tamen  pauci inueniuntur  aptiadprttdkandum  ratione  vh<e  fanfl<e 
&  fane  doclrin&.Vnde  dkit  Greg.fupcr  locum  iflum:  Ecce  mundus 
faccrdotibus plenus  efl,&  tamen  in  meffe  Dei  rarus  vatde  inuer.i- 
tur  operariusfluia  officium,qaidemfacerdotaiefufpicimusfed  optts 
officij  non  implemus. 

9  Rogateergo do.Qttia nullus fit aptus ad pr&dicationemver. 
bidiuininiftpergratiatnDei,&nifiab  eomiBus  medialb  velim+^ 
tnediate.  0 

l olte^Ecce cgo.Hic confequenter defcribitur  difcipuloru  niifjio 
ad  pr ttdkand'.m,&  patetlitera  ex  ditlis  Mat.io.vbi  ca  qttx  hicpo 
nuntur  pofitafunt  licet  non  eodcm  ordine  exceptis  qutcfequuntur. 

•k  Neminem 


m  o  Jt  u  *  i  r  '•  0  % 

1  ^V.Septuagintaconfurguntexduflu  denarij  perfe 
P'iarmm,ideo  fignificat  impletionem  decalogi  cu  fepte 
is  (r  hitufiantn.Per  binarium  fuperadditum  fignifica- 
,l?err,ina  charitasDei,(cilicet,6<:  proximi,quae  debet  ef» 
,ci  pndicatonbus  euangel  i  j. 
4  imtfitil.binos.la  fi^ixum  mutuxcharitatis. 


6  Inomnemci.G  r  f  c.Prsedicatioprxuenit,  &  fic  ad  habita 
eulum  mentisdominus  venit. 

7  M-n{fis  quidcm  mulAA  ell,credentium  multitudo. 

8  Opcrarij  an.p.Qum  Jicet  fint  multi  prafdicatores  quacftua 
rij  th  quairentes  tantu  animarum  falute  funt  pauci  fpter 
qdrogaduseftdominusjvttales  multiplicet.atq;  mittat. 

9  Ego  mitto  vosfi .  Id  eft,  manfuetos  etiam  inter  crudeles. 
£l(d.llo.b,Cumhisqitioderuntpacemerampacificus. 


«37 


Glol.ord.&  Nicolai  de  Ly  ra 


88 


«JK  intrare.canisfomntiraftoiiNi 


.  bf.nt  am  vcl  dcfidia  explo- 
:t,cu*iH>cteluciiucrpiciarionisridelesdccire 
reconaturecclefia  non  intrans,paftore*occlerie.  vcl  vitare, 
vcl  nccarc.vcl  in<  mitteic  contendit.Lupus  natura 

corpons  riaidus  fc  infleacte  facilc  non  p6Gfich«tetfcui 
intcntionc  duricor- 


humanitatisaliosialutare,  (edaJdidit,invia,qufani 
tationi»  lcd>.ilua<i  anterrur,fe  i  obftaculum  impedic 
uotiontsabolcnte,  vtquaudodiuina  mandaturpauli  cc 
fcqueftrentur  humam. 

C  ln  eadcmauttrndvmo .  Si pax  vcftrarecipiturdigruie  •  t 

i  ea  mancati«,carr 


Jn&.jx 


disnon  loletabcico 
rc  rcuocarc  Vndc  a-  a 
poltolus:  Hfreticum 
bommrm  poft  pnma  &  b 
'fiuttm.  fccundamcorrcffionem, 


flipendia  ab 
t  picntes,quibusa 
f  ftiaorTerri> 
i  (accumcxteram. 
t  hibuit ,  fumptuk 


&c.  Lupus  vcro  fuo 
impctu  fertur,  cV  i- 
dcofcpcilluditur,fic 
hxrcticus  impctum 
lacit,lcd  Ixpcrcina 


MolitCcrqo  portare  facculum,nequepcram  ncque  calcca- 

l  invn  iiup     I     CIU  ftjincl. 

menta:&  neminem  pcrviim  falutauentis:t  Inquamcunqu 

»  OSciitpwrn.ut  irgitir^f  f'<  u  b  ntdifttonf  ccl»bieur. 

domumintraucntis,  primumdicite.Paxhuicdomui  .Etfi  j  pradicationi 

j     |'i*d  *-i  u.u,jd  viiam.fequetui  c»lcftcv^  bu«i  v)i...i(  Judit.  ■    b  Si  ludir.  n.  >!ii   •  t.    j.    dltjficUmei 

ibifucntfiliiispaci.s,icquicfcetluperillumpaxveltra:Sinau-  t  to  cibo  &:  potu 

i  L-*>ou>  ii  (liifiuctu  non  ;iriusbimmi.  4. 

rem,ad  vos  teucrtetur.In  cadem  autem  domo  manctc,cdcn- 

net  manis  nc  noccrc  d  rcsc\:  bibcntcsqu.Tapudillosfunt:  Diqnuieilenimopcra. 

poilit.  Lupusfiprius  e  c,ro 

ahquem  ?iderit,vo-  f  rjus  nicrcede  fiia.Nolite  tranilrcdcdomoin  domum.1  Etin 

quamcunque    ciuitatem  intraucri.tis ,  6c  iulceperinr  vos, 

manducatequar  apponunturvobis,6c*curatejnhrmos,  qui  3 

imllafunt,  ckdicite  illis:  'appropinquabit  mvos  regnum 

Dei .  In  quamcunqueautemciuitatemintraueritis.&non  t  q»odvmopetipl 

gr  r  ■  -i  •       i-   ■        r  •  1        catorum  duce  •• 

iuicepenntvos,exeuntesin  plateaseiusdicite.  EtiampuU     desdebcmi 

uercm  qui  adhxfit  nobis  de  ciuitatc  veftra  ,  extergimus 

invos.  Tamenhoc  fcitote,  quiaappropinquabic  rci^num 

h  Dei.  Dico  vobis,  quia  Sodomis  in  die  lllat  remiiliuserit 


ccm  lllius  quadam 
natur*  vieripit,iiho 
moillum  ptiusvidc 
nt,cumcxagirat  Sic 
qucm  vcrluta  dJpu- 
tationehercticusprc 
ucnit ,  mutum  rcd- 
B  dit.  nc  cofitcatur  vcr 
bumDei,  led  liquls 
commeuta  fraudis 
eius  agnoucrit,  non 
patitur  iactantia  vo- 
cis.  SiciitlupusficSc 
hctrcticus  guttur  in 


contenu. 

d  M.:nc  .  Noru  | 

domoin  doi 

gafialtate  d 

dtim  vi  in  h 

amore  k 

liantia>n< 

citice  neccflin 

lcrcloluatur. 

e    DignuseB.ii  >|^ 


f 


via,quen 
fuftentat:  Alia 
tria«quz  nosin 
rectione  remui 
t  Etiamp 
cn  ique  ciui.  Def 


Mi.io.c 


uadit.vitalibusvulnusaffigit.Qiialitcrautcmhos  cfTugere    diuerfodomushofpitio,quidetiam  mciuitatib-ageu 
pofTumus,fupponitdi.  bcantdocct,piis,lcilicet,m  omnibuscommunic 

a  Hpltte  ergo  portarefjcculum  neque  pcram.  Inde.  Matthams.     piorum  per  omnia  Ibcienre  lecerni. 
T^ohte  poffidere  aurnm neque  argentum,non  peram ,  neque  calcct-         *  Chr v  Yidedigrntare  Apoftoloiu,nihil  fenfibilc 
njrnw.Vtrumquedecoriomortuianimalis  fit,i.nihil  mor     neturproferre,qualia  quicirca  Moylem  cV  IV 
tale  vult  cflc  in  lllis  quosad  prcedicandum  mittit,ne  mor-    bona  terrena,fed  quceda  noua  &  mirabUia,]l.regnur 
tis  timore  retardentur  ab  miuncto  itincre. 

.  i\clite er>o portarcfacculum nequc peram.T&nti  predicatort 
det  eflc  fiducia  in  Deo,  vt  prarfentisvitre  fumptusetfinon 
pramideat,  tn  fibi  nondefecturoscertiflime  iciat,  nedum 
occupatur  mensad  remporalia,  minus  prcdicet  xterna. 

Alleoor.  Pecuniain  laccoclaufadapicnrijcrrocculta, 
qux  proxuno  non  erogarur.  Per  perim,  opera  feculi :  Per 
calceamenta,mortuorum  operum  exempla  figurantur,vt 
pr.cdicatoronus  lccularium  ncgociorum  nonportctj,  nec 
flultorujnoperumexemplaconlpiciat.ne  fuaopera  quafi 
cx  mortuis  pellibus  credat  munire.  Qm  non  amore  arter 
na:patria:,ledpra'mioiumambitufalutem  pr.rdicat  andie 
tibus,quafi  in  itinere  falutat,quia  hanc  ex  occafione  ,  non 
exintentionclalutemaudientibusexoptat.  Omnis  enim 

quiin  viafalutat,exoccafioneitineris  falutat,nonex  in;eu     quefoilicitudinuad  teflimoniu  ddnationis  fil 
tione  habendaeeiufdem  lalutis.  Hic  ergo  puluis  tn  conteptorcs  euangeli)  11 

b   i\eminemper  riafalutaueritis.  Feftinate  iubct  cotendere,     h   <£»ij  fodomis in  die illa. Sodom it.L\c:n  in  virn 
ncalicuiusobuij  conrabulatione  rcficdlanturab  iniuncto    &  inholpitaleserant,tamenapud  lllos  nulli  hi 
itinere.Nccsiplicitcratt:Nemmc  lalutaueritis  cu  fit  vlus    qualcs  apud  ludcos  prophetc,qualcsapoltohrcpc 

humani-  Lo 


g  Eti.tp, pui.Vi  lueicm  cxcuterc  inbet:\Teiacic6tefta 
tcrreni  laboris,quem  pro  ilhs  manitcr  lulceperunt :' 
oilendant  vfqueadeoleabipfismhil  tcrrenumqua 
vt  et  puluerem  de  terra  eorum  no  fibi  pa:ianturadh. 

Ahter:Per  pedes,ipj<ii  opus&:  inccfius  ; 
ficatur:Per  pulucrequoalpeigutm  ku;ta 
tionis>aVquaipfido£toresimmunesefIenequ 
ditonbus  folhciti  falubribuscur/sintendunt, 
nera  mundi  vixcalcaneo  tcrrz  puluerem  L: 
go  recipit  verbu  ipleafflidionesj&cmasdoc; 
le  tolerabat,inargumentu  vertithumilitans. . 
uercperbonosauditorcs  mbetur  pedes  euain 
Iuii&  pcr  iplum  Saluatorenarraturablut; 
doctnnam  pra:dicatoris,iplelaborescvpenc! 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

t  Neminem  per  viJa./rf  cli,fjluu  dixeritis  in  kac  vita,in  qua 
quilibeteli  incrrtus  dcfalutefutura,  niftfup  boc  certificatusfuerit 
reuelationt  diuina.Scd  quia  hsc  expclitio  licet  comunis  Jit  tjmi  vi 
deturfprritualisfcu  mifiica,ideoalucr  potefl  exponi  magis  ad  lite- 
tJ.dicendo,  q>in  bocoflevdif  quantadili>7tii  C*  fcflinatione  prx- 
dicator  •petbi  diuini  debeat  officium  ftbi  iniuntlian  cxercere ,  quij  p 
hor  intelligitur,quod  non  debrat  ab  oflicio  ftbi  iniinflo  rttardari  ./>•• 
ptcr familiaritJtc  cu.diquo.Et  uli  mbloqind:  vfts  cji  ELfcusmit 

tcns 


Tfed. 


MOi\%ALITEt\. 
t  T^olite  ergo  portare  [jccu.\c\  e(t,przdicare,ppterqucftum. 
t  JitquecaheamentalA  e(t,excmpla  darc  mortifcra,na  cal- 
ceamentafiuntdcpelhbus  moituoruin. 
i  Etnmincmpcr  ut.fjiuAA.  clt  nullum  cxiflentem  in  uia  p- 
fentis  vu.r  laluumdixentis,tficntaliqui  propterqucltum 
alianosalVccurantde  fuafalutefutura,  cum  tamen  fit  val- 
dcdubia. 

t  Dicite cav  hu.d.ld  eft,induciteinhabitantes  ad  pacc  mter 
nam  cx  hatcrnam. 


tcns  feflinanter famnlnfuu adfufcitatintl 'pucri 'defunffi 
4.;{.;'..t.r.Ac»:inge  lubos  tuos,&c.Fr  f:Mih  si  t 
bomojb  j.ilntcs  cu,et  ft  fjlutaucrit  tc  quifpiarr,,nd  re/pHd 
bocrm  intendebat  ex cludcrevcrba  cu  j 'i's  rcta^ 
2  Edeiites  &:  bibentes.X'^''  interrogar>tes  prct 
ficut  C*  Tauluspofird  docuit  \  .Cor.io.b. 
;    1  r  cu.Pjiia  fimplicibus  bominibns  &  UVttratis, 
fcipfli  Cin'fli,prom';ttfr,tibus  regnum  nr:  >u  crtderi 
n  nt  vctcfi.Hiv.  tnir.icuij  fat 


t  Et  ii  .•/>•  fur.ld  eft,prccdeflinatns ad  pacem  xtetnam. 

t   t\rtiu:ifcet  fiprr  tllum.ld  e(t,.i  vobis  nunciat.i. 

{  Sinatitem  rrnrr.ld  cfr,ndn  critis  prinati  mciito  vefti 

t  Inea  aucemdo.  »;.;.  c-<.  Non  mutantes  holpitiu  pr< 

Jautius  prandium  habcndum. 

t  Im  qntmimque autcm ci/i;'.Oftcndentes quod  ipfos qt' 

fic  ron  lua. 
t  Dno  uobis  quia  Sodomis ;>•  dir  illa  ren  ■'•  CHii^  I 

vcritarcmagnitam  deChriftoneqnitcr  ;mpugnaiu 
quod  eft  Ipecics  pcccatnn  Ipuitum  fanctum. 


8?  Luca:      Cap.  X.     *  840 » 

**  Lot  intereo«i,&:fi  iuftus,nontamca'iquid  docuit»nuIla  humi,.fatem  rcnocannir.  Qnjafidiaholuspropterfuj:er- 

A  fl£.|  fccir.EtiJeocuimultum  donatumeff.multuabco  biam  dccceloett  pra;ciparus,multo  magis  iitidcterra  edi 

qua  tiir,S.'potentenspotentertormcntapatientur.  tifi  luperbierunthumiliabuntur. 

,  a    c  tibi  Coro^im.  Corozaim,Bethlada,Capharneum,  g    Surnitepollquafid<rit,s.S  a  n  ct  vs  Ti  tv  s.HsrcChri 

&  r<beriascuiiratesfuntGalilea:,inhttorelaci  Genefa-  ItiDominioratiohuc  tedit,  fidaimonu  antefignanus,&: 

ret.  isplangit  Do-                              _      ^  princepsc'ecidit,e  cq 

^poiltanta     quam  illiciuitati .  t  Vauibi  Corozaim,  vx  tibi  Bethiaida,  '  lo,  fetui  illiusm  po- 

"«SSffiteE.  *  quiafiinTyro,^S,donc,factefuiirentvirtutcS,  qusfacl*     %*£&££& 

jim -eiorcs  gentili      iuntinvobis,  olimin cilicio,  &cinere  fedences  1  pocnire-      lllum.  ruetem  vidif-  t  P?nl. 
Bf !S?H?ffi!!?S  c  renr-  Vcruntamen  Tyro^cVf  Sydoni,rcmiiIius  eric  in  ludi       ^fiquideir.al.usq  nuw.  • 

nlo3  lusdiiiiLann  c  .  /     vT  r  ■       1  ludexille.q  lubalpe     Mauh. 

bus  ipoitdetcriptc      cio  quam  vobis.fct  tu Capharnaum  vlciuead  ccclum  exalta-     ftum  non  vcnit,  eu  t^ 


lO.lt.C. 

».ll.lt. 

<]U1    vus 


emptum,fi  d  ra.viaueadinfernurn  demer<reris,  f  Qui  vosaudit,meaudit,      videreofrioneauit. 

jiurquoq;Ueico-  e  *  No„  f,ciendo  mircT.coidum  vn,  .ie  f»,  ibu,n>iB.,ni.,B,< -»,.b.fccii.       2  S-cutfutgitur.  Hocad 

cn]re,graiiamque  No!«scicdtieinnirUm.  dit,quialicet  diabo-  tpcrnic 

ie  ri  ipernere  no  et  qui  vosfpernir,mefpernit.  Quiautem  melpernitjfpernic     lus  prauo  volunta-  «•*»»*• 

umerunr,  l  a  q  .  ego&Hat  rvnumiumui.  tis  propofito  ,  efFe» 

i ahcio. Afyen  eumquime  miiit.  Reuerilfuntautemieptuagintaduocum     ausfitotjfcurus,$c 

pcctipnngetismc  o^-od  in  te|<- nor,  h  it  j  tenebrofus,fecundu 

ca(quaindiem  «7audio,dicenies:  Domine,etiamdcemoniaiubiiciuntur  no-  4  naturamtamenqua 

dicdniltraparsin-   fc  ?0»c,oan«ocp«^jw«fti,t«.m.         s  doqjilluftris,  &  cla- 

dutdaeft)figmfi.     kisinflominetuo,EtaitilIis :  Videbamiarhanam  ficutful-     roicxtitit.^Quod.n. 

«t  .Inaneri,  mor-   g  ,    ,,apr,cip„cm  d<.  ruperni.adiiD»Iapfi.m.  VdficutfuWqui.acUauiadhuc.raaf.         DcUS  COndldlt    flOC 

tis-nfideratio,  per  foroi».  rvin  Angeiumiuci».  (  vcnuflu,  &l  pukhru  » 

uitotahumana     gurdeccpIocadentem.Eccededi  vobis  porcftatcm r  calcan*     erarjdautemi  quo  _ 
eerrismafTain  pul  a  Qjidenteaperte  i»dun'.        b  Qu.  .aud»  c/am  :ni.di  n  u.  g  draco  ille  infernahs 

uerncftredjgeda,      difupra  icrpentes,  ct  lcorpioncs,  ccfuper  omnem  virtutcm     fciprumtransforma 
figiaturinfellione  h  *  *  *  *  uit,  hoc  malum,  &: 

Jiu  llitaspprixco-   *  turpecft.  GtrmreS 

tia:.VndePro.  '  ergoita  habeat,  in« 

ihijyMr^/rr^ofl^w/prfmmldeu^humiliaminifubpotS  quit,&:egoisfumquieam  vobisp'aiem contuh.nerno ve 

tir.ntiDei#vtv.ex.indi.vifirationis.  ftrum  feiplbmadmirc;nr,nemo  leefrerat,autmagnifaci.it. 

:   rciww/ft/MjjM.Impletavidemns  vcrbaSaluatoris,qa  Secujjdum  beatum  Cyrillun!,potefthiciocusaln;erexpo. 

!iciuitatcspdi6tx,Dhopfcp.tccredcrenoluerurTy  ni,vwit  fcnfus.  y  idebam  Satba»am,&  c.  Hoc  dt,efublimim 

:u:cSydonolimfucrutamicajDauid&:  Salomoni,&  po  ierram,agloriaad  ignominiam,  alummaforritudine,  ad 

;ingcliza^ib.Chriftidifcipulis,deuotefidem  kilcepc  fummaminfirmitatem.  Namante  Deiaduentum,  toto 

.Hiarcautcm  litprxdicatumnoncreditunsr&nonp  orbe  tcrrarum  poticbatur  ,  colcbaturque  ab  cmnibt  s 

:utn  ciedituris,nouitillequiomnia  nomt.  gentibus.Vbiqueextabant  delubra  in  illius  honorem  etc- 

ittuCjphar.*p}ueadc*.er*t.&c.Vd  cxaltatacs  fupcrbc  Cla,vbiqueaia:,vbique  iacnficia,poftChiiftiadueniu.iuic 

cndo  mcx  prsdicationi.Vcl  exaltata  es,meo  holpitio  ille  vt  fulgur. 

id  cisfignis5c  virtunb.&cidcomaioriplecierisfupphcio  h     Suprafcrpentes,& fcorpiones .  Serpcntes,  funt  malihoes  ' 

qc  hiscrcdete noluifti,<5c nealiquis putarct illis  tantu ci-  vei diaboh,qui >ncohandis  virtutibus  vcnena praua: perfua 

l  ui  ib.vel  perlonis  qux  Dominutn  in  carne  non  recepc  fronisc  bjiciunt.Scorpiones,g,  confumandas  virtutesad  fi. 

tu  conucnue  haec  vciba  addit.  nem  ventatccontendunt. 

t  ijtiyosamditmc .»««v»\{n audiendo vel  fi^ernendo.Euan-        ^tS/jictvs  T i t  v  s. Qnod de ferperibus,&:  fcorpio  ■ 

gdpdicatoremquiiquclciat  ferwn  vilespet  lonas,fcdip  nibus  hoclocofcribitur,hoc  totuniaddiabolumrtfeien- 

IiiSaiuaiorem  li^erncie  vclaudirc,quiaindiicipuio  ma  dumcft. . 

gcrauduur,  &  m  rilio  patcrhonoratur.  i     £t fiper omncm  v/rtaffw.Omnesimmundos  fpintuspote 

f  %m'me ctiamhcnc  confitcntur  dcfci entcs  honorem  no  ftis  euciere de  obfcflis  corponb.Vel  ad  httram.Sicur vipe- 

ciiChnlh  quuinfitmaadhucfide,gandet  tn  virtntib.iSc:  rar.onocuit  manui  Pauh,  &hauftum  vencnum  nonno.   « 

jtum opcrauonceiTeruntur,cxemplo  tctrent,&  ad  tuit Joanni^vnde & iple X^ominu^Etfim.quid.bib.non.e.no^.   ^i^ 

humihtatcm  a    'tipiije   ' 


r 


NICOLAVS    DE     LYRA-  rnde  fubditnr.Dicenta. 

5     Domine  et  da:monia  fnbiiciunt  nobis  in  nomine,  &:c. 

tib;  Corozai m  va:  tibi.Sententia  huius  partls  fttct  ex     Veruntamcn,qnia  ex  boc  ntmit  {toi-iabantur,  tanc/uam  adbuc  iufi 

b» Mmb<£.ii .  tni,&  imperfeilifidco  b&egloi ia  rrprw  fju r^umfubditur. 

Quivosautiit  meaudir,&:q  vosfpernit  mefpnit.CVii     5     Etaitillis  videbam  lathanam  ficut  fulgur  de  catlocai 

- ipcrnir,&:c. Uoc adiit  S..Uaior (n  fine ai  ofiendcndum  cp     dentem.  FulgUrfn.cu<xu  celer  t>-> ,man,fcfte-i&  cu.  fftcrt  &  i>ifla- 

ffipulnrum  eius  e(i deuot<,clr  reuerenter  audienda,[aite     r»atione,(icut  dfmonrs  de aelo  trnpyrco  ccciderunt  in  in(tanti,&  ui 

'-Htrtntmm  Di i,tuius  prwcpuhter  ejt  dotlriua  bxc.  dcntib.fanfhs  l4ngelisj&  cum  fatere  p* ccati  propru>&  adinfla.n- 

Reuerfi  fnnt  autem  feptuaginia  duo.  Hic  coftq«<nter  de    rnadum  bornines pcr tentatio'  empaian.Ft  caufa  bui-s  ruir.tn  elatio 

Wjf&int*  du<,r*m  dif<  tiub.um  reucrfio.bt  diuiditur  in     fuit  fmcfnperlna  dejua  cxcilii>iiia,<ji'.i/i  a  ceret  'ialuator  difiipu- 

■i,&  miidtHtalpByqtutincipit,ib^Ec(X  qdam     lis,cauerc  dUigenttr debetis nc  < x  clatione  dcpottltatc  vobistoccf- 

'••:>■       parltmojnnditur  bmknuas  Cbrifti,er     Jj  Jfper  darnones nimjs  cleucmini,&  fic corruatis. 

^iifipk/o! ,.,     ,  .,  ,n  duob.rtdcl  crt  ces  bevi^nc  corripiendo.fe-     6     Ecccdedivobjspoteflatcm  calcandi  Jupra  ferpcntes,&: 

\ntttioiie,Deop  r\  'irauas agcndo,ibi:lnip-     ic(  ipiones,&  fifper  ocm  virtuten  ,&c£f  ps in adtttmtu Cbri 

videtur  impleiu  illud  Ifaix^x  x.b.iiuod  dicitur  dt\< rpttib.lsl 0  no 
bunt ,&  non  occident  in  vni  t  trfc  montefarfio  mco,  quia  repieta 
fl  ttrrafcientia  Domini,\idiltc(.t pcr pr adicationtm  Cbrijti,&  di 
f'°r<iHU  utn de miiacutoium  opiratione,quia dnrt.oncs  eiecerut.    fcipulorum eius. 

vnde  it  Ferumtamcn 


minatione ,Deo ptri  vratias  agcndo,ibi:\n  ip-  k( 

1  prinmm  dn.uur.  Rcuerfi  funt  aut  ieptuaginta  Jtr 

(  •  •     ■■'  <.  fut  li^ationis  comple  • .  cd 

4  ^rii gaudio. 7 um  dcjua p> xdicanone prrejuam popu^u&difi  ei~t 


fdOf^otLlfPK.-  6      £cce  dcdi  yobisptattm  calcandifupra  ferpentest&fcorpiones 

&fuperomntm  viriutew  &c.Ca\c:arctcfpenxcm  <:l\h\b\icc- 

*  Ubi  Corc-^aime  va  tibi  Betfaida,ouiafi  in  Tyro  &  Sidone  re  rationi  lenlualitatem,qua:  iecundum  Aug.fignificaturp 

^fniffent  phfutes.&c.]n  iftisduabus  ciuitatib.fecerat  Je  ferpt  ntem  calcare  fcorpioncm  eft  dercftandeiiaclore.  tt 

ir;ues,Sc:  miratula  n.ulta,quibusingratifuerunt,pto  calcare  omnem  viriuttm  inimici,eitabijcereomnem  oc 

* '  ^uod  taluci  111.  l  itcamur.  caiionem  mortalis  peccati. 

^   Eccc  lnipfa 


**■ 


&u 


GtoLOrd.  &c  Nicolai  dc  Lyra.  8. 

lo.squibusp.itcr  facramentafilij  rcuelauir. 

Cum  audisoTaagnofcisomnipotentem,nondecc 
nondegcnerem  patris.Cum  a*niis  trndira confiteris fil 
cui  pcr  naturam  vnius  fubftantia; omniaiurc  funtprc 
non  dono  collata  per  gratiam. 


a     -jy  \uuiafpirfti4,  *ob.&c.M&]o$  fpiritoseiicere 

&al  .  ;  •••rcali^nnonelt  mcrimm  il!ms,qa  ilia 

operarur,  r"    •.!>nisChriitihocag'tadconde 

nationcm  eorom.QintK>caDi»ve4.id.vtilitaremeoTuni 
denr,&  audiant,vbl  licoc  hommcs  dcipicicnt  figna  raden- 
:i  rn  hono 

inimicij&nihilvobis  nocebit.  Vcrumtsmcn  innocnolitc 
gaudere,quia  fpintus  vobis  fubiiciunrur.  Gauderc  autcm 


T.Jtlrto 


t  Tifrnti 

mfi- 
i:lb. 

ro«- 

,'U- 
■UOJ 

tJixic. 


Mittb. 
i 


tanr,adcuiusinuoca 
tione  mirac.ila  fiut. 
>hibet  gaudcrc 
dchumiiiationcdia 
boli,q  proptei  luper 
biamiecidit,fedgiu 
deantdeluaiublim.i 
tione:  vt  vndcillice 
cidcrunt  fubleuan, 
ilii  alcendant  humi 
hati. 

b     Gandete  autcm.  Si 
sccleftia  fiuctr-rrc 
aopcragcfl'ent,p 


iB 


hccquafi  litcrisador 
natusapud  Dci  mc* 
moriam  auernaliter 

eftaffixus. 

VtSANCTVsTt 

t v  s.  Scnpta  funt, 


Pei  humilitaiem  ii'l«i  "cRr*.  c     Defalntc. 

Iiumllitim  quibu,  loqurtntor. 

quod ndmina veuxa fcripta  funt m ccelis.In  ipfa  hora  exulta- 

■     Me..v  c>".,.uhllf«.ri»li».jj 

uitinfpiritu  fhncto,&dixit.  t  Conficcortibfdominepatcr 

i     Non  p»ter.l>d  creator. 

ccc.i,  8c  tcrra: ,  quod  abfcondifli  hac  a  fapicntibus ,  &  t  pru- 

Qi  fe  exatar*  noa  anturr, 

dcntibus ,  &  rcuelafri  ca  t  paruulis :  Etiam  parer,  quia  fic  t 

Iniuflnm  efTe  noa  roirfl  quod  iufio  «ttcait. 

placuit  anrc  te.*  Omnia  mihi  tradira  funt  a  patre  mco.Et  ne- 
mofcit,quisfitfiliusnifipatcr,  &  quisfitpatcrnifi  filius,  & 
cui  fihus  volucrit  reueiare .  Et  conuerfus  ad  difcipulos  tuos , 

■     Interirrri  i-i>neireriWf<  riurifior^m  qui  corpuv  m-n.r  videiunt.     b     Aenolcunt 
illafae  amentsqra  rt!u-    %',  nr  p»ruulis.  Q^b  n  n>c  *  pacremreuc.uii. 

dixir.f  Beati  ocutfqui  videntqux  vos  videctis.Oico  enim  vo- 

trenraraprxltcenio      b     StcValio    tegen^o, 


nopcalamum,&at  h  bi?,quod  mukiprophcta:,cVfrc2csvo[ueruntviderequ2evos 
tramcntu,fcdpDci         .  '  f  K,   r         '         ?  ...  *       ,. 

mcmona  n  ciuide-     Videtis,&  non  vidcrunr,&audire,qua;auditis,et  non  audie- 

a     Verba  Icgis  tfaros,  u     leg»  iftouras. 

runt.  Eteccequidamlcgiiperituslurrexii  rentansillum,di- 
ccns.  t  Magifter.quidfaciendovitamacternam  pofTidebo? 

a     Intrrrogitquo*' fitis' "in  ell.ut  w  uitrtfponfis  iultiilcetur  uel  djrr»ftut. 

At  illc  dixitad  eum  .  Initge  quid  fcriptum  eft  ?  Quomodo 
lcgis  ?  Ilfc  refpondcns,  dixitf  Diligcs  Dominum  Dcum 
tuum  cx  toto  corde  tuo  ,  etcx  totaamma  tua,  ct  ex  omni 
bus  vinbus  tuis,ct  cx  omni  taence  tua,  et  proximum  tuum  fi- 


B  quc  Deigratiam,& 
gloriam.Etqdc  dia- 
fMJr.x:.  bolus  ecelo  dcorsu 
i', ..,.  ruit,hominesautq 
deorlum  lnrcrtisde 
gebat,  interacleftes 
ciuescefenrur,cj£dc 
fcnbunrur. 
C     lnipfabo  «.Cum 
dc  fubie&ione  im 


mudorum  fpirituu  m 


h     Quodmu!- 
te.  Prophete. 
alongednig 
videtut 
Ixnigmatc, 
fioli  prcfentcm 
mjr.n  hentcs,  5 
ipfoq  volebatin 
rogantcs,nonpc 
svclvariasv 
num  fpccics  d( 
bantur. 

i     Lcgifprrltus  fu 
air.Lcgif.i 
finefidei 
bat,furgitvt(1 
dum  i 
cat.icd^. 
tat  Deum  ta< 
quodcjat. 
k     Ttntis  illw 
gifpcrirusoci. 
r^tadi accipit  i 
bisdni  vbiait:; 
tCjqanomma 
fcnprafuntii 
fcdipfciniuar. 
ne  monflrat  < 
fitconfeil. 
patrem  laud.is 
Abfcondifiih.r 
pictibus,&:po 
6c  rsuelaftica  p-  K 
uulis. 

1     Ille  refpond' 
xit.  Dixirquo 
rat ,  fcd  non  imf  ■ 
uir,cpfcriptumci, 


■  ii   at  refpsfiieioefn^npB  liod»i  fartuiri 

de  nom  ilbusicri-  n" cut tcipfum.Dixitque illi . Recle reipondifti.I Ioc fac, 6<yiues 

ptisin  carlo  loquerc 
turolteditpe   quid 

hxctanracerfitudo  data  fithominibus  fcilicetpcrhumi-     quia  in  prcfentia  habebat  dominumquemdiifgerc 
litaicm  flrlei  chiiftian*.  bat,fed  huncmagiflrum  non  Deum  vocar. 

d  Confircnr  tibi.eo.  Gratias  ago,  qa  apoftolis aducnrus  mei  m  Hefte  t\efpondifli .  Pcrfettum  ircr  vitx  cciefiis oftcnd 
aperuilri/acramcnta,quacignorant  fcribx&:  PhariiEijO,  fi-  dum  lcgifperitodediledtioneDci&proximi/cii^H 
bi  fapienrcs  vidcnrur.  nenri  rhdir.^rr7r  refpondi/lrbocfac  &  viues.  Et  finirapaiai 

e    tieuelafliea.N  on  ait  infipientib.&  hetib.fed  paruulis,id-    la  adiecir.f  ade  eytufacfimiliter.ln  quo  oftendi  t,qucl 
eft,humilib.vrprober  lerumorem»damnaffe,nonacume.    lam  dileclioncmvenituradviramcremam,  ledillcprc 
f    ma  /ic.No  ronem  reddir  cur.hos  clegir,iIlos  rcprobauc 
rir,fcdficDeoplacirum  dicir.  Inquoaccipimus  cxcmplu 
hum;litatis,netcmercdifcutiamiisdcfupcrnis  confiiiis. 
g     Owma »i/fci,firt.Commendara  humiliratcper  >gadfido 
venitur,pulchre dc  ipfa  fidc  locus  conncftiru r.cum  ola  fi- 
bi  tradita  dicir.no  clemeta,quc  jpfc  creauit,fcd  illos  paruu 

los 


mum  non  habcbat,qui  nunquam  forlitan  mifericordi.  i 
fccerar,&  ideo  ignorabar. 

n  Hocfac c  vmes.Ex  primo  legncapirulo  doceturk» 
ignarus ,  probansquod  lex in  pnncipio  ftatim  parrcm  '. 
filiu  pdicauir,&  incarnarione filij  annficiaucrit dicens,!  • 
ges  dominum  Deum  tuum,  &,  dili.  proximnrn  tuam  fkui  teipf '. 

Vndi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

ic  t  Vcriiramcnin  hoc  nohxcgan.Qj>iafignafacereinhocmii 
do  aliquando  conecffum  eil  etiam  malis  hominib.  >t  habctur  Mat.-j. 
7{oh  proptti  ipfos,fedad  confirmaticne  fidet  Chrifli prtdicats  per 
ipfot. 

»  Gaudera  au.&C.IC.in  CC.  hi  cfijn  lil»a  vtx.In  tjuo  aViquoru 
ttomina  dicunifcribi  duplicitcr.Vno  modo  ficnndum  panitcntia  iit- 
fliti  a,  alio  m^d»  fecundum  aternam prtedeflinath  ncrv.  Et  vtroqne 
tnodo  nomina  eo.u  crtnt/cripta  in  cehs^uia  crant  pradcflinati.cx- 
ctpto  ludaproditore,& cum hoc habcbatgratiam  Dci,  ouir illegb 

riatio 


riatio  quam  habuerunt  de  cieiiione dxmonum,vt prttditlum  tfl,  * 
fuitmortale  pcccatum.Sequitur. 

3  In  iplahoraexultauitinfpiritufantto.Ef/wef  fente* 
ex  ditlis  Mat.  i  i.yfque,ibi. 

4  Beati  oculi  q  vident  qux  vos  videtis.Er  fimiliterpattt  n 
tentia  huius  partis  cx  diclis  Matth.t  j . 

5  Et  eccc qdam  legi fperitus.ff<cc efl  pars incidentalis,in  * 
pt  nitur  iuplcx  incidens.  V  rimum  efi  Chriili  rejponftv  ad  legifi  '' 
rem:  Sccundum  cfhcxcnfatio  Mariat  crgv  fororcm,ibi:¥iCtum  it 
autem.Pnw.»  partisfintentiapatet  cx  diilis  Matthsivigt 
cundo  &  MarciM.yfquem. 

*1H 


HOi\JlLlTER. 

i  In  ipfa  horaexulta.Vcx.  hocquod  Chriftns  homo  cvulta 
uirin  Iptntu  ^cfimplicium  iHuminarione,3j  lupcrbcrum 
cxc-!cationc,fignificarur,quodq  -ihber  Chriftianusdcbct 
gaudcrc.icfimilibus,vtChriftoc  Mifoimcrur. 
4  Beati  r>  u'iqHi  r>idetqu<$vos  vidc m.Vidcntcs.n.Chriftr  p 
hdcm  chantateformaram  bean  lunc  m  fpc,etfi  pcrfeucret 
beati  ctunt  in  re. 

5     Et 


5  Et  ecce  quidam  lc^ifrcritus  furcxit  tcntans  illuw  diccns.S 
fler  quidfaciam.Y,  b  DA.Supcr  Jocum  iftum  dicit>quodift 
tanrJo  qua-fimtde  vitaa?terna,fifortcChriftusdicerct 
quidcontra  Moyfen.&ideoChrifluspcrverba  Moy fi 
fpondendo  confudit  eum  per  hocoitendcns,quoddcr 
res  fidci  carholica:  funr  confurandi  ab  illis  q  fciunt  &  F 
illudquod  tcr.entindifcuf!e.f.Iuda;iperfcriptnrasHcb 

rum,&  Saraccni  per  legem  Mahumeti. 

j  Hct, 


m 


Luca?      Cap.  X 1 1 . 


844 


\  <fc ,Vaddit: ffflf  fc  Sed  i!!e qni  cu m  nefciret  proxjn-  u  qa  poffit  cognofcerc.Sacerdos ic  Leuira q trSftflf,  facerdotiu 

dcbat  i-  Chriftu  refpondii:^i»J^/*»i»f»j  pnw.Fta  qui  &:  mioiftenu  veterisfiguram  rettameri,  vbi  vulriCra  Jaguc 

C  ritfu  nelcir,&  Icge  nefcir  Quomodo  enim  poteft  fcire  tis  mtindi  monftratur,lsd  nocurant.Samaritanus  qtu  cu- 

jrm,cnm  veritarem  ignorer.cum  lcxannuciet  veritate?  ftosinterr. 


pretauir.dominuseftqui.pprernoshomofacnis 
ilh  tute  volens  Legilpehtus  vt  fapienrerreipodiffedica    virajpraesetisttcrarripuit,  &  venit  iecus  vu\he&tfi,lnjmiti 
tt.primumfclegis  tudincm   bominum  f* 

fjirilt  IgllOraiC  IU<1  qucmmagi(liu:ii  voca;proxtmum  foj.iou  t. 

|um,qahumilia 


rircufans,  &  feip-  a 


*  u  videequae  rene 
,c  liturparuulisChri 
(1   cuiO  riftusita 


fllc  autemvolensiu^tificareieipfum,dixir,  adlcfum  :  Ecquis  ^ 
j^iuftificaTe  vo-  b  elimeus  proximus?t"  Sufcipiensaurem  Ieiiis  dixit:Homocjui  2 
5.arc.inanonpo-  c  dam  defeendebacab  Ierufalem in  Ierico,  &  inciditinlatro- 
nes,quietiam defpoliauerunteum,&pIagisimpofitis  abie- 
runt  t  iemiuiuo  relifto .  Accidit  aurem,  vt  faceidos  quidam 
defcenderet  eadcm  via,&  viio  iJio  prajteriuir.  Similiter  &  leui- 
ta  cum  eiTetfecus  locum,ocyideret  eum,pertranfiit.Samarita 
nusautcmciuidamiterfaciensvenit  iecuseum,ckvidenseum 

In  baptifmo. 

mifericordiamotuseft :  Etapropians  alligauityulncraeius,  . 


im  temperar 
feomnis^uimi- 
i"c  cordia  ficit  pro- 
jiiis  intclligatur, 
&  fpccialiter  ipfe 
Hifilius  qui  nobis 
p  humanitatepro 
xinnsfaftuseftdefi 
eetur.  a  . 

^Sanctvs  TiTvs.TnrecoruItushicadominoIau 
r  ujin  fuperbiamprorumpit.  Ponitnamqucfe  nullu  ha 


Bus,&  in.  v.h.  Com- 
paflionisnoftra:  f'u- 
lceptione  finitimus, 
&  mifet!cordia:col' 
latione  vieinus.Alfi- 
gauit  vul,eius(.ecca- 
ra  redargucnclo  co- 
hibuit.lnfunditoleu 
dum  pocnitentibos 
tribuit  Ipem  dicens: 
Pocni'cmiamagite, 
quia  appropmqua- 
bit  regnum  cocloiti 
Infundit  vinumdu. 
peccantibus  lertore 
poenaMnauit  domi 
nu«dicens:Ow«»  ar- 
bor  qux  non  fack  frutlu  bonum  excidetur.^&  in  igncrn  mntetur.l  u 
mentu  earo  ipfms  eft  qua  ad  nos  venit ,  tn  quam  iaucium 


D 


l.J. 


E 

Mat.3.*. 


t:epioximum,hoceft  nullum  exrare,qui  fecundum  exa     imponir,qa  peccata  noftra  portauitincorpore  fuo.  Impo- 

nitur  vcroqui  ipsaincarnatione  credit  Stabulu  eftpteses 
ecclefia,  vbi  reficiutur  viatores  in  aeternapatnam  redeutes 
Impofitusiumento.in  ftabulu  duciuir>qi  nemonifi  bapti 
fcatu<,nifi  corporiChrifti  adunatus  ecclefia  intr.uiit.ht.cu- 
raegit,nexgcrpra:ceptaquxaccepci*ar  dimitteret.  Sedno 
vacat  Samaritano  diu  in  terns  degerc,  redeundu  eiat  vndc 
de(cendetat,Itaqnealterodie,id  eft,  poft  refurreclione  iua 
quado  ampliora:tern-cJucis  lplendor,qu«iantepallionetn 
efful fit  in  mudo.protulit  duos  denaiios,  duo  teftameta  in 
ta.autnatura:  fimilitudine  fpec>adam  putabat,(edex  di-    qbus  auerni  regisnomc&imago  c6tinetur,itabuIano,  id 
j  iute&aclione.Seipfum^pindeiuftificare.hoceft  iuftu,    eftapoftolisdedit^quiatficillis  sesuaperuir,jyrintclligetec 
'monftrare.quatofque  in  virtutibusaut  iuris  fapieiia  ,p-     lcripturasadregedupopulum.iQuodcumque  lupercioga- 

uens,Supcrerogat  Apottolus  cudicit.-  £>e  ynrgwibus pr&ce- 
tu  dommi  no  habeo,c9jiliiiautedo.$upctcrogiticumr\d  Vtltur 
poteltateaccipiendi  necelfatia-  Rediens jn  iudicio  reddet 
dice;.  iiuiafuptrpauc*  fuiflifidtlis,fuper  multatecbfiitua  ,intrx 
,  Uomoquida&c  A  vgvst.  Homojfte  Adam  Irelligitur  in  j>au}dim  domiui  tui.Quis  borum.hnultie:*  pater,  quodalie- 
.  generehiimano:Ouiabeatitudinecoeleftis  Ierufale  prc  nigenalerofolymitccuimilejicordia  impedes,ptoxinuoc 
ncationisprolapfionead  milerias,&defeclu  huius  vitoe  fuitquam  (acerdos  velLcuitaciuldem  genris. 
utabilis&erronea:  defcedit,cu  lntumefcerecoepir  Erp  ^•Theophj-ylact-vs.  Non  dicit  defccndit'» 
icetia  mcidit  in  latrones,  id  elt,  lnporeftatemangeloru  feddelcendebat ,  lemperenim  humananaturaad  interio- 
3ctis,qui  letransfigurantinangeloslucis,(cdper(ctierare  ra  tendebat,6<: non  lnparte,  ledintoto  vitxattendcbatpaf 
jpoisutdnquos  nolcideret.nifi  cius  madati  celeftisde'  fibiii. 
Z  usiefecifletobnoxiu.Qui  etiaindumetagratix  fpiritua  d  ^rrM<<i«i;f-«,drr.SaccrdosDciIegeannunciat:  Defce- 
s,immortalitarisfcillcet&Inocetieofrciut,&  ficvulnera  ditquidelux  per  Moyienin  mudQ,&  nulla  lanitatem  con 
ireiunt,ideft,pcccata,qbushuman?naturcintcgritasvio  tulu  hmufmodi.Delccndit  Lcuita.qui  iypuoftedit^iph.e- 
tur,8cmorsquafifoftis  vifceribusinducitur.  Q^i  feruat  tarum,fed  &hicnullum  fanat,quialex  pf-cca.taargun,  led 
itemerata.qussufitindumera,  no  poteltlentirelatronu  pcrtranfit,quia  indtjlgentiam  no.njajgitur. 
lagas.Abierunr,n6celTandoabinfidijs,fedoccultadoinfi  e  Mlfericordiamotus.  Hocde  lacerdote  &  leuita  non  cft 
us.Semiuiuo  relidlo,  qa  lmmortaliratS  exuere  led  ratio-  diclum  quia  lex  no  habct  miieTicordiam,  fcd  ludjcium  6C 
«sieulum  abolere  n6poflunt,quin  homo  iapere,  &c  Deft    yindicl^m, 

poilit  if  n*cit 


Ib!<Jcm 
c.  .ljitr. 
».d. 


cmiuftitia:  rationcmcunm  illoconferri  queat 
B  t  <^<»eftwf«f.Nemoproximior  hominiquam  Deus,q 
i  rinfecus&extrinfecus  nouit,  &omniacurare  poteft, 
1  i  omnis  incredulus  vel  tentatot  nec  Deum  nec  homine 
pximum  haber. 

^Sanctvs  T  i  t  v  s.Hic  lcgifperitus  fcibir  Pelufio 
tloiuiuftuiuftoproximu  iu  licat.Eumaure  ille  tantum 
ihimcefebat,4quiad  virtuturattigiurrt  peruencrar  Neq; 
« im  hominum  inter  (e  cognatione,aut  excellentia  ex  na 


|eifushaberetottetare  voles,aiebar,dr  quU  cdmeusfximus 

uafidicatjcflende  mihialiquem  tantu  quatusego  fum, 

iominusaut^ppinquitatem  hancnoexdignitate  vel  prar- 

'iraaliquaac~tionea.ftiman  vnlt.ledex  naturarcoditione. 


t.  C»r. 
Mntb. 


NICOLAVS   DE  LIRA, 

Illeaute  volcsiuftificareleip.  Q.nod  exponitur  duplicitrr 
y<iomhcjuod  vdletfe  iufiificare  fccundu  apparentia.Miomodo 
ritutiminritate  tjuxrens  a  Cbrifio  iatdleclumprxcepti  huius,ut 
WreaimpUret. Et  caufa  buiusduplicis  expofitionis,tjui*  ficut  di 
imf»itMat.zi.i(le  vidttur primovenif/e ad  Chrifiit  malainten 
,bnei&ftciidii  bocprocedit  prima  expofttiojcdpoflea  Chrifli  ver- 
'ttompuntlus  fuit,&  ideo  dixit  ei  Chrifius.  f^on  Lange  es  a  regno 
"■' M**.\i,c.&  fecundum  hoc procedn  ftcunda expofitioy  quiano 
'paretclare  ex  textu  vtrum  quzilionun  deproxin.ofecerit  anie 
""pmtlioncmvelpoft. 

2    Homo 


2  Homo  quida  defcendebat  de  lerufale"  in  kricbo,  cVc. 
Secmdum  aliquos  hxc  efi  parabola,  fecunau  attos  eft  rcsgefta,  qmx 
irtter  Ierufjle  &  lericboerat  qvtcda  jolitudo,  vbi  frequentcr  hvmi- 
nes  tranfeuntes fboliabantur  d  latrombus  &  occidebantur.  fn  qux 
folitudine  captus  fuit  fedecbias  fugies  ab  exercitu  J^abu  cbvdonofor 
yt  habetur  Ien.6.  Moralht  r  tane  exponitur  depeccatore difddfte 
4[tlatuiuftitne in peccautmort Ae ,  qut fpoltatur  a Amtonibus bonis 
gratit£y&  vulneratur  in  bonis  naturfi ,  &  relinquitur  fmiuiuusy 
quiatolliturabco  vitagratix  rema>  ence  vita  natur*.  CftiCLnftut 
appropinquans  in  fva  Lf  edtiia  incarnntione  . 

3  Alligauit  vulnera  eiusinfundens  okuw.-Miftrlccrdix  (Tt 
vino  iuftitia}. 

-k  Duxit 


t 


M  0  \U  L  I  T  E  h\. 

tfomo quidam dejcedebat  ab  lerufa ic.&c. Pcr  Ierufalem  fta 
is virtutis  defignatur,  &  ideo  per  homine  delcendetcab 
-rufale  in  lericho,  peccator  dcfignat.  Qiii  incidit  iu  latro 
^>id  cftjdjemoncs  fpolianreseu  gratui  us,  6c  I  naturalibus 
Jlnerantes.Sacerdos  a  ute  6d  Leuita  pertraleuntes  ablque 
iUericordia,lunt  ecclefix  mah  mtnjftri,cuiatestaiu  de  le 

uajione 


uatione  pecunie,cV  nodefanationectilpc.Samarirannsnut 
eft  pra:dicator  tk  pfeflbr  motus  ex  chantare,allieans  vulne 
ralauciafiperfanumpfilium,  infunde  ,olefi  mifericodiy, 
&:  iuftitix  vin»,&:  imponens  iihm  in  iurm  niu.q.t  i;6  ioJQ 
mentc  pra:bcrauxilium,(e.  iet  p.ou?  tot  p0rfOrc,qupde'rt 
animx  iumenium,6V  ducirin  (l3bulum.l.tcclcfia-,\bida- 
tur pabulum  veibi  Dei,  &'  (acramcnti  euchanftia. 

Tomps  v,  D 


S,45 


Glol.ord.&  Nicolai  de  Lyra 


U 


A 


a    D<r;V/»n«i>ii7i<>»Nondomum,  fedftabuluvocar,quo  rores,dux'fignificanMirvitaMpfi.,'^.PcrMartham,npC  , 

nominemilcrias^fftoseshiuusvitaefiguajtnehomoin  a3uo!adeuc>tio,qua,px;moi!i  ch.ini.ue  ibciamur.Pcr 

hoccMlionnnium  in  patriagandeat.  r.a  rcligioiamctts  nuetiol  Dei  verho,in  Dei  amore 

~k     Sanctvs  Tirv  s.InUabulum,hoceft,inecclefia.  ramus:AcTu:a  panevelcorporalemelu"ienti,V( 

H.iccmiucuomniumcapaxextftat, omncsintragremiu  ignoratui  tribuitur,errantccorngir,fuperbuvidhumWi! 
luum  complecTitur.  rcuoc  ;t>qocfi:- 


ii)  Hom. 
ca  Lucj. 


t  hofpi. 

HUIII. 

t  liolpi- 
u. 


*  igitttr 


■    Chrt  nnl^n.tirpiriiuJ. 


b     Clicn  <~uj  palTion  ? 


*    C  R  V  S   O   t   T. 

Efl  lrabulum  ccclc-      lnfundensolcumcx:  viimm,&imponcnsilIuminiumentum 

lia,  qux  in  itincrc  .    *£T*i        «,       -    •  n     i         j-  • 

mundilailato.s&iar  a  luum  duxirin T itabuIum,c*curaeiusegir:EraIccradie  pro- 


expediantdi 

Conremp|anua,c 

ritarc  I  •. 

nuieriner,fedab 


icnoinh 


.  Quis*horumrrium  videcur  tibi  proximus  fuitfe  4  «'«tis 
lcidirinlarrones?  Anlledixit:  Qm  fecic  mifencor-  j  ciem  crfatomTn 


B 


ctn.scki.dorumdc  b  tuIirduos  denarios,'c^dedic  tlbbulan^&air :  Curam  iliius  '  *"<>:)  aflioneqt 
tcllosfukipitvenic-       i    ,      „  i  '     r  ii2  (c,r>  folicond:» 

tes ,  vbi depofito  o-      liabc,& quodcumquc iupcrcrogauens , cgo  cusn  rediero rcd-  ?  defio 

neic  pcccatoru  via-      dam  tibi 

tor  lallus    rciicitur,        11. 

&rcfccTuslalnbnpa  c  lJl1  <F 

fiu  rcparatur. 

b     Dcdit  duos  dena- 

rios  /iabulari'    &  c*.  t. 

rV  1u..m.  Stabula- 

i.l  typum  geruni  A« 

pofioli,  £c  quiillos 

lccuti  lunt,docTores 

cx  paltores.  HisCni 


dcfcit,  cV  dt 
milceriluperniscl 


diftra. 

hewtur 


d  dianit  inillum.  Etaitillilcius:  Vadc&C  tufaciimiliter.  Fa- 

Ctumeitautem,  dumircnr,  cVipie  intrauirinquoddamca—  l  , 
/iii  o  i       w      i  •         l      •     ii        •         bus»dcietcrnainc 

e  ltcllum,  cxmuucrquxdam  Maithanominccxcepitiilumin  7  ipecTudominiiin 

domumfuam,&huiceratforornomineMaiia  .  Quxeriam  8  ,ruPtlonc  gaudcn 

o  bus 

■     M  r-ftrjn    nc  c  lana  mo'iali  ,  ani     u    m  iLiui  t/at  D  i  filiu*. 

,  fedcns  fccus  pedes  domini  audiebat  verbum  illius .   Martha      c    In  *°T*f'u*- 

~r~— — *    *  +i  r  *  r  •    -n  n        'O  trantc  lelu  mdon 

Chnitus  Donunus  g  autem  T  latagebat  circa  t  rrecjucns  miniitenum .  Quaritetic  n  vitainiaua,  etfi 
ad  coclum  afcenfu.  \  conquercn.de 'oorr.  quando  fueratau 

rusobtulu  duosde*  h  oc  ait:Domine,noneittibicurx,qjodforor  mearclicjuitme  i2gir,rcmanentdun 
narios ,  niandatum  i  f0]am  miniftrare?  DicereoiIli,vt  meadiuuec .  tt  reipondens ' ?  ra»nnoceotttflal 
dans  vt  dilgentem  k    ,.       ...    ,        .  .  .     5        *        .      .....  X  .    i4riofa&octofa,in 

curam  agro  impcn-     dixicilUdominus,  Martha,  Martha  iollicita  es,  &  turbans     cas  medms  eit  i 

dani ,  cenoque  pro-  fons  vnar. 

mntens  vbiredienr,  f    Sedens  fecus.Q\ 

leidtorumcumulaterefufurum,q>fupererogarumfuerit.    tohiimiliusfeder,tantoampliuscadit.Aquac6fluitaji 
C     ii»«/c"r:/'.Cognarionon  facir  proximum.led  m.fericoi- 
dta,qua:milericordiacftfecundumnaturam.  Nihilenim 
tam  lccundum  naruram  quam  narurac  iuuare  confortem. 

•UncoRi  cE.Nemo,ppinquiorqqui  noftravulne- 
racurauii,q  vnumeftcaputcum  mebns.  Diligatuuscrgo 
eum,vt  Deum&:  dhm.Diligamusquafi  ,pximum,di  rtga- 
nuisetcum  qui  inntator  Chrilti  cft,Vndc  lequit:  Faefimi. 
uter, id  eit,vere  te  proximum  ficut  reipium  dilhgcrc  nuni 
fcltes  quidquid  vales  in  cius  corporah  vel  ipintuah  neccfii 
tate  fubleuanda  deuorns  operare. 

*  S.T  i  Txs.f-acfim  /«er.Qji.Eli  facctdotij  dignitas,cV  ti 
tulusru.lum,nomenq;iureconlulti,iesfuntqna'  paruam 
vtiluatem  lacerdotib.&:  iurifpentis  a(Terun',tufi  bonis  ope 
ribus  illa  probciu  iv  cxomenr. 

d.Faclumril,dum.  HanitolermonededilecTione  Dei&  pro 
ximi,iupponiturexemplum  vtiiulq;  dilecTjoius,non  ta  in 
lolo  verbo,quam  m  operii  exhibmone.Per  iftas.n.duas  fo- 

rorcs, 


uallemdetumoribuscollis. 

Manaledet,qacontemplatiuapacatis  vitiorum  rnmi 
tib. optataiam  inChriltomcntisquietefruitur.  Matt 
ftar,quiaacTiualabonofadefudat  incertaminc  . 
g  Marthaautem  lntetaerat Mana  quomodopafceretu 
domino,intcntacrat  Marha<qucnu  dopafceictdomin 
harc  conuiuium  parat  domino,  in  cotunuio  domtni  ilia 
iocundatur. 

h  D  m  ne non eft tibicurj.ilxtilorum giona.\oq\3h\iT,c]a 
hucdiuinep^emplationisignariafolum  cp  didtceic, frar< 
UcedileclionisopusDeo  placirum  dicuiu,  ideoq;cunct( 
qui  Chufti  deuori  efte  velinr,huic  map.cipaiidosautumj 
i  Etrtfpondms  Maria  non  relpondet,  icd  cam  luatn  »n 
ociolacommittitiudici .  Si.n  pararet  telpoiidendircrmi 
nem  remittcretaudiendiintentionem- 
k  MjribjyUartba.Rcpctuio  indicium  efi  dilccTionis',v 
forte  monendx  intentioniSi  vt  audiret  aucntius. 


F 


* 


N.I  C  O.L  AVS    DE    LYRA 
1     D  u  xit  i  n  ftabu.  Id  e;i,dotnu  rccltfi<e,t>bi  ftmplces  ref.ciuntur. 
a       Et  alrera dic. ld efl.pnfl  refurreilionemfnam. 

3  Dedit  ftabulatio:/d  r//,ctti//6«apo/?o/o. 

4  Duosdenanos./</f//,  mitligentia^oui&  teterisTeflanieti 
qwa  apetuit  illis  scsu,vt  inteltgeretjcripturas,  vt  habci  ifra  24. 
g.Et  eiscuraptniietiu  cbmedauihpromntrs prn  falario  vita  xterva 

5  Vade  &  111  fac  fimi.far  refpoftonc  co  iludts  qnodpropinquitas 
gtneris  non  fadt prorimum,  ftd  opus  m.feruordi.v  nnpenfum, 

6  FaCTum  cft  autHW.Hicponitur  fecund*m  incidens  quod  eil 
txcufatto.  Marut  <  r^a forore fi-am,vbi prxmittitur locus  cudidtur 

7  Et  ipieinuauit  inquoddam.ca.fc/,7'ca Betbaniam. 

g  Etmuhei  qusedam  nomme  Martha,&rc  jid  iluienim  do 
muCbriltxsfrequetir  dtur  ebat,drfi:cure  :Tipnpter  dcuotione 
ibi  babit iniium-.fnm  <)uia plura bentficia eis contuterat,ouia ipsa 
Martham  a  p-ofluuiofan^uinis  fanauvratfccundu  jtmbrof.&  Ma 
naafeptem  dxmonibus  llierauer.r,fccnndHm  ittos  doclores^iui  di 
tunt  tUamfmlkforortm  La^arificutfupra  diilum  tji  -j.c. 

9     Qux 


9     Quaj  etiam  fe  tecJntenra  "peribus  vita  contemplatiux. 
1,0     Matlhaaui:cm,S£C.OcCHpata  inoperibusviteaffiH.il 

1 1  Qua; fte  Quia  feffa  lahore  mbiifterij  difcurrcndo  per  domu  '■ 
Chrislus  &  eius  difcipuli  ejfent  conuenienter  recepti  &  refetli . 

12  Etait,DomiiTe,&c.Co<7«frfi7Jc/f  ociofitattfororisjut, ' 
de  Cbrifti  negligentia  bocpermittetis     l  J   Et  refp.di.il.do.  /  ■ 
cufando Maria  Inuenitur aute  Maria accufata  tripliciter,fcilici  1 
Thartf£o,de prtfnmptione feu temeritate,eo  cp  Chrifiu  tetigitr  < 
bhe  vt  di  ffu  c  slfup.S  ,c  &  bocf  cundu  illos  qui  dicu nt illafuifj  i 
rorZLa-zari  &■  Munhx.he a'/ndayde  prodigalitate,  eoa,preck  1 
ynguetu  effudit,&  pedes  hfu  vnxit,  vt  babef  loa.  1 2.  Tertioaj  '■ 
te,de  ociofitatr,vt  bic  habei.  Et  vbiq\  Maria  tacuit,et  Xps  ea  e. 
fauii,oftcdts  Tharifeo.ffaffu  Marm  no  cratpf:>mptionis,fedd 
tionis.heotitdes  ludx,<&  a  usdfcipulis^q,  iltatffu.o  vngutnt 
erat  prodigaiitatis,fed  pietatis.Item  quia  ofiendit  forori,quodft 
Maria  mn  erat  ociofa,ft  d  mctionb.atlibns  applicata,'deofequit 
14    Manha,Martha  (ol.CS.Quia opna affiuct  vits.  follicituc 
&■  difirafftoni  metis  inducunt,  &frcquiterfturbatione  iag.tr* 

*  Po 


I  M 


M  0  f^A  L   1  T  E  i\. 
1     Ft altcradic,&c. Vcr quos  fignificaturgratia  in  prcfenri, 
&g!ona  infutnro,  danda-bonocurato  facienridebitum 
fuum  peccatorum  fibi  lubdiorum. 
4     Dcdu  Rabularw.ld  eft,dandos  denunciauit. 

Et  quodcunqut  cro .  Faciendo  circa  lubd«um  bonum  ad 
quod  non  tcnctur  cutatus. 

l\edaam  tibi.ld  eft.reddendum  denuncio. 
7    Ettpfc  tmtautt  in  quod.ca.Pct  &quod  ctiam  perdomum 

in 


in  qua  receptus  fuit  Chriftus  fignificatecclefia.  De  gusp 
Can.6.d.Terribilis,vt  cafiroiu  aciesordinata.Ft  illud  Icj- 
C.Tv^'  tne  'acere  domum patris mci  domu »■  negoeiationis.ltl  hac  J 
tem  domo  i;::u  tres  ftatus.i;AcTnoruni,quiftatus  fign  ~ 
catur  pei  Martham  dc qua dicitur ,  quodfatagebatcircat 
»./.Et  conteniplatiuorum,qui  per  Mariam,dequadictt 
quodledcbatciicapedcsdomini,  & au.verb.d.  F.ttcn 
ftatuscft  nulitum  ad  vtrorumque  cefcnfionemj&ifigr 
catur  per  Lazatum  militem 

t  **01 


g/7  Luca:  Cap.  XI.  848 

,  ro  vaSef.Prfponit  vnu  multis.No.n.a  mulris  vnu,    ptephtiua q  fubtracTa luce pntis feculi  gficit  Ad iua cfi  cot  D 
l  'n|taabvn'o,&tnmu]rasutneccflariatedetib.acivnfi.     poredeficit.cia  ina:ternapfiapanenon  porrigiteIuneti,qa 


pfic :t:  quia  amoris 
jcmqhicarderein. 

Chc:,  cum  ipfum 
queimat  vident,in  b 


Dco  iugiter  inliTrere. 


Bacum1pfum  a  erga  plurima  .  Porro  vnumcii  neceflarium .  Maria  t  opti- 

Cnc  '  .ji_:^.-_    U  1       Marixfrftuteiiaduocaru5.auiiud.ex  fueiat  interpellatus. 


am,eampliusigne 
fceKoergoauferet 
contem 


Maria:  frftus  eft  aduocaru.qui  iudex  fueiat  interpellatus. 

mam  partcm  elegit,quamon  auferetur  ab  ea. 


poft  ponu  t.  (el««8  noau. 

Ex  oppofito  inteili- 

x  gecpaMartha  aufe- 

2  retur  pars  q  elegic, 

3  qatrafitolabof  ttuil 
titudinis  ,  remanef 
chantasvnitatis. 


-jbooaio 


O  L  A  V  S  D  E  LYRA.  plemtudine  contemplationis,ficut  efi  docere,  &  in  regtmine  anima- 

lW)  vn.&TC/rf eS,/p/e  D«u  </«/  vnus eil,&  prtc  olb.quteredus,  rum  laborare,&  hmoi.De  taliaftionc  dicnnt  aliquiyeft  melior  ip 

I  ui  i.vnitas  meti.t  ad  Dcu-.Et  i/iud  refpicit  vita conteplatiuam  fa  contemptaticne,& de  ifla  aftione  nan  loq'titur hic  Cbrifius,vtpa 

'  '.    1  — . -  „/j  /*»_i;.:*._  ........  /-„,..,  „at.  r..  w."/-».  *r,i\ftn  tpt  intur-n  r ;    jtUi  -M>rn  iiirunt .  /uPi ■  ifla >  aRinnt cnntrmolatio  tnelior 


t„r,  dwp/fX  dflio  a  doftorib.fna  qu<s  tonftflit  in  exercitio  vtrtutn 
n„\um,&  itta  difponit  ad  cnnteplationem  fecundum  cp  dicit  Bea- 
l .  Tt^(>.moralium,Quicontempljtionis  arcemtcnere  defiderat, 
fncttvtpriusin  capo  afttonis fc probent.Cuius  ratio  efl,quia  fccii 
dnn  'bilofopbum  7.  Vhyftcorum.  fedcndo  &  quicfcendo  fit  anima 
\t  & prudens.Sedatis.n.paffionibus  &  tumultib.  paffionum  per 
rxe  hinm  virtutum  moralium  difponitur  anima,vt  libere  poffit  ele 
nrncontemplatione  veritaris.Ex  quo  patet,tp  talis  atlus  ordina 
M  !  contemplationem  (icut  adfinem.  Finis  aut  tnelior  eft  his  qu& 
(nti  dfinem,&  io  de  tali  aftione  concedunt  oes,  (p  contcmplatio  efl 
mti  r.Mia  aut  efi  aftio  qtne  fequitur  conteplationem procedens  ex 

plenitudine 


t  tytftt.  11  *f  J    C    /(    fl  iflUi  I  t/*  i  L  f    MWii»#    Hl*»'   IjHkt»  w»r->   »   /"    .,--^.-      , -.^— 

incafumagnapaupertatis.Contemplatio  autem  efiperfr  eligenda. 
Cura aute &  retimen animarum,ad  qnod  fyeftat  populum  docere, 
&  dirjgcre  in  falntem  efi  eligenda,velpnins  fufupicnda  in  cafune 
ccffitatis  fratcrnx,vndc  dicit  Augufi.  1 9.  deciui.  Dei,ociufanfturn 
quxrit  Cbaritas,negociumiufium  fcfcipitmccflit  ?scharitatis  quZ 
farcinam  fi  nullui  imponhjtntuenJix.  veritati  vacandu  efl:  ft  auttm 
fmponitur  ftifcipienda  efipropter  cbaritatis  neceflitatem. 
3  Qua:  no  auferetnrab  a.Opera  enim  -vitte  aftiux  nonhabet^ 
lociintffin  proefenti  vita  & ideo adueniete  futura  aufercntur,fedco 
tcmphtiop  ims-veritatisnontollitur.  nift  quantum  ad  illudquod 
eft  i/t/pnfrftioms,quia  -videmus  nuncpei  fpecuium  in  ^nigrnate^uc 
autem  facie  ad  faciem,fecundum  qmd  babetur  1.  Corintb.  1  %.d. 


T 


C    A    P    V    T.       XI. 

a  •'Tfafium  f/Z.Pofi:  hiftoriam  fororum  (  quaeiiuasvitas 
!  fignificant)  inducitdiim  oraiTe,&difcipuIos  adora- 
diiiiniormaiTe,  quiaoratioqnam  docuit  vtriufque  vitae 
in  continet  mynerium  ipiarumperfedtio  vitarumnon 
ncrisvinbus,  fed 


pribus  efl:    obti- 

b  vtcedittit.  Ideo  a 
k:  Saluatororans  b 
inicitur,  vt  difci- 
C  pi)S  ad   orationis 
ifiinducat.Vnfi   c 
n.orone,adifcipu  d 

i!citat,vtdoceat 
q.literdeantorare. 


et  fit  malnm,vtcupimus  libetati.  Inalia  vita  nihil  horum 

tfl,Lucas  non  lepte.fedquinq;  ponit,fSc'hocca  breuitatis. 

In  quinq;  qure  ponit,(eptem  illa  intelligit  conrineri .  No- 

mequippeDei  f?ncTificatur  in  fpirim.Regnnm  veroDei 

incarnu  relurrecTione  venturu  eft.Oirendens  ergo  Lneas 

tertiam   petitionem 
V  T      XI  fuperiorum  quoda- 

modo  effe  reperitio 
nem,  magiseamin- 
tertnittendofecitm 
telligi.  Deindetres 
illas^diungit,depa. 
nequotidiano,dere 
miiTionepeccatoru, 


C  A  P 

f<$T  faclum  ell:,cum  eflet  in  loco  quodam  orans,vt  ccl^ 

a      Orare. 

iauir,dixit vnus cx difcipulis  eius ad eum,  Domine 
docenosorare,  ficut  Ioannes  dikipulos  iuos.  Et 
aitillis:  t  Cum  oratis  dicite:Parer,findificetur  nomen  tuum: 

Adueniatreo-nutuum."Paneno(lrumquotidianumdanobis  \  detentatione  yjtan- 

0  x  da.  At  verocp  Mat- 


i;ua«, 


3  c  Ciiomtis  <f;n7f.Mattheus  fepte  petitione-:  ponitl  tribus 
1  a  rnapofcutur,in  quatuor,tepbralia,4  tamc  propter  xter 
-  t:6feqt:endafuntneceffaria.Qupdenim  dicimus  Sanfti 
"  /  tur  ncmen  tmt  Jlduemat  re^nik  tuu.  Fiat  voluntas  tua .  ficut  in 
rJ  n^-isffrra.Hicinchoantur.qtuncuqi.pficimus  aueetuc 
r.  nobis&pfecTxfinefineinaliavira  poflidebnnt.Q1.10d 
1  codicinius  .Tane  noflrum  quotidiamt  da  nobishodie.Et  dimit- 
'  'inbis  debua  nosira,ficu:  &  nos  dimittimus  debitorib.  noflris.Et 
mindHus in  tentatiomm,fcd libera  nos a  malo.  Ad  pfitis  vitc* 
digentiaptinc:t,qahic&£panis,tam  corporalisq  fpiritna- 
>eltneceiraiius,tam  animaj g  corpon.  Hic  e*t  fit  remiflio 
eccatorum,qhicc6mittuntur.Hicfiii5ittcntationes,hic 

etiam 


9 

thxus  in  vltimo  pofuit:5Y<//i/w<i  ros  a  maloARe  no  pofmtvt 
Itelligeremus,ad  id  cp  de  teratione  dicTtu  e(t  ptinere.16  no 
ait:£f/iieranojrt»j<7/.',tangdiueri.impetitioneponcret:ied 

ait-Sed  lib.nos  am.  vna  petitione  eiTi  demoftras»  vt  lciat  vnuf 
quifq;  in  eo  fea  malo  libcrari,cp  n6  infertur  in  intenuone. 
d  *Ptf«t?>io.e^cPanis  quotidianus  df,q  hiceft  neceffarius 
quinu  ai.v  carniq;  eft  tribuendus  fiuecoipctalucr  fmefpi 
ritualitdr,fiue  vtroque  modo  .intelligatur, 

Nota  legifperltus  fe  iuftincare  vofes  dnm,  teTatur9  adijr, 
fed pfufus abfceflit.Ait  Maria pedib.accliuis  opti mam  par     s„pra 
tem  Philofophia:c?leftiselegit.IteparuuliChrifti,n6de  i».d. 
Iuaiuftitia,fed  dercdemptoiisgloiiaprcefumentes,  quib. 

"^orationum 


* 


F1 


IICOLAVS    DE    LYRA 

T i-X&.Toflqna  Xps  mifit  d jcipulos  fuosprsd carr,b'c  cofe 

'y  qnltei docct  ens orare.Et primoiiuciteos ad nrdnis  inflatia. 

'  'tSdo,gdfi4ii  cnfiatia  ca.fe.  Et  tertio  inducit  populos  a  d  pnlam  ca. 

-Circaprimufciedu,tp  ad  orone  debitH  duo  rcquiruni,f.affcftio  pu 

>et  itetio  refia.Trw  igii  Iduct  ad  primHfrcudo,adfec  udu ,  /6/ :Ne 

olilcernaacccdit.CfYctf  primu  infiruftio difcipu.loru,  fecudo p» 

'Murcbfutatio&muloriijbi.lLt  erat  eijcies  dzm. ~4dhuceirca 

c"  .'"la.Vrh docet  modu  oradi%fcuidoj>Yont  totinuadi ,ibi:s~L\.  ait  ad 

MXircaprimu  pramittii  ChriiTtoratio>q'*ia  capitfacere  &  do 

\t  ftAuitur^ift.i.a  & ideo eius oraticnZprcmittit cum dicitur. 

■   Cu  efTet.ffiec/w  tn,tp  Cbriflus no  orauit inquatu  Deus quiaftc 

1  topetit  ei  orare.Oratio.n.ifi  expiicatio  fprje  vointatis  apud  Dctt 

'  tibnpleat.P 'olutas at  diuina pcrfeipsa  eit  effeftiua  eoru  q  vult, 

.«d«///Hd77a/.ii3.0Iaqcuq;  voiuitdfisfccit./trf^wi*  Chri- 

flut 


flus Iquatti  ho  habuit  voiutatc  bumana,qu.l  no  cfl  perfcipsa  efficax 
ad  impledu  ea  qus  vuh  nifi  per  virtute  diuh,a,io  Chijfto  iccunap  tp 
ho  copnebat  orare.Orauit  igif  vt  pro  nobis  mpetraret  &  vt  exttn 
plum  nobh  oradi  daret.Qrauit  et  f  fcipfo  dd  obtinendum  quod  fbl 
deerat fcilicet gloriam  corporis  loan.  i7.«.Clarifica  me  tU  pater. 

confequenterdocctdifapulosorare,cnmdicitur. 
1  Cu  oratis.T^fef/"^  e x  diftis  Mat.6.Sciedu,cp  lucas  hicomit 
tit  duas  petitiones  orationis  dotninicK.f.t  rtia  &  fcptima,  qutater 
tia  implicite cotinei in  duab.praccditibus,Sin.gloria  Deiprincipa.- 
liter  qufcrimus,& partictpatione  regnt  eius  qu*.  cotincntur  in  dua- 
bus  primis  petitionibus>btne  voluntafem  eiusfacimus,  &  eius  vr» 
luntas  imp/eturl  nobis.ipcotineturin  tertia  petitione  qn#'teft.Tiat 
vol.tua.&rc.  Similiterftptimaqu*  e/?,Sed  hb.nosa  ma,c<mr?»e 
tur inji xta.Si  enim  'tn tt matiomm  non inducimur  eifuccumbendo* 
fed  maiis  pr&ualtmus  rcftjlendo.bene  liberamur  a  maio, 
'       '*  r  .r&Etaitad 


t^  U    L    1    i   E    t{. 
Cumoratit di.Ta.fin.no.tuu.A  v  o.Sadtificctur,  cVc.Scili- 
c  in  nobis,vt  ad  nos  poflit  cius  faucTificatio  perucnire. 

f     Adueniat 


jfdMtntatrcg.A  v  c  1  uccnui)  vcnit  regnu  dei,qh  iumuS 
eiusgratiacoiequuti.  t  T-J»e,^6sAvc.Acciperequotidie. 
tj  quotidie  ubijp  fir,fic  vine.vi  quptidic  *n.crearisaccipe£e 
Tomus  v.  V    2 


04? 


Gloi.ord.&:  Nicolai  de  Lvra 


fTS*  orarionum  modiscademgratiaaduocare  debeant  inqrut 
/i  audiiintq;& qnibus vcibis orarc,  &: qua infta tia  pieuerare 
t\-  proonihus  maximcrenusfuppicaredcbcaticilicetfide, 
Jpe,&charitate,quodquc  perfeCic  peictcsearunde  largito- 
rcm  ■  patre  fpirbu  bonu  pcrcipiant.Conrra  hoc  vero  " 
inlectioncde  .atnio 


8c 


♦  qnoti- 
dtc. 


bcnnoi 
3  maio. 


niacolegitoniapien 

tcscVrprudetcs,  quia 
fpirttumgratixnon 
pcrcre,  qu.-ererc  &: 
pulfarc,  fed  blafphe- 
m.irclat.igunt,  irrc- 
miflibilcs,  &  hic&: 
iiiUmirolu.Tpcruiia 
cixpccnasluunt. 
a      L>»it  vellrum  ha- 


excednnr.Ergo  orationi  impigreincityamnsjncaqi 

ueremi  s.I >cnim  qnarcitra  iiTdore  cbiineur^vdex  t 

fubm:nilfranrnr,ca  vr  non  coten.nurcerre  mmoiis  i 

gito-    qiiefiiint.yi/rrfwm^.Hocproprer  illosadfertur,  qtu 

ticut    vita:  catatIrophen,peccatoru,qua:admiferut,  kntu< 

fidcoue  ad  ( 


■j-hodicjckdimirrcnobispcccara  noltra,  f  fiqmdem  jScf  ipfi      (efcadiunguntfi 
dimictimus omni  debcnti  nobis :  Et  ne  nos  inducasin  rcn-  +  ,1i?„An.1IC!'s  Cl" 

j  uium  piii. 

Aliqins  vrl  li  qmi  .    ' 


min\\  1 
u.uor  nc 
(tus,quiomn< 
git,omi 

nam  co; 
ipllim  ik 
dunt,  lakuc 


rationcm/  Erairadillos:  Quisveitrum  habebiramicum,ck 
ibir  ad  illum  media  nocte,8cc!!cer.  llli :  Amicc  coram  oda  mi- 
hitrcspancs,  ciuoniam amicus mcus  vcnitde  viaadmc,  Sc 
nonhabcocjuodponam  anreillum  ,  Erilicdeinrusrcfpon- 

^_  N    n  icbco     -r    b  i    iui«  inq'ii»i,fi  q.pj. 

beta»<icum.  Poflqua  b  densdicat :  Noli  mihimolciluscflc,iam  oftium  claufum  eft,  t  Penrcspanci 
forma  orationis  ro-  c  „x-  /         -  ,i-  <*•       , 

eanubus   piopofuit  d  <*  Puen  niei  mccumiunc  m  cubtli,  non  pofkim  iurgere 

»     NPT,'udorr  pciten  tui  fedmccfli  ae  io:fi-.i». 

ckdareribi.  Eriliefiperfeucrauericpuihms ,  dico  vobisctfi 

Vcljeifiif    r     do  vel  d    ftoretn  mittendo. 

non  dabit illi  furgcns_,  co cjuod amicus cius  fir ,  proprer t im- 


probirarcmrameneiusfurger,  &dabirilh  ciuorcjuoc  habet 

t,  O  ando     '  Rrfteiiiu'  nlo. 

nccefiarios  .  Ecegovobis,  dico  :  t  Petire  &  dabkurvobis, 


inlhntiam  ctiaincv 
g  frequcnti.im  orandi 

lllismiungit,  vt  non 

iolumdiebus,  fede-  c 

liam  noclibus,  ora- 

lio  Jctcratur,  quie- 

nim  media  noctepa  f 

nes  ab  amico  pctit, 

&  in  petcndi  intcn- 

tione  perfiffit,  non 

fraudaturo.ans. 

M  v  s  t  i  c  e.  Amicusad  que  nocle  vcnitur  Dc;s  e(T,  qui 
corpus  luu  tradidir^nobis.Cuiin  nodetribalarionis  iup 
plicare,&  rres  panes,id  elrdntclligenti?.  Saiu'  t  1  .tatis, 
quainpsetisvita?]aboribiisviiiamus,ciTlag:faret  cbcmus. 
Hospanes.fi  dominnm  Dcum  tuumdilis;as,iion  foJu  tibi 
led  etaliispoterisemeieri  Amicusquide  viavci-itiplcclt 
noiteramunis.qiHquotiesadtcporaliap^tenda  euagatur, 
toties a nobis  recedit.Redit cil  lupna  meditatur,& cocieUi 
alimoma  rcfici  defiderar.Cui  cp  proponat  non  habet.auia 
ammacpofttenebrasad  Deum  lufpiranthnjhil  pranetjpsu 
cogitare  vel  loq  vel  intuen  hber,fcd  folu  trinaatis  gaodiu 
cp  recognotut,implius  mtncri  &  ad  hocperuenire  fatagat. 
„  _*  b  a  n  c  t  v  s  T  i  r  v  s.Hacc  per  modii  parabol.x  i)po- 
-  neturme  ignatio  ncgligentiq;  animo  pcationi  tnfiftamus, 
ne  ve  li  p  uiu  forte  oratione  fnla,auditi  non  fuimus,fecu- 
daltatim,  tanqiiamquarnullumnobis  opera.pretium  ad- 
wtrequcat,auer(amur,infuJJealiquidiftiufmodianimon 
tractantes.En Jxpenumcro  iaacccfli,lachrtmatus  su  obte 
ltatus  ium.mhil  vnqua  hatlenuscolecutussu.  Noita  no<= 

wriocinaridec£r,cogitemuspotinsvniuerforumdnmpc- 
culiarcm  noltn  cura  habere,  quidq;  C  re  nodra  fir,adeoq- 
gdconcedereconue,i.at,probe  noiTe  .  Addc  his,iubet  nos 
ea  rrequeiuerpetere,qux  modulum  noitru  nofrris  partib. 

excedunr. 


r 


Etfi  no.i  qaanEum  illc  ali.m  ndj  nnluerit. 


m 


inpatrcm  c'c  rikjl 
&Spiritiinilanria 
deiignat 
b     \oli  mih . 
aufcrt  fpcm 
trandi.kd  w 
tiiisacccndii 
rium  orandijOi  |n 
diihculrate  c 
2  di. 
}    C     lamoHiun, 
quod  Paulus 
neriri  pcrit  ad  Joquendum  myfferiuC  hrifli,cvq 
fibiaperru  vidir,inteliigentiaefidiuini  fermonis, 
claufum  ipe  famis  verbi  Dei,cum  intelhgenti 
Et  pucii  id  efi,illi  qui  cuangelicam  fapictiam  tai 
cro.'ant«peiorbem  tcrraru  prtfdicauerimtdam  ( 
fnnt  m  crerna  quiete,^  tamcn  orando  elficitur.v  i 
cpiar  inrclleclum  abipio  doniino,  cuamfihomoifc 
perqucm  faprentia  prxdicetur. 
d     't^onpoffio/iftfo,  r,\A  m  b  r  o  s  i  v  s.  Nemotimetn  * 
citct  dormientem,fcit  iempcrorarevigiiantem. 
e     T,  cpta  improlntatem  tamtn  e?/nj,^f.MuIt9  Junt 
grauis  corporis  fomnus,qa  fi  dormiro  mcs  incipii 
Jnxvirtutisamirrit.Exciiaergofomnum  ttuun  ,vtpiC 
Chriftioitnim ,  vrcum  intrauerisaperianturtibithelfi 
abJconditi,6d  teucbroJi  in  Chrifto  Jeiii, 
f    Vethe&d.',b't;r  vobis.Si  amicus  homo  lurgifj&daii 
amicitia,led  txdioc6pulJus,quantomagisdai 
tcdio  largiflimedonat  q>petitur?Nc  crgo  animtiflK 
nsuanitateconuer.u.s  Jpiritnah  inopiadiutius  tabcfcit  c 
tamusepulas  verbi,qiamusamicu  qmdet,  pullemi 
vbi  feruantablcondira.  Magr.a.n.fpcm  tribuitq^pmittM 
no  decipit.Ow/./j  mim  quipetii  accipu  OjHis  efT  y  cnerai  a, 
vtconieqiiamur.  Quod  fi  petenii  datur,&qua:rensiib 
mt,&:pulfantiapciitur,cuiergonon  datur,&qun 

'lllt,CxUi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Et ait  ad  iWos.Hlc tofcquentcr inducit ad orationis cotinuati- 
onem.Vrmoper  cxcmplum  eius^ui  i.bfolu  abamico  impefrat  l- 
lud  quod  eil Itbinectfjartupropter amicitiam,  fcd  ctiam propter pe 
tendi  continuationem. 
M  o  r  a  l  i  t  b  R  autcifleamicHsltcUigituripfc  Dcus  ,  a  quo 
prouemtnobts  omnc  bonu,  tamen  ali<j,<andoditftrt  dare  illud  quod 
daretnteJit,vtquodcfl  nobisnece[?ariuyimprtr(t»i,s  a  Hcopcr  ora 
ttoms  tnslanttam,  &  tale  efl  quod pcrtinct  adfalutZ.  Quado  tamcn 
tjta  tna  concurrunt,ridelicet,^  ahquts petit,pib,id cfl,  dc pcrtinen 

tibus 


tibus  adfiliite,&  pr>j  fe,&  pcrfciieran>.tr  fn  antintte  fmptr.ot 
tratnr  quolpetttur  a  Dco,ny  tami 'fcmr.er flatim  datur ,  fid t 
do  differtur,vt  congruo  tcpore  dctur.Stantem  aliquis  fctatd<  *• 
penintntibits  ad  falntc,non  feniper  exauditur  ,  quiafrenucntt  iW 
noexpeditexxudixi.  fimilitcr  //' petat  deptrtinelibusadfalut  m 
alio,aliquaJu  non  cxauduur proptcr  c/i  feclum  illius  proquo  /  if. 
ltcm p  petat  pic  &ptofc,tw,i  tamc  pcrfrucrantcr,impidi'.ur  'o 
iluspropter  defcclnm  orationis,ideofnbditur. 

2  PcutcVerfeueranter. 

3  Etdabitur  vobis.  Tribus prxdiflis  conrurrcntibus:  Et^  'tt 
fcntentia  cx  diflis,Aiattb.y. 

*Et 


■at 


*     „     .    .  ,M  °  ^  ^  L   *  T   E  II. 

T  «  timtttemb  s debita  nofia.T  ,  T  v  s.Hocautc  nccclTario 
av.dirum  efl  proeocpnullus  fine  pcccaroinucnirur,nc  im 
P^.iumur  m  lacra  comunione  p.opter  humana  peccata. 

L11«,-,W',0',l,rf""'-Maxim»S|idcft,nonj?mitrnsnosvoIu 
ptuo  arum  tentationum  experientiam  pati,vei  mori. 

LJ?'r!^^^Wf^^p«iftumqwmedianoac 

S    r  \r)\  . ,p(Um  vclll^^ng„ificatur  doSor  vcl  co 

k  lu  ,a    ,  ucmaliqu.s  recurnt  proluacofc.cna  lcren.ida. 

ct  n  £  u  ^Tf  :,,qU°d  tahs  dodor  *  cof"ror  *»bS 
ctt  in  caiu  Jibi «ppolito^ppter  quod  dcbet recurrere ad  ma- 

gis  mtel- 


gisinteIIigetem,vcladDeumperorafionc,quipotcn 
nem  fuppleredefcc.lum.Perexcufationequ.-cponitui 
Tiplimihimoleflus effe.  Sigtiiricatur  dilatioquaDeu 
ftatim  donat  quod  petitur,vt  eius  donnm  canus  conl 
rur.Quodautcm  lubditnr. 

t  Etfino  dabtt  illi  fur^cn  s,  cb  quod  amicus  cius  fit  propter : 
bitatcm  tane /»r;/f,c>r,Noii  haber  locu  in  Deo,  q  nilu 
cx  ra:dio,Ied  cx  amicitia:Tame  efl  hicaigumentfi.qn 
homopfeueraterpetctidat  cx  ta-dio,  nudro  magis  1 
pcrJeuerantcr  petcnti  dat  cx  amiciiia,idco  lubditur. 
a  Vctite  &  dtbti  vobis.&c. Etcntlc(usci)ciensdxiv( 
&:  iiJud  crat  niutu  Jcihcct  cflecliue  t5tu,co quodobfci 

#abeo; 


m 

1IC 

Ifi 

us 

iu, 
m 
:c- 


8i 


Lucas      Cap.  X 1 


8j* 


nit'ciiinonaperirnr,apparctquodnon  benequaifierit,    npoftolnq  meritoeleaionisbonitate*  humani  genense»- 
nctrit&rpulfaucrir-  cefleraRt,jntuiru  fupernxbonitatisadhuclunt  mali.qa  116 

Qnrcretaliquis,  quare  orantes  nou     da  i.mmunes,adeli£hs,maximeiverbis&:in  co«itatn,quae 


5"  per 


cx3jianiur,adquoddicendiimquodquicuquerecto  tra-     quotidianisorationibus  iubetur  curare.  Vel  malos  vocac, 
mi  ad  quxrendu  accedit,nihil  omittens  ex  his  qua;  cofe     quia  omnis  creatura  in  conipeciu  diuina:  bonitatis  cfl  ou< 
rnrad   pctitorum 


l-uW7.<t. 


otmtum,  accipiet 
retra  quod  preca- 
jusUibidari.  fiqs 
autn  diuertens  a 
prcDfitodpbita;  pe 
titjiis,ciim  nonpe 
tat  tdecer,nonpe- 
nt.  Hiolir,  vcurn 
nor^ecipiat  quod 
hicicitur,  no  falfi- 
ficcir.Nam  &:ma- 
gilbdicente;  Qui 


Perfeueranrio. 

qua:rirx&inuenictis,pul(ace&apeLicturvobis.Omnisenim 
quipeticaccipir,ck.qui  quxritinuenit,  c^pulfantiaperietur, 

S   q  1. i  ■ .  Rigorcm  odiorum. 

Quis  autem  exvobispatrempetit*  panem,  nuncjuicilapi- 

liiri.LiiUtcm  quam  ferpsnrpnmo  homini  fpir.u  it. 

demf  dabitilli?  Autpifcem,  nunquidpropiice  ierpentem 

Spem.  Difperationem. 

dabitilli?  Aut  fipetieric  ouum  ,nunquid  porriget  ilh  icor- 

Qna  non  veftr .  datis. 

pionetr.  ?  Siergovoscumfitismali,  noftis  bona  tdata  dare 


cflcevenietadme,  d  t  fiiiis  veftris  ,  quanto  magis  pater  velter  coeleftis  de  coelo 
dabitfpirirum  t  bonum  petentibns  fe.Et  erateiiciens  dxmo 

•Mmos  faciens.  * 

nium,ck illud  erat  mutum.  Et cum  t  eiecilTet dxmonium, Io- 

a     Scribat&Phatifti.non  impl  x  mrba. 

cutus ertmutus, ck^admirata: funt  turba:.  Quidam autem ex 
eisdixerunt.  InBeelz^ebubprincipeda^moniorumeiicitda?-  2 
monia .  Et  alii  tentantes,  fignum  de  ccelo  qimebant  ab  eo.  ? 


2  alTeuet  difciplina- 

"  rurperitiam,adire 

B  ma  (tru  realitcr  ac- 

cipius,  hoceft,  vt 

c<ili:ntervacet  do- 

cmentisipfius.Vn- 

de  :  lacobus  dicit 

petis&nonaccipi- 

.  .xjiiod  male  pe- 

cilicet,caiila  vo 

luptum  vanarum. 

fcdJicetaJiquis,imo  cum  aliqui  rogatprodiuinanotitia 
ob  lenda  &:  recuperatione  virtutum,no  obtinent.  Cui  di 
cei  um  quod  non  propter  fe  bona potucrut  accipere,  ied 
mmendenturper  ea, 

ite & inueniecis, Propeeft dominus  omnibus inuo 

cai  juseum  in  veiitate,&:  voluntatem  timentiu  le  taciet 

Al  s qui  non  ita  petunt  redarguit  Iacobus  dicens  .  Petri« 

♦•»  &  3n  accipitis,eoquod  male  petatis,quia  perfeueratis  in 

peatis. 

b  luis  autem  ex  vobis  patr?  fetit  pavcm  nunauid  lapidem,  &c. 

i  B  d  a.  M  y  s  ti  cE.Panisfignatchaiitatem  propterma 

1  lomappetitum  &:  neccfihrium  vlum,  quia  ficut  finepa- 

nlaviderurinops,  lta  finecharitate,  alia:  virtutes  ni- 

hi.mt,qua:in  iola  charitate  perficiuntur.Hmc  contraria 

diciacordis,quam  lapidicomparauit.  Pifcis,  fideseit  in- 

unilmm.Sici.u  cnim  pifcis  lub  tegumento  aquaru  nalci- 

tuduit,&:  alir,fic  fides  qux  in  Dcii  cfl,  muifibihter  incor 

di  ignitur.inuifibili  gratia  Ipiritus  pei  aqua  baptilmi  con 

kitur,iui(ibiii  auxilto  diuiiix  (ptectioms  ne  deficiat  nu 


Ia,quianemobomis 
ttrfi  Deus,  &:  tamen 
diuim-ebonitatis  par 
ticipatione  rationa' 
Jis  creatura  bona  fie- 
ri  pote*t,dominoita 
promittenre,  dabit 
ipiritum  bonum  pec 
fe,vtper  partiapa- 
tionem  Ipiritus  fiant 
boni  quierantmali, 
dum  pergratiam  Ipi 
ritus,fidem,  fpem  &c 
chantatem  &c*te- 
ras  virtutes  confe- 
quentur.VndeMat- 
theusnondixit.  Da- 
bitfpiritum  bo,pe.  Sci- 
Jicet ,  fed  dabubona 
petentibus.  Often- 
des  ipiritum  ianciu. 
plenitudinem  efle 
omnium  oonorum, 
quiapereumomnia 
bona  mimftrantur. 
d  Quatito  magis.  Aperta  comparatio,  Si.n.homo  peccator 
adhucfragili  carnegrauarur  ,  petentibus  filijs  remporalia 
darenonabnegat,  muito  magis  pater  caiefhs  nliis  fuo 
timore  &:  amore  pra:ditis,non  deficientia  uona  larguur  in 
ccciis. 

e  Et  crat euciens.Voft  ptxdicauoms  verbaquchumilib.,p 
pofuit  etmiraculaoperatur,vtquipredicantinon  crcdur, 
vifis  miraculis  ciedant  Mattha:us  huncdarmoniacum  et 
cxcum  fuifledicir.In  quotria  miraculaadominofiunt,vi 
det,loquitur,ada:mone  liberatur.Qupdaut  tiic  in  vnocac 
naliter  faclum  efl,quotidie  fit  in  conuerfion£gentium,vc 
primum  expullo  daemone,&:omnilpiircitia  ldoloJatnar, 
fideilume  videat,cieinde  tacentiapriusoraadJaudumDei 
Jaxarcntur. 

f  inbecl\ebub.  Ninusrex  conditor  Niniue  Belo  patnfuo 
ftatuaplecrauir,eiq;  diuinoshonoresinltitmr.cuiusfimu- 
Jacri  fimihtudine  luicipientes  ChaldariBeJ  vocabaur.PaJae 
ftini  luicipietes,Baaldicebat,Moabjta;Be£lphegor.  Iudxi 


ffi!Iu* 


Jiota 

Mjc.7.£> 

E 


aut  vnius  Deiculrores po  derifionegentilium  Beel^ebub 

ir,inuifibilium  prx-miorum  intuitu  qua-que  volet  bo.  appellabant.Bial.n  vir  dr.Zebul  mulca,inde  bcel?ebub,  id 

n iperatur.Vel  euam  ideo  fides  pilci  comparatur,quia  fi-  eft,vir  mufcarum,fiue  habens  mufcas,prop.ter  Jordes  cruo 

c  lllecrebrisfluctibusmaristunditurnecperimitur,  ita  ns,qui  111  temploeiusimmolabatur.Aflerebat  ct  ludxiin 

f  saJiierfnatibusnonfrangitur,cuicontrariuseft  ierpes  hocfimulacro  principemdxmoniorum  habnarepcums 

crptetveiienuinfidciitatis.^Perouum  Ipei  noitra:  certnu  poteftatem  dicebantlelum  da;moma  pelJere. 

ratur.quia  m  ouo  nondum  fctus  perfedtus  cexmtur  g     Sgnwdecx.  Vt  velignem  dccelo  delcendere  faceret  fi 

I  Uedo  lp eratur.Conrra  Ipem  fcorpionem  ponit,cuius  cut  tpe  Elia;  duo  quinquagenari)  lgne  de  celo  lunt  perem 
ibsvencnatus  retroefl  timendusiicut  fpei  contrariu 


Ktiore!picere,cumlpesfuturorum,ineaqu?anteasut 
extenda  t. 

C"M/itii  wa/i.Malos  vocat  feculiamatorcs.qui  dantilla 
«lecundum  fuum  ienfum  iudicant  bona,quxetiam  in 
anatarasut  bona,&:  ad  vsu  infirmse  vita:  pertinetia.  Vel, 

apoitoli 


pti:Velvtcontraconftietudinem  terra:iltius,a:iliuoietore 
tonitura  audirentur,imbres  ruerent,fuJgura  dilciirrerenr, 
ficut  (ubSamueleaciueft.Velqua:Iierunt  inannadecclo:; 
Q^ia:fignaideoaChnitotuncn6  ltintexhibita,quiar.mi 
luer &:  illa  cal u mniarentur diceiues  ex  varns  atns  pailiom 
bus  contigifle.Vnde  iubditur. 

£P*  ipf( 


NJCOLAVS  DE  LYRA, 
Eterareiicicnsda:moniu&:iIluderatmu.'Po/«rj?/7/?r«- 
iwedifapttloiu  dejantla  agttlwne  in  orando^bic  cofeo»encer  rfc- 
/  biturconfutatio  amulorum  de  praua  affedionefaila  Chri  ttiper 
u  se  deprauado.Etprimo  defcrioii  eorum  ttmulatio  Hecunda  eoru 
c  'iatio,ibiAy\c  antem  vidit.Circa  primurn  fcicndum  ejuod ali- 
1  inalignattt  miraculis  CbriHi  detrabtbant  duplicitcr.Pno  moao 
•'■ibmicdo  virtiAii  d<£monis,&  bic  modus diftus  ett  Mat.9-&  12. 

>AtlO 


I  ahofiecer 


M  0   R   ^i  L    I  T   E  f(. 


Ma.u.I» 


4.  Wegn." 
i.t-. 

i.Regu, 
7->-  :  ^jt 


^iUiomoio.miracula  Chrifli  reputando paraa,ee  quod erant  circa 
infertora,  vt  tommuniter  ,  vt  pote  circafamiates  corporum  ,  CT 
buiufmodi.  Et  ideo  qmnrebant  ab  eo/igna  fieri  1  irca  corpora  cclc- 
flia  ,  ficut  tempore  Itfue,  foltletit  impivbilis  ad  ffaiium  vnius 
diei ,  vt  baietur  lajuc ,  decimo  cap,  Et  nmpore  E%tcbi&  re- 
troctffit  foldeccm gradiLus,Pt  babetur  Ifai#  3$.  b.  Etbocnotatur 
cumdiciw.  EtaJij  tentantes,  fignumdecccIoqua:rebanc 
abeo,  ~~" 

*  Ipfe 


quidicehant. 

iratmutum:  Hocaute»  fit  fpiritualitef ,  qnan-  2     I"  trel%'h<bprme;'ped*monicri'nieijcitd.tnwn!a,&c.$igrii 

^raciam  habens  pradicandi,  vel  ecclefiam  cfficiandi  ficantur  malediOi  qni  peruerftintaliorum  bona. 

c,;itabiflu  ii.ftigarte  diabolo  quafi  numvs,  fed  cum  ?     Etalptctantrsfr^umdecceloe/Uitrcbantabeo.VevittosCi* 

^fiaDei  vifuatiu,   ciicitur,dxmon,&  os  eiusadprx'-  p.nificantui  dodiores&:  Andentes  nimiscuriose  fcrutantes 

^"iJun.  &.  laudandum  Deum  apentur,  Pa  ilJosautem  diuinapropterquod  opprimuntur  agloria. 

qui  Tomus  v.             D    1 


8;j 


(^loi  ord.tk.  Nicolai  de  Lyra 


8ji 


A 

Cor.  r. 
4. 


S    ipfeaMtem+t>idjtcoz!t  .ti  i.cieorum.Hocfibi  propriii  do  norum,quar  per  Spiritumi.inelum  hominibusdarur,fi<  t 

nainus  rcferuauir,vr  cogitationcsintucatur  &  nidicet.  digiti  inter  fcdifcreri  iunt,-Nec  nocct  lnttqualitasn 

Propriumeft  Iudaonmquxierefigna.vndeFaulus/M  rum.  Licuenim  brichium  maius  fitdigito,tamenbl 

dti  fipu pctunt gtntcs ftpientijm.lpfe  autcm  vt  vi.  Non  ad  vcr-  chium  cum  digito  vnum  eft  corpus.Hocdigito  fcripra  t 

,dad cogitata tndct j  In quo dat ccrtum potentn fua:  Jex in  tabuhs.  Hunc digitum  magi confefli iunt in 


f  defol- 
tur 

TCjJic 


it.  di. 

li. 


t  djftri- 

buu. 


fignum  qiu  fcceta 
cordiunmatur.  lnx- 
ta  lircr.i  patct,qdoc 
rcgnulohdum,&fir 
mumfi  ppincsdiui 
ditur.inlolitudincm 
rcdigitur,vacua!uab  b 
habitatonb.&dom'  c 
fupr.domum  cadet  d 
cu  habitatorcs  vmus  c 
domusabaltcriusdo  f 
mus  umilu  vel  op- 
primuntvel  pun  Qf.  g 
Quoautem  hac  fpi-  " 
ritiulitcrtedat,expu 
nitcumadiungr.   __  h 
StaM.&Sa.infipiu    , 

<f;.f/?.Stcgovtvosdi  j,  ucrlummeeity3^qtiiii6colligicmccu,ai(pcrgir.tCuirnmiin  4  nia,tucm 


Ipfcautemvr  viditcogicacioncs  eorum, dixit  eis:  t  Omne 
regnum  in  ieipfum  diuifum,  tdefolabitur,cVfdomusiupra  , 
domum  t  cadec .  Si  autem  &  Sathanas  in  feipfum  diuifus  efc , 
cjuomodo  llar^it  regtium  ipfius?  quiadicicis,  inBeelzebub 
mc  ciiccre  dxmonia?  t  Si  aurem  e^oin  Beekoebub  eiicio 
dernortia,  filii  vertri  inquo  eiiciunr?  Ideo  ipfiiudicesveftri 
erunr.  Porro  fi  in digito  Dei  ciicio  dxmonia ,  profecto  t  pcr- 
uenitinvosiegnumOei.  Cum  fordsarmatuscuftodiratriu 
luum,inpaceiunceaqux  poffidet.Siautemforriorillofuper  3 
ucnicnsvicerit  eum^vniucrfa  eius  arina  tauferetin  quibus 
confidcbatjcVffpolia eius  t  diftribucr .  Qui  non  elt  mccu,t  ad 


pto. 

c     Trofecl  r»i 
reg.  Ideft,iu. 
ptasDfi.QuaboC 
amalisfeccrn. 
iudicii.  Vcl,i^«rL, 
Ideft,  lupernabci» 
tudo.  Quafi  d 
infpiritu  Dc: 
demonia»fmc 
fciatis  aditu  rc 
leftis  pai 
dcntibus. 
f     Cumfortisr 
Qiiafidicat;1- 
BeeJzcbub  fu 
tis,  eiiceretndcrt 


citis,inprincipcd.v 
monioru  ciicio  dx 


1 


dusfririruscxieritdehominine  ambulat  perloca  inaquofa 


5  rib.-dialx 

6  fcdnulloi 
radnia,  crgoregnu  locon. 
diabolicfldiuilumcontra  fe,&  [taptasxnaljciat  cius  flarc    tiusillum  fuperare,&  eiicereameisfidehbus 
non  potcfr.Siautemd.xmondxmonem  110:1  poteft  cxpcl-     diaboIr.s./nrr/j.Ad  noccdumar.i«<if»j,muItis  ipf 
lere.falfodicitis  mein  principedarmoniorii  darmonueii-     ti;s;c^orf;;,in  fua  leninutc,«.'riw^/^ftw.  h\  efi,m  Cid 
ccre.Siveropoteftficutd;ciiis,  ,p  fpicire  vobi,,vi  de  rcgno    in  malignopofitnseft,in  quo  vlq-adaductumfilij  | 


Io.n.g. 


B  euiscpdiui  u  c't  excaris,neinruinaeiiKpinter  inan  luami 
ni.Inq.10  autem  domlnusciiciat  dcmones,  nedxmonio- 
rum  pnncipcm  cxiftiment.attendanr  quod  fcquitur. 
b  Siautemepoin  Betl^  •  ■<■'■•  lifcje djtmonU  filij.r\lio$  Iudeoru 
apoftolosvocat.qui  interalia  miraculaqadommo.iccepe 
rant  etdarmones  pellebanr.Quam  expulfionem  nodiabo 
Io,fed  DeoalIignabanr,q  fibi  confcij  eranrnihil  malarum 
artium  adnodididfle.ldeoipfi  ignofoiha&  eotemptibiha 
mundi  digente&in  qnib.nulla  maliciaartificiofa  lUit  fcde 
biit  fupericdesduodecim  iudicates  duodecim  trib.  lfr.iel. 
Vel,<Vfa.Id  cfi,exorci(leillin.1  gc!is,q  inpocatonorhinedni 
datmonesexpellebanr.Q^iafidicar.Si  expulfio  dxmonum 
in  illis,  nondiabolo,  led  Deodeputatur,curidem  opusin 
menon  habeateandemcaufam? 

c    Ideoipftiudfesvefirierunc.Non  ptarc,fed comparntionc 
dum  illi  expulfioncm.non  diabolo  led  Deo  affignanr. 

Omneregnum.  Si  omne  regnum  diuilum  delbhtur,ergo 
regnumpatris,&:fili  ,K  fpinruiVancti,  quod  nulla  cotradi- 
ctionenulloimpulfuelt  defolarum  non  eftdiuifum.&io 
efl  a:tcrnum,De  hoc  regno  tndit  Pilato:/^"^«  meu  non  cft  de 
hoc  OTK/jio.Etideoqin  (Jlinfto  Ipem  nogerunt,fed  in  prin 


bolus  fiuccotra-liifrionc  principabatur,&  male pacato  ie 

batur  lmpcrioin  coidibus  infidclium. 

g    Siautemfor.  Fortiorcm  fe  vocat,q  noconcordi  : 

operatione,ficutcalumniabatur,led  fortionp< 

ftrauir,niiidi:q;abipfiu>  dominationehberauit.Ai 

boli,qabftuhr,  callidiffima:  iunt  verlutia:  ipiial. 

Spolia,sur  anima*abeo  deceptc,qua:  viClorCh 

buir,quod  eftinfignium  triun-<phantis,quia  captiuam  i- 

CL'ii>captiuitatem,dedit  dona  hominibus,quoldao 

Apoftolos,aJios  Euar.gthflas,r.lK  s  po.&  do. 

h     Qui  noeft.ilt  vcrc  o\  cra  mca  :  6  c6ueniur,cum  ■ 

Sathana-,qaego  ipleinnulloconucniocum  illo,k 

contrari)  lumos.qaegohumilis,  benignus,animas 

faluare.llle  fupcib.inuidus  cupitpdcic.  Ta,o  prcd 

mei  virtutescongiego:Illefpaigitc\:  itpaiat . 

clelie. 

i    Etquihoc.  Hxcdeolb.  hrticis  vel  fchifmati 

fluopnrinteIligi,quiomnesexcludnnturarc 

Cumimmundus jpiri .  C^i>ia  kbtrahitis  vosamjJfr'- 


k 


ciped*moniorum  eiicidxmonesopinantur,eosregnt  ne 
garcfTeppctui.Nan-.  quopotmanere  diuinum  regnucu 
fideslcindatut,cum  populus  ludxoru  fitex  lege,Chtiftus 


attribuctesopera  meadi.ibolo,idcodiabolus  h  ibmtio 
bis,ficutin  fuo  regnograniusquam  in  pnncii  10. 
1     Exierit.  Exiuirdiabolus  a  Iud<tis,qfi  legc.cV  cultfi  vr  J 
DeipopulusiflcluiccpitA-  tranfiuitad  gemc 
gucdineSpirituflandi  &-dilec":ione  pioxur.ic 


cx  legedcbctur  ?  Sed  manct  regnum  ecclefia:,  in  qua  vnus 
dominus,vnafides,vnum  baptilma. 

Si  j«r««.Qiiafi  dicat.Regnum  diuifum  flarenon  poteft, 
fed  regnuSaihan.xeltdiuilum,vt  vos  dicitis,quodSatha- 
nas  Sathan  expellat  ergo,&:c. 

d    Vorro //'i«'//'.Filius,df  manus  vel  brachium  patrij.  Spiri 
tuflandlus,dicitui  digitus  propter  diflercntiam  varioru  do 

norum, 


quosamecnmiij.  rt  inucnit  i:c^ 
plebem,ideit,fiipcrfluisoblciuativJiiib.rharii 
remonijslegis,qiam  i-.ihil  valciu,pi  ft  a< 
Er  vt  id  firmiuspofl;dcat,a(Tiimit  vniiicffitatcmdxnv 
Etmododeterioicsliraelita:  lunt,bl.i.'pheniantes( 
infuisconuenticuhs,quamolim  fuilkntin  Aeg;  | 
teperceptam  lcgem,quumaiorinfidtlitasefl 
non  iulcipere,quam  venturum  noncicdcic. 

PolTm 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

1      Ipfe autem  vt  vidit .  Hic  (onfcqwnter  dcfcribitui  confutatio 

malignantium  pr£di5l»rur/t.Et primo  itltrumyqui  opcra  Chrifii  dx- 

moni  attrilf:ubjnr,fecundo  iltorum  <jui  ftgnum  decxto  qutrebatjbi 

. '  Tuibis 


Turbis  autem  concurrenrib;is.7V/w<i/»  duas ,(juia primo^ 

futantur  rcrbo  Cbrrfi  coru  malitiam  arguentis,fcu>ido, . 
lieiisdcuote  virtutem  Cbrifii confitcmis,ibi:  Fachim  eitaui 
Scnictmaauumprimx  fartis  faictex  ditlis Mat.u.ca. 

:•;  Fattu 


M  0  1\>A  L    I  T  E  l\. 


1     Omne  rr.Ferquod  ficnificattin  Ts  congrcg.itiocircsco 
cordia,  inqua  fnnt  duo  Sathana;  ,ouoii.ini  quihbct  nitstur 
pattcm  fnam  au«meniar«,vt  iic  pc.flit  alten  prauaU  1 
3     Cumau.  Ehichtcraliter  exponuur  dcdJafoolo,  n  oialjret 

S,lrrrF?ni.d-,PCCCal0rC  ^'"^o^gdtfcnditicctat.-ilufi 
cotrarcpichcuentem,ficutSaulcontraSaniuelemj.ilcg.    priflinunilocumreditquandopccnitenspatitutrec 

Scd 


Sed  aliquado  talis  cum  Deiadiutorio  vincitur,g  anfc  Jf 
ma  lua,id  cft.rationes  quib.dcfcndit  peccara,&:  ipo 
buit,quandoeiusacluscx  niembraadbonumconue.  t 

4  Cvm  im.fpi.ld  t  ft,peccati  carnalis  appetitus. 

5  f^/i->/>fl/)Ao.Fervutmemra:nitentia;. 

6  ^?r'/"'./;fr/().Jdeft,pcordanuniana;mollicieicarci 
qb.  fornicationis fpintus rcquiem  non inuenn,& tu 


t 


m. 


■ 

gjf.                     Lucje  Cap.  XI.                  2j6 

p]funt  hxcad  vntimqueque  baptizatu  referri,  qui  poft  verbum  L>ei  portauitin  vrero.fed  maximebearaeft,qaprc 

acce am  gratia  neghgjt  opeiari  bona,fed  potiusonginaii  cepta  Dei  ieruauh  in  operc.Sicet  omnes  beati  funt  qui  vec 


pec< 


t  Matti 


ccataadualiaadi:cit.Diabolusexitabhomine,cuin     bum  Deiauditufideiconcipiunt,  &boniopens  euftodia 
noo  pompis  lllms  homoabrenunciat,  &pcedentiu     in  fuo  vel  proximorum  corde  pariunt  &c  nutriunt. 
toruillecebris.  queuide(erensambalat  perlocaina-        ftTnvs  Bostrorvm  Epi  scop  v  s.Couenienti 

0  ,  quia  corda  tempore  hocabeo 
JantfTum  abomni     qua^rens  requiem,&non  inueniens,  dicic :  Reuercarindo-     diftum  eft,quando- 

fen"  b  mummeam,  vndccxiui.Etcumvencnr.inu.mccamlcop.s     ^Z^% 

jn6i  lihidinis  im-  c  mundatam.    Ec  luncvadic&aiTumiciepcemaliosipiricusie-      verbumadconoau- 

Jacaljidusten-  d  cumncqulores{C)6cineremhabitantibi.  Etfiuncnouiffima  +  ?ieb5r'  vteofgtiius 

lato  explorat  ,    fi  .    .1  *         »  f  vocarent,palamquc 

quoibifua:  nequi-    e  hoimiUS  lillUSpeiora  T  pnoriDUS.  FaCtumeltaurem,  cum  x  condemnarent,  qui 
tis2:lTus  figerepol  »  *»«»Mod»fat«bto(jpfcem©«c©iifit«iiDeiiii«*;  audiebar.Dns  autop 

f,r,viefubditiir.         hxcdiceret,extdllens  vocem  qucdam  mulier  deturbadixitil  2  pofitam  quafi  viain- 

^&rensrecjui  .&  '     '"  lisuucunlii  quiinmedi:>gcnui-mcorifne;urcrcarorerD.  f    gtefTuS,illOS  ptX  C3> 

wi  ■  Q.uia  9mm     li:Beacus  venccrquiceporrauir&vberaquaeiuxifti.Atilledi-  4  teris  beatos  pdicat,  q 
Ej  cogitationib.    f  ■  imcrioriaurepcrdi-iumj        Opcre.  5  Deiverbum    audiut 

Baib.pafcitur,  in  g  xit:Quinimmo:Beatiquiaudmncverbum Dei,  &cuftodiunc  6  &cuftodiunt.Quin 

mer  b.fidellUm  Ola     1  i     Q^iafiadvi.ienrfii  muaculaqoatabeoajdiebantfieri.         ludxorum.  Ob  ttlUtUm    &  flirdU 

a  ntamenta  cef-  k  jUmJ.  Turbis  autem  t  cdncurrencibus  ccepic  dicete:|  Gcne-  7  quem  pauloantefa- 

&te  irpendlt.  1  UnC  a    AJultera.  b     quaiiillaquzvidcfaotfignanoafuerint.  e     Decaelo.quoinJigni  U3Uerat ,  U  lud  dlXlfie 

a  h  <unt  videripoteft.Hic.n. 

)*«*<«■  in  dom.     ration£c  generacio  nequameft,  iignumquamr,  &iignum.      Chnfti  bnficio  huc 

lc»«&«rr.Reuer  1         aabicur  illi,mfi  fonum  Ionx  propheca:;Nam  ficuc  Ionas     £m  adduuftus  era>vt 
arailliusconioen      ""  * .   ..R        •   ©  ci      i         •    •  •      •   n-        Deiverbum  audire, 

mmdc  iu  baptif-      fuic  iignum  Niniuicis^ira  enc  &  nliushominis  generationi  liti.      audiedo  vero  orx-ra- 
moetmfueia,  &.  Hxcdeda  fu.irenondubitatur.  •  r i,  opeiado  demum 

iham  poffcffio-  m  tReginaaufcriiurgeciniudiciocum  virisgcnerationishuius,  t  glorue  coronam  ctl 
,en:oiuetodomi-  n  &  condenabicillos,quia  venica  flnibus  cerr^audire  iapiencia     hisomnibus,quido 

lhiiubijctam.  o  ^  l  *  r  niimpraeceptaobler 

cumve.inue.ea  ua»m ,  conicqui  pof- 

/«. <».  Quiacum  .  let. 

V,m  reprobum  deliftis  cogcntib.repetierit,  inuemt  con-  i    Quiau.ln  laude  ecclefiae.  E  contrario damnantur  Phari- 

:ie  ira  peccatons  a  vitijs  in  baptifmo  mudatam,fed  nul-  fari,qui  verbum  Dei  nec  audire  nec  implere ,  led  blafphe- 

lotiooperecumulatam.  marequajrebant. 

wa/./e^.PJenitudineoium  vitiorum.Qni.f.tales  fpi-  k    Capn  ^.Quidam  calumniabantu.-operaeius.quib.hu- 

r,n  «^aio.Diabolo  dicutur,quia  cum  diabolus  malus  fit  cufqj  tefpondu.Alij  tentantes,fignum  quajrebant  de  c^lo, 

illj  quifuismcntisimpelIentib.vitijsmancipantur,non  tS^illishicrclpondet.  F 

Joln  mali  funt,fed  etiam  fpeciem  bonitatis  aifedlatis  vir  1    Signum  quxrit  &  ftgnu  non dabitur  i/7/,c>c.Difcipulis  fignu 

tut  js pet hypocnfim olleitare nituntur.  dedit diuinitatis,& prius trasfiguratus in  monte, & poltea 

■fimt  nouiffwia  bom.  Melius  erat  viam  veritatis  ignora-  ipfis  videntibus  (ubleuatus  in  toelum.Sed inaednhs  de  in    Matti.' 

m  poftagnitionem  conuerti  retrorfum.  ferion  humanitatis  palTione.  17.  a.  " 

atw.HicMarialaudatquxdhm  portauu.  Etprauitas  m     ^««««Sri/arijpr.Hiccondem.aata  plebeludxorum,   A&m.a 

ttDnslentium  Iudaeorum  quam  futurorum  hatreticoru  ecclefiaj  myftenu  exprimitur,Qux  in  Niniuitis  per  poeni- 

qu  eram  Chrifti  humanitate  negant,confutatur,qa  veru  tcntiam(  quajpeccatum  abolet)  in  regina  Auftn  ftndium 

Dciliumaduerlusblafphemosludaeosconfiretur,  cVve-  percipiendxlapientia;(  qua:  peccatutti  cauet)de  totisfini- 

tu  homiius  filium  te(tatur,matri  conlubftatialem.  Nifi  bus  orbis  congregatur.vt  veri  pacifid  verba  cognofcat.Eac 

cn i effet  vna  caro  cum  matre , fruftra  venter llle  virginis  duobus  enim  cortat  ecdefia,vr au t  peccare  defiftas,aut pec 

&  >era  beatificarentur.  care  nelcias. 

g  tt>iera.Secundu  phyficos.Exeodcm fonte &: ladlie nu  n    iniudicio.Non milleannis antc iudiciu  ficut  ludaufin, 

u  \dis&:  femen  j? crcadis  puerisemanat,ergode  femine  gunr,fed  in  iplbiudicio  furget. 

C  viinispottntconcipi,qui  eius  laclepotuit  nutriri.  o    Cumvhis.E  e  DA.Eccecommunisofteditur  rcfurreftjo 

h  iisinirmo.  Quafi  dicat.Non  folum  laudanda  Maria,qa  tam  bonorum  quani  malorum, 

vetbum  ggt*  condemna. 

NICOLAVS     DE     LYRA  mtar  Chrifti  fuitorganumconiunftumipftus  deietatis. 

'  hfhimeftautem  cum  h.TC  Ax.Uk ponitur  cofutatio pr&-  5     At  illc dixtt  Commendando  jidem  & ivJtautMm  taulieris ,  & 

invcrbomulitris  virtutl 'Cbrifli cofitentis  cum  iiciturtfz-  atiornm  ftmilium. 

"meltautecum  hxc.iciticct  cbriflus refrondens btafphemijs  6     Qiiinimo.  Beatiquiaudiuntverbu  Dei,  &cufIodiunt 

•  teorirm.  illnd.lflud auinimmo no  dicitur adutrfatintJcdcbtcmtJiiue., ejua. 

'■  Extollens  vocem . Jd  e(f,ex  corde  &  conflanter  alte  proferts  ft  dicat  non  folii  itla  qu&  me  portauit^lcata  ejt,  fcd  cuam  qui  audiut 

tdmChri(U  contra  vituptrium  ludxorurr.  verbu.  Dei,cordecredentes  &  opere adimptenti s.Vhde  dtcit  beatus 

:  Qiudam  mnlier,/n<i  afxnttis  doftoribus  dicitur  fuiffefan  ^iugufl.tibro  de  virginitate,quod  bcata  Maria  ftlicius  cocepit  Dtii  • 

1  MorctlUfamula  beatx  Martbxjororis  Laxan.  mente  perfidem,r/uam  corporeper  carnis  affumptionew. 

4  I-catusveter  qui  te  pox.Matrt  beatificat  &  laudatcx  filio  7     Turbis  autem  concurrenti.Wic  ccnfeanenter ponitur  con* 

C nn  eifacrfotfui.r  ab  itlo  prcuenit gratia  & gtoria  principaliter  futatio  iiiorum,qui  ftgnum  de  ctelo  quxrcbant,  &  patet  fentctia  ex 

t*  m d;itatisi&  inflrumetalhei  ratione  humanitatis^  quia  buma  diffis  Matth.  1 2. 

niias         ,  .&Nemo 


tn 


2 


MOr\^fLlTF.  r\.  t    Ke$.™*  au.Vcx  quam  fignificatur  rationalis  anima,  quae 

*»e.fi.e.nn.ho.'l.pr.prio.Qu\a  propter  ipgraritudincm  fi  bene  regat  viresinferiores  fecundnm  diclamen  legisna- 

(i  |arniteiui.r  ptafc<deniij  acgmuauir  pcccitum.  Uu*,  diciuir  rcgina.  Sed  fi  cum  hocfaciatexrharitatis 

2 fttblltnsvoccmqvjidammv.&c.VcK  qi  a  figiiificarur  qua  feruore,  tunc  diciturregina  Auftri ,  eoquodab  Auftro 

'''perfona  beata;  virgini  deuota,  prouenit  feruorcaloris  fignificans  feruorcm  charitatis.  Ee 

y  ftilledixit  r/Km.Perquodfignif1ia<  it  Chriftusbearam  na?creginavenitad  verum  Salomonem  IefumChriftum, 

inem  lecoocepificftielicius  pcr  f.ien  cV  deur.tionem  perdeuotionem  otTerenseiaurum  (apientiir,  gemrras  vir 

iterquamcorporalitei.LthocdiCitAug.hb.desa  tutum,&aromatabona;  fan;a-,iflisvtcdoad£onoremdi- 

Cv:rginitate.  uinum, 

t  ^egina  Tomus  V.                D    4     . 


SJ7 


QoLord.  &t  Nicolai  de  Lyra. 


88 


G$* 


fon^TO'»j.Nonpotcflatciudicij,fcdc6parationcmclio     bo,fcdc6ftituamfuperecclefi_i,inquafeptiforn.is 
•  i;.ucIicloimpcno,venit  inl.idxa  audirehomi     .piritus  relucer.In cuiusreifingfi  folet  infrotibuse 

_■  .        •  I  W  -        4  "  *  _     _    *  ___■  _T  . .     ______       ____   _J  ___2     __.   i-J  .   .-_.   .        a  •  _•      _m       ____-»/*•?./_.    !..-»       ll/.l..au.t      _    __   _~- J   '  1 


1M-nh. 

e.b. 

NUr.f.c 


t  Mjtt. 


t\  Qt.S- 

«luiguur 
oculm  . 


a 

c  /v 

nc  upicVuiTfimoium.led  ludxi  vcram  Dci  fapientiam  cu    fingu m  fidei affigi.vt  q  ecclefia  voluerit  ingredi,  luni 
ipfisconua.aiuem,nonaudiuntlcdb!.ii^hcmant,  ritatispalam  qucat  intueri  Hinccondenatur  Iudxi.q 

b    U  pr.c.Ionas  paucis  dicbus,Clu._.us  logo  tepore  prardi    gna  cxtcnus  quxrcdo,  aperta  lucis  nnuam  nolunt  inj 
cuiidlle  pcrcgrinis  credendo. 

inhocloco.  (  d     1'idcer.ne 

Salomonis.Eccccep.us  Salomonehic.tViriNiniuic.eiur-  ■}•  inftimtioncn. 
a  geat in mdicio cum gcneracionc hac, 6c.codcmnabuncillam,     ndeietia dc 

U      ■     q_uo,Uu.l*inonfccciunt.d  pr»di:.i,ooem  (  h  i  II  PeriDUS  <X  bOn, 

b  cjuia  pccnicenciam  egerunc  in  pra:dicacione  lonce.  Ececce  t  J^JJ1™ 

a     De  f.:h.l""  hocdicit.  b     Fidero- 

c  plusquamlonashic-tNcmoluceinamaccen-iirj&inabfcoii  J, 
dicoponir,ncqucf'ubmodio,  fedfupracandelabrum,  vccuai  3 


b 


i  tene- 
broUn.. 


c  ruiftus(uisc-uibus 

lllc  figiuim  non  lc- 
cit.Chnuus  multa 
fccit- 

*  Theoph  y. 
Scdlonaspoftcxuu 
iuum  a  vcntre  ceti. 
Jua  prxdicationcNi 
imnt.is  conucrtit, 
Chiiflo  vcro  rclur- 
gcntiludxotur. 
ne.ationoncred.dit 
vnde  prxnidicium 
fuiteis,dequo  prx- 
iudicio  lubditurdu- 
plcx  exemplum ,  cil 
diciuureginaAuftri 
luigctimudicio. 
c  T^tmo  B  E  D  A. 
Qui  in  iigura  regine; 
&:  Niniuitatueccle- 
fiam  prxtulit  fyna- 
gogx.nunc  hortatur 


°1 
fedetiam  cogi. 

ne_&:  cordis 

tiones  mund 

Q^d.ego  lu 

fidciin  vcftris 

bus  acccndo, 

ccclefiam  pon 

autem  quantu 

vobis  eft,  luctb; 

vefttasaccendit 


I  i  .1.  tonus  :n*  oper-tionis. 

ingrediunrurlumcnvideanc  t  Lucernacorporistui  eft  ocu- 

a     ld  rftrncnui  intrntio.  Int.mo.  b     Puia  &  icfta.  c     Et  li  cotam  homi- 

nious  -li.iui.liinpcif.  ftionii  haberc  lideatil. 

lus  tuus .  t  Si  oculus  tuos  fueric  fimplex ,  rotum  corpus 

-t  pnuetfj  int.ntioprrriff.r  r.pr.uumopin  fc;ueiut ,  ft  fi  aliauindoiulium  vidcatur. 

tuumlucidum  eric.  Si  aucem  necjiiarnmcrir^eriamcorpus 

a     Ipf:  intcniioq:iz  «ninii  'u  "n  efl  r'tioium  tencbriv  f.i.f  tur    ^q  gfl^  inreiltiOnC 

tuumtenebrofumeric.  Videergo,nc-un.en  cjuodin  teeir'      dis veftn raon< 

a    Si  bonum  bonaiotenttone  fnl.,n_n  habcu.  lu  tua  coiifcuotiaalicjuini  paittm  malicu^  jj  Vt  CX  intCntiOII 
gtt-ttonis.  "  ,  , 

tencbra.  finr.Siergo  corpus  ruum  rocum lucidum fucrir,  non  J J  0Jerpaac 
habeus  aliquam  parcem  tccnebrarum,ericlucidum  cotu,t  & 14     Hxc  contra 

Fthic&infutuiogratUlj.iidon.'-rr:i.  IJpOCrifim   Pl.J 

nosvtfidem  noftia  e  ficuc  lucerna  fulgoris  llluminabic  ic.    £c  cum  loqucrctur     rum  fubdolc 
potius  ad  ecclefiam  quxrentium 

transf>;ramus.  Qujfi 
dicat  Qjamuis  dixe 

rim  nullum  fignum  nequa generationi  daJa  >  nifi  Ione  fi- 
gnum,tamefidehbusmcisnooccultabo  hicis  mec cl-frita 
tejicdtellahumang  natm^.flaminc.meediuinitatisinjple 
bo,  id  eftfide  mea  llluminabo.  Et  hinc  tidem  nou  ponam 
vmbraveterislegis,ledIclaiiratenoiiitc!tanieti.Ncq5  fub 
mcluraipfiuslegis,i-x:intra  tcrminosIuda.c;  Getis  cohibc- 

bo, 


literditta,  n 
nioralemfci 

ncraliterinftruunt. 

c    Et  cum  loijitcretur.Non  ait,cum  loqucretur  rut 
Ioqueretur:liiquolnuitur,noftatim  finitiihisyci 
aliisinterpofitisad  Pharil-eudiuercilTc,quiafinito 
monc  adhuc eo  loquer,tc,ccce  mater  &  fratres  qua 
Joquiei.  Dcquibuspoftqnam  nuncianti  fibirclpo  .1 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

T     Ncmo  1  u.ac.  i^«/-f  ficvt  diflu  cjl,i  deuota  oratione  rcquiritur 
offi.ttiofanfta  ZT  intentio  retla .  Idcopoflqua  Saluator  docuitdlfci- 
fulos  de  fanftaaffi  clioncy  bic  crnfequentcr inflruit  eos  de  rctla  inte 
tione.  Et  quia  rctla  inietio  qux  dirigit  o"ia  adgloria  Dci corrupitur 
pcr  hypocriftm  qu£ ordinat  oia  adpropria  httdemjo  Salnator  pri- 
tnbdjcipulos  de  retla  intentione  ini1ruit}fecundo  de  bypocrifi  <emu 
los arguitytbi-.L:  cQ  Ioqueretur.Cirw primum fcieniuy(p  'ntenlio 
retla  rfl  afln:  votuntatis  tendentis  in  finem  debitum  per  aliquid  ad 
fintmdebitomoio  ordmatum.Sicut  cu  aliquis  dat  eleemofynampro 
pter  Deumtper  boc  tendens  in  ipfum  Deum,  &  ideoprxexigit  atTu 
cbaritatisin  Deumtendentit  ficutin  finempropter  qucm  elig'til. 
lud  quodcfi  adfinem  .  Tr&exigitetiam  atlum  fidei  vcl  cognitionis, 
tuius  eff  ordinare boc  in  illud .  Lucerna  autem  hic accipitur  pro  in- 
tentione  retla,vt  videbiturf& ideo  dicit  Saluator .  Nemo  ac.lu. 
fd efl,quia  intcntio tsl  rctlajncluiit lumenfidei^ ardorem cbari- 
tatis,ad  modumlucerna  ardtntis. 

2  Et  in  abfc Quia  intentio  rctla  dirigitur  ad  fuperna ,  ideofe- 
quitur. 

3  SedCci.Sicutenimlucernainaltopofitailluminit  caqu&funt 
in  domo  materiali.  ftc  intentio  retla  ea  qux  fiunt  &  dijponuntur  in 
domo  eccicfns.,&  exiam  in  domo  confcienti*,ideo  fubduur. 

4  Luccrna  cor.ftec  esl  locutio  meiaphorica^qnia  corpus  accipi 
tur  bic  f  congerie  operat icr.it,  ftcut  corpus  tnatcriale  cft  qda  aggre- 
gatio  mebrorum  diucrforum,  &  ib  ficttt  oculus  dirigit  mlbra  ad  ope 
randum,vtpedtm  ad  ambulandum,manum  ad  fcribendum,fic  iue- 

lio 


tio  retlaprout  includit  fidem  &  charitatem,  vt  prMiiftutn  tl 
git  varias  operatloncs  in  fineta  di  bitttm,  idco  ju .  iilur . 

5  Si  oculus  tuus  fuerit  {im.Idefl,iatentio  tua  reffafint^ 
falfx  fimnlationis. 

6  Totumcorpustuum.  Id eft,cogeries cpcratlonHtntust 

7  Lucidum  erit.ldeft,meritorium  vite  &:erns,: 
rationesftnt  b»r.&  degenere  velfaltcmhidiffercntesM^M 
derentjub  refta  intentione. 

8  Si  autem  nequam  ftierit.  Ideiljntentiopcwe) 

9  Etia  corpus  tuu  tcncbzo. Idrfi  congeries,optrationm 
erit,quiappus  bonumde  genere,malum  cfficitur  cx  perncrfah 
tione.Sicut cumaliqnis  dat eleemnfynam  mulicri paupercnl*, 
tione  trahendi  eam  ad  peccatum  luxurisyideo  Jubditur. 

10  Vide  cv.Id  esl.diligcnter  attendc,ne intcntio  tuafttper 
qniapcr  hoc  corrumperentur  cmnia  bona. 

1 1     Si  ergo  cor.tu./c/ff?,fo»^c>-.«  opcr.ttionum. 

I  2      Tot.luc  fue.  Tum  ex  bonitatc  intcr.tionis,Tum  ex  bot 

cperis  degcnere. 

1  j     Erit  lu.to.  Quia  omnia  cedent  ad  vite  aternx  mcritum 

14     Et  Cicut  lu.ful.il.In prtfcnti pcr gratiam ,  irin  futun 

gloriam. 

1  j     Et  cu  lo.H.e  confequcnter  arguit  temulos  dc  bypocrifi,<jt 

corruptiua  reftx  intentionis.  Et  primb  ponitur  Cbrifti  arguttb, 

db  reprcbcnforum  ob[iinatio,ibi:  Cum  aut  ad  lllos  diceret. 

tna  in  duas,  quiaprimb  arguit  Tharifeos  ,  &fecundb  lcgiff*' 

/fo'.  Refpondens  autcm.C/rt-*  primum  dicitur. 


t% 


M   0   Il^A   L    I  T  E  R^. 

t  Viri  7\t.K,\Niniuita-q  interpreiaturgerminapulchritu 
dn.is.ideo  fignificat  iuucnes,cxeuntcs  in  ftatu  potiflime  iu 
uentutis.Qjj  lolentdefaciliad  vitiadeclinare  &ad  bona 
monitionemdefacihpcenitere,  propterquod  lubditqrcp 
poenuentiam  fecerunt  ad  prxdicationem. 
t  ^o"<e.Qincolumbainterprctatur,proptercppercQ  fim 
plicitcradmonesfignificatur.  Ex  fjdtoergoiuuenum  prx 
dictorum  oftendunturjcodemnabiles  obltinati  fenesfigni 
ficati  per  generationem  ludxoium- 
I     Htmo  ucto.Secundu  icnfum  hteralcm  hic  accipitur  Iu 

ccrna 


cema,p  intetione,qnxeftaclusvolutatis,prrefuppofit< 
menadurationis.Et  idcoad  hocq>intcuofitrec.a,r 
rit  fidei  lumein  ratione,&:feruor  chariratis  in  voliita! 
ficlucernanonablcoditnr  pei  fallam  fimulatione.ni 
ftringitur  lub  modio,id  efi  p  carnale  affeclioue,  fed  in 
ponitur  per  debiia  in  Deum  cleuationem,  &:  f^c  totu 
pus.id  eft,cogeriesoperationu  lucidu  eft,id  eft  Deogi 
8  Si  fl«rtr7..Quiafiiiuetiofueritperuci'Ia,totacong? 
opcrationum  erit  mala. 

lj     Et  cntn  loqueretur  rogauit  cit  quidam  Pbariftus  vtpram 
4/»M(i/f.Spintualcprandiumefteuchariftia,antccuiiis 

t  bratioi 


ui 
8C 

rc 
to 

u. 
:s. 

■et 
le 
a 


fy  Lucx  Cap.  XI.  860 

Qj^o.pa.mMcfrt.m.&fo.&matereft.FoftcaiMt&mtad  qu  fecundum  corpusinrelligendojeggm  vitro&:catino  d 

mCOiiiiiiim  Phanfei.  piopterfragilitatemcomparatur.Inquoetfigrauiterpec- 

TiTvsBosTRoRVMEpiscoPvs.Chriftusadprandium  canr,ipfistamenabfolutiopeccati  promitritur,  fi  miferi- 

phrifccivocatus  non  recufauit,  nonquod  illorum  peruer  cordiafacerenitantur.  Qnod  necelTario  vl£lui&  veftimen 

fit,:mignoraret,notatenimillcomnia.Verumcumdo-  tofupereft,datepauperib.VeldoconfiIium,quodreftatfo 

Cei&erudireinani-  lummodo  poft  ranra 
,m<aaberer,voluirre     rog;auiteumquidam  Pharifeusvtpranderetapudfc.  Etin  -  fcelera,dareeleemofy 

ES-      greauStecubu1r.Pharifeusaucemrc?pltintrafcrepuca„s  J  ?^1med«Unt  t™ 

T  anatii.   mnr.Tiiilvnriim  .  .»  .  _ 


x.auant?  more  luazorura.  ^i  /1  -    *J  _i  /r     1     ■ 

fauam   conuer-       ..  t  '        rr  ]■        r     •    j  mabus  veftns  creden  ^fletjad 

a  dicere,quarenonbaptiz3tusdietanteprandium.Etaitdo-  4  d0in  me  aui  cortja  miratu» 

i.|M«»o»&a._Iudzi  b  minusadillum.f  NucvosPharifaeiquoddeforiseftcalicis  5  mundo,&perfidem  ^J"?* 

'  frelienter  lailiir  ma-  a  Munditbmcarnisextetiusobletuatii.  b  Animi  turpitudinem  rei^eti».  mUndatlS  COrdlb.Om    lotusef- 

mnnrequam  man-  c  etcatini  mundatis,quodautintus  eitveftrum,  plenumcft  6  niaetiamexteriorae-  fcu 

dtTint,  renentCS  ria-  Sed.         QJ.quifecituttamquenatursm.iirramqucmunclatiuoliur.  rUnt  mUllda .  Qui*  Or- 

>nem  feniorum,      rapina&t  iniquitate.jStulti,  nonnequifecitquod  deforis      dinatevultdareelee- 
>ro  xeuertentes        .-[  j  i  j    •  clc    •  .L\r  .  j/    7  mofynam,afemctip- 

Kptizenturnon  d  cit,etiam  idquoddeinruseitfccit?jVeruntamentquodfu  8  fo incipit,&  eam fibi  J^Jj-; 
iunt.  pereft,  date  eleemofynam,etecceomniamundafuntvo-     primQ  dat.Ertenim  tiu,,^. 

Hr|'lTVS  .Faciebant  a   IurtumiudiciumDeironfitcnte».  b  Non  mticum  r^ummodo  Sc  v.V,.n.  eleemofyna  OfUS  mi    c.q.deCt 

/hcfuomore(nam  e  bis.f  Sedv£VobisPharifsis,qui  decimatis  menrametru-      fericordiae,vndedici-  ™s- 

shunc  riuim  f    i  i   „    .  *.  .    .     ,.  .  ,      .  o  tur:  Miferereanimae  j.a,' 

nuiuam   prxcepe-      lham  ec  omnc  olLls>et  praKenris  ludicium  et  chantatem  ?0  tus  piacens  Deo.       S£ 
i/ran  omnesani-      n  .  ^™»*^-"--     v.  -«      «  M™gy-     Er«m^B«  m»       „  e  ^M0&/r.Cum  ade-  mentum 
n  -orponfque  for-      Dei.Haccaucemoportuitfacerc&iIIanonomittcrcVs  VO  ,  2  leemofynam    horta-  **•«>•* 
doereiufmodiba-  \  *«?*™™ '<i*'*™  *«*  ™*w«™  ,       .     r  -         retur  Pha-ifsos,  qui.  |XS 

ptinatafcfedepone      bis  Pnarifxis,qui  diligicis  fpnmas  cathedrasm  fynagogis,      corporaliterquotidie  J  ■ 
.«,:dftolide:naetfi  eleemofynas     facie« 

ab  tio,qper  folamaquafir,vtil;s&:  falutarisfitiisquicor  bar,qujequia  finefideerantDeo  nonpiacebant,dicit  fee- 
co5inquinamentaconrraxerunt,atramenimpuiitatem,  leemofynaseorumnonignorare,vtdftendat  cuiufmodi 
qt  corde  vel  menti  coha:retexpiare  nequaquam  valet.  eleemofynasab  ifris  requrrat,quafi  dicat.  Commonui  vos 
x 'ic  Marcus  referr,iud«os  baptifmata  caiicis  &:  vrceoru  ad  dandam  eleemofynam ,  per quam  omnia  funt  munda. 
leorumque&  xramentorufolitos  obferuarc.Calix  vas  Sedfciatisquodeleemofynajquas  facitisadihocnon  va- 
vnu.Catini:s,ficriledererra.  Perhocfiguraturfragilitas  lenr.necdehuiufmodielcemofynis  meadmonerecreda- 
hi lani  corporis,  in  quo  exterius  pretendunt  fandtitate  &:  tis,fed  de  iudicio  &:  charitate,  vt  de  veltra  miferia  iudican- 
I  ilat  iufi  iua,quod foris  erat  lauabant,intus  nequiflimi.  te$,&:  Dei  charitatem  quana  vpbis  donauit  diligentes ,  pie 
\Jodautnntncus  ejt  w.ftrum.  Nemo  puter  formcationem  viuatis,iufium  iudicium  Dei  confitentes,  quia  miferi  effe- 
iiufmodicorporalia  vitia  lolummodo  grauiaeff£&:  clieftis,&gratiasreferentescharitati,quahberatieftis. 
fp  tualia  vitiaeiTeleuia,ficutauaritiairam,  fuperbia,  &:c.  f  Pr*rerK» f«</ici«w.Breuitermultaeoru  vitia  perftrinxit, 
fw:Phariixi  putabant.  quiad  viliaaddecimadaintendentes,  futuniudicij  metu, 

[  ermamev  quod f:ip<reft.lam  bonus  doctor, quomodo  co    &:  Dei  charitatem  non  habent.Prstereunt  iudicium,quia 
rponsmuudandebear,docer.Ethiclatiiisexplica-    nonomnia,quxagunt  in  iudicium  referunt.  Charitatem 
tu  iuod  fupra  bteuiter dixerat de  mudando cordis oculo.    prctereunt quia  non  ex  affeclu  Deum  diligunt  Sed  rurius, 
T  userh  hic  locus  ad  hoc  dirigitur,ut  nos  ad  ftudiu  fim-    ne  fidei  vos  ftudiofos  faciat  opertim  negligentes,perfccT:io 
i  pl  tatisinuitet,&  lupetfiua  ludsoru  &:'terrena  codenet,    nem  fidelis  viri  iupponit,vtpoftfidem  operetur. 

qui  Q«ix      ^ 


NICOLAVS     DE     LYRA.  lumodo  honeftatisj  poteft  omitti  ftne  peccato  &  ideo  Cbriftuspr* 

diclam  lotionem  omi/ic,vt  haberct  occafionem  arguendi  Therifeost 

l  .oga.iI.quL  Pha.  Vtrum  autem  ex  deuotione  feu  Amulatione  de  exteriori  munditia  untum  curantcs ,  &  interiorem  tiegligen' 

iftninuitauerit,bicnondicitur ,  Videturtamentxfinehuiusea.  tes,€T  ideojequitur.                                      ■         , 

dose eum innitauerit, vt  inter  epulas  aliquid calumniabi~  6  Quod  autem  mtus  eft  veftru m  plenu  eft  "rapina .  JLliom 

fMtrbis Cbrifli  audiretur.  bona  viuieter  accipiendo  &iniquitate  &  fraudibus  eos  decip-edo . 

igreffus  recubuit.  Sed  hoc  -vidd  (fje  contra  doftrina  eius  7  Veruntamenquod  fup.datoeleemo.  £>uia  primb  dcbet  fie 

urnutcnsdifapulosfuos  adpr&dicandum  dixit.ln  quamcunq;  ct  ri  reHitutioi&  deeo  quod  remunet  etecmofynarum larghio. 

\itmaat  caftelium  tnirauentis,interro^ate  quis  dignus  ftt,  etibi  8   Er  ecce  omnia  mun.funt  vo.Qjtia  eleemofyna  tnagnam  ha- 

mtyttbabctur  Maub.  i  o.  b.  liie  autcm  Tharifaus  erat  indi-  bet  virtutem  adpeccaioritm  remijftoncm^vt  habetur  Dan.^.e.Tec- 

■■mvtdetur  tx  fequentibus.Dicendu,qm  dno  ett  fimile de  Chri  cata  tuaeleemofynis  redime  »  &c.Sedquia  Tharif&i  ex  hypocrifi 

fidtdifiipnLs  eius,  quia  cx  cobahitatione  cum  peccatoribus  n6  nonfolum  qu&rebant  exteriorem  munditiam ,  fcd  etiam  apparcn* 

tfTM pewari  ficut  d>fipuli,quando  erant  ab  eo  fegrcgati  ad exe  tem  iuftitiam,idi b  fubditur. 

'r'&aiii:mp%adicandi,&  maxime  quia  tunc  nondum  erant  con-  9     Sed  va:  vobis  Phari.qui  de.men.&:  m-Ptper  hocappare- 

mtn eJr  id( bdkriflus  dcmum  Tharifai intrauit,vt  haberet occa-  rent  iuftirfuafi  volentes  impicre mandatum  de dccimisfeddcndum 

i  nemminendi  vitia  Tharif&orum.  etiam  circa  minima,  -ptperhoc  crederentur  multum  vcduntarij  ad  1- 

Phanfaeus  au.c.in  !e  re.di.quare  non  effet  ba.  ld eft ,  lottts  pkndum  diuina  mandata,cum  tamen effent  tranfgrejfores  in  maio- 

Jwdumtrttiittencs  Idieornm.  ribus ,ideb  fubditur. 

■lEtaitdominusad  ilifi.  Per hoc autem qtttd  refpondit  ad co-  loEtprajteritis  iudi.futlitiam  ftbuertendo. 

g  'to»tmtius,o(icnditfe  efjc  Deum  cui  nudn  &  apcrtafuntfecre-  1 1  Et  charitatem. Opera  mfcrioriu  omittido,  tt  q  tia  honor  efl 

h  ordiunt.  pnemium  virtutis,fecundum  Pbdofophum.et  ex  appetttu  apparen 

jfUQCVOS  Pharifa:i  quod  de  foris  eft  munda.^«/a  demu-  tis  iuHitia.Jequitur  appetitus  indcbitus  bonorisftddfeqtuiHr. 

^"■extcriori in  vafis  &  corponb.  fuis  trant  multufotliciti,  etde  li  Vx  vobis  Pharila:i.£r  quia  vitia  occulta  d  Deo  punietur  gra* 

r"  iitia  interion  ipftus  memis  negligentes,  cum  tame deberet  effe  viius  quam  manifeHa,quanto  peccatores  taks  volttnt  bic  alys  pt&- 

w  trtrio,qm  interwr munditia  necejfuatis  eft,e  xterior  aute  fo-  fcrri  in  bonoribusftdeb  fequitur. 

lummodo  *  V» 


M  0  \*A  L  I  T  E  i\.  turilliquideminoribnsmagnam  vimfaciunr,&:demaio 

!r>onem  vel  lumptionem  requiritur  baptifmus  fpiritua  ribus  patum  curani ,  ficut aliqui  religiofi  plus  ponderant 

kfliopina^nonexteiiormunditiajqu^cft  fracTioncm  filentij  quam  iniuftum  grauamen  proximi. 

JJocritartin.  piopria.  H  V&  uobis  Pbanf&isquidtligitis  primas ca.  Perhoc  repnmi* 

-  M  vtbn  Thanf&tf  qui  decimatii mentam.Vct  hoc arguu-  turommsindebuushonoriiappetitus. 

tuc  D    $ 


8<Ji 


A 


(jloforcl.&:  Nicolai  dc  Lyra. 

..  i.Htcfnperftitionem  ipforum  dotlorum  re 
arguit,quifbril  fpcdcm  rc£.a.doarina.pr-rtendtint,toc. 
,-,  vernmum  intus  gcrunt.occ.iltar.t. 
«,/po».«.  Audito  vcrbo  Dci  Phari&us  cx  malaconfcie 


86 


atrio  temph.duos ordines  martyrum  fignant,l3icos,&. c$ 
qui  altans  olticio  mancipantur. 
*Thi-.ophii .actvs.  OftcnditDomit.usIudarosefleh 
dcs  malitiae  Cain,cx  quo  fubdit,  A  fanguine  Aocl  vlquc  [ 
languine  Zachanx.  Abel  fiquide a  Cam  occilus  elt.  Zac i 

riamaute  qucu 

Q.  i»  ruperfuicm  trtrr  commiinii  cftrodunt.  ciderilllt  lniera''   .  * 


tp-rcnt. 


da~ 
d 

tiaSconromeliam  ficri  putat  ,ft  commcmoratapocna 

pcrfidoru,  mtciligit 

It^^Tctyi   a  &  raluranonesinforo.Vj:*vobisquic{hsvcmonumenta  i  &adem,quidam 

?         r    iMifoeriti  vei.eot.  2  cunt  efle  antiqmk 

i  Phanu-.s  Na Pha-       qu  *  r.cr  patenc ,  &  homines  ambulanres  iupra  nefciunr.  3  Zachariam  filifi u[ 
nfa.M  diuifi  »b  »)»«  »  Rcfpondens  autem  quidam  ex  legifperitis,aitilli:Magifter  *  ^^Xm-i^Gi 
ESS,  iS^ilit     hxc  diccns  etiam  nobis  contumeliam  facis .  M llle  ait:  t  Et     rius  Nyflinw  2c . 

Sicut  Phui.aii.  *     triii.  b     Sccundum  quodintellicrns^  imfon  ms.  riam,quihi 


b5tur,lcgisautcm  pc 
riti  fcrlbx  crant  do- 
clorclquc,  quxftio- 
ncs  lcgis  Iblucntcs. 
c  Vx  fobit .  Non  ar- 
guuntur,quodcxor 


t  reqni 
r.tur. 


Grnc.4. 
*.Par. 


vobisle^i.peritis  vx,  quiaoncratishomines  oncribusqux 

.i.ueon  mmimii  petficitis,ii,tiia  giman.  meam  non  quxims.cV  iu«umlcue  trpeilliis 
ledlcx  Gnf  «tatia  nequinnu  irn.  Et  hoc  legts. 

portarcnonpoifunt,6cipfivno  digitovcftro  non  rangitis 

*  >     Ambitioe  oinando  &  feiuando. 

nant  monumcnta^      farcjnas:V.e  vobis  quiardifica.is  monumcnta  prophctarum 
rhcratum,  lcdqma  c  Iul""aa  »  f        r    J.r         ■    ■ 

rophe  d  patrcsautem  veltrioccideruntillos.Prorecto  teitihcamini 
Tquod  conientitis  operibuspatrumveftrorum,quoniam 

1  Amhiiiofc  or  indo. 

cjuidem  ipfi  eos  occiderunt:  vos  aurem,  ardificatis  eorum  fe- 

Abxterro  dilpofuit.  •  Mjit.I  ccr  t  _c>  mitto  aci  i  oi. 

pulchra.  Proprereaocfapienria  Dcidixir:  t  Miriam  adillos 

*  ___      ■_:      L_ *_A    _.______._-.    _-.:/_.  I'.lt.,„k.,r«. 


inrcrfectorcspropl 
tarum  imitantur,x- 
diricando  lepulchra, 
i.ST  acculant  paterna  faci 

pcw 


nora.  Sedpcricqucn  c 
B  doChriftum&.Apo 
ftolosimiranmrfce- 
lcra  patrum  6-  fen- 
tentiam  danationes  f 
quamin  patres  pto- 
fcrel.at,infeipibsrc- 
torqucnr. 

d  VrofeOb.  Propter  g 
vulgifauorem  capta  h 
dum  xdificatis,qiia-  i 


.  5>ui  piii.ipto,)hetas,'pc/.  apollolos  mifn 

b  Vi 


prdphetas  &apoftolos,&'ex  illis  occidenr,  &c_  pcriequenrur, 
vttinquiratut  ianguis  omniumpropherarum-qui  erlufus 

td  elt  malotum. 

cft  a  conftirurionemudi ,  ageneratione  iftaafanguine  Abel 

<  c  ilui  auefli.  generiatone. 

vfque  ad  Cmguinem  Zacharia.,qui  periit  intei  altare  &  a.de. 


fi  exhorreatis  lcele 

ra  eorum ,  fed  ipfb opere oftenditis, quod  perfidix  eorum 


mteraram  &  cdcfc 
trucidatus  aflerit^ 
loannis  Baptili 
trem  fuifleautun' . 
C^dis  aute  cai, 

6  idcm  Gicgorn 

7  plicemalkgat. 
ram  quod  lacrati  L 
mam  Dciparam  .'L 
riam,poitimm 
tumpartum*,  ak . 
qui  lccundum 

8  perfcripturr!,ii 

9  tavc&.  cdem  \ 
bus  in  templo  ;  - 
gnatuserat,n6fc  3 
uerat.  Alicru,qi  i 
illuni  ipinm,qui  j- 
uina  dilpcnfatiic 
fccundum  huni  i 
naturam  vcreex  a 
in  lucem  prod 

to^us  creature  regem  cffe  pr^dicauerar.Iud^i  itaqi 


Vellacobum 
•c  trcrpti  ab  eisiuiiead  Cjcntf 


confcntitis.quiahocbonumnonbenefacitisfedprovana    regium  nomenexcfun.  habercnt,acne  pnnopic 


glotia. 


c  Fos  autem. Propterca  quia  eftis imitatores iIlorum,vt  im 

pleatisquod  patribus  defuit,f.  vt  me&  meosperiequami 

ni,qucm  illi  perfecuti  funt  in  propheris. 

f  Tropbetas  &  apv/lolos,&  ex  itiis occidenty&  perfequenter.Miz 

tiuntur  hcictici, qui ahum  vetcris,alium  noui  teitamenti 

dicuntinf.irutorem. 

g  -<^rnrr.OmnesmaIi,unageneratio  funt,unaciuitas,u- 

numcorpusdiaboli,ficutomnesboniunageneratio,&u« 

numcorpt:s  lunt  dicti. 

h  ffane adfjngui>icmZacbar't£.C\irv fq-,zd  hunccu  polr.  huc    plum  zachanas cftoccifus. Vclintir  al.vr&dem  hoceft 

muirioccifianrenataleChrifri,&:naroChriitomoxpueri    confenfum  populi&_facerdotum,quorun.  alupertem  i 

abhacgencratione  fnnt  perempti.Sedquia  Abel  pafloro-    alhperaltarefignificantur. 

uium  fuit,necatufq5  in  agro.Zacharias  lacerdos  necatus  m  G^"  £i 


obnoxiificrentrimerenr,Zachariam  facerdotem lntei 
tare&edemperemerunt. 

*GkAEcvs.Aliialiam  caufam  dicuntefle  interitus', 
charie.Cum  enimocciderenturinfantes,magnusIoan  s 
cumcoa-taneis  fuisoccidei.ilus  erar,  led  F.lilabeth 
filium  de medio ccdis , petiit  heremu.vnde cum  iateli. 
Herodis  Elifabeth  &  pueru  noninuenirent,  conuerte : 
iramin  Zachariam. 

i  Quipc.  Duo  erantaltaria  in  tempIo.Vnum,  incenf 
rius.  Alterum  holocaufiorum  exterius,inter  qut)d  & 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Va.  vobis./n  boc  efl  cotnminatio pana  xtcrns. 

2  Qtn  eitis  vt  monumen ta./rf efi,fcpultura.  Etdkiturmonu- 
tnentum  tjuaft  monens  mcntem^uia  viuentes  per  boc  monentur  de 
fua  morte  cogitare. 

3  Quxnon  patent  &.hominesambulantes  ftipra  nefciut. 
Scilicet,exteru)s,qualia  funt  intcrius ,  quia  aliquando  monumenta 
pinguntur  &  ornantur  exterius,  &  fatoribus  reptentur  'iniirius. 

4  Rcfpondensautem  quidam  cxlegifperitis,ait  illi:A_agi 
ftcr,ha;c  dicensciiam  nobiscbtumeliam  facis.  At  illeaif. 
Jiic  confequenttt  Chtidus  arguit  legijpcriti  s .  Tcccata  enim  corum 
trant publica  &  manifcs~la,&  idrb  Cbri/ius  contumeliam  eisnbfa- 
liebat  publicb  arguendo  ,  prout  ifl*  legifyrritus  inponcbat  ci ,  & 
idcb  Cbrijius  cos  arguit  de  tribus.  T  rimb  dc  immoderata  dominatio 
ne,cum  dicitur. 

5  Et  vobis legifpcrius  var,quia  oneratis  homines  oncrib. 

Etpatet 


Et  patet  fententia  ex  diclis  Matt.14.  Sccundb  arguit  eos  d:f»l 
ligionc,cum  dicitur. 

6  Vae  vobisqui  xdificMis.Et patetfcntentia ex ditlis Ma 
excepto  quod  fubditur. 

7  Profe-toteftificamini,  &.C.  Videtur  magis  fqui  contn 
+Ad  boc  enim  ordinabant Jcpulturas prophetaru,vt  ridm  _ft 
iliores  patrib.fuis,qui  occiderut  illos,rt  babetur  efprcfie  Ai«t 
Et  ideo  diccdutn^quod  illudteftificamini,  rcfciturad  hccquo 
pcrfcqucbantur  Cbrifium,qui  erat  propbeta  magnus  cis  pc» 
er  difcipulos  eius^&idcbfubditur. 

8  Piopterea&:  iapientiaDcidixit./(.rf7,C/br/^i(j)f7w/ 
picntiapatris. 

9  Mittam  ad  illos  Prophetas &:  apcftolos .  Quodautn 
fit  ditfnm  a  Cbrifto,patct  Mattb.ij.d.rbi dicit:Eccc  egomii 
vos  propbetas  &  fapicr.tcs  &  fcribas,&  ex  iliis  crucipgttis 
cidetis,&  c.Tertib  atguit  ccs  dc pcrucrfa  expofitionc facr*  fc 
rx,cumduitur. 

•k  Va;  vol 


rc 


«. 

iif- 

p/i 

N 


t 


MOI{^£LITEI{. 

1  Vtfobis quicWs rtmonumema .  Hic  rcprimiturquxhbct 

ianaitatisfimulatiofalla. 

5  Et  vobis  lcgifieritis  >*.  Per  iftos  fignificantur  pKclati  aliis 


imponantcs  magna  &:  grauia,  panca  facicntesaut  nnl  l 
6  Vx  vobisquixdificatis.  Secundum  litcralem  fenfumloc 
facicbanr,  vr  \  idcrentur  horrerc  crudditatem  patrun  MO 
rum.  Confimiliterfaciuntqtiivitiaverbisdcteflantip 
inimunesab  eis  ignoranubus  videantur. 


«9 


>a  •dtulifiisclttuem. 
cla;s,  humilitas 
thfti,quamqtuha 

•  ber  fcnpturas  mtcl  b 

'ligvt.Hanclegilpe-   . 
ritinccipn  iniegc 
&  pphetis  intelii- 
eurnecabaliis  in- 

,  fc(i,;  volunt.  Intra- 
recucm,ellnonef 


L 


UC2. 


Cap.  X  i  1. 


8^4 


t  Ir  a  dico  vobis,requiretur  ab  hac gencratione.   t  Vas  v obis 

Ideftabfluljftis.  I 

legifperitis,  qui  tu/iftis  clauem  fcienri.T,ipfi  non  introiftis,  &  * 
eos,quiintroibantprohibuiftis.Cumautem  harcadiilosdi-  3 

Suflinere.  ^" 

ceret,cceperunr  Pharifad,ck Iegiiperiri  grauiter infiirere,&  os  5 
eiust  oppnmere  demultis  infidiantesei,  Scquarrentes  1  ca-  6 
pere  ahquid  ex  orc  ejus^vt  accufarent  eum.  g 


feditentum  luper- 
icit i:ersr,(ed  \  Ique  acf  aicana  lntelhgenda penetrare .  Vel 
\i  r  h  illos  quos  verbo  aedifkat  exeplo  icandalizat ,  nec 

ipfe 


turquitantointonante  turbineno 
rem  veritatisaggrediuntur. 


ipferegnum  Deiin- 
ttat&iilos,quiintra 
re  potetant  exclu- 
dit. 

b  Cum  autcm  hxc 
adillos  diceret ,  ccepe- 
runt  Tharifei  &  fe. 
Qiiam  vera  perfidix 
fimulationis,cVim- 
pietatis  fuas  cnmina 
audierint,  ipfi  teitan 
refipiicunt,ied  doclo- 


tMa.z^. 

d. 


N  I  CO  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

t  e  vobis  Iegi'peritis.C^M«  fcienti/e  efi  autoritas docediper 
mnictintclletfus  veius  latens  interius  apenrt,&  ipfih  citrario 
(\n  bantperuerfeinterpretando,  vt  patet  circa  pr^ceptumde  ho 
uretrentvm.quod euacuabant per  doclrmamfuani,prout  ditlum 
:bxiiy& etiam  deplnabusafyspr<ccepiistvtditlurn fuit 

<fi  non  intro.^rf  intelleffum  ventatis. 
r  eos  qui.  ld  ett,intrare  defiderabant. 
:ohibuiftis.7'e»;«er/7wre  dotlrine  veslra. 

5  Cum 


5  Cum  autem  hxcadiUosdiccreUHieconfequenterdefcri- 
bhnrTharifecrum,&  legifpcritorum'cb[iinatio,qui  cx  verbis  Chri 
fii  non  fuerunt  cmendatQed  magis  peicratijdeo  fubdhur. 

6  Cceperunt  Phariiei  6V  iegifperiti.^  cum  turbaut  &  fl«- 
pefacerent,quia  conturbatimitius  pr&uident. 

7  Etoseiusopprimeredemultisinfidiantesei.  Vtficex 
varus  quafitis  &  obieftis  cx  traheriut  aiiquid  calunmiabile de ore 
eius. 

2  Vt  accufarcnt  cum.SicutpofleafeceruntcoramTilato^tba 
betur  infracap.is. 


M     0     i\.    U     L     I       T     E     %. 


tvobis  legifperitis  qui  tuliffis  cla 


ecclefia?,qui  verbis  &  opinionib.extraneis,&:  cur  iofis  impe 
.  Simllesfunt  dodlores    diuntintelligentiam  veritatisneccflariaeadfaiutem.- 


R 


ecclefia; 


*  3 


Ca  pvt    XII.  muIatores,quiaprofe£loveniettepusindie  iudicij,inquo 

*Theophvlactv  s.Pharifrei  co  &:  veftra  virtns  &  il  Jorum  hypocri  fis  omnibus  reuelabitur 

nabantur  Iefum  capete  in  ^ermone,vt  populosab  vnde  fequitur. 

eo  ducerent,hocaut  in  contrarium  vertitur.Magis.n.adi  d     Qjioiiiamqua  in  tenebris dixiftis,in  lumincdicentur.Non  fo- 

bai  pop  lipn>illenarioscongregati,adeocupientesha;re  ium  infuturoomniapatebunt,iedetiamin  prafenti  tem- 


hrlt 


ie(irilto,vt  leinui- 

cct  comprimeret. 

Ta  validum  qd  e(t 
•Sidolusimbe 
;que. 

)  it:cndite. Adhoc 

:ntum  pertinet 

1  quseluperius 

.oPhanlaudi 

it,vh&  Apo 

ittis.Non  infer.ve. 


C     A     P     V     T 


porein  tota  ecclefia 
XII.  perorbem  terrxpu- 

bhce  prxdicabuntur, 
..  T.  ..         .  qux  in  tenebris,  idtcircfi- 

fVItis  autem  rurbisf  concurrentibus,  itavt  ic  1  eft,invmbraprefiu-  fiantib. 


rarum,&  carcerum 
iocuti  eftis,quando 


inuicem  concuicarenr,ccepit  diceread  difcipu- 

A  fimulaiione. 

los  iiios.t  Arrendire*a  fermento  Pharifarorum 
quoderthypocrifis.t  Nihiltenimopcrtumeft 

iadif  ooperl  tuf,6<  vtiira  in  tniio  fr,\i  Vea  modo  cogniia  ab  oin  ibus  fcic.ur. 

Mieinfer.ma.&c.  c  c|uodnonreuclcturnequeabfcondirum.quod-non  fciatur . 

"  Jiitrafer.Yulchct  Inmzftcno.  Apene. 

Icstenedxfimpli-  d  Quoniam  cjuxin    tenebrisdixiltis,  inluminetdicentur  , 

C  ci  isj&tmulandce 
fii,nemorcluda:o 

1  laliudpromanusafrechi,  aliud  voce  fimu!emns,cam     tisaccepto  fpiritu  fandlo.Etquod  inaure,  id  eft,lecreto  lo- 
rmusindieiudicij  non  poiTeeflelatebram  fraudis.  cuti,lupertecta,id  eft  ,caIcatocamis  domicilio  pradica- 

1  ^ueabfionditum  quod  tionfciatur.ldco  ne  cmulemini  fi     bitur. 

mulatoies,  Dico 


aftus  veftri  legentur 
inexcelfis. 

Qvoniam  qttae  in  tcrtc 
bris  dixifiis  ,  in  hmine 
dicentur.A  m  erosivs. 
Quodintenebris,id- 
eft.intimoredixiftis 
diceturin  lumine,id 
eft,  infiducia  verita- 


*  vobi& 
ipfis 
t  autcra 


taiidicn 
tur 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C   A    P   V   T       XII. 

iVltisautem  tmbis  concurrcnxlb.Tofiqua  Chri- 

l  fius  induxic  difcipulos  ad  crations  inilantiam ,  hic 

confequcnter  inducit  eos  ad  fidei  conflat.  tiam.Et  hcc 

tripluiier.TrimOydifiuadendoquxdam  a  fide  retra 

hetia.  ?ecudo,pcrfuadcdo  quxda  in  fide  fiabilientia, 

^o\ntX\mcrc.Tcrtioyoftedldo'adfideattrahetia,}bi.Y)[ccbzt 

'm.^truhetia  autafidefunt  quatnor.fajlutia  fi  duclorii.fxui- 

'  erfecutoru}auaritia  cupidoru,cura  nimia  necefJarioru,&  frcun 

'■bccprimapars  diuiditur  inquatuorjecunda  ir.cipitibi:  DlCO 

*l:vobis,terfw^.Airaute  ei,  quartaibi;  Dixitq 5  ad  difci- 

pulos 


pulos  faos.Circaprimufriedu,quod  h&retici  moderni ' per  fimulatio 
nem  fanclitatis  frequenter  corrumpunt  fidem  fimplicium.Et  hot  mo- 
do  Tbarifxifaciebant  qui  erant  bypocrit<c,vtpatet  ex pr*dittis,& 
pcr  hoc auertebantmultos  a  fide  Cbr:fli,quod  Cbriflus  docet caucre 
dicens. 

2  Attendite  afermentoPharifeorumj^V/Vc^cr  eoru  by- 
pocrfim.auertamini  afidei  veritate. 

1  Nihil  enim  coopertum.^w eorum  falfitas in iudicio  Oei 
mani^eilabitur. 

4  Quoniam  quxintenebrisdixiftis.Wocrf/Vrff^^rf/'^''^- 
rrs.ntodus.n.fedutlorum  ei~l  in  tenebris,& occulti s  docere,ftdtalta 
venicntinpalam  in  iudicio  extremo,&  hoc  notatur,cum  dicitur. 

&  Pra-dicabitur. 


M  0  \*4  L  I  T  E  J{. 

1  Multis  autem  turbis  concorrentibits.Seqnixur. 

x  ^tttnditc a  fermento  Thanfeorum.  Eam  iimplicitcr  deui- 

tido.Et  fubditur  ratio  cum  dicitur. 

3     T^ibil 


j  'Nibil.n.coopertum  cfl  quod  non  reueletur  neq;  abkondhu  quod 
non  fciatur.Qxizfx  dicat,Hypocrirarum  falfitas  manifeftabit, 
&:fimiliterfidei  veritas^quairemponb.ecclefiaiprimitiux, 
prapter  multitudinem  infidelium  doccbatur  occulte. 

\Dco 


86j 


Glof.ord.&:  Nicolaidc  Lyra. 


8 


fibi  putaretfidem  cordis.dicmOwnjf  quiai»que. 

h  Confeffus  /"«e.Cofitetur  quis  Icfum  ea  charitateqoj' 

dilettioncm  operatur,ncgat qui  prarcepris  non  obe 


•?*  i  D/rt*«t«iiM*.AMMos.Cum  reminafitcaufaperfidiar, 
A  qus  vcl  ex  infolita  mahti  i ,  vcl  cx  accideti  metu  naicftur, 

^eun.q.cmcc^dcco^itnKtun^a^^  fco^.Confitetur  fihusapud  patremilU, 

fundamcnta  tubic-  mfeftaturind 

&mioJmaurclo^uri  crtis>intcubiculis,prxdicabirurin  i  ™\£*«** 

■  LbUee.  W  £  tcireuu.ncupUi,  ^^«^  tur  vnacodlt! 

te&is .  Dico  autem  vobis  amicis  meis ,  ne  tcrrcamini  ab  his  2  nium  &com 

•    Non  poflunt  efticeie,  qnin  animam  Dcus  rcddat.cor- 
ron.quin  *  ipiurn  cotpu|fif  lulciiet. 


fttteat 

loriiJin 


Cit.  Namficuttorti 
ludlnis  inceotuwm 

idcs  ,  ua  fidei 
Umcntum    clt 
fortitudo.  a 

Und*m**tm  «0 
bis.  Quiaduofunt 
jjcncra .  gCncra  pcrfccutoru 
vnum  apcrte  pcrfc- 
qucntium,altcrum  b 
fraudulcnter  blan- 
dientiu.  Sieat  fupra 
cohtca  hypocrifim, 
.itahic  armat  cotra 
carnmccs.  Tot'  hic  c 
locus  ad  fubcun.ia 
proconfelfionedo-  d 


om 


quioccidunt  corpus,  ocpofthocnonhabent  ampliusquid 

*  Ei  feruite  in  tirnorr. 

faciant.Oftcndam  autcm  vobis  quem  timeatis.Timcte  eum, 

1     Mittendo  in  «terna  fapplicia. 

qui polbuam  occiderir,  habct  poteftatem  mittere  in  gehen 

1       *         *"*  t     Nolite  limetemcncm  corporit.qui  mojinonpoteftia  fiucinutu  Dei 

quod  in  tninoribus  liquet. 

nam.Ita  dico  vobis,hiinc  timctc  .  NonnequinquctpalTeres 

t  Sed  funt  omnia  lub  pronidentia  Dci.qnanto  mai>is  vos  ad  imagitiem  Dei  facti. 

veneunt  tdipondio:  &  vniis  ex  illis  non  eft  in  obliuione  co- 

Vt  de  aiafla  corporis  ticeam.nam  Bc  minima:  particul*  Dei  prouidentia  cooleruantui. 


midio&eom 
infirmitate  vi 


"affltfrf- 

*•«  duo- 
bus. 


minipairion^mvel  e  ^^  ^  ?  $^  g  capelli  capitis  veftriomnes  numerati  j 

,  ,       .  ...  .     Omncuicuraniin  eum  pioiicitc.apud  quem  capillus  nun  iciibit.        b  Maiors 

quia  ,       cnalet.qtjiiaierBt. 


lunt 

prccii 


B 


Nolite1  ergo  timere,  multis  pafleribu s  1  phins  eltis  vos .  t  Di- 

1     Or-    1    onfeiTioad  falurem. 

co  autem  vobis :  Omnis  quicunqueconfeiTusfuerit  meco- 


£ 


rannanegat,i, 
Et  omnis  qui  di 
bum  in  fi.ho.re. 
k  Coramangetis 
dixerataperta 
fcondita  eiTc 
da,  hancreuc 
nem  nonin  v 
ciliabulo,  fed 
fpeclu  angel 
dicit  agcndan 
1  Et  omnis  qui 
ritus  fanclibl 
miaeft,cfiqu 
nifefte  oper 
inrelligit.&c 
virtutencgar 
poflit.ftimu 
uidiacalunia 
dicittaliaclTe 
zebub,huic  r 
mittetur,non 


Mtt.x.d 


vcl  fpcpmij  velma 
furosindciuciatio 
ncfuppliciiinltruit* 

C     T^onne  quinquc  . 

AMBR.    Quiliq;  paf-    g  -  -  Venitebened.fliratrismci. 

.eres,&quinq5cor-  h  ram  hominibus  ,  »5*: fihus  hominis  cbnfitebitureumcoram 

poriS,enIUSVe.  CIUO    I  a  Tim„,t.  b  Dcumuel  hominemeue.        c  Vbi  ptodelTe  debrt  mei  no 

fecundum  Mat.  cor  K  ,  miniscontefCo. 

us&:anima,  quib.     angelis  Dei .   Quiautem  ncgauerit  me  coram  hominibus, 

edit  natllta   gratia  ,  Nnnperduceturadiiiionempitiis.quaperfruuntaifancti. 

adxterna  fubuolan      deneo-abitur  coraman^ehsDei.Etomnis  qui  dicitverbum  s  ^"l^1"!, 

di    onia etiim  caro  1  ^  i  *  r  upuLinica 

ficofentiatlegiDci  mmfilium  hominis,rcmittcturilli,  eiautemquiintpirituian-  6  hic  blaip! 

in  nifiiMiTi  liiirirm  a  Cootn  terrore,  confoiario.  Vtmentgeti»  gentib.   O 

jn  natuiam  ipiutua        A  ^  ■  i   />  i  •       -  •  +  /-•  *        *   • i      -•        _:_^e^ 

lemtrafit.Scddum  n  t5lublaiphcmaucrit,noreniittctur.T  Cumautinducetvosin  7  tisficutn 
Sc  in  occultis  &  fce  remiflione.i 

tidis  locis,  f.  cibum  ad  penitenu 

quxrunt,dchctorum  laqueiscapti,  ad  fupernorum  operu  turus  eft,vnde  Ioannes  euangclifla  :  Proptereaiv 
fruclus  rcuolare  neque  unt,  (cd  dipondio,id  efr,vili  terre-  rant  credere,quia  iterum  dixir  Ifa.Excaecauit  ocuk 
na;cupiditatis  pretio  venundantur  (ub  peccato,  ita  vtetia 
anima  malorum  efcis grauara,inclinetur  in corporis  natu 
ram.Sed  fi  Dens  infidelibus  hominibus  vel  in  oriundo  l'o 
le  &  tcrrs  foccunditate  profpexerit ,  6c  milcricordix  mu< 
nus  impertit,non  dubium  fidelium  conremplationem  a- 
pudillum  vahturam. 

d  /'tvjcMa/.Dipoiidius cft  pondusex  duobus  affibus  copoft 

tum.  Quodautem  innumcriseft  vnum,hocinponderi- 

bus  as,quodduo,hocdipondiusefh 

e  £f«n»Jcx.Simplicitatisafiechim  infpiraucrat,virtutem 

menjis  erexerar, Ibla  fides  nutabat,  hancde vilioribus  ro- 

borar.Qupmododicit  Apoftolus:Nunquidde  bobuscu-     miflibileent,(edqnigratiam  l'pintutlanc,h(quapj 
ra  cft  Deo?Scd  aliud eft  cura.aiiud  eft  fctentia.  tia  mlpiratur,  &c  ad  ccMigregationem  reditur)  non< 

f  Sed&ca.  Nonactu  computationis,  led facultate cogni-     fcens  impcenitenti  corde  pcrmanierit,  cum  hocia 
tionis.afimihtudinepecunicqucnumerattiivrleriierur.      fit  humanum  fed  diaoolicum,irrcmiflibileerit. 
^  Vbi  magnaprouidentiaDei,  quodnecparua,necociofa    n  Cumautcminducenfvosrafytiagogis>&admagi}lrati 
dicTa  cum  lateant.  teflatts .  Tertor  talium  conuentuum  folet  autcrrc I 

r  Cor   5  0«w»?«ic««?;.Nequistemporeperfecutionis  fufficere    tem  loquendi. 

y'.b,       '  flbi  rrVTHEOPHt 


nipon 

..dius. 


cV  indurauitcoreorum,vt  non  videantoculis, 
telligat  corde,&  conuertantur  &c  fanem  eos . 
fanctum  humana  ignorantia  minorem  patre  cri 
dicunr,irremiflibih  crimine  non  tenentur,  quia 
bolicainuidiihocagnnt.  Sed  quifimilitudinedi; 
tra  luam  conlcientiam  Dei  maiellatem  oppugnat 
bct  remiflionem  m  acternum ,  ficut  Marcus  a 
rar,qui  pofito  hoc  teftimoniodomini  fubiungn: 
diccbat,fpiritum  immundum  habet. 
m  Etau.Ei  etiam  qui  fcandalizatus  ininfirmitate 
mepurum  hominem  vel  vo.atorem  iulpicatl 


lpertei 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
i  Prcdicabitur  i n  te. Dowi«f  enim  in  terra  illa  babet  plana  tefla 
vbicangregantnr  bomines  ai  fpacianlu,&  confabuladum,  &  ideb 
itta  qu&  dicmtur  ibi,publict:  dicuntur  cr  boc  modo  exponit  fbeo- 
pbihs. BeSa  autem  cxponit  bac  rcfcrcndo  ad dffcipulas  Cbriftiy  quo 
rumcaqus  pjffi funt in  tenebris circerum>& preffurarum  declara 
tafuntper  orbem  adgloriam  eorum,fcd  prima  expofitio  magis  con 
cordat  liter&prteccdenti. 

2  Dicoautem  vobis.Ukdefcribiturfecttndum  rctrahensd.fi- 
de  quodeit  fxuitia pcrfecutorum,quam  Cbriilus  docct  non  timcn. 
Et patet fententia ex ditlis  Matt.io.exceptis qitx  feqnuntur. 

3  Nonnc quinquc  palTeres  veneunt./i  eft,venduncur. 

4  Dipon. 


4  Di  pon.Dipondiu efifpccies  monetx->&  valet dupkx at 
quinq;  pafjeres  vendebantur  dipondio,  vt  bic  habetur>et  i 
vt  babetur  Mat.  l  o.quia  quintus  paffer  non  poterat  diuidi 
remanebatvendenti,ficut  quando  dantur  quinque  oua  pro 
nar;o,non  dantnr  nifi  duopro  obolo. 

5  Et  omnis  qiu  dicit  vcrbum  in  filium  hominisJ 
traCbrijtihumanitatcm. 

6  Rcmittetur  illi,  8c"C  Ideflnoneftitagraueadrwi 
ficut  nerbum  blafpbcmia  diiium  contra  deitatem,&  bocfu 
fitum  diffuse  Maith.  iz.c.      • 

7  Cum  autem  inducent  vos  in  fynagogas,&:c.t7?«<i 
pofitum  Mutth.iz. 


etu- 


M  O  H_*4  L  i  T  E  Hi 

|  2  Dico  autcm  amicii meis ,  ne  terreamini ab  his  qui  occiJunfyo; 


pus,&poft  hoc  non  habtnt  amplius  quid  faciant .  H0C  de 

rale  eft;pi;opter  quod  perttanfeo  vfque  ibi. 


iitf* 
Ut 

ut 


Luca?      Cap.  X  1 1 . 


S<$8 


D 


,  *7 

^THEoPjrri..  Quoniam  duplexeft  noftrainfirmitas&:  diuidere.fructusin  horreacongregare,fed&rhocauantia 

ai  pcenae form idine  martyrium  fugimus , aut qnia rudes  indicat  fupernus  iudex.vnde & lubiugir,  Hols cuiufdam diui. 
duius,&  nefcimus  reddererationem  fidei,  vtrumqueex-         S;cut  fupracontra  Pharifaros&  Hypocritas,ita  hicocca 

,cl  ir,  mctum  quidem  poenarum  ,  in  eoquod  dixir,ne  ti-  fione  ftultx  petitionis  contra  atiaritiam  difpn .ar. 

Mjtisoccidentescorpus,  timorem  veio  fclx,  ineoquod  e  T^oninabundantia.  Nonin  (olo  panevinithomo,  fedin  ^cu;8-a 


\t,'i\olitc  folliciti 

VaaUter  autquid 

indeatis. 

ylitc  folliciti  efte. 

lunratemveftra 

iChrifto  offer- 

ihnftusverolo 

ur  pio  fe. 

agwcr.Comen 


a  Publicosconuentus. 


b     Principes  fynagog*. 


c  Rcgiam  poteitatcm. 
l>e  moJo  proferrndi. 


fynagogas ,  &ad  magifcracus  &  poteflaccs,  nolitc  follicitiefl 

lntciiogantibus.  De  modo  inut  nierd'.  a     Difcere  volenti&us. 

b     Quia  non  cxingemo  vrlarte  veftra  verbapiocedent.fed  e*  fpiri 
tuflanfii  gratia. 

ie  qualiter  auc  quid  treipondeatis,nucquid  dicatis,  Spiritus 
enim   iandtus  docebit  vos  in  ipla  hora,  quid  oporceac  vos 


verboDei,  nectc 
porahs  vita  niultt- 
tudine  diuitiarum 
prorenditur. 
f  Dixit  autem.&c. 
Poft  prcceptu  (ub- 
dir  exempium  ad 
declinandam  auari 
tiam  temporaliu 


p.4.a 


grana  fuper-  b  diccrc:  Aicaucem  quidam  decurba :  Ma°;iiter,  dic  fracri meo,  *  &  Bomhfis  cninfdam 


jeftiam  terrene 
lionis,  vnde&: 
|iodicitur,i.ter 
|s.Intcrquose- 
ihuiufmodize 


i£  iheererc  C  vC  diuidac  mecum  hanediracem .  Acilledixicei:  Homo,quis  * 

Litium.  Fatu'tatum. 

meconfticuiciudicem  auc  diuiiorcm  iupervos  ?  Dixirquead 

a    Tam  adtuibas  quam  ad  difcipulos.  b     Rjtorem  pioui.ietr.  cont:at]Ujai  ficato 

tugjeiitcauete. 

^  illds :  Videte ,  Sc' cauetc ab omni auaricia,  quia  non in abun- 


diuitis  vbcrcs  frutl9. 
Non  rcpreheditur 
diues,qt.'od  terrani 
coluerit,velfruchis 
condideritin  hoi- 
rea  fed  q>  fiduciam 
vita.-poltientIiliis, 


contetioeft,  f  dantia  cuiufquam  vita  eiuseitex  nisquarpoiiiaec.   Dixit  au-  6  nec  paupenb 


ero- 


iiines  funt&fe 
i  m  holem  am 
r.Interfratres, 
imonium ,  no 
I:  niedius,  fed 
Udebctfeque- 
;  midere,  quan 
inmortalitaris 
imonium  non 
cunia  homi- 
ictendum. 
ro  me  conftituit. 
lum  diffentio- 
■  'eus,  fcd  pacis 
utatis,qui  veni 
s  pacificare  ctl 
li$,vt  multi  v- 


tem  limilirudinem  ad  lllos  ,  dicens 

Pius  lo  ito. 

diuicis  vberes  frudcusageratculic 


Ecce  nimia  foci  icurlo  e.\  aiiaritia. 


j  Hominis  cuiuidam  7 
6C  cogicabac  intrafe,  di-  8 
cens:   Quid  facian.  quod  nonhabeo,  quod  congregem  fru- 

I     Ex  folliritudin- clriibciat.o.  " 

<5lus  meos?Etdixit:  Hocfaaciam:  Deitruamhorrea  mea,&fa- 

Meo  lat>ore,ucl,ptoptci  me  folum. 

ctam  maiora,6K  llluccongregabos  omniaquas  natafunc  mihi 


iicuc 
inci. 


!u 


gaucrir,  vtabcisre  E 
cipeietur  in  c^er-  t47.d.c 
nis  tabernaculis. 
h    Q,u'.dfaciam,&c. 
Fru6tusluos,&fua 
bonaeffecoputans 
noerogat  pauperi 
busquefuperfunt, 
fed  fue  iuxuric  rc 
io  feruaiein  tLiturum 


i  &  bona  mea,  tx.  dicam  anima;  mea?:Anima,habes  mulca  bona  1 1  ftudet,  &.ignarus, 

Alibore.         ,  Elmiem&  (itimpellc.  qtUS  COgltgatlS   fit 

Magno  opere.  vfiltUS. 

Kpoficain  annos  plurimos,requieice,comede,bibe,tepulare.  I2  i  Bonamea  &  dha. 

I         ,.   r.  4r        ,         ,  n  .        *  *  Ex^ores.  *  AMER.Non  flUK 

Dixic  aut  llh  Deus:1Stulte,nac nocteamma  tua repetunca  cc,  x i  homimsbona,quc 

anfc 


t letare. 


m 
o 


nii  cor&vna  ant 

beant.Non  ut  diuidantt:r,fed  ut  habeant  ola com 

ciit  ahquisegensintereos.  lllequi  noncoliigit 

k  im,clt  diuitorfraternitatis  &  difientioms  author. 

riaauaritia  pleru mque  (olet tentare  virtute  [  aticnticr 

■mmendabat,&exemplu&  pracceptu  huiusabo- 

ubiicitur,dicentedno:  Quis  mc confiituit iudi  em,&c. 

i  dignaturiudex  efi'elitiu,necarbiterfacultatu,  quivi- 

■t  kmortuoru  habet  iudicuim  &  meritoru  arbitriu. 

bomni auantia.  Kcmo putaret  cnraen  cfic,  h^reditate 

diuidere, 


14  lecum   anrcrreno 

15  potcft.  Solaenim 
mifericordia  comes  efl  defundlorum. 
k^<7/if/cf.Eccecum  pefiauaritia-e  iungiturpeflisdefidie, 
vt  nccprotcmporahbusDeum  intetpcllaret. 

]  Dixitautem.  DicereDei,  eftadhomtnem  prauaseiusma 

chinationesfubitaanimaduerfionecompelcere. 

rn  Stul-i.  Quialongatibiremporadiuitiavu  promittebas, 

hac  nodc  pratrcptiisaliiscongreeatarelmques. 

n  PKepitunt,&c,ln  nocleanferturanima,quaeinobfcuritate 

cordis  quod  poterat  paw,pra*uiderc  noluit. 

Et 


.  N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A; 
■  kitautem  ei,&:c.  Uic  Cbriflus  diffuadet  tertium  rctrabens  d. 
P  itoi$'mmoderata  concnpifccntia  terrenorum,  irbipramit- 

tfttm  cupidi prtitio  dicentis  Cbrifio. 
1  ^giftcr  diclnconucnunte  r  petebat,quia  non  erat  locus  neq; 
'Vfttcbi  'flus  erat  timporalibus  intentus,  immb  ea  content' 
|f  docibat,<&  idco  Chrifius  nfpondit  ei. 
omo.C.n".(/;r  &•  rudis,&  terrenus. 

mccon(\\ttiit.Similiter^ipoftoli,vtpo(fent  vacareuqr 

:'>CUram  Umf,nrali„m  A  Cr.ihiprptutit  dicftttft  .4  fl  f\.a.  1\Jo 


e/i 


curam  tunporalium  d  feabiecetunt  dicentes  ^itl.6.a.  7\{o 
"''nnosdcrclitiqitcrevcrbum  Dci  &  miniflrare  menfts  ,  & 
nbocCbrifiits  confequenter  docuit  caitere  attarittam  qu<s  d 
^rat,nde  fubduur. 

'  non  in  abundantia  cuiufquam,&c..fc/7icrr$/nf«d- 

'  'luan>  coiungitur  Deoil^ec  Zt  corporalis,  quia  propter  abu~ 

m  & fuprrfiuitatemmors  plurium  acctleratur-.multo  enim 

foriHntur  ex  rcplctione  qitam  ex  atteni'ationc  .  Vitx  etiam 

''rimnullus  »iftdiatur,diuitcs aultm  in nulto loco Junt fecuri, 

,    otnnicibo  &  potn  timent  intoxicari. 

ixu autem  fimihtudincm  ad  illos.  ^idfuutn  propofitum 
**mdum, 

*  Hominis 


M     0     J{    ^t     L     I     T     E     1{. 

'f««.fif7ttirfefhr.Per'hocnutquodChriflusnoIuitfeT. 

•rt -ittere  de  diuifionc  ha*rc*ditatis  tnter  hatres,ofledit  cp 

|r,icatorcseuangcli),  noniedebcntintromittercdene- 

6°)s  tcculanbus  dcterminandis. 

7  mnis  cuiufud  dmtis.  Periltu  intclJigituromnis  homo 


7  Hominiscuiuldam  diuitiSj&c.attulit.  idmultoplurcsfo- 

UtOCurfu. 

8  Etcogitabat  intra  fe.  Quia  abundantia diuitiaru  indncit  ma> 
gnam  follicitudincm  ,  &  per  confequcns animi anxietatem,quia  no 
fnpptent  indigentiam,  vt  declarat  Boetius  a.  lib.  de  confo.  vudefe- 

quitur. 

9  Quidfaciam,&c.  Ecce  abundantia  frutluum  faciebat  eum 
borreis  indigentem. 

io  llluccongregabo.C/tf»  t) contrario  deberet dicere,  difpergam 
pauperipus. 

1 1  Et  dicam  anime  xx\cx.Ideft,mibirt.etipft,fecundum  qttbd  to 
tus  bomo  denominatur  dparte  digniori. 

12  Requiefce./i/V exprimuntur  quatttormala  qucv  folent ex  abu 
dantia  diuitiarum  euenire,fcilicet,ociofttas,qux  tiotatur,ibi:Ke- 
c\uielcc.Gu!ofitas,cum  dicitur^comcdc^brietasjbi-.Qxbc.Cotnef- 
fationis  celebritas,ibi:Epufore.P'nde  infra  i6.f.  dediuitecpukne  tuor 
dicitur,qu»d  epidabatur  quotidte  fplcndide. 

1 3  Dixitautem  iWi.Jd  eft,cotrarium  fux  cogitatlovis  fecit.  Dice 
re  tnim  Deifacere  es~\,fccudu  illud  TJkl,  \z.b.  Dixit  &fatlafunt. 

14  Stul.Qjti  non  cogitas  de  Dei prouidcntij  &  iujlitia. 

15  Hac  notle.  Scilicet  damoncs  quibus  obligata  eft  ptrpeccata. 

"k  Qure 

congregans  &  conferuans  bona  temporalia,  vt  inde  viu^t 

ociose  ldeo  fequitur. 

11  Etdicam <M/'.Htetiam  gulose&  deliciosc,ideofubditur. 

|  Comedc bibe .  Et  frequeter  cotingit  ,qittales  fubitomo- 

riuntur,&  fic a  propolito  defraudantur,  propter  quod  con 

cludiiur. 

■\Sic 


AbuniS. 
tif  diui 
ri.iruma 
la   qua- 


86? 


QloI.ord.&  Nicolaide  Lyra. 


8? 


A 

Mnm 

Uci.ni  . 


nofttc  au.n  itiam  indicarc ,  qui  ccmmunia  quafi  prot 
vcndicarpus  &:  aliis  inuidemus. 


a  n  nttnefl  indr.diAn  D*POl  diues  cft,qui  tranfitoria  con 

tfnciispaut-crib.diflribuir,ciiiusexpcctatiodominuscil, 

cuius  Uibflartia,  i.  conlcicntix  poilcfhoqua  lubftentatur  g  Sicryo  w.Si  nec  inaugmentarione  corporis  veftri 

&.  ia  citur,cflaptuiDcum,nt>nin  laccuhs  tcrrx.  ripoteihs  ,  quc  operatio  c(t  Deo  minimaad  con 

b  ifxttff:  «d-HfapHlosfuos.  Apoftolospcrfidcminfpec;ter  tioncm  ipuuualis  creaturx  quidfoiicin  eftis  dc 

norum     coi.r.rmat,  maioribus  ,  : 

Stultus&in  noflrrJtiien.Ius. 

qu.Taurpara!licuiuscruntrSiccH:quifibirIiciaurizar,etnon  * 

a     Q^ni  fptciilitn  ajcortcnipium  inundi  unnrit  b     Ideo  trnipoialmin  lcllicim    ^ 

.nncm  utionc  tuni  diuitibul  femli  uobn  tl.euur»"-  conuli.  Jmmi.  j 

cft  lnDeumdiues.  Dixircjuead  diicipiilosfuos  -.Ideodico  4 


I 


quiapluic^ut  quos 
ntcsfacitamor  a 
.  ntium&E  dclpc 
latiofututorum. 
c  2\ol.f>llniti.Pc\f^  l 
clins  clTct  paupertb. 
omniadarc,cvdcM."\  c 
monainiquttatisami  c 
cosfaccrc.  Scd  quia 
plcrumquc  deuotio 
fidci  inhrmitatc  rc-  < 
uuca tur.non  prohi- 
Lu.cic?.c  bct   prouidcntiatn  , 


Matth. 
t  Vciiic 


tPrrfb 
u  illii.  . 

fi 


tMatth. 
$4. 

Mnth. 


Vitr  c,<ir  cibo  lubftcnraiui.  <; 

vobis.tNolircfolliciticflcanimx'  vcftr.T,c|uid  manducetis,  f 
ncquccorpori  qtud  ^nduamini .  Animapiuseftquam  eica 

a   Hutad  dtim.         Maul.aui  uolattha  Hicct^o  fprcicsp  b  ^cncre. 

Q*>oran]  aniuu  moria  tt. 

cVfcorpusplus  quam  vdlimcnrum.  Coniidcrate  coruos , 
quianonicminant ,  nequc  mctunr,quibus  non  eft  cella- 

.    1'joptci  latiencm  j.  t.  pter  inimotta^itaum.qcT  »0011  picm»1  ittut  pfu>  ualc  t  «. 

prjcjpa-  f  rium,ncquehorreum,c<fOeus  pafcirillos.  Quan.ro  roagis 

,»  ..        ifA   u/.iir  l/il  *  ''"•  fefellimenio.  b     Sua  (ollicinuline  &  ligaciiitt. 

rattir  ,  icu  vciai  n.»i-  ,     ,      .       ..        -         ^,  .  b  1  ■ 

vos  t  pluriseitis    ?    Quis  autcm   veilrum  |  cogitando  po- 

a.     I.ii  rrgo  ciltain  tcgcndi  corjiss  rcliquiic  ijui  ii!uu ad  h:p:  mtnfuiaui  liccit  f  erucnirt.-. 

Q3  nullui. 

tcft  adiicereadftaturamiuarn  cubitumvnum?  Siereone- 
que  quod  minimum  cft  poteitis  ,  quidde  cceteiisfolhciti 

Kon  funt  allegotica  ifh.tcd  uiaenjinoiibi.  j  pcrfuadeaoitit  maiora, 

■  Coloribu»  reotnando. 

SwT«w!ln'dctouirn  h  eftis,t  Confiderarelilia,cjuomodocrcfcunt.  Nonlaboranr, 

c (t  homini  curare dc  \  Vl %  m  iDdun"""-       .  .  ■ 

ncque  nent .  Dico  aurem  vobis ,  quia  nec  Salomon  ln  omni 

Siiftaquead  ufumtantum  coiponsluni  &.  cito  dccidunt.igne  ctcmabuntui.Deus  tam 
ucnulteadomai  quiitiAr. 

gloria  iua  veftiebatur  ficut  vnum  ex  iftis.  Si  autem  f  fccnum 

a     Ui  enVr  atrruum  qui  h-bet  f*. -ic.tm  clihani. 

quodhodieinagroeft,&cras  in  clibanum  mitntur,  Deus 

Q_ii  ad  in  acinem  r>ei  (afh  rllisad  artcma  uocaii.  c  Ei»o. 


pcr  quam  in  iudorc 


licttudjncmquxme 
tcm  pcrtutbat  ,  &c 
abxtcrnis  reuocat. 
d  ilnodmandu.neq.cor  g 
pori,quid  iuduattuni.^4- 
nimaplustflqu  imfca, 


1    .i.ucltcr. 


Si  eninrle  his  difFHitj  quomodox-cir.a  l.etctis 
h 


cibo  velvefte,  qui  mi  i 
htatlregnoDei.No 
uit  rcx  quemadmo- 
dum  familiam  fuam 
palcat,alat,\eftiat. 

MoRALITER.Ad 

fjdem  inflruit  om- 

nia  credetibus  a  Deo  m  flc  veftir,  quanto  maqis  vos  puiilix  fidei  ?  Et  vos  nolite quar- 

1  °  {    Etnhrcabundauetitn-indcrupctbu-tis1 

rere,quidmanduceris,  autquidbibatis :  ec  t  nolite  in  iu- 

a  Qiluisnullaeuia  t(t  dcfntuti  ,lcd  tiliotum  tft  qurrtrrc  tfp.n.in  >  ci. 

blime  tolh  .  Hxc  enim  omnia  gentes  mundi  quxrunt. 

a    Nedubitet  de  uoluntatepattit.         b  Prouidrt  nxcomnia  infuauia  nobis  cflr  neccffatia. 

c     icd  t.uicn  non  c(l  in  Ini  finispoocadus,fcd  in  rcgtio 
proprrr  qucd  8.  ifta. 

Pacer  autem  vcftcr  fcit  quoniam  his  indigetis .  f  Vcrunta- 


polTe  conferri ,  qui 
jpios  cx  anima  Sc 
corporc  compofuit.  n 
Cumcnim  animal- 
dumeto  corporis  ve- 
ftiatur,t5cvigoreani- 
rrii  fine  noltro  labo- 
xc  corpus  ammetur, 
abiurdum  eft  vt  vi- 
dlus  copiam    nobis 

dcfccluram  pntemus,qui  viucndi  iugem  fubftantiama    quldbibatis. Nonait.NoIiteqrerevel  (blhcitieflc  1 
Deoconfequitur.  vcl  veftimento,  fedexprcflius  quid  manducetisaotl 

c  Co'.//</fratc.Sauif>i  mcritoauibuscoparatur,  quinihil  in    bibatis.Inquo  videnturargui  hi  oui  ipretoviclu 
mundohabentes.neclaborantcs,  folacontemplationcx-    tuc6muni,lautiora  vclaurter  otapra  hiscumqu 
ternapetunt,iam  fimilesangelis.  uunt, alimenta  velindutncntarcqutrunf. 

f  iiuantoma^is.Si  volatihbus  non  laborantibus,  neccom-    n  ls{clitcin/nb.  Prohibita  iollicitudine  viclusvel  vcf  u 
munesfructusaliquofibi  dominatu  (pcciaiiusvedicatib.    quxfuntad  neceflitatem,prohibet  ctiani  l.  ,  eibian  u 
-  npuidetiaDei  neccflarialargtutur,  veru  eft  cauiam  inopix    iolct  dciftis  iuper  abundantibus  coniequi.  Idco  hic  : 

noftrx        quiratis,quia  talislolhcituuotacitin  iidchbus  finulc 


dc  ammxcoi 
tionef 

h     ConCiderart  /<  U 
Aperta  com. 
Lilia  nonfien 
ri   fructus  al 
agricolarnmc 
requirtintjSo 
per  lilium  c 
bcatitndo  figniiW 
ri,ad  quani  n< 
tar  dominus  .  Lpa; 
noin  liluis,  fedi  5] 
tisnalcui 
in  hortis  virtui 
nalci  debemus. 
i  "\ec  salomon. . 
bro.  Salomo& 
veftitus,&  alib 
opcrtus  gloria 
turqui     inrirni 
corpotce  natur 
]uo  quadam  vii 
mentis   ad< 

operum  gl  ona  c- 

ftitbat. 

K  Vtliib.fti 

Qux  purpui 

quxpiduratcx  [i 

poteit  floribi 

parariMpfeo 

citur  veflir. 

floris,  ficut 

Operuit  i(h 

bor. 

]       Cras  in  a 

Cras  in  lcr 

futuro  po: 

cente   lacol 

dict  me  cras 

mea. 

m     ?v;o/r-'rf 

fiuidnianduici 


n 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

ff   1  Quxautemparafticuius  crunt. Qtta fi dicerctyno  crunttua, 
quta  nonportabis  tccum.boc  autcmpotif],mcpctes~l  qutri  apofo- 
Jor.is\ccclcfiafticis  qut  nonpcffunt  rclinquere  botia  ccdcptfuis  h&- 
redibus. 

2  Sic 


2  Sic eft.7</ e(l,ftmilitcr  flultus  &  ad fimilemfincm *«'<f 

3  Qiii  fibi  thefanrizat  Vonatcmpuralia. 

4  Kt  non  eft  in  Deum  diues./de/r,  vacuus  efl  borm 
libus. 

5  DixJtqtieaddifcipuN  $  (ucs.Hic cnnfcquentcrS*!»"1 

fuadct  quartum  rctiabcns  d  fSr,  quod  rfi  cttra  niwia  & 

refpcRu  nccefjariotum.ti  rattijintcntia  ex  diflis  bi^ 

*No 


M  0  l{_ot  L  1  T  E  Hj 

t  sic efl  qulfibi  thefaurl^at.  Qiiia  folx  diuitix  virtutum  por 
tanturde  hoc  fcculocum  habcnte. 

f  Tiolite folluiti  ejie  animtt  vcftrx  quidmaducctis.neque  corpori 
auid \nduamini.Unima plus c(i  qui. Scilicet  |o| hcitudine  (np- 
tluaicja Dcus dat  anima & corpus , qux  funt  maiora  finc 


follicitudinehumana,cx'fimilitcrpafcircornos&:cr 
facithha.l:th^comn]adicunturhicadl!tcram,ad 
dum  apradicatortbus  cuangelii  foliicttudinem  Uf 
de  neceflarhs  quantum  ad  vitam  prxlcntcm. 

MORAL.  Autcm,  virginesliIiadiciPoflunt,c 
augmentum  virtutum  in  Deo  crc(cunt,&  induunt 
ux  veltibus  in  pixfenti,cV  gloua:  in  fututo, 


cc 
!!< 
fll 


•■c 


|[  Luca:      Cap.  XII.  871 

^  Effcoww.Qiiiaomniafunt  filiomm  ,i<fedh:rc  om-  g  «^o^r.Fnresfunt  hae>ctici&:da:mones,qui  adhocin-  D 

liaaicienttir  vobusetnonqucrentibnsvtneci  ipre/ea  tenti  funt,vt  fpiiirualibusnosfpolienr.  Tinei  qu.Tlateter 

jnc  nnuurodeiualiquagtatiafidelibns,  qmbus  fi  h*c  veftesrod;t,inuidiaell,qu«ftudium  vel  fiu&um  bonum 

i,btiuinrur,adprobationem  e-ft ,  fi  danturadgratiarum  lacera^&ccompacltonem  vnitatisdiftipar. 

aio:m,q'iia  omniacooperantur  in  bonuin  bonis.  h  rbienim  f7;f/.i«iw.Vniuerfaliter,&: de  pecunia  &  deuim 
,v0rtfJ.Rvgnum  nib.voluptatib.Gu- 

MiCr  -5^c  UC  regltO  a  Omnibiis  pratpc  'T.hoc  Ct  finis  prop'f  lioc  omn>a  a^ite.  Bonl  vr.rni.  iO.l    the.3UrUS  ,    ert 

,edi  dansquiapa     nema.irxrite  primum  regnum  tJei&Jufticiam  cius,&hxc     verer,vbihabercor, 

tt  CUplaCita   bO-    a  a  NiV  d^u„tJro  >«fi  [.,.  ««  l>,  e    fupe>.<dduniur  quaf,  necelTariaadaliud.  UC  &  deaJilS  .  Nam    1  Parue 

totiabitvobisre      omniaadiicienturvobis.Nolitctimeret  puiiUusgrex:quia      fiinterra.coreftde  gregu!» 
uurj,  non  vcitris  b  a  ^  .  , .v „,  nia ;jfc  tt„mpu,„;;3.    r.  &         ^1         »  orfum.Sun  coelefti 

:ti5,'  ui  «1  ^  complacuit  pam  veitro  ciare  vobis  reonum  .  Venditequc  \  't,useftinChnfrofi 
Tnlus.  Vel  ob  d  '„5-1  u  k     r,  ^        j  '       3  xum.  Necetleeft  e- 

11  *         _  a  Opcrandc  <■!  •  b    Rfni  fit  11  nc  s  iusrru.  incrcrs  durnt  ip  a:t."nurn.  .  "*"*  ~j 

S  .-"-P-  «  poffid«,Sj&d^c!e=rnorv,,y11.Facicevob1sfacc;Slos)  qui  ♦  S'SES=         , 

.        *■  In  Ipirirua.ihits  cx zcerni!  .".    O^'  11  1  adur.i,,  s  ticiios  Dei  nul.a  fraus  diaboli  priualei-it      ,     r  11  ■      o 

KilltaSdc;  f  nonvereraicunr,  thciaurum  non  dcfidenieminc*.»  quo  <  S3Sffi££2KSSfi  E     • 

otkcm,perqua  g  r  •_       '*  '  "  .'"* ,w" a"m,"t"'*  ■"<-•'<-<  ^- <}•»<•  8  feclus. 

Jrn  rate   crefcit  h  furnon  appropiat,  nequc  tinea  corrumpit  .  t  Vbi  emm  9     MYSTICE.Sithe.  fMatd,. 
xlei,  per  quam      thelaurus  vefter  eft ,  lbi  &  cor  veihum  erit .  t  Sint  Ium-  lofaurus  Jxmi  operis  ^- 
ou^it  ad  regnu.  i  c.    •-».■  a«w.  n  caulatemporalisco  dift.tx. 

ft  ut .  Non  tan      bi  veftri  precm&i ,  6v    lucernar     ardcntes    in  manibus^  modi  cogeratur  fa-  quifen- 
i  tiieatis  nepro-  s.-i$.  1$  cilecorruit ,  quiafi  #us- 

r  gnum  mili-     Veftris  ,  &  vos    ilmiles  homir.ibus   expe-fhntibus   do-  i4e™criu.sfit  ad  fauo-  Jy"»j 

:  :s  vitenecef-  k  r„  j  .  •  ic  rem  hominum,dia  Ar.s 

D-rint/fcd.etia      minum    iuum   ,     quando    rcueftatur  a    nuptns  ,     vt    'bolusrapit.vndeRe  £|.V.i 
ofleivenditepro  ceperunr   mercede 

r  cemotynam  fuam.Siintusritad 

1  viaad  regnum  dumpeream  peccataredimutur.     inanem  gloriam, tineafcindif,  cum  in  feconfidentemSi 
[onntum  cibos  veftroscommunicate  paupenb.  fed  e-     fibi  placentem  fragilitas  humangconditionisdeferit. 
am  :ndite  veftras  poffeffiones,  vt  omnib.  veftris  femel     i  sim  lnt/.bi,&c&lu.Deo  non  placet  vnu  finc  altero,cum 
roomino  fpretis  poftea  labore  mantuim  veftraru  ope-    quis  vel  bona  agit  nondu  refrcnata  Juxuria,  vel  cafte  viuit 
::m  ,vnde  viuatis, vel  eleemofynam  faciatis.  non  exercens  fc  per  bona  opera.Et  vt ab amore  tpaliu  pof- 

Dteleemvlynam.Qui  proc^lo  omniamundana  fpernit  fitisremouen,&:bonaquxagitis,  fimphciintetione^ter- 
cnd  qushabet  6c diftnbuat.Q^u non eft  tantx  virtutis,  norum  agatis,cingite  lumbos.i.motuscarnalium defide- 
•hqujthabeteleemofynamdet.  noru  refr^nate,  &:  hrelucernasardentesvt  inoperationc 

Siprohibetur,  vtnihilpecuniaead  vlus  neceffarrbsa  vxftra  loloDeiamoreardeatis&aliis  exempluprcbeatis. 
mct: rcferuerur,  cumiple  dominusloculos  habuiflele-    K  £^<f7a«r^.SiuevitatismaIafiuefacitisbona,  nihii  mQ 

:u  edneDeopropteriftafcruiatur,&:ne  timoreino-    dana,  ed  iolumaduentum  redemptorisexpecljetis. 
lsititiadeieratur.  1  ^<t".iore.Adnuptiasdnsiuit,cum  poft  refurre-ftionem 

ytisficienttm.  Tpalia,  velex  fuafragilitatedeflciut,vel     nouus  homoangeiorum  multirudinem  fibi  copulauit. 

qa  iolidufupereft,vtlapidespreciofi,afurib.pht  tolli.    Aqtub  reuertitur,cum  nobisperiudicium  maniteftatur. 
iproChnfto  xtcrnii  fruclumconferunt  inccfis.    Vade&:  bencdccxpectiantibusiubdu.^r  cumutntriu 

g  iii?»  Cwfefttm. 


. 


NICOLAVS     DE     LYRA;  cfie  corruptio]ex  intrinf co  ,   necper  confeejuetis  inucteratio  yuitt 

<juod  amiquatur  et  fentfdtprope  interitum  ef^vthabetur  Htb.  S. 

£  lite  timere. Uic  confequenter  Saluator fuadet  in  fide  flabi-  d. v  imiliter  no potcfi  ibi  viotctia  fieri  ab  extrinfeco,  ideofubditur. 

ti  Itfunt quatuor  fcilicet praflolatio premv,,expetlatio  iudicv^  8   Qup  fur  non  appropiat  &  cae.  ffte  autem  tbefaurus  acquini 

■k  i» ojjici/j,0"  magnituio  bencficij .  Et  fecundum  bxc  ifia  pars  per pntdtclam eletmofynarum  largitione,t>nde  Mat.  \g.c.  cum  di - 

-  ii  i()  in  quatuor.  Sccunda  incipit  tbi .  Sint  lubi  veftr/  pr.v-  xiffet  S aluator .V ende omma  qux  habes,  &•  da  pauperibtts,fnbiun 

'.rtia  ibi .  Ait  zux.quarta  {bi.  OIs  aut  cui  multu  datu.  xtt  &  balebis  thefaurum  in  ctelo. 

ticiprimufciedutfyfpes  viteeterne  muxme  ftabilit  infidcy  9  Vbieft  e.thelaurus  \eft.IdcH,res  dtc  amata&  deftderata. 

H  cii  Sduator ipis  ftdelib.tiolite  ti.P erfrcutiones  psetis  uite.  1  o  Ibi.&:  cor.  ilutajecundum  ^lug.  anima  verius  efi  vbi  amaty 

flllus  grex.£f  dicit pufiltus  ,  quiapauci  erant  fidetes  refpe-  quam  vbi  animat. 

"  &4tliitfai&  quia paucifunt  elttli  rtffetlu  rrproborum.  1 1  Sint  lum.ve.Mcponitur  fecundum  flabiliens  in  fide,qnod  efl 

macomplacuit  patri  veftro  dare  vobis  regnu.£jr  mera  expetlatio  iudicij futuri,vbt  fideles qut  nuc  coculcaturet  deprimu- 

™  'frd!(t4le  dtutna  altquos  elegit  ad  regnu  calefle  alijs  dimijfis,  turybonivabuntur,et ideb  ex  tti  expcffationefotidantur  infide,di- 

'[  m tb tttno  fit  eltgitjn  tempore  vocauit  ad  fidem,et  iufttfica  fponentes  fe  vt poffint  fecure  iudiciu  expetlare .  Et  ad  hoc  inducit 

<>' i"itii,vtlicdigni efficerentur  vita  beataftcudu  q,  dicit  ^fpo-  Saluator.di.Sint  lu.ve.Lumbt  mentis,  funt  votuntas  ,  & intellc' 

01  ^.S.f^nos aut pdi  fhnauit ,  bos  et vocauif.quos aut  voca-  (ifs,ex quibus procedum cogitationes  maU. Lubi  verb  carnis  funt 

"  1  (tinjitjicauit:  quos  aute  inilificauit :  illos  &  magnificauit.  in  quibus  viget  motus  Uxurtx,&  vtrique  lumbifunt  prtecingen- 

nditequi  poAi. ll±tafi  dicat  ex  quo  vobis paratu  efl  regnu  di.id  eil  coartlandiab  Ultatis  cogitationibus,&  operibus. 

"■  m,parum  debetis  curare  de  terrenis.  Sciendu  tamen,q,  ven>  1 2  Et  lu.ar.  Id  eft  dotlrini  ciara  procedens  ex  charitate. 

rnffffr«,addandumeleemofynamnoneft  neceffe  nifi  in  cafu  13  In  manib.veft.r>»/?/fwdoo^frf. 

tT  '■*  nccejfitatis,altas  eft  fupererogatiottis  prop ter  hoc  dicitur  1 4  £ t  VOS  fi m i. ho.i d efl,fitis  difcreti ,  vigiles  et  folliciti  de ue- 

9  hSi  visperfctlus  e[fe,vade,&  vende  omnia,que  habes,  &■  ftra  cufiodia,expe&ando  domtnu  uenturu  ad  iudiciu,(icut  antiq  pa 

Mpt 'tribus.Tyon  dicit,fi  visfaluari,fed,Ci  vis perfetius  effe.  tres  expetlabanteum  venturu  in  carne,&  tunc  eritis  fimiles  iltis. 

("••tevobis  faccu.li  e\l,repofnoria  bonorum.  I  j  Vtcum  \e.Venit autem dominus ad  iudicium  primb inmorte 

<  non  veterafcunt.Ef  ■7«  ftnt  il!a,oflendit  dicens.  cuiuflibet,  quia  talis  prafentabitur  in  iudicio  quatts  inuenitur  in 

}  1  eiaurum non  deficitntcm  in  cc.lis.J6i  entm non potefl  morte,quantumadgratiam  velculpam,idebfequitur. 

etfe  *  Beati 


Moi^^tLlTEi{.  excharitatefadra,alitereffentextin£ta:. 

"Hhe  timerepHfiliusgrex  :  quia  cmfiacuit patri  veflrodare  14  Et  vos fimiles -?a.izti  fufcipere  ipfum. 

*'-^wi,w.ideft,congregatiohumilium,quibuspater  15  Vtcu vcnerit,& p«//a«ewr.Pulfatdhshominisanimum 

^'lspriparatut  regnum.  cum  eu  inducitad  meliuspropofitu,cui  confertim  aperit 

Vh  Utnht  »f.cingulo caftitatis.  per  bonum  conienfum  &:  fcquentem afTeclu  &:  tali  ieruo 

[i  £'«er,Per  quas  fignificantucopcra  bona  dc  gcn«c,&;  miniftrat  dominus  gratia  in  pra:fcnti,  &:  gloria  m  futuro. 


873  Ooi-ord-  &  Nicolai  de  Lyra.         S>4 

««"^AFeBtquiiadram^^&fccutnslu^  ^  1)/;c:„„„MA„i„1„.Rtfpondcnsa.1int«.og,uJ.,» 

f^^KJtOS.SS^  mum^iccundum  iud,c,um  cunctis  >_.„,„..,*„ 


,p  mcruisvel  i 
nerandosvel  - 

—      -  ■  -U-__.ll    V-.-II    lUl.l^ivitu»!  CJOb      V.lv.1.        .        |    .] 

aimvcncric&pul{iucrir,confcftimaprriantei.tBcatifcrui  i  quod  maxim 

'  etebeacquia.  1  leraUlllp1,1'  »m 


properandoad  iuditium. 


b   Pfi  «ttitudinesmortcm  ptopinquamdefignando. 
Ljl.i  earo  l'ulci|>icn.to. 


illiquos  cumveneritdominus3inucnerirvigilantcs.Amen  »  ijam 

1  .Prxparans.Cretnbt.tione...       Noftmm  b ^. a^udin^ „£„„.  , 

dicovobis,quodpra:cingctie,&  facictillos  difcumbere,  8tf 

*  a  Adolrflertia. 

r  traniicns  miniftrabic  illis.Ec  fi  venent  in  fecundatvigiliaA  fi 

»  _.._...  _.____.-__ iT. .  .«.»    .     i  .       ...'_»__*.!    . 


5 


i   SenecTu.e. 


tMlttri. 
14. d. 
JkLir.jl,J 


B 


lil.  I.C.il 

Ijcerdor 

tfiipra  . 
tdemen 
i.im .   < 
Tr*.  »i 
gilis 
tritnn 
crjtum. 
t  Tupcr. 


ldefl.aoninvna  l"ola,(ed  inquacunque  *ta<ci>olTu.nui  pioiiiueri. 

in  tcrtia  t  vipilia  vencrit,  &  ita  inuenerit ,  beati  funt  fcrui  illi: 

a  Ferfimilc  prot>.it.quod.lebenn"<.il.ie. 

iHocautem  fcitdre  ,  quoniam  fi  fciret  paterhmilias,qua 

a  (I  aiin:ai  UT'ibi  liifp  ftacfltr. 

hora  fur  veniret ,  vigilarct  vtiquc,&T  non  finerct  peifodi  do- 

Et  0  joft  fimilit-dinem  fupponit  e.hoitl.oncm. 

Sioemacu.aa.Tuga. 

mumfuam,Etvoseik>te  patati,  quiaquahors  nonputatis, 
»  filius  hominis  veniet.  AitautemeiPerrus :  Oomineadnos 

1  vendite.facitelac<ulosquinon»f.f.ntlumbiveftriptietine.i,&lncern*atdertes.vifeil„«. 

dicis  haV  parabolam,  an  &  omnes  ?  Oixit  autem  domi- 

a  lJifficulravemnotat.per  qnamquls.&i.non  impoiTib.-itatcrn  virtutii. 
a    Pecuniam  dom  ni    ui  brne  ejojanrto. 


vttcncbrasncgligc 
ti.v  cuitct.qui  tn.tm 
quod  crcdidit  o\  e- 
tarur,qlv>llicitnscft  a 
|n  cura  gregis  l.bi 
commiilt.Qind  vc    b 
rovigilatibusdcnea 
tur,iubdit:^-w?</.co 
vobis. 

C  Trtnpens.  TrafiCs 
minittrat  cum    dc 
uidicio  ad  regnuin  c 
rcdiens,fi)Tci.uit..te 
tidelcs  latiabit .  Vel 
poftiudtcium  tran- 
f.bit.cuacogmtio-  c 
nehumanitatisqu? 
in  iudtcio  vidcbituc 
aa  cognitione  diur- 
nitatis  poft  mdiciu  i 
luosillummabit.      g 
d    Etft  venerit  in  fe. 
Vigilias  vocat  a  fi- 
n.ilitudine  excuba- 
tiu.  Inno&ehuius 

11.1.     .....  (    pecuniam  aom  ni    ui  nrnt  ou5....... 

Sfc  conTrf  hoftem  i  nus.  t  Quiipueas  cflefid£lis difpenfatorfc  prudcns,  quem 

CTte  COnird  Iiuucui    *  ««-_.     lCh.iftu$<  Ecclefiim.  a    Proqu-litat.  aud.torum  menfu.a  lum  ei-  ,„ 

.olliciti,&expe-ra-  K  T       UMdttiMitit^N.  m.norr< 

re  luccm  vcturam,  conftituit  dominus  t  fuper  familiam  fuam,  vt  dtcillism  8  nnm,£ru;cn$G 
d1ce,^rimaaTovi  1  ccmporc  t  tritici  mcnfuram?Eeatusilleferuus ,  quem  cum  y  ChriQinoad k 
gtliacuftodiapueri.      veneritdominus  inuenent  lta  raeientem  .  Vere  dico  vo-J° 

tiaieft,    fcCUndaiU-  a  CTleOisre?,r,igaud.a. 

uentutis-tcrtia  tcne  m^js  qUia  t  iupcr  omnia  ,  que;  poffidet ,  conftituet  illum  ' 
Autis.  Siquisvero  ^  r 

in  pucrma  vieilarc  .     _  ,  _^  .  .       '  ' 

ncelcxcrir,non  .amen  dcfpcrct,fed  ctiam  in  iuuetutx,  vel    fit  vocatus  a  Deotanqnam  Aaron,&:  non  magi 
faliem  tandem  tn  fenedutc  refipifcar,  quia  pius  iudex  1110     lerit,&  qni  non  magis  le  patcat  quam  oqjj 
ias  noftras  paticiucr  cxpctftat .  Qni  ad  excutiendam  men- 
nsdcfidiim  exteriorum  damnorum  fimilirudinem  indu 
cir,vtperhocanimusadcultodiam  fui  lufcitetur.  Vnde. 
C  Hoc  autem fcitote quoniamfi fciret patetfamilias .  NefcientC 
pa.refamiliasfurdomu  perfodit,qa  du  a  fui  cuftodlafpi- 
ntusdormit.improuifamorscarnishabitaculu  irrupir,&: 

adfuppUciatrahit.Furiaurcrefitteretri  vigi!aret,quiaad-     difpentatores  conttituit  fupcromnia  quac  poflid 
uctu  ludicis  occtrite  veniete  pcaucs  p^nitedo  occurreret.     fo!i,fed  vt  prx  citeris  habeant  a-terna,  tum  pro  fuati 
f  UuahoranonputatisfiUushominisveniet.  Vltimam  horam     pio  gtegis  cuftodia.  1 

femper  ignorari  volnit  dominus  vt  fcmpec  fit  fufpcfta,&         *Theophylactv$.  Stctit  in  dtfpenfa 
ad  eam  tcmper  pra.paretur.  uitiaru  fi  quisfidclis  tuent  domino  ft.o,no  aut  pi 

e  Uitautemei  Petrus.Cu  dominus  duo  .ppofuerit  fcilicct     difperdit  res  domini  nefcies  illa  ditpetarc  ficutco 
U  fe  fubito  veturu,&;  tllos  cxpcctando  patatos  efte  debere    dat  quando  non  opoctet,damnitm  factt  dno  m: 

qua.nt  Jll 


fingulis, 

teii  ' 
qucd 
veni  tntti 
i  k 

dfp-  nfaitii)  Q. 

bi..  citi  i 

reselii  iilitut 

lpecialn^puc 

cuft< 

tioi 

!ios 

uetunt 

patici  fui 

nnlsa  iibi  bei 

miniflrant  di 

tionem. 

k  Et  prudcns 

confiituit 

pev  familim  fa 

Qiiam  rarus 


i  pafcens,pt 

2  iutnrofibij 

qucm  cont 


1  Bcatus.Quzft  dicar.  Pauci  lnnt  fidclcs.  Iftea.itcriii 
pertnsfuerit  fidelitcr  annonam  veibi  miniftra 
ram  <;regisvigilat.s,a.ternabearirudineglorirWH 
m  Superomma  ^«<e/.o//.tte?.Qnantamter  bonosaft 
bonos  doctores  etr  diftantia  merirorum,tart^B 
ru.Auditoresbonosfacitdilcubere,^.  tvanficnsrr 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
*  i  Bcatiferuiilli  quoscum  vcnerit  dominus.  Ineorum 
morte. 

Z  Inucnetitvi.  unfiatugrjtitc,  &  nonin  prccatis  dormicntcs. 
$  Aincn  dlCC  vobis.Irf  efl,fidcliter  afferoquod. 

4  Prarcingct  lc  i.prompte  &  finc  rctardutione  miniilrahit  illis 
vitam  beatam. 

5  Et  five.in  (c.Vi.fecundumbcatHm  Gregorium  prima  uigilaefl 
cuflodia  p»crititC,maximepoflqujm  incipit  ffus  rat<oni< inpuctis, 
frcunda  ui%ilia,c(l  cuflodia  iuuentutis,trrt:a,(iatus  virti;s,quarta, 
fe»el~tutis,quia  in  qnolibet  (latu  aiiqui  moriuntut-,&  ideo  in  froli- 
btt  (latufidelcs  deocnteflcparattpcx  iuflitiom  ad  vccipiendu  mor- 
tcm.Confcquenter  ad  hocinducit exemp[um .  Hoc  autc  fcito.$_c. 
patetex  Ittera. 

6  Aitantcm  ci  Petrus.  Hic  eonfcqnrntcr ponltitr  tertium  ftabi 
Hens  in  fidc,  quod  efl  exigentia  officij  ■  quia  pralati  r^i  debent  alios 

infide 


in  fidc  fittr,are,debcm  efje  in  fide  magisfolidi,  &  idco  dilu 
re  nnn  folum  fuper  fe,fed  etiam  fnper  gregem  fibi  conmiff*' 
fuvgat  aliquid  fidei  &  moribus  contrarium. Et  hoc  eft  </««< 
rifpcnicndo  ad  quxftionem  Tetri. 

7  Quifputas4-^''«*  quilibct  debeat  uigilarefut 
tamen  hocprtccipue  prxlatis  incumbit,  quifunt  difpcnfatc 
&  ideo  dcbcnt  e(ie  uigilcs,&  folliciti ,  ut  miniHrent  fubd; 
fpirituaUa,&  hoc  dcfignatur  cum  Jicitur . 

8  Vt  det  illis.rc»./7.«  tritici  uocatur  tempus euangelij , 
Chrifiuf fe grano  tvitui camparauit.lo.u.d. 

9  Mien.uram.^_i«'tf  bonipidatidebentadmmHrarefpi 
fubditjs fccundum  eornmpvopoitio-um  er  capacitatem, 

io  Beatus,&.c.cum  vc.fnmorte  ipfim. 

.1  l  hmtncnt.&cc.h.i.bona  fpititualia fiihliter  d  fpofj 

i  2  Snperomnia.  Q.uia  in  beatitudir.e teterna  confequctt 
infinitum,quod  inclndit  omnia  bona, 


MOJ^WLITE^. 

t  <  Ef  /7  urnerittn  fccunda  w.Pcr  iftas  trcsvigilias  poftunr  in, 
tclligi  triatcmpora  fcilicct  iunentntis»  fenedi utis,&atatis 
mcdia;,in  quibus  perfeucrantcs  in  bono,  bcati  funt  in  tpe, 


&;  pofleaerunt  in  re. 

7  (^«/^«rdxf/^Vf.Iftcpoteftdiciquilibctvirtiiofii' 
ratio  rcgit  vires  inferioresdebito  modo.proptcrc 
pcr  ompia  bona  conftituetur  inc^lo. 


'wl 
IOi 


..d 

•A!) 


%'p 


l 


UC£ 


Cab.  X 1 1 . 


87£ 


ap.  a 

fipn  ensqi-its  fuerft  Sc  expendat  infid;lifq;  fit&fur,  isra  gul#,$c  ebrietati. 

wff^sintoIerabilis,quatopfudetipr,itaindiuinisop'us  c    TMrfew/i.Malicum  tnfidelibuspunientur,feddifferen 

^fj.^pruJetia.Scio.enim  multoiq  videtur  virtute,&  ter.illi.n.  q  fcienterpeccanr,grauius  punicntur.Minus  gra 

■et  lac  fidc  pdiri  danofosefie  Eccledc  &  no  folu  facul-  uiter,qui  peccant  ex  ignorantia.Et  inter  iniuftos  tautoqj- 

tatcs-*d etiam  animas perdere.Qnilqs  igitur  fidelis  &:.  pru  que  tolerabiliorem  habebit danatione,  quanto  minotem 


densuientusfuerit 
coiieturinmini- 
fterldomini ,  hoc  a 
eftfier  omnesler- 
UOs,tvnicuiq5  det 
meriram  frumen- 
tjin:porefuo,fiue  b 
jioctlermododtri 
ijico  alunturani- 
m*  ue  operum  e- 
lenluvtmandatu 
quciodoviuereo- 
por  it.  Beatus,qui 
alisauentus,&:  fu- 
■er  mnia  fuacon- 
htLtilludominus 
non^luni  intei\fer 
1.105  :d  vt  fublimio-  d 
I  gdu  prouehat ,   e 
Homnia  confti 
rt  .'tei&  terrena 
fub  u&cceleftia. 

nodftdtxeritfer, 
tfo  inter  vitia  fer- 

ripttim,quod 


r 
t 


habuitiniquitatem. 

d    l»a«c/f.Mitiflima 

omnium  poena  eft 

eorum    qui  prc;ter 

originalenullum  in 
2  fuper  addiderunt  de  t  Cmut» 

lictuna, 

A  mero.  Multi 
i  exiftimantes  ie  mi- 

nus  vapulaturos,  fi  tfi;fl-Ma 
4  nefciantquodopera  bit. 

ridebeant,  auertmit  t  13.  <j. 


bic  mulcis  :  t  Qui  aucem  non  cognduic,    cx  icut  uigna  s 
plagis ,"  vapulabic  paucis .   Omni  aucem  cui  mulcum  da-  9 


a     E  ontta  C  ilifli  nulaucrir  iudicium  in  proximo  uenturum.recuritatem  fibifadens. 

Quodfi  dixeric  feruus  ille  in  corde  fuo,  moram  facicdomi- 

a    Ad  uiciaincirare.uelconfciewias  infirmorum  prauo  uubo  uelexemplo  Uniatc.     Qjiorum 
attas  uel  lexus  quanto  ii>tintnoi,t-nro  eft.a  '  ruinam  ficilior. 

nus  meusvenire,  &cceperic  peroircre  f  pueros  $£  ancillas, 

a     Iti  quo  omnc»  mjli  prarfioiiri  intflliudmut. 

&  edere,ckbibere,&inebriari,  veniecdominusieiuiillius  in 

a     Iudtci  j  *cl  morts.         b     A  confotno  lidclium  fcr>r'gan<lo,&  eis  qui  nec  fij.m  habueranr 
lociando.cjub  qui  non  habrt  cur-un  Iuoiunr,neg:iifid-:n,8c  elt  inficel   m  etior. 

diequa  non  iperac  ,  &C  hora  quanefcic,&tdiuideceum[, 
parcemque  eius  cum  fidelibus  ponec .  f  llle  aucem  ieruus 

qui  cosnouic  voluncacem  domini  iui ,  cVnon  fe  prapara-  *  neaudiatveiitatem,  *;^avi 
\     '  .&'■  r    ■     r  n  1  r      r    1      6  Sed  cum  pofient  fci 

uu  ,  6c  non  recic  iecundum  voluncacem  eius ,   vapula-     re,fiveilentftudium 

Non  lOgnof  ere  dicerutus  ed.niii  *J>prehendere  '  ult  fed  n<io  valet.     —    orl  hi  !")£)* f  nO  nelCie- 

&  fecic  digna  s  tes,  (edcontempto- 
resiudicantur. 
scUcet  diuma  nuiicia. ' °  e     Omni  auttm.  Me-  "E 

cum  cft ,  mulcum  cjuxrecur  ab  eo  ,  &  cui  commendaue- J ' rito  m;Jlus  ^no' 

a    Fctuoremfpiritufljnfti.qui  corda  iiluminans  ad  fuperior»prouocat,nicia  confi_niit,mfj  do-  '•*  'CCnS     piiJi  ,    CX.   UUTl 
mus  prob-it,qui  etiam  acccndit  lucetnasquas  fuperiusaflrre  nion<bir.  COgllOlcenS     m  inUS 

f  runc  mulcum,  plus  peccnc  ab  eo.  Ignem  venit  miccereinn  vajpulat,quiailliplus  tfii3jC 

iftiminuSjpmifltim  cenfui;. 
eft:  &:  ab  omni  cui 
mputatdominireditum.In  virtutib.boni  nonannu-  plus  committitur,plusexigitur. 
tur,rj?hunccitofperauerit,fedtantumquodfideliter  Vcrumq;  ordinemprarlatorum  &fubditorum  innuit, 
Ihauit.Nihilergoeft  melius,quam  vt  patienter  (ufti-  multis  fubieftisfepedaturcognitio  dominiea;  voluntatis 
iiis  ignorare.quod  Iciri  non  potelt,fed  tament  labore-  &c  facultas  implendi.  Pradatis  committitur  cum  fua  falutc 
vtidoneiinucniamur.  curapalcendigregis. 

t  h  e  o  p  n  y  L.Si  cogitaremus  vent uru,dnm,&  in  f  j  f  Igmm  vcni  mittere  in  terram.  Quafi  dicat:7*u  quzrebas,  q 
nematq;  confumatione  vitc  noftra?3minus  vtiq;  pec-  oesmoneam  accinctislumbisarUctib  lucernis  aduentum 
nus.Verum  vide  vt  fupplicium,diflecabu  inquit  UIu,  dhi  prxftolari?  Sed  ego  qui  tantum  ob  hoc  vem  111  mundu 
:ft  pnuabit  illu m  docendi  gratia  ,  ne  quis  putet  donij  vr  a  cupiditatib.mudi  ad  cclefcia  hcles  accenderp,  ml  aliud 
maiorem  gratiam  ceflurum.quomodc  tnquit  in  bo-  volo,nifi  vt  incendi;  huius  iubar  vlqj  ad  fine  leculi  cunclas 
edeteidonum.aceomundandusfit.Enim  veroille     mundi  pattesilluftrer,&:  vtcordib.hdeIiumitaignefcat,ne  p 

aliq  ;oimpetuflucltiuvel.flatuuextinguat,/^BiW/.Quafidi-  J 

cat.Inuito  vos  ad  preparatione  veftri,^:  ad  cnftodia  gregis, 
incuriens  timorem  exaducntuiudicis,q  malos  feruosda- 
nabir.Sedquia  exiguuselt  profecrus,  ic  par.ua  mcritorum 
gratia,metu  lupplicij  ab  errore  reuocari,vos  ex  amore  cha- 
ritaris a  i  promerendam  gratiam  ftud nim  veftrum  acuite, 
&dumaliquidfacitis,  illo  igneaccendamini,qucm  veni 
mitterein  terram,ideftin  omnescredentes. 

^^  T  H  E  OPHYUCTVt 


niferabilis  inueniturcu  iit  caro&no  Ipicitus.  Qma 
tu  fumtis  in  Ipiritu  qh  fpuitus  Dei  habitat  m  nobis,  qui 
au lon ambulut  in  fpuj tu  led  in carne  eft,&£ expers  muen- 
iuaeritvitarfpiritualis,cumincreduIisordinatur,  vtpote 
qtrumincredulo  mundocondemnatur,  quomam  nihil 
vttatisaridequam  poilidet',,  pcrcipit,&c. 
b  Etedete.  Ideft  cundis  lcelenb.Sc  diecebris  fxculi,qua; 
rr  ucm errare  faciunr,occupari,vel  ad  litera,fi  fi t  dedttus 

gula; 


NICOLAVS    DE    LYRA 

j,  1  Quod  fi  dixe.?\fiK  co^itando  deaduentu  dominiia  morte,  & 
"  |  hcmilis  operibus  fe  occupaueric  quxfnnt  caufa  win<ejubditis 
dmatnrcum  dicitur: 

hcQCpe.Tunccni>n  prcclatut  p.teros percutit,  quando  fubdi- 
'jnsmlo  exemplv  pcccare  facit. 
Veoit  do.  Ex  infperato  repettns  debitum  mortis . 
lUiuideteum.  dpr<cfsntis  vi:#  boms,vel;  Diuidit  eumfepa- 
'idommamd  corpore. 

Parseius  c\im:'u\fi.lde/i,cudamnatis.Etfubdi(caufam  nua 
'Mu 'Vnps  damnantur  jubditi  smatis  di. 
,  11'eauteiTi  Ccr.Cuiujmodi  funt pr&lati  qui  fciunt  vel  debent 
!refcriptiirasfjcras,in  quibus  voluntas  domini  exprirnitur. 

V  apulabit  mnltis.ldcst.verberabitur  vclpunietur  multum, 
"«talis  nonpeccat  ex  iinorantia,fed  ex  certamaittia. 
!C!jautem  noncognouit.Cuuifmodifuntfubditi,  quivt  in 
Ptbntfriitiliitcrati. 

i  V ^apu.pau./rf ejt ,minus pnnit i ,q>tia  talis  pcccatex  ignoratia 
1 « dtminuit  de p  ccato,mjifucnt  *ffttlata.  Sicnt  cu  aliquis  vult 
\nart tllud  quod  tc.etttr  faiere  vel  vittre,vt  licetius peccct.  Ex 

magna 


magna  enimiibidinepeccandiprouenii^  cum  aliquis  vult  ignorare. 
illud  cuius  fcientia poffet  eum  a  prccato  impedire  vel  trabere.  Et  in 
perfona  tatium  dicitur  )ob  2 1  .b.  Qu>  dixerunt  Deof  recedc  d  nobis, 
fcientiam  viarum  tuarum  notvmus . 

10  Omniautem.  Hic confeqttenter ponitur  quartu (iabilictu  in 
fide,qut>d  efi  magnitudo  benefici)  collati,quia  nonfoluprxtati  debet 
tffe  [iabitioresaltjs  in  fide,fed  etiam  01  i  qutplus  c£teris  aecepc-riott 
d  Deodegra.'\s<iratis  datisq  uidantur  ad  vtilitJtem  ecclefix  & 
prornotionem  fidei,cuiufmodi  efi  nmitia(crip'uraru,  gratia  miracti 
lorum,&cbfmitia,&boceHqxoddicitur.Qim\iaut£  cui  mul: 

Scilicc:  depraditl:s  gratijs. 

11  Multum  quxrctuc ^b CQ.T^pn  folum  ftbi,fed ctim uili')( 
proficiendo. 

12  Et  cui com.Dlffcrt commtndatum H dato,&  ileo  percome- 
datum  non  intelligiturhk  notitia  fcripturarum .  fe  l  magi<  docendi 
ojficium,quod  esl  regimini annexum ,  vnie  &  fubdiiidicnntur  efft 
commendati feu  accommolati cura pafiorali,  fecundum  qaod.dicit 
^fpnilolus  i.Ttm.6.d.  Depofitum  cnfiodi.  Et  d  talibus  reqifhitur, 
vtfupra  diclum  eft.  &  quia gratix gratis  dat<e  non  vatent  adfalute 
nifi  ftnt  cum  cbaritate,ideofubditur. 

I  $     Ignem  ve. Sctlicet,charitntem  Dci  &  proximi. 

#Etquid 


M0i\^£LITEt\. 
] l  K!'odfi  dixerit  fer.ld  eft  homo  malus. 
t  Woraw/.rc/V.Pfomittcndofibilong  am  vitam,&:ficcu 
•writate  viuitpetuer/e,venitdominus  auferens  eum  de 
P:'crm  vltaj&;  euiu  ponensingehennam. 

6        lile 


6  llle  autemfcruu  s.C  h  r  y  s  o  s  t.  Maior  ftatus  fit  maioris 
pcena:  occafio,iacerdosenim  eadem  peccans  cum  populo 
mujtograuiorapatietur. 

1 3     lgmm  ve.rna.&cld  eft,Dei  verbum.Icremia;  20.C.  Fa- 
i\\xs  eft  fermo  Pci  quafi  ignisexaeftuans. 
*    Tomus  v.  E 


877  GloCord&NicolaidcLyra.  8-8 

'      *Thio>hti  A.PerigneqiiidS&praEdicatioinrclli-  g    rr«i» rf«oj.Ideft,filius&filia&nutus,mpatrc&ia. 

*9*  eitur  S  rmo.n.ignisaconlamito6m  materiale&impcr-  trem  &duointresideft.pater&matcr,  vbietiam  |<ru, 

A  rcaamcoeitationcm&fimulac.aaboletcomfcumqjfue-  intelltgitur,mfilium&filiam&niunm. 

rint  mattnar  Intcllicitur  Ct  &  zclus  J>  virtnte  m  vnoquoq;        Aliecor.  Per  tres,  figmficantur  qtu  fidcm  trin  ,ti, 

noftrumacce  .1  is .  qct  fchiceftforrafliSPP  vcrbumDcu  habet.  Pcrduosinfidelesquiinrerraremanent.Boni  ?0 
nondiilimilisaii.  crt  contranaboi 

l  nriAi-r   hnr  n  ipne  A,in<1'  In  .ordibui  SHt.iiin,.  tiendoatq;   .■ 

accend!  vult  Dcus  a  ram,&  quid  vo!o  t  nifivraccedatur?  f  Baptifma  aurcm  ha-  ,  ab  innicc  diuW 

T,lit,,    cordanollra.  Q.Muitum.*  Vdtttai  I   h     Taterinfili*  r> 

Ideodnsrbrtaffcl  b  bcobaptiz^ari,&quomodocoarcl:orvfquedumperficiatur?  3  filius  in  pjtrtm 
igncvcnturuscft,vt  c  .  putatis .quiapacera  venit  mittercin  tcrram?  Nondicovo-  *  '"^^!""^;1* 

ffl^"  SriSSSS  c  ms/edMarationem.tEruntcnimcx  hocquinqucindomo  f  Ss&fi^ 
Ad"e.n"  mat  iuoj-  coipectu  An«,q»o.  tron.rj  filia-,&  focrusdba 

fi',  1  i,!«e  deiidcria  compleat  f  v  na  diui(i,trcs  in  duos,  &  duo  m  tres  diuidentur .  Patcr  m  h-     rus?  Sedqu*  nba 
ri  fmgulorum  mcrito-  g  lmm,& filius in  patremiuum,mater infiliam,&Xfiliain  ma-      ertfilibipfaefwra) 

plex.         rnnin.   fis  mvftrrir,     li  *  ,  r   -      ^-       i  CtUS  VXOriS  irll   fi, 

[umhi«KcTccendar.   i  rrcm,iocrusin  nurumluam,  &  nurus  in  locrum  fiu .  Dicebat  5  lij^ficead/m  :i 
\ Matdi.  a    Baptifma «•«" h*  K  aut fidad  curbas: [Cum  videritis  nubem  orientem ab  occafu,  6  fiha fna & ii 

ft^r.  hkif  fiddmm  corS  '  ftanm dldtis >  T  nimbuS  VCllit '  &  lCJ  ficC '  Ec  CUm  auftrum      titS 
loi.y.fi  dib.queataccfdi,iu  lus,qacumimi  «. 

vt  omnia  teporaha  -  mur.fcdvci 

perforte&  fcipibspoffiiitdcfpicere,ptius  habeo.baptifma  quinosab  illofcparauit,&oftenditahcnim  pattc  q;e 

baptizin.hoc  eft  vnchone  proprii  flmguims  profundi.non  in1coelis.Mater,fynagogacuiusfiliaprimititia_ecc 

cnundarcturfpiritus.nifi  Iefusprimu-.nglorificarerur.  eamdequagenusduxit  ptofidecontradicente\v 

b    Er^noTOorfo-Tatacft  dignatiodomini,vt  iiifundcde.no-  cemfuftinuit,&ipfaeic6tradicit.Socru.s,lynagoj 

B  bisdiuotionis&cofummadaepfcctionisin  hobi"s  6:  mara  ccclefiadegentibus,quiaChiiftus,ecclcfixipon(! 

radxpronobisftudiumpaflionisfibiincfTercrtctiir,  qcu  dumcarne,.ynagoga:  filiuseft.  Synagoga  ergoinnu  { 

infcnilhaberctvndedoleret,  nofhistamcangv'  •  rxmrn  fiiiam  eft  diuiicjquiacredcntesde  vtroquepopulo  p  cq 

nis,&teporemortis  mcxftit.am  pw;t$dcbat,quam  nonex  tur.Sed&illxinmatrem&focru  funtdiuila-,  quia 

mctumortisfua:,fedmoraredeptionisnoitrv  afsupfcrat.  carnalem  circuncifionem  fufcipeie. 

c    vfque dumperficiatur. Qui  vlqucad  profectioneangitur  i     Dice au.Cum  apoftolosetiadefuo  primoaduetu 

de pfecftione  eft  fecurus,nec  de  ip(a  angit,  fcd  potius  tnors  maflet  ,mfinuas  qd  in  eo  fatlu  fir,  &  de  futuro.qual 

corporirablblutioeftanxietatis,  non  Cbaceruario  doloris.  expectaredebeatadmomiiflet  ,verrir  fermone  ad  : 

d    P«c«r«7M».Qjwmodopoftbaptifmapaftionis,&  poft  jn  qbusphariliei  erat,vt  Matthicusidicat:  Qnianccp'»! 

aduetuignisterrafiirarfura,d.cit:qiadfkieChrilti  totusor  Aduentufa&umcredentes,necfecudumrcCteexpv 

biscontrafeeftdiuifus,  vnaquaeqnedomushabuitfidclcs  fignum  decoeloquvVicbanncrantes.Hosergoai 

&infideles,hisconttafidcm,ilhsprofidepugnantibus.  fi  vellentaitendercpoffentex  verbis  proihctatum  ( t£ 

ATheophtlactvs,  Chnftusquidceftpaxnoftra  vtriufqucaduentushabcreindicium. 

fed  non  venit  miffurus  pacem.vnde  cmgmaticc  hoc  dicTtu  k     Cutn  vi.M.  y  s  T.Nubes  ab  occafu  ories,  carne  Chr  1  i 

eft.dicimusigminp  nonomnispax  vituperiocaret&bo-  morterefurgentefignificat,exquorcmpore  imbetetfel 

naeft,&eft(a:pe  pcnculofa^&C^pcul  vidiuinacharitatereii  Hcsepraedicationisomnibustetriseftinfulus.  Aufterhs 

ciens,vtpote  qn  pacem  habcmus&cofpiramus  m  deflru-  antea'fium,leuiores  rnbu!ationes  ante  iudiciu  fignil  r. 
thonem  vctitatis:  Hac  enim  poce  no  vcnit  Chriflus  vt  du        &  Theop.Hxc  dicit  dns,extc  re^  p  ha:c  craflion 

rct  fed  contrariu  vultmam  vt  diflidcamus  propter  bonum  pace  facjcda  coges,tcies  q;  eos  q  magis  terreftrcs 

g>&inpcrfecutionefadlumeil:in  vnu  cnim  domo  pater  danivtfupplicioiuplhscmedet.intclligetiii 

gentilisafiiiorideh  difteLebar,&materarilia&contra.  bolo,qnofteraduerlaii9eft.Cu  igit  in  via  huius^H 

c    in  dumovna.V nulquiiqi  homo,  domus  vnacft,  vel  Dci  dcmusopera  virtutibusvacado,  vtabeohbcicn 

veldiaboh.Itaquehomolpirituaiis,  domus  fpititualis eft.  hilcomunccu  eohabeamus,  ncqn  m  futuioiudido 

f    £>/«J//.Prima caufa  e(t  religionis  ad  denm.lecuda  piecas  dat  nos  ludici.Opa enim  eius qux  m  hic  vira  facimu: 

adproximu.Oportctenim  vtdiui.us  humana  pofthabeat  duntnos  iud'ci,&iudextradit  noscxaclori,  idcftD*o- 

Nodcftergopignonbusrenunciandu,  lcdDeusomnibus  nicuidauos  torqucnti  &  affiigcnti&  pottea  punit  >s, 

prarteredus.EtenimnaturvEpignorasutDeibeneficia,  nec  donecetiaminorupeccatorum"pcxnam  luamus,S:i  n- 

c  debet  plus  amanbeneficium  9  accipitur,  qua  Dcus  a  quo  luram  poenae  implcamus. 

beaeficiuraacceptumteruatur,  \  7^iwt.vf.Adhtciamanifeft'c  fcnfus.  Qtiiexclemc  ri 

g     Tres  £F»immu 

NICOLAVS  DE  LYRA.  4     Puta.quia.Ef />atcr fcntentia ex diftis Matth.io.d. 

ju  I      Jitqnid.Ide(l,augmcntetur%qHiacbaritJs7neretur'iau£eriiPt  5      DlCC.au.Hif  cdfequentcr  ponutii attrahcntia ad fid!,& / « 

auilamereai perfici.Et quiapaffio  Chri Jii qua  ex maxima charitate  ofienditur propnfu'u^ecundo,rcmouctui  dubiiiybi:  Cu  aut  V  W 

pronobis  fullinitit,efl  maximii  charitatis   incendium ,  iofubditur.  Circa prmufciendu  <\uod  duofunt  valde  attratliua  adfidem  C  4 

a     Baptif.au.  Baptifmu  appellat  fuifanguinis effufionem ,  ex  quo  inter  alia.Vrimu  e/i,oracula  prophctaru,qux  txpreffe  loouunt  4 

bjptifmus  &  alia  facramenia  ccclefue  habent  efjicaciam.  aduentu  Chrifli  in  mundum  quantum  aJ.  conditione  pnfon.x 

3      Eiq\jO.Quoddupliciterexponitur,^nomo,vtperbocintelU'  tis,CT  qua/itumaddetCTmwationetct>>poris  & aliari «raffiM 

gatitr  magnu  defideriu  cius  ptrfiutndi  noflra  flutepcr  fuapaffio~  tiarum,ftcut plenius  declaraa  in  quadam  oonede  quolibttdei*e 

ncm.Mio  modo,vt per hoc intelligatur  triflitia  &  anxietas animi,  tu  Chrifii,aue propter prolixitate  omitio.Et quia  IndsifalteU  7" 

quxfuerunt  tn  eo  imminente pafJionc,vt per  hoc  oflenderet  veritalt  riti  in  oruculis prophetarum  erant  edotli,ideo  arguit  ee  1 

humjns.  naturn.Et  quiapofi pajjionem  Chrifiiad prxdicationc  eu.t-  de boctfuad attratliuu  adfidem  non  cognofccba:,&  tamen  dt  j/j 

gelu,  mnlti  crediderunt  altjs  perfoiis  fibiiuntlis  in  mfidrlitate  re-  fitione aerts'  futura per  fignaiudicabant  quxtamcnfunt  j- 

manenttbus  perfequentibus  eos  vfque  admortemyvt patet  defantlo  oracula  autemprvpbctarum  funt  certa,&  hoc  tll  quod  dicttK 

Chryfanto  &  patre  eiut,ideo  fequitur.  6     Cum  videritis  nubem,£rfo>rf/«^'r«>-, 

6  Puta.  *  ' 


MOJ^otLTTEi^.  f    E>Mnte»/w.cirf.i.c6tra  tres,&ecouerfo,&hocfreq 

1     Et  quid volo nifi  vt  accendatur)  Scilicet  pcr  fuidiffufione  tcr  fiebatinecclefiaprimitiua  Nam  fimul  maneres& 

in  cordibus  fidelium.  pinqui  diuidebantur  in  fide,&  non  credetes  credctibi 

■x  ^pffwjaiir/ja^cn.Scilicetinmebrismcis.quosdefidero  uerfabantur,in  tantu  cpaliquadoadmorteperfcqueb  ai 

baptizan  Ipintusacfto.Quod  impletu  fuit,vt  hr  Adlu.  2.  a.  6     Cum  vidcritis  ««W.Hocdiciturcotraillosquddfc  ic 

4    Tutatu quia paccm.QnaCi diczt ,  non:&loquiturde pacc  ti  funtqualitatem  futuramaerisconfiderare, &dcte  p< 

qua  mah conucniuntad  facilius agendum peiuersd.  re  iux  mortis,vel  futuri  iudicij  nolunt  cogitatc. 

f    £»«»r  * 


ai 

I! 


in 


8<?  Lucx   Cap.  XIII.  8So 

JautationeaurarumftaaipofTuntpriorcer^poflefV^ec    &:depoeiiitentiaomniiim&deemedationedeli6lomm.  d 
,,  nrsvtriufqneaduentusCcire.Tum  exdi&ispropheta-     c     C/iwjiK^/.iWo.Aduerfarius  nofterin  viaeft  lermoDei, 


Tumexungnificentiaoperum.  cotrariusnoltnscarnalib.defideriisin  pnti  vira.a  quoiibe- 

T\\ypocrit£>fs.cum  cceli  (?  terne,&c.Et  ne aliq  rudesi  turba  rat  3  peeptiU eiu$  humjliter  fnbdit ;  Alioquin  ex  ietmonis 
de  nperitia  fua  fibi  bladientes  fe  excufar.er,di.ccte s  (e  lege  cotemptu  reus,in  examine  iudicis  tenebit  pecca  tor,  que  iu 
&  :ophetas  igno-.  dex  exa&ori,  id  eft, 

rati  fuppomt  eosp  flantem,diciris,quia  a:ftus  erk,8£  fit .  Hypocrmr,faciem  cce-  diabolo  uader ,  quia 
uairalem    ratione  a  .vieiadoeutus.  c*r<-isar-       permittet  vt  diabo- 

oo-difcernere,  vel  n  sum;n"!  fc',P!»rarum  &oPtr.,m.       hisanimam  eius  ad 

«u'qui  opera  fa-  li  8c  rerranoihs  probaie  ,  hoc  aurem  rempus  quomodo  1  poena  trahar,&:  ipfc 
EJux  nullus  alius  »   E-'";  - '1',ill"«'',       ^]'e^D;',n'8'1,li,'b™™mn''        2  ejaftorqui  pcenam 

ii  at,fupra  homi-      non  probaris?  Quid  aurem  a &  vobinpfis non  iudicaris quod  ?  exigir  pro  rcatu  qua 

ne .&  DeumeiTe:      iu{mme[t?  f  Cum  t  aurem  vadis  cum  aduerfario  ruoad  4  ^^«f*  fCur3lI 
vcpoit  tor  tecuh  b        ...  _,  ...  ,  r  5   deun-gchennam.       tem&c. 

iniltitias,  iuflu  crea  c  pnncipemin  via,da  operam  Iiberari  abiilo.nerorte  trahattc      d    d*  ope.am  iibera.  voc. 
to ;  iudicium  eile  d  i>*»?;       .  f^Dia^.^qBip^m>rtjtitproriMqpe«roW«<rjt.  ^ Ulc^&c.Wqccuxm. 

vcurum.  adiudicem,8<iudex tradat  te  exactori , &exacT:ormittat tein      ad  caicandas  mundi 

h    'umattcm  Vadis.  lore/nl.  a    Id  eft.nuiiquararicu.  bonccp^niminimicostuosfcabcllum  ille  CCbr3S  &.*  .ld  illdi- 

.     .  .  pedum  tuoium.  ,  ., 

fn  in hacvitapra:  k->-        •i~  •      •     t     V ~*  •  -     -rr  cisaduentum  prelto 

istcadplaca.am  carcercm.  Ucotibi,nonexiesindedonecetiamnouimnram  ]andum  pmm^ 
■:m   iudicis   vi-  a  3  VrT  j**"*  *e«.a,Fu,uru.  ,      Quafidic.it.-Quado- 

ieiam,  qnamuis  e  minutumieddas.  3»*«      quidemcoltaidiliri  E 

Eio  Dei  fit  con-  cfum  ludicem   etfi? 

|justua:carni,ra-  venturum,ergohic 

mieo  vterefieurcufrodiadata  tibiinhocitinere,necon    itaviuite,neinilloiudiciodamnemini,  » 

it  prusre  accufet.Hoc&  Mitthcus  ponit,fed  ille  fpaliter  e  i^rfrfar.R.edditfemper  penas  pio  peccatispatiendo,fed 
deeconciliandapacedeilidentiumfratru:Hicgeneralirer    nunquam  v.eniam  confequendo. 

&de 

— _ .  _ , _^_     , , . 

NICOLAVS     DE     LYRA  3     Qnidiutcm  &CZ\'ob\(\p^s. Idefl,naturatiiudiciorationis. 

rlocaurem  rempus.  VcUicet aduentus  Cbrifli:  4     Non  1udi.qu0diu.efL'  kecipiendo  doBrinam  Euangdkam 

2  ^omodo  no  probaris.Per/cn/rtKraf  propbetaru  quas  ha  tanquam perft cltfjimam.. 

bt  ,viide &  D afliel.g.tepus  Aduentus  Chrifii  dettrminatur  f  cu  5      Cuau.va.cum  aduer.tuo.  Hic  remouetur  duhiu^qma fnpra 

iucertunumerum  babdomadarum  annorum.  Secudum  attrattiuu  dixerat  Saluator;~S(i,n  venipjccwmilteres  poffet  aliqnis  aderc,<p 

m  im  eft  conditio  Euangeticx  dotlrinx ,  qux  fi proponerti alicui  intelitxiffet  de omni pace,tjuod  non  eft  verumfedfolum  de pace itta 

nthqui  tamen  non  efjet  imbutus ab.qua  lege,&  cum  hocaiis.  te  in  qna  aiiqui  concordat  in malo,ideo  dicit:Cu  au. va.Hic  accipitur  Snpra e." 

lmuinUus  &  bumanitus  tradite,natt>rali  indtcio  ronis  iudicaret  aduerfarius  frarer  velproximus  abalioiniufie  Ufus ,  qui  hec  cau-  n.g. 

*t',nEuangelicampuriorem,finffiorem  & perfcffiorc lege  veteri,  fiw  trahendi ad  iudictm  iltumqui Ixftt  cum,&  talis efireconcitta- 

plus alus legibus bumanitus confitlis,  ficut  tillcx Mahu-  dus per fatisfaiiionem  debitam,prout  fuit expofitu pknius  Matth. 

•  confimiks,&  boc  efl  qttod  dtcit  Salnator.  j  .alicqmn  fqueretur  maior  punkio  4  Deo, 

3     Qujd- 


ai  0  /<_  jl  L  I  l    fi  i^.  peccatori,qui  finonconientiarfynderefi  refili^.^  * malo» 

5  Cum  aut  vadis  cumaduerfario  tuo  ad principem.Aduct farms    condemnabitur  per  omnium  iudicem^  &:  mitteturin ge- 
il  potdiciiynderefis  remurmuransmaIo,&:  ficaduerlat    hennani. 


peccarori 


C  a  p  v  t.     XIII.  dam  mortgmirteretur,fedimproba  vira.  Puniti  funtaute  Prouer. 

3  (^^^""'""'^Dummagiirer  veritatispi-fentesin    ad  correctionem  viueruim,  vtflagellatopeftilente  ftulru.s  »>•*. 
fe4y-*i  ftrueret  quahter  fe  praeparare  deberet  ad  AduS-     lapientior  fiar.vel  ad  exemplar  conigi noIentifi,ide6qj  pef 
*y^  tuni  iudicis,&:qualirerqui  le  116  prarparar  lunt     fimeperiturorum. 
tnnand:,nunc;atur  ei  de  GahlxiSj^  quafi  lufte  ldeo  pe-    d     il*orumfanguinem.\  ij,jco.  Corporalis  mors  Galilxo 
ituntjqjnonbene  feprxpara  rnm,quoru  languis  (acnficiis 

,&rcfp6detDominus,&;  C    A    P   V   T      XIII.  eft  mixtu.s, fignificat  fpintuale 

jMvetcfuiflepeccatores&:iu  rnor.tem  eorum  £116  pureof- 

piiffc.„fimilirer  aliospcc-  a   ^.^^  n  .%  •   r     4.   1  ferur  iacnficifi  quorum  oiatio 

toicsperituros.fi  fcpeccato-  b  tsM^M  Uerant    autem    quidam    IpiO  T       ^  inpeccatu,  ficut  deludacfl:  Tj»     . 
ittendunt.  C  ^/ya^k(     tempore    nunciantes     llli      dc       fcnptum,quiIteriaciiticiaDo  lo8^ra" 

I^Mncusrer.Qiian.dicat: A p       s/SAVgJ    /->  1  1  /  minicisaauinis  prodrione  co 

jfuiiTeTeccato.es  l      «SSA^    Galikis  ,  quorum    ianguinem      ^aba,  PTiarusePrgo  fanguiiiB 
iwdosiirernu,  qui  ram  lce-  Galihxoru  cfi  lacnficijs  nuicer, 

latamoiteabiuipioprrofidelrerfuafacrificiaoccifi  sfit.     quandodiaboluseleemofinam  vci  ahud  bonum  inuidla 
^j.Galilciimpiasfceleraramorrelcelorufuoru     velambitionelaudis  vel  qualibetalia  pefle  commacular, 
3enasioluut,quibus  tame  no  ipfa  morsobfuir.  vt  in  fecu-     vt  offerentibus  nihil  pioficiar. 

dam  ^"  0mncs 


NICOLAVS     DE     LYRA.  Trimainduas  quiapri»iodtprilt,tmoiikUfnix.Seciido,txhocfe- 

Capvt       XIII  quttc  frutJuecclefi<f,ibi.DlCLb^  ergo-.Trimain  duas  q.tta  arca 

motiuup/,i£,pr'imoponiiurthri(iiinfnutiio,fecudo,  iniinfl  onis 

ft  ~    A  Derantautequidamipfo.  Tofiqua  Saluator  induxit  cofirmatio,ibi'.EutniMcdoccs:Circaprimumi.tucit  CbrtfUts ad 

J-  X  '  /1  ipulosfuos  adfidei  ibflatia,hic  inducit  peccatores  ad  unlum  primo  per  exepla  ,  fccundo  per  ratioriefumpta  cx patabola, 

H"e"cia.Et primo pomtur  Chrifii  monitiojecundo peccatoru  co-  ^/.Dicebat autc.Ctrca primum fc,edt\m,y  motiuum  ad  pnumfre 

xirocat  ■ 


:quida     attuejsetoccupatt, 
Vtima  *  Cynllus 


\  ^Jderant auie &e.quortm saguinemmifcuit  Tilatus.&c.  Per  ficiaopera  degenerebonafigniffcantlgit  diabonsmifcet 

d-um  intelligi  potcit  diabo!us,cuius  clt  niebrum,  ficut  fanguinem  fimpiicm  in  luis  lacnfieiis,cum  eotu  opera  de 

« (jrego.Hoinilia  10.A11 116  u.ebrum  diaboli  Pilatus?  genere  bonafocdat  peccatisadiuncT:is:Per.tuire  cadete  lu- 

{|a"guine  Gaiikorum  peccatum  fimphciu  .  per  lacn-  per  dtce  &;  otto  ludxos  fignificata  fuitfuturaeorudeftru 

ficaopeu  i "oiuuo  v.  £    2 


Glo(.ord.&:  Nicolai  de  L 


A 


881  oiol.ord.6i  iNicoiaiaeLyra  8!: 

a  owa/Iw/V.Vfr.HocimpktumcftpoftpaflioncmDni,  peccaffcntdcfoliisficulnexjfuccin&oria  fibiferunt.  d 
quaio  Ronnni  impcnnCtes  Judxos  incipicndoa  Galilxa  folia  crgo  ficulnex  intelliguntur peccata.  Eran  autc  d  Jc 
adeodcuafhucrunt.vtnon  Joluatiia  tempti,ledetinterio    borefifcij,  taquam  fubvmbramortis,dequibusdiai;it, 


radomus.qno  Galilxorum  acceflus  non  crat,humano  fan 

guincfocdatcntur. 

b     Sicnt   ilti   decem. 

lftileroiblvmitxfi* 

cut&Galilxi,  non 

foli  pcccatorcs  fue- 

rut,lcdinterrorem 

rcliquoiu  puniti  sut 

quiroina  turrisprcf 


B 


Qui  ledcbant  fub  vmbramortis  lumenortum  efteis. 
C^uod  Adam  &  Eua  fici  rolijs  fe  tegentes,  prxfcntt; ) 

mini  vocantis 
Pilarus  mifcuit  cum  facrificiis  corum .  Et  relpondens  *  dixit 

Qsi  non  i'i  funt  pu..iii 

illis?  Putatisquodhi  GaliUei  pra*  omnibus  Gahlads  peccato- 

a     Huitapeitenout  illo,    (Tc  prrcatoro 

rcs  fucrint ,  quia  talia  paffi  funt?    Non  dico  vobis,  fed  niii  f 
ifigmficant  Iudcos  a  pocnitentiam  nabueritis,omneslimiliterpenrMtis,  TlicutilU 

quiiocnitcrc  noluc  b  JececKo£t.o,iupraquoscecidit  turris  in  Siloa,&:  occidir  eos. 
rint,cum  (uis  mocni  l       *  ,>«<»,>„$. 

bus  eflc  pcrituros.      patatisquia&ipfidebitoresfuerint,  t  prxter  omneshomi- 
Ncc  fruftra  dece  &  A  r  r  ^  scduo.ctiam 

oOo,qni  numcrus  a     n    nabkantes  in  Hieruialem?Non,dico  vobis,ied  fi  non  pce- 
pud  Grxcos  cx  10-  ,    .  y  ../  .,  .  /  1A.     ,       l     „ 

tha&  itacxprimit,  c  nttentiam  habueritis,omnesiimiJitcr  penbitis.  Dicebataute 

hoceftcxeifdemli-  d  hancfimilitudinem.  Arborem  fici  habebatquidam  plantata 

terisquibusnomen  a  c.,e  ,  s  0^tn.noii umbn» ueiboiai». 

Icius.ncipit.  Signi-  e  invmeafua,&  veanitqua:rensfru<5luminilIa,&noninuenit: 
ficat  autem  Iudxos  A 

hincmaximepcritu 

ros.quinomeialuatorisrecipercnoluerlt.lllatnrrisfigni  profetcnsln  vincaautemDeiftetitludaicavita,  pat  | 

ficat  illu  qui  ctt  turris  fortitudmis,qux  merito  in  Siloa  qa  mdias  aute  Chriftus  vcnit  &  quxfnut  fruclu  fidci  i 

Siloa^interpreraturinifluSjfignifica^cuqui  mifllisa  pa-  rum  operuminea  acno  inucnir.  Tribusauteann 

tre  venitin  mundu,qui  omnes  fu.pquoscecideritc6terer.  per  Mofem,per  Prophetas  &  feipfum,&  quia  no  \ 

C    D/crta: <JKt?,c^r.SimiIitudoinfruCruofx  arboris,cui  iiH  runt  a  dilettionc  Dei  eosabfecuit,  no  vltra  enim  e 

fimilesnifipccniteantcitosutperituri&eradicadi  Cuer  mini  &fanc"tus  vocat.in  locuenim  eiusgentesinr, 

goficulneaalibigeneraluerolum,hicfynagogefpec!aliter  funt,quxf<utlufacerc  valent.  Intelligitur&perfu 

geftattypu.Sicut  fterilis  ficusfolijs  cxubetans,  fpefructus  tu  himianu  genus,per  p.itrem  familias  pater&  Di 

polfclToredeferit,ficdo&oresfynagogxoperibusinfcEcu-  cuhorem  vinex  fihus,  Deiquinobilcumperegrinat  ct 

dis^am  in  vmbra  legiseloriantes,fubiedtis  nulu  operis  bo  vt  tolleret  &  purgaret  vineam. 

niexempluminiftrant.Inficulocoflorisquidafruttuscrc  e    i^trrns ///<#«.  Vinea  DominiSabaoh,domusIfra  cfi 

fcunt,quialijifucccclcetibus  decidur,  remanent  tamequi  in  quadomo  lynagogaconditaeft  ficutin  vinea.  So|u 

dadeillisquiclementioriaura  filueftreanimu  priorisfuc  in  vineapeccanteaviatoribuspmifitdiripi,  hanccti;  qf 

P  cicxuetes,cxteris  fpecie&maturitatepreferutur.  Sicanti  iuflitexudi.Inquaquxrit  fructu,nocjadeeflencl'cir(  c* 

quusfynagoge;corruitpopulus,cuiuslocodeantiq  religio  ofteditinfigura.quiainfynagogaiamfrudtu  habcrc  I 

nispinguedincnouusecclefiecmcrgitpopuIus,remaferut  ret.Necantetempusquxrit  qui  pcrtrienniu  venit.  (1 

Ge»ef.  tamcn  cx  populo  Ifrael  Apoftoli  qui  cxteris  prxftiterunr.  Moylen  fynagoga  inftituit,  ipfe  I  carne  appares  I  fyi 

3.b.       d    ^^orew/ifUnonginchumanigeneris  Ada&Euacu  crebriusdocct,rru6tufideiqrit,fedinphanfxisn6  rej it, 

peccaflent  Q^  « 


nabanttranfgrc  o 
nisconfd,  figni:a 
quod  populus  u 
dxoruminadu  n 
faluatoris  q 
vocaturus   v< 
cxutum  fe  v 
cognofcens,  pr  >n 
confcientix  fo  u 
dans  a  Don. 
ceflurus.cratccfo 
fusverborumrl[n 
tiu  velut-fol 
laminibusadt^  v 

"k   T  HEOPH   t 

Eft  ficusludio  rr 
generatio,f< 
tum  amaia  t 
&  nullum  fi 


Ficnt 


Luc.  it; 
f. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

•ff  Cyrillus  tpiftifueruc fequaces  IudaCaliUiyde  quodicii  AR.  $.g. 

Qitare  quod  auertit  populu  in  die  profeffionisrfuia  dum  lud&i  profiteren- 

Pil-uus  turfe effefnbditos  B^mano imperio,vt  diftu  eHfupra  i.cap.ifle lu- 

jnterfe-   jas  Qa[Hmt  dicebat,quod  hoc  erat  cis  illieitu,f.  recognofcere  aliqui 

li  xo/ft  DominumpraterDeu  quieos  eduxcratde  ^Aegypto:& fecerat  ftbi 

«rifican-  populupecntiarem^&multiconfenferuntei,  intatum  quod  poi~l- 

k«.         ca prohibebant  oblationes  fieriprc tfiiute  imperij  ^omani.dequo  Ti 

latus  indignatus  repete  cum  multitudine  I\omanoru  venitfuper  eos 

fjcrificantes fecundum  ritum fuum,&  interfecit  eos,  ita  quo dfan- 

guis  interfctloru  fuit  mixtus  cu  fanguine  facrificiorum.In  fcholafli- 

ca  vero  hijloria  dicitur,tp  fuit  quidamagnus de  Galilxa  qui dicebat 

fe  effefilium  Dei.&  dum  wiultos feduxiffet,&  fccu  duxiffet  in  mon- 

tem  Gar'rzjm,promhtes  inde  fe  afccnfurum  in  ccclum,&'dum  itlifa 

crificaret  eiftcutfilio  Dci  Vdatusjuperuenies  eos  cu  armis  interfc 

eit  ne maior  fedutlio  fieret:&'  bocefi  quod  dicii  hic.\ Ad.  aute  qui 

dz.Tr<tdit~i s  duplici  de  caufa.Vna  erat,quia  aliquieorum  volebant 

notare  Chnltu  de  confimili  (eduilione.  ^tlia  caufa  erat,quia  alii  illa 

occifi.tnemfubitam  &  horridam  horribdibus  peccatis  ipforum  occi- 

forinn  impntjbant,&  fecundum  hoc  dicit  fahator. 

i     Piitatisqj  hi  Galiln  prx  omnibus  Galilxis,&c.£>Ma//</i 

xat,r„,  cfi  argumentum  fufficiens,vnde  fubditur. 

2     Non  dico  vobis,fed  nifi  pocnitentiam^&c.l^onne^tm 

peccatores  f-4i(jfcy& propter  hoc periffe,fcda(serit duo,f.quod tatis 

mors non efl  argumtntumfufficvns,quodgrauius peccaffentomnib. 

alits,quiafrcquenter  Dominus peccata  minusgrauia  inprxfcnti  vi 

tapttnit, 


tapunity&grauiora pofi  vitam  pr.tfcntem  difertgrauiu 
da.jlfferit  et,quod  nifi  depeccatis  prcpriis  ptniturrint,fmii\ 
ribunt. Qjuod  adimpletumfuit pe r  Titum  &  Vcfp.ifranum i»  ■  n» 
tlione  Ciuitatis  Hierufalcm  &  occiftone  popuit  Iudaici  ,</«'» » 
nituerat  de  occifione  Chriili  &  alijs  pcccarisfuis:  Fideles  e» 
tunc crediderunt Chrifio ante adueJiTiti  &  Vtfpafianipti  <l 
lurn  fucrunt  *dmoniti,vt  recedereni  de  lud&a^  &  tunc  trinj  i 
ad  regnum  JLgr)pp&,qui  tunc  eratconfcederatus  Hpmams.Si  n< 
dutcm  extmpinm  ponitur  cum  dicitur. 
3     Sicut  illi  dece  & oclo,fupra quos  cecidit  turris.& 
erant  Icrvfdymitani:  &  dum  adificarcnt  quad*  turrim  inl »« 
ifo,fubito  ccciditfnper  eos  &  oppreffit,qua  ruina  aliqui^  imp  '' 
enormitati peccatorum Juorum,de  quoftmilcm fententia dici  o\ 
fius  ftcut  cr  deprimoexemplo. 

4,  Dicebatautehancfimilitudinem.H/<:/J«<:(V^/'"»(r 
panitetui  ratione  fumpta  ex  fimilitudine  arboris,  quxprdfci 
nift  fauat fruilu,ex  hoc  concludens  ,  qwd ftmilitcr  effentpf  ^ 
de  prafcntivita  &  puniendi  nift  facerent fruclum  paniteiix  7 
norum  operum,&  boc  efl  quod  dicttur. 

5  Arborem  fici.  Id  eft,gentem  ludaicam. 

6  Habebatquida.Jdfft/f/e-DfwJ,  cuius  ffctlio&pro" 
nonpotcfl  d  nobis  exprimi  al.quo  detcrminato  nomine,  fcn»  'r' 
dicitur  fcxlapropofitionede  caufts  .  Caufaprimafupeiior  <  I* 
n.irratione.  ideo  dicitur  quidam,interminite. 

7  Plantatamin  vincafua./df/»1™  ludAa^  qu*fpc"a 
dicebatur  bsreditas  Dei. 


>i> 


M  0  R^i  L 


I  T  E  \. 


|  5  ^rborem  ficihahebat  quidamplantat*m,&c.  PctZtboTCm 
fici  fignificat quathbet  pfona  in ecctefia  Dei  plantata,vt  f. u 
ctihceubi,p.  ucsannosin  quib.nonfacufruafi,figmfican- 

tur 


tur  iuncntus,c;tas  mcdia  &  feneftus :  pp  qcf  mcruit  f  cu 
pcr  morte  de  vita  prcfenti,  r>  cultore  aut  angelus  cul  p 
ius  hominis  figmficaturqrogatvtadhuc  vnoanno,  i 
vt  in  fenic  viuere  dimittatur,  vt  per  eius  diligentia  c  |ca 
le  hominc  fri3<aificet,aliter  Iuccidatur,&  in  ignem  r 


h 
ei 

ai 
tu 
ta 


g;j  LllC£      Cap.XllIL  884 

ylXit  aute"  ad  cultorem  vine<e.Cu\totVincc,o\o{\oics  sut,&C  f    Et  ft  quidem.Cu  poenitentic  ordoexigeret,vtapponerer,  D 

Aiftolheorum  precib.&  moni  isaflidua  Deicurafugge  referuabiturvelaliquid  tale,nihil  tamen  fubiunxir,fedfu- 

•>•  quib.Dominus  farpedeinfruduofagenteliideorum  fpenditfententiam.Cum  veroadheret. 

o "■jueritur.qtf  per  tres  annos  fua>  vifitationis,id  eft,in  le-  g    sinautcm infuturumfuccides  w.Scihcet  non  fecerit  frudhi 

_■_  >  ediftis,propheticis  conteftationib.  Euangelij  gratia  continue  iudicium  venture damnationis annexuit,quia,p 
neigensextitent.  cliuioresadnegandu 

l,  icceannitresfunt.  a  Dixitautem  adcuJtorem  vinea: :  Ecceannitres  funtexcjuo  l  quam  ad  crededum 

El£<»ftSSb  vcnioquaerensfru<aumintficulncahac,  &noninucnio  I  )  h^Erli  autem  docens 

<r'ntnir  nilia  nCO-  *     Arxuricij.qLodpciditurifintlocijni&gentcrri,  pio  quoirruando  Ckriftum  occidetunt,&    a     HanC  fimilitlldinem 

£11    Olllllj*!""»  »'     \,  fucs.  Curetiam  umporalicopiauiirur.  ,        _        , 

.feSrnS!l°  !  Su'ccideergoillarn,vtquidetiamterramtoccupat>  Atifle  J  &S£%*3g 

rarquicircuncifio-     refpondens  dixit ei :  DominedimitteillamjcVfhocanno vl-  7  in  fynagoga,  vtinti-  «00*tM' 
neaniminonqux  r  que  dum  fodiacircailla,&mictaftercora.Etfiquidefcccrit  8  meturadipihm  fyna 
retit:Necperlege   r  }  r  '  r      -j        -  c   ^    '   j  9  gogam  urinuuTcpa. 

n:ificabantur,qui  §  nuctum,t  lin  auteminmturumfuccides ea.Eratautdocens  .orabola. Quod  emm 
canlia  in  legetan-  h  mf  iynaPoffaeorumfabbatis.Eteccemulier.qua.habebat1 '  fm&umquxrittn  fi- 
:tui  fequebatur.Ne   i  AmoT<m7,nrDO,um.  a  A\erti,udinem-n,,«  iaculnca  nec  inuenit,    • 

qungratiaiuftifica  k  fpintuuminfiririitatisannisdecemckodo.Erattinclinata,  **  figmficat,quod  ver  xa  ;.£ 

bnur.quidepecca   1    r  bum  commodatfy    fta. 


tis 


_  snitere  nolebar.  ,   nagoga:,necillareci- 

lli  ergo  merito effent excidendi , quod quidem  faftum  pit,quam  tamen  non  ex  toto  extirpandam  ,  fed  rcliquias  p. 

efterRomanos,iubeturillis,"quiincircuncifionelabora  fidemfaluandasintelliges,moxibidem  primitiuxecclefias 

lai.vtfucceflioniscladem  annunciandopoenirentiafug-  fanatiofub  fpecie incuruae  mulierisfubfequitur.idem.n. 

ent.Sed  Apoftoli  intelligentes  etiam  aliquosde  populo  fignificat  ficulnea  re(eruata,quod  mulier  erecta. 

lucorumfuavocationepofTefaluarijOrantjVtdifferatut  i    ,s\jMir<f.Sabbatisdocet,&:curuamerigir,quia  perver-  ^ 

vlt  dominicx  crucis.  bum  prxdicationis  a  temporalib.ad xterna ere&os  ad  quie 

f^«j'(ifr/a»«*err<:w,^rf.Potperterramfterilificuoccu-  temrefurre&ionisperducit.  ,  , 

Bii  n  iudaica  pleb;  fignari ,  q  noxia  pracpofitorum  vmbra  k     Ecce  mulier  qum  htbat  fpirituminfirmitatis.Ylxc  mulier  no 

pruit,ne  lumen  veritatis  videat,&  exempliseotum  impe  nifi  poft  dece,&:  ocloannos  erigi  potuir,  quia  humana  na- 

«jit  e fole dile&ionis  calefcat.vn.Vae  vobis  fcribx,  &  phar.  tura  hanc  corruptionem  deponere,&:  ad  inducedam  incor 

qu  lrs.ante  homines.Terram  occupat,quilocum  quem  ruptionem  xternaj  beatitudinis,erigi  non  poterit,nifi  prius 

;cit  bonis  operib.non  exercet,qui  exemploprauitatisim  impleuerit  lcgem,qua:  in  decam  pceptis  continetur,&  gra 

pe-mentum  pre  ftat  caeteris.  tiam  inquaChriftirefurreftiofacT:aeft,&:noftraexpec~lat. 
|  'faue  dumfondiam  circa  illam^&.T)  oncc  radice  infructuo         #Thiophylactv  s.Intelligas  etiam  oro  miraculu. 

frientishumile,  &:pTentiumprefTurarum,  &:sternxda-  illudetdeinternohomine,incuruatur.n.  animaquadoad 

na  )nis  incutiendo  metu.f  ofla  quippe in  imo  eft,&  incre  terrenas  tm  curas  vergit,&  nihil  coelefte  vel  diuinum  lecu 

pa  ),dum  metem  fibi  demonftrat  humiliar.Noui t  cultor  concipit,idcirco dece  &:  octo annis  egrotare  dr.Quando.n. 

tcim  excolae,q  nouit  vitia  reprxhendere.  Intellexitdu-  quis  in  obferuatione  mandatorum  diuinx  legis,q  (unt  de- 

ricm,&fnpeibiamIudaeorum  caufameflefterilitatis.Pol  cem,&:infpeo£tauifaeculi  infirmusfuerif  decen>,5£  odo 

licuritaqueduracordaapoftolicisligionibuseffefodien  annis,drobftippuse(Te,nonne,quiterrenisaddiclus,&:  pec 

,da:fuperbientiaadhumjlitatem  reuocanda.  catfemp,madatareprobar,&:futuru  fteculu non expeclat? 

c  -tfiHaw/rfrcora.Ideft,malorum,qu£fecitabominatio  SedDominusinfabbato,6£ineccIefia  fanat  talemanima. 

n? J  animu  reduca ,  &:  compucliionis  gratiam  cu  frucfib.  1    ^innis  rfe.Senatius  in  quo  mudi  creatura  pfefta  eft,ope- 

b(  i operis  quafi  de  pinguedine  ftercoris  exufci tem.Pecca  ru  pfctlione  fignat,q  p  tres  mnltiplicatos  dece &:  odo  red-  F 

ta  carnis  ftercora  dicuntur,  quac  mittuntur ad  radicem  ar  dit,&:  fignat  eos,qui  in  trib.  teporib.  dominicx  vifitationis 

bi  s,quando  prauitatis  conicientias  tangitur  cogitatioms  .f.ante  legem,  &:  fub  lege,  &:  fub gratia pfeftionem  operii 

ir  noria,  &:  du m  inde  pejniiet  quafi  per  taclu  ftercoris re-  hent.Hoc  ergo  tpe  Iudxa  a  fuae  mentis  re&itudine  cnrua- 

d:id  feconditatem  opens.  tafuit,quae  magis  terrena  quam  cccleftia  nouerat  operaf.  ^ 

f    JEtfiqttidcm.  ^  rocauit       8>f. 


IICOLAVS     DE     LYR.A.  tionismukideIudxispenituerut,&conuerfiadfidemfruclumbono 

lDixu'autemadcuItorem  vinex. Id eil,ad tsingelu  cuflode"  rumoperumfeccrunt,vtpatet^ift.2.&inplurtbusaluslocis. 

tyofituilli genti,ejui  tunc erat  Micbael,  yt betur  Daniel.io.cap.  S     Sinautem  infuturum  fuccideseam.^M/a impanitcnteSf 

'•  Ecceanni  tres  Cunx.ldefl,tria  tpa.f.tcmpus  legisjempus pro  &  infnaperftdia  remanentes  fuerunt  vccift,&  captiuattper  Titum. 

;iinmt(r  tempns prxdicationi s Cbrilii,in  qutbus  Oeus  quttfiuit  &  Vefpaftanum,vtpr&,dit~lum  e{f. 

ttmbouorum  ipcrum  a  lud&is,&  r.o inucnit,niftjn paucis  val  9     Erant  au  .  Hic confccjuenter ponitur  doBrins.  Cbrifli  confirma 

*  Witfufi nibil  tomputantur  rcfpeclu  tanu  multitudinis,vt pattt  tio per  fequcns  miraculnm,vbi  njotatur primo  loctts  cum  dicii.  Erat 

*ii8tttrnpora confideranti.  antem  doccnsin  fynagoga  eorum.In loco commnm  vbi conue 

ouccideergo  illam.i«  qno oflendii ,quod meruerat occidi,&  ntebant  lud&i^& tempus cum dicitur. 

ulUeiictrfuod  fatlu  eilpofieaper  Titum,  & Pefpaflanum,  10     Sabbatis.''» quibushomines  dtbebat intendere  diuino  cultuiy 

iitiudtos deillis  occiderunt,&  alws  c*apttuos  de  terraetecerunt.  &  adaudiendum  verbum  Dei. 

Dominedirnirte  illam  .  Quia^ingeli  f  iliis quos  cuHodtut  1 1     Etecce  mulier  quae  habebat  fpirit.infir.7rfeft,/»/i>->mf<* 

■  "pdkntdiiiiuam  clementiam,vnde  &  defiruSiio  ciuitatis ,& po  tem  d  fpiritu  maligno  inflicta  velcaufatam,quod patet ex  boc  quod 

luiiliUtllper  qz.annos poft paffioncm  Cbrifii.  infrd(hbditur:Hancautemfiaam  ^ibrahxqmm  dligauh  Satba- 

•  Wc]ue<tom  fodiam  ciic\\\\amy£>Cclmmittcndo eis  terro-  tias,filicet,vinculoinfirmitatis. 

ridtuinorum  iudiciorum.  j  2     Annis  decem  &:  odo,&:c.  Ex  quo  patet  infirmitatis  diutur 

EtMUtem{\crcoi;a.Oflendendoe;sf4>ditatem,&abominatio  niias. 

';  P"catorumfuorum,pcr  quntfohnt  homines poenitere  depecca-  1  ?     Et  erat .  In  quo  apparct infirmitatis grauitas,  & deformitas^ 

'  u's'  £t  ifta  exprimttntur^vt  miraculum  fequen*  maius,et  euidentius  ofie 

7  it  fi  quidem  fecerit  UufXu.Q^uia in illis ^i.annis dicl<e dila  datttr, vnde fubditur. 

-  tionis  frEtconfe- 

M  0  B^U  C  I  T  E  H.  fabbato,qnconfiliopredicatorisvelc6feHorisfalutemani- 

t  I;  p.  marum  defiderantisquiefcitapeccato.&ficerigiturfursU. 

ol  Jtecce.mulier  qu*  hebatjpiritum  infirmitatis  annis  dece&  percejeftium  appetitum.Archifynagogusaurem  indignas 
j_^  t erat  mclinata.Pcr  quam  fignificatpeccatrixpfona,q  de  talicuratione,malum  curatumfignificatmurmuratem 
tceft^  °'°  Procur^te  fi£ aci  inordinarum  amorem  de  prxdicatorc  vel  confeffore,propter,quod  merito  arguit 
dj.  fm  mit incuruata,quod propter  longam  confuetu  de  murmure  tali,quia  cura  maior  circa  humanam  natiua, 
-m  alpicere  non  poteft  fuperna.Sed  iefus  eam  tangit  in    quam  circa  animalia  bruta  debet  haberi. 

fabba-  Tomo.v.  E    3 


A 


Qoi  ord.&:  Nicolai  de  L 


8 


a    Foecnit  Qno* pdcflinauit,hos&  vocauit:&: qnos  voca* 
mtr.  >s  autcm  iuftificauit,&:  illos  i 


magni 


+  Rcftc- 
«i  cngc 
rccjpuc . 


fecularia 
opcra.n  veto  rcligio- 
fa,id  elt,hud3di  1 

ccflabftt.Iiilignul.il 
iusrcietlabbatodns 
'  HocaQt  n6  in- 
tclligOs  archiiyi. 
gusfalhtur,&:fui:.t, 
c[\  lcx  in  labbatonG 
hoiniue  curare,  fcd 


yra 

Iudxis  congrcgandx  funt  a  J  fidcm  perhumiliratem. 
dc&:  faluaiorfidemcorum  commcndat  (ub  conipar 
negrani  firiapfs. 

i  Dueb.it  er.Q^andoquidem  adcrant  &  gaudcntes  & 
nficaiitcsdiccbatadcommcndationcm,(?Cin(rru<ftio 

iHorum,qutpe 

b 


Quii  qui  fcmprr  «idet  quod  femper  ifgiiat  fc  vbi  diu  fj.ontr  perfift 


rurdffiinando  pcr  gr.-mim 


uir,hos 
G*.  u.  licai: 

b  U«:<i  fabhto.  Dcusab opcrib.  rniidi fabbato requicu ir 
V:V  '  csfabbato  aleruili-&.'noxiaaciionefer:adup 
cc  ps 

taolueril  ,'-:ri".(1ui. 

nec  omnino  potcrac  f  iurfum  rcfpicerc .  Quani  cum  vidiflcc 

1      Iul>   <i<  lp  prrdocllm  I 

Icfus,  vocaViit ad  ie, &  aitilii .  Mulier, dimifla es  ab infirmi- 

t     Miiiirua.ibui  Jtiiii  <diuuud  >.     b     AJ  ^lotllicinJum  Dvnni.u ..]dtr  in  fincm 

peifcneiando  in  honii  apCrui    '. 

taccrua.  Ec  impdfuirilli  manus,ckconfc(UttKic6cacft,cc 
oloiiricabac  Dcum  .  Refpondcns  t  aurem  archiiynagogus 

-     vi  nml-iM  liiiTTlcgi». 

ulia  opcrafaccic,  b  indignans  ,quu  iabbaco  cnraflcc  Icius  dicebat  tiirba: .  Sex 

,  [cccarisgraua     ^fj^  |ulKin  quibus  oporcec  opcrari.in  hisergovenitc,&:cu- 

c  ^HYpo^rUx .  Meri-     *amini,oc' tibn  in  die  iabbati.Rcipodens autcm  dominus ad 

tohypocntas,idcft,  c  lllumdixic.Hypocnta!,  vnuiquiique  vcitrum  iabbaco  non 

:at'u  d  foIuicboucmfuum,aucailnuma  prxfcpio,o^ducitadacjua- 


i 


B 


re?  Hancaucemfiliam  Abrahar,  quam  alligauic  Sathanas, 
eccedccemeco6coannis,non  oportuic  iolui  a  vinculo  ifto 
die  iabbaci  ?  Ec  cum  ha:c  diccrec  erubcfccbanc  omnes  ad- 


Ifi.  i.n. 


cum  uiagilhi  plebiu 

videri  appetanifana- 

tioaetn  homimsno 

rcucrcntnr   poiipo- 

ncrecurc  pccon». 

d     1Sj>n  f.tuit  :o:iem. 

Mysti  ;qut' 

cognouit  poffcflbre 

fuum,  &:aiinus,qui 

nonit  prxfepcdomi 

niilui,lndaicum,&: 

Gentiicm  populum 

figmficant ,  quivter- 

quc  peccati  vinculis 

ablolutus.fitimeitu- 

ciuehniusmundiper 

hauftum    dominici 

fontis  depoluit".  In 

his  crgo  duobus  ani- 

mahbusvocattoncm 

duorum  populorum,aduerfantibus  Iudaiis  prxnunciat  do- 

minus. 

e    Hanc  uM.eirc.Filia  Abrahx,queq;fidelis  anima  filia  Abra 

hx.ccclefiadevtroq;  populoadfidcm'collecla,qtpclegis 


a     Fide?  pernnam  uciiiiur  ad  r.*enum. 

eo .  Dicebac  ergo .  Cui  fimile  cft  rcgnum  * 
efle  a-ftimabo  illud  ?  t  Simile  eftpra- 


r   ucriarii  eius,  et  omnis  populus  gaudebac  in  vniuerfis,  qua: 

I  a     Fide?  percmam  uciiitur  ad  r.*?num. 

gloriofc  fiebant  ab 
i  Dd-,  cccui  (imile  eiie  antimaoo  uiua  ?   r  bimue  eitg 

l^  t    Scilicri  pto  feruo  c  fi  Jei.Yel.auia  veneni  dicitae-toci.t-,  idcft  omnia  dogmata  piauitaiii 

b     AcccHibilehaberu.         c     Deulin   u  lc;u:l,if  ftus  cii  iP,orde  fuo  gtanum. 

tPiaklicatinnUi      d    Ybi  ctellunt  geni.iDa  "iriutum. 

nd  fmapis ,  quod  acceptum  hdmo  mific  ,    in  hdrcum 

a    Vttifolia  cumiif  inftui.S  cuius  diuerfis  f«.n  e  ulU  fpiiiiualifiqui.fcunt, 
quipenis  uinutum  tn  aHa  conlccndunt. 

1  luum  ,  cc  crcuic ,  cc   fadum  in  arbdrcm  magnam  ,  et 

r\\  a  !  \'t  pro  uariciatemorborumuaiia  iii  medici-ia. 

volucres  cceli   requkucrunc  in  ramis  eius  .   Ec  itearum 


muuatem,&:fid 
uorem  exaltatv 
inccclcfia. 

k     Simile  e[}ora 
Granu  finapis,r 
lis  &:  fimptex, 
rerir,vim  Itiafi; 
Regnucrgo  cc| 
ide(t,fii!c-.'; 

i  turadregnuco 

2  granofinapiv.q 
mo  liumil 
abiccta,\-amari 

j  ris  np  infirrait; 
Chnlti  Cxlcadah 
cis,  fcdtriraadtii 
gramfuat  vituii; 
dit  ccodore  lu< 
cuflatesadimpl 
gloria  reftirred 

4  &afccfion 
mortc  pdicauii 
orbe  rerrarfi.Vi 
pus  Chnihgra 
napis,qdacc 
ieph  in  hort 
iut,q>  poilea . 
re6tione,&:r. 
creuit.  Expa 
mospdicatc;. 
tu  mudnm  n 
quoiu  diclis, 
litiotnb.  fid, 
gationemundi 
rar.Qd_acccpt 


Chritti  dona 

tiinitate  nobiscum  patre  tribuit,  ex  humanitate  nbi 
accepu.Vnde.^ccf^ifii^owj  in  homimbus. 
1    Ft  crcau.Creuit  in  toto  mudo,uel  in  animocui 
lis,quianemorepentc  fitpfcclus.Crctiitcrgo  prg 


&: dominicas refurrcctionis  impleto, p feptiformem  gram     quia  mcntibus hominum quante  uirtutis cfl 


Spitituflancli  vinculalongxcaptiuitatiserupit,&:  ficidcm 
e(t  bouem  velafinumaprxlcpi  folutos  adpotumagi,qd 
fiham  Abrahx  a  utnculo  noxia:  inclinationis  crigi. 
f    Ernbefcebjnt  omnes.Qm  de diftis faluatoris  erubefcunt,fi- 
culnex  (lerili  le  fimiles  otledunt.Qni  crgo  gaudenr  de  mi 
racuhs,ptinentadfiliam  Abrahx,idc(t,ec-;lefiam,Deu  de 


m     l«4M»M.Crefcitnonficurherbxq'.'.xciroa« 
cornmntjfedficutarborqua;  longaanaofitatc5:^ 
tilitaregaudent. 

ATheophyla  cTvs.Granofmapiscoparatt 
Dei.Rcgnu.n.Dei pdicatio  e,&  ucrbu  Dci5  \ 
regnauit  in  animab.hominu.  Enimuero  ficut  fii 
de  paruu  cffe,multu  aut  hct  uirtuiu,ita&:  lermoctii 


t  ua  eredhone  gloriricantem, 

g    ^u'«cr/jr».Scnbx&:  Pharifxi,g  necaperte  veritaticon  c6tenitgdcamultisutapparere(Teirultitia,cfi 

tradicere  pofTunt,nec  propterinuidiam  credere  volunt.  homo  (u(ceperit,&:  miferit  in  hortu  anime  fux, 

h    Of»nijpo/.«/Mjfja«.Simpiices,humilesvcrbavcriratis,&;  gnafacitita  ut&ramos  dilatet,&:  uolatiliacc!i,h 

miracula  amates,&:  ilti  funt  figutagcntium-.qux  exc^catis  mines,q  in  fublime  uolare  uitunt  mdos  habeant  in  r ) 

Iud$is                                                                          C^ 



di; 
Chriftui 
jao»»d- 

iioj  con 

ludeiit. 


NICOLAVSDELYRA. 
i     Etconfeflim  erecla  eft.I/cer en  rn pernaturam pojftnt ali- 
qit£  infii  milatcs  curari,»on  tamen  in  infianti. 

2  Rndcnsautemarchilynagogus.  U efl,princeps fynagogx, 
&  dicitur  ab  arcbos,q\tod  e/t  princeps^&  (ynagoga. 

3  Sex  dies  funt  in  qu  ib.  opor.op.  Moc  intclligitur  de  operib. 
feruihb.fed  operatio  miraculorum  (\u<t  ordtnatur  adgloriam  Dei>w 
yidentium  deuotionem  txcitandam^poterat  ficriia  die  fabbati,&  to 
uenietius  HU  die  quam  in  al\',s,eo  quoJ  ills  dies  crat  ordinata  tultni 
diuine  &  deuotionipopuli,&  boc  ollcndit  Chrifius  excmplofenfibi- 
li,cum  dicitur  Hvpo.  VOQ  Iq.ue.fif  patet  litera. 

4  Et  cum  hxc.Confufifua  ronabili  rcfponftone ,  cui  nopotcrant 
cotradicerc.Citca q,  confiderandum, quod  Cbrifius  confundcbat ad- 
uerfarios  fuos.Aiiquando  exTplis,ftcut  bic,  Atiquando  miraculis  fi- 

cut  fupra 


cutfupra  %.c.tVaH  e feiatis,qn:a  filius bominis hc:  ptatcmd  i 
di  in  terra  peccata^att  parahtico.Tibi  diccf«rgc,&c.Ati 
pturis.ficut  Matt. a x.b.nuqaa Irg  (iis,qni.i  cx  o  e  wfauti 
tiumperfcci{hlaude,&c'Mi'iUandoronib.cerv.s^icutC- 
Cuius  eft  imago  hxc  &f*perf  riptio,&c.A.linuando  tvftimv  • 
Jo.  s.e.fosmifislis  ad  Ioann(,&  tefiimoninperbibuit  vt  i 

5  Dicebat  crgo.toftquaw  faluator  pofmt  pemtcr.tue  »■ 
cofequenter  oilendit  (equentcm  ex  hcc  etilefi*frutlW.Cin 
radum,q, licctpcnitcntcs,&  conuerli  adfid.m  catholica  ' 
runt  pauci  &\abictli  teporib.pei  fcquntionis  ty\annorl'.,&  h> 
rumtin  dotninus poiteu  inlnx.t .-t  qnos pjznitcntcs  ad/ii 
tntit  wapii  hontinc s fcitntia  &  vna  ftcnt  f.tit  jitn 

6  co>'/imiles,per  quoseccle/infnit  cxajtati 
ncturiu  duabus parabulis qutg e^pofttxfmn Mat.  ij. 


140I^ALITEr\. 
t     «frmfVcr/rgrano.Granuni  (inapis  minimum  bcatum  Fra 
cifcuni  figniocat  humihmumpp,quod  luosfraticsuoluit 
uocare  minores.  HocautcgranumhomoChnflus  poipit 

in  hortum 


inhortum  fuum.f.  ecclcfixmilitantis,ubi  crcnirpc 
meritum,&:  pei  (ux  rcligionis  angmcntum,&:  uolue 
quic(cuntineius  ramis,quia  muItimagni,&poten 
quielcunt  filiorum  Juorum,confilijs  dc  dochinis. 


it 


g;7  Lucae.  Cap.XI  I.  S88 

a  nHOdacceptummulier  abfodit  in  farina.'M.a\ici:  ccchfn,cvi-  tamen carenies.Pater  cero  familias  cfi  eos  iufte  excluferit  D 

[  in  jnnafumusquotquotrimoris  &:  fpeiexercitioquafi  difh  mulat  fcire  vnde  fint  at  merito.-funtenim  exdiabolo: 

m  aiuperiore&Iferiorecoterimur,  vtvnuspanismuhi  dominusautem  ignofcit  fuos. 

•„  is  in  Chrifto.  Abfcodit  ergo  ecclefia fermctu  dilecrio-  e     Et  ibat,&c.Vbique  indifferenter  praxiicabar,  non  perfo 

,  ni  n  tacinx  fata  tria,  quiapra:cipit,vt  diligamus  Deu  toto  nas  difcernensjied  ialurem  credentibus  quarens. 

Ccle,  '  totaanima,  f    Contendite   intra-  ^Ujttl» 

'     .irtnfp    Vel.fa-  a     Charita^proftruorevelfjBfta.lpftiina.  ,„  ^     Omfi  r>irr>rrf-      * 

to  vittuic.  >  cijia  ..   .  .  /-.     .,       p .       ,  .. ,      .->   ^-j  'f)0  c.  v/iiaii  uiccrcr 

i,  fatatria,  vt  fpi-      dixit.Cui  iimilc aritimabo  rcgnum  Dei  3  f  Similc  eit  fcrmen-  f  Vere  pauci ,  &  iili     '• 

-.-    inirrn&COr-  -     ''•  gratiaDH  ,   ucl  l.ipitnti.i  Dci.     b     Sincla  maicr  ecclciia.     c    id  eft  ,  coaimendat       rnm  m->om'<  lirVM-i 

nt»,dlluua     j  7,  hominibus.detnbusNoc  rili|soiigencm  ducenubui,  ouos  tccleiiaad  fidci  unitatem  7.  "'«£,' ••MJUUii- 

pU[vnum  redaCta»  cdi.g.t  bu.<,  qnia  nifimetis 

nc  difcrepet  intet  a  toquod  acccptum  mulierabicdndit  in  farinse  iatatria,  do-     intentioferueai,vn- 

.  &S '."ic  *  ncc  famenr-retur  totum .  t  Et  itat  pcr  cmir-ra  &  callella  t  itSS^ 
disntur,vtinratio   d  docens,  & itcr  faciens  in  Ieruiaiem.  Ait  autem  ilh  quidam: l  adima  lemperreuo 

ncoflideamus pm  e  Domme  fj  pauci fimcqui  ialuantur  ?  Ipfc  autem dixit  ad  il-    "tu/' 

de  iam,imra,odiu  ■*     r  1  r  1    .    .  g     Cumau.intra.pa. 

mv  ■*»      ,  •         .  a     S  iia  illc  unus  pio  omnibu»  quau.-tat.     b     Ad  uitam      e     Labores  &  iciunia  tainen  Q  ,.  *->•/'"• 

ViClfUni>in  CUpiUl-  am»nritius.ugunilii.ii<c<'t      d     Salutis  iV  amore^rstmiorum  prouccati.  1  atClT.imiliaS  Cllri- 

,  tatdefiderium  v.r-  f  Ios.  f  Contendite  intrarc  per  aneuiMm  portam.quiamuiti  -  ftus,cum  \biquecr 

tuin..Vel,ecc]efia  *,  °        a   ir.n*r«-tp«it.te?«t»««itii         j   dunnitare  fir,ilhsia 

Buhominisfari.  g  dico  vobis,qua:runtinrrare  ,&non  pdterunt .  Cumautem4  intLls  clle  dicitur, 

» .natria  miicet ,  h  .  i       ■]■        os    i     /     •       /i-  <>••••<;  91105  in  calo  prae- 

i  Utedulitatepa      mtraucrit  paterramihas,  tX  clauient  oihum ,  &  mcipicris  *  fens.uaviiioneieti- 

[rKrilii&fpirimf     foris  ftare  ,  6X  pulfarc  oiiium  ,  dicentes,   Domine  aperi+  ficat,iedquaii  foris 
lar:i .  Cumque  in  a    Apud  ■•osr;dei&diieAiom,.nr»c.i.iracierem  •oto-^-ft.fe»  cfl  his , quos  in  hac      •       ' 

vnufueritferme-  i   nobis .  Etreipondens  dicet  vobis  .  Neicio  vos  vnde  iltis.t'  pcregrinatione  cet- 
tatri,  non  nos  ad  K-p  ---j-  \^j         •  n,f  latesocculrus  adiu- 

:riiceDeum,iedl   Tunc    mcipietis  diccre  :   Manducammus    coram   te    &  *  uat,IiKrabitetgoS  • 
adiiusdcitatisno-      bibimus,  o<f     in  platcis  noftris  docuifti.    Et  dicet  vobis.t  totam  ecclefiam  ad  -^ 
:t  nperducit.  |  fuicontcmplation£ 

i  'autria,&c.$a.-  >  perducct  .  Claudet 

u;  genuseft  menfuraiuxta  morem  Paleftine,  modium    oftin,  cum  reprobislocu  penitentix  tolfetqui  foris  ftates 

midium  capiens.  puliabunt.i.a  iuftis  fegregati,mifericordiam  quam  conte 

>fluntin  tribus  fatisilli  dominici  feminis  frudtus  in-     pferunt,fruftra  lmplorabunr. 
te!  ;i,tricefimus  f.fcxagefimus&  centefimus,ideit  coiu-     1    Itrcipictisforisfta.  Modo  tpe  mifericordix  contendite, 
sa  Lum,continentium  &:  virginum  .  Vel  fata  tria,  tria  gc    quia  tempore  iudiciireprobis  tollitur  locus  pemtctic,qiu 

;ominum,Noe,Daniel,lob.  nuncaperiturcunctispiequajrcntibus. 

:  'cnufer.&c.  T-adiu  chantas  recodita det  crefcere,  do-    i     "Njfciovos.No  nouitlux  tenebras,id  eft,  no  al'picit,quia 

Hamefein  fui  pfectionec6mutet,vtnihilpter  Deu     fiafpicercr.tenebrxncneflent. 
dilar,&recoIatqi.t  hicaccipirur  in  aliavitam  perficitur.    k    Manducauimus co.te. &c. Nonfeftiuitatuepulatioiuuat, 
i  ihantcm  illi  quidam .  ^Theophilactvs.  Pauci .  quem  fidei  pieras  non  comendat.Non  fcientia  lciipturaru 
ibicjfaluantur,eoquodanguftavia  multosnon  rccipiat     notumDcofacir,queoperum  miquitas  indignuoitendit. 
i\  itdominuspaterfamihas.qui  conuocat  oes  homines    Vel  de  Itidxis  fimpliciterintelligedu  eft,  qui  relpuetesmy 
ad  andiu&fruitionemasteinorumlbonoru. Omncsita    ileriafideigratosieDeoarbitratur, qd  in  templovictimis 
auvirtute  pditi  ut  vfq;adChriftum  ftuduenmt  intrare,     obIatiscoramdominoepulatur,cv' lecfioncm  prophetaru 
)i  iitdegenercs&ignauiquipoft  tepus  pradtj  venerut     aufcultant,vel  myftice.Manducat  cotadomino&:bibit,g. 
:xiduntur.  Horaaut  prandij  prcfensvitaeft  hoc  vtique     verbipabuluauide  iufcipit.Vndequafiexponedoiubiugit. 
tp  randijeft.quoprxparamur,  vt  ipirituali  conuiuioex-     1     />i^/-!/f.eirc.Scriptuiaiobfcuriorib.cibuscft,quia  qnafi  p 
ciimur,cumaut  expcrgefactusfaeritpaterfamiliashoc    cxponendofrangitur,&:madu"candoglutitur.Potu3em  in 
cfdiudiciulurrexentacclauferitlanua,  vtperinntilem     apertioribus,  vbi  ifla  abforbetur  (icUt  ir.uenitur.ft  occul- 
pttcntia  virtutis  viarequirunt  nudis  verbis  quafi  puifa     tacigo&iaperta  feintellexifle  teftatur,quireprobJn;c  iudi 
U'ibus,acftrepitib.quibufdareuocantesiliam  operibus    ce,quod  maaducaueruntconqucruntur. 

tamen  (^lbi 


N'  1  C  O  L  A  V  S     DE     L  YR.A.  tate  faluandorum:n.i  pattci  rcjpeftinc  imteniuntur  itaferuidepant 

l  Aitaufem  [Wi.Vofiquam  faluator,fupra  pofuit penitetis  mo-  tentes  quod  non  impediacurpropter  ditlas  difficultatcs,idco  fubdii. 

<i*fc<lnentcmfruclum,hic confequentcr  oflevdit paenitendimo-  $     Mul.dico  xob.quc.&tc.Et illi funt  tepidipditlisdifficuitati 

I.C«tm anod  fcundum ,  ep  in  pcenitentibus  triplcx  ejl  difficultas  bus  impediti. Ei  qnia  no  femp  c\u rat  tempus  penitedi  idcb  feqtiituri 

payrttutu.Fna  efi  ex  corruptionc  naturtcppeccatu  primoru  4     Cum  aflt  intra.//fe paterfamilias  efl  Cbriflus  qui  petpaffio- 

1-  / «««)«  qua  caufata  eft  in  bumana  natura prouitas  ad  malu  &  ncm  fuam  intrauitgloriam,vt  babetur  infrd.  %*r.d.  Opdrfuit  Chri- 

1  -dtutiibonum.fecundwm  q,  dicii  Gene.  f,.d.  Srnftts  &  cogita-  flum pati  &  ita intrare in gloriam  fuam .  Ex quo  ttiam  nficnditun 

mnicordis pronafmt  ad malum  ab  adokfeiiafua.  Secunda  quod  alij  non habebunt ingrefiumfaciltm . 

1 !lnt*txpeccatis prxteritis  caufatus  cfl inipfis pcccantib.quida  5      Ft  clauferit  ortiu. iBmorrr peccatori claudii ofliu penvetite. 

'■  ''«S)«c//«/if  difj)ofitio  inclinasadpeccata  fimlia.Tertia  eft  ex  6     I  ncipietis  foris  ftare  &:  pul  fare.I/J  quo  oftendttnr  pemtcnticf 

a  cmUttoperis  yirtuofi ,  quia  virtus  eft  circa  bo>:>'m  arduum  &  po(l  morecm,fed  infru£iuofa,fecundum  quoi  dicitur  Sapientix  5 .4. 

^  Cl'e,&ideomodits ppiitendiad  hoc,quod  fic  cfficax  dcbetcii  Dicentrsintrafepcenitcntiamagentes,&c. 

m  "°c<»i<it»fieri,&  hoc  efl  quod  dicitur.  7     Tuc  inci.dicere.Hoc  potiftmc  refcrtur  ad  ludxosjntcr  quot 

1  ^otcn.intra.  £//>«•  boc  etiafoluitur  quxjlio  fpofita  depattci  Chriftus  conuerfatus  fuit,&  inplateis  eovv.m  dccuit. 

tate  *  Nefcio 


...  M  0  i^U  L  I  T  E  t{.  beteflediligensmprcdicationeverbidiuini. 

1.  '"/'•tJT.LicetfermentumJin  fcripturafrequctiusacci  2     Contendite.  Nonenim  poteftfierifineconatu  magno, 

P^irinmalo.tamehicaccipiturinbono^^pptervirtu-  quodhomoterrenusiiatciuisincoelo. 

t .  erandi  fignificat  verbum  euangelicu ,  quandoadflde  4    Cumautem  inpaterfa.  &c.  ofli.  Qnpd  in  mortecuiushbet 

raiutauitmagnapartemmundi,&:adhiicr.mpliustraf  clauditur,quiatempusluum  merendifinitur. 

^uitjvfiinfigura  huiusin  Penthecoftequc  celcbrabat  t    Dom.ap.no.  Per  hocnonfignificatur  poilibilitasintradi 

a  l'?'s)PP beneficium iegis  data;, quc  fuit  cuangelij  figu-  fed  voluntas,ii  poflibile eifet. 

J  erebanturduo  panesde  fimilafermentata,vt  habctur  f    rKtfcl°  VOf-  Scilicet  perapprobarionem. 

-e-?.b.Hocautem  fcrmcntu  pofitum  fuit  in  latis  trib.  j    /WW«ca«i.co.rc.Scilicetcibum  euchanftie. 

jirnbusmundipartib.atemporeapoftolorfi,&:amp]ius  f    Kt  i>i'i/'r«f.j.po.SaIutarisfapientic. 

poi  tur  donec  ferm  cntetur  totum.  {     Etinplateis  no.docuifli.lrev  prcdicatores  &:  doctores  ccclc 

T   r'*«-Pcihocofteditqualitcrprxdicatoreuagelijde-  fix.Etfubditur. 

bctefle  Tom.v.  E    4 


c 


;83? 


(JAj^opd.&Nicolaide-Lyra         80 


,   ■  rUf.dut&fltidci  >'lemsdci avJ'>iv,!lridorde  dhcitvtilpi  rTiijicd  huic,mcuiaquad.*  voce  Yiiis.Id'-';  ii| 

a  .iumdafrigoreiolGt  ura  ibi  u.m.KHitabaquisni  flrVgilhriT>utf»crodicendo\ulpcm',Heri 

kdutorem  nirriiu.Vd  iiridorproditindigu.itisafTe  rifccMicciidoaurcm  hmcqua.l  cfl  prono 

"     .,clu,quodLi6t.a  .uq  m  pa:i  ucucr.Ycl  lln  riuuin  nos  ipfbs  efTedolofosillos,e\:  prafcclo  ph  . 

dcbutdcntibu.-;,quihtc  «iccdacii..cc  gaudcbut.Fiebiit  ocu  "fcrcbat  rvralignoj ;  vcrfipcleiq;  vuipium  morcs; 
liqui  iucpcrconcn  d 

*       pucentiasvagaban-  *!*****  *?"*• •-.  -   ...    ;.i     ct~f 

f.  t..ir.r::not.put'lctu     Ncfcio  vos,vnde  liris.  I  Difccdite  a  mc  omncsopcrani 

a.o.  <s  t>,  qui  clt  oculoiii,.^: 

.ftridorcmdcntniin 

ram  Knpiosfi  ic- 

.  Uirrechonem. 
.  b     Et  Hcnient 

.ttpnusfcrucicspo  :   deiirc  &  Amniohc,  &  at>itro,  6c  accumbentin  regnoDekf     ™onra  d= 

Mx.t.  ftca  torpent.iMulti      i  i  honmu:,vi 

prms  fngidi,iubit6      £c  CCCclui)t  nouKsimiciui  cranr  primi36cf  iunt  primi  quic-S     vamnr 

ni^iW>Hnl     Mnlriin  1     .  *  A  J.  CtCdan 


'cjuitaus.Ibi  crir  f  lctus&iiridordcnnuii!,Cum  videritis  A- '    '?; 

1        -quibun.c     II:o  --«->■(  >jiii  s,   »n  fidei  irl»:ii  AaiefccM  .r1    .    j 

braliartitV-I^t-fiirutobj&ornnesProphcrasin  rc^noDcf     P™ 
cm.  M  ...   r  »..,X.  •  .  o"    ^     ■         tendolac* 

.uircm  expdh  foras  .t  Et  vcnienrab<;rtcnte&  Occi-4,  doamcri 

"»**»  \  0      dcrttc  &  Aquiloiic,  &  at>itro,  6c  accumbentin  rcMio  Dei:f     ™°™  _dc  c0" 


pern 
tcndofac 


ardclcum.  Multiin 
■icculo  rielpcch,  in 
fuuuoluiit  glotiti- 
nocU.  Alijapud  ho 
n  miucs  glo:ioii,i  fa 
luroumt  damnadi. 
,Vcl,getilcs  qui  diu 
fmci.dc  vixerar,  ad 
tidcm  lunt  vo^adi, 
Iudxi  cxcci.mdi. 


V  1  l>    I» 


..'y.&jt-Jnlitinfct'* 

iantnouiisimi.Inipiadie3cceneruntc]uidam  p 


,alilta>©.  Jom:»i  (      •       •    ■    Vfi ., 

«tjfijc.  p»ti!Jria<cAl    '  fanitare! 


jnariiarorurn,  6    mea  -. 
diccntesillr:Exi&  vadehmc,qtiia  Hcrodcs  viilr  rcoccHcTefc:7';  ^';; 

*   V:  homin^  faj  prcc  i  o  A   * 

lLraiti!lis:hc,6cdicirevuIpii;li:liccc  eiicio,  d.unonia,  fefa^    <He-J->4i$ 

•    Vi  viuant  icituiJuin  pracq.ta  niei.jii..  .u  .•  vc;a  laniias.  b-    ftii:   pri  piratos  in  tffut-  .  jjin        - 

rtclioremcam  gloiifusb^.IO    gtOlUiC.lTll 

niratcsperficiohodicetcras,  ct  tcrria dict  coniummor.Vc- 


litci  11. 1  i,  .     .1   .  t  ,  i  .  ,  i  ;r,:lil  :«i.    -  ■ 


dueahi 


J 


.,  SSmSwS  '  h">  1uhtndn  «p.t  Prophctam  petire  cxtra    Hietufa-"  W^ 

iii:  c     1'criw.xw 

Nonpoterii 
bareHxrodesquid -ita  ngam,&rirac6!ur 
tem  cbrpons  mei  pbterrt  operan ,  quam  in 
oportctiieri,vbi!  non  ip!e  lcd  Pila  tds doi 
-f    Hodie  &  crisi& fe v.ic-jtidit atrib'-:  actf.j  > 
Ptimadics,crt  perBci  gratiani;abicminciafc 


tingitfic  atcns,nuquani  rcctis- 
n  116 pu  itinenbus  incciL 

HarcomniaHa;reticisCquorum  Typum  tenet  Herodcs) 
X»ng.ruur.tquiChriftiim,idcit,humilitatcmChriihanat' 
C  fidci  in  credentibus  conantur  extiniiucrc. 

Atheophv  L.VideturquidcHcrodcappellarc  vul- 
pe,lcd  Pharii<Eos,notat,(iquisdiligenrer  c6fideret,n6  ,n.; 

dixit 
. 


t 


L  A  V  S     D  E    L  Y  R  A 


approba 


tio. 


6  InipiadieacceUciurquid.im  ri)inrcoi.,u,dicc; 
{l£C  efi parsincidentdlis.  isiliqu'.  hiini  'hbarifxorum  i.b 
dotlrinte  Cbrjfti contraiic crc,pcr  cn  t:c!.'.u  vo. 

6  fic  cius  &oi~lrina,m  impcdire  diccntts. 

7  Exi  bc  ua  hincquia  He.  u'ul  t  te  oc. Dr  qjio  tjm 
tuc  crac  in  terraUtrodi  fubie  cla.xverw.x..iHcn  vidctnr  r/i 
xoutfa'ftmcx  bocq<iodbabctur  infra  z  i.b.l 
Irfngauifiscfl  valdt crat  aut-em  cx  it.ib.u  tlpnre  . 
cus&c,Cbrillus  tamen  in  fia  refcorificnc  ofla  ui'fc 

1  1  1       '      1 


iNclcio  vos,vnde  fitis.^ia  nefcict  cos fcicntU  , 
•      r    1  I  ■ 

ts^fcdrcprvbutiOKis. 

i     lbi  er.  flctus  $C  ftndor  deiltium.  In  flctu  cnim  duofunt, 

fclicct  iriliiiia  animicx  ijua  proccdit  fctus  corporalis:  &fccun- 

Atin  boc  ffetits  crif  in  dimnatis  gerieratiter  tarn  dxmo  nibus  (jua. 

bominibus.i/lliud  cx  p.irte  corporis  ,fciiicet  rcfvlutio  lacbrymaru, 

turbatio  ccrcbri  &  ot  ulorum,&  quantnm  ad boc fletus no  potefl 

elic in  d*monibu's,neque  in  anim.ibus  feparatis.  i'cd  pofi  refurrc- 

£1  uncminbominibns  dammtiscrit  turbath  ccrcbri>  &  oculorii,  ren,ncc a  bon;s < prr^bits iin^e d:ri,dinns. 

iton  tamcnfluxvs  fcu  tflutio  Ucbrymarum,  quia  ccfante  motu  8  Dici.uu  l.il.lti  isi.UcrctV.^ulpes  cni//i  efi  a 

c^ixtuns^  ceffubit  onlnisgiiier.nio  &  corruptw.Stridor  autcm  ae  pax>tortncseincctirs,&  feudTt.Sii prJiiccps  matusqi 

tium  non  importat aliquam  corruptionem,& idco poterit  ibi  effct,  Uer6dcs,cJl  dolcfits.pmacbinationesn:i::,-.-pax  xri< 

}     Cum  vidc  ;is  Abraha &:  liaac  lacob,  &r.  omnes  pro-""  fc  mccdenjf>f%rnprf{qate  ind:(ii,  fc'ttdi'{pcri':iurm~i 

phctasin  icgno  D&i&CC.Uoc prcprh etit incxtrcmo;  iudicio,,  9.    Ecceeuciodciu-onia.Sf.i.ipt 

ijuadoreprvbiviikbut  tttftos  rtjnrrcxijfc  in  corporibus  gloriofis,  minfintmauiris putc>:..:,s .yum  II trvdt  s,qnrfi  dliahmp- 

tLv-aiidsentvotetiid:ciseosv,icaus.aareg>iHcel(Jle&codciiaiitis.  t.mcrccitv.  '  ... 

rtprtbos  adpcenagebcn>1.i,f:tu.ikni  qub.l dfcitur.M^tt.i^.d.Titnc  10      S.UlItatCS  perHcio  hodie  &5  cra«, «SC  .tcrtia  dieCO 

eu  mvidcbunt  fe  ixpclh  p-r  dxnwifs  cx,ecu.tores  diiti n<c  iuiiu:£.  Cl.yriftns  ait.;.'n.s  a.-mis prstheanit  ijlaiw ,;c'a  fo-./frcMfo 

Et  vciiientabOiicut^cc^OccidcteCV/VquilcyKcvau  teiwavn?  jMpwtiw  &wu 

1  &:accumbent  m  regno  Dci.i^/a  abvnmcifis  muaipar  paMcis.ditb.its .rjqiicai.tcpjfu.s .p.-Jiictins mca in-ietkftUu. 

tibits  OLiitilfs  conuerfj  fv.nt  ad  fUcm^i^na  rcqpiciit.  gltfiiam,  1.1     Qma  116  caps t  piupljc.L  p  cri rc  cxtra  1 . 

in  anima  & cor f  ore.  _  ,  Co>nun.ots  fnitCbrijii.„i  p.iain  lf,copJJfa»iis  propbt 

5      Et ecce  funt  noiliiIimi,C].er3t  piiinj.  Scilicet  Iu<ix\qui ■  H;crufale,ripatct cx decurfu  vctcris  tfii.>u.cu,vndc  1 

tratprimi  adrecipiendubcnctiu  iPci,cr'a(,pol!c,ri'i>ts  GiUilib.pra^  fH.rrgey  luda  dicitur  4..l{t<g.2ua.*]UQdimp  cuit  Uicru, 

ftcr fndincredulitatt;v hoc cfl.qnod  <{>cit Ydfio$lal.u.s  ;^M(.?.T<«-  nepr^pbetaruvfq;  ados^CiJco  couenxs  fititi. 

dtas  ex  farte  cotigit  iftlfrat  {,dowc$lviiiu4?  Cfci\\  nvrart  :.&c. 3  TH^tt,  cfl  Cafut  cUtft$?o$ici  ■  ■jiti.i  ocs  p.n, 

6    Inipfa  *A 


4 
11  ro 


M     0     F^    &     L      I      T     K     1{. 

t     fftfi  ffi  vos  vn t/</u.".'5.Njiti  dicla bonaticl alia  nonpro 
ficiuiudcfuncrislinc  gratla.         '    ; 

j      C....>Pidtritis  .  :J  Ifattc  &  lacob.&tiesprophe.&ct^ 

1'erqiicfigniricatur  bonus  prrcla-tUs,'  eoqiiod  iiMCrprCta-' 
tur  i'.ia-r  mnlrarii  geiitiu.Pcr  liaac  qui  lntdpictattu  nius 
figniricaturDco  lctuicns  111  la-utia,cs:deuorione  iocfulus. 
i.icibq.:.  l.rppiatatovinici-.MClimr.Cuppi.uns  uma  ^ 
uiit.iic.n  acii^ii.ltui.PcrrrorhctAsbonidoclorcs  U  pdl 
cuoicsintcliiguntur.c^oesidimregnoDei  fCciv icntur. 
»V  h:-,ie».cr  ab  oriitt&Otcidiu  &  ^iquilone  &  auJl'ro,&  ac- 
lubeai in rcgno pe/.Pcr  que  fignificatur  tepuSiuuetutiSipcr 
+     •*  »"T  Occidcn- 


Occidcntem  tcpu^f<SicTri\t(i irVri^hquiucniunta 

ietUitiii  Mi  6tttSc\)  ten  1  rjfrqn5db  coruv 

qi*ii  farde  uenictc  ptitiiunt  q  piim 

5      F:t\t<eft,ntnv  V,  1  >■  a.  ' 

fcnientfs^pofteatoiiri,^  miiln ■pmistcpidifubitc 

deicunt. 

6'    In ipfadie  acceffernnt  nnivaTharifxciV.d. 

yedehintquia  Hrrodes.  Secundtim  fenfum  liti 

;::ivastio!cl>antC:hi'iilumexpellercdeIud.t.i,ii< 
dicarctm  ca,icd  Chhftu^-cfrenditlc  v.h  mneic,ncc 
dicationcuoluitccllaie.Pcihocoficndcns,  q; 

cator  EuangCliipHt-ralibus  «fiinis  non  dcbeVft 
6     rtr  jtion 


iil 
t* 

hc 


Si 


0  i 


v~* 


zx  L-ap.v 


l 


i.iQftJ 


w 


cr  'i.concordarc' vciititrmoribns  &rvi'fa.Tcrtia,  eft  ylti'    /«c* ,en.omnes  retro  prophctas  a  fe  mfflbsTeftatur. 
'  jnjlonficatio.  :"  "  *<50L**l*ti^^ 

*  9  }ierufltlcm  Hicrttfale  q:+cc.Vbi  ,ppherfr  m  ei,  ibi  ego  caput     retinqnetur  uobis.  Pulch  re  qui  Herode  de  fuanece  tracr  an  te 


«r  >hetaru  debeo  immolari,pro  quo  peccato  iufte  ipfa  de*    Vulpem  vocaueiat,feaui  comparat,  quiafraudulenta  vul- 
ftr:tiif,cuideftructionicorum  ficttt  pius  pater  codoleo.'»   pesfemptrauibusmfidiastendit. 

e     Dontus  ~ 

X    e  ff'  '/3  H;n"  M"  r'"  P'"^/^.  ffK''^i  i  T.*1    •t?-nTinumJ'yRl,n:ltu^m1njrnnte5.         fetta.  Bko. 

lem  -  T  Ieruialem  ,  Ieruialeni.-s  qui:  occiriis  Prophetasy&la-  i  bis,  rpai  T 


^   a    DuiiciacorJ:s  i  ce  tcpel.is  uel.co.-pounter  ut  Si 

5  t.L?qa.:  nwtfbva  ■  ■    -  ■      ,  eoIiLfcc 
„  pidas  eos  qui  mittuntur  adte:  Qw 


ephanum 


b  •  HacVnirsad  te  mifli 


2i&pjioqb;fr 


Ifi  uetitltc  fid 


^[heophtea 
ationCnomi 
niijtieditamorem.  a-" 
quncrgaillos  ha- 

So?6cn?mamT-  b  Pic^s  eos  qut  mittuntur  a3Ve,:"  QuotiesToTui  cdngrcgare 

.  •         '■»  a    ^i-.tiartlutuiti  la.tcd-cs.  ... 

toi  uisabamicaco-     /V  *-  "  5      -j  •     ••  i        r        -/■  t  :'      o. 

tptusita  rcuocat  c  nhos  tuos,quemadmodum  auisnidumiuumiufrpennis ,  & 

Eeram  Syriagc-  d        I(1.r  •>-!«->  ,_      "'      -;, 

Ca  (teniiir,item  lna  c  noluitti  ?  Lcce  relinquetur  vobis  domus  veltra  deicrta .  Drco 

m  TITirdil     OLTOd  '  f         "     ^0"  Pj|ri°ne;'1.    ,"  b     Ho.ra  r,na'coiifiteamini  filiiitn  oronipotcntis,  quem 

i.  —    f£  brn- i:c~tum.;d  e^.a  pe<catoimin'iinen>  rt>  fi  p-.tei  ad  g^oriji.an^um  fucum  noiacn. 

BjSvTreTliosj  g  autem  vcbis-,  quianon  vidcbitismedonecveniatcumdicc-' 

I  Qrnm  fignificat  ^  tis,  benedt&usquivenitin  nomine  fJomini  •  j 

niarn,dicen-  .     ,  _ 

■o  .ianoluiftis  re-' 
io  vrspoftea  in  tatmri.n.pdio  habui  maliriam  veftra,     oon  videt»i£is. 
u< 


03, 

Donuts  re&ra-.de-  \ 
'atittm  vo~ 

uin  -., 
velciuitasv  qura  oc-  , 


nrrb  ;cifo  Domino,  llo- 
maniqnafi  vacuum 
nidum   diripientes., 

i  tulertmt  lccum  &C  . 
gentcm.  , .  > 

•f    7s{o>i  mlib'<t'ps  me  , 
donec  venizt .N ifi  pce  i 
niteriam.cgeritisr&i  ■ 
confcfti  fucrhis  m.e  i 

ifilium  omnipoten-  • 
tispatris  in  iccundb  r 

;;aducntu  facicm  mca 


luril 

.6   »» 


g 


(        | 


que  templnm  domijAi-menrciT^  dicam  fed  veftVa-nl- 

luoiitsvolui congtegare  .  Ac  li  dicat.Ego  volui  &  tu  no-  deqi  turbc  dixerunt  Domino  venientein  Hieiulalepi.Sed 

i:c\;  qnotq liot  cong regau i  m ca  vol im ta te  kmpe r effi-  -  q u i a  L uta"s  ttdn Ma\p  iDoiwm um  .jidiiGalf la^cfe  poft  rener-  ^ 

re  nolente feci,quiamg,rata  tern.pc.r fuiftr.        '  -  fu m ,  \  t ab  iilis  hoc ei  decantaretur ,  cogit  mylhce kacsie  j 

'ilios  tuos.  In  hocqddicit:  Q^qties  lolui  congrcgarc  fHios  aducntu  'claritatis  intelligl.  '  •' 

ttws  I  <j^"CaP. 

— ' 1 ■ 1 — '—> r~. — : — c  ■ '   i  : :  i  "  ■ ; : .  f-j-rHH-^trferS- 


i  >•  r   ''•  i 
' 


NICOLAVSDE     LYRA.  -.quentn-  catitetti  Herufalem.    ;   *" 

■tiftt  JecTiJitm  rp  diatur  ^ifl.  to.'i>.Hu> c  omnes  Vropbetx  te-     i   ,  Hetulalem  HicrufaIem,qU2E OC.&: cHPMtft fcntcntia  exdi 
rhibifit.Etpropterditia  vccufioncntrxprobrai  confe     8't-s Mntb-.i  ?;-A  »CI1J  JiiDll  ,iJJJJJ310 

qttenter  i  ."       ft-NICO- 

7~V — v ■-t-,p' J 


isoffic 
cpeccatorespennent. 

_i i 


J%,  V.l\:Ji^,Y   ?  1%™^  """"^  pctnitenies  ad  opera  pertec^t^aT^^ «  " — 

iumomittereyperquoddemoneseiiciiinriir^cu     i     Hicrifdan  Werufahm ',  ««4  occirfw  prcpbetas  &  Lpides  F 
ccatorespenitcnt,cV:i'annatesperficiiinrur,ciim     c^o^r.Iftiid-cxponeturinfrih'    t'£j    ,  J 

nrt>nit^ntp<:  4    -'  DO 


poemtentes 


. _ 


P 


C  a   tvt    XI III.  grelfuse.Votuinctcu  velexdoclrina&fermonejVelexobiJ 

EffaRuw  cil,6"c.Hydropicus  crat  etnt  Hydor  aqua,inde     itcluus  miracuidrri  vtiluare  percepiilet  fiqnide, voIuiiTen^i 
hydropis,morb.aquofus  fnbcutane'7,de  vicio  uefice     Pono  cum  in  mediu  vcniilet  hydropicus,  non  hodcbnjfi-^ 
isciiinflationc  turgenre &  anhcliru  fcetido.Et  cit  pro-    derabat  Dns,quoniodpnon  offcnderet  multos,  fed^quo-  • 
hydropici,qr,a-  .»>  ^-auo>3q tm  modofanareteos, q  • 

cnia  fua  indigebivc. 


.,•- 


lus  bibit,  tanto 

ideoco- 

■iiern  rlu- 

x  catnalium  volu- 

p  umexubefas  ag 

gaat,  comparatur 

qidiuitiauaro. 

V  t  h  r.  o  P  H  Y« 

vs.Dominus 

es  Pharifeo- 

m  moiofitatem 

:editur  in  eorum 

rauscurcenunei 

irilrnaium  vtili 

terea  in- 


. 


-      rJ>  ?  OportetenimnBsv» 
"^  bi  magna  profpefta  i 


vM 


CAPVT     XIIII, 
tyfflpffi-  T  fadum  eft  ,  cum  introiilet  t  Iefu 

w    mum    cuiuiciam    Princink  t   Pharifa:6rum      vtilitas~,n6cnr3'rcin-5TD6het 
a    A    nftob  nitn9bns>niaRMM|>Cin  5§a!  ilpieutes  qnHcandat1  ,"s' 
Tabbato   maiiducarc  h.mcm  ,  &' ipil  obfer-     Adwhwn       .•■-u^- 

aK=y<i"?   uabant  cum  .  Et  ecce  homo  quidam  hydro-    ;pra;cip^docGf^:Wi 

**"«'         lnnd,,ii,Mcu:„ribu,  ,^MS^.MffiSlW  3     ^Aftf^ftl^*!! 

picuserat  antc  ilium .  Etrefpondens  lefusdixit  ad  leVifpe-     Jumproptcripintua 

1  OpTta  ci»tefa':..;.ut  non  loluT,  ur  fabi  a.um.     "     ' ■»    iC  IttbbatWUUCiUi^.     „ 

ritos  &  Pharifxos  ,   dicens :  t  Si  licec  frbJlata  curarc?  ^ffTOfr10'  '»•   " 

grelTus'  '  ''& --^^ 
s 1 ~ ,ii,i\ftr\Wit  ■ 1 — ;.  r.itr>fbiq({rrio>9v  i|qT  — * 


i — 


NlC  O  L  A  V  S     D  E     L  Y  R  A            ;  cap.pr<ecc.&bociterumoflenditaradmmrem>£onfim.rthnemj^ 

Capvt     XI III.  citrationcbydropicucumdicithr.                                        '.;:.i      * 

Ilim  cft.Tofitahtformationr  pcenttcnUhm,  btc  I      Et  faftum  eft  Clim  int.lfle  inuittuit^  Chriflu^m ptti*t*-x\fe\ 

•^Kwuenterponiturconfutatio  irnptchitvntinm.  IJi-  quentibus.Et  videtur  quodbocfedtwaluiofVy&non  ex  dtiwtio;:cy{. 

^Bfttr  autcm  twpcenitcntes  proprib  quicd  -verbtM'  vnde fnbditur.                                             nc^tMi^.iniiii: 

■  non  cont.-rebantur,  fedpotitts  indurabaturin  2     Et  ipfi  obfer.  ^Attcnientes  ft  inter  epuUpiitiqieiflxdioevct  attt\ 

ma!isfi7!s,&inftperCbrifloinfidiKbaturqiia!eserat  facerctvndeppJfenteumaccKptre. 

'* 'rifai&lcgfpcriti.V-simo  er^o ponitur  iflo,ii idfut.itio.Secudo-  3      Et  ecce  homo  quida  hydrop.  Etdickttr-abbydor  viubi efli 

'■"■^infarmatioibi-.lbzntzntc  turbas.PwwM  diuiditur  in  qua  aqua,quia  bydropicus babet aquam inter  carnem  &  cu-tem.:*  «ii 

tr'au'-np.rimo  cofutat  eosdc  ignoratia.Secur.db,drfuperbiai  ibi.  4;    Er^t  ante  illum.D/«'r  Cyrillus  qilodtfftt  *on  petebat  d  Cbiifl'od 

lcf>4tauic&adinuitatG.s.Tcrtib,decvpiditaic,ibi.Diccbata\l  Jfanari  tiraore  "Pbarifeorum>fedfolumft*oflcndebat,vt  Cbriflifs  ffo 


fanari  tirnore  rPbarifltOTum>[edfolumf£oflcndcbat,  vt. 
vidcns  cittsmifererctur. 


)     V 


1  kQmrt&idc  irtgyatitudtne  ibi:Kt  ipfe  dixir.  Circa  pnmTtfae- 

]i>oii  inuidiaexiccatintcllcclu,  &  idcoTbarifjci  &  Irgifpcriti  f  Etrefpondens.7v:&«^  vcrba,quia  quxfiio  fibi '  ron propAnR .* 
'■ nuidta  contra  Chriflnm exc&cati dicebant  1  u le^is  tranfytffo-  batur.fcdad cogitationdi pbdrifceorum &  kgifpcritOTv.m^  qubnstim'4 
n  >(o  ijuod curabauir  in  fabbatO)  quodtame  efl  faljhm  vt  ditJu  efi  \  cogitabant  curationcm  infabbato  effe  iUicitam; 

cap.prece.  $t  At  ilJi 


■'  ■  M  0  u^U  L  1  T  E  i\.  ■  ■-  renduampliusinardefcif.Iuuanalis^CrcfciTamornumig- 

1  E'Af7«ea?//.ScquiMir.  ^tuipfa  pecuniacrelcit.EtifteftatanteIesu,cuconi,ertitad 

|.  Etccubomo.Pct  hydropicum  gcuptiis-bibit  plusfitir,     Deum,paratusacc^ifiTadiipeiarcadhonfi)rediuinii,6ir/ic)5,  f 
'.uiicatur  cupidus  &  auarus,q  cu  pkwatquiht,  ad  acqui-  I  lecuperat  fa.uirate^<ipia de  cupiditatcimutat:in  libcwarjim.  1 

rendum,  .  E    5 


8?J 


Glof  orcI.&  Nicolai  de  Lyra. 


S 


A 


^r  tf  te*MfttMetif6  raceitr,  qui  c«~>tra  fe  diftuiti  quid 
qtiiddixcrat  vidcnt.S;  cnuv.  licct,CUtobl«ulc?Si  uolicct, 
cur  pecoracurtntl 

b  Iff»  »cri.ldcoanre  Pharifxos  hydropicu  fanat,  &;  mox 
contraauaritiamdilputat,  \  1 n  losauantixatguat  pcrqua 
labbatum  violant.cv 

Atillitacucrunr.  Infc  vcro  apprchcnfum  fanamc  eum,  ac  l  bUmiorcxtoII; 

,     *h,,rrc»por>littf  fin»ti.in,ut  ltirjnl'eiici«(i  Ulutcnwimiuium.  Ojincsinluc  u,.„       Jf^' 

■  iiiafiinilci  cfti*.  ;.  *    .  ,    _ 

i"imiilt.  HtrclpondcnsadiIIos,dixit rLuiusvcltrum ali 


fitl  fabbatobenefacere,vrpoftcavides  eo?deprii 
bitutumulruaridanar&hac  arVcc"lionc",qua:n6aj 
magna,&:  vjxitTugabilicaufaincipitinaniir.quari 
f    Cum  muitatus  fneris.Ca  pergratiam  fidci  vocatti 
catorc,m~brisceclcfi-:teiunxcns,n6  tcdc  mcriti 

do,quafic.~ 


Jcgem  malciicrprc- 


lcuitic. 


c,uo. 

B 


t   ptlQO- 

rc. 


tantur.  ln  labbat 
ni m  no  .i  bonis»  led 
i  malis  op ctibus  fc- 
riand.imcft,vndedi 
cuur:  Omneopnsf.ini 
Unonfacictis  ineo ,  it 
efipeccatum.  Sic  ina:- 
ternarequie  a  malis 
tantu  fenabitur,non 
a  bonis.»vij/«m.quod 
iitoincorporc,Pha- 
rii.ei    gellabant    in 
ni~tc&  ideocoram 
ipiis  curatur  corpo- 
raJitecvi  hoc,exem 
plo  Jilcant  Ipintuah 
bas  curari. 


i     Non  aniin  li.fed  lna  auaiili.t  cr.r.rulens. 

auc  bos  in  puteum  cadct,  cLnoncontinuo  extraherillum 

A  Snn  pittl'*tMI  ln  no<  ~'l'ljiion.-m  fabha  i 

dic  iabbati  ?  Et  non  potcrant  ad  rucp   rciportderc  illi .  Dicc- 

e  *     <<b  irlo  piimipc.  b     Aliu.l  niy.liccli^nifi.an.v  n  c     l.tclligeris  quoino.Io 

il'i  d.-p     m  .  a.itib  t  bui  labonrcnt,  vnde  repriiuun'ii  . 

bat autcm  &  ad  muiwtos  paraoolam ,  intcndens  quomodo 
primusdccubiruseligcrenr,  diccns  aciillos:  Cthti  muitatus 

I  »     Nuini*  Ci.ilfi  e<  rc.lilix  nmiunrt  n  b     yju  por'<l  rontingerr 

fucris  *  adnuptias,nondiicumbas  in  primo  -\  loco,  neror- 

5  a     G.aiioli."tinuiia.oii,i"c  li  il.is Oiculius.  b     l'ct  iianani  lu.in.ie  ocillura 

oftcnJens 

tchonoVatiortefitinuitatiisab  co  ,  &  venicnsiscjuite  &  il- 

Drus  qtii.otda  lingulorum  nonit.  lafltige*'  lc  inino-em. 

c    Cuius  ve.  Com-  h  lUm  vocauit,dicat  tibnDchuic  locum ,  8c*tuncincipiascum 

t  ruborenouiilimumiocum  renerc.  Sedctxm  vocatusfucris, 

AJ  iuJicium.vel.quolicIie  augendo 


t  icntm 
>>£cibiis< 
tccuro.  * 


C 

T.o.  j.c. 


uit  qnxftionem,  vt 
oftendat  eo*  fabba- 
tnm  violarcinopere 
cupiJitatis.quieum 
violarearguuntino 
perccharitatis. 
d      Rjs  in  pu.  Con.  i 
grue  animali  quod 
deciditinputeii  hy- 
dropicum  comparat 
quia  noxiohumore  k 
pcnbat.  Etbenebo- 


a     Q^tanto  maiof  es.humii.ia  e  in  omuibns.         b 
humtlibus  giaiiain.v  "in  aulrn  a  lupcrbis. 

vadc,  recumbe  in  nouilTimo  loco,  vt  ciim  vcnerit  ejui  tc  irt- 

i    Ex  hunilicatetc  amicum  rrcognofcacquio.  pixfiraptionr  poftnonebaii».         b    Ad  ma- 
ius  pinnium  x-tcrnx  gloMT.ucl  h:r,a.i  miioia  doni  fancci  fpiriius  rccipicndum. 

uitauit,dicattibhAmicc,afccnde  fuperius  .Tunccrittibiglo- 

a     ln  eadem  bcatitudinc.ucl'n  cidcin  fiJcquiet.cniibus.         b     lRcautede  mcritii  aj-^t, 

riacoram  t  fimul  diicumbentibus,  t  quia  omnis  qui  ie  exal 

a     A  dco.li  noncoiamliominibiv.  b     Froindede  brncfi.i  s.  c     Adec 

tat,humiliabitur,& qui  fc humiliat cxalcabirur.  Dicebat  aute  iz  te  minons  < 

1  ~~  13  fceremcnti.Ni 

incipias  quarrei 
tibi  ieruati; 


Honorarioi 

3  uit.itolocudat  bi 

4  cic  IllX  COHUC.I  ;o 

nisconfidcn 
rior  faftus,  c 

5  rum  quifein  C)ri 

6  ftofeciuifm 
tepr.-citur .  Et  L 

7  ruborcnoiiiliii  i| 

8  cum  tcnctx 

de  alijs  mclior.po 
gnofccns,quid 
de  lua  operatio 
tum  lcnlci.V.  h: 
liar,diccnscum 
phcta :  Exaltm 
tetn  burn:l;.:tus  f 
confufut, 
h     i'J  titnc  i> 
rubore  nouifj, 
cum  tenete  .  fu  | 
t>9catusfucr'u,&-  E 
tunc  erubelcei  c 
dctealiqnai 

9  iori  prcfumpfil  n- 


io  cipics  ad  pocn  n- 
o.  1 1  tiam  humili 


uem&afinu  nomi- 

nat,vtvel  fapicntcsvclhebetes,vel vtrumqticpopulum  fi:  quiahcrcditasadquam  fcftinaturin  principio,ini 

gnat,  f.  ludrum  prefTum  iugolegis ,  6V:  gentilem  nullara-  mabcnediclionedeficiet. 

tionedomitum,(cd  ftolidum  &  brutum,quosoesaputeo  i    Tunc trit  tibigloria coram  fimitl difcumhcniibus.qiii.; 

concupifccntix  dcmerfos  extrahitiOmncs  enim  pcccaue-  exaltat^humiliabnur^  auife bumiiiat,  cx.iltabii.Qnov 

runt,&:egcntgratia  Dei.  minusduc6uiuasiuosvifitat,&diiudicat,  tatalpiriti  ui 

e    Dicibat  j«rew|.Poftq  conuicerat illosdeauaritia &  vio-  humilib.donaprcftar,vteoscoctusfidchuciiadmJCM 

Jationefabbati,incipitdoceredccuangelicagrariailIosqui  glorificet,ftupcnlq;  inautorisfui  lauuem  profiliai 

aderanridoneijinuitansillosadhumilitatem  cotratumo-  Mibi  autem  honorificatifunt  amici  tui  Dcmt, 

iem  quc  habebant  ia  IegePharifxj^vel  intendens  in  do£tri  K    ^icrtv^tjfirc-w.Secundum  ordine  Iitcre.  PoflqJ tno 

nafuaquomododcbeantaccubitusin  eccleha  eligere.  inuitatosqualiterdebeataccumbeic,  monet&inuitatt 

^JTheo  PHyLACTvi,  VidescOenasChrifti,quaIes  quosdebeatinuitaie,netpaIisexpcfiobonorumq: 

fintnepein  vcihtatc  alc,  vtnon  infatietate  ventris  \crtan-  cit.ccdat  m  vacuum,velforlitanaugmentet  peccatuo  :l 

tur«Ecce.n.ianaunhydropicu,docetPhari(a:os,quid  bor.fi  itaexpendattemporalia,vtpecha:cpa!cat\iaaJa'ten 

fitiniabba-  C^   i    « 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1     At  illi tacue.a^/4/7  dixiffenf.t^on timebant ab  eo ratione co 
futari.  Si autem  dixilient :  Sicnon  habcrcntfrontcm  ipfum  de  boc 
accufandi. 

i  Ipfcveroapprehenfum  .  Quiapcrimpofttionemmauusip- 
fum  curauit  &  poflca  manum  retraxit. 

3  Et  refpondens.Cogirarjor/icW  cornm  quibus  cogitabatillud 
fatlumillicitum. 

4  DixiuOflendendo  illud cfte  licitum  &  bonum^  pcr  extmplti  a- 
nimalis  bruti.cnius  periculo  licitum  crat  fuccnrrerc  in  fabbato  ct 
fecundum  ipfos^it  tnulto  fortius  fuccurrtJFt  efl  bontini propter  quS 
fatlafnnt anunalta  bruta^T  qni  faftus  cli ad imaginem.Dei. 

5  Et non  poteiat  ad  hcc  rcfponderc  illi. Tanquam  cbfufi eui 
dentl  rationc. 

6  Dicebaut  autem.Hicco/i//<r<ir  confeqtttuter  cos  dcfuperbia 
Cjr  ambittonr  indebita  bonorutn,quod  nctatnrcumdicitHr. 

7  Intendens  quomodo  prirnos,ldcn,pr'imasfcdcsinconHi 
uifs  folrmnibus . 

8  Cuinuitatus  ftie.  ad  nup.no  di.in  primo.  lo.  Tcrprimu 
locumnon  folii intcUigitur bic bouorabilior ftffio m  conuinus  fulc- 

nibus,  fed 


nibus,fcd  c(ia  qtmlibet  detlio  vclpoUulatio  fcti  fwotio  cA  a  m 
dignitatcm.Et  bocpntct  ex  boc  quod prxmitt:tur,DiCcbit  3li  3C 
ad  iuitatOS  parabola. Varabola  eft  altertus  iei  fignificati 
gnitatcs  autcfe  nnllus  dtbct  lgererc,fed  alios  mclicrc  sfeprgp  ?re 
qudiii  cfiinfcalioqtiin  iuuitator prituipalii  ,fcdicct  Dcu: . 
omuis pote$tat,deiicict  eum  afia  dignitatefattemfpiritualiti  c* 
tentia  damnationis  .jLltqiutdo  rtnim  dciicit  tates  pa 
pofitionis.  si  aute  bumilitcr  rsfug-ci.s^ficut  fucicbatpati  i 
rt  Grcr. &  jimbr.  &  con(imiies,tande  ex  cbcdicntiafufctptr,  Cf 
cx  tbarttatcfraierna  ca  bcne  tfusfneritttadc  caltfiegioi : 
tubirjdeo fnbditttr.-Jit  erit  tibi  gl.Cnius  ratio fubditur ciidu  >r. 
p     Quia  omnis  qui  lc  cx.  Vrxlutnpufcfc dtgnitatibui 
jo     Humiliabitur.A/oa'o/>;\c:.uc7i;. 
1 1      Et  qui  fe  hu.iy onfallaciter  &  fclejecudu  quoddicit 
cic.i9  d.E[t  quincquittrfe  bumiiiat,  cy  interwra  ciuspien. 
doto.fed  qui  vcracitcr  &•  ex  co,  dc. 

U     Ex.ihdbinu.)  unndumqKodfcribitnrTroucr.za.d.H 
lcmfpiriin  fufcipiet gloria. 

I  3      Diccbat.H.c  cofequcter  arguit  Pbarifxos  de  cupiditate 
facicban  t  couuiuia  non  matipictaterfcd  magis  cupiditatc,  intci 

ictt 


M  Q  X  ** •  .* '  i  T  -M '  A  * 

\  8     Cuminui.fue.  Ocs  catholici  funtad  Chrifti  &  ccdcfi.e 
nuptiasinutati,fed  illi  in  primo  locorecumbut,vl  dignita- 

tibus 


ribusecclefiat  feingerunr,  quos  fponiusccclefixChr 
deiicitabecclcfiatriumphante^&aliqiiaiidoctiani  a 
tante,liuniilesvcrorecumbuntinnouiilimoloco,vtl 
fus  cosexaltet  m  ccclo. 


Et 

tU 

>cr 

m 
ili 
m 


*      » 


</ 


L 


UC2.. 


Cap.XIlil. 


8?6 


tt»mifetnuitJuerai.Wmapi  Pharilxorum  loquitur.q  forea[Terit,cifi  non  bene  intelligatquibus  meritisad  illam 

Hiia  fuperbirepotcrar,  qi  totad  couiutuquafiex  mile-  beatitudinem  poflic  arringi. 

Brdiavocauerar,vel  ficutex  verbis  Domini  poteftconci  g    Bcatusquiman.Si^  maducauerit  exhoc  paneviuecin 

Jjeo  potius  inuitauerat,vt  ab  illis  iterum  inuitaretur,&:  arcrnum.  Si  quis  incarnationis  faciametopfecTe  incorpo. 
[afpecialisretributiofequeretur. 


D 


T  H  E  O  P  h  r, 


iatus,diuina;maieftatis  vifionefiui  meruerit,  hica:terna 

beatitudine    gaude- 
iluobus  generib.  .  .      .  a  0n:nq;,e  horl  dieL  b  »•*«•■       bit.Sedqamultifide 

Bftabatcouiuium  a  &eiquile  inuirauerat.Cum  hcisprandiumaucca>nani:  no.   r  tenus  quafi  orando 
<XDcatis,&  his,qui  b  .      »  c.rn»ii*ffeAuvei.op»i.oneiQniu.>ftoi  pcipiut,dulcedinem 

Ebbat  vocatorum      Uvocare  amicos  tuos,necjuerrarres  tuos,nec|ue  cognatos  z  veroeiusveraciterat 


lalubriadmo- 


Propter  tn  c  q  ,od  diuit-s. 


$  tingere  faftidiurtor- 


iiineadhumilita-  c  nequevicinos,nequediuires, neforte,&ipii  tereinuicent , &  +  poreorumredargm- 

te   indUXerat.  6iCO  NoajitEtriat  tibit,,:cca.um,fcdfi.i(  tibi  retnbutio.  a     A  quibus  nihil  in  prafcnii    <;     tUr,Vnde  lequitUT. 

tii  11  minimefum-       r        .,  .         •■_•       j.r>j\      r    •  •    ■  p°<«"pe- .,,-.        ^  ^     uomo  quidam  fe. 

Ebfum  illispropo  d  fiattibirctnbutio .  t  Sed  cum  racis  conuiuium ,  vocapaupc-  7  Verbum  incamatu 
iii  at,nuc&:in  eum  res,  debiles,  ccecos  &  claudos,  &  beatus  eris:cjuia  non  1  ha-  8  fatietatc"  intemardul 
qtvocauerat ,  vicif  v,ider  ffunt,  ADco.iuircei.  Aiiutctiibutione.  9  ceduiis  multis  praepa 

(iihberaliratemfua  e  bent  retribuere  tibi .  Retribuetur  enimtibiin  refurrec^ioneiw^^^^P^^^^^^ 

»     Q_oI  inr-(.i"ec"tione  rflent  beatificax-ii  pauTrum  Uifceprnrcs.  II  qUia  multi  C]U1  per  fi- 

f  iuftorum. HVc cum audifTet cjuidam  defimul difcumbenti-  ia ^em e« fubiiciuntur, 

a     Ego  fu  m  panis  «tuus  qui  de  Oro  d.fccndir.         IJ 


tpofsfitt 


excet,&  admoni- 
lit  ereinuitat,abdu 
ce;  eumne  conui- 
ui  nihtuat  humani 


male  viuendo  eico- 


bus,  dixit  illi:  Bcatus  qui  manducabitpanem  inregno  D^.H;'"^ contradfcune. 

t     <i_isfi  dica>,Vete  beati  qui  cnnedent.Ceddedititetrtins  uel  cutioiitati  veluoiuptaitibu*       '  5  s\  HEOPHIl, 

hutus  mundi  nonrom-dent.  QuandO  VilldiC2tUia 

D.  At  ipfc  dixit  ci  .  Hdmo  quidam  fecit  cccnam  magnam  i6E>eivirtutem,cripui 

1  V  3 [y  rafignificat  Par.the- 


h  iris  vel  remune- 

ra  jnismoxincipie 

dcj  rana. 

b  3vj>/i  vocare  ami- 

Fi  res,amicos,&:di 

uisalterurrum  c6uiuiace.ebrare,no  quafi  fcelus  interdi- 

ci  ed  oftedit  no  valere  ad  pmia  vire.Sunt  aur,&:  qdam  ta- 

[  ndiuitumc6uiuia,qnonfoluminprefenti  retributio 

nt  (ed  et  damnationem  pcipiunt  in  futuro,vnde  Apofto- 

icNoiiiiicomeiTatlonib.&ebrieratib.ideftjin  luxuriofis 


ra  eum  vrfum,&par 
dumuocat,quadoautem  mifericordiam  uultinfinuare,ho 
minem  inducit.  Sicut  «Sc  nunc  mifericordiflimam  eiusdi- 
fpenlationem  iutelligens^  opeiatur  in  nobis,qua  nosfacit 
participes-carnis  filii  lui  homineeu  nominans.  Cenam.n. 
magnani  vocatdifpefationem  haccenam  qdem  eo,quod 
C(uuiijs,quatautcoHationeomnium,celebrantnr,autvi-    innouiflimis  teponb.etenim  ad  ve/pera  foculi  venitDo         ,7. 
cicontubernalibus  folentexhiberi,vbineminem  pudeat     minus,magnaafuccena  ha:c,qm  txconfeflo  magnum  eft 
dinhoneftum  facere  vel  dicere.  lalutis  noftrae  myfterium  ,  6c  mifit  feruu  iuu  hota  cosna:. 

c  ^f/brff.Quafi  dicar,Siintendis  inuitare,vtinuiteris,ibi  Qniseftferuus  iile?isqformafcruialTumpra,filiusDei,ho 
p^esfalli ,  led  fi  diftnbuerispaupenbusde  mercedc:  non  mofadu5,&  vt  homo  mifllis  efle  dr.Attende  quonon  di- 
Btris.  xent  feruum,ted  cum  articulo  ieruum  ilJum  iunm.Illum 

d  rocapai-peres.Qm  pauperes  vocat  in  futuro  pmiupci-  .pprie  dixinquia  uixta  formam  hnmanam  ei  placuir,&:  (et 
p  :.Quiamicos,&  fratres,t3<: diuites  uocar,  recepit  merce-  uiuit:N6.n.vt  filius,&  Deus  tm  bene  placittss  elt  patri,fed 
d  ua.Sed  ii  hocpgDeufacit,in  exeplu  filiorum  lob,ficut  vt  ficut  homoiple  folu  sline  peccato,omnibus  paternisco 
cterafraterna:ciilettionisorricia,ipieqiiiilitremunerat.  filijs,&.  mandatiS'miniflrauit,cS£  patauir,.vt  impiensomne 
C  i  luxuciofos  propter  lafciuiam  vocar,pcena  non  carebit  iuftitiam  feruire  dicitur  Deo,  &c  patri,  6<:  ideo  iplc  lolus\|>-  c 
e "ii  rcfurrcclione lufiorum.Cu m  omnes  relurredmi  fintjta     prie.leruus  Dei  dicitur. 

|nfingulanter,<Sc:quafi  propnadiciturrelurredio  iuito  i  C<e><<swa.Hocconuiuium,non  prandium,fedcoenadiei 
ni,quiinealunt  immutandi.  tur.quia  poftprandiu  dequo  Matihaeusagir,  coenareftar, 

f  Haccum auujfet quii.\m «/{-y/.IntellecTus dulcedineauditaj    poft  ccenam  nullum  conuiuium  reftat,dc prandto multi,  tMsttlu' 
i  urrecuoiiis  m  laude  eius  proiumpir,&:in  ea  uere  beatos    &c  de  cccna  nullus  eiicitur.  *»•»• 

fore  (g^  Et  mifit 


NICOLAVS    de    lyra. 

ftrbocconf-  (jHi  aliquam  vtilitatcmfcu  honore  pcr  admtoriu  il- 
m  q  >os  voc.b .  nt  ad  conuiuia,&  hoc  cji  quod  dicitnr:  Dicebat 
tem&eiqiifeinui.  yt  pvo  reftQione  corporali  teprenderet 
■nf.docum  ntump'cta:is.  ?cieidum  tam-n.quod  licet  diri- 
ttt wbnm  ad  ipft*nytamen  per  boc  alios  ajfiflentes ,  qui  erant  in 
Kculpabiluarguebat. 
Camfa.pran.aut  cce.no. vo.M  efl,  ^pter  amicitia  feculare, 
Netjucfratres  u\os.ldt{t,proptertonfanguinitatem. 
Kt<\utcogruxos-ldesl,prcp'.er  affinitatem, 

t(\\it\ic\nos.Vrcptcrfamiliaritattm, 
Neque  diiurefe.  I</  eft.proptcr  al.quam  vtilitatcm  confequen 

'"[nbiitur. 
Ne  futtcSc  i  pfi  reiiiM i t  tejfla  reinuitatio  in  telligi  cuiufcu 
Uf<>oniiiportuSr\opitiJ'  i  :t^otandumtii,quodf\vocenturprc 
cti ad coniiiuia  pyopter  charitatcm  mutuam  nutriendam ,  merito  ■ 
meft.  Si  ntttcm  ad  l.iftiuiam  antgulam  txercendam  peccatu  eil. 
""'•cmadibnalitattm  quandam feu  vrbanitatemindiffacnseft, 
"btne  ficri,t  tmalc  prout  adftnemvlierioremord\natur,qui 
tusvihrialns. 
'  Sedcum  fa  con.Motuspietate. 
!  Vocapauijercs.C^rcwtci/cB/iy. 
t  bcbiks.Carcm.  s ronatu. 
1     (xcos.Triuahsvift. 
-    Lmdos.CaienttsvKjfu. 

i    Et.beatiiseris.Qw.d  Dcus retribuet tibi.Ttctes.n.ad omnifl 

vtilis 


vtiUs\efl,prom:(Tionc habcns  vit&,qu&  nunc efl^tfutune.x.Tim.^.c. 
ineofubdiiur  Retnbuetur.n.tibiin  rcfurreclione  iuftorum- 

Sequirur. 

ll     r Ixc  cum  audiflct  quidam.  Chriilum laquentem de  refur- 

refiione,motus  vcrbo  Cbrrfti  prorupitin  hxc  verba. 

14  Beatusqui  manducabir  panemin  regnoDei. D/c«f  ali 
qui,quod  per  pane  ilie  inttliigcbat  beatitudi>,e  veram  quxconjiftit 
in  vtfionc&  fruitio'te  dt  itatis  Cbriiii principaliter  &  humanitatis 
fecundario,quivocat fe panem  vitx,lo.-y.^lu  aute  dicunt^quod ifie 
trat  ruiis,&  carnaiis credens^quod  r cfurtetlio  ftttura  efjet  ad  vi- 
tam  cibis  corporalibus  indigentem  ftc/tt  credunt  Saraccni&  lud.Jti 
moderni.Etijtud  videtur  veriuf,quia  slatim  Chrijtus  rtjpondcnsf 
pofuit  parabolam  de  his,qu:  proptcr fuam  weptitHdiaera.excludendi 
funt  d  conuiuio  cglcfii. 

15  At  ipfc  dixit  ci-Hic  confqncntcr  chrijius  arguit  eos  de^wgm 
titudine ,quia  Iitdpprx  ceteris gent,b.ftterunt inuitati  ad  b<acttu 
dinem  cA^eJttm^primaper  Tropbt  tfi<s  Jetuttda  pcr  if.fm  (hriftum 
cjsprdiiicantem  m  pcifonaprepria  ,ttrtio  ptr  ^Apvftolos,&  tamen 
renuerut  venireper  fidem:&:dco  vucati  funt gcntiles  ftcuudum  fr 
dicitur. .AcJ.\^.b.\ obis oportebat  primum  loqni  verbu  Dei 
fed  qrhrepelIitisiJliid,<5<:indignpsvosindicatisxteinxvi- 
tj£,ecce  conuerrimur  adgentes,fic.n.no,bis  pia;cepit  Pcus, 
Et  hoc  efirfuod  dicitur  nobis  parabpiich. 

j  6  Homo  quida.rn.7rf  eji,chriftus  vcrus  homo,et  vgrus  Deus. 
1 7  Fecit  coe.  magnam./rf  cftjlatuii  c^leflcm  btatiiudinar/,que 
vocatur  ctpnayCQ  quud  eji  refcflio  vitima. 

ic  Et  v.o- 


t  .  *   0   i\  Jl    L   I  T   E  II. 

lun>[ac!spra>'dii<m  aut  c<r.p,a:dicator  verbi  ditiini  facirp 
Wmm  fpiritualc,(ed  fi  faciat  hocpr)  honoris  vel  luces  te- 
rr3hsconiccutionem,nonhabebitaDeomercedem.Si 

vetbo 


verofaciat  propteranimarum  falutem,recipiet  cum  iuftis 

vitam  aeternam. 

16    Homo <7«irf<7rB.HomoChriflus  fecit  magnumconui» 

Uium,quandoinftituiteucharifti*faeramentum. 

♦  Et  voca. 


I 

8*7  Qoi.ord.&NicolaideLyra.  u$ 

^»  a    ZtmtftrcrautofHHtnhvaCfnt.Honcaz^  finis  fzculi.vn  voluptasdefignatur,Propterquam  adccenamDeifjjdic 

^  deAvo<\oh\s.KosfumusUuosfinrsf£culoridruene>iit.lnhoc  fus venirc reculat. 

^  A  finc  naittil  feruus,'d  eft,ordo  pdicatorum  ad  inuitatos p Ic-        Tria genera  hu minu  a  magna  ccna  vidcnrur  cxclu  |.Gc 

!Jr"  Ccn-,&:  Prophetas.vt  rcpulio raftidio  ad  euftandam  cocna  tilcs  pp  immoderatum  affcftum  temporaluim.lud  \qw 

feppararcnt,quiaomnuiamluntparaia.Chnftocnimim  Chnftum  rcfpucntcsiugumlegis  cer^'^^^n  " 

molato,introitusre-  o,di-«,  ,*-!«..,««.  »««««*•  gVdcc.verb' 

inlI?c!i^r«jif  pmul  a  &vocauitmuItos.Etmifit(cruumfuum  hora  coenx  diccrc  1  quinque  libri 

tTenir.   omntscx.&c Idcocx  b  inuitatis,t vt venircnt ,quia iam parata fum omnia.  Etco,-  *  "V^fe 
T  cufant.quiancmim  '  Qd-«i,._Wn,.t.  k  u     »  M,gn?  3  vcmt  nua  tcci  neti 

lntcrcluditur  rcgnu,  i»bo,e-cq...fiu.,»eip.eciofidt;,qu»min  oco habro  h.ccep,       attectu  tentanfl 

nifi  qucm  fua:  vocis  c  perunt  f  fiinulomnesexcufate.Prinmsdixitei.  Villamcmi,  4  remfidei,8_lili 

rrofcffio  CXClufcrit.  ,     Abin,«.n.coo.en,Pl.uonc.  b    T»BiWlum  ad  c.n  .pplicre.  HCllltate     prO  ^ 

fflmai-  fclTi    antrm     fc  h        ,      c   0«  r.o,ae.0....pe.»«orfi«.         tes,lenociniatfid( 

,er-      omnisquiplusrcrrc  d  ^neceflchabeoexirc,  ckvideteillam:Rogo  tehabemeex-     corisarTeOam  r 
naqnam  coelcftiadi      cufatum.Etaltcrdixit:  Iugaboumcmi  quinc]ue,&eo  pro-     S;™,?!*;! 

ligit,Ctiam  fiadCOC      C  ,     ConUlgiumnol,  rrp,rhend1.ur,'edinrrR.i.»..dm;lo.cmhono,emvo<..Ur.  >     t  n 

kitia  fctcndcrc  di-  f  barcilla:Rog0tchabcmccxcufatum.Etaliusdixit:Vxdrem  6  S'm  fSiK 
"ViV/jTOrt»;. Vitla,     duxi , &  ideo  non  poffum  venire.  Etregrcflus  feruus"  nun-     fert  le  don 
idcft,tcrrcnafubftan      ciauitllxcdominofuo.Tunciratuspaterfamilias,dixitfcr-  |  5"es^I"t~J<  I 

Ua.    ExitCrgOVldciC  _    Q_iinp»uprrr»tcfuPr,b.unr.  T    nO-.CvIliaiOS,^ 

villam.quiiblacxtc-      UQ  ^  Exicito  in  platcas,  &  vicos  ciuitatis ,  St  paupercs  ac  7  ^nHal 

riOra      COglUt     prO-    g  Qujruoiadicio»pudre.r.firmi  funt.  b    Qmlumcningcn  i  non  h.bcnt.         c    Quwe-  rmiret  Inililar  I 

Eter   lllbftantiam,&:  ^ftoii-.eiru.nnnh.bentin  opete.  d     Ordopt*d.ca,o,um..  mUlCl.ilUlliat   | 

oc  eft  quod  ab  ama     debiles,ckca:cos,&  cla'udos introduc  huc .  Et ait  leruus .  Do-     SVI^ 
toribus  mundifTius  '  e_  ciauaos ,  011 1 

quarritur, fcilicct fub  ,  .    .   _  ._        quoddebilitas  r 

ftanna  corporis.  ris  nullu  excluditaregno,rariufq;delinquar,cuide 

AvGvsT.Inempta  villa,dominationotat,S_uiperbia.  cebrapeccandi,8_citiusadDominumconuertatiir,c  1 

Herc.n.villam,poffidere,homines  fibi  fubderc.vitiu  malu  habet  in  mundo  vnde  deledtetur. 

vinumprimum.Primus.n.homodominarivoluit,quihe  g    LxicitOy&ck  The  op  h  y  l  A.Per  hos,qIuia,&pi 

redominiimnolait.Primusergoinuentafuperbia,vcnire  fepesgetesintellig-dsfunt.Getiles.n.ateftametis,.. 

noluir.Secundus oftendit quinq;  iuga,id  eft.quinq;  fenfus  ge Dei alienierat,8_ non fafti civ  es fan_torum,necn  n 

.  corporis,qa  nihil  inueftigadum  intelligit ,  nifi  quod  p  hos  fed  in  multis  iniqilitatib.  8_  rufticitate  magna  verfat  11 

adminiftrat,8_  ideoinuitatcsad  cenam  seternorum  non  fe  6_apud  fepes  peccaradico.peccatum.n.  magnafepes  I 

quitur.Harc iuga  bontim  dicutur,  qa per  hos  terrena reqru  interftitium  diuidcs  nos a  Dco.p,  vias  itaq;  pecuinan  [c 

tur,boues.n.verfant  terram.Etbene  iuga  dicuntur.Dux.n.  lium  vitam,8_ in  multas  diiTeclam  opiniones,p  lepe  c 

funt  aures,  duo  oculi, dua:  nares.  In  guftu.n.duo inftra lin-  intclligit  vitam  illorum  in  peccatis.non  fimpliciter s  I 

gua,6_  palatum.Ina6tu  gemina  voluntascarnis,interius,8_  bet  illos  vocare,fedcompelleinquit,  qnamuisvoluiki 

exterius  .Tertiusvxorcmducit,qavoIuntascarnismuItos  fitoIb.crederc,ceterum,S_fciamus,  magnevirtutisl  .< 

impedit.  Amor  rerum  terrenarum  vifcus  cft  fpiritualium  fe credidiffe gentcs in tanta  verfantes  ignorantia.ideo  xi 

pcnnarum.  compelle,&. admirabilem  translationem  fignificarevo  ,ne 

d    ^orp.Dum  dicir^ogof. ta_ewef*cH.Humilitas  fonat  ceffitatemnominauit. 

invocedum  venirccontemnit,fuperbiainaclione.  M  or  aliter.  Mittitadplateascu  peccatorc; 

*-   c    i«^i»_o.Qunq;iugaboum,quinq;Corporis  fenfuSjqui  rib.viis  vocatadanguftam,  qducitadvita  .Mitt 

re_te  iuga  dieuntur,  q  in  vrroq;  lcxu  geminantur,  qui  qm  cum  lllos  vocat  quos  tpalium  rerum  coaidat  infl 

non  interna,fed  iola  exteriora  cognofcur,&  tangunt,  redte  tit  ad  vias.cum  illos  vocat,q  iam  in  quodam  bonl 

neoscuriofitasdefignatur.quaedum  exteriusinueftigatvi  tistramiteconftituti  funtnulliscupiditatib.  rpa 

tam  ,pximi,fua  intima  nefcit.Etcuriofi  animus  quanto  eft  pati.Mittitad  fepes,cum  eos  vocat.q  cultaab  inci 

peritns  al ieni,tato  ignarus  fui.Nec difcrepant  verba excusa  nunt,&_  incurfus arcent  beftiarum  ,  ld  eft ,  bonaa  1 

tisafigntricationeKii  viu^dudiciv  Eo probare  illa.  Quia^p-  ftinguur.&munimetafideiadueifusdinboli  tenrann 

batioadcuriontatem  folet  pcrtinere.  tcndut  Cum  de  vicis,8_plateisvocat,iudxosfignific:  ]tc 

f    rxori-dnxi.Qiiii  multi  non  propter  foecunditatem,fcd  nere  legem  fub  vrbana  coueriatione  nouerant.Cil  d  ii 

^p'defideria carnis  vxores  ducur,ideo  per  rcm  iftam  carnis  &  fepibus  vocar5agreftem  populum  gcntium  fignifi  t 

voluptas  (£¥*F.: 


/ 


NICOLAVS     DE     LYRA.  5     lugaboumcmi.Terhocautcmintclligunturcitpiditt  n 

I      Et  vocauit  Qjtia  vult  omnes  hommes  faluos  fieri,i:T'm.2.  tiimis  intenti,  finirnfuumibicor.ftituentes; 

1     Ermifit  feruum  fuum  horacena:dicereinuiratis,vrve  6    Vxor.cm d\ixi.Tcrbocintelligunturcarnales,&~hfcii  M 

nirent,quia  iam  parara  fuilt  omnia./-  efi,feruos  actipiedo^fin  ifla  vero  tria  vitsa  nducunturotr.nia  cxcludentia  a  beat:: 

gularc pro pli*rali,(kut  Exod.S.f.Vcmt  mufcagrauiffima  ,  Id  le[li,fecunditm  qmd  dicit  loamrs  i.can.z.c.  Onineq 

cilymultitudo  mufcarum.  mundo,aut  eft  concupifccntia  catnis , aut  concupii 

3  Etcceperuntfimuloesexcufare.Primusdixitei:  Idefi,  oculorum,autfuperbia  vic. 

pe r  mala  operafe  retrahere,  &  aczipitur  hic  oes  pro  maioripartc,  7     Exi  cito  in  plateas,8_  vicos,8_c.  Q^tiaprincip^s  Ixd.  1 

qui.t  pauci  fjluantiir  refpet1iue,vt diclum  eil cap.prsce.  & faccrdotcs,& legifperiti,& maiores illiuspopuli preptrr'  ■ 

4  Villam  emi,8_  necelfe  habeo  exire,8_  vidcre  illa;Rogo  eata  funtdimiffi  A  Ueo.Tauperes  awem  &  fimplices,& ; 
te  habe mc excufatum,8_c. Hicnotantur fuperbiper  dominium  lius p^pulifunt  Poc»ti,vt in.stpoflolis,& inplurib.ah>sexi 
yillx  emptum,quia  fuperbi  volunt  alijs  dominari.  £uangciu\ 

5     Iuga tfr  Etad 

M     0     t\    ^4    L    I    T    E    i\.  vxoremducentes,tecundiperiuga  aoumementcs.t 

■  t     Et  voMnHTOtt/w.Namoescatholiciadhocgnalitersut  villam  cmptam  vcndentes,6comnesilliadcccnani' 

vocati,fcd  illi  vocati  lunt  fpalitcr,quibus  Dcus datfpecialia  nicam  funf  inepti. 

dona,quafi  cxfpaliamicitia,vtpotedonum  corporalisde-  f     r«ntirrt.Conrracontemptoresfuxcocna:. 

centn,vel  donum  rcmporalisabundantix,vel  mundialis  t     t>a.'r/f?r.Ideft,pra-dicatoii  Euangelico. 

excellentic,quib.debentadbonum  vti,vtfintaddi_lumco  7    £Aic/ro/np/-re„j.Perpauperesinte!ligunturvere 

uiuium  fpecialiter  prcparati.  les,qfuntpauperesfpiritu,vtexponit  Aug.  Beati  p.r 

4     Et  w/<r.Scilicct  pra:dicatorem  Euancclicum.  fpmtu,ideft,non  hentesinflatem  fpiritum.Perdt  i1 

3     Etccperut.  Excularioifta  ell  indifpontio  voluntaria,  qa  hil  fibi  viitutisattnbuctcs.  Percxcos  vilum  abiHic 

corpore  decetes  frequentcr  cx  hoc  cadunt  in  luxuna,  duu-  primentcs .  Pcr  claudos,defectus  propnos  confidci 

tesinauantia,cxcelletcs_nfuperbtam:primi  fignificaturp  Omnesfunud  cccnam  domimcam  mtrodiiccndi. 

vxorcm  t£M 


u  m 
erci 

srfr 

u( 


Lucx      Cap.  X 1 1 1  L  900 


%9 

r    eflutimptr»ftl  Multos  tales'exlud3.isadcena  tua    adueriariosinviaDeipatimur,  odiendo & fugicdo  nefcia-  jy 
a  n  "ius  fed  ifti  locu  conuiuii  tui  non  implenr,fupereft    mus.Et  vt  hoc  odium  non  de  affec*tione,fed  de  charitatc  vi 
1     vhi  zentium  numerofitas  fufcipiatur,  vnde  fubditur.    deatur  procedere,addit. 

Cl      ias  &  fepes  .  &c-  Nota q>  in  hac  tertia  inuitatione    e  Udbuc . Tunc bene animam  odimus,cum  eius carnalib. 

E  ritur  inuita,fed  compelle  intrare.  Qui.n.huius  mun    defideriis  non  acquiefcimus,fed relu&amur  &  frangimus. 
n°r     fitatibus  fra  Hocodium  qualiter 

ftia,dDeiamoremaminefa(5hira  eftvtimperafti,  6c  adhuclocuseft.EtaitDo-  »  cxhiberidebeat,.ub. 
idlnt,atqucapr*bminusieru0J  £xi  jn  vjas  &fepes ,  &compelIeinrrare5 vtim-  2  {^tquinonha.  Crux 

fclll  Vlt2  °  ....  Mimc.o  pr.nitftinationcmfidcl.um.quini.ineius  in  ex(.lctujnonicm.nrbit.    Ex^ufantium.  duobuS  mod/S  baiU- 

cr  ?UnDulfi  mtSc     plcatur  domus  mea.  Dico autem  vobis,quod  nemo  virorum  3  latur :  Cum  vel per 

'  «EtCier  fcrampinitentiamaliquandoin  ruequxrant.  vn'eJichutiatuls  viiginibm.Amen  abftinentia  CarO  a__l- 

QU  2m  aUtem   VO*  di.oioDisn.f.io  vos.n.morrgr,  ">c.tu.  exculet  fe.  .  _       .  , 

! r  ^nnumm'-  c  iHorum  qui  vocati  funr,  guftdbir  ccenam  meam  .  *  lbant  *  E^S 

fiuf  qUlQOnUlim»  a  Captxdulce-ineDrxdK.Morits  .i  ■iiir-culorurn.         b  Di(-fden:e  _  domoconuiuii.  n-     -  *    • 

i  tus  accipiunt ,     ^^  t^hx  muhx  cum  eo  .   Et  conuerfus  dixitad illos  :  t        f/SXdebe 

Id  P£LTvocan-  l  Di"gkmu-  ""j ,uni od"oh;b",rm  ^T1  in  Dei i,in"e  ^bis 0bfifton>  _    ,  tis odifle, crucem  ba  t  Multi 

plc.Quidavocan      si   ujsvenltadme,  &nonodic  pa.remfuum&;matrem&  i  lu]are  ,  venire  poft  •D''unc 

tur ',  veniuni,  <.jui   »_  «_    -j  -  ,  •     "___•»_?  vocati  , 

•c-tam  intelligen  e  vxoremet  hlioset  fratres  et  iorores,  adnnc  autem  et  ani-  7  me.quiaitaconfum  pauciye 
tiar  opere  adim-  f  mamfuam,  nonporeftmeusefTedifcipulus  .  +  Etqui  non  «  ^'^nimrTd  t*~ 

lCl.  ,  a  crux  actuciatu  di.  itur.quarlcmpcr  cit  pof.nda.ut  amor  Chnftioltendatur.  "    rClMUm  fM-ttb. 

)tandumquod      kaiulat  crucein  fuam  ec venitpoftme, nonpoteft meus effe     „  Etuenitpoflme.K-  IO-dl8' 

ficipeccatorestue   g  u-tiu  ,  Fer  ,*.«,_«_, ,_f.e_.i-m.  b^iHi.tu.  nnuisenimcainem  sus_§' 

SSiSiSa»;  h  diicipulus  .  Quis  enim  ex  vobis  vdlens  turrfra  cdif_ca~<°  SL^oinan^io  Kdatt 

*  n.  nniveniunt     •  a  Quieiccntatumultibus  mundi.        b    Omn^quod  agimns,  praucnire  pcrltudium  confi  ria,vel  prOximO  C3T-    tMatth. 

'1  dttationisdcbcmu'.  Terrenum  «difitium.congregando  expenfat  conflruitui,         n_li*_*»r    mmMrirnr     'o.d. 

led  perbi  peCCatO-  cT>£fteauum  cJ.penn.Sd.fr.ergendo.  ,  £       F         lT   '    fMar  8 

cs:(puutur,humi     rCnonne  prius  leden s  computat  fumptus  ,  qui  necelTarii.,  vt culp?  faucar ,  mc  d 
iiguntur.  rIC,°  F  r  .      r  ^  F.d.i.      J*  cruccm  fcrrcvide-E 

•  Thhophyla.  ^iunc  fihabeatadperficiendum,ne  poftquam  pofuent  fun-1 3  25'f!?,.15™™000 
Docetautem  *  *  icquuur. 

noparabolahsc,  ,  __.       .        .  .L         *  J&»  ™m  e*»<f- 

nliciuspauperibus,&:debiIibus,potiu_quamdiuitibus    PoftquamDominus  fequcntibus  fem  Hierulalem  dedit 

da  u,id nuod  vt  pauld  ante admonuerat ,  propterea  iftud  iublimia  pra.cepta  de  contemptu  mundi , & de abiedionc 

vurparaboladicere,  nerhoccredibiliustaciens  paupe-  corporis,fupponitpreceptumde  perfeuerantia  ad  quam 

:c:ocandos.Difcimus&:aliud,deberenosefre  alacres&:  neceHariaeftcumhumilitatepatientia.Ethocpcr  fimile 

_sad  pauperum  fufceptionem  ,  atqueeriam  ita  no-  oedificantis. 

let  :scogamus  eos,vt  participcs  fiant  noflrorum  bonoru.  ATheophuactvs.  Per  parabola  turris  docet  nos 

.'  &magiftriadmoneantur,quodopera;pretiumfitdi-  Dominus,vthiquifemeIdelegennt  fefequi,ne  fblumia.    . 

Iciilosetramnolentesdocere.  ceantfundamentum,hoceftneincipianttantu  fequi&_fa- 

:  antautm  turb&multtcueo.  Etcomerfus  dixitadillos.Tvu  mem  poftnonimponant,  vt  hi  qui  non  habent  iufficien- 

ba  ua:  fequuntur  Iefum  iter  facicntem  in  Hierufalem,fi-  tem  alncritatis  pr«parationem.Talej  fuerunt  hi  de quibus 

;nteosquiadccenam  inuitativel  compulfi  veniunt,&  Euangelifta  Ioannesdicit. Multiigaur ex difcipulis dus  abie- 

tointentionelefumimitantui,  ptarcedentemadaeterna.  runt  nitorfm. 

pcsvifionem.Hos  ergo  inftruit  qni  finceroamore  parria  i  Turrimadifi.Qnlz  fnblimia  prxcepta  dedit,^dificada;  fub- 

ii:iidebeainappetere,&_procacari.alispictatisaffeftibus  Itmitatiscomparationem  fubiungir. 

rcinciare.  ^  C.w^»/..r/«»ypt«j.Illec6putatfumptus,quidifcernitcn,e 

i  Kjuisuemt.  Simul  &:odiffe&  diligerepoffLimusjVtco-  erogandam  temporalcm  pecunia,&:  corauertendu  a  cupi 

l  tione coniudos,ex diuino prccepto diligamus,S_quos  ditaiibus  mundi>  &:  anima  prseparaJa  cotra aduerla  mudi 

aduerfa-  $&>&iwts 


NICOLAVS     DE     LYRA.  Deum,  puratusuitamfnamexponereprofide,cafi4neceSJna[isoc- 

currentc. 

'  i  Et  adhuc Iocus,&:c.  Quia  non  folum  de  ludmis ,  fed  etiam  de  8  Non  po. Difcipulatus  aut  Ckrifli  ditpliaterpotcfl  intcllig-.  Vno 

;  tibusperdiuerfaspartes  orbis  multi  funt  uocati  adfidem  &  ad  motlo gcneraliter  fcciidum  (iatum  communem  fideliu,&  ad  bocfuf- 

:pr£diclttmelt,&  hoc  notatur  cum  dicitur.  ficitfides  cum  obfcruatione  madatorum.  Alio  modo  cum  hocper  ob- 

Exiinvias.&C./rf  c/l,cxtra  Iudxam  difcnrrendo  adpopulugen  frruantiam  confilwrum.  In  vtroque  tatnefiatH  requiritur  npnljio^ 

flMftcerunt  ^tpnfloli,ut pnediftum  efl.  Concupifecntiarum  carnalium  ,  magis  tamen  infecundo  modo  difci- 

Dicoautem  VO.  &:c.  t^on  cfi  intcll%endu-pe>-  hoc  quod  nullus  pulatus  cjuam primo,ideo fequitur . 

lni*ii[itfalua:us,fed quia paucicomparatiur.Sicut coimodo lo  9  Etquinonba.   Ter carnis macerationem  &  concupifcentia- 

■fMdi.ir.i  r:\rno  eft  in  ccclefia  uel  inforo,quadofunr  ibipauci.  tum  repreffionem. 

tantaut.Pr-/. '<?  cotifutatione  impanurntium,hic confequenter  jo  Qujs cnim  ex  VO.Aiducit  hic cofcqueter  duas  parabolas  a  l 

*>>Mi4fuclwfcqucntium  Chrifium,'&  primo  ftmplici  uerbo,fe  fmm propofitu  dc  aggrefju  flatus pcrfi  tHonis,qui  cottfiftv  in  obfcr 

»rf0/wa..|;Co^/:Quis.n.ex  vobis,&:c.  Ciria  primum  dicitnr.  uatia  confilioru.Etprimo  oslenditnrqnid  requiritur  in  tali  agg>  effu 

:  Siquis  venir./.  v«/t  ycnirc  per  fidcm  crcdend»,  ficut  funtf;  cu-  fecu>'do  quid  in  debito  */i.,.-,i:Bonum  efl  ial.  Circapnmumdci- 

1  es>re^itHmptrfcclionis  afjumendo,c>iinfmodifiint  religiofi.  fw.Quis  enim  ex  VO.  Id eft,  aggrcdi  perficlionem  Eunngehcam. 

Etnoi)od.tt.Hicaccipiturodiumlarge,inquintumpropter  pcr  11  Nonne  prius  fc.ldefl,quietatus  a  tumnUu  pajfionu  dtliberas. 

t  oathncmparentum  &  amicorum ,  non  d.mittit  ucire  a  ifidem  1 1  Computat  fump./t/  e[i,  oftdera:,fi habeat  iliud  q-od  ad  hoc 

Micamjkut patet  defanclo  Chrifanto  &  multis  alijs;  Vel  de  fe  requiritur ,  quod  cfl  pnmptitudo  ad  retinqucndum  cmma  pnpter 

C)"dreligionem.  Deum,vt  patcbit  poflca. 

7^hnc.m.ideft,vitamcorporalcm ,  eamcontemner.dopropter  13  Nepoftquam  po.  Qupd confifth in dfruantia mardatoru. 

Deum  •                                                          JrVEtDOJ- 


M    0     j^_    jl     L     l     T     E     Hj  9  Etquinonbainiat^&c.C  hr  y  s  os  t  o  m  v  s  Non  vttr.bc 

fuper  humeros  apponamus ,  led  vt  femper  Chi ifli  moi te 

1  tadhuclocus  eft,&c.  Hoc  dicitur.  eo  qucd  Ecclefia  plu-  pr^  oculis  habeamus. 

«recipcrc  femper  efl  parata.  10  Quis enim  ex  vobis  vote sturrim <edi!icarc.l "urris  hic efi  ec 

yiiptisve.Q  REc.Homel.2  5.Quafi  pevodiumdiligitur,  clefia,quscCanti.4.b.diciturturrisDauidica,quam  ^dificat 

carnaliterfapiensduprauanobisi'.'c;erit,nonauditur.  bonidoclores&:  pra.dicatores.Sumptusaute  huiusedifica 

icodiendi  lunr,non  folum  domeftici,fcd  etiam  anima  tionis  lunt  fcnpturarum  fandarum  intelligentin,&:  exepla 

piPuajdumparsienfibihsnobisingerit  inhonefta.  risvita,quibus  carentesluntadhoca;difKiumimpoteies. 

9  Etqui  ieviitquis 


A 


901 


oi'or 


d.Sc  Nico 


lai  de  L 


/vra 


Di 


lC(Stra. 


t  Difto 

■ 

omniJ  • 

■f  Tnf.itu 
JU  ftic- 
rit  inftil 
fipn  fuc 

+  Aptu, 
.iccoro  - 
moJum 


a  Oimes  ifu' y\  Sftnt  »t  Ap  >    olu».  "  ?ac«/..w 

WK„  i:mis,c6ii  ic 

Kcultosad  .  '-"i- 

[ ,  &  uifi  cmitf,  patunur  irrifcues 

JtHa  luaiorca. 
bUutqun-  Pod  fimfli 

tQdinCtt  dl  tn«CXdl*  «  ^1  hibfnt«r...C:«i.:oaeinope,umrj<: 

ikada,  ipi  onttfimili 

ttidin:n.  maums  rci» 
turo.  Iu 
quo  rur ,  pcr 

unplenoncnv  prxcc-  b 
deimum    tnandatoiii 
nullum  adglona  pof- 
lopcrtingcre,nifilciic  c 
ri  uidicis  fcntcntia  tc- 
pcrctur  pcr  mifcticoi > 
diam.  In  confpcctu  e    d 
nim  Dci  omnis  ho« 
mo  lmpcrfcctus.  Er- 
go  ficut  in  lupenori  c 
pixmcditatio  cratr.e- 
cefTai  ;a,ad  caucndum 
ininiici  dcrifioncm, 
ficeft&ad  impetran- 
dam  iudicis   mileri- 
cordiam.  f 

trVTnEOPHYLACTVS. 

Et  h.ee  parabola  do- 
cct  nos  nc  fimus  dti- 


Prxpararc.  vert 
uis  velmittcrc 
nem  a.i  facieni 
ce,  nih.laliud 
renunciare  or 
qux  pofli  icm  | 
tamen  diftat  i.k 
nunciare  omnf 
relinquere  onl 
renunciare 

4  omnibusqriiitl 
vtunturomnilj 
danis  qux 

5  vi  tamen  nicr 


J 


qnuic  non  bcne  potcftxdihcarcqui  non  copufatfi 

ncc  lecure  potcft  occurrcre  qui  non  prxmiuit  leg 

i  ncc  nieus  poreit  elTe  difcipulns,qni  non  renfit 

,.  Hacigitur  conclufioneoftenditur.quodas 

iurriin,facerepacem  cum  fortiore,nihil  aliud 

fedifcipulum(| 

Uei.      h   ^ilijnjtfpinttuaol 
prjtul  ■  lt ■  o  aVrVaa. 

1  dairuntum  &:  non  pdrucrit  perficcrc  omnci  cjui  t  vidcnc 

,  '        «ctfionJo  i.rd  f..i  ■  s  d-  rlft  •    »>  opjvv. '. 

mciniiit  illudcreci  diccnrcs,quiahichomoc?pitardinca 

i  QJr.nm.i-tc.e  bciluunutu^.ci  clt  intdligcK  aliqutm  u  c.  .ucmi»  iufte 
O  tbru  (iluati. 

re&  non  rotuirconfumarc.Mirc]uis  rex  kurusf  commic 
tcrcbelium  aducriusaliumrcgem,t  noniedcnspriusjco- 
gitar.fi  pofliccumdcccm  millibusoccurrerceiqiiicum  vi 

■  i  limielli(>it  le  cx  xquouon  r    flc  occuiicir       t>  i    •     m  (I.nte. 

gihti  milltbus  venic  \  ad  (e? Alioquin  adhuc  illo  longc t  agc 
tCjlegacioncmmittensrogaceaqu^t  pacisfunc  .Sic  crgo 
omnisexvobis,quinon  1  rcnuciacomnibusquxpoilidet  6  dant  adxtema.l 

h  rc    i  t   •      i        15  /i./"i      l-  quciecftta 

nonpotcltmeusefleducipulus  .Bonumeltlal.  t  biautcm      j0  ,,cifcc-t, 

,0^i,m:,.«ab:.a-t.niant«o,,  petc.lt,,  j>cPc,„c.  §     omnja  ,£ 

ialquoque  f  cuanuent ,  m  c.uo  condiecur  ?  Nequcin  ter-  9  p0nunt  &  Toli 

iQMani  luc  ."'«clu  gciminarepiohibctfi.     b  Aj-,ticultur*  pjotutu.o,  qui"  ctt  v.uj  ib.sle  „._  jn|,  j,^. 

binn.mixtum.nonlitare  leminiftugum,ftdcx;ii>gueieren-..nj  lolct  .         Qu"d  nt.n  fin.t  .,    " 

ficund»'*.         Ab  unitate  ecclffiat  ("'cetncndo».  C       Bf.      VeiC  ( 

iam,  ncquc  in  ftcrquilinium  |  vcilc  eil,  kd  foracs  t  mittc-      meus  efie  dii 

a  (/>'!,->'cibun'  Dei  jicrcpere  podit.         bObediendoclcfjviCiiduquoJiiidii.it.  OportCtllt    ret 

tur.Quihabetauresaiidiendiaudiat.  io  omniba.squia 

plicianima,nequecar  bonum  lal, 

ni&:Dcoadhxreamus,fedfivolumusbellum  contranu  confiituiinnumero  apolroloru  adcondiendacc 

iignosdrmonesfufcipere,vtferamurineostanquam  ho-  ditoru  Ipiritualifapietia.Siautcodimeto  veruatisl 

ftes,&illisvercoblucT:emiir.Rexigitureitpeccatu,r'egnas  luminatus,iteiuperamote  teporaliu  ad  apoftafian 

inmortalino(trocorpore,fiilludadmittitnus.  Rexetiam  rit,quoaliodo6torccoirigctui,quidiilccdinelapit: 

vtanimusnoltercondituseft.Si  igiturcum  refiftendum  guftauit^veladuerfis  terruus,vel  prolperis  illectus 

eft  peccato,pufilIanimieiilludimpugnar.  f  2^c7«e/n/i(?r.Salfterilcfjcitterra.  Vndc  ira 

c  Si poQit.Qpl]  cum  dccem  mihbusoccurritDeo,  qniof  ftrucras  vibcs  falefeminabar,nein  eisgcnncorirct. 

fertopera  dccem  maJatoruquxexteriusgeilir.  SedDcus  floh  deftrucfiopeccatiiegno,  germen  vitioiu  rQpj 

quaticumduplicatonumerocontrauenir,  cum  vixillum  Salciboscodit,carnes  ficcar.Pratdicatio  a  vernub.iSI 

prxpararum  m  (olo  opere,difcutitfimul  deopere&cogi-  dinc  vitioruillxsa  leruat  luo  creatori  humana  natu 

tatione.Etideodumadhuclongeeftperdilationemiudi-  rf.ideftfiapoftohpcr quosahj  c6diendilunt,ptofM 

cij  nosfragilitatisnoftixinfiifticienriaattendentes,ad  im-  adueriisceIferint,perqnosciseiioi  aufeictur,cucc| 

petranda  feueri  iudicis  pacemdcbemus  prxmitterelcga-  ek°git  tollerealijs?^f<//<c  ;«ff r«r. inttcr.  qtiiaq 

tioncm  lachiymarum  bonoiu  opeiu,  pioiumaffettuum.  dit,nequeip(e  fiiittu  ferre,nequeexcoleie  vak 

d  iiccr^o,c^clnfertaprxmiflisfimilitudinibus.Quando-  tur.Vndevtilisexhortatioiubditur.^i/At.rtM.ai^B 

quidem 


* 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  non  po.per  Qtua  r.on  babet prcmptitudincm  animi  ad  reft- 
qucndu cmma  q-.tod cft primuin  jlatu pe*f  tlionis acejhire.is,  Talis 
fuitilleiuuenis  dei/uo  dicitur  Mar.ip.c.  Qui  oblcruauerat  ma- 
data,cni  dixir  Chriftus .  Si  vis  pcrfcctus  cflft ,  vade  &  vende 
omniaquxhabcc,&:dapaupertbus.£i/:'grMri/»;dcw,  cpabiit 
triftis,eo  quod  multas  habebat  poff((fionts,  qvarum  amore  fuit  im- 
peditus ajtatu  petfccJion'ti& ideo  non  babuit  furnptus  adperficie- 
d,um  turrim  cuins  pofuerat  fundamentum. 

2  Aut  quis  tcx.Hic ponitur frcnnda  parabola  ad  idcm  cum  dicii 
liu.s  rcx  iturus  committerc  bellii.Hic  accipitur  rex ^uicuque  vult 
e^grediperfellionisflatum,quiadebct  bene  rcgere  optrationes  & 
cogitationcs  fuas,&  babct  committere bellu,jdrapiendum  fibi  ta- 
lejie  rcgnum,fecunditw (p  iicitur Mat.n.b.l\egnum  celorumvimpa 
tirur,  &  uiolenti  rapiunt  illud. 

3  Si  [<of.!deft,cum  ohferuatia  dn? mtndatoruiScd  quia  nofnffi- 
cit  aA  perftitionis  Vaiu  acquire.idu,  vt  piitlu  efi  quia  rex  tceiejiis' 

4  Cum  vigin.{£j«Ki duplam objeruantiaexigit  ab  eo,jcduet  ma- 

datorum 


datnrum  &  conftliorum>iJtbfubditttr. 

5  Rogat  ea.idjjentiendo  rcgi  cahUi  in  olferuantia  conft 
qu£  incipit  ab  tuangciica  pauperlatc,nltb  concluditur.  • 

6  Sic  eigo  omnis,8jc.£.v  bac conciufione patet,(/uodij 
bola  & praicedcns  vadunt  ad ifiam  intcntionetn. 

7  Bonum  eft  fal.Ollffio  quid  rcquiritur  in  pcrfcclionis ■ 
btc cofequcnter  oftenditur  qmd  requiritur  in  eitts  dtbito  Vj 
cetd.frttioquA  riqniritur  in  omnibns  cpcribus  bnnsji 
quod dicit ^ipojlo.ad Rj>.i2  d.Rationabileebicqtiium 
Etbocifl  quod  dicitur.Bonut\i.Ide(t,difc>ctio  ,  qux  ijl  t 
tum  boncrum  cperuw^icut  fal  eil  condmicntum  cibo  um. 

8  Si  autcni  fo).Id  cjt  diftietio  defuerit. 

9  In  qttc  condietur?  Uuia  opusbcnum de  gencrc  infip 
&  inutilc,fi  careat  difcretione. 

1  o  Sed  foras  mit.Hoc eft  a peift8'one  cadet,vnde  &  m 
vibus patrum  coUationc  fecunda  Mcyii  abbatis  dcciaratur 
tianes  &  cxcnipla,quodilli  qui  ccadcutt  a  fiatu  pcrftSio 
fuitcotiioiunitcr  propter  dcfcttum  difcretioms» 


* 


Af  0  Il^t  L  I  T  E  !{, 

i^tut  quis  rex  itums  committerc,&c.  Rcx  venicns  cofra  nos 
cu2o.mjhbuscftdominus  noftcrlefus  Chriflusvemcsad 
iudiciu  cu  Angelis&:  poteftatibus,  cuiuspotcftati  refiftcie 
nonvalcmus,&:  ide6duadhuccftlongcmittamus,ad  cu 

legationem 


lcgationcm  lachrymarum  te.  bonorum  operum , 
placaie  poflimus. 

7  £o«/iw</i/j/.IJcft,difcrrtioquxcondiroperano 

8  Siautemfd.  ld  cft,  fi  difcretioabopenbus  noftri 
degenere  defuetit,non  ertint Deo  accepta.ln  cuiu: 
iahn  omni  ia>vrificioponcbatur, 


U     D      D     I     T     I     0  I. 

In  ca.i4.vi»irfi«;«ri»^ofti/Xj.SicutcrcdutSaraccnicV:  Iu- 
dxi  modctni 

Ex 


Ex  traditiombus  tud&oruM  Talmudicis  &  attjS  apud  t 
ticts  nuiio  modo  babetur,<)uod in futuro  fxculo  bomincs  c'd 
rdibus  ui4igeant,&  idcofifortcfint  aliqui  modani  qui  bo 

Imco 


cn 


.i. 


:.w. 
ior 
rcd 


?(5 


tof  ntingU  ex fatiCitate  eorum,vnic  apudpriecipuos  dotlores  eo- 
r„n  'rfecundiim  Tbalmudicas  traditionesyprout  habetur  in  li.  Ca. 
(4  ucap.vlt.in  futuro  feculo  non  efl  cibus  nec potus,  nec  vfus  ve- 
Wutthfed  iufii  ibidem  in  capitibus  coronati  deletlantur  in  vifio 
ui  in4  babitatioms.  Quod  fi  rctle  inteiiigeretur,bene  adaptare- 
m  iitioni  diuir7(t;in  quafantli  cu  aureolis fruuntur  vifione  Chri- 
wLtuefi  vtrahabitatio  diuina  ,  vnde  magis  redarguendi  funt 
neio" rectperunt dotlrinam  Chrifti,qu# traditionibus eorumbe 
itiillcftis  maximt  confonat, 

^iDDI- 


Lucas     Cap.  X  V, 


904 


*J     D     D     I     T     I     0         11. 

In  eo.ca.vbidiciturinpoftil.lagzboum  emi  quinque,&c. 

Troprius  viicb  hecparabolap  ^tuguf.jexponim  Ubro  de  uerbis 
domini  vbi  quod  dicitur.  Villam  emi.applicat  adfuperbiam  yjput 
TofliLdicit.vbiautcmdicitur:  Quinque  iuga  boum.  adquinqi 
fevfus  carnis,qgem'matifunt,$ut  ipfe  declarat,  vbi  notabiliter  ex- 
ponitilla  verba  excufationis,f.Et eo probare  illa .  "J^on  enim  dixit 
eopafcerc  iiia^quiaad  neceffuatem  naturalcm  bonum  eft  vtifenfib. 
non  autem  adcuriofitatem  &  fuperfiuitatem.  Quodautemfiquitur 
Vxote duxi,exponitur ex  carnalitatc,in  quoetia  Poflil.  cocordat: 


D 


C     A    P.        XV.  c  Cf«f«wo««.Qiiiacetenariusnumerusperfeausefl:.Deus 

1 *  ^fnf.*  Theoph  i lactvs.  Dominus quidem  illud  fa«    centu  oues,  i.perfeftum  numerum  habuit,  cum  an^eloru 
J  ciebar,cuius  grarialcarnatus  eft  accedes adpublicanos    &:  hominum  fubftantia  creauit,fed  vna  periir,  quando  ho- 
:i-:catorestanqua  medicusadinfirmos,quiautere  vera    mopafcua  vitarpeccando  dereliquit.ergoquiarationalis    ' 
ctoreserantobmurmuratione  tanta:  humanitatirc-    creatur£numeruspereuntehoieeratdiminu:us,quc;ririn  *o«nc». 

terra  homine  vt  fum- 
C      A      P      V      T  XV,  nia  integretur. 

#  Theophyl.  Ma- 

a    Si'"»Pnblic«  veaigjlia  exiguntBeUonducunt.Sf  qnitn  nifefte     parabola    haC 

cra  feciili  per  mgooa  fcfUnrur.  luftOS    dldt  per  OUeS 

,  Rant  aucem  appropincjuanres  ei  Publicani     nonagintanouem  &. 

peccatorem  pcr  vnu. 

&  peccarores  vt  audirencillum .  t  Et  mur-  * 

murabanc  Pharifan,oC  Scriba:,  dicences,.  \ 

a  Q^d.contrarius  efl 'egiqui  hoc  ptohibet, 

qufa  hic  peccatores recipit^cVfmanducat  cum  illis.Et  aic  ad  : 


:bant.Abomina 
::mm  cenfebant 
i.unos,  ipfiaute 
■>s  viduarum  &: 
i;notum  come- 
ht.Quiigiturdo- 
.  (icutmifencors 
ttga  illos  quifua 
uniabanturmife 
cliam:  nonenim 
:  tureos  taquam 
i  ;ntes,&:murmu 
1 :,  fcd  manfuete 
1. -^rabolam  hanc 
c  ibus  dicens ,  Sc 
:eftis&:certis 
.pfuadet&confu 
1  ne  JEgre  ferant 
m  bonitatisefTu 
>rn. 

^anonfolumiu- 
is:rinteritum  pec 
I  fcd  &:  peccator 
j  )iertiam  poteft 
(jllcere,  plusele 
ic:ftatuantifa!us 


Dicuntaute  nonnul- 
licentumoues,  om- 
nem  creaturam  ratio- 
nalem,  vnamautem 
ouem  rationalis  natu 


t  Matth. 
9-b. 


tyo.  dif. 


b  illospambolamiftam,diceni::Qi.,i5cxvobishomoquiha  t  SHSSi^iJS,» 


Deus  piiftor.cmusnos  onine»  ceivcfinria  portio  iumut.        "j" 


c  bet  centum  oues,  &fi  perdideritynam  exillis,  ndnne  di- 

a  beatitudine  exiflentein  quafi  reliquit.dum  feipfuni 
•tin  cilo.quod  delertum  efl  ab  homioe  peccame. 


a    Angeiicamnaiunm  in 
jexinanruit. 


lunin 


peccame. 
Dutn  per  pnrdicacionem  uocat. 

mitcii  ncniagincanoue  in  deferco,&  vacdic  ad  illam  qux  pe- 

a     1  •uenit.ium  conuettitur  aliquis. 

rierat,  donecinueniatillacn  ?  Eccum  inuenericeam,impo- 
nic  in  humeros  luos  gaudens ,  &f  venicns  domu  conuocat 
amicoscXvicinos ,  dicens  illis;  t  Congraculamini  mihi: 
g  quiainueni  ouem  meam  quasperierac.Dico  vobis,c]uod 


requiratpa 
ftor  bonus,  reliclis  no 
naginta  nouem  in  lo- 
Jitudinei  hocefr,infu 
perno  loco  coelefti  . 
Sohtudoenim  eftcce 
lum,  £>c  a  mundano 
tumultu  lequeftratu, 
plenumq;omni  tran- 
quillitate&pace.Do- 
minus  vero  vt  inue- 
nitillam  qua:  erraue- 
xat,impofuit  in  hume 
jrosjinfirmitates.n.no- 


oemtentium 

imiffadefcribitur,  quiad  audiendum  verbum  Dei  ftras  &  peccata  noftra  ipfeportauit 

rc nquantes non  idlum  ad  colloquendum.fed  etiam  ad  d  ?>lonne rf/.Q^d.murmuratis.quia  peccatores recipio,  fed  e- 

fccndum  recepti  lunt.  Vndededignantur  Pharifasi,  go  non  veni  nifi  vt,aberrantes  coliigzm.ftcut  unufquifque ue 

J  :illa  iulhtia  non  compafiionem  fed  dedignationem  jtrum  abcrrantem  ouemreduccre laborat. 

iilr.Sdquiaa:grieranr,ita  vteflea:grosnefcirent,quate  e  Impo.in hu.Ouein  humerispofuit, quihumanam  natu- 

Li;uoderantagnofcerent,cceleftis  medicusparadigma  ram  fufcipiens,peccatanoftraipfeportauit,  vndehumeri 

1  it,quoin  eorum  corde  vulneri.s  tumorem  premit,di  Chrifti  cruci.s  brachia  funr,illic  peccata  noftradepofuit^in 

jllanobilispatibuliceruicerequieuit. 

«sfxvo.Didiccrasinfuperioribusabnegarenegligen-  f  Etve.  Reparatohomineadc^lum  reditpaftor,ibiange« 

tij)Vitatearrogantiam,deuotionemfumere,(ecularibus  lorum  choros  inuenit .  Q£iaamici,quiainftabilitate  iua 

^'P«ionibusnon  tcncri,caduca  nonprcferreperpetuis.  voluntatem  eius  continuecuftodiunt,qui  &:vicini^uia 

puiafragilitashumanafirmumncquitin  tantolkculi  clartrate  vifioniseiusfruuntur.  Etndta,quodnondicit: 

>tenerevefligium  ,  etiamaduerfuserrorem,reme.  CongiatuIaminiouiinuente,fed  mihi,quiagaudiumeius 

d  wubimedicusdemonftrat.fcilicer,  ludexfpem  veni»  eft  vitanoftra. 

;at. Vnde  S.  Lucas tres  ex ordine parabolasponir,  g]Dko  uob.la noriagintanoue ,  iuftoru  numerus  intelligif, 
°>>drachma:,filii.                                                 tCen-  &^m 


ca.  quia 

frn&iue 
tus.  16. 

poenitc:- 
tem.  De 
pxn.  di. 
t  cap.fer 
pens.  & 
c.  impor 
tuni.j 


C6ga» 
dete ,  8c 
infri. 


J.  Pct.i. 

d. 


~^Tco  lavsdelyra. 

IC    A    P,        x    v. 
tantautem.  Superius  drfripta  efl  peccantium  monitio  ad 
Mitentitnijhic  confequenter  defcribifur  eorum  conuerfto  ai 
*l\  »*,&frimb  ingenerali,fccudo  in fj>eciali c.\  g.Trima  in  tre$ 
'' rirno  osienditur  quodpeccatores  redeuntesfunt  benigne  reti* 
!£nijtcundb  cautenutricndi.cap.iy.tertib  deuote  infiruendi.c.ii, 
rn  lidHas,quiapr\mo  defcribitur  dotlorum  reccptio  benigna , 
t'>docclureorum  f.xtisfaclio  condigna,  cap.feq.  Circa  primum 
W'luuonuerfio peccatoram  cum  dkitur. 
truautem.£;r  propofuoemendationis  vittt, 
. Vt 


n 


%  Vt  audirent  il.Tarati ei obedire,fecundb fubditur  iniufia mur^ 
muratio  malignantium^um  dicitur. 

3  Et  muxm.Tsfotantes  Cbriftumde  malavita,eb qubd)talib.ami- 
Cabilem  fe  pwbebaty&frquitur  Chrifli  rc(ponfio,cum  dicitur. 

4  Aifadil,  Inrefponfioneofiendilur ,'quod peccatores  rcdeuntes 
funt  dulciter  reciptcndi,&  adhocinducnniur tres parabols.fccun- 
da  incipit  ibi:  Aut  qu£  mulier,rcr;w  ibij  Homo  quidam  ha- 
buitduosfilios. 

5  Quis  ex  VO.homo.  Hicponiturprima  parabola  de  oue  perdi- 
ta,&  humerispafloris  cumgaudio  reporfata.Et patet  fententia  cx 
d.tlis  Mattth,i8.c, 

%  &Atquae 


1* 


M0  1\.ALITE 
UMtcmappro.eiTu.ScqpiXur. 
mtx  wW/.Pet  hominem  centum  oues  habentem.fi- 
"iturpfidensmopafterio  ceniu  religiofoshabentiin 
u  o.Qiiod  defcrtu  dicitnr , ed  9  afperitas  vitse  ibi  fer- 
»L  ct  numeru  et  centcnanu  intelligitur  quilibet  alius 

numerui 


numerus  clauftraliu,nam  in  nouo  &:  veteri  Teiiamcto  fre 
queterponitur  determinatusnumerus^pindeterminato' 
j  E*//ptY<i<.Perapoftafiani. 

t  7^o»wf.Ideft,inobieruationeclauftrali,vbi  funtin  tuto. 
I  Et  vadit  ad  iiiam  qu&  perierat.Vt  ad  bonu  reducat,  &  gau- 
dct  non  de  lllius  eirore,fed  dc  bona  rcduclionc. 

f  Qff4 


?oj  GloLord&NicolaidcLyra;        <* 

<r3?>  in  vnaoucpcccatorum,vndcalibi:7y;onKf»j;i«).)H./f<//)fc.Di  Dcoiuxtafunr,qnatoeum  viciniuscohtemplamnr. 

^j\  cit  ergo.Maihj  t*v,trit  in  cx.f*.unopcc.pcn.tigrn.  quamfu.no.no.  vocat,dnm  per  exhibitionem  gruix  hominibus  imjl 

iM.9h/«o«in.^.Q_jiavtqciotu1ieexpciinuir,qaiilIicitanon  ad  amorem  lui  vehementiusacccndir. 

Mats.b  commi!eiunt,in  rcbus  licitis  fxpe  fibi  vfum  prebent.ad  ce.         Tres  parabolx  non  ociofeproponuntur,ouis,drac;k 

icftia  anxic  non  ai.hclant.Et  quia  lccun  iunt.ad  bona  age-  filii,vt  tnpliciiemcdioprouocati  vulnera  noftra curefl 

dapign  rcnuncnt.  1-  Chriftuspaftoi  (|e 

cnntl'1  flUtem  rCC*.  1-  Velcocim«njelii  l)ei.  Piniiro'i«m>Eete,  rftptrprtMtjnnlipUngcre         reuehit  CUillS  l\  •• 

WHiijuuiv.Ni   j  «.».>..»  &|  ianscnd»  »on  Dcrpttcate.  '       ' 

S,fiS&  .  i«  *<#*  «•« '» "*> 'upcr vnopeccacore pocnircnciam     J£5g£*ffi .'; 

.oqiiam  dcftante  b  a^cntc,quamiupernonagintanoucmiufhs,quin6indigec  f  clefia    quali   iL 
iulio.vti  dux  in  prclio  *  D««_«^««B-»^etn«^Mooi«ritkab*n«im«^toeni  •*$»»■         drachmatn  rccju 

kseum  mihtemdi  c  pa-nirxntia.  Autcjux  mulicrhabcns  drachmas  decem,fi  i  &:  iuffragsuir  .  1« 
♦       ZiSriSSSSSS  '  pcai.Jcr,Idrachn.a^vnam)nonn«cccndiaUccr„amJ&  t  _««». 
■fvf.ent  tcr  preailt,  quam  eu      Teucrtitdomum,ckquxritdiligcnterdonccinueniateam?  3  diuini  operis 

ttterm-  qui  nunquam  fugir,  c  j;c  cum  inucnair,conuocatamicas6-  vicinas,  dicens:  Con  4  cordia,feddiueJ 
nec  vnquam  lortiter  ........  .  ,      ,  j- j     -        mentisnoit 

cgit.Scd&t  iunt  qui-      «ratuhminimini,c]uiainueni  dracnmamquam  perdiuera.      Ouisa  paftoK 

dam  lufii,  dequibus     Jtadicovobis, gaudium cnt coramangdis  Deiiuper  vno      uocatur  ,    dra 

tantUm  gaudiUIU  Cft,  a  HartpjcabolJde  luJ*o  cV  Jen'i!,"!.rntriliictautcn.  ac  (.atcmeate      '    qUX    pCfieratll 

vtcisnullus  pciutens  c\  .mto.veiquiiibnu/tusaccipip..:.i»  _        tur,  fihusadpat 

pnponi  poilit ,  qui  f  pcccatore  pcxnitcntiam  agcntc.  Ait  autem:  Homo  qui-  5  ptiis  veftigh< 

ctni.oninuiibima.  g  damnabuit  duosfilios, &fdixit adolcfcentiorcx iliis patri:  6  apatrehono 

lorumconicij,tamen      T*  ,       .,  .  '       .  .  _  v  7  uisiumus,  , 

liataicipuuni,in.om     Pater,  damihiportioncm  •iubuantiarcjua:T  mecontingit.  |  pafCua,  drac 
g  iubus  fe  hunuliant.  mus  ,  feftii 

Qiiatumergogaudiumeft,  fi  hnmuliterplangitiuftus,cu  patrem. 

gdudiumfit,fiquodma!egeflitplangit  iniutlus?  t  //o»»o ^«i^w.Duabuspiemiflis  parabolis,  qua: 

a  Gj«(//«»»;.Angeli,quiarationales,gaudenrdereconcilia-  cumangelis  gaudeatde  pcenitentiumfaluteinl; 

to  fibi  honiinc,  quodinccndit  nosadprobnatem ,  vtaga-  hac  tertia  no  lolum  gaudium  oftcndit,fcd  ctiam 

nuisquodiliisgratum  fit,quorum&affectaiepatrociniu>  inuidct-tium  reprehendit. 

&offenfam  timeredebemus.  HomoiftcDeuspr,  habuirfilios,quiaautor&  c 

b  iiuam fnper.Si in nonagintanouem  iuftis qui  non  erraue  duarum  ftirpium  humani generis,  1.  Iudxorum 

runt  nec  in Jigent  pccnitentia, angeli  intelliguntur,maius  lium.Maior  filnts,qui  in  cultu  vnius Dci  perma 

videturimpiosiuftificare  quamiuftoscreare&conlerua-  qui  viqueadcolenda  idola  Deum  defcruit.  Sub! 

re,quia etfi  vtrunquexquaIispotentix,hicmaiorismife-  omnequod  viuimus,fapimus,cogitamus,loquii 

ricordix&smaiorisgnudii.  Deusdeditxq;  omivb.vnde: Erai iux ucra  tjua  ihu. 

c  a^"ff«<e.Mulier,i.Deii'apientia,io.drachmashabuitcu  Huiusergofubftantix  portionem  minorfibipctitil 

homines&angelosad  imaginem  fuam  creauit.Sed  vnam  hopio  rationalis  (uofenfu  delectatus,per  hberu; 

perdiditcumhomoa  fimihtudineCreatcrisreceffit .  Sed  fercgere.&adominiocreatorisqucfuiitexire. 
Deiiapientia  Jucernam  ad  quxrendum  accendir,  cum  in         ^rTHEOPH.Olim  humane  natr.rc  pofleiiio erai  1  I 

cuneapparuit.quia  lucema elt  lux in  tefta.i.verbum  in car  ideo &: filius  icnior  non  iniblelcir,peccatu  poftc. 

ne.Quod  vbi mrcr  hominesclaruit,domum  euertit,quia  vndefilius  iuniorinfolcfcit,quicum  peccatoqu. 

conictentias  hominum  de  reatu  fuo  perturbauit,  &:fic  natumeft  crenit.  Velaliteriuniordiciturpeccai 

C  diachmarcperiturduminhominefiriuhtudoconditoris  nouatorreruminfolens,interficiensapaterna' 
rcparatur.  Et  rfi.Sicut  Deusnohabetalium  aquo  formetui 

dHabens  drachmas decem.Angdoxnm  &hominum  natura,  rcgatur,  fic  ifte  vult  fua  poteftate  vti,\  t  nuiiofoana 

quam  ad  aetemitatem  donunus  confiftere  voiuit,ad  fuam  lo  regente  viuat . 

fimilitudinemcrcauit.Deccmcrgodiachiuasmulicrha-  g  Tarfrda.Dimidiumpatrimonium  perctib.k^^H 

buit,cumnouemorditub.  angelorum  addirusefthomo,  culpapatnsqui  dacadoielcenrioii.Nullam  r 

vtcomplcreturdecimus  elettoru  numerus.  Qui  nec  poft  firma  a;tas,nec  fides  grauatur  annis.nifi  ipie  1 

culpaa  creatoreperiit,quia  eum  fapientia Dei  per  carnem  uerit  inidoneum  qui  polcit .  Si  Hlc  non  rccel 

miraculiscorufcansex  lumine  teft^reparauit.  impedimentum  ncfciffet  auatis,  lcdperegtepn 

c  Conuocat,  Anuca;  &:  vicmg fupern?  potcftates,qu?  tacito  rito  patnmonium  vaftat. 

___Pco 

^T         •NICOLAVSDELYRA.  4  Mtmminuc.Uefl^angelorufrcieUtcs.qtucogau. 

1  Autqus.H/i  ponnur  fecunda  parabola  dedrachmaperdita  et  catoribusad  Denm  {oniferfis,fecudum  quod  diclum  c(l  in\'< 
reinuenta.fbi  dicitur;  Qua:  mu.ha.  drach.d.  Mulier  ifia efifu-  p.edenti,&  ex  hoc  itcrum  conclndit.  Ita  dico  yobisgaudA  !f 
fientiadiuinahabensnoueordmesatigclorum  quafi  drachmas  no  J  Homo  quidam. Hic ponitur  tertia  parabolade  filio  ^1 
uem,cr  dccima  dtacbma efi  bumana.natura  adimagine  Dei  fafta,  per  qut  defi^natur  popidus  Getilis,  qui  erat  fubditns pecc  u 
tr  ideo  capax  ipfmsper  cognitionem  ©-  amorem.ljia  drachma  de-  efiam  quicunque  pcccator fingularis .  Dicit  trgo:  Homc  I 
chna  fuitperdita  pcr  pcccataptimorumparentum.  id  e(l,ipfe  Deus  pro  nobis  humanatus. 

2  Nonneac.thcejBd  e\i lumcn inte(ia,quia  diuina fapientia  lu-  6  Habuit du.Id  e(i,duos  populos,f.  ludaicum  &  GentiU, 
me  Deitntis  accendit  in  tefia  uojlr<£  morialitatis  ad  qu&rendu  natn  duos  filiosyid  cfhiuflos  &  pcccawres,  quiapeccatores  fun  ilt 
ram  bumanam perdham,&  reducendam  eamad  bcacitudinem.  inquantum  funt  ad  eius  imaginew,licet  non  (titfit 

3  Et  tcuci.liia  domus  efijfynagoga  qux  fuit  cuerft  vt  inuenire-  7  Et  dixit. Id  cfi,Getilis populns,vnde  ec populus  L 
turnatura bumana.  JjUus  Dciprimogen.Exo.q.e.  Filnts mcus primogenitus 


Et  #/" 


m    o    i^   u    JL    I    T    E    i\.  quantumadfactum  &:  circunftamiai,&:fiinuci( 

momalem  innoccntcm  vcl  vcracitcr  p^mtenter 
t  Quamfapernonagintanouemiuftisquinonin.Nonquh  plus  gauderccum  vicinis  futf,i.cum  monialibusaliis. 
diligat  ftlum  ,  fed  quia  fp^cialem  ronem  gaudendi  herde  5  Hpmequidam.Hoino  ille  Chriftuseft,eiusauteli 
reduttione  cius,q  nonrrabetde  non  crrantib.tamennon    omnes  Chnftianipcr  ciusbaptifmum  rcgenerat 


Cfrantcsfemperlunt  plus  dihgendi  caeteris  panbus.  tamenaliqui  lunt  iufti,&:aliqui  peccatores 

1  *4utqu&.  Pcr  hanc  mulieiem  porelt  intelligi  priorilfa,  7  Et  dixit.  Per  quem  iignificaturquilibet  pecc; 

Vel  abbatilfa.habens  moniales  ln  quocunquc  numcro  ra-  iuuenis  eft  moribus. 

tione  prcjditia.  t   T<**tr  da  mibt  portionem fnbfian. 'qu<e  me  ccn.  Per  h' 

t  Jiperri/.rfrjc/j.Intradomumperinfamiam.  carur,  quod  peccatorieceditaDcjpatrislege,  V 

"  2^o«ncaccc?n./«.Quiadebetdiligenterinquirerevcritatc  libito  voluntatislux. 


quon 

>r,.ui 

figni 
gatpr 

t« 


Lucx  Cap.  XV. 


py  __uca.   v_>ap.  A  v .  5,08 

t,  „;/?»  FidclibusruatgratiaBprotcftioncm,quamdcfide-  fapientia:,diuitiarumquecoeleftium  altitudinemreliquif 

"  ntimpertiedoinfidelibusvcro  naturahbus  foltim  in«  e    ^w;  «««■«>».  Vnusciuiu  illeeft  quicocupifcetiis  lerrenis 

Siquocontinenti  erannbeneficium  concedendo.  merito  pramraris  fiie  prajpofitusprinceps  nnidi  vocatur  q 

npoji  N6  multo  pofi  lnftitntione  humani  gnis  pla  m  viilam  mittit,quiacupidirati  mnndialis  fubftantie  fubii, 

(u  anims  hbetum  arbitrium  fcrre  lccu,  quafi  quadapo-  gat.Porcos pafcit,cu  eaqb.immudi  fpirirusgaudet.cpeiat. 

,e  iam  naturx  fu»,       r     ,.     r    u-   r  1  n                r  n         1        t-                            (    rt  pafceret  pcrcos. 
^cicrereiua  quo       Et diuillC lllis  uib-tantiam.  ht  non  poit  multosdies  congre-      PorcusimmuiKi:m 

fa_iiu-_ti  2  gwisomnibu.  ___olefcentior  filius  peregr.  profe-tusdtin  J  ^&SSHfiA 

,   -_   ..       -    vl1uead  o-liu»..cin  Dn  a     Luxu  -i_  -cnlumi    omni.  bonj  nitura,  i i  .     .       .  ,     , 

l  T^ZTJl-  °  regioncnlonginquam,  &  ibi  dimpauit  fubfWnriam  luam     £*  JS£S* 


D 


|omdeVerit.Ha:c  ,    ,  r     _         ,-  .   orn.«™»t>  _,«,,«.  .  fcitur,&  mortc.p- 

Srod.gavita5qua:     viuendo  luxunofe,  Et  poitquam  omma  t  co--_umma_Icr,  4  pfiushominis  Mifit 
Btfunderc&fpa-  •  ^^^SS^^  o™*!^^2g&^^  **  t  c.go.n  vilJam,ideft  S« 


nnis  locusobfen-e  pMre  pennnacft.  '     v'tul»  *»iau  ,mci[    pcniljl"- 

cM.n  pompis  «.     faaa  eft  famcsvalida  inreeione  illa,  fcipfc  ccepit  «rcre.  I  /uum/ecit  famuJ«»  *.. 

Kjwibus  relmques  d        ^^  -,„„,  v  ,im,.  fc  *    '         r       t>    c-  6  vt  pafceret  porcos, 

Uiqui  fibi  eft  in-  ^  Etabiit&adI_*fitvniciuiumregionis  illius, ckmifir  illum  |  ^™ol««awmam 
c  ?mgreprofe.&c  i  invillam  iuam  ,  vt  pafceret  poicos,  Et  cupiebac  implere  *  g    Etcupiebat.Obm  E 

(''THBOVHTL.    g  Sjiiquageau»!  g.r  ini^.f  nofipfol  ib.  s  8c  uacu  1  ciuocl  Lcniren,  mapis  oners.  q.  im  r.fi.,.,    _    dc-lTIOnUm  eft  ebriC 

pco  filius  iunior  h  ventrem  ilium de  ijliquisquasporrimanducabant&  nemo  10  tas.foinicatio&_hu- 

Orli-hCC  fimulde-  Bcnci.re-ertiturquualer.mt,  a     Id  efl  q.._n_ex  I.__,j0o  ,  .    iufmodl ,  CU&'  blan- 

,ct,&qua!  caufa.       ....  ,  ,        +T    r  wvy^y^iv*  ™  di™w_  _,,<*.,,,-  , «'  dalunt&  adfmvtum 

BfeQus  cft  in  rer-      1U1  aabat:  t  Inicautem  rcucriusdixir.TQuanti  mcrccnanj  in  z  prouocanr.  Keque  tQuot 
n  longinqua.  Na         •  .  ....  .T        '   m^ioa,- -onnnueri,  ^dc,,  ._„,,  |j  a|jacura  cft  iuxutIO 

jijoegrediturho.     domopatns meiabudatpanibus,egoautc  hic  Tameperco.  J4  fis,  flifivt  ventrem 
m  _  Deo  & fe  a  ti-  ^  iuum  impJeant  quo 

me  Dei  clongat  rumDeus ventereft.    ..... 

Biia  diuina  dona  Sed  eis  non    poteft  .  j  ' ,pi 

it.Propinqui.n.Deoexiftentesnihiltalequodinte  la!utari,quia  volupras  femperhabetfamefui.Velfilique  sijiqu» 

riuiignum  facimus.Diilipauit  jgitur  Jubfratia,&:  merito  cibps de.monu.m  funtcarmina  Poetarum  tS^doirrinefecu  tteriija 

js.n.terminum  vnum  habet,_w  vnu quoddam  eff ,  Sc  Jares,iterili  fuauitate refonantes,cj  cum  deJeclent,tn  eis  ni-  prmin* 

.iiuamulufariamdiuifaeft^eorumq;  nuJJorumq;ca-vt  hiledrpad  vita.m  pertineat,  icdeftfonitus&;  ftrepitusver-  PaeM"* 

£xi(.iigratia,fottitudinisvnuseftlimes,vitiiautemdua.  borun^nuflarefediovbiftudrofieorum  fama:veritatis&: 

[ecies,timor&:audacia.Vidcs  Ipargi  ronem  ^_  vnita  vututum  pereanr. 

K  virtutis  difperire.  h     Er,ideo,  nemo.  Quj  aliquid  foiidii  &  reftum  quirebat. 

on  lccum  m utado.fed animu.Quato qs in prauo ope  Vnde  ilte la ab as qforinfecus illiciunt &  feduciunt,in co- 

I  u5delinquit,tanroabeiusgratialongius  recedit.Qiud  fcienria.-,  .nieriorareducerefaciensixitentionem  fuadicit: 

-ga  Deo  recedere .  Qu.a a Deo recedit,exul  eit  pa-  i^uanti  rnercena^. 

iiis  mundi.Regio  longinqua  eft  membra  mortu,  ^rmo  itii dabat.  QuiadiabolBS  cu  alique  Juum  facir,vltra 

i  ?np/ff<rp((.Qaianih-llatisert,pdiga;  voluptati.qa  vo-  ad  vitiorumabundantia  non,pcurat,lciensefleia  mortuu. 

luasiemperhetlamelui,Meritoergoeget,qthelauros  i    _>«<i«M*»fr.c«a.Quifutura:mercedisituitu  dignaopari 

fapientia:,  g^-  latagunt, 


NICOLAVS     DELYR^A.  cutradixmintfratnutrimentum  omnihusramis  arborisjic  abun- 

>  qui  duii  iuuems  moribus,&iden  diai  adolefcetior  filius,  dantia  temporaliumcirca  quam  rerfatur  mundana  cupiditas,admi 

1  Et  diui.  '^uiadona  Dei  homimbut  largmni.  licet  diuerftmode.  mflratmateriam&  fomentum  omnibus  vitus. 

i  Adoiclcentior.TVr multiplicationem peccatorum elonganda  10     ^cu\p\t:o\c,iiuiaintcntuscogregationitemporaliu,tjU£r:t 

/i  i ■ « ■  ui  e  &  a<  cele(ii  ctuitate.  in  ulibus  fuf}icientiam,intendens  ea  habcre  per  talia,fed  rio  aftequi 

i  Ei ibi viilli. iub.lu. Liuu pet peccata,mortaUatolluntur bon*  turintentHm^quiatalianonminuHntcupiditate^fcdmagiseam  au- 

%  u.&ptiorwitfr  bona  naturdt,  gent. iluanto  cnim  aliquis  plus  habet  de  bonis  teporalibus}tato pius 

<■  Vi  >K.i,d).LaxuriaJpirituatiat  qu£  efl  idololatria  quantuad  adhabendamaioraanbelat,fecuduifiwddicitbeatus  Gregorius  & 

■i,p<>pi4lurn,& lnxunaiorporali  nonfolumquantuad  Gen-  hoc de communi  curju accidere  vidcmus,& ideo benefubditur. 

I  ciiAm qua-icum  ad pcccato'?  tnfoimem  fidem  habentem.  1 1      Et  nemo  illi  dabar.4J«w non a[iequitur  quod  intedehat  & 

Uelt  faines  vah  Vcr  dtfcclii  verbt  diuini  &facrts  fcriptu  quit  conftderatio huius  defetluf  inducit  aiiqua-ndo ad panitentiam. 

i[itmdibus  non  ejt  ajta  lex  Vc  tus,neque  oracula  prophetaru  Idcofubditur, 

Mdwi»  Wud  Vful.  1 47/7.  Non  fecit  taliter  omni  nationi,&:  ti      In  le  aute.  Homo  enimpeccando  extrafe  egreditur,quia}imi 

liiculoanoil  mamfeftauit  ciS.Teccamut  ctiam  ludtitintuli  tes  reile  rationis tranfgreditur,&  ideo pcsnitendoadfe  reuenitur. 

tnltx&fopheu  hon  vahbantad  falutem.Ideofubdltur.  ij      Quanta  mercenarij.  Id  e(l,feruientes  pro  mercede  xterna. 

Etipiecoc.cger.r/>r«K^«jio»/r,  14     Iu  domo.pa./rf  e(i,in  ecclefiaf. '  u  congregatione  iufiorum. 

hhmj{.Uilice:diabolo,quie(lciuislregioneubr<sminoris,  15      Abundant  ^zni. Scilicetpanp  facr<e  fcriptur*per  eruditio- 

fom\fo\[.[leitt"ccupauit  eumeircacupiditate  mundanam,  nem  & pane euchartftU per facramenti receptionem. 

''iitvilltdmbolus dtcitur  dom  nuSyloav.t+.d.yenitprtnceps  mun  \6     Fgo  hicau.fame  pereo.Qitiafiadpopulumgentilerefcra 

'  ™i»s,inmeno>i  habet  quidqttm.  tur  hoc  dttlum,patet,quod  ei  talia  nonadminiHraniur.  si  autcm  ad 

1  Vt  pafcerct  porcos./d  efl,vitia  que  fatidafunt  &  immuday  Catholicumpeccatorem,patet quod  talia  non  proficiunt  homini  qua 

Hf /•/'«8W.6.6.RadiX  omnifl  maloru  eft cupiditas,^«M)t  diu  manet  in  mortalipeccato, 

cut  radix  %  Surgam 

.  _  

.  ■  —  ■  1   ..  -      '     .       '    ■     ■ 1 — , 

MO>\jlLlTEt\.  8     Et  mifit  illum  in  villamfuam.  Id  ef  t,i  n  peccatoru  m  focieta 

t  *  hdmfn  illis M.QujaDeusdimittit  quemlibet  agcre  tem  lnquadominatur  ficutiupropriavilla. 

•'indumarbmiilibertatem.  9    ytpafceretporcos.ld  eft,immundiciaf  peccata. 

2  Moltfcenttor  filius  Peregre.prcfeilus esl.Vex  multiplicatio  10     Et  cupiebatimplcre  ventrcn^&c.De  ciboporcoiumqui 
n,ipeccaticlongansfeapatriaccelefti,idco  Inbditur.  eft  carnalitas. 

*  f'i'-i/?._rc.Bonagratuitapdedj,&:naturali.-ipeiorado  11     Linemoillidabat.  Qnia  niiHps  vtensratione  concedit 

t  Etpoflquamcorfumafjet  omma  /tfffo  *■/?,_?.. Naminregio-  carnaliter  uiuere. 

£',cc.atifitmagnusdef-_fuspabulidiuini.  >2     Infeautm  re-,Ideft,ad  propriam  cofcientiam  perratio 

Enfc capit ryfrr:Nam  exiftens  in  mortali  peccato  fit  eges  nis  diclamen,a  qua  recefferat  lequcndo  fenlualitatem. 

°'nilpiritualibono.  1  j     Dix>t'qu<tntimercenaru.]d  eft,Deo  ieniicntes. 

T  Zt adbafit vni ciuiumt&c.ldeCtydiabclo,  quiciuiseftin  15     ^ibundaut pa.  Veibidiuini&  Euchariftixlacramenti. 

rc.on6vmbra;_nurtis,  16    Egoauttmbicfamepc.Vtimtui»  omnibono, 

S    Et  Tomusv.  f 


5>0? 


Gioi.ord.6c  NicoicUck  Lyra 


t 


poft 


j  J0 

Imn  ceceiiiryium  lcue  injifi  fuor  d^e^ioni«jfihihv.: 

.r.iseit  eum,vroftendcrc  i:r  !l»0dalit>i  d 
l  no-wrr/iM/tfor.j/./.tRediensoicuhinicli.uit.rti-ar 
cipir.dw»  j»«rgratiam  CCTtificatiirdcinduJgentiab 
d  Dixtt- autxmpuur adferuos.i:  Tueophylactv  Ptix, 

feruosintelli; 

b   "i.ianaeiaceiecosnoui.    a    Qui  longe  recefli  U  pJticna  cpV  flihpiiniipt 

pecorummilerjt.iliCKrUJrtibrrro: 

Sur»am  &f  iboad  parrcm  BWumffiJ  dicam  illi.Paccr,peccaui  j 

1  CoiamaogelKi>ft>  i.tit>ut.f»nfli(quC  animabus  in  quib'is  Deuai. 

a  lil  cckmi  &  coram  rc.  &  t  iam  non  turn  diguus  vocari  nlius  ? 

a     SicLtJclibetauii  ica  implrt. 

t>  ruus,facmeiicutvnum  de  mercenariis  tuis-.  Et  iurges  vc- 

a     inecc!efiitonftitut\i».Vbi  iain  peCcarnruin  l.-uciiiofa  poliir  rflo  >o«»fe(iio.     q    rtnte 
-  1.1.1!  i»jbcn«onoi(i  quxdi^igu-iturdiclfolpiiiim^io»  eoitnS»  lujieiboi  Deu»  non  ri..c.-ediciri 


,r3S»  fatacum,quotidia".is  fop  raria  rcficiuntur  aiimentis 

A  Sed  .:rit,quiextra  m  patns.id  eft,  finefuievi- 

ucns,iiitam  bcatam  in  iftUii  philotophi  i  inquirit. 
a     Taurptc.ElClD»  u!ioiuf,voccr.imcncxpectat 

confcfuonis  Siocpe  :  jJas  quod  lcis  (.:  cflc  cogni- 

tum  habos  cau.am 
vtpro  tcintcrucniat 
ilhis,nec  pro  :c 
gratis  morcuoi   iir, 
habct    &:    caulam 
ignoLcndi      Patcr, 
cjmaquodvultfihus 
vult  c\:  pater.  Vatar 
ptc.  i"  cm.  co.  P«C 
animx   cu.leth.i  u- 
gniticaiunr       d 
ianctiipiruusii. 
nuta. 

b  F.umefi:  -Adfilii 
aftecUimqui  oiujiil 
quajpatiis  luut  lui 
elTeuon  ambigit,  al- 
pirarcnonptanuuut 
(cdiiK  rceuaru    ita- 


angelos  miml  uo 
rios    fpiritus,  qui 
mittuntur    . 
nitterium  , 
prer  cos   qui  I 
chgni  lunt:.illi 
vettiunt  a  m 
rencrtctem  iic 


o- 


Seiuus. 

ncrccna  tum  iaui  pro  mercc- 
nus  scfi  delermt.:  ic*  cr 

liiudif-  jat.icdnechuncetia  c 

•'ermu 


nitaJ  pairemluum.Cum  autem  adhuclonget  eiTct,  vidit      j^"^ 

a     l.um  ptohom.ie   nducendo  ^cibum  in  cainem  mifit     Nequ.»  nnpe   .jiicnentem.  ~  .   _ . 

5  bamus,  indu 
fcilicet  inco; 
nis»  veldignita: 
pra?ftat  omnibi 
baptifmi     diL; 
pnmum   ci:. 
nos  veftit,  & 


illum  pntcr  iplius  oc  miiencordia  mdtus  clt  &  accurrensj. 

,n  j.cutfu  pi«.ct.tiainatnp'«.u   lcmentu.  a    In  cttl.fiaronft  ttitu.  incipit 

pccc-t.i.ii .  Ul.fi ICIII 

ceciditfupcr  collum  cius,  &  ofculatus  citeum,  Dixiccjueei 

a    Q^ta  castciictn,  lctulaloua  ielii|iii.       a     Qu  ir  dctcrroidoJa  c<i'u.       c    Cupit  pci 

d  fjt.tuiiniignura  feclTcpet  mctitum. 

nhus:Pacer,peccaui  in  ccelum  &  coram  ce.lam  non  ium  di 

PaiCJt  e»  ujiura.cx  (UMaotia  quooi  I  non  e/go  panet  iuftu^  t1 


b     CoaJiutores  in  excoleoda  vmea.       c     Ceniicaie  de  hiieiinatt 


ntum 
n  rnonalicatii  hbfnda. 

b 


fumimus  hon 
;  tisuettitum.V 
nusvocaahlius  cuus.Uixitautcpatetadicruos  iuos.Cico  °  feruos  intellif» 

a     Idcft,vcftcnil'piiitu(raDdl;i.     b    Id  clt  fignaculutn  fiiniiitudinis  Chtiiti  &  cxptcRlontm       7    crcloS  Oui  mirii 

b-    i :..        omnibus  qux 

"*  pternosfiunr^ 


j  nifipatcrnadignatio     profcrte ftdlam primam,8cmduiteillum& date anuiumin 

nele  prOmerCri  pOl-     I  t    Ideft.opetibut      o    Chti(r:i>"iu  i..,..  .jiiuon.nifpiiualiuirituteopimus  utpro 

fCtcft.ltUr.  g  t>'ism:n  ir.:iat  OUS    meui.L 

Ambro.  Dittatui-  h  nJnueius,&calciamentain  pedeseius,t5iadduciceviculum  9  cbficamut^ 
ter  feruum  mercc-  i  l  iG  iacetdotcs-  i 

narium    &    iilium.  '  uerfospcrb 

Scruuseft,qui  timorepcenxprajfentis  velfutureteperata    vel  vcrbudoiflrineinduimr,&:induuteosChii(hjlk  ; 
vitiis  Mercenarius  eft  qui  ipe  &.  defiderio  regni  coe.oru.  Fi     niam. iii<icumquc  enim bapii^ari  fumus  in  Cbiijlu-,  in. 
lius  eft  qui  amore  ipfuis  boni,&:  virtntuni  fucccnfu:  qdqd    Chriflum.Ei  annulum  dat  in  manu  fignaculu  C1k. 
eft  eis  contranu  totoodio detcfta«ur.-Vnde  prodigus  tum     9  per  opera  habemus,nam  manus  iymbolum operai  nis 
I  ie reuerlus  famis  iupplicia  formidater,  ia  lctutis  ta&us  fta 
timmcrcenatiinmdemcrcedecogitanscupiebat.Sedpa- 
teroccurrensnocotctusmmorac6ccdcrc,vtroquegradu 
c;tiustranlcurfo,pnftinxfiliorudignitatireftituir,ncciam 
dc  mercedccoducloris,fed  de  ha;reditatefacit  cogitare  pa- 
rentis.Vndeiftenonadditqjdilpofueratfe  dicturum.  Fac 
mc  ficut  vnnm  demercenariistuis,cumpanenon  haberet 
vcl  mercenariuseiTe.cupiebar,  quodpoftoiculupatrisge- 
neroiiftimedcdignatur. 

C     Cumautemadbuclonge  ejfet  uidit  il.pJ.ip.&c.  Arttcqua  in- 
tclligerer  Deum,fed  tame  cu  iam  pie cum  qua.rerer,  tame 
noiidumdignusoperibusrediret,pcrverbuincarnatuanti 
C  cipiat  filij  rcditum.Antcad  terras  venit quaiilead  domu    tatem  lponfi,c>:  nudispedibus  Palchacclebrare  nc 
c6feiiionis,ipfum  verbumno  deferens,(ed  tn  verbo  vfque    i     ^tddu  citeui. Pra:dicate  Chnftam  &:  morte  einsilii 
ad peregrinationem  noftracondefccndens.Brachium,i.fi-    vt&cordecredat,occilum  immifando  ,  &:  orc_ 
liii  lnamplexu  rcucttentis  humiliauit.Patcr  iuper  filii  col-    paiiionis  facramentum  ad  emundatjonem, 

lumceudit  f'& 


eft,annulus  vero  fignaculi. 
c     Citoprofertejlo.pri.Stola.  prima,veftis  innocetir. 
primus  homo  conditus,led  poft  culp.im  fc  nudui: 
&:pcllicium,id  eft,mortalelumpfu  mdumentu 
f    ^«M.ldeft.fignaculumfidei,quoiignanturpio 
cordibuscredentium. 

g    ln  ma.ld  eft.qperatione:  vt  per  opera  fides  clar^ 
fidem  opera  firmentur. 
h     Etcalcia.ld  ell,exepla  prioru  munite  in  cir 
vtc^opusornetbene  viuedo,&:curtusada:tcrna 
Eccalciamd.Nc  coluberiuadat,vt  iupcr  lcorpit 
eicoueniat.Qua  Ipeciofi  pedescia  Pcididcratct 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    LYRA. 

i     Surgam.Pfr  infidelilatis  relpeccati  dertliclioncm. 

2  Etiboadpatrem  mcum.Ter  yiu  melioracionem. 

3  Et  dicam  ei.Pater  peccaui,&:c  Ter  veramfidei  confefficne 
quantum  ad  pcpulum  gentilem  fecundnm  iliud  l{v.\o.b.Corde crcdi 
turad  iufliii.wr.ore  autem  confeffiofitad  fdutcm  quantum  ad  cat- 
bolicum  peccatoremper  fctegrampeccatorumconuitioncM  &  pw 
ramconfesfiontm. 

4  Cum  autem  adhuc  longc  cffct.ld  cJl,motus ad panitendii 
non  tamenperfctle  contritus  ai  qaamrequiritur gratia  diuir.aprA' 
ucnu s  ,ldeo  fubditur . 

5  Vidit  ilhim.pa.OcH/o  chtncntiA.Scquitur. 

6     Dixit 


6  Dixit autcm,Tdefl,ad apcslolos& ccclefi&miniflros  i 
pr&cipit  pradicare,  nonfolum  luJxis,  fed  ctiat»  Gcntitibus  1 
non  Jolum  iujlis,fed  etiumpeccatonbus. 

7  Cito  proferte./ff  e/i,  prcferendam  innocentiam  &  ><i  *"• 
dam  nunciate  vere  conuerfis  &  panitcntibns- 

8  Et  datcanulum  m  manu  eius.  Id cil,prAdicatt ... 
nulum  fideiper  charitatem  opcrantis. 

9  Et  calciamente  in  ^c.idefi,fantlorumpr&ced:nt\ 
pla,qnia  calciamentafiunt  dv  peliibus  animaltummortuarw 

10     Et  adducitc  iutulum./rff/7,/*cr«».e»f«w  tucbaii'  i) 
libus  adminiftratejn  quo  immotatur  Chrijius,qui  tjl  ritutu  fa$ 
natus  propttr  gratix  pinguediium. 


M     0     a\.    Jl     L     1       T     E     i?v. 


t 


Surgam.Dc  luto  culpa:. 

Et  ibo  adpatremmeumlVa;  cnnat  um  opcrandi  bene." 

Ecduam  «Jitkc.RecognolcCdo  cnlp.im  U  pcrcdo  venia. 

Cum  auttm  adbuc  longe  effetAd  e(l,atrmus  ti  11011  pcrfcdtc 

contruus,adijUodrequinturgrat:aDei  prcucmcns.  Jdeo 
lubditur. 

4    yidu  L.umpater  ipfius.Oculo  clcmcntix. 

t    * 


f  Et  accnrrens  cccidit faper  eollum  eius.lu  fignum  rec< 
tionis  peifccta:. 

6  Dixit  autttHpatcrad  femos  ftics.lded,ecc\ci\x  m'. 
quibusChriftus  pratctpit  bcnignerecipctc  paiut'. 
confitcntes. 

7  Citoprofcrte  flotam  pr;wj»«,c>c-.Adminif!radofil 
iiiiacramcnta  vt  ficur  f  imslViritiialiteradoriietiir. 
1 1>     Ei  .r.uticite  vituiumfagpiaium  Ideft, ct*chtftiWl* 

menium  Chriflum  contincns  immolatum. 

\Etu\ 


cili 
(V< 

CSi 

icr; 

u-H 


in  Lucae     Cap.  XV,  9n 

Etcceptrunt  efnhri.  Ko  folu  filius  p  qno  vitu  Jus occifus     uiuit,  patri  bene  pl icens  cure  folmtt*  fiqiiidem  paraboli  i 
clreficitur,fcd  &  parer  &  ferui  eius:cja  refeftio  Dei  &:  fan 


mur 
s  co 


qms  cxpedem  quare  dicla  fuerit.Omoino  emm  qa  ob 
ftaim  efl  l.ilus peccatorum.  Et  nou,g>  poit  datam  ftola,     n.orabat  domino  Pharifai  mudos &  iuftos  lc  rutirc, 
3(  uluoii  calciamentum,  v  tulns  immolatur,quia  mfi  qs    quod  fulcipcret  meretrices  &  pnbiionos,  ae  pr  tcrci  pa«a- 
jpprimeimmoitaiiuusinduerit,niiiannulohericpera    bolaiftacum  hisqua-anteiam  di&aiunteadcmett 
pnminierit.nifi  ip- 
dem  conrlten 


a     Senoper  Chrtilas  credcntibus  immoutur. 


d^rardicauentjca*- 

B  idbns  non    poteft 

'_  irreife  facramens. 

[,  imautem  fi.  Fi- 

id  elt  popuius 

,qui  necad  co- 

idola  elonga- 

Neque  in  do- 

n   erat,  quia  intc- 

rj  a  legis  non  pene- 

,s  tn>at,lilerjli  lenfu 

ct  tcatus ,    'cirena 

0  ranSjterrenacxpe 

3is.Hiceft  qui  ag. 

rn  emit,  &:quin- 

q  iugaboum,legis 

preftus,  tene- 

ibus  fruitur, 

■  ^.xorcmduxit,  in 

us  carnis. 
.  t  Etcum  ye.ApprO- 
p  quatfiliusdomu 
c  D  aliquis  in  po 


Garrdium  e(r  corjm  D;o  fuper  uno 
peccaiore  pctntrtBtum  asjeiuc. 


faginatumj&.toccidicf.  t  Einanduccinusckft  epulcmur 

i     Petiufi.ulitaum.         b     F«r  fidem.    ;      c     Kec«<l»rulo  a  confortiPJultorun',  * 

quia  hic  (Aias  meus  mdrtuus  erar,  &  rcuixic,  pericrar ,  &  in- 


.     RedoitusmairticiUlU.  H  rc  iri irjrrniiciu  dclciia  ,  fcd  epij*  l.uios  fcfliuin 

ianniiiat„ia  ccclelia.in  otbc  rcrr     um  iciebramtrT  . 

uentus  eft.Ec  cceperunt  cpulari.Erataucem  filius  eius  ienior 

a     Id  crt  in  tetr.nu  cpe:cb  s,iil  clt  1   ri^e  iilioparris. 

in  agrp.  Ec cum  veniret ,  &  appropmquarec  domui ,  audiuic 

a     SymphoB'a  tttrtllitio  qi.orurr.  n«  que  lohcTruta  cV  chorns  uocum. 

fymphdniam  6c  tchorum,&  vocauic  vnum  de  ieruis,  ckin- 

riOfhcticusfeimo.  a     A!>    ■  tr.  rn.s  tcir*  unu«  nuiot  exuiiano  .  Vnde  C  antate 

DeotMticuni  nouuni  quia  |u>s  eius  .ib  cxtremis  rcrr*. 

tcrcogauicquarh^ccflcnc.  Iicjuedixicilli 


Frater  tuus  vcnir, 
ec  occidic  pater  tuus  vitulum  iaginatum,  quia  ialuum  illu  re- 

•<»*!•*  hin  cboiius  pater  fa!uarcciif>!t. 

cepir.t  Ipdignacuseitautem,ecnolebacintroire.  Patcrer^o 

.,,.r  rc0  .  .,.,  ..       ..  t  uiu  u^o  3  pcicu.mecum  es,ie- 

llhusegreiiustccepitrogareillu.ArjlIereipondcsdixitpacn  9  pi  q^  ftringens, 

Q^cd  eft  de  uro  Dco  coler.do. 


g       Bcce  tOt  4'l.i-l  I  E- 

.  ro.  Iuftiriam  iegi* 
fecutus,turtiti"e  Dei 
non  eft  fubiectus.  t  L«e- 
Qtueenirn  maioreft.  Bmr« 
iufticia  Dci  quam 
ignofcere  poenitcnt» 
bus? 

h     Manddtum    titittn. 

Quafi  non  fit  prxte» 

rire,falurialterius  in 

uidete,veldeiuftitia 

fe  iaftare.  7V'«»f«ji«  " 

prxicriui,  conHerfattu. 

jine  (jucrclo.  Vel  ia— 

clantiaeft,  non  veri- 

tas.cnipatercofentit 

fcd  alia  latione  com- 

S  peicn.Mecum  es,lc 


pr.  t8.c. 


§ 


non  quin   peccaue- 

iuo.Eccetotannisieruiotibi,nunotmandatumtuupra:rcr- 1°  **'•>  ,ed  piuia  l'e»s 

ii  caftigando     femper 
retraxit.Vndf.Si  dc- 
.......         ,V  ...  ,     .  rcliquerint  filueius 

p  3illoipinniaIirer  Icge  intel!iges,Iabores  ferHflijsoperis  legc  mearn,^-  \n  luil.meh  ifim.&e.ri/itabo.&c.  Nec  mirfi 
ir>robat,&:eccleficlibcrtatecon.fiderat.  Auditlympho-  fi  patri  metitur,qui  fratn  inuidet:cu  &in  iudicioimpude 
n  n&choru,idell,fpirituplcnosvocibus  conlbniseua-  tius  mziitnxm.T^ome  inr.o.tuo  dt.e.7{utiQuaclec(mimihi,&c. 
1  um  prxdicare.Vocat  vnum  de  leruis.cu  lumitad  lege  Nuiliusfanguis^phetar  vel  ficerdotisa  Romano  impciio 
dnaiiquemdeprophetis.Eteuinterrogat.duineolcru  nosliberauit^&^Geubusgloriofussaguinis  furtdittirCu 
tsirquifinthi-cfeftaecclefiaiinquibusleelieno  videt.  amicisepuiattn  paireabseie,quia  femperin  ?gro,idcft,in 
d  vf^i.Symphoniaeftdiuei-firumetdtum&virtutum  fineia:culihoedum,id  elt.Annchnftuiinmoiabit.Etcum 
v  jtvariarumchordarum  in  :iicreta  concordia.  Vnde. 
|  'titudinis  crcdm  lurn  erat  cor  vnum  &  amma  vna. 
c  Mfrrrjjrtw/r.Etnuncquxrit  Ifraelcur  Deus  !a;teturin 
a  impuonegetium,&:  propter  mutdum  nefcirpatns  vo- 
li  tatem  &:  roris  ftat,quamui?  per  prxcones  rogetur. 
f  /»d^»an«.lndignabantur  ludxi  Sc  coqucrebitur,  quia 
J  iscum  Gentibus  epularetur.Et  adhuc de  Gentiia  (alute 
ii  ignantur  ncc  volunt  introirt.'.  Sed  cum  plenitudo  Gen 
t  n  intioierir,egreduur  pater  ad  rogandum  Ilrawl,quan« 
c manifelta erit  vocit  10  iudcoi u ni. 
IrTHioHPYtACTvs.  Hoc  loco  celcbris  mouet  q- 
i  ),quomodo  appaceat  iihus  inuidus.g,  alioq  viguit  &:  ier 

uiuit 


amicis  dcmombus  laturabitur.  Vndedicitur.  Tu  cohfregtfli  Pf.7*.c. 
capita  drac.de.e.ef.p  o.Aethio.id  eft,nolentibus  eonnerti,dedi 
fti  eum  in  quo  cieleclentur. 

Occidiftiil. W./j.Confirenrur  venilTeChriftu,  (ed  inuidia 
nonvulrialuari,SicdeIudxo&:gentili.  Gcneraliter  aute 
deiuflo&ipeccatorepoteftaccipi.  Sedquoiultus  inuidet  p 
fratri,nec  vmcirur  de  corrcdtione  parris  ?  Sed  omnis  vufti- 
tuicopararionc  Dei  no  cit  iuftitia:  vnde  Paulusquotquot 
pfedti  eltis.Etalibi.-Miferegoquis  meli.de.cm-  huuis.In  Ro.7.<t. 
lanclosaurccaditinaidia.Vndeapoftoliindignatluntpro  Mu,h* 
petitionematrisfihoruZcbcdxj.  Necmirum,cu  iiocetia  r0;c' 
deangehiputetur.Sideraqppenofuntniudain  eolpeftu        ' 

fe*^*  erns 


k 


NICOLAVS   DE   LYRA. 

El  manducemus.  Quiainpr  mitiua  ecclefia  nonfoliiminiftri 
Miafmebunt  hocJacramentHm,fed  etiatotuspopulit;  quotidie 
IwbftaS.z.f.Et  adhuc  femel.//f  anno  ftiltbet Cbriftianus  te- 
tl»rnjicih')cfucram€nto.Rcficttnr  ctia  cptotidie,  c/uiafacerdotes 
ml°lmfumuntbocficramentumprofe,fedttiampropopulo. 
Qjiihicfilius  meus  mor.etat..Moi-'e  udps. 
hivaukrttagrati*. 

Etatauem  filius  eius  lenior  inagro.  Qjtia  luiaieus popu- 
,s,i>\nltHnitiS  Deieratoccupatus. 
Etcum.5c'/fcer  ccclefia. 

Audi.fymphonia  &:  choxn.Quiacufphitttfsatlus  destedif 
.'Pptrapo/iolos  aliojq;  difcipulos  in  die pentetoftes,t&pcrut  lau- 
•  reDenm  farijs  linguis^vt  hubetur  ^itl.z.a  Et  tHc  ludai qui  erat 
wrnftltmaudientcs  voces  eoru  admhatifunt,&  cceperuntqux 
>f  fndeejfet tanta gratia  & evultatio^ideo fnbditur. 
"/  Etvocauit  vnum  de  ler.&:  Iterro.quid  hacc  efTent  QuU 
3  'fnt  pro  aliis  refpondit  oilendens  cp  erat  ex  donis  fj>iritujfanfti 
^diufti/icat  veniiits  adfidc  tn  catbolica,fiucfim  lud<ti,fiuc  fint 

gentikt 


gentiles,y>nde  &  fimilis gtatia  Jpirituffancli  datafuitgltilbus cre' 
dentibusjicut  &  difcipulis  Chrifti  in  dicpcntrcoftcs  djtafuerat,vt 
habetur  ^Et.lo.de  Cernelio  &  aliisgc>mt'busqui  erant  cum  eo. 

8  Indignatus  nolcbatintroir.e.£«w  ludaietiam  ad  fi;.e  con- 
uerfi.fuerunt  admirati  quongentiles  quos  piius  defpexerant  *qU4 
reritur  cis  ingratia  Dei,vt  habetur  Ucl  i o.g.Vnde  cum  Varus  re 
diifjet  lerufalem.illi  qui  erant  conucrfi  adfidcm  catboticam  dc  IU' 
daifmoydifccprabant  aduerfut  iilum,  eo  quod  communicauerac  cum 
UHs,vt  habetur  ^icl.it.a. 

9  Pater  ergo  illius,&:c  ccepit  rogare  illum.^ww  Deut  per 
apoitolos  & Jpecialiter  pcr  Taulum  oilendit  rationabilitcr  &  pcr 
fcripturas.qnod  erantgcmiles  non  connmncndi,  fidgaudtnter  ad 
commmionem  fidelium  recipiendi  . 

io  Eccetotannisferuionbi.TarWfgf  Moyfi. 
ll  Etnunquam  mandatum  tuumprauenui.  Scilitet  mau 
datitm  de  cultit  vni  us  Dci.Licet  enim  multi  de  Iudxif  fuerant  Idolo 
Utr<x,tamen  atiqui femper remanferunt in fide  &  cultu  vniusDei 
&  illi pojjunt  dki populut  Judaicut,ficut  £> -  frequemer pars  nomi 
natnr  nomine  totius. 

*fc  Etnunquam. 


M  O  R^U  L  I  T  E  I^. 

t  p     capcrunt epulari, &c.Q\i'u  peccator  vere poenitens dc 

JPcatisadmeiamChriftirccipiturcumaliisChriilianis. 

j^Mtautcmfilius  eiusfcnior  inagro.Pet  qucm  fignificatur 

^"  tlanusPcrfeueransiniuftina.,  remifletanitn  operan 

^talisaliquandomiraturjCpDeus^magis  rclpicit*  pec- 

catorcm 


eatorem  conuerfum  dandoei  virtutcm  fortiusopeuidi.fi- 
cut dedit  fando  Bonifacio Marryn  Et  talis  admiratio  indi 
gnatio  dici  potcft  laigc  Jcqucndo,c;iiia  parabt ila  qus  eft  q 
damiimihtudoji.Onunipt  rcurritomni  n  odo.  Paterau 
tem  amouet  hancadmiranoherr.  fcu  ihdi^r.ation^qi.ado 
Deus  per  ie  vcl  per  aliu  oftendil  it  flo,  quod  quicqmd  cpe 
ratur,iufte  fit,licet  hon.iiiibusaliquai.Jo  aliter  vidcauu: 
Tomus  v.  i    i 


w 


Pfa.ij.3. 
Io.io.d. 
i.  Cor. 
9.*. 


Gloi.ord.&  Nicolaide  Lyra 


n 


Mcretticcs  fnnt  fupecftnionfts  gcnr  ilurmoum  quibus  ib 
ftantuam  drtlipat,cyui  rchclocomiubio  verbiDeici 
rnonft  fa»Ja.'ci  .  0  roinicatur. 

c    filitujittptrh.ccum  cj.Non  quafi  mcnticntc  rcdarp;  r, 


ciiw,&: circa angelos  fuos  pctucrsu  qd  intcllexit.OwnM  mea 

\  tua  fMtit. Omm^no  lemperad  totu»  ledad  partc  maximam 

rcfcrtur.Pf  o«»m  declimuerut,  fiwulmti.f.xclti sZt  Omnncs  q  -pe 

nernn:,fu.fttnt  Omnibus  muiafudut  fuM.Omncs  quxfutfunt  que 

Omnia  mea    tu.t  [•nt; 

Vi~,.  * i.     r~A  1«  Idefi.nunqu.mtemihiid  rrfe^tioncra  deHilti,  coipTo  qjodteh-xvlr.m  ' i  elt.percitotrm,*  !e 

IMOnaiifCIU   ICUICX  gi»r.rnph»fiatuieme»iai.n»ui.  *     l<  c  e»r<-ffonapi,nc  .•   m    j.n,.cb.       Vcl 

jflptlnphf  t.»!Tquam-«  -  exp'rfonapopulUerc>rof)rmitanici>malij>  mr-noji  '.t ';* 

quam  illi  mlncganc  a  iui:&  nunquamdcdiiti  mihihcrdum,vt  cum  amicis  meis  c- 

xitqu«3adefnmhor  b  ,,ul:,rcr:Scd  poftquam  hicfilius  tuus,qui idcu»>rauic  iubftan- 

tatur  vituii.  i  r       t      .  i  ,.     i,     •     i 

a    7innqua.6-c.Hoc     nanwuatWrri  mcrctncib.  venirjoccidifti  iJlivmilurn  lagina- 

tum.At  ipfcdixiri!li:Fjliru  fcmpcr  mccum  cs,ckomnia  mea 


lcd  lecum  pcr. 
xarui:'.mcii: 
bans,  &c  . 


B 


.1  t  ii  uidff. 


non  dc  omnibus  fcd 
dehi*  tarum  qm  ad 
idololatnam  nun- 
quam  verfifunr,qui 
c.fircmporalia  qua: 
rcbant,  ab  vno  Deo 
tamcn  ca  defidua- 
bant. 

b     Dcuorauitfibftatiamfum  ch  merrtricibus  renlt^necidilii.&c. 

Mercuiccs 


tua  Junt.  Epulari atrterp  &  gaudcreopcrtebat,quiafiatcr 
tuus  hic  inottuus  crat,ck  rcuixir3pcrierar;&  iriucrihis  cft. 


i  licv.icm  potiori  •> 
xultationis  inu 
d  Omttia  nea.  x. 
Jn  .Ttemabcatit  h. 
nc&omniu  fin»»; 
2  h,i.  (ingulori!  n- 
.?   n  ra  lu:n  i;. 


Nofiraciunj 

Jia      c<  1'uit 

Noitra   uin 

lipnfaddominandum.  Sicutcnimcupidita!  i.ihili 

guftia,  ita:,ihii  cuin  angultiacliaritastcnet. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  F.tnunquamdcdifti  mihi.ijpjforcirfw/forc'  legis Mof.tk* 
uunquam  tantum  bcnefiiitwt  datum  fuit populo  Indaico,  quantum 
datumxll  temporc euangclii gentili popuload  fidem  ccnuerfo ,  i  i  v 
omnia  beneficja  illius  temporis  modicafunt  &  quafi  nullius  rcputa 
tionis  refpeil  umbtneficiorum  >,ou<e  Irgis: 

2  Fili  tu  (emper.iZniafimperaliiHideiudAir  adhifcrut  Deo 
per  fidcm,&  tnulti  cx  cit  recepcrtint.fi  de  Cctbolicam, qu:  junt  par 
titipefhencficiorum-nouxlcgis.Jdeofubditur. 

3  Etomnia. Cxtcrapatcntcx^prxdiclis.Sitiute  referaiiflapa- 
rabola  ad  iufium  &_■  peccatorem  rcuertcntCiftc  filius ftnior  exifteiri 
in  agro  efl  homo  a  iuuctute  1  opetibus  virtuofis  excrctatus.  lunior 

antcm 


aut  fiHui  eft  fcccator pcrnitcns,qiti diti  malc  vixit  &  aliqua 
datnr  d  Dco  tvcior  ^r.itia^  per  tonfcqucs  maior gloria,qni 
ben?  vixit  a  iuuentute.iicut patet  de  fznflo  Bonifacio  mart^ 
po:eficc,q>ti  ii.i.ctiisin  fiupropienitHit^ci pstffus eil  fub  Oioi 
cuius  feilum  colit  Ecclefla  Vycmana  2.  idus  Maii ,  dequoi 
quando  admirantur.Qjmt  qnidcm  admiratio  poteft  dici  <■ 
gnatio tinquaUtm  t.tlis  no  vidctur  dignus  tr.to  bono.Scd  Dru 
pacificat  h.inc  indignationcm,quado  oilenditprr  erudi: 
fpirationcm  quod  hoc  von  proucnit  ex  parte  pcccatoris 
fed  f.v  infinitabonitate  Dri  conftriMtis  frcundumi 
fatuitatem  humanam  omnino  tranj.  tridcntia.Etadbancinti 
potefi  defacili  lirera  applica  ri. 


tdelitus 


C  A  P  V  T     XVI.  f.monia.Etcogruepoftpornitctiarireleemofii: 

a  l"^\rcctaj\#  TiiEor,  Olsparabola  obliq:  &  figurato  IuftccnimaDeopcehitcntei'  niiiercordiaex 

i-^inodoretuq^iaruda  namra  n.anifeihir,  non  per  ola  gcti  iratri  milericordsri  pflat  Monct  ergoapolK 

rcbusillisaflimilata^pterquasalVumpt.vcii .  Idcirconon  mctia.q.d.D/wi/rirccr  dimittetur  ■pobis,date  cr  dabiwrt 

oportet  omncs  parabolaru  pancs,cunofius  Iqrerc,led  qua*  b    Ud difcipu.Qan  P hanixi  iu ribt  &:  auari  licut  t 
tcnus  apparent  pro* 

C   A  P   V  T 


pofito  vtilcs,reliqna; 
enim  finendx   iunt, 
quafi  parabolam  co- 
texentes  ,&nibil  ad  a 
propofitum  condu-  b 
Ccntes,quomodo  Si  c 
in  propofita  parabo 
lafaciendum. 

Poftquam  tribus 
pa  t  abo  1  i  s  m  u  r  n .  u  ra- 
tes.dcpcnitetiurecc 
ptione  redarguit,fup 


XVI. 


vcniam , 
bus  pecur 
banr,  ic 

Icchac  aurrrL,  6^  ad  difcipulos  fuos  :    Horao  ,  jji"" ^du 
quidam   crac  diues  cjui  habebat  f  villicum  2  difcipu; 

i     Hk-c  iccufjiio  fit,  qujndo  non  exettet  cpeta  pieiaiis    J     tC  VCfba  lJClf» 
eiRa  iUos  quibu$debuit.  UomO    Cttidi. 

&  hic  f  difFamatus  eft  apud  illum  :  t  quafi  <  iiCUS  pro|: 

Diflipatio  cft  ucl  quando  mslecongregaiur.url  nonbene  expend.tu  .        1     rt.ftoS      k 

h'c  proOci 

idcli , 
qui  vi 


Vo»ai  qnsndo  incuiit  timorem  j"cinri'  d-mr 
b 


diffipafletj  bona  lllius  ,  &  vocauic  illum ,  ec 


ponit  duasparabolas  dc  danda  elecmofyna  &  fequeda  par-     flantia  domus  difpcnfat.In  hoc  qppc  difpefatote  i 

fimonia.  <S^*  imitai 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

C  A  P  V  T    XVI. 

it   1    WGS2t^lccbat3\}X,SCC.Toflquamdefcr:pt.Tcf}po:>'itentiHre 
ceptio  benigr.a,hic  ccfequentcr  dcfcribii  corufatisfa 
tlio  codigria,qus  fntiffimb  rfl  peUen.rfynaru  largi- 
•   tionem,fecudu  ilhtd  Don.^.f.Peccata  ttia cleemo 
/ynisrcdiuie,  &  iniquiratcs  tuas  mifcricordijspaupcru. 
Et  adboc  faluatorinducit  primoparai:o'^.Srcu>icl.0,rc  gcfia.Sccun. 
daponitur  ibi.-riomo  quida  Crat  cWucf.Circaprim^primnpr^ii 
■iuitia.  Chrifii  eruditio.Secnndo  Vharifxorum  derifio,ibi:  Audidv.  t  ati r. 
Trima  in  duas,quiaprimo  pomi  parahoU  narra:io.Secitndo,ipfii;i 
ad propofitum applicatio,ibi:Et  cgo  \  obis  dico. Ciic.i  primii fc:e 
dnm  cp  ad  hoc  inducititr  parabola^rt  per  hoc  intelligatur,  q,  ficut  dt 

fpenfator 


->1UI 


fpcnfiitor  facicns  curialitatt  dtbonis  domini  ft>.i,rcccptHs dic  trin 
cmfiiib.il.'6ium  quih.fecitjficdikites  huitts  mundi,  fi  de  bor.is  De\ 
ftbi  u aditis  ad  difpcnfationcm  dent pauprrib .rcciriTturin  d  ttip 
forum,qux  cfl  casliim.fccimhan  illud  Matth.  5 .  a.  Beati  \ 
fpiritn.quoniam  ipforum  cfl  rcgnum  calorum.B 
2"     Homc.quidam.Jti  eft,ipfc  Deuspro  r.obis  humttnatui 

3  Frat  diucs. Srrundum  cpdicititr  2t  prrpcfitioneUbri 
Frhnttm  r\\  diucs prr ■f'.ipfnm\&  non  cfldiucsmaius.EtTfa  iu. 
GlpriaStdiuifiaein  dorttoeiu.<. 

4  Qui  habebat  villicum.W  efltdifpcfatorcni ctiitrad. 
t  emporalia  ad  difpenfar.dum. 

5  Et hic diflaninrns.  Qjia hihiilaret curr. 

6  Quafi  difljpaflet,&;c. L.uiafrcque>,tcr  contitizit,fubd 

•&  huius 


M     0    i\    jl    l     1       T    E    i\.  inte!Iigctic,capacit.asmemoric,vimicifa.<:frnfiinexf' 

&  intagntas  &  fanitas  mcmbrorum.quib.homo  po  ienc 
j.  1     DiccbataTn,&c,  Parabolam  iftam  literalitcreypofui  dc     &ma[c  vti.F.t  malus  vlu.seft  diipcr.lario  mala.tV  t.v 
maladifpclarioncbonorum  fortuna-.Nnncauteaexpona     ioralter.vjuanrobona  nnturalij,bonis  fortunxfun  " 
dcmaladiipcnfationebonorumnaturcc,  qftxJuntclantas    ra.Pruptcrqupdadomino.iuitercprehcnditur,  dic< 


lntclngcn- 


*  H 


otio 


1itandumdebemusftimere.f.vtfraudi:lentererga  Dei 
Umus*Scdccontrarioiftxfimi!ifodinesdantur,ytint.e. 
'arnu^  audari  poruira  dno,cm  fraudem  faciebat,quii- 
[magJspIacetDeo^fcciidumeiuspceptumopcraillafa 
hedit  villicus,  in  qijp  dilpmus,  non  ipfi  efle 


LucsCap.  VI 

dentererea  Deu    potcrracciDi.Ouif 


916 


■  magjspl 

.Necrepre 

,mini,fedpotius 

jcnarum  difpenfa 

1«.  iresfccuitatnm.Et 

:o  Jicet  peccmie- 

itamen  quiafibi 

ifterum  ex  in- 

Jlgentia  rerumdo 

]ini  quxfiuitauxi- 

Lprsd.catur.     • 

Alleoorice. 

>jllicuseft,cuiDe9 

i'as  ad 


potrrUccipi.Quifquisindigetiampauperisvelexdimidia 
veJ  ex  qninta  partealleuiat  Ynifericordic.  fu»  merccdc  do 
naduseft.Vel  fi  accipiamr,vtcum  !uda:i  decimasdcderint 
(acerdotib.&  Leuitis  fuis,fupeti>..ititiam  eorum  abundet 
iuftitu  eccjefia;  Chrifti.Et  cum  illi  decimas  ift  i  dcnt  dim  1 

dias:  ficut Zacheus 

Diirn  nini»  cogita  qu.Iir.er  debe.s  opera-ri. 

aitil.i:  Quidhocaudiodete  ?  f  Redde  racionem  f  villica- 

A  re-.pore  rtiortrs.  Timor'  perterritus. 

tionis  tuxt   t  lam  enim  non  poteris  villicare.  Ait  autem 

Vtptaasf  ui;en), 

villicus  intra  ie :  Quid  faciam,  quia  Dominus  meus  au- 

villicationem  ?  Fodere  non  valeo,  mendicare      ^'J&P 

uii.icationis.  4  Sidifpefa 


fccit  debonis  fuis, 
vel  duplicent  iilo- 


I  Oeco 


rum  decimas'dado  uomix, 
difpfla- 

tioiiis. 


ferp  a  me, 
erubefco . 


Tcmpore  huius  uiilicationis. 


qumtas. 

b     Et laudau.it  domi- 

ntts  viliicum  iniquita- 

tis,  quia prudcnier  fe. 

itor  iniqui 


+  Scioquidfaciam,   vt  cum  amoms  fueroat  vil-  {  «^monxdnivo. 

a ■    ll0u.h.,mir«,ieo,di.»iB,.end,to.  '  6    CC  laild*   UF,  tf  de  LC    t  CW 


licatione,recipiantmeindomosfuas.  Cpnuocacis  itaque  \  pr^npjt^pS 


nonc. 


7  iniquafibiiuftitiam  ™rn,ia 
-.— j—  8  pntparauitj&paflus 

iinqulis  debiconbus  Dominiiui,  dicebacpnmo :  Quan-  9  difpendium,tamen 
tum  debpc  ^»«*"««  ™<=^  *  Ar  11U  r-Nv,'r  .  rmf„m  +  „       laudat  prudeBtiam 

dos  olei 


tum  debes  Oomino  meo  )  Ajc  ille  dixic  :  Centum  t  ca-  1at  F'l>aentiam  1 

eiusnoncp  aduersu 


I  ii  ciii.ha  >  mifericordiam  impendero 

aqtras  peciantas  ad 
i  eigandtimranperi 
}  rjj^cornmifit,  Qni 

[ogitatralem  villi 

c  ionem  cum  vita 
I  j|ifiniedam,magis 

camicis  acquiren- 

c  ,quam  de  congre 

pdis  diuitiisprra- 

cr.Intelligenrfini 

tviraiftanoefleei 
:i-  |:um,,vtterramlua 
™  cjota  copuclione 
;  fliatad  ferendum 
m.Etibietia 
■  r  Tfufibileerit  me- 

c  ar.eo  modo  quo 

t :ndicabunt  hnxx  virgines  culiprudtntiorts  filijs lucis in gtntrationt ftta  funt.  Cu ius  quiiq; 

i  Centumcadot. Cadus Grarce,  amphnradr  Latine conti*    opcra  agit,eius&: fiIiusdicirur,vnde;Fi/^*«f.Id cfi,tcne 
1. 1  >  trts  vrnas.Chorus  modijs  j  o.impJetur,Simpliciter  fic    brarum,&:  fili)  lucis  actexne  vitaj. 

po^  Facite 


Dixitqueilli  :  Accipe-j-caucionemcuam  5  et/e- 

Dimidiam  p.-rtem  dimittit. 

decito  ,  fcribe  quinquaginta.  Deindealio  dixi  t:  Tu  vero 
quantum  debes?Qui  ait:Centum  Choros  trkici.  Aitilli.  Ac- 

.     Q^r.tam  pirte m  dimittlr. 
b     Nond-  frsude.fed  de  proiiidertir!,quimujsp,ccantem  laudar.  nuitt    iuttit:i.ic  f-Ul, 

cipeiiteras  tuas,cKfcribc oftogfnta.Ec  laudauic dominus vil-  io&  Prorius efi ad cle- 
hcumt  iniquicatis,  quiaprudenterfecifler,  quiafilii  fiuius  rjSSS&fiSSwm 

.  Carnan.  12     .*  '  . 

{eculi  prudentiore$  fllii  lucisin  generatione  fu^  iunc  Ercgo  J  J  foSnt?* encordes 

,c  QuiafiHjhuius  fe- 


dominum  fraudule  t  bato* 
ter  egeri  t,  (cd  q>  pro  t  Iftera 
fe  prudenter  fecerit 
quanto  magisChn 
itus,qui  nuliumda- 
num  fuftinerepot, 


NICOLAVS  DE  LYRA 

%  i  lus  mmd'h&  maxime ecr.left*  minifiri^uib.traditafunt  bona  ti 
:o  j  -aliaAd  cxponendum inpvs  operibus^frequenter  confumunt  ea  in 
.  citis,  &f»perfl'tis  contra  voluntatem  dimini tradentis  talia  eo 
n  difperifationi, 

Reddc  j  itionem  villicationis  tux.Quiadtomnib.fibitra< 
:is  Deus  txiget  rc.tionim  vfque  ad  tninimum  quadranum. 

lam  enim  non  poteris  viilicarc^uw  omniaate  auferen* 
rinmorte, 

Aitautem  vilhcusintra  fe  :  Quidfaciam,qadominus 
eusauferta  me  villicationem .  Quit  aliquando  contingit,  q, 
wtcs  kuius  mundi  male  confumentes  bonafibi  tradita>t\more  mor 
sducuntur ad pcenitentiam,&  ad  cogitandum  dt  vitafulura. 

Fodete  non  valeo./rf  e(iyproprio  labore,& pfnitentia  nopof 
imlatij/dcere  de  peccatis,&  veniread  vitam  beatam, 

Mendicare  etubeico.  Qvia  verecundum  debet  effe  huiut  mu 
i  imtibuspetere  d  pauperibus  &  religiofis  fuffragiafpiritualiat 
f  non  tependere  eis  in  tempo ralibus  bonis. 
1  Scioquidfaciam  .  Quia  bona  temporalia  cis  diilribuam, 
'  Vtcumamotus  fueroauillicationc.Sci/imiwmortt?. 

Recipiantme  in  domos  (ms.Idefi%pereorum  f<ffragia  & 

Itritareiipkrin  vlta  beata. 
Conuocatis  jtaqu  c  fingulis  debitorib.  domini  fui.  Quia 
%iofi  epauperes  quantumeumque  iufii  tfunt  debitorcs  Dei :  In 

boc 


hoc  thfcnct  islaparaboia,q,  ftcut  ifle  qui  curialisfuit  crtditorib.de 
bonis  domini fui;recepit  ab  iilis  curialttatem (juih.ftccrat,  iicdiui 
tes  huiusmundi  fi  bona  eis  tradita  pauperib.  difpenfent  per  boc  de 
offenfis  fatisfaciunt;?arabola  enim  fmilitudo  efi.  Similitudo  enim 
non  femprr  currit  quatuoy  peiiiim,itnafi  teneret  in  om»ib,i.am  non 
cfiet  fimilitudo,fed  magis  identitas. 

10  Et  laudauit  dom.inus  viIljcuminiqu|t.7v;.oa;e/Vaa^,/frf 
deprudcntia.Sic  diuites  huius  routidi  nonfunt  Uudabiles  de  cpnfutt* 
ptione  bonort,m  in  tlliiitis  afiib.fed  dehdc  fi prtideterfe conuertu~te 
ad  diflribuendu  bona  in  pi;s  operib.vtper  hocprouidcac  fibi  in  vitA 
futura,quia  fola  elcemojynaeficomes  dcfsntfortmfecttndum  $  di 
cit  beatus ^luguflinus. 

XI     Qytefili)huiu$fcculLldeftjKtn;nestcmp.ora!ibi>sintenti. 

1 2     Prudenriores.Jcic/^JWtfjf/x  ailutijunt,&  feruidi  intempora 

libus  negocijs  age  ndis. 

I  %     Fiiijs  \ops.,ld  eflrfuam bomines  fpiritualibus  deputats  fint 

in  negocijs  fpiritualibus.Et  hoc  vidcmusad  fenfttm  frequcnter  acci   Pr"<J«a 

dere.Cuius  vna  ratio  efl  corrupiio  naturx^propter  qaam  homopro-  "?$* 

nior  cft  admalumquamad bonum.Miaratio  til,quia  hcna  tcrrena  feCU|i£* 

funt fcnfibilia>& ideo furtius mouent anifnum,quia  bonum  nonmo  dupleS* 

net  niftfvt  cognitum,fecundum  cp  dicit  sAuguflinus ;  \nuifa  diligc)  e 

poffumus  incognita autem ncquaqm-.fcnfibilia  fltttew  bona  fuut  ma 

gis  cognita  quamfpiritualia,  quia  fenfibilia  funt  cognitapcr  expt' 

rienttam  fenfu  illa  autem  folum per  fidem. 

14     Et  ego  vobis  dico.Wic ponitur f»  <e.dicla  paraboU appllca- 

t'io,CHm  dicitur'^ 

*  Facite 


MOi\aLITEi\, 

Quid  hoc  ««(/jo.Hocaut  em  dominusei  di-:ir,quando  ter 
T,rcmmortisimmittjt. 
•  "*>t  autcm  villicus  intra fe:  Quid  faciam  quia  dhs  meus  ,  &c. 
-Kautem  dicit,quando  non  folum  mortem  timetcor- 
Jtalemjed  etiam  a:ternam. 

'  sfic quid faciam.&c.ld  eII,pcraliosbono5procurabo  mi 
Jfalutem. 

■  Corii*ocatisitaque  fingulis  debitoribus  dnifui,diccbatpri.  &c, 
?sa,utcm quaniumciQqi  iuiliJunt  debitores  Dei.IIomc 


omo 

vcro  donatu* 


vero  dpnatuspra:diclis  naturaIib.bonis,decurfu  commu- 
ni  abundans  efi  in  fortuna:  diuitijs,quarnm  ramen  non  eft 
dominus,fed  difpen(ator,&  jdeo  qnde  illis  d.it  paui  enb. 
donatde  bonisdomint  fui,&:pereorum  r»etitaacquir«  U 
lutem  fibi  ideo  concluditur.  , 

1  o  Et  laudauit  dns  viUicum iniquitatis^quiapridenter  feeiffet. 
Diciturautem^viJlicusiniquiratisprriptec  diffipationcm 
bonornm  naturxdcdlaudau.radon.ino,^  prudentci  M- 

fpenfauitbonaionuna,propicrqiiodindi.ci'  fimi 

Jcdiccns. 

Tomo.v.  £     3 


841 


(Jlof  ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


8.. 


£* 


Mamoru 


1     j»rfc//*>pi//.Mamitlon.i!ipp!n  Svrorum  diuitixinigta    C    T^rm^rKKjCorripiensauaritiam  dicit  amatorcs 


1  qno  nuiia  cit  iniquitas.bonum  uiipen 
in  ccclum.Vndc  leqmtur  iiuiftdelis  efl  in  m.ni.&c, 
b    Quif.de.ln  pcco 


niacumpaupcrepar 
?£!&  ticipanda.  a 

b«i«.  ic  T  n  e  o  tn  y- 

1  actv  s.  Mininiu 
vocarterrcnasdiui- 
tias,&  rcucra  paruas  b 
jmmoquxnihihut 
qnquidemrrafitori^  c 
(unr,  multoveroca: 
'JcilesjVtpotc  femp 
duraturas&rqb.fcm 
Minimo  p  acccdit ,  q  vcro  in 
nistcrrenis 


fidet.Ideodjtisfideliterdiftribucrc^vrdfii  rpalium  n   \t 

ferui.qafimul  jq 

1    NnnruoiIib<-rpiurcret  fedeotqui  roiT^tfOi  'eripere  in  aterm  tibernacula.  potcftis  fcruitC  Eft 

\obis  dico.t  Facnevobisamicdsdcmammonainiqiiitatis^     &c  pccuni*. 

*Aut  vni  ad! 
c  v  s.  Kon  bi- 

fideliseftin  minimd^intrbaiorifidcliscl^cXsuiintmo-  ^  enim^dSl^ SS 


\odisciico.t  racncvoDisamicosciciiuuiiinuiiaiiHCjuniiui       cc  r< 
vtcumdcfcccritis,recipjanrvosina:tcrnatabernacula.Qui   *  {  * 

a     IncKnilibusin  vfus  tritrum  benc<7i<mfis  b     In  ftxiitiilibtis  etogandit. 


Qi  1  nondit  ii.tubus. 


dicoinic|uusclt,  etinmaioriiniquuseft.  Siergoin  iniquo  \  \™^^* 


in  eft.in  diiuii  s,quib;s  prxell  iniquus  -.nuuinor  vt  Je  c.s  Ui.tec  I  umincs. 
vict  podtt  vel  virtutei.quibusad  vlcam  uerntur 


ld  ell  >  cr*j 


r 


mammona 

a     Alienum  clt 


7  hxrcr.vtfic 
fidelcsnon  fuiftis,quod  verumeft,quis  credcc  s  n*  ancillc  coiufi 

[t  a  uobisquidcuid  leruilt  rft.quuprxtcr  nan  rim.         b     Ea  qux  piopiie  <Q    patlllir  Icrill' 

nondiliiritctimb. 


iniuihis  appaiuerir, 
&:  fibi  vendicar,qnx 
in  comuncm  vfum 
fratrum  funt  coccf- 
B  fa,neq;illomultodi 
fr.nusinuenictur,fed 
ficut  iniuftus.  fepu- 
diabitur. 

Et  in  maiori  fidelit 
efl.  Adhxres  crcatori 
&cumeofpQsvnus 


liomii  1  ^eptit-ta  f'int  Chriflu»  r{itqLii  uiia  m  ftra  efl. 

diuitiis  d  vobisrEt  fiin  alicnofidclesnonfuiftis,cjuod  veftrum  eft,quis  ,0iusanc.F 


c  dabit  vobis  ?  t  Nemo  ieruus  potcft  duobus  domimsferuire,  1 1  f/fS"^' 

1    Iiite.  fe  diOidentibus     Nihil  mcdium      b     l;iabo,<jm.     c     D.  uai  j:irbo!o.     13   neat.JNUJllUS, 

f  aut enim  vntl im odiet,er al tecrum diligetraut t  vni adharrebjt,  1 j  fcSli^Stt' 

a     Deum  cuius  mandata  poftponit&dilieir  naturaliter.         F.xponitqui  f.nt  duo  domioi  •.:».!■ 

1   a  vt  /i-   r\      .  .  .nitdum  niinasiis 

etalttrumcontemnet.Non  potcitisDeoicruirc,ctmammo«  '4»fuis    cupiditatji 

•    Intclligentci  parabolamadurrfus  fe  di3am,<5c  carnalit  pre  fcnrti  fpiritualibm  futurit     ,  PoftpOIlit    &nV 

quifiincertit  prstponcntcs.  ■      ' 

n# ,  Audiebant  autem  omnia  harc Pharifei ,  qui  erant  auari  1  5  "•££  Cfibi  b':" 

tur. 

g  7<lon  potcflis  ■» 
erTctlus.Sed qui  temporalia,qU£ poiTidet,non  bene difpen  feruhe,&  mammonte.Novt  ait  habere diuitias,fed  feruire  ii 
far,ctcrnorum  fibi  gioriam  dc qua  tumet.euacuat.Si.n.no  uir,qii!  cuftodir,vt  feruns,fed qui  fcruitutis  eyctiflit  iug  a 
diligitfratremqucm  videt,Deum  quem  non  videt,quo»  diftnbuir  vtdominus.Qni  feruitAlammon?, illi  vtiq;  r- 
cJfe» <4-<J  modoporeftdiligerc?Etfihabensfubftantiam,vidcritfra.  ui, qui  mcrirofLeperuei.fitatisiebusiftispr-Tpofitus,j  n 
trcm  egcntem,&  clauferit  vifcera  fua  ab  eo,quomodo  cha  ceps  mundi  a  domino  dicitur. 
ritas  Dei  manet  in  eo*  n    Audiebant  <:«t.Monebar  dns  fcribas,&  Pharifaros  r 

c    Siergo,&c.Qiu nondat  fratrib.ad  vtendum ejpa  Deo,f     perbe fapere,non  de  lua  iuftitia  1  icibmere,  lcd  pe^ 
omnibeft  creatu.iniquus  erit  in  fpintualipecunia  diuide*     penirentes  fufcipcrejcV  fua  q  forte  inciderent  pcccatae  :• 
da,vtnon  pronecefliiate,fedpioperfonis  dofflnnain do«    molynisredimere.Sedilli  preceptorcm  milericotd 
mini  diuidar.  mihtatis,6jparfimonia;,deridct,quafi  mmusvtilia,&  • 

d     Et fijn alicno*Si  carnalesdiuiriasqua:labuntnr,  non  be»    qnamfaciendanoxiusimperaret^elcertc  v:ilia,fcdaia 
nc  difpenfatis,vcras.&  ^ternas  diuitias quis  dabit  vobis?         peifecla  luperfiuus ingereret.Vnde  ecs  redarguit. 

e     f^emo  Et  ait 


l 


w_ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 


•^  j  Facitevobisamicosdemammonainiquitaris.Af<:w»2o 
es\  ncmen  dsmon  is  tentantis  de  rfi  uitijs  malc  acquiredis,  &  ideo  no 
tnm  eius  ad diuitias ftgnificadas  deriuatur,&  potcfi  iffeprimx  rcl 
tertic  declinationis ,ditcndo  mamona  mammon&yvelmammonmtim 
tnonis .Factrcigitur.  amicos  de  mammoniaiiiiquitatis}efl  darcdi' 
Uitias paupcrib >qu/2  dicuntur mammov a  iniqMiat  is,quia  frectucn 
ter  adinitfuitatc  m  inducunt,  &  implica nt^non  tamen  per fey  fcd  ex 
abufu  bominum,*nde  dicit  jimbr.Skut  diuitu  impedimentafunt 
teprobis;ita  probis funt  adiumcnta  virtutis. 

iAhter  et  potefl  cxponi  de  diuitiis  iniquo  affcElu  velmclo  atlu  ac 
quifitis,de  quib.poteft  tamen  cleemofyna  fieri,  vt  de  acqttifttis  per 
tneretricium,&  huiufmodi.Dare  igiiur  talia^pauperibus  tilfacere 
fibi  amicos  de  mamona  iniquitatis,id  eft,de  diuitijs  iniquo  ailtt  vel 
affcftu acquifttis.Si antem  iniufio  tttulo acquiraniur  relpcffidean- 
tttr  diuiti£,de  eis  non  det  dari  eleernofyiia,fed  efi  reflitutiofactfda. 
4    Vt  cu  m  defeccr  itis^  prxfenti  rita. 
$     Recipiant  vos  in  a:tcr.7rf  cft,pcrfv.'a  mcrita,&  fufragia  im 
fetretit  apud  Dettm  rosftnaliter  recipiin  beata  -pita. 
4     Qui  fideliseft  in  mini.Po».: minhnafunt temporalid.Simili 
terfunt  aliena  a  nobis,qma funt extranos.Hona autemfphitualia, 
funt  bona  maiora,funt  et  nofira^quia  nnn  poftunt  auferri  a  nc.bis,no 
bisnoltntib.Dicitigiturfaluator.QuifidtYisett  tn  minimo,<5<: 
in  maiart  fidelis  cft.Qjtafi dicat  qui  boua  rtporalia  qux  [unt mi' 
n>ma  fideUier  difpenfauitper  eleemofynart.m  largi>ionc,digv.tts  cfi, 
•W  fibi  committatur  difpenfatiofpiritHalium,qux  (unt  maiora,qnia 
fidclitas  difpcnjationis primx  efl  argumentnmfidelitatisfccundtX. 

5    Erqui 


5     Et  qui  in  modico  iniquus  .  Bonatcmporalu  ( <p. 
funt,  )  in  illtcitis confumendb,autmale  rttincndo. 

6  Et  in  maiori  iniquus  e(\.Idefi,in  difpevftionc  b<m 
ritualium que  maiora  funt,quiainfidciit.%! primacM,  argttmtnt 
infidelitatis  fccundx.  Ideo  fequitur. 

7  Si  ctgo.Ttmporalia  male  d>fper.fando,nux  funt  magisboi  i 
cundnm  apparentiam ,quam  fecundum  veritatem. 

8  Quod  verum  c(\.ldesl,bonafpiritua!h,n-txfitntverabt '. 

9  Qu is  creder  VObis?/</  cfl,tradet  vobis  adminisliandm;  * 
fi  dtcac  nulhs  fapiens.Et  ideo  tales  ft  promouca ntur  in  cccltfi*  '» 
cj!  cx  Dci  ordinationc,fcd  m.igis  permifpone. 

10  Etfi  in  alien0.7<i  ejr>in  temporalibus^qnxfunt  alicnt a  *• 
bis,vt  prxdiffitm  cfi. 

1 1  Quod  veftrum  eft. ld eft.bonafpiritualia, quA  funt b  M 
tibus  intrivfcca,vt  prxdiflum  efi. 

1 2  Quis  dabit  vobis)Sciiicct  ad  dfpenfandum,qHafidicat  «/• 
lusfapiens  bocfaceret. 

1 3  Nemo  feruuspoteft  duobus  dominis  feruire.  Sc,  ft 
contrari»s,idco  fcquitur. 

14  Non  poreftisDeo  fcruire,&:  mammon.rJ-iWW  'r\ 
Deo  &  diabolo,tcntanti  de  diuiti/s  male  acquirendis,  &n;ale  ■  f  ■* 
fandts. 

1 5  Audicba t aut.rV/c confequenter ponitnr Tkarifeernm  >'■' 
fio  irra  ticnabiUs.Sccundo  eorittn  conftttatio  rationabiUs,ibl.\  Jl 

iilis.7,r/miiwpc)Bjr//rc«>wfi/cj»»r.Audicbantau.^«/?'r'  M 
uabiliter  loqueretur.Tum  quiz  Mnabamfuit  diucs  ra!de,*t 
tur  Gtnc.  u.a.&  multiaii; ,  qui  Dcofcruierunt,  &  pltcvf  \f 

?';  Tm 


M  0  II  ^i  L   1  T  E  Hj. 
Facite  vobis  amicos de  mammona  iniquitatis,&c.ld  cfhde  te 

{)Onlibusdinitijs.Qiijeficnominantur,nonquialuntma 
x  toctindum  le,lcdquiafrequenterfuntoccalio  mali.i  Ti 
mot.6.b.  ^11/  votunt  diuitesfieri,incidunt  in  tcntatiom  m,cr  M  U 
qucum  dubt)\i,&  dcjideria  multa  uiiudia,  &  nociua  qux  mergvtt 

homincm 


•  homincm  in  intcritum,&  perditionem. 
15     Audiebantau.  Auarus.n.!ibera!cm  dicir  ptrdigur 
hr.^.Ethic.cV  pcrconfequcns  diciret:mde  ;dcndum 
quam  ftulttim  propter  quod  Fharifa'i,qui  cranWWfi 
debantChriiluin,eoquodlaudabatdilpcrlioncmboi 

temporaiium. 

\0m. 


he 


vt 

rii 


Lucx  Cap.  XVI. 


?zo 


I  £Mff,^f.^»;«.Dfipeecatoresquafiinfirmo5&dffpcra    rion  torpenti  lenfetciratTeau.Eftergo  fidel  relfcicfa  v  olc  n 
L  coni5niris,&  vos  perfeftos  in  oib.  cuncteq,  fragilitans     ti.yegni.cies  crimmofa.Faciamus  crgo  vim  haturasvt  ]  ou 
'ncrrcs.clecmoivnarnm  ramedio  non  egere  credms.&ed     ad  terrcna  demeigar,(ed  ad  fupcrna  (e  erieat 
:  c  tamorisaltitudoq  tuftedamnanda  fir,videt  tlleq  lllu 
'-rat  abfcondita  tenebrarum  ,  Sc  manifeflat  pfiha  codiu. 


M.J 

•l.n 

mt, 


|   Lex  &  prephettc. 
Jifpnt5tem  contra 
ifargyriam    deri-  a 
|bartt,quafi?rium 
fei&prophctis:  cil 
Pjcgc  r.  i  Iti  dmi- 
fcDeo  placuerunt, 
jcum  lex  mis  ob- 
uatonbus    bona 
jrtapromittat,qui  b 
jtsoccurrit  docens 
HantiameiTeintcr  c 
jrcrn  &:   cuange-  d 
bnRaainlcgecat- 
ihbus  propterter-  c 
jnprxcipiunt  mi- 
j>ra,&:ineuangdio 

lalibuspropter   f 
elum  prxcipiun-    , 
t  maiora .  Ideo  in  g 
anaielizatione  rc- 
uaddit. 


d  Fac itins  efl. Qoa  ni u is  dicam ,lex  &  prophetx  v  fq-  a  1 
ne  tn  non  prcdico  legis  dcflxuciioncn-  sfla  facilins  m 

6c  t  derklebant  illum.EtaitiIIis:Voseftisc[ui  iuftificatis  vos 


lonn- 
maxima 


ir.udielemcnta^nu 
fltaa  legfs  pt&ljffa 

coram  hpminibus ,    Deus  autem  nouit  corda  veltro,  qui.a  !  S^t^^J,^ 

t     Vtft.aa!iiiu<;odi(pIicttDccv&  mhocnedefendaijs  v.s  pnlcgam^quialci  '3  que  leilia    Vt'I  fu- 

uc«ra  ia.-namifitftaium.  f  J    perltltlOla    yidCIHU. 

cjuod  hominibus  altum  eit  ,    abominario  eft  ante    Deum  4  non  wcwfr  a  lacra-  tm#uy. 

a     Vb>  icmpo.jlia  <jab.r,tur.         b     Q^i  parnircnii  ;m  &  uita  aulltuuieir.  ucibo&  extmflo  5     mcntJS  fpiriUullbUS     *'•'>• 

ptoi.trr  (clcftiadccebat.         Qm  <  fi  hr.isjeti»  A   initii  rr  graH».  c     A  ten:port  eius.  qUaildO  Omtlia  &£.  in 

Lex  &  propheta:  vfque  ad  Ioannem  :  t  ecx  coregnum   Dei  6  cuangelib  rccapitu- 

Suprten:cns.     ....  r     .,/     n  lentur.E  t  tamen  lex  If^ 

euangeliz^atur,c^omnis  m  lllud  vim  facir.f FaciJius  eit  autcm     &  propherre  vfq;  ad  tCmp0- 

Non  (f.luolegem.Sicutinhoc  jnoappuct  G  j&de  alii»    intrlligice.    7    -OaiinCm  Oa  non  pO    r^- 

ccclum  &.  terram prasterirejCjuam  de lege  vnum  apicem  cade-  8  tu«  vltra  venturunv  tMauh. 

re.  t  Omnisquidimittitvxoremfuam>&ducitalteram,mo2-      £?h."avrquTcla"  * '*' 
.   ..  >. ,...:...:_.!_      k  «.__■. .  o  iet  venuie  tettimo- 


a     M.t;h«uj  excepta  cauia  ibrnicationis» 


Q.iafiigaotusap.itl  aeumlno.tii.ie  * 

iiondefignatu ,  moioannis. 


chatur:  &*  qui  dimiiTam  a  virp  ducir,  maechatur.Homo  qui-  l0  e    0mnis  ?";-  A  m- 

a     Hocnifiadinanemgloriam.  Ecccuoracitis.  1  [    B    R    XJ .     Non    OnillC 


daeratdiuesquiinduebatur  purpurack  byilo,  &  cpukbaiur"  (voiuSlum  efladeo. 
'  *■     *  y       /         r  J3  Noncnimgcnrilib. 

Chriflianecopulant 
cum  lex  prohibear. 
tt  T  h  e  o  p  h  y  l  a  c  t  v  s.|  Vident  hic feparati m  dii5ta,&:    Vbi  efl  impar  coniugitun,;ex  Dei  non  efl. 
Ibpenorib.non  coha:rere,fcdartcndenti  videbuntur  no     f    Homofui.  Cptraderifbresauaroscp  propofuitexemplo 
alepfeftanej,namquiaipfepaupertatcm  in  fuperiorib.    aftruit,fquoddiues  apud  inferostorquetur,quiLr^arum 
Kueratvocando  diuitiasiniuftum  Mammonam,lex  ve-    nonfecit  fibi  amicnm,a  quopoiTetrecipiintrterna  taber- 
i bcnedictionem  c\:  in  diuitiis  det,  5c  prophets  bona  rer-     naca!a,cV:  magis  videtnr  narratio  quam  parabola, 
:promittebant,vt  nequis  dicat  eiirridens  ficut  Pharifati,    g     Qui induebatur purpura .&  byfJo.G  r  e  g  o  r.  Purpuraco- 
udtudicis^contrariuseslegiJilla&iindiuitijsbenedicit    lorregij  habjtuseflpchismarinis  ferro  cucucifis  emifla. 
tupaupertatemdoces?proptcreadicit.  Lex  & propbeu     Byflusgenus  lini  candidiflimi  cV:  moIliflimi.Sictiltuspra;  »u5 
"qtttai  Ioannem.Et  bcne  quidcm  docebat  naauditorum    ciofarum  veftium  culpa  non  eflet,fermo  Dci  non  ta  euigi 
ikmitatepoftulante.  Janterexprimeret,  q?dmespuipurat3<:byfloindutusapud 

Et  omnh\.  Magna  vis  eft  cu  de  tcrra  gcnitus celu  quscrit  inferos irremediabihter  torquetn t-: :iec  re|.jrehgdirur  diues, 
3{liderepervirtiitem,cpnonpotuittenerepcrnaturam,  quodahenarapuerit,ledquod  non  erogaueritq  idergoil- 
irn  linguas  ct  dcridenrmm  cotcnu,  ficut  dhs  irnfuseft  a  li  erir,qui  aliena  rapir?Hoc et  huncinferno  tradidit,quia  in 
harifxis.Omnis  qui  vim  facit,vehemeti  ttudio.piof  erar,    fua  feiicitatc  tin.idus  no  fuit ,  quia  percep  radona  ad  vfum 

non  ^p»  anogantia; 


Purpura 
us. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

a  umquUlex  vetns  & propbeta  kducebant  ad  fi.ruitute  Dei  pro- 
littendo  abmitntiam  tepornlinm,vtpatet  in  mitltis  Loris  ve.  tefi.^ 
^barifti  tamm  ifia  inducebat  ad  defenftone  fux  auaritix]  Mdeetia 
nducebjnt,auia  li.i  rju;  bene  vtuntur  d  uitijs  nonferuiunt  eis ,  uec 
lemnidceis  t?tanti,fcd  ma^is  e  ctro-r/ii  diuitix  e>t  fcruiunt ,  qnit 
"meisiuuamenta  virtutis,  vt  prxdiciumeli.  Tales  autemf.terttnt 
Abribm&  alidiuitesqui  Deo  feruierunt  &  piicuerunt'  Sim'- 
'■iterlex  & propbet£feruientibus  Deo  nonpromittebant  abu^dan* 
twnteniporal.um ,  taiquampnncipalc prxmium  cum  fint minora 
homanamaclus meritorir.^prxmiim at principale  efl maius bomi, 
cionfit  jiuis aflus  m  nton\,&  jin. s  femper  pytior  efl  his qus  funt 
^nmordinata.Etiieo  vb'CHn>]He  m  facrafcripturapro  aflibus 
ftrtnturnprotr/itiuntur  bon  t  tem  ^oralia,\fub%iUis  inteldguntitr  bn  • 
«i^irmtafw  cratcrna  tanquam  princ  paiiter  promi(.U,  neque 
ttmportlta fic promtttuntur  admalum  vfumfed  adbonum. 
I  Etait.tfic confeqnrnltr pomtur  Pharifoornm  confntatio .  Et 
primodil}ico>if,ttuti ■> p  nh  r.SccundodubivmKmouetur.ibi.  Fa 
cdks.Tritnokitur  pvntnr  ihar.fxorum  confutatio,  cum  diciur. 
*    Vojcliis.  Auad  tiamveflram prnediilomodo  cvlorandofalje. 

3  Dciis  au.f_  e{tt\n\quitaiem  ibilatentem. 

4  Quiaquod./d  cfl,appare»s  luslitia  &  non  exiflcns' 

5  Abominatio  eft  Jlut  f  cut  dum  quod  dieit  beatus  Hiero.  Si- 
'"uUtafanclitas  duplcx  efl  iniquilas. 

5  Lex&.7v(o>z  quod  lex  vel  prophetia  dcfeterit,fcdquia  extunc 
xrfeclio euan geltca  pradicari  incxpit  qu£  induat  ad  conternpturn 
trnporalium propter amorcm  biric-taium  &  caledium ,  tanqu.im 
'roptermaius  bonum  expediuus  confequendu  vnde  dicitur  lihcro  de 

ecclefiaflicis 


eccleQaflicis  dotmatibus.Bonum  rfl  facultates  cu  difpenfatione  ero 
gare^melius  efl  tamen  intentionefequendi  CimflTi,totumftmuldo' 
narc&  abfolutum  a  foUicitudme  cu  Clmfloegere.  Sed  quta  adbo 
requiikf.rmaznus  conatns  liberi  arbitrij-.Ideo  feqnitur. 
7     E t  om ms  i n  il ;  Qu 'a  bomo  nutrhu s&affut tus  in  amo re  bono 
rum  temp')ralium,no>i  oo:e<l  taita  contemnere propter  Deum,nift  ft 
ti  quarid:m  violentia  f.iciattquia  confuetudo  quaiam  natura  efi  ll- 
latautemqiuecontra  naturamfnnt,;  funr aliquo modo  vio!e  nta. 
g     }?a.ciln,s.Hicremouctdub/u,qui<id:xcratfaluator.lex!k.  pro 
fhctx.Poffent  aliquicrodere quod  ifta efjent per  Ckriflum  annibi 
landa  qmd  non esl  verum  imo per  Chriflumfnerunt imphta,&  im- 
perfeclio  eorum  amo  ta,  vt  pltnius  decLaratumfuit  Ma.  5  .&  hoc  efl 
quod  dicitfaluatorjztilius  d\,6iC.Et  ad  hoc  induch  vrium  exem 
ptum  dicens. 

9  O mnis  quidi.Icr  enim permitteba  t  repudium  vxorisnoti 
men jicut licitu^fed propter  maiusmalu  euitcndu,  vt  declaratu fuit 
Deu.z4a.&-  Mat.io.b.Et  idco  Chiflus  imperfeilioncmlegis  awo- 
uit,quadoindiffolubditatemmatrimonv)  oftcnditdLQmnis  qui  di 
VXO.&C  Etpatetfcntentia  ex  dtiiis  Matth&.xo.b. 

10  Ho. qui.Hic tndutit  exempiu  ad prouocandu homines  adope 
ra  mtfcricordis.  ex  diuite  damnato propter  dcfv clu pietatis  &  mife 
rlcordae  &  non  dicitur  hic  quod  fit  parabola,  quia  f/  uidu  dcclorrs 
tfl  narratio  reiveflx.Dick  ergo.Homo  quidam.  Secundum  q,  •*- 
cit  Grego.non  exprimitur  nomen  cius ,quia  nonerataDco  ccgnitus 
per  approbationem,fccu  ndum  quod  dicit  faluator  reprobati  s  Mat.j 
d.1\unquam  noui  vos.Difcedite  a  me  omnes.&c. 

1 1  Erat  duEccefuperfluitas  in  ccnfu. 

12  Qui  indue  pur.Ecce cxcc/JUsin  veftitu, 

13  E  t  ep  i:laba.&:c.  £  xccdens  m  viilu. 

*Eterat 


M  0  1\  Jl  L  1  T  E  i\. 
,  >    Omnis qui dimittit.~Vy.ox  nnl lo  modo dim ittfda  eft fapic 
!''a.Sap.8.aEtqua:fiu!  fponfam  mrhieam  aiTumere,8-C 
'0    Homo  quidam  craf.Hoc expolui  iitcraliter  de  diuitijs  for 
wni,quia  fm  dc&ores  cathoUcos  non  ponitur  hic  para- 

btoU 


bola.fednarraturresgefta,  nuncaut  exponi  f6t  dcdmitijs 
natura:  prardidis.Et c|nia  talis communiter  eft  ctiam  diues 
in  temporahbus  6V  (uperbns.Ideo  fubditur. 
22     Qj*i  mducbaturpurpura  &  byljo.  Ecce  pompa  veftinm. 
I i     Et  cpulabatur  quotidie  fflerniidi.VcrexctlTnm  V.&ualllj, 
Tomos  v.  E    4 

<  • 


9il 


Gloi,ord,&  Nicolaidc  Lyra. 


> 


A 


Pfai.  6, 


f  porre» 

Aut  erJi 
ad  vclti- 


arroganti*  inflexit.quia  vifccra  pietatis  ignorauit,qma  pre 
ccpta  prccto  rcdimcrc  noluit. 

\-;x  H5  0.PUT  lact  v  s.Diuitcm  hoc  loco  in  parabola 
abfq;nomincalTumpfitvt  poteqiu  iicq;dignusfitg,aDeo 
nominetur.fiait  &:  per  piophcu  dicit:  Jvjw  wmor  a p notni-    rcgm  purpura  M  byfio  induii,torasenciumur. 

numillorumpcr  Uttll  .  piUpfrhumilitpe,a:.prob.tiorieraoxnom»ne  fcliur.         JeeenOnte 

Nomcnautcm  pau 


eipiuntur.SepuIturainferni,  pocnaru  profunditascfl 
fuperbcs  &  MT)  miferkordes  poft  hanc  vitam  vorar. 

Sinus  Abiflhavcquieseft  patrisinquatecubun:  vh4 
tcsaboricntcoLOCcidentecum  Abraham,  Ifaac&I  ob, 


U*|) 


u*  e  la 
Jegenonten.:. 


f  Ct  in 

inieroo 
clcua* 

oculoj. 


iatUrariUCiiUCi3^uu.v-auv.^auLt.iv  tiiL.n..  u.»,w,y>«^ 4. 

•j  C-  *     ';<»net .  fe  remourre  poter.t-  nervifi  -m>r  eiatqui  rcmou"".  j    p-       EleUtWS  <!."' 

aua  rcprehcnfibilii  d  dabar.Scd&  cat)es  veniebanr,&lingcbanrvlceraeius.Faaum  6  fonge  videm  ik 

cltautcm,  vr  lnorereturmendieus,  oCporrarerurab  angelis  7  1«.  ^1™^»  ,mi 

c  innnumAbrah.xtMprruuscRaurcmc^diucs^cklepuliuseil  9  cij  fidclcsfnpetB 

f  t  ininferno.  Elcuans  aurcm  oculosfuos,  cumcller  in  ror-10  rcquieattedut| 
c»  .  .     .1      t         "i        not  r        ;..„    2,  it  rumsaudiai 

g  mentis,vid*tAbiahamalonge,  ck  La^aruminiinueius,  &12  templam>.6|;oLr, 

Longc  i 


in  paupenbus  vide 
xnus,  difpiccre  non 
dcbcmus,quia  for- 
taflc  quos  morum 
infirmitas  vulnerat 
medicina  pauperta- 
tiscurat, 


b    ^/ffr/iwxp/fWttj.Huiusvlceradiucs  faflieliofnscxhorre:     fpiciunr,quia  illucper  meritnm  noattingunt./(f/r^f 

nc  inter  preciofasepulas,vnguentatolqu£conuiuas,fetore    £*wi»c.T.infidelispopulus  verba  lcgis  inore  r< 

rlcerum  lambcntibescambusfuftincr.r.  ppcrefcruafcconrcmpfit.lbicigoampljus 

C    Cupiens.  Jn  vna  rc  duo  iudicia  Dei expIentur.Ex  vifione 

pauperiadiuiti  nomilcrenticumulusdanationisinfcruir 

8t  ruritim  ex  vifionc  diuitis,tcnratus  quotidie  paupcr  pro- 

batur.qucm  ad  maiorem  ipfius  probationem,  paupcrtas  Ci 

mul;&  argritudo,cW.  viia  diuitis  c©p«,&  nulla  fibi  adh/bita 

conlolatioafTiciunc. 

d    Canej.PoteiT  in  lingua  canum,  lingna  fignificari\idula- 

tium  qui  vulnera  Iingunt  ,'dum  mala qua:  innobis  repcc- 

hcndimus,improbo  fauore  laudanr. 

Aj-tEGoRic  t.Piucs  qui  Idnebatur  purpura,&  by  fto, 
&comcdebatquotidie  fpledide  Iudaicum  popuiu  fignifi- 
cat,qui  cultu  vitarexterius.habuir,  &  acceptas  legis  dchtiis 
vfus  eft  ad  nitorem,non  ad  vniitaie.  Lazarus  vlceiibus  pie- 
pusgetilcmpopulum  fignificar, quiconuerlusadDeum, 
dum  pcccatacoufi'Ctur,virusquodintuslatcbat,quari  rup 
ta  cuteforas emutir.Et  cupiebat  faturari  de  micisque  cade 
bantdemeniadiuitis,  &:nemoilIidabat,quiagentileque 


oitendit  Kirc quod  facere noluir.Ab exticmo  i 
gi  defiderar,qui  ctcrnis  fupplicisdatusoptatopaatio 
florum  vltimaparticiparefF<//refor</<jrev<«<Jre£f. ' 
/«d.quiaomnetuumgaudium  fcelicitate  tranfitona  r 
tafli.Habent  cx  iufti-in  nifido  bona,  /ed  quia  in  rcc6[   1 
tjonenon  recipiunt,fedada;ternalancTis  defiderijs 
qUcTaffunt  minimebona  videntur.A/er»e«/o./i/i.Eccf..  r. 
hani  fiiiu  vocat,  quem  tamen  a  tormento  no  libera 
ptaxedetes  patics  huiuspopuli  multosa  iua  fidc 
cofiderant,ncc  \Uac6pafiionca  tormentiseripiunt.  a 
tame  hlios  pcr  carr.e  rccognolciit.Hdifo  cnmiquinq^)  rr 
ludaicuspopulusiam  cxmagnapartedamnatus,  (< 
quosin  tciraieliquit,quinquelibtis  Moyli  carnalit  ia- 
tclk(ftis,vcl  quinqicotporis  lcniibus  deditosnouii 
quefuutergofraties,quosad  ipintnalcm  intelligent  r 
afluigeregemit.Si  Aloyftn  &  piophctasuon  aud,unt . 
tjuts  ex  mortuis  rcfurre.cre.ci.slx.  mor tuis  dns  refutrey/t  fi 


quam  ad  cognitionem  legisadmitterc  luperbus  illcdefpi     quia  IudaicuspopulusMovficredc.enoluit,eign. 


ciebat,quiaenim  nonadchantarem,fedadelationem  do- 
tftrinam  Jegis  habuit  ,quafideacceptisopibustumuir.  Et 

3uia ei  verba  defluebant  de  fctentia ,  quafi  micat  cadebant 
e  menia.Scdecontra  pauperis  vJcera  can.es  lambut,  quia 
dum  prsdicatoresloqueudo  a  pcccatis  enpiunc,  quafi  tan- 
gendo  vulncraad  lanitatem  rcducuntjiicutcaniscurat  vul 
nera,dum  Imgir.-Vnde  Lazarusadmtus,beneinterpreratur 
quia  ipfi  hunc ad creptionem  muan',qui  eius  vulncra  per 
linguaicorrecTionem  curant. 
lnjmum  ^brabt.Sinus  Abraha1,  eftrequies  beatoru  paupe- 


ciedereptcpfit.  Et  cu  Moyii  veiba  Ipirituahter  ln 
noiuir,ad  eum  quem  Moyles  pra;dixerat ,  non  r 
Vnde  veritas. Si  crederms  Moyft,crcderct:s  vtique  &  n 
h    fidit  *s4b*aham.G  r  e  g  p  n.in  H  0  M.Credeudi 
anre  rerributioneextremiiudici  iniuiii  in  lcoiiic 
luitosconlpiciantjVtcos  vidcniescW  coipicicu 
non  lolum  de  luo  lupplico,led  etia  de  illoiu  bonocs 
tur.lulti  yeroin  toimetisfemper  miuftos  Ituetuifl 
porum  gaudium  crelcat,quia  malii  co Ipici un  quol 
corditei  eualerunt.vrctiam  peccatoicsiniudici 


rum,quorum  cit  regnuni  coeioru  inquo  poft  hanc  vita  re    puniantur,&:  eoru  videntgloriam  quos  conrempM 

cipiuniur  Cv^  <--cl"( 


NICOLAVS   DE    LYRA. 

1  Et  eratiquidam  mendicus  nomine  Lazarus,  Exprimhur 
aute  eiu:  nom1,(jt*ia  erat  Deo  cogmtusver  approbationcm>  ftcut  & 
Moyfi  dixic  Exo. j  jf(/.Noui  te ex  nonnne.E/ar  boc  dicit  Jfm&t 
bic  rjuod  est  magisnarratto  quatn  parabcla. 

2  Quj  iaccbat.f/  ex  vicmiiate  magis  appareret  duricia  diuitis 
tT  probaretur  patientia  pauperis. 

3  Cupicns  laturarif7s(o«  dicit  depreciofts. 

4  Qux  cadebant./n  quo  appareret  max  ima  duricia,  eo  quodpe 
rire  permictebatur  vnde  paupcr  poterat  Jtbleuari. 

5  E t  nsmo  ilh. Quia  tali  domino  talts famttia,  &  idco  fibhofor 
tnabatur  in  mentis  duricia. 

6  Sed  &  canes  venicEcc e  brutalis pictasinlingTdo  vlcerapau 
fcris  arguit  duriciam dtuiiis^quia curialio res  erant caner paujrrt, 
quam  eorum  dominus. 

7  FacTum  eftautem,vt  morcreturmendi./n  patiaitia  qute 
perfc&um  babet  probatur. 

8     Et 


5     Etporrareturabaugelis./dc7M<*iW'/'<''7>y'<"f/<> 
vbi  defccf.dcbant  iujii  mortetttes  antcquam  mccdih. 
glortx  per pajjioncm  Chtijti  ijjtt  amotum. 

9  MDrtues  eft  autem  &  diues.id»w  diuitix  rs>poff**t 
tefalmire. 

10  Et  fepultus  eft.Scilicct  dmnatorum,qt<ia  erat  d 
cbianus  ci  primttas  reddens,  bona  tcmporaka  tn  illtai1*   cbj 
er  horas  etus  audtHo,catilenis  diffolutis  &  malis  vtrb. 

1 1  Eleuans  autcm  oculos  fuos.^w  cius  oculi  aperii 
per  ptnam,qui  antefuerant  clauji  per  cu  Ipam. 

1  i  Vidit  Abraha  a  longc.  Q^tamultiitt  ante  aper: 
cgteftis  dtslabat  eletloru  flatus  a  fiatu  rcproborum,intatumf 
pojfibdis  crat  tranfittts  ab  vno  in  atium,vt  dtciturtnfra.Ex  I. 
fem  li  co  dicit  Gregonusfuper  Lttcam  &~  ponitur  tn  4 •  fento 
infine,qucd  infidtlt  s  in  irr.o,ld  t  •'/,/«  ir.frrnopijitiantc . 
deles fuper  fe in  rtqute  aittndMit ,quot urn ^audia pojt  cbttp.ai 
pdffttnt.i^ualitcr  auicm  intc  UigtnUu  fn  dttium  bcati  Grcgoru. 

$?  nm  dijiii 


tn*i 

m 


,!0. 

m 


M  0  t\  ^i   C  I  T  E  l{. 
l     Eteratquidamendicus.Vcrqncm  fignificatur  homo  fim 
plex  &:  ignarus  mdigens  confilio  eius. 
t     ylceribus  p  lcnus.  Ideft,  Poenitcnsde  fnis  ficinoribus  cp 
fignificat  pei  vlcera,inqmbus  purrcdoerupitaJ  cxreriora 
4     Cuptcns  faturari  demicis. Ideft,dc  cofilij  fiu  verbis.qurfp 
ceduntexlcientiaficut  rcicaide  menfa. 
$    EtnmottU  dabat.Qux^  talis  coienit  pauperes,  &eos  al- 

loqui 


Joquidedignatur. 

6  Sed  0-  canes  veniebat  &  lingcbat  vlcera  eius.  Vcx  cuit  M 
pos  a gregibus  arcentcs,fignificantn r pra;dicatores  ^:  <  •< 
fores,qmd(bcnttalcsdulciierconfolari. 

7  F.tc7u»ie(t  antem.&c.Qoia  frcqv.tnter  contingir,q' 
plices&:  liinarilaiuanfAhriTesaftuti^Iircratidainr. 
Vnde  Agult.de  Paulo  fimplicc  dixit.Simpliccs  Sc^jv 
rapiunucclum.cV:  nos  cum  litcres  uahimur  ad  inici  1 


n. 

;/fr 


^  Lucas      Cap.  XVL  524 

d(l!orum pcena  torquenturquos  inutiiiter  amaucrunt,  liter  diligant.qui  hicdum  pcccatadil)ger^t,nec feamabat. 
a  rinrw^.Quimicascadetesdemenfa  Lazarononde-  Scruan.rergodmitiadpeiia^&cognitiopauperisquede- 
^jdeextremoeiBsdigito  aqua^iftilhiriinorefuocupir,  fpexir,&:  memoriafrariu  quosrelfqnit,  vtdc  viladefpecli 
dutmirumainvitanondedit,  inmfernominimaarit.  gioria,  &depcnainutiliteram.atorfjamplius  torqucatur. 
,  'wj  recepifti .  A  v  c.  Nota q>  dmes  ifte aliquid  bonf ha-  c  Vt  mittas  f  Serius  diuesifte  magifter  incipit  efle ,  cli  iam 
5i",fxqiiobonum  necdifcendi  tps  ha- 

jniitoriuminhac     ipfeelamansclixit:Pater  Abraham  mifereremeij^c^rmtteLa  J  hear,recdocendi. 
n*cepit,  &  Laza  •  j-^v-r--  c  2       ^rTutoPHYi.De 

quidmaliha-  a  zamm>  Vtintmgatextremum  digiriiuiinacjuam  ,  Vt  refr.ge-      rebusUusdefperans 

!    j- :„:„_  a  In  quaampliusciucior  Inhot  jiota,quiaficnttnosc(l,etijminteiconuiuia  loquacitati  fludui  .  rmnlr..^     ^...^    „l,io 

fc>  t,   ledlgniSUlO-  b  To.quetatant^dkium.qnialuxuiiolbcarc^eaclitii.pcena  eft.  prOptleta     piO    alllS 

P  purgauit.  rct  1/n.puam  meam ,  qui  erucior  in  hac fiamma . Et  dixitilli     iuPFJ|cat  >  vide aute 

ct.nhts  omntbus.  .       . »        ,     ...  '  *.  .  .n.  ,  .  quomodoin  luppll 

Sji  rcprobiapoe-  b  AbrahamtTFili  recordare, qujarecepiiti bonain Vita tua,&  4  ois  ienfum  alienx 

n  ad  gloriam  ian-      Lazarus  fimilitermala.  Nuncautemhicconiolatur,tu  vero  5  infelidtatiscapjt,&: 

lini  traniire  VO-  a  InterpjtJperem&duiitemchoaseft  quia  po(i  moitem  ntquciiot  meiitajnntaii.  6    priUS  .LazarUm  CIC-  f 

,|L.t,itaiutUpermi     cruciaris,Er  finhis  omnibus,incearnosckvostchoasma-  7  /piciebatantcpcdes  ihiitutt 
fccordi.-m  mente  c  r  n.        i  •       •       i        j  :  r        j  -5  iacentem,nuncalio  vorago. 

irvolfit  ad  pofitos     gnum Jirmarum eit,  vthi qui  volunthmc tranliread  vos,no  p  rum  abfentium  cu- 

iiormentis.vtcos  poflunr,nequeindehu.c tranimeare:  Etait: Rocoereo tepa-  ram  gerir,6c  obfe- 
lrret,  fedno  po(-  d  '  _  •     j  .     »  -         •    n  t  *"        •  crat  vt  Lazarus  ex 

Srquiainftorum  e  ter,vt  mitras.eumin  domum patnsmei .  Habeoemmquin-     mortuisindomum  F 

amc  etfi  in natu-     quefracres,vtreiteturillis,  ne&ipfiveniantin  hunclocum      patns  fui  mittatur, 

^itaic ^"     rormentorum .  Et  ait illi  Abraham :  Habent  Moyfen  &  pro-  « °  a*  ™  fimphcitcrcx 
j<3ordiam  habet,  tWit&MiZ-J^^nonp^ibmfy^M^        "  mortuisquiip.a,ied 

r^it^—     pheravaudianr^ 

a.tanta  reititudi-     quis ex mortuisiericadeos, pcenitentiam agenr.Aitautemii  I4  ingloria  &  incolu- 

n  :6iiringuntur,vt     ii:Si  Moy|en  &  prophctas  non  audiunt,neque  fi  quis  ex  mor      "Pfttw  qw  videranc 

nla  ad  reprobos                     J      •      r    ,r  i         7               v        antca  lnfirmum  &: 

onpaffionc    mo-  f  rxsrefitfreaen^cre.dfnt,  contcmptum,flant- 

u  nmr.  queteftes  tanti  mi- 

iotaq?  apud alum  iuftoru  nonfufcatbcatitudine afpe  raculi, actantxgloria;  fpccl:atorcs. 

C  pcna  reproboru.,  cja  vbi  iam  copaffio  mifcriac  non  erit,  f  Si Moyfen.Qui  vcrba  legisdefpiciunt,redempton's  pra;ce 

nitiercbonorulcjtitianon  valebit.  Erlicet  inftisfuagau  pta,quiexmortuisfiirrcxit,  quanto  fubttliora funr,tanto 

i  lufficiant, ad  maiorem  tngloriam  vident  p?nas  malo  ha:c dirlicilius  implebunt,  & cuius difta  implcre  reuuur, 

m.quaspergratiam  euaferunt,  qniaquiclantatem  Dei  eiproculdubio  crederereculant. 

v  :nt nih il in  creatura  agitur , quod  vid.ere  non  poilint.  Nota  q>in  vilhci  illius  fuperiorc,  &iftius  diuitis  praifen 

d  jgocrgo.Poftcf  ardcnti  de  fe  fpestollitut,animus  ad  pco-  tis  comparatione,incentiuum  fit  mifericordi? ,  &c  lbt  for- 

]  pquosrecurrit,cia  reproboru  mcnrem  poena  iua  qtiquc  tafle  fuiclis,  quosamicosdicit,quib.  tabernaculatnbuir, 

n  tilitcr  erudit  ad  chantaic; vt  iam  tunc etia  fuos fpiritua  hic  vero docct  paupenbus  confercndum. 

liter  CAP. 

■■      ■  ■    ■   -■  —■■■   .  i  i  i    i  ,   .  ■  i  ■      ,      ,  .■--..,         i.    i  -      ■ ■■-■■.  i  ■  |      ■      ■  |        -  -   .,  .  ,   m.  ,  .-.!].  II.  .         .         ■—  i      i       i       ,         ii  ...        i     ,  ...        - — 

NICO  L  A  VS     D   E     L  Y  R  A:  wataeflrigoreiuflicUdiuina  ^vtimpoffibilis  ftttranfttus  abvno 

*  r  i  difiretic ni  &  iudicio  dimitto. Sed  quh d  damnati  ufque  n  die  iit  flatu  in  aiium. Ideo  fubdhur. 

c  \mdcantgloria  beatorii,vt  vidcntur  vcrba  eius  fonarc,non  ba-  8  1 1  hi  0 ui  vo. Quia  animafeparatit  fiatt  extra  flatum  meriti  et  p 

l  ir ex  hoc  Incofffficievs  argumcntum, cjuiafaluator  narrauit  bic  d,  meriti.  Q  uod  autcm  damnati  vellcnt  vcnire  ad  locum  tleQoru  fi 

Kgeliam,  vipr.idWlunt  cfi,&  pcr  cdftquins  facl«m antc  Cbrifii  e6ctpofjibdc,noncfl dubium,fed de eleLlis  qubd  vetlent  ire ad  locii 

/  fone.Ex  quof  quiturtquod  ^ibrabam  &  La%arus  nondum erat  da-y.natorum  videtur  falfm.^td tjuod  diccnduy(p  non  vellent  ire  il 

i  'Mia  calefiijed  in  limlo  fanclorum  pairum.  luc  ad  manendum^velltnt  tamcn  ire  illuc  fi  efiet  pofjibile  ad  propin- 

•  Pater  Abraham,&rc.H«»c/^//i),  &pro  nibilo  vocat patrem,  quos  fuos  liberandum.Jfittd tamen  vclle  intclligitur  fecundu  uolun 

wi» cpcribus  mintftie  voluit  imitari,mde & faluator  loan..Z.f.  tatcm  natural^nor. auicmfecundum  vduntattm  ddiberatiuam,in 

ii  ludeis:\ros  ex  patre  diabolo  eftis,&C  qua  conformantur  fimpliciter d;uin<£  iuTtkia. 

Mitte Lazarum.  Irrationabilitcrpctijt  illum adfc  iuuandum  p  RogO  etgo.Dixit  boc  non  charitatc  dnc~fus,cii  illa ncn htberet 

tthcutrr.icas  panis  noiuit  mittere  cf\.ri'nti.  fed  timoreferuili,nc  in  ipfarum  confortio*eitts  pcna  augeretur  qma 

v trcfrigcret Jinguam  ine&m.lbiplus cruc\^bnur,quiapir  fuerat cis occafio feccandi:Tum ratione diuitiarum qnas ci dinlifc 

l\rWi?ucawat,ifLcudu  duo  offtcia naturtc,in  quib.  iimua  dcfcr-  rat  adabufum :  Tum  exemplo  maU  iut£ ,  quod  eis  dederat  adfe-  * 

iX ^■fiufiui cr  kqueU,  vt  babetur  z.de anima .  Qjod aute per  lin-  qttendum, 

'■wincfficio ^nftus peccafjct,patct pcr  liiud  quodfuprdd  tlu  efi;  10  Etait  llJi.&C.QHZ  docuimoralia  agenda„ 

taf*r quotidiefplendide.Similiter  in  offuio (nqutU,quia  iter  1 1  Et  prophe.  Qtti docuerunt  myfiica  & crcicnda ,  Et ifiafufft* 

5  ""'"> fymdidas  magts  relaxaturlingua adloqucndii  incpta.T^ota-  ciunt ad  falutem.Ideo  fequitur. 

m^nh\cicpliHgHa& digitus Metapborhe  dicittttr  in anima-  12  Aui.\iant illos- Ex boc patet,quod ifle diues & amicieius  erat 

^lfpmtts^uies  erat  anim&  La^ari  &  diui'is.ftcut  in  Deo  qui  degeme  Iudaorum,quiagentiles  non  habcbant  docjrinam  Moyfi, 

'r""sefl,manus  dicitur  virtus  eius  opcratiua.Et  fimiti ter  in  La-  &  prapbetarum. 

ohicperdigmm inteliigitur  virtus eius auxil:atiua,per lingu$  1 3  Non  pater  Abrahanij&C Motiex  nuncioftc mirabiliter  cis 

''"'WnHsconceptusmentisexprcffiua.  apparenf:                                                                                                 * 

"Ittcot-Uocfibi  diciturad  augmcr.tufux  pcnx,nuia  maxi-  H  Si  Moyfen.  TIoc patuit per  effetlum.,quia  Sa^aro  refurgenti 

■  ^hrtunijgenus  eflfuiffe  felice,vt  dicit  Boetius  i .de  cofoL tione,  &  Cbriflo  teftimonium  perhibenti,non  crediderunt,fed  magis  inter 

P   nc Mtem.Tropter  meritum paticntix.  ficcre eum  uoluerut,ut  babetur  Io. i  i.c.  Similiter  v.ec  Chrifto  rtfur 

: u. vct0  Ctu.Vropter  defetlum  mifcricordix.  genii,fed  magts  fuaferunt falfo  ipfum  non  rcfurrexiffe,fcd  corpUs  e- 

itJn-his,&c./tf  eft,diftantia  magnameritori  &■  flatuumfir-  }us a difcipulis fuis furatum  fuifie ut babetur  Matth.ij.g. 


mata 


M  0  \U  L  I  T  E  B^.  vellet  fifieripoflet,abeatisadiuuari,fed  hocimpediturpec 

,  Dei  fententiam,qua;  dicitur  hic  magnum  chaos,impofii- 

t '  tUr  J-brabam,  &c. Per  hoc  fignificatur  quod  damnati  bile pertranfiri, 

vellent  fMO- 


^i    L>    D    f    T    I    0        J.  pudium  vxoris,&c. 

De  bac  permifjione  agiturfatis  largc  in  additione  fupra  Deuter. 
n"p.i6.A'ii^'(iif«)-iBro^i//a.Lexcnimpermittebatrc    Z4-.&  Mattb.ip.ridcibi.  , 


m 


Gloi.ord.6i  Nicolai  de  Lyra 


«5 


.4     b     n     I     D     I     0         II. 

Ineo.eiP  ^'f  '"<r  «7><>,i7.  Oualiterautemintelligen 
dum  firdictom  B.GregO.  maiorii  dilcrr  lonidimirto. 

yerbabe0iiGret.ubi4KU,antc  dicm  iudicii,  inteliigcnda 
ftint.ac  fi  iitat.  Ante  dicm  pailionis  Chrifti.  ln  paflione  c- 

nim 


j  U 

nim  fiiitquodammodo  uidicium  mundi.  luxt*\iiHiUt 
!2.f.Nunciudicium  eft  mun.di. 

R     E     P    L     I    C    A. 
Ip  c.iC.Tangh  Tofiil.dc  matrimonii  indiflolubilhatc.Sei  B«r  j 
oppouitpercaqoppofuit  Deut.it.cr  ■'■iat.i^.feduideCor.lHat ,, 


C    A    P    V    T 


XVII. 


tuum  cuitarc  pofTumuSjinfinuar.  Sed  f\  nosatt£dimu<c 
8j2Jr<j-i.i«i'/«T<>M/^.SciciHuc"idnsdcmi(cricordialcquc    quClxdamus,  fipceniteniezeloiuftitia:corripiinii 
Creror,Pharifei  auarl  m  )rrifioncperfcuerabanr,inquo    cordepcnitcnndimitrimus,  Neciubemur  paflim  ; 
infirmis.mdi'orib.rcaiuia!um,ncattcndcrcnrfacicbat.hos     ti,fedppenitentiaagcntidimittere.  Primuergocil  . 
cr~o  increpat  loqucns  a.  oftolis,f.g>  illj  luo  vitio  facicbant    tcm  increpare,vt  polteapcemtentipoflimusdiniittcrc 


t.   Cor. 
u.d. 

t  Mitth. 
».t. 

iiii. 


vt  euenirent  fcanda 
h  pcrfe,  qturno  po 
terant  non  cuenirc 
in  mundo  xrumnis 
ic  crroribus  plemfii 
mo.q  d.  Vos  nctur- 
bcmini  fi  iflidcrifo- 
rcs  fcandala  moucr, 
quia  ita  necelVe  eft 
fieri.vt  quiprobati 
funt  manifefti  fiant_ 
in  vobis. 
Nota,cpinquantu 


C     A     P     V     T,         XVII, 

T  ait  ad  difcipulos  fuos  :  ImpoiTibiIeeft,vr  t 

•  Offendwulj- 

non  venianr   lcandala,  t  Va:  aurem  illiper  j 


Meiiuscfl  prncnlpi  brr  u-ni  iccipfi^.p.1  nam,  quam 
.ttcrn  ircru.'ic'u'i.iibu>,nun  en  m  iudi  .  bic 
Deusbu  iu  tdlpfum. 


cjucm  vcniunr  .  t  Vrilius  eit  llli  fi  lapis  f  mola- 
llum  eius,  &  proiiciatur  in  mare, 

a  Mi^nu' cnun  roouc  i  non  poicll.  b  Ergo. 

Ne  quctn  htdtM. 

cjuam  vr  fcandalizet  vnum  de  puiillis  litis-  f  Attendite  vobis. 


ns  imponatur  circa  col 


I 


potes   fine  peccato 

ximrdebTsJQuod°ri  d  &  peccauerit  in  tc  frater  ruus,  mcrepa  lllum,  &  fi  t  poeniten- 

^r     nrrt    _  i  Ne  vtl  oimU  difB.ilis  venia.rel  uini  i  ictnifTj  fiii.jd  .^entia.  oS.ninDeum 

eir  ,  prO    C  ood  eritnoflriaibitni. 

riamcgerit  ,  di"mitteilli,&  fi  fepties  in  diepeccauenrinte 
&iepties  indie  conuerius  fueritad  te,dicenspccniter  me, 

a  Qjj.I'k.'-,  t,    and.Tn  pecun:.m,ci>ncloo2ndapeicau,fed  ri  habcamus  perieclam 
potjtiam  horuin  raciendoriirn  Adsugc  nobis  fidcm. 

dimitteilli.Et  dixerunr  Apoftolidomino:  t  Adaugenobisfi 
h  dcm.Dixir aurem  domiaus: t Si  habueritis fideiicut <zranum 


f 


o 

B 


V 


Diuifio. 


dc  vcr/tate 
fcandalo  veritasre- 
linquinondeber. 
b  Si  lap's  molaris  ,&c. 
&  prouciatur  ia  mare, 
&c.  Secundum  ritu 
prouinci*,  vbierat 
iflacriminum  pena, 
vt  aliigato  faxo  in  ,p- 
fundum    demcrge- 

rentut.  Etvere  vtilius,  innoxium  prjcnagrauifllma  vitam 
finire.quam  ledendo  fratrcm  morfem  mereri  pe.pccui! 
Velpcrlapidem  molarem,  lacculansvirjecircumitiis  &  la 
borexpnmitur,per  mare  extrcmadamnatio.  Qnicunquo 
ergo  Ipeciem  lancliratis  habens,vcrbo  vel  excmplo  cacte- 
rosdeltruit,mcliusefTetei,  vtcum  fubcxteriorihabitu  ad 
mortem  tci  rena  acla  con(lTingcrent,'quia  fi  folus  cadeiCt, 
tolcrabilioreum  pcenaciuciarcr. 
c  Dfp«/////j.Nonefate,  icd  fide&  animo,qui6ccafiones, 
quarrunt  quomodo  fcandalizcnuu ,  idco  cc*nfulere  opor- 
tet  vos  his  ne occafione  veftri  recedant  a  fide  &:  a  falute. 

d  Mtenditevob.  Q^oordincfcadaladeclinare&: veperpe    redecapitepuigat,&  in^mmentiu  imbecillitatiB 
•  tutim 

N  I  C  O  L  A~V  S'  D  E    L  Y 
C    A     P.        XVII 


cium  peccati-; 
cantcm  videi 
ficut  qui  pcei 
nonindulgct. 
e     Et  fi  pcnr 
Aliterfiatri  j 
ti,aliter  inimico  k 
quenii  venia 
prt^cipinuir 
conccfTa  tcmiffirC 
fixia  charirr. 
nmnicamu! 
cutori  ma!fi  n<  c 
2  volenti,  ve! 
t  facienri,bona\i  I 
i  mus  &r.  facii 
pofTumus. 
f  Scpties .  Solet'  • 
uerfitas   (epten.  a 
defignati.Pr 
ergo  vt  omnia  1 1 
catadimittatur,.! 
fcmpcr    pa 

4  dimittatur. 

5  g  ^idauve. Caw  • 

6  pradixiffet:  Qu  - 
dclis  eft  in  minimo,&  in  maiori  fidelis  efi,&:  0  in  a 
dclcsnon  fuiliis,q»  ve.eftq.da.v.  Apoftoliquiina! 
m  minimo,  i.  in  terrcnorum  contemptu  fuerant 
in  fuo  &i  maiori  fidem  poftulant  augcri,  vt  qui  cx  I 
habentexovdiavirtutis,ineadem  proficiant,doncc 
fe&ionem  veniant. 

h   Hicmgranum  ftnapit.  Fide  perfccla  gnno  finr.ris  c 
rar,quKinfaciceft  humilis&  nuHaru  viriuni 
prefTuris  tritacjtum  intusferueatoftcndit.Sir. 
tritu&r  cribranu  tepidx  pingui  mulfxadmixtu.^^B 
contra  fo!e  vel  in  balneo  gargarizcs,  oem  noxiumhnra 


ET  ait  aiidii'cip.Vo[}qHamfaluatorolic>'J;t,:/.iodpcccatorespf 
niuntesfwit  brni^nitrcapicndi ,  b/c  confr>jne>itrr  pflendti  <p 
fmt  cantb  nutrkndi .  Ctrca  qttod  prirnoponhttr  informatio  Chrilti 
bcni^na. Secundo fubditur  Tbarifwrum  interro^.itto  maliina,ibi: 
Intcrrogatus autem  a  V\\ii.Circa primnm pom  ur  Cbrifii  i 
(iio,Secundo  infiruclionis  cpn^rjnatiottb/:  F.t  fiCiiim  eft  .Triina 
in  iluasyijutaprimo  ponitur  difla  informatia.  Secundo  aposlolorum 
poflulat/o,ib/:Et  dixerunt  apoltoli. 

Circa  prtmum fc.cndum,  qnod  prccatores  connerQ  adpcenhctia, 
primo  cautc  n-ttriuntur  quando  iprtbcndo  cis  occafione  reucrudi 
ad*am'ttum  iili^fntcrcatctnr,  &•  talis  accafiov.icatur  fcandalu: 


$  Si  fepties  in  diz,S>cc.ld  cjl,totks  quotic s ,fecundum^^ 
/itum  fuii  Mat. iS.vniuerfnas enim nunierofjtcnario defv: 

d\xc.&£c.Hic confcquenter  ponitur  apo'lolortimfc 
Ca.crr  enimafcan'dalis,et  rcmittere  iniurias  totics  </ 

^mtudine  fidei,qua  aliquis  creditcj-  (feratpru 
ta  futura  remuncrariy&  idcoapofioli  qui  ctat  adhuc  tn/pti 
??"''>/,  audita  prxdicla  Cbrilii dotmna,pctierunt augtnt 

■-•■rites. 

5   Domine  Adaugenobisfide.  ^ingctnraTit^dcsdi 
Vno  viodo  extenp^cfcilicet  quando  plura  credibilia  cogncf 
eredrit  expliate/icut  fidclcs  litcraticogno[cut>&  credut ; 
'•mplices  implicitt  credut ,  crcdcndo  de  tdib.in  quodu 
iilud  q;wd  icnct  cccUfia,  ^aUq  modo  augetnr  intmfrui,vidti 


Et  dicitur  d  n.ttv^a.Kav  fcandafon  Grste,quo4efi  impaHo  pe.hs  quc     credibil  a  clarius  coi>'ofcuntur  &  frmius  feruentiufq;  tenc 


facit hominem  ruere,prout  ditlumfuit  Mat.  i&.vb/  ifie pajfus expo 
nitur .Secunio  nntritur  i  awi ,quando  dffeclns  eonun p.it/entcr  por 
tantur,&  iniuri£  remittunturyquia  de  .ouo  conucrfi  ad  penitenti^ 
propter  confuetudinem  priilinam  babcnt  quandam pronitatcm  rtci 
diua  idi.  Ideb  di*it  faluator. 
2  Si  pcccauerit,c\:c.D«/t»f  r  &  charitatiuc. 

3   Si 


rtrnmque  augmmtum  fidei  requiritnrin  ecclcfi.t  pnelatis;) 
apofloli  qui  pofi  Cbriflum  fuerunt primi  prdati  in  ccclcfn  ' 
tiernnt  vtrumque augpientum  fdci  qnod  Chnilus  dcdit eh 
mepofi  rifurrctttontmfuam  d.mdo  eisgratia  fphituffancl: 
pr£dtc/t  e/s  virtutem  fideijiccns. 
6  Sifhabueatisi:dem,ficutgranu  finapis,.Q«o<//'<- 


M  0  1{.^  L  l  'l    E  Fu 

i  Ef<jjt4</</»7.Iaeft,  difficile.  Sicenim  vno  modo  dicitur 
impoflibi!c,vt  habctur  j.metaph. 

t  y^atem.Q  hr  y  sos  t.  Pcr  (candalizantis  pcn.i  br.viiu 
l..lu.uisaddifcc:Nifiem  vniusanimv*  lalu.selTerVibi  nimiq 


curaenocomminateturfcandahzantibus  tantam  p^nam.    opcrationc.Ideolcquitur. 


a  ^ijprccdiieff/.Charuatemonendo* 

t  Etfipatnitentiani.iiciUeei  totiesquotics,qdperfepti 
gnificatur,eo  nuod  per  leprenaritim  vniuerfitas 
6  si  habui  «r/j-.Comparat  autem  grano  finapis  iplam 
co  quod  granum  finapis  tanra:  vntutis  cfl,  quod  crc^ 
aibortin.&iicvirtustidcichaiit^teformataeftmagi 


t  Liu 


w 


*  v;t.  fac;t.SicfidfStentationispiftilIoprob3ta,abomnnc 

A 


Lucx,      Cap.  XVIL 


9i8 


d  SiCt&vos.  Poftquam  adpfecl-ionefideiexhortatiiseft, 
pquamfiuntmirabiliaopcra,etcontra  rerumnarura  mo 
ner,nequisdefuisoperib.glonetur,  lcd  quantofidcseft  fo 
ris  viitutib.  exceilentio; ,  tanto  conlcientiaintus  fu  humi- 
lior,quia  domino  mf  e  debemus  obfequium. 

e     Seruiinutilcs.  Si 


monum  fuperficie.cribrod.fcrer.onis  caftiga- 
&-erfccte  diledionis  melledulcorata,omnesdecorde 
Vitilum  lentinas,non  f o  u  ad  pr.rfens  cxhaunt,  (cd  &  m 
um  ne  recolligi  poilint  prxcauer, 

.        '_  ,    speciespfogtoeie.quUfidet eonfiirninattMunielftnrnt 's  impcrire  pore(r.; 

SSSSfruS  a  finapis,  clicetisliuicaibontmDi^eradicart^craniplanta. 

''4  rguita  rubenr,  b  rein  mare,& obediervobis  Quisaurem  vetrrumhabensfer 
0  cu^aelium  crucis 

exjmitur,qusper 

fidnapoftolorum 

depiteludsorum 

(in .uaveluti  n  itir-  c 

reioens  tensbra- 

j;-«  mvi(»;uen  litpul.s  leficien? 

bibam,'et  pdft  barc  tu  manducabis,  et  bibes  ?  Nunquid  gra- 

*     C»J  Qaidmtruni  fi  i><elit  fetujs.quoddebct.cuiHtft  iaborare,&»fl  due  i  taite) 

tiam  haber  feruo  illi ,  quia  fecitquaf  ei  f  lmperaucrat  ?  Non 
puto ,  SicSd  vos,cum  receriris  omnia  qu£ prarcepra  funt  vo- 

a     Ou'3  empti  pecio.  Quia  boncrtjni  oce  um  nc      g   ;Dci.  >.  Vel q>.  a  non  funt 

■condijn*  paffiones  huius  tempo.is  aci  futuruu  glonsrri  <ju»  trueUbiiur  in  nob  s 

bis  dicite,  ferui  nuuilesiumus:   Quod  del  uimusfaccre 
Etfaclum  eltdum  iretin  lerufalem,"  tranfibat 


Io.i. 


ir  ;ibum  prsedica 
tiois  )elterudicata 
&i  maregentium 
ftaipiantara,  cui  ct 
(Oiiuif  fubiectapa- 
jabla  de  miniliris-  ^ 
vcf -Foliamoriier 
peii  fubietla  ncce 
infunt,&.' verbum 
,vrcun£ta  falu 


uumarantem  autpafcenrem  boucs,quiregreflo  deagrodi 

a     A  aborc»  b     Admn.am  e     Pot.us. 

catilliftatimctra^ifij&frecumbe^non  dicat,  pani  quodcoc 

nem,  &  pracin^erx,&  miniftramihi?donecmanducem,ec     Jj? 

a    Pjliquamina  pndieatione.Sc  compunaiopeieftfla»  erp,  tune  tande.n  atejti»         DOl"l 


homo   ab  homine 

1  feruono  vniforme, 

2  fedmultiplcx  mini- 
j  fteriuexipir,necgra 

4  tiamhet,quantoma 

5  gisvoscjfinemeni- 

6  Kilpote?tis,n6  vnius 
vlum  operis  vel  la- 

iscxerceredetis, 
fedfemp  noms  ftu* 
diis  'augere  ptiora , 
necvosiacletis,quia 
bene  feruitis. 
f  U,uod  de-buimus  fa- 
Quivenit  miniffra- 

7  renominiftiati,nos 

8  dcbitores  fibifecit, 
ne  noftris  openbns 
confidentes,fed  eius 


fecirr.Ub 
Hconfert,cunda  f  Der  mediam  Samariam,&  Gahlaram  :   Etcuminoredererur  9  «amenrauentes,oi 
lAiroli.r  I-r  :ctus  e  *■        ,  .  n  <i  •    j  -1  r        busimpletis,quxp- 

JfioflotealbeV,  8  <juoddam  caftdlum ,  occurreiunc  ei  decem  vin  leprofi.     ceprafunt,nosimp- 

fonatus  irrutilat,  h  fectos  cfle  recogno- 

DJjritattra  niere-  ,                         fcamus,quamdiute 

fci;icdubolusrfloreangclic£naturx,&potcftaterutilan  regrinamuraDco.  _ 

s  itiaricando  tetr  o  inhor.tuit  odore,  qui  per  fidem  ex-  g     Et  fMum  eft  dum  iret in lcrufalm,tr8fibatper  mediam.Sama. 

.|(  ,tur#  riam  &  CaliUam.Et  cum  ingredereturiquoddam  cafteltnm .  Poft 

»  )u  x  ^rew.Seruusaransautpafcensdoftorcftecclefix  patabo!am,quainnitatad  humanitatem,&:  perfeueratiam 

deiTodr  Nemomittensmanumadaratrum,  &  aiykies  indiuerfisofficijsDci,rcpi;ehendunmringrati  de  impefis 


fimpcra 
tnr." 

M.ir.io. 
b. 


*Etipft 


1.  Cor. 


£  j.aptus  e  rcgno  De  i.Et  dfts  Petro  dicit.7^/«  oues  mtas. 
Q;  ieruusde3gioregreditiir,cumintermiffo  operepdi- 
cali,quafiadcur;arnconfcietixrcdics  luadiclavel  facta 
peraciar,cui  dominus  non  ftatim  mbctab  hac  vira  tranfi 
re  :  a:rcrna  quiete  rcfoueri,fed  domi  parare  quod  ccenet, 
id  t.poft  laborem  «(  erta:locutionis,hiimili  atem,ppric, 
ccjetfationisexhibcicintali.n.confcientia  Deuscxnat. 
Vk:Canibocum  ilio,&:  ipfe  mecum,&:  prxcinge  tcid 
:!  Iu£tuantium  cogitauonum  finus,qmbusgteilusope- 
11 1  impediri  ioler,conftringe, 

c  ttmmftrtmih :  }■'.  iiuitrat  conditori  q  eius  natunm  co- 
5,S(;eiosiudicia  pertimc!cens,delnis  ievinutif.hu 
n  ut.Miinfter  enun  a  minori  itatu  dicitur. 

d  Sic 


beneficiis, 

h     Occurreritt  ei  deccm  Wri/c/>i'o//,Leptofi  funt  hxretici,qui 

quafi  colores  hentes  in  codem  corpore,varias  fecT:as,  nunc 

fal(iratis,nuncveritat,spermifcent  in  eadem  prxdicatio- 

ne.Hi  autem,quia  vitantur,&  ab  ecclefia  remoucntur  lon 

ge,necefle  habcnt,vt  m.agnoclamoreinterpellent,vnde;fe 

quitur. 

*Theophylactv  s.Ft  hincdifcereqs  poteflq»  ni 
hilanquam  obcrtad  hoc,vtpJa.ceatDeoetiamfi  maledidi 
generis  iitmocobonani  \oluntatem  heat.Ecce.n.  decem 
kpioficccurreruntlefuinciuitatem  quadaingrefl"uro,oc 
curreiutautem  exiracinitate  ,non.n.licebateisqhabeban 
tm  maledicfi  in  ciunatibus  verfarijextollunt  igitur  vocem  F 

uiam  vt 


#1 


* 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 

i  m  <jiMHtitute,ejt  tamen  maximnm  yirtute  prcptctyjuod  fidts  ei 

Cl  m(a.i\"% 

I  Dicetis.  huic  arbori  moro.Irf  cfi,dicere poteritis. 

-  Eradica.-e.cx:  rranlplantare  in  mare.  Duop.tiaior.inugU.f. 

tdicatiunem fubvum arbcris  o<  i>rr.  jdida,&  ir^ijplat.tiOiifrtt 

nmaijl.jjluida,vt  pir  bui  rn.^is  appareat  virlks  fiaei.Sid  c/uia 
tilib.ifthi.tiUA  nbfiunt  print.paliur  t>htutt  tridthtis^td^vir 
■e  i>tioprraniti-,nutltis  titbet  ileuari,  jtd  h  ..jn  ji.b  DtcLuM- 
■ri.Idcoj4u  ■ti-., 
Quisvertrum  habens  letuum  annuzm.-iilicet laboran- 

nim/ti:, 

•  Qiu  rtc  refib  de  agro.Scilictt  delabore. 
t  Dicatif.i  ftatim,tranft  &.'  iccubcld t,i,quitfcc pofl  labore, 

& 


&  refocillare.ej.d.non  ita  dicitur  ei  a  dno  fuo,fcd  n.ttgis  dicitur  ei. 
6  P.iraq»  canem./l"  cpjofllaboreminagrorcquiritur abcola 
bor  \n  domo.Et  fi  in  oib.  f  i  uus  ob(diat,non  tamen  propter  boc  tene 
tur  fibi  regratiari dumitius,ncc feritus  in  fy.pcrbta  detcleuarij  cjuid 
ad  i.oc u  tabatur  ex  ccnditioticftruitutts.  Etex boc  ccndudit  Chri 
flus,^  u-od  apoftoli dc  bonis  cpcnbus  no  dcbcnt  clt uari.f  d  rnagis  btt 
fiiiltari.ldtofubitur. 

7  Diciteferuiinutiles  (umvs. Quiafccundttmrcritatcmnul' 
la  vtiliiaspronenit  Deo debun.anis optrib.  \tci\(duipfis  opoatib. 

8  Et  faau  ti),Hic  confeqnenter  ttonitur  dotlrin»  Cbriflipradi- 
£}#  1  oi-fintiatiopiropera  miraculofa  infanatione  dectm  lcprofcru, 
cuvi  (ubditur. 

9  Occurrerunt  eidecem  viri  lepicfi.jRM?^  audhrant  famam 
dc  m  rabiiibus  Cbrifti. 

ic  Ctai 


M  0  \a  L  I  T  E  }\. 
\  i^Dwm^h/V dr/jonw.jio.Cuiusfrucliisliquorem  fangui- 
P  imilememiftittvndedr  i.Mach  o.Oftedcrfu  Eleph  in- 
1  •lar.guir.err  \  ua  ,&.*  mori,Et  ideoarbor  morus  crucc  fi- 
fificatjcums  frt.cU.s  dr  i(  le  Chnftuslea  luo  langnine  ru 
tcatuj.Hancaiuemarborem  tranftulerur  apoltoii  de  rcr 
tludea,&  plataucrfit  in  nsari,ideft,in  latitudinegeiium» 
t  otdici  ,r.arL,co<j)c.'i  aquarum  congregano.l  t  Apo.>7- 
tif;Aqtia  multx,popuh  multi.qn  fidem  Chriiit  ciucifixi 
pcauetuntgentib,din)iffis,Iudei.squib.Paulus,&Barna- 
pconftantei  dixciunt,Act.ij.g\  Vobisopr.ircbat  primu 
3ui  verbum,Lc;,  ed  qm  repelhtis  il'ud,  &  mdignos  v.os 
iJicatis  vita:xterna',cccc  conuertim^r-idgentcijfic.n  p> 
vitnobisDeus. 

i  Qjfl  aut  ve .Scruus  reuertcns  dc.laborc,  fignificat  prsccji 

caiorcm 


catorem  vel  doclorem,reuertcs  pofi  laborcm  ad  dcmii  ,p- 

prie  cofcieriaj.ctii  no  ftatim  dicit  Chriftus,tinfi.&:  rccfibe, 

yocSdo  eum  depfenri  vitaad  requiem  patiia?5l"cd  adhuctc 

quintabcoaliudbonum  opusin  quodrsr!ckclaUir,&:  cfi 

hocfeccru,reputet  ie  p^arum  aut  nihil  fcciffe  pi  uno  rcfpe- 

clu  mercedisqtiam  expcclarabeo,{icdicebat  Bearus  I  rah 

cilcuser  pofi  multoslabores,Sc  magnos.FratrcsJcipiamus 

leiuitedoniino,quia vlquenuncpaium  prdficinms. 

9     Occurrcrunt  eidetemvni  (tpio/i.  Denarius  rumcriis,vni* 

uerfitatem  fignjficat.eo,  q>eitpfe<ftus.  N111r.cn  namq;  le- 

qua-ies  vfq;  ad  cetum,tunt  ipfius,&:  partiu  ejus  rcplicatio- 

ncs.Nam  vndtcjna  funt  decem,&:  vnus,&:  fic  vfcj;  ad  :o.q 

funtbisdecc30.terdccfm,&'  ficc6leqi.u"tcr ,  Ergop  dece 

lcprolosoccurretes  Chnfto,fignificatui;  vniueiiitas  recca 

iorum?p^nuentium,&:confitcntium. 

\i\uosv 


£g»>  ftwmvtorantj&Iocoqdcm  procnl  fran',orationeauf  ap« 
^\  ppiartt\&  non  fimpliciuroiar,vthomiucm,u-d  v>  euqa  Q 


(Jlof  .OL"d.&  Nicolai  dc  Lyra. 

dc  mifericordiaitcliigtt.Viide&:  S3rnarit.imi?,idefr,ci 
rtt\6£  non  iimpncit.r orar,vtnomiucm,irci  v  cuqi  q.     cognominarus,qui  itab  'na^quraccepitDeotnbuit 
liirrahominem^pccptorcm.n.eum  nominant.At  itk  pce     Pfal.diccre  poillt. Fonitud  ncmm^am ad tc  cuflodiam, 
pitcisvt  oltenderentfclaccidonl\Nam  facerdoretires,p-     c     C  facirw  Cadit  in  fav-iem  q  de  ppetratis  i 

babant,&abilhs  Inumacapichanr  ,an  nuindicucnt,  \cl     crubcfcir.Ibi.n.cadithomo  vbiconfundirur.Quiir) 


non:habebant  cnim 

uccrdotcs  figna  pct 

quiiacurabdcm  lc-  a 

L  inufftigabant  b  ivrxccptor mifcicrenoltn. Quos,  vtvidit, ,dmt 

fcd.&auandolcpra,  c 


c>iifteterunta!ongc,c^leiiai)crimtvocem  dicentes ,  )c/u 

i  iteoitcn 


fi  i  iri  10  e  -  rlii  , 


quisinfc&us.vtpo- 
ftea  famratcm  atVc- 
tglorifi  cutusctar.eumtocer  d 


cadit,vidct  quL. 
dar,  q  icrroc 
videt.  Boniern 
raciemcadunr,''|ii| 

hnmiliant  le  j 
vifibilibus,  vta 


-n«. 


dotcs  probabant,  ac 
donum  oftcrcbatur 
inlcgeprcccptum. 
a  i^ui  (leterunt,  &c. 
Qui  contra  dccalo- 
gtim  rcccauciut,nec 


* 


dicevosfacerdotibus,  llt  faclumcft,  dum  tircnr,  mundari  | 
lunt.Vnusautemexilli^vt  viditcjiiia  *  mundaruseft,regrel.-  t  nifib  lu  erigar, 
(tis cft  cum  m.igna  voce f  magnihcans  Ucum  .  tt  ceciciit  \a  \  cmlicad^r**'] 
facicmanccpcdes  eius  gratias  agens .  Erhicdtat  Saniariia*  6  hbiJibus,vbinofl 
nus .  Kc(ponaensautcm  lefus  dixir.  Nonne decem  mundati  J  dciltquid  ct 

.  i  s  ..ijli  Igm  i   s  .bi  Gm<  Inquhit.  . 

funt.cVfnoucmvbi  Iulu?  Noncitinucntu.s,quiredirer,&da-  „      .  i'M'^<'-  Qiiiitl 

9  mitatomfuama  L 

/censhumiliter. 

Deumiacuir,diu. 
locofolatione  (urt  c 
i  ladfortiorac 
i  :ire  creicedo  vl 

perfechora  iut 


amando  Dc.imfdc  g  rerglonam  Deo,niii hicalicmgena.  EtjaiciJJi:  Surge,vade 

quo  maic  fcntiunt )  h      ja  £jcs  tua  rcf*i]uum  fecir.Interrofiatus  autcm  a  Phati/aris, 
nec,pximum,aquo   i    I  *  P.  .  .  » 

diuidurur,  iubdcna-  kcjuandovcnietKgnum  Oci?Rcfpondcscisduit:Non  vemec 


iurt"e 


Xo.i.r. 


noad  Dcii  clamar, 
&fanantur,dumin 

ccclclieiocietatcdoftrinam  intcgram  vcramqjafTequun  g    F/c/rjtttj.Fidesqadngendasgratiasinclinauit^ 

tur,&:on  fecunduai  Catholicar  hdcj  fcgulamdiffeiunt,&  perfidiaillosdamnat,q  deacceptisbeneficijs  funr  inei 

varictate medaciorumlqnafi  lepri  carcnt  Sed  vnus  gratias  h     Te  fa!uum  fecit.ln  fuperiori  paraboladecernitur  ti 

agit,ide(l,qin  vnitatcecclcfia.- p  humilratem  remanent.  hnmiliraremdebereaugeii.In  ifta  leb.ipfismaniie! 

Qui  vero  per  fuperbiam  clati  mundatori  funt  ingran,  oo-  ditur,non  fidei  tantum  agnitam  rationcm,icd  fidei  i 

ucm  lunt.quiapcrvnitarcm.iperfecVioneden.uu  deficifit  tamoperationcm  effe,quae  faluum  faciaf  credenicm. 

vnde  Apodolus^Qui cum  Deum cognoH!ffcrit,non/icHt  Dcumglo  i     Inierrogj-usauta  vbanfps .  Jdeointerrogauir,  quia  fi  t 

tificaui.aut ^r.e.fed e.in co.fnit.  Lucas  uv.eriusaperuir.Exiftimabantquod  vcniemedc  i 

b     Etleuarterunt vvcemdi<r»ret.Qi\hi  verhs  Salnatoris  fc ec  no  icrofolymam,tonfcl!im  regnum  eius manifeftarct  i 

l'alTecognofcuiit,faluandi  prarceptorem  vocant  &  perco-  vt&c  ipfi  apofroli  hacopinioncdudi  polt  refurrediior,  i 
gnitioncm  pr.Tccptorisrcdeuntad  formam  falntis. 

Ite  ofiendite  rot  facerdotib.Et  fatl.  Qnilqurs  ha*retica  pra 


&C.9,*- 


c 

uitate  vel  Genli  luperftitione,vcl  ludaica  pfidia,vcl  rrarer- 
no  Schifmate  d  Dci  gratiam  mudat us,caruerir,ncce(Te  al 
vtad  ecclefiam  veniai,color?q;  fidci  verum  alijs  fimilem 
oftedat.Vn  Paulns  ad  Anania,  Cornelins  ad  Petifi  mitrit. 
^i.io.a  C^tctat  vitiadni  incolcienriapfeipfum  corngn,&  ianat. 
d  V nut  antexillit.  Vnusaut  regreffuv  figmficir  vnii  sec- 
clcficdeuotam  rnChriftohuruiiinitem ,  qcaJesadncdes 
eiusgratiasagc.s,qa  reprcfilii  pfumptioniscogitaiiomb.  8 
(2  fit  inrirmus  videt,  mhii  virtutis  fibi  tnbtiit ,  bona  qtKt  agit 

de  mile- 


cins  inreriogaienr  eum: Dowtnt, fi intrmporrhccreliitues  - 
^hntf,  lfael  fct  alibi  Clcofhas.T^os aHtefpcrabamut,  quoi  t 
rfjetrfdcfipturut  Ifarl. 

*TiiEom  vi  ACTvs.Omninoregnum  Dcieu  • 
gelornm  more  viuere.Tunc.n.veredr  regnareDeus,fi  • 
do  nihil  mundanum  in  animab.noltnsverfatur,fedoi  i 
aliterviuimrquam  mundusiokt.hancautemvitamin  . 
noshabenius  hoceft  quandovolucrimo*:  noneniml 
go  ten'  pore  nequc  longa  peregrinationc  opusclhiedpi 
yc  nos  eft,cv:  fides,&  pofr  fidem  diuina  vita. 
k     7\{on  vemet  regnuTn  Uei^c.Quia  qn  vcnic*t,nequejb, 
■ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Qui iteterunt  a longe.r«m  propttr  Chr\{lircuc\cn>.iam.  Tu 
quia  non  debebant  appropmquare  fanit  bom-nibut  nc^tot  inficertt 

2  Et  leuaucrunt  voc6  dicenies.fijr  mtgtw  iefiitrfafankatit 

3  Dicctes.-fclu  prar.mi.no. i<f  eihfvlovtrbo rotet  ctrare  a«s. 

4  Ite  oitcdite  V0S  facerdotib.  Lcx.n.prxccpn  Lr>t!.i\.  a.vt 
cmudati  a  lepra  facerdotib.fe  offerretit, &  hoc  dutV.ci  de  canfa.fna 
crat,iju'.a  faceravtet  debebant  mdi care  vtmm  talit  cfict  vere cura 
tnt.Sccunda  erat.quiaprofui  emundatione  tenehatnr  offcrre  facri 
ficium  determinaium  in  lege.Legalia  aut  tunc  tutftmf*um  habue- 
runt,vnde &  Chri;ius ea  feruauit^vt paiet in  cinsc>>citnci'ivne,  ■& 
oblatione  in  templo  .  &  immolatione  agni  Vaf.b«lit ,  &  idco  illos 
quos  1  Upra  fanauit  ad  jacerdotet  miftt. 

5  Etfa&uClt,&C.mun.funt.£;r/i^r>c&,'  obcdientiaadChrifiu 
tncritoricde  congruo,feddiuina  virtuteeffcftiue. 

6  VnUsaut^&C.muaefr.^MtfOT  ftnatitnemvirtuti  Ghrifliim 
putans. 

J  Kcgicffos  eR.tanquam  «ratns  gratia.s  Dcoagc»s. 
t  Et  niccratSam./i  cfl,dt  Gennb.illis  qu.-cm  llxfneruntare 
^e  .4([yrioru.  in  Satnariam,&  alias  ciuirates  tcrrgiWus ,captiuatis 
indt  ./i.7it..f,cr  traslatis  in ^4jfyrtos,vi  hltur  d^.l{rg.\-j.F.t  ifli  Sama 
ritani partim  colcbat  idola,&  partitit  Dei,&  Iud<ci  no  cowmnnica 
hwi cu eis ,ficut nec cualus  GtHtib.vi ijabiturlua.^.b,  tt pcrhoc 

quod 


qtod dicitur.Et  hic  eft  Sam.  Iniuittir  quodalii  n$uem crm\ 
d.ci,  ,ec  reuerfi  sut adgrttias  agedu.quia  deccpti  a  ftcerdolib.tju 
fc  i  epfi  fentaucrit,qu>  doclrinx  Chnfii,&  miraa-ulis  detrabcbii 
cund'-m  forum  informatiomm  atiribuvn  ut  ftamfana:ionemo\>l 
uantia  la>is,&  non  vinuli  Chri!ii,licet  a  pyincipiofdelitir,  & 
ucte  petiui/Jentab  eo  fanarijdco  fubditur. 
9     Kon  eft  inuenrus,ni fi  hic  alicnigcna.Ef/uioc^xwt  i 
fuit  q:*od  Gf-ntdes  venturi  erant  dcuoic  udfiuan  Chnjti,{ud[is  • 
mancntibus  infuo  errorc. 

io     Interrogatos  aut. Defcripta  inflruQione  Chri\ii  bc>; 
cHtqueiKtrponitur  Vharifs.orum  interrogatio  maltgnaXbi 
infuisfcrmonib.frcquenterfeccrat  mentiancm  de  aduentu  rcgni  i 
vtpatct  expr^diclis  in  hoc euagclio & in  alns.Et  idco  Vbarifs..  i 
dvttrinam  Chrifii  dcriddant,vt  ditlumei)  ca.  pnccedenti  Wtifr  ' 
ab  eo  quterebant. 

1 1     Quando  venit  regnum  Dei.  Chdicercnt:  jlntequam  • 
niat  itgnnm de quo lvqucris,occupabit  te rno  s  crucis.Seddomt  f 
tanqttam  vrre  paticns,non  dcdignatus  cfi  cis  refpendererationa,  i 
ter,&  mvifucte,diccns. 

H      Kon  vcn\ct  regnumDci.Tcr  aducntiim  atttregni  De* 
telligitur  aducntus  Cbnjli  ad  iudicinm,  quia  ver.ict  laquam  rcx 
iudicandu.renit autcm ad iudicium  duplititcr.Fno rtodopavtb. 
rittt.J.in  ti.vtte  cuiusltbft,  quia  quulis  vnufjuifqne  in mvrtert 

\:  rituxttafa 


M  0  tt^jl  L  I  T  E  i\. 

t  j  Q;""f  »tTjV/*f.?creffc<Sum  rcmiflionis  pecccAtorum. 
■j-  Dixit;  Ucojltdite  vcs  facrrdottb.Qvw  hcct  pcccata  remit- 
tanrur  in  conttitione  ,  tamcn  renctut  ea  hnmo  confireri, 
6  yuusautrmrx  lilis.Yioc  autem  dicitnr,ad  (Vjiificadum, 
quod  pand  iunfj  xcfpettiuc>quigrati  luntdc  bcnclicijh  lai- 
giuUbUiuinx. 

3     Et 


8      Tttbic erat Samaritannt.  Qtii  cuftoslterpretaturnam 
funtgrati  Deo,qui  fecuflodiuntapeccati  rccidiuo. 

1 1  T^otr  venirt  reg»i<»>  Dr/ cum  obferu^ii<tr:c,vc(iuc  tUent.x 
M  or  a  li  rt  R.Deiregnfi,gratia;qua:eftarraglor 
poicftciici.Jplavcronon  venitcum  obferuatione,quu 
icit  ho.no  vtruni  amqrc  yel  odio  d:gnus  fit  Ecclefiaft.j 
ideo  iubditur. 

j  Eccc  cni> 


) 


J  Lucx  Cap.  XVI.  93 z 

^eelineqneabholb.potobfeimri,  ficutdnica-incarnatio      jMulti  hereticifi:erunt,&futiirifunf,qui  fe  ChriftoaiTc-  £> 

nis fi,&-' prophctaiumvar.ciniispia-fufum.&angeJoiu  rc.ct,  quoru  pr;mus  Simon  Migus.vltinnjs  Annchnfius. 

^niismanitclium.adccvtconceptuscftnatusbj-  g  :N;<i>v/ //«,/,#  t.Nolitciiiiscrci  crc,c:a  ic. .i.r.dusa- [uetus 

ps.pra-dicans,  moriens,rciuigcns,adcclosafcencles,  iepcnrnnseiit,&. :  ita  manikftus.vtniuius  j  ottru  i.  :,;orare    . 

tortaiitib.indelinenterveJangeloiuvelhoiumjVelccr-  dt  iubceio,quiadifcrimeiudicnlubcdo,l.cceft,inzeiis 

tc  | ..iculorum  fit  mcdiogcritur,  vn- 

UrltllS    iluJicilS.  Ncque  fcietrrcrctrrniirsu'.  locus.  a  Rcrnum  Dfi  fcipf..m  diclt.r.ti,- f.ip  (l..j,    -T,  .,,.,,  .^  , II- 1 

C£cratUS    1IHI1CU5.  fo,  F0fitunl)&  iu  ^lc^u.  rtn.„  ,r,ic.e<i<c!c,i...i   M.tfM.o.  CC./v  ,"" ■''>  U*»UUS 

a  fc<»« /9««.     ncquc  dicCnr,eccchicjauteccc  fcic.  tcccenim  reeniim  Dci  A  ?  «Mw.tfitfKiW 

Kc  potentob.er-  a         i  QJ.o.€t;Jm.,,triiigin-u.dc  .ducn...  c.cn,  &  illiil<Et ,  ^,,,^,,/,    T  hmatrc.  ..ThcC 

liai    CUiarCCUUm    D  ;     dreas.&Io  nr,e5  viM.rcistcflatur.  1     ll     ViMlW  cMtMGp.    <f.d. 

Dm'noneftcoi-     intravos eft.  Ecaicad  difcipulosfucs.  Vcnientdics,quanclo     toquens  &  gioiia 

;„,-.»^..  c  Pfeudoprophet»,  lr,  h;c poUna  vcl  ,r>  hoc  trrr  roic  efi  t  i  rifles.  Srd  .  01  - 

«/jdiamincepir.       c  ,  CMtqn» ».««..«„><,„* «<W  -viw».*nnfm  4  ci  m  morientem  vi 

(ijMwiOpr.yeJfic  i  EtdicentvobisrEccehiCjecceillic.Noliteircnequefcclc-  dercmquem  rcgna 
t-caccipi  reffofio  r        ,   .  .  ,  '     . '•!        '  5   timim  audicrat,do- 

doini  .  Regr.um  g  rrmu.t  Nam  iicut  iuJgurcoruicansde   iuDcaJo,in1  eaqua:  6  Ioret»  pfflipnis,,  fPe 

D(intraVOSeft,q  ■    i..b..v..e9.ul.u..»j  nallmia  fe>»«.url»»«  ptrmitttN, .......niLucu  f..!fOiep«nc.,etut.    y     promific    «felitatiS 

juidcoiie  ventu,-  h  iubcoeio  iunt  rufget,  iraer.it  hlius  honiinisindiciua.  Pri-  g  miugarcnt. 

MUdCX  Omnilim  »  Iucl.ro.  vrniet  Ua.JhjnecUrimcmopor.e.venueprrpjilionero.Ei  ii  d.ligi.is  banc  i    Et  llCUt  fc£ih»l  eV     *  *'  ^' 

,„n,    _nn.f  |lcti!mnep.o  h.c  timta'.s  p£t,  moucm.     b  Im  n  tjr  ^un.  ludioMia.led  cmi.inm  ic-  c     l     .-      j  ,-    '    gkneu. 

■;cnani    rcgnat  probcium;>c:mbusq,<"d,er,  rt.rur  Chriftosin  Tuo  rcipore.  -  OUCltU  30  UCnttlS  JlU    *    ^teia 

>rdib.fidelium.      rr.um  autem  oportet  illum  multa  paii ,  &  rcprobari  a  oV-nera-     die"  Plunbus  afiruit  qWae f»b 

cum    hartetici  f  l  *■       ZlKcii^V  <  xemplis,  &  c-uem  cdocit. 

WanteccJefiapra      tionehac.t  Etficut  frdum  eft  in  diebusNoc  ,  ita  erit&  in      fi'lg«n(ciioomma  «^>-b 

uisicgmatib.de fi-  1         .       c,  . ,  .  .         „111  ,  9  traniitoria)comca-        ' 

Cntfideles,vtdo  k  dicbusfaliihominis.  fcdebant&  bibebanr,vxorcsducebanr,  raue^at.oicb.Noe, 
tnus  vna  die  ad  i  5cdabantur  ad  nuptias,  vique  in  diem quaintrauitNoei.il  velLeih  couiprat 
tci.srediens,  fi  fie-  k         M,  ,;„;„,,,,,,     ■  quando  rej.cntinus 

:i  ,iTet,vcritatem  m  arcani .ckvemtdiluuium^oX perdiditomnes  .Simihter  ilcut      mortaJibuj,Jurerue  E 
fid  mtimaret.Sed  *■  ionit  interitUs . 

nc  videbunr,  quia  ■JsTheophyl. 

qidfemelineuangelicofulgore  eftexhibitum,noneft  Infinuatur  autemper  exempla  ha:c  diluun,&  Sodomici 

Ofscorporali  vifionedomini  firmari.  .  incendii,quodcum  vcnrrit  Antichriftus,illcclc  volupiates 

c/n,'t>;f  (/i.Noluitdiccrequando  veniret,  fed  yenturudi-  in  l;cminibus.incrcfcent  ,&'dilToJutietuntdeIitiis  vacan- 

(i  tincuterctomnibusterroemimminetisiudicii,  nec  tes,idquod&:  Apoftoius  dixit,quod  ineitrcn.isrcmpori 

:  •itaternaffrrretdilationis.  EtncvidereturcontriJJare  buserunt  homincsvoluptatum  magisquam  Deiamato- 

olos,fi eis  aliquid  dcncgarer,  fecundum  alium  euan-  res.Et  merito  in regno  deceptoris  florebunt  mala,  ent.n. 

■  geftam  dicit:  De  dieautem  &c  hora hemo  icit,neque an-  ilie  pcccati  &c  maliua:  omnis  fentina. 

g<,nequefilius,nir»pater.  K£*/t»ia«r,ec.Nonconnubia  vclalimentadamnantunfcu 

d  'jidemis.  Poft  mcamafcenfionem,quandovosin  hoc  in  his  fucccflionis,  Iillis  natnrcpofita  fintiubJiaja,lcd  im- 

c:  lomundi  mgen  11'cetesdcfiderabitis  me  videre  in  glo-  moderatus  licitoru  vJusarguitur.  Quia.n.his  le  toics  dan- 

ihiea,qu.T  voluntaslaudanda,  non  tameninhocmun-  do,Deiiudiciacontcmncbant,  igi  cvel  acuapcneiunt. 

d  implenda.  1  yftuein  dum.ALL^G.  Noearcam  adificat,cum  domi- 

tnumdiemfi.bo.  Eenevnudicit, qainillagloria, dequa  nusfidelcsin  ecclcfiacongregar.Q^am&conJun  mata 

[  hetaait. Melior eji  dies  una.  in  attus  tuisfupcrmilia.Hulfa  ingreditur,  cnm  hanc m  ciie iudicii  pra;fentia  Jua il Jufirat.    F 

etenebraium  interruptio,  nulla  Jaltem  memoria  nule-  Sed  dum  arca  aedificatur,  iniqui  kmuiantur,&:dum  inua 

cldolcris.HuiusDei  pntiam,bonu  eir defiderare,no  tur,a:ternadamnationepJec.tcnun.  / 

t  nagnitudine  defidern  nobis  fingcre  ibmnia,  quafi  m-  m  Similiter  jicuu  Prctermiilo  maximo  Sodomitarum  fce- 

Itdics  domini,quodabaliquib.faciendum  prsdicit.  lere  lolaea  corhmemorar,qua:  vci  Jeuia  vcl  nulJacfie  ru- 

];.tdicen:rbbis.  Ecce  bic .  Fucrequidam  quicomputantes  tarentur,  vt  intelligas  quaJi  penaferiantur  ilJicit.:,&:  ea  fi- 

uticula2tatum,conJbmmationisfecu)is,cemtmannu,  ncquibus  vitanon  ducitur,  lmmodeiatius  acta  igne&: 

<:m6ihoram  ledicerentinucnifle.  Multi  fulphurepunientur,  tcth 


JICOLAVS    DELYRA.        ^  propinquatredemptiovcftra.  Quod  exponensGregJicit-.Le- 

WM^  i>i htdicio  extrcmo  pfentabitur  fcilicet  in  parte  eleftorii  uate  capita  ve(ira, id  eft,exbilarate corda- 

'<  Umnttorum.^iliomodovniuc>faliter,&fttvenietadiudiau  4  Et  non  videbitis.7\(.//po//j  tnuhas  tribulationes . 

fmtmundi.Et  neuter aduetus  efJ  cu  obferuatione  tcporis,quia  ni  5   Etdicent  vobis,&c.^«;'<i  ante adntntum  Cbrifti adiudicium^ 

iiinmtmeU  boramortis.  De tpe etia futuri  wdicij  dixitapoflo-  furgent multi  "Pfeudopropbcta&mulii  Tfeudochrrfli. 

sJft.\.a.Tyon  cfi  vefirum  no6e  tempora  velmomenta  &  multo  6  Nolite  itc^tjjenucndo  tali  doftrinx. 

'jrtiusdkdtempus  efiincertum  alijs,fecundum  quod  dicit  Aug.ll  7  Nam  h.tulco.Q^d.Aduentus  Cbrifli  adiuditiunoit  erit  arrbi 

idwhmmnium cultulantium digitosquiefcere  iubet.  guus  quando  erit  defa£io,fed  erit  ita  clarus  &■  maniftfius ,o>  nnlins 

Nequedicent.ff/ efi,r,b poffunt dicere certitudinaliter  etdeter  potent dubitare,ideo fubdii:  Itaerit  filius  homims  indie  <ba. 

inatetempusaduentus  Chrifti  ad iudicium.Vndc  &  illi  qui  rolue  8   Primum  oportet,/«/>n>»o  enintadutntu  [vcnit  in  bimil\tate 

nthoc  detcrminath  dicne,vt  Abbas  loachim,&  quidam  aXv^in-  & pancis  cognitus,&  d  multis  dtfpeclus  &  reprobatus.  Sed  infttu 

.  ntifmtfalfum  di  x\ffe,quia  tepora  ab  eis  determinata  trafierut.  do  aduentu  yenitt rnanifcftus  &  glori.  fus  inpotefiatc  orbt  m  tudi- 

Etaitaddifcip. Hic confequenter ponitur difcipuloru informa-  eaturns.Sed quiatempus illius  aduentusefi  inccrtum  vt  ptJkilQu 

'  de  aduentu  Cbrifti  ad  iudicium,  vt  propter  immenptatcm perfe-  (ft,idep  inducit ad  buc  duplex  extmplum.Trimum  e[i  tcn,port  dilu~ 

utionum noon  credant  citb  Chriflum  venturum  ad iudicium,nec  uij,vt  habctur  Cer,.j.qucdnotatur,cum  dicitur. 

ppterpacem  credant  de  tongb  uenturumjedftmper  fint paratiad  9  Et  ficut  h.Qniu  homines  illius  temporis  crant  infrcuritate,-ni- 

>mexptRandum,&  boc  efl  quod  dicitur.  _  biltimitcs^quoufque  diluuium  fubito  sumcrfitomnes,excepio  1\ot , 

Venict  dies,&c/</  cfi,die  cxtrcmi  iudicij,qui erit  vnus,et  d  iu  &  bis  qui  cum  eo  erant in  arca-Secundu  exemplii  cfi  dc  liporcfb- 

.<def)dera>idus,quiatKncdmalispfentisviteliberaburaur,etad  utrfionjs Sodomoruyvt  babctur  Grw.19.  quod notatur cum  cititur. 

■luieglori*  tramferenturjiiudu  quod  dicitur ir.frd  2i/.Hisaut  I  o  Similiter  Cicut.Quia  erant  infecuritatc  vfque ad  iilam  boram 
:n  mcipi entibus,refpicite  6i  leuate  cap ita  \  efira,  qm  ap-  qua  dominusper  igt\em  &  fulphur  deftmx  it  tetrovi  itiam. 
_      propin- sfrSccBn- 

+  MOliALlTEll.  5  ffrfi>,Idefi,fuccejTorib,  vcftrirAntichrifiitrcfuturis- 

«WfBiiH.Qniadonumgtatiaieilinmcnte.  7  7v{^T»/?./},/.Idefi,aduetusChrifiiad  uciiciu  eiititapatcs 
rcmeKt,&c.ld  efi,gloriam  cius  qui  \ na  dics  dicitur,  co  quod  nulJus habcbit  dubnim.Poteft etiam  hoc cxponi  dc 
"odperncOemicnintenr.mpirur.  aduentn  C hr:fii in mortc -hcn  inis,qi,ifrcqucteritarepe 

■  Etnofi »/</f.Tuncadlibitum  veilrum,  fed  tamen  ppftca.    tinusefi,ficutic?uisfu!guris. 

webitisfecundumhbitummeum.  9  ^tficutfatlumefi.ln^bmaonimtb^ni  hoTcs  diluuiu, 

,'  t  nccin 


m 


9» 

A 
Mi.ij.g. 


Glo_.ord.S_  Nicolai  de  Lyra  «,  4 

&  om  lcpcrfecutiom  &  periruIisctromen^falaabif.U 
nuidem  MatthxusproptefHicroIolvmoriimcaptin  ... 

■     \       ./r    1  IN : .  :.,f....   -,-,<•  U^.l;.-  r  '  ^ 


i  loth  ALLECi.Lothquiinrcrt>reraturdccIinans,cftpo 

Dulusele-toru,qduinSodomis,i.interrcprobosvtadue.  _n-fdemMatth-_uspropterHicrololymorumcapt 

namoratur,qn'antuvalctrcclcracorumdcdinat.Excutc  d.aaefTe_  Dominonarrat  mfmuans  hol.iu  s>vj  . 

Lo»h  Sodoma  pcrit,qainc6iuiiimationc  lcculi  cxibunt  manosqui  rnnalun  luntfngereoporteatita  vt  nen 

aii"cli,6-  fcparabuntmalosdc  mcdioiuflorum,&:  mittct  tur.ncq;  qui  in  tcctolunt  dcicendat  mdomualicui 
eofiniam.nuicn.s.  *.?»«»  gratia,fecLi 


faotum  eltin  dicbus  Loth:Edct...nt  &  bibcban^cmfbant  & 
vcndebam,  plantabantet  axlificabant.  Quadicautemcxiit 


Domci- 


tpalisgratia,fecU 

tim  fucianr. 
h  Iniilanotfr.i.tW 
)a  tam  tenebr. 
bulatione  vtiu 


n  im  1 1   .  ,,, 

Loth  aSodomis,  pluit  i_»ncm&  fulpnurdcccrlo,  5-omnes     ™m  inducan 

,.,,._,  -m.v  i„.-_i.--ii--».i  hen  potefhet 


J5      IU_.lV.ll.ll  11 111  l-i  "-<»>  -m  >*  m.i.i'"».ittiii.  _  . 

Li  oblitos.huic  b  pcrdidit.  Sccundum  hxccrit,qiiadic  hliushorninisreueh 

lO    COnfpCXCrit  _  Nono:. '"v«   »-nn  Irdqmo.n  ur..»  rrt  p-ftqv-ai  _-H-IH,»on  poicrit  .  oiiqu-III 

i"iofltO<    Vt  lllC-  uclle  a' _<r._r_-ti  in  mMndun  aii^ui.i  upr  r. 


f  hora. 


tGe.lo.F 


fieri  potcli,c: 

lrdi. 

i   nuoinle 

qui'  i;ol 

ncque I. 

nequcecdei: 

negotiis  <>.>. 

Vnns.id  eft,cj 

ptci  Deuni  c<  ij. 

nenti.t  ftud:: 

Dcifunt 

/M/n_.ob..iaii) 


fviuag; 

ncrjoir,. 


fftfKtt. 

__._. 

.  --..,  .  - 
Mi  nTu 
mcttir  , 
_.  alte? 
rcli.juo. 
tur. 


gnis 
b  Fitius  hotuinit  re. 
Qui  mtcrim  appa- 
rcns  omnia  videt , 
tficapparcnsomnia 
lodicabit  ,  quando 
cii-.os  iudicidrum 
fuoni 

..TCU 

nro  dcbcant  cu  ip-  c  bitur.In  illa  1  die  qui  fucrit  in  tcdo,  &vafa  ciiis  in  domo  ne 

fomM»rVi    inhlhltlt    d  »   °''  "P"»»"  i  >  cccleGiplanrini  S.  ri;in    non  i-ipi-l-l  (>  ra  la.-liiem 

.jil.m    uiiuuiiai    v.  ._iicnuni-.il-. 

OCl> UU4U  Hucuf-  e  defcendat  tollcrcilla^qui  in  agro  iimilirer  non redeat  f  re- 
Mom  id^Chr*  f  WCht  Mcmorcs  cftotc  vxoris  Loth  .  t  Quicunqnequxficrit 

r.     '    K('r>r  i  <^«<  hi.- ufoptrr  <:  .tillu.i.  per!'_eiii._i_rgenteC.|.i  ('••  i.l      iihir.-mii.ucn.ee. 

iSt^i.d  infpcra      nnimam  iuam  ftluam  faccre,ncrdcr  fltam:  Et  qiucunque  per- 

tus  adueniatrNuca  h  didcrit.i.lam,  t viuificabit  cam  .  Dico  vobis,  inillano&ec-  6  *}o'n.icr 

qUallbllS    ipIC  adlie  ■   Gre_;.N.>ndeduob_.i..on)ii.  ki...l"<d  drdut  bu>  p.rnctibm  sftefti.;  >mi  diclt/m  rfl.       7  W"  1   H 

^us    expectari    dc      runc duoinlc&o  vno  j  vnusafliimcrur,o^  altcr  rclinqucrur.  8  J?uoJ. e,rc  in  ' 
camaliawccdes !?.  ^    ^0^^  crunc  niolcntcs  in  vnum  ,  vna  aflumerur,  cS^alte-      dims  carcmian 

l„.  ,.,  L.n  lilwi  li-i    l-  *   i  i-i.iflercnilipridlc:iorumm  nJilig.qujfi  in  igroUHocantiumcoiun:  s  liChr.ftum  jnoletC  C 

IUI  III  .liir.l  m>ti  i  i|  I    lt  iincere  anounei>r<-,\  eci  un:  cui  uciLi.n.  ReUrluireraot. 

ritual.tcrv.uit.yafa  l  ra relinquetur.  Duoin  aero:  vnusaflumetur,  8c  akcrrclin-     S?5„JSJ 
eiusindomo,lunt  »  f  ,rr,m,„,H-ue.,rei-nc,ue„i,..  cataduentim 

concupilccnt.xcar   m       t ur.  Rcfp0ndentcsdicuntilli:  t  Vbi  domine  ?  Quidixic  ^™"'* 

nalcs,quas  priusa-       ~l  r  ■  ^-  ioaamqiu.ain  i 

imuerat,fed  lupna      lllis.Vbicunquc  ruerit  corpus  llluc  cogregabunturckaquilc.  |  aduentuserit.l 

petcns  in  mundo  re  n  1 1  igitur  qi; 

liquerat,quas  immi 

ncnteiudicioneceiTe  eirncrepctat: 

d  Et ujfir eius in domo .  ft  Theoph.  Omniaremporalia hxc 

v.ii.ui:cuntnr,ho;i.iiniconferentiaalii  quidem  ad  virtdtff, 

alii  ad  niuiitiam  .  Igiturquiin  fummis  c(t  vittutib.nedc- 

lcedar,  proptcr  tpale  aliquod  ,&:  excidat  a  fuo  faftigio  fed 

refiltat  nialiti./e,&  non  dcmulccarur,  &  fimilitcrisquiin 

agrononrcucrtaturadeaquac  poftfe,nam  eii  qui  inagro 

elt  hoc  eftihoc  mundo,&  operatur  virrurem,non  oportet 

i_j _. /./..  /_j :  _.a  -.-..-._:^ 


reucrti  ad  ea  qu.r  poft  ie,(cd  vrgcii  ad  anteriora. 
_  e  Etquii»  j^o.Quod  di)rerat:Eu  quiinagroeftretrorion 
debere  rcduc,nehi$rantum  dictum  videretur,quiaperte 
deagrorediruri  fnnr,ideft,dominum  pala  ncgaturi,oft_- 
Ge.ijr.f.  dit  multosqui  cum  faciem  in  anterioia  videnturtenere, 
animo  tamen  retro  relpiciunt. 

Mtmores eflote. Vxor  Loth,fignificat  illos  qui  in  tribnlatio 
nerctrorelpiciut,&  fea  fpediuinarpromiftionisaticKur, 
&  ideo  ftatua  lali?  facla  etx-quia  admonendo  ho  mincs  ne 
fimiha  faciant.cordaeoium  condit  nefintfatui. 
g  iiuicunfo.Qui  vii5carnalem(negandoChrm)in  mundo 
laiuarc  uoluerit,in  futuro  perdet  earn.  Vcl,  qui  cterh_i  h- 
Jutaai*  qucnt,no  dubitet  cadaread  mortem  huiusrpis. 
ite  T  heophyl.  Non  quarrat  aliquis  (inquit)in  An- 
tichnfti   pcrfecutione  animam  fuaialuarepcrdet.n.eam 

cVqui 


tib.  q  inlc-toi:  c- 
fcentaliifaluabuntur,aliiautem  non  .  Namquiaait 
quoddifficilediuitesialnantiiroftendit  nuncqiif 
percant  nequepaupercs  omnes  faluantur.H_?c&ex(  ;• 
tibus  vnusaftumiturin  occurlum  doivini  raptus 

uis  Ipiritu  &:  cceleftis, &'  alius  relinqnetur nifra  \  l 

natr.s.Et  ex  paupcribus  fimilirer. 
k^ilterarrlincjuetur.  Qui  vel  humana  laudc,  vclqtul  :i 
corruptioneftatum  vit_cqua  imbutus  cli. 
Icrcmiasividerunt  cam  hoftes,  &  den  crimr  labb 
1  Dha  erunttndcntcs  in  vnun.Dux  dirTcrcntie, 
orbem  rerum  mobilium.Qua-  focmineo  gcnere 
tur,quia  maiorum  confilio  reguntur,  vt  lcmir 
tamen  in  vnum  molunt  inquantu  de  lui^  ncg 
fic  vfibus  dcleruiunt.Scd  quidani  tar.tum  ptopte 
qiii  habent  tanquam  non  habentes,qnidam  pioptett » 
potaIi.i,qui  in  incertodiuitiaium  (perant. 
m  _>«?  ciixitillis.  Duo  quxrennb.  vnum  refpondetfm  i 
fcilicetiecumairtimendos,ali.id(ubiiciendoinnuit,i  ■ 
los  fciliccti  ferepulioscum  diabolodamnan 
n  F bicumquc^etc.WbiaunqviC  fuerit  dominns  coi, 
illo  congregabunrurelccti,  quienispailioncmii: 
iinitando  tanquam  de  carne  ems  iaturantur,  quorun  a 
reiutrec-ionem  renouabitur,vt  aquile  muentus. 

CA 


* 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Secundum  hi-cerir.&c.fi.ho.ie.W-fr.rW.nr.  er8«/w/_ 
curitate,nihil  timites  de  futuro iudicio  vfcjue  adillud  tempusquo 
Chriflnsin  bumanitate gloriofa ,  tamcnthanifcfic vidibitur  vcnies 
adiidirium. 

z  in  iiiadie.&c.quifucritin  tectocV:  va.  Tde^tuncnonra- 
cabitalicui  intcndcre  negocus  n D.poraliLus,  <\u\a  oportcbit  fcbitb 
eum  corfpcftibusiudicis  comparrtc. 
3  Mcmorcs  eftote  vxoris  Lot  h .  Q^cc  ncc  habuit  fpacium  rc- 

I I  iiicndi  retro,fi d Jiaiim conucrfj fnit  inslatuam falis,vt hairtur 

I  ty.f.  Sic  nec  tunc  hornines  bahebunt  fpantm  rcfpiciodi  rc- 
tro,  \d  efl  tfpacium  inttndendi  alicui  ticgocio  ,fid  oportcbit  ecs  ila- 
tim  comparere  confpcclibus  iudicis. 

'      4  Qiii- 


4  Quicumquequarfieriranimam  luam. Idefi,  thnore 
tis  drficiet  d  fidc  in  ttibulaiione  jlmichrifii,qus.pr*itdct  im  m 

5  Perdetillan9.T'rr_irrrr/.7w_'_r«w^r/onfw. 

6  Et  quicumque  perdi.ilIam.Trnc_//gwj mori,quam  caa  i  • 
dhuitctc  fidei. 

7  Viuifcabit cam.Mertndoritam sternam. 

8  Jn  illa  uotlc cnmt  doo.tloc cxtvfitum rsl Mat.n.d. 

9  Rclpodenresdicunfilli.Vidcdomin.frfrff,  quoaff*tw> 

10  Qju  diil.&c.  v.fu.cor.  ld  rJUChrijius,  quiiudicabiii'  r- 
tna  hutnanagioriofj. 

1 1  Congiegabuntur&_  aqui  idrfi ,  fanfli octurmtesCf 
vcnienti ad iudicium,jecnndhri;  quod  dicitur  x.T-if.^.d.Simi 
pitmur  cut/t  illis  in  nubibns  obuiani  Cbrijio  in aera. 

*N 


-•• 


MO\*ALTTKT\. 


&  Inillancnc.Scihcet  mortis. Emvt dno in lcflovno.Xn  q 


nccindiebnsLotb.  inccndinm,ficfrcqucntci  vcnit  mors  bet.n.  aflbciationefrcquenter  contingitquodvnusn 

quai.i'o  iiulhini  timctur  pcricnlum.  tiir,d\:altcr  viuir. 

a  l»;.//j(.'V.i.tcmporcmiit-tisn6  cogitctaiiqu.s  dcaliqua  f  ^hicumtfue.  i.  licetomnes  moriantur,  tamcnfoli 

re  .aluar.d-,nifi  de  aiiima  fua.  Chrilto  asgregaiuur. 


iti 


Lucae     Cap.  XVIiL 


C    A 


P. 


XVIII. 


\ 


ap.  /vviiL  yy6 

precantes  fe,cum  nec  homo  iniuftus ,  eosqui  illuailidois 
rirff^t<f'<^.*THEoPHrL:Poftquammenrioneratfe     piecib.mndunt.velpp  tcediu/ndeuitandum  porconrem- 
J^  -Itafilictio/innt  &:  pericuJorum  nuncfubdit  quo.m    nere.  Hoc.n.l"ubdendoaddidit:Neiterum  &iteiu  veniens 
iljjp]i]emur.Curantur.i..orarioneperfeuerante&  fblli-    fuggiilet,i.ftranguJet  meraidiofisclamcribus. 

bmwntuKifunt  hccomnia.Magnum.n.  auxifium    c  /  ^aam^Hccviduapothaberefimilitudinemeccle* 


D 


cif'. 

inh  fcrt  precano 

w,o  »i  erieueiaslit 

jfci;iiua.  Oportet 

^njrnos  cbfidera- 

je,  (iomodo  intu- 

Iti  iwficis  pertina- 

(edtiliras   vi- 

ir.Si.n.il- 

fldnialitia  reple- 

lunncqr.edeos  ne 

onrines  reuc- 

ieni)  perieueranris 

iuilfir,quan- 

nos  parre 

iieDeum 

one  mo- 

u<:rm,etf)cur:cr.-- 

nnihil.-:c 

Wgmperorarc.  Se- 

Hbnonicis  hoiis 

Bidie  fccundun* 

rneccleile,vel 


C     A     P     V     T 


XVUI. 


Deiadice.cua  ad  oraaJuw  imiitabat, 

ICEBAT  autem  c^parabolamadillos:  f 

•  Ad  decliiTindi  prcnumerata  incommoda. 

cjuoniam  oportec  t  iemper  orare,  6c  nonf 
deficere  diccns  :   ludcx  quidam  erat  in  cjua- 


fic,que  dcroJsravi- 
dctur  dcnei;  veniat 
dominus,  qui  tame 
infecreto  ctianunc 
t  curam  eiusgerir. 

2  (\\Vindic a  m  eC  u  m  i  u 
itiproperiectiCorib. 

3  orare  rnornan rur,ra 

4  men  de  malis  falua. 


damciuirate,  qui  Deum  non  timebat,   6<  *  j"ftitia  hanc  vmdi- 

u  ►   >  x/:j  j  ctam  experunr.vrve 

c  hominem  non  reuerebatur  .     Vjdua  autem  quardam  e-  6  rearoes  mahvelc6 

d.  ratinciuiiare  illa,  ck.  veniebat  ad  eum  dicens  :   Vindica^  7  uerfiad  iuftina,vel 

medeaduerranomeo  :  Etnolebat  +  permultum  tempus.  J  pSeqSS 

Poit harc  autem  dixit intra fe:Ec  fi  Deum  non  timeo,nec ho-  i ccontra  bonos  quan- 

minem  reuereor  ,  tamen  quia  moleitaeft  mihiharcviduav  ndiu  hoc  .'.P10"*  bo" 

vindicabo  iliam,  net  in nouimmo venicns  1  fuggilletmo. 

Aitautemdominus  :  Audite,quidiudexinic|uitarisdicit. 

Deus  autem  non  faciec  vindi&am  elect-orum  fuorum  cla- 

Bnommagetix,  c  manrium  adfedieacnoCte,tck.patientiamhabebic  inillis? 

Dicoautem  vobis,quiacito  faciet  vindidtamillorum.  Ve-  i6vindiclamdefidera- 

Depetffflafidedicit  redicuntur. 

runtamen  filius  hominis  veniens  putasinuenedideinterra?'  *7C  ^fruKtamtn.Dko 

*  m  e  fact  u  i  um  v  irad  i- 

clam  iuftorum  y  fed* 
illieruntualdepauci,  quiacuindie  mdiciiinfcnrafilii 


t'nd  hoc 

<|uod. 

Mat.f.g 

■fdefJci- 

gari. 


cit:  Sempero- 

ii  icmper  agit- 

nccdefiniro- 

cun>  defi- 

cife. 

r  ftidam.  Hec parabolaad  orandum  &: credendum, 


poraliter  aJigd  pof- 

iunt.  Quemfinem 

ijcum  iufh  venirede- 

i^fiderant ,  quamuis 

pro  inimicis  orenr, 

ijtamen  nonabfurde 


e  nobis,  fed  de  Deo  praeiumendu  m  hortatur.  hois  apparuero  ,  tanta  erit  rariras iufl°ru> vt  non  £  (>b  cla 

Jnotacp  dominusparabolas  ponirt  Vel  (ecundum  fi-  more  fidelium  iniuftedamnatoru,  q  orfeorurorporeru- 

ii  udinem,vrdehominequihabui(duosfilios,quiper  fl'edamnandorum,totius  iam  mundi  fitacceleradaruina. 

Deigerit.  Vel  perfimilitudinem,  vt  hicdemdicc  f  Putks  .Jn  verboincrepaturdubitationisinfideIitas,non 

,quiper(onam  Deinullatenustenet.  Sedperhunc  opinatur.  diuinitas.  Scit.n.  omniaperquem  funromnia, 

pc :ft conuci  quatu m  Deus  bonus &c  iufhis  eos  curet  de-  fed dubitando  increpat  infidelium  corda. 

precantes  r>«o 


R  A. 


NJCOLAVS    DE    LY 
C    A    P.        XVIII. 

ricebatautem  &C  para.Toflfjuam  Saluetor  ofledit,  quodpec 
L-catores  paniitntcsfnnt  benigne  recipiendi  &  cauih  nutriendi 
hi  onfequenter  oftenditur  qundfunt  deuote  infiruendi .  Et  diuidi- 
tn n  duaspartes>qnia prirno defcribitur  Chrifii  inflrucTio^ftcun- 
dujlru{tionisionfirniatio,ibi:¥zCi.um  e(t  autem.CfVctfjOnra» 
/c  ium,ojdeuotio  potifjimc  conpflit  in  oraiione{quai  ejt,  nfcenfus 
» tisin  E>eum,fecundum  Damafcenurn)  de  qua  Salv.ator  infiruit 
f  (entes  difcipulos,qui  iam  crant  ad  Deum  conuerf:  &  pcr  confe 
ansfutufos  ad  Dcutuprr  pccnitentiam  conuertendos.Triwo  ergo 
i  'ittor  ofienid  or  atiunii  effuaciar/i.Sc  cudo  findui.it  difcipuios  ad 
>te-  i rrjrij tolcrantiamtihi: Alfumpfit  autem:  & pdtet  ordo.quia 
'Mtkmentisinducitad  conten.ptimvit£  prafentis .  Trima  in 
totinftrieprinapa.fy&incidentale.Scciidaib::  Etinterroga 
ttircaprimumfuridu,  cp  ad  efficaciam  orationis  duo  maximefa. 
'''Tiiethetinjtatia  et  bumlitas.Trimo  ergo  docet  orare  infiater 
.  imdo humtliter ,ibi:Dxit  au.&  ad  quof.  Vrimum  ofiendit  per 


oem 


'<emvidu&  aux per  importunitatem precum  obtinuit  ef-  talium  precu  infiantia.  Sed iltudtp  dic itur  hic de  oratiane  eletlorii 

/'«w.Dicit  ergo.  ridetur  effe  quaft  contra  illud  quod  dicitur  Mat.$.g.tirate  p>  o  ptr* 

1  Picebat  aii t  &  y.lJ  efl  fimiiitudine  vidux,  qu& pofieafeqtur.  fcqiieniibust&  calmiantibus  vos.Ad  quod  dicendu,^  ad  bonosf- 

*^uoniam  oporret  fem.or.iy  femper,no  importat  cdtinuita  tinet ,bona  ffirituaiia  et  <tterna,q funt  fimpliciter  bona  ijptavcfis 


,  ns/juia  oportet  orationcm  interrumpi  tepore  dormitionis 
twquxrm  aliarum  ncce!fitatum,fed  importat  inslatia  orationis 
tiponhus  &  horis  ad  hoc  cengruis.  Vnde  dicitglo.Bed.rfup  ittulo 
ev-Dicei>dum  efi  eum  fetnper  orare  &  nur.q  deficerr,  qui  tanoni- 
re  nondrfitlit.Cof-queter  inducit  fimititudinc,ditxs. 
i  udex qnidam. T\(on  cxpritnitur  eius nomen,quia  nb~ erat  Deo 
ttutus  per  appn,bationcm:r>nde}t<bditur. 

4  jui  Deum  non  U.Sctlu ct  rffendere, 

5  -t  noniinem  .sciltcct  cos publtci fcandalirare .  Et  fubditur 
irecaita-vUu* 


'ccuiQ-pidu*. 


6  Vin. 


MOI{_jtLlTEi\. 
rD,ce';«r  am  &  parabolam.Sc.iY\cttc\e.  perfc^crantiain  ora- 
1  ne,&:deeii]sexauditione,exemplopuci(iiudicisvidua 
"portunepetcntem  exaudientis.Ex  quo  concluditur ,  q» 
n'itofortmsDeusqcftiufius,exaudiet  prcces  ianctoru    quoddefinantefiepotentesiuftosperic^ui. 


perfequtitoribuS)&  hoc  tt.odopro  eis  orare.Sed  quia  fa>  £  tcmjfo- 
ralts  funt  quxdamedicin<t,qa  valet ad cmcdatione  vit t,  etdeiUra 
thnediuine  iuflitie ,'tdeo ad fanff os  btnc ftinet petcre  d  Dcohccmo 
do  uindiCla  dcfuk  pctfecutorib.no  ex  rnotu  irx,fcd  cx  \elo  iuflitit., 

1 5  Dico  au.vo.  Licet  cnim  aliquando  tardarc  viacatur  fecttdvrn 
humar.iimiudicium,tamenfccundum  veritatem  non  tardat  ,  qttia 
omnia  operatur  fecundum  difpofitionem  fux  fapientitc  infinita. 

16  Veruntamen,&cSY///rer  adfacicndum  vinditlam. 

1 7  Putas  inueniet  fi.in  ter. Q.d.parum  inueniet  reffcfiike,  lo- 
qucndo  de  fideformata  chatitate. 

iV  Dixit 

fuorumadfecIamanrium.Aduertendum  tarr.eo,q>(ancTi 
viuenres  in  rerra  non  perunr  a  Deo  de  aduerlariis  vindic^a 
per  gehennrc  pccn?.,fed  quod  definanr  e(Te  mali,  ficur  dici 
turProu.ia.iVerreimpiosjCxinocrunr^cilicetmalj.  Vei 


Ud  tetn 
Pus.ali- 

qwdiu. 


t  vitttp» 
rct. 


6  Vi  ndica.  me. Faciendo  iujtitiam  meam. 

7  E  r  no.  Ex  fua  malitia,  quia  bene  <poteraty  &  ex  offcio facerc  it- 
nebatur. 

8  Per  mul.tem. Quia illa vidua frequenter fuam petithnem  re 
pctebat.Ex  quopatet  iniufiititt  diutumitas  in  iudice. 

9  Poft  ha:c  au.di.intra  (e.fiftus  precum  importunitate. 
loEtfi  Deum.ld eflifi non propter  Deum,  nequc prapuz  hami- 
ties  mouear  ad  faciendum  iuilitiam  iiti  viiuee.* 

1 1  Tamen  quia  mole.eft,&cvin.il./7^>»rfo  eiiuflitiam. 

12  Ne  in  nouiffimo  veniens  fuggiJIet  mc.Id efi,fuggeredo  o/ 
fendatfua  importunitate.Ex  qaoapparet  motus  adfackndum  iu- 
ftitia  non  propter  amorem  iufiitite,  fed  ad  vitationem fue  molcflix. 

13  Deus  autem  non  fa.  vin.  ldefl,fi  iudex  iniquitatis  prapter 
precum  inflantiam  fecit  uindiclam ,  Deus  qui  neceffario  eft  infiifji- 
mus,ncn  facict  vindiEiatn  eleclorumfuornm,e\iflentium  inprcfsu 
ra  &■  ttibulatione; 

i^Clamantium  dicacno&e.  ldefl,orantium  inflanter  %fua 
liberatione et  declinatione diutna iuflitite.q.d.wulto plus exaudiet 


t  Dixit 


A 


?j7  Olof  ord.S_  Nicolai  de  Lyra;  ^ 

^  Dko  i»M.».-.Quia  parabola  qua  ad  oradum  inuitauir,  ita  dkis  f.ntentia.vt  caueatur  fnperbia. 

C6clufit,vtdiceret  vcnicntcludicc,difficilcfidcintcrrare  Ttpice.  Pharifa_us,populum  Itida:o.udefignat  m 

pcriendu.Ne  quis  fibi  dc  fiipcruacua  fidci  cognitione,  ucl  iuftificanonib.  legis  cxtollit  merita  .ua,&;  fupcrbiend 

ctiamconfcilionebJandiictur,\j)  hac  parabola,  diligctius  c^_ir.Humiliarus  PublicanusGcntilcm,  quiJoneea 


oittnditaDcononfidcivccbaxredopcraexaminaddinter    pofitus  pcceata  confitetur  &.Jamcntando  ar 


cx 
rc 
CO 


^iutuor 


quxmaximercgnat 
humilius,  quaquia 
non  habcnt.uperb. 
dc  fua  iufiitiapr.v.u 
mcntcs,  &£.  infirmos 
delpicic"tcs,quafi  va 
cuifide,  cumorant 
nonexaudiuntur. 
b  Deusgratias,  eSv. 
•tuor   funt  fpc- 


pixic  autom  &  ad  quofdam  qui  in  k  confidebant  t  tanquam 

Cum  tamcn  pirua  booa  facctem. 

iurtijf^aipernabauturcartcros  ,  parabolamiftam  diccns; 

•     Viciqut  ti.irlis,f.-d  unui  utibotcnu-.ilm,  tttt&o. 

a  Duo  hojnincs afccndcrunt m  tem.plum.vt orarenr,vnus Pha 
ni.-us.  ck altcr  Publicanus ,  Pharifaus  i"bns  hac apud  ie  ora- 

•    Sirrpichcndicut  qui  fapetbcgrniat  aj;it.quid   rgo  ille  quurnpugoi    gritiam 

b     C^d  cftcxt.ri  houiincsnifi  «mii-i  prxiei  i.-rlij  ?  Q^.l.  I<  lui  lum  iiflui, 


cie_tumoris:Cu  vel  b  bat:Deusgra.iasago  tibi,quiano  iumi_cutc;e.eri  homii.es 


Kaiirt. 


f!>epf. 

4.r.c.<jt 

aliqiua 

4o. 

TM  «h.. 

-j.J. 

c  i>r_ 

•  4.-. 


qmsbonum  qd  ha 
bct,  afchaberearft. 
mat:  Aur  !i  damma 
Dco  ctedir.pro  me- 
ritisd.Jtuputat.-Aut 
ciun  iactat  fe  haberc 
quodnonhct:  Aut 
tum  defpc-tiscxtc 
risappctit  fin^ulari* 
tcr  vidcri  habciC,q 
habct  .  Hac  Phari- 
fgus  pefte  laborabat 


*  Ecc 


V. 


,>proj 
■Ueocxaltatur.  < 
*  Theopi,  i 
r  Admirabitii; 
quomodoii 

ciimpaucaverbU 

miluatis  pronu-i, 

-  iienr,condernnwr 

.   Iobautecum  1 1 

4  *adcfernagnifi(Q 

5  catcoronctur.  CU; 
Pharifius  qUhm 

*S£XZS5ti^^^^^™™  6  nullocogent, 
raptores.iniufti,  adultcri:t  vclut  edam  hic Publicanus .  Ieiu-  1  nJn^iS. & 
no  bis  in  iabDato,decimas  do  omnium  qua;  poiTideo. Et  Pu~  °  vrgente,  lob 
blicanus  a  longe  i  .ans  nolcbat  ncc  ocuios  ad  ccclum  leuarc,  ' omeiulbus  fe 
icd pcrcutiebat pccSlus iuum^dicens; Dcus propitius  efto  mi-  iltibusquam" 

i  .  •  +  »  •         j-  i  •      i  r       t    \  .AJ coa^ "A °ntm ' ""■  *  :tasipiadicen; 

hi pcccatornT  Amcn  dico vobis,  defcendit hic luibhcatns in  * 4quod p.optt: 

Vlmquamiile.  Quare.  a     Anre  ruioamexalubitureoi,    I  S  ta  llla  fit   paflilS  , 

._  .  ,  t*  antcpioriam  humili.bitui.  ,/e.rvnl  ii,c     (X 

domumfuamabillortQuiaomnisquiieexiltarhumiliabi-  ^ieiuaoperri 

SSSfSSSt"^  g  wr  f  ^quiiehumiliatexaltabitur  .  Atferebant  autcm  ad  ^-PPter  gloriam 

catusactccau ,  quu  x       fcrilicct.  hom 

•jjcntabonorumo- 

perum  fibi  fingulariter  tribuens.publicano  feprxmlir. 

c  lcinnobis.  Ecce  Pharifxus  ad  exhibendam  abftinentia, 

ad  impetrandam  mifcricordiam,ad  rcferedas  Dco  gratias    dem  facercnt ,  ftcUque  infupcrfuTfienVoibres  h 

oculumhabet,adhumihtatiscuftodiam  nonhabet.  Et    &inhofpitaIes,immifericordes&iniufti   Ha:c 

quid  prodeft  C\  rata  ciuitascuftodiatur,  &:  vnum  forame 


pneicilicethorru  s, 
2ca  reclo  virtutu 


exciderent.Nam  fi  comperiiTcnt  homines  peccata  i  |. 
fe  quac  fecerar  Iob,&  propter  illa  pafium ,  cauiflent  n<  t. 


pet  quod  hoftes  Atrent  relinquatur. 
d  £r  Vublican.  Sicut  humilis  nona.udetappropinquare,vt 
adeum  Pcusappropinqiiet.Nonafpicitvta.fpiciatur:Pre 
mit conlt;ientiam,fed fpem  fublcuat:Percntit  pec"tus,pce- 
nas  de  fe  exigit  vt  Deus  pa.rcat,cofitetur  vt  Pcus  ignofcat , 
ignofcit  Deus  quod  ilJe  agnoicit. 
e  Deuspropi. Publicanushumiliterorans  adillos  pertinet 
de  quibus dicitur :  Deus  non  ftciet  vindidlam  elecl;oiu  ad 
le  clamantium. Pharjfa:us  menta  iac.ans,ad  illos de  qitib. 
fubditur:FiliushoIsvcnics,  putas  inuenietfidem  iiKerja» 
f  _>«i«.PofuaPha,rifa?i«5_pubIicAni  cotrouerfia,poiut!u- 

dicis 


..enim.  t 
opera  Iob.Igitur  ne  muln  mde  lncomodarenuu cius  j . 
1 1  a  bo  na  opera  c  n  u  m  erat. 

g  ^ffetebant  autcm.  Poft  diclam  con  trouerfia ,  pofl  dat  t 
iententiahumili  magiflroorTerunturinftntcs,vtoflc  t 
quod  innoces  &  fi  m  j  iex  «etas  ad  gratia  pertinear.Jncrc  t 
apoftoli,non  qc!  nolknt  inftntes  mami  &l  voccSaluatt  s 
bencdicMed  quia  nondum  pciftcli  in  tide,  putabantei  i 
limilirudjnem  hominuJaiTari  lmportuniiateoffcrctiu. 
*  j;  «EOPHiLACTvs.J£tadluimilitatemconduc)tI- 
depuensexepium.  Docetenimdominus.  perillt 
humiliter agendum,& omnes fufcipicndos .  Piicipul/. 
mdignuarbarabaturadtalemmagiftruoiTernpu. 

ille 


NICOiAVS    DE    LYRA. 

1  Dixir autem..-/-  confequenter  oflen<Htyquod efl bumilitcr ora. 
dum,ofiendens  auod  bumilitas  efi  Deograta.  Et  pritno  oilendit  hoc 
ue rbo,fecudb,fac7oyibi: Affcxcbnnt  autem.  Trimnmfacitperpa 
raboiam  Tnblicani  &  Tharif#i,dicens. 

2  Duo  homines  afcendc  in  tem.  Qyia  ad  litetam  erat  in  alta 
fitumjjn  monien:oria,ut  babetur  z.Tara.^.a. 

j  V nus  Phari feus.sJppare-n s  iujius. 

4  Alrer  'PMicanus.i.publicisncgocijsintentuslquedecommu. 
«i  curfu  implicant  adpeccatum. 

5  Phari(a:usftans.£fc_Mf7tf»rw,  quiaflabatft ab alijsyiderei 
tur  r.rarc,&  irreu(rentia,cum  in  orando  deberetfe  proflernere. 

6  Dcus gratias  ago  tibi.lfle non proprie orauitrfcdma%is  feicL, 
tfauit  de  iufiitia  alios  condetnnando,&  orantem  iuxta  fc  Tublicar 
num  d<  fpicundo. 

7  leiunio  bis  in  Sabbato. /<*>_?,;»  bcbiomada,  qu<eftc  ddnomi 
natur  d  die  digniori. 

%  Dcci mas  do.Tharifti  enim  dfcimas  minimorum,  ut  Ruth<t  et 
Menthx  &  Cymini  (ad  quas  non  tenebantur,  tt  dicunt aliqui)  da* 
bant,ut  caterts  iufliores  apparerent,ut  diclum  eflfutra 
9  Et  Pubhc.  a  longe  ftans.  Eccepti  timor^uah  nt cffct dhnus 
«ppropin^uare^  I  '  " .     * 

loNolebat 


t  n-xit autem.M rsria.Vcr  Phariflrum  ludaicus  ponulus 
ignincatu r.qui  ex  bcncficio  Icgis &  .pphctatu  fufcepto de 
»ua  .anttitatc  pfumens Genti les  aipernabatur. Per  Publica 
ST.  hCr°  ^°FU,US  ^enutilis'9  P^cata  CUa  prardicat.b.  apo 
ttuhs  humilaei  confitcbaturlPrPpter  tj  iuftificatus  eft  p« 


ioNoIcbatnecoculosadcelumleuare.Ecr./«.or,5il 
propcccatisprtteritis  non  audens  ctrlum  refpicere. 
1 1  Sed  percutiebat  pedtus  fuu.  Eccedolor  depeccatit  comi , 
ii  Deus  propitius  efto  mihi  pec.  Ecceucra  &  puracoafi 
tt  iflafaciunt  adpeccatorum  remifftencm,idrofequitur. 
1 1  Amcn.id efUfideliter.Dico  vobis. 

i4Deicendit  hic,/)r  domQDeiquteratinmonte.utfupr*  « 
ctum  c[t. 

1 5  Iuftificatus  ab  i\.Ide{r,pr* illo  remanente infecibusfuit.  h 
tus  caufafubditurcum  dicitur. 

1 6  Quia  omnis  qui  fe  cxzLTerfnperbiam. 
Vliumihabitur.Terpanam. 

1 8  Et  qui  fe  hu.7J.r  yeram peccatorum confeffonm, 

19  Exaltabitur.-fl jfor'.r,prr  rcmunerationem.Sicutenmin  i- 
tera  matertah  vnaparte  depreffa.altera  eleuatur,  &  econuerfc  U  f 
i»//_rfr«  d-.uintiuflhU  dccretutueft.vtqui  eleuantur pcr  f 
biam  inprxfenti  yita,deprimantur  penam  confuftbilemin  fu 

Et  ecouuerfo,qui  fe  bumiliant in prtfenti  propter  Deum,  infw,  o 
adglonam  elcuabuntur. 

»o  AfTercbantautcm.  Hic confequcntcr  fatlo oHenditur . f  *■ 
mhtas  cfl  Deograta  &  accepta.pcr  hoc  quodpueros  Cbriflus 
(abititer  recepu^  patct  fcntcntia  ex  diffis  Mattbxi  19. 


f1ieiCWire.ccPtioncm»&Iudaicu$cftdamnatus 
luam  obitmatiOnem. 

,n<£!SR  rVTF;R  atnf'Per  Pharifcu  fignificatur  iuft 
2rvSS?r  l-°UJU Pcrbitfns-8- per Pubiicanum  pecca. 
,nPif  AplntU(ranai,nuilllitcrfccmcndans. 
*Osljjercba_ntautem)crc.$zquitu:. 

f  Taliut. 


p 


Lucas      Cap.  XVI.  P40 

e0<jenditvfq'iei^eofecTandam  ImmilitatcfjVtetiamini    ft'odi{Tet,vtinan9ciusiadlantiaexponcret,on(5ciiteiadhiic  q 
M.6abiiciendi,&  ficquidedocet  humilirateoperefuo.     deeffecp  eftlegis.  Etidcoad  mifaicordiaiprxceptum  tn- 
,  intrepabSt iltqs.lcfus antem  Hoc  forraffe  ideo»  quiaprius     ftis  iuducitur,&in  eum  qucdanaturalisdannrforma  fente 
lu  Iudxorum  exquo  fecundum  carneerat,  faluarivo     tix-Faciiinseftcamelii  perforamenacustraiafire,quam  di 
bat,fed&:pChananxanmlierefupplicauerur.  Sciebant     uitem  mrrareregnu  caflorum.Nondebet  .ediuitciactare 
«]grornyftenu,quod  ■  in  duntiis  fui.«,  cum 

(riufgue populi  vo-     [\\um  &infanres,  vteos  cancrerec  .  t  Quod  cum  vidercnt      his  veibis  defnv.imr  f  ~   t 
ieberetur,  fed        ,.r  .      ,  1  -n       ^w  t     jf.«  11  contra  namram  effe 

aiTcIdhuc  nefcie  a  difcipuh,  increpabancillos.  lefusautem  t  conuocans  illos,      diucsmifcricoi*.      ,r  *»«*. 
nrordinem-  .     .      ^f^««'»^^'»^»ftw^^*|!^«««««««l«r  fc    Mwduano.  H«df"ns 

piite«p.Nemob  dixic:  Simre  t  pueros  venireadme,cknolireverarceos:  Ta-  \  etf  puerdisinnocenj 
Johibtatlangiiidos  c  'iumefr enimregnum Dei.  Amendico  vobis,  cjuicunciue,  fi*  caftitas,  quarnp* 
Z\^Z^l  t  nonaccep.mregnun.Deificutpucr.nonintrab.cnillud.Ec  ,  %E%2$£8S 

i     hic    1  lescv  lupeibUi,  non  votodilcentis',  led  ler.tantn  intertoaac,  :_~       j-  . 

lic  commietunt,       .  .  •  ,  >      ,•    J    .  ..      -n     t  mgredi  vo.umus. 

,i  in  radice  perie-     mterrogauiceumquidampnncipes,  dices:t  Magiiier  bone,  2    ,6£t  nota  quod  1U.  +  M,tth. 
int.Quiprofe  age-  f  quidfaciens  vicama:cernampomdeboyDixicaucemeiIefus.      ftitia  legis  fuo  tem-  m«.  10. 

|;:fS,S     dacanofti.tNonoccides.nonmcechabctis.nonfurtumfa-.     £d£rnam      ""** '  - 
1  ffdlts  cum  mnioribut     cies,nonfalfum  teftimonium  dices,honorapatrem  ruum  &     i    £*'««  erat.  Nul-    . 

'  T*liuma  eli  e'f\  matremi  Quiait:  Hax  ommacuitodiuiaiuuentute  mea.  l"s diue£'id  dl»c(?n- 
;0naitifto*im,(ed  N  ^irxwo,        N.nuacem.      ^ensind.uitnsfuis 

^SS     QuoauditoIefosaiteirAdhucvnumnbideeft.JOmnia     SS&1JLSS&  **. 

^"     o1u^cunquehabes,vende&tdaPaupenbus,6chab;bisrhe-     S3  «#* 
nianonetasregnat      Jaurum  in  ccelo,^  venifecjuere  me.  Hisilleaudiris  contri-      quieffedefieruntin-  |diftri- 

jimOrtS,  N6enim  j    »    Hxcefttift  tiaqusmorterrioperatur.hifunirpinaSrtribuli.qu*  f.meoDei  fuffocaue-         trabimt. 

HVirtUS.nOnpoffe  IDnl-         ^nidenscumamcre.         b     ^i^^lM^Mi  *    TMEOPHYL. 

jccate,iednoiie.Si-     fta»ws  eI>    quia  diueserat  valde.  Videns  autemlefus  illum     5oIt?uam  *»****■  E 
- 1  puer  non  perle-  1-       a  CDm/m2Poffident,  &ineisco„fdunt.NecimPoffiwe/edd,mc,ied.J[i.,quiad,fficu;,et      di!  abnciendas  diut- 

m  ira,i^itiS  r.On  <]iulti;econM>rjnuncur.Deomnibuiereoiotiuse<t,ncc  h.sbere.  neeamaie  diuiiias.  t!3S  mCrOre  aflCCtUS 

init,  noncon-     triftemfaCt.um,  dixit:  QuamdihScilequipecuniashabenr,  eft  Dicit  dns  admi- 

fcitmuherenon  i„gent,busraembnsenonr.em.  .  rabili  figura quomo 

a  vel  loquitur      jn  re<rnum  Dei  intrabunc .  t  Facilius  eft  enim  camdum  do  diffi<-"icilc  fic  ha- 

•  ulum,  (icvosnifi  k  bentepecunias  in  re- 
iem  innocentiain  gnum  coelorum  iiv 

animi  puritatem  '  .g^edi,  nodixit.quod 

ibueritis.non  intrabitis  in  regnnm  coelorum.  impoflibilc  fir,|fed  q>  diffici!e:non  enim  impoflibilc  eft  fal 

,  ^HmDei.Idcfl.doctrinam  euangelii  ficut  pueriubemur  '  uaritales.-poffibileenim  expenderepeeunia&:  iiipernaaf- 

•  cipere.PueriiK.iifcendojnon  contrad.cit  do<ftoribus.N6  fequi,&:difficilequidem  hoc,tenacioresenim  vifcoadh* 
uones  &:  verba  componit  ad  refiltedum,fedfideliter  fu-  rent  pccunix,  &difficileabftrahiturq  ii  talibus  eft  copre- 
ipit,optemperat&  quiefcit:  helnsnon  muhoenimpoft  fubiicir  quomodo  impoflibi- 

Etinterrogaun  euw.B  e  r3  A.Audierat  hic  princeps,  fimi-  le  diui  dicit  enim  ftcilius  effecameium  per  forame  acus  in  F 

spuerorum  uignosefle  regno,  vultqjccrtius  inftrui,  no  trarequam  diuitem  ialuan.  Impofiibiieenimeft,quodca< 

er  parabolas  feu  apcrte  exponi  quibus  meritis  vitam  po(-  melum  capiat  foramen  acus,fiuc  per  cameium  animal  in- 

t  conleqni.  telligas  fiue  funem  nauticu  craffum.Si  igi  tur  facihus  came 

BEDA.Nonpiranduseftiftef  vtquida  aiunt)  velDeu  lum  perforamenacus  tranfirequam  filuandiuitem  ,im- 

10,etaiTe,veldefua  vita  mentituseffe.led  fimplicttervt  dixit  poflibile&:  hoc,impofiibiJiusigitur  faluanditurem.  Qiiid 

otciIubeft.Aiioquin  (  vt  Marcusait  )nointuitus  arcanacor  igiturdicedum?Piimum  quidem  quod  verc  fic  habetmi- 

isansali^ere  eumdkcret  /-./«f.Diligit  eumeosqui  manda-  pofiibile  ialuarieum  qui  diueseif, 

aiegiscullodinnt  .Sedquod  lbi  minureft  hisqiu  perfec^i  k     Faciliuseilenim.  Mrsric  *.FaeiIiuseftChriiu"i  pati.p 

sffcvoluntadiungu:Omniavende&:dapauperibus.  dilectonbus  fcculi,quamdiiectoreiIeculiadChrifiu  coii- 

i  M8^/ierto«e.C^;iabonum  magiftrum  dixit,&:  no  Den  uerti.CamelusdiciiurChriflus^a  (pote  humihatus.infir* 

vdDeifilium  cont'cifuse{f,dicitquamuis('an£tum  homi  mitatisnoftrconcraiuftuiit.Acuspundtio  ,  per  quaman- 

neracompanuione  Dcibonumnonell'c,Chriftusau(em  gu(tiaspafiionis(ignificat,quapafiione  veiutacu,  naturaj    - 

nonrenuit  teilimoniu  bonitatis,  ied  magiftnabfque  Deo  noftra:  quafi  fciffa  veftimenta reiarcire  dignatus  eft,  id  eft, 

cxcluditboniutem.  reparare  pofi  laplum.' 

Dixhan.A  m  er  o  s.Verfuta  interrogatio,&:  ldeoaiguta        Aliter.Facihus  eft  Getile  populum  gibbo  peccatorum 

'Wearefponfio.Tcntator  entm  bonu magiltrum dicit,  quiDeu  deforme peranguftam  vitxviim  ingredi,quti  ludscoru  de 

wnum  dicere  debuiffet.Quid  me  dicis  bonu,qucm  negas  meritis  gloriante,&:  ad  fubeiidu.m  leue  onusChrilti  le  hu- 

.eum?C)indbonudici«,cu  nemobonusmfi  iblus  Dcus?  mihare  noiente.Vel  ita:Faciliuseft  Getilepopuium  fuper  Ambio. 

^'onergobonum  ienegat,fed  Deu  fignificat.Quid  mebo  ftitiomsdeformitatedcgenerate,turpiaoneraferetem,m- 

Cn.j.  uaiciici?,cum  bonu  (entite  no  poflisqui  tetas?  Bonus  er-  trareperaogufta  viam  (qua;  viaChuftuseft,<]aproprij  cor 

o,led  lectis  corde.Denique  glotianti  in  lege  q>  omnia  cu  poris  paflione  mortis  pcnetrans  via  velut  acu  reinteurauir, 

ftodiffct  eJ^Jciffa 


NICOLAYS    DE    LYRA,  bumilitate.m&innocentiamildeoquidamltiifperitus.qui  vocatur 

bicprinceps,co  quod  cratdiucSj-ptputeLixfetjuentibui^ptiiit  ab  eo 

#      Et  interiogauiLH*c  ejl  p*rs  incidentalisjn  quaponutur  duo  <lul*"  f^iendo baberct rcgnum  cteloruw  ,  q.  d.  dnas  mibi  plane & 

xidentiajecundum  pomtur,ibi: Ait  aut  Petrus.C;^  primufchn  «Pa}e  abfqueparaboUiq^id  debco  facere  ad  cojequeudurh  re^num  ■ 

um^quta  iefus  immediate  dixerat  de  pueris :  Talium  efl  rtgnum  caitfie.pr  boc  modoCbriJius  et  nfponait,&  patei  ftnttnm  ix  di- 

*hrum:Etin  boc  paraboUcc,hqutbatur,per  puerittam  intuiligens  8is  Mat.  1 9-vjque  tbt. 

bumiita-  ^  Q^* 

M  0  i^^i  L  I  T  E  H.  res,&:hisqui  fimifem  haberensinnocentiam,6:  fimplici 

tatcm  prxmia  reprommi. 
f    Talhm 'nim f/?rf^n«iarfl?.B  e  d  a.  Signatcr  dixit,talium,     2     Magisier  bunc,qmd  faians  vitamttternam pofjidebo)  Expa* 
^nonftlorum^vtoftcndeietnonKtatcairegnare^edmo    natur  vtiupr.Mat.io.tkM.u.io. 

res,&:  Toaius  v.  G 


?4l 


Glolx>rd&  Nicolai  de  Lyra 


H 


(T* 
A 


Mar.  10. 
d. 


*  Matr. 

Mi.ro  d 

+  iS.q.i. 
c.i. 


n.c. 
M.i.  io.c 


tconro- 
mtli  ji  af 
ficictur, 


lia  pro  domino 
mifcrir.fpirituah 
cipicr.Marcusait1 
tics  tantum  nunc  m 
teniporehoccum  p 
lcquutionib,  fratres 
ic  lororcs,  iVintutu 
rovuam  artcrnam, 
ideft,  in  hacvitapcr 
fcquutionibuiplcna 
gaudium  rcgmdcgu 
ftant,&:omniumcle 
clorum  fynccradjlc- 
clioncfruuntur. 
C  t\ccipiat  multe  plu- 
rain.  Quiprodcmir 


inprjcfcnti,  eca  fra 
tnbus  U  fororihus 

f»ropofitifuighitino 
piriiuali  colligatis, 
multo  gratiofiorcm 
in  hac  vita  recipict 


R 


lcida  vefUmcnta  noftrx  natui.T)  quam  populum  Iudatotu, 
quidiucseftln  lcsccycnus  m  fidc, 
a     iinispo.  Intelbgut  tn  numcro  dinjtu  deputados  omncs 
qui  amantdiuitas,crfi  non  habcnt,alitcrcmm  cu  fit  turba 
nmor  pauperuto.non  diccrent.  q*t|  potcH  faluus  ficri* 
b     Vmo.  Quicarna 

pcrioramcn  acustranfirc  ,quam  diuirem  mrrare  mrcgnum 
Dci.  Etdixeruntquiaudicbanr.  Et  quis  poteft  fa Ws  fien  r 

a     Vt  pcr  lci  (uu<upiclit»iibui<i>»urittriruj. 

Air  illis:  Qux  impdflibilia  func  apud  homines  ,  poiTibilia 

I)t.-,.),moie».lch|<it»trm*'«noruincootirriit,noo4uorcu|>icli8(  fuptrb.  imrcnr.. 

luntapudDeum,  Aitautcm  Pcrrus.  Eccc  nps  diniiiimus 

*     E«i»»i£okiiit.t*fnh.tx-r,<Ji.  •>     Qjion  pctfcliuf  tft. 

pmniq,&fccuti fumus  rc .  t  Qui  dixir  eis :  Amcn  dico  vobis 

•     Kon  r.ntuinc)e<lcuobn«ponoli«.rc<Jcxae«1«ll»uf  unque  fiJelibuj.        Oajnes  »ffcam     cjr. 
oi,  m<-«  ih.rii.ii»  uoflpcfuerit. 

b  t  ncmdcrtqujrelinquirdomum,  aurparenres,  autrrarrcs, 
c  aur  vxorem  ,  aut  filios  propter  regnum  Uei,8c^  non  rccipiat 
multoplurainhpcccmpore  &  inlcculo  futuro  viram  ;rrcr- 
nam-   t  Aliumpfitaurcmlclusduodecim,&airillis ,  Eccp 
no  ornncs  diuitias  d  afccndimuslerofolymam ,  2c*coniurnmabunruromniaqu£ 
alVTclu! ,  conrfpferit,      icriptafuntperprppherasdc  hl.ohomin.is,  Jradetur  enim  4  pmquante    |< 
multo  plura  tccipict     gcntibus,  &  illudetur ,  &  t  flagellabirur ,  &coni/puerur.  Et 

poilquam  flagellauerinr,occident  cum ,  tX  die'tertia  reiurger. 

Et  ipfmiliil  horumintellexerunt,  Erat  autem  vcrbum  Jilud 

*  abfcondicumabeis ,  oc'  non  incclligebant  qu.-cdicebaiitur, 

Fa&um  efl:  autcm  cum  appropinqnaret  Icricho ,  cccus  qui- 

charitatem.  Copula  g  dam  fedebat  (ecus  viam  mendicans'.  T£rcumaudirerfurbau?  6  homoadcognoi 
cnimaua  fil  i&  pa-  ■  i  jl        ct      +  «-»•  daredit.Ca 

trcs & :  coniugcs  ,6c     prartereuntem ,  mterrogabat  quid hoc eflet.  t  Dixeruntau-     iuxt3  viar 

cxtcra     huiufmodi      tem  ei^quodlelusNazjarenusiranttrer  f  Erclamauir,diccns;      cipft 

COnnCiStuntUr^tragi*  Homoproh«mn  busr-.flas,"   feirce  homin  «. 

lis&breuis  cft:  Scd      |  Icfu  fili  P^uid  ,  miferere  mci.  £t  qui  praribant  jncrepa- 


Er/pAfli.V^ifcipuli  ermoncdominicx  paflionis  toti. 
rcplicatu  jdco  intclhgcrcnD  valcr,  qina  qvic  maxinic  vid 
rcdefideranr,eiusmortcm  audjrenonpolTunt:  Etquei 
iolum  hominem  innoccte  lcd  ctiam  vcru  Deu  clTe  fciu 
piori  poflc  np  putant:Et  cjuotics  aligd  dc  lua  paflionedu 

hocallegoricum  i 
ctum  puunt.ficut 
aliis  per  parabola. 
qucntemaudirec 
lueucrant.  Iuda:ici 
eius  niortcm 
har,quidquid 
paflioncloquL 
intclligcbant. 
enim    ioqucban, 
quod    jpfi  i 
optab.uir. 

g      CMUsqui.  ( 

fignificathiuv. 
gcnusquodalu;  . 
na  clantatc    i 
|um      daninai 
fuaipatitm  tei 
fedadpmino 


na  tntcrprctati 

quamdefccl1: 
talitatjs  intc 
Dum  ergo  vi 
Dciinfirmita: 
(Ux  carnis  (i 


t  M«th, 

•  O.d. 
O-rx-fl, 

dllT.I.C 

voluif— 
fcnt»  S» 
c$cu* 

C#uOCJUCt 


coniunaioSisPrcu-  h  ^ant  eum>vt raecrcC  »    ¥C  VCf°  V^wijf»  clamabat  : 


Cieticrc  in  . 
ium  qui  dicit:    i 
fi-.m   -pia.  Wci 
dum  rogat,  \ 
quirur. 

•k   Turp- 
i.  ac  t  v  s.Don-.ns 
pii'acii|um  h< 


nentvmrarcm,  om- 
niaqucfratrpm  funt 
tanquam  fua  crcde- 

tcs.Quiamultitudinis  credentiu  cratcorvnu.&c.necqfq  obiterin  viaopcratnscfl,vt  &trafitus  eius  nobis  v 

cotum  qua,-  pofi  luum  eflcdi,  cVqua  aljquis  vxorem  m  lar  acdoftrina  vt  femper&  vbique<lv'  apud  omncs 

fciuja  polTidebat,eadcm  in  oJore  lanftificarionis  pofhdet,  mus,&nunquam  ignaui,Admir3icautem  qpa: 

d    ^tffumpiitautcm  icrusduodecim.Ptxmdcscx  patTione  Ina  do',(ca:cus )  confeflionem  luam  muitplicct 

difcipulos  pcrrurbandos,pra:dicit  &  paflionis  poena,  &:  rc-  Quamuis  mulri  increparent  eum.no  tacebat,  l 

furre£tionisgloriam,vtcum  morjentem  cerncrcnt  reiur^  clamabarferuorquidam  intrinfecus  inftimulabai 

rcclutumnon  dubjtarent,  Circo&IefusiuflitjJIumadduciad  !e,  (jprofffto 

e    Et ccmfumAn  hocoflendit  qnidquid  propheta:  prsdixe-  efierquiappropiaret  ci.fr cla, 

auntad  fua;diipenlationjsmyflerium  intediffe.  In  quoper  h  ,  Et <jui pnubant mrepabant eum.vt tecerct  &c  Quiltf  \ 

cuttt  hsretic^s,qui  djcunt  Chriftum  legi  c\:  propheris  cu  prreunt  venientem  ,  (ignificant  cfcrum  carnahum  vi » 

tranum  pra:dic>fle,&:  alinm  veteris  ,  alium  noui  efleDeu  rum,qua-diflipanrcognitionem  hominls-,&:  pertu 

Tcftamcnti.Confutatetiam  paganorumdemetjam,quia  femorationi.snclelusadilluminandnm  vcnircp 

eiuscruccmderideJitcum  proxim^fuxpaflionis^cV:  tcm-  hominis,fediamcredens  fenriens  fcgrauari  (  hautaln:* 

pus  quafi  futurorum  prcefcius  oftcndit,&:  Jocu  quafi  mor-  priorum  vitiorum,&:  vocem  oratiomi  lua;  impcdui,  f  ,p 


w  tcmnontimcnsadnt, 


f    Et 


ip  exorari  poflit,ardenfius  clam^t. 


rr^>  jw 


^ICOLAVS  DE  LYRA 

I  Qua;  impofli;funf.(2«i'4  ad  regnum  calorum  nonpofiunf  bo 
mincs  pertingcrc  propria  yirtute » fcd  per  auxiliun>  diuintcgratia. 
i  Aitautcm  VcilUS.Hhponiturfecurtlumipcidcns,  quiaTe- 
trusa  Chriilo  immediate audierat:Qj*am  difficile  quipecuniasba- 
hcnt^regnum  Dei  intrabuntyideo  qu&fiuit  d  Chriilo  qu£  effetfui  <& 
aliorum  remuneratio,quia  omnia  terrcna  reliqucrant  propter  Cbri 
flum,&  patet  Chrifli  refionfio  ex  diflis  Mat.  1 9. 
3  AlTumpfit  lcfus.Poffr/Msm  Saluator  oftcndit  orationis  ejfica- 
ciam,  hic  confcqucnttr  inducit  r'ifcipulcsfuos  ad  martyrii  tolcran- 
ttam  cxemplo fui.Et patct fcntenti*  ex  ditfis  M«o,zoexccptis  qux 
fequuntur 

5     Confumma. 


4  Confumma.  omnia.  Qiiia prophitx fcripfrrnnt dcpt^ 
Chriili  futura,yt  patet  lfa.^  j.rj-  Dan.o.in  multis aliis  luas. 

5  Etipii  nihil  ho.in.Tumqniaadhucerantrudes  Cr  w- 
(Ji.Tum  quia  Chriflus  frequttcr  eis parabolkc  loquibatur,C 
nefcieruntfi  func parabolice loqncrctur. 

6  Faclum  td.Toilquampofita  cfl  Chrifli  inflrutT'0  de  ffi  M 
ora  tionis, &  de  tolerantia  paffionis,  hic  cor.fr qtutcr  difcribil  ■ 
fla  dcftrinx.  confirn^tin  f  er  opus  mraculofnm,fecundum  $  | 
tur  Mar.vl.d.Sermcncm  confirwantcfrqnetitib.  ft^nuEtpji' 
tentia  ex  dtfiis Mat.ro. er  Mar.1o.H0c  exccpto.  Faffum  e(l  • 
cum  apprtpinquarct lifus  lericlo  id efi,prcpc  lericln  adbut 
ret,quujtcuKdum  vtritattmnon  accedebat  ad  \truho  ,/"<•*"•  re 
cedtbatfVtpatet  Mat.zo.tir  Mar,  10, 

*  NIC(|L. 


M  0  t\*A  l  1  T  E  %. 


nescarnales  affera  noiuataudire,  fcdaddcleclabiliai 
intcnti. 


x  4     Jffumpfit  oK.Jf.«/MO.Scquitur.  6     Faclum  efl  autim  cum  rppro.  Expcnatur  VI  fupra  Wa 

5    Etipfintbtlbo.inuU  Pcr  hoc  fignificatur,quodhoiTii.    &:Marcio, 

ncs  \  MQK 


nt 
0, 
f, 


944 


^  Lucas      Cap.  XIX 

ans  *a.Tranfiens,cecum  audit,ftans  illuminat,qa  per  cbrporeaudiuimus  fanat  um.petamus  adomino luce  ciex  D 

^  luuinitatem  fuam  noftre  cecitatis  vocib  compatitur,Ied  na:  vifionis.&rdicet  r\obis.i\efpi.fi.tuafal.te.fe, 

rer  otentiam  diuinitatis  lumen  nobis  gratia-  infundit.  d    Et confe.vi.Videt  &  fequitur,qui  bonu  qnnteliigitope< 

f(f(/«ci^rf/e.Quiptereuntem  aliquatenus  fentiebat,du  ratur.&Iefum  przfentem  ve!  practercfiteimitatur,  Ethic 

jn  c  ationc  patitur  phantafmatu  turbas  vehementius  infi-  talis  no  folurn  pro  impetrato  in  Deum  proficit,ied  etia  a* 
ftct  orationi  duci- 

turifcntem.&re-     Fili  Dauid  miferere  mei.  Stansautem  Iefus  iuiTitillurnad- 

fjp    lUBien    ,     CJUia     a  1    IuterrogaturcredaimisnonnificonrrentrmpoiTefani  t 

De ;in  eorde  firmo  b  jacj  ac}  {e .  Er  cum  appropinquaflet ,  interrdgauit illum ,  di- 
ff  a1iu-!1UXam  c  cens:Quid tibi  visfaciam?  Atille  dixit:  Dominc, yt  videam. 
c  <uid  ti.  v.  Non  d  £t  Iefusdixit  illi:  Refpiee,fides  tua  teialuum  fecit .  Etconfe- 

tifi  ?J  jTS!  ™™it  ,  ftim  vidit:^ fequebatur  illumt  maenificans  Dcum.Et  omnis 
feddeo  vtrogetur,  «  1  ■  •     _  p    - .-    ■  •      - 

vt  lentem  ad  ora-     plebsvtvidir,d^ditlaudem  Uco* 

tioJexcitet.Quod      f 

int  ligens      cascus 

iit  ingit:0o.'«  vi.Non  petit  carcus  auru,vel  aliquidtpale,    mifericorditer  illuminat,fed  quiadamorem  fidei  firmiter 

fccantum  lumen.  Imitemur  ergo  euro ,  quem  mente  &    clamantis  ejcaudit. 

corporc 


Jios  ad  laudem  Dei 
accendir,vnde  fequi- 
tur. 

e  Etomnis  plebs  vt 
viditdedit  laude  Deo. 
Laudat  plebsDeum 
non  folum  proim- 
petrato  munere  lu- 
cis,  fed&:  ^pmcriro 
fidei  im  petrant;s,qa 
non  folum  laudac 
quod   potcnter  &C 


C  A  P  V  T    XIX. 


tate,&  recipit  mercedem .  Defiderabat.n.  videre  Iefum,  & 
♦  a  T  »»?^«j.Eccecamcl9  depofii.a  farcina  Gibbj  p  fora-    cum  afcendiflet  in  ctprificum,priusq  videret  prius  ipfe  ipc 
j  menacustranfit,dum  otemptocenfu  fraudiu,angu-    &aturalefu.Sicigituromnib.;n  locis  nos  praju.enit  Domi 
ftaiportamqducitad  vitaafcendit.Er  qadeuotionefidei    nus,tanium  vt  nosalacrcs  &:  promptos  videat. 


adidcndum  faluatore.quod  natura  minus  habebat,afcen 
ia  boris  fupplet,iu^ 

Q  A?  V 


jtquodrogarenon 
ju:bat,  dominicx 
fueptiomsbenedir 
&  nemaccipitquS 

•    dc  derabar. 

1  r  s  t  j  c  e  .  Za- 
cl  bs  qui  intcrpre- 
ta  iiuiiificatus,  fi. 
gficat    credentes 

mo  c:  gentibus     qui 

a£.  p    occupationem 
,  tuporaliu  deprefii 

'W  cnt,.&minimi,fed 
a^minofanctjfica- 
i  Qui  intrantena 


Et  ipfe  tf/.Quis  de  {edefpejret,  cu  venit  ifte  ad  Deum  cut 

cenfusexfraudeJPer 
XIX,  huncapp.aret,  quia 

nonomnis  diues  a- 
uarus. 

c  Tr#  turba.  Quas 
turba,nifi  impentx 
confufio  multitudi- 


T  lnercllus  perambulabat  Icncho  .  Et  ccee  l 
vir  nomine  Zacneus,  et  nic  pnnceps  erat  , 
publicanorum»  ct  ipie  diues  •  Ercjua^rebat  4  nis.qua:  verticem  fa-  p 


viderelefum,  quis  elfet,  et  non  poterat|pr3; 

Noa  roalitu  (t  i  fidc. 

■  turba,quia  ftatura  pufillus  erac.  Et  praxurrens  afcenclitin  ar- 
e  borcm  t  fycomorum  vt  videret  eu,  quia  tjnde  crat  trafiturus. 
f  Et  cum  vcniilet  ad  locum  fuicipiens  Iefus  yidit  illu,ct  duit  ajd     ^erat  aJj^"' 


ptentix  videre  ne- 
quit:  Zacharus  ergo 
non,  in  turba,  ied 
plebem  [tranfgrefius 
Mefliam  quemdefi  *.,IIae 


iycomornm.    Sy- 
comorusarbor  eit{, 


I  cho  faluatorem  vidercvolunt,dum  fideiq  in  mudoat  moro  fohjs  fimiiis,fedaltitudinepftans,&:  interpretaturfi 
t  tparticiparequaerunt:  Sed  turba,i.vitiorum  pfuetudo,  cusfatua,  i.Crux.Qua;ciedetesvt  ficuspafcit,abinfidelib. 
EjCicumdamantem  incrcpabat,  etiam  hunc  lufpicien    irrideturvtfatua.Quam  pufillusalcedit,dumquilibethu- 


U.c, 


t  ardat.Sed  ficut  amplius  clamando  carcus  turba  vicir,ita 
{ illus  terrena  relinquendo,arborem  crucis  afcendendo, 
t  bam  obftantem  ti  anfcendit,ciamas  cum  apoftolo.Aiiii 
ihglomriin  crure,  &c. 

"k  The  o  p  H.Hxcfortiflimadiaboli  vafa  rapit  dominus 

'ciuitateseiusdcfiruar.Videenimquo,non  lolumpubli 

wsdifcipulos,fecir,fed,  &c  Zachiu  principe  pnblicano- 

mcaptiuumadfalutcreccpit.  Qnod  pubiicanusquide 

te  publi 


milis  &  propri?  infirmitatis  confcius,in  virtute  crucis  glo 
riatur,&pethanclauda.bilem  fatuitatem  tranfeuntem  pro 
pedommum  cernit,  quia  fi  nondum  it.a  folide  vt  eft  iam, 
tam^n  raptim,&: quau in  tranlitu  luci  lapientis  cclclhs  in 
intendit. 

e  Qfia  inde  erat  tranfiturus.l  » r  d  p  «.  v  s.Illa  parte  vbi  Syco 
moruSjVel  vbi  crcditurus,vt  &:  myftenii  feruaret,  cV  gtatia 
femnaret.Sic.n,venjcrat,vt  per  Iudxos  tranfiret  ad  Gentcs. 

sabominabilis,  princcpsautepublicanoru  multomagjs    VidititaqiZacha:umfurfum.  Iamenim  fubhmttatefidei 

potein  mahtia princeps  nullus  dubitat.  Viclu  enim  pu-    inter  fruclus nouorum operum.,  velut  in  fcecunda altitudi 

icaninoalium  dequaex  pauperuIach;imishabe'.At  ne    ne  operiseminebat. 

uepublicanorQ.  ille  pnnceps  deficitur,  fed  folu  dat  alacri    f    Et cunt  venif.Vci prxrniflbs  precones  verbi  fui,in  quibus 

tatem  g^*  erat  lelus 


NIC  O  L  A  V  S 
C  A  P  V  T 


D  E    LYRA, 
XIX. 


T  ingreffus  per.Tofiquam  dtfcripta  tfi  conuerfio  pec 
catorum  ingeneralhkic  cofequcnter  defaibitur  in  par 
ticulari,fciiitet,in  conuerfione  Zachei.  Et  diuiditur  in 
duas:quia  primo  defcribitur  conuerfip  Zacbei.fecundo. 
t  totio  dubii.ibi. Uoc  illis  audientlbus.Cjrca  primum  dicitur. 
*  ft  ingrcflus  pctAm.Stcundur/i  ea  qna  ditla funt  in  fine prace 
4('ista.iflabiiloria.Zacheinonfequiturimmid:atepofliUum,na- 
» vm  uci,qu£  fatlafuit  in  egreffu  lefit  a  lcrifbo,  fdpofi  egre(su 
1  •'  *b  Iericbo,&  progrefsuptr  ciia  loca,  rcgreffus  fuh  ibidt  ficut 
l  n  multis  alhs  locis  m  euaingelio  dicitur  plttries  vcniffe  ad  eunde 
«  "»  &  in  ifio  regrtffu  actidit  hiftoria  ifiius  Zachei,cum  dicuur . 
2    Etecce 

«Oi^^LI  r  e  n. 
|  l  Itingreffus peram,lc.&  ccce  vir  ncmine  Za.Pcr  diuite  lftu 
cjwctc  viderelefum,fedimpeditum  pertuibam,&ftatu 
x  u? paruitate,fignificatur  quilibet  diues,qui de ialutefua 
•'iicitatur,  fed  per  turbatione  phantafmatu  circa  negocia 
^nporalia,  fiiimperfeftione  pvopriaimpednur,  piopter 

quod 


2  Et  ecce  vir  nomine  Zacheus.  Fxprimitur  bic nomcn  eius, 
quia  dignus  erat  norninari,propter  conuerfionis  facilitatcm>&  pro- 
pter  conuerft  perftftiontm. 

3  Princeps  erat  publicanorum  Jd  eii.  primus  inter  illos  qui 
vacabant  publicis  atiibus,fcilicet}exa£lionibus  &  vetligatibus  lc - 
uandis  &  deferendis,qux  cSmuniter  ad  feccatum  implicant^  e$  quo 
in  cius  vocatione  apparet  maior  Dei  miftricordia. 

4  £t  ipfe  diaes. Quiaauarusfuerat  in  acquirendo^ftdpofi  con- 
uerftoncm  nonfuii  a  uarus  in  retinendo>  quia  paratus  fuit  rtddere 
quadrnplum  dtfraudatis  ab  eo. 

5  Etqua.Tt.b3t  vJd.Iefum,Fjrrff«0f/o»r. 

6  £t  non  poterat  pra-  turba  quia  ftatu  pu.  Ex qito patet  dc 
uotiv  popuUrium  ad  Cbriflum.Sequitur. 

7  Sulpiciens  IeiusJ</  cil,approbans  deuotionem  illius. 
^rQuia 

quod afcendere  debet  in  atbor?,id  eft,  ad  Chriftum  epro- 
ratione,qua:  fecundum  Damafcenu  eft  afcenius  mentis  in 
Deum  £>c  fic  Iefum  viderc  merctur,&:  parre  bonoru  iuoru 
pauperib.dare,ct  fi  quedefraudauitjfideliterreftituere.Per 
Pharifaeos  autcm  mut  murantes  fignificantur  maledici  bo 
norum  operadeprauantes 

Tomusv.  G    2 


?45 


(jlof.ord.&  Nicoiai  de  Lyra. 


A 


94 

quod  rapta  r  ddir,propinqua  rdmquir,  vifibilia  eonte  | 
eiusquem  nondum  vidcr  fequi  veftigiaconcupifcit. 
f    Fiii-s  '/.Noncarne,fedfide,  qmaficur Abrahaniii 
Dei  patriam  ob  fpem  furura:  ha:reditatis  de(eruit,fic  fic 
qui  ihelaurum  ia  coehs  acquuit  ipe. 


i.  Cor. 
fA. 

Ibirlern. 
ij.b. 

fingref- 
>!M  tllet 
»d  diuer 

it.lum. 
f  Jomi- 
nan  . 


tipfatf. 


itIcfu«Klonwb«iirwniia.ipopultinationu  qm  paf- 
ftonisei  ufideiam  lublimis»etia  n  diiumratc-tiusagnofce 
tc ardetifatiteietw  »td«tqoUpefSd6ai  tcrrcnis  cLuatum 
eiCRhdiEentemUsficjnutamantemic. 
a  Wri  QiK)ddefcedacdc(ycomotoA"c «<W»o pa 

rarc  manfioncm  m 

■    KrB:^iir»iqiii«.rifin.'Junuui1ier»r  »oc«nn  lnuii»ml»,»ndier5i»ffrrtum. 

cum.    Zachcefettinansdeicende,  c|uiahodicin  domotua 

Et  feitinans  deicendit,&  excepit  illum 


beiur,  hoccftquod 
ipouolusaiuEtfico 

gnouimus   tecundii 
carncm  Chriftum,  b 


Eo  quod.  Non  I 
9  iulti  pctfeu< 
ledetiam  quidt  -,. 
iuftitiaconuertii  r, 
adfilios  promilj! 
nispettinent. 

fi.bo..  t, 


f  M«th. 

Mjr.  14. 
d. 

Snpr.ij. 
8- 

B 


Aft.ii.a 


oportctmcmanere. 

:  eaudcns.  Etcumvid 

tuuseftex  mfirmita      cjuiaad homincm  pcccatorem  t  diuertillet.  Stans  autem  Za-  ?  btiam  murmurM 

te,  fcdiamvnut  tt     t hcus,dj xir ad  t  Idum.  tccedimidiumbonorummcorum  \  S21"';  ■ 
vtrtutc  Dci  ,  1^1  j  c  uvuijnuiun.. 

b    stantre.  '  Manc-  c  dominc  do  paupcnbus,&  fi  cjuid  aliqucm  derraudaui,  reddo  6  rc,quod  proptcr  t 

bat;  aliquando  do-      quadiuplum.Ait  Iclusadcum.  Quiahodicialusdomui  huic     "!,n;n,!am  pccc[> 

minusindomoprin        l  l  .   N..nvrni»ooreinfto»fedpe<c.torn:       riim    uucipienoi 

c.p.s  Phari.xotum  f  fafta  e,l,eo  quod  ck  t  ipfefiliusfitAbrahje.  Venitenimfiiius  7  ^^'^«J 

id   Cft,  inluda^)rum    g  t     Sa|u,  qui0l  mluc*onjnidon:uj    ni.lebjchodiepOfutoGeniiuniillmiit.eociucdcJiipfe  '      ' 

Ivnagoga   docibat.  h  popuiu»  rn  Ab.»h«fl'iu.  le  appeiiat 

Sedquia  fabbato  cu      hominisquxrerc&  ialuum  facerequod  penerat.Hxc ljlis  au-  8  hominis,vtinfinfet 

rantcm,  peccatores     a.cntibusadiiciensdmt  parabolam,eoquodeiTcrprope  Icru  _  f1"  ikS 
rccioicntcm ,  con-       ,,  •         n-         -r         ,         r  n-  -  i~F  •  c     9  lu*Piaans\ 

traauaros  difputan.      lalcmj6^quiacxiitimarcr,cjuodconreH:imregnuUcinianire-      h    nxal.b 

tcm,^  caueu d.g.u  i  tfarctur.  Uixit  eigo,  ]  Homo  quida  nobilis  abiit  111  regioncm  lo  JfS/lS 

Deo  gcren  cm  Jm-  °  *  v  11  nitentiapuDiica  Jt 

guavcnenatarcarpe-  uitis,perpara 

bant,peroius  facinora  eomm  difceflit dicens  Relinquerur    docet  fibi  magis  penircntiam  peccatorum,  cj  mlti 
vobisdo.vc.de  Hpdic  tamen  indomopufilliZichei  opor    cere  fuperboium.latiufq;  in  gentib-de  ignorantial 
terillumanere,i.nouathicisgratiicorufcamc,  in  humili    milib.quam  iudjeisdeiuihtialegis  fuperbientib 
credcntiuinnationum  cordequiefcete.  gnaturum.Etcndifdpulianditapaflione  &:refurrect  i 

c    Murmurjban:.  Manifeftu  cll  ludcos  femp  gentiii  odifle,    lerofolymis  implenda,exiftjmabat  regnum  Dc 
velnonintellexilTefaiutem.Vnde&aduerius  Petramdio 
tur:  Huare introifii  <\d ^entes prxputi im  bjbentes  ? 
d    ^'«^«.Aiijscaluinniantib.hominem  peccatore,  ipfe 
&Zacheus  ftans,i.ineaquam  ccperat  fidei  veritate  pfiftes, 
noniblum  feexpeccatorepuerlum,  fed  echver  innocen 
tesprobatconuer.atum,cumetiam  ante couci fi.mem  in» 
nocenter  vixit,cV: qui  ante  conuerfionem  dimidium ,  poft 
conuerfionem  potell:  dare  &:  totum. 
c   ■Siqmdaliquemdefrruda.Vnmum  eft  fecundtim  lege  red 
derc,deinde  quod  remanct  pauperib.erogare.Hunc  fi  uctQ 
yita:,publicanusdefycomoto  plapientem  ltultuiam  legit 

quod 


NICOLAVS     DE    L  Y  R  A. 
^f   ;      Qnia  ho.in  do.In  domo  materiali propicr  refitlione  Chriili 
&fuor:tm difci pnlor!t,&  ad ofiendendum    bcmgnitattm  peccatori 
reuertend.i&  in  dma  Jpirituali  confcientix  ptrgratix  infufionem. 

2  Et  cum  viderent  omnes./rfeft,:P/W//.t7  &  aliimaligvates 

3  Murmurabar.fr  boc irronabiliter,quia  nnUus ranonab tltiir 
potcft  nturmurare,fi mrdicus  vtfitrt  £iyotumad  tpfum  finandum. 

4  Stas  au.Za.^t/  cbediendum  dotnino  pron:ptnf,vtiUc  fubditur, 

5  Eccedi.&cdo. \on  d'citdaboinfutHro,  tjuiaerat p.iratns 
fiatim  dare.Ex  hoc etiam p.ttet  (juod  non  omnia  bonafuaerantma- 
le  acquifita,  quia  de  illis  non  paffet  elcemu/in um  facere. 

6  Et  fi  qutd.£w  cnim  in  aliquibns prxtcptt  reftitucre  duplum, 

6  in  aliquibus  quadruplnm,  &  aliqmb.  quintuplum,vt paiet  ILxo 
2 1.&  ideo  per  hoc  quod  hic  exprimilur  reititutio  media,  ittttlligun' 
tur  alit  extrttnx,  fiqnitur, 

7  Eo  9  &  ip. Dicit  bicglo.Bedx.  Filiut  aute  ^Abrahx  Zachens 
Zirheus  dicitnr,non  quia  de  eius  flirpegenitus,fed  qu:a  eius  fidcm  imitatus, 
f\  Genti  vt  ficut  ille  terram  domumque paternam  dcferuit ,  ita  iiie  bona  fua 

to  Iu  partineda  pauperibns  reliqucrat.Et  ftc  videtur  dicere,qvad  no  fuit 
Judsus  natione,fed  Centilts ,  quiaomnes  Iudxinatione ,  tltjiirpe 
jlbrahx  defcndcrant. 

Jdem  videtur  dicere  ^tmb.dices.  Zacbetts  exiguus  meritis  fu  urpo- 
pulus  natiotmm,& c.Miqu>bus  autem  al  is  videtur  contranu,quia 
fupr.dnitur  quvd  murtnurabant  de  Cbrifin  \<  tr&te  dotnum  Z.ubei 
1  •  quodad  homiium peccatote diucrtijh  t.^1  /  ud ludxos  cnim  ionge 
obomniakliusfuit  ingrctfi ad  Centilcs,quam ad ludxos pt  ccutorcs, 
propter  quod  Tctrus  itiam pofl afufionl Cbrifii  pcr  reuelaiicnem 
fuit  prxmonitus,vtabfq;  tali abomtn.itionc ingrediitur  domu  Cur- 
ntlu  vthabttur  jttl.  i  o.c.Et  ideo  fiZacheus  fuiffet  Gtntilis,m.igis 
babuiffrnt  occafiontmutmuradi,eo  quod  adhomme  Gtntitt  diucr- 
tijjet.Et  vidctur probabdc.q,  banc  caufamfux  murmurationif  e  t - 

preffijfent 


venturum.hanceorum  ignorantiam  illuniuiat,doce 
primo  regniitiifidem  toroorbedilperlurLim,6cinfin 
cult  tudicem  omnium,regemque  venturum. 

*Theoi-  h.VF  imhi,q»  homines  llliaudtetcsrcgi  it 
Deiillnd  fufpicabatur,tpaleelTea  Deo   datum  in  hbei  tc 
Hebraici  genens.Dn?  aut  monftrat  eis,  q;  lnfipieti 
dicunt.no  enim  temporaleregnu  tit.lntereacx  hocd^ 
rarqtiod  vr  Deuscogit.iriones  eoru  fduit.vmdc&hanB 
rabolamdxi  ,&:hominegenerolum  fe  introctucit.  1. 
cet  homofucrit  mafit  tamelfaftigio  &c  nobilitatedei  1 
i  HobUis  t.bui.Hic cft  nobiliSjCui  ca;cus  clamabat.I 

C 

prtfjtfient  ai  cilotardu  mnrmurationem fua  tanqna  r^f^^Uk 
lie  cx  hoc  quod  Zacheus  dixit.Si  quid  al. quc  dtfraudauf^KKk 
drnplum.llla  enim lex  fuit  data  I ndxis  &  no  Gentilibus,t 
eam  tentbatur  Geitles  in  aiiquo,  fed  Jolu  adJimpJ!i,nififoriti 
quo  caju  ex  circuniiantia  facfi,  &  illam  legc  itfiorabant prop  ij 
Zacbxus  qniiilamfcinit,&  fecundum  eafacere  voiuit,vidttn  «/ 
Je  lndxus  ante  vocitione fu.  T^jec  veletficotra  hoc  arguatu  } 
hic  duitur  princrps publicanorum  ,  quia  o~  M.>tthxuspub\ii*\ 
fuit,q.ii  tame  ludxits  fuit  natione,vnde  &  euag''  IifuiiJcripf  Hi 
braice  f"cund'itn  quod  dicit  beatus  Hiero.in prologo  fuper  M< 

8  Hjcc  \\.a\l.Tofiquam  dcfcrtpta  e>t  vocatio  Zacbei,\bic  co  f«? 
tcr\ponitur  remotio  dubu,q,  primo  remottt  i  verbo,fec7ido,faflt  o\ 
Ethisdidis  prcccdeb.it  Circaprimumfcicndum,quodIui  6 
ctiam apofi  ,ii  deregno  Cbriflicarnaliter  fenticbant  anle  eiu.  [c 
fionem,credcntes  eum  in  regno  Dauid  temporaliter  rrgnatur»  ,vi 
de  Acl.t.a.peiierunt  aChrtJio:  Domine  fi  in  tepoie  hoc  ll 
tues  regnum  lirae\}frndc,&  filii Zebedxi  credltcseu  fic>  "• 
turu,petierunt,quod  vnus  ad  dcxtcramfua,&  alius  adfi 
rct.Etidco  qttia  appropinquabat  Chrifius  verfts  lernfttfcrt  bat 

' eum fubiimandl:  ctto  in  regetn  tn  re«ia  ciuitatc,  cr  hoc  ejitpd,  i»r. 

9  Eo  quod  efi"er,&ic  &:  quia  cxi. Falfotamcn. 

I  o     Qnod  con.re.Dei.fr  vocatur  bic  regum  Dci;  regnii  fms 
Danid.rnde  &  Para.zg.f.  Sedit  lolomo.fuper  foliun 
regcpro  Dauid  patre  luo,&c./-.f  idco  ad hanc  falfam « 
„ttii  ten;oucndum proponit parah,)Utn,  ad  olxldcn&u quod in 

aduentu  non  venerat  ad  regnddu  tcmporaliter,fed  magis  a 
dutn.Et  injcaii.do  aducntu  reuertetur  ad iutltcandu 
ItHliffhnuSjtunc  regnum  fuu  omntbns  >n,tniftJlaturus,idtof-l> 
1  i      Homoqui.no./cf/i  Chrisiusbomo  natus  Jccundittn 
deftmine  Dauid  rcgis. 
n      Abijt  u\  tcAon.ld  cfi,ad  cclumempyrenmper  fuiafiibti 


m. 


-k  Acc 


r 


IO 


M ■  .0  k  U  t  f  T  S  % 

«owo^w/.no.HiccftChriftusletudum  dcitatem  Dei 

patr.s 


patos.fecundum  humaniratemDaui    regisfiliuf. 

ti     sibiiiin  »c./o«.Alceuacn»m«.ociumempyicum. 

t     M 


icrr 


m 


Luca:  Cap.  X 1 X*.  948 


■  iiDauid,&:cui  turbajclamabant:Ofanna  filioDa.be    t"    InmodicofuiflifidelisModicum  eft,quidquid  in  pracfen    D 
.  ncc  enit  ib  nominedniIfrael,quiconfhtutuseftapatre     tipercipimusdonorum  ad  com  raratiojiem  futurorum 
r«'ii  datx-  funt  gentes  in  hsreditatem.  £x  parteenim  cognoftimus,&  ex  parte  prophetamus.        i.Com. 

UzinquamExcxcztos  Iuda'osrelinquens,trafitad  illu    g    Dcct m  ciuitates  Dccem  ciuitates  funtanime,plegisver  '*•*• 
•  miiJadasgentes,qlonge(quia  afimb.terraejclamataddo    baadgratiameuangdijperuenietesygb.tuncgforificandus 
mn  ,  veTquialon-  prceponitur,qui  eis 

-eccatonbusfa        ,  .  r.  Quancioinfinefecuii  omnbirneifaiuusseii.t.      pecuniam  verbi  di- 

Bewqui  vbique  a  longinquamacapereiiDi  regnum,&reuerti-  Vocatisaurem  1  gne  Deo  commen- 
pUritns,!ongeabhis  b  dccemieruisfuis,dediteisdecemmnas.  Etaitadillos:  Nc- 2  jjauerit,  vnde  Apo- 

QUllolaCOlunr,  fed    C  ,dcft  luda^rxqMibrsChriaujrccundunicnrncm^nonrclumprsfrntem  vfquead  mortem    $     «OIUS:    QuateftipeS     *•*«.!• 

i  CrOPefacT.lSUt  crucitoderar.t  lcdcVpoft  refurrcftioncm  eius  mifcruni  perfequutionem  apoftolis,&  pr*di    4.    BOftra,3Ut  gaudilim, 

iLtune.  caa.onemregn,  c.i«fli.fp,.Me.u„t  _  _,  5  am  corona  gloriaer 

odis  autem  de-     gpciammi f  dum.vemo.  Cmes  autemciusoderanteum,c^  6  Nonnevosantcdo- 
ffWrocatdecemfer      rmierunt  legaiionem  poft  illum  dicentes.   Nolumus  hunc  7  minurnlefum? 

_,  JLilTl  eliglt  dl  lCl    J  a     Hocer  t  quandoille  oni  hunilts  app  ru:r,in  mjmlcftiflima^c  aritateiudica  u  u  jaJi-eniet.  h       Et    dlier  VCtiit  dl- 

pUli  litera  decalo-     re<7narefupernos.Et factum  eit,vtrediret acceptoregno,ckf  s  "ns.Dcminemna,&e. 

i  jlbutOS  .  Dat  Cie  r    3     ldelt(i.irifrcerrr.runcenimomnii!mo,er3,Sf.  ccgitationesomnibub    pa'am  oliendentur.  IJOnUSOrClO;  VOCatU' 

cei  mnas,dumpoft      ^fcr.  vocan  t  ieruosquibus  dedit  pecuniam,vt  lciret  t  quan  9  nisgentes,& Iudeos 
fc'  ref  rectionem  iur-  vtfirBnid^udLta^bifli*deg«e.«umd|cei.  pmiflurusinterbci,q  t      . 

eit:aperitienfum,  e  tnmquilquene^ociatusellet.  Venitai.temprimus  dicens :      !S!'^P*W  hlper  5  i™<*- 
■ritualiterintel.      r^  j  r  E     ■    u       t-  i0Clmftum     regnare 

,  icjrisdiaxMna.      Pomine,mna  tuadecem  mnas  acquihmt:  f  htaitilh :  Euge      hanc  pramiifitcom- 
iSrachmasappen-  f  r  ,.       c  -a-  rj  1N.on,uat,u<rcns-     '  paranonem,nedicc-  tM«.»f. 

B.tomnis  fctiptu      boneierue,  quia  m  t  modico  ruiiti  hdeus,   ens  porelta-  nreturiNihildedexat  £• 
I  rriio,quia  vita:  g  tern  nabens  iupra   decem  ciuitates  .  Et  alter  venit  di-  i2P°Pu!o  ludatorum 
.«■flisperteaionc  g  „        ■  l        '       •  '  r    L    •     ij™de  melior  po$t 

eritquafi-cente      cens  :    Domine  ,  mna  tua  rcci.t  quinque  mn.as  .  Et  huic      fieri,vtquidexigere 

•  j„_  a     Ideft  ex  earum  animatum  qn:simbuiftt.fide  cVc<jnucr(ationc,magnus  fublimilque  cflo.vt  tUrflbeO.QUl  llihil 

fU  1  UUmeri  pOliUC"  tiontan>uindetui  ,f  d  eijam  dcauditorum  profectionibus  honc  rerjii         Tertimlerujttsjunt  •    .  t- 

ri»  il°"£t.  illi  quilpoft  ro  lcflo.  ludatos  cVGentesncghgep.t  r  vtuntur  coirmiflb  pndicaiioris  officio.  teCipit  ?  JbX  Vnjmnj 

l  ntfoeimhi.Vet-  [  ait:Ettucrtdiuperquinqueciuitates.  Etf  altervenitdicens?      quinque  facit,  qui 

SnedTfcuT-  k  Domine,eccemnatua,quam  habuirepofitam  infudario.  ^^^utoq^^N^ 
I'aop'alisoffette;cV:  ms. 

at  is  confeflionem  .         .  .  1    Etalter,&c.fe.qui. 

fi, i  morumq;  probitatem  recipite.  quin.Qui  ad  pputmm  miflus  eft,.cni  dns  mnam,vnam  ean- 

d  EtfjSmefl.  QuotidieChriftusaccepto  regnoapatre  demq;fidemqua?cirCunfionicreditaeft,adpra:dicandum 

itqapefegrinai.tisinterraecclefia?,femper  ftatumcon  commifit.  Quaiquinque  mnasfacit,qniagentes  quinque 

fiit  Huicieruo  pecuniam  negociaturo  comodat,in  alte  fenfibus  corporis  mancipatas,  ad  gratiam  fidei  euangelicas 

r-nodiimcofummatioperisexaminat.Huncprudenter  conuertit. 

l;orantemampliorigratiadonat,illum  luxuriolaleclate,  k     /«  fndario.Timui enim  te,</uia  homo  auflerus es,tollis>quod «5 

!  iddederat  priuat.  In  iudicio  veio  multi,  qad  docedum  pofuifii.ln  iudariopecuniam  reponit  ,quiadpra:dicandum 

meividebanf,ob"egligetiafuam  interindodosreputa  Idoneu;.officium'pra;dicandi  velfufcipererenuit,vel  fufcc 

■otiQuidam  fimpliciorisobferuationis  deufttione  inter  ptumnobenegerir,fed  perceptadona  fubociotempons 

c'ftolicosfummapmiapcipient.;Qiu.n.recipitprophe-  abfcondit  fecumjdicens^SufKcitmihi,  vtdemerationem 

l  injnnomine  propheta:,merccdem  prophetjeaccipiet.  rcddam,curaliisprsdicem,veldealiiscogarreddereratio 

1  ^»;'ra»..Primusleruus,ordodoftoruineircuncifionc  ne?cumetiamapudDeum  illi  fint  inexcufabiles,quibus 

iffus^vnam  mnam  negociaturusaccepit,qa  vnuDeu,  lexdatanon  eft,nequeauditoeuangeIiodormierunt,quia  Z. 

fideu)  vnu  baptifma  miflus  eft  pdicare.Sed  dece  acqui  per  creatutam  poterant  creatorcm  cognolcere.  °' x*  '* 

la  popuIu  iub  lege  conftitutu,docedo  fibimet  affbciat. 

t     ln  Metis 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

mundi. 

Accipere fibt  regnum.$,«pe>"  ordincs  angelorum.  8     Et  fa&um  eft,vt  rcditct.Scilicettadgenergleiudicium. 

jji   lUzuciScilicetjn  fine mundi ad iudicium.Tune enimmanife  9     Iuffitvocari  feruos. tluib.deditpecumam,(juiaoportebitom 

/Ijlitw mmbus  regnumfuum.  nes  comparere  ante  iudicem  ad  reddendum  de  pmnibus  receptis  ab 

i    \!Qu(\szutdc  Utiu.ldefljdclib.wiuerfisiquorumvni-  eorationcm. 

vtrfitisnmtro  denario  defignatur,quia  eflprimus  limes  numeroru.  i  o     Venir  aut  pti.Quia  tunctleSi  defuis  meritis  fecuri ,  parati 

yndt & nimni  fequetes  funt  replicationes]ipfius ,  & partiu  tius.  erunt aflare  iudici. 

?$'iti,n,(iintbisdecem>&  tri$inta ter decem,&  /ic confequeter.  II      lnmodicofmftifi.QjiiabonaetiamfpiritHaliaquisbabeH 

4   Dediteis  dece  mnas.  Ideft.diuerfttatem  bonorum  fuorum,  turin  vitaprxfenti,modicafunt  rejpetlubonorum  cgleftiii  qus,  ex~ 

iiuetftmit tamen,quia  dtdit  vnicuiqueplus  vel  minus  fecundum  petlantur  in  vita  futura. 

ropr:m  virtutcm.  12     Eris  pbteftatem  ha.fu.decem  ciui.Id efl,gaudebis  defcli 

Negociamini dum  vcnio.Quiattmpusmeriticurrit  vfque  citate  omnium  quipertuam dotlrinamvel  exemplum  vita  tua  con 

ddkmiudicv,in  quo  tempore Dcus  datdonafuaadhoc,quodmul  uerftfuntadbonum. 

plicenturperfrutlus  bonorum  opcrum.  1}     Et  alter  \cQuia  licet  mali  reformident  veniread  cofpctlum 

Ciuesautem  cius oderant  illu m.  Ciues  ifli  funt  Iud(i,qui  iudicis,tamen oporttbit  eos ibidem  reprpfentari, 

tomakriparttinodium  Chrifli  junt  fiimati.  14     Eccemna  tuaquamhabuirepofitam  in  fudario.iWd 

Etmileruntlegationc  poft  tllu,  &c.  Quia  posl  afcenftone  riumautem eft pannus  inquo  inuoluuntur  corpora  mortuorum .  Et 

brifliai calos:lud*i  conatifun t  deflruere  fidem  catbdicajn  qua  ideo  mna in  fudario  repoftta^ftgnat  douum  Dei a  bonis  operibus  ocio 

■cipit  rcytttrn  Cbrifti,quod cvmp!cbituri&  manifcliabitur  infine  fum  tanquam mortuum. 

mun-  ft  Timui 


M  0  R  jl  L  I  T  E  l\^.  6     Ciues  autemeius,&c.ld  c(\,mali  Chriftiani.Quidicuntut 

^«/^>-r?/?i,(rfrr««»M.Superordinesangelorum.  ciuesabfolute.eoquod  funtinnumeromaiori.  Mat.20.c. 

f     ^««fr/j.Adgeneraleiudicitim^enaadparticularc,  Multifuntvocati,pau.veroele, 

luodeft  incuiuslibethominis  niotte.  7     £.* miferunt legatione poflil.& c.T^olumus huc regnare fu.&c. 

Pocatisau.decemferuis.ld  eft  Chriflianis.  Hecaurem  legatio eft  malorum  operum  multiplicatio,  p 

•  peditebde.  Per  quas  intelligitur  vniucrfitasdonorum  quamdicutfaclomaliChriflianinolleleChfifto  fubuci. 

^cipropterpafeftionem  denarij.  8    Etfaclum  efl  vt  rc:ParticuIaritcr,cuius  uishominis. 

6    Ciues  Tomo.v.               G    i 


w 


Glohord.  &  Nicolai  de  Lyra. 


A 


Mi.jje 


Et  ahundabit  ab  eo  autcm,  &c.  M  riric  e.Cu  oT<  I  ,.1 
lalunscrir , iunc plenitudo fpirimalisgratia:  qu  ui. 
rorpenrcreNCci-ccm\is,do&oribusiiliustempori> 
terconieretur. 

h    Etbts <//#«.  Finitaparabola  vaditIcrofo!yma,vto 

retdeeiufdem  3 

t     Qmmaidu»  eft  til  qux  ducltad  »lt»m.5:  qui  i  quaotjg  alui  alcior.tanto  cafu»  gtaui»r.  niaj  CiuitatisCU 

Timuicnira  te,  quiahomoaultciuscs,  tollis,quodnonpo 


QMincj; 
h  "t  :iQ 
MBCM 

uJicio 

dl.llllO 

diicutie 
<U 

I  SU.4.  b 
&  fup.I. 

•> 

B 


•  ujula 
ce. 


fOIiua- 

"u.11. 

c  tegio 


Metis  e/uot/.Mctif.n.dcus  vhi  nonfcminauitid  cll,eiiam 

cosimpictatis  rrestcnerquib.  lcuis  verbum  vcl  cuangclij 

nd  miniArauit.Tim<  jen».iumiudicn,  rcquicica 

I  liir.nlr. 

M  r  $  ti  c  I.Mat.Afttu  vbi  >*  fc.prtcidis  falce  iudicu  eos  qui 

bus  Igem.  Noncom 
mifilti.Etccjgrc 
vbioon  ipar(i:li.C6 
Kicgai  in  icgnouio 
b<>i,os,ctiamdcgcn  a 
tibus.  Itdccorum 
comparationc,q  nv 
tnralcm  lcecm  lcr-  b 
uanr,  dami  .  | 
negligutciiam  fcir 
ptam. 

M  t  s  t  1  c  e.  Pcr 
duosicruos,iidiles 
vtriulqucpopuli  do 
florcs.  Pcrlcruum 
nequam  rmlos  cv 
tholicos.Pcrdcccm 
&  quinquc  mnas, 
crcdcntes  populi. 
Pcr'  inimicoi  »  qui 
^bum  Dci  vclnu- 
quaauduc,vclmale 
intcrpretando  cor- 
rumpere  malut.Per 
mcthonem  rurisno 
fcminat;,quos  vcr- 
bumDei  nccaudire 
cotigit.  His  quinq; 
pcrfonis  genus  ho- 
minum  in  die  iudi- 
cij  dilcuticndum  li- 

gliatlir.  »     .•.^■■..,i,.i.,.,lc  mMiiuc.ii.,v.i.iiiiijoiu'ii     t  tceat" 

b    scielas^uoi  ego  \  euntes inuenietispullum  afina:  alligatum,  cui  nemo  vn- 

homo  au(lerusfnm,tol-  n\ 
lens  quoi   non  poftti , 
CJrc.Qiiod  putauerat 


dc 


luni^cvUKtisquodnonfeminalci.  Dicicei,Deorctuo  tciu-  J 

1    £_jii;p;gcrad  exeicciJum^lBcium.fiipcibui  ad  aciufandum  domini      ' 

lujniun». 

dicofcrucnequam.  Sciebas,quodegohomoaufterus  fum, 
b  rollens,  quodnonpofui,&mctensquodiW.kminaui.  Et 
c  quarcnondcdilH  pccuniam  mcamad  men{am,ck  ego  ve« 

j  Merira  diftitrirrji. 

e  nicnscumvfurisvtique  excgillem  tillud  ?  Etafcancibusdi- 

f  xmAufcrrc  ab  illo  mnam,&  date  llli  cjui  dccem  mnashabet  • 

Etdixcruntei:  Domine  habct  dcccmmnas.t  Dico  autcm 

a     Vieniicoqu  d  naber. 

g  vubis  ,quiaomnihabcnci  dabmir,,3c:abundabic,abeo  au- 

Q^i  r.uu  vlitvr* 

tcm  qui  nonhabcc,oCquodhabecaufereturabco  .  Verum- 

a     ld  eli,  Iuu*o«,*  cmne»  noler.tcs  lonuerti  ad  Ch/iltam,  4 

tamen  inimicos  mcos,  illos  qui  nolucrunc  mc  rcgnarc  fu- 
h  perfe,addudrehuc,  &interhcite  anteme  .   Ethis  didlis  5  dp^iaconfi 
praxedebat  afccndens  Icrofolymam  .  Et  fadcum  ef*  cum  6  d6nis,&obcc 
appropinquaiTcc  ad  Bethphage,6c  Bethaniam,admontem 

a     Venitaii  mortem  Oliueti.ut  nouil  ai  <  Iiuas  in  fub.imi  uinuieplantirct.  b     1'roptet 

fcicntiam  ucritatts.Sfmundiciam  rrcii.ml  gerrun*"diIectionis  facramentum  tofo  orbe  prai 
dicaoeum.ucl  piopier  duosoidinoprard.citorum,  umtn  incircuncilioac.  siteruni,  m  Gcn- 
tibut. 

qui  vocaturtOhueti,mific  dudsdifcipulos  fuos,  diccns  : 
flte  in  caflellum,  quodf  contra  voseft.  Inauodintro- 

Mieri  a.li5J_ni,ur  nolTidcaii.,Ci  i  It^s  (oluii  ut  tci,eat 


parabolafuil 
miffam,qu*n<  16 
gepoft,«5cip|u  oc 
CMura  odium  i>ni 
eius  hoftili.  clafS 
pciitura. 

i     *4dbctpba.  1  th. 
phagc.viculus  ccr 
dotumin  motpli- 
ucti,  &:intcrpH 
donus  bucc*.B| 
thaniaviUavci  .. 
tasinlaterccii 
motis&  dic: 
musobcdict; 
dominus   Iercfl 
mam  ventui 
setia  ftiafubln  [u 
Gt  multos  ar 
fionem  fuan 


.Scr.4. 

C 


lpiritualisin 
Qusbencinn  n 
oliueti  funt  ; 
idell,inipfo  c  ti 
noq  nos  vnc 
/pintualium 
matum,ckcoi 
tia:,pietatifqi:. 
refouet.  Etcj 
viiltabfcon. 
tem  fupra  fe; 
v  c.v^utju  puuiucuf»  mitri ,  dilcij  > 

proexculatumj  oixilTe,vertitur  in  cnlpam.  Si  mc  itaduru,    cafiellum,quodefi;contr3  eos.vrpcr  eos  totiuscoi 
&:  crudclcm  noucr..s,qnare  illa  cognatio  non  mcuflit  tibt     fiti  otbis  mnmtioncspenetrcr 
timorem,vt  fcires  me  meadiligentiusquafiturum} 
c    Tecuniam.hi  cit,euangelicam  predicationcm,paratifq; 
fidcliumcordibusnon  jntimafti. 

d    Meamadmenfum.Non  tuam.  Vndeapoflolus.-Si  quis  lo- 
quitur.quafi  fcrmones  Dei. 

e    Cum  vfuris.  Qni  verbi  pecuniam  a  doclore  cm it credcn 
do,neccffecfr,vtcum  vfurisfolnat  operando.  Vel.de acce 

pto  verbo  f^nore  vfuras  foluit,quiexeoquodaudit,etiam     1    T»ii//iiwii»/r.Trcscuangehfla'  q  eirajccicrirfc- 
aliaftudctintelligcre.  tra  commemorant,Maahci;s,q  irebricc  fcr'ipfit,< 

f    Uuferuab illomnam & dstc&c  Collatam  gratiaamittit,     folt/tam,&:  addudam  refert,vr  habrxre  quoc;  aent: 
qpdicandoaliisxommunicarencglexir.Augeturvcroilli,     nitucrir,nondefperandam  moriltretcfle  (alutem. 
q  rn  calaborauit .  Sicunt  rcgiurh  chrifma  qfffuperbiendo     m    ^4///gJti.AlIigatus  vinculis  i3iidia-,in  quoaddv 
Saulamfit,Dauidobediendopromertiit.  Spiritus.n-dhi,q    aftricl:i:sdhocrrorefamulabaf,l^<  dommatum 
aSaulrcccllit,dircftuscftadieilla&:  deinccpsin  Dauid.    rcn6poterar,quedhmfcceratn6natura,fedcuIra 


k     /«.Tor,i;;.r««elntroeunrcs  in  mundum  pdicatot 
niunrpopulum  nationum,pcrfidia;  vinculisiij 
rum,&"  laiciuum.Ctu.neniO  vnqncm  ho.lei 
lisdoctorfrcnumcorreclionispofuii/qvclli 
fphiberetjVeJ  inariftam  via  vitcirecogeret.  "H  . 
tafdutis\qmo.  Calefiercr,vtilia "luadendo  cotuiit 
dit,qaianullusftultitiameiusdeprimendoco 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

I  Timui.n.r^e  timor  non  eil  nifi  pufillaminitas  bene  agcndi. 
*  2  Qma  homo  aufte.CS.  Licet  enim  modo  tempus  fu  mifcvicor- 
dic,inm<iic:o  tamenerit  tempus  rhoris  iufliti*. 
I  Tolhsquoi  nonpo.&cmetisquodnonfeminafti.Icy<z 
a  prslatis  ecilefid nonfolum  requiruntur  bona  in  peifona  procria^ 
fedinfubditis  eorum,quos  tenentur  inducere  ab  bonum.  Etfcntiua 
buius patct plcnius ex ditlis  CMattb. i %.rfquc  ibi. 

4  Vcruntamen  inimt. Id c(i,l;id£os,qui pojl  afccnfionem  Chri 
fticonati  funt  fidem  catbolicam  dcjlruere,vt  fupra  dttium  eji. 

5  AdducitC  IiUC  &:  intcr.l^uia  4.2. anno  poflpaffione  Cbriili  ci 
nitas  lerufalifuit  de(lru£la,wpopulus  Ittdsorum occifusper  Titu 
<S",  ycfpafianumJn  fine  ct  mundt  omnes  reprobi  gencralitcr^qui  funt 

ini- 


inimici  Chrifi>,fententia  mortis  atermfunt  interficiendi. 
6     Et  his  Ai.Uic confcqttenter  cilendic  faclo,qj  dccLraucr. 
bo. In  parabola  auttm  immediaie prscedet.ti  dtto  declarauera 
pertineas  aa Ifuatn p.tjfione ,aiiud  adciuitatis  lcro[olymitan* 
(lionem.  Ig\  tur  primofafto  op.enditp,  :mumfecundc,,fcctwdu 
Etcum  appropinquauit,vidensciuitatefIeuit.TiwM 
t!trintres,quiaprimo,d(fcribiiurChriftibumUiatio,ffciiei 
dcuotio,  ibt:  E  n  11  re  afi  t  i  \\o.Tcr:io,  Vbar  fxortt  malignatio,t 
quidam  Phariiarorum.  Circa  pr.mnm  diciturfic.Et  his 
prxce.aiccn.  lero.  vbi erat paffurusjetundum q.:od prxd 
fatlo,ojicdes  quod  eratparatispnmsfe  hutr.il  ;.rc:&obcdtrc : 
mortcm  coKtemp:ibilisfimam &■  aarb:s(imam,&i  ettn 
luitilluc  veairc,(cdcnsfuper  pullum  JLfinx,  /,cu;  /uaatpr. 
Zacha.g.c.Cxtcra  patcnt  cx  d.Mat.2  i . 

*  Eun 


ver 


\tu 


M     0     i\    U     L     1       T     E     J^. 

morre,veI  gcncralitcr,in  mundi  finc.Etopcr.itcs  bfi  dc do 
f  nis  fuisiomuncfar,fedtorpctcsabonisopcrib.damnar,va- 

no 


rio  tamcn  modo  fecudum  quantitatcm  meriti  veld 
^,fr«r/irj»7/c;;.Scquitur. 

5     ^dd:tcite,crc.Vnmo  morre  teporali,&r  pofleazre 
5     Etbis  </i.Exponatur,vtfupr.Mat.2:.&:  Mar.n. 

•     t  Et 


fli 

* 

ali. 
m 


9 


' 


..dTilmitdicitur.vnntagnofcitiit.  N5  8cfira»1tidii«5 


jLuca?     Cap,  XIX. 


m 


i    iutternebmt  vr.Iuxta  alios  euangeliftas,n6  difcipuli,  fed 
tnrba fubfternebar»qua:  martyrum  exempla fequens,  car- 


D 


[lefjiiebar,  deqm- 
bns  ?erte  fubditur. 
.  i  Th  e  p  o  h  y- 
m|rvs.Dominus 
fHp/pullumfedcns 
duccclarar,vnnm 


tni,2eneraliterrame' 

H-ianuamli^atfi^quiacxtraCnnftumquicuquecft  nem  perabftinentiamedomar,  vt  dominoiterad  metem. 

V >ft  in  via  qui  m  Chrifto  cft  foris  no  eft.In  buuo  ergo  pare',&  fequentibus  bona  prabeat  cxcmpla. 

SS  s  ftabar,qui  non  vna  fidei  vitafque  viam  renebat ,  led  g  ^id  def.Dcicttfis.  dno  de  moteoliueti.i.humiliare  fe  ad 

pjQpUS^    C    ^  ^^.  i     QM.Tcunquc  fol.jcri.tis  in  ttr  la.trunt  Toluta  &inrc!o. 

cjuam  hcminum  fectit,Soluiteilliim.,&  adducite,  Et  ii  cjuis 

vosmterrogauerit,;qLUireioluiti5$  iicdicetisei.  Quiadomi. 

nus  t  operam  eius  defiderac  .   Abieruntauremcjuimiirit 

erant ,  &inueneruntficutdixiciJlis  tfantem  pullum.  Sol- 

imfJl  at  £«"  !t  uentibus  autem  illis  pullum ,  dixerunr  domin  j  dus  ad  illos : 
phtani  dicentem.  o  _  r 

lccextMsvcnttfe-  c  Quid  ioluetispullum ?  At llu dixerunr :  Quia donunu5 eum 

,  tonytr afitim,  Se-     iieCciTanum  habet.  Et  duxerun.t  illum  ad  Iefum  *  Ettia- 

Bfmua^VieiTui9  d  ctantes  veiiirnentaiuafupra  tpullumimpofuerunt^  leium. 

iiipemonuum  bc  e  +  £unteautem  illofubfternebant  veitimenta  inainvia.  Et     Quod  toeo  facTu  eft, 

«Jmitu&immu-   f  j  j  /       /  •  rw  l  vtamphus  eoru  ad- 

Dlugctilem:  g  curn  appropinquarct  lam  addeicenlum  montisGIiuetijCce-  |  uersfifc  excitatetin 

h  peruntomnes  turba?  t  deicendentium  gaudentes  laudarc     uidiaquiaia  tempus 


Ifirmitatenoiirecar 
nis,illoqetatin  fipr- 
ma  Dei,cfi  co  defce- 
dutturbae.i.  humilia 
turciusq  mifericor- 
diaindtgent,vtabeo  tfocranc 
exaltemur. 
h  Cau.  Frcquerer  in 
grelTus  eft  ciuitatcm 
lcrti fale*,  led  non  rex  f  CHm  ;# 
vocatus,g>fempfu-  ciflcM. 
gerat,  niii  modo  cfi  tiUuw 
afccndit      pafiirrus. 


n.aliasro 
H,vtjpitinerciu-   , 

iibidaretur, 
fijomnem  Gali-  k 
cdeftrtitinere  1 
at,quomodo  a 
,nia,inHierufa  m 
i  rafiens  rogaret 
vt|llusfibidarctur  n 
ca  mfittantadifta 
:ciuto€s?  Pro-  o 
Jiximvfteria 


Deumvoccmagnaiupcromnibusquas  viderant  virruubus  %  f aIJwT^viax!mc  de 


•    Ab  omni  pccc.io  tinguiariier  immur.is,  &  initr.unes  fideoi. 


b     1  gn  ve«ii  >n  r.o- 
uunepaittUmci. 


rcRmectioelazariq 


dicentes:  Benediclusqui  vcnitrex  in  nomincdomini.pax  in     nu^factaerat.  Na  &c 

ccclo,  &gloriainexcelfis,  EtquidamPhari&oiftJmdeturba  '  fm£?  ga  hoc fignu 

....  _     •  T«,b«u-^B-«.uri.poftojoi^i.nd«^»min»ii»«M«.      f/auaudieratabeo. 

dJxeruntadillum:  Magilter,  jncrepadilcjpuIosruo&Qui-  6  Laudatctd iignis&: 

busipieait:  Oicovobis,quiafihi  tacuennr,  Iapidesclarruu  7  docMna,qfeatcua- 
Lt!  -      ■  j       t    -   .  n     ■    ,  8   (ceditad  dicicenofe 

bunt .  EcvtappropinquauicvidcnsQUitarem,  fleuitiuper  p  gie,g,iOane50atrat. 


E 
Io.ia.  b 


lut  lufc.Vinftus.n. 

i.is&dominoshabebatmultos,  fcd  folntus eft ab 
tnitli  fuerunt.S5fum  antem  hunc  habcr.  Bethania 
,domus  obedientiiK  interpretatur.Betphagc  uero 

do  'maxillarfi  erat  fane  vnns  facerdoru  etcnim  maxillc  fa 
busdabantur.  Indicitur  autcm  per  maxillas  fcrmo 
xqu€animalcsmaxi!laeinciunt&:attendunt.Vbi 
lomusfermonis&obedientiajcrgaillum  dlicmit 


k  fien.Turba  poftmo 

dicu  ctucifixurs,r€ge  apenar,C5tpedat«  (m  carn5  Dauid  fi- 

liu  uenilfedcclarat  ut  aducrsu  fe  tefiimonmcxtorqtluit*. 

I ' 7>a*:.Sicut  uafccte drio  holu m  &  angeloru.agmina  c^le- 

ftia  decatabat.  Clcria  in  cxc.Dee.Ft  in  ur.pax.b.Siccidc  mox 

triuphaturo  holes  pcinunt.  Pax  I  cclo,&  gloria  in  excelfis. 

m   .M^Mirainuidentium^dementia^quemneradocen- 

tem  nouerantcum  niagiftium  appeUariaudiunt^dilCJpu- 

rcipu!idomini,ut  foluutpopulum  catenispecca    loseius  quafimcliusedQCliredargucndosaeftiniant,quo$ 

to  m  ligatum  multifquecuris  uita;.  illeinftitucrar,quem  Deum  apparcr  eiTe  pcr  miracula. 

3  luatibus autem illis pu llum.  N6  defpicias  huncafelluqa    n  itjpJ.Crucifixodno-apfisp  timorc  taeetlb.  petrcq  fciiTe 

tivcftituoiuu,sutiupi  rapaces,itafubexuuijscorpons    fun',aptis  monumetii  Defi&mudi  dnmapteclamabanr. 

lobiseftcomunecubeluis)  mensDco^pIcua  veger.it.        Mt  sTicE.Sica-citascontigeritin  Iiraci,vtalaudeDei  Ro.ir.c. 

b  Dixtrmt do.eiut  Multos  habebatdominosqui  non  vni    conticeat,popuJusGentium  molluo  coidc  lapidco  crea- 

ft  trltitioni  dedirus,fed  prohbitu  immundoru  fpirituum    torem  fuum  credet &  annunciabit. 

r-  abaturadvanoserrores.  o  Et  >r^.Quoddnsfsn  hiftona  femelfeeithocquotidk 

c  \uidftlHitQui  loluedo  pullo  cStradixcr  Jt,  audito  nomi    p  cleclos  fuos  I  eccleiia  agit:Plagii  reprobos,  q  neicifitcuj: 

r  ]uxlcunt,quia  magiftri errorc  qui  dodtoribus  ad  ialute    plangut,fed  exulrat  in  reb.peiTimis,  q  C)  danationg  mapui- 

|  mm  vcniJtibus  obiillu t  iuas  tenebras  defendfit,  donec    deret,feipfos c»  elecloru  Jaqhry mis  pI5g€«cnt:Qui  in  puer 

isatteflatibus  vcn  poltefibris  virtus  cmincat.  Sed    fitate  lua  diem  fuu  hic  hnt,  in  qua  &  pacehnt  ex  abudatia 

inicsfideipoteftasapparer,  cedetibusaduer-    tpalium,&fuppIicianuncabfcondunturab  oculis  eorum 

liSjCCCtusquiDeumcordeportetadducitur.    qrefugifitfuturapuidere,quaM^alem  Ixjinaro  perturbet. 

•Veftimcntaapoftolorum,  do&riiu  virtutum     Sed  venient  dies  qn  animas  cxeuntcsacotporib.dxnM>nes 

fcripturarum&gratia  Ipintualiter,qbusillis    injmict  circundabuntvallotraheresit:asadlocictatem  iux 

mm  r'UJsnuda&frigjdacontegunt,vtmerc-    damnauonis.Etundiqj  circundabunt,&:  coanguitabut,qfi 

1'wfubcteieflotem  Chnftum.  non  (olum  operis,  ledftioquutionis  &cogitatiOnisini- 

/w/M.Dumpopulusgentium  portat  Chriftumdtfcipuli    quitatesanteoculoscorum  replicabunt.Et  ad  terrampro 

aflernunt.quiacorporisfuicxuentesami     Iternent,cum  caroinpuluerem  redigetnr.  Ijhjetiamca- 

umlwiplicibusianguincluouiamparant,  utinoffenfo    dent,cumin  illadieperibuntomnes  cogitationesiorum, 

e'Iu  mcntis,Ierololymam  quo  Chriftus ducit ,  tcndant,    qua:  cogitationes etiam  per  iapidcs  fignantur  cu  iubditur. 

cMuctam pacis uifionem.  ^Theoph. Piorat Jup cjuitate ut miicricors  nolef di 

f    Subjltrnebant  <£§**  eosqui 


F 

Pmuec, 
*.e. 


Pfalmo, 
145. i» 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

'  Eunteau.  llk pnnitnr populi  deuotio,  &  pttet  jma  ex  ditlh 
't-iuxcepto  quod fubditur .  *  Supcrom.£*/i</«><jfio«ef 
« 1  Larari  tjuam  plures  viderant/uerant  moti  ad  i(ia  m  deuotione 
imbttut -Io.ii.f.& etiaex aliis Chriftimiracutis.  3  Etqui. 
'  unftqueter  defcrib  itur  T- hariftorum  ma  lignatio.  Ex  inuidia  t- 
*'iuam  contra  Cbrifhm  conceperant  deuotione populi  ad  Chri' 
hpdcrenonpoterancideodixcriit.     4  Magifter  incre.&C 

ilfiwjtkm  falfum  applaufi-m  non  dcbes  fuiiincre. 
J  Qui.ip.fyjtion«ii//ttr  Je excufando,&  prcphetado,  defuturo. 
<  Dico  vcbiSj&C.E^:  hoifuit  implctum  infuapaff,or,efauando 
\ ■ifulisprg  titnore  ludtotu  taiitibus  laudtm.Chrifii,  lapidesfci- 

fifunt 


ftfunt  vt  habttur  Matt.ij .f.Quafi perhibcntes  tefiimonii fantTtta 
tis  ipfius  Chriflt  morientis,propttr  quod  Ctnturio,&  alij  Gevtiles, 
quieranl  cueo,y>ifts  tot  figtns  fanclttaie  Chrifii  cofeffi  funt  dicttcs. 
Verefilius  Deieratiileyvt  habetur  ibidem.  7  Et  vtap.W/crd 
fequenter  ofltndit  faCio  futururr.  ciuiiatis  lerofolymitanx.  deftrufiio 
nem,inhoc  qucd  flcuit  txcdpatftoncprcptermalafiper  ciuitatem 
0  populumfutura.Et  quiafcmper  in  Deo  cii  mifericordia  currit  iu 
flitia,ideo  in  Chriiln  primo  oftenditur  dulcur  copasfienis,  faudo,ri 
gor  y>lticnis,tertiO)inprincipibus  Iudnoru  malu  obftinationis ,  (ecu 
da,ibi:JLt  ;ngrcfius.7m/<M£/.Principes  zxxl.Circaprimum  dici- 
tur.  8  V idtlsci. f.Itrufalc,inquddiu\>igucrat  cultus  diuinus. 
9     Flcuit  iiig.Tji  prcpttrmale  culpa,quf.  ilimultiplicotafuerat 

•k  Tutn 


t.  M  0  B^^  L  IT  Ei\. 

1  £t  cum  «/>.SecGdfi  fgnfum  allcgoiicum;Ciuitas  hax,cft 

ecclcfia 


ecclefia,qtixtemporcAntichrifti  ficarguftiabatur  &rpro 
itcnietur,quod  pauciaudebunt  U  Chnitianosconfiteti, 
Douaus  v,  G    4 


9/5  QoCord&NicQlajcleLyra.  ?^ 

r$*  ecr  qul  :n  ilfa  nropter  ficinus  cont.  a  le.oftcpdit  itaque  vi,  yendentes  &  ementes,p  hoc  innuen5,q>  rufna  popu!i,m, 

A  fccfjmifefico  dixperf!ciO,qu.ac..iminiieret  <reis&:  no  ximeex  iacerdoturnculpafuit,dum.n,vendetes&ernet< 

•          iblumantccruccir.  lcd&poitcruccm  eria  couerfionein  percntjt,o(lendit  vnderadixperditionisproccfiit. 

corum  fitibat  manjfpftiO m  cxeoquod  per  triginta,quin-  M  o  r  a  1.1  tf.  R.Sicurinciuitateeft  templQ-.ficinpIer 

quc annos  Komams  tradjti sut:  na.fpter  nihf  aliud  diftu-  fideh  vita  rcligioforum.  Sed multi dit  £  rehgionis habn 

litliupli:  mvquam  _                       facrorum  ordinu  1< 

quod  cuptebat  C05       .„                 .  ^«mw.-mmiq«t.  b  *****  fie«in>,qu«  m°do .,„,„,              cumpercipmnr,rc 
conucrti.                    jlbm  dlces,f  Qyia  li  cognouilles  &  tu  ,  &  quidcm  in  hac  die  1  gioms  officium  . 

C&'h*c       Et  UOn  retin.  PCrUCh  »    .s.nptuleutcHupen.eotui*  u,.rcrix.nunc.en,io,eU.„L.  *££££  ?££,",*   *    ^«Cimonium  tC 

-=  ^,fioi"mCU.md.,rc";     tua,qucad  pacemribi.nuncautemablconditaluntabocu-  |  ScSffl 

"**""  SUpS'ttrmit!Td  !istu.s,  C^»veniei,.|sinir^circundabuWteinimici  ,  ^uibuS 
cuanimaad  vltione  r.uivallo,&  circundabunt  te,c<COanguftabum  tevndiq„ckt  <>  recompetir,adpri 
ISm  SS  a  ad,ert.aptoilctncnttc,8c'nliostuo,qui  iq  te  lunt.t  Et  non  re  '  S^SVn 
diiiipatur ,  &  hoc     linqucntintela|MdemluperIapidem,coc|uodnoncognoue  8  hancpro pra;m 


l 


ideo,-  auianoncog.t.  b  ns  rerripUs  vifitationis  tu;e.  ttinerefTus  jn  templum  cccpit  cepnoe  feruat.tn 

Perueriamenjmani  ■       ,  L         Jj     ,.      bMr       c    .     F      a.rV-    £  »n  tcniPl0»  qmacj 

mam  Dcus  ufuat,     ejjcere  vendentes&.emetes,dicens'Ilis:t  Scnptum  elt:Quia  hoc  quod  proxm 

aliqUandO  PrXCeptQ  *     Qi'»ahocin  templo/efidcrj.yel.ftnondantesmunerecorpo.iiitcipeireqaamini,  vei  jure  debet,negat,d 


tSJ&SSSSSi     domus  m"  domus  otationiseft,vdsautefeaftiS  illam fpe-     SR^KS'' 

j  r  1  1    Quajdorainus  necindignis»c|b«ritdit3tionis  iubtial;ij,poft  vieoiem  J.IcipUu*  inicitis  j:.  r.-./i:   j„    _ 

B  contcmnit,  nec  dc  p?,uue,atingtati.docendi,-  ■  dr:  Jreciiti.do.  n 


mahsfujscrubcicit,     luncaiirilatj-onum.Et  erac  docens quotidie  tn  tcmplott  Pnn l °  ?ma  duni  P"»»c 
in  extremo  inimicis  c    .  ,         ,  „   r    ..     '  _  11..  1 1  locu  tencnt  rehg 

'     tradeturscumquib.  d  cjpesautem  iacerdotum  &  icriba:  ocpnncipcsplebjsquar- 12  nis>ibi permalitS 
inecernoiudicioda*    '    .,  f&*&*»**^*mr^m*&b*™*^ti^»M*^*i&  1?  occidunr,vbipo 

nationis     focietatc     rebant  ljlum  perdcre  &  noninuemebant  quidracerent  jlhf  I4  tj0ne  viuificare  « 
colligirur.^^ce-»,      QmjlJS  enim  populustlulpcnfuserataudiensillum*  15  bueiunt.Sedgacfc 

&c.Dum  carnedas  .*?:>'.*  tia  peruena  p< 

voluptatib,  mala  ver  cras  paginas  nos  • 

tura  non  profpiciens»  habes  bona  prxfentia  qua»  ad  pacem    definenter  inftruit,rec"Ve  fubditur, 
potTunteiTetemporalem.Etcurhoc,fubdit,(.quianonpre    cu  «.«^DomusDcieii?  cientiafideliu,gficit  fpelunc^» 
uidct  malaquxeieuetuta  funt.  Sienim  prxuideretinprx    latronum  qm  relicla  limphcirate  fancliratis,  illud  medi  t 
fentibusprolperisJxraranonfuiiTet.  agere,vndc  proximuinnocenre  pofiitl^derc.Sedepdo.i 

a    Etnon  rc.Cunilcrufaiem  modo  fitp(lrn£laextraporta    nus  memes  vidcutim  aJ  cauendamala  erudit.Etfr^f « 
vbidns  crucifixuscrat, apparetillam  lerufaleex  toto  riulTe    d    tigfrtbwtilim :  rjfr.Ideononpoterant  iilum  perderc,» 

q  deitrudam.  Cui  vtiJeeuerfiocontigtrit,('ubditur,£o.7tto4    timcbant  rumujtum  r^ppul.jvclideo  volebant  perderc, i  • 
jeoffcu^.ldei^aduentum  riiii  Cfciincarne,  negletto  fqo  magifiefio»  totum  populum  vici^bant  i 

b    £1  ingrejJust?Qi\  enumerata  m4a»ingfeflus  teplu  eiecit    cius  doClf jnam  confiuerc, 

veudentc?  -       .ft»  fi^*  CA, 


NICbLAYS     DE     LYRA,  9     Etingref.f7;ccow/e7'«mtcrinc?/'nfr(3  oflenditnrrigor  »/l 

nisAn  boc  qtmi  r>e  ientes&  enfntcs  in  Unplo  itide  eiccit%pn.t 

Ttmiproptnrmal<ipan# qu/efutura imminebant dicens-  deftgnans,q<tod efftnt eiit-iendi in gehennam^  0- patctfintentut 

^  I     QaiiCico^no.iupptemaladiQa,  ditlis  Matth.zi. 

a     Ettu, Supplefleres,  jo     Priniipes  au.HfY  cbfcqncttr dcfcribiturobftinatioprincn 

3  E t  qm  in  hac die  tua.rd  cli,modieo  tcmpore,inqtiofacies TQ  Judaorum,&  pnmo^quaittum  ad  mteria rem  nacbi»ati6ntm,fe,n 
luntatem  tuam.  do,quantum  a,d  extcriorem  infi  iiatiovem  ra.fc,  CircaprirHum  i~ « 

4  Qua;  ad  pz,Id  eHimodico  rtpore  duraturam,&  ideo  nuncgati  tur:  Prin.an.fa.Q»»  prgtrant  in  fpirituallbust 

des,quta mila  imminentia  non  vidcs,ideofubditur,  Nunc  au.ab»  1 1     Et  (cribx  .  Qi<i  intendebant  dotlrivfi  legis,&prohetan\ 

fcon,iunt,&C,  12     In  prin.plebis.Qw;  praftdtbant  in  temporalibus  difponcc , 

5  Etcircundab.tcinimt.tut.^cii/cetj/^wrf»/,  15     Quaerebanr  d.pcr.  Excogitantes  diucrfasvias,  &mo  t 
.  f   .     6     Va\lo.adcft,cHniexcrcituvaldcforti.  quomoio  poffent illu,mocidere,motiexrancarc&  inuidiacon4 

d°b«Ho  7     f-icozn.icv.lntantnm,qnodprsangujliafamir  inucta  funt  ipfum,ideo  jubditur, 

tudaico    mulierts  fil;ospropri*s  comediffe^fecundum  qtiod  rcfert  (bfephus  l't  14     Et  non  in.Cum  effetfancliffimus,nee etiarn  audebant  tim'l 

ii. 7,c,ij   bro  de  ludaico  beHo.Ftt.aufi  tantx  defiruflionis  fubditur.  popttli,ideo jubditur. 

S     Etquodnoncog.tem.vi.tux.Pr*(//Mf/o«fmC/jri/?jrfcj-  15     Omnis  cnim  po^\f\\isjdcfl>yaldeancntusadaudienoin 

piendo,fed  magis  vfquc  ad,  mort(m  ipfum perfcquendo ,  fantlam  eius  dotirinam, 

9    Et  #NICO„ 


MO^I/rE^  ciuitaseftbnimapeccatoris,quevallaturinmorrc,&anrt 

g     Ei^Korf.Chriftusenimecclefia  vifitatquandocumque  ftiaturalpiriribusmalignis,&:eiusfiliiprofteniutur,idl 

Chriihanos  ad  bony  excitat,fed  ecclefia  pro  maiori  parte  cogitationes  eius,quibus  promittcbat  fibi  longam  vita  1, 

non  cognolctt  hoc  cum  afteClu,proptercp  Antichrifti  per  honores,diujtia$,&:  huiufmodifruftratur.Eo quodno.co,<H 

fccutioTuper  cam  vcniet  ad  purgationc  elecTorum ,  &:  da^  dominus  eam  inuitaretad  emcndationem  virac. 

nationc  rcproborum.Secundum vcro fenfum  morale,ifta  9    & ingrefin ic.Exponatur ficut fup.Mat.2i,&: Marci.  '.. 

ciuitas  -j-  MO^:. 


U    D    D    J  T   1  0, 


filius Mrab<e, Confiat  autt, qnod  na  fuit  falus  fatla  Zacheo,eoo^i 
de  ilirpe  ^tbtahagenitus  effet,fed  quia  ciusfidi  cfl  imitatusy&  ic 


In.ca.ip.Fti  <J.c/r«r  inpofiilslt  fic  videtur  dicere,  quod  nc>  referendafunt  verba  Beda  ad  caufmfAutisfcilicct  Zachci,  «OM- 

fui  t  Iudarus  natione,fed  Gentilis,  te  ad  cius  slirpem  taatu,Similiter  ex  diflis  Umbr.dicetis.-Zacb\t 

£itod  aud  Zacbeus  ftt  natione  tiebr&usfatis  oslcditur  per  ratio  exiguus  meritis ,ficut populus  nationu,&c.non  vidct»r  dicere  0  >d 

»es pofiil.T^cc  BedacontrariHm  -pidetur  dicerefi  bene intetligantnr  fibde populonationu,fed qmd  fttfigurapopulinationum,nonel  n 

verba  eu*ngtl:\,quibus  fentctiam  fua  adaptat.  T^amChrttius  dixif  tem  inconuenicns,  vtaliquisdenationelfraeliticafigurct  nal  * 

^falusfacla  cffct  huic  domm,fcUicet,  Zacheo  habitatori,  eotpejfet  Gcntilium,  ficut  luc,  ij.dc  filioprodigo. 
.                                                                                      filius 


w 


C    A    P    V    T. 


Lucx  Gap.  XX. 


91$ 


XX. 


dxos  Vineaergo  ifta  Synagoga  eratIudxorum:cultores  £> 

autern  fcribx&Pharifxi.quiprxerantpopulo.  Eft&v- 

..'quapoteliate  hscfacis.Dc Dei poteftate dubitant, &    nufquifque  vinea &: idem  agricoJa,vnufquifque enim  no. 

ubintdligi  volunt,diaboUeiTe,quodfacir,  Vndeaddunt:     ftrum  feipfum  colit.  Hancigitur  vineamcum  collocaflet 

Autquis  eft  quidedit  tl&dn  quo  plane  negantDei  filium,    agricoli  mifericors  peregrcprofecluseft.Hoceft  permifit 


A  pr^f7«mfy?,_drf.Scquitur 


juem 


non  fuis  viri- 


C    A     P    V    T 


X  X, 


)us,fedalienisfigna 
facere  credunt. 
;  Jnterrogabo  uos  & 
"munumver.Votctzt 
aperta  refponfionc 
tentatorum  calum- 
niam  confutare,  !ed 
prudenter  interro- 
rat,  vt  vcl  fuo  filen- 
'iovelfua  fententia 
•ondemnentur. 

#T  H  EOP  HTt.    - 

^namuis  inprom-  d  Ipterrogapovos6cegovnumyerbuni.Reipoiidctemjhr.pa 
jtuelTetquodeis  re  ffavmSmh*. 

ptilmum  Ioannis  de  caJo  erat,  an  ex  hominibus?  A  t  illi  cogi- 


Efa.  fS. 

*illoiu. 


eos  iuxta  liberum 

arbitrium. 

g  fineam.  MORA. 

Vinea  domini  fa- 

baoth  ,  domus  If- 

rael.Coloni,opera 

rij,qiiiadexcolen- 

dum  prima  bora, 

tcrtia,fcxta&nona  -fMatti. 

funtcondu&i-Pere  ii.c. 


T  fa&umeft  in  vnadierum*  docenteillo  po- 
pulum  in  templo  &  euangeliz,ante,  conuene- 
runt  principes  Sace°rdotum  &  Scribx  cu  fenio 
j-ibus,&aiuntdicentesadillum.tDicnobisin 

qua  poteftate  ha.c facis:  aut cjuis  eft ,  qui  dedit     gre fuir,qui  vbiquc  Mat.«.d 
tibi  hanc  poteftatem?  Reipondens autcm  lefus dixitad illos:     {^oribus  Ufc  rum 

operadi  arbitrium 
dereliquit. 
h  Etipfep r.Qui  vbi 
queeft,dihgetibus 
tabintintrafedicentes-.quiaiidixeiip.uSjdeccclodiccrtQua-    'fcpraefentioreftne 

a  Mihi  teftirooninmpeihibtnti  b  Sttx  inuidia  ift_  usioiBDict  ,m  nerogaueiimus.  gllgetlDUS  aDelt,  o£ 

rc ergo  non  credjMiftis  illi?Si  autem  dixerimus  ex  hominibus     Long°  tcmpore ab- 
plebs  vniuerfa  lapidabit  nos.fCerti  funt  enim  Ioannem  pro- 

a  Timenr-s  lapidationem,fed  n    g  s  nmvntes  reiitaijsronfcfliontiB. 

phetamefle,Etreipdndcrunt  fcneicire  vnde  eflet .  Et  Iefus 

Non  dico  »   bis  qucd  (cio.quia  vultis  f.tdi  quod  fcieis. 

aitillis:  Neque  ego  dico  vobisincjua  poteftate  hsecfacio. 
tCcepitautcmdiceread  plebem  parabolam  hatic  .  Homo 


Sicut  r«:im  cft. 


Sicur  venm  eft, 

p6deret'Dominus 

^eruntame  vtoftcn 

iateisquodfempcr 

nobedicntes     lunt 

Spiritui  fantto,  &: 
,-ioIuerint  crcdere 
"Efais  veteriprophe 

x&cuiusforteme 
cth  aioriam  non  habe- 
■  aanr,l'edoftenditqd 
-  loanniviroEuange 

lico,  minjmeq;  car- 

nali,qui  pridem  ap- 

paruerat  ciedere  no  . 

luennt,  &  propte-  i  regrc  fuitmujtis  tcmporibus.Etin  tempore  illo  mifit  ad  cul- 

"eaHonem^haTad     tores  feruurn,vt  de  fm&u  vinea?  darent  illi.Qui  caefum  dimi- 
^mirationc  dignam  k  ferunrjeum  inanem.f  Etaddiditakerum  feruummittcte.il- 

liautem  hunc  cpoque  casdentcs ,  &  afficientcs  contume- 
lia,  dimifcrunt  inanem,  Et  addidit  tertium  mittere  .  Qui 
&  illum  vulnerantes  eiecerunt  .   Dixit  autem  Pominus 

Q^ipi  ambie  c non  de  ignorantia,fcd  »ticferuetur  homini Iibera  uoiurtat . 

vijiea;:  cjuid  faciam?Mjttam  filium  meum  djleftum/orfjtan 


E 

t  Perful 

W.. 


\  quidam  pJantauit  vineam ,  &  locauit eam  colonis, &  ipfe p< 


los. 

d  $ap:fmum  loannis 
decctlocrat,zrc. 
Quem  confi^enuni 
dccoelohab'iifierP- 
phetiam  mihi  per- 
hibuit  teftimoniu , 


1 


fuit,  neperpcravi- 
dereturexaclio.Na 
quo  mdulgentior 
libcralitas  ,  eo  in- 
excufabilior  perui» 
cacia. 

i  Et  in  tmpor e.Vti- 
musferuusquimit 
titur,Moyfeslegif- 
lator.  Qni£4o.an- 
iios  fruttum  legis 
quadederat,acul- 
tonbusinquirebat, 
fed  ca:fum  dimit- 
tuntinanem,quia 
irritauerunt  Moy- 
fenin  caftris,&:  Aa-  pf  joy,, 
ron  fanctu  domini: 
dr  fexatus  efl  Aloy.  Dcjt.c 
Jes  prcpier  eos.  q.&c. 
Dequibusipieait: 


teabilloa  ■■'...  :s in quapotcftateego  facil Q^od illi in-    Vuacorum,vuafellis,  &bouma.vinumeorumfeldra' 
tclligcu    ,dubitantquiddebeantrefpondere.  conum. 

o  dico  *obis.  Proptcr  duas  caulas  veritat  quarrcn    k  Et  aJdiJit alterumferuum  mittere.  Alter  feruus Dauid  pro- 


jblcondenda.Vel,quiaminuscapaces  funtadau 
r.Multahabeovobisdicere,fednon 
»  p.p.modo.  VTel  Lyyicx  odio  Sc  contemptu  qua;runt,vnde 
u  dicitur.NoIitc  lahtlum darc  canibus. 

i.  Principibus  lacerdotum  &:  fcr;bisdcfuain- 

i:  ierrt>?itioneconfuc.uis,  dominus.quodcxperat  cxequi- 

,uitibus  plebem ,  quod  (ua  verba  libentius 

**•  laivu  illoquitur,  inferensparabolam  qua&  lllosimpic- 

tatisaiguar,  c-    » g»  C  Deiadgcntestransfeiedu  oftendat, 

ftTHioPHri.  Breuis tandem ifta j-arabola multa&: 

magna  no?  doccr  curam  quod  Deus  tatam  erga  Hebr^os 

txhibuit,quiabjmtio  fuerunt  homicida;:  vnu  efteDeum 

vctcus&:  ncux  legis :  vocandas  gentcs  &:  abiicicndos  Iu- 

d«os 


pheta,  qui  poft  Moyfen  colonos  vinear  pfalmodiaj  modu 
Jamine,  &:  cithara;  dulcedineadexercitium  bonioperis 
jnuitauit,  fed&hunccontumcliaafTccl:um,  dimittunt  ^•T^•,I 
inanem,  dicentes :  Quainobisparsin  Dauid,autqux  ha>  p  *77'a* 
redi,in  filio  Ifai. '?  Qui  tamen  pro  hac  vinea,nepenitus  ex- 
tirpetur.exorat. 

Domine  Deus  virtuturn  conucrte  &:  refpice  dc  ce/lo,&: 
vidc&  vifita  vineam  iftam. 

1  Et  addidit  tertiummittere.  Tertiusferuuschorusprophc- 
rum.Qui  populum  corripiebaf,fed  &:  illos  perfecuti  funt 
6docciderunt.  Cuius  vinex  ilerilitatem  Ieremiasdeplo-  jer,  j. 
rat  dicens.f^o  te  plantaui uineam  mcam  eleitam ,  quomodo  con- 
fterfa  cs  in  prauum  vinea  atienal 

q^Quem 


Oi-ifi 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

CAPVT      XX, 

I  CT  fadlum  C&.Hic  confequenter  defcribitur  lud/eorum  obfli 
*->natio  quantum  adinfidiationem  exteriortm  contra  Cbriflu, 
Etprimo  circa  hoc  defcrlbitur  eorum  malitia  injidiuns  ,fcundo  eo» 
r*mf»ptrbiaadbocincitans,ibi:Aadicteomriiyopu\o.T'ima 
w  duas  partes,  quia  prmo  eorum  malitia  dtfcnbitur  tfecundo  con- 

futa- 


futatio  co»c/«(//f«)*,Hr;:Refpondcntcs  sut.Trima  adhucin  duas, 
quia  prmo  dtfcribiturmalitiaprincipum  infidiando  Chrifloperfe- 
ipfosifecundoiper  m/>;/fIro;,w/:Etobferuantcs  mifeiunt  infi- 
diatores,  Circa  primum,pr^mittitur  maligna  interrogatio,fccun- 
4o,fubditur  intcrogantiumconfutatio,ibi;  Refpondens  autem. 
£{  iflajecundapars  diuidii in  duo^quia  Cbriflus primo  confutat  eot 
refponfione  cauta  i^r fccundo  parabolicaadhoc  aptdtfcunda  ibi. 
Cccpit autem  dicttcienttntia  autem  iftarum  fartium patc ex 
diclifMat.il. 

$t  obferuantes. 


M  Q  K^  l  1  T  E  1\. 


autem  dicere.Scquitut. 

2  Homo  quidam  plantanit  *>  meaxn,  tT  locauit  eam  co  lotiis,  &  ipfe 
l  "Etfuftum cft  Inyr.a dierum docente illo  prpulum  intemplodr  peregrefuitmultistempQribus.E)ipontitutvtiupta.M3Ll,2l.&C 
tuangdi^ante. Exponatur  vt  i upra  Ma! t.  z  i ,&:  Mar.i  i . c*pit    Mar.  i  a.vfque  ibi. 

G    5 


?>7 


Ool.ord.&  Nicolaidc  Lyra. 


h  Qmnis  qui  ceciderit .  Qui  credit  &  tamen  peeeat ,  cadit  f 
perlapidcm,5r:noiiConteritur,f£deonfringiti!r,qmr 
patiemtamad  falutem  releruatur .  Scd  cui  laci«irratt,i 
eft,qui  ncgai  tenitns,  conteritur,  vr  nec  teftarcmane: 
Vd  cadit  luper  eum,qui  modo  contcmnir.cV:  inmnis  al 

cit,necdum  pcmt; 


a  Q*tm  mm  'fldiffmt eoloni,cagiuueruni  jnfra /"  .Apert$  nro- 
batlt;d«os,nonpcr  ignorantiamcnicinxillc  filmmDei, 
M  yc\  inuidiam.Intcilcxcmnt.  n.  hunc  eflecuididucft: 
T+ftula  d  me,&  dabo  tibi  9tntes,bMreditat~  tuam,  &  pofjeffionem 
Io.n.«.  |MJfl,wrwiflo/ifrrj.F.tidcocoiulctc>fit>idicOt:£«f  mnuiut 

f9tmtpftfwn&jti& 

ffdt.eumlic  omnescre.  s-  •■ 

in  eum.  Hareditatem  a  ^Td  hunc  vidcrint  vcrebuntur.  Qucm  cum  vidillcnt  coloni, 
'        55? ££  mS  ^  «>gitauerunt iiura  ic,  diccmcs .  Hic cll heres,/  occidarnus  »1- 

reliquit,fcdiplcfua 

mortc  cmpt.i  rcfur- 

ecndopolicdir,  hac 

ludci  enpctc  volut» 

dumfidcm.cuicper 

entn  eft  extinj- 
PC.in.t  conantur  ^  iuftitix 
Mb.ti.4  Dei  non   fubiccti, 

«farC 


rV*.4b 

I 

jto.  ioj 

f  ift im .. 
f  VUcth. 
Mtc. 

i:.J. 


♦aftmtt 

*yl»rij. 


"«  C»tij»drm!uu»riirir,ottami»m»»efl.Vtlqui»piiu»»..o.dib.i»    uJiorumcft  titClJt  &  Je- 

C  adcituil  f(t -JJl.tU» 

lum,vtnoftrafot  hfrcditas.Et  cicClumillum  extravincam 
occiJaunt.  Quidcrgofacictillisdominusvine  j?  Veniet,& 
pcrdctcoJonosi(tos,&dabitvineamaliis.Quoaudito,dixc- 
d  runtilli:  Abfit.  Illcautemafpiciens  eos,  ait:  Quideftcrgo 
f  hocquod  fcriptumeft  :  Lapidem  cjuem  reprobauerunta> 
fodfaaa  cdnftituc  g  dificanrcs  hjcfactus  eft  in  caputanrnjli.  Omnis,quicccide- 
rcvolcntcs.  h    .  r         .,,        i       ,  r   n  t  -  c  ..„,», 

b  niceiihxres.  Chri      ritfupraiUum  lapidcm  conquatiabimr  ,  iupra  cjuem  autem 

ftus hrres.quia mor  j  cccideiit, comminuet  illum.  Etquarrcbant principcsfaccr- 
ci^tdfamcntorum'!  dotum  ckScnba:  mittcre in  illum  manus  llla  hora,  8<!  timue- 
qucjpic  condidit,      runt  populum  ,  Cognoueruntenim,  cjuodadipfosdixerit 

fimilitudinem  t  hanc.t  Etobieruantesmiferunt  infidiatorcs 

*»  V'  aiicju  Jvclut  coignorinie  eiioiqueient  r.nde  argui  poflirt. 

qui  fe  iuftos  fimularcnt,vt  t  caperent eum  in  lcrmone,  &  tra- 

•   H--'«,qut  in  ii!b -<iebus  erat  Ieiofolyrni,. 

dcrcnteum  principatui,&porellati  pr^fidi*s.Etinterrogauc 

a  (^u.ifi  Itudi  ui  mTftetium  cot.m  lu'  ap  tii»-,eofque  nelit  habcre  difciputoJ. 

runteum  diccntes;  fMagiftcr,  fcimusquiarcc^ediciscXdo- 

»  Non  time»  prz'atain  pffonatn  lcd  indilcrrtcdiei»  urtitatrnimaioribu»  cVmlnoribus. 

b  lllicp  uuocant  ut  Dcum  migii  limot,  quitn  Cejarcm,  &  difai  non  «UUetefoluiui» 
buij.iit  inde  fdm    nl«iut<'l  fiit 

I  ces,&nonaccipisperfonam,  ^ed.viamDeiin  veritare  doces: 
Licetnobis  tributumdarcCa:iari,an  non  ?Confidcransau- 

»  R*fpondi:t  non  frrundum  uer"»  eoruui  blanj    fi  d  fefundonj  cr  nl  ienria^  co.um  al 

tem  t  dolum  t  illorum  dixitad  eos:  Qiud  me  tentatiy?Often 

i  Q     procrnfufoluitur,*  habetim>oio<;m  Cxfari».  b  Nn  de  ignour.na   n  er. 

ro;  at.fed  utconipctirsd  corum  u.'b»  re  frondeit 

m  dite  mihi  denaVium.Cuiushabet  imaginem  &  infcriptionel 

a  Tybtri' priuifni  Auf.ul!i.  fubquopafTu»  eft   lominu». 

n  Relpondentes  dixcrunt  ei Gdaiis,  Et  ait illis :  t  Rcdditc  crgo 


quafi  hzrcdttana  m 
nollris.ptcctib.cmo 
lumcntaconfcgtur. 
c  Er  eieilnm  illum. 
"  Marcusordinemu- 
tat.  Occtdcrunt& 
tlbid.K  eie.  extrcvi.  Inquo 
pcrtinacia  eorO  r.o- 
tatur,quipofticftir- 
rcclioncm  prcdican 
tibus  apoftohs  cre- 
dcre  noluerant ,  led 
quafi  vilc  cadaucr 
proiicientes,  gcnti- 
bus  hilctpiendu  de- 
derunt. 

d  ^tbfit .  Contradi- 
cuntfcntetic.quam 
cotra  perfidiam  Jfua 
dittam  cognofcunt. 
Quod  enim  in  nien 


intent,fedcuat!at: 
vt  non  ambulet  i- 
ttus  .  Caditlui  r  »( 
cum  lapis,  queni : 
met.siniudicio  <• 
pnmit. 

MORALITE. 

Vinea  locatur  ci  i 
myfterium  ba, 
mi  fidelibus  adc  r 
cendum  operc  cc , 
mimtur.  Mittun  r 
tresferui,  vtdc 
cluaccipiant:Cu 
lex,pfalmodia,p  . 
phetiaadbenc  o:. 
randum  hortai 

i  Sed  contumel. 

2  tectivelc^cici; 
tur,cum(ermo. 
tus  velcotemni  b 
vel  etiam  blalp  :• 
matur:Miflun, 
redemoccidit/- 
liuniDeiconci: 
&c  lpiritui  quci 
ctificatuseit,  cc 
meliam  facit . 
ncaalteiidatur,. 
gratia  quam  i: 
busabiicit,hun  j 
ditatur.Scnba 
ntirn  mittere  r 
runtjfedtimoK 
tinentur,cumfa  j 
fratermtareme. 
fiac  propter  boni  1 
multirudinem,  I 
erubelcit. 
impugnate. 


te gcrebant,  tn  parabola contineri  intelligunr.Negatibns  i  Et <fu<erebant prhclprs  Sacrrdotum  &c.Quz\\  oil 

ergolud.xis  iuftum  forc,diuina:fcientialegis(quam  ipfi  quxruntintcrficere  mquo  veraprobantm,a 

fperncbantjadgentes  transrerri,  quid  faluator  refpondeat  le  eft.n.hxres,  llli  praui  coloni ,  qui  folo  humanoti 

attendc.  retardantur,doncc  veniret  horaeius. 

c  ^w'</tr/le^o/'oc»7Ho^/?W^r«iW.iQi1!omodoimpIcbiturhcc  K  Etobferuantes.  Qtiod  pra'timorepopu!i,per  fenont  - 

prophetia?NifiqniaChriftusavobisreprobatus,creditu-  funt,inanibusprxridiisefticerevolunt,velutimmiir  i 

fj>K.i.c>  nsgcntibus  eftpratdicandus,viinfc  vnoangularilapide  morteipfiusvideantur. 

duoscondatparfetes.  1  LhetNobis  ,&c.Cam  nuper  fub  Angi-ftoIudsraRo  i-  g 

f  Lapidemquemrcprobttuerunt.icT  he  o  p  h  r  i,.Qiiomodo  nis  ftipcndiaria  faclaeffet,  pharifei,qui  ceiuftitia  fib 

reprobauctunt  lapidem  illum  ?  quiadicebanr,  noneftcx  plaiidebant,qtiideeimas&:  primitiua  Dcodabanttril 

Peo.  Duasautcmperditiones  hicdicit  vnamanimarum  homini  foluenda  negabant  ,ptoquafeditioncpofle  c«i 

illorumin  quamincedebanr  kandalizati.  Omnis.nqui  gmim&totapatriadertrudafunt. 

cecidcnr  lupcr  lapidem  confringctur .  Altcram  captiuita-  m  Cuius habet imagiaem  &  infcriptionem)  Alia  imagoD 

tis,quam  contemptus  illelapiseisattuleraf:f'uperque.n.  liamundi.Si  ergo  ChriftusnophabuitimaginemC  i 

cecidcrit  diililire  illum  faciet .  Sic  igirur  diffoluerunt  Iu-  ns,cur cenfum  dedit?Non  lie  fuodedir,fed  mundo  rc  li 

dxi,&r  difpetfi  lunt  ficut  ftipulacah  vno  horreo  in  totum  dit  quaceranrmundi.  Et  tu  fi  non  vis  effeobnoxiusC 

mundum  :  Obferua  aurem.quod  illi  prius  rcciderut  fuper  noli  habere ,  quc  funt  mundi.  Si  habesdinjtias.obnc  us 

lapidem,hoceft  fcandalizati  funt.Deindc  lapisccciditfu-  esCcfari.  Si  visterrenoreeinihildebere,omniatuar<  n- 

pcr  cos,  6c  vltus eft  illos:prarcedit enim  peccatum  mcum,  qne,&:  Chriftum  fequere.~Et  bene prius qux  Caifans  nt 

dcmde  lequittu  &  iuftitia  Dci  <$<:  vindiila,  rcddeoda  decernit.^lon  emm  poteft  quis  cftc  dommi  ifi 

e  ^tttificantcs  btcfaCtus  cfl  inxaput  <««o«/;.Qui  fupra  colonj,  prius  mundo  rcnunciauerir. 

C  nica:diricantcsdicunfiir,'quiaqiiiplehemadfercndosfiu  nKedditcergotjuxfuntCtfcrisCitfariy&iutefuntDeiDc^i'  i 

cluscxcolcre,hancipfidomino  inhabitatorcdignaquafi  cutCa:farexigit  lmpreflionem  fuarimaginis,fic5<:I  us  ' 

domum  connitucreiubcbantut.  amniani  lumine  vultus  fai  fignatam. 
.                                                                                         Omnu  *4cccfftru 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

4 
,   I    ttobfctmnics.Uicdrfcribiturinfidiatio  princtpur»  ludxoru 
contra  ChriJ<uo>  per  minil\rosycum  dtcitur, 
2  Milcrunt  iniidiatotesqleiuftosfimularent,  vtcaperet 
^um  in  fcrmonc,fi<:  iradercnt  cum  principatui  U  potoflati 


ptaffidis 


prsfidis.  ytfubfpccie  iuflitUfaciliusChrinumdeciperent 
dkitur.Vroucr.iJ}.  Frufird  iacitur  rete  ante  oculos  pennate 
&  ideo  fruflrd  infidias  tendebant  Cbrifio ,  eum  nullafmumi 
po(fit  eum  decipere,t/uia  omnin  nuda  &  apertafunt  oculis  rh 
citndum  tjuod  dicitur  Ucbrxoruta  quarto.d.C&tera  patent  ex 
Matthtin, 

*Acce 


ei 

m 

tit 

('• 
fto 


%9 


Lucac.      Cap.  XX. 


960 


A  iUc!,fertntautmdamt&(.Daxh*  efeserantmludxis.  c    a^, mAent^ue amtmt Wfs.  Cum  conubiapropter  n 

^^IVui^otuni^rf.rebnntu.fmamtradaionum^obier.  nlios,fliipWi*crm<x^^ 

o-ionum,vnde &  diuifi  vocabanrur  a populo,&  Saduca:o  ergo  non  crt  mors,nequc  connub  a 

^iqui&ipfivendicauantfibiquodno  rannideft.iufti.  f    «««^p«Mc««iwWPoftquam  propofirxcio  dcrc 

^L^f^ac^J-^lirdurredlonemcoiP°  -^a.oniscoSionib^ 


n  lonn  credunt,&: 
ai  nasputantintc- 
ii  cumcorporibus 
toSitudmem  fabu- 
Icngunt,  quxdely 
t.i,enri  arguit  cos 


Tnbutumpecuniam- 

qua:  iuntCfffarisCacfari^qua:  funt  Uei  Deo.  Et  noh  potue 

a     <to«aoVe<iebuerai.tmiraoius,quo.Inonhaber.riucumiraJ-ndt 

runt  vcrbum  cius rcprehcndcre  coram  plcbe,  ck  miraci  in  re- 

Vtoelptrfiequcnt  ain  uincctcnt.  Qu.  inteiprusntuiiuiti. 


traeorum  infidelira 


tcm  agit. 


' f         -?,.  r  r         .  *     »'«<■■  h-««^]utntauiuincerent.  Qu,  imeiprttantur iuiti 

BrumPo^fta^  a  fPonfo  aus  ^cucranc.  Acccflcruntautcmquidam  Saducco 

dl  runr.  1  orciraute  phari!rfe^e<ieh.nr  m, „«.;.*, ■   ■*:,         .  .      .  .      * 


Pha:i\ii  cfcdebanr  co:po.is,&  ammar  telurrcc 
iotcr.te  cum  corpore. 


Dccimasuiftimat. 

itn 

g  Etampliusnona» 
debant  eum  quidquam 
interrogare.  Cofutati 
in  fermonibus  non 
ampHus  interrogat 
ied  apertc  compre- 
hefumRomana*po 
tellati  tradunt ,  tx 
dicenccs:    Magiitcr,  Moyksfcnpfitnobis.  Sifrateralicuius     quoiniclligimus,vc 

mortuusfucrir,habcns  vxorem,&  hicfinelibens*  fuerir,vt  •*  inuidix  Poflc. 
accipiaccam  fraterdusvxorem,&lufritecfcmenfiacri  iuo. 
Scptcm  crgo  fratrcs  erant,erprimusaccepic  vxorem,  etmor- 
tuus  eit  fine  filiis .  Ec  f  fequens  accepit  illan?,et  ipk  mofruus 
eltfincfilio.  Ettcrtiusaccepitillam,Iimilitercromnes  ie- 
prem,etnonreliqucrunckmcn,ecmorruifunc.  Nouiilima 
omniummortuacft,  ecmulier.  In  refurrc&ioueergocuius 
eorum  erit  vxor  ?  Siquidem  fcprem  habuerunc  cam  vxorcm. 
Et*aitillisleius:  Filii  huius  icculi  t  nubunt,etcradunturad 


fj,i,  vi in  gente  eo-  ro»«ir« £*io7jj£r~  " ^ *  TT?      ^***1  &aoin;" 

Bn  hocaliquando     fum,c]uincgantclTereiuriec5lionem,ckinterroo-aueriinteum 
acidcnt.  *« '      ■"      «"«      '     ».■-'.' 

,lr  sti  c  e.  au-  b 

i  tfli.Hi  feprem  om-  c 

n  rcprobifunr,qui 

tcihac  vita(  que  ie 

pjm  diebus  eft  )  fte 

fnsa  bono  lunr,o- 
H  miferarmortis, 

acltimum  munda 

n;:onueriatio,  quae 

fi :  fructu  eit  tran- 
B  fi  r. 

c  Vt   accipiat  tam 
r  tius  vxorem,& 

mfcet fanen fra.  In  .    ,.  3 *     ■  ■  ™ ■.■■  »■« 

I-  litwa-  cogeba-  d  nuP»as ,  1II1  vero  qui  digmhabebunturfcculo  illo,&rcfur- 
":  e  re6tioneexmortuisjnecjuetnubent,nequeducentvxores 

.     EccefpitiuiaU,  conue.uiio.^  sinel.h,.  ro.ruprionisuifioneDei  ftoon.iiu'* 

neque enim vltra  mon  poterut.tAequales enim  angelis  funt, 
f  d^filii  funt  Dei,cum  fint  filii  refurredtionis .  Quia  vcro  refur- 

■     Quem  i.us  rccipiris.  Alioquin  por-rar  apemora  date  de  relurrcfiicme 
;|C.timcmaprophctaiu.r,f:dptephctasSa;'.Ka,rnn.cc)p,unt. 

gencmortui,t&M6yiesoftcnditfccus  rubum,t  ficut  dicir, 

a  Qn  iaa  mor.ui  e.ant  quando  ha-c  riiccbat.  r.  b.t  t,gq  per  hoc  ■otmaf  p,  fl  „,„,.._ 
peimaBete.qu.anon  eft  Deusnon  e.Yift,r,t..,n,,&  uc  Tnuoducitui  corpoiu.nxtlu  \T 
Clio.quxeumanimabusbeiieuelmalcgtiiViunc.  ™"* 

dominum  Dcuum  Abraham^Deum  Ifaac,&  Deum  lacob. 

_  -  (^ioisn  ,D.-n.ir.us,&  Dcustlt. 

Deus  autem  non  eit  mortuorum,fcd  viuorum  .Omncs  cnim 

viuuntei:  Reipondcnccs  aurem  quidam  Scribarum  dixe- 

runc:Magifterbene  dixifti.Ecampliusnonaudebanc  eum 

h  quidquamincerrogare.Dixicautcmadillos.  Quomododi- 

a     Nonrep.el.uidunturquia  I  awd  rilium  dicant. .ftd  quia  Jjc,  n,,um  non  c-cdunt 

cuncChnitum  fahum  eiie  Dauid ,  &  ipfc  Dauiddiciciniibro 

Faier.  Iilio. 

Pfalmorum.  t Dixic dominus  dominomco,kdeadexcris 

Nonadhoram.         b     Iacbedienits.         c     Saoiielam  tibiBolentc»*  vql«nt»,; 


•mortu' 


ti  nubcie  in  vita: 

S  iniegc.  fpiritus, 

?  oomendatur  caiti 

d  llii  vero  qiti  digni 
b.:buntur  feculo  illo, 
furreflionc ,  &  c. 
Cm  omnes  boni, 
&nali  fint  refurre* 
x.  abiquenu- 
psmanluri,domi- 
n  iamen,vt  ad  glo 
rai  refurreftionis 
t ,  de  lolis  cle- 
OTcrit.  Siautc 
i  'eliirrcclione  v.c- 
ojducentvxore,, 
nrgent  ergocoi- 
I'i,  quas  pofluni 
ucre,  6dducere. 
Idiciturdehis 
aentmembra 


liitllia      ffHnnlU  •  1-        «onaanotam.         t,     lnct.ed,entcs.         c     Subiicrm  tibmolentcs  J«c  voiem„ 

uc vel nccef.  k  mcis  J  doncc Ponam ir-imic°s  *uos icibellum  pedum  tuoru. 

atcnubcndi  man  r»    »   , a   ^om"iorTgninmlu:,t1h:rcrccundun''^''u'nin^'^"--     siP.,.os  ho,,0.ft. 

mtur.Etnota  ^auiaerg°  aominum  lllum  vocat,&quomodo  films  eius 

lictt  infidia-  cft  i  Audicntc  autem  omni  populo,  dixitdifcipulis  fuis- 
i:ouS&conculca  *■ 

ri6uj  fgcreta  my-  tua  -^-^pcr. 

^loquatur^ontamenfanaumdatcanibu^fcdadcrat    «hostitosfcabelbmpedmtMo.Quodatotrffa^ 
^eiquos  proptcc  aliorum  tmmundtuam  non    »^6^«/^^ 

8'8'-  .    .r  teroFeiaturf'S^at.Na&filiusfubiicitinimicospatn, 

C    *&"  ^qtfia 


quidemfupcrai-i,fcd 

diflicileconquiefce* 

re. 

h      Quomodo  dicunt 

Cbrifluni  ejjefilmm  Da 

uid.  Coniummatu- 

ruspra:ccpta  domi- 

nus.infinetellr.tr:cn 

ti  iui  fldem  conclu- 

dit,vtdomirium  le- 

fumverum  Deum,  ^ 

&:veiumhomiiicm 

ad  dexteram  patris  t<Ji«ni 

federecrcdam.i:s.      vxorcs 

*  T  n  e  o  p  n  y*.. 
Adpafllonem  pro- 
pediem  acceflurus, 
iuam  prcdicatdiui- 
nitatem  idque  non 
admodum   apeite, 
neciadater,  iedmo 
dcile  .    intencgat 
enim  illos,t5c:  perpie 
xcs  reddit  finitque 
ratiocinariquidcC)- 
ietfandum.  Dauid 
enim    eum  donu- 
num  voc3t,&qi*o* 
modofilius  eiuscft 
purusfEratenim  fi- 
JiusDauidfecudum 
carnemfed&  Dcus 
eius^ 

i  Dixit  dominus 
domino  meo  fcde  a  rfo 
Amj.Iftndciicerejcfl: 
cqualemfibifihum 
gencrare  dommo, 
nofecundumquod 
deconatus.fedlccu 
dum  quod  dc  patie 


t  Ducut 
vxorei  , 
necjj  nn 
ptiiuan  t 


t  euia 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

2  AccefTernntautem  quidam  Saduca:orum.  Uhconfeque' 

* mrltnr c~°f"ta tio  Saiuccarum.  Et patetfentetia  cx  diclis  Mat. 
iffqueibi. 

Omnes enim  viuunt  ci.Qnia  iuflilket  ftnt defmai corpo. 
» 'mnttamen  in  anima  rrfurretluri  adplenam  partkipatio ne 
V  <*,&  tniufii  fimiliter  addeclarationem  diuinm  iuilitu. 

3     Rcfpondentes 


*  RerPoridcntes  autgdam  Scribarum  dixerut.  Ukexpr* 
diilis  cocluditur  confutatioinftdiatiu  Cbrifio.  Etprimo  eX  eorrm  p 
pria  confcff!one,cum  dicitur. F.t  amplius  no  audeba:  eu  quidauam  ,n 

terrogare,tertio.eX  ignorantm  corum  declaratione,cu  dkii .  Quo. 
dicunt  Chtiflam,6Lc.&j*tttfeHtmia  ex  d.Matta.zz.    "' 
4  ,  Audiente aut 01  populo,dixit  difcipulis  fuis.P^7«5  de - 
fcnpta  eftprmcipn  Iudxorii  malma,hkfecundo,fcnbuur  evrum  f» 
ftrbia  quxfuitpnmum  motiuum  in  eis..  Exfuperbia  cmm  &  prt- 

iejumptione 


\~ 


M  0  KA  L  1  T  E  i.  Matth.22.&Marct2.vfqucibi. 

jtrt.rr.r         ,  -     .  .  4-     .Audienteai 

«Wruntaucuquidam  J<rf««xor*».Exponaiur,vtfupra  a  j.&Mar.iz. 

Matth. 


^*^f,f,*'',cl*0B,w>V*^^.Exponatur  Mcut  Matr. 


96l 


Oof.ord.  &  Nicolai  de  Loyra.     .    J 


t^m.  nuiapatremclarifkatfnpcrtcrram. 

("       a     ^rrrni.fr  *  f  rito  f«i  >**»*  •"»*  **• '» ^"-  Dup'fci  ra_ 
^tionciubcm^a.tcnJcrcaranxglor.xcur.disnc^Uoru 

hmalarioncdecipiamur.vcleoiuni  exempload  amorcm 

tcmponlium  inflammcmur. 

b     Et  amait  (slutatio 

* 


uethfm,  Non  Mo« 

miinro  o.necpri- 
mjp  icdcs  votat  eis  a 
quibus  dcbctur   cx  b 
pidineorhcii,icdeis 
qui  indebiteamanr. 
Animumcnim,  i 

fradum  redarguit. 
lec  vcro  caretcul-  d 
pa,(i  isrbt^iUtibusin 
tercflc  ve)it,quidcfi 
dcrat  (edcrcincathedra.Moyfi. 


Qtii  deuorat domos  viduarum.MMCm  fub  obr5tu  ^lix, ,  , 

tionis,c]vtrc!igibforcsapparcanr,prolix!usorant,vbii 
firmusqutbusnhes&peccatorum  luorum  confcienti 
batis.quafi  patroni  laudes,&:  pecuniasaccipiant,quonk 
orati6fitinpcccatum,vt'noilfolumproahis  non  pofl  t 

intercederc,  Icdiic 
fibi  ad  lalutem  ,L  t 
cere^imo^ipfis 
rionibusmagis 
nabuntur. 
d     Hic  accipient  d 
nitioncm  miiorm 
hoc  infinuatilfo 
quiin  anguhi  I 
tesorant,  vtvia 
turab  homttul 
damnatioiu 


CuUoribu,  »elt.meoiL  indatl  in  publieum  piocedere,  quod  reprehendiiui  in  diujce. 
qui  iaJu'h«iiipuipuu  4by(To  •       n    »|" 

Artcnditc  a  fcnbi?  quivolunt  ambubre  lnitoh.s,  &  amant  i 
ialiintioncsinforo,c^pnmascathedra$infynagogis,&:pn- 

.    J^MfcetifFcrtumreligior.i  :(ed  nef.juot f bi ^p.cujdfre 

mos difcubitus in fco,nu1uus.Qui deuorantdomos viduarum,  § 
fimulantcslon^am  orafioncm .  Hicacapiencdamiur.ioncni, 
maiorem. 


v  3 


*l\ 


dem  mereri,fed  iflos  maiorem. 


ft 


NiCO,  LAVS    D  E    LYRA. 

(umptione  non poterat  corrctTionem  ChriWftfllnnc,  nec  drttotionit 
pop»U ad  Cbriltutn  viderc>& patet  fcntentia  ex d.Mat.i s.cxcepio 
quodfeq-t'tur. 

i     Volutambn'arein  floliSj&amatfalutationesin  foro. 
td  efltm  cuUiorib.vejtimdiis  in  publtcum  procedereyvt  per  boe  bono 


i  c 


r_abiliores  vidercntttr. 

a     Qui  d.uorant  domos  yiduaru^fimulantes  loi 

tionein. Bondcarumadfc  trabcntcs,t?  (.onfumentes  ;«. 

cicfsr.Hit.atis. 

3  .  J^icaccipienrdamnationem  maiorem.Oj/w/Jcila 
dicit  Uiero.Sitnula  iafanftitas,d  p.cx  ifi  ini.j  iitas,v  idcoj 
cUeflmaioripcena. 


rabiliores 


7M1.11. 

•  -4 


I.C, 


qui. 


tribuatfingulisfecu 
dum  intentionem 
cordis. 

b  /«  xazopbilacium 
diuites. -feT  Hhovif.. 
Gazam  thefaurum 
dicunt,etat  itaque  (a. 
certhefaurusquem 
pi)  contnbuerant, 
quo,  vtebantur  ad 
apparitionem,  &ne 
ccflaria  iacnficij,& 
adornatum  templi, 
pauperumque    ali« 

_  e  moniam,quamuis, 
..Ji/fu.  &  de  hoc  negocia 
tionem  fccerunt  fa- 
cerdotesdiftribuen- 
tc,-  thcfaurum  non 
incaadqua;contri- 

1  Matu  hutuserat.  Laudat 


C  a  p  v  t.    XXI.  vbinoftrioperisoblarinnesquaficertoniiniefocof 

Efpiciens dntem  viditeos  oui  mittebant  mmerafna.     feruar.t,vel  diledlionc  Dci,&;  axinii,vel  fidei&r., 
Qui appetitqrcs  primatus,&:  vanx  gloriaeca-    nis  iua:muneradefert,qux  confiderationefua:  fragili  I 
uendoseflemonucrat,etiam.donafcr.entesin     mui  ita,  led  mentopr*  intentionis  magis  acceptaqi  n 
domum  domini  certo  examine  difcetnit,vt  re    cuncta  luperbientium  iudaiorum  opera. 

C     Exabund 

CAPVT  XX   I.  ^za  - ex  abun< 


\  illitc. 


f  Efpiciens  autcm  vidit  eos  qui  mittebant 
mur.era  iuain  gazophylacium  diuites;  Vidit 
autem,fSc  a^uaixism  viduam  paupcrculam  mit- 

rprtl  ■  t    itii    qn3ntuminii,us  faclihdo.redexqui.into  prQt.etjtut. 

tcnreiii*a:rammuiaduo.  ftdixit:  Vcredico 
vobis  ,  quia  vidua  hxc  pauper  pluiquam  omnes  miiit . 
Nam  omnes  hi  ex  abundanti  fibi  miferunt  in  munera 
Dei,  h.xcautemt  excoy  quod  deeit  illi  omnem  t  victum 
fuum  qucm  habuit  milic .  '  Et  qiubufdam  dicentibus  de 
templo,quod  bouislapidibus,^  donisornatumeflTet,  dixit. 

•     Hocquidisgclimo  fe.undo  anno  poft  paflionem  domini  faftiimj'fl  a  Rominis. 

jHxe  qua?  vidctisrvenient dies  in quibus  116  relinquecur  lapis 


<4.3 

Mi.i)J 


niutit  ,quii 
tia  pi«!unKi 
orat  apud  le; 
gratias  ago  tib 
non  (uiu  ficu- 
n  hominum 
v;c'tf;  cci. 
n.ciaDeimii 
omnequod 
no  iuimcri^^H 
uini  mu 
g  t,.ficens:D« 
ditiuseftom. 
catori, 
d     Etquibufdm.  ft  • 

oblauonem  vi  2  0 
inquaecclefi 
tibusfignatui 
clio,templil 


igitur dominus  viduam  fupcr omnes  ex  penuria  fua  fuam    tur,vt  velamento Htere  occultantis,  recondita  lacram  u 


mp.is.b  lubftantiam  dederat 

C)azi,diiiitia;,phylaxeferuare:indegazophylacium.Ar- 

ca  IiCmis  foramen  defuper  in  qua  mittebant  fa  cerdoresdo- 

naria  populi,  q  congregabantur  ad  uccelfarios  v(us  tepli . 

Porticusennqua  Arca  feruabatur  gazophylacium  dice- 

C  batur; vnde.H*  c  locutus  eft  Iefus  in  gaxopbylacio  doqcns  in  itplo. 

Allegoric  E.Diuites,q  in  gazo  phylacium  muncra 

mittunt,funtludarilegiselati.Yidua,ecclefia>rpqua  virip-    taerant.Opinorautemdefculptis,&ornatisloqui,vt  .1 

fiusmorteptuht,&:incchpenetralib.abocu!isciusoccul    Cherubim,&ifimilia.Hoc.n.fortettV<t9ii^<t/,hoceft,(na 

tus,quafiinpartcalteriusrcgionisviuit.Hxcpauper,qafu    dicit.Dhsvero.nihil  horum  miratur,(edcvdeftruciio  m 

i  im,&:c6cupilcctias  mudiabiccit,  qux  ingazophyla     eorum  prxdicit.-Aliiautem  opinati  funteumdeconl  n- 

cium  minutaduomittit^ain  colpeftudiuinxmaieftatis     matione  vniuerfali  loquutum,  quamuis  de  captia  itc 

vbi  C'^  Hierofolymaru 

tr 


|  hvb- 


\o  8c 


ccclefi?  mcipiant  patefcere.Curauit.n.  Deus  ciuiraten  &: J 
templum,&:omniafiguraliafubuertere,  nequispolld- 
uentum  Chrifti  ad  illa  recurreret. 

^cTheophylact  s.Merito  dominuspdicit  nfi  k  , 
Hierulalcm  lubuerfioneqmpropeerarcrucifigeretui  VI 
fu  &C  hoc  magnum  argumctum  lpfum  eflc  Deum.  \  & 
quibufdum kudantib.ftrucruras templi,&:  q in llludcla 


■N 


1  C   O  L  A  V  S    D  E   LYRA. 
C  A  P  V  t     XXI. 
E  fpicie ns  afj  t .  Dtfcripta  doclrina  Chrifii  pcr  mo- 
dumamotis  beneficia  conferindo,hic  ^onfequcter 
defcribltur  eius  docirinaper  modum  tcrroris  futu 
riiudiaj horrorcm incutiindo.Et quia  hocfttper  re 
fponjioncmfaluatoris  ad  propofitam  tjnxjlia:?,ideo 
primo 


primo  ponitur  qonis  occaftOyfecundo,eiufdem  prvpc/itio,tbi;l  i 
rogauerunt  aut  illu  m,tertio,folutio,ibi:Qai  dix.it.Ohca  ^ 
pqnitur duplex  occafio,fccunda  ibi;1:.t  quibuldam  diccntii 
ma  occafio  fu  it  cx  hoc  quod  Chriilus  viduam  mittentem  duo  m 
ingflzppbylaciumt.cmpli,  eius  oblationemprx  c&tcris  comtn 
uit,c?  patctfcntentiacx  difiis.Mar.iz. 
2     Et  quibulda.Hzc ponitur fccunda  occafio.  Muntrat enr.% 

•&  ponebant 


di- 


M 


t  ! 


0    v^  a    L    1     T    E    s^. 
gjfpitieas  a«»w.Exponatur  vt  fupraMat.i  2. 


Et 


z     E:  quibnfdam  dicentib.Expomtur  ficut  fupra  Mattl 

Mar.ij. 

Inten 


14» 


5 


Lc£      Cap.  XX  1.  5^4 


r 

H  rofolvroarum  a  Romano  exercitu  dicat,ideo  &c  ip(e,  rum  quorum  fcrmo ,  vt  canccr  ferpit,  &  fames,audiendi  jy 

'  m'em  gerens  eis  rdiquit  fermonemde  captiuitatcdi-  verbnm  Dd,commotioterraj,aver»fld<flcpararioinh*- 

<>,us"deeapoftea.  renasiiHdligidcbe^quicomrafeiimicemdimic^e.scc- 

terrogauerunt.  Quia  laudantlbus  ccdificatione  tempji  clefiae  vi&oriam  faciunr. 

L  iixeratomniadeftruenda,diicipuIi(ficutMarcusait)  c  Ut  fiyiamagn.aerunt.Hxcztiam  eotcporeimplera,  apud 
fo  us,Iacobus;  lo-  '     lofcphu  inuenmir   ^^ 

■  f^iS  a  fupcrlapidemqiunontdcflruatur.Intcrrcgaueruntaurcm  .  2Sd£tol5l?m  «r  f/rt 
itjm  qusrunt  a      r        r  i  1*1  ir       -      g'3oioiimiiem  per  lud.hb. 

3rus,& figoa pre      illumdicentes:Pr£ceptorc]uando  baxerunr, &quodiignu     ant.um  fupra  Icro-  7-ci7- 

At °  deftruclionis.  a   Ni-qu's  pcrfisdea' queii  harc moxiint  vt^iiuia.       folvmam  pependif. 

011 1   ,  T  b     Horum  pumus  fun  iimpn  Mjgi.sc.ui  aufculubintomDCiquiin  Saroariaciant  ,„    s,,,,,.,.,,,.^,;,^ 

(,(«|Bf»»Imnil  dicenies.Hice/tuiitusl  ei  mag.-»,  IC,**  CUUUS  eCUIfCl    „  .    . 

mte  Icrofolymo.       cum  .  fc^  incipicnt?Qui  dixir.1  Videre  ne  feducamini.  Mtil  2  queanr.atos.-c,  die 
'  nii  excidio  mulu  b  J  Anic  ho[um  c.mPie  ioncm.      b  D<f,gn,s docet.de  tempoicnonputa.tiMin.at.aum.      t>us  m  aere  deUe.Ial 

'  |SK     tienimvcnieminnomincmco.diccntc,:  cjubia cgo (um,&     £*3££S£S 

^Tticl     tempusapprop.nquauif.N^htcergoirepoftcos.Cum  au-     %£g*2L 

pi^iii^""*-^  a     Amc  exodum.        b     Quar  ad  hoftcs.  c     Qoxadcmes.  i/*-        -    -  V   U 


^u!.?3tolo7fi  c  temaudicritis.prxl.d&iedmdncnolite  tcrreri  .  Oportet     SSS3ESS!SS£ 

hcfiarchs  multi  d  enim  primum  harc  fieri,fed  t  nondum  ftatim  finis ;  Tunc  di-      «mma  miicient  vobis, 

PldierUnt ,  quiin-  ConftjchxccmmacomigiiTcternporeiucUiti  feditionis  ante  ulcimam,  &C. 

te-Jttcrasfalfitatcs  ,       ....     +c      p~— «— •  t  Continget  autem  uo- 

din  domini  mfta-      cebat  illistT  Surgetgens  contra  gcntcm38c  regnum  aduerfus      b,s  in  nflmm*t*.lEo 

!  rcrcdicabar,  quos      iCanuz"n3ck.terra:motus  magni  erunt  per  loca,  &  peitilentie,      *»«>  qui  vel  perfe- 

fit"  COftoluS:  Xedaf-  Harcnmimaeai;r.ifuitIucla:i«,quodpofl  occilionero  domini  ,  nomims  qUUntlir,  Vel  VlUen- 

etiam  eius  pra:confs,&  conftflV.ies  impia  ciudeliiatc  ucxabani.  f(Q  non    mUtantUr 

c  'rstia &fedi.Uqc  e  &  famcs,t  terrorefcjue  de  ccelo,&  figna  magna  erunt.  Sed an  3  Mors.n.iuftoru  bo- 

a  dfione  domini       chxc  omnia  iniicient  vobis  manus  fuas,  8c*  perfequentur.  4  nisffHn  adimoriu, 

1  irudiaabundauc-       L        .  .r  „,      n    j-  1  f  •  i "  *  „        mahs  in   teftimo- 

nt.quibusneter-      t  tradcntcsmfynagogas&cuitodias,  trahentes  ad  reges,  &  5-niumdamnationis, 

riapoftoli  Ierufa-  f  pr^fidespropternomenmcum;  Contingetautemvobis  in  6  vtinde  perueifi  fi- 

1(1  &Iudsam  de-  *  a    Koliteietteii.uosadccitamenacccdnil.feuegopialion,  uos  ueibacdltis,    7    ne  CXCUjafione,pe- 

lf  t  admonentur,  redegofumqui  ioqUOt.         ,  reant,  vndeeleclie- 

q  a  non  ftatim  fi-     teftimonium:Ponite  ergo  in  cordibus  vcitris,  non  prarmedi-  8  xcmplum  capitint, 

n  fedpoft  quadra-      ^itarijt  quemadmodum  rcipondeatis.Ego  enim  dabo  vobis     vt  viuant.Quiaveio 

,  e  nium  fecudum  'r    \       .  .  l  r9       B  ..  o  torterronbusaudi- 

os&lapientiam  ,  cuinonpotcruntrciiitere&  contradiccre     risturbari  poterar, 

Mmdice.  i/.Ho-      omnes  adueriarii  veilri.  Trademini  autemaparentibusfic'  loconfoiarionem.fup 
r  i,ahaeceloJalia  °  r        i        «•  •    «?         ■  •    o/^-  cc  •  i  •       n ponit:.Pon«Vef>«ofw 

e  rra ,  ahaabele-      fratnbus  fi^cognatis  &amicis,6<f  morte  afficientex  vobis^.  ^  yeflr^non 

nntis,ailaabho-     £t eritisodio*  omnibus  t  hominibuspropternomenmeu.     frxmeditariy&c. 

;ti  iwibus.Sur^etgois.  g     Jl  parentibus}&> 

I:e     perturbatio  .  **»-  fratribus  ,  &  cogna- 

v  \  ninum,t£rr^»3or;«.Ecce  reipectus  ira?,defu  pev,pejlilen-  tis ,  &c.  Maius  tormentum ,  cum  aliquis  ab illis  patitur, 

.qualitascorporum,/4wej.  Ecccftenlitas,fcr>-owie  dequibus  przfumebat,  quia  cum  damnocorporis  mala 

t  Ecceinxqualitasacris.  Quiergo  inomnibusdelique-  cruciantamifllecharitatis.   Erquiadura  Jbnr>quaepra?di- 

C  tit.inomnibusferuntur.  cunturdeaffliclione mortis,  fubditurconiolatiodegau- 

vlYSTicE.Regnumaduerfus  regnurm&peftilentiaeo  diorelurreclicnis. 

rum  Et 

N  I  C  O  L  A  V  S     D  E     L  Y  R  A.  Ioannis,Tetrus  &  Taulus,&fere  omnes  alvj  dpcfloli.-&  quaft  in~ 

uhintur  in  ga^fhilacioprofurientatione  xdificiorum  ternpli  et  numerabilcs  Cbri(liani,fueruntprofide  Cbrifii  occtfi. 

.   \i({Mtrantneccjfaruadminislerium.)&  ideo  difapuli  Cbrifli  5   Tradentesin  JynagOgaSj&Cuftodias.  Vbi luditi habebant 

ptruntloqnideftrufturatemplii&alys  qtnepertincbantadeius  pooefiatemiudicandi. 

um, quibusfaluator  dixit  totumfore  deflruendum  ,  &patet  6  Trahentes  ad  reges  &  prsfidesr^;  Centiles  habebant  auto- 

tcra.  ritatem  condemnandi  admortem. 

intertogauerunr.H/i; -confequenter ponitur  qumftionis  propo-  7  Continget  autemin  teirimonium.r«7/crtKmr<«we»««- 

'iolx  bocenim  quod  Chriflus  dixerat  teplu  fore  del~lruendu,que  geliai  ibidem  conflanter  profitende. 

'runticbrittod:fcipult  de  tempore  bums  difiru[iionis,&depce-  8   Poniteergo.Pfr  hoc  no  excluditur  meditatio.refl>or,dedi  ft  te~- 

itibus [tgnis.Et  quia  difcipuli  poft  deflruffionem  ciuitatis  &  te-  pus  affit  &  facultas  fcientie,fed ,pmittitur fecuritas  (i  ifta dcficiat: 

icrcdebantcitofuturam  effe  confumationem  feculi ,  ideo  de  boc  Qyodfrequentes  contingebat  inprimitiua  ecclefia,  qatuncfrequen 

' «ernnt fecunda  quaft.onem cu prmcedente,r>t patet  Mattb.2^..  ter  fiieles fubito  trabebantur adiudice s  &  cum  hoc  erant  illitera- 

•  Qnidixit.Hic  cofequenter ponitur  vtriufq;  quaflionis folutio^  ti  &  fimplices,qa  Deus  poteft  tales  defeUus  fupplere,idco  fequif. 
1  r'imprim&,fecula  feciid*  «7;j:Ec crunt  figna.Pmw.t  in  duas,  9   Ego enim  dabo  vobis  OS. Ideflftoquendi conflantiam. 

<a circa dcflntClionem ciuitati s pri yto pramittittur  prenofticafi  loEt  fapientiam. Ideil,fcripturarum  intelligentiam,  ficutfa- 

l ;fetundo  deftrutiio  ipfa.ibi:Qv\trx  aurem  vide.  Circa primum  tlum  efl  in  multis  fimplicibus  &fi  non  dabatur  fcmper  talis  intcl- 

r m>atur mala futura pop;<!o  ludteoru in generali.fecundo,  Cbri  ligentia,dabatur tamen loquendi conflantia,  quiaintali  cafufufp- 

*  bfcipulis infj>eciih,-bi:Scd&nte  haicomnia.cj?'  patetfcnth  citadfalutem  confiteri conflanter  fidnn  ingenerali,  quod poleflfa- 
t  i[larum partium  cx  d,clis  Mat.  z^.exceptis  que  fequuntur.  cere  fmplex  Chriflianus, 

ferrorefquedecclo.  Dicitenim  Iofepbus  ttbrodc  Iudaico  n  Cui  non  porerunrrefiftere.  Sicut patet  debeato  Stephano, 

» 'hquoi  ante  defcruclionem  ciuitatis flella  comata  in  fimilitudi-  dcquofcribitur  ^itl.cS.c.yonpoterant  refislerefapienlix  &  fpiri 

» 1  gladijfuper  ciuitattm  apparuit ,  &  per  annum  durauit,  deft-  tui  qui  loquebatur. 

g-nsfuturam populi  occifionem.  1 2  Trademini autem  a  parentib. ta«f  legitur de beato  Chry- 

4>ed  ante  hsc  omnia.  Quui  beatus  Stephanusjacob.  fratres  fanto  &  multisalijs. 

loan-  ft  Et 


E 


a.17. 


MO\^iLiTE^.  4  ^^«tcT/^cowK/rtinuf/ewf.ExponaturficutMatthcia^.cx: 

Marci  13. 
t  1.,,tf''',o^Kfr«>,/<,«;fW,EXponatur;ficutfupra.Matth.24.&     8  Toniteergoincordibusueflris,nonpremeditari.Sk\itMat.lo 
l^h  Marciu, 

t  Cum 


Ooi. 


% 


96f  v__-ioi.ord.&:  Nicolai  de  Lyra 

a  E» capilUt it c*pitt.Qd>cut  timetis  nc pcreat.quod  inci-  f  Et crunt  figna  h  fole  &  luna.  Hxc de  ipfo  aduentu,cii  o 

fum  dolet.quahdoquidcm  nec  illud  pr  perire  in  vobii,  qo*  nes  virgines  prudentcs &  fa.uar,  mlolito clarm.rc  fufc 

incilumnondolet?Caro.n.inciradolef,c3pillusnpdoler.  te,lampadesornant,!.  operafccum  numeunt.ptoqui 

E»  capilUs. Kon  folumofTavdtra.i.  fortiagefra,veldi-fa  maximo  cum  timore  tam  lnfrantem  xterm  dilcrim 

rcn.unerabuniur,fcd  ciiam  capilii.i.cogitationcs.qua  dc  cxpcctantcuentum  .  Nam  haclenus  vniuerlusorbisat 

cordc  quafi  de  cere-  timo'c  n.d.cis  . 

.1.       t          •          «  •!_•      i           •       •        n.          ruseft,vndeAp% 
Etcapillusdc  capitc  veftronon  peribic.  ln  patientiaveltra  x  tus.  ci  ^^ 

•  Huiuluuee»qu_  per  qaa-iagintlannrjnonilum  fioc  aduenier>teluiijraeian,t.  tf.T  ftcuritat      Amu 

hiehniidef-i.ionii.q-tiRomio,.  fiftaeft.  <CT  J< l-Urirat  ,  Jupt 

poflidcbitis  animas  vc.tras.t  Cumauccni  videriciscircun-  J  J* 

■  I  _T  /        1  (\.l  _■       -   — _r__^_Hi    _■■_._»  _:*■__  ' 


PT.ij.b 
H.tien- 

m  i-ra. 


brocxcuntapudiu- 

fhim  uicliccin  iuOa 
mcrccde  donabun- 
tur,  vndcpropheta: 
Heliqui*  cvgitationum 
ditm  feflum  a%ent  tibi. 
b  Inpatitntia  vefl>a. 
Paticntiaradix&cu 
..loscitoxunium  vir 


dari  ab  c^ercitu  Ieruialem,tunc  fcicoce,  quia  appcopinquauic 

.  ld  eft.tfmpore  proximo  amr  obfitlionrm  rttim  .dhuc  fugere  licebi  vtum  mi 

lei  Rounnuiper  Galilz.m  \  Samariam  fe  dilfiindr  ee-perit. 

b  Q^i  rxt  «  fuot.non  t'ugi«nt  in  iftulalem. 

tfcio.aciocius  .  Tifnccjuiin  Iudxafunc,fugiaancad  monces  t 


B 


ammasqu!-  corJS  °  &  qui  in  medio  eius,difed.™rJ&__iui  in  regionibus ,  non  iq- 

poflidcnt,  pofudc 


>oi-inu>  li'  pu  ii  > 


1in  fto~ 

■ 


mui,cum  iplasam- 
mas  ad  paticudum 
rationc  tcgimus.Ve 
u.  autem  paticntu 
clt,  alieqa  malax- 
quaniniucrperpcti, 
contra  cum  qui  nu 
.airrogii,nuljodo- 
lotc  mouen. 
c  Er  qui  ifirezioni. 
ttP*M  Ecclefjaftica  bifto- 
ru  narrat  Cbrifria- 
nos,quiin  I.udatae- 
ranr,imminentccx 
cidio  ab  angelo  mo- 
nuosfuiiTex&  trans 
Iprdanem  tn  ciuita 
tcPclla,  don*;cdcib 
Jatio  lud?_  impIcretur,habitafTe 


nfHj-.Nccniirui 
in  expettationc 
ni  cxaminis,  qi 
mundo  floruc: 
exarcfcentiiiid 
fineopenb.  irru 
emarcefcct:nan 
tutcscclorumi 
utbuntur,  angc 
potclhtcs  trcrr 
aducntum  iudi 
Vndc  lob.  Colu 
caliconiremifcunt 


) 

l-l 
l 

is 
is 

,1 

u 

,fl' 


toam- 
m  _n- 
.-ui. 

vi«l« 


trcnt  in  cam,quia  dies  vlnionis  hi  funt:  vt  impleancur  omnia, 

Qu.rum  uien  ucl  roanui  Hlictum  fircini  pif  giminie  fug*  neeffiuiem  imp'diraoi. 

cjua:  icupiauinc.  Varaucem  pr?gnancibus  f&  nutricntibus 

in  iilisdicbus.Eritenim  pretfura  ma^na  luper  cerram  &  irji 

populo  huiCrEtwdencinoregIadii,6ccapciuiclucenriirin  4  pauent adumkVU 

omnes  genccs.  Et  Ierulalem  calcabicura  gcncibus,  donec  t      *TflEofH 

"  «  Solueiteturintenebrai.cV  lum  in  lanpuiium,lntci|u»m  ueniat  dici  fio    5     oUpta  dlCCOat  ! 

_>iut:o.gnMi*.n,nif<.!ui.  _  ri,       6  rulalcm  ab cxe 

implcancurccmporat  nacipnurn  ,  t  Eteruntngnainiole6c  7  bus  cingendan 

a   Hoc  efl  temporc  Antichrifli,  qaindoctit  ttibulauo  magm.quili»  noo      g     COnCUlcandaiTI. 
fuit«blnitiom,undi,nequc  fiet.  ,„.,.r»-    .-,;  , 

b  Pr_nnBci»thocquodIo»nne».niercxtera  fe.-uirniuiabiliainarehabiturum  rrp^e,lt.L  p    aUlCm   tOtlOID 

peruenturadici 
la,&:itanuncdc 
ilurr.matione  f< 
loquitut.Kara 
tutes  coelorum 
ucbuntur .  Etc 
dico,inquir,riuodhominesturbabutui  ,iamcrcatur 


:a: 
s. 


b  rr.nanriat  lioe  auod  loanneimict  cxtera  lecuh  mu  labilia  marehaniturum  ccryt  jir 

luna&:  ftdlisj&intcrristprefluraGentium,  t  prjc cofufionc 
g  fonitus  maris  &  _lu<ftuum  ,  areicentibushominibusprsti- 
more&  expeCtationef  cjuaj  iiiperuenient  vniuerfo  orbi. 


d  £ni e*i,wi/>r.y?>.rj,^rf.H-icpreiTura&iravfquehodicpo     nisaltcretuif^Nam  fi.  lpfiangch  cVpnms  virtutcstu 


C 


puloilli  pcr.omnes  gentcsdifperlodurat:Nontamcnin 
attcrnumduubit,  Vndc  poft  ordincm  prclfura^dc  rpifcri 
cordumbditur. 

C  Dpnce  itnpUantur  tempora  nationum .  Id  cft  donec  plcnitu- 
doGcmiumintrauerir,5.  ficomnisliracl  faluus,5-quaii 
ad  folum  propriap  natiuitatisgauilurusredeat  .  Quide- 
nim  implctis  tcmpcnbus  nauonum  ,  &  omni  Ifracl  fal 
uatofeq%:aturdominus  ex  ordinc  ponit.Nam%5_  ha;cic- 
cundum  ^auhxum  apoftqli  quxiicrunt,  non  lolum  tc- 
pus  eucrtendi  templi,  fcd  &:  fignum  aduentus  pius,8-  con 
fummationis  icculi. 


bunnu",  tcrrcbunturquc  in  terribihbusmutationib. 
ucrfi.Et  tunc  vidcbunt  filium  hominis.Q|ji?omneici 
denres,--  noncredentes,  luper  folem.n.  tnncfulgel?ii 
iplc&:cruxeius,6dab  omnibuscognpfcetur. 
g  Senitus mar:s  p"  fluftut<m  arrfcenttlfus  hominibus pra  t'm 
&  cxpcUation  qkX  fvpiruenknt  yniuerfo  orbi.A.r>\^xo\m 
teextremoiudicioiionitusmaris,  &:  flud>uumconfu. 
tur-,tcrrarumqueorbis  prcmentibus  \ndcqj  colomsi 
cit,maxima  ccli  luminaria  nouo  horrore  pcrcufiifj 
turbatam  faciem  velanf,quiaappiojinqiiatcteirruno 
clemcnta  quafi  paucntig  nutant&  rremuot. 


J! 


I.,frpM 
fcltll. 

I 

|.C4.1J. 


NICOLAVS    PE    LYRA: 

1   Et  capill  us  de  capitc  vcftro  non  pcribit.  H»c  autt  addidit 

Saluator,ad  declarandum  veritatcm  futurct  refurreSionis,  ptr  ejua 

'  ffurgcnt  in  clrfltSynonfoUm  illa  qutfnnt  ie  neccffitatc  natutc  hu 

mantyfed  itiam  ea  qug,  faciunt  ad  deco rem,cuiufmodifunt  capilliy 

quumtd  taiio  buius  rrfurreclionis  multum  facit  ad  tolcrantiatn 

martyrVyde  qua  Saluator  loquebatur. 

1  C  u  m  autcm.  # ic  conjcqucnter  defcribitur  dc(lru(iio  ciuitatis 

lerufalem,^- patet  fentcntia  cx  diilis  Mattbxi  2^.exccptis  qutfc- 

quuntur. 

j  Circundari.-.«7i.c.,«6 excrcitu Titi & Fefpafiani, per quem 

dejtrutla  cft. 

4  Et  cadent.fy/cr*'  autcm  Iofcphus,quod  Aprincipio  cbfidionis, 
yfque  ad  finem  ctfafunt  decies  ce.uena  milia. 

5  Et  captiui  duccntur.  Uuia  fecundutn  ipfum  iufti  funt  captiui 
luddorum  vfquc  ad  nonapntafcptcm  milia. 

6  In  omnes.  GcntcsiJ»»;/»  defiruclio  ciuitatis  &  populifaHa  efi 
jn-rlttonrmmortis  CbriHi,vt  dtttunt efi fupxa  cap.  fcj.  Y.tper/joc 
quod  atiqui  dc  illopopulo  dut~iifi<nt  captiui  in  umnes  lirntes,  fa£t>% 
ffi  quddam  teflificatio  innoccntix.  Chxifii  &  pcrfidia  Iudtorutn. 

7  £c 


7  Etleruialem  calcabitura  gcnubus.  Id efi ,  calcani  t. 
bitur.  « 

$  Donecimpleanturtempora.TwHf  cnim cum  plenitudt* 
tiuxn  intrauertttomnis  Ifraelfaluusfiet.ut  habetur  adl\pm.i 
9  Et  crut  in  figna  in  fole  6_ luna,5-c.f//c poniturfohtiof,  i 
qutflionis  dc  aduentu  Cbrtfliadiudicium,ubi  primo  defcribut  /*• 
^n4pr,«no^;V4,c-i_K/rMr;Ererunt  fignain  lole&:  luna.  I 
cct  talia  plurics  pmcefferint  tami imminenie  aduentu  iudu 
ra  &  cvcbriora  fient.  Ufcolafiica  hifioria  po  nunturi « .  figna }  tct 
dctia  quindecim  diebus  aduentu  iudicis,fcd  vtrum  illi  dies  qu  dc- 
cim  futurifiatcontittucfe  habcntes  uet intrrpolate ,  ibidtfub .  bh 
relinquitur.Vrimo  die  erigetur  marc  ^o.cubitis  fuf  altitudint  rnl 
tiumjians  i/t  locofuo  qua/i  murus.Secundo,tantu  difcendtt,t  *ix 
videri pof}u.Tertio,marin*  belu/t  apparentesfufmare  dabui  up 
tus vfq; ad ccelu.Q,uarto,ardcbit  mare,&- omnesaquje.Quwt  vr 
ba  &  arbores  dabut  rori fan!ttineum.Stxto,ruZt  edifiiia.  Sej  tm 
pctre  adinuke  collidetur.Otiauo,fietgeneralis  tcirsmotus.7  nc, 
Aqnabitur  terra.Decimo,exib?t  bomines  de  cauernis,etibut  lnt 
amentes,nec  mutuopoteruntloqui.yndccimo,furget  oBa  mcr.  >r_ 
6~  ftabTit  fuper  f  pulcbra  fna.Duodccimo,cadct flclle.Tertiodi  "» 
moricniur  viucr:tes,vt  iu  vjortuit  refurgant.i^Hariodecimoar  btt 

ift  cal: 


MOR^ULITEt\. 
\  Cumautrm  vi(t'--rii/-.Fxponatur  ficut  fupra  19 


4.    v  mot  anirrn  viarruis.  r  Xponarur  HCllt  ll>  (.'la  i  y.  .iv»«',vjm  aaitinuaii    ui^i  iiiuiui  4    prilli 

f  Tun: 7-« i»/ti. Expotuturficut  lupta  Matth.24.  5_  Marc.  8   Drnec  impleanturtctapora  nationum.i 

j  ?.viquc  ibi.  dominopiarfininnn. 

t  laorr^ladij  f.diuin^ fententia: pro fua incredulitarc.  9  Etcrunt //g-Ki.Exponatur ficutfupra 

5  Etcap.ducent.Yion iolum tcmporalem lubpiir.c^ub.ter  1  j.vfqucibi. 


rems,fcd  ciiam  xternam  fub  fpiritibus  malignis. 
7  Et  lerufalcm .  i.  ecclcfia  quantum  ad  populum  com 
nem,quimultum  deprimitura  pfincipibustepnei. 

vfquead  temj 

Matth.24.J-A 


lll-c 

'. 
sa 

rc. 


%1  Lucx     Cap.  XXI.  9^8 

fiunruVefantfiliMMbominh.QocminhumilmtcpoCi-  tatemdurabilenoneft,&omne  quod apod  me  tranfire  j> 

'  t()1iudi'.enoIucrunt,vtvirtuieeiustantotucdiftridius  ccrnitur.fixum  &finctran(itu  tcnetur,  quia  fermo  meus 

fcnint,quantonnnccordaadeius  patientiam  non  incli-  qui  tranfit,lenrentias  manentescxprimit. 

3r.  Quiaveio  contra  reprobosha:cdittalunt,moxad  f  ytrba  auummcanon  tranfibunt.Et  cum  verbamea  ita  abf 

coi  jlationem  ekflorum  lupponit,  que dubio fint imptenda.videte  ne  cotra coteftatiorc  ver 

b  isautemfittiinci-  borum  meoruin  fi« 

EfaltScmr,  ,  1  Nam  virrures  cdorum  mouebunmr,  tfrunc  vidtbunt  fi-  *£2£SZG*& 
cnl  tcrror  iudicii     liumhominis  venicntem  in  nupccum  poteitate  magna&^i  buscuris,ficut  qui- 

mmf  virtuti*  b  jmaieflate  .Hisautem  /icri  incipientibus,refpicitc,&:]euate  ^ameiunt  tempore 

Mrflenditur.  c  .   I  '     *.        ;,      _     ,.  lmmineuus  indicn: 

te  ctpita  nt-      capiravcitra,quoniamapprppjnquatredemptiovcitra,Etcii  Dc  quibus  dicitur:  ,Thcfr- 

LjExhiJaratecor-  d  x,tilIisfimiIitudinem:Videte  fficulneam^omnesarbores,  Cnm  dixerint  p*x  &  l%um 

a,qi'iadum  ,  r  r    r*.  i  ■  •  •  fecuritas.  fupcrutniet 

■irmundus.cui     cum  f  producunriam  ex  icfructum,Jcitis  quoniam  propc     frotinus  interhus. 
Hinoneftis,pio-      eftxilas,  Irack. vos.cum  vidcritisharcfieri, icitorc  cjuoniam      g    Erat  auum  diebut 

C   fl    redemfijO,  Eqii*  di.o  fu^eeiranineexpeflacc.  •  De  ido  taiitateidlaimottalitsiem.  doctllS  in  tCTTlplo,  nctfi 

j  jiMBfi(tis.Qiiod     prope  cftrcgnum  Dei.Anrcn  dicovobis,c]uianonpra;teri-     hus  uef°  exitmmora* 

\t\  miinduS    dllj'1-  a  ldeft;Oiiinelium£numgenui,velgei!Sjud»oium,ciua;nonclt<uitt,donecTeniai  dietiudicij.  batUT  inttlOntC.  Quod 

i    heat     prouida  b  Aetem.nonethetem.  verbo  decuit.cxcm- 

1  .'    r  «  InooiabuntutdepoCiapnori  foima  pcrmanente  autem  fubftanti«:yndc  dlcitu*  ,        n       .         1?    . 

■patauone  ma-  Tfraioii«numn«.  ploallitut:  Quian» 

bit  oeneracio  hcc;donccomnia  flant.  Carlum  &  tcrra  tranfi-     te  vniuenaic  iudi- 

yidtte  ficdneam.  c  ,      °        .  /-i  .  ,.  „  cium »  &  finculorii 

jnum  Dei*ftat.  f  Punr,yerpaautem mea  nontranfibunr.tAttenditeautevo-     incctJf,cxm,m,vo: 

0  parat.quiatunc     bisj-nefortegrauentur  corda  vefha  in  crapula.ckcbrietatecx:     Juptatibus  &  curis  E 

s  noftrmu-  deo.p  *  2  feculirenunciarc,&:  tRom^ 

)i|[ianfibunt,&:e-      curis  h.uius  vira::  &  t  fupcrueniat  in  vos  repentina  dies  illa.  3  vigilare  monuit  &:  H'.iM 

IH     dieS    Vlta;    lUD  a  Infpii!inis,c«  rerpetucictinrm,<juodf.mtI<»r-eiit,     Quib  placentilleccbr*  huiutroundi.        4.    Orare,ipfe  immiUCn 

i.iate  folisfulge-     Tanqu.am laque.usenimiup.crucnict in  omnesquifedentfu-  5  tc  fua  paflionc  do« 

)U.  SiCUtC.nim  CX  Nonouiburdani.eermciiebuiuelhoM,  *  6    ^tlUX ,  Vlgilljs ,  prO 

.1  arhorum  vici      perfacicmomnis  tcrrar.Vioilate  jtaqueomni  temporcoran-  7  cibuiquc  lnftat ,  Sc 

iUS     COgnC.Cl-  Hxceftfgmmabeantuu.niMnP^rcnuaiuaicisluirecuti.mconfiftfre/  8     COS  prO  qUlbUS    pai- 

&ex/nllu^     tes,vtdienithabcamini,fereiilaomnia,qua:futurafunt,  9  furus  crat  »  verbo  ^. 
iridipropeeileco  '  .         .   P  '7,        ,  .      i0prouocat,&:cratio.  rabatUf 

«icitur  regnum  g  &itarea.nte hl.ium  hominis.  £rat  autemdiebusdoccnsin  .  nc  patri  commcn- 
D.  Ex  his  yerbis  tcmplo,nocl:ibusyerocxienst  morabaturin  monte,quivo-  ndat.  Sic  &:noscum 
olnditur.quiairu-  *■  .  utt^mmmmJmiHi  ,2inter  profpera  iufle 

i  ruina  eii.      caturt  Oliueti.  Et  omnis  populus  manicabat  ad  cum  in  tem-      &  Pie  conueriamur, 
.  A  hoc  enim  cre-         .         ,.  *■    f  mter  aduerla  de  di- 

icvtcsdat,adhoc      pioaudirccumi.  uina     rnilericordia 

g(ninat,vtqua.xu.  nodcfperemus  Die 

1  t;crminai!eiir,cladibusconfumat,  fcusdocemiisin  templo,quiafide]ibusboni  operisforma  p 
fium&trr.Kihi\  nicorporumnaturacoelo&terra  du    prabemus.Noclibusin  monteoliueM  moramur,quia  in 

ttiliuselhNihiltranfit  vclociusquaffrmo.  Verbaquo-  tenebns  angufliarumgaudijfpiritualisconfolatione  rcfpi 

u  ueimpcrfech  iunt ,  verbanon  funt;fi  perfcdafint  iam  ramus.Etad  nosaudiendospopulus  manicar,cum  vel  ob 

ininonoulunt.nequeenimpcrficinintranfeundopof  icurisoperibustcnebrarum,  vclDei  gratra  viclis  nebulis  Ro.ij.il 

l  t.Aitergo:Ca]um  &  terra  tranfibunt.Quafi  dirauom  prciTurarum,ficutindiehoneftcambulautes,nosfili05lu 

C  rquodapud  yos  durabi]c,&  iine  mutatione^ad  xterni  cisimitantur, 

Utem  C  A  P. 


habetur  Mattb.za^.  Vbidicitur.  Sicutenim  eram  in  dkbns  ante 

N  I  C  O  J.  A  V  S     DE     LYRA,  diljtuiumcomedehtes,  &  bibentes9nubrn:es  &  mptni  tradcntes* 

nfqueadeumditmquointrauitin  *Arcam  T^ot ,  &  non  cognoue" 

Ififfl &  tena.Quintodrc:mo,fift  nouum  celum  &  noua  terra ,  et  runt  donecucnit  diluuium,  &  tnlit  ornncs  ,  ila  trit  &  admntmfi- 

(or^nttimnes.Dicituretiamibidcm  tjuod H'ur,inuinit  ifltinan-  liibominis,   Et b*c utritas taangtlij  uidctur  faltem  in  aliquibttt 

ilihusHtbrco.in  quibus  Ucetftntmulta  rcra,  tomtn  funt  ibt mul  ttiffonare ab illis  quindecim pgnisfupra pcfttis,& Accepiis  de  apo- 

falfa  timixta  ,&  ideo  de  utritatc,  ftufalfitate  jSlorttm  ftgnoru  eryphis  Judxotum. 

faiummioribut  dtrtlmquo,  8  Vigilate itaquc.  Ttrhoc  non  efl  inteWgendum,quod oratio  fit 

Leuatccapita  vcftrn.  Qj'ia  dits  iudicu,licet  reprobis  fit  terri  ftn/per  it>tinua,quia  oportet eam inttrrumpi fomno  &  alijs  ntccf- 

iis,t-W!(nelcJ2if  dtbct  effe  confolabilis  ,  quia  tunc  fransferentur  fitatibus  corpoxis :fed  eius  tontinuitas  intelligitur,quod  non  intcr- 

m>  tttniatpcccatum  mortalc  imptditns tffc8umipfuts,ideo fuhditur.. 

■Aftendite./rf  esltdiligtnttr  cauete.  9  Vt  digni  habeamini.  Qui*  illi  qui  tunc  inucnientur  fme  pec- 

Nefor./.  dfprirrantur  ad  uitia.  fato  mortati  etimt  falui. 

'■fifa\is.i.ex fuperfluitate  tHI&pctus,  10 Et ftarcante.Irf efl,flare feturb in  iudiciocoram  Cbriflo  qui 

Et  QOXK,i.fupcr{lua  f<,Uicitudine terrenorum,  judicabit  in  forma  bumana. 

x  %erueniat  in  uos  rcpentina  dits  itta.Ideft , dics  iu-  j  1  Notfibus  vcro  cxiens  jnorabatur  in  monte.A'/ Uu uaca- 


"  '■  rtt  orattoni, 


nquam  \i,Qu'icuadi  nulb •modo  potcrit,Et  ex  boc uidetur  1 2  Et  omnis  populus  mnmczb^t. T dtfl ,mane accilcrabat  neni 
{'omihibttscxifler.tib. in  conuiuus,  &feiliuitatibus  tanquam  re  ad pr adicationtt fuA  l<,cum,attracins  cfftcacia  & dulccdine  do- 
'"m  ^*  n'bil  timentibus  de  die  iudicij ,  vtmet  repente .  Et  idcm  flrin&fut, 
habelur  "&  N I- 


M0i\^lJTEPv  jbitammenfuramopprimiturabeo. 

j-  Erat  autem  dhbus doctsin  templo.ln  hocdedit  exemplum 
'•Mtcndite auum  vobis,ne  forte  grauentur cordaveHra in  cra-  »docloiibus&  pr<jdicatorih.euangehj,vt  diebus doceant,&: 
to&ebrietate&curis  buius  rite.  CJrapula  vcro  fpiritnalis,     noclibus  fint  inorationcDei,vt  ibidem  hauriantquodau 

?"rgitariodo£trina:peruerfa:.  Et  ebrietas  fpirirualis    ditoribuscfFundant  inmanefequcnti,ideo  fubditnr. 
<  diulnacurioscfcrutari  vltridebita  menfura, <V talisin-    12  Et o«2»/j-fop<.//»iIdcft,manefeftinabatadeius  aodlrina 
'«igansopprimituragioria,ficutbibensvinumvltrade    venire,taJiumenimdcttrinaeftapopulodefiderata. 

t  MO- 


94$         CjhLoxd.  6v  Nicolai  de  L 


HiJ{  * 

lo.ll.J. 

duci-.. 
bu*. 


fllt 

qiK>i 

ticm  tranhtutu.  m« 
tcr  Palchavcroi>  a 
ym  hociJMlJii  qd* 

PaJcha  vocantr  U>- 
lusdies,Iquoagnus 
occukbatur  advef- 
pcrairt,i.i4-lunapii- 
rointcnfis.  Diesazy 
monim  crant  a  is. 
lunaviqueadit.die 
ciufdcm  mcnfii.Scd 
euangchlta:  lndiffe- 
rcittcr  ponunt ,  Sc 
dicm  Azymorum 
pro  Palcha ,  &  Paf- 
cha  pro  diebus  Azy- 
morum  ,  vndc  hic 
Lucas.Dicsfcflus  A- 
zymorum,quidici- 


,yra. 

qriaradbonnm  ordine  ier>  andtim  rertincbJr.P 
fhim  Romani  quolda  popnlovt  neturbarenr,'q!J<j»fi 
fcdttioftetar.  illosigjtur  vocn •^*7'^'*' magiftrat 


C     A     P.         X  X  I  T. 

Ppropinquabar  autcm  d  cs  feitus  azymorum, 

*  Id  -t.fitni  air\  azvq>orurn  poft  Iraniolaiionein  agnt , 
frilicct, /(  it  e«  «lu*  e     I  folenmi. 

qui  diciturPafcha.  i  LtquaTebant  principesfa 
cefdorum  &fcribx,quomodo  Icium  inccrfice 

*  Nni»  mcuentcWediiiim  ni.lc.l  ucaunliopcjputi  dc 
fiiis  fnatibui  te      i  i 


C    A    P    V    T        XXII 
a  A  Vprop.&c.  Qui  dicitur  p.f  h  t  &c.  Pakha  no  i  pafTiom 
-tVfedarr.i  tfilu  norninat'ir,q>illadictrait(iu:textermi 
tor  pcr  Acgvptum,  vcl  dominus  liberiis  populum  luu,     rV-Jt&miHtiemuncra  credebanrureis,quieraote 
lonok  jihaturagnumin.hacdicdciiUiuJojdpa    dotaliordine:  vndc  ma^iftrarus&ducesdiifti  anftl' 

emm  Iaboran  [°,] 
illa  ofticia  in 

bant,  vndcen  njc. 
ftrartif  &r  (ilK 

phnormntn 
fcltius  foitat^H 
illos. 

d  Vc nit  antcm ,  ,,  L 
cet  lequenti 
-r-  ■,  .  _  quinradecim 

rcnt.    Iimcbantvcro  plebcm.  lntrauitautemSathanasin  6  fitcrncifixu* 

Iudam ,  cjui  cognominabatur  Scarioth,  vnum  dc  duode-  7  noclcquaagi 

Nonipria.ip.bo,  inuimur  nulia  neccflltJteconfttingi  u  , led  ptOitia  ftionte  lctlcrata  molab3fUr»& 

±B    .|..°'7in  "con"1",m-     n  .     .     ,       r  fanguinifque 

cim:  tocabnt,  &Ioquutuscftcum  pnncipibuslacerdotum  8  fupulis 

ck*  magiitratibus,qucmadmodomi!lu;n  tradercteis.  Etga-  9  br*nda' 

uifi  iunt, ckpacti  funcpecuniam  illi  dare . Ec  {popondit .  Et     ipfmsimraol- 

zymorum,quiuiti-  si»e«.,b...  i.paffionisfo* 

rur  Paicha  ,  quiarSd  d  quxrebatapportumtatem,  vt  traderetillumfine  turbis.Vc-  10uitcxor 
jj  PafchaediesinAzy-                         xliu.  ■««•.                                                      Ag„ut  r, *„.»,.  e  Et  tcce  intn 

nit  autcm  dies  azymorum ,  in  cjua  necefTe  crat  I  occidi  Paf-  1 1  Sicut  Deus  c 
cha.Et  mifit Petrum oUoannem  dicens :  Euntes  parateno-     fum  pr** 

.  a  Q    anonhabemnstabernac    um.  ,C1Pl 

bisPafcha,vtmanducemus .  Atillidixcrunt :  Vbi  uispare-     ?lsqU;  u 

,-t-     j-   •       i  t-         ■  i  i  Iur'  ^-fneneii; 

e  mus?  btdixitadeos  :   Ecce  mtrocuntibus  vobis  m  ciuita-  12risPafcha 

i  jaqua:  porrar- 

nt,vtoften 

htuus  Pafchc 

rinm  pro  abi 

mundiper 

ptifmififcelebrandum,vbiveriPafchecultori 

de  limine  cruor  ai>fertur,&ad  tc-lleda  peccataviuif,  |i 


inispainbus  celcbra 
riprxcipiebatur.  Et 
nos  quafi  perpctuu 
Paichafacietes,lem 
per  ex  hoc  mundo 
tranfireprccipimur, 


...         1  '     - — ~  -v^.    .        v.vv,,i,hv>.UIHIUMJ     1\JtJlO     111     VllUlc 

&%  aV^oadvc?r^r?,S'g  tem^cc^ctvobis  homo t  amjphoram  aqus  portans . , 
nnfitttr  leMcm  diex     Sequimmi  eum  in  domum  m    quam  intrat }  &  dicetis 


ftile   .i 

dciutn.  qoutur  leptem  dics 
Azymorum  ,  quia 
Chriftusin  plenitu- 

dinetempoiumfemeJpronobispafTus.fototemporefe- 

cuh  ( quod  (cptem  diebus  agitur)inazymis  finccritatis  & 

ventatis  przccpitcfleviuendum. 

b  Etqnxttbant,  &c.  Harc  antebiduum  Pafcha:  congregaris 

pnncipibus  facerdotum  &  fcribis  in  atrium  Caiphcc/Mat 

thxusgcftateflatur. 
Mx.%4*  c  Jfftr««/f.Dicir  lo.q.tod  poft  bucella  a  «no  traditam  intra- 
«°-  s-<-  uit  Sathanas  m  Iud.i .  Sed  &  artre  bucellam  inuaferat  eum 

jattianas,  £x qucm  prius intrauerat  vr  decipcrer,poftmo-    g  ^wwiw.Confulte  pterermittunt  noli,  vcl bs 

duni  mtcauir^vt  um  fibi  traditum  plcmus  poflidcret.  vel  dni  domus  vt  omnib.  uolentib.imbui  iac 

C       *  i  n  e  o  p  h  y  i  Magiftratus  hoc^pco  vocat  prefcclos     ftifquod  eft  Pafcha  cckbrare)Chriftum  fua: 

cxdincus  tcmpli  vel  ctiam  cenlores ,  vtqui  curabantea,    tioiufciperequxrentibus,facultasdandafig 


tisbaptifmaconfecratur.  Amphora,  fignificat;. 
menluram  txplcti  tempons,  quodignum  crath.> 
f  Homnampb  Sinenominedcfi^natur,  vt  pauperfi 
lisa:itimetur,qiiia  donnnoeligit.  Ci:ms  ianflit3> 
apparer,quod  in  ftrato  cius  dominus  cum  dilcipulis  h 
fublimium  virtutnm  dclectationc  reqniefcit. 


qua; 


6  Timebant  veio  plebem.^e  conua  cos  infurgerti 
jtut/t  tnanus  mittetdit. 

7  I  ntra.au.  Sa.in  lu. Idefl,anim,im  Iudx.ls{pnpcrilh- 
hoceft  Dcuproprium,ftdper  efeclum,  venditioncm  CbrifU 
gerendo. 

*    Et  abiit.  Motiuum aute  Ittd£  hic  tacctur,  fcd  exprh 
26.a.gr  foar..i2.a.fc.licet,vt  recuperaret  valortm  vt 
ciofi  effufi  fnpcr  Cbriilum  d  Mariafororc  La%ari. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y RX 

*  «  ,  C    A    P.        XXII. 

£  I  A  Vfropinquzbu.Toftctuameuanxclifladcfcribit  Cbnslip- 
i  \dicauone»i,hic  cor.fequittr.dcfnbit ipfiusptffioncm  per qua 
fotutumelt  precum  >w(ir*  redcmptionts.vh;  pn.no  .U.fctibiturmn 
ugnaChrt,U  omprebenfio  pcrtxplorationem  lud£orum,fecundb 
tius tonde-n:>tio tniufia per executionem  gmtitium  cap.  fequenti. 
Tr;mad„,iditur wquatuorpartes.quiaprimd  dcfcrii/u ur  QhrM 

vcndatotacta,nonexciusworat,ua,fedm.tyscx  pv4ciet,tia&     9   Etgauifi  funt .  Quiaille  modus  eapicndi  Chriutm  ptf*t< 
yojutate  Ucundo  ipfius  vendtti  traditio ,  non  ex  cius  dtfpficentia.     difcipnlum  vidt  baturmagh  poffibilis  &fecretus. 
{     flV  c').:""atc;<uar'°somPref><»f'  M»fi<>* non exfaimufli-     i o  Venit  autcm.Hic conWw.rr  defcribitmr  iffius 0. 
rw'/w*!!*"'rrfre'/""»«»»w-Venitantcmdiesazvmofum,     titraditio.Etprimoifiatradiuopr£>mciatHrtfecudo,ex 
tr»f^ib,:^omprehe.idcutesautemeiim.7[v.i>'..i)^;;ftV]li     mr.i^ntegreiTus  xbu.Vrtniinciatoditlf  traditi  • 
quitencDanteum  lUudebatei.Cirfapriwnwrfif ./..r.Apt  ro-     Chriflo cu  tenaret eii  difcipulis.Et  idco primo dcfcrtbitui 
pinq  ..auat  au.dies  teii  us.  U  cfl,foUmit»s  V.  f  hatis ,  q«*  ,>/f.     conuiuiun-.fecunddyififtrnitur  eucharifticfacramentum,! 
trauaturprmo  menfe  qumtadeama  die  menfis,  vt  habeiur  Lemt.     pto  pane,tcrtH.,powtiir  diclttradttionis  prtnunciatio, 
il.^ncipiebattamcnavcfieHrrxccdcntisdiei.  X&n\£n.quartbJifcipuloruinformaUO,ibi;V*a*t\\c<, 

2  AZy n\.\^,ia{crmen,utn  &  f>rment.UMn>mndcbebantappare     Cnctprimum  «/«««»■; Venitautcni  dies.  iftaeratquan 
re  inaomttius  tudtorum  fcptl  dtcbus  hmusfoiennitatis  ,  vthabc-    AiU  menfts  vrimUn  cuius  uefbcre debcbantcomeietti 
tur  ExoM.a. 

3  Qui  d.ci.Pa./</ e(l,tranfitus,quiatunctraf,bit angelus  domini 
per  ^iegypium  mterficicnsprMH^niia  .yLcgyptiorum,  tt  Hcbtccos 
Jjlujns. 

4  i.t<\ux.MotiinuidutcontraCbriflum.  * 

5  C^K,rnodoIc.in.£ii«rw,»  hwfamme  dtr,d.rarent :  tamrn 
era:  «j  UifficUe  propter  fauorem  populi  ad  Cbrtflumjdeo  Jubdrur. 


r    — ......,,  ......  ..........  v..~...  -j / 

d<  t i  tittnfis p>imi,in  cuius  ucfpcre  dcbeba,>l comedcreag 

l<  .,<  cum  ajjmtspanibuSftieofeqtritur. 

n  1  n  qua  necelle  crat. Et  acciptm-  hic Tafc.i  mn pro 

ni  fiiut  fnpra,f '  d pro  agno  VafebuL;,quiillo  u; 

icquitur. 

i  z  Lt  ecce  in.vo.in  c'\.Scilicet,Ierufdcm. 

i  i  Occurret  vobis  ho./«  hoc dedit  cis fignum  direSi; 

parutione  conuiutj  Tafchalis  - 


M  0  ^  jl  L    1  T   E   Tv. 
i  -<pi>ropi«7u^.Exponaiur  ficut  liip.Mat.i6.a.&.'  Mar.i4.a 

ItAfiffVZ  c"  ""™»tfpsfi  Cfi  e.Tct  fur  &  loculos  'ins,  v  cr  tocutus  ejt  cumpr 

viario.tz.a.bedtuncintrauitadipfumampliuspQHiucn  iupraMatth.&Marc.i^b, 


du .  Ex  quo  patct,  cf  in  ol  mortaii  pcccato  diabolu 
hoIem,vtipimndenouopofl:dcat,veI  ampltusqu 
8  Et  abut  ey  locutus  eft  cum prinop.bus ptcri/.Exponatl 


inte. 

fiCUt 

Et 


r 


L 


ucx 


CaaXXIl 


P- 


572 


D 


emaer,inimisi'aicaraui,icuciaijuii;uaiuiii,iucustau9    erai  Dioiruriis.rou:  remrrectionem.n.cum  difcipui 

.  ,e  jn  donui  ecckfieiequit,rranfcendens  liteis  fupfi    ducauit  &:  bibit. 
[ien-.p  mentis  folio  refeftionem  parat  Chrifto,dum  cun    g    Etacepto.Fimtis  veteris  pafchse  fokmnijs  tranfit  ad  no- 
ftiviPalchxfacra-  *  unm<  quod  in  fua, 

patriramilias  domus:Dicit  tibimagilter.Vbi  eftdiuerforium, 
vbi  Pafcha  cum  difcipulis  meis  manducem  ?  Et  ipfc  ofren- 
det  vobis  ccenaculum  magnum  itramrn,ckibi  parate.t  Eun- 
resautem  inueneruntficut  dixic  illis,&parauerunt  Paicha.Ec 


men.velcxtcrale- 

gjsd,  retaue  eo  in- 

telli;  icnpta. 

I,    i  Iderio  deft.  &c. 

Pcfi:ratprimo  ty- 
Paicha  man- 
:,   &  fic  paf- 


picu 

fion.  Ib*  myifena 
murodeclarare^vt 
#  ztiqui  Pafcha; 
toot:orexifrat,  Sc  b 


Ideft  quariadtdmadieprimimcn/isad  verperam  cumis.  Juna  ui  irerris  apparente  i 

Ve!  diKinuli. 


adh,. 


legs  edicta  iuftaba 

cmnfa&aeffechoradifcubuir,   &duodecim  Apoiioii  cu  eo. 

a     Agnum  manducat.quia  in  agnoipfe  fignratmur. 

Ec  aicillis:  Deiiderio  defiderauihocpakhamanducarevobi- 

Tempo-e. 


™oc  fiUX  ^wh"  c  ku  ancequam paciar.Dico  enim  vobis,quia  t  exhocno  man- 

WrA-a^Z\  'vctuspafch,  i     EceIefi,.  bBisdichurac 

nuil .  CiemonitrariS  ,  ccpifrecaIicem.priorvetu<.fecun^usnouus. 

(oilluenienteveri-     ducabo illud^,  donecimpIeaturinregnoDei.  f  Ecaccepco 

"itminacu?ufrd  e  calicegrariascgit&dixit:  Accipite^diuiditeintervos.  Di- 

H  defecir  man-  f  co  enim  vobis,cjuod  non  bibam  de  t  generatione  vitis,  do- 

necregnu-mDeiveniat.  Etacccptopanegratias  egic  &fre- 

a     Quodfub  ijcie  panisapparer.        < 

gic,cv  dedit  eis  dicens.Hoc eft  cdrpus  meum ,  cjuod  'pro  vo- 

a     Qjotiefco  ai  emanducabitis  panem  hunc&ca.bib  mor.Oominiannun  do.  veniar. 

bis  t  datur .  Hoc  faacite  t  in  meam  commemorationem.  Si- 

a     Sci  icet  drdit  eis. 

militer,&  calicem ,  poftquam  ccenauic  dicens:  Hic  eftca- 

a     Ad  fii  Hiftioflem  ueteris.quod  fanjuine  hircoium&  u  tulorum  dedicatum  cil  b  O.jia 

impoffib  !e  t(t  ran.uine  hircotum  peccjta  tolli.  '     '  ^cii* 

lix  nouumreftamentumin  ianguine  meo,  qui  pro  vobis 

a     Sedtimen  unideuobts  non  proJait.pcr  quem  fundetur  ipfeiangi.i». 

t  fundetur,  t    Veruntamen  ecce  manus  tradentis  me 


den  tfilij  Ifrael  d 
ftopuJ  terrx,  nec  h 
5  int  vitra  cibo 

on  manducabo . 
Kovltta  Mofaicu 
Paf  .a  celebrabo  , 
'dor^inecclefiacp 
eft  ;num  Dei  fpi- 
ntiiter  lntelleclu 
cotpleatur.Inhoc  i 
m  j  vfque  hodie  k 
n:iucatChriftus, 
cu  eaqua:  Moy  fes 


uum, 

redeptionis  memo- 
i  ria  ecckfiam  freqne 
tare  defiderar,  vr  pro 
carne  &  fanguinea- 
gnifuecarnis&lan- 
guinis  facrametum 
ipanis  &vinifigura 
fubftituat.Frangit  &C 
porrigit,  vt  oftendat 
lui  corporisfrac"rio- 

2  ne  nonfinefuafpon 

3  tefuturam.  Agitgra 

4  tias  de  vetenbus  ter- 
minatis,  &  nouisin- 
cipiendis. 

h  Tane  gratias  eglt 
&  fregit ,  &  dedit  eis 
dkens .  &c.  Quia  pa- 

5  ni  corpuscorirmat, 

6  vmumopcraturfan- 

7  guinem. 

M  i   s  t  i  c  e  . 
Hocadcorpusjillud 

8  adfanguinemChri- 
ftircfertur.  Verum 
nec  panis  fine  aqua 
conficitur,  necvinii 
fine  aqua  aftertur. 
Peraquam  populus 
fignatur ,   qui   nec 

p  Chrifti  paflione  fal- 
io  uatunnecfinecuius 


tlbid.b 


t  poft 
hac  non 
edem  vl 
tra  exeo 
t  Matth. 
i6.c. 
M.ir.r^.. 
c. 
*  hoc 

E 

tgenimi 
ne. 


amoreChriftuspaf- 
;u«populocarnahtercbferuandapra:cepit,inmebrisfuis  fus.Oportetergovtnoseivniamur  ,&  ipfe  in  nobisma- 
ipi  rualiter  exercer.  near,6<:  nos  in  eo. 

:uaf/Hoc^:ce.Hiccalixadvetus  Pafchacuifineimpo    i    ^««raweccce.SicutdepafIioneprcdixit,ficpia!di.\itc^ 
nc  t pernner.quo  accepto  grattas agit  ideo  kihcet,  Ujtia    de ,pdirore,vr  vides  fe larere  non  poiTe^cenircat  facti.  Nec 

defignatexnomincnemanifefte  corredus  impudentior 
fiat  Mitritergoculpam  in  numero,vt  confcms  pccnitetia 
agar,pra.'dixir  &  pcenam,vt  quempudor  xion  conuicerat, 
denunciata  fupplicia  coerceanr. 

k  Manustradeniis  we.ExempioIudajfiliu  hominis  tradif, 
qui  illud  lnuiolabile  dominici  corporis  facramcntum  vio 
lare prxfumit.  Ve»jdit,qui eiustimore  & amore  negkclo 
caduca  amare  conmncitut  &  criminofa. 

{g^  Theophylac,tvs 


c  ;MHff?ir.Oftenditquidquilquc  faceredebetflagello 
ctxproprie,cumipie^quanimiterfJagelIatulit  ahenx. 
i  coenimvo.Siau  rypicu  efum  agni,fic  &:  typicu  palchx 
fi  jrn  negat  fe  bibhuru,donecoftefa  refurreftionis  gloria 
ii lum  Dei.id  eft,fides  mudi  adueniat, vt  per  horu duoru 
u nutatione  facrametoru,ca-tera  legis  factamen.'a  vel  iuf 
i;  i  lpintualem  obf  eruatia  doccat  transfercnda.  Poteft  ta 

menfimph- 


NICOLAVS    D  E    L  Y  R  A. 
*    Etdicetispatn  h.d.Hic  auttm  creditur fuiffe  Cbrisli difcipu 
t& Mtopn.uidit  de loco  &  de agno,&  aliis  necejfarijs in celebra 
« !couMT<ifchalis,vt  di[lumfuit  plen\u$  Matc.  14.&. 
Ddideciodefideraui./i  efi^aldc  defideraui. 
Hocpalcha  manducare.vo.^w  tunc  finiuit  vetus  teflame 
»,©■  incboauit  nouum,(juod  eratfibi  in  deftderium. 
1  fiico.nyobis,quiacx  hoc  non  man.il.  do.impk.in  reg. 
•  'i)C£c.HHwpofl  ilUm  coenam  non  comedit  nec  bibit ,donec  pofi  re 
J  r^io)!tmfuer,:,in  <juj  w  plcium eft  regr.um  Dci,tfuia  tunc  aper 
'  li»nua,&  Chri[ins  rrfun  exit  ad  vitam  immortate,  &  tuc  Cbri 
Rcmmuitii  cmedit&  bibit,adprobandumfua  refurreclionis 
*  Utm,vt  habetur  ihfra,i^.f. 

on  bibam.de  ge.Generationtm  vitis  vocat  yinum,quia  ex 
PfKHrdffrucluvitts.  ' 

cepro  pane.  Hic  eonfeijueter  infiituitur  cuchariflicfacra 
mP0"ltgaiecduiuium,ciidieitur.£taCre:piopa.gn.eglu 

Ter 


Ter  hoc  oflendit  quod  in  confccratione  hnius  facramenti  prteexigi' 
turdeuotio  &  oratio. 

7  Etfre.&de  &c.hoc  tR.cox.m.'Honeflftcintellige'dTi>quod  F 
prius  frageret  &  darei  difciputis,&  poflea  diceret  verba  cofecratio 
nis,fed  magis  ecouerfo,quia  Chrijtus  dedit  Apoflolisfuts  corpusfuu 
fonfecratum,&  ideo  prius dixit  verba cofecrationis,qu£  funt  Hoc 
cft  corpus  meum,£Jw/<i  verba  confecrationis  efficiunt  quodfigu- 
rant,po(ieafregit  &  dedit. 

8  Hoc fa.in  me.com. Qtfia  eucbariflia  cofecratio  efl  quxda  do 
minic(epaffionis  rememoratio,& propter  boc  confccratur  corpusfe 
paratim  a  fangume,  quia  in  paffione fanguis  fuit  fcparatus  a  corpore 
idcofubditur.Simihlct  cV:  ca.&c. Catera  auiequ$  ad  ifludfscra- 
mentum  pertinent,  traclanda  funp  in  ^.fententiarum, 

9  Veruntamen.H/c  confequeter  Chriflnsprmunciat  traditione 
fui  di. 

10  E t  matra. Ex  quo  patet  maxima  ingratitudo  &  gditio  ludx 
yuiingtrtbatfc  comcilionicu  Chriflo,quc  non  latthatfua  proditio, 

#Etqui 


M  0  n^  L  1  T  E  B,, 


t  clrifV   fls'Def'der}o  defidtraui  locpa.ma.robis.  Hoc  eft  cu- 

■k  !«i  !|amcn,G,q"cd nos Per  fid5 rPirituaiit« madu 
p(ini'?/P  nducat  nobi(cum»  incorpoiadonosfibt 
Cu  ,lacraniemum-QijOdalloqucnsAugudinus  dkit 
bi  n  iV  p^^jnon  mutaberis  in  me,kd  tu  mc  muta 
aJv IC" ^era  mcralirer  cxpofira  Matth.26.Mar.14. 
eu  $i  tontentio  intcr  eos,  quis  coiu  videretur  efle 

maior, 


maior,&:c.Similif  c6t6rio  frequ£ter  fit  in  ecckfia.p  digni 
tatibusobtinendis.Etno  fo!u  inrer.feculares,kd  ctia  inter 
icgularesdiuitiashabentes.  Sicutcanescotedunt  ad  obti* 
nendum  os  carnibus  6c  medtillis  repktum,  propter  quod 
viliores canibus  videntur  religiofi  mendicantes,  qui  ,p  of • 
ficii  prxfidendis  cotendunt,  cum  nihilannexum  habear, 
nifi  miferiam  &  laborem,propterquodadrepclledum  rt" 
km  ambitionem  (ubdit  laluator, 

Tomusv,  H 


?7r 


yra. 

c    f^amquisma.efi.Ad  vvibaexhorrationisexple"jeexnt 
pliidciccxponit.Htncloanesjcnbit.f/r^/jM/p^^j  " 
tivminits  &  may(ier,&vos  dchetis  alter  alttrius  la.pe.Vofc  ■ 
in  verbominiftrandiomniaqu.tdnsincarnc  gellit,  Qn 
tantum  pixdtcando  vel  miraculisadmonedotiedetiahi. 

mamquampino. 

Homo  picii  mex  jn  qun  fperarinj.qui  edr bat  pmw  n-ers  n>ag  fnpe'  melupplan. 

mccumcftin  n.enfi.  Ut  quidcm  fihus  homims  fccundum 
quoddeiinitumeft,  vadic.  Verunwmcnvachomini  illipei 

Nouetattndecim  quod  nil  raleco|itauciuni,i«d  ,  Jo$  cre.lun- roagiflro  .oiw   ibi 


Jnpr.  t, 
ij.e. 

JXo.U.C. 


ojniuetL... 
timcntei  fra.iliiatem  fuimaiiMi  qu»tun<  df  pcc  aco.cuiu»  noo  haDei  t  conf  lemiain. 

qucmrradctur,  Etipficg?perunt  quarrereintcr ic,quiscfler 

a  c: 

t>  intcrcos,quiseorum  viderctureflcmaior 


T/Ea*. 


?7j  GloCoicL&  Nico 

*Tji«o>«rtACtv$.  Nihil  eWWds  mitertai  eft, 

L\ccniM<vdhsdiCil.Eccrn.*>iustradT$ttn,emccie(t  inm<'J.t. 
Et  ihipidus non  fcnfit.Etenim  dommus  liaec  dlci.i  non  to- 
lum  vroltcnd*  k  ignorarc  quodeaemt,  fed vt&noWs 

foatn  bonnatcm.&  prodiiorw  malitum  oftcmut  qui  non 

crubucnt  lccumco 

uiuari .    nam    non 

omiiii  fuafaccrc,  vt 

nobiscxemplumda 

rct ,  vt  viquc  in  f> 

ncm  laplus  lucrari 

itudcamus. 

a     Faclae.au.arto". 

Bsd  a.  Caula  con- 

tSiionisnobis  mco- 

gnita.lcdnoncft  m- 
tMmh,  credibile,  qtuaiufta 
:«.J.  quod  ahln  pr.vcipi- 
.u..io.f  tnr.Contrnaite  tntrare 

pet  anguUam  portam , 

Honore  fc  inuicem 

prxucmcndo  ccrta- 

rct.  Scd  quahbctcx 

caulacontendcrinr, 

nonquodadhuccar 

Daies  getlbant,  fcd 

quidlprit  iahs  ma- 

gifter  luflcnt  viuea- 

mus. 
A  m  b  r  o  s  x.  Ca* 

ueam  sergoimpcn 

diO,ideft,ledulo,ne» 

qua    mter   nos   de 

prelationepoflitefle 

comentio.  Si  enim  g 

contendebant  apo- 

ftolimon  excufationi  obtenditur.fed  cautloniproponltur. 

Ommbus  vna dafur  fornu  !cntentie,vr  non  dsprslatione 

ia£tantiafit,leddehumihtate  contentio, 

b     Dixit  aut  cs .  Pius  magilter  non  inita;  contentionisar- 

gnit,lcdformamhumi!itat.squa  lequantur  defcribitqua 

li  dicat.Vos  morc  fcculanum  per  pradationem  peruemre 

Vultis  adregni  poflcflioncm,ledad  lummamvirtutum  no 

potentiavemtur,fedhumilitate.  Necefleeftautem,vr  cor 
onem  fubditus,&  matrcm  pictas^  patrem  exhibeat 

dilcipima,aut  nc diltriwtio rigida.aut pietas  fit remifla. 

c   tym 


lai  de  b 


>er 


e 

cum,  Jnflrmi(a<ac 
non      conturfB 
vos,   fcd  in  \km 

cupri.pcrkueJM 
S.cur  ergoni: 
icucranri  viq: 
mortem  dcc 
temomcn  qi 
luiei  (  nincnoB 


B 


t 


bisacccpitpon.  do 
i  vt  &  nos  pro 

poncrc  amirrasjjj 

2  camus, 

d    £?oau.  inmefM 

Egominiftrovi  ja 

excis  qui  hoc  facWus  eflcr .  Faclacft  autcm  &  contcntio  '  tcm ''""mbi,j  & 

DlXItaUteiT)  CIS.   5   e     Timmfitt„Z 

l'e  •  rot    i  i  tii  i    ih  .miiiiocc».  t=rger.di.  () 

t  Reges  Gentium  ddminantur  t  eorum ,  &  qui  poteftatcm 

t    O -ii  c.iim  eorum  que  dillnbutiii.non  it)rorc>,rcdddifpenfa>c<trseft.t 

habcut  iupcr  t  cos ,  bcnefid  vocanrur ♦  Vos  autem  ndn  fic, 

i     |n  vinuiibui.  b    Humii  ieputi'ione.        Q'*dB4ignitttli, 

Scdquima"iorcftinvobis,fiatficuctminor,cVqui  t  prxccf- 

Secundum  iudtcium  letul' 

forcft,ficut  miniftrator.  Nam  quis  maioreft,qujrecumbit, 
anquiminiftrat?  Nonncquirecumbjt?  Egoautcm  inmc  J  fic&cgot 
clioveftruin{Lrir,ficutquiminiftrat  .  Vos  autem  cftis  qui      rantcs  vos  i 
pcrmanfiihsmecumintentarionibusmcis.  Eteqodilpono  9  dllcam  3(j l 

r    .  .       r  ,.,      ,  ,  r     i      lorcgnum.Inte 

vobis,  iicuc  diipoiuic  mihi  pacer  meus  regnum,  vc  eda»  n  dumcft  Iudan  u 

U  reccflilTc&r 
aliosiamretn 
fe,  f^audith 
\l  mcomprehcni 
facramcnti  qu  do 
hxc  loquebatc  ir> 
minus, 
f    Etfedeatis  fuper  thmnos.Hxc  mutatio  dextra*  exci 
humilcsnuncgaiidentnui  :ftrar.  coferuis, runclub'  :cs 
Juper  mcniam  dominiperpe  uisdap,busalantiir,&;q  in 
tentatiombiiR  ini".flcjudicaticumdi  lninopenv.anci  ] 
cum  eofnp.-r  tenrar'  rcs  liiosiufti  indicesveniant.Qu  tc 
.n.hiedelpettiores,tantoi|licmaiori  culnunepotc  tis 
excielcent. 

g     /«(/;,£/«ft.Perduodecim,n6duodecim  pfona*,fcdr  Itj 
KidoiudtcatiufignificAt,ppduas  rarres  lcptcnariij 
ucrfitas  fignificat.i.uia  &c  quatuor  p  quas  u.nuiliir 


Reatt  qui  efutiurt  J:  fir  iint  ufiitijnj,.|"    n  '•>  "  'pfi  t"j   i-j'>in-ur  f-iT  nda  l.li  et  ,!efnl  i»t0 
olimScamaio  gtpdio  rert  bopi.  b     Me  >la  qu*  omnibu'  fmcliieft  aJ  f  uendum. 

pt<pc'l  fi  rfl  cari  ftis  »i'.i  glo:u, 

tis  &  bibatis  fuper  menfam  meam  in  rcgno  meo ,  &:  fcdca-» 
tisfuper  throno?  ,    judicantcs  duodecim  tnbus  lirael 


* 


;V 


NICOLAVS  DE  LYRA 

1  Etquidem|filiushominis,Q^<i.i/icer//rDt?Mjr>  bomotto 
tamentradcbatur&paiiebaturfccunditm  dininitatem in  ejuaim- 
pafjibilit  efl,fedtantum  fecuudum  humamtatem^fecundum  cj.tod  dif 
finitum  e(i  in prouidentia  Dei  projalnte  mundi, 

2  Verumtamen  vc  ho.il. Uiiia  Ucet  ludas p.ifl  fj&umpceni- 
tuerit,hoc  tamenfuit  i>iutiliter,cjuiaper  dcfparafioncm  fe  fnjptdit, 
Vt  habetur  Matthxi  ij.a, 

j     Et  ipfi  coeperunt  qimcre  in.fe.  rriHcet  lApifloli. 

4  Qjjs  cffet  ex  ctS.Tamen  nefciutrunt  cjuia ho:  c briftus  non  re 
uelauit  ma'iife(ie,fedtantum  loanni(ecrete,vt  habetur  Io.i  ?.r. 

5  Fa.eft  con.  Hic  confe<]'ienter  ponitur  iiformatio  dijctpuloru , 

6  primo  oftet>4i:ur  qnalis  fit  aptus  ad  officium  p>  nlaionis  fecundo 
quid  foret  eit  licitutn  ttpore perfecution;<,ibi:E':  dixit  eis.  ^tdbttc 
fr'tm«  ponttur  informatio  dtfdpulorum  i  i  ^rnera  'i,fecundo  tpfius  Te 
trunfpcciali,  ibr.  Aitautemdominus  Simoni.  *4dhuc  primo 
jnfamat difctpulos  dc  prttlatwnis  apti:udine,fccttdo  dcprxtmima 
£nttudine,ihi.Vos  autem. 

Circa  primum  fiendum  quod  cum  apofloli  audierunt  Cbriflum. 
prifiicantem  traditioncm  fui  adtnortt^cr  ediderttnt  fjrmitcr  hoc  effe 
futurHm,&  ideo  capcrunt  qutrerc  interfe,quis  inter  apofiolos  efkt 
conuenientiorad  tenedum  Cbrifli  locum  &  hocefl  quod  dicitur.fa 
cfl  au.in  cos  con./rf  cli,dipjr,ifttio, 

9    Ojais  eorum  videretur  cfle  maipr.Id  eft,'aptioradprsfide 

dum  aliis 


■  dum  alHs  locn  Cbrifio,&  ideo  Chriflnsde  hoc  cos  docwt,tHAi  <jt 
ille  efiet  ad  hoc  aptior,qui  effet  vere  hnmdtor  pcr  cctrarium « <tr 
ren  >m  dominationcm.Et  ad  hoc  indttcu  excmplumf*'.. 

I  Qnis  maioreftqrccumbiranq  miniftrat-Nonn  [t 
Cumbit.C^d.  fic fecundum iu ticium  humanum  &  inftrt. 

8     Egoaurem  in  medio  veftrum  fum  ficut,qui  min  ra 

Hociam  ofirndrrat  in  («tione  pedumfuprum  difciptilori.  Et  h 

intendit  concluder  e  quod  ille  efl  aptus  adfucudtndum  f'1"1  'P 

mine  ecclefi£,qui  eflfundatus  in  vera  humilitate. 

p     Vos  autem.  Toflquam  oXiendit  aptitudincm  prslati.h  t 

quentcr  ofiendit  msgn  tudinem  prxmij  di.  Vos  au.e.qiu  P1-  H 

Um  enim  ludas  exieyat  defocictate  eorum  accepto  pane  in  n7»i 

vthabetur  Jo.13, 

10     In  tentationib.meis.f><<i<»  imminebat agonia  fus  pa  "• 

I I  Et  ego  difpono  vobis  re.^oti inteUigitur  duplictt  ' 
modo  de  regno militamis  ccclefix cuhts  regim?  Chriflui  tradi  |J 
ftolis.Mio  modo  de  regno  tritimphantis  ecdefi*  ad  quod  tri  f9 
fioli  afjumendi  pofl  lahorem  vit  a  prmfcntis . 

12  Vt  edatiu  &:  bibatis.Hoc/7>7j/iirer  dupliciter  intellighu  f 
modo  de  facramento  eMcbariilix  cuius  confccratior,em,accep  » 
& dcfpcnfitionem  Chrifiut tradidit apofiolis.^liomododi  » 
negloria  ad  quam  aposloli  erant prsdcflinati, 
1  j  Et  iedca.fuper  thronos.Vw"  i» iudicie extremo  t\ 
fefiores  Chrijli  ikdicantis . 


,(«(■ 


M  0  J^^t  L  1  T  E  i\, 
\  t     Sed  quimaioreflinrobis. Scqmiur. 


9    Vos  autem 


9     Vosautcmeflit  qui  permamftslis  mecttm.  PermancCil 
xcm  firmiterintiibularionibuscumiplo  ddponjt 
nem  bcatam  incoclcftiregno. 

t    *^' 


taib 


5  an- 

JltiO 

nttm 


W 


Lucae      Cap.  XXiL 


A 


ap.  yYAJl.  57^ 

lio  viuat  Infureveromortis  arfieul<.,&:tOtail.agcntepa-  D 
ftorcm  fimul  &.  gtegem  gfeqdetccogrul  tempori  regula 

i.Cor. 


a   i\t?.item  Do»»;"w.^»»e»-Neglorienturi2.quod  folide 

to  nilib.cum  Domino  in  ten  tatio  nibus  permafifie  dice  iiorcm  muu.  ocgiegem  p<equete,cogrua  tempori  reg 

tts  admonereoscademprocellapotuiirecoterUnifidiui  decenN%|m.meseisnecefi'a.i.rvittui,donecfopi.apiequu- 

3ratiafuinent(pte(5ti.Cum  veroSathanasexpetittetare  torum  infania  tempnsEuangclizandiredear.. 

&  ;Ititqtriticupurgatvctiladoc6cutere,docet  nuHusi  f    Sed  riunc  qui  habetfacculum.  Lnhoc  nobis  quoq-,d.itu\:cx£ 


9-3. 


Holo  ,  nifi  Dco 

peinirtente  reran. 
p   lcce  Sathanctcx.  a 
'  Saiianas  bcnos  ad  b 
ctiradumpetit,  cu  c 
ad  orum  afflictio- 
U.a.ft.b9  anhelat 
ri  :tict\  Quoenim  d 

lenseorum  ten 
taf:ncmappetit,eo 
ill(f!  quaii  proba- 
ticcdeprecasperir. 
c  Igo  autem  rogpni.  c 
M  l  vt  tenteris,  fed 
pKJerictat  fidestua, 
vi  jftlapfum  nega 
tkjisad  primnum 
ft_utT.po.ni.edo  re 


plum  ,  vt  nonnun- 

quam  caufainfiate, 

i  quatdam  de  nofiri 

2  propofuirigorefine  ***•£' 

3  cujpapoflim9  inter  ' 
te,vt  non  deficiat  fides  tua  .  Et  tu  aliquando  conuerfus  cdn-  4  nii«ere.  Verbi  gra- 


Ait  auteni  Dominus  t  Simoni :  Simon,  ecce  Sathanas  expe- 
nuit  vos  vt  cribraret  ficut  triticum.  t  Io;o  autem  rojraui  pro 

__ i_  _. . :.   _  ___.._:  _.__.___  r.  !~!_  *    _c_  _-___i  -  _.    _  r _*^ *■ 


Sfcnf  ergo  orando  tr  prorexite  d«f.cerc$,fi.  m  infitmiorts  fratrts  rtrttDpio  tu;c 
pneditcntiarjconfor.a^ne  d^  vcnia  uclpcicnt. 


B 


f.j.fi.De 
f?.di.z. 
c.iienin» 

^  +    r>.  5  tia:  biper  tnholpira  §.  vnde 

hrmatratrestuos.   Quidixitei.  T   Domme,  tecumparatus  6  Jes  regionesireragi  Da»iJ 

fum  &incarcercm&:inmortemire.  Arilledixif.Dicotibi  7  nnis ,  plura  v.atici  S)£: 
noncantabithodieeallus.doncctcrabnegesnoffemc.  Et  g  JSlSSSS^S  tS?* 
dixiteis:Quandomilivosfine_acculo, 6Tpera6<calciamcn-  9  g    Etquinon  habet.  Mar.14. 

tis,  nunquidaliquiddefuitvobis?  Atilhdixerunt?  Nihil- 10  ^Iadium  vfl  habitu  d- 
_,. \  Jc    ,  .,    ,       r        .  „      _     ...   n  fumere,velnonha-    . 

Dixitergo  eis  .    bed  nuncqui  habet  lacculum  tollat  hmili-  iz  bitum  iubetemerc, 

ter&peram.  Etquinonhabet  vendattunicamfuam  .  &u  vtfciantlegentesno 
xi    ,  rv  •  l-  •  ii         i        H  facultatem  refmedi 

cmat  gladium.  Dico  enm?  vobis  ?  quoniam  adhuc  noci5  deefle  difcipulis,  fed 

magiftro 


Vtile  eft  e-  amorem 

unftis  &  tenra  po.iusineffe  patiedi 

tic ib.cxaminari.vt  vel  tcnf ati  qua fortesfuetint appareaf,  vbi  ctfi  nulla alia ca  eJTet euaginandi gladiu n-,lufticere po- 

vc  ognirap  tenrationem  fua  infirmitatefortiores fieridi  teftiilavramputataferuiauricula,taauDnifanaret.lnquo 

ftit,&Jiccum  probarifuerinr,accipiantcoronam  vitf.  admonemur,neiram  percuflifuftineamus,fedfidemrefur 

■xii ei. Dominc.Qvia  Dns  dixerat  fe pro  Petro oraf-  gentes  fufcipiamus .  Quare  vero  facculu &.  pera  &c  gladiu 

fe: inJcius ilie  prxfentis affeclus  &_  fcruentis  fidei ,  Jed  ne-  tollcre  iubeat  fubdit,f.quia ipie  pafturus,  &:  cu  iniquis  erat 

!c;:£3!usfuturi,noncredit  fcabeopo_fede(icere:SediIlc  deputandus,ideft,cum  latrouib.in  quorum  medio  eftcru 

nouitqnid  fir  in  homine.ne  quis  de  fuo  ftatu  incautc  cifixus.Vel  cum  inferisad  quos  per  mortem  erat  defceniu 

|  (idatjVe!  de cafu  incautius d!ffidat,ficut  Deus  modum,  rus.vt  educeret eos  vincf os de lacu. vbi  non  eft  aqua . 

te  pus  numerum  negationiseiuspra.dicit,&:ficutmife-        Mr  $r  yce.  Eftgladiusfpualis,vedaspatrimonium,&- 

q  cc  anxilium  iuce  defenfionis  promirtit.  emas  vebuDei  quonuda  meti  |u^cnetraliaveftmnt.  Eftet 

e  ^iintomfivot fintficcHlo.Non eaderegula viuendi per  gladius paflionis,vt cxuascorpus,&:imolat?carnis exuui|s 

onis tpecfuapacis difcipulos informat.Miflis fiqui  ematur tibi corona martyrij.Deniq^ vt fciasga depaflionc 

■ndiJdpulisad  prxdicandum,neqdtollerent  in  via  pra:  loquutuse(t,neturbatetdifcipuloruanimos,de  ieexetn- 

ct  x,  ordinans,  f.  vt  qui  Euangeliutn  nunciat,deeuange-  plum  fupponit.Quomodoadhuc  hoc  quod  Jcri.eft  &:c. 

lio  viuat.  m  <££*  a  Ecce 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

#  I  Aitaurem  Daminns.TofitahfcrmatioricdifcipHlorumge 
n  tlijjk  ponti  iriforrna:  io  'Petri  w  fpeciaii  dcfragiltate  bunnna 
c  }dtrsr,da,&  dc . .  R.tntia  ex  Dei  adiutorio  babinda,cu  diehur 
2  SirriOn,eccc  Sathanas  expetiuit  vos.d,eJl ftndi«fe  quxftait 
;  Untapones fub :<»<■',  irerfiiia  mulium  nititur  ad  fttbuerfione  fan- 
i  tmfilas enimpnlfare  iiegligilrfuo  s quafi  iure  cjuieto  psftdert 
ftntit,vtdicit  Grcgo 

Vt cribrarer  ficut  triticum.Id  e%ttntationem  mpulfa  cocu 
I  tt.&ficut  iu  talt  coucuffione  remanct  pa!.ca,&  tranfit  farinaftc 
issnmanfitdiaboloadpcerMmxtcrnam^alltj  verO  ^ipojlolitra 
runtid^loriam. 

Igoamem  rogaui  prote,vt  non  deficiat  fides  tua.  Scili- 
thaliter.l^on  emm  rogamt^quod  Vet)  us  non  caderet,  fed  W  in 
'■[nwitmaneretyideoficfuiiur. 
Et  tu  iliquando  conuer  Scilicet  de peceato  adgratiam. 
-onr.rnu._Joc  dkhur  eiquia  ecclefia  erat  ftbi  comittenda,vt 
Im, vl.e.vbi  tcrdicitur  ei  a  Chriflo. Pafce  agnos  mcos 
<!>ocetiap«tet  fidem  non  diftcere  tfaue  adfinem  mundi,  potiffi. 
unEcdefia  Homana  qu&  a  Petro  pofl  Cbriflum  fundata  eil. 
J->omine,tecu  paratus. Hoc  dixit  exferuorei\&  confiderts  de 

fua  conilantia 


ftia  coflantia  &  virtute,ldeo  cofequeter  pr&dicii  fibifua  fragilitas. 

8  Non  canrabit  gallus  don.ter  abne.nofle  me.  Toft  binam 
autem  negattone  Tetrigallus  tantauit,  fcd  Tctrns  non  aduertit,fed 
pofl  tertiam  cum  itcrum  gallus  cantauit, prout  fuit  expofnum  ple- 
ttius  Mar.  1 4. 

9  Et  dixit  eis.  Hic  confcquenter  oflendit  quidforet^ipoflolis  lici 
tnm  tcfrpore perfecutionis.  Quia  cu  primo  Chrifius  mifiteos  adpra 
dicanduydedit  eisforma  inccdedi,vt fint pecunia  &  promftone  alia 
neceffariorum  inceierentfpt  diclutnfuit  fupra  1  o.cap.&  ideo  forte 
crederent.quod  tempore  pcrfequutionis  qux  imminerct  np  Lceret  eis 
talia  portare,quod  rcmouet  dicetis, 

10  Sed  nunc  qui  habet  iacvldportandiimpccimiampnuifto 
neneceffariorum. 

1 1  Tc llat./rf  efl,portet. 

12  Simiiiter  &  pcldeslrepofitorium  vittualium.  Etquianofo 
lum erat eis  iicitum  taliaportare ,  fed etiafeipfos  a  perfecntoribus 
moderate  defenderc,faltem  protuncfideo  fubditur. 

U     Et  qui  non  hz.Scilicet  gladium. 

14  Vendat  tunicam  fuam.Per  hoc  innuens,quod  Ikita  edet  cis 
defenfio  mbderata  tempore  perfequtionisfideo  fubditur. 

15  Dico enim  vobisy&cc.s cilice t,mortem  acerbiffmam  &  cS 
tempttbiliffimampcrludaorumperfequuttonem. 

•k  r  Etcum 


t 


M     0     i^    jt     L     I       T     E     i\. 
'tautem  Dominus  Simo.  Ecce  Satha.ex.vos,&c.  Per  hoc  pafet 
noddiabolus fidcles  tentare  non  p6r,nifi  ex  Dej  licentia, 
-"iitdefanclo  Job  dicitur  Iob.  t.b. 

ftcribrmtficuttriticum.ilx  hoc  habetur,^  diabolus  ho 
inC\7aii       ma^ls  ,atagltco»cuteretentationib.  quam 

s.VnderefettGrego.indialogo,q.iJlediarolusquiper 
'agnumtpsAndream  Epifcopum  rentandodequadam 
uiiere,ipuim  ad  hocinduxerat,q.  illius  muheris  tereum 
andiendo  manu  pcufierar.plus  fuit  a  fuo  pnncipe  cbme 
ltus)_lilliquifpcuraueranthomicidia&.al!amultamala. 

zgoautemrvgauiprote.C  hrysos.  Nonaut  d:xif,roga- 
>vtnon  ncges,iea  vt  fdem  non  dcferas,  nam  &  Ji  paulu- 
m 1  agitandus fis,habes  tamen  reconditum  femcn  fidei. 

IknA    Tld0C0,K:im  liJ'a?fecutifunt  aDeodonumi 
»^oraiap,dcbetquaniumpht  jnbono  ca.reros  roborare. 

7     Qui  dixit 


7  QwJc-mVeJ.Do.rj.^cExponatvtfup.Mat.  z6.&_  Ma.14. 
9  Et  di  eis.quan.mi,&c  .Qn.mifli  fuetunt  Apoftoli  ad  pdi- 
candum  fine  prouifione aliqua  neceflarioru.fuit  diuinitus 
eislaute  prouifum,qa  nihil  eisdefuit.vtdr  m  textu  Qn  ve 
rorelaxatiifuitiliisfibi.puidercdeneceJlanjs,  in  viapafli 
fuerunt  penurias  muhas  vt  patet  in  aclib.  Apoftoloru  &:  m 
legendiseorum,hocautfuitaddandam  fiducia  paupenb. 
prjcdicatorib.  exequendiconftanrer  ofricium  pra-dicandi. 
14  Vendattunicamfuam& ematgl.  Gladius  fpirituscft  Dei 
verbum  in  facra  fc.ipturacontentum,proquoen.et.do  in 
factte  fcripfura;  fludio  vedenda  eft  tunica,  i.extcriora  bona 
Junt  exponeda.Haxeft  lila  margarita,  pio  cuiusemptionc 
om.nia  Junt  vendenda,vt  dicitur  Mat.14. f.&i  Sap.y.b.dicif. 
Omne  aurum  in  toparatione  iilhts  aretia  tfl ,  xigua,"&  tanqua  lut» 
Aflimabitur argentu  in  ci  mparatione  itlins.  Sacra  vero  iciiptura 
contineturinducbusreftamentisjideojiiliditur. 
Tomus  v.  II    z 


Qoi.ord.  &  Nicolai  dc  Lyra. 


977  -        , 

a    tcce-UJiHuo.  Duoe'adii,pmunr,  vvj;  noui  tfret  ve« 

tcris  Tcitament»,qnib.  aduei  ius  diaboli  munimur  infidias 

Etdidtur^;»f:.'.Qniamhi!dcc(t,ciqucmvumiqucTc- 

Itamciutdoannamunicrir. 

b    Mfc  ifi  Duo  gladU  lufnciuntad  tiftimoniu  fpotepafii 

faluatorisVnus  qui 

&  apoftolis  audacil 

certandipro  Dnmi- 

no5:  cuulfaictucn- 

fitauricula  doinino 

criam  morituro  pie- 


r,i 


e     Et  ipfc auulfn  rfi ab  eis  <,i-antum.T)MO  Apofrolis prcce  o 
orandi,&ipfcauulfuscftabcis.SoInsoiat  proomn:b.  j, 
folus  proomnib.  palTurnscrat,  innuensorationetn  IV « 
rantum  quanttrrn  &c  paflionemanoftradiflare. 
i    Jatl i>  Sllapidis,& pofuis gcnib.ln hoc myiticc inuit,\  n 

idiplum  dirigin  ». 


ouod  fcriptum cft,  oportct  impleri  in  me.  t  Et  cum  t  ini-      Fidem » >d eif, v 

-  *  *  l  r..,.h/>..        iit.d  tio-.cn.  I    adipluni  Derdi 


PtJt.liA*. 


Inp    tio-em. 


f  Olioe 
tJ. 


adipfumpcrducht 
quisdepuratuscft.Etcnimc3quac(untdcmc,finemhabenr.  ^  «ntentionem  IqH 

Anllidixtrunt.Domineccceeladiiduohic.  Arilledixircis:  .  dclviqSSlci 

ClMlil  muiiiuiv  |  iw-  <■*.§'/*  i  r  !•  n  '" 

tatem  virtutcmquc  a  SatiscltEc  c^reflus lbat lecundum coiiiucrudinem  in  mon-  4  mmporeftL: 

Sr^Aheronfnfc  tc™  t  oliuarurn-Sequuti  luncautcm  illum  &  difcipuli .  Etcu  J  ^^fd 
ccrct.Aiter  qui  nc-   t  %tamto*»u iu-<i- ai«f.rC«M«*»i.  ft      ntf    •      ~P 

pcruenin'ecadlocumdixitiilis:tOrareneintretisintentario  J  adTuui"iam      ! 

nem.Etip(eauu!fuscirabcistquanrumia6tuseiHapidis,&  9  g    orabat  dicens. 

vt       nil    it  tw  m  n  tf  bfbiiuro  poiuoftenilat.  10r3tnon   tani  ti[T 


d 

c 

f 

S 
h 


pofiris genibus  orabat ,  dicens:  t  Pater  fi  vis,transfer  calicem      patiendi, quam 

I    ftfcu  fltm     >'n-|  .■«  hominif  pcilboirenueiatiiepidar.tci  cx  I  I    leilCOrdij  priori 


Uii     ij  pj  -i-ne ceaamM 


quaquamexemptus 

vagina,   oftendcret 

cosnorotum  quod 

porucre  pro  cius  de- 

fenfionc  faccic  per- 

miflbs. 
D    c     Etcgrcffus  ibi  fe- 

cundum  cofwtudi-ittn. 

Tradedusadilcipu- 

loDominusconlue 

tumlocumadit,vbi 
tMmh.  fecj|C poilct  inucm-  k  agoniaprohxius.orabar.t  LtractLS  eihudor  ems 
tr.,4.  n.ncmorterjMHua. 
d.  rcturtimuilTc  t-i  bc- 

ncdilcipulo>  fansmi 


iltum  amc.Vcrunramcn  non  meavolunrasjicd  ruafiar.Ap- 


12  puli ,  ne  ab  lllci 
bat  calicem  pi 


Homo  f.ftu  comodn  cft  confbnatus.^uoor  en  itiiftjtut  N»m  (i  nohii  tiiflii  ert.id  eft,  j  ,    natlim  .  VllC 
ffnr>-tt  nos  cllit  ift.nectfle  eft.ui  e.  im  ptop  ei  i  «'.  cooiotiatu.  ft  &  nobit.  *  , 


paruit  auc illi  angelu s  de  coelo  ccnforcans  eum .  Ec fadtus  in  j+  ^^^1, 

ijCUCgutCaJi6  rum.quinon  h.E, 
ty  excufanonen 
ratieinmean 
tcm  >quia  quct  ic 
nis  ic  corporis  fui  myf.cr:irimbutos,in  mote  Oliucti  edu    annuncior  illis  in  leg^  Sz  propherk.  Si  ergo  fieri  pi 
cit,  vtoesinmortcipfnsbaptizatosdefignarct,  alt.flimo    fineintentuludeorumcredarmultitudogentiiim,rei,o 
fandlilpiriruscharilmatcconrirmandos.  pafiionem.Siveio  illiexcxcandilunr,  vtaliividcaat,    a 

*Theophtuctv s.Poft coenrl non defidia & ludi     mea,;ed  tua fiar voluntas. 
•Srfomnus  Dominumexcipiebat,fed  docebat&  or.ibatp     h     T  atcr  fi  vis  t;  ansferca!;ccm  iilnm  Arne.A  wm  o  s.Vtc  it 
ptcr  nos  ha:c  figurans  8d  dcmonftras.  \r.j.-igitur  iis  q  po't    doluir,cum,p  fenihil  habuir  quod  dolcret,Sufce(. 
ccnam  ft;dis fcortationibus  vacant.feceditamcm  in  mo;e    tnfhiiam  meam,vt  mihi  largiretur  fuam  la:titiam.C<  V 
Ohuarum  poftqua  taliadocuiffctdifcipuloi  vroraret:C6-    denterergotriflitiam  ncmino.quicrucem  prirdico. 
fucueratcnim  feorsu  hocfacere,idcirco&adi('cpulis  auel     i     yetuntamc;  no mea  vulutas  fedtua  fiat.^lpparu 
litur.Non  aute  diiapulos,fed  tres  tanru  affumit  qui  glorie    ^us  de  calo  confortans  rjtw.Appropinquans  Dn^ 
fuxin  mome  fpcftaiorcs  crant,quia  cu  SC  in  agone  oratu  -     firmantium  voce  $c  timoie  vt  abdrahcrct  in  It  fufccpi  I 
ruscrat.vtnevideaturtbrmidinisclTein.liciu^pprerea  alTu    rurfusp^robedientiam  fortirudinem  mcntis  oftc 
mit  cos,qui  diuine  gloriXi  &:  fuperni  tcflimonii  fpectaro- 
res,6<:  auditores  fucrant»vr  cum  viderent  laoorante  hoc  hu 
mana:  natura:  cfTcdicanr.  Vt  enim  ciederetur  verus  homo 
effe,natura:  quod  fuum  erat  lacere  pccmiilr,  6c  vitam  appq 
tit  ctiamipfe  vt  homo,prccanturque  vt  tranfeat  calix. 
d    or^rcnf/j/irfnxi/irfrdf/o/icJw.lmpoilibileeilhomine  no 
tcntari,necait,vt  no  tentemini.fed  neintrctis  in  te  tationc 
Or^e.ldcft,nctetatiovosfupet,&:intracaires  /uoj  tcnear. 

e     Et  ipfe 


cum  nobisimminerquod  ficn  nolunius,ficperii 
tem  petamus  nefiat,vt  tamen  per  fortitudinem  parat  i- 
mus  ad  .mple.idum  conditons  voiuntatcm  potius  qu ) 
noftram. 

k    Etf*6tuseftfudorcius  //c«t_g««*.Appropinquaqfe  tm  ■ 
re  ceirameh  mentis  noflra;  in  lc  expreUir,qui  m|tJ: 
dam  vim  terroris  patimur,cum  poit  pufilium  luu. 
ruri  quod  in  ^tcrnum  duret. 

g3^  a    Si*i*  s 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
o  i     Etcuminiquisdeputatusefi.rVoc fcribiturEfa.fi. d. 
2      Et  cnim  eaquar  Cvmt dc'mc.?criptj  fupple per  propbetat, 
$     Fncm  habcnt  At  illi  di.Idesl,funtprope  complementnm. 

4  Domine,cccegladiiduo  hic  Atillc  dixit  eis.  T^ocnraue 
Mitdi.  runt  ^p  ofloii  looui  de  facculis  vel  peris,  fed  tatum  degladiit,  quia 

•**  t»rj»ir  animari  ad  defenfionem fui  magilirijicct  poslea  fi^erunt  /i- 
morebumanopercu/fi.Dicit  autem  Cbryfofiomus  qnod  illiduogla* 
dij  erant  duo  magni  cuttdi  ad  fcindendum  carncs  agni. 

5  Sttiscft. <{uia  vnus  euaginandus  fujftcicntcr  oftendit  liccntia 
fc  dehndendi  &  audaciam  Vctri  ad  defendendum  fuum  magiflrum. 

6  vnlnntariam paffionem  Chrifli,qui  cum  haberet  quipro  eopugna 
ret,ipjrtamcn  hoc  proh'buit.jilius  nomeuaginatus  oilendit  Jipoflo 
los  non  fuiffe  permiffos  facere  quantum  potirant  ad  defenfwnem  fui 
'C  ma^ilhi.vt  pertboc  ofledcrelur  quod perfctlior  cfl  patietia  qua 
defenfio  etiam  licita. 

6    F.t  egreffus.H/f  ponitur  traditionis Chrifli  executio,& primo 

tx  parte  Chriilife  voluntarie  offerentis ,  fccundo  ex  parte  lud.t  eit 

priditorietradrntis,ibi.  Adhuceoioquente.  Cinaprwium dici 

r«r.  F.tcgrcfTnS.De  loco  caeme  prjtdiftje. 

y     Ibat  fecundumconfuetudinem.  Quiaaffuetus  eratilluc 

txirr  de  notle  caufi  oratitnis. 

8    ln  montcm  Oliuarum.Scquuti  iuM-fiCc.Fbifcicbattra 

ditorcm  venturum* 

9     Ora. 


9     Ora.neintre.in tenta.Ov.j/Zo c*im fecundum  Dcmafcni, 

efl  eleuat.o  mentis  in  Denm. Qjtanto  autcm  mens tleuatur in Dt  t, 

tanto  facdius  tentatioab  eo  fcparatur. 

io     Et  ipfeauul.eftabeis.i2«Mor/»«o  debetcffejolitarh, 

l  l     Et2pofi.geni.ora.  Qjiia  debet  ede  reuercns  &  deuori,] 

1 2     Pater  fi  vis  tran. {>«/<»  debet  effe  clifcreia,fubmittendof  ti 

*m  voluntatem  voluntati ditunx, 

l?     Appa.autem  il.Ang,^ iftone corporatiin fpeciehumv ■ 

14  Con.cumtTermodumferuientisquodfatlumfuitjd  c  f> 
mandum  fidem  difcipnlotum,quod  CbnTtns  fitwaior  eW' 
(iotie dtitatis,pcr  hoc  etiam  oflendtbatur,  quod  in  eo  vera  hu»  "• 
tas  erat,qu»  confortabatur  contra  triflitiam  infur>entcm  in  /  m 
fenfitina  ex  apprehenficne  mortis  immincntis, 

15  Et  fa.in  ago.  Erat  enim  ifla  agonia   rdutlavo  fenfualtti 
mortem  horrentis  &  rattonis  ipfam  acceptantis^quia  virtutc 
na  qu^tibet pars permittebji agere  & pati qnod crat primutn 

1 6  Prolixius  orabat. Oflcndvns  quod in  maiori  nectffitati 
gis  debet  homo  oratinni  infifleri, 

1 7  Et  fadtus  efl  fudor  eius  ficut  gutta:  fang:£r  vchtm 
anxictste  fenfujltti  tis  quapi  rvittebaturagere  &  pJti,q>  era 
propriuw,vt  dittum  cfl,fitbat  vt  nonfolu  humores  exirentpei 
retu,fed  cum  hoc  aliquid  defan^uiue  fudore  tingentetfcunlnt 
ro  alios  fnpematuralitcr  failnm  cil,vtfinguis  profudoreexhiut 
ficCbriflus  iamfhumfanguintj>fjlutenoftra  ijfunderc  incit  ffc 

-k    i  IW 


, 


M  0  t\o4  L  I  T  F.  r\. 
4     Dfimme  ecce  duo  tladii  hic.  Et  quoniam  fufficiunt  ad  om- 
ncm  falfitatem  fidci  conrrariam  dcftruend<un,frnimur. 
6     Satisefi.EtegrcjJusibatfccundumcofue.Scihcctadlocu  vbi 

tueb.it 


\do 


>cr 


fciebat  traditorem  venturum,obtulitprimofpiritum 
feruorem  orarionis.ideo  fubditur. 
17     Et  fatlus  eflfudor.Exfctuotcotzndi,  &:  cx  apprche;  io« 
nc  imminentis  tormcnti. 

f 


Lucas  Cap.  X  X 1 1. 


.,  >  tanguinepuigarer.&qdcjd  lcandalide  morteeius         AThiophi'lactv  s.  Porrodifcipulizeloflagrates 
•t,hoctotum  ipfemoriendodelerer,fed&totnm    etiamgladiosexinuunt.Vndeautem  illoshebant?agnuim 
mun-un  peccaris  molarar,;&  amenfa 


munnn  peccar 
mor  iini  advitam 

'"  reM  uret* 
1j    y   ojc»laretur  . 

Sufdt   Dominus 

0|CU  m,nonquod 

firniuenosdoceat 

(edviec^pditorem 

rcfuj:re  vidererur, 

5  afliceret  pro- 

m,cuiamoiis 

non  negarcr. 

dr.Cumhisq 


ianguinis  t  decurrcntis  in  tcrram.  Et  cnm  furrexiiTerab  ora- 

V'x  trifiiiu  (omnum  uincercnor.  pciTunt. 


exieranr.Arorguirur 
f  Perrusqcontrafco- 

tione,  &  veniiTet  ad  diicipulosiuosinueniteos  dormienres      pumDnizcIo  vteba 

1  tur.Aln.n.iterrogar. 
7{on  percutitmusHpfc 
auremnonexpedat 
pceptum,ita  fem  per 
feruebat^magiflro 
Percutitaut  fcruum 
pontificis,  &ampu- 
taraurem  eiusdextc 
iam  .  Neq;  fortuito 


Vicioa  iam  ctegationc.  b  Apparet.quia  pro  iliis  oriuerat  quos  monctomiomim 

luarum  uigilaodo&  oram'oparticeps  exUterc.     c  Ideft.nein  uoi  calixmcz  }.ai5o- 

nisincumbat. 

pretriilitia.Etaitillis.  Qiiiddormitis?Surgite,orate,necin- 
iretis in  tentationem .  t  Adhuc eo locjuente , ecce  turba, & 

*  a     Fa-um  roncrmt  n  u  "  srmcntllam  erim  inm  fufl.bus.qui  quan  diucumpace  fuit,    2 

irutquilliai  leegit. 

cpivocabatur  Iudas  vnusdeduodecim  antecedebat  eos ,  ck 

a     Vt   hoc  figno  dignofcerent  eum  quam  tenerert. 


dert pacem  eram      approp;nquauit  Ielu, vt  oicularetur  eum.Ieius autem  dixit  ei:.  4  contigit,fed  fignum 

.  .  ,,    ,,c  a     Inftri.mentc  ps  is.moitem  irioeas.f.  tuus  Domtnum.difcipuius  m:gi/(rnm  prodis.'  hOC  Ctat .  DOntifice^ 


:ioitemirrogas,f.ruus  Dominum.difcipuius  m:giitrnro  prodis.' 

Iuda  oiculo  filium  hominis  tradis  ?  t  Videntes  autem hi  qui 
circa  ipiuni  erant,  quod  futurum  erar,  dixerunt .  Domine,fi  t  6 

a     prrtuseoderiaidore  mcrtis,  quocztera  calatus    fuit  piince  '    ' 

^^"Jiil,  d  percutimus  in  gladio?  Et  pcrcuflit  vnus  ex  illis  ieruum  prin-  J 


11  s. 

imine  ftpercuti- 

EtgUdio.  Ordo. 

nterrogalTent 


nncrefpodir. 

fque  /.','/(. Ideft 

nonosmoucat.qii 
m  efr.Permir 
nt  hucufque 


cipi.s  facerdotum  ,  £V  amputauit  auriculam  ciusdexteram  , 

\i  cf.,ncr,  niou-CJtuoe  quoii  futuiumeft. 


b     Kur  quaw  pictaiis  obruifcitur  qui  nec  ho 
fle?  fuot  paiitui  uulnetari. 


Reipondens  autemlefusait:   SiniteMquehuc:  tEtcum 
tetigiflet    auriculam  eius  ,  fanauit   eum  .    Dixit  autem 


hoccrat,pontifices 
qui  tuncerant,  om- 
nes  futuros  fcruosj, 
&pditurosauricula  t  M 
dexreram.Etenimfi  2(e, 
Mofen   audiuiffenr*  Ma.t+c 
nunquam  Dominu  /o-is.b 
cloriacrucifixiiTent  tn0  Pc/ 
9  Veram  Iefusauncu  Ma.x«j.« 
iolamreftimit.  £ 

1  ie     Vtneratad  feprin 


i6.c. 


0  edi,vt  me  app.     j  {  ~  d  e0s        -  ycncrant  ad  fe  prjncipes  Saccrdotum ,  cVf    c%ft  "itt^T  n<  „ , 

.rimpleantq  c  x    "  \^     r      ,  1  \igiftratusttmpli,&  fe.  t»4-q.i. 

:  e  lcripra  funt.  f  maglitratus  templi  ,  &  icniores  ,  ,|   Quaii  ad  latronem      luxtaalios  Euange-  -fSJ 
Seditermoras  ver  liflas  non  venerant  R5f,"na* 

boiminterrogatiu  ad  Iefum  principcs  Gai.+.d. 

&rpondenris,  Perrusauiditatedefenfionismaiorccom  faccrdotum,&:magif);ratus,fedinatrio  Caipha:  expe&aue  t  Matt. 

jnoaneproDominopercLiflit.  Scd  nopotuerunt  fimul  rant.Sed  qaillideneceDf,iiraaeebant,vtquafiinnoxii  vi 

dic  juxpotueruntfimul  fieri.Nonergodr.  Siriire  vlquc  derenrur.cum  perpdifcipulum  traditus,atnbuno,  &tur- 

hu  ]uafiDominoplacuen*fa6lum  Petri,cumapud  Mat  biscomprehenfus,apr4;fidedamnatus,aRomaniscrucifi" 

tha  m  legatur  dixifie.Conuerregladium  tuum  in  locum  yus  a  populis  ctiam  Barrabas  cft  elec~tus,volens  Euangeli- 

fuu,quodpoit  fachimapparetdixifle  lefum.  ftaeosmaxime  eflereos,quorum  confiliocun£lagereba- 

l  erunmpnncipiffdcer.  Mvstice.  Seruus  eft  populus  tur,dicit  eos  veniflead  cdprehendedum  faluatorcm,q  fuf 

Iu(oruni;pnncipib.f.indebiremancipatus,qinpailione  iuflionispoteftatevenerunt. 

[Jldexteram  aurem,id  efl,lpualem  inrelligenriam  perdi  f    Quaft &d latrormn exiftis cu gladiisy&  fuWb.Cum quotidie vo 

dit iniitra,id  efl,vilitatc-liierxcontentus,non  Pctrotolle  bifcmi fuerim in templo.non exten.&c.  Stultumefteu  gladiis, 

,  te,JdiuinoiudicioabIiitam  pandente.  Qua^  aurisinhis,  &c  fuftjb.  quafrere,qvltrofecorum  offert  manib.&in  no- 

'  qt  :iedcre  maiuerut,pterate  Dfii  refliftitur.  Vel  auris  am  €\c  quafi  latiranrem,&  v.eftrosoculosdeclmantem  inuefti 

ptuiy.  fanata,figuat  auditum  ablata  vetuftate  innouatu,  gare  per  proditorem^  quptidie  in  templo  docet.Sed  ideo 

vttinnouitatelpiritus,&n6i  vetuftateliteraj.QSferuus  aduerlum  me  in  tcnebnscongregarnini,quiapoteftas  vc- 

iQ;ntuseit,  rjtinetadillam  vetuftateqgcncrat  in  leiuitu-  ftraquacontralucemarmamini,in  tenebris  cft. 

tem  qua;  Trinc.fa. 


* 


NICOLAVS  DE  LYRA 

l  Inue.eos  dor.prx  Xii.Trifdtia.n.efi pafjio  caufata  ex  malop- 

J  tirfuaiMpotejl  repelli,  &  ftc  caufiit  aggrauationem  animiqna 

krcmaiiprt£fniis,q,  nonpotefl  amoueri,  &  ftcpty 

'jcjHiisnnpedit  vittrius  motumfpiruuum  a  corde ad organa  fen 

t  m exurwrnm.Sed  quia  buiufmodi\fpus  caufant  opera  t>igili<efin 

''Ihftriiliiiaimpcdii/is  talem  motumfph ituum,caufat aggraua- 

^  1  nemjtnfum  &  ctffathnem  ab  adib.propri\s,(tcut  fit  infomno  $ 

f!<iittu,(iuicaufaiur  cx  vaporationebumorumex  cibis,etpotib. 

6  '"dci.tr  veifss  ccrt  brum,qui  bumores  ibidem  ingrafiati  exfrigi 

c  <te cenbri,  dtfcendunt  vt  rfus  organa  fenfuutn,  oppilantes  mea- 

t  ftr  tjucs  fpiritus  pr  ogredietcs  a  corde  debent  ad  organa  jenfuu 

fi  '!'»(>&  ftc  ceQant  ftnfns  ab  afttbus  vigilia. 

2  Adhuceo  loquenteH/c confequcnter ponitur  executio  tra* 

£  omscxpartr  Jud<e  tradentis,cum  dicitur. 

1  lu^sdeduodecimanteced.eos.r<*«?K<»»rf»<c7or  illorum 
tf  foteiiant  comprtbendere  Icfum. 

4  Etappropinqua.Iefu.vt  oicu.tu.Dederat.n.Iudascompre. 
fom.ifiud  fignum,ne  pro  lefu  caperent  lacobumfratrem  Domi 
"mfuitei  valde  fimiliswt  ditlum  fuit  Mattb.  27. 
J  Iuda,ofculo fil.ho.tra./rff/r,i»/lg»o cbarimis proditioncm 
vvctdyfacts.ex  quofattum  ludfi  aggrauabatur  valde. 
V  1den.au.h1  qui  circa  ipfurn  erant.C/>W./ri  difdpuli. 

7     Quod 


7  Quod  futmnmenX.Sciliceteaptionemmagiftrifuhvtduce 
retur  ad  mortem, 

S  Dix.ei,Do.b  pereu.in  gl.cVr  per.vn.ex  iUrftift  difcipulis  li 
centiatn  petentib.percutiedi  ad  magift  rifui  defenftonem,Vetrus  qui 
erat  audacior  c£teris,&  feruentior,non petiuit  licentiam,nec  expe 
clauit  refpon  fionem,fed  amputauit  vnius  auriculam,intendens  tum 
interficere  velgrauiter  vulnerare. 

9  Sjni.vfqj  \\uc.Qjia(idicat,nonmoueatvos,quod  eflfutururnt 
quiapemittendifunt  ytme  comprehendant,vt  itnpleantur  eaqtt* 
demefcripta  funt. 

10  E t  cu  teti.au,/»  quo  apparet  maxima  Chrifli  charitas  fana* 
do  itlum  qui  venerat  adcomprebendetidum  ipfum. 

1 1  Dtxit  aut  Ie.&c.prin.fa.  Ccntrarium  videtur  Matt.21.vbi 
dici  videtur ,quod principes  facerdotum  nonfuerunt  in  captionc  Ie 

fu>fed  duclusfuit  ad  eos  per  comprehenfores  ad  locum  vbi  conucnc- 
rat.jLdquodrndctur,dupicittr.Vnomodo\quodiicetncnvenerint 
ad comprebendeudu  lefuminproprus perfonis venerjfit t£ in  virtu- 
te  in  miniftris  ab  eis  miffis.Alio  r>iodo,q,  aliqui  de  principib.facerdo 
tum  venerunt  cum  miniftris  ad  comprebendendum  lefum,  vt  diligi 
tius  fieret  ncgoctum,piures  tn  expeclaban,  in  domo,vt  dicit Mattb, 
1  z  O^uafi  ad  latronem  exiflis  cum  gladi  js,&  fuftib.  Quafi 
dicat,tunc  non  cepiftisrne,quia  nokbam,nec  tfiodo  capcretisnift  per 
rnitterew,ideo  fequitur. 

&  Sed 


QBo  in 

telligit 

qiiodpti 

cipcs  fa- 

cerdotu 

fnerutin 

captio- 

ne  Iefu 


MQB^ULJTE1\_, 


vfqueibi.         >. 

10     Et  cum  tetigiffet  auriculameius  fanauit  /?«f»,e&"f.Sicut  pci- 
1  Ittumfurrtxiffet.  Exponatur  ficut  Matth.27,Marci  1 4.    fio  auricul*  ferui  potificis  figmfkauit  inobedietia  ludaici 

vfque  H    | 


9'8i 


A 

Ta.iI.0. 


GloLord.&:  Nicolai  rje  Lyra. 

.ouirontificatum  vnius.mnirrc        MysticfCi  usaliquisdoifrr 


?h 


a  TW«f;/»?i/icfr.Caiphx,qui  pontificatum  vniusanni  prc. 
cio  fit>i  cmer«t  a  Romano  ptincipc  prius  tamcn  ad  Anna, 
vr  Iii.ii.ncsair. 

b  f^ff.aJon.Mctit^ a longcq  in  proxjmo  fuerat  negatu 
rus.  ir  ccclcfiam  m.itaturamC.uittipailioncmlo 

ge  diftercntcr,qui.i 


ccclefu  pautur  pro 
lc,  Chnllusprocc- 
clcfia. 

c  }gnti*»>e.  Ignis 
cupiditansinitinclu 
inalignilpintusacce 
■rtitia  fus,inatrioCayph.c 
ad  ncgandG,  &bla 


y  sticf  Ga  usaliquisdoifrommeitqfovr 
increpas  air. Efigd » te iufii & n.p.  Quod  Pon  us  ante 

galhcantumnegar,eosfignificar,  qChrifturnantcfcfik 
ctioncm  Dcum  cfTenon  |  utaucuint,  mortc  eiustuil 
Qupd  Disantcfecundum  galhcantu  negatillos  fi$nifijr" 

qui  nuncinillo  - 
exi!tiscumgladiis,6^mftibus.  t  Cumquotidic  vobifcum 

fucrim  in  tcmplo,  non  cxtcndiltis  manus  m  me,fed  h.-cc  elt 

a     Noftn  ncquiti*  «rcftr»  toagrui. 

hora  veltra,&pote(tas  tcncbrarum.Comprehcndcntcs  aa-  2 

$ 


In  hcc  diurtlui  <  rxictis 


xcnint 


a  .  »11  •      •   n    i    t^      J  caruse 

tcm  cum ,  duxerunt  addomumpnncipis  lacerdotum .  Pc-  4  furreft 


dum  homincnii 

fecundumDcun 

vtraquefubliati 

ranr,&idco' 

negat.Primi 

catuseftdou 


c     Huchi   timotii  Mtutat. 


Dinifui  ab  i.m.  •>     Hoccft  drii.inonis." 

«U    lllj;jiiuU)W.i.'m       u  a  p  ,  f,  e 

jphcmandum  Dcu  c  trusvero  lcquebatur  cum  a  longe.  t  Accenlo  autem  lgnc 
lmcuaspcrfidorum      in  medio  t  atni,&  circunfcdentibusillis,terat  Petrusinmc- 

dioeorum  :   Quemcum  vidiflet  ancillaqncdam  fedentem 
ad  lumcn,  &cumfuifletintuita,dixit:  Ethiccumillo  crar. 

•    Quodocgat  f>ctru»,cbicpiionis  eft  quod  penijet  fiJ.ci. 

Atillencga\iiteumdicens.  Muliernonnouiillum.Et  poll: 
fus  typicc  dc-  f  pufillum  alius  uidens'eum,dixir.Ettudeillises.  Pctrus  vcro 


p.  ir.c. 
tOc«. 
4-i.c.Pe 


arnubat.Quod.n.in 
tusm  domoprinci- 

f>is  lacerdctum  ma- 
igna  fynodus  gere- 
bat,hoc  ignis  intcr 
frigora  noctis  foris 
accen 

monftrabat.  Hocfri 
gorcad  horani  tor- 
B  pcsPctrus,quafii/ru 
nis  miniftror.im  ca- 
lefien!cupiebat,quia 
tcmporaliscommo 
difolatiumperfido- 
rum  focictatequx 


B 

h 


1 


<*.  :.b. 


io  in  fcijb). 
Secudusciufd 

corporccccL 
i     Et  conucr.domM 
Intuitu  prot; 
adlachrymas,q  (j 
in  mcntem  c 
censquoticn 
uerat,quodc 
xerat,nc 
tenebtis    re:, 
qucmlux  mu 
fpcxit. 
k     Et  egrcffu 
Abimpioriir 
cilio  feclufus 
Jauatjquac  nor 
obhocperm. 
h;vfitate,vtii 
fiae    principe 
deretur   renu 
penirentic,& 
auderet  fua 
confidere. 
1     I  ludeicjt.'ltr)i- 
taellpropru 
virgapcuticrur'1  • 
xillaiudicisllrae  l 
item.-Dedi  maxillam  meam  alapis.  Sed  qui  tnnc  c 
colaphisIud?onim,nuncc«xdi!urblafphcmiijs  ralforC 
Chriftianorum  .  Velauerut  faciem,  non  vr  eorum  fcc  a 
non  videret,fed  vta  fef  ficut  quodam  Moyfifece 
tiam  cognitionis  eiusabfcondant.57/^/>»  crcdertt,Ho]f\ 
derent  &  domino.  Hoc  velamen  vfquchodie  mant: 
c    ^n//fncg.Nonin  monte,nonin  tem  plo.no mdomo    daeorum.fed  credguibiiseftablatum,  cumillomori 
fua  Petius  negat,('ed  in  pranorio  Iud3eoriim,in  domo prin     te  velum  templi  fcitjum  eft. 

ciuisfacerdotum  vbi  non  eft  veritas,vbi  Chriftus  captus,&    '     AThhophylactvs.  Conuitiatores  qdctn  inte  • 
ligatus.Qnidnificrrarer,quemintromifitoftiaiiaIudaco-     rantesfuere,quihaxlefu  infereba>  oporrcbat  nKK 
rum?EuamalemduxitAdam,Petrumaleinduxitfemina.     diabolum  nullam  maliti^fpcm  relinquere  f< 
'tV^fT"* *-Noniblum  negat Chriftu,qdicit illu  non     dcre,vr  in oib.naturc  noftrctnuenta lancra  vinceret,&  t 
efte Chriftum ,  fed  et qui  cum  fit  negat,fe  eflc  Chriftianu,    baret cum.Etenim  quia  proprer  hoc  naturam  noftra li  c 

pit  dns.vt  roboraret  cuin  contra  ocs  diaboli  artcs,&o  n 


ait.  Ohomonon  (um.EtintcruaJlofacSloquafihorxvnius, 
aliusquidam  affirmabat  dicens:  VcrcScfhiccum  illo  erar, 
nam,c^Gahla!us  elt.  Et  ait  Pctrus ,Homo,neicio  quid  dicis . 
Et  continuo  adhuc  illoloqucnte  ,cantauitgallus.  t  Etcon* 

a     Rtrpcxit  Jominus  t erordatetut  Pctiut  quia  mifericotd  a  ad  p^nitenliam  u°cat. 

ucrlus  Dominus  reTpexit  Petrum .  t  Et  recordatuseft  Petrus 
rebat. Scd hanc infi-     vcrbidorhini,  tficut di xcrat,quia  priufquam  cralluscantct, 

SbfcSi rclSmt     tcrme PC^abi.S' Et CSrcfrus foras Petrus f ^uit amare.   Et viri 

1  quitcnebantillum,illudebantei  cedcnres.  fEtvdauerunt 

eum ,  & pcrcutiebantfaciem  eius ;  ckintcrrogaucrunt  eum, 

Prophetiza  .  Quis  eft  qui  te  percuifit  ?  Etalia 


m 


Hiccntcs 


&  poft  rcfurrettio 

nemin  capturapif- 

cium,  cum  prunas 

pofitas,&  pifccm  fu 

pcrpofuum  vidiiTet 

corfuu  prunisamo- 

ris  inflammauit. 

d    ^ic/l^«i«iJW.CurprimaancilIaprodif,cum  viri  magis 

poterant  cognofccre?  Nifi  vt  ifte  fexus  oftendatur  in  nece 

dhi  peccafle,  per  paffionem  redempturus.  Etideo  mulier 

pHmarcfurreftionis  myfterium  accepit,&  mandatacufto 

dit,vt  vctcrcm  prxuaricationiserrorcm  abolcrer. 


&itaimplctur,quoddicitdominus.rH»je»e^i7^V. 
g  GaW^wjfj^.HierofoIymitafj&Galilxi  acq;  funt  Hebrsi 
6C  vnius  lingua:,fed  vnaquxq;  prouincia  hct  fuas  p: oprieta 
tes,vcrnaculum  loqucndi  fonum  mutare  non  poteft. 
h  F.t toti.Poft tertiam negationem  lequitur  gallicantus. 
Sacramenta  rerum  p  ftatum  temporumdefignant.Mcdia 
no&e  negat,gal  li  cantu  r>scnitet.  Poft  refutrectionem  fub 
lucequem  ter  negauerat,terfeamare  profelTuseft,quiaq 
in  tcnebris  obliuionis  errauit  fperata;  iam  lucis  rememo- 
ratione  correxit,&  eiufdem  vcr?  lucis  praientia  plenccjd* 
quid  nutauerat^erexir. 

Mystics 

( 


NICOLAVS   DE  LYRA. 
i      Scd  haccf  ft  hon.y obis  conccffa  ad  tne  comprehendendum. 
t     Et  poteftas  tenebrarum. ££/«<*  diabolus  tencbraru  princcps 
eos  adboc  incitabat. 

3  Comprehendfftes  aut  eu.H/c  confequenterponitur  Chrifti 
tradiu  comprehenfio.Et  fubditur  Tetri  ncgatio,cumdicitu^ 

4  Pctrus  vcro  fequcbatur  cuni  a  loiige.  De  ncgatione  enim 

Tctri. 


dat  quod  fi  ab  initio  fobriusfuiflet  Adam,«eutiquam <  :t 
vidu.s.idco ocs  ipcs  diabolica;  maliria-,qux  in  cum  fui  c- 
bytur  fubftinebat,Vt  nos,qui  fcquimurcu,confidamiq> 
inChrifto  natura  noftra  vicerit ,  &  ne  formidemus 
lum  opprobrium  vel  trifte.Idcirco  &  percutitur  &:  ilji  \U 
m  Vropheti^a.  Cotumelta  in  eum,q  fe  ^phetam  i 
Scd  &  hatretici  &  Iudci,q  vlq;  hodic  .Chrittum  ncgar  & 
mali  Chrittiani  q  reprobis  aftib.exarcebant,  dum  fua:  o- 
gitationes,&operatenebrarum  abillo  videri  nonpuiit» 
quafi  illudentes  aiunt.Pr  o.quis  ejl  qui  tepercu. 

Situ 


Tetri  varie  loquuntur  enangelifl(,quA  rarieUs expofita fuit  d 
cordata  Matthtei.26. 

5  Et  viri.H/c  confcquenter dcfcribitur  Chrifli  ccmprebcnf,  lm 
fiocumdicitur. 

6  Prophetiza.Tf/-  hoc  enim  defignabant,quod ejfetfalfus  ro~ 
pheta,cutn  ignoraret  qnis  eurn  percuteret  &  nonfolum  iUudel  \i 
fed  etiam  calumniofe  interrogabant. 

*  Situ 


•>««,,!•, j  r-u    n.,    °r-^-  **  L  I  T  E  i{.  mentia  cordaIud.Torum 

uiinarcannemmundi,quutunctangctChiittiisiuacle    «SiMar.J4.viqueibi. 

tnentia  +  gt 


16. 


Lucac  Cap.  XXIII. 


?8j  mca;   wp. /\y\in.  984 

c;r/?rtn.Nonverifaterndefiderant,  fedcalumnian'.     c    Ex hoc autem erit.  Qui  iemen  Dauid  calumniariquarre 
3      t  -irdligebant  C  hriP.um  purum  homine  de  Dauid     bant  plus  etiam  audium,quod  percomemptum  fu  ventu 

iti"i.Secunc!uhoctrfoqtuv!i;i,t,vifidiceret.EgD  sii    rusad  gloriam, 
QCrlflicalumniarenturquodl!biarrogarptregiampote    d    l'usdtatis.\ta  temperattefponficne,  vt&  verum  dicat 

&-'  (ermo  calumnicv. 
mpltablaijbemantesdicebantjn cum.Tit ytfa^useflcliesf  t  "onpateat.  Maluit 

a     Viov  >|i>im  lolliriti  in  malo.iota  r.ofte  viailittetunt  vt  fatcient  hon  icid/um. 

conuencrunt  feniores  plebis  &  piincipcs  iacerdorum  ekicri^ 

ba:j5cduxeiuntillurn  m  t  concilium  iuumdiccnrcs.  t  Si  tu 

a  csChriilur.dicnobis.Etaitillis.Si  vobjsdixero,non  crcdcris 

D  mjhiiiautemctinterrogauero,  nonrcipondebitismihine- 


D 


Mar.  14 


fiaten 

•p  Ui'nsdixerocre- 

ditis  v  Sa-pe  uixe, 

ratlete  Chnttum 

Imerr;auerat  ena 

ccsqi>inodo  dice- 

rent  'hrittum    fi? 

jium  Datiid  cum 

eum  atiid  domi- 

num  ocet,  vt  per 

hoc  i  credendum 

Deur  prouocaret; 

jed  il.  nec  dicenti 

crcde    nec  inter- 

rogar    relpondere 

necem  qui  tnno- 

it  dimitiere 

bn. 

rxhoc 


t  C°?rc 

g.'itl!S  Clt 


pgo  ouem  vthon  incmdefpiciliapjttfuppiicium  ciucis  eto  cxajtatus, 
&  haben»  ncmenquod  cft  inpet  omne  nomen. 


ie  Chrittum  fihutfl 
Dei  £ baie,  qua  dice-  tesaau 
le  vt  pdtn  nandi  ca 
tolJeretur  his  qui  fa- 
tentur  cpobijciunt. 
e  Ipfe  ettim  audiui- 
tnus  .  Vbidixit.fnf 
fitius  hminis    fedenr 


Matth. 

X6.(. 

Mar.14.s~ 
lo.  IO.C. 


c  qucdimittetis.  Exhocr  autem  ent  iSliushominisfedensa  5  "d  dexteram  vmutis 

1     Ci.in  11  fiimiissppaieam.  Dei  ,   &  V.  d.  (jWa  e.f. 

•dextris  virtutis  i>ei  dixerunr  autem  omnes.  Tu  ergo  es filius  6  Sua  ic  tentemia dam 
Dei?Qyi ait* Vos dicins,quia ego ium. At illi dixerunt , Quid  \  S^ni q"?" orS 

j  a    Quoci  f«  Chriftum  «c  filium  i  «idicat.  J?^  rjnfric.  (lli  fpfl-imr» 

c  tadhucdefideramusteftimonium?  Ipii  enim  audiuimus  dc  ,onio  Deum  ciTe  co- 
Oreeius,  gnofcunr. 


UCOLAV   S    D  E    L  Y  R  A. 

S  :u  CiChti.Qniafi  refpoMJfet,  ficftatim  impofuiffenUquod 

fibi  vfurpnre  dignitatem  regiam  conua  Cxjaris  ordinatio 

i{  dignitatem  regiama  Itsieis  abjiulerat,jicut  dicJumfuit  fu~ 

1    ap.Si  autim  dix>fjctficn  obiecijfent  contratum  deredargu 

ione.  tiaplurks  verbis  &faSis  dixeratfe  effe  Cbri[tum,vnde  Io, 

10^,  xentibus  ei  ludtis.Si  tu  es  Chri  dic.n.f  d.t\efpondit  eis  le 

lus.L  uor  yobis  &  noncrcdifs  opera  qutt  ego  facio  in  nomtnepa- 

us  1  i  hec  teliimonium  perhibent  de  mejdeofequitur. 

!  vobi»'  dixero,<f«(Mf  &  «lias non  credidjtts  nec  terbis  meis 

MtfUl, 

ati.&in.non  re  SicHt&ali^Sipetlucrat  abeisdeChriilo 
p*o» lo  fit  filtut  Dauid  non  refpfinderunt,  &•  in pluribm  aliis  eins 
wibusfimile  iuucmtw, 
e.di.Q««  vbfli-iationem  fciebat  eorum. 
i  hocau./<i  ejiypofl  paffionem  meam  &•  refurreSionem, 

$    Erit 


6  Erit  filius  hominis.fedes  a  dextris  virtutis  Dei.Qwod  im 
pleuit  efiin  «fccnfione  £hnfti,fecundum  quod  dicit  dicitur-Mar.vl- 
timo.d.Et dominus quidem  lefus  poftquam  locurus  cft ei$ 
aiiumptus  eft  in  ccelum  &  ledet  a  dexteris  Dei, 

7  D1.au.0m  ncS,Hat.z6.f.di'itur  quodftanmus  facerdos  hoc  di 
xit  deccndumquod  iile  dixit primo  & principaliter  <&•  ideo  Alatth. 
ipfumjolumexprimitdqauttm  cohfequenter  idem  dixerunt,>oli* 
tes  ex  hoc  ccncludere  condcmnationem  Chrifti  forc  iuftam. 

8  Tu  ergo  es  filius  DcuHoc  non  fequehatur  ex  dUfo  prxcede* 
ti  quid  uixerat^sil  fij.  ho.  yttutitomcn  quia  hoc  trat  rerum  no» 
luit  negare  ne(  etiam  afrmarctne aperi ret  tocum  caiumnif,  fed  re- 
fpondit.  ' 

9  Vos  dicitisquiaego  fum.Q«o</  yerhumtrat  yeru  et  taliter 
prolatum/]ui  (alumniam  non  baberetfecundum  veritatemjed  tan- 
tum  fecundur/t  ludmrummaiitiamtx  qua  concluferjmt. 

1  o  Qujd  adhuc  defideramus  tcQuafi  dicat  conuicius  es  pro 
prio  verbo  >ndefubditur.l£,C.^dc.O.C, 


H    0     ^    jl    L     l       T     E     E^ 

\  tnftclus fj?.Exponatur  ficut  Mat.27.cV:  Mat.14. 
r  tait iltis.Homincs  enim ia  malis  obftioati  veritate  di 

centibus 


centibus  non  credunt,necinterrogati  de  veritate  refp5d<!t 
ncc  ad  bonam  permafionem  anequitia  fua  ceflant  &  tales 
erant  iftuRefiduym  huins  capituu  exponatnr  ficut  Matth. 
26.cx:Mar.i^. 


U    D    D    I   T    I    0       I, 

Ji  witbidicitur  in  poslilla.Q}i\2.  ifte  moduscapi£di  Chri- 

pctfuum  difcipulum  viderur  magis  poflibilis. 

tohsctpiendi  Chriilum  per fuu  difcipulu  nonfolum  videbatur 

1  >mvf\spo(fibdis  &  fecretus,  fed cu hoc erat magis conue- 

*>s»ifut>mtfndum  populum,quem  Tharifai  tnaxime  timebant 

i  prionecbrifli  vndeMa  M4.fl.N6  i  die  fefto,nc  forte  tumul 

1  fieretJn  popuio.A'»rfe  ex  hoc q,  dijcipulus  Chrifti  affociabat 

(•  »ti  tratpopulo  magis  perfuaftbde,quod  Chrijtut  ejfet  fedutlor 

feu  malefatlor 


feu  maUfatlor  &  buiufmodi. 

U  D   D  t  T  I  0      II. 

In  eo.ca.  vbidkitux  in  poftilla.  E  t  fattus  eft  fudot  ems  ficut 
gutrxlanguinis. 

Trout  d/jclores  dicunt contra  naturam eft fudare fanguintm:  nee 
in  libris  medicorum  qui  de  iftis  corporaltb.paffionib.trailant,vt  cre 
do  hoc  inuenitur,vnde  tenendnm  esl,quod  fuit  fupernaturale  &ft- 
guratluumJTsJamftcut  Uuguiiinus  dicit  Jigsijicabat  de  corporefuo 
naturamartyria. 


CA  P  V  T    XXIII. 

1  ^Tfurgensomnis  tnultitudoeo-  a 
C     ->  t««.t>equitur. 
^««rwi^w.Tradiderunt  b 
Romanae 


CAPVT     XXIII, 

T  iurgecs  omnis  multitudoco 
rum  duxerunt  illum  ad  Pilatus 


R  omanae  porefl  ati ,  vt  co  m  odo  _ 
Iuda:iabeius  interfeftjonealie- 
nos  fe  efle  oftenderent  in  quo 
nori  eorum  jnnocentia ,  fed  in- 

laniamonflratur: 

(f^Tilatus 


ICOLAVS    DE    LYRA. 

C  A  P  V  T    XXIII. 

^Tt  furgensomnis  multitndo  eorum.  Toftquam 
dtfcriota  efl  Chrifli  comprebcnfio  pcr  maticiam  lud&o 
rum,hic  confrquenter  defcribitur  eius  occifio  pertxe- 
^onentfgmiUum^vbi primo  defcnbilurjollicita  examinatio.  Se 

cundo 


eundo  iniaua  codemnatio.ibi  Pi latus  autem  interrogauit.TV rtio    chl^, 

impia  occifto,ibi.VA  cum  ducer5t  cam.Qaarto  deuota  tumulatio  «ie  trib 

tii.Eteccevitnomine  Io  feph.  accufa- 

Circa  primum  prttuo  dejcribitur  examinatio  eoram  Tilatopr*-  tur* 

ftde  fecundo  coram  Hcrode,ibi.  Pilatusautem  .  Circaprirmm 

dicitur. 

1     Et  furgens  omnis  multitudo  coru  du.il.ad  pi.  Q«j  erat 

ibiprtefes  loco  l\omanorum. 

Tomus  v,  H    4 


?S;         Goi  .ord.  &  Nicolai  dc  Lyra.  dj 

«^m»  a    Ti'atusamtm  Cum duoobiefUfuerinr  fcilicet,  cptri-  quePiIamsnecinterrogandnm  laUiaroremde  hoc 

a  btiureUdi  f  lubcr<t,&:  lcChriftiidiccrcr.lM:misporuit:m  fcd  magisnaaaoccafior.e,!iberum  abcoiudicand 

fupr.»«  diror  Je.-ib*it.sdixcra..-lc.d1tequ-e  funtCr.amCcfari  i«d(kfftVl»defecr.utw.l»««tii*4i*«r. 

&in5ehocquafiapertuinendadumnih.lipcndcs>.olum  e    £r  rrrw.vo«<..Nccotrati.(oi.tcm,c<qocn.  tradit  r« 

quinclcicuatquxfiuit.  inuidia  nouerat,lententiadarcco^eretur,Hcrudi  mnU 
h    Tudicis.  todem  .  „  die..dum,vi 

I       „..        r.rir.rir.i-.  |«iplj«tMlfefinmi|e<|noJokifcefepoireni,inneBiunt.Ei  WcoCcut  Mncui  »n:Non«int  ttarcha  Vcl  al.l  i  t 

VCrUOqUO    iriUCIlU  eOBi_cnientiaco.uuitc(.in.onia.  retlir  1     \ 

busiaccrdotum.ro-     Ccepcrunr  autcm illum accufarcdicentcs:  Huncinucnimus  _  ,Jf   J^l 

fpOndCtoCptXlldl.Vt  *.    C— frft  dhui»i  Hiim^tn^tC»h*tfimtkti.tt  ■— fnneP»\t  <-.  .    d_£.i«Mri_f_Mr__. 

L7orndcmnarcram     .ubucrtcnrcmgcnrcmnoilram,&prohibctem  triburadari  T  ncrct,  Hcro!i! 
c    x?bu!n]umo .  Pri-  a  Ca_faii,& dicencem fc Chriilum  rcgcm  efle .  t Pilatus autem     que  qui natu S I 

t  inmn.  d,c  quam  lSaS  imcrroSaulc  T  clim  > dlcens :  Tu  es  rex  lud-rorum  ?  At  llle  ^j^e^Crfnrt  c 
?uh?venit  pnnccps"  b  refpondensait:  Tu dicis.  Aitautcm  Pilatus  ad  principcsia-  icrit  oftend  J3 
niundihuius,&:non     ccrdotumSaurbas:Nih.Iinueniocauf_einhochomine.  At  2  mifluseft.vtxi 

ouam.sX^Tnn  '  illiinualdcebant,  diccntcs :  Commouir  populumdocens*  ^dh^ 

.*•■»•*  i  *         _f*_    _  _      T  -  . *b    _■_: * _ ___  _^  t  /""*  __1  _*  I _..i__.W____  ■«■•__■  _R_r  /*"^i  I  _!.%_--,  . ,, 


udUg^nMcdlnuidic     -lusdiebus.Herodesautem  vifo  Iefugauifuseltvalde.  Erat  g  qu.a  &  Herod 
ftimuloiuilumdam     enimcupiens&multo  tempore  videre  eum,  eo  quod  au-     creduhtas  n< 

TtCclmmri'pop»l*.     dieral multa dc  T  co :  & lpcrabac  fignum  aliquod videre, ab  jVnV&DoiS.  i 
tiu*    Noni!lum,fedicac.     cof_eri.Intcrrogabacaucemeummulcisfermonibus.Acip{e  n  clatiam  dccliik 

CUiant.    DOCUlfTe  C«     _.  •    Meliote.l»»afaqu«nondefendtur,&prob.t.i    .  u  »rn»  tacuit  &  «iiit  Accufatui    IZ  SlgnfiCantUt      3U' 

.      .».'--        «__,  &tacet,qui  dtfrnfione  non  i  d'geta  rbium  dcfcndiqui  timent  ninci,aecaccuf»tioaem  »pm  ii.   H(*rn 

nimpopUIUm,   Oi.a  confitm-ttacrii.o.re-ide.p.citnoniefellcndo.  Sednehisaliquid  dicit.  I.IUIH  i»w» 

priftma  corpons  j..     niHH  jUj rcfpondebac .  Scabanc aucem  Principes  faccrdorum     ncL,™?,j,\.q)_ " 
gnauu  doccndo  co-                         r                                                          r                               credunt  leg 
niouilTe,taliqueaftu                                                                                                               phetis,  &  m    an 
a  Galilxa  vfquc  ad                                                                                                           gelio  Chrifti 
iudcam,id  eft,totam  promiftionis  terram,a  fine  vfque ad  fi  videre  non  poflunt.Principibus  ergo  tacerdom  accu  i 
nem, pertranfifle,n6  criminis,fed  indicra  eft  viitutis.Dent  bus apud  Pilatum,pauca,  apud  Hcrode  nulla  rejP°m 
que _?___ 

C  NICOLAVSDELYRA.  5     IncipiensaGalil-eavlquehuc.  r  olibantenimtm  t'?t 

l     Cepcrunt  au.acil.Et  boc  de  tribus.Trimo  deauer/ione popu  quoi  ejfetftmilis  luds  Galilxo,qut  tempore  natiuitatis  C 

lia  lege  Moyfi  fcruanda,cttm  dicitur  .  Huneinuenimuf  jfubutrtcn-  duccbatpepulumadrcbellaHdumirrperatori  l{omano,dici 

♦V    temgcntemnohiam.Secundot/fuodperdoclrinimfHam  impedirrt  liiitum  IutUis  profiteri  aliquem  dominum  tcrrenum,  /i 

populutnfuum  reddere  Ctfari  tributum ,  &  bccnoratur cum  dici-  Deum.vtkabetur ^tH.$.^.  Ante  hos  dicsextititluda.  i 

Etprohibcntem.  Trrtio auod  voltbat ltbivfurpa>e rtgnwm  lu-  *l.eus,quiaueftit  populumin  die  proteftioius.  s 

d«or«w,trfe«>/^i«Vi«r-:EtdicentemfcChriftiim  regem  efle.  hoc  falfumreputauit^eoquodaudierat  Cbrulum  t 

Trimum autemcratmanife/ie  falfumyquia  non  venit  foluerc  legcm^  te"quA  funt  Cafaris  Ctfari ,  &  qux  funt  DetDco,ptr 

fed  adimplere,vt  habetur  Matt.f.b.cjrlegem  Moyti  vjjuead  mor-  dens  quodpoterant  effefubiecli  nonfotum  Dco,jed  ctum:- 

tetn  fcruauit,  vt  declaratum  fuit  ibidtm.iiimiliter fecuium,qu\a,H  Dotnino. 

dxis quarentibut  Licct  nobis  cenfum  dare  C<afari  an non.h\efpondit  6     Pilatus  aut. Hic  confequenter  ponitur  examinatio  Cb 

Jtfddttequxfnnt Cxfaris  Cdfari  vt  habetur  Matth.zz.c.Similiter  HerodcTilatus autem audiens,q>  hfus  effct de  Galiltea,tcm'.(i 

trrtium,quia  cum  Icfus  fciret  turbas  venturat  vteum  raperent  &  ad  Hero.tum  vt  Hcrodideferret,tum  quia  crcdebatcplibcntt 

faccrent  fxpcrfe  regem.fugit^vt  habetur  loan.6.  b.  Til.:tusautem  raret  hominem  qui  etlet  de  tcrrafua,&  tnaxime  innccenti 

dc pfimo  noncurauit,quia gcntilis  erat,  &  ideo  dclrge  Moyfinon  dum  cvam,quodlicet  Chriftusfuerit  in  Bctblcemnatus,vt  d,  tt 

curabat,fecundum  rcputabat,falfum,quia  refponftonem  Chrifii  au-  fupra  z.cap.  tame n  dicicur  kic  dc  GaliUa,  quia  fuit  ibi  nuir,  s < 

dierat per  relationem de  tributo  Cxfarireddendo  vtprxdHJum  ejl.  conucrfatus. 

Std  de  tertio  inquiftuit,q*ia  vidcbatur  effe  contra  Dominumfumt  7     Qiii  ct.ip fe  IerolO.erat  h  is  die. Scilicct  pafchalibus,}  />' 

ynde  &  ludai coram  eo  dixerunt.  T^on  babemus  regem  nift  Ctcfare  folemnitatem,quia  Iudxus  rrat.  Tater  enim  juus  fecitft cnc  « 

Joan.\9.b.&  ibidtm  dicitur-.Omms  eni m  qu i  fe  regem  facit»  tranftens ad ritum  Iudaifmi,c\eundum  quod  dicit  Iofepbus. 

ConttzdiatCaiiiri-.Cbriflusautcmfcregcmetfenon  negauit,ne-  g     Herodesautem vilo  lefugauifuseft.T^o/jorop.rri'** 

que  affirmanii  ,fed  medh  modo  refpondit  dicens:  Tu  iitis.  fcrnnta-  nem,fed  propter  curwfitatcrt>,iJco  fubditur. 

men  exprelfit,quodfi  effet  rex,regnum  eius  non  effet  de hoc mundo,  9     F.o  quod  au.mul.de  co. Sciticet  de miracuiis  eiut  et  d  W 

>t luurtur  Ioan. lS.f.Et quia Tiiatus  & Impcrator  Dominus  fuus  1  o   Ef  iperabat  fignum  z\Ud ctl,mirabilc fatlum. 

non  curabant  niftde  regno  terreno7ideo  Tilatus  habuitlefum  excu-  1 1    Viderc ab  eo  fieri.  Sptrabat  ctiam ab  eo  audire  qu*  »' 

fatnmdi cent.  r;0f4  &.  \nf0lita,idto  fttbditur. 

.2     Nihilinuc.  CL\i,Scilictt>crimi*is  vel mortis.  12   Imzt.zn.lu.mViUtt.lefus autin  cotifpcftutiusnoiult  1 

3  _In  hochomit\C.At illi in\l*.yt clamoribusobtinerrnt,quod  (ignum facere,tumquia Herodes cratindignus,cnmoucrctu  * 
ratione nonpotcrant.  riojltate,vt  diclum  e(t,tu  quia  lefus  vcluit  ojiendercq-pr*  - 

4  Commouit  popplum  docens  pet  vni.&rc.^a//  dicerent     vcrbi  diuini  non  debetcoram  prinapib.i  flentationtm  fu- 
t»rbiuitpaccm  comtnunem.  rf>  g,-  ctjdcm  rationibus  non  rcfpondit  cius  interroiationibu 

Incipiens  *  S  • 

_i ; 

MOt\ALlTEi\.  rijqutpcrfccularcm  iudicem  fufpendcrcnuir,pcc  : 

muenimus  fi'bu.gcrt.noA[\A  cotra  Chriftnm  propofi  cum  iudiccm  in  naci.um  }  opuli  !caxid:.liim  lib. 

tacrant  finipliciterfaJfaproprerquodPilanisrefpondit.  f     Jltilliin.Sithcimv  maligni  qucrctesobtmcrep  <-'• 

T^ihil inne.cau.in  hac fco.Sed  hiccll  modus  iniouorum  cp  morem  quod  non  pof.untpcrratioi.em- 

:r  mcndacuquxruntcodenationcmiuflorfi.i.xhocetia  3     Hetodts  autcmvj,,  hfu  gauifus  cJtralJc.  ;Pcrhoc  it 
•    '  >-'aliquandoiuftiii;,agitunncuti,i  laic.liq  mclc      Chrifltiscoram  Heroc.einccflr.ofo&  homicidant  ii 

1   cipcsenim  faccrdotu  Chriflum  cocemnaueruc  cerc  miraculum,  nec  fuis  inicrroganonib.rcfpodcn  ''• 

mortij  rcum>qUc  Pifatus  pronutKiat  inftocente  ficauir,quod  talcs  digni  non  funcopcra  vidercdimi  ,  0 

^:  mftu  i,.,&_  fic  hodic  fit  m  piunb.locis,g>  homiada:  noto  eius  habctc  relponu. 




jfo  Lucae     Cap.  XXllL  $88 

j^cciiend.Iiicn^dimiffiisaprincipecnicis^-tilitatediffcr-  d  uUtuliflu.  Quantu ftudiudlmitfendi  Icfum  Pilatusha-  n 

A  reEcideoiuftucrar,  vtPilatoq  inuimsfruam  ferehat,ex  bcat.artendc.Primoillisaccufmtib.dicit  feninil  caufe  in  p.j3tifltt 

al  ua  parte rnderenr.Herodi  vero  &i  cxieiisquicotra le-  ueniifc,  dciudc  ta  wa  incipto  rei' ftenribus  ir.ittit  ad  Hc.  <*>u inrfi 

»*nnoxiudamnabant,ficut  indignisnihildicit.Vbivcro  rode,vt  exploretan  illealicuid  lcclensinco  inuerireiof-  w'ttMo 

u:r,quafiprogregeagnusimmbla\luspatientia^rcftar:  iir»an  dimittendu  decccnauDeniqi  Hevodisagnitavolun-  ChtlttA 
Virefponder,quafi  rate,  necinuento  in 

*p;  OtprOOUib.CO-  ,  SpteuitHerr.<i>sateitercirutvt  omneiin  e».»em  culru  p»re«monflrentur.  Ic.'U 'faCinOrC  pJcblS 

rilupos&latrones  &Scribx  | coriftanrer acculantes  eum. Spreuitaurem  ilfum  l  miam  Hi«wiMiu  v- 
■  [  S.,,Quodin  a  Herodescum  exerciruiuo  &  illuflr  indnrum  veftc  t  aiba36c  ]  ^EgfSSE* 
ilavefte  (pemitur  b  remifitadPilatum.Et  facli  iuntamiciHerodes&^Pilarus  in  4  teruovoknsdinvir-  ffpicndi 
&,iufr£  '  ip(adic.tNaman,ca  in.mici  crant  ad  inuiccm .  Pilarus  au.  <  ~3iusd1  . 
d>eccatis  in  carne  tem  conuccatis  principibus  lacerdotum  &  magiftratibus  mitterequsrir,tan- 
c ta  immolatus  a-  &  p|ebe,dixitad ilIos:ObtuIiftis  mihihunc  hominem5quail  ">criminofioresad 
gjseftpaflus  5cle  d       r  10  •_-    •  *  morteeiusinuenir. 

ptus: Qiiod hical     auertentem populum,&  ecce  egocoram  vobis  mrerrogans,     e   sed  mque  Hcrod. 

h  iuxtaalios  E»an      nullam  caufam  inuenio  \a  homineifto,exlusinquibus  eum      Adexprobranda  du 
LSScll  c  accuiatis.Scdneque  ircrodes.Nam  remifivosad  illum,&  .  gSSftttg     ' 
liitur,indutus,f«-  ^^^^^LT^^^^^^"6*^  8  latus.nec  fe,ncc  Hc  - 


f at gemmu  matti     ecce  mfa\  &omm  morre  adum  eft ei.  t  Emendatum  cr?o     r?,dg  3}^\d  .*■  oc"  t c...  • 

rgenUS,  qUOJpai-    I       Ko„  imt,efia)i  |.gi,,ran.tione.rr_ann,.3Stm,.cu.pertal.agao.ieb  tpl»criedeui*...corJ.,etud.ne.    9    Cldcndo  C  hrifto  &    ptum  Cl 

11'v'ntndi     illumJimittam.tNccefleauremhabcbatdimi,™ 


c 


A   '    „  „,Ui-n  Dat»opiione«i;gendiqiifni*eJeBt.quiapont.ficef  txcit»otiannuibain,i-t       aOjcumitm.v.iuuvuw     lufe.lia 

(saaioncruojcu-                                  magitpeie.-  o  Barrabaa  u  tis  clamonbus  ob-  ^'""* 
(ssaguine.Ipic.n.     diemfeftum  vnum,Exclamauitaurem  fimul  vniueria  turba     tempeufle. 

SF«Ufai  d.ccnstt.Tollehunc&dimmcnobisBarrabam.  Quierac     SSbHSldSS 

jjnit.bellorofas.  qucm  probatinfcn 

i;trf»?.4.iPi/.AdHcrodemmittitur,adPilatumrcmitti  tem,fedvtimplcrenrurfcripturx,abiGluitquidemiudi. 

ir,&:fivterquercumnonpronunaat,alicnstamenini.  cio.quem  tamencrucifigitmyftcno. 

i  itatisflimulis  obfcquitur.  g  Tolle bunc &  dmritte nobist&c.Qini  prolcfulatronepro 

(£t/d^/"«BM.Nefandumfocdus,quodHerodcs&Pila-  _aluatoreinterfcftore\prodatorevitaeademptoremelegc 

innoccidendoChriftum  pepigerun.,]fucccflbreseoru  runt,meritofaluteperdiderunt  &  viia,&-  latroeiniis  &  ic 

;:reditarioiiirecuitodiunr,dumludxi  &gentiles,  ficut  ditionib.intrhfedfubdidetutjVt&patriamregnumqj  qct 

nere&religione,  itamentequoq;diflidentes,inChri-  Chrifto  pr_etulcranr,perderenr,&haftenuslibertateani- 

anistn  per.equendis,&:fidc  Chrifti  penmendaconfcn-  m_e  vel  corporis  quam  vcndideranr,non  reciperent- 

ittt  In  typo  Herodis &  Pilaf », qui  per  Iefum  amici  facli  h  Banabam,  &c.  Barrabas qui  filius  magiftri  vel  patris eo- 

nt,Iuda?orum  gentiumqoefigura  leruatur.vt  pcr  paflio  ru  interprctat,ipic eft  Antichriftus,quc  illi Chrlfto pr*fc-  .      . 

:m  Ghrifti  vtriufq5  populi  concordia  ia&a  fit vetura,ita  rent,quib.df.^w ex patre diabolo  e/h7.Pilatus osmalleatoris  ° 

ivtGentilis  priuscapiatregnuDci  ,&adludaumfidei  intcrpretatur,diaboIum  fignificat,  quieftmalleusvniucr 

ix  deuotione  tranfmittat,  vt  illi  quoq,-  gloria  maicftatis  ia:  materix,pcr qucm  Deus  vafa  probarc  permittit,&  tan- 

ut  corpusveftiant  Chxifti,quem  ante  deiperant.  dem  conterit,cum  in  extrema  damnatione  confnngit. 

dO&f»-  a  Cruajige.      F 

NICOLAVS     DE     LYRA:  c7is,&  literafecjuens  confonat^um  dicitun 

8   Eccenihildignum  morteactumcft  ci.  Scilidet  coratn 

SpteuitautemillumHcrodescura  cxercitu  iuo .  t{ep u»  Hcrode. 

itansemidiotam&fatuum.  5>  E mendatumcrgo.We^ff rberatum. 

t  Etillufit  indutuveile  albz.Sie enimilludebatur tuncfatuus.  ^iolllum  dlmixtatn.Liberum amorte.Scd ccntraboc yidef,qui* 

]  Et  remifit  ad  Pjlatum.^t  eum  bonorarehficut  &  Tilatus  ei  Tttatus  fciebat  ipfum effe  innocentcm,(juomodo i&itur  volcbatipsu 

itultrat.  iniufie yprbe rarei  Dicendum,  cjuod  volebatfacere,  vt  Iudtividcn 

4  Et fafti (u nt amici.Pro^rer mutuam rekertntiamfaSam ,  vt  tcs hancftagellationem,fatiarentur hac pcena,& ctjfarent d morte 
<tifli»»»ffi.  Iefutjuterenda. 

5  Naminteainimicietantadinuic?.7'rr)^frrC4///^ej,^«oj  n  Ncceffcautehabebat  dimitterccisperdiemfcftu  vnti 
?ilatusocciderat,mifcensfan£uinem «rwn  cumficrifici>s,ut  ditlii  Exclamauit aut fimul  vniuerfa  turba  dicens:Tolle  huc^u  Ex.jz.f« 
tllfupm.ii.eap.  di.&c.  (£uia  in  nottepaftba  Angelus  Domini  faluauit  llebr&os,et 

6  Pilatusautcm  conuocatis  principibus  facerdotum,8dc.  percuffit primogenita  jlegyptiorum ,  & ideb  inmemoriam  tuttHt 

Uic confcaucnttr  dcfcribitur  Cbrifli  coditnnatio  iniufia.  Vbiprimo  benefiiij  infolemnitatepafcalifaluabatit  vnu propinquu  morti ,  & 

decUretur  Cbrifii  innocentia  ex  trplici  cohfe(fione  iudicis  caufam  aliquos  condemnatos  ad mortem  interficitbant,ad  reprffentandum 

txminantis  &  tttam  ex  allegatione  Hcrodis,  qui  ipfum  noncondi  faluationem  Hebrxornm  &  interfecJionem  ^tegyptiorum.  Et ifti 

nauerat.Iudti  aut  hontrario  contra  uerba  iuditis  ttr  recLmaue-  ccnfuctudine  eis  obfcruari impetrauerat  ab  Imperatore l^omancrtt^ 

rnnt,vtobtinertntptr  importunitate  clamoris,$  non potcrant  uia  ftcutfuerat  obferuata antequam  ludxacffct l\omanis fubictta.  Et 

mknii,proptertp  Tilatus  finaliter  declinauit  a  iuilitia,cddemnat  hoceil  cp  dtcitur :  Ncceffe  autcm  habebat  dimiltcre  eis  per 

«d monc  mnoccntcm  lefum-.lnclinatus ad  hoc  ex populifauore, que  diem  f eftum  vnum.i&«<*  tencbatur  obfcrmrc  illud  q>  erat  coctf 

qu*rebat,&  C&[aristimore,cuiusindijnationemformidabat,eo  tp  fmab imperatore.  Ttlatusfcienslcfum  mnocentcm  voUbat  eum 

dixerm  Iudai  \n  tor,fpccluf%o:S\  hunc  dimittis,  non  es  ami-  liberare pcr  banc  viam,prvponens  q,  non  expediret  eis  dimittere^ . 

C\iiCx(ms,yt habetur  loan. i  g.b.Et  ex  ditlispatet  litera  pau-  rrifi  Icfum aut  Barrabam,cuins  liberationtm  credebat  lud&ot  nul- 

tu  txcepiis,qux exponentur . T^am  rimiftt  illum  ad nos, id eil ad  ■  lo  modo pciigercptopter  nimia ipfius maliiiam,  fed tpft  nimio  odio 

noflrum  iudicium.Libri  antiqui  &  ccrrefti  fic  habtnt.  moti contra  Chrtjtu,prcelcgerunt  Barrabam  libcrari,peietts  Iefum 

7  Nam  rcmifi  vos  ad  lllum.ta/icet  ad  Herodc\vt patet ex  di-  crucifigi,co  q$ crat  modut  mortis  afperior  &  durior.Cxtera  patVt. 

ais,  *■£« 


MOl\jtLlTEt\.  4  EtfatTifuntamiciHerodes&Tiiatusmipfadic.Dccfuhfu 

i  SprtuitautmillumHtrodts cum  exercitufuo.  Sic  hodic  fe-  gnum  q>  iudaorun;  prir.cipescx  Romanotum  conueni- 
«atotesChriftia  malis  homtnibus fpeinuntur >  quodab  rent  tn  rcrfecurjonc  Chriftianci.um  .Cxteiaex^onautur 
««tatuircputantur.  ficut  Matth*ia7-&MarciZ5.vl'qucibi. 

H    s 


98?  (Jo(!ord.&  Nicolai  de  Lyra  %< 

A  /rjjuituitAffMW    Maenacrudc:itas,nonfoIumocci.  qucvtoflredefiderabam,  moriturQ,mor!ent?,&mort,  n 

L^dcru^c.ficcicqu.rrlmt>vtman.bus.S:pCdib(,Sr.dll.  Plorarci.Necidcoinducitur  folus  mulieruplanausqn    J 

SSmcoofltis  rredufo  mortc necarctur, ncdolot  citius  multi  vm  dolerent ,  led qmafcmincus lexusquafi coni 

in?rct«&vtincrucediuvidcretur.  ptibihor,hbcriuspotcratpntib;principib.face»doui,qu, 

b  corrhhm t no  &  itlum ditmium.  Hanc cortcptioncm  dcri  contra eos  lcmetit  ortentare .  Quia  vero nouit  Do,i 

dcndoiflagellado  Sf1""^1   * 

nCian hibu!?  nc  vi-     Pr°rrcr Mdonein  quandam  fidhm  in  ciuir.ue  &  homici*  n  lorba ""«gj 

quVad  crudfiaWu     dium  miilus  in  carccrem .  Iccrum  auccm  PiKuus  locjuutuscft  tcs  &  plangentcs : 

uuir8t.Qiipd &ver     aj  Hlos.volcns  dimittcrc  kium .  Acilli  fuccjamaoani dicen-  o^"^105 : 

K&oolumtt£  a  tcs.  Ciucifigc,crucifigccum.  Illcautcm  tcrtiodixit  adillos:  i  ^pUng.^uX 

itatiu,adcfligatiis      q^jJ  cmm  malifccitiitc?Nullam  cauiam  i  nuenio  in  Trillabatur  de  \ 

SStttSSnC  b  co.Cornpiamcrgo?&t,llum  dimkiam:  At  illiinfhbanc  ^33! 

nio  languinis  cer-      Vocibusmagnis,portu!antcsvccruciiigcrctur:  &  inualeice-  cecis,qincdicu<[ 

nctib  certa  figna  de  •  tfifio»  i<i«aiiiiiprofir«i;t,Mmi&iit.iiriuit.  i.oct,      iudcii.c«i.iuH:*ceJcfe  cioeuant,  vndcli  • 

mnnftrjt   Scd  liCCt  ,i''ua'1 "  ""a<"'  r  ditlir.  Conunfut  a 

rllatus  hoc a^at,m-     bant  voccs  corum/ Ec  Pilatus  adiudicauit  hcri  pctitionem        * T  h  e o p h  j 

,    frtiabilistn  lacnic-      eorum.t  Oimifitantem  illiscum  qui  propter  homicidium      Muliercsqui.de  trl 
oorufLironionccf-  c         .  ,  •  rc     c  .  l  mutuin  genusell  i 

c*»'£  S,Wmaf^m1bi     cklcdmoncm  mifius  fucrat  mcarccrcm  ,  ciuem  petcbanr.     cilepiorSsquifJ 
«raoto.  qoiaacculationcm.      Icium  vero  tradidit  voluhtati  touirn.f   Ec  cumduccrenc     uequiddamao 

tMatth,  qiurn  cotraDomi  •    '  c-. .rncqu-titciL-.ujiicn^.  i  fct  &  Dno  ploi 

££"„»  numdetulctant.iol  d  cum  ,  apprchcnderunc  Simonem  qucndam  Cyrcncnfcm      compaflionci 

Io•,8•i,  «iStl^Kn" t      vcnicntcm  dct  villa,  &  impoiWunr  illi  cruccm  t  porrarc     InmEn^ 

uacuatam.Tandcm  c  poiilcfum.  Sequebaturautcm  illum  multa  rurba  populi  &  a  tantcs.Atillen6  i 

UT-  SftSSJSft  '  mulicrum - 1"  P^"S*ant&  Umcnr.,bamur  cum .  Con-     f££  ^ 
vt  quod  criminado  e  ueriusautcmadillas  leiusdixit  .FiIixHierufalem,nolirerle-  $  taric.n. patiel 

B  vel quafi ratiocinan  h  refuperme,  icd  iuper  vosiplasflcte,&  fuperfiliosvclhos.  +  Ncn  decet  ai 
doncqiiu.erat.iam.  r.  '  .*        ,.     *         .,     ',. .     •*  mentarieum, 

poft.ilandofidvoci-  j  Quomam  ecccvenient  dics  m  cjuibusdiccnc :  1  Bcai.x  itcn-  $  iponte.&nrofelifc 

ferando&perficicn      W&  ventrcs  qui  non  eenucrunr,ckvbcra,qu:enonladaue-  6  oiumpatiMedt 
*ir     ;>   doperriciunt.  k  ^ -r-         •      •    •         .  u  v      i  o    i  g'uu  cll  vt  iller- ° 

2S£i  c  DimiiitautcmiUU  k  runc.  t  Tunc mcipicnt diccremontibus,  cr.ditc  iupcr nos,&:  J  g]sbudib.effcrat| 

Apocil.  cumfiuipropterbomi-  ^celebretur.pa  • 

••d»        udiuinv  frdition.m miffus  fuernt,&c,Knrat  feditionis.&ho  ce.n.&  mors  deftriicia  efr,8c  infernus  captiuusefl.Lan  • 

micidiorumludx-is  dimittitur.Id  9ftdjabolus,quiol>cul  tahiiqui  fpontepatiuntui  nuiiaconibJationcmafferu  . 

pamalucispatriadepulfus, 8«:  lntenebr.iiiimcaicci:' fue-  g  FWi4/«.Notacum  filias  Hieruiaiem  uocar,  quodno> 

rat  muTus&  ineopacem  habcrcnonpOiTunt,quiapaci$  lar,quccum  eo  venerantaGaiika,  kdeuamciafdem 

autorem  non  clcgcrunt.  ,  bis  ciues  ei  nmlr.x  mulieresadhxlerant, 

d  jtpprehenierunt Smonem (jutnin Cyre.uen.  PrimoDnsrru-  h  7^o/i.j?f.Ne,Iamentcmin  memoriturum.cnioscito 

f  "c.i.4  ccm  portamt,ied  i-oilea miiofiia cil  Simoni,quc excutes  fuireciio  mortem  folnere prtcfi,cuius  n.orsmortcm 

M  •1<,d  obuia  habuerunt.&hoccongrue.C^ri^/a  enimpaffus  titpro  iplum  mortisautorem  deitruet .  Voi"'potius  vcltramq 

r.obis.utfe.ut.e.  Qui  ucro  eum  vult  fcqui  tollat  crucem  fua  ptogcnicm  dignis  lachrymarum  fontib.  abluitc, 

I  e  ».d  &fcquatur.QuiaueroSimonnon  lfraelita,fcdCyreneus  perri'disd.imnemini  in  vlnonem  mc«  Qrucis, 

?     '     eratpereuGennlesdcfignantur,  priusperegrini&:  holpi  i  £cce ««.'rfzw.DiesRomancobfidionis&capriuitati- 

rcs  teftamentorum,fednucinfideciues&:domeftici  Dei  tnr-deelt  imminetecaptiuirate.hofuliqjperagrosvtbci 

6C  coharredes  Chnfti,vnde  Simon  obedieni,Cyrenea;  hx  clade  feruete ,  canftos  qui  euadere  queanr,  alta  qu^q;' 

rcsinterprctatur.Sed  Simo  vcaitdeviila,i.dcpago,aquo  abdjtarcfugiaquib.ablcondantur,  rcquirete.  Refertlc  •  j 
Fjgim    pagani>qUia ciuitate Dei ahcnis  vibana: funt connerfatio ♦  ph us infiftentibfibi Roma.nis Iqdcos cauemas montii i  ;" 

*       c  nis  lgnati.Sed  Simonpagoegiedies,cruccni  portai  poft  colliumqj  ccrtafim  petilfe  fpeluncas,  ltavt  feipfum  r  } 

lefumcum  popu,ligetmm  paganis  ruibus  derclictis  obe-  nitior\equada  deftigcla;  vibis  lotapeta:  >n  (pclunca  cu  • 

dicnteramplectuntur  veftigia  dominicac  paflTonis,  Comitib.proditiim  innentum^atqucab  hoftib.captim 

c  Scquebatnr  auJl.muktur.Scd  non  eadcm  mentt;  crucc  fc-  K  Catiitefupcrnos.Vbl  fio.c  cx  iupeifjno  lntelligi  de  his  tl 

quitur. Mali  fequutur  vt moriete Jcu afpicut.M u ! iercs,vt  vtrolibet fexu feiplos caftraucrunt p p legnumcccloru  ,  , 

qucm  qU 

NICULAVS'D£'LY  R  A,  fnerat  ipfum',fi  d  ttiarh  allausic  lcrufdcfnfibiadbiifcrant  pc  it 

I  Et  cumQUCCrenteum. Hic  cofcqrttcr  Jifcribitur  Cljrifliim  notionetn. 

#  piaocciliQtCumdicitur-.Ztcum  ducereutui  .iJcruciftgendii,  apprc  4  NolitcfJere,&car.  V^onprobibct  compaffioncm,fcd  prtt  ;l 

bcndcru.it  Simoncm,vc.  iiuiu  coe^emnt  eumadporundum  cruc?,  aliam  lnclus  caufam  inobfidione  Merufahmfutur*  per  ptur,  t 

yt  citius  ucnirent  ad  locum  crucifixwris,  quia  lifus  uidc batur  ni-  k 'efpafunum,ideo  fubditur. 

mts  debiUutus  ex  affliclione  pccd*ti,&  tdt  0  nuamnis  bfi<<,primo  5   Quoniam  ec.ven.dies.rf;/icfr.42.«nBo  poft patfioncm  C  i- 

fortadct  cruci  juani^tnitliquieu  ducebani,aucperv.m  ea  er  pefue  fii,in  quofuit  dicla  obfidio. 

rufupra  Simonc,raiwue prxditla.llle aut  inuitcportabat,tu qitia  6  Ucux(\cx'\tes.Qnaa*iliorrscruntadfugiendn  qnagrauc 

boc  erat  turpc,tu  quiaforfitan  erat  difnpulus  Ufu,  cccuhus  tamf.  7  Et  Ventres,qui  non  ZcQuia  muliem  babcntespncros  1  )b 

2.  Scqucbatur  autem  illum  wulun. yoy.i^i.ia.diquifcque  fidione fuerunt auxUu uon  fotumpioficf  de-iampropuens  >, 

bantur  cum  ad  tpfum  crucifigcndnm ,  aliqiu addcndendum  eum,ct  & aliqux pr*  famis awcietase  proprios pueros  comcdciunt,ji  t- 

aliqui  ad  videndumfpci'laculum,Cr  alijui  aiplangindum,fpeciu-  dum  quod  dicit  hfcphus  libro  dc  ludajco  bri(o 

lixtr  muiitrcs d(uota,ambus  dixit:  8   Tunc  incKdi.monti. Scc.Quu  alia..ipr*  horrorc  rrJi 

l  Fihc  HlCtul.  &tc. [Quta mnfolum aliqua de  GaliUa  fequuts  tuncfuit in pofutolutUor,,»,  tinibSr.rt/iiamStcscaderttfup 

fucrant  ^  q^ 


M  0  ^.^  L  1  T  E  H,  pcr  Romanos  fuper  tudaebs  venturam,  &  illa  miferia  lil 

ad  gUcminduiH  Chnftus  mulicics ,  fuit  ptyKt  nuiciu    uunum  Jmius  vua;.  oranaum 


Lucx.      Cap.  XVII.  391 


..1. 
ira- 
uu:         / 


a  cuntmontib.c-f.n.&c.o.n.cum fusefragil tatismemo  f    omidentes.Tiehis Ioaneslatius.<^adriperi?aveftis figni  q 

"  je  r,£TrlleterStationumatticulomblimium  virorum>vel  ficar  ecclefiam  totoorbeqquatuorpartib  conftar.diffusa, 

A  jp  virginitatcvclmartyriovelcjuacumqjaliavirruteque  omnib.  f  artibusa:qualiter,ideft,concorditerdiftiibutam. 

ritexemplismonitis,precibuiq;defendi.  Tunica  fotti{a,omnium  partiumfignificatTnitatem,qux  Jo-if.n 

a  Qtiafiin vaidiligno.  Viride lignum Chriftus,&  fui e!e-  charitatis vincufio continetur. 

ft;ridumimpi  .&?  g     Sortes.  In  forte 

rf.viores,vnikait:     collibiis,opcrite nos . Quia fiin tviridi  li_-noha?cfaciuntyiii     deigratiacommcn-  tHemid 
si' oceo  q  pecca  a      .  ,         .  ,,-     ....    .  t  _,  _.    1  °,      +  1  dataeft.  Siccppein 

3inonfe«,q"ili-  b  andoc]uid  herjDuccDancur  autem)C_  ahlduotncquam cum  f  vnoadoespcrucnir,  tM%- 
gf  vitsmcntoap-      eo,  vt  mteifkercntur  •   Erpoitcjuamveneruntinlocum,  qui  t  cumforsommb.pla  fo 
gu.fe,"n  c  v«*ur Caluar,x;ibicrucifaeru„t  eum)8c"t >trones:vnum      £B£g££ 
gDsmeiesafferro,  d  adextris,cCalterum afiniftris.  Iefusautcm  aicebat?  t  Pater,  f  uenit,  &  cum  iors  tmaIefi 
HigBtpaflion;sde  c  aimitccUlis ,nonenimfciuncquidfaciuni\  Diuidenres  vcro  *  ™™w«#w(pfooa 

h<  nudo  no  exeo,  f  \  _   *  A  .  +  cuiufquam  vcj  men  +»j.q.: 

q  rafcnramanent  h  vdtimenta  cius,miieruntlorces  •  Bcitabac  populust  expe-      tis ,  fed  occolto  Dei   _._*« 
jii;^ifr.i£lib.sut      .n.ans  ,&dcridebantillum  principescumeis,  dicences:  Alios     [udicio  «editur.       "•»•■ 
V3iijiniuper,&li-   _  r    •    rri      «,  C     „..  /.L-     a^L  :a     r»  •  1  A       »        n    ^'^f'1-fe.Suzfe  +r  __ 

«  n!  vit/ftam mis  k  ialuos  feciC,ie  faluum  faciar,  ii  hic cit  Chriitus  Dei  ele&us .  11-      fnla damnant,g  ctia  Ti>eftat 

S::non  ument?  Et  1  |uc(ebanr  auccm  ei,&  milites  accedcnces,  6/acetum  ofTeren-  nolentes  cpalios  (al 

fi  iccit  tcmpu:-,  \  t  „i-  c-  tj  ri  Zj.t-  uosfecerit,  confiten 

iau,dicinm  de      tes,&  diccntes.  Si  tu  es  rcx  Iud_eoram,faluum  tefac.    t  Erac  tur.Poteiargdemfc 

JJoDei,&  oes,g  **^^«orf«wi^i«ri*-.i»A.  ebtift.,  __.*«_** _,__,«__  /aluarc,fedquiaipfe  tMatth. 

v< mt  pic  viuetc  ui  m  aucem ,  &.  iupericnptio  icnpta iuper  eum  hrens  Grax.s  Hc~  Chriftus Deieletfus  %*• 

C:iito  perfecutio-  n  braicis,&Latinis: Hiccftrexluda_oium.  Vnusautemc.ehis  s  decrucede_ccndere  l0**J% 

__£_C*~     qu1pcndeba„tlacronibuSbkfphemabateumU.cens:S1tU     ^$E_j£.  E 

d.teuaogelio.  .   .  ...  ofigeret , ideo  lede 

:.bnw«t«r»r«ttwImpletutquoddiaumeft:Etcunnni  crucefa!uarencglexi.,qu_acum  ceteris  peccatorib.  etiam 

q  eHcputatuseft.in  fnortcdcputaturcura  miquis,vtinre  crucifixoresmoiiendocurauitfaluaie. 

Stdione  viuificet  iniquos.qui  propter  hummes  homo  i    llludcbantautem  ei  & militcs accedtntes.  Nofa <j>  Iud_ei  vo- 

ii  cshorninibus  ded.t  potcftatcm  fihos  Deifien.  cabulum  Chrifti,&  fihj  Dei  autoritate fcriptura:  fibi  tradi- 

fe  T  h  k  o  p  h  r  l  A.Diabolus  volens  Dommum  magna  tum  lrrider.Milites  vero.fcriprurarum  infcij,  non  Chrifto 

it Ltau alpergcre  facit  crucifigi  cum  eo  larrones,!cd  vidc  Dei  electo,fed regi  Iuda:orum infultant. 

qv&vnopriuatusfitj&hocadmaiorcra  gionam  Ddi  k    Et  a «.o/f.AcctumerantIuda!i,a  vino  Patriarcharu  de-  I 

c  crn.Nam  ahorum  cruccs  nemo  rcquirat,totusaut  mu  generantes.Hoc aceto  milites potanr Dominum,qu»  illo- 

d  acruccifta,pcdet,&:nianifcfteottenditur  hicDnmno  rum  iuggeftionemortitradunt. 

e:iniqnumficutlatroncs,(cdoisiuftiti*principem.Du  1    £^^ff.Ha;rreslingua:pra:ca:tensemincbant.  He- 

titautemeumad  locira  Cranij,vbt  dicuntpnmum  pa-  bra-a,pp  ludxos  in  legeglonantcs .  Gra:ca,pro  tter  Genti- 

1  Lteffl  noftrum  lepultum  cffe,vt  vbi  per  hgnum  calus,il-  hum  lapietiam.Lanna,propter  Romanos  rmpcrantes.Er- 

lperlignumredirredio.  go  vehnrnohnt  luda:i,pc  regnummundi.cmnismunda- 

«  CaiM.to.Extra  portam Hicrufalem erant loca in qb.tru  na (apicntia,ommadiuina Jegis faciamentatdtantnr,q> Ie 

nantarcapitadamnatorum,SddicebanturlocaCaluari?  fuseltimperatorcredentium&confitentium. 

ielt,dccollatorum.lbi  crucifigitur,vt  vbieratareadamna  m    Hicett  rex lndaorum.Tiiulus  g  Chnftum  rcgcnneftat 

torum,ermanturvexillamartynj.  noninfra,fed  iupracrucem  ponirur,quialicerincruce  ho 

.  «/4twjer,crc.Execrabilisin(adoiniquitasIuda:orum  minis.innrmitatedolebatjCupercructmramenregia  maie 

>uiliUtronem  crucifigitolum  iedemptc,rem,bonus  tn  ftatefulgebat,&ideoimmolatotituluscftluprapofitus,vt 

myfteuo  iatro^  tnlidiatus  eft  diabolo,vt  valaeius  aufer  cundis  legere,id  eft,credere  volentibus  pateat,quiaper  cm 

LPerillumg,  adextris  figniricatur  mortificatio  carms,p  ccm  non  perdidit,kdcorroborauirimperium.. 

elcfti glona,per  illum  qui a  finiftns  mortificatio  carms  n    rnus  aut  de  buqui.  &  T  h  s  o  p  k  y  i  a  c  t  v  s  .  QOp  igit 

:oaliquamundi  caufa.  al,jduoEuangelifta:duoslatronesdicHntconuiciain  cum 

U[*m.  Quia Lucas Chrifti facerdotiu  fcriberedifpo-  ieciiTe?  Vcrifimilc aut eft,quod  primum  gdcm duo enm  F 
itttefteDnsapud  Deum  ^pfecutorib.iurc  (acerdonsin  conuiciati  fmr,deinde  vnuseorum  audacior,agnofcensbo 
ctceait,  &iatroniconfitenti  paradifum  pandit,necfru-  nitatemleiu,ex  voccquam  fecitprocrucifigetib..qua:  vox 
tra,orat,icdpiocis,c4poftpaflionemeiuscrcdidcruntim-  non.lolum  omnimi(ericordiaplenaeft,fed&:  maj{namau 
JCtaauNonpro  eisorat,g  p  inuidiam  &£  fuperbiam  filium  thoritatem  prsfe  ferr,  cx  hacigitur  voce  vt  agnouit  prior 
Ociinteilgteiut,negat,&crucifigunt,fed<p  eis,qZelQDei  blalphcmusleium  verttm  regcm,confurat,&:altcrum  la- 
■ieiites,iednofecundum  fcientiam  nefcierut,qdfecerunt.  tronem,&  ad  leium  diauMementome  i,&c. 
f     Diuidentes ________^       Increpa- 

NICOLAVS     DE     LYRA.  ftmpltces,&mhemiafacerdotib.1ud*<>rumdecep,U,<iHiperf:<]ue 

*     Qmafi  in  viri.lig.hxc  hChrittus  bic  dicitur  li^nunt  *iride  bantur  Cbriflum  y;lt  legis,&pro  ifrsorauit  Cbri/ius.  Mv\  autcm 

Kimfru8HS,&per  confetjuens  indignum  abfcifionv  per  morte,p°  erant  literati,qui  ipfum  efie  Cbrisiu  probabiliter  noueraut^feu  agno 

nlnsmtem  ludakus  hic  dtcitur  lignum  aridum  infrucliferum,  &  fceredebuerant;fed  ex  odio,&  inuidia  fuerut  excecati,&  ipfunif' 

trconfeqnens  dignum  abfcifione  permoriem  &  combit(tionem  gc-  fetutifunt  vfque  ad  mortem,&proillis  non  orauit. 

uitV  m>*,qua cft  pana  extrema%&  maxima.  i     Erat  aut  &  fuperfcriptio  fcripta  fupcr  cum  literis ,  &c. 

Pater,dimittc  illis,non.n,fc.quid fa.  Erant cnim  ibi aliqui  guia ift<e  erant  tres  LinguaprincipaUs,vt omnespoffent  le^ere. 

__ [impiices ___^ ?V  Nequc 

M  0  \U  L  I  T  E  \.  cifigerequamconfiterimahierunt,ftdproeis  qndlictut 

DHCe&MfMr„«te^j/H„«^eJrc.Hocadliteram^curatum  quodfcceruntzeluraDeihabentes,fednonfecundufcien 

iil  P  Principes  Iiideorum.vf  a  vulganb.  Chnftus  partici-  tiam,vnde  fubdit. 

afle  videretur  in  cnmin;b.eorum,&:  ficipfi  iuderenturiu  t     T^on enim fciunt  quid faciunt. Ca:teraexponant  ficut  Mat. 

■emortemeiuspiocurafre.Etficfrequenter  faciuntmali  i6.&:Mar.i$.v(queibi; 

"'i cusrentes  opcrire  fuam  mahtiam  per  infamiam  iufti.        Vnus  autem  dchis  qnipcndcbant  latronib.  &c.  Per  rftos  duos 

^fpojlquam -penerunt in  locum qui(vocatur  Ca/.eirc.Expona-  fignificanturilliq^p  peccatis  fuisexpiadiscu  Chriftocruci 

ui'ficniMatth.27.&;Mar.i5.  cftjgunturjper^ Tcflionem  in  religionc  fadam.  Sedaliqu. 

fc/i*i  m  ditchat^ater^dimitttc  Mis.B  e  d  a  .  Neq;  putan-  reuei  tuntur  actu  etfi  non  habitu,ad  vitam  feculare,dc  qb 

um  cft  cum  hoc  fruftra  oraffcfed  in  eis,q  poft  eius  paflio  dr  ad  Ko.z.d.T^omen  Deiper  vos  blafpbcmatur  intergentes,quia 

cm  crcdiderunr,cj>  orr.baumpetrafie.Notandum  fane.cp  fcandali^ant  fcculares.Et,  ifti  fignificatur  per  latrooe  blalphe 

°nptoeisorat  quiquem  filium  Deiintellcxerunt,ctu-  mamem,aliiveio^fefli,crucempccniteti2perpatientiam 

cifigcrc  |  deuotc 


j>*y  Oo^ord«  &  Nicolai  dc  Lyra.  <d 

«3T  »    Ueretabattu  Irfa  increpatiofuturnmcrucis  fc.idalum  lensmiraculum  foliscoiungere  mlraailoveli .  Srind  l( 

A  6icircacrcdctcsrcuch-,quorualiiadcxiris,aliiafiniftris.  aut velum,vtarcateftamenti,&oia facramenralcgj 

U     Dtcmcmentomei.S\iz<.u  iMat.a  m  hoclatronc  cminct,  gebantappareant.&adgentes tranleant .Iofephusait:  r- 

*4.K>,b  Nullummcmbruma  ui.  p  laohbcnim  h5t,prctcrcor&  tutesa-gelicaspraMidesquondam  tcmpli  tuncpanta  .n 

linauam.totum.quodlibcruni  hctoncrt.Cor«te<r«ljf,orei5  cluuaiW wmusab  bisfedibus. 

*««r.Fidemhabuii                              ,            .               '  f     .        ,                           *  J*ter »  »«•  M 
cjrcgnaturumcrcdi      ©sChriftus,  faluumfuc  rcipfum,&  nos.  Relpondcns  autem      i,a  remrluu?ca.r<c 

CjKqUcmlCCUm  mO  ,    fJ<ic.Vii<-«'l"<i"u»P'  <"   Q,f<Jf.pcM    1oou«.lu,.N«miiu»nfi<.onucrfocltoigQoC:it  'Uim  Dei  decl.l»,, 

riCtemvidil   s  ,»tni««i**»Jtt«t*M*«i««  *»*•*.  .  apiritumcnmnn» 

habuir,qadu'nmpo  a  ajtcr, incrcpabatcum, diccns:   t  Ncquctunmcs  Ueum,qui  i  dans.nondcfcclm- 
ftuUuit.Charitai  •  uvml****»***'*    b-  ««  .  2  virtutis,fedcoi 

firmitcncnuit,qui     in  cJdcmdamnanonces;  Etnosquidemiultc,namdigna     tiam  ciuidcn 

Utroncm,&dc  lua     faC>lsrccipimus,hic  veronihil  r  maligeflir.Etdiccbatadle-      ET^nt'5' 
iniouitatc aiBniti  o^  *  c  "u.»i.*iiiuiciiir'aji 

v  u'n  quam  cogno  b  iumiDominc,  mcmcntomei  cum  vcnensin  rcgnum  tuum.  i  re  gioriam  pa*  M 
U.Q.*.  ueratci  pndSutf.  „       ,       .  A         *  , 7 .  ',u,;  — «"':'b' '  s""™.  4  quo  nos  infornki 

Mipr*f  Magmvirtus.con-  c  Et  dixit  illi Ielus:  t  Amcndico  ubi : hodiemecumensin  pa-  s  vt  gloriam  deik- 

byter.       firgtur    oucm   VidCt  >     H-».idu  rr^..i»i.s  clt.        b     ien.b,*  tfr  i.  iuntoti.li»  peniiioruin,  vtfidu  lu-  CTCJtOri.  ConjMul 

35  ^^'."'0  d  radi(o.tEracaUtcmfcrc!iora(«;.;:&,;nebrx-faa*funtt,n  ,  Jm£ 
p""-     gabatApo(toli,quc     vniueriam  terram vfque  in horam nonam .   1  Etobicurarus     eftcormeu,Lv 

ll*^  S2^!rSc?Sc«*  e  ellfoU^velMrntcmpIiiciiTurnclcmedH.ni.Ecclamansvocc     ^'fcSlSJ 
u,c  c    ^tn,td(coubi.Vu\  f  rna^nalelus,au:  Pater,in  manuj»  ruas  coinniendo  lpiritum  <>  fpe.Quoniamn(|e 

cheriimum  affefli-      meum,Er.  hcc dkens  expiiauit.  V  idens  autem  Ceruno  cuod  „  ™TS  "JTI 
dxconucrfioniscxc  g  "  ~  .       x       ,      c     r.  ...        ,.    ,   l  7  mea.ninh.rno,  te: 

*  pl.im,qu"damcito     factuu. rucrat . glonncauir  ueumdicens:  TVeicrnchomo  s  dabisfanctum 

fatrom  venia  rdaxa-      inftuscrat.Et  omnis  turbacorum  uui  umul  t  aderant  ad  Ipe-  9  dcreconuptu 

tur  &:vberJoreiatia  ,  I     .  . .  ;',   .  ,-i,  I       loe     fidensauir 

quampcatio.Sem-  h  Ctaculum  litud^videbantcjuarhebantjpcrcurientespeao.      Videns.quoditU 

pcrcmmDominus      ra  iua  reuertebantur  ,   StaLanr.aur.em  on)ues  noti  eius  a  met  lotefiatemik. 
plus  tribuit  quaro-  ime»muom,*p,'uxi.eVn.a>.»4i»l.  1  »tcdi  fpiritum . 

gatur;llicrogabat:     ionc?c,&  mulieresquiefequuta:  eranteumaGalilarahax  vi-     non habet nifi c h- 

Mcmento   mei  ,    &c  °    ■  *  *  /  ditoranimarii,^  9 

Dominus ait ; -Hodie  ,  crucifixerat  m    o 

me(nm,<2rc.  CitoignofcitDominus,quiai*lecitoconuer-  paflionisfcandaIo,confitfturDeifilium,ouem  luckci  \ 

tltur> '  ro(l  miraculaciedererenuerunt.  VndeperCentun, 

d    Et  tenebrsfa8<e.So\  retraxit  radios  nc aut  pedetcm  vidc  fides  eccjcfia;  deiignatur,qtie  velo  myfkriorum  cclcil 

ret  Dnm,aut  ne  impi»  b.lafphemantes  lua  luca:  fruerentur,  pcr  mortem  Domini  referaro,mox  iultum  ,&  Dei fi 

Et  nora.cp  fcxta  hou,iden\  fole  recefiuroa  centro  mundi  tacente  lynagoga  confirmat. ' 

crucifipiturjdiluculojul  efti  Oriente  iole  rclurgirq.i  mor-  h     Vercutiemes  pcclorj.Qood  percutiiit  peftora  in  fign  n 

X»J,4.d.  tuuseU^ppeccata  notha,&:  refurprop.iu.n.Adam  peccan  pcemtentia;,5<:lucrusdupiiciter  i  6t  intc!ligi.Siue.n"c  M 

C  te  polt  mcridicm,id  eft.inchnata  luce  fidei  vox  Dhi  au  Jit,  vitam  dilexcrant,iniufte  occilu  m  dokbat.Siue  cuiu>  i  >r 

codem  igitut  tpisarticulo,qno  tunc  peccandi  Adxobclu-  tem  leimpetrafle  memineran!,huc  in  mortcampluis  o 

lcrat,nunclatroni  pcenitentiDominus  paradifum  referat.  nficatum  nemebat.Sedquxcunq-,  ca  pectus  tuderec 

c     Ytiit  umptifcifftimeS  mediim.Et  clamans  vocc  magna  Jefus,  rit,videamusdiltantiam  getis,&  getis.  Gentiles,mon 

air.Hoc  cxpirante  Dfio  geltum  cft,fed  Lucas poccupat, vo  Dho  Deum  umcntes,apei -tc confellionis  voce g 

lens 

NICOLAVS     DE     LYRA.  ChriHumincrncequouftjueexphaJfet. 

«;  i     Neqj  tu'timesDeumqineadem  damna.es. *\d.licetho  g     Quodfadum  fucrat,ScUic(■tmiracl^lainCbril}ipafion^^ 

mines  non umueris,tamen  dcbercs  Dcum  timerex  maximein  articu  fta,vi  pote  tcrr<srnomsypctrarumfc;(fiv,„!fcuritas  fol/s  fupcr  * 

lo  mortisyinijuotues.ideofubditur^  ralis. Et clamoremagno expiralteti  auodnonpotcrat  fien  1 

2    Ouiinea.damna.es.yci/icciOToWiV,  nature. 

3.     Dnc,mcmcnto  mti.Magn* fides buititlatrows,t]ui  in  pra-  9     Glonficauit  Deum  d\ccr\s.Fideiconfeffionc,diccns. 

pter acerbitatem  ventt  ifuamfu(tineba!y'icc proptrr  infirmitate car  10     Vere  hic  homoiuflus  erac.  F.t  oTs  ruiba  eortim  q,  'C 

nis  quam  in  Cbrifio  yidcbat.co"feffionem  vrrefideiomifit,  Mat.zy.f.dLitur.Vctc  filius  Dei  tratiftc.Dicendii  quod  1 

4     Cum  vcncris  in  regnum  tuum.Aiani/c/ir  patettfuod  no  lo  dix;t  Centurio>fed  Mattbdus  cxpreffit  vnum,Lucas  aliud,tkt  n 

quebatur  de  rc^no  temporati.ftdxaterno^dccfibditur,  tacendo. 

.5     Hodiemecu  crisin  para  lfo.  2^&n  accipicur.hu paradifus  n     Percuticntcs  peclorafuareuer.&CPcmffr^rjcr^  "• 

prn hoito  voluptatis.nec pro ctxlo empy:eo,fdpro  fruitione  beata  c ts  de Cbrifii prrfecutionci& ifiifucriu  qui a pcritis dtctpti; 

quam  habtterunt fancli patrcsin  morte  ChriUiycfui  erat  in  limbo  de  vtprttdttlum  e(i. 

tenti  flatim cum  rius anima defcendit ad eos,  &  eademdie  Utuc  de-  1 2     Subant  auteomnesnoti  eius  a  loge &  mulicres  J* 

fcendie  an;u:ailiius tatroms,fafta particeps beattt  fruitionis.  fequutae  erant  cu  a  Galilxa  hKCVldentes  .  Contrariit  H  '<* 

6  In  manustuascommendofpiritum  meum.Et  ha:cdi.  /«^(^•^/'^«'"«''.Stabantiuxtacnicelefumaterciiistic 
expi.  0[i:ndcns  t/uod  marticuto  mortis  maximedcbjmus  recurre-  ror  matris  cim,Scc.l{efpotidct ^tug.tp  non  erant  immed.at 

re  ad  Deum.  iiium^prapter  turbam  comprmentem,  nec  tta  longe  qmn  poffc  ti 

7  Videmus  aut  Centurio.  Qui  erat  conflitutus  ad  cuUodiUu     yidere,i(ieo  poffunt  fuijfe  dtci  tonge  &  prope  dmcrfts  rcjpefltt  t. 

Chrifium  *  [ 


, — , , , ~ — 1 

M  0  r\^t  L  I  T  E  ^.  nollros,qilorumcorporaquotidietcnduntadmortei,c«i 

■j-  deuotcfuftinentAiftifigr.ificanrurperlatroneniChriftu  rioram  penilus ;  ignoramus.                                           ' 

confitcntcm,&: ciusgratiam  pofluIantema)pter  quod  fibi  7     yidtnsauttmCenlurio  quodfamfuerat.&c.Vro hoca  ,y 

dicitur.  ilkGcntilisconfeirnsruMtChriflumtamclare.fignilau 

5  Hodicmeeumeri;  inparadifum.Quii  talesiam  cum  Chri-  fuit gloiiofaconfeffio GentJ.hum  ineorum  coucriioi ,» 
iro lunt  pcrgratiam,&  crunt  pcrglorum  in  fqtufp.  duri.tia  Iudarorum  in  infidelitaiS. Ambtoi.  Oduriora  x» 
t     Erat  auttfrrre  horafexta,&  ten\  br#  fac!,t  funt  P,  vniuetfam  pcclora  Iud^orun^iudex  arguit,cre(Mt  mmilter^pditc 
icrwm,c?-c.Exponatur  ficut  Mat.27.6c  Mard  15.  lus  luum  morte  pdcnat,elementa  ftigUmf,  terra  con»  u  . 

6  Vater  urmanus  tuas  commcndo fpiritum  meu.Et  btcdices  ex-  monumenra  rel"eianrur:Iud.Tonim  tamcn-auarltiain     ' 
^iwMuuocducmtnosfcmpcr  Dcocomcndarc  fpiriuis  buisatqueduritia  mancntorbcconcuflo,                  .c(f 

noftros 


99 


Luca:     Cap.  XXllh  ff& 


.  Iudi  pcrcatientesTokim  pec"tora,fi!entesdomiiredeunr.  pulturaillius  &refurre&ioanoftrefrag.litatenarura;dif-  d 

\  imine  lofeph .  Iofeph  per  nobilitate  potentia:  fecularis  fimilis  monftretur.  Sepultusefr,  fedquadiu  voluir.rclur- 

or  ^  accipere  rer  iuflitia  meritoiu  dignuseft  fepelire.  rexit.fedquando  voluir. 

sTheoph.  loleph  tametll  primo  Iatuerit,rcm  tamen  f  inquo  nundum.Si  in  monumento  vbi  alius  pofitusfuifler, 

Iju'  .dignamnuncfacit,  quamuisconfiliariuscfletacdi-  poneretur,aliusrefurrexiffefingeretur.Inperniexciio,r>e 
ues  raudet  petere  (i  ex  multislapidib. 

fOtiJShOininiSCril  a    Dtcurio  eft  quMeordinecurixtlr,  &  offcium  curi*  «dniiniflm,         SEdificatUm  eflet,fof 

nafi  perduel      dentes:  t  Etcccevir  nomine  Iofeph,C|ui  erat  t  decurio,  fctvir      fistumuh  fundame 

"  JjSaleditiofi,nuilfl    a  a    Qoia  &  ipf«r  difclrultislciu.rtd  occuJius.vhi!.sfnusiiiin)ici:ias1icUoiuro.  fed  in  boc  ex-    *    US,  fiutO  ablatUS  di-   -f  Coful. 

au«periculum  fnf-  «e«i»officiof.i0at«»«tdeiUH.  2  ceretur. 

Knr,licetpericu      bonus  &  luitus  (nicnonconienierat  conlilioc^actibuseo-     g  Etdieseratpamfce 

;t  diuitiaiU,  Ipfa<ftRsmnhaHelcani,c<Samutli.ciU'asiniegioneTramiti.aiuxtaDecafolin).        3    UCS  y&  fabbatum  .  il-   Ce.I.a. 

lfcl|tpetit,uthono      rum)ab  Arimathia  ciuitate  Iudea:,quiexpectabat&ipfere-     /«ctf-c.Sextadiefa-  ^**3" 

,jfj,    iepelit  ,    Ut  in  SiignoiuselTet.adprirciptmnonarceilerrt.neccorpus  impc.rarcr.  4    <flUS  hcmO,  isbbatO 

icumento    exci-      crnumDei.  HicacceiTitadPilatum,  «ypetiit corpuslefu, &  5  quieuit  Deus.Sexta 

6irl.™vl«dw«  c  d^rofi.uminuoiukfyndone.&pofuitcuminmonumento  «  JSfiggjgS 
Syt phatc  quod a-  d  excifo,  incjuo nondum  quiiquam  pofitusfuerat:Etdieserat  s  canum.Sabbatofe-     . 

jlUtCOrpUS  fllirCXe    e  a  T'arafieueeft  fex>a  f-ii<r,qua  pra-paiaban.ui  ncctflaria  fabbato .  p    pulchrO  quiefcenS, 

rit,  mlieres  autem  f  paraTceues,6Xtahbatum  illucdcetat.Subiecutajautem  mulie  lorefurreclioniscxpe- 

jerobabebater  g  rcs  quac  curoipfo venerant deGali!a:a,viderunt  monumen-  n^ateuentu.Sicnos 

ea  nm.»non  tame  n  ^  1  r  i2in  lexta  mundi  eta- 

prn  cportebat,      tum,et cjuemadmodum  poiitum  erat corpuseius.Ett  reuer  I?redeben.uspatipro 

fedirirmam  acpar  i  tenresr>arauerunt  aromata  et  vnpuenta.Etiabbato  quidem  i4^no* In  feptima,i. 

■fchabebatemm  k      n              r         1                 1  x              icquando  morimur,  'Kcuer- 

pcpuro  homine,      t  filueruntiecundummandatum.  ^corpus  in  tumulo,  £• 

lvn<  vt  ordinara  &c  animacum-Domi- 

vn  lenta  portabat  t  no  poft  opera  ma- 

rerem  Iudajomm  cor.fuetudinem  femperobfer-  netinquiete,donecinodtauarefurg'antcorpora. 

uai n  de  mortuis  vngendis,  vt  labbato  quide  quieuerant  h  Mulie re j.AIiis  notis  Iefu  poft  depofi  tu  corpus  recedenti 

iuv.mandatum  lcgis.  bus^folemulieresqardiusamabat^offlciufunerisinipicie 

f.fjjtt&c.^on  Apoftoh,  jfed  Iofeph  iuflus  & con-  bant,  vt  congruo  tepore  munus denotionis  fuf  offerrenr, 

la  ,&  Nicodemus,  in  quo  non  erat  dolus,  fepeliuit.  Ta«  expedTantes  quod  Iefus  promiferat,&rideo prime  viderut. 

lis  fetiam  fepulturaChrifti,  quxfraudem  iniquitatem-  i  Etreuertentes.  InfpeclaDominifepulturareuertentes  pa 

luion  habet .  In  quo  obftruitur  tergiuerfatio  Iudzoru.  rat  aromata  £V  vn.  qui  lettajaudita^recordata^paflione  Do 

SnfiApoftoIi  fepehfient,dicerentnonfepultumque  mini,adoperavirtutum  quibusChriftusdelecletur  feco 

dhuntraptum.  uertunr,fSc:  fabbatofilenr.Poft  fabbatumcummuneribus  F 

:  ndone.Ex  fiinplicifepuIturaDominiambitiodiuitu  vcnturiaddominum  ,  cumfinita  prajfentisvitaeparafce- 

coiemnatur, quinecmortuicarcrepoiTuntdiuitiis.  ueinbeataquiete  gaudentes  expectant  tempus  reiurre- 

stice  .  In  fyndonemunda  leium  inuoluir,quipura  ctionis,  quo  Chnftooccurruntcum  redolentibusactio- 

miteeum  fufcipit.Hincetiam  mosecclefir  haber,vt  fa-  num  aromatibus. 

ct  cium altaris  non ferico,  non  panno tinclo,  iedpuro  K  Etfabbatbo^c. Mandatum  erat,vt  fabbathi filentium  i 

liocelebrctur.  vefperavfque  ad  vefpera  feruaretur.  Ideomulieresfepul- 

d  pafuitenm.  BeneergoChriftus  in  monumero  iuftico  toDomino,quamdiu  licebatoperari,in  vnguentis  piaepa 

di  r,vt  heat  fiiius  hols  vbi  reclinet  capur,&  iuftitix  habi  randis  occupantur,parafceue  vlq;  ad  folis  occafum,&  tran 

ta )ne quiefcat .  Bene  nouo,  vt  noui tate  vitg qui  Ch riflu  faclo  fabbato  occidente  fole,  vt  mane  venientes  vngtrenc 

.  ftipitambulct,n6fepelitChrm,nifi  qcredit inChrm.  eum,quiavefperefabbathiprxoccupanteiamnoctisarti- 

c  c  mmumen.exci.  SolusDominus  tumuIoincludnSvt  fe-  culo,monumentumadirenon  poterant. 

pultura  CAP; 

— !■■■ 

NICOLAVS     DELYRA.  eeetfaclum,poffetdiciaIud£isquodfufoJfumfuiJfetfepulcbrumt 

.  1  itecce vir.Hic  dcfcribhur  deuota  Chrifli  tumulatio  ,  qute  fuit     &  corpus  indefublatum. 

*  Innis&preciofaMcetmtrs  fuerit  ignominiofa,  prout  de  utro-     9  In  quo  nondum  quifquam  pofitnsfuerat.  7{epoffet  dici 
1  fatw  prcpbeii^atum pcr  lfa.ficut ptenius  fuit  dedaratum.     quod ille  quiprius  ibifuiffetfepultus,  refurrexifieti& n'o  Cbrifius. 

IO  Et  dies  erat  parafccue.lrf  efljeria  fexta,qu&dicitur  parafce 
tio,&  vir  bonus  &:  iuftus./i  efl^exiflens  de  curia^fcili     ues  id  eflrfrtiparatio.quia  tuncprxparabantur  & coquebantur  il- 
'■fittfiiKpel imperatoris.  la  qux  debebant  comedi  infabbatbo ,  fecmdum  quod  prxcipitur 

Hicnon  confenferat  confilio&acti.eorum.J,«//c«,«//o    Exo.z6.e. 

nhitorurn  Cbrijium  petf  quentium.  1 1  Et  fabbathum  i\\\lce,(cebit.iluiafolemnitasfabbatbiinca' 

* 4b  Atimathia  ciuitate  ladcx.Ifla efl ciuitas  qu<e  voeata eft    pit  a  -pefpere  pnecedentis  diei. 

^dequafuit Hclchanapater  Samuelis,  vt  babetur  primo     12  Subfecutx autem  mulieres,quae cum  ipfo  venerant  dc 
^»m,primoa.  Galilea,videruntmonumetum,&quemadmodu  pofi.cxc. 

5  <ui  expedabat  Sc  ipfe  regnum  Dei.  T^on  temporale  et  ter     Qu<e  e\ant  Cbrifto  deuot<e:vt  videret monumentum,&  quditer  re 
'  <%fed calefte  &  xtemum.  dire poffent ad  vngtndum corpus Cbrifli ibi pofitum» 

iicacceffitad  Pilatum. Erat enim dc curia ,  & propterboc     13  Et  reucrtentes.Scilicet,dmonumento. 
eoatmanrem acceffum.  14  ParaueruntaromatacV:  vnguenta.  Hoc fecerunt feria  fex- 

7-tdepohtum  muol.fyn.lt/ efl,panno  lineo.Et ex  boc ordina     taantequam  intraret fclemnitas fabbatbi,quanuiiu erat eis  licitum 
"  4,quod  corpus  Chrifli  non  confecratur  riifi  fuper  pannum  li-     aliquid  emere  &  parare. 

15  Et  fabbathoquidem  filucrunt .  Ideftaboperibusquieue- 
runt. 

16  Secundum  mat\<Az\.u.Scilicetlegis,qu<>dbabetur.Exo.io.b. 


*  -tpofuit eum  in  monumento cxcifo.lrf efl,  in  vno lapide 
ft  auatoftcundum  quantitate  hominis,  nefi  expluribus  lapidib. 


effet  *  N  I- 


MQ\*4L1TE%.  quodinfexta  mundi  setatenosproDominopatiji.  velut 

mundo  crucifigi  necefleeft,  in  feptimovero,i.poftmor- 

/^"j-rirMnine Icftpbiquierat.Exponatm \tfap.Mzit.     tem  corporaquidemin  tumulis,anima:  verocumDomi 

i«  ,.    rc,,5«  norequieicunt.Vfquenuncctiam  mulieresfanda',i.ani- 

I tret parcfceucs.BslD.Quod autem  Dominus  fex-    ma:  humiles dileflione feruentes,paflioni Chrifti  diligen 

le  CI"fixiis ,  feptima  in  fepulchro  qulelcit ,  figt»ificat,    ter  obfequuntur. 

f  MO- 


o« 


c 


A 


Mar6p/o 


597  vjiol.ord.&  Nicolai  de  Lyra 

C    A    T.         XXII II.  phantis.Ftncutcorroriinicp'1'chroaftitcruntllic^ 

i\  7ttiu«rmp*.CFc.Vnafabb3tiidcmeft,quodprima    corpori coniecrato in  rlrariquotiHie  aflirtunt* 

V fabbati,i.\nadic<»  dic fabhati  vei  labbatorum.qua;    d  Dectinarentvultrm  Notaepncc  unctcrnulietes 
nnnc  domirlica  diciuu  .  Q-jod  valdcmancmuliercsad    cecidifle,  necaliquis  tancrornm  in  refiirreO.onedn 
monurucntum  venerunt,  magnusfcruorcharitatisqua; 
tendi  Sc  inncnien- 

didominum  oftcn  C      A      P      V 

ditur. 

Mystici.  Excm       &u«ft(W  ntn.p,iw>. 


ftratusin  terram  adorareleguur,  \nde  moscepiti 

fia  paichali  te 

T         XXIIII. 


(undoii  plumdatur,  vtillu-  a 


te 


t  Na  autem  t  fabbathi  valde  diluculo  veno- 
runcad  monumcncumporcanr.es  ,  quarpara- 


>Fulgu 

...  .1. 


tninatafidc,decuf- 
fifqucvitiorum  tc- 
nebris.adfactucor  b  ]^gdk]wn§   ucrancaromaca,  +  ocinuenerunt  lapidem  re 

pus domini acceda      ($$?&&>    uolucum  a  monumcnto,  &  lngreflaenonin- 

imis.  Nam  lcpul-  .  -    r    *V    £  ▼  ,  ° 

cluum  figuracdal  c  uenerunr  corpusdomim  lclu.  ht  ractumeit  dumT  mentc 

tans,inquocclcbra      con{\crnaca:eflencdic  ilto,  ecceduo  viii  itetcruntlecusillas 

turmyfteriumcor-  r  ,  , 

poiis  &:  fanguims  d  inveltc  t  fulgenti  .  Cum  t  umerenc  aucem  &  dechnaienc 

lln~:_:      A,»m  ,.<  »  1-ro  iciufc^rainaiamofnis. 

domini,  Arom.ua  .  111^.1  ■    » 

n  qua  defcruntodo-     vultumin  cerram,dix'erunc ad  illas.Quidquxruis  viucntem  9  clin.ue,nost 

rcm  VirtUtU»&  fua-  1  ljtH,imioaumtn'mii!n  u!tll«"iiiir  entiatOfp»!  I  O&  pillucrCin 

cum  mdrcuis?  Non  elc  hic,lcd  refurrexic.  Recordamini,cjuali-      colcnte 
terloquutuseicvobis,  cuadhucin  Gahiaraeirec  dicens.Quia 
opotcctfiliulioministradiinmanushominupeccatorum,oc 
crucifigi ,  6c  die  cercia  ref  urgere .  t  hc  recordaca:  fun  c  verboru 


rcnon  flecui 
in  orarionede 
tuin  terraro 
nato.>rare. 

Excmploi 
rtim ,  cu  appr 
quamus  mv 
cclert»bus,cui( 
dia  fupernorf 
uitim    contc- 
mur,adconi| 
angelorum 
musvultumij 
ram  humiliu 


uitatem  orationu, 
cum  quibus  altari 
propinquare  dcbc- 
mus,fignificat. 
b  Laptdtm  rcuolu- 
»w».Reuolutiolapi 
dis  fignificatrelcra 


e  /\rcorrfa.Die 
ficut  cx  hoc 
habemnsjin 
fcipulosctfui 
quxcum  feqij 
tur,dhsrcfur 


E*. 


dis  iignihcatreicra  uu,unsrcn: 

vi  tionem  lacrorum  Chrifti,qnatTeloliter:r  tegebatur.  Lex    rum  fe  pra?dixit.Para(ceue  hora  nona  expirauit,mai  p 
inlapidclcriptaertciuusablatotegmincdhicorpusmor-     ma  fabbatirelurrexit.Merito  aut  vnadie&duab.n  I 


i.Co.f. 
Ma.*b. 


tuu  no  inuenit,fed  viuum  euaogelizatiir,quia etfi  cogno- 
uimusChnlrum  fcilm  carnem,fed  iam  no  nouimus.Po- 
tuit  autem  claufo  cxue  iepulchro,qui  claulo  exiuit  vtero. 
c  Mcntrconflernatx.  Menteconfternant,qa&:  Iapidem  im- 
menfe^  magnitu;f mis  rcuolutu  ftupebant, &  corpiis  ta  vc- 
ncrabile  non  inuentum  dolebant.  Sicut  tentato  in  folitu 
dinedomino,cxpleta  vi&oriaangcli  mmiftrabatei,itamo 
dopoftdeuidam  mortem  veneiuntangeli,  quinonlolii 
vcrbo,ledct  fulgcntihabitugloriam  annunciant  trium- 

phantis 


in  fepulchro  iacuir,  qnia  luce  iua;  fimplae  mortis 
in  carnc  erar )  tenebnsdupla;  noftra:  morrisqua 
reerar,&  inanima,appofuit,  &  vtramq;  noftramci  u 
Si.n.vtramque  fnlcepifier,nosa  neutrahbcrafTet. 
f  Et  recordata funi  uerborum  ctus .  Sicut  moheresin 
mento  domini  ftantes,recordantur  uerbotuqu 
diipenfatione  pracfatus  erat,fic  nos  inter  dominic» 
nis  myfteriacelebrandnmon  folumpaflionis,fed 
reclionis  debemus  recordari. 

•  7{un  . 


pulcbri  erat  extra  ciuitatem  Ierufalem,vt  habaur  loax  1 

3  Et  inucnerunt  lapidem  reuolutum.l2.wi4  angdm  n  u 
rat lapidem de oHio monumenti vt habctur Mat.iS.   J 

4  Et  ingreffaf.i'c;7iccr  locum  movumenti ,  auia  cufiodes 
t.more  angeliapparentis,  veliacebant  ficut  mortui. 

5  Etfaclum  eft  dum  mctuecon(lernata:efi'cntdc 
qmdnon  inieeniBent  corpus  domivi i»  fepulchro. 


NICOLAVS     DE     LYRA:  terramMarcusantemloquiturdeprimoortu.nnnde  fecund 

potefi  dici ,  quod  quando  mulicres  receffernvt  dr  d 

C      A      P.  X  X  1 1 1  I.  diiuculo,vt  duit hic  Lttcas,fed  qttando  venerant  adfep^M^ 

VNa autem  fabbathi.Po/tyM»»  Euangelifta defcripftt ingref  cipiebat  apparere  folfupt r  terraficut dieit  Mxrcus,  q\ 
fum  Chrifii  in  mundumper  Jtam  incarnationem.,  &  eius  pro- 
greffum per  fuam  prddkationent,  &  egreffum  de  mundo  per  fuam 
pajfionem,hic  vttimo  defcribtt  eius  regreftum  ad  patrem  per  faam 
rejfurrctJionem&  afcenftonem.  Etprimo  dtfcribitur  eius  refurre- 
jXuiSo.  tl'o,fecundo  eius  afcenfto,  ibi.  Vos  aut  fcdete  in  ciuitate .  Circa 
Cbrifli  refurretlionem  primo  defcribitur  Chrifii  rtfyfcitatiappari- 
tiotfecundo,rcfurYtbJionif  />rotarKv&/.-Conturbati  vero.  Vrima 

intresiquia primo defcribitur Cbrijti apparitio f:t7a mulieribusife  6  Eccc duo viri.frf efl,duo angeli  appatentesin  fpecieuh  1 

cundo  difcipulis  ititierantibus  tertio  omnibus  fimulexficnttbusp-  7  Steterunt  fecus  illas  in  vertefulgenri./o.20.c.  dictu  m 

ttr  Thomam.fcunda,ibi:Et  ecce  duo.  Tertia,ibi:  Dum  autem  eratit  fedltes,vnus  ad  caput^alius  ad pcdcs ,vbi pofitum  fur  '<■ 

hxc  loquerentur .  Circa,  primum  natatur  ternpus  appantionis  pus  Iefu.Dicendum  quod  quando Maria  viditfola  ,  erantft  m 

cum  dicitur.  vt  ibi  dicitur,  fed  quando  appmterunt  iflis  mulieribus  plur  11  //• 

I   Vnaautem  fabbMl.Idefl,primadicponfahbatnm.  Eomodo  mul  Jiabant,vt hic dicitHr.Facile cnim  eft  angclis  fic epp; 

l.qumdi  quo dicitur  Ccne.ua. Fatlu eft  vefpere  & manc  dies unus  mutari de  feffione  in flationtm ,&■  e conuerfr. 

jd  efi.primusyvnde  ibi  confcquenter jubditur,dies  fcsundus  tr  ter-  8  Cum  timcrent  autem.fix  viftone infolita. 

tius  &  ftcde  alijs.  9  Et  declina.&c. Ea:  ucrecundia. 

O  iiMfo  2  Valdediluculo.  Contrariumvidetnr  Mavc.  \6.a.  vbidicitur.  lodixeruntadillas.CoH/b/dNdo  eas&  inilrnenhdr  ClrHrf 

U»aujil.  Ortoiam  fole.  Dicedum  quodduplex  eil  ortus  foiis^vnus^quado  ftrreCtionc ,  fecunduniquod  Chriilus  eis  prsfentibus  pm 

appartt primo Lux  cius ifcilicct anrora,aJius qitando apparct folfup  ideo  fubditur. Etrecoidat*  funt  verborum  eius, 

.   terttm  ^N.t 


M  Q  H,  jt  l  I  T  t.  K. 

t  I  ynaautemfabhati.&c.ETD.  Iiixtn  intelleClu  veromyfli- 
cu  pcr  hoc  qd  mulieres-valde  diluculo  veniont  ad  monu- 
mcntum  ,  dat  nobis  exemplu,  difcuftis  vitiorum  tenehris 
ad  tini  corptis  acccderc ,  na  &:  fepulc  hru  illud  figura  dhici 
habcbataltaris,in  quocorponsmyrterianoninlericoino 
in  pannotinc"to,fedinftar(ynodis,quaeum  loieph  inuol- 
Mit.in  lintcopurodcbcntcbniccrari,  vt  ficutipic  \cra  ter- 
rcnanatura;  lubftantia  moaipronobisobtnlir,ifa&;  nos 
incommcmoratione  ipfius  puru  de  terrcgeimine  candi 
duqi,&:  mulumodo  qnafi  niortificationisgcncrecaftiga 
lum  Imu  opponamus.Aromataautqu?  muhcrcs  defecut 
iignihcautudurcm  vitiutum,cvoratiouumiaumicqiu. 


bus  akari  appropinquarc  dcbemus.Reuolutio  autl '« 
infinuat  refcratione  (acrorum.qua:  tcgebattuvclai  n 
terc  lcgis,  quje  in  l^pidc  fctipta  fuit,  ciiins  ablato  t 
corpusdfii  mortuum  nOninuenitur,(cd  viuum  I 
lizatur,  quiaetficognouimus  fcctmcarnemChril 
iam  nuncnon  nouimus.«Qrioaut  pofito  in  lepulc 
pore  dhi  angeli  aftitifii-legnntur,  ita  &  tpe  confcCi  ion: 
myfteriicorporis  Chrittiafliftere  funt  eiedendi  .1W 
goexemplodeuotaiu  mulierum  quoties  myfierii 
ftib.appr(jpinquamus,pp£uangelicam  phtiara  lc 
uqrcnuam  (acraroblatioiuscu  omni  humilitate  \ 
dcdinemus  in  terram,  nvs  effe  rerra  &  cinctc  recc 
6  Ec.q  c.  1'cr  quos  figfutur  bonus  aftiuus&:  cotep 

t 


celc- 
Itiiiu 

iuus. 

tnt 


99 


Luca:  Cap.  XXIll, 


IOCO 


a 
10 


vnchucrunt.  Sicut  m  principio  muher autor  culpa:  vi-    Jusambigir.Difcipuli er^-  -kricre  Deo  Joquetes incedut 
^jr^irexecutor  fuit  enoris,  ita  nunc  qui  mcrrem     (fttnm  mijliarin cr  .,  iiineirsc6pJeiierunt,oniailJQ  finc 
ct,r  guftauerar,  refurrecrionem  vidit,  &:  ne  perpetui  rea-     qiif«Ia  viufint*  •  «qiwad  n:one,q.ua  lcxta  fabbathi  fubfit 
(uopprobrium  apud  viros  fuftmerer,  qu*  culpam  viro    pe^enifiedoicoanr.CompJeuerat  &icptimoJ  oa  huncirl 
sfuderat,rransludit  &  grana.Et  qa  conftantiam  p_ra:di    fepijf n  ■/oquieuifTc  no  dubuabat,r,Sed  deotfauo  dimidiu 

tantum  peiegcrunr, 
quiagloriam  ia  cele 
i  brata;  rcfurreclionis 
perfecte  non  credc- 
bant. 

e  T^rmine  JLniaus  . 
Emaus  ipfa  eft  me- 
tropoiis  ciuitas  infi- 

2  gnis  Palefune>q  poft 
expugnationem  lu- 
da\x  lub  Marco  Au- 

3  relio  Antonio  prin- 


D 


tr 

cadi  non  habet  m- 
Sorfcicus»  adexe- 
q  di;m  mfirmior, 
Jndatur  viroofli- 
cjn  Euangeliandi. 
jj  [t  ison  erediderunt. 
difcipuii  tar- 
lunt.hontam. 
il  rum  infirmitas 
k  m  noftra  futura 
jj|iitasfuir,namil- 
Wdubitantibus  re- 
fuectio  multis  ar- 
gmentis  monftra- 
u  quidumlegen 


eius.Erregreflejarnonumento  nunciaueruntjiarcomnia  il- 

a  Ipfaeft  ioror  K.izari.quar  vnxit  luminurn  unc>i»nto. 

lisvndecim  ,  &ca:terisomnibus.  f  Eratautem  Miria  Ma- 

a    VxorChuriF^fU-aroiisHerodii.  a     M,terJacobim.ncns&  Iofcph",  rotcr  m». 

tris  Domint  uniie  lacobus  fruer  Domini  d-citur. 


t  up.8.a 


gdalcn^jc^iohanna^  Maria  Iacobi,c^ca:tcra:  cjuxcumcis 
erantqua: riicebant  ad  Apoftolos  hax .  Et  vifa funt  antc lllos 
fieut  dclyramcntum  verpa  t  ifta,  &  non  crediderunr  iliis. 
Petrusautem  furgens,  cueurrit  ad  monumentLim3&  j  pro- 
cumbensvidirlintheaminaiolaf  po(ita3.cXabiitiecum  mj-  4  cipereftaurata,cum 
rans,quo.dfadumfuerat.Etecceduoex  illisibant  ipfa  die  5  ^»mutauit&  no- 
BagnoTcimus^cid  d  incafWlum  cjupderat  inipacio  ftadiorum  fexaginta  ab  le«  7  f  Dt'mfabt<Urentur& 
ia.  rufelcm,nomineEmaus.  Etipfiloqucb.amijradiiiuicem.de  *  ^*f*<*Wh^f 
hisommbusqua?accideram.f  EtfaclumefUumfabuiaren-  ^  Yc^m^^apprS 
rurjot^t  fecum  C|uaererent,6<ipfeIerusappropinquans  ib.at  9  pinquanscomitatur 
cumillis,Oculiautcmil!orjLimtenebantur,  neeum  agnofce-  +  So^ifeommmen- 
rent.Et  ait  ad  illos ;  Qui  funt hi  fcrmones ,  quos  confcrtisad  10  tibus incendat ,  &  cp 
inuicemambulanres,  &eftis  t  trifles?  Et  refpondens  vnus  "  fe  Prollli'e!at  fadtu- 
vente  linteamina  h  cuinomcnQeophasjdixrtei:  ruiojust  peregrmus  esm  Ic- 
\ ^lnclinans1  fc  rufaiem '  &  nonxMgnouiiH  qua^fada  funt  in  illa  hisdiebus? 
l  it  lintheamina ,  Quibus  ipfc  dixit;  Quar?  Et  dixerunt ;  Dc  Iefu  Naz,areno  qui 
irintroiuit.Sedin- 
t  ligendum  cft  Pc- 

t  mprimoprocubcntem  vidifle,qaod  Lucasc6memo-  fpecie  propria,fedfpeciemquam  recogno^lccrent.non  o 
),lo.tacet.Poft  veroingrcirum,vtdiligetius  intenora  di-  ftendit.Sicut&ipfi&intusamabat,&  tamcndubitabant, 
•  ofceret,ingrelTumtamen,antequamIoannesintraret.  ficipfeforis&:pra:fensadeft,&  quis  fir,nonoftendir.De 
/«<tjw.Stadiu  eft oclaua  pars  milianj,&:  ldeo [exa-    fe ergo  loquentibus  prafentiam  exhibet,fed de fe dubitan 

tibus fpeciem  cognitionis auferr. 

h ^  Tetegrinus es  in  Ieruf.&no  cognouisli,qiU  fafia  funt  inilla  his 
dieb,*  4«z6.eSrc.P.eregrinum  putant,quenonagno('cut.Et 
vere pcregrinus Crat  eis,  a  quoru  fragilitate  per  gloriam  re 
■  furreciio- 


J»bitionefolidamur? 

Cttrus  autem  fmg. 

i  l<nnescommemo 

\  K,quod  &ip.fe&: 

::  F  rusfimulcucur- 

r  Jnt,&:quodPc- 

1  intusinrrocunte 

•nonumetum,&: 


■tDerTlir 
iocapitc 
proipi- 
cicat. 
f  iacccia 


rum ,  implear.  Vbi 
l2funtduo  veitres  congre 

gati  in  nomine  mco  , 
i j  ibifum  in  med}o  eorum. 
.   g  ^Zfpracinquans  ibat 

cumill.s.  Oculi,  &ci£t. 

/tpparuitquktem  in 


Matth; 
t8.c. 
^Aduc- 
«a. 


itait3diis7.miJiapafruum&:  quadringentos  fignificat. 
oodfpaciu  eis  cogruitq  de  morte&:  fepulturaDtii  certi 
adiebantur,de  refurrettione  dubij.Nam  refurrectione  q 
ifKeptimafabbathifaclaeftjOclauonumeroptinerinul- 

Jus 


NICOLAVS  D  E  L  Y  R  A. 
Nunciauerunr.hccomnia  illis  \n.Q.uiaduodecim.fJudas 
(u[peni(rat,fed  adbuc  videtur,quod  no  e8ent  vndeeim  ^pofto 
,fti tantm  deu,qnia  Thomas  trat abfens,vt  videtur  \o, 20. Di 
■ndHm,Oj  erat  cum  alvs.quandp  'il<t  mulieres  nunciauerut,ut  hic 
ichm,'& fimiliter  quando duo difcipuliregreffi de  Emaus-,narra- 
ant/}ucn>iderantyVt  habetur  infra,eod.cap.fed  tame  Tbomas  dir 
miensd:fe(Rtab  altis per  akquod [pacium,&  tunc  venit  lefus 
fflttitinmedio  difcipulorum  dicens.Tax  vobis^abfente  Thomay 
KdicitiirlWi.20. 

2  £t  vi(a,&c.7d  e(i,phantaslica  &  non  vera, 

3  1'cttvjsautem  furgens.Er  loannes  cucurrit  cum  ee,ytbabe 
tnr  Iow.to.vt/  ijie  curjus  flenius  dcfcribitur. 

4  EtftocumJcannis  20. dicitur  quod ipfe  intrauit monumen- 
tum,&  vidu  linthcamina  &c,Dicendum,quod  veniens  ad  ofiium 
^omimentiprimoinclinauitfead  videndum,ut  bicdicitur,  poflta 
■itrauitadcertius  cognofcenium  veritatem. 

Et  abiit  fe.  miJ^  efi,cogitans  de  Chriftirefurreilionef 
•  Etccceduo.&c.Hic confequeter  defcribitur  appa,  itio  fatla 
nobusdifcipulis  ttincrantib.Et  primo  defcribitur  ifta  apparitio, 
•cudo  apparetis  cognitio  ibi.  Ef  faftu  cft.tertio  cognitionis  rclatio^ 
"•Et  refurgentes:OYca  primum  dicitur.Et  ecce  doo.Sciiicet 
HO.difcip.quoru  vnus  vocabai  Clcophas,vtinfra  habei  ,  alius 
KrturfuiffeLucas  Jiuangelifta,propter  $>  &  nome  funmtactiit, 

7  ibant 


7  Ibant  ip(kidie.Sciii£et  die  refurretlionis. 

8  In  caftellum,quod  erat,&:c.i6.  sladiafaciunt  vnatn  lcuca, 
ex  quo patet ,  quod  non  dtfiabat  a  lerufalan  per  quatuor lcucas 
jntegre.fed  deficiunt  qu.atuor  fl-adja. 

9  Etfaftueft  dum  fabularentur  &:  Jccum,.q.uar..&:c.  T^on 
dicitur  hic fabulari a  fabula-.fed  dforfaris,quia  non  loqucbamur 
ie  vanis,fedde  operibus  \efti  &  morte.eius. 

1  o Oculi  au tem  il loru m  teneban  tu r,&:c.  Quia  incredulitas 
corum et  dubietas  demerebatur,quod  Cbnftus  cognitioncm  fui cor 
poris  ab  eis  retardaret. 

j  1  Qui  fun  t  hi  fermones.^o»  qu/erhex  ignorantia,fed  vt  ex 
eorum  refronfione  incredulitas  eorum  conuenicntius  argufttur. 
12  Tu  fbJus  peregrmuses  in  lerufaletn ,  &:c..  Lyfolus,  non 
tacit.exclufioncm  aliorum  peregrinorum ,  cumrnulti  valdepere. 
grini,&  de  diuerftspartibus  yenijfent  in  lerufalcm  ad  ttiemfe- 
fium  fafhfi,  vthabetnr loannis  12. b.fed notat exclufioncm co- 
gnitionis  ab  iflo  ficapparente ,  fciiicet  notitia  mortis  lefn,  vt  ftt 
fenfus.Cum mulli percgrini  hisdiebus  venerintin  lerufakm,mi- 
rumeslquodtu  flus  infer  alhsperegrinos  ignores  tflquxfunt 
pota  aivs omnibus, 

j  ?  Quibus  ipfe  dixit :  Que?  7\[os  qunerit  cx  ignorantia,  ficut 
prius  ditlum. 

14  De  Iefu  Nazareno,  qui  fujt  vir  Fror  heta  potens  in  o- 
puc.Scilicet  miraculorum. 


nemeo,in.medioeorumfurn,propterquodiftcruexcm- 
plo  cum  per  viam  incedimus  >combinati  de  faiutiferis  Jo 
qui  debemus,  vt  Chriflum  nobifcum  pergentcm  habea- 
mus,&  non  iolum  pergentem ,  fed  etiam  nos  docentem, 
ficutiftisduobus  difcipuliscum  quib-ibat,fcripturas  pro- 
phetarum  aperiebat,  Scd  qucniam  auditores  legis  non  iu 
Jtificantur,fedfa(aorcs,ideoeoiumocu!in6fueiuntaper- 
tiaudiendo  fcripturas ,  fed  opera  pietatisfaciendoipfum 

it  M    u      apprr} inTi'a/ls  lbat cumillu, &c.  Nam  ipfe di-    «n  fpecie peregrini trahendoad hofpmum, & apponendo 

uMattri.i8.c,VbiduoveltresJuntcongregatiinnomi-    cibum,ideofequitur. 

TE< 


MOV^JlLJT^K' 
Mantipfa  die .  Nam  ipfa  die refurredionis  ap^rta fuit  via 
Mtitudinis,  quajperEmausfigniflcaruneoqiHAi  marer 
ulcedinisinterpretatur,&:  ex  tunc  Chrifii  difcipuji  per 
iam  confequendaj  beatitudinis  gtadiuntur. 
Ettpft loquebantur adinuicem  debis  omnib.qux  acciierant,  &c. 
cilicet Iefu  conuerfationc&seius  morte.proutpatctex 
terafequenti. 


iooi  Olof  ord.&  Nlcolal  de  Lyra« .      10° 

»       -v-     i  •  ~.  t«.n«/. f\.i«.                                       jiis  fuasincumbit,  qt»i  necinfcriprurisqtiimoportetedo' 

^fo^.onbumten?eft^a,10ruinfi4€fefurcca^-',s  necadimplenda^  nouimusqtumdccet/umusinS3 

A?^^ 5£E?£W""*.>D„          -»>  fnMoyfcs;&rrophetxdeChr1aoloau1f11nr:&eulll|: 

IX  £  ZomoiotradCt.  Prophetam  &  maj^^r.fi-  pafl.onc  &  glor.a  .ntraturum  prxdixeranr  ,quo  gloriat  • 

l.rneiiacenr.velquianondupcifeaecreduiif^rc^crc-  fccffcChrittianumjquincqjinicripiunsqualitcradCli 

dunciimeni.riJi.n  ScK2?2J 

TcnicscuiTquo  a  fuitvir  prophera,  potensin  opcre&  fcrmonc  coram  Deo  ,  riam qiicnmcS 


&oroni  poptilo;  fctquomodotradideruntcumfummi  ia-  2  ftohaberecapitj 

b    7ip,  autmfptra.     ccrdotes,  &  principes  noftri  in  damnationcm  mortis,&  tru  5^""  a,tin2'5 

^m,'vc[qZ  b  cifixcruntcumrNosautemipcrabamus^uiaipiecffettrc-  3  f  Etipfc  fe  finxit  L  i 

P.om(r,nii*furtrc,'on-mTaieni,iiroen..,<'Umcui!onufbintO'.  tiusirc.  EtCOC/ei 


Hmndn    redarCUUt  Uimieiuirrct!on-m  !iitni,Mracn,.jrUui.-. .„.,... £.  ;,iiuiir.ci[Ofj 

tArejui.  rc,p,os,  quod  in  illf,      dcmpturus  Ifrael.  +  Etnuncfuperha^comniaterriadies  cit  4  lumdicenter.n 

rcdcmptioncm  iPe-      hodie,  quod  hxc  fatfa  funt  .  Scd  c^muliercs quxdam  ex  f       hlbtit  ta  c£b3 
LSp""r  SSSv^rS,1^  c  noftris  tcrrticrunt  nos  ,  quartantelucemfuerunradmonu-     qilalis  aPud  ifio 

McoerOx  rcfurreclumm  crc-     mcnrum,  &.  non  inuentocorpore  eius,  veneruntdiccntcs  6  rannmentc 

j-l,„,    vnnvmif>  -  1  .  ,./*-  •  i-  ",  crar.r,li  Iiuncc 

doleni teumi iint id     **c  «iam  viiioncm  angelorum  vidiile,  quidicunteum  viue-     nondum  vt  Dci 
paocciium.qucin-  d  rc.Etabieruntquidamcx t noftrisad  monumentum ,  cVfira  7  diligebant,  falt, 

t iUqui  noccntcm  noucrar,     ^  inuenerunt  ficut  mulieres  dixerunt,  ipfum  vero non  t  in-     pLenT^edmm 
no  &Cxhoc  tnltcsin-  _  .         ,.  .      .         ~  .  n    ,     »r        j.         11  gerent.  sedquu 

r.  ccdebant.  c  uenerunt.Etipiedixitad  eos:0  t  ltultioC  tardi  cordeadcrc-  8  uanei  achar: 

c  re rtnerunt  r.os^ m      dendum  in  omnibus,  quseloquutifuntpropherx  .  Nonne  '  if.JJ?.^ PjJSlH 

antc  luccm  fueruni  jd  ii  ••«•/  loqutDus  verita- 

n  monumentum  ,  v  non     h?coporruir  patiChriltum ,  flcjiaintrareinglonam  iuam?  ndtebatur,  adl 
muen.&e.  Mciiodi-     &  incipiensaMoyie  &omnibus  prophetis,  interpretatur  «anumuocamvm 
n.nrur  rerruiflceos        n  l      /     •         •  i       r  r  •       13  cogunt.Quot 

S?b7inOTipo«»     ll,,sin omn,bus  fcrlpnwwj  qucdeipioerant ;  Etappropin-     Fiocolligi 
tocorporcplnsmoe  f  quaucruntcaftello,  quoibanr,&ipfeiefinxirlongiusire.  Bt  i4F«cgrininofol[ 
nr»     coegerunrillumdicentes'.  ManenobiicumDomine,quo-  '5  vocandi Tii 


ouam 


,.  de   nunciata       w^« «»"»«»' "^mcv.   ,vJd„c  ,,Uu.tu.uu™,uuu.      vocandi ,  lcdc[, , 

relurrcctionc    gau-     niamadueiperafcir,&  lnclinataeitiamdies.  Etintrauitcum  \6  trahendi. 

dium quo xecreatur     jl]is.  Et  facStum  eft,  dum  rccumbctet  cum  eis,accepit  panem     £  FWa &  ft 
afferunr.  .  ,  ,    .        c  0,  •     1        i,-      t-  -\    r         ..  i7*«f i//w.Quemin  • 

d  jibierunt  qnida  ex  g  &  benedixit  acrregir,&  porngebat  iJJis .  Etaperriiuntoculi  jspofitione  lcripttt 

•  nofirif  ad  monumentu,  £  eorum ,  Sc  qo^nouerunt  eum  ,  &  ipietcuanuit  exoculis  '9»1on,  cognoi 
cJrua//.«f.^f.Cum  °  l  2o'n   fraciione 

lupradixent  Petru  noue.unt,quian 

q  cucurrtflcadmonumStum, &mododicatCIeopha^.Qttr  auditoreslegis,fedfadtore«iuftiflcabuntur,5£veiitasr- 

djmexnofirisabieruntiidmo.&c.lntcUigedum  eft,  quodduo  liusoperandoquamaudiendo  intelltgttur. 

fimul  ierunr.  Sed  Petrum  folum  pnmo  commemorauir,  h  jlperti funt  oculi eorum,&  cognouerut  ei<m,&c.S\)btn\ 

quia  primirus  llli  nunciauit  Maria.  carnalibus  oculis  fpecie  infirmitatis ,  vt  mcntibusincij  t 

e  0  iiuln  &  tardi  corde  ad  crcd.  Hic  gemina  humiliandi  nc-  apparcre  gloria  refurrectionis,vnde  fubdnur. 

ceflitas 


mi 


NiCOLAVS     DE    LYRA.  12  Nonneha:coporruit  Pati  Chriftum,&:u.iintran 

I  Etfermonc  coram  DcotyomnipcpuJo.PJ<«(/'C4r/Wf,  Tum propter patris praordinatione.Tum elia propterm 

&  duSrin*.  utionem.Tum propter  humanam  redcmptiontm.  Fumfr; 

a  Etquomodotradidcrunteum,&:c.  Quia fcuraucrunt tius  pturarumimpletionem.ideofubditur. 

captionem,Cr pnfuaferunt  poputu  utcoram  Vilato  peterent  eius  i  j  Et  incipiens  a  Moyle  &:  omni.prophe.&c.^»»  jw 

tructHxionem&  Barrabs  dimiffionemyf>t  lurbctur  AJattb.ii.c.  Jcripturasquitde  Cbriftofunt,expUcarct.quia  intam  breuitct 

$  Nos  autem  fperabamus,quia  ipiCyikc. iluafi dicatjam  eua  re  no»  h<  nt  fid cxplicauit  tantum  quantum  fufficiebat  adprtf  • 

nefcttfPcs  noftra.Cuius  fubditur  caufa.  tum  oHindcnJum.Et  ideo  /y  omnibus  non  facit  diftributioncm  » 

4  Et  nuncfuper  hccommatertia  diesefMiodie.  Qniapra-  fm^uHt generumjcd pro%et,erib.fm^uU>rum,ficut dicitur-.Om 
dtxttferefurgere,&  tamen  a<!buc  nonappatuit  dif<:tpulis,Ucet,ter  mal fuit  in arca.T^ocquia  de quaObet (peiie  animalium  fuerun  '. 
tia diet  ftt prope  fsnem,ficut  diiitur  mfra  :  Aduelpcrafcit  &  in-  aliqua mdintdua.F.t  ftc Cbriflus  in propoftto dtlege  &  f rof bt  i 
cli.  cfl  iam  dies.  &  igjkgraphis  induxit atiqua  teftimonia. 

5  Sed  &:  muhe.quxdam  ex  noftris  terruc.nos.7y;o»7  rcfurre-  1 4  Et  ipfe  finxit  fe  longius  irc.T^onfuit  ibialiquafalfttas,  i* 
llionc  Chrifli,quam  nunctabant,  fcd  dc  ablationt  torporis  cius  qua  fwt  talis  fitlio  ad  defignandum  ueritatfm^frilicet  diftanti-tn fi  * 
difcipuli  ttmt  bant.  coi  dibus  eorunt  fpter  fidci  def  tlu.Talts  tvim  apparitiotts «  f\ 

6  Diccntcsfectiam  Vifionem  Angclorum  vidifle,  qui  di.  munittr  fiunt  ftcnndu  diffofitioneinterioremillorum  quibusht 
CVi.Seddifcipulinoncredebantplene,timentesne  tanquam  mulie  15  Et  cocgerunr  illum  .  Id  c/i^obnixerogaueruntdeftdtn  ' 
rtt  dt  faciti  futfjent  deluf*.  adbucaudtre  itlum. 

7  Erabicruntquidamexno.&c.  Scilicct  Tttrus&  loanncs,  16  F.t  intrauir  cumiUis.Quiaperdiflumdefideriumiifpontn 
ytfnpra  diQum  eU,&  itu  mutnerunt  ficut  mulicrts  dixerunt ,  tton  tur  adfidti  complementum. 

auantum  ad  uifioncm  Angclorun.  fcu  auditionem  uerborumab  ip-  17  F-t  faclumeft.H/ccon/f</ttenrfrcfr-/cniir«r  Cbrifli  afpt*' 

jis.  Std  quta  inutntrunt  fepulcbrum  uatuu  corpoc,  ctfola  linthta-  tis  crgnitio.cum  dicitur, 

mina remanfifFcudco fubdiiur.lptum  veronon  inucne, unr.  18  AccePitPanem  cVbe.acfregir<.\'  por.  U.Sicut  confk 

U  Er  ipledi:(U  ad  COS.Far  rtfponfionc  eorum  argutns  cos,  » at  faiere  ante paffiontm.iic  enim frangebat  panem ac  ftfctr. 

9  O  iwltuTrrpttrctcitann  ii.it tltl.us.  tto  cim rultcllo. 

1  o  Et  tardi  corde.7ro/>/r-r  tarditatem  afcflus.  1 9  F  t  aperti  lunt  oculi  corum  .  Quia uoluntaricfc  tis cfl  i 

1 ,  Adcredendum  inomnibusq1..Tlocuuti  ibnt  Prophe-  in  tf];jt  qu*  crat  cnn ofibilisab  cis,&  cnm boc cognouerum  ■" 

Xx.Dtihiifli  morte    &  itfiottfiichi ,quas fnipturas  dtbcbat.t  in-  fef  tndvn.fraflionispams. 

ttlli±,crc,naxituc  quiafueiant  tum  Chrifio:  qui dJfi  pulis  dt  tal.b.  20  F  t  iPfe cua.cx  ccv. co.Ofltndcns difcipulis quodhcltbl 

loqutbatur.  pnsglottoJi,m,qutdfi<buo  foteil  dijfartrt pcr dottm agilitat 

\z  Non-  *  1  - 


:tl 


c~ 


OT 


M      Cj      i{       4      L     1      T     £      i\. 

ip    Etaptrti  funtot.toxum.  h^Iicci  tortiis  <X  coi|ons£dccgnc>fccrdv:m  ipfum, 


loj 


Ubck     Cap.   XXIil. 


1CO4 


D 


;  dixrrunt ci inu'(  em.T^onte cor  m slrumardens erat  in  uo 

bis  t  • 


ieil  gendum  eit  01. od  Thom^sJndcexifletantcquani  do 

mn  11  <  i<.  hocloqucntibusaiparetct. 

C     Spi  i  ,<m  vi-ierr.ft  ffixit  r/f.Noueratdifciptili  fuifleveru 

honnne,'ed  poftqna  mortuuseft,  non  credunt  teniodie 

potuifTevetamcarnem  defepu  chiorelurgere.  Putantc- 

go   le  viderc  lpn- 


y  sTicE.TdeoinChrifl-oillisoftenfaeflaliieffigie^, 

eni),  j  nifracbone  panis  ognolcerenr,vt  oes  intelli- 
oincChnltunongnoicere.ninfiaritparticipescorporis 
ew$1ddi,ecclefix,  * 

■      ._ m  co.  lam  eeiti  de  relarrrcr  one. 

Btapoftoliis  in  a  eorum.kr  dixeruuc  adinuiccm  .Nonnecornolirumardens 

Ur.ienro    pams,  b  eraf  jn  nobis,  dum  loc]ucrctiir*in via,  cKaperiret nobis fcri- 

'  **sltiJ rl-     pruras  ?  Et  iur^entes  eadem  hora  resrefli  funt  ih  Ierulalem. 

ms.  umergopane     F£r.inueneruncc  cngregacos  vndecim ,  &  eos  cui  cum  lplis 

1'iimo  DtDjiiuni  virotum  ap  -r     t  P  tro  quod  ctfi  non  d.cit  taanje  i(*a, 
qujn  o.     1 1  l*i  fafUim  t  m  n  q 


ictum    porn- 
riuntnroculi 


aftft 


;  t,non  Mcec. 


tum  quem  emifitl 
paflione,  led  hunc 
errorem  aufert  do- 
m.inus. 

f  ^irf  tnrbati  eflis. 
A  m  u  r  o  s  1  v  s.Cre- 
debantapoltoli,  fed 
tamen  turbatur.Pn- 


*  nobts 


vt  e  n  cognofcant 
Kreiouetur  impe 
diirntum  quod  a 
hthia  in  ocu!is  e 


eranr,diccrces  ,  quod  furrexic  dominus  vere  ,  &  apparuit  *  moquiapaucorum 

Stmoni.    ftipiinarrabantquxgcltacrantin  via  ,  &  quo-  +  opimonem  fentetu 

1  ■     ,       -»•  •         ^  5   maions  pamsexclu 

modotcognoueiunteum  mrraaionepanis  .  Dumaurem  6  dit.  Demq.-quiaPc- 

gnofccrctur  d  ]iax  loquuntui,iTctic*  leliism  medio  eorum,ckdixic  eis.Pax  t  nusetfi  ctederetrc 
■  ■rrhocimic-  1         i-       r  i-       •  +  r-  l  ».  7  fulciratum ,  tmbari 

Jvurn^erm.t.     vobis.  fcgo  ium,nolirc  nmere.t  Concurbacivero  &  conter-  8'  p0Wft  quod  claur„ 

.n.       1         r  r     -m       -j       t-j-'  r-\   ■  i        L       9  lanuis  dominus  cu 

c  riri,exiInmabantlelpirirumvidere.Ecdixicc!s.  Quidrurba-  ^  corp0re  fuo  fc  im- 

f  ti  eilis,  cv'  cooirarioncs  afcenduncincorda  veftra  ?  Videte  »o  ptouijfuj  infudem. 
g  manusmeascipedes*  C|uiaegoipfcfum.  PaJpatc^^Mcre,1'  %f,f%^'%fa 

quia  ipn  ltus  carnem  &  olla  non  habtr,ficuc  me  videtis  habe 

.  re.Er  cum  hocdixifler,oM:enditeis  manus  ot"  pedes. Adhucau 

temillisnoncredentibus  S^miranubusprargaudio,  dixit: 


:fle  dominus, 
:ad  facran>en- 
unr>anisvcniatur. 
Seditfticipata  vn- 
rports  aufer- 
mt  ip  d  menrum 
c  ,  vt  poflit 
tusagnofc. 
\)     rdens  trat  mno. 
Gr  00  r.  Exaudi 
lo  I  mone  corpri9 
I  icmcredaliratis&rtimoris  frigidum  ignefmcli  fpi- 
i  a:ceium,\  t  iamluperno  dehderioardear,&:  ad  cre 
,\  ^eritatem  feextendat.  Quot  prxceptismftru  tur 
.1  quali  lottacibus  inflammitur. 
•  I  h  r  u  p  11  y  l  a  c  t  v  s.Edeba:  coreotu  ve!  ignevcr 
domini.quib  intendebant  tantum  veris.  Vel  quia 
.reiitclcrip-iiijspercejltbaturintnnlccuscoreoru. 
;equ.  ditlercbar^Dominus erar. 
imxitdomi.ve.l,Mn  famaerat  qd  refnrrexcratlefns  ab 
.uikiib.factj,&aSimone  Petrocuiapjaaie  a  ,;h.rc 
Etesinuencrant  iltiduo,  icd&iipfipnusaudierantq» 


.-.  Lm. 


ncn  defuper  delcen- 
detes,  ledficnt  mala 
heibain  cotdealcea 
dentes,  fidem  quam 
in  vobis  plantauiexi 


go,quod  ex  vobis  or 
tum  eft  condemno,fi  non  eft  vcritas  reiurreaiomsjeft  fru 

ctus  palfionis.  ></»-••.'-  * 

ATirvs  Bostrorvm  Episcopvs.  Oftedit  tc 
taquam  verum  Dcum,fiuicn.folioccuitacordtum  lenfa 

patenr. 

h   7J<j/»5*ifrc^W(Wf.Mul'isdocumetispfuadetrefurrectio 

ncm  pbendo  fe,&:  oculis  videndu,&:  mamb.  conttedadu, 
qui  dum  palpando  offa  carnemq;  mottrat,  ftatum  luac  vel 
noftre  relurrectionisfignat  in  qua  corpus  noftru,&  fubtilc 
entper  cftcctum  Ipirituilis  potentia?,&:  palpabilepcr  veri 
tatem  naturar.PoftrefurfCctionem  dnsincorpoie  1110  duo 


exctat.feJtimuerunt  dicerein  via,qntantummodo     contraiiaoitendir,&  laipabileeiuldem  natura:,  vtinfor 
osdixerunt  viibv  mnlierib.  Igrtorates.n.eum  cfi  quo    metad  fidem,&:  tncoiruptibilealtenusgloria:}  vtuiuitet 
iantur,po'eran  timereneincidereurm  manus  I  i-     ad  premium 
m,liquidpaf.im  dicerenrde  C>hnllirelurreclione. 
d  '  etii  J  j«ii'/«if.Ha:coftcniioe(t  illa,dequaIoanesair: 
■  '■»  C  [erocjjei  dic i  h  vnafub  C c  v  n  t  lcf»s  %r  ftetit  in  m<  dlo  1  « 
,u  ffdtxitas.Vax  vuhis .  Q^io  I  \erodicit  IoanncsTho 
njnnonfuilfecum  illis:'cum  Lucasdicatiftosduosin» 
u  lticviidcciUi  congregatos»&:eos  quicum  eis  cran  ,m- 

telligcndum 


oilendtcsmanis.&c.Vt  oftefa  vulneru  cicatricc  inhdeli 
raris  vulnus  fanaret,quas  cicitnces  &:  tuc  (cruauit,  &:  m  iu 
digofcuat  ruseft.Pr  moadhde  efurrecltonisinitrueda 
Deinde  vt  patri.p  nobis  fupnlicins.qualc  genus  mortis,p 
hom  ine  ptulerh  ipmper  oftcndat.Tcrfo.vt  ftia  moxte  re- 
demptisquamifccicoj:duetiintadmti>piopofihseiuldem 
*  (5^  mortis 


Chriftus 
cicitri  - 
ccs  fcrua 
uit  pro- 
jnercjua 
tuor. 


MCOLAVS    D  E     L  Y  R  A. 
.      Et  furgetes  cade  hora  regrcttu  Q't>muis(r,im'amcfjettar 
i*tpatetexpr£dicls,t*mene\.  fidet  ftrU9*e,&  remoto  ludx  ru 
fintim  rtgrci/ijnxt  m  lerufaliim  ad  illos  difc  pulos  qui  erTts 

1  ufipropter  mrtum  lud*orum,vt  balcturfoar.io.e.ad  nuncia 
c  >  tis  Cbnfti  refurretlionem.  Ideo  fnbditur. 

2  Ei inucnei unt  cogregatos  vndecim. Qjtia adhnc Thomas 

■diis. 

icentescpfurrcxitdominijsverc&rapparuit  Simoni. 

K> "hio autimt ila  appariti»  fuerit  non  U^itur  exprtfja  .fd  tunc 

'<  'tkrfmffefMjifando  '/•' etrus cucum rat ad monumentnm  & 

>i  rutlintcamina  pofita ,  ■  liit  miransjccu  ijUQjfailumfuerat,  vt 

tHtfupra, 
4  Etipfi  nar.  Jpparitionem  tis  faftam prout  defcripta  e(lper 
<r  "r>.,rawenncciiiii  leealiis  Tbomas creiiiit,  fedperali /uod 
[p«»rrt  ah  alus  difc  sfttj&  tuncipfoab^ntefatlaefitfiaappari- 
UOfiifeauitur, 

5    Dum 


5  Du m  autem  hxc loquuntur.  Hic  iefcribiurtertiaappx 
ritio  fatta  omnibus pntter  7  bomam,<um  dtcitur. 

6  Stetit  Iefus  in  medio  eonmt.Subitoeniminter  i'>fdpulos 
apparuit,quia  ad eos  tanu.s  cbufis  intrautt, >t  habttur  lo.zv.f.^ 

7  Ego  fum  nolite  umere.2^/ » re s  pba,it*flica fcuidufio  d'u 

boiua. 

g     CoMmb^nvcxo.Hk confeqnenter dcfcribitur  refurreclio- 

n>spiobatioperbocqucd  vflendtt  je  verum  bmtnem  &  vcrum 
Dtum,& fecundum  bumanitatem  vcrefufcitatum,vtpatebic  pro- 
fequendo. 

9  Exiftimabant  fcfpiritt-m  videre.  DiuinaenimprouidttU 
permisfifunt  dub>.tare,ad  tnaiorcm  cercifitationem  fidei  de  domtn i- 
ca  rejurreftione. 

10  Videtc  manus  meas  &  pcdes.Pc  r  ecatriccs  clauorum  ibi 
manentes  ofiendi:  quod  erat  iuim  corpus  numero. 

1 1  Palpate  &:  videte.TVr  boacnim  aficndcbatur  babcre  cor- 

pus  vcrum  &  nonpbantafliam. 

•&  Habetis 


,  M  0  [{  ^i   L   I  T  E  I{. 

f  1  ^tfurgentrseadtmhoiangreffi.K^m  caqnar  fnntadcom 
^icm  laluicm.no  Itinttacendafed reuelanda.Tob.ix. b. 
*raautcm  Dei  icuclaie&confitcn  hononficumeft. 
lc3lul>ditur 

4  Et  ipfi  nar.ru  hac  Ioqi'ete'ur,Icfus  flctit  in  medio  eo 
B*i»quu pgrcga  t trant  in  cnis oomJaCjVri pr*mi ttit.in- 

ucncr-nt 


ucnerunt  congregatos  v  ndecim. 

j-     Etd  xit  eis/Pax  vob  s. Ex  quo  patct  quod  illi  funt  pacifi- 

qni  vere  funr  difcipuli  Chrilti. 

■J-     Etdixiteis  Qjt  rfr«r.Secundum  fenfum  literalcm  ccrti 
flcauit  cosde  fua  rcfurrcctione  per  tria.f.pcr  vifum.dicens. 

to     Videtemanus me.& p -.Et  pet  t.idttim  diccns. 

H     Talp«te &  vlquhft  i.car.&  of.Y.t  p  guflum  ibi  cu  dixit- 

TomusVt  I 


GloLord&  Nicolai  de  Lyra        m 


A 


tJsfl«9 


lOOj 

mortisinfinucntindiciU.Scdponrcmo^vtinuidicio  qoq 
i  i\  !nri|deiH.nciei,oitcniaqabillisa.c;.piiuca. 

tricc.NonCfiocx  irnpotentiacuranai  acatrices  ferttauiti 
lcd  vVpcrpetuum  victuux  fuxciramfcr.u  tnumphum. 
a    Habetishicaliquid,  Adinfinuadamveiitaiciclurrcctio»' 

tiis.nonlolumt.  ,.,..,  ,  ,  *     »      n-     1      i 

,edconueic,vo|uit,  a  f-kbetisnic  aliqmq  cjuod  rnanducetur,  Ar  llli  obtulcrunt 
non  quod  vcl  ipie  b 


vcl  nos  poft  fClur, 
tn:»ndM  tcctionem  ci-o  dc 
bcamuMndigCfc 
vtcorpus,  nunlpu'.- 
tum  cftc  mamfcita- 
ret,mand.ucauiipo- 
tclhte,nonncccili- 
v  iHarQ  tate  Ahterablo  bct 
.  aquam  tctta  liticns, 
'•'•*  alitcrlolisradiusca- 
lcns:  lllaindigcntia 
,.  ittcpotentia 
°  b     VifcU  ajfi.  Pifcis 
aflus,  ipcmcdiator 
paflus.inaquishu- 


e     Opnrt(batCbriJlumpatiy  ^c.  incificntibusab  hrc,' 
Ooortcbar  vr  minittri  qui  pccnitentia  &  remiflioiu 

pdKamninomncsgentesjinciperentablerololyn 
lolum  quiailliscrcditaruntcloquiaDci,  &quiaeotm 
Clt  adoptio  fihorum, & gloria,teitamenta,&:  lcgislat 

ideoetiam  vt   rw 
tes  varijs  errorm* 
&  facinoribu- 
citx,  hoc  ma*H 
indicio  duiincjM 
tis  ad  lj;em  viO 
prouocentur, 
cis  qui  riliui, 
crucifixcrunt, 
ielax.it, 

f    T>rAi:cariittno\mt 
fins.it  T  h  p  .. 

HxccumdixitjH 


manigcneri'Cap;u 


ci  parrcmpilciscilTi  &t  fauum  mellis ,  Et  cum  t  mandu- 
cu(lcccorameis,tfumensrcliqMias  dediceis  ,  Et  dixit  a4 
eos  :    ILrcfunrvcibacjuarlocjuurusrumadvos  ,   curn.  ad^ 

huccflcm  vobifcum,  quoniam  ncccfle  eit  impleri  omnia 

cjua:iciiprafunrin  legc  Moyfi  &  prophcris  &  Pialmis  de 

mc  .  luncaperuit.  t  illisicnfum,  vt  intclligcrent  icripru- 

ras.  Etdixiceis:   t  Quoniam  fic  icriptumeir,&irc  opor- 

rcbat  Chiiitum  pati,  ck  reiur^crc  a morruis  dietertia,  &  4  pthn.imeroim|i 

...  r.  z..  c/  rr  5  quo  per  dcp« 

prardican  m  nomine  eius  pernirennam  cx   remiihonem      ncm  priorumiJ 

i     Nonin  vnataniumgentel  i  z  tum,velinaliq"3  p  it-  te  r  M:iu.  rumlubffCI 

bus  ab   Ierofo-      niapeccatori 

quo  patlo 
Clif  fli  nomin». 
ptilmafieri.c 
bi  mandet  I 

8  I  nole  patris,& 

9  mo  qdem  d  . 
quodnon  im 

tur  quod  in  folo  Chrifti  nomine  fiat  baptifma ,  led  c  x 
Chnttibaptifmarealiquis  bapr  zetut,id  ett,  fpiriti 
noi  ludaic  ,  nec  taliquali  loannes  ba^tizabata. 
pocnitcntiam,  'edad  (piritusalmi  participationem.  i 
ro  baptifma  in  Chnlti  nomine,idett,morte  Chnfr 
gas.  Sicut  enimipfepoft  morteni  triduo  refuirexit,!  i: 
nostcnnaquam  mergimur,&conuenicntereniergi  u 
incorruptihilitatis  jpiiitusarram  rccipicntes, 
g     Ft  e-Jomittam.S:  l  d  e-m.Nc  tutbati  cogitarcnt,quc  c 


peccatorum  m  omncs  ^enrcs  , 

a    Q.  i  Vid.ftu  fcaudiltis.  b    Qil  pt«JieaDdafupt. 

d     Wbi.  e     Ausilium 


lncipientmus  a 

Vt  lufficiatis  ad  tclianduiti, 
,   Spiniuffjndi  g  atinr. 

laquco  mortis    ila-.     |vma.  yds  autem  eitis  teltes  hcSrum.  t  Et  *  ced  mittam  pio-  , 
tustemporc  pulo.  g   ■>  a»  o 

ms.  Ipie  &:  fauus  h  miiium  patns  mci  ln  vos  :    Vos  autem  iedetc  m  auitatc  7 
mclhs  nobis  cll  in 


rciurredtionc.Fauus 
mcllisi  iccra,i.dini- 

nitasinhumanitatc.InhuiusmelliscomcftioncfignaJur, 
C  quiaillosincorporc  fuoadatcrnam  quietemfufcipit,qui 
cum  tribulationes  pro  Deo  lcntiunt,abamoreinterna: 
dulcedmisnon  reccdunt,Qui  hicaftantur,!  hc  veraduLcc- 
dmelatiabuntur. 

C  Et  cum  mandkcatfet ,  Omnes  ambages  aufert:  Vifus  cft, 
tacluscft>nianducauit,8«j  ne  m  a| iquo  ("enfus  humanos  lu 
diftcafle  vidcictur,mittit  manusadfcriptura";,  vt  etli  i;u- 
gicisartibus  videatur  potuiflTequod  \oluit,ficut  d  cunt  pa 


gani,(altcm  vidcat  prophetarenonpotuifleantequam  na    donoshominc  idiotastefiimoniu  perhibebrmus,get  i. 

&Iudxis.quiteocciderunr,fubiuiigit.Ef  c^omittan 
h     ro.f<iMtew/e</i,^,PoftqL)amdi(cipulosdevirtuic  p 
tionis  petfefte  infttuxir,cu  iepcnte  fi  vellet  poflct;' 
rarcdidulir^dices^ojaKfew/et/erriVtexeplur:, 
daret,nciinperfc<5ri  prxdicareantetcmpusplumani 
uitate  fedet,qui  intia  mentts  clauftra  ic  conftrin 


tustuit. 

d    Tuncaperuit.  Pofcvifum,  pottcontadum,  poflcom- 
memo^atan  legemapcruit  len(um,vtquod  videntiSdlo 
gunt,intelligant,dciiule  poft  (ui  corpons  commendatani 
vcritatem  gommcndat  ecclefis  vnitatcm.  Etpradicati  jn  no. 

V'l'iC  tius. 

e     Oportebat 


itringi 


NICOLAVS    DE    LYU, 

1  Habctis.hicahquidquod  manducetur,  Atilhobrulc- 
runt  ei,&;c. Per  comcltioncm  enim  ojlcndic  fa  babcrecorpus  viuft 
anima  vegetstiua  animatum. 

2  Hcc lunt  verba,quc Joquutus  fum  ad  vos,cu  adhuc,&c, 
Ter  boc  qnoiloqucbatur  fenfibiltter  cf  etiam  rationabiluer,  rcdu 
cens  ad  mcmortam  qu<c  eis  dixcrat  ante  mortcmfuam  ofiendit  fc  ha 
bere  corpns  animatnm  animajoifitiua  ny  inteUctiiua^  &■  eadem 
qiap,i:,s. 

3  Tuncaperuit  illis  fenium..  Sicut  ptr  pracedentia  probauit 
veritatcmju*  refurrettionis  auantum  ad  humaniuncm  ftc  per  boc 
iU.amprob.iuit  quantum  ad  dcitatem,ejHia  UUminare  menn  s  igno- 
rantcminteUcclumfacrafcripturx  &jubito,  efi  ipfius  dcitatupm 
frium,&  ideofubditur, 

4  Et  ficoportebatChriftu  pati ,  &  rcfurgerca  momn'9 
dlCi&CC.QHiaficutantepjffiionemdeclariuitfccJic  verum  Deum 
C/  bjimnem,ita  ettampoji  rcfurreclioncmfuam.   Refurrccl  o  i  nim 

vera  eil 


vera  efi  eiufdem  in  numero  iterata  refuyrcclio, 
%     Et  prxdican  m  nomineetus,&c.  incipientibusab  . 
lerofolyma  enim efi  in  medio  terrx  babnabdis  ,  quia  eji in 3 
clmate    &  ideo  ab  illo  laco  con  lemcat:  r  inctpitpnedicatij  e  1- 
gel,:,vt  per  apoflolos  Cbrijii  aliofquc  difc  pulos  circunquaaut  cr 
orbcm  d  fpetfos  in  om.nem  terram  exiret  fonus pnedicatioms t  n, 
fccundum qiiod fuei ar pr xditlum  Vfil. l2.a. 

6  Vosaute.11  tefteseltis  hoium.Jc  iat}ftpcr'mdcfcr'* 
rum,quantiimad  Chnfli  i»carnationemypriedicafione»i,  ; 
&rejuir<tlionem, 

7  Et  ego  miitam.!dcR,m'tiamdcpropiniuo. 

8  Promiflum  patris  mci  m  vos.Sciltcet, [piritmfanSt  i* 
fg'<f>  vifibilitid pradicandum confianter  vbiqut  veritatm  tm- 
gd\. 

9  Vos autem  fcdere in ciuitatc,  Voslqum cHfylifi»  d  rr- 
pfit  Cbnfli  rcfurretlionsm ,  bic  vllimo  defcribit  cmt  afcenfit  *« 
Circa  quod  f  icndwn  ,  r/uod  in  dic  afenfionis  ,  Cbrifius  bis .  w 
ruit  difcipulisfius,  Tfimo  t  tn  cinitate  lcr  fAem  difip*  tu  <  *< 

*de 


M  0  l\A  L  I  T  E  !{_. 

■j-  t  Habctis  bicaliquid  tpman.&c.  mistic  E.vere  Chriftum 
refurrcxiiTcvidentqui  relurrcdioniseiusgloriam  medita 
tur.pfum  vcro  ungunt  acpalpantqui  libichantatecopu 
latur  1.I0.4.  c.Uuimanct  in  cbaritatei  Ueomanet&  Drusinea. 
PilccmalTumoflcrcntictquipaticntiaigne  tribulatioms 
decocta  habct  pronomme  Chritti.  Sed  illioflcrut  fauum 
mcllisqiiimcmbrisciuscxhibcntoperapietatis-,deqbus 
dici!  Matthxi  n.c.EfuriHt  &  dedifiismibimanducarc. 
j     Tnnc  aptruit  illis  jtnfum  vt  intelligercnt  fcri.  Ex  quo  patet 

quod 


quod  lacrx  fcripturx  non  poirunt  fufricienter  intcllie 
fiille.ipcriatquihabetclaucm  D  u  d.qui.ipcrit  &:n 
claudit.  , 

9  /'oj ««fow/rrfprcwc/.c^c-Licetenim dedifier ei$  fc 
rarum  inteljigentiam,  <5c  commifilTer  ptxdicationis 
cium,amendiftulitcxccutionem  pixdicancM  viquc 
lh  Ipiritus-  rccepuonem  in  figno  vilibiii.Per  hocinfn 
quodpt^dicansadludcbct  priushaberefufficrefltern 
lcripturx  r.oticiam,^cgratiam  IpnittitTancti  perconn 
ram,fcil!ccr,quodnonfitcon(cius  fibi  de  jeccato  1 
tali, 


ns 

ira  3 
sa 

:rc 

11» 

3t- 

xit 


D 


ioj  Lucx     Cap.  XXII II.  1008 

»  qluC;ocxtctinseu3getur,vtcudii)inavirtuteperfcaefue  rer,&:pra:ceptadocenditradereteduxit.RecT:equindecim 

iit  idurus,tunc  quali  a  feipfo  forasexear,alios  inftruendo.  ftadijs  locum  afcenfionis  a  loco  paftionis  fecreuit ,  vr  om- 

a'  ditxit  ,j/.:m/fOJ.Pra:termiflisoIb.qu9  pet  quadraginta  nesprofevel  mori,veI  viuerecupientes,&  primum  quie- 

die;eftilunr,  primorefurredionisdiei  tacitcpiunguno  fcendipoft  mortem,&in  fineamortujsrelufcitandidefi- 

uiflrui  nqnoafcenditincelum.Etpulchrebenedicturus  denopariter&amorefirmaret. 
<Ji(<i>ulos,  educitin  b     /»  tewplo  laudan-  E 

•  Bcnniarr,quedo-     'quoadufqueinduamini virtuteexalto .  Eduxit  autem  eos      tes  &  bcnedkentes . 

S  ™^  ^  foras '  in  Bech.ni.in ,  &  eleuacis  manibus  ftis ,  benedixic  J  gjj  L°0de" 

pteiuobedienriam      eis.t  Etfa&umeit,  dum  benedicefetillis,recelTitabeis&  ?  tiones    promitfum 

per.-rforumdefcen      fcrebatur  in  ccelum  .  Etipfiadorantes,  regrefli  funt  in  Ie-  4  ^naifpintus  aduen 
dir.  pobedientiam  „, .       ._.  ■  ar      r*.  u  «.    ,    *       «    •      ■.  S  tum,paratisperom- 

uii;  t  .  1     Vbipiomimonempatnsmflifunt  expc&lie,  b    sjiuadominum  poft  tnumphuro  r.Tur-    »        .       '»  r 

COI  crlOrUin  alCen-  reaiormetiamcflospenetrarevident.    6    nia    COidlDUS    expe- 

dit.tf^aeademvil-     ruialemcum  gaudiomaCTno,  8c  erantfemperin  templolau-  7  &ent.  Sicnospoft 

jlailatere  montis  b    ,           -   .          ,■             n  l                 l               3  cclebrata  m  Ieroib- 

3  Oleti  eft  pofita,      dantescXDenedicentesIJeum.  9  ]vrms,i.vifioncpacis 

qu  obedientis  ec-  10  paflionis.  &c  idurre- 

decdomus,  apo-  clionisfolemniado- 

fto:o  digna  hofpitio  ,  non  alibiquam  inlaterefummi  minoducepetamusBethaniam,vtmentequietacorpons 

nu  tis,id  eft,  Chrifti fundamenta  fidei,  fpei, & chariiatis  &:fanguinis eius facramenris  imbuamur,&:  domus obedie 

Jociitidequoiaterefacramenrumfanguinis&aquaqui-  tixefi"ecuremus,qaficquotidianaeiusbenediclionefubli 

bunalcatur  &:  nutriarur,  gaudet  emanaffe  .   Decuius  maniur,quotidietriuinphahsafcenfionismemores,lauda 

vei  ce,ideft,deirate ,  fpiritualis  vnctionis  munera defide-  tes  &:  bened/centes  Deum  in  Ierulalem,  id  eft,  fperata  pa- 

rat  jcis &:  pacis  promiffa  expectat .  Deinde,quia  Betha-  cis  vifione  quiefcimus  ,  fimiles  hominibus  expectantibus 

,,  ni;tixtalerufalemquafi  ftadijsquindecimerat,jiftenu-  dominum  luum,quandoreuertaturanuptiis.                    Lnc.u'c 

m  uspropterieptem  &:odco  ( quibusconftat)  fcriptu-  Laudantcs&benedkentes..  Lucasquifacerdotium  Chri- 

niin  myitenjs accommodus .  Vel  viram,  qu«e  nunc eft  fti  caeteris amplius exponendum  fuicepir,  &:  ideo euange- 

it  turam,vel  vetus&:  nouum  teftamentum,  vel,  fab-    liumfuumaminifteriotemplipeifacerdotiumZacharie  F 

ba  m  animarum  in  futuro  ,  &  carnis  refurrectionem  ccepit,pulchrehocin  temp!ideuotionecompleuit,curu 

co  met.  Et  ldeo  quibus  vtriufque  teftamenti  fcientiam  apoflolos ibi  minftros,fcilicet,noui  facerdoti)  futuros,  no 

ipuit,qaosomnem  viuendi  &  fperandi  regulamedo-  inviftimarumfanguine,  iedinlaude  Dei&:  benedi&io- 

tu ,  eos  quindecim  ftadhs  inlocum  quo  eis  benedice-  neconcludit. 

ret,  g^  Incipit 


NICOLAVSDELYRA.  7    KcgteHi  (aatmlcxafal&m.Tcliquam  perdiderunt  eius  af-  Aft<,<b. 

petlum. 

ie  hs,juam  defcribit  Lucas  plenius  ^iclA.a.Et  tunc  dixit  eis.  S     Cum  ga.mag.^f//^  omnia  my(leria  erantjmpleta  in  Cbrifio. 

ii,  d non  dif.ederent  ab  lerofolymis  ,  fcd expettarent  promiffum  9     Et  erant  femper  in  tem.  lau.  Tbeopbylus  expofitor  refert 

5-  is,&  boc  rcpciitur  brcuiter,cum  dicitur.  Vos  autein  fedete  boc  ad  tempus  quodfuit  inter  afcenftonem  domini  &  pentccoften» 

ir.iiiitate.&Xquo.in  cx.al. Quafi  dicat  non  eftisfufficientes  ad  c!icens,quod licet apofloli  & alij  Chrifti difcipuli  ante  afcenfionem 

pi  ticandum  conftantcr  veritatem  euangelii,do,tec  confimatifueri  Chrifii  ilarent  inclufi  propter  metum  \ud&orum ,  ex  afcenfione  ta- 

u  r  1  donumfpmtuffantii^ar  tuncpr&cepit difcipulis  fuis  vtexi  men  eius  confortati  exibant  ad  templum  caufa  orationis,  licet non- 

H ittmute  in  mntem  Oliueti,vt  mde  viderent  eum  afcenden-  dumaccepiffcntfpiritumfantluinftgnovifibili.Miiautemexpoft- 

U  incdum>&  boceft  quod  dicitur.  tores  referunt  hoc adtepus pofi pentecoftenjn  quo  apofloli  fpiritu- 


t  u,&  ibifecundo  apparuit  difcipulis  in  die  a(cenftonis,quiapofi'  hoc  videtur  magis  concordare  ei  quoddicitur  jitl.\.b.Tunc  reuerfi 

1  mappifueratiUis  in  ciuitate,&  dixerat  quod  irentin  montem  funtin  lerufalem  a  monte  qui  vocatur  Oliueti,&c.&  fequitur:  Ec 

1  »eti,iiifparuit  ab  illis,&  cum  veniffent ad  montem  Oliueti,  ite-  cimintroiflent  in  coenaculum,afcendebant  in  fuperiora, 

isttpparuit.Ofto  enim  vicibus atiis apparuerat  poft  refurre-  vbi  manebant  Pettus  &:  Ioannes,&:c.Ej/«Mir«r/7o/f.Hi  om 

otmiuani.pt  dtckratum fuit Matthxi zS.  neserant perfeuerantes  vnanimiter in  oratione cum  mu- 

lejati5.ma.in  i.cc.ybi voiebat afcendere.  lieribus  ik.  Maria  matre lefu  &c  fratribus eius.  In eodem  loco 

Beneieis./  /  <ft,d  fapultsfnis.  receperunt  fpiritumfantlum  in  diepentecoftcs,vt  habetur  ^ifi.z.a. 

^ecefab cis.Vrsfentia  t orporali.  <&  ex  tunc  relitlo  timoreSudtorum confitebantur  &  pr&dkabant 

ferebatu r  1  n  ccc lu m.Vroprio  motu per  dotem agilitatis.  fublice  Chriftum,&  ibant  caufa  deuotionis  ad  templum,  fecundum 

uhtmen &  angeli apparuerunt ad ems obfequium  ,  vt habe-  quod hic dicitur.Htctznt femper.Id eft,communiter  velfrequen- 

r^tl.[.b.  teK 

Etipfi  ido.Cbriflum  cfcendentem  quamdiu potuerunt  videre  l  o    In  templo  Iaudantes  &  benedicentes  Deum.Cwi  eft  ho 

nor&gloria  infecula  feculorum.Amen. 

7    Regtefli  *  ^cipU 


m. 


MOr^^lite^.  doreceduntabipfis. 

9     Eterantfemperintemploorante,  .Deuoteprorecipiendo 

l  Efux'^utcmeos(o.  Vt  viderenteum  afcendentem,per  fpirituffancT:idono,ficut  erateispromifTumaChriflOj&^ 

lificatnr,  quod  ciuitas  tumultuofa  non  eftlocus  fic  debemusorarcvtpoflimusipfam  recipere.  Matt.6.b. 

"saddiLiinorum  cuntemplationem.  Si  vos  cum  fitismali ,  noftis  bonadata  darefilijsveftris, 

1  £telfM«n!bus  fuis,&c.  I >:  hoc documentum  habent  fti  quanto  magis  pater  vefter  coeleftis dabit  fpiritum  bonum 

i  1  j-esin  ccclefia,vt  benedidlionem  dent  fubditis  quan-  petentibus  ie  ? 

do  Tomus  v.               I    2 


lae.  r.> 


Contem 

■ 

fjnftorQ 

&  phiio 

jnphoiu 

diffcruc. 


Philolb 
phui. 


Dony- 
fius. 


Hn  > 


ioo?  Prol 

///f/>/>  frologus  vemrabtlismagiftri  Nico- 
lai  de  Lyrafuper  loannem. 

Aciesaquilcdcfupcripforuquatuor,E^«&. 
i.c.t^tthielpropbetacuiapertfunt  cali,&  ri- 
iit  vtjtones  V.ct,ridlt  quatuorjacics  fn  vno  ani- 
inali ,  Ujiatuor  tnquit  Jacics  rni  vidtiuctfacics 
bommis,  facics  Uonis  facies  bouis  facics  aquilx. 
ln  auo  dcjignatur  vna  notitia  dc  verba  incarna- 
to  qu7d~upi:citer  deJcripta,proutdiJJuJius  diftum  cjifuper  Mattb. 
Dt\triptio.n.Matth*i  defignatur  in  facie bomims,  quia  princifaii- 
terdcjtribttfafta  ipfius  bumanitatis.Dcfcriptio  Ioanis  dejtgnatur 
in  facic  aquiU,qma  princip&litcr  dcfcribit  in  Cbrijto  exteiltntid  di- 
utnx  naturtt.Dcfcriptio  aitt  Marci  dejignatur  infacie  lconn  ,  quia 
primipaltter  dcfcribilipfius  Cbrtjiiregnu.  Defcriptio  autLuat  de* 
fi^natur  in  facic bouis,qui  efl  aiai mmolaticiu  ,  quia  prtncipaliter 
defcrtbit  ipjius  CbrifHfaccrdotiu,vnde  &  d  facerdot.o  inchoatfuu 
cuangelium.di.l uir  in  dieb.Hcrodisregis  ladx  lacerdos  qm 
da  r\dicZKh3LtiiS.^tduertendum tf.,quod ticet  quitibtt quatuor 
euigeliJiarumpnncipaUterconfideret  vnam  pradtftarum  quatuor 
condttionum .  tamen  alias  tres  non  omittit,  qttia  fecundum  q,  didt 
B.Gregonus  fupa  E^ecb.  Uttidquidinvnortpcrcris,hocjimulin 
auatuor  rec.gnofccs  propter  quod  aliqui  doftorcsuifione  E^echtelis 
exponcntes,  Uicunt  quodnonfolum apparmt  ei  vntm animal habes 
quatuor facies  pr<tnttas,fed  apfarucrut  ei  quatuor  animalia  in  om 
mbus  confimitia .  In  quo  defignatur  vna  noticia  verbi  incarnali  a 
quatuor  euangctiftis  contordtterjicct  dijferenter  defcripta. 

Conjideraudit  tfi,q,  Ezcchielpropbcta  inter  prttdiftas  facies  qua 
tuor  vidttfaciem  aquiU  dcfuper  emmentem,  in  quo  defignatur  eua- 
getu  Ioannis  refpeftu  aliorum  cxccllcntia,fccundum  quod  dx  in  ver 
boprxfumpto:  t  acics  aquilx  defuper,&c.7fl  qua  defignatur  eua 
gelium  loannis  cxtcns  excellentiuts in  tribus  ,  quia  Jcripjit  aeteris 
fublimmsyfubtilius,&  itptrjcftiws.  Sublimitate  defignat  fuperior 
fitus  cum  dicitur.Dciujpcr.Subtilttate  acuttes  vifus,  cum  dicitur, 
^tquiU.Terftfttonemfvu  integritatem,  defignat  quaternarij  typus 
cum  duitur.]  pioru  m  quatuor. 

jtdeuidc/ittamprimiaduerte'dum,tpcontempUtiofdnftorum& 
potiffime  euangeUjiai  um  differt  a  contemplattone  philojophorum. 
Thiiufophicnim  ex  creaturis contemptati  funt  ipfum  Dettm,fimiU' 
terjanfti ,  lamen  differenti  modo  &  quafi  contrario.  Contcmplatio 
enim  eji  aftus  egredtens  ab  ipfo  contemplante ,  &  in  Deum  termi~ 
viiur taquam  in ubieftum,& ideo cotemplationis  aftus eji  tncdius 
inier  contemplantem,&  rem  contcmpUtam,  &  ideopoteii  ad  vtrtt 
que  rtftrri.Si  igitur  aftus  diuinx  contcmplationis  referatur  ad  ip- 
fum  com  cmplantcm.fi  c  habetur  contemplatio  pbdofuphorum.  Qu<t 
rebant  enim philofophi  Detim  contcmplari  ex  creaturis ,  in quantu 
talis  Jpeculatiojeu  contemplatio  ejt  ipfiusjpeculantis  fummapcrfe 
Etio.Contemplaiionem  enimprimi  &  fiimmiinteUigibilis  pojuerunt 
feltcitatem  bomints,vt  babetur  i  o.  Ethicorum.  Ex  quo  patet  quod 
talis  ionttmplatio  erat  pure  fpecntatiua,  quia  qunrebant  talcmjpe 
cuUtionempropter  feipfam.&  nonpropter  aliaperfeftionem  ,pro- 
pter  quod  in  taii  cdtemptatione  plus  facitfubtilitas intelieftus,qua 
feruor  ajfctlus.Si  autem  rcferatur  aftus  contemplationts  diuind  ad 
ipfam  rem  contemplatam:Quod  Jit  quando  taiis  contemplatio  qu<eri 
tur propter  amorem  rci contemplatxyvt  ex  tali cotemplatione  ipfe 
contcmpLns  inardefcat  in  amorcm  diuinum,  fic  hahetur contempta 
tiofantiorum  &  potisjime  euangeliilarum.Ex  quo  patety  quod  ta- 
lis  conteplatio  non  eji pure Jpecutatiua,  quia  non  quaritnr propter 
ipjumfpecularijjedpropteramoremtpftusobiefti  contemplati.  Et 
ideoin  tali  contempiatione  plus  facit  feruor  ajfeftus  quam  fubtili- 
tas  intelicftus,propter  quodbeatus  Dionyfius  -j.ca.celejiis  bierar- 
cbitt  dicit  quod  in  contemplatione  diuinorumproprium  eft  amoris 
calidumfuperferuens  &  acutum,quia  amans  non  efl  contStus  amati 
fuperficicfcd  nititur  quanm  poljibiie  efl,eius  intima  penetrare,  pro 
pter  quod  dicit,  Hu^o  conimtntafor  ibidem.  Fbijcientiajoris  iiat, 
dtltftto  tntrat.  gitur  quia  beatus  loannes  euageltjia  c<eteris  euage- 
lijiis  Chrijlum  fcruentius  diLexitjdeo  eiusjecreta  intimius  penetra 
uit,propter  tyfubtitius  fcrtpftt,quodnotatur  infacie  aqmte,quAta 
tam  perjpicacitatem  habet  tn  vtJu,quod  Jolcm  in  rotajua  oculis  ir- 
reuerberatis  intucturtvt  dicit  jiuguftinus  in  libro  de  moribus  eccle 
0<e,Et  dcbocpotefi  exponi illud  cp Jcribitur  lob  lo.d.T^uqdadprx 
cepturu  tuum  eleuabitur  aquila,&  in  arduis  ponet  nidu  fuuml  Hoc 
enim  vtrbumdicitur  de  lob negariue,ficut patet ibidt;Et  meritoqa 
adprxccptu  Dei  tuimana  aquiU  nofira,videlicet  beatus  loanescua 
getijia,eteuaia  efl  de  terrems  ad  celeilia,quiu  ad  vcrbum  Cbrifii  vo 
i  a  .t.s  Utmtfit  thorum  nuptialem  ,  &  clcuatus  cjl  ad  continentiam 
rirgm.ij!,qur  cji  vita  ccttefiis,Jicitt  dicit  beatus  Hieronymus  infer 

mone 


100 


02US 

inohvjde  ajfumptione  B.firgimstTrofcftol  carne  prttter  car>.\.)uc 
rz,non  terrena  vtta  efi,fed  celcjiis,vn  in  tcrrts  ar.gdkx gloru  ^ 
quirtre matutis cti mtriti,quam babere.Ejfc.n.ai.^tlufeiuitj  e'i 
ejjc  virgtncm  virtutts,dum  hoc  obtinere  virib.nititur  cum  rr,  44 
angelus  bltauatu<a.Et  talis  etcuatiofuit  difpo  in  loannead  b(I 
lius  cvnttmplaiuium  &  dcfcrioindu  diuina  Contranoium.ti.i  i,t 
rittfunt  caujx  Lafciuia  autcarnalis  inducir  intcllctlus  bcbctk  nf 
ytduit  vcatus  0> tg. iQ.Moralium,ergo per oppo/itutn ccr.tu.  ilt 

virginatts  dijponit  ad  eius  JubtUitati.ScdconJun.iiidtiv  huius  t^tim 
Ulattf fubdttur  in  autontate pnemiffa,  cvdicit.ln  arduisfo;  ni. 
dumjuum.\tdus.n.eji  locus,vli  volucres  fe  rcclinant  cr  qut  Jtt, 
1\idus igitur  loanuis  fuitfmhs  faluatoiis,qaJuperpcftws  i 
uitc  r  )ccubuity&  indeflucnta.  cuangelij  aetcns  vboiuspi : 
tdeo  fcquitur.Otuli  eius  dc  longe profpiciunt,quia  tpfi aibuc t  t,<y 
tt  iii  urra,rvuelatafunt  Jicrtia  caltjtia ,  &  qutajubtiliui 
cateilta  cognoutt,pcr  conjequens  & Jr.btiltus  jcripju. 

itcundu  dtco,quod  loanncs  c^teris  cuaget-jtis  jcnpfit  fubS^M 
Et  dtjjcrt  hoc  memb)  um  a  prxcedenti,  quta  dc  tnfimts  potfiermM 
tiiti  dtjcriptiotfedjoblimitas  dcfcriptiunis  importut  atuf.idwc^u 
terite,quod  conuenit  loanni euangelfi&,quta  atijs  euaa^clijiut^ 
f  riocndum  Cbnsti  humanitalcm  intcnUs,beatus  loannes  ad  njj> 
plandum  &  dejcnbendumeius  diutnitatem  principalucr.; 
propter  quoi  altj  trts  cuangetiilct  Jiguralifuntpe)  aiiiina.. 
ra gradientia,vidclicet per  homincm,  vitulum ,  nT  leonera 
autem  figuratus  ejt  pcraquilam  in  altum  votantcmjn  quo  a 
mtJccunUum,J.eius  contemplationcm  &  dcfcripttoi 
tr',ijcendentem,q>  notatur  in  verbo  prttajfumpto,cioi. 
pct.tttdco  de  boc  pot  exponi  ittud  VJil.\7.b.Afcendnfu 
rubim,&  votattil.Cherubtm  dicuntur  a ptenitudinc  \ 
Jigntficant  cuangeitJiiU  quifucrttnt  repleti  fpiriti 
propicrca  votatur  aialia plcna  ocults  inchcumitu  O"  intu 
/\..c.Sttpcr  ijla  cberubim  ajcendtt  &  vulauit,quia  cu 
nliotuin  cuangtttftarum  tranfcendit  diuinitatem  Cbrtjti ; 
fpecutando,&  quatumpoffibiie  cjijublimius  defaibcn 
dictt  tAug.qijial  tus  intonuiJ]'ct,totus  muduscajcu  nof 

Tcrtio  tn  verbo  prttfumpto  oftenditur  conttmp.ui. 
ptiv  loannis  alux  pefefttor,&  buc  in  duobus,in  quium 
lud  quod  ab  atiis  euangcltjiis  fuerat  dtmijfum.jt  tunu 
Hier.li.ittufirittm  virorum.  1'rimum  ejl ,  quia  d  tempi 
Jitrrexiterror  Hebionitarum,  qtti  dicebant  Chnjium  <    ■ 
purum  ,  &  perconfequensanteMariamnonj^jji 
bcaius  roannes  rogatus ab  Afie  cpifcopisJcripjiteuag^^^^M 
principo  ojiendit  diuiuam  Chriiit  tuturam  in  qs.a  tett 
ctjjit  Mariatn.Htcundum  eii,q>  cum  loanncs  lcgijjet Matj^^^M 
ct,&  Lucd.  cuangcUa,illa  prubauit,&  eos  r o  a  dixijfej^^^k 
runtamen  tantummodo  htjioriam  Chriftitt  xtierant  quantm 
annum  in  quopajjus  eJl,v,dettcetpoil  luanis  bapii{lx'vi^^^h 
propter  quod  /pje  Ioanncs  euangeltjia  in  Juo  cuangclto iunr. 
sla  Jupenoris  anni  antcquam  Ioanncs  baptiJtainca^Kkt 
retur.Ex  quo  patct,quodperfcftius  altjsfcrip[it,qu&qmkn: 
ftto  in  vcrbo  pntafjumpto  in  nutncro  quattrnario  <.' 
ciw.Iploium  quatuor  .Qttattrnariusenimnumerus  r/i 
numuus  quadratus.  Uuod  autcm pcr  quadratum pcrfctl: 
tur,pattt perThitofophum  i.Etbic.  Vbicomparat  v. 
pori  quadraio,quia  ficut  corpus  quadratu  bcnefcdet  in  o: 
•pirtuojus  fe  bene  habet  in  quacunqne  fortuna  contingent. 
turaprius  inuemtur  tn  numeris  quam  in  corporibus.  fic  C  i  'J 
prior  efi  ipjo  punfto,&  idco  pcrjcclioprimo  &  principali 
gnatur  in  numero  quaternario,qu.t  qutde perjeftio  in  cuu/iga  l</ 
nis  prx  cdteris  inuenitur,vtpattt  ex  diftis.Et  idco  dc  tm 
pom illud E^ech.i  d.  <  umquealpicercm  animaliaaptfu 
vna  roi a  habens quatuor  facies.  Intuenti enim  diligentt  « 
tuor  citangctia,apparet  euangetium  Ioanis  altjs  perfcttiu.. 
eji,&  hoc  dejignatur,cum  dicitur.Apparutt  vna  rota,  qu: 
circularis  eJipfeftifjima.Sed  vlterius  dicitur,q,  hxc  rota  bab,  <jt* 
tuor  factcs,quia  euangelium  loanis  cotinet  quatuur  partes  f 
les,  quia  pnmo  defcrtbit  ipjius  Dei  cctcrnalemproccjfioncn), 
ln  principio  erat  vctbu.Secundo,pcr  ipfam gentratem  i 
duftione,dites.Omx\iJt  g  ipfum  facta  lunt.  Tervo deji < 
temporatem tncarnatione,dicens.  Et  verbu  caro  faftum  c 
conjeqtieter  defcribit  opera  qu<t  Chrijius  in  carne  humana  a 
pcregtt.Qjtarto per ipjum filiu  Dei incarnatitm oilendit  finai  'ige 
neris  htimanigloriJicationem,propter  quod  infinc  Juieuagi 
cludit.HvQ  autem  fcripta  sut,vt  credatis  qtiouum  lc 
filius Dei,&  v t  ciedentes  vitam  habeatis.fr patet ordt  uins 


euageti)  ad  alia,quia  prtus  eji  ordine  perfectionis,UcetJitpo 
ordine  temporis.Tatet  ctiam  ordopartium  huius  euangeitj  m 
iii  hoc  iile  protogus  tcrminatur. 

■  tJ^P» 


rtus 
.£t 

ogus 


Prol 


Prologus  fantfi  Hieronjmi  in  Eua?7gelium  fecundum 
hannem-,     Jnctpit. 


Jcll 

Irolocusfantti  Auguftiniin  euangelium. 

fecundum  loannem. 

Oinibusdiuinxfcriptijrxpagtnis,eiiagelitimexcelliTi 
rjuiaquod  lex  &propherxfiiturum  pdixerunt,  hoc 
con  letiim   dicit 
euarelitim.Inter 
jplc  autem  euan- 
£eli:u  fciptores 
foa  ies  en-unet  in 
din  otti  myiterio- 

aie  )re  domin  cc 
Alcmonis  peran 
n0s?.veilmmDei 
abfueadminiculo 
fcri  ndi  viqne  ad 
vlti  s  Doiniti.ini 
pra-canittmpora 
Sed)ccil)  Domi- 
tiar,cam  permit- 
ten.Neriitdcexi- 
lio  diiTct  tphe^u 
coflfusabepik-i^- 

ix  de  coxter- 

:ri  diuinirate 

h  fcnpfu  ad- 

<rmencos.q 

-;entc  irrupe- 

cmsccclefias, 

:  lftu  ante  iMa- 
riam 


m  euangeho 
no  dicitur  , 


|3tibilis,  verbi 


clum  efle 
ie  teflatur. 


roio^us  iou 

riam  fuillVnegabant.Vnde  meritoinfigtiraquatnorani- 
mahum  ..quil.x  voianticomparatiir,qux  volataltius  c;re 
r:sanhv,ahb,&:  folis  racliosirreueiberatisal^icitltimmib. 
Ccreri  quippeeuangelillesqui  temponlem  Chriftinari- 
uitatem  ,  &c  temporalu  etus  facla,quai  geflirin  homme 

lufricienter  expo- 
mlt,&  dediuinitate 
paucadixerunt,qiu 
fiammaliagrefhbi- 
ha  uim  dotnino 
ambulmt  in  terra. 
Hic  autem  pauca 
de  remporalibus 
eiusgcltis  edjlfeies 

5  fed   diuinitans  po- 

6  tenti.im  Innhmius 
contemplaiis,  cum 

7  dhoad  cctlum^vo- 
Jat.Quienim  fupra 
pectus  domir.i  .iu 
ccena  recubuit,ca> 

8  Ieftisluuiinm  iapie 

9  tia:ca:teriscxcelleu 
;otiusdeipfodomim 

t  ci  peclotisfonte  r  o 
tauir.  Legerat  fi- 
quidem  euangelia 
tiiufn  euangeblta- 
rum  ,  &:  appio- 
bauerat  hdem  eo- 


Ic  eft  Ioannes  euangdiila  vnus  ex  diicipulis 
domitlLtiiii  virgo  clectusa  Dco  eit,  t  quem 
de  nupriis  voienrem  nubere  vocauit  Deus  : 
Cui  viroinitaris  in  hoc  duplcx  tefhmonium 

Ecce  vnum. 

datur  ,  quod  &£  prx  c.xteris  dilecfus  a  do- 

»     Hicali;<d  tci  is. 

6c  t  hiiic  marrem  iuam  pendens  in  cruce 
commendauit  dominus,  vc  virginem  virgo  ieruaret.  De- 

Sciliretl   innei.tiel  r>  u'. 

nicjue  manifefrans  in  cuangelio  ,  quod  erat  ip(e  incorru- 


a     A.asloii  .  uli  ct  vetbi.  b     VkfbrUi  cjio  nflim. 

hoans  :   idlus  vcrbum  carncm  fa- 


fuif- 


,    ncc  lumen  a  tenebris    comprehenium 
Primum  hgnum  ponens,  cjuod  in  nuptiis  fc- 

Deus  vel  loanncs.        b     Stili  et.inuititn    devtaonuptfariini  nvfnum  nouum, -uo irtebria' 
ii/rrteciti.epncl    o  dommo  a  0-  inuitatp. 


•unkcali  epracl    o  domino  a  ir  inu;tato.  jj 

cit  dommus  ,  oftendens  quod  ipie  cr.i't ,   vt  legentibus  I4 


rum. 


D 


.-..    f  fo.2.a. 


«3c  veriutem 
in  quibus 


\tcolai de Ljra  expofitio prolcgi  heati 
Hieronjmijuper  loar.nem. 


Ic  eft.Io. Huic  euSgelto  f  rft  c  tteris  pnf.cl:iis,vt 

patci  cx  d:fin,bfjtus  Hicr.buv:  floghrn  pmttv.t. 

Itiquo  pucipaliter  t  ria  fi\tit ,tjuij prua  *  d<  fccib  it 

fcriptoris  isuiut  cua^clu  coinidaiior.e .  Hccudo  ip  - 

fiur cpSgelu orrfinjt  ontjbfy  l  n  polto;s.  Ttrtio 

pt  t  tiio.fua exchpti »n\il»:Qno\  u  tn.Vrinia  diuiditnr  in  qua 

:.:primo  irfctib  i  tppus  tuatis  fix  tus.  Srcido  fugi  difri- 

-  f  nismodut,ibi.Dcr\\c}j  manifjltas.rerfio  defcnptionis  tfs, 

L0Cr)5,i&i:Ilocai!t  eungehu.^rtr-fo  Ioannis  ohitu?,ib>;  Hic 

tlaines.Trima  iii  duis,q:tia  pnmo pnnitnr ipfius  loaniaome 

tuiuf.a  dilli  m  ea  prohat!o,ibt.C\ii  virginitans. 

MCipivnum  loanes  a  quatuor  cr-4;edalur,quiaprimo  d(fc>:bi 

i  (Mcommeiuiatio  cx  proprio  nnmine,cum  d  citur.  Hic  ell .  Qjt 

utun»  quo  cfigratia.Situt  enirr,  Ifaac  in  veteriTcl(a>j,l? 

o"  lumnrs  Rjptijia  in  nouo  fortit<  funt  fua  prsiprU  nomm.t  ,  x 

<(')«  pr«  .rd>'idtionc,ad  jit/mficandum  ipf  rum  proprietatcm,  vt 

tet  Gtn.[-j.d<;  ifaac.F.t  Lu.  i  .de  lcanne  baptijia.lta  credmdtim 

iipleex dr<ina pr£ordinat:one nominxtut  fttIoannes,pro 

tr plcnituiinem grxtw quamnis  non  fit  fcriptum,qt'i  i  r.on  oia  :iit 

ipii,vthtbetur  tn  Hne  buius  euxn;ehi.  Secundum  commcndxtur 

otficto,ci4mfubdit<ir. 

Eiiagelifta.  iiuia  tx  diuina  trdinatione  habuit  o\f.chm  fc,  tbt 
<  'i^Hium."^lo<i.n.:roprte  loquendotdicitnr  rujn%elt(ta  dutlor 
^f/ti  felipfius  pr<edic.it»r,frd  i'te  qni  ex  officio  eft  eius  confcri 
fr.Tertio com»,endatur  ex  conuila  cum  dictiur. 
I  Vnus,Ef  inter  alios  futt  depri/ws  Chnlii  difcipHlis,t>tinf.pa 
t  t& pr£  c£tcri<:  Chrislo  m  gis  f<vmiixris,quod  e(i  indicinm  \ue 
yutis  Qjfxrto  commcndx:nr  cx  firtutis  aclu,cum  dicitw. 

4  Qni  wx.J.fius.n.  m.v{«ix  virtutis  r\l  awtinentix  virginalis, 
P^tcrojdeipfadtcit  saluator.M.it.\Q.b.  i\on«es capiunt  verbii 

■'< '«  panci  pnt  adhanc  perfettinncm  attin*ere,proptcr  qmd 
l<  cmfubditur.  Sunt  Eunuchi  qui  frcxflrauerunt  prnpter  reg>ntm 
r  itum,quip:;teil  capcre  capiat.l  tmpus  autem  quo  loannes  vot 
c"!'fladco>itinentiam  virginalem   i{e<iditur,cum  dwtur. 

5  Quedenup.De  quib.nnpms dnitur inf.l.c.Scd cojitrahnc 
7  ttur  tfft  illud  qucd  dicitur  Mat.\.q,  loannei  vocatus  efl  cu  la 
tofratre  fuodcaaid  vbi  erant  cumZ'bedeo patre eorii.Oic?  .'/;. 

'plexf.t\t  huius  loanis  vo:atioTrimn.<i.fuit  vocatus  adipfius 

■'omalqHalem.Et  de  ifla  vocatione hetur  l-o.l.e.qn  ^lndrcepe 

'  t'.  1\abbi,vbi babitas i l\iiait  lcfus.Vcni  <Q-  vidc,quia  cum  >pfo 

-'dreacrat  loaunet,vtinf.videbitur.Secundo  vocttus  cfiadip- 

'■'  Cbriflifamiliaricatcm.Et  dc  htxc  Loqnitur  bic  hlit,.qii>a ifta  va, 

ctttiti, 


catio  de  nuptiisfafla  eft,&  exturc  Ioannesfuit  Cbrifio  familiaris 
propter  mundiaam  tontiicntix  virginalis.Ee  rtio  vocatus  fuit  ad 
apo[iolatt\m,qh  relitlif  retiL>.&  patre,cun>  fratrefuofequutus  efl 
Icftm.  Et  de  ijia  vocatione  loquitur  CMatthaus.  Ex  qaopatet  quod 
vcrbnm  Mxtth<£i  non  contrariatur  vcrbo  Hiero. 

6  CuiVir.  H  r  confcquenter  prohatur  quoddam  propofitumin 
prxcr'ie>ni  cnmnxdatinnc.Coinmend.iuerat.n.Uier.loaiinf  ex  qua  f°'^"f 
luur.f.tx  non<ine,ix  <>fju,o,'.\  cor.t'.;tiu,&  cx  vhtutis  atlti.^  Tria  ti.ltlir  CK 
autcm  prima  erant  man:fc  Ux.Non  f':c  aute  quartuni,videlicet  v;r  tjaatuor 

ginaiis  coiuinentix,ii:co  iflwi pcSiia:  Hicr.duplict  tejlimonio.V,:- 
mum  cfi  IfttU  ditifiio  Chrifii  «d  ipfum,qus  erotfufi  vir^init.uis 
ftgnum,quix  frcundum  qtiod  diciiur  Eccl.ij.c.  Omnc  anitnal  diligit 
fim-te  fib::Vi  i.-tilia  ad  fm:  iafibi coneniunt,fic amais caro  ad  jibi 
fimile  Comngcttir,&  omnis  homo  fibi  fimili  (ifjociabicur,  Dc  Chri- 
jio  autnn  nuUi  e(t  dubium  quin  f:tcr:t  ttirgb,&C.£.t  hoc  cfl  quod  di 
cttur;Q\i\  virgmitatisin  hocdu.  Prininmnutem  tcHimoiiinm 
tan^itur,cum  dicitur. 

7  Qttia  &  prx  cxte.S'V ut  inf.  1 57. s.Vidit  illuvt  difciputnm  que 
diligcbat  [efus,&c.$ecnndum  xiic  tci~tir?:oni um  virtiimtatis loan 
nis  fuit  commendatio  matris  Cfjrifii  in  cruce  fibi  fail '  :,vi  utrgo  vir 
giui  deferuirct,&  tfjet  adinuiccm  grata  fncict  ts,&  fioridns  afpe 
tfusfccitnditni  q<4od  dicit  Uier.infermone  de  affnmptiane  viigiais 

Marix.Ethoc  rfl  quoddicitur.Et  huic  ma. 

8  Deniq;Wic cotifrquenter  oftendicttrjt  nbendimodus  qurm  te 
nuit  loanms  injcribcndo  is~iudcuangcltuiir,qniaf<.  ribmdo  Clirtfti 
naturam  incipit  ab  emanatione  incotrupt  bitis  verbi,  per  hoc  o9? 
dit  in  Chrifto  natnram  dininam,  &  talts  rr.odus  incipitndt\debei>ai 
loanniproptcr  incorrupttonem  carnis  fuA.Etboc eil  qyod  dicitur. 
Denique  mani.Jnci/NCHrfo  euangeitum, 

9  Quta  erat  iple./rf  cfi,incorruptionem  carntsfijt. 

10  Incoi ruptibilis  vetbsv^c. iigv*  a.t>  bt  c  fujurn  cuangeiia  in 
c<Rpit,dicens,\n  principio  erat  verbum,cVlv.. 

1 1  Soius  verbii  catnc  fa. Qjtia  alu e>'a»ge'i(]<e  non loqiiuntur 
de proprtetatih.vcrbi  ftcut  liie.Simibter  dejkhbido  fatfa  Chrisli 
httmanitus vejta ,'mtipit  ab  Uto  (igno-c/uo  Chrt:ins  inuitatus ad,  nu 
ptias  dtficicnte  vitio  aquam  conuenit  in  v.inyim,  vt  bctur  infr.i.c. 
Et  per  hoc  dcftgnatur,qund  in  illis  >iui  imfram  Cbrijtii  x  d  ntiptias. 
fpuaiesper  aggrcjjum c-outincntie  virginaiis,  det  dejica  f  dttclla* 
tio  carnalis,qnia  per  vinum  d<  fignatnr,vt  aqua  cunuertxtur  ncno. 
modo  in  vinumpcr  Cbr.ifium,  mu-a,>tdo  carnalrm  dch  t'{ationtm  in 
fpirir.uxlem.Et  hoc morio incipiendo defcriptiontm  opcrum  cbrijti 
ottendit  fuatavirynitatem.Et  boc  efi  quod  dititur. 

12  Primum  ftgnu m... Mutando. aqna minvinum. 
\  1     Oftcnden  s  quod  1  pje  nrxt.Scilicet,fegregaiusa  dektia.uo, , 
ne  carnali  pet  ttmiAtntiam  virginatc»:. 
J4-    Vtlegentibiis.A«iu«.e«<i/;^f/i(»?/ . 

ToWO.V.  I     $ 


lo.  i  a. 


f  Apo. 
»i.c 


B 


IOI} 

inciuib.dcefTe  vidit  ilkfBageftawmteMJna  biftocifA  ca 
-!«im(.  n,ia.  rlfts  eellit  priitio  i.ntdicationis  lua.-ipe.Un 


maximeq 
tcquam  Io; 


tur  mcarccrc.  Heeergo 


Proiogus. 

Aouicoatur.cjatucJicebatiCrefcite&multi 
ftcnlcs,qn6p.uicbat,magnoopprobriocLi[U 


10+ 


qujlTdim.flaabilliSlcnplHlcunnesqu.v  ccit  Ictusanie 
quamloaniKstraderetur,icJmaxmicdmitatemUuilti, 

cx.trinitamn-.yite- 
rium  commciida- 
re  cur.vit.Tresliq  a 
dcm  alucuangcli- 

litia  &:  iaOa  do 
minitemporalia,q 
ad  inrormidoi  tno 

vn.v  pnrfcmls 
maximcyalenr.co 
piolius  colcquuti, 
circa  actiuam  vtt.i 
lunt  vcrlati.  Inqna 
laborat,vt  cor  mu- 
dctur  ^  videdum  b 
Dcum  loancsvcro 
pauca.domiui  facta 
dicit.vcrba  verodo 
miniqu.u  trinitatis 
vmtafcm,  iV  vitx 
sttern.t  felicitatem 
infinua 
confcnbi 

contemplatiuavita 
virtutecommenda 
da,  intenonem  fu§ 
&:  prxdicationem 
tenuit.Inquacotc- 
platiuavocatur  ,vt 
Deusvideattu.  Ilte 


$ed  venicteCluifto  iam  inqbufdam  ccepn  vinun. 
,&  ahud  vinu.f.vitgnmatis  crckcie,  ficm  in 


dcticcre. 

na,Ioanne,  Stcphano,&  in  plurib.aiijs.  Ideodf  vi 

lug.ilcipulex 
dcmonlVarcr/quodvbidominusinuiratus  ert,deficerc  nu- 

lcjt.omugij 


priarum  vinum  dcbear,vt  &  vcrcnbus  lmmurariSjnoua  om-  - 

ni.i^uaraChnltoinibtuunrurapparcanr.  Hocauccm  cuan-  4 
tuhj  icripllnn  Afia :  poltcucjuam  in  Patlimosmiula  Apo-  6 
pIimicripicrar,vtcuiinprincipio  Canonis  mcorrupri-  7 
bilcprmcipium  prxnoraturm  Gcncfi,cV:  eriam  incorrupti. 
bilis  finis  pct  virgincm  in  Apocalypfi  rcdderctur,  dicenre 
Chrifto.t  Egoiumrtck".  hft  hic  iQannesjCHji  iciens  iu- 
pcrucnillc  dicmreceiTus  iui,conuocatis  difcipulis  iui.s  inE- 
pheio,pcr multa fignorum cxpetimcnra promens  Chnltum, 
deicendcnsin  defofliim  iepultunc  iuxlocum,fa6ta  oratio- 


nigu.quialu 
nu  mebr; 
nem,&  altai 
m  mtis  ahenalfl 
lex  com 

homineniablEfi 
Dtilunt 
tii  ei.m  t.Ktt  C3 

&:  ct 

lcmnutr. 
Caftuas 


9 

10 

ti 

j,  vmumipiale. 

j  qd  iftud 

lo,  lllud  iacit 

'4qa  iacu  1 

1  jrcmund. 

l6ieft:l  us.nl 


nepofituseiVadpacresiuos,  ram  extrancusa  doloremorris,  ^ideopofwt 

I  .-  ...  1.  ~r-  n    1  "demofirarc 

r,dii  gctmi  quama  corrupnonc  carms  mucmrur  ahenus .  Tamcn  poit  19vb-  ^«j 
omncs euangeliumfcripfit,& hocvirginidebebatur,  Quoru  ^otus.id  eft,n 
ramenvelicriptorumtemporisdiipoi1rio,uellibrorumordi-  ^^;5'1^,3 

reifineula.  A\iii  utnefcientib.mlefirferiuiheireuide  ur.    ^-muiiatUSV 

natio  ideo  a  nobis  per  fingula  non  exponitur,  vt  fciendi  dcfi-  ^mv™g 


-      c  -.  .  --,*-..,  vctensa 

derio  collato,&  cjua;rcntibus  rrucius  labons,cx:  Dco  magilte-  2 5 tud  nisdet 

rUdotuiualeructur.  '  «j£'~g 

olaappareani 
quae  aChriftonouohomineconftituuntur. 
b     Ec  hic  eft  Ioannes,quifciensfupi  rueniffe  diitn  receffu 
uocatis  difcipulis fuis,zr c.Ioannes  imerpretatur  gra: 
fi'jeinquoeftgratia,vel  cuidonatum  eft.  Cuiau 
logorum  donatum  eft  lta  abfcondita  iummi  boni 
ria"penettaie,&:  fichumanis  mentibusintmiarcf 


fiquidem  eft  Idan* 

ncsquednsdethi.  _    . 

ctiuaga  nupturum  tempeftate  vocauit,  &  cut  matrc  vir> 

ginem  vicgim  eommendauit. 

a    Ty(«^Vmumalnideftnuptialea!mdfpuale.Nuptia 

le  vinu  ad  litera  poffumus  dicere  qd  de  aqua  iubftuutu  e. 
Spualiter  p  Wiau  qcf  defecit  in  nuptiis,poiTii mus  lege  con 
iugij  intclJigcrcq  ante  aduentu  Chrifti  fere  ab  olbus  cu- 


ftodiebatur, 


NICOLAVS  DE  LYR.A. 

1  DemOMiftr.uer,qd  vbi,5CC./<i elh'm  nuptijsfpiritnalibus. 

2  Defice.nup.vi.deJti  esi,(M«tfa«o  carnalis. 

3  Et  vetci\\>.nr\nmmis.ld  e(t>delc&atione carnali  (]H*  cor* 
ruptioremindncitjtnutata  infpiritualemy(ju£  rei.ouat  animam. 

4  Noua  om  .q  us  a  Chri.  Id  e(i,reparantur.  appa. 

<;  Woc&.Hicco*feqMter  oflendii  tpSj  &  locus,  111  quo  loannes 
fcripfil iflud euagelift.Lctus  cfi  ^ifta  minor  in  qua  Metropolis  c\l 
Epbcfi4S,in<jHapluri>riu  loanesfmt  couerfatus  &  boc  cfi  ip  dicit, 
Hocau.euan.tcr.in  Al.Quia de boc  rogatns fuit  ab  ^ifix cps  ,5 
neprnedicla.Tempus  aiit  defcriptionis  buixs  euangelu  fuit  poitqua, 


I  i      Per  mu\. fizno.CXiQyiafenJibilitcr  rideratmui:. 
U  virtute  Chrifli"facla.. 

1 4.  Promens  Chri. Qj*ia  talia  funt  dininitatis  Ch 
ua.Secundo,()ua Jpeciati  moda  obiii  nonftntiens  dolo 
boc  eft  quod  dicitur. 

1 5  Deicendens.  Propria  votuntate. 

16  Indefoffum  fepul.^r habetur in tegtndz fua, 

17  Fa&aora.po.eftad  pa.Irf efl,ad fanilos patrcsvtti 
Jlamenti,qui  iam  erant  ingtoria  celcjii, 

1 8  Tam  extr.a  do.Ty^o  dicit  a  mortc,quia  mortuus  fui 
paratione  anima  a  corporc  ,  quia  quiiibet  homo  dcbitor  i 


20 


Ioannes  rexlierat  de relegatione  exilvj,  vbiapjcaiipjimfcripfcrat     cx primi paretis  trafercffu>ne,fecudU  quoddiatur  Hcb  9-^'H 
ininfulaijuadicitur  Vathmos,& hoc efi quod dicitur.  tum  eft  hominib.femel  vnoxi.Sed  doloremmortis  non  tfit 

6  ?o[\caqnal?Mhmos.Sed  quia poffet  aliquis  dicere ,  qua-     ex  priuilegio  jpecialiin  fignumintcgritatis   virgmalii>prop ' < 
re  liber  .Apoc alydfis ponitur  vitimus  in  canonccTt  fuerit  defcri-    fubditur;Quod  .1  cor.iu.al. 

ptus  ante itiud  euangtliu.ldeoad  hoc  rndet.Hier.duens>quod hoc     i  y     Th  p.Vofita  cornrnidatronc  loant;is,bic  Hier.  afimdit  V 
fatlum  cji,vt  finis canonicA  fcriptur<g  prmcipio  rndcret,quia  Jcri-     nem  f*&  dcJcriptionis,quia  vltimxs  inter  enangeLifias fcrif 
ptura  canonica  incipit  tt principio  incorruptibili,  cum  dicttttr  .  ln     geliu,&  boc  decebat  virginem.quia  tacitHrnitas,&  verax 
pr-cr.d.£t  ideo  conuenicns  fuit,quodfinis  ipfim  incorruptibilis  p     bent  ejfe  annexA  virginnati>&  hoc  eft  quod  dicitui  tTauii 
virginem  defcriberetur.Vnde  &  itber  ^lpocalypjis  infinali  beati     o.euan.lcri.&  hoc  Vlf.de. )\atione  prsdifta, 
tudme  terminatur,ej  toftflit  in  redutlione  sreatur*  ad ipjum,(icut 
pcr  crrationem  egreditur  abipJoyde  qua creatione  aguurtu canonis 
principio,&  boc  eft  qnod  dicitur. 

7  Vt  cui  in  pr.fd  c(t,ipft  Deoaquo  creatura  egrcditur. 

8  Eteti. in.fi. x>erv\r.ldefl,per  loannem, 

9  In  Apo.rcd.(£HM  ibidrfcribiinr  finis  creatur<e,ficut  grprin 
iip(um,proptrr  quod  f-bditur. 

10  DiceteChrifto.Egolumnlpha.&o.^oc.v/.c.  ^ilpba 
.v.rflprinulitera  GnecialphabetrO  vero  vltima,&  perboc  deft 
gna\vr,qnodipfc  Chriilus  eft  principu<m,&  finis  facrte  fcripturx% 
accthmiotiiis  fcripturte  vcr<s,quiatft  vtritas prmta,a  quaomnis 
aiia  vtritas  i'niuati<r. 

1 1  HlC eft  lo.Hic  conjequcntur dcjcribitur  ipftus  loannisfelix 
obitns,q4 oftcndii dt duob.Vrimo,  quia >x  diuina reuclati<weprte- 
fctuit  fc  vocatum  ad  cxUHe  re%nii,&  hoc  cji  quod  diaur:  H  ic  clt 
o.qui  (ciensfupcr.diem  recef.fui.De  bocmundo. 

12  C6uocati$  dil.fuis  m  E,i>i<*  erat  metropotis  illitis  terrtt, 


Quoi Q  td.Hicpofjit  Hier.fnam excufationem  a iili 
traclaitoncordiniseuangctiHarum.&cxarigcliorudicens. 
la  ingnali  ta  ntummodo  tetigit  triplici  de  ca.  Vrin/c, 
quod  ingcmerali  tangitur,exciiaour  defiderium  in  U . 
feltius  cognojccndu.Sccundccx  tah  dcftdcrio bomo  taborax ■  f>t<" 
fcciiorcvi  cognitionem  qttttredam,  C7  tahs  tabor  cft  ci  ir.erit  ius, 
Jerticquiapi r  ho( doclrma  magi\tei'u ipfi Deo refcruatur,  1  vc 
ritatrm  rencbt  qn^iftit',taliier,&  hoc  tir  quod  dicitur;  Q. 
ld  ei~l  euange'iorum. 
21      Vel  fcrip.Irf  efl  enan%ei\flarum. 
zz      Temporis  dif.f»  quo  tcmpore  quit  bet  eorum  fcrif 

23  Vel  nb.ot.ld e(l,quaje  cuangcl  um  Mattbtti  fit prin.< 
cifccundnrti  &  jic  de  aliis. 

24  Ideoa  no.infidctibusijialegentibus. 
2  $      Et  quxten.H r.rnm perfeclam  cognitionem. 
26  JEuuchis  la.&:  Deo  mag.do.ler,i>»/<»/Mr-il«f  tft  n 
•vtriutem  fitU  tttt  r  inauirentibus  ipfam, 

•JcTo  itt 


Mif 


Lre 


w 


i 


oannis. 


Cap.    1 . 


'Ol£ 


C   A   PV    T      I;  returede  mufabiI:s,addif,qplia£lume(l,iHtpe&efl:tnuta 

%  'K  ttlmtipio  erat  rerbum.Contra  eos  qtii  propfer  bile.erat  vuiens  &  permanens  in  ipfo,vt  arca  fatta  in  opere 

M    tgaiemChriitinat.uitatemdicebantChriftG  mutat&p  rir,  arcain  meftteartificispmaner,  ita  vr  exca 

|  r*^    non  femperfuifl'e,incipitde:rternirate  verbi  aha&ahafieii  poffit  illapriusfactapereunte,&  itapftat,q> 

]$[y$f  dicens:  Inprin.erat  w.Verbum  dnVel  quod  creaturanoneftcoeteinacteatori,  ledarsratio  &lapietu 


D 


wfertuc  &  tranlir,  vtqndr 
C  js,vel  aligd  huiufmodi,vel 
ct  itatio  feu  conceptio  men- 
ti  jux  cx  mente  nata  cum  ip- 
ja  lente  permanet ,  vt  qn  co- 
c  isvcl  di  Hi  amfubftantiam, 
v.aliam  rern.Hacfimilmidi- 
niatio^  lapietia  Deiqua?ex 
E^nataomniacomprehedit 
vbumdicitur  Hocdreffcin 
p  icipio  contra  eos,  (  quia  ex 
ttipore  dr  nafci  ex  virgine)di 
c  lt  non  femper  fuiffe.-J-  prin. 
I<:(t,p.itre  qui  eft  principium 
nadeprincipio,  pfecum  eo 
ep;  ncip  umdeprincipio.In 

51  lolum  notatur  aeternitas 
bi,quaomnia  prccedit.Sed 
:  caahidiccbant,qu6didem 
1  us aliquado  eft  pater,  ahqn 
fus,vtalternoteturmperlo- 
rlubdit:  Etv  tbumeratapud 
pm.Vtaliusapudahum.Sed 
ci  1  ;concedere  j^- lempec 
a  jm  fuifle,fed  non  DeG  efle, 
i i Jit;£i  Dcus  rrat  verbum.  Sed 
j  iterum  alii  ec  Deum  conce 
xent.xdfattum  Denm  v  x 
1  minib.mmt  dii.peosaddit: 
lc.  ldeit,Vetbumetatapiid 
]:um.'« princ.  Id eft,ante  ola 


Jncipit  Euangelmm  fecundum 
Joannem . 


C  A  P  V  T     I. 


ex  qua  fitellcoxcerna  Deo. 
D  Qoqu£fitnauiraverbj,que_ 
etiam  einsoi  erano,fuppomc 
quidfjciat  humana:  ranonali 
crcatatae.fii  b*c  »»r*.Ideft  fapie 
tiaDeunqua  vuiunt  omn.a, 
erat  Iux,quar;tum  in  feelt,&:  Ci 
iniquinonfentiunt.  Lux:  Id 
eft,  illuminatio  hominum  , 
nonpecorum  vel  aharumre»  E 
rum.  Ethxcquidemluxlucet 
quantum  in  feeft  ih  tenebro- 
fis,ficut  iol  (upe>  caecuni»^  ta« 
mcn  llli  mah  vt  ca-ci  non  len- 
tiunt  lolen,.  Si  enim  compre- 
henderenr,  tenebrx  no  eflenr. 
Vt  autem  &:  ipfa?  tenebre;  po  f 
fent  comprehendere,praemif- 
lusefthomo  in  reftimonium 
huius  luc.s .  Gtipja  Ux.  Id  eft, 
verbum,fa<£tum  elt  caio,quafi 
mutatutn  in  lacpp  paruulos; 
In  forma.n.de  tatis  non  poflet  p 
n>fciaiaru.'I  s.  Ali;  Eua;igeli 
fta-delcribunt  Chnftumnafu 
ex  tne .  loannes  afhrmat  eum 
fuiHein  patre,  vt  in  principio, 
Nonfunante  paterquafihus. 
Eccefiliusalia  penonaapaire, 
vna  fubitantia  cum  patre. 
crat  i  b  Erat.  Su  verbu  (ubftantiuil 
duplicem  hetfignificationem 
Ahquando  enim  temporales 
motusfccundum  analogiam  aliorum  verborum  declarat. 
Ahquando  fubftantiam  vniulciuufque  rei  de  qua  pr«dic* 
tur  non  vilo  temporah  motu  delignat,ideo &c  lubitantiuu 
vocatur.Tale  e(t  quod  didunlnpnnc.trat  wr.Quafi  in  pa- 


tnpatreoui  principiumfine  prindpioeft,  T«l 
in  piincipio  «innium  creaturjTum,  vd  tempo- 
rum,  idelt,  cumiociperent  omncs  ctriturz  vel 
t-rripora  ,  iam  e  at  verbum  ,  uel  qu  a  ;b  iptr-  ha- 
bentomnia  principium  exiltendi.  Non  in  Ma- 

rn  incuept  iitq>  i.l  m  uolebint.  Vt  idem  in 
fubftantta,  tfi  .-iliu»  i  prrtona  .  quod  quldarrj  nc- 
ga-ant.         N    raconfubftjrt  -liutis. 

N    PRINCIPIO 


jtusexDeo,  nq  o&coom 
ipoteos  &:  c6fubitaiuialis&: 
litctnusindicatur.Poltquamautemdixitde  naturafilii, 

.  OpCtatiotieipfius,  fllpponit.   (jmmaper  ipfimfattafunt. 
•miiia:ideft,qiudquide(t  (iuein  fubftantia,rnieinaliqua 

turali  propnetate-  Ecce autor  bonorum .  £'  fine  ipfofa- 

tmcttnibi    Qjia  non  abeoeftquod  non  eft  namraliter,    tre  fubfirtitfihus.Non  enim  pro  tempore,Ied  pTofubftan 

dquodeft  perucrfo  naturx,  vt  malum  fiue  idolum.    tiaponiiur,erat. 

c.enoneftautormal.Tum.  Sed  ne  quiaifta  fi&afunt        QLiareponitureratf  lbftantiuum  verbum?  vtintelhgas 

.utabiha,  lpia  voiuntas  &c ratto  &  fapientia  Dei  vide-    omniatemporapr^ueniffecoeternumpatn  verbum. 

retureffc  <£$»  a  Verbum. 


^ofttlla  venerabtlis  patris  fratris  Nicolai  de   Mfati**"*  »«..w.Et  Deus  erat  verbu  wJ&irt*m  e/i  ipforU 

T  _r  .'.  .  caAtermtatemjbi.Hcce  a    n  principioapucl  Deum. 

Ljra  JUper  huangeltHm  lOanniS.  Memdentiamiiiorumcoftderandttm,  quoibcatus  loanet  in de 

claratione  iflorum  jrtifur  nomine  verbi  quod  nonimienitur  nifi  iv 
C   A   P  V  T        I.  creatHratrcllettuali)ti»<£e(iadimagine  Deifa£la,&idco  efftcacitts 

Nptincipioetat  vtxMcudum quodpatn ex prx     ducit  in  cognitiont  creatoris  f<<i caterte  creaturx,  Ftideoaditellc-   De  ver- 


d\clis,inicntto  beati  Ioannis  e/l  dWtnitatem  Domi- 
nt  i.ojiri  lefu  Chrifli, principaliter  Jedarare ad ex 
ti>igHcnd*m  b&rtfm  Hebiomtarumex  tuncinfur' 
itmm^ii.tunt  Cbnilum  pumm  bominc  &  per  confquens  ante 
llarmmrmlto  modo  fui/fe.Et  ideo  in  bot  Eua^etio  fic  proccdit^uia 
irmdiuinitatem  Cbrifli  per  rationcm  quantupofftbtlc  e[i  probat, 
ccHndoitfm prr  miratula ab  ipfo  fatta  manifciiat  inpnnciptofe 
c^isc.ip.ibi-.TctUi.dlc.Vrimaindiiasiquiaprimodiuinitatem 
hillioflentlityfccnndo declarat qnalitcr  hocfibi innotuit,  itW.Et 
idimus.TriMd  in  duas,  qy.ia  priv,o  deitarat  ipfiusfilii  Deister- 
*m  cnerationcm  fecundo  temporalcm  ipfius  incarnationem  ,  ibi: 


ttu  diccndorumal  quafunt  hupr£mureda,primum  eil  qualiter  ver  b°     tr** 
bum  in  nobis  inuenitur,f'cundum  qualirer  in  Deo  ponitur,  tcrtium  tr3ftant- 
qualiter proprietas  fitiationis  m  verbo  diuino  repcritur,qma  bca- 
tws  Ioapnesloquitur  de  Hiio  Deif.ib  nomi  e  vcrbj 
Circaprimufctendum,quod  vox  fignificatiua  dicitur  verbu,fed  ho( 
efi  tantummodo  large  &  denominative,  mquantum  fignificat  inte- 
riorismentts  conceptum,ficut  vrina  dicitur  fanafinquatum  cfifani 
tatis  indkat  ua^&  tdeo  ficut proprie  dic  turfjnitas,   quodf  orina. 
defignatur,  ita  illud pmprie  dt  verbum ,  quod per  voccm  ftgnificai 
hocautem  eftlterior  mentis  coceptus,fecudum quod dicit  Tbilofo" 


phus  x.Verihermenias.Vocts  funt  not.cj.figna  earit  paffionum  qud 

liit  homo.PWwa  in  dnas^qnia prtmo determinat  de ip[o  filtoDei  funt  in  anima,&  ideo  conceptus  mentis  inttrior  etiam  antcquaper 

tituntad t  m  effe  frugenerarijccundo  quatu ad eius  operariftbi,  vocem defignetur proprie  vcrbum  iv-,&  hoc efi  quod  dicit  Jtuguff. 

*'  'mniap  i^iU. Ci r c a primum  quatnor  declarat,  primumefi  fitija  15  .de  tritii.Quifquis poteft  inteltigcre  verbum.nofolum  antcquafo 

itre  s.tcrnagcne'at'ontm,fectindum  eft  ipjorum  perfonalem  dtfiin  net, verum  etii  antequa  fonorum  eius  imagincs  cogitarionc  inuo!u% 

'Wm iii;Lt  verbu  erat  apud.Dcij.  7'er{««  eft patris  &  fitii co  tur,potcfi  uidere alitjuam  \Uw  uerhi (imtlitudincrn,de  quo  dittutn 

fubfiantialitatcm  $;  f//.Inprin, 


t 


M  0   l\  JL   L   I   T   F.   % 

lnprinc.erat  ver.loannes  Euangelifta  tam  fublimiterlo 
^tdediiiintsqMruihadcdidiseiusexponeremotaliter 
cfciohumanis  aftib. explicando,ppquodaliquaQuetta 
ifid£m,&ahquaaliistxponenda  dimittam.Sicut  dixi  in 
'pofitionc  litetahjhic  ponuntnr  quinque  dediuinispfo- 

•Ptimuni  eitjintrinleca  vetbirpcefIio,CU  dicitur.rw prin. 


dio.Clim  dr, E t  verbum  erat  apud  Drum.TttUum  el\tf.<mirn 
fubftantialisdi!tin£tio,cum  dr:£;  Demuat  ucrb.  Quarrum 
eft,coa:tetnaduratio,cum  dicitm. Hoc  erat in princ.  apud  Ueii 
Quintu,indiuifaoperario,cum  dicitur.  Omnia pcr  ipfum  fa. 
fra/«/jf.PrirBumehditurpi9iumptiophilo(ophorum,qui 
nihiluoluntieciperenifiprobatufuent  humanarationccl 
tamecft  valdedeficiens,nam  rem  (eafibilc  cV  pam5,vtfo« 


>iie&:  pima,vt 
afperbum.  Secunduclt,  i.ctbi.cx:  j-auispetlonalisdfttin-    liumatboris,  velahquodhmoihumanaraticnoncopic» 

aiojcum  Tomusv,  I    4 


A 

ij.cjuArlt. 
6j.t<M. 


f  fermo. 

llom.  fa 
pcr  In 
piinc»-- 
piu,  Jcc. 


B 

IbiJcai . 


Hom:  i. 
in  Iwn. 
pjulo   4 
nitJio 
iom.3. 


eratorivtngninccturnon 
folumadPatretn  tus,fed 

adillactnm  qux  pcrverbura- 
fta  funt  operatiua  potenria.Ra« 
tioautcmctfimhil  pcam  fiat,  a 
e  ratio  dicitur.  b 

iASI  li  vs.Hocucrbnm 


■     !  :'iut  qui  eft  princl|vunii!eprinciplo.  b     Filius.         Ver- 

bum  konprOMcara,  (I .1  ie  imer  ipuicum  mnmj  ,  lcilicex  I»- 
pien  i»  qua  dccciniii»  omnufcicbic,  vcl  Jc  fe.        c     VCIM 
ni.nun  nmcnalla  fabliaati*. 

f  vcrbum,  &vcrbumcrac  apud  Dcum, 


107  GloLord.  &  Nicolai  dc  Lynu        101, 

Vtrbum  Vd  qnia  pcrcurt  p-ter  mudoini.otuit,vel  cja  nonpaffibile*ftimct,quifquisgnatIon?prcuc'uensue  i 

iofnmdic«doideu\gcncr4ndoDeu««u«omniacrcanit,  nuncupationedeftriiicpccmcioiamiuipicionem.l 

mbum  dicitor.  ueror6eft,qacaqueluntPatrisnobisannucarci 

*  Avcv*TisvsOuodGrxce*'Vdicitm\Latine&:ro-  nonfimpfr  veroeum  verbumdixir,fedcumatticuliadf 
rct-              u  fienificat,  lcd  hocloco  meliusvcrbum  in-  cLoncaicliquisipium  feparans.Coniuetudo.n.ci1 

rx,verba  vocare  leges  Dc 
ccpta,hocautem  verbii  1 
tiaquxdam  hypofla 

fopueniesimpaflibilitei 

b     Et  verbum*erat  apud  D. 
fubitoiter  hominesappai 
IoancsdicitapudDcumfcri 
nocft  humamim  vcrbum.  Quomodo.n.crat  in  principio    fuiiTe.  Alii  uerum  hoiern,Ioanes  uerum  Deu  aflcrir 
verbu  m,ultimo  loco  accipicntc  hoie  gencrationis  princi-     Deus  erat  uerbum.Alii  hominem  mter  hoies  puerfau  1 
piuni>noni«»iturinprincipiovcrbum"crathumaniim,fcd    IoannesapudDeum  manetemdicit,hoccratinpr. 
nec  Aiveloaim.Omm.screaturainfraia-culorumtermi-    apudDcum.Aliidicunt  mnaailaqu.urecithomo. 
ft,acteatbreenertd!fnmcnsptincipium.  doIoannespcripfumomniaractateitatur.Om)ii.i^ri^U 

*  Idem.  Quarcigirur  vcrbum?quiaimpoilibilitcrnatu    fatlafunt.  Ecccauthor  bonorum.  Smeip/ofatlumeil  «1 
cft,  quia  eft  gcncramis  imago  ,  totum  m  feipfogeneran-     Non  eft  author  malorum. 

tcmdcmonrtrans,mh.lindelcparans,  fed  in  fcipfo  perfe-        ft  CHKxsosr.yerbumeratapudDcm.Qmzmiximc',l  1 
Ctum  cxiitcns.  hoccft  proprinm,xterrium  &c  fineprmcipio  e(Te,hociL 

*  C  it  r  r  s  o  s  T.Siquisdixcrit.cur  ratrcmdimittens     mum  pofuit,deindc  neqsaudiens.;/»;>ri-ic/pioeY«  wrkfc 
moxnobisderilioloquiturrEtqrhillcqdcmmanifeftus    Ingcnitum  ucrbumdicar,confeftim  hocremouir,d 
oib.erat,c\  (i  non  vt  patcr,icd  vt  Deus,unigenitus  aut  igno    vcrbum  crat  apud  Dcum 
rabatur,  idcodeccmcr  eamquxdeifto  clt,  cognitionem 
confeltim inimtio  ftuduit  imponcrelhis  quinefciebant 
eum,led  neque  patrem  in  his  qux  de  filio  funt,iertr.onib. 
racuit .  Proprcr  hoc  autcm  tk  verbum  eum  uocauit,  q.uia 
docturus  erat ,  <$>  hoc  uerbum  unigenitus  eft  filius  Dci,ut 

nonpailibilem 


*  B  a-  s  1  l  1  vs.Erat  verbii.U.d.tp^  blafphemantes,qi 
non  erat,ubi  ergo crat  uerbum  ,  non  in  loco  mcircuni 
ptibiliacontinentur,iedubieratrapudDeum,ncqueP. 
loco  neque  filius  circumicnptione  ahqua  cominetur. 

AChrysosto  Mvs.Nondixitjln  Deo  erat,fedaj 

(J^  De 


NICOLAVS    DE    LYRA 

*fr  e/?:In  ptincipio  erat  vetbum.jfduertendum tame,quodin nobis 
Menns  eii  dUpltX  uctior  metis  coceptus,vnus  iformis  &  impcrfetlus  alius 

e6cepr.m  formalliS  &2fetlus,cuiHS  ratio  ejl  quia  cogmtio  nofira procedit  de 
P  " '  /m/"W  cr  imperfetlum,&  ideo  de  rcprimo  babemus  concepium  co~ 
fjji.m  cr  imperfetlum,vt  habetur  \.Tbyficoru,&  talis  coceptusno 
diatur proprieverbu,fcd cogitatio:  TroccdtJk  aiti  peruenimus  ad 
babcndum  conceptum  rciperfctlu  &  determinatu  qui  a  pbilofophis 
■pocatur  diffinitio,a  fanCiis  auic  dicitur proprie  verbttm  ,&  hoc  e/i 
quod  dicit  Augufiinus  g.de  Trinitate.  Dijfinitio  tcmperatia,  &  hoc 
tlt  verbum  eius  &  fic  patet  primmjcilicet  quid  fn  vcrbii  in  nobis 
Orcafccundum  cofideradum  quod  Deus  eil  intelleclualis  nature,  vt 
ab  ommbus  tasatlis  qu7i  philofophis  fu;  ponhur  taqua  man  fcHimi, 
&  ideo  m  iploponitur  verbum,no  tamcn  ad  fimilitudiue  verbi  lar 
ge  dicli,quod  eil  ipfa  vox /ignificatiua,vcl  coceptus  rei  imperfellus 
quu  m  Deo  nihil  eflfenftlileynec  etia  imperfetium>  &propter  hoc 
vox /ignificatiua quxfenfibilis e[i,&  ipfa  cogitatio,qu<e  licetftt in 
tellecluatis,tamen  quia  imperfeclionem  implicat  non  \abet  bi  to<.ii. 
.  -  ,■  fedibi poniturverbumi  quaiiimportatcocepiumrciperfitliiquia 

Viui   &   Dens  vmco.  a3u  intcUigendi  feipfum.  &  omnia aiia  conapit  ffette. 

hnnuni    Ex  q*o  pitei  dtjfercntia  verbi  noftri  ad  verbum  diuinum,  quia  ver 

tlittlrea  jjuni  uviirum in  mente  rt  tttrplicatnr,  Quot.n.fnnt  ibi  conceptus 
perfecll  vel formaiijot  fttnt  ibi  verba  in  Oeo  aut  eil  verbum  vnicii 
quia  no poteft  ibi  e/fe.  nifi  vnicus conccptns perfetliffi  us.\teverbu 
1«  nobis  efiaccidens  &  quidtrafiens,  quia  nofemper  atlu  intclti^i- 
rnus.jedin  Deoidemcfi  quodfubslatia  diuina,quia  nopatitur  adnd 
itioncm  aticuius  accdetisfeu  cuiu/cunq;  naturte  extranete.  E/i  etia 
■vcrbufcjnpcr atlu permancns & xtemu,& fic patct  aiiquaitcr /e 
cundi>m,ji,ilicet qualuer in  diuinis ponai  verbu.  Circa  tert:um[ae- 
du,ij> de  ratione  fitiatioms proprix  ditlx  esl  q,  ibi  fit  proce/fus  vtue 
tts  a  uiuente fetudu  rattont '  fmilitudtnis  in  identitate  riaturc,jaUe 
fpeciftca,vei  i  propinquogcncreri,  patet,  qa  in  rebws  lanifnatis  qua 
ws  vntipiocedat  ab  aliotficut  ignis  abigne,no  tarnc  ignis  fdutV  ab 
aiio  igne  dicii  eitts  filitts.Similitcr  fires  tio  viua  pcedit  a  viutte,n6 
inucnuur  ibi  ratio  fitiationis^ficttt  artificiatuprocedit  ab  artif.ce  no 
tamcn  dicitur  eiusfilius,&  tdro  requiritur  ficut  ditlu  eji  .pcefjus  ui 
uei.iis  a  uiucntchc hoc nofufficit  nifi fitproce/fus  fccundum  fhttiti 
tudine  natur<c,quia pcdiculus procedcs  ab  hominc  rio  diciiur  ei-Mfi 

tliiS,fcd 


•1. 


liusjfed  ille  quiprocedit  ab  eo  fimiiis  infpecie.Advericdu  tam\  1 
no  efi  depcrfctla  rationefiliationis  ,  cp  natura  fpecifica  in  < 
filio  nttmero  difiinguatur,fcd  hoc  cotingitex  imperfeilione  illv.  * 
tur£,qu£  proptet fui  limitationc  in  plnrib*  fuppofith  effe  1 
vna  numero  exifiens.Si  igitur  in  diuinis  ponatur  vcrbu  di 
pfonalitcr  a  principio  a  quo  frocedit,ficut  veritas  reifch 
magis  patcbitJnfra  cofequeter  oportct  diccrc,quod  in  ipjo 
ueniatur  ratio  filiationis^quia  Deusnonfoiu  eft  viuts,  fed  > 
eflentia,&  ideo  verbum  in  diuiuis  necedario  procedit  ficut  viu  r 
a  viuentc,&  in  identitate>iaturte,nonfulum/pecifica,fednuina  '. 
Ef  procedit  etia  fecundnm  rationem  fimiiitndtnis:  quia  dcnti  t 
verbi  eji,quod fit pcrfetla /imintudo  ittius  cuius  cfl  verbum>&i  > 
vcrbum  in  diuinis  &  fitius  idemfmtpcr  omnem  modunt,proptt  ■ 
dicit  ^tHgufi.6.de  Trinitate,I>> 'erbum  foius  filius  accipiiw ; 
citur  vcrbum  qno  filius. 

Hisprxtibatis  proccdendum  efi  ad  dcclaratione prinumki 
quammducitloiines  ad  probadumteterna  filijgenerationm,vtl 
ditlwm  efi.T^cc  dtt  atiquis  admirari,quod  tni  in  islis  fiet\,t]m ' 
ba  beati  loannis  continent /niam  max:ma,imo  nobis  inconpnb  • 
bilcmfideo  nonpot  paucis  verbis  tt  modi  um  deciarari.  in  rtt  t 
autcm  ifia beatits  loannes  [upponit  vnum  ,  qitod ab  onmib.  fu\  • 
nitur  tanquatn  manife/tum,f.quod  Deusprincipium  firnpliciter ;- 
mum,&  per  confequen  qucdfit  intelletlualis  natura,ai\ter  non  i« 
berit  notitiamfui  &  aliorum,  quod  esl  inconueniens  maxh 
ideo  quidquid  eil  perfeclionis  in  natura  intclletluali,  totw 
ci,modo  tamen fupen  xcdlenti.In  natura  aut  inteiktluaii perf  11 
nis  efl,quod  ibifit  vabv.m-.quia  hoc competit  ei inquantu e(l 
pcrfecto,vtpatet pcr praditlajcrg^  in  ipfo  Deo  proprie  &  / 
efi  verbum.V  erbum  aut  defua  rone  dicit  quidprocedts  ab  eo  1  ut 
efi  verbumficut  conccptus  d  concipiente.Cum  igituruerbii  t 
idem  fint,fequiturtquod  ibi  fit gcncraiio  fiti)  a  patrc  :  ex  qs> 
proceffus  verbi  a  dicente.  Huius  ratioms  I oannes pontt  titumi  di 
ccciufiont,omittens  ifiam  dedutlioncm,ficut  frcquenter  facii 
lofnphitangendo  folummodo  vnam  propofitionem  fu£  ratis 
bocmodo  dicit  loannes. 

ln  principioerat  vcxbum. Tdettfin  ipfo  Dco(quiabch, 
fnpponitur  primimpr  intipinm  )  iteccfiario  efl  vcrbumpr* 
d:un,vt  patct  per  prxditla. 


1     Ec  veibu  erat  apud  Deu.Wi;:  confcquenter  probat patt 

•k   filfptr. 


M  O  «V*€  l  l  T  E  *\, 

hcndit,quantum  ad  eius omnes conditiones, f.quare  fi t  ta 
hs  iigiu.v,coloiis,5c  hmoi,proptcr quod  mcdici  de  virtute 
ipfntl  lanatiua  dicunt  quod  eft  a  tota  fpecic ,  neicientes  ea 
nomirure,eo  quod  eam  non  comprehcndunt ,  propter  q> 
dr  !  CClcfiaft-  1  .b.ClMc7f1  rcs  difiicitcs  nonpotcfi  eas  homo  cxplica 
(/ermoae.?<,i  leciidum  excluditur  crior  Sabellii,qui  ficut 

in  diuinis 


indiuiniseft  vnaeflcntia,itadixirpatnscV:filii  vnaelf 
naro,(peftfalfum,qanullaresgignitfeipfarn,6:i5int 
trem  cxifiluim  eftdiftindiopfonaiis,  &  eadcm  ronei 
vcrbu  Cveiuscuiuscft  verbum,qaeo  filiusquocV  vc 
Perreitinmrepelliturerror  ArriiJquidixir,q'parer&: 
effenrialiterdiftinguutur,  ficut  &:  pcrfonahtcr,quodi 
roncuro,quia  fic  nlius  non  efict  Dcuspropric,ledtm 

t  ticipa 


xr 
ul. 
I? 
er 
jr- 


Ioannis      Cap.  I.  102.0 


A  peiierat,etiamquxfecundumhypoftafimeft,sternira  temporis,  cumdicimus  quando&aliquando.jeternutn  D 

teiaobis  oftendens.  e(t  in  verbo  Dei.quando  aliquid  neri  debeat.Si  tunc  fit  qn 

a  c nia per ipfum fafiafittit. A. x c.Nonett czeatura.  perque  fieridcbuifleinillo verboeft,inquononeftquando,&:a- 

onriscreaturafa&aefl.Malumnoeftfadumperipfum,  liquando,quoniarntotuniilludverbuma:ternumeft. 

netpfum  ido!um,quia  nihil  funt ,  nulla  fua  natura  fubfi-  &  Idem.Ei  fi  factum  non  eft,creatura  non  eft ,  fi  autem  Lib.i.de 

ftu  .Tamenquidquidmente  creaturanoneft,eiufdemcum  Trinita. 

coiiitur.dicitureflehoc.mo-              *  ijfefiiwMRt&eat,  NedicatuieirecumDeo.scnon       patre  (ubftanti3eeft,omnis.n.  «p«7.to. 
do iccatum  poteft  efle.                             D.e"s-  b .  Hocidemuerbumnon  eftuouusDeus,  fed «m      fubftantia  qua;  Deus  non  eft  3- 

r      .„       ■_,-  c  cl  apuaDeum  jnpnncjp.idefl,in'patre  exirtens  principmmoiii-  _T 

]  quaeiunt,peripium  racta                   niumeumpatte.   c   i<>  eratunum  cum paire.utomiiium  creaturaeft,&: que ctcatura no 

ftirlliaautemiunt  qnxana-               ,     creatura.um  P.inciPium  fUPu  pr-wcrriieniu.          _  eft,Deuseft.                              H 

tur.noptianon  recedunt.id  a  &  Deuserat  vetbum  .  Hoc crac in  priqci-  i  b  Teripfumf^fiaf.^CHRYso-  Kw.' 

cft.jxconcordantcundipo-  b       «  Mfft.omoueie«inraniCbiiis&inuifibiiis,omoM'tomiJ,  omni»  2  sTov.vs.Si  prarpolitio  £«•»%.  con-  to.?. 

.  •...:.  compjgo.oirniseoncordiapartium.  ,  d  •     •    '  ,~     ■ 

idiuinitatis.  .     _,  ,V  n        ,      +  u.        - »         •    r  „     r         tnrbatte,  &:qua:ns  in  fcnpru- 

•  CuRvsosToMvs.Mofes      pioapudDcum..  t  Ommapcr  ipfum  fa-      raquodipfumvcrbum  oiafa- 
jj  quam  incipiens  Jcripturam       *.    /  **B**rB^,**i?b*M*  ceret,audiDauid:  Lnitiotudomi  +        . 

%  VCl.isteftameti  de  ienilbilib.  C  «a  lUIlt  ,   SC  iine  Ipio  tactum  dt  -J-   nihll.  4  mtcrrafundaWi,&opcramanuum  fq"S 
nosloquitur, &:hocenume  tuarumfuntcxli.  Quodaute  de  cjuod  fa 

■  rat:rmulta.In  principio.n.  vnigenitodixerit,  addifcesab  fiumeft. 

'  air.:dtDeuscoelum&:teftam,deindeinducit,  quoniam    ApoftolovtetehocverboinEpiftolaad  Hebreosdefilio.  Hel?'»' 

xtaeft.& firmamentum,&:  ftellarum  nature,&:  ge     Si  vero de  patre hoc Prophetam  dixifledicis,Paulum  veto 
ne.  animalmm .  Euangehi.a*uero  hax  omniaexcedens,    filium  adoptafie,idem  fit  rurfus.Neque.n.id  filio  conueni 
vn  ,etbocomprehendir,«cognita  auditoribus.adaltio-    re  dixiflet,nifi  uehementerconfideraret ,  quoniam  q  funt 
riiians  matcnam  totum  hunc  librum  inftituens  non    dignitatis  cohonorabilia  funt  vttique. 
cribus,feddeconditore.  c  et/Jw^/b/^aJwc^^i/.ORiGENEs.Itadiftinguit.Et fine  E 

vcvstinv  s.Cum  dicitUi.Owma/^o-  ipfumfafiafunt.     ipfo  factum  eft  nihil,quod  fa&um  eft.  Ordo:  \ibil  ejt  quod 
I  iuoiteditur,&:luxperipfum  fa£ta,cudixitDeus,fiatlux    fafium  efi. VztXum  eftfineipfo.  » 

niliterdealiis,quod fi  ita eft.auernum eft,cp aitDens,        A  v  o.Quod faclum  eft.erat  vita in ipfo.Ioannes.Chty- 
ria ux,quia  verbu  Dei  Deusapud  Deu  patri coa:ternus eft     foftomus.  Etfmeipfofafium efl nibil,Quod fafiu esl.  Hilarius. 
•  qt nuiscreatura temporalis racla fit.  Cu enim  verba  fint    sine ipfofaclum  efl nibil,quodfafium tftin ipfo. 

tem-  a  Quod 

NICOLAVS     DE     LYR  A.  ducendnmfuumcfectum,ficutcreatur<e  producuntur  a  Deocnius 

potentia  efl  perfectiffima ,  &  fine  tranfmutatione  &  motu  ,  tamen 

filerfonalemdiHinfiioncm.^ddeuiusintelleftumfciendumquod  nonfunt  ei  co<etern<e,quia  etfi  ab  mtcrno  potuit  produccre  creatura,  F 

pt  >ni  efi  intellefiualis  natur<e  incommtinicabilis  exifientia.uel po  ut  dicunt aliqui,tamen  noluit.T^ullo  autcm  ifiorum  modorum potefi 

:;i  cibfifientia.  Verbum  autem  in  diuinis  non  poteli  efie  accidens,  poni  in  diuinis,  quod filius  ftue  uerbum  quod  esl  idm\,  utpatetper 

vt  uct  ex  pradifiis,  &  ideo  oportet  quodfit  quid  fubfislens  in  di  pr£dicta,fit  pofierior  patre,quia  in  diuinis  nulla  pote.fi  effepoten- 

m  Mtura.Eft etiam  i»communicabile,quia  nec  intelletlus ,nec na  tiaprodufiiua  imperfecta,ut defe  patet,nec  uerbum  in  diuinispro 

tk  cipit,ijuod proccdens  fit  idemper  omnem  modum  cum  eo  a  quo  ceiit  permutationem  &  motum,  quia,  in  diuinis  ncn  habent  locum, 

pi  edit,&  ideo  quia  verbum  in  diuinis  proceditper  afinm  realem,  fecundum  quod  dicit  B.Iacob.^tpud quem  non  efl  trafmutatio,nec 

q  M,&'mter  ipfumprmcipium a  quo proccdit,fit  diflinfiio rea-  viciffitudinis obumbratio.hem filius procedit a patre de neceffitate  racob.r. 

%  linproprietates  fuas  aheri  incommunicabiles ,  &ideocumv-  natur<s,quia  Deusneceffario  inteliigitfe,&  fic  relinquitur,quod  fi  c. 

ti  ique  ftt fubfiilcns  incommunicabile  in  natura diuina,  qum  eft  in  lius  fit  squaVs patri  in  duratione,&  hoc  efi  quod  brcuiter  dicitbett 

[i  imo intellefiualitatisjrquitur  quod intcr  ucrbum  & principiu  tusloannes.Hoc erat in  principio  apud  Dcum.Hocf.  uerbum 

a  10 efi  verbum,  fit  dijimctio  perfonatis .  Et  hoc  efl  quod btcuiter  de  quo  loquutus fuerat,erat  apud  Dcum  a principio  xternilatist& 

t;i{Joarwef,rtic?j.Etverbum  erat  apud  Deum.  t^utlaenim  ftc patet quartum,quod  deuerbo  Dei fucrat,fupra pofitum. 

c ikrproprie cffeapud  frmetipfam,ficut  necaliquis  eji infe.ipfo,ut  j   Omnia  per  ipfum  fada  funt,  U.C.'Pofiquam  F.uanulifla  de- 

i  tur qmrto  Tbyficortm.Et tdco  intcr  verbum  & principium,a~  clarauit  ipfius  uerbi  effc,feugcnerari,bic  confequentcv  declaratfuu 

\' quodeft uetbum,f. patrcm,  eil perfonalis difiinfiio .  T^on  enim  agere fcuoperari.Et  dittiditur  in duas ,quiaprimo declarathoc qua-  Diui/To. 

■  bumprocedit  a patreper  afiionem  tranfeunicm  extra,fed  ma-  tum ad omnes  creaturas  ingcncrali.  Secundo,  quantum  ad homines 

:  temintra,& ideoverbummanet  intraiiiudcuius  efl  verbum,  in  fpeciali,ibi.Et\'ML ClZtlux  hominum. Trima in duas ,  qtiia 

:uhcodiilinfium,qii^diflinfiioperfonalisefl,  vtps.tetperpra  primo  declarat propofitum  quantum  ad pt oducendi  afi um,fecundo, 

h.  quantum adsproducendimodam}ibi:Quod factumeft.  Inprima 

Et Deus erat  verbu  m .  Hic  confequenter probat patris  &  filij  parte  6ilendit,quod  actus  prcducendt ipftus  uerbife  extendit  ad  om 

■int'mlitatcm,verbim.n.diuinum  fl  qiudfnbftjiens  in natw  nemercaturam ingeneraii , quia creaturx producuntur  a  Deo  fiatt 

idikmtfltprtdifium  eh,  natura  antem  diuina  non  efl  multiplica  artificiata per  artiflcem.Sapicn.  j.cap.  Omnium  eft  enim  arti- 

;'«,?»lmi/o modo potefl  effe nifi  una &  ftmpiiciffimi ,  & ideo o-  fex,&:c. Cum Deusftt ageus  per  intelleUum.  Quod autem pvoduci- 

■'ttttjHidnerbnm  &  principium  a  q%o  eft  uerbumfint  idem  peni  tur  pcr  artemfeu  intellectum,  pr.  ducitnrper  cov.ccpum  artis  feu 

:tnrd,<]itamuis  dtflinguatur  ttt  pradifium  efl  inperfona,&  intellectus,ftcut  domusin  re extra producitur  a  Domo  qtu  efi  in  a- 

Widicit  loannes.YA  Deuserat  verbum./w  q>  ly  Deus,  nima,feptimo  Metaph.Verbum  autcm  in  diuinis  idt-m  eft  quodcon- 

Wut aparte pr<edicatis,dicendo  ftc:  Verbumefl  Deus.  T^omina  ceptns  inteiiectus  diuini,  utfupradictumeft,ergo  omnia  peripfum 

'r»c(luerbatranJpofttaidemfig>iificat,q.d.Ioannes,  quamuis  uer  ptoducta  funt,&hoc eft quod tiicit loan.Omnia  peripium  facla 

1  itfttapud  Deum,non  tamen eiFatiquid extrane<e nalur<e,ficut  efl  funt.E*  quiapofiet  aliqnis  crcderc,quod hoc  fignum  omnia,diftri- 

rbnmnoJirum,fedefl  >:atur<t  diuvu,qu<tindtuifibiiisefl,ideoefi  bueret folum pro creaturis corporalibus,eo  qttod  inprincipio  Gene 

i  'e m omnino  in  jpfo  &  in  patre.  fis  vbi  agitur  de  prima  rerum  produfitonc,non  fit  mentio  nifi  de  cor 

;Hoceft  inprncipio.  Uic  confequenter  dcclaratur  quartum,f.  poralibus creaturis,ideo adhoc  excludendum additur. 

j  ternitaspatris  &  filij  ■  Quod  tnimprocedens  fitpoficriusdura.  4  Et  fine ipfo  tadlrum  eft  nihil.Q» ta  etiam  Jfirituales  creatu. 

>  tie  eo a  quopmcedit,hoc  contingit  muliipliciter  .  Vno  modo,  quia  r<efttnt  a  Deoftcut  ab  efficiente. Confiderandum  tamcn,  quod Mani- 

kb  yducensnon  hahct  a  principio  fux  durationis  potentiam pro-  ch<ctts dix'ttnihilhicteneriajfirmatiue,& perhoc  fecttndumipfum 


im  primo  habct  e[le  in  ille  inftanti,  in  qno  terminatur  ille  mo-     creatura,quia dicit  ipfam  effe fafium  a principio  malo.  Ttfuit  enim 
r  J "  [it  boc,qnando  aliquid  producitur  libere  &     duo principia.Vnum  Jimplicitcr  bonum,aliud  fimpiicitcr  malum,& 

*  kntecfjitau mtu<A,  quia tate agenspoteit  cxpectare  ad  pro-     ab  iflo  dixit corporalem creaturam procedere .  Sed  ijtud  patet  ejfe 

1     5 


10_i 


Glof.orcl.6_  Nicolai  de  Lyra.         10 * 


•  f.t  ornne.         b  Tor«ropore.     e  In  f..irinulifa- 
ftor  »  iniofcl.mprr  ui"u8c  uixlt. 

a  Quod  faclu m  cl  _  in  ipfd ,  vita  c- 

*  l!_ecfl  f_» itnti»Dei.      b  Non  •  iituni  »«__•. 

b  rat,  &  vitaJ  crat  lux  hominum, 


b  Vitaeratluxbominum.  Vr  Tnro.  HYL.Dixerat,  1» 
cn-t.Ne  putates,quod ablque  vita  fit  verbumJcd  v 
rituahs,&luxrationabihb.cun_-i,  vndedicitur:E.„it.{ 
lux  bominum.Qnah  dicatdux  ifta  non  eft  fenfibilis,l_d  i 
lc_-ualisilluminans  ipfam  animam. 

ic  Avijvstinvs.Ex  ipfa.  n.vit 
minantur  hommcs\pccoranon 
minantur,  quianou  habcnt  ratil 
lesmentes,  qua.pofiint  vidcrel' 
tiam,  homoautcmfadluseftad: 
ginem  Dei ,  habet  rationalem  ■ 
tem,perquam  poflir  petcip 
tiani,ergo  illa  vita  pcr  quam 
omnia,luxeft,c.  nonquoruncumqucanimalium,  f< 
minum. 

•k  ORicENEs.Noneftpraetermitrendiim  q»vitaml 
mittitluci  hominum.inconfequens.n.eratiiiuni 
viuent.,8_  aducnire  illuminationi  vitam.Si  aut  id 
hominum,cpfoluhominum,critChriftuslux  atq;v, 
repuIfi,quafidc.cripturispro.cruntdi-cntes,vtquiddi_tu     lorum  hominu,hocautopinarih„..eticumeft .  > 
H      ,  cd.Quodfjaumrft  in  ipf)  uitarrat.  Pronuncia  crgofic.Quo_!    quicquid  dicituraliquorum,itorulolum  eft.Scnptu 
iweU  /^«wfn.Hicfubdiftinpic.&ckindcinfcr./aip/biMMewfc,    deDeo.quod  fitDeus  Ab-ahaJIfaac&Iacob,  notfi  « 
^ORif.iNfcs.Potcft&ficdiftinguifinccrrorciQMorffd-    tantum  parrudictuscft  Dcus,nonergocxeoquod_r. 
Svmeflinipfo.kt  p  >_tcadi-_ttur>-*_ttr«*.  Vtfitfenfus-  Ola    fco7„w,exc!uditurquinfitaliorualiosvero_6rinens,c 
quc pcr  iplum  &c  in  iplo  facla  funt,  in  ipfo  vita  funt,&  vnu     eft  (crif>i\x:Faciamus hominem ad  imagine  noilra .  Quicqu 
iunt.Eranr.n.hoccft,iniplofubfiftunt  caufaliterpnufqua    iaiagme,acfimilitudin_  Deifac.ueft,mtelligiuetpl 
r  fintmfcipfiseffc_-iu_.                                                       ne.SicigitluxhoIum,luxcuiushbctr6naliii  creatu  : 
C b  V ita _____ 

~NT  C  O  L  A  V  S     D  E     L  Y  R  A.  quafuntinnolHntateuerbidhrmtainipfo.  Sic  aut  eftde  crt  ( 

«fr  falfum,quia  ens  &  bonum  conucrtHntur,  &  idco  quTitum  habet  cor  innuantum  drpendet  a  uotuntatr  Dei,&  ftc  rxponitur  illud. 

foralis  creatura  de  cntitate,tantum  debonitate,  &  pcr  confeautns  factum  eft  in  ipfo,uifa  crat.Q"»*  ift*  creatnra  antcauij  j 

apnncpio  bono procedit.Hoc  ttpatet  ex  ordine  rerurn  &  contxio-  crant  in,  uoluntate  urrbi adproductndum  cas  uel  nonprodu 

me  earum,auia  rniuerfi  ccrruptibiles  creaturat  &  incorruptibiles  &  ficpatrt modm  per  qucm  efl caufa  pmdutliua creaturam 

yiJtmtta  ad  inuicem  co nncCti  &  in  rnum  ordinari,  &  ideo  toncede  produci  t  <  as  onnino  libere.  Ter  qttoi  excluditur  etror  alia* 

dum  cfl  caa  ab  rnoprincipio  produci,  &  in  rnum  fi>iem  reduci,  fp  lofopborum  dicttium  ipfum  Dcneas  de  neccffltatc  produttrt  i 

auod pbilofophus.li.Metapb.Ex  connrxione rniuirft  probat rnita  patetfalfitn,auia  roluntaa non  yult  aliquid de  nrceffitattM 

tcmprimi pnncipu  dicens. Entia  nolunt  male  di/poni,nec  bona  plura  bonum  a.l quod  hahet  neeeffariam  habitudintm.Vclnntas  ait 


a  QBoi/affiiWf/f.AvGvsriNYs.  Siaudis mutabilcm  crearu 
^A  ramperfilnimfactam,nontamencrcdas  mutabilemicius 
voluntatc.qnia  non  fubitoahquid  volui*facefe,lcd  omnia 
ab  arterno  twCit.Quod  factum  cft  tempotc,  tranfit,  q>  in  fa- 
pientiaimmutabiUeft,tranfirenen  potcft.Fabcr.  n..arcam 
prius  facit  in  mctc,  poft  in  opcrc.Qd 
in  mentc  clt,viuit  cum  artificc,  quod 
fit,muutur  cum  tcmporc. 

*  A  Poteft  autem  fic 

cu.i.  in  funchnr:  Qwd faftum e/l in  ipp  .l.t  po 
.'•  ltcadicatur.^/rarfdr.  I.rgotoium  ui- 
ta  cft,  fi  fic  pronunciauerimui ,  quid 
cnimnonilIofaftumcfl?ipfecftcm  .  . 

(apicmia  Dei,&  dicitur  in  Pfal.Owiia  in  fapientia  fcdflf.  Om- 
ni.i  igitnr  ficut  per  illuru,ita  m  illo  facla  lunr,  li  ergo  q?  illo 
faclurn  eft.vita  cft,crgo&  rcrra  vitaeft,lapis  vita  cft.lnho- 
neflucft  ficintclhgercncnobisfubrepatleciaManichi-o- 
n>ffl,&  dicat,quiaTiabct  vita  Iapis&  habet  vita  paries.  So- 
lent.n.ifta deluantcs dicere.  Et  cum  rcprehenfi  fuerint  ac 


V 

tuor; 


litas  principatuum,vnus  erfio principes.  Tlurib.  et  alvis  modis  rrror  cum  fit  infinita,  non  habet  vectffariam  habitudi*nm,nift ad  i 

Wj'  ichai  fvffet  impugnari,fed  omittopropter prolixitatem  vitan-  infir.itum>&  nihil rult  de  ncceffitate,  nifi  brnum propriumj  *< 

damtv  diffuijtu  babet traflari  i.fententiarum.Mu  aute  dixerunt  nullam  creatnram  rult  de  neceffitatcjed tantum  ccntingtntt  J" 

rjuoi  per  nibil inteUigitur  diabolus,  qttfdkunt  effe  fmc  uerbo  fattTt.  bere,&  fic  eam  producit  filitts  autem  fitte  utrbttm  in  diuinii  k 

Std  hoc  pattt  tfft  falfum  auia  diabotus  non  efl  natura  malus .  Si.n.  protedit  a  patref.  naturali nrceffitate. 

malitm ejfet  inttfrumjtipfum deflrueret, & ideo natura  ipfius  bo-  »  Et  vita crat  lux  h.Oflenfo aualittr  utrbum  fe  babttad'  t. 

na  efl,&  idtofatla  efl  a  uerbo  a  quo  omnia  bona procedunt.  Et  idc*  crtaturas  in  j>cntrali,bic  ronfeaurnttr  oflmditur  qual 

expontnium  tfl  ly  nihilyficutexpofitumeflfitpra.  adhcTfs  in  fprchlLtd euius  intelleaumftiendum,q«cc 

I    Quod  fatliim  cft  m  i  pfo.Ofltnfaquod  utrbufit  eaufa  produ-  funtinfra  bo1ts,bab-ntaliqualem  rerum  frnfibiiium  cofnit 
ttma  rerum,bic  cotifrqutnttr  ofttnditur  ptr  qutm  nodu  ftt  caufa  ta 
rum.Adcuitts  inttlhaum  fiitndu,tpfcJm  Thihfopbnm,z.dea1ai 
tfnatnorfmt  gradws  riufcu  uiucntium.VegttatiHum,fcnfitiuu,mo- 
tiuum  fcdm  locum,&  mtclUaiumn.  Et  inter  iflosgradm,  inttllttli- 

^l^ttjummum locumy&  idto  M  qua  funt in aHquofcim modH  eit  jtw.14.de  ~Trm.Ve7unta'men  co?nitioDci  &  amofpt 

:ntcybttc,funt  w co  fcim  modum  uitalem .  Creatura  autprtexi-  plicitcr  accipi.Vno modo  tro  coznitione  &  amore,qui poff* ' 

Jluntinucrbo,ftcutincoctptuartitrtllntclltaus,Ht  pattt  exprat  riexnaturalib.Miomododt  to^nitiont & amort f*pc™»  1 

ditlit,  &  ptr  confcqulsfunt  in  10  ptr  modttm  uiu  inttlltaiu*,quia  cundum  hoc  littra  ifla  potcfi  duplititer  txponi,f.  dt  cogmtw  ■« 
inttui^trtverbitflfuum  edc&fuum  viutre ,  &  hoc  efi  quoddtci-  rali  & fupernaturali.Vrimo  igitur  txponitur  dt  cognitiom  « 
.!'.  J£r°!l.?. .  _1m  ' „!" .Ip/°'.v.,ta  Crat'  ^u'a  inodfaaumtfi  in     li.Sjcut.n.pattt  ex  prddia.s,omnes  creatura  funt  per  uerbt  pi 

humana  natura  exccllentior  tft  »»"  J 


cutapnus  to^nofcit  ftabulnm  fuum  &  pabulum,&  -»*  ' 
priumy&  dt  fimilib.efi  fimiltiudiciii,fedfola  creatHrtini 
lis  pot  attingere ad co%nofcendtt  'pfum  Otu.Ecn.ipfo^ 
ad  imagincm  Dei,cft  capax  ipfim  per  co%nitir>nent  &  *m,t 


^fnll  "a  eXtril  Vrf in  utrboPcride™  ■  7«*  idcm  tft  quodtfftntia     ditlla  ,  uerumtamen 
ntjgu  dmna&HiU.EtficpatetmodusterqHem  crtatur*  procedunt a     ne.inquanttm uirtut 


...  uirtute  intelltam  pottft  ad  Dti  cagnitxontm 
re,efectm  in  ipfum  rtductndo,ptr  quem  modum  philofopbi 
runt  cognitiontm  dt  Dto.Omnis  auttm  eognitio  fit  in  aliquo 


rtrbo,  rideLcetftiut  artificiata  abartifict  ue>ab  artt,'ppquod  di 
cit  Botttus.i.dt  confola.Tu  cunffa  fHpemu  Ducis ab  exemplo,  pul 

chru  putchemmm  ipfc  Mundum  mentc  gcrensfmiliq.imagine  for-     &  idconatura  humanafuper  alias  creaturas  inftrior 
TZs,        moZyomt?r  MWjiHmtH  creatura  pr*rxi(lut  m  uo    fpecialiter  illufirata,&  hoc  efl  quod  dicitur  .  Et  vita.  '.#  » 
luntattrtrbi.Ad  cmm  inttlltaufciend%,quodfcim  Thilofopbu,i. 
dcaia,tlla  dnrumentia  qu*  mouent  fcipfa,  hoc  autem  maxime  com 
pctit  uoluntatt  qu*  mouct  alias  potentias  ad  agendum ,  &  ideo  ca 

qu£ 


bum  auod eil  uita,ut  pattt  ex  pftkdictis. 
3  Erat  lux  hominum  .  In  quantum  attingitprr  naturv 
datam  a  uerbo,ad  altiorem  cognitionis gradtm  .  Subdit  aut ' " 
dum  dicens.  *  1 J ,x 


M  0  i%  U  L  J  T  E '  I{. 

ticipariue,cum  eflentia  diuina  fi  t  indiuifibilis,&  de  ipfodi 

C:  t .  1  .Io.  ^Avt  cogQfcamus  uerum  Deum,&ftmus  in  filio  cius  ue 

roeft,uerus  Deus  &  uita  titerna  Pcr  quartu  reprobatur  crror 

Ebionirarum,quidixcruntChriftum  ante  Mariam  non 

fuinc&ficeu  nonfuifteabtctcrno,  cum  tamcnChriftns 

dicat  dc  feipfo,infra  8.d.Trincipium,qui  &  loquor  uobis.  Et  ibi 

dcmg.__^t^t(_»i_^Z>rar';_TO^crr/',r?of«»'/.Perquintumexclu 
ditu-- 


1  Quodfaaum  esl  in  ipfo  uita  er„f.N5  omn is  creatura  i  vcr 
bopr.xcxiftir:ntelIigibilitet.Intelligere  vcroeft  viu< : , & 
intellcdt  ovita. 

2  Et  uita  crat  lux  hominum.ld  eft  ,  verbum  cft  manif ' 
omniumquacab  hominibuscognofcunrur.  Perqm  ' 
liturcrrordicentium.qddiuina^uidentiafenoex"  if- 
ha:cinferiora,inquorumperfonadicitur.lob.22.c 
dincs  c,tlipcrambulat,necnoftraconfidcrat.  Qi'odrepba  rit 

11  m. 
Et 


VM 


I 


oannis 


Cap.  I 


iQ-4 


ap. 

5»  a  iHxhtenehrishe.&tttamnco.&CiiK  ysostomvs.     brasd;cimi.siliicitosa£iU?,&:  eam  q  vF  fcicntia,u6  cfrau   ^t  -shi 
»  Vji  adueniete  nobis  Iblurum  <yt  moris  imperniHJi&G  lu     tcm.Oporrecaut  in  id  coniiderare,quod  no  (empa  tene 

ceicctenobis  no  vltra  func  tencbra:,fed  femp.  manet  vi-  br:c  jn  (iniftra  parte  fumuntur,(ed  qfiq;  in  bona,  /ecun dfi 
m  tai  niors  fuperarc  116  por,nec  tenebre  Jucem.vnde  fequi  illud  Pia:'mi.Po(u  if tenebras  latibulum  fuum,  dum  ca,  C\ 
•3-  taEciux  in tenebrislncctTencbns  mortem,o<:  errore di-    nmt  erga  Deum,igi  ;ou 5c niperceptibiliasut.i 3e  bac crgo 

gj  N7am  lux  qdem  laudaia  caljginc  ui-  ' 

f    ihlllS  nOU  111  tC  a    T'amenat-'c-,'3»snonce",eb-ltar*  b     Anteincarnatior.e  n.fimtneccarcuscom.'         caill  dioniinfl  VCr* 

,      ,  ,-  .  prch:nd.t  lycemfurjcr  lc  i.centcm.  ,'     ,  '  '  ■     ■  . 

£!BS  a  &luxi„tcn*rislucec  cWbr*  eamnon  complchendc-  ,  gMS$$ 

*'       .,,       ,-,-.  a     Sed  vt  enamirniebrxcomptenende  «nt.  b  =  Prscurlorjiunianti  mrbi.  ■     '  l  .' 

VC)  LnrUtlin  me  c     Nonabhcmin^bus.  d     .'.onabhomioeimpolicuir.f-d  a  Dro.qiiafi  fubflamialiter    2.    CjUia  qtlOd   Ciat  C.lil 

dierrorisregnatis  datum-        e  ««^«.iiaui  »{-.■«  i(j^t;*hi*M&  g:ati.irnP:id,cat.  j  go  dum  ignoraba-  Z 

SteudiTparc-  b  runt,  Fuit  homo  miflus  a  Deo,cui  nomen  cnjt  loanncs.  4  tur,ihlucem.cpgai 
cit,&invitam  c  5  tam  vertiturei  qm 

rrrtem  fccitmor  di.iicit. 

HjsChriftus,itaeaui  Cuperans,vt  eos,  quidetinebantur,     b     Fuithomorniffus .  Pofrquam  fublimi  voiatu  vltia  ocm 

paturainaltitudinem  tbeologia;afcendit,quia  vetbnm 
apudpatrem  fcmperfui(Tecontemplatus  eit,  n  oxad  hu- 
militatem  humana:  naturae,&  fpaliter  prcecurloris  veibi 
delccnditjcontra  illos,  qui  dicebant  humanaui  natura  m 
primo parete  ex  toro  pciditam  &: ad  nihilum  redatram. 
c    Homq  miffus.  Homo,  non  angelus,  vt  hxretici  voluu t , 


X 


K.;cetet.Quiaigiturnequemorseam  fuperauit,neq,  er 
rc  iedfulgidaeiteiuspicedicatto  vbique,&iucetcupro 


ijfortitudine,  propterea  iubdit:E<  ten.e.n.com, 
'  ;ORiGE.\EsE(t  fciendum  quodhom  inum  nomeeft 
dtrum  fpfulium  recum,fic&:  rcnebrar.  Dicimus.n.ho- 
rnemlucem  pofiidentem,opcialucisperficerc,oc:etco 

Jifcerequafulluttratu iummefcietiae,  &eptcario,tenc    aDeoJdeopotuitdi.ce;cdcDeo. 

bras 


£$>  Erat 


'"■    - 


— — < — 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  }ltUnl.].Licet.n.ipfitmverbumquodefilux'pereffentiano 
p't  cffeforma  intellccJus  noftri,tn  intettcclus  ages  qui  efl  potetia 
t  n.i,ett  qia  lux  deriuatJ  a  diuina  luce,&  ideo  per  ipfttmpot  ho 
h  id  diuina  cognoftecb.  quodammodo  attingere,fecundum  cp  dicii 
T  \..b,Multi  dicunt,quis  ofiendit  nobis  bmai  Hndet.Signatum  efi 

os  iumen  vulcus  tui  df.e,  q.d.  in  hmine imttUecltts agentis 
>a  teammab.hHmtn\s,pot haberi cognitio tu£  bonitatis. 

E  oc modu  lnx  diuinain  tenebris lucet,  inquantum  natura  httma 
e  efl qitxdarn  tenebra, quia  cxjc  lum-.n  non  het,fed  a  verbo 
:;ur,eo  cp  luce  ab  ipfo  dcriuata  moio  pr&diti)  infnrmatur.  • 

y  untmen  quu  talis  cognitio  Dei  qttx  habetur  ex  natnralib.  efl 

itfiitajdeofequitvr. 

2  Ette.ga.  no  co.L^iia  lux  dhinaftue  V2rh;m  quod  idem  efl, 

me  naturali per  tffentia  n j  vidci , quia  tatis  cognitio  cfl  tfh 
ercffeclus, /ni ,  o  adxqnani  virttite prima  c'4  fz.fcd in infi 
iiUantab  e,»,<  teoper  '.aleui  cognitivnrm  non pot  v.dcri  di- 
mod)  exponilur  litcra  dc  cogni  tiwic  fiptrnatu  ■ 
.ad quendam  fi-um fipernaturalcm  ord:'itiar,qui  ex 
1  itlnmennaturalis  tcnis tfecundum  quoddicit ^ippfiolus  i.Cor.' 
.  .Otuhsnon  vidit, &  auris  no  attdittit^ncc  in  cor  hominis  afcen- 
qpnparaslidiligrntib.te  ^Adffnem.n.incognitum  non  pot  ho- 
ica  honpolftim?ts  dUigeye^tcundiim^iug. 
ideobomo  adfi>ie  fuum  confequendll  indiget  ncccff.irioifiuHra 
i:ural>,vt  infinl:  vlthmt  dirig.ttur.  Dens ai>: pnatus 
1  atio  em  bolb.dart,quia  natura  no  dcficit  >'n  nc.tffa 
■  .de  anima,Etfi  hoe  Ve'u  c  de  latura  naturrtt.ifvn<lto 
rtiiij  ve  ru  eft  de  autlore  ipfius  n.ii^rx,qui  cfl  natura  na  iurasAti 
leo/i 6oi»o faciat  cp  in  fc  efi, conuertcndo  fe  a-.t  Dcum  per  cognlfio 
>m,piout poteftex  naturatiu.h.iberi,Dcits ft/ plctre 
aturepcrfeflioricmgrat}<e;,illu{tratiseumfitper 
ne,&  hoc  eft  qttod  dicitur:Et  vita  eratlux  ho 
HltlUldejfiipfnm  v.rbum non deficit illuflrando hominespergra 
Mtocognitionefitperna:uratiiim.Et].'m  K.\u.ld efljn peccato- 
o.<fmvtibum  qmntum  eft  infc iiiuflrat  eos  lucegratu.  >>/  cp 
tttetiebrii,';.  .liafc  fubtrahunt  ab  injluentia  diw.nc.  b-.iis 

<c Hrbi>& ia\t  )fequitur.  Et  te.  ca  v.oncom.  ijuia  pcccai^rcs 
nclucem  non  confequurjur,nbn propter  dcfetlum  tuc:s,  vt  diftii 
■  pYiumdcfetluw. 
Fuit  hom o.Tofiqua  c nagehfla  defcnpfit  feu  decli rauirctcr 
ycrbiemanatio"em,SsC  ipftus  Qperatictfi,bic  confequtur  decta- 
1  aus  tfaletn  int  arnationc.Et  diuiditur  induas  partesfquia  pri- 
\  Wtur de mijfione  pr<catrfo.-is ,fc cundo  ue  aduentu  rednnptoris 
1  Erat  lux  vera.Tmwj  in  duas,quia  primo  ponitar  cdmc,id.uia 

prtmr' 


pr£curforis,fccundotolliiur  qccafto erroris.ibi.N5 icrit  iile  Iux. 
Circa primum  comeniatio  pr&curforis  ex  qttatuor  dejt ribisur  V ti 
mo  ex  coditione  naturaii,cu  dicitur.Emt  homo.id  cfl,vines  uit.i 
hominis  fccundum  diclamen  retlaz  rationis.Etrationabhter  fcur 
f«r  Satuatoris  fttit  homo  &noangelus,quiafapientia  diuina  d!fpo 
nitomniafuaw.ter,vtdiciturSap.  Z.a.  quia facit  ornnia  fecundum 
modum  conuenicnie'  &  decentem,manendo  quamRbet  remfecunii 
quod  nata  eft  moueri,Homines aiiiem  communitt  r  loqncido  mag/s 
funt  apti  recipere  dotlrinam  hominis  quam  angcii.Tum  propter  ji 
miiitudincm  naturx.Tum  proptcr  confuetndinem  tocueioms  &  vi  '■ 
tx,qu£  rcqmrutur  intcr  difcipulum  *y  doclorem.  Si  autem  aliqiti 
doccantur  conuenientius  ab  angetis,  hoccfi  verii  de  exceltcntibus 
viris,&  d  commmi  vita  hominnm  fcgregatis ..Aducntus  auc  rcde- 
ptoris  annunciandus  erat  omniBiis  commmiter,nonfalum  exctlte- 
tibus,&  idco prxcwfor  adstcntum  Cbrifli  prxntmcians,magis  ido~- 
neefuit  homo  quam  angchs,vcritntamen  licer  Uancs  fucnc  homt 
ex  conditione  naturaii,fuit  t.atfien  angrlusab  offlfti)  &  puritate  v;r 
ginaiijecmditm  qitod  dicifSiLiiator  Mat. 1 1 .b.Hic  eft  de  qtto  fcvi 
ptu  cf},fi'iiicet,  Mahcb.3.3.  !:ccc  tgo  mitto  angclii  mctt,&c.  fecfido 
d,ejcribitur  loan.commcndati'0  ex  diuina  autoritatc fcv.m \u.bd" tu  ■ 
4  M i.Vhs  ■\DtQ.Qnia non'vc nitproprio  capite.  Piehacmtffifne 
loa.tnis  dicunt  atiqui,quodftitfantum'per  bnerno.m  infpirationc, 
fed  metiits  videtur,,quod  cum  hncfwntpcrexprcGam  Dei  rnilha 
nem  &  cxtcriorem  appi  ■'  f«<*  funvmultft  ardaa 

folcnt 'prophet*  ficmitti,vt psttcr.  cx  dccnrft  retcrisTclia.  MyHe 
riuaute  Cbrifii  inttr  omniafu.it  maxmutyfta  ad  Ipfyhfuit  ordin 
natu  tatum vetus Teflamcntt •■■?■:, >;r dccLr \t-.i diffnftfupcr  epiiiola 
ad  Hebraos,& idco  non  cfi  vcr:f»i:lc,>mn  loan.hierit  ad  bocwf 
fus  pcr  expreffam  mijfwntm  &?.',  &--^pa;/twni-  exteriorcn:,  iictt 


PracCiir 
foriv   co 

minecU 
00  nri- 

au. 


Sccrida 
Ciuninc- 

datio. 


infra  eodcm  cap.  Qui  mifitm,e'b^pti\ars  in  aqm",  !''■/  c;ixit-J'<p>.f 
quem  vi.ierisfpiritum\defccndcntcm,ij-c.Tertio  defoibft r.r i omcrt 
datio  loannis  ex  nomtne  citm  dicitar. 

5     Cui  nomcn  erat  IoannCS./flarf ntmcn  fnit  fJbi iwpofttnm. 
noex  humana  d:fpofitione,fc\ldiuh:a pordinatir.ne-vt hah,  *  f.t-.c 
ua.& tdeo  rnicbatprnprictati hTc rn.tff  plrnvn^.  . tinair 

ncs.n.interpretatttrftn  <>uogratia',&  Tcfeo  fttrf  idoncusad  pr 
rendum ance  illum  qui  cft  autor  gratixjr a,nd;pn  i/uod  diac/ir  v>- 
fra  eo.b.Gratia &  vcritas  pcr  lefum  Chf/ftM  faiUcff. finike  in • 
mnitttr  in  veteri  Tcftamento,quia  Abxaham,  Ifac,  &  fc  vomin.a 
tifunt  ex  diuina  ordin atione,ad  deftgnat  a  riprcf  i ictate. 

Qttarto  defcribitur  cius  commendatiocx  oj:c:f,nobiiii  .jc-cum  fub- 

ditur, 

■  ■  '  ■  '  *  Hic 


Tt-rti.i 
commd- 

J.itio. 


GC:  17. 3 
»i..i.  & 
i?.f. 

commi 

dario. 


MOJ^^tLlTEB^. 


T      Ktiuxintenebriis  lucet .  Id  e(i,in  peccatot iaus  quan- 
ti cft de  (b,ficut  ccecui  luccm  folisnon  videt  ipfum  il* 


trantern 


pfum  il 


■  -■«"  bano  raiffns  a  Dto.  Pet  Ioanncm  pra:curfoxem  doi 

m  1111 


minifi2;nificaturpr3edicator  euage!ij,idcodicitur  hi<ho 
mo,id  c(f,viuens  lecundunli  dici.nnen  iatio,usJ&:  uon  \  1- 

tabcitiali. 

5     Ctii  notnen  trat  loannes.Qui  intcrprctatur  in  quo  cft  £i  i 

tia  Adhocenimqnodpr;edicatorcoiruenienter,'5i.voii_- 

ter  annuciet.ycrb  a m  Dci,rcquiritur gratia  Spin;u(rri  :  L 

piic 


i 


Glo£ord.&  Nicolai  de  L 


c. 


lO.J 

a  Eratbiw*  Omnish.imodicirurillana.urain  homi 
feadfi  iiu  tudin«D«J<adae(l.Aln'otn 
,  iuhonuneinfenore«pKteihoivlunt,8dqao. 

i  cxtra  homin€  lunt,ln  illa  icihcct,anmu  vclut  in 
quoda  rrivndo  tiipcriori  vcra  lui  iucet,  Sc  m  »llu  mudum 
\cnicntes,8r:pcrtra 


yra,        ioz 

cfle  fo!,qu£ocu!is  videre  uon  poflumus,  quiaqoi  1 1 
habentoculos,idonei  non  luntviderc  panetenullum;, 
tum  ,.iutaliquid  hu.uimodi,  ficomnesad  quosvencl  1 
Cbriftus^minuserant  idondeum  videre. 

jfc-CHRi  soii  om  v  s.Vhi  (unt  qui  non  dicurtteul 

verum  Dcurn»  I  ■ 


ira  ti.m 
I 


luris 

graricac 

,-fptio 


liamrcn.. 

luminat.quiaquo* 

ramvita  acconoet 

,:,  ccelis  dl, 

ouaftm  aliomim- 
int, 

LbX  Tera.  tff  Av- 

gvsti  .*•  Qiraread 


>g.-nt  li1»»"  ToluntJtf. 
D  Ciiu»  tcl. 


Hic 


•  C«  "»ifl 

wmt  in  reftimoriTum  ,  ur  rc.timonuin.  jvrhibercrdc 


)lictniffus  cfi  bicrcnltictcM. 
c  Qkuuu,uc    onttidicseet. 


ld  cK.Chtino  n»to.  1j  i.  i.oii.ti .  .  :N.iui  B  tiniimn.  I-  y_tc 

c   Luiiifn  ChuflumeHe.  ■(  T.  Hituentein.quia  Oeu.v  "t  mo  uiult     nqium. 

«  Mi<  uierit  irte,  nontiin-  urx  (e    - 

llltffc 


:  i-u  :1  uminata. 

t  liiinin; ,  womncscroVterenr  pcr  t  rftfm  .  Npri  crariflc  ftrx, 

I>co,uo.         p   Aotein.         .Chiti.  '•  Q.J.acM  uon  uera  10«  .f<  ux  uoo 


Millui  eui. 


cnim  lux  vcradi  - 
tur.Sedtiillurniik 
omncmhominri 

veniciucmin 
mnnduiri,  qu 
tot  (ineluiTui 
manlernnt?N 

nim  omncjv 


ili  ev  .  ,  r-J.Il    i      -lu.i; 

dVtum  cil  \Sqiua  .i  lc-Jvi  reihmonium  pcrhibererde  luminc  ,      ruicluxvera,  4  uetunt  Chnfti 


tura.  lltuminari 

uuomncm  hoi, 

qu3rmim  ad  ei 

perriner,fi  autem  quidam-merisoculosclaudenrai 


homo  illutni' 
nans  dicitur  Itft  , 
ledveta  lux  c(l  ilii 

qu*  illnmmat.nam  cVr  ocuH  noflri  dicfmtr  himina  ,  &  tn 
m 
I... 

nnm.Si  omncm  hom»n€,crgo&  ipfYim  loan.Ipfetffgo  reipiosgrau.:  dono,  nam  gratiaquidem  adomncs  cfl 
llluminabj»,a  quo  lc  dcmonlhari  volebat .  Qnomodo.n.  eft.Quj  vcro  nolunt  dono  hochui ,  fibiiplis  hancim 
p|t  i  ,ytin  uiiquo  corpore  radiato  cognoicat  ojrtus     tcnt  ca-atatem, 

efle l 

— 


iftem  luccini.icccluur,autpdie(blexeat     hienmt  reciperelucis  hu-us  radios.no  alucisnaturao 
him.ni  il,.>lincc.\..l.i>v,;oi!t)\i.dcliibdir:Q^///«F/i;/wr/>a     nehranoeftci.s.ed  a  malitiacorii,qui  votuntaricptin 


N  l  c  U  L  A  V  S  D.  E  LYIA. 
i  Hicvcnit  vt  tcllimonmm  pcihibetetdel-u.i.t/c/i/ioDrj 
intnundum  *-iuente,boc  autcm  lcft:>n«nium  perhibuft  prxdican- 
doetus  e\  •...'/  a  i.rtur  inf.co.c.Ipfc  eft,.qui  pofi  mtvtn- 

turns  ejtycui^rnoii  fum  dignus  utfoltta  corrigiam  caUeatniticius: 
Similkcr  teiitm  »iii<  ptrbibuit  hapi^ando  in  aquay  vt  per  hoc  dcfc 
ynarct iUH,<]ui  trat  uiturus  baptn^art  fpiritufanclotpropier  qnad 
foiniabjptifni  lo.umis  trat  in  nois  venturi^vt  babetur  sicJ.\v,a. 


diraniihrn,  ijuoU  rationjturatis  r\t  dtfecliua  ia  cofnitiom 
rii,fjnia  nb  attin^it  adcorii  co^nittoni  ,mft  per  cfftdus  quidifl 
D$o  in  infinitum.\ti:m  nuclatio  de  diuinis  in  uettri  tefla.  trat 
peiftcU,quiajub  uclan.inibus  &  fi^urisypropter  quod  ante  C 
Jii  aduentura  homines  mulciplaiter  irrabant  circa  cognitionti, 
uinori-M,vi  paiel  infpiaentiilhus  temporis.dtcurfum,  &idco 
uentus  Chnjiiin  mundumfnit  neceBnrius  adilluminandumh 
ncs  in  co^nittone  dtninorum,fecunJum  quod  ipfemet  dicitinfrj 
g.E^o  in  boc natus  fum  ,  cr  ad  hoc  uem  in  mundum,ut  leflmi 
ptrhibeam  veritati.  Idi  o  uidemus  quodpofl  c\  us  aduentum  id 
tatria  ctfjauit ,  qua'i ptr  totum  mundum,  (iiutfutratper  Zjc 
riam prcphetam prxditluvi cap.i  i.n.Etent  in  dieilla,dic:t 
minusdilperaam  novninaidolorumdeterra.  Quodau., 
Chriflus  ftt  lux  fttfficiens ad  talem  iUuminationem^oflendit  trit 
ciratione.  Vrima  ratio  proccdit ex  tucis  buius  vtritatcMcu. 
ex  ipfius pr&lintialitatc.  Tcrtia  (X euideti  cius  manifcfla  ' 


Sicut.n.  prophets  annquitus  denunciabant  aliquando  futura,non 
jblum  ucrbis,fcd etia  failis.  Quod  oatet  de  Ieremia,  quia pojult  ca- 
tcnam  in  collofuo,  vt  urrbo  &  fatlo pr&nunciarct  captiuitatcm  fu, 
turam  regis  &  ciuitatis,ut  habetur  2.7.  a.  Sic  loannes  Bap.pr&di- 
canlo  CJ  hipti^ando  annunciauit  aduentum  redcmptork,  Fwis  au 
itmfui  officti  tj'igitur,cum  fubditur. 

2.  Vtomncsae.lcrent  perillum.  J^ondicitin  illum,quiaad 
boc  finttuten  psd-i.:b-.i,  utpopuluscrcderet  in  Chrillii  uenturu. 

'Xotandum  ?r  yn »d Mud qnod dici:ur  />rc;Omnescrederet  per     cnnda  tangitur ibi.ln  mundo  er&t.Ttrtia,ibi.  Mund 
ji!um./\  J fupra  diclum efl.Fuit  bomo mifins,     liim  factus  efi;.  Circaprimumaduertendum^jtioiai 

quiahic  loqu.  i.craltter  omirib.  non  jic autemloquitur  an-     tur  uerumtripticitcr.  V 'nomodo  quia  diflinguitur  coniiaf. 

gelus,ftd  foluw  '  xc  .  'rntibus ,ut fupra ditlum  ef?.  Sccundotfuia  difiinguitur  contra  figurale,  inquantumf. 

i    Non  erat  il lc  hix. Hic  tolhtur  occafio  trrcris.  Ex  hoc.n.quod\     dit  a  perfecla  rei  verita:e.Tertir.,qnia diflinguitur comraptru 
c*angeldt\adtxcxai  de  loaane  tot  nv^nifiia^poffct aliquis  crtdere,     pcs,quia  illud  quodeji  taleper purticipationim,deficitapi 
i/uod  cius  ainentus  Juff.teret ad  faiutcm  generis  butnani,  ficut &     nt  illius  quod  ejl  talt  per  effentiam.Lumm  cr^o  ra: 
de  ipfo  mnltt  fantopinati ipfum  effr  Chriilum  propter  exceltentia 
fuxfantlitatis,p>cpt;r  qiwdfacerdotes  ludxorum  mifcrunt  ab  Ie- 
rofolymis  intrrrog.mtcs,ft  ipfe effct  Cbriltns,  t\t  babetur  eo.ca.& 
ideqeuangelifla  ofitnditqi>odtius  aducntus  nonerat f.fficiensad 
Jiluandnm  hurnanum gcnui,dtcis:  Nonerat  llle  lux.  l^uipoffit 


in  cognitione diuinoru primo  deficit  a  rationc  vcra  iurii,c 
pcr  cam  pbiiufophihabuerant  de  Dea aliquam  cognitiontv 
tncn  admixta  erroribui-  multis.propter  qnod  dicitur  ad  1{ 
Cumcognouiffent  Deum^  nonjttut  Dcurn  glorificauerunl 
tias  egcrunt,fcd  euanuerum  in  cogitationibus  fuis,&  obfcun 


mentes  hominunt  luce gratj£  illuitrare ,  ftd  tantum  erat pracur-     ffl  inftpiens  cor  eorum.  Et  hoc patet  in  .Jriilotelc,  quiinttr 


fbr  buiu  t  iucis,  ideo  fubditur. 
^Scdvt  te.timonium  perhiberetde  lumine.Modusauttt 
flifitundi  iamprcd  clus  efl in parte immediate prxcedcntiSei  co- 
tra  bcc  uidetur  cjjc  W.ud  quod dicitur  Epbef$.b.l :ratis  aliquan 
dotc|icbr.v,nuncautem  lux  in  dnmine, &  fir  ratio  tucis  co 
uintr  cuitibrt  :ullo  &  pcr  conftqntnt  toai.nt.Dicendum  quod  lux 
gratt£  dupticitcr  atripitnr  inftnptura .  Vno  madn  pcr  edeniiam, 
CT  /.<  fot:  Uco  cducmc  &  appropriatur  f.tio  in  diuinis,  ficut  &  a- 
liapcrttnei.t  ainotttiam,v  idco  propiirtas  hnius  lucis  de  loanne 
nrgalur,fcd de  Chrifio  affirmatur,utjtat.  wpattbit.Alio  mondo  ac 
cipuur  tux  pcr  participationem  ,  &  boc  bene  conutnit  loanne  & 
alvs  fanciis^dr  fic loquttur ap  Jlolus in  autoritate pmdifta. 
S  Erat  lux  vcra.  Toilquam euangelifta di clarauic  mvfvmimprJt 
curforis,hic confequtnter agit de aducntureiemptorls.  Ei diuidi- 
tnrtn  trcs,quiaprimo  ofltnditm  vecrffitas  buius aducntns.Sccun 


pbilofopbos  dicitur  vtriusf^Apftffe ,  &  tamen  inpluribtv 
uit  a  veritate,ficut  patet  demundi  Atemitatcde  iattPigent 
numero  &  earumfelicitate,  quorum  perf  quutionem  caufabt  i- 
tatis  omitto.Lumen  uero  cogmtionis  diuinorum  quottfuitin  u  '- 
ri  Tcfl.  dtfiiir  a  ration?  vcr$  lucis,  quia  licet  babucrit  vt 
abfque  admittione faifitatis ,tamen  ipfa  eraifiguralis  &qutj  * 
bxa  veritati<.  l.umrn  vcro  cngnitionis  euangrltc£  tirttontod  t 
firit  a  pcrfcCla  lucis  veritate,  qnia  licet  vera  &  apcrtafit,  h  r« 
rfl partictp ita .  Lux autcm diuina boc modo  dicitur rera,qm  'M 
hix  per  iffentiam.  Et  ex  bocjequitur  quod  ipfa  ftt fufficiens  a  1« 
nium  illu:ninationcm,quia  quad  eli  taleper  cffentiam,efjc<iuf  1» 
nium  aliorum,  ficut  ignis  efl  caufa  cttidttatis  in  omnibus  atv,i  vt 
/;r  i.Mctapb.  Tatis  auttm  lux app> ■obatnr  f.lio,vt  diQitft. 
patct  prima  ratiofu.c  rfficaciie  ad  itltim  *ationcmgratt£,(]ua.  11- 
£/f«rc'.wd'V;ri,r.Erat  lux  veraqun:  illuminat  omnein  o- 
minem  vcn.Kn.pne falfitate,lhe umbra i&  ftne pantapat  u, 


du  in  ie  ciifequens  fruflns, 7>..Quntquot  iUtem.Tcrtio  vcnien 

dt  modutyibi.Et  vcrbum  caro  taclum  eft.  Ctrcaprimumtonfi-    fed  tuxpcr  e/kiitiamjdco fequitur 

derandum. 


AQl 


I 


MOt\^(LITEi\ 

t  H  c  venir  in  te(limonium,vt  teilimonium prrbibrrrt  de  lumine. 
IdcP,'c(  hnnoqiiicfthixpercOcn(iam,iJcoinpJicaio 
redcbci  us kicis  parucipario per  bonam  vtum  &c 

fimam.quialicutdicir.C.rcEor  homil.  38.  Cuiusvuadi- 
ipicitur,reftat  vt  cuis  piidicatiacoiucmnatur. 

2  Vt 


na 
cd 


t  Vt  omnes  crederentperilium.  Debetenim  inrcndeic 
tem  auditorum  ,  &c  non  propriam  Liudem  vcl  quxl 
^  j\o  erat  itic  lux.ffd  vt  tcftimoniii  pcrbibcret  de  lumine.  • 
predicatornondocct  nuerius  mentcm  illuftrando 
Deu.s.ldeolequiiur. 

5    Erai  tux  vt  ra  qux  dluminat  omnem  bominem  venien 
w«nJ/.»«.Lumincgratia;quantu  eft  de  (e,led  mali  nc  " 

f  minan 


u- 


ioannis      Cap.    L 


1O2S 


r:t7 

,  tnimioe-tt.  «fc  OmGENEs.Nonputes,  quiaficeratin 

jo  quomodo  in  mundoeft  terra,pecora  &  homincs, 
fcdiuomodoattifcx  tegensqnodfecit.Vnde  lequitur:  Et 
l    lSper  ipf.>m  facltis  cji  Non.n.  ik  fecit  quomodo  facit  ra 

licmfabricai ,  extriniecuseltadilludquod  fabncat.    devenit  quiomniaimplet,&:  vbiqueadeft?Eaquidem  que 


Priusmundus  ipfacreatura  dicebatur  omnis.  n.  creatura 
nuim  creatorem  rec<.gnofcit,homo  vero  miniine.  D 

c  Inpropria  venit.-k  CHR.YsosT.In  propnaergo  venir,non  Ho»»_i 
gratia  fux  neceiTitatis,fedgiatiabcnerkii  fuorum  .  Sed  vn-  lo- 10-3» 


pejjautem  lnfulus 
m  d  .fabricatubi- 
ijujpoiltus,&:  wn 
recii'abaiquo,p;e 
fcm  maieftatis  la- 
cjr,jiodfacit,  S_gu- 
feeriitq  iod  factfic 
treieratin  muiido, 
quuiodoperquerri 
■fceftmundus. 
.  .jCHRYs.ln  mun 
doat  ,  ted  nonvt 
midi  contempora 
nef.p  opterhocin- 
du|:.  Etmundxspfr 
itfc.e.  per  hoc  & 
luris  te  deducens 
adkemamexiften- 
tiatvnigeniti.Qiii 
eni.  audierit  qno- 
niai  opus  eiushoc 


i     Non  qt:o<i  ofnnem.fed  quii  nullus  _ne  illo  illuminatur.  Vtetiam  ipfiimloannem. 

b     IJ  eii.qui  a  Deo  teccdciis  &  cadeni  in  mundum,  c.catui  eft,  alioqum  non  imtigciet 
illominail. 

quxilluminacomnem  hominem  'venienceminhuncmun- 


a     Erhxclux. 


ad  nos  delcenfione 
hic'opcratu_ert,quia 
enim  ln  mundoexi- 
ftens,  non  putabatur 
adefse,eoquod  non- 
dum  cognoicebatur 
dum.In  mundo  erac.ckmundus  per  ipfum factus  ci.,  &  mun  '  jjj wj«  €tt  induerc 

a    Dilectotel  niumliquiaomnem  fenfum  &  icte  le.lum  diuioa  lux  mcedit, 

b     Inhumanam  naMiam.  Ideft  .111  mundum  qui  fuuseli.  c     Chrifluspet 

catnem  d     ld  eil.quicunquehornines,  przitri  im  ludxi  quos  omnil >us  pr.tr.uilt. 

JLmscognsti  Sumonquod  nulli  quia  aliqui  fedrari.Et  quotquottecepe. 

dus  eum  non  cognouic.In  f  propna  venic,  &jui  t  eum  non 

a     SiueludeiiiueGemiles.  Pet  fidem.  b     Perfpiritumfnctum  nontan- 

tum  reformaii/ed. 

receperunr.t  Qudcquotaucemreceperunceum,  dediceispo  8  efsent ,  vnde  addit 

9  Quotquotauumtccepe 
runt. 


Pr_fentiadeit.tii.Nonvtp.iis  eius.fed  vt  facior  ornnibui  crcatuiis. 
infuf.sr  gci.squ.s  recit. 


4  carncm. 

5  d  Etfuiettm  non  rcce-   c 
pm^t.Abinitiomu  tiffiw. 

6  di  nullum   tcmpus 

7  eratin  q-uo  recepto» 
resdiuini  uerbinon 


a     Aiopiiuos. 


teftacem  filids  Deifleri 


Vt  fint  fra-reseius  tVcoharedes  pergiatiam  licut  &  ipfe  filiui 
vnigenitus  per  naiuram  vtiamnon  iiiiolus.  Sciliceu 

b     Dcumefle  &  hommem.         c     Ideft,  iuretijs  nominis. 
Ideft.Emanuel.qucdinterptetaturnobifcumDeus. 

hisqui  creduncintndmineeius. 


tnonwa 


e  Filios  Dei  /?m'.Mira 
bilispotertas,  vtqui 
filiidiaboIietanc,&: 
filii  Dei  6_  fratres 
Ch-iitipercurnlibe 


totn,8ifiualdeinfenfibilisfuerit,cogeturconcederean-  ratidicantnr,quoauteordinefiliiDeifiant ,  S_  quomodo 

i  elTe  faftorem.  hecgenerariodiftat  _arnali,fubdirur.Q»i»o»  cx  fanguinibus. 

■  THEOPHYL.HicMarchionismbuertitrabiem,q  ma-         ._  Chrysostomvs.  Siuefint  ferui,fiueliben,  fiueGrx- 

to  im  conditorem  cuncla  produxiiTedicebat,  necnon  8_  ci,  fiue  barbari,  fiueinfipientes ,  fiue  iapientes,fiue  muiie- 

Aii,quifiliumDeidicebatcreaturam.  res,fiueviri,fiuepueri,fiue  fenes,omnes  eodem  dignifa- 

».««_«_  e«w;»o«co£»oi«^Noncpcreaturanoncognoue  cl:ifunthono_e,dequofequitur  :  Dediteis  poteftaiem  film 

rit  :d  homo  qui  in  mundum  mente  amando  defcendit.  Deifieri. 

Pnus  &  Avo. 


Ho.y 


3- 


"M  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

i   uxilluminamomnem  hominem.Q^anrwwi»  fe  efl, 

■  aliqui  nanfant  illuminati,  hoc  e(f,  quia  fe fubtrabunt  ab  m- 

fja  huitts  lucts.  Votefl  boc  etia  mtetligi  de  lumine  naturalii  ra- 

Rd.fJR/r  extendlt  ad  omnes  atiam  peccatores,  &■  efl  quxdampar 

tic  uio  diuinx  lnciiyitt  patet  ex  pmditlis. 

l  enientem  in  hunc  mundum.Perboc  noneflintelligendu 

dh  homnes a  te  fnernnt , m alia uita unde uenernnt in maudnm 

i/l  i.vd  auod  tiims:  fucrint  a prin.  mundi  creau,ftcut  intellexe- 

n  aliauihxretici^fed  euarigelifla  ulitur  tah  modo  loquendi,ad  de 

>ii  Um,quod  anima  intetlccliua  datur  ab  extrinfeco  per  creatio- 

»  .Etdicitur  hic  ipfc  bomo,eo.moao  quo  pars principalior  res  dici 

t  ipfaresjVt  habetur  lO.Ethic. 

3  n  mundo  erat.  Hic  tangitur  feeunda  ratio  ad  idem  ex  prafen- 

tatt .  Jld  cuius  mtelletlumfdendum,quoi  aliquid  dicitur  eQe 

e  itbi  tripluiter.  Vno  modo  per potentiam,  ftcut  rex  efl  in  toto  re- 

:  v  .Mio  modo  ptr  prxfentiam  ftcut  rex  etl  in  aulafua,quia  omnia 

\  fwt  ibi  patent  eius  afpefttti.Tertio  modo  per  cffentia,ficut  rex 

.  cnloco  fuodetern.inato,cui  p^cportionatum  efl  corpus  eius.Deus 

m  fufens efl  ubique  hoc  tfiplici  modo,  quia  eius  uirtusad on>- 

iff  txtindit,&  quta  omniafunt  nuda  &  aperta  oculis  eius,&  e- 

ima,mpttfens  elt  ubique per  epentiam.  Quod patetrfuia  non  fo 

m  iax  tfitnbusjed  cas  meffe  cot,feruat,comungensprmcipia  re- 

meimtmJlocautcnon  poteflejjep aliquodqnod  fttmedium 

:eripfum& creaturam,quia  nullum  efltate  medium  .  Etideo  o- 

rktijuodhocfaciatper  Jeipfum ubique prxfentialiter  & peref- 

j  tvmexiilentetn.Et  ftc patct quod cum  diuinalux  fttidemquod 

l-Deustfiiodipfi  ftt  efficax  ad  prxdittam  illuminationem,prop- 

l  fuamprifntiatitatem.Et  bsc ratio  breuiter  tangiturycum  dici- 

i  ln  mundo  erat.  T^omine  enim  mundiintelligitur^uniuerfttas 

i  iturarm. 

4 :  t  mundus  per  i pfu m  faftus  eft. Wic  ponitur  tertia  ratio  ad 
i: b f x euidentia  lucis  diuins.,  quia  etft  nonftt euidens  infe^eft  ta- 
rr:euidens  infuoef}ecJu,fin  uniuerfitate  creaturarum  a  Deopro- 
d,'aium,ex  quarumputchritudine  &  ordine lux  diuina  etiam po- 

tesl 

^^^^  ~~— ^—  mm i     .    i  i_  — 

MO^^LITEE^ 

^antnr,coquod  ponunt  cbicem  huicilluminationi,de 
f  ^isdiciturIob24.b.Ipfifueruntrebelleslumini. 
■t rnvvdus eum  non  cog.ld  ctt ,  hominesmundialiter  viue- 
''qiiifuumintellcc^nm  &affeflumdefiguntin  terrenis, 
^icauettunturadiuinif. 
6  npropria  uenh  &  fui cnm non  receperunt .  Licct  autcm  ocs 


tcft  iit  naturali  ratione  cognofci,fecundum  quod  dicitur  Sap.  i  s..b 
*A  magnitudine fpecie  creaturarum,poterit  creator  horum  utfibiU- 
ttr  cognofci.ad  t\om.i.c.inuifibilia  Dei a  creatura  mundi,i.ab  homi 
ne,per  ea  qun  fatla  funt  intellctla  confpiciuntur,&ca.Et  htec  ratio 
tangiturcumdr.Et  mundus  periplum  fat"tuseft.  Quianomine 
mundi  omnis  creatura  mte>ligtturyut  ditlum  eil,qus  ducit  incogni- 
tionem  creatoris  ficut  effetlus  in  cognitiotiem  fute  caufa. 

5  Etmundus  eum  non  cognouit.Hic remouet quandam obie 
ftionem, quia  cotraprsdida  paffet  obifci per  hoc  qaod  uidemus  mul 
tos  hom  nes nonhabere  cognitionem  Dei.Et ipfe rcfpondet quod hoc 
non  eii  ex  defetlu  lucis,fed  magis  ex  malitia  bominum  ab  ea  fe  auer 
tentium,dic.Et  mundus  eum  non  cog nouit. l^omine  mudi  in- 
telliguntur peecatores  mundialiter  uiuentes,&  ideo  aliter  accipitur 
mundus quam in  parte prtecedeti,quia  ibi  accipitur  pro  effentijs  re-  ViasSo. 
rum,hicpro  malitus  hominum. 

6  ln  propnavenit./.in  m»ndum,quem  ipfefecerat  uemtpcr  car- 
nis  affumptionem,&'  fic  fuit  ibinouo  modo.Petaltter.  In  propria 
vemt.i.i»  lud&amflue  diubatur  terra  Dei,  ut patet  in pluribus  lo- 
cis  uet.Teflam. 

7  Et  fui  eum  non  receperunt.r.lKcte/,  quia in  uet.Teslamtnto 
dicuntur  popnlus peculiaris  ipftus  Dei,quiapauci  de  Iudteis  compa 
ratiue  crediderunt  Chriflojecundum  quod  fuerat  pradifium  I/j.8: 
c.quodcjjetfuturusinlapidemofftnfionis  &in  petra  fcandali  dua 
bus  domtbus  Ijrael. 

8  Quotquot  autem  receperunt  eum.Hic confequtter ponitur 
aduentus  Cbrifli  utititas  ftuefrutlu  t.Et  diuiditur  in  dvas,  quia  pri» 
mo  oflendttur propofitum,fecundo  remouctur  quoddam  dubium,ibi. 
Quinon  ex  fanguinibus.  Circa primum fciendum q> ficut  uerbu 
incarnatum  eSi  uere  filius  Dei  naturalisJta  illi  quifiunt  membra  e- 
ius  perfidcmformatam,efficiunturfiltj'adoptiui .  Etin  hoc  apparet 
utilitas nobis proueniens  ex  fuo  aduentu .  Et  hoc  esl  quod  dicitur. 
Quotquotautem  receperunt.crcaVnc/o. 

9  Dedit  eis  poteftatem  filios  Dei  fieri.^c»-  regenerationem  bax 
ptifmitfuinondatur  niji profitentibus  fidem  Chrifliperfc  fifinta- 
dulti  uelper  aliumfifint  paruuli. 



Chriftiani  fint  fui.magis  ramen  proprie  clerici,  qui  dicun- 
tur a  cleros quod  eft  (ors,eo quod  funt  de  iorte  Dei .  &  ta- 
meneorum  multinon  recipiuntipfum,ied  magisabii- 
ciuntquam  laici. 

8  Quotquotautemreceperunteunt.  Per  fidem  charirate  for- 
matam. 

9  Dedit  eispoteflatemfilios  Deifieri bis,qui crcd.Vetadoptioms 
gratiam. 


102? 


A 


tnt   in 
lo.w.  y. 


Glof  ord.&  Nicolaidc  Lyra. 

vt  niutarcturin  carnem. 


I03) 


*Ai.cvin.  Cum  criamcredamusanimamincorporcTi  1 

is 


*  Av<..Magnab:ncuo!cntia,  vniaisnatuscft,&' noluit 
mancrc  vnusnon  timuii  habcrecoh«edei  »quUh»tcdi« 
HtdusaonmangutU    fiearamnWpoffederint   ' 

Chrtsus.  N<>ndixit,qnoniamteciteosli!io  Pcificri 
oftcndcns  q^oniiin  multoopuscftftudio,  vtcamquc  in 
bapufmoadoprionis 

(  Plut»!  fi.ri  fitnificrt  maria  ft  fieroinr  marrriam.         Sunt  nati  de  materia  p»tnis  tk  irutris 
Hic  rsilcrt  iuaJitio  app  jniiur. 


b  C".n<iit.ifcentiiC»inis,id  clt  rfminariiuf  citi-aro 
Adt,cVrc)»itur. 
h 


Qui non  cx  fanguinibus,neque cx  voluntate carnis,neque ex 

»  Virdiotur  fpirnuaqu.  tegn.  b  Opeunre  per  bapufmum.  c  Homn;»  cx  Dco,8c 


Pcu>  c»  homi'c. 


B 


corpuu  comungijVt  ex  his  duobus  fiatvnus  homoiuu 
poflumuscrederediuinam  lubftantiam  incorpoieaoi 
mxiiicorporeconiungiin  vnionem  perlonx,itavi 

incamenonliu> 
ueilum,  neccatia 
vcrbumcu  ncci  r- 
pusinaniman 
anima  coiuil 
incorpus. 

*  Hil.  Qiik-h 
voleres  vnigeni  ■ 
Deumquiinpr  5 
pioapudDeum  eratDeusverbum.  nonlubitantia  Dc» 
eflc&:fermonem  vocis  tmiflx,&quodloquentibus[iv 
btim  ;uum,hocfirparri  Deofilius.arguteiubnperew  t 
nc  fubfiftens  vctbum  Deus,  &  manensin  form.i  Dci  <  jj 
ftushomonatusfit,vtcum  hominemillum  humanxL 
tiusoriginiscauia,  quam  fpiritualisconccptionisi. 


b  Opennre  per  bapufmum. 

d     .i.fi  lusDai.  e  Homo 


I 
2 
i 
4 


ii.if.de 
Tri.c.ji 


fbrmatx,  unag  ncm 
incontaminat  t  lcm- 
■ercuftodiamui.  Si- 

mul  Jutcm&:  olt.n 

dcnsquoniampote- 

ftatcm  hanc  nullus  a  voluntatcuVi,(cdcxDconactifunt.Et  verbucaroraCtumelt, 

nobis  aufcrre  potc. 

rn.nifi  nolii fi aufc- 

iamus.Si.n.quiab  hominibus  domimum  aliquarum  rcru 

luiapiunt ,  tantum  habcnt  robur  qu.ui tum  tcrc  hi  qui  dc- 
dcrunr,mulio  macns  nos.quia  Dcopotimur  hoc  honore. 
Simulautemoftciidercvulr,quoniani  hxcgratiaaduenu 
volcntib.&itudcnribEieniminpotcltateetthberiarbitrij 

&C  i;raiixopcrauoi.efilios  Dci  fieri. 

a  ht  uerbum catofa&umcjt.Viauicm  fecurecredamus  homi  nimaduertit,  nonDeusvetbum  hominem  ieexparm 
ncs  nalci  cx  Dco.lubdit  Deum  nalci  cx  hoic,ex  hac  fulcep  ginisefhuensextiterir.fed  vt  prophctis  fpintus  prophi 
tionc  infiunitatis  lanatur  noftra  infirmitas.vt  poffumus  fi-  na  in  Ielu  verbum  Dei  fuenr.  Et  arguere  nos  io:et  q>  C 
ln  Dci  fien.fct  hoccll.Et  uerbum  carofaclum  e(i.  Qupd  fupc-  ftum  dicamus  eflenatum  non  noltri  corporis  atqtie 
iiuseiai.inreriusdelcerdit.Quid  mirum,fiquodcratinfe-  mxhomincm,cum  nosvcrbumcarnemfactuoi  noll 
nus,in  id quod  lupei ius eft  alcendit?Nec  miru,fi  homincs 
naicuntur  cx  Dco,quia  Dcus  ex  homine cft  natus. 

fetbumcarofatlumefl.  *  Avo.  Sicut  verbum  noftrfi  vox 
quodammodo  corpoiis  fit, nlTumendo eam  in  qua  manife 
ftatur  fcnfibus  hominum,  fic  vetbum  Dei  caro  faftum  eft 

aflumendo eam,in  qua  &: ipfum  mamfcftaretur  ienfib.ho  qui  verbum  caro  faclum  elt,  ahum  nelcio  quem  tanq' 
minum  .  Et  ficut  \  erbum  noftrum  fit  vox  nec  mutatur  m  prophetam  *  etbo  Dei  animatum  prxdicabimus,cun 
voccm,ita  verbum  Dei,  quidem  caro  fattutn  eft ,  led  abfit    minus  Iefus  Chiiftus  &:  Dei  fihus  &:  hominis  fit. 

vt  yidimi 


militudinis  n.irum  hominem  prxdicemus,  vt  vere  D 
lius vere  hols fihus  natus Iit,&;  vt  per  fe  fibi  afsupfii 
ginecorpus,itaexfefibianimamaisumpfit,quxvtiqi  I 
homine  nunquam  gignetium  onginib.  prxbetur, 
iple  ille  fihus hominis  fit,quam  ridicule  prcter  Dc 


N~TC  OLAVS    DE    LYRA. 
t  Qui  non  cx  fanguinibus .  Hic  confequenter  remouet  dubium 


GenerJ- 
tioiscar 
ruli<  IJn 
p:s  du- 

ple. 


nant  (liHutx  confortes  naturx.Ex  prxdtttis patel'.,  quodjth 
contrabunt  (juandam  macuiam  &  fceditatcm  ex  modofutxgencio 

quia  pofietforteaiiquis  credere ,  quod  htec  generatio  effet  per  modu     nis,non  fic  autem  fitu  fpirituales ,fed  magis  nobiiitaiem. 

generationis carnalisideo  hoc remouet,d'uens :  Qui  non  ex  fan-     4  Et  vetbum  caro faclum  eft,&:  habitauit  in  nobis.f/i.  w 

uuin ibns,&:c. Licet  emmfinguis  m  Laiino pluralc non  babeat,ha-     fequcnter  oflendit  mo  iitm  uerbi in  mund.,m  uenientis ,  (juhi no 

bet  tamen  in  Grxco,&  Ueo  tranflator,vt  fequeretur  veritatem  tex     nit  vbiprius  non  erat  ,fcd  quia  nouo  modo  incipit  if<e>(iciUrex 

tus  noncurauit  deregulis  grawnaticx,  transferens    nplurali.  Ex 

fonguinibus.ytdgenerationem.n.camalem  cocurrit  duplex  fanguis, 

quiaexpartematris  requiritur  fanguis menflruus promateria  ,  ex 

part   virircquiriturfemcnin  qto  conftilit  virtus formatiua  ,hoc 

autem  femen  eli  refidunm  alimenti Janguinei ,  «7«  ia  nutrhiux  mini- 

flrat  maieriam  ipfigeneratiuji.hoc  tamen  reftduum,  quod  tranfit  in 

fmien  deulbatum  ejipropter  maiorem  digiflionem .  lHos  igiturfan- 

guincs  excludit  euangeltfiia  generatione  fpiritualifdicensiQm  116 

exlanguinibus  nati  funt. 

2  Neque ex  voluntaie carnis,neqne ex  voluntate vin. Ver 
camcm  bic  inttiti^itur foemina,qutt parum  psrticipat  de  ratione  re 
fpeftu  viri,propter  hoc  nominatur  caro  Gen.z.  d.2.  Hocnuncos  ex 
olfibus  meis,&  caro.&c.Copula aut.m  mafculi  &  faminx  requiri- 
tur  in  carnali generatione,fu  in  omni  alia  aclione  natnraii  requiri- 
tur  coniunEiio  atliui  &  pafni,  &hxccopula  maris  &  fewmcfx- 
cluditur  a  generatione  (piricuali,cum  diC/fttr-.-Nequeex  volunta- 
tecarnismequeex  voluntate  viri.  Miter  poteH  e  xponi  ,'ua 
quod  per  uoluntatem  carnis  intelltgatur  concuprfcentia  iarge  loque 
do  de Uvtuntalr prout  ac> ipitur pro appetitu fenfitiuo.Pcr  volunta- 
tem  uiri  intetligatur  appcitus  inteUecliuus.quia  vterque  appetitus 
concurrit  in  veneratione  carnali  hominis,Appetitus  fenfitiuus ,  vt 
mo*ens,inteUetltuws  ut  ionfenVens.&  boc  remouetur  a grneratio- 
nefptrituathcum  dicitnr  :  Neque  ex  voluntate  carnis,  neque 
ex  voluntate  viri. qualitcr  autem  fiat  generatio  ijta  ottenditur , 
cum  dicitur. 

3  Sed  ex  Dco  nati  funt .  Jnquantum  homines  a  Deo  recipientes 
gratiam,trahuntur  qundammodoad  naturamdiuinam,  quiaper  do- 
m gratu  efliciuntur  coofortes diuins.  naturx  vt  habetur  z.Ve.i.e, 
Tcrquemaxima&preciofa  nobis promiffa donauit  vt per  hxc effi*     '\nf  rmari,boctamencsl  mpofjibiU  .  Itemfequeretut  q*od 

cia~  ckJ 


prius  cji  in  aliqua  ciuitateper  fuam  potentiam  tantum,  qt 
nit  illnc  perfonaliter  incipit  efje  n.-uo  modofcilicet ,  p 
tiam  ftc  Dei  fiHus  quipriu-s  erat  in  mundo  per  potentiam . 
&  effcntiam,vt  patet  perpr<t.4'i£la,->*cnit  ibt  uouo  moio,{i.tlicet 
carnis  affumptionem,  Et  boc  eji  q.tu :  d:citur .   E  t  Vc  r.  caro fa. 
&:hab.in  nobis.e.v  bnc  uetho,  yerbum  can>  faSumt^ 
accepit  occafiwem  errandi  iicens  qi,od  ex  verbo 
vna  natuu.'  ficut  &  vna  perfona.  i\d  boc  manifeite  p< 
impoffib  lc,qw.a  Ma  natura  effet  c  >mp  >fua  ex  vcroo  <jr  MUM  ■ 
mana,  e>  verbm:  mnirel  in ccmpofinontm <i';.  nws ,  htcMtn,  l 
impoifibi.e,  /nia  omne  yvoi  ciimponitur  atteri,*H  aliquo modoi  0 
tentia.potenfa  autem  nn!lo  modopoteii  ffe  in  verbo ,  cumfita  s 
purws,  i r^o , &i.  Item  fi cjjet pojjibde  vnam naturam  exatib  is 
fieri,  lla  tamen  non  cifet  >  atura  bnmana  ,  nec  diuina ,  yuia  na  J 
compofita  ex  duabus  n<>nefl  alnjua  itlarum,  fed aliquid ahudt  i- 
tans  ex  ipfis,v:  patet  de  mtxto  ex  elementis ,  quia  mixtum  nt  fl 
aliquod  elementorum ,  nec  ipfa  ftmul  fumpta,quia  tunc  mixtui  on 
efjct  aLrjtiid  «>,u>n,& idec  fi  tx  verbo  &  carne  Jicret  unani  j, 
frqnrretur  quod  Chrifiutnon  ejjtt  homo  nc<, «  Deits contraf  r  :»■ 
ramnoui&  uetcns  ]  efiamenti.  Vropterquod  Arriusdixit,  » 
ex  carne  &  verbo  tion  efl  fatla  vna  n.ii  m  a,f<"d  ipfum  uerbun  ir- 
ncm afJ'uwpfi','ion  tamcn  antmam  q<<>a  uerbum  fupplet  locur,  tu- 
mxJecund'om  p\ntii,f  d  ifiuddUlum impltcat contrad  cltonem,  wi 
caro  non  e\it*\ptcie  camis  ,  nifip*raim  vthabetur  a..:>lc. 
Et  idtoduen,quod  vethutn ajfumpfit camttr,  &  >onan 
plicat  contradiijtonem.  ,\rc  uatet ,  quoddicit  uerbum  fuf. 
cumanimx  quia  caro  itla  <  ttatn  fecundum  ipfum  non  tfi  in 
per  verbum ,  fed  tantum  affumpta .  Et  ft  dueret  ipfamptr 


M     0     i\     Jt     l     I     T     E     i\. 
I  Qin  nonexfanguinibns.Nzm  hxcfiliationon  eft  per  parti 
cipauoncm  efle  nattirx  humanc,ied  magisdminx,lecun- 
t  "um  q»od  dicitur  x.Pet.t.a.  Qui  uocauit  nos p"opr<a gloria  & 
Hirtute,per  qutmmaxima  &  preciofa  nobis  promiffa  donauit ,  vt 
per  bxc  e\ficianiini  diuinx  confortes  natune. 


4  Et  uerbum caro  faftum  efi  Et  fic  Deusvoluit  eflepart 
humanxnaturx,&:  hxcmurua  participatio  debetel 
tio  maximxdileclionisjicet  no  fit  fimilis  vtrobiqnc,|iii 
verbumaflumpfit  humanam  naturam  veram,iedDt 
adoptiuinonrecipiunt  ficdminam,  fed  participatio 
pergratiam. 

Et 


ra- 


ilii 

:i-i 


Ioannis.      Cap.  I. 


lC3l 

a  ylimuf  gloriam  etus  quafi  vnigtniti  dpa.  ;5?C  h  r  is.o  st  o- 

M  v.Cunidixiflet,fihjDeifacli  fqmus  ,&c  nonaliter  qua 

per  oc,quod  vcrbum  caro  fadrum  e(r.,rudus  ipfiusdicir&: 

a|ii  lucru.Ef  vidimus  gloriam  fi«j,qua  vtiq;  116  vidiflemns, 

pifi  cofortiu  humamtatis  Vifus eflct  nobis.Sicnim  Moy    fed  pro  uentat 'c.Vnde  U iilud,qua/iunigcniti a patre. 

|  ,n  fiiftinuerunt 

feci  nglonficatam 

V1d  c/edyelamine 


IO)! 


Irruerat.n.homini  quafi  puluis  inoculum  de  ferra,oculus 
iftefauciatus  exat&:terraillucmitdtur,vt  fanetur. 
b  Quafi  unigeniti  a  patre,  ^Grecurivs.  Jn  facro  elo- 
qnio,ficuf,&:quafi,a]iquando  non  pro  flmditudine  pomt, 


D 


T,ib.  r8. 

Mur  c  6 


H  fuit,  quahter  a 
diu  natem  nudam 
exi::nteni  inaccef   b 
fibi  m  etiam  ipfis  c 
fup  lotibus  virtuti 
busioslurei&rer- 
reft:s  futTerre  pof- 


a    Habituinuentus  urhomo,        Et  perf.oc  fwuti.        Noi  quos  etegir.  b    Ideft, 

eognouimus  Dtmn  efle  g^oriofum.     e     Maieftitem  eiuspei  hurnaniutem  .  inquadocuit  k 

Biraciih  fecit.io  qua  transfiguratuserf.iniqutfuirexit,  Velaltitudinem. 

£_  habitauic  in  nobis .   Ec  t  - 


a    Njn  vicuiuslibei  fincl 


virjimus  gloriam  eius ,  glo- 


riam    t   quafi    ynigtnici    a 


lerr  s?     . 

jAvgvstinv  s.  Qnia  vcrbum  carofjcrueuS&r  ha- 
JjiKitinnobiSjiftanatiuitatecollyriu  tecit,  vndetergeri» 
tur  :uli cordis  noftri,  vt  poftimus  videre  maieftatf  emsp, 
du  iumanirate,S_  ideodicitur£j"  uidimus  glortameius. G\o 

ria'jsnemopoi]ccvidpre,n;fi  huuiihtatecarnisfanaret,    bono,8.pereum  fuo  , 

Irruerac 


C     Vlenum  gratia  & 
wir.  Homo  Chri- 
ftu* plenus  fuitgra-  irpefta- 
tia,quia  nuilis  pn.ce  ^uinuu. 
dentibus  mentisex 
quo  conceprus  efl,  ^ 
fuitdeitas  in  eoim- 
plens  hominem  il-     - 
lumomniplcnitudi 
neredudante.inom 
nes  fancros,vnde3_  matereius  ncn  tantum  d  citur  marer 
hominisjfed  <S_  mater  Dei.Nec  mirum,(i  dicitur,homo  ec 
Deus,cum  Deus  dicatur etianrhomo ,  hxcaute gratia dU 
citurcV:  veritas,quiaficolim  promilTum~fr,&  modoexhi 
bitum,fcilicet,  vt  Deusfirii_homineimplenseumomni 


Vidimus  iltum  bominem. 
c     Secundu-p  bum*!iii::ern. 

patre  ,     plcnum     graria^ 


Qr.igbnes. 


1  N  C  O  L  A  V  S    DfURA, 

flus  '»  efiet  homo,  vt  patet  manifcfle.proptcr  quod  ^tpollinaris  di 

xit  od  uerbum  affumpfit  carr,em,quia  f  cundum  ipfum  afiumpfit 

m;  m  fenfttiuam,qutt  dat  ejfe  carnis.non  tantcn  affumpfit  anima 

luam  cum  uerbumfi  maxime  innllecliuu.&  ideo  in  Cbri* 

vjodo  ponebat  ntctlt  Ctutn  vtrbi.  Sed  hoc  patel  fai(;<m,quia 

\ct  iicin  Cbrifto  p'/fet  faluare  carnem,non  tamen  carnem  huma 

W  auiacaro  non  dicitur  hnmana  nift per animam  intellecliuam, 

atndum ponentes pluralitatcm  forma>  im,  tem  Chri/ius  no 

>:o,cum  homo infpecie  humana repo"aturper  animaintel- 

Itll am,  fed magiss  e/fet  aninulbrutum^  t>u':a  anima fenfitiutt  non 

rtp  k  nift  in  fpecje  bruti.  Ha:c  autcen  nmnia  contra  fidemfunt  & 

•cripturati:,&  ideofunt  tanquam  hsrecica  ■&  rtprobata.Et 

,rib.atus  vmpoffent  prxd.cla imp robari, tarnen proprerpro 

'nuitandam  on.itto,propter  rfuod  dicendn:-»  quodcudictur. 

Voum  cirofaclum  eit. ptr  carnon  iritctligiturnaturabHtnar 

fetquenter  infacrafce:p.'nra,vnie di-situr  l/.i  40/J.Om- 

1  fcnum,&c  ttquodper carnrm imelligatur n^tura  hu- 

:tet per  iJ.ud  qi  fabditu r:Fei e  ftsntt  eji  popxlus  C-ro  igitur 

\aturahumana  alfumpta  eft a  verbo ,  nonin  vnitatenatur^ 

nitatt  fuppofizi  velprrfnmt.Et  ideo efi  f>  »/«j,Verbum  ca 

'"-  roctucft.»>4c  ft  dicer;  tnr.Uer.s  bomv  fa(lusyquial>cet  ficri  re^ 

:  pi  et  Deo  vel  vi  rlo  abflute,potesl  tamen  dici  de  eo  ratione  natu 

r,-  mtn* adiuntla^t  dijfufius  dcilaratur  1  fententtarum,  quia 

fi:alefierinon  habetur qnod  Deus denoi<o>ncipiat  effc,  quvdefl 

v  )f[ibU'.Jcdqiiod  tncipat  effc  hjmo,  quod efl  pu;fibi!e,quia  fxppo 

fiiidiuinumefl  infinitxf  bfiilcnt'a>,&  ideo poicsl  naturam  infe 

i,  fn!itntare,vtuijfuftns  declaratur  ^.fentent  arumS.onfidera>i' 

1 1  ima,quod  euangeltfla  non  fine  raiionc  dici',verbum  effe  car* 

' ifa&ummatfs,quamhor/iiiicm,  qir.aper  hoc (uitatur  error  illo- 

' Wrid xtrunt naturam buma  am,habere in  thnfiohypoft  firn 

mMj.iixif/ct,  verbumfatlnm  efl  bomoycii  homo  fignificet 

r«i»  hmtt  a  in  fuppofito ,  dtdiffct  occadonern  ccgitancti,qttott 

]  nrabiimanain  Cbriliofubfificretin  propria  I ypoflaft.Umiliter 

f  \n dixitfUerbum  ficlum  cfi  carnc  m  qua  a»imam,>  e  daretur  oc- 

tocoytandi,  uod  :lii  vnio  effe  tantum  fecundum  cffum  an;m£, 

p  cognitienm  &  *n.orew,von  tamen  in  unitatefw.  f  ftti, 

-tVldimus.Po/f;;<j?/?f  >•■:-. ■  ge'iftadeelar  ,u>  v  rbiemtnatinm. 

"'  1  & tius incarnationcm, h'c confc -n<e  tcr ofiendit qualter ipfe 

V  'tjapofloli  babuerunt  dc  boc  co^nitionem  .  Lt  diuii  tur  in  duas 

P"  t,eitiapnmi  ponit  n notefcend:  modum.  SV  cud:,»>ar,ifrfiat  ip- 

ttibi.it  ae  plenitudine.  Trima  in  duasfecundnm  duplicemot 

(»  innoiefitndiq-iempo- -it.  Vctundtyibi.Xoariti  tefttmonium 

ytttotX.Vnnths aut innonjcendirnoiuueft pcr  vftim.  ScientH 

•"  n,quod  nidere  ahquando  accpitur  non  folitm  pro  uifione  corpo 

'«'edetUTr  pf .  covnttiine  intelieflnali,per  qucm  modu  dicm.us: 

'l  J  tn  bci^i.iniell^s  ?  &  boccfl,quia  uifus  efl fpiritualior  inter 

^ffjus&plurcs  rrrum  ditferentias  nvb.s  de,nonP.r.it,vt  babe 

^Metapb.ht  idiot  omine  uif  s  utimur  aliquanco  in  his  qm pcr 

W adinttUt tlum.e troqut  modo  videndi  babuit  loanncs&aHj 

"wnotittamverli  ncawati,  quia  cum  ipfi  futrunt  corporali« 

**mutrfati,&  /ic  uidemnt  fenfibilittr  opera  uittutl  tnins  crca 

»*i  excedentia,ficut  ifi /uftitatiomortni^Uuminetio  cMi,et  co>>fi 

ttiiUa; 

M  0  \A  L  I  T  E  h{~ 
■  Hiuimusgloriam  eius.  Nam  fidelcs  vident  cam  nuc  f  cr 


mitia:ex  quib. uifu  mentis perccperunt  cius  diuinitatem  in  carne  la" 
tentem,  Ifiierunt etiambcc metaiter per intcrnam  infpirztionewy 
quando  aperuit  eis  ftnfum ,  ut  intelliget ent fcriptures,  ut  babetur 
Luc.ult.d.F.t  boc  cft  quoid  citur.Et  vidimtsglonam  cius.i.ex 
cellcntiam  omncm  treaturam  excecientc,propi£r  quodfubditur  ex- 
poncndopraidiclamgloriam. 

2  Quafi  vnigemtia  patre.ft/ efl,naturaliter  ab  eoprocedetisytt 
per  confequens  eandem  naturam  numero  cumipfo  babentis.Hoc.n. 
viderunt  apofioli  primo  perpatns  teftimonium  in  transfiguratione, 
in quafuit  'oannes  cum  Vetro  &  lecobo,ut  babttur  Matt,  ij.a.Et 
ideo  tunc  audiuit  Hocepatrisdicentis  de  Chri/to.  Hiceft  filius  rneus, 
dilecJus,&c.  Secundo uiderunt  boc per angtlornm obJcquium,quia 
asigeii  miniftrabant ei  ficut  fuperiori,vt babctur cJMatthxi+.b. 
Supra  naturam  angelicam  r.ib  l c/t  nifi  natura  diuma.  Tertto  vtde~ 
runt  hoc  pcr  hoc,quod  creaturtt  etiam  uifibiles  obeditbant  ei  ad  nu 
tum  ,  ftcut  domino  & creatori,  propur  quod dixerunt  Mattb.S.d. 
Qualitefl  hic)  quia  uenti  &  niare  obed  unt  ei.Quarto  hoc  viteritt 
per  docendi  &  optrandi modum.  Moyfes.n.  &  aiu propbete  m  taJ 
bat  popuh  prttcepta,fcd  deprxctptis  Detipfum  in>;irHcbat,&idco 
dicebanf.H£C  d  cit  dominns ,  uet aliquid  fimle.Simiiitcr  de  Moyje 
fcriptum  efl.Locutus  cil  dominus  ad  Mvyftn,&c. Cbritius  aut  tan 
qua  Deus  a  propra  autoritate  Ivquens  dabat  dollrinS  fuaytitpatef. 
Mat.) .g.  ubi dx:  Ego aut dico  isobts,  unde in  fine iliius  fcrmonts  _r» 
quod  erat  docei>  s  ficut  poteslatem  habens.  Et  ftmiliter  pcrpenderunt 
pcr  operandimndu,quia  etfi  ahf  fcceruntmiracula,hoc  futt  tantutn 
dcprecando.Chrtfius  autetft  i>i  miraculis  facieniis  atiquando  ora. 
uerityVt  infufcitatione  La^ari.lo,  1  i.e.th  communttcr  miracklafa~ 
cicbat imperandCyVt  tatet  ex  decuifu  euangelij.Ter  cpofiendebatur 
quod  illa  faciebat  virtutcproprm  ficut  Dcusprcpter  quod  dicitur 
Lu.6.c.quod vjrtxs ixibatde  Uo,-& fanabat omnes:Sequitur. 

3  I^lcnu  gratix.E»  hvc primo propter gratia  vnionis.ltlcn.per 
fetliffime  efi plenus g> atia,qui perf.  Elijjime  Dco  coni:ngitur,r.atu- 
raaut  humana  in  Cbriflo  nonj>  lum  coniunffa  c/t  Dco  pcr  cognitto- 
nem,&  amorcm  jicut  in  alifs-.  fedper  reo.lem  univncm,&  bxc  d-citur 
in  Chrislo gratia  vnionis,per  quam  homo dici.ur  Dem,&  c  couerfo 
pcr  coicatfonem  idiomatum.Dicitur  akt  talis  vnio gratta,inquantu 
dittina  liberalitate  &  mferieordiafacla  cjt.Secundo propter gratia 
habituatcm,quat  plenius  fnit  in  Cbrifto,  qua  in  atiis,  proptcr  boc  di- 
citur  inf.i.e.quod datm efl  ei  fpiritus  non admenfuram,quia  non  fo 
tutn  habuit  t  lenitidinc  ffficientite  ,fd  et  redundantix,  in  alios,  qu a 
efl  capttt  nonfolum  bominum,fed  ct  augclorum.  <^uod  aut  vir^o  Ma 
ria  £."■  atiqrd  ahifanfli  lcgutur pleni gratia,vt  dicnur de  Maria  Lu. 
\.&  de Stephano  Aci.6.b.Hi£c tn  e/t  alia plenitudo.Vlcnum  n.oppo 
nitur  vacuo,&  ideo  tot  modis  diciturplenu-quot  modis  dicitur  va- 
cuttm.  Diritur  autem  vacuica-s  grati&.fno  modo  propter  virttttis  de 
feclum  c irca propriim  fubiec~inm,&-  tati  vacuo  opponitur  pler.itu- 
dograti$fahctornm.A'to  modo  dicitur  vacuitas gratie,co  cp  non  re 
dundat ad corpus,>o  tali  vacuo opponitur pltnitudo  diarix inquan 
tumgratia  eius  altque  modo  reftundabat  ad corpus,  fuptrnathrali- 
ter concipicndo, plenitudo  tn  Marix  non  fe  extendit  ad  aliosftta  q, 
fttgratis. datrix,/cd  jidum inq.-antum  eftgratiec  impetatrix:  Chn- 
lii  autplenitudo  adaliosfe  exten4ity&  ftc  opponimr  vacuo,no'nfo 
lum  rcfprclujuhfedclia  aliorttm,quiafui:  n  Cbrifio pknitudo gra- 
fia.nonfvlum  re}pettu/ui,fedctiam  rt/vcclttalioyitm. 

] -k  Et 

fpccuium  &ins:nigmatc,poUea  \ero  vidcbunt  clarc  &: 
manifcftc. 

f  Uanncs 


Verbir- 

nigcoi  - 
tlir.irm-i 
derfir  a- 
puftoli 
tjuadru- 
l  jiUtjjer. 


V.ieui  - 
tas  gia- 
tia:  iiici 
titr  di:- 
pliciter. 


i055  Glof.ord.&NicolaideLyra.         105. 

?!f^.C0jnSSSS-hoS^.(Ua»Si{    f.a„SClt.idCft)apraru„n„h,quidcn,>rc1lla,,quul„.tl 
o»ti^  liavtrlcmiuaus"  V  screatu     mccr3t. 


cx 

nunr,  volcntcso 

ili 


sMum.mia  nullispra  dcrequodDei 

ccdcmb  mc.itisho  .  *■##»«*  Ki^^                                                     non  eft  a  patre 

no  cfflcimr  Dcos*  S.h«i«»u*i.*««»>«t«D*Ai«»..                ,  ^'i^Sft"^      nitus  .  Icdfaftudj 

iS,;Sic:i:  &.^i&Jt^Ce4rin&hiinpcihibctdcipfd  cYclamat  «  ficut vaa*l»«S 

Potcrt  ciiiplcniu».  P.^SS^^drtaSLt^^                                          3       *  Avcvsi 

b  SrfwfanSin^H  b  dicwfcHicerfc  otiW  dm,cjuipoft  mcvcntui:uscft,antcme  4  Non  ergoimd  i 

»    iPllltU    I..IKIOWIIV.111    u  -^           b    Ae.r.ni.i.e.icita  ,..                c  JP.na  illi  Ipir.tu,  clt  d.m,  oon    5     lUr ,   iaCtltS  cft  . 

1    Ul,  CUIUS  ICptltOrnUS    C  .dmenfuiani  o<bis  aheor.cundummer.furarr.                         ^    Qliani  e£0  eftl 


«itU. 


eiiCUlUSICpim«H»»»    V.  «dmenfuiani  o,bis  aheo  rVcundum  mcrlurarr.  ^    qujni  eRO  eftl 

operauo  hunun.ta-  d  j  faaus  cft  qu"ia  prior  mcerac.  £c  dc  plenuudine  eius  nos  7  <Qu?,feda.ucr* 
rem  Cbnfti  imple-  9%i      *  r  £  efttnihi.     * 

u-t.  Plcn.tudover,  *Chri,o 

•SSr    Si  vero  ptenitudinem  gratirc  &  ventatis  de  m  v  s.  Si  autem  quod  dicitur,ante  m  e  raftu 

nouoTcftamentomauisintclhjere^nonincongruepro-  a.onead  elle  intell.gereu.r, lui crlhmni < 

nunc.abis  rlcnitud.nem  ejaii»  noui  teftamenu  elTe  per  tur.  tyupriormeerM.Qinsewm  cfhtt  infip.c 

?  I  Tiftnm  donatam  &:  legahum  fymbolorum  veriiatem  ret  qnoma-m  ex  quo  ante  eum  r\ictusclt,pi 

v.ur mui  d  rerautemecontratio  oportciet  dicere,  lciliccr, 

in  iDlO  CMC  implCtam.  ..  r  n  .1   r  n 

aHwcrat  /M(«cia».rcrdemonftratiuumpronomenmnui  erawquiaa.ucmefacluseit.Ergoquoddiat^femf/. 

tLirCh,iftuiUafTuiflcinilioloco.Sa:(,eenimipledominus  r//,de  honoreinteHig.tur. 

adhuoenytus  intcquambaptizarctur  61  prc;dieat.adloan  d  Etdeptenitudme.  Expofitote(hmoniopra:cuiforis,i 

nem  loh.uswatvenue.  euangehftaadteftimomum  Ui*  aftert.onis.Q. 

b  >Juip  ftmem ■»wr*«*ei7.Qiiipoftmenatus,poftmeprcdf  carofactum  eft,  vidimusglor.am  eiusplc.graiia:&v 

catMiiisb.ipt!zauirus,motiturus.  Nonquodiam  no  eltet  &deplenitudineeiusnosomr.csaccepinuts.Gratia,v 

1  na.us,quai.do  hxc u,xit,quU etiam  baptizatus.  Sed  ventu  iuru  crcdamus,  &  vcritatem  qua lllum  intelligimos, 

rus  *tcci 


NICOLAVS     DE     LYRA:  hocadChriftumfecundumhumanamnaturcm. 

oidcuius  intellcftum,fceuti  quo-J  pnerefi  infieri  fecundu 


I   Et  veritatis. i» quatum  in  ipfofuit  vcritas  diui>ta,fiue  increata    fum natura  ufque ad  natiuitau.Chrifius aw.cm  ab  injitnti  tot 


plemt  omnes  figuras  &  promifjfiones  legis  Mofaiac.  unmfcict  dominws  fupcr  terra.mid  er  circun  iubtt 

2  Ioannes  teftimonium  perhiber.H»  ponic  fcundnm  moiu.  Uus ab mfianti conccptionis fuit  virpciffli-s  i/.o^.» 
nuoinnotn.t\oani  & apojhlts alus  vcrhum incarnatum^&  bknro-  tc^quod  Ckrittusfuttanc  conccptus quam  Injnnrsf 
d:ts  fuit  per  auduum,']uia  audiuit  a loannc  teilimonium  de  Chrifto  patct  Luc.l.d.lltideobocmodolitrra prcditl  ?  pntiji 
quod  erat efficax,proocer  \o*n<ds  mirabtlem  natiuitatem.,  &  fpter  me  faclus  eft.v,  pcr  fatlu  effe,in:eUigatur  pcrfeHu 
cxccllcntcm  vitx Jue  fantlitatem.Ut hoc eft  <p rf.riirloannes  tefti  fignat  talis  tocutw^ftcut fieri imperfeclwnem de/i^nat,<m 
inonium  pcrhibctdeiplo.Et bcncdicit,perhibet,ado(tcndtndu  ctiam fccundum h^manamnaturam ante pcrfctl  s  futifuuil>  • 
(juodcus  tcftimonium  fuit  continuatu^uxa  non  folum femtUfed ptu  nes,vt  patet per p>  aditla. 

ries  teilificatus  cji  dc  Chrifio.  Et ideo  dicit,  perbibet,  ad  dcnotadum  g   Et  de  plenitudine,  cVc.  Tofitis  dtiobtis  m>  ciis  qu 

continuationtm  hnius  tcftimonij.Sccunda  oftenditur  iftud  teiiimoniu  ivcarnatnm  cis  innotuit,hic  confrquenter  vtrurnquem^ 

ct  irutn,cumf  bdi'ur.  ftat.Htprimo  ntanifeftat pnmum  qui  eft  per  fifutri, 

3  Etchmzt  dkens.Quia Inanncs non  loquebatur  dc  Cbrifio  inoc  cundofccundumquieilperaudilum,ib::Et  hoc  cft  t( 
iultPfltat  faciunt  ilti  qui  habcnt doflrinamfufpt  ftam,f(d <n palam  ^Ad intcllefium primi fciendum quod h&c  ve>ba  c/ux  I 
coram  poputo.Dicitur  autem  hoc  teflamentum  ccrtum  cr  ueru,  quia  fmt  verba  loannis  Baptifi£,ticethoc  dicat  Origcnes,fd ' 
todcm  modo  tr(l<ficatus  cft  prius  de  Chriflo  in  abfcntia,tt poft  in  prc  Ioannis  euangehfiit  declarantis  modum  quo  m^noui 
fenttayquodnotitur cumdicicur-  carnatumpervfum^fecundum ^4ugu[i.&-  ChryfoU.  f   1 

4  H\c etat  c\i\cn\  dix\. iciticet,ante,& idemmod^  dico.  fltcrius  /"/./^.Vidimuseum  plenum  graria;&:  veritans.p 
cfienditur,qwjd de  Chnflo dixit>cum  dicitur.  qii£rcre,qualiter  hoc  vidiftisYtdco  declarat  qu  t  tc>  • 

5  Quipoft  mc  venturus  Vattt  quod  lotnnes  no  loquiturtde  ad-  quaft  rcfpondcns  tacits  quxfliom.Et  diuiditur  in  duas ,  < 
uentu  Chriftt  i"  munium,quia"iam  erat  natus,&  fcre  triginta  anno  dcclarat  q-ialitrr  cognouerunt  eum  plcnumgratix  .  Secw 
rumjcd loquitur de aduentu  ad prtdicandutn  er  mylitrium  noftra  terco^nouerunt  eum  pltnivn  ueritatis ,  ibi:.  Deum  nc 
redcmptionis compendum.  Dicitigiturprimo.Y^cneAmt  quod  vidimuseum  plenn  gr* 

6  Antc  mefactus  eft.£* hoc  loco  arguit  Urrius,quodvcrbufc'  tiat,quiade  plenitudinecius  nosomnesaccepim»' 
cundum  naturam  vcrbi  ftt  fatlum,quia  non  ei~t  dubium ,  quod  loan-  tiffime  apparuit  in  fpiritus fantli mifftone fupcr  apoliotos  in  d  T 
mspreccffit  Chriftumfecundii  carnc. V.t  ideo  cum  dtcitur  A ntc  me  tecofics  ex  cuius  plenitudinr linguis  omnium  loquebatur,  vt 
facli  s  e(\.dc  natura  verbi intelligendum eft.Sed  titcre fcqucns boc  ^itl.z.*.&  ideo  cxpericntia  quodammodn  co^nofccbant  • 
defiruitpcrhocquodfubditur.  fiumefje  plcnum gratis  .Et  bcc  cji  qnod  dicitur  .  Etdep! 

7  C^iiapriormeerat.£tpcrco»/r^ttcnr/;4t«;/e//ctiijre'7M>;n5  dineciusnosomnesacccpimus.  Ifta  diftiocopulatiu.',   I 
idto  fi  dc  faftione  naturx  toquerctur,  atiter  ordinaflet  litcram,  di~  tontinuatur  litcrx  immcdiate praacdcnti  qu£  continetverl 
ccus:?r\ot  mc erzt,quia ante me  faftns efi.E' idco  fic debct intel-  nis Baptislx.fcdverba  loanms euangclifie  quando  fupra  dp 
/ȣ{': Ante  mefaclus  erat.Irf  efi,mihi  pralatus.  Cuittsrat  oncaffi-  Et  uid  mus  eum  quaft  vnigenitum a  patrc plenu gratts,&  u 
gii.it  dices:Qa\j  pnor  mc  erat.io  fccudu  humanitate,fcd fecundu  quia bic  dedarat modum  pcr  qnem  boc  cognoutrunt-.. 
dtuinitJtc,tn  qua  eii  ab  ittcrno.  Totcfl  ctia  aliter  exponi  refercndo  licet.per  acceptione  fpirituffanfti  de  eius  plenitudinc,tdtof 

hoc  5 


bt 


gis  docentoccnltc&  fineclamore. 


bli  o.Ideoiubdimr.  %  Et  deplenitudinctiiuvosQmnes acupimus .  Ex  nob 

i  Ejilamat  <tVcf»i .  Habcntcs.n.doc\rinamfufpeclam,ma-    habentes. 


seR. 
nttu 

sihil 

Et 


/ 


ioannis      Cap.    i.  1036 


135 

a  .cc:f.'W«f.AvG  vSTiNvs.Noofolugratiam,quspIa-  nifiangeiu  vidu.Hinceftquod  Moyfes  ,quicu  Deofacie  ry 

netatisdatur,nonptomentovtfidequa;  per  dilechone  adraciemloquitur.dicir.Oftendernihi  temen'p(um  mani 

01  .uurexquaiuftus  viuit,fed  proiftagrati.i,ideft,  beati-  fefte,vt  videam  te.Exquaeiuspetitionecol!igiturqi  eum 

tuinem  a:rernn,qu£<5cmercesiuftitia:dichur,&:etiagra  fuiebatperincircunfciiptx  naturrelu*  cl.ua  aiem  cernere 

1  tia  ,quia  mentumexgratia.  quemiamcceperatperqualdam  unagines  videre. 
5   Gratiampro  gra.  i*  C  11  r  v  s  o  s  t. 

frbratiainCOnCe-  i    vciprumcredamui&veritatem.quailhimmtelliiprmis.  b     Pro  bono  bonum.  Si  atUCill  antiqill  p.l    **°- ^1 

,"'-Jl  ,         .  c     Vcreabeoaccepimus.quialexquxmalanontollit  ftUoitenfiit,  .     -  '       r'1    (o.to  i 

ptmebonipergra-  cvreosconuincicvcruimiiieiirfemedico.  tresipijni  viderunt  *' 

riait  datur.  Gratia      omnesaccepimus.Etgratiam pro  gratia, ciuialex  per  Moy-      naturam.nequequa  g 
firrliciterquaenon  a  a  o^*  iitraiiishominivteratpromiira.        b  o^citdominusiibeians.  c   £>ui.  i  difterentec  conlide- 

dtneriti,  fi  poftea  b  fen  dataeft ,  fedgraua  &  veritasper  Ielum  Cnnfmm  facHa  2  "!^,u  »  finiplex  e- 

CU    illa  OpeiamUr,     C  ftecUoydf.  1    HxcgramperChrittuinomnibuseit  daca,ide(t,,v,dercDeumq,ui    t    mnl  quaidam  eft,  6C 

in  onis  conluefci-  nuiHuamviiuseft.  j  inriguiabihs:    Non 

I  m  ,  &  tunc  datur     elt.  Deum  nemo  vidit  vncjuam .  Vnigenitus  nlius  cjui  ellin      fedet,no  ftar,  neque        • ' 

glii     prO      gratia    d  *     lnf:cret.o&eumnouit.  b    Ideil  per  mauifeltac  onem  fuzin  ar.  ationis  Deuui    3    ambuljt,hiEC,  etlim 

'.   •  inuiiibilcm  demonflrau't.  Fidelibus.  Iterum  c     1'erMoyIea  -  ,•       .    \r     i 

pr:  ri.  nongratia.occpcciplimi.loannemochoceftquidteftaturtenoneireeririltum.  4    COrpOlU  1UIU.    V  riUC 

;  Avgvstin.      r    *         •     •   r        t>        •  i      n  d  >tlucernx*      &  per  prophetamdi 

A^epimus  de  ple-  e  lmupatriSj  ipfeenarrauit.  Ethoceittemmonium  Idannis,      cit.Egovifionemul     • 
nitdineeius  primo  f  5  tiplicauieis,&:  inma 

am.&rurfusac  6  nibusprophetarum 

ce  mus  gratiam  ,p  auimilatus  ium,hoc 

gr.ia.Quam  gratiam  primo accepimus?  fidem.  Vocat.n-  eft  condefcendi  eis,non  quod  eram  apparui,  quia.  n.lilius 

gria,quiagratisdarur:hacergoaccepitgratiam  primam  Dei  perveram  carnemappariturus  erat  nobis,primoexer  <? 

pe  ator,vt  eius  peccata dimitterentur. Et  iterum  gratiam  citauit  eos  viderc  Deum,ficut  poflibile  crat  eis  videre. 
pt gratia,i-prohacgratia,inquaexfideviuimus,receptu-        &  Gregor.  Siaqbufdam  poteftinhaecorruptibilicar- 

ii  musaliam,i.  vitam  eternam ,  vuaenimasternaquafi  neviuentibus,fedtamenincftimabili  virtutccrefccntibus  ^T**' 

mceseitfidei,quiaipfaiidesgtatiaeft,  vita^terna  gratia  quodamcontemplationisacumineeternaclantasDei  vi-  c.^, ' 

cf  rogratia.  deri,hoc  abhacfnianonabhorret  ,quoniamquifquis  fa- 

C  tr Aio^/m.PerlMoyfen.fcruum  pr:cnunciatio,perdomi  pientiam,quac  Deus  eft,videt,huic  vitae  funditus  moacur, 

« nulefuinfalutisimpletio.  utneciameiusamoreteneatur. 
d  eumnemovidit  vii^Maw.Ideft.nulluspurus  homo  viues        #  AvG.Nifiabhacvitaquifq;quodammodo  naoriatur    . 

inoccoiporeviditDeumvteft,  vndediclumeft  Moyfi:  fiueomninoexiensdecorpore,fiueitaauerfusalienatusa  f' ^qJ 

N  videbit  me  homo  &  viuet,i  nemo  viues  I  corpore,  vi-  carnalibus  fenfibus,vt  merito  nefciat,  ficut  Apoftolus  ait  neiim.c. 

de  tdiuinitatemea.Vndeiftaad:ecitDeus  Moyfi.-Stain  vtrumincorpore  an  extracorpnsficnoniniiiam  rapitur  ly^.i- 

ine petra?,&  cu  pertranfiero  videbis  poftetiora  mea  &  fubuehitur  vifionem. 

P<  a,ideit,Chnftus,foramecrucispatibulu,pcrtranfiero  e  ^n/^.<^c.Quefitfummagratie&:veritatis,brfubdir,f. 

id  t,tranlierode  miidoadpatre.Potteriora,ortuseiu$paf  cognitioipfiustrinitatis,vnde:f/<ec  t\i  vita  teterna,  vtcogno- 

iurrectio,alcenfio,per  quaj  credita  ad  eius  beantudi-  fcant  te  vnu  verum  Deum  &  qutmmi.Ie.Cbrftu.QuG  m  hac  vita  inf.i7,a. 

,  nn&vifioneperiienimus.QuodlegitutDeuapparuiffe  nonpleneeft,quianemoincarneviditDeum,vteft.Vnde" 

nnibusiiue  vifibiluercarnalibusoculis,  iiueinuilibi-  necipfeMoyfesnedumpeumdatafitgiatia,  ficutet  iple 

i  propheticisvifionibusper  fubiectam  creaturam  m-  poftoiavifaintypoDeidixit:0/re»rfr»i('/jif«/7//<?«,fedfiiius  ^0.3?. 

ti  gedumeftjvifionibuseium.pphetaruquada  Ipuituali  qui  eltinfecretopatrisnarrauit^Mwnewowo^f^r?  ni/ifi*  *• 

Citurafactx  lunt,quibusDeum  vidifte pethibentur.  /  us,&cuivoluetitfi:ius reuelare,lpfe narrat  luis qmd  de  tri.     u'10,  * 

wnnemoviduvnqiiam.ic  G  rego  r  1  vs.Patenter datuc  nitateDeitatisienuendumfitquomodoadearnperuenic 

Ci  ii:lligi,9quadiuhicmortalitervinuur,  videri  perquaf-  dum,c5cadlpfamintroducit. 

d.iimaginespot  Deus  fed  p  iplam  natuia:  fux  ipeciend  f    £r/Joc.Ethec&:ca:terafequctia  teftimonia  Ioanis,exhi 

p  e(t,vt anima  gratia  fpiritus  afflata  per  figuras  quafdam  bitat  funt  poft  baptizatu  Chriftu,cu  ia  lefus  veniret  inuita 

lumvideat,ledadipiam  vimeiusefientia:  nonptingat.  redifcipuios,quosIoannesfuis  teftimoniis  mutit  adetl. 

hceftenimquodiacobqDeum  fe vidifte  teltatur, no  TeftimoniumphoCj^occultusChriitusjOccultusquia 

nifi  humilis,vtpoilitfperni&:occidi,vtredimeretmundum. 
■•■ g^  Ta 

NICOLAVS     DE     LYRA.  nontumen  confcrcbatgTatiamiuflificantem  jicntfacit  lex  noua. 

3     Deum  nemo  vidit  vnquam.  Hicdeclarat  loamics,  quali- 

Etgratiam  provtMi3..Trima.n.gratia daturfinenseritis,'qa  ter  cognouerunt  Cbriftum fuifje pttnum  veritatc,videlicet per  do- 

ity&mmn potejt  homo  mercrijed  babitapumagratiapotefl  tlrinam  Cbrifli  qni  docuit  cos  de  fecretis   c'iuiniictis,qtiXcotn- 

nmaaiic condigno augmentnm gratix.Ei idco fecunda gratia  prebendi non  poffunt  nifiab  eoin  quoefl  plenitudo  veritatis  .  Et 

whmmodoproprima,  quia datur pro meritorio  operepro  bocefi  quod dicitur :  Dcum  ne.vid.vnq.7vj>tt accipiturbicne- 

x ipfa.  mopro  vllobomine, quia  ftcut  in  facra  fi riptu r  a  aliq u ando  accip i- 

Jtilcrpotetl  boe  exponi  &  magis proprie ad  literam  de  lege  no  tur  homo  pro  omni  creatura,eo  qaod  habct  atiquamconucnientiam 

*tttri,ita  nuod  tcx  vetus  dkiturgratia  prima,  magna enim  cum  omni creatura,propter  quod  dicitur  Mar.  vlt.d.  Prxdicate 

fnit  dare  i  iem  fpccialempopulo  dura  ccruicis,&  alia bent.  euangelium  omni  creatnrce,  ita  nemo  atiquando  accipitur  pro 

populo  collata,propterquod dicicur  in  Vfatm.i^j.b.^on  nulla crcatura.Eftigitur fcnfus :Da\ni  ne.vi.vn.iii  c!t,nulla  crea 

■iter  omni  nationi,&c.iiuia  tamen  ifia  lex  erat  imperfefiay  tura  potefl  viftone comprchenfiouis  videre  diuinam  effentiam  :  Et 

l<  Hlius  data  efl  lex  r.oua  qu&  e(i  perfetla  &  maior  gratia  .   Et  fubdit  a  quo  comprehendatur. 

/*  ^owur /W«.i:Etgra.progra.  q.d.  T^onfolumacctpiiausde  4     Vnigemt.fil.quieftinfinu  pz  Id  efi,in  intritifecis diuinita 

dine  Chrifit  in  recepttone  fpirituffantti ,  fed  cum  hoc  accepU  tis  ipfe  comprebendit  eam ,  qui  habet  eandem  notitiam  cum  patre, 

w  imicmpro gratia,id  efi,  legem  iwuam  loco  Vtttris ,  propter  &  ideo  pottfl  de boc  alios  plenius  infiruert.Idco fcquititr. 

flfnbditur quafi expjnendo.  5     Ipfc enarrauit. Jic«f patet txdecurfu cuangcHi,  q>  Apofiolos 

2  Quia  lex  pet  Moyl'en,&:c.  DicUur  autem  lex  noua  refpttlu  '  defecretis  diuinitatis  docuit  vt  dc  myiltrio  Triiitatis,  &  de  mul- 

f>  rts  vtrUas,quia UUfnU  figura  <ir  vmbra  iltins.  Dicitur  ttiam  tis  alijs  qu£  nonfutrunt ita  explicite tradita  m  lege  &  propbetis., 

V  ia  rtfpctlu  eiws,quta  quamuis  lex  vctws  ex  tiberalitate  diuina  ftcut  Chriflus  explicauit. 

f«  it  illtpopuio  data,propter  quod potefi  dicigratia  large,  eo  mo-  6     Et  hoc  eft  tcH.Vofiquam  euangclifia  dcclarauit  modu  quo  ba 

koquendi  qno  quodltbet  donum  gralis  daium  dicitur  gratia,  buerunt notitiam dc pienitudine  Chrifii per  vifum  ,  hic cofcquetcr 

nonta-  "k  declarat 

MOf^^iLiTEB^.  4    ^«/^«««^^«ifR.c^c.Ideft^fibiconlubftantialisjiplevi- 

''«Mwpro^rafM.ldcftmobisdedit  gratiam,  vt  perea  ditifto  modo.ideo  lubditur. 

iconlequamur,qua:eft  gratiaconfummata.  5  Ipjecnarranit.  Scihcet  mylteriain  iege&  prophetis  fub 

Inxper  Aioy.&c.i  peccatis  cohibes.fed  no  gratia  iu-  velaminibus  pronunciata .  Et  hocr  iit  fignum,  quod  uos 

opcsbes.nahocChuftorcleruabatur.  Ideoiubdir.  deduceretadclaram  vifionemdiuinorum. 

f  ratii &  ytti.per  hjum  Cbnilumfa.&^.  Comprehcnliue.  6  Et hoc ejt  teftimonium loannis. Quod  perhibui t  coram  legil 

4  fni'  Tomusv.                    K 


iO}7  Oof.ord.&  Nicolai  de  Lyra        10S 

a  Tmmbet.TattbMt  ludxi  loanncmcfTcChriftfi,qui  in  fint  duo  prxcones  ficiitdiioaduentnsciufdeni.vi 

(EP*  lc«crtoiv.ittc'oatiir.Aliipniat).  nteumcllcl.  i.i,_  pnimii  d  T^om  ,ji».EIias,ideft,n6  prxco,iotentiam  indic; 

A  ab1tincntiam&caftiaiera,&lolitarfamyitwn,&:  aiperri  inquamoffendio  ohumilitatemqi  afidicai 

jn.im  dohftorum  reprehenfioo£,&  dunflimu  iutnrx  vin-  te  humihantequam  excellus  iudicet.Hccc  iuc  ct 

diclc  tcrtorcm, Aln  cUcebant  curp  cflc  vnfi  oeprophetis  re  rtus  ncc  apertx  potentix  ludcx. 
jnlciiatum,  proptec  e    F*ovox  rl 

DrOphettX   Cratiam.  b    Com«tw««eellew:«i«^e-«sitor,qotat»ta«iVb  !«*■*•.       «Wtor*  »Kfe.       _  h  dcf  rto.  \\ 

h  ConftffmsaH.  Con-     quandomifcrunt   Jt.d.Ti.,blcroiolymislaceidotcs&.Lcui-  i  Epoiumhoi 

tViTitcr>ir  tlt  nofif.-idi  -        •.(«•nicl.ionr  ipfmsl.ui.nislcireo  qi,i«  «flct.     yui.l?       b     E<o»  liumiliu»  loanoit  2    loantlCS  Vcl  ! 

KIHlS-.il  m  p     i  qujnl),P|1,i;iu«cll,cumton  •■..,.     Q__t  d  noncft  Cl  ri"..s.  /-1,  ,,,»      V 

^Sc^nncrauitqd  a  rasadeum,vtintci-rognrcntcum .    Tuquis  cs?  EtconfciTus  J  Sn^ 

eU.dcfl.quodeiTet  b      ,  /  ^a1c,:"-"^'  -h  Q,f  '  .0?,n'0De-     --,    .  5  firtentiamuel 

prJcurior  vt  pofl  in      ch\&  non  negamt.  Lt  confeiTus,elt,quia  non ium cgo  Chri  6  rario  cm  faT  , 

icrroRatus  dicit.-E.go       n         „    .  ili' '"'s-       .  ,  'r,  „,  ^_     7  h«  -ninia  eafl 

>o*r/*.Ordoverbo-  c  ftus.  Et intcrrogaucrunt eum,  quidcrgo?  Llias  cstu?Et  g  rusprxctirfer  vfl 

Tl    rfl    &C6fc(.US   CltcV:  «     iliM«|.inn..nfolo.nproph  .«  f.c.itil  e^cdet,»m  ..^ttir.   r.     Corporr.quiaipredon.inu,    „    delcrit    OUU.I 

H    ni,  CX.  t.Uli-lln>   *-•»  va.  _y.  „ul.i,cr.lrcodicit  F.Ii  sini,  ir.iiirVvirt.ite.  FlifjrUS       b     £>mi  i  on  pio  nn«,i,  (ed    *     ■ 

llOn  nCgaillt    quan-  ollrn.lo.     Nonfum  p'OprRr.«,q4iap:uf,uamptc_j|ieu,  Noriluinvrijj  dci,li>  prupi.e.it  llitr3lillini.il,: 

domifcrunt.  drqu,bu.n.rcn.,<ut.„ .  (  b  tinentnr.Afci 

c    Elias  cstu.  Cum  d  dixitnon    ium.  Propheta  es  tu?   Et  rclponG.it.  Non.ioaltum.faclus 

nmnCS     iCirCUt     nO-  ■     Dicquiire»hfquertlponl<Me.ie-m..s«d.ll  '  <]u.  no'  n  if.iunr       b     Aud.uin.us        U    bl,  nullaiU  ill 

llliiiiv.3     "•">■'.'     ••_*•  dc  ChnfloreprxCii.r.  frd  je  rrip  u  n.hilmjnif-Ousn  alTcrit.  a 

^tffSL     D'"'u«  erS°  ei-  Qufs  «■  vc  re,Ponfum  demushis,,?-'^1 

Vr-  -  *     Suin.     b     Veibunjrirn  ti. 

&-$"£!£:  '  quimifcmntnos.  Quid  d.cis  de  tcipfo  >  Ait.  tEgo  vox"  iS*^ 

C  ccffurus,m  potcltate  vt  fitvoxverbi  htt 

judicatuiu,  loaneifiguialiterEliaseunde  iudicandum,  vt    cft  interpres  animi,  Animus  autem,  ideft,int. 

fint  duo  onu  a 


NICOLJAVS  DE  LYRA.  5     YACOn.Scilicetveritatem. 

«*  declarataliummodHquoidemcognoueruntperauditHm,videlicct  6     Et  no  i\egm[t.Vfurpadoficd'winumoffici»m  Hocei 

per  loannis  ttflimomu.Et  diuiduur  in  duaspartes,  (juiapnmo  ma-  negareipfnm  Cbrflum  qut  eflipft  veritas.vndefeqnit» 

nifeftatteflimoniumloanisfaftHminChriftiabfentia.Secundotedi  7   Et  cofdrbsefrquianon  fum  egoChn.tr/niofi 

tnonium  loannis de  Chriflo  in eius prtfentic ,ibr.  Al tera  dic.Trimo  in  tntioni  eorum.^id  boc  enim  quxrebant.la  quis ci- v: 

tefiimomu  dedit  loanes  inttrrogatus.Et  diuiditur  in  dua$,quia  pri-  rct  tsficffct  Cbriflus^vclnon. 

Diuifio.  nofHJtinterrogatusdcptrfona.Stcudodtofficiojbi.EtquimiGi  8     E;  nterrogaue.uteum  quid  cxep.Uic  confetjur 

fuerat.PnwM  adhuc  in  duas:quia  primopunitur  tefiimcniu  loanis  fccunda  qo. Sicut  enim  adutntui  CbrifiifHeratprom iffus  1 , 

pmoduntgationis.StcHndoptrmodumatprmationis,ibi:Dixe:tmn  &  adncntus  Eli*,vt hibetur  Malacb.vlt.b.Hcce  ego  m 

Crcoci.Prima adhucintres fecundumtres qones fatttt ipft Ioani,  bis  EJiam  prophetani;&C.£f ideo audietes  quodnont 

'  & trtsrefponftones corrifpondentis  Secundaibr.Mt interrogaue  fiusjnerrogaucruntcor.ftqncnterfiipfeeflctEU.u.Etfiu,. 

xi\t.Tertiayibi:?rophcii.Circa  primii  aduertendum,qnod  tpe  pra  nis  refponfio  cum  dicitur. 

dicationis  loannis  tratfamofa  opinio,  &  maximt  in  Ierufalcmvbi  9  Etdixir.Nqn  kim.Stdvidctur  effe  contra  illud  tpd 

vheb*t fludtum legis & propbetarum,quod lempus aduentus mef-  torde Ioanne Mat.u.b, Ipfe efl:  F lias. Dici ndtim quodtpfi 

fts.  tffet  dtproximo.Trimo,quia  videbant  ab eis  ablatnm  effe  regnu  bant  de  ptrfona  Etix  &  ib  ad  eomm  quxflioncu.  rejt 

yt  declaraui  fuper  Mattb&um  &  Daniclem,  &  bocfuerattis  datvt  erat  Elias  in  pcrfona  licct  cfjct  tLas  infpiritu 

pro  ftgno  aduentus  mefjta.  Gcn.^.b.  Non  auferetur  fccptru  de  nem  vitx  in  ai4f!critate,&  dolhine  vcritatt  &  ia  .  i^___________________j 

Iuda,&.'C.  Sectmdo ,  quia  vidcbant  complctas  hebdomadus  diclas  a  pracurforprimi  aduenUis  I\cdemptotis,  ficut  Elias  c^^^H 

Daniclc  de  dducntufanftifantlorum  qu&cop!et<c  futrut  in  natiuita  fecundi.  Et  hoc  modo  Saluator  vocat  loanncm  Eliam  ,c. 

te  Chrifli,vt  dechrauifuper  Danie. 9.  vel  fecundum  alios(qui  dicut^  eontradicl-o. 

casfuifft complttas.i9.anno Tyberij Csfaris,inpaffionc Cbr'ifli)vi  i o  Propheta.r7.-V ponitur tcrtia qo.Erat.n.famofa opinl 

dcrunt  eas cito compltndas proptcr  qmd  meffia  deproximo  expetla  poris  apnd  altquos  ludeos,q>  ante  Cbriflum  v-niret  vnusm. 

banf.Ex  Jtera  parte  loannis  baptiiix  mirabilem  natiuitatcm ,  &"  pbeta  pro  eo  quod  fcriptum  efl  Deu.  1  S.d. Prophctam  lu 

eiwt  excellentcm  fanttitatem,&  ideo  fuerunl  moti adopinandum ip  dnsjDeus  de;fratiibus  veftris&c. i>,«x  quidem  autboritai  n* 

fum  tfft  ChriSium propttr  quod m  fcruntf.Unnes  nuncios  ad  loan-  dum  vcrttatem  intelligenda  eU  de  Cbrijio  ad litera,licet  luds.  it 

loanni     »cm,votentes  fuper  hocfcire  veritatem.Veruntamen  Chrifofl.dicit  ligerent  eam  de alio prophcta .  El ideo  interrogauerunt  e»m  c(- 

aetenui  quod  maliciofc  vencrut.ScdOrige.dicitfimplicianimo  venerunt  ad  fet  ille propbeta  de  quo  d.ila  efl  fcripturaprxdifta  vnde  in  ( tco 

cx  qua-  „uxrtndum  veritatem.Et  bocvidetur  verius,quia  in  modo  quxren  hic  nb  ponitur  propbcta  abflute,fcd  cu  ar'iculari  diftione,  q\  if 

;nor'       di  exhibuerunt  Joanni  maximam  xcntrexa.iavt.Et  hoc  ex  quatuor,vt  notat  prophetam  d>ftu  antonomafue  fnbditur  Ioanms  refpon, . 

patet in litera.Trimo ex perfonis mittcntibus ad ipfum nmcios,<?  it   Et  refpodit  ^ion. T^on.n.ne^auit fe effe propbetamabi itc, 

hoc  notatur  cum  dicitur.  nec  propbetam  miisum  ante  Chri\ium,quia  negaffet  veritata  ftd 

1  OjJandoniileruntIudxiJ(ie/?,r//i«i«'triiJi«/«ti'<j,7«i«r2r»o  negauit fe  effc illum propbetam  de qno loqnitur  tlla  fcriptu 
biliores  in  populo.Secundo,cx  loco  misftonis,cum  dicitur .  allegata  qux  ad  literam  elt  de  Cbrifio  intelVgenda^vt  dtftu  tft  ftf* 

2  Ab  Ierofolyma .  Qua  crat  ciuitas faccrdotalis  &  regia ,  &  ter  exponit  hoc  Creg.dicens,quod  negauitfe  effe prophetam ; 
quia  fiudium  legis  &  propbctarum  &  cultus  diuinus  vigebant  ibi:  crat  plenws  quam  propbeta.Sedprima  exvofttio  videtur  mt 
Sinulitcr  ipla  erat  caput  regni.  Tcrtio  ex  partc  nunciorum  cum  Ittcrc  propinquior  quta  minus  includitur  i  maiori.Si  enim  /, 

fubd:tur.  quam  prophcta,fcquitur  quod  fuit  propbeta. 

3  Szczt&OtZ$&C\.z\\\taszc\£\.\m.QuxcrantfolennespcrfoM  12  Dixerunt.Hic ponitur tcflimoniu  Toannis per mnditm 
&  maximme  quia  illifacerdotes  &  teuit£  quifuertmt  miffi ,  crant  tionis,qnia  audietes  nuncij  Iudxorum,quod  de  cmmb.rndcn 
ie  fefiaTharifxorum,vt  diatur  infrato.c.&  i(ii  crant  magis  reb-  tinc,vo!ucrunt  atiquid  arffimatiue diftum  ab  eorepnrtart  .c 
giofi  &famofiin  totopopuloillo.iluarto,cx  modointerrogadi  cum  quoddicitur:Y)i\tnmt  ergoeis  quises  tu.Quid  di.de  ti 
fubditur.  jlffirtiiatiuefubditur  loannts  rcfponfto,in  qtta  dat  tcflimonim 

4  Vt  interrogarent  eum:Tu  qui  c<?Qm«»//  volentes  in  hocac  f!o,afferens fe effe  eius  precurforcm  di. 
quiejcere  diftis  ems.Etfubditur  Ioannis  xtfponfio.  15   l.go  vox  chma.&:c,ld ifl}ego  jum  ille  de  quo  fcripturtu 

S  Etcon.  it  £/. 


lo? 
bri 


M  0  1\>A  L  1  T  E  %.  fonaSimiliterdetcrtionaintendebatquxrercfi  lo 

crat  de  numero  prophctarum  antiquoru  aliter.  n.rc 

t  peritusiquotcftimonionefiauitfcefTe  Chriflfi&rhocve    clercfuiffctfallum,  fedafleruit  feefle  voccm,  i  verb 

racitcrqi.anuiadintcrrogantiu  lntctioncm.Etdeduobus     ninunciaforeq.  cratveru<3«:  humilerefponfurn.Eti 

ptimis  patct  quia  loanncs  no  erat  Chriftus,  ncc  Elias  m  p     docuit  doclorcs ca'.holicos  veraciter  cV:  hunuiitcr  r 

lona 


o.a. 


nes 
on' 

ini- 
lioc 
ere. 


K}9 


I 


oannis 


Cap.   1. 


1040 


onjiiu elt  filius  de:.  Ioanncs ergo  vo* e't  &  intcrpres hu  q  iod  icupt.;r \s non  intelligebanf.Vel alircr  Medius qui 

jusnimi,qaprimomudoeudem6!trauir.  Ecceagnus  Dei  dem  erar m  quantum  mediatorDeiexiftens,&  homini 

a   fxiat  Hocde  loane  prophetanit:  Ego  vox  clamatis  ia  Chriftuslefus ,  Medius  Pharif-rorum  extitit,volensillos 

dei:to,i:i;quaverbumlonat,ideftptophetia,  &oftenfio  Deoiungere,fedipfenefciebanteum. 

r5_.cernaverbipt*fenris.  frO  ricene  s.P-CConiumdeprtcedentiChrifti-ub 


D 


b  '.X  Tbartfntis .  Id 
cft  ex  principibus 
Iucorum,quido- 
tfr.a  nonqnerunt, 
fcduiident.Quita- 


a    Inme.  b     TitCfttz  lu-arrfolatii.ni  annunrl.n*.  O^id.  rante  in  uobit, 

c    P.  r  fidcro.pet  pp<  1  a.j.c-i  qu*  dominua  ir.greditur. 

:la\mntis,in  deferto ,  Diiigite  viamdominiijcutclixitlfaias 

E*  inuhHa  qusrc.ant. 


adloanneTdco  b  prophera.Ecc[ui  mifTi  fueranr,crancex.Pharifa?is.Etinterro 


nu 

vci  inr,  qaatidiunt 
cui  predicailecom 
mi  c  orunium  re- 
lui  ctionem,  q& 
ipi  redebint,  \h&C 
jpfnmultis  Chri- 


Q_^..  daire'r.  hfepl  n    irruidiaplter, 

c  gauerunt  eum,&:  dixerunt.  Quid  ergo  bapriz_as,  {1  tu  non  es- 

1     \i^\  habei  autno.uatem  baptilini.  ililius.^  b     Etiaminnuin  exb-niiaic 

ueritaicm  duit. 

Chritlus,neq,-  Elias,ncq;  ^pphcta?  Refpodic  eis  Ioanes  dicens; 

idi.ii.duo.     1  a    Id  elt.pi* •...»  u.  ,i  Mappatet.  b    Corpore.  c    Quiahurai- 

ideo  egn  lucerna  praracrendor. 


itrWentiunt.Pau  d  Egobaptizo  iaqua,mediusaut  veftru  ltecic,que  vos  ne^icitis. 
lur  qucq;  Apofto-    e  .^. -. _«__: _-. — _..Liu_.   .  *. ._  _    ... 


Ai-tet  mporj  diffinitiim  effcqiod  poft  met  i*i  irtt  b 

leen.lo  ittipi.Tdici  ido.  c     Mihi  propofiiu»  fft  dignitate- 


Sicuta. 


f  Ipfe  eit,qui  poft  me  veturus  eit,qui  ante  me  fa&us  eit ,  cuius 


luiinmuitisaudic 
rui. 

C   [uidergo  baptixj 
Au.ebantPharilau 

in  rophetisChnftu  venrutum&baprizarurum  fcienres     m  mediogerunr,nonaurem  cognofctmt.De'"illiusnatura 
ifigutam  baprifmigefluT'e,eumq;  Eliam  &  Elifeu    necdcquofjnre  manauit.n  cquomodo  ^ftilit  incis.Sic 


ftantiaproponit,  cp 
tanta  fit  ei  virtus  , 
quod  inuilibilis  fit 
luaDcitate,cumfit 
prxfcns  cuilibet ,  SeZ 

1  totum  per  otbcm 
diftufus,  quod  nota- 

t  tur  ex  x\\o'M edius  ve 
f\rtm(lettt.Vt\\\\\id 
inrelligedum  eftde 

3  nouis  hoannibus. 
Cum.n.fimus  ratio- 

f  nales.in  medio  no- 
j  ftrum  exiftir,  exeo 

4  quod  principalc,  f. 

5  cor  in  mecliototius 

6  corporis  infirfi  eft . 
Qui  ergo  verbum , 


ln  bunc 
tucum. 


fic i  pedib.tranfiire,figuramq;  baptitmi  in  Eiia  •_-:  Eh  io 
nodubitabant  pri*celiire,vndc&:nanceos(urrexiircpu- 
tahr&  baptizafle,vnde  necinterroganr,es  ru  vnus  pro- 
ph arum/ed  lolum modo es tu  propheta  ille  vidclicet  q 

iirauttbaptifmum? 
I  :^t../»r^oi»<i^a.Nonimputetaudacia;(yago,qacor 
>inoaqua,non  aufeio  peccata,  vt  licut  naTcendo  &_ 
idopcuribrfum ,  ficci:  baptizando,  fediftc  medius 
ia  t  vos  ctt  qui  peccata  tollit. 


verbum  10  mejio  iui  ob  incntes  ignorant,  quod  tamen  Ho.7.,1. 
Ioannesagnouit.  VndeexpiobrandodicitadPhariia:os:  Eiung. 
iiuem  -vos  nefcitis. 

f  Cuius eio ndfiim di%nm,&-c&t.  Non  att no folua.Soluit:n. 
quoniam  ipfum  manife  tauit  &dediuinitate<3-:  humani- 
teipfius  mulraaperuiti  tcdnonfumdignus  ,  quia  indi- 
gnumad  hocagendum  fercputat,in quo fimphciterindi 
carur  humanitas. 

AGr.  g.Mos  apud  veteresfuit,vt  fi  quis  eam  qux  fibi 

G  r  e  o  o  R.Ioanncs.n.non  fpiritu ,  fed  aqua  baptizat,    competerei,accipere  vxorem  nollet,iIIeci  calciametu  tol- 

qi  ^eccataloluere  non  valebatBaptizatorum  corporap    ucrer.quiad  hancfponfus  lure.ppinquitatis  veniret.Quid, 

:lauat,fedtnanima.pveniatnnonlauac.Cureigo    igiruricterhominesChriftus.nifi  lancTar  Ecclefiac fpofus 

izat ,  qui  peccata  pet  baptifmum  non  relaxat  ?  nifi  vt    apparuit?  Rede  ergo  loannes  ie  indignum  elfe ad  foiucn*  * 

i  urfionis  lug  ordinem  feruans,f.q  nafciturum  naicedo     dam  corrigiameiuscalceamenti,denuncut,acfupcrtedi 

ca-atledemptnris  veftigianondenudarevaleo.quia  Iponfi 
nomcn  mihiimmentono  vfurpo;|Quodthinteihgip6c 
&  aliter.Cniis.n.nefciat  9  calceamenta ex  mortuis  anj ma- 
lib.iiant?  Incarnatus  vero  Dominus  veniens,quaficalcca- 
tus  appatui-,  quiin  diuinitate  luamorticina  noftrecor- 
tupti  jnisalTumpfit .  Cprrigia  ergocalceamentielt  liga- 
tura  myftcnj.I  >annes  crgo  ioluere corrigiam  calceamcn- 
ti  cius  no  valer,qiincarnationi!>  myfterum  nec,ipfe  inue- 
ftigare  fufticit.ac  ii  fi  paiete.  dicat:  Quid  ruiru  fi  mihi  illc 
inqaanttimin  illispra:nunciaturDominus,mediuseo-  prxf  t.iseft,qucm  \o\  mequidemnatumconfid  ero,le4 
iu«at,icihcetincoi:dibuseorum,ledncfciebanteu,eo    na  iuitatiseiusmyftcnum  non  comptchendo, 

qtjod  |p*MnTici, 


eneraijbapiizaturum  quoque  bominumbaprtzado 
uret,&.  qui  pr*dicaudo ra&us  cft  pwccutfor  Chrifti 
bitizando  ctia.n  pr*curlor  cius  fieret ,  imitationofa- 
C  nemi. 

e  Mtdmsautem  veslrumfletit.ic  Chrysos  T.Hocaut  di- 

x  t|uoniam  deces  eiat  Chnftum  commixtum  effe  popu 

;iummukorum,ievbiq;  humilemeire  docenrem. 

VIheophylact  vs.Vel  medius  erat  Phariia-orum 

I  >t;dignorabanteum,qipfi  fcripturas  lc  fciie  putabat, 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

^OMtal  tg.<iu  tJt,tjdoddebttcl.imarcindejcrto  ludtx  utho 

'ftifararc  tad  aduentuCbnjiiinmundttm-  Etbtnedeft- 

mproprutate  voasrfuiaeratannunciator  verbi  di- 

tyidt8,Cbrtjt<.tjiHi  tfi  verbumpatris  fecmdum  diuinitate  vt  fu 

» mm tjt.fox  enm  bumana  efl  verbt  mentatis  (xprtffma. 

■tquimiili  fuerat,erant  cx  PhariliEis.Etinterrogaue* 

nt£U)^dixerunt.H/c  declaratur  tefiimonm  ioanisfaclum  ad 

■rrugationtm  eius  de  ojJicto.Et  diuiditur  m  trespartes,  quiapd 

>mtur  nunciori mterrogatio  f  cuudoloan.s  refponfio,ibi  Re- 

MtiS.tertioiqu<£dam  refpectuptdcedcmm  coctufio.ibi.  Hasc 

]tiz»Um.Circspam.imcon/idtJandmm,4uodficutdiclume(l: 

mf*Wltrabos  iuddtos  vidcban.mrmagis  retigiofi,propteropii 

W»rnariJ«i  a  Thares,  quod  eft  dimfto^uia  in  babitu,  inge. 

/  &*.ilu  crant  ab  alns  quodammodo  dfiinHi  tn  fignum  maioris 

1  -  ms propter  %  ojiendibant  fc  magis  ■^elarcpro,  ritu  kgistfr*. 

f  <  <juou  auduntes  a  loanne,  g,  non  erat  aliquis  trium  prxdiclorii 

itxpeciabunt  taquaperjoiius  folemnes,quxjierunt  abeo  quarc- 

\  'tilfibmi  inductndo  rwuum  rttum,&  boc  cft  quod  dictur.Et  qui 

mifli 


mifli  fueranterant  ex  Phatifsis  Etiutcrr^oga  &Cc.Etpatetli 
tera  ex  dttlis. 

2     Refpondit  ci6  loznnes.Hicponitur  refponfto  loanis,in  qua 

perbibet  itHimoniu  de  ChriUo  dices,q*od ficut  prtcunebat pneJi 

cationem  Cbrifli  fuapr*d!cattone  &  denunciatione,  ita  bapiifmi 

Cbriilipcurrebat  fuo  baptifmate,Jtcut  &-prophet*  antiquitus  ali 

quado  denunciabant  futura  nofolu  verbis.fed  «nafaffis  ,  vtfupra 

ditlumefl  &&hoc  efi  auoddicitur  bic  .KzlpQVHiil  eis  Ioanncsdl 

CCS.Ego  bapti^o in aqua lauando  tar.tum  corpus,  ad  defigniium  ii 

lum  quifuo  baptifmate  lauabtt  anintas,vndtfubditur. 

j     Medius  autem  veftrum  fterir./W  efiycomnwiter  viuent  in 

ter  hommes.Chrijius  enim  vitam  commi*ntm  inter  omnes  duxu,vt 

pxtet  ex  decurfu  euangeiu. 

4  Qucm  vos  ne{citi$.Scilicet  quantum  ad  diuimtatcm  imo  ip  ■ 
fum  fimpltciter  negauerunt  coram  Tilato. 

5  lpfe  cft  qui  poft  me>&:e.Hoc  txponatur ficut fupra  expofi- 
tum  eji. 

6  Cuiusnonfumdignus,&c3-t.c«ifiC*Wffwcfl/««w?t(t»S 
portautt  quodpatet  ex  hoc  quod  dicitur  luct.io.a.portare  cakia-  SSmS 

•k  menta  apo-  tlt  X- 
1 1  i'i  I  uon  cft 


f  1  ^'f^|o^ri^.^c«»o»,^f.Q^.TuubivfurpasQni- 
^nialienum. 


»    Bjefpondit.Non  reddendo  iniuriam  pto  iniuria,  fcd  kn« 
miluer&:  veredi. 

+     Ego  bnpti^o in aqua.Corporz  tantum  lanando.ad  fignifi 
candum  tilius  baptifmu}qui  \m\  ammas  in  fpimufantta, 
Tumus  v.  K    i 


A 


Gloi.ord.6_  Nicolai  dc  Lyra. 

-  ..Lig'tnram  myfteriiincarnativcrbinofum 


1041 


/ 


io_j_ 


ipenctraic.vcl  noiwi  ipo..ii  mihiviuipare.  _ 
a  Hxcin  lielhu.Dux  lunt  Bethamap.Viia  tftaimMUM 


d    Ecteai>i><  n-\&c.  Tria  miiiftr.it  a^niwpoffidentil  1 
le  'ac  fimphcis  ioc\nnx,quo  paruuh  nutnuturjlanajid 
inciemcuia  viit'itntn,Eiuai  carnisfua*. 
t*    T(cca,t>tnund  .  Pcccatumundidicituroriginalepcc 
tu.n  cjuodelicominuietotiusmundi,qiiotoTa  hum  \ 

natuta  fimul  &  :. 

Ideft.ln^frn-"  oSe  "ientii  bi:t  t»t,vt  tlgrtficrcohejic  ciainionurnird  biptirat  ».  1X\C\  ITXdita  ic^C'  'i 

a  rgononluindi^nuSjVcioluamemscoingiacalci.tinenti.H^c  «  uinas  ver  inob •. 

in]3cchaniafadafLinctransIordanum,vbicrac  loannesba-  2  cnt,am   f ranigr fa 

fV«--    ...  T       '    T.r[  ?.<?«■       u    „,     c" 
pttzans.  t  Alreradievidicloannes  Ieium  venicntemadie,&: 

P     •  Innuceft,   mm   linJ.su  .    |1  itui   Q    <  ■>  •  1  ..f.  bali  .         :.     UM    .  .    n  c  t.         1    #op  3 

c      •  dc  l»toadlwc«rr,!.J  «■-oinnin.-i  11- 11  ri  .     C^ian    1  CDnt-a    »1   e.a-    "11.111!         A    Ha-  ^. 

ji  .,u'i>  __  ine  nu«d      jfQ  uplHxtfr. 

d  ait:Ecccagnus  Dci:ccccqui  tdllic  Tpeccara  ir.undi.Hiccildc  6 

Ift.d  a      .'oir  oi»<  'Ornnud  x  N.t     it  t    \  .  -   •  •  '  1   niiate.-  _ 

f  cuiQ  dixi.Pd.tmcYcmcvir,  qmanremefadtus  eit,quiaprior  3  s_  ^o  nobis'.* 

9  &filius  Dc 


racitranonlonPcaleru!alc,vb.L.i_-rusiulcitatusclUm 
qur trans  lordaiicm  ed,figtuficat  humanam  natuia  lcge 

nuiurah  antc  fiueta 
grati^,  qua  gratia 
poft  mcainatione 
Chriltiabundasfint 
qux  natura  ad  hoc 
ucatacrat,  vt  lcge 
]l*9&et*  rratur.t  obcdirct  in 
quaioanncs  baptt- 
zat,  quiaapcccato 
nohbcrat.  Baptiztt 
vltraflueQtadiu.no 
-jumdonorum,qnc 
nddum  in  Chrifto 
inc 

manam 
B  fccnde 


ongmale    fing  ». 

qtielupetaddita  ta 
uarclaxar. 

f    Toltme  venit   ■. 
Chriltus  clt 
quonubis  congE 


\>e  tm.te         a     Vfubi  IV— '1  Ji  H  oile  iiicju-hun  i  i  i  -  t(jClw.H 


hoTucrantinhu  e  mccrar,Sccga  nefciebam  cum ,  iedycniaiiifdtecurin Ifrael  lo  pamcdgru.r„- . 

nam  natuia  d_-  M  cata  dimittcntk 

.-ndere.   llla  qucc  conctliat  nosei.  ■ 

ciTcirra  lordancm  fignifica^eandem  humanam  naturam  g    Vtmanif  Hic  cft  agnus  q  tollit  peccata,  q>  non ego  | 

pbcdicntcm  lublcgcgrari.T,  ]ii_:cftproxi'r<a  lerulalem,..  et  mclius  modo  noui,fcd  pioptercabapnzo  vrmanit.i 

vifioni  pacis  pci  char.tarcm,m  quaChrilhismortuum  lu  Iiraeh.-Nc.n.propricr  inloi.ntiam  ,  imnusbapiizarem 

lcitat.quu  dpvccatoliberat.  Chnltom  fpui  u.viubaptizandici  v  a  parauit,vndcj» 

b.     Mt  ra  die  vidit  loannes leftm.  T  t  pi  c  _.loannes,:,popu  ad  ipiumq  viaeft  ventiim  ett,bapnlmuseiusc-li'at,ii 

lusgratiaraltcradic,idcft»  poftlegemcognoicii  agnum  } rilmo_'loannisma.-ireftaturhumiluasChrith,qu 

quorcdimitnr.  impleuorauusniiti.-e  ,  ficu.  ei  imoLUSefiChrit.ui 

c    Venitnt? aife.&ati.NoT.  folum  greflib.corppris  fed  ct  6c  mon.ficS.  hapt.zan  .  Sien.m  i  ^ie  qui  non  eget  a  I 

interiorisiii.-coniemplaConisacce.hbus,  quia  dignatus  baptiZarur,nond--dignent..rqaa  immcunqueiapicnt  | 

cft  a  loanne  cognoici  lecudu m  diuinuate  &  humaoitate.  fanct ,  a  dommo  b^tt__t.,iine  quo  pcimanent  m pto 


d     Ecce 


Bjpu 





N  I  C  O  L  A  V  S  DE  LYRA. 
menta apoftotft  tnbib.-it ivfe  fecit  cp docuityVt babrtur ^Atluaidco 
patet  bic  tp  b#c  erat  Mct-ipborica  iocutio.  C.iilis  non  SLJ  dt  &C, 
j^iiw  loannes  in  hoc  dicitje  non  efjc  dignu  cxbibcie  Chriftq  etiam 
mmitn  imolfcquiunijicc  expnmcns  fecundum  cornmunem  modun\ 
loqucnai.Cum  enim aiiauis p.iruitatem  fuam&  alierius  excellen- 
tiam  vutt  exprimereyfi*let  communiter  dicere,  nonfum  dignus  tan- 
serefotulares  eius,vel  uluU  buinfmodi.T^ec  mirujiboc  Iqanesdi- 
xitycjuia homo  qitantntncnnciiie mignus  Deo  coMpuratus,nihi( cfi  ni 
fipuluis  &  cinis  p>:r  boc  eiiam  oftendit  loanues  tpfts  Tbarif&is,  cp 
o$cium  aiicnum  nou  -pfnrpabaty  fed  tantumjitum  proprium  oficiu 
fcilicet  prtcurforis  exercebat. 

1  Hosc  in  Bcthania  facta  iunr. Hicponitur  qugda  canclufto  ad 
maiorem  exprefJionempr^ditlQru  videlicet  determimtio  ioci-.forte 
enimadbuc  viuebant ^liqm  im  interfuerant  fefiimonio  loanis,  & 
tdeo  ex  conditione  loci  voiutt  eos  eu  i  'i^elifla  reducere  ad  m.emona 
fifliydicens.H^C  in  Bethania  fadta  h\r\t.^Uuertcdum,tamen,(p 
bxc  Bethania  non  efl  ilia  qux  eii  prope  lerufal?  fita ,  vb\i  La%aru s 
fuitfufcitat%s,fed  efiatia  vilheode  nomine  v  catafita  fupralor- 
danem,ex  attera  tamen  partefluminis  fcilicet  mforte  duarum  tri- 
buum & dimidi£,&ideq ad  hoc defignandtm ftbditur. 

2  Trans  lordancm  vbi  erat  Ioanncs  baprizans.0W7cv.ec ta 
men dicit.quod ibt dicitur  Bethabora,./u<eeracv.ila  vltra  lordane 
fed  vino  f^nptorum  futvl  corruptum. 

I  Altera  die.H-c  confiquenter  explicat  teflimonium  loannis  de 
Chriflo  tn  eius prafentia:  &  hoc  dupluiter  pri-no gcnerafiter  cora, 
turbis fecudo,fpeciatiter coramaliquibu  aifipu  nIoaniuibi.Al- 
teta  dic  ftabat.7r.m_.'  tres  quia  primo  pomt  ur  IoanUteflificatio 
fetudo exctuditur  te(tificatis ■  fufpicio,  bi.Hic eft  de qno dixi. ter 
XHwQo.  tiofubiungitur  teliintun» cqnfirmatio.  ibi.  Et  teftimomu  perhi- 
buit.J/i  primaparte  diciturfic.Aitct*  dic.-f  boc patct q>  loanes 
plurics  V.fimoninm  ferehjt  ipfi  Chriflo  etiarn  qualibet  dte,quia  ad 
boc  totum  officium  eius  &  prxdicatio  ordinaLuur. 

4  Viditloannesleium.  Trtfcntiaiiter  quiateflimoniumquod 
eftper  vifum  ejl  efficacilfimum. 

5  Venienrcm  ad  fe.Hoc  no  efl  inteltigendum  de  aduentu  Chri- 
fliadbaptifmum,fedpnJi,quodpatttex  hocquod  fequitur  infta  tp 
loannesanteiamvideratfptritum  defcendentemfuper  eum  quod 
faaumfuit  in  baptifmo,  &  ideopatet  quod  Ckrijius  pofl  baptifmu 

venit  ad 


ven  t  ad  loannem,vttcflbno<.ium  loannisplmi  s  htu  crprtj  H 
itter  effct  etficacius.yubuitur  autem  uflmonium  loanmsdeCi  h 
duppctter.Trimo  qvantum  ad  eh'S  v.ram  humamtatetlt^qm  rt 
nobis  immolatus  esl  cum  ditrfuK 

6  Ecce  agnus  Dci.I<r  eli,a  d>  0  miJJus,immo!adus,  vtb 
ptiff.maiCirca  quod  conpderar,dH,quod  licct  alia  at.imqUt 
refur in lege^vi ics,vitnl'is,capra &  hnu  fmati  tan,} Chriftn  M 
gis  rocatur agnus  qt.a  ctsrera  inimoLuicii,<uplici de  caufa.T. 

e  i  quia  interomnes  figur.is  veteris  tefii  cpius  p.ifbahscxj 
fius  flgurabatpafpqntm  Cbriflhfui*  Hleagni,s  eratfine  t. 
per  e.us  immolatione  frttj  tfrai  l  liberaufun  ■  aferuitute  Mfflt , 
ficntperpasfionem  Cbri[ii,quipcccattm  nonfecit,fumush 
jeruitutediaboli,  Vecunda  caufa  cs~l,q»ia  iuge  Jacrihcimf 
rubatperpetuitatem  beatitudmis,fiebat  ut  agno,  ficut  &  • 
eji  nojirabeathudo  .  Secundo  fert  tclt.mon.um  loannes dt C01 ) 
quancum  ad  eius  di.mitatim,  cumptbiitu  r. 

7  '  Qnt  tolfit  pcccata  mudi.^M.*.  tollnepeccatumefipn 
ipfius  Dei.Dicitur  au'.  hic peccatnm pon>  udo Jin^ulare pro 

jfecundummodum  IdiomiUs  Hebr£t,vc  paiet  Exod.S.f.eeitt  »• 
fiagrawsUma.i.mulittudomufcarum.  Vcl  aliter  diciturpecc  d 
ii  ftngulari,lhet  ille  agnus  tttlert(  <jmniapeciata,tamenfptcu  w 
dq  pro peccato  qripnc    occifuseti . 

8  Hic  eit  de  Quo  dixi .  Hic  confequenttr  toltiturfujpicio  « 
Itfus.n  erat  cognatus  loannis  ex  parfe  tnatris  &  tdeo  fi  boc  u  •» 
ttium  dixifiet  tantumpoflquam  lefusfuit  ei  notus,  pqffentatiCj  b> 
bere  teftimonium eius  fujpeelum,&- ideo  tefltmoniu  loams de  '>\ 
flo  f.it  aliquo  modo  antequam  nqtitiam  dcferminatam  baba  < 
ipf  ,-juia  primo  m  gfnerali  fuit  reuelatus  aduentus  Chriflipt  'j* 
quu'.  defuturo  ipfi \o*ntti,& fuitfibi pr actptum a dominor» 
pti^tret  in  nomwe  vcnturi  &  f.  r*dicaret  cius  aduentum  CV~  /  -p* 
rurct populum  &  tuncincapit  ferre  tefiimonium  de  Chnjh  £«« 
nerali,dicens  quod  cito  effet  venturus  tamen  nrfciebat  quis  e[  t 
terminate,fed  tunc  datum  fuit  fibi  fignu  cognofcendt  ipfnm  f  * 
pcrappar'uionemfpiritulfanclifnpereum,&hoc  efiquodH  « 
Hic  eft  de  quo  dixi  Qjtafi djcat  non  mouq  incipioferre  tejin  »<« 
de  ipft  fed  anlequam  cognofcerem  ipfum. 

9  Poft  mCf&CC.Exponatur  ficut  fupra. 

10  Et egonelcic.cum.Q_5ri.wK. dpirfonam  detcrmitum, 

11  Scd  vt  ma.Iiracl.Jt.  efl  xpfi  'Jracli. 

<k  Prop  ■(■* 


t 


MOn^ULITEB^. 
1    H*c  in  Bethania  fafia  funt.  Qua:  interpretat  domus  obc- 
dientia*,idcophocfignificatur,quod  {oannesexobcdien- 
ti  a  Dci  vcnerat  Chtiitum  nunciarc  im  molandum  pro  rc« 
dcmptionc  mundi. 

•0    E t ego ncfciibam «.wr.Antc rcuelationc  mihi  facla annp 

quintodecimp 


qnintodccimoTibeiij  Cxfaris,vthabetur  Lucasj.a. 

quidcm  reuelaiiof-ctafacit  Ioanniindeferto,vthat 

ibidcm  &  per  riociignificatur ,  quod  reuelationes  di 

fiunt  habitantibus  in dcferto  penitentia:.  PiaI.S2.a.in 

dcfeita  inuia  &  inaquota  fic  in  fancto  apparui  tibi,vt  ic- 

rcm  v/tutcm  tuam  6c  gioiiam  tuam. 

0  \  s<** 


u* 
:li_ 
nx 
rra 


a 

nis  naius&manis,mquoi.cusnomoDapuzaruscuvi  cir,uiructiim  netterradarcinvo  fpirim<inquoba"pt.. 

UatbaptifrnoChrifti.in  qi.o  homines  baptizatur,  Ba  &columbaoftendit.Vtaut  h.rbiu  \ 'nirateix:  paceiu  le  fe*  Gen.8  i> 

'  aloanne,  \t  vfusbaptizandipparet  via  ueant3rnala,poftinignedatus  c  t:apofto!is,&;  in  Jin?,uis 

„    .  ...  „  diuerfis  fmdmeiii. 

Noninlpintu  peecat.  to  lenr.  -     »^»„„.  „»     .• 

•  l  t-       n-  •    '  *   tarem  gentiunique 

proptereaveniegomaquabapriz^ans.  Erteftimoniumper-  2  modovmutur,olim 

vtJanifeftaretChri  a  hibuic  Ioannes ,  dicens  f  Quiavidifpiritutndef«iendencem  *  dcvna  dmiia:  intu. 

itu    :  ita  pethibuU    b  a     CorporalifpecijcoUmbie.         b    Vt  .oannes  periu  n  cxcelier.tiusde  Ch.iito  inteiligeitc.  nildlS  «UdificatOrib.  • 


ptijnturautealip 
bajlmoChrllti- 
b   ■  tefiimonium.Si' 
cuiiixit  fe  venilTe 


b  tef  noniu   lciltcet  c 


c    Compamione  huiiis  cognicioii.  n-na  exuifn  St  aujitu  (itcet  -otpotal  )  multu>n. 
protici  bacin  eegnitione  mateiratis  orpot.ltitis  reiu-utisoui'i> 


Not.a  quod  in  fa- 


Roman . 


rffpr,Kic.  d  quaficdlumbamdeT^;  &;  manfit'fu"per7urn:  sTcVo  ♦  SMffSiS,  &t 

uit  venera:  etiam      t  nefciebameurrij  fedqui  mificme  bapciz^are  in  aqua,  illc  6  fblus  Chriftusope-  a* 

tjicate  foenitcn-      mihi  dixic  :    Super  qucm  vidcris  fpiricum  defcendentcm  7  ™mi-&Vi\; ^tofunc 
m.t.racereppara-  a  NonaliuJ.     ^    h  l:ev:iddidicit.     c  LoHhemirioQuoj^rft.o,^      tniniun. Vnde Apo 

§^£~  f  &.  "*>«™»  %<  «*»  h'"c  d<  <F>  bapti^t  infpiri-  8  £$£££* 

*■'""'        i  •/•      •  a     Ililimkimutn.  .  '    .         .■"    .  ■__,     ■ 

SManS  g  •»&>*>  •     *  e?°  viMi  &  celtmonium  pcrhibui ,  quia  ^gT^^  * 

■fj?„*  rkf;      K  a    Vmcuuidepoteflbaptizate.        b    immobilisin  ailmineperfcctionis.     '  .,  r\n        j- 

Smlmfa-  "  hic  eft  fflitfe  Dd.  t  Altera  die  iccrum  ftabac  Ioannes,  &  ex  JJ  ^S 

a.ientuinteraha.  -  p  baptifmum  Chri- 

l  p.i  i2/;cr..Nonquodmod<>pnmumdefcenderit,fed  fti,!.mudumcfleredemptum:nam  fcicbateum  filiueHe, 

B  vtahoedelcendereoftendatur,c\:  manere  in  baptizatis  &;  natum  in  carne.  Aug.  dicit  Ioannem  ignorafle  hoc  tfh. 

i  non  ahter,vt  Ioannes  pei  eum  de  Chrifto excelle-  vtrum  fibi  retinear  vim  baptizandi  an  alicui  fuoru  tribuat. 

nunteliigeret.  c    £rw«Jww.Avc.Spiritualiterdr  fpiritumanereinChri 

d  Megonefcie.A  v  c.Vifacolumbadicit  fc  pereajdidiciflc  fto,aquo  nunquam  per  peccatum  receflit,in  quo  iemper 

g;  ;ius  nelciebat.Sciebat  quidem,cp  erat  dnsjquod  agnus  mirabiliter  vixit  Sc  mirabiliter  operatus  eft.  In  fan&os.ve* 

s  peccata,q>  ab  eo deberet  baptizari ,  ficut  &  pfeflus  n:t, per  peccata  recedit.Minet  tn  femp in  eis  ad  aliquid,  vc 

ct ,fed  nelciebat  quod  fibi  eftet retenturus &:  nulli  tradi-  Chriftus eis  promifit.  iivt  bonis  femper infiftant .  Ad  ali- 

ti  is  ptatem  baptilmi,&  minifletium,perquod  pftat  vni  quid  non  manet  fcilicet  vt  cx  eo  ptophetenr,ueI  miracula 

u :cclefia:,ne  fint  tot  baptifmi  quotj  Baptift«c.Potuit  aut  facianr,5c:  ldeo  hoc  quod dicit cft  primum  fignum  agno- 

tatem  bapttlmi  ahcui  ieruo  vice  fua  tradere,  vt  tanta  fcendi  Chrifturn. 

cltvisin  (erui  baptifmoquantain  domini,fed  voluit  vt  f    ^■(/-.«/-fi^ir.BaptizatChriftusin  fpiritu,non  folum  re- 

l|..baj_.tizatorum  tantum  iitindommo,nonin  homine,  mittendopeccatainaqua,fed&:poftpurgando,  &:amore 

i,niantutineo,vtfitvnacoIumba,&:nondiuidaturper  accendendo^&iionisimplendo. 

h  runcs  Vnde  nihil  differt  baptilma  dni,(iue  pcr  bonum  g    Hic  eft  fi.  Dei.  Hic  tcftatur  filium  Dei  que  fuperius  viru 

I ■;permalum  tradarur  minilttum,neciteratur,qafemp  vocabat:urabcohabea«rarteftimonium  utriufqucnaturc.  jr 

I  eJi_::ifnuisdomini.Baptifmus  loannisiteratur.qa  non  h     ^ilttra die iterum fiubat loannes.Typiccii3it\o^n.csicciXzt 

.  ed  hominis,&  fi  ex  Deo.Baptifmus  Iudx,no  Iude  lex  tamen  teftimonium  perhibens  Chrifto.iAmbuIat  Ie- 

1  dcaimieft,neciteiatus«,Vtaute  vnuas&:fTaterniTatis  fus,ideftgratiahmcindecolligens. 

pax  finc  t£F*  Eccc 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

Ptoptereaueni  cgo  i.i  aquabap:i.  ^<;n  totnm  offic-u  loan 
•fV    baflijando  & p>  xdicando  erat  ordinatum  ai  m.-nifeflationem 

■  ' icotradlud quodduitur bic  Etego  neicie.tu  Videtur 
^habetur Mat.i.d.quod Ica :cs puh  bcbat  iijuvenientc 

;mum,dicens:Ego a  te  debeo bapti-^ari  ergo  vt  Vxdetur  an 

tapujmii.»  ipfnm  cognouit.  Dicendnmrfuodin  baptifmo  cognouit 

ifidupfiwer.Trimo.per  relationem  diuinam^quando  venlt  ad ba 

!mis,&  tunc  dixit  ei  (oannesillud  Ma.^.d.Ego  a  te  debeo 

■  iptijtn  Smnio  cognonit  cum^quando fpirituffanclus  defcendit, 

•  iptreinfqno  vifibJi  a  deopriusfibidato  vtdicJnmefi.  Etideo 

widieituibic.Et  ego  nefciebam  eu.l\cferturad  tempus  pr$~ 

"dtns btptifnvtm  quo  Ioanms non cognofcebat  Icfnm  quantum ad 

■'fominterrmnatam. 

Etteitimomum  perhi.Ioannes,di.  Hicponiturtcftimonij 
wnis cofifmatic p < r ftgm  fibi diumitus dt tum de  Cbrtflo a prin 
tiotqindpi.flca  vidit  in  ipfv,&  boc  ejt  quod  dicitur.Et  teftimo 
am  perhi  Ioann.di. 

Quia  vidt  fpi.&c.man.fu.Hoc/ii/r  quando  loannes  bapti%a 
1  W«m,vti,abrtitrMattb.i. 

1  Etego nciciexiim.lllud refcrtir ad tepus prxcedens  baptif 
>  m,  n ii%Hm  efi.  a  ^.aute  refert  ncfcieba,  adpotcjiatc  excellen 
i  inbaptifmoqua  fibi  Cbrflus  rettnuit,  Qjte conjifiit  in  quatuor. 
mm  eil.quod  ipfefous  baptifntum  inftitucret.  Secundum  e[f>  tp 
bapttfrni  frne  baptifmo  cbferrr  pojfel.  Tertium  cfi  qnod  me 
mm  paffiouisciHs  m  bapttfmoefficaciam  haberet.  Quarto  qnod  ab 

■  r"p  urt  bapt,fi,ius  conftrrctur  in  tomi»e  ipfius,  ftcut  habe~ 
'  ^fc-Kj.a.iwiidicatcgontfticbam ,  quodbanc  txcellentiam 
}tiiti'amb,  pt.  /^ado  fibneuneiel^vnde  Jubdilur  poftea.Hiceil 

quibapjti 


qui  bapti./o/«j  quantum  ai  ifiam  excellentiam.Trima  tame  expo 
fttio  magis  videtnr  confinare Htermtita  quoi,>llni,ncfciebam  eutn» 
teferatnrad  ttmpus prrecedens  bapiifmum  Cbrifii,  auandoloanes 
non  cognofccbat  ClmHum  adhuc  in  perfona  determm  .;ta,viprxdi- 
tlum cji,fedtantumingcr.erali,  & ctm  hocfuit fibi daturn fignmn 
cogwjcendieum  determinalcin  futuro pcr  appariiionem  fpirituf- 
fanCti  in  figno  mftbili.ldeo  fubditur; 

5  Sed  qui  mifit  me./<i  esl,Deus per expt effammiffiQne & ap, 
parit ■  onem,  vtfupra  diclum  efi. 

6  Baptizare  in  aqu a.  Qjtia  baptifmus  Ioannisgratiam  no  confe 
rebat,fcd  baptifmum  Chrijii  fignificabat,&  ad  ipfum  difpanebat. 

7  IllemihidixitSuperquem  viderislpintumdekc<Id.i3£ 
manen.fupereumJ«//_g»o«y7i'/7i<:oi,;)We>4;. 

S     Hic  eft  qui  baptizat  in  fpiritulamfro.  Quod  cfiproprti  ]p* 
fius  Dei  fciluct faluare  animat  per gratiam  fp.ritnffancli 
9     Ego  vidi.Spirttum  fantlum p, «drflo  modo  dcfccuicntemfa- 
per  Itjum, 

io  Etteftimonium  perhibuiqniahiceftfiliusDci.  Scili 
cetnatur alts,& pcr conflquens  habens eandcm  virtutcm tit patre. 

1 1  Altera  die.Hoccxpiicat  tcfiimonv.m  lohiis  de  Chriii^faclu 
. cora  t^fcipulis  loanis fprcialiter.  Et  diuid.iur  in  duas  quia  primu 

ponithuiusujMmoniii.Secuhdotcsiimoimfrutlum,ibi,  Eta.udie-  Diuifi*. 
run x.In  primaparte  diciturftc.Aheta  die  iteru  ftabat  loanes 
&:  exdilcipullS  eius  duo.Dicitalttra  die,  ad  denotandumqnji 
loannes  plnries  &■  frequenter  fcrebat  tefiimonium  de  Cbrtf}o,ut  fit 
pra  diclum  esl.Ver  hoc  quod  fubditur. 

12  Stabat  loznnes.Oftendicur,quodipfeparatuscrata,lcxer- 
cendumfuum  officium,teJiificando  ie  Chr isto,bapt'f^anio,  &  doce 
do.Vnde  fubditur. 

Etrefpi 


M  0  t\A  L  I  T  E  ft. 


MtcrAdit  iterumflabat  Iortn«a,€^c.Sicut  dicKi  eft,'per 

luauuem 


Ioannem  prxdicator  euageli)  defignamr,  Sc  ideo  per  hoc 
quoddicitur  hic,lhbat,  figniricatur  quoJ  pr.i:dicator  eua- 
.gelii  debct  ctfe  conftans  in  praidicatione  uerbi  diuini» 
T6musv.  K'   3 


QoLord.6-  Nicolai  de  Lyra        ipj 


Kta  4gnus  Delh  v  c  v  *  T.Si agnui  Dei,eft  mnoccns, 


inoccns?  led  omnes  ex  iila 


F;i«LLt«*cow^w/-«.Soluse«oiUcagnu*qaiBqaaa 

■        -  ixnU.K6.nin .varccocc.H^clt.nccinpcccam  mrcius 

ciii  vtcro  aluitque" 
Virgopccpit.virgo 


vcilctTcepim^uc  De'dathobis  multas  falutis  occafi.s  ' 

*Theophtlac  tv  s.VidecpfeqiitibusfcDoi  . 
nusconuertitfaciem,&rel'pexit,.|.iianifi  pcrbon.ioi  j  T 
tioncm  iplum  (ecutu.  fuens.ad  viiionem  facieieiu 
quampertiges.ncquead  domum  eiuspoterisperu. 

e     Vbi  bab.Usi 
r.mcrciDiidhstei»*!  m.gifter.-. 


b    Fxdilctlioae. 


c     Incarnead 
no»  -enicnte  m. 


fJeuspaTcr  niorio  b       ■«*•' 
ChrilU  acccptauii   c  I 
prono.lratalutcvcl  d 
inquantucum    pro 
nortns  tradidit  mor 
ti.ficutcmmdiccrc 
coniucuimu-,H?c 
oblanoci.  talis  ho- 
n.ini.,idcl_.quata- 
lishon.oobtui;t,fic 
Chnf.u.  dicirur  a- 
enu-Dci,dati-.lci- 
liccthluim  luum^p 


STlCE.VollHO 

difibiinquib»(. 
ftuslubitcr,vti 
hsafiin.ilenr,  v 
mcainationc  v 
pie  qujcrunt  of' 
fibia.tcrnamm. 


B 


|fct.4.4 


S 


Trlcrm.ty 
in  I-.n. 


peiKnmwnn-  ,  T    .  o        '  J  ->_.-iaiu  m 

^(equutnuncIcTumjConucriusautemklusAviaens  4  nem  quomod, 

1     i»,tnduc.»m.nrer.og»ndi.  Mac.-.iruni.  b     C>u-c,j-que  vc.lcrt.    5    aplld  |  atrem. 


eisiVenit^&videtc.Venerurj&viderutvbimancrerj&capud  »  dedo  fcopcrad, 

1    Nonefl  no<Tbi.-flluroi.o  Chriftu»,»dqjrmp>'llHu»rupe.uenituc,  101  tft   9    ltelllgCtlS,Vcnjt(; 


nianend'1   1. 


-• -. ._  _  r  ftimonio  Ioani< 

h  cum  manferunt  dic  illo.Hora  aut  erat  quaii  decima.  Lrat  aut , 0  a  lcge  i  eccdite 

a   vi.ii.sq'"»'«>riit»n»  cv  fo.t  s  Obcd.' »t  1  ^  u  gratiam  recipiet 

Andreasfrater  Simonis  Petri,  vnus  ex  duobus  cjui  audieranc         *Cmnc 

Chnftus  non  c 


ncrftrafalucci  moi-  _ 

tcm  6c i lle quidem agnus tvpicus  nullius oino pcccatu  fu  cis  figna domus,neq; locum.fed attrahit  cos ad  lequci 
ftulir,hicvcropeccatumvhiuerfiorbisterraru,periclitate  Nondixi_.Nonclt-empusniicaudieuscras,fiqu.d 
eniinmundum  cruitabiraDei,vnde  fubdit.Ec.f  quitollit. 
b  i-r^«*i7:tj{i't-/«»J.Scquutifunt,vteumiam  potmsqua 
Ioanncm  audircnt.non  th  adhucci  pcnitus adh_cretes  ted 
vt  vidcantvbihab.tatjVtaflidueadcum  veniant,  &_abea 
erudiantur,&.  poftca  perfe_tc  lunt  lequuti ,  quando  eos  de 
naui  vocauit.Duo  fequuntur,quia  qui  fequuntur  gemina 
charitatcdcbentaccendi.  , 

c  Conue r/-*.Quafi  a  tcrgo  viderat,  fedquafi  faciem  pbiut 
illis dum  dc  maieftate defcendit,vt  pollet  videri,dum  pro 
vmbra  lcgis  euangelii  luccm  exhibuit. 

d    Ujid tfmenw?  Intcrrogat  non  ignorans,  fed  vt  merceq'e'    cum  mifericordia,__  implenrur  qne  lmplere non  poti 
habeant  rcipondentes,qui  rem,oon  perfonam ,  quid  non    yel  horadecima  vciperam  mundi  indicat . 
qucm,nevidcaturoftenderc  illisperfonam,refpondet,         i     Frater  Simonis Tetri,vnus ex duobus qui audicrac alofa 
#  C  h  r  r  s  o  _  t  o  m  v  s.Hmc  erudir-ijr^a  cu  nos  bene    fwi  fuexant.  Frater  lunior  natu  prio.  credit ,  non  cft  . 

velie  O^  1 


diccre,led  vtadamicos.  6_  familiaresloquiturqual 

bl  aif.Filius  hominis  non  habet  vbi  caput  rcil  "fJ.Hica;. 

cir,veni_e&_  videte  vbi  habiro.Scd  o  hocquoddix; 

habet  vbicaput  luum  rechner,demonrirauit,quodha  . 

culum  propiium  non  habebat. 

g    Dietllo.  Oftendit  nouum  ieftametum,fiueprefcn  n 

vitain. 

h    Hor4i4«fcfr„»*9«„/7fieri>«a,QuJaexlegevenerat,dec  >- 

gusa  i  Chriflu  mifi  ,  horadccimaquccuntabco, 

quia  non  aliusdocct  Jegem,nifi  qui  dcdit  eam.  Di 


NIC  OLAVS    DE    LYRA, 

1  Et  rcfpicicns  Iefum  ambulante.i't:i//Vctp»-o^e  locZ  ybifla 
bat  Ioan»es,quu  Chriftus pofiquu  bapti%atus  eji  -  Ioanne,ad  tent 
fus  moratus  e\t prcpelocum,  &  faftus\cfl  Ioannifamiliaris ,  rt  fic 
ioannexfrequenter  dicetet  teftimonium  de  Chriflo  in  fua  prjcjcntia, 
*_r  fic  ab  aiiis  cognofceretur,vnde fubduttr- 
x  Eccc  agnusDei. Ereuittr  repetit  cuangelifla  teUimonium  ep 
fueratfuperms diilu»  ide>  omitcit dlud qmifupra  iicltm efi.  j^ti 
toUttpeccaU  mundi.Et  exponatur  ficut  fupr.expofttttm  fuit. 
%  Et  audierut.  Hic ponitur  frutlus prxdiclt tcttimonii. Et  diui- 
diturin  ttes,quia primo  ponitur frufius  fequeus  ex  Ioannis  teftifi- 
cattone.Secundo  ex  difapuli  couucrp prtedicationr,ibi.  Erat  aute 
Andreas. '/"ernoMr  Cbnftt  vocatione,ibi.ln  craftmu  .Fruftusau 
ti primus  fuit  couer/io  difcipuloru  ioams  ad  Cbritlii ,  quxfuitin- 
ehoata pcr loannc inqu-tntum dfcipuli teiiimoniii  cius  reuerenter 
audierunt,&  tanqua  vertftmum  executi  funt  in  opere,  &  boc  ei~l 
jdicitMr.Etaudierunt  eum  duo  difcipuli  loquente,  S_  fecu 
ti  funt  Iclum,_-/i_-i<-t'--  ei  adbxrere  &  eiiu  doclitne  aud  rcyfed 
ifta conuerfto  cunfummata  efl  per  ipfttm  Chriftum.yr.de  fub  iitnr; 

4  Couerlus aute  Iefuv.6_C£_/«<i bciiyiita  c  &  mifeiicorda. 

5  Vidcs  eos  lcq.le,dicit  eis.Quid.que.  Q±  Varatui  sii  ad  no 
luntate  veflram,nec pelit  hoc ex  ignoracia,vc  altt/nid addtfcat,  fed 
>; eorii  rcfponftone  cbucnicmius  eos^4,ir.£4t,ficitt  Qea.i.b.dixtt  do 

rninns 


rninus  Adam  -vbi  esivt exfua  refponpone  conucnuntius 0, 
ipftm.  icquitur. 

6  Quidixerutei-.Rabbiquoddi.intermagiJjlH 
interpretatur  magisler^non  cfl  de  vcrb.s  eorum  fd  e>i  x 
geifldt  intcrpretantis  nomen  Hcbr.qnod  cji  Kabbi,  vndt  dixo  ' 
{\abbi  vbi  hahitaslqnsreutcs  domum  cins  tanquam  fludic  _ 
litvt popent  frequentcr  cum  eo  &  ab  co  »rflr«i. 

7  Diciteis.-VeniteS-  vldete.£;in'a  iierccdcfcendespct  «» 
eorum.ied  qnia  d:clu»i  cft  de  domo  C'hrifli,bic  videittrci' 

ei  quod  aicicur  Mat.  Films  hcmims  non  habet  vbt  capu  l 
net.D.cendum,quod  in  Mattbdzo  dicitur  nonbabui(Jepii>} 
cilium,non  tame  negatur  quin  babnerit  ficut  hofpes  domt<>< 
datampro  temporead manend.un:.Sic enim freq»cnter fuitin  n* 
M*rtbre,&  eodcm  modo  ad  tempus  ntafttprope  loannc,  po(i  ■  W< 
mum  fuum,rationtbus  prndiclts  ,tamch  in  hofpitio  alicnotfH'  />»> 
tet  ex  hoc  quod  non  <  rat  de  loca  illa,fed  de  T^a^autb.Stquit  ■ 
g    VeneruntS-videriHjtvbinianeret.iKur/;-//'^» 
-fr. 

9  Et  apud  eum  man.&Cc.stuJicntcs  verla  vineabto. 

10  Hoiaautecrat  quafidecima.7rfrfl,./>/>c*v_#>-r"- 
patet  ardareorum  ad  audiendum  Chrii\u,quia  cu  hora  ve, 
foleai  homines  reiterti  adpropria  domicilta,ume  omnibus  d.Mt 
manfcruut  cum  ipfo  vfque  tn  craflinum,  deliderio  audur. : 

11  Etat  aute  An.  Htc  cofequinter ponu  fruCius prouc 

ie,dijfnli 


M  0  ft_A  L  l  T  E  H_. 

I  Et  refpicifs  Iefnm  ambu:  Per  q?  fignificatur  cp  predicator 
euangcln  dcbct  diligcter  colidcrarc  proccl.u  vit_c  Chtiftt 
^cno  lolu  confidcrare?fcdctiampri'dicare.ldeofubditiir. 
y  Dixit.Ecceagnus.Dei.  Eius  innocentia  prxdicado&obc 
dicntia  vlqucadmortcm,cVaudi_tcsdcbetdeuutcie;ipc 
rc  talcm  prxdicationem,<j  fignificatur{?  hoc  q;  lubduur. 

3      Bt 


3      F.t  audierunt  eum  dno  difcipuUloqnet?  &  fcquuli  funt  ft*'" 
EtdomiuusIe.u»ad  takscouertuurperclemStia, 
pitpcrgratia,  8_inftruiteosad  nccelfariaadlalui_ 
Andicam  ycro&:  Phihppum  quia  Chnftoedo-li 
dcfafutefratrum  fuqrun.  loliciti,  fignificaniurilli  p 
xiuiosfuosquunnnn  bono  modopoffuntinducun 
quclaCniifh  mukos  quinon  lolum  noninducuiu 
pcirc^uettunt. 


idi- 
itna, 


i>47 


I 


oannis 


Cao.  I. 


1048 


nc.ForrsaddigmtateAndr^asdicitureftefrater 


ap. 

d    TucsStmon-.C  n  it  rso  st  omv  s.Tdeonome  mtitauit  D 
p  ri.luper "que.id  eft,fup  cuius  fide  fundada  erat  ecclefia.     vt  oftendat  quia  ipfe  eft  qui  vetus<teftamentu  dcdtt,  &:  no  Ho.  18.1 
inne.bic  pri.  Verapietas  ftatim  inuentum  thefau*«  nu-    minatranfmutauit,quia  Abram,Abraha  vocauit,&:  Sarai  Io-  to;3- 
jfratri,vtficuteftlanguine,fit&:ger.manusinfiJc.  Saram  &:  Iacob,Ifraelem  Igitur  multisquide&ra  natiui- 

b  imtenimus M'IH  ,■«,©■  c.Chriftus  grew.Mefiias  Hebraice    tate  nomina  impoiuit,vt  1  laac &  Sam fon  aliis  aut ipoft  ea 


3f 


vilus  latine,  vere 

cim  vnftus  eft  a     a  Ioanne,  8clequutirueranteum  inuenit  hic  primum  fra- 

fritufailclo     fpeCia    a  a     Hocveebolnnuttquoddiuettmqu.irfierunt  b     Hebraicc.        Latine.    ' 

|  r.aqua  vnctio.     trem  iuum  Simonem,ckdicic  ei.  Inuenimus  Meiliam,cjuod 

f)  whr  itiani  app     .    D  1     Nondedignaturmaiorfequiminorem. 

jatur.  Quod  lacob     interptetatum  eft  Chriltus  .    Et  adduxit  eum  ad  lefum. 

Ct<itlapiClem   pOlt  Je  retocor,jis.exqiocognitomiitatnomem.        a     Per  fpirirumobedientia:.         b     Id  eft         * 

V    11  CM  in    tittllfl  columba-fdltceifanftif  iritnsejc^uohtirniliidummaiorfequiturmino:em. 

Ba:m  olei  fuperfu-      Intuitusautemeum leiusdixit.   TuesSimonfilius  loanna  4  perunt,qu.bus  au- 

fj  VnXl1.  ,  iam  diui-     C  Non:iotatirw%rn,fedpr\:iignat.  Id  eft  pott  refurreftionemad  gentes.  5     tem  poftea  dcbebat 

njsper  illam  Pe-  d  Tuvocaberis  Cephas,quodinterpretaturPetrus .  Incrafti-  6  augeri,  pofteanun- 

tl  11  ,  futUram  Pe-    e  a     ludara.vbieratloannesbaptizans.  Os  lampadis.  7    ClipatiO  poflta  eft. 

n-n  icilicet  Chn-     numvoluit*exirein  oalilea.&inuenicPhilippum.Ecdicitei  8  e    Fiiius  ioanna,&c. 
flm  lpiritufanfto  1  X1  g  Iona    dicitur  ,  &: 


quse  a  piogeniton- 
bus  eft  nuncupatlo- 
nem,  vtPetro&:  fi- 
Jiis  Zebedci.  Nam 
quibus  quidem  a 
primaetatedebebat 
virtusclatefcere,  ex 
tunc  nomina  fulce- 


Iefus. 


fecndum  figura- 
1;  r  incellexit  I  qua 

I  nficfundariecclefiampra:figurabat,&:c. 
c  Tu  cs  simon  fUius.Vtim  dicit  nomet  vt  het  a  parentib.vt 
{ nificetur  mutatio  dfi  de  Simone  Petrum  dicit.In  muta 
t  ne  afu  notatur  viuacitas  myfterii ,  fed  nec  prius  nomen 
c  et  virtute .-  Et.  n.Simonobediensfiliusgratiaj  vel  co- 
Inbaejdnm  venitad  Iefum,fequensfratrem  ,  vndea  Pe- 


loloanna  indifferch- 
ix  ter.  lona  coiumba 
Joannagratia  interpretatur. 

f  ln  GatiUam  &  inuenitTbilippum.GzUlm  dicitur  tranfmi  p 
gratio,vel  reue!atio;Tranfmigratenimhomo  dcvitijsad 
virtutes,&:poftdevirturein  virunem,&:  ficfiteireuelatio 
vt  videatnr  Deu  s  deorum  in  Syon.  Vocaturus  ergo  difci-  Pfrl.sj. 
pulum  ad  fequendum,id  eft.ad  imitandum  exit  ln  Galilea  b- 


n  t  Chrifto  dicitur  Petrus,firmus  in  illo,in  figura  ecclefia:    ipfo  loco  innues,vt  ficut  ipfe proficiebat  fapientia,&:  ficut 
cxiti  Petra  fundatur.  per  pafliones  intrauit  in  gloriam,fic  &:  fequaces. 

Tttes  £F*  ABctbfaida 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

"  i  vptdi  couerflone,quia  audita  Cbrifli  dotlrina  flatim  init  ad  qua- 
\  ■dtm  fratrc  fuum  ad  audiendum  lefum  Chri/ium,  &  boc  efl  quod 
irnr.Erat  au.an.&:c.fe.fue.eu.  Scilicet  Cbriftum.  \omen  aut 
.  erius  difcipuii  bic  racetur  ,  quia  modus  fcribentium  efl  tacere 
oprias  Uudes  vel  faltem  loq<ii  defe  flcut  de  alio,  ficut  infra  vtti' 
\.g.dkit  loanncs  euangelijia  defe  ipfo.Hic  eil  difcipulus  ille,&c. 
exprimendo  nomcn  fuum.Et  eodem  modo  loquitur  bic^quiaproba 
itercrediturrfuod  ipfemet  fuerit  cum  Andrea,  quia  circu(iatias 
:i  &  ttmporis  def  ribit  quaft  ille  qui  prsfentialiter  vidit.  Totefl 
\m  aliter  dici,rjuod  folus  Andreas  nominatur,eo  quod  antiquior 
■pnncipalior  erat,vnde  C  banc  pr&rogatiuam  babuit,quod  fuit 
imut  Cbrifii  d;fcipulus,qu:a  de  duobusprimo  adbxrentibus  Chri 
upjefuitprincipalis  cr  primns,  &  ficut  Stepbanm  fuit  pri- 
nsrntttryr.Seqvitur. 

Inuenithicprimum  fratrem  Simon:  T^oninueniteum  a 
;\wfeddilig>  ttr  qusfituin,defiderins  eumbaberefratrem  in  re- 
igiowj?<fc:,/;cHf  &  in  pr opinquitate  carnali,  contra  illos  qui  pro- 

■.micos  retrabunt  ab  ingreffu  religionis,  vnde fe.quitur . 
2  E  dicitei,&c.ChriJrfeft»v»c7<tj  (7/4/4  Cbrifluse(irex&  fa 
cerdosvnttits  in  bumana  natura  plenitudine  gratia,ftcut  reges  & 
facerdottsnvetcritcflamentoinungebaturcoTporalivncJione.Et 
kenedkitXtxatnimusquia  fuffcicnter  erat  inflrutlus  a  Cbriflo 
<rr  teftimonia  legis  &  prophetaru,quod  ipfe  erat  vere  Chriflus.Et 
ma  coafumatio  bnni  odoris  eil  per  Chri(ium,ideo  fequitur. 

Et  adduxit  ad  lefu m . Tum  quia  non  confidebat  de  fet  quod pof 
"t  eum  (ufficienter  inilruereideo  iibcnter  ad  magiflrum  redibat 
abita  occafione. 

Intuitusautem eum  Iefus .  J^onfolum exterw,fedctiam 
tterius  videns  eius  deuotionem,quia  intuetur  cor. 

Dixit  Tu  es  Simon.  Id  eft,  vere  obediens  quafi  dicat  nomen 
tumellproprietatituieconfonum. 

^\\\\X5\ozx\na.Mat.\6.c.dicitur.Bariona,i.filiusToanna.Z)ice 
um,tp  idem  e(l  homen  patris  Tetri  Iona  &  Ioana,aliqualiter  th  di- 
erficatum,ficutin  tatino^icolaus  &  Colinus.Fel  aliter  dicedum 
uodpaterTetri  erat  binnmius,&  fic  Iona  &  loanna  funt  duo  no- 
tna.Hoc  videtur  ex  eorum  interprctatione,  quia  Iona  interpreta- 
trtolumbaJoannaAn  quogratia.  Licit  ergofilius  loanna  q.d.boc 
'gnomenconfnnat  tuo  nommi  quia  itle  qui  eft  vcre  obcdiens  eilfi- 
usgratitfpirttulfanfti  qui  pcr  tolumbam  defi^natur. 

TuvocabcmCephas.  ldesl,capitaneus.  Etidemfmathoc 
imen  Tctrus,quia  fundamentum  hct  quodammodo  proprietate  ca- 

is,vnde  Mat.\6.c.qn  diftum  efl  ei  a  Chriflo-.Tu  es  Tetrus  &c.no 
*  ft nominis noua impofi*io,fcdnominvs prius  impofiti  commemora 

vclconfi;mauo,qH>a  bicfibi  Fuit  impofltum fccundu  jtuguliinu 

'ipi  tamen alu  dicunt  e conuetf0,quod  tuncfuit  fibiimpofttu,fcd 
icpwiiftumfuitfibiiwponcndumpropterquoddicitur.  Tu  vo- 

QZ.Quaft 


ca.  Quafi  loquens  defuturi  nominis  impofttione.J-fotandum  et  qttoi 
mutatio  nominis  falla  a  Deo  femper  fatla  efl  ex  aliquagratiafpali, 
quam  a  Deo  confccutus  e(i  iiie  cuius  nomen mutatur.Sicut  Iacob  vo 
catus  efl  IfraeUeo  quod  viatt  dominum  Gen.$2.f.  Et  Adarn  voca- 
tu.<  efl  A.br abam,quando  faffafnit fibi promijfio  defemine,  in  quax 
benedicendx,  eratomnesgentesterrs.  Ulius  Gen.if.a.Et  eodem  modo 
hic  Simon  vocatusesl  Cephas,ex  boc  quod  vocatus  fuit  ad  Cbrifti 
fidem,&  vocandus  de  proximo  ad  apoflolalum  &  principatum  apa> 
flotorum,&  Malth.l6.c.vocatus  efl  Tetrus quodide efl,vt  ditluin 
esl propter  fidem  &  Cbrifli confefftonem,qua  dixit .  Tues  Chriflus 
filius  Dei  viui.Sed  contra  illud  qnod  dicitur  hic de  vocatione  Tetri 
&  iAndre<e,videi illud  effe quod  habetur  Mat.4..d.~dmbu'Js  lefus 
iuxta  mare  Galiles,vidit  duos fratres,Simone  qui  vocatur  Petrus 
&  Andreafratrem  rius,mittentes  rete  in  mare:&  vocauit  eos.Er 
quo  patet,quod  fuerunt  vocati  de  naui.Dicendum  quod  vocatifue- 
vunt  ad  fidem  &  ad  Chrifii  aliqualemfamiliaritatem  iuxta  lorda- 
nem  (ecundum  modum  qui  hic  fcrititotryfed  poflea  fuper  m-ire  Gali 
lene  fucrunt  vocatiat  apoflolatumyW  idco  tunc  rehtlis  retibus  et  na 
uifequutifunteum  nonamplius  adpropria  reuerfuri . 

8  In craftinum. Hic confequenter ponitur frufius proueniens ex  Diaifio, 
Chrifli  vocatione.Et  diuiditurtn  dttas,quia  primo  defcribitnr •ipfitts 
Thiiippi  vocatio.  Secundum,ex  hocfequens  TSiathanaeiis  conuer- 
fioftbi.  Inuenit  Vhilippus.Circaprimumfciendum^  qd  Chriilus 

venit  adbaptifmum  loannis,vt  virtutem  regcnerandi  tribnercta 
quis--&  vtbapttfmum  Ioannis,et eius dotlrinam  approbaret,&  vt 
de  Chri(io,per  Ioannis  teflimoninm  latum  in  Chrifti prxfeatia,  po 
pnlus  ipfum  cognfceret  propter  qum  Cbrijius  ad  tempus  moratus 
e(i  prope  iocum  illum,vt  fupra  ditlum  efi  &  ideo  boc  peratlo  vt>- 
luit  redirt  in  GaliUam,vbi fuerat  nutritus,&  in  iilo  reditn  voca- 
tus  eft  Thilippus  &  hoc  eft  quod dicitur  hic.  lc\  ctaftinum  aute. 
Scilicetpoft  vocationem  Tetri. 

9  Volait exitcinGaUlxam.Sienimmanfiffcpropelordanem, 
poftquam  fuit  cognitus  a  populo,omncs  cucurriffent  ad  eum,&  du 
mififfent  Ioanncm.Quod patet  ex cffefin^/uia  duo  ex principatioti 
bus  difcipulis  Idknnis  fecuti  funtiam  eumvt  ditlumefl,&  ideo  vn 
ler.s  defcrri  Ioanni,&  dare  nobis  cxemptum  fugicndi  appiaufum  po 
puti,inde  recefftt.fequitur. 

10  Inuenit  PhilippunijT^o/z  d  cafu,vcl qttafi ignotum,fcd ex fua 
pr£ordinatione,vt  eum  uocarct  ad  fidem,  &  illuminaret,  vndefe- 
quitur. 

11  Etdicitei  Iefus  kquetcmcQuodautemTbitippusfectttus 
eli  eum,l\atim  credens,non  mvrum,quia  vox  Chrlfti  non  folu  hebat 
uim mouendi  aud  tu,fcd etiamavimu.potdi  etia  probabiuter  dici, 
quod  Thilippus  erat  iam  edotlut  de  Chrisloab  jtndrea  &  Prtro, 
unde  fubditur.  Erat  autem  Philippusa  Bethfaida  ciuitare 
Andrea;&.  Petri.  Quaft  rcddatur  ratio qttare ftaumfecutus  i& 
Cbr<ftum,ex  hoc  quod  erat  uilla  *Andre<s  ex  Tetri,ex  quo  prebabi 
le  efi}quod  docuerant  ipfum. 

K.     4 


m 


104?  (Jlo£orcL&  Nicolaidc  Lyra.         icb 

*K  .  *  UtbMi*  ciuitatc,\6  fruft  nno minatur  eit.itas.ncc  ftu    wfeflionem.Pharifxi  autem  funi  dolofi  qui  fc  bono^ 

*to«3ffiSl^^  lCj^SS^Avo^ideainauodolUSnr 

tum,,n  quo  dow«22«  vnd?PhUipu«uSSi  Fortc  nc>«  habcbat  peccatutnSbrtc  illi  medicus n. 

natorcsiucapiendisa. imab  us, n<  ««""PM  amw*  ncccUanus?abfit.Nemoficnatuscft,vi  mcdicoillo  1 

ApoOolui fpootcvoal  Natbanadem.  ncccu«  ^  Q^  ^  3 

b       InnenltVblll.*  Vena.ioni.domus.  CUIU  llll 

X-»  «  kfa  Sequercme.Era.autem  Philippus  a  Bethlaida  ciu.ra-     ahud .fiuguu, 

5mSb2?4  NaS-  b  tcAndrcx&Pctri.InucnuPh»l.PPus  Nathanael,  &  dicic  ei,  ,  doh»™|£ 
rcth  «ire  fingulate  c  Qucm  faipfit  Moyies  in  lcgc^  prophctx,  muemmus  Ie-       cccatotcm.s7; 

Ka/arCmim:QliafC  ^-  a     1\hocno...enartophetis1ut&Manaquxnon,ir„-..^   lemiiine.n.aKit.Eso&p»-  r 

.H»*m  nnfliffinnM  tet.uu..  Id  e.r.Je.e  mncDau.d.         b     P*.ni«  pojte.w  nu.eieum  de  quo    4    P^1"01 5"»*1! 

autcm  doctilltmus,  ,PVoPh«i.M«i«u.  uocbi.ut.     e  v.ig..i.»m.  5   ftuicdiat,dolue« 

H^t' lUnlcum  d  fumfiliumldicphaNlzaicth.EcdixicciNathnnacl:  ANa-  6  inoteipliui. 
a^floh  Jrimumdc      wrcth  poccit  aliquid  bomeflc?  Dicicci  Philippus,veni,&  7  inNath 
C  iaiotis,vtcontunda.      vldc.VldiclelusNathanacl  venientem  ad  ie,  c^diatdeeo.  9  dauir,non  in. 
^SSStib Moy.     Ecccvere  liraclita,in  quo  dolus  non  cft.  Dicic ei  Nathanael:  i  o  no  eftpe 
Vt  cautus  venatot  c  Vndcmcnolli  ?  Refpondit  leius  6c  dixitci:  Pnus  quam  te  r  |nol-ccnsd 
multi.siatiombu.sve   r  a  iu cit.fub aibore «...  weft,&biejiiiit*n.  Flegu  13  loquideli 

ritatcmfrattiaihuit  g  phjlippUSVOcaret,cumeflesfub -ficu%  vidi  ce.  Refpondit  ei  l4tja,n6exindign. 

lClllCCt     qtlOd   lClUS    ll  rr  g    Ecceead.muoxNathanaclis&pctri,  umie  &  Peitusmeru.tuoiar.t    T    nenurrll 

citquipixnunciatut  -  cWM «*».»..«,.  Ju-M         ,      a 

inleVscprophctis.     Nathanael,  86it:  Rabbi,   tu  cs  fihus  Dei ,  tu  es  rcx  Ilrad     r^tL1'tc  u 

FihusIo?cph,qu  eft  i  h     Subficityidi 

dedomoDauid,   u  Avo.lsathaoa 

KeonTtus^cumMaria  matre  eius(qua  fciebat  ex  prophc  id  eft,donuDei,eft  verus  populus  Ifracl  donu 

uYvhg incm  MMriffc  Wtut  cffc  ex  Dauid.  fub  ficu  abditus,,d  eft,iubditus  lub piuetuduu 

d    Etdixit,i-NaibanatlVc\ dubitando intcrrogat  vcl aftir-  vmbra  mortis,vt  ptimi parentcs iub fici folus I 

niatvtlceifpcritus^ciuitatetatinominispoffecflealiquc  vbipriusviiusefletadomino&quxuius,quadom 

boiiinAelexinmVmdoaorem,velfummufaluatote.Di.  deret  &:  quarretet.&antecrquamperapo  holos  voc 

eUwcn.m S  fios  vel  germe  munditix,  vel  fandi  i     ^abbi  t«  cs  filius  Dr/.Quia  cognouit  Nathanacl  Cb 

tas  Vtria-  afit  jsnuciationi coerue  iubditur^tv»  &  vi.vc  abfenie  vidiffe  q  ipfe m aho  loco geflcrat,id  efl,  quon 

T£»£%f<SSZ&  eft,fimulatio.Si.n.habet  pec  &  ubi  vocatus fit a  ^liPPO.qd eli  indiciu  Dcitatis, 

C  cata.c6fitetut.Nonetgonegatpeccatote,fedin  eoiaudat  tutn61olumagiftrum,iedoiDeinuu,^t- 

contellio-  ^  ^111" 

.  --  - 

MjCOLAVS    DE    L  Y  R  A-  turqfitdnatorin  Ilrael  ,&egrefluseiusabinitioadii 

H*  l  InuenitPhilippus.Hif]50»««r;co/z/e7«cfer7^<Jt/?d»^//V  con-  SEternitatis.Pro^wr $>  legis  fcribd  rnderunt Herodi <i 

uerfto,i}H£  ofleHditur  primo  inchoattpcr  TbiUppum,&  fecundoco  Cbrifttu  nafceretur,cp  Betbleem  eratnatiuitatisfuxl 

fummata p  Cbrijtii,ibi:V 'idit  Iefus.OVca primu  cofideradu,cp  Vbi  Mat.z.a.Et ditlumfuum  conftrmauerunt per  fcripturatn  fi 

lippus  a  Cbrifto  inflruclus,init ad quxrendu  T^atbanaelem  fratre  Micbx.y  EtprnpterbocT^athanaclcoccffis  duobusf^^M 

fmm,deftderans  eum  habere  fratrem  in  fide,ftcut  in  carne,  &  hoc  manifefle  veris,<]U#rit  dubitatiue  de  tertio  diccns.h^^F 

efl  quod  dx  fcfttlnuemt  Philippus  Nathanaelem.T^od  cafu  in  aliqd  boni  effe?Ef  quia  Vhilippusnon  eratperfecleH 

ucnit  eumfed  ditigcnter  qu£,fttum,vt  dill.uesl.lsle  autc  T^atbanael  duxit  eum  ad  hfum^vt  ab  iUoptenim  audiret,propter 

rrat  bomo titeratus,et edoilus in lege & propbetis,& ioVbilippus  8      Dicitei  Philippus  ve.Ide(l,addifcereab  co.T^o. 

quamuis  effet parum  litt ratus  a pr'tncipio,in  iam  erac  inflruilus  a  fccundum  vcritate euangelu  CbritiHS natwsfuit  in  Betb 

cbriflo  in  fcriptuns  legis  &  pmpbctararti  loquentibus  de  ipfo,idco  bci Mat.i.a.&  Luc.z.a.funt  fuerat pr&dillu p  propbcti 

annunciaido  Chriilufratrifuo^uemfciebat  literatumftuccpit  a  te  ptws & nutritus  in  7{a^aret,vt babei  Luc;z.f.&  $.d.  & 

ftimonw  tegis,&  Vrophetarum  dicens.  boc  vocai  a  propbetis  T^a^ancus  &ficpatet  cocordiapropbt'  * 

2  Quem  fcriplit  Moyfesinlege.WocfcawffMrCew.pfn.t.T^o  9     Viditlefus.H/r defcribitur couerfioVathanaeiit,cofarn\ 

aufereturfceptrum  de  Iuda,&c.EtDeut.  1  S.f.Prophetam  fufci  per  Cbriflu,vbi  Cbriflus  ofledit  fe  verum  effe  Meffiapror 

tabit  vobis Detis de fratribus  veftris,6V:c.Q«f  adlitera deCbri  trib.(ignis,quia legifperiti figna quxrebant,vt dx  t.Cor.t.d.  1 ' 

iio  funt intetligenda,ut patetper prmditla.  ftgnapttmt.Et inpturib.locis in cuangelio perunt ftgna aQb\ 

5  Et  pzophc.Omnes  enim propbet*  de  Cbriflo  loquuntur.qaad  SecundumponituribhKeiponditlcius.Tettiumibr.K 
Chrifium omnes earum prophetix principaliter  ordinabatur.  lhznac\.VrimumfignumfHitmanifeftatioocculti)prxji.->itis4.  f 
4  Inueuimus  lctnm.iiuafidicat.Hocnomencongruumefl  pro  tionis  cordis,& puritatis confciemix ipfiusT^athan.. 
pbetis,qa  promittunt  Meffia  Saluatore:Hoc  et  nome ponitur  exprcf  poterat effe  nota  nifi  virtute  dinina, &  hoc  efl  quod  dicitu  1 

fe  de  cbrt{io,Habacucb  v/f.e.Ego  autem  in  domino gaudebo  dit Iefus  Nathanael  venientem  ad  le.  Hpn fotum  r. 

6C exultabo  in  Deo  Iefu  meo.Et  in  Apocrypbis  Efdr<e.Et  erit  rius.fed  etiam  vidit  cor  ipfius  intcrius,vnde  fequitur. 

pofl  annos  hos,&  morietur  lefusfilius  meus,&  conuertetur feculW.  10  Et  dicit  de  eo.Ecce  vere  Ifraelitarin  quo  do!uv 

$    Filium  Iofeph.T6i/(/)/)Hj-  hic  loquitur fecundu  cocm modum lo  £>jfia  ftne itetioc doli  etfalfttatis  veniebat,vt  veritatc co; 

qucndi,quia putabitur  eius  filiusvt habetur  Lucx  ? : \loc etiam  co  1 1  Dicit  ei  Nathan.Hit ponitur fecundum  ftgnmuqu' 

fonatfcriptmrx,qus  ctamat  vbiq;  CbrislTi defcendere de ftirpe  Da  latio occulti prxteriti .  Pidens aut  T^atbanael <p  conditionev  m 

uid,de  cuius  tribu  erat  lofepb,proptcr  quod  &  Cbtiftigenealogiap  mentis  exprcffcrat,qux  fiuit  vnde ipfam  fciebat,dicens. 

ipfumcomputatur,vtpatet  Mattb.i.&  Lucx  3.0Q^namuis  enim  12   Vndemenofti?Refp6dit  IeillSCx:dixit  ci  .Verreue  « 

non fuerit  pater  Cbrifiijuit  tamcn  in  matrimonio  coiuntlus matri  nem  alterius  occulti. 

eius.qux  era(  ciufde  tribus,prout  dijfuftus  dcctaraui  fuper  Mattb.  ij  PciUS  qua  Philippus  te  vocaret  cu  cffes  fub  ficu,vi 

6  A  Nazareth. Locus  <t  ifle  confonatfcripturtt  loquenti  de  Cbri-  ldefl,cognoui propofiiu  cordis  tui:  ad  literaprius  toquuti  / 
fio.Efa.i  1  .a.nbidiciturfic  fecnndu  Hebraica  veritatem.Egrcdic-  inuice  de  Cbrifto  ipfe  &  Vhilippus fub  ficu,in  tati difianti. 
tut  vit ga de  tadice  Ieffc  &  Nazara:us de  radice  eius  afccdet  flus  cos  no potcrat  uidere oculo corporali,nec  aliquualiw  1 

Et  ideo  Hatbanael  videns  banc  cofonantiam.  ftattm  rcfpondit.  fcns  qui potuifct  ci  rcferre,&  ideo ptopter  hoc  fignu  &  pr&c  K< 

7  A  Nazarct  potcftaliq.cfle.^^rTOatiMC (ecundu  Au^.Alatcr  T^atbanaeifiatim  confcflus  csi  ipfum  effe  Chriftum,vndej<-<l 
exponitur  hoc fccundu Cbryfosl.negatiue & dubitaiiuc.iiuia(ficut  14  Rcfpondttei  Nath.&ait.Rabbi,tu  esrex  Ih.Idefl 
diciumesl)iftc  l^aihanaclcrat  lcgifperitus,&ideo  viditq,  duopri  cxpetlatur,vtfittcx  Ifrael.  Expetlant.n.ocs  ludxi  Mefftam  >a 
ma non  habeant caiumniamfciUcct nomenpropriu quod efi  leftis  et  regem  futurum.Et  boc inodo  vidctur loqui ifli  Tslatbanael,qu' 
gcnut  juluct  Dauid.  i'cd  de  toco  vidcbatur  effe  contra  fcripturam  babebat  adbuc  cognitionem pcrfetlam  de  Chrifio  .  l^on.n.  v< 
Matbex.^.a.vbi exprelie dicitur Cbriftum nafcituru in  Bctbelee.Et  intcllcxilie tunc  ipfius  diuimtatcm ,quia  non  dixiffet  :lu(f 
tu  Bithlte  Epbtataparuului  iu  rmlib.  Iuda.Ex  te  enim  egiedic  Ifracl,fed  potms,  tnundi.  Etpcr  boc quod  dicitur :  Tu 

tut  qni  *  /«' " 


iur 


loanms      Cap.   I.  io;z 


C  ciftuminquoprobatusefleIfraehta,vtdicitur>ideft>vi-  &:przi~icant,&:defcendentes,duinfimisfe  coivc.npcrant  _> 

disDeum.  &:humanadeeopr.XYhcant.Etmaiusefteiscclfi  aperiri^ 

'uesfHius  Dei.ft  OiRYsosTo.Qnafi  dicar.  Tu  es.quiex-  ytraq;  in  eocognoicere  naturam  perangeJos,'quam  vifos, 

Jtabaris,tues,qniquaerebaris,quia.n.argumentumin-  ideitjprjefcitoseflcdum  efsent  uib  umbramortis.Si.n.ibi 

-  icabile  fufcepit,venit ad  confeilione ,  &: m  mora  priori  manerent  quid  profuifset.  ibi  videri? 

entiaoftendens  b  ^fngelos  Dei.  Saepe 

pofteriori  con-  2  ^.fubarborefici  veni/Had  fijcm.       boc  miraculum  ap- 

>ne  deuononc.      Rcfpondiclefus,& dicicei:Quia  dixi  cibi,vidi  cefub  ficu,  cre-  J  paruit,  quod  angeli 

,-  M  Iti  autem  legen-  r       a  c^,  pCriiiudp«uum  veniihadfidcm.veniesadmaiora.  z  afcendebant  &c  de- 

tijulermonehunc      <}is:t  maiushis  videbis.Ecdicicei:  Amenamendicovobis,vi  *  Jcendebant  fup  Chri 

-  anantur.Fetnis.il.  a  Hocma,us.  4  ftum. 

qi  poft  miraculacv  b  debitisccrliimapcrcum,&anjTelosDciddccndcnccs&aiccn  5  c /«^^.Chriflus 
d;tnnamcftcoref-  c  r         n-        i         •    •  dicit  le  fihum  homi 

a ,  quoniam  fihus  d  dentes  luper  huum  hominis.  nis.afhmas  quod  mi 

ei,  beatihcatur,  nus eft.  f.  humanua-  E 

i  atre  reuelatio-  tem  Nathanael   &c 

nniamlufcipiens.Nathanaelautemantefigna&dodri  Petrusfilium  Dei,quod  maiuseft,aftirmansdiuinitatem. 

$i  nnhocdicens,nihiltaleaudiuit:  Eftigitur  huiuscaufi,  Ecceconfirmatio  vtriufquenaturxin  Cluifto.lfticonfite    ' 

'aiamverbaquideiocutuseft  Petrus&:  Nathanael,  no  tesdeitatem,merenturaicendere,illeafierens  humanitate 

a  emeadem  mente.iedPetrusquidemconfefluseft  filiu  teftaturieadredimendum  venifse.ywpcr/j.&.Confirmatle 

Ii,&:Deum  verum,hicautem  hominemnudum.dices:  efse  hominem  nealiquierrarent  ,credentesiplum  tatum 

j ;s filius  D«',induxit.r«  es  rex  //rae/.Deiautem  filiusnon  elseDeum.vt  etiam  Petruscumdixit  Abfitatedomine.     M.u.irj. 

j  >eliseftrexiolum,fed  &:orbisterrarum  vniuerfi.  d  Superfi.b.rk  CHRys.Videqualiter  paulatimeum  a  terra 

a  ^ftitiffj/Mw^er^Mw.Nathanaelilraelitajdicit  vifurus  abducir.cV  facit  cpnon  vltraeftimctChriftum  else  hoiem  r,0-*0'1 

c  a:rtum  ccelu,&:angelosDeidefcendentes  &:afcendetes  folum.cui.n.angeli  miniftrant,qu.iliterhichomopurusef     '   *3* 

^jlnnpatnarchaiacobviditfcala,&:angelosafcendentes  fetJper  hoogitur  fuadetangelotum  feefsedominatorem. 

^iefcendentes.qui  perbenedi&ionem  vocatuseftlfrael.  Sicut.n.inproprium  regishliumdefcenderunt  &:  afcende 

•k  AvG.Quoddic1;umeftNathanaeli,modo  impletut  runtineum  miniftriregales,  hocquidem  in  temporecru 

i^hriftianis,quiapoftq  homoDeusafcendit,credentib.  cis,hocverointempore  refurrecliohis&^alcenfionis  ,  led 

i  jQaperitur  adituscoeh.EtuidentangeIos,ideft,prxdica  &:ante  hocquandoaccefsetunt&:  miniftrabantei  &:qua- 

c  t  es,fuper  cu  aicendentes,dum  arcana  Deitatis  cofiderat  do  euangehzabant  eius  natiuitatem. 

&:pra>  CAP.      p 

NICOLAVS  DE    LYRA.  vbiduplicatur,rft  fignum  maxime  certitudinis  &  firmttatis. 

ft  } : confeffus eius diu\nitatem,ficut pofiea confeffws e(t  eam Tetrus  5  Videbitis  celum  apertum.i.o^/(?^«/«»2  diuinitatis in  bumana 

i  w,Tues  Chriftus  filiusDei  viui.M^rM6.c.Er/?roprei'  bac  mtura  latentis.Si.n.quaratur,ubi  hoc  videru><t)Voteft  dki,in  afcen  * 

ifefftoneraditluseilbeatusa  Chrifto,fedintetlexithancfiliatio-  jlone  Cbritti.ut  babetur  ^tf.i.b.Cumqueintueicntur  incxla  N   , 

mperquandam exccilentiam.  euntemillum,ecceduo  viri afti,  Szc.i.-iuo angeli  infpecie  viro  nac,  *" 

Refpondit  leius .  Hic  ponitur  tertium  pgnum,qu/)d  reuelatio  rttm .  Similiter  in  refurretlione  uiderunt  apofioli  angelos  Hantesfu-  re    non 

dt\futuri.Modus.n.cognitionishumanxeft,vtabimperfeiio,ai  prafepulcbrum  CbriHi,  &  in  paffione  apparuit  angetus  de  ccelo  con  foerisvo 

:  fetltonem  ducatur  ordinate,ut patet  i.Vhyfi. Et  quia  gratia  per  fortans  eum  luc.z  z.e.  Qitxritur  etiam  hic.  Quare  T^athanael non  catu* ad 

:>.tram,  ideo  confimiiis  ordo  efi in  cogmtione gratix,quia pri-  fuit  uocatus  ad aposlolatum,cum  a  Chriilo  fuper  aliosfuerit  comen  t ^ 

:  ejl  imperfeffior,& poftea  ad perfeftionem  deducitur,proptcr  qtt  datus,ut patet  ex  prxditlis.Dicendum,tp  Cbriilus  upluit primos fun 

rifius  ipfutn  T^atbanaelcm  iam  Chriftum  cognofcentem  quantum  dxtores  ecclefi£  ftmptices  homines  eligere,ne prima  conuerfio  homi- 

gratk  excellentiam ,  vlterius  deducit  eum  ad cognofcendum fua  num  adfidem  humanx fapienti-e  afcriberetur,fed  diuin^yet  p>  opter 

iinitatemperobfequium  angelorum  fibi  exhibcndum  tanquamfu-  hoc  ifie  T^athanael  &  7^icodemus,de  quo  habetnr  inf.^.a.l^ofunt 

t.  \nlU.n.  natura  efi  fuper  angdicam  nifi  diuina,&  hoc  efl,  inttituti  apoiloti,quia  erant  homines  literati,fuerunt  tamen  a  prin- 

B'»r,RelponditIelus.Crct/w,/.  mecfie  Cbrijlum,quanW  cipioadfiae  uocati,nec  fi a principio omnes  fuiffent  fimplices,crede 

'  exceUentiamgrati*.  renturper  oppofitum  per  ignorantiam  dccepti.V cfiquam  uerofides 

Maius  his  videbis.  Cognofcendo  virtutem diuinsfttbfiantite.  Catholica fuit  radicata.  Taitlas uocatus  eft  ad  aposiolatum,  quauis 

ckti.f.  1  bilippo  &  i{athanaeti.  literatus effet.Fnde dicitur  i.Corint.l.d.Vidttc  vocationem  v« 

Amenamen  dico  vobis. Ami,idem e!i auod fideliter,&  ideo  ftram  fratres,<7«/«  non multifapientes,&c. 

vbi         ' NI- 

Mo\ALlTEi{.  dicunturaicenderefuperfiliumhominisjquadopncd^at 

ChriftiDeitatem,&:defcndere,  quando  proensamore 
t-  Mnmmedicouobis.Vci  quos  fignificaturprsdicatores,q  quxruntreuelaieproximineceflitatem. 
dicun-  MO- 

jl     D     D     l     T     1     0         1.  priuationis,priuatioaia  ficut  accitasnondr  totmodis  ficut  ujus.ie 

Jnci.Ioannis.ri»  dicitur  Hpoflit.Et  hoc patet  in  Arifto.  cundii patet. T^afcimitla diftonem non effet  diilinguedum  intcrple 

unnreralios  Philof.videtur  verius  fcripfifle,&:c.  nitudine gratice unius  fantlt  &  alia.De quolibet.n.fantloru  ueru  efi 

Lictt  MiM.no  demoftr auerit  mundi  nouitate,no  tn  concludit  con  diccre,<j>  nopatiiur  uirtutis  defetlum,cum  oes  uirtutcs  ftn  connexte. 

4rium,ftdfijm  rnente  tius  hoc  tanqua  prvblema  netttru  reliquit,  T^ec  dicedum  vi;cp  infantlisftt  uacuitasgratix,  eo  q,  conmgratia 

pMet per rones c;us  m de cxlo &  rnundo inlutnti ,in quo non  vfa  nonredundatadcorpus,  ficut  fupcmaturaliier  concipiat. 
ntatedeuiade.T^a  cu  Vhdofophica  inuefligatiofolu  roni  naturaii         Sed  ad  dcclaratione  huius  attendendii  eft,q,  licet  in  facra  fcriptu- 

■ntaturfcdm  qua  mundu  inctcpiffe  non  eft  fcibde,nec  demonfirabi.  ramultis  &  diuerfis  attribuatur  plcnitudo  gratice  fcu  fptritu,vo  ta-         . 

prcut  S.Tho.pkne  tradit  in  i.par.q.^6.ar.2.in corporc.q.idtirco  men umformiter feu  equaliter  in  fmgulis intclligcnda cfl buiufmodi  tj0C„rj1 

detnonfirado  mundi nouitate  non  deuiata  rbne.Similncr circa  plenitudofedinquolibeteorumcxprimitur,uelfalteinnuiturillud  ti.rfpiri 

ntias feparatxs  conattts  efi  adinucnire numtru.  correfponde-  refpetlu  cuius  tatis plcnitudo gratit  attribnatur,V.«  cii  legitur  de  ttirTanfti 

mmero cdefliumotuu pcr boc r.o exciudens  quinplurespntcfe  BrfeleelExod.3i.a.I{epleui tu fpiritu domini,&c.lbid.fi:l'iungitur.  diue^J. 

telleSuales feparatx,  orbes  nb mouetcs,ut patet procefsum  \n  omni opere  ad excogitandum.lnquo declaratur,q> talis plcniiiid? 

icmateria bene  aducrteti.Simd.tcr  circafcticitate non  «r a  refertur ad ola artificialia  perfecle  difponenda feu  cxercenda .  Curn 

ttate denijffc.Wa in\.& vlt. Ethic.ubi defxlicitate tratlat,no  aut ttgitur  de Stepbano  Atl.  6.  b.  Vlcnus gratia &  fortitudine. Ibi 

' nift defdititatc  politica,  feu  de  fatcitate  ff>ecidatiua,quix,  in  dem  dcctaratur  ad  quid  referenda  ci~t  hac  plenitud»,f.ad  facienda  fi- 

ntta per  natu\ <a baberi pnt,  non  aut  de fxiicitatc  fupernatHrali,  gna& prodigia,&adfortitudinemartyrviexercenda,Similiter  cum 

nusah  1.  Cor.z.b.&et  E/o.64.6.Quodoculusnon  di  de B.r.Tlena gratia.Lu.i.c.  rcfeAcndacftiltapienitude  feuex- 

^•Talis.n.f&iicita4  fpeculationem  naturatcm  tranfcendit.  tcndendaad  tantam  plenitudinc,ut  dicebat genitriccm  filtj  Dei.  De- 

J.     D     D     1     T     1     0  J I.  cebat.n.fecundamcflcgratia,  quxantore  gratixnonfoluminmen- 

yc.Vbi  dx inpoitil.  Plenfl.n.opponitur  vacuo.  H<tc  diftin  tefed in  ucntre ampleclabatur.  Vndc.  ingl.fupcr  illud  uerbum,gra 


K    5 


Glof  ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


iOjj  j 

*£*  fg  •ifundadumfidem  Cbrifti  vniudfalitcrin  orbc per  plc     avcritatc,ut  fcntiamcum  Anf.mudi  aeattoncmforeprohia. 

■.anfidei  &  cbarita  i  i  li>:gua:um,&  huiuJmodi,pro     trttm  ftne crrore,quia  omnes  rationespoljibilcs  fieri  cuntra  >< 

■J.ietlaratur,perftgnavi(ibiituhanc  imi; (ibiltm plenituuine  fidci funt  fophiJiitx.Dicit.ti.B.Hitdiuus  lA.deTrin.r^tfpuitc. 
dtmooftrantia.Cum  aut  de  Chri',io  dictrrtnr.Tlcnumgratix  &  veri  fas  &  inutiles  qones  Tbilofopbi.c,fides  con(ians,ntc  bu>,. 
fatis,extendcda  ejt  talts plenitudo prout  decet  fiiio  Dt  i  naturalt  vni  ptiamm fallacus f*ccumbcns,(polium fc prnl>tt  vcrita*  fatln, 
genito,qux  quidtm  cxtenfto  etfecudum  bunianitatem  ineffabilis  cil  rum  igitnr  de  Burg.qui  ^irislo.\veritatem  dubita»tem,propte 
auodammodo  infinita,tanquam  r.ou  ad  mcnfuram  data,vt  infr.  ?.</.  rationes  capiiofas  dictt  non  errajfe.  Q,namuis.n.pcr  dcmonilr. 
(U jm  quiJcm  cx tenjionem plcnitudinis gratix  Cbrijii  F.uan^eltila  vcritas aliqua  non  fit  fcibiUs  propter  fopbijma ,  tamen  ftnc  t 
Jatis  innuit  cum  dicit:  Quajt  unigeniti  a  patre.  Super  quod  verbum      dicitur  dubilabilis  &  ncutra. 

\Aug.dicit.  Super  omnem  naturam  & conferiiorum  noftrorum clari-         Inco.c.vbi dicitur. Ttenumgratix &  ucritatis.To\lil,uole 

fatcm  ttumtjhfU  menie  eri^ens,  ad  ipfum  nos  bonotu produxit  ver     clarare  dxiam plenitudinis gratix  Chri(li  &  aliorum,dicit  ple 

ticem.q.d.  tnangelijia,  non  vt  prophttx  aut  altcrius  bois  vel angeli     ponitnr  vacuo.Idcirco  qttot  modis  dr  vnum,  tot  &  rcliquutn,: 

alicuius  fuperiorum  Htrtutum,fed  t/uafi  ipfius  dominatorisfipftus  re     Burg.dicit  ilta  diji^pcm  non  confnare  rationi.  Sccunio  dicit  < 

gis  ipfius  naturalis  /; /w  vnigtniti. Hxcjt i>g.  poftto  non  bene  adapta ,  i.  Trimum  ojlendit  ex  eo  ,  ep  plenum  , 

^L     D     Dt     T     I     0         III.  cuumopponuntnr  piiuatiue  .  Triuatioveronondl  totmod; 

In  co.c.Vbidicitur  inpojlil.  Cuius  non  fum  dignus  Vt  fol-     babitus.nic  dico  primum,quod  anteccdcns  efifalfum,  &  conj 

u.lin  c  us  coirigiam  calcianienti.  tia  non  ualet.  T^amfecundum modumgradualis habitus accip 

De  hac  rr.atcrta,(.de  ca>ciamentis  Clnifli,uidc  fupra  in  add.Mar.     modigraduales  priuationis.  Habitui.n.fimpitciter  perfetlo o/ 

B  t.ubi  dc  boc  targe  tratlatur,  turpriuatio  ftmplicitcr  ,  habitui  autempartiali  opponiturp.i 

R     E     P     L     I     C     A.  friuatio.x\amficutunuseJimagis  udens  quan.atius,&  fu., 

lo.l. c.vbidicitHr,  Mundus  per  ipfum  factus cW.Tofiilator     cfi magis  fciens  qua  alins,ita  unus  c(i magisignarus alio,&c. 

dicit  Ar-.fto.erxaffe  de mundi  ttcrnitatc,  inttiligentiarum  numcro,     igitur.quia  d.tto  q,pltntim\&  vacuum  oppomrounrprin 

cr  fxlicitatc&c.Burgen.affumit  ^iriji.infui  defenfioncm,afferens 

cum  non  errafje,  quia  innittbatur  roiii  naturati  fecundum  qua  mun- 

dum  incxpifjc  t-on  tlifenfibile .  I\clinquit  igitur  tanquam  problema 

ncutrum.Sedmirum  dc  Eurg.ffc  opponit  fcholx  Tarienft  fineneccf 

fitate  & fine  rone .  Venerabilis.n  Gulielmus  epifcopus  Tarifienfis 

cumfcbola  ibidcnupTvbibct  Catbolicos  cum  Jtrijlottlc in his errori 

bu '  &  aiv.s  in  fuis  libris  repertisfcntire,  &  prxferttm  quia  fccundu 

*4r;Jl.omnc  verum  vcro  confonat  .  Suum  autcmprobiema  quod  di- 

cit  neutrum,non  confonat  ei  quod  Catbolice  efl  uerum,igitur  proble 

mafuu  falfum.Itcm ipfeidcm  Jlriftju  multis  locis  probat  & putat 

demonjirarc  (iatum  in  caufis.Standu  igitur  erit  in  omnigencre  cau* 

farum  in  niiquaprima  caufa  mgenere  caufartim  finatis  &  eficietis. 

jlpud  Ar:{\.a\Jignatur  unusprinccps  in  ii.Mctapb.qucm  in  S.Tby 

C  ftcorum  nominat primum  motorem.  JLb  hoc  quidem  ante  dicit  dcri- 

uatum  cuniiis  effe,<&  cxlum  &  totam  naturam  dependcre  .Vnu  igi 

turfotum  ab  Artji.  ponitur  independcns,  &  quamuis  fecundum  B, 

jlug. l  .de  Trin.difficilefit  plene  wtelligere  creationem  fecudum  uia 

naturalis  cognitionit,  non  eji  tamcn  impoffibile fuppofitis princtpus 

&  diclis  Tbilofophorum,&  alijs  fimilib.j^ec per  rationes  abducor    nutu  fmtpriuatiue  oppo/ita  prout  Burg.vult. 

a  vcritate, 


lc  4 


huc  quot  tuodis  di  unum,tot  modis  dx  &  rciiaiium.Antt  i 
eSi  contra  Arili.ql.Thyfic.  quivult  vacuunrpotius  ejfeensp 
tum quam priuatiuum.I^am  fi  effe priuatiuutn,ej]ei locu 
tento  cum  aptitudinc  habendi,prout  dtxerunt  antiqui  quos  ret 
^trifi.nbifupra.  L>ho  »  dfccundum  Burg.vult  oslcndtre  q,  poji 
nem  tatcm  non  bene  applicat,ex  co  quia  uidctur  (vt  dicit . 
cnuditm  iilam  applicationem  non  tffe  dijiinguendum  intc  • 
nem  uniusfaniii  &  alterins,quia  nullusfatifius  uirtuta 
fctlu7/i,cum  uirtutes  fint  contiexx.Burg./ic  replicat  qua,. 
tor  non  intellexa  it  uel  intelligcre  nolucrit.  T^am  TofliUai 
dc  defetln  uirtutis,non  loquitur  dc  habitujl  d  degradii.Oibu 
tutibus  Jtmui  concurrentibns  in  vno fecundum  naturam  babi 
S~\at  deftclus  in  omnibus  fccundumgradum,&bot  cporttt  6« 
cedcre  nift  uelit  incidere  cum  Begar.in  clcm.ad  noftra.rn.di 
dogradum  uirtutttm,ultra  qutm  quis  non poffit  proficere,  cn» 
ipjc  Burg.dk  it  Chrtjhm  expcrirnaitalitcrprofecifte.Lut . 
ig  tnr  atiquogradu,  qutrn  tamenpoilct  babere,fecttndm- 
rentiam  &  priuationcm  potefl  dici  uacuns,fi  faltem  uacun 


C  A  P  V  T    II.  ita&filiu.Vocatuseftautlefus&difciptilieiiisadni 

ET dietcrtia. A\'g.  PoftoftenfionemChriftiper  teftimo-  &accedit.Neque.n.add;gnitatem  reipicicb.it  ib.. 

nialoannisdpfcfemiraculooftendit.  beneficium  noitrunvQui.n.nondedigr.arus  cit 

a  £r«/<>.Significattertiadie,ideft,temporegratia:,pofttc-  uiaccipere,neq;dedignatuseltad  nuptias  venifl 
p tis,id  eft,ante lege  & fub  Jege  Chriftu  ad  nuptias ecckfix,         ft  Avo.Erubefcat  tgitur  homo ehe  iuperN^^| 


Ho.  li.l 

fj.u.  j. 


icrcarncm  venilse. 
Vocatuseflautem. 
In  quooftendit  no 
defpiciedas  nuptias  a 
quas  fecit.&lacra- 
mctum  nuptiarum  b 
iivlinnat. 

"k  C  R  Y  S  O  STOM. 

Vocant  ad  nuptias 


Eercarncm  vennse.  faftus 

Vocatuse(lautem.        ^*^****»*  _,..._       T_  Dcus.  Ecce 

C    A    1     V     1       II.  .     tm   fji,, 

T  die  tertia  nupticE  faclx  funt  in  Chana  i  venitadnupw 

a     Materfigmafynsyof*.  2    CHIH  3p    d    P«  M 

Galilarse  ,  &  erat  n-Jter  leui  ibi ,  vocatus  efl:  t  efser,  inftiroii  j 
autem  leius,  ck.  difcipuli  eius  ad  nuptias.  5  pn^'BEDA. 

etiamadnuj 
dnum,non  taq^am  magnificum  aliquem ,  fed  fimpliciter    nire  dignatus  eft.iuxta  litteram  fidem  recte  crcd 
tanquamnotum,&vnumukorii,vndehoceuangehftade    nrmat.PorroTatiani,&:Maitionis,cxteroruniqtic 
clarans,ait:Ef#r<« materlefuibi.  Sicut.n.  matrc  vocauerunt,    pthsdetrahunt,perfidia,quam  fit  damnabihs. 

ita&  *A 

ncm  naturxjccundo  quantum  ad  effe&umgratix ,  fequentt.  * 
Erat  homo.Trimaadhucin  duas ,  quta primo ponitur o) 
cnlofum  coram  difaputis,ut  in  fide  firmentur,fecundo,coruM  l  < 
vtconuertantur,ibi. ToSlboc  defcendit.  Trima intres,q»i  M 
ponitur  miraculi  occajio.fecnndo  ,  etus  perpctratio,ibi. 
Tertio,ippus  probatw,ibi.Ht  dixitdsMus.Circa  f> 
au,quod  occafio  huius  miraculifuit  defetlus  uini  in  nupw,  T  t 
cuaii^clifla  dcfribit  ipfts  nuptias. 
l   Et  die  te.f.a  uocatione  Thilippi  8_  Vatbanaetisfratris 


NICOL  A  V  S    D  E    LYR  A. 


C  A  P  V  T      II. 

*  C  T  dic  tertia.Q«oriMw  ad  efjefequitur  operari,  cum  omnlt  ftnt 
^  detcrminataproprio opere,ut  dicitur  ^.Metapb.ideo  pofiquam 
euangetifia  ojlendit  diuinitatem  Cbrifii  pcr  xternam  cmanationtm 
a  patrchk  confequentcr  dcclarat  eum  in  opcrc,f.pcr  opera  miracu- 
hfi,quxjunt  diuinx  uirtutis  manifcfiatina ,  quia  tranfccndum  u>r- 
jvmfio.  tuttmtotius  naturx  crcaturx .  F.t  diuiditurintrcs,qttiaprimopo. 
nuntur  opcra  qvxfecit  Cbriftus  intcr  homines  conuerfando.Secttn- 

do,qux  fccit moricndo  n.c.Tertic,quxfecit  rcfurgendo zo.ca.  Tri-     a  Nup.Ef//r 'patet locus .  Chana.n.  quxda  ulU  c(i  fita  W  1 1 
ma  tn  duas ,quia primo ponitur  opus  diuinum  quantum  ad  mutatio-     3  Et  eiat  mater  Iefu  ibl.VocatUS  cft  autem.&C-iffi 

nem  *P 


jtc  notatur  tcmpus. 


M 


O     l\     ^l     L     1     T     E     \. 


x  ^^ffcr/i4J7«pt/*.MTsTKE.Nuptia:tuncceIebraturqua 
j  do  Iponkis  ccclcfi.x  lcilicetcpifcopusconfecratur. 
t  ln  cbana.Chaiu  zelus.Galilga  trafmigratiointerpretatur. 


Pcr  hoc  rigmficatuhcp  epilcopi  conlecrario  fic  proj 
lum  animarum,8_  propter  tranfmigrationem  ipfui 
mcn  virtutum5Ha;c.n.duoinleparab;liter  concotv 
bcntepifcopalem  Itatuni. 
3  Etcrttmater.Ua  ex  confecrationetalisepifcopi  r 


vts 
■x7x- 

norat 


Ioannis.         Cap.  II.-  io;j 


v-55 

j  AnG.QMidantcmmirumfiinillamdomutnadnu-  fionifi  prxdicatbeuangelio,nifi  virtutc  Dcitatisoftenfa  P,- 

T  ptj;venir,q  liinhuncmundnm  adnuptias  venit?Hec.n.  mundo,tuncerit  hora.hon  necefliratis vi  hxretici  calum- 

,  iii  bonfam  q  redcmir  languine  fuo,  &  cui  pignus  dedit  niandi,  led  voiuntaris,  vnde.  Ptatem  habcoponendialarn 

„  sJitum  fancnim,g  fibi  conmxerat  in  vrcro  virginis.Ver-  meam,&  itc.fu.cam.Non.n.author  tpotum  fito  tpis  iet>i 

.'  biu  eft  fponfu<A  fponfacaro  humana>&:  v:runq;vnus  fi  tur,Chana  Gatilcea?,i.  zelus  tranfmigratiohis  ibi  nupticqa 
liuDei,  &:  idemfi-  hi  luntdigni  Chri. 

SiimuVh.scft.vn  ' t^a^^^m^fazg^        2  VtrtuteS,detcruad 

*e  roceffir  tanqua  benr.Et  dicit  ei  Icfus:  Qmd  mihi  &.  tibi  eft  muher  ?  Nondum  c?los  tranimigranr. 
fpdusde  thalamo  b  ,  ,u,>^tT«nicM<*fc«4)iwin.rouin,  quiaiMt<T^iAii.^&4i^„i>«f!nh«cttij  ?  Mater ibi,cuius  vre- 

fn  oftenJttur&  humana  n.iu.a  per  pafli.  nem.  E  ii  viderur  noga:e  fiiius  futoia.    A.    rUSthalamtlS     fuit. 

5c :k ;  vt  mTrabT-  vcnit hor4 mea.Dicit macer  eius  mimllns ;  Quodcunque di-  cX vHSiSw 
teiinodc  aquafa-  .,  v'j> 's««  if.«» hyao,.  5  tem  iefusdcfiderio  - 

ftj,  virtus  latentis      xcrit  vobis ,  tacite.  trantaurem  ibilapjdex  hydria:  iex  pof]-  6  pnccedcntium  Pa-  E 
ptatisapparcat.         tx  JCCundum  purificarionem  Iudxorum , capientes fineuke  7  trum,&  ductpuli, 
YoMuorvirtus  *  *  p         8  &miniftn.Innup-    \\ 

Beflncreationc&rgu  •  tiisvinu  defecir,ga 

beiationc cxli  &:  terrc,& quod  quotidia  aqua  plumc pcr  fenfus  Iegis  pcr  carnale-  expofitionem  Pharilaeorum  a  lua 
vii  m  a.ni  11  vertirur,  &c  quod  ex  paruo  leminario  pnfcaviitutecepcratdeficere,  fed  Chriftusaquain  vinum 
W;escreantur.  Sedquia  hccnaturaliter  fiunr,  iam  ex  vfu  conucrtit,  dumq  carnalia  vidcban,tyPirituaUaaftendit,& 
vi  erunr,  &cideoquasdam  etfi  minora  prcercr  folitum  na  (uperficie  litere,  plena  vinute  celefti  viderifecir.  Chriftus 
tu:libiDeus  feruauir,  pcrquc  virtus  quarin  maioiibus  n.in  prophetis  nondu  mar.ifeftatus  ,qiufi  vinum  inaqua 
etrnoperarur,ad  mcmonam  reducitur.  larujr,ledcuaPeruiteisfenfum,vtintellirerent  (cripturas, 

b  uidmibi.Avo.ln  his  no  negat  matrera,  vt  hxretici  dnr,    ipfos  vir.o  inebriauit,&'  metesa  carneahenauit.Scripturx 
ni inhonorat  eam ,  qui  parentes  honcrare  przcepit .  Sed    funt  lex  &:  prophetx  &  Pfalmi.  He  oes  fckm  literam  aqua 
lUxigcnte.miraculufacturusnoagnofcitea.q.d.Exeocj»     infipida.lccfm  fpintu  vinu  funt.Stx  hydria?,  (exauates,qua  Sexhyi 
»( uiih.non  ope:or  hoc,agnolcam  aut  te  peodens  in  cru-     rum  nulli  defuir  prophena.  Incipi t.n.ab  exordio  mudJ.Et  d'ix fcr 
h  umvtrilutscuramtuidilcipulocommittam,fednon    eft  pnma  aetasabAdam  vfquead  Noe.  Seeundavfquead  " 

f.  di a  vp»it  hora  mea,i.oPPottunitas,quia  non  dct  efTe  paf-    Abraha.Tcrtia  vfq^  ad  Dauid.Quarta  vfqj  ad  tranfm igra- 

«°  tionem 


xracct. 


NICOLAVS     DE     L  Y  R  A.  pictatemouuoluit  pnCnccHparc  ttmpus  dcbitum  faciendi  rniracu- 

p  es  fuerint  in  ijiis  nuptijs, t n  Jefus,&  mater  eius  &  dij: ipultcius  lum . Illu d  rn:m mhaculu  inter  miracula  Chrijlikrat  primhm,  &  ai 

k  e: rttjius  nominantur^quiu  non  fsi  bic  mentio  de  nuptijs ni(i raticne  conjjtmathnem  difcipulorum,ut  dicitur  infra  eo.  b.  &■  ideo debu.it 

n. imliibidl perpetratiyjuod f*it faclit per matris  inurpeUatione  e8enotumibidemex'<flentib.& gratumipfis conniua-itibns.Hoc ai* 

i  w ipfius  Ufu  cperationcm, &  ad  difdpuloiu  confirmationc.  tt  tem  maitis  fuit  eo  quod  fatlnm  tjipojl  vtni  totale  defeftutfua  ft  an- 

f  hoc et exclud.tur  error  eorum  qui  dicunt  nuptias  ific peccatum,  teafuiffctfaflum.  Er  quia  mater Itfu  uoluitprxuenire  ivtale  defe- 

tji  fi nuptix effent  illicit£,Iefus & mater  eius  non  fuifjcntintlla  ttu,utpdi6tu  efi ,ideo dixit illt  lefus:  Quid  mihj&:  tibieft.  QJ. 

/  etatc.Dicitur etiam  communiter^quoi  ijie  nptix  fuerur.t  Ioan,  Scire tempus  aptum admiraculafacienda  non  e(i  mibi  &  t.bi  comt* 

Ivigclifixjquibuscum  Chrtflus  vocauitame  confmmatinne  ma  ne,fed  mihi  Joli couenit,profter  quodfubdit:  tiondycn  venit  ho 

;x  tnonitpcr  copulacarnis,Ex  hoc  in  ec clefia  obferuatur^q,  ont  car  ta  mcajirf efl ,tcmpus  conueniens ad faciendutu  miratulii  mthifoli 

tUopuUmpotefi  Ihite  alter  conuguintrare  religionem.  Hocau*  ttolum.Ex  hoc  autem  quod  duitur,hora  mea^Lcut  quidam  harettci  ~ 

li-pidttHrperditlum  Hteron.i.prologo,vb.  dicit.ir  q,  Chrtfius  uo  dic3iTrifciUianilii£yquod facla  Chrijii,&  aliorum  hominum  fubia.  prifcil- 

11! eumdenuptys nubere uolentcm,hx  quo  ndetur,^>nuptixfue  cct fato (idcrum.Sedboc efi falfum,  nonfolum  ide  Cbrifto ,  fedet  de  lianitta- 

itjn,qni4  Chrfius  non  legit ur  in  alvs  nuptvsfuifje  Hoc  etia  ui  omni  homine,  quia  firtus  intelletfnahs  non  efl  aili^ata  organo  cor-  i"uni' 

turper  bccqucd  mater  lcfu  erat  <bt  taqua  tn  nupttjs  n  potis  fui,  porali,o  ideo  non  tfi fubietlacuicumque  aclioni  corporalt,  fpterp 

pntnmeji  vertfimile,q>tod  ipfa  ven'tf<et  niftmultum  aitinuiffet  influxus  fidtru r.on pertingit diretle ad tpfum ,  fcd tanrumodo indt- 

>i,fur.  iuit  ad  lh lijaketh  tognatan: fuam fijlmanter  tamcn ,  vt  re£le,inquantu  tmprejfio  fatla  in  appetitufenfitiiuo  redundat  quoJi 

\betM  Luc.  1  .d.q-  ia  f  cundum  quod  dicit  Umbrofnon  Itbenterjia  modt  a  i  atpetitum  inttlUtliuu^vi  dicitur  j.de  anima.  ?ed  hoc  non. 

umpublicQ.fedmagisin  orationisfccrtto.  r(lpermodum  mct(fitatis,quiakomoptrappttit*m  intelleclimpot 

Etdeficiente  vino.W.V  tangitur occafto miraculi.  moueriad contrari<m,propter quod Ttolcnijtus qui  fuit  maximus 

Dicit  mater  Iefu  ad  eu in.S>CC.^4d  fufftcicntia.  Ex  corde enim  jl\tro\ogus,dicit  in  centiloquo.  fapiens  dominabitur  aHris,quia  «5 

#mo Toluif  pr&uenirt  totalem  defetlum,  ne apparetet  confufioy  f  quitur  appetitum.ftnfn'alttatis,fed dit~i.imen  rctlf  rationis,  et  idet* 

deomuitamtjilium  quemfchbat  ad  hoc  potentem,ficut  d  principio  txponendu  f/2.Nondum  vei")ir  hora  mea./</efi  ,  hora  co<eniens 

■doflafutrntper  angelum  & per  JpiritumfanCium^non  tamenipfum  faciei.dimiracula  d  mefdo  cognila.Et  huicconforat  tkcra  Jcquet, 

nuitauemad  miracuia  ante  {tatcm perfetlam ,  qnia  non  decebat  quia  tnater  Iefu  ex  eius  rtfponfione  non  oflendit petitionem  fua  rt- 

>t  fidebitur.  pulfam,fed  conuenienter  dtlatam,  vnde  fequitur, 

£tdicitei  Iefus,&Tc.C«w  Cbriflusmaximam  reuerentiam  nta  5   Dicir  mater  eius  mimRTis.Quifruiibantin  nuptvis. 

ifMdeiulerit,mirum  videtur qttod fic extraneematri  fu*  refpon  6  Quodcunquedixerituobij.E*fv#4/ij/.w<«   omenentidfii 

t-fdto  d.ch  Augufl.quod  facere  miracula  ei  competebatfecundum  liofuo  cognita,impletiontm  peationis  fua. 

uinm  natnram,quam  d  matrenonhabuit ,  ideopr&ditlomodo  7  Etintziltcm^&CC.HiccoffquenterponiturmiraculippetratiOy 

(podendo  matri  ojiendere  voluit  quod  in  hoc  non  ttntbatur  ei  obe-  Et  difcribitur  ueritas  miraculi expluribus  codicionibus.  Trimo  tx  ■ 

rc,<juia  in natura  diuina  nihil habuit  a matre,  necper  confequens  parte  vaforu,cnm  dic;tur:Erant  autem  ibi  la.hy.  Ex  traditione 

»tc<t aliquod  ejfe  tomuncjdeo rficttiQuid  m ihi  &tibl  eft  mu-  eniwfemorum  ludai  vafafrequenter  tattabant  &  punficabant  ,/e- 

tV^.d.uirtuttm  faeitndi  miracula  d  te  non  habeo.  Sed  quia  buma  cundu  q>  dicttur  eJMar.j.a.Et  ideo  ad  hoc  faciendum  erant ibi  pofi- 

mem in  qua paffus  cfi,traxit  d  m3tre,ideo  addidit.  t*  itl-e  hydrU,quia  erant  uafa  ad  reponendum  aquam pro  httiufmo- 

Nondum  venit  hora  ma.ldeft.tempus  patiendiin  natura  di purificatione  faciida.Et ex  boc miraculum  fuit euide.itius  ,  quia 

mi  habto d  tt,&  tunc  te recognofcam,&  tibicondefcendj,  unde  fi futffet  aqua  conuerfa  in  vinum  iu  uafts  vinartjs,pojfct  credi  quod 

tunc  tamrtcbmcndauit  loanni,ut  habttur  infra  ig.c.fecttndum  ittui  vinum pr<tcxtit>Jfet  ibidem. 

>r)fo8oni.aliterexponitur,quiafecundum  ipfum  beata  uirgo  cx  S  Capientcs  fingule. Mctrtta  qute  menfura  eji,  continens  decem 

pieta-  &  fexta- 

1  *     .       ■      '  . . ■'      -        1        "     -i    .      iii.     .      1 ' 

l                       M  0  \A  L  I  T  E  P^.  f.diuina,  quactanta;  virtutise(t,cpfacir  materiameonfola- 

:,us^m?ipfius.Sedibideficitvinuconfolationishuma  tionisilludquodeft  alits  materia  dcfolarionis.  Ac"t.  5.  g- 

^&hicppfolHcitudineimpofitajfibi  curacdequadr  2.  Ibant  apojloh  gaudentes a  confpetit* concilii ,  quon  amdgr.ibabi- 

or.n.g.o^jj  infirmatur  &  ego  no  infirmor;  quis fcctdaltTatur  &  tijunt pro  nole Itfu  contumdia pati .  Epi  UCro,(uccc(Torcs  funt 

^«o««ro,»SedtaliPrclatoficcomPatientiPopulofuoim  Apoftolorum,vtdrindecretis,di.ii.in  nono.Et :deo  fi  gan 

«ratur per  vitginem  melius  vinum,i,conlolatio  mclior,  dent dc  apoftplico  honore dcbct cjs  cfse  fimilcsm  laborc 


Metrett 


1057 


Gof  ord.&  Nicolai  de  yra.  10  S 


B 


popui 

data  cft  ,    Uratia  DCr  M«t-onGr*cc,Utiocracnrur.duitut. 

Chnitumomn.b.fa  a  mctrctasbinasvcl  ternas.  Dicitcis  Icfus:  Impletehydnasa-  >  <- S^jl 

ttacft.  Videamus,  ,c^.a»iiMw&4.fBi.»m««idoa.iMr«uum  2mSS 

^  b  qu*inf.nguhsctati  b  quaj:t  impleuerunteas  viqucad  iummum.  tt  diciteislefus,  '  ^JJggJJ 

bus  quafi  hydms  a-  c  Hauritenunc?&  fcrte  Archirriclino:  &  tulcrunc.  Vtautc-u-  5  tuitquidcm 

qua  rucnt ,  cxqu<  |uta«tpiuie««u.«ftjU»nit.  n,,don.u»».?..ic.ib...bjrrdebartconuiu»I.t«.  <s  impkre vino,. 

modoinvmummu  r  D  \tP«ui«»»t.u»pt£iuit>pimu»jni|c .».    b  cia  ctcat  * 

■ur.InprinuAbd  d  ^auit  Archnridinusaquam  vinum  t  fuclamV &: non icicbat  [cd      .  .    "•[ 

af(Jtrcocciditur,&:  Vt, (iMifc  „,.,;.  *  .  '   vinum  facere  <.&< 

h.c pceaamiUlc fcu-     vncfe cflet.minilrri autcm fciebanr,  qui hauicrant aquam,vo-  g  ccrct  ,-    6  ,'  £ 
dtmaccipit.  lnhoc  c.«nj.-.»uerbi.»df.ir;.  dcic.rieit  leaem  i'e.c 

fiquis  innoccntiam     ^  i  onlum  Archirrfdinus,&dicit  ci : Omnishomo"  t  pri-  ?onebcin  'euanf,;f 

Abcllcquitur,(Xnu  i  ,  Muiia.nir.<icn..»Priu»docc.hl,.n1nc»  biand..dciodc  hafjcercvef 

htiam  Cain  fugu.  a.  r.,ba  t  inucii.  &.r.ho.,.ft».  ' 

quam  ablucntem  &     mum  bonum  vinum  ponit ,  «3C  cum  inebriati  fucrint,tunc  id  »  SJt,™  2,ux?tpit 

tcficicntcm  biblt.  Si  a    Q^j.cVo:..nb.-.  ,,.ini,c<fiintiguritqu.Qin»quaoccu]tum,miiicveic.in       13         r 

vcroincodemChri  ,,        .        n     ^••1«««*»"«*««.  ,         H     *  ^H1 

itum  a  Iudwocci-     quoddetermseft:  Tuautcm  ieruafti  bonum  vinumvlque  ,c,quareanteqnai 

lumintclligu, ;.iva-      .  acmuc.  Hocfccitinitium  fiimorum  Iciusin  ChanaGali-     pnunocnnfSr 

ttnnt.     quavinumbibir,  fic  c  '  *>  uuuuuuieci 

tnuK-    malusomn.bushu-  ■.     n      .       q»odmultoi 

tis.Infccunda,Nocinarcaproptcriu{titiamfaluatur,mu-  lius  eflct.quia,faliudeft  fubftantiam  lnaiumqi: 

lbi.7.0  dusdiluuiopcnt.Siquishoccxcmploa  vitiisfe coirigit,  ttanfmiuatc.&ipiam  fubftamiamex  nihilotacete,  ( 

aquam  laluiarembibit.  Sedfiinarcaecclefiam,qu;ecun-  quidetn  mirabilius  eft,fed  nonitavideturcredi 

ftaaninulia,  i.  omnes  renresrccipit  in  aquabaptilmuin.  tis.  Propterea.  n.  multouesa  miraculorum  magr 

fb     b  tclligit,&ca:tera  huiufmodi,vinum  bibit.In  tertia  Abrafia  abftiner, vokns  nugis  credibik effe  quod  hebar,  ctin  ie 

obediens  pro  filio offcrt  arictem,qui  hic difcit  obedientia,  &  pcruerfa dogmata  euertit.  Qtiia.n.fun t  quidam 

bibitdetcrtia  hydriaaquam.fi  quis  inI(aacDeitatem,in  diconditprem  alium  cflcdicunt,  pluramiracul 

;.  Rfg.  arictcChrifticarnem  intelligit.vinu  bibit.  Inquarta,Da-  fubiettisiubftanriisijcit.Si.n.coimarn;seiefler,quii3( 

••*•        uidhumilisregnat.Saul  fuperbusabiicitiir.Inhccfiquis  toreftmundi,  nonutiquealienisutercturad  propri 

l:te^'    difcithumiliari,aquamb:bit,firegnumChri(tiintelligit,  tutisdemonftrationem. 

vinum  bibit.Inquintapeccans  populusctptiuatur.poftre  c  ^ra«rew^M/ta«ir.Triclinium,i.  trcsordincsdif 

Lu.x.  c.  ducitut,  hincfiquisdifcitpocnitenriacorrigi,  aquambi-  tium,altitudinediftantesinterfe,i.doftores,continc  e 

bit.Siquisdecaptiuitatepeccati  populnm  Dei  perlelum  coniugati.  Architricliniumaliquis  legifperitus.q 

libcrariinrelligit,vinumbibit.InfextaChriftuscircunci-  fpiriruakmfenfumlegis.Vndeipiriruakm  fenfumi  i 

dicitur,ofVertur.  ln  quo  fi  quisdifcit  (uis  facramentis  fubii  t  pturis aperiredifcipulis  ,  eft  aquam  in  vinum  co: 

ci,ficut  Chri.ftus,  ille  aquam  bibit.Si  in  vera  octaua depofi  '  vt  quando  poft  rcf urrcftionc.m  aperui:  knlum,ut 

tionem  totius  mortalitatis  &  intrationem  ad  Deum  intel  gerent  fcripturas. 

ligit.vinum  bibit.  rd  ^^«a»i>i»a?»/jfiFaw.Peraquabapt:fmus!oanni5.r 

C  a  Binas  «f/.Avc.Acftimantiseft  hocdicere,vt  ipfas  dicerct  paflioChrifti,  vnde&  vinum  priusfaiur.ATCtt 

binasquasiSctemas.Suntctgodua:meniura:infcripturis,  ii  c(l,Ioanni.quiantebibit  paflionem  quanv 

dumpater&filius  nominatur,&fpnitus,quineceflario  e  HocfecitMiEK. Ininitiofignorumquaemortj 

pr;ioj.c  C(tcommunispatri&filiointelligitur,  vt,Omniain  fa-  lit).cratdaturus,aquam  verutinvinuni,ficotfl 

i'':  ji.  '  picntu  fccillidominc,i.infilio,c^:£ijoe^p»irf riiwiim/www,  talisdifcipulisaperuitIenfum,vtinlege&prc»B 

Mi.  ig.  Teina:,dum  nominato  fpintu  trinitasmanifeftius  intclli  IigctentChrifium,itacarna]esmentespnus  lapoi 

giturjVt.-^oio domini  cxli  firmati funt,  &■  (piritu  oris  cius,&c.  ticimbuit,poftcarc(ukitatos  maioriglonacompl 
tt,baptizatescosinnoIcpatrisc»cfilucvffirituflancli.Ali      "^r  Chrysostomvs  .  Tuncfignamaximenc 

ter. 

NICOLAVS     D  £     L  Y  11  A.  connwsjcdtbat.  Et  probabile  cft,ffnerit  aliquis  faccrdos  i «'  l< 

poris  rjnifiabutin  nuptiis  ad  beneduendum,  &  a d oslcndcnd  m 

*  fextarios,vt  dicit  Ifidorus  1 6. Etym.Sed cuius qHantitatis  cratfex  ter  debebat procrdere,fecundnm  legem  cjrjiatuta  jeniorun 

tarius,non  efi certum,quianoneft  eiufdem  quantitatis in  diucrjis  6  Vtautem  guftatlit  Architriclinusaq.&X  Id  fj?,' 

terris.ln  eadcm etiam  terra  variatur  in  diuerfis  villis.  Ifido.tamen  in  uinum. 

iiciti6.Etym.quodfextariuscontinetduaslibrastantum,  &  fe~  7  Et  nonfcicbaf^c.I^ffL/ier  virtutcm  Chrifti. 

cunium  hoc efl  valdeparuus.  8  Miniftri  autcm  lciebant,<3cc.  ^dfuppkndnm uinidi  Uu* 

1  Dicit  cis.Id eftiminiflm.  •  ex p*<xcepto  Cbrifti. 

2  lmplete  hydrias  aqua.  Quia  aliquid  deaqua  iblprius  pofita  9  Vocat  lponfum  Atchitridinus.  Quafl ad *rgutndn  c*"»> 
afiumpferant  adpurificationemvaforum  fideo  iuffit  Iefus  fuppleri  vndcfubditur. 

quod  fuerat  amotum^vnde  fubditur.  loEtdicitei:Omnishomo.Pr«<ffnrerf 

j   EtimpJeuerunt.Pfi/;ocrti<iw/K/t  miracnlum  euidentius,  cp  ri  ?  liimnix. I  <i  cft,in  princpio. 

aqua  appofna  fuit  de  nouoy& per  miniflros  quifciebant  toulcm  de  ji  Bonu m  Vinu sr. . 1 4  e Htappouii  ii  !is  co ■:ut:ua:itibus  >  <' 

fetlumvini,quiacumimplctixfuiffentyaquaconuerfa  cii  in  vinunt  fenfus efi  viuax,& p)teft dijcernere 'v.ni bonitatem  &.*i 

virtute  diuina.  m  non fic  aittem  poU  i brictalcmjd^ftbiHur. 

4  Etdicit  cis  Iefus.rV.c confequcter ponitnr miraculi  facli appro  13  Et  cum  inebriati  fuerint.tunc  idquod  de. *4fp' 

batio.Voluit  c>:m  Cbriflus,q>  ille  qui  principrfior  crat  intcr  conui-  conuiuantibus ,  .  «;./  tnnc  nrfciun:  difci  rncrc inter  bont 

uss,primo de  uino  illo giiflaret,vt ex  commendatione  UUhs miracu-  l^Tuantem  feruafti  bonum  vinum  vfqueadhuc.f 

lumnotius  fiacltproptcr  quoddiatur.  prudcntcrfcciflicontrarium.lilctamen  ignorantcr  loquci 

Archi  -  '   Etfcrtc  Architi.Dicir«»T«i»iw4rc'.i.'ric/rnfVj-,at>  Archos  ,  q>  pntiUumcfl. 

tuchni*  efl  Pr,"cePs>ct  tricUniuw,g,  eft  locus  vbi bomines  fedcnt  in  couiuio,  1$  Hocfccit  initium.r/icpo^/.fr  mir.iculiperpclraticc 

quia antiquiius  comedcbantfcdcntes  in  leclisrfpter  hoc  infcriptura  quia  bocmiraculum  piimo  d  Cbriilofatljm  efl  ad manifefit 

dicutur  comcdentes  accubere  vcl recubere. Lolus  enim  ubi  jitbat  or  ritaicm  diuinitatis,in  co  lctcntcm, &  ad  fidim alic rum  con 

itines  ltitc>'H  ad fedcndu,vocatur bk  tridiniu,  &  ideo  A 1  chitricli  dum,&hoc efl  quod  dicUur.HoQfecit  initium:fBM iftuci 

tius  non  cti  Homcn  / ropriu^edfignificat  illii  qui  principalucr  inter  mum  miracHlum  ab ipfo fattujit  plwitts  uidebitur  infinc  h 


i.lm- 

iit  uc 
mm 
itpr, 

».SCA 

Et 


10? 


--■: 


loannis  Cap.  II.     j  1060 

er-,t  cere,quandodifcipuIiiamcong;egatieran>&:deuo  riae-  vgl  |uieph,nonfiIiiMaria:  vel  Iofeph.qufa  non  fokim 

tj  &  rendentcs  his,qu.e  fiebant,manifefteaderaht,  B.  Virgo ,  fed  etiam  Iofcph  teftis cafhtaris eius ab omnia- 

itf  ifeftauit  gloriam  fam  AAvg  Hoc  miraculum  domi-  ftioneconiugaliimmunjspermanfit.  D 

ni  cr.  eaqtu  vinum  fecir,  non  eft  miru  eis,qui  nouerunt,  e  Erpr^cmPa/c^.Pafchaagimus.du  a  vitiisad  virtutes, 

q'uia)eus  fccit.Ipfe-O-  fecit  vinum illodiein hydri/s,qui  tranfimus.AdhocIefus vcnndu ecclefia  quotidie  vifi-at,     ,M «t 
omt  anno  hocfa-  &:  actus  cuiufq; con 

dtiivitib.  ledhoc  >  LnenMmDeitvpm.  fiderar ,  &  eos  eiicit 

Iflu  itJte    amifit  a  kx,ck,manifeftauit eloriam  fuam,  6c/credicjerunt  m  eum  di-  r  9™ inter  'anftos,vel 

adu:  auonem .  Ita-  b  f  ,  v1i^urthctan>„veiagerconroiation.».  *  ficte  bona ,  vel  aper- 

que  leruauit    fibi  c  fcipulj    eius  .   |   p0ft    n?c  dekencht    Caapharnaum  ipfe  *  temala  faciunt.Per 
Pcpinufitatequx-           r                     ,  Cogn i^o^U,.  ,,,„,*(; ,„„},-,  rb  5ui oon fr„ieI.  r      4  bcuesquierat,pra:- 

im*t  foceret,  vt     &  rnater  cius  &T  fiatres  eius  &  difcipuli  eius ,  &  ibi  man-  \  dlf  f°r«  doarins 
tancam  dormien-  d  ,  ,  .        ...  '  r  „ ' ;  .    '        ,         6  cekfhs  figmficatur, 

i  omines  ad  fe  e  ierunt  non  multis.  diebus  .  ht  prope  erat  Paicha  Judaro-  7  hosvcndunt,c.non    Ma  . 
■okiuro  mirabili  f             a  P,'c?t-?2,r'l;ma,)e  »"**«**e» itii»».eeci  i;*  ,dqmmvcr.mu;s  linon-fueiiitcontiafidiro»      ^  amoreDei,  led  i>ro       u      , 
cr.dtatct,  prop-  g  ruii? ,  &;  alccndit Icfus  leioiolymam,  t  o^inuenit  ln  tcmplo  9  qua-ftu  tgaii  prxdi-  Is.d.c.x 
teraod  fequitur:  iocant.  Ouesinnocen  i-qj.61 

ItKufefonit  g^ona  tes  fua  velleraveftie-  ua*°.ran 

disp<-ebent,perhasfignanturoperamunditia,&:  pieraus, /tc  n* 

j)  C  didcrunt  in  eum  difc.  eius.  *  Avg.  Sed  fi  tuncin  eu  cre-  quae  vendunjur,dum  pro  humana  Uudegeruntur.Sius  vc 

jUjunti  nonerartdiicipuli,cumad  nuptiasvocatifunt,  colubaapparuir,vndepcoIumba  fpiritusaccipirur,g  vcn- 

d  omorelocutionishocdic}u  eftquoloquimur,cum  duntSymoniaci.Nummosdant  mutuoinecclefia.g  non 

Apoftolum  Paujum  in  TharfoCilicie  natu,neq;  iimujareceleftib.fed  aperfe  terrenis  feruiur.Hi  oes  eiicum 

,i  tunciamerat  Apoitolus.Lidifripu.osChriftijnui-  turdepartefortis  fant"torum,qui  vel  fi&e  br>na,vel  aperre 

tcidnuptiascumauJiuimus,  npnram  dilcipulos,  ted  malafacitnu,&fiiniculispeccatorumodoflagelIanturad  E 

quiitutierantdifcipuli,inrelligeredebemus.  Correftionem,qui  fi  incorrec"ri  permanlerint,  infine  liga« 

p,  hfc&c. Poft|nitium  fignorumdevino,fubditaIiud  buntur.Guesquoq;&boueseiicit,  quiatalium  vitacV:do 

idiudiuina:  matef]latisineiec>ionevendentiude  leplo.  jftrinam  pftenditreprobain.  Et  menfas  lubuertit,  quiain 

TpicE.Filius  PeivthurniIif,defcenditCaphainaum,i.  fineipferesquasdllexeJ:unt,deftlUuntur• 

windum, fectindumquodhabetmatrem  &:fratie?.  f  Etafcendit.  Siipie.JqdeditdecretaDeicuftoditdocetqta 

•  Frams eius. Avc.Fratres  fcriptura  ifacra appella: e  con  cura  hoib.  det  efle  vacarc orationib.  &:  Dei  folenniratibus. s B's Ief S 

iet,uonposfolos?quinafcunturexeodem  vtcro,a  iteo  Bis  legituradPal(chaalcendifte..SemeIprimoannoprcedi-  ^p^* 

;i patre,aut ex eodem gradu,yelutcompatruelesaut co  cationis,  nodu mcarcerato Ioane,vt hicagitur.  Sccto cum  afCCndif 

.yndeergofratresDomino?  Non.nfMariaiteip  adpaflione  net,  &in  vtroq;  vendentes  eiecitdetemplo.  fe. 

:\  u.abfit .  In  ic  ca:pit  dignitas  virginum.  Abraharn  pa-  g  Etinuenh  in  templo.Si  in  figurah  templo  quod eftdoinus  Ma-  u-b 

u  etatLoth,&:IacobLabam  Syrum  habebatauuncu-  orationis,prohibetnegociationem,quehonefta  putatur, 

lui  cx  vtiiquc dicti  funt  fratres.  cum  fit  de  his  qux in  teploofferuntur,quanto magis pro- 

Aicvinvs.  FratresergoDominidicuturcognati  Ma  hibetportauones&:c£teragrauiora? 

riae  Defuni-       p 

*mm   ^— ^ — ^— ^pm.— — .— ^m — — m  1  ■    1  |  II  «i  11         |        — w^^w  1  1  1  ».^— — — ^— ^*—  1 

NICOLAVS     DE     L  YR  A,  iffiuuentute-pirginis  nonfueritconfimiliter7>irgoyimocueauotum 

1  :manifelhuitgIonamfuam  lldefltdiuinitatis potentutm.  pirgimtatis  emijit,qiua erat  in  conftmili propopio  ftcut ipfa  fut  dif 

1  :credideruntincum  dlfcipuli  eius.^«ia  aliquide  nouo  fufiut  trattaturin^.fentemurutvbiagtturdetoniugioMarU  & 

1  lerunt h  tu,&  illi  quiprius crediderant,  vt  *4ndre*s>&  alif,  lofcpb.pe boc  etiarn  plenius  dixifupey  Lucam  l.cap.  Dicuntur  igi- 

tl  ttm  efl,per  hoc  in  fidefolidatifuerunt.  fur  bicfratres  Cbrifti cognati ciuf,/juia illi  quifunt  de  eadem  cogn* 

I  oft  htc  dcfcendlt.Po/i;*!  ■n.mutatione  naturs  coram  difcipu  tione,in  facra  fcriptura  nominantur  frequenterfratres ,  vnde  Oetim 

kicidtmojieriditurcoramturbisinonprptucfaftafedqapitedici  l  hl>- Dixit  ^brahamadLotb:Nc  fitiuvgiumintet  mc  &:te,  ' 

ttnipotterHliendi,vt  videbitur.Et  diuiditur  in  duas.quiaprimo  fratres  pnim  fumus,fu^Jf»  Loth  trafneposipfius  &fcquitur. 

0/  iiturpropnfiiu.fecunduex  hocfequens  frullus  dedaratur,  ibi:  7  Et  ibi  manfcruntnon  multisdiebus.  Quia  immincbat  ie* 

C  n  auteni  cffet  Ierofoly m is. Ifla  immuialio  naturx.  eflfufcir  pns  eundi in  Jeruf  lcm,ut  patebit partefcquenti. 

>torpous fu:,quam  hic pquncia: fe fafturu  tnfua  refitrrrfthne.  3  EtprOpeerat  \?a\ch$.Tofita continuatione  Hislori&Jric cofc- 

l  Iktitur in  tres,quia primo ponitur  huius  denuciationfs  occafiof  qucnti  r  ponitur  occafjo  prxnunciandi fuam  rcfurreftionem  futura, 

l">do,fitbiungjtur ipja pr<enunciatio,ib<\  Refponderuntergo.  qujaafcenaens  lersfultm  eiecit de tcmplo  yendentes & ctnentes,q> 

'ihpmunciatiow iaterpreiatiOtibi-.sDixctunt  ergo.  Vrimet  yidebatur pertincre ad perfona  fuper pppulum  autboritate  baben-    QtiJdo 

■  Ifostfuiaprimo cont.nuat  Hifloriam,  fecunio  defceniit  adprp-  tem,&  ideo  huius  authoritatis petierunt  Iud<ei ftgnu,et  hoc occafio  Ilrd;E1?~ 
\  Wittenmiibi-.Et  prope  erat  Pafcha.  1« pnmaparte  dicit  fnit prsdicencft ftgnum  fu£  refurreftionis,  & hoc  eft  q,  dicitur :  Et  tuj.8c0^ 
I  coatinuandoai  prxcedencia.Voft  ha;c.  Id eft , pofl mutationem  prope  erat  Palcha  Iudeorpm./»  trib.enimfoknnttatib.in  anno  parer«iu 
<  •* in mumpradiftam.  tenebantur  (onuenire in  lerufal?,fctlicet in folennitate  Vafch£,Vc-    Ierufal. 

Jeiccndn Caph.  llfa  enimciuitaserat  metropolis  CaliUte,  tecoftes,& tabernacufpru^uihabeturExod.zi.b.Feruntame de fc- 

<>linc-polnituenire ,  quia  hcceperat  iam  gloriamfuam  manife-  flotabernaculorum&Tentecoftesaliquando  difpcnfabatnrcumit 

* et  lis quierant d  remotis,non tamen defolennitate  Tafcbali.  Cbrilius  Manieh. 

1  ffc &  rnater  ciu$.Quoniam  Iofeph  mottuo  Cbriilus  comita-  autem  rfque  ad  pafjionemfuam  voluit  legem  obferuare,& per  con*    coHfuu 

'Mtiremfuamadimpendrndumeidebitumobfequium.  fequensinfolennitateVafcalilerufalem  afcendcre ,  f&hocefl  qnod  tiir.  . 

9  l"ittc.$ cius.Qui non ejfent filij  Mari<e  matriseius ,  vtdicit  fubditur. 

'tim  Hjtreticus,qui djcit  eam fuifie tognita  d  Joffpbpoil  Chri  9  Et  afccndir  lefus  IerofoIymam.£*  boc cofutatur  error  M* 

'  tiuitate,&  de  ea  fil  osgenuiffe,  qui  dicnntur  bicfratres ,  qa  ex  nichxi,qui  dicit  vetus  teslamentum  i  diabolo  effc  datumyquia  Chri 

ra  *  m<itre , licet  non  ex  eode  patre.Sed  botfuit  in.pro batu  Mat.  ftu s  nullo  modo  obferuaffet  ipfum, 

■  'opjer qujd  alu  dixeruntyquodfueruntfilu  Ufcpb  de  alia  uxo-  I  o  Er  inucnit  in  tcmplo.2\(o^/»c  ttpli  no  accipitur  hic ipfa  do- 

■  tcutur  tii  bicfratres  Xfi.eo  quod  lofeph putabatur pater  eius,  tnus  domini.in  qua  erat  altarc  thymiamatis  ct  cadelabru^nec  atriu 
' >oc efif«lfum,juia  cit  Chrifius  matrtm  fua  in  cruce  non  com-  facerdotu  in  quo  erat altare bolocaufiorum  ,  fei  quQddam  atriu  ubi 
1  «uerit,nift  virgini,  ctiam  cum  iam  in atate  proccffcrat ,  no  efi  bomines  orabant,&  doftores  etiam  docebant  ibidem ,  &  etiam  ibi 

imilety  lofepb  quifuit  affignatus  a  Deo pcipuus  cujios  eius,et  vendebantur  ea  qutt  in  templo  offerebantur}&  hoc  eftquod  dicitur. 

iniu-  *Ven- 


l 


Iabori6fi,fignifipanturilli,  quimagnoslabores fuftinent 
MO^^LITEI^.  pro  principibus  &  prcjlatis ,  vt  perhoc  promoueanturin 

ecclefia,  licet  infufficientes  fint,  &:iodigni.Per  vendentes 
tprope cratVafcha.Scqwwt.  columbas  fimoniaceptomoti.Omnesiftoseiecitdetem- 

1  c  t  nucnit  in  ttmplo.  Per  oues  intelligutur  Hypocrita?,qui    plo  Chriftus,fignificans quod  funt  cxclufi  dc  templo  glo- 
mUcmlupinam  habent  ouinapclle.  Pcr  boues.qui  lunt     riac  fandto  Dei. 


io6i  Gloford.&:  Nicolai  de  Lyra.        icb 

**?  i  DefuwcuHs  Funiculiquibusc.iciuntur  lunt  incremen-  rfefbrrexilTe  eu  viderunt  .  VndcexcmplCacdpimus,  qe 
rv  *  uafl  onum  malarum,  vnde  \i*r***lmbittt  ""r"'"»  imclligJmu«,»dpcrbie4qDc*rniitaniusc|uodq;inu  2e 
lii^iii^»«i«ijiMnjMi».EiSaJomon.Fiiiiic«/«rf»«wwr«m/ii«rji«i     rc  iubitono  vakmus,vmpendetesnedefpiciamus,|« 

ILrc««flnV^r.  i,     a       mihtrrcxpcftemt^oratesaccxercctcsmctesnoftr.do 

Tw.»«.  y  *  Avgvst  Quifljeclrandascrai  ab cis  , prior illos  fla-    necimeMigamus.NaisfermonuDei&prophetari-no: 

«««LT  gciumt.  cft.ytqtf?vfir  r. 

b  Q-/tV*»«;No  »  v.ia  f^.fr^^^t^V^f^a^  IaicmKo  ^j 

umba s^led  eriara      vendentcs  bducs  &  oucs  & columbas ,  &  nummularios fe-  r  kcTa  iactantia,  ge 

tomum  Dcifa-  '  <*!»  f""1  *ee  •"'»*'"  ■'  "•  fif»»«w  °   • M  '"of  <»r,,.«,»*liM»"        i  nerarent,  &cM 

*"*      ciuntdomumncgo  a  dcntcs.   Etcum  fccilTctquafiflaocllumdcfunicuhs.omncs  i  tioacqtiifita,  ,rrj 

cuuonuSidefl,om-  ,  Pft*  ,  Q,  ,     .  gjndo   ^ek 

ncsvquiquxiutqu*      eiccit  dc  templo,& oucs  <juoquc,&boucs ,  ^nummiilano-       Nam  carna. 

'    halnnt    nOnOUClc  U«C«r««lWr««»B«n4iiiooi«  ■  Speci»YiteifiWoiJ«»dimnituVhi«iejiv  cl.T.idtinttlr,   . 

V«-  JuCbnili.  b  rum  ctfudit  t  a:s,&menias  fubucrric.  Ec  hiscjuicolumbas      hrerabtem  la!  rai 

ni  i"K  c      Ztlnt  domus  !U£  .  »  GwMn  fjHrlto»  ptohiWtuendl.quu^r.Weit.  'i&l   Ciillgeni 

Tc**  Avgvs.  Bonuszclus  vcndcbant,  dixit.  Aufcrrciftahinc,  &  ndlite  facere  domum      demi  dantur,- 

,ot.   '  elt   fcruor  animi  ,  H.c.peit.fefinumD.idicit.                          Hocmib.                           .                  margantc  p 

Tr».».m  quo   rnensabiccto  patris  mcidomumtnegociationis.Rccordati  vcroiunrdifci-  4  ^untantei 

*«•">•*»  humanotimorc,j>  r                                                     «  cl  >*<•'>•» '>eieie<ii  impio*.                           neconculci: 

MM.!e^  dcknfionevcritatis  c  pUlieius,quiafcriptum  eft:  t  Zclusdomus  tuae  cdmeditme.  *  *  •»|*| 

«atui.         aCCCliditlir    .    Abeb  ,  N0oni..cn:.«fibirrl.««re.qui»uideruntc;ui.:um,i|U.<iii  ■  r»nenu,  itrad-are.  ..       !ltC" 

comcditur.qui qux  d  R^pondcrunt  ereo  Iudari ,  & dixcrunt ei.  t  Quod hVnum  o-  6  r  „,!; ' ,.  f?r 
*vCi\m.   jUxt  inaua  qua  vi-       n     *..  ,.  ■     i         r  »    r       J     i  /'         e     j  7  'erioquebai 

"•b*      dcnt.corrigerefata-      ftendis  nobis  ,  cjuia  hatc  tacis  ?  Keipondit  Ieius  ,  <x  dixit  s  tuangchfta 
B  git,fi'ncquit,tolerat  •  K.ni«-.Mv,red,u.fidi««.««.vo.foi»,«...  sd.ic«,m«,^rt^^         *£&llk 

M«th.  ^Scm,t-         „      5  cis.  t  Sdluitc  templum  hoc  ,  ccin  tnbus  diebus  excirabbo  0  n0r?i  fi^ 
disnobu.iiHvsbxcf*  g  illud.  Dixerunt  ergo  Iudxi  :  Quadraginca  &  ie*  annis  10 g  Qpadragmt  s 

«idJ/^owt/i/.Quiafi-  Avcvs.    /> 

gnumquxrum.qua  Grcce.on 

rcfohtac6merciadctcmDlociicit^Scatt,yo/«/r^(^.Quia  occidens,arcTosfept5trio,merembna,mendies.Pi 

hoctcmplum,fignificattcmplum  corporis  in  quonuTla  ra:horu4.nominum,i.aIpha,delta,item  alpha,  n 

eft  maculatx:meritohocfigurarepurgo,qui  illudabho-  nenturinnole  Adc,  quicft  orbis  terraru,&:alpha  f 

minibusmoricfolurumdiuinapotentiafukitarequeo.  vnudelra^quatuor.uealphajvnu,  m_i.40.&  (untfim  46. 

c  jo/MJrerc»M/»/tt»i.Qiioddepropriocorporcquod  eft  tem-  Avg  HicnumerusperfcdioniDhicicorponsapfDi 

plu  Dei  dicit  Ielus^fixc/Mio.Iudci  nointellexerunt.  Licet  1-  gruit.QuadrageGcs.n.iexies  fiur.t  duccnta  lcptiia:; 

gnorantesdiuinitus  relp6dentdicenfes:tJ*/arfr^wr/T  fexan  qui  numcrusdierum  complct  i^ouem  menicscV: 

BM.Quianoconuemtlapidi.kdhominifufcitatio.  Na  66.  Ipfa  antem  pcrfedliio  corpoiis  Domini  totdiebi 

dieb.corpusChrifti,vtcuiuslibethOminisin  vettematris  rum  producxac6pcritur,ficutamaiorib.tradituli 

organizat,kddeftru£tuiluda;!s,amorted  etertiofulcita-  ecclefia; cuftoditayctoritas.Octauo.il  calendasApn  0 

tur.Quodetiamdici;unecapoftoliintellexeiuf,donecdie  ceptuscreditur,quot5«:paiTus.  Nati^autem  tradnur  1. 

tertiolnfcitatuseisapparuit.Scdquodintelligere  nopote  uoCalendasIanuarii.Abilloergodie  vlcijadiilui 

C  rant,patieter  tolorabant  quouiquc  ipititufancjo  reuelatc,  duccnti  76.repcriuntmdies,qui  lenanu  numeiu  46.I  c 

rcfur'  M- 


NICOLAVS     DE     LYRA.  tiamqutri  ab  aliquib.  quomodo  fecit  flagetium  de  fuuc- 

1  Vcndcntcs oues  &C  boues  & COlumbas.  Et  quia  talia  nopt>  rio  vendebantur  ibi  funiculi.  fedfolum  illa qux  dtbcbantin 

*  ttrant  de  longinquo  adduci>ideofacerdotet  cupiditate  dutli  flatue-  ferri.Et  dicunt  altqtti^quod ipfe  Cbrittus  utebatur  funkuk\ 
rant  boles  talia  ibi  uendentcs,  >r  vmientes  de  longinquo  non  habc-  guto  &  itlum  fnnicutu  accepit  de  quo  eratprxcintlus,&  ipfi 
rent  excufationem  de  oblationib.  dhuittendis .  ^iliqm  etiam  corum  plicando  fecit  quafi  flagellum. Et  quauis  boc  non  babtatu- 
),on  habtbant  pt>cumsmtideofacerdotes  fiatuerat  tbi  campfores,qui  fe  in  textu ,  tamen  probubiliter  potefl  credi,qttia  non  om> 
fub  cautiont  tradebant  pecuniam ,  &  cum  hoc  ultrafortem  aliqua  funt,vt  dicitur  in  fine  huius  euangetij. 

mmufcula  recipiebant,non  tamenpecuniam,ne  arguerentur  manife  6    Refppnderunt  ergo  Iudxi .   Hic ponttnr  fu*  refurn  « 

ftcfjcereontra  lcgem.Deut.2  j.d.  vbi dicitur: Non  dabis fratri  prxnunc'utio,quiaoccajione  hutus fatli petierunt ab eo jh 

tuo  ad  vfuram  pecuniam,&rc.e5'" hoc eil,quod  iicitur.  lud<eiydicentcs. 

2  Et  nummulatios  kdentes. .(>«/'.*  hoc erat  illicitum prcpter  cu  7  Quod  fignum  oftendis  nobis,  &c.  Quamuis.n.fafa  i 
fiditatemfa  erdotum,quidiuerfis  aditfuentionib.depaupcrabant po  bonnm  de  fcytamen  nonpertinebatad  qucmiibet  hecfacen 
pulum,vt patet  ex prxdiftis.slt quiafraus  &  tumultus  folent anne  zd  cum  qui  babtrct autboritatcm  torrigendiexcettusfiu 

fli  mercationi,qua  contrariantur  orationi,  idco  ftquitur.  Quod  non  conuenickat  alieui  de  commttni populo ,  cumfn  dotts 

3  Et  cum  fccifset  quafi  flagellum  defunicuhs,cVc.  Etpatet  effent  in  illopnpulofnpcriores.  ^edpropbettc  mittcbaturac  nf, 
litera  vfque  ibi.  cialiter  a  Deo,& ideo peticrunt  ftgnum  miffion:sfu£,&it  4<il 

QS*fU   4  RccordativerofuntdifcipuIicius,quiafcriptueft.7'/^/,  eis ftgnumpoteflatis  diuin*  in fufcitatiom "fui  corporisprcf 

6i.b.deChrifto.  ture,&  hoc  efi  quoddicitur. 

j  Zdusdomustuz.Exfaffo.n.Cbriflirccardatifuntfcriptur*  8  Refpondit  Iefus  cVdixiteis:  Soluire.^oBf/f *<•>-'  infa- 

illius,&  implelionis  eius  de  Cbrifta .  Qusritur  bic,quare  non  rcfl-  ffiuum  ad  bocfaciendum,cum  fuerit  fimpticiter  mtthm  ex  rtc  U 

Jflebant  ciycum tpft  effentmult',&  ipfe  folus & parum  adbucrtpu-  i&orum,  ad trulum autcm Cbriftus non poter.ttinduccrcfi '/?»" 

taius)Dicendumx  quod  diuina  virtus  in  itlo  fatlo  operabatur ,  qu*  bum  dcnunciatiuum  eius  quoderatprr  ipfos  ficndum.q.d.  '■  «luifC 

•  apcparcbatineffetlu  cumuolebat  ftcut  inferius  1  g.  a.  fotoverbo  templum  hoc.  IdcflfbUetis,  qnia  in  paffione  Cbriiliai 
profirauit  cax,  qui  volebant  eum  capere.  Corpus  enim  Cbriili  erat  fituta  a  corporc,&  fanguis  a  tarnc ,  &  continuitas  mcmb  um  h 
iniitumtntum  d-mnitati  eouiuntlum ,  &  ideo  ex  oculis  quidam  ful-  confixionc clauoYum,&  lanctx. 


gor  exibat  virtute  diuina eos  deterrens,  ita  quod rcfiflere  non  aude-  9  Et  in  tribus  diebus.T^ow  dicitpofl  tres diestfuia  Cbr 

bant.SiCMt  inpaffione,  uox  ilta  qus  erat  diutnitatis  quodammodo  in  fuit  mort  uhs  tribus  diebus  complete. 

jlrumcntuw,profirauitmagnammultitudinemarmatoruM.?otetc-  loDixeruntergo.  Htc pomi  fux prcnunciationis  inttrt 

tiam 


•     ~  *?    f    A-*''     l    *    T    E    *•'  l-eniur  loiuerecoi pus  eiu.s  myfticum ,  fed  in  ttibu» 

|  t  ^o/«iff  terlnm fcoc.Qd  intelhgitur  literahterde  folutione  iuit  lulcitatum.Ptr  quosdiesfigniricanturdodru 

cotporisChr.ftipermortem,vtdiciturinlitcra  Perquod  cula,&ex£pla  vit.xinapoftolisahilque  difcirulis 

fignificatumfuit,quodIudcipoftakcnfioneChtifticona  ccclcfiamilluminantibus,ficutiol&:luna. 


usnon 

Hatio, 
Et 

icbus 

,nurJ 
;  hs< 

ipft 


,(kj  loannis      Cap.  XVI.  10^4 

j^^m.AvG.AedificatioSalomon.sfeptemanaiSj?-  fcajidaIizari,&quianodu  erantrenatiexr,qra&-  fpiri.tu,r>6 

rcardificatio  U.b  Zerobabel  impedientibusiniftii-  cranrdigniqmbusfecrederet  lefus,&  feft.iliaritertohabi  D 

tanni^  Hicnumernsconuenit  perfecliom  dominici  taret.Sciebat.n.quid  eflet  iniliis  ,  melitu  quam  iplehomo 

forl>risquiavi  dicunt  Phyfici,rotd;cbus  forma  liumani  de  le.Ha;c  fidesconuer.it  catechumenis,quic_eduntineu, 

N  ,rispficitur  Hicnumerusinlitens  Ada: inuenitur,cu  iedquianonluntrenati.noncreditureiscomuniocorpo- 

jns  omen  ex  qiu-  ris&  fancuinis  Chri 

SKx  a  sdificMum  cft  templam  hoc,&  tu  in  tribus  diebus  exctabis     J^CSS    ' 

fignificar  Ada  illLid.llleauretndicebatdeteajplocorponc.rLii  .  Cumcrgo  1  diat  cuma  Deoue- 

im  per  qua-  4  re|urrexiilctamortuis,recordati  func  difclpuli  eius,  quia  2  n,nc'  P^opter  hgna 
rtesmundnn  ,  c^rfUsruUm-miItef6iue^um&afeillr,Hndua..  b   p.oPbetan.m.,ufJi«e.      quie  viderar,  led  nun- 

S.HOC  ntlllie-  rtt«t  CKnftumt  rtiadier  futrcclsium.  Hunclcilic;  t  Si,Iiiite  teuj.l  imhoc.  dUlU  lCIiatUS  ClMt  ,  &L 

rpns   Chnfti      ho\:dicebac,&a:ediderunt  icripturx,odermoni  quem  di-  l  ideonoctcvenit,n6 
S&&Sn£w  c  Xltlrfus-  CumauremelTetPaichaindietelto ,  mu!r,  cred,-  ♦  tSSSS^SSt  ~M, 

(1l(UUIUiu     .  v  Car  p/opteifijjna,  a     Nonquod    flcnrali  r.id  f._.!iiii     '  *  lo.tO. ». 

iMOOC.IlCUteC  no'enti,qu   I  -betp ••t.fht» m  ponendi  suimam  lu.m.&c  _cdtjU:a  occul-    **    minC. 

||    citUr  ;    Tt  rra  CS  .  *»J«»««  nouir,:  ■  Kiebattosnonnrroiterircdere.  ^  C    Crcdidcrunt  in  nomi- 

\ttrrm  ibis)'m     deruntin  nomineeiusvidentesiignaeius  cjuxfaciebat .  Ipse  7  neejus.-k  Avc.Qmd 
ams  xdifica  .    r       Cur-  v*^w'  8  iibi  vult  hocrllh  cre- 

\  t lignifket  iiici     autemlefusnoncredebatiemetipium eis,eocjuod ipienoilet  9  debantinnominee- 

Hiidilperfus  .  ius&iple  ieius  non 

[igendumef  credebatleiplum  eis? 

quatuor  partibus  in  vnu  m  corpus  Chrifti ,  quod  An  fotte  non  credebet  ei  &  fingehat  fe  credidifle?  Sed  non 

hjiindedtcitureiectosede  congtegandosaqua-  dicereteuangehita:/W«//-.  credidcruntinuiomineeius.Md^nact 

ntis.  gores&mira.Oedunt  hominesinChiiflum,&Chriilus 

b  (».i»if«.Conuentus  adibat,  vt  verbis  &  fignis  plures  nonfecredit  hominibu.sptelertimquiafilius  Deiert,&  v-  E 

n  ceret.Etquiaaliqui  fohs  lisnis  moticredebanrin  eu  tique  volenspafluse.t.etfmolier.nunquam  pareretur.         K9.1&.I 
va iuidein,ied tame ira,vt potTent poltea m pailione eius        AOrigb Nts.Vel dicendum, quod Ieius non (e credi-  l"an.ad 

lcanda- ditcre*      ^1*' 

NICOLAVS     D   E     LYRA.  tet  exhoc,cppofleaTetrusaudiensabeoeiuspaffionemfutura,uo- 

:nr  in  dtto  qutaprimo  ponitur  interpretatio  ludxoru  falfa,  luit  eam  impedire,Mett.  1 6.i.  Scdpofi  refurrettiontm  Cbrisli  banc 

.nttiprttatio  tuangelili£,ibi.U\c  aute.  Circaprimumfcien  intellexerunt  ir>terpretationem,qintndo  aperuitills  fenfum,utintel 

uixi  petierant  a  Cbrifto  fignu  mn  ad  aedtndu  &  veneran  ligerentfcripturas  Luc.vlt.g.  Ft  bcc efi  quod dicitur. 

i  maps  ad  deridendum  &impugnandum.Quod  patet  ex  hoc,  2  Cu m  ergo  refurrexiiTet.  f.intelligendo  de corporefuo. 

::m impugntkerunt ditlum fuu,et  idco non fucrunt digni.ut  3  Etcrediderunt  (ctiptiux.f.propbetarum loquentium dc  Cbri- 

fn  ccret  eis  rej*rreiliflne  coroorisfui  wanifefle,fed  occulte,vocas  fli  nfurrcftione  futura  tcrtia  die-,  Ofx  6,a.  Viuificabitnos  poit 

-nmteplm,&  ideovoluemnt  arguere  ditlum  juu per  mate  duosdies,  &  indietettiareiuicitabtt  r\o$,boc  dixit propbeta, 

nplm,& boc eil  qnod rfr.DiXerunt  ergo  Iuda:i.Quadra  tjuiarefur»ett:o  Chriftifuit  caufa  refurretlionis  noflr£,&  lo»<* 2. 

iexannis xdiricarum  eil  templutn  hoc  tk.  id  tn  tn-  dicitur  a.quia  lonasruit  tiib.dub.&  tribus noUibusin  uentreceti 

:busexcitabis  illud. Hoc dicunt deridedo,quafi effet ei  im  infiguraipfius  Chrifti. 

Utdtoplus  dertfifj'ent,fi  rtfurretlionem  torporis fui pradi  4  Et  iermoni,quem,&C.  Quia  tunc perceperunt  impletionem* 

xij  mamfefle,qu'ia difjiatius eii  rifufc  tare mortuum,quam adifi*  verbiillius 

:a  iieleiiipii'inAac::diimet,<pnonloquunturbicdetemplofa£h  e,   Cum  autcm  eiTet.  Hic  ultimo ponitur  fru&us denunciationis 

monem,qnia  dlud  (uit  mdificatum  in  JcpQm  annis,  ut  habe-  &  pr&dicationis  Cbrifti,quia  Cbriftus  exiftens  Itrofotymis  infeflo 

:.6.i.Et prxterca,quiafuit  per  T^abucbodonofor  deflrutlu  Tafcbali populum  docuit,&  multa  miracula  fecit  ad  confirmatione 

5.  g.vlt.c.  sed  loquuntur  de  templo  re£dtfic<sto  pofi  captiuitatem  fme  dottrin<e,ex  quib .muhi  fuerunt  moti adcredendum.&  boc  quod  p 

:. ;lmc<uti.J. pnmo.n.anno  Cyri  regis  Terjarum,in  quodata  eil  dicitur.Cum  autem  eilet,  &c.  \o accipitur hic dies prouna  die 

fulo licentia redeundi,&  temptum  rc&difican.li,vfq\  adfextuan  naturali uel ariihciali  tantum,fid pro  toto  tempore folennitatis  Ta 

•1  Danj,/ai?  quu  confummatum  efi  illud  temptu,fluxerunt  4  %.an-  fcb<e,qu.t  duiabatperfiptem  dies  continuos. 

/«*<!  impedicbantur  a  nationib.  in  circumitu  eorum  exiflen  6  Multi  ctediderunt  in  nomine  eius.  Credentes,quod ipfc ef 

i  .ntii§wioKctempli.  Iflenumerus  patet  per  boc  quod  Cyrus  re  fet  ucre  Chriftus. 

i  M  WMnis.Cambyfrs  filtus  eius  poft  c-m  1  o.quia  noncoputa~  7  Videntes  figna,&C.i,io<t.n./«i^ae»te'»'  oflenditurucritasfub- 

l  ipi ({mrtgnauit cur>, patre.Tosl  tumregnauerttt  fucceffiuc duo  taces facultati naturati intellettus, quando reducitur ad primaprin 

'  H,i,lcdtmpustorum  cUmittitur,  quia  regnauerunt  tantumfepte  cipiaperfe  nota,ita  ueritas  exccdens  facultaletn  inttlttttus,qualis 

•n<fub»s[ucccfjit  Darias,  tn  cuiusfexto  anno  cdfnwmatum  erat  ifla,quando  confirmatur per  opera  diuina,quia  certum  cft,quod 

pH6fut.Etidco  de  iflo  tempto  loquebantur,quia  illudflabat  Deus  nonpoteffeteflisfalfitatis.Etideo.quandoad  confirmationem 

•  orwn pnfmtia,&  dludoUenacbatur,utpatct  in  litera.  Hctc  au  aliruius  dottrinct  inducitur  opus  diuinum,fuf]icienter  oflenditurqi 

/f^£.4.u.u **.  /~X  f  _  •  »  _  •      *-*  rt      -  «II  — "  ..  ______        _*'*11/'  I _.*/_  /_. 


...Quadragi... 

^txaunisaidificatum  efl  lcm. hoc.non efl  muttum  curadum  ria  Catbolicct  fidei,quia  fitti  indigni erant  audire,  &  impcrfcttiad- 

»on  eH  uirbnm  Cbriili,nec  euangeliflx,  nifi  tantum  referendo,  huc  nonpoterant  capere,propter  quod  etiam  ipfis  apoflolts  dixit  le* 

I'  H  wbum  ludxorum  deridendo  Cbriflum,  ut  dittum  efl , contra  fus infr.  _6.t\MuIta  habeo  uobis dicere,fed  non  poteftis por- 

<iltt  fatfu  dixtrunt,ut  infra  refert  euangelifla.  tare  modo.&  boc  efl  quod  dicitur. 

uitem.  Hic prnitur  interpretatio  uera ,  quia  toquebatur  de  8  Ipfe  autem  Iefus  non  credebatj&c.^/f/oi-a  myfleriaf.fidei 

;uo  ntjic  templi,  quia  bumanitcts  Chriilt  eratfpuale  habita-  reuelando,&  fubditur  caufa. 

•'  nipjim  oa,&  hoc  eil  quod  dicit  cuangetifla.lWe autem  dic.  9  Eo  quod  ipfe  noffcU&cf.iflorum  imperfe&ioncm  &itlorum 

'littmierpretaiiontmnoncogoouerunt  tunc apoiloli.Quod pa-  fittionem.Modusper  quemcognofcebat  bicfubditur. 

&Et 


tet 


M    0    i{     jf.     l     I     T    E     l{.  cibusaIta,fedgroffa&:capib]li3,quiaiuntnutriediJacte,  SC 

[  ^"'••'^I^ie^f.Idefijnonreuelabateisaltioramyfie    n6folidocibo.Necfidlis,fidei  fecretamyfteria,nederideat 

[cundumknlum  literale,quiaaliquicrant  imperfec.i     ipfa,propterquoddicit  laluator  Matt.7.a.  Nolitefandtnm 

t-ntenteseacapere,&:aliqfi£tiqrcnteseaderidere.Etin    darecanibus,neque  mittatis  margaritasanteporcos,nefoc 

Wmfttoxit  pr^dicatotes  euangelii,vt  non  pdicent  fimpli    te  conculcent  eas  pedibus  fuis. 

MQ- 


io£j  Qoford.&NicolaideLyra.         ifa 

^m  ditcredcntiuminnominccius,  &nonin  illiim.Ini.lu.n.  difcipulisperfeftisneque  comittcb.it  eisotadog 

ji  crcdunr,qtiiangu(tam  viam  vaduntduccniem  ad  vitam.g  iamfirmitcrhdelibusrratr:bus.Non.iuueudebai 

autsm  crcdunr,  non in  cum,  icd  in  nominc  cius crcdunt.  nbus  vcrbis,ad  mcntcm  eorum  intran 
H,              *  C.  ii  »  T  s  o-  ['">""'      mj 

lo-W.J.     ITUHVS.  \'d    llOC  a     Ita  pnfHt  uia  null  >  quicquam  jecSpcret.curofcietilehonvnequol  non  ipfe  homode  l"e."        *     ICICUS  ,    Vlldc       l:i. 

dicit.qmanoncoiv     omnes,ciquiaopu\ei  116 crat,vc quis coltimonium  pcrhi-  2  *»'•£•?•• 
ridcbat  incis ,  ut  in     bcrcc.Jc ilomine.[piecnini{cicbatquidcfl«inhominc.        3  "'""'      ( 

i4  1  <J  0  L  AVS"  D  E    L  Y  R  A  .  laqutnslixit.  Et  tgo  ntfcitbam  tum,f.  ante  b-pt:fmum^i 

tlum  efl.Similttcr  loquens  ludxisdixit.  Mcdius  autem 

t  Etquiaopus./</ffr>«*i7>.  ,       .      .  nctitqu6vosncrcitis.J'i««r.z//7«4W/r««/d^;^,6 

*  2  Vtquistcftimonium  pcrhiberct  dchomine.i.wrae»frm  incognitus,eymaxtmc fuoprx  ulor:,quiad  ipj*v,mjnifetl\- 

&  fl  ttum  cuiusbbtt  bomims  cognof  eret per  informationt  alttnws,  natus  erat,  vt  dicttur  I.tic.  1  ,b  immo  nec  etiam  prxc »rfm in 

auiabocfcitbatpcrfeiieperfmetipfum,propurbtxfequiiur.  (ttyquiaeiusmirackUfufJicienttrmanifeflafttiiteumt&Hc 

1  IplC  cnim  icicbat  quid  ciTct  m  homine.i.i'i  mente&flatu  re,quodfeceratmiracula  autcb.iptijmum.eil  exprejjecontr. 

cuiuslibet  bominis,&  ex  boc  tuanylrfla  ofiendit  ipfum  tjjt  Ocu  cu-  geitum.  Tofl  baptifmum  uero  pnmum  ftgnum  fuit  prxdu: 

ius proprmm  efl  fcire  fecreta  cordium.Ad  maiorem euidcntiam  prx  fio  aqux in  uinum ,  &  per  confcquens fiut  m-.racuUm  cih 

ditlorumqueritur.vtrumconutrfioaquxinvinum  de  quaditiit  efl  terpnmnm. 

fuerit  Cbrifli primum  miraculu.Et  arguitur  primo  cp  non,  quia  Cbrt  Circa  fccundum  faend:im,rp  miracula  Cbrifli  ordinabant 

QHrf1,    flus  fectt  miracula ad  inducendum  bomines  ad fidcm,vt  iam  diiium  f.ad manifcftationemfux  dtuinitatis,  &  ad confirmatk 

efijed  antc  HUs  nuptixs  aliqui  ei  credebant,ejr  aliqui  ficut  difcipu-  ilrinx,per  quam  homines  ad  fidcm  adduccbantu<r,v  quar 

»  Ueiadhxrtbant.quiaficutdiiiumefl.  Vocatus  efl  lcfm  &  difcipuli  trumque  fuit  conuenics  differre  operat.oncm  miraculon 

tius  ad  nuptixs,  ergo  videtur  tp  ab  eo  aliqua  miracula  viderat. \tcm  bapttfmum.  Hocprimo  declaratur  in  quantum  miracuU 

illud miraculum fecit  Cbrifiuf  exiflens  ^o.annor. quia poflbaptif  nxfnx confirmatiua .  Quia confirmatio doiirinx  nonpracciV 

mnm  fuum  fecit  illud,vt patet ex prxdiiiis.Ipfc autem  erat  inciptes  docendi,fcdmagis  fequitur.Ad prxdicationem  autem  & 

tricefimum  annum  quando  bapti^atus  efl,  vt  babctur  Luc.j.c  Sed  rtquiritur  xtas perfeiia,faltem  dc  congruitate,de qua  a 

in  Ubro  de  infantia  faiuatoris  fcribuntur  multa  miracuU  qux  fccit  fla  xtas  eil  lo.annor.propttr  qund  lofcpb  fufcepu 

in pueritia,ergo,  &c.  Contra boc  efl  illud  <p  ditlum efl  in  litera.Hoc  pti in  xtate  tali,ut  habetur  Gen.4.1 ./.  Yimiliter  Dan 

iniiiumfifnorum  fecit  lcfus,&c.  .  rum cum  regnare  cxpit ,  ut  habctur  2.^.5 .a. &  Et^ 

Refponfio,non efl  quxsTio  de  Chrifli poteflate  in operib.miraculo-  anno  incxpitprnpbeti^are, ut  habetur  E\ecb. t.c.Ec idco co  ■« 

fts, quia fuam poteflatem a principio babuit,fcd quxritur  de upore  fuit,quod ChriHus ante  iQ.annumnon  doceret,  &  ptn. 

quo  vfus  efl  poteflate  in  natura  affumpta,qu£  erat  organum  ditiini-  nec  miracuU  fux  dotlrinx  confirmatiuafaceret. Secun 

tatis,etiam  in  miraculis  faclendis,vnd  &  ad  taSium  manus  eius  fa-  ditur  inquantum  miracula  erantfux  diuinitatis  mawfcfi.. 

nabantur  infirmi,curabantur  leprofi,Ulttminabaritur  caci,  &  ad  ua  ris  enim  periculi  efi,  fi  negetur  in  Cbriflo  vera  bumanitu; 

cem  tius fufcitabasir  mortui,&  fic patet,cp  quxflio  efl  defatio.Vro  getur  fua  diuinitas,&  ideo  debuitfic  diuiniats  manifeHar. 

pter  quodfunt  hic  duo  videnda.  Vrimo  quidfit  circa  bocfatlum. Se  humanitatis  cognitio  non  impediretur ,  &  idco  non  fnit  rc 

cundo  qux  circa  hoc  conuenientia  funt.  Circa  primum  dixerunt  ali»  ipfum  ante  xtate  pcrfetlam  mlracula facere,nefius  incar 

qui,quod  conuerfio  aqux  in  uinum,nonfuitprimum  miraculu  Cbri.  taflica  crederetur.jldprimum  diccndum,quod  illi  difcipu 

c  fii  abfolute ,  quia plura  alia  antefec erat,fed  fuerat  primum,quantu  baferunt  ei  ante  miracuU,ipfi  adbxferu nt  ex  Ioannis  teflimi  s 

adilUmirucuU,  qux  fecit  Cbriilus  in  cotifpcftu  difcipulorum  fuo.  cboatiue ,  &  dotlrina  Cbnfli  confummatiue,ut  patctt 

rum,  propotr  hocfignanttr  non  dicit  euangelium.Hoc fecit  initium  vnde  &  ad Uudtm  dfcipulorum  boc  pertinet,  quod  Cbr 

fignorum  Iefus  tantum,fed  addidit,\n  Chana  Galilxx,&  manifeila-  fuut  antequam  audiffent  eum  miracula  facientcm ,  fecun 

uit gloriam  fuam,  &  credideruntin  eum difcipuli  eius,q.d.  Mibi  a-  dicit  Greg.Hom.). 

lia  ftgnafei.it. Sedhoc efi  contraueritatem euangelii,quiafupra  dixe         oidfecundum £ctndum,  cp  liber  de infantia  Saluatorh 

rat  euangelifla,quod  Chriflus  adhuc  erat  incognitus ,  nonfolum  ipfi  tus  efl  taqnam  abbAreticis  confiftus,  utpatet  m  decreu 

fopuloj.  d  loanni  prxcufori  eius ,  vnde  loannes  Baptifta  de  Chriflo  px,&  ideo  non  esi  eifides  adbibenda. 

loquenr 

jt     D     D     I     T     I     0.  menfamintransVublicanorumanducans&bibens.Et:: 

In  c.2.rbidiciturinToflil.Tamen  probabiliter potcft con  gen.dicendum  efldeuefiitu  Chrifii,  tpfenonhabuitfic:, 

cedr,quia  non  omnnia  fcripta  funt.  _  ram uitam ducentes.Scd  fahia  reucrentia  Cbryf.  CbrisluWfi 

Trobabilius  uidetur  concedendum,cp  Cbriflus  non  fnmculo  cinge  tantam  auficritatem  cflendit,tppotiusfuit  in  ea  admiram 

batur,Ctcut  illi  qm  aufiera  uitam  ducunt,fcdfimplici  cingulo  quo  bo  tabilis  ct  a  Ioanne,qui nunquam  ^o.continuis  dieb.&ntUfa 

mines  utuntur  coiter.  t{am  vt  Chryfof.dicit fuper  Mattb.Tijl  plus  uit,ut  Cbnflus  quifi  aliquando  cttm pcccatorib.  &  Tubliap  " 

Chriflus  ofiendit  prxter  m;  fericor diam  &iuflitia  Chriflus  aut  ami  ducauit,non  ex  hoc  uiam  oppofttam  tenuit,  quinimmo  mat 

raculis  tefiimonium  habcbat ,  dimittens  ergo  Io.ieiunio  fulgere  ipfe  tlione  huiufmodi  aclus  exercuil,quam  loannes  ieiunauit.  C  n 

Contraria  inct(ftt  uia.ad  menpm  xnirans  Vublicanorum,&  mandu-  condcfcenftonii ,  &  impcrfetlionis  qux patent  infuga  &  loc  s,& 

cans  &  bibens.Hxc  ille.  Et  idem  dicendum  efl  de  his  qux pertinent  bmufmodi  conuerfatione  cum peccatorib.in  CbriUo  nullam 

■»eflitum,prout  S.Thom.in  i.par.qo.  ^o.art.z.in rcfponftoneprimi  impcrfeLlioneni.^on  efl  igitttr proprie  ditlum,Chriflttini 

art .  Quxrere auttm  qnomodo  in  templo  erant  funiculi,cum  ibi  non  traria  uia  perfctlioni ,  uel  via  contraria  ad  uirtutem  qm ' 

vendebantur  ,  nift  ea  qux  dcbebant  ofjerri,eft  nalde  irrationabilc.  pertincnte.  r^ec  uidetur proprie  ditlum ,  quod  Cbriflus  %il 

Tum  quia  multa inueniuntur  in  tcplis,  qux  noabi  confucuerunt  uen  dit,nift  mifcricordiam  &  iuftitiam.  Si  vult  exuudere  optr-- 

di.Tu  quia  ueriftmile efl,quod tauri  &  animalia  magna  qux  ibi  ojfe  rogationis  &  aufieritatis ,  falfum  efl .  Infirmus.n.condefcem  e,V 

rtbantur ,portabantur  ligata  funiculis.  opera  imperfecla  ex  mavma  perfetlionefacere pro  loco  ttn 

K     E     P     L     I     C     A.  oportunitate,nonesl  uhcontraria  incedcre.T^ecnecejfanm 

\\\Z.2.Vbidt,cp\cfusfccitflagellumquafide  funicul'.s,dicitpo  ccrcCbriflumfuniculos de ligatura bouu pro flagellis facitn 

flil.q,  probabiliter pot  crcdi ,  cp  Chriflus  cingebatur  funiculo,  qucm  pifse,ut  vult  Bnr.  Sicut.n.boucspfunrs  ditciuur,  ita  ptrfi^ 

dupltcando  fecit  quafi  flagellum,  Burg.dicit,f  frobabilius  fit  oppo-  compelluntur,quap)  opter  ita  cito  Cbt  iilus  inucniffet  ductn 

fitum,videUcet,rpcint~ius  fit  ftcut  boies  coiter.Mlegatadid  Cbry-  gelU,ficut  funiculos.Tantum  vx  Burg.odium  contra pofid. 

fofl.dicenttm,QUod  Cbriftus  nibil  oflendit  prxter  mifericordiam  tt  fc,quod  non potuit paciflce  loqui ,  fed  uidetur  frequenter  ou  lontt 

iuftitiam,dhnitttns  lo,ititmiofulgerctipft  contraria  inctfit  uia,  ad  quxfiuifte  adfenfum  literalem  modicumpertincntes. 


7 


loannis     Cap.   111. 


CAPVT    III. 
a     ^vfrrt«^w/'fwo>c7'f-Hiceratvni)sexhi?)quipcrfigna 

>ciediderunr. 
b     [Vo.w.NicodemusjVicloria  populi ,  vel  victor  populi 
ccft  iflgura  otr.niu  qm  ex  Iudaicopopuloin  Chtiftu  crc 
dettperfidem  vin-. 


P' 


106S 


lacro  eloqnicpro  ignorantia  YOnitm.Hefpondit.Te. 
d     ^imen,amen  di.Non  interrogant;  ecundanatiuitatecx- 
ponit,ne  ciedat  Nicodemustola  fide.quapropter  vifa  figna 
credideratin  lefum  (urhceread  ialurem  abfq;  fpualisrege- 
nerationis  vimue,&  abfq;  fiacramentis.  Etiam  quia  homt- 


ctinmundum 

^jodemtH,  vel 

eft  zura  cathecu- 

mepuim  q  fidem 

habitjfednondum 

t,jp?ati,quiinqua 

darcte  iacramen- 

ton.iaccedut.  Vel 

ma  eorum  q 

tecredut,fed 

lucn  perfeclorum 

opcmi  r.ondu  ha> 

berj,  timentes  car- 

ncogirationu, 

unum,velin- 

mludsorum 

:iv) ,  fide  lola 

]uio    Chruli 

:s,bonorum 

u     fiduciam 

ibcotes. 


<*|«g2f 


CAPVT.  III. 


■  ,  Quicredunt  refurrecrionem.perhocab  alijs  diaifi. 

b     Qno  a  nomcn. 

Rat  autem  homo  ex  Phanlans   Nicodemus 


nomme 

a     1 


i     Vnus  depnncipibas. 

piinceps  ludxorum. 


nem  purum  inteltt- 
gebateum  Nicode- 
mus  vtloanncmba 
prifram,velquemh- 
betex,pphetis,ideo 
r  incepit  eum  inftrue 
2  re  lolus  de  fecunda 
i  regeneratione,  qua 

4  intelhgit  eum  filiu. 

5  Dei ,  &:  fe  pofle  filiu 

6  Dei  ficti. 
A  v  g  v  s.  Secuda 


Hic  venit  ad 

Ipfein  tcnebtii  eft.no  .  lu.v.quia  nonicnat.  s. 

Icfum  no&e ,  &  dixit  ei .  Rabbi  icimus  cjuia 

a     A  Deoadcjlefieii.ijiiiinium  ncniffe*  cuin  ilio  Ijcum  effe  f.-d  ipfLir.  Deuni  cflcron  cogr.onit. 

b     Qus  Vid.c  in   Patcba  ficnabeo. 

a  Deo  venifti  I  masgifter .  Ncmo  enim  potefthxcilgnaface-  7  natiuitas  dequacio- 
recjua:  ru  facis,  mfifuerit  Dcuscum  co.   Refpondit  Iefus,  8  cit  J  ,l~l! 

a    \A<(1    fpititujler»intelJeflurn«J}mholi  pcrcipiat. 

cK^ixit  ei :  Amen  amen  dico  tibi ,  nifi  quis  t  renatus  fuerit 

a    ^'jod  rft  exGrxco,dcIarfum.  b     Ideft.  Ncftpi.cet  cngnofceremetqui  fumrcgnum 

pitiis^qni  1   m  v.ii..  yeiitir  s. 

denuo,K6apoteil:videreregnu'miJei.  Uixitad  eum  Nico- 


eft»  qua;  eftexDeo 

&  ecclefia  ad  vitam 

9  fedillefolamcarna- 

leffl  fapitquseeftex 

10  Adn&Euaadmor- 

11  tem.Scd  ficutcarna- 


Trac.n. 

i  n  Ioan. 
tom  s>. 


tg*nitu* 

fuerit 

defnprr 

E 


ledicitiftenonpof- 
fe  iterari,fic  Sc  fpiritualis  a  quocunq;  facla  non  poteft  itera 

tjrf.Noxfignificatlitera  !egis,vel  ignorantiajcor  ri.E-;  femineenim  veri  Abraha:funtnati,fiueperhbcram 

:ltiaiorcm.Etnoc"tei6forfitan  venit,qa  magifter  in  fiuc  perancilkim. 

paladilcereerubefcerer,velpioinetu  ludacoru.  H/c  e    2^i/f  fwi>.Nccefiarium  cft  vifibilefacrametumaquxad 

udeterapertafignanotauir,plenius  mylt«ria fi3ei reg  ablutiot.em  vifibihscoiporis,ficuteft  necefiaria doftrina 

idnieruitdoceridedeuateChnftiddipfirusvtraq^na  inuifibi:isfidei,&:adfancl;ificationem  animeinuifibilis. 

.te,de  pailione  de  reliirreclione,&  afccnfione,de  fecu  f    i{cna  utfuerit.Q  mrsos  t.Hoc  eft,fi  tu  non  natusfue- 

neratione,&  ingrelfu  regniceioru ,  fitdeaiijsphirib.  risde  lnper,&  dogmatum  fufcepeiiscertitudinem  alicubi 

rmdhl.noii.'*:  H  a  y  m  o.  Pulchreinnodc  venifledf  extraetrascV:Jongeesa  regnocoelorum,(eipfum  hicotte- 

renebns  ignoratie  obnubilatus  ad  tanta  lucem  nodu  dens  &  indicans,quoniam  non  eft  hoc  tantum  quod  vide- 

t>vt  pfedte Deum  verum  crederct.Nox  enim  in  tur,fcd  allis  ocuhs opus  eft  ad  videndum  Deu-m. 

lacto  s  ^^  Qjimod0 


Gd.A.i. 


Hom.i»; 
in  loan. 
tom.j. 


NIC  OLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P  V  T    III- 


;';3  Ratautcm  hotno.Toftquam euangelifla dcchrauh 
Cbrifli  diuinitatem  per  naturs  immtttationem,hic  iJe 


lit  e  ratos,  ne  ipfa  co  t  eptui  habeiti,quaft  a  folis  ftmplicibt  s  rccepta. 




C  A  P  V  T    II I-  5     Hicuenitadldumnodte.  X™ cnlm  auiebat  ^*!11™ Palay. 

nc de  Synigoga  expdleretur,f/cut  dicitur  infr.^.c.dtparnibus  c^ci 
nati,auod  propter  hoc  non  audebant  Chrijium  confiteri. 
6    Et  dixit  ei  Rabbi  fcimusquia,&:c.Iiefl,ce»,f«'»t^>Bi&/j^ 
ij  dccUratpcrgrati£,r  f,rm  itioncm,  dc  tfuaprincipali     ma  doclrtva  csl  vcrai&  a  Deo  data  er  non  bumanitus  confttla.  Et 
g%  l<r«git,quiaadboceuageliumdifcripfit.Etdiuiiitur    fubdttcaufamdi. 
-   i  ; d>- jpmtuaiiregeneratione baptifmi in quo     7    .Nenioenim,  iVc.  Sicut emmcertitudoveritatishabeturm 

•0  inchoaturjecundo  de  collationi  viuUiflicis fpi     his  quxfub  iaccntfacultati naturalis  rationis  per  reducHonead prt 
ficii,in  quo  reformatio  coifumatur.  Secunda  incipit  ca.     via  principia,ita  habetur  in  his  qua  exccdunt  tationcper  uera  tnira 
.m«  in di.ts ;  qnia primo a^itur  de  gencratione     cula,quxjuificiens te(Umonium,quod doUrivaper  taiia  conftrtnatx 
«d£os,fecu>,dtj,pr.out  deriuatur  ai  cxtrancos  ca.     proctdit  a  virtuteprma,Minus  dixit  ilte  7^icodcmus,&plus  ftgni 
nun.Vrtmainduas.  quiaprmc  itfcribitu/ fpiri    ficamt,quia pcr  tale confeffioni  oftcnditfe  tkftderare  ab  eopknius 
td»  HUinguii  a  leants  baptifmo,ibt:  Poft  hasc     informari. 
■:is,qaprin,odocctCui(iusregencrationisfp.ritua     8     Kclpondit.HicdcfcribiturCbriftirefponfiorfttiavidebat^i 
tndo,eu*s  modum  fnie  qnalttate,ibi.Dixit  ad  eu     codemum humiliter  &  uere qu&rere  doclnnam  Chrifii  qnatu adje- 
■  todenms,  Tcrtio  tfficacix  ipfius  cj>ifjmf;uj>  rb~ne,ibi  Relpo-     cretajidci1&  iieo  inuspit  a primo facramito,fcdicet,  baptifmo  qui 
-Mcodtfieus .  Etqma  dacci  is'ta  tejpondendoad  intcrrogata,     eji  regcncratia fpiritualts ,& per  confequens necejfaria  adfalutemy 
ttrtn  dius >quia  primo  ponitur  T{icodcmi  interro     &  hoc  ejl  quod  dicitur.Rctpondit  leius,'&dixitei. 
£<\<  itngitur Clmfii refpon{io,tbi:  Refpondit Ielus.    9    Amen amendico tibi nifi quis renatus fuei.itdcnuo.7rf 

C  «fitmmccfcrib  tur  prima  co-'d  tm  tn  errogantis  cumdicitur.     efi,ttcrum  per  gcneraiiontm  fpirituaieni. 

10    Non  pot  videre  regnum  Dci. yifio enim DcipereJJentiam 


Jibifyli  (.«mpetitpcr  naturam,bominibut aute competcre  tio  potefl 
nift  pergratia,per  quam  trahuntur  homines  quodamodo  ad  natura 


l  .Erataute honio,&c.//?f  entmfuit vnusidoru, de quibus di 

■  prxce.ca.q,  ,,  ilti irtdidtrunt in lcf.tm  videntts  fignaqudt 

bat.Et  qm  ibidt  fibditurtquod  lefus  non  credcbat  femetipfum 

«  crmftdtt reuela.o.ideo ijte T^jcodtmus  venit  ad  lesu  infecre  dtuina, vtj/ibeiur  z.Ve. ua.Magna etpretiofa promijfa  donauit  vt 

to  "extra  turbam  al  0 >  ii;vt  ab ipj<>  plenius  inflrueretur. Sequitttr  per  htc  effuijmini  dtuinet  natura  confortes. Hoc  aute  non potefl  efje 

Et  I  han.Qtfia  trac  dtfcta  eorum.  Ipftauttm  cofitcfir  reftr  pergene  rationcm  carnakm,qu£  folum  facit  fitiot  buminu ,  &  ideo 

■  o^&fpirituales  crc*turas  de  quibui  loqitebatur  Chrifius,&  adhuc  requiritur  regeneratio  fpiritualis,  per  qua  homines  junt  filii 

IX  bot  crat  quoua  modo  d/fpofitus  adauuicndii  doclrinum cius  Dei,&  per  conft quctis  hjtredcs  uiu  caU#is.Sed  cotra  hoc  uidctur 

^^odttxiui  nominc.lloc cxprimttur ad  ojiendendii  famam  quia  patresueteris  Te.faluatt  funt,quitamen  non  fucrunt  baptita. 

'Pls'  ti,Dicendum quod tunc non crat  i»  pr<accp:o>  confccuti tcmva funt 

4  Princeps  Iu./s  hoc ofleditur  dignitas  eitts.  Tiic  cnim  populus  ffiritualem  uitam pergratiam  in  fide  ueuturi,0~  fic  habuerunt  >ent 

gn  rnabiiper  doclores  &  faccrdotcs.  L  icet  enim  Chrijius  primos  baptijmi,habucrunt  et  utm  ipfuni  in  figura  in  aliquo  correjpondente 

tot  ad  Jidi  volut rit  cffefimplices^-pt  in  pluri b.              \na  fidci  per  quod  tollrbatur  peccatum  originalc. 

i*l ntue  humans.  afcnberctur,ita  etiaaprincipto  vocauit  aliquos  u     Dixi t  ad  eu m^C.Hic  confequcntcr  docct  Chrifius  moiu  & 

literatos  *  quaittatttn 


diligens,qui  venit  ad  do&ore  peritum,  vt  ab  ipfo  dc  dubfis 
inftrnatur,qui  dsbet  eum  dulciter  recipere  cxeplo  Chrifti 


M  0  /^  jt  L   I  T  E  7?  . 
I    «  at  mchc,mo  "x Tharifais lyicodemus nomincprincrps  ludeo 
'"erNicodemuqui  venitad  lefum,vtdepcrt.inetibusad     qui  Nicodemumdulciter  recepit,&  non  fokiin  propon  c 
i"-mplcniuserudiretur,fignificatdifcipulushumilis,  $c    tcm,fedetiamrepiicantembisaudiuit.Piimocumdixit, 

diligcns  Tomusv.  L 


1 


A 


069  Qof.ord.&  Nicolai  de  Lyra         io 

-      _  _  .  »  !.,._,_  rMRY^osToMv  s.Vcnicns  Nico  carnale  eft.Nomine  carms,non  folnm  cainem ,  k 

^7a1lc'fum  \7ad  homtn  m  ^»*£  quam  _b  carnalem  hommcm  fignificat.Sicecotrarotushonv  , 

demusad  lclum  \t .  aa  nw  ,  dicufuuc,  nO  rttiia  is,anima  &  corpore  fpmtus  dicuqr. 

homU* ^Silffi  S  X^mSSSSS  S  c    ft^tf-cVcrba&iacfameto  fpusinuifihttiu 

^pcnluum^ouoccl doctnn^mDuo  aScem  c;ant,quc  quo  lutn. c*  Adacn  ad  morte  nata^fiBjOci. 


,    Ml  l,mc,rN!cmr.MuI -«emnouitqnr  nonp.teftde..no  ficn.id^rnodum r.c.od-:qux  rit  . 

us,quomodo  potei.  homo  rcnaici-cum  (jt  ienex  ?Nun- 
quid  potciHn  vcntrcm  matris  fyx  titcru»introire,&rcna-  ^ 

1  n,<iuii.M<oAend  t  I    •        •/*  " 

fci  ?  Kcipondit Ieius.  Amcn  amcn  dico  tibi, niii  crais  rcnatus  * 

^  .     Idemeftmt.i.e  qu„l,.  defe.Q^icnimoii  .,ui  <ni.-t  ,.Hct. 

fucrir  cx  aqtia  &  ipiriru.an<-to,!non  potcil  ihtroire  in  rcgnum  * 

.     H  cft.cnileelr.h.bcii.  M.ur.  .,  genc.-.nl.s  uil.bnc  ell*  ...uilibik  us  i  c.ch.,iuu..  pet  tem 


non  tantQii 

dicitur,  feJi 
t  quiaficutfubiiit. 

-pirituseftinui  m 
1  ita  inuifibilitc  t 

vifibile   facraiim 

ctlicitur  Dl 

f    Spi»i.cR.N< 

tcm  mireris,  fi;i 


Tra.n.t 

B 


tet. 


admirabatur  lcilicct 
r.muitastahs  ,__  ic- 
r.num,  ncquccnim 
audtta   crant    apud 

Ioda 

b     ,  l.xaqua 

vifibihfacramcnto, 
ic  fpmtu,  inuifibili 
inteli  .hi,ia  limbo- 
lambapcifmi  \: 
htcraccipiat ,  6 

Ipfms  .imbou  rcrii-  d  fpirirn/pirinjs cftJEt noa hiircns ,  quia dixi ribi,opo__eivos  7  mjtewgr, 

cut.  Vclcxaquavi.  c    '  r .  id  cft/piri.u.:  qj,,.  b  m.  t oP_im.u*jq-ii-*.     -%caa*-,..ccK< 

f.bili,  6-  fpunuian-  f  nafcidcuiK..Sp.n.iistibivuM 

Q__rnaui,  uocem  ciu,  ,iu.l  ,s.  _  C„«r___-»-       J 

icis  vndc  veniar.t  aiu  quo  vadat.  Sic  cft  omnis,qui  natus  ctt  »  ^Jl^l 

n  hahcto"" 


4  tum  dico  fpici 
~  ,  11 

Oci.  Quodnatumcltcxcarnc,carocit,&quodnatumcilcx  5  ^«JJ*»" 

1     IJeft  Similc  r.in  b     Non  pote,  impoffil 


func 


do. 

*  AVGVSTI  NVI.    g 

Tu  camale  gencra-  ii 
tioncm  intclligis  fed 
cx  aqua  6_  ipuitu 
oportct  quod  nalcatur  homo  propter  rcgnum  Dci.  Si  pp 
hcreditatcmparisheminis  tpalis  nafcitur  aliqs  vifccrib. 
matriscatnahs.Et  propterhxreditatempatris  Deifempi- 
tcrnamnafcaturcxvifccrib.ecclefix .  Cumaiitexduobu- 
homoconfiltat,excorporevidelicct &:anima ,  duplicem 
habet&_  huiufmodi  modum  geneiatiom..  Aqua.n.qae  \  i. 
fibilisclt,adcmundarionem  corporiiinteilig.tur.  Spiritus 
vcroinuifibiliterconcurtens  ad  cmundationem  jnuifibi- 
lis  animx  innuitur. 

&  C  n  r  .  s  o  s  t. Si  vero  qs  intertogat,  qualiter  ab aqua 
homo  naIcitur,interrogo  __  ego.quahter  nafis  eft  Adam 
aterra?Sicut.n.inprincipiofubi|ciebaturclemetum  rerra, 
vnum  veroopus  phfmantis  crat,ita  &:  nunc  fubijci.tir  ele- 


I4.ftret  .   \ 
aM,lisinfcripruris,veIdumloquitui-aliquupknusf] 

fant.o,qux  &  i\  atidis,nctcis  vnde  venttu.quom 
Jiusintiauit,velquomodorcdicrit>atanaturaeiusc. 

fibilis.  Sic  eft  ols qui  natus  eft  cx  fpintuiancto.gaipi 
fibiliteragent-  ipiricu  incipitenecpnonevat, 
lisncfcia.  vndcveniat,  &quovadat,i.  quagr 
adoptioncm  nlij,S-  vadit  in  regnum  Dei.^ 
funtcarnali.itcrumquaent,  Quomcoo  poilunci 
non  habensfpiritualem  inteliectum  inhteralegis  I 
fibilcputatquoddiciturde  natiuitateperJpinci 
redarguitur  a  domino:r«  es  wgiflery&c. 
h     Et-vccemeiusi&c.  Vox  Ipiritusell  vox  Cijri!ti,qi 
uit  N  ;codcmus,lcd qa  nondum  eft  natus  de  Ipmm 

*"*  ■  __ f.-MOfi»     If    I 


mentumaqua,  totum  verolpiritusgratix.  Tuncparadi-    vnde veniat.autquovadat.i.  quaoccalione\.i 
iumdedit  incoueihtionc,nunc'aute'm  ccelfi  nobisa^crit,     mi§eminfpiriru,autquo  vadat,id  e|l,adqu 

_      /.../,_„„..,«.  14^-.  r-. -:-.._i --..„:. .-,    j;rt;J(§..i.^      -„--.  ,in-r  ■-fiin-.  nifrfmtfm  ex  fe.Nam  flUiex 


.-isa^erit 
c  Uuod  natnm.Hanc  fpiritualem  natiuitatcm  diftirffult; 
carnali,dicens.ii«o(/n.r«jw  efl. 

d  Ex  carne.ld  eft.ex  primo  homine  pcr  carnis  fucccilione 

carnale 


nem  ducat  lpfum  nafcentem  ex  fe,Nam  quiex  eo  n 
ipfc  fpiritus  pergratiamemcitur,  fictuctiamipicl 
eftpernaturam, 


NlCOLAjV.S    D  £  LYRA. 

&  qutiitat?  regenerationisfpiritualis.Et  diuiditur  in  duas  quidprimo 
t)Jui£o.  ponitur T^icodrmi  odieftio->fccudo,Cbrii~}i  refpdfio,ibi.  Refpondit 
leius.Cbrilius enim dixerat cffe necejfarium  adfalutc  regenerari , 
idco  vt  modum  buiufmodiregencrationis  mclius  intclligat  arguit  co 
traprxdicla  duplieitcr.Trimo  nwdo  cx  £taie,quia  iile  q  nafcitur  cfl 
fuerya  fencftute  veronopotcil  aliquis  redircadpueritia,  ergo  rege 
neratio  videtur  impoflibilis,&  boc  cfl  quod  dieitur.Dixit  ad  eum 
Nicodcmus  quo  potcft  homo  rcnaici  cum  lit  fe.  Erat  auu 
effuetus  fenfui  titeraliy&  ideo  arguit  degcncr-atlone  carndi.Sccudo 
arguit ex  quantitate nefccntis  qu£  efi parua,rt  poffit  inclu di  in  vte 
yo  matris,&  ideo  videtur  impoffibile,qiiod  ille  renafcatur,  qu i  iam 
*ft  perfetle  qnantitatis,&  bec  efi  quod  dicitur. 

1  Nunquid  poteft  in  ventrem:£J.'<<_.  iicbt.1{on.quia'quanti 
Diuifi-   *as  non  permittit. 

2  Rcfpondit  lc.Hic ponitur  Cbrifti  rcfponfio.  Et diuiiitl  ihtas 
quia  primo  pomtur  eius  refponfio,fccundo>  adboc  inducitur  extplii 
jfc/.Spintus  vbt  vult./n prima  igiturparte  dicit,  cp itlagegencra- 
tio,  de  qua  loquiiurnon  efi  carn.-.lis,fed fpiritualis ,&  ideo  no  talct 
argumentaquxproceduntdegenerationecarnali,  propter  q>modu 
huius  regcncrationis  fpiritualis  Saluator  explicat  confequenter  di. 

3  Amcnamcdico  tihi,nifi  quis  K.&cc.Quafi  dicat,  illagc- 
neratio,de  qua  dixi,fic  eft  intelligcda,inquatu  aqua  lauat  extcrius, 
fpiritufsanilus  intcrius.Et  lotio  tulis  bcne dichur generatio ,  quia 
per  hanc  homincs  cfficiutur  conformes  verbo  incarnato  qui  ell  filiits- 
Dei  naturalis  inquantu  in  bacgencratione cfl  aliquid fenfibile  cor- 
refpondens  carniyfcilicetyaqua,  &  aliquid  muifibilc  correfpondcns 
verbotfcilicet  gratia  vndefequitur. 

4  Qupd  natum  cft  cx  czmc.Scilicct,fecundum  virtutem  car- 
nalis  ^encrationis. 

6    Caro 


5  Caro  eft./i  efi,conslituitur  in  vita  carnah  tan: 

6  Etquodnatumeftexfpi.Modoprrf-iffo. 

7  Spintus  &.\defi,confli>.Hitur  in  vita  fptntuab 
cludir. 

8  Non  mireris. td  efl,non  dcbes'admirari. 

9  Quia  di.ti.opor.&c.Q"/*  non  loquor  degencratiom 
dequa.ru  argnis,feddefpirituali. 

10  Spin'tus,c_c.Hic  Saruator  adpnediSla  adducitfesfi 
plumfccudum  Cbryf.qui  hoc  exponit  de  vcnto  tnatci  ■ 
cipium  ignoratur  &■  ftmiliter ftnis  vbi  terminatur,  c 
cius  percipitur.Sic  modo  efi  in  generationc  fpiritua^. 
fauffus  quieslprinciphm huius generationisi&  fmilfier  1 
do  ater>ia,qux  efl  cius  finis,a  nobis  non  per  cipiuntur,fei  cr 
tantum.  j[qua  autem  exteridr,&  forma  verborii  percipiunt 
fenfnm,  &  hocefi  quod  e/rc/f .. r. S piritus. J«i  efl,ventus 

1 1  Vbi  vult  fpi./„  efiyfiat.Si  auie  arguatur  cotra  bocfi 
*A ug.t^.c d  vimusmaterialis  no  hahet  votiitaic,ncc  afe  m> 
pterquod  dicit  Aug.quod  hoc  vcrbum  defpiritufantlo  intc 
Totefi  dici  fufiinedo  ditTii  Chryfquod  voj.untas  infcriptun 
do  accipiturpro  indinatione  naturali,&  hoc  modo  accipiti 

12  Et  vocem  eius  audis.Senfibiliterpercipiendo. 

15  Sed ne.8-C.--_Mr_  arguatur contra hoc vt arguit  J 
omnes  nouerunt  ventum  venire  ab  ^iufiro,vcl  ab  aqmtor.c 
vadit  in  parte  oppofitam.Totcfi  dici,quod  efl  vcrum  tantn 
neraliyfed  in  qua  parte detcaminaiiue  vcrfus  aufirum  taiis 
ventus  quiftatabaufiro,vcl  vbi  tcrminetnr.imnino  ignora 
14  Sic eft omnis  qui  natus  eft  ex  fpiritu.Qj*j*/w«* « 
in  tatigencrationeeft  atiquid  occultum,&  atiquid  paies  ad 
Tropter  argumentaprxdicla  qute  tamenfuntfolubdia  vt  t 
dicit  JLuguflin.  quodprtediftalitcradc  fpiritufanclo  intc 
efi,  qui  in  prohctit  &fcripturis  facris  loquitur.  Vox  aut 

1tpl 


inmr 


t    Qiomodo  poteli  komo  renafci,cum  fit  fcncx.&c.Sccuudo.cum.  fubiunxitpoftca. 


St 


genc- 
1  tpui 

fuefty 
nfum. 
mtji 
genia 
\.  pto- 
\arwt 


wit 


Ioannis     Cap.    111.  .  1072, 


1.3 


a  -KMwagi^r^f.NoninfultatcUvtriipcrioreohabeat  inftruitadhucdcceleftibus&terrerm.  Ccleftiseftetus  af-  D 
quon)iiibtispixeft,icd  quiavultcu  mlciex  fpintu,cpne  cefioad  vita.TerrenaeiusexahatioIcrucead  morte  Qya- 
qu  nifi  humi  is,ttinvdu  ex  magiftcriohumiliat  QuaTi  di  fi  dicat,intelhgeceleftiaqua:nd  carnales,&  idclrelligede 
Ekupetbusprinccps,nil  o't.,  hu  niliare  vtile  quifeip-  ifcenfionc,Renati.n.fpirituahrerafcendenrinceIum,  fed 
su  vinaniuit,&:natuseftexfpiritu,  fciescpmodoncicis.  nonmfi  fintmcbracohejetiaillicjin  vna  plonaefthomo 
b  [\iodfcmus  iocjM  &  Dei  filius,  vt  fciat 

„;«]deft,quiaipfc  ^'T*Tn «..  iftenulluex  fe  per 

efljcientia  Iocutio      exipintu4lciponditNicodemus,cKdixicei:Qiiomodopo[-  1  Chriftu  poffe  afcede 
:  rmo  patris.  «  •  aW«to*^»^^««^*.*^a«wdeueowti«<,/w«*dit,      liter.ocdd/,.  f  re.&rideonodicunc 

~.qUlvidimsteflam:ir.  a  iunthxc neri?  ReipondicleiusA  dixitei:  Tues  magiiter  t  in  2  hominesafcendere,  tinaeii» 
Qaipevifio,  &  in  1  tu*  nerii»huroiii>  fdes  .....  -3  fednliu  hoministo 

ve .m  teftimomu     lirati,  &  harcignoras?  Amen  amen  dico  cibi,  quia  cjuod  4  tucucotporcquife 

&  CritaS  patrlS  ,    Cp    b  a    Nosfcilhet  cum  ptophrtit&  Apoftoli».         b     In  abfcondito  Pei.        c    Fotis  raundo-  CUUCiU  dci  tate  defcS 

plialiter,  myftenu      fciniUsloc|uimur,6cquod  vidimus  ceftamur ,  &  ceitimoniu     *ditdeccclo,&:eftin  £ 

XlltatlSinilUit.  >     Idel,,t-ft  mo-onofhou.s    am;lesnonereJicis.  b    Irf  eft.fi  te:renlcor,  o  i.ja.    5    COek),n6  feciindum. 

Cinerrenadxivo.  n     lu,i  ntn,  v'tfcl:OMn"!  .'Cfdis  buld  ««"V"  .'Peri;  niyfterufFi(it„aii,n,rU  a,,,.       quodcft    homoEt 

Aj  gvstin  v  s.  c  noitrumnbnaccipitis.Si  cerrena  dixivobisSc  non  creditis,  <s  quia  hxc  afcenfio 
liuiano  accipitis  .    r.  ,.         ,*  2uafi'lic»  .**  ^ndiramcoeieiua.  non  poteft  cfie  nifi 

te:na,  quomodo      quomodo  ii dixero vobis  coeleitia^crcdecis?1"  hc  nemo  aicen-  7  redemptis  per  paf- 


r     itlSCapere  CCC      d  Secur  d  m  quod^homo.  a     Secundum  quod  D«us.  b    ^ik*  idem  eft  fil  us  Dei.    g    fione  jdeo   fllbdltUr.   TEph.f. 

'     .  .     /1      1     n-  c     Seeundumquod  Deus.  _,    ,.        .   ,  •-  TI  K. 

K,"»e?  e  ditinccelum,  nifiquideicendit  deootlofiJiit.  hominis  qu'i     'fm%%^. 


cnnoif  folum  no  9  dam  natiu  itatem  in 

Brjlaus,  lednecin*  fpiritu,qui;inemoin 

te  gatis  terrena,quod  de  tempio  corporis  mei  (  quoide  Chrifto  ad  patre  afccdir,nifi  q  cx  fpiritu  nalcif.Nen.o  fal- 

teaaccepi)dixia  vobisfoluendo,ame(ufcitando.  uattirpmorteChrifti.nifiqex  fpiritunaicit.Nemonafcit 

d  Etnemo  aftniit  in  (eelum  Poflcj  increpauit&c  ad  humih-  exfpirttu  nifil  morteChnfti.-Etcum  dicitfilius  hols,  dat 

q  tx  inuitauit,quiaiftediiigenterhisquajaudiuitattendit,  nobiscertitudinemajcedc.im^cumfiiihorriiium  fimus. 

inftruit  <g^  &  Avgvst. 


NICOLAVS     DE     LYRA.  omnia  quts  Deusnotieia*ifionis,ideodicitur. 

t  ar<m,& [tripeura  eorumfenfu  percipitur,fed principi/i bnius  5     Quod  vidimusteftamur,&;  reftimoniu  noftrunSaeci.  j? 

j  iar&,\  fptritufjantlus  &  eius  finis,f  beatitudo  cateslis  nobis  Quia  pauci  Fiidporum  cbparatiue  ctediderunt  Cbrij}otifteet  l^ico' 

N  ar.titt ,cr  foia  fide  tererur.Et tfia  expofnio  •pidetur  rondbilior,  demus  erat  adcapiendum  tjux  dkebat tardes.Tertio aYguit  eumde 

e:  1  \  codemus  erat  infcripturis  fantlis  nflruitus,  &  deo  Videi  cndilione  materi*,de  c/«a  cratfermo,  qux  elt  factlius  ai  inttltigen 

v  js^auodfaluator  fibi 'lederh  excmplum  ie  talib.tiuam  de  vento  dum  •  fpccJu  emanationis  ve> biapitre  ,\jpiritt*ffMtti  ab  vtrotjue 

u  eriali,&  tunceft planaliteraSpirvus  vbi  vult fpirat,tfuia  non  &  max  me,quia  in \lege in  qua tHe erat exercvatui,per abluciones 

i.  nrat  bues  ex  naturali  neceffitate,fcd  *x  mera  liberatitate .  Et  aliqtttts  amiuebantur  mm  tnd.ti»  aliqute,  &  ideo  defacili  debcret 

ttmeiHs  audisjn  fcripturis  prcphetarum,qi«e  leguntur  in  fyna-  capere  qualiterperabl  t ■  onem  ajux  exterius  &  virtutem  dtuinx 

%  islxdwrum  :ed  nefcis  vnde  veniat,aut quo  vadat,quia princi-  interius  fit  ablitio  animx,&  boc  efi  quod  iicitur. 

f  ■ni"fpirans&  f.nis  vl  imus  huiut  infpirationis  fibiocculantur  6     Si  terrena  dixc&c.  s\gcneratio  fpiritualis  terrena  pot  dict 

1  litlumefl.Sic  eft  oninis,&C  Exponatur  ftcut  fupra.  ihquantumefficitur  h  terrayi?  fub  etemento  fenfibili,f.aqua.y  eldi 

\  1  Refpondit  Nicodemus&dixit.  Hicconfequeter  Saluator  citut terrena,quia  adboc iniuxerat  exemptum  fenfibile  de  vcnto 

cndit  camefjicaci£,qui0tffrin fpirituaii generatione.  Itdiuiditur  flante  in  terra,fecundum  expofttionem  Cbryfo.prxdiftam. 

\\Ms,auiaprimocirca  hoc ponitur1\icodemi'iterrogalio.ftcudo  7     Quomodo  fi  dixero  vobisccleftia,crede.Ca?/e///<:6/ci>» 

|n/?!rf/po«/?o,iZ>,:Refpondit  ldus.Circa primum fciendum,q>  cat  emanationcm pet  fonarum in  diuinis,qu*  ejt  valde arduay&-  de 

:ndbqu£dam  natura  eft,vt  dicit  Vhilofophus  li.  de  memo.&  difficili  valde  intelligibils. 

Et<iMi{iel<{icodcmuserataffuetus  legi  Mofaca  qu#  promittit  8     Et  nemoafcendit  in  cc)\S.f{eprebenfi  eius  tarditate,falua- 

rnalttt,  ideo  hbpotuit  capere  jpiritualia,piopter  quod quterit  vl  tor  procedit  ad  reddendu  cam  efficaci<e,qu&  eft  in  fpirituati genera- 

rins circaprtedifta  dice«j:Quomodo  pof.har.fie.  tione.  Et  dmiditur  in  duar,quia  primo  fecit,quod  dittti eft,fccundo, 

iCo.     Rcfpondit  le.Hic ponitur  Cbrtflirefponfio.El diuidii in duas  mant feilat propofltum,ibi:SiC  Deusdilcxit.  Trimain  duasfecun  Dlul«0' 

MaprmttprchcditT^icodcmitariitate  fecund '-: ' ilendit baptif  dumdupitce  ausa qua affignat .fecunda po  ituribi.El  ficutMoy 

tdistfji(acuicam,-b  ;.Et  nemoafcendit.  ^irguit  aut  tarditate  ies.Circa  pnmum  fciendum,qj  caufa  prinipalis  efficacit  b.iptfma-* 

ytcodemiadinteil gendttm  & credendum prteditla,ex trib.Vrimo  liseftmyflerium  incarnationis,p qua  filius  Dei  vniuit  fibihwmanZ 

xconditioneaudientisqnieratdoclor  &  peritus  in  lege ,  &  per  natura  inmundum  defcendenSo.T^aturale  ei~l  autem  qtiod q;<flibet 

(juensdeberettalia  copnofcere,  &  hoc  efl  quod  dicitur.  res  adlocu  fus.  orgims  reuertatur ,ideo  verbumincarnatum  adpu 

TuesMagifte  inifrae',&  hxc  ignorztf  Sedpoffetaliquis  tremredirepotefiafcendendo.  Etquiapergenerationemfpintuale 

■centy  non  erat  mirum  ft  talia  ignorabat,  quia  no  pertinebant  ad  bomines  efficiuni  membra  eius,&  ipfi  vniuui,  &  percofequens  cii 

'ttts  Tefia.in  quo  erat  inftrufttts.  Dicendti,quodin  lege  Moyfifigu-  ipfo  adceleflia  trahuntur  virtute  verbi  incarnati.Sic foluta  efl  qu& 

ttu  cotinebattir baptifrnjsJecundTt  q,  dicit  Apofiolus.i.Cor.io.a.  fiio  ~t\icodem;,qua  quxrebat,quomodopo(iunth<xc fieri>&  hoceil 

;  Moyfe  bapt.zati  Innt  I  nube  &r.  ln  mari.-o«M in  vtroqi  tp  dicitur.Et  nemo  afcedit  m  ceiu.nifi  qui  defcendit.  de  ce. 

nbaptifmus figuratus.Le»is doilores  debebat  fcirefiguraseius,  Quia fitut diftum efi,  homines non afcendunt illttcnifi inquantum 

ttttdhocnonteneretu,  vulgus.  Ifminprophetis quos frequeter  efficiuntur membraverbiincarnati.Et quiaverbum  nondcfcendit 

■'.tmexprimiturb.pt  fm-is  E^ecb.i  6.  r.Etaffudam  fupervos  Jecalopermotumlocalc»  calumiimittendo,  fedcarnemde  nouo 

uammundam,&;mun.abomni  iniqui  &c.  Ittzac.i  j.a.  fibi  vnienio,idco ad hoe dcnotandum fubditur. 

Filius  hominis  qui  eft  in  celo.  Ex  bcc  loco  Va^tinus  acce 
occafionem  errandi.d.  qtioi  De>.  filius  corpus  cmiefte  attuiit ,  &  rjr     Vj 

cquiefce'  per  virginem  trafit  nihil detaafitimt  io.Hoc  auepa.ct  irroncu  &•  iCntini , 

&  rnax.me  quia eins  diftrinam  confedusfuerat  a  Deo  datam,&  euageiio  otrariu,qnia  hor niodo  Chtiflus  no  eflctfilius  virginis. Ue  &  cuu:i» 

n-eli  qmd  dlciturhic.  Cbnjius  non  e!iethomo,qui..  corpus  celefte  nonpotefi  informari  ab  ^10* 

'   Amenamen dico.&rc  Chriftus.n.fccundumdiuinhatem bt!t  animacum  fit forrna corporis phyftciorganici],  fecuniii quod dictt 

•  w,  m  fuentmm cunt  patre ,  in  bumana  ctiam  natura cognofcit  Tbilo.z.de anima,quod nonpoteft  competere corpori  ccelefii. 

omniaqnx  -  •&?  Etficu 

« .        :  ^  .    '        .         ' '■  * 

M  0   i\  A  L  I  T  E  t\.  8     Et nemo  afcendit  inccel'im,nifi  quidefcendhde  cflo,&c.  HoC 

diciturdeChriftoadliteram,quemDocT:or  Euangelicu? 

f     fyomodopoffunt  bxc.  fie.  Contra  niulrosDoclorcsqui  debet  imitari,fcilicet  ir,cceIumafcendendo,per  contf.m- 

nt"ni  tencnt  de  fua  kietuia>quod fine  dilcuihone  dicla  plationem  diuinorum,  &;  tndc  dtfcendendo  ad eruditio» 

'afinttenenda,  nemptoximorum. 

Stnemo  Tomusv.  L    a 


Qof.ord.&NicoIaidcL 


A 

Jib.t.d: 
pccus. 
mor.  cj. 
1.1.10.7. 


f  Niitn. 
>J  c. 


I07J 

#Avcv«Ti«ev  s.Quauis  in  tcrra  faclus  fi  t  fihus  hois 
diuini  at-;  tfi  fuam  qu:ain ca!o  n.ancns  defceditjad  terrS 
nonind.jmansccniuitnoicfi  |horoiniyiCUtc*ri  c  n  (ua 


yra.       107 

b     Ita  exaltarioportet  filiur,:  bominu.  &c.  Magiftig  lceis 
fignificationem  legis  n  :irar.Etquiadixeratdefil;. 
nis,nehocfolumputet  Nicodemus  lubditeudemeti. 
cflefiliumDei.d. 

c    Sic  cnimdilexit  Deus.  Aperit  cam  humani  i.ilutis,  l.di 

ftionem  Deipat 


■    Quifi  «ticit.Hoc  jjodo  iltad  fiti.fciliietpet  inoitem  Chrifli. 

a  cftinccclo.t  Ecfiaic  Moyfes  exalcauic  ferpencem in dcfer- 


1   Incruce 


b    Id    It.vra  fi 


c  infje  ur  inipfum. 
b 


b  to,itacxalcarioporcccfiliumhominis,vcomnisquiciedicin  2 

■    Hnc  per  fii ium  homii>i«.qui»  idem  cfl  filiu»  Dei.ex  d.leflione  Dei  »d  hot  miflus: 


Siccnicn.d.J.c. 


B 


TrlC.ll. 
in  loan. 
tom.»-. 


c 

Nu.ii.c. 


jawa»  111U111141W  w». --        -  r_    - 

dienatu>cft  nomincfilu  Dci.Pcr  vmtatem  enim  pcrfona 

qu*  v  traquc  /ubftantia  vnus  c(t  Chriilus  Sc  nl.us  Dei,am- 

bulabat  in  terra,  & 

tdenipfc  nhus  ho- 

minis  mancbat«in 

calo.Fitcrgocredi 

biliorumfidescxin- 

crcdibihoribus  crc- 

dius.  bicnimdiuina      .  fum  non  pcre^t  Jedhabeac  viram  xccrnam .  f  Sic  enimdi-  3 

lUbltantU  lOngedl-#  C      r  *  id  en  huraanara  u.turam.  »    Inmortem.utcatniiarpicient.ntiu» 

fiantlOr,  pOltlitprO-  nioitenon.»er  ledhJ.vi.ctet. 

ptcr  nos  na  luicipe-     \cxlt  [)eus  mundum,vc  lilium  fuum  vnigcnicum  darec,vc  om 
[unulTSclfona  c  nis  qui  credic  in  eum  non  pcrcac, fcd  habeat vicam  «crnam. 

.u     4  '       '      ..  *         ,    VeieraluipciCt  m  Dti:Non  enim.liac.uf»  renit.nifi  ut  fatutt.nonut  iudicei  idell, 

fiClCt.quantOCredl-  •       0,miict/  b     li.hurp.namimuram. 

bihus ahi  iandi  fiut ,    ^Qn  crj]»m  mi([  t  Qeus  filium  luum  in  mundii  vc  iudiccc  mu- 

CUU)  llOminC  diri*    t  a    VndeI»lu.i"o.-munJidicitur.  b    Q^ja  pet  fidem  dimitruntur  pec- 

ftOVnUSChhftUS.Vt  ^  ca.pioquibu.d.muatur'^ 

ommbus  pcr  cius     du^iedvrfaluerur  mudusperipfum.  Quicredicineumnon 
gratiam  afcendenti-  g 
bus,  iplcvnusalcen- 
datinccclum.quidccoclodcfcendit? 

*  I  d  e  M.Miraris aut  qa  hic erat  Sc  in  ce!o?Tales  fecit  di 
fcipulosfuos.Paulumaudidicentem,No(tra  ?uerfatio  in 
ceiis,fi  homo  1'aulusambulaf  in  terra,  &c  pucrfabat  in  ccc 
hs,Dcuscceli &:  terrx  non  poterat  etle in  coclo &:  in  terra? 
a  Etficnt  Moyfes  cxaltauitferpentem  in  deferto  'f  Supponit  de 
mortc  fua  qux  cfl  ongo,  &:  ca  hndi  pdi&a  in  cuius  fide  eu. 
inftruit.Et  qacarnalis  erat,  &C  natus  n  lege,'  16  quada  legis 
partcm  adducit,quam  oftendit  efle  figuram  &  mortis  fux 
fi?mficatiuam,vt  et  fic  pateat  de  alijs  partib.legis.cp  fint  in 
figura.  Et  quia  mors  intelligitur  per  lerpentem ,  &: Chri- 
llusmottuus  ferpens  df,qucm  qui  fide  intuctur,libet3tur, 
ficut  mtuitu  illius  in  figuraabignitis  ferpentibus  liberan- 
tut,qui  fignificantinccntiua  vitiorum. 

b    Ita  exal- 


i  D 

i 
1 


exquoois  rettai 
tioeltperfilium 
infpirifulancto. 
d  Mundum, 
GraxcquodLat 
mundus  lnietpti 
tur,ornatusdici 
Per  mudun 
humana  natura 

4  gnificatur,  noqi 

5  (ecudum  corpu- 

6  quattior  elcine. 
con(tet,fedqui: 

7  cur.dum  arnma 
Deoell:oinata,5. 

9  imagincm  Dei 
9  faftiqiuad 
ligit  Dcus  \i  cu 

xternam  faciat. 

e     Vt  filium  fuum  vntgenitu  daretvt  ctnnis qui  credit,&c.}  « 
ide dicu de filio  Deicp  fupra de filio  hominis,vt  pet qt  n 
indeitateconditifumus,pereudemin  hoicrclhutci  1. 
f    Vt  iudicet  mundum.  Avgvstinv  s.Nondu  m 
iudicium,(ed iam  faclnm  eft  iudicium  .  Nouit  Dj 
eius.Niliil.n.aliudeftiudicium,i.xternadamnati< 
noncognofcere,cx:noncredereinfilium  Dei,ficuti  { 
aliudeftbeatitudo&:vita,nifi  tredere&cognoiccre  i 
Dci,vnde  dicitunHxc  eft  vita  xterna,vt  cognolca: 
lum  Deum  verum,8t:quem  mififtilefum  Chriftum. 
g     Sed  vtfaluetur  mundws  per  ipfum.  <{ui  cred.  Ex  eo  falu 
homo,  ron  iudicatur ,  ied  fi  mdicatur  ex  fe habuit ,  1 

non  credidit. 

*  A  v  G  V 


Diuifi 


0. 


Error.! 


NICOLAVS  DE  L  Y  R  A. 
I  Et  ficut  Moytes.Hicponiturfecuda  caufa  cfficacite  kaptifma 
lit  i/M.c  ffi meritum pajjionis  ChritlicjUQ d  in  baptifmi  operatur,& 
hoc  tagitur  cumfubditur.Et  fic.Moy.exal.fer.in  defer.ita  exal. 
opor.fi. hominis.Dc  boc  ferpcnte babetur  T^um.2 1  .c.  &  fuitfi» 
fura  paffionir  Chrifii  quia  habuit  fimilitudincm  veneni  "iquatu  dice 
baturfcrpens,fuittamefinc  veneno  quia  &mns  Sic  Cbrifius  babu- 
it  fimilitudinc  peccati  ex  carne  paffibili^fuit  tamen  omnino  fmepec 
eato,&  ideo  fi  afpeSus  iUiusferpctis  encifaluauit  a  corpo)  ali  mor- 
te  multofortius  fiies  Cbrifti  crucifixi  faluat  a  mortefpirituali,  & 
refiituit  bominem  vite  &tcrn&  ideofequitur. 
1  Vt ois qui  cre.in  ipfo,non  pe.led  ha.vi.xternam.  Isfota 
dum  ctiam,  ip  Cbriflicrucifixio  dicitur  exaltatio,  quia  eius  corpus 
fuit  exaitatu  in  cruce,ficut  vexillum  in  aerc,  cd debellandu  aereas 
poteftatesyfecundum  UudHebr.iz.a.  Curramusad,ppofitu  no 
bis  certamen,afpicientes  in  autore  fidei,&:c.  Et  quia  per  paf 
fionemeruitexal  atioium ,  lccundum  yuoddicitur  Tbilib  2.<J.Hu- 
miliauitfemetipfumficlusobediensvfq;  admorte,mor. 
tcm  aut  crucis.Proprf r  quod  &  Deus  exaltauit  illum. 
$  Sicenim  dil.De.f7<r  confequenter  manifeftat  caufam  pncdi- 
tla.Et  diuiditur  in  duas ,quia primo  <  ficdit propofitu,fecund >  rcmo 
uct  quoddam  dubiumjbklSd.n.Supcrius  dixerat  q>  efficacia  btptif 
malts  prouenit  ex  myficrio  incarnaiionisftdco  declarat  qualiter  ifla 
incarnatio ftt  fatla,diccns ,quod  no  eftfjfta  cx  humano  merito,  nec 
cx  neceffitatcfed gratuka  dileclione  Dei  ad  nosy  Et  boc  efl  quod  di- 
cir.Sic.n.Dcusdilcxit  mundnm,vt  fihum  fuum  vnige.da. 
Qhi  efl  bonum  infinitu.Ex  quo apparct  maxima  Dei  diletlto,  quia 
diltgereeflvellealicuibonum:  Ipfeautcmvoluit  >;obis  voluntate 
tfficaci  bonum  infinitum  quia  dedit  nobis  filiumfuum. 
4  Vt  ois  qui  cre.&:c. Ex  hoc  ctiam  errauerunt  aliqui  btretici 
iicentes,quod  credentes,no  damnabuntur ,ctiam  fi  moriatur  inpec 
cato  mortali.Et  cofirmal  ditlumfuu  pcr  verbu  ^tpoftoli  1.C0. 3  .c. 

Fundamentum 


Fudamemenim  aliud  nemo  poteft  poneie,&:c.Et/ir7H  r. 
Sicuiusopusarlerit,detrimeiupa:ietur,ipleau!e(ah: 
r.t,(ic  tame  quafi  pet  ignem.Verfundi-mentnm.n.iflud 
giturfidesi&  ideo  fi  fuper  hoc fundamcntum  por.aturopcn  t 
i~lionedigna,proptcrtaliahomopuni0madtepus   <ctmenfinA  > 
faluabitur.Sed  hoc  eil  erroneum,&  improbaturper  ditJiJf 
Ga/:5.c/.Manifefra  funtopera  carnis.qux  sut  fornic 
mudicia,impudicitia,&c.i'c-7/uV.QuitaI_iaaguntie 
hd  cotequcuu.Ev quo patet .  <juod non  fnlii  dat/inat^M 
pterfidelitate,fed etiam  trcpter aliapeccata  mortalia.  £l 
dum,  qutd  Saluator  non  accipit  hic  fidcm  tantupro  habitu  H 
formis.fcd  fideiformaUpercharitatcm:&ceriu  eH  qiiodf 
uabitnr,&adbocdenotadumdicit.      <>      Vt  om.q.cr.inc 
cet,tende>idoincumper  charitat' .       6    N  6  perea  "../*«'< 
apoil  lipr&allegatu in  cotrarium,diccndiim quodloquitur de\  u 
tis  venialibus,fecundu  quod  exponunt  dotlores.Er  ego  tuncpl.  * 
dicam/t  contingatme  fnper  tllum  locumfcribere.  Tropcccatts  •« 
"pcnialib.fidcles  temporaliter  punientur  igne  purgator^tamen 
literfaluatur.     7  N6  en.mi./Zic  remouct  quodda  dubii. E 
ditur  in  duasiquia  primo  facit  cp  ditlum  efl  fecudo,decUrat  q*  i* 
ditlum  ibide,ibi:  Hoc  afit  eft  iudicm.Circaprimufciendim,  m 
aliquA  fcriptur&loquendodefctundoaducnlu  Cbriftiinmun  m 
dicunt ipfum  venirc  ad  indiccndum,&  ideo  nealiqtti  crcdant,  to 
hoc  deatfieri  inprimo  eins  aduentu,boc  remouet  diccns-.^o.i  ru 
fit  Deus  fi.f.in  mu.vt  iud.mu.^ci/icc'  inprimofuoadultu  « 
t  nim  non  venit  iudicare,fed  magis  iudicari  pro  mundi  falute^  >fe 
quitur.     8  Sedvtfal.c^c.Erpro/rJtco/r/cr/Menrcr/^c^ 
i<> primo eius aduentu aliqui credebant ci,& atiq>     o crcdeba  fl 
&  efl  diuifioper  immedlita,cum  inter  contraditliora  non  ftt  / « 
,fed non  venit ad iudicandum non  crcdcntcs,nec  c>edcntes,r: \  U 
patebit.er.o. &c. &  boc efi quod  feqi<itur. 
9     Qui  creditine.no  iu.Idcfinobabetcaufamvndecode 


tnr 

ui- 


Et  ficut  Moyfcs  exattauit[er.&c.Scr$c\*\<;  illefnitxneus,&:  in 
1  a'toclcuatus,vtafpicietcsipsufanaretur  amofibus  ferpe- 
tu.Etir.cfcrpcsfnitfigiiraChrifii,qfiiitimpaflibilisfadlus 
quatfi  ad  corpns  in  fua  relurrcdfione,  q  impaflibilitas  figu 
1.  ta  fuit  p  xnea  (oliditatc.Ftfuit  cxakatus  in  fuaafcefione 
adpattisdcxtcta,&:cxhocdatur  fpes  crcdetibus  afcededi 

adglorix 


ad  glorix  vita.Gre.Dum  tcrrenum  cor,pusdefidcnbL  \Q- 
pcrpofuit.nobis  coelum  poife  patere  monftrauit. 
j     Sic  cnim  di.  Dctis  mun.  &c  1 1  hoc  debet  nobis  cffe  a 
risdiuini  maximum  excit.viuum. 
7     1\on.n.mifit  Dcus  fi.fu.vt  iu.mun.&c.ld  eft,  \  t  coden 
bc  nos  mulro  minus  dcbemus codenare  proximu  et' 
catoiem,quiaqualisfit  futurus,  cftncbispenitusii'. 


t 


10- 

cf, 

)CC 

IU. 

cfl 


loannis     Cap.    111. 


IC7J  •    luaiiiiu»  v^ap.    111.  107^ 

m,      .  A  v  g  v  s  t  1  n  v  s.Quare  falaator  mQdi  di<fttiseft,nifi  b     Hoc  tjiautem  iudicium.Car  qui  no  credit  iudicat>  qa  lux 

*  vrl.jetmundum?eigoqiiantum  m  medicoefhfni  eve  venit  qua?excitat  holes  &admonctcogrofcerefuamala 

ta.  nit  *rotu.ipfcfemtcremit,  quipraceptamcdiciieruarc  i  iq  i  >  oesfunr.fedalijoderuntadmohentemlucem   &c 

10.  florHiItautContemnit.rfi«rf;crt.  f"giunr,nearguanteoru  malaqusdilgunt.Alijadmoniti 


Chrysost.  Quiahocdicit, 
mulfipigro- 


Vtnoniudicct  mtm- 


lJ  rumnpeccatorum; 
nia  utudine  &c  ne- 
glitaia-fuperabu-  ; 
dana,Deiabuten- 

<•  tes  lifericordia  di-  t 
cunioneft  gehen- 
nj,  inefiiupplic  u, 

g  offianobis  pecca- 
Bdmttit.  Sedcon-  < 
fidunduquodduo 
funChriftiaduetus 
quimfactuseft>&: 
qu  futurus  eft.  Et 


per  Jucem  accufant  fua  mala,  quod  eft  "Facerc  veritatem  6c 

ficjilluminantur. 

1     Nediramiudicabitur.         a     Cut?  j.      Erantenim  pnn  m 

iudicatur.Quiautemnoncredir,iamiudicamsclt,cjuian  n  1  Qui  cft  intencbrisl 

.     I  •  i»quoroioettriu.no»h,b«mui,-o.fiiio.  ouj^.quos  o  .«.  a  &diligit  luccm.non 

crediditintnominevnigenitihlijUei    Hoceftautemiudi-  3  eftmalus,iedilledi- 

a    Caufadam.utionis.        b     Verbum  incamem.         c     Ko.-eft luxdamnatioim.         d  Car  ale  . 

cium,quia  lux  venit  m  mundum,ck  d)lexecrunc  hommes  ma- 

ieccataqushabebant.     ,    b     Pe  c.taatg ..     ttm.        c    <Juarc  ?         A    Quac  ex  fe. 


gis  tenebms  auamlucem.  Erancenimeorum  n.ala  opera. 

a     Cut?Ideo.        Qui  eftinintcn!ionemali,&cuiplacrtin!l..m.         b    Qusaperitmala. 


4  citurmalus,&:opera 

5  eiusmala.quipoit- 

6  quamluxvenit,odit 
lucem&diligitma- 

7  Ia .  Ethoceftquod 
dicit :  Erant  enim  ope- 
raeorum  ma .  Opera, 
ideftimpietas,&in- 


c     Non  coniungitur  luu.  iep  fugii  cjiii. 

Omnisenimcjuimaaleagic,  oditlucem,  &non  venitadlu- 

a     MaUsu«diis,t.  b     Id  ,ft  bona  opetaqua;  ver:tasiubet.«t    . 

cem,vt non arguancur dpera eius. Qui aucem facic vencacem  9  credulitas.fc odmrn 
K?udteT|S  d  venicadlucem3vcmamfeftencuroperaeius,  quiainDeo  fa.  ^^^jj' 

\     ,  l     Scilicet,pafcha,&ea  quar  h  cnatrauit  fafta.  ,l    l  a  aipj<.Cre,ieu  Veilc 

diltDt  SecunduV  f  da  func-  P<5fthaxvcnkldus  6<difcipulieius in  terramlu 
ie  m  non  vtdimit 


tat  dvtiudicet.De 

igitur  ait,N6  veni  vt  iudicem  mundum ,  qui  cnim 
k  iens  eit  non  facit  iudiciu  m. 
1   }ui  autem  no  credit  iam  iudicatus  eil,quia  no  credidit  in  nomi 

Chr  r  so  sT.Hocdicit,quiaipfumdifcredereim- 


13  rumremanere. 

14  d     Qtti    utem  facit. 

15  Oftenfo  quaiuftitia 
danetur  q  non  crcdit,,oftendit  qua  mftitia  laluttur  qui  cre 
dit.!£«i  4«te>«/<r..Ideft,cui  difplicent  mala  fua  <Sc  accufatmo 
fibi  ignofcit,non  fibi  parcit,fed  venit  ad  lucem.  Er  incipit 
agere cum  Deo  qui  mala  accufat,quia  initium  boni  eft ac 


^etentislupplicmmeftjefre.n.extralumen^etfmfcma    cufatiomali,ergooperaeius,hxc.f.quod  feaccufar,  ficur 
xu  am  lupphcium  eft,vel  quod  futurum  eft  pramunciat. 

n.qui  occidit  hominem,etfi  nondum  fententiaiudi 
ta  is  condemnatus  fit^.rei  tamen  natura  condemnatus 
ef  ta  &c  qui  incredulus  eft,  ficut  &c  Adam  qua  die  come- 
di  elignomortuuseft. 

A  l  c  v  1  n  v s.Quare  aut iudicatus eft  qui  non  credit, 
ca  lam  ailignat,dicens: *£<«<*  non  credidit in nomine  vnigeniti 

i.In  hoc.n.folo  nommeeft  falus.Non  het  Deus  mul 

tcihosquipollintialuarehunc,habet  vnigenitum  per 
qi  m  faluat. 

Hocefi 


Deus  accufat  manfeitat,quia  in  Deo  lunt  facta,  nifi  enim 

Dei  Iux  fibi  luceret,fibi  non  difplicerct. 

e    Po/Z^c.Noncontinuopoftdifputationemcum  Nico 

demo  quas;  factaeft  in  Ieroiolimis,  fed  pera&o  fpacio  tem 

porjs de  Galilsea in Iuda:am  redijt. 

f     ln  tcrram  Iud#am,& Hlic  demorabatur,&c.  M.  o  k  a  l  i  ter. 

Vbieftconfefliopeccatorum,veldiuinarum  laudu  ,  Uluc 

venit  Ielus,&  difcipuli  eius,i.docirina  &:  illuminatio  enis, 

vbi  motatur  purgando  a  dehctis,vnde  fequitur,  &  ibi  mo- 

ra.&  baptiza. 

^  (g^-  Et  bipti- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Q.uautnoncreditiaiudicatuseft.//ey?,  habetinfccau- 
ft  mamfitjiataju*  condemnationh,  ficnt  ille  dicitur  mortuus  qui 
V  hibtt  infecaufam  manifeflam  mortis,&  hoc  efl  quodfubditur 

2  Qya non  credidit in  nomine  vnigeniti  fil, j  Dei. t4«i ye 
n  iro  fakte  mundi ,  veruntamen  caufa  huius  damnationis  dabi- 
l  executiom  in  fecundo  aduentu  Chrifli. 

Hoccitautem  iudicium. H/c dedaratfuumdiftum  videli 
<■  quod  non  credentes  in  filium  Dei  iam  habent  infe  caufam  manife 
I  -nfne  dhationis ,quia  ftmt  extrafidem  Saluatons,fine  qua  nul- 

»»<JMi»  potuitfaluari.&  hoc  eil  qitod  dicitur.  Hoc  eft  aute 

dicmm.lii  efl,cai<fa  condemnationis. 

Q?ia  \\iud  cfl,  Cbriflus  qui  efl  lux  vera.  vt  ditlutn  eti  primo 
ptte.  r 

f  *  enitin  mundu m, Carnem  affumendo ,  &  in  ea  apparens 
.  "tcm  bimam  gencris  operando. 

Etdilexerunt  hommes  magis  tenebras.^iw  ucemtene 

'  ;s">I"<(liiat  s p r<eeligendo,&  fubditur  caufa. 

Erantenim  eorum  maUopera.^dcuiusintelleftufcien- 

}  ligifperiti  aliqua  notkiam  dt  Cbriflo  habuerunt  cognofcetet 

t"»ejjer>cre  Chr,fl,tm,vt pleniusdedaraui Mat.zi.  d.fuperillH 

'  m:l>ixeruntagruol£,hic  efi  hctres,veruntamen,quia  atguebat 

'  Tmujuoti  fneruHt  coutra  eum  inuidia  rxscanteillacognitio- 

:<!**  tleto  habehant,qtiia  paffio  potens  &  fortis  peruertit  iudi- 

oms  s.tut  patet  m  continente,quia  prafente pafjione  iudi- 

'[!!c^,candHm,tamenextrapa(JionempofitHsiudicatcontra- 

■  n,vt  iuitur.-j.  Et  hic.  Sic  Iud*i  odio  &  inuidia  moti  perfecuti 

''  Cbnflum&ponit  ad  boc  Saluatot  exemptum.d 

mnisenim  qui  male agit,&c.  Suutpatct  deadultero  & 

Etnon 


9  Et  non  ventt  ad  la.Id efl,nonfacit  faa  malefacla  in  palam. 

10  Vt  non  arguantur  opera  eius.Id  efl,  nonpunianturpcr  iu 
ftttiamfecularem. 

n.Qui  autem  facil  veritatem.7^  efl,opera conformla\vcilunta* 
tidiuiHct,quDi  es~t  idem  quod  veritas  prima. 

12  Venitad  \n.Id efl.in pala,vel adCbtiHum,qui efl lux  vera. 

13  Vt  manifeftenturopera  eius.Tv^o» ad prvpriam  laudem , 
fed  ad  Deigloriam  &proximi  ctdificationem. 

14  Qmain  Dcohc\a.{tmt.Idcft,virtuteDei,finecuiusvirtu 
te  optts  meritorium  non  poteft  fieri. 

15  Poft  hajc  venit  Iefus.H/V  cofequeter ponitur  diflintTio intcr 
baptifmum  Chri(li,&  baptifmum  loanis ,&  diuidttttr  in  tres,  quia  Diuifio. 
primo  vterque  bapttfmus  defcribitur  fecudo  ex  hoc  quttflio  orii  ibi 
TzCtn ei\  etgo qax(lio.Tert:o,filuitur ibi.Et  relpondit  Joan* 
ncs.Vrima  in  duas,quiaprimoponiibaptifmus  Chri(ti,fecudo  ponit 
baptfmus Ioannis,  ibi.  h rat aute  loannes...'» prima parte dicitur 
//c.Poft  harc  venit  Iefus&:  difcipuii  eius.£.v  pntdiclis  patet  q> 

lefus  loquebatur cu  7{icodemo in  Ierufale  quts,  e(i  metropolis  in  !,,.- 
dcctt.Quomodo  ergo  dicitur  hk  tmmediate pofl  locutionem  Chrifti  cu 
2{jcodemo,Voi\  harc  vcnit  lc.Quia  crat  ibi  ut  vtdei.Ad  hoc  rcf- 
pondet  Beda  quod ly,poft  htcc  non  intelligitur  immcdiate,  refpeiiu 
prcecedeatium,fed  in  proceffu  temporis,poft  inftruclionem  'hljcode- 
dcmi  venit  &  reuerfus  efl  in  ludccam. 

jtiitcr  etiapoteft  dici,vt  immediate  coiungatir  literce  prctcede. 
Pofthxc  venit.Quafi dicat  poft  inftruclicneiyjcodemi  tn  lernja 
le  venit  adalia  loca  IudcCce,quici  no  taiu  dcbrbat  docere  in  ciuitate 
metropoli,fed etia in aliis. Zt  ad  hoc  denotadu.  dicitur.  In  terra  Ill« 
dxa.Tunc enim  in  Ierufalem  vente  verfns  lordanem,  vbihomines 
congregabantttr  adbaptifmurthVt  ft(.  inciperet  faptlfare  ,fecundu 
quod Ioanncs  de  eoprctdixerat,vt  fvpra  diclumiji,  idcc  fubditur. 

*  1  Etil- 


MOB^^LITER^. 

P>br°or7 *"tm iudkium  •  U  cft' ratio  condemnationis re- 
t^'aJ»xv,  [tin  mun.ii  ud.m  0  R  ALtj||j  magistencbras 
■*  ^1'  •>q;:ii--iosprVchcatoresbenedocenteso- 

dusSc 


diis  Sc  detractionibus  lnfequuntur. 

T 5      Vofl  hcec  uenit  lefus  &  dijcipuli  eitts  in  terram  tudds,  &  iilic 

rfewor.c^c.Quaiinterpreraturcofcflio.AIcuinus.Vbienim 

eft  peccatorum  &diumarum  laudum  confcflio,illuc  ve- 

nit  Chriftus  &c  difcipuli  eius,id  eildodtrina  ipfius,&  efugat. 

vitiapcccatorum. 

Tomusv  L     3 


1077  OoCord.&NicolaideLyra.         107; 

_    .  .  1-1 >__._:_      c     *?_e*-  _n  ....- /1"_ -.. -/:r...-._..r.\.  - -.  -  t>- -   _ 

J)  a    £••&< 
prodcft 

ItumumC  hrifiiprxnunciabat.&ctiricogni-ioncm  ven     &  debaptiimoChnih,  &ilia.oliiaturteftimonisli 
Mtis>qmu..doappruitattrah:bat,(icmin.ftriecclcrj^ri     g  Et vcncruntadloannem&dneruntei.l\abbi.&c.y0\iKzl 
mo  crudiunt  vcnie-  cul.uc  Cliriftu , 

1    ..  !„..,        -_-.il-  •    Sitnificatcontintntei.quoivilltatChiiftus,  b    Id  eft.  difcipulis.  vel  creder.r.bus  m         Pauloanle  vinV>. 

tCS  ad    ndCm  ,    pOlt  ■       ,1,-,  •„,!-„.  c     PerApofto.o».  SuM.apt.fmo  i.oneoq.iobapt.zaiusclt.l.lud  ,  •«u.U-.llie  \  lOei.  t 

pcccata  corum  rc-  eni.niobijtvteflei-u.-e  pnpir.tiofuo.s-t.inio  a  loanncbaptizi . 

dargunt.dcindcrc-  a  dxam,5cillic demorabaturcum  cis  8.  baptizabar.t  Eratau-  *  h    typondit  i> 

nilfiioncm  inbaptlf  b  •     lrxiuiien«c-p:-paran,_aptfmo<-.htfti.  Eltciuita*.  2    CJ"  «/.V._/C.Quj  . 

1110  Chnftopromit      tem&cIo3*nnesbaptiz_ansin  Ennoniuxt..Salim,quiaaqux  *  conluetudinem] . 

tUt,S_  flC  m  dllC-tlO     C  ,     w-nlcc.Nondiimeraicoorummaiiolit:r_leg1|,l'eJJumpenden»inCrucedixit  Coni-m.el.    4    manX  IiatUrffi 

ncm  &:  cogmtionc  d  rnultxeratillic,&venicbant3&  baptizabantur.  Nondumc-  *  natusex  parci 
JaSSl  |  nimmiflusfucratloancsincarccrc.Fadlacftwtcm  quxftio  *  g^ 

-l«i  K--_ti«»-u_r.     -rl  •     -»c_-_dentibui  biptifmum  rnagiftii.-C  rutirribui  loanncm  maioiemClinfro.  b     Dt.rntibus  hominCS  Sfd  f.-i- 

iam   baptlZaufC    aa-  •  mcl,olernb.Pt.VmumCh.i(fi,adqurmlo.nnesinu::at>ti.omincs.oonIefu,adUannem.  Ji-Uillil-S.oca  ICI> 

huc  b_pt._at  loam      ^  di.cipulisioannis  cu  ludcis  depurificatione.Etvenerutad  -  "^pujus  fun 

nCS.qUUadllUCpCr-    g    (    Vtfolu„t[hl.(,u-flloKm,     b  ^uallin- ,,;.„•_,  inl.nuid,amcon:r3Icfurn.     c  Q^ue  bapt  zafti.    °    ^    f'  ^V.SP 

ntanct vn-bra.  Ncc      ldmncm & dixerunt ei.R^bbi qui erat tecu traslordanc,cui  ,90  tSfi J^lffi * 

JJ    dCDCtptacCUrlOr-Cl-  DiceB,.Eece«gnu«I-...        •     Vnde  valdcmiumur.        OOnjd  tibi  de  hacpwrumptiooe  uiHciiir 

lare  donec  manirc-.  b  miud.a.         c   Ted.miflioquiuimba  t.-.fti.  1 1  tasex  jiio  gratic  - 

ftctur  vcntas.  tuiteftimoniu  perhibuifti,eccehic  bap..zat,&  omncs vcniut I2  bhmitas.  Pm 

M  t  stice.No-         ,    *  vn    i    -  i    x  //  i-  •     xt  il1  ;         13  aliquiddican.  . 

dumcrat  conlum-  h  adeu.RefpoditIoaiincs,&.d.xit:  Nonpote_thomoaccipcreI4traMmcum  tcfti| 

matiohtcrxkgis.      i       .      _At<w,a c«° »»«c,ri«»..  '  .        15  nium^Egonon  . 

c    /«  £«»•».  Ennos.     quiqua,niii  tuenteidatudecclo .  Ipli  vos  mini  temmonium  l6  ptizo  jnrcmifl 
Grtcc,aquaLatine,  k  perhibctis  quoddixcrim,  noiumegoChriftus,  fedquiamiki7pcccato: 

VlldCquafi  nominiS  •    MaiGrergoiIlo?Nonfedm.flusante.:cprxcoferuusp_t_iisuiimci.         b     Quidergo  <s  tu.Quid  l  O    1       T^OnpOtCjl.   (. 

inrrrnrrfafinn?  ,ni>  ii:e-Eeoamlcusfponfiquizelofponfsmei,noominl.        c    Id  eft.Ealefiam  qux  generar.St  uir-         ESO  PUIUS    ' 

C  \^XT     «»fi«n -"tPilla"»  •  Q_. habct  fpdnfam/ponfusc^am.c.s ,.  »u'^ £' 
d    /«jr.^.Salim  op  ^  20  puzarein  panit . 

pidu  cft  vltra  lordane  fitu  vbi oll  Melchifedech  regnauit.  tiam  no  in  remil_Ionem,quia  non  ego  Chriitus  ied  iil.  ( 

C    Tiondnm  enim  mifiusfuerat  loanes in  carcerem.Eccc  aperte  fcitis  me  teftatum  fuifle  vobis,  ideo ad  illum  cu riin 

notatfad-aChriftianteloanneincarceratumqua-ali)  prs  k  tjonfume^oCbrilius.  N6(umun_-usapatreplcnitud  . 

tenerunt,  mcipientes  ab  hisquse  facta  iuntjpoft  loannem  lpiritus,fed  de  plenitudine  illius accepi,  ut  illu  precu 

millumin  carcerem,  quandoce(Tantebaptifmopra:cur-  1  spoafustftamicus autemfpor.fi qniftaty&c.iel  he< 

Joris,apcrteincoepitbaptilmusChnfti.  Omnis  animc  fpoius,Chrifius  eft  fponlalium  uerol< 

f    Fatla  & 


NICOLAVS  DELYRA.    q  qna..ex c\\[.\o.lndifcretepromagmrofuo%elatibus.     %  Cu  . 

I      Et  illic&c Sed  tontrarium  videtur  infra  fc.c.ybi,  dicitnr.tp     Jd esl, Cbrifli difcipulis,&  alijs  nd bapxifmum  Chrifli  venientil 


Jefus  non  baptvzabatjed  tatu  difcipuli  eius.Dicedum^uod  ipfepr'-  9     De  purifi./rf  eft,de  baptifmo,quia  ifti  dkebant bapnfmi 

mo  bapti?auit  difcipulos fuos ,rt  bic  dic'.tury  pofteafoli  difcipuii  ba  fiimeliore,quia  Chriftus illos qms  bapti%abatnon  mitteba: ai 

ftixabant,Chrii~[ocirca\altioradocendaoccupatoy&ficnoncftco-  ne.      10     Etve.ad \o.Moti%elo  indifcrcto.       11     Et( 

tradiclio,de  hoc  tamen  baptifmate plenius  dicetur  in  fine  huius  ca.  propofuerut  quatuor  ex  quihus  Ioanespoffetprouoc  ri,  p 

2  Erat  au.&.C.r-/V confequenter ponit  baptifmum  loannis.'  prxtendens  excellentia  loannis  refpeclu.Cbri(}i,quoi  notait 

3  Ennon  iu.Sal.Quodeftoppidumiuxtalordanc.EtdicitaUqui  tur.      12    Kzbbi  qni,&CC.Quafidicat,dicerentdifcipn: 
tp  alio  noie  vocatur  Salem  &  eft  locus  vbi.  regnauit  Mclchifcdech  giUro. Secundu  efi,beneficium  a  loanne  Cbrifto  itopcfumfi" 
vtbabcftrGc.\\.fedbocefifalfumquiaSalevbiregnauit  Melchi  tur.     1,     Cui  tu  te.perhib._^«-/-rf/-<Jf,/>e»-/efi/(«-ii« 

Ifi_o. u*  fedech,idem efi quod Ierufalem,quia ipfam edificauit Mekhifedech  te.Tertui eil,vfurpatio officij aliemcum  fubdiiur.     14 

vtdicunt  Ifi.lib.^ .Etymol.& primo  ditla eft  Salemjd cft,pacifica  Quafi dicat,Tuum officiu  vfurpat.Quartum  eft,minoratiolt' 

tx conditione  regis,quiregnautt inpace,  poftca  difta eft  Iernfale  d  cufubditur  .     15    Etomnes  ve.adeum._J»a//<t'f_f,--* 

ttmpore quo  ^tbraham  voluit  ibi  offerre  ifaac  filiumfum,  quia  lo-  curatur.     \6    Refpondit  \oa.Hicponitur  qufflionisfoh 

tu iftum appeltauit, Dominus, videt, vt  babetur  Gene. iz.c.&  ideo  quia  difcipul i  Ioanis  notabant  Chriftum  de  boc,quod ojficiu loc 

Jerufalem interpretatur  vifiopacis,quia  cumprima  iuterpretatio.  -»furpabat:&  de  hoc  <j  fama  Ioannisper  hec  decrefccbat,  ida 

ne addtta eft vifio.Subditur autem  caufa quare  loanes  bapu%abat  nes  infua  folutionefic procedit,quiaprimoofieditprimuejfefi* 

iuxta  Salim.cum  dicitur.  •  fecundo,oftedit fecundu  effe  iuflum ibi.  lllum  oportet  crelci 


buitceffare bapti^ato  Cbriilo.cum ad ipfum manifeftadu  ordinare-  <.icif. Relp6.1o.&  di.No poteft  homo,_CC^«Mo7.  pote  1* 
tur,vtfupradiclum  cil.Dicedum,quod  no  ilatim  cefjauit,  ncc  crede  a  Deo  efl,&  ideofccundu  dijlintlionem  cottationis  diuir.A  dijhn  * 
retur  totaliter  rtprobadus,ftcut  baptifmata  quibus  Tharifei  vteba  tur  officia  loannes  aute'  no  accepit  autoritatcm  a  Deo  bapti \ 
tur,vt  dkitur  Marc.-j.a.Itern,qnia  ficut  ante  baptifmu  Chrifti  loa.  fs  ad  denunciandum\Cbriflum,&pmparandum  homincs  adjuu  i- 
baptixabat in  nomine  Cbrifti  vcnturi,fic pofi  baptifmu  Chrifiiillos  uentum.Et  hoc  .fit"r/>  dicitur.  |i7  |Ipfi  vos  mi.te  prohi.^  h 
tjuos b*pt'n^abat,ad  Cbriflummittebat plcnius inflruedos  &ficco-  perhiberedebetis,'quiaameaudislis.  18  Qnpddixe.''. 
firmabat fuum  teflimomu de  Chrifto.  6  Nonduenim,__C  go  Chri(lus,fedquiamiffusfumanteillum,propterquod:bapi 
Hoc  additur  ad  oftemdcndum,quod  tetithiiloria  qua  afif  euangeli-  do  no  vjurpat  offii  ium  alienum.  Quodprobai  per  boc  quodjni  X. 
iU dimiferant,incipietes  defciibcre  fatla  Cbrifli  pofl  incarnationc  ip  Quihabet  Ipon.fpon.cftJ deft,habetofficiomfpofir 
Joans.  7  Fada  cfl  autc.F/i.  cx  prxdiilis  mouei qu&ftio,qu\a  generare  filiosy  &  ideo  officium  Chritti  eft  bapti^arc  ptr  tpre^ 
difcipuli  loanis  ^elantcs pro magiftrofno, voluerutprxferre baptif  rriturfitij  defpofa  Chrifti  qu& eft  ecclefia.  20  A  m lCiis,-- 
Ptumfuun,  baptijmo  Cbrifii,&  bocefi  quoddkitur.F&Cta.  eft  aute  gau.porp.uoc.fpQil.-i  cfcdebet  cogaudcrcfpofofiliosgcnerl 
qux  ex  dif. 

MOI^ULITEI^.  norareueritate.  Et  Pilatodixitde  Socrate  mngiflro  1 

7  Fatlacft  JK.-f.er-.Naeiusdifcipuliindifcrete  zelates,p>  Amicusquide Socrates,masisamicaeftueiirans.Pcr 

co,baptj,mu  Io.-.nis  prnjfcrre.uolebat  baptiimoChrifliq-  autemquod  Ioannesdi_losdifcipulosreprehcndit,in 

b(isfimilc<.sut  inultitlicologi,_caliqre!igiofi,q  magisad  manturdoaoresboniut,talesadulationcs  11011  rccip 

h^f-tal^biisojinioiiibus.eocpfuntopinionesmagiftro  fed  magis  repcllant,  ficutMoyiesdixiloiucNumcr.i 

rnm  fuiordinis,uel  patruequ_.proipiaucritatc,cumtame  Quid  cmulansprome,fi_c 

dicatphilofophuspnmoEthicoru,q)|auaumeflprxho-  20  *4mhus autc jpdfi  quiftat,& audit eu,&c.H\c  cfl  pta-d 

norarc  1   t°tv^ 


!1 

3. 
)C 

r> 

u 


s. 


17? 


i 


oannis 


Cap.  1. 


1080 


vt,:6iiiniftiocfficitnr,Iocu$cftb.ipriimaris,flucEcclcfie.  deaclo,id  eft,de  patre  venit,  duobusmodis  fljperoiacir,  D 

^  D;veroarram  fponra.',peccatoru  remiflione,Spinrusfan  n6affumpfircuIpa^uiu6aflumpfitpenam.Qmeniui  de.  CJwiffuS 

A  ftlorrmnione,  perfectiora\ero  Ifururo  /cculorernbuet  Prmofuperoem  humannate,qiudelpfapriusq\i.im  pec  ' 

(jijiis.NullusautealiuseftfpcrifusnififolusChriftuSjO-i  caret,venit.  Secudoiuxtaaltitudinepatris,cuicfta:quaIis. 

nt\ijqueDocrorespaTanymphiexiftur,ficutprxcurfbr-  e     Defw*.Ideft,quieftdeterreispare?ibus  natus,aqbus 


fu,  eroia 
cluplici-  • 
ter. 


>;  lusenimbono- 
jui  largitoreft,niii 
pJninus.omnesa- 
Jijliiniftiilunt  bo- 
noim  qux  dantur 
aDmino. 
IBepa.  Spon- 
faiisutiulnamDo 
pi  usamicofuo,id 
eii  ordimprardica- 
loim  (  Euangehzfi 
liui.Lyprsdicatornin 
tni  fmitur  pro  om- 
mb  tjuiCatholice  E- 
£  uarli^ant . )  Com- 

m\  dagit,  quieam 

ncbi,  fedChnlto 

zcJedebet. 

3   loc  ergo  gaudium 


Non  de  fein  quoill 
trift  tia,fed  de  l)eo, 


peccatum  &  pcena 
peccati  conrraxir,  ex 
lenihileltnifi  terra. 
f  Qui  dt  terra  eft  de 
terra.loq.  •&  C  h  r  y- 
s  o  s  t  o  m  v  s:  Et  ni- 
mirum  non  ex  ter^ 

' "r "  °      %    ^  Chriftus. "  ■   ' "  b  "  De^" "  V Vn  «undu»':    *    » ™  fc| OIM  n"  '  et'* 

*  oportetcrefcere,meautemminui.  QurdcWum venit,(u-  f  !5fl^?rfe 
c     r      ,  »».«.--         »  .     ,  —  4  oatixipiriru  partici 

a     ldeomcn(o?reftit  b     Homines  &  Angelos.         c      oinnes.         4     NatuJ.  ■  r  r 

Cl  Tetren..»  eftexfe.  Er  ec.  e  tertenali;  it&  dict.fi  vero  diu  n«,«  ll:uminanteeft,  5    PaOat,   nOn  eX  ferra, 

per  omne*  cfl: .  Qui  elt  dc  terra,de  terra  eil  &  de terra  Ioquir-  tf  qualiter  igirur ip-c 


a    Hurnilisnoncad  t  fed  fuperbu».         b    Intus  docentem . 

autcm  lponfi  cjui  itat,  &f auditeum ,  gaudio  gaudet  propter 

a     ld  cft.teftimoimneius.q  10  perhitut  (e  filium  Dei  fponfum  eccKiis.  b     Itacrgoflt 

ego  gaude,.  aJJ  mcerp  fpcnli.quia  iplemc  illlum  nat.  e     Id  e(i,  habeo  gratiam  m  am, 

fufficit  mihi  gratiamea.plus  m.hi  nonafhimo.iiequodaccepiaiiiit.am  m         j  '  £c  ne  ini- 
rem.ni,  c-nia  plues  bspt  z.  t  quam  cu«  quia,. 

vdcemiponii.Hoc  ergo  gaudium  mcum  impletum  eft.Illiim 

Qu^aChriBus.  b     Depatr-. 


in  lo-  i. 
Wfti.  j. 


tur, 


H  .c  eft  quod  ante  dcfutfum. 


chnftus.         b  AP.,dpaTrem.  7  de  terra  le efle  dicir? 
,  Oui'decoclovcnit,supcromncscft.  Etquod  vuiit  ck  s  N>hUenim  aliud  g 

f  ,     ApKe,  ,     P.deitaiefua.  j    Depopulo  finiftr*.    9    hOC  oftendlt  pCCUl- 

8  audiuit,  hoc teihtur  ,  •&  teftirjionium  eius nemo  accipit, IO  Ie'  ^"am ?uod Par" 

r     *i  1  uiiselr,  uelutcterra 

1 2  venic  ns ,  m  terra  na- 

l$  tus,&nullacompa« 

Inoegaudium  meum  eft  p!cnum,quodfae"tus  fum  ami     rationedignus  adChriflum,qui  nobisdefuper  vcnit.  No 

cu  ponii,  & 'quia  Ao&audio.  autdicit,de  terraloquirur  ^quoniam  er(t  >pnamenrelo- 

>  ,/««o^or.f/'c'.Gaudeoad  voce  fponfi.llle  fpofuscrefcit    quebat.fed  de  terra  leloq  d  lcir  in  comparationead  Chri- 

i.ii  enieturefleC  hnfhis.qi  utabatf  phet-.Ego  minuar,     fti  do£irinam,q.d.parua&:  humiliafuntqu?mea  funt,co- 

Prophera  muenia.,qui  Chriftus  pu tabar. ilUm opor     parata  his  que  Chrifti  funt,qualiadicens  efl  fufcipere  ter- 

ere.ldeft^exaltariji.  dum  peccatadimittu,gratiam     reftrem  naturamincoparationead  illum  inquofuntom 

da,inquogforiaeiusqua:in  fe  lempeft  perfefta,  ctefcit    nes  rhefaur'  fapient  a?,&:lcienti£Deiabfconditi,. 

inomineiTijdum  eam  homoplus  videt&:  habet.Homo        *  Av  c.Quoddicir.Df  terrxhquhur,  Dehomine  dicc- 

j^  uitur  q»ii  ante  in  fe  glonabat,  dum  modo  peccata pfi-     bat,quantfi  ad  lpfum  homine  pertinet-Si  enim  ahqua  loq 


tu  &.accipitquod ille  dat.Cui  rei  atieftat  paftio  vtriulq;. 
E  iitusincruceexaltarur:Ioanne8capitemi'"!uitur.Atte 
&  u  Sc  crcatura  loannes  natus  eft  decrefcentibus  diebus, 
C  i (tus  verocrelcentibus. 
c  Wf  aitteM  m.n.loannes  figura  legis  eft,  Chtiftus,  vetitas, 

ninunur,apparente  ventate. 
d  Qudtfnrjum  vcnit,f,tper  oes  efi.&c.  A  L  c  v  i  n  v  s  Id  eft, 
d<  Ititucune  humana,*  natura;  ob  peccatu  prim i  paiens,  qa 
dt  laa}ULuiineatlumpfit  verbum  Deihumana  naiiita,6c 

de  ccelo 


tur  diuina  illuminatus  eft  a  Deo,ficut  Apoftolus  dicit.No 
autem  ego,ied  gratia Dei  mecQ.Ergo  Ioannes  &c  q>  ad  lo- 
annem  pertinet,de  terra  eft,&:  de  teira  loquitur,fi  quid  di- 
uinumaudiuiftisaIoanneilIuminantiseft,nonrecipietis. 
g  Etqnod Wd.CuipfenliusDeifit verbupatris  noah^tl 
verbuni  patris  audit  vel  hominibus  teftatur,led  fs  vcr.bum 
cp  pater  loquutus  eft,id  eft,edidit  &  genuit  cx  fe,  fcit  &.  in- 
dicat  hominibus  effe  ex  patre.Hoc  cuangelifta  dicit,vt  po 
tuit,quod  plene  dici  vel  lntelligi  nequit, 

(J^*  a     Signauit 


NICOLAVSDE    LYRA, 

■  S  v.m  offlcium generadi  ex  fponfa  fibi  acciperet \  non  effetamicus 

i\  iftjtd  t  6"  adultrr  ejjet,ifuafi  dicat,  loannes,  dr  boc  <p 

i  ifaubaptizJt  nondebeo  dolercyfedmagis gaudere,cum  fim  etus 

iM&amicus.Troptcr  hoc  [iibditur, 

■rai.d    Hoc^gog  .ndium  meum  impletum  eft.Ef  notadum,rp 

wntSjbkkocat  fe  Cbrijliamicurn  fupraaute fe  vocauit  eiusfer 

mctism  indignum.d.Cuius  non  furn dignus,vtfo!uam  eius  corri 

i mcalccarnenti.Cuius  cauf.i  e(i,quia  volcbat  difcipulos fuos  repr'% 

0  1  re,volrriti  t  ipfum  ad  inufdiam  mouere  contra  Chrijimn,  vt  pa  ■ 

t  expr£dilii!,.deo  hic  voiuit  oc\m  magis charitatiw. 

*  hiu m  oportet  cre lcere, H ic  ofienditfecundnm  effe  wftufcUi 

mifujm  diminui,w  crefccre  famam  Chrifii.Etdiuiditur  in 

c  's.auia  primo  oftendit  prcpc(ttu,fecHndo  concludit  principale  in- 

;:Amcredit  in  filinm.P«w« probat quatuor raiionibus 

■  riitu/cxahitudme  ori^inis  Chnftv.Cmus  origo  iefurfum 

\d  deitatem,ficut  patuit,pimo  c.  &  quantu  ad  buma- 

juiacorpus  tius  formatum  e(i  virtute  fpirituffantli.Et  hoc 

«wr.Illum  opor.er  crefcereJ»  claritate  famt  &  autho 

r  tte  apud  hnmin(s,quia  wfeipfo  non  augetur- 

e  autem  m mui. Sicut  Lucifer  mtnuitur  in  claritate quan- 
X 1  ad  apparcnthm  oricntc fole ,&  autboritaspr&conis  aduenien 
tudice,&  buius  ratiofubditur. 

4  Quj  defurlum  venit.  Id  eft.originatus  efl  &  quantum  aidi 
i  itutcmm&  quantum  ad  I  umanitatem  modopr&diclo. 

Super  omnes .ld eilmautboritate  &  dignitate.  Debet  omnem 
t  aturaru  pr£ceilere,quia  quanto  origo  alicuius  eft  altior,tato  de- 

betur  e; 


bei  ei  maior  honor.Secunda  ratio  accipitkr  ex  certitudinc  dotlrina 
quoniam  Cbriftus  in  natura  diitina  habet  candemfcientiam  cumpx 
trejnbumananatura.  cognofcit omnia qu£  Deus  cognofcit  notitia 
vi(ionis,&  ideopoteft  certitudinaliter  docere  etiam  altijjima ,  ideo 
debetur  ei  exctllcntia  maxima,&  hoc  efi  quod  dicitur. 

6  Qui  cft.Id  eft,omnis  homoprmter  Chriftum,cuius  corpusfor- 
matur  virtute  (eminis  exiftetis  de  terra  a  Domino  ficut  &  alia  mix 
ta,vt  patet  ex.i.de  gcneratione. 

7  De  terra,de  terra  eft.  Id  eft  per  hoc  conftituitur  in  vita  terre 
na,&  per  confc  quens  uon  poteft  loqui  nifi  de  terrenis ,  quantum  eft 
ex  fc.ldeo  fequitur. 

8  Et  de  terra  loquitat. Licet.n.Ioanes  &  altffantli  loqmtifue 
rint  de  ccelefiib.hoc  erat  inquantum  erant  aDeo  Uluminati,  fed  ali- 
ter  eil  de  bomine  Chrifio  ratione  pr#dic7amideo  fubditur. 

p     Qui  decxlo  venit.Quantttm  ad  originem  modo  pr&dillo. 

I  o  Super  om nts.Quantum  ad  doclrinam,quiapoteft  loqui  cctle 
flia  &  diuina,qux  certuudinaliter  cognofcit  &  inquafum  Deus  cjr 
in  quanlum  homo,propter  quodfequiiur. 

I I  Et  quod  vidit  &C  adiuit.Licet.n.habeateandemfcientiam  cu 
patre  inquantum  Deus,tamen  habet  eamapatre  ftcut  &  efjentia, 
&  hoc  (ignificatur per  audireinquantum  autem  bomo'  habet  aiiam 
fcientiama  Deo  infufam7&  ftc inquanturn  homo  &  inquantu  Deus 
apatre  audiuit. 

iz  Hoc  teihtur.Qoccndo  & patct.certitudo  teftimonii pcr  >i- 
fum  &  auditum. 

il  Etteftimonium  eius  nemo zc.ldesl,paucicomparatiue 
ftcut  communiter  dicitur.  "h^emo  cft  inforo,  Id  eil,pauci,quiapau 
ci  de  Iudsis  credideruat  in  aduentu  Chrifti . 

it  1     Quinu- 


MOi^^iLITEI^. 

!rveru%qui  non  fuum  qua:rit,fcd  Chrifti  honorem,8d  il 
IdicitdeChrifto. 
Wumoportiti/efcere,me autcminui.Qmz l~ol\ic.itns  eftde 

honons 


honorisChritti  augmentationcj&depropnahumiiiatio 
ne,  &  illudquod  fequitur, 

4     Q^irff/Mr/ww.-pe.ty-c.Q^iiaconfiteturinChrifto  diuina 

exceHentiam,6t'  in  (eipfo  fragihta:c  tcrrcna  .  Er  in  hocdo- 

cuit  Zoanes  doclorcs  Ifcrioies  defcrre  luperionb;honores. 

Tomusv.  L    4 


io_i 


A  a  Tkmmdt  m\j  Dr-n-.Hoceft  lignu  pofuirin  cordc  fuo  qua 
fi  fpeci-leal-quicW-iiicci  -»_ic  ci.e  vcrum  Dci.nv  qui  mil- 
fujcftadfalutcmhominom. 

•   Pfjlm.  ^  ^/ f F<ur  f fl. ^ii?  mii»  mifit  nrwx.Omnis  homocx  fc  medax 
'*' J#      non  cnim  vera  dicttt  potcfr.nifi  illuminauis  t  _eo.Qu-  e- 
nim  milit  Dcus  ra- 

Pe  pnpnio  deii'f.  q 


t  M-tth. 

H.J. 

Lticto.d 

t  nune- 

!'H. 


GJoi.ord.6_  Nicolai  de  Lyra        10  i 

ow.wiflrffrfii/BWiiBMrm.honiJnibusdatadmcnfura^filicj^ 
datadmcnii-ra.ledficuttotum  ex :  leiplbrotogeiuut  jjj 
fuum,itainiarnatofilicfuo  toru  fpiritum  fuumd( 
p..rticulatim,non  perfubdiuifiones,  ledgeneraliter_-ni 
uei.aliter,--  non  ob  aliud  dat  nifi  qtiia  pater  diligit  filiiE 

e     Qjticrcdtt  inj  ut 
Ipfc  <v-i   ecce  n  de"iend^«cfnper  omnettfh         _k  habtt  VltJtn  Xten  /;; 

1  qui  autem ,  &c.  _ 

2  diceiet.quicred 


lu?quoddlCeMu«  a  Qmaiitemacccpircius  tcltimonium  t  fignauic,  quia  Dcus 

mi(if  Hfiiv  l")eilSC(V  '     v«'«*«rM«  .  '<•!•  b     <  hriltum. 

idco  vaba  Dei  lo-  b  vcraxcl-  .  Qucmcnim  mifitDeus,  verba  Dcilocjuitur.Non  3  filium  habctipi 
o  iturere  >vcrb"  f-  ■  '<*fftF'''0         *«»•        £  _ingoi-fi.ee.  non.t.do;tioo_.  4  nlium  __perho 

cnimad  menfuramdatDeusfpiritum.Pa-erdiligitfilium,ck  ' 

....  ___  *  __-_._-__ _.  o..    .a   .i.,.»    n. 


c?euiiimoniu  c  cnimad  menfuram  dat  Deusfpintum.Paterdiligit  hlium,  5c  «  betvitam 
rlubcntis     quod  d  »   ^«_~«-»_tt_ii«qi»»-«  •-■  »«'  •  q|:» em  tDim  nbi  -rn" «•     h  *a  *ft  ,iu*t  '"*•  6  r     Sed  irt  Dcim 

Dcusfit.vaba  c  tomniadcditinmanueius.  f  Qtiicrcditinhlnimjiabctvi-  7  f»Per  «"*  «raci 

.  _  ^*-  ..     .1     _  r ... ._- nifi 


JudC 

rfrh.t 

Deu»i 


.     Idell  iprum  fi  lum.  Ideft  ipfurn  fiiiora. 

tam  .rtcrnaam:  qui  autem  incredulus  eft  filio,  non vidcbit  vi- 
c  tam,lcd  na  Dci  t  manet  fupcr  eum. 


Dci  lunt. 

C  Vcrba  Dci  loquit. 
\n  hoclc  di.tmguit 
a  Chnlio.ieJquia 
miflus&  vcrba  Dci 
]oejtur,apciti'addit. 

d     \vn<n.M  admcnjuramdat  Dcus fpiriiu.Tattr diligit\f.liu  & 

omnia 


natusel.  perma 
Siideonoait,  v 

8  (cdmanct,  quu 

9  filium  milVum, 
.    cft  vita,  nontuli 

efiectus   iJlius 
fcilicctmorSjCorruptiocVc.qiigomniamanent, 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 
I     Qui  autem.£i«l  ttliimonium  trcdcndo. 

B   2     Signa  iit.  dtft,monfirauit. 

3     QnuDms.^iditnfilendum  promiffumdefitio  iammiffo,fi- 
cut antt  mittendum  promiferat ptr prophetat.  EtconcUd  texccU 
lentiam  aotlrins  tx  prsdiftis  dicens. 

4Quem  enim  mifitDeus/Pro/TM  virtute,alij  autt  no  poffunt 
buc  facere,n:fi  nirtute ipfius.  Tertia  ra-io accipitur  ex  plcmtuiine 
granx.Sicut enimincapite corporis naturalis fuut omnes  fenfusfxn 
altis  autem  mebrisfuntparticulatim,fic  in  Chrifto  cjpite  noliro  eft 
omnis plenitudo gratixjn aliis autem  diu\fim,&ideo  excclientia 
dignuatis  &  honoris  Cbrifto  dehetur  pra  alns,&  hoc  eft  cp  dicitur. 
j  .Non  cnim  ad.Jrf  eil,gratiam  homini  Chnslo.tsrjo cp eiusgra 
tta  h.ibitiults  jit infinita.fcd  quia  habet gratiam  frcuhdUM  omactn 
eius  rationem  &  effetlum.  ficut  fi  haberetur  albedo  fcundii  omne 

q  gadum ipfiHSpcjfibilem dicrrctm  haberifine  menfnra &c.Mio nw 
do  etii  dicttur  hoc  ex  rtjpeclu  ad  capacitate  anir,i.a.  ti  cnim  aliquis 
veniens  ad  ftuuinm  hauriat  aquam  qttantum  po<efl  uas  capere,dici 
turaccipereftne  mefura,licet  >as  ftt  dcterminatx  nttjurf.  Sic  'tpra 
pofito,quia  tota  copacitas  animte  Chriiitfuitrepleta  ^ratia.ideo  dt 
t,r  accepijje  fmc  mlfura.  }uartu  ratiofumitur  cx  Cbrifii  filiatime 

*V  t/Ni-i  eft  Deifilius naturalis  &■  vnigcnitus.  M'u aute quatiicumque 
JanCli  etiam  _/)t  ngcli  bca  •  i  nonfunt  ttifi  filii  aAoptiui,&  ideo  fibi  de 
betur  excellentia  rcueremis  &  bonoris,&  hoc  eii  quod  dicitur. 

6  Patet  diii.filiUj&C^jiw inquaniu  Deus  habct  eandcmpoten 
tiam  cun,  patre,ficut  &  candc  effentiam. Scd  boc  modo  accipiendo 
]ydiligit,T\(o  tenctur  caufalncr,quia  filitts  no procedit  a  patre  vo 
luntartcfed  natural:ter,fedtenetur  cocomitatiue  &  per  modtt  ftgni 
quiaddcclw concomitatur produclione filii' .  Similiif  inctuttumbo 
».<o  omnia  traditafunt  in  n,anu  eius,vt  habetur  Maith.vlii.d.DM 
Cit  mihioIspo.&C  kt  boc  modo  accipiendo  \y  dili^it,  tenetur 
caulaltter.siuia  dileilio  diuina  efi  ratU  omnis  altcriusdoni,  &  fic 
eft  caufaomniu  aiwru  donoru  qus  failafuntin  bumamtate  Chifli. 

7  Qm  cred-tfJJic  concludit  piincipale  intentum,  quia  intentio 
loannxs  baptiftx  ifta  dicentis  eratjnducerc  difcipulos  fuos  ad  credt 
dum ipft  Chrifloycuius  erat  prxcurfur  &  nunciuu  &  efi  </,  dicitur. 
Qm  credit.C_.u/>d6crgr_ri-i»Wf7«ic  virtnaliter  cont.net  bcatitu. 
dtncm,ficut  fcmen  arboris  ipfam  arborem,&  loquitur  de  fidefo  rma 
ta  cbaritate. 

8  Qui  autcm.  Qpantum  adpanam  damni,  qus  efl  carentia  v'f 
ftonis  dtuinx. 

9  Scd  ira  Dci.  Quantum adpanam  fenfus,  qn.c  sternaliter  ma- 
net  fuper  damnatum,qiia  nttUo  modo  poteii  euadere. 

tsfdmaiore  euidentu  eiusquoddiclu  rfl,quod  Cbriiius  bapti-^a 
bat  &  difc'ptdi cius^nuxrii  quale  fucrat  iltud baptifmai  Etargu,i 
quod  nofuit  baptifmi  Chrifli,quia  baptifma  Chrilli  habet  efficjcia 
a paffiont  ipfius.i rgo illa  nb  pr&,.efftt,quia  effeflus  nopotefi  prx  e> 
dtrecaufamfuam  Chriilus aute  nbd>mi p.tjftts  fuerat,ergo  &c.  'tc 
•j-  fi  altqui  fuijfcnt  bapti^ati  baptifmo  Chrifti  antr  eius  afcenfione  in 
fxlii  boc  maxime  vtderetur  ejfe  verii  de  ^ipoftolis  &  Chrifti  difci- 
pulisMcautenoneJi  verttm,qma  Chrtfius  vulens  adpatrcm  afcen 
derc,  tixit  cis,  loannes  qnide  bapti^auit  artna,  vos  autem  bapti^abi 
mimfpintufanao  &c.vt  dicitur _-ff.i.-..P,.iptilrnus autChriiri 
Clt  in  ifunu.tytpatetexprxdiclts.i.ctrgo  wc.Contrarium  vidc 
tur  pcr  dttiit  ^Hguftfupcr  iftu  locu,quia  dicit  quod  Icfus  bapti^t- 
b.u  vt  Dh<Joc autceil bjpti^are bapttfmofuo.ergo &c.l>/fpbfio. 
/.  hac  quxjiwne  t?  confimilibus  quxfuut  dc  illis  )>««  mm  pajfunt 

fufjicicuttr 


fuifcienter per  rationi  inueftigari,  nec  earii  vcritas  habetur 
prejfam  [criptura,tenendum  efi  illud  qttod  efi  ma(is  con\omm 
pturx,w  roni,&  ideo fccundum  huc  modum  in  bac  qbne  efi  fh 
tedendum,quia  non  eft  expreffumper fcripturam  qualefuerit. 
baptifma.Sciedum  igitur,cp  Chryfuf.dicit  quodilludbaptifmat 
fuit  baptifma  Ioannis,quia[ecuudum  pfum  baptifmns  Cbriiii 
dum  erat  inftitutus,cuius  rb  efl,quia  in  bapt.fmo  Chrifti  datm 
ritujfanftus,qui  non  cft  datus  ante  Cbri[ti  rtfurrctlionm,  fect 
quod  dicitur  infra.7fN0nd.cvg  (p.da.qa  nodu  eiat  Iefus 
rificatus.fif  ideo  dicit  tp  jipofioii  ante pafjwnc  baptn^bant  t  { 
baptifmo  loanis,de  Chrifto  aut  df,quod  tpfe  non  bapti^abat,v  «■ 
atur  cfc.fcdpro  tauto  dicitur  bapii%jjfe  in  hoc  ci.qma  atlioft  i 
difcipulorum ci attribitt.ur Jicut  faftum  ferui cttribuitur Dm 
Sed  ifia  nb  videntur  confonafcripturx.  Quod.n.dicit  primum  t 
ma Cbnjlinoede inilitutum ame refnmtliove,non  videture 
rum,quia  facramenta  Chrifliexfua  inflone graf.am  confcrt 
ideo tanto  videtur baptifmus Chnfii iiftitutus ,quando data 
t»s  producendi  ifium  effetlum,  boca.7itfuitquai.do  Chnftnst 
baptiiatus  tattufantlifjimx  carnisfux  vi.tuic  regeneradi» 
aquis,&  hoctenetttra  dotlonb.Dcet  necejjitas  vtedt  hocfac 
to  fuerit  induda  poft  pasfionem,  quiain  pasftone  Chriili  terr 
funt  figuralia  facramenta.Hocdt  dicit  ^tug-in  quodamfcr.Ek 
nix.Ex  quo  Chrifius  in  aquis  immerg'i,rx  eo  cmniii pctcata 
aqua.ablulio aut  auferens  peccata,non  •  fi  aiiud  qua  Chriftibap 
tnus,ergo  &c.l:equod  dicitfecundo  ^ipoilolos  bapti^ajjt 
loann:s,non  videtur  vcrum,quia  ibidem  dic:tur,quod  <H^^m 
nis  moucrunt  brigam  &  qonc  de  b.tptifmo  Cbriili  &Juo^M 
pulorum,quod  nb  effet  fi  Chrifltts  &  eius  dtfcipuli  bapti7^fjcn 
ptifmo  loannis,quia  no  crcderet  ad  Ioanis,dctrime>.tum,vteu 
put s  in(innabant,fed  magis  ai  honor  augmetum.Trxtcrca  ftf< 
tiii  vnum  bappfma  Ioanis  &  jtpoftoiorum,qo  illa  de ditttijis b<  1/ 
mntib.nb  baberet  locum.  iluod aiit  dicit  tcrtio  Chrifium  in pro 
perfona  non  baptixafie,fed  tatum  per  d\fcipu\osfuos,nb  videtu  't 
rum,quia  vt  dtcitur  ^ift.i.a.  Cepit  Jefusfacere  C-docern» 
io  non  eft  vcrifimile,quin primo  bapti%aucrit  perfeipfum.Etc  '<• 
matur  p  hoc,q>  alia  facramcta  Chr  fits  pcr  feipfum  pnmo  cxt,  1  N 
ficta  patct  dccuchariiiia,quiaprimo  iffc  corptts  fnutn  ct,njecr.  'U 
&  formam  confurandi  *4poiloli$  tradidit,  ftmititer (acramtt  1 
confirmationis per  manus  impofitioni  exbibuit pcr  fcmeUpfunt'J 
idto  nn  esi  vcrifimite,  quinftcramctum  baptijm  f fcmetipf<m  tt 
cuerit,cum  fit primum  facramentum,  &  ideo  diccndum  fecun\m 
*Aug.q>  Cbriltus  Bupti^auil  difcipulos  fuos  ir.  bapvfmo  fito.J." ' 
&  Jpnitufanilo,vt  rfr  w  boc  c.qitod  ipfe  b.iptiTjbat  pojtmodu 
OijHctum bapti^andi eodcmhaptifmatc  difioulis  nltquit  tnte 
doftrinx  &  prxdicationi,ftcut  &  ^ipoHulus  Taulus paucosp 
bapti^auittVt  poffct  prxdicatioui  fidcli  us  imed^re,  v:  habci  1. 
x.ca.quia  ibidcm f  ibdn .  Non.n.mifit  meCnriiiusbaptiz 
Sciln.cc  principaluer,fcd  Euagcli%are,&  hoc eft  quod  dic.t  jit 
Epiiioia  ad  Crleutina.Credibile  efi  ^ipofiotos  fui/Jc  bapti%ato 
ptijmo  Chriil/,nrc.n.miniflcrio  bapti^aJi  defuit,ut  hertt  b.:p. 
tos  jeruos,pquos  cxteros  bapti^aret,q:ii  nbUtfuit  bumititatis 
Jlerio,qh  eis  pedes  lauit.Auihoritas  aut  ilia  qux  habei  Io.y.f. 
dttm  erat  fpiritus  finttus  datus  &c,\ntcltigii  df  dationt fptrit, 
ili  in  figno  uifibili.  &  hc.c  tnodo  non  dabat  in  baptijmo  tbrifti  itt 
euts  Afcenfiom  m,dabai  tamen  inuifibilis gratia JpiricuJfantHi  " 


m 

)*■ 

.*- 

?' 


ut 


&  modo.^/id  privth.ni  atccndum,qucd  bapr.Jmus  habtt  tfjicat.  nt 
pasjione  ratiom  juppojitidiuini^aquaetipja  pas/io  utrtutcm  ot 

#  bat,t.  'm 


] 


385 


ioannis.      Cap.  III I. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

y„eadem  autem  erat  perfona  ante  paffinne  &  pnft  pa(fions,&per 
cfiquts  eade  canfa  effcac  «fuit  in  bsp'ifmo  ab  in\ioneipfius,qua 
4,  .v  taiiu  carnis  Cbrifii  dala  efi  aeju it  viaus  regencrandi.  *Ad  fe- 


1084 


fti^ati  baptifmo  Chrifli .  Quod  autem  diilum  esl  eis  pofieatVosau 
tem  baptixabitnini  fpiritufanilo,&c.  non  intciligitur  de baptifmofa 
crametah,fcd de infufione fpirituffaniliin  fignovifibili,  qui dicitur 
baptifmus  fimilitudinarie ,quia  in  baptifmo^quod  eft  facramcntu  da- 


D 


t>  inm,patec  ex prxdiilis,quod  ^ipoiiott  ante  paffione  fuerunt  ba     turgratia  inuifibilis  fpirituffanHi  fub  ablutione  aqtttt  uifibilis. 

pti^ati 


U     D     D     I     T     I     0  1. 

Ii  z.y-.vbidiciturin  pofiilla.  Dixeruntagricola:,  hic  eft  h*. 
j\  (T  illam  deciarationcm  eji  qus.dam  additio^fcdicet  in  illo  c.Mat. 
a  ideibi,&c. 


D     D     1     D     1     0 


I  I. 


iec.c.^Jrf'«'«rw/>«/W.EnnonHebraicedicituraqua. 
fronHebraicenon  ftgn>ficat aquam  fed  henoth  :  Qjuod  babet 
k  propriam  literiz  &.n.pro  fecunda  &•  tcrtta,  pro  tertia/ignifi- 
a  detn  quodfontcs. 

jlD. 


Jl  D  D  I  T  I  111. 
In  eod. czp.fbidicitur in poflilla.N on  enim  ad  menfuram 
dat  Dcus  !piritum.'Po//««l  etiam  aliter  exponi b<ec uerbji  Euan- 
getifl<e,f.7^pn.n.ad  menfuram  dat  Deus  fpiritum.&c.  Vno  modo  vt 
intelttgantur  de  diuinanatura ,  quamabttte  no  patcr  dat  filto  qu<e 
eft  donii  infitiitum.  F.t  hot  videturfentiregl.  r/u.e  in  10  loco  dicit.  Vt 
tantus  ftt  filtus  quantus  &pater.  ^ilio  modo pofiunt  exponide  do- 
no,quod  daiii  efl  human<e  natur<ey  vtperfonte  diuinte  vniatur,  quod 
etiam  efl  donum  infinitum,prout  alia  gl.ibidem  dicit,Sicut  paterple 
numgenuit  verbum,pc  plenum  &  perfeiium  unitum  eil  bumame. 
nature  uel  creatur&.H&c  ingl. 


C   A   P  V  T       II II. 
jTcrgo  c^o«'>.ScicbatIe(bs  frienriam  eorum  &:  inui 


itarhanifefle,  vtpoft  Afcenfionem  datuseftineffabili  Sc 

fT ergo  cignnwt.^cicoat  ie\us  inennam  corurn  oc  inui    inexcogitabih  modo. 

/  diam,quod  non  ideodidicenntdeeo,vteum  feque  d  i\eliquit  ludeam.ldeft  Pharifxosincredulos,quicogitabat 
rcur,fedperfequerenmr,&:ideofuoit,  docens  fuos  cede-  eum  perfequi,propterbaptifmaipfius  quodcrefcebat,  &C 
k  ialis,non  timens.vel  euaderecos  tmpotens.  quiaper  dotlrinam eius,legem>,euacuariintelligebant. 


rCyML.  Alex.V- 
tjerfa  :bfquedubio 
fi<  tDeus,  cognofcit. 
E  eclat  autem  om- 
nicuiufque  reiopor-  a 
Ritatem,  erumque 
p<  usordinem  quam 
c*  nitionem  fnam  in  b 

memirabilisdi- 
fpilans:  fequitur.  A- 
li.j  cmomniludco  c 
unricationi  (u-  " 

niorem  Ioanisbi 


Bifcipuli 
b 


-1 


C     A     P     V     T       IIII. 

•    a    Quotumeontiliolea-ine»  eft  capru?. 

Ioannis  qtii  maxime  fnerunt  dc  Pharifavs 

T  ergo  cognouit  Iefus ,  quia  audierunt  Pha- 

a    Vndemagisitiuidtbart 

rifad,quod   Iefus  plures    difcipulos   facic   8d" 
bapcizac  ,    quam  loannes  :  quamquamle- 

Id  rft  innn.eret.  a     Significat  tiinfitumde  iudais  ad  ijenies. 

fus  *  non  bapcizarec,  (ed  difcipuli  eius  3  rclicjuic  Iudaram, 

a    i^iiadeGa!i!an  ueoit  Iudzam.     b     Ottendit  quodjuut  piatdicauit  Iudjis, 

pradicauii  &g^ntibus. 

rqabant  ^  &abiititeruminGaliIaeam.Oportebacautem  eumtranfi- 

imultifpretapnl-  g 

onfuetudinead  Io^nnem  proficifcebantnr.alii  melio- 
iChrifli  baptifmum  contendebant ,  quomukoplu- 
idChnltum  confluebant.Iudaeorum  veroa:ftuantem 
idiam  vitans  rnrfusin  GaliKxamabiit. 

Ki^af.Quod  veredtcitur,  Ipleenim  fempermun- 
'  in  fpintu   lnuifibiliter ,  &:dono,  fed  eius  baptifmus 


e  Et  abijt.  Poftqua  pau 
cos  de  Iudaico  popu- 
lo  fufceperir,  reliquit 
incredulos  legislite- 

1  ram  fequentes,  quac 
neminem  ad  perfc- 
ftum  ducit.Et  abut  Gz 
lil.  Ideft,  infpiritualc 

i  ipfius  literac  intelh— 
gentiam. 

,  f  ln  Gali/fam.ln  Gali- 

.  laatrasformatiqJDo- 
mini  creditur  fa&a, 

j  per  quam  fignifica- 


tur  tranfmutatiohu 
mancnature  inpriftmagldria.InGahlxadeditdifcipulis 
in  montedocl;rina,perqua  ad  vita  tranfitnri  funt  credetcs. 
g  o^orfft/r.Inter  ludaeam  Sc  Galilcam  Samaria  eft,  id  elf, 
interlegelitei^qiixperludxa^&durinasleges  citca  Deu\ 
reuolutas,quaru  figura  eft  Galilaja,  eft lex  naturalis  iri  mc- 
diocoflituta,quiaergoexlegefumpfit  fundamentaeccle 
tiarnincorpore,  quiefl  in  duobus,  fcilicet,  io  aqua,&:     fia*,oportebat  eiaad  gentes  tranfirecoftitutas  fublegena- 
;itae,vnde  PauIus.Mundas  eam  lauacro  aque,&:  ver-    tur.v,  vt  cti  vtrifque  in  Galilxa  cternae  beatnudmis  redirer. 
t  vitx.  ftCvn  l  .  O  prudentiam  admirabilem.No.n.huius 

;AvG.Baptizab.it,  quia  ipfe  rrrundabaf,non  b.iptizabat,  rei  gratia  utgentesdoceret,tranfi;t,fed  quemadmoduvim 
c  anon  tingebat,  prebebant  difcipuli  miniflerium  cor-  naturalem  nunquam  ignis  amittct,ficomnino  impoflibi 
im,prebebatiIleadiutorium  maieltatis.  leeftopus  fapientiaeaiapientia  non  proficifci  ntfitranfi- 

'Jedififcip-.fi.inquorubaptifmodabaturfpirituSjIicct  no    tibnem  inahenigenasquafipetentibus  minati  videretur. 

ica  Venit 


c-7y. 


N  I  C  O  L  A  V  S 
C    A     P. 


D   E     L  Y  R  A.  3   Sed difcipuli eius.Ii hoc.n, dedit Cbriftus exemptu<n  prtetatis 

I    1   1   1.  ecclefitcommittendiea  qu£pofsunt  fieri  commode perinjfctioresy 

J  T  ergo  co^.V oflquam  Euangctifla  determinamt de  effetlu  vf  ipft  ttberius  pdfjint  in  altioribus  exerceri. 

V  gratiaquo  ai  Iud.eos,bic detcrmiaat  de  deriuationetpfius  4  Reliquit  Iud.  Quiaperfcquebantur  cius  dotlrina.Eodtmodt) 

j  tigemiles.  Et  quia  Cimfii dutlrina  dupliciter  deriuata  eflad  dx  de^ipoftotis  ACl.l$.g.relinquentib.ludtcapropter  eoruincredtt 

< ientesf.pcr duftrinam & per m iraetda,ut babetur Mar.vlt.d.  /Zftfff.Vobkoportebatpnmum  loqui  vrbum  Dehfedquta 

'  Swoncmconfirmanf  f  quatnb.ftgnisjdeo prlmo  agttur  dc  den-  repellitis  illud ,  &  indignos  vosiudicatis  cterna;  vits,ecce 

i<ionceiHs per  doclrinam,  fecundo,per  miracuiafibi.  Poftduos  conuertimuradgentes.;Sicenim  prxcepit  nobisDeus. 

d~\Trimi  m  tres,quia primo ponttur  dotlrin£  ChriHi  opportu-  5   Oportebat.  Hic confcquenter  oflenditur  conuenientia dofirina 

»  hfeclido ipftus quaiitasftbi:  Venit  mvAict.Tertio confcquens  Chriili apud  gentiles  ex  fuo  tranfitu ,  quia in  regno  decem  trtbuii 

"oitasibi.faUquit  er^o  Hvdriam.  Trimum  oflenditur  cx  tri  babitabant  gentitcs,qui  translati'fueranc  a  I{rge  ^ijfyriorumilluc, 

b  ■Liltiaynmobhenditur  ex  Chrifii  recefiu,frcundo  cxeiustran  captiuatis  inde  decem  tribubus  ficut  habetur,  ^.I^gutn  ij.Conue- 

fi litji.OporxcbM.Tertio ex acccffi: >ibi:\' cnit cr<*o,Circa  pri  niebant tamen cum  lud&is  aliqualiter ,  quiacum  primo  faerunt 

tnn  fckndum,quod  Chrifto  bapti-rato  primo,&  difcipdis  eius  co  translati  in  terram  decem  tribuum,Dominus  mifit  leones  eos  deuo- 

flienter,utpatetex  ditio  ,   pharifei  comrmti  fuerunt  con-  rantes9&  idcorex Uffyriorumhabitoconfiliofuper  hocmifitvnH 

tr:um iv.uidia  ,  &  ideo uole>-s dare patientt£  extmplumjndc rc  de  facerdotibus captiuis,qui  doccret eos'colcre  Dominum,  verum- 

tt  t-  &fic  occafiomm  d-cendi  gcmtlrs  habuit,&  h  c  eft  quod  di  tamen  cum  hoc  cotebantidola,ut  ibidem  dicitur,  nec  recipiebant  om 

«r.Vtcrgocog.lefus  quiaaud  .Vhi.Quod  Iefts  plnres  di^  nes ■  tibros  ve.Tcft.fed tantum  quinque  libros  Moyft,&  ficparttm 


flulosf.  v  ba.  qnam  loanncs.  Tbatiftei.n.ex  inuidtapr.rfequuti 
Ji  ■  Ka.nnem,et  procurauerunt  eum  mitti  in  carcere,pmpter  quod 
Matth.iy.b.de  loanne. FJias  iam  venit,&:  fecerunt  in 
tn  quxcunqueuolueruntj&c.  Ef  co.modo  Cbriflnm petfc- 
1  bantur)&  eius  taortcm  tandcm  procutaucrunt. 
l ^uamquam  Iefus.  Tiic , licctprimo  bapi\7^ffet>ut  ditlu  eil. 

1  Sed 


erant  Gentiles,  &partim  Iudtei.  Cbriflus  autem  veniens  de  ludxa 
in  Galilteam  habebat  tranftreper  eorum  rcgioncm,&  ftchabuit  oc 
cafioncm  docendi  eos,&  boctangitur  bic.  Opoxtc.Tota  enimilla 
regio  dicebatur  Samaria  a  nomine  ciuitatis  metropolis ,  qute  avti- 
quitus  dicebatnr  Samaria,  quamnis  cnim  tune  ejfet  deflruclajan.f 
vomen  retnanferat  in  tcrra, 

*  1    Venif 


M  0  B^^t  L  I  T  E  /^. 
Vt  ergo  cognouity&c.Scquiiat. 


Glof  orcl.&  Nicolaidc  Lyra.  10S 


A 
Ro.n.c. 


C7fc 


1085  uioi.or 

a  *v*.rfr,Vtagnofcerent,&:conucrtcrenturad  cum  S* 

^EsriCKfi  ssS&^iofundo&cuUatofidf 

g^hH.opulusconcUnusK.b^o.quKttnmusdc    ««"^^«'V^TSwd.u.fyn.gop^qw^ 

olciittocxciius&.ohuxinlcrtus.  «■  haurireaquam,i.« 


in  iupcrnciefw  s  tantumfit  m  profundoetiamdrputc  . 
g  f  e«//.ln  figura  ecclelia:  de  gcntibus,que  prius  lu 


l     Ideftcolleclionemfideliumei.  gent.hui, 

tranfircpcr  mediam  Samariam ,  Vemc  crgo  m  ciiiicaccm  Sa- 

'  ld   ftagmm.  . 

niaria',quxdicimrSichar>iuxtapra:dmm  quod  deditlacoo 

,     U.hci..  Chiiiii.tuIeHlcgit.iuu.b«.«p.u...   i.«  lub  -  hxie....aicm  ■»  &<°»°'» 
°  t>     N  ;l 


imali«  i*t<-i,   .,  .• 


ie  C  r  r  i  l  t  v  s . 
Acmgnuticc  figntfi  a 
catquamuis  Iud.vo- 
lum  gcnere  rcluto  b 
ad  gcntesabuurafit 
vcruasmon  tamc  ho 

r.^X'1'c"  S  lofe-phfiiiofijO-,  Erauuccm,bifonSlacob.Iciusergo 

lHJtlUS,quafl  lUttlbUS  .     .ul  ept«n.momn,>,uafun.ool»...n.e,M,. ...  l,n«  p-a.to.       b     Itc.  thnu.in, 

c  gawiscx  itmere  fedebac  fic  (upra  foutcm,  HoraautemQrac 

f     ▼  ,     ic(  quiin  tciucni  lidci  S.ma.it  ,  oium. 

g  quafifcxca ,  vcmcaucem  mulicr  dc   Samariahaunrc  aquam. 

?  Uiciccilolus.Damihibibere.  Diicipuli  enimeius  abieranc 

in  ciuuatcjvt  cibos  emerenr .  Oicic  efrgQ  ei  mulier  ijla  Sama- 


f.j*. 


potius,qu.afi  mg 
aquisCh.iitiirngata. 
C  Erataktf^c.KiiUi 
naturahs  ratio  non 
aliunde  furgit  nili  a 
cauta  oau.i..m  bo-  i 
norjm.ideopulchrc  k 
dicitur  fjns  cffc  la- 
cob,  d  clt,  ratio  infi- 
mtapauisahitudme 
procJcns.  1 

*  C   Y  RI  L  L  V  S, 

Qm.i.AU,am?4iiom  .••,vt- 

nium  virtutumdoiiuniin.  imbcciJlum  putabitis?  JNaquo 
lHi.umnum  perionam  duc  naiui*cconuenerunt  ldcuco 
nec  induosfilKis  vnus  Chnitus  .citfditur  &omm  polle 


ticana.Ouomodo  tu  cum  Iu\taus  fi.s  bibcre  a  me  pofcis,  quar 

~"^""  Cui  hoc  J,«u?     a     Qu.au         10  o:j  lon.s  !  loci  .b  u: , 

fum  ro.ul.er  Samaritana?Non  enim  t  coutuncur  ludan  $am?- 


9 


aq 

dilccre  hiftoriaiv. 
tcre  legis.cuius  t  e 
peut  Ie(bs.Putcuw 
tus,proiuudi(as  r-- 
lienoiulegis:qui  |; 
viri ,  qumquc  1.« 
fati-  3  Moyfi,  quemmc 

n.ama-.o.    4    habcs  ,  Ut  Ctt,llbn  1\ 

5  Ioluc.  Reliquu  • 

6  dria.m,ideft,pnlt  1 

7  conucnauoncni  - 

8  biitin  ciuitatcm 

9  eft,  prinuuuam 
locletiam. 
I  ih    Damibi.  leflis  > 
i2dens  fupiafoni 
|  titapnmitiuai 
i  $  fia  quamdegen 

elegeratpotum 
quaineumcred.  I 

petit  a  natnra potum  ronis,  qua  conditor  Sc  redepior  i  q 
ltigct.Apoftohmilliinciuiraic,i.]nmundu,cmeiel| .- 

tuales e(cas,i.  tidem  &c  adipne  &c  cogmt lone,  quib.  n.  U 
lUUatianturecciefiiv./^.»'i.  Licet  lefus  poftfaugatior  n 


E   h.b. 


vt  Dc.usdiciturtqmquc  impailibihs  fu  hommis  tamcn do 

loicslibu.ir.bul^nonviDeus.iedvt  homopcrpcflus    fiure  potTet,tn  huncpotunoe«gii,.^wj«jocj 


■ 


Clt.  NonenimpotcramusaliterverbumDeihoiemlaau 

Cognolcere  nili  loauutus,&;pauus  fuitlet  vt  homo. 
*  AvGvsT!Nvs.'FortitudoChriltinoscreamt,infirm^ 

tas  rccreauit  5t  cx  ofle  Adam  facta  eft  viu,  &£  loco  cofte  re- 
pohta  cft  ca.ro  facla cft  mulier  cx  cotta  tanquam  fortis  fa- 
Ctustft  Adam  incarne  tanquam  infirmu&Chnftuseccle- 

fia.llhus  inhrmitas  r.oftra  elt  forumdo,.  - 

d  /f/Mcfr^o/j.crc.ALLEco.IterIelu,carniseftaflumpttoin 

quactt  fatigatio,  i.intirmitas,  relcuans  hoiem  quem  crea- 
Uit  potentia;  leflio  eft  hunnlitas  Sexta  hora.textacetas  qua 
venit  puteus  profunditatis  huius  icculi,  Samaritanaeccle- 
fia  vcmt  no  ia  mtta,  lcd  iuitificand'a.  Aqu^»  putci  voluntas 
huius  fxculi,q  quafide  profundoextrahit  lubmiflisc^  m- 
Clnutisad  eam  hoibus,pratmi(la  cupiditatequafihydna. 
c  i.J<tar.Qua(i  lallitudinem  releuasinquoindicatui  ma- 
gifterdodutus  acccdentes  &  pofleflurus. 
,  f  Skpra.Voas  dicuur  vbicunque  manat  aqua  de  terra,fed  fi 

in 


uupro  laboris  eius  cogmtione  potuseiefticiatdcfidt 
i  Di/c/pN/i.»,Inciuitatem  dilcipuhabierunt  lcihcet  ad  i- 
dxo?,qui  tcgis  valie  muniti ,  &C  prophetia:  lunt  telisan  t- 
ti,vt  cibos  emerent  lpiorum  fcihcct  corda prardication  i- 
dei  Deo  prxparantes. 

K  Dicit  er»o.  Nclciens  quem  potnm  petit  ab ea,putans  a 
deaquao-ppoint  i'eclTedcahenigenisva(culis,quotur :t 
•conuerfatione  no  utuntur  Iuda:i,  led  Ieius,quifidem  [  C 
bat,ei  fpintum  daie  cupiebat,6d  eam  admonet  utpetai  I 
rituseitautem  ^idonumDei&viuaaqna. 

^  C^RiL.QjLionia  aboire  immundacauendu  Iudsis  x 
inbebat,vana  potius  fuperftitiorc  quam  exacta  legisco  » 
tione  &uoluntate  comoti  nec  tangeret  ahemgenxcor  I 
aut  ualcuftim ,  uel  limulcomeaere  cv  bibere  patieban  . 
1  T^ow.n.c.Samantanosludxi  exccrantur  U  luppuntaK  a 
vocam,quia  eos  hxreditatc  patns fui  lac6b pnuaucian  o 
ftinendo  a  cibis  t}c  uafis  eorum. 


Diultlo. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1   Ve,ergO,H/c  tertio  ponitur  opportmitas  docendi  ex  accejju,q.t 
accejfit  ad  lucum  dclccl^bilem  <&  qnieiun>  &  dotlrint  apiu  .  Tum 
fropter amanitattm  hcr.Tumproptcer  fontis  ibidan  exi[lenii<s  f- 
f/rietatem  qinefignat  dotlrmam  Chriili  <ty gratiam^ecundum  quod 
dkaur  Ija.i  2.a.Haurieus aquas  in  gaudio  de  fontibus  Salua 
tonsxcx:c.£t  bocefl  quod  dicit «.r.Venit  ei.in  ciuitatcm  Sa,qt\c: 
dl. bichar.  stnuqun u s  dicebatur  Sicben^vt  habctur  Cen.3  ].d. 
z  luxiapredium,/JcobcM(W  vcniens  de Mcfpotami^cmu agrp 
ab  Emor prmcipe  amta.is  Sicbcmffi  ibt ai  tcmpus  iabitauit iux- 
ta  urbcyVt  ibidi  dicitur,Jed ^purraptu  Dm<n  filufuts occifi  sut ba 
b.iaioies  iil.us  ciuitatis  ufiti-.s  latob  etpc.  ceffit  mpojjejjionieius  ct 
Uu  locttm  dedit  \acob  moriens  filiofuo  lofepn  vt  babctur.Gen.+i. 
%   Etai  autcm  lbi  fons lacob-  l<l  eit ,  puteus  rptent ipfefoderat, 
quando  ibi  babitauic. 

4  le.eigofa.exitincre.fAT^wotf^drff  veritai thumans naturm 
tx  tiiju/i.itate. 

5  ^cdcbat  l]Q.Propter  bciaptitndin^ad  quieftfndu  &  docendu. 

0  fioia  autem.Bwc  didtur  ad  ouenaendnm  caufam  fattgationist 
quia  per  magnutn  tempus  ambulavcrat pcditando. 

1  V  Cfltt  mu,  Pofua  docenai  oppurtuhitatc,htc  confqucterponii 
uu.utas doitrmx.Et  dmiditur  m  duas  ;  quiaprinioponti /» doddo 
it;*t.i.iiKS wgrejJus>luudotdebiius  fccfjus^bt:  Relpondit  lelu.S. 

Couue- 


Gvnutniens  ingrcfus  fuitper  hocquod  Cbri[iuspcti;t  amnk 
\um  corporalem  volcns  (ibi  reddere  potufpiritualcm  quta  m 
Jtruiliorns  bumanm  eft  quod  afcnfibilibus  ad  intelligibilta  dtdt  I 
&  bocejt,quodfubditur.\cnix  mulierde  Sama.^ffwrw 
eft  nome  ciuitatts,[edgentis  velregionis  quia  Ula  mulierfnit  1 
uitate  Sichem,qw  ["c  metropotis  Samantanoru,vt  dicit  lofc\  «• 
1 1  .antiquitatum  Samaria  enim  exat  deftrucla  &  rexdijicatay  » 
nomine  eius  mutato^ouia  tunc  Sebafte  dicebatur,vt  habetur.  1  a. 
antiqmtatum^ 

8  Di.ei  le.Caufa  quatepetit  d  rnuliere,fubditur. 

9  Difcipuh.n.eius.£r  idco  nofueratpfentts  ad  dandufibi  ^ 

1 0  Vt  c;i.&cc.Lluia[iipcrfontcm comedere  volebant [icutpau  "( 
nec  ad  magn  a  bofpitia  in  villam  declinabant. 

1 1  Difit  ergo.ei  vaw.Cog\io.uit cnim pcr habitum eun t(le  \ 
quiaficut  erant  diftintli  ab  alus  in  culto  Dei  &  in  corporali . « 
ciftone,ita etiainveftc proptcr  quod T^u.i y.d.prxctpitur qu  > 
bcat.tfinibrias per  angutospatliorum. 

1  2  Bibere  a  nie. Dc  boc  etiam  mirabatur.Cuius  caufafubdit  . 
13  Nonenim.licet.nejfct  Iudsis  prxaeptumnc  wwrint  it 
&  amicitias  cum  aius nationibus  tamin  fpcciaiitcr abomin.;!  if« 
Samaritanos.Tum  quia  terrajn  eorum  proparte  occupaucrat  n 
quia  multas  moteftias  chfecerant  in  rexdtficatione  tcinptt  c  « 
fatis,utpatet,\,Efdrct< 


M     0     R     A     L     1     T     E     i\. 
4  7f.^«a«(fnj/"4.C7c.lftafatigatiotuit  fignupaflionisChri- 
Iti  iuanc  tal  luna. 

7  rtwt  muficr  de  iamaria.Vct  hac  muliere  q  gentilis  erat  in- 
tclligipot  vmuerfitas  ftudent.U'"  lndoctrina  gentihum. 

8  Dii.it  ti  lefus.  Da  tiubi  bibtt  t.Ttr  ilOC  ti^nificatui ,quod  ttkt 


tendebat  ahquos  peritosin  doelrina  gentiliii  fibi  inc 
rareperfidem,  f.  Dionyfium,  Ambrofium.Augufti 
t  Quomodotucum  ludausfis  bibcrc  dme  pofcisquxfm 


Saman.Woc admhatiue  dicitur,qa  quando  tales  ficu 
nyfius  bc  cxteri  ad  fide  conuerteoanmr,  alh  de  gent 
muabantur-, 

t  Iff/ 


pc- 

ini. 
tlitr 
)io 

tate 

k 


1 


oanms. 


Cap.    1 . 


1688 


1(87 

•fbondit Iefus .  Pedentim  &fimplicib.  verbisinftruit,vt    rat,mededirficultate  hauriedi/eddeaquiequalirateloqt.  c.s4 
lemdonum  Dei,i.fpintum  potlitaccipere.  &  CRRiL.Samaritani  minoresludceorum  tuopatres  ap 


a 
ta  iem 


1.  SeDeum  profitetur.  Nemo.n.Deidonapo- 
.  iirgiri,nifi  Deusnatura  fit.  Aquam  porro  viuam  Spi- 
ii:  (fanai  gratiam  viuificantem  appellat. 
t,  Hxiteimulier.  A- 


1  patres  ap 
pellantquia  erant  vicini  &  nonnulla  Hebraici  religionis 
probauerant,  &c  Hieroboam  decem  tribus  featm  contra- 
hensSamariam  habitauit. 


I,  vitia  dicitur  no 
a!  ,  nifiquxoritur, 
csp:turdequamu 
jijcarnaliter  fapies 
dit.Cum  haurito- 
11 11  non  habeas,& 


Tra. 


Quod  eft  fpiticus  Dei. 

tanis  .  Refpondit  Iefus,8c  dixit  ei.Si  fcires  donum  DeiSc  l 

Datotlfpititus.         Id  eft,peiitatefi<iem.  a   Subiudis  aquam  viuam.i.fpititunipet  quem 

darecur  ctum  fides. 

quis  eft,qui  dicic  tibi.Damihi  bibere,cu  t  forfiran  pecifTes  ab  2 

I   Merito  fidei.  3 

pie'i4saltusfit,quo  b  eo ,  cc* dediflec tibi  aquamviuam  .  Dicicei  mulierDominc  4  terde  ratione,  quafi 

idert.profunjus.  $  deprauata  &c  obfcu- 

nequein  quohaunas  habes  ,  &puteusaltuserc.  Vndeergo  6  tata  magno  labore 

Qu*  nifi  hauriatutde  imo  putei.hjoeii  non  poterit.  Maijstliquid  nobit  dando.   .  7    rOditUtjtX  exetCCtUf 

habcs  aquam  viuam  ?  Nunquidcumaiorespacre  noftrola-  $  bibuntautemquida 

a  Hunc.  Hauritonoaquamextrahens.     b  Petquospetfeftioresin  ecclefis.  VthOmitieS,    CjUlGA 

cob,quideditnobisputeum,&ipieexeobibit,c\:iiliiseius  9  ratione  adbonuv- 

a  Minotes  uel  prorfus  i?no-.ntes.  *  tUntUr  Vt  fanftl.Quj 

«^pecora eius  ?  Refpondic  Iefus,  &  dixit ei.  Omnis,qui  bibit  ">Jam  vt  Fecora » <]"> 

a  Figurali.  b  .f.voluptitem  (xculi.iquam  talis  aqua  (ifnificat .  Promttit  fatietatem  fpiri-    1     VtUiltUt  ea  30  maiU» 

tnsqux  (iet  in  re<urrectione,quia  apudeum  eft  fon»  vit»,quoinebiiabuntui.  ll    Vt  pllilofophi. 

exhacaqua,iitietiterum.Quiautembiberitexaqua;quam  n  e  Q«i4H.Qmcunq; 


ir. 


*  Avo.  Vafculum 
cupiditas.aqua  volu 
ptas,reficttur,  no  ex- 
tinguitur. 

dEtipfeexeo.Dcpu-  tVtique 
teo  bibut  homines 
&c  pecora,&:  fimili 


ndohabesaquam 
viim?Sednetbrte 
a!  m  fontem  pro- 
n  tere  videret  fub- 
"(i  Nunquidtu  me 
jj,  es,idett,  potes 
nlior  effe  Iacob, 
q  cLimfuisvfuseft 
ii  :-Contra  quod  er 
oiiperte  Chritlus 
o  :ndit  fe  non  car- 
n  ter,  led  ipirituaJi 
tdoqui»  dicensno 
fi  eeumquifuam 
a  .imbiberit. 
c  {tinquid  tu .  Alie- 


ego  dabo  ei ,  non  ficiet  in  zternum  ,  fed  aqua*quam  da-  V4C^raccoPmmodaue! 


Gal.$.b. 


bo  ei,  fiec  in  co  fons  aquae  falientis  in  vitam  a^tcrnam.  ^rit&gratixdonum. 

cognouerit,  fides,q 
•  per  dilectione  opera 
n enalacob patrem  fuum  vocat, quia ipfa fub lege Moy  tur in eo  nafcitur &  fic tandetn in vitam  tranfibit eterna. 
il.xerat,  &pradinmquodIacobfilioluodederar,pofII-  f  ^«.Aquacorporalisdeorsuflnit,aqua  fpualis  lurfum 
d  at.  falit  &  fecu  eos  qui  ea  bibunt  in  seterna  gloriam  fubuehit. 

frCrRU.Artib.magicisfineinftrumentoputabathau-        *  Cyrii..  Spirituffandigratiam.quiadeptuseftprxce-  Cs* 
fl  um  aquam  viua  putas qux a fonttb.  eft,ted  haufta  poft    ptis  hominum  non indiget ,  fedad potum  verbi  c^leftis a-  P 
b  icata  ti  de  Chnfto  non  pie  fenfifle  fanctu  fandto  copa-    lios  potcft  horari. 


rar, 


Cyriu 


XICOLAVS    D~E~ L  Y  R  A. 


potuijJet.Et  ipie  ex  eo  bibit  6c  hli/  eius  &£  pecora  eius. 

I  lefpondit  Ietus .  Hic  confequenter ponitur  debitw  proccffus  10  Refpondit  lefus  &  dixit  ei.Hic  remouet  fatfum  inteileclum 

■  ifycendo,(juia primo docel Chr Rhs uerbisfeciido/igMS,i:ji:Dicit  h  ius mulieris>oflendem quod loqnbitur de acjua mate>ia'i,fed$i 

c  ade.Tr/>»u  in  duas,tjuia primo  fponit  intentu,fecundo  remouet  rituali  &  boc  eji}quod  «//'c/fKr.Refpondit.Iefus  &  dixit  eu 

pkris falfum intttkclu^br.Kcfp.ole.Habica igitur occafione lo  II  Ex  hacaqua.?cil:cetmaterialt,de qua tuintelligis, 

qiidcaquafpirituaiiex  uerbis mulieris:  Retpodit  Iefus&di  iiSitiethetum.Quianonfedatfitimnifiacltempus.      q 

d;fi  tci.don.Dei./rf  efi.gr Jtiafpintuffanclhin  quo  dona  dani.  i  j  Qui  autem  biberit  ex  aqua  quam  ego  dabo  ei.  Id  cHygra' 


2  tquiseft  quidi  Qtiia potens ejl & paratus gratiam fpirituf 
f  li  dareommbus  peten'ibus  eam  fideliter  &  deuote. 

fotfitan. //oc  dicit  propter  liben  arbitrif  uertibilitatem. 
thuttesabeoQuiagratianondaturadultis  de  communi  lege 

uprt>pr;oin  Deum. 

:  Et  dediffet  ti.aquam .Id efl,fp"iritu{SantTigratiam,  quia  xflum 

i  cupifcentix  refrigerat  & per deuolionem humeclat.Dicitur  ergo 

w  uma  adfimilitudinem  aqu£  in  corporaitbus,fbi  dicutur  aqu& 

nttHttcotinuantur  princtpio  fu<e  fcaturiginis.  *Aqu&  autemmor 

t  iicmtur  illte  quxfunt  colletlx  in  lacubns  &  cifiernis gratia  au 

'imfanfiicumipfo  fpiritufantlo  contiguatur  ,  quiagratia 

:,nif: /pirittiffanclus  fpeciali  mndo  habitet  in  ipfa  & 


tiajpiritufiancli. 

I4Non  fitietin xtei.Sedcotrahoc y>idetur illud Eccle.i$.c.Qui 

bibunt  me,adbuc  fitient.Vbi  loquitur  de  aqua  fapientite.  Dkendumy 

quod  fitis  uno  modo  accipitur pro  deftderio  alterius  rei  non  habitx,  Sitfs  ao 

&  ftc  omnis  res  temporalis  adepta  magis generat  fitim  qnam  tollat  ce^° 

quiacupiditatemaugmentat.SimUiteraquaiorporalis,  quianonhx' 

bet  effeclum  nifi ad  tempns  oportet  iterumquod  alia  aqua  numero 

fumatur  ad  fcdandum  fitim,&  ficfit  interruptio.^ilio  modo  accipii 

fitis  pro  defiderio  einfde  rei  habitx  ad  habedum  eam  pe  rfeftius ,  & 

fic  habentes  Deum  per  gratiam,fitiunt  hsbere  ipfum  pergloriam.  Et 

hoc  modo  loquitur  autoritas  Idcclefiafiici  pr&allegata.  Tertio  modo 

accipiturfitispro  exclufione  fafiidij  a  dcleclationehabita  &  fic  bea 


r  erat  adueta  in  cnrporalibus  intellcxit  vcrbum  Chrifti     ti  dicuntur  Deum  fttire.Cu  ego  diciturhic.  Non  fitiet  in  ajternu» 


^u.rcorporali,ideofequitur. 

Dictt  ei  mulier.  {£«<»//  dicatnonpotes  mihidare  aquam  Viuam 
Hieo,qnia  non  habcs  inflrumentu  adbauriendum,  &  putcus 
' ua profund:<*,quod  non pvffet attingere  cum  manu. 
'. V nde ergo  ha.aquam.Q««/J dicat nopotes  mihi dare  nifi  tu 
f  ':ra  knc  miraculofe^qnod  non  videtur,quia  tuc  tu  efies  maior  pa 
t  trcha  lacob  quod  non  videiur  &  hoc  eil  quod  dicitur. 

NunquidtUj&c.Qai/wit  contcntm  aquahuius  puteiideofe* 


Intelligitur  fiti primo  rnodo  ditJa,  nuia  habens  gratiam  Dei ,  babet 
Deum,& ideono deCiderat aliquid quod  non  habeat ,  feddefidetat 
Deum  quem  habetfhabere  perfcclius  ideofequitur. 
15  Sedaquaquam,8<:c.fonsaque;  fa.in  vi.  &c.  Quiapergra- 
tiam fpirituffantlus  inhabitat mentem  qui'e'l  origogratix  facicntis 
homimmfalire in  vitam xternam.T^aturale efl  enim  quod  aqua  ta- 
tum  afcendere potefl  quantum  defcendk ,  &ideoficn  aquagracia 
d  Deoin  ms  deriuatur,itaper  ipfam  anima ad  Dcum  eleuatur,  quia 


peripfamconfors  diuina  natur£  efficitur ,  vt  dicitnr  frcundo  Vetri 
iQni dedit  nobis  r3\\\c\\m;lnquantumfvditipfum,utprdidicTu  primo  a.Magna  &preciofa dona donauit  vobisyvtper  hocefficiami 
t  <]Hodnbfeci(kt,fi aquam  viuapro  uolunta.e fua  aliundc  habere     ni diuinx confortes naturx, 

potuiffet  ii  Dicit 


mefpondh  lefus.  Ac  fi  dicat.-.O  tu  gentilitas.fi  fciresgratia 
i;'ubiconcedendam,  tn  non  mirareris,  fedeam  peteres 
I-c;busdeuotis&:  hccgentihtatisignorantia  magisdefi- 
Furcumfubditur. 
Ynit  er./Ai';.o-c.Quiagentilitas  ignorabat  Chrifti  poten 

"»  lui  bi.ex  a.i.cx  gentilium  doctrina. 
yitMthtrHm.Ha  i •hilolophidcfacilitatc  loquentcs,  non 

runtabaliquodquodeffet  htimanidcfideriiquiera- 
t  um  quod  ifi  elt  dc  utionefelicitatis .  Iliis  vero  qm  ma- 


gisappropinquauerunt  veritati  pofuerunt  felicitatem  ho- 
minis  in  fpeculatione  primac  caufar.qux  tamen  fpeculatio 
eftpercreatnrasdequacerrumeftpercxperientiamjquod 
hominisdefideriumnonquietat. 

1 3  Q«i  aut  biberit  ex  aqua  quam  ego  dabo  ei,non  fitict  in  &te  rnu, 
Quia  docuina  euangelica  felicitate  perfecla,  que  confittit 
in  vifione  &i  fruitione  Deioftendit, &  gratiam(qux  datur 
credentib.euangelio)ad  illam  perducit  ideo  (equitur. 
1 5  Sed aq. qua  cgo  dabo  ei,  fiet  in  eo  fovs  aqux  falicntis in  uita  &ter~ 
na.Dicit  ei  mulier  .  Duminc  da  mihi hanc  aqua  ut  nonfitiam  neque 
ueniam  /jac.Na  gentil  itas  audita  pradicatione  apottoloru  m 
&C  altorum  ditcipulorum  dcuote  rcceptt  fidem  Chnfti. 

|  Didt 


10S?  Glof.ord.&NicolaideLyra.  ,       io?) 

*a      *Ctr  Femineaeftfcmincarumolmmcns,  Mollis.n.  paradilo,  dcmultiplicationehiimanxpropa^inis.Tcri, 

actarduscrtcorumintcllcaus.doctiornaturavirorum^:  NoeamediIuiiiudefabncandaarca.Qiiana,p0|tdi 

calhdior  daturq;  <  ccafioad  manifeftadaoccultamuheris.  dediuifionib.genttu.Qmnta,  Abrahadcciraincifl 

Cor  ji       *  Avc   Vir  cil  inteUc&as  animx,  vt  oailus  corpons.a  immolatione  filii.His  qumq;  legib.  qiufi  quinq.  vir;: 

vcibo  vcra  lucc  illummandus ,  quia  caput  vm Chnftus.  roana  aiaab  tnitio  mundi  vlq;  ad  Moylcn  mbicQa  ru i 
a  '  DiiitAJrym>  Hcadata  cft  lcx 

nctma7olcns'non  a  Diatadcummulicr: Dominedamihihanc  aquam,vtnon  f  ^^ 
fcnrircvtcxoncrarc-  b  fitiam,ncqucvcniamhuchaurire:  Dicitei  Jeius:  t  Vade  vo-  2  diciur:Q««i»M,  «t 
turhisIaboribus,ad-  lfammmlmimmtm.  /..     •  3  brs.non  tfltiuuvh :,  * 

huc  camalucr  putat  c  ca  virum  tuum,&  vcni  huc.  Refpondit  mulier ,  &  dixit :  Non  4  m mc  hteram ,  \  je  |[ 
,.Rcg.  promittifibi,  ficat  «,.=» «... di.ini.  _  _    5  ad  Ipinrum  litcr:|ti 

«.b.     Elix  datum  cft  40.  d  habco  virumiDiciccilcius-.Benedixiiti:  quianonhabeovi-  s  nouum  Tcfhn 

dlCb.noncflirirC,nC-    C  «  DumHi  <•.  «liqoidqiio<Ubeonin.iudiuii,  |>i'it)aticnun.ibe    didi-iflr.quoduiium       j    tlllTl  ,  a  qUO  fpi 

qucfitircfcdvolcns  »onhib«,,r«d«» «..«,»».« rcjfli.  g  Icm  virtutum 

Jciusvt  iiia  um  m-  f  rum.Quinquecnim  viroshabuiiti,&nuncquemnaDes,non     concipias. 
tclhgat,dicit.  n  .    ,        .  ..   .n.    _.  v      n       ■       ^T     «o  .Avo.Quinc. 

b     fade  roca  rirum       Cit  tUUS  Vir,IlOC  t  VCredlXlltl .  DlClCCl  muhcr:  DomineVldeO  ^  n,i.  quinquc 

TVerO  .    tHHtn     &C.  VtCOdU-  Veice.p.opheu.quiacmniaiiofti.        ■  licob  &  filii  eiui.  . ,  COrpOTlS  te  lO.1. 

ccadcontcmplatio-  g  quiapropheta  tues.Patres  noftriinmontehocadoraueiunt  u  nuncin  temp 
ncm  ipirituahs  intcl  h  , 3  fcretionis  no  tc r  :it 

ligcnti^afcedas.fd-  vir.i.  mtellecl 

dr vocarirumtuum.  Tu lenfualis  voca ronalcm intellectu,  pientic,fedaduIter,i.errorc6rrumpit,dum carnalii 

quo  vtviroregaris,tuqmodocarnahterfapis,hucegolux  dicoaccipis,&idcovoca  virum,vr(ficutdico)fpir; 

6c  caput  viri  illummabo.  Qd.  Etecqusc  dico  no  carnaliter  intelligas.  ldeo  quinq;  fenfus  in  minori  xtate  dicur 

B  vt  tu animalis facis.  fed  fpiritualiter  lunt  m tc lligeda,  &  du  ri,  quia funt  legitimi .  Poft  lapium.n.  hominis  & dcc « 

<3u  rationis  accipieda ,  &:  ideo  tu  para  intelleftum  mihi  &  Dei  naturaliter  regitur  illa  xtas ,  non  ad  atterna ,  k 

veni,intclli;jcndo  ha:c fpiritualia  quae  dico.  temporalia  ippetenda  fi  mulcent,|vitanda  fi  oftendui 

c  i^f#o«(/K*»«/;er.Reiferahzcmulicrtuncnonhabebatvi  g  j^<Mpro/>&er<ie.frH.Muherexauditisproficiens,iam  . 

rumded  vtcbaturquodam  nonlegitimo,dequorefpodet  rataliquatenus  habcreintellecT:um,viidecV:propru 

adhuccarnalitetfapiens,  quinondumvocaucratvirum,i.  cat,fed  non  plenum,quianon  credit  venifleChri: 
intc  lcctum.  #  CYRiL.Quiainmonte  GarizimdatabenL 

d  D/c/tw/e/Mi.PaulatimeJattolIcnsadhucmyfterialoqui  hinc  orta  eft  ridiculofareligioSamaritanotu,quitj:  e 

tur,vtpaulatim  pcrduccreteamadcogno4cedu,quiscum  gionequamimperitialuda:is  vicinmoveramde 

ca  loqueretur.Et  non  opus  bonu,  non  prudetem  mulieris  tentia  habentes,  contcndebant  in  Syon  tatummodo  a 

laudat  refponfionem.fed  veritatis  laudat  confefllonem.  adorandum,  quafi  manufa&o  templo  concluderetur 

c  BenedixifH,&ck  CrRiL.Nonquiexvoluptateconuene  hPa.wo.c^c.Prophetaestu.&ideoiudicadehaccon:  D 

tM-       runt, fed  qui  fecudum  legem ex  charitate  confenierfit  fan  ne.q  me  mouet .  Iudei'  ic  prsferebat  Samaritanis  pi 

<5tis  cohabitarc  nuptiis  dicuntur.  plo  qd  zdificau  it  Salomon,  in  quo  adorabat.Eco  tra  S 

q  {  Qjtinq;  en/mv/m.Qiiinqj  viri,funtqiiinq;  legeshumane,  ritaniaduerfumIudcos,p  m6te,inquo&n6in  tci 

Qunq-,    naturx dati.Prima,  in  paradifo ante  peccatu  in  prohibitio  adorauerut,  q  Deo  p~lacuerut.;Et  fic patriarche  in  m 

lcgcsim  ncligni.  Secunda^poftpra-uaricationcm&expulfione  de  Iudeiinteploadorauetut,pfigurantes  modubeneor.d 
~^na           °                                                        paradifo,  a  / 

Cen.z.e 

NICOLAVS     DE     LYRA.  fecretumcognoueratjdeoconuertitfcadintcrrogadumeumd 

1  Dicitadeum  muherDomineda  mihi.  Qjjamuis enimjtd    dam dubio^uodinter Iudsos,®- Samaritanos rertebatur.  Er  u 
.    flenum  non  inteltigeret  verba  Cbrifliytamen  audiens  buiits  aqu*  bo     ditur  in  duas,(]uiaprimo ponitur  muliem  interrogatioju 

76  nitatemtpetiit  eam,&  [ubdit  caufam.  fli  rejbonfto  ii/.Dicit  ei  leius.Circaprincumfciendumtftiodi  si 

2  Vt  non  litiam  neque  veniam  huc  haurirc .  \d  ef?,  vt  libe-     reuertentes  de  captiuitate  Babylonica  nolucruut  Sarnarhn 
rer  d  fitis  ardore, &  a  labore  veniendi  buc  hauriedi  &  deportandi.     ciari  fibi  in  mdiflcatione  templi,  vt  babetur  i.  Efdne  +. a. }  : 

3  Dicitci lc(us.Q.uia adhuc nonpotcrat capere becmulter  verba     cerunt  fibilocum  adorationis  diuinz  in  monte  Giti?  )• 
Chriflijdeo  confequenter  procedit  adfigna.  Et  dmditur  in  duas,qa  yt  dicunt  aliqui.lofephus  autem  afji^nat  aliam  rationem ,  ik  <{ 
primoinilruitcaufamper  reuelationefecretijJecHndoperfoiutione  quidam  lud&us  nomineM*na(fe<  accepit  filiamprincipts  Sm  U 
dubij  i*»/;Dicit  ei  mulicr. Secretii  auti  iftuderat  qnia  mulier  adul  norum.Et  qa  apud  lud&os  fummu  facerdotiumerat  valdc 
terumtembat qui tamen ab omnihut hominibws loci  illim  credeba-  cum,rogauitfocerufuum  vtfaceretfibitempluminGari^m,  i 
tur  effc  maritws  eius, &ideo  per  hoc  quod  Chriflus  hocfecretum  mu  facerdotio  fungeretur^vt  habetur  1 1  .antiquitatum.  Sama, 
lieri  dixit,oflcndit  fe  fcire peccata  oceulta,  &  hoc  efl  quod  dicitur:     dicebant,quia  hic  locus  magis  erat  conueniens  orationi qu 
Dicit.ei  Iefus:Vadc  voca  virum  tuum. Scilicet putatiuum.  lcrofolimitanum.Iudxiautem  contrarium dicebant ,  &  erant  m 

4  Et  venijhuc.  Hocnon  dixit  Icfus  ad  hoc  vt  illa  mulicr  eum ad-  ad  vtramque partem,&  ideo  mulier  volnit  audire  a  Icfu  t 
duceret ad fc,fed  vt ex  rejponftone eius conuenientius  ipfamargue-  ftiafententia,&hoceftquoddicitur:Dicitei  mulier.Dom  c. 
ret.fecrctum  reuelando  vnde [equitur.  2  r  Video.Per  effc&um fcilicet per  reuelationemfecreti. 

5  Refpondit  mulier,&:  dixit  ei.Non  habeo  virum.  StUicet  12  Quia  Propheta  tu  es.  Inflrue igii  me de  loco  debitx ora  nk 
tegitimum.  &.  argU\t  qHCCi  locus  Gari^im  ftt  conuenientior ,  per  hoc  q>a 

6  Dicitcilcfas.Exponendo cius diftum.Bcnc dixifti.  Quianon  patrcsveterisTeflamentiibiadorauerunt.Qwa  fibjlfracl  M 
habeo  virum.Mtfubditur.  diendo  terrampromiffionisfm  loco  illo  bcnedixerunt  Dettm,  vt 

7  Quinquc  cnim  viros  habuifti./rf  esltlcgitimos.  tnr  Deuteron.ij.b.Similiter  lacohpatriarcha&fHtj  eiusp 

8  Et  nunc  quem  habes,non  eft  tuus,vir.i"ec««(/ttw  veritate,  lum  manferunt  vtfupra  ditlum  e[t,&  iieo  in  illo  /0  co  ora- 
idejfcquitur.  fjcrificiafeccrunt,quiaantexdificatio»emtempliludxi,inn; 

9  Hoc  verc  dixifti:7#«rf quod alias  finxifli  eumeffe  virum  tuum     adorabant  &  facrificabant,ut patet  de  Ahraham  Cen.  !}.<£  N 
mcndaciumcft.  ■  Salomonc.j..tiegum.s.a.&  inalijs  mtdtisfidco probabile efl , 

I  o  Dici t  ci  mu  1  icr.  Uit  confequentet inflruit  eam pet  folutionem  cob  &  fify  eius  in  montc  Garixim  adorauerunt,&  hoc  efl q,  dt k 

dubu.Mt  diuidti  in  duas,quiaprimoponii  ipfius  lcfu  inflruclio.Se-  1 3  Patres  noif  ri  in  monte  hoc  adorauerunt.  Focabant  »* 

cundo  miilterts  re,fofio,ibi:D icit  ei  nmlier.  Scio.Circa  primapar  Samaritani  patres  veteris  Teflamenti  patesfuos ,  qma  recep  unt 

ttmfcicndum,quod  mulicr  pcrcepit  eii  effe  prophetam  ex  hoc  f  cius  qninqut  libros  Moyfi,  &  in  parte  erant  Iudxi,  vt  ditlum  efl. 

fecre-  *  1  Et  v  1 


Di  it   '     r     t,MA  °  ^  "^  L   l  T  E  ^'  "f  DominevideoiqutaVrophetatues.Pct  hocenim  qoO( 

v  iurU  „"  '' "'•  ''f f  M" ^«m t««'».Pcr quem  fignificatur    mulierqujefiuitaChrifto  debitumad  orationismo 

ca  ius      }<*m adcalnCl^umChnfiidoarinameitappli-    gnificatur.quodGenrilcsvniusveriDcicuhurecepe 

Bc  idqloUtriam  abiccerunt, 

t 


nf> 


jL  Ioannis     Cap.    1 1 1 1.  io^z 

a  A;/er.InhoclocoDnsia_rantiaSamaritanorurnrepri-  ch  s<S_  prophetas,  quib.  meaincarnafioreueIatafuit,  fed  tj 

mu  iii  puta  ant  fe  no  minoris  religioms  fiiiHeo  Iud._os.  per  meam  prxfentiam  in  cainefient  ueriadoratores. 
Lo'nterso  n  perfonaprophctaru&olum  qunnChri-        ftCYRiL.Seri  sfeipfumannumerat,quiearationequa 

ftui  credut:  vndeair.  Vos adoratis  patre  que  nefcitis,quia  verbum  caro  faclum  eft  non  adorar,(ed  fa_tus  homo  pro- 

iiul  s  adorat  patre  nifi  filiu  adoret,  per  que  ad  notitia  pa-  pter  nos  propter  carnem  id  fufcepit. 
ttis  enitur    ednos  e  ln  fplricu  &  uerlt. 

fcirisfilifl  ,  &per  lu-1-tl.  a  Templum.  b  QirfialibinemopoffitpIaMreDeo.  Noil  in  templo ,  n6 

fihui  patrem,vnde     &  vos  diciris  ,  quia  Ierofolymis  efl:  locus  vbi  adorare opor-      »«  hoc  mote,  fed  in- 

feq  tiir,quit  lalllS  a  C|_iaiimc-pit,ntclligere,iutersddt.  b  Q_iai  m  eit  in  te  uir  qnipoteft  credere,*    I    teriUS  ln    intimO  t_- 

»vHeisCil    &C3f.i.  ideocrede.quia.         c  Cum  ablata  umo.a  lux  uctitatii  iiradiauerit,  utappareat    i     plo  COrdiS  S_  M  VCri- 

C*IJV"        '  '    .  inlocis  non  efle '>cum  fedin  puris  mentibus.  -■'£.. 

lC!ta\',S  b  tet.Dicit&le^Muherc^em.hi^maveniechora, quan.  \ Z£E$2& 
eir.ion  foium  ori-  c  do  neque  in  monre  hoc  ,  neque  in  Ieroiolymisadorabicis  s  f   spintus  eft  oeus. 

geCCariliS,  fed  et  a  C{jjaueriI_d_i;.onefti«.  a  Suorumpatribu»  piomi(Tuse(t  Chriftus.  <5    Cum  DeUS  fit  fjpiri— 

cx £  orta  eft  f.des      patrem  .   Vos  adoratis  quod  nefcitis,  nds  adoramus ,  quod  7  tus  &non  corpus  no 

:     lmitiua  eCCle-  Pet  legem  &  prophetas.  a  Cuin  fpirirus.poft  meam  refurrectionem  dabitur.        8    qUCllt   COrpOrCU  lO-    . 

I  Cuma  iqui  mifn  firma  fideadh-renc.  _    CLltM     liTOrtC  Vcl  teill        V  il 

icdcmihi.Quizia.  d  fcimus , quia falus ex Iud_eis eft .  Sedtvenithoara,&nuncel_  10pIuminquooretur,  J". 
eft  tevir,quipc-  •  .        Nondeuami.       xi  ledipirituspuruseft 

teftredere,&ideo  e  quando  veri  adoratores  adorabunt  patrem  inipirituck ve-  ueiusteplum,  mquo 

W..Q«""lif'  Credi-  »  Ador=ntesinfpirituSc  uerit»teagnitioni$.  Quia.  j^  0retUr,t10n  de  Vifibi    t*4-f.l< 

itmonintelHges.     f   ritate.  Nam  &  parer  rales  qu^rirquiadorenteum.  t  Spiri- i4iib  quxtranfeut,fed  ^1"^ 

c  __«_.  neq-,  in  mon  ft  Q        ^.  CQS   ui  ac{orant  eUm  in  ipiritu  8.  veritate o-  16  ?e ?*_?*?  qu*  Veri"  T*or 

x..::ceparitermos  >  ^  r  <v,_Gueni,c  tasfunt.  Phu_ . 

EcoSoS  g  portetadorare.DiciteimuUet>SciociuiaMcfli.Svenit)qui  ,72ZZti<%8£  "" 

tenp^.^od  "  diciturChriftus'.  Cum  ergovenctir,.llenobiSannunciabit  J^SlX?» 

vos>arnaritaniado  vmbram  in  cultum 

ratiquod  nefcitis,  fpiritalem,tranfmu-    ■ 

led  ds Iudei  non  omnes,  fed elecli adoramus,  qd  fcimus,  tari infinuat, &  fpiritualis adorator  gratus  eft  qui  non  for» 

qu:nobiscognitioDeiteiramentum,prophetiapromif-  maS_figurisIudaicisadpietatem_obumbraturfed  Euage 

(_,•  nobisChriftus,c5_  hoceft.quia falusex Iudanseft,!ed  lica  virtuterefulgensrectadogmatum difciplina  vera  per- 

qunuis  ita  fimus  differentes,  tamen  non  prajfero  locum  agit  adorationem. 

lucorum  loco  Samaritanorum.cV  hoc eft.  g  Scio  quia  Me(fus  uenit,qui dicitur^&c.l^m  per  verba  docen 

!  Cyril.  Locusnong|izreturvbiDeushabitet,qux  tisamplius  prouecla,fcitaquopeifecfedebeat  inftrui,id 

oiriareplensvbiqueadorabitur,  Tepusiftiustranslatio-  eft,aMeflia. 

msttempus  conuerlationis  Chniticum  hominib. qui        *  AvG.MeiliisvndT:useft,GreceChriftuseft  Hebraicei 

mi  biliter  mulierem  inuitat,  vt  de  Dei fiiio aliquid  cogi-  Meffias eft,vnde &  Punice  meffe dicitur  vnge,cognat«e  qp 

tet  Patrem  enim  Deum  appellauit,  Paterveronififihus  pc  funt  lingua:,&  vicinx  Hebra:a;Punicacv:  Syra. 

B I  intelligi  nequit.  ri  \IU  nobis  annunciabit omnia.  Dicit  ti  Jf/«j.Qnaliter  fpreto  te 

I .  / ne.bo.<jr  nunc esl,qkdndo.V 'riufq  venire  in  came,nemo  plo  vel  monte  in  fpiritu  6c  ueri tate  adoremus oitender,  6c 

po  itadorarepatreminfpiritu&:  veritate,pra;terpatria.r  abie&is  vmbiis  veritateilluftremur. 

chas  .  ACtril. 

• 

NICOLAVS  DE  LYRA.  fpiritualia  &  diuina,propter  hoc,  quoi  Chrifim  erat  nafciturus  ex 

VOS.Scilicet,lui<eu  eisjdcofubditur.  *•  Cor. 

i  \c\m.Econtrario.  II  Cfnia/alus  ex  Iud^is  eft.rdcft,  Valnatorexeisexpetfatur.Et  i,J- 

u\l  htoioly. Scc. Qua fi dicat,7<{on  tidetur  conueniens  illud  quia per ipfum  S.iluatoremcultus  ceremosiafo  'r^is  conuertendm  * 

dictis,rutionepr£dic7a,Sciendum  iamen  quodlicus  conuenie  erat  in  fpiritualem  ritum  nou<t  legis,ut  diffnm  efl,:lcofcquitur. 

fi(  rar  in  Hurufakm,quia  erat  d  Deo  eletlus  vt  ejfec  locus  adora  12  Sed  venit  hora,5_  nunc  cR.Qula  a  teporc praJicationis  Chri 

<i' s>&[icrificu,Pt  babctur 2.Taralip.6.a.  ftiinccpit publicitio cuangelii,  per  :jt>am introduffus  ejt  rcrusdr 

4  HciteiIe(us.r7.c/>o»«!<>-  Chrifli  tefponfto',  mulier  enimdeuo'  pcrfeclus cultus  dh-.inus ,unic f  quitur. 

'Mittnm,quia cognofcens eum propbttam non conuertit fe ad  IjQn  ve.ad.&c  Pcr  hoc  excluduntur  figurales ceremonie legis. 

"i  de  i  uriofitctibus,vt  deeuaitufuturorum,&confimili  i4.£t  ventate.Pfr  hoc ixcluduurfal.itas  quxeratin  cultu  Genti 

fedde molo  uel  loco  colendi  Deum,lieo  ■  nfiruit  eam  di.  liu,quia  utruq;  amotu  cfi per  Cbriftii,&  quoi  ulis  t  ultus  nost.-e  legis 

nliercrede  mihi.  Quia  accedentcm oportet  credere.Heb.  1 1 .  ftt  Deo acceptus  oilenditur  diuina  accrptmone ,  cum  fihditur. 

'/«•7-kNificredideritisnonintelligetis,  Sccundum  raf  i  j  Nam  &c  pater q.ta.qui  ad.e.£Ar affimi.iationc ad  Det'.,:fui efi 

'"t  m.yo.  fpiritualis  natur<g,&  ideo  ei  magis  conformamur  per  fpirivtalu  qua 

5  -tliet  hon.Scilicettempus publicationis  Euangel^.  corporalia,& hoc efl quod dicitur. 

1  uando  neq.in  mo.hoc  duia  cultus  Centihti  tunc ccffauit.  16  Spiritus  cft  Deus,&  eos,q!  i  ado.efi  in  (piriru  &;  verita.o. 

!   eque  in  Ierofol ymis  ador.pat. Q^iia  uplum diuina  difpofi-  Quia  oratio  efl  afcenfus  mentis  in  Deum.  &  ideo  requirit conformi 

!0  dtfirutlumeft  t,i.anno pofl paffionem  i  brifli,vt  ftc deuotio po  tatemaa  ipfum  fecundum quod eU poffibile. 

"u  urrtretAd  Chriflum,&  tx  Ctntilibtts  &  luixis  fieret  vnus  17  Dicit  ei  mulier.Scio  quh,6cc.Hicponiturmulicrisr<fpofio, 

r.hriflianus,fubtrafto  co  q>  mpediebat  hanc  coniuntTionne,  erat.n.opinio  nonfolum  apud  ludaos  fed  etiam  apud  Samaritanos, 

■  racjueparte,  quiaidololatria  G.ntiLum  iratabominabilis  lu-  quod in aduentu MeflitX. infiruerentur perfccle de omnibus pc>tine>: 

'*t&  onws ceremoniarum  legalium  ~r  n    rr.portabile  Gentilibus,  ubus  adfalutem,&  ideomulier  non  capiens  aiplenu  verba  Cbrifli, 

•  •oper  Chriftum  vtrumque  cfl amotumper publicationem  Eua-  dicitfe  & alios  tcmpore  Mef]i<e de his ad  plenu  inUrui,  & b;>ces~t,q> 

'1  dct  tx  luis.is  &  Gtnttlibmfitlus  efl  vnus populas  Cbrifiia-  dicttur  Dicit  ei  Mu.fcio.q.Mcf. \'Cldefl,in  ,pximo  venturus  ejt. 

mt  ficpatet,(pChri:lus  raiuftruxit  de  uerocultu  diuino  inpro-  Sicut.ndiclum  e[i:Samaritani  rcccperunt  quinque  libros  Moyfi,& 

in  futuro,quia  idnlolatria  Cemilum  &  ttnmonitt  Iudsoru  con-  Gcn.^.b.daturfignum  de  aduentu  Chrisii,f.tranflatio  regni  lud&o 

tr uda  erant  infpiritualcm  noui.  itgk  cnttum  ctiuiuum,  uerumta-  ru,cu  diciitNo  auferetur  lceptrum  de  Iuda,  6i  dux  de  femo 

■t>ii<ia  ante pnbiicationtm  Y.uangelvj  cultus  tudsorum  rrat  lici-  reeiUS,donec  veniatqui  mittendLlse.t,  Ipfiaute  vidtbat  hoc 

Ito^honussion  (ic  autemtultus  Gentiliurn,  ideofuhdit  Saluator.  effe  completum  tepore  Herodisiegis,  fub  quo  natus  efl  Cbriflus,  & 

loratisquod  nefcitis.v/ ttrihuere  tmm  Deo  illud ep  fibi  idcoapudeoseratfamacoisquodChrislus  <iatdc  proximo  ncntu. 

nitenityVttpfit  lorporeus  relaliquid huiitfmodi,efl  ipfumne-  rus:&  ideo  fic lotfutbatur  mulier,quia  t'X  fama commwi  audierat. 

m  auiem  facubant  GentUes,&  maxime  ijii  Samaritani ,Iu-  18  Qi_i  dicitur  Chnftus./</  efi  vnc7us,quia  Chrtjius  txpdiaba- 

■'erohahebat  vcram  cognitionemdc  Deo,  vtdicitur  Tfal.-j<t.a.  tur  l\ex  &  facerdos,&  utrumq.  ofjicium per  uncTione  jccpiebatnr 

'|»»in ludsa Deus. ldeofe quitur.  i9Cumetgo  venerit  illcnobisannunciabitomnia..y/t//Ii- 

^>s adoram us  q uod  fcimus.  Et  quia  vera  cognitio  Dei p  le-  lutem  nece(1aria,qu£  funt  nunc  occuha. Igitur  Icfus  uidi ns  eius  dc* 

l  r>?propbttas  crai  concefja  populo  luiaico,JUut  &  alia  bhffcia  uotionemconuenienter  fs  ei  xeuciat  dkens.    . 

Ipiritua-  #1   EgO 


>laidcL 


10 


io?j  Glo£orcL&  Nicolai  dc  Lyra.         khj 

~m      *  Gtait  Addifccndumpropcnfioribusfemanifcftat  currif  c»angcl.zarc.Hicd1lcantciiangelizaturiptio$tL 

*?  ^mmauocxcmplomoncnturquNnccclcf.adoccndi  rKrecuram,&onushu,us  iccu!,. 

A  grauamquo  cxcmF  incipiantahoquiratio-  d  femtc &ut.  Pedetcnnm  inducitad  veritate  illosn  Cc 

gradum  poaidcnt,  \ta  mu.oriDus  inci^  i  ^  ^.^  affirmat  chFm  ne-lra(cerc-rur  &  indjRnart  J 

f^-lViwr.Qncmvxnturumcxpcaas.vcniffcco-    e  ^»»7«W^«««.Nonaufi(umintcrrogarcdhm 
a  c.£0 '  "r".  ,  i-v   *,.^-  tcsneabeoi 

gnokc:&addutto  te  dan»ur  fi  m«. -1 

runiVHO.qUltCrC-  .  Qu.Wcul.um  rm.m,8cp>t,i,  pert.nfnt.  u*u.ur,ll  llKau  ,n. 

gat,  qux-iidciiunt  a  0mnia\L>iciteiIefus:  Egoiumquiloquor  rccum  ,  &  tcomi-  \  f™f™™I 
ncccirariadiiccrcla.      nuQ  vcncrunt  difcipuh  eius  &  mirabantur,  quia  cum  muhc-      tciiexcruni  efc| 

^qu5sqSm?Sir«     rc  loquebatur.  Ncmo  tamcn  dixit,quid  quams,auiquid  s  cutmulicr  fup  , 
?  mcumia  a  H^Jo,«  *«■..,...  i.t.e.nJehydr....  telleitit aquan 

Soccmcmndagno-  c  loqucris  cum  ca  ?  Reliquit  ergo  mulier  hydriam  luam,  &  4  ™V*«to 
Jccrct,dignacratcui  d  ^^ mciuitatcm } &dixit illis hominibus .  Vemte,&videtc  £ 

homincmquidixitmihiomnia  quxcumquefeci.Nunquid  7 

.  Exitu..:.u.l.:etumexiiui.mundan1..         b  ltno,:nt  x.         e   Not. (Vil.t.r.m ,ge  t  um 

at(i,c,n   '  duiiiumluoioiuii.1 

ipfecftChriftus  ?  Exicruntdc  ciuitatc,  o£  vcniebant  ad  cum  8 

Ali.iintr.Joy.b.nt.         ^,.  ».t  .lr>»rt  cihos  - 

Intcrcarogabanteumdifcipulidicentes:  Rabbi,manduca.  $> 

Conuecfinue.n  Sam.pcinen.im.  lOff 

lllcautcm  dixit  eis.  Ef^o  cibum  habcomanducare,  quem  u  Voluntas  c 
.  vos  neicitis  .  Dicebant  ergo  difcipuliad  inuicem .  Nunquid  »*  ^^1 
f  aiiquis  attuht  ci  manducare  ?  Oicit  eis  leius:  t  Meus  cibus  ,4femifit.Opus  t 

IJr»..fic..credce.  |>e.  motten.  S  pifTToncm.  ^  eft  nOftlU  fi 

imburioqui  con-  g  cft,vtfaciamvoluntatcm  ciusquimiiitme,  vtperhciaopus     m  ergocib. 

fucucrat, fcd quu cu  h  eius.Nonne  vos dicitis, quod adhuc quatuor mcnies iunr,&     ?i?^?t 
ahcnigcna.ignoran-  ,  15  racii  trgo  \o 

tesmviletiumeccle  c   .  n    «mdocendpJ 

fixdegentibusfuturx.Etnonmalum  fufpicar.tur,fedcie-  rcin  fc,facitopusmaturando  myftenum redcm 
mcntiam  mirantur,  quiagentilcm  erroneaindocet.ficut        *  Cvril.  MiiTus  elt  a  patreautrationccanus,w| 

quivenitquxrerequodperierat.  vci.bum  agcneranteprodnt. 

Lui?b  c  KeiiflMirergo.Auditoegofum.iamhnsintelleaumulicr  h  X.onnt  uvs dicit.s.Cum  qua:ratfidcm«  alutcmp 

C  Chultum  caput vin ,  rehquit hydriam,i. cupidnate  &  cu-  rum,feruet  in opus,&  op erafln§s  mittere  uilponit. 

curm 


vndcdicit.  Egofum, 
Mcftias  qua  manifc» 
ftationeacccptanon 
liabctquidvltraquc 
rat.vndclcquit:  Rc- 
Jiquitcrgo  hydn.i, 
&c.Sed  huangchfta 
inter.critdedilcipu 

li>. 

b  £rim>iii4i?Hr.Ni>n 

jmrabanturquodcu 

muhercloquituijCQ 


vt  illara,  fcd  1. 

perte  dicens. 
Meustib.eilutf 
*CvR.Cibui 
putat  per-Jitori 
minum  conu 
nem. 

Colun.eius.t 


I 


NICOLAV  S    D  E    L  Y  R  A. 

1  Ego  lu  m  qui  loquot  tccu  m.Quaft  dicat  modo  eft  tcmpus  «c- 
ritatisreuelandx. 

2  Et  continuo  vcnerunt  difcipuli:  Hicponitur  fruclus  confe- 
qucns  ex  dotlrina  Cbrtjli.qa  hxc  mulicr  edotla  d  Chrifio  fiatim.  iuit 
ad  cikitate^  adduxit  ad  ufum  populi  rnuitiludine  ad  credcndim 
farataMiuiditff  crgo  in  dutts :  qa  primoponitur  mul.erts  recefus, 
fecundo ex  hoc fequtns populi accejjits,ibi :  Exicrunt.  I\ecefftt  igii 
mulier  d  Cbriflo,  quia  ceffauit  loquicum  ea  venicntibu*  difripuUs 
dt  ciuitate,&  hcc eil  quod dicitur.Et  continuo  uencrninZtfci- 
puli  eius  &  mirabantur  quia  cu m.T^onpropter  fufpicionem  ali 
auam,fedmirum  erat,cp  tantws  doclor  alioquebatur  unamfoia  mulie 
rcmpaupcrculam &  Genttiemyquia uldebatureis  parua  autnuila 
ytiUtas,cum  tamen  effet  magna,vt  patcbit  ex  fequentibm. 

5  Nemo  ta.di..f rfVflfr j,$  eius  loquutio  cum  muiiere  tnnfuit  inu- 
tiiis  &  -vana  quauis  hocnon  uiderent  cp patet  rx  fequenti  eftt  clu  qa 
tnulier  edotla  a  Cbrifio  exferuorc  di nunciandi  quod  audii  > a t. 

4  Rcliquithy.  Quia  oblitaaqux  neceffariaad  ritamcorporale 
cucurnt  ad  denunciandum  aquamfapicntixflux  eft  nccejfaria  ad  ui 
tam  [pititualem^ndefequitur. 

5  JLt  di.l\\is.1d eil,omnibus exiflentibus in ciuitate. 

6  Vcnitc&Cvid.&CcEx quopatct  eitts  deuotia,quia  nonveretur 
fateri  turpitudinemfuam,vt  eos  adducat  ad  Cbrifti  prsdicationem. 

7  Nunquidipfe..ytfj//'(j''f>3.f./'.c  videtur ptr effctlum. 

%  Ewcmnt.Hicconfequenterponiturpopnliaeceffusad  Chtifium 
Er  diuiditur  in  $res,q<t  Euangetifla primo  incipit  dcfcribere hunc ac 
ceffum,fecundo  mtcrponit  inflruflione  difcipulorumjbiiinterea,  ter 
tio  reucrtitur ad propofttum^bv. E x  ci Ultate  autcm.f irca pr.mii. 
Sciendum,qi Samaritani  erat  tnfufpenfo  deaduentu  Chriflidcpro- 
ximo .  Tum  pr  pter  impletionem  tempons ,  vt  dittum  esi.  Tumpp 
prxdicationv  Ioaanis prxdtcanits  Chrijii aducntmn  ie  fximo  cums 

ptxdica- 


pdicatio  tunc  erat  famofa-.ideo  facVius  credderut  verbo 
hocef},q,dicttur.Y.x\e.crgodcdm.  VtprxfcntiaUter  a»d\ 
9    Intcrea.Hic  interpomtur  difcipuloru  informatio,quiaC 
•pidebaimidtitudincmgentium  difpofttam  adcredenduM 
excitare  dfcipulos  aiprxdicaniu.  Ex cvat  antem eos  adidc 
ter,primo  propter  falutem  proximi.  Sccundopropter  rernune 
prxmvj%i.slA  qui  metit.Circapn>//«w oficndit  Chriilns,t 
mo  dcbcttfiemagisfolicitus  defalute  fpirituatifuiproxi 
de  propria  neccffitate  corporalt ,  c-uia  cum  efjet  tempus  con 
votuit  tamen  differre ,  ut  intenderct pradicationi,  dansex 
aivjsftmititcrfaciendi,Et boctfl  quod ciicit«r.Interea.i. .~ 
peruenifft  nt  Samaritam  ad  cum. 

I  o  Rogabant  eu m  di fci. Quia  iam  erat  bora  fexta,utfrt 
efl,&  eratfupra  fontem,ubi  erat  locus  aptus  ad  comc.tem 

II  Illeautemdixiteis.  Habhaoccaftone  cx  ci''ocorpota« 
pitloqui  de  dbofpirituati.f.dc  contterftone  Samaritanoru 
eius  pt xdicaliohcm  funt  ei  incorporati,unde  fubditur. 

1 2  F.go  cibn  m  habeo.  Qj.alins  cibus  plus  me  delefat. 

13  Dicebanier.diici.adinui.Nunquidali.at.eiman.ff 
xerant.n.uerbum  ifludde  cibo  corporali,et  fciebant  qnod 
tauerat  in  nia  comeftibile,  idco  quxrcbant  jft  habebat  aliu 
Chrifius  exponitfe  dicens. 

14  Meus  cibus  eft,vt  fa.vo.eius,qui  mifit  me.I»  C 
ue>  ftone,quia  fecunium  quod  dicitur  1  .Tim.  i.b.  Vu!t  o 
mines  laluos  fieri,  &:ad  agnitione  ueritatis  venire  • 
inftctttmpus  hoc  facicndi,oJtendit  dicens. 

15  Nonnevosdicitisqdadhucquatuormen.  QjlAi  '< 


M 


pus  meffis  corporalts  aihuc  diflel,tamenstepus  mcffis  fpirjtu  \s 
itiftat.  Dicitttr  autem  meffts  collctlio frugum.Et  ad  ftmilitui \c . 
ius  meffisfpiritualiter  dicitur  uocatio  hominum  adfidem,_ 

congregantur  in  domino  adfieum^vtiie  fequitur. 

•fr  ]ce 


jjt  0  II  jt  l  t  T  E  t\f 

x  Et  continuo utncrunt  difcipuli eius,&  mi.  Pcr  hoc  fignificata 
t  fuitadmiratioludntorum  in  conncifioneGentihu  ,  ficut 
habctur  AtSc.io.g.quod  Iudxiquicrant  cumPctro  fuertit 
idmirati,quandovideiuntgratiani  fpirituflantlidariCor- 
nelo&£ahisGcntilibus,cxi(lentibuscumco. 
5  Hcliquit ergo .  Pcrquod  fip,nificat.r,quod  multi  do-£to 
rcsGcntihum  teliqucruntdodlrinam  coniuetam  pioptet 
cuangclura  ,  &  dilcurtctunt  ad  <4occndu.m  aiios,  &(g. 


hoc 


cerunt  fru-ftuni  magnum  .   Quod  fignificatur  p 
quoddicitur. 

8  £^icr«t  dcciuitatc  &  KP»c<*<f  e»m.Scilicetad  Iefunv  ijtrt 
ro^ibantcu  difcipuli eiut  di.tiab.  Pcr  hocautem  quo. 
rcfcdioncm  coi  porisaccipercquamuis  iam  cllet  hta  1« 
ta  &  ipfe  efiet  fatigatus  cy.  n;ncre,volensprius  inted  P  o 
uerfioni  Samaritanoium,oftendit  vcrbo  &c  factoq  U 
prardicator  euangclii  debet  eiTet  folhcitus  de  lalute 
nuin,t5<:pq[ifoncrcahudc<mncncgocium. 

t  Ci 


jnii' 


att 


V 


09y  ioannis.         Cap.  lilL  10^ 

,  a  eB^c0Ctt^vc/Z?0J.IntelIe£lumentisconfiderate,qUOd  e  ^'.borauerura,&vosinlaboreseor!imhtroiilis.'\\ulri.nh.  t\ 
trifrda  hveme,  f.  infidelitate,  adeftcalorfidei&parata  bores  fueruntin  patriarohis  &prophetis,in  qmb.omnib. 
fotcorda,vtoperaiuftit.a;exeiscolligatis,q.d.Iuuatead-  eratprophetiaChn;ti,5d  multapaili  funt  quafiin  fngore 
in  lendum  voluntatem  patris.Etbenepoteftis,quiapara    feminationis. 

ta:tmeffis,i.videtegentesfacilecredentes,  f  Cum  ?c»#»;.Priusaudieruntfamam  poftconfpexerunt 

#akil. Satajunt  •  prseientem  nec  fatis 

>r-  q  prophetaru  vo-  Meotis.  eft  eis ,  fed  apud  fe 

cetilti.perLieniunt  a  meiUs venit?Ecce  dico vobisdeuateoculos veil:ros,ckvidete  l  manerefaciunt,vtip 
addem.albeicit  le-1  a  Cotdt  hominum.     b  o_  sicutiamuicinaenmciTistciri.iiacVmenis  hcmiuum.  fius  verbis  inftruere- 

gccumfuntprom  b  remones.quia  alb.-cfuntiam  ad  meflem,&qui  metit,raerce-  2  ,tur>qu*prcferutvec 
pudeamfufcipien  t>  i  1     Id  eftprop\et_  bismulieris.Inqui- 

dai ,  falx  meflom  c  fem  accipir  &  congregat  fruCmm  in  viram  eterna,  vt  &  qui      bus  «mnibus  e  con 

A)it0l!Caprxd]Ca  ApoWqi.i«fi,dirjJ.«T.mpoli,Ubo,e..«Mnen..ndcn.m«cedemh.bB«un«.    *         3    tMtlOargUltUr  duti- 

tic^uae alegaub.au  Eusncgeiii.  4  cialudaxnum  ,  qui 

di-rcsablcindesad     'feminatjfimulgaudeat,8cquimetit.In  hocenim  verbum  cft  i  nec  miraculis  cre-  - 

t,  ar  tn  eCClelJ3£  ttan  a  Prophct.rq:»  piiparauernm.Vnde&iftamulietiampttpatstitiijiic.  dunt. 

fplit.  .         ..  SdoquiaMemasueni...  g       Et  manftt  ibi  d„OS.     ' 

b  tquimetit.Vma-  d  verum,cjma  aliuseitjquiiemmatjaliuseitquimetit.  Egomi-  6  MoRALiTER.Sicquo 
ti.quatuor  menfes  Adfidemch.iitiinuitaW  7  tidieapud  illos,qui 

efvfqjadmeffem,  e  li  vos  metere}cjuodvosnon  laboraftis  :  AliiverolaJboraue-  8  foris  funt,  nuncia- 
fe  ;goaliameffem.  *  Jnuitatosiudicadfidemcongtegstis.  9  tur  Chriftus  per  mu 

oido  vobisalbam      runr,&vosinlabores  eorumintrdiftis.Exciuitate  autemilla  loherem,  i.ecciefiam, 

ttSS^irJi?^     muhicrediderut  in eu  Samantanoru proptet  verbum  mulie-  J  if  credunt  penftam 
ecquosmittit  ex-  .  r     r  "v    I2famam .  Indeapud 

h(tatur,&:hoceft,      ns  teitimoniuperniDentis,  quiadixitmihiomma  quarcunq;  i3eos  manet  perduos 
&uimetitmercedem  f  fcc[mQ^  veniiTentergoadillum Samaritani,rogauerunteum      die!  fine  tnentione 

a  Gratiam  eis  irnpetticndo.  b  Duopricepta  charitatij.  .   I4nGCt]S,  Vt  lUX  eOrUIM. 

•  Ctr.u.  vnde     Vttibimaneret)0<mafitibiduosdies.EtmukopIurcs  credi     dllob-preceptis  cha- 

B.iulus  fcrtbitpa-  g  .'-.'.*.         i-r.  «    i           i^ntatisinftruatur. 
tr.fideconmmma  h  deluntincu  propteriermonem  t  eius.  Etmuuendicebant:  l6    &ORio.Nonin- 

to  ion  accepiffe  re  i7  cogrne  aliquis  illud  ?ubP<Sri 

niffionemDco  .          obnciet,quorogatus  tti  To. 

al  jid  melius  pro  nobis  prouidente  ne  fine  nobis  confii-  Saluator  cum  Samaritanis  manet,qui  iuffit ciuitatem  Sa-  i7-in  io". 

tur .  Simul  enim voluit  faluator  Meffores  cum  femi-  maritanoru m  non  ingredi?  Palam.n.&:  difcipuli  eius  cum  ad il,ud- 

nonbusgaudere.  eoingreffifunt.Adquoddicendum,quodm  viamgentiii  Vc  er?° 

,  Ci  0>^«i/e»«'.Vtroquefopuserat>feminatore&:  meffbre,  pergere,eftimbuigentilidogmate,&inilloambulare.Ci  ITllm 

3  quinhocapparetprobabileveibum,quiaalius  feminar,  uitate  veroSamaritanoru  intrare,eftacceptare  falfam  do-  Samari- 

metit ,  nifi.n.parati  effent ,  per  prophetas  non  audi-  ctrinam  recipientium  legales,propheticos,euagelicos,&:  «ni- 

re  apoftolos.  apoftolieos  fermones.  Cum  autem  deferuerint  propriam 

d  -a  miftvos. Vosracio  meffores  lbi  vbialii  feminauerut  doc~rrinam,  &:venerintadlefum,licetcum  eis  manere. 

Liiudia,  vbi  pnma  feges ccllecta eft,  vnde  aliqui  exeun-  h\Etmulieri  aVce.Poftquam  dns  carnis  prxfentia  Iudajis  fpi- 

te  n toto  mudo  feminauerunt ,  vnde  alia  meffis  quafi  de  rituahter  edodis gratia  l'ue  cognitionis  infundit mulieri,i. 

giusfurgitcolligenda  in  finefeculi meffonbus,angelis.  legi dicebant  iam  no  propter  tuam loquelam credimus. 

labota-  jpfi 

K  I  C  O  L  A  V  S     D   E     L  Y  R  A.  minans  /i  ab  alio  metatur, &  boc  ejt  quod  dicitur. 

1  xcedicovobis,  ieuateoculos veftros,&:videte  regio-  5. \t 6c qui [cm.fhgau.&z q\ii.Scilicet,propbct<g & apofloli. 

n  :"\m~.-.lbx lunt nm.Hoc dicebat propter  Samaritanos  ve~  6  In  hocenim  ctt.vct.Id eflprouerbiu commnne pro tanto ha- 

»  tcs  ad  ipfum  dijpofttos  ad  crqlendum.  bet  locum  in  propofito. 

'  itqui metit.H/c torMMr  difcipulos ad opus prxdicationis ex  7  Quia  alius eft  qui  fcmi.Scilicet,patr'tarcbx  &  fpbets.Et,a. 

prxmif.Sicutenim  Samaritani ia erant difpofiti ad  8    Ahuseftqui  mc.Scilicet,apoftoli,ideo fequitur. 

tMpcr prxdicationem  Cbrifthfic etia Chrilius  vidcbatmul  9  Ego mifivos.ld eft,adperfetlionem fidei adducere. 

1  tdinmC: ntiumper  totum  mundii cito  congreganda  in  borreum  1  o  Qupd  vos  non ll.Tropbet<£  enim  &p.itriarcbt~  multum laho 

^pdicatione apoftolorum-.ex  quapr.tdicaiione  meruerunt  rauerunt  in denunciando  adnentum  Chrijii,  &  arguendo  infidelita- 

ifimu.cterns,&hoccft(pdicitur\Y.tquimcmmcxcC'-\c  tempoptdi,&  idcofequitur. 

1  '"prtfeKti enirn  uita prima mcffis eft,pcr  quam  bomines addw  n  All j  la.&:  VOS  i n la. Qjuia prophetias ab al\\spr.'nuciatas com- 

t\  ur  4dfidem,&  in  hac  rnefte,meffores  fuerunt  apoftoli ,  vltima  pletas  prxdicabitis. 

imefjh  eiit iniudicio,quando  fidelcs colligcntur  intra  horreum  *I2  Ex  ciulSupra  Euangelijia  inchoauerat  accefium  Samaritano» 

$  *,&  tunc mefiores erunt angeli ,  vt  habetur  Matth.  \^.e.&  tum  ad  Cbrijium,fed interpofuit  informatione  difcipuloru ,  ideo  hic 

i<!  fequitur.  reuertitur  adpropofitu,oftcndens  quod  eoru  acceffus  fuit  palde  vti 

l  tcongregatfru.ri  eft,mult\tudinem  fidelium  reponendam.  lis,quiaperveramfidcmconuerfifuntadDeum.Ethoc  eftquoddi 

4  l  Vltam  Xlcmzm. Quia peraclo  iudicio  reponentur  in  horreo  citur-.Ex  ciuitate aute.r/ dicebatur  Sychc  velSichar,vt  ditlu  eft. 

g" £ pemiinifteriu angehrnm,ut diclumeft  . Et quia loquutus eft  13  Multicrediderunt  in cum.lftud teftimonium  videbatur effi 

■tSt  fpiritualiper  fimilitudinemmeffis  corporalis  ,idco  oftendit  cax  ex  duobus,quiaprimo  dicebat  contra  honoremfuumexxelo  ue 

0  t!iftmile,&  in  quo  eji  diffimde.Adtuius  intelletlu  fcildu,  q,  ritatis,fecundo  quia  oTlcndcbat eum fcire  talia,qu£  ncn  poteratfci- 

p  Iud&os  eratproucrbium  de  hoc,quod~quando  aiiqv.is  mxdtu  U  ri  uia  bumana.ueruntamen  quia  boc  teftimonium  nonfuit  nip  qn£- 

obatinre  aliqua,&  alius  reportabat fru£iun?,diccbatur prouer  damperfuafio  ad  credendum,quia  perfetlio  fidei  ipforum  faiia  eft 

vliter,vnusfemmat,a\ius  metic.quafi  dicat,vnus  Uborat ,  & a*  per  Chriftumfideo  fequitur. 

pt,&  ftc aliqn  contingh  de  mtffe corporali ,  qus.  aliqnab  14  Cum  veniffent  er.ad  il.Quiaacceptafideper  eius  dotlrinam 

i'tatur,&ab  eius  bofie  irruente  coliigitur.  De  mcffe  verojpi  defiderabant  amplius  informari  adfuam  confirmationem. 

lt  -i  ftc efl,cp  aii> f  m:nauerunt,&  aXumcffucrunt,  qapatriarchA  15  Et  manfitibi  duos  di.Jtcquiefcens petitionieorum,  qutt erat 

& pbttee antiqui  fminauerut:prima femina  fidei,fed  apoflolimeH  honefta  & deuota. 

■inqmnupopulu adperfeflionefidei deduxerunt,  verum  ta  16  Et  multo  plurcsctcd.Quam a principio,        O 

'Wiquc  reportant gaudiu,quia  tampropheu  antiq>u  <;ua  apo-  \j  Et  mu.  di.quia  lam  non  propter  tuam  lo.Quia  licet  dotlri 

.    iropter  meritum  laborisfui  recepti  funt  ad  caleftc  '' .:udium,et  na  altcuius  aliquis  inducaturad  crcdendumjamenfides innititur  di 

{" ' :  non  tenet prouerbium  de  meffe  corporali,de  qua  no  gaudct  fe  uinx  veritatiJ'ecundumfe,ideoJiquitur. 

1 ■ininans ^^ &  Ipfi 

H  0  t\A  L  I  T  E  j\.  propterverbummtdieris  teft.&c.  Quilicct excitatifueiut  per 

mulieris  verbum,tamen  magis  crediderunt  perChriftu, 

12  xtiHiatcautemillamulticredidcrmtineum  Samaritanoru  ideo  fequirur. 

f  Quk 


Nota. 


» 

io?7  CJloi.'ord.&:  Nicolai  dc  Lyra.         iOy{ 

m>  i  Uiiwimmtl*im(  ft  iaibi  primGmorarus  miracvtaf*        *  Avcvsr.Nam  inSa.nariafinemiracuIisomrtescr 

*T  ^nrnTfipaucnr^.crcdiJcrurvndcfupcrviiofigno    dideran,  in  Gtl.lcca  pauc.  vjfi»  openbus. 

*.,c    cSidcr.ntincfidifcpnhe»  ilEr ideoaSamwiti    c  E»eMrfwrf._m«s«/w«i«^M.I.1ercgalQs.iHKta 

nisciu  .[ac.lcnuJlofmm.v.I.ic.-cd.dcruvcucrntad.ftos,     aliqucm  gcntis  luda.cxdodorcnsqui  randcm  poftpla 

vtflPDio    nocrcd.3cifit,modo<  M5nincatquod    cccIcfi*Ucntmcoucrfioncm  adquamdominusaI.uk 

aGcnt.b.  ..ilccon-  *  «pulfaipetdifci, 

\t^S&*  .  qaiaiamnon  proptcrtuamloquclamcrcdimusi  Ipficnim  f  ^JXc^ 

qu.  iunt  fua  patna,      audiuimus  8t!.cimus,  quiahic  verc  citialuatormundi.  Polt  r    o,quem  non.nil. 

5ho-  "°  --  .•cilins.m.i  a.  b  |B<Mcr*«feun.uNa«ritm'fiH»*,  2   filie  iecull  fid 

«em  non  habue-      duos  autcmdies  cxiitindc,&abiitinGalilxam  .  t  Ipiecnim  i  cepturum  cogi 
rat  Aftvm*jc  4  ic.t.orarvtdc. 

b  Quhproph-ta.Ai  b  icfns  rcftimonium  perhibuit,  quia  prophcrain  fua  patria  s  Pe™**  mficm;1: 
"^  mtS^Sm  ladxo-     honorcm  non  babct .  Cum  ergq  vcniiTet  in  Gal!ixam,excc-  ?  danE,^  l5  crcdf . 

C,t  Quafipr  >p:e    mirjculj.  alioquio  nci.    i  na  <:  it  eum  reeio  I   ■  OUOd  DOlTrf  lanan  i 

«^   mmrauc.de      PCtuntcum  Gald»  ,  cumomniavidiife.it,  qux feccrat Icro-  8  3umP£u$ ,  S 

'    .'  *  i    |  •"  "i-  ■•    ■.«  ■'"  ■•v..ii..r.on;uol. f.:e  jidiendi  pudicJt  oncn.  V.  nunc  e^dunt.  pCr  dei  tateiT»  011*  [ 

SlS^hu' ..(  hri-  folymisin  dicfclto.  Etipflemm  vcncrantad  dicm  feltum.  9  o.quecft,nonC 

(Kdicimr     Ecclefia  ■•«t«t»mnnbi«r«du              pt«a  «>i.  ipni..       jofilioauclfcro 

cieni.um  .'ac.iYccc-  Vcnit  crgo  itenim    ifl  Chana  Gahle.T  ,  vbifccitaciuam  vi-  „  delccnderct  &  p: 

***Cau    dens  f.mitis  eft  Sa-  c                                   •  *»tWj»uiwem4«i»^oeia^ei.          ^        ^               fens  corpore   laij 


dcns  hn.il.s  eit  M-  c  ^  .    .^.«p. .. ....... .-v.,^mu.....y;  lkl"  wlt'ulc    ' 

i.nr.tan.s,  cvhumil      num .  Et  crat  quidam  rcgulus  cuius  hhus  lnnimaDatur  uret,  vndeinfidc 
ri  folo  vcrbo  prxdi-  '*'  egihweH  sjpttaiJdc.  r..m  oifiitiicj.:    .n.un-.t..m.  j  j  tis  arguitur .  T\([lfl  • 

iyc.4.a  cations.ill. .  r  mi-     Capharncum  .Hic  cum  audifler,  quia  Iefusadueniretalu-  ngaao-  prodi.ui. 

*  «cula&paud.Ecce     dxdUl    GaJriapatti  ,  abiit    ad  eum  ,  &  r^abat  eum  ,  vt  '£™^' 

curvcnit,iJcu.  uer  d  .  «.       /      ■  n-  •  +    ■  •  i         '         lauaatur, qui  - 

titur ,  >-u.a  telatus      dciccndcrct   ,    «5C    ianarct  hlium  eius  ,      T  mcipicoat      ciy.Diuurbo,& 
/      cft    quoJprophera                                                      c^i»i.it^oifacpfodig,i.eredi«ie1..Bt1s*mjt«t»«^  biturpuermeus,w  •: 

non  Eabct  honore"  e  enim    mori  :     £>ixit   ergo  Ieius    ad  eum  :  Niii  flgna  17  i^on  mwiu 

In  patna  ,  ahoqnin  inlfrael.W 

Videuarnon  debuif-  cuiiebac      leni 

fcad  hos  rcnerti,  vbi  honorem  non  habct ,  fed  manere  a-  qual  is  eltet  Chrillus ,  vndearguitur.    7s(i //'/'«;»* &  / 

pudillos  vbi  b.ne  receptuscft.  gia.  Proptcrlalu.e  filiicrcdidit  ipfe  &  domus  eius 
*  Cyrijl.  Non  parumgratix  fuis  facitquicumefTent     cN//i/i;<).«i.Iii  hocredarguitur  deincrcduhtate.qilnoi 
e,li'    nc^itduriilhus  fcraaonem>nuiusconteinptus  fupphcia    biq;credebatcueifc,  &perhuiusdiiritiainfigiiincai 
cftugcrunt.  ritia  ludseoru, qnec  vifisniuracuJiscrcdunt.Verceo 

"k  Avcvst. 

N    I   C  O   L   A    V    S      P  £     L    V    II  A.  priusfiterat>ilipe>ifus.^tratioredduurpcrbuc,(pU.ideG 

q  l    IpfieQlmandiuimus.^.W/>/0<7»ref?  Dett&kemei.  generaUter^nurtjurs  crantHh o'€l^a^ujb,cuejje7u 
2  Er  (cit»iUS.FirMtercreffli,<pti*-infidemaior  tfl  certitudo  ai-     runtinlerufale  dte 'Pafcbali  &  videntesmfraculaijuAfecitl 
b/trenti*  quan  i>>  fcuntia^v.aMS  von  ft'  tanta  ccrtitudu  tui  liix.     crcdiderunt  in  eutn,&fic  honorif.ee  riccperiit.iltadboc ; 
Et  «717.1  r.onfttjiiit  corde  « r.vV re.fcd oportt  t  fti.m  confteriore^fe-     cart  illa  Litera  ab  ilto  /oco.Er  abijt  in  Osl.  Ixam,  veneratitt 

c  tiidum  auod  Jicitnr  /\r>w.  10./» .iieo  fidc fuam  confitcntur  dictndo.  p.cnio  T^a^aret.Et fubduur  canft.Ipfe  enmt  hfnnejiimon 

?  Quiahlcvere  eft  laluator  mundi.  In quo tria cofitentur  if  buitjii eil,perhibuerat  antcq.d.mutatum  erat  ne$  ci«m 

rio,fcilicct,eius ctnintntiam  firgi-larem ,ibi:Yiicci\.c:f;cac!rm  tam partem,vnie fubiituriCum  ergo vrnijjent in  Galdtam  exc<\ 

.    falutarem,ibi:\ 'ere  [y\\xzxot.l»fluentiamgtneraie,  <b;:  M ur.di.  r«»r  e.-ii»  GaliUi bonorificc gcneralitcr  ctiam  iili de  \a^-,< 

4  Poft  duos. Defcripta  conucrfione  Gentilium  pir  doflrinam  hic  caufa  redditur-.Cu  omnia  vidiffent  qtta  Icfus feceratj&cVt 
'     confequenter iefcribiiur  eoru  conuerfio  per  miraculi operationem,  rumin  Chana  GaliUxynon iiuertenio a  t\a^are!b,rtd! 

Et  iiniiitur  in  tres,quiaprimo circunfiatia miracult  dc(cribitttr,fe  fed de  Iudxa  venicnio  verfus  T^a^tretb,(ju  e/l in  via  veni^^H 
eunloip/um  mirtculum  eljicitur,ibi:V.t  erat  quid.i  rcgulus.  Ter     1  2  Ht  erat  quidam  regulus .  Defcrip.is  circunfianttft^^M 

t'o  intentum  cocluduur,ibi.El  credidit.Q'_«J'.i«w  aiprimum  ta-  quanti-mai  locnm  &  tcpus,confequctcr  icfcribi.ur  miri^^M 

gitur  circunfia  tia  tempons cum  iicitur:Voi\  dnos.Q^.iVij-  mafe  cnm  iicitur ,Et  erat  quidam  rcg.ilus.7y_o«  accipiturbic rtg\  f 

r<rf  cttwi  Samaritanis  ad prcccsio>u,vt p>*  i,clii  c/i.Et fubditurcir  J> paruo  rc^e,vt  ttiicti-r  ncrr,tfonare,quia l{r>mani  volentesf 

t  Ttilat.a  tWi.Exiit  i  ndc  &  abiit. Et  fubiitm  <  aufa  ficundu.  Cbry.  re  Iuieorumfupcrbiam,ab/inleru>it  ab  eis  regiam  iignitatem  rt  i 

5  Ipfee.iini  Jefus  teftimoniumpeihibuit./df/i^cr/j^MC-  Iuixnnqu.uuortetrarcl)iasitu:icntes,prxcaucre  volentes  t* 
rata  te,vt  babttur  Luc£  a,.i.  rtbell:ontm,vnic pro  illotempote  nullttsrcx  cr.it  in  Iudsa. 

6  QuiaproLhctainfuapa:ria  honorem  non  habet.Qr.iar-  *ergoiilcrc^nlus,qttiacrato[Jicial;simpcratorisiepittatHs  adc>> 
uiiiaeHmagisinttr  <<,mpatiio:as,ri  i  icunifuit  Mar.  \  $  O"  icieo  diam  G. ilil.ee, proptcr  quodmantbatin  Cbapbarnaum,qus er.;; 
Cbrifius non  >ediit  ii  T^aTrjrethyvbi fuit  vilipcnfus  qut nio  voltte  tropolis  ilii>s  trr; r,e,vndi  fub.iitur. 

runt  tttm prxcipitart,vt hahttur Luc.  4.  c./ci abnt in  altam parte  1  ?  Cuius  filius.Er licet effet gennlis,auditis tame miracvlis  i*i 

GaLUx.O-  hoc  efl  quoi  iicuur.  fli,fperabaf  ab  eo  impeirare  fanitatcm,filijfni,  iieo  fequitur. 

7  Cum  ergo  venifler  m  Galilxam^cxccperunt.tfonoW/jcc//  1 4  Hiccum  audilTeLi^vM  Cbriflus  eratinalia  villa}fcilice  i» 
tut  Cbrislum  a  Deo.mi/Jum:er  caufafubditur.  Cbana. 

8  Cu.nomnia  vidilTent  qua;fccerat.Propi"fr«7"«i'<'rwwr»/r<t  15  Et  rog. &c.  Qnia Capbarnatttn  eratinvallc  ftta  rcffcUu 
bi  lia  7^ic»di  mus  le^ifiotlor  crcdiicrat,vtfi<pra  dillum  cfl  ca.  prs  in  qtto  erat  Chnfius. 

ced.6-  oite  it t  ttinfcq.uter  qualiter  GaltUi illa  ftgna  ri.ie  ant ,  di.  1 6  E t  fanarct  d.Licet  enim creieret  ipfum pofjcfmare eum,r 

5?   Er  ipfi.n.Q*.-.» ipft  tenebantnr  ucnire,vt  f'pra  iiilum e>i.  i.c.  bat tamcn,quoi  hoc n>m  faceret fine prxfentia  corporali, propt ' J 

1  o  Venit  crgo.Qvi«i  ibi  antefr.erat  in  nuptus,vniefequ'vur.  Cbrifius  iure  rcfpot.dit  cidi. 

it  Vbifccit  aquam  vinnn..Et (/cc/;.c/«  .\a^areth,ratiouepii  17  N.fi  fig.i\o«  cnim rrprebeniit cum ic pctitionc falutis fii: 

Oa.^tlitcr cxponitur ab altjs,iicedo,(juoi no ituertit  a  i\a^aretb,  fcddc  ieftcliifiicifux,vcruntame  quia cx icuotionc rcpctit f; 

fii oficntUtur pcr  iitcram p rxiitlam  tpfuit  houorifice  rcctptus.uhi  ncmfuam  iictns. 

0  prius  #Domit 


M0i\^4LlTEI{.  raErcr«r«7«i(/«ji».MoRAt.C>niJibetpeccarorp6rdiciri 

+  n  .  .  hisdiminutiiie,quiadeilcitinfuiipnus  regimine&i^ 

1  KLuiaiamnonproptertuamloquelamerciimus.  Perquodfi-  eiusfiliusinhrmatur, qtirationi  lcnfibilisappetittisc  "" 

gniticatur.  quodlicct  doclrinaphilolophicafidei  noftrc  iiatur,quidebetobcdirerationi,  fic.it  filius  luo  parri,\ 

I.tin  pIuribnsaccommoda,.amen  non crcdimus propter  l.Ethi.  fcdcum  homoperronem  Chriftum  fidel.te 

n«n-.,icdpropieriacMmiciipturam,&coiifliineproptcr  precatur,tuncillcfiliuspcrvirtutem  Chr.ftifanatui 

.  Ciiuflit-oclnnam.  quc.n  lenfibiluv  appctitusfuboidjncroniscollocati 


ra 
Ir 
e- 

kr 


i  Hrcrorf^w.Prodigiu  quafi  poTro  di&um,quafi  q?aliqd     mentum,dum  srediditfermoniDomini,dicetisfilius  tuns 

i  nificat.Vel,prodigiuquai]1pculadigito,quiapra;figurat    viuit.Deindeperfettionemobunuir,mnnciantibusferuis. 

j auod    remoium  AThiophyl.  fn hunc 

ifuturam.  &prodigiaviderins,noncreditis.  Dickadeumregulus:  Do-     Regulus  eft  omnis  locuiu  • 

li   Defcende.  Quafi   a  Necadatindefperationem.  i  homo ,  non  foiu ITl 

Jternon  pofletta-     mine,defcendepriusquarn  moriatur  t  filiusmeus;  Dicitei      Q0'  regi  vniuerfb- 

ire,  nifi  prxfenS  Ci-    D  l    ia.r.inc,,.t:.edereq.,od!etmo.,ef  net,&  ficmeruit  Qutemf.  .odcfib;.    2    rUtTl  prOpinqUUS  exi    fpueru- 

••  Vndcdominus     Iefus:Vade,filiustuus  viuit.Credidithomolermoni,  quem      ftit  ^undum  ani-  W 
iJicans  fe  nondc-   c  oedendr.  5   mam,fedquia.&:ip- 

jevbiinuitatur,fo-      dixiteiIefus,&ibat:Iamautemeodefcendenteferur  occur-  4  fcfoperomnubrirf.  .' 

InuTulanat,  vnde:  .  ..  .    r|.  5  cipatumfumpfit.cu 

J  ,^e  filius  tuus.     rerunteij&nunciaueruntdicentes,   quiahhus  cius  viucrer.  <s  iusfilius,ideft,mens 

J  nlilim  reSUli  nO  '     N'-nJiffi.  r'!<"n,iferUord,adom!ni,.reddeii,;e..itiit  Uir.usdiuiniferuoinm  confeil.ous.  7    febticitat  VOlUDtati"    II 

h?2££«     Iatenolab^rgohoram  ab  eisin  « t  melius  habuerar.Ec     &£££%&  .**T 

("o -..       V.  *     t»  »6U  af.nct' fpirims  fep.tifotmisi.1  quo  bis  Ul"S.    -        ,  ,    .*  „      , 

J  Utn        ^enturiO—  b    Coiip;.rauithoram:.uncian:tumhora:l>r.rnunci  ntis  U.Uet  Chriiti.    o    aa  ieiUm,OC  depieca 

,,  ire    promittit     dixeruntei,quia herihorafeptimareliquiteumfebris.  Co-      turvtdeicedat,ideft 
<inaturam  homi-  .        .    *  •     n    ii  •  t-  •     -T  r      r        vt  condefceniu  mi. 

i ; non  defpicit.  In      gnouit  ergo  pater,quia  llla  hora  erar,m  qua  dixit ei  Ielus,  h-      fericordias  vtatur ,  8c        ' 
<o  fuperbiam  de-  d  lius  tuusviuit,  cjcfcredidit  iple&domuseiustota.  Hoc  ite-      parcat  peccatis,priuf 
P™",  '  »«*  f^undum  fignum  fecit  Idus  cum  veruffet  a  Iudxa  m ^SSMS 
iramdedquajextra      Gahla:am.  cetur.Sed  Dominus  F 

jtent.  dicit.-Vade,ideft,,p- 

^sCtrihvs.  fe&um  continumu 

I  trisincredulitatem,&filii  motbum  fansuif.  circabonum  oftendas>&tnncfiliustuus  viuet.  Siautam- 

i  Credidu  vft-  N6  alii  ciues,in  quo  pauci tas  fidei  Iudeorii    bu  lare  ce(Tauens,mortificabitur  tibi  mtelleclus  circa boni     J 
i  natur,quamuis  figna  viderint,vnde  infert:  Hoc  iterum    operationem. 

l.undum  fi  fe.Ie.Sicut  fupra  multitudogetium  folo  ver-     e     Hoc iterum  fecundum fignum fech  Iefus  cum  veni(!etalud<tit 
I  conuertendarum  in  Samaritanis  fignaoatur.  in  CaliUa.  Deolb.miraculisqfecitlefus  in  annoante  mor 

it  A  v  g  vs  t  i  n  vs.Si  ergo  p  pea  credidir,qa  nunciatum  tem  Icannis,non  facit  Ioannes  mentione  niil  de  iftis,&:  de 
<  eicpfiliusefletianus,  &:comparautt  horam  nuncian-  difputationeChrifticumludeis,qu£fupraponitur.Ce;teri 
i  m  hcn  pratnunciantis ,  quando  rogabat  non  credebat.    cnim  Euangelifta?,qua:  hic  reticet  dixerunt  plane. 

*  Beda.  CAP. 

NICOLAVS     DE     LYRA  %.deCcnturio>!isferuolanatoaCbri{lo\EtdicitCbryfof.tpfic.Mi\ 

Domine de.cznde.ideo  exuaditur  a  Cbriflo ,vnde feqmtur.  aut dicuntcontrariumtQuod  videturex qnatuor  .Trimo experfoni 

;  Dicit ei  Ie. Va. T^o.n. poluit  Cbritlus ire corporaliteryvt amo  infirmi,qu<e  bic dicitur filius,ibi  aut dicitur feruus.Sccundo  ex  infir    Mlracti 

Vttab tofalfam citimationem,qua putabat ipfum poffe fanart  ta-  mitate,qux hic diciturfebris,ibi aut Taralyfis,vnde ibide dichur:  ^u. l£g"I« 

inptftutia corporati.  Seruus  meus  iacet  in domo  Paraiyticus^&rcre rv.o,ex mo ro  cCum  - 

Filiustuus  viuit.J^ eil^perfcH^ fanitati  reSlitutus  efldcia-  gandi,  quia  tile rogabat  epveniret pr<x,fentkliter,crcdes q>no poffet  nis     fn 

\s mcriistfuia  incipiebat mori.  curare aliter,propter quodfuit reprebenfus aCbriflo,vt ditlum  efi.  qwatuor 

Credidit  homo ,  &C.  Uuiafides  requiritur  ad  obtinendum  liie aut  Centurio pr&fentiam cbrijii  repellebat,r<putans fe indignii 

'ibwjicia.  tato  bofpite di.Non  fum  Ai.Crcdebatet  eum poffc fanare du  r/?e# 

Et  ibat.i7«c?  corporali  Chriftiprnfentia.  abfensfolo  impio,pr*pter  quod  dicebat.Dic  tantum  verbo  &fana- 

lam3Utcm,&:c. (£«'<*  Capbarnaumetl  fitainvalle.  bhur puer  meus,propter  quodfmt  a  domino commendatus dicentet 

Setuioccurrerunt  ei.Congaudendo  ipfi  Noinuenttantafidem  laUnchEtficpatetexmodoro^adi,^ 

IntetiOgabatergo,&  QXX.Hoc  fecit  ad certificationemiraculi  ifte  reguius  alius  fuit  a  Centurione.Quarto patet  ex  loco,  qaia  ipfa 

^cQ»jJL^patetper  boc  q'<od pojtea  fcquitur.Cognouit  ergo  erat  in  Capbarnaum ,  quandofuit  rogatus  a  Ceniuricnchic  dicituv 

Et aedu.  Hicponitur  inttta  concluflo^Ad  hoc.n.faclum  cft  /-  quod  erat  in  Cana  Galil<e.t  quandofuit  rogatus a  regulo, 

diahmliiyVt  ific  regulisgentilit  cu,famUiafua  credcreUChri  lo     Hoc  iterum.^o  dicii fecundu fimpliciter,quia multa  fecerat 

Hm,propter boc dicitur.Et  credit  ipfe.&c./rf  efi,  familia.  Solet  tn  lerufalem,vt prxdtfium  efijed dicitur fecundum de bis  qnp  fecit 

'tpm>«niilud miraculnm fit iitm cum  eo  epfolet fcribi Matth.  in  CaliUa.Fnde fequitttr:Q\xvx\  venifletaludiea  vfq;Galilaea, 

Ue  #NICOL, 

A  D  D  l  T  1  0.  vham/cternam.q.d.ficutquifontembabetnequaqnarainterficietur 

In  cap;4.p&i  dichur  in  Vofiil. Dicendu,quod  fitis  VnO  mo     ftti  fic  &  qui  banc  aqttam  het  quam  eidabo.  Hxc  ille.  ^iutboritas 

'  accipitur  pro defiderio  alterius  rei.&c.  autem  Eccl.vbi  dicitur.Qui  bibnnt  me,adhuc  fitient,  intellige 


nSfitietam. 

nipfw cmnii  resfpiritualts accepta magis generat  fitim  qua tol  f>lius.TojliUator  quandam apparentemjacr<efcrip;ur<e  contrarie* 

1  •■>' aut  accipiatur  fttis  fccudo modo  fcilicetpro  dcftdtrio eiufde  tatem foluit^quia de eadtm  aqua  dicitur  ecclef.  24.  c.  Qui  me  bi- 

*  btbiUad  babcndum  eapcrfeclitis  ,fccundii  quem  modum habc*  bent,adhuc  fitient :  Dicit  enim  Toflill.  fittm  vno  modo  fignifi- 

Lc»nipergratia,adbuc'fitiunt  habere  ipfum pergloria.  Sic  etia  care appetitum  alterius  rei  ab  aaua,fcilicet  fpirhuali ,  qu<e  eft  gra* 

*l  modo  fuis  remonet  in  ipfis  qui  aqtiH  fpirituale  [cilicet  gratiam  tia,  de  qua  fermo ,  per  cuius fcilicct  extrane<e  rei  adeptionem  fttis 

lr'fiiaccipiunt.Si  aut  tcrtio  accipiatur  fitis,  [cilicetpro  exclufio  non  extinguhur,fed  potius  augctur.jilio  modo  dicit  fitim  ftgnifica- 

71  d^ld'':  a  diletlione  babita,  fic  etia  bcati  accipientes  aquagbri<e  re  defiderium  eiufdcm  rei  habittz  ad  habendum  perfetlius,vt  babes 

a  uc (ttiunt.fndc-ntLlloprxdifiorumodorH quibus fecundumeum  Deum per gratiam,  defiderateumhabcrepergloriam,  &ftc  vera 

fi t  acctpitur,potesl  verifican  vcrbum  Cbrifli  dicentes:U»t  aut  bi  efl  autboritas  de  Ecclefiafiiio  allegata.  Vrimo  autcm  modo  intelligi 

t tx  aqua  qua  ego  dab o,ei nofttict  in  ctternu,  immo authoritas  tur  verbum  Cbrifli.Qui btberit  ex  aqua  quam  ego  dabo,  id  cil,gra- 

Wj-perm  allegata  non  foiu  applicatur  fiti  fecundo  mo  acccpt<e,  tia,non  fttit  in  ceternum^appetedo,fcilicet  rem  temporalem,quia  qui 

V  etprimo  &  tenio  modo,vtpatet  intuenti.Vnde  pneditla  verba  vere  habet  Deum  per  graiiam ,  extra  ipfum  nihilcupit  habere, 

yitjiplanius &  verins cxponuntur  fccundum  Cbryfoil.fic in boc  Cumhocfiat,qubd deftderateundem  habere perfetlinsfitiendo  ad' 

f '.  d,centetn: lianc  aut  excellentram  huius  aqu<e,vt.f.qui  ex  ea  bi  buc>prout  fonat  autboritas  Ecclefialiici 24.  Burgenfis  autem  quafi 

P'tt>non  fiticttn  <eternum,pcr  ea  qns,  confequuntitr  Cbrifius  oflcn  nolens  intelligere  verba  posTMatoris  dicit  fecnndum  primum  mo- 

liUi>>.Std  aqua  quam  ego  dabo  ei,(iet  eifons  aqu<e  falientis  in  dum  fitim  non  extingui   ,  quia  babens  rem  fpiritualem  magisi 

yitam  Tomusv,              M 


noi  Oo^or^-&  Nicolai  de  Lyra         m 

-   ...uthabere  EttcccqubdBurJin,velnointclUxhvcl  intclli  rtbttrant* ytrum  tfi  verbum  Cbrm lEt fi dixerh  Bmgm.tlaL 

A  llVZJTdTofiiU,tol  d  cit,  ftmptimomodo/ignificareap  gratia  fittc  gloria  prout  tn.Toiil.  tgttur  /hisnoncxun^ 

1  r  :\?r$?xtZne* a *r*$i<,& UU ifi res temporal.s,cuius appe  do quia Ule cll tntclURus authontatu EccUftafit^scdUla/t 

£ IZrLTonUraii^elmmu^  tfiaUeriusrei,fedetuldpqumglortaefi  grauaconfurnyatat 

,'  Jl    oeub  "Jto  minus  faph  tifi  quodblbet  igttur  cfi  quod  Burgen.finaliur  d:at  autborttatem  Ecclcf.  ir, 

"Cffi^  damcfled,fniprimomodovtpatetcxpr«dinif.DtaHmCb 

tnttralrad  otemptuful  &  amorcm  Deifmquit  Rjch.  &  efi  d  bct  grat,am,habct  fontem  vnde  bau  nat,  vt pter  Ului  , 

\^SaS^3m4^nm.   ^undum  appetttumighur  fontcm  pcntnct  nonconcuptfcat. 


t 


qa  pvT     y  guntfuntfinepingucdinecharitatis:Expe^..bataqiu:  j 

OHbac.-k CyRiLi.vs.Samafitanotu,&gentiu fa  mm  inquo fanitas ficb.it Fei_AngeIuni,quialege  co.im 

cilccoucriationCsIudzoruobftinationedefcri  ftigraiiamredemptionisldefiderabanyingchis.fihusUi 

bir  n  bcncradtorc  efcqufitur.  Tcpore  Pafchx  Jatensin  carne  intec  Iudxos,qui  rnoti  lunt  doctniiis  c  s 

relic^a  Iudia m  Samani  venerac,m  finc  Pete  ad  pericquedu cuius  moite  fanatur  vnitas qu.x p  humi  j 


I 


t  Sup^r 

i J  prol i 

ia- 


f.irba- 

VwaquJ 

C 


coftes  vidit  Icrofoly 
roainuenies  poftrc 
furrcdtionSgctcsco 
ucrtcdasjtandcm  au 
tcm  Iudios;  iequi» 
tur.Efl  autem  Ierofoly, 
FrobatOn  Gra:cc,di 
citur  ouis  Latine: 
Probatica  ergo  pe« 
cualis,quia  ibi  abluc 
banturcadaueraho- 
iliarum.  Significat 
autcmaquailla  po« 
pulum  ludarorum, 
quimodoftatquk- 
tus,modoventistc- 
tationum  turbatur 
quidicuntdomino. 
_\(oj  poptdns  tmsfu- 
mus,cr  o:tes  pafcudtua 


C  A  P  V  T     V. 

3     Solenniutemcelebritciim  hominjbru  hnmo. 

OfthaJC  erac  dies  feitus  Iudxorum,  &  aiccn- 
dit  Icius  Icrofolyrnam.  Eit  autem  Ierofoly- 
mis  f  probatica,  t  pifcina,  cjuae  cognomi- 
naturHebraice  Bcthfaida,  quinqueporticus 
habens.  In  his  iacebat multitudo  magna  lan- 
guentium  ccccorum , claudorum,  aridorum,  expc&antium 

a     Id  rit,mottemChri(ii,&ioder-dcrr.p;ionem.  X\liUL)UlI 

aqux  mdtum.  Angelusautem  domini  fecundum  tempus  7  teftateadeo 

Etfi  plures  lanantur morte  Chrifti.propier  vnitatem: umen  unus  dicitur  finari. 

defcendebatinpifcinam,oct  mouebaturacma.  Etqniprior 
defcendiflctinpiicinampoftmotionem  acjuar,  ianus  fiebat 


temdefcendit  ad  - 
dem  pafiionis, 
quipoft,ideit,c 
vnitate  difcrepato 
fanatur. 
I   b    tAngelus  aut 
_  ceduomiracuta. . 
5   nuni  inuifibilii 

4  Angelumint 

5  Alterum  vifii 

6  adomino.  ln\ 
vnusfanatus,vt  | 
tas  commender. 
Alioquinnec 


# 


quiquinque  portici 
bus,ideft,legcquxinquinq;Iibriseftinnuitur.Ibi  multi 
infirmi,qa lex no  fanat,fed  prodit infirmos,vtaliquado q- 
rant  medicu.Ced  lbi  funt,qui  non  habct  lumc  fidei.Clau 
di.g  quod  vidcnt  non  poflunt  operari.Aridi,qquicquida- 
t gunt 

NICOLAVS    DE    LYRA, 

C  A  P  V  T       V, 

|  Oft  hcc  erat  dis  fcftus.Infuperioribus  determina 
uit  Euagelifia  de  fpiritualiregenerationc,  hic  cofc 


qulter  determinat  de  beneficioru  ad  hoc  couenientiu    cendere  ad  aquam 


&inbenigni 
rumfuit,vnu 
fanariabeoqr. 
nesvnopotei 
gere  verbo.  Sc 
his  corporalib.  | 
intendit  jeternam  falntem  animarum. 

*  Ctrulvs. Poteftas &: benigmtas illa magii 
bat  n  d  anima:  in  faftis  cius  pro  falutc  fcmpiterna  intelile 
ret,quam  quid  pro  temporali  lalute  corpora  mereren  r. 
_____  ^—--^  Tr: 

ftentibus. Idco  dicebatur  illapifcina probatica,  a probato cpefl  h 
&  eil  nome  Cracum,cuiusinterprctatione  ponitht  Hebraicc 

4  Qne  cognomina.&c/e  eft  efl  domus  ouium. 

5  Qtunqucpoi.ytperpluralocapolfcntlauantesboHL; 


Diuifio, 


6  In  his.Scilicct porticibus.Uctbit  multit.&c.  Etfubdi 

7  Angelus  autem./d  eftjndiucr/is  tcmporibus,interpoUt.  e 
tamenfafta. 

g     Defcendebat  in  pi.&c.  Ex  defcenfu  jlngelu 
9     Et  qui  prior  defce.&:c.C<*«f<j  aiit  defccfus  ^ingelh&l 
tniraciili  afftgnatur  a  dottoribus,dicentibws  (pappropinquateL 
Ivj  veritate  domtnus  yoluit  figura  exprcfs?  baptifmi  in  hac  pi}  u 
ofiendcre,qK<x.  coueniebat  cu  baptilmo  in  mudado  &  lanado  »ii  te 
Dei  occulta  ad  motione  jlngeti,ftcut  baptifmus  fubfenftbiti  ele.  fi 

_  .  -_       *  »  t-       ,        —    t  t  •     f*  f .+.  ..*___#  <1m_ 


_,  exbibitione.ln generatione.n.carnali  filij  babh  a  pa 
tre  yita,nume>u  &  dotlrina,ita  eode  modo  cft  in  generatkue Ipiri 
tuali,Idco  EuageHilaprimode/criblt  rita  collatione  ,lecudo Ipi- 
tituale  nutritione  ca.feq, Poft  ha:c  autem.Tenjo  Iftrucjione  c.-j, 
ii/.-Poft  ha:c  autem  ambulabat.Circ*  primu  fciendu,  cpmortus 
naturalis  cognitionis  bumamz  tfi  ex  /enftbilib.ad  intelligibilia  dedu 
ci,quia  omnis  noftra  cognhio  oritur  ex  fenfu,  &\  ideo  modus  iflius 
Euagelifice  vtfrequenter  eftpmittcre  ftgnu  fenftbile  coueniens  fcque 

tidotJrin*.& ideb hoc capitulu diuiditurin duas pcrtes,quia  pri-  Det occmta aa mottone ^.ngett,]icut tapmmns jhu jin^ 

mbpmittitur fenftbilc  (tgnu,ad  ofiendendu  cp  in  Cbrifto ftt potcntia  mudat ala  virt/tte  occttlta  verbi,  &  cu  hoc  aliqnfanat  corpus  i 

yit*  rcparatiua,feciido (ubditur  fifof7w'«.t,Jti:Pater  enim  diligit.  aUose.Vcruntn  quiafigura  deficit  afiguratorf  iftapifcina  noj  •*' 

primain tres quia ponii miraculioperatiojecundo eius impugnatio  nifi corpus,&  vnavice tfh,& non  fanab.it nifi vnii.Bapttfmu  /< 

ibi:  Erat  autcm  iabbathu^mio  idueniens  exatfatio,  ibi;  Iefus  periingh ad  aiam  &fanat  oes  quotquot  vcniunt  ad  ipfumpmfifl 

aute  refponditjPdff r  rneus.Trima  tn  duas ,quia primo  circunfla  vapedimentttm.  t^ilij  aiit  dicunt,cp  illa  miracula  ibijtebantf? 

tia  miraculipr<emitthur,fecudQ adus  miraculi  defcr\bitur  ibi: Erat  fentia  ligni  dominicx  crucis,cp  ibi  euntauit appropinqttante 

autcm  quidam. Circaprimu ponitur primo  circunfiatia  ttporis,  pafftone,&  io  Angelus illuc  defcendebat proptcr  ligni  reueret 

cum  dicitwr: Poft  hacc  CTZl,S>ic.Sc'Uicetfefium Tentecoiles.  &  enatauit tfe conuenientipropter eiusmotionem.Tcr hoc ct  t 

2  Et  afcendit  Iefus  IerofoIymam..QMi<*  viri  tencbatur  ibi  cf  debai,cpnatura  humana  a  morbo  peccati  per  lignumdominicc  ■ 
fe  in illo  fefio,quia  ter  in anno  tenebantur  mafculi appa rere cora  do  cis  erat  fananda.Qualhcr  aw.em illud  lignttm  dominicx cjiici . 
minofcilicet  Tafchatc,&  Tcntecofies.&fefio  tabernaculorum^fc-  co  illo  ftterit pofttum  duterfimode  dichur.Dicitur.n.in  hiftori:  > 
cundo  defcribhur  condttio  loci.cum  dicitur.  taltica,cp  rcgina  Saba  vidit  1  domo  Saltus  libani  Salomonis  qu  «• 

3  E ft  au.Ierof.proba./n  qua  aq  pluuialcs  colligebantur.  &*ibi  l^nitm ,  de  quo  vidit  in/pirhu  ,  quod  in  illo  pateretur  ille  pr<  n 
\auabatur  boilif  primo,& poflca  /« luterib.  in  atria  facerdotu  exi  qucm  deficeret  regnum  I/racl.Quod  citmjlgnifica/fet  Saloti 

ftcntibus;  *  r"n 


ns 


1 


MO^ULITEB^. 
I     Tofib&ccrat,&c.Stc\\\\tuu 

Efiautem  I«?ro/o/jr.«irc.Secundum  dottores  Catholicos  pifci 
nah.tcianansinfirmitatesinuifibilivirtutcaL^armt  ante 
baptifmum  Chtifti,ad  fignSdum  virtutemems  baptifmi, 
ficut  dixi  plenius  in  expofitionc  literali. 
$  Qjinque  pon.ba.ld  eit,aditus,perquosfignificanturlex 
fpph^tx.Agiographa,  Euagehu,<3_  Apoitolica  do&rina, 
Hajcu.quinq;  mctionc  faciut  dc  Chrifti  baptifmatc  quafi 

ad  ip- 


adipfumpra:bentesaditum,triaprmafiguratiue,alia 

exlubitiue.Per  Angcliidefiedetcin  pifcinam  fignifi* 
ChriftusquiIfa.9.(ecundumtranflatione.LuxdicitJ 
conftlij  Angelns.  jpfe  vero  dclcendes  in  Iordanc,vim  rc; 
r.uiua  deditaquis  tadtu  iacratiflimajcarnisfuc.Sedqu 
diuina  virtus  no  ett  alligata  facramentis,  idco  ad  hoc 
ficandum  ifte  languidus  qui  dicitur  hic  i.u-.auis.non  t 

natusperdclccnluminpiicinam,icJ  per  Chrifti  le 
ncm,cumeidicitur. 


tnr 
nc 
;ni 


loj 


1 


oann  is 


Caa   V. 


ap.    V.  1104 

propre,  narrem  ab  illo  quacrendo  cefTans. 

*  C  r  rii  Lvs.Vt  virtutum  omnium  dominusfieriq? 
vt  »>"mperat.&ferrigrabatum,vtvirtusinnotefcat  fabba 
tc,ad  legis obfetuationcs  foluendas  &  declarandu lub  fine" 


.•*»  a  rW?iV.r  e^o#oJieft,duob.minusquidraginta,qnume 
^  t  pftat  exqiiarerdecem,&:fignificatpfectionemoperu, 

j  iecem  pwceptis  legis  &■  quatuoreuangeIi|S,aquoduo 

rnushatiet  quichantateDei  &proximi  caret. 

b  visfmus  fieri  Non  nefcit  qd  velit,fed acceditjad  amore    mundi reiiquos  lirael  faluandos 

d  itatis,  dequaiam 

a  quacunque  dctincbarur  infirmirare ,  crat  autcm  quidan* 

a     ii^n  fi  afnulis  &  nu>nt>  )>cc  tj,  o.pit-.llum 

honio  ibi,tnginta  &  o&o  annos  |  habcns  in  infirmitate  lua. 
Hunc  autemcum  vidiflet  lefus  iacentem 


D 

Cap-iao* 


IM 


dperabat,  vndeia 
ciquereba  ur  ,  q? 
jjhabcretquieum 
rfterct  maqnam. 
&  Cruttvs. 
Bccurrit  mifeticor 
A  egrotum ,  &  in- 
B  t  iogit  vt  valctudi- 
r  cunciitatcad  pe. 
t;duminccdar,&: 
fidfacilc  prarfhre 
cfleinnuir. 
C 


e  Dicebant  ergo.  Iu- 
da:i  obferuatoreslt- 
terc,  nefcicntesgra- 
tiam  qualcximple-  tnwbo 
tur,quarabomnifer  dct*tu'* 
uili  opere,  ideft.a 
peccato  cefiarc  iu- 
bet,vndehicdicitut 


,  &  cognouiflet, 

a     In  itat    um  \d  /idi-.n  q   ia  non  i  i!i  v«\tn   rtrtiet  fi-  i  fnm. 

b  quia  iam  multum  tempus  habercr,  dicit  ci :   Vis  fanus  fieri? 
Refponditeilanguidus.  Dominehominemnon  habeo,  vt  4  Tollegrabatum,&c. 
cum  turbara fuerit aqua,mittat mein  pifcinam .  Dum venio  65  ilm^-Sru^d^ihite 

c  enimego,aUusantemedefccndit.DicitciIerus:AIurge,tolIc  7  SSSSSS 

8  pottatione. 

g     l\cfpondit  tis.  Nd 


De  »ifi 


i-CrRittvs. 

::mpore  Penteco-  d  grabatum  tuum,&c.ambuia.Etftatim  fanusfaclusefthomo  s 
/ s dj»ra  cft  lex  vni  jlle,ckfuil:uIitgrabatumfuum,6^ambulabat.Eratautem  fab-  loced.robijdenribus, 
SfX^fabee!  e  barum  inillad.e.  Diccbantergoluda,iilIiquifanatusfuerat:Itt  J^^T^ 
JAngelus  pdcina  f  Sabbatum  eft,nonlicetfibitolleie  ^rabatum  tuum.Refpon  n  tatem/anationisiuc 
nu^ebat  vnum  fa.  g  dkd:  Quimcfanumfccit,illcmihidmc:  TolIegrabarumn  obi,cit  calumniand 
,  ToiltgrabatutuH.     tuum ckambula.lnrerrogaueruntergoeum: Quis eftilleho- r4     icTmuvs. 

JJm.SSrfn     moquidixittihijtolle  grabatum  tuum  &ambula?  Isautem !*  Honoradus  qui  me 
1  iiiii.icuii  vvjjl. iiu  .   »  _  ^,     *->  lanatiir    DOtiusoua 

juiteinfirmum  h  qui  fanus  ruerat  eftedtus ,  nefciebat  quis  cflet:  lefus  au-,6  fobbarum 


Op.uj 


jietertulit,  cV  no 
1  um  «mte  dc  tua 
ccrione.  <cdetiam 
<  proximoru  m  ioilicitus  efti  fahre.Ecce  angelus  magni 

k  (nfiliilatcnsincarncturbataaquaiudarorum  fanurn  fe- 

i  vnum. 

«  Rcamhuh.DiV.gcdo  Deum  feftina  vfq;  ad  rifione  eim . 
i  c  fiatrem  propter  amore"  cius  ad  qu6  pcrgis  de  feres,nec 

propter 


tem  dcclinauic  a  turba  cbnftituta  in  loco  .  Poftea  inucnic  r7  h    Wciebatquisc/f. 

In  rurfea  pofiiusno 

aguouit  lcium,  icd 

poft  in  templo.ln  quo  docemur.vr  quilquis  vult  aU  vifio- 

nem  Dei  peruenire,fngiatturbam  luorumafreC?aHim& 

neque  honvnum,&:adeattcmpIum  internxorationis. 

ACtriuv  s.DeclinauitvtludcOiUmiradefciucice 
ret,vtdifceremuscederc  iraris. 

In  tempt0. 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

linsferuart durabllitate regni,ftc t poni  ilh,d  lignuin profundo 

n  iuxta  teplu  vbipofiea  infuperficir  trrrtfatia  efl  ilta  prf  ina 

"ie0po!teaibii(lt{dti'inu appar^tmodopr^drlo.in  quala  ve- 

biHtriaftntltCntcis  d-cii,  5,  Seth  filius  Ad(  ex  pceptopatris 

tti  Varadisu  vol  p:at>.s>*nde  eicttus  fuerat;&  pttit ab Unge 

Cidiete  locJi illu  deoleo  mfericodie^ui  aeceptis  trih<»$  vranit 

horis  Igni  •»e'iti,drditta  Seth,&  ipfe platauhfuprr  fepulcbrH 

ni/w  Ad*,&  xnds  ortefunt  tret  -pirguU,  tiu*  pofiea  in  \>na\ 

\m icimQx, Tofl  a tetnpore Sa\monis ilL arborfuit fekla. 

nitbatur  sdificationi  tfpli  ne.effaria,  yerwmtami  quMo  ap 

>mr ai cpus  sftrr  erat  nimit  curta vel mmis  lo«a, &  idco  ta 

udis  tdboc  dimijfu  fuit  iuxta  tfpi-.m  in atnoquodam,  ho 

I  venientes  ai  tcmplum  illi  /,?«o  caperuntfacese  quania, 

(lii.tlit  dluina  ,  de  quo  doimtet  facerdotet  fecerunt  il- 

P'oiici  intrap  lcinam  qux  emtprope  templum,  quoi  Jefcenies 

f<j*im,ibiiiutatuit.ponea  feroimminente  paffione  a pparuit 

mrtii(lo:H£c  autemfcr.prt  fineaiiqua affertione. 

Eraf  Hitl.Hk  cnfequeter  pnnitur  atlus  miraculi  cutn  iicitur. 

r«aotS  quid.i  homo.&c.fr  quopatet,quoddiu  punitusfue 

hukm  mminfirmitatern propfer peccatil  prtcedts  inturrerat 

pattbttinf.  a.yrtumtamcn  qu:a pccna patictter  f'ftinutrat,idto 

:"«%  erjt,yteifubueniretur,propter  bocfequitur, 

«unc  au t e m  cu  m  vi.&c. Scilice t  in  infirmitate  illa. 

«ci.Vis  fanus  ftzti)~Klo pctit  quafidubuis  4e  votitate, 

Wmagitexi  tctiiutdtftderiumquia  per  hocdignkr  cffieitur 

•■ipcrt  D  idonum . 

•  Rcfponditci  hnguidmMenJensfumJe/iJerium. 
uoit  mc  homtncm  non  habeo,&:e.  ^d.Multum deftde 
a  no  babeo  hvmwtm  qui  me  portet,&  cio  fum  ita  dcbilis  quoi 
m  itacito  vem.t  ftcut  alii.vnde  fequitur. 
»  Uum  vcmQemm,&c.Hocautcmdictbar,quiaridtbatIe. 
1  wjtntm  &  aptum  ai portand.-tm  enm  >&  magnum  reputaretM 
«'  uffratre  T,,l,t,(ed  flatim  contuln  cimaiut  btntficiu,  *iie- 
itlf^«tcmptrfcfiam,yndcfcquitur, 

7    Dicit 


7  Dicitei  lcf\is:SurgCy&c.t{eflitututfanitati. 

8  Tollegtabatum  tuum.  Rjfiitutus priRino  vigori. 

9  Et  ambula.^rf^t  larationem  diuim  miraculi. 

10  Et  (tatimianusfa&usefthomoille  •  Q,uiadiuinavlrtus 
infinita efi,&  operatur  in inflanti;fiinitat  enim  qu£  virtute  natif 
rA  refiituituiyin tempore & noniaflanti acquiritur. 

1 1  Erat aut  fab.Hiccor.frquenter ponitur  prxiicli  miraculi  ac- 
cufatio  ,&  primo  quantum  ad  ipfumfanatum,fecundorjujntii  ad  ip 
fum meduu,ibi.lr\\cno%a.uc&'.  ergo  Inprimaparte diciturfic. 
Ei at aute" fabbatu in die illoj  in quo non erat licium operafer- 
uiliafacerrpropter  q,fquituryDiccb3.tCigoladci  ilU  qui.&e 

12  Sabbatu  cft,no  Iicet,&c./fli  falfum  dkebat  quia  operacor 
poralia  quxfunt  ad  Dei  honorc^bene poliunt  fieri  in  die  fabbati  fi- 
eut  facerdote  s  in  iepfo  corporalittr  optrabai  teplu  orr.ado,  Hoflias 
immolando,& lauaio,& cofimilia,vtdieitur  Mat,\  i.a.  Vortatim 
c.v.l  huius grabati erat  ad  magmficentiam  diuini  mhacnti  ficut  & 
modo  illi  qui  miraculose  de  carteribus  vel hunifmodi  iibcrHtur  por 
tat  compedesfuos  ad  loca  tatla,ad  manifeftutionem  fi-x  miracutojp 
liberationis.Tamen  aliterfe  excufat  illefanatut  diccns. 

fj  Qiiime  fanum  fccit,&c.i^rf.'//t* quime diuma  vhtutef* 
nauiryeadem  virtute  &  authontate  mihi pr&cepit,&  per  cojtquis 
teneor  fibi  obedire^necfum  tranf^refjor. 

14  Interrogauerunt  ctgo.Hicponii accnfatiomedki  ,& pri- 
tno  ingentrali ante  cognitionem  determinata  de  ipfo,fccundo  1  n  fpe 
ciati ipfo cognito.ibi.  1'oftea. Qua enWn pcr fanatum  e»  iflefanatns 
coucnienter ft  excufabatfideo  quenbant  de  ipfo  fanante,  >t  ipfum 
perfequerentur,zr  hoc  eft  quodfa/uitur.  'Intcrrogauerunt  ergo 
cumquis  cft  il.&CC.UJ.Maluf  tft  hcmo  qm pntccpit talia. 

15  Is autem  qui  (anus,cx:c.  Qviadiu la&uidus iacuerat,  &  fie 
fa£ia  Chrifti  &  eiusfamam  igmrabat, 

\6     IefuS  aute  declinaujt.&c  Dans  extplum  aliquadafugienii 
vdeutes  calumniari,&  nolens  fe iaclare  de  vperatione  miraculi. 
1 7     Poftea.  Hk ponif  accufitio  mcdki infpirttuati  hcbita  cogni- 
tione  ie  eo,&  hoc  efi  q>  dicii.. Poftea  muc &TC.  Quia  ai  agedum 
%ra(ias  dcfcnitate  ftbi  coltata  frequitabat  tcflu  %,  eft  locus  oron:t. 

*  Etdixit 


•>*WtoUrgfabariai,,&c.Ttt  hoc  ^  mv  1  nus  tm  fanatiis 

cemuIrit,n:mcJang.>jdoriirr.,fi-.nifi..-iq>pauciftIua 

l.^muitUuuinevocaroru.Petlcdu4u.  1  ^qjoiacebat 

tongnidtii 


languidus,fignificaturpraua  confuctudo,  petqua  ri  ia   : 
homoin  peccatoqua;toII/turpctcxcrcitiinr  i-  0{>c    ja 
na,ideofubditur. 

t    Etjufiulitgrabatum  fuum,&c.  Per  virtt^is c  :r'.nu:t . 
Tomus  v.  M    » 


nOj  Gloford.&NicolaidcLyra.  110 

^T  am*rw»fc.Nonintacba,fcdintcir.p!o.quiarigratiacon-  aibitratuscfteflcfca:qualcm_Dco.  D 

ditoris  coenoicerc  volumus,oportci  wconucnt.cularu-  t  Hifroudu  uaqve icju.  Qjiacomoti  (unf  de  auditaxqu. 

ciamus>&  tcmplumctliciamur.  tatceiusqacm  putanrhoicm  purumcum  Dcopatre, 

l>  tto/ipccc4rc.Innuitquodpropterpeccatalanguebat,lcd  dit  lc  cflefihum  equalepatriemldeni  volunr  U 

ipfcIcfusiliOficiitcxtcriuSjitainiuslanauiiAndwpmonet  ptatis,  eiuldcm  operationis.Inhisautcmdiflcrcndish: 
nc  itcrum  pcccando  8cncrc  io(lu^'  » • 

Sr*c^d,TDoccacuniIcriismtcmplo,  &dixirilh  :  Ecce   fcnus  faduses,t  i  uJioTmn^pSffi? 

.  JJVdHlWUU  .        Kolole  unon  eftp  gc   niannunc  »ndo  f  ,.,  .       ' 

rialrc-nnn\"cP  b  iam  noli pceccare,  ncdctcriustibialiquidccncingat.Abiicil.  i  Kt^ZZ 

P M       .|" ,         *j  C  -  »    IrtcimiK-uiralmimm  le  .i"   »'  ,>'<>  i;co.nra  j.*.(equuntur.  3    dullOIU  CXCrcc 

tSSSm  MtwnS      Ichomo,  &nu'nciauitluda:is,c]uiale(uscflcc,qwfccitcuin      &paicatur.Dic.tL 
bac  vua  plcrumquc  c  fanum  .   Proptcrea  pericc|ucbantur  ludari  Iclum  ,*  quia  harc  *  d£dc,{tatfe (jjjj^ 


poteft  a  fe  feccre,  - 


t.tyx. 

yeii.6. 


mi 

II, 


morcs^^qufbuscot-      quxrebanr  cum  ludxi  intcrficerc,  cjuia  non  fblum  loluebat      ram  vt in  hom 
rucru.u  mcma  Icri-      J;  .  -  .  .    <  *""*  71»^  t,<ru*ooc.™,;, M«,«Mr.<*e..p.°.      fieretaccipiedafuL 

cho.Vcnitdcmdevc      labbatum,  fed  &  patrcm  fuum  diccbat  l->cum,  .Tcjualcm  le  8  ied  myftice.llk  . 

B  nta>  Clmftus  aducr.  c  faciens  Dco.Rcipoiidit  itaquc  Ieius,  61  dixit  qis. Amen  amen      *c™  h*c  /ccr* 
fus  naturam  liomi-                  a  *,! e<t n  u  i«nndumh<> ■■..1..uicahomonih.ip«trftrifiquodp«er<Ucc<dc«t.  cir,\tcontuiDen 

nis.fabricataadiabo  g  dico  vobisnon  poteft  filiusa  icfaccrcquicquam,  nifiquod      ^Ljl  °rtc  u,:t 

10mCnia,dcpO(ltU-    j  *  a     VtBW,  rhonoi.n.ifilr.  l  niCUlUimqU, 

r.,t  •  1     •  r    •  ^  *  !li  9  1  roptcr  nos  1 

c  i«  *«/**  M-     vldcnc  Patrcm  facicntcm  •  Quxcunquc  emmille  fecent,     vtnobis  fcrib™  » 

Quafi  (olutor  legis  qu*  non  bcne  11  1. 

agcnscontraDeum  '  leftain  ertorcm  e 

*a  qui  requieuitin  fabbito»  fcxdicb.  primoopcratns.Contra,  neinteUeclain  veritatcmducercnr. 

qdaitlefus.Nonfexdicb.  tm  vtputatisoperatuseftDeus.  g  Amnamcn  dkouo.  Agirhicdeidentitatefua  cutnp 

fedvfquemodooperatur,quiaquifexdieb.condiditnoua,  cViminoritatefuafecundum  hominem  6c  quidinh. 

a quib.reauieuit  dic  feptimo,  poftcaoperatur  vfq;  in  fine  ciat,(.  vtranque  reiuneclionem  corporis,l-&  animx. 

gubernar.do  futtentando,  renouando,  propagando,vt  per-  h  1ipnpo.fi,  I  ta  fum  xqualis patri,vt  non  lpfea  me,led  c 

niancant  condita.  £t  cum  femper  operatur  Deus,  conftat  fim  ab  1  o.Non  facit  a  le,nec  \ oteft  a  fe,qui  non  eft  a fc 

facramentum  cfTe  >  quod  de requie  (abbati  legitnr.  ab eo  facit  &  poteft  a  quo  ell. 
d/f/K*«te?mrt"/jBa«B*ir.Q;d.cxciinlegecurmihiinuidctis,ii       &  CyKii.Jn  eoqdoia  fimiliterp6tficut&pr,i 

hoiem  in  fabbato  fano,  qui  Deus  cum  patre  femp  operor.  fubftantiae cbnfirmatur.  Similiter.n.operantur  quc  fni 

p.ttt,      ^Cyn.SicreditisnutuJdcidiefabbati  foleoriri,oiaq;gu  iuldemoinonaturac&  vr  videatureiufdeefle  volutai 

Tr.  17    bernaricur  temere  euaccufatispquepromniaoperatur.  hil  poiTcafefaccrefiliudt.nifiqdviderit  patrefacic 

c  Propterca  rr^o.Si  prius  proopeie  labbati,  nuc  magis  in fi-  i  \i(i  </uod  vi.lde  e([ , -filio  videicpatte,velaudireqa*e  i 

diantur.qma  patri-  fufi  Deum  dicn,cum  eu  rantummodo  patriaj.Viderc  ergo  faciente,  cft  eadc  cu  patre opcrari.1 

hoiem  putarent.  ErgoimponutquodfefacitaEqualeDeo  .n.hicdr,  quafi  aliafaciaf  pater  aliaimitansfiliusficuif 

quod  cflct  faccre  rapinam,fcd  iple  natus eft  xquali?.  lct  in  hoib.  -ieri,  fed eade  funt  opera  quae  operatur  \ 

C       *A  vvg  s  ti  nvs.  Intelhgunt  ludxiquod  noninrclli-  liu,vndeaddit.Qiiatcunq;.n.illcfecenr  haccv filiusfin  i-  ' 

Phil. ».  f»unt  Arruni filium  Dei patrem  zqualem, qui  non  rapina  ter  lacit  ha:c eadc  &cno alia,&i  no  dillimihter,fed  fimili  r. 
w                                   ^                                     arbi-  #CrRii 

N   1   C  O  L  A  V  S     D  E        L  Y    R   A  in  (abbMo.sllitjnaittefecxctifatpdiuinafafla,  vtbiccifd ". 

1  Efdixitilli.Ecccfa.&c  Er quo patet ^infirmitas ilia  fue-  6  Patermeus,&C.Df;«rc«i?wno/i:cfro(/««*rrfx/7nir<2rfi 

*  nrr  li"i  propter peccatum  infiiUa-  mum,quia  domumfafta  dimitttt  &  *>d  confcrat  &  idco  Jm»f ' 

2  Ncdeietins,&.Clncurrendopanamietcrnam,  quiain  recidi-  ce{fateiusoperatio.Deusautcmficproducitresy(pr.ts  confm  • 
uante  fiunt  nouiffima peioraprioribus.  ef[c,&  ideo  licetfeptima die quieuerit  d  nouis  operibus londcdi  & 

M1.12.J.  3   Abiit  i\.ho.6tC.Dicunt aliejuirfuod boc  feiitmalitiofc.Sed hoc  tame quieuit dcreaturisprodu&is conferuadis.  Tatcrcy- flim^ 

no  tfi  •pcru,qnia  illos  quos  dcmtnusfanauit  corpore,fanauit  &  mete  "pnns  Dews  &  ideo  fic  ut pater  continue  operatnr  in  cdfcrustic  tt 

rnde  de  ifto dicii inf.y.c.Totu  homine  laluu  feci  1  in  (abbato.  adminiflratione  rerujta  &  fiiius,ficct Cbriftus  excufaiinfd  t» 

Quod  ctia  expnmitur  bic ex  uerbo  Cbnlii  cu  dicii .  lam  noli  pec  operado.Scd  quia  ex  hac  excufationefequitur,  q,  Chriflusfiti  *■ 

quafi  dicat prdtccdens peccatum  efi  tibi  dimiffum.  Er  ideo  dicendu^  lis  Deopatrijdeo  ex  boc  verbo  magis  pcrfcqucbantur  eum  lu^ 

quod  tftefanatMS  iuitbona  intentione,  ad  publkandu  utrtutc  Chri-  quam  bhfpbemum,quiablafphcmiaacrius punitur  inlcgequ* 

fli.Ilii  autem  quibus  hoc  nmciauit  fecerunt  inde  damnumfuum ,  fi-  8io  fabbati,  &  boc  efi  quod  dichur. 

cu:,&  de  alus  Chrifli virtutibusjdeo fequitur.  7  Propterea  ergo  magis  quxte.&C.Tatcr literapropter  tod 

4  Propterea  pcrfe.ranflium  violatorem diuinx legis,  quod  tamt  confequcnterfe excufat dkens. 

erat  faljum  vt  vifumefl.  8  Amen,amen  di.vo.non  po.&rc  Quafi  dicat  vosmihi  po- 

5  lcfus  autcm. Hic  ponitur miraculi cxcufatio.  Circa quod confu  nitis  legts  trangreffioncm  & hoc eft impofftbile quia  tionpoffu 
dcrandum,q>  apojio>ifiterunt  bomii.es  puri,e^r  ideo  Chrifius  t  xcufa  quari  d  regula  vcritatis  diuinx .  Quod patct  quiafilius  inqiu 
ttit eos  de  violatione fabbati in  confricationc  (picatu per  extpla  pu^  Dtus  babet  omnino eandem operattonl  cii patrc,&  ftc non pot  * 
roru  hominum,ficut  Dauid  &  faccrdotutvt  babetur  Mat.  1  i.a.ubi  eo  obliquari.Similiter  nec  inqnantum  hcmo,quia  humanitas  C 
iiia exemptv diffufius  traflamur  >-ipfc autt  Cbriftus crat  bomo  &  eft  inslrumentii  coniuntlum ipfius diuinitati,  &fic nonpotcfl  *<>• 
Deus,&  ideo  aliquadofe  excufauit  de  uiolatione  fabbatiffatla  bu  ftone  eius  obliquari  &■  per  confequcns  non  potefl  tranfgrcd>  u'a 
ptana  vt patetyLuc.i$.c,vbi oilendtt,quod in neccffttate poterat bos  trajgrcffio efl  obliquatio d lege diuina.Scicndum tcmen  quod^  '"*' 
lcuari de puteo in defabbati,& multo magis homo fanari , vt bltur  ex hoc uerbo.T^on potcft fittus,&c.dkil filium in  diutnis cffi i"iO 
jnf.7.c.Sicircucifioneaccipithomoin  labbato,vtno  (olua  rem  patre,&  idco  confequentcr  boc  cxcluditur  cum  dkitur. 
turlexMoyfi,mihiindignamini,qatotu  homineialuufeci  9  Quxcunque  cnim.Sciticet pater . 

;n  fabbato.  *  H  : 


MOi\^iLlTE\,  oftendit&:  naturx  in  filio&in  patic  &hocfatisdil 

"Necoccurrit  mihi  moralitas  hic  conueniens,  nifn 

4  Tropterea perfequcbantur  Tu.  Opusciusbonuperucrtcntes  qnilibetChriilianus,  quiDei  hliuseftadoptiuus,dcl 
111  maliijcVadhuc  multos  habcnt  ftquaccs,nuncios  Chnfti  niri  fibi  charitatem  mentis  &:  conformitarem  ope 
propteropusccnfeftionis&przdicationismoleftantes.        nis,(ecundum  illud.i.Coiint,6,dtQuiadhacretdonii 

5  \efus  antem  rcfpondit^c.  Vbi  Chriftus  vriitatc  opcrationis    nus  fpintus  cft. 


iSC 

iod 

:io- 


107 


,— ,     Vd  yrii.  Pateraurdiligitnonoffendentem/edgaudio 
icntc,nechumano  more  fegeritquopatres  filiisfu 


ioannis.      Cap.  V, 


jio8 


*  Cyril.  Inqtianrnm  verbutn  cVDeus  naturaliter  het  r> 
iilam  ptarem,inqtiantum  homofad  quem  dicitur.Quid  c.140. 
Jtib.induIgen^Nihil.n.facerepotcftfiJ-US,quod  prnon     habcsquod  nonaceepifh?)accepifi_eandem  feapertepro  -.Cor.4 
q_ifiliodemonftrar,quxipfetacit>nonquafiigno.     fitetur.Neque  neceilario,  neqticnon  habenti  femperda» 
ndo-trinaiuuanj,  (ed  totu  leipfunvin  naturafilu  fic    ttu,nec  maioreft  icmpcrcuidat  quam  quiaccepir.  Quid 
,  vtqua-cun-  enimreipondebis,fi 

lcbabeat,in  fi  ,  Apatr*h_!mqnodpo(fi£,quiaan8trefiabrtquorifjc.  pfalmiftam  dicente 

l°i)ft\/CV  hxcSc.  fiIiusrimiliterfacir.PaccrenimdiIi^itfilium,8^om-  '  a«dmeri_.,DategU>. 

a    £C&fil.  Vk.etUr   a  _«J_r_pi    jffc-rd ntp.irernricirntrm.  _Ujrpoi-.'_ur<_7_-i_iiibu«.  Z    ri;im  DeO  Cilo.ia  Ca 

.omnefacere  b  niaddmonilratciquasipiefacitj&maiorahisdenionftrabit  '  r«epcun.  pu.abis-  E 

edn°    C  a^De«l,il1pStt.,quc:„„Uncredki^qu,icin.  *,, '„  u„lr.  *    j-Ut  homineS  CO  «._- 

•""    .  eiopera,vtvos  miremini.Sicutcnim  paccrfufciratmorruos '  £&?£¥5iM*< 
mperetcorpo  j         r _'_..._  ,-....,....,.....       _        *,.~  •  ;_  .-  6  ci  poteftdediftecj.o 


ds  imperetcorpo 

li  Ltervcvo&filius 

.fimilitcr  ope 

quia  vnanaiu- 

iana  lubftantia  pa- 


ln  -.niivu    u; 


,fqui  t"unf-i_jiif        Et  uere  f.limuiuifica_.,|-iaeu-m  ui.iif.cir. 


«viuificar.ficficfiliusqubs  vuItViuificat.Ncquecninjpa-  \  "'  n ciemandl' fjc 


Parer  ciuus  omnia 
f  rer  muicat  qucm  cjuam,   ted  omne  ludicium  dedit  tilip  9  nmtfifii  fii_oa_tuni 

Ctir.  a  .  on  ut  minorcra.f.  4  fi  ut  hono.pa.  JO  lUdlCandl  pCf  illQ  Vt 

fcfiiu&vnavo  g  vtomne.slionorificen.filium .  ficut  hononficant  patrem.     penuftitiam  fuam, 
__  vii  i  f  ote-  id  peragens , qui  pec 

vnaoperatio,  eum,  vt  pcr  virtutc 

5  wowrifwotf/^ar.Demonftrarepafrcm  fiIio,efr  cun__ao-    fuam  mundumcreauit. 
r.in  per  filium.vt  __que  habeantur  in  fide  noftra,pater  <__     f  Qmsvult  uiuifi.  A<  c.  Non  altos, q  parer,  fed  eofde.quia  ^ 


*  fi  ]s.Etnealiquomodominusfentiatnrdefilio,addif.Et 

a  hisde.ei.hoc  eft,  per  eu  maiora  faciec.  Qne  ?  Sicut 

e  m  paiet  i'u.mort.&:  vi.Mauieft  ItiiCitaremorfuosqua 

idumfanare.vnrieageba.qr. 

x  rijl.Dc  Sabbato  obie-tionem  reiecit.ntinc  ex  opc 

e  xqualem  patri  oltendit 


vna  vohjhtas&jeadem  ptas,  &  eadcm  viutficatio  mortuo 
rum.Hxcfunt  maiora,qiia.  Operarur  perfihum,l.  refurre- 
_ljo'morri)orum,vnde  honoiadust  robaturfihus  (icuti5_ 
pater.Vndec.  fubditur.  Neq;.n.pa.cr  ludicatquemquam 
quia  periona  patris  iniudicio  noappaiebit,  fednecChri- 
ftus in  eo  qd  ei  confublf  antialis,  fcd  in  forma  ierui,  vt  pof- 
W.jj_r__.'_.Sulcitatpateranimasper  filium,vtanim_.vi-  fiterabimpus  videri,inquainiiifteiudicaru',iufteindica- 
u  tcx  fubitantiapatiis  5_  filii  &  ei  fi!iohominifa_tou.  bit.  Vndealtbihcccauiarcddittir,  qtuafiiiushominiseft. 
t(i|oredemonftrabit  maiora,i.reiture_tionemcorporu,  g  ft omncs bonorificcnt .  HonoratDcum,quicommendat 
v  uremirueam  fieri  pcrfilium.  creatorem,omnipotentem,a;ternum.Honoratpatre,  qui 

(i  kntenimpatctfn.  Incipitoltonderc  quod  fiiius  fccundfi     crediteumhaberefiiitim*qualcm  frbi.Honorat,fihfi,qui 

rqualiseftpatri ,  faciat,  fanimasamorte  relufcitat.     credtreum  elTeaequaJem  patri. 
L.lcprir.nrelurrectioavitus.  Infequenti  verooftendit         _?  Cyru.  Siciitquandodcrebtisdiuerfis,acnaturadif- 

efurrectionem  mortuorum  corporum  fecunduna     ferentibus.diciturfimilitudinem  fignificat,  qnandbdeiis  c.141/ 
iliushominiseft__poteitatemdedite!,i.filio.  qus  lunteiuldem  natura:  identitatem,  __a:quahratem  o- 

,;/.  Av&.  Qj_iiapatcrc_  fihus  luntci  i - v.  vita.hidi-     ftcndit.Necfiiius  eftcara_ter  imago  patris.quxfimilitudi 
mc.  itilcit.ucorpora,  non  patcr,fed  lilnis  iccundu     ncm  continet,autimitaturilliu.s  glonam  __honorcrn,auc 

qualiter,  quantitatc,  habitu  __proportione  relpondcr,icd 
propteridentitatem  natura;,  ahoqui autpluresdncflent, 
aut  creatutx  adorat  \o  ( uprcma  dcferrptur. 


;)enfatione  humanitatis  in  qtia  minoi  patre,nec  iv-no- 
:utpater,vndcait.Qui  nouhvjnoinicatiiiium  mif- 
a  non  hononficat  pattcin,qui  nnfu  illuai. 

Ctkif. 


N   1    C   O    L   A   V   S     DE      LYRA.  ginis  filu,fed  uatura>ut  f«penws  dilim  e  ■ ,  _?•  idc  0  cu  dicitur.  ^atec 

. k  filius  (imiliier  facit .  ybi  trl\  ex<  lu  iunturpe-  qpof-  .  f  nini  dll.fi.6_ omnii,6cc.In<jHantHmfi.itntiapatris  com*nHWC4 

tmnor  patre.  Vimit  cfi.  J i  operatio  patrisf  extenderet     tur  filio  boc  uerbum  ddigit.no  nout  caujkm^fed  tantum  lignum  itel 

nadtju*  nonfc ex'endernr.opcratb)  fil^,  ideohoc  excludii,     concvmitantia.ii auie accipiatnr filitts fecwidu huntanj natura  : fic 

mmque.Secundum  eft  fi fit  ns  faceret  cadem  qtuc  facit pa     accipiturcaufaliter  quiaam  r  e(i pr.mum donnm  &  canfaatiornm 

>..i    m  fpecict  lantnu. .  I  d  no:  f '  cundu  nnmeru ,  tta     &■  tunc  efifenfus.Pater  diligit  filitim  <juiaplenHudofcjt*u*clL 

ra  mnumerofaceret,  &  boc  cxclud  tux  cum  diciiur.     mvnicat* amwa  Cbr  fii pro  edit  ex patrts  tilecl  one. 

^mufim-litcrfaei  ,id  eft,eadd  numero.Tertm  efi  fifaccet     4  Etm.uora  his.  Scihcet  uiuificati-  nem  mortuorum  morte  l}i- 

■  >  faber  &  marteltus  producunt  eundc ejfcclu  ta     rituali  de qua toquiturpofieaq,ia  nuiitis ert  tujiifi-  areimpiuq  crea 

i-.r  ut  cai'j ■  pr>.nc:pa!is>maricllus autem  vtinflru     rc cdam& terramfecundum  jLug.exptnentcmfilludinfra.  14,  Ec 

clnditu'  cum  dkitur.  maiota  liorum  facict.  Qiwd a autem  dicitur  hic  demonfhabit  dc 

r  ta.  'd  cfl  pnifomiter per  omne  modii .  Et  /icpater,  tp     futuro  no  eflper  hoc intelligendHm  f  filiusfecundum  natura  diuiva 

iliitpr&iiclum.No  potelt  filius  a  J"e  faceie  quidquam  ,  &C,     accepcrit  denouoaliquamfcicntiam.velcf.anma  ChriitialiquidcQ 

e  1  <  xponifc,  undum crrorcm^irru  dc  minoritate  ftiu  r<f-     gnoucrit  quod a primipiofatt creationis  ri/.orabar^ quia  aprtnnipio 

mnpntrisin  diumis  {-•  tantumo(irnd;t proceffum  filijdpatrefm- 

m  Hhus  nun  eU  a  fejed  a  patrc,&  fnpotcntiam  operandi  & 

'itimhabet  apatre,  icut  <i?  effenva,nontam> n  aha,frd  einde 

.Sicnim  /;/  m  cjft  1  irtatura{  vt  tiitit  .4rrius)  nonpoffetfa- 

<  ttfnacunqnefacn  patcr,u>  < n>>fcqutnter  dicit  Euangclifta.QH£m 

facii  ilte,i  pfum  necpoffet  producere,  nec  confcr- 

tt  ta tntn  prodntlus  6~  confcruatus  a patrc. 

\t.Pifiqnam  Euangctisla pnfuit  fi^ntt  uiftbile  ad 
{endtnduin,quod  filius  l.bet potemiam coltatiuam  vi:x  corpora- 
frquenttr  pon  tur  doilrina  Cbrifii  dc  uita  jpirituali pcr  ip 


fti£  creationis  habuit plenitudine grati<e  &  fcientix,  feddiciturres 
d>  mofirari  quado  de  nouo  alifs  m  ctcf. tt  _►  talis  modws  loquedi  ha- 
/»cf«r.Ge«.2_.f.Nunccognoui,quod  timeasdominfi. ide/f, 
attos cognofcere fcci,quia  Dius antv fcit -hat ^ibraham  timcre  ifsuy 
fcd pcr  obedientia  citts  in  immolatione  fitij  hocfecit  ab  alijs  c ognofct. 

5  Vt  vos  mirc.  tfiud nonponitur  canfiHter,ftd  tantum  confi  quu- 
tiue,qniapottjias  uiuificatiua  no  e;t  data  Chrifto  propter  ludxoru. 
adtn.  rationem,fcd  cx  hoc  fcqnuta  cfi,quado  vidcmt  mirabdia  Cbri- 
fti  opcra.Et  oftendtt  confequcnter  quxfuat  illa  maiora  opera  (tices. 

6  Sicutenim  pater,&:c.0j<o</v//<iw«<e  oirtutis. 
'cuda.Et  diuiditur  in  duM,qa  primoponitnr  doclrina  Chri-     7  Sic  S_  fiiius,c_C.I//«„  verbum  r>ult,non ponitur  hic ad  dcnota- 

■"idoeim  confirmatio fubditur ,ibi:$i  ergO  tcftimonium.     dum,quod  fiiius pauciorcs  uiuificet quam patcr,jcd  ad  oftendendum 
fff  W-  >(um,tp  duptex efi  uiuificatio fcilicet  animg ct  cor-     modum  agen4i,quia  non agit toafh ,ncc cx  mcifjitate naturs,(ed //• 

:.ninu  fibi  rclpondet prirtai  cit  iudiciu  dif-     bere.Etquia  iudicium  difcretionis  ccncomitaturrcfurrcftioncmfpi 
>'tionis,q,nunct(t  &  rcfyondet  vita prmfentifccundu  efi  iudicium     rittia!em,ui  prtdtiinm  cfitidcofcquitur. 

■  ujfwn.s  ultimx  _r  p.&<r>>aiionis,q>crit  in  fututo,  &re(badetcor     8   Nequeenim  pater  iudicat.  Sciiicetfcorfum  a  fitio,CHmfite>) 
;  rm  rtfufcitaciom.ldt  oficproccdit  quiaprimo  agit  dc  uiuificatio-     rum  una  opcratia. 

-'"'»■'>,>"  & iudtcio  dtfcrttioms  nunc cxiflente ,  fccnndo de re-     9  Sed omnc iudicium.Hoc  dicitur  pro tcntn,  quia iudicium efl 
Uonefutura,quia  inprimo  ofiedit  Gbriflm fe habere poetiam     per fapientiam  dtuinam.  % apicntia autcui  to.a  contmtuiicatur filio,et 
uihiatiuitrnyfiundo  ojicndit  qualitcr ifla pottntia  ftS  intellfgeda,     pcr cunf-qut  ns pjAcniia  iudicatii>o. 

:mer.  dico  '  <  'n\«.Inprr>>apartedicititrfic.Pi<:er.r\.     10  Vtomnes  honoiificct,&c.Ex pr£tiiftis enim fequi'tur,nuod 
il.cVcS;  accipia  Imfecudum  diuinam natura,ddeQio nh     ftt bonorandus bomrc  Utrixficut  & patc  ,  i amftt  untts Dcus cuta 

upttur bu  taufaUu r,qn:a  volutas  in  diuinis  rio  efi  principiu  ori-    co,undcfequiiurA 

Jomusv,       M    $ 


no9  Glof.ord&NicolaideLyra.         n 

,wW<9.-.ff.ATf...Sicnunnijnorcrcdercturfilins,    tinetadanmam,nonadcorpus.Corptis  n.nonfcntn  lta  , 
nrctur.qdvel  .nuidusnollcte  u cmnilcs     iapientia^fedanimarationahN,  qinrillummaturalui  nc 
*  mus  noi.poncificficnonclfctUcuscon    quod  lUum.Qmnem ho.ue.  m  bu  n  mn»4nm, 

uinccrciur,quia  mporens,  Avo.Super  animam  rationalemquximagoDei,  hil 

b  14.  i<i»i.Qj  a  ujjdhslumpatri&ivnohonorecumeo    eftnifiDeuscuiuseUimagohuiusipleDeuscftvita.  ip. 
"Tcrno  jaeitvitacorpo,. 

3Sa^kl5?;S  .  Q»i  "0"  honorifica  filium,  non  honorificac  patrem.qui  ,  J^g^j,  3 
crcditmctilium.cv:  b  niiiitillum.  Amcuamendico  vobis,quiaqui  verbum  mcum  2  vitaftc  &fihuiifc 

Crcdlt  CUm    Patrcm  »  lotelii|,it.        b  Mcmifrumadfatut.momijm.         c  E*patr     uicted  t,Jt  limiUtet  exm^  $    metipfoelt  V 

'•    7     .  "   L..r.,z  qoifummavKacumeocihoe.ftquoddiri-   Etquiaudit.int.tuent.  dlfl>mnfni,, 

tffESkEt  c  audfc*  ^iicdquiiiiifttnic.hdbcc  viam«crnam,«in  4  SvS^E 
tcrna.v.po.tdicctvt  ,.  *****  .,         r  Y  '"'«««»**««»•   '      $  fihuseit  vitaex  U 

cognoicanttcqucm  d  iudicium  t  non venier,lcdtranlictamorteiavnam.  Amcn  6  nalccndo  vno\wt; 

tNAvf-    niuiichim  Chfljtu  .  ,'oftpet  portoloi.        bNoiiea,ert«renouiflim«n.        cl'etipfum.    d  Sinefide  7    Dcdlt  nOn  qu(  ,l|i 

"'  gSuT*  VC""n  e  amcndicovobiSjc1ulavcnithorab&nu-ncc(r,quado'Stu1  ,  ^.^S 

\7   J  .  -*»   i-.,.^;.  •  Ctcdepdo,        bubedicndo.      •  Nuoc  A  fcroper.  Pet  uocem  filn  Dci.cjuuficut  '     .     ,      '' 

C   ./*Md,t*'  &.  Cutait.  «nnnpatei.  9   CX  CO  \  Ita  dCdit      Q 

Auditvctbumcum     audieiu  vocemn1iiDei,&quiaaudierintviuent,  Sicutcnim     ideft,\itago 
ficcrcdit»  nonmihi  f  ,  Adanim  rmn.uuiiicat.o.ero.  iQtam, 

fcdctq.u  mcrntfu,  g  paCcrhabcc vitaminiemeripio ,  (icdcdit&filio  haberevita  1U  ^pot^tm.,^. 
B  quia  vctbum  auf  h*  iljj-j  r  uquamdixnxk: 

cttmmc,  imocgo  i  lntemctipfo,  fEt  poteltarcmdediteiiudiciumfacere,quia  urcaioneaoir. 

ftim    VCrhlllll     CUlS  *  Quoufilius  h.  minis  babct  potellatem  iudkii  ut  ck  malis  polTit  uideri  roi  rum  en.m  u.dctur     ,  A.clit  de  relurreCt  nr 

•  J.    IrJ     .     vc'uuul     *'.    »  cumhocroa-iiconucm  ct  filioDct.  b   InfiocUculi.  ™  _ 

*  SXEZESi  «  fili«horniniSeft.Nol>tcmirarihoc)quiavenicthorainqua  ,  ^habffi 

*  ,         ..    .  '  a  Tam  booiquammah,  b  (.  orpoia nonammx .  c  Nonut  uiuantficutfupta  'n 

u  clt,mihi.  fed ui  tdurgant.  1 6patre  m  occu; 

d  sedtranfiet . Hica     0mnes  qui in  monumentis funt audient vocem filii  Dei,t&t     dipater  et,quia  E 

mOTtC      infidclttatiS  ».    Adhucindiftre.io.  b   Eccedifcretioiudicii.  r  vt  uideant  Deum  f.cuti  elr.  hOminiSClt 

advitam  fide.  aciu-     proccdentquibdnafecerunt,ii-re{urrcc5tione  vira:,quivero  i7f?rma  mdic 

ltitixpolta  corrup-      r                 n  3 1              j8nis&  mahs  vi  ■■ 

tioncad  auernitate.  tur.  Vifio.n. 

Dc  primaautc  refurrectione  apcrtius  fubdir.Amenamen  Dei  foiis  mundis  corde  promittitur,  vndc Beati  m* 

dicovobis,quia.v.h.&:  nunceft.  detfuoniamipfi  Deumuidebunt. 

c  L>*ia  «c.Dixit  quia filius fufcitat  &:  viuificar.quod  vetum  _  AvG.Chriftus  in  eo  quod  eft  filius  Dei ,eft  viraquz ko 

eft.quia  vcnithora,&:c.&:oftenfiopatrisiui,hic.n.deiufci  ficatantmas,ineoquodfiliushominis,Iudex.De 

tationeanima:apeccatisagitur,  eipatervitam  generando,  vt  viuificet.Deditcipotelt 

f  ^occwyi/jf.Hoc  iolum  iuftisconuenit, quificaudiuntde  iudiciiin  carne  mittendo  perverbum.n.  fihuDci. 

incartutior.ceiusjVt  credant  quia  rtliusDeielt.  marum  refurreclio  per  verbiimfactumincarncfihuo 

!»v        ftCrs.iL.  Quia  Lazarus  dominivocemaudiuit.aut  minis  fit  corporum  refurrectio/ 

•»»♦    quia  rtdelesmomi.erant,antequam  fahutorisdoiftrinam  ft  CrRU.Mitigat  iramluda;crum  fea  patrehabe  U 

tccipcrcnr,aut  magis  accommodatequiaiulcitanusvoce  patrem  dediife  dicens&  Artianorum  curamhabi 

omnes  ahquando  audient.  ciens  quia  filius  hominis elt. 

g  Sicut.n.pater.  Avq.  Vita,qua;  eft  ipfe  pater  Sc  filius  perti-  k  L>»ia  veniet  bo.  Sicut  iup,  eft  autor  de  refurrettionen 

net 


NICOLAVS     DL     LYRA..  11  Sicutcnim,cVc.H;Vco»/cc7Mr//t(rau/(;/rt(C)-e/i.r«5/onc- « 

I   Qui  non  honortficat  filium. Honarc  latria,  ralifulura  &  de iudiciofibi  corrtfponiente.Et  diuiditnr  indn 

1  Non  honotificat  patrem  qui  mifit  illum.^«M  habcniea-  primo  aghurde  refurreflionejccudo  de  ivd  cio.ibi:Et  poteib  m 

ne-n  'taieftatem.  Circa primum fciendum,quod iltud quod  eft tale per eftcntu (Ji  * 

3   Amcn  amen  dico  vobis.Hic  ofiendit  qualiter  potentia  viuifi  fa  aliorumrut  babetur.z.mctapbif. Dei/s pater  e{i  vitaper tStn  m 

catiuade  qua  loquutus  c(i,fitinteti}gendafcUicet  de  yiuificationc fpi  & per  confeqitens  filius,cum  fint  vna  e(<enti*  &  una  vitt 

rititali.qu*  e(i  per  fidem  charitatc  formatam  et  boc  eft  quod  dicitur.  confcquens  ipfe  erit  caufa  uiuificatiui  omnium  refurgentm 

Amen  amen  dico  vobisquia  qui  ver.&c. Fide  formata.  cft  quod dicitur.Sicm  enim  pater./t/ etl,dfe  & nullo alio,  t 

C  4  Habct  vitam  aitcrnam. Caufalitur,quia  habet gratiam\  quxf*  confequens  ei conuenitper  effentiam. 

cittumdignumvitatterna.  ^  ^z^cdcdh^c.Qiiialicetfiliusfitviupereffentiamficut^ 

5  Et  in  iudic  &:c.  ^cilicet eondemnationisxveniet  tamen in  iudiciu  ter  hoc  tamen  habet  d  patre, 

d  fcu{Jionis,tr  pmmiathnis.  Et  quia  dixit ,  qutd  talis  habet  vitam  1}  EtjpOtcditcm.HicconfequeHtera^iturdeiudiciofHturo  ii 

"*  xter/um,ne  aliquis  1  rcdat  ex  boc  quod  fides  faciat  hominem  inpre-  uiditur  in  duas  quia  primo  defcribitu  r  illud  iudicium,fecund 

fentiimmortalem,ideoj:ibi  tur.  biturforeiudumfibi-.^on  polTam.Circaprimumfcienditm 

6  Sed  ttanfiet  a  morte.^fii*!  oportet  foluere  debitum  naturx^an-  et  tota  trinitas  in  mdicio  fnturo  iudicabit  autoritatiuc ,  fed  >'i- 
tcquam  veniat  ad  uitam glori*.  Et  quia  fidesd  Deo  daturper  infpi^  ftus  inquantum  homo  iudicabit  exequutiue.Cuius  ratio eft ,  q»  «* 
rattonemideo  fnbditur.  dex  debetmanifeilus  omnib.iudicandM.Deusautempater  vcl  W 

7  Amcnamendico,&:c.i'^c'«Mtf«5c/i/?.i/o/MX  duplicat  hanc  di-  fecundumdiuinamnaturamnonuidebiturin  iudicioabomn<bi  7< 
tlionem  amen  qu&  in  Hxbraico  confirmationcm  dcfignat .  Ipfe  enim  tttnc  omnes  ejjent  beati  quia  in  tali  uifione  cofiftit  bcatitudr,C  it» 
fubidiora  0  altiorafcnbit  de  Cbrifloy  &  b<ce  indigent  maiori  affer-  executio  ludkii  data  eft  Chriilo  homini  quipotent  ab  omnibu.  Ut 
tione propter  quod communiter  vtitu*pr<sdi£ia  duplicatione.  ri &  hoc cjl  quod dicitur.Et  poteftatem,&c.cxecHf/wr. 

8  Qiiia  vcnit  ho.&.c.quando  mqr.  Morte  inftdciuatis yde  qua.  14  Quia  fihus  hominis  ett.^ib  omnibus  u  fibilis  bonis  &  1  Ss. 
dicitur  Mat.% ,c. Dimittc  martuos  fepclire  martuosfuos.  1 5  Nolitc  m irari  hoc,  £>«*//  dicat  adhuc  maius  faciet  Chrifi  b» 

9  Audicnt  voc.&:c. Fidcm  uiuificantem  fvfcipiendo  ideofequii,  mo,vndefubditur. 

10  Et  quiaudieunt.Porc/Z  etiam intelligi de uiuificatione  corpo-  \6  Quia  venict  hora,&:c.audient  \oczm.Huvanitas erh  '"'• 
/;  quia  ad  uocem  Cbriftialiquifuerut  refufcitati  fcilicet  filius  vidue  fii  eft  organum  diuintatis,& idco  vos  ei us  operabitur  ad  refur  5io 
Luc*  }.e.&  filia  jirchifynagogi  Matt.^x.  &  La^arus  infra.  1 1 ./.  nem  gcncralem  futuramper  modum  infirumenti coniunili ,  ui »»»• 
Ver  hoc  a utem  quod  hic  duitur.Vc.horz.Vatet  quod non  loquitur  tamen quia  non  rcfurgent  vniformitcr,quia  aliqui  refurgent  <n f k" 
dc  rcfurrcilione generali,qu£  trit  infui»ro,ftdde  viuificatione fpi-  riam,&alif  ad paenam,ideo fequitnr. 
rttuali.qutefiperfidem  Chrifii,&  de  rcfurreiiionibtts  corporalib.  17  Et  proccdent,qui  ckc.Hocdicituraddenotandum,quoi 
particularib.tamZ ,  qux  faii&funt  ad confirmatiomm  huitts  fidci,ct  fine  boni,operibus  non  fufficit  adfatutem. 
•M incepermtdprincipio  pradnationum  Cbriiii.  iS  Qni  vcro  nnl^tkcldeft^condcmnationis. 

*Nc 


dtt 


]li 


I 


oannis 


Cap.  V. 


Ilxz 


■'45 


,  jtamitcrnam.ifaetiam  hiceft  autorderefurre&ione  tre,cxquaviuuntnocorporaquc  nofentiut,fedanimera 

A  21jsa|iter  nemocrederet.  tionalesmediasiterDefl&corpora.Didtoetiade-minori- 

.Cyjii.lv  s.ficomnesexcitando  maiora  monftra-  tate  humanitatis,Iquafcilicetmorit,te/urgit,m!citatcor* 

biquam  vniusargroricurationem.  pora&iudicat,fupponitdeteftimonio,luisq  noldiget  ha 

,   pW^^wfgotfw«//o/d.Dcditm»hipoteftateiudicino  beteabhomine,cjahabetabopenb9qpaterdedit  &abip- 
ta  enpofflimamc 

'lllllinoeill    lC  DJmaationis. 

ntfacitafe,  &ita  a  malaegerunt,inrcfurrcdlionemiudicii.  |  Non  poiTumego 
a  meipio  facere  quidquam .  Sicutaudio  iudico,c\:  iudicium 

a     Quo  iu tico  cum  pa  rr,<~,uianon  qu*ro  rocem  meatn,idft,propiiamfilij  hominu.fcdqnx  cum 
p«ttc,&filio  lidemelt.  Homtnis. 

meum  iuftum  eit;  tcjuia  non  quxro  voluntatem  meam,  ied 

i     Siilicit  Oeipactis.  Homo. 

voluntatem  eius  qui  mifit  meV  Si  ego  tefhmonium  perhi- 

a     Vobisin  reoioilevidebitu  .  b     Paier  cjuoJ  poft  apeiiet,ibi:  Q»i  mifi  mepater,      4 

beo  de  meipfo,temmonium  meum  ndn  eit  verum .  t  AliuS 

a     Vrtn  baptifmoSc  in  mo/ite.  b     y_ua  eft  aurtit;tequseft  Deus.    5 

eft  qui  teftimonium  perhibet  de  me ,  &  icio  quia  verum  eft  6 

Sacetdotes  cc  Leuitas.  7 

tcftimonium  eius,quod  perhibet  de  me.Vos  mififiis  ad  Ioa- 

a     toann  s  fMam  qui  cxDeo  ifl,  teflaturde  me.  Non  fibi.kd. 

nem,&  teftimonium  peihfbuit  ventati.Ego  autem  ab  homi 

Nj-i  fumro  c.ntnt  teftltnonioIoinnis.q.I.N.-ntoffi.t  nifi  Dctis  at^eftetjf. 

neteftimonium  nonaccipio,fedha:cdico,vt  vosfaluifitis.U  ^Sfitii.  " 

a    Q  i:em.  b    proptirqucddcb.ti  e>  crcd  r\  Nonlux.  c    Sfirituchaiitatis.  .«  *-     ■>«.'« 

"  d  'un.in.urtit-rs.  g     llk  erat,&c.Qni 

le  erat  Iucerna  a'rdens  ck  luccns.  Vos  auc  voluiftis  exultare ad      me  exterius  ocuhs 

Cu-»ipLl"ccjutro1rmoftend;tet  Veteaaius.  l  '  hominum     Vifibile 

horam  in  luce  eius.  Eeo  aut  habeo  teftimonium  maius  t  loa I2  cxhibuit.mterfcor- 

,  r^  j    i         i  •  r  '  r  i  jdahominumadme 

ne.T  Upera.n.qu^deditmihi  pater,vtperhciam,eaipiaopera  t^cognofcediiaccedit. 

Q_2>  -alii  oprrt  .i.mn  li  a  Deo  poilutit  fie.  t.  Quj  optraJ*4it.  ,  <   Ptia  omnCS  J?L'hCtC 

quac  cgo  facio  teftimonium  perhibent  de  me,quia  pater  mei6  &  apoftoh  iunt  lucer 

naj.Cbriftusverum 


3 


<jicu!pat  eum  de 
qre  labbati,  cul-  b 
p,i  patrem. 
b  Hcutautem    Au- 
iffa  di  per  vnitate  i"ub- 
fl.tn,  ideir ,  icio  c 
qunoeitaliud  au  d 
di ,  quam  (cire  vel 
e(3  Vel  ego  filius  e 
hoinis  nihila.me 
pc'um,fedficut  au 
dia  Deo  iudico, 
&ociudiciu  meu 
deuibufcuque  eft 
lui.ideoqtiianon 
qirovciuntatem, 
m,m,idcftihomi  f 
ni  fedpatris,  qua; 
efe  falute  homi- 
niiquiadhocmc  g 
mit,ideft,mcarna 

:it. 

fCrntLvs. 

i  tatum  in  fine 

idi,ledinhacvi 

iudicatutum  a- 
pctieciidum  kge 
'  Mes,quuif,Nonaccipiespcrfona  hominis  in  iudicio» 
qi  iudicium  Dei  ert  factus eft  enim  fublege. 
c  \onquaro.  Loquitur  nunc  lecundum  quod  equalis 
ei  atvi.vt  probetuc  ineovera  Deitas,  nunc  fccundum 
qi  d  minor,  vc  probetur  vera  humanius. 
d  i'i  tp  tcJt.moniHm.  Dico  de  identitate  eflentie,  fua:  cu  pa 

«eex 


fo  patre  habet  tame 
&abhominib'  fed 
i  vtalucernis,  ideft,a 

2  Ioanne&aMoyle, 

3  qui  fi  non  poflunt 
coiungere  animas 
Deo,  pofTunttame 
confluaieinimicos. 
e     ^llius  efl  qui  teili- 

4  monium,  &c.  &Cr- 
ri  l  l  v  s.  Aliuseft 

5  enim  perfonaliter 
pater,ahus  filius. 
f  Sedbxc.Sed  tamc 
tcftimoniuloannis 
xndLico,vtperIoan- 
ne  vos  hominesad 
veritatem  iplam  du 


TDecSr. 

di.5.c.ti. 

mfi. 


"    patn» 

Cap.147 


tMatth. 
j.d. 


t  loanis 
ful>  teftt 


Siip-i.a. 


lume.  quodillumimt 
omnem  bominem  yenientcm  in  hunc  mundumf 

*Cy  RiL.Teftimoniumloanisnorepcllittaqua  inu 
tile,que  mifit  ad  cfama.du.Ta)ate  via^  domini.  led  ad  maio- 
ra fcadit.quia  vocem  hominis  etia  fancti  calumniari quif 
piam  poffet,vt  Azarias  &  Ioanam  verba  leremiae: 
h    Urdens.&c.Hoc  eft  in  nofte  oftedens  fequi  fole  n3  er- 
go  fupflua,NcrnQ  tarpe  m  ea  tcmancat  quafi  ipfa  (ufticiat 

ACyriii., 


F 

C*p.!4* 

Hieron. 


NlCOLAVS  DE  LYRA. 

t  ^on  pofTum.H/c oftenditHr  bce iudicium  fore iuflu. Filius.n. 
m  tntum  Deus,be:  candem  naturdcumpatre,&fic  nonpot  iudi- 
u  o deficere,fim  liier  nec  inquantum  bomo,quia  -poluntas huma- 
n<  lomnikfequitur  motum  &  regulam  voluntatis  dinmx,  &•  hoc 
ejwidx!tur.Kot\poiego.&CC.{iC.qaic.Declinandoapatre. 

2  Sicutaudio,&C-  Licet.ntbabeat  eandemnotitiamcum  patre 
i  ittntm  Deus,tamen  habet  eamapatre^  &fecudum  boc  dicitur 
«  o<m<lire,fecundum  vero  humanamnaturam  babet  notttami  i«- 
/  '»,&  fic  magisproprie  a  patre  audit. 

3  Et iudicium.  Quia nonpoiefi oblic/uari  voluntas Chrifli bomi 
»i  nluntace  Dei,vt  diflum  efifiieo  fequitur.Qmz  non  qu^to 
vcmimeam  led,&c. 

\  >i  ego  \e.Tofita  Chrifli doftrina  de  potetia  viuifiiatiua  elus, 
i  mfequcnter  ponitur  confirrnatio  pr&dift*  dotlrina.  Et  diuiiii 

«t«  (juiaprimo  ecnfjrmatur  hmoi  d  ttrina,fecundo  arguitur  lu 

x  m  (/«rifia.ii/iClaritate  ab  hommib.rrima  in  duas,  quia 
ofimatur  teftimomo  humano,fecuio  teflimonio  diuino,  ibi: 

■  g  aut  ha.  Trima  in  duas,quia  primo  inducii  teflimoniu.  Secudo 

ii-iuurtpdcat  HSeacupium^bi.lMt  eravCircaprimumfciedu, 

'  \h  dotlr \na  aliqua  cofirmatur  per  aliquid  quodeil  minorisau 

hpropter  boc  tp  illud  efl  magisacccptum  audientib.ficut  di 

jM  bdof.i.Mctapb.q,  aliqui dignatur ,i.dignum  reputant  Toetarn 
tclitm,ficutfunt  illi  qni  funt  imbuti  diclis  Toeticis,  &  i3 
piunt  nifi  per  teilimonium  ToeU  confirmetur  quamuis  il- 

w  t  magis  autenticum  fimpliciter  quam  diclum  Toeticnm.  Et eo- 
"  venientib.  adfdcrn  de  Iudaifmo  confirmatur  nouum  Te- 
»per  vetus,&  eodcmmodo  Salnator  hic  confirmat  dotlri 
*i per  teftimomum  loanis.cuiusfanclitas  erat  nota  Iudtis, 

?  icefi  quoddicitur.Si  ego  tefti,&c.i,ti/icc//b/«j. 
lclbmonium  meum nor. eft  verum./dfft,e#ca.r/cn<» 

m  ipHtationetn  vejiram.quamuisinfefit  efficaciflimum.propter 

tote<juttHT.  . 

Ahuseftquiteftimonium.  ScilicetloannesBaptifla,  vt 

?"c\.&i.cap.  r 

7  Etf. cio  quia  ye..&.c.Quiapatereins  Ucharias perfpiritufan 

flumprO' 


Swb,-^.1 


iifi„ 


tlum  prophetauit  ipfumpraire  antefactem  domini  H  dandamfcien 
tia falutis,vt habetur  Lu.  i.g.Tefiimoniumautem  falutiferum  ejfc 
nonpoteilnififit  verum.Qvod autemiHud teflimottium  fitautenti 
cum,oilenditur. 

7  Vos  mififtisad  Ioannem.T^wcHw/b/eTwa  quafi  volentes 
acquiefcere  iiclo  cius  ficut autentico,ficut  diHum  fuit  i .c. 
9  Etteftimoniuphibuitveritati./rfe^,wi''«'7"i/«'»'>'fv'W* 
tofitedomeeffeCbriftum,&fenegado,vtpatuhfupra  i.cap.  &  j. 
io  Egoauteab  homine  teftimoniu,&c.ii:(/.7^o«(/iAr7prf 
ditla,vt  fim  in  maiori  authoritate  propter  diHum  Ioannis,fed  pro~ 
pterfalutem  veflram  quam  defiderio,  vt  acquiefcentes  eius  teflimo 
nto  adfitlutem  perttngatis. 

11  l\\c ctit.Hicoiitditquod  Ioannis  teflimonium  det ei effe ac* 
eeptum propter  tria,f.propter  eius  officiu,  quia  erat pr&co  Chrifli  g» 
notatur  cum  dicitur-.lUc  erat  lucerna.o/Zerrfe  ns  bominib.viamfa 
lutis.f.Chriflum.Et  ficut lucerna  non  lucet  ex fe,ftc  loannes  no  erat 
lux,icd  venitvttefHmoniiim  p<.ihiberetdelumine>/««"</» 
propter  charitatis  incendium,quod  notatur  cum  dicitur. 

12  Ardes.Z«f<Sf»»w  cppropter  %elum  charitatis  diuin*  mort?fu* 
fcepit,tertio  propter  virtutis  exercitiumyin  tantum,q>  credebat  ei 
Chri(lum,quod  notatur  iZ>/:Lucens.  lfla tria  iebent  reddere  tefti- 
monium  eius  acceptum>&  maxime  ludttis  ,  quia  voluerunt  ipfum 
recipere  tanquam  Chriflum,propter  quod  fubditur, 

13  Vos  aute  vobisad  ho.ex.in  lu.eius.D/«V<i</  horam>quiafi 
naliter  eum  contempferunt,&  eius  mortcm  pr.  curauerunt. 

14  Ee,owc.Hicconfequenter  confirmat  doftrinafuamperte*  Diuifio» 
flimonium  diuinum.Et  diuiditur  in  tres,fecundu  quodpatcr  teflifica 

tus  efl  triplex  de  Cbritlofcilicet  per  cpera^pcr fuipsii,& } 'fcriptu* 
rasjfecunda  ibi.Kt  qui  me  mifit.fertia  i/>i,Scrutamini  fcripm 
t&S.lnprimaparte  dicitur  /7c:Ego  aute  habeo,&c./«7»cet  teili 
monium  Dei  patris,quod  ei~l  maius  teftimonio  loannis,  propter  ma 
iore  cognitionis  certitudincm,&  propter  eius  incommutabilitatem. 
Et  qualefit  iflud  teflimonium,oilendit  dicens. 
16  Opcnct\im.6cc.^tperficiaea,fcilicetmlracuU  virtuteto 
tius  creature  excedetia,qua  faciebat  Chriflut  virtute  fpriaftdeo  di 
cir.Et  pficia,ea  ip'a  opera  q  ego  facio^&cficnt  enim  firmum 
teflimonium  habetur  per  demdftratione  in  bis  qu&fubfunt  facultati 
Totmisv.  M    +       *  »#«*. 


in$  Gl°f-orci-&:  Nicolai  de  Lyra  a{ 

^      *Ct*i  l  lv  s  Chriflutveraluxquxluccrnas  oes.f-  dcfeIoquitur,autconfenium  patrisin  facicndis  mir.  * 

.v    A  nhrtarfi&omniunomiufja.cedit.  Diciturauteluccrna  hsdariomsnommeappellar. 

L,br.  j.  P""^,-       ,  c_n_s.P-r_fc  Ucerna  Chriflo  mco.Scdzddx         *  C  T  r  i  i  ..Ridiculola  hxc  opinio  Iudxos  dctinc  r. 

?_-.*u«.  rur  ardcs  8.  lucensoa  die.u  cft  ad  Molem.Prxcipc  filiis  If  crcdetcs  mrior.bus  luis,  inmote  bynai  iplam  natu. 

tacl vt  orTcranc  olcum  punflimu  ac lucidittiaiu  ad accen-  corporalibus  ocuhs  peripecram  fuillc8_  vocem  ipfius  :i 
dcndamluccrnaiu;  .   lnuMWlile,incotdiba,  hominom.      P'0^ 

f  U(*  moni?in^bcrntC'u     cmific.t Ecqui me  mifi. parcr3ipfc teftimonium perhibecde     alid  tcftin.on.u5 

**         lofccdetis,  ponetqj  '  *«%        b  ^_»-_._«.-.i--.  ^^^«^1.^  J   V»rx,  ln  <!" 

CasmcmVre  Sfluc ad  a  ™.Ne'que  vocebm  eius  vnquam  audifris,  neque ipeciem  cius     j«  d™<  «  Jj^  * 
manccoramdomi-     vidiftis:Etverburnciusnonhabensin  vobis  manens,  quia  2  nercs  ad  Cfarifl 

no  CUltUritUqUCP*  *    <u»»_l»<|«_  «uditl».  -enoocre_iti».nec»„i-ti».        Autcm.    J    lolc  llpn  pcillfr 

rcmoin  ecnerano-      qucm  mifitille,  hiiic  vos  non  crediiis.Scrurarnini  fcripturas,      c    Etilt*  fuut 
„i„.f.X,!n^h    *    •       •-__-•• !,_»,_-_     C-.IU  <„...-  4  quiputatisvit; 


n 


C 


'• 


n«bmvcfl^is.Luccpi  b  quiavosputaci_inipfisvitama:ternam  habere.  Etillxfunc  4  S.Sicm 
naD.Ioancs.OleO,  c  ^  *  r  Tlmen.        rei„i»s.        .  credereinm-.  >  Jj" cinicripro ra 

.    _  gratia fpirituflana.,  tcftimonium  perhibent  de  me  ,  &  non  vulcis  vcnire ad  _  Movfi^epu^ia. 

B    VClunniSlCglSAUO  _  Qu.niinrctipruf»      rriti».  Idelt.humin-nlaaJemnonquxro.nechonotem  inhimi>rWiin 

.cfihjcius, paftores  v^_i_e_.r__.rPi-i--_i-m.  -  jpia.mcLcuini 

tentantcs  hifloriam      rne,vt  vicaYn  habeatis.t  Glaritatem  ab  hominibus  non  acci-      §cre  Potc": 
tClorii  D.Ioanis,nox,lccu-d        '  '  ,_«_-tc_$_.  9  gcntcraducrtat. 

lum prxicns. Quod     pi0  fc(j cognoui  vos,  quia  dile_tionem  Dei  non haberis in         * ' ^J* 
_utcfcruatoiispr_.   c  r     L  a  v_deK_.r_n_uob„.  rotationibus  relrt 

&S&SS5Z  ^fcfe™ patris mci '  & non ac"p,lhs mc- » ™#S_ 

intclhgendum,  icr-      sialiusvenericin  nominefuo,  illumaccipietis.  Quomodo z  3 "?°  XS 
uaturardes  luccma  _.  .  ,     .  ,   .    r.  —  •        •         ,     .      . 

inhocfeculo,  qux  f  poteftis  voscredere  ,  quigloriamabinuicemaccipicis  ,  &._4.deohocloq_o  1 

Eratiam   CredCtibllS  Quixloiir.tutinDeoglofietut.  a    Autem.  b    Qnnonuenietdimnate.redjaluaie.  j  c  quxram  gi(j 

fuccm  prxbcar.  At      glonam  quara  folo  Deo  eft,  non  qiKericis  ?  Ndlite  putarei6iedvoois  crrant 

ludxi  prinClPiO  mi-  *    Qimuoci  eiu»  nonctediti  queait,piophci.miufcinbituobi»  Deus.iprum  ai  t<icti>  ficut  mr.  i  j  COndoleO- 

.ratiloanncm,  poft      quia cgo accufaturus  fim  vos  apud  patrem.iEt  qui  accufat  ig  habetisdik, 

incrcparunt intciro  i9Dei,  &:ad 

gantcs,  Quidcrgo                                                    .  iftatis  redoi 

baptizas?  Io. 

lojn.i.  a    7^cf,>o«m.EtfiinSi'navocemciusaudilTecV:fpcciem  c    fl_f^rfi/..DiIe_tioDcinon'eitinyobis,qamen6;, 

vidifle  putetis.  pitis,i.non  creditis,  quia  veni  vt  per  me  pater  glorificci 

_...        ieCxKiii vs.Humilius pror tcr difpcndtione carnis  t    Si alius. Antichriflus,q ,f priam glona quxrit non . : 

"^                                                                        ;  defc  g^idei 

-■ I  ,  I  ■■!■,,  I  ■    ■       I    I 

NICOLAVS     DE     LYRA.  ,  Cbriftusinlegeprot»ifus,ftcutdi(fufiusdeclarauiinauadm 

ntturdi  intellctlut  ,  ita  in  h  s  quxfuntfupra  bac  facultate  firmum  (lione  in  qua  de boc  determinaui. 

*  teflimonmmeflperoperafoliDeopolftbi(ia,fuinonptefteffctcftis  8     Etnon  vultis  veniread  me.  Ter  fidem,quia  ludtipn 

falfitatis, &  hoc  modo  confirmata  efl  doclrma  Chrifli,  riofolu  ipfo  iori  parte  permanferunt  in  infidelitateM  l  vi tam  xterna  na  a* 

pr*dicante,ftd  etia  ipfis  apoflo!is,fccundnm  q,  dicitur  Mar.  -plti. d.  tis  ,qu<c  habetur  per  fidemfomatan?  charitate. 

illi  aute  ptofe_ti  prxdicauerunr  vbique  domino  coopera-  9     Claritatem  ab  omnib.H/c confe/jncnter  argmttor 

te,&  fcrmonem  confirmante  fequentibus  fignis.  ditatem  ad  credendum,&  quia  perftquebantur  Chriflum 

■  I     Etquimifitmc.Wicco/f^«.»rer/»o«ir«»-r.Rj?«oni«p4rr;x,  phemumin  quofingebantfemoueri^cloDei,  &vtviolAlo 

5»  teilificatus  efl  perfeipfum,&  hoc  fuit  in  baptifmo  &  in  transfi-  bati  in  quo  vidcbantur  moueri  ^elo  legis  Moy(i,ideo  ojleu 

guratione^rbi  audita  efl  vox  patris  fup  Chriflu: Hic  eft  filius  meus  que  effe  falfum,primo primum,fecundo,ibi.^\Oliic  putai 

dileclMs,& boc efl quod dicii:Etc\  mif.mepaterip.  Tcrfcipsti.  tur ergo />Wwo.//c.Claritatem  ab  hominib.nonacci^B 

_     Nequfcvoce. Hic  cofequenter  oflendit  eos  no  capere  huxufmo  quxro.q.d.pwdicla  non  dixi  ad iatlantiam,  quia  non  quaro l 

dite(limonium,quod  Deu<  oftendit  tripliciter.Trimoper  ftgnufenfi  numgloriam.Quodpatetca.feq.vbidicitur  quodfugit  quanm 

bile.ftcntin  baptifmo  &  transfiguratione  audita  eH  vox fenfibilis.  b<e  voluerunt  enm  faccre  regem.Sed  oflendh  vlterius  adquii  1 

Sed  hanc  voce"  non  audierant  Iudsiperfequentes  ChriHum,quia  ibi  dicla  dixerit,fcilicet  ad  oflendendum  eorum  duritiam  dicens. 

no  fuerant,ideo  dicitur:  Neque  voce.&c. Secunio  oflendit  aliqui  10     Sed  cognoui. 7-  eft,cognofcerefcci. 

bus  per  viftonemfuct  effentice  ficut  btatis,  &  hoc  excluditur  ab  eis  1 1     Quia  di! e-tionej&cC.^ttorf  dcclarat  ex  figno pntfent 

tum dicitur vNcque  fpeciem  eius  vid.  Tertio per internaminjpi  1 2     Ego  veni  in  nommc.Quodpatctpcrprxdicla  tefii 

rationem,&  hoc  excluditur  cum  dicitur.  M     Et  non  acce..c_  magis  perfequimini,quodfaceretts  1 

}      Et  verbu m  eius.&c. Etfubdit  canfam  huius.Quia  qu'e  mifit  tlionem  Dei haberetis.Hoc  etiam  dcclarat  ex  ftgno  futun 

ille.huic  vos  non  creditis,q.d.hoc  non  prouenit  ex  Dei  defetlibili-  14     Si  alius  vencrit.7_  cft,nd  habens  pneditla  teflimoni 

tatc,fed  veflra  incredulitate.  1 5      Illum  accipictis. Hocfuit  inchoatum,  quando  !«-_» T< 

4  Scrutam i ni . Hic  cofequenter  ponitur  teflimoniii  Dei patris  p  runt  Bcwco^e. _  tanquam  Me(Jiam,qui  tamen  nullum  diuinun 
fcripturas  veteris  Teflamcti  qutt  manifefte  bqmtur  de  Chrifto,  &  monium  habebatper  miracuia  velfcripturas ,  Hoc  ctiain pa 
hoctfl  f  _icitMr.Scrutamini,/_  eft,interius  diligenter  aduertite.  complebitur  qnando  rccipient^intichriilumpro  vero  »eo 

5  .Scriptmzs. legis  & propbettrum.  cietfe  circuncidi,&  dicet  fe  cis promiJfum,&'ciadbxrcbuni'« 

6  Quia  vos  putatis  in  ipfis  vita  xterna  haberc.  Et  bene di-     nfque  eiusfalfitas  detegatur  per  Enoch  &  Eliam.Et  cavj- 
cit,putatis,quiaab  hac  opinionc  sitt  dcfraudatiex  eorulcredulitatc     incredulitatis  fubdit  dicens. 

7  Etillxstltq  tcflimo.perh.&c.-^M/cr/^rMrdVfrcrijrc^  16     Quomodo  po.vos  cre.8_c.r_ efl,gloriu  humana.h'oc  n 
mentideterminattempus  eius  aduentus.Gcn.pcnul.b.  Non  aufc  impcdiuitludaosafideCbriftiinpartcquiafolumattend 
rctur  fceptrum  de  Iuda,8.c,_^  Da.9:f.vbi determinatur  tcptis  adhuc attendunt adgloriam  & exaltationcm  tcmporate  dada 
aduttus  fanttifan&orufub  numero  certohebdomadarii.Determinat  per  Meffiam.Videbit autem  Cbriftumpaupcrem  &  ab:eclu,6)>t* 
etiam locum natiuilatis  A/ic/>. 5. a.Ettu  Bcthleem  Ephratapar  noreciperunteutn,nonat;cndentcsfcripturaspropbetarumq\<i 

t  uulus cs  in  milibus  Iuda  :  Ex  te cnim  egredietur  q  fit  do-  tius paupertatc &  abietlione  loquuntur,vtfupraditlimcflXw 

nunitor  in  l(rael,5_c. Determinat  etia  modii  nafcedi,lja.y.c.¥,c  autem  er  exaltatio qttx promittitur  dadapcr  Chrisium,ili'*'  J 

cc  virgo  cocipiet  &  pariet, &__._>• modii  conuerfandi in pauper-  ria  ccrleflis  q>iam  non  intelligcbant,ideo  fcquitur. 

Ute.Zach.g.b.  F.ccc  K»  tuus  venit  tibi  iuflus  8_  faluator,)8_  17     F.t  gloria  quf  a  folo.  Tropter  boc in infidclitate pma 

ipfc  pauper.Er mo_«»w moritndi,  ifa ,  5  j.c.  Sicut  ouis  ad occi-  1  g     Nolite  putare,i-ic o^fiiir  eos nomoucri  ^cio Moyfi,i\ 

fionem  ducetur,8.c.  Et  brcuiter  omnia  myfieria  Cbrisli tn  vett .  ptrfcqutii,qnia  Moyfes  manifefic  fcripferat  de  co, &  boc  eH 

ri  Trf}.imtto  mmeniuntmr  cxprcffa,&  in  Chriflocompleta,  &  idro  dicitur: Nolite  putare.quod  Cgo»6_c.  tcilicctegofclus. 

exfcripturis  vcterisTcflamcnti potuit  vert  cotwfci,quodipfc erat  19     E !t  qu i  accu (at  vos.  MecHtnJciUct.Moyfes. 

Cbriftus  *  ln 


n, 
i«4 


.10 


w 


I 


oannis 


Gap.  VI. 


uitf 


teC  a 

■     ci 
*  1, 

E 

ri 

til 

bi 

re 


P 

3,innominefuovenief,hoceftcp  Apoftolusair,vtcre    fimilemtui,&rc. 

t  mend3cio,qui  non  crediderunt  verirati.  b     fi aute  llius literis no  credit's,quomodo  verbls meis  credetis} 

r;f»iw,^f.Curaut  non  credant  fubdit:Non,quia  non    Ex  hoccolligitur,qaq  legis  precepta  q  exteriora  funt  im- 

pertaveritate,iedqafuperbiacosexc£ecat,&ambitio-    plercnegligh,euangelicaqua:pfetiiovafunt  .&:  fublimio- 

l,S)que  appetit  de  fe  exirtimaricp  in  k  non  habet,&  iu-    ra,multo  minus  implere  valebit. 

alios  ic  erT.  rrc:  &  C  y  r  i  l  l  v  $ . 

nilitas  vero  io-  „x     ,     .  r         .  .  .Quomodo?  Non  funt  Mofisli- 

Deigloriaqux-  a  vosMoyles,mquo  vos lperatis-Sienimcrederetis Moyii,cre  i  terae  verbis  Chrifti 

iquefoli  placere  iu.fi,  inc«ej.ii.non  duoiutio  d«.        c„r.  ^  3  maiores ,  abfit:  fcd 

;tit.  b  dererisf  rorlitancV!  mihi.DemeenimilleicripIir.Siautillius  3  ait  fi  Mofen  quera 

•  C  T  R  I  L.TacS-         Quidemeteftaniur.         ^    _  i^uia  leg-pudiftu»  fum.         qUOtidie  kgitis  nOn 

s  omnibus  fo-     literis  non  creditis,quo  modoverbis  meis  credetis  ?  4  auditis,  multo  min9 

Mofislegemad  merecipietisqui  fe- 

trgutionem  lu-  mel  uobisaut  rarius 

rum  iufticientem  aiTerir.  loquor,Aut  fi  elementa  ueritatis  lege  defcripta  non  difci- 

,«C  YRii..Prophetamiufcitabodemediofratru'uoru    tis,quomodoadaltioraconicendetis? 

fimilem 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  In  quo  vos.&rc.  Falfo  tamen. 

2  SienimcrederetiSj&c.  Ly  foifitan.  non efl notadubij,  fed 
Uitatisarbitru,quia  nutlus  credit  nift  volens. 

a  Dcn\Z.r\.?citicetdupliiiter,vno  modo  expre\le,& manifefle 
ytrsdiftii tfi  Gtn.pen.& Z>fwM8.fc.Prophetam  fufcitabit  vo 
bOcas.Miomodofiguraliter  &  occulte ,  quia  dia  facrificia  & 

fatl* 


faffainveteri    T:ftamentofunt  figura  cbrifti. 

4  Si  autem  i\\ms,&c.iio  <plex  Moyfifitmaioris  autboritatis 
quam  vcrbum  Cbrifli  fecundum  veritatcm,fid  tatum  fecundum  lu 
dxorum  reputationcm,vocatur  etiam  lex  Moyfi  iitera,dotlrinaau 
ttm  Chri(ti  verbum,quia  Moyfes  doclrinafua  tradidit  fcripto,non 
auttm  Chriflus ,quia  lex  euangelica  efl  lex  amoris ,  &  ideo  pnmo 

fuitfcripta  in  cordibus  apoflo  orum  pcr  rcceptionewfpiritujjantli, 

ficut  dijfuftHs  declaraui  fuper  epiHutam  ad  Hebr. 


D 


cap.io._ 


lcxMoy 

fi  litera. 


C  A  P  V  T      VI. 

Y)0H  b<ec  abijt.Vott.  verbaquibus  Deitatis  fu$  &  huma* 

1    nitatisarcanamonftrauitmiracul)  qumqjpanum 

<j!  ifet  lubdit:  vnde aiv.Toft  b<*c abut.ld  eft,haec  inufitata  Sc 

v  bilia  quae  ad  cognitionem  muifibilis  Dei  ducunt .  Scd 

8nv(ticafunt.Ma- 

C  A  P  V 


bitate  non  debuit.Et  pcr  eius  gnorantiam  fignificat  fpiri- 
tualem  intelligentiam  ludeos  in  lege  ignorare. 
b    Transmare.  Tyberiadis&:Capharnu ineodelittoreex 
partenoftra,vltrainnliolittoreoppofito,locuseft  vbimi- 
jraculuiftudfaftueft.  Necfprievocaturmare,  fedquada 

magna  Iordanis  re- 

T     VI. 


Id  eft, in;erfefto  lotnne  uoluit dignitatem  humiriutis  8c  Deititij  pet 
miracnla  ofie  dere  ..ominandolocum.fc  tempus. 


Oft  harc  abiit  Iclus  trans  mare  GaliLta: ,  quod 

eft  Tyberiadis  .  t  Et  iequebatur  eum  multi- 

tudo  magna  ,  quia  videbant*  fignaqu.-t  fa- 

ciebat  fuper  his  qui  infirmabantur.  t  Subiit  \  gja 

ergoinmonrem  Iefus  ,  &?  ibi  fedebat  cum  dilcipulis  fuis.  7  palusTyberiadiseft 

t  Erat  autem  proximum  Palcha  .  dies  feftus  Iudxorum .  8  maSna'aut  'cnprura 
r  .  |ecutusqua:congre 


1 
z 
3 
4 
5 


fluxio. 

^Cy  rillvs. 
Scelere  Iuda;orum 
relinquir  Icroioly-  3.1i.c.x„ 
mam  norimiditatis 
fed  charitatis  proxi- 
moiu  feipfum  exe- 
plumpones.  Appel 


C  renimeftleculum 

Gilis,ideft,ror.T, 

q  ihiceft  volubi- 

liu,noneredioad 

Eim.  Hoc  tranfit 

ltisreiurgedo,vn- 

d;um  quem  pri- 

n  m  vna  gens  Iu- 

d  irum,iam  fequi- 

ti  muhitudo  gcn- 

tin,  cupiesiniirui 

fan  &:  latiari.  Ie- 

f  autem  difcipulis  gationes  aquarum , 

i  note  fpirituah  altiora  comittes.turbis  Tferioribus  fim-    Maria  nuncupat,quam  vt  tranfeat,Chnftum  cogunt ,  qui 

f:iora,proximoPa(cahocagit,docesecsqbus  fecitde-    eosper  marerubrumdeduxir. 
eiialiredemudanisadcceleftia,ocuIiIelusiitdonafpi    c    £f/ef7«t?W«r.Vifohocm!raculo,g5tii5  magnaturba  fe- 

t  is,qui  milertus  aperir,ne  errent  venietes  ad  fe.lpfe  fcies    qtur,qa  ficut  eos  quos  a  corporis  infirm  itate  ianabat ,  Itus 
(cipulnm,vt  ilJetarditatem  fua:fideiagnofcerer,  q    fpusreintegrabat.ficipfosa  morboincredulitatis  fanabar# 

] eientecreatore de paucis fufticietia multis polle fieri,du        ACyrulvs.  Phanfsi  caluniiit paralyticu fabbato" 
«%  bitare  ■  6^*  ianatum 


>.dif. 


t39.. 
c.i.  Mara 
Calilcz. 
Tyberii 

dis. 

*eius 

tMa.14.-1 

Lucs.b. 


t 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P  V  T     VI. 

Oft  he>  :\ix.T<flquam  e?n  de  uita  fp'.rituali,bic  co 
f  <iuenter  agit  de  nutrimtto  correfpondentc.Et  diui- 
ditur  1  duas  partes,quiaprimo  ponitur  fignu  fenfibi 
te  de  collatione  cibi  corporatis,vtp  hoc  indncamur 
ad  vittlletlum  cibi  fpiritualis,  fecnndo fubiungitur 
* made ipfo  fpkit.ali cibo, ibi.  Refpondit  Iefus .  Vrimain 
"  >«»>a  primo  ponitur  miraculi  tempus  &  locus .  Secundo  mira- 
AaSus^bi:  Cum  iubleualTer.  Tertioconfequcnsfruttusjbi: 
Jergo  homiuts.inprimaparte dicitur  fictVoft  hecautem. 
Xiprmdiclafto.t 

J  Abi)t  Iefus,&rc.7»rf<c/  enim  quxrebant  eum  interfictre,&  no 
fadbuctempus  pa(fwnisfp£,ideo  recedendo  dedit  exemplum  ce 
rl'l(rcpl4S  nahtU  humanx,oflendens  5,  altquando  licitum  fit 
«  nipdtlibusfugere  in  perfequutione, 

>uod  eft  Tyberiadis.7/!«rf<ww  mare  eil  quidatacusmagnus 

ptjuem  tranfit  fordanisftuuius.fed  vocatur  mare  fecundumodu 

■tndiHctnaScum.in  quo  congregatio  aquaruvocatur mare,fecii 

« '""rfCeii.i.a.Congrcgationefq5  aquaru  vocauitMaria. 

mrauttm  mare  Galiiea  a  pronincia  iuxta  qua  tranfit,&  vo- 

*art  T)  benadis  ex  nomine  ciuitatis  xdificate  in  tittore,que  an 

'e*tretb,diccbai,fcdab  Herode  tetrarcbafuit  retdificata 

& 


M     0 


Toil  b*c, 


I     T     E 

Scquitur 


K.- 


cap;  tu 


&  ampliata,\&  Tyberias  vocata  in  honorem  Tyberij  Cxfaris.voc* 
turetiammareitludalifsnominib.vtdectaraui  faper  Mrttbmm, 
&  ideo  illa  d  mitto. 

4  Et  fequebatur  eum.  Quidam  ex  deuotione  ab  eo  cttrati,  qui- 
dammaiiciose  ,  volentes  eumcaperein  fcrmnne.vtTbarifai,  & 

'quidam  ex  defiderio  addifcedr,&  aliqui  ex  curivfitate,volen  tes  mi- 
racula  quxfaciebat  videreftdco  fubditur, 

5  Quia  vidcbat\t.Hocaddituradoslendendum,r],fiebantvirtu 

te  diuina.Magicis enim artibusbene  fiut aliqua curioja  &•  inutilia, 
ftcutquoiflatu&ioquantuy  ,  &  confimilia,  fedfanitates qun.  ftunt 
ad  reducendum  bomines  in  Deum  fiunt  tantummodo  virtute  diuina 
•pt  babetur  in  Jtinerario  Clementis. 

6  Subijt  ergo&c.Quia  era t locus  deuotionis  & dotlrint»  aptus 
ideofequitur. 

7  Et  ibi  fedebat,&c. Docens  eos,&  fic  patet  iocus  tn  quofactit 
eft  miraculum  fequens-.tempus autem in  quofaftum eft  defcribitur, 
cumdicitur. 

8  Erat  ai\t,<SCC.ffiudefl  feslum  Vafchale,\de  quo  i(te  Eu^ehfta 
facit  mentionem,&  in  iftopafcbatc  nb  fuit  lefits  in  Ierufalcm.  Qua 
uis.n.Cbriftus legemferuauerit,tn  in  bac  folennitate  non  fuh,quia 
iili  qui  habebantinimicitiis capttales,erant  cxcufatiapr&cepto  ie 
gis  ,  qua  pracipitur  oXmmafculum  apparerecoramdomino  info. 
lennitate  Tafchati, Sic  aut  erat  de  Chrifio,  quia  ludai  q-Adrcbat  tu 

<$c  hnvrfictre. 


Tomus  v. 


M    5 


in7  Glo£orcl.&  Nicolai  de  Lyra.  us 

Anatum.muhitudomira^rfignafa-hiupcrxgrotos.  mapa!ca&vixfcparabiiitegitur,ficfpua,isn..nfus.HCb 

"Z«i  Exemplofuonosadmonet  lcuarcocu-  populuspuerilUenlu  lcgem  portatquafionus.ncct 

"  loseoXnoft  ..vtliforteco  J.  ccnteadalntuj.ne  adtio-  ptfcftnecalioipalcic.  Deopifces,  Prophets,*  PL 

u.s  S.  c ictiaj  afccndcre  pcrmittamur.Turba  fequetiu  car-  tempcrantes  a  ji.cruin  faporem  legis  :  Vcl  duo  pilces  „ 

mhum  cog.ta.ionum  nos  non  pcrturbct,nccabalt.tudinc  oton*  coniritut*  m  rcgiminc  populi: RcR.a,  &  focerc  u. 

i*v>»  SS3aM%u£     t  Cum  lublcuaflctcrgooculos  Icius_c<vidiflctqui:.mulri-     ^amis ^popui.  ,J 
efasquantumcape-  a  tudomaxima  VCnittadcum,dicitad  Philipum:  Vndccmc      inqui£^u  ^ 


".:t  llllc 


coium 


tot ,  ti 

Oiultoi 


_.,!.      rc  poi.it  palccrccure  yf  igoOI1,vt,,rn.1,cip.ll.cmoo,lure£  b  . _c«.i._i  .«f-t-.o_m.c_.  2  ftus  - iunificatu 

\__.  ■..       mUS.  IocoqIuIcih.  A/  f- .      J        c       " 

*  C  r  r  «  l  l  v « .     mus  pancs  vc  manduccnt  hi  ?  Hoc  autem  dicebat  tentans     J,^™;^ 

d,S%hpaK      CUm:ipfccnimfcicbat,quidcflctfaCturus.RciponditClPlii-  4  bant,inca_nal,b  .• 

acutus  fxpius  intcr-     lippus:  Ducentorirm  denarioium  panes  no.iiuf-iciunteis,  5  *c^n'-Qyib- 
rogabat,  b    rr  *_■___»«-».-.-*«.••**»».*•••       r       J"       USI  & 

b    ^/ponrfir.Adhuc  c  vtvnufquifque*mod.cumquidaccipiat.  Dicit  ei  vnus  cx  di-     «"r  wSSfr  2 

Phllippus    laCtC   dO-  ^        ^  e_..h_.-c.Un_,_. -.,c,p-.,.f..t_  lalic,u.- -«--,-.  9    "firiVnr      A 

ttrinx  nutntus  foli-     rcipUlKcius,AndreasfraterSimo..is  Pcrn:  Ei.puer  vnushic  7  ^iant^  *WJ 
dundci  &coenitio-  *  _  Ncqueiftca-hucn  ifra .,infide.      doJoki  no»p«-      ,        ■r'   i  1U 

niscibumcapcrcnod  ,    ,  .  f.a«.ntci..|,.u,i«g!«d.c  B,.quia«onf««i«-r,iut,.  ubcgc,vt]a. 

valcns,iuxtaiucvirtu     qui  habct  quinque  panes  hordeaccos  ,  cVf  duos  piiccs , ied      ™g  v!tnqu-' ■  P°« »b 
B  t.sfacuitatcmrnd«t,     hxcquidfuncintcr T tantos? Dixitergo Icfus.  Facitehomi-     kaiot^1  qcui'  ; 

impoflibilc     exifti-  c  *  7  L.gi  iit«r>mui.FicxiDfrmboii,.  9   ^         nijrnero 

•manstorpaucispof.  f  nesaifcumbere.Eratautem  t  foenuiTi  multum in loco.Difcu-  J?,e?lnfirmam  ,C 
fcrefic^  fedcrudit-ir  g  b  Adhuc,oei  CJIOU,u.jaf.  &  ftaeilcn, 

fihTphi  iDDuIefra      bueruntergo vinnumero  quafiquinqucmilia.  Accepitergo     .untquinqanil  l 

liDiicinuippuscriq  o  Ptlfe_«r.- Apoflo.-..         .,eft  DCtfa_tcn 

jSfi^re-.     IcCis,  panes6CcumgratiaSeg«iTet,diftnbuitMiicumben^  ''iJiZ??!  \ 
rrxdicandum.quib.  ,4domir.atur,& 

inalterinfine  cum  .  .  c:uiu.  aChnftc 

Chnftoconftitutis,  decarnalium  hominumcogitationu  cep.tpanes,n5nouo_creauit,qaantiquam  lcnpturan 

turba  palcendadominus  quotidicloquitur.  uit,(cd  impleuit,8-|docuit  Granasagit.docc-  nosdeo; 

c    i)*rewor««.Cciitenariusduplicatusfignificatperfe^io  neficiisg,a:iasageiC,&:intimasdenolrrarefc_tiont'U  ii 

nem  bonea_lionis,8-rauonahslcientix,quxerndiendis  dere&  lal-.i  e.Mu.tipIicauit,qadepaucisillistot_fcrip  i 

iofidcnonfuificiunt,ni(ieisaltitudotha;ologieadda[ur,q  cmanaueruntiFiigmenta.funtiecretiora  quarco 

animas  per  bonam  ouerationem  purgatas,  &  pcr  fcietiam  pit  popuhis,ha:c colligut apo(loli,&- com m  i ttunt  abi  fi 

rcrumcreaurum  ;lluminatas,ad  conlummatam  (pintua-  mudi,6_  cord.  ^fedlis.Videtes^phetam  v>cantfoti_ai  o, 

lium  rcfcdionum  plemtudinem  perducit.  quia  adhuc  in  feno refident .  $ed  8_  vere )  ioj  hetadr,  .u 

*Ctru  Lvs.Naturxterminis  Deitatisnatura  fupe  dum  aliquidpreiens,docet  Angelusdiciturjdumfutu|p 

eap'14"   rioracft,oiafacilepcragcns,qua:noftrammentc  excedut.  dicir,propheta.Tamequia  veibumcaro  faclumeM<u« 

vt.n.oculisnon  cernimusquantum  volumus,(ed  quatum  nus  eft  Angelornm,&  prophetarum. 

videndiacicsfeircpdt,fichumanammentem,etiamfi  mu  f    .-frf^Cj^c.Q^dXegis  l.tera.vclcoiporci  fcnfus,qu  p 

dafit,adicc.isvfqucadrerminosprodendi  credendueft.  funtadmulntudine  tntecreditotum, quifpuiliaai."  4 

C  d    E[t puer vnus .  Hicpuereft  Moyles legislator,cuius lcx  iuntpetituri,qne;omneuilitcram,omncmque  cc,i, 

neminem  adpfeftum  pduxit.Vnus,qa  vanitarcm  ccclefia.  fenium  luperant? 

futurampfigurabat.Hic,ideft,inver.Teft.quodquauisno  g    FacitebominesM^i^t  veritatisprius  injfimpl.tit.i  Ji 

no  clareiccnte  cam  vile(cit,adhuc  th  olno^non  reccflit.  tersjquafi  in  infimis  locis,5_  ln  fimplicitate  v  tltultsct  i 

c    iluinaue .  Quinq;  panes,funt  vetuslexiinquinq;  libris  ra;auditoresctudiuit,utficinaltitudinem#contc; 

Moyii.HordeaeijCia  cib.eft  tudiu.Mcdullahordei>tenacifli  crigantur. 

ma  Crtn 

NICOLAVSDELYRA. 

7     Di  cit  ei  vnus.Hrc  ridetur  melitts  difpo/itK*  aua  Ph; 

.     tntrrficeTe.Traterea  Cbriflus ficutferuado  lege oflcdebatfe eBe  ve  auia  :n  refponfionefua  videtur  here  refpeftum  ad  mnttipt 

ru  hominem  defilijs  Jfraelficundum  carne,ficaUqttandoprxtermit  panum.eo  n.odo  qutfaftum  eftper  Eli/x  nw.4-^.4.^.  *"' 

tendo  obferuationcm ciuSiOftendebat  fe  effe  dominum  fupra  legem.  8     Eft  pucr  vnuSj&^ci^--.-'/-!»  Ji  muaipLcareturee  moJt »( 

I     Cum  lublcxi.Hic ponnnrmirjctdialiKS.  Et  diuidiiin  tres,  fallum  e(t per  Eli/£um>qui  dc  ri^intipanib.muitipticatu  > 

quia primo  pramittitur  miraculi neceffitas.  Secudo defcribitur  eius  uit mfi citu  y>iros,in ifla  magna  multitudine  hoc  t/fi t  valdt 

qualittU,ibi:Dixit  ergo  Idus.Tertio  oflenditur  eius  verita*,ibi;  9     Dixit  ergo  Ie.  OflTfa  miraculi  nece(Jitatc,bic  coijccjh 

V  t autem  implcti  funt.Pmao  oilenditur  triphciter.f.ex populi  fcribitur  eiws  qualitat per  multipttcationem  panum  virtutc 

muttitudinccum  dicitur,Cum  (ublc.&-C.rn«fKW!  enim defidcra-  hoc  efl  quod  dicitur. 

bantaudire  ChriHumquodomiferantapportare feiumalimentum  IO     F acite ho.Id efl>ordinate federead  comedendu.  II     l£ 

fropter  quodneceffurium erat per  miraculnm.Oflenditur  etiam hxc  au.Ho.  interponitur,ad ofiedcndu  cp locus  erat apiM ad  fcden  w 

ntceffuas ex  defctlu pecuni&,c um fubditur.  I»     Difcubucrut,&rc.a 'r cudum nvdum  Uebraicumfottr 

3.     Vnde cmc.T^o» petit ignoras,q,  deficeret eifpreciH,fed vt ex  numerantur a  vigtnti  annis  &fupra> vt  habetur  "hfu.  1  .a.Mu  r,t 

refponfione  "bbiltppi appareret eertius miraculum,vndt 'Jubditur.  autcm&paruuli hictacentur.         ij    Accepitergok 

3     Hoc  aut.^r  pcr  hoc  defetlus  pecunU  alus  oflenderetur,  ficut,  Qtua  in  manib.fuis  multiplicati  funt.  De  mo  buius  muttiptie-n  M* 

Cen.zz.a.Tentauit  Ueut  ubrahd,vt  eius obedientia  alus manifefla  dixi Mat,\\.vbi idem miraculum  defcribitur.Sdendum  tamcn  0 

retur,r.onfibipropterhocfubditur.     4     Jpfcenim..__«i4i»<7Mi  Chriflus noncrcauit  panes de nouo,fed prxexiilentesmultipU  m 

tum  bomo  habuit  plenitudinem/cientu  a  principi conceptionis,  &  vt miraculum effel  magis  notum.quia  talis  multiplicatio  esl  t.V* 

iiqu*itumDeusoianouitab<etetno.        5     Relp6dit,8_C._i.<..  perceptibilisquamcreatio.       i4     Etcugratiascf  ifler  1  ij 

Tauperesfumus,&  tantampecuniam  habere  non po/fumus,&  fi  ha  per  apoftolos  diilribut  pracepit.Sciendum  ei:am,quod  Chrijiu  » 

btremus,non fufficerct pro  co)  um  refe&ione,ideofequitur.  quando  fccit  miracula  tmperando,vt  oiltnderet /e facrre tila 

6     ytvr\u(Q[q:.ifle.n.Tbilip.adhucrudiscxiflensnonafpiciebat  tepropria,aliqu.indoautcmorando*vtbiccumdicitu\  :  Gr 

adriusuirttttcquadcaquavinumfcccrdt,necdealiafignaqfrequi  egiftet.ftoficnderct  q,  talia  nov  ficbant  ab  eopcr dmoncsm* 

tcrfccerat.QUedti  confcquctcr  mixaculi neceffitas ex cibipaucitate.  arte,vt  fharifxi dicebant, 

7    Djcit  #Vtaute 


M 

M 
■a 


M  0  Jt^^i  L  I  T  E  l^ 


m   w  t^*4  x.   i   _    k.  J\. 

5.panib&.duob.pilcib.cxpofitafuitmyfticeMatth.i 
Cum/ubtcuaffct  ergo.\\\x  jx.ec^io  rriagnr;  multitudinis  de    Mat.6-  -i  Luc.^.propter  quod  hic  pertranfeo. 


& 


II? 


1 


oannis 


IliO 


facere  iole- 


Cap.  VI. 

»     .CrRiuv  s.Nondemusignorare.quia  Matthams  vobispa  f/r.Fugitergo  non  ttmens  tcneri,  qpoftcaeifdcm 

i  btedixifle  l'cribit,nongrariasegiife,fed  vtnfq5verbisdeno  col!oquirur,fed  fignarc  volens,quodalritudoeius  non  poc  cyril.e, 

ta  Paulusoftendit  dicens,bonum  efleomnem  cibum,&:  intelhgi.Fugitin  monrem.i.afcenditcdos,  folus  facerdos  »«• 

17.  n  jlreiiciendu,fan<fhficatur.n.verbo&appellationeDei.  interpellanspropopuloforisconfiituto.quiinterirniacta 

js  n  aut  ignoramus  benedici  omnequod  faucUficatur,  ea  tui  fiucl:ibus,vnde  lubdit. 

oi:ione,  quam  in  x 

bus.Similiter&expifcibus  quanrum  volebant.  Vtautem 

impleti  funt,  dixit  diicipulis  iuis:Coliigite  qux  {uperauerunr 

a     llla  fubtilja  Iscramenta.qu*  non  poffant  imperftcli  cap cie.quc  110 n  <ornmiitur,turapoflolis. 

fragmenra  +  ne  pereanr.  Collegerunrergo,&  lmpleuerunc 

Vnia  uaf»  li  potrandum  deputata.  / 

duodecim  cophmostfragmentorum,  ex  cjuinque  panibus 
hordeaceis,  &  duobus  piicibus  qu.t  fuperfuerunr  his,qui 
manducauerunt.llliergohominescumvidiilenrquodlelus 

*     Magi*  filutis  mundoeft  ptarcofuturns. 

fecerar  fignum  dicebanr:  Quiahiceft  vere  propheta  cjui  ven 


rrnia 

n-5-       ;     .      K 

a  \\i  trgobommes  ch 
yi(ftntquod,&c.  Illi 
rindum  plene  fidc 
aU  pificicbant,  quare 
h  c  Deum  dicerc 
nriebant  Nosccr- 
licesillis  cicimus; 
H  eltverbnm,  fine  a 
qi  non  eft  prophe 
'An  elus 


me 


c  Vt  autem  fero  fa. 
Seromundieft,poft 
afcenfionem  Chri- 
fti  in  quo  difciptih 
defcenduntadlabo* 
resmundij&regunt 
nanem,id  cft,  cccle- 
fiam. 

&  CrRiLLvs. 

Oftendit  lc,&  terra; 

&maribdominum, 

&vltranatura  mul- 

6  ta  pofle. 


4 


5 


Cap.xi. 


ta: 
li trgo  homin.  &c.  b  tUrus  eft  ia  mundum.  Iefus  ergo  cum  cognoui(fer,quia  ven-  7  d    Ettenebrx  ion  fa. 

.    jfc  ■  r  R  l  !■•    oIC  CO-  Pto  mi  a  u  opantim  »cl.i  tetfub  hoccir.-.fubquo  tidebant.i:  non  eiete  * 

gnfcuntur  non per      £uri efTent,  vt raperent eum , 8<f  facerenr  eum  regem ,  t  fu^ic 

a    Qui_po(t  occurtitau.  fixonbuj.  b     A  quo  .  efc  n  lcrit  pafccretuibat.doccns  pi.f ..cianiun 

h 


cTa  erant,  &  non  vtnr- 
ratadeoi  Iffus .  M»re 
autem  vento  ma^no  fia  f  Ceceflit 

di  ugere.&contr.eaoiare.  tcexurgebat.  QuanfO    >a  men. 

irerum  in  montem  iple  folus.t  Vtauiem  ferofactum  eil,de-  s  acceditfims  mnndi, 
fcenderunt  difeipuli  eius  ad  mare .  Et  cum  aicendiiTent  na-      tajnto  maSlsfnSe(cu 

a     Summatim  propjnit.quod  poftea  explicibit.  ''    b     Mrnto  tcncbia:  lunt  ouia    ^    Cliarila   ,C   C 

lefuircndu- vcnit.        '4         rores  ,    crebrefcunc 
uim,venerunttrans  mare  inCapharnaum.Et  tenebrxiam  iomala,  &tamenna- 

Exponit  quininucn  enio  .ontlgerit.  Mundos.  Id  eft.omni  «i-nere  tentationum  UIS  nOU  pCtlt,  lCu  le- 

(lntibusgratiaDci     faa^erantzcVTnonvenetatadeosIefus.Marcaureventoma-  nflisad  portum  tcn- 

pl  iiUmaeftreddi-  i2dir. 

•ACiUTSOSTO    H5.4Z.I 

b  -efusergo.Qu  ivo  mv  s.Non  finecauia  lo,lo'i* 

lu  rapere,& legem  facere,fignificant  difcipuios ,  & alios  Euangelifta  tcmpus  defignat ,  fed  vt  per  hoc  calidum  eo-  F 

B  etcs,  qui  volunt  praucnire  rps  regni  eius  putates cum  rum  amorcm  oftendit.N  on  enim  dixerunt ,  vefpera  nunc 

(ic eniife,vt  iam  regnaret.Sed  hoc  rpe colligitur  rcgnum  eft,& nox aduenit ,  (cd ab  amore lgniti afcenderunt in  na- 

,,c  qcnfineerit  manifeftum,cum  dlczv.Tercipue  regnumquod  uim. 

vobis  Cum  remi- 


phtalmataimplett 

Siberalitas    com- 

cmiatur,quanto.n. 

•pladabis,Lluratan 

tcffluent,  &  vnuf- 

qiqueApoftoloru 

ctunumreportat, 

.gratiam  mini-  d 


MICOLAVS  DE  LVKA. 

j.  i  Vtzut  impteli.Hicoflendhurmiracu/reritas.SLn.mulupli 
'  uiilUfnilfct  tantum fecundum apparentia,bomines non fuiflent 
niati,nec  remmftfjent  ibtreliquUfen(ibilcs,ideo  ad  maiorem 
dt  '.rationeni,miraculi  er  eius pubLicaiionem fubditur. 
.  Dixit.&c.fragmeta  ne.Uuiaper fragmtntaportata afys qui 
m  fuetant  ibi,pubUcttum  efi  miraculum,&  apyrobatum,quia  ue 
n  'nonfitlice  reficiebantur. 

3  Collegerut  ergo,&:c.  ^o»  a  cafu,fedex  diuina  difpofitione 
i;  itiifunt  dnodtcim  copbinifecundum  numerum  duodectm  apofio 
km,vtper  boc defignaretur,q>fragwenta  verborum  Cbriiiiper 
o  tMospermnndumpublicarentu  r.Sed fi  quaratur.rndc habuc- 
r :  ilknopl  inos  in  mmte)  Votefi  dici-cp  acceperunt  in  aliqua  vil- 
l  rtpn<jua,vd  quod  fuerant  ibiportaa  vt  vendtrentur  mulutudi 
i nnintiyel  potefi  dici,cp  r.onfuerant  ibi copbinijed  tantum  col 
inmtie  f,  ajnenits  ,quod  duodecim  copbini  pvffentimpleriyVt  bc 
'  IHiinuenitur  talis  modtu  loquendi. 

\  Exquinq;  panib.&c.Hic etiam  fhcitad euidentiammiracu- 
li  diplus  remanfit  quam  a  principiofuit. 

5  Illiergo.  Hic  ponitur m  ractilifruftus  qui ofienditur  triplex. 
Ivnseslfideicorif  ffio.Seciidns honoris exhibitio,ibi;  lefuser- 
gc  'triiws  Cbriflif  lluita  qmcfitio,ibi:V UUt  fero. Circaprimnm 

m.cp  Chriltus  crat  promiffus  in  lege  tanquam propbcta  cxte 

riiuelletior,pt  hitur  Deut.tl.c.V 'rophcta  (u fcitabit,&c. ?ro* 

pt  quodvifo miraculo pradi&o p>puim  cofeffus  eft  tllitm  effe,de 

■hur pr&diiia fa  ptura,<?  \i ( Lonfitcbantur eumclic  veru 

■■'»,&  hoccn,quDdci,citur;ll\[Cr:^0,&CC.FeccratfigTiualias 

litum,quia  illa  muluplicatio  quefaciafuttptr  Ebfxum,fuit 

ni  mdtfitiins  .:b  ifia,vt p.itct pev prxdicla, 

6  Dicebat,&  ventnruscft  in  iiitiii.^d  ipfum  faluandum.Sic 

■i  venci runt  alu  prophettc ,'Jcd  folnm  ad  dcnunciaudu  ifiius 
o<t  m  uvn, 

7  Ufusergo.H/V ponii fccudm fruc~lws,quieft honcris exhibitio 

Cbrtfiiis 


Cbrijius.n.erat promiffus rex  f<tnrH*,fecundum rphabetur Iert.zi. 
OjSufcitabo  Dauid  germen  iuftu,&:  regnabit  rex&  lapicns 
crit.&c  F.t  ideopofiquam  (v/ifejffi funt  eum  tffe  Chrifium  vulueriit 
cotifcquenter  ipfumfatere  rrgem.Chriflm  th  nb  acctptauu  bm-.c  /'■<> 
nortm.Et  hoc  ett  qucdaicitur:  lelus  ergo  cu  cognouiftet,&c/« 
boc  dans  exemplum  nobisfugiendi  honores  &  acceptandi  labores, 
quia  ad paffioncm quxfitmfc  obtulit.  Si  aut  quaratur,quare  non  ac 
ceptauit  tunc  regnum,cum  efjetfuum  ex  diuinapromiffione.  Dicen- 
dum,cp licet  efjctfuum  diiio  modo,th  non  crat  manifeftandum ,  nifi 
tempirte  debito.Hoc  autcm  no  dcbuit  effe  in  primo  aduentu,ne  ficies 
CatDnlicapotentitc  humana  afcriberei,ficut  Irx  Mabnmeti  quxpcr 
polentiartigiadVi'mcepit,&  ptr  eam  tcnetur-.VY&ieicaiquiaper  pro 
pbetaserat  denunciatmprimo  venturm  ad fufoptendum  abieiiio- 
nem  &  mortcmiTofiea  auicm  veniet  ad  manifcitandnm  rcgium  bo 
norem,proptcr quod ^iii.i .a.dicitut  apofio'h  quertfltib-DoiYiint 
fi  in  tempore  Uoc reft/tues  regnum  Ifracl?^f/p««fa:No  di 
veftrum  noffe  tempora,&c 

8  Vt  aut  icxo.Hic ponitur  tertius fruiius  miraculi prxdi8i,qm 
eflfollicita  Cbrifti  qu*fitto,&  primo  ofttndi  ttr  qualiter  qfitus  eft  a 
dfc;puiis,fccundo  a  turb'is,ibi:A\iaa  afi  r.  Inprtma  ergo  partc  dici 
r«r/;cVtautferofadueft,difcipulieiusde  lcederuradma 
XC,vt  qu&rercnt  magifirum fuum,quia  ab  eis  recefferat,vt  prtdiffit 
eft.Et  patct  tx  boc  deuotio  eorum  ad  ipfttmsquia  propttr  noiiem  im 
mincuicm  non  dimiferunt  qu&rtreenm, 

p     Htcu  alccdifTcnt  nauim,vener».tnr,&:c./J  rfl,volueruntve 
ntre  quia  crcdebam  iilic  effc  Cbriftnm,propter  quodfubditur. 
io     Ettenebreiam  lacbe  erant.  CbrtfikenxmexaUera  parte 
maris  Tyberiadis  vfquea-i  noiiem  expetiauerunt. 
li     Et  non  veneiatj&c.TVo/tfer  quod  crcdebai  ipfum  tmre  tra 
fifjefme  ets. 

iz  MareaGt  ventomagno,&c.Er  quopatetdeftderium  eo- 
rvu  efftndi  cum  Chriflo,quia  propter  tcmpefiam periculum  non  dif 
fetebant  venirc  ad  eum, 

&Cnmremi. 


MOi\jiLlTErv,  federunt  patrcs  noftri  Ambrofius,Auguftinus,Gregorius 

SsC  alij  multi  qui  dignitates  ficclcfia-  rcfugcrunt  quantum 
\  7  'f/«TeT^cte^f//,.e^r.CJumautqii?rcreturadpai1ioncrn    poiueruntbonomodo,&:  laboresfic;e!iterexccutifunt& 
icobtulit,&  qrcnub.te  manifeftauit,d  c^oibm     vinliter. 

•pcrhocoftcnJcnsq;  virtuofusdct  cffetai-    9     £tc«w<i/i?f///rc«»««:»»,c&-t:.ExponaturfiC-it  fupraMat» 
^laci  ,&j  romptiisadbonoslaboics.Sicautcm     14.&  Mar-6. 

oimen^amen 


lUt 


Gloi.ord.&  Nicolaide  Lyra. 


H.i 


g  m 


xftimatiue  dicit  %$.  aot  tgt'fim»oiitttimerr.\d  eft,cgofcmpcr  affifto,  tk  flcur  I 

*     v"n        maiiucalrcrum.Qiiinquiesqiiinq;funt25.  pmaneo,&;  nunquam  ptranleo.non  ndatisin  meliu, ,» 

SSSSSS^S^a&M l.bros  licis.cui  dcetat  galfis  lei  ro.AVides^r  quomodo  non  in  principso  f<  d, 

■\  o  ln  'enanoautcmqniconltatcx  panib  luis,nota  liDnsaffil\it,lcd  infine.  Permitmnamq;  noselTc  in 

Sfeclio  Vndc  icx  dicb  fccitomniaDais,quinq;  crgo  diopeiiculoruin,vt  ccrtantcsin  mbulationihpbabi 
1111  fcl          '  .  ..   t  •  hamus.  rV  vt  .ij 


piniiua- 
xcnjui 


tVcnit 

B 


« ill.i  otii 
t  -c«li 
lllllt  «11- 
icipub 

llUk. 

•j  njtitcu- 
ia. n. 

fcOgta- 
tu$  Cjjil 

icc  dm 
Mj.z8.4 

Cap.»4, 

'  ipfi 


pcrlcxmult.plicant 

t  per  Euangchu 

ad  .mpicatur.  Hiscr- 

gcsq-c^cm  lcruanr, 

ino,  -rC  lc"  ' 

_    (  unccli 

camgraaam  Ptoxi- 

musfit,&calcatflu- 

,  idcfi,  omncs 

tumores  muadi  fub 

bus,  «y_eumprx 
abuudamumaiiqui 
temigani  timcnt,uc 
deficiant,  edcoscon 
lolaiur  Icfu>;  Ego 
fumqiii  hocprcdui 
qui  Iiac  lacio,qux 
nccellc  cft  ficri,  6C 
idco  nolne  imere\ 
q.i  a  ccce  egocdin- 
pruno  tluc~tus,<7«/»o 
bifum  fm  ifquc  ad 
confuntmatiom  m    Jx- 

culi. 

*  Cmuivs. 
Sicvenict  tanquam 
fur  in  nottc. 
b     Titnmriit.   Quod 


A<*uetf«teccleli»n). 


I 


namus,&  vtad  ui 
Jolum  rccurrai  js, 
quiporcnset: 
fpcratisnoshh 
Cum  ennn  i: 
ftus   human 
prouiderenoi 
rif,tunclalus 
aducmt. 
C      w-tf/  cra  dir  . 

nuameftturb 


NoijdrfiftebJiit  pro  aiuctr.<„iui  tj-if.uriaueth  «r.liK-  io  ff.  '«I.  e.tt. 

gno  flantcexurgebat.Cum  rcmigaffencer^oquali  itadiavi- 
aintiquinqucauc  criginra,  vidcnt  lciiiui  ambuUncem  iupra 

*■  Non  in  ici   l  ■.  confi    i      I  s 

marCjcKt  proximum  nauifieri,  &.  rimuerunt.  Ille  autcm  di- 

*  I  ludentet.  udua.i 

foli  Ui  ■  rrnj  Pacf, 

cic  cis.E^o  fum,  nolite  timcrc :  Voluerunt  ertjo  eum  accipcre 
in  nauiin.&  Itatim  nauis  t  fuitadcerramquamibanr.t  Alte- 

rnaeucnc.ant.M    ,„li  .  I   P«««d.nt«u«lV«  «    ^    m,wall„m  qU(  I  ( 

radicrurba  quxitabat  rransmire,vidit  quui  nauicula  alia  7  pe,  aquas  k\t 
non  erutibinili  vna,"&quianon  introiilec  cum  diicipuhs  8  butafler,quiai 

lUan.  ritibimhti.. 

iuis  Icfus  in  n.auim,  fcd ioli  difcipuli  eius  abiiflent .  Alix  vero 

a     C^ibuiipfc  tutbx  ira»l'j>o.tatcn:u,.  Et sdliu,  ibi.km er»nt. 

iuperuencrunc  naues  a  ryberiade  iuxtam  locum  y tu  mandu- 

Q_i,t  mttes  htbcnc 

caueranrpanemy+gr^tiasagentcs  Deo  .  Cumergo  vidiiTec 

a     Suianon  i '.ttaueiaiuaui.i .  ^ui  intraucrant  nauim. 

turba, quialefiis  non  eiler  lbi^ncque ddcipulieius,  afcendc- 

Qjt>  vrnciantaTyberiide. 

runc  *  in  nauiculas,&vencruiuCapharnaum  ouarrenresle- 
lum  .  Ec  cum  inuenifTenc  eum  crans  mare,  lixerunc  ei; 

a     Quia  naucir  noo  ntafti.  b     Non  al  qnatllioneni,  M  id  inteo  tonem. 

Rabbi,quando  hucvenilb  ?  Reipond;c  cisleius  &c  dixit;  ? 


Vi  httnc 


dilcipiili,qomnium 
in  ecdefia  futuroru, 

fjeuram  a;crebant,vifodominofaperfla£l:um  mans  adfe 
venicntemt,,n.uTunr,&:  vtaliuscuangelulaapcrtius-dicit 
prvant.ilmacrediderunt  eum  myiteno  non  vacat,  quiaad- 
huc  BOdie  multiin  ecclefucum  audiunt  fibi  perfuaderUvt 
prxfcnt  la  bona  &c  caduca  pro xtcrnis  quxcuque  lubendis 
.iimittant,timent,&:fedeceptoscredut,quib.dom.uiusau: 
"klolut  timcrr  gofnm, 

ftTnEOPiiruCTv  s.Cum  homines  vei  daimones 
jjosp  umorem  nitunt  mouere  audiamus  Chuftu  dicentc; 


&c  in  eam  n< 
uit  Ielus  cum  i  d 
pulis,  vndec 
C^usellctirar 
fi  fujeraqn. 
iaffctJ 

A   l  L  I 

lAltcradie.hicl} 

oltcfioncm  L 

ftabat  in  boms 

bus,  non  iac 

terreniscxpc 

fum.  Vnan.i 

tholicaccck 

naucs  conuc 

rum  qni  non  fmcere  quxrunt  Iefum,vndeeis  dicil 

ntis  me  non  proprer  me,fed  propter  terrena.  Etu- 

quomodo  dcbeant  quxrere. 

d     E:  cttm  inueniJJ e.Eccc  prxlenseft  eisquosfugerat,i  cu 
regcm  faccrcnt.  Curergo  fugerat,nifi  proprxdiCti 
mentorlterum  picelensloquitureis,vtquorum  latiai  vc 
tres.eorum  fatict  Sc  mente^,dicens ,  *4men>amen  du 
doccns  eosquosdoctotes  initifuit,fugere  laudem 
nu.ni  imperiumded  tameninfiltcrepuvdieatioui. 

^..f5*  ^nioi,  am 


: nTWl  avsdelyra. 

A  i  CumremigattaucYgoq\i3.ri.?tadiumeiloftauapartm> 
li*ris,0-fic pa.c  qitod.vigmtiquinque fiadia  faciunt  tria  tmliaru, 
&  vnuta  fiadium. 

2  Vidct  Iefum.7\(o»  quia  babuit  corpus pbantafiicu>  ficut  dicit 
Afanich&us,fei  viitntc  dimna  fic avibuUi<it.qttia&  Tctrum  ea^.c 
yirtutefecit  ambulare  luper  aquaa,vt  habctur  Mat.\^.d.quihabuii 
corpus  graue  & pondet ofi>m,etiam fecundum  Mamchfum. 

3  Et  tim  eiunt.Tum propter  aqux  fcriculum;  Tum  quia  time- 
bant ne ejje  qtiidpbunta(iuu>/i,&ideovtrumqHe timorem i emouet 
iicens. 

4  Ego  fn  m.fere,non  phantafiice . 

5  Nolire  umctQ.lluia p< ffunt  V6s.de perknlo aqttn  eripere. 

6  V vluetutit  ergO: P t  fecuriores ejjcni  cx  ciusprxfcntia. 

7  Et  ftatim  nauis  fuitabj&c.^c^/ccr  Ci:phamaitm,&  ficap- 
paret  ibi  tnpUx  mirJculum.Trmotfuu  fuptr,  aqu.n  ambuiauit.  se 
cundoqwa  tempi  flatitnjcdauit.  TcrtiombreniJJiitiO  ttmpore  fuc~ 
runt  in  portUyJ  quo  multum  diflabant. 

SoL< ;  2ut  bii  qutcri  vtrum  tdc  fit  fatlum  y>  hicfc>ibitttr,&  M.tt. 
\if.Ad.h ,d.Chryf\ffuod  non.Vrimo  quix  'bidicitur,  cpdifiipulicx 
prxcepto  ''brilti  nauem  intrauerunt,  b.c  dicitur  fpropria  voluta:e 
bocficrrunt  Snu-doy-jnia  ibi  dcitucquod  venicns  ad  c>  s  fupra  ma 
rc  mirauiinauttnMc .utt aicitur qt.od  voUurut eum  acciptreinr.a 
uitn.rrrtioqtta  -bi uUisnr quod afplkuerumin  tcrram  Cenrf  r,hic 
aut  uirtcnrquod  appticuerunt  in.Caph.irn.iui>i,&  ;dco  dicit,quod  efl 
aliui  &  aliuifajiunjbins  tan/en  fimdituiinem  in  multis,"ec  efi  tvi 
rum^quta  Cbniius  frequenterlriitur  miracula  fimilia  fccijfe. 

Avcvstin  v  s.A er*  dkit cont>  arinmxquia  Mattintuspoft 
refctltonc  rr  bx  n.7>ra:  bac apparitionc  Cbiiiii  fup.mare,ficut  hic. 

ii«  *  uft  t/ing.fi  qui  f.d:  obuflx  Cbriiti.foUtcre.jldprimum pot 
ficdui.fiutiCor  Hus prxctpit  apojiotis,vt pararent  fe ad  t<  Ji.sfrc- 


'. 
M 


juu.  l-"{dum  c  itft  rim  .1 1,  \gi  oratitib.afcendit  inmontemouir-  ,&  ipfi 
ciprliaucruntium  r(q\  ad  vefpcra,&  tunc  videntcs  qnod  nb  vcni 
tet ,, rc -j.itt  i ut  tpfi  alibi trafijje.propter  y  nidtunc  ajcuidcrui  nauc 
propria  volunuiCiVt  qutzrerent  emty&  jiC  non  cjl  l;j,c  coiitradUiio, 


quia  primo  Chrifius  pr*cepercit,vt  dicit  Mattheus  f,pofli 
fenti  propria  voluntate  executt funt.Jld fecundumldicenc 
nes  non  negauit  Cbrifiuminauem  intraffe,fed  dicit  q>  V0'"JBP 
accipere  quando  appropinquauit  eis,fcd  tuncton  mttaut^ 
cxtr  ■  i  attem.&  Vetrus petit adipfum  venire  fuper  aqua4,W 
Mattbf-its,&  pofiea  cum  Tetro  intrauit  nauem.^idtcrt: 
Qencfar  >on  eji  nome  ciuitatisjcd  regicnisfvpra  illud 
rr,,i£r  didi  &enefar.quafi^eneratisauramyproptervcntii> 
tnari gnxtumjn  illa  atit  rtgione  efl  ciuitas  Capharnautn.c 
nire in  C'apharnaum,e(i  venire in  terram  GeneJar.Skutvt 
fios  cfl  vcnire  in  terram  Franci.$,vel  fi  dicatur  q,  Genefe* 
dicendum  quod  eratprope  tapharnpim,  &  in  lonfwio  '» I 
pticncrti)it,m(dint/i  antemab  vtroqne  denomith;   i  • 

8  Aitera  die.H/c  oflenditur  qualitcr  fuit  quxfitut  a  tu 
ti  emm  qui  vidcrant  &  andierant  (ignumfatium  d:  pat.; 
mim  venirunt  adlocum  vbi  Itfus  fecerat  ittud fignum,C 

nientcs  eum,  vrnerunt  ad  alteram  parte  maris,&  lbi  inm 
cum  difc 'putii  fuis,  &  quia  trant  tbi  tantum  dux  naucs,  < 
ipfi  vcnerant  cjuerentcs  Iefum,&  al:a  in  qua  vcncratitapo(\H 
ctic pr.ccedenti  viderant,quod  Ufusnon  intrautrat  naua 
fcip  utisfuis,ideo  mirrd  antur  quatiter  i  ranfifiet  iVnd  tnari 
qucrih.uit  l{al;b>  tjuaiido bucvtntfii\Mia i,ura patetexdit  . 

9  Refponditeis  Iefus:T>o/?M  iigno  decibo  corporab. 
qucnti  rpottitur  dottrina  de  cbofpirituali,  ibus  autcm  ft 

efi  ipfittn  rerbitm  incarnattmi prrncipabter  :aticne  Dritatis,H 
cojequcnti  ronc  ajfumpx  carn;s,qu&  nobis  daturin  ubutnin  :' 
meto  F,ucbarifii<x,ide  primo  ag,ti<r  de  cibofpuali  tjiiodefl  V< ,u 
fccnudo  de  cibofpuali  quod  t,t  jacramcntttm,  ibi :  Et  panis  c  ei 
ego  c\z.bo.Tritna.in.dkas ,quja prmoponitu;.  Chnltidoclru  «* 
du  fnbditur  ludaorumin  murmuratio\malJgna;ibi.iSitiStlt\xy  « 
T.-mn  dju:d;i  in  quatuor  quia  pritpotnuiut  eos  a.iquxri.u''  '■*** 
fpuutet>t,fecundo  oHenditinueniedi  tiwdh,ibi.Dixcnnv  C 
t:o oftcnditttr  quid  ft  ijic cibus  ,/>i;Dlxcruut  crgo  ad  eun  Llne 
(ctTjg  da  nobis.^^j-ro  quipertinguntaifruitiotiemeitis,u  < 

#quoi 


ac 


,1}  loannis.      Cap.   VI.  1124 

,rMWf»rf/Vovo^VPoftqnamdediuinitatcfuaquaide  quicfttiiiushois,eft&fi!iusDei,8<:ideomcnoliteconic 

1  an  mVatre.traftatnt&eodem  honoiehonoradus,&de  nerefilium  hominis,fedpetiteamecibum  fpiritualem. 

Ljnitateiiiaquademorteliberat&^fulcitatgrandi  ho  c  Hoc f/r^/>«jD«.Fidesperdile&ioneoperans,eftopus,aka  D 

'  diffnus,vult  uactare de  cibo  vitar,  i.verbo  Dei.  Et  hoec  fi  defit  ficultas  no  quauit,nifi  volutas.Mento  et  fides quae 

^jnuatioqiiantumad  lnlam  .  Adiiteram  verofic:Vos  perdile&ioneoperatur,opusdf,qii£eftinitium  &finisto 
m,3'tisrne,n6pro-                    •  tiusboni. 

ffffl  .  Amen,  amen  d.covobis.qusritisme^nonquiavidi/tisn.  ,  %£&3£$*S;  G""> 

IMH  1  N       '     .     •  •  1  1  Quiapocjifli»  mccosjnofcere.  Id  eft.non  propt^r  fpiutum,  ied  proptticirnemne  -.         -  *.       ,   _ 

•rc  operamin:,id-  oPoneatu0»iabor.te.  tentemaiora,i.cibu, 


s;na,fcdquia  manducaftis  ex  panibus  &iaturati  eftis  :Ope-  2  <llu  permanet  invi 

ptCilie»n6prOpter  P      a  Ouenbumeremini  b  Mon  pane»  ut  prius.  c  V'e;bum  quo  uluintangeli.  •?    ia  *temam,  O  MOV- 

Uin  •  »Ffe  elt  eninl  ramini  non  cibum , qui  perit ,  fcd  qui  pcrmanet  in  vitam  x-     lcn^m  Promifit  ter  EXO-''b- 

cib  ii!e,quiperma  ,  NUiiu»,i..s,,Piecu.miperf,ce,doteSU  b.sdk       b  ver.ui.u.  bommisuobi,      wm  nuentemlac,8c 

ngti vitam*tctna,  dabit.huiicenim.veiutiquep-frum.  mel ,  Sc  huiufmodi 

ttftaperte  dicet.  ternam  ,  quem  hliushominisdabitvobis.  Huncenimpa-  4  tpalia,cx:nondum{vi 

er     qilO.'idie  a  rraEcouloriiBu^ruis.  b   «^riainteilexeruntcibumillumeileopusDri  5     dent  ab.eO  flgna  nifi    ExO.  U. 

■untmultilefum  r      ,  .  .    £  3-uid «»»«»«>«•<' boc Pr*ccPmm  Acere*>tciio>.»«;      6  minora .  MoyIes.n. 

Bpropterlefum,  b  terf  iignauic  Deus.  Dixerunt  ego  ad  eum  :  Quid  facie-  7  dedit  de  coelo  pane,      • 
fcdjtbene  fiteisin      nmSj  vtoperemur  opera  Dci  ?  Refpondit  lelus,  oC  dixit  8  ifte  panes  hordea- 

tCD-OrallbUS.  a  Non  homini»,ne  qu.s  hoc  fe  putct  haberenili  a  Deo.  CeOS,  quafl  eigO  prO    £x  lg  t 

jCrut..Chri-  c  cjs.  Hoccitopus  Dei,  vt  credatis  ineumquemmiiitille.  9  mi.niI»°  habentes,  E" 
coclo  delcen  *  A  .Illud#  cptecerat  qui  maio- 

t  nd.catiuus ,  &  d  Dixerunt  creo  ei :  t  Quoderoo  tu  facis  fknum vtvidea-  i°wpromittebat,quc. 

uudcadeurnvc  e  .^,c.petloftend„0tr«.o^«*«»iuSiumMoyfi»J^«o^^,^lwo«»».        u  TUM.Q»odergotuf*> 

Dominc  no°n     mus >  ^rcdamus  ubi  ?  Quod  operans  ?  Patrcs  noftri  man-  «  ^^.^jg.  tPf-n.c 

.  Ne  pjruum  iuia  putes,  rr.anna  quod  Pulmin»  uocat  p-.nemc*ii.  .       °  -r  —      .        .      aap.l6.C 

nc  nominituode-      ducaueruntmanna  in  rleferrn    iimr  lcrinmmefr-  t  Panem      dem  imm  eosinul"  De  con 
mciaciccimus,ar.  f  aucaueiuntmanna  jn  ueierto, licut  icriptumeit.  t  1  anem     nbat,quxruntfigna  dift.*.* 

mturactrbius.        de  ccelo  dedit  eis   manducare  .   Dixit  ergo  eis  Iclus:  A-  ijquib.  inducerentur  h*cMo 
■ c" " L- Is  Vlde     men ,  amen  dico  vobis ,  non  Moyfcs  dedit  vobis  panem     ad crcicndum: vndc  *  «• 

Bt.»ipiUm  COgCO-  a  Etdeaert)non  MmellWuillde   '    uiB1MltIllge,i.  J    b  .i.uerbum,quoduerti,urrnl,c,dum         ApoftolUS ,  Illdci  fi- 

uif ,  nec  lgnorallc  defcenditincamem.  gna  quarrunt. 

fimal  ranonale     decceld,fed  patermeus  dat  vobis  panem  de  ccelo  vcrum.  J4f  oixuergo.QS  ?rz- 
ad  aaginem  crea-  ftrebantopusMoyfi 

tot  produdum  ,  ,  fnooperi,oi'tendit  il 

qu . iritali  vitam  pcrgit  lege ,  iis  antcm  vcrbis ,  filius ho-  lud  efle  minus,  qa  non  fuit  panis  de cclo ,  led  trh  figura  il- 

u  s  dabit,totiim  mcarnationis  myfrerium  tetigit,  lius,&(uum  maius.qui eft  panis  de c^lo,qui dat  vua,&:hic 

[ruuit  Deus  Quafi  rPP"0  figno  a  cietcris  dilcrcuit,quia  eft  cibus,quem  fupra  per  mancre  dix  it  in  vitam  xternam.  ^ 

qui  Vanis 

NICOLAVS     DE     LYRA:  tno  circa  boc  ponhur  Chrifiiinfiruclio^fecundo/udsorumobietlk* 

1 1  dat  mihi./«  prima  igitui  partediatur  /JcrRhdit  cis  Iefus.  ibi:Dixemnl;lnilruc~iioni  uero  Chrijiipremittitur  eorum  intcrro' 

V\ ,m enim,oj ita folicite qmerebant  eum propter  cibum  corporale  gatioycum dicitur: Dixerunt  crgoad  eu.mrfuttredo qualiter pof 

ijh.  i  dederat}&  adbuc  iterufperabat  habere,  arguit  eos ,  dicens.  feht  habere  cibumpraediclum, 

i  mcn,amen dico  vobis.^d credendum  w  uenerandum.Lo*  7  Quid  fa. vt  ope.operaJrf eji,  opusper  quodpoffimusprtdiftu 

tju  rpro iliifjoturr/yjui  maU  tnoucbantur , quia  multi  bona  deuo-  cibum cottfequi. 

im  j^ebantur  cum,vt prdJiclum.etly  &  aliqui  ex  mala  &  car-  8   Refpondit  Iefus  &  di.&c.  Ter  q,  huc  cibum  poleritis  a/fequi. 

namntione,&i  eoftq.ittur.  9  Vtcteda.usiS>CC.Quodautemfideshicdicituropm,yideturef- 

j  :dquiamandu.ex  pi.J^d.Deberetismagiseffefollicitideci  fecontrailludquodbabetur  adl\pm.a..a.  vbi  fides diftinguiturcon- 

b(  vimtHijuo  aiuma  fniten  tacur,quia  melwr  eji  cibo  carnali,qua-  tra  opws.Dicendum  q>  ibi  diftinguitur  contra  opera  exteriora,hic  au 

tivmtftmelior  corpore,ideo  fequitur.  tem  dicitur  opus  manens  tantum  in  anima. 

1  )peramini,&:c.qui  [>cima..IdeJi,operam  date,vt pofjitis ha-  1  o Dixerunt.Hic contra  dittum  Chrifii obiiciunt  dicentes, 

hfpiritualem,quia  no perit  ficut  corporalis.  Si  enim  cibus  1 1  Quod  ergo  tu  facis  fignum,&:c.^.(i.r« adhuc nonfeciilifi- 

f.  ornlu  rmneat  in  propria  forma  non  nutrit,  fed  magis  nocet  cor-  milia  t_Moyfi,propter  hoc  Jubditur. 

pi Sedfinutriat,opo,tet  qnod dpropria naturapereat}  & conuer  1 2  Patres  noftri  mandu.&c.^.A/oy/b dedit manna,tu autem 

't  ■in  membra.E  conuerjo  autem  cibus  Jpiritualis  manet  &  con-  panem  hordeaccum. Iterum  dcdit  qo.anms ,  tu  autem pauijii  nosfe* 

ue  t  mfeipfumfumentem ,  quia  Deus  nosfibi  incorporat  &  non  e  mel  tantum  &  fubditur  refponfio. 

■<»>rfo,unde  ^iuguf.loquens  in  perfona  huius  cibi  dicit:  Cibusfum  »3  Amen,amen  diCO  Vobist&Cc.Scilicct  proprie  difto ,  qiianon 

$rt  tmm,non  mt  mutain  in  te,fed  tu  mutaberis  in  me.  dc  ccelojidereo  &  empyreo,fed  de  calo  aereo,  quia  dcjcenicbat ,  yt 

4r  betnhh\xshomUdet~t,paratus ejt dare ,quiaadhoc  "»enit  ros y>elpruina,ut habetur i^um.i.b. 

im  ndutn-  14  Sed  pater  meus.  Diuiditur  eaim  verum  rotra  figurale ,  &  idco 

i   uncenim  pa.figna.^ efl,ad hocipfum afjignauit ,mittendo  ntannanoti fuit proprie panisverus,quiafuu figura  panis  jpiritua- 

n> ndutn propter  q, infra  18 .g.dicit:Ego  ad  hoc  veni  in  mun-  Us  datiinjacramento:&ideoiitecjt  veruspanis  quifuitfiguratus 

<^>  ,yt  tcltimomum  peihibeam  veritati,&:  hoc cft  dare  ci  pc *#«♦  Dicitur  etiam  de  cato  vert  & proprie  ditlo ,  quia  Chrifiust 

bu  ipintuaiem.                      _  rone  deitatis  dcc{looritur,ideilyde  Deopatre  fimiiiter^rSne buma 

xuunt  ergo. H:c  ecfequenter  eflenditur  modus  habendi  cibu  nitatis,quia  anima immcdtate  d  Deo  cieaturyvirtus  etiam  formati- 

*>'aUctper utiifidem,per  quahomo Deo incorporatur.  Etpri*  ua corporis fuit  uirtus fpiritu(sanfti,utfupra  ditiucjt,  ideofequit, 

tnocn-  frPanis 


M  0  pv  ^i  L  1  T  E  \.  chariftia,prout  patet f»er literam  fequenterr.,inquoloqui 

-wn.amtndito  -pc.GREG.Non  pro  fignisdominum,led  tur  fatisdiffufe de  facramento  Euchariftiar,oftendes  quid 

Hisquxrere,eftadofficiiimreligionis  nonproau  ineo  realitercontinetur.Vndeinf.eo.c.dicitur:C<j>-o»/f<i»f 

w jvirtnfibus,  led  piorcquircndisfubfidiisteroporali  re efi tibws & fanguis meus  veroejipotus.  Perquod  tolliturcr- 

m  "hiafe.  rorBerengarii,  quidixit  Chrifticorpusin  hocfacramen» 

"/ «o« cibum.  Cms  1  sos.  q.  d  .vos exquiritis efcam  #to  tanquam  in  figno contineri ,  propter quod  dictum  fuu, 

cm,egoautem  eorpiora  ve(lranutriui,iitperiioc  tanquamerroneumreuocauit.inrefiduohuiuscapit.non  j^™' 

-'is,IUnicic.ur.,qux'nontemporalem,fedarter-  accurrit  mihialiquisfenfusmyfticus  notabilis, ideo fuffi-         •' 

1  l«bujt  uaam.  lixcautc  efcacft  Chrifti  corpusin  Eu  ciat  luetalis. 


112} 


A 


t.C.  Io. 


tPei 


E 

fjntem. 


In  ei.i, 
Icun. 


5up.4.b 

ibidcrn. 


Ho.  44.I 
Io.to.j. 


GIo(.ord.&  Nicolai  de  L 


a  T4H.1  t»h*aerHs.A.ngc\iYun\tt\  vcrbum  folidumcibum 
comednm:N^>svcroverb:imffedinlacvcrfum»quiafind 
poft':mu'>comedcrc,poinimusluigcre.Nifienimincirna 
ictur ,  i  nobil  noncognolcctcturu  nobisnon  gui.arctuc. 

^T»H)PHiu*TVJ.Scipl'umdicitpincmvcrum,quia 

pnncipale  fignifica- 

tum  per  Mmna,  eft  coriufliruao». 

vnigeniui"»  Deifi 

lataa  bc  mundo .  D»xcrunt crgo ad  eum:Domine,iemperdanobis 


yra 

fcipiens  panis  cccleftis  fit. 

*THf.oPHiL.Nondixir,ego(umpsnisnturimcn 
vita?.  Quiaenimcun&a  mortificataeranr,  viuificaur  o 
Cruiftusperfeipfunv  Eftautem  panis non confuetx 
fed  illius  qua?  morte  non  reiecuur. 


z, 


Dum  homofir. 


Quol  noti  minna. 


igenitus  Deifilius  a  panis  enim  t  verus  eft  ,  quideccelodefccndic,  ckdatvitam  l 
mundo.  D^xcruncergoad  eum  :Domine,iemperdanobis  t 
pancm  hunc.Dixicaucem  eis  lefus :  Ego  fum  panis  vicx,  qui  4 

a     Ho<crt.quicieditmme&  corncdii  me.  ldcm  eft  nonfuire,  iitroqueenim    $ 


e  Scdiixiuo!>.( 
Nondixi  de  h< 
ncquafi  fcia  v< 
utiandos,(eda( 
properiu  velhc 
delttatis,quiavi< 
&:  non  crcditis 


Cg,ifici,or«e'n.fa.i  ,,,.  6   (  Qmne  f  ^^ 

vcnicad  mc,non  efuncc ,  Sccjuicrcdicinmc,  noniniecTin  7  hipattr,&c.  1 

a    Eeo  fump«ninefi»ienicjuein  lo,  |  i«:'cnt.nttin  hibe:i»,&  noo  mjndiicarii  cicdcndo.         QUXCUnO'  L'3tC 

b     Sedlivos  non  rrcdicn.nonidco  inuiilit;i  ucni,  non  p.  fi  M11- 

ideoalios  pndo.led  venirntisttcipio.  hlt  3d  niC  ,  patC 

Imira  e  xtcrnum.Seddixivobi"s,cjuia&vidiitis  me,&noncrediris.  *_  ("" 

tHKIIU  Maniia,lta  VI  »     Perfidcmminiintur.  b     I  a(Tit-u»  fiJei  Si  bonar  opera'*' 

cuihbet  contingat,  f  Omne  auod  dac  mihi  pater,admevcniet,&eumqui  venic  lodeo  cred 


qucrcic 
quomodotiliusDei 
nlius  houunis  cft? 
quomodo  ex  dn.ib. 
naturis  vna  fit  pci- 
fona  ? 

b      Datnitimmunlo. 
ic  Theothil.  Hic 


namque  intctprcta- 

iur,quidcfihoc,  ni  d 

Iudit  videntcs  fiu- 

pcf.uu,vnusadahu 

diccbat,  qdcfthoc? 

Filius  autcmDcifa 

ctus  homo,ipiccft 

potiflimum  adnura  e  arccrnum.Seddixivobi s,cjuiac^vidiitis  me,&noncredins.  *   n ho.Patertral 

tllium  Maniia»lta  Vt  »     Perfidcmtniniintur.  b     ralTlu^fiJei  8<bon«  operaMooij.    6    fllium    lllOS  ,   ( 

contingat,  f  Omne  cjuoddac  mihipacer,adrnevcniet,&eumcjui 

,  qd  cft  llOC?    g  a    Fatlut  luinhomo  vi  hun  llem  Deuin  fcqiiamr  ille  q<itm  pudet  frqiii  humilem  l 

ad  mc  non  eiiciam  foras,  qui*a  deiccndi  de ccclo ,  non  vc  fa-  n  eum  patrcm.Iu >t 

Hommi,.  "  leipatri,.  ljDciirm 

ciam  voluncaccm  meam ,  ied  volunt  atein  eius,  qui  mific  me.  H ,  *  V?fl 
,»         ,u      •  i  •  r  ■  15  hccqd  dicit 

II«rc  eit  1  cnim  voluncas  eius  cjuimilitmepatris,vt  omne  ^datmibipattr, 

dit  quonia  1 
tingen.s  rcs 

panisviufcdmnaturamexiitens,  tanq  vfuipatensfilius  f>  dere  inChriftum, nequecogitationibushununisp< 

priumopusfacit,quiaviuificatcun<fta.Sicur.n.panisex  ter  lur.fcdcaquardefuperrcuelatione  indiget,  ctuma 

ra  infirmam  naturam  carnis  conteruat Jic  &:  Chriitus  per  deuota  fufcipicnte  reuelationem.  Vndc  non  funt  ab 

Ipiritui operationes  viuificat alam,& etiam  corpus  incor-  fationc eruri,quibus  nec dat  Pater.indigcmus  &:  ea  q 

rupribilc  facit;  Nam  per  eius  relurrettionc  corporalis con  nobis  cfi,vol untate ad  credendum. 

fcnur  incorruptio:&:ideodicir,  quoddatvitammundo.  g  ^twiwMihi  vnitur  humilishumili,;&:ideo  nonfoi 

c  Domme  fempt  rt&c.S\cut  mulicr  Samaritana  audiensr^i  citur  quod  eft  tantum  Iuperbi,qui  nihil  habet  in  bon 

biberitde hac aqua,non  fuiet  in xternum,  iccfm  corpus accepit,  tcriori,nequehic,nequc  infuturo. 

iC  tn  labore&indigentiacarere  volens,dixit .  Da  mihihatc  h  Et eum quivcnit admend ei'C>'ifor.ts,quia  dtfctdide cxlo, 
Mtum,  ficiliiquauum  panequieosreficiat,&nungdefi-    Sed  intusmanebitinfecretobeatitudinis,vndedr:l 

ciat,ppg>eum  regemfacetevoluerunt.Sedlefusad  lere-  gaudiumdnirni,  ideo  non  eiicia  foras  mihihere» 

uocar,&:  quem  paneiv.  dixit  cuiderius  aperit,  Egofumpanis  mile,quia  veni facere  voluntarc  non  mea.fec1  patris,! 

ritj.Poterodarevita,quia  fumpanis  viuificansjignetpiri'  bus  luavoluntatemfacit,  nonDei,  hnmilisDei,  noi 

tufiancti  inclibano  vteri  virginalis  codus&:formatus,(5<:  Qupdeft,quia  humilis  fum  docens  humihtatem, 
mundo  ad  pellcndam  famem  ignorantic  Dei  donams .        mihi  hirct  humilis  fit ,  &  faciet  non  fuam  voiunt 

d  Egofumpanisfita.  *Chrysos.  ^equehocdecorpore  Dei,&:ideo  nonefteiusforas  eiici.ficutfuperbi. 

eiusdictumeft,de  \\\o.n.in  fine dicit.Tanis  quem ego dabp.ca  i  li <tc e/i  ennn  t>oimtas eius  qw  mifit me pairis ,& r.Non 

ro  mea cfl.  Sed  interim  de  diuinitate  loquitur,etenim  caro  ta«;  Dei  vt  pereat  vnusde  pufilh* ,  de  tumenttbuspcr; 

proptcr  domini  vwbuqa  p anis  eft,<juod  Ipiritum  ipfum  fu  pufilhs  nihj]. 

fcipietw  3(1 


\j 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Panis.n.verus  eft  qui  de  celo  defcendit.A/ot/o  diSo. 
*  *  Etdatvttam  mundo.Eifrfite*.  »•  *eri panis e(l vitam confer- 
uare,ideo  ilte  eft  veruspanis  (piritualis^qui  dat  &  conferuat  vitam 
fpiritualtm,hoe  autent  copetit  verbo  incarnato,  ptoptcr,  ijucd  dicit 
Inf.i#.b  /n/ra.Egovcni  vtvitam  habeant,&:c. 

3  Dixeruni  crgoad  eum  .  Hicoflendittjuidfit  ifle panls ftiti- 
tu.ilis.Iudtti  emm  audientes  bonitatem  huius  cibi,dixcrunt. 
4.  Domine  femper  da  nobis.  Volebant  de c<eiero  effe  refcBiff 
ne  efurie  &  laboreftcut  de  muliere  Samaritana  diclumfuit  4.  b.  q 
petit  d  chnflo :  Domine  da  mihi  hanc  aqua,vt  no  fnia,  &:c. 
yeruntamen  (icut  illa non  vitellvjiebat  condttiomm aqu&fpirilualist 
fc  ncc  ifli  dcpancjpirituali)&  ideo  lefu4  ojiendit  eis  quidfn  iftepa 
ms  d.cens. 

5  Ego  lu m  panis.QM»  nonfolum  yitam  conf&uat,  fed  etiam  dat 
ipfam  denoito,pas.i]autrm  corporalis  vit*m  corporalem prttexijit- 
tcm  tuntummodo  prolon^at.ideo  fequitur. 

6  Qm  venit  ad  mc.Ver  fidcm  formaiam  charitate. 

7  Noncfnnct,&:quicreditin  mcnon  fitietinjetcrnum. 
iijtia  licetbabts  Dcum  quemhibct  pergratix,defideret  haberc  ple- 
pius  per gloriam,tamen  non  defiderat  rcrn  non  habitam .  Cibus  autc 
& potus  corporalis  eft  contraris  conditionis,  quia  habitus  in pienu 
tuiine  in  faflidium  vertitur.Sed  quia poffent ludmi  dicere,  nospeti 
vms  d  ttpancm  ijlum  &  tu  non  rcjjondcs ,  dabo  uelnon  dabo ,  ideo 
ai  hoc  refpondrt  dicens. 

t  Seddixivohis.ui/;'«f7*jot/ egofumpanis  vitx.  * 

p  Qmu  &:  vidifiis  nic.Etfic  bahcbitis  huncpancm  M  prxfcntk 
yc[(ra  quimpatalusfum  date, 


I  o  Et  non  creditis.J»  huncpancm  &  non  qu&ritis^Jcim 
nemcorporalew. 

II  Omne  quod  dat  mihi  pater.  Hic confequenter  oflend 
funt  illi,  quifruuntur  hocpane,quia  iUi,qui  babentgratumm 
fenti ,  fruuntur  impetfetlcjti  ^loria  autcm  fruentur  perfec 

ejl pdicitnr .Omne  quod  dat  mihi  patet.ideft,j4citmil)i  j  tr 
adb&rcre  ncnfolumfccundumprcefentem  iuftitiamjed  etiamf  *• 
dum  aternam  pr&deftinationcm. 

12  Adme  venict.Ter fidem formatam. 

13  £tcum,qui.Hoci»o«/o. 

i4Nonciiciam  foras. Quia omnis prxdeftinam finalittr  '** 
tur.Cuius  caufa  fubditur. 

15  Quiadefcendidec?lo,&:c.fcdvoluntatecius,quii  » 
mc^on  efiper  hoc  inteUigendum,quod  volunlas  Cbrifliin  t  M| 
difcordet  a  voluntatepatris ,  quiajccundum  naturam  diuin*r>  «t 
omnino  eil  voluotas patris  &  fiiij.  Simlitcr  fecundum  natnri  9 
mana  voluntaj cius  nopoterata  voliitatc diuina  difcordarcci ' 
ma  ChriUieJfctconiunSa  verbo,non fdum per  fiuitiont,  fcd  j  '-* 
lem  vnione,etftc  voluntas  Chrijti  nnlle  modcpoterat  d  uotuu  ?• 
tris  difcrepare. Et  ideo  facere  voluntate  patris,  &fuam,tfl  idt 
cnndum  rcm,  &  e  conuerfo.Quando  ergo  <//c/'r  .-Dcfcendi  de 
non,tXC.£jl  communis  modus  toquendi  apud  bomines,iUius  q 
ninofcquiturvolitntatemalterius.Eteslftrifus-.DetcendidtU 

Io,&X.tfc Ji  diccrcf.T^on  veni addeciinandumin  aliquo d  vol  " 
te  patris,& pcr  confcqucni  utni ad perficitndum  falutem elet 
quia  btccfi  votumas  patris,ipfas  pt\cdeftinantis,ideo{equitu  ^ 

1 6  Hcc cft  .n. voluntas  cius,qui  mifit  me  patris,vt  om  K 
T^onfolurnfecundumprafentcm  (njiitiamtfed  etiatn  fecundu»  " 
ta.mpr<ede{tin<itiQncw« 


014 


r«» 


stt 


iu7  Ioannis     Cap.  VI.  1128 

a  ycperdam ex coftd refufcitem  i/W.Cci.quia  vidct  mc &  rauit,quod  non  poteftefse  in  prafenti,  vbi  tantum  trahit.  D 

crednn  me,  qui  fum  vita  ficut  8c  patcr,&  ideo  modo  ha-  h  Etfcriptum.Vcrc  nemo  venitad  me  nifi  pf  docuerit,quia 

•  |jeUamqucnoneilci  loie/ed&refufataboeum.  itateftanturprophetix.OmneshoIesrcgni  illius,i.  Chri- 

b  ytmnis,qui.  Sup.diccbat. Qni  audii  verbu  meum  &C  cre  ftian- tidei.erunt docibiles  Dci ,  quia etfi  holcs foris loquun» 

fite\\mmcmiCit,hicdr:Q*ividetfiliii&creditineum.  N6  rur,tan;eDeusfolusintusfenfumaperit,  intusinftruit  ve 
dicit  Qnj  creditin  ritatiscognitione&: 

pafr^iquiahOCeit  a  p:tumtfteittntumhurr.ilisina,uoficj>rirn»refiHreaio.        Eccefecunaarerurrr/Ho.  amOre,ita  qUJCUnq; 

ocdJe  in  filium,  a  quoddcdit  mihi  jnonpcrdamcxco,  fcdrefufcitcmilludin  J  a»dit  &  dilcit  a  pa- 

quo<ii'in  patrcm,  a  p«mtciiitr.K)pruitiutetdar««e&aiifeBf»trtmqne»it«m.  ~  tre>  venit ad  me .  Et 

W cut  Pa"e  ha'     nouiiTimo  dicHarc  eil  autem  volunras  patris  mei , qui  mifit  *  "e ^u[s «cufet  fedi. 

bctvamin  lemer-  a  cr=.,endoin«U&,»DfeUndoV.iMm.  4  Nunquam  vidi  pa- 

l(ofc       Zt^  r  mc,vtomnis,quividetfilium6ccrcdiEincum,habcatvita"m  '  t"S,qu?!?(!i^,r" 
bet\amin  icmer-  c  .'  i  ^  »  6  coabeo?  Subditra- 

seternam , &:  cgo  iuicitabo  euminnouiiiimoaie.Murmu-  7  tioquiaparervifibi- 
J^'**»'  ergo     raDant ergo  Iuctei de illo, rquia dixiffet :  Ego f um  panis viuus,  8  lis fltaIicu1' & rame 

-O.JNelClcn  a  igTOmin10reiodign»ntej>eius»ppirtriaqn*»BiwinhHmil«»teii«noWtin«olFe'BdttBt.  nemOCl'Cdlt  milip- 

panem,nec  ;  aeccelo  dcfccndit.  Etdiccbant:  t  Nonne  hic  ell*  filius      fedocuerir,quomo. 

leiuscejeftc,      ^  ,  Chriftu  sednonc?ie.icm.  doergo  docet?Dum  *'«&•■ 

S'  ™  L^U     Iofeph,cuiusnosnouimuspatremcSrmatrem?Quomodocr     ^SSjS1^  E  ' 
lquadcvin-  r   '  r  r~  >•    .  mei,du  egohomo 

1     y-  <iiiemniIlatet,quiabfconclitacouUum  mtuetur.  .  .° 

ffl!mP0c"qaU?d=      S° didt hic> <luia *  OT,°  drf«ndi ' RclP°"dit  erg° iaus> &  ?JSS,,'fiaS  hSS 
nit.  d  dixit  eis:  Nolite  murmurare  t  in  inuicem .  Nemo  potefl;  ve-  1 1  vobis  loquor,&  hoc 

.  :te  miirmurare.   e  a  Credereiame.Bifigraiijeumpeiiienerit.n^fipateicujnreuelauerit,  qui  leuehiioeft  attraftio.         eftjlsquiefta  DcO, 

}ua  non  fum  pa-  f     .    3     .  .r  .r  .  p"1'-   ,      ;■,  ideft,  filius  vidit  pa- 

ieccelode-  g  nire  ad  mcnrfi  patcr,quimilitme,traxeriteum,&  egoreiu-  ,3trem  ,  nouitfcvos 

:en,qaverefum,  h  fcitabo  cumin  nouiflimodie.tEit  fcriptum in prophetis:      docet,&idcomeau 
cdimo  poreftve»  i  *  A      A  dite. 

mre  i  me  nifi  a  pa-  i    In  prophetis .  Pro    iif.e 4.d 

:t  Ctus,Sc ideo  vos  non  creditis  me efie pane,  quia non  phetis,  dicit  pluraliter,  quia  oes  prophetse  vno  6c eode  ipi-  1«.  j.a 

Mis  acti  a  patre.  ritu  repleti,licet  diuerfa  prophetarenr,tfi  ad  ide  tendebant 

:  t^nopotefivenireadme .  Alibidicitur  :Nemocognouic  quappcum  quouis  eorum  omnesaliiconcordabant,  fi- 

Hi  n  nifi  per  filium ,  quod  contrarium  videtur  huic di-  cut  in  Ioel,qui  dicit.Et  erunt  omnes  docibiles Dei. 
io:  emo pcteft  vcnire ad me.  Sednoneft,quiapaterreuelat        ft  Avg.  Omnes  docibilesDei  veniuntadfihum,quo-  ricft.s2? 

trah,&c.perfiliiim.  niamaudierunt  &didiceruntapatreperfilium.Siautem  ftorfl.c 

ti: pater. Avc  Ulumpr trahitadfilium,quiideo  credit  omnisquiaudiuitapatre&didicit.vcnitrProfecloomnis  8.10.7. 

fiim,quiacogitatpatremeiusefieDeum,i.quicredit  quinon  venit,nonaudita  patre,necdidicit.Valderemota 

tqi  cm  patri genitum.Tracliio  ha:c  non  eft  violetic,  nec  eft  a  fenfib.carnis  hec  fchola,in  qua  pater  auditur  &docet, 

is nec  cft  inuiti,  fed  volun tatis,  &  defiderii,'vnde  vt  veniatur  ad  filium.nec agit  hoc cum  carnis aure,fed  cor 

ihitvnumquemque fua  uoluptas.Si  ergo in  hisin  quibus  dis,vbi  eit  &  ipfe  filius,quia  ipfe  eft  verbum  eius,per  quod 

era delecl:atio,4trahitLir  homo amore  Sc dcfiderio  pater fic docet.fimul  eft &c  fpiritus  fan6tus.Infeparabilia e- 

;agis  trahitur  aliquis  vehemeti deleclatione, cui  nim didicimus!efseor)aTrinitatis,fed patriideo hoceib at 

elatpanemqui  eit  vita&:  beatitudo&iomnebo  tributum,  quiadeipfoprocedit&Filius&Spiritufsa&us. 

nui  in  quo  commendatur  magna  gratia.  Jtaque  gratiaquaj  occulie  &■  humanis  cordibus  diuina  lar- 

;fi4fcitabo,&L.Ego  xqualis  patri  facia  eu  videre  qcf  gitate  tnbuitur,  a  nullocordeduro  refpuitur,  ideo  quippe    _ 

anducarequodeiunt,  hiequodamauit&defide  tribuitur>ut  cordisduntiaprimitusauferatur.  * 

rauit,  Omnis, 

t 

NICOLAVS  DE  LYRA.  Cbrifium  e{le  bominempurun  &  defemine  Iofeph  ex  Marialconce- 

ftumfignorantes  ipfumformatum  utrtutejpiritujfantfi,&  ideo  mur 
snpetdam  ex  co.Quia  fi  talis aliquando  cadit in peccatutn,     morabant  de hoc quod dixerat:Ego fum panis  viuus,qui  de cce 
$ "  tertmtn refurgit.  \o  dcfccndii&CCpatetlitera. 

1  ^refo/citem illud.  Vt corpore & anima  perfrtiaturinglo-    9  Refpondit ei Iefus,& di- :t eis . Hicponitur  murmurisfida* 

tio.Et  diuiditur  in  trcstquia primo  admonitio ponitur,  fecundo  cau- 

\  'noai&mo.Homines.  n.refurgentad  vitam  incorruptibilem     fa murmi<risfubditur,ibi:Ncmo poteft. Tertio  ratio  dicT:,propter 

■opojl  ilUm  rrfutreclioncm  non  erit  in  natura  humanagenera     quod  murmurabant  redditur,ibi;  Amen  amen  dico  vobis  .Inpri 

corrupcio,necpcr  confcqucns  in  alus  creaturis  corruptibilib.     rna  ergoparle  admonet  eos  dicens. 

> mtpropter bomlrie  &per  confequens  tunc  ceffabit motus  cfli,     I O  Nolite  murmurare.££«wp<*f re s  eorum :n  deferto  fucrutgr* 

i  dmatnr  ad  compkndum  numeru  elcclorum  pergenerationem,     uiter pmitipropter  murmurationem,  &  ideo  hxc  admonitio  Chriili 

y  iceffabit  tempus,quod feqnitur  motum  cali,ut  habetur  ^..Vhy     esifalubris,nec  cadant  in confimilem  panam. 

mpropterhocdicitur  ^fpoca.io.b.Iurauitper  uiuentemin     n  Nemopoteft  veniread  ilie,  &c.  Hic  o[ienditur  caufapdiSx 
ulorum.quia  tcmpus  amplius  non  erit.  Etpatet  ex  diclis,     mutmurationis,non.n.caufabaturex  verborum  Chriflifalfitate,  cii 
"'  fimus  dies  eric  dies  refurrectioms  gencralis.Et  qula  illa  refur     effent  ueriffima,fed  ex  ludaorum  incredulitate,  &  hxc  efi,quod  dici 
' <f*rdinatur adboc quad elecli  fiut perfefte bcati,  ideo  fequitur.     »»r:Nemopoteft  venirc,&CC.Per fidtmformatam. 
tceftautem  voluntaspatris.&c.vtomnij.^crfwontfcci-     n  Nifi pntcr.T^ihilenim potefi afcendere ad  idquodeflfuprana- 
ic  vifio  ptr  ejfentia,cura  non  Flct  cum  atlu  credendi,fei acci-     turamfuam,nifi  ab  alio  trahalur.Sicut  lapis  nonpoteft  furfum  afce 
k'rf>cnt>tjiiionc  fideiformatXyideofequitur.  dere,nifi per motum alterius ,  fides.n.formata charitate  trahttquo-      , 

t  credit  i 1 1  eu m.Tendcndo  in  ipfum  per  diletlionem.  dammodo  hoics ad  naturam  diutnam,fecundum  illud  i . Pet. i.a. Ma-  D'"»"0» 

beat  vitam  xicxnzm.Si  prxfeueret,  quod  eft  infallibititer,    gna  &  preciofa  promiffa  donauit  uobis,  utphoc  efficiamini  cofortes 
1  i'i  prxdtftinatis ,  de  quibm  Ipquitur ,  ut  patet  ex  prxditlis,     diuime  naturx,et  ideo  tale  donu  nonpotefl  homo  confequi  nifi  a  Deo 

trahatur  ludxi  autem  nonfic  crant  tratli,ideo  murmurabat  de  uer~ 
tgOrefufcitaboeuminnouiilimOdie.  Exponaiur  vt     bis  Chrisli.Illi autem qui apatre trahuntur  ad filium per fidem  for 

matam  confcquimtur  xternam  uitam,ideo  fequitur. 

[^mdhzM.TofitaChrifiideftrinadcfbiritualiciboJjicpo     1 3  Etegorefufcitaboeuminnouiflimodic.Q«^i»^«o» 
tontram  Iudxorum  murmuratio.Et  diuiditur  in  duas , qa     efi adplenum beata  donec  futrit  corppri  reunita,&  qniapr&ditlus 
«  pomtnr  hxc  murmut atio,fecundo,eius  fedatio  fubdii  ibi:  Re     tratlus  eft  per  diuinam  infpirationemfideo  boc  ojiendit  perfcripi  u- 
V  ^^olciim.circaprimumfcicndumjquodludxicredebat    ram.d. Eft fcriptum in prophetis. 

Et 


/ 

A 

lo.tv,  9. 


■     I.V   d- 

fa  Dci, 

Ttld.flj 


\U9 


Qlof  ,ord.  &  Nicolai  de  Lyra. 


1 


a  Omr.isqmaud.atat.&  iid.uenitadme.it  Avcvsti  nvs.  d  Er/ww?Mtw.Quofitpanisdeterminatnonrol 

Ecccquomodo trahit  patct  doccdodc uerir  ite,r  6  ncccfii  ctum  verbum  quo  viuunt  omnia,  led et  lecudntn  ca  \ 

utemimrxmendo,trahcre.n.Dcieft.QmdigiturChnrtus  aflumptam  pro  mundivita  Humana.n.cjroqUa:etak 

nondocuitquidqr.odpatrcm  raagtftri]  hommesno  vidc  catoobnoxia.&rideo  mortua,carnieiusmund»vnii  . 

runr,fi!iii  vidcrufFiiiusergG  diccbat>lcJ  pater  doccba..  Si  corporata,\num  cum  iiloeftecta,viuir  Je  fpiritu  em>>< 


ct?o  homo  cum  rtn 
i!|um  doceo  quiau 
dloil  verbum  meu 
illumdocct  &rpater 
qui  audiuit  vcibum 
cius. 


B 


•  ^uiftcile  J„cc«itiir»Dto,       Quoo  non  ludai.        O-  o.Iett  trahi  i  p»trt. 

L,  Eceruncomncsf  ddubilesDei.  Omnis/quiaudiuitapa- 
tre,  &  didicir,  venicad  me .  Non  quia  o.iuem  vidit  quifquam 
niii  is  qui  eica  Dco,hicvidic  patref  Amcn  amen  dico  vobis, 

Cjjn.        J^ui  pakodonecpaftosiungjiTiuiii;. 

tr  uTcEonoT;  c  qui  credic  in  mc,habct  vi.amarrcrnam.  Egoium  panisvicx 

Crr.  JU  Cll  CgO  noill   C      1  ,  llo«fc©tKc««B«>  n  M>y.    i :-s.ie.l  mor*-lp.i.tu..  i. 

Pacrcsvcftri  manducaucrunc  manna  in  deicrco,  &morcui 

i.in  hoclocopamsuel  dcinon  .11«  »e  rfi.r  .         Q.tmiii.niu  figi.ficj.it. 

func.  Hic  elt  panis  de  ccclo  defcendens  ,  vt  f  U  quisexipfo 

i  Int»»incofdeinte!'ipendocV  ccgan.'o      b    pir|tu.     1 1  i.lci.  uius.quiidc  ca.de  ten. 

manduca^ueric,  non  monatur .  Jbgo  fum  panis  viuus ,  qui  de 
ccclo  defceendi.Si  quis  manducauenc  ex  hoc  panc  viuec  in  x- 

Non  tintumio|>iaMenii  pciiuftiti.fn. 

cernum.t  £t  panis  qucm  ego  dabo  caro  mea  cft   pro  mundi 


lum  Sc  ideo  crcdite 
quiaqui  crcditime 
habct  vitam  xtcr- 
namt  Potuitdiccrc 
lubetmc,lcdrcue- 
lar,  quodiptefitvita 
ctcrna.quiaucrbuirt 
cft  vira  hommum , 
quodjcv  carni  luxq 


itu 


?' 


tDe  e«. 

diflin.*. 
Chriftus 
&c.  oia. 


fu(cepcrat,tunntcr- 

uenil  mors  vt  mcrtom  tolleret, datuita  in  refurredtione, 

lic  «.V  aliis  credentibus  in  fe. 

d  EgofHmpanisuiu.Ttttres  ue.  Manna  dc  quo  fupcrbitis,pa 

trib.  murmuratorib.  quorum  eltis  filii  murmurando  non 

iuit  panisvitc,  quia  non  lntellexerunrineo  fpualemci- 

bum.fic&vosqui  meauditis,  nofpir.rualirerinielligiiis. 

VixitautMoyiesck:  aliieJedtidemanna.quia  fpiritualirer 

r.unducauerunt.Sic&qui  modo  verba  mea  fpuahteracci 

fmnt.Egofum  panisuiu.  Ecce  (acramentum  verbis  tegit,vt 
uda:i  6£.etaliquidifcipuli  non  credentes  verbis  lllius  ma- 
gis  lcandalizentur,c£  humilesapoftoli  humilitercreden- 
tcs  probentur, vnde  Petrus.Veiba  vitae  xternae  habe. 


vuiit  corpus  c 
fpiritu.quiver 
i   cftdecotp 

2  lti,non  viuii  d 

3  tuChnlti.Qi 

4  Iudxinon  era 

5  ins  \  niratis  lit; 

6  nec  talib.  exp< 

7  quomododoi 
carnem  fuarn 
manducandui 
audiunt.vndc 
moueantur. 
c     Caro    r> 

*BtI)A      \\ 

8  tunc  domii 

9  quando  nv 
corpons  6.: 
nis  fuidifci| 
didir,  8cqt' ; 

pfum  Deopatri  obtulit  in  ara  crucis,  Vams  a>- 
ic  Theophyl.  Attendequod  panis  in  myftc 
aflumiturnon  lolum  figuram  gciir  carnisChrifti 
feveracaro  Chrifti  noncnim  dixitpanisquemea 
figuram  carnis  mca:  gerit,fed  caro  mea  eft.Tranlm 
autemincnarrabihbus  verbis  ifte  panisperrayftka 
nedi&ionem  bi  habitationem  ipiritus  fanQi  ni  c:| 
Chrifti .  Sed  quare  non  videmus  carnem  ?  Qma  fi  c, 
deretur,  horrornosineius  alTumptioneiiuiadcrcr. 
ocnoftrae  inflrmiraiicondelcendatur  talis  nobis  vil 
myfticus  cibus  fecundum  quod  nottra;  cofuetudini 
petcbat. 


NICOLAVS     DE     LYRA  Etdiuditurinduaspartesyauiacircabocprimoponiturdi 

I    Eteruntomnesdociblles  Dci.Id e(l,doftia  Deo.Sententia  Chu,fecundb,exponttHr,quiayidtbatur  cbfcurajbu 

inim  hu/us  diai  £/<*.<. 4.</.Po.omnes  fi.tuos  doctos  a  domino.  audientes  Vnma  in  duas,qmaprimo  oflenditur propojitii 

€jr  Htcre.i.e.Dabo-pobispaflorcsiuxtacormeM)& pafccntvosfcie  probaturquoddamfuppofttu.ibi^Qiw  manducat.Pr» 

tia  &  doQrina.F.t  cfl  eademfcntentia  cum  illa  qute  bic  a  faluatore  ex  quia  primo  faluator  docet  b  uius  facrameti  qnalitate,fec:: 

primWur  Chriflus enim & apofioli non  femper allegauerunt  fcriptu-  ticccjJitatCyibi.LitigabantJertio eius veri:atem,: 

ramde  verboadverbutHyfedfufecittisacciperefentetiam.Cuiuiau-  ckc.Crctprimufciendii^  quodinfacrameto  eu 

ttm  efiicacis  ftt  diuina  injpiratto  ailendit  dicens.  ipfum  verbum  incantatu,&-  idco  oflendens  qualir.: 

3  Omnis  qui.Trtdtclas  injpiraiionss percipiendo.  menti  quatuor  tangit.Trimum  ejt  ittud  quo  i  ejt  tb  /jctji 

3  Etdidicit.E<M/et/«eMfio.  tumfciticet  Jpecies panis,cum  >iic  r.Er  [->a.nis.9ect,nd 

4  Vcnitad  me.'Perfidemformataminpr<sfenti,&  pergloriamin  buiusjacramenti,qui ejt ipje Chrtjius facerdos fumus. 
futuro.  Etquia  Deus pater  docet  hominemnon  apparendo  vijibili-  tem qui eil minitier  htttus facramenti  tatumoiumprtfm 
ter  ftcut  homo,vel  ftcttt  angelus  bi  corpore  ab  eo  moto,  velficut  Dei  in perpria perfona,fid inperfona  ( hrifli  in  alvs  aut. 
filius  corporeftbi  vnito  ideo  fequitur.  vtitur  minifter  verb  sfuis,vcl  verbis  ecd  J'is.\ quifa 

5  Non quia  patrem,&c.  Sclicet  filius,quia natttraliter  procedit  quemfacityvt  in baptifuopatet,cnm  dicitur.Ego baprizo 
d  patre.T^otandumfluodpcr  hanc  diUionem  quifquam,  potefl  intelli  in  facramento  eucharijii/folum  refert  verba  CbriRi,cum  i 
%i natura hwmna,& ficverum efl, quod nullm homo ante  Clmflum  Qui pridie qua patctttui,&£c.Etfequunturpo!iea vntt 
yidtt patnm,niftforte  in  quodam  raptu,ftcut  Moyfes.Jed  talis  uijio  ftt  coifecratione effic  etia%&  hoc  notatur  cum  diatur.QufX 
fton  erutftmilis  viftoni  Chrifli^qui  ab  inflantifua  conceptionis  vidit  da.bo.Tertium  eii  res  ftgnificata  &  conteta  fcilicet  vcrum  i 
diuinam  ejfemimper  moium  habitus  permanentis,  &  vtensfenfib.  Chrifti,cum  dicitur.Qzxo  m ea  efi.  Et  accipitur  hic  caro  p 
corports.ii  autem  per  iy  quifquam,cxcluditur  omnis  creatura,flc  in  flinguitur  contra  animam  &■  fanguinem  quia  tkctfub  fpeat 
tetligitur,qnod  fequitur  de  fiiio  fecundum  diuinam  naturam  ,&de  ftt  anima,&  fanguts,hoc  tamcn  nb efl  ex  virtutt  j.u  raniiti. 
"pifione ctimprckenfionistfud compctit foli  Dto  , per  hoc autcm  quod  cocomitantia  reali,  (icut  & ipfadiuinius.Quartum 
ditlio  excluftua  ibt  adiungitur  filto  non  excluditur patcr  wljpintuf-  tafed tantum  fignificatafalicet  corpus  Chrislt  myltuunt,n» 
finQusyquorum  eft  vnafimplex  vifio .  Diliio  enim  exciuftua  addita  iungitur  capittper  charttatem.Hoc autemfacramcnt 
yni perlon*  rcjpetlu  termim  eflentia 'is ,  non  exclu  dit  aliam  pcrfona  cramentum  amoris  ideo  dicitur. 
•ptditfufms dedaratur  i.SentenVarum.  9     Promun.  Sicutenim  vitanaturaUs eslinmembr.s ,c  - 

6  Amen  amcn dico  VObiS. B^cpreJJa ludxoru  murmuratione  fil  vniuntur capiti d quo  recipiunt influentiafenjus & motu, 
uator  reddit  caufam  eius  quoddixcrat.ilgo  fum  pa.&c.  Qua/ifa-  Jidclib.qui funt mmibra  Chrifli  vita  fpirituafis  cbferuatuw 
tisfaciens  eorum  qu&slioni.HLt  quod  ittud  diclum  ftt  verum  arguit.lt-  vniuntur  capiti  Cbrifio  per  Jacrann  ntum  amoris.Cbftder.. 

le  eft  veruspanis  vit*  &  de  calo  defcendms ,  17/»  potcd  prxfcruare  quod  benedicit,mundi  quia  alia  facramenta  Jotum  fjicmni  if  rtd 

a  mortc  &  dare  vitam  ttternam  &  caieftem ,  taiis panis  e(i  ncrbum  pientis  folus.n.btipti^atus  recipit gratia  bapiijmatcm  &  n 

incarnatumynon  autcmpanis  datm  d  Moyfein  deja  ta>qvia  omncs,q  cramentum  atit e uchartili£  nonfotumproficitjac  rdotifutne  ■  fci 
manducauerunt  ex  itio  mortuifunt  ergo,&c.&  loc  ri:,  quoddicitur 
Amcn  amen  dico  vobis,cV:c.Ter  fidemformatam. 

7  Habet  uitam  a:tcrnaro.C«<e  virtv.atitcringraiix  continetur. 
Ulia  litera  patet  ex  ditlis. 

8  Et  r^anis  quem,&:c.  Toflquaegitdepanejpirituali  quiefl  ver  prvficitfolumfumcntiquiaofficiumeius  nonefloferrefacriji  fl>H 
bum,hic  ccnfcquenur  agit  depanejpirituali ,qui  ejt Jdcramentum.  fcdtan:umfumere  facramentum. 


uoi 


etiamtotiecclefu,CT  iltis qui Juntin  purgatorio.  Cuiusrat 
qnia  euchariflia  non  tantum  eflfacramentum,fed  eft  ecclefi. 
Jicium  inquantum  continet  Chnflum  pajfum,&  ideoproficit 
bus  Chrifli  fidelib.  Si autem fumatur  atiomodo  ftcuta  laiu 


IDIC 


tl- 


! 


oannis 


ift. 
ilch 

9- 


jU  loannis      Cap,  VI.  '      h]i 

.  Avcv  sTiNvs.Qnc.iperetcarccpdixirp  nem,car  nealtaris,&:benedicut,  feaqu.Truntquomodofiatin  vita  D 

Ji>Norunt  aut  fidelescorpu^  Chriftus,fi  corpus  Chrifli  xternam,cum  gdam  ad  mortem,vt  dicit  Apoftolus.  Sigs  '•Cori'n 

Jnonne?liganr,fiantcorpusChriftifivoIuntviuercde  comeditinaltancum  haccomeftionedequaagit  hic,  C  u,f" 

fpicu  ChJfti:  De  fpiritu  enim  Chrifti  non  viuitnifi  cor-  eum  fideoperate&:dilecT:ione,hiccomeditin  vitam  etcr- 

p.  ChriftirNunquidenim  corpusmeum  viuitdc  fpiritu  nam.Si  quis  veroaliter ,  in  moitem 


■ 


|J  ?  Hunc  panem 
Honit  Apoftolus 
S:ns:Vnuscorpus 
jjpjlti  fumus.  O  Sa- 

cmctiim  pieratis? 
o  *num  vnitatis?6 
vimIu  charitatis? 
Qi  vult  viuercac- 
ceu:credat,  incor- 
Metur  vt  viuifice- 

W 

3  ^iftmanducaueri- 

thirnem,  &c.  A  v- 
G  stinvs.  Hunc 
ciim&potum  (o- 
ciatem  vult  intel- 


a    Quiaufque  modonon  fecitmentionera  de  fumptione'facra-nentia'tatij. 

vita.fLitigabantergo  Iudaziadinuicemdicentes:  Qudmo- 
dopoteilhic  nobis  carnemiuam  dare  ad  manducandum? 

i     Et  fi  fgnoKtii  quis  modus  fit  dandi  uel  manducandi  tamen  nifi. 

Dixit  ergo  eis  kfus  :  Amcn  amen  dicd  vobis,  niii  manduca- 
ueritis  carnem  rilii  hominis,&.  biberitis  eiusfanguinem,non 

a     Sine  hacuita  poteft  habeii  t  roporalis  f-d  nona:terna.  b     Neauta.n  dehac  uitaimel- 

Il^ereot,?   i.d  citiigi'en',fuo  i.t.Qui  mandu.car. 

thabebitisvitam  mvobis.  tQui  manducatmeamcarnem, 

a     Secundum  fpiritum.pec  car>  eiua  fraujabiturta  fuocecnpore.  b    Hoc  dicit 

nequis  puet  manducatit*tnno  >  mon  corpore. 

o^bibitmeumfanguinemjha^betvitamarternam^egore- 

a    Id  efl,  Toctetas  fanctorum.vbi  pax  i<  unitss  erit  perfccra. 

fufcitabo  eum in  nouiilimodic.  Caro  enim  mea vere  eftci- 


c  Caroenim.  Vere 
viuctanima  &:  cor- 
i  pusexhocciboquia 
caromea.  vereelici- 
bus.  Qui  folusfacit 
immortales,  vtne- 

2  quxe.urient  neque 
fitient,  ahus  cibus 

3  hoc  non  preftat,etia 
fi  in  eo  hoc  appeta- 

4  tur. 
d     Qui  mandu.  lam 
exponit   quomodo  _ 

5  fiat  quod  dixit ,   &  dcfmin». 

6  quid  fir  manducare 


tbeccT. 
dili.  2.c. 
iiuiitat 


ciatem  vuit  intei«  c  •         0/0"  ^.   •  7  carnem  ,  &c  bibete 

"jre  corpotis  &  d  bus, c*  ianguismeus vere eitporus.  Quimanducarmcam  £  fanguinem,hoc  cft 


Hoc  eft  (ignum  manduearionis.iiii  eduntaccedfnio 
ad  meam  cainera,  qui  non  leliocjuuntonitatem. 

carnem,8c"  bibit  meum  fanguinem,in  me  maanet,  &  ego  in  il 


manere  in  Chnfto, 
&  Chnftum  habere 
in  fe  manente.  Qui 
vero  non  manet  in 
Chrifto,  &:  inquo 

quimanducatmejCkipfeviuerproprerme.Hiceitpanisqui I0  n 


rrmbrorumh'oru, 

qncieft  ecclefia  in 

pde(rinatis,quod 

Hifaclumeftckin 

v.  atis&  iuftifica  is     lo.Sicut  mifit  me  viuens  pater,  &  ego  viuo  propter  patre ,  & 

q>dfactum  eft&  -  -r  r- -  ' 


Sicuiuet  qui    fic  .t  ego  homo  uiuo  proptcr  pattem  uiuumc:  i  utiior./ic  qui  me  ma   dn 
ca  t  St  m  iii  uni  ut.uiuit  ex  me. 


fiet.n  glorifi-  f 
:s,quodnunceft  g 
rpe,  fietin  re.  Hu- 
^reifacramentum 
:ft,  vnitatis  cor- 
tis  Chrifti,  alibi 

j  )tidie,ahbi  ccrtis  diebus  fit,  &  fumitur  aliis in  vita  aliis 
imortcm.Res  veto  huius  facramentiomnibus  eft  in  vi- 
;  jmentibus,nulli  ad  morte,id  eft,vnitas  ianclorum.Vn 
L:otpus &:  languis  m  his  rebus  comendatur,que  ex  mul 
jin vnum  rediguntur,vt  ex  multisgranis  vnus  panis  fir, 
S:x  multis  acinis  vinum  confimt. 
t  QKJm^^c^wfaOT.Exponutquidaianctidccomeftio- 

ne 


Non  ficmo  ienturtnanimaqui  mece-leftempanemdignemanducJnt 


nonmanducatfpiri- 

ficutpattesueltri  indeferto  man'na,&  mortui  funt!  12  tUaliter,&!  llC  faCra- 

de  c?Io  defcendit,  no  iicuc  maducauerut  patres  veitri  manna  *  *  mentum  fibi  fumic 

4  14  in  iudicium  corpo- 

ralitcr 

e  Sicut  miftt  me  vi- 
uens pater  &  ego  uiuo  propter  patrem,  &  qui  manducat  me.  Me 
a;qualcm  fibi  mifit,id  eft,hominem  fecir,  &  inde eft  vt  ad 
eum  referam  vitam  meam  quafi  ad  maiorem. 
f  Etipfe  ui.Vt  viuam  ex  patre.mea  exinanitio  facit,  vt  ho 
moviuatexme,participatiotacitqujememanducat. 
g  Hiceftpanis.Et  ita  conftat,quod  hic  eft  uere  panis  de  ce 
lo,no  manna,quiaillud  manducantespatresvobisfimiles 

mortui 


NICOLAVS    DELYRA. 

Litiga,r/it- c infequenter oftenditur buitts facramenti  necefJt- 
t  \id&ithim  rndrs prxdifiaverba  Cbrijiiaudientes,  teputabat 
t  n'iti!ia-&  impoffibiliaftdeo  oftcndit neccffitatcm  kuiusfacrame 
t  icm, 

■  N\f\mznducauerius.Sicuteniminvitacorporali  cibusefl 

\ttuad  vitam  conferuand^m,ita  in  vita  fptrituali hoc  facra 

''tume{lneccffar'uim,qiiia  efi  vite  fpiritualis  conferuatittum,quia 

ubxftifmus  cfi  quxdam  fpiritualis gencratioyita  euchariflia  efl 

■  fpiricualis  nutritio. 

biberitis  cius.T^onell  intelligendum,qHod  boc  facramen- 

i  xfnb  vtraquefpecie  fit  fidelibus  exbibendum,fed  tantumhcc  mo 

'«faerdotefumendumlicet  in  primittua  ecclefia  populus  fub 

'■  '"<{»efpecie  communicaret,tamen  poflea  prouide  ordinatum  efit 

'ion  communicetfub  fpecic  vini,proptcr  periculum  effnftonis,& 

'  [pfeiepanis  accipitur  quodammodo  fanguisjnquantum  ibi 

:«r,vr pradicltm efl,quia  fub  vtraque fpccie  efl  totus  Chri 

■rtamen  &  alitcr.Quia  fub  fpecie  panis  cft  vera  caro  Cbri 

f'xt»rtutefacramcnti,c£teraverofunt  ibi  ex  concomitantia. 

£  ">dcm  modofub  fpecie  vini  eft  fanguis  Cbrifli  ex  vifacramenti, 

c'  "r*  ex  concomitantia.T^otendum  quod  ex  hoc  quo  d  dicitur  hic. 

-  fi  mandu.&c.Dicwnt  Gr&i i,qucd hoc  facramentum  etttantte 

N  lf>tatis,quodpueris  debct  dari  ftcut  baptifmus ,quod  eflfalfum, 

V '  infumente  hoc  facramcntum  requiritur  aclualis  deuotio  &  re 

<m  non  funt  in  pt>eris,&  idco  verbum  quod  importat  pr<e 

"■n  i<mmodo  inteltigitur  de  adultis,quibusnece(iarium  efl 

jj  dutem  hocfacran.entum  eucharislia  accipere,  faltcm  in  voto, 

fi^poffithaberiinre. 

Qui  man.Hic  confeqnenter  oflendhur  buius facrcmenti  vtili 

'<}U£  efi  augmitatioo  in  vitafpirituali.  Sicut  cibus  corporalis  no 

0  onodo  muirit  &  conferuat  vitx,fed  deducit  adperfetla  quanti 

9n'yjic hocfacramentum perducit  homtnem  ad  confummationem 

•«  qua  eflgloria  <zterna,&  hoc efi  quod  dicitur.  Qui  mandu 

■'Carnem  meam.  Wontantumfacrametaliter,fedetiayifpiri. 

fnuer  percipiens  rffcclumfacramcntt. 

i  Habct  vi. Huia  habet  Deum  inhe.bita.tem,  qni  cfi  vita  <ttema. 

Etego 


6  Et  ego  tcVtparticipatio  huius  yiu  adcorpus  per  anlmam 
deriuetur. 

7  Caro  enim  mea.H/c  ofleditur  huius facrameti  veritas.ChrU 
flus  enim frequenter  parabolice  difcipulis  fuis  loquebatur,  *&  ideo 
ne  crederent,quod  caro  eius  contineretur  infacramcnto  euchariftie 
tantummodo (icnt  infigno,idto  hoc remouet,  di.  Caro  mea  vere. 
Quiahic  fumitur  realiter,&  non  figuratiue,  &  eodem  modo  efl  de 
saguine fub fpecie  viniideofubdtt.Et  fanguis  meus.  Dicitur  etia 
Caro  Chriili  vere cibus,&fanguis  eius  vere  potus ,  quia  reficiunt 
animam  qutt  esl  immortalis.Ctbus  autem  corporalis  tantum  reficit 
corpus  quod  efl  corruptibile. 

8  Quimandu.Hicprobatquoddamfuppofitum.  dixeratenim 
quod  manducatio  carais  eius  dat  vitam,iflud  probat  hic,  quia  illud 
pcrcp  aliquis  vnitur  principio  viuificatiuo,illud  dat  vita,hoc  patet 
in  vita  corporali,per  hoc  autem facramentum  homo  vnitur  Chriflo 
qui  ett principium  vitttfpir'ttualis,er<io  &c.&  hoc  efi  quod dkitur 
Qui  man.carnem,&:  bi.&:c./rf  efi  vnitur  mihi. 

9  Et  ego  in  il.Qww  per  charitatem  amans  eft  in  amato  &  econ 
uerfo. 

10  Sicut  mifit  me  vi.pa.Q«Nr  eft  vitaper  effentiam. 

11  Etego  viuo,&:c.  Fi//«j  enim  inquatu  homo  uiuitpropterpa 
lrem,fed  aliter  quiafecundum  q,  Beusuiuitpropter  patrem  inqua- 
tum  procedit  ab  eo,accipit  tamen  eandcm  uita  quam  habct  pater.Se 
cttndum  uero  quod  homo,  uiuit  p)opter  patrcm  inquantum  unitur 
fuppofito  procedenti  a  patre,quatn  unionem  concomitatur  plcnitw 
dogratitt,qu<e  cfl  fpiritualis  uita,&  eodem  modo  nos,'nquantuper 
facramentum  eucbarijii<e  mimur  Deo,  uiu  mus  fpiritualiter,tamen 
eius  ttnic  efl  realis  in  unitate fuppoftti,  noflra  autem  unio  apud  ip- 
fum  efl  perfidem  &  dilcc7ionem,&  hoc  efl  quod  dicitur. 

12  Ef  qui  mandti.&:c.Q«i4/>er  hoc  coniungitttr  principio  fpi 
ritualis  uite,ut  uifum  efl. !deo  confcquenter  concludit  effe  uerum  il 
lud  de  quo  murnturabant  Iud<ei  tanquam  defalfo. 

i  j     Hic eft  panis  qui  de ccelo  defcen.  Quia  caro  Chrifliin 
hoc  pane  contenta  uirtutefpirituffanclifuitformata. 
14    N6  ficut  maducauerunt  patres  veftri  manna,&  motv 
iu\\\.Et  idco  nonfuit  vere  cibus  calcftis,fed  taniu  figura  eius,quia 

Tomus  v.  N. 


U3) 


(jloCord.&:  Nicolai  de  L 


113 


yra. 

imaginari.Oportctaiucmnonitaindicare,fcdomniai/ 
iteriainterioribusoculis,infpiccr.' ,  quod  lempet  e 

tualiter  audire. Carnalcvcroer.it  dubitare  qualiterpoi 

nobis  carnem  dare  manducare?  quid  igitur.no  cft  vera  .- 

10?  imovtique.  Quidi^uuvM^Caroncnprodefiqm 


■    In  mequi  fum  uita. 


H  aj  ergo  inmi  c 


TraS. 

»7->  1°. 
lom.y. 
T  Maich. 
1«.»'. 
h  a:   M« 

S- 

i.u.x:.g- 

fMjtth. 

14. d. 
Mar.14. 

.1. 

tta.  7-b. 
itnw if 
70. 


B 


roortoi  Lintin.Tternu,hGcpane  homoq  vitamnohebat 
manJuca-.sviuctinacternum.Supradixerat.£jso/«i«/>.t«w 
n„idec«lodclccndit.  Hicdicit.  Hicideit  hliushominisad 
n  cuius  carnis  inuito,eit  ilk  paoifi  qui  dc  ca-lo  dciccn. 
ergoiJcmcil  filiushominiscctilusDci. 
a    Af*/«'fri»o.Multi  . 

1  r  r*-c  Sedpotmt. 

^f^JffiS     «Cmortui  funt.Qui  mauducat  hunc  pancm,  viuenn  actcrnu 
carncmquaindutus     y\xc  dixic  iniynae;ofra,doccnsinCapnarnaum .  Mulncrgo 
<  aticcisdirtributu-  - 
ru  promitterett^oa 
am  cfle  putanr, 
vt  cibum  hominu, 
humanam  carncm 
darct, 
b    DurHsefi.Avcv 

JTI  S  V  S,  Sicopor* 

tebat  dici  vr  ab  ho- 
minibusnonintelli- 
gctctur,  fcdlecrctu 
Dei  vcil 


D 


Nun  de  u 
dicit,  .edciu 
qui  carnalirer  a<fa 

1  picbatquatdicc 

2  tur. 

e  Vtrha  qus  c  , 
&c.     Quibii'- 

manducandum  e 
elfe,  manerc 


Sapiuut  f.cun  umca.nem,  Jcideo  BUMCucar, 

audicntcscxdifcipulisciusdixcrunt.  DiiTUsefthicfcrriio,  &  i 

Bi.bediic  »    Q.ijmmh.l:  Quiafi.  M.e.ant.utab  illo  non  111  lurntur.   4 

quispotcitcumaudircPScicnsautcmlciusapudiemccipfuni  5 
quiamurmurarentdenocdi.cipuhcius,  dixitcis:  rioc  vos  7  &mcinipfo,Vt|i 

Quiadixidecarncmea&fanguin  .  8    tem  aliquis    IV 

fcandalizactSier^ovidericisrilium  hominisaicendentem  9  inChrifto  tnmtfc 

«Quiauerbum&homo  unu.  t(t  Ch.inui.dicitur  in  eaeoeflcdumin  ter.a  loqmtur.  b     l)e:    IO  [irlim,  &!    C.i 

C  c    ».  qui.  cum  c.ne  quamod  t  b.b.«fpiriinm.uiuic.         d      P.o  himIIcAi.  ueco.um  qa«  d.x.  ;.:„/■-,:  V 

vb,  cracprius.t  Spiritits  etcqm  viuificaccaro  non  nrrjdcltjj  ^£X . Vr  J 

lnrcfpi.-i.ali.e.  (unt  intelligc.ida,&  uiuificant.fednon  ci  qui  cnnaliteraccip  t  undc  fUJd  t.Sfd         aut£m   £x    charj .. 
d  fumquiiam.Jrc.  1  r    ■    •  (\         I 

quidquam.  VerbaquxeeolocutusiumvobiSjipincusckvica^  eit,  chantasaa  m 

X         '     ,  r  ,-  i  •  J  r    •   L    ~  |     15  «    Ipirttu  , 

c  runc.Scdiuntquidaexvobisquinoncrcdunr.bcicbat.  n.ab  lf5  fpiritus    qui 

*■■  .17  ficat 


i.  Corin 

U.2. 

C 

Trac.27 
in  lo.t  9 

Hom.45 
in  lo.t.j 


bis  tegcretur 
(ccretum  Dci  mten- 
tosdcbetracerc,no 
aducrlos. 

t    Jifrgo.Sufpendi-   i 
turoratio.  Q^Tunc 
intelligetisquodno 

codc  modo  quo  putatis  erogo  corpus,  Sc  quod  ha:c  gratia 
morfib.non  ofumitur,  icd  fpirituali  gratia  me  iilis  dando, 
ipibsin  cotpus  meum  conucrto,hinc  plane  foluit quod ip 
los  moucrat,putabat.n.quod  corpus  diftribueret,illc  dicit 
in  ccelum  fe  afcenfurum  vtique  integrum.  Quid  ergo  te- 
nendum  fit,apcrte  fubdif. 

d  Spiritus  efl  qui  viuifi.Cato  ficut  intelligitis,ficut  qux  in 
macclloemitur,ficutaliuscibusnonprodeft,  ipfatamen 
vas  fpintus,  quiin  cafalutemoperatur  multum  prodeft, 
ficut  iola  fcicntia  inflat ,  ipfa  tamen  non  cft  mala  ,  fcd  per 
charitatem  ardificat. 

*  A  v  c  v  s  t  1  n  v  s.  Carnem  quippc  fic  intellexetunt, 
quombdo  in  cidauerc  dilaniatur. 

ft  Ciirysostomvs.  Qiiod  dixit  tale  eft  ,  fpiri- 
tual  i  ter  oportet  ca  qua:  de  me  funt,  audire,  qui  autem  car- 
naliteraudit,nihilproficit.  Eftautemcarnaliterinrell  igc- 
re,fimpliciter  ea  quae  propofita  funt  uidere ,  &  nihil  plus 

imaginari, 


comp.12 
membra  non    ;- 
rata. 

*  Chrt.s  osto  mv  s.Idefr,fpintualiafunt,n 
bentiacarnale,nequeconfequcntiam  naturalem,k\i  u 
ta  lunr  ab  omni  tali  ncceflitatc  qux  in  terra,&  a  leg 
hic  yofiMe  iunt. 

A  Avgvstinvs.  Siintellexifti  fpirittuliter,  ! 
tus&uitatibi  funt,fiintellexifticarnalitcr,eiiam  I 
tus  &  uita  tibi  lunt,  fedtibinon  funt.  Dixinn. 
hic domintim  commend.iffe  in  manducatione car 
&  potationc  fanguinis  fui,  ut  in  illo  maneamus,  & 
nobis,  hoc  autem  quid  facit,  nifi  charitas  ?  (. 
autem  diftula  eft  in  cordibus  noitris  per  S; 
fanclum  ,quidatuseftnobis,  ergo  Sphitus  cfl 

ficar. 

f    Sed  funt  cjuidamcxrobit  qui  noncredunt.  Sciehat  r 

initioleftis,quic([en'y&c.  Piopheca.  Nificredide. 
intelligetis,perfidemcopulamur,perintcllcclum  u  li 

camur. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
vitam  fpiritualem  non  conferebat.fedeam  dari  in  facramento  pr£- 
figurabat,quia  erga  deuotos babebat  omne  delec~lamentum,vt  habe 
tur  Sap.l  6.c.Tanem paratu  pnefiitijii  eis  babentem  omne  deletla- 
mentum.Malis  antem bomin  bus  erat  infipidus,vnde dicebant 7^u 
i»er;2i;6.Nauieatanima  noftrafuperciboiftoleuiffimo. 
.  Sic  eucbarijtia  digne  fumetibus  &  viite  fpiritualis folatium,  &  in- 
digne fumentibus  udiciumcil  ldeo fequitur . 

1  Qui  manducathuncpanem.  &c.  Digne,  viuetinxter- 
num./cN7j»/rMr. 

2  Hxc dixit in fynagoga. Qu<e eillocus communis,  vbiludai 
conueniunt. 

3  Doces  in  Capharnaum.QH.«  erat  metropolis  Galilcx,  hoc 
addit  Euangelijla poilverba  Cbri\U  prxdifla,ad  oftendcndum  quod 
Cbriftus  in  palam  docebat,ficut  habens  doftrinam  fanam  &  nofu- 
fpeclam. 

4  Multi  er go  audientes  ex  difcipulis  eius:  Tofita  dcftrina 
CbriJti,bic\confcqucnter  exprmitw,& primo ponitur  eius  expofttio 
fecundo  ex  hoc  oftenditur  aliquorum  rtprobatio  &  aliorum  confir- 

DiuiHo.    matio,ibi.Ex  hoc multi.Tnwa in  duas,  quia primo ponii expofi 

tionisoccafiofecundoipfaexpofttio,ibi.Sdcnsintcm  Iefus.  Oc 

caf/o  autem  expofitionis  fuit,quia  multi  ludaorum  fuerunt  verba 

Durum  c,}r'fl'{aferenonPotentesproPt'rI«<ll*>ificredulitatem- 

dicnur    5     Dixerunt.Duruseft  hic  lcrmo.Incorporalibusdicitnrali 

duplici-  quid  durum  duplici  de  cauja,vel  quia  non  defacili penetrabilc,  vcl 

quia  refijiit  taftui.Sic  infpirituaiibus  dichuraliquiddurum  ,  vcl 

quia  ab  intctleclu  non  penctratur,vclquia  dijplicet  votiitati.Vtro- 

que modo  fermo  Cbrifli  crat  cis  durus,quia  eius  verbanoninttllige 

bantt&  difplictba  t  eis,quod  tanta  de  fe  dicebat,co  quod  ipjum  bo* 

minem  purum  efjeputubant.ldcojcqnitur. 

6  Lt  quis.^nr/i  ditat,blajpbcmia  cfi. 

7  Sciensautc  iefus  apud  lemcti  j  ium.Hicponitur doftrimt 
CbnJ.  1  txpofitto.quatum  ad  duo.de  qmbus  attdictes  erantfcandati 

■^dti, 


tcr 


,rati,Jecunduponitur,ibi.Spkityiscil  qui  viuificat 
de  quo  fcandaliTgti  erat,erat  quod  dixerat.Dc  fcend 
oftendit  quod  non  debebant  fcandaii%ari,  prxdicens  q, 
cum  inpoRerumin  celumpropria  virtute  reuerti.Et ' 
bant admirari,fi dixcrat  fe  de cclo originar  ,  quiaquslibetr 
fuumlocumreucrtiturt&hocefi  quod  dicitur, Scittti  nutcr  C- 
fus,&:c./rf  efi,abfque  aliofibi  nunciante. 

5  Quia  mur.J^«i<J  dixcratfe  decelo  defcendijie. 

9  Dixit  c\%.VKepritnens  eorum  murmurationcm  iniujtatn. 

10  Hoc  VOS.  Sine  ratione. 

1 1  Siergo  videritis  filiumhomi.^mpif«r/?,//ro^«/'j  ->j 
dlcat,quia  hoc  videbitis,non  debetis  fcandalfzari  dc  hoc  e\ 

illi  enim  qui  Cbrifio  credentes  cum  co permanjerunt ,  m  ajcei  nt 
eius  boc  viderunt,vtpatet  ^£ft,.  i.a. 

12  Spiritus  ert.Hir  exponit  fecundum  ie  quo  murmurabl  /fl* 
iicet, quia  dixerat carnemfuam  efjc  cibum  necejfariumadf*i  "f» 

6  ipfi  intelligebat  boc  acjidaretur  in  propriafpecie,ficut  iai  w 
vel  venditu r  in  macello, quod  efi  borribite .  ideo  tallit  bunc  i>  w 
ftum,diccns.Sy>intus.iluafi  dicai,verba  qua  dixifpiritn 

fnm  babent,&fic  viuificant. 

13  Caro  non.  Quia  caro  Chrisli  manducata  eo  modo  qu 
gcbant,non  effet  vtilii,fed  magis  borribilis:  Ideo  Jequitur. 

14  V erba  qnx.De  carne  mea  manducanda. 

1 5  Spintus  &c  \i.Quia  Jpiritualem  habent intelleftu,ncc  li 
quia  funt a fp.ritufantl 0.  Ifta  tamenfpiritualitas nonefifica 
da,quia  caro  Chniiifit  injuramento  eucbariftU  tantu  mod< 
in  figno,vt  dixeruvt  aliqui hxretici,quia cft  ibi reaiiter,  >' a 
eft.Jcd  quia  manducatur  caro  Cbnftiin  hocfncramento  quod 
tuali  modoyinquantum  fpecies  vifibiles  atteruntur  &  comedi 
&  fpiritus  cx  virtute  Dei  carni  vnita  reficitur. 
\6     Sed  (hnt,CvC.qui,  Quaji  dicat,  propter  hoc  intelligc 
pofiunt. 
17     Sciebat.O  ia tanauam  Deusfciebat occulta cordium. 

*  E  t 


tpic 
cut 
■:<m 
piri 
ur, 

non 


UU 


«,  a    f  y»/>  mdlturus. 

T  Qialudas  interfca  a 

da:atoS     recedir , 

/ecmanet  ad  infi-  b 

di-dum,quem  nec 

f,l,  ,  necaperteo-  c 

fteiit  ,  vt  omnes 

tmant  dum  vnus 
i 

pe 

itrtadme,  nijj  fue- 
\t  da.  &c.  Caulam. 
ue  quidam  non 
tmt  lubdit:  Qiiia 
,  n0  c't  a  Deo  da- 
r°  tu  ,rldes.  n.non  eft 
t.  hcunibusa  lequa 
4.  fi  ppria ,  fed  a  Deo  d 
»  gfiaquafi. 
-  c  'x  /joc.Nota  ef- 
"  lc  uteloqucndum 
fcc  fi    tamen    ex 
veis  tuis    aliquis 
fcan- 


loannis     Cap.  VI. 

a     Aro,'ioli  qui  ncn  fiintfcanJaUzatf. 

initio  Ielus,qui  eflent  credetes,&  quis  traditurus  efTec  eum. 

Q^iquidam  noncredunt. 

Et  dicebat:Propterea  dixi  vobis.cpia  nemo  poteft  venire  ad 

a     Nonpauci,quiuidebantur&nor>  urre  fuer»ntdifcipuli. 

me,nifi  fuerit ei  datum  a  patre  meo.Ex  hoc  multi  dricipulo- 

a     NonpoflChiirtum.fedpoft  Sathanam.  Vtpratcili  non  iam  curnilio  erant,  nec  ulua 

rcdeunte». 

rum eius abierunt  t re^tro^&fiam  non cum  illo  ambulabant. 

a     Q^ia  ludai  corpote  r<  m»nfiit{__od  a-  tem  iam  fiiebatdominus  aliis  polt  apetuit. 

Dixit  ergo  Ielus  ad  duddecim:  Nunquid  ocVos  vultis  abire? 

a     Vnus  pro'omnii>..s.         b     Similis  tibi.         Cum  iion  fit. 

ReiponditergoeiSimdnPetrus.Ddminead  quem  lbimus? 

a     N.  n  ■  fla  te  eundum.  S.u'a-         *>     In  mnillr  fone  cotpoti*   &  fanguinis  tui  pro- 

aaietis  uitam.  c     Ptruseltcrcdcrc  &pofl  cognofccre. 

t  Verba  vite  eterna:habes,8c  noscredimus&cognouimus, 

i.quia  n>  cinta  etei  o.1. &  id>o  m  carneSc  Lu  >uin;  tuo  nondai  ni/i  qnod  e».  Caufa  pr   banjt  eos- 

quia  tu  esChriftus  filius  Oei."  Refpondir  eis  Ieius  :  Nonne 

x  Ideft.vccaui.eleflior.e  illa,  nua  dicitur.Mulii  vocau  puci  elafti.     h     Id  e(t  deorfum  f  uem. 

ego  vos  duodecim  elegi,  &  ex  vobis  vnus  f  diabolus  elt?  Oi- 

t    Filio.  b     IntertretatJrniemoiiafangiiinis. 

cebat  autem  dc  Iuda  Simonis  fcariorhis.  Hic  enim  erat  tradi 
turus  eum.cum  eflet  vnus  ex  duodccim. 


11}£ 


d 


fcandalizabitur,  ha- 
bet  confolationem 
in  eo  ,  cxcuiusdi- 
clo  multi  fcandali- 
zatifunf,quihocfe- 
cit  vruhi  eiietexem 
plum. 

d  "h{onne  ego  uos  dno 
dec.  <&c.  Duodecim 

5  numerusucratuscfr 

6  qui  permanet,  &  fi 

7  ludas  indepeut  Ele 

8  gir  vndecun  ad  per 

9  manendum  ,  el£t*it 
io  ludam  vt  pereuni  di 
ii  uina;  difpenlauo 
12  mifencordiaj  \n  jj. 
i^lurem  mundi  im- 
i4pleretur,  vtensma- 
i$lo  ad  bonum  ,  u|  *t*kfa 
!6mah  vtuiHur  ho--  £ 
17nis  Dei  ad  ma- 
j3  h.m. 

CAP. 


r: 


lor. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
itquistraditur.l3«/<j./f/e&a»  euentum  futurorum  contingen 


i  Etdicebat.^wMiorem  afftrmationem prxdiftorum, 
3  rOptereadi.  VO.c\\3\a.Eandemenimfe»tetiam  dixeratfup.lt 
ct,  erba  fint  aliquatulum aha,idem.n.eft  trabi  dpatre  quod  fup. 
\i.  &  iarifidt  apatre,quod  bic  ponit.lpfe  autl  fciebat  ifios  qui 
oauebatur,nb  efte  pdeilinatos  ab  dttemo,nec  traSios  a  patre. 
x  hocm  uki.Hic  ex  predidis  conduditur  aliquoru  obfiwatio 
ilo per apoftafij,cum  dicitur;Ex  hoc.Hoc no  cft  intelligendn 
i.apojiclis  *f/  de  ji.dijcipnlu,quia  ifti  Chrijio adbafrrut>fed 
i  alujeqnebantur  ipfum  adauiiendu  eius  dotlrina,  &  de  iftis 
iretroctJjerunt.Et  cvnfequenter per  oppojitumoilenditur  alio 
ri  nfimatip  cum  dicitu  r. 
5  Dixit  ergo  lcl\is.stpoflolos. 
Nunqmd  ic.llonpetit  quaft  ignoras,fedvtofledat  fe  eis  non 
iete,quia  ponit  in  eorum  optione  cum  alus  recedere. 
Relponiiit  er.^o«  folu pro  fe,fedpro omnibus,  qa  intereos 
pnncipalior,& in  eius  rtfponfione  exprimitur  maxima  dile- 
i  ii  Chnftum.cum  dicitur. 
t  Domtneadquem  lbimus? Quaft dlcat^fimitl 'tuiinuenire 
» >njlumus)tu  folus fnfficis  nobis,pmpter  que  nmnia  reliquimm. 
(  Vetba  vitae  xtev.ldesl  verba  vite atern/c promifjiua  &  indu 
l  u ai eam  Exprmitur  etiam  in  eius  refpbftone  vcra  cofejfio  fidei 
inituur. 

E.tnos.Q>«/d  credereprdtcedit  intelligere. 
Qum\i.llHantum,ad humanitattm,in qux  vnftus eft  rex  & 
'•trios. 

Filins.T^aturalis  quantum  ad  deitatt  &  per  eonfequens  tequa 
eiinnatura  & potctia.Verutame quia  Tetrus nimis  iargerefpo 
.  -at iicetpro  omnibus,nos  credimus,quia  nihil  mali de  alut  cogita 
i  ,ideo  Cbrittus  cognitor  occultoru  eius  refpoftone  corrigit  dices. 
l  Nonne.Ty  on  loquitur  hic  ie  elellione  d  vitam  &ternam,fed 
'  Apoflolatum. 

J  Etexvo.  ld  eft,fr&uifus  addiabohconfortium.Verutamcn 
t,  iixit  dctetminatc  qms  efjet  illeynec  apofloli  tunc  cognoueriit,fed 
fleaquandopexeffcclum  viderunt,&ideo  illudquod  fequitur, 
nejldeverbis  Cbrifti,fed  Euangelill*  qui  fcnpfit  ifla  po!l  pafjio 
n  i  Cbriflt  dicens. 
i    Dicebat  autero. Scilicet,  Cbriftus. 

i    Dcluda  Simonisfcariotis.^rfti;jfej'e»r/«Wfer/«*  ludt 
q  fuit  frater  lacobi. 

1    Erat  traditurus.  Quando  Iefus  protulit  verbaprtmifja. 

I    Cu  eflet  vnus.Vnncipalibus  difcipulis  Chrisli.  Qutrii  hic 

fm 


ftne argumetis,rtrli  luda:  d  principio  fua  vocationis  d  Chriftofue 
rit  malus.  Dicendii  quod  i>i  hac  qliione  q  efi  de  his  qu&  ttafcrndunt 
kumanam  inuehigationem(  tujit  de  occultis  cordis  humani )  &  /* 
confimilibus qiiionihus,  tenendum  tft  illud  quod  eil magis  lonfunU 
facrAjcriptura  &  rationi.  ?ciedum  igitur  quoddicit  ^iug.qnod  ta 
das  aprincipiofux  eltftionls  fuit  malut  eleftus  tamen  eft  a  doming 
ad  apo(iotatii,vt  pct  eius  malitiam  dr  proditione  perHceretur  Chri 
fti  myslerium.  Quia  ftcutiniquimale  vtuntur  bonis  operib.  Dei,fte 
&  Deus  bene  vtiturmalis  operibns  hominu,&  ideo  quauis  luiat 
fuerit  pe(fimus,tamen  eius  ma  'o  bene  vfus  eft  Chriftus.  Bcda aut  in 
boc  conuenit  cum  ^iugfed  <dd:t  quid  ludas  no  fuit  eleftus  ai  apo- 
fiolatii fed  alyx i.f„ catus  rft  tamen  cu  eis,vt pt r  fditionis  ei*s  ujfi 
ciu  Chrifius  operaretnr  filutbbumani  ■{eneris,  Sed  vtrumq;  ijiorit 
videturcontratonem  ejfetfacram  fcripturam  .  Dijiributio  emm 
bonorum  rtfpicit  iuslttiam commutatiuam^vt habetur  $ .  Eticho.vc 
alicui  tato  plas  detur  de  honore,quato  maioreil  in  virtute,&  id,  d 
non  eil  verifimile,quod  Iudas  vocatus  fuerit  ad  honorem  apofiol* 
tws,nifi  tuncfuerit  iuflus,velquia  Chriflus  tuc  eu  luftificauerit,  vt 
effct  tali  honore  dignus,ficut  iujiificautt  Mattbtcu  qua'.io  eu  voca~ 
uit  ad apoftolaitiyVt  habetur.Mat.g.A. Itcm  infr. i  j.b,dicu  Cbnflus 
de  difcipulis  fuis  loquens  adpatrtm.Q^tod  dedifti  rnihi  cufiodiut,^ 
nemo  periit  ex  eis,niftfiiius perditioms,&  certii  efi  quai  loquii  bie 
de  pcrditionc,quA  efi  per peccatum  mortale,quia  Iudas  adbuc  vi- 
ucbat  vita  corporali,<& ftc  videtur  quod  perierit  pr.r  peccatnm  mor 
talf  poflqua  fuit  datus  Chriftoperfidema  Deo  patre.Uuod  aut  ad- 
dit  Bcda,Iuda  nb  fmjfe  vocatum  ad apofiolatum,  videtur  effe  cotra 
fcriptura.Mat.io.a.&  Afar.j.c.vbinumerani  illiqui  vocatijunt 
ad apo(iolatum,& inter iltos enumeratur Iudas.lt em ^ift. i.d.  q$ 
Matthias  eitftus  eft  ad apoflotatum  dc  quo  puaricatus  fuerat  ludas 
nullus  autem  puaricatur  a  ftatu  in  quo  nofuerit.Ex  quopttrtquod 
verc fuit  uocatus ad  apoftolatum.Vropter  quod dicendum  fecundu 
Chryfo.quodfait  vocatus  ad dignitate  apoftolatus .&  £  tuc  fuit  bo 
nus,quia  vocatio ad lalem  dignitate  rtfoicit  pfentem  iuftitia.Q^od 
autpofteapeccauhprodedo  &  tradendo  Chrifium,no  tbtradiatifti 
vocationi,quia  apoftoli  ex  fua  vocatione  nb1  fuewt  in  bono  rbjirma 
ti.Quodpatetexcafu'Petri,quipoilfuciiyocationflChrifiunegauit.  Mat»|. 
Et  ideo  fimiliter  dicet.dum,  quod  licet  ludas  temporefuA  vocatio  ■  £* 
nis  fucritbonus  ,tamen  poftca  Gbriftum  prodendo  ptccauh  .Scicndu 
tamen,quod  ex  tunc  maluserat  quar.do  Chriftus  apoftolis  di%  h  ver 
bc  in  hoc  ca.contenta :Vnus  ex  vobis  diabolus  eft.  Tamenfua 
matitia  non  erat  apofiolis  notafedfoli'  Cbriilo quicognofat  cerda. 
Chrifiusi  tam  fuammalitiamd'xitingeneralt  ipJoaudiente,netre 
densfuam  matitia  latere,ftne  timore  mala  operaretur,non  tamen  di 
xit  Jpeciali  ,ne  extunc  inuerccundusfaftus  peior  efficercfur,fecun* 
dum  quod  dicit  Cbryfoftomm, 

*  N I- 


*A     D     D     I     T     I     O 


daica  nequicia. Et  Theodorus  ibidT: Quia  enim  Tudai eum perfeque- 

11«  cap.e.ffci  dicitur  inpoflil.iZt  in  ifto 'pafchate  non  fuit     batur,occafionem  receffus  accipiens  lege  exciufttjnnuens  obferuat 

'  UJ in Ieruf.  tibus,quod  veritate adueniente ceffat  omnisffgura,Cr  quodlegibus 

Cht /foftomus  in  hoc loco  fic dicit,Qualitcr  tghur  nb  afcldit ad     n»n fubuchur,ut  Irvalia  frfta  perficret, & unde boctquia  non  erat 

1  fiftrtpaulai  im  tnimfoluebat  legetn  occafionem  actipitns  d  Itt*    feftum  Cbriftijci  luitorum.Htc  Tbeodorus. 

daict  K    * 


/ 


OloE 


or 


)laidcL 


Capvt     VII 
0/1  hdc a>  <ero.Dominus  incarneraanens  frcque 
tcr  in  Galilcam  ambulabar,vtcu  imitari  voletes 
dc  viti) s ad  virtutcs  trafmigrare dilcat.quod  il- 
Jafigurabat.Vel  vtilliustcporisfanc"hde  ludxaad  gentes 
vcrbiDeitranfnum 

C  A  P 


cxpcclarent. 
fj_  a     i/i  Calildi.  *  B  E- 
Lwrie  DA«  ludxa&Gali- 
fa.mOj  Jxa  rcgioncs    funt 
uixa.      Paleftinxprouincix 
fcd  Iudxa  dicra efl a 
tribu  luda,  nonta- 
mcnlolu   illaregio 
quam  thbus    mda, 
icd&illaquam  tri- 
bus  BeniaminpolTi- 
debat,  ludea  dicla  d 
cft,quia  cxtribulu- 
D  darcgesonebantur. 
Galilxavcro  dicitur  e 
co  quod  lacleum  po  i 
pulum,ideft,candi   g 
dumdignat:  >*a*c- 
nim  Grxce,  Lattne 
lacdicitur. 
C    Inlud&aambulare. 
it  A vg v.  Sicau- 
tem  hoc  dominus  h 
dixit,quafinonpof- 
Jct  ambulare   inter 
Iudcos,&:  non  occi* 
dia  ludxis.    Hanc 
cnimpotentiaquan 
douoluit,  demon 


d.  &  Nicolai  de  Lyra.  n  s 

Scenophegia  fefttuiras  tabernaculorom,quia  mefe  i 
mo  ludxi  habitabant  in  tabcrnaculis,  in  memoua  il  m 
inquibus  patres  eorum  habitauerunt  in  deierto. 
c     .Fra  reseius.  AAvov.  Cum  auditis,Fratiesdoi  inj  T 
Marixcogitateconlanguinitatem,noniterum  patie  \% 

vllam  ■  '•■ 

V  T     VII 


Oft  harcaucem  t  ambulabat  Iefus  in  Galilaram  i 

Nontamtntimensquiahabet  potcltaicm,  fidinfirmis  det  cxcmpluru 
ne  eii  obiici.tur  Jjtibiii'  m . 

non  cnimvolebac  in.Iudara  tambulare.quia  2 

•    Komimcabaaturluda  bcncfi.iorum  Oci  ociiuii  Deuro. 

quxrebant  eum  Iudxi  inteificere.  Eratautem  3 

Idell.ubrinaiii  orum  conionftio  fiuc  dedicatio. 


.  tOL. 

Sicutenim  in 
chroubipo!. 
corpus  dominik< 
antencc  poftea  [< 
tuusiacuit.Gcvi 
Manx,necantct< 
pofteaquicqi 
talcconcepir. 
i    Vt&  difci, 
qux  veri    d 
lciebanr,     laih  n 
diuinis&rnon  j  >i 
lari  fauore    < 
da- 

g     7(emo.  Glo:: 
iusc  n  ului, 
ra  facis,  l 
fcondito ,  fcd  ii 


Tracig 

jn  iiun. 
to.y. 


in  proximo  dies  feftus  ludarorum  iccnophegia.  Dixerunt  4 

1     Confanguinci,*  ileofiftidientcjcum.  b     Hu^ianamfelotiam  qusrrunt,&  i  e    non 

treduntineum.vtipfe.poltdceiidici:.  c     vbi   ett  ptin«ipatusgeoti:>,&  ciuitasc» 

put  tegni 

aucemadeumfracreseius,  Tranfi  hinc,&vadeinlucdxam,  5 
vt&dilcipulituivideant  operacuac]ua*facisNcmo  quippe  6 

V    io.         si  verefa<is  velquiahacfacis 

inocculto  quidfacic&qua:ricipfein  t  palam  efle.Si  hxc  fa~ 
cis.manifeltaceipfummundo.Nequeenimfrattes  eiuscre-  7  fccre,  vtabonjn 

Corripiem  cupido gloiix.  a    Offertt,telcie^ioni>,6:  alcenfionis ,ad  qucm  v-Bien"         jaUUeriS. 

dum.unpieta  priai  hutmlita  ep  flions.  ]}  T(WpUS     ' 

debant  in  eum.dicit  ergo  eis  Iefus:Tempus  meum  nondum  8  *  A  v  g  v.ld  c  k 

Glori*  mjodi,quan  affeclatis.  Quia.  flX  1T1CX.  qiiar  U 

aduenit,  tempusautem  veftrumiempercftparatum.  Non  9  niammaltiti 
potelc  mundus  odiffe  vos  Me auce odic,cpa  ego  ceftimoniu '  °  Jj5Jtturu8, N 

a     Et  idco.  *      „ 

perhibeodeillo,quiaoperaeiusmala  func  Vds  aicendite  ad  J*  Temous  "i 

nondum    ad 


hoc    eft  ,    tei 


C 

in  hync 
loc. 


Sceno  • 
pbegia. 


itrauit,tcd  infirmita 

ti  noftrxprxbebatexempIum.Noipteperdiderat  potefta    crucls  &  mortis.  Tempus  autem  veftrum  femperei!  r 

te  fcd  noftram  confolabatur  fragilttatem.  tum,quia  etfi  vos  femper  cum  Iudxis  non  interficier 

ATheohpi.  Seceffitin Gal^lxam , quia nondum ad    eadem cum  illis zelantes. 
crattempus.Vndevanureputabatin  medio  funt  corum 
manere,&:  magis  ipfos  ad  odium  incitares. 
d    Dier/e.Nonquod  vnus,funt.n.feptem,fed  more  eoru 
quotquotlunt,quafivnusdicunturJ5D:nam  feftiuitatem 

Scenophegia 


I 


rewpwj.Ideononeftnunc  tempus  meum  fed  veff  m, 
quia  non  fuhi  amator  mundi  vt  vos,  (ed  accufuor, 
non  audit  vos  mundus  fuos  falibs ,  teftes  qui  dicitis  1 
mala,&:malabona. 

2 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
Capvt     VU. 
\  Oft  hxc  autem.Po/ti/M*»»»  euangelifla  cgit  dc  nutrime' 
to fpirituali  collato filv\s<:brifli.bic  confequentcr  agit 
dedoclrina  eis  collata,quiaficut  prediftumefl  pater 
debet  filijs  nutrimentum  &  ducumentum.  Et  diuiditur 
in  duas,quia  primo  orlgo  doftrin&  Cbriflioflcnditurjccundb,  ipfa 
dottrina ponitur ca.feq.ibi.lefas autem  perrcxit.  Trima  in  tres, 
quUprimb  oftendit  Euangclifla  aptitudinemloci ad  manifeftadum 
dottrine  Cbrifti orginem,  fecundb  manifeflandi occaftonemjbhlu- 
dxi  autem  q\ix.Tertib,manifeliatibnematlnalem.iibiiR.cCpon' 
dit  Iefus.Afc-4  doSrina.Circaprimii  fciendum,quod locus  aptus  ad 
prtdittam  m.mifeflationem  erat  ciuitas  Icrofolimitana,  vbi  ad  di? 
fefium  cbueniebat populus,&  ideo  ad  manifeflandum  fe  in  boc  loco 
inuitatur  Cbriflus-.Et  licet  primb  recufet,tamen  finaliter  confentit, 
&  rationabilher,ut  videtur,&  hoc  efl  quod  dicitur. 
1     Poft  hec  autem  ambulabat  Iefus,&c.Doce»</o  in  fynago 
gis  eorum. 

z    Nonen  mvolebarinIude^ambulare,&c.I/cefemfM/>o/ 
fet  effe  inter  eos  fine  nocnmento,  voluit  tamenfe  aliquando  abfenta 
re  ante  tempus  debitum  paffionisfue,o(lendendo  infe  veritatem  bu 
man<e  natur*,&  quod-lhitum  erat  fidclibus fuis  aliquando perfe- 
quutimcmfugere. 

I  Erat  aUtem,&c.fcenophe.  Idefl/eftum  ta.bernaculorum.Di 
citur  autem  a  fcenos  quod  efi  vmbraculum,Scpbagin  quod  efl  come 
itre,quia  -j.diebus  comedebant  lud&i  in  umbraculis. 
4  Dixetunt  aute  ad  cu,&:c.7^o  quod\effent  filij  MarU  matris 
fut,neq;  Ivfeph,vt  alias  dittum  eft  improbando  errorem  Heluidijfu 
per  Mat.i.c.T^ec  cognatifui,q  erant  ad  apoiiolatu  vocati,quia  de 
iftis  dicitur  hfr.quodfratres  eius  nondum  cridcb.it  in  cum,fed  dhTt 

tur 


tur  hic  fratres,  quia  erant  de  cognatione  fua,  qui  ex  faftis  th 
bantreportaregloriammundanam.fecundum^fug.  vnde  feq  ur. 

5  Tranfi  hinc.Hoc  efr  in  Icrufalemmetropotim  luiet. 

6  Vt  &:  diia.SCCDubitabant  enim  de  Chrifti  miraculis,  >  « 
effent  vcra,proptcr  bocfiquitnr. 

7  Neque enim  fra.&:c.  Et  quia fuggerebant  eimalim$® 
gloriam  mundanam  qu<erere,ideo  recufauit,di. 

8  Tempus  meum,&c.W  tfl,tcmpusglon&  mcx  manift\  !i, 
quia  poii  rcfureftionem  erat  manifeilanda. 

9  Tempusautem  veftrum  fempereftpa.Qiw/^'™'!5* 
glorixmundana  quam quneritis nunc efl  inprincipio  huUsfoim 
tatis  quia  Iudxi  magis  vacabam  co'nuiuiis&  Uticix  inprinc  o\ 
fli,qnam  in  fine,quando  Cbriflus  iuit  adfeflum,  vt  infr.pattbi  Vi 
dZifer.Tempus  autem  veftrum ,  &:c.  Quafi  dicat,  vos  t»<  ito 
irefecnre,non  aute  ego  inquantu  homo,qui  inimicos  capitales  I »«, 
propter  boc  feqoitur. 

10 Non  poteft. Quafi dicat,vos quigloriam  mundanam  qi  i'« 
homints  mundanos  aduerfarios  non  babctis. 

11  M.ezutcm  odit.Qiti quttro gloriam  Oei,  & per  confceut  ar>- 
guo  peccata  mundanorum,qu<efunt  ei  contraria,  &  boc  e[i,q  i  'M 
citur. 

12  Quiaego  tcftimonfum  perhibeo  de illo,  Ideji,  dtnido. 
Et  accipitur  hic  mundus  non  quatum  ad  creaturarum  fitbfta  \m 
fed quantum ad homminitm malitiam,ficut fnp.diftum eftl.a,  per 
illux,Et  mundus  eum  non  cognouit. 

13  Vosafcendite,&:c.  Idefl,  ad principiumfolemnitatis  ta  rnt 
cnlorum,quia  in  principio  magis  vacabant  homines  epulis  &  *"- 

citt,vt prxdiftum  cfl,non  quod  inuitet  eos  ad  talia  ,fcd  ofiend 
quidipfi  quxrebant,quia qu&mundana  funt  adhuc  fapicbai 
tum^vtvifitmcfi. 


\M  0  n,  ji  1 1  r  b,  «v« 

1     Tofi  hxc  aute"  ^c.Per  hocofledit  Chriftus,quod  aliqua 
do  dandus  cft  irx  locus  maximc  quado  perfonalis  eft  p  le- 

cuuo 


cutio  ficut  videturfuifle  in  propofito, 

5     Tranfi  binc  &  ua.&c.liti  loquebantur  tanq  hum.m 

riaeffetper  fe  quxreda,quodeftfalfum,  jpptercpCh 


da, 


i\6 


ii9 


A 


3 

Pl 
k 

b 

al 

V 

115 

q« 

k 
lai 

vi 
pa 
te 
tc 
ef 
c 

0 

ra 
ar 
01 
tii 
ti< 
la 


Ew.n.non ofcendam .Avgvstinvs.  Qmdam.  dieunt 
•adpaffioncmpertinercquynonin  feftiui.tate  fceno- 
eise,  fed  in  pafchah,qua  agnus  occidi  folet,  crucem  a- 

jJonmanlfeflefed qua{i,&c.T y  p  i  c  e.  Chriftus  occultus 
nditinfeitmitaTe 


ioannis.      Cap.VlL 


U40 


i  in  omnibus  il- 
jouralibus  latuit 
modoeft  mani- 
isnobis.Etquod  a 
ir.exemplumeft 
ndi  malos:Qiiod 
loquitur  &c  non 
:tabhis  quiquae  b 
int  ,   poteftatis 

Mirabantur  Iudaii. 

LVGVSTINVS. 

mesquidem  mi- 
intur   quantum 
tror  ,  fed  non 
ens  conuerteban 
Etvndeadmira-^ 
q  iamultinoue" 
•binatus.quem- 
lodu  fueratedu- 
s.Nunquameu 
rant  difcentem , 
lebant  tamen  de 
:difputanre,!egis  c 
monia  proferen 


*  C  h  r  y  s. Ab  hacautem  qua?ftione  cognofcere debe- 
banr.quoniam  ha,-c  citntia  humanirnsnonerar  neo,  fed 
diuinitus,fed  hoc  ipfi  nolebant  reuelare ,  fed  iq  fola  admi- 
rarioneftabanr. 

d     I\cjpjndit eis.Mea dotlrina ,  hominis:  noneilmca.  Sed  Dei. 

Vel   quia   non   eft 


D 

Hom.48 

in  loan. 


a     Scilicet.pnmum  vel  fecundum.vbi  quaritis  humanam  gloram.carnalia  gaudii.non  xrerna. 
b     Vero.  c     Sirur  uo- qusrens  gloriam.quia  tempus  gloria:  me*  nondum  eft ,  in  quo  erit 

mea  fellmit,*.         d     Sciliiet  primumu.  Ifrcundum. 

diem  feftum  huncEgo  enim  t  no  aicecndam  ad  diem  feltu 

Humiiitatis. 


verbum  nullius  fed 
ahcuius  dottnna 
eius ,  id  eft  .  ipfe 
verbum  ,  dottrina 
eius  non  eft  fua, 
ied  eius  a  quo  eft : 
quodeft :  Ego  non 
luni  a  meipib  .   Et 


iftum,quiarneum  tempus  nondumimpietum  eft.H.rccum 
drxiflet  f  lpfe  maniit  in  GaliLea.  Vt  autem  afccnderunt  fra- 

a     Id  eft    olt.non  ub  iil'    u  anonglonam.fed  falubritet    ocere.  Non  qiiircrs  tauorem. 

treseiusjtuncckipieaftendit  addiemfeitum,non  manife-  5  quiahocprofundum 

a     £>uh  ><  nafce  der»c  cum  f  i  r  bus.unde  dixit^Nonad  hunc.quem  uultis,  id  eft ,  primumuel  Vidit  nOn  OITineS  in- 

(ccundnmafccndtautemfoftinmiiio.fi   leftiukatis  tellefturOS  dedit 

ftefed  quaii  in  occulto.t  ludau  ergo  cuia?rebanceum  indie  6  confilium:Sivism- 

Dehaccontentione.f  iiitet.quia   «iiidam.iVc.    7    telllgere,  Crede.  HOC 

feitoj&dicebant.Vbielt  ilIe?EtmurmurmuItumeratdeeo  8  eft :  Si  quis  credit 
in  turba.  Quidam  enim  dicebant,quia  bonuseit,  aliiautem  9  mc^iiun] '  Dei,  co 

a     Eorumquidiccbantbonus  cft  Aiiipaiam  Ch:iftum  confitentes,    I0§n01Cet    «C     dOCtri. 

dicebanr,non,fed  feducit  turbas .  Nemd  ramen  t  palam  Jo- 

a     Q^a  t  les  e;trnbantur  &Mt  afynagojam  f.oebint. 

quebaturdeillo,proptermetumliuia?orum  .  lamaurem 

a     Mediitisil  i>  diebus,id  e!t,quartad'efefti.  b     Maxime  feruents  zelo    uda-o  urr. 

e    Sicut  nonroamf  fteaicendit.nonpaUmdoctt,  fed    cafi  lat  n:cr. 

die  t  fefto  medianre  ,  aicendit  leius  in  templum  ,  6c 

a    Vteniauotitateferiprurarum.         b     Omnes  mirabanru    fcdnon  omnes    o\mettebantur. 

docebac  .  £t  mirabantur  Iudan  ,  dicentes  :  Quomodo 

iiiuuja  |"«'""*  *i    Incius  edu  ationefci  bar  t  eum  nunquam  d  d  cilTe. 

qux  nemo  pof-  d  n-c  ljtera3  fcmlt      cum   non  didiceric  ?   Relpondic   cis 

rorerre3nifilegif  *  *■ 

lemolegere,  nifi  • 

tat didiciifet,&:  ideo  mirabantur.  Que eft  ergo  doftrina patiis,niii  verbum  patris?  Ipfe  ergo 

*Chrt-  (^Chiiftus 


nna  ,  id  eft  ,  lntelli- 
i2get  ,   quod  doftn- 
na    mea    non    eft 
ijmea. 

I4i*AvOV!I1i 

n  v  s.  Videuirhoc 
i^eiTecotrariumquod 

dixit:  Mea,  Sc  non 
i6mea :  Nam  fi-dixif- 

fet  .  Ifta  do&rina 
j7non  eft  mea  ,  nul- 

la     eflet     quajftio. 


t  Cnp.  i. 

(uC, 


■f  libere. 
E 


Tra.  ij,. 

in  loan. 
to»j>. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

l  I  Ego.n.&Cc.Scilicet,primum >vnde qmd  poilea venit  inmedio 
lonmtatis,in  alia  die.non  e[i  mentitus.Et  ful/ditur  caufa. 
l  Quia  tcmpus.Tempus.n.aptum  doftrin*  veritatis  ,propter 
«j,  n  veneratfaluator,no  jic  erat  in  prittcipio folemnitatit  proptcr 
f  i\rta,ficut  circa  finem. 
i  Hxccum  dix.tx.c.^ationeprxdicla. 

»4  Vtautsm  af.&:c.&  iple  afcendit.  Seilicet.zd  die  feftum. 
7  ernacu!orum,non  tamen  cujn  fratribus fuis,nec  eadem  die^hia 
ij  fuerut  adprimu  diem  illiusfefliuitatis^pfe  aut  uenit  illuc  e/uar- 
I  ie  vtpatebit  infi-.Sicut.n.noluit  effe  inprincipio  feiliuitatis ,  ne 
f  ribuffuis  malum  perfuadetibus  videreturfauere,fic  no  habutt 
\  mninofubtrabere,  ne  dpopulo  dotlrinam  ftlutis ,  fubtraheret, 
i  mvtnerat  docere,modus  autem  venienditangitur,  cum  dicitur. 
Non man irette.  ld  rjt,cum magna comitiua ,  ne  daret  Iud<c:s 
'■ifionemniaioris  inuidix. 
Sedqinfij&lc.i/j  boe  condefcendens  fidclibus  qui  timore  rnor 
occtdtandi  erant. 

iudei  zrzp.Toflquam  euangelifla  defcripfit  aptitudinem  tepo 
l  idmanifeiladum  origineft£  doclrinefbic  confequenter  defcribit 
c  tfiwm  manifeltationis  dicl&.Et  diuiditur  in  duas,fecundu  duas 
's  huiuftnodimaniftslationis.Secudaponitur,ibi:lzm  aut 
Q  iello.Pr/wri  occafio  fuit  inuefiigatio  ludteorum  Cbriftu  quxre. 
t>  hfwum  aliqui  eum  quxrebant  vt  interficerenty  alij  aiit vt  do- 
fi  «« eius  deuote  audirent,&  ideo  debuit  apparere  &  docert,  ut 
o,nderet,  cp  mali  nocere  nonpoterant ,  nifi  quantum permittebat. 
«f  it.n.feoccultando oflendit mfirmitatem humanitatis :  lta confi- 
d  :er  imer  inimicos  apparendo  ofiendit  potentia  deitatis.  Debuit  e- 
ftapparerepropter  bonos,ut  eius  doclrinam  originatam  yd  Deo 
oi  tderct,vt  attentius  eum  defidcrarent.Et  hocefi  q>  dicitur.l\xdt\ 
eioquerebantcum  in  die  fefto. D«p/j« de caufa,vtdieJu  e\i. 
%  Et  dicebant  vbi  eft  illeri^w  illiquiqucerebanteumex  odio. 
<U  inabantur  enm  nominareproprio  nomine.  Illi  autem  qui  qrebat 

eum 


eum  cx  deuotionc-fita  reputabant  eumfamofum,&  autenticu  quod 
non  oportebat  exprimere  nomen  proprium,&io  quantum  ad  ees  se 
fus eil. Vbi eft IWc.Quaft dkat,vbi  eil ille qui tftntus  &  talis efi, 
&facit  totmiraculai 

9  Etmurmurmultum.  Tropter contrarietatem  opinionutn 
de  ideo.fabditur. 

i o  Quidam  enim  dice.quia  bo. uipprobaio eius  dotlrinam 
&miracula. 

ii     Ahjautemdicebant,non,fed  fedu.tur.EAr/;oc  quodijl 
malignantes  dkebant  turbas  effe feduilas  ab  eo,patet  quod  maior 
parsfccmdunumeru dicebat c ,n  rarhm,quia erantprincipespopul 
li  ilii  qui  dicebant  eumfeduclorem,vndefequitur. 
12     Nemo  nmen,&£c.Scilicet,inbonum. 
1 1     Propter  metum  iu.Scilicetjlloru  de  tribu  Iuda,licet  enim 
omnes  depopulo  aliquandb  nominarentur  ludxi,tame  fpeciali  modo 
fic  nominatur  illi  de tribu  Iuda,  &  ifiigrauius  mouebatur  contra- 
Chrifiun^eo  quod  .nfcripturis  Chriilus  erat promiffus  de  tribu  eoru 
ipft  autem  reputubat  iflum  GaliUum  & ab  eis extraneum,propter 
quod  itfacerdotes  repudiabant  eu,ut  dh  itur  in  fine  buius  ca. . 
14  Iam  autcm.Hicponiturfeciida cau[a,qux ei~i admiratio turbf 
in  doftrina  Chrifli,&ideo  debuit  ofiedere  vndeoriginaretur  exccl 
lentia,fuce  dottrin&.Et hoc ejl quod diciturlnm  autem  die,  &:c. 
Diesfcilus  hic  dicitur  toiu  tepus  ittius  folhvtatis,qu&  durabatper 
fepte  d;es,&  fic  medium  huiusfcili  erat  in  quarto  die.Et  tunc. 
1$     Afcendit  lefusin  lemplum.QuiatbieJilocus  aptus  &  co 
munis  fane  dotlrine. 

\6  Et  mirabantur  Iudari.Pro^fer  rem  infolita.  Credebant,  e- 
nim  ipfum  ejfefilium  Iofeph,&  per  confequens  occupatum  in  labore 
corporali.  Sciebant  etiam  ipfum  no  effe  exercitatum  in  findio,&  ta 
men  videbant  eum  exceltentiffime  docentt,  legis  &  prophetarmi\te 
flimonia proferentemy&  ideo  meritb  mira'>antur,vnde  tanta  excel 
lentia  doCtrin*  originabatur.  Et  hoc  ejt  quod  dicitur;  Quomodo 
hic  hteras  fcit,cum  non  didice.  1 

1 7     Reipondit  eis  Icfus:Hic cofequeter  exprimitur  origo  illius 

#  dotlring 


M     0     I{     jl     L     I     T     E     i^. 

e[ionacquieuit  ,  vtdaretnobis  cxemplum  talem  glo» 


afcendit  Iefus  in  ;templum,  &:  docebat  populum,  qui  die- 
bus  pra?teritis  intentus  fuerat  facnficijs  Sc  oblationibus  cq 
fuetis.Et  per  hoc  docuit  prardicatores  Euagelij,vt  fecundii 


rin  non  qnaerendi.Verumtamen ,  quia  propter  hominii  dictum  fapientis  tempus  tacendi  cofiderenr,  Sc  tempus  lo 
v;badociiinaialutis  noeftomittcda.qnartadiefeftiuita-  qucdi.In  lequentibus  autem  mihfnon  occurrit  aliquod 
11  juz  erat  media,eo  quod  fepte  m  Uiebus  durabat  feftu,    myf ticum  notabile  vfque  ibi. 

N    3 


1141  Glof.ord.&  Nicolai  de  Lyra         n.. 

trm*  Chriftuseftdoftrinapatrisfivciburnpatriscft.Sedqaver  a    Qini/rt«p«^/b.Antichriftusn6eft verax,& iniuftitj 

jT  bum  non  poteft  efle  nullius,led  cit  alicuius,&:  lua  dottri-  lllo  cit,qma qiucnr glona,juam,non  Dci,a quo  no eft 

nadixitfcipium^nolua.quiapatnseftverbu.  Quideft  fus  ied  vcmrcpcrmitUiS. 

ta  tuumquamtu,&quidtamndtuum,quamt  .,tialicu-  b    UuiuittemquiemglortameiHsquiAdcil.eooqhcet  a: 

iusesquodes^Breuitcicigomihidixiirevidctur.mca  do  hs  patri,tameninlerui  forma  quxrogioiia  nono 
annanocftmca.Ac  jr.,  m  hoc  e,,.nrl  n 

fiHiferet    EeOnOSU  Adm.r«io,infinU.cle.  «•!....  «eftoccaGo.        ,    Eccequomodorc.tl.tcr,..  _  humilltatlS    tr       < 

anKipio.Sabcll.ana      eisle.us  ,6cdixit:   Meadotfnnanoiicit  mea,  iedeiusqui  i  vtomn.a  bonalfco 

iL  f.  ,.;.,<  i(li  »    ldeftir  dei.  .neum.qunrf.libidi  it..pu»Uel,id«fl»cjuo<ID«opl.cct-    2    tribuailUIS. 


11 
X 


herclim  fciitctiaifta  *   ,oeft<r  d"    n«um,qunn.iibidi  k..Fu.  uei.HefiYquoiDeopi.cct.  2  tribuamtts. 

dulolu.r.qui  dicerc     miGtme.Siquisvolueric volui.cacemeiusracere,cognofcec  3  c    7v>»c-m0 
aufifuntclTeipfum  _,      r  •««.«.«.         .i:c«a.u^..»«.  4  Ar.^c.  Egocxl 

fihumquieit  &pa-     de  doctrina,vtrum  ex  Deo  iitanego  ameipioloquar  Qui  a  5  loquor  ^  gioi 

ter.dllOCile  nomina  a  t     NoniUeo.        b     NonDci.       •Vnu-A»>c..tol.,.E»tolbtuiluperon)nequoadi..iiur   6    CIUS  qiia-TO,  VC, 

iedvnamrcm.  ,.   r  i        •  '  ib-        '  eu  •    .  •      r^  ■  7  ftus,tcd  vos  qui  \o 

Hom.»i       cHVysosTo.  b  femctipfo  loquitur,  gioriam propnam  quseric.  Quiautcm  8  liamini  in  lcge,t£ 

"  ,Mb  Suam  dicit,quonia      quxritj;lonaniciusquimiiitillum,liic  vcraxeft,  c^iniuiti-  9  tralcgemqua: 
SanmdaTem%r  c  tiaimllononeit.NonneMoylesdcd.cvobis  legcm  rEcne-^  ^tZl^ 

luam  aurcm,  iniu-  <•  Qvi«qa«...iii»iMeHfcef«.      QM5c.uf.cii?  .     D£momunt  rL 

nimi  uatns  erat  do-  i  •     i  \      i  ^    •  .  •  •  r         ,  „       12  <i     uxinonium.K,  v. 

Srina  Scd  ti  omn.a     nio cx  vobis  facit legcm.  Quid  me  qiixririsincerhcerc?  Re-  .  3  runt  OCCkiu 
qux  lunt  pairis,eius  ■  j^p«---«--««-*f«»t>«.«i.-.      bN<»- -"-«--'« d*",°  14  quod   Pc.us 

luntex  hocipioqd     fpondic  turba&dixitci:  Dxmoniumhabes.Quiste  quxnc1;  fl""«" md* m' " 

pathS  Cft,debCrCr  Cl-    d      r  ^     Doo,,         jNontu.baiu,utilli/..d<.inqu;l.uS,nonreddensmaledi<ftumpromiledi3o.16.     d°Ue,    CJ  JCUI.IU 

oCuS!l1c...NdonhS  c  ioterficeVeJRcfpondit  IeiusK  d.x.c  dS:  Vnum  opus  fcci-^  P"^  ^ 

mca,vehemcniero»  De  vno  nurar 

ftcndit&iui&pa-  4**.,V:.  •  *  ,r  *■  j  quidfiomnia 

tris  \namcflcdod;inam,acfidiceret.Nihilhabcopermu  retis?  Vnumopusfuir,quodto'um  honunem  lanai  b 

tatum    aut    diuerlum,  (ed  ita  ago  vt  dico  ,  ut  non  iabbato,vndeturbatiiuntftulti  obleiuatoresiabbati  c 

cftimetur     aliud    quid    prster    patrem     diccie    vcl  conuinciteosM(.<y!es..ubciiscircucidcrecctauai'; 

c  agerc.  aliquandooccmritin  iabbato  ficn.  tt   hoc   elt. 

dc      ^Avc.  Secundumaliudfiiamdixit,fecundum  aliud  pterea  ne  quis  turbeur,  fi  ialus  iemper  fit  ctiai  i 

i  .  nonfuam,>ccundumrbrmamDci,  iuam,iccundum  tor-  iabb.iro.  Et  lciant  omnes,iemper  debere  fieriqu*^ 


Li.i. 
Trc. 

•M»      mam.erui,nonluam.  tisiun . 

2  U*i  g^  *Chry$. 


NICOLAVS     DE     LYRA.  banteumpurumhominem,quaftdicat. 

i  *     Ancg»\a  meipibioquar.G/orM»jAMm«»ai»/4//or;i-« 

*  doftrin*.  Et  diuiditur  in  duas,quU priirb  o(lendit  dotltinefut  ori-  do.vt  vos xjiimatis. 

Diirffio.  „i,imt  suudb  inuitat  aatpfumAbi^nomu^vCiOZnlCVtx.V^ima  7      Qui  a  lem etipfo.H ic  confequenlcr probat propofiti' 

tn  duas,quiaprimo  oftendttur  origo  doffrina. Secundb  origo  docetis  fatlo,quia  in  dotlrinafua  quxrebatglonapjtris  cdeftis,  0\  p- 
i/»i:Dtcebant  ergo. Vrima  in  tre^quiaprimo  pmponit  mtetii.  Et     tttquod  illa  dotlrina erat  a  Deo.Omne  enim  quod  c/t  ad  Dei$  m 

fecundo,probat  fpofttum,ibi:Si  quis  voluent.fir tertio  cocUiit,  ordinaiTt,ab ipfo  eft,&  boc  eil quod dicitur,Q>j\,^c.Falj:. 

ibi:J$ohlci\ldicZTC'lnprimaergopartepropQnit,quQd  doSrina  gendo propriam glvriam  qu<erit,quiajupe>bia  cxcitattumai  It 

/ua  originatur  d  patre,dicens.  quendum.  , 

I     Meadoctr  nanoneftmea.^«a//u'i(<ir,i7?uu'oc7r;«ic7f.fp^  8     Quiainemquxrit.Irit^,Df;p<i»*m. 

mta  approbatiue  &jubie£liue,non  eti  meaper  exercitium  acqui/i-  9     Hic  verax,eft.7n  doclrina. 

tionis  \mman&.  10     Er  imuftiria,CvC.J^«/<J irreprehefibilis  eft  in  uha.fic 

_.     •    »     ScdciuSj&C.If/ efl,dataeflmibid  patre,quia  filius  fpc*ndii  cicbatQbrisius,quiaJiatu.paupcrtatis&  abieclionisclcffi,. 

tbrilti1  naturam  diuinatt  licet  habvat  eandemfcicntiam  cum  patre,  tamen  ria  Dei  iu  omnibus  qu£ftuit,& patet  propofitum. 

duplcx .  habet eam ab ipfo,vtfuperius  freqnenter  diilum e!t,f<  cundum  vero  11      Nonne  Moyies. Hic remouet quanda  obieflioncm,r,:. 

naturam  bumanam  habetaltamfcientia.f.creatam.r.on  tamtn  hubet  fetfieri  m  contrarium^quia  poffcnt  dicerc,&  de  f.ttlo  dicebv  "* 

eam  per  exercitium  acquifitam.f  d  ab  injianti  coreptionis  infufam.  dottrina  non  efi  a  Dte,quia  legem  Dei  data  Moyfi  n<j cuflodi  'i* 

Et  ftc,foluta eil  qutfiio,qiiaqrebat:Qi\om^do'hichtctis. Mio  landofabbatum>boe enim ei imponcbant^vtf^a.ditUiesl.U^  * 
modoexponit  ^4ug.d!'fs,quod  filtusi  ft  verbiipatris,&quta  verbu     obietlione  rrmouetdupliciter.Secundb,ibi;Rel\>or)dit  Ieli  ' Ti 

tdicuius  iicm  efi  quod  doftrha  fuajdeo  fequnur,quod  fihus  fit  do  nib  igitur  remouet  obietlione  pr^diclaper  hoc,dato  quod  1 

ftrina patris.Filius  igitur  ei~l  doclrina  per  identitatcm  110  tameper  grefior  legis,non  tamen  habcbant  titulum  arguedi  ipfum,c 
ori%incm,quia afe  non  originatur,fed  a patre.eft  igiturfenfus  (tcu     tranfgrefjores  legismanifeflein maioribus.it  boc  efi quod dn  «r, 
d'*m  Augnfl.  Mca  dotlrina  non  efl  mea,quaft  dicat.Ego  quifum  do     Nonne  M.oy[cs.Quafidicat:vosef)is  obligati  rdeius  obfe  itit 
UiinapAtris.tionfum  d  meipfojed d patre.Expofttio tamen  prima      nem magis qua ego,quiafecundum  veritatem non  eiat oblv^i . 

magis  nncordat litera.  12      Et  nemo  cx,&CC.Qj_<od probat pcr effetlum,dicens. 

Diiiifio.  3  Siquisvoluentvolunta.Hf'cco»/fc7iirnt*c'rpro^r^o/?rM./.  13  Quid  me  qux.Lex  enimprohibetinterfetlioncmmneth 
quod  fua  dotlrina  fit  a  patrefibi  data.Et  diuiditurin  duas  ,quia pri  &  qui  nonpoterant  rationabiLter  refpondcre}cbuerterunt  fdtt 
mo  inducit  fuam  probationcm.Sc:undo,remouet  quandam  obleclio     uitia,  vndefequitur. 

nem,ibi;  Nonne  Moyfes.7Vim<*  in  duasfecudu  duas probationes     14     Rclpondit  turba.Idffr  homines  turbati. 

qnas inducit.Secuda,ibi:Qui a  ictnctiph.^rimaprobatio fcedit  1?     Dxmonium  hz.iijiodpatetmanifefle\alfum,quia d.t  inut 

9X  aliorum  iudicio.Amor  enim  &  odium  multum  peruertut  iudiciu  expellebat. 

.reUxrationis,&ideomoneteos.vtamoueantodiumquodcontraip  16     Quis  tc  q.Qjiafi dicatfios no quxrimus.Et inhocme:i  tur, 

fum  conccperant,&  tuncpoteruntmanifesle  iudkarcquodcius  do  ficut,&  inprimo,quia  querebant  mortem  eius,vt  diclum  esl ,  trn» 

tlrina  fit  a  Deopatrc  eam  per  miraculttm  teflificate,quia  non  poteft  cipio  huius  ca. 

effeteVtn  falfttatisyvt  fupr.frcquenter ditlum  eft. Et  hoc  efl  quod di     1 7     Refpondit  Hic alio modo  exdudit nbietlione pradifr 

«irnr.-Sl  quis  voluerit  voluntatem  eius facere.  Scilket,patris  dcns  eamfalfam.Ex  hnc enim  dicebat  eum  tranfgrefloremlegi 

ceteUis  peruerfamaffctTioncmdfeabuciendo'.  languidum  fanaucrat die  fabbati,ut fnpr.ditlum  esl  <,.c.&  tai 

4  Cognolcet.  Idefl,verepoteritiudicare,  quiaparatus  fum  hoc non  fuit  tranfgreftor,ut ibidcmfuit diflum.Ft hoe idemot 
eius  ludiiio  committere.  tur  alio  modofutu  et,per  circumcifionem,quam  licite  accipu 

5  V tn :m  cx  Deo  fit,an.7^on cfl per hoc intclligedu, quod filius  in  fibbato.Et  hoc  efl hoc  diciiur.Kc(ponditlc(us.I\cpr'imt 


oftl 
uoi 

n* 
ndi- 

vmo 

■ott 


1,1  aliquo  poffit  a patre  diftordarc,quia  hoc  cft  impofjibilc,  vtfupra     r*m  m 
dedaratum  eji,fd  loquitur  eisfecundu  coru  opinione,quia  repnta-     1 8 


opmione,quia  reputa-     18     Vnum  opusfeci.rci//t-er,»or«m-»,oi;»v. 

bant  AEt  On 


a 


Ioannis     Cap.  VII.  1144 


1 43 

5.Chrt'so  sTOMvsHocn.eftquoddicit.Miramini  nonquodprodiuerfiiategraduumdiuerfimodeperfonas  O 

T  ■  ,e^.  turbamini,tumultuati<;.  Vide  quomodo  prudeter  non  honoremus. 
1    eceos  fillogizat.Vult.n.oftedere  quod  facere  hocopus        *Avgvstinv  s.Hoc  f  Dominus  notauit  hoc  loco  7racJ° 

8  n  ferat  legem  loluere  (unt.n  multa  prmcipaliora  quam  euadere  in  hoc  feculo  magni  laboris  eft  no  perfonaliter  iu  tora°/U" 

ledeobferuatione  fabbati,per  quorum  obieruatione  lex  dicare  admonuit  quidem  Dominus  Iuda-os.admonuit  Sc 
nifoIuitur,fed  im  nos.Quodenimprc 

pur.  Etideofub-     &:omncs  miramini.Propterca  Moyfesdeditvobis  circunci-     ciofum  fonabat  de 

<j  TrOpterea  Nloyf  S    a  »    Q^fii;nific»tfmarionem:inimz&corporis,<}uamegofacio.  b     I»cepra.  e     Quia    *    OreDomini,&  ptO- 

V   tvibit  cirCU-lftO-  Ab.iham  in  fabbaco  prius  accepicaDco.  d     Quo  iubemini  vacate,  (i  occuirirocUuui    j    prer   HOS     lCTiPtUm 

tl'v"  .' '  die>3iub?mi.-iicircuDcidere.  •„  ,  .  * 

r-;NM«M      fionem,nonquiaeXMoyfeefr,  fed  erpatribus .  Ecinfabba'-     f,^^"^"11!" 
^,y(eeft,fedexpa-  £rgo        g  ^ut^M^m^^^^w^mthikMnt^      tum,&propternos 

M  Tclnunciftonem.     tocircumciditishominem .  t  Siciraincifione"m  accipiiho,  J  ^SSSiu"  fS 

*   ACVINVS.  PrO-    b  .      r,,  r   ,        ..        ,         ,,        r    *    ^«"mfamcemoperot.  etiam  hk  eft  VCritaS    t  iT.qJ. 

"actrcscanfasdata      moinfabbato,vtnonfoluaturIexMoyli,mihicurindigna-  £  Dominus.  Corpus  ^0*- 

;°  l  circuncifio.Pri.  •  1&h™™4r^  7  cnita    Domini  ;n  h"  lt" 

xr.infignumagn?      mini,  quiatotumhominemfanumfeciin  fabbato  ?  Nolite      ?uo  ^»exit,vno 
fi.iAbrahJE.  becu  c  .    ..       v         .        +r    .        +  /    in.        .    V.  .        •    ,.  8  locoellepoteft,  ve- 

:'d(v'tpcrhancac?-      ludicarciecundum  Traciem,Tfediuitumiudiciumiudicate.  9  ritas  eius     vbique      . 

.  tesnationibusdi-      Dicebant  er^o  quiciam  ext  lerofolymis  .    Nonne  hic  eftIodifluraeft-  QHiser*  ..    f 
ft  euerctur.Tertio  .  •   .    c         ^  t-        +1        1        •         «•!    1 1  r  goeftquinon  ludi- JIer.0.10* 

;!,factaivinlime-  d  quemquaeroncincerhcere?  Ecce  tpalam  loquirur,cVrnihi{I2fatper7onaluer?qai  »7»"«.- 

biperquodgene-      eidicunt.  Nunquidvere  cognouerunt   principes  ,  quia  ua:qualiterdiIigitN6  tLibctC. 
rarcreatura  mor-  '  1      i  cuiujfiiiusfic.  i^enimcum  homines 

taim)  caftitatem      hic  eft*  Chriftus  ?   Sed  hunc  fcimus  vndc  fiC  .     Chriftus  isdiuerfo  modo  pro 

'  ?££?*■     auccm  cum  vencrir,  nemo  fcic  vndc  fic .  Clamabac  ^JESSSS&S  . 

n;  ante  baptifma,      Iefusin  templo,docens  &  dicens  :   Etmeicitis,&  vndefim  iS  neperfonas  accipia- 

qii  peccata  dimir-  c  19  mus.Nonnunquam 

:ur,&:coracupi  jocnim  cft  iudieiurn 

tibus  fpoliatur.  21  interpatrem&filiu. 

b  Sitircunciftonem  <*c.Quafi  vos  qui  inlcgegloriamini  co  Non  ajquamusfilium  patriin  honore,  fed  prxponimus  fi 

tr egera  quae  me  nunciat.de  morte  mea tra&atis,  fed  no  bonam  caufam  habet  filium  patri  in  veritate,  &  fic  tribui 

«f:ontralegem,quod  totu  hominem  (anum  fecit  in  fab  mushonoremdebitum,  vtnonperdatJequitasmeritum, 

b;>cgodominus  (abbatiCuftodia.n.  fabbatificutcxtera  d    Dicfiarjfer^o.Quiaetfioccultusadfeftumafccndir,  pa 

oiniapropter  falutcm  hominisfunt.ficut  vofipfi  circun  lam!oquitur,&:apparetpoteftasqu;eputabatur  timiditas 

__   ci  ntesin  fabbato, (quiaadfalutempertinet)  nonfoluc  Mirantuialiqui,qua  potentianon  tenetur  cuiusmorsta 

k  os  fabbatum  creditis.  topere  qimebatur,  &  nodum  plene  intelligentes  ems  efle 

c  t{oliteiudicarefecundum,&c.t$on debetis mihi irafci  de  potentiam,  putantefte  fcicntiam  principum,quia cogno* 

r  lsationehominisin  fabbato,ficutnon  iralciminidecir  uerunteum.efteChriftum,  vndefibiipfisobiiciunt,non  t 

ci  icifione  in  fabbatojquia  non  eft  iudicandum  lecundu  efte  hunc Chriftum,    cum  nemo  fciat  vnde  fit  Chriftus, 

fa:m,id eft  adtionem  petfonarum,vt  quod  licuit  Moyii  quiaetfi  p  prophetas  dicitur  locus  natiuitatis  &:  huiufmo 

niinonliceat,fediuftumiudicium,ideft,  fecundum  ve  di,tamenasternanatiuitaseiusex  patrenefcitur,vndepro-  j- 

litem  rerum  qua  cognita,ncc  me,  nec  Moy  ien  damna-  phetaiGenerationcm  eius  auisenar. ,Vnde  Chriftus  ad  vtrum- 

bs,nccmecontrariumilhdicetis.  In  quo  illosarguit,  que  relpondet,8_  deinnrmitate,&:demaieftate. 

a  mftmitjneiniudicandiscaufis  perfonas  accipiamus,  c    ff/we/ajdeft^erh^ievultusmei^vw^y/w.natiuitatci 

non.  §^»    &:parcntcs 


.3 


NICOL  AVS  DE  LYRA.  thrifliy&  ideo  cum  •pidiffenteumpalam  docentem ,  &  princtpesar 

I  Et omnes  miramini .  Id e(l ,  turbamini ,  quafi  dicat,quan-  guete,&  ipfos  non contradiceretcredidermtfortins ipfum  effe  Chri 

I I  Uibtremini,fi  -pidiffetis  omnia  fatla  mca ,  mMe  interpretan-  ftum,t>ahentes  argumentum  ex  faclo principum,  qui  non  capiebant 
1  ta.  cuwycum  tamen  prius  ad  mortem  qu&rercnt  eum,quaft  ipfi  de  nouo 

Proptcrea  M  oy  fcs  dedit  vobis  circuncifioncm  •  In  lege  haberent  notitiam  quod  ipfi  effet  vere  Chrifim  eis  promiffus,&  iS 

nfcribendo.  ab  eius  perfequutione  ceffaffent.  Et  hoc  eft  quod  <//cif»r,Dkeban  t 

Non  quia  ex  Moy.  Scilicet,primo.  ergo,8_o//J#  enimfciebant  melius  malitiam  principum  quajn  atu, 

■  Sed  ex  patnb.^ia  data  eft  a  tempore  <Abrahe,vtpatet  Cen.  quia  manebant  cum  eis  in  ciuitate. 

1  h.Et  fic patet,quod  circuncifto  efl  maioris  autloritatis,quiada  1 1     Nonne  hic  eft  quem  qux.Totoconatufuo. 

bipftjibrahx,  quieratpater principalis  populi.  1 2     Ecce  p3LlEtcontraeos,-ptpatctperpr4dicla,quiaditi.Ts(e* 

5  Et  in  fabbato.^%;  tegis  tranfgre(Jione,quia  prAceptum  efl  tno  ex  vobisfacit  legem. 

',  -d ofta ua  dic  circuncidatur puer.Et  ideofi otlaua  dies  ftt fabba  13      Et  nihil:/-"  efijpfum  non  capiunt,quia  bene  aliqua  verba  ei 

*<  l"unciditurpuer,nec  aliqua  tranfgreflto  reputatur ,  ex  hucar-  diccbant,vtpatet  ex  pmditlis. 

i  faUator.  14     Nunquidj&C.X^c/.v/rfe/ar  quod  fic  eo  quoddeft/lunt  ab  eius 

5  Si  circuncifionem  accipit  homo  in  fabbatO,&G f/ptf-  perfequutione,verumtamen  quia  non  habebant  certitudiaem,fed  tS 

t<  Krprtditla.  tum  opinionem,ideo  etiam  arguebant  ad  contrarium  dicentes, 

1  Mihi  cur  indignamini.£^</.feoc  eft  valde  irrationabilequia  1 5     Sed  hunc.X^w  patriam  &genus  eius  cognofcebant. 

n_'.'^icitae(i&meliorfana[iohominisinanima&corpore,qua  16     Chriftusautem.IdeftJciet.      { 

fipfa  circuncifio,  &  magis  ad  Deigloriam.  1 7     Vnde  fi t.Ifiud aut  acctp  ebant  exfcriptura,  Ifa.  5  3  .c.qu*  ad 

^•olite  iudicaret.H»!  cx  pradiclis  concludit  intentum,f.quod  literam  intetligitur  de  Chrifio.Generationem  eiusquis  cnairabittEt 

'•  dotlfinafit  a  Deo,(i  retle  confideretur.Et  hoc efl  quod  dicitun  Ifa  45 .c.Vcre  tu  es  Deus  abfconditus  faluator  Ifrael. 

^'liteiudicaie./d  e(i,attendentes adid quodnon pertinet adrt,  18     Clamabatergo.ToptadubitationepopulicircaorigineCbri  Dj  j£  ■ 

1*  fit  quando  amor  velodium attenditur ,  propter  quodaliter  fti,hic ponii preditla  dnb  tationis  folutio.Et  diuiditur  in duas,quia 

fmfuundum  veriratem  iudicatur.  primo  declarat  Chrifius  originem fuam.  Secundo,terminum  ad  qut 

9  Sed  iu ft u m .ld e(t,dc  dotlrina  mea  &  fatlis  meis  iudkatefe-  te»debat,ibr.Dixit  ergo  lcfus.^idhuc  modicum.  Trima  adbuc h 

c  dum  naturam  rei  infe,  &  tunc  inuenietis  quod  eft  a  Deofecun-,  duas,quiaprimo  declaratur  Chtifli  origo,Seciida,ex  hoc  orif  turbtt 

a  'critatem.  dinifio,ibi:Quxtebiit.Inprima  ergoparte  dicitur /7c;C!amabac 

"•  J  Dicebant  ergo. Declarata  originc  dotlrirt£  hic  oftendif  origo  CtgoJn  quo  oftendii  magnitudo fui ajfeclus  ad  noftra  informttiom 

dloris.Et  diuiditur in  duas  ,  quia pnmo circa  hoc ponitur populi  19     In  tcmplOj&C.^/  omnespofjent  eum audire, 

«Vauo.Sccudo  Chriftifolutio,ibi:Chmzbit ergo.  Circa primu  20 

/  ~nim,quod  multt  depopulofciebantprincipes  qusrerc  mortem  %  l 


Et  dkens.Eon^  dubitationi  refpondendo, 

Et  mc  fcitis.  Quantumadhumanitatem ,  patriam  &genm 


ChriM  Tomusv,  N    4 


Cjloford.6c"  NicolaideL 


'C 


Mi  .  II. 

4. 


f  M«th. 
»i.  c. 
Mj.ii.c 
Lu.  if.% 


»iu. 


Tra.ji.t 
lo.  to.y. 
tPhari- 
farJ     & 

pticipes 
fjccrdo- 


1145 

U  parentes,quod  eft.fecundii  carnc  mc  nofcms ,  fcd 1  non 
fecundum  diuiniwiem.quia*  we  v/b»S«wi.Nc»cieb.it  eu 
Dci  fiiui  clVe,nec a  patre  mifsu  ncfcicb.it ct.a  Deum  patre 
n  verusclteemtor  iifiui  vcritatis.Sed  vadepoflunt,  lc.re 
fabditFporno.HrgoamequxritcinmccrcUJtcqancmo 

nouitpattcmnif.fi-  ,    •  .     ,  ■       r  ,u    ~™E  " 

fcitis.&amciplononveni,  ledcitverusquimiiicmequem     tmpns.  Quafidk 

*  Q^.dcftirnpoflibi     .  r     Qliod     niodo 

vos ncfcicis.Ego fcio eii, ScTi dixero  quia  neicio eum,  ero fi-  2  g»i  f 


yra.         ni 

oppominotem  pore  mon. 

c     .AudicrutitTbarifci.  Principesinfani  anditornurm- 
quo Chriltus a turba glonficabatnr,quxrut  occiderc,  <  c 
tamen  nondum  volentem  apprchenderenonpotuu'.  r 
fcddocentcmaudierui  r. 

d      JLdhnc    modi  1 


I 


lius,&:cuifi;iusvo- 

lucrit  rcuelarc. 

a     Sedfcio  eum.  Ideo 

fciocum,7*Ma*"7>/<> 

/•«m//>/f,0-f.Brcuiter  a 

vttumquecomplc- 

clitur,  abipfofum, 

quiatilius  de  patrc 

paternondealio,  &c  b 

incarncmevidctis', 

quiaipfc  mc  mifit 


,         ,        °i^ir         -        ■      1       t    t  q   •   r  *  "isj#ed  non  m<  o, 

milis  vobismendax.Sedfciocu.quiaabjpioiuin,  «iplcmc  4  quia  adlu,c  m  £ 

mific.t  Quxrebanccrooeumapprchendere,6cnemomific  5  cumtcmpus  v  „ 

^—  .j.n  „..:*: »^»j..._  ,„iA,t  6  icum  (um  .  niwiL 


in 


lllll! 


6  fcum  luin ,  qi. 


ld  > U,f|ui»  ncnduin  \oltb.t. 

s,  cmia  nondum  venerac  hora  cius .  Dctnr- 7  fpenfatioh 

*     Pt*dicitiooe*:  imiculi*  moti.limpliics  eredunt   *    erba  «flfcclaJormni  g'orificant.    o    1111}  leK 

baautcmmulcicrcdideruncineum,&dicebanc:Chnil:uscu  9  tunc  vadoad 
oj?on.  x  .  loquimemi 

Inquocimagnagc      VCncric, nunquid  p]urafigna*faciecquam  quxhicfacic?  Au-      Patl  dcDeo- 
n^Mfic  ontnritAc  t£.   c  .     ^/-  .  1     ii     1  o         r         niono   non    v  tis 

fini  communis'  cfi     dierunt  L^bariiaa  turbam  murmurantcm  de  illo  hxc,  &  mife-  t ,  audil e    pr.r(c.  r 

homimbus  natura.      runc  tprincipcs&Pharifa:.  miniitros,vtapprehenderenteu.      &  nuraculata 
•  *  Vtoftcnderet  d  Dixic  crg°  eis  lefus:Adhuc modicum  tcrapus  vobifcuin  fum.     ffl 

NVS.   VIO  ^     Tun  .        b     Id  cff.perpairioncmiu  aum  vadat  .io,uo  tamcn  non   ecefl;t.  latd.pitiir. 

eiS  VndCpOllent  ICl-    C  n..;1rMntc.it.».  Poftajtenicomc  morti»a»«r. 


refi 

cV.    alcci 


I.  6.  de 

7ri.  pa- 
rii    MM 

n.tdlnm 

B 


re,fubiecir,  cgo  fcio 
eu.Ergoamcqua:- 
rite,  vt  lciatiscum. 
Tatrem  cnim  non  co- 
gnofcit ,  nift  filius,  & 
cui  volter  tfi:i;ts  rtleuare 

#Hilariv  s.Qucro  vtru  m  id,quod  ab  co  opus  efi\in 
eocrcationisaut  naturam  generationis  oftendat .  Si  opus 
incocreationiscft,  vniueriaquoque  quaicreantiiraDeo 
funt,5<:quomodopatremnonvniuerfanoueranr,cfi  filins 
cum  idcirco,quia  eo  eft ,  non  ncfciat  ?  Sic  vero  idcirco  ei, 
quiaabeofitcum  nofle  fitproprium,quomodononhoc 
eiquiabcocfl,  eritproprium,  i.  vt  verusfiliusexnatura 
Dci  fit?  Habes  igitur  proprietatem  cognitionis de  proprie 
tate generationis,tamen  ne  forte  id  qiibd ab  eo  eft,  aduen- 
tusiui  tempushxrefis  inuadcret.continuo  fubiecit.Et  ip- 
fe  me  mifit.Tenuitordinem  euangclici  iacramcti  natum 
fe  profcflus&:  miflum. 

b  Horaeius-Mo  quod  neccfiitas  fitfacli/edopportunitas 
VoIuntatis.Voluit.n.oportuno  tcmpore  nafci,prx-mii]a  16 
ga  ferie  prseconum.Similitei  ptcedicator  cuangf  lio  voluir 

opportuno 


coiporalitcr.     \ 


>^r'""""   1 3  ncm  cum  tan 

f  etvadoadcumquimemiiu:tQua:recismecx:noinueniecis     racula  ficm  | 
f*  i4poltclo>  mea 

15  tc,&cum  ta 


I6detmultitudi 
enimcomp  nftideta^ofceletemorusChnUi  d 
Petro.Qmd  faciemus? 

e     ^«'"/tttw/iiw^v^.NonaiterOjfed  fum.quia^ 
dum  quod  homo  mutat  loca,lecundum  quod  De 
mutatcum  vbiqueiit.  Vndeahbi.  Fihushonur.i 
inca;lo,quafidici:,Ioquensin  terra. 
f    iluxretismey&uoninuenietis,&vbiegofum,-pos. 
g  v  s  t  1  n  v  s.  Hic  rcfurreclionem  luam  prxdixi 
quyfituri  illum  erat  poft  relurredtionem  compur. 
luerunt  enim  illum  agnolcere  praefcntem,  6C  poi 
fieruntcum  viderent  in  eum  multitudinem  credd 
vndemulticompunftidixerunt.  Quidfaciemu^r 
runtcnimChritiumiuoicelcremonentcm,  i 
runt  in  Chriftum  fuis  fceleribus  lgno  ceivcin:  E ; 
que  biberent  fanguinem,uqem  eftiinderunt,de  lua 
delperauerunf 

"K 


NIC    OLAVS    DE    LYRA. 

*  eognofcendo,fed  quantum  ad  diuinitatem  me  nefcitis.  Tdeofequitur. 
I     Et  a  meipfo.JVrf  a  patre  quem  ignoratis. 
»    Sed  eft  verus qui  mifit  me.  Quia  in  boc impletur  pormif- 
fumdefilijmfjiane. 

3  Que  vos  ne.Quia  Deum nemo  riJit  vnqi  amtvt fnpr.ditlum 
e{\  1  .h.& proinde  me  non  cognofcitis,  cumfim  eiusfilius  naturalis 
aqualis  ei  in  nitura  deitatis. 

4  Ego  fcio  eum  Q^ia  inquantum  Deus,filius  het  eandemfcien 
tiam  cumpatre)&  fu  eum  comprebendit.Secundum  etiam,quod  ho 
mo  eum  clare  vidit  a  principio,iicet  non  comprehendat.Et  caufa  hu 
ius  notitia  fubdit >rcum  dicitur. 

5  Quia  ab  ipfo  fum.&c.  Ver  boc,n.quod  fcedit  apatre  in  na> 
tura  diuina,hal)ct fcienti  mprimam,qux  efifcientia  comprebenfto- 
nis.Ver  hoc aut  quod miffus  eil  in  natura bumana adjalutcm  mnn 
diyhabet  in  natttrn  bumana  plcnitndincm gratia  &  fcieuti* ,  qus 
potefi  in  natura  creata  recip', 

6  QnxTcbintctgoy&£.c.Hicconfequtterpomturpop!ilidiu'fto 
fequens  adrefponfionem  Cbrf}i,quia  ea  audita  maligni  exercerunt 
in  malitia,  &  bonifuerunt  in  fide  felidati.  Et  hoc  e[)  quod  dicitur. 
Qnarrebant  crgo.^fd  occidentes  malignantes. 

7  Et  nemo  miln.Quianonppteratexplcremalitiaminefetlu 
nift  quantumpermittebant.rdeo  fequitur. 

8  Q  lia  nodu m  vcnerat./rf efi,ab  eo  ordinata  de  captionefua, 

9  Deturbaautem  multicrediderunt,&:c.Proprer««x  do 
flrinam&  miracula.ldco  fcqitiaur. 

10  Etdicebant  (AutiU^s&c.Q^d.T^oncflaliusexpcclandus 
tjui  plurafaciat.ideofirmiter  tcnendum  qnodbic  efi  Cbriilus.^iu- 
d.crart.n.ame  qnod in aduentu  Chriflimulta  miracnla  dcbantfie- 
th&fccundum  veritatcmtot  vidibantfieripr*fcntiatiter  tpcon- 

uincebaniur 


uincebantur  credere  ipfum  effe  Cbriflnm. 
10    AudieruntPha.itei  turbamurmuratem  ieillo  c. 
htbene  dicit  mttrmurantem-.quia  non  audcbant  bcne confittri  pJ  . 
lam.Verumtamen pharif&i audicntcs  tanta  hona  de  Chrifto,1-  * 
runt  &  procurauerunt  mimflros,per principes  ad  capiidumi  im. 
Etbocefi  quod dicititr.Et  miierunt,&c. 

1 2  Dixit  ergo  eis  Iefus.P0ft.7Ma»»  Chriilus  cflcditfuam  % 
nemjiic  confequenter  declarat  terminum  acl  quem  tendebat.t  ih 
ditttr  in  du.rs,quia  primo  oflenditurpropofttum.Sccundo^x  I  f> 
quitur admiratio tttrbatumy'bi.D  xeruntergo.  Termin 
Chrifiws  tcndebat  eft  ipfe pater,ad  quemper  mortem  rcdtjt  in  ^n- 
tumperbocgloriamcorporis  &  exaltationcm  accipit.  Eliftfl 
quoddicicy  quaft  refpondendo  intentioniquxrentiumipfur)lp(' 
re. 

1 3  Adhuc  modicum  tempus  vobifcum  fum.i2««/ ,c 
non  modo  implebitis  quod  vu.  ttis  ,  quia  adhuc  tnodico  ta 
manere  in  populo  ad  doccndum  &  miracttla  fkciendum. 

J4     Etvado^&tc.Termortemcnimiuitadpatrcm,  pem<ti- 

menprxditlis. 

15      Qujtretisme.   QMiapoflafcenftoncmeiusin  celum,  < 

videntes  figna  perapofiolos  ficri ,  pcenitentia  dutli  reuerft f  tJi» 

fidemCbrifti  ,  diccntesad  apofiolos,  qttid fackmusi   vthrv** 

Jltl.i.f. 

\6     Etnoninuenictis.  Scillcet,  fcundttmpr<efentiatn  'jM» 

» alcm,fcd pnitentcsce  eum  inuenerunt  fecundum  prxfentiam  W 

tualem. 

^iliter  exponitur  de pnefentia  corporali ,  quia  poft  app  p'n 
quante  deslrutione  cittitatis per  I{pmanos  .     mulli   lud.  l 
cognattcrunt  banc  m>fetiam  eis  eucnire proptcr mortem  Icf'- 
tunclibentcr  voiufjcnt  habere  pr&fcntem  adfitiliberationei. 
qttitur, 


rnm 

et»t 


$ 


vW 


H7 


,}.i 


1 


oannis. 


Can.  VI  L 


1I4S 


a  vonpoteflis  »ff<:.Non  ait  poteritis,  fed  poteftis.Tales.n. 
tncerantqui  non  poflent.ficut  &:  alibi  dicit  Petro.  Non 


ap 

fancr.i.  dicente  ^aluarorc,  fi  iu'em  ifc  fpiritu  (anftoeiicio 
daemonia  Sed  qi.ierat  rn  domino,  n  c  inm  notusinapo- 
r:esmelequi  modo,  lequens  aute  poftea,ficnecdwiftis     ftolis  morabatur.  Q^/amobrem  cum  ducereturldutad 
durdeiperatio.  paiiionem  negant,&  Chriltum  ie  nelcire  mrant. 

Siqtdi  iuit.rc Avg,  Elt  fitisinterior,quiaeft  homointe- 

rior.  Conftat  aurem 

Nunc, 


D 


b  M^re  fuo  nerr-a  rfoiriin  caruali- 
tf  r  iocciliecntet. 


^jdfemctipfos.&c.rndif.yadc  domino  dicere  neicierunt 
tomenillndquod 

nUrOerat  nelCieteS  <£_?«•        »  Ineommutibil;scuinpatre» 

rfcnunciauerunt.  , 

Sodetfi  nonprx-  a  &vbi  egolum3vosnon  poceitis  venire.  Dixerunrergo  Iuda-i 

j,  tia  per  apofrolos  »  Koa.d.rfco..^        _ 

tjnen  iiutus  eft  ad  b  adiemeripios,quiahic  iruruselt,c|uianon  mueniemuseum? 

cites  credituras.  wen.d  f-mti  doaoi&H.oerfjdifpexnn. 

jbwjcV?  /;ic.  Cii  i-     Nuncjuid  ln  diiperfionem  Gennumiiuruseil,  gc  do&urus 

gDi.uesprophetal-  i*  rria  t. 

1. 1  veritatem, repli  c  Genres  ?  Quis  efr.  hicfermo  cjuem  dixic,  cjuxriris  me,  cMnon  ? 


plusamarehominc 
interiorem  qua  ex- 
teriorem.  Si  ergo  fi- 
timns,veniamusno 
pedibus,afTe£tib.nec 
migtando,fed  aman 
d>. 

&  Chrtsos.F/mt»»'- 
n  '  d  uentre  eius  fiuent. 

inuenieris,  dcvbi ium ego,  vos non  pocc&s  venire ? Tn  nouif-  *  SSirTrtofStS 
limoauremdie  ma^no  feitiuiraristtabarleius&clamabar,      bere  cognitionem, 

Inttiiusiredcjc  &  dili.nreSi  ueba  Dciaudi.e. 


tra.ji.l 

lo.to.y. 


Ho.fo.i 
io.to.j. 


Aff.flu  ;inoris  &  palfib's  fi  i.ijteie^en- 
1  3.  (u.temupdi  X  hoe  «H  ue-i.ead  eum. 


do   Ha  mitemupdi  X  hce  «H  ue  iicadcum. 

dicens.Si  cjuis  ifiric  veniac  ad  me,&  bibar .  Qui  credir  in  me. 


If.ix 


£  ficuc  dicic  fcripcuni,  tfluminade  venrre  eius  fluenc  aquar 

Exponit  ad  quem  ..ocafT  tpotum- 


Si  ifio.  b  ^-.aiidopoitr  'ur  r"'  i    n  mii.liifrl)- 

uit  'c  "  >..    fc;-.'ijiie  11  i        n'is    i.iia  <  dfd.t. 

b 


&c  h  nitaafignis  C)- 
cut  a  fcnptuns  cre- 
derein  iplum .  Ete- 
nim  fuperi  ;s  dixir. 
ScrHtaminifcr.pt  -r.vs. 
f  De ucntre eivs flnent 


viure.  Hocaurem  dixit  de  (pir.ru #quem  accepturi  eranr  ™%v^*%Hoctcfki- 


citesejndemqux 

l:)iiem  oflendunt 

liprophetafTe  ex  i- 

garantia  vt  potius 

I  loralle  videantuc 

camprophetaffe. 

d  ln  nouifjimo  autem. 

Ift  diiTenfionesIu 

djrum  dclefti  .& 

dftverbaquxdixit 

c.bus  alu  confun- 

centur,  aludoce-  12  moniumdeprouer- 

ritLir,invltimodiefcenophegi.-E  vocatnonfolu  loquen*     biisfiimptum  eft,vbi,£dieirur. Deriuentur  fontestuifomy& 

(,(ed&:clamando,vt  quifitu  veniat  adeum.  mptateis  tuis  quas diuidi. 

tsiqttisptit.  Bibatfpritum,  vtpoft  exponit&rcum  bibc-        #Avc  Venrer  interiorishorr,inis,eftconfcientiacor- 

i.fluminadeventteeiusfluentaquc  viux,  Venrer,eftco    diseius.  Ribito  auremifto  liqiu  reviuefcit  purgatacon- 

kntiacordis,  quat  bibito  Ipiritopurgata  viuit,&:  habet     lc  entia,&h.iuriensfontem  habebit,&  lplafonserit.Quis 

Juem.Etiplaeftfons  vel  fluuius,qnimanatbeneuolen-     e(tfons,quiseft  fltmius,qui  manatde  ventreinterioris  ho 

t,dumproximovulrconfulere,quibonafuaputatfibilo     mmis?  Beneuolentiaqua  vultconlulcreproximo.Bibunt 

liifficere, 1,011  fuit  illefons.  ergoquicredunt  in  Domino.Siautem  purat  qui  bibir,qct 

Hlero.  Andacter  &:  tota  hbertate  pronuncio,ex  eo  rpe     ioli  ipfi  debet  fufficere,  non  fltiit aqua  \  iua  de  uentre  eius. 

SiaiitcraelthacpiOxiniocolulere,  deo  nonficcaturqui 
manat. 

*  Greg.Cu  a  me.Tefidelium  (zn&x  prxdicationis;verba 
deflnunt,qinfidementecredentiumaqua;  viuxflumina 
decurrunt.Ventrisa.  tem  vrceraquid  f.intaliudnifi  men 
tisintema,i.  rec^a  mtentio,  iandtumdeiiderium,humilis 


inprol. 
Genef 


Io.co.9. 


oapoltoh  uomino  credidetunt  habuiffe  Ipinrumfan- 
im,necpotui..efignafacereablquef'piritufJanraigratia, 
pro  modulo  auij  menlura  vnde  Saluatoi  clamamt  m 
npiOjdicens.  1  quis )nu  t>e.a ■[  tnecr  bi.quureditin  me  ficnt 
itftrip.flumina  de  vcn.  &■  .Hocaut  dixif  de  fpiritu  que  ac. 
K.ineum.Et  in  eo.loco  infert.Nondum.n.cratlpintus 

lus, quu  hfus  non  e.^.  iNon quod nunc non  eflet  fpiritus    ad  Dcum,pia ad  proximum  voluntas. 

landus 


Snper 
Ezech-. 


ls 


CnR.y. 


A 


NICOLAVS    DErLYRA. 

Et  vti  u  G  ium,lkc.Qnare  non  d<x''t:Vbi  ego  \z\o.  quod  ui 

Hrcenuennn  i>'s  d  u* e(.  Dcendum q>  ficut  ire  n<t patrttr.  "jfue- 
"■d.ni  hutran  'at;  m  in  qna  tfi  mutatio,ita  ■  ff<  f  me  apud 
muer.i:  <p!i prr  diuinitat  mjn  nua  tsl  idem  cnrn  ipf>patre 
■■4'ilinclins  tawcn  in  pcrfuna.Et  ad  hoc  defigoandum  dittt 

'bieao. 

Wxerunt  W/c  e x  uerbis  Chiflipcnii  turbx  rdmhatto .  Ex  hnc 
'i Cbnftus rf/ifrar:Quxietis  mc.Q^afi dubitantes argue 

'itijuoddiberet a  luda  ■  reiedere^& ite adpndicandam  .cntib. 

tuierrcm  luds.orum.Et  Itcra patetfed  exfine  vcrbi arguuut co 

uiarndicenies. 

Qyis  eft  hic.&c.vos  1  on  poteftis  venire  .  Qvafi  dicat,ex 
fi?irfi«*:Vbi  igo.patet.i/uodilludq,  dixit.Quxtim  me,  &. 

ii»tell^i;i,rperbccr,cel]Hseiusdludaa,ij  iidixifjtt,  ibiero, 

*  non  uhi  fnm-.qn  a  tunc  erat  in  ludaa^atm  yro-ulit  uerbnm  prxdi 
<ti.it  ftc  pattt  eor  um  dubmiu  circa  Chrisli  verbum.  Sic  enim  dt* 
'  whqni 0'  fiin.itis,  vt  videntcs  non  uidercnt,&  audicntes no in- 
<VgtTtntpiouteratde  cispnphctatum  lp.6.c. 
'Innouiffimoaute  ^  •  Declarataorign  d<tlrim  Chrifli,& 
W»f<>  qnod  erat  a  DtoAatc  &  fatia  ,  hic  confequenter  inuitat  ad 
l ''tm.El  diwdiiur  in  dua,s,quia  primo ponhur  Imiujmodi  inuhatio. 
■   *ao,tx  h«cfeq<  cspopul.  dijfenfio,ibi:Ex  illaergo  tur.Iwfi- 

*  i.iturparcediciturfic. 

ln  nomflimo  autem  ldefl,indie 7 \quia primus  dies  &  vlti~ 

*  s  trgufpiemniores  ixta  medtjs. 

Vtlaluer-.ln  nouifiimo./rf eft,in  eclauo,  quia  peratlis  feptcm 
«}.(ejimtatis  laberuaculoru,in  oftauo  die  cratfcflum  ccctus ,  vel 

colkf 


ligiofis 

fedudo 

prjfdi— 

CJtUU 


colletls.  Et  dicebatur  illa  diesfantTffimi  in  lege.  Cuim  ratio  efl,qa    Tiirbl* 
fivnrabat  congrt^ationem  fanilothm  infuptrna  julicitate. In  itla  er  fi.ido  re 

'  '      ' ,    .  .  lioioftQ 

£0  die  ma<iua  &  fofent,  1. 

5  Srac-at  Ielus,&.  rfttmbax.Trsdicando  verbumDei.Etex  hoc 
tn  Uuit  con[uetudj,vt  tu>bis rulgar.kus  fiat fermo ftan {n^religio- 
fn  autcmfedendo.quia  Chrijlus  docebat  d.fcipulos  fuos  fdendo,ut 
/;die«r^r.5.a.Etcumfediflet)acceiTeruntadeumdifcipu 
li  eius,&:  apenens,SJC,£f  inplurtbusali^  ocisin  uangefotnr- 
bM   ocebat Ji*r,dc,vt  hic habetur,quid autem  dvubntfubd  tur. « 

6  Si  quis  i\ut.?i qitis deftderat docJrifiam  vit£. 

7  Veniatad  me.Per  :demfnrmuam. 

8  Et  bibzt.^iquam  fapientie  falutaris,non  folum  adfuffl.ientiam, 
fed etiam  ad  rcdundantiam,quia  fide  /:  bonitas  rnias  ftdelis ,  de- 
bet  ad  alios  deriuari,quod  oiiendit  fduatorper  fcripturam .  Cnhts 
fententia  habeturTrouer.^.c.fcdutrba  fmthic altquantulum  mu~ 
tata.^t  hoc  efl  quod  dicitur. 

9  Quicreditin  me,&c.FIuminade&:c.  C.u.^idaliosperre- 
dundantiam. 

10  Aqux  wvx.Dicitur  autcmfapientia  diuincaqua  viua,quiaccn 
tinuat  hominem  f<>o  prim;ipio,Jcilicet,  Deo. 

11  Hocautemdixitdefpiritu,H^c/«nr  vnba  *<  angelifl.e ex- 
ponentis  verbu  Chrifiiprxdiclu  de  acccptione ffiiitnfian  ti  nfigno 
vifibiti  ficut acceptrut afoftolidieTctecofles,  qaex  1  ta  acceptwne 
fatla  eft  redundantia  fidei  in  pradicatione  euangelii  p<  r  toturn  orbV. 

1 2  Qtiem  acce.&c.  Qrtqmuis  tuim  apofloii  habertnt  gratiamfpim 
rituffantli  ante  il  m  diempentecoflts,non  tamcn  itapleac,  &  pro. 
pter  hcc  non  receperant  infcno  viftbili,quod  dti.otat grdtix  pieni- 
tudinem.Cuius  tamen  caujafubditur. 

&  Nondum 


M     O     I{     ^t     L     I     T     F.     I{.    .. 
A  "nouiffwoautemdic.Ex  hocinoleuit5quodtur/ois  fitprx 


dicauottindo&:  magts claaaose> clattrtralirtHrt autem  &  a«- 
poftoli?  fedendo  &:  magis  remiffe,eo  quod  dicitur  Mattht 
5.a,Et  cum  fediiTet  4cad  eum  d;,&aperiens,&;c. 

N    5 


A 

H<Mo4 


1149  Qlof  .ord.  &  Nicolai  de  Lyra.        iij( 

*  CHRrso«.Didtflumina,  &:  non  flumcn,copiofitate,  diturgraria  fpiritu  fan&i  in  eis,tuncIibereloquuntad  t  n 

&:  vbertatcm,occultc  infinuans.  Viucntcm  autcm  aquam  cipes  luda:orum.Oporter obedire  magis  Deo  quam  h«  x 

dictt»agetcm  icnjper.Spirirus.n.gratia,  cum  m  merem  in-  mortuos  (ufcitant  interflagcllalaetantur,fanguinem  f  1- 

traucrir,&:firmatafuerit,omniFonremaeisrnanar,&:ne-  dunt,&t  aliis  fuppliciiscoronanrur.Nondmu  ergoerain 

quc  dcficit.  neq;  cuacuatur  ncq;  ftat.vidcbit  o,s  vtiquc  hoc  ntus in  Apoftolis,  nec de  ventrc eoru  fluebant  grarie  1  ri 
adfapictiam  Stcpha  tualcs,qutan6d  n 


♦  Mjtth. 


B 


infra  »0 
Cc.».  b. 


Acr.t.s. 
t  Supra 

Lt 


ni.adPetrilingnam, 
adPauli  fluxum  m- 
fpicicns-Nihilcnim 
cosdcnnebat,  fcdfi- 
cut  flumina  multo 
impctu  dclati,  om- 
nialccum  trahcntcs 
abibant. 

a  Ttiondum  tnim  trat. 
Etfi  prophetscacce- 
pcrunt  cundcm  fpi- 
rttum:&:loanncs&: 
aliiantc  refurrcctio- 
nem  Chiifti,  tamen 
erataliusmodusdo- 
nationis  futurusa- 
pcrtior,  &:  plcnior, 
poft  rcfurrectioncm 
enim  quandoprimu 
apparuitapoftolis:in  c 
lufflauit  infacie  co- 
rum,quiflatupnmo 
hominianimamm- 
didit,  &dclimoerc 
xit.  Significans  ergo 
fec(Tecundem,inluf  d 
flauit  fpiritum  apo*  c 
ftolis,vtdelutoexur 
gerent.Deindepoft. 
afcefioncm  plenius 
fpiritum  milit  in  i- 
gncis  linguis,vt  om- 


Acceptnti 


fueratdominust ). 


a  credentesin  eum.Ndndum  enim  eracfpirirust  datus,quia  l  rificatus.  Qne  fu  b. 


t  R.efurrecr.ioiie8c  jfcenfiooe. 


b  Cutnhoc  lo  )ti<-ic:.ir  \  inuitirctcredcntcs  twa 
<•'(  de  i .  lo  in  turba  diflcnlio. 

Iefus  nondum  erat  glorificatus.Ex  illa  ergo  turba  cum  audii- 

Ali.jui.  Hi  czpetinr  diccre 


tem  ralis  glorn  ( 
in  Icquentibus  ;  ;. 
rir,dicens:?4ferc,  j. 
fi<a  mt  claritatc  f  m 

fcnt hos  fcrmones  eius  dicebant. Hic  eft  vcre  propheca .  Alii  4  babuiapudtt,  am  & 

t  Hi  nondum  incepftK.bibete.nef  iente»  heceflc  inipleiiinCnriilo.qu»  ptophera:  prx    t    IHHndttS  fitrtt  .    C  i» 
d  xcrant.quncrar  inNatareth  Gtlila-s  nutiitui.  ftuS  nifi  refllffira  e 

Sui  nnuetanr  io  N.?.ar .-rli  nuciitum,o>tiaitatis  locum  non  attendont. 

dicebanr.Hic  eft Chriftus.t Quidam  aurem  dicenbanc.fNun  ^  ^,^^'^1. J 
quida  Gahlrea  venic  Chriftus ■•«  Nonne  fcripcuradicicquia  ?  &:vitamquamaE 
cxicmincOauid,cv'deBethleemcafccllo  vbierarDauid,ve-  8  mils>  fPirlt 
nit  Chriftus'  Dilfenfio  iraque  facta  eft  in  curba  propcer  eum,- 

1  Non  ttnttirrcirdce  nolcbant  frd  peifcoui  uolebanc. 

quidam  aucem  ex  ipfis  volcbat  apprehendere  eum,ied  nemo 

■^uia  nondum  ipfe  uuluit. 

mific  fuper  illum  manus .  Vcnerunc.  ergo  miniftn  ad  ponci- 

PhaiifcU. 

fidcs  Sc*  phariixos ,  6<  aixerunc  eis  illi.  Quare  non  adduxiftis 

a  Qai  mififueruot.  Ftiui.  Q_^a erat  I)eo«  *  homo. 

eumSRefponderunr  miniftrkNunqua  ficloquucus  eft  homo 

Hoc  teliimonium  repellentes.  a  Q^iddeleftati  eftis  Irrmombus  eiu». 

ficuthicloquicur.ReiponderunrcrgoeisPhanfxi.Nunquid  [^tusanouo  hom  .*. 
&  vos  fedudti  cftis  ?  Nunquidexprincipibusaliquis  crcdidic 


}  nolnit,  vtinrefu  > 

10rfcioneno(lraflaj;t 

chariras,  &:  fpret,  j. 

,  jtaqux  non  eft  va, 

j,&  omnibuscadii  s, 

"qua:  lunteius  ch .. 

rate  migremuf 

ram  vitam  .  Si  <  0 

credimus  inefi,  a 

relurrexita  mn 

!4&:nobis  dauit  I  1- 


18] 


Cenerunt    e 


in  eum,auc  ex  Pharifeis  5  Scd  tur ba  ha:c  qua?  non  nouit  lege:  '  oMifli  ad  capicn 

.....        ......        .  ^^At-im      rprliprnnr 


Volent  illuminjri. 


eum  redierunt  ■ 
maledi-fti  funt;  t  DicitNicodemusadeoSjille  quivenerat  ^°muncs  a  crim  :, 

pleni  admiratii  :, 
22diuina:        doi 
ncsgentesdoccrcnt,ficutil]ituncomnibfislinguis,ficnuc    teftes. 
vnitasecclefizloquituromnibuslinguis,aquavnitateprc    d  3v^M»<7«;Ve^'»'Of.c5,'c.Laudabiliterfeduifticr5t,qu: 
cifus  non  habct  fpiritum.  fo  malo  infidelitatis  tranfierant  ad  fidem. 

b  Qwalefyunondumeratglorifieatut.^ExillaergeturbacHrnau     e  Tslunquidexprincipibws aliquis,&c.Qxn  docentlegem  f 


I 


diffent  bos  fcrmo,?oi\cl  aut  baptizatur  fpiritu  lando,&:effun 

ditur 


temnunt  eii  qui  mifit  legemj  fcd  qui  no  noucrant  icg  1, 

crcdui 


N1COLAV5  UE  LYKA. 
I  Nondum  cnim  Ctat.f/i  tali plenitudine  &  figno  uifibili. 
■»  Quia  Icfus.^rf boc enim  datur  jpiritus  fantlus,  t>t  trabatur  cor 
da  fidelium  ad  calcjliiglorti  defiderium,nibil  autem  deftderatur,ni 
fi  apprehendatur  vt  potfibile,po(fibilittis  autem  butnana  naturtcad 
ndequutionem  cceleflium  manifeiiatur  per  glorificationem  bumani- 
tatis  in  Chritlo.  Et  ideo prins debuitglorificari,quam  daretur  jpiri. 
tus  fantlv.s  inftgno  riftbili^tper faQum  viderctur aditns  regnicf 
icflis,po(fibUis  homini. 

a  Exilh,SCC.Hic confeqitenter defcribitur populi diffen/io  fequcs 
cd  verba  Cbrifii.Etprimo  inter  populares.  Secudo  inter  princtpes, 
ibi:  Vcnerunt  crgo  miniftr  i.Inprima  ergo  parte  dicitur  ftc.  Ex 
illa/ci/iceiy'//*  qut  vere  credebant. 

4  Hic  cft  vere  propheta.Irf eil,antonomafiice  ditlits propbeta,q 
promiffus  efl Deut.i S.c.Prophetam  lufcitabit  Deus,  &:c.  quod 
<td  literam  intelltgitur  di  Cbrifio,vt  ditlum  etlfupra  cap.prac. 

3  Aiiidiccbmt.Ifli erant in fideferuentions pradiiiisyquia fidei 
"veritatem  apertius  confitebantur. 

f>  Quidam  autem. Contradkcndopr&ccdentibus. 
7  NunquidaGalilxa  vcnitChriftus.^«a/irf/'c<ir,Bon.-  &  $- 
pter  boc  non  eil  CbtiUus,quia  efl  GaliUus .  Et  adducuntprofe  ar- 
gumentum  tx  fcriptnra,d'tcentes. 

9  Nonnc  &CC.&:  dc  Hcth.&CcQjtandofuit  iniunttits  in  regem. 
9  Vcnit  Chriftus?  Quafi  &hat,  fic  Seiendum  cpfcriptura  in plu- 
ribtts  locispdixit  Chrtfiu  cffe  dcfemine  Dauid,  potiffime  Iere.  2  j.a. 
Sufcitabo  Dauidgermen  iu(tum,&cc.quoditeUigiturdcxpo. 
Vnde  infine  autboritatis  fubditur:£t  boc  cfi  nomen,%  vocabunt  eiiy 
dominus  iufius  noficr.  Simititer  quod  in  Betblecm  caficllo  nafccrctur 
fcriptumeli  Mich.^.a.Et  tu  Bethleem  Ephrata,  &:c Sequitur; 
£x  tc  mihi  egredieturqui  iit  dominator  in  Ifrael.  Etutriq; 
tra\  verum  de  Cl>riflo,quia  de  Dauiddefccnditfecundumcarne  ,  & 
1»  Bcthlcl  natus  eft,ptpatet  CMat.z.a.<cr  Luc.i.a.fed  ipft  hoc  igno 

rabanc 


?o  Seitur.  Avc.In  mc  fit  h?c  malcdiclio.ttaetnunc eft  iu 


rabant,co  quod  nutritus  fuevat  in  T^a^areth. 

I  o  DilTenfio  itaque  facl;a,&:c.s2i(M  ibi  erSt  contraris  opim  -t 
de  eo,vt  patet  cx  pmtditlis. 

I I  Quidam  au.i&c.^fii  reprefjifunt  diuina  virtute,:dcof«ju.  '• 
U  Sednemo  miCit,8/c.Quianibilpotcrant  cifaccrc.tifiq*  '• 
tum  &  quando  ipfe  permhtebat. 

1 3  Venerunt  crgo,&c. Hic  confeqttenter  ponitur  diffenfioa*  i 
principes.  Et  diuiditur  in  du.xs, quiaprimo  oficnditur  diffcnfn  » 
erga  minislros.  Secundo, principum  ad inuicem,ibi:DiC\t1su  i' 
mus.Turbatio principum  erga  miniilros fuit  eX  hoc  quod non  >e- 
rant  Iefum,quia  adbocmifftfuerat,vtpr<edi[lu  eft.  EtpatetL  '* 

14  Refpondcrunt  miniftn.^ccArcM/anrfx. 

l$  Nunquam  fic  loquutus  eft,&:c.  Quaftdicat, itabenel  «i- 
turquodnonvideturhomopums , fed plus > propter  quodto  '<• 
rium  effet  ponerefuper  cum  manus. 

16  Refponderunt  ergo  eis  Pharifari.Ex  inuidia  moti. 

17  Nunquid &:  vos fedudli eftis.  ld efl,  extra  veritatem  1  fi? 
quaft  dicat,patet  quod  ftc.Qjiod  confirmant  exemplo  maiorum '  U 
gifperitorum  dicentium. 

1 8  Nunquid  ex  principibusaliquis  crcdidit.Jtf  eii,ex  fi  rit 
tibus  qui  principabantur  tnprtpulo. 

19  Ahquis  credidit  ineum,aut  ex  Pharifseis  ?  Quiuideb  m 
religioftores  aiusyquaft  iicerent,nuUns  tx  taltbus  credidit .  H  tf 
meufalfum  erat,  quiamulti de ifiis  crediderunt  Cbrifto,occul  ti- 
mcn,ne  defynagoga  expellerentur,vt  habetur  infra  t  $.cap. 

ao  Sed  turba  hxc.Scilicet,credidit,quedefacilifcductpote,  pro 

ptcr  igtiorantiamyideofubditur. 

2 1  Qux  non.Hoc accipiebant  ex  hac quad dicitttr  Deut.  z~- 

lediftus,qui  nou  perma.in  fer.&c. 

2»  Dicit  Nicode.Hic ponitur  diBcnfio  principum  adinuice 

ptcr  vcrbum  TSjjcodemi  excufantis  lefum , quia  occulte  cede 

tum  ideo  voluu  eum  exeufare  ex  Itgcdicens. 

*  Nunq 

>]  j^  , - 

ec'cle(.a,Tp  fimpliccs  &:  laici  fintahqn  deuotiores.fo 
lud  lfa.i.a.  Cognonit  bos  poffcfforefHU,&aftsuspricfepe' 


vr<u 
t  i» 


ml- 


1)1 


CIluntineumqiiideditlegem,vtimpIeatur  quoddicit 
unonvidentes  videant.  &c  videntesceci  fiant. 
a  ^«n^a/rf/ejr.Qaiailliperuerfi  vo!ebantprius#ffe  dana 
;.»$quamcogniiores,ifte  veroputabatqi  fi  patientereu 


loannis     Gap.   Vlll 


I151 


Timcm  fciri. 


bi, 


&  Chrys. 


*  Chrysostomvs.  Oftendit  Nicodemus  eos ne  D 
quecognofcentes  legem,nequefacientesqusfuntlegis,  Hom.yi 
cumautemc6gruumeffeto(tendere,quodnon  indifcre-  '"  lo™ 
temiferuntvocaturieum  rudius&iracundiusvtunturco  t0'5* 
tradi6tione,dicentes.7\^«  >quid  &  tu  GaliUus  es\ 

b     Ettu  GaliUmes> 

i  imcn»  icm.  Non  Mmefl  incr eHulu  %.  .  ScrUtare  fcrifiturat  fff 

adeum  nodte,quivnuseratexipfis:NunquidIexnofl:raiudi  i  we  quia  a  CaliUa 
cathominem,nifipriusaudieritabipro,ckcognoueritc]uid  2  "Pnpbetanoa  futgit. 

Exprnudiciocotdlsfui.  IJ  eft,  a  Gsli  *o  fe.lilfctu  .  &t  reuerfi  funt     Vnuf 

faciat?Relponderunt,&ciixeruntei:Ntinquid&tuGahIa:us  *  lHifiu'   in    domum, 

Cum  fijlejiJdoflor.  a     Tamcn  dominusprophetirumin^efurrexit.quidi  itur  Njzareui.  '  «>J*UlXO$        Ul» 

csJ+ScrutareicripturaSjcVfvidejQuiaaGalilxaprophetandn  4  cebatuj fcfus,  quo- 

i    NBIlop«fcfloneg<»io.  *       Maiciamfuam.     l         *  *    nlam    6C    Nazarfith 

rurgit.Etreueriifuntvnufquifqueindomumluam.  *™nt  Parentes    c* 


t(.»squamcognuores,i.._  .^.^r ^  ..  r ..>..  w^. 

pi  :enteaudiret3forfan  effent  fimiles  miniftris  qui  rralue 

ritcredeie  quam 

tc:re.    Autoritate 

er)  lesis  vult  eos  a 

in  icere  ,  vt  eum 
v  nr  s  velint  audire. 

C  AvGvsn-b 
n,  n  s.  Dicit  lex  no- 
u.  ft  ,    de  legequa: 
"•  D  efl  co  quod  eft 
"  atllodata  homini 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

&  i  Nunquidlexnoftraiudicathominem  nifi  prius.  &c. 
y.  battnimper  bociniucere  eos  ad*audiendum  Cbriilu,vtperver 
bi  ns  conuerterentur  ficutipfefuit  conuerfus. 
i  Etcognouerit.  Quiuindamnationebominisnonleuileresl 

fi  edendum, 

3  Rtfyonderunt,&Cc.De  veritate  turbati,  quia  bomines  inui- 

ii  f  iracundia  agitati  non  recipiunt  perfuafonem. 

4.  Kunquid&cjd  efi,difcipulus  huius  GaltUi. 

(  Scrutare,&c.  Idefl,  diltgentcr confidcra,quia  videtur,quod 

mldeeis  fctas. 

€  EtvidequiaaGalilxaprophetano  furgit.  Hocvcrbueo 

iniptuitcre(lfaisuqitiafiuelligiidefphetisgeneraliter,atiqui 

itide  GaliUa,videlicet  Elr^ens,  Tobia<s,  &  Delborapro- 

U-forte  plurcs  ali\.Si  aut  'itelligii  de  propheta  promUio  ad 

1  SpopHli nui efl  Meffias,vtfrequenter  ditlum  efl,  ftc etiafalsli 

tji  erbwm  eoru.quia  de ipfo  (cribitur  Ifa.u.  quod debet  effe l^a^a 

n  ,&pcr  cor.f  ques  de  GattUa,qaia  T^a^aretb  esl  in  Gatilka.  Di 

p  :n.de  Cbrifio  Ifa.  1 1  .a.fecuniu  veritate  Hebraica:  Egredie. 

ti  virga  de  radice  Ieffe,dr  \a^areusde  radice  eius  defcendet. 

Fi  mpoterat  refpor.dere7^icodemus,quieratlegifperitus,fedno 

f;  t -ifus.  \ec  mirttmyquia  et  apofloti  illo  tempore  erant  timiii . 

7  Etreuecfi  funt  vnuCqoi[quc. Q^iaejrumconfiliumper  di- 

■emfuitdiljipatum. 

lcquariturvtruCbriflusfuerhpropbeta.EtargHitHrprimop 
n  qnia.prophetiapertinetudcognitioneintellecliuam ,  vtpatet 
l  i.to.*  .Intelligetia  opus  eft  in  uifione.  Cbnflus  aut  fecundu 
p  -e  ■ntelletJiua  erat  inflatu  beatitudims,in  auo  no  manettxopbe 
t \d magis cuacuatur,&  ceffat, vt babei i. Cor.  ij.c.  ergo,&c. 
1  ugnuio propbetica  quanda  obfcuritate importat.  Idcodxpro- 

phcta, 


pheta,auaft proculfans.In  Cbriflo  aut  nonfuit  anigmatica  cognitioy 
quia  ab  infianii  conceptioms  anima  eius  vidit  claie  efientiam  diui- 
«aw.ergo  &CC.Contrarium patet  in  litera.  Item  in  lege  &  propbe* 
tis  prxditlis  fnit  venturusjicut  propbeta  antonomajtice  diftus. 

{{efportflo  diccndum  mtad  propbeta  fecundum  nominis  interpretx 
tioncm  dicitur  quafi prWcutfans  ,inquantum  annunciat  ea  qua  funt 
longinqua  ab  boviinum  cognttionc.  Hac  aut  longinquitas  potefl  dU' 
pliciter  inttlligi.  Vnomodo  refpeftu  pmphetx annmciatis ita  quoi 
ea  qux.  annunciat  fint  ab  eius  cognitione  longinqua  propter  obfcuri- 
taie  fua  cognitionis ■,&  hoc  no  ptrtinet  ai perfetJionem  prephetiat 
fed  magis  ad  defecJum,vt  patet  T^u.iz.b,vbi  Moyfes  dicitur  excel- 
lentior propheta,  eoojDeiimpalam  &  non per  tenigmataviderat, 
quem  aly  cognofceban:  infomno  &  vifione.  ^llio  modo  inteltigitur 
ista  longinquitas  rcfpetJu  aliorum  bominum cum  quib.  prophtta  co 
uerfttur,quibas  annunciat  occulta,&  hoc  efl  de  rone propheti*.  Et 
idco  jiug.i6.  cotra  Fiuftum  dic\t,a>  ex  hoc  aliquis  iicitur propbetA 
quia  annunciat  ea  qux  funt  longinqu%  a  coi  cognitione  bominum  ci 
qitibxonucrfatur  in  via.Cbriflus  aui  ante  paffionem  fuam  quantum 
adpartemfcnfitiua.  erat  viator,&  cum  alijs  hominib.conuerfabatur 
&  ideo  quarnuis  ctare  videret  diuina  fecreta,tamen  erat  verepro- 
pbetafinquantum  erant longinqua a  cognitione aliorum  bominum, 
cum  quib.conuerfabatur,&  quibus  aanunciabat  illa.^ingeli  autem 
in  nullofunt  viatores,quia  eorum  conuerjatio  non  eH  cnm  bominib. 
vtbabetur  Dan.z.b.Et  >o  non poflnnt dici prophetae ex  hoccpannun 
ciant  bominib.occnha.Ver  diiia  patct  ad  argumeta.  Quamuis  enim 
Cbrijtus  quantum  id partem  intettecJiuam  effet  beatus :  mn  tamen 
erat  omnino  exira  flatum  vU,&  ideo  non  euacuahatur  in  illo  ratio 
prcphetfe  antc paffiortemjed pofl  rc furrefiione fuit euacuata ,  tfuia 
amplins non erat in  via.Et  fic patet primum argumentum.  Udfecu. 
dum  fimiliter  patet  cx  ditJls,quia  obfcuritas  cognitionis  in  ipfopro 
pheta  non  efl  de  perfetJione  prophetU . 


oi     D     D     I     T     I      0. 

ln  t7.»6i  dicitnr  m  poft.Ed  lgitur  lenfus  fecundum  Aug. 
adoftrinanonefrmea. 

VofoAug.in  hoc  iocohxc  funtx  Videtur  authoceffe  contrariu 

lea,&  non  mca.».i  fidixiflctifladofirina  non  efimea, 

Iht  qo.  iiu<e  edet  ergo  dotJrina patris  nifr  verbu  patns ?  ipfe 

ClmfUs  eft  dotJrinapatris,fi  verbu  patris  efi,fed  quia  verbu 

'!fe  nifi  alicuius,&  fuam  dotlrinam  dixit ,  &  feipfum  & 

"  }*w,qHia patris  eft  verbu,quii  efl.n.tam  tuum  qttam  tua ,  & 

1 1 tam  non  tuum  quam  t»fi  aiicuius  es>  Dicere  ergo '.  Mea  do- 

ctrina 


C~frina  no  eft  n\ea..idcmeflacfidiceret.Egonof*mamemetipfo. 
Htec  *Aug.  Qu<e  verbafatis  cocordant  liter<£,&  meo  tudicio  melius 
inteltiguntur  in  feipfis,quam  per  expofitionem  poflillatoris. 
R    E    P    L    I    C    A. 
In  cap.7.v&id/c/7«r.-McadocT:rina  non  eft  mca,,vbi poflilU 
ponit  verba..B.jtug.in  clariffima fumma //c:Mea  do&rina  no  eft 
mCdi.q.d.E^o  quifum  dofirina  patris  qui  non  fnm  a  meipfo ,  fed  a 
patre,&c. Hanc  intelligibile  &  fummariam  ex  ditJis  bean  ^Aug.re 
dutJam  veritatem  Bur.ftne  calumnia  non  relinquit,&  tamen  ident 
finaliter  dicit,vt  patet  intuentifuam  allegationem. 


^ 


C  A  P  V  T    VIII. 
jji  mem  Quia  mos  ci  erat  diedocere  in  tcmplo,vef- 
pere  rcuerti  in  Bethaniam,qux  cft  in  monte  Oliueti. 

M    YST  I   t   E.fi- 


S't  altitiuline  mi- 
[erordix-.undcno- 
bl-hrifma,  idcjr, 
uftio.  Maneredit 
ad 


C  A  P  V  T 


ad  teplum .  Mane  eft  ortus  noux  lucis  poft  tenebras  legis, 
quofidelibus,ideft,in  temploeius  miferieordiauenitpan 
dere&dare.SefIio,efthumilitasincarnationis,quamifere 

turcvdocct,undeli 

VIII. 


Efus  autem   perrexic  in  montcrrL»  t  Oliueti 


"bentius  populusue 

nitadeum,  fedini 

mici  Pharifaji  de 
iufticiatentant,  an 

6^  cont  a  t°liua- 


tJlU. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
.  m      .     C  A  P  V  T      V  I  I  I.  ^. 

jtlus  Mt.Dcchrata  ongine  dotJrin*  Chrisii,  hic  confeqtSk 

XX  JnP0"!ttPfadoctr'na-Ipf*aH!ehabet  virtutemillumiZ- 

*  Twfitattua.Uco  fic  frocedit,quia primodeclarat  eiusvir- 

tutem 


tutemilluminatiuam.Sccundo,virtutem  viuificatiuam.  r.,10.  ibi. 
Amen  amen  dico.  Trima  in  duas,quiaprimo  ofiedii  eius  virtus 
illuminatiua  per  verbum.Secundo,per fenfibile fignum,  ca.feq.ibi: 
Et  praeteriens  Iefus.Tri/wa  in  duas,quia  euangelifla  primo  intro- 
ducit  Chriftum  doccntc.Secundo^oftendit  dotJrinx  eius  virtute,ibh 

-k  Jterum 


CjloCorcL&:  NicolaideLyra. 


11 


:\ 


ius  Moyli  6c  Dcoautori .  *  curo  adulcera reus  mort.s 
i\t"Z  kgcm  diccrct  lapi dandam ,  dc.idcicnt ,  qua 

iSlSS^qSl     &  diluculo  ireru  vcnit  in  templu  ,  &  omnis  populus  venirad 

prxd.cabat,  Pro  qua  &  fc Jcns  Joccbat eos.  Adducunt  autcm  icnbx  &C  Pha-  2  los  ta'Ics  m  ^  ' kl 

a.nabatur.  Iple  au-  a  at.tn.tr  ?   be. 


C     Dhjto  fctibtb 
tetra.it  A  vc\ 


M 


•<1  ip- 


tu    cum 

aJul.cra 
l.iur. 
-jUu.iO 
I. 

1*MQBf 

U  1     ll.l- 

• 

B 


Exoc". 

}I.J. 
T  J-|'C. 
11.-  c.i. 

(i    a    c 

4ilU.ll. 


icm  ncuiu  CapitUt 
calumnia  icdlcrua- 
H  manructudinc  rc- 
ipondctquodeli  vc- 
rx-.utht.x.Quilinc 
peccatoeit,  p.imus 
m  lllam  lapidem 
mittat :  Nonautcm 
itatim  mdicat  ,  led 
inclioam  fe  dlcito 
icubii.nieria.'  Di- 
gno  Dci  kr.pta  fuit 
lcx  in  laj-nue  pro 
ctiniiaillius  populi 
nunciaminclmatus 
inhominc,  iplecu- 
ftoslcgseft&lator 
lcgttiCttberii  intcr 
fructum 


rifxi'  muliercm  in  adultcno  deprchcniam,&Jtatueranr  cam  4  n5  In  ca ,lo>vbl 
inmcdio,6cdixcruntci:  Magiitcr,h£cmulicrmododepre-  5  nuitdilcipulo», 
hcnladtin  tadultcrio.t  InlegcautenT  Moyies  mandauir  ?6  fenwurquocfleB 
nobis  t  huiuimodi  lapidare.Tu  crgo  cjuid  dicis*  ?  Hoc aurem  8  miliando  ( c 
diccbanrtcntanteseum,  vrpoilentaccufarceum.  ielus  au-  »  ^nflrJ£Ufij;j 

x     De  linu  u.tiui .  inmiduui»J  .ecl.n.nJ,  ueccu  hummi  generK. 

Pcc.j.i.o.m.  terra  fdcerct , 

tcm  inclinans  fc deorfum,digito fcribebat m  terram  .  Cum      quod 


I     Qiiinchn  i.i> 'cnp   c.ic;tu<  I  I  m  mit'ericor.1  a  niit  ti  .111 1  <dic»t  .  II    ellet  ,  V  t  III  tei 

Vt«ig»iillo»qu',n  fcccji.i.ur  a     nu.  Adi.e   ouultu  rondedig  •  u'.         frliclum  dlre 


autem  pcrfeuerarennnterrogant.es  ,  erexit  fe,  &  dixit  eis:      in  lapidj 

t  Quii.ne  peccato  cil  veltrum  ,    primus  in  illam  lapi- « *  *n '«^«*» 

Olli  d.tdi«Jfil'jpeccat»mu.eri..  ...  ,.,1  j      A 

dem  mitat .   Et  iterum  fe  inclinans  lcnbebat  m  terram  ^  p*tfrrain^ 

manum  oftcrj 
quod  bouaruii 
malarum  adliontim  folct  reddere  frucl-is,per  dig 
quiai  lculorumcomp  .fmonef  cx  bil  seft.fu 
fcrct  onis  expnmmir .  Nos  ergo  inftruit,vt  cum  quai 
mala  p  oximorum  confp  cimu  ,non  ftacim  ea  te.net 


r '  111  oux 

redcit  Docet  aut  nosauditi  alicnius  rcnlis,n°n  temere m 
u  .  trc,.ed  pnus  dtgito  ditcrctionis  nonpfoslms  dilcutere, 
ficunlledicit;Quifinepeccatocftveftrum.Q^l.pnusfms 
unt.,vt  poft  ieam  puoiatis    Si  enim  lcx  iubet  puniri  reos, 


lutt.,vt  polt  icam  puma.is  .  oi  emm  icx  iuu.ipuiiiiiiui.i     iiiaid["u»..n«.>i...w.T- , — -  - 

nontamciafimilitcrpuniendis  Ecce plcoa iuftit.a,vt  iu-    oemu5,fedprmsadconlc.etiam  cordishiimiutcu 
ltusmalapuniat.  U  lereovelreamdimittant,  velcumca    digitodi:crctiomsea  iollicitedi.quiramu<. 
poenam  fubcanr.  d    %? r>™P<™'° ™f'""  «*•*  A  v  G.v. " ■  JJ°n -da 

l    Adducmt  M  y  s  t  j  c  F.Mulier  in  adulrerio  dcprehcnfa    lapidet.oe  p  legem  dilcere  viderctur.  Ablit  au  ,  vt  < 
fi^nat  iynagoga,qu  v.dulterauit  lcgc  Moyfi    equendo  tra     lapidetur,venit.n.no  pcrdcre  quod  ^nuenc^ 
diuoiKSpattum.Velquedimiir.ilcgeMoyfi,a  nfeqmrfi 
de  Chriil.,vndc  Iudxus  lam  quaii  a  lultciam  acculat.  Vel 
fignat  ecclefia  r,qux  relmquens  Dcum,foi  mcata  erat  cu 
dxmombus ,  qua.u  ludxus  acco  at,  ep  ad  Chnltum  acce- 
<dat,&:quafi  nouum  idololatna:genusrepuiaraefr. 

b    hfus 


cp  penerar.Quid  crgo  relpondit?  ilui/inepeccato  eji  * 
pnmus  m  illam  lapidem  minat.  I  Ixc  vox  iultine  eft,  | 
peccatrixded  non  a  pcccatoribus,  implcatur  lcx,  lc: 
pra-uancatoribus  legis. 
e    Etuer»m  jeincl.na.ts.  Datafniaiuftitix  quailli 

(i^    11! 


* 

D......  . 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Iterum  ctZO.Trimain  duas,(juia  primoponitur  do&rina  verita- 
tis.Secudo^cofutatio  fal/itatis,  iii.Adducuntaute.  Circaprimu 
f  iendum,quod  debitus  modits  docendi  ■vervate  fidei  eii  primo  bjuri 
re  in  orationeypoflea  cjfuitdcre  populo  in  pr<edicatione.  Et  ,deo  Cbri 
Jius  volens dare exemplu  :■■  xduaioribits ecclefi<e  ■  li:iiud>  ../.tc? prg 
duaiionem  feejuefirabat  fe  tnvrauone. Et hoc eH  cjuod  dicitur. 

lefus  autcm.Caufa  orandi,quia  domns  Martbx  in  qua  hufpita 
bitur,'rdtpropemontemilium. 

1  Etd.luculoiteruro  vcnitin  templum.  *4d ottenlcndum 
\n  eo  "leUm  ammarum. 

a      Et  omnis.  Defdute  animarum.  Q^uidautem  tunc  dixerit  pr& 
termtttit  euangeli{ia,quia prindpaliter  intendebat  defcribere  ilta 
ex  quibus  eius  deitas  mamfefiabatur,  ex  quibus  dijjenfio  ludxori* 
cjntraeumoriebaftr. 
3      Adducuntaut£  Scriba:.H;r  ror;/r<7«r?;c'»'  pomtur confutatio 

|/io  £0.  falfitaiis.Et  diuiditur  in  duas partes^  quiaprimoponitur  luddorii 
maligna  intcrrogatio.SetundOffubiungitur  Chrifli  benigna  rejpofio 
ib  :Ic(us  auteminclmans.I» prima ergo parte dicitur  Jic.Addn 
cunt  autem./d  Ji,iihqui b.ibtba;tnotitiamfcripturarum . 

Qnrfto  4     hl\*h*x\te\.\Qi*id(banturpr&alysreligiofi. 

5  MulicreiO  inadulterio.$'i:«7M*rjfi(»-r7«d>-r  nonadduxcrunt 
alulterum eiusy  um fecundum 'egem c/ict eade pce-ia p'eflendus.T o- 
ie\t  dtct  quod per  hoc  voiuerunt  ponere  fufpitionern  in  corde popu>i 
q*od tuiljet  aliquis dijcipulus eius,& ideo  nbn adduxiffent  i um ad 
eius  iudictuw.V  cl  alttcr,fortc  aduiter  erat  diucs>&  ideoproprecio 
ipjum iiberauerant,proponunt  ergo quiejiionc  brigosa,quia  rcfpbfto 
aiX  uuj.uii.bct  partem  vi.icbaturefiecvntra  Chri(tum,vt  vidttur. 

6  bAa^iWcx.lnquoailegantprtfentiaptrfona:,  <&•  prxfcntia  f.i- 

tlt,cum 

M   0    *\  ^t  L  I  T  E  i\  . 
■   j     ^r/ciiirKnrdttrw.^c.Pcrmuliereiftainadulteiiodepre 
•   h.ni.im.fignificaiurquelibet perlonaChriftoper  fidcde- 
iPonla,.a.fccunduilladz.Cgr.ii.a.rvr^oBriiw/aj  vus  vni  vno 

ibgincm 


lli,cnmfitbditur. 

7     Mododeprehenfaeft.  Etarguuntgrauitatcmcrmmk 
grauitJ.tr  pm"&  per  legrm  i>/f!ill£,cum  dicitur. 
S     In  legeautem./.fK/.2oi>.  . 

9     Tu  ergo  quid  dicis?  £/  fubditur  caufa  quctfliontsM 
dicebatte  itanteseu.  Jdcapienduipfjmexrefpo 
leni  accu larc  cu.viicbant.n  la.a  eius  nufuetudinem  6 
cordta,quod  probabilitcr  credcba.  eum  iudicarcipfvn  dim> 
fic  accuftretur ab  eis  vt  t>afgrefforlegis,proptcr  quod  rtdux 
tcgtmad  mcmoria,ne poffet  cxcufari  pcr  legis  obhtionem  Stt  [ 
e  contrario  diceret  eam  lap  dadam .vidcretur dicere  cbtraai  * 
difta  &  facta,qux  cr  nr  d<  piet.ic  &  miferi.ordia. 

I  o     lelus  aut  md.nans  le  deorfnm.f/.xpgaiwr  Chrt 
gna  refponfto.Et  diuiditur m duas.q  ia primo  oflcdiiur quod 
refponftone iu(iitia tenuit.Secmdo,  quodamfericordia  n 
uit;Et  per  hoc  vtraqueeorum  cauillaUoncm  euitauit.Set 
cxigCPS  aut.Circaprimnmfciendum,qtiodfuamfenie>.ttim 

dummodumiudicialempr:mofcripfic,pojleaprotulit,  '  »■ 
dcrHi-.Ieiusauteminclmansfedeorfum  dlgitolcnfcp 
illud  qnoJpoHeaprotul^tadmaiorem  certttudincm. 

I I  Cum  autem  perleuerarent  interro.erexit  [c.Al  ' 
importttn  tatt-m  reprimendam. 

u   Et  dixit  eis:Qui  fine pecca  Q^aft  dicat,puniatm 
fednon  a peccatoi  ibtts,'mpkatur  lcx  quam  aIle^Jt;s,li'd»c> 
grefforibus  lcgis.ln  inferendo  enim  posnam  iuftam  dcbet  objv1 
debitufmodits. 

U  Etiterum  feinclinans  (cxi.Dicuntaliqui,  quodfcrr» 
idcm  qund  p  •  ius  jd  o(iendendum  niaiore  firiniraie  fententiA.n 
cwt  &•  meiius  vt  videtur quod fcribebat corum pcccaia,vt)t 
Slcndcretihepptosad  accufationcm  huiusjar/ihnt.  Ic/c-o/C/M 


nint m  caju.m  cxibcre  Chrifln.Sed  poftca  per  morra.e  f< 
kcmn  diabolo  adulterata.Per  lcribas  cV  Pharifa 


ncs  figoificatui,qui  dicuntur  htc  fcnbc.quoma  rion 
cata  rctmci  mcmoiiter  taqua  nrmitcr  lcriptaA  p)1 


J( 


Cap.  VI 1 1. 


if;  ioannis.  «^ap.  vm.  li5g 

m  oiumpercufli  funr,iteru  fcribit  in  terra  ex  more  vultu  d    Teftimonium.Vutant non  crededum  ei  O  Solus  de  fe  te 

*  al.  vertcns.vtillisfitliberuexircquosprxujdebatcitius  ftaturobliti  prxmiiTarumlucernarum,  &  ipfiusToanms 

esurosquampluraintcrrogaturos.Docetautemnosfi-  Baptifte,quideeoeuidentero£tendit. 

a &:antccortedionem  alterius,ita  & poft  nos ipfos  hu-  e    Cerumeft teflimoniumMeum  teftimoniu  ideoverum  efl: 

miterfnueftigarcncidcm  vel  ahud  fimiileinnobis  fit.  habendu,quiafcio  vnde  venio.hoc  efhquia  teftimonio  oa 

,.  i       *  n  tnsconnrmatur,  ve- 

Audicntes  aurem  hxc,  vnus  poit  vnum  exibant ,  incipientes 

Remanet  folus   efut  mm  muliere  iu  don>o:ide  ft.ciim  ecclefi»  in  mundo 


D 


a  \ec  eZ° te  con^em 

J>.  Sedquiapote- 

'  ratimere,  ne  ifte 

ir  qifine  pcccato efl 

«•  eaipuniretjdicitei 

*  vtuiericorsprxte- 
1  ;ii  peccata  dimit- 
,;s  te  :   Tfec  ego  te  con~ 

de  iabo.  vtiuftusrve 
B  an^Iius  peccet  in- 
£  te  icens. 
'  b  Iterumergo.  Rc- 

piis,tentatoribus, 
n  fa;  ta  culpa  m 

*  ri!  appertius 
>'  diju/dpoflit  exdi- 

ui  tatcneambigat 
dcohomine,  an 
pcitpeccatadimit 
te. 

c  Egofum  lux  mun- 
dijuinube  carnis 
teTur,  &  fictole- 
ralahominibusef 
fitur,  vnde&pec- 
a  poiTum  dimit- 
,  te,&:etiamhomi- 
•  niulluminare^ 


b     Miferia. 


a     Mifenordia. 
J>ifcipulorum  vel  in  dnbio. 


nimiiTusapatre,  no 

tameneumdeferes, 

&impIeto|minifte- 

rioadpatrem  redeo 

nectamen  mudum 

relinquo. 

f    Vosfecunium  car- 

nem  iudicatis.  Qiua  i  1 . 

ludnelcitisideovos 
fecundum 


alenionbus,  &  remanut  IefusfoluSjck  mulier  in  mecdio 

_  a     Ho»  fugauit  iudicio  iirftitie. 

itans.  Erigens autem  fe Iefus  *  dixit  ei.  Mulier,  vbi lunt qui  te 

•liasiunt,  Scien»  le  fimiliter  mquinatum 

accuiabant?  Nemo  te  condemnauit?  Qu.r  dixit:Nemo  domi 

ncDixit  autem  Iefus:Nec  ego  tc  t  condemnabo.  t  Vade ,  &C  f 

iamampliusnohpeccare.  Iterurnergolocutusefteis  Iefus,."  iuSis^oc^Tlio 

iVc  ,r       r      i  a  'j:^  a.brbPerfidem-        «  uffif«empi«obH«-  g  mincm putatis,  cui 

uhe-     dicesrt  Egolumluxmundi.Quiiequiturme  non  tambulat  9  inlaudefua  creden- 

fub-     C     ,  l     l«»oi«t,«re,p«c«or.in.i  Nunc  *  infuturo.  b    Q.1,  De„,„  ft  fignificauit.  IQ  dum  n6  fit  &  ^^ 

lntenebns,  iedhabebitlumen  vita: .  Dixeruntergo  ei  Pha-i  i  damnaris. 
rifej.Tu  de  teipfo  teftimonium  perhibes,teftimonium  tuum  ' 2     *  THBOPHr- 

Oftendeosft&patrem  cui gloriam dat.  I  J  L  A  C  T  V  S.  VoSqUO- 

non  eft verum.Rcfpondit iefus  6c dixit  eis.  Et  fi  ego  tcftimo-  J4  ma™  m  ^"fcrf  * ' 
niumperhibeodemciplo,  verum  eft teftimonium  meum,  ilcffe^mamcs.noniu 

•   /  •        j  *"**•  i  ^  tem  Deum  fecun- 

quialciovndevem,  &quovado  .  Vos autem ncfcitis vnde     dumcamem  faliibi 

venio,  autquovadam  .  Vos  fecundum  carnemiudicatis:  !7liter  »udl«tis. 

18        ft   A  V  G  V  S  T  I  N. 

/  19  QuiaDeumnohin- 

telligitis  &homine 

vidctis.ideo  vobisarrogans  videor,  qiego  de  me,  teftimo- 

d    Teftimonium (g^*nium  perhibeo 


*cum  ne 
miucm 

viduicc 

p rcr  mu 

|icrcm. 

|codcn<> 

Dep£n. 

di.i.ci. 

&di.J.(t 

anpiiol* 

&ca.ad. 

hucper- 

fidi. 

tambula 

bat. 

In  hunc 

Joctim. 

E 


Tra.?o.f 
lo.to.?- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Vnus  poft  vnum. Qjtiagrauiorib.criminib.irretiti erant.Sed 


tus  lucis  beneficium  cttm  dicitur. 
II     Qvnfc.Terfidemformatam. 

1 2.     Non  zw.Ignorantia  &  calp<e,per  confequens  no  veniet  ai 

l<  .natur^uomodofcnbebatiDicendu^uodnofcribebat  {trfm     tenebrasgehe»n«,au«fmtterminmprXdiaarltenebr*rH  $pttr 

ftddmn*  pirtute potmtfacere  f  in aliquafignra ab eo protra     hoc Mattb.S.b.dicuni tenebr* CXteriores.  Id efi, pUitn* pChri- 

llidcbaZUm ^         fuaProPriaPeccata&"onalta,  nec  ab     Bum.n.faaaefiveritascotratenebrasignorantm  &gratiacotra 

, ,;  -rr'T  c    c  .  '.      ,  tenebras  cu!p<e,e*r gloria  dabitur  ab  eo  contra  tenebras  gehennx: 

A  rema  it  lefus  folus.T^o»  eft  mtelligendu^  Chriflus  rema     Tertio proponiturhnitu  lucisfru&us,cum  dicitur. 

;  TJ,'W'Tr  CU  l!am,uliere>  ^aremavferunt  cum  co  difci-      i  j      Sed  habebit.&c.i2*M  per  irradiatione  huius  lucis  clembi- 

0  muUitudopopHh,  fed  remanfttfolus  afuis  calumniatoribus.     tur  intelleaus  ad  vidednm  Deum  clare,&  per  confequens  affeZlws 

fcngcns.Pt/7f«  rigoretufiitiaMc  Chaftus  ipfum  teperat  dul-     adfruenium  ipfoperfetle,  in  quibm  confifiit  vita  tterna. 

mcordu.Et  boc  eft  quod  ^««r.Erigcns  autem.co»/«-     1 4     Dixerunt  ergo.Hic  probat  iila  triapropofitapordhc.Tri 

.  n1^"'*5   r   '    .  •  "loprimum.rccundofecundumibi.-Dixitcrgo  itetu.Tertio  tertiu. 

cej.-MuIier,VDi.  In  quo examinalur de accufatlone ,  &     ibi.  Ameamedico  vobis  fiqs  fermo,  &c.  Trimainduasqma 

'decondemnatione.Ncmo  te  condcm  . Etfnbditur     primo ponitur  ludaorum obietliofecundo  Chriili  refponfto,  ex  qus 


merisrefponpo. 

\  S"0 dominc^jjM recefferant,vt  vifum  ett.  Etfubditur 
ttfttibfolutio. 

Dixitautem  lefas.Quia  vcnipeccatoresfalUaie,&mn 


i  mare. 


con 


10. 


ofiediturprimumpropofitum.ibi.-Refpodit  lefus.  Obiefflo  autcm 
eorum  fcedit  no  ex parte  ditlUquia  erat  veriffimum  ,  fed  ex  parte 
dicctis,&  hoc  eil  q,  rf/«"f«r.Dixcrut  ergo  Pha.Tu  de  tcip.  tp, 

1 5  Teftimoniii  tuum  no  eft  ve:Id  ei~i,  habens  firmitate  da- 
to  q,  cHet  verum  infe^quia  nulluspoteftfetre  tefiimonium  de  feipfa 

16  Refpodit  le.Hic ponitur  Chrifii refponfto,  &  cxcludit  eoru 
ebiellionem  dupiiciter.Trimo  ofiendendo  quod  cofequentia  no  tenet 
Secundo,quod antecedens efl  falfum.ibi :  Vos  fecundumcarne. 
Circa primum  fciendum,quod teHimonium  bahet firmitate  &  veri 
tatem  ex  certitudiue  cognitionis,&  ideo  hominis  tefiimonium  defe 
non  eft  firmum,quiaetfi  fe  tognofcac  tamen  frequenter  inordinate 
afficitur  adfeipfum.  Deus  autem perfe&e  fe  &  alios  cognofctt,  nec 
poteft  effe  dittorfio  in  eius  affettu,propter  qmd  teftimonium  Dei  de 
feipfo  ftrmumeft.Tettimonium  autem  hominis  de  Deo  eft  inuatidnm 


Diuili*. 


:  Vidt^ibfoluta  a  culpa  &  dpana. 

*  fctia amplms.f alnarido.n.natuTa,damnatCHlpam.Circa  boc 

J<  Hha  hocfatlum  Cbrittt  no  efl  trahendum  ad  confequentia.imo 

tntfacndotes  in  foro  pnUUimponere  pniatn  fecundum  condi- 

W  peccantis,& peccati,quia  non  babent  talem  ptatem  dimit- 

'f°Aem  etiam  Cbriftus  illi  mulieritantam  contritkonem  dare, 

T  ^ceretad  deletionemilius  culpx  &  poen£,&  illam  contru 

'"  mc°g«ofiere.  T^onfic  autemalius  facerdos  quinon  nomtcor 

'< 'idct,  quia homo  videtea  qum patent.vt habetur  \.\eg\6.b. 

yu o/-CrU,m  tt&o.Toflqua  euangeiifta  introduxit  Chriftu  docente     propter  defetlu  cognitionis.Cbriftus  erat  homo  &  Deus,  nec  pote» 
f  uidit        !m<m  l.P^",s.  I*™*"™  ad  virtutem  illuminatiuay     rat  effe  defeftus  cognitionis  vel inordinatio  affeltionit  in  diuina- 
n-  Tyr '"        '1uia  Primoproponitur  intetio.Secundo proba     „atura  vel humana>proptcr  quodcius  tefiimonium  defeipfo  erat  fir 
J^mt^e/S°  Phajif?^  ^  rnum,magis  quam  quodcunque aliudtettimonium,&  ftcpatetdefe 

&us  confcientia,&  hoc  eft  quod  <//«'t«r.Refpondit  Iefus ,  •&  di. 
eis,  &C  b  ego  te.perhi.^wA^ar  caufa. 
yf  Quia  fcio.Irf  efi,perfe£le  cognofcopatrem  a  quo  txiuiin  mun 
di<m,&  adquem  renertar.Et  fic  patet  probatio  primi  propoftU  fi 
licetquod  Chrittus  fithx per  effenua,quia  verbum  eft  apatrepro 
luLmr       q      profrw  hahet  locum  in  co^"'one  intelletliua,     grediens ftcut  lux  a  luce. 

ttnttgradum,&  tdeo  ipje  Deus  Jolus  eft  luxper  effen     1 8     Vos  autem  nc  Quia  eius  diuinitatetn  ignorabant. 

19     Vos  fccar.H/c  oftedit  Cbrftm  antecedens  eorum  effefjlfum. 


'umejttpftus  Chrinifpecialepriuilegium  cum  dicitur. 

lum  lax.Mti.n.nonfunt  lux,(ed  ab  bac  luce  iilumina- 


hht    r/r"'r'Ca'"on ti/icel1  'mel^e"di*m,cp  Cbriftusfitfol 
t ,ri  t-  n         meWi&ebdnt Manichm. Lux.n.magis proprie 
w  quam  in  corporarihus,quia  tux  babet  rationem 


--.&  —..„,, v  .u<.u,yjK  ueus joius  eiiiuxperejjen 
tpfo  omnis  notitia  dcriuatur.Secundo,proponitur  hu- 

im  lucis 


M  0   \jl  L  I  T  E 


•k   Et  diuiditur 


Mde  dininKoA»  T  "  ^^.*A'   ft  ^*  nonvultmortempeccatons.fcdvtmagis  conuertatur&: 

tioCinmr    w  CUnt,l,r,na a  Sluifto&  ranaotQ  confot  .viuat.Ezech.1 8.g.Ideo dick ei. 

«latnjrinn^  MimulIcremadi  udicimadducunt,quia  7    ^iffeirwm.OaianbifufficitverapcEnitentiadepr.-cte 

uonem  hominum  iolhcucquatrunt.fcd  quiaDns  ritis.&cautclacomrarccidiuum  profutusis. 

non  MQi\jtl. 


UJ7 


Oof.ord.  &  Nicolai  d< 


Lyra. 


V 


nium 


Ho.p.l 

lo.co.j, 


pcrhibco.  Omni<.n.homo quando dc  fe  pcrhibere  intelligentiam.agnofce quia  parer,patcr  eft,  &:  filius, fili 

hudabileteftimonium.lupcrbus&arrogansvidetur,  dt,ledno!idicere.Pater  maioreftfilms  minor.Vnaeith 

hominescniminfirmifumus,vcrumdiccre&:metirj  pof  /tantia,vnacoa-ternas,perfecla:equalitas. 

fumus.kixmentitinonpotlt.  ,  c     Etinlege veBrafcriptumeft.h  vo  v  stin  v  s.Didtode 

*  C  n  r  t  s  o  s-r.SiciU lecundu  carnc  vmercmalc  viue-  dicio quod  fuu  U  patns  reihmoniu  verum  fit,,pbat  ab  v 


recft.itafecundum 
carncm  iudicarc , 
iudicare  inmitum 
cft. 

a  Eqo  non  iudic  o 
qucnquam.  Ego  non 
nidi.  quafi  lecudum 
carncm,  vt  vos,  vcl 
pcnitus  non  iudico 
hoc  primo  aduentu 
fcdfaluo,  ledquialc 
cundo  aduentuiudi 
cabir.fubdit  hoc:  Et 
t.\  omni  ft  iHdiCo  ego, 

•k   A  V  G  V  S  T  t 

Qupd  duobus  mo- 
du  intelhgi  potett 


t  Otut. 

iT-b. 

M.»tth. 

U.h. 

i.  Cor. 

1,4. 

pjn.i.a 

tDctclt 


Tra-j«J 

J'i.  to.«. 

♦  Mctth. 

,..J. 

J.u.io.4. 


c  t  Ncquc  me  fcitis  neuue  patrem  meum.  Si  meiciretis,  T  ror- 10  vcl  patrct 

c  *    Mjgniconti    e  1 1  mtiepidu'  ue.b      imnitjt  s      .  o,  *--«. 

I  ccnmin  irucua?     t- liquirur  t  dec-t.  1  1  IX,  ipiIIUll 


toritatclegis.  Dic 
cgon6iudicoqucmquam.Etfiiudicocgo,iudiciummeum      «urcnimmlege: 

■     Utd.Sc  <i  homo.paucin  noidcKiuii.&fi  miflui  peicarncoi,  rjjmenegocV  pieer  itmul    I     Ore  duorum  Vel  l, , 

pc.dc.utcn.   ^  _  inc.r«.i  conflituir.  a  ftat  omne  verbum,  t 

verum  cit,quiaiolusnonium,fcd  ego&quime  miiitpaier.     quodduoveiplm! 

vobu  a  Dco dat».  /  j  nonlint  inueti  lx  ■ 

^Etinlcgcveitraicriptum  eft,  quiaduorum  hominum  tc  4  fallace?,fcd  trinuj 

1     Nunc  flr  /1  diffroiu  ticiuin  nondiffcro  tellimomum.    5    in  liOC  COmnicii. 

itimoniurn  verum  eft.t  Ego  iumqui  teitimonium  perhibco  6  tur,in  qua  perpet  * 

■     Siduobu»iellibusctedit  ir,quip'.)fljn:Nllio£  mentiii,    7    VeritaS     Si     ergO  'i 
qui1«„oam,h.&p,.i>vbieftfl.b,|..vc,irt>  hibCTC  bOnam  f-J 

#demeipfo,&teftimoniurn  pernibctdeme,quimiiit  mepa-     fam,h,betduos  4 

ter.Oicebantcreoei:  Vbieftparer  tuus?  Refpondit  Ieius:  8  tres    teites  ,   pf 

9  tiem&filiu  fimi> 
rcmcV: 
m  fafidol 

fitan&  patrem  mcumiciretis  .Haxvcrbaloquutuseitleius12  v*  ^ccu,ata  Sulan^ 
vtaut hoc  intclluja-  i  ■  •  i       *»  ij-'1'  naouit. 

mus  -rvon  M  co quen.  g  in  gazophylacio  docens  m  tempio ,  &  nemo  apprehendit  cu  x 4  d    Dicfbant  fr?0 

flM4W.ldcit,modO,  .  •    Voan»t,Hif«doppo.Wn,aiu,l,nmu.  i5SeCl.ndumC.aUU, 

iicutdicuaholoco.  h  quia nondum vcncrat  hora eius .  iDxitergoiterumeisIcius:i6nidicantes    j 

Egonon  vcni  vtiu-  .  r7  C  hritti  carnalitci : 

dicem  mudum ,  /cd  cepeiunt,iedera< » 

vt    faluum    faciam  moin  aperto,  \  • 

mundum,non  ludcium  fuum  ncgando,fed  differedo.Aut    bum  patris  in  occulto. 

ccrtcquiadixcrat.Vosfmcarnemiudicatts,itaconiunxit:     c    /'We/r^.Q^d.TcvidcmusfeJnopatrem  tecum.Qi . 

Egonon  uidicoqucnquam,vtfubaudias  fecundum  carne 

Cnrimimnoniudicarc.ficut  abhominibus  iudicatnscft. 
Ho.  ci.f  *  Ch  y  r  so  $rt)M  v  s.Etfiiudico.  Quafidicat,propter 
i.j.  w.j.  hocdtxi,  non  ludico,  quafi  non  prxfumens  iudicare,quia. 

li  iudicarem,iuite  vos  condcmnarem. 

b    iluiafolus.AvGv  sti  Nvs.Idcoveru, quianon  folus 

fcdegopatcr.Eccecrgo&duoin  pcrfonis,licetvnu  in  fub 

ftatia,quod  cft  ideo  vcrum  eft  iudicium  meum,quia  vewis 
q  Deifilius  fum.vndcprobaturquodfllius,  quia  non  folus, 

icdpatermccum. 
T«,3<J      *Avovstinv  s.Si  autem  tccu  eft  pater.quomodo 
\j  *».?.  tc  mifit?Ergo  Dne,  miffio  tua,  incarnatio  tua cft.Hoc  eft. 

Chriftus  erat  (ccundum  carne,&:  a  patre  non  recelTerat,  qa 

pater&:filius  vbiquccrant.ErubefceSabelliancinon.n.di- 

xit.Ego  fum  patcr,6?cgo  iple  fum  filius,fed  folus  no  su,in    iuit.  Dicit  ergode  paflione  fua,qut;in  fuapoteltat 

fjuit^amecueftpatecPiftinguc  perfona$ergo,diftingue    dxiscapcrevolentibus.      •. 

intelligentam  tT"  i 


B 


cptradr,fed  nec  mc  fitis,  qui  i  U  hoiem  quem  vi 
quodinoccultofum  fciti^&i  ideonecp^reni ifnr: 
me  lciretisquod  eft  pnus,nic  cognofcite,  &  fic  pat. 
tis,quiavnum  fumus. 

f    Forfitan&patremm.^o  dubitat,  feddubitatesquafi  i 
det  &:  increpat,vt  &:  >.  f,s  feruo,fo. -fitan  dominus  tu 
g     Hwverbaloijifitus  efthjus  ir,ga7^>pb\'Uciodocen: 
pIo.Gaz£cdiuitiar,Phylaxeferuaie. 

Tvhce.  Gazophylacium  eit  myfteria  fcriptu; 
qua;  luntin  teplo,Ideit,in  Chn.to.  Hcc  fecreta  poi 
reclioncmaperuitapoltolis,(ed  in  his  modo  loquitm  t 
parabolas  non  i  ntelhgentibns  Iudcis. 
h     Et  nemo  apprebendit  eww.Id  e(t,loquentede  deiutefi- 
plcnemoetiam  fi  vclletapprehendit,  quiaiplcnecdu  I 


* 


i.Kfga. 

I«.b. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Etdiuiditur  in  duas,auia primo  ponitur  Cbrifliprobatio.  Secudo  re 

motnt ur  I udttorum  obieclio,ibi:  Diccbat  crgo.  jlutecedens  eoru 

trat ,  quod  Chriitus  effetfoltu  qui  de  fe teflimonium  perbiberet,  & 

boc  efl  fjlfum,qui*  filius  Dei  nonpotefl  cffefinepatre  &  fpiritufan- 

Bo,qui  concorditer  dant teflimonium  cum  eo,vt  dicitur  i:loan.<,.b. 

Trcs  qui  tcftimonium  dant  in  cc\o,tk.c.TameH  nonflt hic mc 

tio  nifi  Sepatrt,&  hoc efl  quod dicitur.Vos  fecundum  carnem 

iudicatis.Xc/V/cer.wf  ejfefulum  hominem. 

I     Ego  non  iudico  quenqam.  Scilicct,per  exteriora  ficut  >os 

quia  neuiintuetur cor. 

1    Et  fi  iudicocgOjiudicium  meu  verum  e(\.ldefl,flrmum. 

3  Quiafolusno  \um.ytfupponitis,qdia  nonpotefleliefolttu. 
do in  diuinis,cum  >na  perfona  lit  in  aUa,&  e  cnuerso,ideo  fubditnrt 

4  Scd  ego  &c  qui  me  mifit  pater.  Ex  hoc  arguit  adpropofi, 
tum,di. 

$     Et  in  lcvcftra  fcri,eft.ne«f.!7,&. 

6  Quiaduorumhominumtcftimonium  vcrum  eft.  id 
tfl,  dibet  reputari  verum ,  quia  quantuis duo  bomincs pojjint  finnl 
tnentiri  ta  men  non  contingit  defacili. 

7  Ego  fum qui  tcftimonium  pcrhibeo dc  me  ipfb.  Ecce 
>im  perfona, 

8  Et  tcftimonium  pcrhibetdc  me.Eccr  *lia.argum?tum  efl 
a  minori.  Si.n.duorum  bominum  teflimonium  efl  firmum,  qui  babent 
tognitionem  paruam,&  poffunt  babere  afetlionem  difiortam,muU 
tofottius  teftimonium panu&filu tn d\'uinis,vbi nonpottfl  efie ta 
tis  defttJut,debet  firtnum  reputari. 

tf  Diccbant  crgo  tUlic  remouetur  ludsorum  obietjio.audictes 
enimtqnod  aliegabatpatrcmfuum  in  tcfiimonium,  flatim  obiecerut. 

u    Vbi 


IO     Vbi  cft  pater.  Quafi  dicat.non  csl  talis  ac  tantus ,  f 
bocfit  ei  credendnm.Credebant  enirn  enm  effe  bominent  pvm 
lium  Iofeph,  &  ideo  de  ipfo  denforie  quxrebant, 
Ii     Rcfpondit  leCus.Obiet~t;o>iemexcludendo. 
>»     Neque  me  fcitis.^ecttMt/ww  deitatem. 

1 3  Neque  pattcm  meum.  Per  confequens.quia  cogmto  I 
correlatiuorum  cognofdtur  &  rclinquum,ideo  fequitur. 

14  Si  mc  fciretis.l^HdWK/j-  enim  ludxi  baberent  maiore  n 
quam gentiks ,fecundum quod dicitur Vfal.  7 5. a.  "fy  tus  mh^ 
Deus,tamen  non  cognofccbat  eum  quaturnad  mystcrium  t\ 
quia  non  erat  adhuc  plene  reuelatum% 

15  H^c  verba  loquutus  cft  Iefus  in  ga .In  loco  vbiponck  »' 
oblationes prv  edificus  temptt.Hoc  autcm  addit  euageliHa,  ^  > 
dcndum,quod  'fefus  tuc  erat  in  bco,vbi potera '  faciliter  c 

qui  qu&rebat  eum  occidere.nifi  fuilknt  rcpreffi  diuina  viri 
fequitur-.Et  nemo  apprebendit  eum. 

16  Quia  nondum  veneratho.Id  efl,ab  co  prwrdinata  ,<  «• 
quando  voluit  captus  efi,&  non  ante. 

17  DlxirexgOiterum.HicprqfW  fecudumfupra pofttu  ; 
fequens  eum  non  ambulat  in  tencbris.Et  diuid.turin  duas,qw  v> 
mo  ofiendit  eos  quibus  loquebatur  babrrc  buius  lucis  defci 

do  fubditur  huius  defctlus  remedium,ibi:D\cebat  ergo.Cir  W* 
mufciendum,quod  recedente  fole  vifibili  de  nofiro  bemfpberit* 
fantur  ibi  tenebrx,ita  fmiliter  Cbrifto  qui  eftfol  mfhtix,ex  b  « 
do per  rnorte  dcccdcnte,Iudxi pro  rnaia ri parte  funt  obtcntbr  t 
nebris  infidelitatis,&  in  eis  obftinati,&  boc  iu(lo  iudicio  Dci  I» 
videratfigna  in  uita  eius  &  in  morte,propter  quagltiles  legi  r 
fbctarum  i.atitia  no  babcntes  credidcrunt  Cl  nHo.  SimiliterUt 
de  illo  Ccturione,qui  vifisfignis  in  morte  Chrifli  dixit:\  cre 


Dci  cra.t  iftc:vf  habctur  Mat.z-],f,&  ideo  luUiquinoft- 


uis 
ftr 
h/4 


ny  ioannis.      Cap.VIlI.  n^o 

a   £.,  Vrfi,.Quafirponte,&:idcofrijftraIaboratis.V«ditil    nesautemprocefleratillafeueriftimafententb,?«pm^ovc  £) 
lovievenerat,'^  vndenondilcellerat.Ci»*ww.ideoperfe    pomorierr.ini.  Acper  hoc&illis  qnicreditnri  erant  Ipes 


ve 

iedi:ret,  non  pol" 

,.m    fprttti    i.(  »     Pe  fututo  quafi  de  prsr^nti  loquitur.             b     Petfequendo  inapoftolis.         Permanentes.  .5.   f~\  „  T  „  _. 

_floij.i..Dicebate.  a  Ego vado  ,  &<juaerccismc,8c.iu peccaro  veltromoncmini .  i  Mamfcftueft,quod  JQ[l%1 

_BnldemOrte,lcd  *     \oiinimicinunquam,lrdamUimei,ft:finonmodo,pofttat4meri  poterunt,  2    q  ttlOritUI  111  peCC3-    JJixi  vo 

■y*1  uuibuiiiui  lucinuuit  qucd  iltis .  *\          .                         •        i-       i         -     . 

Jj   ODXia  ad   quaill  b     Omniiacarnaliterfapientesi&  dixitnon  inttlllgente».  tlS  IlUS.quamUlS.dl-    bls ,  qj 


ibatjrmortcm.vn      Quo eo;ovado, vdsnon poteitis  venire.  Dicebantero-o  Iu-  3  catfeChnflocrede-  |Jg}!j 


fidcorfitmeflis.ic      do,vos  nopoteItisvenire?Et  dicebateis:Vos  tdeorfumeftis,  6  ftitia*,  non  iniuftttia 

ideoerraill   iapitiS,  a     A|>  tie,cumroexcedens  omnia.  b   In  pcctaio  naii  adhuc  meo  niuiti-,quoJ  non    7    faciet,&  CredeS  ill  fd 

KerpenSterram  iamh.qu.demundoeleaifuntpem.enusadcumquifcctmundum  g    pjentiam,  Ilihll  ftul  •   f  CX  ''S' 

r  1  rjor  in ii  1  ao.  *  '  tjllC  tlc— 

fetiius-  .  c  eo-o  de  fupernis  (um.  Vosde  mundo  hoc eltis3ep-0  no  ium  de  9  rru™  ?.ic,t »>#««•#  <>,£,_  . 

qmfutndebocmu       !o  *  .    .  •*  o  loliciiiciutatusfucns  cxmfc- 

do.    Theophy-  d  hocmudo,Dixiergovobis,quiainpeccatisveitrismonemU  ncxteros    intellectus  "«»«- 
tAcr  v  s.  Apolh-  ,  .         .  r  .  inquonati.  , 2ChriIli, lueniesqGo  L 

larilmale  fufcipies  e  ni.Si.n.non credideritis,c]uia ego fum  moriemini in  t  pecce-  i  j qui ncn  crcdit  Chri 
rnjouem,ait  f  ■  Ctw*iuflfitw«t,ji«eMi«cffeoB«ignt«*.        b  Quiddixifli.EgoTnm&nonaddi-  | d.fto,mcriturin  pecca 

quocorpns  domi-  g  a      -_    .,  fuquiu.niincetgodicquises.vtaed.mus.  : ,  tis  fuis-Accedens  au-  t 

En  fuitde  hoc  h  toveitro.Dicebanccrgoei:Tuquises?dixiteisIeius:t  Princi-  ^temadconnunaeo.  ^"Z 
mut>,fedde("urfum  i7rum  qux  coniidcia  llris. 

is  defcendit .  ~* turin  Chrifto,in pec 

Sui  uidigitur&:  Apoftoli,quibusadominodidlumeft.     catis  iuismoritur. 

osoneftisdehoc  mundo  omnes  corpusiunt  coelitus  g  Ego  fum,moriemini in pcccato  vf/?ro.No'dicit quid,uel  Chri  t.P«n« 

ibti;ntes.Sicigiturintelligendumeft,cumdicitur;  Ego  ftus,vel  fihusDei,uelaliudhuiufmodi,fedadiftos  vut  ver  ©^",'lori 

oajiic/;ocw««'io.Hoceft,nonfum  denumeroveftrum,  boeternaieilentia?,  ficut  olimad  Moyfen  quem  mittebat  ginem, 

qui  undanacuraris,  adhberandumIlrael.Q.d.qui  mifi  Moyfenadliberandum  Vc'»lJ« 

i  i  ier£o?o6i„Hicexponitquidfiteffededemundo,id  fihosl(rael,ego  permeipium  vcni hberare perditos.Cxte-  clrno<i<r 
sft,c e peceatores infideles  terrena  fapientes ,  vnde  hoc  eis    ra  vero  omnia  qux  mittuntur,non  vere  funt.  Exo    j 

;xp(  it.  h  "Pjiwc/p/tsw.AvG.Credite  meprincipium,&cft  inGreco 

e  siiitn.Scd  e  contrario  fpem  dat  credituris.  fiemininigeneris.ac  fi  diceret:  Credite  me  veritate, quflo- 

0  ideWM.Ciedideritisdicit,  nonperceperitis,quiane-    quor  vobis,paterdiciturprincipiumn6deprincipio,fiIius  tra.j*.i 
Molinccapitimmutabilem  effentiam.  drprincipium  aprincipio,i.apatre,perquem  omnia.Om-  lt>,t0,y* 

*\  vgvstinvs.  Totamfidehtas  ludxoruipfa  eratnon    ma.n.  per  fihum  pateroperatuseft,ipfe  manus  dextera,for 
pccjiu  habere fed  in  peccatis  mori.Vnde  lubdit.Dm uobis    titudo,(apientia,&  verbum  eft  patris. 
,;.! u.inpeccatis  pcfiris.Ct.cdo autem  in illa multitudine q        Avc.Eccequideft  efTcquiaprincipium  in  fe  manet,in  * 

uaudiebat,&;  eos  fuifle  q  crcdituri  erat,quafi  in  om  nouat  omnia,&:  mutari  non  poteft. 

nesan-  Loquor. 

NICOLAVS  DE  LYRA.  biintelleRusdicentis. 

mhiUvifa,fed ttiam per oraculaprophetarum  pr&diftapoterat  7  Vosdeorfum eLhs.i.dcmaffacomtptapondere originalispcc 

ofcere  vem  cijriflum,&  perfequentes  eum  merito,  funt  d     cati,  &  ideo  habetis  debitu  mortis  &  necefjitatc  moriendi  proptet 

.■fipropter eorum  ingratiuidinem  &/ic  excacati  totaliter  quod  feparatio aic a corpore  non  fubiacet  fimplicit  uefirte  uolutati. 

atione,&  hoc eil  quod  dicii.Dixit  ergo,&c.Cgo  vado.  8   Egodefu.  fum.  Qtaa  fecundum deitatem habeteadem  natura 

ipatrem  per  mortemfecundum humanitatem,d quo  tamc     cumpatre  ,fecundum  humanitatem  anima  efl  a  Deo  immediateper 

non ceffitfecundum diuinititem.  creationem,& corpits formatum  fijiritnffancJi virtute ,& propier 

<^xnt\.m.Q.Scihcet,perfequedomeinmembris meis,quia pofl  hoc  habehat plenum dominium j/tper corpus fuum , feparando  oni- 

.hnv.i,ludeiptrfecuti  funt  apoflolos  &  alios  Chriflifide-  mam ab  ipJo,&  reumendo  fccundum  quod dicitur  infra  10.  d.  Po- 

iei  tjMtdmo  tcm,vtpaiet  jLtl.%.  teftatem  habeolponendianimam  meam,&poteftatem  ha 

1  inpcccato  ueftro  moticmini.Id efl,propterpeccatuve'  beo  iterum  fumendi  eam.idco  fequitur. 
mtpropierpofcciitionem  Chrift:,et  apofiolorum ciuitas  Ie  9  Vos  de  mundo  hoc  eftis.corpre  &  affcctu; 

rnj mdeftrutlj (fl,& lempium combuftum,& populws occifws ab  joEgonon  fum  dehoc  mundo.Qu  a fecundum,oj Dcus prce- 

l{omano,vt  fnerat  d  ChriitoprMiclumcxprefftusLuc.il.  ceditmundnm,  vt caufa  efjetlum',mc efl pars uniuerfi.  Secunduaa 

,<?  9.f.leri<fatcm  le.qua  oc.pro.&c.  tem  humanitatem  propter  virtutem  formatiuam  eoc\cm  modo  efl  di- 

(  0  cgo  vad0.yci//cc;,  ad  gioriam patris ,  veilra  infidelitate  ccndum,quia  iila  virtws  fuit  virtutefpirituffancli:quantum  autcm 

k  pediente.  ad  animam  &  corptts  bene  efi  pars  v-nucrfi,&  fic  ett  dc  mttndo  qna 

I  :ebat  ergo.f/ic confequenter  lefus  docet  remedium.Et  diuU  tum  ad  (ubftantiam,non  autem  quo  adpeccati deordinationem;  qus 

■'■•■  1  duas,quia primo  huiufmodi  rcmedium proponit,fecundo  e-  deordinatio  nomine  mundi  infacrafcriptura  frequenter  defignatur^ 

t  av.am oftendit,  ibi:  Dicebant ergo.Circa primufciendum,  vt\up.diclum  efl,\.cap.& hoc modo  Iudm erant de mundo  propter 

>c  rtmedium  confiftit  in  uenicndo  ad  Chrijtum  per  fidem,qui  infidelitatis peccatum,propter  hocfubdit, 

«  1  lux,ideo  diuiditurin  duas ,  quia  prirao  rcmedium  huiusfi-  1 1  Dixi  ergo  vobis,quia  in  peccatis  veftris  m.Supra  dixerat 

0  nditur,fecundo adcredendum eos  inducitjbi.  Dicebant  er-  in peccato  vefiro,in  ftngulari,  quia principale pcccatum corum  erat 


vrte moriturtm,ut  habcturpcritlud  Ifa. $l.d,  Tradidit in  1 2  Si  enim  non Ctcd. Fide formata  charitate. 

i:animam  fuam  .  Hutjtriptura&totumcap.exponitur  1  $  Quiacgo  ium.Cobisinlcge  & prophetis promiffus.  Morie- 

ab antiqms doc~lorib.blebr&orum,&  ideo  IuiUi deriforie  mini  in  peccato  veftro, 

ie  hfii,'/s<cm  reputabant  falfum  CbriUum.  1 4  Dicebant  ct.Oftenfo  remedio  cttttdendte  mortis,  quod  cflperft- 

■^  nquid  in tcr.  Si.n.ft ricfe  loqueretur  de  impletione  huius pro  dern  Chrifti,  hic  confequcnter  inducit  cos  ad  crcdcndum  ftbi .  Circa 

:\it;quid  cx  ftmplici  uoluntait  feparabitur  ai<e  qttud  pmmittitur  lud&orum  intcrrogatio  dicens. 

patettx  coqucd/ubditur.  Quo  ego  vado,vos  non  15  Tuquises?  Q^d.oftendenobis  q>tu  /istalis,&  tanttis,quod  de 

ns  ucnire .  ipft.n.poterantfeipfos  mtcrjitae  »[ed  nonpote-  beat  crcdi  tibi.     1 6  Dixit  cis.Vrcbando  quod  debet  eis  crcdiper 

lt,urnamfuamprfj  uoluntate  fua  traaere,  ficttt fuit prophetatu  bocquod  efiomnium  crcatjtrarumprimum principi<wi,& per  confe 

''flo  per  Ifaiami&  in  Icjufuit  adimpletum.  qucns  ueritas  prima  &  infalUbiiis,&  hoc  e/i  quodfubdit. 

'-  \\e.t,Hu ponitur  Cbrifii  rtfpynfio,.m  qua  datur prxdicli  uJl  1 7  Principium,  qui  &  loquor  vobis.  Etquia  cftprimitm  olunt 

vV  rcrum 


H<i  Glol.ord.&NicoIaide  Lyra.        n 

trm>  a  toMsrwfcw.Ethabcovobisnmltaloqui- doccndo.fi crc  d  ^iuaego.&c.fa.fcm.  Semperipfaarqualirasefr.  Sert 

jl   didcritis,accufandofin6credideriti%&quimodononiu-  non  cxquod.iminirio&deinceps,  (ed  fineinirio&i 

dico,led  ialuo.habeo  poft  iudicare.Habeodico,ted  totum  Dei  cnim  generano  non  habet  initium  temporis  qui 

cx  patrc,  qui  vcrax  eft  ex  fc,  cx  quo  cgo  fum  vcritas  quam  vmgcnitum  fu:  ta  funt  tempora. 

gcnuit  cx  (c ,  &:  idco  vcu  dico ,  6c  iulnco.  Ecce  quomodo  c  Muhi  credidcrunt  in  eum.  Fjdcs  credere  quod  non  vidi 
dat  gloriampatn  cui  ritas  e(I  videre  < 

CquallS  elI,Vt  dOCCJt  ■  FaAu»horaoFropteruo«»t»o(T"cti»meinreri.-ere.  Credldl(tl.N6c<. 

nos  minoies  dare      piutn,  qui&  locjudrvobis.  Multa  t  habco  devobis  Ioqui&c     fcimusvtcreda 

gloriam  Deo.  a  *  ■  .c-    .        .  abcoqtytdcacabeo.        t  fed  crcditntu  v 

tsapra  o  Et  non cognouerHitt.     luCljcarc,t  icdqui  me  mific,  verax  eft :  &ego  quaraudiuiab      gnofcamus  , 

7.4.       Cumdicit,qu.mifit  uAnta»  z  Chriftus   hon 

tpe,  vcraxc(I,noin-     coJi;Ecioquorinmundo.Etnonco£noucruntquiatpatrem  3  ter"ndeiacit, 

tCliCXCrUnt,quodde   D  *a  qMMeAjp^iaifleaAipwniaAuauta  j>portexuobisausuineJcnt,nenuu    +   'C  Vldcndlim  1  _ 

patrcdiccret,qaad-  ergod<i,.cict<ie.juaiit<>ium<iuci.ci<:te.  quod  e(I  mercri 

huc  habcbant  clau-     cius  diccbat  Ocum  .  Dixit  crgo  eis  lelus:  t  Ci*m  exalraueVicis     dei . 

fOS  OCllioS,    CV  idCO  a  Aiquietuobi».  Nocaiutcreo»  i'ti>lltali<;uo*<]U,  treXcur  rr.iit.  i    f    Matlfcritis  in  I L 

jubditcis:  Cumexalu     filium  hominis,tunccognoiccr.is,quia  egoiuni,  &a  meiplo      ""«co.^ChrL, 

n  ueritisft.  vbioftendit  c  » lit&fattstmytkmt*.        0  lucmun.dixeiai.redo.uiarcs  magu, nii-  6  Oftendit  ea  qtj 

aliquosibielTcqui  d«ecom„,e»o..,.  ^  7  corum  corda  i[B 

poft  pailionem  (ua,     racio  ninil,icdiicutdocuit  mepacer,  h*Ecloquor.Ecqinme     Scicbat  emn,  . 

ClfentCrCditUri&CO  *  NoQtame»m,au*utcgr,qutauor»ii,cairi«ru»,ricccoriUcn,c.  8    ni5  Crcdiderunbl 

gnituri  qs  ipleeilet.  tFlcc''  c  Fiiium.j  dam  ,  fednon  b 

STi  *AvG.ExaltatlO-  „  b  dQjre.0»  ,.£,.■...  ^^ 

*o.to.o.  ncm  afjt crucis dicit^d  miiic, mccumeit,  ct  nonreliquitmclolum,quiaegoqux  o  quideis  promir, 

OUia&  ibl   CXaltatUS  »  ir»faluf.:hu.n»i>lgener,»qua:c(iuolunu»patrls.        b  Iod«hioii  omocaquu  non  ,ara  io    10  VetC  dl  lcipulciii 

*•(>  nn  ripnptiriif  in  li  omnem  te.rarr»  cxiuit  fjuu»  arnito  omn,.  ,-  " 

gno,hocoPottebat  c  placira  iunt  ci ,  facio  iemper .  Ha:c  illo  loquentemulti  u  taCnr^lt3! 
implen  pcr  manus  ...  ^i&f&tmvr*^*»**»******.;        priusabipforc 

eoruquipofteafue-     crediderunt  m   eum  .  Dicebac  ergo  lelus  ad   cos   ,  qui  lafant,  &illieu 

rltCreditUri,qUlbuS    f  *    Qma.amelTecxiMlli,.  lnfiucMi.xii.uobh  ^p.telTeperfe.moi.cm.  dietUnt    &  C« 

dicir^hocquare^nifi     crcdiderunt  ei  ,  Iuda:os  :    Si  vos  manletitis   in  iermo-  ,5  rL1!t  &  rccefi-f 
vtncmoin  quocun-  2  •  Bo0,ta..»,,uftitia-,&  «...*,,,.  ouianonrcrir 

quelcelere,^male  „,  ,-r  •    .».  -b  ^r""1^  d,rT^-.    i4ri,nr 

Sb.conlcmsdefpera      nc  meo  >   vere  dlfcipull    mei    t     emis,   «  cognofceus  J«^m  rf;/.   , 

ier,qnvidcateisdo-  hanc  altitudin 

nari  honucidium,qui  occiderant  Chriftum.  uenietis  ex  fide  qux  eft  humili5,&  conitmnitur,cY« 

c  Uutuegofum.  Efie  eft  immutabilediuina?  fubftantije.Sed  num  lynapis. 

ncipfequiloquitur,intelligereturcfiepater,fubdit.£ri»»e  A  Avc.Omnesnos  vnum  magiftrum  habemus,,' 

ipfofacionthtl.quiz a  mcip(o non fum,  ledapatre.  Ulo  condiicipuli  fumus. Nec  ldco magiftn iumus, 
r                                                                               JZuia 


NICOLAVS    DE    LYRA:  8  Scdficut&c.mccueft.fi«iu/ec«»i;.w(/ef'rutfw  / 

filio,& econuerfo,fccundum  bumanitatem  vere  ipfa  d?n. 
rerttm  prhcipium,omnia  reducit  infeipfum ,  cumfitfinis  omnium,     mine  Cbritto  jfcciali  modo  fciltcet  per  realim  ■pmoncrtiipL: 
idco  cnnfequenter  oilettdityquod  ad  ipfum  pertinet  omnium  iudiciu,     dum  non  eft  in  aliquo  alio. 

per  quod  alia  reducuntur  in  ipfum,&  bcc  efl,quod dicit.  9  E t  non  re.  Quia  fiutu  fecundum  ,  quod  Dftis  non potc 

I   M ulta  habeo  de  uobis  loqui  &:  iudicare.  7\(o«  dicit,  vobi^     dpatrefecundum  rero  quod  bomo poteji fiparari  de  p^^M 
*   ad  vtilitatem  veftram,fcd  de  vobis,id  eii,'ad  malu  verum,quod  erit     luta-.fed  dcpotentia  ordinata^natura  affnn.pta  nunquJR 
in  iudicio  futuro  quia  quodjcmcl  affumpftt,nmquam  deponet,ut dicit  Dau\ 

1  Scd  qui  me  miC\t.Quia  adimpleuitpromiffum  deprima  mifjio     10  Quia  ego  quae  pl.&c.fa.femper.I»f  H<»i;bw.».Dcai 

nefilvftqux  non  efl  ad  condemnandum,vel  iudicandum  mundum,  fed  &facit  quodpater,quia  eorum  efl  vna  volunt.ts,&  operatio, 
magis  ad faluandum  per  doi7r;nam,ideofcquitur.  tum  vero  bomo,eim  voluntas  &  operatto ,  regnlatttnr^^ 

3  EtegO  quiaiidiui.Dic/r enim fe audire d  patre,  quiainquan     quaobliquationv aregula dtuinx.  voluntatis ,  vtpatctexprf 
tttm  Deus  babetfcienttam  <2 patre ,  tamen  eandem  cum  tpfo  ficut  &     11  Hxe  lllo  loquente.Hoc addidit  cuangelilta ,  ad oiiendo  « 
f(ientiam,fed  inquantum  bomo  babet fcientiam  infufam  ab  eo:  quod  remedium  jtdct  prtcdiEtum  extunc  mcaspit  haberc  1 

4  Et  non  co,Hoc  addidit  euangeliila^vt  oflenderet  c&citatcm  eo-  quantum  ad  aliquos  Iud&orum. 

rum.P ' eruntamcn^quia  multi  Iudeorum  in  morte  Clmfli  crcdiderut,     \  z  D/cebat  ctgo.Toftquam  Saluator  indnxit  aliquos  a 

yidentes miracula  qua  acciderant in morte eius ,  vt  habetur  Luc.  fidei,bic  confequenter oftendit  etficaciam huius  rcmedti.t: 

3  l.g.Similiter  ad pr&dicationim  apoflolorum  multi  ludxorum  cre-  in  duas^quiaprimo  circa  hocponitur  Cbrtfti  mflruSio,ft 

diderttntpoltmortem  Chujti.vt habctur  AQ.i.g,ideo fubditur.  dxorum  contradiftio,ibi:Kc\pondctunt  ergo. Ejficactr. 

5  Dixit  ergo  eis  Iefus:Cum  CX.Scilicct,in  cruce,in quafuit  ex-  deiin  hoc conftflit,quod dat  perfeclamtihcrtatem,  qux ei 
tenfus  tn  aere,&pcr  quod  exaltatus  efl  d  patre,fecundum  quod  di-  deftderabilis  d  creatura  rationali ,  quia  JenftbilUcr  videv. 
titur  Tbtlip.z.b.Humiliauitfemetipfum,  fatltts  obcdieus  vfque ad  bruta  animatia libertaie prxeligunt  ventris  fatietati.it ' 
mortemjnortem  autem  crucis,prcpter  quod  &  Deus  ex.&c.  tim  homo  de  cuius  natura  eft  libertas ,  per  boc  enim  dtffcrt .  idp 

6  Tuncco:&C.quia  cgo  ium.Sciiicct,vcre Cbriftus.^titur au  animalibus ,qmd eft  liberi arbitru &  ideo debet  vcramliba  /f« 
tem  tali  modo  loquendtyvt  reducat  eis  ad  memoria  itlud  Exod.3.  d.  omnibus prxponerc,propter  quod  Saluator  ofter.dit ,  quoo 
Ego  fum  qui  fum.  fideifc  exiendit  ad  dandam  ttbertate perfetlam,  &  boc  fj 

7  Etameip.fa.ni.'2«/<jy««n</ftWi7«ou'Di-«j/;ii^er  totamvirtu  f/f«r:DicebatergoIefusadeosquicre.eiiu.Q«w# 
temoperatiuamdpatre,liteteandem,ficutdi5lum'eft  de  fcientia.  temmaxime dcftderabant. 

Secundum quodbomo,illa  natuta  ett  organum  diuinitatis  coniun-  1$  Siuosmanfer,in  (er.meo,ve.di.mcieritis.Hoc(f/x/ 

Uum,&  ideo,nihilpoterat  operari,nifi fecundum  motum  &  regula  aliqui  eorumficlc  credebant,&  tfli  non  erant  vere  diftipuli. 

tioncm  ipfius  Dei,ideofequttur,  1 4  £t  cogn.ver.4>ci//e'er,^«/'f  doclrinam  menm- 

8  Sed  *Etv 

Af  0  i^  jt  L  I  T  E  i^.  nem,vnadiepra'dicantePetroctedideruntfimuI& 

dclud2isquinquemilia,&:alteradietriamili3,vtha:ti 


■juii 


.     ■  .  ui.  lllClotia  villlllVjUV.  lllliiJjUC  dllCIU  Uit  lllrt  iJ»l'ii>'  .  ■• 

5   Dixit  trgo  cts  lefus.  Cum  exalta.  filium hominis .  Scilicct ,  in    Adt.4.a.&  z.g. Sic  etiam  eft  inter  homines,quod  ua 
^niCe'  r    ■  n  n  minis  plus  apparct  &  commendatur  poftciusmo 

p  lunccognofcetts.Vod  mortem.n.Chrifti&eiusafccnfio-    quam  ante. 

u> 


n 


/ 


VI II. 


63  loannis     Cap.    vin.  ,j« 

locofuperioreloqUTmur/edmagiacrefto^niugha-  beru.autempfenaarqueperfedra  efromndo'nulla.cmn 

ar  m  nobis,ad  dilc.ra.uin  aut  t  arum  eftaccedcre,  led o  mim,ciri*,quando  noWnna  mtekSSdSSSS* 

ctetmanerenosin.llo,&  fi     illano  manicnmus,cadc  d    ^n^^AmtI!ebraice,vemmdicitu75rini2£j 

»Jh«ie  m>us,breue  ve,bum,magnum  operc  fi  mjleri  nullus  mterpres  mutanit,ne  vilcicerernuda  D,(ld  hono  j 

Quid.n.eil :  m  verb.s  Dei  manere,  nifi  null.s  tentatiorn-  habeat  lecretum,&  eft  quafi  iuramcnru ,  vnd Kk-?o°  vm 
>  ceuere?  Si  labor  Jr  ■■    ^y,         ■   "'Ji.>' 

neft,    graiisaCCi-  »     *««««•.         Q^mnecoc.,!usui.necaansao.necincorhom.a'-cen.  b    Q..mmo-         U,FCl'lla-    I-Uratdo- 

ni-^miiim     Sih-  ito«>rft«,qiwraodflFcawet:a«Ioilwtufuobi,Alitetuo#.  c    CcgritJ>  Litc         mniUS     per     lcmct- 

pra.miuiu.  01  j<t-  iosui»iiiic:,joi  «e  «ui«.ant.  pff-.,,,,;  „.„ .  /■      I..         ;,■.("...„  •        r 

*      1  j  •     -i  .     h     r    .    .      1       ■  fcrfcrur.t  genus  fupe.bi.  lPHJ  UKOUPniim  (cn 

r^mTumn&  b  veritatem^veri^t  Iiberabitvos.RerponderunteuSemcn  «  iintSS  SSfeS 

mpxmiuui,(x  o    Ai — i      ,-- , .    .  -      .    .  ,  , ,,        , 


t  D 


jmpsm-um    &  b  '^     i      /-                                                      "^^^                              re,"iam    onsiiii&: 

boiccs    \erita-  c  Abrahxiumus,c^neminifecuiuimus vnquam/quomodo tu  2  VCrbu« 9«od fcmel 

»  «     Expomte.s  ,,„:-.■  .:t(c  uc,,<,  ou*  Iibettas  quam  piomittit.               b    Mun  confi.matio  in          Pr0tU"t  ,   nequaqUi 

ra..  Hnrverh.-,  ,•   •  JV'"""'.""^*    ,.      ..,                          ,     .                *  mitum  facir.hoceft 


Z/V.  Hoc  vetbfi 
ninuspofuitali- 
taie,  i  on  vt  ple- 
jqueLatinedici 
:t,Iibcrarialiquis 
nfirmitatc,Et  n6  e 
srat  om.nus,fi.  f 
icritis  ed  \e;i- 
libcrabtuos  iu 
)  tamcn  uerbo 
ntellexerun  m- 
bettatcm  carna-  g 


dicitisliberiericij>?KcipondiceisIefus:Amen,amebndicovo-  4  pericmetipftim  iu- 

»     Examorcnonla   ■jotcnatur-t.  J    WUit. 

bis,  t  quia  omnis  qui  fccicpeccacum  ,  ieruus  eit  pcccati.  5  e    Ser*u*«*temnon. 

Ideft.pecca.or.  Et  li  ict.-at.  laiftlctk.  Ch.ift.is ;  in  aocno  fua  .ohi".    °    iu   nOC  rerrtllt   nOS: 

tens  Ellii  iibeta:  . 

Seruusatitem  non  manccin  domoin  arcernum.FiIiusautem 

QiMfol  si  iiberat  a  pccctis.  b    Vt  hic  peccacuuj  oo.i  domintur,  &  polt  corrupt  onem 


Vthicpejcititm  no 
ur  oninino  r.on  (it 


manetinsetcrnum.  Si  ergofiIiusvosiibcrauerit,vcreiaberi 

^J-1"11-       .  *     •'"■«"■eiiOdnonperimitationem. 

eritis.Scio  quia  t  hlii  Abrihx  eitis/ed  qucncis  me  inccriicere 


^tfpondit  ei.  Non  illi  qui  crediderunt  fed  ahi  in  turba  q 
icred.dcru  r,quiauditoIiberabitvos,;ndigaatiiunt  le 
ari  leiuos.purantesdixitTedecarnali  lib^rtate 
tmmmtj  r  Metiunt.loieph  leruiuit  in  Aegypro  .  pjtres 
kcgypto  leruierunt  m  luto,  ilh  ndcm  tnbutis  Cclai  is. 
t  AvGvsriNvs.  Primahbertaseftcarc-rectiminib.  ied 
inchodueftnon  perfecfahbertas,  quiacaroconcupi- 
aduecluslpiritum,  vtnoneaquaj  vultis,  faciatis.  Li- 

bertas 


Quap  etgo   fpes  eft, 
hberrans    his     qui 

7  non  fijiw  fine  pec- 

8  cato? 

9  f     Filius  autcm  ma- 
lOwcr   in    mernum.    Si 

ergo  filiut  vns  hbera- 

11  ut>it,  *e>tlibericritis. 

12  Qui.  iolus  hber  eft 
a  peccato. 

g  Scw  qnia  filii  jlb*ah&  e/Usyfedlijmritis.&c.Expofno  a  dno 
comragloriantesdevanaliberratecamis  «5ivera  iermtiue 
peccati^:  vera  hbertate per  (e filium  pcedens  iftis,icihcer, 
quodhlu  Abrah.E(un  icrcarnem,  raleshberosoftendit 
non  c"cr,lio.s  Abiahae,  |  enmitationem  fidei  &  iuftitia:, 
led  elie  fihos  hom.cidaj  diaboli,  qusrcntes  te  occidere ,  &c 
na  efte  vete  leruos. 


NICOLAVS    DE     LYRA 

1  t  veriias  libeiab.t  vos.i^fiM inprxfcnti  veritas  fidei liberat 
iimtuteculp&,i»  ijua  iuhoai  vtra  li^ertas,&      [utur  i  af.  rui 
tomifer:£,Gn  ipf.% .. rratura  libe  abitur  a  corpore  mo>t  s>vt  uabe 

•<i.$.d.tunc  iioertas perficietur ,  auia  amma  erit  fub.efta foli 
D  ,ro  qhu  confifiu  eius  tibertas  propler  qnod  dicit .  4u%yoU  t  is 
n  r.ilibcrali  fuerii pia,pietas  autem  efl ferutfts  Dtit&  corpus 
a  mnin,  fubtetlum  ipfi  animttpcr  dotesglori<e. 

2  .elj  ondetut: Uic  pomtur  ludmru  contradiftio.Et  dhiditur 
iti  us.quta  primoponii  bxc  contradiciio,fecnndo,rc-n>>ttetur,ibi: 
E. pondit.Ouat  pnmnm  fnedum,  cp audtermt  a  Cbrifiofe  poffe 
ccttjuilbertatcmper  eiutfidcm,in  boc  autem implicatur  quod-ip 
ft  entfcrni,&  ideofiatim  contradixerunt,nob:litatemftt£  ori^i- 

toiantts,&  boc  efi  nuod  dicitur. 

3  cineAbrahifumus  &neminift:rniuimusvnq  ManU 
ft  patetbac  diftu  eoru  effc  falfum,qa  fi  intcll-gebat loqui  de  toto 
p  ».o Uitico,patet  diftifalfitas  ex  boctp  populus  luda.quadrm- 
iSMtisfmtin  Aegypto  \nftrHitutem*gna,&  iterii  jo.ann.si 

■c<.in  terra  et  fuafr equentet feru  erunt  r egi  jtfiyrioru  & 

inilitvb.vtpat  1 1 .?{?$.& 4.,Si  atit  loqncbantur  defeipfis pro 

»e,  p»tetetd:ftifalfttas,  qrtia  tunc ferttiebant ^manis, 

■n  annorcddtbant  tributum  eis ,  propter  boc  dixeruut 

Non  habemus  regem,nifi  Cxfarem. 

•modo  tu  dicis  hberi  eritis?  Saluatoreis  duopromife- 

niti/nc  veritatis,d.Cognofcetis  veritatem,  &  donu 

'-"-.'  sd.Kt  >  n  astiberabit  vos.Luetautemfttpcitts  dcficere 

'nrtate,  tarnen  ludai  ficut carnales  &fuperbi 

uriofum  >  cputahant  carcntia  libertatis,&idco  dimiffo  de 

■mo>is.q»t  mpl  cabatnr  in  vrbisChnfli  dicentis.  Co- 

11  cetisveritate-(»^<*//c'>-«»,f  tantummodo de defeftu libertatis 

>toin  boc  verbo,veritas liberahit  vos. 

du  eis  Iefus. Hic  rtmouetur  Iitdxorum  contradiftio.  m 

ndo  autem  nc^auemnt  vnitm,fcUicee,feruitutem,dicentes 

^tumumisvnqio. Et  alind  a:jirmauerunt,fcilicet  gene 

uiemdicetes:Tt\i  Abrah.x  fumu&ftYra  Satttator primo 

Te  verum  quod  ipfi  ncgabat,& fecundo  excludit  fecundum 

'n'^dnt>ibi:SQiociuumii.Ctrcaprimumfciendum,quod 

licet 


Ucet  Cbnfitts  po3et  il.ttim  ofiendereeoseffeferuosferuitutetepor* 
U  vtpatet  expr*diftts,tamen  dehocnon  curauit,  quia  ipfemet  fer 
mre  voluv&  foUeretributU,  vthr  Mat.i7.d.fedofiediteoiferuor 
JtruitHte  culpx,de  qua  eis prxdixerat,ticctintelkxi(let  mAe  defer 
»'t'*t<:ihorati,&hoceJtquodd;citur.RcCponditeislc:U}%S,c. 
omnis  qm  (ecir  peccatum.  Cuiujcunqueconditionis/iue  fit  nt> 
biin,fiue  ignobilts,fiue  diues./iuepaupcr. 

6  Ser  u us  eft  i  cc  Cuttts  ,  atio  efi,quia  ficut  ille  dicitu r  liber  qul 
mnueturproprio  motu,  fic  dkitisr  fermu  eo  <p  mouelur  ad  imperiU 
iommfut.  ln  opere  autempeicati  homo  mouetur contra  Utud  qmd. 
eft  jtbipropnum  quta  viuere  fecunium  rtfta  rationem  efipraprins 

bo>nir,-smotHs,vt,>abeturz.Eticb.lnpeccatoaHrebomomouetur 
cotra  refta  rat,oncm,&  ideo  licet  pcccatum  fit  voluntarium ,  tamc 
tn  ip\o  confiJUt  mAX>maferuitus,>pfi  atttem  erautpeccatores  mani- 
fefti.Ex  quo  cJncluditur,quodcrant  vereferui,  Et  cofeqnentcr  ojle 
dit  penam  bunvs  feruitutis,di. 

7  Seruusauino  mi.nido.tfiadommeil  eedafiavbifcruicul- 
p£  nomuitnt  vi  £term,licet  modo  ai  tepus  maneant  in  >pfx ,  Jqua. 
tumfunt  de  numero  fidelium.quia  modo  admixtifunt  mali cu  bonis 
fed in  luture  iudkio Jcparabutur  ficttt  oucs  ab  haiiis,vt  habei  Mat. 
z$.c.Terquem  modu autern poffint  ab  bac pcena iiberari ofledit,di'. 

8  Filius.  JY./Vcrf.ne,  ma.in  etcr.Quiafo(u;seftf,nepeccato,& 
eil  filtus  Dei  mtura\is,&  ftc  babet potcdatem  alios  liberandi  a  pec 
cato,faciendo  eosfitios  Deipergratiatv  adoptio/iis,&  boceft  uuod 
conctuditur. 

9  Si  crgo.-y*'  feruitute cntp& per  modum pr&diftum, 

io  Vere  I i. Qnia in  hoc  cofifiit  tibertas  vera, vt  patetppradifta. 
II  Scio.  Hh  Satttator  excludit fecandu,oilendcndo  primo  quod  n5 
fintjlbrabxfiliifccudocuiusfmtfdii.ibiXos  ex  patre  diabolo 
Trima  in  duas,quia  primo  oilendit  cp  nonfint  Ubrab*  filiijccitdo 

quodnon  fint  filii  Dei,ibi:Pi\ev.iniergo,circa  primufciendum, 
quodvera  filiatio  dedarjtur  per  imitationt  coditionis  paterna.lw 
deiautnon  imitabantur  fafta  ^brahx.ex  quo  condudit  Saiuator 
quodeius  verifitii  non  cram,quamuis  ab  co  carnaliter  dcfceJifsent 

boccftqttoddicit:.Scioquhf\\u  Abrahccllis.  Tatummodotar 
ne  fednon  niorum  imitaiione-.edco fcqnitur. 

iz    SedcjiiKritismeinterficerc.p./»fwi^/«W/f/<-., 

v*  Quia 


Diuifio, 


M  °  >\  ^*  L  i  T  e  %.  voluptas  tranfit?peccatumnontranfit,prxteiiit  rpdeleclT 

1  \*enimen,&c.Omnts  ^/J-.Avgvst.O  mifcrabilis  fcr-  bauemanfitquod  pupugerar.                            * 

fitiih,  f" sn°ni,nisallcluadoiu,dorn«»idurisimperiis  9     J'«,jo/?//iu.PrimoacuIpa,poftcaaprKfentimifcrh 

;  tugiedo  requidcir,  leruus  peccati  quocuq;  fugit  10   ^c//.m.Roma.8.d.Ipla  crcaturahberabitui  inhbVita 

♦HiatramtIcim.uictu.Pcccatum,ntquodtacirintuscft  teglonefiUouimDei.                                               ;* 

vulupus  Tomus  v.              O 


U6j 


Gloford.ck:  NicolaideLyra. 


ii 


A 

prmo- 


no 


^pudpatremveflrum.Dcdiibolodiccbatcwus  filij  funt, 
„  naturalcdimitano  le.Occafionedloru  vctboru  quida 
dixcrunt,homi.u--  cx  diabolo  nalci  fecudu  carne,quod  tal 
luinclt.RcU-r  ramcnP6l>du  Troiaiuis,damonesai  mu 
lienbus  coaibuifl'e,&:  dcillis  holes  ortos  fuiflc.Au£.,hoc 
nonarhruut,  icddi 


ci'  hocquoldam  di 

ccrc,quibus  non  fa- 

cilc  clt  cotradiccre. 

t  lubct  Potcft  qmdcm  eflc 

■M  quodficut  aflumut 

UUJ>  acrca  corpora,  >ta&: 

cum  ilhs  aflumanc 

fcmina.vnde  homi- 

'teflcti*  ncs  naieantur.  Mxc 

tamcndidanonsut 

aihrmanda. 

B  b     t^tfponderunt ,  & 

dtxtrum  ei.  »Quiaar- 

gnitcosfaceicmala 

pauisfatentes  patre 

luum  eife  Abrah.i, 


•    Cur. 


fci/,e?*cNondicit(quod  poterat)reefledominum  Ab> 
ne  fit  occafio  calumnia-,nec fihum  Dei,Icd quod inui 
cv  quod  pofluntccciucie. 

e    yos  facitis  eper«.iam  innuitalium  parrequam  Abr 
cdius  lilij  funt,non  iiatuia,led  ln.itaii 

f     D'xerunt  Cj~c 

Quieft  »t  liarou»  qni  cinit  dum  capitur.  e    Cor.qui»  noi  .apiiut  a  «,-  fQr   i,|n  jnr-i 

co..le  vciho.  '  J"'»"iti 

te-  non  dc  on 


C 


carnis,feddevi 

minum  loqui, 
vfu  lcriptutatu 
tcsjfomicatio 


quia  fermo  mcus  non  t  capit  in  vobis.  Ego  quod  vidi  apud 

i     Id  elt.vetitateinquxr.;"  iple  lum,&  ideo  fctmo  meujuosdcb.-retcapere. 

patren/loquor  ,  &vos*qua:  vidiihsapudpatrem  veftrum 

*  a    QO_^d  cortra  iftumdicir^. 

facitis.Rcfponderunt  &dixerunt  ei:  Paternofter  Abraham  4  fn^mahtctc 

crediditAbrjhamixo.  3nima  faiflS  ( 

eit.  Dicit  cis  Iefus :  Si  filii  Abraha:  t  eftis  opc*a  Abrahs  t  fa.  6  bijcitur,mutar 

a     Firti^probate.non  »erbi«.  b     In  pfrora  ni  non  *ife  filii  Abrahi.  (  nr 

citc.Nunc  autem  qua-ritismciinJrficere,  hominem  quive-  7 

a     Cuiu>  filioa  vosvfjcitia. 

ritatemvobisloquutus  fum,quam  audiui  a  Oeo.  Hoc  Abra-  8 


SeJeflvobisjlimpatct  cuius  opttitV.itis.         QJit  lioon  fiiml.-s  Abtah»  fimus,  falicm 
fcmper  Dcura  coltrpus,qu   Ifrael  iuum  t  rimogcnuum  nmninat. 

hamnonfecit.  Vosfacitisoperapacris  veftri.  Dixcruntita- 9 

prouocat  aliqua  ma  e  queei.  Nos  ex  fornicatione  non  fumus  nati ,  vnum  patrem  10  voletes  \ 
ledicere  contra  A-   f  ' 


lponfionein  . 
centiatndcp 
braham     ec 
tur.  Curdccolo 
riamini.cuiusi.  i  rj 
non  lmitani 
cuntpatrem  ! 


Pers.     'nc     ncn. 


habemus  Deum .  Di:at  ergo  cis  kius .  Si  jyeus  pater  vefter  el  J  ^vc°Ci 

ique  me 
Neque  enim  a  meipfo  vcni , 


let,  diligeretis  vtique  me.  Ego  enim  cx  Deo  proceili  &  veni.  * l  %     ^^' 


Tom.»  | 
m  Ioan. 


icerc  contra 
braham,vtfitcisoc- 
calio  faciendi  quod 
volebant,  lied  domi  h 
nusAbraham  laudat 
&  iftos  degeneres  i 
damnat,di.  Sifify  %4- 
brabx. 
C     Opera     jibrah*.  k 

•$(  O  R  I  GEin  ES.Qlli 

dam  vetum  ex  ope- 

nbuseligut  Abrahx,ilUid  fcilicet.crcdidit  Abraham  Deo, 
&  reputatum  eft  illi  ad  iultitiam.  Vt  autem  concedatur  eis 
C  quodfides  fitopus,curnondictum  eft  fingulanter.  Opus 
Abrahefacirejiedpjuraliter-Putoquod  hocdictum  xqui 
pollet  ci  quod eft,cunt"ta  opera  Abrahat  facite.  vf  hiftona 
Abrahxallegorice  fumpta,opera  eius  (pirituahter  profe- 
quamur.Nequeenimoporteteum  qui  vulteflefilius  A- 
brahx.adireancillatum  coniugia,nec  pofl  obitum  coniu- 
gis,in  iencchuealiam  dutere  coniugem. 
d     7^Hncaut'equ£ritumeiuterficere,bominemquiveritat£  vo' 

bis 


braham,  ta  n 
ctedete.  i4(tendu  Deut 


fcd  ille  me   mifit .  Quare 

■     inhoc  ilita  maocntts.    a     Ctedete. 

loquclam  meam  non  cognofcitis  ?  Quiaa  non  potcitis  audire     patrem  c 

fermonemmeum.  t  Vosexpatrediaboloeftis,  & defideria  ^  f^ nq°ungc^ 

17  eum  diiigunt. 
h  Eg  (. 
ex  parre  cterna  e(T,in  qua  eft  filius  vnigenitus  patriax 
venit  homo  fadtus,in  quo  frater  hominibus. 
1  i^wdrefo.Itareseft  \rdico,(ednon  potefthquddi 
gnoicere,quia  nonpoteftisaudire,cu  non  uelitiscred 
corrigi.F.t  hocquare?quiaexduboloeftis,fili)  diabol 

leuerare  clegiftis. 

k    ^orex^i^.Ecceiamdeterminat  q^fit  patereo 

iusfilijfunt  non  nafcedo  vt  Manichxi  dicut,(ed 
vn&  Iudcisdr,Patet  tnusamoirhcuseft,mf  tua 
1     £t  dejideria.lb  filij  diabcU&zdefidriapatw  vi 


NICOLAVS  DE  LYRA 
£  1  Quiafermomeusnoncapit.Zo^M/fMJ-rfcTfrioDti.jrfmorf/J 
materialis  bami,qui  non  capitpifcctn,nifi  capiatur  a  pifce.Sit  ver- 
bum  Dei  /wn  capit  bominem  ad  vita  aternam.nifi  capiatur per  fide 
<J*  ideo  prxdicatores  vocantur  in  fcriptura  pifcatores. 
»  Ego  cp  vi.apud  pz.\o:ScUicet,veritatem  meam,  quia  Cbrifius 
inquantum  Dews  babet  eandem  viponem  diuinx  efjentitc  cu  patre. 
$  Et  vos quc  vidiftis  apud  patre  veftrufacitis. /</*■/?. .jpHd  dia 
bolum,de  quo  inf.exprimit,quod  fit pater  eoru.  Sedfecudn  Chryf.li 
tera  talis  e(l:Et  vos  q  vidifiis  apudpatre  veftrufacite^quafi  dicaty 
Sicutfacio  &  loquor  veritate,qua  vidi  apud patrhita  &  vosfaci- 
te  qux  vidiflii  apu  i  Jlbraba,i.potuiSiis  viiere  in  cofideratton  ri- 
t<e  eius  $  fcriptura.Sedprima  litera  magis  cbfonat  fequentib.cu  dr. 

4  Refponderunt&dixeruntei.Qwa/idic-f.  ISijfcimus quem* 
tu  vocaspatremnofirum,quiaadbucnonexprefierat  dediabolo. 

5  Pater  noftcr  Abraha.  Vropter  quod  concludit  Chrifius. 

6  Si  fihj  Abrahs eftis,cpera  Abrahc,  &c.  Qjiia  imitat  io  pa 
tris  efi  fignum  ver<sfiliationis,qHod  non  eil  in  vobis.Etbocprobat 
confequenter  di. 

7  Nunc  aute  quxritis,&:c.vetitatem  vobis  locurus  fum, 
quam  audtui  a  Deo.£r  miffus  fum  nunciare  eam  vobis. 

8  Hoc  Abraham  non  fecit.  Sedmagis  nuncio:  Dei  reueren- 
terfufccpit, vt  habetur  Gen.  i  %.&  ideo  concludit. 

9  Vos  facitis  opera  patris  veftri: Scilicet, diaboli,  vt  patcbit 
ex  litera  feqcen. 

10  Dixerunt: Hic confequentcr oRcndit,quod]nonfint  filij  Dei.Pi 
dcntes  ennu  iudxi,quod  ex  operibus  filiationem  argucbat,ideo  dixe 
runtfe  filios  Dci  cuius  legem  &  ceremonias  feruabanty  nonfic  aute 
*lue  nationcs  idololatrx,  &  boc  efl  quoddicitur. 

11  Noscxfornicationenofumusnati.  Fornicationemvocat 

idololatriam, 


idoiolatruupcr  quam  anima  feparatur  aYDeopropter  quod  ip 
latria  '/>  equenter  nominatur  fornicatio  infacrafcriptur». 

1 2  V num  patrem.Q«/« non colebant plnralitatenMfr 
cutgeutdes.  Scd  hanc  paternitatem  excludit  Saluatormf 

13  Si  Dens  pa.&rc. d i. v. m.ijiiia  ficut  ftgnum  filiJ^ 
nx  efi  imitatio  operum,ita  fignum  filiationis  diuincef^^M 
( vt  vcrius  loquar  )  in  bcc  confifiit  h<ec  filiatio  qux  ef[ 
fecundnm q, habetur  Epbife. $.a  Imitatores Dei  eflote fv  j 
Jiichariflim),cvambiilatcindileclione.//?a<»/V  c7» 
eis,quiaft  dilisere»t  Diu  pat--     ,  <   .gerct  &  filiurii 

efl  Dcin.uuralisfiliits.  deofe  /nitur.EgOCmm  ex  Deopi 
\C.Et  fic"pant  vcrttasprxditle  co«/e./«f«fi.c.SiDeuS  | 
fter  e(Tet,diligeretis  vtiqj  me.fic oftendit confequento 
non  debrrtt  tos  tattre,di. 

14  Qnare  loquelam  merm  non  cognofcitisrQw/' 
Qux  t/i  caufa,  quod  ex  rcrbis  meis  &  fatlis  nb  cognofcitis  m  o 
fiuma  Deom(ium)Etrtfpondet  di. 

1«  Quianopoteftisaudire  Jcrmonemeum.(ci«<»A 
ft  tlns  non  prouenit  e  c  opt  ribus  meis  vel  dotlri»a,fed  CX  ' 
licia.qnia  tni  odium  co»tra  me  concepisiis,quod  nonpotefi^ 
dire,necperconfeq  icis  vcrbamea  intelligere,&  mmtomi 
numinterpretari.M  U  emmaffetllo peruertit  iud  cium  rt 
tiit  & ideoinmdia  &o  iium   uod  conccperut  Iudeierg.iCbrWh 
cx  hoc quod arguebat peccataeoru  n.  ju  tca  <f  <xiscat:> 
fiinationiscorum  vt  d:  claraui  diffufius  fupra  Mat.21. 

16  Vos  ex  pa. tlic  confequenter  oftendit  ChriHus  cnius  pn ' 
diuiditur  mduas  quia  primo  ponii  Chr  fiiprobatio,fecudoJ.to 

iniuriofarefpofio,ibi:Kcipb  Jerunt  cxgo.luprima  parte  <K» 
fic.Vos  ex  pa.Per  imita  ::o/T,&  non  per  creatio>tem,ibful 

17  Et  deJidena  patris  veirri..r«/ice/,dw£o'». 


tur. 


.ilti! 


MOiXtdLlTEiX. 


ftra glonatur  aliqs,  q>  (it  films  fm  habitum  aitcaius 


vtbencdiai,Dominici,vel  Francifci  vela 
f  6  Stfilu  Abrab*  efits^opera.^brab»  facitc.lLx  hocpatct  9 fru    opera  fua  lccundum  iuam  poflibilitatem 

ftra 


vtBenedidti,Dominici,vel  Francifcivelaltcrlusfan< 

imitetur 

t 


nil 


nlo* 


H7 


1 


oannis 


Gap.   VllL 


1168 


ap, 

g  %/e* neoefl.*  A  v g  v  s't i  n  vs.Noli afederc nafor3 
ied  vitiu.Sut  ifti  ex  Deo,&  no  lunt  ex  Deo.Narura  ex  Dco 
vitmnoexDeo.Eis  aiithocdi£himeft  qoianofolu  pec 

catovuiofierarK(nahocc6muncorttommbus)fedeHa 

praecogmti q>  non  erant  credituri ea  fide,qua  poffent  a  pcc 

„    ,r    .  .  catorum  obligatio- 

a     Qiia- defi.lena.  b     Exquofuithorno  ciuipngTe:  occidf.  nellh"ri 

parrisvelhivultisracere.  Illt-homicida  eratabinitio,  &  in  j      #  q  R'fi  G  0  R 

^    Inquiruir.ftdwmencmJ.t.^  n  -  Aju.hpfu.dr^  Qyr e  ?  S(..  2    InteftOgat    fc    er^O 

veriratcnonlteti^cjuianoncitvenrasirico.   Cumloquitur  3  vnufquiiq;,f,verba 
mendacium,expropriisIoquitur,quiamendaxei1:,  &pater  +  Deiaurecordisper- 

e     Ideil.mc    erb   m  cV  veiitat-;n  patri  coarrernim.  b     Vos  qui  tftis  ev  patre  mcn-Jaui.    5    CeplT 

eius.Egoautem  t  fivcritatcmdicOjnoncreditis  mihi.tQuis 

»     Vicm  ar.u  ■  v.-i-,  Bc  iiit  e:n  vrft  u.ti,  b     Etcum  nullus  foiiec  Ugucre. 

cx  vobis  arguet  me  dc  peccato  ?  Si  verirarem  dico  cjiiare  vos 

a     Nlfi  «fuia'«jftj»iilii  diatvri:  £>uil.  N<  n  f  t  lia,(ed  fi  V'.  J>mat.  Sed. 

ndncreditismihi?  t  QuiexOeo  elt,  vcrba  Deiaudit .  Pro- 

Per  vitinmron  Pint  cx  Deoq'  ttamen  pern.c  rani  iantex  Dco. 

pterea vos non audi'tis,quia ex  Ueo non eitis  Refpondcrunt \l2  pf^tit^cdnJS ** 
ergoIuda:i,&dixeruntci:  t  Nonnebenedicimusnos,  quiau  mentisdefiderioco 

ngat,!edttpatienscon    I4  pleCttintUr.   El  (Unt 
red.ir.  .,^„„..n.   _ 


r*  r    occideremei!'  earnc,quianonporeftisin  mentc. 
\  ' " '  c  bomieida.  Nora  homicida  non  folum  qm  ferro,  fed 

etiatii  verbooccidit,  vtdiabo)i5sprimosparcntes,vndc 
,j  :R  ^txi.Lingua  eorumgladius  acutus. 

,  itin veritate >wn /?e«r.Quare  non  ftetit? 

c    W<  non  efi  m  eo 

w^Tld  cft,  vcrbu 

&  ipientia  patris. 

CChcitur,  inChri- 
tveritas,  tadi- 

cif,vtipielitveri- 

(3?  lergodiabohis 

fteTctmveritare, 
1  in  hriftoiretiiTer, 
)  fccion  ftetkinea, 

qu  non  edipfain 

co 

Ixpropriisfoqtti.  g 

>  iiuia  mtndax  eft . 

ocnonfufficit, 

&  homo  inen- 

itqni  uo  habet 

fed  ab 


D 

Tra.»4.i 
lo.io.  fi 


Ho.  i8.i 
Eaagelia 


& 


inteJJlget 
vndefit.  Nimtunt 

6  nonnulJiquipracc- 

7  ptaDeinccaurecor 

8  pOris  «percipere  di- 
9gnantur.Etfuntno- 
to  nulliquihaxquide 


tcftej.  §. 
cccc. 
Dc  Ii.er. 
cnm    ex 


Hoc  non  ncgindo  retipit,quia  euftrs. 


Hoc  vt  :~a<iam  1 
uiaum  non  1 


jpno,  leci  at>  «  .  .     ,         n   .         .       —"•—•■■•  nonnulli  o  hbentec 

coepit,ideM  h  Samantanuscs tu,  &c  damonium  habes ?  Reipondir  Iefus:I5  vciba Deiiufcipiur, 
dh3lo,nkoaddi.   i  i5  iravtetinfJeub.co- 

pungantur,  fed  poft 

uteripfim  Scilicetmen^aciiquod  inucnit.  Exprrp.     Jachrymarum  tempu«adiniquitatcm  redcunt:  Hirpfedo 

6  aliunde  habet   led  afc  poltqua  cecidit  a  veriratc ,    verba  Dei  no  audmnr,quia  hxc  exercere in  opere  c<Drenut 

n  fubditur effe pater  mendacii  cp ex le genuic ,  vt Deus    h    Samaritanus «aftTnEOPnr  t.Samaritanu dicebat 

■ventatem.  illum  ranquantus Hcbraicosdiffoluentcm,  vtpote Sabba 

rv  vobis.Non  dedignatur  cx  rationc  oftSdcre  fe  no    ti.Samantani.n.non  perfette  iudaizabanr.  Ex  hoc  vero  9 

xatorem.  corum  cogkationesreuelabat ,  dsmonium  cum  haberc 

O  r  1  g  e  n  e  s.Habet  hoc  vetbum  Chrifti  magnS  fi-    fulpicabanrur. 

Bi,cumnullushominiim  fiducialiter  hocdicerepotue     t     ^o^WjC^c.Quiaconuidi  funtnonclTefilii  Abrahajvcl 

nt ni loius DouKnusnoftcr,qui  peccatum  non  fecit.         Dei,ied diaboli,mgerut  couicia,quia «6 potcrat  refiftere. 

g     Q«l  H.mrificc. 


Tfi  firin» 
locuui. 


., 


NICOLAVS    DE    LYRA. 


fu!tisfaccre.Q«o  iprobat  confequenter  conditiones  diaboli 
•»;  cans^&pojlc*  ad  eos  applcans:  ynam  conditionem  dUboli  ta 
tns. 

Ilehomjcida  crat  Homo.n.  in  fpetie  bnmana  reponitnr per 
« i,& ideo Ute  magis  proprie  efithomicida,  qui  anima  interfecit 
ft  (Ciatumniortale ,qua illc quiinterfecit corpus per quod  homo 
«■»  nitcMmbrutis.Hocantcmfacitdiabolnf,  &  fecit  a  principio 
wi  ii,<{%uperfugg'-fiior.em  cins  r  rimum  pecca  tum  hominis  contin 
n  hccofficio  continui  perfcnerc*U)&  aUamconditione  tiits 
•mfibdit. 

crirate  non  ftetit.  Jd  cftjn  debita  obcdicntia  ad  Deu- 
mntur  vcrxjn  Qtuntum  conformantur  ycritatiprim#,  a 
irm'.deuiauitdiabol*sperptccatumfHperbi£.  Ttr- 
h  dicens. 
•4  ^(im!oquiturmendacium,ex  proprijs  loquitut./rfefl 
M matvjin  qu  .  (i  objiinatus. Etfubdiiur  caufa. 
J  mendax  eft  &:  pater  eius./rf  efi,ipftHS  mendatjjj.ilk.n 
ndax^nont.tmenpatermcndaci),qui  mendacia ab aliis  in 
■m  reftrt,fedmendax  eft  &patt>  mendacii,quinon  folum 
1 '  ir'cdac:atf:ietia  ca  fingt.^t  proptet  hoc  diabotm  dicitur  pa 
f'  endacii,quia  primu  mVJacium  adtnuenit.cum  dixit  mulier  Ce. 
-aquam  moricmini,&c.Cof//cfiienfer/yi,«fjco(/i'riowf 
Wmat Muaror  q ;  lud£os,d':ctns. 

goaut  fi  veritatem  dico,nocreditis  mihi.a^.a'.  Terhoe 

■Wdpnpnctas  veftacflyraiperc falfa& mendacia,& no 

>(>  Sedomapofjent  dicere.Quod  non  credimus  tibi,hoc  no  efi  pro 

<m  tentttis,  (cdpropter  malh  iam  tua,quia  maUshomo  es , 

biithocremouens. 

Jtus  cx  vobis  atguet  mc  dc  peccato.Q.,/.  sihabetis  aliq, 
ftt^-mquodpoffuisfuper  me  ofiendercparatus  fum  audire  ,  & 
HQHabUittrpurgare  &  ideo  cum  hoc  nonpoffitisfacere. 
1  vcritatem  dico.Siproquia. 
9   iuate  vo  i.on  creditis  mihuEtfubditeaufam  dicens. 

10    Qui 


ludfino 
mirwBt 


10  Qui  ex  Deo  eft,ycrba  Dci  audit.  Quia  quilibet  audit  doftri 

n*  ad  quam  affetl^tus'efl.quia  cflftb,  cotinaturalis,&  ideo  cocludit 

H   Vtoptercd  vosndaudi.Idefl.rcapitisvcrbaDeiexoremeo        r- 

1»  Quia  ex  Deo  non  cfiis.£r  per  confequensfequitur^Hodfttis      ■ 

ex  diabnlo,non  pcr  creationcm,fcd  per  imitationem. 

ij     RefponderutcrgoIuda:i.Offc»/op<irrc'Mf-«w)p()«//'ror»  Di*rfi8( 

iniuriofa refponfio.Zc diuiditnr in duas,  quiaprimo ponit predicla 

refponfto,fecundo  ipftus  refponfionis  menfueta  declinatioJbi:  Re(- 

pondit  Iefus.C/rci  primum  fcicdum,quod  modus  hovtinumqui  ncf 

ciunt  rationabiliter  rrfponderc,efi  adconuitiafe  couertcre,  &  ideo 

Iudxinon  habentcs  quod  Chrifto  rationabiUter.refpondcrent,adco 

uitia  fe  conuerterunt  dicentes. 

iv    Nonnc  bcnedicimus  nos,quia  Samaritanuses  tu.lhet. 

n.Chrifius  effetgenere  Iudtus  &  non  Samaritanus ,  tamen  vocant 

eum Samaritanum d -plci de caufa.Vna tft,quia fnpra  JiftU efl c.4. 

quamuis  Samatitani  effenc  geitiles  ,  !amcnlegeinpartr fctualat  ciVriftS 

irif 0  erat  vulyarc apud  Iud*os,quod  ille  qui  in  pane  Irgeferuabat ,  S  »mari  - 

&  in parte legem foluebat,vocabatur  Samaritanns,  quamuis  effet  «uuu». 

Iud£us,propter  ftmilitudinem  ad  Samaritanos.  Sicut  apud  Chrifiia 

nos  aliquis  dicitur  ludxus  vel  Saracenus,qui  ritumfathoitcx  ftdei 

inpartefoluens  ludxis  &  Saracenis  quatu  ad  aliquii  aflimilat,ali* 

caufa  ei~t  quia  Samaritani  erat  mulcum  infefii  Iudais  &  odibiles  eis 

>t  fupra  diclum  efi  4.C&  ideo  vulgare erat  apud  lud£os,  q,  homi' 

nes  malos  &  eis  odtbiles  vocabat  Samaritanos,quamttis  effent  /«- 

d&i.Talis  autem  erat  Chrifiusfecundum  reputationemeorum,  ideo 

yocabant  cum  Samaritarum. 

1 5 Et  dasmonium  hes. Hoc.n.iudicabant  de  Cbrifio  propter  mi- 

rabilia  qua  faciebat,&  magici$artibusimputabat,&  quiafecreta 

eorum  frequtnter  dicebat,  &  quia  aliquado  quxda  alta  &  fubtilia 

loqucbatur  qua  non  intelligebant,propter  quod  eum  arrcpticium  di 

ceoat,ficut  &  de  Sauldicitur  t.i\cg.is.c.  quod  arreptus  a  dgmo 

nioprophctizabat  in  aula  fua. 

16     Relpodit  Iefus.Hic  ponitur  ipftus  Chrifii  manfueta  declina 

tio,qu'iacummalcdiceretur,nonmaledicebattvthabeturi.  Pet.  1. 

d.idto  manfuete  iniuriam  declinat  diccns, 

*  Ego 


4    m 


MOJ^^iLlTE^.  <Jr'/r4rcTf/«r.Ideftinucntormendacii.F.xquopatcf:,q»men 

.     .  daxinloqucndo,&:mendaciafingcndo,proprietatemdia- 

toquv.ur  n.ctidatiunttixf  ropriis loquitur  quia mcdax  cfl,  boli affumit  male  vmendo. 

^r  Tomusv.              O    % 


A 


f  inho- 

l._i-Cll  . 


B 


U.utcr. 
Ij.O. 
l.c.i.b. 
j.lo.^.J 


Sup.f.- 

1>._.4_.- 


11_? 


Glof  ord.<5_  Nicolai  de  L 


Hoc.oum-eglorialui.  a     Hon-remei<lcDitum  e.iiiDenao.  f       7>'tincC0tm 

a  Eeoa!rmon.umnonhabco,fcdhoi_ori-ico  patrcm  meum  r  Sicmaccepta 

a     Pc   f  llaopptobiia  b     Siut  li  QttlitotCI.  q  >'   ^oluntvidcn  uu.  A  n  o  Cunt.    2  rVielu  borUlS 

b  &  vos  tinhonorailis  mc.  Egoautem  non  c]u_ero  gloriam  . 


Patcr. 


C 
d 

c 

1' 


ti  iftibut  fui» 

meam.Eltqui  quxratckiudicec.  Amcn,amcn  dico  vobis,fi 

a     Vcrin-,fcd  lodaH  ueremortui  ncn  .r.tcllieent-i  eam,  lUtant  Jici. 


nu  uiua.n  ino  iecur.Sc  rilccniei-i-    it  Abraham  moriuum  ciTc. 


Secfiduill 
bat.fihu  Dci,: 

quis  fcrmonem  mcum  feruauerit,mdrcem  non  videbit  in  x~  7  [^quahi 
ternum.  Dixcruntergoei  lude;i:  Nunc  cognofcimusquia  9  moverecrat 


a  iionorifico.  Non  mc  (ncarrog.ins  vobi>  udear)  faciocp 
dcbco,ied  vos  no  _-rri.il  qnod  debet.s.qmi  no  honoraltis 
mcqncm  fi  cognolceretis ,  licut  ego  hononficopjtrem, 

fic  vos  mc  honoraceci*.  ....  . 

b    Fgo  antcm.  Audito  couicio.dxmoniu  habcs,e  contra  dc 

glona  fua  hoc  folfi 
dicit:Hononlic  opa 
tr_  n,omnutnbu-- 
doci.&cgonoqua. 
ro  gloria  mcjm  vt 
homines,quiillatis 
contumclijsaliquid 
rcJJunt.lcd  patn  tc 
lcruo,5_cltquique;. 
Sfiudi 

C     Eflquiqut.  Dui 

lunt  tetjtioncs  Viu 

^pbationis.  Dcquj: 

fentatvos  D.m.Alia 

dcccptionivDcqua 

peus  i  itentator  malo- 

rumcfl.  Sic&tdaoii- 

morcs,  vims  quem 

chautjsforasmittit. 

Alierq  >i  permanet 

in  l.-culu  i.-culi. Sic 

S_duoiudicia-  Vnfi 

lianationis.quonon 

iiidicat  pater,  fedoe 

nidiciumdcditfilio.  Alterudifcretionis,vn:.Hc.ic4n._D.M., 

t_r_//c-fr';trcj//jw»BM>».Secundum  hoc  dicitunEit  patcr  q 

qucratglonam  meam,&_difcernaragloriave.tra,qu;a  vos 

(ecundum  fzculum  gIoriamini,egonon,.edeagloriaqua 

habuiapud  patrcm  autequam  n.ui.dusefiet,quxeftab  hu 

niana  inflatione  difcreta. 

d    tAmcn, 


yra. 

d  jtmcn^men dico  vobis.  Non  ego,fcd  pater quxrit 
mcjm,egoaurem  dico.fivosdicitis,  dxmoniuni 
ego  vosad  voco.Hincdifcathomolxfus,non  nia.. 
bonum  rcdderc. 

c    _v^»  yidit.  Qiioddicitur,videbitvelgu(labit,nih 

_it  quj 

Hocroumdegloriafua.  a     Hon.rein  eidcbitum  e.liibendo.  f 


1);0 


Dilccrnirpateragloria  hominumgloriamfilii ,  quera  <u-icpi_  pat-    ^j. 
ut  fuii 


lior,itamaIu. 
neficio  peior. 
g     Qnrn  tc 


Piotiocao' utlliquid  diceret  .ont  a  A.iah.m.  jq   ArOltol' 

Scd  non  ilamoitc.quidomi  ui  dic  t. 


dxmonium  habe_.Abi-.ham  moYtuusetf,&propher:eJ&_m  \\  ' 


g 


_  cies.exquah 
dicis.ilquisfcrmoncmcumfcruaucrit,  noguitabitmortem  13  Ideononqujl 

a    Crtii fet-vane tii _i  K.non  noii  .  que   teipflimi 

in  cjtcrnum.Nunquid  tu  maior  cs  patre  noitro  Abraham,qui  14     *  B  e  d  a.J 

a     Vt  licas  r-'inonetuo  nn  .  mo-i  cum  Tiiji    llot  inoituos.  ipfumfac.fi  hl 

mortuus  eit?  ckpropheta:  mortuifunt-  Qucm  teipfum  facis?  1 5  cuiusmeriti,t| 

Tantum.  dlgUltatiS  VI  f 

h  RefpoJit  Icfus:Si  ego  doriiico  racipium-CTloria  raea  nihil  cfl  1  <5  Abraha  tam 
r  D   °  10  __,  tuus  erat  C( 

anima  autet 
bat.Maiorautemeflmorsanimcin^tcinumvi-tuj 

corporisquodquandoquemoritur. 

•jrOsiGEN  Es.Ccccutientiumfuit  hxc  probra 
niam  non  fc  fecit  Iefus,id  quod  eit,  fcd  ex  patre  rec  | 
h     Hffpondh  lcfus.Contra  hoc  quod  dicunt:  Q, 
r.fertgloriam  fuam  ad  patrem,  de  quo  elt  quod  L I 

S-if^  a  i| 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Fgodxmoniumno  habco.QHodpatet,quiadxmoncsex- 
*  pdhbat:  i\ec  doElnnam  mala  babebat,fed  fantliffima,  vt  patet  in- 

tucti.  Si.n.iliq'iis  bomo  in  nu.Ua  lege  imbuttus  vidcret  Cbrifii  doBri 
na,liatim  ex  fola  rationc  naturali  iudicaret  ca  mundiffima  &  bonc 
fliljima  rrfpeilu  cuiufcunque  alterius  dotlrinx.  Similitermiracula 
Cbrifli  no  fiebant  virtute  damonis,quod  patct  ex  hocqxodfacicbat 
tnulta  nonJAum  virtutem dxmonis,fed  virtutem citiisf,nnq;creatH 
rx  tranjcendentiaificut  e(l  f>*fcitatio  mortuorum,il!uminano  c.tco  • 
rum^&illuflratiofubita  bominum  fimplicinm,&  coftmilia.  Ex  boc 
patet  quoifiebant  virtute  diuinj,ideo  fequitur. 

2  Scd  honorii-CO  patrem  meum.  Declarando  eins  •virtutem 
in  miraculis 

3  Et  vosinhonoraftis  mc^4ttr)buendo dxmoni  quod  virtuti 
diuintt  dcberel  attribui.Et ne poffcnt  dicere ,  quod  talia  diceret  ad 
iaflantiam.fubdit 

4  Egoautcm  nonquxrogloriam  meam. 
Sedquttriturbic^cum  Cbriflus  qusreret gloria  Deipatris,&ea 

Qurflio  jem  fitgloria  pgtris  &  fili^quomodopoteil  dicerc:Ego  aut e  non 
qucrogloria  meam.D/.eflt.MM.^f.o-Vir/gir  verbumad  intetio- 
n-/w  corum  quibus  loquebatur,qui  rcputabant  eum  quxrcre  bonort 
tn  mdinum,<&  eji ftnfus.Ego  autcm  non  qu&ro  yioriam  meam,  q.d. 
E$o  non  quxrogloriam  mia  ab  bonore  Dci patris  deuiantem,  ficut 
vos  creditis. 

5  Elt  qui  quxiat,&_  indicct.C^?'.//// qui qunrunt gloria  mudi 
poffunt  manifcfle iulicare & ptrpcnderc perfatla mea^q, ego  tulia 
;//5  qu<ero,q  tia  vita  Cbrfii  in  paupertatc  &  abicltione  exifiesgfo- 
rif  muiana  erat cotraria.Atiter exponitur.YLgo  af:t  non  quxro 
gloriam  meam.ic.  efi^xaftatinnem  meapro  nuncquiaante  pajfio 
tiemChnslusqusrcbatabieclionem.  Eft  qui  quxr.  Scilicet  Dcus 
pater,qui poii  bnmilialioncm  in cruce  exaltauit  eum.&  dcdit  tlli  no 
mcnquod  efi  ftpcr  omne  nomen,vt  dicitur  Tbilip.z.b, 

6  Et  iudicet._,f ilicet  Dcm  pater  de  illis  qhi  rnejnbonnrant,  vin 
d  ftjmfacicndo  de  ipfis. Ll^od  fa$um  e(l,quando  in  vin.iicla  mortis 
Cbrifliy  defirufia  efl  ciuitas  &  templum.  &populus  occifus  ejl  & 
captiuatus  per  t\nmanos. 

7  Amen,amcndicovobis.Wwprotr-.fe«.:«/»./>rirpo/Jf«,/.i- 
Di-ifio.  Ucct  quoa  /c  :/:.r/i.  CbitflTt  lumcn  habcat  viu:  Et  diuiditurin  duas, 

qituprtmoponitur  Chrifliprobatio.Sccundo  ludxorum  obietlio.ibi 
Dixerum  ergo.//;  pnma  parte  dicitur  fici  Amcn,am_dico  vo 
blS.tdcJt  fidtlitcr.Et  duplicatur  ad  maioremaffirmatiQncm. 

8     S» 


8  Si  quis  fermone  mefi  feruauerit  mortc  non 
xtetnu.Ci.iH.  ratio  eft,quia  femen  efl  vcrbum  Dei,vt 
&.b.inqujtum  vita&lernain  verbo  Deiconfiflu,Qcutinqu 
cipiofeminali,  quia finaliter producit  vitam  bcatafuutvh 
minis producitur frnClus.Et  ideoficutiile  quifcruatfemi . 
ptione  peruenit  ad  frut1um,pc  feruas  verbum  diuinumptrt 
beatitudinis  fiatum,qti£  beatitndo  defignatur  cum  dicttnr. 

9  Mortc  non  videbir./^ita.w.  beata  in  vifione  &frui  i 
fts~lit,&ideoperexclufionemortisgebenn£,quA  huic  >i/io.-| 
nitur,cofcquutio  beatitudinis  intelligitur,   <y  fic  pattt  aui ' 
fuit propofitum,fcilicet  quodfcquens  Cbriflum  babrtb 
quia fequela  Chrifli in obferuatwne  verbi cins  con'i 

10  Dixeruntergoei  Iudxi  Hic ponitur  ludaornmAi 
contrarium.Et diuiditur in  duastfuia primo  ponilnr aitltt ' 
fecmdo  Cbrifti  refponfio ,i_.;Refpondit  Ielus.Oiicffio 
rumincipit a  conuicio,quia  ficut  bomines  irrationabilct 
flatim.dixerunt. 

ri     Nunccognofcimusqadxmoniu  hZs.QJ.Triu. 
opinabamur  te  habere  dsmontum.fed  modo  fumus  certiflu< 
quod  nnlla  falfitas  a  Deo  eil,fcd  a  diabolo,quiefi pater 
tu  dixilii,verbum  antemtuum  ..i  apertum  mcndacium.  _■ 
probationem  inducunt. 

1 2  Abraha  mortuus  efl  &_  prophetx.&c.  Q/«i  tamt 
nem  Deiferuauerunty  qui  efi  maioris  virtniisquamfitftrt 
&  idco  patet  falfum  quod  tu  dicis. 
1?  Si  quis  fermone  meum  fernauerit  no  gufrabit 
jn  XternO.cTAr  quopitct^  quod decipiebcntur  in £quii<cci 
('/;»•  fiiis  dicebat  de  morte  fphituali,ipfi  autcm  accepermt 
tc  corporali)&  ideo  quntrunt  dcriforie  dito.Trimum  efl. 

14     Nunquid  tu  maiorespatrenoctro  Abrahan-!.: 

Secundnmefl. 

1?     Quem  teipfum  facis? QJ.manifeflc patet,quod a 

vanam  de  tefalfj  dicis. 

1  6     Rc.pondit  Icfus.Wic  ponitur  Cbrifii  rcfponfi\ 

fccitndum,femndo  ad primum,ibi:t\brzha.Etquia  i"  vlti 

to  imponebatur  ci  qii.trere  vinagloriam    ideo  boc  txclitd 

Siegoglontico  meiplumJ-  cil,fie<.oqu£rogloriam  mprf 

ter  regulam  vcrhatis  diuin^vt  vos  mihi imponitir. 

17     Gloria  mca  nihil  et\.ldeft,falfa,qu'u  falfumcftnc 

mbil,fednoncfc'ua,q>iiagloria  mea  eft  a  Dtopatrttaou> 

falfumpotejt  _,., ,  ©•  boc  ift  qnod  dicttur  l)ie. 


itl 


patct 


11 1 


Joannis     Cap.  Vlll. 


llyi 


a 

C'0,- 

b 
£ 


iibi  refiitere, 
men  non  de- 
eeisprcdicare. 

ftdixero,  <3  c. 

hoc  arrogans 
:urgloran,ad- 
fidixero.Arro 
ficcaueaturvt 


ipa.me.  Aperte  dicit  patrem  fuurn  effe  Deum,qui  an  cafum.  Sed  ego  n5 dubito  patrem  Abraham  totum  fcifle. 

atuse(tiiKia;is,non  recenrem  Deum  vobisannun-  Ait.n.fcruofuoquem  mntebat,  ponemanum  mbfcmo- 

d  illum  dc cuius  cognitione  loleris  gloriari.  re  meo &  iura  mihi  per  Deum  cceli. Ergo  quce  fuir  Ula  iu- 

ui  %lori.  Vox  parrisglorifkatfilium  in  baptifmo,  in  ratio,nifi  quia  fignificabatur  de  genere  Abraha:  venturu 

e,  &  in  aliis  huiufmodi.  in  caine  Dcum  codi? 

■>on  co.Non  co-                                                 •        _  *  G  r  e  <j  o  r  ijv s. 

iftis  fpualiter,     £ft  pater  meus  qui glorincat  me,  quem  vos  dicitis  ,  quia      Turicdicmdomini 
p  terrenis  ier-  a        a   Nonidou.  b   c^iaficognouin^nt,fiJi.umeitisre<epifrent.  t  Abraham  vidit,eii 

Eccevidetap-  b  Deus  t  nofter  eitc^noncogriouiltiseum.  fE^oaucemno-  2  infigurafiunmastri 

cumfiiam      Quj dicii*T,  vOS icire& nefcitis.  3  nitatis  tres  aoaelos 
uieum,  &lidixero  quianon  fcioeum  ,  ero  fimilis  vobis  4  h°ipw6tefeepir. 

a     Scrmonm  natns  vt  til  «s  loquebacur  &  ijjlc  cratverbumpatiis  qui  hominibus  5  R  v.  H  R  T  S  O  S  I, 

toquebitur.         Auicm.  '  Vel  dlC    flHim   dicit 

mendax.Sed  icio  eum  ,  &c  lermonem  eius  ieruo  .  Abraham  6  die  cmcisque  Abra 

a     N.n  timu  t  £uii  in  eocham  *.        b     Nonquia  vidjt.  J    l\3.  in  Oblatione  afie 

pater  veiterexultauitjVtviderec  diem  meum.  Vidit&gaui-  8  tis,&  Iiaacpfigura- 

iinfolama-tnem  carn-s  penfjmesjccndiuinamnaturam.  9    UJt,p  hoc  OltendenS 


D 


Ho.  jg.t 

euagclia 


t  Supr.i 
;r.d. 

Ho.  f4.t 
Io.to.j^ 

E 


norchnquat  f  fus  eft.  Dixerunt  eroo  Iudan  adeum  •  Quinquao-intaannos10  cluod  noinuirusad 


b     Et 


jC  H  R  T  S  O  S  T. 

vos  dicentes 
ium  mentimi- 
|&ego,fidixe- 
:neicire. 
ibrabam  Credes 
jiuitfperando, 
|eretintelligen 

"myitenum.  g  dicfe,&exiuitdetemplo\ 

ultauit.-k  Av- 
Ir.Non  timuit, 

j  ultauit ,  vt  videret ,  credens  vtiq;  exultauit  fperando 
jieretintelligendoDiem  meum.Inccrtum  aut poteft 

:ium  dixerit  temporalem  diem  domini,  quo  erat  ve 
t  in  carne,an  diem  domini,qui  nefcu  ortum  nefcit  oc 

cafum 


Abinfuitucarnisadduiinir.Tt<-mtr,hcns  patlionetti  Vetllf,  &C 

nondum  habes,  &c  Abraham  vidilti?  Dixit ei Ieius,  Amen  Ir  ofteftdcm  eos  efle 

a     Nondir  te.Te  ftd  fierecquiacreatura.         b     N 'n  dicit  fiaus.f  d  lum  qiii.,  ctcnor.  allCOOS    ab    Abrahj 

amen dico  vobis,antequam  AbrahamfieVetegoium.tTule  r2  fi.in<!"'Mleexulta 

a    Qjaput  rt  hoc  elf.  blafphemiam.         b    Ipfi  dcri  vtlapide-r.         c     Vt  homohumilis.  U  Itill  dOleOt. 

runtergolapidesvtiacerent  meum.  f  lecius  autem  abfcon-  0wwf.Avo.In- 

a     Q^HJcnmmendend»  eiat  paticntia.non  exercendi  potentia.  '    tcriumcltan   Uiem 

"   ficaduriaeorumcoidibus  fogit.  tpalem  qilO  erat  Ve- 

14  turus  in  earne,  die 
«ternifatiSiSedutru 
qucAbraham  uidit 
vndeineffabilegaudium  illifuit.  Quanti  enim  eitvidere 
verbu m  apud  patrem  &.  quod  ipfum  caro  frdu m  elt  ? 
g  Et  exinit .  Exiens  de  templo,  i.de  figutis  Iudaorum,vi- 
deamus  quid  fecerit  in  te  mplo  genrimn. 

£^CAP, 


c.aducrfi 
ras  §.  vr» 
de  Ang,> 
fiin.  »3.. 
<!.j.c.  1. 

15 


Supr.i.b 


NICOLAVS    DE    L.Y  R  A 

It  patcr  meus  qui  glorificat-Pfr  miracvlorum  ope  ratione 
JonHcabit  per  refurredioms  <&  afcenfioms  %Lnam. 
jem  vos  dicitisquiaDeus  nofter  eil.Teroperumimi- 
n.Sed  doc  ejifalfum  quod  probat  dl. 
;  non  cog-eu  m.  Perfidetnformatam,  in  qua  confiflit  Dei  fi 
eradoptionem. 

jtem  no.eum.^/c**  eiusfiljm  naturalis,babens  ean- 
tm  c«m  icfo. 

i,&i.<:S\.vo.met\.SicMte(lismedacesa(ferrndo  vos  eu 
e,cvm  tamcn  nb  eum  cognufcatis.ita  efiem  mcndax  ft  affe- 
teum  ignorare,  cum  inquantum  Deus  babea  notitia  eande 
^(finquantum  b<>mo  eum  clare  ridcam,  &  ideofubdit. 
^iOeii  m .  Scilicet  prtditlo  modo. 
I^Bfoc  ,d  .'<>  quia  vera  cognitio  per  etpera  demonflratur  in 
lere  mato  cli  aliqua  ignorantiapropter  quod  dicit  Vhi- 
<^^Ktl>  .Ornr.is malus  efi  ignorans. 

RLff/c  refpondi  turad  primu.  L^u&fterat .n.primo  derifo- 

ffeeffet  maiur  qua  Abraba,& rcfpodit  quod //c,</i.  Abraha 

[  vi.die  me.Quia^4brabamdefiderauiteognofcereti- 

sC>m(ir,quodell  videre  ChnHuminfriritu.  Etftcpa- 

naior  .Abr.ihl  proptcr  hoc  en.mcogmtionem  hanc  defl 

tiaab tpf»  omniumgentium redemptioncm cxpedabat. 

^x.^andodi-Uumeflci.lnftminetuo  benediccntur 

*ientesterr£,Gene  zi.d.Et  qnando  tn  figura  trium angeloru 

tntium cognotiit  trmitatis my\ietium  Cene.i%.a.&  tn  ob 

**  proptcr  qnod  locus  ilie  ditli's  cfl  dfis  videt  vt  habetur 

.i.quia  dnsff cir  videte ^tbrabam occultum  Chrifli myfie 

nun  tdcontraboc  diclum  Cbrifti  veraciffimu  arguunt  dicentes. 

Uinquaginta.an.  ^afidicat  boc  efl  impoffibile,quia  a  mor 

'•<«  vftjue ad  ttpus  Cbriftifluxeriit anni circiter  duo miiia. 

kvum.Cu,  Cbrijtu  nb  baberet  vltra.$  J.annos,qnomodo  ludtei. 

affumpferunt 


aflumpferunt  tantam  fuperfluitutem,dicendo.  Q^inquagmtn  annos  , 
&c.Dicendu  quodpropter  labores  & icinnia  yidebatur  longe  maio 
ris  Atatis  quam  effet  velfecundum  alios propter  reuerentiam  anni 
quinquagefimi,qui  erat  iubileus,ludxip,er  ipfum  coputabant  &  eft 
fenfus.Qmnquagin.an.Quafi dicat nonvixifti adbuc  vnum  iubi 
lium.&  ^ibraham  vidiilii  Ex  modo  loquendi  apparct  eorum falfi- 
tas  &  calumnia,quia  Chrifius  non  dixit,vidi  Abraba,  ftcut  ipfi  re 
pctierunt,Jed  e  contrario,quod  ^ibraha  viderat  ipfum.Tamen  eoru 
obiciliopri.edebat  ex  hocquoifolum  in  eo  natura  humana m  confi 
derabant  ideo  oilenditff  naturam  diuinam  habere  di. 
U  Amen.a.&C.ego  fu m.rbi ofiendit  eius <eternitar, coniugedo 
verbum prafentis  tepws ,cgo fum,cum  verboprxteriti  teporis  ante* 
quam  fieret,  quia  teternitas  afjiflit  omni  tempori,  Et  qtua  lud&i  ne-> 
Jcitbant  verbis  cim  contradicere  rationabiiter  loquedo,ideo  cbtra- 
dixerunt  corporaluer  perfequendo,ideo  fubditut , 
12  Tule.ei.la.vtia.ineu.J,/t-«ri«Wa/^/?c,w«w7.  Et pate tmanife- 
fle,quod  n  on  m<ui  bantur  amore  iuil  itis,fed  liuore  inuidix,quia  in 
lapidatione  blafphtmi  requhitur  debitns  proceffus  per  acc  ufntiont 
coram  iudice  &  teflium  difpofitionem,,&  iudicisfententiam  &  t»c 
fequitur  lapidatio  extra  ciuitatem,vi  habetur  Ceui.it. c.  \pfi  autr 
volcbant  eum  lapidare  omiffo  proceBu  pr&dtito  &  cnm  boc  loco  fa\ 
croquod  eratilitcitumetiadeconuido,popter  quod  loiadapctifex- 
fecit  jitbatiamirabi  extrafeptatemph,antequam occidcrctur,v$ 
habetur4.I{e.i  i.c. 

1  $  Iefus  au.ab.7^o»  occultando  retro parietem,  vel aliquid  huiuf 
modi,\cd  virtute diuinitatis  fe  reddendo  eis  inuifibitcm ,  &  in  hoc 
nobis  exempium  patientix  dedit,&  jideltbus  fuis  matenam  confola 
tionis  qui  aliquando  fe  abfconfuri  erant. 

14  Etextuitdetemplo:  Ver  mediu illoruminuifibilitcr pergens 
ficutdicitur  deillis  qui  volneruntcumprxcipitare,  Luc.  4.«?.  lefus 
autem  tranftensper  medium  itlorum  ibat  tamen  afuis  difcipulis  vi 
debatuttfuiafequutifmt  eum^&c. 

$  NICO, 


<r 


MOI^^tLlTE^. 

«/frKitfr^f^^jVt-r.BEDA.Myfticeautemquotmalas 
|ptionesquisamimit,quaii  totlapide*inIcfummiu 

11  a  lci nd ;  qiiantii  m  ad  fepcrtinct,fi  ad  deliberationem 
leium  cxtinguit, 

I  i     Iefus 


lj  Ie(us  autem  abfcondit.Qnla  autem  abfcondedo  fe  domi 
nus  fignificat  nifi  ut  quod  eis  ipfa  ueriras  abfconditnt  qui 
ciusuerbafeqnicontenuntur.Pamqnippequanon  inue-. 
nithumilem  ueritasfutgitmente.Qmdaurcm  nobishoc 
exemplo  loquirurnificum  etiarefiitere  poiTumus>iram, 
fuperbientiumhumiliterdcclinemus?Ha:cBeda, 
Tommus  v,  O    $ 


iiyi 


<T: 


C  A  P  V  T 


IJ7J 


Y^T  prste.Non  ftans  m  viapeccatotum 


(jlo£ord.&:  Nicolaide  Lyra. 

oatus  erat,vel  viuendonihiladdiderat.lHebantergc 
ed  fecu«  viam    tu  ipfe  Sc  pareres  eius,f.d  non  ipfo  peccato  ceeus  n., 

d     Sed  vtmanifeilemur.Yi  cum  iliuminado&:  pereu  nA 
in  cxcitate  humaui  generis  fachuus  fit  fignificando, 
Dei  manifcftetur  vnde  iubdu.  Me  oportet,operari. 

ft  C  H  R 

T      IX. 


i 


Ho.ft  1 

lu. 10. j- 


B 


nolhe  mortalitatis. 
C*c*m.Ca5Cus,fignificathuimnugcnus,inquocatcitas 

naturalis.quia  pcccantc  pnmo  hoIc,vmum  piopternatu- 

rani  lnolcuit,  vndc 

fccundum  nuntem  C    A    1     > 

omnishomocxcus 

natus  cft. 

#  C  n  r  t  s  o- 
s  t  o  m  v  s.Confidc- 
randumquodcgrc- 
dicnsdctcmplo  ftu 
diofe  vcnit  ad  opus 
fui  manifcftatiuum 


US 


so 


T  prxteriens 
a  natiuitate , 


■     Ueft.milertnteft. 

Icfus  vidit  homincn? 


& 

difcipli  eius.  *  RJbbi 
aut  parentcs  eius , 


lnterrogaucrunt 

runi  appelhnt  quii  fcire  dciidcrant. 


C.TCUtTL. 

eum  di- 


,  quis  peccauit  ?  hic 
vt    ctcus  nafccretur  ? 
ipccmm\idit,non  c  Refp0nclit  Idus .  Ncc]uehicpcccauit,nequcparenteseius 

ccllit.  /-  j 

C     7{equehicpee.ne.  d 

Pcccaucrunt  quide 

fcd  non  lllo  pecca-      operari  opera  eius  ,    Cjut  1»***»  n«. , 

a    ldert  petlecucioapoltolorum.vcl  peilecutio  nntichnfti. 


Enim.  I  r*di  aiciliuu>inaicc*co* 

vt    manifeftentur  opera  Dci  in  lllo  .      Mc  oportet 

b     EcceilemiiTu.  in  cm  >c*ctn 
fiuare  ilum  dics  clt.         Qjj». 


Ho.r5'« 

lo. co.j. 


loan.f. 


Tra.44-1 
Io.  \o.r 


tofaCtumeft,vtca> 
cus  nalccrctur,  fed 
hxceftcaula.vcma- 
nife.  ope.  Dci  in  it 
•fc  Chrysost. 
Venerunt(apoftoh) 


•    Qniafiliusdei  loipfcdenullo  vnjegloii  m  Jttill: 
O.niuSlMK        c     Id  eil  dunt  fnm  m  mun  to.         d 

"  mifit  me 


ST  O  M  V  S.I 

ifteiiuftep.i 

Sed  cgo  eu  i 

ficium  accct 

i  co"per  c.-cc 

a  pcr  hanc  e 

rerionbus    i 

j  ocuhs.Qni 

4  nocntc  adcfleln 

5  deduxit  pot< 
habcbatab.c; 

6  ria,&itaeun 

7  tcre.  Dicunta'b 
quidam 


doncc  dies  eft .  Vc,  8  Vt.hicno 

9  tiuum,ff 


nit  ndx  cjuando  nemo  poteil  operari.t  Quandiu  fum  in  mun  j°lu  j^r 


a     Eccequu  ell  dici  ine»  czcus  lauatoculos  &  viJct  diem. 


Moneos  bonos,8c 
terrcn»  ma!     . 


Lex  fui 
abundaret  ielidi 

do,Iux  fum  mundi  ;  Hxccum  dixiflec,  expuitinterrami:  &hoc  ? 

1  elt,vtdominu: 

los  claulosapc 
&  alia  naturalis  infirmitatis  nocumenta  corngeus , 
cemonftrauit  virtutem. 

e     Quamdiufum  in  mundo.Non  folum  tunc  Chriftus  h 
erat  in  mundo,led  &  femper  vfq;  ad  cofumanonem  I 


adhacintenogatio- 

nem,quia  prius  fupra  paralyticum  curans  dixit.Ecce  fanus 

factus  es,non  vltra  pecces.llli  igirur  cogitantes  qa  proptec 

Eecccara  fuerat ilie  paralyfi  relolutus,quaerunt  de  lfto .  Si 
ic  peccauit,  quod  non  eft  dicere,a  natiuitate  enim  cccus 
eft.Aut  parenteseius,fed  neque  hoc,  fihusenim  pro  patrc    Ji  pcr  fidem  cft  cum  electis,&:  eft  tempusoperandi 
non fuftinet  poenam,ideo ait:  Neque  hic neque,  &c.  la  eft  infcrnah-,in  qua  nulli  licct  operan,vt  ncc ar ' 

*  AvGVsTiNvs.Nunquid  vel  ipie  fine  originali  peccato    uiti  licuit,fed  tantum  eft  tempus  recipiendi. 

natuserat  (££ 


Diuifio. 


NICOLAVS    DE    LYRA 
C  A  P  V  T.    IX. 

|y.  G±-*FJ  T  prxteriens  Iefus.To/f  ? uam  Chriflus  ofleditfe  btt- 
ip\  wSS  bere  virtutem  il[uminatiuamverbo,bic  confequcnter 
t$4  f?t£^  hocofteditfenftb'UiftgnoEtdiuiditurintres,qHiapri 
«Q  jojy»  moporiiturqu*damiraculiprafatio,fecundo  miratu 
li  operatiojbi\E\  cu m  dixiffef.ff rtio  miraculi  faffi 
examinatiOiibi-.ltnqat  vicini.Vracedeliamiraculumfunt  duo.Se 
cundu*nponitur^ibi:  Refpondit  lcfns.Vrimumquod  fuitprjece- 
dens  ipfum  miraculums&  eius  occafto,fuit  difciptilorum  iuterroga 
tio  de  cxco  nota,  &  boc  eft  quod  dicitur. 
i  Et  praueries  Iefus.  in  exitu  templi  de  quo  diftu  eft  inftneprtt 
tedentis  cap. 

2  Vidit  hominem  cccum  a  natiuitate,&  interrogauerut 
eum  dilcipuli  eius.J^MW  ibifedebat  mendicans  elemofyna  ab  in- 
gredietibus  templu  &  diligenter  intuitus  efi  cii  lefus,i>tdicit  Cbri 
foftomus  quafi  vcllet  aitquid  agere  drca  eum,&  ideo  difcipuli  moti 
funt  ad  quxrendum  de  caufa  cxcitatis  eius  dicentes. 
I  Rabbi,qs  paccauit  fhic  aut  paretes  eius,vt  cxcus  nafce- 
rctur.E*  boc  enim  quodfupra  dominus  fanando  languidum  dixerat 
Jamampliusnolipeccare,nedetcriustibicontingat.oflcndensfjHod 
peccatum  fuerat  caufa  illius  laguoris, vt  ibi  difium  fuit,  io  apofioli 
confimiliter  crediderunt  dc  iilo  csco  nato,quodpeccatu  ipftus  vel 
Sup.  f .e.  parentum  effent  caufa  huius  c&citatis. 

4  Refpondit  Iefus.H/r  ponitur  fecnndum  prxambulum  ad  mi- 
raculum,fcilicet  Cbrifii  refponfto  ex  quo  oftcnditur  quod  ccecitas  co 
tigit,vt  virtus  diuina  in  eius  fanatione  declararetur  et  boc  eft  quod 
dicitur. 

5  Neque  hic  pcccauit  neque  paretes  eius.Ft  cxcus  nafcere 
tur.Tjon  negat  ftmpliciter  ipfum peccaffe  velparentes  eiuufedfo- 
\u  ad  illud  de  quo  intemgatur,quaft  dicat  nec  peccato  pprio  aecus 
natus  efl  quia  ante  natiuitatempeccare  nonpotuit.In  quo  apparet 
auaftio  apoflolorum  ridiculofa  quantum  adbancpartc.T^ecmhum 

quia 


quia  adbuc  rudes  i  rZt  ante  receptiorie  ipirituffancli.T^equ 
to  parentum  cotiglt.Licetn.parentes  pro  peccatisfuis 
niantur in  filip  monflru'>fis,inqmntumtaliamoflra  ex 
tia  nafcuntur,tamcn  frequentius fit  ftne  peccato fcilket / 
difpohtionem  materix :vel  debilitatH virt  utis  quxes 
rumtamcn  quamuis  talia  ftnt  a  cafu  refpetlu  naturx,crut 
tnen  crdinata  refpcflu  diuin*  prou'}dentias&  aliquando  o, 
addeclarationcm  diuinx  virtutis  in  operibus  miraculofis,:- 
de  ifto  ideo  ffquitur. 

6  Sed  vt  manifeftentnr  opera  Dei  in  illo.I»  eiusa 
luminatione,  unde  fubditur. 

7  Meoportet  operari.f/Zwt/ nonimportat coatlianem* 
tis  in  Cbriftoffed  tmmobilitatem  cius  a  diuina  ordin.U: 

8  Opera  eiusqui  mifit  mc.Scilicetpatris  hocdixt. 
cula  illafaciebat  virtute diuina,&~  humanitas  Cbrifli  opttn 
inftrumentaliter. 

9  Donec  dics  cft.Jd  efi.quandiujum  prxfcntialiter  f 
in  humanitate  affumpta.Sicut.n.  prtefcntiafolis fuper fr 
diemficprxf  ntia  Cbrifti  qui  eftfol  iuftitu  ,  in  bnmanit 
pta  facit  quanda  diemgratix  fpiritualem  qu&  dies  dura: 

fti  natiuitate  vfque  ad  eius  afcenftonemUicet poflea  remanfo  nt- 
bifcum  facramentaliter  vfqise  ad  mundifinem  &  tunc. 
io    Venhnoxquandonemo  Poteftopcrari.Q?;' 
dicium  nullns  poterit  mereri,velacufpa  adgratiam  rcueni. 
n    Quandiu  fum  in  mundo  lux  fum  mundi.//>w  t  m 
namiracu lis  illuft rando. 

ii     Hxc  cum  dixifTet.  Mic  confequenter  ponitur  miracuh  cr* 
tio  in  qua  dun  exprimunturqux  in  miraculis  diuinis  req* 
jcilicet  Dci potentia  operans,&  fanati  fidcs,  &obedientia 
nens,&hocefi  quod dicitur.Hxc cum  dixillct  expnit  in  i  .1 
Ima enimfluit .i  capne,etiieo per hanc expuitionem ofltndil 
virtm fanatiua  quodcmmodo  erat  ab  eins  bumamtate  inqu< 
efl  organum  diuinitans,propter  hoc  dicitur  Luc.6.c.Virtus 
cxihat,  &fanabat  omnes. 


illt 


x  Et prxteriens  iefus :  M  y  s  t  i  c  e.  Cecus  nafcitur  omnis 
habenspcccatum  originaie,  quiapriuatuseftDei  vifione. 
Hanc  aurcm  priuationem  no  facit  eius  actuale  peccatum 
quodadhucnonhct,necetiamparcntum  iuorum  imme 

diatorum 


diatorum,ideo  fubdltur, 

5  T^eque  bic pcccauit,nrque parentes  tiu  s.Vt  cxcns  na (<■ 

6  Sedvtmanifciletur.opera  Dei  in  illo.Sic  enim  pcrn 
eft  nafciiftecxcus,  vtilluminaretut  Chnfti  miracul 
fimiliter  emundatiopeccatioriginaliseftopusdiuir 

tutis,cuius  modus  figmiicaturtcum  dicitur. 

1 


rct. 

& 
vir 


H75 


loannis.   Cap.  IX. 


Ufecit lutm.Sicat  primu  holem  de  limo  'errx  forma 
ui  ta  per  iclem  genu^  luti  genus  humanum  reformauit. 

e  faliua  lutum  fecit.quia  verbum  ciro  factfi  eft.Sahna 
eflipiaqexorealtiflimi^)diit.Terra,cft  caroChnfii.  fn- 
Wnw/M.IdeuScathecuminu  fecit,  qcredit  verbu  carnem 
nftus  nondu 

I  — ..»  fnr  or  s    Eccecollvmim  quo  vngiturzenut  humanutn, 

VKt.iedmut  turvt  -    .   .  ,  i,  .   ■"        «    X  i     •    •    t 

aiydeiKbaptize-  a  &recitlucum  ex  lputo,  &  t  hniuit  lutum  luperoculos  t e- 


1175 


multi.nlauatesibioculos,  nullotalibeneflciohintperiti. 
Et  iterum  vtdilcascxci  fidem,qui  000 contradixit,nequc 
cogitauitapud(emetiplum:Lutum  lolet  magisexccc^cc, 
multotieslaui  in  Sileo,&:  in  nullofurnadiutusjfedfimpli 
citerobediuit,&  venit  videns. 

C     Et  venit  videns  Ita 

que  vicini  &  q*i  vide- 

t    rant  eum  prius ,   quia 


ncien  piiciiue  in- 
tciretatur,Baptiza- 
tu;  peccatislumen 

Kpit- 

fjj  Vaie  &  Ijua  in 
nttotia  vi/oe,  q<toi 
iitmtatur  mtf  &c. 
K  fons  eit  ad  ra- 
HamontisSion, 
Hnon  iugib us  a- 
BLfedincerti^ho- 
ns  Mlitperconca- 
ua.rrarum,  vbicae- 
cuijtafacielumen 
■HMt,  quiacxcitas 

u.orum  vel  quo- 
Bcamque  infide- 
Kjt  non  poreit  la- 
■  nifidottnnaa- 
HsChriiti.qicli 
.nerqitu&clamo 

c  rborumleniter 

t.u  vndeiia.  ~4qu<z 
Hl  ou£  vaaunt  tnm 

u  '.0. 
C  h  r  y  s  o- 


D 


iltum  fine  fidc tanra- 
uerit ,  cum  legatur 


neminem  fine  lana 
tioneintenori ,  ex- 
rerius  (anafle?  Sed 
hoc  dicitur  de  ilhs 
qui  propter  peccata 
laoantur,  ilte 


tuinmilfo.ide(t,in       .  ,      ,  .         .     a  «eft.teRiftin»qa«<lfrreuc  siioe.  2  mendicus erat.  dic.&c. 

Cliito,  proprerqj  b  ius ,  &  dixit ei.  Vade,&Iauain natatoriaSiloe,quod  inter-  3  Qncriturquomodo 
pretatormiflus.Abiitergo,&lauitj  &  venitvidens.  Itacjae  4 
vicini  & qui  viderant  eum  prius,  cjuia  t  mendicus  erar,  dice- 
bant .  Nonnehicellcjutfedebat  &  mendicabat?  Aliidice-  6 

a     Q  iupcctifint  ncu  i  vultum  mutauerant.     7 

bant^quia hic efi: .  Alii  autem  nequaquam,  ied  fimilis  elt ems.  8 

3.       o.gat   m-.i  mn  r-tu   ingiatus.  7 

Illeverodicebat,quiaea^ofum.  Oicebantergoei.  Quomo-10  lllfirmUM 

1  vu««ta^VfgnSoi.  i!  non  prop-er  pecca- 

doaperti  funr  tibi  oculi ?  rWponJit*  Dle ho  no  qui  dicitur  ' 2  tu'  "^  RWec  S'0" 
T/  c        o  •  i  „i-i-,i    U  namDeilanguebai. 

Ielus,lutumrecit,&  vnxit  oculosmeos,&dixitmini.  vadeI+d    ^on  eft  hic  bomo 

ad  nataroriam SiIoe,6c' laua.  tEtabij  &laui,&video  Etdi-r5  a  De"  >1ui  fithtbm 

-.    o  i-hib';.,  tiieo  leonodipfeintVie.  noncufloitt.  ^ilyauce 

xerunt  ei:  Vbicllillc  ?  Ait,nelcio.  Adducuncad  pharifaeos     due.&tMeipkmn^ 

»  /  -  ,  ,  r.    ,  \6  htet  ctiftodit  labba- 

eumqiu  carcusruetat.hratautemiabbatum,quandoIutum  ,7  thu.quieit  iinepec- 

fecit  Iefus,  &  aperuit  oculos  eius.  Iterumergoinrerroga-18  cato,iIIiuon,quiicr 

a     Vt  *mi    si  vnco  1  v]'i  ti.p  nt    '•'-.  Sc  ut  f-ir  qu*  prxaica-.  19    Ul  UHlt  peCCatl. 

banteumPhannEiquomodo  t  vidiilec.  Illeautemdixiteis:         *  Ch.rysost. 
,  c  ■        i.1.  .         „  .  o         i  i-v-       20  Maiitiole  quod  fa- 

Lutumpoluitmihiluperoculos,  &laui ,  &  video  .    Dice-      qiu11  e$  fiieates  , 

a     N   n  imnr<, '  j  <  iam  .juidjminungeb.r.t.jr  ifti  necuidenu;,neci  luoiti.  -rltimatim  nrriU'''. 

d  bantergoexPhariiansqmdain  .  Nonelt  hichoinoa  Deo,"   canonem  in  mediii 

*2  ferebanr.Nonenim 
dicebant ,  quoniam 
s.Noii erat  timendu  ne  Siloe  fumcret  hac gloria    Sabbatho  curat  fcd  quoniam  fabbathum non  (eruar. 

multienim  <£W*&TuqnU 


f  C£CI. 

t  c^cus . 
£ 


*&  dixk 

F 


5?.in  [o 
an.to.j. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
i !  tfecitlutuex  lputo.^f  ojlendcret fe  ettc itlum  quiformxuit 
Wumbom  nem de limo. 

i  itliniuitlurum  \ipcroculos.lntercorporaanimil<um'rK) 

.  corpushnm<inu,&  incotpore  hnmano  capute(i p.irs  nobi 

capite ocnln<,&  iieo  rx  formaconepatris  «•'»  lioris  re- 

fttincorpvrat  buSyOltcn  i  r  C»r  Jnis fetffe  fomicoremcorporis. 

3  Etdixitei  va.&  la.in  na  Si.tf.d.  vt cscus  tranfeundo  ftc per 
ri  Jtemlinittts  liao  a  multts  viderctur,& per  confequcntes  mira 
tfnrnigs  diunlgaretur  &  confirmaretur. 

4  Qupd  interp.mil.Woc  addit  Euangelifla^  vokns  interpreta- 

Htbraicum  ad  deftgnandtm  myff.rinm  Cbrtfti  m  ffi  adfa 

hmhmmm.       5      Abiit  ergo./ri  quopatet  fiiescxci. 

<  Et iiUit,5<:  ve. vi.7^>n  vircute luti  alioquin  vidiffet  flatim cu 

^Dujjet.Et  iterumboc  patrt,nuia  non  vidix  donec  lutum 

c€  v;rt'4teaqu<e,  quia  homines  ib;  frequenter  fe  hua 

t  l,&iiem  cxcus  a'ias  de illafe lauerat,  quia communis  erat,& 

t'  '.<i  fiitu  nn  illiimuiatiuam  nutlus  ibi  expertut fuerat,&  fic  pa 

ta  ilmninatiodiuina  virtutefaclaeft. 

I  Itique '  c\m.Hic confrqui nter pomturmiraculifatliexami. 

primo.a  tnrbiijrcudc,*  Tharfx  is,ibi: Adducunt  aut.  In 

f>  atxunrnatione  fit  inquif/tio  de  tribm.  Trimo  de  ipfo  iliumina 

'  'rutn  elit t  dle  qui priws  ducbatur  cxcus  nattts,  &  hoc  eft  quod 

"JKr.-Itaquevicini&qui  vi.cumprius.C«  m caufa fubditur 

Quiamendicus  erat.ft  fic  fuam  cxeitatc  frequentcr  eis  ex> 

po/rw  eieemnfynam  petendo. 

$  Diccbant:None  hic elt  qui  fe.&  mf.Quafi dicat,  Sicpro 
'udiRum  eoiucrat  firmum,propter  experientia  fr  equentt. 
c  Alnautem.V olentes impugnare falla  Chrifii  dicebant. 

I I  Nequaquam.ywpp/e  ei~l  ille  c&cm  natws. 

U|>ed  linnlis  e!t  e.Ex  vifu.n.fi;  homomax  me cognofcibilis,  & 

'■'tltitutio  vtfusita mutauerat  vultu eius,rp  vix  potcrat  recogno 

'  valde expertis,quales erat vicini,  qfrequeter euviderat. 

U 13     Ille 

TTo  it  U  ij  t  £  ^« 

tfe<  -tiu.ex  r^<.Perquod  fignificaturcathecifmuspra:- 
ce:ns  baptifmum,  de  quo  fubditur. 
3  ^^er/a.^c.IdeltChridimiiTiapatre^falutemfidi. 

5  ^owtc^/c^c.Periiluminationemfideidatavirtute 
Mtifnu.  13  uuv erodi.qmaegofum.  Per  hoco(tcndens, 
q«- dquihbet ter.etur  recognofcerc gratanter  & pftanter 

bcneficium 


i  %  Ille  vc.dicc.  Qvia  ego  fum.  tt  in  hoc  excludit  aliorum  iubl.m 
CT  ficutgratus  cognfcit  diuinum  beneficium.Sed  cdfeqnenter  qux* 
runtde  modo  'lluminationis  ^.Quomo.aper.funt  tibi  ocu. 

14  Refpondit.IHe  ho.quidici.Ie.£icerew'm?j»/«>»j//af  »0« 
vidifje  ,cumeffet  C£chs  ,  tamnfrequcnter  audiuerat  nomen  etttsy 
&  per  voc-m  ipfum  non  cognofcebat. 

1 5  L u  t u  m  fe  &  vn.ocu.  m t.Aderit  tamm  illud  cp  fiebat, Sefc 
raf.n.lutnm pofitum  fuper  oculos  fuos per  t\flum,&  cum  effet  in  h 
coficcO) '« quo  non erat lutum,  & per hocfciuit quod Chrifitts itlnd 
lutum  fecerat,fed  vtrumfeciffet  cu  fputo  velaqua,h»c  no cognowty 
&  ideo  repete.ndo  non  dicit  lutum  cxfputo,fed tatii.F ecit  lutu,&c 
Quxfito de  modo  dluminationis,  qu£ritur  tertio de ipfo  illuminate, 
dicmtes.  16  Vbieft  il.ait  neicio.Quiaantequameffetreuer 
fus  de  natatoris  Siloe  videns.lefus  a  loco  itlo  declinauerat. 

17  Adducunt. Voftta  examinatione miraculi  co>aturbis,hic CO' 
f  queter ponitui  examinario  eius  corapbar:fteis.  Et  diuidii  in  duas 
quiaprimo  examinant  mtraculum  ,  fecundo  inducunt  illuminatum 
ad  vrritate  negadu,ibi.  Vocauerut  rurfum.Pnwa  in  duas,  quia 
primo  examinant  miraculum  per  ipfum  illuminatu ,fecundo,f  pare- 
teseiusibi:Not\  crediderunt.T)n»2<*  indnas,  quiaprimoponitur 
il  uminati  interrogatio,fecundo  ex  hoc  audientiu  diuerfa  opinio.ibi. 
Dicebat  ergoJ»  prima  pirtc  dicii  //c.Adducut  aur.eu.ad  pha 
ri.qui  cae.fue. Hoc fecerat  malignantes  cot>  a  ipftm^volentes  oiten 
dere  quodfeciffet  contra  legem,propter  quodfnbdit  cuangelifta. 

18  Erar  au . lab  Tharijtci.  n.  arguebat  Clir'fiu  de  violatione  fab~ 
bathi.  19  Iietum  er  ir\.Sciedum,quodinterrogauerutcTt  ordi 
nate  de  trtbus  pradiilis  in  prima  cxaminatipne,fcd  Euagelrfla  bre. 
uifrhocrepetit.  10  Illeau.d.r\ey/>oc/e<fo/7cttf/>>-Mr.  21  D»ce 
bat  eteXiMc  ponitur  diuerfitas  opinionu  fequentium  ex  eiusrefpo 
ftone,quia  quida  ex  pbarijxis  arguebat  Chrifium  de  viotatione  fab* 

bathiinbocfatlo,dicentes.  22  Noneft  hic  dcc.rpfi  falfum 
dicebant  quia  operacorpnralia  ad  Dei  magnificentia  ordinata  lici- 
tefiebant  infabbathojuut  ditlum  cU  fufra.^.c. 

♦fr  i     AIij 


Oiui(i*. 


beneficium  diuinum  17  ^idducunt ad pba.Qvi*  niterprc 
tanturdiuifi,propterq?periplbsha:retici  fignificatur,  qui 
funtabecclefiadiuifi,qunrumaliquiceiemonias  tegisob 
feruant,fcilicet,Nazarci.  Et  lfti  fignificatur  pcrillosquidi 
cebantdeChrifto.  22  'ht[on  ejtbicbomoa  Dco.  Alii  vpro 
dicunt  hominem  nafci  fincoriginalipeccato,(cilicet,Pe!a 
giani.Et  ifti  fignificantur  per  dlos,de  qmbus  lubditur. 
Tomus  v.  O    4 


H77 


CjloCord.&  Nicolai  de  L 

I;m  inuo    1. 

qui  iabbarhum   non   cuftodit  .    Alii    autcm  i 
Qaomodo   porcit  homo  pcccaYor  hxc  iigna  £ 

..         ■  _■      __ '  _e. _k_.lM__k____M.___»*.  ,.<-kr  .*.  r*iw .  r._    e. 


a  Tu  nuid  dk's  de  ib 
/u,  nn  jprruit  ocnlos 
tuo0>  Qua-runtca  u- 
ni.un,  vc  lledciyna- 
^oga  rdlcrctur,  icd  a  Jchjfma  cratinrercos 


yra. 

dicebant  : 
accrc  ?   Et 


"7* 


tqu»4 


a    ^hultg    mucui- 

rctur. 

h     llle  autem  dixif. 

L>uia  prrpheta  eil.T^on 

credideruniergo  litdti 

«.ci/.o.crc.Adhucin- 

ui.chi.sincorde,qui 

nondumfihum  l)ci 

*>  cofitctui  ,  nontamc 
mcntitur. 

c  Donec  vocaucrunt 
parenies  ciusqHivtde- 
rat,  crinteiro^auerut 
eos,&c.  MrsTtcr, 
Parcntes,id  eft, dia- 
bolus  vcl  vma,  qui 
dicunt:Aeratemha- 
bct,  ipfedeleloqua- 
tur,  qui  n  olunt  ho- 
mineconfitcciChri 

C  (tum, 

*     C   H  R    Y    S  O- 

s  t  o  m  v  s  ,  Ha:c  eft 
Hom.57  vcritatis  n  at.ua,  per 
•"'  quxputaturmfidias 
patiJ,perha.cfortior 
tit,medaciumenini 
fibnpfi  quidcm  ob- 
uiat,  &_perea,  per 


D 'lillc  d'u.fi   inteilucnr.  &  tnebr..-.  Dix  r.. 

Dicunr  crgo  c.xco  irerum :  Tu  quid 

i     C.  ii.tautirexpiin;  1  qyocf  '-ntit. 


qux  l^dcre  vcr».  r 

1  tcm  videtur,  pek 

2  clarioremeamoE. 
du,q..od&:nui 

3  ftumdr.Nccei  n 

4  aliquisdiccictq 


flocjuc 

tur. 


dicis  dc  illo,t  qui  apcruic  oculos  ruos?  lilc  autem  dixir:  Quii 
Prophetaeft.NoncrediderunrergoIudxi  deillo ,  quiaca?- 

cus  fuilTet,&  vidiifctjdonec  vocaucrunr  parentcs  cius  qui  vi- 
dcrar,  &intcrrogajerunteos  diccntcs:  Hic  eltfiliusvcfter 
quem  vos  dicins,quia  cxcus  natus  cft?  Quomodo  ergo  nunc 
videt?  Rciponderunr cis  parcntcs  eius,  bC  dixertmr ;  Scimus, 
quiahiccitfiliusnofter,&quiaca:cuseftnatus :  Quomodo 
auremnuncvideat,  netcimus,  autquiseiusaperuir  oculos, 

•     Inft .inniiiii.quid  nobu  nium   i.n  im  ?  b    >'o    cft  OptN  nobi»  loqui  pto  in^ante. 

nos  neicimus  ?  lpium  interro^re:  t  ^Eratem  haber,ipic  de  9  quem  dia 

1  ^  _  •         •         10  natus  elt  cxcii' 

fe  t  loquarur.  Hxcdixeruntparentes  eius,  quoniamnme-  ,,  inquinat*,qai| 

bantludxos.lamenimconfpiraueranrluda.i,vtfjquiseum  12  digcrct  talu 

a     ^uodiim  non  p8  miimi:Expulfo_  rnijirChihius  fufcipit 

confitererurciTe  Chriftum,extraaiynagogam  fierer.Propter- 


vicini     aihii 
tum  dix^ 
perquendamali  u 
latione  iocuti 
parcntesin  me 
ducuutur,  qui 
mefuumfiiium  u 
gnclccbant  Si 
ics  autemcos 
dium,cum  m 
roreintcrrog 
nondicunt,q 


doquehiucc. 


IU.M-J. 


defilio?Soi.;; 
dicunr,quem 

caparenteseiusdixerunr,quiaa.taremhaber,ipfuminterro-     Jj1  'Dc^™'jm  ,| 

gate. Vocauerunt  ergo  rurius  hominem  qui  fuerat  ca?cus ,  &  1 3  T^osfi.&c.Dut  10 

a     ..H-fi  Ji<«r     r-egaqucdaoepifli.quod  tftbl»fphen,jrenonDeog'orJm.lare.  riam  DeO,  w- 

d  dixeruntci.Uaglonam  Deo:   Nos  fcimus,quiahichomo      temdealiquo  q i 

a    Nonparrtcjlumni*necueiit.iiem  cilat.       I^   pr-Cfeilte  Dt' 

oeccator  eft.Dixic  ergo  illc.Si  peccator  eftaieicio,  vnum  fcio,  1 5  re>hoc eifcConfi  e 
Jr  sp  1  i6iftunoellcDi 

nos,fed  pccc.-. 
quai  Cj^ 


* 


NICOLAVS    DE    LYRA 
Al  ij  autem.  E  conuerfo  •poltntcsfatlu  Cbrifli excufare  &  ma 


Miracu, 

luM. 


7    Hic  eft  filius  vefter  que  vos  dicitis,&c.7«fe/%'t«r  im 
gatiut.Secundo,de  modo  n*fiend:,cli  fubditur.Quem  vos  d:.i 
caeci.i.  fing:tis,quamuis forte  »0  fit  ita.  Hocdicebatvtini 
gitipcir  cos  ad  negadmf.cjuiaparentes  folent  occultaremolir 

2  Dicebant quomodo. Quaft dicat,nullo  modo.'Sed contrariu     qua trahunt  a  natiuhate,qiiia  talis  monflrunfitjs ma^u  con 
•eideiur  Mat.y.c.vbi  dicitur  de  malis  bominibws.  Dne.nonne  in     in  confufionemparentum,  quam  ft  pofl  natiuitatem  efji  t  con 
nomine  tuodemoniaeiccim',&:  virtutesmultasfecimus    per pueri defettnm.Tertio.Sinatus ftt  c*<.K*tfu&-<  wi: 
^et/wfio-.-Nocognoui  vos.Dilceditea  meoperari)  iniquita    d/.di.rtr.r.Quomodoergo  nunc  videt. Subdnurp 
us,&.C.Dicendii,quodmiraculumeJiopus  excedcns  omne  virtutc    ponfto  Et  de  duobnsprtms  rrfpondent  ai!e>tiui,d;cihies 
creatam,&percofqucnsfitjfoloDeo.  Taliaautefiuntabipfoad     8      Scimusquia  hiceft  filius.M^»  volut  cofiteri 
tetiilic.idum  Aiquid quod t fl fuprahumana cognitionem,  & hoceft 
dupliciter.yno  modo  ad  teflificadum  veritate  alicuius  dotlrin*  exi 
Hentis fupcr fhcultatem  intelleclus  nofiri,  &  tmc  oportct  quod  illa 
dollrinafit  vera,cum  Deut  non  ftt  teUis  falfitatis,  tarrieno  oportet 
quod  iUequi  docet dotlrina  illa  fit  bonus,  quia  miraculum illud  no 
pt  ad  telhficandu  eim  bomtatemfed  dotlrinx  veritatem,  &  kocmo 
do aliquando permalos  hnmincs pr&dicatcs  fiiem  Catbolicx  fafta 

Junt  miiacuU  ad confirmationcm  fidci  Catholicx,  &  fic  inttlligitur     Quht  eran  principales  inpopulo, 
iLUd  verbum  Mat.prxallegatum.Alio modofiunt  miracula  ad tefli    \i    .Iam.n.confpirauerant  IiK.a?i,vt  fi  quis  cum  coi 
ficadii  de  bonitate ipfius  docentis,&tunc oportet,  quod bonitasftt     tur  effe Chriftum,extra  [ynza,:'deil,extrafocietatem lui> 
in  illo,aliter  Deus  etfct  tefits  falfitavs  Et  boc  modofiebat  miracn-     tanquam  excommunicatus,&  reprobatus ,  q'iod  apiid lhixos 
la  Cbrilii,ficutditlumfuitfuprarf.f.Opera  quae  ego  facio  tefti 
monium  perhibetde  me.£i hocmodoloqi-ebatur  iftidiccntes. 
Quomodo  poteft  homo  peccaor  h«c  figna  facere? 

3  Et  fchtl  ma  erat  inter  eos.Dicut  ergo  c?co  iterum  Tro- 
pter  qnod  rcquiritur  fententia  ilhui  illuminari,cum  dicitnr. 

4  Tu  quid  dicis de  illo'Illu  t  quefitum  nofu  t  ab  tUis quiimpu 
gnabatfatl  i  Chrifti.  L>jtia  probabiie  erat  quod  refponderet  profuo  il 


fua  qua d  ccre  falfnatcm.Dc  tertin  aittcm  rrmittuntadj 
audetes  veritate  diccre.Etcaufj  infra  ponitur,&  hoc . fi  <; 

9  Jpiumintenogate.Aetatem  haber. Quafi  dicat *• 
teli  veritatcm  dicere, 

10  Ipfede  teloquatur.  lde(l,incaujafua,  vt  ditlimfm 
bis  non  impntetur.  Cuim  caufamfubdit  euangelilia. 
n     Haxdixeiunt  parcnteseiU5,quonil  timebantlu 


maximum  opprobrium. 
l?     Vocauerunt.HiV inducitur  illumina  tus  ad  re?andu 
ritatem.Et  diuiditttr  in  tres,quia  prhno  ponitur  Jifla  inti  ■■• 
cundo,iniuft.i  codemnatio  2&i:Maledjxerunr.7*erfio  cius 
rccrptio,ibi: Audiuit  znt.Circa  primumfciedum, .juod pb-< 
dentes,q>faclumnegirinoHpoterat,  ideo  voluerunt deaptrti\  m 
illuminitun,& hoce/i  quoddicitur.Vociiiclu.l.St.c-^1  _ 


litminatorejed  ab  altjs.Etfubditur  eius  refponfio,cum  dicitur.  id eilyconfitere  veritatcm  ,  volebant  emm  e;<m induccre ad diu  '■» 

5     Illc au t  dixit.  Kton eft  intellivendum,quod conliteretur eu  effc  quod illuminatus  fuiffet ma%ica artc,idcofubditur. 

j-  prophetamcommuniterditlu,ficutfuitlfai.tsvelleremias,fedpro-  14     Nos  (cwnns.Quafi  dicat,diuinavirtnte  no  fecit  Etfbi 

phetam antonomafice  d'.t~ium,qui erat promiffus ad falutem  bominu  ipfius  iiluminati conftantia,  -,uia  inter  aduerfarios  exiftcns foi  '* 

fecundum  quod  dicitur  De«fero.i8.t/.Proplietam  lulcirabit  uo  quam ante  vetitatem confitctur.di 


bis  de  &CC.Etfic  confeffus  efl  ipfum  e(le  vcrum  Chriilum. 

6  N6crediderutergoIuda:ideillo,quiaca;cusfui-Ter,&:c. 

Hic  ponitur  inquifitto  miraculiper parentes  c&ci,  &  Imc  ex  diuina 

Oidinatione  fatlumeft  admjiorcmfidci&tturaculidecia^ationn/i. 

Intcrrogaucrunt  ergo  parentes  de  tribus,Vrtmo  de  petfoaa  filij  cum 

dicitur. 

7     Ihc 


1 5  Si  peccator  ctl.Hoc non  dicit  dubitansde  ChriHiftnSil 
fedirridtndo  eorum  mdic'u,quari  ditat.Vos dicitis,  quUjcitis 
efie  pcccatorem  &  ego  non  dico  h  c,immo  contrarium.Qjtod pr 
confequenter  per  failum. 

\6  Vnu  fcio,quiaca..&:c.  Et  ex  hoc manifefle arguit  cius : 
tatem,quia  talefatlu  excedit  ommno  facultate  totius  natur&c 


1- 
cr 


H  Q  KA 11  r  £  i^. 

+  6    ^onfrfrf«'Jer«ffrj?o/M(/<eic/ei//o,t7,c.«Ci<j/'«;j!7ef.Ideftnatus 
jn  originalipeccato.Per  patc  tes  aut  cxci,  qm  de  modo  lax 

Illumin^' 


illuminationisno  lefpoderunttimoreduch  lignificat 
delestnfirmi,  quitepore  perlequutionisfidem  noatu 
confiteri.Peica.cum  vero  confidenter  veritatem  con 
f.gnificatuj:  iii  fidc  firmi,  coftater  cofitcntes  vctiwic-  r  || 


ii 
it 
:5 


\\T) 


ioannis.      Cap.  I  X. 


a  r,  iiterumvvl.  Avo.  Stomachatur  contraduricjameo- 
rundc ca-'co  faclus  v  idens,&:  caecos  iam  non  terens. 

dixentnterio  ei.  Sccundum  cor  eom  malediclio  eft. 
Sccnioddroptabileeft  omnibus  vtdifcipuhChrifii  fint 


P' 


u8o 


h  Cuminueniffet  eum. 
ft  Chrysost.  Q_J 
propter  vcritatem , 
&c  Chrifli  confeflio 
nem  iniuna  oppri- 
muntur,himaximc 
honoratur,  quodin 
cecofaclum  eft.eie- 
cerijt  enim  eumex 
temploIudjci.,&:in- 
uenit  eu  Dominus 


dici  tur  enc  pro  peccatis  parentum .,  fed  Chriftus  totum  C:i 
nat  extra  oculos,intus  cor  aperir. 

g  Et  tu  doies  nos)Et  eiecerunt  eum  foras.Tontsintcrrogzndo, 
vtdiicerenr,magiftiu  feceranMcd  ingratidocemem  proic 

Au  De  ftulta'  maledicTione eos  redarguens  dicit.Maledi-    cerut  foras,.  Sed  qa  expu4lus,magis  fa&us  eft  Chriltianus 

tficfta  veniat  fu 

peros,acndjcerct: 

Vtiam  talia  opera 

feci:pofsemus>  vt 

difculi  eius   fieri 

mc  remur. 

c  hicautemnrfc.Sa 

pcr  sdixerant.Huc 

jo'.is:vndehicdi- 

c,n  fe  nefcire,fed 

nef  renosdicimus 

qu.abiicimus.  Ille 

neltur,latethumi 

|ita,proditurfigno 
>  rfi  irtute  nefcitnr 

\n:fit,&  vt  Deus 
isilluminat 
.  d   xcatorrs  Deus  no 

4«fi.  ATheophyl. 
eQjd  di&um  eft, 

D<mnon  exaudi- 

re  ccatores.hocfi 
Mgncat  quod  face- 

re  niracula  Deus 

^Hatonb.noncon 

Kt.Cum  vero  ve- 

■ni.iimploranr,de 

miflis.translati 

H  de  gradu  pec- 

iftiumauftatum  poenitentium. 

■  Avc  NonenimfruftrapublicanusdixitDeuspropi- 
•pcftomihipeccatori, exilla  confeflione  mcruitiuftifi- 
i  iem,quomodoiplececiisilluminationem. 

e    ifiefjetbicj  Dto  ,  non  pocerat  faceve quidquam,&c.  Spreta 

ecimua,libcre  veritatemconfitetur.  Hsrc.n.nonnifia 

0  iunojoec  a  difcipulis  fierent,  nifi  Deus  in  eis. 

i  ipeccatis  natus  es  totus.  ld  eft ,  cum  claufis  oculis ,  quod 

dicitur 


quia  cxcus  cum  efTem,modo  video.  Dixcruntergo  illi :  Quid 

fecittibi?  Quomodoaperuittibioculos?Refponditei:  Dixi 

a  vobisiam,  ckaudiltis.Quiditerum  vtiltis audire ? Nuncjuid 

3  Sjcut  ego  .•imuidco.&noninn . ri  c. 

b  Scvds  vulcis  difcipuli  eius  fieri  ?  f  Maledixerunt  ergo  ei,  &X  ' 

i  Qw\  (i  eflent.Chriftocreilstcnt  queniMoyTes  1  unoauit, 

dixerunt:Tu difcipulus  illius  "tfis ,  nos  autem  Mo*yfi  difcipu-  3 

e  ijjia.  b  Seiuucn  Dei  iiratferurt  c  Q:od  Moyiesdocui    aDeoaccenit 

\  i  v  »   r~,  u   liri  «         ,.  '  it  4  ucim  cu  juominu! 

c  hiumus.Noslcimus,quia  MoyliIoquutuseitDeus:Hunc  5  templi,  &c  eumfu 

'  f  ? '  b"tsutemd  »'n..«e*.  Vnd.  hocaccepcrir.  6   fc      ,f ,    f^  agonQ. 

autemnelcimus  ,  vnde  iir:  reipondic  lllehomo,  8c*dixiceis:  7  thetaathletam  mul 

lnhocenim  mirabile  eft, quia  vos  neicitis  vndeiic   oc  ape-  s  tum  Jaborantem,fic 
1       c  •  x  •  '         r      9  coronauit. 

d  ruit  meos  oculos.  Scimus  autem ,  quia  peccatores  d^us  non  LJl    Tu  credish  Hlmm 

3  An  11    ;•  urus.quiape.fatot?s  DcuS  a>dicut  puhliu  ,um  confitentem.         Maanateseft.  t  .  n»;b^.  U  ^,  ...C/U. 

d.ai/-  Pi-         I  n       a  I  •        f      •     t  il  ueitTC  nrl-ARI.ollO 

]t,lediiquis^eicultoreit,o<.voluntatemeiusfacit,hunc  i*fc  Chnfti  qualiicu- 

exaudit.  t  A  leculo  non  eft  auditum ,  quia  quis  aperuit  oculos  nq«e  confeflio  fidei 
e  cgcinatiJ  Nifi  errethicaDco^nonpoteratface^equidquam.  \fla™{^% 
f  Reiponderunt,6ctdixeruntei:In  peccacis  nacus  es  cocus,  8<fcu  i^credisinChriftum? 

i  docesnos^Eteiecerunteum  foras.Audiuitlefus  ,quiaeiece-  xZScd  quia  ^xre"cls 
h  c         „  .  .,r  ,.        .  _     ^  tT       /.    i8pene  omnibus  hoc 

i  runteumroras:&:cuminueniiieteumdixitei:TucredisiP  n-  ipnomen  in  ore  eflec 

k  huDeiSRefpodit  ille,  &  dixit:Quis  eftDomine,  vccredaineui  ^ofutumm.vt Chriflu 
1  confiterentur,&:fi- 

liurn  tamen  nega- 
renr,id  quod  proprium  Chrifto  eft,ad  fidem  proficitnr,id- 
cft  ,  vtcredamusin  Dei  fihum  .  Credidilse  autemin 
Dei  filium  quid  proflcit ,  fi  credatur  in  creaturam ,  cum  a 
nobisfidesin  Chriftononcreaturae  Dei  ,leJfilitDeipo- 
ftuletur? 

k  ^«"cff.Adhucinunclushisverbisoftendit  feiamdudil 
cor  ad  ciedendu  m  habuifse  paratum,  fed  m  quem  credete 
debeat,ignotafse. 

a  Et 


Ho.  jg. 

in  loan. 
io.<>. 


tConui 

ciaci  iiic 


Li.  6".  de 

Tnn.cir 
ca  fiac. 


NICOLAVS    DE    LYRA 

t  &  per  coi  ftqurns  non  fit  a  magica  arte,fed  a  Deo  folo,ejui  no  fa 
.  u  Htjuid  ad  tefiimonium  bonitatis  alicuius,nifi  in  reritatefitfan 
'  xterapatent. 
I  ^laledixerunt .  Hic ponitur  eius iniufia codenatio,cu dicitur. 
I  kdixerunt  ergo  v.Secwdum fuam  reputationcmytamenfecu 
0 1  ueutatcm  erat  magis  benedi8io,vnJe  dicit ^iuguft.ftmamfu 
J  mtveniat  iftamaleditlio. 
■  Etdixerunt:Tu  dfldpulus  illms  &c.  Id cslyiHius  maleficiet 

foris. 
Nosautem  Moyfidifcipuli  fumus.  Hoc erat  verum  tantu- 
mnt  Jed  non  rc,cjuia  vcri  d  fcipul  Moyfifunt,  r/ui  ii*s  ope 
1  wtmtur,&  tius fcipturas pe  w.erpretatur .  ifiiautem-facie- 
ltcontrarium,proprcr  quod faluator  dixit  eisjupra  5.^.  Si  Cte- 
cetisMovn.crederetisfoifitan&mihi. 
<N:os kimus,quia  Moyfi  loquutus eft  Deus.  1n hoc  verum 
4 i>it,cji>ia expreffe  boc  itifacrafcriptnra  contineXur. 
rrluncautem  nefci.vnde  fit.  Idefl,  nullius  autorhatis  ipfum 
T  <Uamus,ncc  d  Dco  miffum.T^on  enim  fimplkiter  iorjuendo  nefcie 
0  t  vnde  efiettftia  patriam  & genus  eius  cognofccbant ,  vnde  fu- 
p  ditlumeft  i.cap.Hunc  fcimus  vndc  fit.  Sed  ifle illuminatus 
('  m  malitiam  &  falfitatem  confutat  dicens. 
|a  hocenim  mirabi.eft.  Ifla.  n.  mirabdia  dicuntur  qu£ funt 
v-infuita.Confuetum  autcm  erat  ludttisfigna  quxrere^vt  babei.  r. 
(■ ">ti>-l.ct.lud&i.n.fignapetiini,&  manifeftis  fignis credere,ficut 
f  ctde  Moyfe  facieme  figna  coram  populoipropter  ep  ei  crediderut 
>tur  Bxod.4.&  id.o  inconfuetum  erat  &  mirabile,  ep  rib  crc 
<t  *ni  c  brifto  facemi ;  gnum  maximum  m  illuminatione  buius  cm- 
tuuia  ncc  Mnyfisjuc  alius  propbeta  fimilr  fccerat ,  ideo  fubditur. 
7>cimus  autem,quia  peccatores  Deus  non  audii.Faciendo 
Tr-  amU  al  teJttmoniuM  bonitdtis  eorum,vt  patet  ex  prtediclis. 

8   Sed 


8  Sed  Ci  quis  Dei  cultor  cft.Ver  atfum  latri<e  debitnm. 

9  Etvoluntatemeius  facif.  Ter impletionemmandatornm. 

10  Huncexaudit.Ftfciewrfo  miracula ad declarationem  fux bon  > 
tatis. 

1 1  A  feculonon  cftauditum,qnia'quis  aperuit  oculos  ca?. 
nati. Hor emm non inueiitur intotafcric vet.tefta,  grideo  tonciu- 
ditpropofitum. 

12  Nifi  efiet  hic, tScc.Spccialitermiffus. 

13  Nonpoteratfacerequid.  DetalibusfjcultatemnA^tra  ex- 
ccdentibus. Et quia  mali  bomines  &  obflinati  non  recipiunt  perfua- 
fionemyideo  ex  veritate  oflenfx  veddunt  eivituperationem  duentes, 

1 4  In  peccatis  natus  es  lotus.Scilicet  in  anima  &  corpore,utpa 
tet  in  cxcitate. 

15  Et  tu  doces nos, Quafidicar,non  decetffcd boc cfifalfum  ,quia 
Veritas  d  quocunque  dicatur  recipienda  efl. 

16  Et  eiecerunr  eum  (o.Id  efi,dfocietate  aliorumhomhum  cxco 
mumcaiter^nt, 

17  Audiuit  ]efas.Hicponitureiei7ireceptio.Et  diuiditur  intres 
quia  pnrno,ponitur  eius  in  fide  inflruclio,fecundo  fidtifue  commen- 
datio  ibi:  Et  dixit  ei  lef[iS.Tertio,phariJteorum  murmuratio ,  ibr. 
Et  aadierant.ln  prima  ergo  partedicitur  fic.A.adi.le.&Cc.\Lice$ 
omnia  nouent  t\ntequamfiertnt,tameab^cauditu  corporali. 

1 8  Et cum  inuenifset  etxm^oniltafufaclum csl,fed exfua  uo 
luntate  ZT  ordinatione. 

i9Dixitei:Tu  crcdisin  filiurn  Dei,&c.  ldefl,paratusescre- 
dercinfilium  Dei,qui  aperuit  tibioculos ,  &  iileficut  valdepara- 
tus  ad  hoc  refpondit. 

2oQuiseftDomine  vtcredam  in  tatxxi^onenmcognofce- 
bat  lefum infacie,quia illum aliasnon  uiderat  >  ucfupra  ditlu  eflt 
Jedeumdefiderabat  uidcrey&  ideo  dignum  eraty  utei  ueritas  reue- 
Utetur,idcQ  fcquitur. 

*i  Et 


MOR^ULlTEttj,  propter  Chriltum  abco  recipiuimu  gratiole,licutdicit 

J  Etatterunt eutn  foras.  Sed  Chnitus  eu  iufcepitbenignc,     Maith.5.a.  Bcati  critis,&c.S^qa\tnrtk.  ciecerint  noniwu  ve 
f pcr noc fignificatur,  quod eiecli de focictatc  malorum    ftrum tanquam  malum propter fihum  hominis. 

O    5 


A 


•E  -,'•>. 

B 

Ho.  |8. 
rn  iojn. 
loqj.  J. 


Glof  ord.&:  Nicolaidc  L 


1181 

a  Etuidifi':  Iam  domi- 
nus  lauatfaciem  inun- 
cli ,  iam  coruis  ocu- 
los  illuminat  &:  illc 
n«ntantum  filiumho- 
minis  ,  fcd  ctiam  con 
fitcturfiliumDci. 
b  Vrocidcns  adorttnit 
cum.  *  B  ed  a.  Inhoc 
pollunt  fumere  cxem- 
plum  »  vt  non  erccla 
ccruicc  ,  quis  donn- 
num  roget ,  fed  fup- 
I  ei  in  terram  pro- 
llratus  ,  cius  nuic- 
ucordiam  imploret. 
feCnKi  so  stom  vk.Ucrhocciusdiuinam  vututem    de.EgonomudiCoquemquam. 

oftcndit 


yra.  uiz 

Corpon'iter.     Ec  cm  fus  in  £>«    t>:»i:it.iim  fi  ium  Dci  agirfcii  in  filio  lio.ninis '  OilcilJit        &  VT1-'  r\ 

a  Etdixiccilcfus.EcvidiAieum,&quiloquiturtccLi,ipfe  i  pus  adiungit  donW 

< >  >  .mnr.Ht.  i...t.  a   .t  Dcu.ii.      i  autem  illum   fertn- 

b  cft.Atillcait.Crcdodne.Etjpcidensadorauitcun.  Et  ?  tiorem  circa  fidc 

1     E^ccdici  mcrr .    c-m  Jc  tc  >«  mw!  f        I.      it  f  rcc  oim.noti  vUim;  r  tributiunK.    4    C    Pt  qui  >10H  Ul .  ld  i 

c  dixitcilefus  Iniudicnimegom  huc  mudu  veni,  vtcjui  5  fevidercputant,qu-i 

a    Uumilescxci    »     Pcimcjjmea   c    Suieit  1  fucioi »«  pririfii  cxiftii.  6    Vt  videailt  ,   &  qu 

...        .,h         0        •      ••*«"■»*  ,.     .    f  dcntidell,quiie 

non  vident  vidcanr,&C  qui  vidcnt ccci hant.Lt audicruc  "8  re purant ,  cx  medi 

quidacxPhariixis,quicuin(ocranr,&dixeriintei.Nu.  9  nonquxnint&hot 

*  a     ldeftCc«e<i  voiex.fliTiire  H2U  meHicimcunret  i.  I  O  IudiCIUUl,  id  elt,  dii  • 


quid&nosc.rcifumus?i3ixitei  lefus.Siceaefleris,no  t  tio qnod  dilceinit 

t  Qjjegouenitotlerepecitl.   b   Pioptet  •}•  ir.li  u  noncitixriiis.  c  Et  .tJ  cr.i  pcrnunrtis.   ''  '3rn    CreClentlUm    S 


habcrctispeccatum,nuncverodicitis,quiavidcniuspec  I2Fcrbls  iudiciuna  env 

,      t  '  '  1  r       jj  dainnationis  non 

catum  vcltrum  mancr.  i4do,(edinrmefacic 


CA! 


L  Y  R  A. 


W.7J.1- 


NICOLAVS    D  E 
i   Etdi.e:  \c.tllci.*{uHc  inprsfci.ti. 

a  Et  qui  loquitur  tccum  ipfe cit .  Et  slatim credidit  &fident 
fuam  ore  profcffus  e/i  d.c. 

3  Credodo.Eto/wf. 

4  F.t  proci.ado.eum  .  Aioratione latrix  credens eitm  Deum,& 
bominem. 

5  Lt  dixit  ei  IefuS:H/c  confcquenter  ponitur  fidei fue  commenda 
tio  a  C^riliodiccme. 

6  In  iu.ego,6V.c.  T^o»  aecipitur  bic  iudicium  condcmnationis,& 
prtcmiatiunis,'quod  erit  infecundo  aduentu  Chrifii,fed  iudicium  dif- 
cretionis  credentium  a  non  credentibm,quod  fatlum  eji  inprimo  e- 
ius  aducntu  ideo  feqnitur. 

7  Vt  qui  non  vi.vi.&c.  Idrfl,id  illuminationem (implicium  & 
bumilium  qui  refutantfe  non  videre. 

8  Etqui  vident  cx.h.i.adctccationemicgifperitorumfuperboru 
reputamium  fe  videre  &  patet  impietum  in  hoc  cteco  nato,  &  apo- 
ftdis  qui erant  fimplices,&a  Chn(iofunt  iltuminati.Sacerdotes  au 
tem  &  leg  fperiti  proptcr  ftperbiamfunt  exctecati. 

^iliierexponitur  boc  de  illuminatione gentiliu  per  fidei  fufceptio 
nem  &obtenehratiot>t  lud&orum  per  ipfius  refutatione,quia  antea 
gtntdes  reputabantur  c.eci,  ut  Iudxi  uidentcs,  quia  erant  unus  Dei 
cultorespropter  hoc dicitur  inTfalmis  >{otus  in  iu.Deus. 

9  MtZW.Hicponitur "P harifxorum  murmuratio-.ex  uerbis.n. CLri- 
]t i male  intelLtlis  acceperunt  quo.1  comminaretur  eis  ctecitate  cor* 
poraiem  quale  amouerat  ab  illu  ctcco  natoiboc  autem  iniuriofum  re- 
putauerunt,ideo  fiatim  repugnauerunt  dkentcs. 

10  Nunquid  SC  nos  ca:.  Sed  ex  eorum  refponfione  eos  confntat.d. 
n  Si  cx.&.C.Qt*ia  fi non  vidiffent  operaCbrisli,baberent aliquam 
excufationem  de  hoc  quod  non  crediderunt  ei. 

ftlaliter.S\  cc.e\.i.\%norantes  fcripturas  &  prophetias  de  me. 
12  Non  ha.ycccatum.f.tantum  quantum  babetisnunc. 
i?  Nuncvcrodicitis,quiavidemus.  i.reputatis  vos intettge- 
refcripturas. 

14  Peccatnm  veitrum  mmet.i.aggrauatur.  Votefi  etiam  expo 
tu de uifione  iorporalimiraculorum,qu& aggrauabat peccatum eo- 
rum.Hic qujtriturvtrum  cxcitasmeniis  ex rufet  peccatum.  YLtar- 
guitur primo quodnon ,  quia ptccatum additum peccato  noexcufat 
feudim-nuit prccatumjed mays anget.  Cxcitas  autim  mentisptc- 
catum efi,quia  me>  etui  penamfciundnm  quod  duitur  infra ad  Cor. 
14.".  *>i  quis  ig"orat,&c. 

Item  illudpp  qnod  duphcatur  pcena  non  excufat  peccatu,fed  ma- 

Anmen  £'*  <*.'.grtiuar,(fcitasmentis  efl  huiufmodi,quia.  z.  Ethic.ax,q>cbrt>s 

\     ctci  duplues nialeailiionrs debentur.Contrariumarguitur perbocquod 

t,  s pcc-  dicit  iaiuator  in  ittera.Si  CZCi.ci.&C.Helpb/io  hic  triafunt  vidcn 

]£x~  da.Vnmo,f  quidfit  c£ciau<s mentis fecundo ,  quale  peccatum excu- 

fat,tertio,quo  excu fat.Circtttyrimum  fciendum,quod  cecitas  no  di- 

cit  fimplicem  negation<  m  vtfm,cum  fit  priuatio,fcd  dicit  ncgaiioi.e 

Splutio  tnfubitclo aptu  &  p*o  tpe in  quovifus  debet  incfic,quia  catulus  an 

te nonum  diem  non  dx  ctcus.Ad  fimilitudincm  huius  in  fpiritualib. 

cxcitas  mentis  non  dicit  fimplicem  negationem fcicutitc,  fed  ncgatio 

tiemfcientitt  qum  debet  ahcui  ineffe ,  &  pro  tpe  proquotenctur  i>- 

ludfcire,  quia  non  omnes  tenentur  cadetn  fcire^  nec  pro  eodem  tpc. 

Tlus, 


Tlus.n.teneturfcite  facerdotcs,  ucl Uericu s ,  quam  ftmplex 
necpioquohbct  tpe.Vius.n.  tenetur  idem  homofcire  in  xtatc 
tia &  feneclute,qiiirn in adohfcentia  veliuuentutf,& fit pati 
tnutti.Circa ficundum  conftderandu,quod cccitis mcntis  conjcq 
ad  ailuM  pccciii potefi  fe  hahcre  tripl.cuer  antecedcnter,cnnc 
tantertco>ifequcn:er.Co'.fcquenter  fc  habet,q*ando  bomoper  u 
ta'.em  ftc inhxretpcc ato perpetrato per  confenfum ,  quod  non 
lct  fcire ea  per  qutc  po/fet  a  peccato  perpi  tra>:do  quantum  ai 
impediri  veltetardari,  &  fic  vult  tatia  ncfire,ut  tibcrius  pei 
W  taie peccatum  non  excufatur pcr  cxcitatc  rr.  mcntis,fedmag, 
grauatur,  fuia  tabs  cecitas  procrd,tex  maxima  int  ttione 
erga  pectatum.  Concomitanterfc  b.i  betad  pcccalum,quando  ali 
peccat  ncfciens;  tamcnfic  e/t  difpofitus ,  quodfifiiret  nihii 
idemfaceret ,  ficutfi  aliquis  percutiens  hominem,creiil  pe 
canemmbiljminus  fi  detcrminate  cognofceret  illnm  hoiem 
ccrct  &  talis  ctecitat  non  cxcufat ,  nec  a^rauat  ailum,quu 
c-iufa  afiusjcd  tantummodo  :pftm  concomitatur,talis  n.non 
per  ignorantiam,lice>  pcccet  ignorans,ut  habetur  j.Et/j/. 
denterfe  bahtt  ad  atlum  peccati,quando  cil  caufi  atlus,  & 
quando  fic  efl  difpofitns  homo,quod  fi  fcirec  illud  effe  peccatum 
faceret  &  tatis peccat per  ignorantiam  uelmen-is  ctecitatepfo 
tate  peccatum  per  ipfum  ex  cufatur,&  fic  patet  fccunium.Cin 
tiurn  conjiderandum  ,  quodprttditla  cscitas  uelignorantiaqnt 
caufapeccatipoteft  tripliciter  caufari.y,  omodo ex  ruditate ' 
lctiis  ipfius  hois  &  fi  (it  tanta  ruditas,  quod  ilii  ignorant, 
citas  fit  inuincibilis,excufat  totaliter  a  ptccato.  Silio  moio 
ex  negtigcntia  ftudendi  ea  qute ho  tenetur  fcire,  utpoteqnia 
laborem  ltudu,uel  quia  circa  alia  occupttury&,  tunc  cxcuja 
catu  non  in  toto  quia  illa  ignoratia  non  ejt  cino  inmUntari^M 
to  tninus  hct  de  inuoluntario,  tanto  minus  excufat  non  tametU 
boc  ccrta\reguia  poni,fcd  dlt  t  x  circunfiantus  penfart.Terl^M 
caufatur  exmaluia propriA  uoluntatis  ,  ita  quodhomobetl^M 
fpofitus  in  mente  &  corpore,totatitcr tamen  taborem  acquirendi 
luminationem  mentis  cxpellit,iltam  ignorantiam  pro  nilnlo  reput 
do  &  illeexcufarinon  pnteft  a peccato  &  ficpatet  tcrtium. 
^idprimum  dicendu,quod  add/tio  peccati  ad  peccatuufempcrfa 
plura  peccata,non  tamen  femptrfacit  maioregrauitatc  quiapot 
contingere,  quod  primii  fic  diminuit,fcSm ,  quod  ambo  fimul  iu»i 
tionhabct tantagrauitate, quantumbaberet  fc$m  pcr  feacctpU 
ficut  bomicidium  perpetratum  ab  homine  fobrio^rauius  efl  qua.tr, 
perpetrarctur  ab  bomine  ebrio,  ita  quod  prxponderatebrietali  ■ 
bomicidio  ex  illafrquenti  quamuis  /int  duo  pcccata. 

jldft&m  dicendii,  quod dupiices punitiones  uclmalcditTiones 
bentur ebruspp duo peccata, qutc ibi  concurrunr.tamcnfiillepu 
tiones fiat  fcdm  menfura peaati,non  enmt tantte  qu.intitatis,qi< 
la  efl  punitio  pro  uno  folo  peccato  grauiori,ut  ditlu  e\~l.Miterp7A 
ci,quod  itlud  diftnm  non  efi ditlum  philofophi ,  fed  efi  uerbu  cui, 
dam  legislatoris  nole  Titaci,qui  hoc  ftaiuit  circa  ebrios  amplius 
niendo-,tion  refpiciens  ad pcccati grauitatc ,  (cdadcommunemf 
puli  utititatem quia  multi  ex  ebrietatc peccant,&  in  taUb. adq, 
perpetranda  multitudo  proua  efi,grauiorp<ena  fulet  adhiberifu 
in  multis  terris  fimplcx  furtum grauius punitur,quam  blafphcn. 
quatnuis  blafpbcmia  fit  multo  magispcccatum. 

*NI- 


T  D-ttt  ei  Ufusficxci effv.no  habctetis  peccatum.tlx  quo  patet 
g>  facicmcr  lctiPtutas^  noa  abferuates  casgtauius  ddin 


quunt&graniorem  pcnam  incurrunt.  Lucar.12.fi  j£ 
uus,qui  icuiitvoluntatemdomini  iui,&nontecit»vaj 
labit  multisplagis. 


18} 


loannis. 


u    D    d    i    t   i   o 

\ncar>.c;.vbidiciturinpoRilla.Cir.ccifeciindiim  confidera 
,imquod  caxitas  mentis  confequens  ad  acTQpeccati  le 
j»teft  habere  tripliciter. 

VldttU\ 

cofdlicet 

tw  doiiores  differentia.T^a  accitas  mentis  co  iter  acctpta  cft  pec 
c  ii,quia  flcudu  Gre.i  umoraiiter ponitur  inter  yitia  q  caufantur 

ex 


Cap.  X. 


1184 


0  pofiillator  in  hac  qu&Hione  indifferenter  accipere  ifla 
et  ctcitatem  metis  &  ignoratia,eft  tamen  intcr  illafecun 


cx  luxuria.Ignorantia  aut pluries  efl  flne  peccato,t>t  manifeflu  efi. 

R     E     P     L     I    C     A. 

In  c.g.vbi  diftinguit  poilillator  aecitatem  mrntis  triptic'tter,& 

■  vtilitcr  declarat  quomodo  fc  habeat  adpcccatum,fimiiucr  &  igno 

ratiamno  habens.fBur.  ut  inuaderet poftiilatorem  ,  diciteumacci 

pere  cxcitatem  mentis  &  ignorantia  indiffercnter,quod  tamcnfal 

fumeft,ut  patet  ex  refoluticne  pofiiLl^ec  gencraliter  verum  om- 

riemetis  cxcitate effepeccatu,quia  aliqua elt pgna peccatipceditis. 


C  a  p  v  t    X.  f    Taflor  eV?  o/2/«w.Chriftus  proprie  paftor  eft  fecunduofti  D 

Mcnamen  dico  vobis.Qmz  Pharifx-iiattabat  fevi-    cium  pafcendi  oues  vtiplepoft  exponit>qui  per  ieoftium 

I£$»  dere.quod  poffent,fi  oues  Chriftieffent,domi    intrat  in  ouileouium.Sed  quiaaln  companiopes  funt  eipa 

_J)S^2  nuscotra  eoru  arroganua  de  gregefuo,&:de     Aoralisofticij.qux  deeopropriedicuntur,etia  eis  fuomo 

(tioquointraturinouilefimilitudinemproponir,quod    docongruunt.Oftiumert  quo  intratur,Chriftusergo  pa 


icfapientia,necob 
Juitiolegis.necbo 
1.  vita  quidquam 
.   iletnifi  pereum, Ci 
.  1  eonihil  lunt  in  a 
,i.  docunque  ludxo,  b 
•  ilgentili&Philo- 
*  jphovel  Pharifxa  c 
t  rfiidocentbeateui- 
ire,  velhxretico 
^nomineChnfti  d 
:ctamenin  Chri-  e 


C  A  P  V  T     X: 


ftorperleoftium,&: 

quicunque  Jub  eo 

paftor,  peripfumc- 

ltiumintrat  in  cor- 

daouiu,quiafi  aliud 

prxdicar,non  audiut 

oues,fi  Chnflum,o- 

ues  Chrifti  hanc  vo 

ccm  agnolcunr._ 

Quod  oftium  eft 

llle  furelt  8c  latro.Qui  autem  mrrat  per  o-  f  Chnftusfibifolite- 

3  nuit,  quia  non  eft 


t  Men  amen  dico  vobis ,  qui  rnon  intrat  per 

a  Ideft  in  catholicaecdefiam  in  corforiium  fidelium.  b  Cafurus  ex  alro 
lumi.'is  intnt.  c  Quoquo  modo  ntc;  Chriftum  ucl  non  ber.e  de  eo  fcntien 
do  uel  non  eius  gloriam.fedfuam  quzrcndo. 

oftium  111  ouileouium,ied  aicendit  .aliunde 

a     Id  eft.qui  recte  fentit  deChr.fto.&  non  fua.fed  qua: 
Crttiiii  funt  quair  t. 


Przdcftinatis  ad  vitam     b     Frardcitinaci  aduitam 


praedicante,  fed   f  "ium,  paitoreit  ouium  .  Huic  oihanusaperit,  &oues  vo-  4  aliusqui  pra-dicetur 
nnes  fine  eora-  g 


jjnt&occidunt.     h. 

|  Te r  oltiurn.  Id  eft, 

:  r  me,vt  poft  expo 

|t.Hecianuaefthu 

liii  qui  per  hanc 

kintrare,oportet 

lehumilier,nefi 

(ectus  eft.offendat 

hamile  ianuani. 


cemeius  audiunt.  Et  propriacs  ouesvocat  nominatim  ,  &  5  per« 

c     Detenebiis  ad  lucem  dumanteea>  uaJit.quafi  incolumna  nubis  &  ignis.     b     Exenijilum    O    lMtri 

edu< 


' 


In  quocunquefonat  u?x  uerbi  Dei.    b     Obediendo.    c    Qj;a  habet  nomtna  -j-     OUibuS«Vel  iu  CJUem 

fcriptainlibrouitzunde  &dicitur.Nouit dominusqui  mnt  cius.    d    Quafi  de  AEgy    '  ,        '       .     n '    .. 

pto  in  dofttinam  uel  regnum.  CredatUr,nO  eft  allUS 

qnempra:dicans 
„  o  intret  adcordaouitl 

eisfaiensqnod  docuit.u  ladregnum  ptcced  t.  n    yel  Pet    Qliem   OlieS 

cit   eas.  Ec    eum  proprias  oues  emiierit   ante  eas  f  intrent  ad   Deum. 

3.    Quoeunquc.ierit.    Ptrfeueiando  ufquein  finem  g    Qljod  DaftOl'  eft  CO- 

vadit,  &  oues  illum  iequuntur,  cjuia  iciuntvocem  eius     municatiuis.Paftoc 

autem  intrat  pero- 
flium,quia6t:iplefe 
•ndit atinnde.-k C  hr  y  s o.Hoceftaliamflbi &non    Chriftumprxdicat,vtlumen,&:alia,&fe  oftendit  intelle 
jitimam  viatn  facir.  Au au tem. ^/cf »<//;. Et  non  intrat ad    ftus  Sc  alia  &C  fe  inteiligit,tS<:  alij  paftores  fimilitcr Chriftu 

.  :dinem  u.ismacer:amtranlcenderevoIentis,&pe    prsdicant. 
alofeomniaagentis.Dicensautem^/iMiifsetiam  fcri    g    H»;'cofl/<7n!<ta/7m*r.Oftiarius,id  eft,Chriftusqui  feape 
isocculteinfinuauit,quidocebantmandata&:docl:iinas    rit,velfcripturaqux*ducitadChriftum,velfpirituffaucl:us 
Miiinum,&Jegem  prcnaricabantur.  quidocetomnem  veritatem. 

Far.Quia  quod  alienum  eft,iuum  dicit,  id  eft,ouesDei  -k  A  v  g  vs  t  i  n  v  s,  Oftiarium  ipfum  dominu  debem' 
asfacit.Latro,qaqd;.iratuse!toccidit.Sedocs  qui  veri  accipere.-multofuntenim  magisinterfediuerfainreb.hu 
tcm  tenent.&  docet  in  Chrifto  paftore,funt  vnus paftor.     manis paftor  &c oftium,quam  oftiarius  &c  o(lium,&:  tame 

J^/  am  mtr.per  ofiium.ft  A  v  c  v  s  T.lntrat  per  oftium     dominns,&:  paftorem  fedixit  &:oftium.Cauendum  tame  p 
jiintratpcrChnftum,qiiiimitatLir  paflione  Chrifti  q    eft,nemaioreftimeturoftiariuseffequaoftiu,qaindomi-  x.Timo. 
)gr.oicit  humihtatem  Chrifti,vt  cum  Deus faftus  fit  ho     bus  holum  oftianus  oftio,non oftium  pponitur  oftiario.  *.c 
iopronobiscognofcatlchomon0eflei3eu,fedholem.    h  Ei  oues  vo.&c.Avco.Miqui  funt  vera;oues,quianouit. 

f    vaflor  dommus 


Trac.4c5. 
in  Ioan. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
CAPVT.    X. 


J  Men  amen  dico  vob\s.TIicoflenditur,quoddo£lrina 
^^^Ety  Chrifliftt  viuificatiua.Et  primo  oflcditur  hoc  per  ver- 
r>  bum,fecundo,per  fenfibile  figuum^quia  confuetudo  efl 
%  huius  cuangtliflx  adiungere  fignum  fenfibile  correfpon 


1 '   Amenamen dico vobis qu i non int.per oftium.T^o. n. 

venit  propter  bonumjdeo  qiacrit  indcbitum  ingrejfum. 

2  r  C^ianxzmintxztricz oft.\\.\m,&C.c.Secundo oftcnditur eo- 

rum  dtflincTio  per  effctlum  cum  fubditur. 

J     Huic  oftiarius  aperit.J^«.'^/a'f  cum  beniuolum  ouibus. 

4    Etouesvocem  eiusaudiunr.fdc/?,  cognofcunt  quia  bruta 

animalia  fuos  benefatlores  recog»ofcunt,vt  patel  pcr  exprriemia, 
w  dotlrinx.  SccunSa  fe.cap.  E rat  aute)  quida languens .Trima  in     &per  Ifniam  prophetami.a.Cognouit  bos  poffefforem  fuum,&c. 
lasqiaaprimoponrtu)  Chrifli  benignitas  in  doc?do,fecudo,Iudeo     5     Etpropriasoues  vocatnomi.£>««  diflinReeas  cognofcit, 
1 ■imiiigriitas ipfum  pcrftquendo,ibi:Fatka  funtencenia.  Tri-     quod nonfacit atienus. 
*induas  quia  primo  doilrina  ChriHi  ponti,fecundo,eius  effeilus     6     E  t  educit  eas.^rf  pailum. 

'c<iiybi:D\{icr\C\o\tcru.TrimaadhucinduasquiprimoSatua  7  Etcum  propriasoues  emiferitante  eas  vadit.Hune.n. 
r pr&mittit quada par.;bclam,fctudo expofitionem eius,ibi;Hoc.  modum  habentpaflorcs  in  teira illa,quodpra:cedunt gregem  fibiii 
ouerbiu./;;  parabala  cxprirnitur  c<5ditio  furis  &  paftoris  ouiu.  do  voce  &  inflrumcnto,ad  cuius  auditu  oues dirigittur,i4eo  feqtur, 
rimtpropter  diuerfum  iugreiium  ipfomm  &  hoc  efl  quod  dicitur  8  Etoucsillum  (z.jitienuautemnonfeqHuntnr,idefl,furem, 
Amen &  fed 

MOB^^tLJTEt\.  ftit  fpiritualisvira.i.Ioan.^X^/Hon  <//%'*  manctinmorte. 

•^mmamendlcovo^i-.VcxomXtomrx  pot  intelligiclau  2     &Mi2."*./>ero.Ideft,habens  (anclum  propofitumin  in« 

'umregu!nrium,cuiuso(lium  eft  melioris  vitre  propofi  grelTu,&:ipfumcontinuansinprogreiTu. 

"firmfuoftiariu.s.uiieeftfpiritufiandhisquifpiratipsu.  f     Taflo.eUo.ld  eft,dignusrcgere"monafterium.  Ettalis 

itransaincalm^deeftingrediensre!i5ionem,cumf>po  promotioefta  fpiritutran<fto,ideofubditur. 

autioris  ve!  honorabilioris  vit*,ficut  luntahqui  pau-  3     Huic ofliarius  aperit.ld  eft^fpirituffanclus. 

s&:dchumiliplcbo,quiqua:rutingredireligionema  4  Et  o.vo.f.4«(/i.Idcft,humiks&:deuotiadnutu  obediuteL 

is  poffcffiones  habente,non  vtfcruiatChriftodcuoti,  5     ftpro/jrwT.o.vo.Ho.Diligentemcuradeipfisgerendo. 

^  magisvtC!uiftuseisferniatdebonisilliusecclefix,&:  6    £rfrf«.t?.Adpaftum  cterne  viridiiatispdcguftationecc. 

funt  fures  &c  latrones  d  vitiu  ,pprietatis:&:  macTat  ck  p-  lcftul.fibi  fubditos  verbis  &:  exeplis  induccdo,io  fubditur 

Jnt  ga  dignitatcs  vcl  oiliciaambiut,&:  fic  vlterius  diften  t    ^nteeas  vadit.Viam  oftenderrdo. 

oncsfaciutjpquos  corrupit  chantasfraterna,inqconfi.  8    £<o«c?j///«w/c.DocTrinampaftorisimirando. 

ftit  f  Mienum 


ii8j 


Gloi.ord.&:  Nicolai  de  Lyra 


ii6 


A 


t.ir  cd 
firgtCM . 
H  |U 
Jo.to.j, 


B 


cxpofit. 


dominus,qiiiftintcius,<(Uciamcnepcrit,fiucnandu&t!i-    contraChriOum  in.rrat.&rpoftqua  lnfrauerit  maloex 
men  lunt  cmnrcsfjris,audicu:csvocealienorfi  inmuliis.    occidit&  ricapertclatro.Ncctalisdicendoseft  mera  •.  D 
Fcotralupi  l'iiatituus,&:audinntvocc  paftoris  in  multis.     rius,ideolupo  vemente  nOrefiftit.tcd.p  mc  cedeccdi 
Sedcil  fluxda  piopria  vox  paftorahs.  f.  Qai  perfeucraucnr    Jupo  violcntcr  diftrahente  no  refiftu,mercede  hac rcc 
vlqucinfincmf.cHancnullusptopriuscontcmnitniilius    quodnondiftrahituicumouibus,  fed  pofteamalevii 

oues  corrumpit  JS:  \ 

i  Inriionorcflno»  Chrilti  rram  «  biniil  I  iJrstiir.  13nl  m  .lliam  p.U  h   J 

a  Alicnumautemnontlcquuncur,fedeffugiuncabco,quia  t  relapiusfkturvdM 

•  r.er.ctcbf.ufiipjritmir  i  l     .,.-.;,      i-  Q^aiafl  n    i-ui  tr  >  ,  nt lmCti  Oie^B 

nonnouerunc  voccm  alienorum.Hdcproucibiumdixitcis  l  "^*™1""5, 

i  Inquoconuincuniun*     cfle.  Vtcr  dcmqnedix  iC  A<  p'e  c;uir  IWint  I  ig  t. 

b  Icfus.Uliautcmnoncognoucruiutquidloqucreturds.Di-  ~  {™* ^*™"; 
xit  ergo  cis  icerum  Ieius  :  Amcn  amen  dico  vobis,  quia  4  runt  priter  n ; 

■  Pcrmee-Oimiat.jUMnt.at.  bPntcrnie    tOjihtt*  pixHim  CKB  eo,..l  ell,  Kon    ailtCm    p 

,t  n.  ■  ~      """"  „»f       5  ilium  prophctzf.  o 

cgo  ium  oihum  ouium  .  Omnesquotquot  vcncrunt  ru-  6  nerunt,quia  cunEl 

res  iunt   &  Iatrones  ,  fcd   non  audkcunc   cos    oues  .  7  lovcneuit,quicta 

Vcc.        Se4  a  Hon  fiflus.  b  PeiIeu"/>ndo.  VCrbO  De   VCfiei 


alienusaudit 

I  jtiitntimautnonfrq. 

^Chkysos  Ahc 
nosdicitcos,quici> 

ca  Thcodamcvluda 
autcos,quipofthacc 
aliosdcbcnt  dccipc* 
rc  plcndoapoftolos 
vtcnim  nondicatur 
\nus  illorum  cllc 
pcr  multa  lc  ab  cis 
lcparat :  primoqui- 
dcm  per  dotliinam 
feriptura.fi  perquos 


feriptlira.fi  pCrqilOS  Vere.        Ee4  .Nonfirtus.  ^  b  Petfeoertilio,  Vd 

Chnihis  aiiehomi  d  Eeo  fum  oilium ,  pcr  me  h  quis  incroiccic  faluabicur:  s  qu 

u u..    .11..,-  D  ■  *\  *  nii 


1  veraccsfuert».; 


In  Imnc 
Ioc. 

C 


nes.idducebat,  ilhvc 

roab  eishoicsabftra 

hcbanr.Sccundo,perouium  obcdicntiam  .Nam  in  cum 

quidem  116  foium  venientem,fedctiam  mortuum  homi* 

ncscrcdidcru  u,ili.)sautcmcont"eltimreliquerunr. 

^THEoPH.Significatctiam  Anrichriitum,qiii  pauluifi 
dccipicns  nonobtinebat  fequaces  poii  eius  mottem. 
h  lilt  auttm non  co^noKrrHnf.Prgdeftmatxoues  nd  tempus  fc 

ncfciunt,necvoccm  paftorisaudiunt,  fedin  finepcrieue-    vtr6fqueconiungit,&;eos,qui  veturum  efle,&:eos,qu 
ranticcontralupiadtcnifus  audiuntck.  intrant,  fedietro     niflc  crcdideiunt. 

abeunt.  d  ,vi^/>.Hiceuidenteroftcndit,nonIolumpaftorcrn 

bi  ouesumarepci  oitium. 


quia  iplc  verbunpc 
veritas  venturas  9 
cones  mittcbat,fcd  eorum  corda  quos  miferat,  poi; 
carncmqutppeipfe  acccpitextemporc  ,  qui  eftf< 
In  pnncipiu  ci  at  utrbum .  Antcaduentum  autcm  ci 
humilis  vcnit  in  carne  ,  pratcefTenmt  ittlh,  ficeum  |t 
dcntcs  vcnturum  qnornodo  nos  credimus  in  eu 
venit ,  tcmpora  vanata  funt  non  fides .  Eadem  cmm 


^  Omncs  quot.slm  cft,qui  per  fimoniam  vcl  aliquoaho  mo 

con- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
fedfugimt,  &cje.Secundum  autem  Cbryfufl.Ott:ir,efl  ccclefia,oues 
fumfidelcs  i>fiiu  S.fcnptura,fcdm  illud  ud  coi.4.0.  Oratcs  f/mulpro 
du  ntbis  ,  vt  Detu  apenal  nobis  ojiium  fermonis  ad  ioqucndum  myfie- 
r:i'.m  Cbrifti .  Stc  igitur  continuatur  litcra  ifiaprsxedenub.  fecuhdu 
Chryfnfi.CbntiHS.n.dixit  fudaos  effe  cttcosin  inteUeffufcriptura- 
rum.ii.uod  oflendit  ex  bac  parabolatx  i  oc ,  aitcdaduentnm  (  hri(ii 
deonent  tonfiderare  ex  ttliimonio  fcripturarum  qutubabtbant, 
quia  CbriRus  intrauitptr  ofiivm,i.per  detcrminationcm facra  fcru 
pturtrfux  tempus,locum,  Cr  modum  •pemendi  determinauit,  ut  fu- 
pra  diCtum  efi.^.c.&  idto  alu aliter intrnnies funt  fures,fuut Ma- 
humrtm  O  Anticbrifim.Huic  ofiiarinj apent,i.  tJMoyfisiuida- 
ta  eji  primofacra  fcriptura,pp  boc  Satuator  dtxitfupra  5  ,g.  Si  cre- 
dcretis  Moyfi  crederetu  for/itan  &  mi\y .  Et  oues  illum  audiuntj. 
fimpiicct,Jieut  uerum apofioli ei  credentcs.Et propriat ouis uocat 
nomniattm,  bocpattt  dt  apoflolis,  quib.  dtsiintla  nomina  imtofuit, 
Et  eduiit tas  4t  ttnebris  ignoran ;<e  &  culps  ;  ^fnte  ea<s  vudit  pcr 
extmpiaoperum  fcdm  vunddrtnfra  1  ?.  r,  Excmplnm  dcdi  vo- 
bis,vtquemadmoducgofacio,ita&:  vos  faciatis.fr ouesil- 
lumfeqnuntur,per  imitattontm.Q>t  afiiunt  voccm eius,i.per fidem 
cognofcunt  C  ^pprobant.  ^ltenum  aTn  1  en  f  qunntnr^recipier.tes 
falfam  doftrimm,  quia  non  nouerttnt  vocem  alienorum.  Sedcontra 
diftum  Cbryfoft.potf  fl  argui ,  qu<a  Chrrfius  exponendo  hanc  para- 
bolam  dicir  f  effe  • ftium.rrgo  facrs  fcriptura  non  cil  bic  ofiiurn.  Vo 
tt\i  dicit  fufiwendo  diftum  Cbryfili.quod  Cbriflus  "on  vocaife  fo- 
lum  ofitum  fed  1t  pafiorem, ut  patebit ,  &  ftcudum  hoc  difiinguitnr 
ab  o\Uo  propterboc  faca  fcnpturadicitur nfiium  lvcinnu<rcum 
Cbrifius  tfl  paflor  ouium,&  refprtlufuiingrefsns  in  mima%Qut  d 
autem  Cbriflus  dicii  fe  efje  oflium,hoc  non  efi  refpcfiu  fui  mgrtfjus 
in  mundumfi dinquantum  alii  per  ipfurn  habent  ingreffum  in  Deu. 
Secundum  Au^.ofiium  tfl  Cbrtflus.  Et continuatur  liter t  ftc  vr.sct 
dtntib.qtfd  ludxt  wpr£ted.  cap.  dixeruntfe  viderefi»e  t'h'i;'io,& 
ptr  confequenspoije  ad  veritatcm  peruenire  Cine  ra,piopttr  borfui 
uator  in  hac  paraboU  ofiendit  boc  impoffibile  d.  Qtti  non  intrat  in  co 
fregetionem  fideliu  per  ofiium,i  per  Cbrifium  fur  efi,&c.  Uuod  fa- 
ciunt  omnes  inHdelrs,  &  etiam  mali  fideles  slatum  pr&lationis  in- 
dtbitt  afltquentes  Qui  aut intrat  per  ofiiun>,i.  ptrfidcm  Cbrifli,tt 
humilitatcm,&  alias  virtntes  eius,paflor  cfl  ouiumjecundum  vc- 
ritatcm.tlnic  ofiiarius  aperit,  i.  fpirituffanclus  reuelat  veritatem, 
Wpoffit  outspafccre.Et  oues  uoccm  eius andinnt,  i.dotlrinam  re- 

cipiuut. 


t:piunt.Et uocat  eds  nom'-natim  condtfctndtndo  familiarittr / 
tis.Et  educit  tas  dt  ttncbiis  ignorantia  &  cuipx.  ^intt  castil 
prr  (xrmplauita. 

1  Hoc  proucrbmm. Hic ponitur  iifttt  paraboU  expofttt 
miditur  in  duos,quia  primo  osienditur  neceffit-is  exponendi 
fubimgitur  ipfa expofitio,ibi.T)mt  er.  Ctrcaprimumfcm 
iila  indigcnt  txpofttione,qua  habent  obfcuritatc.  Tale  erat 
Cbnfli  prxdiilum,quia  trat  paraboliiu,&  idro  inttlltOus 
ditntib.tratoccultus  &  boc  efiquod  d/cit  euan^tlifta.  h<K 
uerbium  dixit  eis  \e(iiS.Trourrbiumdicitur,qr^ndo  »1 
mtur  pro  uerb  ,(ic  efi  in  parabol*,quia  f  crucctm  unam 
ficantcm,altttd  dcftgnatur. 

2  llli  autem  non  co?,.&c.Ztficpattt ncctffitas  txpofith 

i    Dixit  eigo.Hicponirur  ipfa  txpofttioparabols.  Varabcla  t 
duaspartes  het.  V '< a  tfl,qt>cd mtrans  aiiuniie  ,f»r  efl&U 
hoc  prin  0  exponitur.  Set  undaeil  quod  intrans  per  ofiiun.  tfi « 
pafior  er  hocfccundo  cxpon:tu~,ib:.  FgO  fum  paftor  bq| 
ma  in  dtuit,  quia  primo  ponitnr  prima.  par.rxpofnio,ftci^M 
txpofitionis  probatio.ibi.  Fgo  fum  ofiium.  in  primacE^R 
cit  mentiomm  dt  oflio  omlis  &  de  furt  idto  wrumq-,  cxponitii 

4  Amcn  a.&cc.fum  o.Pyatio  huius  praditla  tfl. 

5  Omnes  quor.cVcfu.funt  latroncs.  Hocnoneflinttlligcl 
depnpheiis a  Dto miffisffd dr  illis.q  uencrut  iapitrprcpr:t>,f  t 
dr  aftxum  5 .f.de  Theoda  &  Iuda  CaliUo.Theoit.rs.n.  ut dicit  I N 
phus  fuit  qutda mag$!s,qui  decepit  multosdepovulo  lfiael,&ditt 
tos  »/<?;  ad  Iordanis  ftitmTt^promitttns  tis diitidcrc aqitas,utt\.- 
firtt  fucoprdt (itutpatrrs enrum.Indas aut  C.tiildus  t< 
Chrifius  fuit  natns  prohibrbat  pcpulum  Indtcrum  t 
remdomwum,&  rcddtre  tributa  &multiftqttuti(:<ntettm. 

6  Sed  non  a.e.o.i.fidcles  in  ouili  ecclefine  prrmanentes,  quia  [5 
ptrirrunt  &  fcquaces  eorim,  ut  dicitur  .Atl.  5.g. 

7  Egofum.  HicprohatutrTiqw  dttluinditlaexpnie.Etp^ 
quod  ftl ofl'iii,quia  ofjiciu o(ii\  cfl  faluare ea qux  funt intra domi 
qund  per  ipfum  ftt  ingrrfi  <s  &  tgrefius  ,  &  fic  de  Cbrifto,qm 
ipfumHdrlfs  fnluantur  cr  feruantttr,  fecundum  quod  dicitttr  s. 
4;.b.  \\eqtir.n.efl  aliud nomen  fub  cxlo  dattim  hominibin  quu op 
trt  nos  faluot  fieri,&  hoc  (li  qitod  dicitur. 
S  Per  mefiquisintroieiir  falnabitur.  S'<nvUtrr  ptripfmi 
ingt  e;lus  adfidtm  &  egreffus  de  miferia  ifla  adgiorian;,&  ftc  i  ' 
ninntpafcuaaternx  uiiiditatis,&hocefl  quoddicitur. 

•k  Ingrc 


M  0  \a  L  I  T  E  II. 


diabolus  a  confortio  Dei,  &  fanclorum  alienatus  que  n 
fequunturboni  religiofieiusfuggcftionibusatlentien* 

•j-  Micnumautcmnonfequuntur.  Pcralienum  ppteft  inteliigi    ledfugiun.  d.llentiendoi 

'  +  f/ltrce 


L 


iiB7  ioannis. 

-^  a  ({n^fi/V^r.IntnsbcnccogitadcegredictLircxrracxe- 

pj  iliorum  bene  operando.Vel  ingredietur  in  ecclefiam , 

1  lu  nuat  per  fide.  Vnde  poft  dicir.£'f  uitam  habeant.Et  egre- 


Cap.   X. 


U88 


do,qcte(t  r"ugere,quiatimoreftfugaanimi  rfugitne  pdat 
quoddiligir,vndereddescaufamfug:e  fubdir.  Quja  merce 
nanus  eit,&  non  amatoues.fed  fua.paftoresatit  non  dicun 
i|u(  de*ifta  vita.vt  inaeternum  uiuat.Vnde  poft&abuda  tur  fugere  fi  cedu  t  perfequurioni,&:  leruant  fe  ouium  vtt- 
tn  habeat  vita  &C  pafcua  inueniet  ingredieus  &:  egredies.  Jitati,qmbusetia  corpore  abfentes ,  funt  fpiritu  prafentes. 
b  'ifivtfnretur,&c.  1   e     Ego  fum  pa.  Poffc 

f  l  ;tlir   alienam   re  »  Intusbcnecogitando.  Velegreditutcredtndo.operando.  Egr«ilituradpHgnamcontra   2    Clllpam  nCti,  itCriim 

fit  viurpando  ma-  hsretkos.        b  Beneoperan<<o.      Autem.  3  forma  veri  paftons 

fl(,afidcietrahcn-  a  &  mgredietur ,  &egredietur,8c'  pafcua  inueniet.  Furnon  4  opponir.E^o/wm^. 

ric  perdatin  eterna  t  Eti.ieononaudiunieumoucs.  a  Hiciuftusexfideviuit.   (       5  ftor  bunus  &  animam 

da inationem.         b  vcnir,  nifi  vt  furetur &  maclct 8c perdat .  Ego veni ,  vt  vitam  6  ponopro ouibus.Qaod 


c  e.cenartus  autem, 
#Mercenariuseft, 
q<ia:rit  q  fuafunt, 
nC  quxChrifti,qui 
fe  it  Deononpro-  c 
pt  Deum,fedpro 
jljuamercede,qui 
*ab:lis  eft,  &:  non 


a  De  hacuicirranfinigrando.     b    In  tutuio.     c  iicuioltium. 


d  Ad  ditferenti^m  luiit  ucl 
mercenarii. 


habeant,  &abundantiushabeant.  Egofumpiflorbonus.-}- 

a  E^prunit  quiil  £t  propi'im  bonipaftoris.         b  Viian. 

Bonuspaftoranimam  fuamdatproombus  fuis.t  Mercena- 

a  Etli  uideatur,  quu  ueiitatcm  pndicatutpaftot.        b  Quia  non  amorc  carum,fed  ptofua 

mercede. 

riusautem,5tquinon  eftpaftor,  cuiusnonfunt  ouespro- 
Sjilius, fed lii necef  d  pri«,videtlupumvenientem,c^dimitticoues&  fugk.Etlu- 

sctolcrandus.     pusrapir,  Scdifperoitoues.  Mercenarius  autem  fugir, quia  l6fG> ficiualibiDcu  nc 
r         *     .       n  0  +  i  .r       *2       7        i7mo  viditvnqua,  nifi 


7  non  ipfe  vnusfecit, 

8  nifiquodomnes  po 

9  lui,&.ipie  vnusfum. 
ioquia  ipfe  fine  illis 
iihocpotuitjilli  non 
izfine  eo  finequo  ni- 
uhilpoflunr. 
I4f  ££f,go.Filiuspfea- 
1 5 gnofcit  patre  nos  n il 


t-eto  fempercft 


■i  vero  lempci  cu       *•  *  .-,*      *-       .  •  .       V        ,  171110  viun 

B-ndus.Prcepofiti  c  mercenariuseit,cKnonTpertinetadeumdeouibus.Egolum  isvmgenitus  ,  qui  eft 

V{),qfiliiiUnt,flint  Ideft  diligo.         Dil.gunt&obfcquunrur.  Ifpr.i  fillU  parnS,  ipie  C- 

Kaftorcs,&tn  vnus     paitor  bonus,Sc'  cognoico  meas,ck cognofcunt  me  mee; t  SU  2onarrauit.Item  ncmo 

|>aftor ,  qma  ilii  f  cutnouitme  pater,&esro  cosnofcopatrec^animammeam  -zinouit  fiiiunifi  pater 
0  nes  funt  mem- g  i        *       o         o  r  •  22neq;patrcqsnouitni 

b:  illius  cuius  iunt  .  2$fifihus,&.  cui  filius 

ospropriar.  24Voluentreuelare. 

d  t /«/;«»■  r^if.LupuscftvelvioIetusqui  corporaliter  va-  g  Et animammeam pono.Wxczftyrobztio  dileftionisadpa- 
ft  ,vel  diabo!us,q  fpiritualiter  diflipat ,  cui  qui  no  animas  trem,&  ad  oues.Sic  &.  Petrus  tettio  confitens  amoiem,  iu 
0  u,fed iua  qua:rit,non  occurric  refiftedo  vel  mala  arguc    betur  pafcerc  oues,&:  pro  eis  mori. 

do,quod  Troouibus 


F 

c.tresp 

cas.qui* 

nospot. 

t7.q.l.C 

aduerfi- 

tas    §. 

hocctia 

*?.q.3. 

cfexdif 

fcrcntij 

«  fi. 


M3.t1.el 

tMatth. 
11. d. 

F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
!  1  ngredietur.  Hicadfidem. 
.  z  :tegre.£*  bocmundo  adgloriam. 
3  £t  pafcu.  /.  quia  beati  rejiciuntur  interins  in  afpeBu  diuinita~ 
1,  ~s  exterim  inafpeftn  humanitatis  Chrifti  per  (\uem>funt falua- 
Xtlieo  dicitpalr.ua  \n  plwali.Confequenter  pyobatfecundum.fquod 
&  fuerantfurcs,quia  non  venerunt  ad falutem populi^fed magis  ad 
*  f>-dtftrnclionemi&  hoc  eft  quoddicitur. 

i,  -  nr  won.y furpando  quod  non  eft  fuum,ficut  Wi  venerunt  vfur 
,  pdoquodnonera:  eis  dibitum. 
5EonaCtet.Q(«a  multi  de  populo  occifi  funt  corporaliter  &  c- 
f  n ffiritualite r  credtntcs perfuafioni  illo rum. 
(Ego  vzni.T^on  ficut  ip/i. 
',  hc  vi.ha.73 ergratiam  in  prafenti. 
aEtabundantius  habeant.  Tergloriamin  futnro,quiagloria 

liaconfummata. 

!   EgO  fum  paftor.H/V  exponit  feSam  paraboU  partem,fquod 

imuspaflor  iatrans per  oftium.Mt  diuiditur  in  duas,quiapy\mo 

M^kentum  ,fccundo prubat propofttum,  ibi.  EgO  fum  pa. 

rimpor.it  condhiones  boni  &  malipaftoris,quia  bonns  pa- 

rt  affellioncm  adgregemjntantum  quod  pro  eojt  ne 

:,  .;:':neat mortcm &  hoc rsl quod dicitur 

>Bonus  paftor.^rf  cuus  intelleclumfciendum,  quod  res  melior 

xponendapericulopro  v:liori,fcd  magis cconuerfo,fita au 

kbminis  mclior  eft  fmpliciter  quam  uita  omnium  brutoru ani- 

1  Hum,&  idco  licet  pafior  brutorum  dcbeat  aliquem  laborem  pro 

Jitefuigregisfuflii>erc,non  tamen  dcbetfe  morti  exponere.  ^ini- 

t  autem  humana  nobilior  e(i  cerpore ,  ideo  econtrano  pailor  ani- 

irurn  pro  grege  fuo  dcbet  vitam  corporalem  exponerc.Plterius 

t  git  cotiditioncm  malipaftoris. 

1  Mercenariusautem.A/<?r«»«r;«/  dichura  mercede,&  talis 
equi  offtcwprttationis  attendit  commodum  reitcmporalis,  quod 
a 'tur merces.Cloria  auttm  celeUis  no  dicitur  proprie  merces,  fed 
t.tmmodo  large  inquantum  omne  quod  redditur  in  prtemium  la- 
b  is  dtcitur  merces.Hatio  autern  huius  e f? ,  qttia  btereditas  diftin- 
Vuramerccdcpropried.claficut  ftlius  cui  debctur  bareditasdi 
murab  opcrario  coniniio  cui  dcbetur  merccs.  Gloria  aute  c* 
iv.t  rciiuur  fideiibut  ftcut  bsrtditas  filus,propter  quod  no  habet 
^onemmercedis.Etideoilleeft-aerus  paftor  quiattcndit adpra 
ff-imgloria,merccnarius  autem  qui  attendh  ad  commodum  rei  ter- 

rcnx. 


renx.Et  quia  non  eft pailorjdeo  fequitur. 

1 2  Cuius  non  funtoues.  Sedtantum  ufurpatiue.  Quodprobat 

per  effeElum  cumdicitur. 

1  j  Videt  iu.ve.  i.tyrannum  fubditosad  peccandum inducentem, 

ueib&reticumfalfa  dotlrina  eos  corrumpentcm. 

14  Et  dimirtit  oues  &  fugit.^o»  tefiflendo per  cenfuram  eccle- 
ftafiicam  tyrannicA  oppreffioni,  nec perfanam  dotlrinam  htretice 
prauitati.  * 

15  Et  lupus  rapit.^/ dtnalumpertrahendo. 

1 6Et  drlpergit  ou.jlb  unitate  ecclepx  feparando. 

17  Mercenarius  autem.i.««.rt/i«w  dcbitumfnbtrabit. 

18  Q^ja  mcrccnaxms  eft.i.folum  curasdecommodo  temporali. 
ip  Et  non  pertinet  ad  eum  de  ouibus.  Quia  non  habet  affetlu 
debite ordinatum  ad  eas. 

20  EgO  lum  .  Uic probat quod dixerat  pcr  duo  figna.Trimum  efi  Duo  fi- 
Mutui  cognitio pailoris  &  ouinm.  Q^uod prouenit  cx  hoc,  quod pa-  gna  ^0- 
flor  frequcnter  &  follicite  oues  uifttat  &  ftc  cognofcit  in particitla-  naPa"° 
ri  conditiones  carum.  Similiter  oues  ex  frequenti  imagination  e  be-  '' 
neficij  pafioris  ipfum  att:ndunt,\& fic fpecialiter  recognofcunt  ip* 
fum.Siceft  de  Cnrifto,&  ucre  fidciibus.ergo  eflpaftor  uerus  hoc  efi 

quod dicitur.Ego  fum  paftor  bonus.  Et  fignum  huius  fubditur. 

21  Et  cognolco  meas .  \cn  foliinotitia  uifionis,quia  omnia  nu 
da  funt  &  aperta  ocults  eius,ut  dhitur  Hebr.^.d.fed ctiam  nutitia 
approbationis. 

22  Et  cognofcunt  me  mea; .  Quia  ucrefideles  cognofcunt  be- 
neficia  Chrifii, 

2J  Sicuf  no.me.pa.Zy  ftcut  non  importat  £qualitate,fed  quanda 
affimUiatione  longinqua.Vei  fic  ly  ficutfion  e(i  nota  xqualitatisjed 
fimilitudinis,quiapatris  &  filijefi  una  notitia  confidcrando  filij  di- 
uinitate,fecundum  uero  hnmanhateuidet  patrem  clare  &  cotinue. 
7{on  fic  autem  fidelcs  poffunt  habere  oculum  mentis  ad  beneficia  di 
uirne  gratiA ,  quia  taiis  attentio  mentis  aliquando  neceffario  inter- 
rumphur  propter flatum  prxfentis  uh&.Secudum  fignum  ueripafto 
ris  eft  affeilio  quam  oflendit  ad  oucs ,  «7«*  nonpoteil  ejje  maior  qua 
feexponercpro  ouibus,fic  efl  de  Chrifto  &fidclib.idco  dicit. 
24  Et  ani.me.po.pro  o.mcQuia  aU  Chrfti  pro  fidelib.fuhfe- 
parata  a  corpore  &  oblata  Deo  patrUum  dixit.  In  manus  tuas  co- 
rncdnfpiritum meti,Lu.z} .Etne crederetur,quod folum pro  ludieis 
debcret  mori  propier  hoc  quod  dicit,Mat.iyc.T^oti  fum  miffus  nifi 
ad  oues,qux  perierunt  domut  'frael,ideo  boc  remouet  dicens. 

Et 


M  0  B^U  L   I  T  E  F^ 


3  Videt  lupum  ve.ld  eft,  aliquem  malum  gregem  fuum  m 
fide  vel  moribuscorrumpentem. 


1  Wererariaj.eSv.Hiceft.qui  prxfidedoclauftralibiisquc     ta,Et dimhtit ones,&fugh,&c.Q  r  eg  or.  Fugitnonmutan 
r-honorem  propnum,&promotionc  carnahuamicoru    4olocum,(edfubtrahendoiolacium. 


A 

tn  ttUO. 


lunc  lo- 


f  rntM 
gicxw 


r 


«igitarf. 


tdeeof. 

i!  .i.C.lii- 
Lnriu- 

Jlo.  T5»-1 

To.to.  3. 
Hom.14 
in  cnan. 
Tra.47i 
lo.to.  j. 


In  hunc 
loe. 


nS?  Qoi,ord.&  Nicolai  de  Lyra         tJ, 

*  G  r  e  c  o  R.  Fc.it  (Dominusi    uod  nionuir,oftendit     tanquam  ftipendia  morf  is  pro  nobis  fuftinendx,dile<fl,. 
qd  mfiii.proouibu  animar-  fuam  pofuit.vt  in  facrameto     nem  uiam  ci  tribucns,ledquafi  luzquiditaris  proj 
noftrocorpusluu&rianguine  vcti  Kt.&OOC  quasrede-     in  genitomruens,dum  cx  cadcm  chantatc  pronobis  >" 
merat,carni»fuxalimento  laurc    oitcnfacft  nobi>  i'cco    luitmorteixi  fubtre. 

teptumortisviaq.cquinaurappofita  fonnacuiimprinia        *  CnRvsosroMvs.Vtitur  hicccndefcenfione,quafi  - 
mur.Primum  nobis  cat :  Etli  nihil  al  id 

cft,cxtcn ora  n<  ftra  ne.|«tibB«.  elset,hocfuafitmu 

miicricorditcr  oui-  a  pono pro ouibus  meis.  i  Etaliasoueshabco.cjuamon  mnt  l  amareuos,quod,y 
buscmsimpcndcri:  b  r    1  ,„,L, ,  ur  &  i-er  APnt.  1  1.  (joouiomm.  itaam.iminiap.it;, 

poitrcmum  vcro  fi  c  cxhocouili,  c^illas  oportct  mcad(iuccrc,ckvocem  iream,  2  yregoctiampro;  :c 

nccefle  lif,cmmin  d  rooo.oi Pro..u,b«. rropcnc*.        *  nocoiiigarab 

mortcnianima  no-  e 
ftram  pro  cilde  oui-  f 
bus  niiniffrarc.Qm 
autc  nondatouibus 
fubilantiam  fuam , 
quadopro  hisdatu- 
ruscft  animarn  fuSB 
a  Prooni/W.Prooui 
bus  domus  Jiracl  q 
peticia,adquasror- 
poralitermilsus,aq- 
busnonfunt.;iflimi 
lcsillx,qux  <u  tde 

tcntibus,  vndedicit . 
Oporttt  mr .  Qvtam 
tmpcr  fuos,quiain 
iUisiple. 

c  Et  11c.mMW.Nc  di- 
cirmcoium,quiain  g 


provobismoti 

aureapatreani 

amabatur,Scnos  . 

mus  fadi  amon:. 

iuscuifa. 

f  Q^iaego,&c. 

stinvs.  Vcrb 


audicut,^  fict  f  vnum  ouile  &  vnus  paftor  .  Propterca  me 

,  y^pd  ,  ft,iJ»o  mc  pttt  1  dili.  :t    un  mc  . -m 

diliqit  patcr,  cjuia  cgo  pono  animam  mcam,  vt  itcrum  fuma 

cam.Ncmo  tollit  eam  a  me, fcd  cgo  rono  cam  a  meipto.  Po- 
tclbtcm  habeo  poncndianimam  me.im,  &  poteftatcm  ha- 

a  Dcorao.bu»  frtdi  t,i  Sc^cmoJ .  \    i:  n  mii .  r.in<ini.     1  N  >n  quoJinferior.fcd  qtiii 

i  *<  u.h.  q  idquid  lub  I  -  patrc  h»b  r. 

bcoiterum  jumendi  cam.  Ho*c  mandatum  accepi  apatre 

•  j?u  «ic'neK-T  ltitctti  non  (om»'t  hendti    l 

mco.Lalleniio* lterum fa&a cltintcr  Iudaros propter  fermo 

111.  funi 

ncshos.DiccbantautcmmultiexJpfi:  tDarmonium  habet 

I(lon.m<c  Ii  um  .«ptruot  .yt rl  i. 

cKitttanit.QuideumauditisPAhidicebant:  Hcc  verbanon 

a   QJ,'    irOB  itM  i  on  folet  bona  o.Tiii. 

funt da^monium  habcntis.Nunqmd dxmonium poteltcoe-  1 7<k ammam lcp 

corum  oculos  apenre  ?  t  Facla  iunt  autcm  cncenia  m  lero-  l8r^dlVe""u"^ 
i  j9De1.t~.aro  itaque 

nitanima  &c  lurj 

fcdnon  potrflatefua,  fcd  poteftate  inhabitantis  carn| 

Deitatis  lcilitet. 


toquo  fufccpit  I. 

ncm ,  id  eft.carnn 
1  t&animam  nu 

depoiuiranini . 
jacflet  anima  a 

feparata,led  caro  v 
1  jfuit  animam,r 
I4expirauit,qua ; 
ijtelurrcxit 
jfgoad  tempus 


ipfisillcloquitur, 

£t  to.?  tnta  andient. 
#Chrv»ostomv  s.Acfidicat :  Quid  miramini  fihi 
lunt  mc  fecuturii  &  vocem  mcam  audituri ,  quando  alios 


videbitis  me  (cqucntcs,cV  vocem  meam  andientes?  g  FaQafunt  a»tftn  emenn  in  \trofolymis ,&  hyrms^c.^Cc  L 

d  FUtvnttmouile.ic  GhtGOR.Exduobusgregibus  vnii  oui  id  efl,nouum.Inde  enccnia,idefl,iniriare  Knccnia 

Jcefticit,quialudaicum  &:  Gcntilcmpopulum  in  fuafide  dicationis  templi,quxfacta  eii  a  luda  M.ichabxotemJ 

coniungit.  rehycmis.  Hyemsautcm  hiccommemoraiur,  vt  figr|. 

•Jt  AvGvs.Quid  ergo  cfl,(quodait)Non  fum  mifsus  ni-  cet  Iud.ios  frigidos,qui  non  accedunt  ad  igneni ,  id 

fjadoues,quxpcrierantdomns  Jftael,nifiquia  prarkntiS  ctedunrin  Chriftum.Salomonautcni  factotcmploinl 

(uam  corporalcm  non  exhibuir,nifi  populo Ifracl, ad gcn  tumno  illud dedicauit.Zorobabcl,&:  lelus lacerdos  poftj 

tesautem  non  perrexit  lpfc  fcd  mifit.  ptiunatcmrexdificatum  tcmplum,  in  verededicaueruii 

c  Mf*'is»'/"'ter.^THEo_PHYL.DilexitpatcrfiIinm,non  iudisMachabJeusprOjPphanauone Anuochnnhycm 

tan-  lnporl 


N  1COLAVS  DE  LYRA. 
1  E t  alias  oues  habeo qnx  non  funt  ex  hoc ouili.  i,  fynago- 
£«  Iudaorum,frd  de populo ^cntili. 

a  Etiilasoportet  meadducerc.GKorf faflueR per prxdieatione 
*poftotor*ni,ut  babetur  <At~t  1 1  a  Chriflo  prwcipalittr  operante  in 
eornm  prxduatione fecundum  quod  dicttur  Mar.flt.d.lWi  aut  pro 
fecli  prxdicaucrunt  vbiquedcmir.ocooperantc,cV:c. 

3  Et  voccm  mcam  audient.X>r-;'«  'fudxis  repeltentib.ficie  Chri 
fti gcntilr s  eam  deuotc  recrperunt  adpr£dicationeapoflolotu,(<cun 
ttum  cp habetur ^tt.ii.g.ubi dicitnr  tuod  Pautus  & Barnabas dixe 
runt  ludxts.^ ibis  oportebat pritpum loaui  uetbum  Dti,fcdquonia 
repellitii  dtu<<,&  indignos  w>s  iudicatis  uit<c  ttcrn*,  ccce  conueni 
mut  adgenu  s,ftc.n.nobis  prscepit  dominus.  Et fl yttitHr:  ^iudtites 
tfjiogentrs gfuifjt  fn*t>& glorifict  bant  ueibum  domini. 

4  Et  fict  vnum  ouilc.  U  efi,  un«  ecdefia  cx  Iudais  & gentilib. 
folUtlj. 

5  Et  vnuspaflpr/CrWfrwj .  ^dlvi  autem  non  funt  nift  uicarii il. 
lius pafloiis.Qiualitcr  autem ftt  inttlligcndum  uerburn  Chrisliprf. 
alle^atum  Muttb.i  s .  ibtfuit  expofttum .  Subuitur  autcm  adhm  de 
affliBione  thius  pafloris  ad  ot<cs,cum  dicitur. 

€  Proptereamediligitpater.f.fArrfi/fff/pnffijrWicfi  cpmead 
falutem  ouium deftinauit .  Vet  alitcr .  Tropterea  me pater  diltgit,f. 
quia  adimplcbo  eius  ■polutatem  in  mea  paffwne  pro  ombus,idet>fub- 
«rifKr.Quia  cgo  ponoanimam  meam .  Sckndum  tamen,  <juod 
affetlus  amoris  patris  a i  fihum  etiam  fecundum  hwnanitatem  non 
ttcnit  ex  paffione,  fcd  magis  pmccffttjed  atiquis  cjfettus  tfta  c(t  <mo 
ris  ftquuttis^f.^lotificatio  torporis  Chrifit  in  eius  refurretliont ,  i~ 
deofubditHr.Vt  iterum  fumam  cam.  Et  quiauoluntariepajftu 
tfi,idcofubditur. 

7  Ncmo  rollit  cam  a  mcf.uiotcnter.  7>(on efl  fic  intelligendrm 
quin  ex  vuhcnbus.cr  p.i(Jtotic  mortuus  fit,  fed  quia  poterat  fcrfc- 
tjuntorcs  l»os  impcdire,&  uno  ucrho  proflcrnere. 
X   Sed  cgo  po.  eaoj  a  meipio.,£<ii»  a  meipfo  inttrfcfiores  no  im 
p  edicndo. 

9  rotcftatcm  habeo  ponendi  ea.  i.dcponendi,not,afuppo.fif 


uerbi,<fu>j  tjiiodftmcl  affympfit  nunnuam  dtpojui:,Ji  a  a  i 

quo  fuitfcparata  in  triduo,qnamuis  effet  uniia  ucrbo. 

joEt  poteftatcm  habco  itctum.1\on ad fuppofttum a auon 

ejuam  fuit  frparata,fed  ad  corpus  cui  futt  rennita. 

J 1  Hoc  mandatum./.»*  impltam  cint  uoiuntattm  in  me^H 

nepro  omniumfAute. 

ia  DilTenfioitcru  facla  eft  intcr.  Hitponitur  effttlus  do&n- 

Chritii,<]ui fnit  diuerfusi-i  bonis  &  rr.alis,ejuiaboni ptr  tiusM. 

r\a  in  fidt  funt  tofirm*ti,&  mali  ea prruerttntes  diuir.o  « 

in  tnaiis  obdurati ,  &  bot  tfl  quod  dicitur .  Diflcnfio  i  terfl  W 

eftmter  Iudxospropterfermoncs  hos.Dicttiteru,quia(ii 

inter  eos  fuerat  dtfitnfio  ex  tonftmilitaufa ,  ut  di&um  t(i,(np.  (• 

13  Dicebantautem  multi  c-xipfts.Obflinatiinmalis. 

14  Dxmonium  habet  &  itnfanit.Miracula.n.qu* facibtt at 
buebant  damoni,  ftmiiiter  uerba  etus  ,  eju*  non  imelligthant ,  c\ 
detes,quod  ficut  arreptitius  ioqntretur,idco /eejuttur .  Qtud  CU 
auditlS.fcowrrar/o  uero. 

1 5  Alii  dicebant/.Ao»»'d'•  deuoti. 

16  Hxc  verba  non .  Qhafifiar>eptitij  aliqvando  toquatitun 
dua.tamtnfunt  falfa,CT  ad  maium  inducentia-.Chriflus  autem  ha 
hat  uerba  uita  &tcrnp,quod probant  yltcrius  per  fatlumdicentt 

i7Nunquiddxmoniumpoteft.Q-rf.?vT<'''Wi<;'rfmw<'f,''or 
pofjint  aliqua  miracula  fa>;crc,in  quantum  intemport  imptrctft  • 
lianobis  coniungunt  propria  aQiuapropriis  paffiuis ,  ficut  ran£tl 
flxfunt  a  magtf  Tharaonis,fecnndum  quod  dicit  Auguji.tamtn  n ; 
poffunt  facerc  ea  qut  cxccdur.t  totam  facultatcm  naturs,  cuiujn 
di  tl~l  tlluminaiio  caci. 

18  Fa&a  (imt.ntfcriptabenignitateCbrifiiindocendo,  bitcont 
qucntcr  dffcribhur  ludmrum  malignitas ipfnmperfequcndo,Q)} 
moucrbis,fccundofadsybi.SufiuUrut,crgolapides.Trimaindv\ 

quia  prntti.  pomtur  ludxorum  hterrogatio  maligna  ,JecundoO> 
fli  rejponfto  nr  r<v6i.Refpondit  ei  Jeius.C;rc4/>ri»<«  defiribit 
eorurn  interto°<>tio  quatitumad  tempus  &  locum,&interroga> 
mndum.Tefnpus  tangitur ,cttm  dicitur. 

1 9  Encenia,  6cc.i.fcft-m  dedicationis  ttvspli.Ettcenia  taint  ide 


1/1 


loannis      Cap.  X. 


n?2. 


por.Porticus  quibus  templum  cingebatur,folent  figni 

fjfinominetempli. 

'  ■.rcundedcrunt ergo  eum /«cte.Domino patienter  lntev op 
ibria  veritatem  prxdicante  excscati  non  obfequuntur, 

le  tentant. 


c  Qnoufijue  animam 

no-amtuliiiiCzlum- 

Qitur  illum  tolle- 

jasquifaluat, 

homi 


AvG.Simanumintelligamuspoteftatem.vnaeftpatris  d 
&_filiipoteftas,quia  vnadiuinitas.  Siautem  raannm  intel-  tr;i.4s. . 
ligamusnlium,manuspatriseitiplefilius,quod  noneftiu  lo.ic?; 
diclnm   tanquam  Deus  parer  liabeat   corpons  mem- 
bra,  fedquodnonper  iplum.adtafunromi.ia  .  Nam  fo- 

lent  &  hominesdi- 


a    Ecce.ignis.de  quo  deberent  accendi. 


Scilicec  ubiSiIomon  /late  fole- 
bat«.  d  orandum. 

D 


Dum  incerrds  nos  «linqtis. 


.i.il'e  Meflissqui  uenturus  eit  iu  mundum. 
b 


folymis,  &!  hycms  erar .  Ec  ambulabac  Iefus  in  cemplo  in  por- 

3.    Ecce  hyems  inludatis. 

J[  "putabant ,  fed  b  ticu  Salomonis.Circundedearunc  ergo  eum  Iuda_i,&:  dicebant 
pr  omnibus  regna- 

tuim. 

a  i  tu  es  Cbriilus,  dic 

nospalam.  Non  ve- 
-rrtem  defiderant, 
,  fc  parant  calum- 
,inja_,  vtfidixeritfe 

fe:gem,contra  Au 

iin  taCiente  pO-  '"  a     _:<;_.  b    Qufpcroftiumintrant  Obediuot  praeceptis. 

eftisex  ouibusmeis  •  Ouesme?  voeem  meam  audmnc,& 

t  Ex  imitationeS.  btati  udin«.  Quiauos  deptatfenti  uiti  cogtatis,  &calumnia  quaiitis. 

Hxcfmi.p.fcua  dequibus  lupra.         b  Acfi  dixetit,uosperibitis  in  at.rnum, 
quia  non  eftis  de  ouibus. 

ego  cognofco  eas ,  &  fequuncur  me .  Er  ego  vicam  a.ternam 

Et  fiinpt*i;ntiuidcancur.  a  Fur  &larro  nihilpoffunt  contraillos.quo.  nouit 

Dtus  effe  fuos. 

doeis  ,  &,  non  peribunt  in  xternnm  ,  ct  non  rapiet  eas 

*>uia.  a  Gignendo.i.  efleunigeniiurafilium, 

coxqualem  coatternum. 


cere,manus  luas  ef- 

fe  alios  homines 

i  per  quos    raciunt, 

2  quod  volunt.  Ali- 
quado  <S_  ipiumo- 

3  pus  homims  dicif, 


er.  Quoulqueammam  noftram  rdlhs  ?  Si  tues  Chnftus,  dic  4  quod  fit  pcrmaou 

a     Vcuerbum  Uei.Scprobo  per  openquid  fim.  5     llCUt  fllCltUL"   CJUtlC]; 

nobis  tpalam.Refpondiceis  Iefus:  t  Loqi?orvobis,&  non  6  agnpfcere  mauum 

r  l  a  Cu.us.&nonfuamgloriamqu.rit.  7    (uam.CUm  ld  quod 

credicis  .  Opera  qua.  ego  facio  in  nomine  pacris  mei ,  harc  ce-  8  fcnptum  fit ,  agno- 

^        ,  °  Cur.         litosfidebatfuturosperdi-iont.  9    iClt,  llOC  aUtem  lo- 

ftimonium  perhibenc  deme.Sedvosnoncrediris:quianon 


tDixi. 


Poieitate. 


i  tradant.  Sed 
d  ninusfic  tempe- 
|  rcfponfum  ,  vt 
I  illisfit  locu.  ca- 
iLiniXj&^fidelibus 
P  ptet  quos  hax  re 
Eintut  manifefte 
a  ateat  quod  ipfe 
Khriftus ,  non  ho 
n  tantum  ,  vt  il- 
liHitant,  fed  filius 

p. 

t.tnrmopotefl  rape- 
ijr  tnanu  patris  mci.  < 
i<_ia  ex  hoc  quod 
ifiaex  matrcmaior 

I  o  ad  ptotegendum,quam  illi  ad  impugnandum. 


co  manum  patris, 
10&;filuintelligamus 

poteftatem.nefor- 
XItecum  htcmanum 
l2pamsipium  filium 
j.difStum  acxepeti— 
I4mus,incipiatcarna 
x,1ls  cogitatio  etiam 

filii    quaerere    fi— 

hum. 

trV    H  IL  AK  I  V  S. 


16 


quifqua  de  manu  mea .  t  Pacer  meus  t  quod  dedic  mihi ,  ma-  i 

a  Omnibuscteatutis&an^elis.       b  Virtutem  cVgloriam  huinsiei,  quod  nemo  lapit  demanu 


L1.7.  <ie 


enis  patri  attribuit. 
b 


c  Poteftate,qu_eftmihi&  patri',uel  deme 
qui  fum  manus  paciis. 


ius  dmnibus  eft,  &  nemo  poreftraperedeminu  pacrismei. 


natura  &:  virtus  patriscflet  in  fiho. 


18 


Etenim  per  corpo  jr..poft 
ralem  fignificano-  mediuif. 
nem  virtutem  pof-  t  q«i  de 
fis  eiufdem  noflc  d 
nature,commemo 


maior. 


rataeflfilii  manus, 
manuspatns,  quia 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

t]uodinnoHationes,&  dicitnr  ab  co,quod  eft  in,&  cenos  nouum, 

■  jityquando  aiiqua  res  nouafuo  ufui  applicatur ,  in  dedicatione 

atmlcmplumapplicatur-pfui.Sciendumtamen  quod  feilum  non 

ttprim£ded>cationis,qu£faftaefidSalomone,quiaiUafaftaes7 

]  dieSeptembris  in  autumno,ut  baactur  }.I{eg.8.a.  T^cc  etiamfe 

Udtdicationis,  qti£  faftaefl fult Zorobabeltemph  readificato, 

i  a illafacla  esi  in  Martio  tcmpore  uernali .  S ed fuit  feslum  illins 

i  Ikalionis  feu  innoua  ionis ,qud fafta  eflfub  Inda  Machab£0,qua 

U  purificatumfuic  templumab  Antiocbo  Epipbane  propbanatum. 

habttur  i  .Macb.q.g.qu^ purificatiofaftafuit,j$.dic  nonimen> 

ap\dlid*os,vt  babetur  xMacbab.tf.g.qui  pro  maiori parte co 

mittrcancurrit  curn  Decembri  apud  nos ,  &  ideo  ad  boc  denotan 

mtdihur. 

h  hyems erat.Er  ftc patet  tempus.  locus atttem  deftgnatur  cu 
i  itur. 

:Etambulabat  Iefus  in  tcmplo  in  porticu  Salomonis.T^o 
t:e  tetnpii  intelliguntur  atria,&  loca  ad  domum  domini  pertinen- 
t  Y.r*t  autem  qmdam  locus  ^difinatus  ubi  Salomon  flabat  ad  ora- 
cn,qui dicebatur  regis  oratorium .  Sedcontra  hoc  videtur,  quod 
cwqui&dificauerat  Salomon  intemplofuerut  combuftapCbal- 
d<s,vtbabetur^.  Rjgum  vltimo  cap.  Dicendum,q,  aliaporticus 
fr.  retdificata  in  ternplo  *d  fimilitudinemprioris ,  &  idco  retinuit 
*ienpr£cedcntis,ficut  frcquenter  fitintdificijs  reparatis^  &  hie 
wrrogzthnis  locus.Subditur  etiam  intcrrogandi  modus. 

•■  rcundederunt  cigo  eum  \u<\x.Vt  cttius  e  um  in  verbis  ctt 

4  tdicebantei:Quonfque'animamnoftram  tollis./cfev?, 
c  ciastditnittendo  nos  inft<fpenfo,per  boc  innuentes ,  quod  veltent 
tt:  diftoflarc,&  eum  libcnterfkut  Cbriflum  recipere ,  cum  tamen 
h  erent  contrarium  in  corde. 

$macsChri(ius.?<{pnqu&rHnt,fituesfHiH4  Dei,  quiadehoc 
n  i  tursflet  Tihtus,qui  eratgcr.tUis,aptid  quem  intendebant  eu  ac 
curcyfcdquMrune.Si  tuesGhriltus./d  eii,vnftus,qua  vnftio  de 
b  atur  rctfbws ,  &  per  confequcnsfi  refpondifiet  fe  ejle  Cbriflum., 
fl  im  accufaffent  cumpr&fidi,vt  rcbellare  uolcntem  contra  impera 
t'rr/i  l{pmanum,cuifubditi  irant  iud£i,&  afpirare  ad  regnum.  Ea 
*  -  iuam  dc  caufa  dixcrunt. 


6  Dic  nobis  palam .  V t  poffent  habere  contra  eum  teftimo- 
nium. 

7  Refpondit eis  IefuS.H/c ponitur  Chrifti  Yefponfto ,  in  quapU 
mo  oltenditur  ludaorum  maiignitas,f<cundo  difcipuiorum  Cbrifli  _>e 
nignitas,ibi:Oucs  mcx./n prima ergo parte diciturfic. 

S  Loquor  vobis  &_  non  creditis. QJ.uos  quxritis  ucrba  expri 
tnentia,quod  egofim  Chriflus,non  ad  ueritatem  inteliigendum  ,  fed 
magvs ad calumniandum,quia fiilia diccrem,  non  credcretisyquod £ 
bat  confequenter  dicens. 

9  Opeta  qux  ego  facio in  nomine  patris  mei,  haec  teftimo 
nium  perhibent  de  me. Sicut.n.fupt a  diclum  efl^.cap.  efficacif- 
ftmum argumentnm  adprobandum  ueritatem  excedentem natura- 
lem  facultatcm  inteUeftus,funt  opera  miraculofa ,  &  tamen  iliis  no 
credebant,cum  tamen  fierent  ad  declarationem  dcitatic  lefu  Chri' 
fii.  Caufa  autem  incredulitatis  eorum  fubditur,cum  dicitur. 
i  o  Sed  uos  non  creditis.quia  non  eftis  ex  ouibus  meis .  H 
cftfmnocentes  &  humiles,fcd  fnperbi  &  maligni,  &ideo  Deiiudi- 
cio  exc&cati.  Confiderandum,quod  in  hac  refponftone  Chrifiusnon 
dixit  expreffc  fe  effe  Chriflum  qtiem  quxrebant^fed  dixit  altquid £- 
quiualcns,uet  maius,vt  refpondtret  ueritatcm ,  &  excluderet  ca- 
iumniA  maiitiam. 

ii  Oues  mcx.Hic confequenter  oUendit difcipulorum  fuorum  be 
nignitatem  di .Oues  mzx.ld efl,humi!es ,  quibus  reuetatur  veri- 
tas,vthabctur.Mat.\\.d. 

12  Vocem  meam  audiunt .  Credendo  corde ,  &  obcdiendo 
opcre  . 

i  j  Ego  cognofco  eas.T^  nfolum  noiitia  vifionis,  fed  etiam  no- 
titia  approbationis  ad  vitam  tetcrnam. 

i4»Et  fequuntur  me .  Hic m prafentipergratiam,  &  infuturo 
per  gloriam,ideo  fcquitur. 

1 5  Et  ego  vitam  aiternam  do  e\s.Loquitur.n.hicdeilUs,quisut 
oues  eius  non foiumfecundum pr^fentem  iuflitiam,fed  etiamfccun- 
dumpradeslinationem  diuinam,qii£  fuflrari  non  potefl. 
16'Etnonrapieteasqui.quade  manu  mea,<5<:c:  Terviolen- 
tiatn,quod  probat  tati  ratione. 

i7Patermeus,quoddeditn.ihi,maiusomnib.eft.J_?e/2,;p- 
fa  deitdf,quam  habeo  ipatre,quia  omnia  excedit  in  infiniturr. 
\%  Et  nemo poteft  rapere  ue  manu patris  mei.Cww  cnimfit 
infinit*  potentu,nihilpotefl  ab  eo  auferri  per  violtntiam. 

*Ego 


1'9 


*T 


ftiuiJ.-, 
vcr.Ar- 
runi. 
li  7-Je 
Tri.  »^u 
lo  poft 
mc«t 


j  Glo£ord.&  Nicolaidc  Lyra. 

a  Eto&patervnumfumus.  Hisuerbisnon  folum  Iudxo.ii  alreriusgeneris  Deusfir,iiitomninonecDens.Dicii 

ioluitauimoncm.quivttcnrarcntaccclTcruntJcJetu.n  cft  flliuscx  natnutatc.noncjtDcuscx  vccitate,cteAt(, 

futuron.mhxrcticorumd.unr.rnnu.uam.  prxftanuo,  ■  cunrt.s. 

b  Suflnkrnntrr^oU.  Hociam  non  tcrunr,qui  cxtcra  tulc  e  Fjcitteip  Intcllcxeruntnon  pofledici:  Ep&patr 

runt  fcd  duri  ad  lapidcs  currunr.Sed  quii  leius  non  patituc  fumus.NiCi  vbi  cft  xquahtas  patris  &  nln,  quod  Atri. 
n.liquodvult.adhuc  intcllcxit.  <  I 

fEgo5c  patervnumfumus.  tSuftulcruntcrgoMapidcsIu-  ,  iZSiktt 

Nonurrbis.fed  Cicliseoiura.  2    dorCrtl  Veritlt 

d.ri,vt  lapidarcnrcum.ReiponditeisIefus*.  Mulrabonao-  3  pCrauit  cum 

a  CuiiifKlori.mqu^iitvbi-uc.  4    Ttruii  V, 

pcraof[endivobiscxpaatremeo,propter  quodeotumopus  5  f  ^;Jf?0.Tn 

*  Non  pnflunt  neparcbona*.  «epifle.  dis  liiCltllt  1)" 

mclapidatis?Rcrpondcrunteilud;ri:  Ucbonooperenonla.  6  tura,  a 

Nonpolliint  ftnc  qund  filni*  Dci  dicatur-  ~~~    r»rr*\  rlivi  ,4*i 


'H 


Suflulcrunt  lapidrs .  a 
*  Hn  ARivs.Nunc  b 
hxr.-ticorum   furor  c 
i.im  Dominoincchs 
fcdcntcpari  infidcli- 
tarc  «Jtctis  non  obc- 
dicntcs  odium  im- 
p.ctati»     cxcrccnt , 


ipides  i'-  d  pidamustc,(cddcblalphcmia,ocquiaruhomocumfis,facis      dimona 


B 

fPf.lib 


niiciunt  ,   ctfi  pol- 

knt  dciiuonocum 

fuoincruce  detrahe 

rcnt. 

c     Mulu  bnna  opera. 

:'t  A  t  c  v  i  n  v  s. 

In   1.1  .lnbus  infir- 

moui.n,mcxhibit  o 

oedodrinx&mita- 

culorum.quxcxpa- 

tteoftendit,qu  aeius 


(ixiti 

kimont 


li.r-Jc 
Tnn. 

c 


7  cgodixuhj.f, 
dxm 

c  tciplumDcum.  Refponditeis  iefusi  Nonncfcriprum  eltin  8  Sf" 

i  i  »  9   pcr  I 

f  lcgevelrra t  quia ego  dixi .  dij  cftis?  Si  illos  dixit deos  ad  quos  JXomTSS?. 

g  1    FaTititis  irgui. 

h  fcrnioDcificluselr,  fc^non  potdiloluilcriprura,quepater  Jj^^J" 

JjjuiJ.  i  Sci  cto,ut  ftnclUKuV,  d   .lii  ut  fincliini  genuit. 

b  .fiumin  (io.f  latcm  «imri  conlt  H  it;>rof  lu  c  mun.li.  Clpailt  II 

fandiHca'uir,5c.mifitinmudum,vosdicitis  qa  blafphemn,  I4h^e' 

a     Q..a:nemo  poirfl  faceierifi  filius,  b     S:  lolisuetbis  prajdico.necrr  rfatis.         15     *    '    '!• 

quia  dixi,filius  Dcilum  ?  Si  non  facio  opera  parns  mci,  no  hre  10cu>  lanxit^c [ 

ULIKlli.iiU m»iuj  i     Optr.nl.  b  rbis  &  ir  rocenti*  uitf,  pl  0  1111] 

glonam  per  omaia  i  credcre  mihi.Siautfacio,8cii mihinont  vuitiscrcdere,operi     °!Und 

qusfiui,  proptcrqct  r  Deum  licut 

corura  opus  me  lapi     x  -NU"  laluum 

datiS?  mundum  diuinumopus  eft,nonautcm  honunisi 

d  Cumpshomo.  *  Hil  a  RivsJud*nsdicit,curn  fi«homo  ti per gratiam . 

Arrianuscumfiscreatura.Vtiiquedicunt,  facisreDeum.  i  Openbus credi.  Fidem  adhibete  opcribus,vt  merit 

Subucit.n.Atrunus  fubftanria?,nouae  Sc  alienx  DeS.  vi  aut  amphus  cognoicendo  opera.vemaas  ad  fidcm  deu; 

altc- 


ErrorSa 
bcllii. 

F.rror 
Ar  rij. 


Diuifio 


Diui.lo: 


NICOLAVS  D  E  L  Y  11  A. 
I  Ego&patervnumfumus  I"  uirtute & pntetia,ficutin  Dei- 
t.:tr^utfupra  ditlnm  cjl>ergo  nemopmetl  raprre  oues  de  manu  rt.ea. 
Hotandum  aute,<pexboc  vcrbo  Saluctoris:  fgo&r  pater  vnum 
famuS.Exc/iWStMr  duo  errores  contrariictrca  articulis  janfiiljimx 
Trinhatis.  Sabelhns.n.p  f:4t  in  Dro  vnHatem  pof.tix  fuut  &  rjse- 
tia,&boe  rrmoueturcum  dicitur-.V^n  $:  pater  vnnm  lumus.Ai 
n.pater  &  filius  effrnt  vna  }fona,dixiiT(tfnm  inftngulari .  Anm 
autr  rcontr**io  pofuit  dinerlitatrm  ejjentiarumyftcut  & perfonaru. 
Et hoc erduditur per hoc,auoddicitur  ynurr»  Si.n.pater  ,&filius 
haberent  diucrftu  cffentUt,non  ditcrct  wm  neutratiter,fedplura. 
i  Surtulcruntergo  Japidcs.  Hic  confraucter ottcnditur maligni 
tas  lud.torum  in  fatlo.  Et  di.<*iiitur  in  trcs,  quia  pnn.o  Cbriftus  re- 
frenat  eorumfxiutiAm,fcundo  cxdudititr.pofiramfibi  blaibbernia, 
ibi-.Kciporxdevontladxi.Tirtio  fugit propter  eomm  obfiinatam 
malitiam,tbi :  Qu.crchanr  ergo.J))p>»W4  i^itur  parte dicitur  fir. 
Suftulcrunt  ergo  lapides  Iu.vt  lapi.  e.  Matiliuore  inuidix  non 
amore  iufiitix^abfq,  Ugis  ordinr,ut  fup.difiu  fuit  in  cafufimih.S.c. 

3  Refponditeis  Ielus.o«/c:r?r  cos  rtprimendo. 

4  Multa  bona  operaScilicettver;tatemdocendo,  mfirmos  cnran 
do,&  aliamiracula  faciendo. 

5  Propter  quod  corum opus.  Cum  tamcn  cx  bocme honorare 
ieberetis. 

€  Rcfponderunt.  Hicco  ifrq.Jetcr  rxclitditblafphemiam  fibl  hn 
pofitam.Et  dmiditur  in du.-s ,  qntaprrmo hmttfinodi bU:(pbcmhnnt 
ponitur,&  fircnnd) excluditur,ibi.Rcl\>ondil.In prima  ergo par« 
te  tticifMr/ic.-Rdponderunt  ei  Iiidxi. 

7  1  )c  bono  opere  In  ditlis  eorli  patet  cotradiftio,quia  loqueban 
tur ficut  furio(i,te(iificantur.>i.eum  fat crr  bonaofera  m.  miraculis, 
cwm  dicunt.De  bono  opere.f.qtiod  facis,&  tamen  dicunt  bic  cum 
bla(pbemurn,cum  dicitur.Scd  dc  blafph.///\:.w./i«jf  incopoffihMa , 
<7Mi<r  miracuta  Cbrifli  fiebant  ad  teilimvtiium  boultatis  cius,&  ideo 
cum  cffent  bona  opera  &  diuina,mm  poterant  firri  ad  tefiificandnw 
.iliquod  falJum,quod  tamen  tGct  fi  ille  effet  blafphcmM,ad  cuius  tc  - 
fiimonium  fierent .  lila  autem  atctt.ts  in  ris  procedebatex  eo 
folum  bnmmam  naturam  in  Chrifio  confiderabant,  ideo  fubdtttir. 
Quiatu  homocum  fis,facisteip.Denm. 
*  Rcfpondit  cisJ/ic  confcqucnter  lefus  exctttdit  crimen  blafphc 

mis 


miii  /tbi  impofitu,et  hoc  dupltciti  r,pdmo  excludit  illud pc\ 
ra,fccundoper  ronem,ibi.Si  non  iacio.  Cirtaprimnmfd 
facrafcripturacu  fit  a  Dm  infpirata,non pot efii  f.ilfa.lpfa 
tribuitdeitatem  hv~ib.fantlis,er  propbetis  <y  tpit  Cb 
men,qtiia  deltatem participatiue  tantum  attribuit  alus  a  C 
cut  iudices  locum  Dei  tenentes  dicnmur  du.  Y.x od  zz.b.Dt 
applicabitur ad  Dros,&  ibid.d.Dvs  nondetrabes,VC  Cb 
attribnit  deitattmproprie  difiam,fc4m  quod  habctur  lere.i 
ce  dies  vemunt  dicit  dominus,&  fufcttabo  Dauid  germen 
qttiturpoliea.Hocrli  nvmen quodvocabunt  eum  doiri^^H 
fier,&  ubi  habemm  dpminus,poniturnoT»endomin^^^^M 
ton  in  Heb.qtwd  ttullo  modo  attribuitur  alicui  nifi  Deo  ?i 
tet,quod  fuut  fcriptura  ve.Tcfi.  attribuit  atus  a  Cbrijlo  t 
ticipatiueditJam,  itaipfi  Cbnlio  deitatem proprie  di8i 
dtim  hoc  ifjiur  expcnenda  e(l  litrra:  Rel pondit  eis  Ic.  WKk 
dofe  non  ejfc  bhfphrmtim ,  dicendofe  efie  Deum  vel  D<fl 
turalcm,quod  idem  cfi.Quodprobatperfcripturam.dic. 
9  Nonne  fcrip.eft,cVc.QMM ego  dixi dij  eftis,hoc hab 
St.b.&  dicitur de  iudicibns  & prophetis,ideo  fubditur. 
io  Si  illos  di.de/P/jrficipjfiHe. 

1 1  Ad  quos  fer.Dei  fa.eft.^icwf  furrunt prophetx  &  i 

12  Et  non  poteft  fol.fcrip.  ldcfi,nonpote[tdici,quodco  * 
falfum. 

l  j  Quem  p%.hn(\\r~.\.meipfum,i.fantlumgenerauitab 
cundHmdcitatcm.yeLSan£\it\cMil.i.plenitiidinegrjt. 
uit,quantum  ad  humanitatem. 

1 4  Et  mifit  in  mun  Adfahandum  ipfum,ficut  erat  pe\ 
txs  pr&ditlum. 

i  s  Vosdi.quiablafphe.quiadixi  filiusDci  fum.Q_a'.  J 
nabiliter  loquimi,qniafcriptHrafacra,qmcfolui  non  potc. 
feloquitur  de  diuinitate  mea,ut  patet per  pntditJa. 
16  Si  non  fi.Hic  confequrntr.r  cxcludit  crime  blafphem 
pofitum  per  ronrm.  Circa  qtiod  fciendum ,  quod  oia  drlo 
proprio  opere,uthabctur  ^.Mctcororum,idco  per  propril' 
ncm  crrtificamur  dc  natura  rei.  Chriflus  aut  faciebat  op:> 
tttispropria,fi.  miraculatotam  facttltatcm  creaturjitranfc  de> 
tia  ,  &  et  uirtute  propria ,  quia  nonfolumfacicbat  illa  obfc  »< 
diuinam  potentiam,fed  ctiam  aliqiundo  injpcrando.Ex  quo  nc 

■kd<r 


nc 


M0I{*4LIT'EJ<. 


Ego  & patcr  vnum  fumiM.A\,c,.Vtrumq&  ndict  vnum  ,&S 
...mus,&:acharybdi&:kyllaiibcraberis.  Quoddicit,vnu, 
liberat  tcab  Arno,quoddicit  fumus,aSabcllio. 


i 
fu 


2  Sufiulerum  ergo  lapidcs  lud.ti,vt  lapidarent.H  Y la Rl v  i 
Jivrcticorum  furor  iamdominoincclisfcientcpj 
dclitatediclis  non  obedientes  odium^impietatiscxe 
vcrborum  lapidcs  iaciunt,&:  fi  poflent  de  throno  iu< 
jncrucem  dctrahcrcnt. 

t 


in 

CD 
Ul 


m 


.    ■jj,\a  inm*  efipa. 

Pn  xd\  infilir»,  h- 

jiU  i)  paucvtequa 

|is  ieocu'  aequalis 

pfflndc&rp  >teftdi 

cc    Et  &  pater  v. 

r:t  t  qui  videt  nie> 

vict  &  patrem  & 

fcrieftciproprium. 

fc[-.i\xs  auteeft  ho- 

ivi  i  Per  parricipa- 

HC^m  quoJ  d;ci- 

fcHTe  in  Deo  con- 

nrnte,^  Deui  m  eo,vt  in  vafe 


Ioannis     Cap.  X. 


\V)6 


bus  credice,vt  cognoicatis  &  crcdatis ,  quiain  mc  cW  pater  &: 

a  j      plon  crtcJrndu ,  ftd  vr  orcidanr. 

egoinpatre:  tQuxrebanc  1ergoeumappreheudere,ckexi- 

3uia  rnyn  h»bfot  manus  n\ui.  a     Milticc,  ul  n  ntei, 

uicde  manibuseorum  .  Ecabiicirerum  trans  lordanem,  in 

•     Oflendebit  itr  t  fT  impl   'tontu  umb  ■#  iam  c,fl«ntis. 

5  eum  Iocum  ubierancIounnesBaptizasprinmm,&  manfitii- 

c  lic.Et  multi  veneruncadcum,&dicebaut  quia  foannesqui- 

dem  fignum  fecitnulluui.  Omniaautem  quxcunquedixit 

loannes  de  hoc,  vera  crantjSc^multi  *  crediderunt  in  eum. 


t   b      Etmnltivcncrunt. 
ifli    afprehendanc 
2   perm.incntem,nOii 
i  quoniodoiniqu;.ip  f  ,.ur.us 

4  prehendere  volebat 
diicederuem    u 
lequitur. i.tmulti  vc- 
neruntadeum.  ,  E 

5  C     il>ti.iLi.r/tii.f/g.f~s. 

6  r.ul.  Nuilisai  /11  icl\I 

7  falem  Fpcic  vtifte, 


b     Et 


S   quidquid.iHCeiut .'.:  .  ^. 
9  ftimonium  huicper 
hibebat  quafl per  Iucernam  veniamu,  ad  uiem . 

<£P>  C  A  P. 


r? 


/i  vfietes  ai  ipfum  recordareni  ie  tetttmaiio  loatis  qui  dixe 
cro.Eccea^nus  Dei.Ec  de  teslvnonio  De',pat"scuiusv<ix 
ufueM  in  b.ipt  fmo  Chrifli.Hic  eft  fiiits  meus  dVedus,&  Ctc 
•icoUatione  prwrum  &  nnuiifimorumconHrmarentttr  in  fide 
s.deofecjkitus.  5  Et multt veiiecu-ntadeum.Crcrfeffj. 
:di.'n  ar%umentnm  fu*  fidei. 


NlCOLAVS     DE     LYRA  tentationes  fidetesinfeflans,aliqnb.i:reticusperfaljamdocirinai,ur 

dit ;quod in  co  vt  re  crar  natura  disin  t  .  &  prr  tofequens  no  erat     rumpens,aliqf.  tyranus  viokntia armomm pcrfequens.  Vtprimo  & 

bUbcmusdicendofei  ff:  D  u,vcl  Dei  filiTt  <t  hoc  efi  quo  I  c\  citur:     fecundom<jdoaccipiai '■  lupm  nor; efi liiiium pajion  fugcre,quia  cum 

Si  infaci ooperapatris  mci.tdeo cvncludit  ex  operibus.  talib.lnpis non efi  refifiendum corporalttcr,  / '  dmagis  fpualiter per 

\  COgnofcaris  Sc\c.&i CgO inp^treJ^quatumefivnanatura     deuotamorone,& fautfa pr<edicatione & dSrina^ ideoper  talia 

tn.  rh  jicut  &  v»a  operatio.     z  Quacrebar  ergo. Hic  cbfcque-     eil  eis  flatim  virUiter  refifiedum.A •iter.n.fl daretur  eius  in^rc[fus 

ktionttur  fuga  Cbr.tiipropter  eorum  obfiinata  malttiinitfuia  nec     non  refif1endvyiccideret  mrius  per;culum,propter  qnoS  dtcit  beatut 

Wtiteius,'ic    ■ pmb.inducebantur  ai  credendum,fed  tan.fua  ohfii     lacob.^.b.  t\efifiite  d'ubdn.  &  fugiel  d  *»bis.  F.t  boc  ide  pojfet  dici 

■ebant  e«m  tpprehtndere ai  occidcnium.      $    Et  exibat     de  hsret  co,quia fngit illum ,qu> per fand doLlrina dete°it  tpjtus  f.d- 

.ibxoru. ^rtute diuina tra'teas  petipf^ficut  fupr. diBum     fitate,proptrr  tp Simon  MOgu s fugiebat  Tetrum  de cinitate inciui- 

ca.    4  Etabiitite.&  manfitiIlic.)C<f/cerni</fn«p»xTf     tatem^vt  dx  in  Itinerario  Cleinenti,  .  >i  acripinur  lupus  tcrtio  m<>, 

t  '.tf|t  diit.nvnrnd um  quia aut vc  pxufo pet fonalit eii,aut  ibis.si 

perfonalisyita  cp eH  contra  ptfiorcm  tfh  &  non  rontra  «re^emjibi  co 

mijj >m.tu'ic p.ifiori  efi  fu^iendum,  icc  tunc  dimittit  ire(em  tnperfe 

cutione,quia  tunc  perfcctmo  non  eji  contra gregem,  vt  diflum  f»'<, 

&  hoc  modo  Vauhs  apufiotui  fu^i;  de  Oamafco,vt  bahetur  ^icl*. 

Q.e.Si  aute  fit  pcrf cutto  cbmunis  cbtra  $regem.&  pailure,idhuc  di 

[^uia  Ioannesqni  fignumfecit  nuX.Signa.n.rcferuabatur     ftin%i4edumes~l,qtia avt  efi  wns  lolus paftar,  autmuiti.  fi  vnus tm 

iv  ficnt  i  pi  i>icip.<l-or  ^npropter  fanclitate'  vitx  credebat  loa     no  efi  fibilicitum  fu£ere,&  grtym  dimttcre,  qma  bic  efiet  mcrce~ 

■iutatnChrtflo  videhantditium  eins  impleri,<dio  fequituc.         n*rius,&  non  ba'i.r  Jecundum  cp  ticit  '■'alttatur.  fiautcfnntmnlti 

Jmniaautem  quxcunqucdixii  Ioancsdehoc  verae.     paftorcs qutbus eccle!iaindigeat,tuc aliq debent  remmere,  &  alds- 

ncludilurfruflus  huius  collationis,cum  dtcitur.  fugere  vtficgrex  remanesiniUa  ecclefta,fuficienterc\tihii:tt,  CJT 

t  n.ulti.Cr-ca  pdicla  in  hocc.quer  i.ftrum  hcitum  fit paftori     vtilitau  ecclefitt  de  altis prouideatur,  &  finb  polfit  determtnati  de 

^rrfecuttonefugcre}  Et  arguitur  ptim->  quod  fie,quia  aliq     comuni  concord<a,  velalia  connenienti  via  qut  tt  maneant,&  qui  fti 

giant,pofftnt  fuper  ho:  inuocata  fpintuffanfii  grauafort.es  m>tti,(e 

cundum  qmd  dicit  Aug.in  eprftota  ad  Honoratum.  ii inter  Dcirni 

nifiros  fit  difapratio  quieorum  tempore perfecutionis mancant,  & 

qui  eorum  fugiant   ne  fugi  vel  mprte  omnium  ecclefia  defera tur,  li 

b.tc  difceptatio  iliter  non  poterit  terminari  quatn  mibi  videi,  qui 

'cipulos  adboc  hortetttr.ibtrariiimariuitur,  perbocq  <od     mantxt,&  qui  fugiant,ftrte  lc^endi  funt.A d primu  diccdum^juoi 

in  ir.  c.iiilum  eli;  >itrccnarius,&  qui  non  eH  paffor  v.det  lupum     sacli  fugerunt in  cafibus  ttcitis pr.tdiftn  m>>do,vnde  m  lcgedajantJi 

,vjr  diii ftit  OHes,ejrfugit,quod  exponens  Greg-  dicit  quod     Thom.e  dicitur  fic,quod  in  principio  pcrfccutionis  fiugt,  quia  nddi 

' n<t  temporc  pcrfecutionis  merito perdit  meritu  p.ttoris.cp     innotuerat  ad plenu  caufa ecclcfi&,& perfonalis perfccutio  vidcbx 

n  tfjetverum,fi  ft^ere  tfftt  fibi  tici'Hm.r\jiri>)  Hcndum  quodno     tur.Eodemmodo dicen  ium  efl  ad  fecundum,qttodfaluaaarl?onatHr 

i  vementes  fuper  oues,aliquandQ;ntcUigitur  diabolus  per     difcipulos  fugere  in  cafibuf  licitis prmditlis. 

tentationes 


tirguittnr  hoc  fecifje,ficut  Thomas  Cantuarirnfts  fugtde  An 
tn.fort  perfecutiontt  fune  tcck\tx,quod  nb  feci/frt  nifi  licitum 
ttrgVy&cJte  faluator  dtxit  apotiidis  V/jf.io.c.Si  vosnfe- 
fuerint  m  vnaciuitate,fugiteIalla.E tfic  viietur,cpfugc- 
rptijtcnttonts  i.ofolum  fit  Itcitnm.  fraetmeritorium  cum  ial 


.»      D      D     1  t     0  I. 

cap.io.f  bi  i'chur  in  poflilla.  Omncs  quotquot  vcne.  fu- 

•ronfs. 
taHtrm  hs  c  vrrbt  rhrt^i  nnv  noffunt  inteUigi  deprophetis 
-■■iarchis  &  huiufmndi  fatis  efi  manifefium,iili.n.non  vtper 
t  tntouts  feu  t  r.tj  rnrnrettir  venrrunt.  Sed .tttendcndu  cfi  quo 
littrerha  Cbrfii  dicenlis  vnittrrf'liter;OmrtCS  quotquot 
Vierunt  fures  fnm.&c.  falutripofjint  fu,vtfubhac  vniuerfa- 
h 'f  von cimpreherrdatur  ct  iufii a  Deo  m:fji.7{a  fecundum  apoflo 
it  ati  Hrh  2,h.  Oui  nmnia  dxit,nih  lexcipit,fed  continttaio  hsc 
V^aaiinmediate rceientiaftt  s  habe  ur,q>h*c  vniuerfalit.ts  0 
ci  'thendit  <mn-  s  qttotquot  yenerunt  ftmp!iciter,fed  tatttm  tllns  q 
fhifsrowtrauerun  prrofi  um.Vndeium  Chriftus  dixit-.V 'go 
/iinft;fiouiiim.ffa//»»/"'-&i«»r/7.Qiiorqiiot  ve.&TC.fr  intel 
u  'ur  illa  nniwrfalitai  folum  coprehendere  ;7/or  q  nb  per  ofiittm 
r  runt.Kt  hnr  vidrtur  dicrrc  ^iugjn  hocioco,  vbiaiti  tnteilige 
et  anntqunt  umcrttnt  plrr  me,nb  atttem  nter  illitm  fpheta  uene- 
*t  \n<iia  cttm  ilto  urnerunt,&c.&  infr.Vntrefferunt.n.tufii  in  eti 
tr  rntes  vrn'uruw,>juomodn  crcdimm  in  eum  qui  iarn  uenif.Tem 
fti  entm  uari  na  funt,non  fidts^Ac  tsfug. 

A      D     D     !     T     I     0  //, 

n  eod.cap.ffci  iicitnr in pofiilla.Wxxcdnzs  diffcrt  a  mcrce 
cWoprje  ciiffta. 

'rxmiafanflorum  in  fraq;  tefin  frequcnttt  merces  dicitur  un- 

if  cn.\<>.a  ^iertestuama?naefinimis,&  J fa. 40.cF.cce  merccs 

mco;£rMiM.kMercesveftracopiofa  eftin  celis. 

?.^Ynui'c,iiifq;metcedeaccip'Ct(ecundu  propriu  la 

\ '■'tm.Qjte  modum  loquendiet  doflot  es  catholici  ttnent,un  ^tug. 

w-.y.ftQ iji  tou  »'itus,&  ficdcmultis aljjs^ncdnenies igii  uide 

titr 


tur  dtcere,cpgl »ia ccelefiis  nb  dicai propric men es  ch  ftc cbmuniter 

appelktura  patriarchis,t>ropbetis,eua«elt!iis ,ap^floh<; cttq;  dotlo- 

}ib9?ed melius  videf dicedii,tp gloria celcHis incbparatiom meriti 

ru  quibus  ea  quif  de  cnmuni  le^e  adipifcii,pote<l,duplicher  cofidera 

ri  Vno  modo  fectidii  cb<jruitxte,  qux  attedii  feciidi  equatitat?  ppor~ 

tinnis,&  fic  iuili  propne  mertf  iloriTi  ccelesle,vnde  &  prDprie  dc- 

bet  dici mercev.Atio modo  fecudu  cniignitate,  qux  atttdii  jccuniis 

propnrtione  xqualitatis,&  ifto  modo  fanfti  no  meretttr gloria  cel  - 

Jle,vndead  Ho.S.d.flo fivit coiignte paffiones  hniusjrculi  adfuitt-. 

rii  ^lnria  qux  reuctabitur  in  nobis.  Quacofideratione  gloria  ca-irfits 

rio  dx  merces,fedpotius  hxrrditas.eo  cp  fH?  ad  hoe  cpdtbrat  fucc/de 

re  in  bonis  paternis,non  requirttur.q,  hoc  mtreaiex  prnprio  lahore, 

fed  fufficit  quod  legitime  fuccedat  patri .  fndr  prmo  modo  loqumdo 

gtoria  caleflis  proprie  dx  merces.Et  itto  mndn  deber cintelligi  autlo 

ritates  boc  affrrentrs,fecundn  vern  modo  dehent  inteltioj  auflnrita- 

tes nominantes caeleflcm gtoriam brcreditatem,vt  in  Tfalm.i6.clt* 

fli  rtutem  hareditahunt  terram,&  fic  de  alvs. 

R  E  P  L.In  ca.lo.T-o/?  l.difiingnit  merceie  ab  bmreditate.Bur.nc 

cafione  quxrens  dicit  prxmia  fantlorumdici  mert.es  in  vtro  ,  ;tc{io 

inepte  clcludcns  ex  hoc  cp  bareditas proprie  debrt  dici  merces:  Et 

diftinguens  de  merito  congrtti  &  cbiiyti  fe.  inualnens  ,  tfcedit  cp  in 

po(iil.redargu:t,fcilicct,<1isTmLlion?  hxreditatis  &  mercrdis.ynde 

Jcicndnm,ep  vbi  in  fac\ a  fcyiptura  vita  bcata  merces  d<cttHV,nb  e(fe 

proprie  intelligrndhm,fed  lra(iumptiue,vtputa  ficutmerccs  in  hu 

tnanis  datnr  m  humanis  pro  opercfita  in  diuWts  n*  fectmdum  fprie 

tatem,fedfimilitudinem.Metces.n.  a'ierna nb habet  nrtum propr'19 

rx  operc,fcd  operis  acceptabditatr,  &  hoc  fecundum  cHgrtticjtcm* 

Cbgruum:n.efl cum  hcmines  faciunt.quod poffunt,  quvd  Dru*  ta  af 

ceptet,& gratiamcottferattvnic  fiai  co>'<t<.'mtas  in  opere, 

Tomusv.  P 


11*7 


i 


t  eara 

Tn.49i 
| 


Serm.f» 
de  ver. 
D  >mim 
tom.  jo. 


Ei.ij  ij. 


Oof.orcL&:  Nicolaidc  L 


11 


A     * 


C  A  P  V  T     XI. 

j>at  autcm.Dum  moratur  trasiordanc,  mfirmaf 
Lazarus,&  mirtuntadeum  iorores  illu.-  IftflJ 
ibrorcsLazari,figuiafunt  Iudxorum  p«tcr- 
nabeatftudine  iam  itxcp torum,  qui  pto  fra- 
trc  fanando»  idcft, 


pro  reliquijs  in  te- 
ncbrisignoratix  ad- 
huccrrantibus,  Do- 
mmo  fupplicant  cx 
notiii.nu  achone. 
b  LangulsLa^at 
Lazarus  figura  eft 
Iiu-rorumquiinfir» 
jnicrat  mfidcChri- 
lh.Marthacv  Maria 
lignihcint  doctrma 
bonorum  ludxoru. 
*  B  t  d  a  .  Inrcf 
pretat  Lazarus,adut  c 
tus.  lntcromnes.n, 
mortuos  quos  Dhs 
iulcitauit  lncmagis 
abcoadiuuatur.quc  d 
non  lolum  nionuu, 
L\i  quatuduanuro. 
iulatauit.  c 

^AVOV  STINVS. 

Interomniamiracu 
laqux  fccit  Domi- 
nus  Lazari  relurre- 


C  A  P  V 


yra. 

cendLim  confumebat .  Aderant  aut  dux  forores  I 
&:  calumdolentesuuienisxgrotaris  lqclujo  iugij 
rebant,vndt  iubditur.  Mtjcreruntjorores eius ai eum,dke 
Domine-.eccc   uem ai/u. \nfirmatm, 

•k  C  ii  r  y  s  o  s  r.  Pcr  hoc  ad  miferandum  volui 

traherc  Chnfti 

T    XI, 


Rar  auccm   quidam  t    languens  Laz^arus  a 
Pethania  de  Cailello  Maria;  &  Marchq:  io- 

a     Ne  etremus.ium  niuItzCruhu  usnoroinis ,  cfl.mijtur  ex  noiidiina 
'  iftii     r 

rorum  eius ,  Maria  autem  erac  cju.t  vnxit do<- 
minum  vnguenco,  &Tcxcerfic  pcdcs  ciusca- 


Sufticlt  arnanti  nmsciare.qui  nou  licl^rit  qucu  ain  t. 
(b  «gritudine. 


Vt  lc  a  A<  1  -rc»  illum  libeiet 


adhucenime 

hommi  inten 

Ideoautcmnc 

r  runr  ad   Chri 

Z  ficutCeturio* 

3  guius,  fcdmii 

4  qavchemcme 

5  fidcbant  dc  C.i 
proprcr  multa 
miharitatcm  < 
habebantadei 

pillisfuisjcajiusfrater  La2-arus iufirmabacur,  Mifcrunt ergo  6  quiaaluttud< 

*  Q^alidica  .tldignaiis  >cni&lan ,.  baiUUl', 

fororcseius  adeum,  dicentes.  Domine,  ecce  cjucm  amas,  7 

1    Quia  necipfamoM  'luiimmincbacaj  morcm  fuit.fcdajmiiaculum.quoomncscie. 
dcicnt  inChiiflum. 

infirmatur.  Audiens  aucem  Iefus,dixiteis.  Infirmicaas  ha-c  g 

a    Q11  ron  eumamit  ledn 'bisprofu  t,  _ 

non  eltadmortem,  (ed  pio  gldiia  Dei,  vt  glorificeturfi- 

a     Infiiman'.  ir.         b    T  iftiu  nconfohtor.  c     Qua:  tr  licicrant. 

lius  Dci  t  per  eum:  Diligebat  autem  Iefus  Marcham,  6^10  potcntiamind 

no  efle  credet 
quod  mirumv 
tur  quahcer  vi 
fibi  djle&urn  . 
mitas  potuerit 

cuPaie# 

d     Trogloria  DeUvt  glorificetur  filius  Dci,&c.\d  ed,vt  | 

cetur  fihus  DeL  Ecce  fe  Deum  dicit,contra  lilos qui 

filium  Dei  non  etTe  Deum. 

*  C  h  r  y  s  o  s  T.Hicautem,Vt,non  eft  cau 


*  Theop, 

UCTVi. 

deuotionem,6c 
juagnitudinem 
primunt,  dicer: 
Ecce  quem  amas,  I 
»wr«r.Tantamc| 


fororcm  eius  Manam,  &  Lazarum  .     Vc  ergo  audiuic 

a     Di(tuliifanare,vt  poffitrefufcitate. 

quia  infirmabacur,  cunc  cjuidem  manfic  m  t  eodem  loco 


€tio  preapuepdtcat, 

Scd  li  atteilamus,deIcdraridebcmuspotius,quam  mirari, 

Ille  lulcitauit  hominem,qu*  fecit  honunem,pIusenim  cft 

hominem  cteatc,quam  relufcitaie. 

c    Ecce  (juem  cmas.  Lazarus,pet  quem  peccator  fignificatv 

quia  Dominoamatur,qa  non  venit  vocareiuftos,  ied  pec 

catorcs.Sorores'peccatorisfuntbonaecogitationes,qux,p    tus:Nameuenitquidemaltundeinfirmitas,viuscitat 

pcccatisdiffoluendisoranr.  eain  «loria  Dei. 

*  AvcvMiNvs.InuaferatLazarumpniciesinimicala-     e    Di/^etdt.Diligebatlangucntiumfaluato^mortuc 
guorismileiandihommiscorpus  quotidieedaxfebrisin.    fuicitatorLazarumaquialangucnsSimortuus. 

cendium  (f^  *  Avcvsn 


NICOLAVS    DE    LYRA 
C   A  P  V  T      XI. 

Rlt  aut.Toflquam euangelijla  oflenditin  Cbriflo  vir- 
tute  viuificatiuam  ex  eius  verbo,bic  confequenter  boc 
idcm  oltenditfcnfibilifigno  in  mortuo  virtuteeius  re- 
w  (ufcitito.Et diuiditur Ifl  tres ,  quia cuangeliftaprimo 
dcfcribit  infirmitatcm  La%ari  incurabilcmt  [ecundo  eius  mortem  in 
dubitubilcm,ibi.\  t  ergo  audiuit.rcrr/o  eius  fufcitationem  mira* 
hilem,ibi  :  Ielusaut  vt  vidit.Prima  in  duas,quiaprimoeius  in- 
firtnitas  difcribii,fecundo  CbriHo  »M»cwi«r,iW:Mil'erunt  ergo: 
Inprima  ergo  parte  dicitur  ftc. 

1  Erat  aut,&r.c.£jr  i/«o  patet incurabilitas  infirmitatis  via  natu- 
tt.Infirmitas  enim  curabilis  non  dicitur propric  languor. 

2  Lazarus..i'c</icer,nowi»e. 

3  A  Iicrhania.T^ome«  eft  vilU  in  qua  erat  infirmus: 

4  De  caftello  Marix.-CjMW  in pr&ditla  villa  erat  illud caflrum. 
in  quo  mancbant  tflx  dominx  cum  La^caro  eortt  fratre.  Et  quia  mul 
u  mulicres  vocabantur  nomine Marit,  ideo  ad  diflinguendum  iila 
ab  altjsjubditur, 

5  Maria  aut  craique;  vn.do. P/r«  aiit  bac  Mariafuerit  tlla  prc 
catrtx  dequa  \crW\tm Lucs,  J.f.qutlauitpedesdommi,&  vnxit 
■vngueutOfjanilt  varie  loquuntur.Hieronym.aiit  &  Chryfo.dicunt 
ijiamfutjje  alia,vnde  illa  dicii  peccatrix,bccfantla  &  honefla,  & 
proptcr  hoc  nomen  illius  Luc.j.tacetur.ihtus atttem  nomen  bic  ex- 
prtmitur.lt  tuncdicunt  ifli,<pamb£mulieresfeceruntftmile:  Scd 
tlla  fectt  boc  ex peccatorum juorum  copunttionc,tfla  autc  ex  Cbri- 
fli  dcuotionc.Gre.&  ^thg.dc  confenfu  euageiiflaru  dicunt  cotrariu. 
Dicit  tamen  A  ug.quod  tjta  Marta  bis  vnxit  dominiu,ex  boc  loco  /u 

mcns 


tnens argumentH,quia  hic  dicitur  qttod  vnxit,loqHedo  deprt; 
&  fe.c.ftmiliter  dixit,quod  vnxic  caput  do.di.  igti,  q> 
fuit  ex  cotricione,qua  Lucas  narrat  dijfuse,  &  hic  brt 
fecunda  autemfuit  ex  deuotiont,quxfe.ca.defcnbitur.Cdfuetu 
tia  ccclefnt  tenet,  quad  eadc  multerfuit  de  quct  narratLucas 
eius  nomine,&  qux  hic  diciiforor  La-rari.7{<emiru,<{ui 
ccctefiaSlicumafanfto  Greg.ordmatutn  efi  quifuitbuiusj 

6  Mtle.H/c  confequenteetnfirmttas  La%ari  Chrijlo  r.kcm 
internuncium,&  bocefl  q  uoddicitur.MiJeruntergoforores, 
tionem  fratris  defiderantes . 

7  Ad eum  di.\on dicunt  veni,  quia  amanti fujficit nectffi  « 
nunciare  amici. 

8  A\.\dicns,&CC.Sci!icet,rcfpondendopcr nuncium. 

9  Infirmitas.  J^o eft per  boc intelligedu,quod  uixarusno^ '. 
mortuus,vt  dixeruntaliqui,quia  hoc effct  dejiruere  v<r>;; 
/h,c«»j  infra  eo.c.dicat  Saluator.La^rarus  mortuus  tjt.Sd 
dicitur.Hxc  infirmitas no  cii  ad  mortem,t/uia  nb  tcndebatad  pi 
ibi  lijtendo,fui  propter  refurretlioncmjcqutnte  vtindeglo> 
Deus  per  oilcnftonemfum  virtutis,  &  tn  Chrtflo  declarartit 
dcitatisftdcofe.Sed  progloria  Dei,vtglorificeturJtUusDcip  U 
1  o  Diligebat.Hoc  additttr  ad  oiiendcndum,  quare no opi 
Martha  er  Maria  irent  ad  Cbriiiu,  pcrjonaiuer:  fttutftt 
lu  s,de  quojupra  ditlum  efi  ^..c.f.quta  Chr:flus  eratjamtliai  ' 
%aro  c?" e  us fororibus ,quia  bi  frequcter  htjpitabatur.  it 
Hic  cbfequeter  dcfcribitur  mors  La^ari.Et  diu.dd  tn  dnas,a\ 
mo  dcfcnbitur  bums  mortis  expeUatto.Secundo  expeSatx  d 
tiotibuDcindc  poft  hxc.Ctrca primumfcieudu,q>  Cbnftu 
ta  infirmitate  Lazar;  non  Jta tim luit  ad  eum,nc u  ludxis ciu M 

•  c  jfAi 


Lf 
udi- 


t  1  Erat  ant.Vct  quem  fignificari  potcft  grauem  renfationc 
patiens.  Per  eius  lorores  fignificantur  perlonae  pro  eius  aU 
lcuiatione  dcuoic  Chriftom  deprecantes,|qux  no  femper 
exaudiuntur,icdtahspatiensahqnpcractumpeccatimor 
talls  mon  pmitmur  ab eo  q  eft  rantx  bonitatis  6c  potctix 
9  iat  &:  potcft  bonadc  mahs  chcere,  ,Per  lcfooi  autem  q 

faius 


falus  interptetatur.prxdicator  ve!  cofelfor.faluteani 
fities  figniricatur,qui  peccatoie  116  lolum  mortuu  r 
per  culp|,fed  ctia  aliquandofetentcm  pev  infamiatr 
pultum  lublapideperobftinationcA  rameDeopr  :'F? 
fiteroperante  lic  perjbona  momtioncro  reducitei 
granar,q;nonioliim  tuliiturobftmat!o&  rnorscnli 
eciam  mfamix  lcxior,  &.  fuauis  odor  rcdduur  bona; 


vua 

111  c. 
AL. 


v9 


{ 


oannis 


Cap.    I . 


koo 


Avgvstinvs  Melanguens.illetnftes.omnesdilcJri.     losaut  dicirciTehonsqnediemfequiintur,nc>dicseas,fed  D 


1  CnRrsosTOMvs.Per  hocerudit  nos  Euangelifta  non 
riirifiquainfirmitas  fatta  fuent  circa  bonos  viros,& 

Xaniicos.  . .  .       ,  n  •  j- 

),wbusdiebas.Vt quituduam  tmpleretur.Pnma.n.die 

nunciarum  eft 


:i,  ]ortnus  eft  lan 
l ,  us  trans  lorda- 
|c  ,  per  duosdies 
pg  fit,  ecce  tres , 
iju  :o   autem   die 

|)  'avtus  in  lud&am. 
M  stice.  fignlfi- 
cirdemredituram 
id  ideosinfineper 
EIm&  Inoch. 
:  >itunt  et  dfcipu. 
Jeiti,volentesc6 
fili;  dare  mag  tho 

c  oreremr,  ficut 

jjbi  Petrus.  Ab- 

fit|edomine,non 

fei.biiftud.  Sedfi- 

rus  landatur 

le  ieno:  Beatuses 
SrnBariona,  quia 
mt  reuelauit  tibi, 

miturdefuo:  Va- 
<Jc  iftineSathana, 
qn  fapisnon  qua: 
ptfedquaehomi- 
aismt.  Ita  &hos 

iipuit  dicens  fe 
dic  inquo  debent 
jKulare  ne  offen- 

■Kfineeoambu- 
soffendant,  vt 


Vcqnariduum  implerctur. 


i. 


dieseasilluminar.Duodecimeft  faptattwmihittUSfluiD 
manetplenus:  Deieftoenim  Iuda,quinonluccbatiotct  Aa.aUT 

horas,alius  furrogatur. 

d     IVjonne  duodecmftnt  hor£ .  HuRONYNvsjDiesChriftus, 

it  aJiter  die«  Apofto  ["#  pa* 
..  .     w  .      1.   r  -      -r-  li.quomodo  Chri- 

duobusdiebus.Ucindepoitnascdicitdilcipulisiuis.  Eamus  1  ftusdiesei,,ficutdi- 

a     Quoddifeilit   nfirnvta  U  fuic  quod  leditp.  rflstisefr.  ^useftcina  IcruAlciu.    2    Clt !  CVO  fam  lux  tnitdi 

A  r»|ibui  !e  Iula  li.dr  .iic  ta  Kornulc  IX  omani. 

inluda;amicerum.l>icunteidikipuli:  Rabbi,  nuncquarre- 
bant  telud.xilapidare,6cicerumvadisilluc?  Refpondic  Ie- 

a     Q_J  N  >p  vi  Sil.tif  mihi  coniil  ■>n  ,  ■'■  dmt  fc  ulimni,*  inm   die  ambulate,  cVn<jnoffend.?:is. 

fus:Nonneduodecim  hora: func diei?  Si quis ambulaueric  111 

Ideit.m 

die,non  ofFcndic,  quialucem  huius  mundividcc.fi  aucem  8  gdio dixivnonneduo-  m..«.j 

a    Inttnebr"peccator-ni  veliinoantii.  Ego.  Oft<  ndens  r  tmn  m  (uitranlhus.    9    dCClM  r}Of£  fltllt  diei.lp 

ambulauericinndcle,orTendic,  quialuxnoneftineo.Hax  IO  fiintelligunturduo 

Nifi  hora  nibu<  mortuus.  I  I   dcdm  Apoftoli. 

aic,&  poit  harc  dicic  eis :  Lazarus  araicus  noiter  dormic ,  ied '  z  e   /? credatis  •  Non 

1  Seeun   umqu.-inellexerunt.  I  J    qiiod  lliOdO  UlCipC- 

vado,vtafomnoexcitemeum.Dixerunceroo  diicipulieius.  X4  reru  credere ,  fed  vt 

QMafoletefleiomnusa-gi.tntumlliit.in^ium  °  Z  I  5    robuftmSCICderCnf. 

Domipeiidormitialuusent.lJixeraraucem  lefusdemorce: l6  SemPer  emmfuies, 

.     .      .         .  .         p        .    ,.  17  eorum  muacuhsau  b 

ilh  aucem  pucauerunc,  quia  dc  dormmone  iomni  dicerec.  ^  gebatur. 


egofumtuxmvdi.  loan. 
Sicut  Apoftoli  dies 
funt  ficut  tiiiPoseftit 
lux  mutidi .  Et  vnus 
dics  duodccim  ho- 
rashabet:  vndeipfc 
Dominus  in  Euan- 


Quia  obfcurcdixe  at    or"    t 


19  f    Etinnenit.  A  v  O. 


Trafor. 

Tuncergo  Ieius  dixiceis  mamferte  Lazarus  mortuus  eft ,  &  ""m  r  sti"ca*quioot  aa.to.l»t 

a     Meruhillat  re.  Et  amen  f;  o,quu  moruuseft.  10   (Ullt  dieS  niOItiS.  Na 

gaudeo  propter  vos,vt  credatis,quoniam  non  eram  lbi.  Sed  z  i  fcitm  homo  cu  on- 

G«rl»u«-  22  ginah  peccato,eccc 

eamusadeum:  DixicergoThomasquidicicurDydimus,ad     dies  vnus,  mortis. 

a     Ece  ^e  usamantiumafT  &      vel.cum  co  viuere,  *  Kum  eo  mor.  2J    Poftqtiaill   VCilit  ad 

tcondiicipulos:Eamus,cknos,t&mdriamurcumeo.Venici4  iationalesannos,na- 
itaqueleius&mucniteumquatuorcjicsiaminmoniimento  2$  SS^ncSScTSS  p 

tibifierinonvis,alij  ne 
/ecf>-/f)tranfgreditur, 

onoieteseummori,qui  prohominib.venitmoii.il-    Eccc  fecundus  dics  mortis .  Data  eft  a  Deo  etlex  fcnpta 

losautem  6^  ptohibens 


NICOLAVSDE    LYRA: 

t«/.  npu^nantibusi&  rirtuti  dsmonum  ea  imponentibuspoffei  di 

nfirmitas  cr  mnrs  feejuensfuiffet  tantum  fcund'im  appa~ 

y  dlufioncm  (adam  a  Cbriftopjrartcm  mag-cam,  &  boc 

$  odiiintttr.Vtergoau.  qtuainfiimabatui,  tuncquidc 

colo.&^c.r>'«i  lord-ntm: 

-liSviiebus. Expetlaniomortem  Lf^ari,fic  tpeffct ejuatri 
tnttquam illi*c  veniret ,admaiorem  miraculi ctrtitudinfm. 
i  eindepoft  hxc.Hic  coafcouenter ponitur mortti  La^aride- 
Kln<]i-adenuc  atone  Saluatur  jic  procedit  /fuia  prtmo  p>o 
p(  vmtndi  in  lu  :sapr.tdicit,fecundo  caufam(ubiun^tt,ibi.Hxc 
aitrtiotdlocup>£d:tt:>mperut-nit,  cr.Venit  itaq;  Icfus./»p« 
m  tppme  dicitur  //'c,Deinde  poft  IlCC  Sciltcet  expeclatione 
m  isLaiariprxd.Clam. 

!  icitdifcipiilisfuiStEamusiIudca.Ho* autempr&dixiteis 
prtrconf:irtudinem,f{uiajciebat  eos  inde  terrert,vtminus  iacula 

ueprxuiderentur. 
■   Ciinteidifcipuli.T/mfnteji»  ludxam  reuerti. 
\bbi.nunc.Hoc  babitum  eft  caprtccd.Et  ta  ite.vz.  il.QJ. 
i  tibi  nec  nobisfccurum: 
<  Irlpondit.Iefus.Eof  affecurando 

'■  )nneduodecim  horx  diei  lunt>Q.rf.//  voluntate  habebat 
lt  ntie iaptdandiymo'do  tame  nofaeient,quia  mutato  tepore  potefl 
"*ms  mutari.Erat.n.proucrbium  apud  ludteos,&  adbuc  efl  apud 
no^iod loquendo  demutatione propcfiti,  eticitur ,  duodeam  hor<e 
fmtitty&ideo  Saluaurvfuseft  talimodoloquendi.  Etoiiendit 
tltens.cp  dtberent  ejTe  fecuri,dicens. 

.sambulaiieiitindie./rfe*/^fi»ffr  &  iufte.Vel  alilcrln 
he. '  t(i,metum  quijum  iux  mundijaciens  diem  dtuinegratix. 
5  ^m  offcndlt./rfetf  fecurusdebeteffe. 

i  'uialuce  huius  mundi  vider. ld eft,meipfum  qui poffum eu 
falu  e.retaliter.LuccmM  c\t,ius\itiam  ad  quam  attendit. 

aute  amb.in  no.ldelt,jmepr£fentia  mea,vel  fine iufliita. 
12  'ftendit.Jd  eli,debet  (ufltaere  pcenam  offenfx  dcbitam. 
i ?  'ujalux  no eit  in  co.id eft,iu(tttia-velego  quifum lux.q.d. 
Chnus,qnandiu  vobifumfum  prxfenttainer,  non  debetis  timere 
hdii,quia  Cbriftus  etia  in  capuonefuos  difcipulos  faluauit  dich : 
Smi:husabire,»«  habctnr  trifra  iZ.b.fcdpcfl  mortc mea  pencu- 


/»«  itvubiimerttidxos  cmbuiare. 


12 


HvEC 


14  Hxcait.Hic confequenter exprimit caufam qttare  volebatire 
in  ludxa,fcilicet  propter  Lajan  Mt  iationem.  Et  diuiditur  in  duat 
quia  prtmo  denunciat  mortem  La7ari,tamcn  occulte,fccundo,expri 
miteammanifeile.ibi.  Tuncergoair.  Circa primumdicitur  fic. 
Hxc  i\t,qu£  immediate  pr£dicla  funt. 

15  Ltpoft hxcdicitei.Lazarusamicusnofterdormir.Mor 
tem  eius  vocat  dormitatio  em,quia  tito  erat  furretlurus. 

1 6  Sed  vado,vt  a  fomno  cxcitem.eu.ti.MM  facile  imo  faciliut 
eft  Chrtfto  fufcitaremortuum,quam  atteri  dormentem  Hanc  causa 
fui  itineris ,dixit  ad  afjecurandttm  difcipulos,  q:  d.  no  debetis.timere 
quta  non  vado  ad  difputanJttm  cum  lud£ts,(icut  ante^ed  ad  La-%a. ' 
rum  (ufcitandum. 

17  Dixerunt ergo difcipuli  eius,  Dne  fi  dormit  faluus  crir. 
ilA.Ex  quo  dormit ,fi%num  eilfu£  curationis  non  efl  neceffe ,  qttod. 
vadas  illuc,nondnm  enim  erant  ad  plenu  ujfeeurati  per  vcrb-a  Chri 
fti  nec  mirum,qitia  adhuc  erant  inftrmi,&  imperftili. 

18  Dixerarautem lciasdemoxtccias.Eamexpnmens per dor 
mitionem,ratione  prsditla. 

19  Ili  autem  putar&c.^erf  videtur  mirabile,  quod intellexiffent 
Chriftum  vetie  iretam  longam  viam  ad  cxcitZdum  bnmir.em  defom 
no.Dicendum,quia adbuc erat  rudes,&  in  tbnore po/iti,vt patet ex 
preditlts,&  ideomale  capiebant  verba  Cbrifti.  fel  dicedu,rp  Chrl 
ftus  confueuerat  eis  parabotice  loqui,  &  ideo  nefciebat  quidper  exci 
tationl  a  (omno  intelligeret,fufpicates  neforteparabotke  loqueref. 

20  Tunc  ergo.Hic confequenter  exprimit  mortem  La^ari  mani- 
fefte,dtcens. 

2 1  Lazarus  mor  iicKJon  de  morte  ehts  abfolute.fed. 

2i  Propter  VOS.*/X  vtdentes  eius  refttfcitationem,  inflde cfifirme 
mini.yelfic.El  gaudeo:  Scilicet,qtiia  nSeram  ibi,nonpropterme, 
fedpropter  vos,  quia  exprxfentia  mea  mors  eiusfu-ffct  impedita . 
cum  mors  habere  tocum  non  debeat  vbi  eil  vita,  &  per  confequens 
tins  refufcitatio  ntn  effet,qu£  t  amen  eil  vtihs  vobis. 
2%  DixirergoThomas,quidiciturDydimus,/</f/!,rfMtoe. 
24  Adcodifcipulos  fuoseamus&nos  vr  moriamur  cfl 
CO. /fltf  erat  magts  timidus  quem  altf  qutfi  dicat  exponamus  nos  pe 
riculo.yetfccw-dnw  alios  dicebat  bcc  magna  dite£iwne,quaft  dicat 
meltus  eft  nobis  cum  tllo  mori,qnamfiHe  ittu  viuere, 
aj  Vcnititaque  lefus&  inuenit  eu  quatuordies.  Hicconfe 
qucntcr  agtlur  de  adultu  Chrifiiad  La^arumiEt  dtuiditur  in  dttas, 
Tomus.  P    z 


Diuiii». 


Glof  6rd.&  Nicolaide  Lyra. 


"k 


Qui- 

t«nr  «li- 
t»  roor- 

Tob.4* 
Dcutcr, 

»7.c 


ditum&Deoprobatumhabuerir.Ipfca-item  hScciu 
fpicionem  (ubuertit:r^/Vg/rew/«(inquit)/7"<j'er  tuus. 
C  Etiam  fi  mortuus  fucn  .Tresmortuos  iulcitauit  Ielus  ,n 

in  domo.id  eit,m  corde,lecundu  m  porta,id  cil,in  ort  :t 
tiu  in  monumcto,idcit>m  opere  &  cofuetudine  peo  J 

&    H  1  F.  R  O  N 

habcntem.   Erat  autem!BethaniaiuxtaIerofolymamquafi  »  ^faCOmP,at 
{hdiisquindecim.MuItiautcmcxIud.Tisvenerantad  Mar-  *  paStes^afililsq 
tham&  Mariam,  vtconlblarcnturcasdcfratre  luo.  Martha      rilija  parenrib 

b     Q><ia  conteaif  latiui  quit- 

4 


B 


1201 

nrohiben*  ma!a,qutfSc  ipfac6tcntt.Ecccd.es  tertiusmor 

^lhc  v,u.Sed  &  hoc totcmnut  hommcs.Eccc  quartus 
d.ef inorusi  qua  putret  homo,  fed  ncc  ules  rehnquu  mi 
lcncordia. 

a  Erat  autetn.  QuOd 
Bcthania.idcit.  do- 
mnsobedicntix.vbi 
falicer,  lufcitandus 
erat  niormii^vicina 
ctt  lcrololvmis  bc- 
ncmylieriocdgruit 
quia  gcns  Iudxoru 
quo;  |0  linc    l.vculi 


t. 


Aftiuaviu  primnmoccurritper  opcramifcr.cordia. 
tcin  dclider.nt. 


tem  aciiaci.nc. 

crgo  vt  audiuit,quia  lefus  venit,occurn  t  ilh.Maria  autem  do 


mUedcbat.   Dixitego  Marthaad  lefum,  D:omine,fifuiflcs  « 
conucrtctur,citoad     jlic  fratcr  mcusnonfuifretmortuus.  SedScnuncicio,quia  8 

lcrUlakm,  ldclt,  ad    b  Ambigued;ftum,nondeterminatquando,5:iJcoi]ladieitei. 

pac.s  v.iioncm  pcr-      aua.cunquc  popofceris  a  Deo  dabit  tibi  ^eus .  Djcit  illi  le- ,  0  I10s  dot 

UCIUet.  Non  tamen  Deillaccnafum.dehacincett.,.,    An-t.lAi 


c; 


uocantc  diaboJfl 
parari,  ad  in< 
i   tiam  pcrcipi 
nolunt  ab  ii 
Deo  vocantc  cccf 
ni,  vt  apparea 
pro  noltra   r 


n.li  cxplctis  is.fta 
diis,  ld  clt,  pofl  co.. 
gmtionSvcteris  &C 
nouiTeftamctiipi 
ritualcm. 

b     Scd  &  nunc  (cio. 
Hocicio,quiapotcs  c 
lulciureliu.s,quod  d 
tuo  rchnquo  ^rbi- 
tno,nonautem  prae 
lumo,ncq>  rcc.o  vt 
fuicitcs,quxnclcio 
anfit  utius  fierire- 
iunecrio. 

#Theophyl. 
Fidem  quide  habe-  e 
batMartnamChri- 
ftum.led  nonquan» 

tum  opoi  tebat,ldeo  &  dicit.Dne  fi  fuiffes  hic^&c.Qaod  fane 
dixit.vt  non  credes  ahlente  non  potuiffe,  fiquide  voluifTet 
dcpellere  mortcm  fratris  iui,na &c  in  lequentib.  maiorem 
detlar  infit  mitatem  fi ^\ci.^uAcunq;.n.inquitypeiieris  Deum  da 
&iuJfoVidesquodillumficutvirum,quendavirtuteprx- 

ditum 


queviden 
2  rc,led  iudiciur 


fus:Refurgetfratcrtuus.DiciteiMartha:  Scio  cjuia  refurget  l2  re,iea  i 

.     Qd.Dui«quodrefurget,S-»erumcft.  fedperquera  lunc  j  .    o{$  ofteilderC  I 
returget,potcft  &  mudo.qui.egi  lum  lefurre.  » 

in  rcfurrcclioncinnouiiTimodic.DicitciUcrus.Egofumre-^^;^2J 

idtottlu.reft.O.qui.v.ta  Vtmodoeit  Laz.iu»  .  ,6  CreduiltaS  n 

fuire&io&vira,quicreditinmeetiamli  mortuus tuent,  vi  l?  f]CUt  non    -flr 

,     Incarne:     b     I.mviuen,  inanima.  1 8   dcS  noflc     qiK 

uet,&omnisqui viuit,8ccreditin  mc,non  moneturin  .tterI0  jear,ficdiflidei 

a     Sild  tempusmor/atjriccunduincanuin.  S.iensfijem.quzrit  confeflionem.  -?0   b  dolonbus  il 

OmniahxccicJo.quia.  ***  " 

num.Crcdis  hoc? Ait illi:  Vtique  domine.Ego  credidi,cjuia  tu «  d 

MinutadfaluTcmniundi.  f  Ar     mi/»nf*>c 

esChriitusfilius  Dciviui,quiinhuncmundut  veniiti.Et  cu^  cre^e3,bci: 

EaptorataaDeofide.&abc.data.  |d  eit.tupprelTa  voce.     +  mr,rfl, 

hax dixiflet,abiit  &  vocauit  Maria  fororc  iua  tfilentio,  dices * *  ™ "™iTi  \ 

voccmdomi 
nis  emm(  inqt 

credit  in  me  etiamp  mortuusfuerit  riuet. 
d^/«cr.VtviuitAbraham,Ifaac&:Iacob,quorumI 

citur  ficut  viuorum.Credensetia  moituus  viuit,fir 

credens  etiam  viuens  mortuus  eft. 

c  siUntio.Quiz  fi  audiflent  Iud^i  ea  vocata  fuifleah 

tj^  lcqueijH 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

quia  primo  agitur  de  eiu-s  peruentione,[ecundo,de  eiws  fufceptione, 
o.  Marthacrgo.i» piw4er^oparte<tici/«»-/;c: Venit  ltaq,-  Tefus 
&:  inucnit  eum  quatuor  dies  iam  inmonumgto  habente. 
i>uatuor  dicit  ad  certitudinem  mortis.quia  Iwetfint  aliqux  infirmi 
tates  latentes,quibus  videtur  aliquis  mortuus  ad  tempus,boc  tame 
non  duratper  quatuor  dies.Dicit  etiam  in  monumento.f.in  terra  re 
clufus,quta  dato  q«od  fuiffet  ibipofttus  rnius ,nibilominus  in  tanto 
tempore  futffet  ibi  mortuus . 

j  EratauteBethaniainxtalerofolymaquafi  ftadiisquin 
dectm.  °J<«*  valent  lrucam,fxeeplo  vtofiadio. 
i  Multi  aut  ex  ludeis  venera  t  ad  Martham  &  Mariam,  vt 
conlolarentur  eas  d'e  fratre  (uo.Tumquia  erant  nobiles  dormnjt 
Tii  quia  er  H  fatis prope,vt patet  ex  diclis. 

3  Martha  ergo.H/cagir«r  de  rbrifiifnfceptione^&primo  quo  ad 
Martham  fecundo quo ad  Maria tbLEl  cu  hxc dixiffet.  Vrima  in 
duM,quia  prtmo  Chrifiws  a  Martba deuote fufcipitur.  Secudofra- 
trts fuifufcitatto  ei promittitur,tbi:Dixit  i\\i  leias.In prima par- 
te  d/cjr/»c.Marihaeigovtaudiuit,quiaIe(iisvenif,i/?/<i.rj./jd 
bebat  cura  domus ,  &  idco primo  nunciatus  ei~l  ei  aduentus  Chrijti 
ftraliquem^  quiaduentum  Cbriilipr<euencrat- 

4  Occurrit lllii^eHerfnter & deuote. 

5  Manaautem  domi  fedebat.  Culudxisquivenerantadeas. 

6  DixitcrgoMatthaad  Iesu.Domine  fi  fuilfeshic,  frater 
jneus  n6  fuiflet  mortuus.Er  quo  apparct,quod  credebatipfum 
fofle  prxferuare fratrcmfuum  a  morte,tamrnimperfecle  credebat, 
quia  vtdeturinnuercrfuodnon  poffet  Chriilus  tantumabfens  quan 
tum  prefens, 

7  Scd&:  nuncfcio,quiaquxcunq;  popofcerisaDeodabit 
tibl  Deus.A,irfer«r  per  boc  non  fmffe  edocla  plene  de  eius  deitate 
quia  non  dixiffetfquecunque  popofceris,fed  dixtffet.quxcunqne  iuf 
jensfient. 

t  Dicit  illi  Icfus. Hic  fujcitatio fratris fui  ei promittitur)Cum  di 
citur. 

9  R e lu rget  frater  tuus.  Sed  illa  intellexit  hoc  de  refurrecTwne 
fntura.ldeofubdnur. 

lo    Dicit 


io  DiciteiMartha,fcioqarefur.innouilTimodic 
patetyquod  erat  defeUa  Tharif£oru,quatii  ad  hoc,  (p  cW 
furrecHonemfu>tmam,&non  defefia  iaduc£orum,quib:.. 

1 1  Dicit  ei  Iefus.EjTf  licans intentionemfua  de  refmcQi^ 
tris  fui  propinqua. 

1 2  Ego  fu m  refurreftio.  Scdket caufaliter.Tu  quia  rtt 
Chrifli  e(i  caufa  nofire  refurreclioni..Tum  qnix  rrfurrcfiitjf  * 
futurafict  virtute  Chrifii  vocantis  mortuos  ad  iudicium. 

\3   Et  vira.Ter  effenthm,propter  quodfum  caufa  vitt  om 
uentibus,&pofium  da.evitam  mortuis,quiaquod  cfi  talt 
tiaefl  caufa  omnium  aliorum  quefunt pcr participationem,  bt 
tur  z.  Metaph. 

14  Quicredit  in  me.Sicut predeilinatus. 

15  Etiam  fi  mortuusfueut.  Terlapfum  in peccatumrrtt 

16  Viuet.Fina/irer  vitagratia. 

17  F.tomnisqtii  viuit,&:creditin  me.Fide  formata.  j 

18  Non  morieturinjetefnum.fi/  fi,niorte<sternay 
tur  morte  temporali,adf  luendum  debitum  njtura. 

19  dcdishoc.T^on  p  1 1  bocquafiignoransjed  qutrtnf* 
fefftonem  ad  meritum,  quia  orefit  confiffio  adfalutum,  vt  \btt 
Hpm.io.b. 

20  Aiti\\i:Vliqucdominc.Quia  pcrCkriftivcrbacr<\it 

tla  tn  ftde plenius  qnam  ante,quod  patet  ex  eiusfequtntico  W 
in  qua  primo  exprtmitur  ipfius  Cbriflidignitas  facerdotaii  V 
gia,cum  dicitur. 

21  Egocredidi,qa  tu  esChtiflus.W  eil,u»clus  vncTio_ 
bebatur  rcgib.& Jacerdottbus,fccundo  Chrijii  diuin'ttas,cu 

22  Filius Dei.rci/icer  naturalis-.teuio  incamatioms  ve 
fubditur. 

2j  Quiin  huncmundum  venifti.T^onpfr/ociwH/i: 
fedper  carnis  affumptionem. 

24  Etcum  ha:e  dixiflet.  Hic  agitur  de  fufceptiont  Ch 
ad  Mariam,quta  Martha  a  Chnflo  edocla  ilatim. 

25  Abiit.&vocauitMariam  fororem  fuam.r/an 
nos  ruinores  quos  ipfa  a  Chriflo  audterat. 

26  Silentio.Proprer  Iudaos pr<efentesyquorHTnaliquici 
JtummachinabanturMcens. 


citur^ 
as,t» 

mttty 

liqnt 
etbf 
iChri 


,  / 


Ioannis      Cap,  XI.  1204 


P5 

,  Huercntur & ifa  nonvidcrer.t  miraculum.Sedquiapu-  deChrifto.Chriftuseftincorde.  Fremit  vero  fuks  in  ho-  n 

.]er_nteasadfepulchrumfratrisituras,fequutifutit.  mine.dumdepeccattsincrepatfe. 

q  Etvocat „.Caufabreuiratis  in  verbis  Martheoitedit  no  d  vbipofutsTis  eum.Qm  abtens  fciuit  morruu,:!cit  &  vbi  fit 

rasdiftum,ideft,quoddominus  Mariam  vocauerir.  iepultus,fedficdicens,fequafi  nefcireperditum  homine 

D  seqnuti  \tmt  eam  di.  H_c  io  euangehita  narrarc  curauir,  fignificat,vnde  dicitur:2\(o«  noui  vos.  Et-.Pbi  es  j-dam  ?  M       , 

videamusqtlCOC  e     Iefis  ergo .  Diffi-  Geo.j'.- 

«iofecerit  vtplu-  a  Maeifteradeit,&  vocat  te.llla  vt__t{iuit,iurrexitcito,  ck  vc-  1  tultatem  oflendu 
iS"qaald!  nit _ cum .  Nondura enim  venemr  Ieius in  caiMIum ,  ied  }  ™^°"'s  ^ 
_.ni.  crat  adhuciniliolocojvbi  occurrerateiMartha.Iudarjer^o  4      *  Theophy- 

_  T  H  E  O  PH  YLA«  a     DereiurrccHonc.  L  A  C  T  V  S   .     Quare 

c  v  s .  Quampri-  qui  crant  cum  ea  in  domo ,  __  confolab  antur  eam ,  cum  vi-  Euangehfta  mrium 
£_?_____  "  d'!fat  Manam.quiacirofurrexir&exnr.  feouuti  (_,__,     ^&^ 

ft  Maria,!eduirgit  dicentes:  Quiavaditadmonumencum,  vtploretibi.  Ma-  5  Iefus.V&iftemuem 

Idcurnyenit.vn  rja  ero-0  cun?  VcnifTent  vbi  erac  Ieius,videns  eum,  ceciditad  6  Pallicni?  Vtnosdi- 
dmanifefu,quod  °      i^t^^Mm^Maa\tunUMt>ffin!t^adVi*1k»ao<tta  hoipir-.i.         icamus,  quod  vere 

n„  pr*ueniffet  il-         j  s  ei     ^  dixic  ei :  Domine .  fi  fuifles  hic,  non  efler  mor-     "atu"  noil™  ami;     ■ 

Jai  Marthaneque  r        ,  r  >  7  dtusfuent.  Namcu  _ 

pns.iiquidemco-  tuustrarer  meus.lcius  ergo,  vtvidiceamplorantem,  Sclu-  9  fupraomnes  Euan-  F 

gi.uitTetiftaiefum      _a:os  qui  venerantcumeapiorames,  infremuitfpiiitu,  &     geliftas  (ublimiora      • 
vtJium.Nondum  c  ai.__o_.  r  9  dedomino.loquar, 

a;  Icfus venit  in  ca  turbauit  femccipfum,  __  dixit :  Vbi  poiuiftis  eum  ?  Dicunt  &  maS"a  #«"»* 
i*,um,Tard.us.n.  d  ylfertre.      *    Pi0r«trgoceP«ca„r.        «.__»„_.  eiusmyftena  tradat, 


tnevidereturad     ei .    Domine,veni&vide.  fitlachrymatuseftlefus  .  Dixe-     captoptet  &incor 
a-aculu  .pperare,  >  v__«-ici«_:„«_~_«K._i_Lr„ MMMH.  10  poralibushumiho- 


.i^Sqh     runtergoIudri:Ecce?uomodoamabateum.  Quidam .' l  fijffl^      ^ 

»                         •     Potuit,fednoluit,iiu!apluselUuUiraiemorcuurr,quamne  moreretarftceie'         b     Inuidi            .     ,  ■    ■  "*      n- 

qikm     magniim                           hocquodc_n(iteb_tur,noncredebanr.  dele  nOminem  OltG 

,  o  ruturuivTmira-     autem  ex  ipfi_  dixerunt .  t    Non  po*terac  hic  qui  aperuit     derit  ex  noc  mon- 

■i,&qualerarius  e         1            •             _.__.__*_•_■  .  T  f           12  ftrans  carnisvexira- 
fct  crantq;  multi      ocuIos  cxa  natl>  hcere  vc    hlc  non  morerecur?  Iefus  er-rj  tcm,  vttudi.casqcf 

ediperiilud,                   ,           iWi«M*"«i*«»        .  quamuis  Deusfue- 
. ; ■ter  hoc  diipen-     g°  rurlum  rremcns  m  iemecipfo  venic  ad  monumentum .  I4  rit, fuerit  &_  homo. 

mltikintmi  .                     Namhcut  Lucasab 

rai!iteftes.DicitenimEuangeliftaquodInd?iqnierant  agoniaiV:guttisranguim's,eV:fodore,ita&:hicaluctucredi 

cniilaindomo  iccutiluntillam .  b.lefacitquodcarnemveregeftauerit.                               H 

«  nfremuit (pi.Kou  poteftam:Ipfe  fremuit  &r  turbauit/e,  *  GRtc.Videndum  eftqu?  culpa  praecefiit,  aut quxfit  Eul^7& 

q  maliustiubarenonpotuit,ficutoiahm6ifui'cepit,qa  p?nitentiafecutapoftculpa  vtquosomniporensDeusp  morai.U 

v jit.Significat  aut  quantum  homo  turbari  debeat,prei-  compnnclionis  gratiam  vifitat  illos  paftons  inla  abloluai.  bt«>  n.e 

Wuntamoiepeccati.Quadoautempeccatorcomputas  Tunc.n.veraeftabfolunoprefideniiscumsterniarbuiiii 

q ;bona Dei  accepit ,  qux  maia  reddidit,  fremit  in  (piri-  iequitur  iudicis .  Quod  bene  quatriduani  mortui  refufci- 

iu tarbatur:Chnftus fremit  m  eo  c_  turbatur,quia hdes  tatio  illa  fignificat ,  qu_  videlicct  demonftrat ,  quia  prius 

de  (£3^"  mortuum 

'                                          ■                                               ,1                                                                                   !_"—           '                                                                      ,111  — 

NICOLAVS  DE  LYRA.  hoc  ttiam  cflendit  veritatctn  bumatnc  natura.Varis.  n.pcriculi  efi 

igifter  adeft,6c  xo.tc.I.kct  non  fn  fuprattxpreffum  quod  difrederevcrabumanitatemin  Cbrislo,ficut  &  deiutem,  &idco 

vocaret  Maria,tamenhoc  elXcrtdendu  quianoeflprcba  vbi  Cbritlus oftendit fuam uatatcnj,adiungebat aliquaad declara 

bn»oiAla,tbatnhocmentiretur,fedproptcrbretthatcmeuan-  dumfuabumanitate,&econuerfo,&hocpatetin  eius  natiuitatey 

[•iktUnd omifitrfuiafufficit ex  verbo  Martbx  exprimere.  qttando  iacens in pr&fepio^ut bomo infimus.fiella  fecit  radiarein  l«,*'  " 

1  lilavtaud.uit,_:c.venitadeum.EAr  magna  deuotione.  ccelo,vt  Deus^Similuer  in  paffione.quado  ipfo  morientcs  ex  natura 

;  Nond   menimveneratleftisinca.O/Fcnrfw<7MO</--7»i  paffibilifolobfcuratus  efiinuifibilivirtute  Dei.Ethic  ftmiliter  in 

■  *kmtndx  non  fe  ingcrebat,&  vt  ex  aduentu  Indtorum  cum  fufcitatione  La-^ari quatriduani,quod  erat  maxima  virtuiis turba 

vUtiifju./iyinag:  s  celcbre  &  notorium  effet  miracuUm.  tns  efi  &  fleuit,ad  declarandtm  veritatem  hnmanitatis: 

ludz\ci-go.Etpatetlitera  vfqucjbi .dicentes.  11  Dixerurit.Hic  ex affeftuChriflioflenditurfequens  murmura 

Quiavaditad  monumentum>vt  ploret  ibi.Credebat.n.  tio.Iudxienim  vlderunt  Chriilum  tri(iari,& per confequcs argue  -  -ft.  - 

'  lelkjnbtto  motam  tx  compaffiunefrattis  fui,quia  non  audiera  ant,qucd  tnors  illa  cotra  voluntatem  Chrifii ftmpliciter accidifiett     " 

1  bm  Martb£  vt  diiitm  ejt.  quia  triflitia  efl  de  bis  qu£  nobis  noletibus  acciderunt,vt  dicitU» 

v.z&cxcci.adpcdcscius.QuodnonfeceratMartha.Ex  gu.\\.de  ciuitate  Dei,&  per fbfcque  s  tocluiebant.quod  no potuif 

<j  H!",quod  M  ana  magis  amabat  Itfum  &  reuerebatur.  fet  La^aru  praferuaffe  a  morte,&  boc  e[i  quod dicitut ^Dixeru nc 

Etdixitci.Dommefifuiircshic.E^/?o«it«r/?c«f  fupra.  ergolud-iieccequomo.ama.eum.i^ai-Tif/c^wffaif/fwr/i- 

!  leluscri;o.H/c£.j»/c^»itier^/rM>-</e  Lazari fufcitatione.Et  gnumimmentes pcr hoc quod libenter ftpojfct praferuajfet  eumi 

i  itturin  duas,quia  pnrao  ponitur fufcitationi s  atlus,  fecundo  mortc,&  cx  hoc  vlterius  miraculum  C£co  nato  illuminato.  volebcit 

fifacffeflusyibi:  Multi  ergo  ex  lud.Pri»»*  in  tres,quiaprimo  annihilarey&  inalium  rctorquere,dicentes. 

d<  nbitur  affeclw  Clmjli  ad  Laxar'u,fccundofcquls  indc  murmu  12     Non  poterat  hic  qui  aperuit  oculas.  £>y-'/7  dicat,cxqu9 

'■t*oru,ibi:Dnt.ciunt  crgo.Tertio  Cbriflus fufcitat  tnor-  ndpotefiboc,neciUudpotuit,necfecitjUinoexpecldbantfufficien 

, Icfus  ergu  rur fu r« .&:c.  Afcclio  Cbrifii  ad  La-zjira  ofie  ter,ftd  iudicabant ante  tempus  quia  Cb rifius plits fecit. Tlus  enim 

pritno  exftgno,cum  dicitur-,  ielus  ergo  Vt  vi.eam  plo.  SC  efi mortuum fufcitarcquam  mortem  infirmantis  impedire. 

vccum  ea  ploran.fix morteamict.  13     leius ct.Uictconfequenter ponitur  La^arifufcitatio.EtponH 

•  lnfrern u it  lpi.__  tu r.fei p. Fremitus  cofurgitex  indignatio-  tur  hic  quinquepcr  ordine  facientia  ad  miraculi  certitudinc  &  m* 

nlc.n.Chrilli  fremttus procedsbat  et  indignatione eius cotra  dia  gnificentia.Vartes patebunl profequendo.Trimuefi  dcfcriptio  fe- 

w  >pet  cuius  fuggefltonem  mors  inlrauit  in  mundum,  qttcm  erat  puicbri,  quod  cratfpelunea  cauata  m  rupe  magna,&  profunda,ita\ 

(1  dcbeliaturusjcurbatio autem  illaprocedebat  ex  copafftone  La  quod fotcrant poni piura ibicorpora  fcilicetcorpora  eorum  quifne 

\<  &fororum  eius.Sciendum  tatttcn,quod  iff„  paffiones  &  coft.  runt  tiufdt parenteU^vnde frequeter  dc  in  libris  l{eg.  Sepultus  efi 

M  erant  in  Cbrijio  vitiofafed  maps  virtuofx  quia  no  era t  in  fepukbro  patrufuoru. Sic  igitur  erat  faftumfepulchru  La\arix 

'tmtntts  iudiaum  rationis,  Jcd  magis  Jcquentcs  & per  ipfum  &  de fuper grandi lapide claudtbatur.Ex quo  patet  veramors  La 

tat^>ficntd.citIJhilofopbus^.Eticbo,  quodpaffioirxexcitatfi  zari,qafifuiJfetibipofltus*iuus,&fa>ius,infraquatr;duumfuif 

umrt  foriitudinis,adit'.uat  ud  attum  tyusfortius  exequen-  fet  mortuus  ex  loci corruptione,&  hoc  e(t  quod dititur.lcCas.cv. 
cnndo ofiendttur  aijcftio  Chrifii  cx  vcrbo\cum  dicitut. Vbi     lndignatus  cotramalicia  ludxoru defaftisfuis iniq;  murmuratiyty 

\ ' uil tis cum,cV cTouo  cxfaftocum  fubdiiur.  &  taiis indignatio  efi  virtuofa  qaficut  ad  virtuosu  £ti*tt apphu 

tt  lachiy mams  ciVEx pittatt  viiens  iQiufcpulturt, pcr  dere  bono,ita,et  Uignari cotra  maiu,  1 4  Venit. Dicii. n.fepnltuw 

»,                                       boc  Tomus  y,               P    9. 


UOJ 


Qol.ord.  &  Nicolai  dc  Lyra.        ii0 


Sei  propter.Uis  verbis  fe  gloriam  patrisqucrere,ficui. 
■soperib.oftendit.Namquiafm  hoiem  minorcratr. 
rc,abeopetit  (ufcitationem  Lazari.&ideofcexaaditu 
^.^^TmnuUdmmtKSoUinmm&fi^Mrt.    didt,&hocpr>circunftantes,1vtficcredercntDeifi|..li: 
VrV, , llu dilcipuli  il  viucntc  loluunt quc nugiftcr rcfufci-    d    rucc ««jw.Frerauit.lachiy  mauit,clamauit,cla dirlic 
r-ttc  uiuunv  r  lmeit  nucm  mn 


&  mortuumdfisvocau.t&v.uilicamtd.cens.-i-^r,^,^    c    . 

%  r«&poftmoiuisqviuensegrcllustucratadilc.puh: cft    alns 

folutus,ficut  fcr.ptu  eft.Cumqj  egrelluscflet  q  fuerat  hga    tre,= 


•vbierar 
Iii      qul 

liiorcmi, 


luigit  qucm  mc 

i    Moitjusrukjjpule.reu,  fub  legr.quia  rei  ftib  lege  boni  cum  lege.  niala:    COlllCtUdi.j 

Eratautcmipclunca,&ljpisfuperpoiituscracci.  Aitleius:  i  premit,  fed  taml 

«    onuUcsiiK-iouere.preaKii.-g.uam.  Confuccudinepeccandi.   2    poft   magnam  Vi 

Tolhtclapidem.  Uicit  ei  Martha  foror  eius  qui  mortuus  fue-  3  furgir,id  cft,  per  r 
rat.Dominciamfcctct^uatriduanuseitcnim  .Dicircilefus:  *  S™£^£jM 

1    Qni  «rcntemquitridujnumfufcititonneseni.Tipercii.eiunt&egrnrg.oriDei  l  uul"  ! 

Nonedixitibijquoniamficredidensjvidc-bisgloriamDei?  $  ni  £  UlfK0  J 

Tuleruntergolapidem/  Iciusautemeleuatis  iurfiim  oculis  6  m  vs.  SiammaJ 

U  folucrc ,  quos ar>      dixit:Pater,gratias  ago  tibi,quoniam  audirti  me .  Ego  autem  7  ftram  Panis rrf« 

dorcm  noftrum  co  c  , ..  ,         nnT0{rrnnPr  memidis JednroDterDODulumquicir-  n  ri,c^,w>Pi„, , 


tauit  mortuum.fi. n. 
dilcipuli  vt  Laza- 
lu.n  mortuum  fol 
ucrcnt,tctorcmir.a 
oltcdcrut  quam 
:,item,exquac6 
fidcrationc  intucn 
dum  clt,  quod  illos 
nos  dcbcmus  pcr  pa 
ftoralcmauthoiita- 


«uciatpo  gnolcimusperlulci 


l::us. 


d 

e 
f 


fcicbam.quia  fcmper  me  audis,  fed  propter  populum  qui  cir-  p  cus  & dotrrina  c 
cumlhtdixi,vtcrcdant,quia  tu  me  miiiili.  Haxcumdixiflct  *o  ft.s,  ftatim  pedes 

Sicut  potentiaeft  quodiutgit.it»  quod  liguus  adhuc  prodtit.id  eft,  tcnt  procellit.  1 1  luiqUl  COlllgaU 

voce  maena  clamauit.  La£,are  veni foras .  Et  ltatim  prodiit     runt  foluuntur. 

6  Vin.ulspeccatorum.  .  „  IZ  mtnUS folutt COI 


tantcm  granamvi 

uiticarc.  Quxnimi- 

rum  viuiacatioan- 

tc  opcrationcm  rc- 

ctitudinis  m  lpiaia 

cognoiciturconfel 

fionc  pcccati.Ynde 

SchukipftmottTO  g 

Lazaro 

dicitur 

veni  foras. 

quippe  peccatordu 

culpam  fuam  intra 

confcicntiam  abfcoditintrorstim  latet,in  fuispcnetralib. 

occultatur.  Sed  mortuusvcnitforas,cumpeccatornequi 

tus  uus  fpontcconfitctur. 

a   Eratautewfpe.Lzzzvus  mortuus,figurae(t.  Iudicorum  in 

Chrifto  non  credentium ,  &:  Iapid«,1d  eft,onere  lcgis  op- 

prelTorum.Sororesprocorogantes,fiddcsfunt  tn  populo 

ludzorum. 


vincui  >  pcccaiuiuiu.  - 

qui  fucrat  mortuus,ligatus  pedes  &  manus  t  inftitis,cKfacies  ^   ^t  La g™s  »g 

Velamea  fuper  eor.  *  '-  ! 

illius  fudano  erat  ligata .  Dfcit  eis  Ieius:  t  foluite  eum,&  fmi  te     Hj"1'  ;,u5,ola,t 

BW«l«W    B  Nonomnes.  .  p,  (l   t' 

'reuimiSTcd     ^ire.Multi  etgo  ex  Iudxis  qui  vcnerant  ad  Mariam  c/Mar-  \\  ^  ^J 
ras.x  Omnis  h  tham,&viderantquxfecitIeius,credideruntineum-Quida     temnit,fepultu 

i7cet,quando; 
furgit,quandoi 
fitct^>dit,quafi  deoccultisexeundo  manifeltu«\lcdac 
hgatuse(t,6c  dr  miniftris.Soluite  cu,&:  finiteabirc,  v.  | 
Oux,  ioluajis  jnper  tnramJ-J.crunt  &  in  cxlis. 
f    Ligatuspede^.-k  HiERoNY..\liafunt  Domini  vincu 
bus  in  falutem  ]igamur,aha  diaboli  quibiis  decem  &: « 
ulo    artnisligaueratm  lierem  ri  Euangclio,vndc&funibj 
izorum.  Jwferum  fuorum  vnufquifq;  coftnngitur.Quaefolmt 

MoRALiTER.Vnufquifqucpeccatormolepcccatoriuif  minusper  typum  Lazari  fufcitati,  quifafciolis&inJJ 
prerfus&:  fualegegrauatus,&:con(uetudineliia  m«la  n.n     vinctusiacueratin  fepulcro. 

fctcns,aho«exemplofuomaloapertecQrrtin-pi:.SoL-  re?,    g    Jo/«irff«»/.Chriftiispei  feviuificatintus,miniftri 
cbgitationesaliquac,quia  quandoque  cogitans  fe  malefe-    buitpoteftatcm  foluendi. 

cifiedolet.  h    ilnlc^c.ab  Siucannunciando  vtcre^erent,finepr 

b    Domine «m.  Timebantremotolapidepotiusfcctorem    do,vr(eruircnt.  Scdquomodohocfaclumfitdicit.-t 
cxcitari,quam  fratrcm  refufcitari.  geruntpanuf. 

c    Sed  e^-1 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
tfr  monumctnm,quaft  monens  tnonicm,  quia  monet  yittentcs  ,  vt prtt- 
cogiimt  mdrttm. 
i     Eratautcm  {rtlunca.Modoprxdiflofaft*. 

2  Aitle.  Hic  ponitur fecmdum,  J.lapidis  amotio ,  ctmdicitur. 

3  Tollite  la.&c.do.ia  .X^fUicVf  aliquadofufcitati  fint  mortui 
recenter,tamen  quod  tam  qnatridtfjnus  ex  fatorefolutus  rcfufcite. 
tur,non  efi  ftc  auditnm.  Et  hoc  verbtm  videtur  proceffifle  ex  admi- 
ratione  Martha  CT  eius  ign«rantia,quia  eiufdem  virtutis  eflfufci- 
tare  mortuum  vtroque  modo.Idco  fequitur. 

4  Dicit  ei  lefus. Corrigendo  eins,dittum. 

5  Nonnedi.ti.&rc.vi.glo.Dei.  lieft,glorhfmeiwt  yirlutem 
infufcituuonefratris  tui. 

6  Tulerunt  ergo  la.^i  prteceptnm  Cbrifli. 

7  iQfm^ul.Hicponiturtertiumtf.Cbrimoratioinla^rifufci. 
tationequodfacitad  declarationem  miraculi,quia  Indxi  Cbrifto  im 
ponebant  quod  facitbat  miracula  ptrtute  d&monis,quod  ofitniitur 
falfum  per  bnc^quod  infaciendo  nrat  Deum,  &  boc  ifl  quod  dicitur 
Iefus  atit  elc.^t oflenderet nobis  formam  orandi,  qiu  ejipcr  elc- 
uationcmmcncis  in  Dcum. 

%  DixiV.pa.grz.OcHs.n.pater  ccleflismagnificet;(fimus,&  iocx 
gratiarum  aclione  de  prxteritis  ad  pr&flanda  beneficia  fequcntia 
prouncaturj)oc  enim  cfiproprium  magnifici^vt  habctur  ^.Eticb. 
9  EgO  au.icic  ln  bis.n.qua  Cbriftus  abfolute  volcbat,dc!il .  ta 
tiua  voluntatc  conformabatur  diuinx  "voluntati,  &  ffc  cxaudieba- 
tur.  ?ciendum  tamen ,  quodorarepatrcm  cOnucmt  Cbrifto  ratione 

I  lonam  tatis  in  nua  cfi  minor  patrc,  non  autcm  rationt  diuinitatis, 
\n  quaefl  ci&quaiis. 

io  Scd  proptcr. iWm/W.b.i» x\1ud.us-iicelat,quod  in  Beelzebubfa 
ciebat  figna,quod  nmouet  conformando  voluntate  fua  cum  volun- 
tate  diutna.     m\ 

I I  I  lcc  cu.dixif.Hic ponitur  quartumfcilicet.  La-^ari  vocatio. 
(u  diiitur.Hxc  cu  dixiilet  vocc  magna  cla.  llocfacitad  dctla- 

rationcm 


ratwicm  miraculi,  quia  /7  dixiffct  in  ftlcntio,poficnt  dicere  ad  J 
rij  q;iod  vcrbi  magica  dix'tffer,v  tl  interpnfuiipt.Ver  boc 
error  eoru  qui  dictbat  animas  drftmftoru  latitare  in  fcptAW^LX 
idro  clamauit  Itfus  voce  magna  in  fufcitatione  La%ai 

car.s  a  longinquo  fcilictt  ab  infcrno^vtadcorpus  rediret. 
11     Et  ftatim  prodijt  qui  fuerat  mortuus.tf/c/wii/Hri  n- 
'icst  laiari fufcitatio,cum  dicitur:  Et  ftatim  prodiit  ui 
fuerat  mortdus.Qii*«*irt«*  diuina  operaturin  infianii. 
1 1      I     atus  pcdes  &Tmar:us.f7 ic declaratur  virtusiiuin  » 
Jolu  fufc  i  tando  mortuu,fed  ettam  facicns  ex  ire  ligatum, J  i 
-t  certituio  miraculi/inquantum  cxiuit  Layarus  eo  > 
fueratin  fcpulchropofittu . 

14  Dixit  cis  Iefus:fohiite.tfo:pr*Cf7>i*  ali;s,licetp 
re  ftrfeipsTi.vt  accedetes  deprope  ct  tagctes  ex  vift  &  Uii 
teflcs  miraculi  rfficaci  ■ncs,ftcut  fupra  diclu  efi  dcamotionr 

1 5  Et  fini io  abirc.^r  oflendatur  verefuftuns &  nopl  ■ 
per  opera  vitx  cuiufmodi  eii  .:t.;bnlatio,  &  comefiio,  &  <■ 
idco  infra  dicitur  fe.a,  qnoi  Lajarus  erat  vnus  ie  iifcumt 

\6  Multi  crgo./2:c pwittir fufcitationis effcttusiuplititei * 
mo  quo  ciprxfentes.SccMo  quo  ad abfentcs,ibi:CoUcs.< 
go.f  fjciJus  miraculi  circa  prafentes  ofiendii  tx  bocrfuc. 
ditlo  miraculo  multi  eotum  crediderunt  Cbrifto,nec  mirum 
ludfignuriifuh  diuhix,  virtuth ma>iifcsleoilenfiuum,q m 
fr.  ad  tcilifcadum  al:quoifalftim,&  boc  efi  quoi  iic;tur:M  U 1 
go  exluda:is  qui  vcnerant  ad  Mariam  &.".  xMarrham,  1 
derantqux  fecit  Iefus,crcdiderunt  in  eam.Etpatet.S 
17  Qujdamautem  cx  ipfisabiemntad  Pharifaros,  &: 
runt  cisqux  fecit  lcfu$.Dicn»tiofiorcsaiiqui,q>boc  fet 
bono  %elo  moti,t>olttes  ex  miraculo  vifo  rcfrcnarc  ira  enrum  t 
Jtfum>tanqua  hratwnabilcmtalij  dicunt,q>  malt  motiboc  fcc 
quia  jicut  t  x  fignis  vifts  boni,&  debli  couertuntur,  itafreqt 
mati  obiuran:uf,&thoc  magisuideturex  literafcquent,ubi> 
de  songregationi.  7'barifxorum  ai  traSanium  ie  mortc  Cbn 


et 

rr4 
iur 


L 


2o7  loannis      Cap.  XI.  uoS 

Quidfacimus^ih  huhomoy&c*  GnEcoRivsSynagoga    cerdos,&  myfteriu  babes  in  manibns  fpititu  Dei  loouu    n 
x  mandata  nC;  per  legemproruht  naicente  Ecclefiam     tus  eft.Dens  coftituit  vrrom  sfimfi  facerdore,  coi  rrortuo 
•:.(•.  equesinuidix  fcigne?fumpfit,Anno  a-muiationisfua:     vnusfuccederet.Sed nambiticne  poftea  cuenit    vrrlures 
«4  ,;ibusardebar,cnm  redemptonsnoftii  hgna  cofpicies  u     e(Tent  &  vicib9mmiftrarer.Fone&  pinres  m  vno  anno  ex 
ciofd '  fuosdiccrcr.^«/rf/«rtww>^i;w/»;c6oi»o  multajtgnafa    cjbus  forteexibai  qui  iucenfum  ponercr ,  q>  noo'licct  nifi 
>  I  Videbant  vndc  j   mmmofacerdnri.vt 

cnuerti  debuerant  ,  •  qavener.™ ,rei«hi,,»;c«di«i«nt.  2  dcZachamkcitur. 

Jpcruerfiores  fie-      autcmcx  ip(jsabieruntadPharil.TOs,ckdixcrunceisqua:fe-  3      *T«soJh "  t         ^ 
fcnt  qtmebant  ex-         .  '  Adutrfiisierum.  4  Confid=raPontifiea 

Higucrequemcer-     cic  leius.Collegeruncergo  TPoiiiihces&Pharifeiconcinum,  5  lis  digrmaris  virro 
«rbantmortuosvi-  Q.dcur„0^ro„id£,l,  nobls.  6  te,quomodo  plena 

i  ijicare  in  ore  tene-      &  diccbanr:  Quid  racimus  ?  Quia  hic  homo  mulra  iigna  id-  7  fit  gratia  fpmtus  ts- 

:  tntlegemiedlegis  a  cir.Sidimitcimuseum  fic,omnes  crcdencineum:  JEtvenienc  *  meiil  indigni  fint, 
rriequeDantur  au-  o  n  .  o  oui  illam  eeranr  Fr 

t orem.  Romani,  otcollenc  noirrurn  Iocum  &  gentem .  Vnus auccm , 0  houora  lacerdotes  di 

»  t   Credent  ineum:  ,   inu^n.vei.^xvei™^,^™.  ,.   .   1 1  gne,propte.  giatiam  E 

tuenicnt n?.T.t quia      ex  lphs  a  Ciphas  nomine,  cum  ellec Poncifex anm llhus  dixic  ,2  m  eis  non  proptcc 

fmebant  doftnna      c}s:  yos  ne(citis  quidquam.ncccoeitacis :  quia  expedic  vobis  1 *  e°riirr»  voluntatem  ■ 
«iseflecontra  rem  \  •*■■■'  p  i  r  l4Faiturnon  IoI.kT  ii 

pm & patetnas  le-     vc vnusmonatur homo pro  populo,cY non toca gens pereac. , \ pflas pjophctat: Sed 
p,  timebant  nefi      +  Hoca  femecipionon  dixic,  kd  cum  efTec  Pontifex  anni  ifi&ahj  multiindigni 

*  jXmVncmoi  d°  iIlius>   prophctauic,  quia  Iefus  morirurus  erac  pro  gence:  I^StnSle  & 

*  nneretqui  contra  Ec  non  tancum  progence,fed  vcfilios Deiquierancdifperfi iQftenlitate.  Nabucho 
bmanoscm.ratem  l  2odono!oideregnis& 
J:i&temPIumde-  zl  Chtifto,&BaIaam 
iidact.Etue.tpma.  deChrifto.Nonau- 
]:  temporahbus  timentmon  de asferms,  &  vtraquc perdi    tem  continuo  fi  quis  prophetat,  propheta dr,  ied  fiqnis .p- 

^rut.Locuseftlerufalem  quemperdideruntGetem  fu5  phetailie  vtprophetar,  ficutneq.-oisqui  medicinasparat 

c  f  rdiderunt  vbiquedilperfi.  medicus,neq5  iuftus.iuftum  quoddam  faciens,ledq  mite- 

;  Hocajanef.pfo.  Avcvstinvs.  Nota  et  malosper  fpiritu  tacitiuxtaillud,iuftecp  iuftum  eftperiequere.Piopheta& 

pphetia:pracdicerefutura,quodtamen  Euangeiiftadiui  Caiphasfed  non  propheticamente,&£peanonpropheta.  F 

i  tribuitiacramento,quiafuitPontifex,ideft,lummusfa  d    Pi-o^efl.Iudcorum.f.inquaerantoues^hoctmCaiphas 

«rdos,  «f^Sedquia 

NICOLAVS  DE  LYRA,  tcaiiusfibifuccederet^ndeetimorteeiusreucrtcbanifuvitiitiyfcd 

fcl^ollegerunt  Hic  ponitur  effeRusfufdtationis  La^ari  refpeclu  propter  cupiditatem  &  ambitionemfuamflatuerunt  inter  je illi  qui 

ifiuia  audita  fufcitatione  La^ari,cx  ira  et  inuidia  motifunt  erat  de genere  facerdotali^vt  quolibet  anno  vnus  efiet  qui  illo  o$cio 

i  UtraSandum  de  mortc  Chrifii.Et  diuiditur  in  tres,quia  prmio  po-  fungerctur.Miam  aut  ronem  affignat  Iofephus  di.  A  tempore  Hero-  r°rePhu* 

Khr eorum  congregatio,fciundo,congregatorum  dnbitatio,  ibt.Et  dU  JtfcalonitAquiauxilioi\pmanorumoccupauitregnumluda^fa 

tiixbanUtniiudiibiideterminatio.ibi.Vnuscx^pfis.lnprimaer  terdotium communiter  vendebatur,&  fic proptcr  maitts  lucrumte 

Jbjsarte  dkitur  fic.Colkgctuntetgo.Von.qui crat  maioris aut  poralt  fummus facerdos frcquenter  mutahatur. 

hitatis  &  magisMterati.  lz  V ixit  cis.  Tropter  autboritatemoffiiij  fuloquutus  cftdicens. 

lEt  Phan laa^  vidcbanturpu alus  religiofi,  cx  quibusfaflu  i;  Vos  nefcitis  quidqua  nec  CO$L i^d.primafacie  quilibet in. 

i  umgramiser.it.  telligens  viderefdt,quodadmortemhuius  homivis  dtmus laborare. 

\  Conci hu m.Scilicet  aduerfus  Iefum.Hoc  non  ett  ex  iextu,  ft d  Cuius  ratio  cft,  quia  bonum  communc  magis  eli  digedum  qu.im  bomt 

wttlLgitur  .  Circa  boc notandum,  quod  Tontifices  eiat  detribu  partkulare.Siaut  hotrtv  ifte dimittatur ,bonum  ttttim  populi  diffipa. 

MVbarifxtautempromagnaparte eratdetribu  Symeon,  quia  bitur,vtp.ttet perpr<£diftafecundumeorum*j1:mationerr>,& ftc cS 

la  tribu  habuit  ortufecla  Tharifxorum,ideo  in  figura  buiasp-  cludt,^uoi  itagendum  admortem  Chrifli,etiafi  expirteetus  nort 

ihmfuit  Goief.penult.a.Symcd  &  Leui  iratres  vafa  iniqui  intteniatur  aliqua caufa,&  hoceslquoddicitnr. 

f  is  bellantia,in  conciliutn  eorum  no  vemat  anima  mea.  14  Expedit  vo.vt  vnus  moriat.ho.fifw/»  effietbonus&iuftut. 

Et  dkc,Hic ponitur  eorum  dubitatio  quidfacerent  de  lefu,quia  15   Pro  populo.ld eil,pro  conferuationepopuli. 

'.batrationesadvtramquepartem.Exeuidentiaenim  miracu-  16  sltn6ta.genspZi.Sedmaneatinvita,Hicpatetmanifefte$ 

■m  togebantur  dicere.  pasfio  inuidU  &  liuoris  cotra  Chrtfiu,etpasfio  timoris perdendi ge 

fa  hic  homo  mnlta  figna  facif.  Et ex  hocfeqtur,  q,  erat  tem&Locumfubuertebantin  eis  rbnis iudicium,quia  in  mUh  cafu  ti 

tdendum  magis  quam  Moyft ,  quia  Moyfes  non  tot  nec  tantaft  citum  e[i  imcrficeie  innocentem,per  hoc.n.  noprocu*  arttr  bonu  coe, 

,ificii,&  maxime  quando populus  ciprimo  credidit ,  imo  valde  fed magis deftruitur,propter  quod  Dei  ludkiofaiium  eft,q, illud  mx 

t<ci,T>tpatetExod:4.Etftcbabebant  argumentumad  iffumreci  lumquodcredebantpermortemChrifiictadercf.deftrucltonem  lo- 

nium  &  hcnorandum  tanquam  verum  Chrifium ,  fed e  conuerfo  ci& gentis,per  mortem  Chrifiiincurrerum ,  quiainpmnam  httius 

a  uebmad  conirarium.du  entes.  peccati  [{omaniper  Titum  &  refpaftanumlocum  &  •lentcm  dcjirtt 

jSldimittimuseum  fic,omnescred.in  eu.  SicutinCbrislii  xeruntanno^z.poslpasfioneCimiii,ficutfuerata  Danielepropbe 

ttjttta  Cbriftodebebatur  regimen  fecundum  fcripturas  quas  male  tatum o.g.Et  ciuitatem  Qrfancluarium disfipahit populus  cttm  du- 

r>  ll.gebant  de  tcmporali  regno,ideoex hoc  videbai feqiti cotraim  ce  venturo,&c.&  d  Saluatoreprteditium  Lut.ig.f.  Fidens cinita. 

patorem  l\c>mavu  rebell  o,qiti  tuc  teporis  dominabatur  eis.&  hoc  temfmtlam lerufalem,&c. 

iclmurpropinquaoccafio  defttucliovis ciuitatis  &  tepliper  po~  17  Hoca  it\pfo.Hicponitur prsiiH* determinationis expofttio. 


»  —, -i ~..iperfipo.~ 

ent  nolrrum  locu m:  ld eft,ciuitatcm  & templum,  euaftont circapopulum  Iud<xorum,tame  verbum cius  ftc  fonabattp 

-t  %cnk. Captiuando  populum,&  ftc  patet  quod  paffio  timoris  Chriilus  erat  moriturus  pro  gente  &  populo,&  q,  fic  fuit  prolatum 

}>  tertebat  tn  eis  iudiciumrationis.  fuit  prophetia  quodammodo  de  futuro,q>  Chi  tftus  erat  moriturus  f 

Vnps  nut  ex  ip fis.H/c ponitur  dubv,  detnminatio.  Et  diuidii  falute fpirituali,&  nonfdum  luds.  orum.fed etia  omnium  gentium 

'es,quiaprimo  dubium  determihatur,ftcundo  determinatio ap-  qui  crcditurieratin  ipfum,&  boc  efi  f  dicitur.Hoc  a  (emet.&c. 

1  s^j: Ab  1U0  aut  dk.tertio  a  Cbrifto  euitatur ,  ibi:  Iefus  fupplepr<cditlumverbumbocmodoprotutit,fedpmotionVaUerius 

0.W  ro  in  pa.Trima  in  duas,  quia primo ponitur  Caiphx de-  iS    Sed  cum  elTet  Von.Quia  ipfo i^norante diclum prophetkum 

n**tlo,fecundo,butusdeterminatiow  expofitio,ibi:Hocaut  a  protidit,non  rativnefui  meriti,fcd  dignitatis  officij. 

Unpumaigtturpurtedkiturfic.  Vnus  exipfis  Cai-  19  Quiamor.er.progente.-r«7ica/«.rf<eor«wflw«i««/«rf«rii 

M5  nomine.-^o»  eft  detextu  ,fd  intdligitur  nomen  eiws  pro-  d&isfaluatifuntfuper  ipfum. 

53  eZ  w!fui  °ffif™dtfbdit»r'  -to  Et,&cfcd  vt  fi.7ion  quia adhuc  effent  Hlii  DciatJu,fedinpa 

r        r        on.arni  illms.  Domtnus auteprxcrperateffetan-  tentia  adatlnm  reducenda,quia  erantpnedifiinati 

^"^mmumfitrdoum,&pertotamvitamfuamiquomori3  2.1   Qui  C«ntdifperfi.  TerdiuerfosritusgcntUium,  4 

te  al.us  Tomusv»  P     4 


Mi"b 
Jl.b. 
M»r  ;.3. 

B 

*  Ma-.th. 
16.6. 

MJ    .14-4 


fvidetur 

iwu: 


c 


liO? 

Scd  quia  nr> 
ucrat    cua.i- 
gclilta 
a!:as   OU 
addidit.  ^</ 

t/«i  cr*n:  t/i- 
/jPfr/i  ft«X» 
g«irr/  .    ftlij 

prxdcllina-- 
nonc,  ficut 
6c  oucs  in 
llracl,  non- 
dum  cnim 
crant  ,  quia 
oondumcrc 
didcrant 


Clol.ord.  &  Nicolai  dc  Lyra.        uiij 


json  onincV  ptiui.icJmodo  Jflinitc. 


I!on  o»id«  piiui,ieuraoaou'iiinivi..  _ 

conercoarct  in  vnum .  t  Abillo  crgo  die  t  cogitauerunc  vt  mtcrficcrent 

&-or«         ^„o.(,on-<tfe.Molct(uo,e»Je[e(,,Hipc.fc<;uent;un1.  »     Mf«fiw  «W*»» »4  tfr». 


noocofl.l  ■- 

IB2phrca<)o*i«KipiCttsrrrua  ficwtoniefte  cleii». 


cum  Icius  crgo  iarn  non  palam  ambulabat  t  apud  Iudxos,  fcd  abnc  in 
rcgioncmiuxta  dcfejtum,inciuiratemc]uxdicicur  Ephrem  &  ibi  mora- 
batur  cum  difcipulis  fuis .  t  Proximum  autcm  crac  Pafcha  ludxorum,  & 
aiccndcruntnu.lci  lcrofolymam  de  rcgione  ante  Paicha  ,  vc  iandifka- 

„o«ceDci,tDeU«Tn<liqueconucnifridrarinv.  IU.U1  dui  i.naiinaientut  ^lcbrJt.one.  Male. 

»,  Mcutpt«cepci»tJJtu«Tnaisuce       ^,^.  ^  .,,».  j.^blocooianoiii»  tr,a.otdenece  »8ni. 

rcnticipfos.  Quxrebant  ergo  Ieium  ,«3c  colloquebanruradinuicem  in 
tcmplo  itantcs .  Quid  j  puracis,  quia  non  venic  ad  djcm  fcllum  ?  Dedc 
rant  autcm  pontificcs  6c  Phariixi  mandatum,uc  fiquis  cognouerit  vbi  fir, 


I 

«! 
-  i 


Adocctdendum. 


indiccc,vt  apprchendcrcnc  eum. 


diderant: 

I    a       Trox 

z  autem  .   I 

mincnte, 

3  cha  figu 

4  in  qin", 

5  vctus  a»h$  . 

6  immolar.Cs 

7  eft  ,    c 

8  liume; 

9  tcr    Iu 
jo  de  co 

i  t  dcndo 

12  leappi 
qnat  pa 
nis  loco.  i 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
*   i     CbZTC^tctinvnum.Idefi,invnamecclcftamexIndxts& 

Zent,buscon!iituta,vt  effet  vnum  outlctfcut  efl  vnuspalior,vtfu- 
%radinimefiprsce.ca.pTopterquodGcn.pen.gMciturxdeCbrifto. 
Ipfe  erit  expcclatiogentiumnifolum  ludxorum.^ec  boceflcontra 
ilLd  auoddicit  Saluator\tat.i$c.m  lum  milTus  mfi  ad  oues 
quxpenerantdomusllrael.  U&i*  W  faluator  loquttur  de  fua 
milhone ad  prsdkandum  inperjona propna.  Tropter  quod apoflo- 
hsdicitnjnn.is.b.  Dicocmm  dominum  Iclum  Ghnftu  nu 
ni  rumfuilVecircunfionis.  ....  ,  .  a 
->  Ab  illo  Hkponiturdcterminationtt  Caxphx  approbatio  qu.i- 
liss  effet  iniqua,quia  omnes  alij  crant  ajfetfati  adprocurandU  mor 
tem  licut  &  ipfe,&  boc  e  f.  quod  dicitur:  Ab  ll  lo  ergo  dic  CCVC 
inter  c  Lkrt.n.antehabuiffentvoluntatcminterficicndttpfum.vt 
patuit  per  prxdklajamtn  ex  confilio  Caipbx  diffinierunt  boc  *d  im 
plcrequamcitiuspoffent.  

3  Ieli.S  er.Hic  confeqtieter  ponitur  huius  dciermmatioms  decli- 
natio  non,«.adhuc  crat  tempus pasfionis  Chrifti a  Deo  prxordina- 
tu,&  Iudxi  quxrcbatoccidere  cum,vt  vifum  cU,ideo  recesfttad  tps 
et  hoc efl  quod  dicif  «r.Iefus  er.ia  non  in  pa.ambu.ap.ludxos. 
Unamuis.  n.  inter  eos  exkns  pofjet  eorU  impetum  rrfrxnare  tamen 
yoluit  ad  tcmpus  [atere  &  feoccultare,rationibus  prxditlis  cap.S . 
&  \o.vbi fimiliter  agiturdefua  occultatione. 

4  Sed  abij t  in  regione  iuxi  a  defertu.;'/»  pauci  de  Iudeis  erat. 

5  Inciuitatemquxdici.Ephrem.^M*rr<jrpdr««c?-ftfr«»s 

pooulata.  ,., .  - 

6  'Et  lbi  morabatur cum  difci.fuis .  rfque ad tempusproptn- 

quumfuspasfionis. 

7  Proximum  autem  e.^.lu.HocfubdituradoJicndendum,  q, 
Cbrijins  paruo  tempore  in  illa  ciuitate  fe  oceultauit  quia  ante  Ta- 
fcba  in  lerufalem  venit. 

8  Euicendeiuntmultilerofolymam  de  regione.  Qna 
tenebantur  de  tota  ludxa  adjolennitatem  venire. 

9  Ante  Palcha  vt  i'nntliAc'ip(os.Orationib.&facrificijs,ad  di- 
gne  tomcdedii  egnu  pajcbale,&  fi  boc  ficbat  de  agno  fignrali  multo 
magis  fe  debei  hotno  Jantfificare  orationibus  &  bonis  opcribus  ad 
diunc  rccipiendum  verum  agnum  immaculatu  corpm  Icfu  Cbriili. 

10  Qu<yreie.er.Ie.^r<iKd<rerc,',»j  doilrinam,de  cuiusmiraculis 

audittantfamam. 

ji  Et colloqucbanturadinuicem.Q«i4i»jr4t<iBrHr,c7M0(/j« 

,<jHf<t  congi egatione  non  venerat  ad  docendu,ideo  qu.uebat.Quid 

yu.Et lubditcuangeltjta qnaft  refpondens  quxjiioni eorum. 

n  Dcdcrat  aut.  Et patet  litcra.  Tropter  hoc.n.ab cis  licetab in- 

gratis  er  obliinatis  recefferatvfq;  ad  tempus  fuxpasftonis  difpoft 

tu.Circa  prsditta  in  hoc  ca.quxritur  vtrum  Caiphas  erat  vere  pro 

An  Oi-  phcta* ht arguii pnmotf    cquia  Balaamdxvere propbcta,vt ha~ 

phm  hic  bttur .7{vm.z\.&  tamen /ntt  malus  bomo.donum.n.propbetix  ali. 

T'VCrC  quando  malis bominibus  conccdttur  crgomalitia  Caiphxnon  itnpc 

*P  C"'  dtuit  in  eo  v<  ntatcm  prophetic.Item inlitcra  dx  hic,  quodpropbe- 

tauit  quod  Icfus  cffct  moritnrus  progente  &  vt  filios  Dei  qui  eral 

difpcrji  congregarct,&  boc  vcrbum  cuangelifle  videretur  falfum  ep 

nullo  modo  e\t  dkendum,nift  Caiphas  fuiffet-vcre propheta.Cotra- 

rium  arguitur  ptrhqc  quod  ipfe  dixitfalfum,dkens  illis  qui  de  mor 

te  Cbrijii  traclabant.Expedit vobis  vt  vnus  bor.io tnoriatur. Mors 

enim  ChriHi  «o  fuit  expediens  illis  qui  eam  procurancrunt  falfitas 

auum  non  jubefl  prophtti&,crgO)&c,  l\efponjio  dtcendum.quod  ad 

rationem 


tt    -k 


ratrnem  veri  propbeu  duo  requiruntur.  Trimum efl  fphab 
ram  cognitionem  de  altqtto  occulto  refpetlu  aiiotum  h 
quibtii conuerfatur,propter  hoc  dicitur propheta  qvafiprot 
vt fupra  diflum  efi  inquatu  cognofcit  ea  qux  hng-nquafuntt 
tione  ahorum,propter  quodfialicui  fial  apparitiofindkansa 
cccultum  non  duitur  propheta,fi illudftt  ei  cogmtu.  SicVba 
dit  fpicas  dcftgnantes  quahtatcm  futurorum  annorii,  &  T^al 
donojorflatuam  defignantem  mutabilttatem  rcgnorum,neutt 
futt  propbeta,fed Iofeph  &  Danicl  qui  de  occultis  illis  cogniti  I 
babuerunt propter  q>  di  Dan.io.  a.  intelligentiaopus  efl  in  vij  u. 
quia  non  pot  dici propbeta  fine  inteliecluali  cngnitione  fvla.  n.jk 
mtaginaria  non  facit propbeta,vt  visi*  efl.Secundo  requiritur.  k>< 
ipfacognitio  fiatmediantc  fpiritu bono.maligni enim  fpiritufc 
quando  reuelant  hominibus  ea  quxfunt  alijs  occulta,  nontan.  <*; 
boc  dkuntur  veri  propbetx/edfotum  cum  additione  diminuc  W 
cut  infacrafcriptura  dkuntttr  frequeter  aliquiprophetx  Bat  1 
propbctx  excelforu  talis.n.non  dkitur  propbcta  abfolute ,  ficu  ■ 
bomo  mortuus  dx  homo  propter  additione  dimmuentc.  prophem 
vera  coputatur  inter fpirituffancli  dona.  Cu  ergo  quxrii  de  d  ' 
■dicendum  quod  nonfuit  verepropheta,quia  nullam  cognitiom 
buitinfecreto dominkx pasfionis  q, effetfuturaprofpualifal 
manigeneris,  fed  tantu  intendebat  dare  conftlitnn  demorteC 
ptopler  ttmorem  I\omanorum.Veruntame.nfecundutn  <j  hk  di 
Chrifo.  &  Aug.  SpirituffanElus in prolatione  fui  cofiltj  ftc moi 
gua  eius,quod  iffe  iyioranle  vcrba  qux  prvtulit  jignificabantm 
ftimortcm  effe  futuram  pro  fpuali  hominum  falute  r.on  :<i7/C<7/i»J 
ci  verepropheta,ex  hoc quod  vcrbum prophcticuiynora> 
alio linguam eius ad boc mouente.Siiutncc afina  Balaam 
animal  roiiale  ex  boc  quod  vcrba  ronabilia  protulit  vtpatct  I 
ii.e.quiaillanonprocefferuntexinterioricdceptioncfeupn 

cognitionc,fed  magis  ex  diuina  motione  fecudum  quod  ^'^^H 
Aperuit  dtis  afinx,&c.£<cf^».C<*//>/><tf  <"«-'  de  morte  Cl^M 
taucrit,&  alios  perjuutn  confilium  ad  bcc  inducere  volue9^k 
fuit  expropria  conceptione &  diabolo  boc  fuggerente,q>  tni 
fuii  ftcprotttlit,quod  per  verba  illa  fignificarctur  pafjio  ( 
futurafpUati  hominumfalutejioc  nullo  modo  ab  eofuit,vt  dii  '■$ 
quiaquatum adboc  folU,V:tbu illud erat prophetkumidto p  'J 
nonpotcfi  dki  propheta.Ad primum  dicendum,quod  non  tjt  I 
de  tpfo  Balaam,quia  quarmisfuit  malus,babuit  tamcn  vc- 
tionem  occultorum,vt ibide dicitur .  Dixit  vir  cui  obtunt  c 
ocnlus,qui  vifiones  omnipotentes  videt.C«i/>/.><« . 
cognitionem  non  babuit,vt  vifum  efi  &  ideo  negatur  ab  cor  ' 
tia  nopropterfuan  malitiam,  fedproptcr  cognitionis  defettu  M 
fecundumdicendumverbumeuangelifix  citvcrumfibcnein  I 
tur  non  enim  dixit,quod  Caiphas  effet  propbeta,fed  quct 
%awt,i.verbum propheticum protulit  non  tamena  fmi 
euangthjia  dtcit,fed  fpiritufanffo  tinguam  eius  mouentc 
rantepropterquodnonbibuit  vere  rationemprophetx  .    rJ! 
mrntum  ctiam  in  contrarium  efl  fol+ndum  ,  quiaficut  dici 
Caiphasdlud  vcrbum  protulit  permotioncm  Jpirituffa 
nultum  efifatfnm  &  ideo  Caipbas  dkedo. Expedit  vobi-i 
moriatur  homo,&:c.  veww  dixit,fi  bcne  intclfgatur  quo  P" 
Cbrifii  quantumeft  infe,fuit  expcdicns  omnibus  etiamtllisf" 
eius  morte  trattaucrunt .quauts  aliqui  eorii  per  fuatn  m.\. 
vtiiitatem  recufauerunt,ficut  &  aiijpeccatures  m  peccato  i 
li  dectdentes. 


i>, 


A  D   D   I  T  I  0 .  biiitatetantumfi%nificat,quxcor.tingitquadoq-,finegraut 

Inca.u.vfcii/icitMrifjpoflj/ia.Infirmitascurabillsnondi-  tate^mde aliquando addhur buk termino languor diSofig  t 

titur  proptie  lansiuor.  magnitudinem  eius,vnde  z.Tar.z^.g.Dir-^cmnx cu  in  > 

Lanzuor  no  dcfivtat  infimitatis  in  curabilitatem  quinimmo  de-  ribus  magnis ,  Si  enim  languordc  fefignificarct tafurab, 

bditatem  »l" 


rw« 


irrir.' 


gllO 
ttM 


III 


ioannis      Cap.   Xll. 


IH2 


jnj  nitatis  fuperflue  rdderetur  magnnm,cum  quiltbct  infirmitas  in  uitx  mtcruemunt  mentiofit  de  e's  prout  a  facerdotib  difiinzuun/ur 

c ,  'nlis eft  'hagna.  ^ccfacit  ad prcpofitum  utruwinfinxitas La^a  vt  fup.i.b.Miferunt  ludxi  facerdotcs  &  Leuiuts,  &c  & ficin  alu's 

ru,tcurabilis  via  natnrx,vclnou,quia  miraculum  Laxari  ex  re-  & ficpatetfcim.  Ex  quib.fequitur,quod  profihctu  lacob  Gcn.pcn  a 

fyatione  maxime  infolitaftnguLir.tcrprxdic.uur  mn  aut  de  cura  Symeon  &  Leuifratres,&c.perpostiUltc?_ata,  fi  adpa{fione  Cbri- 

tio  infirmitatis.Chrifim.n.  mnumerabdes  infirmitatcs  curauerat,  Jii applicctur  intcltigeda cil  de  Symeone a  quo  VbariUi  &  bniufmo 

■tt  xtetinproccffu  euangeliornm  de quib.tamen  nonfic  folenni^a-  di defcenderut,  &  de  Lcuiiperfonafacerdotu  tmfeu  1 


Mratio.n.  infirmitatum  mtn  efl  in  tantogradu  miraculorumfi- 
Cu  elufcitatio  mortui  prdfertim quatriduani,vt  S.Tbo.in  i .parte, 
.art.vh.in  cor.quxflio. 

JL     D     D     I     T '     I     0  II. 

i  eo.cap.P bi dicitur  in poBil.Circa.  hoc  notandum,  quod 
pctifices  erant  de  tnbu  Leui: 

cet  tam  ftcerdotes  quam  Leuitx  oes  erant  Leuitx  ronegeneris 
tur'am  Aaron,a  quofacerdotes  defcendebant,  quam  alu  eiufdetri 
bu:  Leui patriarcba  dcfcendiJJent,tamenJ'oli  Leu.tx,qui  non  erant 
ftc  dotes  retinuerunt  ftbi nomen generis,unde  J^u.  i  S.c.  Filiis  au 
m  Leui dedi omnes  decimas  Iiraelis,  Scc.in  quo ca.pturics 
yo  t  Leuitas prout  diilinguuntur  afacerdotib.  jlaranitis,ut  ibide 
ft  &  fic  in  multis  alijs  tocis,vnde  fic  loquendo  de  facerdotib.& 
ie  -hf.prout  ab  inuicem  dtdinguuntur,  tenendum efl  quod  Leuite 


tpotificuab  ^ia 

ronc  defcendentw,non  aut  Leuitis  prout,afacerdotib.difiinguuntur. 

Vrophetia  vero  Moyfi  applicadx  efi  tribuiLeni,prout  difiinguitur  a 

facerdotio,qui  immunes  fuerunc,  ut  ia  diclu  eit  tarn  a pcccato  vituli 

quamab  occifione  Cbrifli  &  fcirn  fhb.  et  a  quacunque  idololatria. 

Siaiit  contra prxdiiia  obtjciatur  de  boc  quod  di  in propbetia  Moy 

fi  Deut.ubifup.Qui  dixir  patti  fuo  S;  marri  fuse  nelcio  vos  &: 

fratnbus  iius  ignoro  illos,&c.  Ex  quib.ui,  g,  Leuiixpatns  & 

malres  fimlher  &  fratres&fitios  habcbant  idotclatrasfeuprocu 

rantes  occiftorie  Cbrifii.  Diccndit,quod  quia  leuitx  admifcebatur  cU 

alus  tribub.in  matrimoniJ\s,ficut  & aiix  trib.inde.potriu  Jxpc  cotin- 

gere,quod  Leuitx  habvrent  rnxtres  &patres  matrum  ex  ahts  tribus 

Jimiliter<&  nepotes,  f.  filios  (oro  rum,  qtti  dicuntur  fratrcs  unde  de 

^ibrabam  &  Loth  nepotr  fuo  diccbatur.  Fratrcs.n.fumus,  vt  Gene. 

i  j.b.Similiter  &  filios  filiarum  qn,n  contraxerant  in  alia  tribu  &> 


notuerunt  participes  in  fabricatione feu  adoratione  vituli,q$  fuit     tales  funt  quafifilij,unde  detaltb.uerificai propbetia  Moyfipdicla,f. 


vntmii peccatum  inter  aeccra apopulo  Ifraclitico cdm'>fla,ut  Exo 
x  *  Similiter  nec  particeps  fuerunt  in  occiftone  Cbrifli,  licet  in  v- 
tro  fcelere  facerdotes  de  prmcipalib.fuerunt  (fecialiter^fcim  opiria 
tts  Aaronidololatrafktin  'llofa&oprimumpatet  Exod.$z.f.ubi 
cvUoyfes  volens  uindifta  facereinpopulo  idololatrale  clamaffe. 
Si  iiseftDomini,adiungatur  mihuStatimJubditur.Cogve 
:  funtadeumomnes  fili)  Lcui.Et fic patet quod Lcui- 
;t  dlo  ailu  domino  adb&ferunt.  Quod  et  ht  in  gl.  Deut.  i  3 ,ubi  fic 


Qui  dixitpatrifm  &  matripne,  &c.e.  Eo  quodproprij  Leuitx,fAe 
genere  Leuitarum  per  mafculinamlineam  dcfcendcvtesffeparauerunc 
fe  e  prxdittis  confanguincis  de  tribubus  alienis  defcendentib.  in  pr*st 
diilis  duobus  cafibus,  vt  Deo  ad'o£rerent,prout ^l.prxdifta  tejtan- 
tur,qi:ibtts  litera  confonat  ut  ditlum  eil. 

R  E  P  L  i  C  A. 
In  ca.  1  x.Vbi  <fr«'f»r.Lazarus  Yx.dicit poflilla  ex  hoc  infirmita- 
temfuiffeper  naturam  incurabilcm ,  quia  infirmitas  curabilis  pro- 
fecerunt  vitulum  aureum  Leuita:  accin&igladiis  iu-  prie  nondicitur  languor  Burg.dicit  quod lan<yuor  non  dicit incurabi 
e  Moyfe  a  porta  vfq;  ad  porrarn  idololatras  interfece-  litatcm,quia  illitermino  additur  aiius  terminus  figritficans  ma^iitu 
Sedconflatquod  Jlarondeprincipalib.fuitin  iilo crle, prottt  dinem  i.Var.i^.vbidiciturM^nnshn^tioUbi  dico,quodma- 
n patet,  f.fcjm  pr&diBos  opinantes.  Uddunt  et  Hebr&i  prout  gnus  rcfertur  ad  intcnfionem  ddoris ,  quia  nndti nwrbt  incurabiles  i 
ty.tradit  infno^  Oeut.  tit.  de  idololatria  c.i.quodlicetpopulus    funtparui  doloris,  ut  Vhttfts,Hydropyfis,  &c.  Qriidamautem in~ 

tenfiui  doloris  funt ficut  fcbres  &  huiufmodi,cum  igitur in  fcriptu- 
ra  languori  additur  magnitudo,larguor  pertinet ad  incurabdttatemy 
magnitudo  ad  doloris  intenfionem. 

R    E    P    L    I    C    A. 
In  CO.C.Vbidtcitm.CoUegeruntpont.&pba.  conci.  dicit,poflil.  Gen.pc 
pontifices  fuilk  detribu  LeuiVbarifeosautut  plurimum  detribu  n«Jti. a. 


liticus pluries idololatraffet,ut inmultis  & varijs facra fcrip 
locis  bubetur  Leuitx  tamen  nunquam  idololatrarunt.  & ficpa 
imum  /1 4m  uero  habetur  exprette  in  gl.  Oeu.  vbi  fup.vbifuper 
uerbum  quod  legitur  de  LeuiAudicafli  eum  ad  aquas  contradi- 

j,/Ktfir.Aquapopulifuntquiconttadicentesclamaue 
Crucifige  crucifige  eum,&:fanguis  eius  luper  nos  &;fu 


no.  J.d cumulum.n.perfeclionis  Leuiadiungtt .  Qui  dixit 

11  n\o,<kc.Hscingl.Ex  qua  manifefie  babetur,quod  Leuifepa- 

rj  fu:t  ab  illis  qui  cUmabant.  Cructfige,  &c.&per  confcquens  a 

ctteri  Ifraelitici  commiferunt  m occifione  Chrisii ,  in  quo 

<facerdotu  &  briiufmodi  fueruntmanifefte participes.Peri 

j  gl.ex  fcrie  titerx  euage^iUx  pot  haberi,vhi  in  matcriapaf 

rifti  in  qua  de  oib.ilatib.  Hebrxorum  cxpreffa  fit  mentio,f. 

dt)tijiub.ficcrdctib.&  fummisfacerdotib.fcribis  &  Vbarifxis,et 

di.  De  Ltuitis  tamcn  nutiu  r  euangetifiarum  in  hac  matcria 

■■•■ttremcniionem ,vl patet  aifcutenti quatuor euaitgeliain 

v.tlfwiiis.ConJtat  et,quodin  atus  euangciuis  hiflorijs^vbi  Le 

uitx 


symeonfmxta  itlam  propbetiam  lacob  dicentis,  Symeon  &Leui  fra 
tra  vaft  iniquitatis  beltantUtfm  confitiwn  eorurn  non  ucniet  anunx 
mea.Burg.FortaJfe  de  tribu  Lcut,per magnam  digreffionem  vulc  fal- 
uare  Leuitas  ,  ut  diilinguuntur  contra  Jacerdotss  qui  ab  Aaron  de- 
fcendcrunt  dicens  eos  nunquam  idololatrafle,  ncc  i/i  morte  Cbrifli  co 
fenfijfe.Qtiod  fi  uerum  efi,ficut  non  credtmus,rationab:lcs  fuijjet  Le 
uitas  vtfic diflinclos  etiama  uindiila mortis Cbrifli prxfruarc,uci 
faltem  adfide  CbriHi  prx  atus  conucrti,  quod  failum  non  eflidc  con- 
uerjione.n.Iudxorun.  tcgimus  de  facerdotib.conuerfis  „4fl.6.b.Mul- 
ta  turbafacerdotum  obedicbat  fidei  de  Leuius  nthil  in  Ipcciatiprx- 
fumo  igitur  contra  Burg.quiafruflra  eos  excufat. 


C     A     P.       XII.  llrarit  fignificatquodindomoeiusccnafuerir.Obieruare   n 

*£c.jln.frx.  *  TuEoPHYi.Decimaquidemmen-  autem  fidem  muiieresquomodo  nonpermifenc  ancillis 

^■piuruouemimmolandainpafcha.&exeotem-  mini(rerium,fedperfeipfam  miuiitrer. 
;requirerciiicipiuntquajneceiTaruadfeflum.Deniq;        Omnia  fextaquiafexdiebusomnia  lccitfrxtadie  homi 

^ante  kx  dies  q  elt  nona  mefjs.lautius  epulatit  &  nem  condidit,fextaa;tate  redimere  venir,  fcxta  ferupafius 


feiriuitatis  ideodie  laciunt 

•  fimulccnauitin  Be- 

imveniens.  Oltendcre  au- 

•iens  etiangeljita  uera;  re- 

fueftionis  Lazan  lignumdicit 

^arnsvnus  Ciarrecumbetuim 

.ippaiuir  itanmmcrtuus 

aunlir  niultotempoie  lolitaficienscomedens& 


e(t,fexta  hora  morruus  elt.  Vemt 
autem  ad  Bethaniam,id  eft,ad  30 
mumobedientia;,  iple  obcdiens 
patri  vlquead  mortem  doccnscc- 
clefiam  obedientiamvquxeit  in 
monte  Olei,  id  eft ,  niilericordire 
nec  potefl  abfcodi,  in  qua  fufcuat 
fepuhosapeccatisgrauib.lbifit  ccnalfide&denonoueiu 

/l-  «.»■     \n  i*nr*n  f*   i->^  iiiill-i.i»    1    y-Ji-»    /-^lil-\.rir  I1L1I1..    n..n^.     J .  1'        .-   '  ^. 


C  A  P.     XII. 

%&>       y*'S~9        Sieni  eo»  conTpirairevenia  quafi  agnus 

gtfjR    '     *J  vi(2imam,ut  ucrum  1'af.liahabeinim. 

JJl^^Eius  ergo  ancc  lex dics  Paich?  l 


E 

PhiLiA. 


"*"'«-«" h-v/n.iumdiaticii^eumeaenscv:     lepuuosapeccansgrauio.iui  nt  ccnarncieoc  cienotionciu 

i:niatq.aiuagens.diccndoautemquodMarthamini-    (toru.Marthaminilhat.i.duqhbctfidelisoperadeuotionis 

firarit  Domi 


NICOLAVS    DE     LYRA. 
C     A     P.       X  |  !. 

o.To/lqudm  icames declarauit diriinitatem  Chrifii 

■  tr  opn a  f,  U  :  m  cius  vita^bic  etiam  dcilarat  per  ea  qux in  e- 

(  niiQrttfntufuciu.El  diuidttnr  tn  duas ,  qutaprimo  determinatdc 

citts 

M  0  n  jL  L  I  T  E  /?.  nitBethaniam,fignificatquodi!lequifcxdiebusomniafc 

l  .  ,,  .  cerar,&(extodiehominemcreauerar,!pfc(cxtan.nndic- 

J^f-iOtfWe/atoT^.ALcviNvs.quodantcfexdiesvc    tate,lcxtafcria,fextahorarcdimeiemundum  venerar.  r 

'"     P    5 


eius  morte  &  pafftone,fccundo  de  eius  refumclione,io.c.tp.Fna  au 
remfabb.Vrimain duas,quia primo dcclarat  mortis  Cbrifli occafio- 
nemfecundo  ipfam  mortemjecundo  cap.  .Ante  dicm  feflum .  Circa 
primum  fciendum,  quodoccafiomortis  Cb>iftifuitinuidia  ludxoru 
ex  fama,& glotia  Cbnfli.ldco  diuiditur in  duas,  quiaprimo defcri- 

bittir 


A 

J4C  7.1. 

».Cp.i^ 


Uij  vjiui.oi 

daminolmrf rdit  tfOtrtf*  id  efl  Jufci»«.  do grau.bt*< cu 

hil  qui  nwnferunt  in  iuft.t.a,l:rti  epulantut  de  pientiadm. 
Matia,qu»olim  pcuitcs  uix.tpcdcs,  necibidrquovngue 
io1modocaput&  pcdcs  pcio(b,ibi  rudimentapocmtentu', 
luc  militum  defmnat  perfe-torum,vndehiC  hbra  vngucn 


+ 


Glof.ord.&  Nicolai  dc  Lyra.  u 

meratur.vrdoceamurmalostolerarc.necorpiisChriCai, 
uioam  us,&  n»alosbomsnonobelVe 

&  Theo.  Iudas  cum  efler  auarus  reprehendit  lioi  rif 
modum.quarenonobuihtti  pecuma  mquit,  vtpol 
licctrurari,ledunguei.tum?  Quoigituraiius  Euai 

dicir,quodonirifl 


r,,idcft,p-ri'e<3ioiu- 

(linx.Vnguentum,     vcnjtinBethaniarn,  vbiLazarusfueratiriortuus,  quemfu 


Soror  Laz-ii. 


pwriui»  quia  fanutodor  fumus  8 

/>«:Caput  vngit.qui     fagtf  iefus.Fecerunt  t  autem  ci  ccnam  ibi:  &  Marrha  mt 

.     vt  oon.ph»nt«fma.rca»er»iiuf  re'u.reftiop»beau.cpBiedi'.loquitur.8te, 


fll  ttb. 

i«a. 
Miri*  a 
tuc.7-  *• 

B 

•Simoo. 
I  cij  i  - 
ic*. 


rcdcv,qiMmfirm^ve     ^fc^h  .  Lazarus  vcrovnus  erat  ex  difcumbentibus  cum 

^         _'..:_ /..-V.. ......      U  »     Alte:afo.or .  azari.  . 

eo.t  Mariaergoaccepit  libram  vngucnti  nardt  piltici  pre- 

ciofi,6_ vnxit pedes Iefu ,& exter.K  cap.llis fuis pedes eius  6*  \0™*°^{ 

'  l  a     irtcn!oritu.bonoo1|ore,dequoaljviiiunt.     I  inOieDat.n.  111 


j»ium. 


lluispaupercs.quun 
tcrraincugenirericit. 
Odorcdomus.idcft, 
bona  fama  niundus 
icplftur. 

a  Vtnit  in  Betban^m . 
Jdeo  prms  Bethama 
ycnit,  vtrclulcitauo 
La_.arialiiusn.cmo- 
rixomnium  ttadcrc 
tur,S_  inexcnfibiks 
ludxi  contundercm 
tur  ,  tradintcs  de 
morte  tanti  luicita- 


i 
I 
i 

4 
5 
6 

7 

8  eumdominus ,  u_- 

9  uis  lcirct  turani,,. 
lomohocillumdM 


lcipuhhoc  di 
Dicendum  le 
omnes  quidcuiii 
rint,  (ednon  t 
teaiij  ,quaill 
reprehendit   a.tp 


domusimpleta  c(.exodorevnguenti.Dixit  crgovnusexdi  ;^ngammcSCCd«B 


A loto. 


icipulis  eius  Iudas'  Scariothi_,qui  erat  eu  traditurus :  Quarc  J  ^"'^^5: 
hoc  vnouentu  non  veniit  trecetis  denariis,<$_  datu  ei.  egcnis?  x 6dinonem  , 

i    Ne.eumde-urapaupcruni  putarcmusdixifle.deteimiUJtcum  tuangcliftaiurd^xcrar.        j  ^pfOpter         3 

Dixitautem  hoc,  nonquiade  egenis  t  pertinebat  ad  eu,  led  iStraditurusei 

a     nominiloculorumcurto,.         b     Inloculos.  \c     Min  ttc  i-,     ipjn   niOrtClTl  '.  l.W 

„       .         ,      .  Mtollcb.tfunoileftexporub^  20'{Cpu,tU.S_  III 

cjuia  fur  erat,&  t  ioculos  habens ,  ea  q  mittebantur  portabar.     perftnngen 

tiameius,  fiq  \m 


toris. 

b  Mariatrgo.  Preciofum  vnguetum  fit  de  Nardo  maxime 
dc fpicis,hicautcm  dicitur  piftici a  loco  vnde erat.Et  inter 
prctatur  fidclis,non  alia  admixtionc  corrupri. 
C  Dixit ergo  rww.Iudas  etfi  malus  tame intcr  Apoftolos  nu 

mera- 


ftocorrigatur. 

d  T^.n<7»7tf,<_rr,Quantum  ad  fuam  intentioncm  a_  e 
pertinebat  de  egenis,quia  non  curabar  de  ipfis,non  q 
miflumelTeteidilpenfarepauperibus- 
e  Locnhs  babens.&c.Cm  miniftrant  angcli,loculos  I 

lumi 


MICOLAVS  DE    LYRA.  tatur. Et ideo dicendum,quod blc uocatur unguen tum Uquor 

bitur  etusfma  fiue  glorifcatio,fecundo  ludxorum  infjdelitxs et ob  fus  de  re aro •* atica  exptefius ,  ficut aqua  rofacea  de roftst 

(linatiotibi.Ciim  autem  tanta  ftgna.  'Primain  duas,quiaprimo  tur.M\terdicitur,quodfuit  iacbrymafluens  naturaliter  dt 

ponitur tius glorificatio  ab homine,  fecundo a  Deo patre ibi.  Nunc  aromatica. 

anima  mea  turbata.TVwni  in  trt.quia primo ponitnr glorificatio  7  Nardi  T^omtn  til  herbx  nigra  aromatic*  habentis  fpic 

Chrifli ab  amicisfamiliarib.  ficundo  a  turbis  vulgarib.ibi.Cogno  ter  hocdicitur  Mar.  i4..a.7{ardifpicati,&  de illisfpias ext 

uerunt ergo  mrbq.tertioagentilib.ibi.Et3.nt  autem  Gentiles.  tur  liquor  prxdiclm perartificium,utl naturam  fecundum a 

Trimaadbucinduas  yquiaprimo ponitur obfequum  Cbriftifaclum  8    Piftici^fCM»-»»»  Aug.nomen e(iloci.,ubi crefcit berba,w 

ab  amicis  ingeneralijfecundo  a  Maria  infpec.ati,  ibi.  Maria  ergo.  lis  Liquor  exprimitur,fed melius  dicitur.  PifticUu'  eftyfideli 

fn  prmaparte dicitur  fic.  IcfUs  ergo ante  fex  dies  Pafcll£./»J-  enim  Gr#ce,fides  eH  Latine^  hoc eft  diftum,  quodillt  toquoi 

rnediateenimpoilfufcitationem  La%ari  ludtei  diffinierunt  occidere  rus,&  uerus,non  habens  aliquid  aliud  admixtum  ,nec 

Cbriftum,ut pr&diclum  efl ,  &  ideo  reccfferant  quoufque  appropin-  tum. 

quaret  Vafcbafin  quo  immoiabatur  agnus  Tafcbalis,vt/ic  Cbrislus  9  Preciofi.Qtt/tf  ualebat  trecentos  denanos,ut  habetur  M. 

qui  efl  agnus  uerus  immolaretur  pro  nobis  immediate poft  immola-  ca.i.  trecentos  nummos  vfualcs,  trat.n.liquor illc  rcfrtgt 
tioncm  agni  Tafcbalis  figuralis  ,utveritas  figurx  fuccederet. 

cnit  in  Bethaniam.Q«.~  cftprope  lerufaleadiuo  miliaria, 


1  V 

vbi  Lazarusfuitmortuus  que  Iulci.Iefus.///«r.n.ve/»'r,vr.A: 
tmmoria  miraculi  ibidemfatli  turbapopuli  moueretur  ad  eu  bonori 
fice  retipitndum  in  lerufaUm  antefuam  paffionem,ficut  fuerat pr&~ 
diclumper  Zacbariam  propbetam  9.c.Exulta  fatis  filia  Sion,  iu- 
bila  filia Ierulalem,eccc  rex  tuus  venit,&_c 

2  Fcccruntau.eicc.ibi.  Homines illius loci .  Etfuit b&c cma in 
domo  Simonis  leproft,ut  communiter  tenent  doffores,  fuerac  tamen 
prius  a  Chrifio  curatus,fcd  nome  remanferat  ad  memoria  miraculi. 

Orig.  autcm  dicit,  quod  illa  cmafucrat  in  domo  Martbx  quod 
probat  ex  eo  quod  fubditur. 

3  Et  Marthamini.  Sed potefl  dici,quod ifie Simoneratvicinus 
Marth*,&propter  boc  ipfa  miniflrabat  in  domo  eius,ficut  bomines 

folent  facereindomib.amicorum(i4orui&  maxime  propter  reueren- 
tiam  iffius  Chrifli  comedentis  ibidcm. 

4  Lazarns  verovnuscrat  exdifcum  eo.  Inuitatus a Simoney 


hoc  autemfatlum  efi  ad  dcciarationem  ueri  miraculi  de  eiusfufci-     paffiuifub  uoceatliua. 


confortatiuus  membrorum,&  confolidaciuus,  _r  ualde  oi 

10  Et  vnxit  pedes  Iefu  &  cxterfit  capilli^  luis  pcdc^ 
dine  conuerfo  faclumfuit  quam  bic  fcribatur,quia  primott 
&  extcrfit,&  pofiea  unxit. 

1 1  £t  domus  impleta  eft  ex  odore  vngueti.Ex  quo\ 
ciofitas  unguenti  &  deuotio  Marix  expendetis  rem  eatnprd 
in  obfequium  domini .  Vtrum  autem  iHafuit  mulier  de  qua  | 
Lucas,ditlumfuit  c.pnecedenti. 

1 2  Dixit  ergo.  Hic  ponitur  lud<e  murmuratio ,  cum  diciti 
ij  Vnusexdiicipulisleiusjludas  Scariothis.Hoc-.c.f 

ferentiam  alterius  lud<£. 

j  +  Qui  erat  eum  traditurus  .Licet.n.primofutritbonu 
do  uocatus  fuit  ad  apofloiatum,ut  fup.diftum  efi,tamcn  pofi 
fus  cft  in  peccatum.  Qttod  dominus  infuafocietate  tolerau, 
dit  nobis  exemplum  tolerandi  malos. 
15  Quare  hocvnguentum  non  venit.&c.Id' ./?,«•''■' 
deuerfus.  De  requx  venitgratia  nulla  venit.  iiabet^-^M 


tatwne. 


ttbit 

I.HOt 

btbat 


5  Maria  ergO.H/c  defiribitur  obfequ/um  Chriilo  impenfum  a  Ma 
ria  infpeciaii.Et  diuiditur  in  tres,quia primo  ponitur  Marix  deuo- 
tio,ficundo  Iudd  indignatio,ibt.T)ix\x  ergo  vnus.rerr/o  eius  repre 

hcnfioibi..Dixitctgolc(\iS.lnprimaigiiurpartediciturficMa. 
naetgo. 

6  Accepit  libram./n  <7«o  notaturquantitos  vnguenti,non  efl  ue 
ni<miU,quod  effet  atiqutd groff<t  materi<t,[icut  vnguema  communi- 

tcrdiila,  quia  indecens  efiet  tale  quid pontre  Juper  caput  hominis  ceffitatibus  Cbrifti  &  dijcipulorum  eius,&  ad  dandumpau} 
fcdeutis  in  menfj.  Maiia  autem  nonfulum unxitpedes  domini  ,fed  20  ?ott3.bat.i.officiumportandi &feruandi  babebat  adilt 
fuamcaput,ut  Mattb.cxprimit i6.a.& Marcus  i±.licet hic omit-     licethocmfidcliterageret.Exhocpatet,quodChriftus&i('Puil 


1 6  Et  datu m  eft  cgcnis?Hoc  dixit  fimulans pietatemM  e 
dumfuamcupiditatemproptcr  quodfubdit  evangeli\ia. 

17  Dixitautem  hoc,non  quiadeegenis.i.  deiltis  non< 
licet.n.  eaportaret  qu<e  dabantur  Chriflo  ad  dandum paitpt 
ta  men  facicbat,fed  retinebat  ftbi,ideo  fubditur. 
1  <?  Qui  fur  erat,&  locu.ha.In  quib.  abfcondcbatea  qu<t 
in  alios  itfus  expendi,unde  fubditur. 
19  Et  qux  mittebantur.<.CZ>r//Zo  dabantur  ad  fubuenic 


tatur. 


a  n 

ibuS) 
nfi<h 


M     O    J^   Jt '  L     |     T     E     *t, 

5  Af aria  trgo acctpit  tibxam  »«5«e«t/.Exponatur  ficur  mpra  Matth.26.&  Mar.i f . 


_L 


|  Cogit 


ua  obfc- 


jj«  loannis.       Cap.  XII.  m6 

run  tus  pauperum,condefcendensinfirmis.  cant  facramentis,poftea  tn  non  habcnt dominnm  vt  boni. 

j  jjrf///4»;.Nouitfurem,rednonprodir,docenstoIcrare,  c  Ef  «e.Curiofitashos.noncharitasadduxit.  Nosecotra,fi  D 

mals.Tantumobiequium  Mariccommendar,oftendens  cognofdmuslefumobedientisanima-domu  inqua  habi- 

,uccfletmoritnrus,&:adfepchcndumafomatibusvnge  tetinuenifleveniamusillucconteplatione,nonppholem 

jus.ico  Maria:  cui  no  licuit  mortuum  vngerc,datu  eft  vi  trh  quem  in  anima  fufcitatum  videmus,  fed  vt  bonam  ui- 
jcn  m  ofiicio  fune  tam  imitemur,&  per 

tiScnare,  VndefCCU    a  Vtnnonrei.nP!eat,tarnendeuotionePoftmeimmo.tern.  X    llOCad  VlflOnem  Ie(u 

iurMar.dicitur,qd     Dixit  ers;o  Iefus:  t  Sinire  iflam,  in  diem  fepultura  mea^  +  &r-  2  Perueniam l:s-  , 

dab  r,  id  eit.potuir,  b         ...    5L  r  ,    .      .     l,.r  -  J  d  Sedut  La-^aMYs-xi-  t  fcrua- 

Hfecit,  prxuenit      uetillud.Pauperescmmiemper  habetis  vobifcum,  me  aute  4  CE.Refurgentesin  fe<  ^it.Chri 

vnarecorpus  meu      nonfemper  habebitis.t  Cos^nouit  ergo  turba  multa  ex  Iu-  5  cundo  aduentu  rapie  Jf£itdeur' 

■riTSii.ntia  5  da3is,quiailliceit,&veneruntnonPropterIefumtantum,  ?  ^«n^racumdom.i  fllu  ho_ 
Jigna  paticntia  a.  n  r     r    s  *  7  no.  noratu* 

rjorrguitludam  a-  e  fedvtLazarumviderent,  quem fuicitauit  a mortuis.  tCogi-  8  e  Cogita.Quia  non  ati»-h-. 
__rja:,&noncaufa  _>uiapro|>tefLjzarumver.icWt.  ^  poterant     occuhare  fConful 

pau  :rum  dixi(Te,fed     tauerunt  autem  principes  facerdotum,  vt  &  JLazarum  inter-      vcl  negare  miraculu,  "xhdi: 

:x  i  lone  monftrat      Crprpnf       nnia  rmilri  nrnnrrr  illtim   ihibinr  py  Tnrlvi<:         ftultc  voluntoccide-  ?'.d. 
norefle  culpandos  f  ncerenc  >  <luia  muiti  propter  nium  aoiDant  ex  luaaas,  f  non      ffi    £. 

r*"1  .  .    •-   .  In  Jiedomimc».  /■    r  •  T 

t~SZ     &credebantinlefum+  In  craffinum  autem  mrbamulta,  ..Sj^ 
dacultatibusmi-     qux  vcnerat  ad  diem  feftum  ,  cum  audiffent,  quia  venit     ctum.  Sup.u.d 

ftnt,   qui  parUO        .  »     PerratTO   mo  tfi.atiocirnis.u-Iexeruplaprzcedentiurapatium    I2f      1.1    Crafiinnm  .    Ec- 

e  corporali'      Iefuslerofolymam^acceperuntramospalmarum^&procef-  nce  oues  ex  Hrael  ue- 
:r  lapud  eos  man  g  t  Hie»  f^_ornia»,j_«ft,f*a.obreero.  i4niunt   ad    paftorem 

cum  fempcr     ferunt  obuiamei,  &  clamabant :  toianna,  benediclus  x^Ramifunt  laudes  fi-  tHofiah. 
•peres  futuri  gnificantesvicforiam  "^'-A1- 

Rs  eleemoiyna  fuperaturi  diabolum 

flpmpendi.  &:morrem. 

t  jttffw non/fW.fcrf.Corporalipra:fentia.Velnon  habebi    g  Clamabant."k  AvGvs.Ofannavoxobfecrantismagis  indi 
Mluda&qui  funthuiufmodi  ,'quia  i\  mali  ia  comuni-    cans  afteclum,c|  rem  aiiqua  fignificas,ficut  intenectiOnes. 

cant  _■        i{ex 

~"N ICOLAVSDELYRA.  6  Cognouitergo  ttir.  Hic  confcquenter  oftenditur  qualitercTri' 

Jin  r  fuit  honoratus  a  turbisy&  hoc  dupliciteKVrimo.n.  vifitando:fe 

m.e  eleemofynis  vittebant.  Sciendum  et,quodi(laportatiopecu-  cundo honorifice ti obuiandojbi.ln  craftinum.  In  prima  parte  di- 

vianonpertinct  adperfeclione,  fedCbrifltts  hoc  faciendo  fu-  citur/ic  .  Cognouit  ergo  turba  multaex  Iudans,  quia  illic 

ptrfona  infirmorttm,eis  condefcendens,ficut  fecitfe  abconden  efiet.Bethania.n.crat prope  Jei ufalem  ai  vnam  leucam,  & ideo  de 

ui&is,vt  fupra  ditfum  efl.S.g.  &  lO.f.  Ethochabeturextra  facili poterant  boc cognofcere. 

•fig.Exijt qux feminat .  EtppkocmaleargtntntiUiquiexhoc  j  Etveneruntnon  pglefum  tantum.  Inhocinnuitnr duplex 

:unt  quod  habere  aliqua  mobilia  in  communi  ad  perfeclionem  caufa.Pna  pp  ipfum  lefum  rcuereter  ■vifitandu.Mia  qunfubditwr. 

>at,y otefl autembic qu*ri,quare  ChrlfiM permifrt  ludapor  8  Sed  vtLazarum  vide.FucJa.n.mirabilia,UbMteruidentur  Mi 

'cuviam  prrdiftam,cuwfcirct  eum  latronem.Diccndam  qnod  rabilijfimum  autem  erat  ridere  quatriduanum  mortuum fufcitatii, 

'ipio  qHandofuitfibi  traditum  portandi  ojjicium^  iatro  non  e-  comedentem  &  bibentem  &  alia  operafacientem.  Spcrabant  etiam 

m's  Cbrisluffciret  eum  futurum  Utronemytamen  tradi  audhe  ipfnm  referentem  ilatum  altcrius  uiu,  quem  omnesfcire  de- 

o$cium,q»ia  rtiinor  crat  inter  apoilolos  alios,  propter  ftdcrant.Et  quia in  hocgloria  Cbri(limanifehatur,de  quo  dolebant 

fltitaus intcr eos nominatur,ut patct Matth.io.  a.&  Mar.j.  principcs populi,ideo fubditur. 

tutmtcmporala  funttradcnda,maiorcs  autcmdebent  cir-  9  Cogitaueruntautem  principes  facerdotum.  Ex  quopatet 

nant  &fpiritu^lia  occnpari.Vropter  quod  inprimitiua  ec-  eorum  maiignitcvs,  qxia  vclebart  interficere  illum  que  Deus  uiuifi- 

oftoli  feptcm  dia  onos  ordinauerunt  fub  eis  ad  temforalia  cauerat,  ad  occultandum  miraculum .  ii  aut  qmeratur  quare  magis 

inda,vt  ipfi  apofioli  Ubcrtws  poffcnt  intcndtre  orationi,et  La^arumperfequebantur  quam  cxcum  i!lumin<ttum,de  quo  ditlum 

mi,vt  habetur  All.6.b.  efl  g.b.&  languidum  fanatum,de  quo  di&um  fuit.  5 .  b.   Dicendum 

ril  xit  tuHicponitur  Iud£  reprehenfio,cum  dr.  Sinite illam,q.d.  quod  hoc  erauquia  La^arus  erat homo  nobilis  &famcfus ,  &  ideo 

iscaufam  fu^tcientcmmmmuranui,  quia egit opus  bonu,  miraculu  in ipfo fattum eratmagis publicum & famofum. 

tt  quod  \v.dts  non  fdum  murmurauajed  etiam alij difcipu  1  o  In  craftinum.  Hic dtfcribitur  bonor exhibitus  Chriflo  in  tur- 

:ht  Matth.i6.a,&  Mar.i+.a.  Veruntamen, quia  fuerunt  bx  obuiatione.Et diuiditur  in duas ',  quiaprtmo  defcribitur  ipfa  ob~ 

cr  luiam.,&  itcrummoti  pietatefludas  antem  cupiditate,  uiatio.Sicundo  fubditur  huius  obuiationis  m/o,i/>/.Teftimoniu. 

wafolum  luiam  nominauit.  crgo.In primaparte dicitur  fic.  In  craftinu  autem  turba  mul- 

111  le.Tvj?» loquitur de hoc qaod iam erat effufum,fed de  a-  raquar  ucnerat ad  diem  feftum. quia omnes tencbantur uenire 

fl  !»Hi,q.dMlnd  quod  pro  fepultura  meapr&parabitftllnd  referua  in  Urufalem  infolennitatc  Tafch*. 

htjuianon potim  tlh.d in me expcndere  prxuentaaueleratione  11  Cumaudiu"ent,quialefusvenit  Ierofolymam  .ifludfnit 

n  redionis  mea,quia  quando  vcnitad  monutr.cntum  ad  vngcndii  quinto  die  ante  Tafcha.illa  die  accipiebatur  agnus  & feruabatur  uf 

Ominicum,  Cbriflus  ia  refurrexerat,ut  patctftnf.zo.a.Mat  que  ad  ucfpera  quart&  decimm  dici  &  tunc  immolabatur,ut  hr  Exo' 

th s autem expre(fiush.  d.  Pra:uenir,  vngerecorpus  meum  Yf.cMto  Chriftus  illa die uenit in  Icrufalcm,  ubicratimmolandus 

'n  puituram.Cf  idem  exprimiturhtc  obfcurius,cum  dicitur.  tanquam  uerusagnus  pro  nobis,utficueritas  refpondcret  figurs. 

1  •nite  \\hm.QJ.dimittenda  ett nunc facere  quodtuncfaceret  li  Acceperunt  ramos  palmarum.(?«o<f c/iuin^  difpofittone fa- 

f'l  fct,&  illnd  vnguentum  tuncferuabit  in  loco  iflius  nunc  in  me  &um  ejt,ad  dcftgnandum  uiclorhm  auam  Chriftus  de  hofie  in  proxi- 

tXlnft.El  qnia  ludas itamurmurando  Cr  alios ad hoc incitado  catt  mo erat hahiturus.Vnde antiquitus dabatur  ramus palm<e uiclori in 

[nn?:atispitatcnderat,ideobancexcludit,dic.  certaminibus . 

4  uiperes  enim.J^rf. potefi  recvperari  ad  benefaciendum pau-  1  j  Et  procefferunt  obuiam  d.I[eutrente r. 

f*>tis,fed nonpoterit  recuperati adinungendnmme corporatiter  14 Et ch:Ofanr\a.i.falua cbfecro,quia petcbant ab eofalutem. 

tn-trquodfequitur.  15  Benedicl;usquivenit.lK//oc/<i«rf4nr  &  confitentur  eius  ad- 

I    e autem  non  fem .  ha.  f.prafer.tia  corporali  *d  habitandum  ttentum.Dicere.n.hominis non eflfuum  faccre,fed tantumfateri,& 

*  mepajfibilitqux  indigcl  tali  vnittone.  Ter  hocpatet,  quod  ali-  idco  quando  Deum  benedicimus  non  eum  banumfacimus,fcd  taniu- 

<:minusneceffartumpoteji  prxponi  magis  necefiario^quan  modo  eius  bonitatem  fitemur  &  landamus.Dicere  aut  Dci  eftfuum 

'0  mmttcafus,quod iltud minus  nccefiarium non poteft  alias  re-  facere,fecudum  tpiod dicitur  TjaL^z.b.  Dixit  &faclafunt,&ideo 

tH]r"ri.  quando  Deus  bemini  benedicit,ei  bcneficium  impcndit. 

^__ Cognouit  ft  In 

MO\jlliTEl{.  tuum&nonpoffitoccifum,  eccevtrumquedominusfe- 

9}'Jt«Herunt autcm p; hicipes facerdotum,  vt  La%arum  interfice    cit,nam  Lazarum  mortuu  &  feipfum  occifum  fufcitanir. 
Jkiamlt  iliu abibant ex  Iudeis,& credebatin  lefum.     10  IncratiinumautcturbamHlta.  Exponatur  ficnt  fupra  Mar. 

A  •Octtt.tiemti3,quafidominuslufcitarepotueritmor    2i.a.&Mar.ii.a.Erantgentilesquidana,&:c.Sequitur. 

\  Domine 

v 


bi7  Glo£ord.&NicolaideLyra.         u 

-r  ir.ael    Rex  non  terrcno  ir.ore, quod  parum  eft.fed    lcite  qucm  laudatis,  &  r.e  timeatis  cum  patifurqai  c  v 
mSreiir  &admenres,&adfegnacxlommducii,&cit     lha  redemptio    Pullns  in  quonemoiedcrat,popul 
quia  r  |K»  oc  ^1"'^^  .,,.;„„..  dtgcntium  quilcgem  Dei  non  acceperat 


fS^/J«^TTwo»HTt*cTv..  Quomodo    d  &j»Perp^ncm&tdar«aibrt«^„ulj 

aliiquidem  Euangc  rMrriv  c,ni,  1 

,,ftx  dommnmdi-  .  ^figSiiSr"        "  "  ^^.'^       f,  mXus^ft 

SSSbteSSSS  a  quivcmt  in  nomine  ddmini  rcx  Ifrael :  Etinuenit  lefusafcl-  ,  vaditPer  q&f 


lihil  talc  hic  didt,     Uinij  5^fc»aicfupcr  cum,  ficutfcriptum  eift:  t  Ndh  timc/cfilia  4  dugcntespeti 

ftusak?us'na?cllum;     Sion :  Eccc  rcx  tuus  vcnittibi  fedcns  fupcrpullum  afinx  .  5  catior- 
"Ftcur  hoc5nunquid  ■  fUrifietatamproph<-t.ian>qii  nnpuu-.n  ™mc 

H.xc  non  coenoucnint  difcipulicius  pnmum,iedquando  6  f '.'/«"  «*■.!  l 

•  Rcfr.rra.on?  b  RecoUotcs  qu»  ulderant.  c  Nor.  iI.aqBJm  qu*  f  t.pte    7    UClS  erant,»\ 

bar.r:Bcnedi 


inrcrfcdiflidctrt  x- 
tcrumquodillidixe 
iuntiufius.hicqui- 
B  dcm  compcndiodi- 
jtir,  faluum.n.&ad- 
ductum  a  difcipulis 
jnucnK&Kcditluper 
eum.  Et  proptcrea 
ctiam  prophctia  ini 
pleuir'/.acharix,qui 
dixir:Netimeas  filia 
>  ecce  rex  ruus  vc 
nietnbt,fe  esfupcr 
juillum  afinx. 
c  T^pli  xlmrrt /J.  Inre 

firobopop-iloeratfi 
iaSion,i.Ierufa!em 
fcilicet,oucsquxde 
uote  occurriint  vc- 


cntit  d.  eo. 

elorificatus  cftlcfus ,  tunc  recordati  funt  quia  harc  erantfcri- 

^3  i  M:np  itc'iiiitAbilcf«fk'imcrr-rcbirt,':lDl)3:.:    i  RK|  i<!e  loqumtur. 

ptadccoj&harcfeccruntci.  Tcllimoniuracrgo  perhibebat  8 
turba ,  qua:  crat  cum  eo,  quando  Lazarum  vocauit  de  monu- 
mcnto  &  iuicirauit  eumamortuis.  Propterea&obuiamve 


"irbaii 


nir  i„  nommc 

ni,modogcnt 

rfirvidere.cc 

panetes  coi 

tcs.Dicititaq 

gularisl; 

g     fcnitbora 


nitci  turba,quiaaudierunt  eumfccifle  hocfignnm.Pharifxi  9  Hxcnoneftdi 
crgo  dixerunt  ad iemetipfos .  Videns ,  quia  nihil  proficimus.  lo  ^eteffrioc. 


P'o<"'lvri 


nehorum  an 
d  Eccetotusmunduspolteumabut.Erantautemquidatgen  nventuram  ple 

e  tiles  ex  hisqui  afcenderant,  vt  adorarentin  die  fefto .  Hi  erro  12  nem  £,entl 

nr         ^   1  ^i  -i-  „    1/  m    r  11         «,  ljccliselorifica 

acceflcrunt  ad  Phihppum,  qui  crata  BctniaidaGalilara?,o£  j  hancaltitucjir 

ro^abant  eum ,  diccntes :  Domine ,  volumus  Iclum  videre .  14  rificationii 

5  dithuniilitas 


nicnti.quibusdiui-  f  VcnitPhilippus&dicit  Andrcx.  Andreasrudum  &Philip-   *„  ! , .  J ' 
nitusdicitut.Agno-  g  ,.  rC  r   T  r  -     r       j-     •    j        -  \j  „.l  i6ms,\nue. 

fcitc        pus  djxcrunt  Iciu.Ieius  aute  reipondit  eis  diccns:  Venit  hora,  17 


Jt% 


KlCOLAVS     D  E    LYRA. 
i  In  nominedomini.i./7c«trfomi»j«x.T^on//c««roM-pc»;r  Moj 
Jes.fed  tJntttmmodOyff  fcruus,vt habetur  Uebr.^.t.  Vd ahttr:  ln 
nomine  dfii.W  efr,«  De 0  patre  iwffn*  ad  exflendu  eius  uoluntat?. 
2  KcxUizellnbocconfitentHr  eius  potentiam  tamtn  diminute, 
m\U  crcdcbj.it  ipfum  regnatnrum  corptraliter  &  libcraturum  eosd 
tributo,ipfe  autem  renit  ad  re^nandumfpiritualiter,  &  ad  libera*> 
dum  totum  genus  bnmank  a  diabolo,  ejttod  erat  maius ,  propter  bvc 
in  Vfal.  1 1  i.d.ubi  ifla  laus  pr<cdiclafmt  dicitur :  Bened Iftns  qui 
uenit  in  nomine  domini.Deus  dominus,  &  illuxit  no.  In 
<juc  exprimitur  eius  diuinitas  &  rcgirnmff>iritualc. 
5  Et  muenit  le.afel.cV:  fe.fupcr  eum.  Modumautem&eftiaU- 
ter  &perquem  Cbrifius  bunc  afellum  babuit,fcUicet,permiffiuncm 
d1fciphlorumieuangtlin.i  tranftt ,  tjuia  fufjicienter  fucrat  exprefsu 
ab alns ,fcilicet.Mattb.2i.a.&  Mar.i i  ,a. 

4  Sicutfctiptum  cft.z*c'>.9.c. 

5  Nolitimcrefilia  Sion,&c.HocfuitexpofitumMat.ti. 

6  Hxc&c.primum./d eil,pro  tune,  quia  adbttc  erantfimplices, 

6  illiterati. 

7  Sed  quan.glo.eft lc.Id efl, poflre furr ctTtone fuam quandofuit 
gloriofus  fimut  m  anima  &  corpore  ,  tunc  enim  aptruit  illisfenjnm 
•»t  inteliigerent  fcripturiu,ut  babetur  Lucpl.g. 

S  Tdli Hl o.Hie  ponitur  dibl*  cbuiationis  ratio,  qut  fuit promul- 
•gatio fufcitationis  Laiari  ipfis  turbis  per  iUos,qui  pr&fentes fucrat 
in  fufcuationc,&  hocefl,qi4oddicitur:Te{kimoniiim  ergo  pet- 
hibebarrurba,&c. 

9  PharifiiergOj&C.N/ccow/r^HtJjff*-  ponitur  Thavifxorum  %e 
lus  (iuc *mubaio,cufn  dtcitur:  Pharifxi  ergo  dixerut  ad  femet- 
iplos./ifftwnferfr. 

loVidctisquianihilproficimns.  Uoc  exponitur  duplicitcr. 
Vno  modo  de  bono  ^el  ,quia  atiqui  de  Tharifxis  in  eu  crediderat,  ut 
fatct fup.de  Jfjcodemo  i.c.&  iftiuotebant  alios  retrahere  dChri- 
ili perfequutione ,quaft  dktrent,  qtiantucunq-,  laboraxerimus  adtu 
imfediendum^nihil  tamen  ]>fictmus,&  idco  uidctur  qi  fit  fafiutn  di 
uinum.Cui  fimile fuit  difium  Gamalielis  retrabentis  1  udxos  d  pr.fc 
quutione apoflolornm,uthttur  ^r.^.^.Difcedire  abhominih, 
iftis Sc  fimtc  ilIos,quoni.i  fi  cx  hominibus  rj\  confiliu  hoc 
aut  opus  diflbluetur:Si  aut  ex  Deo,  no  potcntis  diflbluere 

ne  for- 


neforte&Deorepugnarevideamini.^f/.;o  moiot: 
de  malo  T^elo  quantum  ad  illos ,  qui  non  crediderant  Chrifl». 
inuidia  moli  talit  dtccbant. 

li  Eccctorusmundus,t5c'c.5,f:r»7>ofy?/;_)'/'erto/.;c«j  ai 
ium,quod  muitifequebmtur  Chriflum. 
l»  Erantautem.H;co^f«<i;rKr^/oriA'cdJJo  CbrifHJgenti 
dittiditnr  in  dua$,quiaprimo  cxprimitur  corum  dcuof.ujt  ' 
fli refpenfiQsbrAehis zuncm  refpondit/wptiw^  rrgo 
/7cErant  antem  qutdam  gentiles,&:c  T^adiquide 
cmmertehantiir  ad  ritum  lHd*,orum,qui  dicebantur prot' 
tencbantur  cflc  in  folennitate  Tafcbali,ftcut  &  ali;.  D:u 
gZtilestfuia  remanebat  eis  nomen  priflinii.^ilio  modo  e. 
&  melius  dc gentilibus  fccundum  reritatem ,  quia  tcmpi 
fanfiitate babebatur htreueretia dgentilibus,  q  c>ant 
Ittditorum,yt  hetur  2.Mac.3.a.&  idco  multi  de cisafca 
rare  in  ierufalem,&  maximt  in  fAcnnitatc pafcbali,  no 
tebantur  ad  ifum  agnipafchalr,n:fi  prius  dimiffo  ritugi 
fcnt  circuncifi,vt hctur  L  t  cd.  1 1 . Ifli  igitur,qui  audierat 
racula  ideo  rolebat  eu  videre  ct  eius  dofirina  audire,iieo 

13  Hi ergoaccefleruntad Philippum,  Sac.Quia 
manfuctum  &  pium,&  ideo  prius  ei  expofucruntfuum  d 

14  Venit  PhilippuscV:  dicit  Andrex.  Quia  Andreas 
lior  erat  ipfo,cu  ejfetprimus  ChriHi  difcipulus,&  p  eum  Ti 
etfnerattonuerfus,vt  difium  eftfnp.c.  1 .  &  idco  yolebatc 
agcre  de  eius  confilio,&  maxime  quraforte  memor  erat  ucr 
fli  dicentis  apofiolis  Matt.  1  o.a.ln  uiamgentium  ne  abieriti 
ter  quod  ipft  Chrifio  nokbathoc  nunciare  ex  proprio  capite 

15  Andreasrurfum&Philippusdixeruntlefu.Hoct 
fpofitioncfafium  cfl  ad  pranofticandum  quod  gentileseran 
ximo  adducendi  ad  fidem  Chrifli  per  pradicationem^pof 

16  lefus  autem  refpondit.  Hicponitur  CbriJJi  refponfi 
primo  denmciat fuam paffwnem,fccmdo  exbortatur  ai  th 
tioncmjbi.Qui  amaranimam  fuam. 

Cixca primnm  fciendum  qtiod  Chriflns  refpondendo  denu 
ni  tmmediatcfafin  degcntiiinm  deuotione,  pr&nunciauit  f> 
fiontm,quia  imtnediate pofl  illam gcntihs  \erant  recipietldi 
&  boc  cft  dicitur. 

17  Venit  hora,vt  clarificetur  filius  hominis.  mpaj 


prof- 

ituii 
nprt- 
orum. 

mqua 
inu;<i- 

itth' 
mpi\- 
ifiti, 

nefttt 

Klf. 

res  dc 
lculo 

imin 


ow  o  i\  \a  L  I  T  1:  i{.  cx  circiu.c;iio„c,tViiliex  prxputio  vclnt  duopar 

\  Dcnhioolnm-is  lcfam  uidcrc.  Avo. Ecce voluntcum  Iu-  diuerfo  venicntes  &:  in  vnam  fidem  Chriihpacis 

d.-ciojcidcrc,  &gcntilcs  vidcrc,  led  &  illicxludariscrant  concurrentcs,ideo  fcqnitur . 

qui  cJamabant.BfBffi(c7<ic  qututnit  in  nomine  Doniini.Eccc  ifti  1 7  Veriu  bora  tit  clarijicctur  filius  Z?cjrM»H.Clatificatus 


t  ca  m 


vJ 


1 


oannis 


Cap. 


XIL 


iyio 


xA  ;,,am?dicoifobisi&c  Vbi  fedicit  granum  mortificadu  quiudigendoDeii,potiusquam  ineu  pecceteligitoccidi 

^riitiplicandum  ,  adquam  pailionem  iamexhortatus  e  Siquis  ro/7»7m'n//fr«r.PreciumopecisquoiIIimini(lratur  D 

fub  t.Q?' amat  animamftar»,&c  eft  eue  cu  illo,fine  quo  nuiqua  bene  eit  eflc,&  cu  quo  nuf- 

}fnr.viHmfrumenti.AxG  Jpleeft  frumentum  quo  uiue  q  maleed  efle  vndc&Japertius  fubdit:  siqms  mibiminiilrat. 

ideiisanima.Granum,dequofpiritualisfegesde-  F  ^uc  anhmmeaturbataeJt.Etquiddi  AhxdiCiapallionc&czd 


jg  rgere.Cumlini 

mti a  Sran.l  lemillll,  Sedpriusfummoritunis. 

oailfe  comparatni»  a  vt tclarificetur  filiushominis.tAmen,amendico  vobis:Nifi 

RfrnetOivndemos  b  r  -      j  c      ■     •    r 

granum  rrumenti  cadens  m  terrammortuumruenr,  iplum 

a  Infi  lclitateludzorum.  b  In  fiJc  popul   rum. 

iolum  manet.Siautem  mortuum  fuerit.multum  fructum  af- 

a  Vero^more  b     Morietur  uim  Clirilto.  c    Temporalem  v.tain. 

I-ERo.Quadocor  c  rert  Quiamatammam  luam,perdeteam.fctquioditanima  j  te.deiperemus .  ln 
ooimdaium  fue-  d  fuam  inhocmundo,in  vitam  astcrnam  t  cuftodit  eam.  Si  4  quaetdocet  quiddi 


txpecclefixdehoc 
(olcirano  cofici  cor 
pusjbmini. 

jibgranumfru.&C. 


ea  fuppofita  exhorta 
tionequaii  datauo- 
ce  fortitudinis  fuas 
fubditaftectum  insic.  tr>c  dz 
mitatis  noftra:  qua  c>-  cum 
verefulcepit,  fedex 
voluntatepro  nobis 
nede  hacinfirmita- 
us 


r.olit  m 
homine 
in  ptin. 


I  '  IpiritUS  nOUOS:    C  j    Etidea.        .i.qusritnonquzfualun  .  fcdquc  lefu  (.  hr  lti,qu;rcunque  cona,fiueintempo-  Cere  UCDCaniUS  ,    oC 

Tu:  auferetur  de  s          i  •      •       rj,ibus(lUei",>''iti,j,ibi'sproi:I:;'D"'niatiens.                               quoconfugere.Qjd. 

(or:  ludaico  om-  qtiis  mihiminiftrar,meicquatur.  Etvbifum  ego,illic&mi-  5  Conturbatur  anima 

nis  intia,quce lapi-  •                                            m  »  vtibidemficadoptatu.vbititunicus.                mea, quid dica? quo 

diCTiparatur,vtpro  niftermcus  erit.  Siquismihiminiftrauerit  hononficabit  eu  6  confugiam  ?  quem 

;r  .'O  COrde  fit  COC  a     Tunchonorificablturanimamea.  b     Quod  eft  ex  uol'tntste.        QJ;isquidagain.        7    inUOCem?itl  qu£  fpC 

*  um  molle  &  te      pater meus.t  Nuncanima  mca  turb.ua eft.Et  quid  <dicam?Pa  8  rem  ?  in  parrem  qui 
nervi  ,quodfpiritu  f  pamonis.  9  faluat.cui  voluntate 

I  n  fe  poffitreci  g  terialuificameexhachora.  SedproptereaveniinhanchoraVo  meam  propono.qa 

lictibilitens  L      l  n  propterea  vt  harc  pa- 

laluribus.Tuncam  tiar.ueniinhancho 

mbunt  m  prxceptis  domini  &  cuftodient  iudicia  eins,&    ram  vnde  &  clarificatio  mihi  ficfit  &:  in  membris  meis. 

n'tabun!interraconfetIionis,quamdederatpatribuseo    g  Pawrc/jr/^.SaluatorequjerOjfedpafiionc  non  recufo, 

ibi  Abrjham,Ifaac&:Iacob&:c  nctis  fau&is  &:  prophe-    gpquapaflioneclarifica  me,quodeft  gioriatui  nominis, 

5,  eruntinpopulum  Dei&:  dominuseriteisin  Deum        *  HiERo.Ad  tedomineciamaui  vtclarifices  meeacla- 

ilprslenri  tempore  comprobanr,cumquefaluatifue-    ritate'quamhabuiapudtepriufquammundusfieret,quia 

roivocabitdomuiu.s  frumentum&  multiplicabitillud,    nunchominemaflumpfi. 

Mmgranum  frumenti  cadens  interram,&c  *  THEoPH.Videtur  fibi  ipfi  contraria  loqui,nam  qui  fa 

umat.  Avg.  Qmi  amat  in  hac  vitaperdit  in  futuro  q$    perius  videtur  admonere,  vtexerceamur  plurah  fumusad 

pinscongruit.vn^e  fubdit-  mortem&odiohabeamus  animam  hic  nunc  turbaturr, 

i\»U)du ani.&c.No amat fed odit amma in hoc mundo,    inquit,mDriturus,quod no efl exhortantisad mortem, fed 

qui  auer- 

• «—  —  .1  ... 

ITJICOLAVS     DE     LYRA.  ditur.Perdet  cam  JntetUgUurinfuturo.EtquoUaeoeamusJpfum 

ilarificatuf per  ftgna  o[lefa  infolis  offufcatione,in  terramotu,&     imitari  in pa(fioneyoflendit per  rationem dic. 
y  horum apettione,&  velitemplifcifjionc. Fuu et clarifitatws    4  Si quis mihi miniftraf,metequatur.C^.i^t;owrffej7ee./? qi 
■ivrettione  et  afcevfionesfecuiu  q,dicii  Vbi.z.a.  Humilia    minifler fequatm domioum,&  cum boc  oftendit huius  fequel&prn- 
■emetipliim,&:c.i'e7«ifar.Proptet  q;  &:  Dcuscxaltauit  ll     mumipfam,f.beatitudmem,dic. 
I dedit  1II1  nomen,quod  eft  iuper  omne  nomen.  Vuit  et     5  Et  vbi  fum  egOi&:c.  Quia  ChriUminquantum  Deus,eli efjen- 
uatus  n gentilium conuerfatione,qui eius  Dehatem  vbiq;coit     tialiter ipfabeatitudo,  & quantumad  hurnanitatem erat atlu bca. 
\  ,p/> qnod ibide fubditur.Et  omnis  lingua  confiteatur,  &:c.     fus in  amma,qu&  eft principalior pars  bominis,ideoipfaamma  ati' 

quando  nominatur  bomo  ut  habetur  1  o.Ethic. 

6  Si  quis  mihi  miniftrauerit.O<W/t?«</o  mandatis  meis. 

7  Honorificabitcu  pater  mcus.Honor.n.datur  homini  ab alia 
hominib.in  nit.i  prxfenti  in  teflimonium  uirtutis,fed  bonor  datnr  bo 
minibus  a  Deo  in  ^loria  c&lefli  inpramium  uirtutis. 

8  Nucanima  mea  turbata  eft.H/c ofienditur  qualiter  Chriflus 
glonficatus  eslapatre.Et  diuiditur  in  duas,  quia  ptimo  ponitur  bu 

whumamtatem^multiplicata  eflfides ingentibus,unde  firnile  efl     ms  glotixpetitio.  Secundo fubdii ipfius promifJtofibi.V enit  ergo. 

"btittus  expr/ ffe  dixifictilili gentites,  quimodo  uolunt  ucnire     Circa prirnu  Ckriflus pr&mittit  fua petitioni  oflenfione  affeclionit 

kfofl  mottem  meam  venient  ad  meper  fidem.  naturalis,ad  declaratioaem  uerx,  humanitatis  in  ipfadi.  N unc  ani 

■mat.Hic  bortatur  Chriilws  adfuA  mortis  imitatione.Jld     ma  mea  turbata  eft  .  Turbari.n  aliquid  dx  quando  commouetur. 

mtelL  tlu  f.  iendnm  q,  amare  aliquem  eft  ei uelle bonu.Etfi  bo     ldeo  mare moturn  dt  turbatum.ln  Cbrifio  aut pars fenfitiua  dimitte 

notitum  fit  uere  &■  fimplicitcr  bonum,efi  vcrus  amor,& aliter     batur  agere  quod  eratfibi propriu,  ideo  imminente paffione  ajjl clus 

9  Suitautemqu<edam bols bona,qu<efunt bona fimpliciter  crve    fenfitiuus comouebatur timore  exhorrorenaturaii,cr  hoceftquod 

'<  ufmt  bona fpujlia,qux,dam  aiit  fun;  bona  fecunium  quid,  \i-     di  bicturbatioam.tamen  ifla  turbatio  non erat  contra  ratione,fed 

emporalia  bona  corporalia,£r  mundi  dcleclabitia,&fecundum     magis  conueniens  rationi,&  per  rationcm  excitata,ad  oftendendum 

l)t4u£,exponit  duplic. ter  banc literam.Vrimo //c.Qui  amat  ani     veritatem bumana natura  ut ditlum eft ,  & admercndum  noslram 

^n  luam  fuere  quo  adfpiritualia.  redemptione,ftcut  &  alitx,  afflicTiones  Cbriili.Et  quia dixerat  alios 

erdeteam.  Inprtejenti,  nonformidans  f  flinere  mala pr&fen-     imitari mortem fuam^ne forte  aliquis ei dicerety(ecure potes  morte 

fjjHUprn  Chriflo,vndcdicit  -Jug.  Sicupis  utamtenerecu  Chri-    Jubirc,qu.ambilmali fentis,ideo contrarium uoluit ofiendere pcr ta 


t  Ctlfto- 

dcc. 


Et  u  CbriHus pracuidthztilta  fntura  in proximo,  ideo  audiesde- 
Itntiiiu.qui  u  erant  difpofiti  ad  credendu  dicit: Venit  ho 

C  xjicut  aliqs  vidcs  meffes  difpofitas  ad  collcUione.dhU.Venit 

h  st  mittantur  falces  verumtn  per  congruum  excmptu  oilendit^ 
rrt  iworr  tius  debebat  prxucnirc gcntilium  conuerftonem  dhens. 

'  11  granum  frumenti.i^MW  non  fachfruclus  multiplhatione 
■■ampfjtcedentem  corruptionem,  fic mortuo  Chrifloquoad 


l>'-  olimortem  timerr  pn,  Chrtfto.  In  morte.n.dhhur  quodammodo 
n  '1  pcrdiquo  adprxfntem  ui:a,quia  feparatur  a  corpore  .  ^Alio 

*t>  nponitur  adfrnfum  coutrarium. 

-mat animam  luam./.  non uere uolendofibi deleclabiiia, 
"tmundi.Terdit  eam  in  futuro  quia  priuabhur  uita  beata,&  fe 

cu  m  bunc  fcnfum  dicit  Aug.  ^oti  amaref.aiam  in  bac  uita,ne 
easeamin  vha £tema.Et hxc ult.expofitio magis  conuenittex 

'"  u,afequhur .  Qui  odit  animam  fuam  in  hoc  mundo,in 

"lma;iernamcu(lodii  ea,  cr  ideoquandopriusdixit 
*ritanimam  in-im  r„u\„,. .11, „■„..*  ;„  i,^/.^.,.„w^  .. „,. 


lem  turbationemy  &per  confequens  non  efi  recedendum  ab  eius  imi 
tationepropter  naturalem  horrorem. 

9  Et  quid  dicam?  QJ.fecundum  appetUum  fenfttiuum  faciam 
hanc  petidonem. 

10  Pater  faluifica  meex  hac  hora.  Liberandome  apaffwneim- 
minente.Verumiamen,quia  fecundum  appetitum  rationAem  qni  do 
minabaturin  eo,uolebat pati  proptcrpatris  obedientiam;  crprop- 
ter  bumam generis  falutemjdeo  atiter  loquitur  dic. 

1 1  Sed  propterea  veni  in  hanc  horam.Q  d.Ad  hoc  ueni  in  mu 


Qui 
animain  l\xam,fubintdtighur  in boc mundo,et quandofub     dum^utpatiar propter pr&diEtaftdeo  arando  dicit. 

ditur. 


Iu  Pf.i7 


A  Pater 


M    0    i{    jl    L-  1    t    E    i\. 

ccclcfia  ex  Iudaeis  &:  gcntibus  colletta;Quod  fequitur  morale  cft  vfque  zbi. 


t  Vater 


Jixi 


Giof  .oni  6c  Nicolai  de  Lyra. 


n 


t 


n.eneniif  At  fi  rcfte  confideraueris,  inucnics.quod  turba  non  m  cis  intnnfecus  rcgnat,  conrra  eos  pu^nat exi 

A  niofii  n  fitcxhortatioadconteprum  mortis,  vt.n.  ncqnis  eus,&quiaintus  dominium  perdiditbcUa  mollitoi 

DoilitdicereaJ  iplccxtra  humanaspaflioncs  conrtitutus  Illcn.eg  decarualibushommiicordibus  cxpulit  qui 

faalcdemortcphdofophatur.ortcnditquod&iplcabhu  pterhomtnesadmcanutionem  uenit,dumq;cordai 

manis  pailiombus  tentatus fit,ttmen  nec mortc  dcuitct,  Jtum  tcnuit,quali  mauum  ad  latibula  jerpentis  mifit 


a  ?^on,f/>ffri»if.Ortc 

dit  hanc  voccm  no 

fibi  indicalTe  quod 

tDfc&.  fctcbas  fed  eis  qui- 

iif.j.c  busindicah  oporte» 

i,mji.    Dat. 

b  T^nnc  iudicium  efl. 
Dilcrctionis,  fcilicct 
quod  ell  ante  vlti 
B  mum  damnationis  a 
quianuncpcrpallio  b 
ncmiurcdiabolidc 
ftrudomululibcra-  c 
tSap.j.  bunturvndccxpone  d 
*  ''^  '  do  fubiungit.  Patior  e 
li..T.n»  turboti  6C  pct  hzc 
raLc.ji.  &c*t. 

f  T^uhc  prtnceps  butas 
mun.&c.GRt.G.CZ' 
uema  Colubn  (  dc  f 


Sufcitindo,  ll- 

Pater  clafiica  nominc  tuum  .  Vcnit  ergo  vox  decxlo  di- 

«  Anicqnjrnmuoduicfftt  iclinoinn '.'Usmuabil  ^iiji.e  cbu  m  homine.vtinre. 

fuir-"tione    »/j;i.  In  itfuneftioo*  &  if    nnone 


d   Eucieiut.  A  red 
cxpelletur,  prad 
i  tibusapoitohs  j 
a  expelletur  qui 

urr-rtiuue  .  azi:i.  in  iciuncwoo?  «  >i  ciiui.ii*.  $    "  \  a.JLla  LUieXft 

ccns ,  t  Clatificaui ,  &C iterum  clanficabo . Turba aurem  qu*  4  tetur,non Iwfct i 
flabaco^audicrar,dicebactonitruuin  f;.dunieife.Aliiautem  \  /wrf*HiB»oSl 
dicebanc  Angelusei  locjuucusell.l<.clponditicius,cV  dixir.  7  rum  ert  nliutu 
Non  propccr  mcvox  hxc  vcnit,  |cd  proptervos .  Nunc  8 

Diicrct  onil,        »  »uo(  p  ti-i  tn  boi.%  pcr  h*c.  b     Uutu,    |  qu  doinimcurin  malis 

mundu  J  d  n«, 

iudicium  cft  mundi.Ndnc  princcps  liuius  mundi  eiicietur 

AflGrmJtiueinri'.cc.  Vt  i  mooui.cVt  il la  mciubra- 

foras.  1  Etegofi  exaltatus  fuero  arerra  t  omnia  crahamad 

vi  k  t  incrucc 


9  &pateriplcad 

10  rralut:  nemo 
naitjvciiitad  mci 
12  ter  qui  mifit  n 
ij  ducatcum. 
14      Eiecto  diat 


M  1   '(    im  iiuir,  • 

mciplum.  Hoc  autem  dicebat  lignificans  qua  morte  cflet  JJ cSra  dubfl 

moriturus.Refponditeirurba.Nosaudiuiuiusex  lege,quia  i7omnia.Nondicl 

Chriitus  maneun  jecernum.  Et  quomodo  tu  dicis ,  oportec  u  nes,  vt  de  vmt 

1  *  tehominumal 


quoEiaic.  »7-corda 
iuntiniqijortimquc 
quiaadprauitatempropriamtraxifquafi  ineorum  habita 
tionc  reqmeuit.Sed  obftctrtca  ante  manu  domini  tortuo- 
ius  coluber  de  propniscauernis  repulfus  eft,quia  dum  no- 
bisdiuinagratiamedetur,isqui  nos  teuuerat  antiquusa 
nobis  hoftis  eucitur.Sicut  incarnata  ventas  dicit:2y«»c prin 
ups  butusmundievcictur  foras.Vvtdctzm  nunc  fan&osom. 
nes,non  tencndo  poflldet,fed  tentando  periequitur.Na  qa 

non 


res,  fcdomma 
tegritate  creaturac,  id  eft,  animam  ,  quod  &  corpus i 
gimus.quod  viu!mus,vt  neccapilus  pereat.  Vcl  vt< 
homtnibusdicaturomniapratdertinata  dequibus  0 
rir.vel  omnia  genera  hominum  omnia ,  de  quibu* 
luseucitur. 

f  Et  </«o.r«.Quomodo  in  cruce  morietur  ?  Hoc enir 
dixiffe  putabant  quod  facere  cogitabaut.  fiU.  bo.  Qj 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Pater clarifica  nomen  tuum  Adcfl,  fac  illud m  quo relucet 
gloria  tui  nominii  [cilicet  paQionem  filu  in  qua  ipfepater  efl  clarifica 
tus,&  fer  coujequens  ftUus,qui  e[i  idemiumpatrc  mfubflantia,qa 
per  pafjionem  fitu  diuulgatam  per  apoftolorum  pradicationem,  notU 
tupit rts  &  fitu  & fpirituffantli  diffufa efl per  totum  orbem. 

2  Turbs  cigo.Hic ponitnr glorU pctitxpromiffto  &  diuiditurin 
tres  quia  pr  mo  ponitur  vox  patris  gloriam  promittentis,feciido  opi 
rtio  turba  de  ilta  uoce  uanefcntietisjbi.  Turbffi  ergo  te > tio  expo- 
fitto  flatt  uotisyibt.  Refpodit  lc.Circaprhnufciendu,qdilla  uox 
futt  furmata  a  totatrinitateycii  eius  operaftnt  indiuifa,veruntamcn 
dr  uox patris,quia  fuit  formata  ad  reprefentandum  perfonam  cius 
&  boc  efl  quod  dx. Venit  cr.vox  de.a  Qeo  patre  modo  prMiHo. 

3  Clari.QN'* Chriflus  non clarificauit femetipfum,vt pontifex fie 
ret  ut  dtcitur  Heb.$,b.fed  pater  glorificauit  eum  primo  in  mxracuUs 
in  uitaCbriitifaftis. 

4  Et  iterum  cla.  Quia  poftea  clarificauit  eum  in  merte per  figna 
diuinitatit  oflenfa,refufcitando  eum  &  exaltaudo  eum  ad  celum. 

5  Tutba au. Hicponilur  opinio  diuerja  deiltavoce,in  illa.n.turba 
aliqui  erant  magis  rudes,qui  tantumfonum  uocis  perceperant  no  ft- 
gntficationcm,&  quatum adillvs dicitttr.  Turba  er.qui  rta.& au. 
di.toni  Ad.cdciMiquid  per  modum  [oniconfufi. 

6  Alii  mt.Magis  ferfpicaces intellexerunt  articulationem  vocis 

€rifll 

7  Dicebantangeluseiloquutuseft.  Credebat.n.eum  efje pu- 
rumbomimm  &  ideodicebantangelumei  loqui ftcut ahquandoin 
fcriptura  dicitur,  quod  angeUpropbeiis  loquebantur, 

8  Rel  pondit  lcias.Hicponitur  exp: [iti  audite  uocis  &  diuidii 
intres  quta  prtmo  ponitur  Cbrittt  expo(itio,fecundo  lud&orum^con- 
tradtfiiOttbi.Nos  zu.tertio  Cbrifli  refpon[io,ibi.  Adhuc  tnodl.in 
prima patte oflendit  Chriftns,quod  non  erat  tonii ruum  necfonus  co» 
fufiusficutai  qui  credebant,  fed  uox  diuina  propter  inflruclione  po 
pult  circunjtantisyVt  cognofceren  ipfum  Iefum  effe  verum  Chriflu, 
cui  de  cAio  dabatur  teflimonium  &  boc  efl  quod  dicitur. 

j>  Non  propter  me  vox  ha:c .  {Jwn  uox  fit propter inflruftion? 
ajtcuius,  Chrijtu:  autem  inflrufiione  non  tndigebat  fecundum  quod 
Dcus  [imiUter  nec  inquantu  homo,quia  ab  inflanti  conceptionis  om- 
niaperfeiiecognouitqu/e  cognofcie  Deus  fcientia  m[ionis,idco  uax 
illa  Hon  eflfatta  proptcr  tius  infiruUionem,  quia  fciebat  fe  per  paf. 
fionemglorificandum  a  patre. 

Sed 


I  o  Sed  propf er  vos.i.propter  mftrucTtoncm  veflram. 

II  Nunc  ludicium  eft  mnv\di.i.iudiciumdifiTettonisyq\ 
pnrepaffioris  Chriiii  difreti  funtfideles  credentcs  ab  obfiint 
infidelitatem,in  futuro  autem  erit  iudicium  condemnt 
lium  &■  prtemiattonts  credentium.yd aliter.  Nunciud. 
t.pro  mundo,inquantum  ex  diuha  fententia  mundws  a po 
boli  ereptus  efl  in  paffione  Chrilii  idtofubditur. 
i2Nuncprincepshuiusmnndi.D  abolus.n.hicdx 
ceps,  nun  quod  fit  dom  nus  fnbi\anti<x  mur,di,fedbomk 
alitcr  viuentium  inquar.tu f<  fubiiciunt  11  perpeccatu» 
tem eietlus  diabotus per  paffioncm  Cbrifii ,per  qua  aperta 
glorite,  wfic  diabotus  non  pottil  impedire  fanfios  a  conf 
glorix  ftcut  faciebat  ante ,  tamen  permittitur  tentare  bont 
xercitium  &  meritum  eletlorum. 
1  i  Et  egO  fi  exaltatus,&:c./.ifl  cruce ,  ubiexaltatus  e\ 
aere  debeilaio  aereas  poteftates.  Dr  et  in  crnce  cxaltatu 
tneruit  glortficationem  &  exaltationem  fui  corporis  et 
ftbimultnndogentium  perfidem,  ut  babeturThilip.i 
quod&  Deusexai.il  tkc.fequitur .  Etoishnguacon 
quia  dominus  lelus  Chnftus  m  gloria  eft  Dei  patr 
HOmnia  tra.ad  me.£*  amore.n.in  cruce  oflenfo ad genu 
num  habct  uim  attraliatiuam  omnium  mentium. 
1$  Hocautemdi.c5«:c.//?<i/««f  uerbaeuangehflsir.tapii 
quid  Chriilus  intttligeret  per  tllam  exaltationem,  f.faamcM 
nem. 

1 6  Kcfpondil.Hicponitur  Iuddtorum contradiiiio  arguei^* 
eius  morte  audita,quod  ipje  non  effet  Chriflus  dicentium. 

17  Nosau.exie.quiaChriftus,&c.7v(o;e/f^«/*rfi</ai 
accipiunt  totum  uetus  Teft.&  nonfolum  quinque  libros  M 
appropriate  dnr  lcx  inprophetis  autfit  tnentio  de  aterniu 
fti  utpatet  Ifa.g.b.Et  uocabiiur  nomtn  cius  admirabilis ,  Y 
rius  Deusfortis  pater  futuri  fcculi  princrps  pacis  multip 
imperium  &  pacis  non  erit  finis  fimiliter  Dan.6.  g.  Potel 
pqteftas  a:terna,&c.^  Micb.$.a.l~A  ru  Berhlee'  Epht 
/r-<7»'W.Exremihiegredietur,  qui  firdominarori 
&  egreffus  eius  ab  imtto  a  dieb.&tcrnitatis  tatis permanen 
tur  contrariarimortt  ideo arguunt. 

18  Etquo.tu.di.&c.exal.i.rwoW/ncrttcf^.rf.^fa/ofMf 
ipfo,fequitur  quod  tu  nonfis  Chriflus  qui  manet  in  aternu 
tem  loqueris  dt  alio,dic  nobis,quis  efl  iiiefiUus  hominis.lh 

.y  ci 


Htnii) 
fi,q»i 


S  CtUS 

Irad 

tUldt' 

tdett. 
Uaa- 
auti* 

iius 


iruhitadieferrum,  &ficomma  trarntaaic.Vam  I 


M  0  \  ^i  k   I  T  E  H. 
jj  Etfxo/Jexa/./M.aifr.oniniitrru.dctw.f/.Namamorequopro    omniscreatura.Mar.vlr.d.  1'redicarc  euangeliu  oihicna 
nobis  paiTuselt  trahitnojadipfum.ficut,  magneslapidesat    tura,-,i.omni  homini,ficutfuu  cxpofitum  ibi. 


niodf 


D;xit 


i, 


ui)  loannis 

,  mc  oriterrencbant,quod  fccpedixeratfefilium  hominis 


CapXlI. 


nz4 

turquaieoccultatnsefl?  Ingredienscordaeorum  vidcbj 
n6(:odhicdixd1er,riexaItatusfuentri]iushominis.Qnis  mdignationecordiuferodam.quisnihil  loqueient.lt  qj 
cftiefiIiushominis?Si,n.Chriftuseft,manetin£eternu.  abfcondk  femitigansilloru  inuidia.Nam  quodinnaderer, 
Sinnetinaiternumquomodo  exaitabiiuraterra,tdeft,    &c  voluntanamalirianoncredide.utinfinuat  Euangelifta! 

C  ftfermo  \fau  impleretur.  Quem  omnibus  modis  impleri 

necelfe  eft,  non  ta- 


D 


mo:turincruce? 
a  ^ib-.htc.uxoxum 
inreieite ,  &  mori- 
turnChriftum  vt 
tcdi  aivicluru.nin 
^tetfi  in  celo  quo  a 
perccat.  Veldum 
Gntumvobifcum 
hab  is ,  ne  tencbra;  b 


«aItarifiliumliominis?Etquiscftiftc  filius  hominis?  Dixit  ,  Sm^cd  vSut 

a    CumiBte:iigiti'quodChri!lusirunctinitcrn:i.T?  hsc  pars  fidei  &ueri  luminisper  fe  non  -  ,•     • 

rufficit.        .^uo.iOitaintlli^itisChriiiisrtern  tatem.urncgetis  eius  mortem.  tate."  prCIClUlt    etllUl 

crgoeisleius.Adhuctmodicumlumen  invobiselLAmbu-  a  Deus&pr;edixit,nq 
latedum  lucem  habctis,  vt  tenebra  vos  non  cbmprchen-  \  Sw^non  tarneri 

.  aia^quinoncelimoriemCiKilt..  Sed^  .     COCglt ki  IlOC,  led  Vt 

gn(antia:&  mor-  c  dant.fctquiambuiatin  tencbns,  nelcit  quovadat .  Dumlu-  6  fic  prsiciuit  &c  pra> 
usppetux  vosco-     cemhabctis,  crediteinlucem,vtfilnlucisiitis.  Hxcloquu-  7  dixk 

aCorpo.alterfic&fpir,tuaIirer.  8    f    2S(Of?/>0.  A  V  C  V  ST. 

tusefteislerus3&abiit&abfcdnditieabeis.  Cumaiuemt  9  Nonquodnonpof- 

r        r    -rr  i   l        ■  /-  iofunt  homines  muta 

tantaiignareciiietcorameis,noncredebantin  eum,vtfermo  u  nm  melius,iedqua 

ProrantareScdifficultate.        a  Vel  quod  nosate  audiuimus,vel  jpli    ,  ^  <jiu    taleS    11011    Pof- 

credere. 
rxcaua.Qniap- 
15  mxar  liaiasm  Ipintu 
,  T^  16  pia-lciciiti  omnino 

tui  noltro,  &  brachium  domini  cui  reuelatum  cft?Propterea 

a   Deus.deOrendoeos  quicum  poffentvidercnoinerunr  &  lUmpoffent  cogi£jre& 
inteUicerr,nolueiun;. 

maliquidven  \  ■  ■    ■  ,.  .  ,r.        ^  ,  . 

gmsdeceter-  f  nonpoterantcredcre,quiaiterum  dixit  Iiaias.f  Excxcauito- 

hrifti,  credit  g  culoseorumj&indurauitcoreorum;, vtnonvideantoculis, 

itatem  adden- 


[efcit  quo  uadat. 
ioncredit  mor  d 
Lhrifti,  nefcit  c 
iadit,fedoften- 
ipetramfcanda 
pdeftChriftus 

scontemnen- 
:S:  irridentibus 

jum. 

1 1  lucem  bab.  Id- 


nosdeie  nunciantesaudiunt. 


Iiaias*  implerctur  quem  dixit:  fDominequiscrcdidiraudi-  ^funccr' 

a  Fii  nsp-rquemomnu  iecit.  b    <>erridem.cum  eflttn  carnepju  is.lhum  lib  non  fu-      ^  =\         ., 

peibis.  b  Quandoprxaicabat  incarnationem Chrifti, piadiceb»c tt  am    15  01X111! 


tlf.y3.a 


exczocianem  Indxorum. 


ly  exaeoitjoue  ludaro- 
iS  tum  ,  non  poterant 
jc-  credcre,uo  q>  p.ecef- 
2ofitatenonpoiTent,&  tEO.et.c 
.  Lira  nulla  culpaeffet  W*«ij.b 

Mjr  4.q 


i  humiliute,  vt 
:aminiin  veritafe. 

m.Non  ab  his  qui  credere  inceperant,  fed  ab  his  qui 
:bant.(^od  ablcondit  fe  noftrx  infirmitati  cofuluit, 
jajpottttatiderogauit. 

I  eopm.  Quare occultatus  eft  ab eis.non.n.nuc  Japides 

intcontiaeum,neq;blafphemauerutficutprius,igi-    nonpoffefenegaie,lauseftvoiuntatisdiuin^ 

tur 


cislcdquianolebar, 
quam  voluntateeo- 
rum  prxfcitiit  Deus  & pt ardixit  Sed aliacauia  huius  reddi 
tur,f.excjecatioDei,fedetiam  hancexca:cationem  mcruit 
voluntaseorum  tumida,quifuam  uolentesconftituereiu 
ftitiam,mftiria:Deinonfubiecti,quoddiciturn6poflccre 
dere.Ita  eft  culpa  volutatis  humaox,  ficut  quod  dicit  Deus 


Luc.«.t> 
Ko.n.i, 


Cloriam 


Ro.  io.a 


"  NICOLAVS  DE  LYRA. 

muisnonnocauerit fc  in  ifto  loco  filiu  fms ,  tamen  comunitcr  fic 

femibat,&  ideo  lud&i  rrpetedo  verba  eius  boc  addiderunt.  ?i  au 

ff  ratnr  aualiter  fudmi  intcllexcrunt,  <p  Cbriflus  fuam  futuram 

WtixioMm  rocaret  exaltationtm.  Diccndum  tp  trouerbium  erat 

wiluUos,i}uodcruc;fix'.o  vocabaturexaUauo\,  &  adhucbomi- 

«  imodolojnendivturaurficutcum  alujuis  imp,ecatur  alteri 

:m,di'it  >  :>tu  fts  in  alum  clemtus. 

't\got\%\t[\\s.H:cponiiurCbrifiirc(f>onfioin  quacom- 

Wtteoidealiquali  cognitionc  Cbrifliperfripturas,  quatumad 

'ate  m,fed  oltcndit  eam  mperf  clam,diccns. 
►  .ihucmo.lu.&C.Qw/tfHori  intelligebat  morte  Cbrijii&paf 
i  bumanitate  liare  fmul  <  u  deitatis  tsternit.ite ,  &  tamen 
Ittc  fonltjcriptura  d:  C  briflo.de  tgternitate  iam  ditlu  efi:  De 
nefcnbitur  Efi.<,  ;.f>.  Tanquam  ouisadoccifionem 
tut,&Ic.£f fecmdum antiquo<  dotlorcs  Hebrneorumtotum  il- 
™  '-hChriflo  ad  literam  intelligitur  ab  dlo  loco  quiponitur  c.p- 
»teliigctfcr.meus,&c.fim.l>.ter  Dan  9  gexprefie  pr&dici' 
Chrifii.Et  pofl  bibdomidas  jz.occidetnr  Cbriflus,&  ideo 
19 nosad quarendumperfetlam cognitionem  de  Cbrilio  dicens. 
i   ubulate./*/ cfi,in cognitione proficite. 
'im  lu,  ha.  Id  tft ,  mrprtfchSiaUtcrtfuifim  lux  illuminans 
'ff  tem  dotlrinx  &  lumenguatite. 

tc.vox  non  com.Sciticet,ignoranti£  &  culpx. 
^  iqui  am.in  t    te.f.prxditli:. 
'7  elcit  quo  va.QM/a  dedinauii  a  retlitudine  vi£ . 
I1mlu.ha.crc.1n  hui.n.eipfum. 

filii  ln.Cnis.Ver  imitaiioncm  &  gratieadoptionem. 

°*ec J°,e't  eis  Ic.&  abiit .  Qj4'ta  1,0  reapiebant eius  doUrina. 

'  I  abfcon.fe  ab  eis.  kodtm  modo  <&  eifiemcaufis  ficut  iitiii 

*'-&  JO.  Sednonvidetur  uerum  qu:a  fupra  fr  abjiondit.eo  q, 

fccidere  tumjnc  autcm  ,  on  dicitur  hoc.  Dicrndum  ,/nod  -p- 

l'°atcogitationcs  eo-um  ad hoc  tendcntes,  licetadhuc  rwn pro 

fmt  tn  opere,&  jdeo  uoluit  eos  pr&uemre Je  abfcundendo  uma 

m"nuenetathorapaJfiomsfu£. 

Cum 


12  Cum  autem. Hic ponitur  ludxoru  infidelitas  &  obftin  iau,&- 
diuiditurinduas,  quiaprimoprxditla  obfiinatio  o(iendaur,fecudo 
aCbriflo  arguitur,  ibt.  lefus aute ciamauif.TVHwa in duas,  quit  &3.H'* 
primo  oficnditur  obfiinatio  non  credentium,fecundo  defetlns  iuuxo 
rum  Chrifio  crtdcntium,  ibi:  Verimtamen  ex  ptincipib.  Oicit 
igitur  xnprimap me  ftc  euangehsi j.Cum  autem  tanta  li.&:c.i'« 
tniracuiis,in  dottrina,&  in  rettelationef  creiorum  cordis,  &  futn- 
rorum  conttngentium,per  qum  dalara  erat  eius  diuinitas. 
II  Non  crcin  eum.Er  inhoc imp!et*  funt propheiarumftriptu 
r*,eorum  obslinationem  praduentium,  &  hoc  tfi  quod  dicitur. 

1 4  Vt  fermo  Ila.pro.imple.Ij.wr  non  tenetur  hic  cauJ4i:ter,fd 
confequutiue  tantum,quia  cx  lud<xorum  cbslin.ttioue ,  impteUofe- 
quuta  efl  Ifaite  proph.  dicms. 

1 5  Domine  quis,&cQ1^./>4i<c/  «alde,  quia  paucide  ludsis  crc~ 
diderunt comparatiue .  Et  bene  dichauditut  noliro,  fuia propbeta 
non cognoucrunt  myfltrium  Chrifiipvr  vtfumrain  fe,quiaadbuc 
eratfuturum .  1<{ec  uiderunt  illud  in  diuina  eBentta  fed  tanturn  10- 
gnoueruntper  reuelationcm.Et  talis  renctatio  ex  parte  Dei rcveian 
tis  uocatur  loquutio,ex  parttprophets.  tivciitgcntis  twcat  auditio. 

16  Etbrachi.domi.cui  reue.ed?'./»//:**  DeinaturaLs,quieft  uir 
tus  operatiua  patris,qui  inquantum  Deus  omnia  fecit  per  uerbum. 
Etfiita  effetin  bominibus,  t,uodper  uerbumfuu  faci  tentquidquid 
ucilent,uerbum  hominis  brachium  cius  dicercAir .  Induat  etiam 
F.Kangelitlaatiamfcriptutam  Ifan-c  di. 

17  Propterea  non  po.cre.M ec impofjibilitas  non  cfi  abfoluta,fcd 
tantum  ex  fuppofitione,ffuppofito,  quod  babcnnt  uotuntateobili- 
natam  in  malo,  ficut  de aliqno  dicitur.  lflc  non  potefi  illum  diligere. 
quando  habet  uoluntatem  fixam  in  odio  eius. 

1 8  Qiiia  iterum  dicit  Ifa.  Cap  6.cMcet  verba  ftnt ahquantulum 
mutata. 

1 9  Exce.ocul.eorum.^w/irrrjfccnrfo  lumengratiapropter  torum 
malitiam ,quia  aueitebantfeab  bai  luce. 

20  Et  indu.cor  eorum.  Quia  (ubtratlioncm  diuintigrat'u,qutt 
cor  mollificat  per  deuotionem,fcquitur  cordis  induraiio  per  cordis 
obflinationcm. 

21  Vt  nonvi.oculis./:raf«f4#i>Kj-. 

*Et 


M     0 


I{     Jl     L     I     T     E     ^. 


depeccatismodicum  lumen  haber.  propterquod  vfqjad 
contritionem  perfedram  debetprocedere,necomprf  hen- 
W  ergo eis  lrfus adbuc mo. lumcn ,  &c.  Morai.  Atrritus    dant  eurn  tenebrx per  rccidiuum  mortalii  culpa;. 

jDiif. 


1&  N 


n_*  Qofiorc 

a  Ghrifn  oc/.Kko  crux  in  frontc  credentium  vbi  cfr  fedo 
A  wrecaodiCjfiginirtVtdenoinineChriftinulIuictubcfcat. 

&maeis"lonain  Dciq.iam  honunum  quxrat. 
b  \tfut  Alusnoncrcdentib.  alusvcrocredcntib.vclpah.n 
cnm  pfalmis &Uudibni,gel-n occnlto gm approp«qqaan 
tc  lua  pai.iouc,cla* 


lcolai  de  Ly  ra.  i_g 

dixir,  nc  ficut  vidcbatur  crederetur tm  filius  hcris  h< 
dixir.utcredereturxqualis  patri.Neutruni  horiim 
aI;nsnuiTus,i.Apo.tolusqiiiat-hIcruus.P6taut,i 
liafiliocoinmunia,utqu  ..udit  uel  rccipit  mcauditc  n 
Cvrecipit,  quimemili    ^quudonunuslionoratu. 

uo&patcrinm. 


nntleius  quilatc 
quandiu  patlio 
nonuatcomp. 
C     Q_i  credit  i*  me. 
Qiuahomo  appare 
bat.&lDcusi  homi- 
nciatcbat.nc  puta- 
icntcum  hoctantu 
ellc  quod  vidcbjnr, 
vult  le  credi  talecv 
tantu,qualiscx:qua- 
tuspatcreit.  Kthoc 
C  Clt:  t^oncre.  in  me.  Id 
clt,in  hocquodui-  a 
det:i'crfi»  eumquimt  b 
mifit.  qucm  ntccflc  c 
clt  credi  patrcm  ,  Sc  d 
fi  patcr  cft,  habet  fi- 
lium,  qmergocrc     e 
ditin  p.vrcm,credit 
mtilium  xqualeei, 
8_hictalisueiecie- 
1"  cre.i-  dit,  non  quicrcdit 
mc  nomincm  tiliu 
Dci  per  uratiS,  non 
pernatura.  Et  ideo 
nc  quis  mtclligerct 
patrem  tanqua  mul 
torumfihoru.u,pa-  f 
trcmpergratia,non 
vnici  uerbi  xquahs 
c  fibi  (ubdit. 

d  Et  tjtti  me+i.  ri.  & 
Vfqueadeo 


Vel  Jt  tliiiuindofle  ccnfurt.conufrtin-ut  S<  fjncm  eos 


b  Vc ncn . 


5c*non  inteJUgant  cordc,&  conucrr_uuui-,ct  iancm  eos.Ha_c 

*  i'ec-c_'aiioneludioiuin.  b  No_  Ii.utc8.leii  ahim  ipeeit  .ur&kt  fi-i.  muilione 


Chiilti. 


Mov/i  c~  ali.  iu_>. 

dixit  IfaidSs,<juando  uidir  gloriam  cius ,  &  loquutus  cil  deeo. 


i    'il  icnt 


tfr  Thbophtl. 

l  dixir.quk. 

z  hi,  icd  rni 
me,  quodl 
Deum,figri 
liuddtenimc 


Vcrunuamcn  multi  cx  principibus  credidcruntin  eum,fed  3  rctcuipiain^ 

■  Erg  >  hoc  ere.le«e   uit  ci,  qu-.i  n  4    Crcdere     in    Cj    m- 

propter  Phanixos  ndu  conficebantur,  vt  deiynagoganon  5  quam,nami 

■         '  .    ll.>.icdcn;e-,iraprobar.  bUn,l  C.edlt    allCUI 

ciiccrcntur.Dilexeruntenimglonum  horiiinum  magisquam  6  mmcIIij' 

*u_  tlt  infiu  e.  »    Vetaei  ft  (pitilculi  iutetie&a.  7   UatCH 


t-up.8 
b. 


igl  ,  qu< 
.  t  vcre 

Joriam  Dei.Icfus  autem  clamauu,  &  dixU.Qui  crcdit  in  mc,  * 

i     6  cu niumquod  lidcte-teiiu».  b     Soluir,iVd  ctiaminpatrei-.  ' 

Sdi.n  pcem.  Spiiiiiiaiiiiiliorie.  llinOUtlllD 

ndncrcditinme,  ledin  cumqui  miiitme.  Etquividecme,  rodir,  ideoie* 

<^n»  enim  eitu-  a    Q^od  nonin  aliainmina.  U  Ctedidcnt  Ap 

vidct  cum  cjui  miiit  me.+  Ego  lux  in  mundum  veni,vt  dmnis 

a     ln  q«it>.inurn.in  ef>,li  modo  fi.-.r, ( i-licj  acia  ur  .  nc  i.lu  >ietur.  Eicctiu». 

qui  credic  in  mc ,  in  te  ncbns  non  mar.cat.  Et  ii  quis  audierit 

*  .         -•- i-    /-.... i-j:- :_  _:    ■ _       v._i-  i      r- _.,..!- 


a     ln..nui. 


b  Cuijattrdedit rrorciadiciuin.        i     >>odo.        d     Curnonmodo. 
.  pi  ruunduen-iii  nou  iu-iui.rd  miCcti.otdix  eft. 


at  non  itcm  n 
i2ltolos,eaprop 
i  jminusnondr 

creditmitu, 
i4nim  P 
isi'e&  Pci 
j6dicc;c,quicrc 
i7iu  ied  ut  Hc 
i8quod  n< 
Quiipcrnit,  me&non  accipicverbamca,habetquiiudicet  i9nnt',mfi 

a     Id  ell.ego.  b     burj  hiimiu 

eum.  Sermoqucm  loquutusfum,  lllciudicabit  euminno- 

a     II  eo  iu  licjun.quia    go  fiUui  cx  [  Jiie.  Kon  ioquitutex  l.,uuu  nen  .  It  <" 

uiifimo  die ;  Quia  ego  cx  meipfo  non  ium  loquutus , 


vcrba  mea, & non |  cuitodicrit ,  ego  non nidico  cum.  No n 

D.  u.in  o  •cionouiQirco  Bodic. 

enim  vcni,vtiudicem  muudum,fed  vtialuificcm  mundum. 


Noncrcdit  meeffeUeum. 


i^_i  iijni 


eum  qtv 

niluldiltatinter  iuc&eum,vtqvidet  mc  videatefi  .Hcc 
ulionocarnahs,  lcdintellcdtuahsert  mudocorde.  Quiui. 
wK.Noait  no  videt  me,led  eu  q  me  mifit,ficut dixit,cj  crc- 
dit  iume,n6crcditinmc,  fcd  liicuquiinilit  me,qaillud 

dixit 


jotur. 
e  £^(7/».r.De.| 
diciiur.Luxi 
2nru:n  '.iin,nil| 
qui  lliui 
nutillunur 
lux,quiauita< 

luccthominibus. 

f  Sermoquemloqwi.usfum.hilrirtt&C  dicitfciudi 

nouiflimodie,  quiaiplecit  fermopatrisqui  lciplui 

tus  eft  icipium  annunciauit. 


NyCOLAVS    DE    LYRA 

1  tt  non  &c.&  fa.eos.-2««  ifl*»  non pojfcnt  fierinifi gratta  Dei 
pr<£ueniente. 

2  Harcdixit  Ifa.quandovi.glo.eius.  Hoc addit euangeUfla,qa 
Jfa.6.a.pmitt:tnr  verbis pr&di&is  declaratione  Cbrifii  &  gloria,  cu 
d»cJrMr.Vididon.inu  lcdetem  lupcr  folium  excelfum,  &c. 

3  Verumtamen. Hicoftenditnrdefetlusluddorum  Chrifiocre- 
ientium,<jui  imperfedt  trant  in  fide,quia  nonfolum  rcjuiritnr  crc- 
dnlttaa  cordis  fed  etiam  confeffw  oris  ^fecundnm  quod  dicitnr  t\ora. 
I o.b.Corde.n.credttur  ad  iufliiiam ,  ore autem confi/Jio  fit adfalu- 
tcmjptt  autetn  licet  in  Cbrifl't  crederent ,  tamen  confiicri  non  aude- 
bant,&  hoc efl,quod dicicur;\retumumcn  ex  prin.  idefl.exU- 
gifpentis  &  faccrdotibus. 

4  Multi  cx  prin.cre.in  eum .  Tropter  miracula  & propter  im- 
plttioncmfcr.ptnrarum. 

5  S<-d propter pha.6JC.vt de fy.non c.Quiaconlperauerunt, q, 
fonfitenies  ipfum  ejje  Chnflum  exiommunicarentur,&  defocietate 
]ud*o*umexpetlcrentHr,q>crat  apud  eos  ignom'miofum,vt  fttpra  di 
itum  efl  c.g.yerumtamen  vmncs  tales pfn<e  ftpio  iuftiuafuftintan- 
tnr  (nnt  mcritori*.  Caufa  uero  quare  hoc  mcritum  fttgcrunt  eratfu- 
perbiayideo  fubdttur. 

6  Dilexerunt.n.gloriam  hom.Idefl,bonoremmundanum. 

7  Ma.quamglo.Dei./(if/?,TOcrir«f»pro  quo  glorta  Deireddii. 
$  Ieiusautem.Hic conftqulter eorum infidelttaa arguitur a C.n 
no,Cr  dtuiditnr  in  trcs,quia  primo  inducit  eos  ad  credendum,  fecnn 
do  ofitdit  fidei  fruQ7t,ibi.Ei  lux.tcrtio  incrcdulitatisfHppliciii,ib:, 
xlt(\quii>ai.ulnprimaigiturpariediciffic:lc(ii$Mtcmch.sid 
dcmtandum  magmtudinem  duedorum&fui  affettus  ad  falutem 

homi- 


hominum. 

9  Et  dixit:cni  crc.in  mc,noncrc.in  mc.ScUkcuJhkili 

tffet  contraditiw,ideo  fiqmtur. 

io  Sed  in  cum,oni  mi.me.  Quiayna  rftfdcspairisG. 

rna  vifio  qutt fuccedit  fidehideo fequitur. 

li  Etqui  vi.iv.c.Tatcr.n.w filius funt  vnmn  infdfl^M 

gnuntur  auti m  in  proprirtatc  ri iatiua.  Hac auttm  eflw^M 

tmorum,  quia co^nito  vno cvgnofcanr cr  rehqw.m , t : 

vatura  in  intcllcliu. 

I  *  Ego  hix.Hic/wn/rnr  fjdcifrntlus^cum  dicitur:  Pgo  !i  * 

muo.vtoIs,q  cre.in  me,in  \t.r\fymz.f.'gnorat'uttculpi  r.t 

n[,bic  tfi  frutlusgloriofus  taiu  euadere,&  bona  cotra  r.  i 

i  i  Et  (\  quis  au.Hic  dtfcribitur  pena  incrtdulurumcui. 

Et  fi  quis  au.ver.me.-.4«rc  corporisjcdnon  cordis. 

-4  Et  non  cultodierit.A/ancwc  tn  infidtlitate. 

15  Ego  non  iu.eu m .Scilicefyn  ifio primo  meo  aiucntu 

fafubditur.       16  Nonenim  \c.\tiu.mun.lnaduenipr 

«7  Sedvt  fal.mun.r«//i»f»c.o;/»rf/c/«»i  cqdemnationit  t 

i  S  Qui  fpernit  me,&  non  ac.verrmea.Prr  fidevi. 

1 9  Habetquiiudi.eum.  Etoilendit,qutsftti(lci»d: 

2.0  Sermo  quera  lo.J,ic«..»./fji  ciuihs  dicitur  hdicare i|r« 

inquainum  oilendit  eum  dignum  iudicio  ei»  &  condtmn 

fla  Chr  fli^,&  eius  dofttina  iudicabunt  infideUs ,  </  UM  ofic 

dignoscondcmnatione^edquiaipfcmet  Cbrislus  iudicauit 

in  aduentu  fecmdo,ideo  fequitur. 

2iQuiacgoex  meip.  Tropter hoc enim  fcrmo  Chrifl 

infideles  condcmnabilestfuia  procedit  ex  itifaliibiU  vcritat 

d  DeopatreMeofubditur. 


M  o  t\  jL  L  I  T  E  i^ 
t  6   Di/fAcrnnr.n.^/.rjr.wir.r/Mjnj^/.De/.Ifti  hodie  multoshabct 
lequ.KCilcili<-ci,pro  n.udi  glcnia  fc  &  fua  prodigahterex- 
lonctues.cV  patumaut  mhil  propromcrendaDei  gloaa 
laciciites:Ic/«ja«t(»ic/i:»iaM».Sequitut. 


1 1  Ego  lux  m  mundum  ucni.  Proptcr  quod  acccdens 
pcr  ndem  &  deuotionem  ab  co  illuminatur  a  d  lali 
co  veroiecedcnsobtencbraturadgqhcnnam. 
1 6 T^on.n.ue.eS-c.iudicemmundum .  Id eft ,  condcmm 
priumemmdehrftum  cQndemnatquemhbet  p 


reBiuc 

alicct 
[pfe 

leura 

ni  ,at» 

,prt> 

wo- 


127 


a  Mandatum.Non  deditpatei  filio  roandatu  per  angelum 
vialiam  creaturam.Necrnadatum  cp  aliqfi  nefcifiet.  Sed 
dmverbum&:  (apientiarw  inqua  luntomniamandata 


loannis     Cap.  XII. 


1228 


aperte  dicit  femandatum  Dei. 

C     Qu&  ergo  ego  loquor  /icut  dixit  mihipater,fic loq «or.Intelli- 

gentibus  metibus,vteftnata  veritasex  patre,fed  ficioqui. 


gliuit  dedit ,  ficut  filio  quieft  vita,  eodedit  vitam  quo    turveritasintus  fine  fono  ficut  dixit  ei  pater  vticrederent 
Muit  vita  m,quia 

nn?rlni'itim     Af-  *dheevt  loquerer.  latra. 

d  eiTe  vitam  ,qus  a  icd  cjui  milimepater ,  ipie  mihi  mandatum  dedit  quiddi- 
fnvitiofuit.  ■** 

b  Etfdo.  Cum  di-  b  carn,5<  quidlocjuarxt  icio,c]U!amandatumeius  vita  a^terna 
c;  mandatum  efie 
v  imaetemam ,  &C 
fifit  vita  a:terna 
aperte 


id  eft  qui  raei^rum  y  erbumannuncio, 
b 


Id eft,  licut  verax  me  veritatcm  genuit, 
iicvetitas  me  v  ritatem  annuncto. 


eft.Qua?  ergo  ego  loquor ,  ficut  dixit  mihi  pater ,  iic  locjuor. 


hominesquod  no 
dum  poftunt  mtelli 
gere,  exore  carnis 
verba  fonuerunt , 
quaj  prolata  &:  lite- 
risfignata,  nosad  ip 
lam  ventatem  ali- 
quatenus  engunt. 
<£P*CAP. 


D 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

.  1  pfemihimandatumdeditquiddi.^MwC^/fiHX  inquan 
tu  bomo  minor  efipatre,&  fic  accepit  ab  eo  mandatwn  in  cnius 
cx  utione  non  potefl  deficere  a  regula  voiuntatis  diuin&  ejuia  hu- 
nuitas  Cbrifii  tanquam  infiritmentum  diuinhatis  coniunclum  in- 
nn '  mouetur  nifi  fecundum  ipfius  motum. 
1  tlcioquiamandatum  eius  vitaauernaeft.  Scilicet  vir- 
r»  \te r,  inquantum  obferuatio  mandatorum  Dei  deducit  ad  vitam 
41  namjecundwn  illud  Matth.19.ca.Ti  vis  ad  vitam  ingredi,  fer- 

j  )ux ergo ego.Hof  condudit ad oilendendu  q> humanitas  fua 

Bc  oierit  obliquariaregula  diuin&  veritatis,  vtpatetp  pr&ditla. 

ctafione  cuiufdam ditli  in  hoc  ca.qu&ritur,vtrumprincipes  Ih 

l  -« credentes  in  Chrislum  ante  eins paffionem  peccarcnt  morta- 

1  no  cbfitendofuam  fide.Et  arguitur  primo  q>no  quia  cmittereil 

k  >»od  rertitur  infcandalum  &  turbatione  aliorum,no  tflpecca- 

fi  ortatefcd  magis  videtur  me>  itoriu  quia  dicit  apoftolns.i.  Cor. 

icMneorTeniione  eftote  ladxisticgcn.Confefftoautfmfi- 

1  r tn fcadalum jeu  turbationem aliorum  ergv,&c.  Ite aliqui 

-eritt  valde  boni  cr  iufti,  vt  \icodemus  &  Iofeph  ab  jlri 

.  «j Jid  qui  erlt  difcipuli  Chriftt  occnlti,&  ideo  nb  eH  verifimttc,  q> 

'it  4  f(£  fiJet  confet]ione,fi  fuijj) t  hocpeccatu  mortalc.Con 

,,  trmmarguttur per iltud quoddicitur  t\oma.  lO^.Corde.n.cre- 

dMtadiuihti^oreautconfeiTiofitadialute.  EtQcvidetur 

f  i  cofefjio  fiict  jit  neceffaria  adfalutem  ficut  &  ipft  !■  des  &  per 

\taequens  etus  omiffio  peccatu  mortate  eit.\\e[ponfio.Aug.diffinics- 

p<  atum  mortale  dtcit  quod  pcccatum  tranjgrefiio  e(i  legis  diuin& 

C  atefiium  tnobeU  entia  mandatorum:  &  ideo  omiffio  coafeffionis 

fi  non  ctt  peccatum  mortale,  nifi  in  cafu  in  quo  confeffio  ei  oppofi 

tk  iditfkbprxctpio  dininoupfa  auiem  confefjto  cumfit  atlus  virtn 

tis,non 


tis,non  cadit  nififubprAcepto  affirmatiuo.pr&ceptu  aut  affirmatiuu 
iicet  non  obtigec  ad  femper,  obligat  tamenpro  tempore  &  toco,vide 
licet  quando  omiffioaHus  qui  cadit  fub praccepto,eft  contra  charita 
tem  Dei  velproximi :  &  hoc modo  omiffio  confef/ionis  fidei  contra 
chiritatem  Dei efi quando per hoc  fubtrahitur  honor  Deodebitus, 
ytpote  quando  per  boc  creditur  quod  talis  fides  nonfit  vera.Etiam 
contracharitatcm  proximt,quado  per\boc  proximi  faius  impeditur 
&  hoc  eH  quandoper  hoc  quod  aliquis  maioris  ilatus ,  fidemfuam 
non  confitetur,  alijfimpticiores  afidt  vclfidei  confeffione  tempore 
debito  auertunturTropter  vtrunq-,  iftorumprincipes  ludneortmde 
quibus  quxritur  mortaiiter peccabant,primo  cum  effent  icgifferiti  F 
&  facerdotcs  infcripturis  exercitati,vt  fupra  ditlum  efi,per  hoc  tp 
ex  timore  fidemfuam  de  Chrifio  non  confitebantur,fides  illa  ab  alu.t 
non  vera,fed falfa  reputabatur  :  per  hoc  etiam  altj  inferiores  diclis 
&  fatlis  facerdotum  inb&rentes  a  fide  Chrisli  auertebantur,&  jic 
patet  quod  omiffto  confesfionis  fidei  in  ipfis  erat  contra  charitatem 
Dei&proximi. item  alia  ronepeccabant,quia  tenebantur  ex  officio  Diuifi*. 
docere populum  de  h.  s  qua  funt  nciefjaria  adfalute,cuiufmodi  erat 
fides  Cbrtfii:&  ideo  taciturnitas  iiia  non  pot  d peccata  accufari. Et 
hoc  innuit  euangetifla  reddens  cam  taciturnitatis  ipforum  di.  Dile~ 
xerunt.n. .  agis gloriam  hominum,quam gtoriam  Dei .  Adprmum 
dtcendum,  quod  confesfio  fidei  quando  efi  ad  turbationem  hominum 
&  adnutiam  vtilitatc,eil  omittenda,fecundum  quod  dicit  dominus 
Ma.j .a.t^otite  fantlum  dare  canibus,&c.Sed  (i  ex  cofesjitmefidei 
fperatur  atiqua  vttlitus,aut  et  adfit  nccefitas,fcandatum  tnfidetium 
eft  contemnendum  ficnt  dicit  dominus  Mat.  l  j  Jo.de  fcandalo  Vhari 
f&orum.iinite  ilios  fcilicet  iurbari,quia  c<e  cifunt  &  dtices  aecoru. 
Ad  fecundum,dicendnm,quod  etiarn  apoflotiantc  confirmationem 
fpirituffantli  mortaliter peccauerunt ,  vtpatn  de  negatwne  Tetri 
&  ideo  non  eft  mirum,  fi  aly  infenores  quantumcunque  iujtifimili 
ter  peccauerunt,  quia  non  crant  confirmati. 

*  NICOL. 


A  D   D   I  T  I  0        I. 

na.n.vbi dicitur inpoflitla.Sciendum  ct,  quodifta'por 
t  opecunic  in  via  non  pertmet  ad  perfedionem. 

repi,^nat  perfecliom  haberefeu  portare pecuniam,licet  co- 
imtnt  dt  dimtffione  bonoru  teporaliumfit  vtiie  ad  vttam  & 

I  mfaitiHs  tvift  qHvndam.Cuius  ratio  efi.T^amfecundum  Tho. 
/  "dafecundx.q.  185.  ar.6.in  refponftone  adprimu  arg.Terfetlio 
(■  ifliana  vit*  non  cofifiit  effcntiaiiier  in  paupertate  voluntaria, 

II  'duntaria paupertas  operatur  inftrumentaliter  ad  perfetliont 
* ' Vnie no oportet,q>  vbi  eft  maior  paupertas,fit  ibi  maior  perfe 
w  ynininopotefl  effefumnaperfetlio  cum  mag»a  opulentia.  t^am 
£  obatn cm  diclum  cil  Gcne.ij.a. Ambula  cora  me,&£  eftop 
«  us legitur  quamplurimum  diucs fuiffe.Si auttrn ex hoc  arguai 
>n  ilt  effe cofiiiu  domini  dc pa upertate.cum  Jlbraha  diuitias pofji 
*{  ttitperfetlut.Ad  hoc  diccndum  fecundu  Tho  in  tratl.de  perfe 
"  t  »it£  fptrituatis,quod  idcirco  confilium  paupertatis  datur  qa 

■■  ibenores  funt  a  folicitudine  diuitiaru,&  fecuriores  ab  il 
m  itijt  qus.  m  acqredis pecunis  quadoq,cotingunt qu&fmtimpe- 
■  'aperfetlioms.  i-.x  quofeqtur.tp  magna  fuit  virtus  feupfetlio 
*  >l)£  er  Dauid  <&■  (imiliu,qui  etia  diuitiaspoffidentes  a  dtuitijs 
W  mn  ammu  habuerunt.ficut  magnafuit  virtus  Safonis,  qui  abf- 
fJ<rrw  cufola  mdiibuta  afinoz  muttos  profirauit  bofies,vt  Iudtc. 
\ec  ex  hoc  fcqueretur  inutititer  dari  cbfiUum  militi,yt  ad  bel 
«  tcedens  armafumeret  acfhofles  uinccdos.  vincere.n.fine  armis 
ic  litposfibilc  &  vatde  virtuofum,e{i  tn  de  raro  cbtingentib.fimi 
11  tftdepDsfidem.busdiuitias  refpctluperfetlionis  viu  ,  vnde 
J"«-n.a.cH7»^'ar.r.eatuseitdi.qinuei).eftfin2ma.&:c.&: 
•r  a-^uis  eft  hic &  lau.cu  fe.n.mi.in  vita  fiia,  &:c. Mirabi- 
««■facitfeu  mirada,Hb  aut  imposfibilia,q  ln  diuitws  piuh  diuityt 
Lttmib.tor  non  appontt.Ex  quib.  adpropofitumdicipoffct,quod 

Chnftus 


Chriflus  qtti paupertatem  voluntariam  J£pe  cbmendauit  volens  da 
cere apoftolos  epet fine tati paupertate perfettio  vit& poffet  atquh 
ri,idcirco  pecuuiam  in  via portabat .  Si  aut  obifciatur  de  hocquod 
Mat.  1  o.b.iicitur  apofiotis  qui  in  ecdefiaperfecliorelocum  tenem. 
Nolite  pofiidere  auru,nec  argetu,nec  pecuma  in  zonis  ve- 
ftri s.^id  hoc  dicendum,q>  illa  verba  domini  ad litera  JLug.  in  ii.  de 
confen.euang.exponit,vt  inteiligentur  nb  pr  &ctpiedo,fid  magis  per 
mittedo,permittit.n.eis  vt  abfq-,  auro  &  argento  &  aiijs  fumptib, 
adpr&dicadii  irent  accepturi  vit&fnmptus  ab  his  quib.pr&dicabal, 
vnie fubdit.Dignus operatiuscibo  (uo.Itatamen,quod  fi ali- 
quis  prooriis  fumptibus pr&dicatione  cuangetij  vteretur,ad  fupere 
rogatione  pertinetficut  Tauius  defeipfi>,dicit  z .  Cor.  1 1  .b.Chryf.et 
aliter  exponit  pr&ditla  verba  vt  intelligatur  illa  domtnum  difcipu- 
lis pr&cepifje quantum ad itlam mi$fio:em tatum,  qua mittcbantur 
ad  pr&dicandum  iud&is  ,  •vtperbocexcitarentur  adconfitendurn 
devirtute  ipfius  quieis  abfq;fumptibus  prouideret,quod  confonat 
cum  hoc  quod dicitstr  Luc.zz.d.Qv\  mifi  vos  fine  (acculo &:  pe 
ra  &  calceamentis,  nunquid  aliquid  defuit  vobis  ?  Vndecx 
pr&ditlis  vcrbis  nb  obtigabantur  apofloli,  necfucceffores  (  quipro- 
ut  iicit glo.Luc.xo.  funt epifcopi )  ad non portandam  jeu habendarn 
peccuntam  tanquam  ad  iila  qu&  repugnat  perfetlioni,  vnde  prout  di 
cit  fantlus  Tbo.vbi,fupra  in  reffbfione.i.arg.Stultum  aut  videtur 
dicei  e,quod  totfantli  potifices,ficut  Anaftafius,jLmbro.  Aug.illa 
pr&ccpU  tranfgresfi  futficnt  (i  ad  ilta  feruandafe  crcderent  obtiga- 
ri.Illud  autcw  ca.Exv\t  qui  feminat,&c.perpoftil.allrgatum,facit 
adpr&ditla  ,  primo  quia  pluries ,  ibi  dicit paupertatem  cffc  viam 
perfetlionis  vetadperfetJionem  ,  &  per  confequens  nm  eitpcrfc- 
tlior.fecundo  quia  hoc  quod  dicit  quod  Chriflws  condefcendens  infir 
mispeccwam  portahat,ficut  &  infuga,&c.  mteUigedum  eft  qucd 
fi  apofloli  adbuc  infirmt  vel  etiam  alii  crederent fumma  pattpertatt 
Tomus  v.  Q_ 


Mat.ii>r 


M-9 


Glof!orcl.&:  Nicolaide  Lyra. 


.  tlTentcefJariamaifalutem.  forte  retrocederent  ficut  de  tllo  adolrf 
^  ctnte  levttur  hUt  i 9c ■  &  idro  talibus  condefenitns  apoflohs  ao 
Ctbattxrmplo,quod  ttiamf,nt,a'ipauptrtatefcffci  quis  acqutre 
re  urfccliontm,v  fim  literpoffet  dicidefuga. 
V    '  ^   D   D   1  T  I  0     1   /. 

}nCox2?.rbidic:turinpo(lilU.  Diccndum  quod  hoc  crat, 
„uiaLatm:<cratnobilishomo  • 

J  Miraculut»  La^ari  inter  cxtera  miracula  Chnilt  maius  fu,t,& 
idco  notabiUus.ynuefupra  eo.c.dicii  q,  turba  multa  vcncrut,vt  ia 


J  IZ0 

larvm  videreiit^ucm  fufcituuit  a  mortuis.  Quod  non  f,c  legitt  dc 
aliis  miraculis. 

RFPLI  InC!  i.fbiinquiritTolil.  quare contret  La\a  « 
moutbantur  ludxi,vt  ccvtarentcu  interficere.t\>fpondet 
>;>  nobilis  &  famofusft  ieo     us  refvfatatio  fuit  f.vnyftor  o"  v  it 
libus  rlus  o:tiofa.Burg.opp'»'r,'*od  illud  nonfitir  proptcr  not> :« 
tem  Lazari,fedpropter  f,f>bthcaie:n  mirac:tl't,  quiafuitm. 
miraculum  Chri[li.Sedn«n  videoquare  fuitmaius  miracuUm\ti\ 
fufcimiofiUi  vidute  &  fiUi  arcbifynagogr. 


* 


CAPVT    XIII. 
Wcd'cmfe.&c.  *  Theophyl.  Sc.ebat  qu.dem 
dominus&antcommafecula  horam  mortis 

u*  fuccum  autem  .lla  iuaret,rem  fac.t  magnc.  mi 
fericord»*,-  pdeicefione  plcnam,  muamq;  erga  dxlcipu- 
los  prx  lctert  dile 


ttior.c  .  Rehchirus 

cmmillosvchcme- 

tiorem  chaiitatem 

oftcndit.-namcum  a 

diIcxilTeteos,vlquc 

adiinemcilcxiteos 

hocvultquodmhil  b 

omifcrit  coii»,  qu* 

faccrc  decct  eum 

quimuitumdihgu 

xdeo  poftrcmo  pc- 

des   dilcipulorum  c 

omnium  lauat,  vt  d 

ineerat  magnii  de-  . 

fiderium,  &:  magnam  cis  confolationem  afTcrat  m  malis 


In  hac  fionificationedictt  lo.^nte diem fe.vocModii 
r.em  pakha.Ciirci  \erodiem  quaimmolatagnus, 
folummodo  vocari  palcha&  tlla  Hic  dicum  Chrifti 
cifixumfuiHcadmcridiem.  F.t  dicut  eumanticipafl 
diem  ante,vt  cum  dilciLuhsagnum  comederct  &  a 

confirmadu- 

C  A  P  V  T     XHI. 


Protismoticns.  b     Vt  eimdilcSloncipli  lltnfirent  demu  i  lo. 

non  lum  BuAcH,4aU  jiollti  rccubaib&  buccelUai  indc  dedic 


in 


verbalequen 
ducunt,  i.n< 
intrarelprAt 
i   Pilatidoou 
4  taminarentur,v  o; 

3  medercut ; 

4  tclligentes 
elum  agni  t 

5  Nec  etubelcuilj. 
cere  ahos  euaiijli 
ftasmetitos,q 

6  cunt  dhm    cc 

7  cu  alijs  carnes 
comediiTe.NGcl 

nem  -ero  ilIos,correxiiTc  dicnnt.Sed  erranr.quia  cun 


Figurtlcm.  # 

Nte  diem  fcthim  Pafcha-  ,    lcicns  Iefiis  quia 

a    Idclt  ipfe  d  «  1  »fr"<;  q<»>  :■ '    tir  i  pcr  ■  ru  em  ecceviriu» 
illiu»  fii;iiic,         Q^oi  udtAtgypto. 

Venic  hora  eius  vt  cranfeac  ex  hoc  mundo 

i     Pioci»  ficlushomo, 

ad  patrcm   cum    d-ilexiffct   iuos 


cjui 


eranc 


Pirata, 


mundo  ,    in  fincm  dilcxic  eos .  T  Lc  cccna  raCta  3 


iiderium.ix  masnamc  sconioiauiincui  din-iini.  inunj    ..*....   ,..~...v^,.w~..» ---  f;  ,„„„-, 

quxpaSricrunlf. cogitarcnt quod  f,c dilexent  eos,\ t  &     ncs eodcm  Ipiritu  loquutos TuttTc conte^fuD vno . 
^    .  '  • i.     D j_r_./i .-  r.t^c  ,,-i  mn.     tircntur.in  a  ii<:picnrin  crede  ctur  tranicamus. 


tirenturjinalijseisnoncredereturtranleamus. 

b     ^rfr^/far.Interpretatiirnorjiseuangchttanome 

lch_,i.rrafitns&:figmticationem,9aficuti]lide.-. 

fic  Chnltus  de  mundo.Sic  &  nos  languine  agni  u 

dcvitijsadvirtutes.demundoadca-lum. 

C    /«/i,„.Infinem,i:inChriau,quieftfinispfiimm 


pedescorumlauerit,quareneq;delpe6turusiueosjnmui 

to  grauioribus. 

"Diem feitum  dicit  quintumdecimum  diem.  f.  die  pal- 

fionis,qa  poft  immolationem  agm  qu_  tunc  fiebat  in  die 

*  Iouis  facicLat  Iudci  magnum  feltum,cp  hifPafcha  vocat. 

Pafchaapud  Grsccbs-qujuocu  eft.dr.n.a  paichim,  l.apaf-  ..,.....».....„«.,.....  ~..... 

f,one&atranr.ru,quodHebiciphaledicunt.Diesauiem  yteiusd»le„«)nctranie  at  W0Vfc™™"™fi& 

?#l*.  H.poft  „qu»noaiu!n  vcinale  »n quo immolabatur  agnus  tn  n0™™?™.*"0*™0™1™ 

idvclpcram,  ptoprie  pafcha  a  tranfitu  d.cebatur:  dies  vero  in  rantum  dilexit  quod  v!^^^™ 

lolcniratislcquentes,quorum  primus  Sc  vltimus  maioa  duxir,m  quoexemplum  dtdxt  uomncsin  UC  fi 

cultuhcbantur,diesazymorum,ppricvocabantur.Vocat  permancant  vique  »n  finem. 

tn  &  dics  xmmolationxs  azyma,  U  quintadecima  pafcha.  d    £t  cxnafa.Lozm  ngnificat  paffione.  bxcut.n^o 

Inhac         .  .  v~*>  ' 


NICOLAVS    DE    LYRA: 

C  A  r  V  T    X  I  1  I. 

■  Mte  diem  cAnparte pcedentieuageltfta  defcripftt 

'  occafionZmoTtisChrijiibicincipit  defcribere  morte 

^eius.Etdiuidii  in  duas  quia  pumo  dtfcribit^ualiter 

l^jfc  cbriflus  imminente  morte  lua  animosdifcipuloru  cou 

P»ifio.  Jortauif.f  cudo  mouim  Cbnili  def<  ribit  c.ii .ifo:Ha;c  cu m  di.Ie. 

Trima  m  tres,quia  Trmo  ofttditur  qualiter  Chriftu:  cofortautt  di- 

fctpulos  exemplis  fecudo  vei  bis  c.jc  El  ait  difci  /«i.No  cotu.cor 

.        vc.iert»  orationumfuffragtjs.CAj.HsiC  locutus:  Trimam duasy 

aaprimo  ponitur  imitabile  Chrifii  excplu  fecitdo  dcfeilus  difctpulo 

tum  ad  itmtandum,ibi. ,Hec  cu  di.  [c.Trima  in  trcs,qa  primo  faclu 

difcribitur,fccundo,eius  vtilitas  oflcndnurjbi.V en\t  ergo  ad  Si. 

tcrtio,facl,  tmitatiodifcipulis  indicituryibi.  Poftq  ergo.Prw-  m 

duas  quiaprimoprsmitttturafftfttts  Cbriili  ad  difapulos  fccundo 

pcrfat!Hmmjiri,itipfosjbi.¥ACc:r\aiaCti.  Circaprimumfctcndu 

quod afjcftus  C hrifliad dfctpuUs prxmittitur,  vt c'v,s fafltt magts 

%ratioltedatur,&  difcipuli  eius  Ibcntimimitentur.Dicit  ergoftc 

Antcdi.te./ci/ic«  \*.lunaincuiusvefpcra  immoiibai  agnus&^ 

incipiebat  folUnitas  pafchalit  qu£  cekbrabatur  luaa  1 5.  &feciidu 

bunc  modt,  tn  ccclefia  folenitates  incipiut  a  vefbera  prKC<c<\Ztis  diei: 

3  iiCiCsitms.Ex^uopatctquodnonignorans^necimoluntariits 

ytnit  adpaffionevhfed  voluntarie  ohediens  Deopatri. 

3  Oyia  vcnit  hora  cius.7^5 fatalis,  fcd  a  Ceopatre  determina 

ta  &  boc 


tu    fV 


ta  &  hoc  conutnicnter  ,vt  immolatio  agni  qul  tolUt  peccata 
immediate pofi  immolationem  agni  figuralis  fequerctur,  &, 
ritasfigurtt  rcfponderet. 

4  Et  tranf.ex  hoc  mun.ad  pa.Dicebatur.  n.  Tafcha  mA 
trajitus  eo  quod  iui  angelus  trafiit  per  ^AEgyptu  ,>Hl 
genita  jlE«yptiorum ,  &  filios  tfrael  feruans:& ■fimiltterl 
Chnliianorum  dicitur  tranfitus  tnquantum  fitius  Dciperr 
tranfiit  od  patrem  nonpcr  locimutatior.em,  fcdficut  dicitu 
tre  vemffe  affumendo  nofiram  natura  mortaUm,tta  diciturtM 
tremt  ediiffefaciendo  ipfam  confortem  paternx  glorif  pa 
litatem  infua  refurreStone. 

5  Cu  dile.  fu./«  quo  oftenditur  eius  diURio gritttita, qmm 
diUxit  fuos.oficnditur  difcretaquia  iflfldilctlio  fpcciuUs  n,  fml 
ad  omnes,fed  ad  fibi  famdiares,cuiufmodi  erant  ttpofioU  amW 
in  mudo  oitenditu r  hs.c  dileclio  neceffaria,  quia  apoftoli  ren.  icit 
in  pericuh  mundi  indigebant  confolatione  diuina, 

7  In  fine  di.cos.ld  efi,in mortefpeciatiaftgna dileilioidiMM 
Velalitcr.\r\f\i\t.ldefi,pcrfe8eanimamfuamprotisf 
7  Et  ccena facla.  Hie dcfcribitur  imitabiUfaftum ,  fa<. 
pedum  difapulorum  fuorum,vbi  pr&mittitur  tepus  &  moa 
lotioniSfCum  dicitur. E t  ccna  fa„a.7^o»  efi  inteUigendum 
totaliter  Compkta,quia  poiiea  dicitw .  Et  cum  recubnijfn 
facla  quantum  ad  hoc  quod  comederant  agnum  Tafchaiem ,    t um 
furrexit  ad  lauadum  pedes  dtfcipulorum  fuormn,antequa  ottck 

tcfui 


M         0     !{.    ~*     L     '     T     E     H. 
i     jlnte  di.Pafcha^i.tranfitus.&nosfeftum  hocdebitece- 
^  lcbramus,cumavitiisadvirtntes  velaminonbusbonis 
admajoratranfimus. 

6  /i/J»«,Wi.Pet  kfnm  q  falus  interprctatur,  bonus  platus 
hgnificaur,finx&autvlumuscft  bcatmidovera.quxpfiitit 
iitviara  Dei  »iUonc&fiMitionepfecla.licetautou  homo 
dcb^iX  ad  nunc  fi.:cm  ptoximum  dxligercprxlatus  tn  qui 


eit  Ctniiti  vicanus  tenetur  ergafuos  lubditoi  no» 
7  Euarta/a.Ideitjpr-parataleCuudum  lcnlum  ii. 
non.n.eratterminatacum  Chnitusacana  lunc: 
lauandumpedesdilppulorum,vtdfxntraeodem.  1 
go  a  1  udas  cu  m  ahjs  c?nauit,&  corporahter  lotus : 
jgttur  excm  ploj  Chriiti  bonus  pr-latus  fubditis  eti 
lisdebetexhiberebeneficiajVtquantumxnleeiiiC 

reuocet  vita  mala. 


CCJC 

alen 

ratii 
tcte 

It.M 

11  m 
ai.i 


12  1 


I 


oannis 


XIll. 


nor  it  prandium,fic  &  Chriftus  poftq  femel  paOus  eft  no  eledus  vir  loquatur  dicefa^mmm  meaporto  intiianib;tsmeis 

ter-npantur.  Snrgn  ac?na,  poft  pafiionem  ponit  vefti-  Quidcnimaliud  manuseleeT*eft,  quam  poreftasintema: 

me  a,fecQ-HimpiioreminfirmitaeIintheopra:cinxirre,  libertatis>Qiiidergoeiseftanima  in  manibus  portarenifi 

Hjncarnciam  immortaIi,aqua  inpeluim,ideft,gratia  intcrmelibertatisgloriamin  poteftareretinerc?Quotiefcu 

bapimilauatpedes&:tergitapeccatisinbaptifmo,acce-  queergograuiterdelinquimus,cornoftmnosnonhabe 
pit  :irimenta, : 


D 

l.  fo. 


a    Snggeflione. 


Hoceonfentientis  iniquitai  eft. 
Non  credcn»  eiTe  Denrn. 

cum  diabolusiam  mififlecin  cor,  vc  cradereceum  Iudas  Si- 

a     In  vfum  mala,ia  effeflum  bona.  Et  ara  traditorecnquo  v<irur  rtvult, 

ec  de  malo  bonum  feot. 

njonisScariothjs,  fciensquia  t  omniadedicei  pacerinma- 

Kon  no$  re  inqucns. 


Scieos  non  eum  dciercns. 


i.Iu- 
5xc  in  fine  feculi , 
nU(  ptius  excxca- 
tos  :pofuit. 

Thfo  phv- 
lk  tvs.  Nonfru- 
ftraipponit.  Ceena 
autc  f*ff«.  Sed  vt 
ofttdatur  inhuma 
nitaludsquemne 
qtK  men  fac  com- 
mu  o  placanerat. 
Ptcidelefusfciens 
<wc  pateromniaei 

iiTetinmanus 
hoteft  quod  con- 
cte«iiflet  ei  falute 
fideum.&debcns 
automniaquxad 
lalt:meorum  per- 
fiitmoftrareeis, 
lic.Sclaiarepedes 
diiculorum  humi 
iita-enimlex  hoc 

?roponitur. 

tm  diabolus  iam 
MfvU&ck  Gkeg. 

Re  obi  corda  fua  non  habent.qa  ea  diabolus  pofIider,vn 

e<  de  proditore  dr.CKm  diabolus  mififfet  in  cor,erc.Si  enim 

lncicorfuum  &  nondiaboluspoffiderer,  ipfepotius  in 

colmumquamdiabolusmalum  poneret ,  quo  contra 

eleclus 


b    Iudar. 


Significat  qnod  de  celeftibus, 
Hcf  endit&quodfcprurn  exinaniuit  ot  quod  roimam  ferui  induit. 
h 


mus. 

b     Surgitacena*  Ab 

illa  ccrkfti  refeflio- 

ne,  quacumangelis 

reficlebamr  deponit 

veftimenta,gioriam 

aiterna:     beiuitudi- 

nis. 

c     V.i  ponit  vefiimen. 

Prxtermifitaltitudi 


nus,ec  cjuiaa  Deoexiuic,  &adDeum  vadic,iurgicaccena,-5c; 

b  »     Carnem  mundim.         IHumditaie.    » 

c  ponicvefcimcntaiua.Eccumacccpifleclintheum,pra!cinxic  4  nera  fi^ofttwust 

Veftigiieujngeiifiari/mSrmat&purgjr.  5    JUS  llUmilitatem  ,  Vt 

fcdeindemific  aquaminpeluim,  ckccepiclauarepedesdi-  6  pwrecle  commcn- 

d  Q_uiatotaeiuspa(Tion'iftraeltpi!ri;ario.  ("orperh.  a     Non  poft iliot,  f:d  rjiiusad    J    detlir   hlimilltas  ho 

princicemapoftclorum  ideo  tx.  suefut  quol  n  ushuetpedf»  homini.  ,,     _,:  ,,_.,.,,  .„.,,  _i...„        * 

.  .      |  _  ■       i  •    a       *t.i   •     *   miiu cuui  tani  aitus 

icipulorum,cKcxcergerelincheo  quo  erarpracinttus .  Venic      fitfebuniiliauerit,vt  E 

,  „.  _  -    i-  •      •->  ,-.      t?'1"      SeriJ.°"  9  &pedestraditonsla 

ergoadSimonemPetrum,&dicit  eiPetrus:Domine,cumi-  iouarer. 

C,..  .         _    f  ,.    r   r  !••  Mr(iciarnha''as"i-  II  d     Deindemi.Simm 

hi  lauas  pedes  ?  Relpondic  lelus,  & dixic  ei :  Quod  ego  facio     nem  in  tcrram  fu- 
f  tunefcismodo,  (ciesautem  poilea.DiciteiPccrus:N6J.iua-  «*  *  ^vt  veffigwcred&t 

Iieiinunquam.  Ter.eni  de\ericulo  lalutis.  a     Tcdicitprofolisp-dib.n.  l  $  tltim  mUnuaiet,qUC 

bis  mihi  pedes  in  ?cernu.  Refpondit  ei  Iefus:Si  non  lauero  te,     terreni«  peccans  e- 

*■  *"  *  ... ,  *  nrantfordida. 

1 5  e  Dicit  ei  Tctrus,&c. 
s  Pro  altitudine  f>ro- 
mifli  myfterij  non-  - 
dumpermittitfieri,nondum  poteftfuftinereDeumadpe 
des  humiIiari,pauore  perterritus. 

f    Hefpondit.  Qainon  lauaturperbaptifmumS^confeflio  eXOi 
ncm  pcenitentix.no  habct  partem  cum  lefu.  d. 

Cj^  Dicit 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

ii  yoris facramentum,ad  defcnandum  quoi  fpiritmlis  mudi- 
ii4  iuifitw  adpercipiendum  <pfum. 
i  ,um  diabokis  ia  mififTet  m  cor,vt  traderet  eum  Iudas 
UpM&Scaiioihis. Die  cnim prttcedenci eu  vedidcratfuggejlio 
u  ■bdilunc prod  tkntm in  cor  ipfius mittentis. 
:   lensquiaomniadeditei  paterin  manus.E*  <\ho  patet 
io  plenitudo  fcientix  &  potciiatis. 
quiaaDeoexiuit&ad  Deum  vadit.tfw  ejl  iamfupra 
ix,  um  qmliicr  diciiur  ftlius  a  Deo  exiffe,&  ad  Deum  redire. 

4  irgkacena.(i«M  mimjtrare  volebat. 

5  tponit  veftimenta  im.Idefiideponiti-»tconuenientiu$  hoc 
vhUmmexbiberet. 

6  tcumaccepiflet  hntheumpra:cinxitfe.Ef/?c<»</ /<*«*»- 
h  faptime  dfponit,mbilomi',tens  de  bisquaad  ilhii  ojficium 
i  imiur ,  &  fauiiur  fnnplex  humiiitatis  mimllerium ,  cum 
i;wr, 

7 ^einde  mifit  aquam  inpeIuim.Tro£!^m1*»ic>»f,no»  per 

»i  kmm  .liorum. 

*  icoepit  lauate  pedes difcipulorum.iLaf ofos,  quia  difcal- 

«  incedtbant. 

9  textergerelintheoquoeratprcecinclus.^fiwf/ffreffcH- 

l«  aii  offictum. 

^tnwttgo.HicoflenditurhuiusfacTi  vtilitas,  &  ofienditur 

iuadam  concertationeVetri  &■  CbriUi,per quod  &  ofiendii 

•>(  c[femyfticu,dicit  e^oiVenit  ergo ad  Simoncm  Petrum 

it  nauUngi.  lotis  alus  difapulti  venit  rltimoadTetru^a  capit 

laitare 


MOB^UllTEH. 


tnit  rr?o  ad  S  mnnem  TefrMw.SciliceNpri  mo,prout  di£lu 
tu  iti  cxpofitione  litera!i,&  in  hoc  Chriftus  dedit  exeplii 
h  •rionbus  illos  inter  fubditos  principahter  honorarevq 
FMi  funtitatevel  dignitare. 

WDnmine  tu-mibi lauas pedes.Qiufi  d\C3t,hoc  indecenseft 
&  ullo  qpodo  fuftinedu.cV  in  hoc Petrus  fignificat  difci- 
Ptiignorate&indifcreteloquetedefattofuperiorisfui, 
cu  s  ignorat  roncm.frequenter.  n.  contingit  quod  illud 
iucatur  irrarjonabiliflimu  ab  ignoratc  caufam,  quod  th 
Bbnabiliflirnii  cft  fecundu  veruatem.hocautem  conti- 

gitin 


gitin  hoccafuPetro.proprerquoddixiteiChriftus, 
12  Quodegofaciotunrfcismodo.Etin  hocdocemur  beneiu- 
dicare  &  Icqni  de  fadtis  fuperiotis  bonijnifi  Dco  pmittcn 
teerraret  manifeftc. 


5  Si  non  lauero  te  non  babcbvs  partem  mecum.Ch riftus.n.no  la 
uabatpcdesdifcipulorum  pro  corporali  mfuiatione,fed,f) 
excplo  humi!itatis'docenda',  p.p  quod  dixit  eis:  Fxemplu 
enim  dedi  vobis.Quod  ergo  dixit  Petro:Si  non  lauero  te, 
non  habebis  partem  mecum,  idem  eftac  dixifler,  partem 
mecum  non  babebis,  nifiamereceperis  exemplum,  hn- 
militatis.Et  in  hoc  Chriftus  dedit  fupenoribus  &:  prxlatis 
cxcmpium  veras  humiliationis. 


i*. 


lauare  a  minonb.ex  hocfxmens  ar>umetum,quo  dicitur.  Coepit-la 

uarepedesdifcipuioru.£fpo/iff4/(it>(//>.Venit  ergoad  Simo 

nem.7Jer  boc oi~ledes,qnod  alij  iam  erant  loti.Sed  non  vidctur  veri 

funileji  tranfiffetpcr  omnes  alios  qa  aliquis  eorii  vclplures  rec«- 

faflent  bac  lotione,ficut,&  Vetrus.  Et  ideo  alu'  doclores  dicTit,qnai 

prirno  venit  ad  Vctru  propter  quod  alvj  difcipuli  audita  reprebenfio 

ne  Veui  de  boc  quod  rccufauexqj  eiufmodihtiorie,nd  fuerunt  aufi  ea 

vltra  recufare.  Quod  ergo  dim  euangeliflaiCcepit  la.£r  poftea  fub 

«tojVeniter.ad  St.T^onefl  per  hoc intelligendu,quod aliosiauerit 

ante  ipfum,fed  euangelifla  prrus  dixitfatlu  in  generuli.poilea  expli 

cat  modum  in  particulari,incipiens  a  Vetro. 

xl  Etdicitei  Petrus,Domine,mmihilauas  pedes?  Idefl, 

vis  lanare  mihipeccatori,tu  qui es  filius  Oei,q.d.nuUo  tnodo  decet 

fimile  verbu dixitin  principiofunecouerfionis.Lnc.^.b.  Exi  a  me 

domine,quia  homo  peccatorego  fum. 

iz  Refpodit/efus&:dixitei,Qupdegofaciorunefcismo. 

Aoq.d.nonfolu  hocfacio  propter pedum  corporalium  emuiatione, 

fed  propter  humilitatts  eruditionem,ut  poHca  expofuitjdeo  fitbdit. 

U     Scies  autcrn  poftca.  Vcr  hoc  autcm  defignauit  mundiciim 

pedumfpiritualium,quifunt  affeclus  me^us^qu/e  requirituriu  cu- 

chariftix  pcrceptione. 

14  Dicit  ei  Petrus  non  lauabis  mihi  pedes  hmer.  ideH  «5 
quam  iauabis^acfi  duego  ntillo  modofuftinere,licet  auie  Vetrmfa. 
ceret hoc  bono -Telo,tamen indifcrete hoc faciebat,qa cum  Cbriftus 
non poffet  errare,no  debebat  voluntati  eiusaliquo  modo  refifieret 
ideo/equitur. 

1 5  Refpondit  ei,Iefus.  Si  non  la. sbhoc  intelligitur  de  lotione 
interioris  niaculte,  literct  eftplana%  qa  nullttspot  babcreparte  cunt 

•k  Chriflo 


•  *  • 

Mtl. 


1235  Gl°^orc'- &  Nicolai  de  Lyra.         u  4 

,     ,  ;cimn»rrrorPcttiluciH>bisprofuit.Errauir.n-nc  atuem  multiquodixerit  Dominus  Apoftolis.  r«L 

a  D  e;i .» Stmon  rrrot 1  b  um,lauandlinl  Deo  ob-  r/to.Nondum  cnim  erant  liberatia  peccatis  nondi 

15?  "a?cnT)cus  corrcX.t,o(icndcns  fcmcl  baptizatu  non  ritum  aflccnti  crant^c.Eft  igitur  d.cendum,qi,od  qC 

tulif,  qucm  ww»w»«  uisnon  fucnnt  hberatta  peccans,attamen  propter  fetU 

cflcl^ptizandum.  ,  Vtruquccxcharitatc fiebat,&  nem inquit,quem  Jocutus furn vobis mundi eihs.h<  - 

#   IIIIOPHTIAI.1       •*»     *      1  lprm^m«U„ 


t     opus 

hibct. 


B 


a    Territuihactefponfionctotum  fe  orTertabluendom  turbatu»  amor»  &  cimore. 

nohabebis  parccm  mccum.Dicicei  Simon  Pecrus:  Oominc 

a     Affeclionis.  a     Opcra.  Cogitaiio.-ei. 

non  cancum  pcdcs  mcos,fcd  &  manus  Sccapuc.  Dicic  ei  Ieius 
Qui  locus  eft,  non  t  indigcc,nifi  vc  pedes  lauct ,  fed  eit  mun- 

^  __    _    1..       .■--..    ...  V  — .  t      (, .....  i,nr-  divit.f  XDon.t  cua  ffcirlti. 


a     Praiier  pciie.  quiUns  tingit  leiram. 


b    Qjcre  hoc  dixit.f  xpon.ccua  gelifta. 


lecundumho.iu, 

eftismuudi 

liberari  eftis 
1  rorc  ludaic 

&  Ef.ua  audi 
z  modo  dc. 

lauari;tj«^; 
j   dieliote,dep. 

litias  a!>  ammjLi  »r. 

firis.  Etitactia  j| 

li,quiacum  ir 

innocetia& 
4.  citate,  verl 

5  cumChrifl 

6  to  loti  & 


dcttccUtio,qapl'.i- 
rimumobictuabat 
dominu,  &:admif- 
fio  quia  a  domino  a 
lcparan  nolcbat.Tu 
autcmcum  videns, 

aliqucmvaldcvrge- b  ».,-..< 6 -  ^»- 

tcm  prz  tcmcritatc     jus  tdrus.Ec  vos  mundi  eltis,fed  non  ornne* .  Sciebac  enim 

^mSSntnqS      qui.namcfletquitradcrcc  cum.  Proptercadixic,  non  eftis 

nm      orVd  .mplct.purgauonipe.rinRinnem.  •     Surgen.  immon.Us  fc?us  eft. 

de  rc^ctcntu  tura*.     mundi  omnes.Poftquam  ergo  lauic  pedes coram,acccpit ve 

mentiinhocquod  •  %$£&£$&&**.'  l*.V*~^1***~       ***** 

decrcucrat  ptmace      ftimcnta fua .  £t  cum  rccubuilTet ,  itcrum  dixit  eis  :   Scitis 

Sc  cxeo  pcnchtaTe        ""    .       .  .  .  <i      o     j        •  j 

vclinanimavdcor  c  quidfcccrim  vobis.  Vos  vocacis  mc  magiltcr  6c  domine,  7  dominodicuu 

-n-   ic  8        &   (j 

InEuangclii 
nus.-  Quiiotu 
indigttnifi,&c.Si  igiturpeccatain  baptifmate: 
nime  dimittuntur-quomodo  is  qui  lotus cft ,  mui 
torus  ?  Totus  enim  mundusdici  non  potcit,cui  de 
roaliqu.dremafir.Sednemorefiftit  voci  veritatis,q 
qui  lotus  eft,mundus  eft  totus.Nihil  ergo  ei  de  pect 
contagione  remanet,quem  totum  fatetur  mundut 
quiredemit .  Siquiauremiuntquidicunr.quiad 
catoquolibet,  triennio  pocnitentia  agendaeft,  c 
triennium  in  voluptatibus  viuendum.iiti  adhuc  nc 
dicamentaveraendei,  necfacrsefcripture  tcihmoi 
uerunt. 

c    Et  cum  recubuiffet.itei  m  dixit,eis:  Scitis  quid  fcccrim  c» 
Vosvocatismt,&c.  Sicutpriusexemplo,ficetiam  ni  :vc 
bo  inftruit  eos  magifter  veritatis.Etquoddicitmau 
fe  norfeft  acrogantia ,  fed  veritas  qux  prodeft  audit  jifc 
ficutfacit&Paulus. 

C^  GrbcH 


pore  ,  rectc  vtaris 

hocPetricxemplo, 

qcum  pcrtinaxef- 

iet ,  vidit  pertinaciam  vergere  in  feparationem  a  Chrifto 

abltititabilla. 

b    Qui  lo.Ex  his  verbis  intelligimus  baptizatos  apoftolos, 

&:  fi  non  legimus  vbi  vcl  quando. 

Q«jto.Baptifmolotuseftmundus.Sedquia  iterum  pul 
uerc  terrcnc  habitationis  inquinatur ,  irerum  opus  cft  pe- 
des  lauare,quos  lauat  dominus  intcrpellans  pro  nobis ,  8£ 
nofipfi  orando.Illc  etiam  qui  in  ocio  ftudet  ventati,  dum 
ir.alijspul.antifponfoaperirepergir,pedesinquinar,quia 
veritashumiliterauditur,fed  finepericulononpotcft  pras 
dicari,  fed  hos  pcdes  dominus  dilcipulis  lauat. 

*Theophyl.  Sumptaoccafionedominusarguitpro- 
ditorem,vteumabimmundafententiaabduceiet,&indi 
gentcm  lauari  a  malitia &:  in  aliam  fentetiam  transferrer, 
vos  igitur  inquit  cum  fitis  loti  non  indigcti^ alio  lauacro. 
Vnusaut  eftimmundus  qui  lotioneopus  habet.Quemnt 

autem 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A 


•« 


*  Cbrifto ingloria  corlefti^nifi  lotusfuerit  a  macula pcccati,fecundum 

J'uod  fcribnur  ^ipucalip.  2i.g.Nihil  coinquinatu  intrabit  in  il 
a.,Tj  autem  iatelligatur  de  lotionccorporali pedum  ipfius  Vctri,  eo 
dem  modo  efi  diccndum.Sicut.n.  aliquid  cil  dlicitum  non  ex  natura 
fua,  fed  tttntum  quia  prohibitum ,  vt  patet  de  efu  ligni  vetiti  pximi 
parentisjtafimiter  aliquidcil  neceffarium  ad  \alutemy  non  ex  natu 
rafuifedpropterprteeptum  Dei  velpr&lati,  &ftceratinpropoft- 
to.Ex  quo  enim  Cbriflus  volebat  ftmpliciter  boc  faccrctTetrus  dene 
ceffitate  falutis  tenebatur  fuftinere. 

1  Oomine  noUi&CC.VedesJuntpars  corporis  inferior,manus  me 
dia,caputfuperior,&  ideo  per  exprefjionsfri  tslurhnipartium  intel- 
ligitur totum corpus.Eft  igiturfcnfus.Diic  non  tHtum. Quaft  di- 
catyprius  fuftinenm  a  te  per  totum  corpus  lauari  quam  a  tefepara 
ri,quia  quamuis  effct  durum  Tetrofufiiucrc  fcruitiutn  magifiri,ta- 
men grauius erat  ei ab  pfofcparan^  vnde dtcitnrin  itinerario  Clc- 
mcntis,  quod  quandocuque  Tctrus  memor  erat  dulcijfmu  focieutis 
Chrisli,refoluibatur  in  lacbrymiiJJta  quodfacics  tius  adufta  vidc 
batur  exfrequenti  lacbrymarum  fluxu. 

2  Dicitcilcfus:Quilotuseft.  Ter  baptifmum,  txquoaccipi- 
tur  quod  apoflolifnerunt  a  Cbriflo  bapti^ati ,  vtfupro  d:c~lum  c(l 
ca.i. 

3  Non indigctriifi,&:c.Sed eft mundus totus.Si cnim aliquis ba 

{niiatusfUtimmoriatur,euolatadpatriam,nccindtgetaliquaalu 
otione,tamcnft  (uperutuat  etiamfanfte,  indtget  lotione pedu  ft>ii  i- 
tualiumyid  efi,alfcclionum  mentis,quiatx  conditione  mortalis  vite 
affeflus  eius  aliquado  aliqitMmaculas  contrabit  ex  teporalibus,fcd 
•  non  indiget  lauarecaput,id  cfi  partem  comtemptatiua  qux.  intendit 
[uperionbus  &  tttcrnisynec  mauusjd  eft^  vtu.  acltux  o^cra  qux  in 

cofimt 


eo  funtfiinfld.Talis  auiem  erat  Tctrus  &  etiam  alij  apo, 
pto  luiaproditore,propter  quodfequitur.Et  vos  mundi^ 
omnes , 

4  Poltquamergolauitpedcseoru.  oftcnfafaili: 
pncditla  Lotione,htc  inducit  dlfcipulos  ad  imitadum  in  t 
uiditur  iu  duas,qu\a  pruno  propufau  dcctara!,fccudo  co 
Exemplum.n.dcD/«fi£ir«r.Po{to  ergo  lauit  ( 
inboc oftendit  conuenientem  modurn  docendi,  int/tota 
.magismoucntfaSa  quamverba,  vtpoteftbabcriex  10.1 
ideo  Chriftus  DUhinx  dc  humititatepremifit  humiihatis 

5  Accepit  veftimctafua..y»"carew«  adtninifhadu  cogrl 
Vfftimenta  dcponi,ita  ad  docendum  boneilc  dcbcnt  ajfumi,  f 
quod  magiftri folent  tegere  in  babitu  ad  bocdifpoftto  V  oiH 
fecundumdifpofitioncmfacnhatis'fiix. 
.6  Et  cum  recubtuifetjtterum.  i^uiafedendo  debett 
re. DoSrina  cnim  non  capitur  nifi in  quiete^propter  quoic 
Thyft.Sedendo  &  quiefccndo  fit,anima  fcicns  &prudcs. 
doSrina. 

•  7     Dixit  eis;Scitis.  Q^d.  vos  dcbetis  bocfcirc,  &  in  h  rt 
cos  attentos. 

8     Vos  vocatis  me.&.c Miquid.n. dl  bene  diSm 
diccnti  &  rei  difta.Congruit  aiit  rei  diStCyquanaoji, 
dicitur.Congruit  aut  dicenti,quando  dicens  taiemfc  i 
qualcm  verbo.rtroq;  modo  apofloh  bcr.e  diccbant ,  quu ;  '  | 
r»  ex  parre  Cbrifti  quifuperior eratjimititer  &  ex  paftc 
rum  quifaSofc  eijubijciebantficut  &  verbo,p>opier  qui 
difcipulos  folo  verbodkitur  Mattb.  -j.c.  Multidicent  | 


illadie:  Dncdotnine,  nonnein  noietuoprophet 
&:c.  &:  tunc  conntebor  illis ,  quia  nunquam  uoui ' 
ExprttdiSts  concludic  Satuator  intentum,dicens. 


M  0  I^U  L  I  T  E  J\_. 
4    Toilquam  ergo  lauit  pcdcs  coraw.Per  hocoftcndes,quod 

fupeiior 


luperior  poft  atfcum  humilitatis  debet  reiumere  c 
exercitium  authoritatis. 


icrgt 


^itun 


Jme. 


j-2  j  ioannis      Cap.  X 1 1  L  ntf 

.HiERoNYMvs.Incautifunthumilesquifemendacio  &iaegre(Tm:iefrentdifpergeiidi,&:varijs,ma!isaff)igcndi,  D 

jlla  leatdum  arrogantiam  vitant,quiacontra  veritatem  duob.modis  lblateos,a  feottendes  eis ,  rp  ipfepafturus  fir, 

fceguntquarareunquunt  Qui  euim  necellitatecogete  &qiia:proditorifeceritlotiseiii.spedibusadcoinmuhem 

verJefe&bonaloquit'ir,tantomagishumilitatiiungit,  mefamadmiffo,nam  fifemphx-ceogitaffenroiatuliflent 

qu;  toveritati  fociatur.  facileigitur  hicvnusquidem  modus  ,  pereaqux  fccerac 

a    (onde  omnibus .  inimico  luo,&;qna: 

Kc  omnes  facie-          .          ..  .  .«■-;*■■«*      .  WmjCpe««tuefttt.                               pafniruselfet,  inlu- 

bjioc  vnde  beati      &benedicttis,  lumetcnim  .  Si  ergo  egolauipedesveltros,  i  perpromitritolum 

feiledqili  mandll  QuiaDem.  ijuitueirtf».  a     Alteraltenfec  tta  dimittere   & pro  inuicem  orare.  domilS  futlliaS  llliS 

catie.pa.no vtpro      dominus  &magi(ter,c\:  vosdebetis  aiteralteriuslauare  pe-  i  aperras,&:iuicipicri 

fiCl '  y  «ed  Vt  lateatv  Sicut<  gopa  iot,&uo>patiamtni,iicutineh':milio,ita  noi  tuMliliamlni.  llOS  ab  OmOlbuSqUl 

kiDit  contra  me      des.Exemplumenim  dedivobis,  vtcjucmadmodum  ego  fe-  3  fcrmonemeiusau. 

Cjl  neiim  fllLim,  1.  a     Manuuelcqrde.  b     Dttutisfactre.quod  n;o,qui,i  direUt. 

nwalcabit,  vt im-      ci  vobis,ita  & vos faciatis.  t  Amen,amen  dico  vobis,noti  ell  4      In  &&  verbis no 
K'S,"oq„^     faunsmaiordominoluo,  neoue  T  apoftolus  ma.orefteo      nEJlSta  '™;fc 

**T    .  '  2,  Q-t  r^ci  &  doteo.  cr  ■  ■ 

coit,  isdqaquod  •     t   -\\  o-  L      r  •         i  •  •      r  L        •-•  millomittentisau- 

■rum  erat  non     quimifitillum .  Si  hxcfcms,  beati  t  etitis,  fi  feccntis  ea.      torilas  c5me-datnr,  teftis 
tact.  NonomneSuoSbTosa,co  Quifquis  ergo  fic 

^.gofcioqwsdc.  a  Nondeommbusvobisdico.  Egoicioquoselegenm.Sed  vt  6  ^ffifm  accipiat,  vt 
Aciocvtfequaces  b  adimpleatur  fcriptura.  t  Qui  manducatmecumpanem,le-  7  ineo  mittentemat 
Itt»'  c  uabitcontrameeaieaneumiuum.Amododicovob.spr.ut  J  ffi^jJcS 
idDC,fedadillud  quam  fiat  ,  vt cumra&um fueritcredatis  ,  cjuiaego  fum.  10  inferuodominum  E 
pddceo  faftum  d  Amcn  amen  jico  v0Dls  qaiaccipit  ii  qucm  mifcro,  u  m  Chrifto  Patrem 
ftl.ad  falutem   c  ;  .  . x  .r.         t      .       r  1  2  l.in  vmgemtogem- 

li  fi.  Vndeahbi:      me  accipit.  Quiautemmeaccipit,accipiteumquimiiit  me,  ^  torem. 

ltV0sdUOdecim,f$  Huniano.  a    ^jiod  ocuiltum  fuerat.  j  ^  f      Cltm    llXC    dixifjet 

x  bisvnusdiabolus  f  Cum narcdixilTet  Ielus turbatus  eiHpiritu,8c'  fprotdtacus  f  je/«r.Noftralfirmi-  twfun* 

g  15  tasineovctetutba 

c  morfo  rf/to  roi/V.  ta  eft ,  non  <ua  ptas, 

i  uculq;  toleraui  &;  tacui.fed  iam  noto  proditore ante-  ficut  8c  vete  paffa.Volutarie aut  accepit  turbatione,ne de- 

■pfiatcp  mox  faciendum  etl-,  vtcum  fadtum  fuerit  crc  (peret  feruus  tuibatus  neceu*itate.Quodautem  turbatur  ii 

■Lquiacgo  lumilledequofcripturaillaprxdixir.  gnificatturbandosfpirirualcsexcharitate,cumvrgcnscau  F 

1  dmenamen  dtco  votW/.Poitquam  exepjo  luoeosdocuit  Ta &  zizania a  triticoante  melfem  cogit  feparare. 

■juliationem  &c  calcenei  paflionem,fupponit  quo  con-  g     Turbatns  efi  fpiritu,& protefiatuseft,&  dixn.^.me,amt dico 

oliueos  honore,quodipia  &pater  meisrecipitur.  vobis,&e.D\&ums  vnusex  vobis  tradetme.turbamr,  nou 

6h'ih«.&  THEOPHrL.Queconfcquentiapriorumadea  carne,  led  lpirittu,non  quod  tunc  primum  iubitohoc  110 

Bnunciequuntur ,  qua:  lubdit  lermonideproditore^  uerit&tepentinum  malumeum  turbauent,iedquiaiam 

wkeupit<}Hcmcun<]He,&c.Certe  maxima conlequentia,qa  fuerat eum  vt  non  lateret expreffurus ,  Sc llle  lam  erat  exi- 

Hidiftum  eratqtiodprodendusaccj>dereli6tutuseflet,  turus,&  ludajos  adduclurus.Turbauitautem  eum  imtni- 

&iani  ^^  nenspatlio-» 


NICOLAVS  DE  LYR.A.  panes  meos,mag)nficauit  fnper  me  fupplantationem.  Et  tranflatio 

:    ergo  hnuMulto  fortius.  Hieronymi^acccpta iuxta  Hebraicu  magis propinejua  ejl  diblo  Cbri 

:  t vos debetis altct.Per  boc intelligitur  ejuodlibetphtatis &  fl'\qux  talis ffr.Qui  manducat  meum  panem  ieuabit  cotra 

tetisofjiciturproximoimpenfum.  jLd  quod  mpendendum  meplantam. 

tjttbateneturin  cafuneicjfitatis-.extr* autem talem  cafumtene-  "  Amodo dicovo.Quia ego fam,fcilicet,y>ere Cbritlus  verusho 

m  cbito  bonefiacis  &  congruitatis.  moyverus  Deus^quia fcire fecreta  cordium  & pradicere  certitudina 

llxemplu  Hic  confirmat  condufionempr<sdi&am,&  hoc  qua  •  literfutura  cotingentia  a  libero  arbitrio  dependentia  virtutepro* 

mlkiter.Vrmo excmplo fui dicens:Exemp\om.n.Uuaft  dicat  priaefi  manifeflium indicium  deitatis.  Qparto cofirmat cdclufione 

Htfecivtofiendcremvos adhoc teneti.  Sccundo  confirmat per  prxditlamex  dignitate eorurn quorumpedes lauabantur,di. 

\uiutboritatcmdicens.  11  Amen,amen  dico,&:c.nie.ac./rf  eil,feruitiumfa£lum  Chri 

dnen  amendico  vobis.7rf  e/7,  miffus,  quia  apofloli  fuerunt  fti rr.inifiris redundatin  bonorem ipfius,& per  cofequens  totius  tri 

' \iCbriJlo ad pr<ndieandum,quibus  mifjis tcnebanturpopuli  cre  mtatis ideofequitur. 

tttefortius  apofloli tenebantur  autoritati  Cbrijli  obedire ,  ij  Quiautemeac.&C.Jrfefr,&0H0»v:f/>4rraw  & ffiritumfanr- 

firmat c a>n fl qucnti prm.mio,cum dicit,  tlum  qui mifcrunt  filium fecundum  quod dicitur  lfa.4. %.d.  Et  nunc 

5  i  h«tc  lcitis,beati. Reatit udo  autem  eil  maximum  defiderabi-  mifit  rne  dominus  &  fpiritus  eius,  bgc  dicit  redemptor  tuus  IfratJ. 
«  mfit  iidtus  omnmm  bonorum  aggregatione  ptrfefius.  14  Cu  hacc  di.Toflquam  faluator propofuit perfetlionis exemplTt 

6  lon de om nibn s  vobis d \co.Scilicet quod  debeatis effe bea-  hic ofiendit defeblum difcipulorum, & primo defctlum  htdx. proditt  . 

11  i» prxuidebat damnationc  luds.  futura propter quod fubditur.  ris,fecundo defe£lumVetrinegantis,ibi:Dml ei  Simo.Pr/wja z*  pjuifi0. 

7  go  fcio.  td  efi,dare  cognofco.  duas,quia  primo  dennnciat  ipfum proditione,fecundo  ipjum  prodi' 

s  eleger  1  m.Scilicet,«d  vitam  Aternam.  ludas autem non  tore,ibi. Afpiciebant  ergo./» primaparte dicitur  fic.Cu  ha:c dt 

hs  ad  ipjum,jed  tantum  ad  apottolatum ,  vtfupra  diclum  xiffet  Iefus,&CC,E x horrore paffionis  fu&  imminentis  &  proditiv 

i;i  P-6-  nis  ludx .H$c  aucem  turbatio  qu<s  erat  in  partefenfitiua ,  non  erat 

ed  vt ad.Ex  malltia  &  damnatione  vnius  veflrum.  contraria  rationi,fedmagis  conueniens  ei,ftcut  ditluw  cjtfupra,  dt 

io.)niti»anducat  mecum  panem  ieuabitcotra  mecalca.  aliis pajfionibus  ca.pr&ceden. 

ibiturme (nppeditare.Hoc fuitimpletumin Iuda,qni pane  is   Et proteftatuseft &dixit;Amen,amendico,&c.tradel: 

*l>iakm  &  facramtntalem  fibi  datum a  Cbriflomaducanit ,  prnt  me.Multiplicat  autembanc ditlioncm  ^£mcn,ad olUndendum /«• 

I  tfofcnptura  babiiurpfa[.4,o.TrafUtio.-]o.habel:iiut edebat  turx  rei certititdinem, 

__^ panes  ft  Afpiciebant 

MO^utLITEHj  p  Scdvt  adimpleatur  fcriptura.Sc\\iccx?iz\.\Q.C. 

jo  Quimanducatmecumpa.ldi  funtpiati,clerici,&:religiofi, 

,  4  'rren,amen dico  vobis,noneflferuus  maior  dominofuo.  Licet  qui  laute  viuunt  de  patrimonio  Crncifixi,&:  tanio  corum 

°nes Chrifiiani  Hnt  lemi  Chnfli ,  ramen  fpecialiter  epi  plurimi  lcuant  calcaneum  contra  Chriftnm  in  membris 

'[ll!|1,-'tiuccefloresapoitolorum)propterq>nondebent  luisafTiigenteseacalumnijs&cexaclionibusiiiiuflis. 

le  ceremaioresiplo  Chrifto,&:  tamenahquiquantum  f  lefusturbatusefifpirituetproteflatuseft,&-c.Vin\ioiamcO: 

aaliquidfaciur.tcontrarii;m.Nam  t  raceptafua&sflatu  enimconturbaricontra  vitia,&  ideo  Jcfusturbatuseft  fpi 

|a  icetfrequenter  fimdeindiflerentibus)  feriiari  ftricliqs  ntu,i.eximperiorationis,quiacxpreiliusquamante  voJe> 

♦a,intquamduur.?.,  batexprimerecrimenproditionis, 

$  sed,  Tomus  v,              Q_  3 


OloforcLSc  Nicolai  de  Lyra. 


u 


s 


fupi»-' 


^radixitiNiu.camaunuatuibata^t^ppron.^u        v       j^^^^n^.^^j^nforterecogitarctamicitum  L 


fionc. 


ic.                                                • rron  ^»f  i  tx  &  priUs  &a  proditione  refittere"t,Iudas aiit  cum  nt  d 

.    ,./!„.  '^«-^» gg^SSESKSttdtaffiS  r,c^cnd,rctuPr,Tuncpla„cfaauscllS.,Unx,&„a.  J 

diot  fupra  pcttos, Ugnmw ^1^****1   i  ei,vtinememul  iS. 

tis  facrauicnttim.  •    -—    :_„.i^r„,„.!.       c  btam.      i„;„.,„„sj:..  . 


«nui. 

MJi.i4b 
0 


•fc  Theophi- 
l  a  c  t  v  s.    Quarc 
ommbus  ahjs  ,_vt 
Pctroiplo  tremeic 
loanncs  quafi  dch- 
catus  rccurr.'. 
finudomini^Ptitc- 
lu.Quarcdcfcip.o 
dicit,  quodcumdi- 
]igcbatIcfus?Rccu- 
bcbat  quidem  pro- 
pterduas  illas  cau- 
las:Vnaeftquiaprc. 
ommbus  alijs  dili- 
gebatur  maxime,di 

>•  icclionis  autcm  li- 
i.c.&fjn  -,num  iccumbcrc 
flj&c.fi  6.„   ,, 


t  I.q.I.C 
Chriftr», 


Igiturquadiu  \ us 
difcipulorum  Me 
batur,ck:cxlaiii.;)i| 
Iochoio,nonbfl 
bat  tatumaccciM 
ad  illum  Satais, 
vbiautemillurH 
mifit  domii 
feparauit  aba 
fcipulis  ,    tra^Elo 
eo  per  pancm,B 
inuafitcumtvfl 
mmo  dcrehclH 
a  diuino  chorH 
paratum. 
e     Quodfacis. 
prsecepit,  fed| 


i    Manifftaait.        b    NnmerononKincuIofpiritJi.         e    Exiturus. 

eft  &dixit:t  Amcn  amcn  dico  vobis,  quia  vnus.cx  vobis  tra- 

Ouii  ct  ii  nota  /i  t  caipua  fua  conll.cmu,  altet.us  tamen  f,b„erat  ,Snora. 

der  mc.Afpicicbanteroo  adinuiccm  diicipuli,hxiitantesde 

^  Defcqualid.jl,od,cit,ut.ctum;>cll.irumfi.iipor  non  fu.pra-d.cator.    I 

auodiccrcc.  Erarcrqorecumbcnsvnusex  di.cipuliseiusin 

*  ,     »crfnumfiKn,lia.f«,c.».u.  b     Non  plu,  •a*lM>*«B>ili»r,us  v,  pcr  ptcrm  de    2 

*     v"acx,rT.>rfo,,pctpjmoncm  C     N.n  .«m-ndo.fcd.nnicndomo.ucorpons.poft 

fono  voc  s.v.  quxrit. 

finulcfu,qucmdiligcbabtlcfiis.  InniutergohuicSimonPe-  ^ 
trus,&  dixit  ei:Quis  eft  deqao  dicit?  Iraque  cum  recubuilTet 

Hicctl,llclinuj,idcf<,rcctetumfapicntia-.  5 

illciuprapcclus  Ieiu,  dicicei:  Domine  quis  clt?  kelpon-  4 
dic  Ielus  :  t  lllc  eft  cui  cgo  innn&um  panem  porrexc-  « 
ro  .    Er  cum  incinxiflec  f  panem  ,   dedic  ludx  Simo-  8 

a    Q^la  bona  male  »ft  sfus.Sc  hatCDrifumpcio  peccatum  auxit. 
lCtUUiuu.    »  VP!en,uSpo,r,dcrct:,nqucV,ntrauc.a>.v.dcc,pcrc.  ,q  cil  Iudc  ITial 

fu-iud»  cumdomino:Altc-cnis   Scariochis  .   Et  poft  bucccllam  mtroiuic  m  eum  Sa-      bisbomim7 
J&^Sdthanas,  Ec  dicit  ei  lefus  ; :  Qiod  facis  fac  citius  .  Hoc , .  vult cuc >fien 
acrim.ncpcrhoc  e  aucem  ncmo  iciuit  dilcumbcntium ,  ad  quid  dixent  ei .  »*  "l^uspenam 

quodtamhberailla  ifl    faiutcm 

cumChriitorami-  i<  lium. 

baTc«m.W**^  *  HiBRONVMvs.Scilicet  vt  P^w"  ^ 

ncmIudx,quifictusamicusvcmtadccenam.Qux.n.tin.  furreJionis  adiutonum iprxucnirct ■  yuln«a« 

guntur,non  mundantur.fed  inficiuntur.Si  autcm  bonum  propter  peccata  noftia,  &  reiurrexit  proprct 

a]iquidfi2nificatintin«aio,eidembonoingratum,n6im-  noitram.     ,           _                         ,rtfMtn.  crTf,u 

mcrito  iequuta  eft  damnatio.  *  iDBM.GaudeC  dns  &  exultat,&:  hort o  c   gl 

c    Deiit  Iud*  simonis  Scariotbis.&c.Non  vt  qda  putant  nuc  uienris,vt  vadat  fiue  ad  dexteram  liue  ad  iiniitx. 

IudascorpusChriftiaccepit.Sciedum  eit.n.quodiamom  cunque  faciei  faa  tnlerit  appenttis,  \t  lntc 

nibusdns  diftnbuerat  facramctumcorporisSi  fanguinis,  lis  rcmaneantboni,&  impkatunliud  quoaicr.pu 

inter quos  &  ludas fuit,deinde  per  buccellam  intinclam,  Uuidpalcis adfmaentnm  iiat doramus. 

exprimimr  *"^ 


C 


I 

i 


* 

Diuifio. 


NICOLAVS    DE    LYRA: 

i  Afpiciebant.  Hic  confequenter  dcnunciatproditorl.  Et  diuidi' 
tur  in  duas,quiaprimoponitur  denunciationis  occafio.frcundo  ipfa 
denuciatio,iOi:Rcfpondit  Iefus.  Occafio  buius  denuciationis  fuit 
duplex.Trimafuitilupefaclio&conlurbatio,  qu&  tangitur  ibi  cu. 
d«i;«r.Accipiebantergoadinuieedifciha:fi.&c.£r4«f/iiw 
Mdmirati,qui4quilibeteorumprxterIudafentiebatfetotatiterfir 
macum in contrarium  diQo  ipjius  Chriili,&  confimiliter  de fuis fo 
ciisficut  defe  cogitabat,verumtamenpropterfiimitatem  verborZ 
Cbrifti  magis  cius  ditlo  credebant,quamfuis  confcientiis,&  idco  no 
b&fitabant  de  eucntu  rei,fed  de  iito  per  quem  boc  eucnhet.Secunda 
occafiofuitfamitiaritas  loanis  cum  ChriftojroptcT  quam  Cbrifius 
fua  fccrcta  ei  reuelabaty&  bxc  cauja  exprimitur,cum  dicitur. 

2  Erat ergo  recum.&c.iin  fi.  Id  ejtjamiliariter tipropviquua 
cx  dilcclionciproptcr  bocfequitur. 

3  ^QaZdiYiwbat.Specialiaeifignadilcftionisoslendcndoprxc* 
teris,propter  mundkiam  virginalcm.T^otanduni,  quod  lotnts  bic 
defe  loquitur per  modutn  ahcrias  pcrfonx.  Hic  cnim  eji  modus  tp- 
quendi  iilorum  qui  canonicasfcripturas  confcripfcrunt,  quando  in 
tis  defe  quis  loqu'uur,vndc  Tautus  2,Cor.\z  .a.taqucns  defcipfo  di 
cit.Scio  bominem  in  Cbrifto,&-..&  Dauid  2.1{e.zy.a.Cixit  vir  cui 
conjiitutum  e(l  ie  Chrifioy&c. 

4  Innuit  ergohu.^cj/ice-rj/twnn/. 

5  Simon  Pctrus Sc  dixit.cvc.Quis.TVtrwj.w.  quodamjigno fi- 
gnificauit  Ioanni  vtpeteret  a  Cbrijio  Jibi  famitiari  dc  quo  dixcrat 
lice.n.Tctrus  atiasfolitus  cffet  interrogare  a  Cbrijto pr<cc<cttris>tfl 
iiii  tunc  nofuit  aufus  petere,quia  immediate  fucrat  rcprchcnfus  de 
tdifcrcta  loqutione,cu  dixirat  Cbrijloibfo  lauabis  mibipedcsy  &c. 

6  Cum  rccubuif.iYzTirPiy oanHfj. 

7  Suprape.Ic./t/fy?,/«r/iMJ/Hj-prop»ojci«a-  ,'&  ficeratidonce 
pofitus  adiutcrrogandum  &  audicndum  aiiquidfecrete  ab  eo. 

%  Dicitci  Domincquiscfif///f,/ci/icc'r,pro(iiror. 
S>  Rclpondit  lclus:P«/ir« occafione denunciationis7bic ponii de- 

nunciatio 


nunciatio  proiitoris.Etdiuidhur  in  tres,quia  primo  exp 
dcnmciati^fccundo  rei  dtnmdata  promif}i'-\ibi: .Et  d  ixit 
prntfvfF.unis'cxequutioJbi.Ci\mcr^oACCC\-i(\cx.bipt 
Wf//V,ilcfrondit  IcfviS,IpfiIoaniinfilcntio,q>*ia(i  aitt 
Tctms  eratitaferuiius ,  quodfiatiminfurrexiffctin  pr* 
10  llte  cft  Ctii  ego  in.Scc.Ter  boc  notatur  Iudxfidtoy 
panis  intinSus  habetfaporem  infuperficie  aliumquam  uto 
ludas  fc  fimulaUt  exterius  Chrifii  difcipuium,cum  tamM^ 

ejfetchsproditor.  „,  ^H 

yelaltccr:DeditIud.tp*ncmintintt!im,ado[ledcd:i  lulf 

tttudinem  &  CbrifiimafnctHdincm.  TaniscnimintinfimA 
efi  ad  cmcdendT>,ideo  Chrifius  Iud<t  fecit  iflud  o 
radumfua  henignitatm  &  Indx  malignitatem,qni  ex  boc  . 
uebatur  ad compunElionem.Sciendu  tamcn quod iflepanui 
nonfuit  corpus  Chrifti,[ed  antc  ipfum  acceperat  in  pant  no  I 
ideofiatutumcfi,(juod  corpus  Cbriftiintinffum  nodatur  ft  |H 
vt  baktur  dc  coife.diftin.z.Cum  on.ne. 
i  i  F.t  poil  bucellam  introiuit  lnenm.:^C0',  denouc, 
Cbriftum  vUidiJfct,fed  introiuit  in  eum  ad  ampiius  ipfum ' 
dum,quia  ingratus  l  brijii  failus  efi  in  pote\iate 

viafi%  quamantc: 

12  Etdicit cilc.HhponiturproditionispemifJto.7fvi 
tcrat  iliquidfacerc,mh  Cbrislo  permittcnte,ideo  dixit  ei. 
i $   Qupd  facis  fac-^G» ■•""'' hcc pr*c':piendo  vel cofule. 
prxceptumdiuinum  velconfitiumrwnpotcfieffe  demah,  i 
mdopermittendo  ratioKC  dic'la,Tamen  verba  Chriftifut 
apofiolis  obfcura,idco  fcquitur. 

14  Hocautemncfci.difcum.&rcPrisrfr/Mrfaw»    I 

15  Ad  quid  dixc.Ci.Pcrbum pr.\-ditlitm,de alih  a Ioar.Ho 

}nirum,fi  ignoraucrunt,quia  foli  loannidixerat  Chrifius. 
pancm.Seddc  loanncmirum  videtur.IdeodiccnJii,]Uodai 
bo  Cbnfii  itafuit  attonitus  &fufpc>>fus,  quod  nonaduert 
poftea  dittum  ejt  ipji  ludc  a  Saluatorc,&  ideo  difcipuli  vt 
Jii  alitcr  interprctabantur,&  boc  cjl  quod  dicitur. 


(tdi 
itor 
illui 
•uCl 


( 


M 


0      i\    JL      L     I     T     E     >% 


to  IlteeftcJ  go  intmclum panemporrcxero,&C.T?anis  inlintX9 

fuauior 


fuauiorcltjideo  fignificatcuchanttiam ,  cuiuset 
tingitur  in  fanguine.quando  iumi  debet  a  (accrd< 
tamen  eft  Chritti  pioditoi  quando  mdigne  iunut 


iida 
lapi 

1ERC 


ioannis      Cap.  XIII. 


1140 


tene- 


cie>  opera 
br^m  a 

:i  \>ftmcclar'ificatus 
Ljfo>.A'vG.Exeute 
luc.pquodicebat. 
Mciitisrmtndioes  b 
reriferuntfolimii 
diimfuomunda- 
.toiin  quo  fignifi- 
cateft  clarificatio  c 
£riifti  inquafepa- 
tat  mahs  manebit 
io  ternitate  cum 

.  Sicutergo  d 
ie$  2nificantest5-  c 


ra,  addir .  Adbuc  mo. 
vo./»«.In  irirmttate 
carnfs  (icut  &  vos 
vfq;adhoramortis 
ficurpoitrelnrecrjo 

6  nemiiictt: Cumefem 

7  vobifcumi:icar>temor   L«.*4-f 
g  tali.Vei  modicfi  vo- 

9  bifcumfum,fi  noin 


1 

2 
3 

4 

5 


E 

Aft. 


i.a. 


a    )„<ilocn!osh  W^'.'Inquib.oblataferuabaturfuorum    quitglorificabiteum  hoceft  non  tardabitur ,  fedinipia  r> 
.  ne/iTuatib. LValijsindigenb.Inquodatuiformaecclefix    cruce&iterum  poftuesdies,cumrefufciraueriteiim  ,&c 
I  ,:£rmdi  nece(Tana,cu;e  u.bettir  non  cogitare  decraltino,    poit  quadraginra  dies  fuppeditatagratia  difcipulis. 
ne  terrenis  leruiat ,  vei  timoreinopia:  uiftitiam  deferat.     d     Fi/o/i.AvGvsTiNvs.Quia  dixerar  q>  Deus eit  cito clari- 
,  Mra«ff»».Noxcongniitlacramento.Erat.n.quiexiuit    ficaturuseum,neputarent  quodnon  vltraiungeretureis 
filiitenebrarum  fa  conuerlandointet- 

Qwdam  enim  putabant,c[uia  t  loculos  habebat  Iudas,quod 
dixiilet  ei  Iefus .   Eme  ea  qu;e  funt  opus  nobis  ad  diem  fe- 

a    Vt  malus.         lionum. 

ftum,  aut  cgenis ,  vtaliquid  daret.  Cum  ergo  accepilTet  llle 

a    Adoroiio  apeitete  edic. 

bucellam,exiuitcontinuo.  Eratautemnox;  Cumergoexi£- 

a     Abfente  palea  um  trititum  quodatnmodo  eft  purgatum. 

fetdixitIefus.Nunctclarificatusefi:rjliushominis,  &c  Deus 

.r  *  ^inonquxfiuicnifigiorumpatrs.  IO  eade  qualitate  t pali 
clanhcatus  ett  m  eo.Si  Deus  clanhcatus  eit ln  eo,  &  Deus  cla-  1 1  tame  in  terrena  con 
rificabit eum in femetipfo,oc' continuo  clarificabit  eum.t  Fi- lz  uetfatioe  P°ft refur 

1  VoUntesfequime.         S.dfinemodo.  «3    reCtlOne  ^O.dlcbuS. 

lioli  adhucmodicu  vobifcum  fum,tc|ucretis  me,  oc^ficutdixi I4  Deprifeotiaafitdi;  h 

lud*i  nunquam.  a     Idem  dico  vobi,,  (Hcummodo.  *5    UUU  qiU  Clim  dS  elt    ^ 

Iuda:is,quoe2;ovado,vosnon  poteftis  venire,  &vdbisdico16  yfqjadconiumma- 
'X      .o  ,*  .  r  >  17  tionem  ieciiJi,  non 

poteft  hoc  acc,ipi, 

tChriftu,  lederatChriftus.-itahocfattofeparationis    quianonconueniretquod  fequitur. 

:pieftan$futuraillam  feparationedicit.Nucno  figni        "k  Hierony.  Saluatornofterpatrem  feefTenouitdices. 

\t  chtificatio,('cd  Clarificatus efi  filius bominis .  Quia.  no     fili dhnittiitur  tibi peccata,Et:fila  fides  tua  tefatuafecit.Eufiiioli  p 

n fe,fed  Deus  in  eo  clanficarus,  quod  quafi  exponens    meiadhuc modicu,  vobifcu  fum,  &  p  fpiritu  fanclii  iufti  qq5  coment. 

it.si  Deus cU.efl.  qanon  quamuitille  voluntatem  fua,    in  filiosadoptant.  Valentinus  'ccculcrum  fuoru  parabolas  >n«p.j. 

atris.  &  decta.e.infe.  vt  humana  natura  verbo  vnitaet    arq;  coniugia, exhoc  velmaximelococonfirmandaspu-  $lf™c*A 

tat,  nequaquamintelligesadfimilitudinem  DeipatnscV:    p  tlos 

in  ccelo  Sc  in  terra  paternitates  non  fieri,!ed  appellari. 

c  J^re.we.^/so.ve.Tuncenimimplebitur.Vbiegofum  Infr.n.d 

&ilh  fint. 

f  i>«o  ego  v.tdo  vos  »5 poteflit  venire.Nunc  non  poteratapo 

ftolinondum  fpirituconfirmati  fequidominum,i.mori 

pfohoceftperfeipfum  nonperalium,  nonperan-    prodomino&iuftitia,  vel  veniread  vitamimmortalead 

s y.  archangelos,no  per ahas  virtu tes,(ed  per  feipfum    quam  ipfe  ibat,fequuturi  aut  erant  poftea.  Quomodo aut 

na.n.operatus  eft  ad  glonam  fili;,continuo  igitur,in-    idonei  pollint  effe,pergftre  quo  ille  antecedit,docet. 

quidglo-  £5^*  Mandatum 


res  fignificate 

|Ilatur,vt  petra 

dicitur  fi^nifi- 


dift.  4.c. 

anc  lu- 

cietatem 

§.  iioc  er 

\    Sttpra 

7.C.&8.C 

Mattli. 


cali  a:ternitate  donef.  Et  hcc  clanficatio  e!h  continuo, 
mortalisrelurrectionodifiereturinfine,  ficut  oium 
jaai  poteft  referri  &  prius dictum ,  vt  dicatur  Nunc. 
dcinftanti  temporepaffionis,  iedde  proximo  rciur- 
onis.quafi  fit  factum  quod  mox  eft  futurum. 

THEOPHrLACTvs.Quomodoglorificabit  Deusfiliu? 


c. 


NICOL  AVS  DE  LYRA. 

Jam,&c  quialo.W efl,quia portabat deemofynas  data4 
"  <&  dijcipulis  eius. 

I  dix i ffet  ei.  Qjii imminebat in  craflino^vt  ditlum  efl.In 
ifolemnitatibus  lui&ilaHtius  vinebant. 

jenis.  Qvia ad vtrum,que ifloru pecunia portabatur,vt 

i        ca.prtce. 
icrgo  accepiffet.H/c defcribitur  proditionit  exequutio. 

'  ( duas,qifia  primo ponitur  ditla  exequntio,  fecmdopro, 

tex bocftques  Chn§iigtorificatio,:bi:Cii  ergo  dixifter. 
jupartc dicitur /Jc.Cum  ergo  ac.ille  bucclli. Dicunt  ili- 

unturu  ccepit  in  manu,fed non  cumedit,quia  diabohis  •  o 

:cum  tandiu  fiareibi,qnod  non  poterat  fuflinerc  prdfent;a 

^M&bocn  ncit  ttrifimile  quia  diabolus  inpr&fen  'n  Chrifli 

i/,  dtf  rto  pfi,m  tentandofideo atiter  exponitur.iCu eigo 
cfi,come(if]'ctaccipere.n.cibumidemefl  quod  comedere. 
it  conti.  Ai quarendum  cobortem  qute  caperet  Chriflum. 

6  rarautem  nox.Woc cvpreffit ena:g"lfl i sd  (lendendu oppor 

m  temporis  ad  pcragendum  proditionem,  &  ad  denotandii 
to.iiamtnti  lencbrofltaf.m, 

7  tnn crgo cy..Uicpror,Hn  iatur fiqucnsChrifi  glorificatio.fcie 
b>  n.difiiputos  ccnturbandos  de  eius  receffu  &  ideo  primo  cfledit 
fjfiim  ^uaerat  adepturuspcrfuam  mcrtem  ,  fccundo  denunciat 
tpm  >r.ortem,ibi:I ihoh.ln prima  igiturparte  dicitur.  Cum  er. 
e)  .lndas.adprocurtndum  Cbrifli.mortem. 

*  )ixit Ie.Nunc clz.Dicitur enim aliquidiameffe  quado incipit 
|  -  zutemeiu*  cxtuncincipiebatpcr  qnamfuit  multipliciter  cla 
rtatus:vt  dtttum  tfl  ca.prxce.&  ideo  dixitfeiam  clanficari. 
9  .t  Deus  da.eft  in  co.Quia pafiio  Cbnflieratordinataad  Dei 

gloriairi 


gloriam  inquantum  ibi  maxime  reluccbai diuina  mlfcricosdia  &  iu 
flitia  &  inquantumper  eam mitltitudo  Gentium adducla  eft  adglo 
rificadii  Deum,dicitur  aut  glorificatio  quafi  clarificatio,  qa gloria 
efl  clara  noticiacu  taude,  vndegloria  dx  quafi  clariac.mutatain g. 
io  EtDeuscIatificabiteum  h\  femetipfo/4  eli ,  Deuspater 
per fcipfumclarificabit  fitiuminquantumin  morte  eius  mirabilia 
oflendit  &  eum  a  morte  refufckauit. 

1 1  Et  conti.cla.f d  e(l,fine  mora,quia  non  esl  ierelitlus  in  infernoy 
nec  caro  eius  vidit  corruptionem,vt  habetur  ^ifl.i.  d.quia  accele- 
rata  efi  fua  rcfurreclio. 

u  FiIioli.Co«/c^«cjff?r bie  denunciat prcedifium  receffumpmor- 
te.Et  diuiditurin  duas  quiaprimo  denuciat pwiiftu  receffum  fecu 
do  oflendit  qualiter  poffint  effe  idonei  ad  fequendum  ipfum,ibi-Ma.- 
datu m  nouu m. Dicit ergo  primo.x7ilioli.in  quo  oflendit  teneritu 
dinem  amicititt  ad  eos. 

i j  Adhuc  modi.cum.^f/r, modicotcmpore  &fecundum  ali- 
quTs  inteltigitu r  iflud  tempus  modictim  vfque ad afcenfionem ,  quia 
yfque  tuc  apparuerat  cis  corporalicer,  fcd  melius  dicitur  quod  iflud 
tempus  modicum  intelligitur  vfque  ad  aduentum  ludx  &  mititum, 
quia  tuncfuh  eis  fubtratlus. 

14  Quacretis  me  ldefl,defiderabitis mtbabere in pfentia  veflra. 

15  Etficutdi  lu.Quiahopotcrat rne  fequi.c.7 .itanuc dico  vobit 

1 6  Quo  cgo.i>uia  adbuc  imperfetli  eiiis.verutame  quia  ifla  im- 
perfetlw  erat  tollenda  ab  eis  per gratiam  fpirituffantli  ideojubdif. 
ij  Etvobisdicomodo.  il^afi dicat ticet  pronunc  non  pofjitis 
mefequi  tnpoflea  poteritis ,  quia  recepta fpirituffanfti gratia gau- 
debant in  tributationibus  & opprobriis  vt  babetur  Atl.$.g.  i>uan 
io  autem  dixit  lud&is  quod  non  poterant  cufequi,non  addidit  bavs 
itterminationem  modo}oftendcndo  quoiiUa  imperfeilio  & malitia 
non  erat  ab  eis  totienda. 

•Sc  Mandatnm 


,'GIoria 

quid. 


MOl{^iLiTEl{.  indignemagiselongaturaDeo. 

+  7     Cum  ergo  exidet  dixit  /e.Secundum  Aug.Per  exitu  ludc 

^oNY.Dicfacerdosaicelericequomodoeifdemla-  defocietateChnfti&difcip.ulorumpfigurata  fuitrepro- 

dcofcularisfiliuiv!  virginisquibus  deolculatusesfilia  borum  Jeparatio  temporeiudiciifinalisa  confortioChri 

n:tetricis?6Judaolcu!ofilium  homistradi«.  fti&eIectorum:quiatucapparebitgloriamagna  Chrifti. 

•  +  Cum  crgo  tCiepiJci.Quhfacctdcs  Chrifti  opus  fumens  Quod  fequitur  crt  de  fe  mora!e,ideo  pertranfeo. 

indigne  Tomus  v.               Q_4 


«4i  Ool  orcbfr:  Nicolai  de  Lyra         J 

_T5*  a  AiJ«^««*»«««w*"  Avc.Nonquodhocno  fitmanti  quam  venttdare,  .,-_,,-     . 

- \  fluaSe»D»lig«  ptoximom  tuum  ficuttcipfum  S_non  c    W(,.f«o.Audito,qnoegovado,&intclleclav.a  qi  I 

ouoJ l  Jntiqui  lancli non  ficdiiexer unt.loi  qu.a  dilcclio  de  poteft.id  eft,dileaionc,d»c»t  Petrus  vt  feqn,  par 

Vetcn  fccitnouu  homine  quocunq;  tempore.qu.od  tame  hunceiusanimum  nou»tdommus,d»xitno  mod. 

notaci  .quceftnaujraUncceffitudiocvtimercd-  fc.in  quo  no  abftuht  IpefuturUed  cofirmauit.i 

.  i"].(1c  autcm  poftct. 

I        Tii    VI    IJ-  •     NedeCpercntiJJiturmodo.     b     Se.tut»li<iuan,U>  requimini.  d       ^ifli.T/l' 

,  lo ,  » dc mm  quSi     moMo.f  mandartfm  nouum  do  vobis,  vt diligatis inuicem,  ,  tum  pra fi 

'••c,t       '  .  ',,-     i  f    a  a     |dto*u  niiMUoinruiereeontvreU.l^rnaonoi.utmutuaailcaioneintetnoscon-  ai.imam  piO  >l| 

fi     ,lKCraHilU^ICSl-i   m  ltungamur.     l>     N.  n  in  tl  js  .-.iic  eeUr.i  r.on  nieiha.c,  t.  nCrCLTOU 

rtSSirS      ficutdilcxivos,  vt&diugatis  inuicem.  Inhoc  cognofcent  ,  n0ndumprolt 

SUinat.  iUUiatlC.         I.  ^     iiiccltt<.n>inquoalicnusoontommuni.'at  ut  ai  ,    anitna'1.    U 

KncdhncUcaSdded\o-     omncs  quia  diicipuli  mci  eitis ,  d  dilctf  ioncm  habucritis  ad      fi  ,,mre  pol 
B  n"  diligiu  .  vtlitis  c  jnuiccm.  Dicit  ci  Simon  Pctrus.  Domine  quo vadis ? Rci-  4     *VGV8t,l 

lllli   DCI  ttatrCS    VIH-  ,     O  in  M  vnonfertincs.quianonduroeiinautuiuirtut.-ejia.tT&ideoneintcrim  5     V  OluntatCm    j, 

filiO        OUX    dllc-  jTxlnmjl      b     Nunc  non  potcranta»onc.Ii,non.lumi>ri.u  .011  Si  c  6     ied  UOIl  VirCS  Im 

S,o  facu'  mori  lecu-     condit  lclus.  Quo  cgo vado  no  n  potes  mc  modo  ieciui:  ie-  7  gnofces,» 

r~  r        1  n  .eii.etei.  (  8  voluntatera  hlq 

b    rt  dUiwth  inuU     que  ris  autem  poftea.  DiciteiPetrus:*Quarenonpoflum  te  9  clat,  fed  niipl 

/'        dtlexi   uos.  a   tij u  "'nno.it  v  : ,.  t.  10  inualitu. 

NonputctmhccFr?  d  icquimodo?  Animammeamprotcpona\Reipoandit  Icfusm  dicus.111 
1  •rmiila  dilccho  Dc,  »  ftg«doc|««.fcoproi,«**Bt"*f*»*ilBOe,rort,uit  •.*•« «*  iu»ui  iniuvm.  12  batihc  j 

:,!.?!!';  qu*  cit  111  ujicttionc  e  Animarn  tuam  pro  me  poancs?  t  Amen  amcndico  tibi,  non  1  ?  &quinc 

VUJlMCC   piOXimilU  piOXimO  a     Clir.fluroquid.|iiid'BU<rbi,lbiKi.  ^  I  4  CUCbJt,  l   lil  p|| 

cnim  non  nili  Deus      cantabit  eallus,doncc ttr  me  neges,  bu l 

dil.gitu.,i.ait^Clm  b  * 

Ous  in  nobi*  ddigu  _  ..  .  r  rn.      „.„•;.■,  .         Cl^u; 

Dcunv&nonquodhochabcamus,  fed  vt  habetcmus  fi-    mum  Gallicantumttinanegationemincipu  totaU 

!m.,    mciiieus  in  aato  .  non   morbum  ,  led  lalutcm    perficit antc  fecundum Galiicantnm- 


C 


cut    intuicus  lU  a:gro  ,  non 

quam 


NICOLAVS     DE     LYRA.  flcnte.Et  argultttr  prin.n  ^t?opcr'illud  qttoddkit  loa.in  f 

*  t  hfondztum  no.Hiceofequentcroflcditmodiifttiucndiipfum.fc  kutuseap.^dntc  dti /  hxcuiusprima  dies  cfatlut. 

perfethonem  charttaih  qux  animam  facit  ponere  proptcr  Cbnflum  tunc  incipichat  Vafcha.ergo  tlla  csna  dc  qna  loquitur  i 

&  boc  cfl  fluo</ tticir.Mandatum  no.  Scicndum  quod  mandatum  antelunam.^  liivnf.  \  %.e.dhitloannes,quod  IttdA  i  r.on  int 

^3^1-  dileclirnh  non  dicitur  nouumtfuiapro  tunc  fucritdc  nouo  datutn.  prxtoriumVtUu ,ut  twn  <.,.  ■)fcdmai:ducaren 

tnm  dile       ueterinim  teflamcnto  ftt  mcniio  frtqntntcr  de  dilctlione  Dei  &  crgo  in  t>e[pere  illius  dici  ,  dl  Chriflns^maniuctm 

«|..Trc'S    proximipropterquodlegt(perithrcjponditCbrislusma::datumdi  gnumpajchalem,;pu  auu  turexUgecomedereii 

nonu       lctlioniscjJeinttraliamaximuyUthabeturMat.zi.d.Scdprotato  na  I4.erg0cumcenapned.ciu'.  eritinvefperepr* 

bic diciiurmandatunouuab e$e£lH,quiaanimamrenouat.Et  iteru  ?  fMtluna.>>. 

quia  dijfetcntia nouiTeUamenti et  veteris  coflttuit.Ltcet.n.in lege         Contranu dicitbeatus  fTieroMdelket  quod  Chriflusfu. 

LteriflerctrnitiodediUclione,tamenprincipaliusinducebatiirad  ftcit  tuna.:w paffus  tfl  ,u. 

objeruantia  Leqis  ex  timore,&  eode  modo  in  nouo  Teilamentn  bene         }\rjpon(t(,.Graci  dicttnt,quod  \fl  .  ilafuit  luna.ll 

flt  mentio  de  tmore.fed principalius  de amcrc.vnu  quodquc autem  auftoritates  aliegatas  in  a>gui.-n!o  f  ifla  pat.c &  dxtj^ 

a  prmcipaliori  vcl  euidetiori  dc  nominatur  -.proptcr  qnod  vetus  Te  fltts prsuidens  tempusfux  paflionh  f-.tui  Tt,ilU  c;i<  fi«l 

^amcntum dhitur lex timorh ,nouum autem lex arnoris.  Confequt  agnus pafcbalis,ut immolatio sgniveri ccr  et  /fl 

tcr  vflendii  modum  dUigcndi,dicens:  agni  figuralisjdeo  poccupauit  comedere  agnum  p..;    ■  -ipc 

2   Sicu  t  dilc.  \os,ii lUygratuite  &  cff.cacitcr  &  rcfle,ftc enim  die  Et  dicunt  cvfcqueter /jmd  Chri(iusco)pus  f»i<  in pantm 

'     Chriflusdilexit  nos,quia  in  dileclione  nospr<sucnit,ut  duitur.i.lo.  confccranit,quia  in  domib.eorum  non  inueniebatur  paniM 

4.u.Tnor  diiexil  nos&  ficgratuUe.^in.ma  etfuapro  nobis  pofitit  ufq;  ai  ia..lunam.Scd  dclum  eoru  efi  cotra  vt  rit 

O-fic  tfficacitcrdncxu.Haiiclt  dtletlionem  adnoflrambcatitudi-  CMat.z6. b.diatur, quod  prima  die  azvmAlti  liCCcfll 

tiemordinauit,&  fic  dilexitnos  refle,&  hoc  rnodo debemus  tios  in-  lcipuhadlelum  dicentes.Vbi  tiis  paremus  tibicoi 

uhtmdUigeic.  paJcha>/fml*f.ii.«.Venitautedies  Azymo 

?  Inhoccognofcentomnesquiadifcipuli,&:c,J,o/<t.».t:fc4-  ceiTeerat  occidi  palcha,tS:mifitPetru&:ioan 

rttas  dtilinguit  inter  jilios  regni  &  jilws perditionh,ut dicit  Aug.  paratenobispalcha,vt  manduccmu\cr  qnib.patetn 

de tttnhate.  9"°^ '""  cenafuh  die a^ymorum,& pcr  idfrques  luna.td-. 

4  Dicit  ei.Si. Superius  declarauit  Chriflus  defcBii  difcipuli  ipsu  Et  cx  ho(  fequitur ,quod  Cbriflus  confecrauit  in  a^ymo  pa 

prodhuri,hic  cofequenter  ofi cndit  difeclum  difcipuli  eum^ ntgaturi  illo  tempote  non inueniebatur panis  fermtntatus  iu  domib. 

&  primo ofledhur  huius  oflenfionis  occafio,qu£fuit  iallatia  Tetri  fecundumpncceptii  lcgis pcr  -j.dies,vt  habttur  Exo.n.c- 
dc  fua  conflatia  &  fidt  litate. Chriflus.n.dixerat.Quo  ego  vado.vos     ci  in  tanta  vefai.iaproruperuntprcpter  defcnftonem 

rib  poicflh  venirc  wodojdeo  Tetrusferuidus petvjtflatim  a  Chrijio.  negant  textnm  Euageh,Uicentcs  alics  cu.ingeii\U s  fa 

$  Domine  quo  vz.iiunfi dicat omntbus modis  voh  tefcqui.  quantum ad diem hutus  u£nx,:tpr. pter  hoc loaneseuang 

6  Relponuit  lcU\s.l\ipnmenio  eius  prxfumptionem.  fcripfitpoflerior,icfcribens  hanc  c&na  eos  corrcxit  di.A 

7  Quo  ci;o  vado  n on,&iC.Quia  adhuc  erc.t  imperfeclusad  tole  fe(ium  Tafclm,&c.vt  fupra allcgatu  eft.Seiad ditlu  ifiud 
randum  conftanter  tnortem  pro  Cbnflo,  flcutpatuitpcr  fequcntcm  dcflrutlio  totiusfacrs.  fcriptur<s,& per  confequcns  totius 

;«>«•  _  thoi  ccufacrafcripturatitrcg4afidei,fccuiiu<pfcri  i  bc 

8  Sequeril  aute  poftca.  ii^ia  finalitcr  pro  C  brifto crucem  gau-     in  eptltola  ap  Hicro.Si dhatur  a  fidelibus,quod  jcripmv 
dcntcr  jniitnuh.  fui parte contineat  fatfum,tade  ronepoterh  dici ab aduerf 

9  DicitCi  Vc.Tropritt fragilitath  incxpertus.  quodmnutta fuiparte babcat certitudinemvcritatis.fi 

10  QuitC  non  yoiTum,^ C.Uuafi dicai imo poffum.Hoc  ofledh  cathotica  tenet  ettageliflas fcripfiffe non  a prcprio  caphej 
perf.Uium.  tujfantli  infpirathne  unde  dicil  beatu  sTetrus  fccw.dn  ca 

11  Animam  mcam.?\(on dixit  mendaciu,quiaprotunc  fic  cogi    cj.d.Spiritulan&o  infpirati  loquuti  liint  (antliDe  ti 
tibat  faccrt,atieequam  dimitterct  Chriilum.  nes.  nultnmaut  falfum  pot cffe a  fpirituf.wtio,  &  > 

12  ELcipOOdit  ei  lclus.pr-_(</cc»JC(!«J  dcfcclum.  euangeliitx  in  atiquo  ioco  fcripfcrunt  fatfum,eil  erronem,  Ei 
Aiumam  luam. s>ua/i  dicat  nonfit  crh.  propter prxd.cladixcrunt  atiquiquod  Cbriftns comcdh  a\  *i 
.-imenamenduo,&'c./.iur.:4.c.e<{cirHr<ini><?</»di»ga(/iii&ii'     chalcm idcbttotcmpore fecundu legcm,uideltcet ■  luna.ia.vt  ii 

domini.  ^  l>tc,„  gttkrit.Stdhanc  tontioui  rJtaM Jotuit Mastb.26.  efl.SeU  1  uasi circa  mortem  Cbrijtt procurandam intenta  c  m 

Um  vmi  e.t-ru  ni hoc  Ciip.ilijcripta,in qua  Cbriflus corpus     titUa die noncomcderunt pafcha,fed  tardauerunt per  vn  |» 

f-it  a ./.  /  utisjus  i>~<i;«.t  ii.ji.iiamicojfuttitfaffa  luna.  14.. exi-  fccundum quod dicitur.io.ip.e.quia  Iud.fi nonintrauerunt  fd 

Jtente  i:  >'• 


moiananiagnHmpajcOa^eademttteCbrtflHam     mini^.firj5.^^,ib««r/^e/f4,^w«fl^i|'^ 
tfHodpafchakfefaapudludmsmvptehatan     ^dfecHndumdicendiim,quodiliudpafcbaauoddebebantcorJcr'r 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
■piU  W-a d.e qu.t  paffus c,i  Cbrifius,  ne contam'marctur,w  im.teii 
unt  a com.iitc  ie p  fcbx,vtfup.alUgatu  eft. Sed  iStud ditium  non 
B/Lt cu  uerbis  Marci  tuangeHfU  diccntis,ca.  i A..b.Etprima  die 
^mjtrum  quando pafcha  immolabant  dicunt  ei  difcipuli.Quo  vis 
&a  s,&paremus  tibi,ut  manduces  pafchar£.r  quo  vi,quod 
taalie  qita  alu  immolabant  agnumpafcbate^eadem  die  Cbriflus  im 
^mmdtagnitt&  fic 
Wmmdicendum 

Ukieiin  aua  luna  erat,\^.dies  aiit  fejiiuus  apud eos  incipita  vs 
WjfttiMS  diei  &  durat  ufque  ad  uefpet  -rn  dieifiq  f  cv.ndwm  quod 
ytilt.i  j.f.A  vefperein  vefperam  cdebrahitis  fabbata  ve- 
■Uf /k diesfolemnis  Tafchx  erat  tuna  1 5 .  propttr  quod  eundem 
mpruem  loan;es  nominauit  ante  dicm  fefittm  Taf  bx,  proprcr  di- 
Wapnem  natttralium  dierum,  Marcns  nominat  primii  dtcrn  a-^mo 

morum 

~~A     D     D     7     r     T  0      ~  I. 

■Jjca.i i.vbidrinpoft.  Etcepit  lauarepedesdifcipulorfi. 

I  bocquodpedes  difcipulorii  iauabuntur  nonfequitur  quodka- 

^Utbltofos  pedes,nec  quod  difcalceati  incedcrtut.  Mos.nerat  vt 

Umtium pedes  lauarentur,  utpatet  Gcu.i  S.a.ubi  cum  ^tbraha 

hsfibioccurrentes,  quns  bomines  effe  credebat,inuuauit,pri 

Yerebat cis aquam  a dpedes Liuandum  dict ns.  AfTeram  rnfil- 

r,&  lauentur  pedes  veftri,  &:  requiefate,&:c.E'//c 

lib. ilitx  qttide  in  lotio principatiier  ficbat  ia  remedium 

j  dinit  qux  itinerantibus  fxpe  contmgit. 

jl     D     D     I     T     I    "o  II. 

eod.cap.  Vbi  dicitur  inpofiill.  Sed  pro  tanio  dicitur  hic 
iatum  nouumabefTeclu,quiaanimam  renouar. 
•  iux  rorcs  aff.gnalx  per  Toflil.  ad  boc  quod  mandaiu  de  dile- 
•proximi  hicpofiiu  dicaturnouum ,  non  vf  fufficere.Trma.n. 
futfumitur  ex  renouatione  aix  in  lege  noua  non  videtur  vate 
:oualio  aix  propriefit  per  ^ratiam  a  Deo  infufam  media- 
I  tutc facforum  qux  ad  boc inflfalitsr  operatur,  fecundum  qua 
1  anima  df  noua  creatura,  qunm  qttidem  nouitatem  etia  par- 
[>/hm  raticmis  non  habentes,necper  confcquens  aBum  dilcBio- 
buptifmn  acquirunt.  Vnde  ualde  improprie  df,quod  mandatu 
Uonis  mimam  renouat,  caufalitas.n.  principalis  bui/ts  renoua- 
YfoliDeo  attr.buitur  tanquatn  principali  agenti,  facramento 
-nerationis  tanquam  inflrumento.Vndc  Aug.fuper  lo.di- 
»i  tanta  uis  e,'i  aqu<e,vt  corpus  tangat^&  cor  abluat.Vndefe 
lam  ronfiderationcm proprie  diceretur.  Sacnm  nouum  do 
]  loqucndo  de pcramcnto b.tptifmi qno  anirna  renouatur. iccun 
t  ratio  quam  inducit  ad  banc  uouitatcm  fumptam  a  differentia 
$■  uet.Tcfla.  ttibil  uidetur  facere  adpropofitttm,nam  licet  ue- 
i^quodlcx  euangelica  principalius  indvtcit  ad fui  obferuatio- 
1  'cr  amorem  quam  per  timorem,boc  intcdigitur  per  amorc  Dei, 
rfecmdum  Potlii  adboc  defignandum  debuifict  dicere.  Manda 
Ymmdo  uobis ,vt ddigatis  Dettmper amorem.n.Deilex Euan 
i  inducit  adfui  obfernatiam.  Verba  ctiam  euangelu  qua  in  boc 
\ouilatcm  mandati  teflantur ,  non  faciunt  in  hoc  mcntioncm  de 
inducunt  ab  obferuationcm  Ugisfeumandati.  Vndeadde- 
viatis  buius  mandati  vlterius  uf  aliquid  dicendu. 
s tuidcm.a  attendendu  efl,quodfecnndum  Tb.in  1.2.^.107. 
corpore  qnaflionis  :  Lex  noua  qux  esl  tex  tibertatis ,  fttpra 


Additi 


0  JM4 

morum,quia  a  uefpcra  prxcedcntis  diei  inupielat  comcdcrc  arima 
qn  ergo  dr,quod  luna  H.exiilcnte  eratprimus  diesfolcnr.itatis  Vaf 
cb*. Dtccndum,quod non  eil  verum ,  fi d m  fi,lt  tlltus  tfiet  incipiebat 
prmusdtes,<&  durabat  ufquead  vefptran  kitWqtf.fr  (kpmna 
dtes  jolrnmtatis  pafibalis  cctcbernma.crat  bma.  1  %.vtpatet  Leui 
2  j.d.Menfepnmo  i^.dies  menfisad  veiperam  Palchado' 


,quocl  UUid  pafcba quod  debebunt  comedcre 
luddti  tn  diepaffionts  Cbrijti  non  intcltigitur  de  comestionea^nipaf. 
cbalis,  quiaitiud  pafcba comederant in  *efpcrapr*cedentu diri,vt 
diclitm  c-,t  ,fed  in.tlltgitur  depanihm  arymis  quos  dtbebaut  Come 
derefpnm  diebus  conttnnis,  <&■  non  deb,  bantcomedi  nili  ab  homi- 
nibus  mundis  &  ideo  non  introicrwtt  domum  hominis  Cctitistnc  m 
pedirentur  a  ■■.  omefiione  .pforum. 


cos  ueitros.  Secundo,quo  ad  extenfionem,  qitanto.n.altqiudeTiclr 
fius  amatur,tanto  facitius  maiora  p*opter  ipfum  coutemnuntur  Co- 
temmtaut  Chrtfluspropter  dikclionem  proximorum  nonfolu  cxtc- 
rtorabonatteletqusdam  corporalia  interiora  exponcndo  corpus 
JHttm  Libonb.  &  perf.cutioncs  maxima*  iokrando,fed?tanimam 
fuampra  ets  *>':t'lo,qmdftmmumgr.tdumperfccl;c>>mcirca  huius 
ddeclioiusir.tcnfionemobtincUuxtaithid  tb.l^.kU   [-kc  hacdi 
leftioncm  nemo  hsbix&c.Ttrtiofccundu ,  flccltim,quanto.n. 
m.uo.  a  bona  proximtsper  dileilionem  intenduhturtanio  perfetJior 
dtlciito  effe  vr  tl.rgbts.n.eft  Cbrifius proxtmis feu  humano  ?eneri 
bonafpualta  v  dminafupra  natttram  6"  ronem  exiftcntta,  f.do3ri 
nam  <tfmnorum,& fat  forum  tnfldnem  &  bmfmo&i,mrUm  bonoru 
coliatto  ad  fmguLremquandam  pcrfeclionem  fraternxdilccliotrs 
videtur pertinere  cumper  hxcbona  bomo nltimo finj comunritur, 
tn  quofumma  hots perfeBjo  conftflit,qux  quidem fpualia  bona  cum 
non  um  tantum  uei  dttob.fcd  toti  multitudmi  exbibuafttnt,  efl  -  >■- 
feffior  dilcclinfccitndum  eff,  8um>Hvdeiuxtafnl6n>pbHofopb£  80- 
numgentts  perfeBlus  eil,&  diuinusqitam  bonum  unius.Ex  quibus 
mantfefiepatetyquodm  boc  quod  dixit  Cbrmuf^DiUgztis  inuice 
ficut  dilexi  vos.  Docuit  aposlolosdilcBmisprojci-niperficlione 
infummogradii,qu&fub  eonfilio  cadit,non.tuadprxmifi<tde  necef- 
fitatefaltttis  in  quolibet  cafu,qttis  tenctur.undc  JlUgu.in  Enchi.fu- 
pertllud  Mar.^.DiIigitdnimicos  veftros.  Dkit.VctkStotH 
Junt  itt*&-fitionmi DciEx quib.fequitur,q,IOdboc  manitalu 
propriedniouw,w  antiquo.n.minime  talismodus  dihaionis  repe 
ritur.Si autcm  dicatunquodfecunium  hoc  debuifict  dicere .  Coufi- 
lium  nouum  do  tiobis.non  aut  mandatum  nomtmcumprxdiPla  no  ca 
duntcoitcrf«bpr<ecepto,ntdiBoeft,fedfubconfilio.^dbocdiccn- 
dum.quod ticct  isla qnantum ad coemfiatum  boi.tm  noti  cadunt  10'u 
terfubprxcepto  .  ^idflatumautcm  «tpoRolorm <  fub prxccpto  ca- 
dunt  inquantum  fuerunt  deputati  ad  adificationcm  totius  uniucrfit 
lis  ecclefix .  luxta  illud ad  Epb.a.b.  jilios  qttidim  Apofiolo^aiios 
autcm  paflores  &  doBores  ad  confnmmationem  fanBorum  in  opus 
minifleru,&  acdificationem corporis  Cbrifii,fi  Ecckfix.Vj idcv pro- 
prie  hxc  uerba  eis  diriguntur per  modum  prxceptis,f.Mandatu  no- 
uumdouobis,quiaquodalt»s  iditer  Confikum aposlolis efl  prxcep- 
tum?quod  etiam  ilti  modo  eis  congruenteperfeBe  impteuerut,ut  cx 
geflis  eorum  patct.Si  ulterius  quxratur  qualiter  confilia  adprimutn 
prxceptum  ch.iritatis  pertinentia  nou  fuerut  data  atoflolis fub  prtt 


M  quifitnt  de  ncccffitajefaltttis  implenda  itt  uet.lege  ad  plenu  abicBione.n.omnium  temporalium  &fequela  Chrifti  perfcB 

mr.drpnmo.nAx  Dcu.6  tf.Dihges  Dominum  Dcum  nxdileBionis^&pcrconfeqitensconfiliaadtllud  prjeptumperti- 

toto  cordc&tc.Defecundoueroprxcepto.  Diligespro-  nentia continentur.luxtailludprxaUegatumMat.i 9  r.Sivispcr- 

tuurnIicuttcipfum,Le\nt.  i9.capir.Eaueroquxad  fcftuscffe.  &tc.Vndenonrc(tabat,nifi  vt informarenturdeperfe- 

lonemmiplrtwnis  prxdtBorumpraceptorumpertinentinle  Bione  impletionisfecundipr*cepti,utdiBumeft. 

•«,ex  conftttiscontinentur.Qnod  de  primopatet  cttm  Dominus  JL     D     D     I     T     \     0       III 

uitMatt.  1  p.c.Si  vis  perfectus  eiTe,  uade  &  uede  omnia        In  eod.cap.^i  dicitur  inpoflilla.  Qua-ritur  utrum  ccna  in 

labes  &  da  paupcribus,&:c.  In  quo  confilio fecundu  doBo  hoc  cap.deicripta. 


iiixpertinet  ad  perfeBionem  dilctjions  Deipermodttm  confi 
wur.Defccundo  uero  ea  qpertinent  ad  perfeBione dileBio- 
Kimt  putiffime  tontinetur  in  boc  quoddicit.  Diligatis  inui 
fictitdilexi  VOS.Quod ficpatet.KlJimodns dileBionis  Chri 
tfcipulos  feu  ad  humantt  gcnits  attingitfummugradumperfe' 
iileliionis proximi  tripliciter.Trimo,fc<tm  extenftone,quc:n 

iClllfl   t>*i\Y1W,i   /*A    +xlttvn  +    r.  v  *r,**A'.l....     *.u>  _    -~     _/7_    ...    _*_     __    _       _•» 


Hxc  quxftio  difptttatur  &  adplenum  ut  crcdo  dcclaratur  in  ad- 
ditio.fup.Mat.  26.C.  vide  ibi. 

iR    E     P    L    I    C    A. 

In  cap.ii.Vbidicitur.Cxpit  lauarepedes.  Voftiltator dicit 
lutofos,quia  nudipedes  ibant.  Burgcn.fe  opponit  bicficut  Marc.6.ui 
de  ibi  correBum.Quod  hic  fpecialitcr  dieit  de  ^fbraham  qti  i  obtu- 


■niopToximiadplurescxtenditur,tantoufe(jcmagispcrfc  litangetispedumloturamprout  dicitGen.  zi.a.iunBa  autoritaie 

udit  aut  Cbriflus  hanc  diUBiontm  non  fidum  ad  amicos  uel  B. Oion.  1  ^.AngeticA  bierarcbie,esl contra  Burg.quia  ibi dicitur  an 

f    wnuos  propur  naturalts  cognattoms  autciuilisvinculu,fcd  gelos femper  apparuiffe  nudis  pedibus. 

Xai'>iimtcos,proquibusetinpafftoneorauit,utLucxi^.e.De  R     E     P     L     I     C     A 

u*ic»fiontdocHeratapoftohsdic.Matt.).g.  Diligitc  inimi-  Jn  eodcm cap.^/V,.««r.Mandatum  nouum  do  vobis.Po 

CL  5 


u45 


Glof  ord.&:  Nicolaidc  Lyra. 

rfcffio  obferuantix  ditetltouis  proximi  potiffimceontiiietu 


U 


«<«*  fiiUator  xllius nouitatit  dat  duplicem  ratxontm.Vna < 8* dtciturno  p. 

A  ;^proprfr4»im«i«ifoiMHo«?.^/:.»,y»M«ii//frftw//i'.o«^^M«  q-odbtc </r.Dil.gms  muiccm  ficutdilexi vos,VroutD 

veteri  conli  tuit  Bur?  bicfach  camU-tioHcm  contra  rationcm  vt  >  5-  tictunc  fequttur  illudfore  dltlum  per  modumconnl^tm  U 

tue.Cow.raprima,  quia  jacramcnta  innouant  antmaniinfhumeuta  catur  inlitcraManduum  nouum.  SedBnrg.bocuoUnsci 


Tnaous-  ]"auJ£  re'dualur  infirumtntuw  ,  </u  •>(?t  rtjicit  fuo  modo*fe4gr*tk 
!,*   #•  cbaritMformalitcr  renouant  .xi.»n.  Uxc  auu m gratia  &  charx- 

plicuer.  txtper  Deuminfundunturin  baptifmo,per  quam  tanquam  pcr  pro- 
priamformammeriti  mandatinoui  fit  imptetio.lnnouatur  ighur  ata 
tffccliue  per  cbarit.x:is'nfufioncm.lnnouatur  aut  formaltter f»ian- 
dati  executionem  qu*  fieri  nonpZt  fme  babitu  tlto  infufo  .  Est  igitur 
cauillatio  Burg.tcutatiua,  pcrtraclatto  itfecundo  rationis  e(i  qux 
dam  tcntatiua  cxuxllatio .  \am  diftc,  entia  noutc  legis  &  vet.  Tefia. 
efi  timor  &  amor.Opera.n.lcgis  crant  fcrnilia,&  quaft  mcrcenaria 


ne .  Imaginatur.  tx.quod  Cbriflus  dilexitnos  infummogradu 
clionis,inte>ifiue,exlenfixic,  &  effccliue,  ad  quemgradum  dilx 
quia  no  poicji  hotno  de  cotnmunilcge  pertingere,idci,co  Cbrii 
nonprxccph,non.n  Chriflus  prxccpit  alicui  impoffibile.Hal 
tur  ut  dicxt  liurg.uim co>tfitxi,uon prxcepti,cum  rfr.Diligati: 
ccm,ficui  dilexi yos.  S  rd  idem  argumetum  eil  dejtpluol 
de  alijs,nerno.n.cx  ci<.  atfnmmum  gradum perfeclionis  pertin 
tuit  in:cnfiuc  ,cxtcn(iuf  ,&  ejfetliue.  Oppofitum.n.  buius  dar 
in  clcniitinis  ,ad  noflram  de  b&reticis.  Vnde  tt  neque Jlpofioi 


"  runtdcfb<... 

mandatadedit,vtferuis,ifiisvtfiix\s,ixberis  &  amicis,ex  quadifte-  quatuorpcdib.Secwxdum.n.cundcmBurgjnmultxslocxs,nul 

rentia  benc  accipitnr  nouitas  mandati, Ea  autcm  qu£  Burgcn.  ponit  litudo  dtbet  vniuerfaliter  accipi,quia  iam  non  effet  fimilitm 

ad declarandum mandatinouitatcm  non  funt  muituniprobabilia.Di-  identitas  idcirco particularittr  accepta  hxc  ftmilitudo. Sicu 

Qum  eius  primumefl,q,  nouitas  ilta  attendttur  penes  confitia  fuper-  xi  u  Of.7{on  cogtt  Burg.ad  dicendum  manifeflumpraceptum 

gddita.Tiam  in  vetcnlege  vt  dicit,nodabantur  cofiliafed  tm prece-  fitium,  quxa  nonfequitur .  Diligatis  ficut  dilexi:  Sedegod 

pta.Hoc  aut  ditlum efi  contra literam  vetcr.tegis,  qux  diftinguit  in  fummo gradu perfeclionis ,  igitur\&  uos,ficut  nonfequhur, 

multh locis prxccpta  a  confilijs.Dr namque.Vrou. i .c.Defpexiftis  babct  fenfus  adfenfibilia ,  ita inteltetlus  ad inteUigibilia  fe 

omne  confilium  mcum.Etibidcm  tertto  c.Cuftodi  legem  at  percipitfua  fenfibilia  materialiter  ergo  intclleOtus  intcltigit 

que  confilium.Er fic de atus.Secundum dicJum  Burg.efi,quoi  om  lum  anteceiens  efl  uerum,confcquens impoffibilc.Sicut.n.vi 

nia  de  ncceffitate  falutis  perttnentia  ad  impletionem  prxccptorum  Ixter  accipiedo  fimxlitudines,multi  lapfifunt  in  pe ricutofos . 

cbaritatis.in  quib.tota  lex  pcndet  &  prophetx,adplenum  contiuen  Ita  &  Ioachxm  ^ibbas  arguebat  ex  itla  fimititudine.  Vatex 

tur  in  ueteri  lege.  Sed  hoc  diclum  vr  contra  planam  literam.Mattb.  fideles fitxc  unu/n,(icut  ego  &  tu  vnumfumus,fed  fideles  no 

•t.c.ybidicitur.  Nifiabundaueritiuftitiaveftraplufqua  fcri-  efje unum,n\fi coilctliue  tergoperfon<e  diuimcnon  funtinct 

barum,&C.Nonintrabitisin  regnum  cclotum.y bigl.Iuili-  effentiajcd collccTnte,qui crro>  damndtur  cxtra defnm.Trin 

tia  illorum  mandata ,Moyfi ,  impletio  iltorum  iuflitia  Cbrifli,ilLx  a  catb.damnamus.Vndc  bcatus  Greg.  aliter  exponit  ittud nu; 

,  penaliberatyifiafduat.  Etinf.Mandatum  Chriflinon  efi contrariu  quam  Burg.Dicit  cnim.Diligitcir\mccm,C\caics,o  di' 

C  legijed  latitts  infe  lcgem  continens,qui. n.non  irafcitur,non  occidit,  Hoc efi,amate  inuiccm  ad  quod  amaui uos. Sic  igitur  accipitu 

fed non  econtra,toUe iram>&  homicdium non  fit.llia.n.fi pneferua-  litudo  quo  ad terminum  amoris,  quia amor Dei erga  nos  or< 

bataptnafenfus,non  tamen  a  pcena  damni.  Ideo  obferuantia  ueteris  adgratiam  &  gloriam,ila  &  nolicr  amor  inuicem,etiatn  q 

legis nonfujpcicbatadfalutemfine expreffione  Cbrifli  fuperaddita,  fecmdumintenfiuum modum npn eil  nobis poffibile Cbriflo 

uctcra.n.&nouaprxccpta  eadem funt fecundum fubftantiam  ,  fei  riin  d':tecliore,tamen in extendendo ad omnes etia ho(les,p 

d:\uruntfccundum  maiorem  &  minorem  expreffionem  &  vtVitate,  eft,immo  non  difficile,  qnia  de  ditigendrs  inimicis  nemo  un< 

fecundum B. jtuguf.16.de ciuit.Dei c.i6.& primo retra.c.n.Ter.  ritate poterit fe excufare, ut vultbcatus  jiug.infermontt 

tium  diSum  Burg.eji  quod  ea  qu*  ad  perfeclionem  impletionis  pr<t  ni.EH  igitur  pneceptum  cbaritatis  fic  extenfum  nouum  & 

ceptorumpertincntyin  leg.noua  in  confdijs  continentur.Sed  boc  uide  fpctlu proximi, multoautem  leuius  refpeclu  Dei ,  quia  u 

turfalfum,namfiat  aliqucm  perfecTifJime  Deum  dil'xgerryqui  tamen  quendo  reclam  rationem  in  Deo  nihd reperire potcfi  r.ifidi 

non  uendidit  omniafua,  &  dedit  pauperib.  prout  exemplificat  bea-  quia  non  nift  bonum  immo  optimumper  confequens  fuptrot, 


\ 


tus  Aug.i.decixiit.Deic.  10.  dc  Vaulino  Epifcopo  T^olenji  &  Burg. 
iiem  vultfupra  c.\  z.in  corruptorio  primo.  Idcirco  fine obfcruantia 
confiliorum  Cbrifti  poteji  quis  efieperfetlus  Deiamator.C*terumft 

pcrfe- 


Us^endum.Oportuit  igitur  Burg.alium  habcre  refpetlu  qun 
lo.cap.Exod.dicit prttccptum  dc  ddetlione  ejje  ardui(Jii) 
deibi. 


C  A  P.      XII II. 
a  C  T  ait  difcipulisfuis.  Seq tur.  7{pn  turbetur  cor  veXirum,&c. 
L'  AvcvsTiNvs.Neautem  mortem  tanquam  hominis 
i  timerent,&:  ideoturbarentur,confo> 
ts;  t(j  latureoSjfeetiamDeumefledicens. 
ficipulu  NeauteiterQfibitimerent.quafi  ab 
uu.       eoperituri:cu  confidentiori  Petrodi  s 
&um  fit,negabis,certificant  poft  ten- 


tationes  fe  apud  Defi  cum  Chrifto  manuiros  efTe,i 
dirTerenres,nullus  tn  ahenabitur  a  domo  in  qua  qui 
betmanfionempromerito.Perdenarium  quideml 
fignificatur  vna&  no  diuerfav| 
auernitatemefura.  Per  manfk 
gnaturdiucrfafdignitatesMK 
na  vita,  quiaalia  claritas  folis,  | 
titas  lunx',alia  claritas  ftellatut 


CAP.  XIIII. 

T  ait  dilcipulis  iuis. 


tatio- 


* 

DiuXio. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P  V  T      XI III. 

ipTaitdifcipulisfuis.  Voflquam  ergo  Cbriflus confortauit di 
*—*  fcipulos  fuos  exemplis,bic  confortat  eos  uerbis .  Et  diuiditur 
in  duas,  quia primo  confortat  eos  contradefolationem  ipforumdiLj 
Cbriftimorte.Sccundo  contra  defolationem  in  tribulatione pofi  mor 
tem Chrifiieis  imminentCtCapit.fcquen.V.fro  fum  vitis  vera.Pri- 
tna  in  duas,quia  primo  confolatur  difcipulos  dcfua  morte,rationi- 
busfumptis  exparte  difcipulorum  remanentium .  Sccundo  rationi- 

bus 


fumptts  cx parte Chrifti dimittentis eorum  confortiurn,ibi 
turbeturcorveftrum .  Vrimaintres  quiaprimoco' 
manentcs  promittendo  cis  acceffum  ad patrem  per  ipfur» . 
promitttdo eis fpirittijfaniti donnm,ibi.Si  diligitis:7>«w|i 
tendo  eisfuutn  reditum,  ibi.  Non  relinquam  vos.  Vrimctt 
quia  primoproponit  intentum .  Secundo  maniftfiat  prop 
Et  quo  vado  lcius.Tertiodubiumremouct,  ib\  Diciteiiji 
[>us.Circaprimumfciendum,quodprJ!dixcrat  eis  IudteproM 
&  Vetri  negationem  &  fuiabfentiam  &  mortem  qua  omt  lrr« 
tis  turbationis  materia.Idco  dicit. 

•fri    on 


MOi{jtLlTEH.  Quilicetnonnegauenntiierbo,  tamenquodamo 

Snp.  ij.  x  Etfl'^'/«H"'«".QuoniamimmediateantedixeratPc  tigitfadto,Chriftuminluacaptionefugicntes,idec 

4..  M«t.  ito,termcnegabis,tanueiutalii,nefimile  ptingcret  eis.  fperarentdefalute  dixiteis. 

»».t.  j. 


)C 

ie< 
loi 


12*7 


j  in  .v.-o.DomusDei,  teplum  Dei,  regnum  Dei.  RegnG 
^|(u,funthominesiiuti,inquib.iuiumultxdifterentie; 
Et  hx  funt  manfiones  ipfius  domus .  Hx autem  ia 


loannis      Cap.  XI 111. 


1248 


deeifd.  m  dicitur.  Fulgebuntiufii  ficutfol.in  re.pa.eorum.i... 

gnum  inrcgno.Quod  etiamoratur.  Adueniet regnu  tuum, 

&in  tir.cTercipiteregnum.  i  qni  regnum  eraus  &ln6  regna- 

funt  inpdeftinatione,ficutait  Apoftolus ;  L>uictcgic     batis,modoregnate,quod  eratisin  (pe  fitis  in  re 

mundi confiitutionepdeflinando.VaiMt:  iiint  I operatio     b  Si  quo rninus  dixiffem  uobis,  quia  vado.  i.  fi  non  p 


D 

lbid.6.b 

Ibi.ij.c 


';:  Quos  prxde 
Kjt  hos  &  vocauit 
Wfcficauit  &  magni 
jga.Etfecundum. 
Sqcit:  FecitDeus 
vsf  urafunt,  ld  eft, 
Mflumseji.  a 

t/fjKEGO.ln domo  b 
tgri  raei  manftones 
1ttu'unt.  Sedineif-  c 

nultis  manfio 

eritaliquo  mo 
retributionu 

tas,aliquomo 


Amen        a     Ptomorte  moa  carnis,qnia  Dens  fumq-.i  fufcitabo  catnem. 

b  Quui  ii  creditis  in  D»um,confequitur  ut  iSc  in  m  e,  quia  ego  Deus  fum. 

Non  turbetur cor  veltrum  |  crcditis  in  Ueum ,  &  m  mecre- 

a     In  iu:li>.  b  Diue,rA  prarm.aireritoruni.  Si  non  efl-t. 

.  Ideit  fi  inaliquo.    ' 

dite.  t  Inddmo  patrismei  manfioncsmulccfunt.  j-Si  quo 

a  Sinoneflcntpaiatacuel  pr.Tdeiiin.icc,  feil  ef.entprapaiandc  u.-lpteJeit  nandi  iunc  uaio.&c. 
Vaditparare.nor.ut  p?rata  funt  led  ut  linipar,nda,iilud  licgat.liociKrmat. 

minus  dixiiTem  uobis  5  quia  vado  parare  vobis  locurn .  Et  (i 

a     Apparcbo  iniudi  io. 

abiero,  &  prceparauero  vobis  locum  ,  lterum  f  venio  &C 


^ra^eftinaf- 
fem  maofionem  qii 

cit  ihconueniens  q- 
tumnd  Dctim,qom 
niabona  anteomnia 
tenipotapixdeftin.i- 
uit,  tune  niodoprx- 
paraiem,ideft,|ux- 
deftmarem,quod  ;te 
rumcitinconuenies 
quantnm  a.i  Dcum 
preientnliteiaiiquid 
pra-deftinare. 

Avo.  Confirmat 
efie,  quiafinonef- 


tCrrd?- 
tc- 1  Dcu 
&  in  me 
cieditiv 
vcl crc- 
«iitis  in 
Deu  &i 
me  cre- 
ditc. 
-fSi  min* 
aiioqui  • 
tvctiiru» 
ium. 
E 


ors,  quia  tanta  vis  amoris  in  illa  pace  nos  fociat  vt  fent  dixifcet ,  ibo Sc  parabo ,  id  eft,  prsdeftinabo ,  led  qma 
niequifq;ndacceperit,hocfeaccepiffeinalioexut  iam  ibifunt,  noneiropusaliqua  parare.  Quia  veronon- 
de&  non  xquelaborantesin  vinca,a:quecuncli  de-  dum  funtin  operatione,addit.  Etfiabiero& prxpa,  Abiens, 
n  fortiuntur ,  sc  quidem  apuci  patre  manfiones  mul  fed  non  relinqucns  parar,  quia  lubtrahit  ie  6c  later,vt  iit  fi- 
it ,&  tamen eundem denanum  diipares  laboratores  des,qna:  non eft  de re  vifa,&inde eft  meritum  fidei. Ex  hac 
unt,quiavnacun£tiseritbeatitudoIeticia*,quamuiS  viuitkiftus,&;mundatureicor,dLim  peregnnatur,&;mea  Aba.i.a 
na fit olbus fublimitas  vitse .  Paruum  &  magnum  in    deftdeiatur  quod nondum  habetur .  Et  h*c eft pneparatio 

manfionis ,  quia  fic  p arat  nos  fibi  &  ie  nobis  vt  maneatin 
nobiSj&nosineoquantum  quiiq;entparticepsemspitis 
velminuspro  diuerfitate  meritorum  .  Ht  hcccmuituuuo 
manfionumeft. 
lEOPHYL.Perdomum  poteftatem  6dprincipatum  in-    c  Ef /?<;/'«?*- ;.Avc.Abiit  Jatendo,venit  apparendo,(ed  ma- 
ss.Siautemdefuiffentdomusegoiuiffem  &para(se    netregendo,  vtproficiamusbene  viuendo,  &licparatur 
,&itavtrinquenooportet  vosuubati.Siue  fint  para    locus. 

Avc.  Fides  qua:  non  videt  credit,  nam  f\  vidcret  non  eftei 
fides,credenticoi!igitur  meritum,  eunti  redditur  premiu. 
Eatergo  Deus,&paretiocu,eatne  videatur,  laieat,vt  cre- 
datur.Tuncenim  locus  paratur,fi  ex  fideiuuaturcieduus. 
Dcfideretur,vtdefideratus  hadeatur.Defidoruun  diletftio 
nis,praeparatio  elt  maulionis.  p 


nceconfpexetat,qui  ex  voce  capitis  dicebat:Iwpf  >/<?#« 
1  *idiruni  oculi  tui  &in  librv  tuo  umnesfcribentur.  Paruu  m 
um  confpexerat  cum  dixerat.  Bcnedixitomnes  timen 
\iominus  pufiltos  cum  maioribus. 


:no  fint,nam  etfi  paratx  eifent,ego  omni ftudio  pra2 
1  vobis.  Si aute  non  &:  propter  hoc  vt  prxpare  vo- 
:um  iuifsem  &  neque  fic  reliquftsem  vos ,  ied fufce- 
Jn,vt  vbiegofum  &  uosfttis. 

|.G.Modo lufti funt  regnum  Dei  5c*  regnum  cclorum 
itur.Coihgentderegnoeius  omniaicandala.Sed  Sc 

de 


Et 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
)n tutbetu r  cor  veftrum .  Tropter pradifta .  Quodautem 
libri  babcni  />ic:Neque  formidet.iVjJB  cfi  de  texiu,fedinf. 
mtur,vt  vidcbitur. 

editis  in  Deum .  In  quo exprimi: fuam  dcitatemmanifefle, 
confequentia  non  valeret. 

dooo,  Domuspatrk  bic  vocatur gloria  caeleflis ,  in  quafunf 
gradus  &  dljii>:cliones,quw quamuis  fttidemobietlum  bcat* 
s  mtllarn  diucrfitatem  babcns,tamen  exparte  beatorum  efi  di- 
inparticipavlo  iftud  obietlurn  fecuudum  uarietatcm  merito 
t.aaliqui  videntaiijsclarius  &  frnuntur perfefiius ^fccmdu 
-b:tum  cbaritatis  ,qui  faat  anioum  capacem  obitfii  bca- 
t  liwj. 

iqno.QJ.fi  in  Calefli  bcatitudint  effet  aliquid  minus  vel de- 
fetfum^dueumvobis. 

ido. Sednon efl  neceffcquod  vadam  ad prxparadu,  quia 
!jmitaspcrfct1aa;ternalis,&-  etimmntabiliter,&  multi- 
participabilis  d beaiis.t^uwertts  ctiam clefforum  &  termi- 
■Uoru^efi  eternaltier  &•  immutablittr  prxdefiinatus ,  &  fic 
atum  tjt  ab  xterno,fccundum  %  dicitur  Mat.  25  ,c.  T.  ffidete' 
vabis  regnum  dconfiitutioue  mundi.  Sed  buic  expoftttoni  ui 
repugnare,q>fcquitur:  Et  fi  abiero,  &c.  Ergo  vidctur  cp iret 
parandum .  Dic  enduw,q>  bcatitudo  uel  lo  cus  ipfim  non  ivdige- 
prxparaiione,vt  dtttum  eft,&ftc  loquitur falnator  in  li- 
'■cr m.tedtntijf  fi  autem  elefti  indigent  prxparatione  ad  boc  %  no 
Wttbtatitudiucm  confequi,quia  hcct  fint ab  Aterno  prxdefltnati, 
(atitudincmnou  coitfequuntur^nifi  tnediante  gratia  qua  da- 
tm  r,.poratiter  inprafaiti.Quando  ergo  dicit filuator. 
'  abieio.^o»  eft  intclligendum  q,  ingloria  catcili  aliquid  afce- 
tet  preparauerit,  fed  quia  jcr  afctnfionem  fuam  donktn fpirituf. 

Janfii 


Error. 


fanclifidelibus  miftt,per  quodpraparantur  ad  confcquutionem  bea- 
titudinis. 

7  Iterum  venio&accipiam  vos.F x  boc  verbo dixermt aliqui 
htzretici,  q>  etccli  non affumutur ad glortavfque ad  diem iudicvj.,^ 
tuncprimo  affumcntur  qnancto  Cbriftus  ucnict  iterum  informa  buma 
najccundu  q, dicitur ^tcl.i.b.  Hic  Jeius  qui  a  vobis  aifumptus 
elt.fic  ve.&:c.J'ed  boc  efi  expreffe  comra  difium  apoiioli  Thtl.  i.c. 
Cupiodiflblui&:e[TecumChri(to.£r2.<iiCor.5.a.  Scim.us 
quoniam  ii  tetreftns  domus  noltia  habitatioms  huius  dii- 
foluatur,  habemus  donuan  non  manutactam  mccelis.E* 
quibus  pateT,<p  anima  exuta  d  corpore  nori  habens  impcdmentu  cui- 
p*  uel  paaue  temporalis  debit*,tiatim  euolat  adgloriam .  Hoc  etiam 
patet  ratione,quia  talisanima  pergratiam  qttam  habet  digna  eftglo 
ria,&  /ion  habet  mpcdimentum  proprtx  perfonx,nec  tolius  riaturey 
quia  itlud impedimentum pcr  Cbrifft  Torte  fuitablatum.Etfn.  imd 
ligitur prxparaffe beatitudinis  locum  mqtiantum  pcr  t/wrtemfaam  Chnftus 
amouit  impcdimentum  natune ,  &■  afcendens  ad  cceios,  rnijit  donum  vcntt  du 
gratix>qu&  ambo  erant  necefjaria  ad  confequutionem  glonx. 

Scieniumigitur ad  inteiiigendumvcrbum  Chrijlt ,  cumdicitur: 
Jterum  venio,&c.  Quod Cbrifius dupticiter  vcnit ad  accipiendu 
fdeics.Vno  modo,ad  acapiendum  eos  ad  bcatitudincm  animx,cir  fic 
quotididi  venit  adecclefiam,acc'ipicndo  d corporibus aiasjanclaa,et 
transferendo  ad gloriam.lftc  th  aduentus  non  eji  inprxfentia cor^o 
rali.Aiiomodo  veniet  infine  tnundi corporaliterndaffumendumfi- 
dcles  ad beatitudinem  animx  V  corporis  fimul .  Et  quantutn  ad  hoc 
•perum ett uerbum iiicrum,okifidelcs non afiumuntur ad  bcatitudint 
vfquead  diem  iudiajintclligcndo  de  bcatitudine  corporis  &  animat 
fimui.lloc  tamen  eil  inteliigcnctum  de  commmi  iege,quia  aiiquifart 
cli  ex  priuilcgio  fpeciali  funt  iarn  in  bcatitudinc  xterna  anima  etcor 
pore,qw.a  faltcm  boc pie  creditur  dc  BcataFirgine. 

*Vt 


piu-iter 
ad  acci- 
picndufi 
deics. 


MOV^^iLITE^.  pfis  Chriftusdeditfpem  (alutis. 

3   Indomopatrhmeimanfioncs.  Grego.  Hac  rationeconue- 
iwftrrfotorcoJ-.Q^d.poftlapfum  remanctvobis  p^nite-    niuntmanfionesmult.x  cumdenariodiurno,quiaetfial- 
;um,pu'quod]aplusaiiquandorcfurgitadcqiia    terminus,alter  amplius  cxultat,omncstamen  vnumgau- 
uel  maioicin  graua:  gradu  m ,  &  per  hoc  ommbus  la-    dium  conditous  Jui  viiione  latifkat. 

\Ego 


Hp 


U) 


■5 


Glo(.ord.  &  Nicolai  dc  Lyra. 

.  Ttauaetovado  __OCd-__um  eft  fm  quofdam  qui  -ciebit  c  £pf*m*U,uerita,,&  vita.*  Hieko.  QiixfliovidtL, 

*,  filinm  &  ratte  Thonus  vcroetfi  putaret  fe  nelcirc,  con  iedilhcihs ,  quomodo  raortm  num  non  videte.:q  _ 

Snc  mVrci  hocqiiod  ipkim  nouit,  *  vm  lcirx.  __  vitam,i.  fotuiiur.tandiu  cos  vitam  no  viderc.qiiandm  mortu  \ 

fihim  vratrcmUciltisicicntib.lubuiiur.Amodocogno  Qgpmodofidicamuscccusnon  videtlumen  qotnjj 

J!™,n  Dcr mc Coenitum,&:.viditth eum la co_dc,dui__  cus cft.fin autem icecpcriiiamtatcm lumcn afpidet  I 
Kciutuui^              _>  atuiniauirarc 


mcperomnia  fimi 
Jemcividittis.Sed  a> 
lncrant  (dcquibus 
cttl'hilippus)ncl'cie 
tcs,&fi  fcircnt  iftum 


•  Introdurim  in  BTanfionci  ot  m_ncati<  per •_______•  'M  »e  querinr  ubi  fit  taoe,  fub- 

dn.quo  i.ad  p-trein  Ei  noia  qu.J  ibi  tlt  ut  .>.-»,cV  illucuidit  ut  homo,  mm  tit  una  peilo- 

accipiam  vos  ad  mcip(um,ut  vbi  cgo  ium,c-  vos  lins.Et quo 

i.rajjj  iplum 


tt.rM.i. 

^onlu.  - 

ludinem 
Dc  pxn. 

i^.i.fi.n. 
$.    \ndc 
I  M.il-i. 
Ic.M-b* 
B 


_____      _  _  i.mc-iJ  ip.yrn 

fihum ,  illum  patrc,  j    {  itj    &    lam  fcms>  Dicjr  el  Thomas.  Domine,  ne 

nonputabanthhum  b  \b^  „.  ,,  :__.r__^, *_:___ 

ex  totofimiIcm,lcd 
patrcm  mcliorcm, 
&iti  nccpatrc,  ncc 
filium  lciebant.Quo 
animoPhilippusdi  c 
cit :  Oilende  uvbis  pa- 


qui  iniquitare  n 

tuus  eit  atquct 

tis  anfequani  \ 

cetur  iuftitia  :< 

i  virtutibus  peru 

2  qiudicit:  Ego  ,  _ 

3  r-  .  Viucre  n-L 
icimus  quo  vadis,6-quomodoponiimus  vi«mfcire?Dicitci  4  teft:vnde&D.I 

j  \i-.liact.iore>i_-rcnti-.ue._t--Cnc   j|l.t»icin  eaicutib.ui  cpcnranentib.  UOrUm   dlCltU  ( 

Etiuiniim»a.  b  vciirurn.  mortuorum. 

Cuini|iiotum  uer  tas  & ;  uua. 

Iefus .  4  Ego  fum  via,  veritas,  &  vita .  Nemo  venit ad  patrem  '  JJJJJ  r„ 

.    .•*-ii'em!umeu,D-Mt,e-    .  6  vemreadpatn 


trem,&  fuflicit.l 
fulhcientia,_  noin 
tc.  Vndcincrcpatur  e 
nccfilium  lcire.         f 
b     Dicit  ei  Thomas. 
Qno„quaitur  ,di- 
j.itcoslcucqui  mc- 
do  meutur.fed  Tho 
masdicir  cos  vtrum 
quenefcire,nefciens 
eosfcirc  ,  ledChti- 
itus   conuincit   cos 


,'  „  _v,,m-  -rr   .  •«-■•■«■■■«•™ .......  vcnireadpatr.» 

*"  '     ^  nifi  per  mcSi  cognouuTctis  me,  &  patrcm  rneum  vtique  co-      f      f    f 

n_q,U„4         '-  .  ...  :»;-T.V.°"Uwor_,ifc.    8  rarabihter  idJ 


1  »    N    ■>  pme  '  o  u!i'.  .orpor.i-.  __    _ t__ ■__  ,,    ;  ■ 

_,   .  ,  r  .  .  :    !_.,_■  ■,-_        8  parabiiitcr  :_  z 

gnouiucus,&amodocognoicetiseum,c^uidiitiseum.L)icit  _  Fatie,nequ_i 

Non  intclligen»  illum  onininoli.iil  ii   |  a     (__  Qi  n.iiiu  tcclt.  lOOUJS  clt  P.1tCr 


■  n  Ufrit  nobis. 


Sup.tf.g. 


p    i/n_ii?r..i     rnrnityi;  noois.  i  -  » 

ei  Philippus.  Domine ,  oftendc  nobis  p-trem,  __  lufficit  no-  £  ^  «^  ^ 
bis.  Oicitei  lefus.  Tanto  tempore  vobiicumfum,  &  non  15dumquidaco 

a  Qianccfiliumnouit  quipattcm  mclioic;n  cre-it    h  Vcie  m«  nonnouiltis.qu.afi  u  c  nruuic     ..  jan ',CJUOS  ar2 

UsOtlpin   m.         c  S^ir  tinin.o.ulis.  ^  '        ■ 

cognouiftis  rne  ?  Philippc,  cjuit  vid_tme,  vidctc.  pa-  J^   ^th/oT 

iy  modoltiperiu 

,     _•  •    _     Q.'-0rva</0^ 

fcire,quiafieumfciebant,  &ipfeeftvia,  viam  fcicbant,c_  eft,  rre,hocautem  locodicit,  ficognoui{Jtiis7ne,& 
i\  iplum  fciebant,  6.  ipfeeft  verilas&  vita,tunc  fciebant  ve  mcmn  vtiquc co^nouiffetis.Kon  liint  h_c  contrana,uai 
riutcm  «S_.vitamad  quam  vadit,  ipleergoperleviam,ad  runt  quidem  patrem.led  non  vtopoitebat,nam  vt 
fcvcritatcm  &:  vitam  &  adpatrcm  ,quiacum  patrevnum  quidcm  fciuerunt.vtpatrem  autem  nondum,atvbi 
cft,vadit.  Nosproquibusdicit:  7{(movtnitadpatremKifi per  <"■""  r_.irini«_«mf»i«i-iH_iM  *»f.  Iricnria  _  m 
wf.Pcripfumadip!um,&:adpatrem  vadimus  CumCnri 
__usfitDeus&  homo,  lecundum  hominem  veniradho- 
mines,  &:  fecundum  hominem  glorificatum  reditadle 
Dcum,quieftcum  patrevnaventa?  &:vita  .  Sic  &:fiiiin 
glori_-catione  venient  ad  ipfam  veritatem  viam,___  vitam 
&:  tam  fibi  quam  illis  eft  via  per  obedientiam,  vnde:  Prop 
tcr  quod  exal  ta.illum  d.&c. 

Ego 


venit  fpiritus.omniseidara  eftlcientia,  quodi«it 
hunclenfum  habe!,ficognoiufTetis  meam  fubitanr 
dignitatem,&:  patrem  quoque  cognouifTeus. 
e  £r»i.f«.  Vtdeduob.  omnino  fimilibus  dicituriS 
vidifli.illum  vidifti,viderantergoqiiam  fimillimur 
fed  monendierant,vt  talem  ctiam  patrem  inteihge 
non  difTimilem. 

f  £»/c/r  ei  Tbilippusj&c.   „Th_ophtl  actv  s  .  A 

Phi 


HICOLAVS    DE    LYRA. 
t  Vt  vbi.Di-.-.ego  lum.Quiaantcpafionemfuamiameratbea' 
tus  perfefteinquantum  Dcu* ,  &  nquantum  homo  quo  ad  ammam. 

2  Etquoego  vzdo.Htc manif(flat,q> dixerat, f.  tpperipjumba- 
bebant  acceffumadpatrem,f]uia  ipfe  eft  viafccundum  bumanitatem 
dr  pater  eflterminKS,ipfe  autem  de  vtroque  infirnxerat.  Ideo  dict- 

^u  r»r:Et  quo  ego  vado  (ci. Scilicet,ad patrem. 

3  Et  viam  fciti_.f  •_  per  quam  iuit  Cbriflns  fuit  mors  ippus,  ipfe 
autem  CbriHus  uel  fequela  tpftus  ,  quodpro  eodem  bic  accipitur,efi 
■»;'.'  per  auatn  alit  ucniunt  ad  patrem  ,&  dehis  omnibus  difciputos 
jnflruxerat.  liceinon  inte.lexiffent  odpknum  ,  propter  quodfub- 
ditur. 

4  DicitciTho.Do.ncf.quo  va.&.c.Ef  ftc ne%at  fe fcrircvtru. 
quc.f.viam  &■  terminum ,  propter  quod  videtur  didttm  ( ius  verbo 
Cbriili  efe  contrarinm.  Dicenduw,ouod  non  eft  im  cnueniens  unum 

6  idem  fciri  &  fynorari  diuerfimode .   Coi»itio  enim  humana pro* 
pc-irc  ceditdcimpcrfeftoadpcrfetlttm  vtbabttur  t.Thyfico.&ideoil- 

htd  quodfcitur  ingcnerali,&  confufe,  benc  ignoratur  in  particu- 
Uri  &  determinate .  Slcerat  in  propofito  ,  quia  Chrifli  doftri- 
ttim  in  quodamgenerati  &  confufo  acceperant,&  fic  Cbrifip»  aixit 
(os  fcire .  Dcterminate  autem  v  petfefie  adbuc  ncfciebant,  0"  fic 
Tbomas  negauit  fefcire ,  propter  quod  Chriflus  magis  explicat  in 
particulari. 

5  Ego  fll m  xxz.Secundum  bumanitatcm,quia  ea  qutegeffit  in  hu- 
tnanitate,funtvia  perducens  nos  adgloriam. 

t>  Vcritas &Lv\iA.l.icct enim  Chrifius  inquantttbomofitvitabea 
titudtuis ,vt  diUum  cfl-famen  inquantum  Deus,efl  beatitudinister- 
minus,ftcut  &  palcr,quia  eadtm  cfl  effentia  &  bonitas amhorum, 
in  cuiv.s  vifione  clara  &  pcrfctfa  fruitjfiue  confiHit  lu  atitudo  & 
idco  dicitur  ueritas,rotione  vifionis,vita  ratione fruitionis.Et  quod 
fit  via  ratione  bumanitatit  oslendit  dicens. 

7  Nemo  vc.adpa.nifi  pcr  me.In me credendo  &  opere imitan- 
do.Qdetiafit  tcrminus  beaiitudinis  fuut  & patcr  oilendit,dicens. 

8   Si 


8  Sicognouilsetis  me.Terfetle quantnm ad deitatem. 

9  Et  pa.meum  vtiqtie  cog.  Quiapatcr  &  fitius  »n 
deitate. 

io  Et  amo. cog.W efl,atempore paffionis  ,  quia pofl pafa 
mediate  aperuit  itiis \enfum,vt  intelligerent  fcripturas ,  vti 
luc.vlt.g.& extunc habuerunt plemorem cognttionem  detl 
trinilatis. 

1 1  Et  vidifris  eum  .  Qjtia  videndo  Chriflum  uideruntfup; 
filii,in  quo  efi  natura  diuina ,  qux  cfi  idem  quoipatcr,  &pt 
quodammodo  patrem  viderant. 

lAliler exponitur:V idliftis  cum. i.audiilis.vt  habei Ex< 
Topulus  uidcbat  voces  vbiaccipitur  videre ,  pro  audire.  'i 
vbi  ^tpofloii  audierant  vocc  patrist  Dicendu,q>  audierantc. 
dit  Chrilio.Ciarificaui,&  iteruclarificabo  ftcut prxdiclume, 
e.Miquictiam  illorum  vocempatris  audierantin  transfig 
fcilicet,Tetrus,Iacobus,&  loannes,vt habetur  Mat.\~ 

12  Dicit  ei  Philip.  Hic  Cbnflus  remottct  dubium  ex  > 
exortum.  Et  diuiditur  iu  duas,quia  primo  remouet  diiiw 
cundo  probat  ptopofitum,ibi:\ ^erbaqux  cg,o.  Dixerat 
apoiloli  cognouerant patrem  &  viderant,  ideo  credidit  1 
quodpaterpoffet  videri  oculis  corporalibus  ficut  &  iilius,i  o 
tim  dixit. 

ij  Domineoftendenobispatrc,__fuf.Qf<_'/.(-(,V-!r)c-''£  i 

bo  tuo,fcd  patrem  videre  defidero. 

H  Dicit  ei  lelus.Oflcndendo  quatitcr pater  vidctur,  q* 

deturoculis  corporalibus,necocults  rnentis  viftone  intuitiu. '» 

mortali  vita  nifi  a  Cbriilo  homine.  Tdeo  fequitur. 

iS  Tantotempore  vobifcum  fum.Qjtaft dicat,ma'i 

cfi,quod  tandiu  dotlrinam  meam  audiflis,&  adbuc  ita  paru  n 

nofcitis  fccnndum  deitatcm. 

16  Phihppcqui  vidcx  mcSecmdum  deitatem. 

1 7  Videt  &L  patrem  meu m.Sicut enim pattr  non  vUen  i» 
in  beatiutdinttfic  necfilius  infua  deitate,qa  illa  uifio  e(i  mc  a 


M  •  O     f\     _/.      L     I     T     E     }{. 
5  Ego  fum  via,*eritas,&  vita.  H  yl>  r.  Non  cnim  nos  in  er- 
ntica  atquc in  inuia  dcduxit  ille qui  via cft ,  neque  llludit 


perfalla,  ciin  veruaseit,  neq^  iri  mortis  reliquit  h 

quivitaell: 

1 5  Tanto  tempore  uobifcumfum. Hqc poteft  dici  multi: 


o-i  ioaimis      Cap.  XIJIL  n<i 


Ph  ppus  q3  &  prophetae  corporalib.  in  oculis  vidiflent  fijciam,pritis  facio,vt  pofteafaciat. 

De  n,defiderabat  &ipfeillu  viderecorporaliter,ignoras  e  opera  qu*  ego  facio.Non  tamen  ex  fe,fed  ex  mcTjon  eft  fer  SuP.j3.b 

nudillacontigeiint^pphetisper  condefcenfione .  Igitur  uus  maiordomino  Aptecnim  fineeismulta,iili  Cma  eonihil, 

Ch  Itusdoccns  Phihppum.quod  non  fitimpoflibile  Detl  nifi  peccatum. 

vidiecorporaiib.oculis  dixit,  Tantotemporevobifcumfum  &  f  Maiora borum.Avc.Quia.  fi  ipfe  fimbria,  Petrus  vmbra  fa- 
mfiis  mti  Vide  nauit .  Vel  opus  ems 

■ijnon  dlXit,nO  VI-  a    KonquUaliudfitfilius.aliudpater/edquiaomninofimilh.        b    Quod  fi  nnndnm  erede.         eft>QUOd  per  fe  loqill 

0  me,  fed  no  co^no  t  .  «&uidrrepotes.  tur,&:docet  ahquos, 

|j,i«e.AbducesPhi  a  trem.Quomodotudicisoitendenobispatrem?Noncredis,  r  diicipulisveroloque  Non. 

Ilfl  ab  lllimill  len-  a     Curergoinleparabilesfepaiatimvisnofcere.  J     tlbuS   plureS  Ctedide- 

i  uo  defiderabat      quia  ego  in  patre8c'  paterin  meeft?  Verba  cjua;  ego  Ioquor  z  runt.Vefquaiegofa- 

p-/  ;;i  VldereCOrpO  a    SiceftaEqualu  altetsl  eri.ut  tamenaiterexalteio,  Cio,i.fidem,  &C  ipic  fa 

lir.Saentiaenim  b  vobis,ameipionon  loquot.  Pater  aureminmemanensipie  4  oet,  quiaegoprius,  ^'8,f 

je     CO  dicerC    VUU,  Etcumfatirinme.noncreditis.^uiaeinp  Hic  oftenditut  non  folus  Pluiippus  argu  ndu».  poitipie,    Oc  lliaiora 

iidirnOnCOrpOra-  Quodegoinpatiefcpa;crinmeeft,fienimfcpaiatieflcmuj,nuilomc.di.  infepaiabilittr  hoUim  QU3eC£0  filie 

IS&tudkb.Et  c  facit operZ t N^rrredicis , qiiia ego in pitr^ ^a^yo™  ,  fadtlnVo^Tfa- 
(urDmnino  fimi-      eit?  t  alioquinpropteroperaipiacredite.    Amen,amendi-  6  ciamusnos,ideft,cre 

I    YaWOdotudl.Q.  »  E«e  fides  qu.r  operatui  perdlectionem.  ,      b     Non  ergo  cicditqui  non  facit.    7    derC    Vnde     UliilHcA-     E' 

KoquoanimV  ,.  ...       ^^ys^^M-acgofaao.vupfefac.at  _  tur  impius.  Aha  fme 

cnonqua^risalte  d  co vobis,g.creditin me opcraqua-egofacio ,&m  ipiefacier,      nobis,  vtquodtunc 

lem,ledpu  e  &maiorahorumfader,quiaegoad  patrem  vado.  Etquod-  s  pracdicar  veiba  iufti- 

IS   eliorem.  f  a  Adfalutemaliaproptiusdat.iiatusnondaiet.  Hocadlitneputtturquod  piorriifetit   9    tiaj  i    Et  de   llJS   dlClt 

(W»e#.Qiiia  non  g                       ...                    .  a     .    ^"^"  efaiJim,s  r  St1airt,":,Poft-  ioqux*tunc  agebat,  6,: 

jni  mcipio qui lo-     cunquc  petierms  patrem  m  nomine  meo ,  hoc raciam  ,  vc     non  de  ommbus  vnt 

H.eitribuitquod  uerfaliter  openbus. 

|  dequoefripfe  Velquod  facitinno 

■tcic  bis,nonfinenobis,maiuseftdeomnibusqacfineno.bisfa 

ncrcditis,quhego\npatre.  &  THEo.Inpatreeft  filius,fe  cit,urquod  eximpiofitiuftus,mamseftommbus  ccelo,&: 

oi  iim  quod  m  fubftantia  ilhus  apparet,&:  rurlus pater  in  terra,&:cer.Quia  illa  tranfibunt,hoc  manebit.Et  m  llhs  elt 

li  iicutrexinimaginefuaapparet,&:imagoirege,vnus  tantumorH'sDei,iniiIisimv;goDei.Sedetfiaiigelosfecit, 

|j»characterimaginis,&:regis.  maiusvidetur  impios  iuftificarequam  iuftoscreare,quu 

Hiero. Cun\dicatfihus,egoinpatre&  paterin  me,  fi  vtrumquea:quahs  po;cntia,hoccftmaionsmifciicor- 

ai  patremnonnouimusfilium.quiainpatrecognofci-  dia:. 

i.Deumque&nomen  ilhusnominamusdicetes  g  Et quodcunq-petieritis patre meumin nomine meo,  boc  faciara. 

\\z domioicr.Pater  noflcr  qui es inccelis.  *  Theophyl.  Per  petitionem  enim  &:operatiouem  &: 

fc^.wwf.Egoecpaterindifferenteroperamur.Etqui  inuocationem  nominis  eiusmiraoperart  quispotenulu 

credit  m  me(nedefohsapoftoiis  hocacciperetur)  &:  ApoftoIiJ«B0j«w/f/MC^rf/2;/«^e^awcJH^.{dciiconon 

f  iiqux  ego  tacio  per  me,ipfe  faciet,i.ego  facio  in  eo  vel  dixit  quaxunque  petieritisobfecrabo  patrem,  &  faciet,  fed, 

I  Lim,&:etiam  maiora  Et  q>  nonille  faciet,led  ipleineo  ego faciam,fuam  poteftatem  declarans,  vtglorificetui  pa- 

■idit,quuva.adpa.  &:quodpe.patreminno.  meohoc  terinfiho. 

faciam,  sldili- 


"mili!. 


n 


NiCOLAVS     DELYRA.  Huspcrapo/iolos,<juianonfoluminpropri<iperfonamiraculafecit* 

a  'ilis  non  efl  bomini  cncedenda  in  viajdco  fubdit.  ftd  et  per  apo(iolos,&per  boc  patet ,  quod  vtrtus  perfeHa  faciend1 

c.odo  tu  dicis oftende  no.  pa.  Quia  oculis  corporalib.  tniracula.erat in  Lbristo.inquantum  non  folum  perfe,  fed etiap  bq- 

!!»rfis,cur,ifitfl>iritus,vt  fupra  diilum  eft  c.^.d.nec  oculis  .  mincs  ftmplices  &  Uliteratos  miraculafaciebat,et  hoc efl  cp  dicitur. 

,<f  vnictur  in prsf  nti,  vt ditlum eft,&  ideodebet  fufficere  7  Amen.amendico  vobis,qui  creditin  me,opetaqu?ego 

frtmi  <am  fida  Jc cojropter  quod fubditur.  tacio. Et  benedicit><*>uicredit,qa ficut  Chritrus  faaebat  miracula 

loncredis,quia  ego  ln  pa.  Quafidicat,  ifiuddebes  crcdere,  perboc,quod  eius  bumanitas  etatdeitati  coniuntla  in  vnitate  fup. 

6  if  fjii.it.  ibi  adfuhuem  fojit;,fic  &  apoftoli faciebat ea  inquatu  erantpfide  Chnflo  comcti. 

ba  qux  cgo  \0.l\1  rr.ota  dubitatione  Thilippiper  hoc,quod  8   Et  mai.ora.Hoe patctprimo  in  doclrina;  Plures.n.  conuerftfunt 

mi  dt  pat> e  &  filio  no  habetur  noiitia  nififidei,  bic  confeque  adfidem  per  pr&dicationem  apoflolornm ,  quam perpr* iicaticnetn 

dtt,q,  dtbtant  indt re,&  hot  dedarat tripliciter .  Primo  f  Chrifti,quia  per eos  conuer/a cfi multitudogentinm,  pcr  pr£dicatio 

Wmrwam,qu£  trat  autcntica,quia  ficut  lingua  Cbriiii ab  ani  nem autem  Cbrrfiipauci  ludxorum.  Itcm qitia apoftali  pMicabat  in 

ibaturad  hquendum  de  conccptu  animx,  fic  anima  eius  in  omnibus  imguis,vtbabii  ^dcl.za.  Chrisiusautprj.ac.ibat  in  vna 

rtgulabatur  ab  -pfa.  d( italc,&  ideo  uerbii eiws  in nuilo  de-  fota  lingua,f.Hebraa,qniafblu>.'i  Indtsis pr£dicauit,fecundim  q<>.oi 

ttfoteratd  veritate ,  propter  quod  tali  doftrin*  debebantfir-  ipfemet  dicit  Z.«c.8./.Non  fum  milTus  nifi  adoues,qua'perie 

Uf!/?ff;rf,6'-^ocf//,iyttO'i'i/cil«i'Verbaqua;egolo.  ldeft,ab  rnntdomus  Ifrael.T^cve/?  contradludquodfup.diclnmeftc.i..^ 

hi nitate  tzntum.fi d  a  diitaie  mo  io  prndiclo. Hoc etiampaiet  ex  praidicauit  famaritan  s,quia  ipfi  crant  ludei  in  parte ,ficut  ibidem 

» iitia  &  pr  f  quutione  dotlrin£  CbrtiU,quh  non  potell  efic ma  diclumfmt.Sef.udo patet  in  nnraculis ,  qw.a  apoftoh  maiorafecerut. 

itum  quod  ctiafn  fine  mhaculis  dignum  eflet  ei  credere.  Secit  Magnum.n.repuiatum  fuit,quod  infirmi  fanabantur  ad  taclum  fim - 

•  j)?tper opera  diuinitusfacla ad  teflimonium  ventatis do  hria  vtfiimentorum Cbrifli,vt habetur  Luc.S.f.fed maius  videtur, 

8  i-  Cbrilii,que /unt  cfficaciffimum  argumentum  ueritatis,vtfre-  quod ad  tallum  vmbrx  Tetti  fanabantur,vt babetur  Acl.  5 .c. Sub 

<\y  terpatuit  exfitpradicriis,&  boc  efttfuod  dicitur.  diturautem  caufa  quare  apofloti  tanta  e> ant fac~iuri,cum  dicitur. 

autemin  me  manens.iplefacitopera.  Filius  enim  9  Qlrizego.Quiamaiora  debcbatfieripoftejfufionemplenitudi- 

funt  vnumin  virtutc 0 peratiua,ex  qua  fiebant miraculofa  nis fpiritufianc~li,qu<& effvfionon  debebat ficri ante ajcenfionc  Chn. 

(ti,utfupra  diclum  efi  7./".Nondu  erat  Ipintus  datus,quia  non- 

1   ()ncreditis,quiacgoin  pn.Quaiiterpaterfitinfilio,&eco  dumeratlelusglonficatus.  Et quiapropter tanta qujifienda e- 

lnm f j?  fupra c. ;  o.  rantper apoftolos poffet  credi quod effenl futurimaiores ipfo  Cbri- 

6  lioqnin  pro.&LC^.d.fi  verbannninducunt  uos  ad  r.redendu  Ho,bocremouetdic. 

raculurum io:a natur £  viriutcm  tranfcendelia  debcntuos  10  Etquodainque./»rj»0o/?c;t/i/fMj"<pO'i  apofiotiilla non fece- 

aiic inducere.Tertio ptobat  bocidcmexopenbus  quafecit,  Chri  runt,nifi per uirtute  Cbrifti.Q^od patet,  quiataliafaciebant  depre 

fluz  "k  cando 

MOt\A.LITEt\.  ioEtquoucu'iqnepctierit':sp-itr(minnomincmco.bocfaciam,vt 

clarificetur pater  infilio  .  lc.us  interprctat  fa!us,&:  ideo  quod 

n']«i  poftannosvitxfux  pluresignoranr  diuinaprcccp.  non  pertinetad  falutem,  non  pctirur  innomineeins,imo 

dnecefTariaeftad  lalutem.MatU9-c-  Ww  Chnftus  negando  petitionem  oftendit  fe  Salnatorem,fi- 

t'*ningred<fcruamaiida:a.)?Gicil  etiamdici  plunbus  reh-  cut  bonus  niedicusoftendit  (ediligerelaluteminfirmi,qui 

^is.qmnegliguntlcric  luamiegulam&iftatuta.  nocmadenegatpoflulanti. 

*  Si 


4 


iz J3  (jlo£orcI.&:  Nicolai  dc  Lyra.  l 

a   S\  diligitls  me .  Qfio  monetdiligere&  feruare  mandata,  c  QjiUnnn  W.Non  habentfpiritualesoculos  mundi 

v  t  accipfant  fpiritum,quem  nifi  habeantnon  pofluntdili-  tores  quib.fpiritunvfin&um  videant.  Nec  verocarn 

ccrc&:kruafC?Scdquodhabcbatminusocciiltc,acccpiuri  oculibpoiUintvidere,quialpintus /anctusnonappat 

crantampliusmanit"c(}c,vteisinnotc(ccrct  quodhnbcb.lt.  dutus  humanitate,&c. 

b  Et rgo rogabo patrem.-k  Tiuoph  y L.Rogabo  hoc eft,obfc-  d    Et in uobis  erit.Htit  in  uobis,vt  maneat,non  man< 


tMjtch. 

11. c. 
Mji.u.c 


B 


Jfotno- 
»cif.M. 


crabo  patrcm  &:  aliu 
paraclctum  mittct 
vobis  ,  ahum  ficut 
me.Cofundatuthoc 
loco&:Sabellius,di-  a 
ccns  vnam  periona  b 
patris&:  fihi&rfpin- 
tuslandii.Ecccenim 
auditalium  paracle- 
tumdabo,&:itaalia 
pcrlonam  Ipiritus. 
Confundatur&Ma 
ccdonius,  qui  dicit 
alterius  lubftantix 
fflc  fpiritum  &:mi-  c 
norcm  fiho.  Audi  c-  d 
nimquod&ciplepct 
fona  lit ,  ficut  fihus, 
eiuidem  cnim  fnb-  e 
ftantixeltcum  filio 


Kob  fa.it  Gne  r«re  filiui.  ejuoniarh  <iuld:m  ideo  fxir.ut  in  eoparerglorificetrr. 


iir,quia  priuj  i 
alicubiquam 


clarificetur  patcr  rn  filio  t  Si cjuid  pctieiins  mcin  nomine  l  rcNequistr, 

I  Vt  faciat  sc,ua  esoiVio.vitacumqux  petiti».  ^tCt  JIC  manetC 

mco,hoc  faciam ;  Sidiligirisme  mandata  mca  ieniate.   Et 


a  In  quo  cuident.-r  t  flf  n  l,t  ir  Uilectio  n'andact  >. 

b  Aduocaium  Y*l  confolatorem  ti-u- e.>o  fum  voh  i  pukni  tar  e, 


l<.ogat  homo,  inquantum  Deus  dac 


c   Hicvt  adqntd.iu  . t  illuftrotj  t»  alia  liLiufmodi  faci.c  pift  utad  uidcndam 
fueriem  incroduiar. 

b 


cgorogaboparre,  6c  aliii !  paraclmldabitvobis,  vtmacneat  * 

t  Scili<er,  fanctum  qui  pac  i  \  ti  in-cjtcinus  cft  <Vconfubllanti»lii. 

b  Remanens  aimtor  munJi.rum    '  o  iiui,suarne(tairator  Dei.  O 

vobifcum  in  xrernum,(piritum  veriratis,  quem  mundusnon  7  pro  me 

■  Noii  hilxt  inuilibiles  u<l1<-i  ,  qu  1  ujii.ii  lii  ili  c   vin  tur  fp  ritui  landrUJ.  o     nOn  lm 


fpesapudaliui 
biliter,fed  me 
•Sdideoab  eis< 
lci  potelt ,  no 
his. 

e   ^on  relinqui 

ita  dabitur   (j 

vtcj 


vtiq; 


autcm&cum 


m  vob 

>cci.i-ndoi  tciiigit.  9  OrphamGra 

poteitaccipere,quianonvidcreum,neciciteurn  .   Vosau-  lopiili  Latinec 

tem  tcognofceriseum,quiaapudvos  tmanebit  &in  vobis  Ilf  ^bucmod. 

lndicatfepaticmillit.        autlrclui.c cliouen  ta'fic&  prafci.tia  dciiatii.  Sed.     *  2munaUS.bCd  fX 

1  Ten>aus-b       ijqui  modovut 
crit.  N6  relinquam  vos  orpnanos. vcnia  ad  vos.Adnuc  modi  14I1S carnis,  pof1 

cu,&mundusmeiamnovidet.t  Vos.iurrvidcbitis-mejquia  Mcumrionvid 

Suam  uiiam  eiamillis  pronuit  t.  Q^d     odoerediris. 

cgo  viuo,&  vos  viuctis .  In  illo  die vos  cognoicetis,  quiacgo  Jg^pu"  *IJJ 

icieft.quofiniu 

turnnpius,n 
Rogabopatrem.noenim  vtferuuserat>fed  vultqiiodfuf-    gloriam  Dei,quam  iufli  videbunt. 
ficicntibut  argumentis  tcftetur  difcipulis  quod  omnino  fu     g  Qwa  cgo  viuo  &  uos  u  .«rrtvf.Prxlenti  vtirur,quia  m 
perucniat  cis Spiritus paracletus,eiufque gratia  condefccn    ra ett  eiu»  reiurrofrio .  Ad  lllos  vtitur  futuro quoru 
dcns  ilhs  <iiz\\..i\oiabopatrtm.  ne  futura  refuirectio. 

c  Quia 


pattc  ,  nam  pater 
«Xtilinsciuldem  fub 
flantix  .  Nemireris 
autem  quod  dicif . 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
eando>ideo  dicinHx  quodcunque  pctic  Chriftus  autemfecitmi- 
ratula  imptrando,vt  glorificaretur  pater  in  jilio.  Quod.n.ad  inuoca 
tionemnominis  Chrtjxi fiebant  miracula  per  apoflolos,redundabat  in 
gloi  iam  patrisyCum  pater  etfiliusfint  vnus  Dcus  propter  quodfub- 
ditur. 

j  Si  quid  ryc.Eadem uirtute t\ua & pater. 
X  Sidihgismc.  Supraconfolatusefl  difcipulos  promittendo  eis 
accceffum ad  patremper  pfum,hic confequenter idemfacitfmitten 
do  (piritu{fan8idonum,&  hoceil  ^</i«<*«r.Sidiligitis  mcman 
data  mca  feruate.^wor.w.gr  obedientia  ad  Deum  efl  d<fpofitio  ad 
habcndum  plenius  (piritum fanclum,  quiafecundum  ~4ug.  Cbaritas 
tneretur  augeri,vi  autla  mereatur  &  perfici,idco  fubditur. 

3  Etegorogabo  patrcm.Hoc  couenit  Cbriftoinquantumbomo, 
f*T  aduocatus  nofler  ei~l. 

4  Et  alium  para./d  efl^eonfolatorem. Dicit  autem  alium  ad  oilen- 
dendum  diftinlHonemfilij  &ft>irituffandiin  perfona. 

«  Vt  maneat  uobilcum  in  auernum. QJ.  iftt confolator non 
auferetur  a  vobis,ficut  fubtrahitur  humanitas  mea  per  mortem;fed 
aiernaliter  erit  uobifcum  hic per gratiam,  fed in  futuro  per  gloria. 

6  $mtil\xm  vc.Tumquiaeheffentialiter  ipfa  veritas,  tum  quia 
docet  veritatem. 

7  Quere  mundus nonpotcftaccipere. /iefrj/jow/nf smundi 
4ialesaffetlumintcrrcnisponentes,quianonfHnt  ad  bot difiofiti, 
\deoftqu\tur. 

8  Qu ia  non  vi.Id eil,dirigit  intentionem  ad ipfum. 

0  Nec  lcit  eum.Jd  eft,cognofcit,quia fola  bona fenfibilia funt  /;o- 
minibus  mundialibus nota.fecundum  q>  dicitur  i  .Cor.2.</.Anima- 
lisautcm  homo  non  pcrcipit  ea  qua:  funt  fpiritus  Dci^&c. 

1  o  Vos  autem  cognofcctis  eum.  Terfpcciatem  reuelauoni  & 
pcr  fenfibile  ftgnum,quia  fpirituffantlus  fuper  apoftolos  in  linguis  i- 
gntis  apparmt. 

\  I  Quiaapud  VOS  manebit.  Quianon  receperunt  cumpermadu 
paffxonis  tranfeuntis,  fed  habitus firmiter permanentis ,  inquantum 
fuerunt  ingratia  confitmati. 

12  Et 


I  2  Et  in  vobiserit.Hoc dicit ad denotandum familiarita 
tuffantlierga  ipfos  difipulos. 

13  Non  relinquam  vos.H/c  confolatur eos promittendo . 
reditum,quia  de  hoc  dono  jfhitufiantli  quod  adbucignorabi 
erant  cojolati.Etdiuiditur  in  duas^quia  primo  promittit  fui 
&  fecundo  bonorum  fuorum  bcneficiii,ibi:Hxc\oqiluUiS 
bis/Pnma  in  tres,quia  primo  promittit fuam  vi(itatit>nem. 
affignat  huius  rationem,ibi. Qui  habet  mandata.rfrrio, 
difcipuli dubitatione,ibi,Dic\t  ei  Iudas  npnma  giturpi 
/zc:Non  relinquam  vos  orphanos.  Orphauos dkitur^ 
patre  carnati,qui.n.vult  d  Deo  ai  fitium  adoptari,  oportet  i 
nalem  affctlum  adparentes  relinquere,inquantum  eft  contr 
fecundum  quoddicit  Satuator  L«c.ij/.  Qui  non  odit  [ 
matrem,&:c  Sequitur.Non  poteft  meuseffediictpi 
ftotiaut  talia  retiquerantyideo  quoiamodo  orphani  erant  i 
rentum  carnatium,&  ftc  erantfilij  dci per  adoptione ,  prop\ 
Cbriflus  gerebat  curam  de  eis  ftcut  defiliispropter  quodfui 

14  Vcniam  ad  VOS.'h{on folum fpiritualhcr  confolando ,}\ 
corporaliter  vifitando  &  infide  confiimando,  qifecil  Cbri\\ 
refurrc&ionem fuam  apparens  apoftotis  per  ^o.dies,  &  f 
dr  regno  Dciante  fuam  ajcenfionem,vt habetur  jl&.x.a. 

1 5  Adhuc  modicum  &:  mundus  me  iam  non  vidi 
modicum  lemporis  erat  ufque  ad  tempusfua  mortis,per  qu 
ilus  fu£  humanitatis  fubtrahendus  erat  apoftolis. 

1 6  Vos  autenV  videbitis  me.  Toft  rtfurreclionem.n.  1 
fus  omnib.ficut  ante,fedfotum  ^tpofiolis  &  alvis  difcipu 
tur  lo.  zo.e.  Etfubditur  caufafua  rcfurreftionisycum  dic 

1 7  Qnia  cgo. QJ.Ucet  moriar tx  infirmitatt  carnis ,  ta 
gam  vtrtute  dcitatis,qu&  femper  viuit. 

18  Et  VOS  vi.  H.  d.  affecuranio  eosyquia timebant morii 
vndefupra  1 1  .b.Thomas  hoc  timens  dixit:  Eamus  6i  mc  ai 
cum  ip(o,vt  ibid.expofitumfuit. 

1 9  ln  1II0  die  VOS.Tofi  refurretlionem.n.habuerunt plen  '? 
tiam  de  myfttriotrinitatis,ut  diftum  efl  eo.c. 

&]  Vi 


M  0  \U  L  1  T  E  l\. 

t~  3i  diiigitis  me  mandatantea  feruate,GtLZG.Ytobztio  dilet\io 

niscxhibitioeftoperis. 

6  Spiritumvt.quemmun.non potcfl aeei.G%EG.SpiritVikar\&iiS 

autemomnemquem  rcpleucritad  inuiftbilia  defideran- 

daacccndit.  Etciuomam  mundanacorda  fola  vifibihadilt 

gunt,hi.nc  mur.dus  non  accipit,quia  ad  diligenda  muifibi- 


- 


Jianonafsurgit  .Seculareserenim  mentesquantc  :i 


ni 


per  dcfidcria  dilatant,  tanto  ad  receptionem  iljius 

disanguftant. 

1 5  T^on  rclinquam  uos  orpbanostueniam  ad  vos.  Orpha 

prie  caiet  vtroquc  parcte ,  ergo  orphani  funt  qui  f 

carnalib.  in  malis  non  alsentiunt,  proptcrquod 

eosdctelinquunt,ledChriftusadeosucnittanqu. 

&:  fuisconlolationibus  tefouctatqueautnt. 


is 

'Cl 

,t( 


D 


U)-  loannis      Cap.   XI III.  i_;„ 

r( ,  in  me,& ego'in  vobh .  Hoc  modo  eft,  S_  cognofcitur    tur  eis,(tudeantq;  femper  feruare  illa  vt  S_  iliis  femper  ma 

mmodo  per  fidem  ,  <ed  tunc  cognoicetur  pcr  fpe-     mfeitetur .  Magnum  etenim  refurrectionis  facramentum 

*  pmdo  hicconiunctoperhcietur  qua:  modoinchoa      difficile  ati  eis  fufceptum.idcirco  prxparat  eos  dices,  quod 

manifeftaturusfitleeis,quia&cum  •vefunexiiTetpiopte- 
UQibabet mandata mea,&  feruat  eaftlle efl,'qui  diligitme.No     rea comedit  cum  eis,vt  ne  videretur  phamafma. 
■SvOS  Apoftoli  -     bicuci  ludas,&c, 

■l&COgnOlCC-  a  Vtradiu.  infokvnumcumipfc,  b  Vt  palmites  in  uite  Audl  tO,  qUOd  mUU- 

■kouicunque  e  vt«t  A«.ftoios«.ut«niairinn.innoWi.        dus     non      vidcbit 

s,l£-xvj  '.  Hocenimopereoltendtur  cil.ctio.  ,    ■     r  i 

■KvS:  .  (uminp&cmco)&vofcsinmc)&e-goi„vobiS.Qu,habct  ,  SSl:  ^S  SSjSSS 

Itjfaciendo.fer-  b  mandata mea,  fioeruat  ea,ilieeltqui  diligitme.  t  Quiau-  -  qti-efitiuus    quan-.t 
jrfeuerando  .  ci_sfl«i-.n.i  '  -aercVnriu-infcYara-iiit-rdiiigunt.  3   ludas  caufamhuius 

■dhabet  in  fer-      cem  diligic  me  diligetura  pacre  meo,  &  ego  diligam  eum ,  4  dilcreriai.is-H?cau- 
Kus,feruat  in  c  c     H.c-if.oeiitmer.esndti.  5  tem  cau fa  e?i fecun-  jff     ' 

■jus.  Vel  habet      &  t  manifelhbo  ei  meipium  .  Uieic  ci  Iudas,  non  ille  Scha-      dum  refponiionem  chnit" 
ldo,feruatfa-  d  ^  #  DominC)  quid  fadumdl)  ^  manifeftaturus  es  6?  %£%&£*£  EU 
m^ditigameum.      nobis  teipfum  ,  &  non  mundo  ?  Kefpondit  leius,&  dixic  ci:  8  per  aham  ditcerm-  Lu-l0-c- 

BiC  diligam  ,  Vt  Apoftolusuelquicunquc.  a  C.uCieft  dilectionis,qu_  piob.tm  incuftodia  rermonom.  9    fUT  gensian_ta  ailOn 

jwtem,quia8_      Si  quis  diligic  me,  iermdnem  meum  icruabic  £K  pacer  meus      frncta. 

«(lligit,  f-d  UOn  »     Ejjo  &  pater  «c  fpirituflanetus.  b     Eteritinterna  u  fio&  irunlio.noa    'O  t      -_-  eum  VCtitemUS. 

h,,ledpOtinSVt  ....  ''-,  .    ".  _  h       •»nfito„a^ed_te,na.  1 1  Vcr.lt    DeilS  ad   llO- 

s,  __  manda      dihget  eum ,  &  ad  eum  veniemus,  cXmanhonem  apud  eum      n.inem,dum  homo 


•     vrmf.    f  *    Hi  untqui  ounquara  uidentpniem&fpititcura,  fednecfiliuminformaDei    i-  venif  Oi^  Hp iim    V>. 

CniUS.vmic     i  etliinfi.tnalVrui.  i»«*i»»i«s._i..Tt 

r  quod  poit  g  feciemus .  Ql_.  non  dihgic  me ,  fermones  meos  non  feruat.      ^SSStS^ 

1U5'       _    ,         .  -     Quianoncft  fuumucrbum.fed  patiis.EtqUiafevclcit    ,        .  .         "|        - 

mamftltano   tl.  int«lU»i,lin;;ularitetdixitquiapriusplnraIiie>  due    -3  GO,  CaplCntiO,  UeUS 

.betmeuman  _  r».rc,mon=Smeo,.  ,  venit  fubuemendo,  B 

Uemecogno-      Et  fermonem  cjuemtaudiltis  non  elt  r_Kus,ied  eius,  qui  m.-     illummando  ,  irn- 

hOCeitibl. /V/tf  a     -°rP0'»l'pr-fcntia,q'i_uiam_uicrcui,nctiroeatis    lipleildo. 

iiS?S.'  h  fitmcpatriS.Hxcloquutusfum™bSCaH  vosmanens.Pa     fJ'™<lT,Vt 
iandati,quiadi  i  rtcletus  autem  ipirituiTand:us,quem  mittetpater  innomine  «5  Chantas  facit  habi- 

ie ,  &  qui  me  k  16  tare  in  domo,in  qua 

,patermcu$di  .           pater,  &  filius  facit 

um,& quia  pa  mafiouern ,  vnde  &C 

icegodihgameum,6.indee(lmanifeiT:atio.  dabitmanifefiationem^dequaillequaefierjt. 

HioPny.Quarehocdixit  manifeitaboilli  memetip  h  llacloqmtus  fumvobis.  Haxdemanfioneindileiftoribus 

quiapoitreiurredione  fceis  manifeftaturus  eratcu  fuisiin  quo  figmficat  ecclefia  futura  lpirituahs,in  quabea- 

otecorpore.vtneputentipfnm  fpiritu<5_phanthaf  ti,aquibusnonrecedit. 

"e:ppeapnediciteishoc,vt  videnteseum,nondifcte-  i  jipudvosmanens.  Hicecclefia  prefenscorporalis,inqua  F 

ledrecordenturcV:  quodeapra;dixeritipfis,&:quod  viiitat]iberando,i5_redit, 

:rmandatorum  fuorumobferuationcmnianifeitc-  k  'P«'r*ic/««..Coniolarieumfitopustrinitatis,  adpetfona 

tur  tamen 


NiCOLAVS     DE     LYRA.  loSi  quisdihgn  me.QimobeaientiainopcreproccUic  cx  amo 

reexiliente  in  corde. 

I 'os in  mcJ8_  ego  in  vobi_ .  7{onper  eflentU  vnitatemft-  1 1  Et  pater  meus.Per  boc oflendhfe  vnum cum  patre  in efientia. 

1  -t r  eji  in  fiUo  &\  conuerfo,fed per  mutuam  dileclionem  ,ficut  12   Et  ad  eu m  ve. Etficpatet quod  pim  eis promittit ,  quam ante 

1  m  amato,&  econuerfo.  fecerat,quia  ante promferat  fuam  vifitationem  corporatem,  bic  au- 

(jii  habet  mandata  mea .  Hic  reddit  eaufam  buius  beneficij  tem  cum  bocpromittit  vifttationem  fpirituaiem,non  tranfitoriam,(i 

A'jpoHolis,&  non mundo,vt patet ex diftis.  Htec  caufaefldU  cut  in illis,qu\ ad vomitumreuertuntur ; fed permanentem per i>ra- 

&&obedimtia  ad  Cbrijlum,qu<efuitin  apoftolis .  Et  hoc  eft  qd  tiam  confirmationis  inprafenti ,  &  pofteaperfeti<egiorificationis. 

Qui  habet,in  aure  ad audiendum,  &  corde  ad  mediunduy  Tatis enim gratia^fuit  data  Apoftolis. 

•  ia doceitdum.  1 3  Qui  non  diligif  mc,Scc.Talesfuntmundanibomines,  et  idea 

i  tkruat  ti.Admiplendo  opere.  nonfunt  digni  babere tate  beneficiit,  ficut  vos  quieHis  mei difcipuli 

x&,&.c.Quiaprobatiodilec7ionis exbibitio ett operis,fecun  veri.Et qadixerat:icrm.mcu ieruabit,8_ pater  meusdilt. eu, 

rrgorium.  videturforte  alicut  q>  h6  dixiffet  couenienter,fed  magis  debuiffet  Ui 

i  iJigerur  a  patrc  meo,S_  ego  dili.eum.'^«id  vnus  eft  amor  xiffe,&  ego  diligam  eum.ldeo  huic  tacitx  qilioni  refpondens  dicit. 

,-jilw  14  Et  Ccimomm.Sicut.n.prtediftumcflJingua  Chri(linonmouc' 

1   manifeitaboei  meipfum.I.i/ice^o/l  refurretlionem  in  batur ad loquendUex  conceptione anirna ,nift  fecundum  qnodamma 

!»  nitategioriofa ,  &  fic  manifeilauit  fe  Cbrifttts  fuis  difcipulis,  mouebatur  a  diuinitate,&  idco  verba  Cbrifli  erant  magis  ipftus  pa 

voabebantcoditionespr&dittas.Manifcftatfe  etiamtalibusper  trisquivnumeilcumfilio  in  deitate,quam  effent  ipfius  Cbrifti  m* 

npt  am  vifwnem  deitatis  in  gloria  ccelefli.  qnantum  homo.Et ideo  quia  in  bumanitate  proferebat  verba  illa,  re 

t  ei  ludas.non  llle  Schariotis.Hic  remouet difcipuli  du-  jp  »rf/r,Pater  meus  dihget.wjg:-  quam ego  diligam,  ad denotan- 

Mjf»nem,quia  Iudasfrater  \acobi  audiens  a  Chrifio,  quod  manife  ium,quod  rerbafua  tnagis  erant  deitatis  in  qua  patcr  ett  vnum  cii 

apofiolis,&  von  niundo  ,  admiratus  eft  de  hoc  quod  eos  toti  filio,quam  humanitatis  que  illa proferebat,propter  quod  &  pater  di 

preferebat,quia  vere  hurmtibus  admirabite  eflaudhe  defe  ma  ligh  obferuatores  illorum  verborum. 

ieo  iju&fmit  dkens.  15  Hcc  loquutus  fum  vobis.  ruperins promifttChriftus apoflo- 

S  ominequidfactumeft,&C.S_non  mun.  QA.Fndeno-  lis fpirhuffanclum & fuum  redhum,hic confequenter ofiendh  vtiti- 

bu  nta  excellentia.  tatem  vtriufqnepromifji.  Etdiuiditnr  in  dv.a<s,quia prin.o  ojitdit  uti 

\  clpondit  Iefus.r\t'„rffni-c„«/-w  huius fcilicet pr&rogatiuam  litatemprimi.?ecundo,fecundi,ibi:   Pacem  :  Dichergoprimofic. 

\d  'louis  er  obedientia,  ad  Cbris~lum,qu<*  erat  in  apoHolis,  nonftc  HtfC  loquutus  fum  Vobis,__e.7npr.£/cV7t'z'„  corporali  apparens. 

'_* « in  alus.  £1  hoc  ejt  quod  dichur.  1 6  Paracletus  autem  fpiritufTan_tus,8_cJ-  efl,faciet  vos  itetli- 

IO  Si  &gerc 


»i    o    i\    __     L    1    T    E    \.  <rtifuerantobIiuifcnnt,ficq;ad  perpetrandapeccata,redeut 

ac  fi ea  minime  planxifTent.Qui  ergo  DeUm  vere diltgit  in 
'*  t  nd eum  uenicmus,  & manfionemapud eum  faciem.GKBGO.     eius  corde dominus  venit  5.  manfionem  facit,  quia  (iccu 
lri»"rundam  en:m  corda  vcnir,8_  manfionem  non  facit    diuinitatis amor  penctrat.vt  ab  hoc amore,tentationis  te- 
i!aFercompun_tionem  quidamrefpedtum  Dei  perci-    pore  non  recedat. 
pintjfedtfcntation:.  tcn.potehocipfumquodcompun-    iCTaracletus  autcm  f  irituffanilus ,  jicmpatcrmittetinnomhe 


1^)7 


Cjlo£ord.&:  Nicolai  de  Lyra. 

tamcn  maxime  fpirituflancli  pcrtiner.quiain  fcriptura  no-  mns,quiacft,&:eum  videbimus,  ficuti  efl.  Vndec 

mincbonttatis,  fpirirulVanctusdefignatur.per  bonirateer-  cit  meam,apofteriori  ,etiam  ad  prius  fubaudicnd 

coDcusnosc6l61atur,pereamoiabonafuanobistribuit.  Velpaxinhoc  fa,-culceftnoftra,quxeitaiiquaM  i 

Vndc  cum  ipfe  filius  doftrina  (it  patris, de fpiritu  dicit.  na,&  ab  illoin futuro  fua  eft  pax,vbi  nihil  rcpugna 

*  THtoPH.Quod aute  dicit  in  nominc  meo  vcniet  Pa»  ter iple  habet. 

racletus.hocvidc, 

i  Dc« ebit.vt  fuitir  fug»erer,at  uelitis,  b  Abocctilto  non  miniftrabit,  tjuoJ  Inferior, 
alias  comuicmorabw  vobis.id  eft.faciet  vos  memorcs  onioium.  Eccchoc  ctiamgrnUfpi- 
iiiu>,ilt  quodnonobliuilrimur. 

meo,illevosddcebitomnia,&tfuggeretvobis  orania  cjux- 

Inutll  au)1 . 

cunquc  t  dixero  vobis.  t  Paccm  relincjuo  vobis  ,  pcicem 

a     PcrduAurusadpaircm.        b     Vtlincinolrltla  mundo  fruar.tur, qui  non  elt  vcu  ubi 

diuila  fonrcoida. 

mearn ddvobis.Non  quomodo  mundus dax,  ego  do  vobis. 

Quod  plus  elt. 

NontuibeturcorvcItrum,ncqucformidec.Audiilis  quiae- 

Si«lixi,vado,'iuod  uos  icnei,dicouenio,quod  mulcct. 


quod  nihilahenum 
a  mc  do&urus  fit 
vosmcquc  propriam 
opintonem  fib;  vtn- 
dicabir,fcdinnomi- 
ncmco  veniet,hoc 
t  iui.  e(t  in  gionam  mei 
nominis,nonfui,id 
quodfaciunt  contra 
ua  docentcs,  audito- 
nbus  fuis  proprium 
B  nomcn  commenda 


A  uobiscojporc. 


Corporc  in  iudi  i» 


$c  Theo. 
in  mocrorc  t 
fctpuli.aadtc 
mnmmdicc 
go  quidem  i 
(pirimsauten 
ideo  videns 
cor  eorum , 
me  propter;. 
nem  immtn 
certaminadi 
rclinquo  uobis 
ita  dicens ,  q 


fAb  eo. 
•Dixi. 


c 

lft.»T.b. 


J.C0.4J 

Eph.  J.c 


tcs,  quidam  autem  d  qodixi  vobis:fvado,ckvenioadvos.Sidilif*eretisme,  gau-  6  centvolns  m 

intclllglint  ln  nomi-    C  »     Deeoquod.         b     Secundum.quodminor,  uaditcV  uenieciudicare.    7    baMOneS  CUn 

nc  meo.nome Chri     dcrctis  vticue ,  quia"  vado  ad  pafrcm ,  quia  pater  maior  me  8  P^cem  habea 
lti,Paracletus.H«fo.  *         *  l  l      l  n.  talts  eft  pa 

tnuscnim,inquit,Ta>  quahsmundi 

racletmn  lejum  Chnflum.  pc  in  malo  fit  vt  plane  ftulta  eft,  fcd  talcm  ego  do, 

a  lUe  vos .Quia etfi  fiiius  doceat  nos  &  reuclct  patrem,hoc  ter  vos  pacem  habeatis ,  &:  vnum  corpus  (itis ,  ho 
hoctotumtaci  ferfuambonitatem.  Illeuos  docebit  omnia.  fortiflimos  vosomntum  faciat.etiamfi  multt  co 
Docebit  qux  dixero,non  quoddicatfilius,  &  fpiritus  do-  irifurrexerint,nihil  tamen  patiemini  concordia, 
ceat.quiaquod  dicit  & docet,&  ipfa  triniras dicit-&: docet.  mutua  muniti,deinde quia  iterum  diai:relinquo.\d 
Sedquiatnnitas  eft,oportetfingulas  perfonas  iufinuan,  cedentisciat,5c  fatiseos  turbarepoteiatfubdit:n« 
quas  nosdiftintte  audire,  infeparabiliterintelligeredebe      cor  ueslmm.nequeformidet. 

mus.Cnmergodicimus,  pater&:filius&:fpirituiTan£tus,  c  T^o«rttrta«r.Quiainpace  vosrelinquo,no  tiub 
non  eos  fimul  dicimus,  cum  non  poflinc efie  non  fimul.  vettffi  de  co  quod  dixi  vado ,  quafi  paltons  ablcnt 
b  Tacem relinquo  uobis.hmus ad  patrem/Paccvw  rel.  Et  repe-  inuadit,quia  ficuti  homo  uado,vt  Deus pra: lens  Ju 
tens  dc  codem .  Pacem  meam  do.  Et  hoc  eft  quod  propheta 
dicit:  Tacem  fupcr  pacem .  Paxeft  in  hocfaeculo,in  quama- 
nentes  hoftem  vincimus,inuicem  diligimus,  &:  de  occul- 
tis  inuicem  non  iudicamus  .  Pax  erit  in  futuro ,  cum  fine 
hofte  rcgnabimus ,  vbi  alter  abaltero  non  potenr  diflenti- 
re,vbt omnia apcrta,&  laus  vnicuique.  In  1II0  autem  &  ab 

iiloeftutroquepax.Ipleenimeftpaxnoftra,  &:eum  credi-    e  Cauderetis,&c.Qaia.  humana;naturecongratula 

mus, 


d  si  diligere.  Avg.Hoc  erat  lre  ad  eu,&'recedere  a  nc 
tare atq;  imraortale  facere,  quod  fulcepit  ex  nobis 
le,&:leuare  in  celum,per  quod  fuit  in  terra  pro  no 
turxergohumance  gratuiandiieft,  eocp  fic  c.flalfi 
verbo.vtimmortalis  conftaueretin  celo,  atq;  itaf 
n  fubiimis,  vc  icortuptibtlis  puluis  iederet  ad  dext 


InUS.g 


Tn  homi 
ne  e.ebet 

SIcx  or- 
o. 


FardifK 
«icur  fe 
cundum 
Aug. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

%ere  omnia  qus  dico  uobis.^fpofloliautemadhuc  crantrHdestetin 
timorcpofitiex  auditu paffionis  Chrifti,  ideoaduerba  Chriilimale 
attendebanr,  &  per  conJcqueu<  non  capicbant  ea  adplenmn,propter 
quod  dicitgratiamfpiritujfanclipofieafuppltre  iftmn  defeUmi. 
i  Etfuggeret  vobisomnia  qusecunquedixero  vobis.  i.ai 
memoriam  ■pobis  reducet.h.d.  quia  multa  de  illis  qu&  Chrijius  doce- 
cebat,oblitiJun(  upo[loli  timore  paffionis  conccfji. 
2  Pacem  meam  do  vobis.Hic ojienditreditus fui  vt'ilitate,qHa 
efl  confequutio  ver&  pacis.  Ethoc cft  quod  dicit.  Pacea;  relinquo 
vobis,pacem  mczm.&c.Toii  refunetlioitem,  n.fumeisappa- 
rens  dixit.  Pax  vobts.  quia  per  eius  vifitationem  &  inUrutlionem 
in  diebus  illis  quadraginta,  corda  e  orumfuut  paciftcata  a  turbatio- 
ne prscedentis pajjionis .  Etbenedkit.  Pacem  meam  do  vobis. 
ad  diftinguendumpacem  Jantlorumapaccmundi,qu<t  v;agis  appa- 
rens  eft  &fit~fa  auarn  uera.Ud  cuius  intelligentiam  Jciendum,  quod 
pax  ifi  tranquiltitas  ordinis  fecundum  Uugu.  In  homine  autemtri- 
plcx  debct  tjfeordo,  adfeipfum,  adproximnm,&  ad  Deum.  Etideo 
ad  pacemfanSlorum  primo  requiritur  tranquillitas  in  feipfo,&  hoc 
quantum  ad  tria  qus  in  ipfo  homine  dcbcnt  ordinari .  Trimo  quo  ad 
intelleSum,ne  errore  obfcuretur .  Secunquo  quo  ad  uoluntatcm,vt 
in  Deum  Ubcre  dirigatur.  Tcrtio  quo  ad  appetitum fenf%tiuum,vt  no 
inordinatis  paffiunibus  moueatur.  Tropter  quod  -Aug.  difjiniens pa- 
am  Ubro  de  uerbis  domini  dicit,Tax  cjiferenitas  mentis,quo  adpri 
tnutn,tranquilHtas  animi,quo  ad  tcrtium,ftmpUc'ttas  cordis.  qtio  ad 
fecundum.Tcr  cor  enim  quod  mouet  alia  membra  intelligitur  volun- 
tas  qut  mouct  alias  potcntias  quo  ad  agendum .  Secundo  adpacem 
fantlortm  requiritur  ordo  ad proximum  ,per confortium  charitatis 
crdiuantis  bonum  prnximi  ad  Deum .  Temo  requiritur  ordo  ad  DeTi 
per  amoris  indijfotubilis  vinculum.  Tax  auttm  mundi  ordinatur  ad 

quietam 


h 


quietam  frHitwneru  bonorum  temporalium,  quam  frcqueni 
mitatur  multiplicatio peccatorum,fecundum  illud  Deut.i. 
tus  eft  dilettus,&:  recalcitrauit..  EtlT^ch.  1 6./.Haec 
quitas  Sodomse  (bronstuie,.  (uperbia,  (atuntaspan 
bundanria,&:  ocium.ldeo  de  hac  pacefubdit. 

3  N on  q uomodo  mundus  uai.>&Sc  i.non  tckmpatt 
tet  ex  difiis. 

4  Non  turbetur  cor  veftrum,ncqueformidet.J 
latus  eft  Chriftus  apoftolos  de  morte  fui  r.itionib.  Jumpi 
ipforum ,  hic adhuc cor.folatur eos  rationib. fumptis  ex  j 
Chrifli.Et diuiditur in duas,jecunium duasrationcs  <;w. 
cunda  ibi.hm  non  muha.Trima ratiopropter  qtta.n do 
rnorte  Chrifli  confolationcm  habcre  ci~l ,  quia  quamuis  effe 
ignominiofajamen  erat  ordinata  ad  exaltationem  Chrifti. 
quoddicitur  Non  turbetut  cor  veltrum,  cMc.Q^.^c 
turbari  de  morte  mea. 

5  Ncquc  formidet.Hoc  adiit  eos  aJfecurando,quia  m 
ricumeo. 

6  Audirtis,qui.i  ego dixi,&c  Quafi dicat.T^pn ftcrc 
bis  per  mortevi ,  qmndo  adbuc  uobis  appaream  pofl  mea 
{iioncm. 

7  Si  diltgetetis.Iti acctpitur ft pro quia.Mt  eftftnfusac 
quia  diligttis  mcperconfequens  dibetis  gaudcrc,quia  pcr ) 
do adpatrem  me  exaltantem  & clariftcantem.  Qualiter  a 
ftus  clarificatus  eji,&  exaltaius  proptcr  eius  humiUationi 
frtqucnier  fupra  ditlum  eji. 

8  Qiiia  pater  maior  mc cft.iyon  fecMndmn  Dcitate,in 
cfi  4tqnalispatri,fedfUm  humanitatem-in  quafilius  eft  ntb  I 
Et  q,  htec  Uteraftc  debeat  mtelligi ,  patet  quia  Chriflus  lo 
Jeipjo  Jecundum  illam  natnram  in  qua  conuenit  ci  mori  &  I 
tloc  autemnonpotesl  eJJeiunatura  diuinaqux  immortai 

*ma; 


MOI^^tLITEI{, 
mco,tUeuosdocebiiomnia.GREGO.  Nifiautem  idem  fpiritus 
T  cordiadlitaudientis,ocio(useft  (ermodo£toris.  Nemoe- 
nim  docr ntt  bonum  attribuar,quod  ex  ore docentisinteN 
hgit,  quia  nili  intus  fit  qui  doceat,do&oris  lingua  exterius 
lti  vaniim  laborat. 
i  Etjuggcrtt  uobts  6r»»M.Excitando  ad  opcra  bona. 


4  3vj>/j  turbelur cor  veftrum,ncque forwidet.Scilicet  de  ie 
ceflu  per  mortem.cum  fit  viaad  meam  glorificarii  te 
fptrituffanclt  miflionem  .Etinhocdocemurnor  at 
dcnoftrisamicis  decedentibus  in  confcflione  fidc  r 
ha:cett  viaad  eoium  glonficationem  &:  noflram  Pt 
tionem,  quiapra;fentescum  Deomulto  plusiui  re 
poflunwquam  viuei.tcsin  niundo. 


I< 


aj  loannis 

luacuaturaddextcram  patrisun  quo  idem  fibi  fperat  cx 


Cap.   XIII I. 


1260 


qnod  116  videtur.Sed  cred.uis  nu  filin  Dcj,non  noua  fide, 
quia  eti.i  prms  crediderant,(ed  aufira  firie  &  «fWb,q4ia&3 
I^Theophylactv  s.Quida  patre  fccuudnm  quod  modo  cum  hxc  diceref  psruaerar,6£  cu  moreretur.nulla. 
Iti'i  ipiu&caafaeftfiliijintclliguntmaiorfiefle.  Maiore  b  Et in me  non bet quidq&tm.scd  vt o^mfcat miidus,qu:a ditigo 
(jjn  neeftdnquir,  pater  iecunctfi  quod principifi.  Sc  caula    patre,&c.  Noluit  dominus  habere  quod  perderer,  pauper 


D 


fh  Ex.ipfo  e- 
latus  (um.  Ad 
rem  ipfo  efTe 
nnon  facitip 
Jtcrius  fubfta- 
NJam   quam-- 

his(  vtita  di- 

maior 


Quia  va  to  ad  patrem, 

eft, .  Er.nuncdixi vobis  pnuiquam  fiar,vr  cum fadrum  focric 

a     Acceptui  Hcentia  a  J)eo. 

a  credaris.Iam non  mulraloquar  vobilcum .  Venitenim  prin- 

a     Diabolus.  b    ldctl,pet<arortim  noncreatuiaiuni.  c     Quod  a  I 'cpetrineat, 

Nullum  onininnpec.uuii:  fotlm. 

fit  pa-  b  C^PS  mundi  huius,&  in  me  ndn  habct quidquam.  Sed  vt co- 


Quali  d:cetetur:Ourer.£omorierls,fi  non  habes  peceatum^quia  pater  manuauit. 

gnoicac  mundus,quia  diligo  parrem,  &.  ucut  rnandatum  de- 

a    i^iia  dif.umbensdkebatdifcumbemibus.hoc.  J 

Vtco»nofcacmu  idus.  b     /"dIo;um  v.ide  tiadendusad  mortemcio, 

dit  mihi  pater.fic  racio.  Sur^ire  eamushinc. 


lio,fednonvam 

fus  naturae  eft. 
dicant  hsreti- 
Lundum  quid 

jadpatre  Chri- 
fecundu  quod 

;;,velfecundum 

[homoPquiafm  quodJDeusfemperincceIiserat&  nebraruro  dniEtqa  verifi mileer.it quofdam  fu'fpicaii',non 
aratus  a  patre,  (ecundum  humanam  igtturnaturam  ScChriftus  propter  peccataetVet  mortitraditus,propterea 
reodiciturefTepater.  fubditin  mcnon  hei  quicquam^cumnonobnoxius  fim. 

edatis.Non  cp  fa&um  videxitis,qanoneft  Iausvel  me    morti,neq;  qnicquam  debcam  diabolo,  fed  propter  dile- 
ifidei,imonecfideseftdeeoquodvidetur,feddeeo    dionem  crga  patrem  volunt.uiusluftineopaflionem.    ' 

quodnon  <£P*  CAP. 


veuicnehabercrdia 
bolus   quod  aufer-- 
ret. 

1  VV  TlIfOPilYL. 

Principem  hunc  in 

2  tellige   mtmdi  non 
?  creaturaled  ntundi 

4  cofufi&rmundi  in- 

5  fipientis.Nonenim 

6  coelumsubernar&r 
terramfjuiaomnia 
euertifler&contiir* 

7  baliet  led  caquefpo 
te  le  illi  tradtmtur 
idco&:  princepste- 


ff 


— 


, 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
tudine  infinita,fed  natura  bumana  in  eopoterat  mori  &  exal 
tcxbotpatetfalfitas  Arrtn,quiexboc  loco  arguebat  fiiium 
■nisapatre  diilinguiin  effentia  ,  quia  nonloquitur  defitiofe- 
m  diuinam  naturam,fed  fecundum  bumanam  tantum. 
;nf  cdixi  vobispriufquafiat,vtcum  fa&u  fueritcre- 
Sciluet  quod  non  tantum  fum  bomo  qui  moripotefi  &  exalta 
et  Deus  qui  certit  dinaliter  prxdico  futura  cotin^entia,quod 
ipriumipfins  Oe  ,  fecund >>n  q, dicit^r  Ifa.4,1  .f.  Annuncia 
bisquc  ventura  ifint  in  futurfi,&  fciemusqadij  ettis 
'■iocaddit  Cbnfius,quia  immediate  loquutus  fuerat  defua  bu- 
ate.Modus.n.buiHs  Euangeifia  ei~l,vt  d&nm  eff  frcquenter, 
'  rt  aliquid pertinens  ad  Cbrifii  humnttate,in  qua  efi  minor 
adiungere aliquid pertinens  ad dcitatem in  q%a  eji  &  xqualis 
fluiacrederc  nrumque  efl  ae  necefjitate  fdutis, 
ain  no  multa  loquar  vobifcu  .  Hic ponitur  Jecunda  ratio 
ttrqua  ^tpifloli  debebai  €0  folari  dc  mortc  Chrifti,f.quta  illa 
noerat  culpabilis,fed magis  virtuofa.Et  hocefl  quod dicitur: 
non  multa  loquar  vobifcum./i  efl,in  boc  mortali  corpo- 
Iknstfnia  tempus  fitx  captionis  erat  propinquum . 
Veniienim  princeps  mundi  huius./d  eft^diabolus  quieft 
:eps  hoininum mundanorum^non per crcationemyfed per fedtt- 
em.Cenlt  autem  ad  Chriftum  ipfum  tentado  in  defcrto,& prin 
■•hdxorum contra  ipfum  incitando. 
Etin  menon  het quidqua.W eft,nullum peccatum,& per 
v^nsnullamortts  caufam,qnia  mors  intrattitin  mundumper 
■um,vt  dicitur ad  l{om.<^.d  Et  quiapoffet qu<sri,ex  quo  in  te 
Wjtfa  mortis,quare  ergo  morierii}  Ide»  buic  tacitx  quaflioni 
::ens. 

<    Sed 


5  Sed  vt  COgnofcat./rf  esl,ad  hocfufiinco  mortem,vt  oes  cogno 
fcant q> boc procedit  ex ddeftione quam babeo ad patrem,quia  Deus 
pater  Cbrifto homini injpirauit  voluntat-m pattendi pro falute  mu- 
di,ex  maxima  cbaritate  quadiligit  hominem. 

6  Et  ficut  mandatum./fi e(i,ex obedicntia adpatrcm libenter 
jubeo  mortem. 

-Surgite  eamus  \t\x\c.Qn&r\tur  hic  deloco  adquem  Chriflus  du 
xtt  difcipuiosfuos,cu  da-«:Surgite  eamus  \\\wc.  Adh.d.  Hyla- 
rius  9.de  tri.q,  de  loco  in  quo  comederant  agnum  Tafchalem ,  duxit  ^  '• 
eos  ad  locitin  quo  ert  tradendus.Sed  litcrafequens  videtur  repugna 
-e,qa  inprincipioc.ii.a.dicitur.Hxc  cu  dixiflet  Iefus  egreflus 
efl  cu  difcipulis  fuis  trans  torrenrem  Cedron,  vbi  erat  hor  . 
tus,in  que  mtroiuit  Chriftus  6c  difcipuh  eius .  Sciebar auc 
Iudas,q  tradcbat  efi  locfi.  Ex  quopatet  q,illa  verba  qux,  ab hoc 
locojeqituntur  vfq;  adprincipium  \S.ca.dixitIefus  difcipulis  fuit 
extra  locum  in  quo  erat  tradendus.T  ropter  quod  fciendum,q,  chrt  J 
Hus  morti  futt  propinquus  ardua  &  difjicili*  volebat  dicere  difcipit 
lis  juis^t  patet  ex  fcquentib.Ad  Inteiligendum  verotalia  reauirii 
attcntio  an\mi,talis  aut  attentio  erat  impedita  in  apoflolis  ex  paffio- 
ne  timoris.  Et  idco  dixit  Cbriflus  difcipulis fuis .  Surgite  eamus; 
hitic.ld  eil  ad  alium  Incum  magis  fecurum,qui  tamen  Ulc  locwsfue 
rit  determinatiue  non  exprimiiur,videbat.n.  Chriflns  difcipulos  ti. 
moremortisperterritos;  Tumratione  temporis,  quianoxeratvt 
fupra  ditlum  efi:Tum  rationeloci  quia  adbuc  erant  in  medio  ciuita. 
tis,vbi  comederant  agnum  Tafchalem.Et  ideo  timentcs  capiab  ho. 
ftibus,quaft  continue  circumuolttebatoculos  ad  hoflittm  domus.  Et 
ideo  dixit  eis:  Surgite eamus  hinc.  Quafi  dicat.  Eamus  ad  aliii 
locum  magis fccurum& fecretnmjvbimclius  attendatis  adea,qux 
dicendafttnt  vobis. 

&NICOL. 


A     D     D     I     T     I     O. 

i  ca.24.ffc»  dicitur  in  Toililla.Ad  hoc  dicit  Hylarius  5p.de 

ttitate. 

ylarius  nonfacit  mcntione,nifi  de  duobtts  locis  tatum  qui  funt 

rincipales  in  hac  materia  fcilicet  de  loco  ajpgnato  pro  efu 

'  I'c[cbalis,a  quo principaliter  exiuit,&  de  loco ad quc principa 

j"  ?i  «/'»,>(  ibi  caperctur.  Dr  loco  aute  mcdio  in  quofuit  cu  apoflo 

"■''  fisdiceret  ardua  &  difficilia,quiefl  locus  mcdins  inter  duos 

11  'luos  Hylarius  rib  fecit  metione ,  ftcut  etia  euagetifld  qui  duos 

*  itnmos  dedarauerunt.  Iftum  vero  locu  mediu  minime  defigna 

uermt, 


uerunt,vnde fententm  Hyiaru'  litera  rio  repugnat,vt  patet  intueti. 
V,  E  P  L  I  C  A.. 
In  ca.  1  it.Vht  dicit «r.Surgite  eam us  hinc  Dicit  Toflillator 
manifefle  oflendit,quod  Cbriftus  fucrit  in  aliquo  loco  medio  interdo 
mum  in  quo  comedit  Tafcha,&  hortum  in  quo  illa  verba  notabitin 
dixit  difcipulis,vnde  dicit  Hitarium  non  cenfonare  litera  qui  in  6. 
de  tri.fe  reftringit  adfolum  illa  duo  loca.  Quod  Burgen  tcgre  fcrens. 
dicit  euangelittam  etiam  ficut  Hilanum  non  exprefftffe  medium  lo- 
cum.Sedfatismanifeslumefiexlitera,  quodfuerit  medius  locust 
quamuis  non  determinateexprimatur. 

Tumus  v.  R 


i 


ua 


Qoi.ord.&  Nicolaide  Lyra. 


1 


C  a  r  v  t 


X  V. 


tionem  mandatorum  fruftum  ferat,vr.ortuus  palm 
Juirs  enitn  abjf,  cpcrib.mortua  e//,Omnis  igitur  fidelis  ii 


EGofum vititvera.  Et  nic  prxcedcntem  ad  pal-ionem 
debcnslequi.qmae-ohimvms,  de..,capui    eltru     ltoqu.deme..ev.detur.qua.e..uscrc.iir. 
dcm  n«u« Vb  icum,  vt  io  mc  i ollit  truclificarc  hu-     C  Vropmfcmonem  quemLnuutHsfum&c.h oait  prc 

quam  bapulmi,quu  &  ipla  finc  verbo  eft  Jolu  aqua 

bum  fit  lacr. 

C  A  P  V  T     XV. 


mananatura 
b  Et  patci.  EgOC» 
tiam  agncola  cum 
p.itrc, quiaiiim  mQ- 
datorpalmitu, 
eltagticol.c,  non  vi- 
tisoiticium,q.: 
palmitcs  opcrarios 
B  facit,  licct  non  dc 
luo,  ncc  pcripfos, 
.  permctDlum 

tPurg^  *Tiiffpiin. 
Quidmyft.cum  lllis 
traditcgo  fuir  ,  in- 
quit,vitis,  hoccft  ra 

t  toUit  dix,  vos  atitcm  pal» 
mitcs.Atpatermeus 
agricola  eli.  Circa 
quodautemoccupa 
tuseltpaterrnuquid 
citcaradice.,  noin- 
quit,  ledcircapalmi 


tum. 

d     E^ofum-  Q 

fe  fcrre  fruch 

ftimat.noncfi 

te.  Vndecum 

Gofumvmsvcra&patcr  mcus  agricola  cft.  »  n..onc&  fup| 

.     .  t  r    d  ,        z  explanauone 

Omncmpalmitcmin  me  non  rercntcm  rru-  ,  mv.Egofumv 


S«un4imquod  homoc-|>ut  ecclcii*  vniui  natutx  cum  palmi- 
llbut.  Qjja  eftaliaiP»inatii-dincmconue.la. 

c    Cumquoidcm  elt\  nl:_-.  -     Nontancura  ex:r» 

operandc.etum  intus  incicrnentum  da_ Jo. 


Vta.ticola.  b     Ptoptcr  hoc  mundatus  eO,  palmi  Mibl 

dum        tdllet  cum  ,     6c  omhem  qui  fert    frudlum  4  riadh?rcni 

t     Apnp'iu.,  Mnniao.locorda/pititumcliaiiiatisiufundendo.  Mundi  atque  ice.  e       Ouim.Viet 

rui«|.lus  mundan.luvtttucluinplujfe  atu.  FfidcO    OUIC 

+  pureabit  eum,vc  Fruftum  plus  affcrat.  Iam  vos  mundi  eltis     f  i  fo|  J  vo . 

Mer.liuldicet.  »1  Curo  e;ofim  vuit  neia.    »    ^  .^  ^^  I 

proptericrmonemcjucm  loquutus  ium  vobis ,  Maneteiu  ?  0DCjlcnd0.pe  ■ 

a    Aquototumaccipltii,  Etiotum  facramcutum.  affctens,  b    Vtampliuc  MnJn 

t.uc.ir,.cti».  e  _$uii.  .        ranao,     _     l 

mc^&c"oinvobbis}SicutpaimesnonpoteftFcrrefru6ruma  »  *  /'  f50,""P 
*     ?  ..  &  »  r  r  _         mmando.fubk 

fcmetipio,niiimai-icritmvite, iicnccvos, niiiin  memaniev  p  do,perfeucial 

a     Q^ja.  Tocuir.  uobis  dans  nihi  auobis  rc.ijicn».  -q    J_[|^(j0 

SslomnecSm  p™  d  riris.Ego" ium  vins,vos palmites. Quimanetinme,&egoin  „  g    Hic>erU 

C  /  *  Nec  p.rum  CUlldum  llOl 

f  co,hicrertfru(5lumultu,quia_inen-enihil  poteiris racere . Si  1 2  chriUuscftv 

Autem,  a     Q^d  eft  inpotenateliberiarb  trii.  men   hailC   g 

quisin  menomafcn  t  mittetur,foras iicut palmes,ck.arefcet}  I3  paimiubus  n 

I4rer,  nifietiam 


mitem,inquif,  non 
^ftercntcm  fruclum 
tollitcum,hoccft, 
omnem  homine  q 
per  fidem  fattuseit 
parsradicis,  &  vni- 
cus  Diii  &:  lncorpoceus  ei,oporet  &  fni-.fi  afFcrre ,  hoc  e(t 
vitam  habcre  virtutib.  prxditam:  quod  fiquidem  nuda  &: 
/bUm  confeflipncm  fidei  quis  habcat,  &.  non  per  oblerua- 

tioncm 


eilet. 

h    5J?w"r.Sarmentapr-ecifacxterislignisiuntvili< 
nullis  vfibus  deputantur,fed  igni,vel  in  igne. 
#THE0PHYLACTvs.Hocautemloco&confola 

f^P*  non 


Pmiii) 


NICOLAVS    PE    LYRA 

CAPVT'     XV» 

Go  fum  vitis.To/tya-i»-  Chriflus  coufoJatus  ett  difci 
pulos de fuamortejm confvlatur eos  contru  tribula- 
tiones  imminentes  eus  ex  ludxorum  &principum  mT^ 
di  perfequutionc.Et  diuiditur  in  duas  partes^uiapri- 
vio  pra:mittitparabolam,fecundoyprofecjnitur  ipfam,  ihi;  lam  VOS 
jnundi  eftis.l' arabola  autem  isia e(l  de  tribus,fcilicet  de  vite^  de 
agr\cola,&  de  vitis  cultura^vt  patibit  profecjttendo.Dick  ergo. 
I  Ego  lum  vitis.  Sicut  cnim  vitis materialis  babetlignum  vile 
&  defpcftui&  quafi  inutile  videturycum  tamenfrutlus  optimos  ha 
beat.ita  Chriflus  in  humana  natura  videbatur  abicclus  vilvs  &  <.<?. 
$eclw->&  tamen  pcr  eius  humilitate  fequutus  cflfruftusgloriofns, 
vnius.n.naturne  funt  vitis  &palm'ues,  &  ideo  Chrittus  dicitur  vi* 
$is  ratione  humanitatis in  qua  natura  efifidelibwsfimUis, 
i  Et jpatet.QHiaplenitudinemgratia & veritatis infudit &plan 
Uuit  in  Cbriflo  bole,vt  diftum  ett  inprimo  capitulo.Sciendum  aiit, 
<p  cultura  huius  vinae  non  habet  proprie  lacum  «>c  i  ipfum  flipi- 
tem,quie(i ipfe  Chriflus,quiain gratia  & fcientia habitualino pro- 
fccit,fedtotum  aprincipiohabuit,ncc  habuit  peccatum  tolledum  & 
purganduniyfed  cultura  huius  vineq.  circa  palmites  ccnfisiiti&  fidc 
les  Chrifio  adhxrentes  .  Quorumaliqui  folafidc  rd\mrent,non  per 
chartt.Jtcmoprrantem,&iftiabfcindcnturpercondemnatianisfe.i, 
tentiamftdeo  fubditur. 

3  Omnem  palmitem. Mu autem adberent  Chriflo per  fidem, 
operantemper  charitatem,  &  detllisfubditnr, 

4  Et  omnem  qui  fert. Ter  mnnditribulationesfqux  funt  qu<e-, 
dam  mcdicin*  &  purgationes. 

J  Vt  fru&u m  plus  zffcm.Sicut.n.in  vite  materiali  aliqui pal 
mites  et  frutluoft  refcinduntnr,ne  humor.nimis  difpergatur,  &  fic 
Virtus  vnitafortificai  &  magis frutlificaUfic p  mbulationes  iocS 

ditaicm 


{ viu 

1 


ditatem  vitji  prtcfentis  a  fidelibu  s  refcindentcs,  corda  eom. 
huntur  ab  amoremundialium^&  fic  intrafe  collecla\ferm 
runturin  Deum,&fiuiunt  maiorem  fruftum bonorumoper 

6  Iam  XOS.Hic profequitur parabolam,  & primo  quatn 
rnitum  adhxfionem,fecundo  quantnm  ad  eorurn  purgationet 
mundus  vos  odi  t.Trima  in  duas,quia  primo  difcipulosa 
rendttm  fibi  inducit,fccundo,dccL  rat  in  quo  ifla  adhxfio  cof 
Sicutdilcxit  me.Circaprimum ponit quatuor  rati 
deles  dcbcnt  Chrifio  adhxrcrepet  fide,fitutpalmites  ad  vitt 
ma  ratio  fumitur  ex  palmitum  adbxrentium  fruftificatio 
ter  nonpoffunt  frnftum  facere.  Et  hoc  cii  quod  dicit.  Iai 
di  tlHs._^MM  apofioliper  doftrinam  Chrifiiiam  erant  fe\ 
erroribus  Iudaica  fuperfiitionis  ,ideo  concludic. 

7  Manetein  me.Ter fidcmcharitate  formatam>  per  f 
mo  cfi  in  Deo,&  Detts  m  homine. 

8  Sicutpalmes, &:c.manferitin  vite.  Hocfenfibiliti 
rnus  in  vite  materiali,quia  facere  fruftum  nonpoteft  nifip< 
ftthumoris  & pinguedinis  ipfius  Wpitis. 

9  Sic  nec  Vos.Scilicetpoteftis  fruftificare  operibus  rnt 
jo  Nifi  in  me  maCcims.Tcr participation? gratix  et  m 
1 1     Ego  f  u  m  vitis,&  vos  palm  itcs._^rf.  fi  vultisfruft  f 
manete  in  me,     - 

li  Siquisin  me.H.c ponitur  fccunia  ratio  adb&rendi } 
quA  fumitur ex palmitumnon adbtnrcntium punitione,  cum ■ 
Si  quis  in  mc.veratitcr per  charitatem  formatam,  quau.i 
neatapparenterper  fidemfine  opcribus,qu$  mortua  efi: 
i  3  Mittetur  foras.TVr* abfcifio<icm  in  mortc,  quia  tuni • 
bitur  numero  a  fidelibns,fiiut  erat  feparatus  merito, 
14  Et  arefcet_>«/-!  Cbtiiiianiquatidiu  viuutit,  babtntA 
virorempropter  Chrifiianitatis  nomen.Sed  in  rnorte  eum  an  1 
quta  tunc  apparct,quod  nihil  cisprofuit,&  adbuc  magis  V  * 
iudicio  apparebi.^tdco  fcquitur, 

.V  Etcojs 


MQB^ULlTEKi 
t  \  Ego  fnmvitis vera,&c.  Moralitcrifta vitis dici  potqua_li 
bet  tcfg-.oapprohata.Et  llla  maxime  qux  niagisappropin- 
qi'atChri(tivitx.Agricolavcro,rehgionipfi-ics,  &.ipfius 
curam  gercs.Hums  .uuem  vitis  palmitcs  funt  religione  in 
trantc..Qiiorfi  -Uioaj  nnte  profeflioi.g'inutilcs  leperifituc 
&  iutruauofi>qui  iunt  Uatim  per  agticola  amouendi.  Ahj 

vero 


vcrofubfpe  proficicndi  fnntadprofcflioncrecip 
rmu  tf.  ahquinon  manentin  viteper  f ujjlatus dilei  o 
(eJ  aIicUiapoftatant,&  ahqui  folo  habitu  remanct 
nentesaut  babitu&_deuotionefruftificant,&  vtm.' 
<-ticciU,dc  uiisdet-v-M.percorreptioneni  debitarn 
tur.vt  fic  plunmum  frucium  faciant  ad  Dcigloriai 
beacifiiationein.Proptcrl:t.cinhuiu^parabokviir 

|  H*ct 


-ii 

s 

it| 

Jci 
J11 


i#5  loannis      Cap.  XV.  u^ 

n0i:aruameis[erat,o{lendesc[?  fiquiinfnndanturfibi,  vt  pater,nonquantum.Non  enimnotatur  xqualitas.fed  fi-  n 

j,,f;Combur5tur,ipfiautemquimanfci-atineofruftum  militudodanseisarternama;ternitatem, 

aSt!nt,namabfquefucco&:viuificationequa:indepro-  -k  THEoPHYL.Non.n.qaaudiuiuis,quoddi!exerim  vos 

cccnonpoterantquicquamfacere.                              >  contemnetis,leddabitisoperam  vtmaneatisindilectione 

tvetbaVerbz  Dei  tuncdicunturmanereinnobis,qn  mea.  Deindedoceteosquo  poterinrmanerefi  mandata 

fccius  quxprxci-                          .  fuaferuarint:  na  ( vt 

«.:di!igimiisquc         ««««««f*.                       .  .                      M.n«einn.e,&si».B.      fopcdiaumcftjille 
{rciittit.  Quiaute     8c  f  colligenteum,&  m  lgnem  mittent,&ardct.Si  manfenus  r  eftqui  d.ligit  eum, 

ho  10n  faCitvr5git,         .  NoaMBtnm&eifa.  »    O^amanente«inlefunon'pouunt»elleniiiquodeft  falucis.    2    g  mandata  €RIS  fer- 

uooharret.&ideo  a  in  mc,8cverbameain  vobis  manlerint,tc|UodcunquevoIue-  3  uar.Peromniaaute  tm&s 
nofunteiinbene  b  ritis  petetis,6cfietvobis.Inhoct  clarificatuselrpatermeus,  «■  h*c  oftendit  quod  j** 

■m,fedintettl-    C  ,    F-eiPr*dxationem&pamo,emficU!eiio.  Vc  ai,  apoftolu.f  Ipliusopus  fumu,    5     tlinc  feCUCl  ClliiU  CU   J,ar,-,'*| 

Uiciiu  danationis.  a  <«»;  m ehrifto.  6  vitam  pura  egetinr.  JK„S" 

,  >etah.  Siquid     vt  fructum  plurimum  aiteratis  ,    &  efhciamini  mei  diici-  7  f   si  pnecepta  mea.      '•' 

C£t  fideliS&I  n6  nt,    d  EcceiVndepIutimusfroaLsexdileftione.fedvr.dcdileftic,  quiaprimno<  diiexit.  8    N6  dlCif ,  qiiod  prO 

nopetithccquod  e       ,.  ,       .  ...     .  Et.deope.feneme.      feruatis     praxeptis 

kaltmanfioinco,      puli .  Sicutdilexitmepater,&:  egodilexivos.Manete  m  di-  9  fintdiletlcces:  Ne- 

lelUOdhabet   Vet  '    <to™ndomeim.nefcmiitDilig^ 

a  us  qu*  funt  in  f  lectione  mea .  Si  praxepra  mea  leruaueritis  ,  manebiris  in  , t  n6  diligit ,  led  quod.     ' 
B!'edquodhabet      dile&ione    mea  ,    licut  &  ep-o  praxepta  patris  mei  fer-      nemodilign,  mfiq 
cujiitas&iniirmi  .  Etperhoeofte^ctdi.gi.patreegohomo,  1 2  feruat.  Oltedit ergo         ,. 

»irnis-    .-  uaui,  &maneoineiusdilecT:ione.Harcloquutusfumvobis,      novndegencrewc, 

iMClartftCatUS.  ,     Vtgaudeamdevobis.quod  cft  c  ra^tiamptalht.  '   13  fed  Vflde  monftcen- 

^SmSf,  r  c  vcgaudiiim  meum  in  vobis  fit,  &  ^audium  vcftrum  im-      turdiledtores.  Veli 

|  multumferr,  g       &a  Damprrar,,ia,Dtillsc0nr0,tiumh,bcbun,  j? Vt „- iin^ejtni;  i4dile£tionemea,qua  E 

1    elt  eX   gratia  Noniliud.qurainhocfuntomnia.&dtleftio  IViScfides.  I  5  dlligO  VOS,id  e(t,tlia 

&itaeftgIoria  h  pleatur.  f  Hoceli  pfarceptum  meum,  vtdiligatisinuicem,      nente  graria  mea, 
n6homims&      *  l  °  16  &c  inde  fcietur  vos 

efr.7» />oc.  rnanere  m  ea,  fi  prc- 

'rfr«^(*wp/.<n»j.Sicut  non  equalitatem  oftedit  noftrc    cepta  fecuabitis.Nifi  ergo  pcius  feruet  pr*ceptaomnia,nb 
n&fue.fedgratiam  qua  mediator  eft,nam  paterdili    poffuntferuare  pra;cepta,nifieosdiIigat,&c. 
os,fed in  filio.  g    f^Wwira.Gaudium  Dei de  nobisq prefciuit,  &c  pde- 

uiami.Qup?  Si  me  dilexeritis.Ex  qua  dile&ione? ex p-    ftinauit  femper  eft  plenum,in  nobis incipi-t  ex  fidc,  crelcit 
Jium  obleiuatione?  Si  me dilexeritis ficut dilexit  me    imo  &  perfirietur  in  refurredtione.  F 

pater,    h    Hoce^/>r^«f;H?w,c^c.Etfupradediledionefpximi,fed 

(g^*  repetitio  fup.13.dl 


-""NIC  OL  AVS     Dt,     LYRA.  Il   Si  pCCpia.  mcz.HicoJtendiC,ipctileftioco»fijlitinmanJatorii 

obferuaiione.Et  diuiditur  in  duastfuia  primo  factt  quod  dittum  eft, 

I  |t colligent  tum.Scilicct  angcli executores diuinftuflitie  tol  fecundo  refpodet cuidam quaftioni qunt pbi poffet  fieri,ibi;  Hoc  eft  Diui5pj 

^aniarndemedio  tritici.  prxceptum  meu.vtdiligatisinuicCjiScrc/B/JWwirp^r^rf/c/f 

3  tin  igncm  mit..r«//crn'H/ffrwd/c-w.  ftc.  SiprxccpumC3,S£c.^mor.n.Deinunquameflocbfiis,&' 

1 1 1  ardet.  Sine  fine  in  perpetuitate pandt.  ideo  ft  efi  in  corde,oftendititr  in  opere  ,1  &  per  hoc  homo  difponitury 

:   manlcntis.H/c ponitur  tertia  rox  qum  procedit  ex impletio-  vt  charitas  in  eo  augmentetur,  &per  conjequens  cdhxfio ad  Ckri- 

wc&vmlatis  fiddium  Chrifio  adharettum,&  hoc  efi  quod  dicitur.  ftumfortificetur. 

liatlferitis  in  mcFideformatacharitate.  11  Sicut  &ego,&maneoidiIeft.  Quia  Cbriflus ex  amore ai 

5  tvetba  meain  vobis manferint.T^o«/o/«w corrff  intelli-  patremfatlus eftobediem  vfqyadmortem,vtbabetur  Tbil.2..a.&- 

,'rrf  etiam  opere  adimplendo.  per  hoc  vnio  eius  adpatrem  augmentata  eft  inquantum  gloria  ani- 

6  luodcunq;  voluet ltis  petetis.  Hoc  tamen  intelligendum efi  m&  deriuata  efl  ad corpus  eius infua  refurretliotie. 

ji  untpie,i.ie pertinentib.adfalutem,quiaexaudiriinaltis  fre-  13    Haecloquutusfum  VObis.Hoc addit,ne  forte aliqs  crederet, 

mmurtocxpedit  eis,& perfcueranter,  quia  iltnd  quod  pctituret  quod  prnpterfe  nonproptcr  nos  adprnedicla  inuitaret,  ideo  fubdit. 

n adjalutcm,nbfemper  flatim  datur  a  Deo,\td  differtur  vt  14  Vt  gaudium  meum.  Gaudium enim  Cbrifli hominh  coftslic 

MrMtemp ore  detur,  &profe ,  quia  oratio fanclorum  defalute  in  coniunftione  ad  deitatem  modis  pr<£diclis,ad  quam  etiam  perue'     . 

.1  umaliquando  impeditur,nonpropter  defetlum  orantis ,  fed  il-  niemus  permandatorum  obferuationem,alio  tamen  modo  qua  Ckri- 

to  quo  oratur,hts  autem  tribm  concnrruntibus  femper  oratio  ilus,vt  diclum  efl. 

liinr.  1 5  Et  gaudium  veftrum,&c.^Hoa' non  potcfl  effe  ingloria  cee 

nhoc  clarificatus  cx\.Hic ponitur  quarta  ro,qu&protcditcx  lefii,quia  nihilcirca  Deumpotefi  replere  cor  humanu,propter  quoi 

ttnnglorifjcationcquam  quiltbet  det  defiderare  magis  etiam  qua  dicit  jiugufl.ltb.conf.lnquietum  eil  cortneu  domine,  donec  requi- 

nnm  propriutn.Diuina  autetn glorificatio  relucet  in  fidelib.  cfcat  in  te. 

idb&rentibus per fidcmex dileftione operantem,  &  hoceft  16  HoceftprJECeptum.W/cre//70»ietc«zV.t7«d;/?/on/  quxfthi 

<\i'd\ciua:\n\\occ\zrif[czm$cl\,&c.lnmultiplicationebo-  pofjet  fieri,quia  pofiet  aliquis  dicere.Tuadmonuiflinos  adbxrereti 

bo  m  optrum.  bi,&  dixiili  quod  h<ec  adhx,fio  conftfiit  in  mandatoru  obferuationet 

8  \cfiic\m\ir\i.Terfefteadbcrendomibi.  fed oftende nobis ulterius obferuadi modum,ideo dhit,q>modus ob~ 

9  icut  dlk.Toftqua  bsrtatus  efl  Chriflus  addifcipulos  adh&ren  feruadi  eftp  dileftione  Dei  & proximt,  quia  in  bisduobus  tota  lex 
du(ibi,bic confequentcr  oflendit in quo  hrndi adhitfto confislit.Et  ptdet& prophtttx  vt babei Mat.22.d.Cuius  ratio eft,  quia omnia 

\r  in  duas,  qaprimo  oj}endit\q>  b&c adh&fio  confiflit in  dUe~  bona  opera  cx  charitate procediit,fpter  q>  dicit  Gregor.Sicut  mul- 

81  efteundo  oflendit  q>  dtieftio  connfillit  in  madatorum  obftrva •  ti  arboris  rami  ex  vna  radice  prodeunt,fic  multe  virtutes  ex  vna 

tic\ibi:Si  pccpta  mea.D;'cing/f;SicutdiIexit  mc,5CC.Idefi,  charitate generantur ,  & adcharitatemordinantur ,propter  quod 

ionum confcqucndum,non tamen  <£quatiter.[Diligere.n.efl  dicit  Apofiolus i.Timoth.i. a.Finis praxepti eft charitas.Er hoc 

ve  aiicuibonum,Dcus  aut pater  vult bonumdiuinum  Cbriflo  ho  gftquoddicitur:  Hoceft  praceptum.  Licetauttmin  dihftione 

»i  ,nb  folutn  fecundu  vnione  qua  ei~l  per  operationem  infruitione  proximi  includatur  dileftio  Dei  tanquaprincipalior,quia  proximus 

bo.  -vera,fedet fecundum  reale  vnionemfuppofiti,fidelib.  aut  vult  non  es~l  diligendus  nift  propter  Deum,tamenfaluator  hic  magisfa- 

oo.  m  iiuinum  tantumfecundum  vnionem gratitt  &glori&,qu&  efl  cit  mentionem  expreffam  de  dileftione proximi,curn  dicit,inuicem, 

inuiuone,nectamenitaperfcftefruunturficutanimaCbrifli.  qula  intendebat apoftolos  inducere adfidetium tedificationem  &  10 

itManete  in  dileftione  mea.  Hoc  dicit  ai  oflcndendum  quod  fotationem  &  tribulationem  fujtentandum ,  ad  qu<e  ntceffaria  efl 

I>(  r  nullwn  cogit  adjidem  &  dikftionem.  charitas  proximi. 

11  Si  *  Sicut 

M        6~  p^    */4    I    i    T    E    Jr^T"  autfequitureftindudioadamoremchantatisjpropterqj 

fenfus  literaliseft  de  fe  mora!is,necoccurrit  alia  moraluas 

ij  Uc lojuutusfum  vobis  vtgauiiu  meum in  vobis  ftt,&c.Qg  vfque  ibi: Si  non  vcniffem,& /o.c^c.Sequitur. 

autera  Tomusv.  R    s 


lai  de  L 


12 


\ 


\i(>)  (jloford.&NicoiaiaeLyra. 

rerxtitio cO confirmatio.ibi  tamt n  dicit  ma  Jatfi  dn  quafi  &  dabit  pater  quod  petinuis ,  q  &  hoc  dedit.vt  diligar 

no  ame  fucnt,hic  afii  hoc fftbquafi  non  aliud  lic   Jbi  nouii  c    rt  dt.A.  v  c.Merito  la:pe  dileaionem,c6mendat,q 

ncinvctuttatcrcmancaniw.hicmeum,  neccnt  mnatur  (olapraecjpiendafinequan6polTuntca:tera,quifiac 

a    Maioren.  hu,Diffimt  plenitudiiicm  mutux  dilccUoms.  ns  non  poteir  haberi.Pro  hacautem  patiatcrdcbemu 
quam  habereprascipit. 


dilhi  .c- 

e.  niGfr. 
verum. 
l.lo  4-4 

jMattli. 


B 


b  Iji»  »0«  lii.Conv 
mcndata  dileclionc 
addit  qnoJ  digna- 
tionis  clt .  vt  bonos  a 
lcruos(q'iifciun(  fa 
cicndo  qux  pracci- 
pit  )dicatamicos,&: 
cistolhtnomcn  tcr 
ui,quidtcxtimorc  b 
torasmittcndo,qui 
ncicitqmdfaciat  do 
minus.Qmacumali 
quid  tacu,liccxtol- 
litur  quali  plc  fa- 
ciciutnodonunus.  c 
bunttamen  lcruiti- 
niore  pctmanente 
inxreinurmqui  in- 
trantingj.idiumdo 
mm  hi  lciun  m.od 
tacut  co*  aomi  itl 
noioium  homines, 
led&iuitos&qaid  d 


ftinereetiamomntaaduerlamunduVnJeiubdii. 

f     Simundus.  N 

a    Nonficuthominfifeinaiceradil;(;uot,fcdvt  Deurnhabeatis.         b    Vr  licnr  pofui. 
antmatn  nvein  pio  robit.  Iia&  vui  yim  fratnbiis.vt  mc  imiuimni.sed  non  mihi  eomparemini. 

ficuc ciilcxi  vos  .  t    Maiorem  hacdile&ioncm  nemo  habet, 

■     Pooere  ammam  p;oamicn  non  ell  JtlwU.o.fcJ  efTet»..»  d.lcdioni..         b     Ec  pei  cruticatem 

cfrtiwmict 

quam  vt  animam  fuam  ponat  quis  pro  amicis  fuis.  Vos  ami- 
ci  mei  efhs,fi  feceritis  qua:eg\)  pr.ecipio  vobis  .  t  Iam  non 

Etliprius.         a     Scilicetil  eq  .1  luio  limtirc  fe  i'i  non  i!le  dcquodici.ur.Eugefcr. 
cVc.qu    fcruu  ex  .uno  e. 

dicam  vos  leruos,quia  lcriius  nefcit  quid  faciat  dominus 

EiO  hoino  ai  op'Jt 


eius.Vosautcmdixi  amicos,quia  omnia  qua?cuncjueaudiui 

a    £>u  c  aondnrn  diligii» 

apatre  mco,nota  fecivobis.   Ndn  vos  n?eclegiftis,fed  ego 

a     Miferi.omia  pmi  ni  voscumclTetis  mali.         InOnraui  fidcm»  b     ldclt  geatiam. 

pl.nca   i.         c     Pei  me  viam  &  itocitctumgtatia.     Volcndo.         d     Petleiniando  .         Quera 
nona(fi.ir'nt  nifi  ptius  cle&i.         e     Id  efl  dtl  .'tioqiit  eft  ftuftus  nolter  quxmodo  clt  in 
detidcr  o  u  .ndum  in  fatuti;at.,cV  tpfo  dcftd  r  o  quod  nnque  pe.cVc. 


nc  nnindi  aliqi 

bonialiquando 

i  Iidefignantur» 

2  vnamaflaeicqu 

tain  Ada^n  ^eci 

qua  luntalia  va 

honorem    alia 

j  contumeliam. 

"k  TllEOP 

4  uctvs,  Mui 
hocelt  mali  h< 

5  nes,   ex  eo   e 
quod  nonhatx 

6  niodio,  olki 
turquod&ipi 
rum  malitias  i 
quitati  comi 
caretis.nunc  a 


f  i.Ioao. 
•  c. 


elegi  vos,&  poiuivos,vteatis,ckfruclumarleratis,  &fruJhis 
vcitermaneat,  vt  quodcumquc  petieritispatrem  innomi.  8  qmaodio  va 

a     Q_udiumquepeticriin  .,  i,i  nomiijclefu.dab  t  nobispater  Quemfn  ctuni.  9    nialijSaudetC, 

nemeo,det  vobis.  Ha:cmandovobis,vtdiligatis  inuicem  iopropr"er    vji 

Qji  oJitqnx  diligit.  Grandisconfolatio  mcmbtis  cxcapite.  II  Velttam      VOS 

quidbimie't.  e  -j-  Si  mundus  vos  odit  ,  fcitote  quia  me  t  piiorcm  vobisnrunt.  Alioqui 

C    i\orafcC  N6qUOd    t  Omempu.  Damnaro.  IJClletlS    VUtUtC 

iamquisomniaiciat  g  odio  habuit  .     Si  de  mundo fuifTetis  ,   mundus   quod'4-diti,  mundus 

CUm  poft  Ctiam  dl-  a     Falladilcftioncqua  fefalfodiljgit.feduere  odit  fequia  natcr;m  odttdiligit  vitium."  I  5  ItlU  ell  CUraie 


Sutc.         c    Quiatuncdeeo  fuiQis        Gtatis. 


i6autem  egovos 


Cit.Muli>t.l>a.v.<i.tj:n. 

p.p.m.Scddicit  lefc-     iuum  erat,diligerec.  Quia  vero  de  mundo  non  eltis ,  led     de  mundo  u 
ciilcnotaquaelcit  lc  tis  propterea 

factumm  m    relur-  voshabetmui 

rettione,  vbi plenc erunt bcatiin aia & corpore,&  ha:c efl  vti eos qui operibns fuis non communicam . 

glona  no  ex  vobis,(ed  ex  mc,&  hoc e:N  ovos  me  elegiftis  g  Mw.<p  fuu.Si  malus punit  fcclus  mah,ex  parte odit 

u  Hxcman.Hic  oftcndit  quis  fit  fruclus  que  dixerat ^quo  d' 9  iuu  eft,Dti  pumt  cx parce amat,qa  malus  fauet  n 

cV:dabit  fc^Scr 


* 

Qnat  - 
ordiltge 
dacxctu 
riucc 


NlCOLAVS    DE    LYRA: 

1  Sicutdilexi vos.Id ef\,efficaciter,^ratuite,& rette>ftcut expo 
\\tum  cfl  cap.prtsce.  Uuod autem  Cbrijius  fic dilexerit probat  cum 
fubdit. 

2  Maiorem  hac. Hoc autem  fecit  Clm(lus,ergo,&c. Quatuor.n. 
dilitfnda funt  ex charitateifcilicet,Deus,anima,  proximus  &  cor- 
pus propnu,ideo  cu  cbaritasfit  rrdtnata pro  ipjo  Deo,qui  eftprimii 
&  maxmum  ddigibile-.ex  cbaritate  debct  alia  tria  exponi,pcut  mi 
nus  pru  mawri,pro  antma  autem  propria  debet  proximus  &  corput 
proprium  contetnni,pro  falute proximi  debrt  rita  corporalis  expo- 
ni,  cr  ideo  cum  corpus  propriumfu  maximu  bonu  c/uod  nobis  rema 
net  proxtmo  exponendum,p«tet  <p  in  tali  expofttione  efl  maximum 
fignum  dtleilionis  ad  proxi>num.t'crumtamen  auia  obferuatio  man 
ttatorum  nb  foln»i  tnducit  ad  dileclionem  proximi,fed  principalius 
addtletltonc  Dei,:deofubduur.Vo%  amici  mei  elcis,&:c.Ef  quia 
amicis  reuelantur fecreta,ideo  /ubditur. 

3  Iam  non  dica  vos  leruos.&c. id  efl,  timoreferuilifubietlos: 
tamen  amore  filialt  erant fubiecli ,  &  boc  modo  ap;  Holi  aliqmndo 
dicuntur  ferui,  Roma.i.u  Paulus  leruusIefuChrifti.&c. 

4  Quialeruusnefcitquidfaciatdominus  eius.  Hoc  ride- 
tnns  in  bumanis:  jccreta  tamen  reuelantur  filuschuiufmodi  erat  apo 
flotiqn  Chrifto  erant  fubicttl  amorejilialv.ideo  fubditur. 

5  Vos  aut  dixi  amicos,&:c  nota  feci  vobis.Hoc  non  efi  intel- 
li  endum  de  omnibus  fimplicitcr  &  abjolute,quia  apofioh  non  ha- 
buerunt  tantam  plcnitudtnem  fcientut  Jicut  Chnfius,  Jdifi  intclli- 
gendum  de  ommbus  pcrtinenttbus  ad  corum  slatum,cuiufnodifunt 
iita  qua  pcrtinent  adtorum  falutem,&  fidci  &  morumpnedicatio 
nem,& etclefa gubernattoncm.Et quta  tjta  confcrunt ad  vttlitate 
fiddium,nonipJius  Chriili,idrofu>di  . 

Eleftiofi  6  ^'r>nvosmcek£i(\\!>.Duplexeji.n.elcfliofideliu.l'na£ter- 
dciium  ria  qua  ejt idem quod pr stdiliinatio  dimn.i.  &•  hxc eletiio apnflolo- 
duplcx .  rum  &  aliorum  fiddium  til  afotoDco  ex  mera  liberalitatc.^ilia  efi 

temporalisfitlttet  -pocatio  ad  fidcm  &  ^ratiam  &  apoftolatum  V 

buiufruodt  tt  ijta  -putslio eit  effcttus  prtmx,  fuundum  tllud  ad  /\o. 

S.LiuosprtdtJltnaHit,  hos  cjr  vocamt ,  & jic  apojioiiektli Junta 

Chritio  temporcgruiis. 

7  Et polui \oi.Id eiUfirmiter dfpofni. 

8    Vteatis 


5  Vt  cuh.Vrxdicando  per  totum  mundum. 

9  Et  fruclum  afferatis,&r  fuicrus  vefter  maneat.  Quh  jj 
ecclefix  manebit  vfque  adfinemniundi,o,.antumcuHquc  . 
mbus  impelfitur,vel  aliter.Maneat  ingoria  Aterna. 

10  Vrquodcumquepetientis  paireinnominem 
vobis. Dummodo  tamen  ijta  petitio  fiat pro  robis  pie  &■  perj 
ter  ftcut  fupra  expofttum  eff  codemca. 

n  Haxmando  vobis,vtdiligatis  inuicc. /hWcowb 
tcntionem  pcr  bocfignans,quod  omniu  prxdicla  dixit  eis  <fl| 
nemJiilicet  rt  mutuo  fe  diligani. 

1 1  Si  mundtis  uos  odit.Hic agit  depabnitim adbxrrnt 
gatwneper  tribulationes Juturas ,contra  ipfas  eos  conjol 
uiditurin  trei  ,  qwaprimoad  eorurn  confolationem  rationt 
cit.fecundo  eas  exponit,ibt.hlcmcntotc.Tertio  excufitt 
fequitium  exclu.iit,ibi:Sl  no  ueniise.  Cinapnmutnponi 
rones.Trima  fumitur  exemplo  fui.Membra.  n.  refutare 
ccnditionem  capitis,cu  nofint  maioris  dignitatis,  imominori 
Jius  autem  caput  efi  apofiolorum,&  ideo  cxemplo  Cbrifti  deb 
tienttr  tolerare  trtbuUttones  perjequctiurn.  tt  hoc  efi  quod  d 
Si  mundus  uosodit. Hic accipitur  /i,proquia}  quafidict 
futurum  e[i,quod  mundus  vos  odtat. 
1}  Scitoic.^2 d confolationt  m  veltram. 
14  Quia  me  priorem  vobiso.iio  habuir.  Vropterquo 
^A. ugujt.in  fermonc: liecufat  efj eincoi pore  qui odtum  no  vu. 
nere  cum  capite.  Xecunda  ratio  fumitur  cx  p.trte  tnundi,Um 
enim  cft  caufa  dilrcloiiis,fecundum  itlud  Eccie.  1  ^.c.Omne  < 
diligit  fibi  fimile.  Et  diffimitit  ucio  est  caufa  odtj.  /fpojioli  auU 
ftmilcs  erant  bomtnibus  mundanis ,  &  ideo  non  debebantad  M 
fi  pe<  fequutiones (uftincrit  ab  ipfis.  ht  hoi  iji  quod  diat. 
ic   Side  mundoKiinv;tis.i.i(fi'd/)o^o//e/7<rwr(<'',»»»na'o, 
tia  cnrporali,non  tamen  crant  dc  mundo  concupifcentias  mu 
tando. 
16  Mundusquodfuiierar,di!igeret.  tedcontrahoc* 

eJ)c,quod  a>iqui  principcs  mundani  de  quibus  loquitur  fal 
cumrjfent  perfequutorts  apojiolorum ,  abquos  tamen  mu 

6  malos  >.6  ditiiebant,fed  magis  perjcqui  bantur ,  Vt  Utrt 
prxdones  &  buinfwodi ,  quos  interfititb~nt.  Diccndum 
tnalum  non potcjt  ejfe purum  quin  bubcat  uiiqmd  debo»o 


4 
111 

et 
tti 

an 
si 

lu< 
liti 
tfu 


1 


(q  ioanms      Cap.XVlI,  n6$ 

a  Sermcm\<mct.Uoc.C.^nnef}.T  ti\liu*tupetioxis,Schotc,  datin  parrem,quiaqui  meodit,&  patrem  meumodir.Et  n 

oiamepnorem  vobisodiohabuir.Et  (ubdircaufam.  quodeft  grauiilimum,  non  folum  veni&Ioquurus  fum, 

b  v0/jcfr/:»r«ww^or,c~c.Q|iiaexepip(u!(quoaiiudme  (edoperafeci,qux  videnresoderunt  &  me&patrem.Nec 

jferioneft)monuitadferendaodiamundi,  fubditquare  eft  ca  quare,fed  vnmpleatur  fer.quunle.eo.lcri.eft.Quod  P<"-34c 

<])eanieiim  in  hocimiraii.quu  ipiedominus,illiferui.  et\.Se.dgratis  oderant  ficutfcriptumeft.  Quxiti» 

C  Si  non  veniffcm  .  f    Quimeodit  &  pa. 

ic  expreilius  Iu-     cgoelegi vosdemundojproptereaoditvos mundus .  Me-      Quxftio  non  diffi- 
ijjs  ouendir ,  ad  Qu,a  i  mulanda  hicnafcirV 

q)s  venit,  deqni-      mentotefermonismeijquern  egodixi vobis:  +  NoneiHer-     quomodo.f.poterac  tMauh. 
b  fubnominemu  a  l  Etita    °m  s  odifle    quem    ne-   IOC- 

Riperioradixerat.  b  uus  maior  Domino  fuo .  Si  me  periequutiiunt,  &vos  per-      fciun\SienimDeu  «■  •** 

EqniaadeOSVenit,  Non.^ftptaeereft^iiv.cnidifplieet  Dom.Sus.  Inquibmego.  a    VI  i    eoca-    *    DOn  (  9.U0d  eit  lflc, 

l  h  inexcufabilesde  peret  &caUmni, rant.it.  b   Qjetiammrus.  fed  nelcio  qd  aliud 

o  nibus  malisofte      lequentur.Si  fermonem  meum  ieruauerunt ,  &  veftrum  ier-      fufpicantur  efle)crc 

A  1     Q^x  dixsodohjbelu  t  perKqnentu-.rermoncni  comemnent.  b     Id  eft.me  in  vo.    4    dunt  &  hOC  OdcrQr.    ' 

AEXCUfationtmnd.  .  .« od-,,  t„V  v,„Vq„u„,a,  fe  m  n.m  ^cui,  me«s  .lUcremn,,,,,.  vfj        n6ip(umodc 

•(.Illiquibus      uabunt.sed  narcomniaracient  vobis  propternomcnmcum  5  runr,  fedquodfua 
|venit;necloqMU-  *  Eifcicnc'"quirctiptumeM^  fufpicione  medaci, 

ueiUabetexcnfa-     tquiancfcinnteumquimemitic.Sinon  vcniffcm^Ioquu-  A  ^l falfa  crcdufitat* 

inemnodeomni  c      u  „,  ,  _T_  ,  .  „/    :..     .  -.^?     i  "    6  concipmnt.Si vero  ,, 

,  »     Illud  qui  tenentur  Src.    Et  hm-quo  dimittuntur,  id  <-<l ,  credere  10  Chnltum  >  qm  ,deo  j     il  u  -II         F 

piCatO,'e«de  hOC,  uenii,   uicredaturineum.        b     De  quibus  iupia.Sime  per.euuci.unt.&c.  Qoia    7    qUOd  Clt  hOC  de  lllo 

HxIinCWriftuno'  .    ~«i*la,i*,*%fcm:*-  .    ,  „  8  fenriunr,quomodo  +„_,-_ 

cJiden  t.  Hi  ve-  d  tuseisfuiflem ,  peccatum  nonhaberent.  Nuttcautem  tcx-      eumnelcire  dicun-.  l^. 

Siuibusiriapofto-  e  cuiationem nonhabentde peccato- Qui meodit,& patrem  9  fur?  &quodettde 

ji  enir&  loquut9   t                                                     i  ^                         t              10  hominib.vel  in  ho- 

e;none>.cu'antur.  minib.  hocfieripo- 

vero  ijiti  Jine  teft.  Non  enimvilos 

k  peccauer um, fm e lege peribunt.  poflumusdiligere  vel  odiife,  fed  non  ignotos,qaetfi  noa 

t  .<■ pecMto.Qnod  no  credunt  me,fed  oderunt,  &  pfeqi.e  viii  fama  vel  literis  nora  eft  eoru ipbitasTvel  im,pbiras .  qy.fi 

ti  in  meiplo  &  rn  meis,ied  hoc  peccatu  in  me,etia  redu-  diligim us  bona &  odim9  mala,6<:  na non  erram9  f  iudicio 

datin  g^*  rerum,vc 

NICOLAVS     DE     LYRA  5     SedhaJCOiafa.&c.rV/V  exponit  frcundam  rationem  qu<zfuit 

de  odio  mundanorum  erga  ^ipoJtolos,cuim  caufam  explicat  dicenst 

■  !trnmde(irueret,fecundumphilofophT4.4.Ethico.Licetigiturprin  Sed  omnia  facient  vobis  proprer  nomen,&c.  idefl,propter 

>.Ui  ijuiojeqni'.ci  junt  ^pojiolos,rffent  mudani  &  maii  quatu  confefjionem  & predicationem  nommis  rnc  . 

a  iperbtam  &  tnfideUtatem  &  hmoi,tn  aliqutd boni habcvant.vt  6     Quia  ne(ciur,&./tf  eft,Deupatre .  Contra  hoc  vidctur  illui 

p  imtitiam.cl  menti.,m,veluliquahmdi,ficnt  le/  lur  dt  7  raiano  P/a/.75.a.Notus  ln  Iuda:a  Deus.  Dicenducp  notitia  habuerune 

iitmultis  alus pri-ic  pibxs mun  liti4,t  &  fic prrf  quebantur  la-  Ueteminatam  de  vnitate  Dci.De pluralitate autpetfonarnm  no  ht 

i  itj^ prtidones  inquantum erant  tis  difjimiles  tn  bono  iu!i:iix,  buerwnt  notitiam,nifi  Juperioresfcripturas  intelligetcs.tamen  illx 

jittcvauerfrperf  q-tb  mtur  Apojtolos  &  alios  fdeles,  inquan-  notitia  futt  obfura,quia  ante  tcpus  Chrifii  aon  fuit  myfleriu  trini- 

1  twit ett  dtfjtmiles  in  injiielitate.  tatis ad plenu  reuelatu.llla  et  votitia  quam habebat  de  hoc  ludti, 

'tdadhuc  diceres  qutafnnt  aiiqui  mundaniin  ecdem  vitio  com-  f»it  ris  obfcurata  ex  odioquod conteperant ad  dotlrinam  Chri(li,et 

»  mntestqui  tameffr perfequuntur,vt fuperbi  £r  cupidi  Vrop-  Jic,licct cognofcerent  inquantu  efl pater om riitt per creatione,no  rj- 

iicenium  q,  curlex  ctf  amor.fcilicet  amiciti  t  &  cdcupij<  e-  men  cognouervnt  eum  inqttantum  mifitfilium  fuum  adfalutem  cre-i 

more aut   michU  Un.tiitudo  d~t  ciufa  anwVts,  quta  am:cus  dentium, ifta  tamrnignoratia  nb  excufabat  eos  inpfquuticne  Chri 

V '  amito  bon  n,  inquatum  apprehendit  ipjum  quodammodovnum  ft>  &  i/lpofiolorum,quia  procedebat  [ex  odio,  &  inmdia,  vt  diU» 

ft  <juia  »m  ius  ejl  altcr  ipf  f  cundiitn  pbilofo.bocautl  non  eji  per  efi.Similiter  ignorantia  non  excufbat  tyrannos,apofiotos,&  alios 

l  em  identitatcm,  ftd prr  1  bformitatcm. Sic  autem  nb  eil  in  amo-  fidelcs  ffeijuentes:qa procedcbat  ex  obfiinaf.one eoru  inpcccato  ido 

fca.x,quaaiiquis  vultftbiipft  bonum,  &  ideo  qvtto  plws  lolatria,  Quodpatet  ex  hoc,quia  vtdebat per  ^tpofiolos  fieri  figna 

I  Jeamore  cbtnpifcrn:i£,qua  ulium  fibiftmilem  amore  amici-  Virtutis  dtuin*,&  tamcn  permancbant  in infidelitate,qa aliqui a{ 

10  oatt  cum  inquatum  mp-htnr  pertum  a  confrquutione  ho  tnbuebantfcienti/e  magica,  &  male. 

,o~  ftcvnus  f  perbwsodttalterum,  nquatum  furripit  fibi  7  SivwinvemLnicoslendhffyuutores  Cbrisli&  fidelium  'nex 

n  e xLellr.nticm  quam cupit ,  &  auarns  fimtlher  auarum  cufabiles,&  hoc  cftendit dupiuher.Trimo,cx  his  qus.  fa&afunt  in 

>^Kkmarripitfibilucrumquocidetiderat,&ficdealvs.  Cbrtfiipfnia.SrcHdocx  bis  q  fatla  funtir ,  eius  abfintia,ibi;Cum 

en  oiz. Hic exponh  rationt  s prxdttldS.  htprimoprima.  aurem  vz.Trima in  duas,qa  primo  ojiendit eos  inexcufabiles  ver 

idam,wi.    ed  hsecomnia.T')-»»   ratioerat  dcper-  bts.Sccudo faclts ibi.Si  opera.Ctrca primu fcicdum,quod dotlrimt 

ta  Chnfio  &  apoHclts  :nferenda.  Et  quantum  ad  hoc  Chriftifuit  ha  munda  pura  &  perfetla,vtpatet  \ntucnti,&  diftis 

•Memenro  fer.mei,quem  '.po.Supia  i}.b.  prophetatuconfona  &  tpfrum impletiua,ut patet cbferenti no:  Te 

^'oncfi  leruus  ^.uod  aut prius  vccauit  eos  feruos:\^.c.&  hoc  sla.vcteri,hejic(uit  confirmata  miraculisjoti  Deo  po{fibilibus,qS 

f»  TepctiL,non  eft  contra  ittud  quodtn  hoc  ca.dixh.  lam  non  dica  fufft  ienter  d/  bebat  conuincere  audkntrs  adcredendurnfp  quoddi. 

"> feiuos,icruhus.n.quam apojlolis attnbuh, non rfl atiud quam  xit T^icode.fup.j.a.Scimm quia a  Deo venifti  magifler.Ne 

/  etlio  ex  amore  filLliad  Chrtfiii  qui  dicitur  feruhus  targe.Ser.  mo.n.poteft  hec  figna  facere  qua:  tti  facis,nifi  fuerir  Deus 

*'  s  autern  quam  ah  eis  exclur!h,rsl  timons  fcruilis,  <ju<e  4  chari-  CU  eo.TM  opter  quod  infidelhas  ludaorum  fuit  maximum  peccatu. 

clmihur,  vt  habetur. i.loan-.^.d.  Et  hoc cil  qv.od ciichur.Si  non  vcmfltm. Hoc dixh,quia e';us  ad- 

1  1  nK-ier  c:Si pro  qu  a,qv.afi  dicat,quia  me perfequutifunt  de  vrmus  erat  eis  promifius  in legc  &  prophetis. 

neji  mirum  fi rnr perfcquentur tnfuturo.  *    EtloquutUS eis  tuittem. Ly  non,quod'maliquibus lihrii inter 

4  1  lermonem  meil.&C.  Htc poteft  accipi ly  ft  duplhher,fc'tli  ponhur,non  eft  de  textu,fed  refumhur  ex prxccdenti claufula. 

(oroquia  &  pro  nb,quia aliqui  verbum  Chrifti  deuote fufceperiit  9  Peccatum  non  haberet.Nuncautem  excuiationem  no 

f,\,codt mus,Laxarns,<&  forores  etus,&  ftmiles.  Et  aiiqui cbte-  haber de  yeCiiXO.Sciiutt pcccatum tnfidethatis in me.quoddtci 

tlMitJicutftrib*  & phanfiti.Etfimiliter  fu/t de ^pofiolis  quia  tur fpecialhcr peccatum proptcr eius grauhatem,tn finehochabe- 

cduitoi  deuote  audiebant/ftcut patet  de  cornelio  <At~i.  \o,&  iplu  bant  veniatiapeccata,&  antehabuerunt. 

tlaltis  lccib.et  multi  eosibtt:pfrru',&  afe  repulti  ht  vtpatctati.      10  Qui  me  odit,&  patrem  meum  odh.Hocfubdit  ad  offldt 

I  J  bi  Barnabas  &  Vaulus  dixerut: Vobis  oportebat  primu  cium  quod  exc^catio  Iuddorum  dnflrin*  tam efficacinon  credcntiu, 

lc  verbu  Dei,(ed  quonia  repelliiis  dlud  &  Idig.  vos,  &c.  procedtt  ex  inuidia  &  odio  contra  ipfum. 

5     Sed  $t  Siopera 


M0J^o4LlTE.\. 
7     Si  non  vemfkm,&  loquutus  eis  fuijfem.Stqnimr. 

Tomus  v.  R    j 


n69 


A 


QIol  ord.&c  Nicolaide  Lyra 

Cumautem.^anc  vidence:-operaoderurgratis&;  n 


11' 


crum,ven:a!ecft.  Sinovc...  icntimusdcoccul-ishoium    d 

auccfthumanat8oriofifulpicemliralitacflcgfitti«qu?    patrem.Sedcum  venentparaclctus,mamrelhotcteti 
i,oncsrifinthuman«audidumdcta1ib.i.dtffinitaccc    nioconuincctcosqm  viderut&:oderunt,led&:quoi 


Snp.  f.i> 

■ 

T  l':-lai. 


B 


Ltir.^.a. 
Ibiiiaa 

»4- J. 


corum  compun&osdc  tanto  fcelereconuatet, 
#  TnEu.la  quod  d\cii.Qj*cmcgomittam.  Aeqiialitat 

ga  patre  fignific 

Noninter  eo»,rel cotameij.feil  inei»,quia  eo«  fioauit ,  ptoquibu»  dcbuerunteumamare  ron 
od.lle.  ,  «     niu.tmagnum 

roeumodir.Siopcra  nonfeciflcm  iniuis,quxnern6aliusra- 

Iila  cpcta. 

cir,pcccatumnon  habcrcnt.Nunc  autcm  o£viderunr,&:  ode- 

Et  I  nekiente». 

runt  &  mc  6v  patrem  meum.Scd vtimplcatur  lermo,qui in 

'ijj  el  eis  <iata.  In  pf-1  .  i«. 

le^ceorumicriprus  eft:  f  quia  odio  habuerunt  me  graris.-  ^ 

Sponteut  Deu».         b     Vt  dt  riiucuiOnLIaiionii.  c     E.cequod  Sc  filiusmiitlta     . 


taq- "mi.iph:bctui  Exfufpicionibjuitemcuenit  .vtbonui 

boSum  fi  putet  malum  uelcjensoderit,quietiam  nclaes 
nulummJiga'.  5iC 
cV  maktJ  wtu  difplh 
cctbnni(3s,lionum 
odit,&fi  puietnulu 
ncicicnsdiligit/ 
a  '^Jt  ne»oa.fa.pe. 
AvG.Quodpaiuttot 
;.iocpaucts,  qd 
tut  ,  6C 
Pctnimirerecit,  &c 
aliuhmuimo.ii.  Sed 
&.  Moyies  iiuliuilo 
mari,in  manna,  &C 


l 


E.cequod  Sc  filiuimniUa 
pairea  quo  ipfl  eli 

cumautemveneritparacletus,c]ucmego  mirrd  vobisapa-  6 

Vr  lii  fidutiapradiiatou».         a     Eccequodparer  mittit.  b     ManiicltJtionefui.  quia 

tinto  n>:raculo  quod  qui  putabitut  moriuui  rclurrexillei  &  uiuere  ptobatus  clt. 


alio  loco  t 
xit  cp  mittatfpi 
hocautelococ, 
nutrat  vtiq;  la 
qualiutefignif 
vtaut  ne  vf ob 
n  patn  quafie: 
fubitantia  uiitt 
ritumaddidita 
nam  &  ipfeqdi 
te,ledapattch< 
approbantepat 

8  fimulmittente 
cnim  ex  propr 

9  lpfeprius  mitt 

deme.Ec  voas  ceftirnonium  pcrhibcbitis,quiaab  loapatrepermci 

icarioni»  meat  tdcoptatdicare  potcritis.quodnoitti  .  '  '    *S 

dcdiaLSupc     initio'mccumeiUs.  lz  ™dlT\\tlZ 

rat  etiam  Chtiltus  nemtelhgaspc 

miracuia  omnium,  _     ccihoncm  egr 

quod  natusdcvirgincquoddc  mortcfurrexit,fed  hxcno    ne,quafiemittentminiftratorij  fpus,fed  naturah  lul 
Junt  lacta n:  eis,ncc  coram  eis .  Dicit  ergo  de  ianitatibus, 
quot  St  quantas  nullus  'ecerat  in  as,  &c  quia  ipfe  per  icip- 
lum  tccit.nemofineeo. 

b  Odtv*«r,£rc.Iuda:i  dicunt  fe diligere  Deu,&:  th  ncfcien 
tcs  oderunr,quia  qut  volunt  elTe  mali,nolunt  efle  veritate 
qua  danant.E  t  ficut  odetunt  iua  pcenam,oderut  veritate, 
qua:  trrogat  pcenam,nefcietes eum  eirc  ventate.  Et  ii  ode- 
runt  ventatem,oderunt  eum  dequo  nataeft  veritas,  &:ita 


ioiuc  ndtuilolor 

danc.in  tiAoioie,  &     treipintum  veriraris,quia  parreprocedic ,  iilc  reftimonium 

all|  patfCS  ICCerunt  q     f  a    Oodnonroodo.quianonadcltplenitudoilliustempoiis.  b     Pet  eum. 

(  huu'necahus      perhibebir 

ouCta*  a     Ptxdicarionis  mez  idcopt-dicaie  potcrltis.quo 


tia  ipus  e(t,pcelTio,na  ntfi,pcefhonem  fic  intelhgas, 
ternam  quada  m hlione  incertu  erit  de  quo  fpiritu 
innuneri.n.fed  qui  in  mintiteriu  mitwntui  pp  eosc 

reditabunt  falutem.Cewru  hoc  loco  fingulans  qustd 
parata  proprietas  eft  procedere  vni  proprio  Iptritu  tn 
c    Quem  ego  w.Die  Pentecoltes  venit  iptntullanc 
tum  viginti hommes congregatos,  cum  qutbus  erai 
apoitolt  in  domo  vbi  cccna  tuerat. 
f    Qjti a parre.Spititus  procedit a patre &:  filio,fed fil  I 


patrem  neicientes de  eo  natam  veritatem  oderunt. 

c  x>uia  odio.Gratis  odit.q  nullum  ex  odio  pmodum  qua*  a  paue  procedere,quia  ad  patrem  folet  referre &  q 
r  VLlincommodumfugit.SicimpiioderuntChriftu.Sic  fius,eit,deqiioipfeeft.  Aquoergohabet  vtfit  ab 
iuftidtiigunt  gratis,non  proprcr  aliud,fed  ptopter  ipfum.     bet,vtdeilloprocedat  fpintus. 

d    Cum 


NICOJLAVS  DE  LYRA. 

-    1    Si  opcra.  Hic ponitur  fecunda  ratio  ad  cfiUendum  eos  inexcufa 

bilesrfuxprocedit  ex  operib9  faftis  a  Chrislo,<jU£fueriit  ita  magna 

&  vinutc  creatura  trafcendetia,tp  nullus  aliusfccerat  ante  talit , 

i  b  vt  patet  1  illuminatione  c<eci  nati,&  in fufcitatione  Laqari  quatri- 

■■■>>  duuni.  &  in  fupnaturali  eclipft  Ipaffione  Cbrisli,&ideo  ft  illi  qfue 

^.c.       rut lcre dult  my^'  * ProPbet'ls'-fueif'*tgraHiterpuniti &■  iexcufa- 

Ltles  reputati,multo  fortius  ifii.Et  boc  efi  $  dicii.Si  opera,&C.pe 

rx.ScUicet  infidelitatis in  me/icct  baberet alia  peccata.     z  Nuc 

au.  Sciticet  opera.     $   Et  ode.  Ottia  ex  odio  ad  Cbrislu  ipfius  ope 

ra  tanqua  maligna  attribuebant  Beel^ebub  principi  dxmf\nioru,vt 

halctur Mat.u.b.     4  Sedvtim. Hicvt,tenetur confequutiue , 

quia  ex  odio  eorumfequuta  efl  implctio  illiusfermonis.    5   Qui in 

StilicetTfal.ia.    6  Odio.hab.lrf efl,finecaufatimoecontrario 

habebant 


m  I 


»7 


habehant  caufam  amHdi eitm  ex  beneficijs  eis  impenfts  in  d<* 
&fanandoinfirmoseorum.  7  Cuatl.tf/coiit"»:'irt?o»"iiif 
bilesper  eaquxfaiia/unt  in  Cbrifii  abfentia,videlicet perat 
fpirituflnnttifupcr  Jlpoflolos pofl  afcenftonem  Cbriftitpfr 
mamfefiiffmum  ad  dotlrina  chrifli  confirmanda.Et  hoc  fji 
citur.Cuau.IdefliConfolator.  S  Que  ego. rnbocofie» 
tumfanftttm  afeprocedentem  inquantum  dicitfe  illum  mi 
9  Spiritu  vculn  quo  ofiendit  fpiritum  fanilu  apatre 
quia procedit  ab  vtroque.  10  Ille  ttfii: Qitod.r-bom, 
iUiterati  &  ftmplkes  deffmditate  fcripturariifubito  pl< 
yentur,& inomnibus iingnis.fuit maximum  fignum  ad 
dumfidem  Cbrifit.  1 1  Et  vos  te.  Vrmdicando  omnibusf 
1 2  Quia  ab  iv\.J$on  efl  inttlligendum quod fuerint  cuntM 
cipio  vit<e  eius,fed  ab  inittofux  prxdicationis,quando  incef 
re  &  miraculafacere. 


m;i.c, 

ijiod  aii 

viliicJtc 


fMitth. 

Mj.i4.b 
i-u.xi.c. 


M  °  1  ^  £  1  T  E  n.  deficiatvelaltercpopulushabetaliquam  excuiatio 
1  ,T*o/><?n-.c>c.Per  hocofteditur,cp  quilibet  prx*latus  &:cn  peccato.noa  toto  fed  a  tanro,maxime  fi  defectusel 
ratus  q  in  hoc eft  Chrifti  vicarius,  populo  iuo  debet  bona  &o,vnde  &:  dicunt  laici,quare  no  faceremus  hoc  ve 
admonitioncm  verbt  &: operatione  exepli,  &:  fi  tn  vtroq;  cum  praslati  &:  curatt  hoc  factant  &:  eriam  religiofi? 
deficiat 


CAPVT    XVI. 

a   ^l^iecloquutus ftm^&c.? oftqna. 

li  exeploluodocuit  terreodia 

inquofciuntquid  debcant  faccre, 


CAPVT     XVI. 

tyE.loquutus  fum  vobis. 

fed  non 


led  non  polTunt  poitquam  ct  H 
mifit  fpiritu  quopotenlt 
et  addtt;  Hxc loquutus  fum 
Qtiod  eft  exemplum  de   1 
<£^  qulcontn 


Diuilto. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C    A    P    V    T      XVI. 

I  T_J  AccJoquutus  hun.ToflqttaCbriflusaliquas  rationees 
l  I  pofuitad difcipulorum  cbfoiationV,  hic  magis  explkatfua 
intentione.Et  diuiditur  in  tres,quia  primo  ditla  explicatio  ponitur. 
Secudo,eiusefitclus  o[ieditur,ib'rDiciit  ei  Difcipuli.rerf/o,  ite- 
tu  cbctudii,U)i-.Hxc  loqnutus  SU,  Trima  in  duas  qaprimoponit 

rationes 


rationes  quibtts  confolatus  efl  eos  de  trihulationibus  futuris 
vtcontinuetje  ad  diBaimmediate  prxcedentia.Secudo,exf 
tiones  cofolatorias  de  reccfiufuo,ibi:Et  nuc  vado.  Trima 
quia  primoponit  intcntione  fuam. Secttndo,  fubiungit  dittt 
iW:Ha:caute  vobisabinitio.  Inprima  ergo  parted 

Ha:c  loquntus  iumld  efi,ad  confolationcm  vcfiram  a 
turas  tribulationcs; 

*  I     \ 


r*\ 


M  0   B^^i  l  I  T  E  a\. 

I  H/c  loquutus  su  vobis.ln  hoc  capitulo  Chriftus  iduxit  di- 

fcipuios 


icipulos  non  lolu  prailentes  tuncfcd  ctiam  futuros 
recedant  a  fidei  verifate  pro  vitupetio  quocunquec  P 
gnificatur  per  cicctioncm  de  fynagoga3cumdicitur 


ioannis      Caa  XVL 


YJ\  1WCU11H3  v_>ap.    /v    V   U  UJ2. 

ipfirmabit,vtitacharitatcdifFufaincOrdib.vcftris,ntvo    &ante^ximu  Pafcha,&:abininomi(Tionis.2.apoaoiorQ 

ilta  pix,&  non  icadalum.AOiif  enim  icandaluml  Quid     prcedixerar,led  de  confolatione fpiritus  eis  vetmira  non  p- 

rTurts  Abfi,  fynagog.5,i.extra  fynagogasfacient  vos:  qa    dixerat,qa  lpie  cum  cis  corporali  prarfenttaaduocattis  vel 

|  n erat  alius populus  Dei  nifi  U'rael,fi  Chnitu  reciperer,    confolator  erat.ied  quia  iam  uurus ctr,  opus  erat  vt  tliu m 

i elfet  alia  ecclefia  Chnfti,nec alia  lynagoga  Iirael.Sed    diceret  ventmum,qui  confirmaret  eos  contra abijrientes 

&inrerficientes. 
C     fadoadeui/i,  Ita 

palam  vt  nemo  in- 
rerroget  quod  viiu 
corporalicernar,vi- 
derut  eum  in  nube 
alcendentc  certide 
g!oria,q  prius  praedi 
£ta  pafhone  qfierac.: 
Domtne  quo  vaditl. 
d  Si enim.H oquod 
pofitusintetranon 
pollet  dare,  fed  quia 
liii  non  iuntidonaei 
accipere,  mfi  eurn 


D 


rn 

cia  ttiiempervo 

Iiteue  fine  Chti- 
[>,voIentesconfti- 

I  fte  fuam  iuftitia 
plunteosquintm 

1  nimvolunteffefi- 
BChnftOjiuftitia? 
c  s  fubiecti .  Nec 
e  beicuntpulti-fi- 
C:  illi  qui  creden- 
t  inlefum,,ppter 
r.:tum,n6audebat 
ptcri.ne  pelierent 
3fynagogis,di!ige 
oria  homiuu 
i  2ts  quam  gloria 


a     Quafi  dicat.fed  nc  timeatis  folitudinem,  quia  tot  acquiietis  utproeis  adgloriam, 
D-i  mdeamini  oCviJcnJi . 

vtnonfcandalizemini.t  Abfcjue  fynagogis  facientvos.Se\i  \  t 

a     ZelumDeioatwre.fedDon  iccundum  fcieutiam,  fedex  ftulta  ignoraptia. 

venithora,  vtomnisqui  tinterfkitvos,  arbitretur  t  obfe-  * 
cpium  fe  preftare  Deo.  Et  ha^cfacienc,  vobis,  quia  non  4 

5 


Efle. 


Filium. 


Hxcficnt:S'ed  tgopr*.ii*i.t.e  ignaroi  harc&lmprouifa 
tutDatent.fed  prau  fapac.entri  ferjntur. 

noueruntpatrcm,  ncque me.  Sed  h.tc Ioquutus  fum  vobis, 

a    Teutbrofa.        Opuitunitas.        b    Malorum.  c     Et  caueatis  u;.b,s 

vtcumvenerithdraeorum,reminifcaVnini,  quia  e<7o  dixi 

Dc  aduent  j  patadeti 

vobis.Haxautemvobisab  initionondixi,  quia  vobiicum 

a    Ego  paiac  etusueiter.  Et  ideo  opus  cftprzdtcarede  iilo. 

eram.  Etnuncvadoadcumquimemiiit,  8t*nemoex  vobis  s  fccundum  carnem 

a    Iruium  a  uobis  A  nobis.        Ide'l  rutiturumt  «"bis.         Cumn^ndum  o    (jeflftatlt  noffC'. 

confolatmneinfpiritu  inim  iiabeaas.qua  meliujmeintuauifuri  eitis.dolctisme  „•         -     »  »  -   •■ 

corporalibusocculi-fubrtahi.  IOe       Sl  a^te  .  MCUbllS 

fi  pulfi  ab  eis     jnterro<*ac  mc,qud«tvadis .  Sed  quia  h«ec  loquutus  fiim  vo-      veftns  fic  raPtis  ad 
t  acquuetis  miht      k         rf.?rt;„\   .-lukir  ^r  mftr„m         cJ  - -:.™-  ll  cocIe(tia,adent  fpiti 


t  ventu- 
*a  clt. 


t  Culju. 
Sap.ij.v» 


Stduenit.QuaCl 


ut, 


(  nde  uobis  gau- 
m)  vtnonfa- 
svospellere. 
f.inon  finat  vme- 
inccomncsacqut  d 
Iis,  vtamdaifmo  e 
a.-mtis ,    m  quo 
i:um  Itrael   cre- 
de(eti&:  fanctafua 


trilHtia  implebic  cor  veftrum  .    bed  ego  ventatem 

VI  fpi:itu:lite   iam  men  >f  itis&  carn'lit.-r  iam  me  nofled-filtetisne  uerbo  carne, 

Si  carni  qua  alij  carnaliter  hafeiitis.capacc» 
fcnpiui  nonet  lis. 

enim 


bis , 

a 

faCie  '|iu(i  lafie  contenti  fitit 

dico  vobis  :  expedit  vobis 
non  abicro  ,  paracletus 


3 

non 


tusfimtilpater&ifi- 

n  lius.  Spintuales.n. 

ex  carnaiibus  facti, 

Si  enfm      capacius  fueranc  tri 

Si  autem13nitatemh;?ltun'ri' 
cutpromiilumerat, 

yobifcum  fum  vfq-,  a<l 
confummationem  ftecu- 
/«'.Et  ad  eurti  veniemus5v:  mafionem  apudeum  faciemus. 


vt  ego  vadam 
veniet  ad  vos . 


Ma.  i8.i 
Sup..x4«c 


t  Hxc au.Vodc^ ^^dixitfuturaseorum  paffiones,&:pfoIato  Nunquamenimintclligendaeft  feparatio,&: fi  figillatim 
lpintumeiseliedandu,fubdit.f/«c:no»tia/,^rc.  Quodfi  loquaturfctipturadepcribnis.Qpusenimeiat  fic  tnmta- 
uatlionibusaccipimus,nonfolummodopoftcena,  fed    tem  infinuan. 

'&:  ante  <g^F*  lllc 

\ 


KiCOLAVS    DE    LYRA: 

■  Vtnonfcan.  Cadendoper  impatientia  quando  eunient  vobis 
:?are  diciiur  a  fcandzlon  Gr&c»  ,  quod figmficat  impaftio- 
>spcr  quam  bomo  ruit,&  ad  fimilitudine  bmus  infpiritna- 
lur  quii  fcandalizaritn  tributatione,)quando  eji  ei  occafio 
tenmpacientiam: 
2  Abfq;  lynagogiSj&c. Incipit  bic  explicare  in  particulari  tri 
'  s  fucunu  inter  quas  cictlio  de  fynagoga  reputabatur  ma- 
l>  'hktapud  nos  eiclio  de  cccleftapcr  excommunicationem. 
J  Sed  venit  ho.&c. De propinquo. 

4-  *  tomui>    ui  iii  \  os,<ScC.  pixd  d.Quod dupliciter intelligi- 

mrnomodode  De  vero.Etfic  lud&i exc<ecatiyinterficientes  fide 

ribatur fe  obfequium pr&fiare  Deo  cali.tfla tame ignoran- 

•on  excu(abat,vt  diftu  efl.Mio  modo  evponiturde  Deo  opi 

-l 'j,f cundum  errorem  gentilum,&  ftc  gentiles  interficien- 

Cbifli  fidelcs  credebantfe  obftquinm  prxilare  Deo,fcilicet.  lo- 

*  'LSaturno  V:  l  buiufmodi. 

J  t  ha:c  fac.vob.  Exponatur  ftcut  ca.prs.ce. 

ikc  loqu.lum  vobis,&:c.quia  egodixi  vobis.fr/ici- 

crctis,taquapr£difta  vob.s  ab  eo  qm  certitudinaliter potefi 

ire  futura  concingentia.Ifla.  n.  prxdixit  Chriflus  apoflolis, 

■■'.derent  ftbidc patientca,  quiaminus  feriunt  iacula  qu&pr& 

« ntur,y>c dicit  Gre^.Cuius  ratione affignat  Tullius in lib.  de  tuf- 

'iit  tjumhtonibus.  Omnia  :  n.  bona  &  mala  corporalia  minora 

,cT  minus  ponderatur  prxfentia  aua  futura,vnde  fenftbili- 

f  riiemus ,  tp  aliqua  bona  tlporalia  velcorporalia  delcciabilia 

n  dcdderani  antcqua  babelur.babita,  vero  parti  apprecutur  , 

'■'■  autem  ita  efl,quodcum  aliqnisfibi  prxuidet  cotra  malafutura 

¥  ebenditea  quafi  quodammodo  pr&fenlia  ideo  videtur  minora. 

'  ixc zul.Hicfubditfui difti rationem,videlicet quare  tunc  ifia 

'■ts,&  non  aprinc<p:o  vocationis  ipforumidices-.Hxc  aute 

vobis 


vobis  ab  initio.Hoc  efl,i(ia  verba  ad  confolatione  veflra  contrafu 
tma  tribulatiotiem,-»t  patet  Mar.xo.b.vbi  tribulationcs  prxdknn- 
tur  apofiolis,non  tamen  confolandos  eosficut  hic .  Etfubditur  caufa. 

8  Quia  vo.Confortans  vos  mea prjifentia  corporali,fed quia mo 
do  imminet  reccfftts  tneus  indigetis  contra  talia  confolati. 

9  Et  nuc  va.H/c explkat rones  confoiatorixs  de  reccffufuo,que 
fuerut  tres.f  na  fuit  de  fmifjione fpiritufl 'incTt.Alia  de  promiffione 
reditus fui.AHa,dt pmmiffione  arceffks  eorum  adpatre .  Secundum 
explkat,tb:Nlodicu.Tcrtiam,ibi.l\lo  dicquamuis  non  fuerintfu 
prapofita  eodem  ordine.Vrima  in  dnas.-quia  primo  promitiic  per  rc 
ceffumfuum  donum  fpirituffanftLSecundo  oficndit  efficaciam  buins 
doni,ibi.Et  cu  venerit. Dkitergoprimoftc:  Er  nuc  vadoad  eu. 
qui,&X.CiMw  impleui  o(ficiupr&dkatiomsmec.\W\  nemo  ex  vob. 
&IO  Sed  hoc  vidrtur  cotra illud  quodfupra ditlum  efic.ii.d.  vbi 
Vctrus  qusfiuit.Dhc  quo  vadis?£r  14.  a.dixitTbomas-.Dhc  ne 
fcimus  quo  vadis)Quafi  dicat  vellemus fcire. Dkedum  cp  tn  prm 
cipio  Chriilus loquw.usefi  eis  tantumodo  defuo  receffu,  &  tuc bene 
quitfterunt  quo  iret,  vt  allegatum  efi.  SedpoHea  intevpofuit  de  tri 
bulationibus  eis  futurisfm  quibus  eorum interfetlores  reputabatfe 
Deo  pr&flare  obfequMii,q>  videbatur  nimiis  duru  &  extranehpro 

ptcr  quod  ipfi tanqua  adhuc  imperfecli  fuerunt  ita (iupcfaili  &  at- 
toniti,quod  omnino  obmutucrunt,&  tuncquafi  exprobrando  ditit. 

10  Etnemoexvo  &CC.Quafidkatextimore&'triflkiafaclif 
eflis  muti.Et  hoc  patetper  literam  (equentem,cum  dicitur. 

1 1  Sed  quia  hxc  loquutus  fum  vobis.De  tribulationibus  ftu 

ttiris. 

12  T rifticiz implebit cot vcftxu.Et quia cum boc triflabantur 

de  receffu  Cbri(ii,de  cuius pr&fenti*  coiifidebantin  tributationibu-s 
confolari.ideo Jubdit.  Sed  ego  veritatem  dico  vobis.  ExpediE 
vobis  vt,&:c  Et  fubdit  caufam,dtcens. 

ij  Sicn\m,&Zc.Quiaplenitudofpintm3an(iinoneratdanda,nifi 
poft  afcenftonem  Cbristi, 

&  Etcum 


Tresro- 

nes  cof» 

iatorii' 

receiTtts 
Ch-it.i. 
Diu&o. 


MO\ALITEI{. 
■bfqncfynagogis.ticc  etiam  quocunquetormCto,  quod 
"^auir,cunKubd!tur, 

d  fcmt bora  vt  omnis  qui interficit.M.ois  enim  eft  vltimu 

ccmbirim 


terribilium  in  prtcfenti  vita.Induxit  etiam  difcipulos  pete 
dum  fptrituirancti  donu,quod  eitin  omuiaffiictione  coc- 
loboratium.Et  fic  literahs  fenfus  eft  etiam  mortalis.  Nec 
occunit  mihi  alius  fuperadcndus. 

Tomusv.  R    4 


C-d-t 

B 


1173  \jiOLor 

a    j^4rwtNonquodfiliusnoar-.iat,rcav].ifpiritus  da- 
bitd$clwriute,&pcllcl  t.moCvi  fit  cis  libertas  arguedi 
A  v  o  v  1  r  1  n  v  s.  Argoitur  de  peccatog  in  Chriftu  non 
cred-r.Argiiitur&dc.ul.itiaeoru.u  qqicredunt.  pla.n.  h 
dellum  c6paratio,mfideUma  e&  wwptauaCredwit  igit 
hominesiaChriltu 
pcargaantafdcpcc 
c.roitidclitatis  quo 
omniatenStur.  Tra 
Jcant  in  numcro  fi- 
dclium,ncar?uatur 
deiultitiacoruquos 
iuftificatos  non  lmi 
rantur.  Caueant  fu- 
turum  iudiciummc 
cummudiprincipc 
iudicentur  qucm  iu 
dicatum  tmitantur. 
#  Tncopur- 


Qoi.orcl.  &  Nicolai  de  Lyra.        u , 

ftitia  fide  j,de  qua  A pfus.  Ei  fi  nouimus  Cbrifiufecudu  car.fi 
ia  no  nouimus,qui  qa  mudusabiftisno  vultacciperear  u 
d   Dc iudicio.Qna  fi  damnatu  illum  fequuntur,  cuni  1  i 

natur,&:  ne  fibi  credat  parci,tetretur  fupbii -.0  illiu 
e  Omnemveritate.&c  Promittitquod  torum  fact 

Ipiritus,  noqtn  i 

a     Pn  iiosquimodotimi-i. 

abiero,  miccameumadvos  .  Ec  cum  vcncricille,  arguec 

,    QioJhibtitnundu».  b    Q'imnon  imit-tur.  c    Q^dnontimct. 

^—»  d    Eiponitq-oddixetat  luo. 

mundum  depecdco&  deiu(Hcia,&tdeiudicio.  Depeccaco 

1    Ateuet.  -    Hocfpe.iiUtetpon  t,qui»noc  manentecjtt-iaminent.hoe  dilcedente 


Atsiiec. 
czteittcmittumut. 


hacvita  totum 

pleatur- 

f    xAfemetipfaft 

cunque,&c.A.y 

t  1  n  v  s.  Quia 
eft  afeiplo,qui 
luspaterdealio 
eft.  Nam&filh 
patrenatuse(t,. 

ritus  de  patre  p. 

dit;&:  tamcn  l 
lius&_  Ipiritusa 
lis  patrieft.Scd 

cunque  audiet 
quetur,audieta 

iirim.l_.r__  uct.te,  inec..-ri-ni.  aqUO  prOCCdit. 

Slpkitu  cgrcgiafi-  c  aurcm  veneric  ille  ipincus  vericacis  t  docebic  vos  omnem  JOdire  ilhus  fcire 
gna&muacuiaficri  f  veritacem.t  Noncnim  loquetur  afcmetpfo,  fed  qua.cun-J'  ldem  J:lt  &  cfl 

tlud.C-    ^nCqUC  flCCredflt,  »    NonfolumquifutuiainteTpoiefeiyagijitcrcaquofumamoieinfammat.        I2C]UOI    1   Crg< 

■».  ;fi  quomodo  non  con      que  f  aucjiet  lo "quetur,  &  qua. venturaiunt  annunciabit  vo-      Je'ltl; 
T,^St-      demnatione  digni.       *  x  *    p,t.e_quoego.  «3  «a, 

tviauh.  &pcccatomaximo  g  bis.lllctnet  clarificabit:  quiadcmcoacdpictj&annuncia-1^"*  noJ  J 
i.a.«o.4  quidem  poiTunt  di-  h  bicvobis.t  OmniaqUcrcunquchabec  pacer,meaiunt.  Pro-l6_je  fempitem 


quidcmquianon  tcrcdideruncinmc.Deiuiticia  vero,  cjuia 

i    limnlenno11  ridebitn.oc  Pauluicnim  &  Sthephinus  pol«»  uidciunt  eum.lcd  Um 
■IUB.  F"tu,°- 

ad  patrcm  vado,&jam  ndn  vidcbitis  me .  De  iudicio  aucem 

*  i    Foiafmiflus,iudicioign»jte(ciu  tui.  b    Q_iatnemo  hibet  dete__nin»re. 

quia  princcpshuiusmundi  iamiudicacuseft.  Adhucmulc. 

^  *  a     Q^ia  nondumuciiie  lpiritjs. 


Cum 


f  Dcco 
Aft...c, 

vhitn. 


v  s.  Quando     habeo  vobis  diccre ,  fed  ndn  poceftis  portarc  modo 

Cnim    Vidcrint     pcr  intu-fioefouo,fieiit&-lii»r_nai:.,_Ii»»'le-u-etiri  omnem  ueiicaiem.ut  dcdu.in.d.in 


-Saluti  nece3_ri.ni. 


id  eft  fcici 
eft  . 
tia, 


cercquodfabrifilius  i  pterea  dixi,  quiade  meo  accipiec,  &  annunciabic  vobis. 
fum&:  humilisma-      *  • 


proprie  dicitur 
i7lecundumnoslj 

dicitur.fuiterit 
quia  nunqua  defuit.  Erit,  quia  nunquam  deent.  1 
iempereft.Nonptstcriit,quafiquin6maneat.Is 
tur,quafi  qui  noerat.Cum  ergo  noftra  loquutio ; 
variet,de  eo  vcre  dicutur  verba  cuiuflibet  tepons,ga  n 
tcpoiedefuit,deeft,veldeerir.Et  ideono  mirufiatu 
dixit  de  eo  qaudiuit  £>c  audit,id  eft,seper  fciuit,(cit  &: 
g    llle  me  clarificabit  .Quia  fpuales  faciendo  vos  declar 
quo  modo  patri  filius  eft  equalis,quem  (m  carnemvi 


Abac.x. 


tns,  quamuis  ego 

miracula  facia.Tunc  aut  incredulitas  omni  carebit  excufa 
tione  fpiritu  in  nomine  meo  talia  faciente.Itaq;  de  pecca- 
to  illos  arguet,hoc  cft  oftedet  eos  abfq;  venia  peccare:  Et 
de  iuftitia  quoqj  arguet,qa  ego  ad  patre  meu  vado,hoc  eft 
oftendet  cp  cgo  cu  mftus  fucrim,&  irreprehenfibilem  ege 
rim  vita  iniufte  occifus  fim  vt  in  eius  iudicium  ad  patrem 
vadam,nequc.n.fi  iniuftus  fuiflem  ad  patrem  afccdifTcm. 
b  Er<fei«/J»r/4.Nondefua,fcddecrcdentiuiuftitiamudus 

arguitur,quorum  coparatione danatur.Vnde  no  ait  Nou  mine  nouerar,veI  timorem  tolledo  facict  vos  gioria 
vidcbit  mc  mudus,  fed no  videbitis  me,  vos  Apoftolico-  annunciaietoti  mundo,queno  mih.jfed  hominib.p 
trainfidcIesquidicunt,quomodocredemus,  g)non  uide  h  jOewco.Noncpfpusfitminorfilio.  Curaut  hoc< 
mus?Efl  vera  iuftitiacredcrequod  no  videtur,  vtqui  vide  explanat:0/w./d  qu&cunque  habctpater,mca  fan..Proptei 
runt  homincm,credideruntDeu.  Etcuperafcenfionem  xit.quia  de  meoaccipiet.Eigodepatieacc.pit  Ipus, 
formahomini.  fubrra_taeftvifibus,tucexomni  parteim  accipitfilius,quiainhactrinitatedepatrei.atuseftt 
pletum eft:Iuftus ex fide  viuir.  de  patre  procedit  fpiritus.Qui  au tem  de  nullo  natus c 

c  Et  iam,&c.  Ideft,  nunquavidebitis  me  tale  vt  modo,id    nulloproceJit,tatereftfolus. 
cft,mortale  iudicadu,fcd  glorificatu  mdice.  Et  hoc  eft  iu-    i  Omnia qux.^cdt  fpiritu  dicit  Chriftus.Spiritus  pfi 

ftitiafidei.  G^  ut 


* 

EtHccaia 
doni  fpi 
ntuflan 
dioltcn 
ditur  in 

t'i  M 
Spitituf 
fiiift .  ar 
.uct  mQ 
dum  de 
t.ibus,. 


NICOLAVS  DE  L  Y  R  A. 
I  Et  cii  VCHc  oflendit  cfjicacia  illius  doni,  Et  hoc  in  trib.Vrimo: 
refpcftuipfiws  mundi.Secudo  refpctlu  apoftoloriijbi:  Adhuc  deo. 
Tertio  rtfpeftu  ChrittijbidUe  me  cIarificabit:EjfcS;««Kt//j/r/- 
tujfantli  rtfpetlu  hoium  mundialiter  riuentum  efl  argutio  ipforum. 
Et  hoc  efi quod rf/c/r.Et  CU  Ve.il.  Id  efl  arguendum  &  codZnandum 
ofiendet  de  trib.f.  2  Dcpccca.InfidelitatisinCbriBum,tiuia 
fi  nefidcmediatoris  non  remittitur  aliquod  pcccatum. 
3  Dc  iuftitia.-,c///cc.  Chrifii,qua  no  acceptauerunt  homines  mu- 
dani,  4  Quia  adpa.X.Terboc.n.quodCbriflusadpatremre- 
diens  vefurrexiti&  adcelum  afcedit,declarata  cfi  iufiicia  cinsfecu 
dum  $  arguit  Tetrus <ACl.i.d.  Iefum  Nazarenum  vitu  appro 
batuaDeo^i-ifKr.HucIesu  refufcitauit  Peuscuiusocs 
nos  teftes  fumus.dextera  ergoDei  exaltatu.,i3_c.  Ethuius  iu 
fiitix  Chrifli dcciaratio  erat pcrfequutorum  eius  mr.mfefiaargntio 
yclcodenatio.  s  Et  ia  no  V.Trafentia  corpor«H  habitate  vo. 
bifcum,quiapofi  ^tenfione  no  vidcrunt  eu,licet.n.  pofi  rcfurreilio 
ncm  aliquadq  tii  appareret  ante  afcenfwnem  thnohabitabatcum 
eisficutante,quiaiamnon  erattnmortalicorpore.  6  Deiud. 
tkc.lde(l)diabolus,ficutfupraexpofitucjic.i4,  7  laiu.eft.'- 
efitcondinatus  diuina  fententia tanqua  obfiinatus,& pcr  cofequcn . 
omnes  ei  adbtrentcs  codeom  iudicio  oflenduntur  londcmnabiles. 
8  Adhuc  mul. Hic oficdit  efficaciafpiritufianfti  rcfpeclu  *4pofio 
loru,qu*  cofifiit  in  iliufiratione  ipforum  de prvfundiffimus  &  altiffi 
mis  fideifecretis.Et  hoc  cilfdicitur.  Ad  mul.&c.p.pc.r.Tro/.ter 
yeflra  hnperfeclionem  &  corum  arduitatem.  9  Cu m  au  t  ve. 
Jd  efi,fpiritufsjclus,qui\cH  veritas per  effentia  &  effctliue  doccdo 
tam.  jo  T)o.\os.Sciiicetneccffariaadfaluteminonfolumpro 
fvjonis  veilris,fcdetiaad  regimen  ccclcfi*  cyfidelm  inftrutlion?. 

Itquia 


Et  quiapoffentcredereyquodfpirituffantluseffeti  maiorfiBtf' 
dcbel^atdotere  eos  demaioribusjdro  huncerrorem  remo^^M 
1 1    Non.n.jQ«wy/c»CKO»-  efiafe,fedapatre  &fitio,  itant 
loquitur.ldeofequitur;     u    Sedquxcunque.  i^uiaf 
re ett ab eis procedere.     l?    Loquetur.-'n//c_,n>oWi,.J'«t* 
tclligedu  bocgeneraliter  de  omnibus  qu.t  attditfpirituffanfius .  1 
tre  &  filio,  quia  ab  eis  accipitfcientia  infinita,fcd  de  omnibnsf  | 
tib.ts  ad  eorii  falute  &  ecclefix  regimen,  vt  ditlum  cfi.      1 4 
qux  VC.Multa  cnim  de futuris per  fpiritu  fa>itlum  reuelatafm} 
SfpottolisSicut Ioanni per fpiritu  junftum  reuclatus  efi  proccf 
'  C(  lefitc  vfque  adfine  mundi.  in  Apoca.  Et  Tctro  fuum  martyr ' 
fecundu  q>ipfemtt  dicit,z.Te.c.uSao  qa  velox  cft  dep 
bernaculi  mei,f m  cp  Dns  Iefus  Chrittus  (ignificauitni  ■ 
Et  Taulo  reuclatx  funt  futurx  fibitribulationes  in  lcrof 
habei  Aft.zo.e.  15   ll\e  mc  cl.Hic ponii cfficaciafbiritn 
fpift.t  ipfius  Cbrisli,qux  fuit  declaratio  ipfius  diuimtati 
fcfla  fafta  efi  per  fpiriiusaftum  ^tpoftolis  datu,quia  ficut 
cfljlludfttitfignu  miximii  ad  cbfirmadum  Chriiti  dnftrina  •  Et 
cfi  q>  -r.Ille  mec!ari.__  me procedcndo.J^cc cli  pcr  boc  intel 
dum,quod  parte  efftntix  filij  recipiat,quia  indiuifibilis  cfl 
aliquid  capitur,totum  capitnr,o1  aui  verbum  proceJens  «b  al 
naturalitcripfuinman;.fc',lat,&ficfpirituJf.i-.tiusproccdensa 

&  tota  eius  effentfS  accipiens,totum  ipfam  manifcfiat.  Qjtod  1  '■■ 
rituffanftusproccdat  ab  ipfo^oftendit  cofcqncntcr  dius.     16  ' 
qux.Omiiia,n.qmcftintpatris,filio coicantur ,  extcpta proprx  \i 
paterna,in  qtta  a  fitio  difiingultnr,&  pcr  confequeus  virtusfp  '" 
tiua  fiiio  cdicatur,cum  in  ipfapater  ci  non  opponatur.  Et  oAC  1 
quare fpirituflanftus proccdit  afilio  f/cut  a  patre,quiafunt  vt  '« 
nrtutefpiratiua.EtbiCcflquoifubdit.      17  •Proptereac  ' 

*  Quafid 


J-75 


loannis     Cap.  XVI. 


u.76 


[\  qui  loquiturin  vobis.Etapoftolus.  Sifpintuseiusqfu  tempusfecutTuserit,pofteaautperpetuo  couetfabor  vobi 

icaintChrii1u,idefl,lpirituspatris.I:em ApoftoIus:Miy?r  fcunUlliquidenonintellexerunt,  vndeadmiraturciipia,  D 

D  sfpiritum  filijfitiin  cord.meflra,  &  quifquis  fpirltum  Deinon  quo  non  agnouerant  qua;  diccbat  i  Viderur  ergo.vel  tnfti- 

^?f,c^r.Itaaperteoftenditurpatris&:filiiefse  Ipiritus.  tiamadcomenteeoru  inuafiise,vt  abiicerenr  do&orum 

a  olicum. Dixerat,fupra  fine modicum,  ad  patrem  vado,  memoriam  uei  propter  obfcuritatem  verborum  euenit 
&im  no  videbitis 

H1iVbivilUSeft  aper  i    Ideftrunqtiamuidebitismemortalem. 

te >qui , «^quidg  a  Modicum,  &C t iam non uidebitis mc ,  8t iterum modicum, 

Qjiaobf.uredixit. 

&  videbitis  me,tquiavadoadpatrem.  Dixerunt  t  ergo  exdi 
{cipuliseiusadmuicem:Quidefthocquoddicit  nobis.  Mo- 
dicum  &  non  videbitis  me,ckjteru  modicu&  videbitis  me, 
ck  cjuia  vado  ad  patrem?  Dicebant  ergo .  Quid  eft  hoc  quod 

a     In  hocoftendit  fe  Deum.cum  fine  uctbis  eorum  mtc llexic  dubitstionem. 

nobisdicit,modicum?jSJeiamusquid  loquitur.  Cdgnouit 
autem  Ieius,quia  volebanteum  interrogare,&  dixit  eis :  De 
hocqua:ritis  inter  vos,quia  dixi:Modicum ,  &  non  videbitis 

a    Exponit  quoddixerat,fcilice-  femoriturumSc  refufcitandum. 

me,& iterum  modicum,&  videbitus  me.  Ameiij  amen,  dico 


qi:fierunt.Nucau- 
te:terminans  qua 
ijc  turusfit,  id  eft 
paopoft,&:  quo- 
mioiciiicetppaf- 
jicem,diat,modi-  b 
ctn,quodantequa 
irrleietur  penitus 
fuobfcurum. 

,od/c«»Udeft,par 
uui  tempus  reftat  c 
udieadhocqctpa- 
tia  &  claudar  fepnl 
ch ',  &  iteru  paruu 


neintelligerent. 

b  Qida  u.ido.Hocci\. 

i  quia  tempus  eft  vt 

2  depofitamortalitate 
humana  naturacc- 
lisinferam.  Vcl  fpt- 
ritualiter  lliis  quib. 
loquebatur,dicit. 

3  c  ModUim  &  non.  Et 

4  adhocrefertur:  Qjaa 

5  uado,&c. Non  ad  il- 

6  lud.ltetumodicu,&c. 
Quod  vnueria:  pro- 
mittit  ccclefia: .  Di- 
citergomodicu,no 

7  quiamortuus  abeis 
non  erat  uidedus  do 


tautem. 


S  \ 

UiS 


lquequo  me  d  uobisquiaplorabitis,&  tflebitisvos,mundusaurem  gaude  9  necfurgeret.fedcja. 


reiuicita 


tui. 
el  paruura  tem  e 

pu:(r,ideft,  triduu 
quclaufusnon  ui- 
deb.Etiterumpar- 
uu,,ideft,  quadra- 
gindie/,quorefu- 
Jci  tus  videbor. 

Theoph.  Qua- 
re  hriftus  recelsu 


bit.t  Vos  autem  contriftabimini,  fed  tnftitia  veftra  verretur     eundo  ad  Patrem'  ra 
,     r     c      .   r    r      m  cturus  crat, vt  no eu 

z     In refurreftione &  afcenfione.  *  .  _     . 

in  gaudium  .  Mulier  cum  parit triftitiam  habet, quia  venit  to$£™  "quod  fedt 

a    Tariendi  uel  parturiendi.         b    Non  fceminam.fed  mafcnlum  ,  cjuia  ad  fruftum  aternas  ,,  Y  '»«/■ 

contemplatiomseuofteaSioneJ  reftiuntur.nonad  mollicitmhuius  rzculi.  pOliquamiUrreXltO-. 

hdraeius,Cum  autem  peperit  puerum,iam  nomeminit  pref    aiceditincelu.Om- 

^     ^  ^  .ld.ft.iii  «Mm-teinam.   *  nibuS  autcm  COrtlU 

fur2Bproptergaudium,quia natus eft  homoinmundum.Ec  iiniterdicit: /rmimi»<> 

a    Adaptatfnniliiudinem.    b*  Pofttriflitiam  vifto  irapugnatoreremunarabo.  lldlCHtn  &  HOn.lQ  Cll,tO 

vds  ieiturnuncquidem  triftitiamhabetis.Iterumautemvi-  I3tu,m  temPus  ..$*c. 
fc>  i  adfinemiecnh.Ef  ut 

de.me.ctcma  vifione. 


U  ortem  fuamin 

maoriam  eis  reducir,quamuis  magis  occul tanda  videa-  d  Quia  plorabitis.Mc  occifo,de  quo  inimici  gaudebunt.  Si- 

tur .lentem  eorum  exercebat,vt  probatiore  efficiebat ,  ut  militer  plorant omnes  boni  m  «erumnis  hutus  fecuh ,  led 

prctereafempercomemorans  tnftiaaiTuefacitillos.vtad  mundi  amatores  gaudent.Boni  aut  copatantur  parienti  q 

ajilationeilioruprouehar.lgiturficuthoclocopufiliu  gemitin  partu,fedtetaturdefruttu,u<:plusgauderdeaduc 

&:i  n  videbitis  medicensad  ttifte  ftatim  addicit  lanu  qd-  tu  fututa:  prolis,quam  triftis  eft  de  prajfenn dolore. 

ar5:iterupufillum&:videbitisme,&:adDeu  vado,qui  e  M«/^r-c«wpdWr.*THEoPHYL.Exempium  muheris  pa« 

iwiuare  poteft,&:  non  pereo  fed  tranfeo,&  ad  paruu  q.de  rietis  non  per  omnia  quaeras  adaptare  his  q  circa  Iciu m  ac 

tem-  cide- 


x 


SICOLAVS    DE    LYRA. 

QJ  <opter  boc  dixi^  quod  a  meproccdit.  Qu  la  omnia  qu£cun- 

qu<  labet  pater,  mea  fun  t.  Quia  mibi  communicat  omnia,excep  • 

tapprietatepatcma.    l  Modicum.  Hic explicat  ea  ait£  fup.di 

xtr  adeorumconfolationemde  fuoreditu.  Etdiuiditurintres^a 

}w  ponitur  d:tla  cxplicatio .  Secundo  ex  bocfequens  difcipulom 

itb itioy  ibi .  Dixerunt  eis,o.Tertio>dubitationis  expofitiofibi: 

(Gpliouit  ergo.^w  prima  iguur  par.ad  eorum  confolatione  oflcn- 

ps  modicum  erat  futurum  ufque  ad  fttum  reditumper  re- 

l w/«j>w,<iic.Modicum,&c.  Secundum  Augu.per  islud 

1  intdligitur  ternpus  ab  UU  bora  qua  loquebatur  Cbriflus 

ufa;  adfuapajfionem^&  mortc per  qua  fubtraQus  efl  eis, 

iuiderunteu.     2  Iterum  mo.  Ver iflud fecundumodi- 

iigitur  tempus  ab  hora  mortis  ufque  ad  refurreclionc fua; 

uerumit!derunteu,utrunq-  alit  ternpusmodicum  fuit fecu 

Chryfoft.aliter  cxponitur,quia  perprimum  modicu  intel- 

WK^ftmpus  ab  bora  pajjionis  uf\\ ad  tcpus  refurrctlionis, Et  tunc 

■rw.Modicum  &C  non.i^af.  tempus  in  quo  non  uidebitis  me 

Krftraflionem  a  nobis  in  mea  morte  erit  modicu,  &  ideo  non  de- 

i  f'hri.Perfecundummodicum,cudr.  Iterum  modicu./w 

tempus  ab  hora  reftrretlicnis  tifq;  ad  afcenfionem,in  qua 

■'  eis loques dc regno  Dei,uthabetur^iff.i.a.lLti\lud  fuit 

lojctim  refpectu  temporis  fequcntis  vfq;  ad  finem  mun 

^■iojubdit.     3    Qvi\i\'i.S>ic.i^d.quandoinc£lumafcendam^ 

txtic  non  uidebitis  mc  coiter  toquendoy>iifi  ingenerali  refurretlio 

«tipcter  ^«orfrfr^cl.i.^.ViriGanix-iquidftatisaipicientes 

cum?  hickfus,quiaiTumptuseft  a  vobisin  celii  ficve- 

et  uemdmodum  vidiftiseu.i?.^/Kp/i«j»o«  uidebiturin  ter 

ntia  corporaliy  ufqncquo  uenitt  ad  iudiciu.  Qjtod.n.aliquib. 

pparuitpoflca,fuit  ex  fpaligratia,  ficut  apparuit  lo.Euage 

£  •  te  mor-.c  fua>uocans  eu  ad  ctleflf  glorii.Similtter  &Vetro  ap 

ru  ante crucifixione fua  diceus  ei.V 'ado  Romam  iterucruci 

!-l!i'«  in  cruafixionc  Vetrifutura  diccbatfe  Cbriflus  crucifigi, 

perfecutione fideliu  dicitinpcrfeculionepati.  ^Atl^.a.Et  ft 

'tapparuit  Vaulo  quando  fuit  prcflratus  de  cxb  ,  utbi  ibi.Et 

wtpofitio  Cbryf.magis  efl  coafona  ucrbis ChriJit,utpoil uidcki 


tnagis.  4  Dicebant.  Uicponiturdifcipulorumdubitatio,quiain 
nerbis  Cbtifli  erat  obfcuritas  ex  boc  quod  ibi  uidebatur  quada  con- 
tradoin  bocquoddixcrat.Modicum  &  no  videbitis  me.Etpo- 
flea.ltcmm  modicum  &  videbitis  me.Er ideo  dubitauerut  de  D;uifi0. 
intcllccluiftoruuerborii.Etpatetlitera.  5  Cognouit.  Hicponi- 
tur  dubitationis  folutio.Et  diuiditur  in  duas ,  quiaprimo  dubitatio 
corumfoluitur.Secundo,cxeplum  adpropofitum  inducitur,  ibi.bAu 
lier  autetn.J»  prima  parte  rff  ftc.  Cogpouitautem  leius,  &c. 
Hoc.n.Cognouit  Chrifius  inquantum  Deus,  cuius  cftproprium  fecre 
ta  cordiu  cognofcere propria  uirtute, .  Cognouitet  boc  inquatum  ho, 
quia  a'ia  Cbrifti  uidet  in  utrbo  6ia  qua  Deus  uidetfcia  uifionis. 
6  Et  dixitcis.Dc  ho.q.in.y.^idhucrefpondendoprteiienitcoru 
interrogatione, ut  oftende retfe  fcire  metis  eoru  intenttone. 7  Ame 
ame.  &cc.  Q^perilludquod  ditfumeft.  Modicu  &c  no  vi.mejw- 
telligitur  tepu s  me&  paffioms  ufq;  ad  rcfurreclione  mea,  in  qno  flebi 
tisproptermeaabfentia.  8  Mundus.a.g.Q«ifl  in  triduo mortis 
Chrifli  lud.&i  mundualiter  uiuentcsfunt  gauift,  credetcs  extinxiffct 
totSfcfta  CbriHi.9  Sed  triftitia  ve.ver.in  g. ln  hoc  cxponit illud 
qnodfup.dixerat.ltctum  modicum&L  uidebitisme.  Quiain  io.io,c. 
temporein quo  eis apparuit  posl  refurreclione fua  gauift  funt  vifo 
Domino.Et  fic patet  ex  uerbis  Chrifli  expofitis  qtiod  fup.dixcram, 
quod  expofttio  Chryf.propinquior  eft  litera  quam  expofitio  Augu. 

10  Mulicr.Declarat  quoddixeratper  exfmplum mulieris  in dolo- 
repartus  trifiitiampatientis  ,fcd  in  natiuitate  puerigaudium  fuper 
utnicns abforbet pracedcntem trislitiam.mulier  ifla  cfl ccclefiafeu 
^ipoftolorumcollcgium,  in  quopro  tunc  erattoti  ecclefia fidelium. 
Triflitia  partus  efl  dolor  de  pafjione  Cbrifli,qui  fuit  in  illo  collcgio. 
T^atiuitas  bominis  efl  refurreftio  Cbrifli^qua  Chriflus  de  nouopro 
ceffit  ad  uitam  immortalem,quantum  ad  corpus  quodprius  fuit  mcr 
tale.&  ideo  ad  hoc defignandum dixit  Saluator. 

1 1  Quia  natus  eft  homo  in  m undu m.Et  non  dixit,puer,quia 
Cbrittus  bomopcifcftus  uitam  immortalcm  incboauit  perfuamre- 
furreftionem.  Sequitur. 

1 2  Et  vos  lgitur  nunc  quidem  tnHimm.f.temporemeepafiio 
nis  &  mortis. 

1 3  Iterum  au.vi.vos,&:  gaii.cor  v.Voft  meam  refurreftioncm. 

».    5 


\ 


"77 


Glof  ord.&:  Nicolaide  Lyra. 


h 


ccdcrinf,fed  tm  vtoncndaturquod  tpalis  fitdo!or&  ma 
gnum  lucrum  doIoriscV:  reiurrefliomspartusad  vita  &c  rc 
gcnci.uionealiaautolaadexemplumnonaliudunt^&me 
tito,Parabola.n.  fi  pcr  ola  fcruetur,  non  cft  parabola.fed  il- 
Ittd  ipfum  quod  pcr  parabolam  fit;iutur.Ei  hoc  locointcl 
ligimus  per  dofore 

*  Q^ii»  giudiutn  iprorumChrifliii  trt.qui  iam  nonmoriiur. 

dabo  vos  oc'  gaudebit  cor  vcltrum,  &  gaudium  vcltrum 

»  Aettmae  uiuotiis.qiiod  non  in  hac  u  t».        hlon  peieu»  u.  I  mtcrro^biti»,  quUcunccrit 

p  ri.a  >•  q.  inon  luifuicnta. 

ncmo  tollcc  avobis:Etinillodicmcn6interrogabkiscjuid- 

Qn-Jfi    ll  -jiii  1  noa  niiul. 


paricntis  ttiftitia  A 
poftolorum,  vticr 
gaudiumconrolatio 
nem  icfurrcttionis. 
} 'titcrum  per  folu- 
■jMjtth.  tioncmdolorumpa 


mincfilii  vttamcn  quod  petiitnonaccepit?Sed  qni 
mcnfilit  Icfusett.Iefusautem  Saluator,  vel  criamja.li 
dicitur,  ille ergo in  nomine  Saiuatoris  petiit quodaJ 
lalutem  pertinct  nam  li  id  quodnon  expcditpetitur 
in  nomnie  lelu  f  etitur  pater. 

b  Djbituo.  Infi 
norogabitiSjlcti 
dopetue,  &da 
vobis,  quod  a», 
pertiner.&fi  n< 
niiv.isillisquibi 


JI.4. 

H»r..ic 


rientis  dcfcclumad 
infcres^per  natiui 
tate.tclurrcdioncm 
primogcnitiexmor 
tuis.Porronon  vltra 
fignatur  infernus  j> 
matrcm,  non.n.ga* 
uiluscll  inferus  lcd 


titis,  &ideod 
quam.j  Amen  amcndico  vobisttfi  quid  pcneritis  patrem  4  vbbis. 

confin  mrT  Hi..i  i.iu.  cH.tcinpro.Qi 

innominc  mco  ,  dabit  vobis/  Vique  modo  non  pctiftis  5  cufqucdixiqi 

a  Quoii  aliouid  iitcompaiaiitone  tei pe  .-.»  .cnis.  h   Quod  n  ncogiicuiltiui  utcogno-    6    prOUerblls  (  qi 


c  Nuncautempeu  vt  r»u»:ellru.n,fu  ple.  quodUt  ina  ten.ij.cc  ue 

quidquam  1 n  nominc  mco.Pectitc  &  accipiet  is,t  vt  gaudium 


(cendum  elt. 
le  a.iipicti». 


H0.X8.T 

Eiungc. 
I.C0.1» 


lent  hommes 

7  te,  lcd  non  int 

8  re)Jij;i,qniaai|i 
veilrnmiit  plenum.Haxinprouerbiisloquutusium  vobis:  9  ksc(\\^.  ^tmm. 

Apoftoligauififunt  d  Veiiithora,cumiam  non  in  prouerbiisloquarvobis,fed  pa-  lotfm  ;»'«<>»./>< 

g.UldlOqUOdnullUS  .I„tu,incorde,nc-na\ire.  '  ^  I  «*«*/*«' //"«» 

abrtui.tabc.s,tunc     iam  de  patre  mco  annunciabo  vobis.  Inillodie  innomine  "^M 

cnimgaudcbanf,qn  *  tur  demeorpo 

pronominedonuni  •  immuta 

afpergcbantur  conuftiii  infuperdicendo.C4*e//«»?Mc/?rivw  tia,habet quafi  proucrbi-*. Seduenithora.Qui  dr. 

nemotolltt  a  uobit  Oftenditquod  vltrano  moriatur,fedpec  ciam  vos  Ipirituales,  vt  cer.tiflima  intelli^entiameo 

petuoviuensillisincorruptibilisgaudii  fitauthorfururus.  finonvtin  futuro  )  Dcum  videaris  oYttmcpalatndi 

a  i/^«ii/>er/erm'j-.*Avo.Itafaneintelligendumeit,qdait,  nunciabo,  vt  iplum&  meciufJem  lubftantixmtet 
dabit  robis,  vt  ea  bencficia  fignificata  fciantur  qux  ad  eos, 


qui  pctunt  proprie  pcrtinent.Exaudiuntnr.n..fanc~ti  pro  fe- 
ipfis.non  autem  proomnib.  ahisamicis,vcl  inimicis. 

#Theo.  Nullusexhisquirwundanapetuntacanimab. 
damnofainnomineChriftipetit.  Ideonequeaccipit.No- 
men.n.Chri(tidiuinumeftacfaJutare,quandoautcmquis 
petitquxad  perditionem  anims  pertinent,quomododi- 
cemusilluminlalutansnomiuepetcre. 

*  Gregor.  Siomne.quodpetimusinnominefilhdat 
nobispater,quidergoeftquodPaulus  terdominum  roga 
uit, vt  exaudiri  non  mcruit  lcd diclfi  eftilli.  Sufficitiibigra- 
tia  mea  na  uirtus  in  infirmitate proficitur .  Nunquid  ille  ia  egre- 
giusprsdtcator  in  fihi  nominenonpetiit?  Quareautem 
nonacccpit  quodpetiit.  Quomodoergoverumeft,quia 
quidquid  petienmus  patrem  in  nomine filii  dat  nobis pa- 
ter.  Sj  auteni  a  fe  Angclum  Sata  nxpetiit  Apoftolus  in  no 

mioc 


'&  tunc,  Innominemeoperite  Quia  tunc  verecognofc 
fcietis  quod  fi  vt  homo  rogo  patrem,  vt  Deus  exau 
patre,vnde dicir.fr nondico  vobis,quoniamego  ro.pa. 

hxcinprouerb.  Quo  modo  pollunt  petercplenur: 
dium  fubdu,quiade  animalibus  quodiiinttat 
les,  vtablatisomnibus  imaginibuscorporum,pui 
mentis  lyncene  iuci  coh?reant. 

*Theoph YL.Parocmia  eft  fermoobhq;  &' occultc 
parabolastotum  argumetum  oftendcn^ .  Qin 
multaiisocctiltedixerat, acparabolam  nan.iretder 
re  3C  parse  dlcit.Hrfc^rr  pr*mi&s  loqnutus  fu/it  vobU,oc 
relurreiftionem.n.cum  feexhibuiiTetviuum  pei^o.t 
quebatur  eis  de  patre  magis  myftica  cX;  na 
d  Talamdepatre  nco.  it  GREG.}-'iliusquippepatrc| 
annunciatquia  ficutfuperius  diximus,pcr  iiocquo 
xnat^ranosdlUlnitasllluftra(.V'clL, 

c 


bun:  eft 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

*  1  Et  gaudium  vcftrum,nemo  tollet  &  vobis.jQww  vita  chri 
fli  fuitmateria  bnius  Gaudyinmiortalis  erat,  uon  amplius  aufertn* 
da  permortem^uia  Chrijltu  rcfurgens  cx  mortuis ,  iam  nb  moritur 
&c.-pl  dicitur  i\pm.6.b.lflud  uero  gaudium  jlpoflolorumde  Chrifli 
yifione  fuit  incboatum  poil  rffurrctlionetu  CbriJii7fedpoJlca  con- 
fummatum  ingloria  cali. 

2  El  in  illo  d. Hic  explicat  Chriilus,(pfupra  dixerat  de acceffu  di 
fiipulorum  ad  patrcm.Et  diuiditurin  duat,quia  primo  explicat  er- 
ga  difcipulos  patru  famiUantatem.fccundo  ,fubiungit  fui  ditli  ro- 

Dmifio.  Mhtbi-Vcc in  prouerbiis.Dicif /£/fHrj>r/'»Mo//c.Et in illo dic. 
*  ld i)l  in  tcmporepoft  refurrctliomm  meam. 

3  Menon  interrogabitisquidquam  Amc,&i.c.Qjx prxse. 

tiajfiritpfiantli  vobis  dpatremifi  fic  critis  illuminati ,  Quod  i,on 

indtgcbitii  (juxrrre  ftcut  modo,neque  edoceri.  Sed  contra  hoc  vidc- 

turhroitloten.pvre petiitd  ChrifloTetrus de  JcSnf.Hicoiitqd? 

y t  habctur itif.vUc.iimilittr ^tptfloti petkrunt  d  Cbnflo:  Domi 

ne,fi  in  teporc  hoc  rcftitues  regnu  If rael  r  Vt  habe.  ^ftl.  i .  a. 

Dhendu  quod  intelligitur  dc  quaflionibus  fic  itrationabilibus  fu  ut 

ente  rc\urrttlioncti,  <Apo[ioli  faciibant  Chriflo  quaiis  fuit -qnicflio 

yfci/.y«^r<if)o//fii.i4ADomineoflcndenobis)&'c.£rcon//w/- 

Us  qusflionis  qu<e  frequcntcr  lcguntur  in  cuanfclijs  ab  apoflolis  fa- 

Ba.Vofi  rtfum tticKcm  vcrc  Cbtiflu s  apcruitillis fctifum,vt  intcl- 

l;g(temJit:pturtu.Luc.24.g.  Etideofuerunt  cdolude  vmltis  qux 

pr  wi  \<i>  otabant  tj- propter  hoc  non  indigcbant  qu^rerc  ftcut  ante, 

tJr  fi  ai.qir.a  qutrcbant  rationabiiius  quxrrbant ,  idcopcrverbafu- 

pmaitla  non  intendit.  Saluator  cxcludere  ab  jtpoflaiis  otnncm  qux 

liione»:,fid  cxf  xwtre  eorum  in(irutiwnctnpct  tntcllcflum  fcriptu- 

grum^vtditlumfft. 

jl  iitcr  cxpontt  ^fug.In  illo  die  me  non  interrogabitis  quidquam, 
)■>  ,il  n-.  1  fernaheat  tmiine ,  qu<c  e{i dies  vna  continua ,  vbividcnt 
liati  itai  t  in  diuina  eficntia  q  cxpcdit  cos  ridctcncc  oportet  aliqd 


eos interrogare.Trima tawcn expnfnio    rofinjuionfl  Htt 
cedenti  &  fubfetrueni  vn  ie  fequitur. 

4  Siquidpetieritispatrerh  in  nominemeo. /</e/l 
adfalutem,quia  lefus  quod.rfl  nmi.en  Cbrifiifalus  interf 

5  Dabltvobis..SV<fpc//.'Wz<»wr«rK»M  hoc dv.s duobus t 
bus  fupradi6iis,c.  l  s .  Sciiicet.rppttitiO  fiat  profe,  &  / 

6  Vfque  modo  non  petiftis .  jtpofiou.  n.  ant 
Cbrifit  ita  non  cognouerunt  vntuti  m  nominit  Chrifti,fit» 
ideo  adhuc  ignorabantyquod  omnis  eorum  petitio  cffct  cxi 
nomine  Chrifli. 

I  Petite  &  accipietis./V/V  gratu <m  inprxfrnti. 

8  Vt  gaudium  veftrum  \\t  \\em\m.ld c[ifutv.ral 
quia  ad  cius  coufequutioticm  delcnt  ordinari  omncs  prect 

9  Harcin  i :rouerb. Hic rcddit caufam fui dicli,vidciic, 
fcipulihabcuant talim acceflum  &  famitiaritatcm  ad; 
yefurrcflioucm.  Duo.n.fatiunt  familiaritatcm  cum  atiqucf.t 
tilia,&  amor.Tofi  rcfurrefiionin:  auttm  &  fpiritnffatifii  rt  m 
tiem apoiloltfuerunt  perfecli  in  nctitia  &  amore  Dei.E' 
fa,quare  fucrunt  magis  famitiares  ei  qnam  antr,0"  boctfttfw 
c/tttr:Hzcin  prouerbiis  loquutus  lum  vo.  Q_ d.  antcfjSt 
meam  parabolice  &  obfcure  loquntus  futu  uuba  ,Jicutf 
cutfu  euangelii. 

loVenit  horacumiam  nonin  prouer./rfffl  obfcure. 

I I  LoquarvobiSjfcd  palade  tatre  meoanru 

Quia  Chrifluspofl  refurrctlioncm  fuam  claritis  ct  exprefjiu.  iiti 
xApofloiosderegno  Dei quam anet.Ipfi.n.eranrm  igi  cupaciUft 

habi bat  fcnfum  apcrtum  ad  tntelteclum  fi ripturarum ,  vtim 

Litc.vMmog. 

1 2  1  n  illo  die in  nole  meo pe.Q«/<i  ficut diflum  e(l,pc(l  l«n 
tlione Chrtitt cognouerunt  magis  virtutcm  nomnis  Cbnfltiu 
utiit,&'  idco  fua4  petuioues  m  Cbrisii  iwmine  furmaban 
ptcr  hoc  orationes  ccclcfuin  fir;r for  >  anturin  Chrifiinot, 
do,pcr  domttium  noflrum  lcfumCbvii~ium,Crc.vet  aiiquid 

#1  L- 


12/? 


loannis     Cap.  XVI. 


n8o 


0Cirium,quafiquofda  humanailingujerim.iosnonque;  en  opus  vtinterroges  aliquemaquo  aliquid  fcias.  Vele-  d 

L  nuandode   pioiam  veritatis  fonre  lnebriantur-  tiam  interrogerisab  aliquopraiciensquidillevelir.Siau- 

!-w.Amatnospr,quiaamamusfilium,cumapatre  tem  ahquando  interrogauit  vel  intetrogatuseft, noneis, 

cccpimus  vtamemuspatrem&filium:datachari'.  iedaliisopusfuit. 

,teerlFirituni,quem&:ipfumamamuscupatre&:filio,  ^  A*orfo*ra//7w.VtparuuIiquib.qua:cunquealtaadhucpro 


tioamans  faci'in 
0b  q  lodamerur- 

Itumretinquomut 
m  leliquit  mun- 
Bircorporaliprce- 
K1.  Vaiitadpa- 
talquiahumam- 
ite  ad  inuifibilia 
ate  1*  miiefiatis 
■itReiiquitmu 
B  quiaabaipe- 
Hiatorum  mun 
Bhd  viderant  ab- 
Hdeditadpatria 
Hnaatoribusfuis 
Hialem  ireden- 
ruitpatn. 

Dunteidijcipulie- 
u.(  mnodum  ve 
jfohora,quapro- 
■  Eccenuncpa 


a     Q^anihiltunc  deerit.&fi  nuncrogo. 

meopetctis .  Etnondicovobis,  quiaego  rogabo  patrem 

Idco  iiaexalnmini. 


uetbia  lunt  crediris, 
ied  venit  horapailio 
nis ,  &:  iam  prope 
eft,  inquaitapertur- 


devobis .  Ipfeenimpateramatvos,quiavosmeamanlis6C     bammi,  vtquodmo 

I     Carnefumptanontaixiendeferui.     Autem.     Vifibiliter.  d.°    ClCdltlS  relinqua 


credidiltis,quia  a  Dco  exiui .  jbxiuiapatre,  &veniin  mun- 

Corporali  difcf  nfii  nr.oon  gubenut  one  prarfenti^. 


2  tis,  non  modo  col* 

3  pore,  fedetiam  men 

dum  Iterum  relinquo  mundum,  ck  vado  ad  pacrem .  Dicunt  *  bamlfs  ^"uod  fcd™' 

P?lam  loquiaflimant.cum  dift  uum  eius  ncqueam  comprehendere  myfteiia.  '  '  . ,        « 

•  j-r-      i-  c  >        1  i>  u-         6  prurus  eiset  I  rae . 

eidiicipuheius:  tcce  nunc  palam  locjuens  &  prouerbunn  _  £  Et  nonfum  Ecccr- 

a  Poeenti  qui  fponre  omcia  cii  it.fti  ns  quid  quzfiturus  ueii  ..Iiiscpus  eftint^riogare  „     Jarpn)n.    r  j     j 

qaiaalitel  nefctret  quid  qua/itor  1    rc  ucllet.  ■     lecerunt,  leCl  ad  IU3- 

nullum  dicis.Nuncicimus,quia  icis  omnia,  &  non  opus  eft  ti- 

Quod  fcis  omnia. 


bi,vr  cjuis  teinterroget 


g 


9  iusvult  eosextendi, 
10. t  cum   dixennt,a  Lu.24.dl 
nDeoexifti,dicat.Pa- 
uter  mecum  eft,nec  E 
ijfic  putent  a  Deo  e- 
!4Xifsc,ut  putetetiam  tMattlu 
i5receili(se.  %t.c. 

1 6  h     Quia  pater  mecum  Marc. 
1  -jejt.  Dixerat  relinquo  ' 
1 8  m  u  nd.  Si  vado  ad  pa- 
tremnuncdicit:Pa- 


In  hoc  credimus  quia  a  Deo  exiffci. 

Vtparuuii. 

Reipondit  eis  Iefus  .  Modo  crediiis:  t  Ecce  venit  hora, 

a     In    Jtri  infideliutii  topeiem 

iam  venir,vt  diipergamini  vnuiquifquc  m  propria,  &:  me io- 

r  .  uTa  n  lumrelinquatis&non{umfolus,quiapatermecumcit.H£ec 
)ominus  fcit 
ltelligentibus 

.»uerbia  .  j  11 .  vfque  adeononintelligunt,  vtnecfal-  termecum c/?,quod  inrelIigentieftuerbum,nonintelligen- 
nonintelligereintelligant.Dequaeoruminfirmi-  tiprouerbium  .  Cui  fi  non  eft  cibus,tamen  lactiseftah- 
moncnstcipondit.Modo creditisyvrc.  mentum  .  Ex  quoeft,  quod  iciebant  eum  nolse  om- 

mc  fcimus.  quia  fiis  omnia.  Aperte  oftendunr,quialo-    nia. 

•k  THEOPHYi..Cum  igituraudierisclamantem.fr  qnid 
me derelinquis  ?  Ne  ficfimpiiciter  intellige,quodderelicrus 
fitfaluatorapatre  alioquiquomodo  hoclocoteftarerur. 
Tatermecumeft.  Sedintellige  vtab  humana  naturadictuni 
dereliclapropterpeccata&abietta,inCh.nftoautem«on- 
n  opus  eft  ibi  qnis  te  intenoge.  Cum  fcias  omnia,non    ciliata  tZ  aisumpta per  patixxa. 

eft  In 


zac.ij. 


deeis,adeos  maxime  agebat  qux  illos deledabant 
,&qua:ipfi  interrogareuolebant,  hecipiepra:ue- 
dtro  proterebat,  &:  ideoillum  quia  cogitationes  no 
,  confitentur  icire  omnia  quafi  Deum  &:  Dcifi- 


N  I  C  O  L  A  V  S    DE    LYRA. 

|on  dico  vobis,quia  ego  rogabo  patrem  de  vobis.  Ip- 
m  pater  amat  vos,  quia  vos  me  amaitjs  &  credidiftis 
li  Deo  exiui.  Quafi  dicat  non  dico  quodfit  tunc  uobis  necef- 
|-f  nterufioiem  mediuminpetitionibusveftris,  ficutmodo. 
taffwncm  tnim  Cbriili,  apofioli  tantum  confitebant  deprxfen 
iorali  e  us .  quodin  immbm adipfum  recurrebant,  fcdpoft 
>  m  ip(imetJua<spcutiotics  ad  Deum  formabant,idco  Clmftus 
^verba vult expnmere,  c ucd  fccurepoffenthoc  ftcereprop- 
vxmtattm  patris  ad  pfos,vnde fimilis e/i modns loquendi, 
(fet  Chriftm  apojtvlis  Tantam  familiaritatem  habebicis  ad 
uodpcr  uofipf,(potetitisacccdereadeum  &  impetrarcLj, 
tper  hoc  excludn  Juum  acitutoriumyfed  exprimit  cum  qua 
utepotcruntorare  Deum.  Confimilimodo  loquebatur  fan- 
haaa  Dcum  tarn  gloriofa  in cielis,bcat<e  Lucict  exiftentiin 
ror  ».ea  Lucia  virgo  Deo  deuota,quid a  mt  pttis  quod  ipfa, 
ntftare:^- c.T^on  emm  cxcLdcbat  a  beata  Luciafuu  adiu 
tdexprit.  cbalcum  quanta  fccuritatcpoffet  rogare  Deum. 
odi  Chnftns  loqncbatur  ^ipoHolis,  ad  exfrimendum  erga 
Utiam  Dei  pattis.propter  hoc  fequitur.  Ipfe  enim  pater  a- 

t&C.leqnitur. 

1 1  a  pattc  1\on  per  loci  mutationem,fed  per  ntentam  gene 
1 C7"  perfonalon  difiintJwnt  m. 
:ni  in  mundim  .  Ter  carnis  affvmptiontm. 
[imrelinquo  mundum.  Qjtautumadcorporalemprctfen 

ido  ad  parrem.  Faciendunaturam  mortalem  paternsglo- 

•rten.Jicutfupra  expofitum  eft  c.  l  j. 

mtei dilcipulieius. Toftquam  Chriflus explicauit ratio 

ipoptas  ad  dijripulorum  conjolati  nem ,  hic  confequenter 
Qm  pradiftx  explkat'tonis,qui  eltplcnior  tognitio  a^ 
\'<m.Et  diuidiiur  in  duas,quia  primo ponitur  iftaplenior  co- 

c  udcfubiitur  ipforum  injirma  difpofitio^ibi.  Refpondit 
fpnmaigitur  parfe  dicitur  fic.  Dicunteidiicipull  etus. 
jntelligcites  ijuamante. 
•t :  i.ui  ,  loqueus ,  &  prouerbium  nulium  di» 


tts 

C\S.Clarius.n.loquebatur  deproceffu  eius  apatre,  &  de aduetu  tt  it 
in  mundum  per  carnis  affumptionem,  quamfccerat ante, &  idco  d 
tatemclartus  intctligentes  dicunt. 

8  Nuncfcimus,quia  fcis omnia.E* dQc7rinx.>}.eius,& mira- 
culis  plenius  eius  deitatem  cognoficbant. 

9  Et  non  opus  eft  tibi,  vt  quis  te  interroget.F/ooj.airfe^wt 
ex  hoc,quod  pr&uenerat  eos  refpondendo  antequam  interrogabant, 
vt  dicium  eft. 

I  o  In  hoc  credimus.i.fr  diClis  &  facTisprateritis. 

I I  Quia  a  Deo  cxidi.Etficfidem  quam  habcbant  in  corde,  confi 
tenturore. 

12  Refpondit  eis  lcfus.Hic prmdicitur  eorum  conditk  infirma  ne 

ex pleniori cognitione  habitaeleuentur,  &  cautiores  contra pericu- 

la  reddantur  cum  diatur. 

1  ?  Modo  creditis.  Quafi  dicatjparum ftabitis  in  hac  fidei  confef» 

fione. 

1 4  Ecce  venit  hora,&  iam  venit.  Q.uia  ex  tunc  incipiebat  tem- 
pus  fuA  pa(Jionis,de  quo  loquebatur. 

15  Vtdifpergamini  vnuiquifque  in  propjiaS/c«r.«.^ro/>ffr 
fidem  Chrifti  apofioli  propria  rehquerait,  &  adinuicem  &  cu  Chri 
fto  colligati  erant per  amorem,vt  habetur  Matt.ig.d.  Ecce  nos  re- 
liquimus  omnia  ,  &  iequuti  fumuste.  Itaecontrario  prop- 
ter  infirmitatem  eoru  in  fide,  tmmmente  Chriilimorte  difperfi  funt 
ab  inuicem,  &  a  Chrifto  quArentes proprium  commodum ,  ideofub- 
ditur. 

16  Et  me  folum  relinquatis.  Qupdfatlum  eft  in captione qucc 
imminebat  deproximo  uerumtamen  cx  fuga  coru  nullum  detrimentu 
accidit  Cbrifiojdeofubditur. 

i7Et  non  (um  folusquia  pater  mecum  eft.  Q^ humanitas 
rcmanfit  dcitati  coniuncla,in  qua  dcilatepater  &filiusfunt  vnum 
q.d.in  rnea pajjione  non  indigeo  uejtraprmfentia,  cum  babeampra- 
fentiam  patris  omnipotentis. 

18  Haec  loquutus  fum  vobis.  Hicconcludhur  conclufio princi- 
paliter  intenta. Adhoc.n.dixit Cbriftus  pr&diila omnia,ut apoftoli 
firmarcntur  contra  tribulationes  imminentes  &  hoceftquoddici- 
lar.Hxcloquutus/um  vobis.f.ad  hancfinem. 

fcVt 


u8i  Ooi .ord.  &c  Nicolai  de  Lyra.        u 

«9>  a  inmep«tmhabeb:tis.*G*.r.GoK.Cumm&C\-x  difcipu-    b  Scdconfi.&  .* THEoPH.Omma.n.ei  fubiectafuntv 
>v  lisprardicabat  Dominuicum  diccbat .  HtchyuutMfum  >o-    fcrunt,ficut  igitur  Ada  victoomms  nat  ricodemnai 


bis  ttt  j  mepac?  babeatis,&c. 

Ac  fi  apertcdiccrct.  Si  \  o 

bisdememtcriusq>c6lo  a 

lando  rcfictat  quia  crit  dc 

mundocxtcnuscpfanan-  b  jn  rnundo^prcfluramhabebitiSjiedconfiditejegoM 

dograuiterprema*,  infir- 


Ioquutus  fum  vobis  ,   vtin  me  pacem  habcatis. 

a    C  >rcrjprr(Turj«  hort  tur.         b     Quocl  leteiuut  J.to  fpiutu.Si  uicciunc, 
noo  uc  p:i'  ■  >  rcliqueruni  fo  um< 


Vic!  m  n-eot  inu.cu, 

cimundum. 


Egpcifiui  ucAiua  uici,u»gnt  fpct  uuiaurii. 

mus.n.quiiquc  cnmprc- 
niit.ir  i  fpe  gaudii  nimia 
pufillanimitarc  latTit,&: 

du  ioris  aducria  tolerat  minus  obliuifcit  quo gaudebar. 

•  b  Sei 


iravbi  Chriftus  vicii 
i  nfm  nam  victona  t, 
&:vittusnoftrain  X' 
fngratia  alTecuta 

2  difupferpetcs&fcoi 

3  &:  luper  omne'  potc 
inim  ci.Pei  holem. 
tiauit  mors&:  perhr. 
vitavtimpenucorui 

bojum.nam  fi  nudus  homo  viciffet  nihil  ipectaffetadi 


NICOLA  V  S  "D  E""TE  Y  R  A. 


quoadiccnw'<,quo'i  plenttudo  fpiritu[laiUii,  fecunio  ouod  Clll 

promf  ral,fuil  ccmplcta  in  jlpo(iolis,  (jui  fucrunt  ipfi  Cbriftl 

pinquiljitniJn  quo  habitat  oisplcnitudo  diuinilatis.fcrHtam 

fuitdata  i\ia  pleniludo  apoitoiis  ante  afcenfionem  Clmfti.C* 

tio  ejl,quia  ad  boc  datur  fyirituffantlus  hoib.ut  corda  eorm 

tur  (urfum  pcr appetitutn  celeftium ,  Jippetitus  aut  hoh  not, 


^.    1  VtlnmcjniCcmhabcitis.^iduenientibitstribulationibusFu' 

*  turis  ,  quiafuut graue  quietaturinloco[roprio,itacor  bumanum 
h  Dco. 

3  ln  mundo  preiTuram  habetir./.«  mmdanis  hominib.vosper 

fcqucntib.ln  nic  paccm  ha.Sanclin.virt  non  bahentpuras  tribn  tfjicaiiter  ad  aliquid,nifi  iltud  apptebendatur  po(fiOUc,&  i 

l-ttionrs,  quia  habcnt  confolarionem  Dei admixtam,  fed  niali  bzbtnt  btiitas  perueniendi  ad  cclefiit  debuitprius  hoib.dtclarari,  qnb 

taspuras,n.n  babentes  conftitioncm  vllam.  retur plenitudofpirituffantTt .  Itli  aut poffibilitas  fuit decUrl 

3   Scdconfidite.cgovici  mxmdwm.Quantumadconcupifcen-  Cl»ifiiaftcfio^e,i'mqi  di  A;/<r/.>.2.f/.Aicenditanteco< 

t'um  cotuit  vcr  auflcritatem,  quantum ad  concupifcentiam  oculoru  iter.  Et  ideo  pietJtudo  Ipirituflantli  '~o  debuit dari antc 

•perpauferiattm,  .•<••''  tum ad fupcrbiamviix per  bumditatem.In  Chrifli,proptcr  qitod dl  fvpra  0.7 /Nondumerat  ftirtti 

Qu*1-    hac uitloria  Cbriftidebent  confidere fantli,quia  ccnfideratione eius  du  sdatus,  quia  nondu m  flierat  Iclus  glorificatus.JVc 

armati  faciliter  fupi  rant  tribulationes  mundi .  Tropter  quod  dicit  tio  eft  ad  hec,quia  fpiritujfantlus  ert  at/iorfpiritualis,  c 

Tetrusprima ep>ft.A.a.  Chrilto  in carne  paffb,  &:  uos cadem  floliprius debucrunt  difpont  pcr  allquem  fpirituaiem  atno 


cogitatienear.&c 

Occalionecuiufdam  diftiin  hoc  c.  qutritiir,utrum  plenitudo fpiri 
tufjantli  debu  t  dare  immediate pofi afrcnfwitm  Cbrijfi  ? 


Cbnfium  antequam  re^ipertKt  plenitudincmfyirituffanCli.l 
tem  difpofttiofatla  elifubttatio  amore  carnaliad  Chriji 
fabatur  ex  prafer.tia  corpoi  ali  ipjius  Chrifii  cu  Jlpoftolis.  i>  1 

~Et  arpuitur primoquod nonjmmo  dcbuit  dari  ante,quia plenku-  dem  prtjcntiafuhtrafla  efl  in  eitis  afcenftonc,ideo,&  c.Terl  U 

do  ^ratix debuit  dari in  temporisp\enituc>ine,fedplenitudo  tfuin  e  eft  ad  boc,quia  Cbriilus  non datf  iritum  fantlum inquantur.  0 

pit  a nattuitate  Chrifli,  fecunium ouoddicit  .4po(lolusad  Gal.^.a.  fd  inquantum  Deus ,  &  ideo  prius  debuitdcclarari eius  dii  i\ 

Atvbi  vcnitplenitudotemporis  mifit  Deusfiliumfuum  per afcenftoncm aipatris xqwb.tatcm quadare  fpntnJfantA 

factum  ex  muhere,farftum  luni  lege,&:c.  tndinem.Itcm  nondebuit  retardaritalis  plenitudopert. 

Itm.  argHhur,quod aihuc plenituio  gratie  nonftt  data,quia  ft-  quia  ftcut iam diclu  efi,decens  er^tilli  qui crant ut prit,.  1 

cut  Hl.us eil  apatre (?cfpirii*Jfan&M ab  utrcquc.Siatus aut  uete~  eccleftx po(l  Chriilu,poft  ipf-m  i>i  maioriplenitudiuc  Habetc  n 

tis tefl.corrtfponde: pat- ijn  qi,o intendebant pat) ts  [cnerationi.Si  tumfantlum,quibus itatin.imrninebar tetnpus  prxdlcaii vcr. i 

tniliter  flatus  noua  leg.  corn  Jpondet  filio  in  quo  clerici  intendtntes  uangelij per  vrbem  vniutrjum,tamen  de pler.itudine pote(lat  ii 

fapientix,filio  approptiata,  labenr populum  regere.ergo  fidetur  qi  n&pcte\t  dari tflen  tudofpiritufjancli  in-iiffei ctcr  in  qn 
futurus  fitalius  ~~atus,(bitituifat,clo  corrcfpondens.  In  tempcrejpi-         Adprimum  diccndum,qv.oi plemtudo gratia  inapita  Cf  7i 

ritu  fantlo  correfponaente  debct plemtudo  gratix  dariergo,&c.  ceptionc,qui.i  ius  anima  cx  tunc  plenitudinegratix  f'uitrt't 

Contra  utrumque prxdiclorum  arguitur per  illud  quod  dicit  Sal- 
ttator dfcipul;<fuis in Incra.Si  non abiero  paiaclctus non  ve- 
nictad  VOS. F.x  quo  patel,quodat\te  afcenftonem  Chrifttnofuitia 
ta plemtudc ftiritufjantli.  Sequnur.  Si  autem  ab  cro,mnram 
cu m  ad  voi.  Ex  quo patt  t>  quod  fpiiitnfsantlus  cito  poji  CbiTtt  *• 
fcenfionem  fuit  datus. 

ttefponfto.Circa  hanc  qonem  crraucrmt  Manicbai  occaftone  uer- 


M  mi"  -  borutn  Chrifiiyfcim  quod  dicit  Jlugjn  lib.contra  Fauftum  Cbrislus 


Mmi 


runtameillaplenituio  non  erat  e\  tunc  ad a!w>  deriuada,fi 
fcenfioncm  & glorificationem  Chrifl:,v  fatet per prsditja 
oportetqacdaprincipio  plevitudinis  temporis  detur  oisp 
grati&ftdfcundum  ordinatum  proceffum  dijpofitionis  diu 

jldfi  cur.dum  nicenium,quoi  iex  noua  fucceffit  ut . 
fetlum  imperftc7o,fcinon  efl  aliusftatus  rxpefia/idusperft 
tu  noux  leg.cnm  noua  lcx  ultimam  perfetlknem  poffibiie  in 
tineat  &  ideo  non  eftexpcftaniatalia  lcx  uel  aliusftatus 


,n.in  hr-c c.loquens de aduentu fpirit»ffantli,iixit  </poH.Cum  au  refpondens fpirituifantlo, quam flatus  nouxleg.  Tcti(fh 

tem  vencritillefpiritus  veritatis,doccbit  vosomnem  veti  noua  eft amoris,amor aute appropriatur fpi  i:u  fantlo  fn 

tatem.  ^ipofloli  autotm  veritatem  non  cognoueruntJhcundii  quod  propter  quod  dicit ^ipoflolus  i\p.S.  a.  Lex  fpiritus  vi 

dicit^tpoftolus.i.aiCor.ii.c.Ex  partecognoicimus,&iex  par  fto  lcfu.Eteodcmmodo  lex  uetusnon  torrejpondetpatri 

te  prophetamus.il/co  dixerunt,quod  promijiio  fpirituffantli  non  etiamfilic,inquantumfuitibid.prx>iunci«tus&prafigura 

futt  impleta  tn  4poflolis,feitiffo  Manichxo,qui  fuit pojicriori ip.  pter  quoi dixit  Satuator,fup.<,.g.  Si  crederetis  Moyfi, ( 


!  ■  I 


fis,0  Jcim  eos  cognouilflenitudincm  ueritatis.Tropter  quod  Mani 
Confuta  (hxinon  TCCtpiuntLbruWKjttJHS  ^fpofiotorum,  quiaibiexpreffcpo 
tio.  niturmiffio  plemtudinis  Jpiritujfantli fup  ^ipoilolps ,  utpatct^Atl. 
l.a.ied ditlU ifiorum  Man  chxoritm  manifelie  p^  tet  faljum.qa  Ma- 
mthxus  quem  dicunr  ocm  uertta  ■  m  cpgnouijfe  r,<  0  /< ■lurtmu  do  mul 
ta falfa.ftdlt abfutdiffxma dixit  vrpatetintuentieius  er,orcm,& 
erroris  rcprolationcm a dttlorib.nofiris  z.fniarum,&  j.&inplu- 
rib.«lus  lccis,quod  omittoprofequt  rationeprolixitatii  uitand£,& 
quia  barefis  Manicbai  &  cius  rcprobatio  funtjati:  nou,Tropter 

quoi 


tisforfitan  &  mihide  mc  enim  ille  fcripfir. 
lllud  autctn  quod  adduce'  ant  Manich/ci  profe.  Cum  veni 
ipiritus  \  eiitatis,docebit  vos  omnem veritatem.fo/' 
exponendo  literam,  quia  c<gnouerunt omnem ueritatcm eoi 
tuidecentem. 

Quodautem  dicit  Upoflolus,\.Corint.  1  j.  Ex  parteccn 
mus.  Loquiturde  cognitione  ui&  refpetlu  cognitionts 
ejr  idco  non  uatet,quh  apofloli  cognoucrunt  ea  qu&  decmt  t 
proflatu  vu  vtditlum  csl. 


*4      D     D     I     3     1     0         I. 

In  ap.lft.y bi dicitur in  poflilla.  Omnfabona&I  malacor- 
poralia,minora  videntur,  &  minus  ponderantur  prafcntia 
quam  fmura. 

Maia  fiunt  magis  terribilia  ex  duob.primo  ex  magmtudine  maV, 
quod  limetur .  Secundo  ex  delilitate  timmtis,  cum  rninus paffit  re- 
fifierr.^id  utrunq;  aut  iflorii  operatur,  qucdrepentinTi  malu  cutfct 
tnaiorl  timorcm,qua  malum  prouifum.  Jidprtmitm.n.  quia  mda  & 
bona  corporalia  prxfemia  minora  videntttr  t  uam  futura.^id  fecun- 
iitrr,  uero,quia  repentiaum  malum magis Jubtrab'\t  rcmedia  quib.ho 


vnofc  pofft prxparare ai  repcllenium futnrum  malittr 
ncnpoGet,cum  repente  ex  improuifo  malnm  occurrit.Trin,  '1  h 
rum  vr  dcclarare  Tullius,ut  in  pofiil.jldfeciidum  vcrc 
turdeclinare  uerba  Grego.unde  licet  eandcm  conclujirnrm  lf* 
non  tamen  eifdem  mediis,nt  bene  infpicientipatere  potuh  . 
Jf      D      D     l     T     I     0  '/-., 

In  cod.cap.rbi dicitur  inpofiilla.  Cum  venentillc  rgi 
mundum. 

jld  maiorem  dcclarationtm  horum  ucrborum,f.  cum  ue  |ri 
arguetmundum  de peccato,ct  dc  itifiitia>& iudian,&cc.7  m 


m 


loannis      Cap.  XV 11. 


aUOmmdus,qui Chrislumnon  ctgnouit  w  fupraprimoc. quodin- 
telh  tur  de  mundanis,quod  in  tribus  impugnauerunt  Chriflnm.Tri- 
mc  eius  dotlrina,qu£  cfl  veritas,quam  non  crediderunt.  Secundo 
ine.tuita,qutc  efl  iuflitia,quam  muttipticiter  exprobauerunt.Ter- 
foxeiuspotentii ,  quamper  iudicium  definitiuum  quantu  inipfis 
fuit  tppkntaueruut,eum  morti  condemnando.  Vnde  de  iflis  trib.fti 
rituinclus  inapoflolos ueniensmundum  arguit.De primo.quiaper 
tosMltasdoclrina  Chrifli per  orbem  fuit pubtice diuulgata  &  mi 
tactsconfirmata.Defecundo,  quia  fer  eius  afcenfiontmfcu  reditii 
tdp  rem  teftificata  eft  iuflitia  eiuspcr  apoftolos,  prout pofldlator 
fyi&hoceft  quoddicit,deiudicia,quia  adpatremuado.  Etnefor 
ttqiscredetetq,  Chriftusin  cdum  afcendens  itcrum  ad  uita  mor- 
Xale  rediret,  ideo  fubiungit .  Et  tam  non  uidebitis  me.  De  tertio,f 
ithkio mundus  arguitur,quia ficut crediderunt  Cbnflum  iudican 
faHim  eius  poteftatem  euacuare,ficper  oppofitumprineeps  huius 
mr,,i.diabolusfuitiudicatus,  & eiuspoteftas totalitcr  abiata  re 

fpeclu 


I284 


fpelfu  etUlorum,quodapoiloliper  fpiritumfanclum  in  eis  ma 
frequenteroflenderunt,eiiaendo  damonia ,  &  dete^endoitiufiones 
feu  errores  eorum  ,  itt  fspiffime  in  eorumge(iis  babetur. 


^t     D     D     I     D     I     0 


III. 


In  to.c^.vbidkiturinposlil.  Sedduaum  iftorum  Mani- 
chaeorum  patetfalfum. 

l^onfolum  Manicbaius  incidit  in  iHum  errorem,  ut  dicit  ^Auguf. 
fedfortius  &  periculofiu  *  Mahumetus,  qui  fimiliter fundauit  erro'- 
remfuum  ia  his  uerbis  Cbrifti  &  in  alifs  in  quib.promittitfemiffw 
rum alium p»racletum,ut  Io.i^.i.Egorogabopatrem  meum, 
& alinm  paracle.mit.vo.  vnie &  ipfe  uocatfe  miffum a  Deo,ut 
patet  in  fuo  Mchorano,  in  quo  falfio  ra  &  magis  abfurda  continen- 

tur,utpateteundcmlibrumlegenti,proutpollU.etiamtangit,infra 
fequcnticap. 


/ivtVTi     XVI1'  „■    .  ntaspatrisnecaugeri,necminuJpotinfe.Apudhomines   r* 

l  Mc lo^utusefl.  Non  folum  qus  m  ccna ,  fed  et  qus    minor  erat,dum  in  ludsa  fola  notus,fed  per  reiu  red  Cne  ?r„  a 
nabiniuo.Sed_maximequa:incena,hacdecauladicit    filii  vbiqueinnotuit.  pf*r7'fc 

d  Vtfilms  tum  clarificet te.ln  cognitione  hominu,  ficut  de* 
difti,vfq;  vt  cognofcant  te,&  que  mififti.Non.  n.poteft  co 

gnitione  hominum 

T        XVII. 


vt  in  illo  pace  haberent.Harc  pax  eft  pro  qua  Chriflia 

i(tnus,proquafacramentisimbuimur,proquaomni- 
noserudimur  ,  ,p 


■ppKituin  pignus 

accdmiiSj^pquain 

curcredimus&fpe 

larrs.&amoreeius 

;mur:Ha:ceft 

uriscololatio 

:atio,vt  in  hac 

iibemur,infinefe- 

licif  regnemus:in 

hoc^rgo  fermone 

coo  udit. 

h'r  venithora.  Po 

itkare  filentio, 

orando  eft  e- 


A     P     V 


Finitoferraoneaddifcfpulo»,adp«rem  uerbaconuertit,& 
orsrecxpit. 

AEC  loquutus  eft  Icius,  &  fublcuatis oculis* in 

•  .  >    Qajm  conftituitccum. 

coclum,  dixit:  Patcr  venithora,  t  clarifica  fi- 

a  Notum'aIi.itomnitarni.ficu«eifecundumhominemdediftip3te(iatem 
carnis.id  eft,  honi'i.i. ,  ficctijm  d.dilh  ui  omrequod  dediili  e.d.r  eis 
viumxiernam 


.,  .    viumxiernam 

d  lium  tuum,vtfilius  tuustclarificeattc.  Sicutdediitieipotefra 

3.    Filio. 

tern  omnis  carnis,  t  vtomne  cjuoddcdifiiei,deteisvitam 


clarificari  pater,nifi 
iile  cognolcatur  per 
quem  clarificatur,  id 
cft  populis  innote- 
fcat,&  lueceftclarin" 
catio  patris,qua;  non 
circa  folosapoftolos, 
fedetiam  circa  om- 
nes  credentes  fir. 
e  Sicut  dedtfti,  &c<et. 

A   TlIEOPHVLA. 

cTvs.Chriftusqua 
tum  ad  fe  attinebac 
omnesad  fidem  ad- 
ducere  curabat  quod 


*  fuis. 

E 

jglotifi- 
ca. 


1  octor,  &  nota 

bSSXn^vSSiS&io  S' °rUm  Cftn di'  aUtem  m  n0n *«en^unt "°" doccn^t^noSI^I 

i.renttbora.Uon  vrgentefato,  ied  difponenrc  Deo,  tium  crimen  eft.Qfi  autem  audieris  dcdmi&cacceperuntAc 

K" °rdinauU  0mma  W*  fianr  P«  ™P^  r,mU,a,intelLge e^dicla efte ad  JAo1ZX^%^ 

f^a^^^^^T^v^  ^q'»turdehisqquorucapaces/um?S?n"^^^ 

-toinKhm<.aioais.rtfiUK,tH«sclarificette.Et  ficcla  puens  loquimur  «panem  nom.namus  fiiutilli. 

rlta«  h*c 


NICOLAVS  DE   LYRA 


C    A    P.      XVII. 

-^ec  loquutus  eft.Toflquam  confortauit  difcipulos  fuos  per 

otlrinx  beneficium,bic  confcquentcr  eos  confolatur  per  o>a- 

fragium.  Circa  quod  notandum ,  q,  oratio  eflpetitio  decen- 

pto,fecundum  Damafcenum,  librotertio.  Et  ideo  orare  non 

'""ChnHofecundum  dminitatem  ,fedmagis  orari,  quiaficeft 

**  Deopatri.  Secundum humanitatem  autem  inquaminoreft 

'tmuenit  ei  orarc&  pro  alijs  &  pro  fe.  Diuiditur  ergo  prefens 

tnrnmtrcs  partes,quiaprim ■■••  Chnflus  orat  pro  feipfo,fccundo 

'nolorum  colleg;o,  ibi.  Manifeftaui.  tertiopro  toto  fideli  po  ■ 

•■'•Non  pro  eis  tantnm.  Trimain  tres,  quiaprimo  promit- 

I  orationem,fe,  undo  remouet  quadam  dubitatione,  ibi.  HacC 

v'  %U:mi.tertiG,fubiungit  exauditionis  ratione.  Efi^O  te  cla- 

I  na prmium  fcitndum %  Chriftus  non  tanturn  orauit  ad  ali- 

t>'etrandum,  (ed etiam  ad dandumnobis  orandi  eximplu ,  & 

'pojua  hic  defcrib  turoprimis  cbcunflantus  difpofita,primo 

«'pracedentiumcumdicit.  Hzec  loquutuseft  leius.quia 

'jpulorum  inftruclioncm  conuerut  fc  ad  orationem,ad  otten- 

Ul(j»odcomplementum  bonioperis  efla  Deorequirendum,fe 

0  'Peauprxfentium,cumdicitur. 

ieuatis  oculis  in  cduAnteraliaspartescorporis  difpo 
0,n  'lormentis  maxime  retucet  in  oculis .  Jnoratione  autem 

mens 


tnens  debet  in  Deum  eleuari,quiafecundum  Damafcenum,  oratio  efi 
afcenfus  mentis  in  Deum.&  idto  ad  hoc  denotandum  Saluator  oran 
doprafentialiter oculos leuauit ad cxlu  ,te,tio refpeclufequcntium  Oratio . 
immmente enim tributatione dcbet  homo recurrere adOeu,& ideo 
Chriflus  inprincipiofuA  orationit  exprimit  tempus  futn  pajfionis  im 
minentis. 

1  Patervenithora./^oH/jwe^. 

4  Clarificafilium  luu.f npafjione.n.clarificatus eft apatre.TrU 
mo  per  figna  diuinitus  oftenfa,qu<efunt,folis  obfcuratio,terr<£motus 
veli  &  teplifciffio,&J)uinfmodi,quib.uifis  centurio  quierat getilis 
dixit.VetC  filius  Dei  erat  ifte.  Scio,perpafflontfuit  ciariflcatus, 
inquantum  per  ipf.m  meruit  corporis gloriam  &  exaltatione.  Ter.  Ma*  *7' { 
tio,quia  per  boc  uenit  in  totius  mundi  notitiam  per  gentium  creduii- 

tatem.  Granum.n.frumentimortuum  attulit  hunc multiplicem  fru- 
tlum.Uancigitur  tripticem  ctarificationem pettt  hic  lefus.  Verum- 
tamenquiagloriafiliiredi4ndaiingloriampatris,ideofubditur. 

5  Vt  filius  tuus  clarificet  te.  Et  nonfolum  redundat  in  patre',fed 
in  mnibus  adhxrentibus  Chrifto  perfidem ,  quia  bonum  capitis  ad 
membra  deriuatur,ideo  fubditur. 

6  Sicutdedifti  eipoteftatemomniscarnis.  Jrfc/?,own«£«. 
mannt  naturm. 

7  Vtomnequod  dcdiftici.Teradhtrenttamfidei. 

8  Det  eis  uitam  jeternam  .  Quiaper  meritum  Cbrifli babcmu* 
introitum  adgtoriam,quam  amiferamus  per  jldam. 

Hcc 


Va, 


MOI{^LITEI{. 
^uutus  efl  lefus  &fubleuatis  oculis  in  ccelum.ln  hoc  do 
W      cock,m  cfi  oramus  Jeuare  oculos.quia  fecundfi 
*in':enum.QratioefteieuatiomentisinDeum. 


3  Tateruemt  bora,clurificafiliumtuum  .  Per  hocoftenditur 
qd  per  patietiam  m  iribuJatione  homo clarificatur,per  pa 
tientue  virtutem.Et  Deus  clanficatur,nam  patiens  fuftinet 
adeiushonorem. 

f  Hsc 


ufy  Gl°{-orcl- &  Nicolai  de  Lyra.         h 

&?  a  H<cry?**»cW.Ordo,Vtcognofcanf  te,&qnem  mififli.i.  d  0/>«jco»/i<TOro<rtt;.i.acfiapcrtefuturumdiceret,clan 

Chriftumcum.piritu,qmcitamborumefl'evnu&ldlum  bo.gentib.pridicando.  Opusconfummabo,quiaiai 

vcrum  Deu.Si  cigo  co  modo  tc  clanficat  filius  ficut  deui-  pi ardeftinatione,  &c  pro  la  faclo eft  habendu,quod  ccr 

fticiptatcmolscrcatura:,  &fic  dcdilh  vtownetfHoddediiii  meefthuurum.Ilancpredeftinationein  fua  clarificat 

ei.dtt  ei  vitam  xternam.  Et  h*c  eft  vita  zterna,  vt  cognoicant  manifeftius  aperu,dicens:  Qua  habui  apud  te  pnns§  r 

ic  Sic  tecigofilius  dnsefler,i.f,cut 

SSJffiS^SS*.  *"™m-  Httefeaatemvitawerna.vtcognofcanttefo.  ,  ZblT^Z 
faciat.  b  lum  Dcum  vcrum,  &qucm  miiiiuldum  Chriitum.  E^o  2  tcmpora,itanu 

.  %2ff22£.  5 *  <larilkaui  furer  tOTam>  °pus  co»rum™uL'„Su°ddV  1  SS^L— ' 

E^tfctil!*8  diftimihi-  vt  faciam-  EtnunccUnficametupaterapiidte-     StaSffiSRS 

^  fc^r  a  AddcXtcramtnamcollocando.  b    Abinit.o  fix  pijtoi«;iiuti>.14cn\uc  Deuslichominc-m  _...„.,..,•..     > 

incognitione  magis  ittumccic  ,e.  metupater(apud 

viuerctendit.Quado     mctipfum    claritate  ,   quam  habui   priufquam  mundus     ipfumclaritate.lt 

aUtCm  Crit  plcnaCO-  ,  *on.,uodi.mhcPrrt.i!iamini  efl.iio  finepioueibiis.f. ,,,  ;,u<r  t  inine /utura.  nOtatlirgratia.r 

JmitiO      Cf  it  finC  finC  bNonqilodicrilsDcui.  u,uod  c.at  noiuunn  ludxis,  lcjuovii  cc  »  piter  iiHUJ.ouoJiint  fi.  .ll.habet  in  hoj 

audatio.F.thacceftil  t  Aroftoiii.*  ftteomnbntgcnti^u,.  nonaccepit.C 

la  clarificario  .  fed     ficrct  apucl  tc  .  Manifeltaui   nomen  tuum  homimbus,  5  9ct  Pafllo»dici; 
priushicclarificatur,  r  '      fummauj.ojaf 

dum  innotcfcir  fide-  tiflime  nouit 

.ib.vndcf^offc&ri/S-  fummaturum 

tauifuper  terram.  prorhen  3it:Quifecit,qu<e  futurafunt.Qazmmi,  ergo  v 

c  Egoteclarificauifuperterram.&THEoPHY.  Difce  hocloco  tur  hicdiccre  ,  quod  prior  parrcm  glonflcauerit,^, 

quomodo  clarificct  &  parerfilium,  &  filius  patrem.£j?o,in  patre  eflet  c!aiihcandus,dicendo.  Et  nunc  clarificamep 

qniUglorificauifuper terram.memo zddidit,fuper terram:in ce  pud umetipfun .aii.cn  de fufu ro  efi  vn umque,& eo c 

C  lis  enim  glorificatus  erat ,  U  ab angelis adorabatur.  Terra  \  t  iupri.vatcr dalfjca fijum tuu,  vrfi.te.da.Ezdem.n.t 

autemignorabateum:  Igiturquiafiliusannunciauitcum  tentia,nifiquiahicdidusclt  c!arification!^modus,( 

omnibuSjideodicit.^triActfwirc/w^frrcrraw.Omnianotitia  crat  racirus,quomodo  paicrclarificetur&:  l.liuscla 

DeidifTeminara,&:perfe£toopercquoddedifti  mihi,hoc'  patrem  luper  terram,parcrfiliiimapud  leipfum. 

enimopus  eftincarnationis  vnigeniti  iantftificarenarura  f  Hoimni.  Poflunt  r.xcolau  cideoIb.fidelib.,fiitutH 

noftram.&.proftcrnererectoreni  mundi,quilepriusDeu  hascclarificatioouaclarificatus  fijiusciarificat  panc 

faciebat.fc:  infererecreaturarnoritiam  Dei.Quoaute  con-  terram ,  fm  q>eft  praetetitum  pro  fut   ro .  Sed  cred  I 

/ummauithoccumnonduminceperii?Quotquordi6ere  eftdehisdiu.qui  tnncerantdifcipul;,cum  poit 

vulr,qui  vcnerant  ad  me  perfcci,  vel  quiafecit  quod  niaxi  eflem  cu  eis  fer.  e.  in  no.t.  6V  nullus  penit,nifi  fil 

mumomnium,&radicembonorumomniumnobisfub  U6his>i.Iudas,quiden.periif.Vbiaddir.?{«»c<!</( 

ftrauird?moneviao,&ieobicflovoraciflimcbefticmor  quooftenditcoiporalipfentia  fefuiflecu  eis,qui 

ti.Radicemhanc  neceflariofecuturierant&fru&usdiui-  fioneabilhsabiit.Deca:tenspoftadciit .  t\onprobts\  I 

na;  notiti*,propter  hoc  dicit,perfe(li  opus.  rogo,fedpro  bistfui  erediturifunt  per  veruutn  eorum. 

Opus 


NICOLAVS     DE     LYRA.  cluditur  filius  adehatc  ,fcdr.i:,gisincludhur^quiafecmiH'[k 

phum,fclus  cft  idt  mquodncn  cum  alio,  C~  iieo  tatumodo  ext  i 

*   1  Hxccft  autcm.Hicremouettjuandamdubhdtionem.poRent.n.  ludtpaliutitatemdicit:  Fdius autem  noneft «liusd  pairehH 

aliqui  crederc,<p  ifla  uita  ttterna  per  eum  fidelibus  ianda  confifleret  fed  tantum  in  pctfonai&  idco  quando  bxc  ditlio  folusad 

in  carnalibus  bonis,ftcut dicunt  Saraceni,qui  expetlant  in  alia  vita  fon&  refpeclu  termini  efsentialis  ,  ficut  cfi  propofito  ,  m 

ihvoluptatibus earnalibus.>&  diuitus ■'& confimi'ib.pr*miarifecun  aliam pcrfonam,fedma^is  includit.Et  boc patct per antl 

Vitax-  dum quod dic)turin Mchorano  Mahumeti,qn<e  tamen  vita  fecundu  uator.Matt}\i  i.rf.»i?i  J.w.Nemonouit  filiuiri  nifi  pa<  ,r 

temain  Tilofopbumdiciturvitapecudumi.Ethic*Tropterquodipfe^ni-  quepatrem  quisnouitnifi  fii:us.  iicrirnhacditlio  niftU 

cjuocoii  ccnnaboc eonfiderans dixit,  q>propbeta quemvocant Mahometum,  vni pet fonx,  1 efpe&u termini effcntialis c.xi hticrct ali ; , 

promittit  eis  talemfelicitatem  in prxmium^quam multifapientes  no  pater  non  cognofceretfe,fed  tantum  filius ,  tit  cfili 

attenderufit.similiter  lud&i  refurretlionejuturam  expetlant  ad  ui  fed  tantumpater.quod  eft  abfurdum  dicere. 

tamcarnalm.Etideofalicitatlvit£futur£  credunt confiflere  in  bo  2  Ego  teclarificaui.Mic /«/«//> ralioner},  quareff.tortin 

norum  temporalium  plenitudinet&  pacis  tranquillitate.  Hoc  autem  exaudtri,vid(licet,quia  fuit perfetle  obedicns  Deo  pat 

fmoKfr  j-a/Mirtorrf.H.Tceftautemvifaasterna.vtcognofcant  mendo,&  veritatem  fideiimer  homines  do.en^,&  hoc  t 

tC.yita.nMerna  fiue beatitudo  confifiit effentialiter  in  afpetlu  cla-  Ego  te  clarificaui  fuper  terra m .  Et  nonfolum eft  cxaud  « 

ro  ipftus  diuinitatis,prouttamen  habet\adiuntlamfruittone,qux  efl  pter pr^ditla,fed etiam  quia  adconfummationcm  myftct 

eompletiua  fflicitatis ,  ex  confequenti  uero  confiiiit  in  afpeiiu  bit-  nationis  mortem  conilanter  fuilinebat,idcoftibd:tur. 

tnanitotis  Cbrifti,qtt<e  eil  inftrnmentu  nos  introducens abbeatitudi'  3   Opus  confummaui  qnod  dedifti  mihi,vt  facia 

nim principaUm.  Bearitudo  attt  hominis  confiftit  in  contunUione  ad  fummaui,quia  iam  eius  pafjio  incipiebat,  quu  pcr-aQa  dix 

ttltimum  &  optimum,&  ideo  non  poffunt  confiflere  in  coniuntlione  matum  eil^vt  habetur  infra  1  g.f. 

adaliquodbonttmtemporalevelcorporale,  vt dicunt l\udes Sarace-^  4  Et  tucclanfica  mepaterapud  temetipfum  claritc'  J 

ni  &  ludxi ,  fcd  in adcptione  ipfius primi  &fummi  boni  per  aperta  Id  eft,iUiusglorie  quam  habeo  mernaliter  tecum  fccundum  wi 

•pifioncm  ad  fruitionem.  tem,fac  participem  naturam  mortalem  qtiam  affumpfipi 

Confiderandu m  etiam,  quod  cum  dicit  filitts  loquens  adpatrem:  num  falutem. 

Hxceft  autem  vita aterna.vt  cognofcant te  folum  Deum  5  Manifeftaui  nomen tuum  homimbw. Hhcoti\q frt 

vcru m.  Ter  hoc.n.non habetur,cpfolus  paterfit  Deus,  &fUiws  fit  rat  pro  collegio apofiolorum.Et  diuiditur  in  duas,quiaprinm 

triatura,vt  dicebat  jtrrius,quia  h<tc  diUio  excluftua  folustnon  de-  tur,q>  debet pro  eis  deprecariyfec*ndo,foi  matfuam  oratio»  t 

tcrminat  ly.te,vt  fit  fenfus ,  q,fo\wspater  fit  Deus,fcideterminat  te,ibi:Yater  hr\Q.c.Circaprimu  ponit  quatuorrationesM 

ly  Deii.Et efl  fenfm,q,illa efi  fola deitas  vera q efl in patre,& ficab  dum,q> debeatpro apoftolis deprecari.Vrima accipiturtxp< k f 

ea  no  exdudii  fHiusjed  magis  includitur,qa  vna  efl  deitas  in  utroq;  (ii,quia  erat  eorum  magifter,&  ipft  eius  difipuli.Bonus  au  £■ 

fed  excluditur,vera  deitas  ab  his,  q  dgentibus  colcbantur,f.  Ioue,  fier  dehet  "relare  pro  d  fcipulis  fuis,&  eos  diligere ,  &  boc  9, 

Saturno,&  confimilibus.Dato  etiam  quodhac  ditliofolus determi-  tiicir«r:Manifeftaui  nomen  tuum  hominibus,&C/  **' 

net  lyhe.  Et  fit  fenfus  ,q>  folus  patet  fit  Dtus,non  tamen  per  hoc  ex-  flolt  fuerunt  fpirifualiter  coniuncli  ipfi  Chrifto. 

clttdi-  1  fui 


MOi\^fLITEl{.  inftabiIes,quibonafrequenterinchoant,(ednonc 

j  Hsc eil  autem mta  atema.Yct  hoc  cxcluduntur  errorcs  om  Huius ca.refiduum  eft  oratio  Chrifti  pro  fuisdilci1 

nuim  inaliquobonocreato  beatitudincm obiecliuam po  Ientib.&:futuris.Etinhoc  Chriftusdedit  cxempl 

nentium.  tis  ccclefia:&curatis,vtprofuisfubditisdeuoteo 

I  opusiorfumviattitfuod  «Wifliwifci.Hoclegant&rctineant  t€te.  Necmoralirasaliamihinunc  occurrit  fup; 


ilQ 


J§7  ioannis      Cap.XVlL  u 

ysdcdiJiimibidemundc.crant.&THzo?HYL.Duohxcdice  habet  nabendo,non  poftidendo,neq;'.n.fpiritusdecrearu- 

t  jluit&quodnonfitaduerfatiusDeopatri.&quod  \o  raaccipiet,quxfubditaeftpatri  &:  fili6,feddepatredequo  D 

p  as ciu>  lit  credere  illos.propterea  dicn.  Quos dedijli  mtbi  procedit  fpiritus,de  quo  natus eit  filius. 

ul  .;/if,vtiaque.n.oftenduntiu-  per  hoc,  quod  dicif.credidi.  g  Et  clarificatus.Supra.  petebat  de  fnturo,  clarifica  me  apud 

■j  non.n.rapuit  eos,fed  tu  coprobaiti,  vt dlos  mihiiucra  temetipfum,hicfattam  dicit  &:  in  eis.Sed  Sc  hxc  futuracii 
•ei^iranoaduerfa  eisinnotelcet,  &per 

liesmihi,  ied  CO-  t    InGituendos.  Homini.  b  Dcquoiamnonfum.        c    Prafk-nm.  eOS  OUlHlb.Credentl- 

habcs>&cha  ,  .  b  e.  d  .^j^i-T      b^s  qnouad  dexte- 

ritemopater.        a  quosdediitiminidemundo-  Eui  erant,&  mini  cosdediiti,&  i  ram  pauis  utglori* 

-)    uitrant.  AVG.  Pa-    b  '     Infidepeitnaufeiatit.  b  .i  cognoucrunt.qma  a tcfum.  simul.n.patcrdcditom-    2    ficatUS. 

i      ,-       ..     -,  nia.ciim  eenuit  qui  hab;ret  omnia.  U        r*.  ■  t 

;ri;rat  hiiicutoia,       r  t        »  '      fi       i,M  3   "     Ettam  non  Jumtn 

ifilioomnia  c  fermonem  tuumieruauerunt.  Nunccognouerunt,quiaom-  4  ,«„„.  #th«o.qS^ 

terntC    CUm     illO.  ,      ,.a.         ....  -        P«ho«co6.o««.unl,qni»al«ep«t«,,.  r£     coaunuo     ^i.        * 

Sciokteiaquoeft     ma  Sux  dcc"iti  mihiabs  te  iunt.  Quia  verba  cjua:  dediiti  5  Namww  wo»  ^» 

triierc,  quidquid  .,  !"•  ..    .     i^->™t&t«nuen,nt.  _  mundo.  quandoerat 

ha  t.Mihieosdedi  mihi,dedi  eis.Etipiiacceperunr,  & cognouerunt  vere,c]uiaa  6  cum  eis  in  mundo? 
[h  cundumhomi-  d  *  simMitetuer*.  ciiK.dcitidemquodatcciciur.  ^  vidcntur else  abldr- 

ne  quinoiemper      teexiui,  &ciediderunt,quiatumcmifiiti.Egoproeisrogo,      da.fiquishaccexpo-      " 

flli)    fed    aCCepiiSe    e  »    .i.deditismrrndo.        b     Petquodiannonarntdemur.do.ftoquo  nonro^o.  -8    nat  UOll  CXaUUnata.    E 

eoiicit.Habuitali-  f  nonpromundo,iedprohis,quosdediitimihi,quiatuiiunt:  9  Alioitem  locopm- 
qmdoDeifiiius,  g  Etmeaomniatuaiunt,c^tuameafLint,&cIariricatus/umm  ^^^.crouobtfcum 
quinondumha-  m  Tiaiu^  b  o^iCl!^am.     e  Et  fi  /riu,  ful.    d  Cofp0rai  P«re  ..t...  XI  ^^iusnu  ,nunc 

.cmhOmOU-    n.  JC4ja  tardius  exiuit.  e     rxponit  quomododixit,non  fum  in  muiido»'  *  aUte  alia  VldetUT  dt- 

i;U   OUia    nundum  ..     J  <      r  „.  faensal.^sranrnmmouendo^  ,3  cerfcPotCll  lgUUr  VC 

:r. homo.  eis.Et  13  m  no n  ium  m  mudo,8c  niin mundoiunt, &ego ad  14 re dici.Nam quia  ve 

C  t?nOUerU>lt.Nc  PU  *    ythomorogatpaircmprodifcipulis.  Pateriam  propeelt  a(cenfio,&  rdeo  «omme-do   1$  nfimile  ei'3t  triftari 

>  .  *  .  tibicorpor.il  crrquos  relinquo. 

tat  LUCOgnitlOiam    1  Sednonfinemelpirituali  poremia.  10  eOS  VtpOte  qiU  lellU    "inmun 

r  ipeciem ad     tevenio.  t  Pater  fan&e ierua  eos in  nominc ruo,c|UOS dedifti      quebantur  adiutore  do,ego. 

.dlderunt  Ve-   J\      Homini.ueluerbogignendopaceromniadedit.    a  Modo  ferua  in  tuonominc,in  quoeosfeiuabatn.   *7  UeitltUtI,Olteudltqu, 

re,  oeoniodoquo  r  a  b  °2*^'*utr*h   ^E8oSlliucshomo-  18  patri  eos  commen- 

cu  dixit.Mouo cre  mihi,vtiintvnumjiicut&nos.Cumeiiemcueis  ieruabam  i9det,s:iiiQcuftodem 
aii ,  venit  horavt  ^oeisprsficiat,  quiaa  ' 

mljamini.  Sednec  . .  2,1  tevocorego,ierut- 

taleserant,  iedprxnunciatqualesfintfutunaccep-  uiipfeillosinnominetuo,  hoceftpertuumadiutonum,  p 

to  iiitu,finequonecieruaueruntfetmoneque  dixetat.  &:  virtutemquamdediitimihi. 

d£fi'oW;^c.l)nmaoratiofuit.CIarificafi.utfi.cla.te.a<:  i  Seruaeos .  Vtfint  vnuminnaturafua,(lcut  t&nos  inno- 

:.xequutus  eit  &  conclufit  in  fide  credentium.  Iam  ftra  fumus  unum,&  ideo non  ait,ut  fint  unum  nobilcum, 

p^rogatutpaterJeruet  eos  quos  ipfecorporerehquit.  autvtfimusunu  ipfi&nosficutnosunufumus,quianon 

.  mta  omnia.  Non.n.  quia  filio  dedit  patet  amifit  cum  fi-  funt  eiuldem  naturaj  cum  Deo,ficut  fiiius,iecudum  quod 

.uahucaddatuneaomniatua&ituameafunt.Vnigeni  Deusunum  eftcum  patre. 

nt  ouinia  qux  patns,per  hoc  q>  etiam  Deus  eitip-  k  Cum  eftem.Non debemus mtelligere,cp  pr  &  filius  alterna 

ndepatrenatuspatneftxqualis.  ,  timieruent  quafialterpoftalterum,  Simul.n.leruantpf 

I   tuumeajunt.baadi  ue  quibus  n.d.non  poffunt  effe  nifi  &filius  &c  fpiritufsan<ftus,  quieft  vnusDeus.Sed  lcriutuia 

[uocteau  6c  unctiricati  iunt,i.patris Sc  riiii,sc  p  hoc  nos non  leuat,nifiad nos  delcendat.  Cum  haloquitur  in- 

4  fo.um  iunt ,  necelseefti  vt  linr  eius  cuius  6C  ipfi  telhgamus  diltinguere  perionas,non  Jeparare  natura.Gau- 

S  quod  luprauixit  de  ipiritu.  Omnia  qux.  babetpatermcus.  dium,quod  lupraexprellit,  vt  fint  vnum  ficut  ac  nos,  hac 

.  tcrea  dixi,de  meo  accipiet,  de  his  dixit  que  ad  ipiam  elt  pax  lila  6c  beatitudo  in  fu turo  fa:cuio,proptet  qua  oni- 

cnt  tatus dcitatem,in quibus ilh eft  «quahs,oia que  nia fiunt,prop ter  quam  Je eJie ioquutum  dicit m  inundo. 

babet  q^ 


D.:ai& 


1C« 


NICOLAVS  DE  LYRA.  q uia proptcr vnitatem fuppofiti omnia,qua funt Dei, commxnicai* 

l1ie.MM.$ecundnm<£tcrnampr*dejtinationem.  tur  bomini,&  tconuerfo  rnodo  praditlo. 

1  milii eos dcddU.Cocando temporaliter adfidem & apoilo  13  Et clanficatus ium in eis. H.dquiaapottoli gloriam  eias iam 

■  mtatem.                                                                     .  partimcognofceba»ty&  depropinquopliiscognofciturierantJ^Hur 
I   : raundo.^tw* ante  vocationcnt  fuam apofioli  erant mundia-  ta  ratio  accipiturcx necefhtate imminente apofiolis ,  quia  Cbrijtus 

'.mtes,ficti t  &  cxteri  bomines.Secunda  ratio  accipii  cx  par  cito  receffurus  cratab  eis  ,  cuiws  coiporali  prefenda  erant  dcteclati 

'olorum^uifueiuntfeiui  obedientc;,  &  boc efl  quoddkttur.  & confortati ,  &ideo pro tunc mdigebant  ffeciaiter  Deopatriptr 

ittmonem  tuum  leruauerunt.Cor  uefciltcet&opere.  orationem  COrijltrecommendari.&boceslquoldicitnr. 

:ccognouerunt,quiaomniaqua;dedirtimihiabs  te  i4Etiamnonfum  in  amndo.ldcji,fuminpropinpio  rcceffu 

6ili\iiejl,a  eprocedentta.  ;   _  abets. 

'  ^  ia  vetba,qua5  dedi.  Quia  d  pknitudine fcientim  Chrifii  fa-  15  E t  hi  in  mundo  funt .  I{emahentes  in  tribulation.bws  mun- 

9tiredund.vHta  tn  apojivlu .  dants. 

i  pfi  acceperu nt.  Ootinnam  Cbrifli  retipiendo.  16  Et  ego  ad  te  vcnio. QJ.Tropter  hocpro  eis  oro. 

--tiouerunt  vcie,6cc.Ht»c.«.  cognouerum per  doUrinam  17  Pater  fancle  ierua  cos  in  nomine  tuo.  Vofitis  rationibus 

&  per  miracula^vcrumtamen ,  quia  talts  cogntuo  efi  fidei,  quibus  debet  pro  eis  orarejjic  1  onfcqucnter  formatfuam  orationcm; 

f*t>dt  r;Et  crediderun t.quia t.i  mc .  Tertu  vero  ratio  auipi-  q  diuiditur  in  duas,quia primo  orat  eis confcruatioen d rnalo,fecun- 

nr  tiarte  cujiodix  Cbnjit,  cut  apostoit  erant  fpectatiter  commtjji,  do,perfetiionem  in  bono,  ibi,  Sanctifica eos.  Dicit  e>go  primnfic: 

■  i,c{uod  dtcitur.                                                       ^  Pater  Jancte  lerua  eos  in  nomine  tuo,;'t/  eftjinfide&confefi* 
•  ^ro  eis  rogo.Hoc  dicit,quia  efftcacia  fu<e  orationis  tantu-  nc  nominis  tui. 

txtendnad.ckt.hs.  Uuamuis.  n.  fneljicax proommbus,ta-  18  Quos  dedifti  mihi.Ter Jfecialem amicitiam eos  mibiconinn* 

li  ponuntftbi  mpedtmeatum  ne  Jint partiapcs  tpjtus ,  ideo  gendo. 

19  Vt  fint  vnum,ficut  Sc  nos.  lde(l,vtfint vnitiper  cbari  ate 

to  his,quos dediftl  mihi. Quo  ad  efficaciam.  ficut  nosfumus  vnnmper  naturam :  Jta  quod  ly  ficut  non  importet 

<u\\[\i\\..setundum  (Utrnam  py#deftt>iationem.  aqualttatim,fed  quandamirrutationem  longinquam.Et  allegat  ecfe- 

a  omnia  tua  lunt,5c  tua  mea  Junt.iiyia proptcrinfe-  quenterapojtolorum necefjttatcm  rejfcftu buius conferualioms diui 

f*r<n'.em  vn-.onem  hnmanttatts  <C7  dimnitatu  in  Cbrijto  ptidioma  nx,dkcns. 

tun  iru„t4incatto,atiriLucttdo ea^quafunt  Inrtdnis  Cbrijii  Deo,ct  20  Cum  eftem  CUm  CiS.TrxJentia corporali. 

.  lutenimdcrr.orJtrttoCbiiiioihxcfropofitio  eftvera.  21  Seruabameosin nomine meo,&:c.cuftodiui. /</ ejl,firmi 

■10  creauujuuMyiia  Leit  fj  vjaio  cjt  vtratDcus  mortnus  ejt,  ttr  &fecure. 

1»**  *  Nemo 


U8? 


GloCord.&  NicolaideLyra. 


ho 


JJ.C 


iamnon  fufti  demfl 
ilo,cademgratp 

uorcs,  vtpcrfc- 
uerentin  veritatccu 
iusvmbrafuerutvc- 
tercslanlUficationcs 
i.inmcquilumvcri 


ita  li  vtillos  feceris  ferttare  fcrmonem  ruum,&:cu(tci 
amalo  in  vcrirate  fanetificabantur.  Manifcflu  atil 
qmddam  .  Sanclificacoj  in  vcritatetua  ,hoccftfepar. 
in  verbu  &:  pr*dicati<  >nem,  oc  fac  cos  facrificium,qua 
ritatitiKuminiltrarehuicluam  vitam  cor.fecrcot. 

d   "Mi,npro< 
nondi- 

Sedne.nlmeterF.titu»licunodU.  ~       I:..i«rii-      I    llS,(cddeCC1 

cos  innominc  tuo.  Quosdedifti  mihi  egocufrodiuiAnc-      bmmci  t;Ko 

|wUfp,.d.»in.tu.>«fif.tionI.  i*o«h.cde,..optopj.,.W.t.  3    tClT  Otat  LIO  hl 

niocxeispcnit,nmfiliusperditionis,vt  knpturaimplcatur  '   jam  fu 
NuncautcmadtcvcnioA^cloquorinmtfndo  vt  habclt  4  qui^tin  reo 
^um^cumimplctumin  femetipfis:  Eg^dcdic.s  fer-  6  .*  £flJ 

y  vbicunque 
ramcn  ram 
vtpolt 

8  poltrclurre 
f  Vcruerbv 

P  bume! 


A  ?>nmfnenu  lum  pcrdidifti,  cum  &;  ludas  pcnerir  molti- 
^,,Tl  i  fe  roce?crunt.Ouantum  ad  mc  attmet  inquit  nul 
quealu  tctrocei eran,  v^  amifi.fca  (cruaeos, 

\£S$£  £S£ESS  >  quo J  au t  a fcipfo  refiherint 
hocnihiladmcJ 

autemdicit,  vtfcrip- 
tura  iitrU-Uur, \\oc\ci\ 
omnia  qui  dc  lilio 
pcrditiomsprxdictt. 
ttcnim  &  in  Hal- 
misvariisde  iplodi- 
auclh&inahipto- 
phetarum  libri*. 
b  Sanfiifica.  Sictlt  CX 
gratiatuainccpnefr 
t  Supra  |anctificatio,pcrqua 


monem  tuum ,  t  &  mundus  cos  odio  habuir ,  auia  non  furit 
dc  mundo,ficut  &  ego  non  fum  de  mundo.Non  rcgo  vr  tol 

•     vhiadhucneeelTaiiifiio^&finonfunr  Je  eo. 

las cos  de  mundo ,  fed  vt  lcrues  cos  a  malo .  Dc  mundo  non 

1  i: o.         Sic  fer  jabaotac  i  b  illo  malo  quod  orabat 


*  toa. 


6tip./4J 


Sup.i.a 


uuJiamik"4-" [aeo.         aic  icrj«"j">-**.     .- ...v  ...-.«-»  •- Clt  COTll  111, >.v 

i.inmcqui  lumvcri      ^^  ficut&co-o nonfum dcmundo.SanCtiricacosin venta-  IOpcr  eostan  ufi 

taS,  qU«)d  ftlbdendO    D  '  b  ,    Qj'ain  carnencnpeccati.  Ildicatlim, 

apcrit:  scrmo tuu*  ve.         *r         tuus veritas cft .  Sicut tu  me mifiiH m  mundum,  ita  ,  a i\U;!u  Sc 
<.H,quodefr,egolum       «•.«■        ^   v^«.p.teM*«n»r.  b   n^to.ti.bcpeed.tt,  ijlibet,.ed< 

cV  e"o  miTi  eos  in  mundum  .  Et  pro  eis  ego  iandihco  me-  ,4mo  &  prrj 
ipfum ,  vt fint &  ipfi  fanclificati  in  veritate .  Non  pro  eis  au-  ; £™Z2 

*  \     v.feu.eururama.ou.fanain.ent,,,  *. ,1 1*1"^«-«^  «**    ,„vt 


vctitas.Grccc^r)'<La 
tinc  vcrbum  vcl  ler-  c 
mo,quieftvnigeni-  d 

tUSpatriS.  »  '.     V.feu.entaramaiou.fanmn.en.ur.  J^^^^r^    ^veibUUlfi 

vt pro cis'pmfn"So  e  tem  rd^o  tantum ,  fed 6^  pro eis qui creditun funt per ver-     Dc.; . pcrquod  I 

VtprOCl*  j-rtjm  cg  j,  Quodtupraderoli..p1uftoliihoedeoi«DibninmuI.  «ltiatrO,    t 

mc  hominem  lan    t  inla<uneQa^inp.ce.quUiuuunmregnumiun.futu.i,d  j gpaulus , &:  qm 

flifico  in  mc  verbo,     ^um  eorum  m  mt?jVt  Gmncs vnum  fint,ficut  tu  pater im  me,     crcdit. 
^^^Z&vc^mmam^cuo.l^icm    g    rtfm.fi*  •  Non,dt,  omn« j  vnum  ft 
ill  s  prodcft ,  quia  &  ipios  qui  funt  cgo ,  quia caput  &  cor-     vt  ilh  omncs  vnum  f  « •  fioir m  pate r  n  ™ 
pu  SntvnusqChriftus,fanaificoinmcipfo,vndeaddit,vr    fubaud.vnum ,  urnus •1^^;nfa^.™ 

r  ^^KS  -cat  manifcftum.interpre    ntuffaiUusin  ^.^J^^^  2 
-  tatur.nA— ^^nuliumineomcndacuatque    po ^^^^^^^ 


* 


NtCOLAVS    de    lyra- 

1  Nemo  cx  cis  periit,&'c.Hoc  dicit,<juiafua  perditio  uo  fuit  ex 
icfeilu  cnftodit  Cbriftijed  ex  malitiafua,ftcHt  dicttut  altquts  film , 
tnortieyeo  (tuodfacit  aliquid  dignmn  morte. 
1  Vtfcripturaim.Lv  \t.hicteneturconfequutiue,qmaperpro 
ditione  I  udtfcqunta  eli  impletio  fcripturs ,  qux  de  hoc  loquitur  Tf. 
40.  &  wi.ytfupr/taliegatumeft  l  J.C, 

3  NuncantemadtevCPermv«»»»fPtfw. 

4  Et  hxc  loquorin  mun.Hocdixitproptcr  hoc  quodexdittts 
tiusahqui  poffent  credere,  <p  no  haberetpotcflatcm  cuftodiendi  eos 
in  abfentia  ftcut  in  pfentia,idco  hoc  remouet  c//.Et  ha?c  lo.in  mu. 
falicet  exislens  inprtfcntia  corporali ,  acft  diceret :  Sic  loquar  non 
propter  dtfcSum  rirtutis ,  fed  ad  oftendendum  ueritalem  humanA 
natur£tompitienseis,ideofubditur. 

5  Vt  ha.gaume.imp.in  icm.Gaudium.n.  Cbrisli  de  rnwne  htt 
manitatis  ad  diutnitatcm,pcr  q>tam  illa  humanit.is  habetgrati*  & 
t'ori.c  plcnitudintm,vt Jupra  dillutn  cR c.  x.jld  hot  autern  trat  tn- 
\entio  Chriilt  orantis,vt  apoflnli  venirent  adghrbm  vcrxfntitio- 
nis.in  qua  aperte  vidcrcnt  vnionem  in  tpjo  ieitmis  ct  humanitatis. 
^tlia  autem  ratio  quare  apoiloli  indigcbanta'  Deo  fpccialiter  confcr 
uariyeft,quia  erant  Iudxis  odiofi  frropter  dotlrinam  Cbrisli,  &  hoc 
alle^at  Saluator  di. 

6  hc,o  dedi  cis  Icrmoncm  luum.CuflodiendTt  &prxduandu. 

7  Et  mundus  cos odtQ&c.Qttantum ad afjcfiioncm , licetfmt 
de  mundo  quantum  ad  corporalemprajcntiam. 

8  Kon  rogO.Vt  tpl.&C.Qi"* mn  expcditfidclittmfaluti,donec 
fidesfitpHbhcatjpcrtotummundum 

9  Scd  VI  feruei  cos  ■  ir\z\o.Dando cis  conslantiamin  tiibulatio 
nibns  inmincmibus  deproxin.o. 

; , ,  -  tc  tonfcqucntcr  orat  apcRolis  perfcfiionem 

in  btm  (i/.Sandifica  eos.ld efl,confirtKa.  Sanclum  enim  vno  nVtr 
doft^ntfitac  idem  qucdfimum. 


II  In vcMte.SciHcctfidti  Catholicx. 
\  2  Sermo  tuus  veritas  ctt.ld  csl,dofirina  mea  r,ua 
ttiam  tua  efi  ftcutfupra  difium  eft  c.  7.  ifta  autcm  coiifi 
flolorttm  fafia  eft  d  Deo  patrcqmndo  ;n  dte  Ventecofies 
rhum  faufium.Et  nectiffitas  huins  cnnfirmationisfw^^ 

1 3  Sicut  tu  mc  mififti  in  mundum.^(i  vcritatetnjM  * 
nx.  ditendam .  .         I 

1 4  Et  cgo  mifi eos  in  mundum.^^nc  dounnam 
dicandum.Lt  notandum  cp  dicit,mift.id  eJl,mittam,loqum 
ropermcdumprttcritipropterccrtitHdinem  euemusftm  1 
apofloli  non  funt  miffi  adprxdicandumper  mundum,  mft  ft 
ptionemfpirituffanfii,ittetantefu'JJent  miffi  ad  prxdicandi  » 
uitatibusIudauelHdtistantum. 

1 5  Et  pro  eis  cgo  fanftificabo  mcipfum.  Id eft,  f-tcru  w 
carne  offero  tibiacceptum. 

1 6  Vt  lint  &C  ipfi  fandificati  in  veritate.f ic ut.n.  vetus  f 
tumper  fanguinis  efjuftoncm  confirmatum  efl,ficconjjrmax 
tcslamentifafia  eflptfr  ejjufionem  finguinis  Chriflh*t  Qfu  h 
Jlolus  ad  Hcb.nono. 

17  Non  pro  eis  autcm  rogo  x^ntum  JJicccfequc 
oratpro  toto  fidelipopulo.Etdiuiditur  in  duas,quutfttm  t 
eis cDnfeht»utionemgratU,&fecundoglotin,ibi:\}3XCt qu  l 
f\'\\m\m.Dicitergofrimofic:  Nonpto  eisautcm  ro 
tum^&c.Pr-  omnes  vnumfint,in  rnirate  tbaritatis,n '/" 
confifiitptrfefiio  Chriftiana  religionis,  quiaptr  hocmrrl 
fi(t  coniunguntur  adinuiccm  &  capiti  bvmini  Cbt tfio,  & 
ipfi  De$.quiadh*ret  Dco  unus  fciritus  cfl,  utdicitwt  l-Cc- 
fic per  confequcns priwum  principiutn  quod  efl  Dcus,cor,  »J 
honuni,qui  eft  quodammedo  c.mms  creatura. 
is  Sicuttu  pater,&c.vnum  fmt.rioeflibitUHt*'*'! 
fcdcuiufdahnitatiouis ,  quia  Chrifli  bois  &  Deitfl  untii-' 
lis,a\iorum  auiem  hominum  a  Dco,efl  tantum  unius  tbaru  P 


■Bl 
f( 
U 

u 


IH 

4 


121 


I 


oannis 


x  i  &ipCt.ln  nobis  dicif,vt  quod  vnnm  funt  fide  &:  chari 
te,uinasDeitribi>anr,vr  nucautem  luxin  domino.- 
5  «•wwn.Mundjshicaccipiturptoomuibusiliisqui  vnti 
foJ.Nec  hocquod  Jiint  facit  cam  vtcredanr.quia  potius 


Cap.  X. 


1191 


f    roiu.tion  porcft  non  ficri  quod  vult  omnipotcs,  fed  il-  1 
lavolunras  liominis,dequadicit:^o^//c«f  c«o  voto.  m«  i* 

g  ^^.Ideft,incoclo,vbiincarnemoxfuturusfum,vel  d- 
iicutd!citNicodemo:Nemoafcenditincc]um,uififilius 


jL1  .iNcciiucquuuu.nl  Huiwm  vi trcudiu.ijuia  ponus     ncuroicit  JNicodemo:Nemoafcendit  incclum  nififi  ius 
crtcndovnu  iunt,quauis  vnu  cflent  natura,  diffcnticndo    hominisquieftincelo.Nondixit  eriMedeft  Drrerverin  Sl,PraJ 
taienab  vno,  non  •  *  L  _  _,-_**  d  <*. 


taten  ab  vno,  non 
ers  vnum,fedora- 
doixif»vtmundus 
creit,  ficut  orando 


Rogo.         a    Vnitas  fanftorum  hic  vtl  in  fiiniro  non  efl  eanfi  fidei.fed  mercess 
b     Itahntvnum.  c     Proeis  vthomo  rogo,&  ut  Deus  facioquod  rogo 

&  ego in  te,vt  &  ipfi  in  ndbis  vnum  fint,vt mundus  credar, 

meS   VtlU    b  •  rn.    r  .       .        ■«nal.t.tis.        j     Djbot«umtgoDeu,, 

iimcfi  tertiofub-  b  quia  tu  memiulti.Etego  claritatecjua  tu  dediflimihi  deadi 

aUCltUr,rCg0,Vtnifl    C       •    *     In^"i"tef,cuat  Cupzpnfid^  b     VriintvnnmpcrmevnLmmedhtorcm      c     In^ciaiiate. 

dus redat.  d  eis> vt  «iit  vnum  iicut  er  nos  vnu  iumus.  £30  in  eis,  &  ru  in 

r      t  fiQQ  djTl      C^T  'a  ^UDra  ta  nttnn  utfinrunu.hic  cnnfiirnati.ihf  rr+Aat-  i,:„,«„„„r^«»      t.     tj./i  :_/t r_ 

.^'heoph,  Qua 
len^lcria,  feu  ds- 
ritaau  datam  effe 
riic    F_nn  npx  Dd* 

Tnata&pfignaf  j:ar'no]"t'   =.,c  ItaT,umv      d   ^*f!^.«^.^>w«^W?: 
cflrinas,&  alia  g  diiti  mihi,voIo  vtuoifumego,ckilliiint  mccum,utvideanc 

'     P5P^,"fe™™jhi^™'n,'u^lmi^i,Deo,cummcgenuinitibiiqii.-ltm      b      yideant.quia 


,a  Supratantiitnutl.nrunu.hicconfumati,ibirredat,hicccgnofcat.  ~b     Ideft.ipfi  confummati. 
Hoc&ibiachic.qunnfepar.bilemcharii-ttmpattiscVfilii-.modocredimus,  tunccognof.enus. 

me  utfintconfummatiin  vnu,cXcognoicat  mundus  cjuiatu 
me  mififti,  cXdilexilti  eos,  ficut  ck  me  dilexifti.Pater  cuos  de 

-a    ^tii.idiuxiflieosinme,reripeeosmecu.     b     Confummandos  in  tantam  fpem  erigit  qna  ma 

d      Nonat,crcdant   quiahoceft    n,cr.  c  hdtitnon  fides. 


|uquegloriamco 
cor.ae  J.ilicer,  vt 
£ainum,iitaenim 

■amaiorefiqua 
ca  ux  fsgnorum. 
Na  Jicut&iDeum 
atir  ramur  quiano 


di  m  inquo&nosdilexit,-  przdeftinauit  tunc.quod  in  fine  mundi  fac 


rem  rjfonx»,  m  qlia 
&:Deus  homo  ei% 
&homo  Deus.  Vt 
i  vbiegoJumdeitate 
no&:  quxtatur  vbi, 

2  quiadeiiasubiq;efr, 
cu  quoramebonus 

3  eff,erfinon  ubiqnc 

4  ficur  ille.ut  Jatroni 
dicit:  llodie  mecum 

5  eris  in  Taradijo.  Vn- 

6  de&  nonfatis  fuit 
dicere,ubiegofum 

7  fed  addit,  mecum, 
quiamileri  poflunt 

8  effe  ubi  iJleert  qui 


IiICXJ, 

f. 


.       t       "  1— ■  ■»■-■»  >_-w«»i»  iji.uciumuii  tunc.quoa  in  nne  roundi  ratiet.  o    Cllt   uui    mccil  UUl 

ciaritatem  mea  cjua  dediftimihi,quiadilexiiti  meantecon-  9  nufquam  deeu,  led 

Ideohoc  eisuolo.quiahifolidemundotognouemntte:        Ii.iqtius,    Iuflum.     Wcdiator.  lO  foli  beati  luht  CUKl 

uitutione  mundi: t  Pater  luite  mundus  te  no  cognoui t.E^o 1 2  ljlo'9 

a     Per  me.  Perhoccognouerunt.quia  tu  mc  mififti.frjo  grar  a  notienTnt.  ^2  ^l01^1 


i]lo,qm  no  funtbea 
autem  te  cognoui,oc  hi  cdqnoueruntjcuia  tu  me  mififti.  Btli  Jo»quiaftuutur  «Ho 

Pe^fidem.  Peifpeeiem.  I  ij.  Uldent  lllum    flCUti 


nSJr^aui1  h  not"^fecieisnomentuum,  &notumfaciam,  vtdileetio1*  eft,A 

16 


cjua  dilexifti  me,in  i  piis  fit,&  eeo  in  ipns 
:.  ita&iliiin-  r  & 

:.oc  loco  a  concord  la  dico  fiant  cJari.K^o  in  eis  &  tu  in 


cumillo,utcxci  in 

17  Juce  nonfuntculu- 

ce.  Nee  boni  nunc 

ita  funt  cum  ea,&:  fialiquomodo  per  fidem  (unt  cum  eo. 

h  yideant.Cum  m  forma  ferui  clarificata  uidennt  iudican 

\o  «mso  qmn  &r  pater  m  nobis,cV  nos  in  patre.  Sed    te  bonu  &  na)u,tolJet  Jpius  ne  videat  claritaum  Dei  qua  r,  x6  B 

ueleoltedir,excuiusplonahocdici{ur,  fcut    Deus  eftq  Joli  mudicorde  uidebut,Q;eriteis  vitaxtcrna.  Mar.^a 

uod apoltolus  ait:^cb-  Chri/li  chriflus  autem  Dei.Vt  fint        *  THEoPH.Nofi  enim  dixit  ut  fruantur  gloria  mea,fed 

1  kLC„?.P.e^C1/-recond,ia.tionS  Pe5  media-    utuideant.Homini  enim  requies  maxima,ujdere fihu  Dei 

ha;c.n.eftoIsgloriadignoiG,quod&  PauJusdicit:  T^osau 

tem  reuelatafacie  glorix  Dei  conieplabimur.  Oftendit  igit  hoc 

eoquodnon  fitquemadmodunnnc  videt  eisin  uili  habi 

tuinueniendi  tuc,(edingIoria  y  habuit  autepditu  mudu. 

uqinaixme    i    ^rrfi/e.DiJectioquapater diligit  filiu eft  lnoninib. iu- 

;ipp>nejno5,ficutJupra.Sicutiiiififtime,  mifi    ftis.quia  membraeiusiunt,&:  diJiguniuriniilog  totusdi'^' 

ntquja  mcmififti,nufi  illos.  Jigit,io  fubdit:£f  egoin  ipfirfum.Q  Quiaego  Jum  m  ipfis,  F 

u  t  tjtraxifti  ad  me,fic  &  ego  elegi  eos  de  mu    aliter  eft  in  nobis  ut  in  templo,noi in  ii!o alitcr,  qa  nos  Ju- 

•ai  110  iuiu  uati  ei no  iunt fm,&:  fi  poteftas  fit ei  olum.     mus  illc,cu  lecundu  hominem  eius  capitis  fum uscorpus. 

f    Volo.  g^CAR 


1  t\     i r^-'""*-*  »v«-«-'"wuidiiuiic   jjci  uicujd- 

Utfcrlcdta  beatuudinefruamur,  vbicognofcer  mu 
•r.t>cciequodmodopfide.Egoi'um  in  eisad  ouos 

li  &  tu  in  me.mundu  tibiper  merecocilians.  Vnde 
iocqaod  (eqtur: Dilexifiieos.Qaii in filio et  mebra 
*git,ficut  &;  me,noquoda:qualiter,(ed  quia&me 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

mun  Ht  c  addrt,    uia  ex  magna  cbaritatis  Tenitatcqu&fuit 

U  ma  tcckfiajmdti  loucrftfunt  ad  veritatc  fidei,i>t  habetur 
W&+.Et  tjHi,.  per  prtditla  pojfet  aliquis  credcre  rp  filiits  non 
«  ferfttlioiiis  apofiolorumjicut  &  pcter,idco  hoc  remomt. 
t  go.  L^uia  pi  as  mbacufo  um  per  qnam  declarata  eft  diuinitas 

mteftapoflolis  aChrifto,»tpjtet  Lu.\o.c.&  Mat.io.a.ta 
■t  eis  banc  ptatem^  ipfe  habuit,quia  Chriflus  virtu  e 
f<  miracula  fecit,apoUoh  aut  nonpropria  virtuxe  fed  virtute 
Hniraculafaciebat^propter ^'imiraculisfactcdis  nomc  Chri 
"*abat.  j  \TK\\m.i.vtfminvcravnitateeccleft&<& abfq^ 
rVn-    4  ^Soinci,&:c.inv.^;j/»er»»»io»c»M6Mwa»,>4. 

m ad  Deumfatla  isl  vnio  totius  crcatur^vt  ditltm  esl. 

P  Jgnofcat.Tr  r  opera.n.ntiraculorum  ab  eisfatla  adduttus 

■foj  adfidci  charhate,&  cognouit  diuinitatem  CbriHhfcfa 

«item  fiue  amicitia  Oei  ad  apollolos,quib.aderat  diuina  vir- 

*<erib.miracu!o(is.  6  Pater quosde.mi.W/comyiVc/ifto 

■Ihovemgi.oritdi.  Paterquosde.mi.Peryfraw/u/??». 

Ho.rt  efiy  ro.&  deftdtro.     8   Vbi  fum  t°o,&c.Ideft,in 

f\tatuuitne,i  </,a  ia erat  Chrifitts  atlualiter  quatu  ad  alam, 

|7J  rincmliorpars  hominis.     9  Vt  videat  ch.Idefi,diuini 

p  .  peUliter.daruatZ  corporis  mei glorificandi ,  qtiia  vttaq; 

4«  bttfiUus  apatrcvnam  xternatuer  ,  aiiam  ex  tcmpore. 

^zdi.&cc.Hocpatet  quantum  ad  Chrifli  deitatcm,fi'miiuer 

'     ad  bl*n"MUtl,iiiquautv  Dcuspater  ttcrtialiter  pmdcfli- 

nauit 


pauit  ipfum  ad  hancglori  im  &  txaltationem.  Et  confequenter  oflen 
dit  Saluator,quodfua  oratio  jit  exaudibilis,di. 

11  Pareriufte  mundus  te  no  co.Licet.n  vhilofophi  Deum co- 
gnouerunt  quantumadeffentu  vnitatem,non  tamen  quatum  adpfo 
nalem diftint7ionemi& ideo noncognouerunt proprle loquendo  Dch 
patrtm.  Similiurludxi licet  de  hoc habuerint  aliquam cognitiane 
pcrfcripturas prophetarum  lequentes dc  difltntlione  perfonaiit  in 
dimnisjlla  tamenfuit  in  eis  obfcurata  cx  inuidia  &  odio  ad  Cbrijiu 
vt  fupr.ditlum  cfi,&  ideo  non  cognouermt  Deumpatrem,  nifi  lar- 
geloquendo  de patemitate  inquantum  patercfl  omnium  crcaiione. 

1 2  Ego  au  t  te  co.  Qiiia  inquantum  Deus  cognafit  patrem  notitia 
comprehenjionis,&  inquantum  bomoptenius  cognojcit  quarn  aliquis 
angelus  quantumcumque  beatws. 

1}  E t  hi  co. cja  tu  m e  m i.Qjiia  apoftoli perdotlrina  &  miracu • 
la  Chriflihabucrunt  notitia,quodipfe  effet  miffusprofatute  mundi. 

14  Et  no.fe.i.nomepatermtamproprie ditl&  i>i  dtuihis,  &  per  cii 
feques  totim  trinitatvstftiia  cognita  vna  pcrfona,&  atix  cognofcu- 
tur.Ifiud.n  nome»  fanttiffm/s  trinitatts  quvd  erat  alrjs  ignotum,  vt 
prxdiftum  eH,per  dotlrinam  Chv.HifuitnpoJtolis  reieuatum. 

1 5  Et  no.Qniapoft  refurretlionc  ChnHi  quando  aperuit  apofiolis 
fenfum,vt  jcripturas  intelligertnt,&  poti  miffionem  fpirituJsanSi, 
apofloti  plenim  cognouerunt  myfh  rium  trinitatis. 

16  V t  dile./d  eflfpiritHsfariftus  qui  cfl  amttr  Tatrh  & filij. 

1 7  Iztcgo.QjtiapergraUamfpiritwsfanclifatlifunt templum & 
habitaculum  Chrijii. 

*  CAP. 


Liic.  24. 

P 


i. 


<A     D     D     1    T ■'    J     0. 

■vbidkitur  JB/^i/.Simihteretiam  Iudxi  refur- 
r!'turan)exicc"tant,&c. 

.  .nodtrui  muttas  erroneas  opinioncs  habeat  cir- 

cajutu- 


cafuturam  vitam,fimititer  circa  ftatu  rcfurrctJionis,  antiquitamg 
eorum  er  autentici  non  crcdmt  faUcitattm  vitx  futnra iconfiUae 
in  bonorum  tcmporaiium  pltmtudtne^vt  fup.de ilanm  m  additione 
Juper  Lm.  1 4-c«. 

Tomus  v.  S 


A 


u?j  doi  ord.&  Nicolai  de  Lyra         i< 

CAPVT      XVIII.  'n  hortodcliciarunr.,in  quc  huius  frculi  torrcntem 

*  ri^MfefffeScouirat  difafulosinrroduxit.  r  .     ...  _ 

b    H.  Emffut  eil  cum  dif  ipniis  fuis.  *  Theoph.lactvi.  d  Cohortem  Non  Iudcorum.fcd  rni.itn  a  prcfidcfcrt 

Sft^jTianlocaa-filentijofficinasquxrcreiolcbitdomi-  dinclegitim«pote(tatis,vtillistcncnrib.nullusaiidl 

nus,_- maxime  fi  qaarjdo  myfticum  aliquod  tradebat.Vn  filtcrc:vcl  ctiam  fi  quis  auderet,  contra  tct  non  poff 

•  i  _  __.  __.   -— .   .  V.  r      t#    t  _  -        l\  I  II 


t  M.tth. 
:*.  -. 
>Ur.i4.C 
J.U..-U 


pibus  u 
-criiotu. 

T  _■"«« 
w.. 


autcm  ludas  cogno 
JcebatquoJ  ni  hor» 
to  hac  hora  cfTct  lc- 
iuscx!  non  m  domo 
dormiens  f  Scicbat 
dominumfrcqucn- 
tcr  extra  ciuitutcm 
pcrnoctarci-capro 
ptcrctiamtunc  exil 
le  foras.  htalitcr 
ipio  fcfto  maximc 
huc  moicm  lcruafte 
crcditus  clt  docens 
difcipulos  fuos  luh- 
blimius  quiddam . 
Doccbat  autcm  in 
tahbus  ocis  my- 
ltica. 

lam  apofiohs  m 
agroculto  6.fiutuo 
foopofc  p-r  aflidul 
pridicationcm  con- 
ltnutis,  tepore  pal 
fi.,msinhoitumpa 


CAPYT     XVIIf. 


C  ^e.il.  No< 
ditur,  vt  n  »c 
quxindicfrc 
adetantinuen : 
f  SubataiL& 
i/ui  trude.  eu.  cu  j 
eolculohic 


8 


Ko.i  ante,  fe-  iflis  6nifs  non  qiunl  in  bort  un  mox  introiret. 

Tranlie    » ilelu.lti'  1 1  Gcntfj  [ 

|  ALc  cum  dixiflet  Iefus  egrelTus  ct.cum  dilci-  , 

Qj»bibi:det.  r:«>c    huL   fit.uU  O  Jroncbumbi-tioeorum. 

pulisfuistrans  Torreniem  Cedron,  vbi  crat  ,  quod  ajil  cu. 

i    Noc  ftati  n,'cd  4u'bul- j.ii  ii..  .   hii   ^      *Mi  nati-iit.        b    \  bi  ltldlCUIlt 

ipfe  |uf  uii   cciouc  I  COmpr- .••  id  e      . 

hortus :  in  quem  intrdiuit  ipfeSc  difcipuli  cius  .  Scicbat.au-  ^  S oc^^*jVj 
rcm  Iudas,qui  tradcbat ,  cum  locum ,  quia  klus  frequenter     fortcs  n.oritu  | 
conueneratilluccumdiicipul:sluis  .tludascrgo  cumaccc-  *  J«l,|j vir,otc 

batquidcmcJ 


pilTctcohortem,cVTa1  pontificibus  &Pharila.is  minil.ros 

0    *  a     N^»c..imctat  i  .fjuj  idco  .umlucerois  4V  ';ribu    v   li  laterev.  Ilctni»  iurrcrc;ur.  ' 

Ipllarctndeiunc  lib  lumrn  pan.le.         b     Vt  hii  fi    ui  cuin  .lcfenderevilltnt  cxj  ugnaicrtur. 

c  vcniitilluc  cum  |  larernis  &  facibus  &_  armis  .  lefus  ltaque 
{ciens  omnia  qua.  vcntura  erant  fuper  cum  ,    proccllit,  8 

Noni  •  o  ansqui  i  vcllcat.quem  ciicit      m    1  ciui  ut  .jux  •  bi:.t. 

ckdixit  eis:  Quarm  quariiis ?  Refpondciunt  ei  :     Je.um 

-     Nonab.  onditfe,  ed  ofttodjc 

„..._,  _-     3  i  c     I  0    10  pc_taut_s  Ai 

f  Naz_arenum  .  Diciteis  Ieius :  Ego  ium.  Stabat  autem  & , ,  [iiifU  rcuo  - 

Q  :ali  ncfcis  faSi  rotum  vclpo.  us  ur  6;noof.ub  tum  i-deret.  intCrtCliaaU 

Vt  crtro  dixit  ' 


hendi,  lc_ 
quando  volu 
h   ^tbi>rittre 
interrum. 
pereuan 
que  d.cn 
cgo  fum 
.11,; 

i  ICtlO 


B 


t.4-b 


[^w^uSS     Iudis  qu'i""'tradcbat  eum  cum  ipiis  .    Vc  crgo  dixit  eis,  ia  cadnnr. 

tior.s_quundefeito  g  cgo  ium ,  abierunc  retrorfun? ,    q(  ccciderunc  in  terram;         *  T  h  e 
tcntatus  vicetat ,  in  h    °  lactvs.Pi. 

hortofuos  coionat.  quidem  cos. 

Vndeaitlationi.^mfnrfiwiiA/.feo.wc-.erixM^-r-^yo.  trorlumcaderetdeclaranspoiaiam  iuam.-Cquou 

c    ^.erii;.lnhortocapituivtdelcretpeccatQc6milTum    fionem  venitet.Adhxc5thocpiouidenb,vt  n«  qu 

in  horto  <r^* 


Piuiiio. 


Cearon 


NICOLAVS  DE  LYRA 
C  A  P  V  T  XVIII. 
Aec cum  dixiflet .  :Hic  tncipit  cuangelifta dcfcribere 
Cbrifli pafj.oncta  &  mortf.iffu  autemfuitper  ludaos 
incboata  &  per  gentilesconjummata,f  cundum  quod 
Cbriffm prxdixerat  M_r._o.c.Filius  hominis  tra- 
detur  principib.facerdotu  &  fcribis,--  pdenabunt  eu  mor 
te,rradcnteumgentib.adtlludenduni6-flagellandumS_ 
crucirigendu.£r  ideo  tuangeLlla primo  o/lendit ,  tjuid  Chriflns  a 
lud£isjitpalfus,f  c<ndo  (futdagentibusfe.ca.TancetgO^.Tri 
ms  m  trcs  qa  prtmo  defl,ribit  euangetifla  qualtter  Clmflus  a  mini- 
flris  lndsoru  fuit  captus  fecwido  qualiter  a  miniilris  fuit potifici- 
bus  traditusjbr.Qohots  quoque.rm.o  qualiterapbtijicib.co- 
ra  Vila.eft  accufatus,ibi: AdducuM  ago.Ctrc-s primu  tuangeli 
fla  tria  defcribitprimo  fditionis  locu  jecundo  fditoris  appaxatum 
i->j,ludas  crgo.Iefus  itaque  {cicns.Cucaprimum  fciendumy  qi 
Cbnflui  imu  ad  locum  extra  ciuitatc,ad  quijiiebat  rcntu)  umpro 
duorew,ft  oflenderetfe uoluntarte  (ubire mortem.0  hoc  ei~l  qu od 
_,.C(*«r.Il._ccum  dixiiTer,6_c.trans  torrentem  Cedron.  Ce- 
dron  nomen  cfl  torrentis  mter  ciuitatcm  Urujatem  &  monte  Oli- 
uett  currispcrvalle  Jofapbat  qux  e(i  inttrmedia.  Etdicebaiille 
torrens  Ctdron,eo  quod  m  ripa  illiusfluminis,fiue  illius  torretis  na 
fcebani  multi  Cedriyhtc  cmrii  fluuius  appellabatur  torrens,  pro  eo 
quod  aumodum  torrmtis  quanaoqut  habet  aquas  quandoq;  nvn. 
2  Vbierat  hoitus.f;  //t  irat  locus  ilaufus  cbuenicns  ad  tapte 
dum  illus  qut  efscntmtra  ipfum, 
l  \n  quem  in.ipie,8_  di.tms.Offetens  fc  captioni. 
4  Scicbat  aute  6_  Iu.qui.tra.eum  lo.t.v  quopatet aptitudo  h 

ci  ad 


ci  adcapitdum  Cbriflucx  trib.  primo  quia  erat  a  ciuitatet 
&  pft  quxrebanteu  apereftne (trcpitu  tu  barum  >. 
a.fecundo  quia  erat  claufus:&  tertio  quiaproditoricognil 

5  ludas  dgO.Hic  defcr,bitur  pioditoris  appara: 
de tribus  (e muniuit .  Vrimo  demagna  fvuclate  forti 

6  ideo  dicitur. 

6  Cu  accepilTetcohort_.y..//'cff  «;//:«>»  aprxfideaji 
vtftc  multitudo populi  fi  [uperurniret non  anderet  impedl 
prodhionem ,  propter  tuftitix  phhliae  timucm. 

7  Etapomificib.&  pha.miniftros.rvf//c/.;-&crr'f_.' 
abrtraque curia,fcilicet potifias  et impetatoris.Secundo 

fed  IuJas  de  fominc cotra  noclis  tencbras  quod  notatu 
Venit  illuc  cum  laternis  6_  racibus.Tc , «»o  munitu 
fi  yetlenteius  proditionireftJtercy  ideo  fubditur.  Etarn 
_  Iefus  itaque.H/c  ofienditur promptitudo  Chnfti 
&  hoc dupliciter  primo  quia  Chriflus  (e  non  occultauit,fet 
defenrioneprohibuit,ibi,Simon  ergo./s priifa  igiturf 
Ielus  ita.lci.omma  qua:  ven.erant  fu.cum  procel.i 

9  Quem  c\uqt\.Ex quomamfcsle patetquod [uayou 
ptus  t\i,qa  tumjciret  omniafutura,-vt  fupra  dectaratumj 
nonje  occultauit,fed  magis  qu&rentibus  eumobuiamiuit. 

10  Refponderut  ei,^ irtute.n.diuinitatis  faiiii eft,quo 
tcs  ad  capicndum  eumprimo  non  cognofcercnt  eum  ettamj  i» 
pulus  qui  vcncrat  ai tradcndum eum,undc  fubditur. 

1 1  Stabat  autem  S_  lu.Ftpet  hocfecundo  o(ienderetur  M 
voluntatefua  caperctur  quia  ex  quo  cis  erat  incogr.itusf 

eis  rccedcrc><cy  nonjotumpatuit  bocperpdida,Jed  et 

per  boc  quodfubditur. 

ia     Vt  ergodixit  eis,5_c.  Si  enimuno  uerboomt, 

.:■ 


M  0   l^^t  l  I  T  E   R, 

+  i    Hi«c  curti  dixiffet  lefus  egrefius  efi  c«  difcipulis  [uis  trans  tor 

r^ifr-m.Qui  inrcfpretatur  triflis  rncror.Perhoc  igiturqff 

Chnitusiuit  iflncimminente  fuaf  paffione,fignificaf  qct 

C«ptio-  Chrini.inusircvolcnsad  martyriudebetimmines  (uppli 

«*•        ciuin  pra:cogitare,5_perpatientiale  armare,  Vndedicit 

i:(^inishomilia.??.Minusenim  feriuntiacula  q  prcui 

dc>tur,&  m»s  tolcrabilms  mala  mundifufcipimus,licon 

rr i  h  ic  per  piouidenti*  Clypeum  munimur. 

j  Sciebat  autcm,&  Iudas  qui  tradebat  cum  locum,  qafrequentcr 

.      '  I 


le[usconuenerat  illuc  cudifcipulis  fnis.lnlCtquos  erat  1 1 

Chriflum  tradcrer  ficut  Sathan  tuit  inter  filios  D< 

€t\im  Iobafflclionibus  moleftaret. 

7  lefus  itaque  fciens  omnia  qux  ventura  erat(uper  eu pt 

(//c;r«..Quxiitus  atnem  a  turbis,vtfacerent  cum 

git  folus  in  montem  docens  inhoc ftigerc  niund 

nores6_promptum  efiead  labores. 

1 1    ytcr.dixit  eis  ego  fum,abicrunt  retro  &  ccci.iutrr. 

caditretrorftim,nonvidetfuicafus  periculum  1 

labentesiaculpam,nonv»dent  fuilapius  uiifcri. 


§t 

icq 


sh\ 


tL  ioannis      Cap.  XVII I.  1136 

1   -os  non  peccalTe  eo   quod  illis  fecrederet  &manife-  inffuseftnoportareperam  neq^duastunica^glac/ium  ha-  D 

a  r  ppter  haccoftenditeis  hoc  miraculum  q>furficiebat  beret?  Dilce  qi  pottauerit  illnm  in  vfumagni  pafchalis,  et 

jpdlendoseos.Vbiautin  malirialuapermanferunret  poftcccnam.Velcp  timensinfidiasolim  in  hocpr^patane 

Tmiraculum,tuncfemanibuseorurmpermifit,&vnde  rit.  Quodfidubitasquocum  iufTas  fuetitnonpeicutere 

r  r oclo  vfqj  ad  vltimum  horam  dile&ionem  erga ,pxi-  iliis  vt  homicidis  leftitent?  Audi quomodo  non  femettp- 

on  relionir.  fum,led  magiftrutn 

,'ite  bos    ' abhe  Vtbeneeumcognofcantneerrenlmcaptione.  ,  -^  vltUS  fit  IliaXime,  UC 

\  cvsTiKvs.Fa-     Icerum  ergoincerrogauicteos:  Quem qua^ntis?   Illi  autem  1  indequodnondum 
■Jtquodiubetfi-     dixerunc:IelumNazarenum.  Relpondiclefus:    Dixivobis,  2  perfedi  tunc  erant. 
JvSpetircnon  a  quiaegofum:  Si  ergo  mequa:ricis,  hnicehos  abire.  Vcim,  4  Qiiiefcac  vindicta. 
ortfintmori-      plerecuriermo,quemdixic,quiaquosdedifci  mihi,nonper-  t  AlitenCoueue  gla-  E 

quilflCnOn  A  d.-nt,orcxt-rsJiUipulis.  Cultcllum  fciiicet.  5     diG  in  lOCUttl    lUU,l. 

du i  crcdebat,quo-      didi  ex  eis  quemquam.f  Simon  ergo  Pecrus  habens  gladium   6  verbum  pdicauor  is 
Hlp°ercuntUnt  ^1  b  eduxiceum,  &percumc  poncincis feruum ,  &abfcidiceius  l  ffiSp,^ 
\  '«•«#.  Seruus     auriculam  dexcram.Eracaucemferuonomen  Malchus.  Di-  9  apertum&ingesin- 

ISurtS  c  xicergoIefusPecro:  Miccegladium  cuumin  s^^C^J^S^S^ 

•g-ICrUUlll ,  uuLio     v  Pa;Iionii.         a    Vt  apcftolusait.Pionobisomnibus  trsdidit  eurn.         b     Qiiali.Iicat  ,.         „_;.      A  ^n  P,» 

r-iiomino  ampu-  cuirWi?        12  lntraueru,  tnui  ie« 

adominofa-      cemquemdeMicmihipaCernon  vis vc bibamiIlum?+Cohors  l3  tro,perquemiotus  , 

anditum  am-  d  "      „        1  HF   i   m  «V    j  1         1     -   14  ordo  pr-dicatorum    ^y"* 

m,a vetuftatc     t  autem  &  tnbunus &C  miniltri  Iudcorum  comprehenderuc ,  J  defignatur .«   Mitte  *£ ».f 
itum ,  vtfer-      Iefumc^ligauerunceum,&adduxerunceumad  Annampri  16  verbum  prxdicatio-  u\.12..f. 

'  llbCt  in  nOUita*    e  a     Curadeam?         Voluitadilluinptimocluci  vt  minorisculpa:  videietut  liajterius  17   niS3d   lliael  .   UmtltS    -T 

Eintus,noinve.  -,  .        ^i«etd.^MWta,fe?temi-,  nemmquigla.acgla.pe.G^-l* 

I  teliterx.  Vnde     mum.  Erac  enim  iocer  Caipnas,quieracponcifexanniiIIius  i9  QuogiadioUlioqui 

dit  ur  Malchus,  id  20  igneus  vertitur  ante 

eft  egnaturus  cum  paradiium  :&  gladio 

C!itto.QiioifignificatuqanoncogitauitPetrus,fcdma  fpiritus.qui  inDeifcribiturarmatura. 

giumdefendcrcvoluit,dnsimprobatfaclu,&:moneteu  d    Cohors <jk.Mos  erar  Iudaris,vt  quem  mortedignumiu» 

aditientiam  .llludtamemyftice&ifieridebuir&sfcribi.  dicarenr,vinc"tumpra;fiditradercnt. 

T heo  v  h  YLAcTvs.Quod  fi qugras quomodo isqui  e    Etadduxe.eum. £rant  eo  rpeduo facerdotum  principes 

iufius  g^  (vtLucasait) 


NICOLAVS    DE    LYRA.  8    Etpercuffitpontificisferuum.^ttiw^rfe^e/ejn^.' 

rebat  ad  Chriftum  capiendum. 

■itiilefoteratabeis  euadere.  Qmma.n.islafattafuntex  dittma  9     Etabfcidit  auri.eiusdex.  Credidit  enim  ettmmagis  Udere,  DiaiSo. 

^tdoHetftdeclarareivirtHsdiuimtJtiselusperprtediClaftcut  jeddiuina  ordinatione tclus  decliuauit. 

WtUasbwnanhatis per captionc" e:us [cqncntcm  &  pasfionem.  10     Erataut  nomen  feruo  Malchus.Hoc addit cuangci;(la ad 

l  tcrum  crgo  inter.eos  que  qutpi.Hocfuitfa.ttum  hterual  oflendendum  certituiincm  reigcflx  txprimendopropria  nomina. 

wkrima  interrogationccquia  qttamdtu iac uerunt profirati ,  non  n      Dixitergolefus  Petto  mittegladium  tu.  irt  vagi.J^rf. 

H-/V de  loio:  vt magis  declararetur  (ua  voluntaria  captio.  noli  vti  ad  defenftonem  meam. Etfubditur  caufa. 

I  lliautdixeruntlefum  Nazarenu.  1\on.n.cognofcerepote  12  Calice  que  dedit  mihi  pater,non  vis  vt  bibam  illii  QJ. 

meumynet capere donec ipfevellet,propter boc fubditur.  pasftonem quam ordin-uitpater  celcflis adfilutem  humani ^cn  rls 

)ixi  vobis  quia cgo  fum.Er tunc habueruntipfius notitlam  debeopatientertolcrare, & ideo noneft  locws defenfionl &  refifli 

.ndi  ettm  licentiam,propter  quod  fubditur.  tite,fed  magU  potcntix. 

>i ergo  me qua-ritis  finite  hos  zbne.Qpaft  dicatpc  do  vo  1  j  Cohors  quoque.H/c  oflenditur  quaUter  Cbrifltts  a miniflrit 

Mttati  mc  capiedi,vt  tcme  nieis  difcipulis  ntfaciatis  aliqd  mali.  comprehenfuspontificlbus  prxfentatur.  Et  diuiditur  in  duxt :  qui* 

\  /timplcrctur  fer.quem  di.Jci-iicff  ca,pr*cedcnti.  primodefcribituripfiuspr£fcntatio^nnc,fecundo  Cai^b£yibi.Et 

l>|ujaquosdedi;mi.&c.i/?MrftvmB  vrrbumdixerat  Jcfusno  mifit  eum  Annas.Trimainduas-.quiaprimoponiturChrifiip- 

mu.de falute  fpiritualifuorum difcipuloru,fed et defalute  cor  fentaUo,fecudo eitts exam:natio,ibi: Pontifex ergO.T^rima adbuc 

yni  eoTum,qttod  patet  cx  hoc,q>  indeexccpit  fudam  qui  perditus  in  duasiquia  primo  de  fcribitur  pradifta  pnefentalio,  fecundo  inci* 

$•  fpiritualitcr  & corpor*littr,qnia ex defperationc  fe fltfpen  denter ponitur primaTetrinegatio,ibi:$eqi\tb3i\m autem.D/c; 

di  7\ico  tuagelifia applicans  vetbum pr&iittum  adperditione  tur  igiturprimo /?c;Cohors au.Scilicetmititum. 

dm,non  dtfedit  abintentioneliterx.  j  +  Et  tribunus.QMiew/Jrtfe^f,^  illierantgentiks. 

j  iimon  erc;o. Hic oflenditur promptitudo  Chtifliadpatiendu  1 5  Et  miniftri  Iuda;o.ff1;  erant  Iudxi, 

»  t,(juod  dcfenftonc prohtbuit  &  hoc  est  quod  dicitur.  Simon  16  Comprehendetunt  Iefum  .  Ex  quo  patet  obflinatweorum, 

er. :ttus habens gla.edu. eu.DicMwt hic aliqui, quod  difcipuli  quia nonfuerunt auerfi dfuo malo viftspnedi6tisfignis,fed magit 

tntantgUdios  dcpracepto  donnni,fecundam  quod  babetur  Luc.  attribuebant  artibus  magicis. 

zi.vbi.dicitur  fic.  Ht  qui  non  habet,  vendat  tunica  fua,&:  1 7  Et  ligauerunr  zum.Qjiafi morte dignum.  Illi.  n.  qui  reputa- 

gladium .  Tcd  no r.it  verifimile,quia  ibide dicitur,quod  apo  bantur  morte  digni,itidicibus pritfcntabantur  ligati. 

tfoJ!«nmrf//;5rier»Hf:Ecceduogladij  hic.  Et  Chriftus  dixit  t%  Etaddux.eu  ad  Annam  pti./i e[i,primo,Cuius caufa fubdii. 

fufr.it. £v  quo patet,quod anteillosgUdios  habebanf.Dhedu  igi  \ 9  Erat.n.focer  Cai.Ef  quia  eundo  ad domum  CaiphA  habebant 

t*r\uod apofiili fucrunt  pifcatores;  In  pifcatione  aut  oportet  ali'  tranfire  ante  domum  ifliusUnn«,ideo  introierunt  dorni  eius,,fpter 

retia  cu  paxillis  aljigerc,  &  cuperticis  nauiculas  dirigere  eiut  reuerentia.  Alia  autem  ratio,fuh  quia  pontificatus  tunc  fingu 

I  u  in  talibus  &  conftmilibusvfus  magnoru  cultellorumefl  ne  lis  annis  vedebatur ,  <&  iHi  duo,fcilicet  Anncts,&  Caiphas,qna. 

teff  tits.Et probabilc  efi,quod  aliqni  dc apoftolis  illos  cultellos  fi  fi  alternatim  erat pontifices,propter  quod  quafi pontifev  babetur  , 

W  r  mucrant  ad  fcindemlnm  cibaria,  vnde  et  cu  illis  carnes  agni  quia  anno pr&cedcnti  fuerant.Tcrtio  ratio  eit,vt  Chrijitts  coram  iu 

fafalis  cofcidirat.Tetrus  autem  vnu  ex  illis  retinuerat,apudfe  dicibus  pluribus  condemnatus,videretur  magis  dignus  tnorte. 

q*i<<r*t magisptomptus ad dcfenfionefui magiflriquem alv\ .  zQ Qui Ctat pontifcx ^nniil&CC.Islafunt expofita  ftipr.  i\.e, 

S  Et  *  Seque- 

.  MOll^LITEli,  &Luc.!4.  ' 

Sittt bosabire.Vci  hocofteditur,quod  fuperioresdebct  10  Eratautemfcr.nomenMalchns.Qni  inrerpretatur  rexcorii 

ofubditos  fidelitcr  adiuuare,cV:  fe  mortis  penculo  «xpo  &  ideo  per  abfcifionem  auriculx  ilicc  fignificata  tuit  abiat 

i»crpro  lpiotum  dcfenfionc.  fio  regahs&:  pontificalisemincntie  ludaeorum. 

7 '  'tionautemTetrtis babens gtadiumeduxh cum,et percuffit po  iR  Et adduxerunt cum ad  Jlnnam primum.  QiKerentesei  pla- 

pt  fen,u,crc,  Exponatuc  ficut  (upraMac.i6:&:  Mar.  14.  cerc,quiacumCaipha  fueratin  cofilio  dc  Chrifti  mcne. 

&:Luc  S    % 


ii?7  Ooi.ord.&NicolaicieLyra         n 

cr*>  (vtLuc3satt)Ann-  .iciflimannosfuosagc-  ii  volentcs,d;cuntquodnonpertinuerit,necneganeri 

A  bat.Sei  tunccrat  Annus  Caiph:--',Sc  voluntatceiusprimu  trus:Sed  vclueritquidcm  fempercum  CluiftocfTc, i 

ductuscftIc(usadAnnam,nonquiacollega,  (edqa  focer  leq.Delciuitaa^qaupfeilusfuiflct  fcdifcipuhimlcl 

eiuscttt.V  eldomusficerantpofitcy/tpondcbcrerAnnas  paradusfuifietabco,  c^:  nonvltnUiabituruseratlocu 

a  tranleuntibus  przteriri.  lequerctur  &:  viderct  dcfiderabilem,&  propterea  ne^ 

*  ThboPHI-  C     Talmn .   Id 

i  a  c  t  v  s.ll.ialligat     Eratautcm.  Caiphasquiconfilium  dcderat  Iudcis,quia  expe-      multisaikiieu:; 
cVabducuntad  An-  Pxdeuoiione-  non  quoaqua;  < 

rum  glortamcs  fo-     djt  vnum  homincm  t  mori  pro  populo .  Sequebatur  autcm      pal..m,eflei 

tPtrdj>  ^SS^SSt  a  SimonPcrrusIcrum^aliusdifcpuIus.  Difripulusautcmil-  \  g^StSfi 
ac  ruaenQ  trophcu  leeratnotuspontifici,&introiuitcum  Iefuinatriumponti-  prouerbijsloqmn 
cxcttalIcnt.C*teru  Foii«aabatquiiicgjcurusetjt.  3  Scd  venit  hora,  I 

pTopbetic.   Caiphx     ficis.Petrusautem  ftabatadoftiumforis.  Iixiuit ergo  difci-      Palam  annunci 

B  Sle^qSiSdpwS     pulusalius quicratnotuspontifid,8cdixitoftiaria:,cV: intro-  4  eX°ponebar,q 
lutc mudi  h*c  facta     duxit  Petrum.  t  Dixit  ergo  Petro ancilla  oftiaria .  Nunquid     p  parabolas d:;  \ 
b.*  eSeiJfl?!*^  b  «tuacUfcipuIiseshominkiftiusJDidtilteNonfum:  Sta-  %  *«*«£ 

£■•"•'-  o^vfeSLSS     b.-uitautemrctui&minintiadptunas.quiafrigusetatAcv  »  %~£% 

turbcmur  audicntes     lefacicbant  ie.Erat  autem  cum  eis  &  Pccrus  ibns  &  calefacies      telligentia , 

vincala  tntmmitf-     fe.PontifexereointerroqauitIeiumde  difcipulisfuis ,  &  de  8  foram 
phetix  quod  faluta-  •  .     t>  ■&  r  V  9  busdixcrat:  E.I 

ria  fuennt  &c  mors      do&rinaeius.Reiponditcilclus :   Egopalamloquutusium  10  qua:  t 

tMitth.  &vincula,  qua  uc  c  mundo.t  Eeoiemperdocuiinfyna^osa  &intemplo,quo  ll  noniuntin. 
'-*•'■     caufa  &:  ha:c  pettu-  T    ,    P  *-.         „   •  7     i  /  t   1  12  qutaadhoc 

Mar.i4.e  jcrit  r  omnes  Iuda;i  conucniunt,  &. m  occulto  loquutus  lum  nihil,      vt  praclicarcnt  11 

,f  a    ntaliHsdi.  Quis      Quid mcinterrogas  ?  Intenogaeos  quiaudierunt  quidlo-i*  pertecla,m 

tSSSSSSSSm*.  <luutus  %#»  eccchifciuntquiddixetim  ego.  Hzcau-1*  ™£ 
niatur.  Solettamcn     tem  cum  dixillet ,  vnus afiiftens  miniitrorum  deditalapam     mtellexerantt.  u 

ifle  IoannCS  fiC  fe  fi"  a    Vtin^»lW»&l»tiei».qniiairuqua-iiJtb«:  petrutirniiiifogaiepcuain  poteiat.         raiU  Vt  nOn  p(  'A 

gnificare.  Ieiu,  dicens :  Sicreipondcs  pontifici?  Refpondit  ei  iefus:  15  iufle  crirainai  i 

*Theopht-  16  quoties  intc 

L  a  ct  v  s.Quisetat  dorentaua 

'amsdifcipulus?  illeipfequi  harcfctipfit .  Occultataut  fe  cufarent,ficrefpondit,  vtomnescalumnicfnUh 

Q  £p  humihtatem ,  quia  honcftum  opus  narratutus  erat  fe-  ideo  dicit:  Qiiid  me  inter. 

quutum  fe fugicntib.alijs  propter hoc  occultatfeipfum,&:  Quid me /«.Id  eft,a  quo  veritatem  audire  non  defideEl 

pra:ponit  fibi  Petrum. Et  propter  iftuc  ipfum  eius  rei  me-  terroga  magis eos  de quorum  di&is  no  habeas  in 

inimt,vt difcamus  quod  certius  narret ea quc  in  atrio  funt  Ita  temperat  refponfionem,  vt  nec  veritatcm  taa 

facla,eo  quod  intus  fuent.  defcndere  (c  viderctur. 

b    Dicit  j/fe;2v(pn/«OT.AvG.Non  folumncgatChrifium.q  e  ffiCCrta.ObiicituriCurnofcccritcpdocuit.Deb1 

diciteumnonette  Chriftum,  fed  qui  ctiam  negat  fc  efle  rndcrc,(cdalteramaxillapr^bere.Sedveracitcr&; 

Chriftianum,  &  itahocimpletur  quod  dominusdixit:  tc&:iufterndit,&:nonmodomaxil!am>fedtotumc(.>u 

Ter  mc  ncgabis.  fcncntiparauit .  Et  hincpotiusofteditprxcepta 

ATheophtlac  Tvs.Quidam  ftultc  Pctro  gratifica-  non  oftentatione  corporis,fed  cordis  pparatioue  I 

rivolentes,  fl^" 


Matth. 

16A. 


■I 


NICOLAVSDELYRA  8     Vonti.er.rficponiturCbriJlieKaminatio.EtdiHiditur 

quia  primo  ponitur  ditta  examinatio,fecundo  Cbrisli  rtfpot) 

&  I     Sequebaturautem.H/c/0ffr/>oH/fKr£n'»u  negatio  Tetri,  Refpondit cilcfus.TertiOyrefpcnfionhreprobdtiofibi:" 

c«J^/cif«r;Sequebatur  autcm  Iefum  Simon  Petrus  &  alius  tem  cum  dhit.Circaprimumfciendii,ejHod  Chriflns  rep 

di.SciliccttIoan.Licet enim  tflificut  &  aHjprimofugiffent, tamen  a  \udxis fedutlor bominum,&  doflorfalfi*  do8rin*}idco 

poflea  feqnutifunt  Iefum^juiaferuentiores  erant  alijr.  tusfnit  de  ytroq;  &  boc  eft  quod  dicitur:  Ponti.  er.intet 

Z     Di(cipulusautemiIIeeratno.pon.£>ic«fa//7»/7«0(f  roa.  turaut  Jlnnaspontifexjtonquia  effet aftujed quia  antt  /1» 

eratperitus  in  lege&propter  boc  babebat  notitia  cu  potifice.  Sed  &  auiafoccr  erat pontificis,vt  ditium  efl. 

hoc  non  efi  verifimile,quia pifcator  crat,&  de  naui  i  Cbriflo  >oca  9     De  di.fu.f  t  rideret  &pofjct  cii  deprebenderc,qModfi  tu: 

tus  fucrat  vt  habti  Mat.$.d.vndc  dicit  Hier.in  epifiolafua  ad  Vau  abeo  fedutli. 

linu.Ioan.Tufiicus pifcator indot~lus,&c.& idto alia  fuit cafua no  10     Et de do.jid pidcndum fi poffet ibi  inucmre  falfiUtt  »1 

tititecupontificcquiafortemijfusdpatre  fuopluries  portauerat  calumn'mn,&  aliquod ditfum  contra  lcgem. 

pifccs  ad  domu  ponlificis,velforte  quia  aliquis  de  cognatione  eius  11     Rcfpondit  ci  le.Hic pcnitur  Chnsli  refponfio.De dift  vlis 

ibidcmftruicbat,vd aliqua  alia  caufa qua  altqui  affignant,quia  de  autefuis  nihilpoteratpro  tunc  boni  refpondert,quiaprincif  0 

fcenderat de Dauid s&  facordotes babebant iflaa genealogias.  inter  eos flatim audierat ipfum in fuaprxfentia  negafft. 

3  E t  int  roiuit  cum  Ic. &CC.Vropter  noticiamprxdiclam  per-  tirina  fna  refpondit-fislendens  quod non  erat  mala  velfnff  1 
tniffus  efl  intrare.  fana.  L>uod  dcclarat  ex  duobus.Trimo  ex  loco,cum  dicitur. 

4  Pctrus  autcm  ftabat  ad  oftium  lo.Tanqttam  incognitusj*  12     Ego  ^la.Dotirinaaiitfujpetla  in  angdis  & kteribui  m 
mZpropter  Jo.mnem permifius  efl  intrare.  no  in  loco  publico  &facro. Secudo  ex  a uditorum  tcslimon 

5  DixitcrgoPetroancilIaofti.Nun.&c.ON«<jy7<//c<»r,»/fl'f.  \%    IrMcxwgzcos.q.d.TaratusfumttfiimoniumcoYi- 
tur  quodfic.Vidit  enim  eum  timidc  iutranttm,  &  fic babuit  dc  1 0  quodcfl  tibi  magis credibileyquam meuru  didum,  quamuisfti  " 
fufpitionem.  verhatcm  debertt  effe  contrarium. 

6  Dicitillc:Nonfum.E#  quopatctfragilitasTetri^aitaci  14  Hxczxxtcxy\^c.Hicponiturhuius  refpofionis  repn 
to  negauit,& ad  voccm  vnius  mulieris  qux  no  loquebatur  acriter,  Et  boc duplicitcr.Trimopcrfaftum,cum dicitur:  Ymisafl 
Tyoncnim  dicebatestu  defamilut  huius  proditorh)vdaliquidhu  mimfkorum  deditalapam  lefu.Secundofverbu  cufui 
iufmodi^ed  bominis  iflius  quafi  capaffiue  loquendo.  1 5     Sic  refpOndcs,&c.7//f  enim  minifler  fceltrh  acctpit 

7  Stabatautcm  lcr.&c.quiafri.erat.^/cMr/u/cr  eGein  Mar.  fionem  lefu,quafi  notaffct ponhfium  deflulta  intcrrogatiou 
tio  pott  meaiam  no8n,i.r£t  calefaciens  fc,6cC.  j  6    Relpondit  ei  le.  Humititer  verhaum  oflendtudo. 

4  8     Ponti.  * 


m 


«0^nrEi(,  ii    ^O/Wjwr.efi-c.Tanqnamhabensfanadoclrinar 

faciunt  qucrcntcs  dc  iv.alis  placere  hominibus  pernerfi?.    tra  ha-reticos  qui  n-agis  doccnt  in occulto. 

•2  Ego  m 


on 


19? 


ioannis      Cap.  XV III,  1300 

pf.ftenimqaismaxillSvifibiliterprxberciratus.Melins  &adpcenirentiam&:lachrimasprouocet,  quodfietqua- 

er  >  refpondet  vere  p!acatus,«Sc  ad  iereda  grauiora  traquil  do  exiuerimus ex  atrio:pontificis  qui  dominum  crucifieit 

lonimopararus.  &rector  eft  mundi.  5 

a  ^wa./o.Maleloquiturquicontraveritateloquitur.Et  d     Et  dixit -.yonfum.  •$•  T  h  e  o  p  .  Euagclifbe&ioesfimul 

eflSi  maleloquurus  sa?,da  tefhmoniG  quo,pbes  medace.  de  Petro  fcripferunt,non  accufantes  dircipulu.icd  nos  eru 


jj  Eratau.  Avov. 
Dto,quod  Annas 
mitlefumaciCai- 
prm,redditadlocu 
naationis,  vbireli- 
Hrat  Petrum  vt 
ex  icetquid  indo- 
m  Ann«  de  trina 
Peinegationecon 
Etirat. 

C  itans  c-ilefactens. 
^Theophyla- 
c -s.  Scatquidcm 
eouodnoincline- 
tuieque  humilie- 
tu  led  in  fua  perti- 
tuaconfranterma 
ne  Cakfacereau- 
tei  iedicitur,eoq» 
feruore  &fifu 


5 


F 


D 


dientcsquatum  ma 

1  Ium  fit,  non  fe  totu 
tribuere  Dco,  led  iri 
feipfo  confidete:  Ad 

2  mirariautem  decec 
s  domini  milcricor- 
4  dia,&  cum  Jigatus 

effet&:  abduceretur 
non  neglexit  difci- 
pulum.  (ed  conuer- 
fusvidit  Petrumfi- 
cut»aJius  Euangeli- 
ftadicit,  &  afpectu 


Simaleloquutusiiim,refl:imonium  perhibedemalo,  fiaute 

■  a     Qui  erat  nrinccps  fiice  dotutn  illjanno,  etadeum  aprincipioducebatur. 

benejCjuid  mec.Tdis?Ec  mific  eum  Annasligatum  adCaipha 

a     In  lomo  Arn.r.HocSc  ji  tejrx.rit,  fedquxrequi  tafuntadiungit. 

b  poncificem.  t  Eracautem  SimonPecruslHns&calefaciens 

Ecce  (ecuodo  negat. 

fe.Dixerunt  ergo  ei.Nunquid  8C  tu  ex  difcipulis  eius  es?  Ne- 

a    Vttertia  negat  ocompleretur. 

gauit  ille,&dixit:  Nonfum.  Dicir  vnusexferuisponnficis  6 
cognatus  eius  cuius  ablcidit  Petrus  auriculam  :  Nonne  s 

a     Eccecompl.t-p-idaijChrifti  8c  conuifta  ptifuirptio  Petti.    g    , 

egotevidi  inhortocumiilo?  Iterumergonegauit  Petrus,ioopprobrateiinfirmi 

,  .  AbA^n..  tatem,&:adi'achry- £ 

&C.  ftatim  gallus  cantauit.  Adducunt  eigo  Iefuma  Caipha  ti  mas  excirat.  Qr.od 

•     lniilanparteTidomus^.jam  Pilacus  tenebat.  "    Iudji  qui  adduceb  nt  leCura.  12  aiUClTI  flUtlC  aCCldit 

in  prartdrium.  Eratautem  mane,  6cipfi  nonintroieruntn  Petroenamnunc  vi 

i+derelicef  multiseuc 
nire.Na  ligaturqui- 
pt acia laboret  Arguitauteuaneillaparuaqucdam  volu  dem  fermoDeiq  innobis  &quaficaptiuusduciturfiuea 
pt  &effceminata,lhtimq;  negat  (ermonem  Dei  qui  in  voiuptate,fiue  a  triftitfainferuitutem  reduc"tus.Vtroq;.n. 
n(isquaficaptiuusducit,fed&:quadaaduerfaretatione  modo  vincimur,&:abducimur  vel  prx  profpens ,  veipra; 
at  utur,ficut  t  inc  Petrus a  leruo &:  <ta  infirmitas eius de-  aduerfis  miindi  Dpum  pbliuifcentes,&:  condemnatur qui 
ptieditur.Sedprecemur  vtafpiciat  nos  lefus  verbu  Dei    dem  fermo  vincnautem  deiras» 

&C  ad  (£$*  Inprxtorium 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

• 

maleloquutusfum^tef.phi.delma./^fl.pofMpfj-Ajifr»; 
«jr  mmehiufle  percutere,Ved  videtur  q,  bic  Chrifius  fecit  contra 
eoi  inamf.ta  quta  Mat.  %.f.dicit :  Si  quis  te percufferit  in  maxilla 
4tx  ra,prebe  ei  &  attera.jpfe  aut  hoc  non  fecit,fed  magis  percutie 
xi^  correxit.  dkenaum  quod  illud  Chrifliprxceptu ,  &  plura  alia 
«».  bi ponuntur,no  dantur  abfolute.fecwdum  quod  dici  Aug.fed 
m  j '  c-ndu  prxparatione  antmi,  quia  homo  det  bhe  animumfem 
ft\ rfparatum  ad  hocfaaend.<m,vhi  vlertt  hocexpedire ad  ho- 
I* Dei,&  vttlita:t  tn  eccleft£,alias aut non,immo aliquand)  x 
pet  .munantibus  refpondere,ad  ipforum  &  aliorum  infirutlione, 
jtti  fecit  bit  Chr  jius  ,  &  aiiauando  etiamfatlo  reftslere  ne  detur 
«cc  o  malis  mate  agendt. 

mifif.  Hic  ofieiitur  qualittr  Chriflus  prefentatws  e(l  Caipbe. 

Et  ttiuur  m duas,c\uia  primo  defcribttur  dttla  prxfentatio,fecun 

dOfbinurf  cunda  &  tertia  Tetrinegatiojbi  Erat iHx.Inprima 

Wffpfed  citurftc,&  miftteum  Annat  ligatum^quaftmorte  di 

%**■,&  iam  coram  co  condtmnatum. 

1   iQ\\\\\.^b\\.Tuquiaad  pfum pertienbat pncipaliter Chri 
Ri  aminatio.T <m  vt  videretur  Chrijius  magis  morte dignus,  qui 
Iritcoram  ludicib.plurib.condemnatus.Sciendumtn,  quod  loan 
»uir  tacet  qualiter  Caiphaaeu  examinauit,&  qualiter  Caiphas 
>(  Tttntafuafcidit,  &  quahter  Cbriflus  in  domo  eias  illufmfuit, 
f>.  t/«  eu  ingeltftte  boc  fufficienter  exprefferant. 
t   atau.Si.W/c  reuertitur  euageiiila  ad narrandu  de  negatione 
?e,,&ideo  qtiafi  eadem  verba  qux  dixerat  infineprimxnegatio 
tioh  rerflumitdi.Eraraux  Si.Pet.flas.&!cale.fe.f//f.«.<7«j«<ir- 
tit  floriam  aliquam  quando  occurrunt  atiqua  incidentia  narran- 
ii,  'errumpit  principale  ad  i\lud  incidens  naradum  quofatlo  re- 
tter  ur  adpropofitum,&  ficfacit  hic  Ioannes.vt  ditlum  efl. 
I  xeruntergo  ei  mi.^frf  ignem  fiames. 
>  Junquid,&c.  q.d.Sic,quia  vidtbant cum  timidum & pauidu. 
lcgauit  llle  &:  di.Dr  iflafecuda  negatione  Vetri  videtur  Mat 
tbx  contradherc  Ioanni.Trimo  quoad perfona,  quia dixitipfum 
fcuio  negaffe  ad  vocem  alterius  ancilm.Mat.^t.g.Ioannes  aut  bis 
,  d'"  -pfuit  ad  vore  miniflrorum  ad  iv_nem  flantium.Secundo  quoad 
;  locu  ,quia  Mat.dicit,quodfecudo  negauit  m  exituianue,hic  aut  dx 
(juo  tans  ad  i^nem.Tropter  quod  fciendumtquod principalis  inten 
c  »o  nngeliflarum  erat  exprimere  trinam  Tetri  negationem,  &  in 
'  boc  sconueniur,t.Deperfonisautemaccufantibus,feudenegatio- 
ms  :o  non  erat  eorum  principalis  intcntio,&  probabde  efi,  quod 
w.i/ adverbaTetri  concurrcbant  circa  eum ,  &  confimilu  ver- 

ba  di- 


ba  dicebantjmproperando  eimagifimmfuu\,& idco  vnus  euangcli 
(larum  exprimit  vnan  perfonam  accufante,  &  atm  alia,&  vterq;  t  •■ 

dicit  verum.Fnde fecudum  veritattm  bifloria  videtur  quodprim* 
negatio fttfafia ad vocemancilU  ofiiarix:  Tetro domumintrante. 
Secunda  aiit  negatio  fatla  eft  in  domo,quia  pofl  primam  negationem 
Tetrus  timuit  diu  flare inter  \uddtos,propter  5,  voluit  exire ,  &  tuc  v  * 
alta  ancilta  videns  eum  tvnidum  accufauit  eum ,  &  fmul  in  hocton 
curre*  unt  illt  qui  adtgnemflabant ,&  ide  dicebant  cum  ilta  antilla, 
propter  quod  Mat.dicit  quod  ad  vocem  anctllx  alterius  neg<wit.  loa 
nes  aut  mimflros  cocumtantes  exprtmit.ftem  Mattbms  dtcitquod 
negauit  ipfo  exeunte  ianuam  id  est ,  voiente  exire,&  ad  bocfe  pr* 
parante  propter  timorcm,vt  pr&dittum  eii,quia  tamcn  adhuc  erat 
in  domo^nccab  igne  longe  recefferat,ideo  dic,  t  loannes ,  quod  prope 
ignem  fatla  efi  illa  negatio.Tcrtia  autem  negatio  fatla  efi  mnitis  eu  * 
accufantibus  &  concurrentibus  propter  prxditla,tamen  inter  illos 
erat principalis  vnus  feruus pont>fias,propter  quod  Ioan.  illum  ex 
primit  tacendo  de  aliis,ideo  fubdttur. 

8  DiClt  vx\m,&CC.Et ideo  acrt"s  Cttteris  eumaccufaliat,  &  inac 
cufationis  fu£  tffertionem  adduxit  fatlumpr&cedens  cum  dicitur. 

9  Nonnecgo te vi&\'\x\,&.c.Quaftdicat.sic. 

10  Itcrumer.ne.^%«»<J«f€  votentes  excufareTetrumdicut  <p 
non  negauit  eum  ex  timore  mortis,fed  ex  amore ,  nolens  ab  eofe  pa- 
rarifed  (emper  eum  fequi.Sciebat.n.  quod  fi  diceret  fe  efie  liijapulH 
eius,ftatim  ab  eo  fepararetur.Sed  boc  efl  cotra  verba  domim  fup.ha 
bita  c.xi.d.vbi  exprobrauit  Tetro  di.Animam  tuam  pro  me  pones 
quodfuit  ditlumnegatiue ficut fnit fupra expofitum,&  ideo,patcty 
quod  Tetrui  negauit  timens  animamfuam  exponere  pro  Chriflo. 

11  Et  ftatim  gal.c&x\.ScUicet,fecunda  vice,quia poii  primam  ne 
gatinnem.femel catauit gallus ;  fed  Tetrus  timore  perturbatus non 
percepitfecundum  quod  fuit  expofitum.  Mat.  26. 

12  Ad.er.Ie.Hic  oflenditur  qualiterChriflus  a  ludttis  coram  Tila 

to  accufatur.Et  diuidii  in  tres,quia  primo  defcribitur  Chrifli  prxslf  Diuiflo. 
tatio,fecudo,pr<efentatiexaminatio,'bi.Exm\\  exgo.Tcrtir),  inno- 
cttU  Chrifti  declaratiojbl'.  E  t  cuhoc  di.  Inprima  parte  drfic.  Ad. 
er.]c.&Ca\.ldefl,adomo  Caip.pontificis addomii  Tilati  prxfidis 
ad  quem  pertimbat  iudicni  in  cafu  fanguinis,&  tocus  vbi  indtcabat 
pr£torium  vocabatur.  jllqui aute libri maie habent, ad Caipba-.qa 
in damo  Caipba iam  erat  Cbrifius ,  nultus  autem  adducitur  ad  tocii 
in  quoefl.Trmtcrea  Io.fcripfit  in  Grxco  boc  euangeliii.  &  ideo  pro 
vcritate  texttts  hnda  recurrendtim  cfl  ad  Gr$cu.  in  Gr&co  autponit 
a  Caipha.  lj  Erat  au.  Hoc  add>teuagct/fia  ad  ofiendendtt  quatii 
ludteifitiebant  fanguinem  lefu  Chri(li,qui  jummo  manequmrebant 
fniam  de  eius  morte  dari.     14  Et  ip.  Ex  ingreffu  domus  bomivis 

*A*  ^entititi 


MOH^iLITEI{. 

t6  ^"'^«Jcf.ejrc.Exponat vt s.Mat.26.&:Mar.!4.&:Luc.is 
'*  'Jducunttrgohf-maCaiphaadpra.  Scilicet  Pilati. 
H  tipfinoniutrotrrunt,&c.{[\i% funt fimiles  1II1  q faciunt, 

conkientiam 


—  i"  ■  ^i        1       ■  m  ■■  ■     1        1  i,-     1  ,.  ,„        1  1—  ..      ■»— ■     —  ■■ m 

confcientiam  magnamde  mininus,&:  multograuioraco 
mitrunt.ficut  ifti  timebant  contaminari  per  mgrelfum  d  > 
mus  Piiati  qui  gentiliserar,  &;  tamen  toio  conatu  proca- 
rabam  roortem  Chri(ri,qui  innocentiftimus  erat- 
Tomus  v.  S    3 


l}Ol 


Gloi.ord.a^  Nicolai  de  Lyra         13 


mprttorhm.U  ert.vbi  preics  Pdarus  habiubat.Sed  fi  ad 
(^  Caik  hamquomodo  in  prstocium}  forfitaq  al.. 
A 


l 


pr$toc 


ta  erat  domus  , 
feorfum     habuaret 


ratprctori   m.^ta 


vt     in  prxtonum,vr  non  conraminarencurded  vt  manducarenc 

fgt    a  »     Q  1  quirebantfalfuintcitimon  uniaduetfji  lflum.    * 

dmiimus,  lconum  b  paicha.Exiuiccrgo  Pilatus  ad  cds  foras,&  dixic:  Quamaccu- 

PilatllSt  •     iuem  iu  iKiti -K-um  morti.. 

mtML.  Ouia      Urirkiu>tr\  nffrrri»;  adurrfus  hominem  hunc:  RefDondcrunt  & 

Q__od  pioba-    n 


P 


b  ftnoncon,  Qllta 
dicbus  azymoium 
contammauoerar  il 
\is  lnalienigenilu- 
bitaculum  mtiarc, 
C  7iobi4  non.  Hoc 
dicunt  propter  diej 
fettj  landitate  Lex 
cmm  praxipit  »  nc 
laicant  maiefacto-  c 
nbus,  prjcictum  >c- 
ducenjitius  j  Dco 
iu  1,  q  laJem  iftum 

tMinh.  diccb.ru  lIL.CvcO- 

17  ■••     cra Ijppips  i.c.iir,qa 
Mar.ij.  iiueibcicbat  qucni 

intertkiendum  offc  d 
rebanr,fiait&:Pili; 
tusinrerfecit,n6<n, 
manibusliiis.  c 

Cum  .'ilrusvel- 
letlcium  traderelq 


dxis  traditum  genres  interficerent,quafi  fic  efTent 

icelerequi  magis  peccanr,inquononeorum.inrh 

lcd  dcmentia  monlharur. 
7t  Theophylactvs  Hocautd!xeruntfcicntesfpR(n; 

nt  ad  crucenvpdcmnarent  rcbelles,vt  igitur  crucilij 

dii.s&  morsciu  q, 
un!gaietur,ei 
tiaptexunt  1] 
ceat  fibi  cc< 
Alioquin  qu 
plunum  lapida  tj 
Scd  crucirig! 
volentes  hoc 
quafi  ficdixifl 
bisnonlicctc 
rf,  incruccni 
quam>defide 
mu  auc  ciH- 
quodcrucirigen  u, 
d     ^i  tcmciij . 


fationem  afrcrris  aduerliis  homtnem  hunc:  Refponderunt  &  i 

rrohib*tt  ibu  nlinCr   *c  d..q  na  polTuin  de.lrueie  e-np!um  Sreadificare.         Q^odproba- 
t    riotbencfiij    .|ux  tcciat.i.roqmbus  icudebant  mala. 

dixerunt  ci :  Si  non  effer  hic  malcfac-lor,  non  tibi  tradtdiffe- 
muscum.OicitcrgoeisPilatus .  Accipjteeumvos,&lecun- 
dumltgem  veftramiudicate  cum.  Dixeruntergoei  Iudari:  6 

x     tioaliCCf  "leiliteieq  emqujm,  t  ili  ct  in   eft  uisjiibui,  quii  in  aliotempore  liccbat  fecun 
dunilcg-m.  b     Tr     er.teum  G   .  itiblis  aj  crucifi;;  neum,  &  ill-i.icndum. 

Nobis  nonhcerintcrflcereqiiemquam,  vtfermoleiuimple-  7 
retur5quemdixit,ngnificansquamortec(fecmoriturus.  In^  8  dicvt&c,  Spj 
troiuit  ergo  iterum  in  prarcorium   Pilatus 


Moi  eniin  ob  j  iebint  .udai.niiod  f<  dicb't  regem. 


&  vocauic 


a 
Lu.ij.J. 


gat,  &l  quidijlil 

lefum,  cVdixic  ei:t  Tu  es  rex  Iudarorum?  RefponditIe-[°m'endJci  voiuif 
fus:  A  cemecipio  hoc  dicis  ,  an  alii  tibi  dixerunc  de  me?iz  vt  friret,fedvt 

a    Q^raehucnu  .  dixi,  feda  lujiis  jaep  t,  quiiteotetTididerunt  m  hi.  berClUr     qUOu 

Refpondic  Pilacus  :   Nunquid  ego  ludicus  fum  ?    Gens  1 3  voluit. 
cua  cVf  poncifices  cui  cradiderunc  ce  mihi,  Quid  fecifti  ?  J j  culpnon  e^o , 

teregemdixeri:  1 
aliudfeciiti.  Q^ 
deis,vt  }m  icgem  (uam  mdicarentcum.nolueruntrecipe-    efl  mirum  fiiudici  traderispunicdusqteregemdicis 
rc,d»ccntes:Nobis no  licet  interfice.quemquam,  &:  fic im     fi  hsccaufanonelTet tuncfortealia quxrenda  cllet 
plctur  lermo  leiu  quem  de  fua  morteprajduit  vteum  a  Iu    firma  fi  hxc  caufa  e(t  cjus  obi)citur,an  alu. 

dxis 


G^  H!<\ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

•fc  gentiles,&  tamcn  no  iimtbat  inquinariex  procnrationt  mortis  in 
nocentis,ex  <j*o  patct  eorum  fuperjtitio  vana, 

1  Sed  vc  man.pa.  Id  eji,a^ymos  panes  (juia  ludjiis  comedeban' 
turm pafcbau  perfrptem dics. <\o« enim erat licuu  ili  s conietere 
tuft  pcrfonis  mundis,&  ideoperpjjchjtis  maducationem  non  miet 
ligitur  bic  comefiio  agni  pafcbultSjVt  male  duunt  Gr&ci,  quia  itlum 
comederant  die  prxctUenti, 

2  Exillit  cr. Hicpomt  Chrifii  examinatio. Et  boc  dupliciter ,  quia 
primo examinatut  coram  ludeisjtcuio adpartem  ftne ipCts ibi-.ln, 
troiuit  er  j,o.lte rum: Inprimi  parte diciturftc.Exi.Ct.  Pi  ad  eos 
fo. / udsi  e  lim  >'0/i  a  debant  dom.,m  eius  ingredifie fuas  obfcruaiia 
ncs  viol  ri  nt,tuco  volens  eis  Ueferre  exiuit  ad  eos, 

3  Et  dixit  qua  accufa.arTerus,  tkc  ridebat  enim  eum  lijatum 
in  Jigmm  aamnatioiis,tdeo  quqrcbat  de  caufa,quia  non  erat  confue 
tudo  Kyomams condcmnare  ali/;iem,nifiprius audirent  accufatione 
fuam  w  haberet  loc*mje  dfendendi,  vt  habti  ur  jld.z  5  .d.  Et  tdta 
Tiiatus  qui  erat  ludex  ab  imptratore  Bgmano  Uiucmiffus  ,  voluit 
tnodurn  K^pmtnoru    tenere. 

4  Reipon.&  dixerunt  ei.fi  no eflet  hic  malefeftor  no  ttbi 
trauidi.&ci^j//  dtcat.T^os  etus  JalJum diitgeter  examinautmus 
Cj"  tnitintmus  eum  dignum  morte,acfi  dnercnt,'ion  oportet  alia  exa 
minationem  facere: 

$  Dictc  er.Cts  Pi.Qujrt  indignatus  ex  eorum  refpofione^quia  fcie 
bat ' os  ipfum ptr inutdiam  tradidi(ie,vt  babetur  Mat.z-j J>. 

6  Accepue cum  v.&:  Ie.le.ve.iu.  iiuaft  dic.it.  Sifufficit  veflra 
examinatio,fu!jiciat  &  vefirafeiifentu.iciendum  enim  quod  t{pma 
maliquaminoraiudcjnUa  dimiftrat  lud&isjtd  nonpoteratprota 
libus  inferre  pecnam  mortis,quia  t\i>mani  retinuerant  fibi  caufam 
fangutn!s,W  tdcoper  hac  rffponfione  inbibebat  inferre  Cbrifto  mor 
ttmjpft autcmnon pottra-it  vitam eius fufltnere,&ideo  renuerunt 
bocacuperedicentes. 

7  Nobis  no  licet  interficere  quemquam.  Si enim poffent  da 
re  mortit  [cntcnttam,ituenter  tudicium  reu  pifjent. 

5  Vt  letmo  Ielu  im. Chnjtus  enimpradtcensmortemfuaapoflo 
Us  Mat.2o.c.dtxit,quod a prtnuptbus facerdotiitraderctur gctibus 
ad Hludcruum  &  tructf.^cndunt. E(  boefutt  impktum per  hoc  q>  re 

nucrunt 


nuermt  iudicium,&  dimiferun'  ;pfum  Vilato  quieratgtntiL  n 
dicandum,&  fenteniiA  cxecutionem  fuis  mdittbus  . 

9  Introuit  cr.Hic pomi examinatio  Chrifti  infcreto.  Etdt  h 
turintres,!ji<iaprimopo>iiiTiiatiinterrogatiQ,l'.cnnd-. 

fpi.nfto.tb:  Ilefpodit  Ieius.r<?m'o  Vilati  ob-etlio  tbi.D 
trca  primum  fciendum,quod  lud&i  citm  tumuitu  irration 
bant  mortem  Christ:,propter  quod  ChrUtus  non  refp:>:  tci 
HludEcd.i  z.a.  Vbmoeitauditusnoeffudaslerm. 
pter  hoc  Matthxus  &  Marcus  d'C»nt, quod  cit  accufurctm 
pibus faccrdotum,nihii rtfp>»di. .propter  q>  Vilatus  intrauttj  u 
rium,quoi  cratm  domufu  ,  vi  tbiChrifiii  raagispacificeeXM  9 
ret  extra  tumultum  lnd«orit,qui  no  audebant  intrare  prx 
vtdiilxm  ejt.Cbrifius aute dc tribus faeril  accufatus cora 
habetur  Luc.i  ?.j.Hunc  inuenimus  fubuertente  gete* 
ftra,cSipro!iibetem  daritnbura  Cxlati>  c^dicenie^ 
ftu  1  ege  ciTcVtlatus  autem  dc daobusprimis non  curauitt 
re,quia  de  primo,fcincet,defubuerfione  obfcruationttm  legt 
curauit  vtrum  effet  vtrum  vci  fa\fum,quia  no  erai  lud.in,. 
Utis.Secunimn  ctgnouit  efj\  fjtjum  per  fama  publicam,quis 
rat  Cbriiiirefpon(ionemqi4&  Iidaisde  b.ic  matcria  rcfpot 
Mat.zz.t  RedUtte  qua; sfi c Caiiarts  Cacian,^.  Sed de 
•pidtbaturrff.  coni  ra  honorem  Imperatoris  iiiquijiuxttfcitice 
gno,/uia  Impi  ratout  r\s>maninomen  regium  a  lud.tts  abftuli 
frangerent  eurHMf,iperbiam,&  tollerent  rebeUandi  occafior 
iJcoquxfiuita  Ch,:i;u. 

10  Tu  es  rcx  •<!.'•  uaji  dicat. Ell  boc  verum  quod  tibi  impom p» 
fcilitet,quod  veiis  vfurpareregnum. 

n  Reipondir  ielus.H/f  pomtur  Cirifii  refponfto,  inquap  »• 
examinauu  Vitati  imerrogathnemf  ti. 

12  A  temetipib  hoc  di:&:c. Liuaft  dicat,'concepifli  hanc  0 .10 
nem  de  me  pt  r  teipfum. 

13  Re(ponditPibrus.Nunquid,t5c'c.^«i//rf.:«^'Kf'1  n 
ccpt,quta  nvnfurn  lud<£hs,&  fic  non  poffum  inuefiigat  c  ex  lih  ' 
daicts  quis  dcbeat  cffc  rcx  eorum,fcd  boc  adpcntos  legispcrt 
fubditur. 

14  Gens  tua  &  pon.tra../frc«/Jnfc\r  tefiper  hoc. 

1 5  Qu  id  fe.r7.ct.  videtur  ep  tu  fis  in  aiiquo  cttlpabilis,  ex  f*t 
funt  degetetua  &  tatx  autoritatts,jicut  funt  Votificcs  teacct. 

•&  Refpc 


m. 
iii 


MOF^^lLITEI{. 
±  f    Si  none/Jet  bicrn.&c.  Q^d.  Nos  fumus  tanra;  veritatis  &: 
iiiOife.  qtf  ncbi-  dcbcrCt crcdi  fimplici  verbofineahadi 
(quifitionc,&:  fic  homines  mautiofi  ie  luftificat  coram  iu- 

dicibus 


dicibus,vt  magis  nocere  valcant  innocenti. 
7  'tyobts  noit  It.inter.Sic  dicut  mali  clerici de corporali 
telaici.iSc  tn  hnt  pro  rnodico  mulros  interficere  luo  r 
cxeplo  mortc  ipuali,qux  peioi  clt  interfccTionc  cortn 

t  M( 


nr 
10 

li. 
dit 


oannis 


(VII  L 


y.j-  *v~i..ww      Cap.   Aviil  1304 

^nftff.Hoceftfpno?  (cirevoluir,!edpriusvicifl^ai  in     c     I?o  /«  ft«  tuensfum  BJdri  in  hacre.fedad  hcmcrd,qUod 

Jo^indovoiuitn  'endere  qeflet  de  regno  iuohoruinu     in  Gticoronell  ambiguuiii.Dicif  ei-°oc'e  t.ualin.HHnra' 

iludcorum  velgenrilmm ,  quaolteja  vtrdq;  aptms     tc,qua  venit  h  munduin  iccundi.m  qcanatuscrtaefhbt, 

■  nf/i/f  '0.  »/«/i/".QJ")ecepticft:s:N6     &:ad  hocvemt  111  mfiJ>inv.proprerr,oc  vt  tdhmonm.n 

v  impc.ho  do.mnationem  veiham  m  hoc  mudo ,  ne    pei.v.Scd qa  ncn  olum  e.t  .<.dcs,aJdir,  Qmnts  qnieh  ex  »a»i* 

ta.  fada.  Fd  e.t  ,  obe- 
,      .    ,       n        ,1'dtl,'nt,t!,,!i"m"'    n   iH  Fta"""  "T  "!^-       dit  eVcrei.unihi. 

Rcfpondic  leius:Kegnum  meum  iion  eltaehocaiundo.  Si 

i     a    (.  tci  juia  nuil  ia  d<  tcnd  t. 

ex  hoc  mundo  efiecrc^num  mcurrL^niiniitri  mei  vtique  de> 
cercarent,  vrnon  traderet  ludads  .   Nunc  autem  regnuiTL 

tcfi  nlhuc  inter  nH   s. 

meumnon  eithinc  .   Dixit  itacjueeiPilatus.  Ei^o  lexest.u? 

n.i     n  .-  0   n«      re        q  n  ioc  s  !  •  n  n.     en.lan  q   <d  '.;;  n. 

Refpondklefu.s:    ludicis,  quiarcx  iumego.  Egp  in  hoc  .  J  (    £/^, 

narus  ium,  fradhocvcni  in  mundun,  vt  teiiimoniumper-  8  Pafchaa  lefiiirute.i 

hibcam  veritati  .  Omms  Qtu  eitex  veritare,  audir  vocem  9  Hfa^"ul"-in  Paigha 

•ni  ,\      j    n  .-  1  i-    !  '■'  nK.cconfuctudaJi- 

mearru.    Diciccj  riuciis:  Quidcltvcrjtas?  fct/Curn  hocdi-  1 1  raiuendi  eisfuit 


|eti.veatis&  ier- 
D  is,fed  .diegmi 
crikcredenJo  ve 

V-.  a 

V    T  H  E   O  V  H  Y. 

1  tvs.  Manichaei 
I  fumpta  aniadi- 
c,  f,mudu«  hic  no 

B  ei;  bonoDeo.  N.i 
fjis  Dei  (aiun    ) 

1  ditnoediegnum   b 

.  r:um  hinc,  non  e-  c 
nndixitquodnon 
finmundo,  i  eq; 
codfithic  Narn  d 
r!  num  quidem  in 
hcmundo&abeo 
r.itur,  &ficut  ip(e  e 

'*  vttranfi  ,  noneft 


Q^  .-^  m  m  1  11 


Eiimeius,  led  liip- 

Bm&ant^1icula, 

cnonhmcide  i,exterrenisc6flruclurn:  fe.I  hicqmdem 

i  petrat&regtt. 

tr«</icif.Non  ie  regcm  rimer  connreri.fed  italibratu  eft 

"  neque  leregc  neeet,necde  mundo  lef.iteatur  efle,  vt  il 


D 


1  d     lterv.Konuxyc. 

2  Chu  relponliim,  ne 

3  cum  vcllcr  dmj  ifr.;- 
rc,n  ora  f.c  rer,iub!- 

4  toenimvemt  1; 
tem  coluctudoqua 

5  potTctper  Palcl 

6  rtiitti. 


xiflct,  irtrum  exmic  aJeos  &  dicir  eis:    rgo  nullammuc-  lz  *    ti ."•;<-<.'«  ^.Non 

t    r:ii  1         j  1  Upptu  acorde 

1110  m  eo  cauianij  .   1    hit  aurem  coniueiudo  vobis ,    vc,4  ,       -     ..,Vlcflereoe 


>  lud  1*1  rum,  ficut  "\ 

mfidoie-  f  vnum  dimictam  111  Pafcha  :    Vultis  cigo  dimiciam  vobisi6  ferijhe.Qdotit.uJo,i§. 


17  qn.im    14.1.1  ve.  nas 
hocei  fixcrir,  1e  .7.1 1 
qdefler'int-rr-!guir  latro.  Id  e(l,di.ibolus  le  tit-tofiiy&l  ha* 
micidiorum  autor  .lin.ifliis eii  iHdxi.vq dt pairia  lucisob 
iupcrbiim  pulius.in  renebrarumcarc.cre  h  miffusera  ,.-: 
idconon  pofVorit  I  id  vi  videve  pacem  ,  qui.t  icJmoior  ,.n 
cbat  qm  d\*\uErgn  rex  ts  tu  Cm  relpondit.  fnunis,     prmcipem  plufquam  Deum  eligeccvolue.urir,vnJcue  ie 
,  ura/*rae^o.Qu_tlidicai,^arnaU5ca.ijahterdicis.  dSat\It:fOiex<fuijloputn  ijiis. 

c     Ego  c£P*  -h  THnoimn.ACTvs. 


toa.S.e. 


NICOLAVS  D  E  LYll.\. 

iRefpOndil  lc[u^.LA.jtrun.tta interro^auonc  P.il.rt.  ,p>im"  Te- 
j  ad  quXlUonerri  prtmofa^am  -it  vfnrpatto-te  te^m  ttn.p  >ra'.  s. 
jRegnun.  meu  i>6  eft,  6e'C.  7yy<  emm  negat  fe  tjjetrgcmfed 
tris Loncedi(,qi<ta  fct  undum  veritatem  tpieerit  rcr  rtgum  Ve  u 
lien  ai  tolltndum  occafivtit  m  calumiije  ttnrjr  ratfa  refp,o*ftorit 
,er.s.  ijnod  <.<3  tju&ru  bniws  mm.di  itthpotaUmdomitiatioi.e,  nio  I 
vbat  confet/nt  nte>ydicens. 

iSi  ex  hoc  ni u r.&CC.Omtie  enitn  rrgvum  ten>foralr !  abet  Hrmi 

jtlumab iffuregr,curn  fi   vnusfolmh  m  ,fedetia  -!>»>• 

HTaaducrj..>'v>s  tro  tpf,  puni  :>  itb  -s,  nuoti  non  qnArebat 

infhts,&  ftc /  attt  t/uo  ij xiisfct  tad  etn,o^ni>tcdo,f/:  od 

ludxostf  potahm  dominationtm.vtrumcdnte 

ctfitta  je  efie  rtgtm ,itlt oconcltdi. . 

*  Nunc au t  regnu m  iic.ld esi.t/  Scum ad temporaHa ifla  qnf. 

d  contr.1  boc  pidetnt  t/no  t  dicitur  i'fa /.4.6.4. Rex  01-^  «^r 

:  DMS.Ipfcaiitcmefi  Pc*ur  D  m  ftiut  virws   omo^r^o-.r 

■  ho,  mundn.Dktt  dtm,t/uodfecundtt  ventate dinin  t  tYis~, 
ijuntj  <biec~ia  t  brtfl>,t.^me  t/uuntnm ;<  d  human  tale  in  prin 

>,non  vt  nit  a   tXtiut.iunduni  tem/  oraliter,fed ma^is aiftt- 

jljp^  pativdlt.Et  ftcpiattl,qitod  (u[  u  inte-  exdudit  tllni  t/uod 

■i>  batnr  dt  vf>rpaiione  ngni  ludatt,  quia  tiotrfiebat  qua- 

tv.li  inqinntnm  homo  ,  <crpro  fiatuprxfenti in quo  t raty 

liod  pnmum  evns  aiucntum  perwnbat. 

Dixit  iraq;.fiiepon//»r  7  ilatt  obiefiio  Sk<it.n.vifume(}.Cbr- 
■*s infia  refponiimcconctff  ra;f  effe regemjed dixtrat  regnum 
i-tm  wm  eflt  b'riL-,;dioTitJtus ad ph  nii  vtrba  eius  ndintelligtsac 
vitftrhoc  ,  pfumefft  tegcmalkuiui  ■  egnkde quonon intromit 
i-entfet\t>manv.  Vt  ■  t/w,a  Cb<  fiusper  boc  mtelligtret  rcgnurcele 
tt&lpiritualenon  inrtUextt,  &  ttteo  vniuitfciremagis  dctermi- 
•iciudtns  cx  Vt  i  /  is  Chrisiipradiclts. 

rex  esttM^iitf/f-  tiuat,  1  xt-uo anccdis tc eflr  regemre<ini 
.nentis  aa  dothinium  iniperulor;sydetluru  magis  quodfit  d- 
tutn. 
on  .1  Ie!us:  Tritno  toncluftoncmfaCfam  concedendoy  di- 

>  Tudicu  %a  r.cx  \um  Cgo.Et  ita  efl  fccundum-vcritatem.  9ed 

confequthier 


confeqx.emer  declarat  luius  1 1 gni conditioncm.di. 
9  Ego  in  hoc  natus  lum  M>»porat  ier. 

I  o  ht  ad  hoc  veni  in  muiiau tn. Ter cir.nit ajfumpttonevi. 

II  Vt  teihuiomum  perhuv  cnix. " uttr, id  <^  ruuu-atjdo  o-ait* 
tti/i  de  dm.ws  in  c<!"tt»ns  fj.,ci  •»/. 

1:  Omnisqut  elt  ex  vctkVrimi  q-£  Deus efi^nonfolu per crea 
tion*m,fedper  -m  at~>onem &f*  ietltoncm. 
1  i  Aud.t  voce  mea.  ('  r  etredtndn  &  opere  obcdicnda,  & per 
cnnfrquens  'n  taih  <s  IpirimUiter  ^o  re<i>  0,  &  :a!e  rtgnu  m  nntto 
bupediebat  m p< -rator, s  i<\nmantdo>ni>iu»m  de  qn»  qi4£rebat,Vi'ati4S. 
1  ?  D:cit  1 1  Pil.mis,qi.<d  elt  ven.\  onqu&nt d*'\v >u>.o«e  verij 
tans.fed  qnarit  q  ix  eil  jlla  verit.is,cutus  virtute  &  particip  itio- 
nc  homints  efl.ctuntur  de  rtgno  Cbi>ji>.iiite  lexit.u.  p'<>»cir,q  ■•  i 
venerati  aiiqmd  dom  -tvum  rxifit  ns  S  xt  >a  cei>,  n.  Uni  mwt&m  Ituntinu 
c^  hot  tli  rcrvm  \i  mteiltgatur  determinatc.  <&  ■>»«■>,  s  ttip.irt:cit'a 
ri^qaia  verhas  dmina  fitto appfopriatur.  t'er,ia> per  qu&  t/oies  1» 
p  tjeiiti  efftcntntur  de  regnt,  Clrnni,  >(i  q«miam  nnprtfjio  &  parti* 
Up.itto  vrritttiis  diuin£  Huius  aiit  qutt,  ioms  Piiatus  noexveftx- 
u  1  rrfpoafv.  cd'plt">  ie  ,.iufa.y>i,i  t/i,  q'<'a  rrat  de  regnofp>,:nit 
li,vt  v  fu.ti  efl  p'f  ,  litno  habeiaYft  it>ott<i  trremfi  dt  tep.ratfhus 
&■  idto  hpc  ad>terie>s  d.miftt  itlius  qonis  profqxntv.i.etn.  ^t 
ftttt  quiaiamperceperttChrifti  i>m  ccntia  &  In  £f>,ii  mainiam, 
ftiets  quod tradidtjjrnt eum p<  r i>>ui  uam.  Igtcur pra  jtine 

prxdiBa  Trduit  pmcederr-ad  etus-t<bf'  :,i  tortt  rrt-  v:  tl.n  m  ;  .r; 
I  <,    Et  cfi  hoc  di. Hit  cd>  felf%t  Vrfxm  tttr  t/  r  ifii  drcU 

r.uiu.Cum.».Tilatus  vdl  t  utiber  >f,vt  d  clueil  occutru  c:us  me 
moriamodus conuen>ens liberatiotn  futf ,  vi .ttitcct  dp confuetv.dme 
ludttorum  ,  qica  dabatur  es  a  prtzfideitt  fok»mtatt  pafchali  vuu; 
■vinclus  in  memoriam  libtr miohis  IjO.orum  if.  at  l  de  terra  Aegypti, 
&•  pnpterlwc  voiuit  Chr.-Hnm  bbtr  ,rcpe,-  buncm  <\n.>i1&-primt) 
ad  bnc  facjendum  allegat  Ch^iJiii>in>H<t'neiam,dicens. 

16  Fgo  iiul.  Scilicct,digriammt  1  tr.  Vnuiido  altgai  to.fuctudi,.'i 
decuius  obferaatione  fcicbat-ecs  ■  [fec<,pid>is,<ii. 

17  Eltautconluetiu!o,&c.  Vulnsctgodimit.v(.b.re.  Iu. 
ij^d.vtisdebctis  hcc  vttic  a-n  CMiiisintflt  ti;m  fa<n>t,<,>/  q,  V  /  tns 
Voies  Cbriftii  hbtrare pojuit  cis  jub  dJi.nttitjrtf  dt  l<b,  r  ,m>  t  Cnri 
Jti vcl BarrabXtgr- de nuUo alio vt mag-s exprtmn.tr M«  ■■--:. 

is  Scicba 


•r>'>  cvpc 
ftjttit 

Chriifir» 

ucn  yr<t 


M      ')     \\     A.     L     1     T     E     r\. 
j      \efpt,t,d'it  lrfus:r\t'{  mcu  non  r<Tt  d-  hoe  mun. Mulri  pr.xlati  q 
1  iQmetus  vicaru/jriiim  videturdicercl.ici.),  mpompis 
rucs  feprincipibu.stcncnis^veletiim  exccdemev. 
OmiiisqiUi.ii ct  .c.c<'<..Qu_at.unaudmut,mu;tido6tores 

6i  lcho< 


&.  fcholares  theologi,qui  ileglctta  facia  fcriptuia  circq  cur 
ia  &  muiilia  ftinrintcnti. 

14  Lhndeji  vf.  Pc'r  hocafn  q>  no.cxpcclvuu  Chi  V\'\  r'.!um, 
fignrncatafoiceiai  inftdbihtai»qtt»tifim<H'eC<?  icixSiiaup 

reiudxoiumavcric.ucd^cimiuicdundo  len:ciuiamprca 
Tomus  v.  S    4. 


130; 


Glo£ord.&  NicolaidcL 


1» 

A 


.yra.  13  ,g 

*  T  h  e  o  phtla'c  t  v  s:Dignum  e(l  vtqnarratur  vnde  autemomnisSynagognj&abfoIuetquidcmillua  1 

motilnd*i,oinfuctudincmhabeatdimittendivnum  vin  non.n.malignamenreoccidit.Conftituentauteme 

ftu.Pnmoenim  dicercpoffiinv-sqtioddocetesdoftrinas  ciu  taterefugij,hoceir>fiiga  mulclabut,ex  hocforte 

&m.ulatahominu,plurimaiuxii('.  aptulerumec  duiinis  bulfi&pie&arepofumus.ira.n.mortem firmarunr, 

vfifiierutlegibus,vndecvhocitalehabet,inq;c6iuetudi  ioluanturquide  homkidiofueruntcodemnati.N, 


rcc^cm  Iudxorum?  Clamauerunt  rurrum  omncs  dicentes: 
Non  huncjied  Barrabam.Erac  autcm  Barrabas  latro. 


neabijtetta  abique 
ratione,  qualiamul 
ta  abique  leuisprc- 
cepto.  Dcindc  tahs 
inuetua  cft  Icx  ln 
lcriptura^quaveri- 
Num.jr  limilcprofcciuscficabfolutionesillaspdemnatoium.Scri 
ptum.n.cft  dceo qui  prxter  volnnrarem  iuam  occiderit.fi 
noppinimicitiasvcldedita  opcra  affligere  voluit  vicinii 
iaccns  vas  vcl  lapidem  cV  cafu  paitienspraitcreuntem  mo 
ruturquc  homo  inuolutanus  ut  homiada  talis.  ludicabit 

autcm 


fi 


quidcmiubebatl 

eile  olticium  M 

1  gogacludeorumj 

2  qma  RomanisJ 
rctrcr.num.Ru 
nos  fcccruntdo 

nos  abfoluendi  ficut  nunc  Pilatum. 

a     Erat autem  Barrabas  Utro  .  Id  eft  ,  filius.  ma^iftri 

eft  ,  diaboh  ,    cuii  latroni  in  fuo  lcclcrc  iudaus  111  I 

fidia  magifter fuir .  Vel  Barrabas>id  eit.filiuspatns>i„j 

diaboli. 


NICOLAVS  DE  LYRA 
Scicbat  cnim.l^Moi  tonjuetudinc  fuatn  nullo  modo  dimitterent,ex 
altera  parte  Barrabas  erat  tta  pesfimus  ,et  populo  odiofus,quod  eius 
liberationcm  nullo  modo  vellent  &  fic  perconfetjuens  Ubcrationi 
Cbrijti confentirentjed facerdotes  dcceprunt populum,  inducentes 
t.itn  ad  pctcudum  Ubaationem  Barrabx  &  non  Chrijti ,  &  boc  efl 

quod 


tjuod  fubditur. 

1  Clamaucruntrurfum.&rc.fedBarrabam.  Dimh 

2  Eratautcm  Barrabas  latro.  Scilicct,  publicus  & 
Hoc addic  tuangelii~ta,ad oftendendum eorum  malitiam,q  . 
curandummortem  Chrijli  patierunt  Utronis  publici  Ubt 
contra  bonumpublicura  &  contra  iuflitiam. 


M     0     i\    a     L     l     T     E     !{, 


uore  a  veritate  iudicij  declinantes. 
I      Clamauerunt  ergo  rurfum  omnes  a<centcs  :  Exponatur  f 
+  Chriflum.Etfichodiefaciuntmuhiiudicestimoievel  fa    Mat.zsi.&Mar.is.&Lsx.zj. 

uore 


^     D     0    1    T    1    o. 
In  cap  xz.fbidkitur  inpoflil.Et  ideo  per  pafche  manduca 
tionem  non  inreliigitur  hic  comeftio  agni  pafchalis. 

Jmmimanducatio  pafchx  intelligi  dcbet  tantum  de  agno  pafchali 
vt  d<  cUrat  <r  in  additionefuper  Mat, i6*rbi agitur  dc  tcmpore cce~ 
luedomini^videibi.  • 

R    E    P    L    I    C    A. 
Irt  C.  1 8 .  vb  i  dicitnr.  Et  ipft  non  introiermtprttoriumne  conta- 
m'marentur,fedn:aducarentpafcha:To^iUatordicittquodinteUige. 
dumefl  de manducathne  panis  a-rjmi  ,nonpafchalis  agni  Eur.op- 

ponit 


ponitper  fuaminus  autentita  computationem  & digrc(fionem, 
ponit  Mat.r6.Et  ft intelligi deberet  de  efu  agniprout  Bur^.  vu  \ 
lo.euangeliflx  valeret  contra  Tsfjcodemu,  &  aliosfepultut*  C>. 
intedentes,quia  fuiffent  contaminati  ex  tatlu  mottu:,pa  confe 
inhahiles  ad manducandum  pafcha  fic acceptum,vnde  de  eis  di 
oportttit,&  ipft  twnfepeVerunt  eum  ne  contaminarentur,fedma 
carent  Tafcha,ficq;  falftjicarentur  oes  euangeliilx,<y  puto,ft  c 
putatioBur,efifetvera,quodnon  fuifTenta  ludxis permiffifept\ 
mortuum  celebritate pafchali  iam  incho  ua ,  quce  incepit  a  vejp 
ferix/extafccundumBurg.computationem. 


& 


tMnth. 
Wa.if.\ 


CAPVT     XIX: 
a    *"p  yncergo.Hoc 

1  fecit  Piiatus 
ideft  mihtes  facerc 
pcrmifit,  vel  etiam 
iuilit,  vt  ludaei  fatia- 
tidepocnisa  mortc 
defifterent. 
b  Coronam  de  fpinis 
impofuerunt.  In  fpi— 
nea  cotona  noftro- 
ru  notatur  lufceptio 


C  A  P  V  T      XIX'  luit.  Vnde  pr*c 

Ecceqnaminiuriola  PUauis  cVmilites  iotuIcruntChtifto.  iori    ECCC   agnns  L 

t  Vnc  ergo  apprehendit  Pilatus  Ieium  6cfla-  '  e<cc  lui   toli- 
gellauit.Etmilitespleclcntesccronamdcfpi,  2  na'mq^e"in  p« 

a    Deiirorie.quiafcJtegemdicc^ateiTepurpuricnim  cft  fignumrcg.s.  tr>rnm    ricrnifir   ' 

nis  impdiuerunt  capiti  eius ,   &  veftc  pur-  4  nep0nuntur.  j 

pureacircundederunt  eum,  &<veniebant  ad  5  dominus.-  Tem 

eum,  ckdicebant:  Aue  rex  Iudncorum :  ckdabanteialapas:  .  f^efttcontoe 

6  tua  punctiones, 
peccatorum>rp qua mortalis fieri vo-    aculeos vitiorum procrearenon defiftet.' 

luit.  fj^ 


* 

Diuillo. 


N  I  C  O  L  AiV  S    D  E    L  Y  R  A 

C  A  p  v  t  XIX. 
|  Vnc  crgo  apprehendit  Pilatus./iic  confequenter  eua- 
'.'1  lilia  drfcribit  qtiid paffus  ftt  Chriflus  agentib.Taffus 
antcmeji  triaab  eis,f  flagellationcm,il!nfio>iem,& cru- 
tifixionem,feci4ndum,<p  pnsdixent  faluator  Mat.io.c. 
Trttdent  eum  gentibus  ad  illudctidum,  &  flagellandum  &  crucifige 
dutx.Zt  idco  enin\ie!if}a primo  agit  de illufionc &  fla?rllatwne,fe' 
cundo,de crucifixio><c,ibi:Tvir-C  ergo  tn.Trimain  duas  quia pri 
mo  defcribitur  Chrifii  flagellatio, &  illufto,fecundo  circa  hoc  oflcn 
ditt< rTilati intttio,ibi:}:-i.'\mx  iterum .Circa pritnum fciendum <p 
Tilatus  vidit  cx  cimore  eoru,quod  nullo  modopotcrat  dimittert. 
ltfutn  otn  tiino  libcrum  cvm  pace  ipforum,ex  aitcra  paru  duru  erat 
ftbi  ihf.otenttm  intcrficcrc,&  idco  ad  fatifatitndum  eisfecit  Chri- 

Ihnr, 


ftum  flagellari,&  illudir  &  hoc  efl  quod  dicitur. 

1  Tuncergo  apprehcdir  Pila.le.&  {la.SccT^onperfeipJ 
immediate,fedper  militcsfuos  &  minifiros. 

2  Et  milites ple.co.de fpi.  id cfl ,  de  iuncis  marb.is admod. 
fpinarum  dum  &  atutis. 

3  Impofueruntcapiti  cim.Tanquamvolentiregnare,  &n 
potenti,quodfecerunt  vt  eorum  illufto  refponderet  Iudxorum  act 
Jationu 

4  Et  vcfte  purpurea  circundederunr.r^/i  cmm  vefle  yteb 
tur  rcges. 

5  Et  venicbant  ad  eum  di.Scc.Hoc  totum  faiium  efl  in  illu, 
tiem,vnde  feguitur. 

6  E  r  dabat  ei  alapas.fr  illudereturfatlisfuut  illuferuntftg> 
&  verbis. 

*  Exii 


M  0  i\s£  £.  1  T  E  I\. 


rum  defignatur  fnfceptio  peccatoru,cjue  ficut  fpinns  tcr 
noftricorporisgerminar.In  veftimctopiupurcocan 
t  Tmrtt  ttjo  affrcbrndit  Tilxtus  irfum&fUg.&  mil.pte.co.&c.     paflionibus  obiecra  fignificatur.Purpura  ctiam  vcitirur  ( I 
.''tnnamuishccmil:tesillndendofacerent,nobi«tn     detriumphjs  iandorum  martyium  pjorittur. 

:!cria.NampcriiiUcamcoionamnoftro     f  ^MC  >'f*.Sicfaciunt  llliginccciefijsdeuorionisoftni  t 

rum  f  figna,  | 


Ioannis      Cap.  XIX. 


1308 


jo7  lUdinm       v^ap. 

1  /mit ergo.T  ccc  implentur  qux  de  fe  prxdixerat  Iefus oc    tibi  inuidendo,  quam  tibi  qui  exerces  poteftatem  meruen 
.uapotentia,commendatur  patientiaqua  informantur    do:NontamenPilatuseft  linepeccato,  &ideoair,maius.' 


n  tvres. 


&  GREG.Cum  ledominus  membrorum  Satanar  mani- 


D 

Ii.?.  Mo 
r.l.c.  u 


,  tdiciteis. Hicappatet  non  ignorantePilato  haeca  mili    busproredemptione  noftra  tradiditquid  aiiudquaeiul- 

jfcffefa&a,  fiueiu(Terit,fmepermilerit,vtfatiatisIudaeis    dem  Satanasmanum  inic  feruneperuiifit,  vr  vndeipleex 

tiefius  occumberct, 

t,  .   .  •  nt  .      z         o    j-  -^    •       r'  jj  inde nos exteriu9,ift' 

a  Exiuirergo  lterumPilatus  roras  &  dicir  eis:  Lccc  adduco 

b  vobiseumforas,  vtcognofcatis,  cjuianullaminuenioineo 

Mortis.  a  Nontiaiusimperio.feii  plenui  opprobno. 

caufam.  Exiu.it ergo  Iefus  porrans  fpineam  coronam ,  & pur- 

a  lnbtus.  b  g.fi.Si  iegiinuiiletis,iampaicite,quia  deiectum  uidetis. 

b    Q_a  feiegem  dixit. 

pureum  veftimenrum,  &  dicu eis.  Eccchocmo.Cum  er^o  vi~  7  poris  vfque  ad  fputa 

8  colaphos  ,  fiagella, 


u  fufficerem ,  fed 
n;is  inarddcunt 
i  imant; Crucifige. 
|  ige. 

iiumDe' Eccczl- 
crmaior  inuidia, 
|u  parua  virieba- 
ur  licita  afTettatio 
cg  ,&tamenvtrii 
luceteerat  Chri- 
tu:  &  rex  &fihus 


teriiifq;  IiberaretfSi 
igiturSatanemanus 
eiuspoteftas  accipi* 
tur,eius  manum  Hj- 
xtacanrne  protulit, 
cuius  poreftatc-  cor- 


diflenr  eum  pontifices  &  miniitri,clamabanr,dicenres:  Cru- 

cifige,  crucinge  eum .  Dicir  eis Pilatus :  Accipifceumvos,&  iotolerauit,vnde&cPi 

Quate  moii  debeac.  JatO    eillS      COrpOHS 

crucifigire.  t  Ego  enim  non  inuenio  in  eo  caufam  .  Relpon-  1 1  membro  ad  pafho- 
deruntIuda:i:Nosleeemhabcmus,&  fecundum  lesem  de-  I2"?™,  v.eniC"s  dicit: 
bet  mori,  quia filium  E>ei  fe  fecit .  Cum  ergo  audiiiec  Pilatus  1  tfatem  vlUm  mfi ,  &c. 
hunc  fcrmonem ,  magis  timuit .  Et  ingreflus  elf  prcetorium  *  $ Sef* raraen  hancpo- 

Vbinoniefpondebatficutouij  lllcbat  >  bi  lefpondetfiiut  paflor  docct.    j    l6teitatem  quam   COll 

iterum,6c*clicitadIefum:Vndeestu?Iefus  autemrefponfum  ^Z"*/*  ei  «tnnkcus 
t    i-      •     rv   •  -m  wl>  »  •      vt       iSaederat  Ims  ieruire. 

nondeditei.  ^icitcrgoeiPiIarus:  Mihi non iocjueris ?  Ne-  ipiucrisintrinfecusco 
fciscjuia  poteftarem habeo  crucifigerete,&potefrarem  ha-  zopeUebat.  Pifatuse- 

Ideft.qaantulacunquehabes,iionenimtihi  cmnino  delibeiumeft.  2inUTlVei   oatan  ,    .Ut> 

beo  dimittcre  te  ?  Refpondit  lefus .  t  Non  haberes  potefta-     poteftateiiiiusfuper 

1       /  ru  -r     l-   j  l     rr     j  r  2  2qua  poteftatem  ac- 

tem  aduerfum  me  vllam_,  nui  tibi  datum  luiffec  deiuper  2jceperat,  tenebatur, 

quia&-fuperiOnp)e 
difpofuerat,  hoccp 
t ptas nifi  a  Deo,  fed  tn  tibi  talis data  eft,vt  fis  fub al-     inferius  accedens, a perfecutori  tolerabat ,  vt  cu rft  ex  rnafa 
>tate,&ideo maiuspeccatum eft ei qui  tradidit  me    mente  infidehu furgeret ,  vtihtati tn  eledtorum  omniutn 

tibi  ipl>i 


1;  autem.Uic  &: 
s  locis  legitur 
eChriftus,  vt 
letia  implea- 
icutagnnscoram 
te  ftne  uoce ,  fic 
ipcritltos  fuum. 
fimiiitudo  de 
dataeft,  vtin 
lentionoreus, 
noccns  habea- 
Non  enim  vt 
ius  conuinci- 
dvtmanfuetus 
lisimmolatur. 
iti.de.fuif.defu. 
,aDeo,  quia 


Nioftrf. 


tij.q.f'. 
c.  Mo-- 
uct  ;  §. 
tcd  obii 
citur. 
F 


NICOLAVS    DE    LYRA 

Jiit  ergo  iteru  m.\Hic  oflendittir  circa  prxditla  Vilati  inte- 
9  trat  bona  quatum  ad  boc,qnia  praditla  iufierat  fieri,rt  lu 
t  affliQione  Cbr\Wicffentfaciati,&fic  confentirent  in  eius  li 
ttemfine morce.Tn  per  boc non  cxcufatur  <i  toto,  quia  ctt  ef- 
kvfuperco! ,  non  debebat ei quetn fciebat  innocentcm  etiam 
knpcenam  inferre.lgitur  Enangcli(la  circa  feqttentiafic  pro- 
t  <  Hiaprimo  declarat  conatum  Tilatt  ad  Cbrlfli  iiberationem. 
%  Iudnorum  refifltntiam  ad  eius  condemnationem,ibi.Cu m 
0  difset./» prima  igitur  parte  dicitur  fic  .  Exiuitergoite- 
» |  latus  foras.K&i  ludteiftabant,  quia  domum  eius  ingredi  no 
Htfnpra  diclnm  esl. 

'  cis.Vrimo  allegans  Cbrifli  imocenttam. 
ic  adduco  vobis  eum  fotas .  Voslquam  Hiligenter exami- 
iti&  flagcllaui  aduobis  fatisfaciendum  .  VtCOgnofcatis 
'»  llaihuenio  in  eo  caulam  .  Secundo  oftcndit ipftus puni' 
^Hb&ito  ultra  condign»rn,cum  dicitur. 
[EtgoIelus.E*"  pr&cepto  Vilati. 

*  is  Ipmeam  coronam.&c.^H^  enim  Vilatus  ntfenfi 
"»  ierent  qualtter  fuiffet  Ulufus  & flagcllatus,ut  fic  moueren 
*i  npafficnem. 

t<:it  eis:ecce  homo.  Qji.etfi in  aliquomale egiffettamen 
HcdignMrt  punias  cft,&  idco  dcberet  uobts fufficere . 

t  ergo.  Hic  ponitur  Iud&orum  reftVentia  ,  &  boc  duplicu 
ip" i  per  irrationabiltm clamorcm ,  jecundo pcr  rationem,ibi. 
■lf(  derunt  \\\6a\.I  n  prima  parte  dicitur  fiaGtitn  ergo  vi 
wn  umpontif.ces.  sicflageUatum&illujum&cognofce- 

"ilatuiftc  uolcbat  dimittere  ipfttm. 
uia  abant.Tumuttunsr,&  alios  ad  clamandum  excitabat  di. 
Cniifige.  Qj.hxcf  ana  nullo  modo  nobis  f»ffitit,fedpetimuj 
dmiatur. 

&i<teis  Pilatus  te.Derifbrie  &  indignanter  hocdixh,  quia 
tbtLiantpoteftatcmiudicandiattqueni  admortem^ut  fitpra  di- 
m<l&  efifimUii  modudoqucndi,ac  ft  diceret;  Si  babretispo- 
"eniaremortisfcntcnliamjCHo  &  fine caufafaceretis,fed  ego 

'"itoAdeofequitur. 
g°  nrn  non  uiucnio  in  eo  cau.  Danditakm  fevtcntiam, 

1 1  Refpon- 


1 2  Rel ponderunr.A'irf(?«ff s Iudtti, quod  Vilatus  non  acquijccmC 
eorum  clamori  inceperunt  allegare  rationes  alias  qua  fupra  allega- 
nerat.J^on.n.illas  audebant  reiterare,quia  Vilatus  iam  iUaseuacua 
uerat,&  idco  bic  aliud  allegant.Et  primo  allegant  ipfum  fccilfe  ci- 
tra  legem  Dei,fecundo  contra  legem imperatoiis  l\omani,ibi.Ex\n- 
de  quajrebant./n prima igitur parte  allegant fic ludxi. 
1 5  Nos  legem  habemus./<x  Dco  dafam  in  monte  Tinai. 

1 4  Et  (ecundum  legem  debet  mori.i^M  Lcui.  i^.c.pnecipif, 
qd blafphemi occidatur,&  tale  crimen  imponebat  ei,  undcfequitur. 

1 5  Qiiia  filium  Dei.  Veruntamen  Cbriftus  boc  dicendo  non  bla- 
fphemauit,fed  ueritatem  dixit,  & per fcripturam pnbatum,  utfu- 
prahabitumcftc.ic. 

1 6  Cu  m  crgo  au.&c  ma.ti.  T^onpropter  lcgem  ludtorum  qua 
non  obfcruabat,fed  ne  ueru  effet,ut  Iefusfibi  obtatt*:  cjlct  uere  Dei 
fitius,&  fic  faiium  enormefeciffet  ipfumflagellando  w  ideo  it  hoc 
•poluit  certius  inquirere,unde  fequitur. 

17  Et  ingteiTuseft./1'*  ueritatemmagis pofiet  cognofcere cxtra 
tumultum  ludeorum. 

1 8  Et  dicit  ad  Iefum .  Perboc  quarensfi  efiet  ex  origine  diuina 
fecundum  ucritatem. 

1 9  Iefus autem  refpon. non  de.  Vrimo quia  erat bemo gentilis 
&  idolo!atra,&£  gcnerationS  fiiii  in  diuinis  capere  non  poffet.  Secun- 
do,quianolebat pafjionem fuam impedire.  Tertio quiaprophetatum 
erat  de  ec,\fa:<e.$  j.c.  Et  fi  agnus  coram  tondentc  ie  obmutc 
fcet,&C. Et  idco  u olebat  illud  pmpheticum  implerc. 

20  Dicit  ergo  ei  Vi.dic.Mirabatur  deeius  taciturnitate,  cum  in 
puntlo  liberationis  ucl  condemaationis  fuit]effet.Scquitur. 

i\  Nef.quia'  ha.po.&c^.  mihifaltcmdcberes  refpondere. 
22  Relpondit  lefus.T^on ad bnpediendumfuam pajftonem,fed ai 
reprimcndurn  Vilati  iatlantiam. 

2jN6ha.po.aducr.mevlla,nifi  tibi  datum  efletdefuper: 
,i.aprincipib.I\omanorum,&  uitirius  pcrmiffum a  Deo,qu\efipo- 
tcttas fnpcrior.Et  ex  h  carguitur  cius peccatum,  quia  non accepe' 
ratptatema  Ccfarc,  &  a  Deo  condhiandi  innoxios,fcd  magis  libe* 
randi  cos ,  &  cum  hoc  oficndit peccatuw  luds ,  &  iudxorum  effe 
maius  quam  peccatu  ipftus  Vilati ,  quia  adocciftone  Chrifli  Iudas 
fuit  motus  cupiditate,ludtci  aiit  inuidix  &  rancore,fcd  Vilatusfuic 
motus  bumano  iimure  ut  magis  patcbit,&  hoc eil  quod  dicitur. 

•&  Propterea 


Chr»4» 

Pii3'o 

fioii  re- 
fponuit 
propter 
tria. 


MOH^LITEB^. 


faciunt. 

8    Clamabant  dicentes.Crucifige,  cn  cifigc  eum,&c.  Nam  obfii- 


"Sna,  l  cito  poftiniuria*  Chrirto  griues  in  membris  fuis    nata  nequitia  non  emollitur  mifericordia. 


S    5 


i$o? 


Ooi-ord.dc  Nicolai  cte-Lyra         1 3  0 


pns  (cntentia.,  bo»m  inqua  DominGm  ctncifixcru1 
et  Sialuquisdicat.qnarecircuei  hora  tertiacud 
Cl(,  ikiiiUu.  D;(cat  primuquideaiqi 

nil,"  isd_ditfniam,deinde&..omn 

jjsjmpi  ic.lnluperconlidera  c-  loanncmdi 

Propterca'x1uimctraMidittib1,n).rt.speccrrum  habct.t  Et  J  ;  jjjM 

—  »  -        » — J —        —     ludx-i  ajtcm  cla- 


_  inianimnuccrudclitasdeleruircr. 
*?  f  SrS  IdcTUxhaccaufa,nc  haberct  pcccatum  occ.de 
A  di^nnoccn  em(_-  fi  minus  ill:s  iuuidiisJquarrebatdimiKc 
^onTuoaSnC  Pi,mumqua:_c.ct,.edlipt«,s  volcbat 
ipodoquxreb-t* 


b   u't  hic  dtmtttisnon 

«jw;.  Supra  lcgea. 

•o.ucrunt.lecun  a 

dum  quam  debetet         :n-ic  quCrebat  Pilarus  dimittcic  eum 
mon,quiafiliuDei  .   ,  ,.  ..... 

"c 


fcciVSedquiaUlc  b  mabant,diccntcs:Sihunc  r  dimit.is,noncs  anncusGr  aris.  4 


j  xitfermefext- 


letCCIi:OCUV]ii!aii».    "    uiawrti»>«».»- -  .  . 

<_;■_.-  legem  g_-itftalierj_j     Qmnis  cnim  qui  fc rcgem  tacit ,  cuntr-id-Cit  unari .  i  uatus 

jloiltiniCtj   lcd  1113-  Tlm.t..-_-ionion..nii'.  _ 


gistimct  occidcrefi 
JnimDci  tcrrentcu 
aCxfare.quem  DOO 
potcil ,  vt  autorem 
poteft-tis  lua.  con« 
tcmncre. 

C  ErataKtm  parafce. 
^TiiEoPnrL.  Quo- 
modoMarcodiccn- 
tc  tcrtiam  horam 
B  quadoChriftuscru- 
Cifigebatur  loa 
lcxtamdicir.  iKitux 


Avc.  : 
quod  mtcrpriiti 
prxparatio, 
fcriaqua  prcp.  m 
necelsaria  JabQ 
quadiepcepit-Ic 
lcsduplo  col 
mannapropt. 


Tlmet.icJ  non  lonlcn.i..  - 

autcm  cum  audifiet  hos  fcrmoucs ,  adduxit  foras  Icium ,  __ 
ledit  pro  tritynaliinloco,qutdicnur  Litholhatos,Mcbrai- 

||cf,«ellifB«irab-iiiiiiM.  .      ri  i 

ce  autem  Gabatha.  Erat  autem  Paralceuc  Paichx  ,  nora  9  batumiHow» 
C  ouafi  fe-ta  :  Et  dicit  ludzis  :  Ecce  rcx  vei.cr.  t  Illi  au-  10  ^uaiam  toc 

iem  clamabant  :  Tolle  ,  tollc  ,  crucihge  cum .  Dicit  eis  udopllal 
d  Pilatus  ?  Rcgem  vcftrum  crucifigam  ?  Re.ponderunt  ^mbun.- 
e  pontifices.NonhabemusregemniliCxiarem.  Tunccrgo  ,.,eragaercnt; 

16  plcta  cU  iext. 


hocfo  uuu  quidam.quia fcrinturx  fchema  fit,  nam  litcra  cx  qna t cnebr*  merant  ^^^XTrc\oroW 

c)  icrtiam  hoiam  f.gnificat,  &  eft  charafter  eius  ta_  nus  m  Romanos,  icd  magis  n  Iud^  *™^ 

?s  7  lu-ra auicm  qu.c  iextf m  fisnat  habct  chara_terem  ta  Marcus  hora  tcrt.a ciucifixun.,  quia  ludxi  clamau 

lcm  r  verilim  ile igitur  literam  y  eammaa  ictiptonb.  non  hora- Crucifigccructfige. 

aitennsrranfifTcquibuldammutilatis^ncharaacreme-  Vel Palcha cftimnoola t.o Ch  ^»'™;"^" 

pncnv.quofextusnumerusfignatur^ficerroremhunc  P»M»°»  non»  hor^^^ 

oitum .  Quodautem  hocverif.mile  fit  faflum  efse,acter-  pronunci-taeft  mors  - 
tiam  horam  icrij.tamefsectiamapudIoanncm.Kn5  (cx 
tjm,ficut  nunc  manifeftum  cft.  Nam  cum  tres  F.uangeh- 
II c  conlonanter  dicat  quod  a  fexta  hora  tenebix  fadta;  lunt 
fuper  vniueiiam  tciram  __  vlqucad  horam  nonam  mani- 

f.ltumeft,  quoi  Dominns  rtoftet  ante  fextam  horam  |rationi8,f_dd.e,,_-_adem  fJ^^^L 

ptiusSfieren  tcnebrxcruc.fixus  fif,f.c.rciteihoram  ter-  ?d  ^K..eflr«m<r„^„m.Adhuctciroieque^ 

Cnl-iitautemaiuntquodMarcusmortemquid-qua  ingcruntfnperareconatut,d.ces:i^«- » «•■■  D    g 

!aucft  iniadc  aucifigcndo  domino manifefte  __abfquc  n.a eorumuolenseosfrangercquosdeignom.nl 

dubir.it.oneponat.  Vtiquequiacrucifigere,-,' punireab  fti non potcrat mitigarc.                APnaP-rr-fnnr 

cotemporeiudicesd.cuntnr.quofentent.amprofcrunr,  e  Twu cr«o.Q,vi  profi/entur  Ca-farem  aper  tecon 

eocp  V.-  pcenc  8-  morris  in  linguisquoque  fit.  Eiusgratia  effe  li  alium  regem  vel.t  eis ingerere, dimute. 

Mat_us__tiiahO-acrucifigieum>dicitaquoPilatusfen-  tumqucmpropter  hos  auius  rcddtdcrant  occi_e 

tcuiumexpol'uit.loann«dut_cum  Marcumdixilsettcm  Vicruscgotimore. 

pus  1HE 


pronuiici_i_cii  111.1-  -.nii-i.- « -•- 

illa  hora  noftis  nona  vlq;  ad  d.ei  tertia,  tex  horc  Jui 
parationis,tres  noclis  tres  diei,  quarum  iexta  iam  o  | 
cum  Pilatus  tnbunal  afcendit,quod  adhuc crat  prxi 
immoIationis,que  fadta  tit  icdm  Marcu  tertia  nor 


IMICOLAVS    DE    LYRA. 

j  i>rcp'erca  qui  met.  &rc.  In  tjno concluditur  pcccatumTilati, 

qHiamaiusnondiciturni(ipcrcomparatio>temadniinus. 

z  Et  cx i nde.H.c conferjuenter allegant  Iudai  Cbriflum  fcciffe.  cd' 

tra  lc%rm  Iwperatorisrfuia  videbdnt,  tjuod  Pilatus  parum  crat  mo- 

t*s  corit  p  HSa  ahcgationejcd  uokbat  lefum  olno  dimittert>  &  hoc, 

tfl^uod _i«-_r-Exiride qu..rebat,  -5-C. Viderat.n. Tilatus tanq 

bom» a^.utus,quod  Ch;ifiits rationabiliicr  conuiccrat eumde pecca 

to  fl  eum  innocentem,condcm:arct,&  idco  qumcbat  occafhnem  di- 

nittendt  ru>ntquodvidcKt(s  lud&iclamabant. 

3  S:  hiincdi.nonesamicus.r4c/?,won5^/..--/..o/-OHor-  &-(la- 

1       i-mini  tui  cnflodiendo.Quod  argnunt .  onfcqncntcr  di. 

iseniniquiietc.f con.l^f r_ror.j.»-  l\oma»i ahftuie 
r:>nt  a  ln-i£ure$ia>n  dignitattzijnr  ktberct  rcbellanii  occafionc.Et 
ideo  qH^cuaquc  inttr  lndxos  dtcebatfc  rc^cm  qualttcrcunque  vide- 
hatur  coutra  ordvutionem  Imperatons  facrre.  Chriflus  aut  conccf^ 
frratft  tc'i'mr^rtyvtpatet  rv pradiftis  ,  <Sr  idto  quammsfccundu 
yeritatem huc  rcgnum non cffet contra  diiium Impc>atoris,  vtfnpra 
diQ«m  f'l,tamen  boc  argucba>it ,  apparcnter  .  Vtiatus  autcm  non 
audebat  ctiani  fi  cundnm  minimam  apparcntiam  ficcre  contra  Im- 
pirjtoris  honorewftdto  fcquitur. 

5  I'ilatu5.,--C.adduxit  fo.I c.Vtcoyam  Iudcis euidentim dc faclo 
m  •  >r.diftumfa'.f.tmoHcnlr. 

6  Etb    Ujtp.Ot]  '•<!oco[edisinl'uiari£. 

ZIi.  loco qni dicitur Iltho..-  efiXpiJu /lr-««iw,  &  dicittttr  i 
tbfs, qnod  tfl  Up'ule's,&  jlrata i  qaod c(i  paufmltu  fiue  (lratura,& 
yrntn  Grxcum  Hebraiceautem  Cabaiba,quiaboc  nomc  tfcbrar 

cum 


pro  dj^M 


cum  idc  fignidcat  ftcut  Gracum.  llle.n.  locm  erat  anre 
^inte  cnim  domos  magnatoru  folet  effc  locus  delapidi 

8  Eratautem  Parai-C.&.C.  Hniaeratferiafexta, 
folennitatisVafchaltSydicebatur  rutem  feria  fextapar 
praparatio,rfuia  illa  dicps.para.bant  Iudai  cibaria  pro 
in  qun  no»  erat  licitum  abqnid  decoqui  vt  habctur  Exod.it 

9  Homo  qua.fe.C-»-r„r.„.«  videtur  Mar.iyc.vbidicu .- 
autcm  hora  tcrtia,..  crucifixerunt  eum.-»rn« 
dicatrn  quam  crucifixHsxxgo^C.  Ditcndum,  quodfccun» 
ritatem  erat  tempus  medium  inter  tertiam  &  fextam ,  me  ( 
tcm  ab  utroque  cxtrcmopotcH  denominari.&ideoMarcu  kj 
fit  illud  tcmpus  mcdium  per  horam  tcrtiam. loanncs  vcropi .« 
ToEtdi.Iu.---r?_»'-proC/iriy.//5-Pr.i.;->»»f. 

1 1  F  ccc  rex  ve.  Q.d.  Mirum  c(l,quod  huc  homincm  abic 
gtllatum  dicitisfibi  vellc  vfurpare  regnum  ludxorum. 
uriliautemcla..ic».f«n-H»_/.  , 

1  ?  ToIle,toIIc,crucifigeeum.(^-.w-npoi7«ww»M''  "•* 
14 Dicit eisPilatus.w-^-ni incrucifixione  Cbriftuoi »W 
cundiam,dicens. 

1  <,  Rcgem  ve.  cruci.^.f  r  tyio  cumrcgnareformidati  0 
inbocfuitfamxmavna  erit uobis ncrccundia fi  mortcmoi* 
tbieBa.Vnde  &  poflea  Vilatus  (cripftt  titulum  crucis  ad  f 
recundiam.lchts  Nazarcnus  rcx  Iudsorum. 
ie;  Rclponderuntpon.No  hab.re.ni.Ca:.-*  quor 
c.v  tuncperpetutc  fubieclioni  Y\omamrum.fe  obligaHerunt.tt 
tnownialtcrircgix  dignitaH.V-dtet etiam  corum obfitr. 
curandu  Chriftimortem.cum pro eius  procuratione  conf 
pcrpctuHMfciffosJubicftosfcruituti.  [ 


■"'  0  n  a  _  1  r  r.  r\. 
f   1 5  r^fpon.pon.non  habe.rcgcm  mft  Csfa.  Hoc  fac.p  clamat  np-. 


"ftriponti^ce.s&curarnoni  fnasecclefiasditrj'trci 
tunt  fc  nego.iis  temFPraJlbus  principatus/vclrcg 


[ 


loannis      Cap.  XIX.  1312 


Ul, 


HEoPHY.Videquomodo  alium  regemprcterCafare  *  TnEOPHYL.Videautem  &inveteritvpoqnodam  hoc  n 

'  nacognofcunt  voiuntarie  fe  Romanorum  Imperio  lu-  faclum.  liaac  enim  &  lllic  ligna  portans  vadit  vt  immoie- 

*  biientes,& Dei  regnum  repelletes,ideo,&:  DeuseosRo  tur.Iravthoclocodominuscrucem  habens.Vadit&:qua- 

IH^istradidit  quos  fibj  reges  falutant  deftitutosdiuino  fi  milesarmagerit,quibusadnerfanum  profternar,qdau- 

pr.-  dio  Sc  cura.  lem  Ilaacfigura  fit  domini  manifeftum.  Ifaac  emm  mter- 

a  iidi.eis  if.  vt  cru-  pcatur  n fus  ,  vel  gau 

llfi\'etUT .    ElS,  non  Id  eft.voluntati  corurj.  a    Milites  fafto  Intia-orumvotoqultotumfecerun-auod         dium  .    Quis  autem 

,quil  ipfi  manibus  .    ..  $tdt*arbtwt.  a|ius   gaujinni  no- 

eiiiacciperenr.qui  a  rradidiceisillum,  vtcrucingeretur.  t  Siuceperunrauterrue-  1  itrumfactuseir,qua 

fupihocexculaue-       _  ■  s«bhointion«imcoi»«cod««imiti«dfc       ^  2  is  quiin  conceptio- 

unled  vt  crimine  b  fum,&eduxerunreum.Etbaaiulans  tfibicmcemexiuitineu  3  nc  humanae  natura: 

[rjiiciii  videantur,  »  1.  kcciutomm.  Locusdecoiiationis.  4,  per  angelu  **'?«,  hoc 

'aqnlieni  efleco-      qui  diciturCaluanadocum,HebraiceautemGolgotha,  vbi  5  efhgaudecommuni 

lUrJfjCUm  nOll  ni  a  latrooesutahidi     ntjUtiiccumimpii^depuf.tus.  caUlt?  ...      , 

fipeis  hoc  facv»  c  ciucifixerunteum,&cumcoalidsduos,  hinc,  &  hinc,  mediu  ,<s  c£tc«wca.Latroqui  »7„j"  ' 

IffllatUSjVndencC  Openurdiuinavisincordenelaenti  .  7    permafit  in  perfidia,  Mar.  1J. 

ctucifigerenr,      autemIeium.Scriplicaut.cm  iitulumPilatus,&pofuitiuper ■«  fign.ficatludeps,qui  J>- 
jalrcrucihgcjetur  corje,noncar_cr  r      p  confitctut  Gentes  fi  f"^ . 

jdio&potcftate     crucem  .   Erat  autem  lcriptum  Iefus  Nazarenus  rex  Iudxo-  iognificat? 

Piii.  TT  •     1  i  -i  i     i  •     Ild  Eteratfcripfm.Wc 

U «,/*«.  Portabat     ram.  Hunc  ergo  tirulum  mulnlegerunt  tuda-orum,  cjuia  I2treslmgua:c?tcrise. 
criiimfuam  leius.  d  propeciuitaremerat  locus  vbi  ctucifixus  effc  Ieius.t  Ecerat  ijmmebant.  Hebia-a 

Gride    ludlbrium  Ti>b.sii.-iguisreribitiir,qiia5ttifeu*  reftibjs.quain  ore  duorun  vcl  ttiumteftium  ftac         prOprer  ludxOS  ill  le 

imis,grade  mvite  .       .       »rrun'-  _   -     .         n.     .  /.  ge  Dei  glonantes.  E 

■  pus  glorianu-      icriptumHeDraice,Gra%e,.oc Latine.  ^iccbant  ergo  Piiato  I+Gra:ca  proptergen- 

lilinlCeptrO  a  9^_.p  _di»:rant.Noah«.reJ,nifiC*.  b  Non  poteft  mutariquodvt  itasdixii,  necquoi         tilim  fapieilteS.  Latt 

t ,mmftiuc«S!",  pontifices  Iudeom.Noh  fcribere,rex  Iudeorum,fed  cjuia  ipfe  .  ."os  mn? penfomni 
'«at  fubmo  '  ^ttSoSS^S^.  5busGcntibus  impe- 

)nenda.Pnmo  ^ixir.rex  fumIuda.om.Reip6ditPilarus.  Qujdfcripfiicripfi.  le^ntes.  tMjdu 

inuscruccpot-  r  %*^*JL*edLL      e    M!lltes  *rZ°  cum  mts.c 

'T^n  fi?  C  tMihteseraociIcrucifixiflenceu,acceperuiKvelhme'taeius.  i7^afixti}enteum.Ec-  Lu..3.c 
oiteaimpohta       •  P  '         (■  cequccge/taluntiux 

om    Cyre»  tacruccm,  cumiam 

1  quia  debemus  ieqUi  vefhgia,  cruciflxus eflet. 

JtVTheo.  Quatuor 

NICOLAVS     DE     L  Y  R  A.  7   Scti.Z\3.Hicponhurqu£damconfequtntiaaaChristt  ctuiiflxio  p 

SinccrgOira.  Hic  inctpit  agere  euangeltfla  de  ctucifixione  nem,& funttriarfuiaprimumpertinetadPilatun„fecundumadmi. 

<i  ,&  diuidtturjri  tres,  quia p> ma ngit  tc  crucifixione,f?cundo  lites  irucifigentes  lefum,tertm  adpatentes  Cbrijii  exittentes  pro' 

^':Poftea  lciens  le.Tertio de  frptutura^  ibi :  Poft  hax  pe eum,fecundii ponitur ibi:Mi\Ues antcmJertiii,ibi.Snbani2ii\ 

MntO.Vrima tn  .taasyijiiia pr>mn  defcrtbit  tplam  cructRxtone^  tcm.Circa  primum fciendum ,  tpmodus  Kjmanorum  erat  fcribere 

k'git de confequent  bus  ad ipfaWyibhSctiyCn  autem  ti.Cir  jcaufim  mortis  crucifixorum  fuper iignu  crncis .  Iudaiautemcontra 

Uvumf  t,  ii.ium  <jnod  Ptlatus  vt.iens.ip  pioptcr  mortem  Chrtfii  vutuntate  Vilati pelierunt  Cbriitu'crucifigi,ut patet  ex prxdiclis^et 

bmfe  ludxi pirpttux  frruitutt  f\om.  timuttfi hoc  refutarct,  ideof  tale modufcripfit titulu,vt redudaret  in  verecudiaeoru ,  &■ 

■nurapud  C etjji em ,Qr  ideo  mo-'us  tmiore  Imperatoris,  &  hoc eflttp dicitur.Scti.a^tcm  ti:pi.  Inquadacharta  tabuU  ajfixa. 

•^mlUitJ.c.  p .-pult,cui pr&era',&-  a  quibus picttnia-s leuare  fprra  8    Et  yoAu.CX\\.lli-im  tabtiUw. 

»/ra  tufittiam  dedit  fententiam  de  morte  innocentis,&  hoc  eft  p  Erat  autem  fcri.lefus./«  quo  expiimitur  nomen proprlum. 

*o> it/r«*:Tunc er.tra  c.il.Verfententtam dtffinitiuam.  jo Nazare.^»o aipatriam^quktMafuit nutritus,vt diilum efi. 

^cru.Tatnen prius  /anitminnifuaj,  imponens peccatudemor  11  Rexludajorum./w^xo  exprimifur caufa  mortis. 

C  lit  lud&is  tpfts  hoc  recipientib.vt  habetur  Mat.iJ.quamuif  1  2  HuncergOtitU.mui.Ie.Iu.£t^<r«/i/««6(/««r.  Qmapro.ci- 

i  ctperbcctxcufa-nsfrcutidum  veritatrm,  ui.erat  locus  vbi]eft  cruci. Xcius,  Et  ideomultide ctuitate  potc 

S  Ibifi.ctu.Trimo.n.portauit  tam,vt hic  diciturjameu  poflea  rant defacili illuc  vcnire. 

Wttts  Simon^  m  < "yrenmfem  fecerunt  fibiportare  crucem,vt  I  ?  Etera't'fcri.He-Grae,&  \^Z.Vtomies,qui  JecHuerfispartibtts 

mpenirent  ai  locutn  ya'lionis,quia  lefusper  totam  notlem  pra-  orbis adfefium pafhale  venerant  poffent  ilinm legere  ,  Venerant.n. 

icm affiitt a$ fucra- )&  idroten'ograd-4  mcedebat.  ibialiquiG?ti(cs,vtftp.d.e/iic.lii  Et ilco  timlusfuit  fcriptus  trib. 

mitin  cmw.lde  locm  imt  p*op-  ctuaaie  lerufalem  ,& dU  linguts  principalibus  . 

iiy»i,quod  dtcit,r  l  .cm  Calujrix  a  Caluarta  jii£  ibifepulti,  14  Dice.ergO  Pi.pon.Iu.no.fcrip.Q«z4  videhant  quod  talis  mo 

Ktft  falfum,qttiaf  ptdtus  fuit  n:  Hebron,vt  dichur  lofue  14,  dusfcribendi  redindabat  <»  uerecuiiam  eorum,  &  maxime  propter 

wmminatur  locm  CfluarU,quia  in  tllo  loco  matcfaHores  deca  Gentdes,qui hoc  verbum  erant  reportaturi ad diuerfas partes  orbis, 

fit*lntur.&  f;c patct  vaurt  s  chtisli  turpttudoex  conditwne  loci,  &  ideo  voluerunt  titulum  ftc corrigere. 

^nodomoitis,cum  'icitur.  1 5  Sed quia  ipfedi.rcx  fum lu.  Hocenim  modo  nonfonaretin 

5  V  i  cm.Craci/fjrio  en  m  erat  turpifftmnm genus  mortis.  eorum  uerecundiam. 

E:um  eo ali.P*  quo apparet  'urpitudo  moriis  Chriiliratione  1 6  Relpon.Pi.Qitod  fcripfi,fcripfi  Quodferipferat cofirmado. 

ittis,quia  inttr duos  malefaclores  fuit  cructfixus.Hoc aute  fa-  l^jecfortuitufaclu  eil hocjed diumapr£ordinatione,qa  hoc erat an 

«lAex  IuJ&orutnteritione  &  diuina  ordinattone,  tamen  diuer*  teprophetatum,propterquodVfal.$S.quiloqt4iturdepafiione  Chri 

no  ,quia  ludxiper  hoc  intend'  bant  inducere  fuffitionem populo  fli,&  duopfalmi  prxcedentes  fic  intitdantur:  i\ecorrumpas  tituli 

liefus  efjet pirttceps  &  prinripaltt  m  eorum malefaHis.Ex  in  infcriptioncm,<&  ideo  titulm  cruci  Cbrifti  tripliciter  defcriptmno 

■  «ui diuini  faclurn  eli  hoc,vt unpleretur fcriptura Efa.  j 3 .d,  fuit mutatus,fed magis  confirmatus. 

ttcii  miquis  deputatus  eft.  17  Muli.er.Hic  ponitur  fccudTt  cofequens  ad  Chrifli  crucifixionen 

7  Scri,  &per~    ■ 

MO^nr  £i(.  busPilatusdeleretituIum.qui  fonabatconfufionerudeo 

rum,noluit,  fed  magis  ipiumconfirmauir,fignificatun 

3  £  ^'<^«t//Z>icr«._^r;.Perhocnosind;icensad  fuifeque  fuirquodChnftimorsad  confufionemeorum  eratfuto- 

'••  :«udixeiar  Matt. i6.d. si  quis  uult poft  me  vcni.abne.fe-  ra  perexercitum  Romanorfi,&:ad  rcgni  Chrifti  exaltatiu 

& tot;cru.fuam:& fc,me,  nem  pp  fequentem  refurrecl;ionem,propterquod  tnncdi 

■•■"''  yj/iuj.crc.Exponatur  ficut  xVIatth.2  7.5<:  Mar.15.  xitMatth.vlt.d.DaMe//»»//;/  omnis poitfias in  caslo  &  in  terra. 

L  vo.  2  j .  1 7  Mili.ergo  cum  crucifi.cum}acce.vejti.cius,  &c.  Exponatu t  Cv 

6  H2.djiripfi,flripf,Vci  hoc  at-tem  quod  ludxis  petenti-    cut  Matth.27.8c:  Mar.i  j. 

fC«»« 


J3ij  Glof!ord.&NicoIaidcLyra.  \A 

rn^  aOiwrQuadripcrfifavcftisnenat^cclcriamtotoo.be.qui  orbi5,vfumpra:bcnsf]iigulis&  vniufcninfqueanima  i,. 

a  auituor^rtib.conftatditTulamoninib.partib..vqu!itcr,i.  ftirlcanscum  corporeper  uiamcainem  vnigenitus. 

concorditcrdiftributam.TunicafortitaomniLim  partium  teger  inommbuseftexiftens  vbiqne. 

f>enificatvnitatem,qua:rhariiamvinculocontinetur.  c  «(■/■«.Quiachantasfupereminetomnib.pertotum,c  , 

b  Mcon.Neahquando  duloluat  vnita$ccclcfia:.Etad  vnu  nemoeftciusexpers  quipemnerevideat  adtotum, 
perucnit  ,quiaom-  totoficiit  Grcca 

ncs  in  vnum  collc-  *mmammnu»mmmtmmw*mm1iqdtme\»twmm  uicat lingua,ca! 

git.ficut&induode  a  ^fcccrunt  quatuor  parrcs,vnicuicjiicn)ilinpartcm,cKtur>i-  l  ca  voca,ur  ^M 
cim  vnusPctruspro  ,  AccCpe,untrimiiictr,redncmfimii  tcidiui  tiuot       b  n?ccft  «ufiquirenondiuifcrunt.     2.  qux  in  lotte  Deiri 

omnibusdicitT*™  h  r      «  Q«'»^»'IOIfuP,rcm,n"i»;"°"'mbus-      tiacommendatL 

cbriflus  fUm  Dei  ui-  b  cam  .Eratautemtunicainconfutilis,  f  deiupercontcxraper  ?      *Thboph.Q 

v.  m«.»<-  «.  Etciptoomni-  c  t0cum.  Oixerunterp-oadinuiccm: Nonfcindamuseamjfed  *  JJ,?^?!^  n»V 

hus  dicirur.  Tibida-        „  .,,  ■       r  r    ■  -I  j  >   ciiuuiLcrciurivi 

?"*/«« wii/cW.  V-  iortiamur  dc  llla  cuius  fit,  vtfcnptura  lmpleretur  dicens:  6  Cleopha:  cum  i 

tpr.n.A      s   pro  omnibus  Noofo-mi.          Ai,iqu*rntuoic.m.                     (    Toaiam,                            7  habuerit alium \ 

%Cor'  quiavnitascftinom  t  Partitiiuntveitimenta  meaiibi,&  m  vcitem  mcammiic-  g  ru?  Cleophasfr 

mbus.  runtlortem  .  £t  milites  qutdem  hxc  feccrunt :  Stabat  9  foit Iofeph accfi 

*THEOPH.Qupd  »    HxccMtmarcrUcob,.  IO  qilC  llbcHSm 

autem  tunicaaium      autem    iuxta   ctucem    Iefu    mater   cius  ,    &  idror  ma-  " eI"  VirnmuSl 
„  mo  fucrar  contexra  ,  f.h.cUo».».  uamaicuiujioiMi 

*  nonfruitrafuitappo     tris  cius  Ma'ria  cleophe,  &  Maria  Ma^dalena:  .  Cum  vi-     ^*0^ 

fitum.  Etaluquidc  d    .  ^-  T1  r  _       ,,  •      i"       .  n.         „,  «  «nuos  iraru  p 

dicunt    ailcgonam      diflet  ergo  Ieius  matrem  8C  dilcipulum  t  Itantem,quem      rit ,  quorumvcl 
pcrhoclig.ian.qd  •  nunccommenvfl 

non  fimplicitcr  hbfueritcrucifixus,  fcd  vtdeitatem  fupcr  tnr  Mariaquxforordicitur  Deipara?,  hoceftcognata.  1 

nc  habucrar.  Qiidam  verogenusdicunttunicuIa:Euange  let.n.fcripturacognatosdicerefrarres.Sicut&II.Uv 

iiftamnarrareQ^ia.n.Paleftiniduospannoscommirtedo  becca  dicebat  Sorormeaelt .  Quamuisvxorefkr,  ira& 

contexunt  vcites.pro  lutura  vientescontextu,manifeftans  loco  foror  Deipare  dicitur,  qus  Cleophx  vxor  habm  o 

loanes quod  tahs fuent  tnnicula dixit,quod a  fummo  per  ptcr cognationem. 

"     totumfueritcontexw,hoceit,abinitio&iupernevfq;ad  d  Cumuidijfetergolefus  matrem&Jifdpulumflanttmqutr 

infima.Mamfeftataut  hinc  vilitatcm  veftimentorij  Chri-  |f/»af.Quidiuinafafturus,quafi  reppuht  lgnotam  nut  n 

fti.Aluaut  dicuntquodinPalcftinacontexantur  filanon.  iamoftenditvenifrehoram,quam  tuncpr^dixit,inq  I 

ficut apud  nos.Nam  fupra  quidem  eft  filum,inf.  aiit  con-  gnofcit  de  qua  fuerat  mortaliter natus.  Et  docet  uta  [  rj 

texitur  panno,&  ita  regrcflio  fit,  fed  contrario  modo  infra  liisimpendaturcuraparentib.vnde&Apoftolus:; 

cum  lunt  fila , rn  lumr&o aut  contexitur  contextus,  &  talis  rum  curam  non  habet,fidem  negat,&c. 
fuittuniculadni.Sacfmquoqueperhocnobisinfinuatur.        *fr  THFoPH.Videquocueflenraliaemulieresfol 

£  Namcorpusdoifupernequidecontextumeft  Spintus.n.  tris  cura  agar,  namoportetquidem  prcntib.  adpet 

"  lanctus  venit  luper  virgincm&virtusaltiflimiobumbra-  obfiftentib.non  patere,nonobfiflenub.autemomni  ;, 

uiteam.Licetn.hominisnaturam  (ufceperit,qua:inf.eft,  feruire,ficut  &  ipfe  cum  migraiete  vira,quod  venln  le 

&  cecidcnt ,  fed  lupernc  Spintus  fan&i  giatia conftitit,&  erat  matrem  dolere  &  prsfiuium  requirere  cum  cret 

comparataeftdiuinacaro.  Igiturlan&umcorpusChrifti  difcipulopraefec\urameius.Occultatautempropnunio 

lndiuiiibile  eit  ,&diuiditur&  cpicaturinquatuorpartes  men  Euangeliftamodeftixgratia. 

orbis  W«/i 


NICOLAVS     DE     LYRA.  lern,ex  qmetia  patet  quodChnltus  fpne  babebat  ptura  vcfli 

&  pertinet  ad mllites ,7  crucifixo Chrifio  diuiferunt (tbi ueftcs fuas  10  Et  mi.qui  hqcft.<>cilicet,ficutera-fi.riptumTf.prxditi 

*  &hoc  efl  f«o</i/i«*Kr.Mili.er.tum  cru.Am,acue.eius.Er  quo  addidit euangeltiia,J>t  oflendatpropbtttam  impletumptrfi 

Mpparent  duo.primumefl  paffionis Cbrifii tgnominia in  hoc  ,q^nodu  rutn.patet  etiamper prxditlafalfttas  ludaorumexponr 

eumcrHciflxerunt,quodnonfitmftabiec7is & vilibus pcrfoms  ,fe-  pr&ditlu de perfecutione quamhabuerunt  ludxi per  Jnw> 

tundum  eh  crufigentium  auaritia,quia  Chrifti  veflcs  quamuis  eftet  quod  Mardocbmsfecit  prxdtclum  Tfal.  quia  ticnlu t  Tfai 

■parum  valentes,tamenftbi  rapuerunt.  ditcontrarium,quiaille  Tfintitulatur  d  Dauidv  no  a  Ma\c 

1  Et  faccqua.&:c.  liaiaerat  quatuormilites  ipfum  crucifigetes.  Ite  inprinctpio  Tfal.dicitur-.Longe a  falute  n;ea  verba 

2  Et  tani-Scilice t ,at ra partesprxdi3a4,quam  non  diuiferunt,  eo  tneLSecundu  -peritate  Hebraica  &  tranflationc  Hie.  q>  ueM 
quod  erat  inepta  diuifioni.quodpatet  ex  eo  quodfubditur.  eft  depaffiont  CbnHi,qui  nonfuit  liberatus  d pa/fwne^ua^M 

l   Eratautemtunicainconfutilis.  IdefUfme  futura.  cl*marctafyatrem,fiCutfitp'dicJumeftcii.?aietlahnfia'a 

4   Defupercontextapertotum.E4r/;oc</;c»nr<i/{y«;,^C/w-  hachorxTemporeautemMardortutiludtci  fueruntliberati  1 

flm  preciofts  vefiibus  vtebatur.Sed  Chry.dicit  contrariu,  diccns>q$  terpofl  orationem  eorum ,  quia  pr\us  fuerunt  Lberati  qnm  m  % 

Talefiine  pauperes  induebantur  taltbus  indmentis  reticulato  opere  tempus flatutu  interfedionis  eorum.iu  ibidttnjfubditur.fodt  0 

faQis  ad  modum  ciliciorum,&  hoc  videtur  verius,  quia  Chrifiusco  manus  meas,&:  pedes  meos.QMot/  non  efl  mpletum  in 

mendauit  vilitatem  veflimentorum  in  loanJBap.Matth.  1 1  ,a.  Quid  chso,nec  in  aliquo  ludxo  illius  temporis,fed  magts  econuerfo  1,  /• 

cxiftis  in  deler.vi.homi.mol.veftitum??^.^".  Etprecioft  dmijlman  &  filioseius  crucifixerunt. 

tate  ibidem  reprobauittibi:Ecce  qui  mollibus  veftiuntur,in  do  1 1  StabatMirponitur  tertiumconfequens  ad  Cbriflicrucifix  <«■ 

mibus  re.funt.&C.Icfus  autem  ccpit  facere  &:  docere,  vtha  &  pertinetademsparentes,  quia  Chriflus  in  cruce po/itus an  mi 

beturjttl.\.a.&  ideo non  ctt  vcriftmilc,q,  vfws  fuerat pcio\ts  ueftib.  moreretur  uoluitmatfifuotde  cuHcdia  &miniflro  ,puidere,da>  :x 

6  DixeruntergO,&cNon  (cin.il.Quia partes  nihil  valuifsct.  plumalijs,vtipfiftntfollicitiimpendere  debitum  obfeqiuum  ptn- 
5   Scd  for.de il.CUius  (\t.yndepatet,(p fuper  foiamtunicammife  tibus  fuis,&  hocefl  quoddicitur.Sta.zu.iu.  &c.  Contrarw,  utl 
runtfnrtem.Sedcontrarium  videtur Mar.ft.b.vbidicitur.  Diuife-  Ti</er«r/,«c.i?./.»/»ic/r;StabantautemomncsnotiC 
YMntfibiveliimentaeius&mittentesfortemfupereis,qdquistolle-  %C.Dicenduquodprimofiietunt %pe,vt  hic  dicitur ,&  tunc 
ret.Dicendum quodditlum  Marci debet  diuifiue intelligi fic.Diuife-  b*c  uerba  dixit,fedprocedente pafjione propter  turbam  comp  itn 
ritfibi  vcfiimcta  eius,fcilicet,cltadtumca,&po$~ieafeauitur,\mit~  temfe  retraxerunt,fecudumquod  dcit  l.ucts.  yeiforteiflepc  n 
tentesfortemfupereii,Q,perfynecdochendebetintelligi,fupereis,id  bicnominatxtanquammagisferucntesinatnoreChrifli  $fh  '" 
efl,fuper  aliquod  eorurn,fci>icct,fuper  tunicam ,  quid  quis  toUlerct,  flabant,ficut  dicit  Io.alite  autem  muttx perfonte  crant  Cbrtjlo  r, 
%d ei~l,quis tolleret  illam  tunicam.Sequitur.  pr0  timore  d longeflabant  ,& de iUis  loquitur  Lucas,dkit  ta, 

7  Vtfcripturaimplcrctur.QHtft/ic«Pp/,^r.  •mnct notieius liabanta longcquiamuUo plitres erantflanu. 

8  Partiti funt uefti.meafibi.aci//Vfr,<i/j<itf r«n/ctf Mcon/Mri/i,  gequamaprope. 

9  Eunue.mcam  mUe.lOt.Idcfl,fuperaliamtunicaminconJuti  \Z  Cum  vidi.Cl.Qjtcm diligcbat.f.Io,  quijcripfitboccnani 

lem,ex  «fr  *>" 


IUi 

ny 
lo» 

Junt 
0 


MOi\jtllTEHf  mentomatnfu»prouiditdeminiftro,docuitnosin 

cunqueftatu  fimushonorareparentes,inquatum  he 
I?  Cum  t j.crcir  c.Per  hoc  autcm, quod  pofitus in  tanto tor-    tcft  Dono  uiodo, 

t 


10 


w 


loannis     Cap.  XIX. 


& 


~  a  «//rrec.MatruuelinquiNaltcriimprofefiliuquodam  tri.oftendens,quodpoftha:caia-iufrorum  tn  monumcntis 
l  m]|otribuit.Namcurhxcfecerit,ha:cfequentiaindicati  non  verfantur.currcntautinmanusparrisolum.fcdpccca 
b&xillaboraaceamdi.Qincttinm  non  haberetpropria,    toru aia; in locu  fuppliciidetracta;,  hoccft,ininfernumde 


D 


ne  ma- 


rei  rauerant  cnim 
av  opatrumdeini 
qu  ite  mundi,  qua- 
fidpleno  va(e  inv 
ple,habentescorvt 
lprgiam,cauerno- 
fisl.tortuofislatibu 
iisliudulentum.Hi 
fojshumilisherba 
pe.uspurgat,  figni- 
jic  humilitatem 
C)irti,perquemfu 
iu:  languis  nos  e- 
m  ldat.  Hanc  circu 
de:runtludxi,&:fe 
ci.umueniiTeputa. 
ru 


Dicit.n.  vt 

nearincrucecorpo- 
ra  rogauertint  Pila- 
tu,  hoceft,obfecra- 
uerunr  vt.tollantur. 
e  Sedvnus.V  igilanti 
verbo  viuseft.No  di 
citpercufiit  vel  vul- 
nerauitjfedaperuit, 
vt  ilii  quodammo- 


in  a  focicatecentuplicitei acceperat,  vbierantommaco    pellutur.At  illicamelumdegiutientes,ck  cubcc  liquantes 
muianihilhabens&omniapoilidens.  talipatratofacinorededie  obferuandodiligentercogitat. 

c  \nnia  tonfumma  . 

(  }[  .".laqUSOpOrte-  Pif  citrrisfimiiliarius. 

bajjieriantequaac-  a  diligebat,dicit  matrifuas.  Mulicr,  cccc filius tuus.t  Dcindc  ' 

CipCt  aCetU  ,  <X  lia-  x  q„ja  ad  {jus  cur.nl  qUjc<jUj,j  ej  ert  necdiirium  pertinet.  ^ 

dei:  fpiritum.         b  ^icic  Jif^ipulo.  Ecce  matertua.  Etexillahoraaccepiteam  3 

i  fetiam,  j   .niC,  a  Matrcm.  C^iomniaditpouiitpernefeunicsagit. 

Hlnfitinieapo.  c  difcipulusin  fuaam.tPoftcafcicnsleiusquiaomniaconrum-  4 
niuce.dt.Sitio.Qrf.  r  L  .  5 

hominus  feciftis,  d  mataiunt,vtconiuminareturfcnpturadiat:tSitio.Vas  fau-  6 
datquod  eftis.  De-      tem  poiitum  erataceto  plcnum  .  Illi  t  erco  fponsiam  +  plc-  7 

?Arundinenrutaiiusdicu.  8    dO  Vltas  oftlUm  pan- 

namaceto  ,  hyfsopo  circumponentes  obtulerunt  ori  eius  9  dcrctur»  vndcfacra- 

t  Q^odprophetiapridixetat.Etqaianihilism  teftatquod  antemottem  fierioportet.&rtadidit  Uieilta  eCCiellXema 

fpititum.utqui  potefhtem  habebn  ponendianimamfmmA  itetum  (umendi  eum.  IOnatierUnr,   fineQUiw 

Cum  crgoaccepiiTet  iefus  acetum  ,dixit .  t  Confummatum  ll  busad  vitam  non  in 
eft.Et inclinato  capite  tradidit fpiriturmluda-i  ergo,quoniam  \*  jjj1"^1 £  ^gjjjjjj 
parafceue erat,  vtnonremanerentincrucecorporaiabbato,  nnem  peccatoKim. 
(eratenim  magnus  dies  ille(abbati)rogaueruntPilatum,vt  J5  Aqua,&  Iauacrum 

a  Vtmorerentut.  b  Mortui  de  ligno.ne  pendences  magnumdiem  fui  diutatni  ctuciatns   i<5  Pra'"at  <X  potum.  fc.C 

hotroteiedatent.  IJ  CC   OfttUm  III    JatCre 

frangerentur  eorumcrura,  octollerentur.  Venerunt  er^o  lSarcaequointrantani 

milites,cXprimi  quidem  fregerunt  crura,  Scalterius,  qm  cm,      wrilura  !°eS«  mu" 

cifixus eft cum eo.  Ad  Iefumautem  cumveniiTent,  vt  vide-  ipJier  facia  de  latere 

runt eum iam  mortuum,non  foerunt eius  crura.  t  Sed vnus  2° £"! ™erms-  _     _ 
i:. Arundoiigni-  t  J  o  & THEoPHYL.Confi 


cjuod  »x 
te,§.  ice 
C  coniu- 
ges,&  c. 
iiritilqu. 
&c.fieu 

tPf.68.c 

■f  igitur. 

]aucem. 

timple- 

t.im. 

t 


tDece- 
leb.mff. 

c.in  cjua 
da.§.led 
aduecs*- 


fic  icripturam,quc 
hcfacloimplebatur. 

*  HEoPH.Tradiditquide  SpiritumdominusDeo&rpa- 

tri 


dera  quomodo  per 
faucium  latus,vulnus  Iateris,hoc  eft  Eua  fanatur,&ficut  in 
paradifo  vbi  Ada  obdormiuit  ablata  eft  ab  eo  cofta,&:  hoc 

Joco 


NICOLAVS    D  E    LYRA. 

&  'opter  boc  de  fe  loquitur tanquam  de  qtioiam  altero ,  vtfupra 
f/?. 

1  'i.ma.fux.Muiicreccefi.tuus.  QJ.vfquenuncfuittibiad 
oi  ]mm,de  cctero  iftc  erit  loco  mei.Et  nota ,  quod  loqtiens  matri 
J*  k  cruce,*ion  dixit  e /,  matcr ,  fed  mnlier,  vocans  eam  communi 

\c  ex  teneritudi»e  nominis  maternifi  exprimeretur,  aggra- 
u  r*r  animus  ui  rgi>iis  vidcntis  pajfionem  filij. 

2  einde  di.diici.&.c.Qdideputo  te  ad  cim  obfequium. 

i  texil.hora  ac.&cc.in  (uam.Scilicet ,  curam  &  diligentiam. 

:\.Hk  agit  etntngelifia  de  Cbri(limorte.Et  diuiditur  in  duas 
qu  prmeponitur  Cbrifii  confummatio  per  mortem ,  fecundo  eius 

opo!l  ipf.m,ibi,ludxi  ci3,c.Circaprimumfciendnm  quod 
to  irnmatio  noftra  filntis  confummanda  crat  p  cr  uenerabilcm  mor 

i{li,-vt  declarat  jlpofioius  Heb.  2.  &hocejt ,  quod  dicitur 

iea.fupplc  qtitc  diftafunt. 

is  le.tk.c.Sciliccl,qu£fcripta  erant  de  Chriflo  paffuro,quia 

jiaban: ante  mortcm  cms  implcnda ,  fcilicct.  eius  potatio , 
<j  icftomptn  craf.Vnde fequicur. 

tconlum.  fcri.T/ut.68.e.  In  ftti  mcapo.  meaceto  ideo  adil- 
h  eftduum  implendum. 

1  'icitjfitio.rortttw  Uborautrat  ©"  deftnguine  cmiferat ,  quod 
«  « citts  erai  dtfsccatum  &  aduflnm ,  &  propter  hocfitiebatfu- 
prmdum.0-  talis  fhis  cfi  maximum  tormentnm. 
8  asautem  pofi.crat,&c.l//a</.  n.  portaueratmilites  vt  datet 
trvfixis  ad  bibendH,vt  pcr  boccitius  morertntw,&fic  de  cuflodia 
eo  m  in  cruce  expedirentur.Talis.  n.  potatio  aceti  mortcm  ac  cele- 
r*  rucifixi,vt dicunt  aliqui.  ^ilid  autcm  caufam  buim  acetitetigi 
« .1  i.qux  uidetur  probabilior  ifia,  &  h&c  efi  ibidemfatis  diffufe 
pa  propter  quod  bic  omitto. 
S>  |i  ergo  fpon.&c/rf ef\,ligno  hyfsopi. 

^ircun.ob.ori  cms.Erat.u.ckuatus  d  tcrra,ita  quodfolama- 
*■'  n  poterant  attingcre  ad  os  ems. 

1  Mnexgo.C0ntrariumvidetnrMat.z7.  vbidicitnr.  Noluit 
bi  te.DicendumtquodiUud quodcjlmodicii quaftnihilreputatw^ 

vt  dici' 


ut  dicitur  i.Tbyfi.&  ideo,quiaparnm  de  illo  acetoaccepit,  vt  dic- 
hic  Io.M<jf.«7cir:Noluit  bibere .  Ter  talem  etiam  modum  loquen- 
di  dicimus  communiter  deparum  bibente,quod  non  vult  bibere. 
12  DLcon.e&.ScUkct,quicquid  eratfcriptum  de  rne ,  Vei  aliter; 
Confum  ma.eft.Opus  redemptionis  humanx. 
ll  Et'mck.ca.trxipi.Oflendens ex modomorienditquodworicba- 
tur  ex  obedientiapatris,&  non  inuoluntaric,ficut  fupra  dixcrat.  c. 
1  o.iycmo  tollit  d  mc  animam,fed  ego  pono  eam. 

1 4  Iudsei  ergo.FJ/c  dcfcribitur  vulneratio  Cbriili  mortui,&  diui- 
diturin  tres,quia  primo  ponitur  vuhierationis  occafio,fecundo  ipfa 
vulneratio ,  ibi:  Venerut  ergo  milites.  Tertiodicli  certificatio, 
ibi:Et  qui  vidit.Circa  primumfciendum^quodoccafto  vulneratio- 
nis  Chriflimortu\fuit,qa  ludai  volebantcadauera  de cruce  depane 
reppfoknnitatemcraHinam  imminentem,qua  incipiebat  d  ntfpera 
illius  dieijn  quo  Cbrifiusfuit  crucifixus ,  licet.  n.fuerit  crucifixus 
prima  dieTafch^qux  eratfolennis  apud  Iud<sos>  tamenftcuda  dies 
protunc fuit  folennior  ratione  fabbati  apud  ludms.  Dies.  n.  fabbati 
occurrens  infra  oflauam  Tafcbx  erat  dics folennior ;  quia  tunc  feflii 
duplicabatur,&  hoc  eH,quoddicitur:  Iu.  ergo  quo  pa.er.  Id  cfi> 
dies  utnerisfm  cuius  vcfpcra  incipitfolennitasfabbatifequentis. 

1 5  Vt  non  rema.&cc. Er<tfc»i>» hocindecensin ianta  folennitate, 
yndefcquitur. 

16  Erat  enim  magnus.Q«w/7c«£  ditlum  efl^folennitas  eius  du- 
plkabatur  propter  oltauamTafcb&concurrentcm. 

ij  Rogaue.Pilatum,vt  fran.eorum  ctu.T^e  aliquo  modo  cun- 
dere  poffent,er  tollerentur  de  patibulis. 

1 8  Venerunt  ergo  mihtes.Sedvidctnr^quodueniffent  adlefum 
antequamfrcgerunt  crura  fecudi,quia  lefus  eratin  mtdio  amborn. 
Dkendum,quod  duo  milite s frangebant,&  unus  fregh crura  unius 
latronis  cx  vna  parte,&  alter  crura  altcrius  ex  altcra  partc,&  fic 
ambo  uencrut  hinc  inde  ad  Icfum  qui  erat  in  medio,&  boc  e\\  qcfdx: 

19  Ad  Iefum autm  ecum  ueniffent,  vt  viderunt  cum  iam 
mortuum  nonifregerunt  cmscrura.  Quuihocnonficbatni' 
ft  adboc  qtiod  cuadcre  non  poffcnt,depofiti  de  patibulis. 

20  Sed  vnus  militum  lancea  Jatus  eius  aperuit.  yt  certifica' 
returdemorteeius. 

&Et 


M  0  R^  ^L   L   I  T  E  }{. 

^•fw//.c4.^c.THEo.TradiditautdnsfpiritumDcopa« 

ouendensquod  ncquaqua  fanftorum  aue  conuerian- 

T  lu » tumuhsjied  dcueniunt ad  manus patris  oium,pecca 


toiib.ad  locum  pcnarum  delatis.vulelicet  in  infernum. 
20  Sed  vnus  mi.lan.eiusape.TmoviiYt.Vt  Iuda;is  placeat,lan 
ceantChriftum  .circacorpuscxanime  contumeliasinfe- 
rentes,iftisauremf'untfimilcsquimortuospcriequuntur 

t  *' 


Gen.fi.c; 
Ge.z.d. 

F 

tDe  co. 
o.i.c.  1. 
&c.non 
oporcer. 
Decele. 
mif.ccii 
Macc.  §. 
quxGui 
fti.&ca. 
in  cjua- 
da  §-pcr 
hocaac. 


DiuiRo. 


QloLorcL  6c  Nicolai  dc  Lyra.         ?j  3 


A 


1517 

lococum  D?is  ohdormiuiil.t  coframmiliti  dcditRom- 
1  hcaaiit  mihtis,tieura  cft  R6rhccvetlatilis,iue  prohibet 
i,osapataolifo,qiitaoequod  icrUtur nifiquidob(iltat,no 
abfiftct  a  fuo  curlu .  Dhs oftcndcns quod  Rompheam illa 
fiflat,fupponitinfiguralatustraawa:nuhus,oftcndei,.sno 

bis  quod  ficut  fra- 


b  Eratavteminpr  pinqno.  ft  TnEOPHYL.Singilaridifpc 
tionefattiimeft,  \i  inpropinquoefletmonumentui 
&dilcipiilipoiiint  adeflc  ,  cV  ipc&atores.actcttesfaci  c- 
ri,&:  nulitcs  mn ti  poflent  ad  cuftodia  n,  &  vt  cetlau ■: 
proptcr  locum  furtifufpitio,qua;  omnia  non  contigu'  u 

fi  procnl  fmUci 

tp»p-  mcam.litis  repulfi.     ^ilitu^lanccalatuseiustaperuitA-continuo  exiuic  fanguis  ,  ^1™ 

&aqua.Lcquividitteltimoniumpcr!iibuit,6^verum  eite-      vtnon  cahim 

*  Ncniic,  lui  i»  Sd«  .|»f<  s  .iTidit  <■ :  '  J»   «  qtiij  lon  vidic.  2    q.lis  rcflirrcdtlOllH 

iusteihmonium,&:illefcic,quiavcradicit,vcckvoscredatis.  3  quod  aliusreiufl 

Ob  quoitdixit.DOoficgtiuntc.m  ouca.  XCtU,&  1100  Ic l 

Faftafunc  cnimha:c,vcfcripcuruimpleretur.tOs  noncom-     aliterquoqueni  i 

,    Agcio.  t    A.lhocquoddiii   Uaeet  Iti^e -im  aprmit.  4    mc,Ul1"1      lvll 

c    Quai.itjcnnrcv:  un-.tjiujeuin  quicft   croclfnu.  quodaill   manit    ,l[ 

minuctisexco.  Eticerumalia  icripruradicic. f  Videbuncin  5  futuram  nou 

qucmttransfixerunctPoicha-cautcm  rogauitPilatumlo-  *  ^[J^1'' 

kphabArimathia,eotquodellecdifcipulus  lefu,occulcus  8  &  corrUjjriu 

autempropcermecum  ludxorum,  vccoliereccorpusIefu,&:  9  quod  innou 
r^r,  ,».  i.  ./      .   „  romusomi.csi . 

ci  permifitPilatus:Venitergo,&:culitcorpusIeiu.  t  Venic  lldcaiuCl 

a     Q^ra  nonnoftc  i«I  nr..f<-dniiftepiiinu  u.  ^  ,    ,  , . 

auccm  &  Nicodcmus,quivcncracaciIeiumndctc  ptimum,  13pr0ptcrnosq 
ferens  mixturam  myrrlLx&alocsquafilibrasccntum.  Ac-  14nonhab1.1t 
ceperunt  ergo  corpuslcfu,  &  ligaucrunt  cum  lincheis  cum  1^0"«™"', 
aromatibus,ficucmoseitfepelireluda:is.  Eratauteminloco  i7habet,  fedina  1 
vbicrucifixuseft  lefus,horrus.&fin  horcomonumencum  ^j^XuYoiei 

a     Sicut  in  utcoMtci*  ncmo  tntc »ucn,  nemnpoBeiiin  iti  inho- monum>nto. 

b    Acceltrata  fcpu  tata nc nctptrtfcem^qMi  .10  "h  I  tilelicebat  faccce.  Ui  tlir.L  .1.  Cv  fll'. 

nouum,in  quonondumquifquampofitusfuerar.  lbiergo  i9fus  mortuuscu 

r  t    i  •  ^-    jZ        diturabauaris,fl|!i 

propcer  parafceucn  Iudarorum,  c]uia  mxu  erat  monumcntu,     nuausdt,  qi 

poilierunclcfum.  cnimpaupci 

1  'Chnltuspatitui 

CA 


fc,u        Iatcrirtctit,iu&tl5 
mcaftabir,&nonvl 
tra  intcrminctur  oC 
vctfionc  lua  extec- 
rcar  prohibcndoin- 
grctTum   in  paradi- 
lum.Confundantur 
Atmcniiquinonad 
mifccntinmvfleriis 
j»  aquamvino.Non.n. 
crcdunt(  vtviderur) 
iwW i  «latcrcc. 
,.1U'.     grclla  fit  ,  quodad- 
.Mjtth.  mirabilius  ,  lcd  fan- 
-*•»•     guis  tantum.  lit  hoc 
J*Y"     loco  dcflrtiunt  ma- 
L«i»Vg  gismiraculum,itaqj 
tcum.    languis   (ymbolun» 
t  Vc«it  hominiscrucifixi,a 
fr?°  *  quavcro  quod  isfit 
ju.  u-  luperhominc  ,  hoc 
iu.         cfl  Deus. 

a  Sicut  tnos  efl  fepe. 
Nonfruftraait,ficut 
mos  cfl  Iudeis,  fed 
admonct  in  huiuf- 
modi  otiiciis  more 
q  cuiufque  gentis  elTe 
fcruandum . 

Erat 


NICOLAVS  DE  LYRA.  8  Ab  Atimuhu.oriuudus.EadmcJtciuuasqMi.!\ttA«M 

1  EtCOntinuoexi.fanguis&:aqua.i,«in^M/ja(/»oflr4»Krf(Vc>M-  tur l{am.itba,de auafuit  iamurl. 

ftionem^aqua adpeciatorum ablnUonem.Sciendum tamfyuoditta  9  Eo quoddiicipu  effet  lc.ldeft,fidelittr creden' nu- 

aau*  mtraculcfe  exinittquia  no  fnit  hutnor pblegniatiius,  rtdicmt  1  o  Occulttis  atitem  pro.me  lu.^intt.  n.ptfficncmex 

aliquiifed  aquapura  ad  oflcndcdum,quod  corpus  Cbrijii  erat  ex  ue-  tlivre  timcbat  de  fynag^a  expell'  ,  quod  erat  ignomb 

ris  ekmentis  compofitum,  coatra  errorem  eorum,qui dixerunt  eum  confitcretur  Cbiiftvmjamenpoft  p^fjiomm fcrucnor  hc: 

habcte  corpus  catlejic,ficut  dixit  Palcntinus  &  fcquaccsfui,  et  eo-  Cbriili  ammatus  manifeflauu fe  uolcns  Cbriftum  bvmriji 

rutn,quidixtrunt  eum  babcre  corpus phantafiicum,ftcut  Manichei.  re,&idcofcqmtur. 

2  L  t  qui  nidi l.Hic ponitut  certificat/o,quia ipfe loanncs quijcri-  1 1  V t  tolieret  corpus  lcfn.^fd fepeliendum. 

pfit boc  euangelium,prttfentiatitet  exiflcns,uidit b»cfaftu,  &  ideo  12  Et  permifit  Vi\i.Tum pfoptcrrcucrentiam pctertis,  na  r: 

eius  lciiimonium  eft  cfficax  ad  credendum,&  hoc  cft  ,  quod  dicitur:  pter  innoc:  ntum  Cbrifti paffi ,  qucm  ipfe cognoucrat, 

Et  qui  uidit./«ic-./r,c-go  ipfe ,loquitur  enim defeper  modumdtcrins  1 3  Venit  ergo,&  tulit corpus  Iefu,de  cru.  Corpcra t 

ficutfupra aitlumeft.  natorum  non potcrantfcpcltri,niji  dc  lucntiapritfldu. 

3  Teitimonium  perhibuit.TVff;  lite-a per prcdifta-.Scquitur.  14  Venit  aut.eV:  Ni.qtri  vener.ad  Ic.no.  ftfupradiBjKM 

4  Fa£tafunt.n.ha,c,vtfcnpturaimple.£jrorf.  n.g.  Osnon  15  Fcrens mixturam  myr.&aloesquafili. lftcttiairti 
com.ex  co.J gnus.n.Tafchalis fuit  jigura  expreffiu* paffionis  Xpi  tms  ante paffioue  Chrifti  ftcut  lofepb  erat  Chritti  difcipu^^M 
jdeo  ordinatione  diuina  con(iitutum  eft ,  ytofia  agnipafihalis  non  tus.Jedpoll  pafjione  ex  frruort fe  manifcftauit  ficut  lcfeph.Su  i 
frangerentur,vt  fic  figura  &  ueritascorrefponderent,quia  rcri  a-  q,  licet  cx  dcuotione  iflam  ynclioncm  facejet,uidctur  tarncn.  * 
gni  ofja  non  funtfrafta  in  crncc,vtpr&dic~lum  efl.  plena  notitia  de  Chrifli  refurretlionc  no  haberet,quia  deto V  *« 

5  Et  iterum  alia fcri.di. Deei/**rrjH.s/wo»e  zach.i  2  c.  ptiTfi  j.c.Non  dabis  fan&um  tuuni  viderccorrupti  ic. 

6  Videbunt  in  quem  xraniLiteraHiera.babft:  Afpicientad  Tropter qi non indigcbat  vntlione conferuate contra p*t> 
mcqucm  confixetunt.Trvpbeta.n.loquitur  in perfona  Chriili,  16  Acceperunt  ergocor.Ie.6v.  Jigaue.cum  lin.  t.p* 
loquens  in primaperfona,fed enangciifla  refertiltudad  Chriflumlo  inuotuerunt.  Tropter  quod  ftatutnm efi,  quodcorporaliafuft  M. 
qucns  in  lertiapetfona,et  eademefl  fententia.llia  autem  transfixio  conficitur  corpus  Chriftinonfiant  de  panno  fericojed ;antutn  •», 
proprie  fuit  in  lances,  vulneratione. S(d  hxc  videbitur  d  lud&is  in  vt  habetur  dt  coitfe.difl.  I  .c.confulto  omnium, 
iudtciofuturo,quiacic*trices  vulncrum  refcruatxfunt  acorpore 
Chriflircfurgentenonfolumad  certificationem  fux  refurrteilionis 
oftcndendo  illas  cicatrices  ^SpoHolis ,  fcd  etiam  ad  conuincendnm 
'/udaos  mfuturo  iudicio  dt peccaio fux  mortis. 

7  Poft  hxc autCni. Hicagitttr  confcqucntcr dc Chrifli fepultura, 
qu*  fuit gloriofa,fecnndum  quod  eratprttdittum  ifj.  1 1  .<-. Et  erit  fe 
puUhrumtiHs gloriofum , quamuis p) sa dcns nnr s  fuit  hnemimo- 
/j.crfcocf/i^KorfrfjciiMr/PoflhccautemrogauitPila.Io.E-  I 

ew»j  ti  familiaris,cum efiet  nobilis decurio,ur  dtcttnr  Aiar.\c>J.  ty  co  propinquo,quia  non poterant longe portarc,prcpter  foiin 

idcojccnrius  enm  rogauit,  fabbati  de  pnpinquo  imminentem,  &c. 

8  Ab 


1 7  Erat  an.in  lo.vbi  cru.eft  hot.i.p rope  locum  crucifixm  ■ 

18  Etinhorto  monnmen.no.  Hocfatlumcfiproptercc  t*- 
dincm  dominicx  refurrecliouis,  quia fi fuidet fepultus  mm 
to,ubi  iamalijfuijjentfepulti,  pofjet  refurretlio  dominicaa  I  tu 
aiteri  imputari. 

19  Ibiergopropterparafceuen  Iuda:orum,quia  iu: 
c/i di£ium,quia fcria  fcxtaw  qua  licitum  erat  operari  &  ccttri 
JYp(liii,iam dcclinabat ai  vejperam,&  idec  fepetiernnt  h 

OTX 


M  O  H,  U  L  l  X  £  i^ 

1  Et  continuo  exi.fan.  & a.  Ex quibus  habcnt  efflcaciam  cc- 

clefi*facramenta. 

7Ton>/;4Cdiiiewro.?i/tf./<w?7.Exponaturficutfup.Mat.27.g. 


&:  Aiat.  1 5.d.^c«jr  au.&  iV/.Sequitur. 

1 5  Fcrcsmixturammyrrhit.  Peripfum  fignificarur docl 

nus  ferensmixturam,  id  eft  doclrtnam  ex  a'jtoribus 

(criptura:  conicdf  am,  ad  vngendum  corpus  Chnfli  r 

cumadeiusfalutcm. 


bo 


II? 


i 


oannis 


Cap.  XX. 


13ZO 


^4      T>     D     l     D     I     0          II.  tixcferiafextainqua  ChYiflusfw.tcrmtfixus,noneratfolennisa- 

C  19.  Vb>  diciturinpoRdla.  Secundimveft  crucifigentiii  pud  iudxos.Vnde &  licitum cratin  ea  operari <& \epeiiri,prout la 

•itia  quiChriftiveltes,  quamuis  eifcnt  parumualen-  itus  ditlum  e(i in additione  fuper  Mattb.z6.c. 

tcj-amen fibi  rapuerunt.  R    £     P    L    I    C     A. 

qmefl  veriftmtlr  quodmilites  qui cbiter  boneflos  fru  liberalesfe  In  c.zo.poflil.diiit  de  auaritiacrucifigentiu,  in  eo  quoducfles  Chri 

irinilrant  et  ft  cffent interiutjcdm  ventatem  cupidi,tanta  auari  fii  et par um tialentes  rapuerunt.Burgen.oppanit dicens,quod non  e(i 

i  in  pfis  cffe publice o[teuderent,  ideo  quidam  dicunt  quod  mili-  verifimik,  quod milites  qui  ut  commmiterfe  Iwneflos  ©*  liberales 

■d"ftt<t  Vh.1r.fAi6  qui  Cbrflum  afferebant  faceremiracuWm  oftendunt ,  auaritiam  fiquaminmcnte  babuerunt publice demon* 

Kezr.iub.ut  Luc.n.b.  fcientes quod ad tatlum  fimbrix  veilimenti  firaffcnt.  Egoautemputoillvsnon  fuijfe milites  fccundum commu- 

.hfawbantur iufirmi,ut  Luc.S.f.  veftes  Chnjti accipiebant,vt cu  nem  f^cuii d  gnitatem,  nam  bi non  confueuerunt adtarn uitia officia 

,u l  qua  medicinatiafcu  aliqua  aliafafcinatona  facere  exfiretur,  leclorum  & fufpcnforum  deputari,fedfortafiis  iltis  temporib.  ucca 

rmlctiam  ,edundabat  in  ignominia  Cbrifti ,  ut  hoc uidentes  crede-  bantur  mUitesferuientet  l\eipublicx  tn  executione iuflutx^am  de 

rc  ipfumfuijfe  makficum. 


jl     D     D     I     T     I     0  II. 

InO.c.Vbidiciturinpofiilla.Et  nota  quod  loquens  dc  cr  cc 
m  ri  liiar,  nondixit  mater,fed  mulier. 
jj\fAum  temporepaffionts,fedet  tpegaudii,feu  conuiuii  nuptialis 
rbflus  uocat  matremfuam  codem  nomine,  ficut  hic.f.  mulier,  non 


folis mUitib.fecundum  dignttatem  non  dicitur.ncmo  tenetur  luis 
fumptib.mihtare./.Reipub.feruire./ciietuw  dccxteris.Miks 
autcm  communi  nomrne  dicitur  a  mititando ,  ftcque  cuntti  feruitri- 
tes  reip.po(iunt  dici  milites  a  militando,i.Jeruiendo,qui  ctiam  no  te- 
nentur proprtjsflipendvjs  militare .  Si  tamenproprie diiti  funt  mili- 
tes,nun  mirum  ,  quod  oficnaerunt  fe  publtce  auoros,quije  oflende- 


i.Co.».3 

Miles . 


tu 


mmater^mde  fup.l.a  Quidmihi&  ubmnWttUdcircora-     runt  difcolos,  &  publicos ribaldos in multts cotra  l(fum,immo prtt 

ter  communem  confuetudinem  circa  interficiendos,ut  patct  in  potio 
nefeliis,illatis  rcmuitus  quxfieri  non  confueuer.mtab  boneslis  con- 
tra  morti  adiudicatos. 

In  eo.c.vbi  poflil.d  cit,  crucifixionem  fatlam prma  die  Vafchx  q 
eratapud  ludxos  folenms:  Bur»in.propter fuam  (mgulartm  mintts 
tamet  autenticam  computationem,d.cit  quod  parafceue  non  erat  fo- 
lennis  apud  ludxos,quod  quiafatlum  esl  eo  quod  fundat  Burg.fttlii 
fuum  fuper  obfernantia  tradiiionis  phanfaicx,  quam  Chrtfius  cotra. 
Deiprxceptum  non admiflt,prectptum autem  Deifuit  quod  tj.luna 
primi  menfis  effet  celebris.  Co»ftat  aute  parafceuefuiff/ •  dccimaquin 
ta  luna,quia  luna  decimaquarta,etiam  fecudum  Bargen.Chnlius  cf- 
nanit.altegans  igitur  traditiones  contra  Deiprxceptumy  clt  Burgen. 
audire  debct.  Quare  tranfgredimini  prxceptum  propter  tradttiones 
xeslra4\omifjo tame computo  Burgen.etji parafceue  tota  dies  nofuif 
fet  cetebris vfque ad  vefpera,tamentempore  (epultura celeberrima 
fuijjet,quia fecundum  eum  pafcha  &  fabbatmn  concurriffet  ad  ve- 
Jperamyquando  apud  ludxos  mcipit  fefliuitas  fequenti  diei. 


tkuius  uocationis  attribuenda  efl  fummxbumiliati  viriufquefi 
*/S matris.ncut.n.Cbriflus cum informa  Dete(fet,feipfum exi- 
wuhformamferuiaccip  ens,  vtVbilip.  z.a.eademrationecum 
fil  1  Dei  viui  reus  effet,  communiterfe  vocat  filiu  bominis,quoa 
tfl  men  commune  cuicunq;  bomini,pari  ratione  matrem  cuiws  hu. 
»  tatem  maxme  cognofcebatynnlierem  vocat,  quod  efi  nomen  co. 
7  e cuilibetmut:eri,non autemtnitrem,  qu  dmaximam dignita- 
te  inclHdt^cumfic  mater  Chrifii. 

ji     D     D     I     T     I     0  III. 

n  eo.c^i  dicitur  in  puflilla.  Licet.n.f  uerit  crucifixio  pri- 
n  diePafchc,qua:erat  folennisapud  ludios. 

)i  .(lns  fu:t  crucifixus  inparafceue  Vafchx  qux  non  erat  folennis 
fdhdxos,ut  habetur  inf.en.c.lbi ergo propter parafceuen pofue 
n  r eum ut  magis  dcclaratur  in  additione\fuper  Matt.zcj.c. 
jl      D      D      I     T      l     0  IIII. 

It  o.c.fbidititur  inpoflitla.  Quodferiafexta,  lnqualicitu 
c;3peiati,&:  corpora  fepelin,iam  declmabat. 

Hxc 


C    A     P    V    T 


X  X. 


dum  vnusdies,  nnnquam  morte  dtffeftus  &  diuuuiatus. 


zijVjtautem^&c.  ie THEopn.Vnam fabbatorum  no-     Deusenim  fol  efteiusqui  nunqnamoccidit.lgiturquem 
V  minat.qnam  nos  dominicam  vocamus.iam  labba- 


t;  ies  hebdomada:  nominant,vnam  aut  eorum  dieru  lab- 
b  ,piimu.  Etenim  reuera dies  oes  vna  lunt .  S^pe aut  ca 
iifitur,  vna  fi  &: 

C     A     P     V 


cnponitur  multas 

,  £t.Vnaitaqueeft 

pna,  bisautem  fi 

aipitur,fit  fecun- 

d:6itertiotertia&: 

•'  doceps.  Futuii  au- 

'"  teilxculi  typus  eft 

g  i-iUte,quod  iecun 

dum 


r      xx. 

Jiiam  M_:tharu;  primim  fabbiti  diiii.        a     Cum  iamtempus  ope.andi  lediflcr. 

1N  A  autem  Tiabban  Maiia  Mafjdalenac  venicma-  ! 

a  Ln  tcquirendiiirtcclligcniani.  * 

ne,cumadhuc  cenebrjc  eflcncad  monutnentum3 

»     A  usteuo    t       .  b     E<  rimioi.dc/re. 

Cuiuiru  nuncuit  difcpnlis,ut»"t  fecum  quzrereni  aut  fe<um  >1<  lcrent.  3 

&  vidic  lapidem  fublacum  a  monumenco.  Cucuincergo  4 


admodum  inhocrefurrexit  Dominuscorrupiibileiuum 
corpus  incorruptibilerecipiens,ita&nos  infutuioferulo 
incorrupnonem  recipiemus. 

b  Cum  adhuc  tenthrs 
iftent.  ft  Theophiti.. 
Qtta  hora  quidem 
fueritcefurreftio  nul 
luslcitjiicui&tepus 
fecundi  aduentus  m 
cenum.Quamuis  au 
tem  Matihcusdicax 
piofun- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C    A    P.         X  X. 

(a  au  t  fabb.Po/?<7«;;»«  euangelifla  defcripftt  Chri(ii  crucifi- 
mmtm  &  mortem,hic  cenfequcnter  dcfcribit  refurretlionem. 

*  i  iimdhur  tn  4uas,qnia  pnmo  defcr  ibittir  manifeilatio  buiu<  re- 
/  ■eclionis  fatla  mulieribus  deuotis.  Secundo,eiufdem  manifefiatio 
fuapofioitsJbi.Cum  C'go  feroeffet.  Cirea primum fcicndum, 
}ndimsgradatim  peruenerunt  ad  cognofedum  hancrefurretlio 
» i,c  ideo  primo  euangelifla  oftcndit  qualtter  eam  cognoutrut  per 
fttUhri  euacuationem.Secundo  per  angelicam  uifionem,ibi.  AblC- 
I  u  difcip.Tt rtioper  dominicam  apparitionejbi.  E\xc  cum  di- 

„  X  'ex.Trima  in  trei,quia  primo  defcribitur  fcpulcbri  uifio  Secudo, 
r  denunciattojbi.  Cuciurit  ergo  .  Tettio  renunciatx  inquifitio, 
ii  txiuitergo.Inp  ima ergo parte dicitur fic. 
i/naau.fab  i.prima  die pofi  fabbatum.  Sic.n.apud  ludxos  nomi- 
n  tur dies  hebdomadx,quia  fabbatum  fic  nominatur  abfotute pro» 
p '  reuerentiam  illius  diei ,  &  ab  illa  denominantur  atu  dies,ita  q, 
feiens  immediate  dicitur  prima  fabbati,&  aliafccunda  fabbati,& 
/i  onfequcnrer  <&  propterboc  Matth.<&  Marc.uotant  dominicam 
r^rreflwnis primam  diem fabbati ,  loannes  autcm  unamfabbati, 

quia 


quia  hocnomenunum  frequenter acdpitur pro primo,vt patet  Ge. 
i.j.Factum e(t  vefpera &  manedies  vnus.i.primus.™<?V & 
confequenter  dicitur.Faclum  efiucfpere&  manedics  fciundus  & 
poflea  tcrtius,&  fic  confequenter. 

2  Maria,&:c.<".<:»tt?<7H4»w  efjet  clara  dies,dimifit  tamcn  diem  fabba 
titranftre,quia  non  eratlicitum  aliquidopcrari  illa  die .  Sciendum 
etiamyquod  cum  eafuerunt  alix  dux  mutieres.fccundum  quod  dicut 
atu  euangeltflx.fed  loannes  iflamflam  exprimit,  quia  erat  alijsfer- 
uentior  <&  principalior. 

3  Et  vidit  \apid£.Angelus.n.dominieuamouerat,nb'  adhoc  quod 
Chriflus  de  feputchro  furgeret ,  quia  claufo  fcpulchrofurrexit  &  e- 
xut,ftcut  ctaufo  utero  uirginis  natus  efl.hoc  tamc  fuit  aliter,quia  in 
refurreclione  babuit  corpusgloriosu,cui  no  refiftit  ahqu'ul,fed  exi- 
tus  de  utero  uirginis  fuit  miraculofus.  l{emouit  igitur  lapide  angelus 
folum  ad  manifeilandum  Chrifti  refurreftionem  tam  completam. 

4  Cucur.er.H;c  defcribii  rei  v  fx  denuciatio,cu  rfr:Cucur.er.&:c. 
f.loanne.lfli.n.prx  ixteris  Chri,'tuamabant,&  inuicefe  cenebant,fi 
cutfamiiiares,aluaut(icutdi(perftfugerant,pfq)inplur;b.locisle 
guntur  ifbi duo  apofloli  ftmulcobinati,ut  &  dicluw efi  fuperius,  \S. 
c.infequendo  Cbrtfiu  captn,&  ^#.}.a.SimuI  afcendcdo  111  te« 
plti.ct  S.c.SimuI  mifii  funt  ad  Samaritanos,vt  daret  eis  (piri 

&  tum 


i  vnaauttmfab.?cx  ifta  q  pta: olb  fiiit  follicita  videre  Chri 

pulchru  quod  patet  exhoc  qd  venit  manecuadhuc 

<-  v.r  tcncbr.v,S<:quia  rccecientib.apoftolis  non  reccdcbar, 

l  ljei4nspj:imoapparuit,figriificatorqiJ§libct  pcrfoiu 


E 


dc  cognitione  vcritatis  diuina:  ualde  fol!icita,&:  p  hoc  me- 
retur  hacaffequicognitione  Matth.7.a.7Jemeer  dabiturun- 
bis,  quxrite  &  intienietis ,  pulfttv  &  apenetur  uobis.  F.l  ralis  de"t 
veritatSagmtaaliisnunciare,  ficut  Mariadi!cipulisnucia« 
uit,nedeablconditotalentodcbeat  mentoreprehendi. 

f   Cum 


-:  <f>n 


1321  Gloforcl.&NicolaideLyra.  1 

&*  profundovefpercfr.aueffererrxmotum:Io5nesaut  ma-     o&o^hisaddasocTo&nouem&dece  nv?c  finnt  quii  J 
A  nc  caadhicetlenttcuebrxMan.i  veu  iTe,&:  vidiffc  remo    gintaqnq;,hisaddas  vndecim,6<:duodecim,i$ctrL 


morantur  .  Supcr-  lcpte&pifduiii- 

fluumi  cnim  fmiTct     &venitadSirnoncrV»PcmirnJ5cadaliurndircipulura>  quem      jjs  iiie  coplctJMj 

CUm  Matth.UUS  llOC  *     IiiG.*«iscHicibuia4ditutm(-uiti,ptopt:ifioiC'li.iitatii&laniulaiuja8'i.ao.  INo  CrgO  tatUlnl 

priusdi*iffcf,6cIoan     diligebat'Iefus,  &dicitillis,  Tulcruncddminumdcmonu-  ^  ?°t^utnjL,?qul 
Sed  Maria  Maeda-     mcnto,8c  nclcimus  vbi pofucrunc cum.  Exiic ergo Pecrus, &  ^  Jeiurrcdur, 

J"  1  1     Q     modoautem  veneru-  r.itr.flus  nairat:<'""e  au.emduo.  a     rcrdccuifum  c  1  tlir  Tfemi  t£iH 

IcnAVCnitmanC,UlUl  huTu.mundiludsi  pe.l-.il  tcrjm  Gent.les  pet  legem  oatui».  >l         -vl 

neninifuerunt  aJ-     jllcaliusdilcipulus,&vcneruntad  monumetum:  Cunxbant     J"'a» ^0™" 
ucntusadlcpulchru  a  ~  ..-.     i  n      3  ipintus ;  ri| 

vcnit  cnim  mterdu  b  autcmduoiiinuI,&ilIeaIius  dilcipulus  prarcucurntatiusl  c-  4  nentium,quagK 
tprior.  cnm  alns  mulicn      tro  &  venitt  pnmusadmonumcntum.Etcumfeinclinalfet  5  cu  lege  De 

P         hns  interdum  aute  .  *•■.'■•  -    ■    >>  r       6  cum  jduerlan.,  v. 

/ola.  Vnde  Euange-  vidit  poiica  linthcamina,non  lamcn  mtroiuu.Venit  ergo  Si-  7  cordatur  vt  viui-C 

lirtx  varias  vifioncs  mon  Pecrusfequenseum,&introiuit  in  monumentum,&vi  8  te/pintu  litera  h 
poiuerunr,  alulquc  s»c»Mp«ai*ficMMM.  occdar,  ledqu  1 1 

aliam  diceta  vidcn  ditlintheaminapoiita,6cfudariumquodfucrac  fuper  caput  9  tera  mbetu 

tur  dilTonirf  Nam         •  11  •    •■  r  1    \t  ■  1     10  adiuuate  inij . 

primumqnidem  di  c  eius,noncumlinrheaminibus  pofitum,{edleparatiminuolu  ,,  fiqujd  min. 
B  cimus  quod  aham  d  tumin  vnumlocum.Tuncergointroiuit&illcdifcipulusqui      mmatur.Omni 

VifitatiOneiTI     Mat-  •    Vacuum  Irpukhtum.  b     Non  qui,len>  refutiexilTe.red  fubbt.un  clTe.  12   gO  30  ltt.l  giatK  \[ 

thxus  dicat  mulic-     vcnerat  primusadmonumentu,6cvidit,ckcrcdidit.Nondu  ij  tineiues,hocri 
rum.&aham  loan-  e  l  curr,ot,dum>  ^  rofiguratur  ht 

ncsManx  Magdale     enim  lcicbantfcripturam,  quia  oportuiteum  a  mortuis  re-  H  ngurarcli 

nX.Deillde    |  rotun-  ,    Cimrtederentabl.tu:,,.         b     Vbi  h<bitab.nt.  c    Quam  fbrtior  fixeraraffeaus.  1 5    ViJi  niimerUS 

do  vcirere,&  mane     iurrrere.Abierunteroo  iterumdiicipuliad iemctipfos, Mana l6  bet.qum 
cumadhuccffentte  »  *         Cum , liduJ,s.  *  17  numcrum, 

ncbrx,id quod altus     auri  ftabat  ad  monumctum  foris  ploras.  Du  ereo  fleret,incli l8  T^^Sl 
diatprotundodilu   f  r  l  ,    .  .  .   *}  1      19  iteruim  trm, 

culoinidemiedunt  g  nauitieScprolpexitin  monumentum,Et viaitduos  angelos20  c    sipa.Quui 
quiaomniailla  tem  h  mentadiuinita 

porafuerunt  mediu  coprehenfit 

noctis.  ftrainfirmiratiscognitioneremota  ii.nt.ln  inuolttio 

a    Curro  4»ff»i.Ioannc$  fignificat  fynagoga,'qux  prior  ve-  finis  necinitium  aipicitui.Sic  celfitudo  uiuitaiii. 

nitadmonumentudednointrauir^qa.pphetiasdeincarna  effe,necde(ii  ir. 

tione  &  paflione  audiuit,fed  &  mottuucrederenoluir.fe  d    ln  ntfKw/o.Quiain  fciffuramentium  Deusnondl 

tiusecclefia,qux cognouitcarne mortuum,viuete  credi-  in  vnitateiVel iudarium  capitis palTioCiuitti,cuii 

ditDeum,poltquem&Iudxainiiiieintrabit.  nietamridc!  b;>  iurit  occultarafeorfum,oalongean.rfl 

b    Et  illealmi  difciputus  *  T  11  e  o  p  h.  Tu  di fce  hic  Petru  quia  llle  fponte  &c  fine  culpa  paffus,nos  inuiti  cun 

fcruiduiii &: pradicnm.Ioannem autc coremplatiuum,&  e    lijndiini r.SciIicet,vlq; adeo,vt cu abipibdom 

ad  diuinorum  cognitione  ldoneum.Sxpe  igitur  cotempla  te dicerctur  propter  couiuetudincm  ab  co  audiendi 

•  tiuuscognitione&ingenioprauienit  pracTicus,  auie  derri.  bolas,non  intelligerchr. 

mentuhabet,attame  feruoreacrtudioillms  vinciralacn-  f  ThrQs.htn  plusdcfublatoqnamdeoccifoploi 

tate,&:videtpr.ordiuinuquodda  myitenu  pradieus.An  niagiltricnms  ^itafubtractafucrai,ntcmcnioria 

nontalcqmddacotigit  indilciplinis?ttenimcu  duopue  bat,ck' ltte dolor  ibi tim  tencbat. 

ri  iunt  vnusingcnioacutior,altertardior,prxoccupathic  g    Dnmergo,&c.Cam  eum  fcireribinoneffe,fed 

q  fuoltudioveloeitarenaturxalterius.Etenim  inipintuali-  doleCneciuisoculis,nc<ocuIis  ilioru  duoruci 

buslxpepracT.cus&  fermoneidiotafenfitquodda  iubli-  tauir.Vel  potiusdiuiuoinftincliuhocfactum  eft. 

Traftat.  mius,petcipit  contemplatiuo.  h    yid'nd»os.Ai\e,ch  idcft,nunci|  fignihcateua; 

a  m.in      *  Avo.Advnumfiadiiciasduofiuntvtiquetres,  hisfi  ftiicapiteviq;ad>edes,ide{t,abiniriouiq 

loanni.  adncus  tres  &:quatuot  fiunt  omnes,deinde  (i  aduciasom  ciandu.Et  illcex  paflione  fua  erat  nuci.idus,qaDeu 

nesnumeroquilequuturviqueaddece&:iepte,ad  (upra  tc  iccula,&:ho  infiuc  lcculi.Sederergoa 

di6tunumerufummapducit,id  eft,fiaddece,quxab  vno  cu  ^ulnpnn.e.vcr.r^  pedes.cu  dicit^cr.ca» ■■•.fa.ejV 

vlq;  adquaruorpcruencrataddasqnq;  fiuntqndecim.his  angeliduorefta.vnum  pnus,ahud  (cques.Coniuni 

addasfcx,ex:fiutvigintivnu)hisaddasfcpte,ci:fiut  viginti  panfeniuincarnatum,uioriuum,reiuiciiatum  nunol 

octo,  cj^ 


m> 


NICOLAVS     DE     LYRA.  feorpusCbriflicitfttblatudewnHncto^etnocotftauerutdfP 

tu  fanclua  Et  diTimebat.n.ne Iud<ei corpus  Chrifli afpo*tdffent  jti  rcfurreRionry&  ib  fubdii. Nodu  c.Mio  mbdo expo>u 

yt  ei ignominia  facerci.  a  Pxiit.W/c ponitur  rei  nuciatte inqfitio,cu  d\x.f.lintbeamina  &  iudai iu.f. c <i  fpofira& plicata,vt  ii/ffw < 

ix: Exiit. »1  vidertt  fatlu.  Moius at  veniedi  o(iedii,cu  dx.  ?  CJur  CXC.refnrre{ii<,nc  Chriili  ta  fada, <C7  fubdii caufa  cjuarc  ante  n I 

xcExdefideriovidcdi.^Et  \\\z.Quia  erat  iunior  & agilior.  5  Et  dibat,cudx.  1  ?  Nodu  Etibtwex  jaiptura,fidcx  fignis  i 

ZVL.A&Tfidedu fupple p itliu illius <edificil,intra  tpcorpus  Chrifli e  dcbat reiurreclione Cbrtfli ia \  faila.  14  Abie.  Hicofledit  qv*  n 

rat fepultu,qa  fepnlchrii erat  faftii  ad modii  cuiufda domttculx  lapi  Maria  peruer.it  ad angeika  vi(ione,cu  dicii: t\b\et.fJ't.t.&  J< 

drx  ,intra  q  eratf  pulchrii  Cbrifli pofttu,&  ib  crat  ibi  quodda  oflio  atid~t>s  4iu  manere  iuxta  fepulchru  fptcr  mctu  luditoru.  15  A 

lu.f  f  crat  ingreffus  ad  illu locu.Sic.n.fiebat  fepulchra  iudeoru anti  i.ad  locu  vbi  prius  lant.:har,et  vnde  adfcpuLhcu  venerat.  I 

quitiis,&  rnaxm e  mavnaru  ffonaru,vteorum  fHHj  poffent  ibi  frpe  £x  fcruore  ct  cbftatia,et  aa  Iminebat  fibi  tm  pericutii/irut a\ " 

liri  fp  hoc diciturfrequ?tcrs.&  ^.Hf.de  regib.lMda:$ep\lhiis  eit  lis.  1  7  Ad  mo.Licet.n.intrafJet claufura  horti,in  quo  cratdi 

in  fepulchro  Dauid,6dc*. Vidit.i  bn  difpofita,rt  plicata ad ofic  cula  fepulcbri  excifa  in  rupe,tn  domuncula  nb intrauit,verun 

tildu  epcorpusnb  fuerat  fublatu,qa  fimulfuiffent  lintheamina  afpor  qa  illa  hortielaufura  tota  aliah  feputehru  nomiaatur.indeesi 

tata,et  maxime  qa  eratfortiter  adharetia  corporiff  vnftiorit,et  io  Maria  aliqh  dicitur  inttafe  mo  numentum,  vt  habetur  Mar: 

p hnc apparebat,q,  ficvere furrexeratjjNd  ta.  Vroptcr  Tetri  rc  &  Luc.a.fmiiiterdicituraliquar.dofor.tsfict\l}e,vthic.\*V)% 

uerentu,qt<e  1  xpet!auitsqa  erat  fcnior  ipfo  &  inter  apoflotos  prin  Tropter  abfentia  corporis  Chrfii.  19  Incli.4?'''  ftW&m 

eipaiior.  S  Vemt  cx.Vatet  litera  rfq,  ibi.  Et  Ciidi.f.  cofuse  &  in  »p  amorisintetion?  multipluat  inqfitii  nis,&  ideo  nolufficiet 

diliiut,-.  , ,,  Sed  '.cy.\.i.bhplicatu.  1 1  In  v.l.Hocfadu efi  ad  ofte  bifemet  refpexiftcptcrea  tieet  vUiffctabcSccorpus  Cbrifh, 

edu  nfurrtiiioi  e  f.<ila,fcquiiur.  12.  Et  vl.Hoc  exponitu  duplici-  yolebat  adhuc  Vidcre,fi  atiquockeius  ve  iigium  poffel  percipt) 

ttr.yno  modofic:\ ldit./.ci  y difla  sut a  Aiaria.JLl  Clt.efleveru.f.  %q  £t  ui.du.ang.ej/erwoi e.n.deuotioais il(a  yifionl  meru 

ycor.  #In 


no 

b. 

od 
a, 
:t. 
■e. 

r> 

mt 
itt. 


Ioannis.     Cap.XX. 


\tf  luaiinis,        \^up.y\/Y.  I324 

( idphraslQusfi  dicaf.  t^olipk rare.  Prohibent  Iachry-  d     Qucm  qu*ris)llla  exiftimans  quia  hortulanus ede,dicit ei  No 

*  mas  uodammodo nunciates gaudium. At illa putans eos  quod  dubitet quem  requireret ,  fed  quia  illa quem  quxrit  D 

inte  ogare  nefcientes.proditcauiam  Jachrymarum:  Quia  ignoret,non.n.querit  Chriftum ,  led  quem  purat  raptum. 

tule  .wfww.Ideft.corpusDominimei  e    Domme.Qaem  pucathortulanumdicirDnm,  vthoncn 

^recqriv  s.Solum  corpusDomini  quajfitura  vc  rificaret  hominem  aquo  rogabat  beneficiuin.  Nec  fic  di- 


citeuDnm,ficutil- 
11  •  r  j  1  o  iii-  lum  quequxrit  ra> 

inaIbisicdcntes,vnLirnadcaput,&vnumadpedcs,vDi  po-  *  blaturnidum  veto 

a  ficum  erat  corpuslefu.  Oicunt  eiilli:  Mulier  quid  ptoras?  Oi-  ?  agnofces  vocat  ma- 

•  HLcttn^orMuUdoip.i,.  ^  giftru-m,  qarecolit 

citeis:  QuiaculeruncDominum  meum,&nefciovbipoiue-     eumaquodiicernc 
c  runt  eum  .  Ha?c  cum  dixiiiecjconuerfa  eli  recrodum,  &  vidic  5 

Ieium  itantem,  &  noniciebat  quia  Ieiuseft.  Picitei  Ie(us  6  Nondicitque,qu,a 

Qvx  non  ctedit  adhuceftmulier,  adhuccorporei  fexus  appeilaiione  fignatur  .     b   Quafi    7    hoC  1U   anitllC»  321C 


adhuccotporei  fexus  appeilaiione  fignatur  . 
irooJachYmasnudas.fcd  fidem  exigo.bonaelachrima:  fi  Icfum  agnofcas.     c  Intertogaiui 


nera&totu  fimul 
Dnr  fublatumde- 
Plor,totLun.n.pro 
nart<oquitur,ficut 
lacdfamilia  defcri 
bescdt:  Intrauit  la- 
fAHAfgyptumcum 
0unt,<usftptuaginta. 
(Wimirumcum 
anins  mcmorat, 
coni  tquiaintian- 
tiun  &    corpora 

m\ \u  cu  dixijfet co-  d  Mulier,quid  ploras  ?  Quecm  quseris  ?  Illa  ex  jftimans  quia  hor- 
rfoHretroTfim.  e  mlanus  elTer,dicicei :  Domine,  fi  tu  fuftulifti  eum  dicico  mi- 
w:  com.crfa^eft  g  hi,vbi  poiuifti  eum:  8cf  ego  eum  coliam.  Dicic  et  Ieius:  Maria. 

cfiim  Maria  CU  a     p'ius<"0,Porcconu^raPutJ"1,1ut",nonerat>  niincconiicrfacorde  quoj  etatagnouit. 

oqi-retur  cu  An-  Conuerfa  illa  dicitei .  Rabboni,  cjuod  dicitur  magifter.  Dicit 
elis  Quid  accidit  h  ei  Iefus.  Noli  me  tangere .  Nondum  enim  afcendi  ad  patrem 
SairSyidetur     meum  .  Vade autem  ad  rracres meos,  &:  dic  eis :  Aieendo  ad 

Natuiat.  b     Non  ait  commimiternoltiuni,  fedmrum&  ve(hum,quia  diffeiunt 


rehumana  &:  diu"i- 

nadhcebat. 

f    Situjujluliflieum. 


caufa  dolot/5  v.t  augeatut  ddideiium 
nabat. 

h 


d  Non  pcnitus  falfo  ,  quia  in  eius  mtntc  fcmi- 
<t/ 


ituquodcumil- 
c<oquereturcu 
igtsIcfusitetiiTc 
lhm,&iIloster 


visamons,vtquem 

iempercogitatnul- 

lumaliunugnorarc 

9  credat. 

lcg     Maria.Conuerfaii 

11  iadicitei:  }{abboni?q,  \a$°r* 

1  •*  diciturmagifter.  Dicit 

1 3  ei  Itfus .  Poil g  cora-  E 

^ muninomine  voca 

lf  uit ,  &:  non  eft  agni- 

16  tus,  vocatex  nomi- 

'7ne  ac  fi  dicat  reco- 
i8. 


b     Non  ait  communitemoftiuni 

c     Gtatia.  o     Q^tia  egr>  homo 

pjfcrem  meum  &  pacrem  veftrum :  Devjm  meum,  &  Deum  J0S°°lce  cum  acIuo 
1  ••  f  '  lJ  recognofcens. 

20  h     3\[o/i  me  tangere, 

o  |uiafpectauerant  dhm,  &:  habitu  &:  forma  &:  afpeclu  Kic  innuit,qrf  pede? eius  a-mple&i  volnit.Merito  non  tan- 

iixiiTe,  quod  viderint  Dominum,cumqj  hocaudt  gir,qu«e  no  vide  :naq  vldet,ia%it.Dicit  ei lefus.T^olime tangc 

;Tt  muliere  conuerfam  efle  retrorfum  .  Na  angelis  qui-  re. jFide doces,&:  in  corde  eitis,  vt  hortnlanus  feminat  dicit: 

ii  ubituquoterrebat,apparuit:  Maria;  aut  non  ne,  fed  T^oli  me  tangere.Non  qd  nollet  tangi  nifi  cum™ifccdiiTer,cii 

ail  j:lici&communi,ideo&:ilium  putauit  elfehortu-  &:  mulietes&alii  in  terra  efi  tetigtflelegant,&:  non  fedetc 

wui,  horti  videlicet  lllius in  quo  fepiilchrum  erar.  in  celo. Vult  ergo  fic  (e  fpali ter  tagi,id eft,fic fe  credi,  vt  fit 

:  inMJtiebatqttiaiefuSf&t.  Qnia  tergumad eum  habe-  equalispatri.Erqaiftaadhuccarnaliterineucredebat,que 

at,ticm  non  reiurrexifle  credebat,quiaamabar,  &:  dubi-  ficut  homine  rlebat,audit:7vvo/i  me  tangere.ld  eft,  fic  ciedae, 

taoa ,idcbat,&:  non  cognofcebar.  quia in corde  tuo nondu credis  me asquale ,  afcendi ad  pa- 

Quem  qu$ris?  <£^  tr.em.Id  etj: 


NICOLAVSDELYRA. 

aibis  fedentes.  Addefignain  dowinictn  refurrctlionis gau 
imtiones  evirn  angeliae  fiunt  ad  inflruilionem  hominut 
mtttpparere per  illum  midnm  qui  competit  rei  dc  qua  debent 
iure.  Candorautcm  reftis  fjjetdorem  denunciatfolennitatis, 
"  hlndbis  vcftibus  appuruerunt,  ad  denotandum gaudium  do 
n  irtfurrtclionis. 
nom  ad  caput,&:  vnum  ad  pedes,vbi  pofitu  crat  corp. 
'opterreuerentialociconficratiex  taclu  corporis  Dominici. 
i  ifolmius  denunciandum  rrfurreUionem  ChnlU,quia  folenr 
ms^nunciatur  per  duos,quampert>man. 

icuntei  iltuMulterquid  ploras?  Quaftdicat^nonhabcs 
ndi,  fedmagis gaudendi  ex  rcfurrcBione  Chrifii. 
\  iciteis:Qu.ia  tuleruntDominu  meum,&:nefcio,&:c. 

*r(icutj  prd: 

1  liccu  dixiflet ,  conuerfa  eft  retrorfum  &:  vidit  lefum 

iiUa.HU  oilenditur  Dominica  npparitiofaBa  Matia  cu  dicii. 

k  iidkonuer.eft  rctror.&:  vi.Iefum  Mtem.Sed  folet  hic 

veconuertitfe  rctror(»m,quia*Augclos  fibi  loquentes  co 

W  ejfebonos,vtlfaltem  aflimauit  valentes->viros,&  ideo  vide- 

ttrj  od magis  dtberet  veiterefaciem  ad  ipfos.Diccndum quodilli 

WftdebantfKprafcpulcbrum  Chrifii,vt  diclum  e(t,  &  vidit  il- 

tntts  proptcr  reucrenuam  Chrifti  apparentis  extrafcpul 

An\  (y  idco  iila  canuertit\fe  retrorfum  ad  videadum  cui  tan? 

t<M  uerentiam  facitbant. 

t  nonfciebatquiaIefuseft<  Ipfa.n.nondumhabebat  fidcm 
ttfubQionis  Chrisii,vt  patet  ex  pr&di&is,  &ideo  talis  apparuit 
in u>ore,qualis  irat  apud  c.im  in  m-nte.ln poteflate.n.hominis  ha 
btntcorpus  gloriofum  eft  ftc  apparere ,  quod  cognojtatur  yelnon 
tn'catur,quia illud  corpus  e(t  omnino  fubicflum  anima  ,  & eo- 
dttn  odo  Jacia  e(i  apparitio  duobus  difcipulis  euntibusin  Emaus 
Wi-vturlucaullimob. 

>iciteilefus:Mulierquidploras?  1\onpetit  quafiigno- 
*»■  ed  ut  ex  eius  r/fponfone  conuenientius  eam  m(lruat. 

laexiftimansquiahortulanuseflet.ititt;ar.B.^«o(i'>»//j- 
tes  t (epulchro  fugerant, &  ideo  nemine  credcbat  adueniffe  nift  illu 
tui •'■•nnbebat dla  tura  hortiferuand',  in  quo  erat monummtum. 
5    >icitei:Domine  fi  tu luftuhiu eu.3^P dicit,fi tujuftulijli 

Iefum  crti' 


Iefum crucifixum,loquendo determinatt ,  fed eum ingeneraii, qu'14 
moduseti  feruenter  amantium  xftimare  quod  omncs  cogifent  deeo 
quoihabentcordi. 

10  Dicito,rnihi,vbi  pofuifti  eum:&:.ego eura  tqlla.E*  »ir 
tute  enim  amoris  credcbat  ftpoBe  portare  tantum  corpus  etiara 
mortuum,quia  ferwnter  amanti  nihil  uidexur  difficilt. 

11  Dicitei  lefus^Maria.rerdt eatn proprio nominetut eamm* 
gis intentam faciat, & talem feei exhbet^ ut  cognofcatur. 

1 2  Coi^uerfa  i\h.Scilicet  oculis  mitis,ficut &  oculis  corporis, 
1 1  Dicit  ei  Rabboni.Sic  enirn  confueuerat  eum  appdlarc  ante 
paffionem,quia  doBores  apud  lud&os  uocantur magiftri. 

14  Dicicei  Ie(us:Noii  me  tangere.///j  enimexdeuotione  uo 
luit (tat-m  tfculari pcdes  eius,  fedprobibita  es~i,fecundum  ^iuguft. 
quia  crat  iadignaproptcr  fideideftclnm,ideofubditur. 

1 5  Nondum.n.afcedi  ad  patrcm  menm. lieft,in cprde  tuo 
no  crcdis  me perueni (ie  adotqualitate patris.Miter  cxponitur  fuu 
dii  ChryfoR.&melius,vt  videtur,  jld cuiusinteileclu  fecundu  ,  cp 
apparuit  Maria  in  cofimiii  corporefecudu  adparentia,  quale  hube» 
bat  antepaffione,  &  no  in  illa  daritate>qu&  efl  proprietas  corporh 
glorioft,  &  ideo  Maria  credebat  ipfum  refurrexiffe  ad  vitam  cocm 
cudifapulis  ducendam  ftcut  ante,&  ideo  volebateum  familiaritsr 
tangere  ficut  prius.Hanc  aut  opimonem  Dominus  voluit  ab  ea  rcmo 
uere  dicens.Noli  me  tangere. £>««//  dicat,no  credas  me  inter  vos 
babitaturu  ficut  prius,&  hoc  eft  quod  /a/;rfi;«r;Nondum.n.aicc 
di  ad  patre  meum.fi/if  affignatio  cauf<e,quare  ^pparebat  in  fimdi 
corpore  ficut  &  ante  paffione,&  non  in  claritate  corporis  gforiofij 
quod  fuit ad probandum  vcritatem  dominics.  refurreil  iohisjnqua,- 
tum fic  apparuit difcipulisper  dies  40  .infiruls  eos  de  regno  Dei an 
tefuamafcenfionem,propterquodfequitur. 

\6  Vadeautadfra./if/W apoftolos,  quosvoeatfratrespro- 
pter  fimilitudine  natune  humana,  &  fpecialitaie  amkitii»  ad  tpfos, 

17  Etdiceis.Afcendo.7(/  efi,afcendam, 

18  Adpatrem  meam.Ter naturam. 

19  Et  patrem  veftrum.Ter  adoptionisgratiam. 

20  Deum  men.lnquantum  fum  bomo,Sic.n.loquebatur  in  pro- 
poftto,vtpatet  ex  hoc^f  immediate  vocauerat  apoftolosfratrespro 
pter  fimilitudinem  natur<g,&  eodem  modo  loquitur .curn  dicit. 
Alcendo  ad  patre  meu.  Q»ta  afcer.dere  non  compctit  eifecundH 


*w 


A 


Glol.ord.&:  Nicolai  de  Lyra. 


»5* 


trem,  ideft  nondnm  credis  melcquale  patri,tunc  tanges  cu  minus  apparef,ga  eius  gloria  tanto  clarius  afpiciunt.qn 

non  imparem  credes .  In  hac figuratur  ecclefia de getibus,  to  per  mundi  contemptu  paflionis  eius  myfterifl  ftritti 

qu.r  in  Chriftum  non  credit,nifi cum  ad  patrem  afcendit.  fcquunt.Hi e"t repleti  fpiritufancto  quafi  in  iiomo  pofTm 

Mr  s  t  i.T^olittctagere.  Noli manu  maiorib.adhibere,  quiaillipercipiuntabundantergratiarumeiusdona,  c; 

fed  vadc ad  pfeclioics,g facilc  refurrcdfrone  credat.Mulie-  ad ea  pcrcipienda  (ck  vifibilia contemnendo  parauerm 


Mora!. 
Jib.ltfC. 

»1. 


■       Q"i*  v0(  <b  "'ort  libf  rmit  Sab  quo  &  horoo  fnm. 

veftrum.  Vcnic  Maria  Magqlalena:  annuncians  difcipulis , 

Hocinipfo  diercluncfti  ini  j. 


tfr  C  H  R  Y  S  0  J 

Oftauopoftrefui 
ttionediecu  dii(; 
pulisrcli^s  pofit. 

bquiavidit  Dominum,  &  dixitmmiharc.Cumergocfletfe-  z  cfaufiJlicopo"1 

a    Molicorpori»  vbicr.t  dininitas,  oltucliuf»  non  obftiterunt.  fl.ut  8cn»tui  fuetat  de  Vitgine.         ,,Pr.i      '  ,u- 

ro  dic  ilio,vna  labbathorum,&  fores  ciTent  claufa?,  vbi  erat  di-  s  du  iitaet'e  cUnsul- 

-...•#  •  i    DieVomioic.,iufje«,ea,.«eait,„i,         .    4  fideilucerefcranc 

59 potefta     rcipuli cogregati proptermctu Iud*Qrum,venit Iefus 3dtetit  5  non immcrito  , 

effet  «qoa-  c  in  mcdiOjOCdixiteisrPaxvobis.EtcumhocdixilTetjQilediteis  J 

.      Vbi  jd  dubirantium  cordi  f.nanda  rulnetum  fuot  feiuata  uclligia. 


rib.n.inccclefiado 
cercnonpcrmittit. 
^•Gregoxi. 
VinccsDnsinthro 
no  cu\'  patrc  (cdiffe 
fc  afferit ,  quia  poft 
pailionis  ct  ttamina 
poft  refurrcctionis 
palmam,  clariusfe 
omnibus 
tipatris  effe 


oclau*  dics  pari; 


t  T.O.I. 

riTtiflio 
ncm. 


llSindicauit,eiq;  n6  .     Vb.  »ddubirtntiuracordifatundaTulneiutBruntferuataue<tigi».  ~    pcne  pan  jdetlOtl 

diiparecalcatomor   jma^nusodlatus.GauifiiuntergodiicipulivifoDomino .  Dixic  1  nc •cclcbratquai 

tisaculeo  mnOtUit.  .      Itcmio,confi»matioeMatei»pjce:nfiipefpaceiD,firarpromifitperproprietjm.  o    CCleDratUS  Clt,a  q 

Vnrl/»  V   Maria»nrt  b      Aeqnalijeft  pater  hlio.ffdh.cuertwmediatorisfunt.lllemific  m».  egouos.       IJefl    °    OCtailllS  ilie  nun 

>u.n.ix  J.U.I.H1V.*.  idp»<*<"..<s,ciiiamrtq.ii»fie»  -hatitateitos  rnitto  ad  mala.qu»  pater  memifit.  +  ...     ... 

c^go  *is  m  ru:Pax  vobis.&cut  mifltmc pater,ec  ego  mitto  vos.  9  Sio  a&Ti 

a       iBfufn.iJoJfignificauitfpiiirumfanftum.non  pairiir  ffc  folius  fpiritum,ieri  fuum.  lOmnfimi.i.  J/l 

Hxccumdtxiilci^niutfiaui^ocdiciteis:  AccipiteipiriiuJan-11  n.iniisduut&tc 

a     Ideftquot  dignos  temiffioae  ludicaueriiij.diubaiXcilicct  cl.iiout ,  uidclicet  poteiliin  12  hrofa  hi"  inr-rv»  4- 
tVdilcretionu.  '  «win  mniaicuu 

f  du.  t  Quorum  remiferitis  peccata,  remittuntur  eis ,  ^cporu  i  ^iTclnfcrnfpoTta"- 

tupirut.Eftquoq 
<j noscQ  Thoma dubkemur,  nifi  fa&a rcfpicianius aut 


ui  limilcdicit.  a\o.'i 
tne  tagere&c.  Nobis 
enim  in  throno  filij 
federe,eftexeiufdc 
filij  poteftate  mdica 
re.   Qni  enim  iu- 


dicij    principatum 

cx eius  virtute percipimus ,  velut  I  throno cius refidcmus. 


ChrHlttj 
qnquies 
indiePs 
l  cae  appa 
ruit. 

Etpof.  i 
«.a.lib.i, 

Ksgum. 


* 


Vemt MaruMagdalene annucias  dfiipulis,  quittuid\t  Do.ctc.  ris.  Sed  fi  DeQ  effe de quo  loquimur  ccgitemus,cui ni, 

Ibi  culpaabfcmditur,vnde  proceflit.  Mulier  morte  viro ,p  nimipm,cui  humanum  quoq;  peclus  peruiu  confitcnn 

pinauit,modomuliervitanuciatviris,  «5«: quae tunc verba  cuiushocide  corpusclaufisoftijs  inipfa  falutationep 

ferpentis,modonarrat  vefba  viuificatoris.acfiipfisrebus  vobisconfpicuumfpcftapatur. 

dicat  Dcus ,  de  qua  manu  illatus  eft  potus  mOrtis ,  de  ipfa  c    oflendit  cis  manus  &  latus .  Poft  refurretlionp  in  corpc 

fufcipite  potum  vitae .  fuo  Dominus  duo  contraria  oftendit,&:  palpabileeiuuk 

b    Cumergo,tyc.  Hocipfoindierefurre#ionisftc"tu  eft,in  natur^vtformetadfidemj&incorruptibilealteriusgloi 

quoquinquieslefusapparuit.  PrimoMariac  Magdalcna;  vtinuitetadprxmium. 

iecundo  eide  cn  ahjs  curreti  nunciare  difcipulis  volentjb.  d     Dixit  ergo  iterum.  Tax  vobls  f>f.Pice  offert,qui  propt 

Tertio  Petro,  quarto  Cleopha:  &  focio  eius,quintq difci-  pacem  venit»iterat,  vt  monftrec per fiium  fanguinem  ti 

pulis  ianuis  cJaufis  prsdiftis  duobus  iam  reuerfis .  pacificata  qua:  in  ccelis  funr,&:  quae  in  terra. 

^Gr^uoriys.  Claufas' quide ianUas habent qui co  e    ^iccifite ipiritumfan6lu.  A v c v s t i y  v s. In  terta dat 

ttahumani  lapfusnegligentia  officia corporis  fub  fbrti  cu  fpiritus  vtdiligaturproiimus,e  ccclo  datur  lpiritus,vtdi 

ftodia ftrifta retinent.Intus et  funt ,  qu i itt interna diledio  gatut  Deus. 

nc  fupernas  vita?requicfcunt.  Quib.  ptofeclq  refurges  Do-  F    iiuoru  re.peXcce  charitas,q  per  fpiritufandlfi  Ifunditi  » 

miqus  <£p*  cordib  f 

"  »■-'  ■ ■ — " — ■ 

N  I  C  O  t  A  I     D  £     LYRA.  turbationem.Erant.n.conturbati  de  morte  ipftus  Cbrifli,&depi 

fequutione  ludaorumeis  imminente.  Totcrqt.n.  cos  perfmm  p\ 

diuinamn.itnram,<]u<a eft altiQima .  Ter boc  igitur  quod  Chriflut  fentiamcu(iodirex& de refurretlione ccrtijivare.vnde fubditur. 

bicfua  afcenftonem  dcnunciat  ^ipoflqlis  per  Mariam,infinuat  ejuod  7     Et  CJ4  hoc  dixiffet,oftendit  e|s  ma.&  la.  Vtper  cicatrh 

eis  ante  afcenfionem  illam  apparebat  ad  earum  infirutliortem/ftcut  remanentes  oflenderet  identitaie  numnall  corporis  pnuspafii.} 

expreftus  dicunt  ali)  euangelifla.  enim  in  corpore  Cbrifii  remanferunt,  non  ad  defc£i.imfed magis 

1     Vcnit  Matia.  Vatet  litera  ex  diclis.  gloriam,propter  viftoriam  ex  illis  vulncribus  confequutam . 

s     Cfi  ergo  fc.effet.  Hic  confequenter  oficnditur  manifeftatio  re  8     Gauifi  (unt.Hic confeqwiter pcnii  buiits  appu ritionis  cfSi 

furreclionis  Cbrifli  difcipulisfacla.  Etprimp  omnib.commmiter,fc  quiefl  duplex .  "Rrimus  efl difcipuloru  exttliatio  contra  dnplkitt 

cundb altquib.fpecialiter ca.fe.Trima  in duas,  quia primb  manifejia  Slitiaw ipfoyum amotam,f.de morte  Cbrifli,  $r  Iud<eorum  «rt». 

tur omnib.exceptq  Tbomx abfente.  Secu»di  Tboma cueis  exi(i'ite,  quantum ad boc dicit :  Gauifi  funt  ergo difcipuli..i*OM<i« 

ibi:\  Et  poft  dies  oclo.  Trima in  tres^quia primo  defcribit  Chrifli  eorum  in[iruclio,&  quantum  ad  hoc fubditur.  ' 

apparitio,fecudbapparicionisdenuciatiotibi:Thomzs  im.Tertiq  9  Dixitergo  eisiterum.Pax  VObis.tt«w  volebat  eos  injin 
difcipuli  andientis  obflinatio,  ii/;Ipfeautedixit.Z>r/i«<i  adhuc  in 
dnas,quiaprimb  defcribii  apparitionis  aftus,fecundo  eius  effellus, 
j&i.-Gauifi  funt.I»  prima  ergo  parte  diftc:Q\im  ergo  fero  effet. 
Indie.n.apoflolierantdifpcrfi  propter  metum  Iud<sorum,fed  in  fc- 
ro  conuenitbant  ad  locum  vnum,&  ideo  tali  hora  apparuit. 

3  '  D  ic  il  lo.  Scilicet  p  rima  die  refurretlionis. 

4  Vna  Izbbzth.Id  eil,primadiepoftfabbatbum,vtpritdi8ueft. 

5  Et  fores  effent  clau  fc.  Propter  mttum  Iudttorum .  Hoc  etiant 
ex  diuina  ordinatione  faftum  eft,vt  Iefus  intrans  ad  difcipulos  ia- 
nuis  claufis,oilenderetfe  habere  corpus  glqriofum. 

6  Et  dixit  eis.Pax  vobis .  Et  hoc  efi  contra  duplicemeori%per- 

turbatiqnem. 


rc  de  pace  fntura,qu£  erat  perpetna. 

10  Sicut  mjfif  me  patcr:  Ad  verita$fidcidocendain\Uii 

11  Et  ego  mitto  vos.  Id  cfttwittam  ad  hanc  iferitaiipnblu 
dam  per  totum  vmndum .  Et  quia  exequutio  huius  officij  nonpoi 
conuenienterfieriftnegratiafpirituffancli.idebfequitur. 

12  Ha;ccumdixifinfuf.PerJ/^w»'j/«#^"o"c'W')^f''^rf  ' 
luitfphitumfantlum  dfeprocedcre,ficut  proceditd  patre. 

1?    Qupruremiferitispeccata,rerniuuntureis.  Licetvj 
folus  D  eus principaliter  peccata  dimittat ,  tamen  miniflri  tccle  t 
per  virtutem  clauium  ad  hoc  minifierialiter  operantur. 
14    Et  quoi  um  retinucritis.Irf  efl,retinenda  iudicaueritis. 

*  1  Re«- 


MOrX^tllTE^. 
»     Cum  ergo  fero  effet.Seqvtitar. 

f  Venit  Iefus  &  Sletit in  medo,&  dixit  eis.Vtt  Iesu  qui  falus 
interpretatur,pta:latus  bonus  zelfi  falutis  animaru  habens, 
fignificatur,  qui  faluans  claufuta  virtutu  ad  fubditos  ingrc 
dmir.cSc  (tat in  medio  virtutis  ad dandu eis exemplu,  S>£ in 
medio  debit?  affliclionis  fine  acceptione  perfonaru,  &:  fic 
diciteis  bis.Pox  vobis.Qpudoe.is  c^jpcurando  quaniii  po- 

teft  paccm 


tcft  pacerr»  duplicem  fcilicet  fraternam  &  fupernam. 
+     Oflcndit  eit  manus.ld  eft  opera  virtuofa. 
t     Et  lattts.Gauififunt  ergo  iifcipu\i  vifo  Domino .  Id  eft,  V< 
charitatis  figna. 

9    Dixit  ergo  eis  iterum :  Tax  vcbh .  Sicut  miftt^  &c.  Illos 
ordines  facros  promoucndo ,  qui  funt  idonei  ad  laboK 
falutisanimarum,Ideofubditur. 
1 1    Qjiorum  remiferitispec.&t.Tbo.auttm  »»w.Sequitur. 

f  llleam 


131 


I 


oannis. 


Cap.XXI.  1332 

*  T  h  k  ophylactvs.  Quid  eft  quod  dicitur  Dvdj 
mus?interpretatioeft  nominis  Thomas.Meritoante  me 
mimt  lnterpretationis  eius  nomin;Sjvt  oftcndat  nobis  qd 
dubitatorquida  fir,&:id  viujapiincipio  habuerir,vt  &no 
men  indicat.Dice  tibus  aute  ahjs  diicipujfc  de  dom  ino,no 

credir,no  ilios  mo 

retinucritis,  tententa erunt. Thomas autem  vnus ex  difcipulis 1  fcT^te^onS 
duodecim  qui diciturt  Didymus,non  erat eum eis quando  ve- 2  impoflibile  putas 
nitlefus.Dixeruntcrgoeialii  dilcipuli:  Vidimus  dominum  '  z^^ll^l 
llle  autem  cuxit  eis:  Nm  videro  m  manibus  cius  faxuram  5  c  Hjfpondit.  Vidc 
clauorum,  o^mittamdieitummeumin  t  locum  clauorum,6  bat&  tagebat  ho 
&  mittam  manum  meam  ln  latus  eius ,  non  credam .  Er  poft  s  peu  credeba;  iam 
diesodtoiterumerant  difcipuli  eiusintus,  ocThornas  cumo  remotadubitatio 
eis.  Venit  Iefus ianuis  claufis ,  &  ftetit in  medio  ,  ocdixit  cis:  |°quCm  nl^ebit 
Paxvobis.  Deindedicit  Thoma::  Infer  digitum  tuum  huc,  1  z  d  Qjtia  vidijti  mt 
&videmanusmeas,  ckaffermanumtuam,  &  mitte  in  1-«-—  >»  Thoma    credtd'(il 


c(dibuseoru.Q£i  patticipes  fui  funt,peccata  dimittjt:eo- 

nfa  qui  non  funt,tenet.  Et  ideo  poftquam  dixi:  Accipite 

Jijitumfanaum,continu6fubiccit:Quoruro  re.pec. 
V  T  h  e  o  p  h  y.  Vnde  facerdotu  dignitate  quod  diuina 

fiOeienim  eftremittere  peccata:ficigitutilli  honoradi 

futvtDeus.  nam 

quuisindigni  sut 

qdiocJDiuinoru 
,  dcioru    miniftri  D 
'  futcSc  gratiaope 

rairpeosficutet 

p(  afuiam  Balaa. 

lcutus  eft,no.  n 

dinitasnoftragra 
-  tin^hibet,atqj 

itquian  lacerdo- 

ttgratia  fuppedi- 

t;lionoradi  iunt 

a  hcmas  aut  vnus 

K>ncafu,'feddiui 

niipofitione  de- 

fiiThoma  &au 

je  dit  non  credidit, 

e   palpandum 

fei  dominus  prae 

b  r.gaeius  dubi- 

u  onc  &  facta  fi- 

b>robatiorie  nulli  relinquitur  iam  dubitare. 

b  ^uididtur  £>/<tywwj.Didymus,id  eft,geminusqadubius 

T.omas,ideft>abyu\is:gadubitandoprofundius  nouit. 

'TH£OPHY 


D 


E 

t  Vefti- 
giu* 


manum  tuam,  &  mitte  in  latus  '  s 
cmeum:  &noliefretincredulus,fedfidelis.  RdponditTho-  x .  ied  vkhi  :  quiavi 
mas,  &  dixit:  Dominus  meus,   &  Dcus  meus .  Dicit  ei  ,6'usquodammodo 

f  Meeffe  Deiim. 


..  Nonait  tetigifti, 
*  fed  vidifti:  - 


f  Horamcm. 


-generalis  sefuseft 


Icfus:  Quiavidiftime  Tnoma/credidifti:  Beati   qui  non , 8 iSfJXJg 

non  fuit  aufus  ta- 
gere:  fed  afpiciendo  tantnm,feu  etiam  tangendo  credit. 
e   Beati .  Comendat  fidegentium,fed  praeterito  vtitur,  vt 
gquoderatfuturu,infua  pdiftinatione  nouerat  iafactu. 

g§*MuLa 


i.d 


ifio, 


NICOLAVS    DE    LYRA 

I  Retenta  erunt.Hoc  tamen  intelligendum  eit,quando  xudictk 
i.lefue  diuino  iudicio  conformatur. 

3  Thomas.  Hic ponhur  apparitionis  Cbrifti  denuciatio  abfente 

d  ipulo  cum  dicitur:  Thomas  aute  vnus  ex  duodeci,qui  dic. 

1'.Hoc  erat  cognomen  eius,&  fonat  idt 'q:wd  Gtmimus,  quiafor- 

vrat  detribu  Beniamin,de  cognatione  gemmi.Pel  fecundum  alios 

fat idem <juod dubius-.quiapropter  dubium de rtfurretlione  qucd 

lomas  babuityideu  ftc  lognominatus  fuit. 

\  Vnus  de  duode.^0/1  quod  tunc  efient  duodecim  cu  ludas  ef- 

jmortuus,fedquia  erat  vnusde  duodecim  eletlis  tnprincipiod 

'  rifto  Vel  quia  connumerantur  hic  Mattbias  pofled  eletlus,in  lo 

htd&,qui*  loanes  boc  euangelium fcripfit pofl  cius  elefliontmt 

:  pntet  ex  pradifiis  in  principio  huius  operis. 

t  Non  erat  cu  cis.Ipfeenim interalios  apoilolos  vtdetur  fuif 

Jnagis timidus^vt fnpra  diclu  efl.ii.c.&ideb  tardius cateris  ve- 

1  ad  locu  vbicogregabatur  difcipuli:&  iieb  propter  tarditatem 

Jipriuatus  cil  illa  vifione  ChriHt.Hoc  autfatlu  efl  diuina  ordim 

t  ne  velpermiffione  fecundu  quod  dicit  Crego.vt  exfua  abfentiafe 

tereturdubitatioy&  ulterius  in  dubitatione  ob(linatione,et  per  co 

Jtuens  diligens  inquifttio  ad  noftram  confirmationem. 

Dixe.ergo  ei  alij  difci.  Quia  boni  rumores  citb  denunciantur. 

Vidimus  dominum.  Sic  enim  antepa(Jione  tu  appellauerat. 

'■diftueflfupra  c.ii.b.Vos  vocatis  me  magifter  &:  dhe,&:c 

Uleautedixiteis,&c.^i<tfc«/o/i?pe«/z/2e  Thomds,  quiama 

sejividere  reparationem  totius  corporis.ltem  fuit  durus  ad  cre 

•ndum^quia  volebat  certificari  duplicifenfufcilicet  vifu  &  tatlu 

tbfequitur. 

Etmittamdigitumeu  Scc.  iHi  enimfunt  duo  fenfus  qui 
'inspoBuat  dccipi,quiavifus  inler  aliosplures  differentias  reru 
moh(lrat,vt habetur.i .Metaph.Tadus  autem  in  homine  ell  cer 
firntu  .Mu'  autemfenfus  bene  inueniuntur  viuaciores  in  alijs  ani 
alibus  vt  habetur.  3  ,de  anima. 

Et  poft  dies.W/c  ponitur fecunda  apparitio  fatla  apo flolis  in 
;&fentia  Thoma.Et  diuiditur  in  duds,auia  primb  defcribitur  di- 
a  apparitio,fecundb  poniturqmdam  oreuis  epilogatio,ibi:lAul- 
qnidcm.Inprimapartediciturfic:EtpoA  diesofto.  Fatlo 
iim  interuaUo  Cbriftus  apparebat  difcipulis,quia  non  conuerfaba 
ir  continue  cum  eis,vt  oilenderet  fe  furrexifie  ad  vitam  :~nmorta 
tn  cbhominibushuius  uitafeparatam. 

0  Ste.le.ff  poftet  ab  omnibus  videri. 

1  Et  dixit  eis  Vzx.Sicut  prius  exponatur. 

1  Deinde  dicit  Thomx.Qjtafi  refpUens  petitioni  eiusfupri 
'  ''  poftM 

M     0     I{,    A     L     I     T     E     !{. 

Meautem  rf/*/rWj.Periftum,quatuadhoc  fignificatur 
&  qui  bonitatc  vel  poteftate  prctoti  ab  alljs  audita  credere 

nolunt 


pofittt.In  boc  eiiam  ftiam  dcitatem  declarat^  inquantumabfens  cor 
poraliter  eius  verbafciebat. 

1 3  Et  uide  manus  mczs.Fidetur  enim ,  quoddeberet  dicere, 
tage  manus  meas:Dicendii,quod  vifus  propter  fui  certitndine  acci- 
piturpro  omnifcnfu  immo  etiam  aliquando  acapiturpro inteUe- 
Bu  ficut  dicituralicuvVides  tu  boCyidlefttinteUigis^  &  Exo.zo.c. 
Cunttus  populusuidebat  uoces.ld efl,audiebat,  itaqubd  ibi 
accipitur  uifus pro  auditu.Et eode  modobic  accipitur  protatlu. 

Vel alUer,quia ficut ditlum  efi,Tbomas  volebat certificari du- 
plicifenj u fcilicet  vifu  inafpetlu  manuum,  &  tatluper  lateris  ta 
dum,idcb  fequifnr, 

14  sltzfiet  mamim  tuzm.Hoc dixit Iefts,  quia  Thomas  di* 
xerat  difpnlis  nunciantibus  Chnfti  refurreftionem,  fe  aliter  non 
crediturum  eam. 

15  RefponditThomas.'3\(o»/o/«»»cor</e  credendo,fedetia 
ore  confitendo;quia  vtrumque  requiritur  adfalutem,  ytfrequeter 
ditlum  eftfuprd. 

16  Dominus  meus  ,&Deus  meus.r»  bocmanifefle  confite- 
iuf  deitate  in  Chrijto  contra  pcrfidiam lAeriani. Suprd  enim  bene 
-pocauerat  ipfum  Icfum  dominum,Jed non  vocabat  eu  Deu  expref- 
fe,licet  dixerit  aliqua  verba,per  que  eius  deitas  poteil  intelligi,vt 
patuit  ex  fupra4itlu,Sed  Thomas  bic  fiftu  s  perfetlior  in  cognitio 
nepoft  Chriili  refurreftiorie  manifeftala,cofe(ius  ej)  ipsu  Deu  e(ie. 

1 7  Dicit ci.Contrariu  videtur  per  hoc  quod  dicitur  ad  He6.il. 
a.Fides  efl,fubflantia  rerum  fperadarum,  argumttuno  apparentiu 
&  ftc  paiet  quodfides  faltem  quantu  ad  a£iumynbpotefleffe  de  ui- 
fts-.utru  autem p  ffit  effe  de eis  quantum  ad babitu  no  eit  pfentisjpe 
culationis.Dicendu}quodThomasaliud uidit,& aliud credidit,  qa. 
humanitati  uidit,  et  deitafi  q in  prtzfenti  videri  nopotefl  credidit. 

18  Bca.qui  ti.\xi.$LCt.inhoc  commendataliorumpromptitudi 
nem  ad  credendum,&  in  hoc  ilat  confolatio  nos~ira>  qu  i  non  uidi 
mus,&  tamencredimusper  dotlrinam  Chrifli,&  apoilolo  ru  Cbri 
fium  videntium  ad  nos  deriuatam. 

Sed  huic  ditto  videtur  contrariu  quod  dicitur  Lu.io.d.Beatiocu 
li  quiuidtt  qua  uos  videtis.Dicedu  quod  duplex  efl  bcatitudo.  Vna  Beatitn. 
rei^qus.  coftflii ' principaliter  in  afpettu  &fruitione  deitatis,&  ex  j» '  iar" 
tonfequenti  in  viftone  humanitatis  Cbrifli,vt diclu  eil c.  \o.&  de  p  "' 
hac  beatitudine  inteltigitur  verbu  Luca.Alia  beatitudojpei.q  ba- 
betur  inpfenti,&ifla  cofiftit  in  merito  futurte  beatitudints,et  ideh 
beatiorem,hocmodoquiplusmerei.Ttus  aute  meretur  qiti  credit 
non  vides  qua  videspradi6to  modo,&ft>  :ntelligitur  vcrbu  Cbri- 
Ji/.Qui  non  Ui.  Hoc  aute  ditiu  licetfit  v»ru,tamen  quatum  adpri 
mam partem  no  valet  ad  propofiium,quialipoftoli  quibus  Cbrifius 

&  loquebatur 

nolunt,nifi  habeantpropriamexperientia:  propterhocrc 
prehendcndi  funt,na  inralibus  crededii  eft  teftimonio  boj 
norum,propter  quod  Lub&itut.Ucati  qui  non  vi.&c. 

T    x 


Inf 
4. 


A 


151?  Qloi.ord.&NicolaidcLyra        ijp 

a    M«/raQiufiinfineliHnconcludit:Multaquide&:alia  quanpmiu,quodcifaceretquodamodoeminetio- 

fi  fe  aui  P  ui^  multitudjne  non  funt  fcr.pta,hxcaut  quefc  *T«io  p  h  v_l  acivs,  De  quib  fignis  hicd; 

cit  letuscs:  antc  rciuirechonccYpoft.dicit  icripfifTe,vt  hdc  gel.(ta;Na  de  hisqantccruce  :Non  fed  de  his  qua: 

*lrrmrouau»ta  hibeatur.Dcindeth  nurat  quomodo  lc  poft  refurredione,fecitcor5  difcipuhs  fuis.Qi,cautc 


tlnf.ii 


manifcllafiu  kfusad  marc"Tybcriadis;Et  m capturapiiciti    te crucen  non cora  dilcipulis,fcd  om  nbus  racieb 

comcndauit  ccdc 

viderunt,&  crediderunr.  tMuItacjuidem  bC  aliafignafeciti 
Ielusin  conipe&u  diicipulorum  fuorum,  quse  non  funt  icri- 
ptain  libronoc.  Hscautem  icripta  funt,  vt  credatis ,  quia  2 
Ieius  Chriituseltfilius  Dei,  &  vtcredentesvitamhabeatisin  3 
nomine  eius.  5 


fix  faciamcu"i,qua 
lisfuturacltin  vlti 
nu  rclurrcttionc. 
Adquodcomcda 
dum  valct,q>  quafi 
finislibriintcrpofi 
tuseft,vtcflctet  le 


quutur^narratiois 
quafi 


'0; 

ita  h.vc  de 

nuncdicicEu[e|( 
ftapoftrefnrrfjrj 
nem^untfja  J 
lolisenimdil.pijl 
lisvcrfabatur.ku^ 
draginta  ^ 
gna  oftendei  rc. 
iurrcction.'. 


N 


ICOLAVS    DE    LYRA. 


hqurbatur  Luc.lo.non  erantbeatiin  re,propjerquoddicendum, 

quodtliudLuc.io.intttlivtur  deviftone  Cbrtfli  in  prafentiamor 

tali,qux  fuit  multum  deftierata  k  Jantlis  patrwus  ve.Tefl.ficut  pa 

terper  literamfiqntntem  Luc.lO.  ,. .     - 

1     MuUaqindem.HupwturcpilozusrefpctlupreiiclaruJn 

nuo ollendit inf.tjicictiahuiusfcripf.tra  refpeclu tcccMtta  Chriftt 
,n  operc  &  dotlrina,qnatataeU,qubdndpoJjetitteris  coprehen 
di,&  boc  t  flr  iiuod  dicitur.  Miilta  quidem  ,&c.q  no  funt.  Hoc 

fvJnater  di\:t,»r  aliquis  fortecrederctea  no  effe  vera,quafcnpta     dnm quod dtcttur  jta.^c.l^eqite  enim aliud nomcn eJlfHbt. 
sut  ab  altts  e:tagclijtis,et  d  loane  dimiJfa.Oficditur  *t  in  hoc  epihgo     tum  homimbus,  in  quo  vp$rteat  nos  faluos  fieri. 

vtitnas 


VtUitas huitts  dotlrin«,cam  fubditur. 

2  Hxc  aurem  fcripra  mrit.Fide  formata  charitatt. 

3  Quia  Icfus  cft  fiiius  Pei.Scilicet  naturali  in  poteiia ,  j 
quahs,wper  confcquens  idcm  in  deitate,  quia  natura  dtunu  ' 
diuifibUis.  Sieut  emm  fuit  ditlum  d  principio.princijutis  int  \ 
loannis  eft,in  hoc  euangelio  declarare  diuinitate  Cbrilii,i 

eius  generationcm  apatre. 

4  Vt  credentes  vit5  hab.  Scilicct  tternamjn  quaclare  i\ 
tur  quod  nunc  creditur. 

5  In  nominc eius.ld eft.per fidem  nominis  Cbrifti,auia 


uu  polti  accepru  ei' 

I  lufflatiois  fpiriru  a 

poft  verba  eius.  Si- 

+  Gemel  cut  mifit  mc  pater 

lus. 


C 

f  Luc.f. 


C  a   p  v  t     XXI.  minus  cum  feptemJifcipulis,habuifle  defcribit  P: 

0/reiw«»i/^<j««f.Reliftisomnibus  fequuti  fue-    naq;&  Thomas,Nftianelfili)Zebeda-i,&aliiexdii 

runt  Iefum.QuOd  fi  poft  morte  Icfu anteq  rcd-     hs  duo  in  eo fuifle  memqratur.  Cur  cum  fepte.difd 

deret  eis  viuus  repetifsetpriore  arte,pofset  vide    vjtimum  puiuium  celebrar,nifi  quod  cos  tatumrno 

ri  ex  defperatioe  hoc feciOe,(ed  poit  reddku  vi    feptiformi  gratia  fanfti  fpifitus  pleni funt  fu turos  ft 

in  arterna  rcli 

Ga    t\   \r   v      vvr  ftionc  denun 

A   P    V   T      XXI.  Sep-equoq; 

a     %  dem  cfl  quod  mare  Galilxx  &  flagnum  Genefateth.         OehoCtDSeil! 

^Oftea  manifeftauit  Ieiqs  fe  iterum  *  ad  marei 
Tyberiadis.  Manifeftauit  autem  fic .  Erantz 
autem  fimul  Simon  Petrus  &c  Thomas,  qui4 
dicitur  t  didymus  ,  6c*  Nathanael  qui  erat  a 

a     ^Ioann<»,&  Urobus  maior.  f  Qjo-nui  mnnina  taccntur. 

Chana  Galila?a?,  &filii  Zebedxi,  &  alii  ex  difcipulis   eius 


Homil. 
14  inE- 
lunj. 


&  ego  mitto  uos, 
iubitofiuntqc»  fue 
runtpifcatores  no 
hoium,l'edpifciu. 
SedfciedQelt  non 
,phibitos  fuilTelua 
arte  licitavi£tum  q 
rere  aportolatusin 
tegritateferuata,cu 
▼nde  viuerent  non 
haberent,&:ficillis 
laboratibus  adiecit 

Dcusneccilariaqna:  promifit,  hicautepenuriaeorumdi 

Ipofitaeftjiitinpifcationetata  exhiberentur  facramenta. 

^gkec,  Notandum quod vltimum conuiuium  Do- 

minus 


tur,&la;i>clef 
rio  numcro  fl 
clio  dcfignatu , 
ergoultimo  d 
uiodeplentiai 
tatisepulantu  | 
nuncpfeclion 
dioterrenatrii 
dunt.quos  irn 
huius  amor  ij 
gat,quibctfiv 
quep  tentam 

obftrepir,  cxpta  tamen  eorum  defidcria  non  retundit 
•k  a  v  g.  Qnxri  foletde  hacpifcationecurrcdi^B 

trus  &:  iilij,  Zebedxi  ad  ld  quod  fuernnt  priH 

(£*P*  vocarcnn 


5 


duo.Oicit  eis  Sirhon  Petrus:  Vado  pifcari.  dicuntei:  veni- 
mus  &  nos  tecum .  t  Et  exierunt  &  afcenderunt  *  in  naucm  7 


N 


L  Y  R  A 


Diuific 


ICOLAVS  DE 
C  a  p  v  t  XXI. 
Oftea  manifeftauit.HiVpo«ir«r^r^"<f  Chtiftiappa. 
utw,cina  mamfcliata  cftfua  refnrrefiie  aliquibus  difci 
puiisfpecialiter.EtfiordineiJiaru  trinm  apparitionii 
1  confideremur.ln  prima  oftendit  Cbriftus  fuamdeitate, 
fpiriiumjjnclum  infuffiando  :  lnfecunda  vero  bumanx  natura  idt 
titatem,cicatriies  osiendendoyln  i(la  tertiaofiendit  buman*  natn 
rt  vcritatem,cum  apofiolis  comedendo.  In  bac  autcm  apparitione 
dcfcrtbcnda  fic procedit  loannes,quiaprmo  oftenditquid  lefus  ex 
bibuitplntibus  difcipulis ,ftcundi  quid  exbibuit  duobus  fpeciali* 
terprxdiktl.Syfcihcet  Petro  &  Ioanni,ibi:  Cu  ergo  pra diflent. 
Trimam  trcs,auiaprimb  dtfcribitur  ChriHi npparitio,fecu.ib  Cbri 
ftt  apparentis  iognitio,ihi:D  ixit  ergo  difcipulusille.f  er*/o  pra 
dicloru  epUo^atio,ibi:Hoc  iam  XHttio.ln prima parte  dicitur  fic. 
I  Poftea  manifeltauit./rf  eilffafto  imcruallo  tcporis,quia  nq 
manebat  cowinue cum\  ytftolis.Cuiks caufa  dicla  elt  ca.pracedeti. 
z  Ad  mare  Tybeti^Jis.£Ar  quopatet,<p  Ula  apparitiofuit  in 
Catilea,vbi  eft  lUud  maiejicut  fuprd  diclU  cftc.6.  Tr&cedetes  ap 

paritio- 


pa  ritionesfucrunt  in  lerufate,  ex  quibus  apofioli  ia  confom.  Yit 
rul  i  Galilei,vbi  fmiferatfc  eis  manifcftatmu,  vt  habetur  M  */. 
j     Manifeftauttautem  fic.  Ideil.permodumqni  fiquitu 
4_Erantautem  fimul  Simon  PctrusJffo  anoriominj  n 
coiugitquia  Simonfuitnomen  eiusprimu.Tctrus  auteratm:\ 
bi de  iiouoa  Chrifto  impofitum,vtJ:pra  declaratu  cft  ca.l.U  ur. 

5  Et  alij  ex  dif.eius  duo.lfios  non  cxprimit  nminaii 
erant  rnino  res.  Quod  autcm  tot  nomina  propria  hic  cxpn ■ 
admaiorem  exprcffionem  rcigefta.  ' 

6  Oicit  eisSimon  Petius:Vadopifcari.Er<i»r.r).^  m 

6  ideb  adprocurdndunecefjaria  vite  licitt  poterat  rcdm 
ccnaunegociuyquod(inepeciato  porerat  cxerceri.Matt 
nonreditad  tracltndu  negociTt  tolenai,quiavix aut  nw 
(efi  finc  pcccato  fieri,  propter  quad Taulus  artc  fcawfatt 
cit.ut  dum  ncceffitas  occurreret,velvtUitas  ecclcfu,de L. 
umeret,vthabetur in aiiibusapoilclorum  iS.a. 

7  Ereierunt&rafcenderuntin  m\\em.^ilicnam,eis t  oti 
modata  vtliocatamfe-u  aUo  modo  licito  aicptam,  quiaapri»  oi» 
fute  vocationis  nauem,&  retia  reliqucrant.  ' 

#Ffi  i 


Ai      0     t\    U     L     I     T     E     !{. 
6  Ditit  tis SimonTctrus,yadopifcar>.  Per  artificiujpifcadifi 
gnificatur crficium  pdic5di:Matthaei  j.d.  Venite poft  mc 
f*uam  \osricripil.hominum.Itequoiiiaomne  tepus  le- 

ptem 


ptemdiebusreuoluitur,  rcdle  vniuerlnas  leptenan 
merofigiiratur,vt  dicit  Grcgorius  HbmiI.25.Igitorj 
ptem  pncatores,qui  hicenumerantur,vniuerfuaipi 
torum  ecclefia;  defignatur. 


— 
:fC 

ica 


te 


i 


loanms       Cao.XXI. 


33* 


tcaiftura  domino.Erat  etiim  pifcatoresquadoeisdixit  fuertir  in  piltationcdifcipuli.fignificatfinetemperisquod  D 

l  hm  vospifatores  botninum.TunQ  enim  quippe illi  fxculi  fepte  diobus  voluitur.  Litrus  etia  quia  eft  finis  rnans,figni 

fljr  vt  rnagifterioeiusrelic"lisoIbusadhererent5&c.  quid  ficarfinem  fxculiinquo  Perrusreceexcraxit  in  miciopJi- 

cereoquodnunc  Apoftulaturelido  fiunt  q>  fuerut,  &  cationisChrifti.Eftaliapifcario  hic,aliapoftrefurrettio|£. 

qod  dimifcrant  repetunt,  tanquaobliti  [quod audierant?  lbi  &  boni  &  mali  capti sur,ficut  nuc  habet  ecclelia:hic  tm 

T  fpondcndum  eit  boni,qui  erunr  in 
nncosfuifleprohi  a  &illanoc1:enihilprcndiderunt.  Maneautemiamfaclo,  fte-i  ctcrmim,impktam 
bosarte  fua  iicita 


fticetatquecocef- 
iViclQ  ncceffariii 
qicrere,fui  Apofto 
laisintegritate  fer 
u  a.fi  quado  vnde 
verent  aliud  non 
rncrent.Nififorte 
qifpiam      putare 

»  aicbit,  autdicere 
/oftolum  Paulu 
m,  pertinuiffe  ad 
c  um  peifeclione 
q.  reliclis  omni- 
b;  Chriftii  fecuti 
jiir,quonianeque 
qam  eorum  gra- 
u  et,quibus  Euan- 
Eium  prxdicabat 

t,  jitm  vittum  fuis 
rmibus  tranfige- 
vbi 


tic  Ieft 


usinuccore, 


non  camen  cognouerunc  diicipuli ,  quia 


iine    refurreclione 
mortuorum.lbile- 


rium  habecis  ?  Refponderunc  ei 

ldeftPr*dicationemal  colligendis  folcis  dextetot. 


lefuseh:.  ukitereo  eis  Iefus  :  Pueri,  t  nunquid  pulmenta-4  Ais  nonftatinlitto- 
°  e.  id.ro  licttnovLptouidere.  re,dcuc  hic,  led  afce 

Non/  Diciceis:  Miccice  in  1 5  dit  in  naucm  S.mo 

ni*.lbi  pifcesin  na 

dexce ram nauigii  r>e ,  cKinueniecis .  Miferunt ergo : & iam <s  »fej[jH {£*£* 

non  valebant  illud  rrahere  pre.  mulntudine  pifcium .  Dicit?  nain  hociccuio,hic 

ereodiicipulusille,quem  diligebat  Iefus,  Petro:   Dominus9  infincfxculi.lbi.vo 

O  l  '   *  °  FideEccKO.  JO 


caci,  hicrclulcitati. 


I-uc.  y  .a 

tNiSqcT 

•fJIc  aOc 
fUe  dex 
teiaspar 
tes. 


eft.  SimonPetruscum  audiflet  quia  dominus  eft,    1  cunica '  - ibi  retl 


1 1 


E<  d  irftione  in  fu.t   «  Ixcull 


in  dextcra  vel  in  fi- 

niftra,ne  ioh  boni 

in- 

vtpcr- 

tur  bo- 


iuccinxic  fe ,  ( crac enim  nudus )  et  mific  fe in  mare,  Alii autem  12  ^Jgf  ^T^ 

a    IJeft  ineccieiii  fljctus  mundi  calcan  tes.  1J      ._,  ' 

difcipuli  nauigio  venerunc. Non enim longe erac a  tetra,fcd  f  *4 SSSSKa." 
quaucubirisduccntis,trahcncesrctcpiicium.Vtcrgodeiccn-|gni&maIi:hicindcx 

*  a    Sj  t-.sfigni6caiur'olotcha.it.Tir.      b   Fidem.      t     Prunas.  tera  Vt  foll  bOIli.   Ibi 

derunt  interram,  jviderunc  prunas  poficas,  et  pifcetn  fupecr-    rumpimr  rete  per 

fchilmata,  hicinsu 
mapace  landtorum 
non  eft  fcifsu.Ibi  tanta  multitudo  qux  naues  mergit,id  eft 
in  fubmeifione  pmit  noenim  fuur  merfchicno  valet  tra 
herea  multitudmepifciu  vtinnauecaptos  refudciet  ficut 
ibi:quiahicquipertin£tad  reiurre&ione  vitx,  fuutpoft  fl 
nehuiusvirxin  fomnopacis,velut  in  profudoiaieres:  nec 
aw>arcbur,nifi  cci  in  littore,ideft,  in  fine  ixculi  returrexc- 
t.Maaeaduetusftetic  iam  poft  rmr,cpibiflguraturduabusnauiculis(pptercircuncinone, 
rjrreclioneextrafluausinfolido,  necprimoagnofatv  &  prxputiu  hociftolocoducentiscubicisproprcr  clcclos 
I  hacnarrarione  magnum  eft  facramentii,&  vt  vehcme-  vrnuique  genens,quafi  cetu  &  centu.-quia  hic  rumerus  ad 
i  scommedarctur  vitimo  locoeft  ,criptt>  Quod  leptem    dexteia  tiaht.lbi  116 expnmit numerus, quia  rnultiphcati 

fuerunt  €^  iupet 


f  Supcr- 
iridumc 
to  ,pal- 
lio. 


t  Circi. 
tcr. 


t  magis  vdi  lm 

f  tuclfcjpait.  Tlnsomnibuslabor.ini,  Efadiunxit,  nonautem 
t  frigratia  Dcimecum.  Vt  hocquoqueapparetgratie  Dei 
cputandu,quod  &animo&corpore  poterat  vfqucadeo 
i  somnibusIaborare,vtnequece(firetabEuageIio  pdi- 
cido,neque  tame ex  euagelio  ficut  illi  fuftccacet  hac  vaa 
a  £«;//« «oSc.NoxanteaduentilChrift:i,inquanulIusad 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

;  Et  llla  nofte  nihil  ptcn.Hoc/ag*  eft,  vt  captioj^ucnsm* 

miraculofa  c.pparaet. 
1  Maneautc  iamfacloftctitIcfusinlittorc.7{o»^«rM«f 

/  tTaquamJed  w  icrrafolida  ad  oftendcndum  quoi  amphns  non 

ttcum  eis  in  (iuaibus  vii&  corruptibilis,fed  magis  tranfient  ad 

frmtitximmortalis. 

i  Non  tamen  cognouerunt.^/drr  enimfupradiclum  c(i,co  r 

f  gloriofweli  totalitertnpote(tateanim£:&  idrdfecundum  ci- 

c  :uan:m*potefl  vif»mdiuerfimodeimmutare>&  per  confequens 

tno(ci  vel  non  cogncfci. 

>  DitT.&iC^a^ulhUdeftid^d^poffetdccoquietcomedi. 

Refpondcrunt  ei:Non.  Credebant  enim  eum  altqum  merca 
m^mvcltetpfcesemere. 

Dicit  eis-.Mittite  lndextctam  nauigij>&CPrcrf<rfr«rtt- 
iiiuBtcrclfctlum  juturum>vtalco»fequentia  babeant  animum 

igisatiertum  „ 

j  Mife.er.&iam  non  va.Ex  quopatet,  quod pifces tln fuerut 
ijcukf>  addutTtyVclvirtuic  diuina  dcnouoformati,qu:atota  no 
t'biqa£fierunt)&  nibil  innenerunt. 

S  Dicitergo.H/£«/e^«eorerpom'tt/r  Cbriftiapparentiscogni 
tiCitca  qnodfciendum  ,  quodpuritas  mentis  &  corporis  maxime 
i  onit  bomini ai  cognitione  diuinoru:&  ideo  loanncj  qui  cxteris^ 
P  ior  crat  tanquamvirvo  citius  alijs  cognouit  Cbrijtu .  Tum  ex  co 
fi  ratione  miracuiifafti.Tum quia  Chrtflus  primo  ei  ofttdit fpecie 
f<  lofcibitempropterfuam  puntatcm  &  hoc  cfi  quoddicitur:  Di- 
c-rgodifci.il.quem  di.Ie./<Z  e/Z,ro<i>wrj; 
9  Petro.Irar  entmfihif.miliaris ,  W  diflum  cfi  ca.  prtcedenti 
^itoprimo aperuit ei conceptum  animi. 

10    Dominu$ 


r 3 

10  Dominus  eft.T/c enim vocahant  Cbrisium ante  paffionem, 
Vtfupraditlumeft. 

1 1  SimonPctruscumaudiffetquiadominuscft,tu.fuc. 
fe.fr  cio/i  maiori  reuerentia  accedercnt  ad  Chrifium. 

1 2  Erat  enim  rm.Id  e(l,parum  vei~litus,  vt  effet  expeditiorad 
pfcai  onisopus. 

XI  Et  mifit  fe  in  marc^r  citius  vcnirctad  Cbri(iii  ex  dcuotio  Mar.14, 
neHicdtcit  Beda.  quodtunc  no  venit  ad  Chriftu  fupra  aquas  ambu  caP' 
lando  ficut  fccerat  priu  s,fed  mapspeditado  uct  natado  Sed  fatiqna 
biltus  videtur  contrariu.  T^on  tnim  videtnr,  qund  natando  itenerit 
quia  tunc  tunica  fuccinxi:fe,vt  ad  Cbriflnm  venirct;quod  nofccif- 
fct ft  natc.ndovenirevcliet,nec  etiam  peditado per profundii  aquey 
qttia  diftabat  d  tcrra  quafi  cubitis  duccntis ,vndc  non  videtur  quod 
tn  tanto  fpacio  aqua  mttris  cffet  ita  parua  tp  bomo  poffet  ibi  pedita 
re,&  maxime,quia  aqua  illa  erat  tdtaiquodin  ea  nauis poterat  cur 
rcre  in  qua  erantfepte homines ad minus-.quia  tot  junt  hic  numera- 
ti,&  ceniis  &  5  l.pifces  magni>  &•  retia  &  alia  nauis  inftrumlta, 
proptcr  quodmagis  videtur,quod  Tetrus domini memorqnemfer- 
uiter dl'gchat,et  prifiine ambulaiionis fupcr aqutts quado aa  Chri 
fium  venerat)  qttod  fimilcbic  fecerit. 

14  Alij  autcmdifcipulinauigiovcnerunt.  Quianonerant 
itaferuidiftcutTitrus. 

15  Non  enim  loge  crataterra,  fedquafi  cubitis  ducetis 
tranhetcs  rete  pifciu./«  boc affignatur  rario  qnare cito  vcnerunt 
poil  Vctru  Secudibm  cxpofttionem  Bedx  afftgnatur  ratio,quare  Ve- 
trus  mifit  fe  in  marc,quia  propter  parua  diftantiam  fine  naui  pote- 
rat  venhe.Jllia  tami  expofttio  ^babitior  efl,vtpatet  ex  piaditlis. 
\C    Vtergodefcenderutin tena,vi.pru,po.&pi.lupcrpo. 

lltifprttnis, 

$t  Etpanem 


M  0  KA  L  I  T  E  i\ 
l  Et  illanoctenibit  prcndidctunt.  AdfignificadO,quod  prae- 
dktorcsccclcfixfine  Chrifti  virtutcnihilfpiicercpofsut 
ftra.i^.a.  Sine  menihilpotcftisfaccic,  Sed  l^loprxfen- 
Ki.diceiitc. 

6  MittittiadcxttranaHigijrctc&inucttietif,  Ccepcruntpi- 

lcmm 


fcium  multitudine  copiosa  per qua  fignificatur  multitu. 
do  credentinm  per  praidicationem  apoftoloiu,Chrifto  ta- 
mcn  principaliter  operante,ficut  dicitur.Marci  vlrimo.  d. 
J/ liauti profecti prtidicauerut  ubitjue domino  cooperate,  &  fermo 
ni  cofirmatefequentihusfignis.Wt  fimiliter  multitudo  poenite 
tiuai  per  pisdicatotes  alios  ad  bonum  conuerforum. 

J    3 


A 

«.  Cor, 
|.b, 


jjjj  Cloi.oid.&rNicolaidcLyra.         133. 

lurcrnumcrum,  hiccft  ccrtus  jiUHicrusm.  Dcccm  lcce  quaperpifcesdcfignatur.Hadftn  ctiampcr  feptgdifcii. 

ficat,qn*occidit,  kpti  fpiritum  qui  tiuificat.  Accc-  Josfignatur,au:tcumeoina-ternumepulatur 

«ofwritu«adle«WimP»eatOT^deft,icptcnari«ad  *    t  heo  ph  v  t  actvs  .(^.omodo  comederit  lei , 

deaanuro,acfluntdece*fept8,quinumerusabvno«dfei  noeftnort.udicere,more.  n.admirabilifactaiur.t  hic  • 

t»su  coputatis omnibus crelccm ad  15 3. pucnit, quo figna-  q» natura cius cibo habcat ppus ,  tcd nortn caula ad con 


ftot. 


B 

t  Luca, 
*4-f. 

!%,# 

tcttll  ti 

ce     Pi- 

ftorum 
triplex 
pjbulu  . 

t-^.q.r. 
imiure 
?.q.  i.in 
fcriptu- 

Luc# 

mX 

3'p.f.e. 


turomncsadgran.i 
fpintuspertinentcs 
q\-x  gratia  cu  lcgc 
_}ci  tanquamcuad 
ucrlario  concorda- 
tur,vt\Ci.ni..itc  fpi- 
ntti  hrcranon  occi 
^atffc.icomplcatnr 
&fi  quulnnnnsfir, 
rcmutatur.  Hicnu- 
mcrushabcti50.&: 
iupcrtics,proptcr 
inyiknum  tttnita- 
tis.l^umquagira  au 
l2  iiuu  7.  multipli- 
ptii  pct  feprem,  &: 
cx  aJicdione  vnius. 
Vno  licnific 
fevnuoiqui 
rtranuu  pcrfcp 
proptct  opcrationS 
£cco 


1     Ycrbtup  Dci  ,  ScilieetriJernnr.pon  fup"  prnn»» 


mationc  refurrec 


i"' .!>".■•: »■!  —  r    '■■•■■        .p.i  l  nis  iiebat.Oltcn  % 

pofitum,&^  pancm.DicitcisIeftis:  AfTcrrcdcpiicibus,cjUOS  2  quoqucnoniii.  1 

*  1     Hiim  hi<qiiitnfiucrbu«f*eu!ifunr  llibilifi.rai  ciftoiia'  ■»  olicndn.     }     COnfillUO   apild  l 

prcndiai/ris  nunc  .  AfcenJit  Sirnqn  Pcrrus,  &  traxic  rc- 

»     ll  ed.litiu^  <I'io<t«<l  finmnundi. 

tc  in  terram  plcnum  magnis  pifcibus  cencuin  quinqua- 

Nunicio  &  quautiffttff. 

ginra  tribus .  Ec  cum  t  tanti  eflcnc ,  npn  pft  fcillum  rerq: 

a     Tinti  eni  euijrn».»  ferlutii.quod  lel.n  rrjr.vi  nulis  e^rum  auderetnoo 
lilutn  nCK»t-.led  necdubir»re.&  iJeo  non  inir.n«ife. 

Diciccis  Icflss :  Vcnjcc,  prandctc.  Et  nemo audcbac  t  difcum- 
bentiuminrcrrogare:  Tucjuises?  fcienrcs,cjuiadominusert. 
jEcvenicklus,  &accepirpanem,  ckdabaceis,  cVpifcemfi- 

i      Ojantuin  at.  di-,»,non  ad  apoiriiionnm  nunvrnm  . 

milicer  .  t  Moc  iam  tcrtio  manifcftatus  eft  Icfus  difcipulis 


fuirtcncqueii 
tervtpriusdicit-.L 
iatcrtib  m*m> 

c/i.lnrelligcinfu|fc. 
hcec&:  p  allei 
Noxenim  ctatc  i 
dotenebra:  idol>| 
trixnuialuerunti 
tcttalisChriU 
tu,quandoprop  ■ 
tx  laborauetun> 

8  nihilccpcrunt.  i 

9  quamuis  vnam 


:miiu>.    jj ..-  11/,  Iil 

aturef  c  fuis,  cum  furrcxiflec  a  mortuis.  Cum  ergo  t  prandidiflenr?  iotem  jiraciiti 
<UmA        ,     .'     .  •  ^  *  r       4.  <-■  4.  t  •     j-i-    •  1      ii  clufillciniagciv 

cptcm      ^mt  Simoni  Petro  Jeius,:  t  Simont  loannis  (Jdigis  me  plqs  j2  videbantur,ver£ 


13  mcquia&hic: 
inde  ad  ldoloia 


f Incor- 
po-atur 
lup.c:.  tt. 


icptcnariam  ,  ^^ 

dicmilTnscftapofiolisfpirims.  In  primacapturaquxcii:    rcdibat  nihilfortcapprchenderunt.Vb.autem  diiucu 

prxfcntjsccclcfiarmagni&parui,  inillorcgnO  nulli  nifi     folisinftanri-c  infulfit  &:  Apoftolicum  tcteeicctuineH 

magni.  b     Hoci.iw.Non  quod  ter  tatu  manifeftatus  ht.lcdad» 

a    ^c«/«.Hicdicitur  manducaiTe  IcfuscQpifccpanam  in     rcferSpnmodiequorelurrexit,portododies,  hocdici 

aliocuageliocupifccfauumcllis.Pifcisairus,Chriftuspaf    hocfccitdc  pifcibus.Secududicsergomanftcltationc 

ius.Pifcis^alatuit  inaquishumanigencris,captuslaqueo    merant._Pnma,quotiefcunquefitfatla,vno  diejcl 

mortisjn  tauo  mellis  notat  dnlcedo  diuinitatis,  vel  vtraq; 

naturaChrifti,qafauuseftmelincera,idcft,diuinitasinhu 

mamtatc.Ide  fignificatpanis,vnde:E?o/i<wpan/x,<7/«</tfcar'o 

WcpMt//.Chrirtus  ergo  pifcis  aftus  in  paltione.  Fanus  vel  pa 

nisinrclbrrertione.  Comcditaute  pifceafsuvel  pan5  vt 

fuo  cibonobis  oftederct^i  8£  paflionccx  noitra  humilita 

tep'ulit,&rcfurreftionci,oftraexfuadiuinkate  procura- 

uit.Hic  vltimum  conuiuiu  cu  feptem  difcipulis  habuit,in 

nucns  lUos  lolos  fecu  futurosin  a-terna  refurretflioncq  fe 

ptifonm  fpintusafto  plcni  in  amoreeiusanbclant.Pradiji 

fecit  illis  fcprc  dc  pifcc,quem  viderunt  fup  prunas,& dc pa    interrogarct: iiuem dicunt  homiics  efic  filium  bomims.  q>  fi. 

r»*»  -l/li^Mw-  .'^  .!(»  rvi  (/-1K1H.  rtltnc  fr\  inK^>nro  irhiUriir  Di  Oir  nC  ^s*nC*{Ur\r>»rs-~ns>  4   nnVii^  rnrtnirtf  illfl  If.lha  T.   ita  ll  \C  d 

vclitte 

interrogatione  bcne  inculcat. 
qua;  g^Tafctq 


nis.Secuda,poft  odto dies,&  hsc eft  tertia.In  hac tertia  i 
nifcftatione  hoc  euangelium  tcrminatur. 
c     Cum  eri»  praniid.lcius  (cit  9  intcrrogat  an  plus  dllij , 
Pctrus  quod  dc  fe  nouit,dicit,id  eft,q>  amat.Et  quia  de  - 
quatum  diligant,nelcit,idco  vtrum  plusillisd»hgat,ta  I 
Eccedocet.nontemerediffiriire  dcoccultiSjC^^iiQtin, 
culonegationiscautius  defcrefnondit. 

*Theophtlactvs.  Qnirc Chriftus  c\  fcruta t 
cftcorditi.nihilq^  ignoratintcrrogat?  no  hocfacit  vtdi 
ficut  nos,led  vt  doqcat  »5»:  mantfeltet  alioru  fidc,  ficut  &  i 


'.■'■.  ■  '.. '.'.'.  .  - — "- — —■ 1 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Et  pancm.Tjo  fiiper  prkMs.  pofitujcd  ili  paratu  pro  refctlio 
«c corun\l(la  enim  diuina  virtute  fnout  dc  nouo  formata,ad  inaio 
rem  difcipulorum  confirmationem  vifidr  rtfnrreftionis  Cbrijli. 
»    Dicit  eis  Icfus: Afferrc  de  pifcihus  quqs  predidiftis  nuc 
&CC.F*miliariter  eis  iocjuitttr  tanquMrt  dijcipulis,ad  confirmandum 
•pcritatem  fnt,  refurreftionis. 

3  Afcfdit  Simo  Pctrus,»S»:cpi-i5?.  "Humeru  & magnitudi- 
nem  exprimittad  dcclarctionc  miraculi  ex  tanta  captionc,  &itcr?< 
ex  rcts  inte^ritate,cumfubditMr.El  cum  tanti  eftcnt. 

4  DiciteisIefus.Venitc,prand.I«.'</tJ»'cor(//./c-/'cr  adcome 
dendum  (ccum,t~uia  cum  cistunc  comedit  ad  dcclarationcm  fuA  te- 
furreflioris,litct  non  exprimatur  bic. 

5  Et  ncmo  audebat.?\(o/7 propter  formidi>;e,fedpropter  cogni 
tionis  certitudinem  tfuam  babebant  dc  ipfa,  proptcrqnod  fubdhur. 

6  Scientcsquiadominus  cft.  Etideofruilrafcciffcntdeboe 
qut!iio<)cm. 

7  EtvcnitIcftis&:accepitpanc.&:dab3teis.f//e.'?)coJwo'/o 
diuideb.it  cis  &  diSXribucbatJicut ontc pafionem  addicUradJtfnj. 
rcfirn  Bioni.  Dii  Ttt  enim  aliyui  doilorcs  crfatit  probabiUtcr.,quoi 
fic  diuidebat  cibariafila  m.-nu  ficutalius  cu  cultello  ,  er  i'i  boc  co- 
gnoucrunt  eu,m  cum  aliis  fignis ,  ficut  &  difcipuli  cognoucrunt  cmn 
infrattione  panis}Luc.vlt.  e. 

8  Hoc  iam  renib.Hic ponitur  huiv.s  apparitionis  epilogath,cii 
duttur;  Hocia  tcrtiomanifeftatuscrt  Icfus,&:c.  fidii  quod 

dtbcret 


dcberet  dici,quarteflttia  ia  alias  tres  apparationcs  dcfcripferat,  t 
patct  ex  prxdifiis.UicfndTicjuodUtcrapquTs  becfoluit, 

9  D>fc\---\\[-U;i$.Et/i<;patet,(-uodtantii   fniimrrnrj^^H 
tioncs fatlas apottolis.Trima attte  apparitio  qua  dcfcripfl^ 

/;  M.trix  M.tgdalenx,'dc<~  no  enumeratur  bic.Toteft  c'/>1ttflj 
quoi  ly  tertio,referatur  ad  diem  app~ritioaisy  dute  aute  primt 
fitnt  in  ttna  di>;<ilia  falla  cfi  in  die  otlaua,  ifta  aute  facla  eftpt>l . 
Siautcni  confidovtur  ;fu  tres  apparitiones.  apoflolisfact/e:  Ti  * 
decltrat  Cbrijit  diuin  tatcm,dando  fpiritumfanUt.m  Sctida,  r  <r 
gcitis  idtnntatem,nulncrum  cicatrices  oflendendo.T crtia,hm  ■* 
naturt  ucricatemtc^edendo. 

10  Ciim  e: -30  piandidilTent.tyV cofct-uenter  drfcribit  e. '» 
lifla  quid  Cbrtjtus  cxbibitit  ditob.  <\  fciprtlispiile3s.  Et  primi  1 
cxbibuitTctro  fcciido ciuid cxbibuit  Ioanni^ibiiEt CU  hocdi  T. 
Yrhza  \n  duas,(/niapr:mo  committitur  Tctiofitperccclefia  un  tr 
falcmrcgminis  offi:ium,fxundo  eiprxdiciutr  ftTimarty 
Ameii,inT*n  dicq  tihi-C»rcj^r/5w«/».7t,»/(/H»n,  qttod  Cbrifiu  * 
mttendo  Pe1ropaftur.1leoffit.iH  ipftmter  ex.;minau;-  licdtlci  nt 
q:t'u~ pad  :r<  f  ecdzfia  dcbet  DcTtprx  ceccris  hominibus iiligtrt  f: 
ctiam  cotnmittit  ci  officiii pafcediy  q-iia  paflor  ccclefix  dcbet  p  /■ 
foi- p.ifcrc  triplici pjbnloyfcilicet  veritatis,uerb<>,uit£  tx 
ralifubfid>o,&  boc cfi  quqd  iicitur^  Cum  ergo  prandid.ii  Sj 
h:nif.cin  omnibus communiter  cxbibito  . 
1 1     Dixit  Simoni  Yz\.xo.yo!cnseibeneficium(j>ecia\e  cof 
l  z     Simon  Ioantli  di\\gis.ldefl,filius  loannis. 
13     DiligismeplushisJI^H''«7"'fj'7c</'Mf»  'Uequiel'^ 


M  0  ^U  L  I  T  E  I{. 

|  2     Uffertedepifcib.qnns predidiflts  nunc.  Perhocfignirlc.it, 
q>  prxdicatores  pro  laborc  quem  fuftinent  in  conuerfionc 


ycccatorum  rcficicntui  inregnocflorum. 
1  z     Sinwn  loannis  diligis  me. Ex  hoc  patet ,  cp  prompu 
adcuramanimarum  luntexaminadidefide  ^dilcci 
Dei,&:  nqn  dc  poteftate  tempoiah; 


re. 

ti 
m 

■ 

di 


I 


ijj  ioannis     Cap.  XXL  1336 

j>t(ce<ivios'tKeos.SimedHigis.?ap:e  awosmeot  .Nonvt    dicrum  rienda,fed  non  reprehendendaconditio.  r> 

f  trS  g|oriamcainevs,q'e,n6  tuam,mealucra,no  tua,quia    d    "P^.Parcereouese/tctedentesncdeficiantcofortare 

_i  cTtioD-i  pbatur  in  dil--tione.pximi.Qm  veroopuspie    terrena  fubfidia,..  necefleeft  lubduis  prouidere,excpla  vir- 

tasneeatproximis,minnsDeudiiigir.Hxcautemchari-     tutum  pr_bere,aduerfariisobfiftere,peccantescorrigere.  ' 

ta;xdiuinadaturgratia.Quod  tacite  innuit  Joannes  du  11.    c     Cumautemfenuerit.UdffLmin?  pdicit  qui  negaturum  pra; 

teoeans  dcamore  dixerat,hoc  iam  po- 

i,thic,quodnon      ,  .  .     .  _  .         ,        .  ,  *   o«««J-;omin»»fcient«n.i»tr,-oBift  tctat    refutr.-tione 

3Jiia-iM'/0M*tf-  ahis?Dicicci;Eaamd>ominc,cuieis.quiaamotG.  Dicuei:Pa.   i  fitmatus.quodim 

idfVobediens  Dei     fce agnos  meos.Dicicei  ticerum:Simon  Ioannis,diligis  me?  t  niatutc  poilicebat 

S38SSSS&E     Atjlle:  Eriamdomine.tufcis.quiaampte.  Didtci  iterum,     _____*3__ 

%  gj & obedit,  n5  cft      t  Pafce a_;nps meos.Dicic  ei  cercio:  Simon  Ioannis amas  me ?      tentum ,  quia reinr- 

!_____._-   .  CotnftatuseftPettus.quiadMtfi  r«t_,am_nie,„dic.cei  2  S#___,_| 

■  /•    •  V  *     1'°  qmbus  pones  animam.quod  *1  t.confitmariodilert-.in.s  nl     r» 

,  _S-S_!«  dDnetuomnianofti.tufcisquiaamote.  DicitehPafceoucs  J  P£„_„  __„. 
it.um,&:tcrti6,S-      meas5Am.n,amen_iico  cib.  :cum  eiTes  iunior,  cin  gebas  te,  &:  5  Hoc eft,crucifigeris,  h 
!_g__-6_:  f  ambuhbas  +vbwolebaS)cumautcm/cnucriS,extendcSma-  <  £>J|_______ 

_g__-__-    '  nuStua%_aliuSteci„get)8<ducetqu^7nonviS.Hocautem  _  !&„*£_____■ 
_m__f_io,ne       ,.  .   _        r  -      ,    '  j%*  +  _"  _ ^'™"  __!".# ■""*'«'   .«■•io_d_a_i__>_s_i 
__» imorilingua  g  dix.r,  figntficasquamort.  tclatificatumseflet Dcum.Etcum „  duaus.noknsaaea 
iatg  timori.  Et  12  venit,fed  volens  ea 

fi<t  fuit  indiciuti-  •   .    _        .  vicit,__rc!iquit  affe- 

ai rit  negarc  paftorem,fic officium  amoris  pafceredomi-    c.  um  infirmitatis,quo  nemo  vnlr  mori,  q  adeo  eft  natura- 
ni;regem.  .  lis,vtcu  necfcneausabaulerit  Petrc.Vn&.dns:Tranfeat_  Mltr 

.  atnftttus  eilTetrus.  A  vg v  s  t  1  n  v  s.Eti_remi__$pec    mecaltxiftc.  Sedquatacfiq.  fit  moleftia  mortis,  vincatea  i.  _." 
c_ s  tolerat  homo  miferiam.in  quam  th  c_  peccato  rcnit.     vis  amoris ,  fi  nulla eflet  patua  mokftia  mortis  ,  non eflet 
P  .du-tior cnim  pcna eft  q  culpa,nec parua  videretu r  cul-    ta  magna  gloria  f  martyru .  Sed  fi  paftor  immolatus  eft,  vt 
>  p;ricumillaauferrcturpena.Etidcoveladdemonftratio    ouisqiiideouibusfiuntpaftores,non  metuantimmolari.  *  *k«_ 

nJebitcmiieric,velademedationelabilis  vita:,veiadexer    g     Ec  cumboc _^//-^Hisdic-isco.pitIefusabirc,_-nondu  nJ* 
%  c  inon-necciTariaepatietixtr)alitertenet  hominem  poc-    intellecToquod  audiuit,  fequere  me,cocpit  PetrusinceiTu 
'  n.tquemiam  rcumnon  terietculpa,6-h-cefthorum    pedumiequi,fequutusctt&-Ioarinesquilciebatfediligi.     j 

dierum,  <£W*!luem 


—    '  ~~ r- ; — : — rrr. r~r— .— -r. —  >■  -.  -I   '■  i.-j» 

NICOLAVS  DE  LYRA. 

pralati  ecclrft<s  dcbtt  tavtam  charitatem  bere,vtparafi  fiotfe  mot 

t{\umpridaVonit,detDeumd\iigcrepr&c&'erit,quiafecundumq,  ti  exponttepro  greacquod  bic  exprimit  Cbriflntloqucnt  Tetrcpa 

d  t  B.Grcgor.Tantum  dtSl  excedere  atlionem  popttli  vita  prafultt,  rtb  cLce.  Amcn,  .men,--C. dngebas  tc:idefi,ab  aitquibusfupet 

c  mtmdiflat  a«rrge  vita  paftoris.Et  ideo  vidrtur,cpi'le  tjuiali-  flms  te  rejlrtngtbat,tamen  bocpro  volmtafe  tuaab  aliononcont 

.yitad  tale off\c>.nm,tenetHr fcmpcr  elig*re mdiortm,non  ta  pulfns,  ideo  fubditur:'Et  amfou.vbi  vo. 

1  nmttligitur  mH!or,!itteratior,vel  aflutior,  fd  itle  <jni  onwib.io  6     Cu m  au tem  fcnueris.  Id  efi,  imminente  morte. 

i  Wib.penfatis  mdior  efi  ad  taleoffiinm  ad bonortm  [>ci,vr  ecclc  7     Extendcns  manus  tuaS. Vet  hoc  deftgnatur p.optitudoVetri 

I  vdlitatemjecundum  iud'ciim  eligcntis,aliter  antem  eligens  vel  ad  martyriutn  tolerandum. 

pw9ncns,no>tatrenditadbonoremDci,&vtUitaiemecckfi£,&'  8     Et  alius  tecin_ct.F»z>  enimpn  Htut  incruce  cumcordis  liga       O 

videtur  indichn.-:  dininum  euadtre.  Quod  aiftem fnundhm  de  tus,&  non  clauis  at]txustvt  longioreffet  ipftut  cruciatut,&  boc  vo 

c  ■alm  extra  de  eleii. cum  nobit  olim,&c.r.nm  dileiii,fu(ficit  elige  catur  bic  cintlura.  Appeti 

r  ifcientem^bec  eil  [■  cuihm  iudicium  humtn-m.pe-  quodtahtno  9     Etducet.  Efl.n.inhomine  duplcx  appctitus  .ffenftthtut,&  in  tus  ho« 

t  onmendu^tufccunditm  veiitattmahqua  iuramala  pcrmittunt  tel(ecliuus>&  vter<]\aliquando  nominatu?  vnluntas  large loquendo   ""nis 

b nano iudicio incorrecla propter  maiora  mala  vitanda ,  qux  tame  quiafotut appetitus intelleiliuus propAt dicitur  uoliitat.L'cet aute  du- iex* 

i ino  iudicio  funt  corrigenda^fci udu  qttod  di. A»..\  H.de  hber. **b.  appetitus  intcllctliuus in  Vctro  ejfct promptus  ad maftyrium^tn  ap 

1  Dicit ei.  Hcndicit  plus  qua  ali^fed abfilute  rndetrfuia cxprr  pctitusfcnfitims  refugi(bat,quia  mqrs  efi  vltimum  terribtUum,  & 

I  ptopmfra^Hitatis in  Cbrifii negatknf,non  fu>t aufut vltra  fe  eode modtfuit  in  Cbri/ioficut ditju cflfuprd  I z.ca.  & ideq dicif.Jit 

rrtinCbnfii  dilr  ilione,  fed  quantitatem  futedileCitonis  pofuit  ducet  quo  tu  npn  vislte.f.fecundumappetitumfenfitiuum. 

nikio  Cbri[ii,qnif  creta  cordium  intuetur.  feqitit>ir.  1  o     Hoc aute  dixit.H<sc  funt yp rb a  eupgehflte  exponcmisverfra 

Contnflaruseft  Petrus.  7\[o_  fuh indignatus proptervcrba  Cbrisli,demartyrioTetri,fcripfit.n  hoceuangeliumpofi  V>etrimar 

riiiirep'.:iat  stoties  petitione  de  diletlioncquafi  ind'gn«rti  Te  ty >ium,quod patet  ex boc ,tp cuxngelium  fcripfit pofl  redhumfwm 

I  s  de boc  3,  no  acquiefctb.it  ftbi  Cbrisltts  primo  verbo,fed  fuit  tur  de infula  Tatbmos  poil  mortem  Domitiani  Jmperat^rit,vt  ditin  cfi 

1  '«s  f 0,5,  fciebat  etm  fcire  omnia  futura,  prcptcr ,  qttod  timuit  ex  fupra  in  prologo  huittt  euanielv.  Tctrttt  autem  paffut  cfl  fub  T^erqr 

irrplicationc,ne  Cbriflut ttcllet  fibipredkere ahqucmcafum fuu  ne?mperatorc,qui  diuante  Domitianum  Iwperauerat. 

\  urnm,ficut  fupra  j  j.d.afferente  Tetro;Aniwam  meam pro  tr po  1 1      Significansquamorte.^lrfrrynMW-»/»,!  Tetrl  qrdinatuty 

'  v,!latimpr<edixit  tifuam  ncgationtmfuturam,&  ideb  rnerhb  ti  jfuit  ad  Oei  gloriam. 

i<itTcrtus,pmp:cr quod.  12     Et cum  hocdixit.H/r  oflenditur quidClnifiut cotulit  loan 

.  Dicit  e.i.Qjl.Tufcis  omnia prsfentia,&  futura, & ideh  tufcis  ni; Et  diuidttur  in  duat,quia  primo  ponitur  comenAtio  dfcipuliyfe  9m«_a 

•  o-  te  dihgOff-d  quid  fit  mibifuturum  ncfcir,fcd  tu  fcs.  cundbfut  euagelujibiijiic  eft  dicipu \.Trimain  duat,quia  primb pn 

•  Dicit  ei:Pa<ce  oue<;  meas.-Z»*-  bis  dixerat  j  Pafce  arnos  tihttr  commendattqnis  occafto,fecundb  ipfa  commendett  p,;/',-Dixit 
cos,ou>tinfidehbus  tresfuntgradus.f.incipicntium,proficientiu  ei  lefus.Circa primumfcicndum,cp oceafioiilius  fttit  verbum  Tctri 

<  per ftitox<tm,iU"t  qui funt  in  dnob. primis  gradib.  dtcuntur  agni,  qutercntis dc  loanne^ exprimitur  cum  dicirur.HLt  cum  hoc  dixif 

<  ili,quifunt  ia  tertio  ouet  nominantur ,& c.  ict.Scihcet  Itfus  Tetro  imponent  paflorale  offichtmy&fu^ paffionis 

Amen,amen  dico  tibi.  Hkpdkit  Tew-fuu  ma  rtyritL  quia  exemptum. 

prxlati                                                                   A  Dicit  ej : 
______^ .  * 

_-QJ__-_-r_'J_  d^qniamultumftudentcircafubditos  exac-ioncs  tempQ- 

ralium  exercere,6_ de  paftu  dic.o  triplici  non curare.  _ 

_  "Pafce  agnos  meot.Ter  di_tu  eft  pa>CC,  ad  fignificadum,q>  5     ^i>nen,amen  dko  tibi,cum  effes,  &c.  Per  hoc,  quod  dr  hic, 

-nscuramanimaiudetfnbdttos  pa.cerepaftu  verbi  Dei  paftio  Pefrifutnrafignificabatur,eoq»  uicccclefii  pr_ficie 

:  honi  cxempli,8-  prout  pot  etiam  fubfidio  teporali .  Sed  batur,nam  in  primitiua  ccclefia  ille  qui  populis pt_ficicb, 

iud,quod  dicitui:  hic  paf_e,-_c.ajiq_i  mali  mutant  in  ton,  tur?ptimusad  tormepta  ducebatpr. 

dc,quia  T     . 


lW 


Gloi.ord.6c"  Nicolai  de  Lyra 


13S 


A 


a    Qut  dillftltt  /r/*M/.Diligcbit  &  ahos,fed  familiarius  iftu    qua  cft  liferadus  a  malis  &  quotidie  pofcit  &  hcr,&;  miU 
donauitpotioredulccdmc  itii.iii.onsqavirgocleclusab:p     diligitura  mHericordccj  minusdiligir  miferugbca 
iovugopcrmanlir,vnUc&  matrcm  ci  commendauit.  cft  Petrusplusamas  &  minusatuauu.Qnja  veroiuil. 

a  v  cv  $tj  n  v  s.Tacitonomincdifccrnitur  Ioannesa  templationem  veiitatisqua:cft  fimua  nondum  notnni. 
cx-tcris,no  cp  loliim  cu.lcd  plill  catensdihgeret  eu.  Huius  nus diligit  cam  g  Pctrus  mifer  milericordiam,&:  m  ip  V(. 
maioris  dilcdionis  Vtatc  bcatl" 

eftmd.cium,qnod      .        ,..„-,.        -    c      tl^?lF£*J?Z%m£!?2n~il        dll^ctunri  c 
folusiupra pcclus Ic     hoc  dixiflcr  ,dicicei :  Sccuiere  mc.  Conuerlus  Petrus  vidir  11-  1    &  hic eft  Io.m 


fu  recubuit.  Porro 
Petrus  plus  dilcxit 


mtful»!  piinilcf  iuw  ainom  lui. 


lum  difcipulum  ,  aucm  diligebac   Icfus  fcquencem,  cpi  & 


nusamas.qturj 

triisplusannu 

fihiduoapotkl 


B 

Qjxfti. 


Jcctcfiz 
dnx  ri- 
«*» 


i.ToS.j. 


i.gitChtiltum.Itc                                  ;                      "  ...         1»*******.           6   bnslanftis.  A 

vr  mclior,qui  plus   d  volomanere,donecveniam  .  Quidadcc?    Iu  me  lequerc.7  iusautcm  viti 

quamqui  minusdi  8   cellolx  gubcrr 

l.gituraChrilto,  vt  9   lumdaturclau 

antcponitur  Ioancs  Iiganda&  lolu 

Petro.  Quod  fi  confcrendo  ad  inuicem  quauitur,  quisde  peccata.Propterautem  illam  quietam  requiem  fup  pt 

duob.mclior  cft.An  qui  minus*diligit  Chriftu.n ,  &:  abeo  Iefu  difcumbitur  vnde  bibit  vcritas.  Quia  virgo elt  £0 

plusdiligit,anqucm  minusdtliguChriftus,cum  ipfcplus  conuenit  fuuua:  vitat,  vbi  nequenubent  nequenubcr 

eum  dtligat  >  Dubia  eft  rfifio.Vr  gdem.g  plus  diligit  Chri  b    Supcr prtfus. In  pccTore  lelii  funt  oes  thelauri  iapiei 

ftumclior.QucplusdiligitChriltuSjfcchcior.Eteftmani-  &fcicnxabf'conditi,fupraquodrecubuitqticmaiori 

fcftamifericordu,iedoccultaiuftitiaminus  diligetiscua  ris  lapieti*,&:  fcietia:  fingularis  muneredonar,in  quo 

quoplusdiligit,&:  pluseuaquominusdihgit.  Sedp  iftos  rabaturquataarcanadTuinitatispra:aeteriselTec  icripr 

duoscommedatduas  vitasecclefia:,dequ:b.myfticeloqui  c  Dom''ie,hic  a^tem  quid)Qui&zutiictat  Petrusfecruc 
tur.Vnaeftpfidem,alterap  fpem  .  H-ccagitur  mcorpore 
6c  peiegrinationcvbibcatitudo  eft  trh  in  lpe,fcd  mifeiii  p 
ftocftdcaduerfis.  &:dcpeccatis.Illaeft  in  immorralitate, 
vbinihil  mali,fed  pfecTio  boni .  Prior  acTiua  fignificatur  p 
Petrum,geftgnahsperfonainpetra  Chrifto  fund.ua, huic 
dr:r«mryf7ttfrf.perimirationem  perfercdi  temporaliama 

la,qua:ierminabunturcom  farculo.Hic  magisdiligitChri  donec,inquit,contraIuda:osqui  me  crucifixerunt  ve 

ftuirwvt  amado,&:  fcquendo  libcret  a  malo,led  ipfe  mtnus  pculTurus  cos  virga  Romanot  um,&:  fubuerlurus  eori 

h5c  diligit  qualis  nuceft,&:  hberat  ne  femper  talis  fir,&:  ob  tae .  Dicunt.n.  Apoftolum  v!q;  ad  Vcfpafiani  Impcr 

aliud  nondiligir,ntfi  vt  laluet,&:  hinc  transferat.Alteraco  locaquefupcnora  peragiafie,pdicartem  &:manetem 

templatiuafignincaturpIoannem,cuidicitur  Siccumvolo  qnautemcapienda:erantleroiolymgtranfiifie.lgitur 

»ij»ifrf,non  dtcit  remaneie  vel  permanere,fed  expetTare,qa  ad  magnu  predicationis  opus  non  eiar  coiungccU.fcd 

no  modo,led cum  vencrit  Chnftus implebrt.Q^d. Inchoa-  radi,vt  vnus ad  hos,alius  ad  alios  irct.Mihi  aut  j.lacet, 

tacontemplatio  maneatdonccvenia.perficiedacu  vcnero  nec  veniamirucUigattu •ficiuChiyloitomo,&:nonijc 

vt  fitmanifeftaplenitudofcientia:,  hanc  auteplenediligit  led  quodnon  fu  iungendusPetto. 

Chriftus.&:feruatina:ternum.Inj|la  ver6expcclationc,ga  AAvgvstinv  s.Quodauiem  ^U,sic(uuclomam 

nondu  no^iit  futuram  veruat£,homo  minus  dihgit,&.  plus  nec  ucmam.Non  fic  intcliig.edu m  eft  quafi  dixerit  renu 

diliget,cucu  videbitficutieft  .  Qiia  vcro  vnmcrfjc  vi&  dcm'mi  vel  pmancre,fed  expeclare/qm  qnod  pereum  fignifii 

(nnt  mifericordia  &  vcritas>iut\us  in  hac  vitaexpertus  vndjq;  no  vtiq5  nunc,ledcum  vencnt  Chnftusadimpleb;t  C 

mala^plusdiligitcxncccflltatequavrgetur^amifericordta  autep  huncfigqificaturcuidiclumeft:  Tufnefcauerc. 

quaeft  ,               (h^  nuncaga: 


dum,voIuit'etiam  in  tratris  cognofcerc  exitum. 
d  Sic eu  t4otomtinere,donec  uenii.  Nolo  eum  per  marty 
confumate.fed  expeclateeum  placidam  carnis  luaal 
tionem,quando  ego  venicns  recipiam  eum  in  a:tcrna 
tudincm. 

ATheophtiactv  s.Doncc «fn/jw,qda ficcxpt 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Dicit  ci  Sequcre  mcvir  ut  enim  in  veteri  Teflamento  prophe 
t*  fignificjbant atitjua  verbis  &  aliquafac7is,vtfupra  diclumefl, 
l.cap.fimilucr  Cbrijlus poflquam  verbo  impofuerat  Tetro  pailora- 
le  ojficium  &  eiprxdixeratfuum  martyriam,incaepie  ire,&tunc  di 
xit  Pffro:Sequcrc  mcf.gertndo  viccs meas in  duob. prxdic7i>,ct 
ftc per illam fequelam corporalem fignificabat idcm  qnod  priusVc- 
tro  per  verba  t  xpreffcrat. 

2  Conucrfus  Pctrus,&C.  Quia  capcrat  irepoft  Cbriilum,ftcut 
&  Vetrut. 

3  Qni6Crccubmt.Terhocautempatet,cpifie  fuitIoannesyqui 
fcrip(itifia,non  ad  fui  infianthm.fcd ad  oficndcndum  Tctri  txceilm 
iutiiicui  Cbrittiis  commendauit  eccleftammagis  quam  Ioanni,quam 
uis  eflet  itafanuliaris  fibi. 

4  Hunc  cigPj&Cc.Diligcbat.n.Tctrus  ipfim  loannemfpali  dile- 
(lione,vtfuprd dtftum  eil  cap.pi etcedenti,&  ideo  volcbateumbabe 
vefcium  mprxlationis  officto  &  martyrio.idto  dixit. 

5  Doimniyhic  auicm  quid.i^d.Bonum  cffet  quod  ifle  adiungc 
rctur  mibi  fucius. 

6  Dicit  ci  Iefus.Toy;^  occaftone  ex  vcrbis  Tetri,covfcquetcr po 
nttur  bentficium  collatum  loanni,cim  dicitur. 

7  Sic  cum  volo  mancrc.O«<j/«>»e  huiut  verbi  dixcrutaliqui, 

qubd 


li!'l  f I 

veim 


tjubd  Ioannes  no  eH  mortnus ,fed  cii  Enoch  &  Elia  traslatutm 
radfum.jllij  autcm  iicu;,q>  in  fipulcbrofuo  iacct  dorm.cn 
accipietes  ftgnum  cp  infepulcbroeius  vi  iebatur  qu&dafcat 
nspermodum  tbullitionis  fitr%ere;.&  dicunt  hi,  cp  bocia 
anbelitu  eius,verum'amcn  quiaftjtutum  cfi  bomimb^fcmel 
diciturad  Hcb.y.g.ideo  dicunt ipfum circa finemmundi pro C\\ 
paflurum,propier  hocfquitur. 

Z     Donec  ven  i  a  m .  Scdicet  in  finemmdi  ad  iudkinm.  ?ed  i'  fi 
probat  jtugper  bocqnia  itlnd  quod  hic  dicitur  a  Saluatorc  dt  n 
nc,pon:i  tanqna pr imlcgiu  fcu  bcncfi<inmff.ale  loanni concfff^,!* 
tiiiii  fero  ditla coru,hoc  non  effct  vcrum,mb cffet riia^is loamie 
trimentumji  tam  din  d  diuina  fcuitionc  rt  tardaretm  ih't  ttpo  'l 
ingloria  exijlentib.Tropter  quod dicer.duta,ep  Chriiiu,  refpo* 
verba  Tetripetentis entn  htrefocium  inprxl.ttwne  &  marty 
Cf»*:Siceum  volomanere.  Qji.T^otocimmori permam 
nec  in  hoc  mefequi,nec  etiam  voto  cumfequi  me  quanium  adfd» 
tionir  ofjiciH  in  regimine  vniuerfaiis  ccticfm  tecutn,fcdmays  v  >< 
cupariinquittetoilplationis.  Donec  venia.Tv^Ofl  ad iudiciu  i  • 
munei,feu  ad  vocandum cttm ad gloriam  tattfhmdc  flatubu 
di.Habetur enim in lcgcnda  fancli  loinuis,  qnbdCbriftus  af, 
eicircafintm  vitafus.  vocans eum  adgloriam. 
9     Qjidadte?  djtia  adTetrum  no  pcrtimbat  fcire  quid  De  or 
dinabat  dc  loanne  infuturum,ficut  diiJum  eft  apofiotis  sicl.  1  ■/  {i 

-ken, 


ii  0  )\U  L  I  T  E  i\. 


aeTiuus  fignificatur,per  Ioanne  vero  fic  manentebonu 
teplatiuus  intelligitur,&:  de  tali  df  conuenienter,non  n 

t  p     d*"  e':'et?"?e ^e-Conuerfus  Vetrus  vidit  illu  difcipulu,  &c.     tur,quu  de  vita contcmplatiua  i mperfecla  tranfit  ad  p< 
Pcr  I  ctrum  Chnftum  icquctcm  p  opcra  labonofa,  bonus    aam  contemplationem  glorias  fine  morte  culp?  medi 

K  -*  f\ , .  ■  1  ■  ■  4-  Cunt  ai 


ri 

lc- 


aclmus 


■\Suut 


|p  loannis     Cap.  XXI.  1340 

nlcaeatur,nonperu.enieturadilludquodexpe£tatur.  In  hocfalmm  eft.  .  jy 

h  •  aqtS acliua  vita  quato  magis  Chriftu  diligimus,tat6 fa  b    bip  cft.&c.  Hic  aperte  fuam  defignat  perfonam  ex  offi- 

c jus  liberamur  a  malo .  At  ipfe  nos  minus  diligit  quales  cio,quod  noluit  defignare ex  vocabulo. 

nlimius,atide61ibeiar,nefemp  talcsfimus.Ibiveroam  c    Ts{ec  ipfm  arbitror  mundum.  Avgvstinvs  Non  fpa- Tn-'2* 

pjis  nos  diligit,qm  qucd  ei  difpliceat,  &: qd  a  nobis aufe-  tio  locom  crededu  elt,mudum  capere  116  poffe;qux-  in  eo  jJJ an* 
ia,no  hebimus,  icribi  qfiopoflait 

n(    ob   allUd  nOS  ,     iEypr*)irtis  hocintelte:erunr,&qu0<J  n,n  e(T;t  ita  intelligen^um,  ipfe  Ioinnes  admonet.  "    fdipta.non  fer- 

hidiligit,ni(ivt      -j-Exiiterso  fcrmo  inter  fratres,  quia  difcipulus  ille  non  mo-  r  fet?Sed  capacitate 
\:transferat       '.  •  °  ,.   .     .      r         *    *■  r     ,    ,  r  12    legetm  coprehen 

ahiisqnodiligit  aHtur  .  Etnon  dixit ei  leius,  non  montur,  fedliceum  volo3  di fomfle no pof- 
hi  etgo  minus  brnanere  donec  veniam,  quidad te?  I  Iiceftdiicipulus  ille  qui4  fent,quauis(akia 
vlno  vultrema-         n  u-u       j    l-    o  r   •   r    l  r*  - 1  •  ■•    5    rerum  fide,  pleru- 

neams:  Ibiam-      teitimonium  perhibet  dehis  &fcnpfit  hxc.   Ecicimus,quia6   qlieVerbaexcede- 

pl  squo  vulttra      verum  ell  teltimoniumeius.  Sunt  autem  &  alia  multa  qux7   re  videant  fide,qu* 


Kt?5  cfecitlefus',  qu*  f.  fcribantur  per  fmgaU.aec  .pfumarb.tror;  ^£  * 

,u     T  _  p  .1     f  Qu»ri'um  »1  intelltgentiam.  '      .     .   ._  r    «r 

■SfaKmar-      raundum  t  cJperepoffe  eosquifcribendi  tfunt,libr0S.  ^  ^^5**«  t  forta» , 

talateliberemur  11  nitur.  Sedquado 

an:tur  ab  eo  Ioannes,  vt  in  illa  im  mortalitate  feruemur .  ia  qd  apertqm  eft  vel  augetur,vel  extenuatur,  nec  tamen  a 

1  \it non dixit ei.  Noneftintelligendum  q>  Ioannes  no  fit  tramite  fignificandse  verirari.serratur,qrhficveibaremq 

nj:tuusincarne,fedquicquidantepaflus,  cp  vltimum  in  indicaturexcedunt,&  volunras  loquentis,necfallentisap 

pa;fenlumfiniret,Nonenim  magnumerat  daredileclo  pareat,quinouitquou(q;credatur,aquovltra  quam  cre- 

ncnori,cum  diffolui  &effe  cu  Chrifto  fit  multo  melius.  dedu  eft,vel  minuit  aliquid,velaugetur.hunc  loquedi  mo 

•  Theophylactv  s.Euangelifta  euertitfalsa  opi  dum,Grxco  nomine,  np  fojum  Grecaruliteraru  yerume- 

ni'iemexiftimantium,quod  no  moriaturdifcipulushic,  tiam  Latinarum  magiftrl  hyperbolen  vocannquimodus 

eimmortalisfit:Vere.n.mendaciueftimmortalemeffe  ficuthocloco,irainnonnullisalijsdiuinis  literis  inuenit. 

hciine.Quamuis.n.Enoch  SC  Elias  non  fint  mortui.atta  l^cc  ipfum.  Non  dicit  ipacio  no  poffe  capi,  fed  capacita- 

m  1  mortales  funt,ita  &  hic  quoq^quauis non luerit  mor  te^egctium,quamuis  falua  fide  rerum  pleriimq;  verba  yi*  * 

tu;,fed  morief,igiturqdnon  montur,fed  immortalis  fit  deanmrexcederefidemper  hyperbplen. 

hoc 


JNICOLAVS  D£  LYRA.  prtm* epiftcU dicit:Quod audiuimus ,qnod vidimus oculis ncilris> 

quodperfpeximus,& manns noflra  contreclauerunt de  ■vetboyit^ 

tji  eftrum  noffe  tempora  "velmomentayqu£  p  ater pofuit  infua  po*  &  rita  manifeilata  eil.,&  ridemus,&  teftamur. 

Ulte,&c.fed  tantumpertinebatad  ipfum  verbo  Cbrifti promptt^  g     Et  fcripfit  hxc.CMos autem erat antiquorum,  qaodjlli fcrU 

ir i<militer obedire,idebfubditur:Tu  me  fequerc.  berent hijloiiam qui vidiffent, ptopter qnod  dicitur  biftorh  ab  bi- 

I  Exiit  crgo  fermo in.frzties.Scilicet ^lpoftolos  quierat  vn\  ftorin,quo-.l cft  viderey&  ideb  Joaines  quiaudiuit  -verba  Chri(li7et 

nurita  te  fraterna.  fatla  eius  vidit^conuenientiffime  potuit  fcribere. 

l  i^uiadifcipulus  illenQn  fnoritur .  Huncenim  intelleftum  9     Sunt  autem,&:c. Hic  tollitur  erroris  occafio^quiapoffet  forte 

i-perunt  ex  verbis  Chrifli.  Sedflatim  exduditnr  ifte  intelletlus  aliquis  credcre,<p  nibil  aliudeffet  veru  de  Cbri(lo,nift  q$  eft  fcriptu 

m^dicitnr.  in  boc  cuan<:clio  &  alijs de  Cbrifto,  &  boc  tollitur,  cum  dicitur : 

I  Etnon  dixit  ei  Icfus,non  vnontm. Quiafecundum  veritatt  Sunt  -iu.&cc.quafcripta  nonfuntiCuius  caufa fubditur  ckm  dicit. 

.  muusfuit,vcf:<pra  diftum  eft  inprologo  buius  euangelij.  I o     Quaj  fi  lcribantur.£i«<J«t&ra adfatla  particulatia  &  condi 

4  kd  fic  eum, iCC.Hoc  eil,nonpermartyriuni  mefequi,tamen  twnes,&  circunftantias  eorum&r  uirtutcm. 

jtineo  fuerat promptitudo animi ad tolerandu martyrtum,quan-  1 1     Nec i^fvLm.ld es~l,hom)nes bu.us  mundi. 

do  it proietlus  inferuetis  olci  doliu,ideb  illud pro  martyrio  abec  12     Capere  poffe,&fi. Fafla  enim  &  verba  Chrifii  no  funt  homi 

tle<.colitur,  quiu\fecundum  quod  dicit  beatns  jtuguslinus  lib.de  nis  tm,fed  Dei,quia  Ulabumanitas erat organum  diuinitatis,et  ideb 

w\'\s  &  concupifccntia.Tfon  efl  impar  mer  itum  patienti»  in  Io-  nonpoffunt  ad  plcnum  ab  hominibus  ex  plicarip  aut  etiam  comprehe 

m  quipajfus  non  eft}&  in  Tetro  qui pafjtonem  fuftinuit.  di.Quodpatet  ex  boc,q>  4  principio  culcfttt  caperunt  fantli  dofio  - 

3onec  vcnizm.ty^ffumens  animam  eius  d  torpore  abfque tct  res  libros  fcribere  ad  explanationcm  verborum  &  faflorum  Chri- 

me  mgujlia  &  dolorc^vt  difiumfuitfupra  in  prologQ  huius  euan-  fii,&adbuc  adplenum  nonfunt  clacidatajmbf!  mudus  duraretper 

ici&fupraproximel  tnillemiUia  annorum,& fmper fcriberentur librijion  clucidaren- 

Hic eft diLToftta comrnendatione difcipulit  hic  ponitur  com-  tur adplenum^quia  ftcut  diflum  ef},fac7afunt  &  ditla  Dei quafuni 

ne  tiofut  euangclij.Et  diuiditur  in  duasrfuiaprimo  ponhur  euan  nobis  incomprebenfibiliapropter  eorum  excellentiam  refpefiu  intel 

iendatio,fecundo  tollitur  erroris  occafio,ibi;Svmt  &  alia  Utlus  noftn.Et  ideb  debemus fubiugare  &  captiuare  in  obfequium 

■taJnpr;>»d  ergo  parte  diciturftc.H  ic  eft  diicipdlus  iUe,/«  Chrifti  intellefiu  noflrum,ut  ei  affeni ■  entcsper  ftdem  qua  eft  in  ttni 

wkloannes  de  quo  Saluator  immediati  ante  locutuseft.  gmate,  tandem  veniamut  ad  contemplandum  facie  adfaciem,pr&fla 

7  ^ui  teftimoniu  perhibet  de  his.Supple  q  vidit  &  audiuit  te  domino  noftro  Iefu  Chriilo,qui  cum  Tatre  &  Spiritufanfio  viuit 

pr.  >,er  qieiui  tefiimoniu  eflefficax,proptcr  quod  in principh fu*  &  regnatin  f&culaf&cuhrum,Umen. 

prims 

MO\otLITE\.  adhuc  capere  no  potuit  perfedre,  propter  quodad  laudeni 
1  'unt  autem&alia  w«/^,e^f.Naprincipium  huiuseuan    patris&  filij  debemusquantum  poffumus  affurgerc,  narn. 
ge  qc? icripfit  Ioanes  deemanatione  vcrbi,  totus  mudiis    corum  gloria maior eft  omni  laude. 

adhuc 


F  I  N  I  S     Q^V  INTI    TOMI 


^™ 


l 


■ 


BIBLIOKYM 

SACRORVM 

•  T  GLOSSjE  ORDINARI£. 

Primum  quldem  a  Strabo  Fulgenfl  Colle6t# . 

J^VNC    VE^O    ^OVIS    PATRVM,CVM 
Gr&corum ,  tum  Latinorum  explicationibus  autta . 

>OSTILLAE    NICOLAI    LYRANIs    ADDITIONVM    PAVLI 

Burgenfis ,  ac  Repkcaruin  Matthic  Thoryngi . 

LOCVVLES    ET    COPIOSVS. 


I  N  D  E  X 


V  E  N  E  T  I  I  S.      Apudluntas .-     M.   D  C  II  I 


R  O 


D  A 


a 


i>IO  ^cgOJOT 


AVA 


4 


*YJ      .  JO:    ;      3AJ  JJ 

,  V  :\  a  a 


a  a  n  i 


,N 


, 


ft 


•I  n  o  a  .u 


<:J 


.11  IT3M3 


CHRISTIANO 

L      E     C     T     O     R     I 

Salutem  &  felicitatem  . 


E  T  E  R  E  S  ex  Philofophorum  fec%(le<ftar  Chrifliane)in  rerum 
humanarum  contemplatione  cecutientes ,  cum  immenfam  hanc 
xo^iWorbifcjue  molem  vniuerfam,ex  nihilocrean  &  erTormari  pof- 
fe  nature^  per  fe  ipfi  vi  concludere  non  polfent,  vane  de  rerum  pri- 
mordio  fentientes,in  diuerfasfententias  abierunt,alij  11  quidem  ex 
seterna  &t  indigefta  materia;  mole,  quam  vocarunt  chaos ,  concor- 
dia  moderata,alij  ex  infinito  terminis  tandem  circumfcnpto ,  alij 
e>nagnoparuo,  multifque  humanf  mentis  imbeciilitate  cogitads  monflns,  mun- 
dm  elfe  productum  voluerunt .  Omnes  tamen  concordi  mentis  voluntate,  nihil  in 
reum  nature  t«"t^  feu  ordine  melius ,  ad  conferuandumq;  mundi  machinam  aptius 
el.  voluerunt.Illudq;  femperin  rebus  eftiudicatum  optimum.,qu6d  optima  metho- 
d' &  ordine  djgeitum  eft.Quod  nos  animo  quoque  fenus  agitantes,  Cum  Ttibliorum 
S<  rorum  (jlojfam  Ordinariam ,  multis  primum  veterum  fudoribus  laboratam ,  ma- 
io  ?que  nunc  Parienfium  Doctorum  diligentia,ftudio  grauiore,  acriorique  cogitatio- 
nau&am  Typographicis  formis  mandaremus,ne  tam  copiofa  veterum  patrum  do- 
dna!Sylua,«T^i«aliquanotaretur,nehac  quideminre  fumptui  autlabori  pepetci- 
m;,Pra?claniIima  enim  qufq;  &  notatu  dignilfima  in  Indicem  quantum  fieri  potuit 
:c  iofiffimum  literarum  Alphabeti  ferie  &  ordine  digeflimus ,  &  quo  facilior  fit  le- 
diinueniendiratio  paginas  fingulas in fex  portiunculas primas  ABC  ,  fecundas 
D  F,  literis  riotatas  diftinximus ,  quo  in  Indice  collecTtas  fententias  diligenter  funt  re 
la : .  Authorum  vero,quorum  in  toto  opere  authoritate  vfi  fiint  ij,  qui  GlofTam  nunc 
fcuolocupletarunt,nomina  fingulis  voluminibus  ordine  quoque  Alphabetico  di- 
fy  ita  pr<efiximus,ne  primis  tantum  literis  notata  patrum  nomina  (quod  plerumque 
luitatis  fludio  fadhim  eft)celeriorem  lecl:oris?cui  fortaffe  non  fatis  omnium  autho  . 
k ;  iunt  no  ta  nomina,curfiim  retardaret .  Quod  fi  quid  efl  vel  in  colligendo  Indice 
ielecl:um,aut  non  fatis  diligenter  annotatum,partim  id  mentis  noltre^  non  fatis  fub- 
iliJclicio,partim  quoque  Typographorum,quae  nos  egit  praxipites,fefl:inationi  tri- 
to.Sin  vero  mordacius  reprehenfione  vrgeas,quod  eil  a  nobis  aut  infcitia  aut  incu 
<  eiTatum,  acutiore  tu  mentis  acie,acuratioreque  diligentia  refarcito .  Vale . 

Lugduni  i  2 .  Calendas  O&obris .  ^Anno  human&falutis . 

oo.     i  3.     X  X  C  I  X, 


ERVM  QVAE IN  GLOSSA 

O   R  D   I   N  A   R   I   A 

•OSTILLIS    NICOLAI   DE    LYRA, 

Et  Additionibus  Pauli  Burgenfis,replicifque  Matthias 

Toring  continentur. 

Index  locupletifiimus.  t 


PriornumerusTomum  feupartem  operis,fecundus 

columnam  lndicat. 


A  A  DOMINE  Deus,&c. 
Abaliquibus    expofitoribus  ratio 
poniturquarererponitur,fed  eft 
ex  ignorantiaHebraici  fermonis, 
p.4.&c62i.b 

eft enim  apud  Hebrg os  vna  diftio 
cx  rrib.liceris  compof]ta,qii£  (ic  fo 
nat  aba  aduerbium  admirandt.co. 
688.f.&734-f 

A.dicitur,&hccdi<ftioeft  qusdam 
e3:o,exprimens  dolorem,col.i  ii7.c.h.dicitur,&eft 
Ifieftio  admirantis  feu  conqucrentis^  &  col.  1 2  34.E& 

I  i.c 

onatus  fuit  trib.annis  ante  Moyfcn,&  ante  pracepti  dc 

'ulierfionemafculorumHebrajorum,p.i.c.52o.f.Lyr.  & 

:.;4.c.Lyr. 

oirur  propter  repentinam  filiorum  mortem  non  fucrit  co 

rinus.p.i.c.99i.B. 

)•  urgeffit  f^minalia.p.i.c.798.f. 

M n  formando  vitulo  quomodo  &  quatenus  excufandus 

^:.82  8.C. 

NxMoyfes.fandtifunt&perfe&i .  Etmagis  euangelii, 

Imlegisdifcipulioftendunturjp.i.ci^S.i^^.&i^iy. 

;uando  pra»ponirur  Moyfi,  aliquando etiam  Moy- 
f  feponitur  cum  fimul  combmantur,&  quarejp.i.c.i  38 

y. 

"^uomodo  dicitur  propheta  Moyfi,p.i.c.54i.a 
J"cct  non  dicatur  propricpropheta  habuit  tamcn  reue- 
arncm  a  Dcoimmediste,p.i.c.5:26.&Lyr.&5/42.f.Lyr. 
)riuomodofuir  confccratusinpontificcmper  Moyfcn, 
u  'p(enonefictfacerdos.p.i.c.977.C.Lyr. 

II  rut  01  dinatus  in  his  qux  pertinebant ad  populu,Moy 
Jitera  in  his  qua»  pertincbant  ad  Deu.p.i.c^.c.Lyr. 

3fkMoyfcs  lufhctunt,vttotagens  Ifraelitarum  faluctur 
u  amphus  cftin  hisduobus,quaeranravirtus,  quodme 
,tln  <]uodfcxccntamillia,&  eo  ampliushberetur,&  in  So 
0  is  ad  minus decem  requirebantur,  per  quos  vix  falua- 
recuiquihabitabantPcntapoli.p.i.ci28o.!.Ori. 
Pnntcr  facrificia,icmper  m  humcris  fcut  &in  pettore  por 
<*'  t  nomina  patriarcharnm  rribus  dccaufis,*p.i.c.  787.  B. 

*  u m  in  Exodoodlo  veftib.inducndus  a(Teueretur,inLe 

ltononumaddividetur,balthcusfcilicer,quolincatuni 

ca  uc  indutam  hyacintiuam  pra:cinfta  erat,p.i .  columna 


X 


8o2.D.Bed. 
aaron  &  filii  eius  minorefquefacerdotesdiuerfomodo  vrige- 

bantur,p.i.c.82 1  .C.Lyr. 
aaron  quatuor  filii  cum  eo  in  facerdotium  eledti  funt,fed  duo 

businftatufuomanentib.aliiigncdiuino  cxufti  funr,&c. 

p.i.c.ii73.A.Rab. 
aaron  foli  &  filiis  fui  licuit  diuina  myfteria  nude  videre  p.i.c. 

l.ii85.B.&n85.D.E.Orig. 
In  aaron  fupplicandi  Dco  &obfecrandiformadatur.p.i.col. 

1280.C 
aaron  vt  dicit  Rab.Sal.dcpinxit  cum  ftilo  !in rabula  formatn"' 

vituh,&traddit  artificib.vt  facerent  ad  fimilitudinem  illius 

&cp.i.c.828.f.Lyr. 
aaron  qua  intentione  iuffit  colligi  inaures  &  ornamenta  vxo- 

rum  &  filiaru  quando  Hcbra?i  petabar,vt  facercr  eis  Deos 

P.1.C.828.&834.E. 
aaron  vt  aliquid  dicunt  proiecit  aurum  in  ignem  vt  ibi  pcri- 

rct,non  vt  idolum  fierct,fed  opcre  diaboli  formatus  eft  in- 

devitulus,&c.p.i.c.833.C.Lyr. 
aaron  quid  intendebat  in  fabricationc  viruli  cum  ipfe  fciret , 

quod  vitulus  non  poffet  deduccre  populum,nec  ctiam  inte 

debat  vt  adorarctur  vt  Deus  P.1.C.840.D.E. 
aaron  an  &  quomodo  peccauerit m  fa&o  vituli.Et an  pecca- 

to  idololatrix.p.i.ibid. 
aaron  peccacum,an  aggrauetur  multum  cx  magnitudine  do- 

cumenti,quodin  populo  fuit  fubfcquutum.par.x.columna 

841. a 
aaron  tribuitur illud  totum  malum  quod  populus  fecit ,  quia 

confcnfit  ad  faciendum  quod  malc  petiuerat  p.  1.0854.6 
aaronpeccatum  in  fabricatione  vituli,an  fuit  tantcgvauitatis 

vtipfecupoftentatefuadcbcrecdifperdi,p.i.c.997.C.Lyr. 

&998.F.Lyr. 

aaron,an  pet  mendaciumfeexcufauitapudMoyfen,p.  i.col. 

828.f.&84o.d.e.f; 
aaron  antc  defuu&us  eft  quam  Ifrael  iri  aliquam  partem  terre 

promiffionis  intrarct,  Moyfeaurcmadhuc  viuentccaprae 

eft  tcrra  Amorrhcorum,&c&quid  per  hoc  defignatur,p.i. 

fol.  i382.b.c.&  1384.01-ig. 
Aaron  quare  mortuus  cft  ante  ingreffum  tcrrae  promiffionis  p. 

i.fol.i3i2.i.Lyra. 
aaron  vbi  &  quomodo  mortuus  cft,&  an  Elcazar  filius  eius & 

fucceflorin  faccrdotio,  &fepeliuitcu.Etanin  niontcHor, 

vel in  Molera  fepultus  fit.p.i.c.13 13.  f.  Lyra.  &  1431. c.Ly. 

&i463.b.&i464.d 

a  aaronis 


Glofk  Ordin.  &  Nic  olai  de  Ly  ra 

Aaronis filii in lege quid  fignificent,p. i .09 n.d  AbcfTalon  vidctur efle alius  ab  Abfalon  fiiio Dauid.p. 

Aaron«shabitusairpencmilicaris,p.i.c.747.c              ^  «.^!*10!1'.  r         „        r    •                j-   *  , 

Abac.KvaticiniumhabuitcontraNabuchodonoror&Chal  Abiatharfuicfocius&confocnjstyrannidis  Adomx.p 

dcos,finc Babyloncm,  A  cjuibus  tcrra  Iuda  vaftata eft  ,  &  686.d 

Ieruia!cm>tempIum«iucfubucrfum,p.i.coluran.2o4i.a.&  Ab.cs&dee.uspropr.ctaub.p^.c.^S.c 

*t  uia      ,       |         1  Abucicndavclabicctaqputaturapudhfimincsapud 

AbaciKhiftoriadcmifTionceiusadDaniciapudHcbrxos  aliquam  habent  ytUitatcm,&ah>idopctisneceaaij| 

nonIe-iti)r,p.4.c.204i.b.Etintcxtu.  c1281.bcd.Ong. 

AbaouKlibcr  knptus  fuit  pcr  magnum tcmpus  poft  mortcm  Abimclech  pcr  uctum  lapidis  &  muhcns manum  pcnt. ; 

Ioiue,fcilicecpoftoaingcntosannos&plus.p.2.coiumna  _»l*a.b 

^                   r  Abimelechpcpigicfcduscura  Abrahamquxrcns   ami:i 

Abagarusrexquiregnauitiuxta  Euphratcn  fcripfit  Chrifto  eius  cnphci  rac«oW,p.i.C26i.f.Lyr. 

faluatori  epiftolam.vt  habcturin  Eccleliafticahiftoria.p.y  Abimclcch  altcr ab  eo  dc  quo  m  hiftoria  Abraham  trait 

c02.f  p.i.c.joy.J.c 

Abba p'atcr,vtriufqire  vcrbi  cadem  fignificatio ,tamen  vnum  abimclch  cum  eflet  rex  iuftus  Saram  fibi iuftam  copu |r 

Gricum,&  aliud  Latinum,p.y.columna  63  j.c.Itcm  par.6.  taueric,maximx  hbi  glorix  fperam  futurum,  partc  1  f< 

c.io6.f.co.498.d.cf.Etibidem.499C.ficdicirur,hxducdi  .*J*b 

clioncs  funt  idcm  fignificantes.Prima  Hebraica,vcl  poctus  abimclcch  cum  fuis  non  adhxfit  idoioIacnx,partc  1.  co  r 

SyriacattamcneacommunitcrvtunturHcbrxi,  quialin-  2J3.C 

cuaSyra&Hcbrxafuntpropioqux  .  Secunda  Grxca,  abinadabaIacnanimoarcamexcepir.p.2.c.3yy.b 

*V     }  ablaclationcsduplicesfunt,&quib.temporib.fiantp.:p 

Abbapatcr,quidmyftcriicontinet,quodfimulponunturhcc  374-c-                                      .,         -; 

duo  vcrba,cum  idcm  fi>nificcnt,p.6.c.io6.f  ablactationis  Ifaacin  dicquaro  fccit  Abraham  conui  nr 

Abdiasfubquorcgumpropherauit,p.4.c.i905.b.    _  ciusquamnatiuitatis&circjnahonis.     parcci.ccc 

Abdias  fccundum  doaores  Hcbraicos  &  Latinos  f uit  difpcn  2  77«d 

fator  domus  Achab  rcgis  Ifracl  qui  pauit  prophecas  quin-  ablatio  alicuius  rci  in  iudicio  non  eft  repetenda  quom<  lo 

quagenos&quinquagcnos,&c.p.4.ibi.c  telligirur,&ctiaminquocafu.p.y.c.786.f 

Abd.as  donum  prophetix  eonfcquuru»  cft,quia  abfcondit ce  ablatio idolorum  pcr  Rachclem  fada  non  fuir,  nifi  pci  ii 

tum  prophctas,faluans  cos  amortc  contra  perfequutionem  «ftionem  idololatrix  patris  fui.pa.c3  y  9  -c 

Iczabelis.p.2.c.8t8.f.Itcmp.4.ci9oy.c  ablutiobapcifmalisquatolliturp$oa&cuipa,vbi& 

Abdiasfecundumdoftoresfuit  tertius   quinquagenarius  ,  repenturrigurata.p4.ci3yy. 

qui  timens  Dcum  humiliauit  fe coram  Dco &  Eiia  eius  fer  abominatio  in  iacra  fcriptura communitei  accipiturp  i 

uo,&  non  fuic  combuftus  pcr  igncm,iicutcxteri,  parte  2.c.  loIatria,fcu  pio  aliquoadidololatnam  pcrtinei 

8y8.f                                        ,  iy86.f 

Abdias  prophctauit  contra  Idumeos  qui  debebant  Iudeos di  abominario,fiue  offcnfa in  facris  voluminib.dicunti:r 

Ii°ere,eoqdodaduobusfratrib.deicendiiTent,&ipficcon  cra.  p.  2. c.  1032.6 

trario  habuerunt  eos  odio  perfccutorib.auxilium  prxben  abominationes  vocantHcbrxi  illa  qux  collunturab  i«l 

do,p.4.ci9o6.f  tris,p.i.cy57.c 

Abdias  virvaldepiusp.2.c.8i9.a.b  abominatioelipeccaforib.bononimrcligio,ftultumo . 

Abdixfepulchrumcummanfulxo  Elifxiprophetx&Ioanis  turincreduhs,cumfidclespropta  Deiamoiea 

BaptiftxSebaftxvfquchodie  vencrationihabctur,p.a.co.  nent  mundi&c.p.3.c.i43  20 

o2y.c  abominatiodcfolationis,poteft  Antichrifti:sintcl! 

Abcl&Cainquomodotypumgeruntduarumgencrationem  go  CxfarisquamPilatuspofuicintempb,&c.  vc  \ 

hominumele&orumfcilicec,&rcprobrorum.parte  i.col.  equeftrij,p.4.c.2  2  27.aItemp.y.c.39y.a&colum.£>. 

in.b  6i8.d 

AbcIcumfcribiturinHcbraicocumliteraa,  fignificat  luclu  aborfusduplexcft,fcilicer,avitanatiuiratis:qui  fctli 

proprie:fcd  quando  fcribitur  cum  litcra,h,fahcet  quod  di«  nulla  fumpfit  initia:  & cft aborfus a  fidc,partc  i.col 

cuntur  Habel,non  fignificat  Iuftum,fed  vanirarem  tantum  b.cd 

Etratiohuiusnominationis,&c.p.i.ci2y.a.Lyr.  aboifusdiciturbonus,nonabfolute,fedaliiscompara ., 

Abclquarcfibielegitofficiumpaftorum,  &nonpotius  agri-  &alius  etiam  videturcffcmclior  quinonduraHi* 

culturamficutCain.parteprima,ii3^.&  ii4.f.&c.  iay.a  &cp.ibi.a 

Lyr.  abortiuusqu1dveIquisdicatur.partc3.col.y3.  al; 

Abcl  de  fua  fan&itate  &  dignitate  commcndatur,quia  pri-  c.33  i.c 

mus  martyr,primus  facerdos,&  primus  virgopartc  pnma  aborciuipcnaminoreftquampeccatorisadulti.p.4.c.p 

I2y.c  aboniuuspn-piicdicituriecunduHebrxosfcctusco 

Abelquomodo;fuifoccifusvtrumcum  armis,aut  fine  armis,  anteaf)iinationemdeftru6tus,p.i.c.694.f 

p.i.ci»7.c                     .  abraham,c\pofterieiusintcr  lnhdelcscommorantes 

AbcIoccifuseftincampoDamafccno,p.4.c.i94o.e.  colocaueiunr.p.i.c.2  24.d 

Abelmortuusfuitfincgenetationc,p.2.c.78o.c.  abram  traniiluuiahs  vocacus.p.i.c.202.e 

Abcl&Zacharias,perIudxos,  &fuos  prxdeccflbresoccifi,  abrahain  Deusrefulfitintrinitatc.p.i.a 231.8 

quare magi.s  nominctur  pcr  Chnftum  qua  ali  ante  vel poft  abraham  dilexic  Deus  fantfx  Catholtcx  Ecclcfix for 

natiuitatcm  Chrifti  occiii  •&  quid  per  eos  fignificetur.  p.  y.  pixputio  hdelcm,&cp.2.ci44.c 

C.387.c.cV86i.c&fol.iy6.e  abraham  i^.annosnatus  Dci  cognitione  illuftratus 

Abelnomencftciuitatisfortis&  muratx,p.2.c.8i8.f  commonuitdeidolorumcultu.p.2.ci44  d.c 

Abelcxgencrchumanofccundonatuspertinensad  ciuitate  abrahamviditcresangelosinfiguramtrinuaus,parce 

DehCainveroprimonaruspettincnsadciuitacemhomi-  231.      • 

num,p.i.c.M3.b  abraham  poftcriqueeiusnonhabebantopusfcsderc 

Abclucrificiumigncecejodimiffoconfumptum.p.i.c  114.C  minifteriocxcifo.p.i.c  1491.8 

Abcifam  prcab.famis  anguftias  fuftulcrat  Dominus,&efcam  abraham  in  igncm  f uiffe  miilum  quia  ignem  nolueiit 

Ifracliprxbucrat.p.3.c.288.d  traduntHebixi.p.2.c.i43.c. 

abr 


ai 


»r 


Ind 

Abibam  primuspraefumpfitpronunciareDeurn  creatorem 

T,uia  effe  cun^orum.p.2.c.i44.d 
Abmamcuia  Chaldasis  &aiiis  Mefoporamiis  expulfus.p. 

ci44-d 
Abiham  Deusprimode  cclo.nouiffimcin  tabcrnaculoap- 

iiruit  & quidid myftice  fignificer.p.1.02  jo.f 
Abthamcredens  fuit  Dco>conrraFjuftum.parte  i-columna 

:7.b 
Abiham  vidittres  viros  inmeridie,Loth  verovefperi  duos 
.jiaLothmeridianxlucisclaritatem  non  potuitfufcipere 
^braham  vero capaxfuit  plenum fulgorem  fufcipere.p.i. 
2Ji.a 
AUhamquarefueritin  metu.p.icipi.a 
ab  ham  quam  mercedem  petiit  a  Domino.p.i  .c.2o8.d 
ab  ham  quare  vocat  fcriptura  diuitem  valde.par.  1  .columna 

ab  ham,anfuit  primogenitu$Thare,&  Aram  vltimus.p.i.c. 

83.c&ci88.f 
abiham  prius  di&us  eft  Ram  deinde  nuncupatus  efTAbram 

tandem  abraharo.p.^.fol.?  oo.e 
abim  licet  primo  vocatus  fit,&  poft  Abraham,tamen  frcque' 

usinuenkur  Abraham,quia  eft  nomen  magis  vfitatum,& 

:ribenti  vel  dic~tanti  citius  occurrit,nec  eft  vis  de  illo  cum 

crhccfentemia  non  mutetur.p.  i.c.i  83. c 
alaharBjdiciturquafi.paterexcelfus.  Abratnm  vero  dicitur 

uafi  pater  multarum  gentium:  Nam  gentium ,  m  nominc 

on  habetur,fedfubauditur.p.i.c.2  30.d 
ahham  commendatur  in  prophetia  Balaam,&  per  eum  fta* 

js  populi  Ifraelitici.p.i.ci  367.3 
ahham,anedoctusfuicinaftronomia,fimiliter&  Ifaacp.i. 

.2  90.b 
ahm  vbi,feu  in  qua  terra  natus  fuit,an  fci.in  Chaldea,vel  in 

1efopotamia.p.i.c.i86.f.&  C.141.C&  i42.f 
abhamquandocxiuitdc  Aram5anpoftmortem  patris,vcl 

nte  &  de  cius  a?tate.p.  1  .colum.i 8 j.a.  Itero.  partc  6.colu. 

"5'g-h 
a  amquod  fit  mifTus  m  ignem  fabulantur  Hebra?i,quia  i°ne 

lolueritadorarc  quem  Cha!da?icolunt.p.i.ci84.c 
aahamfecundum  Hebraros  expra?cepro  Nemroih  proie- 

tusfuitinignemproptcrfidem  vnius  DcivcrUed  diuiai 

jsfaluatusfuit.  parte  i'.colum.i84.f.g 
]  m  par^.colum. 263 .f 
ahhamcur  voluit  mentiri,  fororem  fuam  dicendo  qua?  fuit 

xor,&  non  potius  Deo commifit,qui  fi  vcllcr,eius  pudici 

am  apud  Pharaonem  confcruare  pofTet,parte  prima,col. 

9i.a 
f  ram  vir  tanta?  perfec"tionis,quomodo  pcr  mendacium  ex- 

xifuit  vxorem  fuam  periculo  adulrerii,quia  vt  vidctur  ma 

2sdebuiffeteligcremori,p.  i.ci94.e.f 
'■afiamquomodoadorauit  populum  terra?,parteprima, 

5-d 
a|am  vc  nihil  omittcrct  de  his  qua?  poterat  facere  ad  confer 

andam  caftitatem  vxorisTua? ,  incluferat  eam  infra  vnam 

rcain ,  vt  dicunt  Hcbra?i ,  ne  videietur ab  Aegyptns :  fed 

mn  perueniffcnt  ad  quoddam  paffaggium ,  &c  partepri- 

ia,col.i9i.b 

ahhamiuftusfeftinauitpro  fcpulchro  prcciumfoluere,p.i. 
cl.  2  84.11  r 

»hm,vc  habet  quorundam  Hcbra?orum  error,  multiplicitcr 
eccauit,non  iblu  in  mendacio,&c.  fed  etiam  inquantum 
:rram  promiffionis  cxiuit  fine  mandato  domini ,  &c  p.i . 
§  j.  1 9 1  .b 

ahiharr.  prophcra  crat,p.  1  .c.2  84-a 
bimdeAegyptoalccndeiisrcdiiteadcmvia  quaabiitdu- 
!icidecai:ia,p.i.c.i9j.c 

^x««;ad  animicxercitationcm  pcrtinet  &  fepc  vitio 

JK  leputatur,p.i.c.287.e 

wfcra  duccns  bcllum  contra  reges,poft  obtentam  vidtoriam 

ccreuit  cisqui  fum  ipfo  vencruntadbellumiushabcre 

1  Partepra?darum ,  quod  exponitur  dupliciter ,  parte  pri» 


ex. 

ma,co!umna  206.C 
Abraham  &  Adam  nudiciotuerunt  Deurn  pcccatores  igno- 

rare,p.i.c.2  67.e 
abram  muniuirexpertosvemaculos,fic  translationoftraha- 

betfed  Hebraica  fichabet.  Numerauit  cxpeditos  vcrnacu 

los,&c&  vnde  ifta  variatio proucnerit.Et  eft  fenfus,quod 

muniuit  fuos  armis  bellicis.  Ex  quo  patet  prudentia  Abra 

ha?inrcmiIitari,p.i.c.2o6.f 
abraham  tres  plenarias  accepit  benedidtiones,  p  1.  c.26g.d.e 
abra ,  an  &  quomodo  timuit,  ne  forte  promilfio  fibi  facta  per 

tam  folennem  vi&oriamefietimplcra,p.i.c.2i6.d.e 
abrahamcurrefponfadantur,nondicitur  Deusdefcendcre, 

fed  fupra  ipfum  ftare,p.i.c.23y.c 
abram  non proptcr  ftei ilitatem  terrar  promifia'  percgrinaba- 

tur  in  Aegyptum ,  fed  propter  probationem  fidei ,  &cp.i . 

col.ij29.a.&  ij3o.d 
abram  quia  viuente  vxore ,  ancilla?  adiungitur ,  excufatur.de 

adulteno,p.i.c.2iy.c.&col.2i7.a 
abramnonvitupcraturde  bigamiaficut  Lamechduplicira- 

tione,p.i.c.2i7.a 
abram  quando cum  Abimclech  pactum  fecit,  & didtus eft  pu 

teus  quem fodit, puteus iurationis  quomodo  congruat  vc 

ritati,p.i.c.2i4.f 
abram  d<*  facrificiis  in  lege  fiendis  ad  colendum  Deum  fuit 

inftru&tis,  qua?  erant  quafi  qua?dam  proteftatio  interioris 

cultus.Etquare,p.i.c.2  09.c 
abram  multum  diligcbat  nofpitalitatem.Et  vtdicut  Hebra?i , 

tranftulit  fe  alibi  habitando  vbi  eflent  via?  frequentata? ,  vt 

ficpoflet  hofpitesrecipere,p.i.c.2ji.e.&c.269.f 
abramvtHebra?idicuht,horrum  plantauitin  quodmerfas 

arbores  pofuit  ad  ferendos  frucTus ,  &  hoc  propter  hofpi- 

testranfeuntesrecipiendoSjVtamcenitatelocirccrearen- 

tur  &  frudtibus  reficercntuf,p.i  .c.2  6 1  .f 
abram  cum  cffer  nonagintanouem  annorum  circuncidit  car- 

ne  praeputii  fui,&  dcinde  dicius  eft  Abraham,  p.i.  c  2 28. e 
abraham  fimul  habuit  pra?ceptum  circuncifionis(qua?  fuft  fi- 

gnum  &  chara&er fua? fidci)  in  fe&  in  fuis  fequacibus ,  p. 

6.coI.58.f 
abraham  pacTum  circuncifionis non  fufcepiffet,  fi  Adam  pa- 

cTum  Dci  cuftodiflet,fed  quia  ipfe in  hoc  membro  culpam 

innobedientia?  prius  cognouit,decuit  vt  ifte  in  hoc  mebro 

fignumobedientia?  fecundoacciperet,&  quarc,p.i.2  23. b 
abram  cum  aftcdum  haberet  ad  <  pus  hofpiralitatis,  &  homi 

nes  non  venii  ent,videns  hoc  Deus,fecit  tres  angelos  appa, 

rerCjVtdicuntHebra^iin  fpecievirorumjVt  eiscxhibciet 

hofpitalitatisofficium,p.i.c.2  20.d 
abraham  an  quando  &  quali  adoratione  vnnm  inter  angelos 

in  fpeciehumana  fibi  apparentcs adorauit ,  fcilicet  an  du- 

lie adorationevellatria?,p.i.c.2  35\f.&  fequcn. 
abrahamangelosfibiinfpecic  virorum  apparenres,  anho- 

minestantumautangelos  velDeumeflecredidit,par.i.c 

238. a.b 
abraham  vt  Hcbfa?i  dicunt,vitulum  coqucndum  pro  hofpiri 

bus  angelis,tradidit  Ifmaeh,  vt  cibum  pararet ,  vt  cu  afiue- 

facerethofpiraIitatisoperibus,p.i.c.2  35.f 
abram  vnde  habuit  occafioncmpetcndi  prolemadomino, 

dicens  .  Domine  quid  dabis  mihi.  Ego  vado  abfque  libc- 

ris,p.r.c.2  06.c 
abram  non  dubiraucrit  quin  haberet  prolcm  fibi  promiffam 

a  Deo,&  fimiliter  ha?reditateminpcrfona  propriavelti- 

liorum,p.i.c.209.c 
abraham  in  promiffione  filij  pr:r  cordis  exultatione  rifit,  non 

ficut  Saracius  vxordiffidendo,p.i.c.2  2  6.c 
abraham  quomodo  dicitur  patcr  fidei,p.i.c.465.  466.467. 
abraham  cft  parer  omnium  fidclium.qui  fucrunt  poft  ipfum, 

P.3.C.433.C 
abraham  an  &  quare  non  aufus fuit  petendo  ad  mroorcm  nu 

mcrumdcfccndere,quamprodecemiuftis;p.  i.c.2  37-f 
abram  nufqtiam  Icgitur  fc  cincrcm&  puluerem  profeflum 

cflc,nificurnmeruitDeilocutioncm  habcre,p.i.col.2  36.b 

a    2  Abraham 


Glofla:  OrcW&  Nicolai  de  Lyra 

Abrahamauaadorationcadorauir,cumdicitur .-  Quoscum  nosfe  cfletcognofcuntrcxpcaantesciuitateni  hobc 

vi^ni-tlc.&adorauitinrnia,p.!.c.238.c  fundamcntum:cuiusartifexDcuscft,progcnicsautc 

Abrahum<  •.rnodoadorauitpopulurfitcrrar,filios  vidchcct  pioruminhaxvita  cumatcm  cxtiuit,&cpartcprim 

H«h           ll,lturavxori.fuccumfcriptumflc.Dommum  i:o.c 

,ado.&iil.lol»fcr.p.i.c.27y-d          -      .   >  a^&durat.ofincfinCjp.i.c.^g.f 

AhrahimnonindicnatMjitad8,llCC'indlCCircuncificKU»plil  abrahaeproptcr  fuam  iuititiam,non  folum  remporabn,  1] 

fuV'odindicabadationisconuiuiumfccit:Etquare,p.i.c.  coeIcihafiuca::crnaaDcopromiflafucruntJp.i.c.»oj 

j  c.2i4.f.&2iy.a 

Abrahim  primopcr tidei  mer.tum,  omninm  peccatortim  rc--  abrahr  tcmpore  fcparatus  cft  populus  Dciab  crrorc  fiiu 

'     mi!lioncmadcptuscll.Dcindcpcriuftitiam,vtmuItaruni  crorum,p.x.c.i7.b                    ...    .  . 

fi  .rctpatcrecntiuni.TcrtiOjfadtapromifllociTccitquodhc  abrahx temporc  tcrtia  artas  munduncipit,&huius 

rct  fcracn  fuum  ficutftcl!x,p.6.col.:  i.f.Itcm  par.^.colum.  chraadaptatio  ,  aetatifque  tcrtiae  hominis ,  &  diei  i 

. .  .  crcationis ,  accommoda  affimilatio  ,partc  prima  col  r 

Abiahamqiiarcconrtiftaruscfldecic^ioncfilijtHjfmaclisf.  ibidcm. 

cunuai.:.:;uc|.-ojlKtiafucrit,quamipfcmagisquamSa-  abvahxcommifitDcusiccretafuaduplicicongruitate, 

ranoll               >.i.caj8.a  7°-f         .....                  , 

Abr.il.am immola. c  volcns filium fuum  crcdidit  quod  Dens  abrahx humihtas commendatur cum puluerem & cincn 

ipfum  amortuis  fuIcitaict,vtcomplcreturincoproini|iiim  confitetur,p.i.c  2j6.a 

iuum.  Alio  nicdodiciilofcphus.Et  quomodo  Abraham  abraLcfinusquid  cftjpar.^.colum^^.e.Icempar.j.cs 

pcrfuadcbatfilu)luo,vrfpoiitan;efubuaimmolationisfa  921.C 

criikium  p.i.c.2  65.b.266.c  Abrahse  infinuquarciufti  dicuntur  fuiiTc,qui  anrc  sn 

Abraharn  qiiomodo  voluit  filium  fuum  immolarccum  occi-  tum  Chriftifcu  eiuspaflioncmdecelfcrunt,paf.i.co  1 

fio  innoccntis  fit  horribilis,&  illicira,parte  prima  columna  2  »7* 

25-T.f  abrahaMinusanideodicaturquia  habuerit  credcndor  I 

abraham  quando  immolauit  filium  habebat  centum  &  vigin  riorcs  reuclationcs  quam  poftcri,vel alia  ratione,pai  x 

riquinqucaunos,&  Ifiactrigir.t3quinque,vthabetur,p.i.  47o.d 

C266.C  abraha?  cum  dicitur 'Egredere  de  terra  tua,quomodo  h  1 1 

abraham  nonftatimiuftuseft  fiiiumoccidcre  fcdtridud  ad  dkituncumiamdiuantecgreffusfuiffercum  patrelf. 

immolandiimduv:erc:vtlongitudtnctemporistcntatioau  .    andcChaldaeavel  Mcfopotamia  mtclligcndumfit  1 

gcretur&  quomodo,p.l.c.264.c  187.C&  c.i93.c.i94.d.e 

abr3m  iuifus cft  immolare filiura ,  vt probarcrur cius  affeaus  abraha?,vt dicunc Hcbrei,fuerunt faae plures reuelatiofi 

&  fidcs,p.i.ci  3  2 : -c  prxccpta fuccdfiucquando  dixit dominus  ad  ctim :  c 

abram  feruum  infli  t  ponerc  manum  fubtcr  fcmur.  Et  quarc  filium  ruum,&c.Et  ideo,vt  inquiunt,vt  ex pluribus  1 

fccundum  Hcbra?os  &carhoHcos,p.i.c.284.b  fionibusadobcdicndummaiorcmhabcrctmcrcede 

abruham,vrdicuntHebraei,itamundusfuit  apcccatoquan-  6toresnoftridicuntquodfuirvnicumprseccptum,& 

dofuitcentum  annorum:&quandocratfeptuaginra3ficut  c.264.e.f 

quando fuit folummodo  quinquc  annorum,partei.colum.  abrahoe  apparuerunt tres  angcli,vt Hebrari  tradunr, in 

244.C  virorum.Vnus  ad  nunciandum  Sara?  conccptum.A  j 

abraham  grandcuusduxit  Cethur am,mortua Sara:non  pro«  fubuertendum  Sodomam, &c.  Et  tertius ad  fanandi  1 

pccr  incontincntiam>nec  propttr  riliorum  procreationcm,  bram,&adlibcrandum  Loth  de  fubucrfione  Sodom  u 

fcdpromyftcrio,&cp.i.c.22.a  p.i.c.2  29-b 

abram  quod  eft  cx.  trib.  mulicribus  fobolem  procreauir,  quid  abrah;r,vj  Hebrei  dicunr,  apparuerunt  angeli  tcrtia  dii  c 

myftice  fignificat,p.i  .ibidem.  qoam  fucrat  circuncifus,p.i.c.2  3  i.c 

abram  mortuuseft  vica:  fua:  auno  centcfimo  feptuagefimo  abrahxfides&conftantia^&cenumeranturmagnificf,  *• 

quinto,p.i.c.244.c  o2  3.&fcquent. 

Abraham  triplicem  figuram  gcrit.Primam  faluaroris,alrcram  abt  aha?  dixir  dominus,  Vade  in  terram  Moric  id  cft  in «  u 

patrisaeterni,tertiaianaorumquiaducntum  Chiifticum  inquaeratmonsillcquemDcusipfcera:  iibi  derao  t 

gaudiofufccpcrunt,p.i.c.229.b  tirus,&cp.i.c.27o.a 

abraham  defidciauir  cognofccrc  tcmpus  aduentus  Chrifti  ibtahxad  quercu  Mambravres  viri  vififunt,fed  vtiqi  n 

quod  cft  vidcrc  Chriftum  in  fpiritu,  pirtc prima  columna  erant.Non  enim  funt angcli  viri,fed  vidcntr.r,par4.( '« 

1171.C  i597>D 

Abraham  cxultauit  vt  viderct  dicm  meum.Illa  vcrba  refcrcn  abraha:  dignitas  oftenditur  ex  hocprarfertim  ir.  hisqi1  - 

da funt  ad  tcmpus  immolationis  Ifaae,&  non  ad  vifioncm  dcm  pcrcmcnr,quod  in  apparkioncfibi  fa<fta,nutnc  I 

quadicitui.Sic  crat  fcracn  tuum,&c.partc  prima  columna  terminatus  diuinarum  perlbnarum  explicirc  demofll 

214.^  licctctiamantcainprioribusimplicitcinnucbatur,  p 

abrahamquomodocoram  Dcoambularc  intelligatur.  Vidc  col.234«d 

in  Ambularccoram  Deo.  abrahxcircuncifio  commcnu'atafuicJ&  qtiarc,par.6.ii. 

AbAbrahamdcfccndcrunt  SaraccniperHif"uaclcm,&  Idu»  5  7-b 

raari  pcr Efau ,  &  Iudxi  pcr  lfaac,partc  prima  columna  abraluv  non  contulit  circuncifio,ied  fides ,  pateraii* 

223.3  quoddi<5tuscftpatcrmuItaM:mgentium;partefc:--  -' 

abrahamdcfcribiturfccundumtripliccmfatum.Primocnim  58. 

vt  incipicns.par.i.colum.iS^.t.SccundojVtproficicnsjCO  abrahx facrificiumdiflarab  iI!oquodIcprcfccir,quia 

l!imna68.b.Tcr:io,quomodofchabuitvt.pcrfcclus,colu.  ftusobruliMftcfccitquodicgcvetaturjO.iccundacc 

2  2I.b  Z$6.C 

abraham  primus  in  fcripturispresbytcrvel  fcnior  appellatur  abrahx  nonconu:nitdcfictrevelminui,par.cp.  imay 

p.2.c.9i.a  83.  c 

abrahampcrcgrinihofpiralitas,p.i.c.2  29.b  abrahar  quareapparucrunrtrrs  nrgcliinnumcroimp; 

abrahamprxcftfamihoe  ho.fpitalitatis,parteprimacolumna  domamvcro  vcnicntcs  fuciuncinnLmeropari, pui 

ii2y.a  239. f 

abraham  in  cafulis  habitabar,quia fanAi>hofpites,&  percgri  abrahae  apparcntes  tres  angcli,  vt  Hcbra-i  dicunr ,  f 

Mic  k 


fnd 


ex. 


^chaeljGabrief&RaphaeUraquodMichieleratinme-  dabilisin  conmgato.Etquare,p.6.ci6o.f.Siciniuuenc& 

C),aliiautemduoaddexteram&  finiftram.  Erar  autem  fcne.Ibidem. 

rpdusambulandi  tunc  q*sod  fupenor  ambulabat  in  ir.e-  abftinentia?  &  crucis  duo  funtgenera.Corporalejfcilicet&fpi 

d),&inhoccognouitAbrahamquiseffetf!jperior,p.i.co.  ritua!c,&cp.5.C283.c 

22<f  abftractio  a  curis  cxterioribus  requiritur  ad  inueniendum 

^rhxpater,eiiifquefraterNachor,vtdicitRab.Sa.declina  Dcum,p.i.C557.a.b 

uuntad  idololatriam,p.i.ci8y.c  abftra&iomentisaterrenistantofacitipfam  Deo  plenio- 

\bihrdedit  Abimclcchdona  dicens.  Hoccrit  tibiinvela-  rcm,quantoina?ternaliberiuscxtenditur,p.i.c.653.b 

t  n  oculorum  ad  omnes  qoi  tecum  funt;SccHoc  vanis  (en  abftractio  a  curis  fecularibus  neceffaria  eft,  vt  homo  dignam 

f)uscxponirur,&quare,p.i.c.25o.a.25i.d  obIarionemfaciatDeo,p.i.c876.d 

|bihx & Sara? nomina quomodo  Deus  mutauit,& ex  norm  per abftraftionem  a fenfibilibus acquiritur aliquando  vcritas 

r  fno retragrammaron he  literam  illius  addidir,vt  Hebrfi  in  dubiis,p. ici  22 o.c. 

t  ibnt.Et  quare nos  a lireram  profenmus,cum  he litera ad  abufus an  &  quomodo fiat  in  humana  natura,que  ad gloriam 

Eadicatur,p.i.c.22i.b  Deieftordinatadumillapriuatur&damnatur,p.4.colum. 

/ibr  proprer  pcccata(vr  afierunt  quidam  Hcbra?i )  filii  Ifrael  72o.e 

frnintincapciuirate  Acuypciacapermuliosanuos,quae  abufusfacrorum  vel  primitiarumfuitillicitusquiadetalibus 

(dcmaff.-itiovanaeft.lbidem.f  facerdotesDominominiftrantesfuftentabantur,p.i.colu. 

abnamiiimlocuseft,vbi  conditafunt  corpora  Paniarcha-  946  f 

1  n,p.  1 .0440.  f  abyff us  pro  quo  accipitur  cum  dicitur.Et  crant  tenebrf  fuper 

abfoninparremimpietas,p.3.c.6oo.d.&6o2.d  faciem  abyffi.p.i-c^j.a 

?f  on occifus  eft  duobus ftadiis  aHierufalem,p.2.columna  abyffus duplici  modo accipitur cum dicitur.Et tenebra? eiant 

<  6.e  iuper  faciemabyffi.parrcprimacolum.quintac.Lyr.&6.e. 

ibf  on  parricidce  in  vallc  regis  titulum  ftatuit  &  in  foffara  Bed. 

'  oie&us  cft,p.2.c.626.e  abyffus  quarationedicitur  congcrieselementorum,p.i.c.y.c. 

abiionrcplicaturproptcrfex  conditiones  pcenae  gehennae ,  &  6.f.Lyr. 

iia?fi!nt,pcc'iadam!ii,pcenafenfusftridordeatium,&fle  abyffusaniinahumanadicitur,&quare,partei.columnaj.c. 

is  extcriores  renebrae.ibid.  Lyr. 

ab!  on  perfequcns  Dauid  &  viros  cius ,  fignat  tyrannum  &  abyifus cum  in  Genefi  memoratur,  quare  non  adduntur  ifta; 

oprefforem  fimplicium,cuiuscap'4t  adha?retquercui,mu  claufu!a».Fiatterra  feu  abyffus.  Similiter.  Etfactum  cftita: 

( fublimia  appetendo.Ibid.  Et  vidir  Deus  quod  effet  bonum,&c.ficut  in  cajteris  creatis 

Bonpatrisperfecuror  fignificattyrannum  •ipoftaratem a  additum  cft,p.i.c.4i.b.c 

iicperfcijuensChriftum  patrem  fuum  inmembris,qua-  abyffus  fiaccipiturproaquarummultitudincimpenetrabili, 

fuitIulianusapoftara,p.3.c456.f  terra,nvndiquecircumdante,curnon  propriehoc  declata 

■oaismorspilorum  comis,coma»arboris  affixis,p.2.coI.  uir,Dcjidiccn>;M  ftritudoaquarumerat  fupcrterram  cu 

4-e  aqua  abomnibus  quantumcunquerudibus  fitpcrccptibi- 

ablon  non  ftatim  emedio  fublatus  eft,fed  tanquam  in  iudi-  lis,&cp.  1.^42. e 

:opriusfufpenfuseft,&Iignoamxus&  Dcofvrente  fcn-  abyffuserataquarumtenebris  velataomnequod  videbatur 

ntiamlongo  temporc  pependita  conicientia  deinceps  antecreationem,p.i.c.6.f 

!j|igcl;atus,p.2.c.625.b  abyffi  faciem.Si  hoccompleximaccipiturproprimomobili, 

ijonemtraduntHcbraeidepofinim  dequercu  petiifTefibi  curftatimfpfum  nominataquas:cumdicit:Ferebaturfu- 

. duciav anrcqucm pcriqierctur,vr facerec  titulum  oi> me-  pcr aquas  fecundum iftam cxpofitionena,parte i.columna 

loriam  fui,co  quod  nohaberct  filium  talem  qui  rcg.io  di-  42.d.e.f 

jiusilfcr,p.2.c.626.c  abyffosfcil.multitudinemaquarumingyrovallauitDeus& 

ab  lonisfcclus  non  vfque  ad  fincm  ei  proctffu,p.2.columna  racta  fuit  haeccongregatio  a  Deo  per  ceitamlegemfeu  di 

4-e  fpofitionem,p.i.Ibid.t 

bi  onis  cadauere  in  prope  fitam  vallcm  profundam  inflit  abyffifuntprofunditatesaquarumlatcntium&  mariaomnia 

,abco:ipopulovtlapidibusobruerct,adeovtfupplicium  p.j.c.i  582.6 

Ufcfepulchrum,p.2.c.626.d  abyffusdiciturlexnoua&vetus,p.3.c.728.b 

abr.fa  rcs,auidius  qua?ntur,celata  vnerabilius  confpicit,  abyffi  func corda latentium  tam  bonorum  quam  malorum,p. 

uquarfuachariustcnctur, fincfaftidio  fit  percepto  cum  3.C.1485.C 

cnlura,p.5.c.  1 46.d  accaron  eft  in  tribu  Dan  vci  in  tribu  Iudar,&  vfquc  hodie  gra 

ab!uendimodus,quo  Iefus  abfoluitadulteramnonefttra-  dis  vicuseft,p.2.c.35i.a 

1  j:ndusinconfequcntiam-Ethuiusratio,p.5.cii55.c  acceptanonfuntDeoomnia  exteriora  quoe  fiuntad  cultum 

ibincntesviri,Onagri  vocabulofigurantur,par.3.columna  diuinum,vceftmacerialis  ecclefia,vafa  argentea,&veftes 

9-b  quautuncumque  finc  pretiofa,oifi  propter  cultum  intcrjp- 

abl  ic-nciaadparadifigaudiapercibumcmiffa,quantumpof        rem,&cp.2.c.55.767.c 

imus  confurgimus,p.4.c.473.b  acceptioperfonarum.quando  &  quomodofit  culpabilis*, & 

btncntia  mericum  auget.cui  nulla  cft  potentia  naturc, p-5«  quando  quaue  confidcratione  non  fic cu!pabilis,par.6.col. 

I  «*l.  17 :. d.c  I276.f 

abfncnria  3  cibis  non  cfl  Deo  acccpta,nifi  cum  hoc  fit  abfti  accidens  quoddam  mutat  fubiectum  &  non  mutatur ,  quod- 

intiaavitiis,&ieiuniumcomitenturopcrapietatis,p.4.c  dammutat  &mutatur, quoddam  nec  mutat  nec  njutarix 

522  f  quoddamnonmutaturquoad  naturam,fedquo  ad  modn 
abfncutiacibi&  caftigatiocorporis  corruptibili corpori ne        p.6.c.584.e 

cffaria  funt,p.  1  .c.i  284.^  accipcre  vulc  aliquid  a  nobis  Deus,&  ica  nobis  largiri  ipfe,  vt 

*t)(nentianifilittacinmcdiononvaIec,exemplumdccicha-  dona  fuanon  immcriris  largiatur,parccprima  column.i 

r)P-3.c.29o.e  1399-b.c 

bfncntia  a  cibis ,  m  quibus  &  quando  licita  vcl  illicira'fic     accipercaliquando,aurerrcdicimus,Vnde:aucsquaaliasra 

f5.ci2o.d  piunraccipirres  vocamus.Vndc:Siquisdcuorar,fiquis  ac 
*bi  ncntia  ahquam  quae  laudabilis  cft  in  rcligiofi,non  eft  lau        cipit  id  eft  rapit,p.i  .c  1 604.C 

a    3  Accipcrc 


GlofTae  Ordin.Sc  Nicolai  de  Lyra 


Accipcrc  aliquid  ex  paao  pro  fpiritualibusnon  cft  licicum.ta 

mcn  ai>  cis  quibus  fpiritualia  miniftrata  lwu,dona  tcmpo 

ralia..  atlicuum,p.4.ci5i4.c 

Accip  rapaccs  cft  aucs,  lcd  manfucfat ,  &  rapmam 

cum  boajiniby»  opcracur,p.i.cioo4.c 
Accipucr  pcr  fingulos  annos  pcnnam  vcccrcm  noua  nafcente 

proiicit  &  tcmporc  auftri  vctcrcs  pcnnas  dcponir,p.3.col. 

Accipicrcsvocamus  aucs rapaccs,quae  aIiasrapiunt,p.i.coi. 

J6Q4.C 
Accufario  fuiipfiusquantum  vtilisfir,p.y.c.*o70.d, 
Accruus  m  imo  latior,in  fummoanguilior  crcfcitjp.j.colum. 

lS7I,c  i     •   o     i 

Acccabula  os  anguftum  habcnt,&  angufliam  Iucrelcgis  &  ob 

fcuriratcmpiophetarum  fignificanc,parcc  prima  cplumna 

Acctum  multum icfrigcr."U,&  idco in  c3hdis  regionibus  cuiul 
modieftccrra  Ifrael,vtuntur  accto,maximc  tcmporc  cali- 
do,p.2.c.456.f 

Acctumvtrumintormcntis  exiftemibus  accclerct  mortem , 

p.5.c.4j6.f 
acetumbibuntqui  poftvitae  fanclitatem  ad  vetuftatem  pra> 

tcritorum  labuntur  viciorum,& corruptione  veteris  ncqui 

tiaedelcctantur,p.i.cioo2.d.e 
Acctum  dcderut crucifixus  Icfu  in  potum  cum  vino  mixtum, 

Etquarc,p.5.c.4y6.f 
achab  pcntientiam  cgit&  veniammeruitdemorteNaboth, 

p.  2.0.346. d 
achab  accepta  cxpericncia  vcritatis  vcrborum  neccffario  re- 

quircbac  eumcuiuslinguanubes  clauferat,par,2.  columna 

817.2 
acbubrcx  Ifrael  quomododicicurmalumfeciffeincofpectu 

D>mmifupcromnesantccum,p.2.c8oS.f 
achabhliusChiilia:&  Scdechiasfueruntilli  duo  fenes  quos 

Daniclconuincitdcf"alfocnminccoutraSufannam,p.4.c 

779-c 
achaia,iiomen  regionis  cft,cuius  metropolis  cft  Corinthus,p. 

6.C421.C 

achan  lcribcndum  cft,&  non  Achor  in  Iofue,  vt  dicit  Hieron. 

&  iiceftin  Hcbraeo,p.2.c.49.c 
achan  quamuis dupliciccr erraueiit,f.in  peccato  facrilegiijfu- 

randorcmfacram,in  violaciouc  fahbati ,  &  fuerit  duplici 

pcena  punicus,tamen  faluacus  dt.p.2.C55.c 
achaccs  ab  achacc  fluuio  Sicilix,vbi  inutnitur,&  fertur  efTe  ni 

gri  coloris  habent  candidos  m  iuperficie  ramos,  p.2.colu. 

Inccrl. 
achaz  fignum  oblatum  recufauit,quod  ad  eius  confolationcm 

Efaias  obtulirdcd  dc  Dominodiffidcns  ad  humanum  auxi 

lium  rcfugit,&cideo  populi  fui  ia&uram  palfus  eft ,  p.2.c. 

U32.f 

achaz  quare timet  fignum  pecere,cum  tame prophcta  ad  hoc 

cum  monucrit,p.  1  .c  284.3 
achel  demach  funt  duae  dictiones,&  non  funt  proprie  Hebrai 

cae,fed  magis  Syriacc,fignances  in  Latino  agrum  fanguinis 

i  cd  q  jia  lingua  Hcbraica  &  Syriaca  funt  valdc  propinqu^, 
•homincsnotabilicerliceracimagis  vtebancur  lingua  Syra 

quum  Hcbt*a,&cp.6.c.982.f 
achimclcch  faccrdos  viuleptognatus,p.2.c.455.b 
achimclcch  cum  Dauid  holpitio  fufccpu  figurabac  quod  nec 

pr^fumpcofuturxmortiscxicio  verumillum  P;ivnd  holpi 

tio  fude  mcncis  rchgioii  cxcludercnc  faccrdotcs,p.2.colum. 

457.b 
achimclech  &  Abimelcch  duo  nomina funt  magnam  haben. 

tia  conucnicntiam ,  fcd  tamcn  diftcrunt ,  pai  cc  j.columna 

654C 
achor  non  eft  nomcn  proprium,fed  appcllatiuum,p.4.colum. 

I7i4»f 
acidiofilicctnaturafapicntcs&  acuti.fi  funtdcfides  perdunt 

bonum  naturj?,&qui  minus  habcntpernaturam,acqui- 

yuntperinduftnam,p.i.c.j63.c 


acidiofi  in  bonis  operibus per  quos  figurantur ,  p.i.colu  r 

acid  iofi  eft  vclle  regnare  cum  Domino,&  nolle  pati  pro  c 
3.0.1657.8 

acidia?  a  torpore  quicunquc  cuigilaucrit,&  pcr  cxcrcitiui 
ni  opcris  verecxurrcxerit.in  ecclcfia  iupereminentcm  • 
tiam  Dci  &  introitum  rcgni  ccelcftis  incclligec,par.  i.J| 

acnfiacftcaecirasquapercufn  fuerunt,quivolcbant  rctip 
Angclosin  Sodom»s.Etvndedicitur,|p.i.c.243.d.  It< 

2.C.892.f.ItCm  p.  jr.C,22  1 5.C 

actio  quclibet  huius  mundi  mola  eft.Et  quare,  p.4.  colu 
402. d 

a<5tio  agcntis  pro  formam  introdu&am.&cnon  cft  nccc 
inquibufdamadilliusforma?  conleiuationem,in  qu 
damcamcn  eftneccffarius  continuus  influxus  agc 


lubiecto,etiam  poftintroductioncm  formc,&cp.3.c. 

jn  Addit.4 
adtionem  noftram,cuulfis  iniquicacis  fentibus.ad  frugcrr|c 

bucionis  excolere,eft  pt  aeparato  opere  agi  u  diligcntc:  j 

ccre,p.3.ci709.a 
actiomnanda,cumelationenon  elcuari,{cd  grauari,p. 

407. b 
actionis  p'"ae  pcrfcuerantiam  &  famam,defignant  ligna  ( 

E:  quare,p.2.c.732.c 
adtio  bonacumanteoculosDcivfqucadtcrminos 

regit,quafiprotcnfa  tunicatalum  corporisopcrit 

jSr.d 
actiones  dua?  funt,quarum  v  na  quae  male  gcffimus 

tentia:  lameni  um  abluimus,altcra  bonorum  oper 

buijgtaciam  Dei&  prxmium  beacitudmis  prom 

i.ci2i4.e 
aclio  quxque  bona  per  portam  ciuicaris  defignatur,par. 

275. b 
actiopraefulistantum  debet  tranfccndcre  actionem  pc 

quantum  diftat  a  gicge  vitapaftoris ,  partc  tcrtia  c 

742.1 
actioduplexcft,&  quam  iftarum  contemplatiua  comj 

tur,p.5.c.847. 
adtiuae  vita?  perfectionem  triplex  impedimentum  impc  c 

f.paffionis  impulfus,virtutis  humanae  dcfcctus,  &  coi  x 

aggrauantispondus,p.2,.ci347.c 
aftiuae  vitas  &  contemplatiuae  difterentia,p.2.c. 

Etextenfius  clariufque.col.55i.f 
a<5tiuavitaquib.  mclioreft,talesinitium  rcnuntiationist 

accipiant,quiatepidccontemplationcmcxcqucntcs,a< 

rifcdifcrcminiinuoluunt,p.i.ci575.b 
jn  Acliuavitameliuseft  quibufdam  confiftcrcquamt  '-<■ 

contcmplationcm  excquentes  maiori  difcrimini  lci} s 

uolucrc,p.4.c.235i.a.b 
ad  aAiuam  vitam  confugiant,  in  qua  faluantur ,  qui ai  I 

templatiuam  afcenderc  non  fufficiunt,parteprimac|u 

244^ 
acT:iuamvitamcligeremeliuseft,&pereamfaIuaii;' 

contcmplaciuam  perire  fi  illa  vcrcicur  in  txdium  vd  i  a 

gaiuiatiup.j.ci  to.e 
acliua  vita  &contcmplatiuacumfitnobis,  ex  Dcigrat 

cftiu  ncceffuatc,alterain  voluntate,p.i.c685.b.&c. 

finc  actiua  vita  ncmo  Dcum  cognbfcens  rcgnura  ii 

tur,finecontcmplatiuavcromuici>p.i.ci545.b 
acliua  viranon  folumnuncinfcruitutecft,fcdctiam  c 

platio  libcrtatem  mentis  non  obtinet,quia  in  acnign 

timam  quictcm  vidct,p.i.ci  546.6 
actiuae  vita?  opcra  dcfignantur  per  cibum,per  vinu(quo 

tcsalienai)contcmplatiua  accipiturjquaeabamorc 

mentcs  elcctorumaIienasfacir,p.i.c.3i6.a 
actiua  vita  &  contemplatiua,ad  feruum  Hcbrxu,  &  ru 

bctumin  fcptimoanno,expcnitur,p.i.C98o.c 
actiux  vitae  peifcCtio  in  fcnario,in  feptenario  vcro  con 

tiuacxpiimitur,p.i,c.ij45.c.&  1546^ 

Acl  * 


it 
:c 

i) 

J< 

n 


Ind 


ex. 


-£pr£cepca,nidusin  terra  dicirur,contemp!afiua  vc  formanrur,p.4.co!umna  37jr.b 

irbore,p.i.c.i586.f  Adamnon  eftfedu&usaferpentetarnencondemnatUSjp.i. 

fe  boni  auris  runc  perforatur ,  quando  non  ,propter  Iau-  c.jj.b 

j.jlHMr.atiamjfedpropterPem^beneoperaturjpartci,  AdameftnomScommunefcuappeHatiuumapud  Hcbrcos> 

c;  688.f  fignificansidcmcj>homoinLatino&  ideoaliquandoacci 

hu  n.clliguntur per  iumenta,p. 3.01  y i.c  pitur  Adam :  pro  viro  &  mulicrc;  fed  tra&um  eft ad  figni- 

luL  habcc  agcrc  cum  confanguineis  fpecialiter:  &cum  ficandum  primumhominern,p.t.e0l.i26.d,  84132. f.  Jtem 

piwmisgencralicer:  &cum  vxorefua  (ingulariter.par.j,  p.2.c.xoo.f 

f.loi.c  adamhoc  nomen  appropriatur  primohominiproptererni- 

jiuibonusqui  fertiliseft  in  honis  operibus,  fignificarur  nentiamipfiusadalioshomines,  ficut  nom?  philofophus 

pcIolcphparriarcham,p.x,c.i68Q.f                          _  appropriarur  AriftotcIi,&cp.i.col.i32,f 

iiu :um  Loth  in  moncem  contemplationis  non  afcendut,  adam  quacuor  liceris  fcnbirur,&  orbis  quatuorpartes  habet? 

I  1  Scgorparuulafaluancurjp.i.c.244.b  &hasincapiteliter?,nomen  Adeconfticuences,habcntdi 

>nis  cum  integra  dcuocione  operam  damus-.ftabili-  <5tiones  Qre.ce.  quc.  figr»ifi.C4nt  quatuor partcsprbjs,  par,  3, 

aaiieincordenoftro,holocauftumofterimusdominQ  fu  col.i2t3.b 

Bfccareeiusvefpcrc&  mane,&cp.2.c.i2go.c  adamfecuodum  Gr^camlinguamfignihcattorumorbcm,p6 

-  i.ffiones  hominum  alicjuando  it\  fcriptura.  attribuun  j.c.  1 1 86. d 

tu  pii  Ueo,p.3.col.|8j4,f  ^damfiGr?cislicerisfcribitur,numerusquadragintafexinfi* 

■  rauas  qui cohibet , &  zclo  bono deftruit,&  tamen  de-  nuacur ,  qui  ^dificaciani templi  in  Jerufalern adaptatur,  p, 

fc(iuioncn\carnalcminabfcotnditopec1:oris,ceda,c,fignifi-  y.c.io6?.e 

ca  ir  pcr  1  cuerrencem de  bella  qui  fcruat  fe,minam  in  Pra?  adam  corpus  habuit  animale  de  Iimo  terre.  formatum  &  non 

1  i.c-i  4cr/.b  fpiritale,quomodoergoadimmortalicatemper  Chriftum 

ritonus  nullus  pot,eft  exire  fine  fpeculj  Pci  motk)-»  reformari  dehuic ,  quam  antc  non habuit corpus  eius  ani"> 

np.i.cijiy.c  male,p.i,c.63.c.&col.3i4.b 

ullum  honum  debemus  nohis  attnhucre?fed  totu  vif  adam  habuit  perfec^am  notitiam  rerum  naturaUunvJit  hujus 

ti  d/uince.  Ec  dc hoc  fimile in  inftrumencis  alicuius artis ,  ratio,p.i.ci77.c 

q  .'licei  (inc  optime  confticuta  in.  cfle  fibi  compecenti, ta*  adam vtrum,  Deus  repentc  in  cetate  virili  fecerit,  an  perficien 

m  i  nihil  agere  poffunt  fine  motu  artificis,&cp.i.ci  5 15.C  do  &  <?cates  augendo  ficuc  nunc  format  in  matris  vtero,  p, 

uaniquadriformcsdepugna,  &fccundumhocdc-  i.calum.65.b  ' 

s ,  fcilicet  ante  lcgem.  >  lub  lege :  poft  Icgem  j  &  poft  adam an  &  quomodo dici  potuit  beatus  in  Paradifo cxiftes, 

fa:cvitam,p,6.c.i04.c.f  p.i.ccjt.b 

manus,vc  fic  bonus  requiricur  bonicas  gencris  &  cir-  adam creacus  f uit in  plenitudine  fciencia? ,  &  maiori  qua  Sa- 

riaruhr.fed  redditur  malus  ex  defeftu  quolibet  ifto-  Iomo:Nec  obftat  illud  quod  de  Salomone  fcriptum  eft.  E,t 

rm.p.5.c.i23.&ci49.c  deditibicorfapiens&incelligensincantu,  vt  nullusgntc 

:u  xteriores&  figna  non  hahent  rationem  pcccati,nifi  tefimilistuifuerir,&cp.2,c.692.f,Item,p,i.c.94.f 

jancum  func  voluntarij,p.y.ci  io.f  adam  creatus  eftin  claritatcdiuinar  conteplationis ,  &  ad  Dei 

31  minis  virtutis  cofiftic  in  hoc,g>  bene  fuftinet  quis  illata,  fimihtudinc,  fed  poftqua pCr inobediccia  hac fimilitudine 

Sihocquodetiambeneoperaturbona,par.6.col.3i4.c  delcuit,fa<ausccrrenus,terrcnosgcnerauit,  p.i.c.6oi.a 

ru  lumanoru  extrema,funt  prima  principia  operabilium,  ?dam  fextq  die  formato,&  iam  in  Paradifo  cofticuto,  an  poft 

fc cet.Hoc  facias  alij  quodtibi  visfieri,&c.  p-3.c.i6.d  acceftutemporisfoeminaform3tafit,p.i.c.64.d 

!oruftructuraomnis,nititurvelutfundamincfirmif  jdamfuiflTecorporeanimalemquidamputauerunt,fedmu« 

1  vircucibus  quatuor  principalibus,&c.  parte fccun-  tacum  cu'n  in  Paradifum  ponerecur,ficut  mucabicur  in  rc" 

d  :.i8i.a  furrectionc,cum  corpus animalccritfpirituale,quado,fci- 

itionis  poteftconfidcrariinDeOjVcl  vtefttcmpora  licetincorruptionem  induer,  p.i.col.64.c 

jBkficaliquidpraecedir  in  Dco,  &  aliud  inhomme  per  adamcorpusanip.ialchabuir,nonmodoanteParadifum,fed 

injxum,generalem,p.6.c.i293.c  &  in  Paradifo,  quamuis  jn  interjori  homme  fucrit  fpiritua 

lirandi  t:  ia  requint:  primum,acce(Tus  oratis  ad  Deum ,  Iis,quod  amific  peccando,&  meruit  corporis  mortcm,  qui 

jBinduiv.dt  propofitio  eiusquodin oratione  petiturin  nonpcccandomcruilfccincorpusfpiritualc  minationcm, 

ali  &  m  fpcciali, tertium  cfl pcr  qupd oratio exaudi-»  par.i.c,63.c 

>  5  ef t  cx  parcc  Dci,&  cx  parre  01  antis,p.6.c.693  .c  adam  pofitus  eft  in  Paradifo, vt  operaretur,&c  non  ad  labo* 

percinenc  ad  cpifcopum  funt  fexfecundumquod  rem,fedad  voluptatcmficutquidamex  voluptatea°ricQ- 

Hbidocuit,p.6.c.682.f  Iancur,p.i.C73.a 

Biatrimonialis  quando  eft  finc  culpa,no  requirit  indul-  adam  fi  in  obediccia  pei  feueraffct,fenfus  corporisjiad  nullam 

;ciam,{edquandohabetculpamannexam,pancfexta,  voluptatcm  verrercncur,malamfcilicec,&cp.6col.i638.e 

c°i245'C  adam&Euaquarepoft  lapfumtunieispdliceisfuntinduti, 

■»atrimonialisprohibitusfuitpcrduos  diesantcdatio  p.i,ci05.b.c&c.973.a 

fi  legis  proptcr  mundiciam &  eleuacionem  mentis,  p.i.  adam  vixicfccundum  textum 900.  annis ,  vcl fecundum  opi- 

co:56i.c  nionemaliquorum  J030.annis,p.i.i32.f 

Blteriorcordiseftpeccatu,quiaacliisextenornonha-  dc  Ada:  vitacentumannitacencur,quibusluxir  Abcl  fccun- 

*  ationcm  pcccari,nifi  exeat  vel  prodeat  ab  a<5tu  interio  dum  aliquos  do<Stores,fecundum  Hebr^  os  autem  mhil  o- 

•i: hoc  clt  contra errorem  Iofephi,p.  1  ,c.6j6-£  mittitur,p.  1  .c.i  3  2.b 

m um  fc  a  confpettu  Dei  conucrriffer, in tcrram  cx  qua  adam  primus  quomodo  in  qtmt &  quibus  dicitur  forma  &  fi- 

lcimptus,cftreuerfus,p.j.ci262.e  gura  Adce  fccundi,fcilicccChiiftifutuii,p.6.c.72.f 

lamui  pofuuDeusin  Paradifoiamdudumcxpcllcndum,  adamformata  mulicrc  cognouic  fupernaturaluer  C3  fa<3am 

Sfc.d  cfTedecoftafua,p,i.c.8i.f 

i-mjuo  nobis  rcliquit  inh^reditatcm  laborem fcilicet &  adam  quare  Dcus  tcncaripcrmific,p.i.c.9i.a 

dorem  p.i.c.ioj.a  ada&  EuaquoloquipotuerQt  velloqueceintelligerr,quin6 

^'puicusiuxtaChebron&  Arbee,p.2.c^oo.f  didicideracintcrloquctescrefc^do  velmagiftciio,p.i75.a 

ms vt  dcterra  formatus  eft ,  fic &  qui in  Chrifto  degunt  adam  &  Eua  quomodo  intelligerer lignum  dfc  fciehtfas  boni 

Npiriioc  fanvti  parcicipationemin  ciufdcm  fbeciem  ef-  &  mali,qui  vfum  mali  nefciebanc  omnino,p.i.c.75.b 

Adam 


Gloflac  Or  Jin.&  Nicolai  dcLyra 


Adam&Euaqu^modovidebant,  ficlauficrant.  Scribitur 
cnim  b  apmi  iunt  oculicorum.pofteaquam  comcdcrunt, 

Adaa^Riucii^rfimodcfueruntrcduai^.i.coI.pi.b 
Adam  an  ferpcntino  dolo  quo  mulicr,  vcl  vndc  fcduftus  eft, 

adam  prru^ci rauit  in  tftu  intcriori,  fcd  Eua  in  intcriori  & 
cxtcnori,pi.col.ioo.c  . 

adam ,  an  &  quomodo credidit  fcrpcnti  ditcnti ,  G  comcde- 
rc  bc,  &c  cos  futuros  vt  deos,  tanquam  hoc  folum  creator 
crcai.Txinirdcrct.p.i.c.io^.d 

adamquo.»  inftatuinnocemia  itudu*  fuit  necerubclccbat 
licut  pucriamcvfumrationUaooerubcfcuntdcfuanydt 
tatc.Huiusrationcmdat  Ioicph  is d.ccnsquod  Adamtum 
vixit  in  fimplicitarc  bcltiali,&c.Scd  ipTe  cxponcndo  turpi- 
terdcficit&improbatur,p.i.c.94.f  ' 
adam  fuperatus  c(t  in  triplici  tcntationc,  fcibcet  5  gula,  vana 
gloria,  &  auiricia :  &  Chriltus cifdem  iupcraui: ,  paite  i. 

c»1.94.a 
adamvttlicimtHcbrxiindiecreationtsfuxgcnuirputros, 

cura  adhuc  eflctm  paradifo  volupratis.  Doftorisautem 

holici  dicunt  conrrarium.p.i.ci  i  t.b.  &  c.i 3  i.c 

adara  &  Euacur  non  coieruntin  paradiio,cum  lbifuiilent 

nuptix  honorabiles,&  thorus  immaculatui  fine  ardore  h- 

'      bidinis,&  iineIaborcparicndi,p.i.c.77.b 

adam  &  Eua  ante  pcccatum  gcnitalibus  mcmbris  ad  procrea 

tioncm  impcrarc  potuiifcnt,  vt  noncumardore  fcmina- 

rcnt,  vcl  cum  dolorc  parci  cr,  ficut  pedibus  &  cxtcns  mcm 

bris,qux  in  quolibct  operc  fine  moleftia  vlla, &  pruritu  vo 
luptatis  habcbautJbici.3 1. 
adam  &  Eua  in  ftatu  iunoccntix  non concubuerunt,  partc  1. 

C.III.b.&C^I.C 

adam  pcccando  ppllui  t  poftcrum  multipliciter,  partc  pnma , 

c.ioi  i-a 
adam  li  no  pccca(Tct,Chriftus  homo  non  pateretur,  fcd  cum 
Sathan  Adam  mouit,in  Chriftum  Dcum  commouit ,  p.3. 

col-36.f 
adam  docuerat  filios  fuos  colerc  Dcum  per  oblationes  de  rm 

clibus,p.i.cii3.c 
adam  proptcr  mortem  Abc!  cotinuit  ab  vxore,  ncc  redut  ad 

eam  vfque ci  a Dco  f uit  reuelatum,p.i.ci24.e 
adamfcruntpoftmortcm  Abcl,vouifie  fe  vxorem  non  vltrfc 

cognitnrum,necfiliumgeneraturi;m:  fed  Deo.iubcntefre 

git  votum,&  quarcp.i.c.13  i.a 
adam  vt  Hcbrei  dicunr,  ccntum  tribus  annis  quibus  cotinuit 

fcabvxorefuaEua  propterinierfc&iuncm  Abcl-demo- 

ncs  fuccubi  iungcbanrur  ei:&  concipiebant  ab  eo  &  parie- 

bant  dcmones,&  ifti  filii  incitaucrunt  Salomonem  ad  pec 

candum,&c.p.2.c.ytj.c 
adam&  Eua  quareperlapfumtunicispcll!ccisfuntinduti,p. 

i.C43.c&c.2  2.(.&c.2  38.b 
adam  vixit  vt  rcfert  tcxtus  nongentos  triginta  annos ,  fecun- 

dum  opinionem  quorundam  millc  tiiginta  annis ,  partc  1. 

C0I.48.D 
adam  primusquomodoinquot,&  quibusdicitur  forma& 

figuraAdx  fccundi,f.Chnftifutun,p.6.c.i3.d 
adamprimusquomodo  in  quot  &  quibusdicitur  forma& 

figura  Adxfccundi,f.C.hri(tifuturi,p.6.c72.f 
adam  non  fuit  principium  Chrifti  inquantum peccator, fed 

inqaanrum  principium  hominu  in  cflc  nature,ficut  Chri- 

ftus  cft  priucipium  corum  in  c(fe  g!arix-,&cp-6.Ibid. 
adam  nonfuit  fepultus  in  locopaffionis,fcd  iuxta  Ebron,p.  j. 

col-456.d 
adamoftenditurimmunisabomni  pcccato,par.3.c.4i2.d 
adam  fuir  plenus  omni  malo,  dcliquir  cognuione  vel  volun- 

tatc,at1u,verbi  doclrina,vcl  coniuctudinc  Ibidcm. 
abadam  incccpitpcenaqiiamfuftincmus,p.3.c.478.d 
adam  &  Eua  pcccando  miferix  huic  nos  cxpofucrunt,  par.3. 

c.6i3.c.&627.a 
adara  transfudit  in  nos  omncm  posnam  quam  patimur  & 


culpam,parte  3.C.  io87-d 
Adam  rapuit  prxfumens,vt  diabolus  de  diuinitatc.  R 
volucrunt  diuinitatcm  &  perdiderunt  fejicitatc ,  p: 
col-9i9.b 
adam  qudd  voluit  efTe  fimilis  Dco,&c.p.3.ibid. 
in  Adamomnesfuimusquandopcccauit,par.3.col.io!- 
adam  fuit  fuperbus&  a  Deo  incrcparus,p.3.ci  353.3 
adam  cccidit  per  fupcrbiam  intumcicens,p.3.c.i4i7.a 
adam  ficutcraffaterraquepre  abundantia  fpinasgcrrr 
ita  prx  diuitiis  liberi  arbitrii  quafi  luxurians ,  lignurr  * 
tum  v{urpauit,p*?.ciJ33.b 
in  Ad.imomnishomotanquam  inradicc  viciatuseft:! 
nitatifubicctus,quod  prodeftcxpcriri.vtdeiectafu  • 
diiigarur obedientia,&  pereat non  rcditura miferiajj 
col.i^^o.b.Intcrl. 
adam  &Euafinonpcccaffentcuomnipofteritare,ne  1 
bo,nec  fcnettute  dcfeciffcnt ,  &  finito  feculo  in  me  1 
ftatumfcilicct  inangelicamformam,nonpermorte 
per  Deivirtutem  mutatifuiftcnt,&trans!atificut 
&  Heliasinaliamvitam,p. i.C77-b 
adx  foli,vcl  etiam  fccminx,vtrum  Deus  prxcepit .  Sc 
c?r  cnim.Prxcepit  Dominus  Adx  dicens.Non  dici 
ccpit  cis.Et  fubditur .  Ex  omni  ligno  paradiii  comc 
coincd:tc,&cp.i.c.75.b 
adx  quomodo  Dcus  locutus  eft  iftud  prxcipiendo'cui 
pei  iuamfubftantiamloquaturquiafpirituseft,&c 
ibid. 
ade  cofta  dc  qua  formata  cft  Eua,an  fuit  dc  integritat 
Adx^vel  fuitfupcrflua.Si  primum,  crgo  corpus  Ad 
fit  impeifcclumquod  nondecctconditionem  prin 
nis,&c.  Si  fecundum,  tunc  illacofta  fuiffet  monftri1 
cutfextusdigitusinmanu,&c.SoIutio,p.  i.c.8i.b.( 
adxadquidEua  inadiutonum  fuit  fa6ta?&  quid] 

myfticcdeiignctur,p.i.coI.77.c 
adx  creauit  Dcus,vt  Hebrxi  tradunt  duas  vxores ,  Ei 
licet,&  aIteram,exquadicuntmultos  filios  cflenai 
quibus  gencalogiasinfinitas  texuntfacientesinfni 
fimas  qu£ftiones,has  autem  dicit  Apoftolus  fabula:  1 
c.683-a 
ad^coftaan  fccudurarationem  quam  primisoperibt 1 
concrcauit  id  habuit,vt  fecundum  ipfam  ex  eius  cct 
minam  fien  neccffe  eifet,ac  hoc  tantum  vt  fieri  pol 
c.8i.b 
adejnensparticeps  angclicx  curie,  &  intrans  fanft 
Dei,vt  nouiffima  intelligerer,  recTlc  extafis  ad  hoc/i 
intelligitur,  vndeeuigilans  prophctico  fpiritu  cru- 
Hocnuncos,&cp.i.c.75.b 
adx  omnes  filii  dicuntur  orbis,id  eft  omncs  hominci" : 
in  eo  vnus  homo,qui  t uc fuit  in  vno  Ioco,fed  mod«  1 
fus  cft  pertotum  orbem,p.3.c.i  183.^ 
adx  cx  inobedientia  corruit  h6  in  iftos  defcCtus,p.3. 
adamoinanimalibus  nullumeft  inuentum  dignum 

rium,p.i.c.79-c 
adamas  fortior  cft  omni  cadenti  metallo,incontritus 

cibilis  perfcuerans,p.4.c.895.b 
additiodunlexeft,fcilicetdeprauans,&illucidans.D 
intellectum  lcgis  prohibetur,non  autcm  additio  d 
aut  illucidans,p.  1.01481.3 
addinoncs  fupcrpoftillam  Fr.  Nicolai  de  Lyra  fupc 
corpus  Bibliorum  Paulus  Epifcopus  Burgeo.quoi 
dxusjcompilauit,  cafqucfiliofuo  Alphonfolcgun 
ri  cxlcgitimothoroprocrcatopromunere  pateri 
mi(it,p.i.cio. 
additio  peccati  ad  peccatumfacitplurapeccata,  noi 
maiorem  grauitatcm,ficut  de  homicidio  pcrpetra 
minefobno  &  ebrio,p.5.cn82.f 
addo  prophcta  quis  &  quando  fuerit,p.4.c.2i86.f 
adepsaffec.lusnoftrosfignificai:,p.i.c.92  9.a 
adcps  in  inteftinis  pingucdo  in  carne,p.3.c.877.b 
adcps  gcncratur  ex  abudantia  nutnmenti,&cp.3-  c 

r. 


Incf 


^flaneVquorumanimalium  comedendus  fit  fecundum 
vcrem!egem,p.i.C929.a 
jipttn  uideis  modernis  vefci  Iiceat,par.i.Ibid. 
Jjnj-V  Unguinis  cfus  prohibctur duplici  rarione  fccundum 
vti  .nque"opinioncm,parrc  i.columna  93o.d.  Videetiam 
in  us  ianguis. 

w  ignificat  lxticiam  &  f  uperbiam,  a  fimilitudine  anima- 
1j0  ,qiic exadipeinflantur,p.3.c.5  37-c  • 

kp*ignificac  fapientiam,quc;  in  abfcondito  eft,ficut  adeps 
in  uftiais,p.3.c.877.b 

jhu  hecdictio,  aliquandoaccipiturin  fcripturapropoft, 
ali  lando  pro  v(que,&  Hebraic?  dicitur  od ,  &  diftingui- 
tui>crfolampunc~tuarionem,&quomodoapudeos  varia 
« t,&c.p.4.ci62o.f 

liutdi  modus  hic  erar  apud  Hebr?os.Hcc  faciattibi  Deus, 
&;;caddat.Eteftfcnfu.s,&c.p.2.c.34i.a 
tfores principum  in  regimine  reinporali  dcbcnt  effc  indu 
■^ftri  fcirequeconfuctudines&  iuraciutratum,  &terrarum 
aduasfe  cxtendit  regimenfuum,  &  conuerfationis  de- 
jc  :e(fc probatajperexpcrieiuiarnbonc  virar,parte  i.col. 

Ij]2.f 

otres  pr.rlatorum  in  regimine  fpirituali  debent  habere 
alem  induftriam  ,  &  facre  fcriptur^notitiam,  &  con- 
ut  "ationem  probatam,pcr  cxperienciam  bona:  vita»  &  e_di 
h(tionenitamili^,p.!.ci4(52.f 

liuriumcrac  faciendum  hominipropter filios  procrcan- 
tvirgi;ituincxvtroquenafcatur,p.i.c.77.c 
i»m  Deiquamuisaccipiamus,tamen  fempercftro- 
■|do«H,nequando  per  negligentiam  pcrdamusilludin 
Mlodis^.  3.C.1  ?ji,c 

Mriiimhumanunondcbemus  negligere,  Iicet  nosDeus 

in  via  morum.  Nam  inhoc homines funt  Dei adiu 

,p.i.co!.i23o.f 

■fecum  nos  vidctur  homo  vcl  angelus ,  Dcus  per  cos 

Ifecit,  qui  cos  pro  modo  eorum  bonos  fccit ,  parte  ter- 

iJ3i.b 
kJireimbccillem,charitatis  cft,  adiuuarepotentem  vellc 
S0niscft,p.3.ci3.a 

Ht  Deus  cum  qui  femendicum  &inopemreputac ,  & 
■fibidat,fcdtotumdcmifericordiaDeiexpecl:at,p.3. 

7i.a.Intcrl. 
ni  flratio rerum  &  conferuatio  poffunt duj)liciccr  accipi. 
Himodoex parrc caufa» inquarum  func  a<ftiones  Dei  in 
pi  manentes,&  fic  f  unt  idem  realiter,alio  modo  ex  parte 
ft  jus  qui  eft  in  crcatura ,  &  fic  differt  adminiftratio  a 
»  cruatione.Er  dcclaratur  hocin  artin"cialibus&  nacura 
■5,p.4.c.i535.coI-5o. 
y  ftratione  ftupedi  myftcrij  (aic  Origenes)promo'ueor, 
fitantacura  Dcoeft  innobis,  vcetiam  angelos  luos 
«aripronobis&  confutari  paciatur,parteprim3,col. 
J^.d.e 

kio  confurgit  cx  infpe&ione  rei  magna?  &infolita», 

|uJ  potefteficdupIicicer.Primomodofccundumquid  . 

^'indummodofimplicitcr,&c.p.2.c.77i.c 

w  uo  captionis  arcx  Domini  f  uit,quod  caperetur  ab  in- 

Bbns  quar  cant^  reuercntie  fuit,  quia  fi  videbatur  a  Lc- 

Ms&Deicultoribusdifcoopcrta,rnoriebantur,parte2. 

11  tiofuicin  Chrifto  ad  oftcndendum  veriratcm  huma- 
J«  itur?,p.y.c.i59.c 
lcentia  tertia  ^tas  filios  habcre  iam  potcft ,  &  compara- 

fur  ici  tertio  crearionis,&  terric_  ctati  mundi,  p.i .c.i7-b 
c  entia,etas  cft  pronior  ad  peccandum,  p.?.  c.i  347. c 
►  cntula  quam  Dauid  ad  calefacicndu  fe  cupiuit  vtrum 
c«)rporalivclmyfticaintelligendutn,&cpar.2.col.68o. 

[1***7  i.b.cd 
'•  eiis  qui  fcqucbarurChriftum  in  paffionc,dicunt  qui- 

dat  quc>d  fuir  lacobns  fraterDomint,  aliiquod  fuit  Ioan 
--uangclifta , alij  dicunt  quod  fuit ahus  luuenis  dc do- 

»0  bicomcdcrunt  pafcha,p.y.c.635.c 


ex. 

Adollam  in  tribu  Iuda  vfquc  hodie  vicas  non  paruus  ad  O- 

rientemEleutheropoleos,p.2.c.46o.d 
Adonai  hoc  nomen  Dei,Hebre;i  proferur  Ioco  nominis  tetra 

grammaton,  vbicumqiinfacrafcriptura  ponirur.  Etcft 

compofitum  apud  eofdem  ex  quatuor  litcris ,  ficut  nomen 

tetragrammaron,fciIicet,a,d,n,i,qu£quidem  literc  InHc 

br$o  fic  fyllabicantur,quod  propria  nominis  cx  eis  copofi- 

ti  pronunciatio  eft  adonay,&c.p.r.c5o6-&  fequent. 
adonai  eft  nomen  Domini  &  magn^  excellentif  &ponitur 

legiturq;  pro  nomine  tetragrammaton,  rationibus  &  con- 

gruentiisquibufdam,p.i.C533.c.&c.534.f 
adonayfignificatgeneraledominum^&quamdiffercnterpa 

tribuspraecedentibus&  Moyfioftenfum  fit,  p.i.Ibid. 
adonai  vnum  de  dccem  nominibus  Dei  apud  Hebreos,  figni 

ficans  quod  omni  creatur^  dominetur,  p.2.  ci6oj.b 
Adonibezec  ampurare;  fuerunt  fudiuitares  manuum  &  pe- 

dum,quia  tantundern  fcptuaginta  rcgibus  f  ecerar,partc  2. 

ci^i.b.c 
adonidem  quomodo  mulieres  coIebanr,&  depcrditum  &  in- 

uifam  plangebant,pcr  quem  idololatria  &  voluptasde- 

monftratus,p.4.  col.i  142  .c 
adoptio  filiorum  Dei  fbla  charitate acquirirur,p.y.  c.i  204^ 
adorabis  folum, dommu m  Deum  tuum ,  non  eft  in  prgcepto 

dictum  ficut  duftum  cft,&  illi  foli  feruies.Talis  enim  ferui- 

tusfolideodcbetur ,  qu^Gr^eelatreofisdicicur  ,partei. 

col.275.d 
adorare&coIerequomododifTerant,p.i,C986.c 
adoratio  quibus  fignis  exteriorib.  fieri  folita  fit,&  an  &  quo- 

modo  liceat  quofdam  adtus  exteriores  adorarionis  perfo- 

nis  cxcellentibus  offerrc3p.2.ci  63  i.a.b.c&  1632.  d.e.f 
adoratioquomodo&qualisdeferridebetcreaturisexcellen 

tibus,p.2.ci63i.a 
adoratiolicet  confiftat  principaliter  in  a&u  intcriori  mentis 

deum reuerentis, habet tamen  ex  confequenti aliquem  a« 

•fium ,  lcu  aliquod obfequium  exterius,&cparte  fccunda, 

c.i63i.a.b 
adoratioquxeftpergenuumflexum,vtrumfitfoIideoexhi- 

bcnda.Arguitur  pro  &contra,cum  refponfione  &  folutio- 

nibus  argumencorum,p.2.ci63  i.b.c.d 
adorant  falfo  Chriftum  quicum  credunrded  pcruerfis  aifti- 

bus  defpiciunr,p.y.c.454.f 
adoratio  conuenit  corpori  Chrifti ,  non  tamen  illa  qu?  latria 

cftjfed  illa  qu<j  dulia  digniorem,fcilicer  hyperduha .  Terra 

h<^c  fine  impietate  a  vcrbo  dci  affumpra  adoratur,quia  ne- 

mo  carnem  eiusdigne  maducat,nifi  prius  adorer ,  fed  non 

terram  intuetur  qui  adorat.fed  illu  potius,cuius  fcabcllum 

eft  per  quem  adorat,p.3.ci  197.C 
adorationis  locus  diuerfusfuir  incer  Samatitanos  &  Iud^os , 

&  a!ia  aliaque  ratio  huius  affignatur  a  docfioribus,  p.5.  col. 

io^o.f 
adorantfgculi  dignitatcm  per  adulationem,  fatrap<|,  confi- 

liarij  iudiccs,  duccs,tyranni,opcimatcs .  Ec  de hoc  figura. 

p.4.c.2542.f 
adoraffe  nonlcgitur Mbyfcs ,  illamang^licamvifionem vi- 

dendo  in  rubo,&  verba  dei  audicndo,&  quarc,parte  i.cbl. 

5o6.&feq. 
adorationumdiffercnria,p.2.C40.e 
adorarioncm  a&iuam  ad deum , an  quis  ex  nimia humilitate 

poffi inrermicrere.p.i.ibidem.  • 
adquififfequomododicirurdcuspopulum  fmim,cumfitcrca 

tor  omnium,qucfuacffedub:uinnoneft.   Vidcrur  enim 

vnufquilque  iliud  acquirercquod  nonfuit  fnum,  partc  1. 

C.673.C 
adremmon  vrbs  crt  iuxra  Iezrael ,  quf  Maximinnopolis  ho- 

die  vocacor,in  campo  Mageddon ,  in  quo  Iofias  rex  uiftus 

a  Pharapne  Ncchao  vulorci  atus  cft,p_4.c.2 1  jR.d 
adrianns  Impcrator  poft  dcftrudtionem  ciuitatis  &  ternnli 

Ieruialem  fecit  poni  ftaruam  fuam  in  loco  tcmpli ,  vbi  fte- 

tcratarca,p4.ci620.d 
AdrianusclcCiusImpcrator,  IerufaledeftnnftapcrX;tum& 

Vcfpafianum 


GloiTae  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra 


Vcrpafinmim  rc  xdificauit,  proh  bens  ludxos habitare  in 
ca,fcdChriftianispcrmifit,p.4.c.467.c      .  .-  '  ... 
Adrianus  Papa  condemnauit  hxrcfim  cxerratium  imagtnes 
Chrifli  &c  fanctorum,qux  hbri  funtrufticorum,  partefex. 

t.l,Cl62I.C  .  . 

Ad.K-napupillus&  viduaquinon  feminaueruntquiaoliuas 
&  vineas  non plantaucrunt  paupcrcs  funt  Ecclcfix, qui fi- 
dcm  qmdcmhabcnt  led  nondum  fidci  congtua  opera  iu- 
ftrixfccerunt,p.i.ci6io.c 

aducnapro  quo  accipitur  io  facra  fcriptura ,  parte  iexta,  col. 

1 3  ly.a 

aducnx  qui  crant  apud  Cypnos  &  Capadoces  quondam  tfa 

bitarentin  Paldtma,p.4C.869.b 
adrai  vbi  interfcdus  eftOgrcxBafannuccft  Adarainiignis 

ciuitasArabix24.1apideabO!di a,p  2  cpo.f 
aducnas &  percgrinos  in  hoc  mundo  qui  fe iud.canr ,  &  a  vi- 

ciisfcfcparant^ternam  mercnturbcnedictouem,parte  i. 

col.ij27.a 
aducntum  tuumkciasdiligi  ,rarius  venicndo,&meliuseft 

cft  quacn  vcl  vna  vicc  tandiu  cum  proximo  manere,  vcl  to 

ticnsadilIumvcnirc,vttaftidiar,p.5.co|.i7i2.f 
aducnius  Chrifti  ncccffarius  fqit  ad  ilhiminandum  homines 

incognitionc  diuinorum  fecundmn  quodChriftusdixe- 

rac.Ego  inhocnarusfum,&c.p.jc.i026.f 
per  AduenrumChriftidiabohiscadic>&h6moapcccato& 

a  morrc  ai)l«>hiitur,p.3.C5  5  J.b 
adncntus  Chrifti  dicicur  confilium.  Et  quare,  parte  ^.colum. 

5  21.0.  Intcil.  , 

aducntus  Chrifti  compIeuit,quod  Deuspcr  prophetaspro- 

mitit,p.;.c.8i2.e 
aducntum  Chrifti  priorcs  iufti  petebant,  parte  tcrtia,  colum. 

'     1 334-c    . 

aducn.;.sChriftidicirurdiesDomini,qucm  fccitDominus, 

&idcodecocxulrandum&la.,tandum,p.3.c.i336.e 
aducntum  primumanriquiiuftiexpeclauerunt ,  nos  fccun- 

dum,pro  quo  &  ilh  &  nos  mandata  diligimus,  &c.  parte  3. 

col.i4o8.e 
aducntum  Chrifti  quantu  antiqui  dcfidcrabanr,  p.3.  0.903.3 
aducntus  Chrifti  fuit  promiffus  infi3  cetrum  tempus  pcr  heb 

domadas,p.3  .c.2 1  i.b.  Itera  p.4-c  16  io.f 
aducntuspnmus&  feciindusdicitiirexpe&atio,p.3.c703.b 
aduentusChriftiapudHebreos  habebarurpro  maximo  fe- 

creto ,  a.  quod denorandum  fcptuaginta  interpretes  tran- 

ftulerunt  lllud  Ifaix  9.  Vocabjtur  nomcn  cius  magni  con- 

fihi  AngcIus,&cp.4.ci6o8.f 
aducntum  Chnfti  primum  imer  alios  prophetas,probat  effi- 

cacius  Danielis  rcuclario  pcr  angclum  fa£ta.ad coufutan- 

dam  Hcbreorum  perfidiam,&c  P.4.C.162 1.  a.b.c.d.e 
aducntus  Chntti  dupIcx.Primus  occuItus.Sccundus  manife- 

ftus, P.3.C.462 .c.  Sccundus ctiam dicituroccultus,quia  dc 

co  ncmo  fcit,col.jo4.f 
aducntus  Chrifti  duplcx ,  ad  iudicium  f.  qui  futurus  cft  &  in 

mundum,qui  prereriit,p.3.c.23  i.g  Iccmp.5.  c.igi.l 
aducntus  vterquc  Chrifti  propnum  habct  pixconcm,  par.5. 

col.1038. 
aduentus  Chrifti  fecundus  crit  in  ignc.  Et  quarc,  p.5.  Sj-jo.a. 
in  Adiicntupnmofietiudiciumdiii.reuonis^ledin  .ducntu 

fecundo  rtet  iudicium  diicuflionis ,  quomodo  &  qualicer, 

P.4.C.21 96. f 
aducntusChrifti.Vnus  in  humilitate  in  cat ne ,  &  myftice  in 

fcripruris  vmbra  dicitur,&  quarc,  Alius  fpcratur  in  gloria, 

p.2.c.6i..i 
aduentus  Ciiriftiduo  funt.Primo  cnim  vcnit  &  pailuseft. 

Sccundo  in  gloria  vcnturus  cft,par.i.c  1 gi  o.d 
aducntus  Chrilti  piimusfuicininfirmicace,  fccundus  cric  in 

virtutc,p.5.c.75.b 
antc  aducntum  Chrifti  fancti  dcfccndcrunt  in  Infernum,  fed 

non  in  4nteriorem,p.3.c  1 3 1 6.e 
aducntus  Mcffix  fecundum  Hebreos  quarc  rardatur,&  quo- 

modo  accclcrarctur  quod  ftatim  venuct  filius  Dauid  ldeft 


F 


Chriftus,p:6.ci40.c 

Aducntus  Chrifti ad  iudicium  no cft  f uturus  immedia> 

45.  diescomputandos  amorte  Antichriftijpartcq 

C.1771.C 

aduentum  Chriftiad  iudicium  prxccdet  ignisconfla* 

nis,purgans  cclum  aereum  &  tcrram,&c.  P.4.C.429. 

aduerfa  pacielc&os  Dci  proxcerna  falutcin  prxfeoci 

,  quum  &  frcqucns  cft,p.6.c  1338^ 
aducrfis  cum  animus  non  mouetur.  Dcus perfcfte dil 

fcd  fpe  in  charitatc  magis  acccnditurjp.j.ci  317^ 
in  Aducrfis  animiturbatur.aliquando  vclit  nolit,c 

tunc  fit  remcdiunrup.3.ci5t)3.b 
aduerfarius  noftcr  comparatur  Vchemoth ,  &  etiam 

rhan  draconi,&  tcrtio  aui  in  pct  dicionis  fua:  illufio 

c.39i.b 
aducrfani  cum  filiis  Ifracl  in  tcrra  promiffionis  mulci  1 

fcrunt,triplici  dc  caula,p.2.c.84.c 
adue;  farii  Salomonis  principalucr  fuerut  ires.  Scilice 

Idumxus,Kazon  &  Ieroboam,p.2.c78i.a 
adiierfariorumquatuorgencia  iunt,p.3.ci368.d.e 
aduerfaiiorumfcmitafludibuscoaiparatur.  Etquatt 

col.289-b 
aducrliras  Iob  duplex fuit fcilicet,  in  bonorum  tcmp 

amiffione,&propriicorrioiis  pcrcuffiune,p.3.c  i< 
aduerfius  non  dciccit  Iobabhabitu,nccabactuia 

cum  aduerfitatem  iuitinuent  paticntcr,p-3.  c. 
aducrfitas  nulla  dcbetexcludereiuitum  ab  vuitaccfi 

p.3.c.6io.e 
aducrfir  as.  V  ide  in  Ti  ibulatio. 
aduerfiratem  Deus  quandoquc  prxuidet,vt  flagellati 

accclcrent,p.3.c.5  29  a.f.Intcrl. 
aduerfiratespatientiam  probant,p.2.ci544.f 
aducrfitates  huius  mundi  non  infcrri alicui  nifi  propt 

prxterita,&  profpcritates  prouenire  non  niii  prop 

cedcntia  merita  ,  oftendere  vult  Iob  cifc  erroncun 

col.3  b  ' 
aduerfirates  prxfentis  vitx  nonfunt  nifipcenapccc 

quodpatetperiapicntisfenten  lamvcKxpencnn  \ 

c.272.a 
aducrfitatumtribulacionc  quifrangitur,aquofa:tu  4 

nimccontemplatur,p.3.col,32  8.d 
aduerfitatibus  afthfti  Dcum  inuocemus,p.4.ci88.c 
aduleturneceifeeft  pafcenti  fe,quiodiodeditus,frdc 

ad  alienam  menfam  conuenir,p.6.c.68o.e 
adulatiumlingux  alligant  animasin  peccatis .  Dc' 

ea  faccre,in  quibus  nonfolum  non  metuicur  rcpttl  11 

fed  etiam  auditur  laudator,p.3.c.500.f 
adulantium  linguar  terrenoi  u  mentcs,  aliqua  bon: 

tcs,immodcratius  laudando  corrumpunc ,  &  iigtu  i 

perlocuitas,p.i.c.576.d 
adulatoreitgehennadignus,p.4.c.727.c 
adulator  pefiimus  cft  qui  peccacum  attribuit  virtuti 

cidium  probitati,p.4.c.728.f 
adulatons  lmgua  plus  nocet  qudm  manus  perfcc 
adulatorcs  pclfimi  f  unt  qui  aflerut  exceflum  in  fan 

tatuns,pompis,&  cxpcniis,&  amicis  carnalibn 

dum&  meritum  fuum  promouendis,&decerefh»i 

Iatorutn ,  &  hoc  ccdere  ad  ccclcfia:  reucrcntiam  .lh 

rem,p.4.c.964.f 
adulaturcs  u  l:iu eflcfoliciti explorare Iocum & tept 

c«iuiinudulatiorccipiacurefficacius,p.3.  C.1721.C 
adulatorcs  rcgum  &  poccntum  raciunc  eos  vicus  inf 

relinquci c  cimoi  cni  diuinu,& pt xdicatorcs  vent: 

temnere,  &  vfquc  ad  morcem  ahquando  pericqu 

hocrigu;a,p.:.c.693.c 
adulacores  &  adulationibus  eorum  adquicfccntcs,  t 

fccu  trahuntad  infcrnifupplicia,p.2.c.i  219.^  1 
Adulatorcs  &  detradores  quantu  funtpenculoli  pri 

ofteditur  in  Damd  tj,  veibisSibf  adulatoiiscvi-c 

itacaptus&inuolutusfuit,quodhc;reditaieDom 

co 


Ind 


cr  ccflit  in  abfentla  &cquem  tamen  debuiffet  fufpendiffe 
p!pterfalfamaccufationemDomini(u!.p.2.c.637.c 
|ol  ores &  maligni  relatores  fignantur per  Doech,qui  bo- 
J  i  faclum  innocentis,Sauli  retulit  in  malum,  par.  2.fol. 

jdiil  oresquandoucrbaloquentium  fauorib.extollunr,her 

bji  locufte.  comedunr.p.  i.c.y76.d 
dul  orum  linguelocuftiscomparantur.p.i.c.i44.e. 
julores  magnatib.adulantur,vt'dclitiis  vtantur.  Et  de  hoc 

(jira,quot&qui  funt,p.4.c  1543.8 
dJorib.quireuelationib.fuiscxcitantaliquem  porentem 

ac-erfequendum  innocentem  rcfpondendo  eis  dici  potefl: 

p  musQ2Jdgloriaris,&cp.j.c.8o^.c 
tdul  ioquid  eft,p.6.c.i  3  ij.a. 

Sio  quoraodo  fit  fpernenda,exemplu  notaDiogenis  phi 

lo,'phi,qui  adulaiorem  vi  bano  confudit  refponfo.p.j.co. 

jkc 
dul  io  femper  comes  cft  voracib.(alias  vojracitatib.)  &  om- 

fli.ma!is,p.3.c.527.a.lnterl. 
dul  rat  fpiritualiter,fiue  adulteriu  fpiritualc  facit,  qui  legis 

di;mara  corumpit.Adulterat  mulierem  vin,qui  corumpit 

cciciiamChrifti  p.i.cio83.b 
dul  r nimis  fortiter  trahitur a  voluptate,  & fic  rctrahitur a 

C i timore,eo  quod  no  confiderac ,  quod  Deus  ipfum  vi- 

duadpunicndum,p.3.c.2o87.d 

du:r  vcladultcra  inlcgenon  poterantdicerc  .  Peniten- 

tiupetimus&  veniam  deprecamur,  morinecefTeeratin 

c.n!nib.lingul;Sjquib.eratp^namortisafcripta,p.i.  colu. 

1  l4.d 

bidinofus  quafi  equus  &  muluslafciuiendodifcurrit 

p  latam  &fpaciofamviamJque>ducitadmortem,p.3.co. 

dui.T  primus  in  terra  quis  fuerit.p  1  .c  1 2 1  .c 

du!  r (i  quis  fidelis  inueniacur  &  decollatur,  vidctur  no  am 

p  is  puniendus,ne  bis  inidipfum  iudicctur,&cp.4.colum. 

i^.a.b 

I  vxorisproprieamatorardentior.p.4.ci2i3.b 
adi/rinonfc  putentno&istenebrisvelparietum  obregi.p. 
..•aj.ji^c. 

cladultereinlegeeratp^namortisadfcripta.Apud 
Cnftianos  vero  non  cft  pra*ceptum,vt  corporahter  punia 
n  ,nec  potcftas  data  cft  Epifcopis  pr^fenti  mortc  damna- 
rquam  habcbant  presby  teri  in  lege.  parte.  i.columna 
i«:3.d 
■w  quando  ferro  in  Icgt?  puniti  &  quaado  non  p.  1  .colu. 
Jl'4-c 

diera  fit,qu?libet  perfona  Chrifto  per  fidem  defponfata , 
\  peccatummortale,p.5.cii53.c 
ieradiciturmulier,  quademenfufcipiti  abalioquama 
pprioviro.p.6.c«372.f. 

lurafiavirorclinquatur&repudiatur  hoc  fit  quantum 
aoohabkationem  &debiti  redditionem.Non  autc  quan- 
't  1  ad  vinculum  quod  non  foluitur  nifi  per  moi  tem,p.i.c. 

j|t>.EtC2I.f.h. 

Bram,& non  adultcrum  quarc  adduxci  unt  ad  Iefum,cu 
a<  lter  fecundum  legem  eadem  pema  ple&endus  efler.p.5. 

cio.f. 

iim  filios non  fuifle  eiectos,fed  ipfas  adulteras  tantii 
ftpore  Eiure_  quomodo  jntelligendum  fit.partc  2.colum. 
i;..c 

^iiumetiamapudgentescrimcnfuifre&  fupplicio  di- 
g5im,p.i.c.i92.d 

ul  rium quare Icx  Moyfi  mortcpuniri  iubct,  &  non  cuan- 
um-p.i-c.1084.de 

"1  rium  in  viro  &  in  feminae;  qualitcr  damnatur.p.  3.C0IU. 

].e 

Ruliiumquarc&  vndecommittitur.p.3.ci63  2.e 

m  corporalc  malum  eft/pirituale  pcius ,  HoC  carni, 
llfpirituicontumcliamfacit,Hochomini,illudDeo,p. 
*•  io8o.d 


ex. 

adulteriummultograuiuseftfurto.Etquare,parte3.column. 
163 1 .  b 

adulterii  fufpe&am  &in  ftupro  non  deprehcnfam  iubet  lex  ad 
duci  ad  Sacerdotcm,quia  Iuda?orum  animum  cctdis  plenii 
effe  cognofcebat  Dominus.p.i.ci^.b 

adultcriifru&us  homicidiumafficitur.p.2.C575.c. 

adulterii  turpitudo  eft  quando  adultera  in  eodcm  Iecto  reci- 
pit  adulterum  cum  marito.p4.c.745.c. 

adulteri  prohibitio ,  qua  ratione  in  iteratione  praeceptorum 
decalogi  Leui.  1 9.facta,omittitur , cum  tamen cctera  pene 
omnia  ibi  repetantur,p.i.c.ro8o.d 

adulterii  fufpicio  quomodo  in  Iege  preceptafuit  puniri,&  exa 
minari.p.i.c.  12  96.6 

De  adulterio  pot  accufari  mulier  dupliciter.Vno  modo  poft- 
quam  dufta  eft  in  vxorem.alio  modo  ante,tamen  poft  af  fi- 
dationem.Et  poft  contradtum  matrimonium ,  potcft  accu- 
faridupliciter.Vnomodoquiaavironon  inuenta  eftvir- 
go  alio  modo  licet  fit  virgo  inuenta,poftea  tamen  adultera 
taeft,p.i.ci590.f 

aduocatum  habemus  qui  interpellat  pro  nobis.multo  prejftan 
tiorem  Moyfe,qui  tamen  pro  populo  exauditus  eft.Et  for- 
taife  propterea  Moyfes  fcnbiturpriori  populo  veniam  im 
petrafle,vtmultomagisconfidamus,  quod  aduocatusno- 
fter  Ieius  veniam  impetrabitapatre.p.i.ci 077.3 

aduocati  in  delitiis  carnis  immunde  viuentes,&  fua  Ioquacita 
te  prolongando  caufas,mundum  inquietant  multipliciter, 
&  exemplo  f  uo  immundicie;  multos  fedant,&  fignificantur 
perranas.p.i.c.553.f 

aduocatidolofi,&  dottores  vanegloriofi,  ad  fubuerfionem 
veritatis  conantes magnis  fumptib.&  laborib-in  fpeculabi 
lib.vel  agibilib.comparantur  Iude;is.p.5.c.87.b 

aduocati  fubuertentes  veritatem  iuftiti£,iimiliter  &  doclores 
fubuertentes  veritatem  do&rinj  per  ingenii  perfpicacitate 
&  eloquii  viuacitatem(que_  funt  dona  naturalia)  fignifican 
tur  per  exercitum  anime  bcllicum,    parte  quarta  columna 

I278.f 

aedificatio  qua?  non  edificatur  fuper  petram  verbi  Dei ,  fed  fu 

perarenamfeffodituratquedeftruitur,p.4.c.583.f 
aegyptius  quamque  cubitorum.p.4.cio65.b 
aegyptiiinhyemevelagunr.p.i.c.568. 
aegyptii  prcjter  omnes  videbanturfapiedtes,parte  2.columna 

700.d 
aegyptii  in  fuis  facris  choros  ducerc,&  ludere  folebanr.  folen 

nemqueerantinomnigenerefornicationcm.p.2.columna 

66o.f 
acgyptn  nube  interpofita  quomodopopulum  Ifraelem  prctce 

denttm  viderint.p.i.c.6i7.b 
aegyptiorum  vafaaureacuraufcrri  volueritDeusab  Ifraeli- 

us.p.i.c.579.b. &580  d 
aegyptiorum  iupcrbia  a  ranis  &  mufcis  donu!a,p.  i.columna 

556"&575-c 
aegyptiorum  Deos  Ifaias  vocat  quadrupedes.p.4.c.277.b 
aegyptiorum.primogenitacur  nodeinterempta.p.i.c.545.a 
acgyptiis  ctiam  idololatns peperic deus,p.i.c.569.  c 
aegyptiis  cur  grandines  &  cejteras  plagas  infiixcric  Deo$  p.i.c 

566. c.f 
aegyptiosvocatIfaiasmendaccs,p.4.c.278.e 
aegyptus  curdomus  feruitutis  vocata,p.i.c.6o3.b. 
acgyptum  voluic  Dominus cffe  fub  Romanorum  Imperio.  p. 

4.C202.d 

aegypciaci  rcgni  ccpic  abrogatio  ab  aduenta  faluatoris.  p.4-c. 

i97.a 
aenigmata  eorum  quae generi  Abraham  erant  vcntura,  p.i .c 

210. e 
aer  in  fumo  ram  tenuis  effe  dicitur  vt  neque  niibib.obumbrc 

tur,nec  vcnto  turbetur,nec  aucs  fuftineat ,  nec  homines  fi 

qui  forte  afcenderint,crafIiori  fpiritu  alat,ficut  aer  iftc,  p.  1 . 

c.24.d 
aer  in  fcriptura  vocatur  ca?lum,vnde  aicunturvolucres  c?li  vo 

litantpcr  aerem,p.3.ci268.f 

aer 


GlolTac  Orcf  in.  &  Nic  olai  de  Ly  ra 


Aerifteinfcrnus  eft  quantumad  celfuudincm  cxli.  Et  quan- 

tuma,i<:iufdemacrisalcicudinem  tcrrainiernus  intelhgi 

&prufandum  potcft,p.j.ci96.d  ... 

acr  fupcrio;  &  infcrior,cuius  difpofitionis  fit  vterque,  &  quid 

contincat,p.i.c.24-d 
acr  qni  cft  clemcntum  an  prxtermifls  fit  a  Moyfc  in  cnumcra 

:icfactorumaDeo,p.i.c.2  3.b 
acris  caligioofa  loci  tcneic  dxmones  permifli  su  t,  qui  eis  qua 

ficnccrfitvfi.adtcmpusiudicii.p.i.c.24  d 
acris  crcatio  fcu  tormatio  defcr  ibicur,&de  cius  quahtatcquo 

modo ctiam  cxli.acrij  in  diluuio  pcriiflc  tcguntur,  &  quo- 

modo  hoc  intclligendum  ficp.i.c.2  j.a.b 
acris  cx  elcroento,duo  fcnlus  atumalib.dantur.olf  atus  vapori 

busguftus  cxplorandis  liquorib.p.  i.c.24-d 
acrcm  conflamus  dum  ab  excra,intus  trahimus,&  ab  intus  ex- 

trarcddimus.p.?  c.69-b 
acrcm nunquam  nominauit  Moyfes  m  toto proceflu  led  die 

rum  ctiam  in  loco  vbi  fuiflct  congruum  noTBinari  acrem,& 

quarcp.i.c-4j.c  _ '. 

aftcctio  intclligitur  per  pedcm  eo  quod  anima  proccdit  affecti 

bus,ticut  corpuspedib  p.i.ci688.f 
affectio  fpirituahs,affc!&ioni  carnali  eft  prxponenda  fcmper, 

p.j.c.43g 
affcctio  ficut  cft  interminis,itainoperib.  &  meditarioneDei 

eft  intci  ionqucdam  arfcctio,cum  in  crcaturis  qu^ritur  crea 
tor,&  inucnitur,nufquam  difplicens,fed  vndiquc  placcns, 

p.j.c.ioo^.b 
affectio  fuperbacft  per  quo  itur  a Deo.p.j.c.o^.a.  Interl. 
aflectioncm  naturalem  crga  fobolcm  conculcare  dxmoniacu 

cftp.i.cij^j.a 
affjctioncs hominis qux  funt,&  qux dei  p.j.c.ioo^.b 
affeCtionestrcs  corporis.In  ftupore non  dolec  corpus.  In  im- 

mortalitate  fimilitcr.Sanitas ii  molcftatur  dolore  m  habct, 

p.3.c.83J.a. 
affect'oncs  animc  trcs,prouida  cautcla,ftulta  arrogantia  glo. 

ria  fecura.Stulta  arrogantia  fimilis  eft  ftupori,quando  quis 

dcfcprxfumensnectimet,ncccauet,p.3.c.835r.a 
affectionescorporcxLcuitici  ij.quidfignificet,  p.i.co!umna 

101  j.a 
affcdlionesanimi  Abraham,p.i.c-274.b 
affcctionescogitationes,locutionefq;peccatorum  non  latent 

Deum  quia  fpiritus  eius  vbique  pcr  eiTcntiam»&  pcr  prefen 

tiameit,p.3.c.i887.c 
affectus  nos  multa  cogita  facere,&  dum  corporum  propinqui 

tates  refpicimus,corporis  &  animx  crcatorem  offcndimus 

p.  l.cioS^.a 
affcftustrahitintclleflumadinfcriorafapientix,p.  3.  colum. 
i9o8.f 
affcctusrationalisbencordinatur,eigafiiperioresperreuercn 

tiamergapaupcrespermifcricordiam,crgaomncs  per  in- 

noccntiam,p.  i.ci  065. c 
affcclus  Dci  patris  ad  filium,fcilicct amoris, etiam fecundnm 

himaniracem  non  vcnit  ex  paflionc,tcd  magis  preccffic,fed 

aliquis  amoriscffectus  fcquutus  eft,fcihcetglonricatiocor 

poris  Chniti  in  eius rcfurrectione,  parte  quinta  columna 

1 190. f 
affectus  malus  merito  punitur  ctiam  cui  non  fucccdit  cflcctus 

p.i.c  181. c 
affcctumpiumDeusmagisrcipicit,quam  quantitatem  rciex 

hibitx  p.5.coI.2o8.c.ltem  P.6.C0I.41 8.f 
affcctumquadriiplicemquihbctdcbettoncipcrede  bonis  a- 

mici.PrimuscItuffedtusfiducix.Secunduseftaffectusglo- 

riationis.Tcitiuscftafflitusconfolationis,qiiartuscfteflc 

ctus  cxubcrantis  gaudii  p-6.coI.41  ;.c 

afi  ctuum  promotio*c  fit  aicenfus  de  virtutc  in  uirturem ,  v- 

bichantasmouctpedcm,paitctcrtia,  columna  1417.3.^ 
I4t8.d.c 

affcraffcr  clamant  ccclcfiafticorum  amor  in^rdinatus  pro- 
prixcxccllcntia?,&  inordinatus  zelus  carnalis  parcntclx  . 
£t  non  folum  daraant.  Affcr  arfcr,kd  aufer,aufer,tolle  vi , 


tollcfraude,  p.i.col.88^.f 
affiimatio  aliquando  ponitur  pro  neqationc  Sicur  ctim 
tut  alicui  malc  pctcnti  ironicc.Hgo  faciam  quodpctis 

COl.229.b 

Qu.idquidaffIigit,gladiusfoIctdici.p.4.col.2  5.b 
aftligcrcqui  fcnonpotcft  continuc,cincrcm  vr  pancm 
ducarcpotumcumflctutcmpcrarc,&  his  fimilii,fer 
fumacpntcmplandum  Deum,lcgis  ftudium  poeni 
oftlrat.totam  mcntcm  fuamcoslefti  conucrfat:oni  c 
crans,tcrrcnapleniffimcdeuitans ,  vndefpcratur  rc 
pcccatorum,iu(kficatio  ,p.i.c.943-a 
affrictiocumtantanosdepiimit,ut  nullius  rei  conlol, 
relpirare animus  poflit,non  iam  fbgcllis folummod* 
mur,fcdcciamcingimur,quiatribu!ationu  vcrbcrcc 
ni  partccircundainur,p.3.col.2  04.d 
Aflhctio  mcnris  &  corpons  magis apparct  inoculis,qi 

aliis  partibus,p-  3  .c  1 036.6 
affhctioin  prxfcnti  non  fcmper  eft  punicio  pcccat< 
tcncario  aIiquando,ob  cumulum  meritoi um  &  prxiu 
p.3.col.io2.d.e 
aftlictioIudxorumperRomanos^fuitquxdam  figurai 
cii  fiiiali>,propcer  quod  quxfierut  apoftoli  dc  repor. 
quc  fciliccc  de  deftructionc  ciuitatis  &  tcmpli 
tului  iudicii,p.  .C0I.259.C 
affiictionis  populi  1  fi ael  in  Aegvpto ,  duplcx  caufa  fui 
fuicmucacioregn,&c  Aha.aufa  fuit,inuidia . 
contra rihos  Iira. l,&c&  qux fuit caufa muidix ,  p.  I 
477.C 
affiidtiones  qui  fcrunc  pacicnti  animo  no  folum  mulca  k 
tadclent.fed  vtnonparuamapud  Dcum  riduciajn  i 
quendiliberratcm  obcinenr,  p.2.col.6i3-c 
afflictionibus  emditur  Chriftianus.parte  tcrcia,colum  1 

Imerl. 
aftlnitus  potefthaberc  r  emcdium  dupliciter,partetcrt 

205.C 
Afli(5tu.squandotaccndocc!ataffliclionemfuamint 
gis  affhgitur,qnam  fi  cxtcrius  apcriat  loquendo 
1 3o.ef.&  i6:.f 
afthausconfulacur  ex  fignis  uerx  compaflionis ,  fi. 
g;  aue  pondus,ex  comportantibus  alleuiatur,  p«3.c  11 
44.f 
affh(5ti  cordis  proprinm  cft,utin  omnc  quod  app> 
neri,curitavelnonitaiic,  diuinis  fibi  uocibus  rcljn 
Vf'hc,vtDeumde  cunda  reruiii  concroucrfia  conl|i 
refponfioniseius  cognitarationeconquiefcat, ; 
309.^. 
afft  c-tio  dans  afflictionem  iniufte,per  qucm  fignificei  > 

quxciuspoena.p.2.c.6i4.f 
affiidi cum  f umus,nec rempus, ncc modum  prxfo 
mino  debemusjt  ed  magis  arbitrio  cius  cuCta  r< 
p.2.coli576.e 
affiicti  dicuntureffeincarcere  fccundum  communc  u 

loqucn.i,p.3.cio8.t 
afflkiiadxmonib.pei  melodiamfeuperaliqua  a! 
pofluncaffhctionemlcuiusterrc&hocduphcu 
81.  a 
afflictifolentaliisafflictiscompati,p.4.c.i77.c 
aftuctorum  moseft  de  fua  affhctione  ioqui  pcr  modu 

lcp.3.cio8.f 
aflliCtos,noncognofcuntviciaa  quib.rcprobatarefili  m 

lccos  noueranc,id  eftpenecrabancp.^.c^o.e 
affrica  in  Aphrica. 

agag  regcm  cur  occidit  propheca,p.2  .c.41 3-b 
agar  ancillc;  Sar^  vnde  &  a  quo  fuerit  propagatap.i.< 

2  2  0.f 

agar  vt  dicunt  Hcbrxi  fuit  filia  rcgis  Aegypthncc  ifii 
fonum  rationi,&c.p.  r.c:2  2o.e 

agar  an  in  fuga  fuerit  paffa  aborfum  in  pc  d  contcn 
nainx  f  ux,&  lupbi  rcccifus  a  domina,  &c  &  an  m 
reuiuificatujiccusin  vtcroextinctus.p.i.c.22o.c 


ri! 
ici 


K 


Index. 

irq,  modoimpofuit  inhumerispucrum  ram  grandem  , 
.rm;[cm,fcihcetquandoexpeIlitur,&c.pane  i.columna 


Ifffl 

3r5qtimodopucrumannorumampliusxv.fubarborepro 

\eeiv  i.col.2j9.e 

jrvi  fleangelum&quomodo,dtuerfismodis  exponitur, 

p.i.c  .Jio.e 

ir foum  extindum  in  poenam  contcmptus  domina?  fua» 

vjuj|aumveccpitutd;cuntHebrari,&cEtpropter  ratio 

nerr;aius  miraculi  puer  praenominatus  cil  ab  angelo  ante 

ouai  natus  eifet.p.  i.col.2  20.d.e.t 

Bjiebrxi  fufpicantur,mutato  nomineeft  Cethura,quc 

Saraiortua  de  concubina  tranfierat  in  uxorem.Et  quare. 

5,1,  >t.292.b 

irmer  Ifmaelis fuit  uxor  Abrahre,& etiam Sara  :  Ccc\ qa 
itaiitprincipa!is.SarafciIicet,rerinuitipfanomen  libe- 
^alianomenancillx3p.6.col.yoy.c 

I  np.i.col.574.c 

rcnai)  Aizar  ancilla  didi  urityfednomine  libera»  uelaue 

Eijnominiamancille-.&dicunturnuncSaraccni.  pa.4. 

Stcol.877-b 

jui&Saracenidicuntur,Mahumero  ducc  Aegypru 

[■  tliiopiam  cceperunt  circa  finem  imperii  Herachj. Si- 

TnlrrHommarus  diiupulns  Mahumeti  Damafcum  &  re 

ni  Phenicis&IerufalemtotamqueSyriam  &  Anrio 

>mprehendit,p.6.coI.20j.c 
tabitabant tantum  in  tentorijs,& ideo  melius potc- 
•an  ruftodire  oues  portando  habitacula  fua  de  locoad  lo 
jjWjdinueniendumpafcua.p.  2.coi.i  1 25.C 
Imparre3.colum.1822.fV1deetia.rn  in  Mahumet  & 

Saracenus. 
■Kteal*qui  volunt,fed  eisinfirmis,  aliqua  in  prrrfenti, 
jbiiunt,&dumhr£cduti  metuunc,Deuen  offcndunt ;  & 
I  tquitiment  pruinam,&c.p.$.coI.97.b 
rfiiat  laborem  pofitum  in  exercirio  vit.t  adiue,  &  ope- 
nifericordia?,m  r^gimine  ccciefi?,p.2.col.247.c. 
jETjindusdicitur.Ageretiam;non  rcrra»  foInm,fcd  corda 
ijor  na^quem  angeh  exccperunt  cxcoicndum,partc  l.col. 
129  b 

crnnduseftquoChriftusegrcffuseft.p.i.eol.  288.3 
irecmptiofecundtimlegemtaxabaturfecundum  quan- 
rita  mfemcntis  qua  feminabatur,&cet.  parte  i.columna 

Ut.C 

«rl!econfecrat&  rcdimir,qui  conuerfationem  fuaialij 
fitrnandam  permifitded  eo  iiiuanrc  proucdus,  inrciic- 
* proprium  addit,vt  feipfum  regerc  poifit.parte  1  .col. 
1 .0 

c  uidemusq.uofdam  nunccx  voluptarerquc  amp!:or 
foitin  ttatu  mnoccntie,cum  nihil  aduerli  accidiffet  de  t£ 
|hcrra,&  hoc  modo  pofitus  fuit  Adam  inpanid:iu,v'r 
Hnetur,&c.p.  i.col.7?.a 

eplantauir  vineam,  ncmpe  populum  fuum  in 
Sp.i.col.  i70.d 
(  pruprium  elticmina  deiiccrcDeiautemproieda|>- 

i.a.col.jiy.b 
i ura non  crat  laboriofa homini  anre peccat  11 , erat  cifi 

ecreationem  &  virrus  exercitum,p.  i.col. 104.0 
I  phaiicut  &  prophetica  multiphcitcr  dicuntur>  par.3. 
?o:.J3.b 

emp.6.co!.i693.c 
Vtincmiuidccht  Deus:&homooffertcifidcmfuam&af 
Ktm,p.i.col.ij22.e 
V  nai  c  mulicrem  eft  eam  ducere  in  uxore,p.i.col.689  b 
0  ;;'ucshocquodfumus,iiccdeiluendoimisiubiicimur 

rrbicndo  de  fublimibus  inhamur,p.2.col.32  b'.c 
pn.Tia  miniftrar  poifidentibus,fulicer  lacjanam  ,  &  cfiim 
tatisfuje.Et  fi-nl'ushorummyfricus,p.5.col.  H>42.d 
•»miculusabodauodienatiuiran.s,&  nonante,ufque 


ad  complcttonem  anni,&  non  poft,poterat  immolari  apud 

Iudeos.Etratioquare,p. i-col  587. b 
agnus  mafculus  anniculus,&cq<:a  neccffirarc  ira  translatum 

eft,quafiagnuspofTit  effe,n<  n  inafculuSj&c.Velquare  no 

fictranslacum  t:'»\Pccuspcrfediim  malculumanniculum, 

Vcl  quarcnon  fic.Oui*  mafcula,&cpar.pnma  ,  columna 

58;.b 
agua  peccandi  remeriratem  infii miratemquefexu  fuo  &  cta- 

tetepia?fentat.p.  i.col.iooo.d 
agnus  pafchalis  de  ouibus  &  captis  fumi  iubetur ,  quia  Chri- 

ftuscxiuftis&  peccatoribuscarnem  aflumpfit,par.  i.col. 

agnus  curodauodicin  Sacrificiumimmoladus,  p.i.colum. 

7-7-e 
agnus  pafchaliscurrandiu  feruatus  ,  parte  ptima,  columna 

5?6.a 
a gnus  pafchalis  cur  i^.die  mcnfis  immolatus,par.  prima,coI. 

5«7.b 
agnus  pafchalis  precipiebarur  accipi  a  dccima  die  mefis  &  uf 

quead  decimamquarta  fcruari  duplici  decaufa.  Et  an  ralis 

prcaccprioperquatuordiesjobligabatinfuturum,  part.2. 

coI.j84.f 
agnus  quare magis  immolabatur quam  aliud  animal,  &  dcfi 

cienceagnoquaremagtsimmolabaturhedus.parce  i.col. 

585.C 
agnus  fi-cundumHebreos  dod.precipuos,eftde  quoimmola 

tiopafuialis  debebarrterimondehcdo.Ethoceogruit  ta 

caufelitcrali  huius  facrificii  quam  etiam  figurali .  ht  huius 

dcclaratio,p.  i.col.60  ?.a 
agnus palchalis tria figurabat,qu£ in  facramento  euchariftie; 

funt,p.i.coI.6io.e 
agnusquiadpurificandum  popukimdatuseft  ,  fiChriftum 

iignificat  ,  confcqueuctr  car-reta  animaha  purificatioui 

deputata,referuntur  ad  alias  perionas ,  que  aliquid  pu- 

rificationis  confcrunt  humano  gencri,parte  prima,colum. 

i39t.b 
agnus  quare  dicitur  Chrifhis  magis  qt.-am  bos:vitu!uSjCapra 

curn  tamenil!aetiamimmolabaiiturinlcge,partej.colu. 

1042. f 
agnusdcbebarimmolari ,  nonautcm  hedus  in  folennitaic 

pauhali,licctagnusimmolandus,accipicndusefletde  gre 

ge,inquocfient  agni  &  h$di ,  parccfecunda  ,  columna 

i266.f 
agnus  pafchalis  in  legcfignrauit  Chriftum  vcrum  agmim,il- 

lius  ofla  non  fraugebanctir.nec  Chrifti  oifa  commmuta  suc 

p.j.c.1317 
a»nicarne.scutignea(Tcnodecduntur,par.i.colum.588.d& 

a"iii  iiomine  qucm  is  quinoti  dics  copleucrar  Deo  offerebat 

in  ChrHtoiafarKia.Ki  clt.,animi  integ-iratemaDoiiiinoco 

ceflam  iignaturimmolarc,p.i.col.i  2co.d 
agni  &  agruculi  expecurfibbs',  cx  capnshedi  cur  ad  cfum 

pafchaiemiacn(icata,&quomodo,;;.i.co!.5  86.d 
agnipafchah.siaL-rific:uincftprimumintcrpicceptaMofaicv! 

Icgis,f  m  ordme  preceprorum  populo  Iiiaclitkrb a  Dco  p. 

Moyfcn  iniuaaoriiin.  Ht  primum  facrificium  a  toto popu- 

lo  Iiraelitico  celebi ■atum>p.i.col.6io.f 
agni  pafchalis  immo!at io duplici  fenfu  grabida cft.  Vnus cf' . 

itacuspopuliexeuntisde  Acgypto,&citlireraiis&  pr:mua 

AliuscitprcfigmarioChriftipalfuri,&c.p.  1.C.583.C 
a^numnocoqucsinlacre  matris  iue  quomodo  inteliigatur 

(ait  Aug.)ai.i  uerboium  pioprietatem,  ncicioutrum  poifit 

r'.periri,p.i.(.7i6.d.&  col.86y.b 
asnum  ad  '  ■'.f,' -li.MDiiKr.oIaljir.s.lbi  manifeftarur  inter  fua 
'  ttAte  fntui am  noif  titrt  repaiationem  per  Chnfti  :mmoia« 

rionem,p.6.c<j!.i503.a 
agnnm  denodecoiiiediinnsq^iamotloin  facramemo  dni- 

cumcoipusaccipimusjtiuandoadhucinuicem  noitrasco 

b 


GIofTaeOrclin.  S^Nicolaicle  Lyra. 

fcicntia$nonvtdcmns,p.i.col.T87-c  .  conclufam,&lapidibus&  lignistenaquein  mari  „: 


:li 


:i  i 


asniimpa!chalcmofi;rtqun<-:an)lVcmfMaminciusimmo  ris.conciguauiccam  littori-.&hceamccpttatquci 

.uon.t^ucctinfuapainoncFarccpnma^columii.  4.col  2233^ 

,  ,„„    *  alexandcrrelponfumhabuifTc  pcrhibctur  ab  arbon 

Aba.N  LrJein  Aaadomine,&e.  &lunarconlccratis,quod  morerctur  antcquam  a 

ahiasduplid             aicidicpa!liumfuum,p.2.col.7S4.e  &fororcsrcdircr,&c.p.4.col.2  2i4.f 

aio:  pptcrca dicitur duasdextcras habuiffc ,  quia iuftua t rat  alexandcr  feparauit&  diuihtbonaterrxbellatotibi: 

i^iucifccm^pinguiffimnmiliumr(|;cm,p.2.col.(7i.a  4.101.2  23  3.C 

aiotiiiuCciilusdctrtbulk-mamiiniadaciatortiffimiisin  lcua  alcxander  magnusmortuus,quatuorhabuit  ftucefn 

maiunnaximam  fortiruiimcmhabts  Egloni  fa&us  cft  no  bus  diuilum  f*icregnueius,fcilicetPcoleraxumii 

tus  &  charttS»p.a.col  l?hk  pto>  Scleucu  in  Syria,  AncigonQ  in  Afia,&  Philun 

alxcu:ii:niiunificationcaiV'!orumpcnuntur,quidfignifi-  ccdonia.  p-4.col.1478-b.col.  1953.11.  l^^.b.col 

tct,p.2.col724.c&:i4J-b  fequenc. 

alecuni  in  fancWum  hominum flguram ponuntur ,  virturcs  alexadcr  mortuus  cft,xij.anno  regni  fm:  xtaus  fua?  a  u 

corum             ;nr(]i:;busadcclfftia  volant&conucrfan-  in  I3abvlone,p.4.co!.if4?.b 

tur,p.2.col.724.e&  ii45-b.  akxandcr  dc  Aiesfuitmaximusrheologustemporil 

a!?diciinturdoaiinvdiiorumtcftamcntoium,qucnosabin  p.4  col.iSy.c 

hinisadcx'cftiaportanr,p.i  col.fJjy.b  alexandri  magnifucccfforcs  quot  &  qni  fiicruur  u 

alc bcitiatum quas  vidir Danicl quid hteralitcr  &  moraliter  Cleopatrampculariter in hgura detnonftratur.pl 

*iimianr,p.4.col.J57S.f  1643.!) 

alitVxquas^numquodquc  quatuor  animalium  habebat ,  alcxadrimagni  vi«5toria,&  dequib.proninciis.p.^ct 

quid  lignificant:&  primaalacftlcx  naturalis,fecunda  lex  alcxaneki  magni  victoriahihil  velociusfuit,qu;ab  I 

Mo!ai.c!:,tcrtiaprophetarumoracula,quancacuangelium  Adriaticomariufque  a  Indicum  Occ-anum,&c4i 

conci!iorum:qu:ntadoctiinaapoftoloi'um  ,  fcxta  ftatuta  lisquam  vi6toriiscucurnt,&c.p.4.col.i578. 

gcncra!iumconfiliorum,p.6.col.i503.b  alcxaiKiromilfafuit  pudla  vencnonutrita,vti 

alts  fex  dcbcnt  afcendcrc  vcl  vqlare  vin  ccclefitftici,  fcilicet  tincnt  am  fuam acccdcns  ad  cam  intoxicai  < 

p;cdicarorcs&doctorcs,fimiUter&dcfccndcre,&c.parte  doAriltocelcscumpia:monuic.partcquarta,coh 

6.col.i5P3.b  2213-c 

aIaspictoiumIiccntiaangclispingit,&  vnde  hoctrahunt.Et  alexandria  metropolis  Acgypt;  prius  temporc,fcilic 

quarc,p..i.col.734.c  rareNum(alias)NondiCta-tuir,&Nabuchodona 

albatio  fiue  dca!batioa!iqoandolaudabiliter,aliquando  cul  ftruxir:kd  Alcxandcr  Acgypto  obrcnta  cam  rea?< 

pabilircr ppnitur,p.i  col.  1427-b  ampliauir  &nomincmurato pnori;cx nominclut 

albdtosvnos  vocat  M.ahumausapoftolos,p.6.col.i5io.f  driameam  nomiuauit.p.4.cof.867.b 

alchimiftcqui  nituntur  mctalla •&  lapidcs  fophifticare  ma-  alienigenaomniscft,qui  cftcxtra  ritum  Iudaroi 

ximcvcuncurfulphurc,p.3.col.266.f.  tilis,iiuelud*usbaptizatus,vrdtci(  Uab.Sa.de  m  < 

alchimus  fnmmus  pontifcxdaccrdosfuit  non  de  iurc,  fcd  de  tio  euagni  pafchalis.Sicut  eriam  api.d  (  1, 

fattointrufusprunoper  AntiochumEpiphaneimquilicet  ;    chariftianullusadmittcdus-cftnificathohcns! 

cfiirc  dc  gcncrc  Aaron,tamcn  non  dcfcendit  ab  co  per  Ii-  alienigena,AUogencs,  Allophyh  quid  &  quamd 

neamfacerdotalem,p.4.col.2  339.c  gnificanr,p.i.coI'.i  l"j6x 

alchoranus  ncfandiffunus  farpe  pnfcepit  fcruarclegem  &  alicnigenemulierescjantinduplicidifieientiainvcifi 

euangelium,&tamen  vcrunqucdcfpiciuntSaraceni.parte  mento.Etcum  quibuslicuitcontraherc  Iudejj 

j.col.is^^.b  busnon,p.2.col.689.c 

alephdoctiinainrerpretatur  p.3  -coLr^-j.a  alienigena?poftexituex  Acgyptoabcfu  agni  pafch.S 

alexandermagnusnarus/nitdeadnItcrio:&  quomodo  adul  hibiti,&quare,p.i.col.8oo.c 

rer  NcCianebus  nominc,pcr  illufioncs  magicashoc  opera  alimcnti  ufus  duorefpicit,fcilicet  nutritioncm  & 

ruseft.p.4.co!.2  2  3.b.c  p.i.col.n.c 

alexandcrqtiomodopiimusrcgnr.ftcdiciturinGra,cia,cum  alimcntorum  quis vclquantumquiscapiar,&c.non't 

multi  ibidem  in  diucrfis  locis  antc  rcgnaife  rcperiantur,  fedquamfaciie&hTtoanimohis  caicat,  cum 

&cp  4.col.2  2ii.b.c  nec  effecftcarcrc,p.5.col.45.a 

alcxandcr  magu-:s  proptcr  quatuor  quae  in  co  fuerunt  fic  ce-  allegationes  Moyfi  ad  Deum  placandum  pro  libcran 

Lr:-.nhabii  tviaonam,p.4.coI.2  2i5.c  puIi,fuerunt,hliatiopopuli,picrasDei,&patrun 

alcxindcr  i,i  Maadoma  cx:itcns  vidit  Dcum in  fimilitudinc  i.col.S^o.f 

fimimipoiitificishuteoiumindurumpontiricajibusindu  allegoriahiftoiketantum  prxccllit  quantupomafol 

mencis,fcu  ornamcntis,promittcntcm  ubi  vktonam,  par.  col.  1495.3 

4-col.  1 578. d  allcgOrice aliquid  fi^nificare  ouid  fir.p.^.col.^o^.b 

aLxandio  oanut  ficcrdotum  princcps  Iaddus  ntmine,  allcgoriccintclligia!:qtia,an  ncccflanum  fit  cum  fc 

cumahisfaccidotibns,&humilirer  honnntkcqm-  j.w-  litcraftarcpoliunr,p.i.col.i29i.b 

p:rcum,&  Alexandcriu  manfuetudincm  ucrfus  fint ,  &c.  allcluia  non  cit  unadittio  nt  cicdunraliqui ,  fcd  duc 

p.a.col.  1397.3  brxo,quiaallclu  fignificatlaudate,&  cftuerbum 

Ircmp.4coI.:2i6.f  uimodi,p.3.c.i|yo,c 

alcxandcrmaguus  (Tc  triumphauit,non  virtute  fua,fcd  uirtu-  Itcm  parte  e.columna.  1  ajo.f.dicitur  ficdii?  rficWo 

tea  Dcofibidata,^c.p.4.col.i578.d  inHcbraro.  Namalle  idcmcftquod  laudatcjuu 

alexandcipcrmagnumccii.puspoftllaiam,  &  pcraliquod  doinmi. 

tcmpus antc  Chnili  aduc;um  fccit  Nilum  diuidi  111  fcptc  allcuia  qtiaodo  ponitur  in  facra  fcriptura  quarc  null 

poryoncsiij^ramaicmcditcrrancumfcparatimcadcntcs,  prcratuscft.p.y.col.i  239.3 

&c..:tquarcp.4.col.M9.b  alleluiaallelu  ia.quidam  dicunrunum  allelniaad  fi 

aiexandcr  ddtruxic  cnmaccm  qua:  diccbatur  Tyrus ,  undiq;  perions  pfalmi,pcrtincre  quando  ficduplicatijfri  1 


Ind 


alrcr.n  effc  fequentis.HancreguIamtcnetHicro.  &  Caf 
l,doiMedp!uicsaIkerdicunt,panetcrtia,  &  columna 

1245 >   *"  ,     . 

e|ui;nagnu  ,  id  eft  hymnus  magnus  vocatur  ah  Hcebrgts 
L3ut  repueridominum,&ccumquinquefequetibus.Et 

goguremdeeofaciunciblemnitatem,  &  quomodo& 
3uanoeumcantant.par.3.col.i2  85.a.Itempar.2.colum. 

10831 

eluiquare  intermittitur-  aSeptuagefimavfquead  Pai- 

ha^duplicacurpolthebdomadam  Pafchce.parte.3.  col, 

aeiiaadpeccatum  &detinentiainipfo  ,  fignificantur 
Cf l,tum,in  quo  iacet  quis pr.oftratus :  Et habet  nouem 
mbiislongitudinis  &quatuorlatitudmis.Eceft  morali- 

;e:mplaris&notabilis.par.i.col.  14.77. c. 

nper  virginem  /ignificat,  &habetetymoIogiaapo 
«nja,id  eft  abfcondita,&  eft  virgo  nimia  diligentia  cu- 

nii,ckmaiorisIaudisvideture/fequamvirgo.pa.i.co. 
|j.  Icemparcequartacolum.ioi.ct02.d.Videetiamin 
laana. 
|  eiirbor  aromatica  cuius  Iignum  eft  valde  odoriferum, 

cutritum  vaktad  medicinas&  vnguenta.parte.  3.C0I. 

>c r  n  tantum  vim  habet  quantum  myrrha,fed  tamen  va 
eccicraputredinem.par.j.col.iSj^.a 

1  afunt  duce  litera?  Grcecorum,&  fcilicctprima&vlti 
tant  Deum  principium,&  finem  efle  omnium.  p. 
5*01468 f 

i\  to  qiiadi  uplici  defcribuntur  lametationes  Ieremice. 
ycare.par.4.col.42j.b 

I  iiod  cft  hic  apud  nos,eft  terreftris  congregatio  eoru 

ii  ncd!catior*tionibu5.p.2.col. r39-a 

|tdiuinamenfacorporis,&fanguinisdomini.par.2. 
col  9-b 

ibuutn  conftitui  per  ichifmatis  peruerfitatem  facrile- 
|'/tacnefariurn,autfacerdotium  nouumfieri  prceter 
iu  faccrdotium,&  vnumaltare.parte  fecunda.colum. 

re  moiicre  proptcr Nouitiani  clamores  non  licct.  par. 
2»CCi39.b 
re  rocumbens  Gorgonia  fide,eumq;  qui  fuper  illud  eb- 

itansomniquolaboratmorbofanacur.parcc.  ?.. 
col.4-b 

■Jifiiffodericdignusqui  Iapidibusobruatur.parte  2. 
p.d. 

reum  quod  idcm  eft  quod  altare  incenfi  non  rrat 
nctum  fanciorum,f  ed  extra,  inter  menfam  propi- 
s&candeiaOrum.Et  hoc  fecundum  Hieronv  & 
ttSed  fccundum  Auguft.erat  intra  fanctum  fan- 
p.i.col.8i3.c.Et  899. c. 
en/i  an  &  quando  dicendum  fit  thuribulum  aureu 

1.813. c.Etcol. 822. e 

jocaufti  crat  prxcc  prum  ficri  de  terra,  &  quare,vbi 

bantur  hofticc.Sed  alrare  incenfi  delignis  Sethim.p. 
8.c.  V 

''acauftorumeratquadratum  fccundum  Iongitudi- 
;n&latitudinemquinquecubitorum.AItitudo  autem 
^.lattrujmcubitorum.Eteratfaaumad  modum  ar- 
■  «ladrarae  carrentis fundo  & operculo:jita  quod  habe- 

"lpcrficiemtcrrafprofundo&interiuscocauumcrat. 
PWI.C0I.771.C 

I  olocaufti  iic  nominabatur ,  no  quia  hoftice  holocau- 
Mm  ibi  cantummodo  ofterentur  fed  etiam  cum  hoc  ho 

'^acihc^&propeccatoifedquiahoftiaholocauliidi- 
'■■eiat,ideodcnominabatur  altareholocaufti,tanui;a 

adnion.p.i.coI.774.f. 

arc  olocauftorum  dcbcbat.eiTe  de  tcrra  vel  lapidibus  no 


fe<5tis:&quarc.Etquomodoprctccptiimfuit  fieri  illud.dc 
lignisSethimopercisirc&c.par.i  C0I.678.C 

altate holocaufti non erat intra tabeinaculum fcd  extra in a- 
triotabernacuh.Etc]uarep.  2.col.772.d 

altarc  quod  fecerat  Moyfes  erat  multominus  quamaltarc 
templi  Salomonis.p.2.col.  1 148.  f 

alcare  /1  vis  efle  Dei,exinani  teipium  abomni  contagiomun 
danorum,vc  in  te  ligna  verborum  ccelefttum  locu  habeanc 
fpaciofum,capiafqucflarxam  fpirituflan>fti,&cpar.  i.col. 

altarc  primo cedificamus  fpiritualuer,cum  ante  omnia  in  cor 
denoftrofidem  dominiceincarnacionis&  paffionis  collo 
camus  &auditoribustradimi:s.p.2.col.t289.b 

altarccedificat  lefusexhistctquam  lapidibus  viuis fliper  fun 
damentumfpirituale,quiorationibus  &  obfecrationibus 
vacant,&  fuplicationem  vi&imas  immolant.p.2.col.  62.e 
Etcol-722.e 

altare  unum  faciuntomnes  in  vnicatefidei»&  concordiacha 
ritatis.p.i.col.678.b 

altarehabeatquifqueinfedcfixum.Inquoorationuhoftias 
&  mifericordi^  vietimas  offerat,in  quo  continentie  cultro 
fuperbiam  quafi  taurum  immoler,ii  acundiam  quafi  arie- 
tem  iugulec,luxuriam&  omnemlibidinemtanquamhir- 
cos  &  hccdos  litet.p.i.  col.88  2.f 

altare  incenfi  habeat  quifquc  in  penetralibus  pe<5toris:vt  di- 
catChriftibonus  odorfumusDeo.p.i.ibid. 

altare  holocauftorum  eft  rides:pura,dodrina  re<fta,&  conuer 
fatiomundaChriftiminiftrorum.p.4.col.23J9.b 

altare humilitatis  nifi  in  arca cordis  pcr  lumen  re&ce  fidei  & 
verce  dile&ionis  homo  Deo  coftituat,non  placatur  Dcus 
abhomine.p.2.col.i  102.C  1 

altare  vnumin  eccle/ia  Dei,eft  Chriftus:&  funtfandi  alta- 
riaabhocaItaridiCtificiitluxa'luce,&cp.4.col.9y8.e 

altareignoti  Dei,apud  Athenienfes,perquos,&  quareficin- 
titulatumfuir.p.6.coI.n72.c 

altarisdignitasintraquodnifiquisfueritfruftraturpanedei 

p.2.col.i39.a 
alrarisholocaufticoncauitas,quandoficuabanrur&  ftabant 

caftra&  altare,implebaturterra  vfqueadlummum,  &c 

Er  quando  mouebantur  caftra,amouebatur  alrare  de  ra- 

buks  factum  &  remanebat  terra  parte  i.coI.772.e 
akaris  holocaulti  ditpofitio  &  forma  in  pi&ura  Cafliodori  fe 

natoriscuiusipiemexpoiitionepfalmorum  meminit  fi- 

guratur.p.i.col.-yi.c 
aUarisadminiftenum/iquiselccTrusthymiama  oracionu  no 

rcdditjfed  facrofaniia  myiteria  /iiic ablutionecompu&io 

nis  inrrat,&c.  morsiili  timcndac/tceterna.p.i.col.Si^.a 
alcari  prius  pofito,poft«a fccerunt  templum  qui  de captiuita 

te  iiabylonica  iiberari  Icrofolimam  venei  unc:  Et  quarcp. 

2.col.i2c;i.c 
altari  fan  Jto  v?nerabilia  imponuntur  facramenca.parte.2.co 

lum.f  39. a 
altaria  Dcemonum  dum  in  puluere  rcdigi  iuffum,  ara  ignoti 

Dei3dconfecrationemreferuariiufium,p.2.coI.  138  e 
altariaculcufptricualiuacabant  arrianoruminiuria,p.2.coI. 

i40.d 
altariintempIocrant.Vnum  incenfiinterius.Alterum  holo- 

cauftortimexterius,p.5.col.862.f 
alrariafaciebantidololatra?uaIdefolemnia!de  marmoribus 

&meta!Ii.'».p.i.c.678.f 
alcariafueruntconftruccaidolisin  Ierufalerji  in  fingnlis  ui« 

cis  &  plateis&maximetcmporeManaifercgis,  p.4.  colu. 

671. c 
alternari  moerorcm&Icrritiam  in  uniufcuiufque  clcdi  ani- 

motribusmodisinucnimus,fcilicet,conueriione.probacio 

ne,morce.&c p. 3. col  3 r  y.a 
altioraloquens  minuscapaci,non  utilitatem,fcd  fui  oftenta 

b     2 


Glcflx  ordiharie ,  &  Nicolai  de  Lvra. 


tinnctnhcit,p-6.co!.3j.e 

altitu -io  mundi  lcc&dum  philofophoseftinpoloantarclico, 
hvnmiu  wvrnappaicniiatnhotniniinicllinpoloarctico 
fibi  <.|-pc)li'0,qira:lu  po!u:>cit  nobisfcmpcr  manifdhus, 
&  i. p.rnoftnm)hemil'phciiuin,&elei'atur,p.4.colutnna 
16 

Amabilis  dittris  cfl  lonathas  fuper  amorem  mulierum,&hoc 
potcfl  mtclligi  dtipljcitcr.ck  c  [M-col.j  20.e 

Amalcchdicitur  pr.ncipii .mguHium,non primusanriquira 
re,anicqiictiifucruntmul:igcntilcs,  fcd  dicitur  principiu 
gcnthrai  quar  infurrcxcranl  primb  contra  filios  Ilracl  polt 
cxitu.n  dc  Acgvp -p.  i.ci  I.  tjdi.a.b.c 

Amalcvh  prunuspopulum  Hebraujm  cgrcfllim  cx  Acgypto 
giarisimpugnauit.p.  1.C0I.647.C 

An;a!c.  hitcs,6c  Gantiurui  Da?inoncsfignificant,p.r.colum. 
H66.e 

AmaUtiiite  a  quo  nomen  &  originemtraxerunt,  an  fcilicct 
Amalcch  hicrit  filius  Hifmacl,ucl  Eliphaz  primogcniti  E- 
fau.p.  i.col.64?.b 

Am.ilcchita'  vtrum  fintdu.Tgcnrcsciufdcm  nominis,&quid 

.   myltice  dciigncnr,p. i.coI.i36i.a 

Aii)iicchjtariiniicliqi)ia:dupliccsfucrunt,qua?damquxeua 
fcrunt  manum  Saul,&  qutfdam  qucemanum  Dauid,  &c. 
p.2.col.io38.f 

Amalechnarum  p oenam  cur  cxtulit  Dcus,  parte  2.columna 
406. e 
Htnarcin  Amor. 

Amanrudines  fcnbcre  dicitur  Deus  &  non  loqui,dum  diu  fu 
per  noscitis  flagellapcrduranr,p.3.col.i64d 

An.bnioiiislfiiipcr  cltpauidus.p.2.col.i628.d 

Ambit :iofus  qtiilibct,qui  pro  fua  promotione  confequenda 
fljr,;tiaf.iC(.rciionf>rinidar..fcd  Deoiuftefacientenoob- 
tir.ctpropoiitum,icd  magisinterritmfignificatur  pcr  Me- 
neIaum,&'c.par.4.coI.235t.c 

ambitiobis  ut  propoiitum  obtineat,  facit  fauor  populi:  Facit 
etiamadhocapparentiaca:!icjrcacuItum  Dci,&  pcrhas 
vias&  coniimilcs  querunr  ambitiofi  bonos  fupcriores  a 
fuo  ftatu  dciiccrcut  iicad  eum  poilinc  aiccndere.Et  figni- 
ticanri)rpcrAbfaIontrm,&c.p.2.col.6co.f 

ambinolus  qui  facit  diabolo  lacrjficium,vr  pcr  hoc  jpmouea 
turaddigniratem/iunificarurpcr  Au  himu,qui  Dcmetrio 
corouain  aurcam  6c  pal.natn  obrulit.i  t  pcr  hoc  fummum 
iaccrdociumobtlncict,p.4.co!.2yy7.c 

ambitiofus  malicioftis,  qtn  quod  non  porcft  obtinercperpo- 
tent.am,ftudct  habtreperma!ic;amfraudulentari,fi°nifi. 
catur  pcr  Abifac,&cp.  2.C0I.683.C 

ambitioli  qui  intcr fccularcs  ucl  rcligiofos  feminant  contcn- 
tioiiesueldifcoidiaMggrcgantcs/ibicaudammagna  ,  ut 
obiincanrniiilntudmcquodconfcquinon  poterant  rone 
( &  hoc in pi inctparibtis & regnis quanrum  ad ftatum  lai- 
coruimm  tctlcfiM  ucioquancumad  flatumclcricorum,in 
rchgionibus  vero  quantum  ad  officia  rcligioforum)iignifi 
canrurpcrChorc,Daiha»,&  Abiron.p.i.col.i273.c  • 

ambir-.oli  habcntes  prcclarum  in  ccclciia,&  volunt  pcf  hoc  p 
cc*:ci  is  promouci  i,iigniricantur  pcr  difcipulosqui  pcr  nu 
rrcinpcticrunraChrifloprxccEterisdiicipuhb  ah  s  hono 
rari.p.y. 001.338/" 

ambitiofiquifcmpcrq<!xruntafccndcrcad:zradum  indcbi- 
rt:m,&pcrmodum  illicitum, dicuntur  ldololatrare  fupcr 
coMcs.p.i.ccI.rj  2cc 

anv'itiolidigniraru&oi7icioruminrcligionibus&  ecclcfijs', 
mcrcnrnrpccnam  i^msgchcnnalis^iignificantur  pcr  u- 
lurpantcslibi  faccrdutium  m  uctcri  tcftainento,  pa.i.colu. 

1278.f  '• 

ambirioforum  ucrba  fa!fa,npcrafiaa,&occuIta  muncra,per 
qii.Tipiiqua;runtobiinercinccc!cfiagraduindcbitrilibi, 
lJguificanturperthuribula,&c.&quarcpar.i.col.i278.  f 


" 


ambularc  coram  Dco>cum  Dco,&  pofl  Dcum  qucrj) 
fcrant:&  quid  horum  fingulumreprcei'cnrat,par.i 

228.f 

ambulandimodustcmporcAbrah.xiscrat ,  quando 

fupcrioreratduobusaliisquodillcambulabat  in 

Et  in  hoc  cognouit  Abraham  qui  fucrat  luperior 

viris,&c.ut  tradunr  Hcbrar i.p.  1  .col. 2  3  2.f 
amcHcbraiccucrumLatinc,quodnullusinterprcst 

Et  quarc,p.5;.gol.ii64.d.A.Itemp.6.co!.32  2.d 
amenhancdi&ionem  loanncs  cnangclifta  lolus  du 

quarcpj.col.iioo.c.g.Itcmp.^.col.  1244.^ 
amcn  ubi  duphcatur  in  iacra  Icriptura,eft  figuu  maL' 

tudinis  tiiimtatis,p.j.col.  ioj2.f 
anicnaducrbum  eftetiamaffiimandiin  Lafino.  & 

in  Hcbr^a.Et  fi  quandogeminatur.pcr  talcm  d{)^ 

firmarionem  infinuatur,quod  cft  irrctractabilis  u  *i 

6.C0I.1461.C 
amcn  rcfpondetur  hodie  facerdotib.orantibus.&  qu(< 

&  vndeillemosintrodut£tusett,p.2.col.io86.d 
amcn  nonlcgitur  in  uet.tefl.dici  io  Dci  per!ona,alio 

matiue  annuntiantis  fcu  promittcntis,icd  lolmn 

na  hominis  fupplicantis,p.4-col.5  2  >  .ab 
amcntes  quafi  bruta  animaiia  m  agtis  &  filueftrib.  I. 

nefciat  uiuere,p.4.col.  1 S43-C 
amenrcs  &  inobcdientcs  icnptura  terram  uocat.n:: 

738.f 
amiciriaeft  probabihsqua?  honcftateructur,paite  2 

468  f 
amicitia  nondebctrumpiproprcrpccuniam  accoiDtf 

cum  quis  diffcrc  illain  rcddcre.  Nam  anucitia  nu 

ciofiorcflpccunia,p.3.cc.l.2oi4.ci.&  2006..' 
amicitia  quot&quibusgiadibusnobisacquircreuj 

p^.col.zooj.b.c 
amicitiam  Inda?orum  habcrc  prohibentur  hi  qui  fa! 

piuntjneeorumuicinia  &ipfi  pcreanr,c]i.iodcafuI 

ripoiTcprobarumcft.p.3.co!i7<.i.b 
amiciriafdiiToluunturpcrlitcs&bciia^.-pcroppofifi 

mantur  &€onfcruanturpcr  dulcia  ucrbap.  3.C 

2082.f 

?micitiae  plena  &  perfecta gratia ,  inrer  perfe&os  uir 

demqucuirtutis,pericucraicpotcft.p.3c.2ooj.b. 
amicitias  Iefu  qui  expttit,fciat multorum  iibi  inimic 

tientertolerandas,p.2.col.7i.b 
amicuseft  quilibctproximus.Erquarcp.2.co!.9j.b 
amicus  vcrus  non  poteft  ad  inimicitiam  reuerti^S 

2003.  b 
amicusdiIcdus:confiliarius,dicitur  oculus,  par.qn 

i20.e 
amicus in anxietatcanimi  quarrcndus cft excmplo  I 

Ionatham.Apoftcma  cnim  plusaiiligitclaulam, 

apertioncm,  P.2.C0I.447.C 
amicus  ucrus  quas  conditioncs  dcbct  habcrc,parrc : 

2005.3 
amicus  nouus  comparatur  uino  nouo,quia  ficutdc 

uo  nefcitur  qualc  finalircr  erir,iic  de  amico  nouo 

qualcm  fidcluatcm  randtm cxhibeat,par.tcttia ,  1 

2020.  f 
amicusfidelis  defuncli,quinaturali  pieratc  motus 

mortemamicijfigniricatur  pcr  Abraha.partc  prir 

27 s  f    • 

amiciiffcmcndabiIcsfuntanobisa!icnandi,ncpcr 
diciam  corum,&  ipfi  polluti  pcreamus.par.quint; 
205  .c 

amicis  morruis  non  doIcre,duri  &  infetifibtJis  cordi: 
ellc,fcd  uirruoii(maxime  fpcm  habctes  refurre£ri< 
dolorem  moderantur,  P.3.C.37.C 

amicorum  fktoru  diitinctio  quadrimcbris.  Eft  enim 


Ind 


nciex. 


fcc  vJum  ternpus  aptum  ad  Iucrum  fuum.Eft  alins,  qui  fc 
perefccrueprofperitate,incipitdolere  &  ci  contrarius 
cifdltaliusquitingit  amicitiamut  eliciatfecretum  .  Eft 
imtius  amicus  menfa?.,&c.p.  3 .  col.  2006. d.e 
Kveftium  continuumnobismonumentum  unde  cx- 
H"imus3p.i.col.io5.c 

n;;abfacerdos,vttraduntHebr£i,iuflitfilios  fuos  Oza 
&  1  :io,ut  porrarent  arcam fecundum  prxceptii Iegis :  fed 
qui  non  portauerunt,&c.percuflit  dominus  Ozam  &  diui 
fit.p.colioyS.d 

i(j  quomodo  Thamar  uocct  fororem  fuam ,  part.2.col. 

Hncita:  &  Moabita^qui  cultorum  fitnulachroru  quamdiu 
talcpermanfci  int  figuram  fuftinenr,quar  fummis  viribus 
ciacibus  contranosobuiamrucruntfuammamq;  cru 
cy.ttmcxercuerunt5p.i.col.i546.d 
wr.ix  &  Moabita?  in  deftruclione  IerufaIem,concurre 
lnjChaldaeisadaurum  &argentumj°ifti  magis  uolue- 
in:i:rrcread  comburendum  libroslegis,&^quare,parte 

fC9^-f 

unaitescx  Moabitcsnondcbebantintrareecclcfiamdo 
i  inaetern!;rn,ctiampoft  dccimam  generationem ,  ut 
:cpit  Mofes.Etexponiturhoctriphcitcr,  p.2.colum. 
i^S.f.Videctiam  inMoabicas. 

;n&quomodopotuicduccrc  Thamar  in  uxorem, 

.2  0l.j87.cEt  quare  Dauid  no  coegit  Amnon  accipere 

■baruxorem  poft  uiolacionem.Ibid.f 

uo:)citrgaho.Tiines  multoslarensdumiubetfemini  ne 

anqi:ate;uisficriporeft,vcfcallcuetexcuflbgraui  one 

rc.pf.col.  1 67.  a.b 

I  upk:^  cic.fcilicet  ethereus  &  tartareus.  pir.  3.  colum. 
-  '  .c 

or!td.nde:iumboniaiicuius,quod  debet  eflecomune 
pus,p.6.col.iy4.c 

luatuor  dcbet habere conditiones.Prima quod  fit ue 
ida  g>  fit  difcretus.Tertia,quod  fit  firmus.Quarra 
]  fitcommunisabfque  acceptionc,p.6.ibid. 
jualifcuncjuefit,vacarcnonpotcft,  parte  2.  columna 

J  nunquam  eft  ociofus,p.3.ibid. 
ihumanis,plerumquecaufaturexpra?eedentibusdo 
:per  confequcns  maior  amor  ex  maioribus  donis ,  p. 
I.803.C 

caufa,quomodo  &  quando  fitdonum,&  cconuerfo. 
Jjid.ck  804-f 

I  cut  attrahit  ad  bonum,ita  tcrror  retrahit  a  malo.par. 
484-f. 
insformatamanteminamatum,  partc  6.  columna 

jplcx  cft,fcilicetamicitia:&  concupifcentia?.  In  pri- 
lilitudo  cft  caufa  amons.Sic  autem  non  efr  in  amo- 
cupifcenti£,&caet.partefexta,columna  1341.C  & 

:plcxcft,fcilicetDci&feculi:&  uterque  caufat  tri- 
,&  cfFcCtus  utriufque  quis  fit  parte fcxta.  columna 

ci  &  fpes  prcmii  facit  Ieuia,qua?  natura  dura  funt  & 
.p.6.col.i4ii.c 

borcm  fcruitutis  facic  facilem.Ibid. 
jfc obedicntia  ad  Dcum  cft  difpofitio  ad  habendu  plc 
Pi'piritumfan<5lum,p.5.col.i220.d 

I  bi  abundat  auernorum,mox  uilefcit  pofleflio  Iabeciu. 
P-3ol.i88o.c 

:i)i,in  pafccndisciusouibus.,maxime  oftcndicur, 
P-3«3l.i24i.a 

Wnuscx  animaemotibus  cft,quobeneutimur  fi  fapie'- 
'ius  &  vcntatcin,male  autcm  fi  catncm  aut  fangui 


ncm,p.3.col.i8i6.c 
Amare  amantem,naturce  eft.Non  amantem  uero  cogi  bcnefi 

ciis ad  amorem  perfectionis  Chrifti  eft.  parte  5 .  columna 

i48.f 
Amarcquiincipit,dcciuitatediaboliincipit  exire,par.3.coh 

886.d 
Quanto  plus  amaucris,tanto  plus  afcendis^par.^.colu.  1086. 

Interl. 
Amare  uirtutes  fuas  in  aliis,eft  infitum  bonis,par.tertia ,  col. 

1372. f 
Amare  feipfum  debet  homo,quare  &  qualiter,&c.par.6.col. 

i66.f 
Quiamaturdemper  defidcratur,femperquoeritur,nefit  ab- 

fensjfedfemperprccfensjmalustimerc  poteft  prajfentiam 
•  bonusamati.p.3.coI.i24.e 
Amare  hominem  fi  quis  ncgligit  quia  homo  efiVquod  in  eo- 

demcxihoeft.,monenduseft,utdiligat,quia  ex  Deo  na- 

tus,quia  particeps  eiufdem  gratiae  eft,parte  fexta ,  colum. 

1409.C 
Quantumvnufquifq;amat,tantum  proximum  Ionganimita 

te  tolcrat,fi  dcfinit  tolerare,definit  amare5  par.4.  columna 

I28z.d 
Amare  Deum  cafte qui  dicantur,&  qui  non  parte  terria,  col. 

729-b 
Amarc  qui  ncgligit  Deum,diligere  proximumnec  fcit,p.i,c. 

I498.e 
Amare  qui  non  dcfinit  nunquam  dcfinit  orare.Charitas  jcla- 

mor  eft,p.3.col.695.b 
Amat  nos  lic  Deus,ut  fe  dicat  requiefcere ,  fi  nos  requiefci- 

musinIIIo,p.3.col.i472.e 
Amans  Deum  gratis,in  lumine  cft:quod  nemo  ncc  ctiam  dia 

bolusfcir,niii  fokis  Deus,pi:rte  3.C0I.83  i.a,e.Interl. 
Amans  Deum  gratis  habet  in  eo  omnia,parre  tertia,  colum. 

976. d 
Amantibusbrcuctempuslongum  uidetur,parteprima ,  col. 

33cd 
Amatoriauerba,tuutfpiritualis,audi  fpiritualiter ,  &  difcc 

motum  animse  t  ua?,&  naturalis  amoris  incendium,  ad  me 

Iioratransferrc,p.3.col.i8i6.f 
Amantium  proprium  cft,fecreta  fua  inuiccm  rcUeIare,par.2. 

258.e 
Amantis  cogitatio  eft,qua  cogitat,vt  per  dile<Stionem'opere- 

tut,par.3.col.  1 367.a.e.InrcrI. 
Amos,pater  Ifaia?,non  duodecim  prophetarum  tertius  eft, 

diucrfis  enim  literis  apud  Hebrxos  fcribitur ,  parte  4.C0I. 

io.d.e 
Annos  quos  uocat  fcriptura  &  menfes  in  quos  diuifa  funt  a« 

ftra,p.i.col.20.f 
Amos  pater,fcilicet  Jfaia?  &  Amafias  rex  Iuda  fuerunt  fra* 

trcs,ut  dicit  Rab.Sal.&  fic  Ifaias  f iiit  de gcncre  regio,  non 

autem  Amos  propheta,quifuitpaftor&rufticus,parte  4. 

ibid.f 
Amphoraqualequantumuccontincat.Capiturenim  prova 

fein  generali,&proccrcamenfura,par.  quarta,  columna 

i786.f 
Amplexus  mulieris,maxime  iuucncul?  &  uirginis,ut  mcdici 

aiunt  optimu  eft  rcmedium  contra  frigiditacem  membro- 

rum  &paralyfim  immincntcm,p.2.col.673.b 
Amputare  fibi  aliquod  membrum  quando  fit  licitum ,  &  no. 

VideinMcmbrum. 
Amygdalusomnium  arborum  primaflorer,vltima  frodesde 

ponit,par.i.col.2  283.b 
Anachorccarumcocors  unitasperlocuftamdefigr.atur,  p.3. 

col.  1737. a.b 
Anachorcta  qui  mtindum  fugiens  pctit  defcrta,ut  fcntiat  di* 

uinabeneficia,dicatpfalHaum»DeusDeusincus,  &c.  par. 

3.C0I.875.C 

^     3 


GlcfTce  ordinanc; ,  &  Nicolai  de  Lyra. 


tnaftanus  imperatorquandoregnauit,parte  fcxta.columna 

ana.uluis  hi.pcratorhxrcfiEutkhianacorrupros.&Thco- 
doncuucxiu  I:a!ia  Arrianus,ccclcfiamcatholicam  maxi 
mctrilnilaucrunt,&cpar.6.col.ij5i.c 

anathcma  pro  quo  acupkur,&  vndc  deriuatur,par.2.colum. 

1607.C 

ltcmpar.4.coI.2366.f 
anathcma  vt  duobus  modisdiciturira  ctiam  fanclum,  par.i. 

col.ijSS.e 
anathematizarequid,&quomododicitur,p.i.col.ii5i.a  & 

col.13  i6.d.&col.  1510.C 
anciltor  ingratitudo  &  mulnris  fexus  infirmitas,  parte  1 .  col. 

a.S.d 
anathotcft  vicustribusmilibusdiftansa  Ierufalem  in  lorte 

Beniamin  ficus,par.4.coI.  y  8i.c 
anchiton  ligni  gcnus  vcl  ligno  fimiIe,quanto  plus  arferit,  tan 

to  mundius  inucnirur,p. 1.^01.773.3 
andrcasfukprimus  Chnftus  diicipulisordinc  temporisrfed 

Petrus  dicicur  primus:non  propter primitatem  temporis , 

fed  digniratis,par.5.col.j  Si.c 
angcliisiaccrdotisornciorungiturp.2.coI.i92.d 
angclus  qui  perterrcbat  Balaam  an  fucrit  Michael ,  &  quare 

quacperBalaamgcfta  Uintdifpenfauitdominus,  p.i.col. 

1336.3 
angclus  qui apparuir  Iofue,quis fuerir,par.2. col.38. f 
angcluscum  Aoralum  luitari  uoluitut  timcnti  fratri  fidu- 

ciam  iniiccrct,p.  i.col.35  3.a.b 
angclus  unus potelt  plus  docere  quam  multitudo  hominum 

lcudodtorum,p.4.col.i635.c 
angelus  etii  in  fuo  ftatu  immobilis permanet,inhoc  tn  qiiod 

creatura  cft.uicilhcudincm  mutabilitatis  habet,  &ita  ftabi 

lisnoneft,p.3.col.74.d 
angelus  vnus  reuolukoibemcirculariterinnnadie,  adque 

tota  terra  comparata  eft  quafi  punftus ,  parte  4.  columna 

i793-f 

angclusluaanscum  Iacob,eratfccundumRa.Sa.&  aliquos 
Hebr?os,cuftos  Efau,proptcrquodzeIans  pro  eo  voluit 
impedire  Iacob  nc  ti  anfiret  in  tcrram  promiffionis  ad  ob- 
nncndum  bened.a.ones  &  primogcnitura  Ifaac,&cp.iuc. 
1005. c  x   r 

angclus  bonus  adeft  unicuique  noftri)m,qi)iW,r,'moneat , 

qu.proa6t.bUsnoftr.scorrigendis3&miferau0nib.cxpo- 
fcendisquotidic  videtfac.cn  Dekpar.i.col.  1  ?72.d 

angclus  hominiseifevjdcturhonuJnterior>quiDeum  fem- 
perconrcmplaiur,p.6.col.ii2  i.c 

angei'  Dei  cui  credita  eft  cara  fcrmonis  ad  medicamina  tuae 
Ulur.s,cauenererc!.nquat,d.'censcum  fociis  :  Abeamus 
qu.lque in  terram  fuam,quia  appropinquauit in  celum  iu 

dsc.umc.us-.contumaxeft.nonvultobfcruarequoddici- 
mus.p.^col.tjo^.a  ? 

angelusq.Mlquc  offertprimkias  genti$fu*,udecclcfi*qu* 
ei  di!pcnsadacomiifacft,uelfortccxtrinfccus&alii  funr, 
qui  cx  ommbus  gcntibus  fidclcs  congregcnt,  ibid.b 

angclus  utrum  culturx  nomim.m,&  an  cultura? angelica*  no 
uigne  humana  fcgnicJa  refp6dcrit,putof  inquit  Orisines) 
iniud!cioinquircndiun,p.i.col.8io.f 

an-cl^hmcrccdcmfpaatCquinosconfignatos  accepit)  a 
Dco ,  proh,s  quebcucgeifimuf  ,timct  etiam  culp«i  pro 
maic  geftis,ibid.d  J       r 

angclus  pcrcuflor  priinogcnkorum  utrum  fuerit  bonusan 
OTaJu$,p.i.col.?94u].e.f 

"fiEE1  A,brahx;arParui^d^ribkur,modo  dominus, 
m oc  oangdus  nu,noratur,p.i.col.2 19.  b.Sic  ctiam  ange- 

SaSJjfi  apifa'  u  !t'modo  dominus  modo  angclos  uo- 
ca.ur,col.396.a.&  C0I.401.C&C0U0*  f  5 

Itcmp.2.col.i6o.f 


angclum  habct  unufquifquc  homo  ad  cuftodiam  fi  ii 

tum,&aliquandoapparetin  fpccicillius.panc6.col  n 

1121. c 
angelum  Michaelcm  duc-torem  fynaqoga'  tempore  Mo  ] 

pedirufuiiTc,&abfolutumaprincipacu  ptoptcrperl  t 

neMoyiiufqueadcenrporaIofue,an&  quomodofi 

ucrificari.p.i.coI.859.c 
angcli  poft  mcarnatione  rilij  Dei , pcr  quam  humana . 

afTumptaeft.rcfprmidanc  iicvcneraria  natura  hu. 

quam  vident  fupra  fc  clcuatam  in  filio  Dci,  &c.par, 

i652.f 
angcli  boni &  ma!i,fimilitcr  operanrur,ficut  Moyfcs  & 

Pharaonis,ferpcns,&  alina  Balaam,par. l.col.p^.b 
angcli  &  rromincs damnati  fubiicientu.  Chi ilto in  fut 

cu!o,quare&quomodo.par.6.col.8i9.c.82o.f.82i.; 
angel.  trcs,  numcro  impari  Abraha?  apparuerat,  &  qua 

Sodomam  autemduo  uenerunt,numero,fcil.cctpa 

col.239-f 
angelirccufanteshofpitalitatem  Loth  qui  eos  inuita' 

mentiti  funt-p.i.col.  2  04.C 
angcli  quomodo  &  pcnes  quid  poifunt  dici  comcdcre 

berc,quianonad  nucricionem,l.cccad  conlumptic 

&cp.2.col.i544.e 
angeli,quod  cum  parriarclvs  manducauerunr,'non  in. 

ria,fed  benignitate  faclum  eft,uthominib.familiari 

grucrent,p  i.col^i.a 
angeli  boni  &  ma!i,an,quomodo,quos,&  in  quibus ,  <" 

difTcrenterpuniunt,p.3.col.i03i.b 
angcliquiordmatiiunrproptcrcos  qui  hcercdkatem 

falutis,eosportanr,cumautem  folutum  fuerit  tabei 

lum  hoc,&  Cf pcrimus  ingredi  a J  illa  fandta,  &  perg< 

loeam  promiifionisjhi  qui  uerc  func  iancli,  angclis  t 

tibus  inceduc ,  &  ufque  quo  rcquieicac  tabcrnacului 

porrancurinhumcns,&  cxtoUunrunn  manibus.pa. 

1183.C 
angeli  uirorum  nomine  fajpcdicuntur,  fcd  angclos  pr 

tasdicinon  occunit,qtiamuiseum  quiproj  hcta  cll 

ocurratangeIumdici.&cp.2.co!.ivi-a 
angelinonfuntprophcta:,quamuisannuncianthomin 

tura,quianonfuntuiatores,&eorumconucrfation 

cumhominibus,&cp.5.ii62.f 
angelisde futuris ad quse mittendi funt,nohabent , 

tionem,nifi  quando  Deus  rcuelac  eis,  qux  releua 

cundumformamfua?uoluntatis,p.2.coI.242.f 
angelidicuntur  habere  alas,&  quarc,partc  quarca,  coli  11 

79.b 
angeli  extenfis  alis  quafi  ad  volandum  dcpinguntur  qt 

per  habent  animum  obfequio  diuins  voluntatis  par 

p.2.col.ii45.b.&foI.725.b 
angeli  dicuntur  princcps,&  eorum  principatus  dicitur 

&c.p.3.co!.i5i3.g 
Item,p.4.col.i637.c 
angeli  in  icnptura dicuntur  filii  Dei,&  ctiam  aftra  mat  ■ 

quiainprincipiofimulcreatifueruntcum  cxlo  cm  1 

antediitindtioncm  elcmencorumjp.3.col.35  i.c 
angelidicunturmontesa?rerni,p.3.col.994.f 
angeli  fandi,aurum  obrizum  dicunturjpar.tcrcia ,  col 

268.d.e  r 

angcli  cuftodcsjdicuutur  turres ,  parte  tertia  ,  co 

1433-b 
angeh  fancli  in  multis  Iocis  facra?  fcnpturx  dicuntur  D 

li-cia&cxercitus,p.3.coli825.c 
Itemp.5.col.7i2.c 
angcli  dicuntur  exploratorcs  ,  parte  fecunda 
i6.e 

angelidicuntur  uenti,&  quarc  ,  parte  fccunda 
1575.C 


£ 


co! 
col 


ai 


n 


m 


Ind 


ex. 


igeHicuntur  nubcs  &  ctiam  aftra,&  quare.parte  4.colum. 

Mf 

gei  anftispra?Iati  gencibus  infidelibusidicuntur  fodales 

Depar.j.col.  1825.0 

gel  iicuncur  rcgcs  &  ctiam  confules,&  quare,parre  3.C0I. 

54- 

gel  nali  leguntur  flagellaffe nunc  bonos,nuncinaIos ,  p. 

1.C.I.593.C 

jeboni&mali  dicuntur  Deo  affiftere,coquod  in  pluri- 

Dusuntcxecucoresdiuinxiultitiajjpartefecunda,  colum. 

84$: 

*el:|uidam  pcccantesfua  voluntacedefectibili,facti  funt 

na  &iicadpoenamfuftincndamcxordinediuina?  iufti- 
x  incdepucan,&cx  confcquentiper  candem  mftitiam 

ic[  tati  func  ad  affligendum  homincs  peccatores ,  ut  qui 

■mceis  uoluntarie  fubie<5ti  in  culpa  eis  inuoluntarie  lu 

^mturinpcena,p.3.col.  2i7j.b 

jrfiefccnfus  in  probaricam  pifcinam(in  quainfirmi  cura 

caufa  affign3rur,p.y.col.i  i02.f 
rfi  oft  victonam  tentatoris^Chnfto  miniftrant:  poft  ;de- 
# mortcm  gloriam  annunciant  triumphantis .  Et ficut 
»r  >ri  in  1 cpulchro  aftiterunt,fic  etiam  corpori  confecra 
»ial:ari,quotidicaffiftunt,p.y.col.998.'d 
fcnipcr  habent  animum  obfequio  diuina?  uoltkatis  pa 
I  v.a  dminiftrationem  charitatis  nobis  exhibcnt,  gratia 
«:ionisfc  inuicemcomple<5tuntur,&naturameoru  co 

iit<  immortali  claritate  fublimauit.Et  per  qua»ifta  figu- 

anr,p.2.col.H4ja 

■lneti  ficut  in  minifterium  miffi,falutc  hominum  pro- 

■jpt&procurant,;"ta  &dcmcncsfalutcmcorumimpe 

Vt&  per:t!rbair,p.  3.C0I.  1  g.c 

■iucrfi  &  diucrforum  ordinum,ficutdiuerfisrebuscor 
■lbus  adminiftrandis  e  Deo  prxponuntur ,  fic  diuerfi 

-■>nes  in  diucriis  teniationibus  habcnt  fpecialem  effe- 
iu:quiaaliquitentantdcdiuitiis,aliqui  de  honorib.p. 
■  295. c 

rfjjram  habent  animarum,qua»  funt  in  ecclcfia  Dei ,  q, 
riai  ad  iudicium  cum  hominibus  uenient,ut  conftet ,  u- 
ii  i  defiderio  peccauerint  homines,an  cuftoduneglige- 

-ctji.col.  1400.C 

■omcdunc  diuina  uirtutc,quod  appofitum  crat  confu- 
ieks,p.  t .  col.  2  3  3 .  b 

elion  offerunt  orationcs  iuftorum  coram  domino  ad  ali 
pifibimanifeftandum,quiaomniafuncfibinuda  &  a- 
1  oculis  eius,fcd  ad  confulcndum  fuper  hoc  diuinu  co 
|ii,qiiid  propter  hoc  fit  agendum  circa  iuftos.p.  2.coIu. 
)•  c  x 

dfferuc  ex  nobis  primitias,&  excolit  quifque  quod  ftu 
»  ab  erroribus  conuert  t  ad  Deum. Et  ck  quifque I  por 
H  ucIcurailliusangc!i.p.i.col.i294.d 
Rantorantibusorfcrunt  Dcopreccs. p. 2. 0.1542. e 
rariones  noftias  offcrunt  Deo,p.2.coliT42.  e 
igelis  leguntur  reliftere,cum  pax  fumma  lic  in  fubli- 
.&C.&  quomodop.4.col.  1637.C 

ni  quomododicahtur  pugnarcadinuiccm .  Simili- 

;cli  mali  dicuntur  pugnaie,p.4Jcol.iy7y.c.&  colum. 

i  fcq. 

•col.i624.f 

t  pugnent  pro  nobis,non  expedandum  eft  fcmpcr , 

pnncipio  tantum  ab  his  principibus  iuuamur,(cd  p- 

:cll  tcmporis  oportct  nofipfos  cciam  a;matos  cxnc  ad  B 

ton&c.p.2.col.i83.a  P 

■ijialittnuciint  Acgvptum,p.4.col.277.a 
:lliiipr3efuntciii!ciii.sproumcijs,dicuntur  principes  il- 

«n-i>ejcc.p.j.col.  1 3  3  i.a 

ftei  p.|  C0IJ637.C 

:1,ngulisregnipra:lati,procurant  bonum  regnoru  fux 


cuftodia?dcputatorum,p.2.col.92  2.f 
angeli  boni  ficut  prccfunc diuerfis  regnis  promouendo  ad  bo 

num,fic  ctiam  angeli  mali  funt  impellentes  diuerfa  regna 

admalum,&c.p.6.col.iyyo.f 
angeli  diuerfi,quod  diuerfasin  hominibushnguas&  loque 

las operati  funt,purandum  cft,cum lcgitur in  Genefi  Dcus 

adangeloslociitus.Venicc,confundamus  Iinguam  eoru 

p.  i.col.i294.d 

angelimali&bonidiccthabuerunt  fuum  principale  iudiciu 
a  principio  mundi,tamen  de  hominibus  quos  ad  malu  in~ 
citauerunt,mali,&adbonumfan&i,  recipient  pcenam  & 
pra*mium,p.6.col.  2  3  6.f 

angelifortealiquiiudicabunturcum  Paulo,&c6ferenturla- 
boribus  &fructibuseius,  qui  cx  multitudinc  crcdentium 
ueniunr,&  forccinueniccurforcior  aliquibusan«elis,  &c. 

p.  I;COl.I294'C.d 

angeli  ueniet  adiudiciumnobifcum,  &  ftabunt  ance  folem 

iuftitia?,ne  force  aliquid  caufe  ex  ipfis  fueric  quod  deliqui 

mus,ne force  minus  operis  cxpcnderinc,ne nos a  peccacis 

reuocarcnt,p.i.coI.i373.a 
angelifuncmcdicijuolentesanimas  noftras  a  uiciis  curare 

quosipfi  repellimus,dumconfiliis  corum  non  acquiefci- 

mus,uidenccs  fe  perdcre  operam  ad  inuiccm  dicunt,Relin 

quamuseam,p.4  col.903.f 
angeli  fan&i  &  ecckfia?  miniftri  fua  prxfidentia  confortant 

&  dirigunt  populum  in  uia  Dci,ut  fic perueniat  ad  lumen 

gIoria?cumiocundicate,p.4  col.ioy4.e 
angeli  apparent  hominibus  in  corporibus  formatis,  &  forma 

tur  fecundum  conuenientiam  ad  id  quod  eft  fignificandu, 

p.z.col.iy20.f 

Itemp.4.coI.i636.c 

Iccmpar.6.co.ioy6.f 

angeliinpoteftateficuteftformarccorpusutappareat,ita  & 
diffoluere,utnonappareat,ucllubicocransferreipfumad 
alium  locum,nndc  videri  non  poffcc,p.4.col.  1639.C 

angelinobisapparences,repenciuo  afpe&u  uidentur,nec  in 
noftra  poteftate  eft  illos  uidere,fcd  in  poteftate  illorum  eft 
apparere,&  uideri  quando  uoluut,p.y.col.67y.c.&  676.d 

angeli  ideo  ex  nomisie  aliquando  fignantur,ut  ex  ipfo  nomi- 
nequidminifttacuriucniantdemonftretur,par.  y.colum. 
682. 

angeliexofficiisforticifuntuocabula,p.2.coI.iy42.f 

Itemp.4.col.iy47.a 
angeli  tres  erant  qui  Abrahamo  apparuerunr,  pa.z.col.  231.3. 

&24i.d 
angeli  &  cartera?  uirtutes,patriarche,prophetx,apoftoli,qua- 

uisuiuentcs,comparacioncomnipocencisDei,mortui  di- 

cuntur,p.4.coI.  1196.^ 
angeli  omnia  corporalia  cxcedant  in  quaciratedifcteta,  ficut 

corpora  cadeftia  totam  regionem  elen.encarem  in  quanti» 

tate  continua,p-3  .col.  1 81 4-f 

Itemp.4.co!.iy82.f 

Itemp.6.coI.iyo8.f 
angeli  &  fi  miffi  venianc,fic  excerius  implent  minifterium,  ut 

nunc|inrusdefintperc6templacione,p.y.c.304.d.c.674.b 
angeli  angelis  pra?func,daemones  dymon  bus,homincshomi 

nib.dumduratmundus,p.4.col.2i68.f 

Itemp.6.col.336 
angeli  quomodo  Deum  uidcnt  fine  anxietatc&fine  faftidio 

p.t.col.8y2.d 
angeli dupliccm  habent cognitionem.Vna cft qua  uident  di 

uinam  eiientiam,&  de illa  unus non  doccc alium ,  Alia  eft 

cognitioincisdcaliis.Etha-cctiduplex.Vnaeft  dc  mini. 

ftcuis excqucndis,&  dc his fuperiores loquuntut  &  docec 

mferiorcs,&  non  cconuerfo. Alia  eft  de  conccptibus  pr0. 

prns,&ficetiaminferiorcsdocentfuperioresJ&  Ioquun. 

tureis,ficuccconuerfo.p.6.Lol.5ii.c 

angeli 


Glcfeordinari?,&NicoIaideLyra. 


•nodi  ante  carum,Iicerclariorem  cognationc  habuctu:  qua 
*  |un-"ml-.tamcnnonvidcrUntdiuinamcflen.,am,  OCC  ,p- 

niiar>eilonarum,&p-3-col.269.c 
an  viMicct  non  £  Purga»°  *  immundit>a,ramcn  cft  .bi 
,ancfcicntia,par.3.col.400.t  ...     „„ 

;  crcati  funt  boni,fcd  ahqux  in  fua  conditxonc  o 


m«»clorum  ordincs  pcr  trcshicrarchias  fun:  diftin&i,&i 
ulis  tcrni.p.6.col.447.b 


Itcm.p.^.col.xjiJ-c 
an"elorumchorifortiffimifunt,&  dicuntur  prcerupti  fi 

^quarc,p.3.col.279.&  inaccefTa?iupes:Ibni. 

ansdorum  quidam  dicuntur  affi(tere,quidam  miniftrar 

MF^^S~Xorfe»r7nr&vo7au^      icoi..544.t; 

r  ?D    Itiat  contoionccadcntcs  per  fupcrbtam  uo        Itcm  P.a.coU4.d 
luntdxmoncs  fiuefithan.p.j.col..s>.c.8eco.aoja.f.& 


in  an 
pu 


gatio; 


catti 


an"cli  dicimturDcoamfteretiipliciter,pnmo.f.propric,  fc 
cunJ61argc,tertiolargilTxme,&cpa.3.col.29.c  _ 

anecliiupcnorcs  fccuduxnordinem  hicrarchicum  illummat 
m  dios,&  mcdif  illuminant  inferiorcs,partc  quarta 


col. 


2  19)' 


ang 


cli  iiipcriorcs  illuminant inferiores,parte  quarta,  colum. 


1596.1 

an^cii  &  an  quomodo  in  fuo  generc  beatx  efle  dici  potuerut, 

damnarionis.velfalutis  inccrci,  par.i.col.^x.c 
angcli  non  fucrunt  cxprclTxin  creatione mudi  propter  popuh 

ruditatcm,& nc  ci darctur occafio  adidololatrandum.  pa. 

i.col.i.c 
an«»cli  quxfaciuntinterhomineSjinformaalTumpta  funt  fi- 

guratiua,par.i.col.i2j9.b  _ 

an^clorum  conatuscircafidelestempore  Antichrifti  eritme 

ccllarius  ad  duo,par.4.col.i  66o.f. 
tngelbrum  timovnoettaliud^quam  admiratiode  diuina  vir 

tuce  &  iuftitia,vt  patct  in  deiectionc  dxmonum  &  punitio 

nccorumdcm,par  3.C0I.400T 
an^clorum  duplex  orficium  cxbalii  pnemia  iuftis  retribuut .- 

aiiiiingulisprxfuntcruciatibus.  parte  quarta  ,  columna 

ij82.e 
angciorum  vniucrfitas  dcfignatur per  fcptcm  ocujos .  Et  ifti 

leptem  oculiTunt  fuper  Chriftum,quia  femper  funt  atteti 

adexcquendum  eius  mandatum,quiaipfecftrcx  angelo- 

rum.p.4.col.2  202.f 
angclorum  ordinibus  diftinSis  congruunt,&  in  eorum  forte 

pcr conuerfationes  fimilitudinem  afcendunt,diftindta!  co 

ucrfacioneshominum,p.i.col.i65;6.a 
an°elorum  vnufquifqueaderit  ia  cofummatione  feculi  iudi- 

cio  producens  fccum  cos  quibus  prasfuir,quos  iuuir,  quos 

inltruxit,p.i.col.i294.e 
angelorumagri,cordanofrrafunt:quifque  eorum  ex  agro 

quemcolitotTcrcprimidiasdomino,patteprima,columna 

angclorum  chorus  fpeSat  nos  m  hoc  mudo,  cotra  nequitias 

lpiritiiales&concupifcentiascarnalesbellantes,  &uirtu- 

tum  cceleftium  pia  crga  nos  pendct  expeftatio ,  quado  vel  angelos  cceleftes  non  effe manibus  & pedibus  ornato:  p 

quomodo  de  prxlioreuercamur,&c.parteprima ,  colum.  coI-39.a 

x 407. b  angelos  quomodo  adorarunt  Loth,Iofuc,&  Ioanncs:  1 

angclorumconditioncs&difpofitioncsplurimgad  Deum  ,  col.24i.d 

adleinuiccm,&adhomincsdcfignantur  per  figuram  chc  angelos  imitaridebemus,&quomodo,p.i.cbI.33'.  a 

rubimipartcfecunda^columna  72  3.a.b.ccolum.  H44.f.&  angelosnon  potuixTet  Abraham  uidere,&  hofpitio  fuf 


Iccmp.^.col.ijSz.c 
angdorum nomina qui mittuntur in miniftcrium ,  uaii. 
lccundumlcgationesadquas  mittuntur^p.i.coLjjJ 
I:cm  p.2.col.243.a 
an°clisopuscftin  mundo,quifuntfuper  bcftias,  &  pr; 
animaliumnatiuitati,uirgultorumplantationumquq 
terorum  incremcntis  &  praefunr  operibus  fandtis ,  qu| 
-ccnt  rcrum  diuinarum  fcicntiam,&cpar.i.col.  1 ;  35.I 
angelisquodamrnodofubie&us  eftorbisfccundum  ltat 
jfentem,fcd  non  fccundum  futurum,&cpar.  fexta.  c<i 
8u.f 
an°elis  obcdit  natura  corporalis  quantum  ad  localem 

p.2.col.i544.f 
angelosdominusdiuifisomnibusgentibus  fecundum 
numerumprajfecit,  amibuensaliquem  unicuiquei 
diam,p.3  .col.  1 6$6.t 
angclos  quidam  faifo  Genefeos  fexto,filios  Dei  ciTc  uc 

putarunc,p.  i.col.i^S.f 
adangelosmalosficutquedamnominagentium  ucl  p 
pum  rcferuntur,  itaquc  dc  fanclis  viris  &  dc  genter< 
fa  fcribuntur,ad  fan&os  angelos  referuntur ,  p.  i.col 
1295. c 
angelos  peccantes  cecidiffe  fccunda  die,de  fcripturis  a 
tatemnonhabetjidcoeadcm  facilitate  contemnitu 
probatur^&c.p.i.col.i^.c 
angclos  peccantes,in  huius  acris  detr.tfos  caligine 
dicit,tanquamcarceribus  inferi  pur.iendos  rcfcruari 
paratione  fuperioris  ca?li,vbi  fanctorum  deinoratio 
gelorum,par.  IWC0I.793.C 
angelos fuos culpari pro  nobis  &  confutari  Dcus  p; 

quoftupendimyfterij  admirationc  (inquitOrigehe 
.    moueor,quodtantacurac?:ilIidenobis.p.i.col.i5~ 
angelos  putantquidam  fuitTe  Ioannem  Baptiftam 
&  Aggsum,&obdifpenfationemiuifuDeialTiirnpfc 
mana  corpora  &  inter  homines  conucrfacos ,  partc 
2174. d 
angelos  quidam  Deum  non  uidcrc  fufpicantur,cui 
nusdicat,  Angeli  eorumin  ccelis  vi.fcm.fa.pa.&cp 
col.8jfo.e 


H4j.a 
angclorum  crcationcmcur  Mofcsnonadnotauit,  par.i.co- 

lumna  j.b 
angclorum  loquutio  qux,qualis,&  quomodo  fit.par.i.colum 

na  x.b 
angelorumnoucm  ordinesrcprjefcntanturpernoucmprin- 

cipes  terram  promifTionis  diuidcntcs,partc  pnma.  colum. 

1459. c 


&  cibos  adhlbere,nifi  corpus  cx  aerc  afTumpfiiTent 

coLaji.b 
angelosomnes  fub  nomine  Michaelis  rantum  ccclcfi 

ratur,&quarc.Ibid. 
angelostradunt  Hebrei  fuifTecrcatosinfcriafeciinc 

in  primafuiflentcreari,credereturdeaiigelis,quoc 

coopciatorcs  Dci  inmundi  creatione,par.prima 

4o.f 


angelorum  diligcncia,fi  non  fufficiat  contra  da:monum,&  eo     angelica  cognitio  cft  duplcx.  Vna  cft  rerum  in  gcnerc 


rumquiadpcccandumtrahuntjinfidias',  ipfe  unigcnitus 
Dci  adcft,dcfcndit,&  cuftoditdbid. 
angelorumminifteriafupergcntesfingulasuel  ctiam  homi- 
ncs  ordinata,quibus  rcganrur,&  dcfendantur ,  ubi  fignifi- 
cantur?p,i.col.i6;6.d 


hxc  dicitur  uefpcrtina.  Alia  eft  cognicio  in  vcrbo , 
dicitur  matutina,p.i.col.  i.c 
angclic3euirtutcs,qua:in  Dciamorepcrftircrunr,Iio^' 
butionc acceperunt,uc in  contcmplacione  conditc 
rcnnifcelicitatcmancant.p.i.col.  2.f 


to 


sj 


an| 


Ind 


cx. 


andicsuirtutis  prefentiam,fragi!icas  humana  videre  in  fe 

Jficit,p.3.col.62.f 
antlicx  porcftarcs  quaruor,qua?regnis  lquadripcrrito  mu 

(ipo/itispr;ufunr,p.4.col.i57j.a 

an£licxcreacura?qnomodocompetatlux,  &qualem  diem 
ciciar,p.i  col.jp.b 

ancft;ariqui&quandodicj*tur.par.6.col.38j.c 
angftiacordism  expefionemanuum  expnmiturplus,quam 

i  exclamarione  oris.p.^.col^^.a 
angftiis  huius  f  eculi,&  carni.s  condicione,vel  fragilitate  na- 

t  a?,mulra  facerc  compellimur,p.4.col.  1444.C 
aug*um  eft  fomnia  prretcrmittere,unum  folum  diligere ,  u- 

r.  qua?rere,ad  vnumquotidiepulfare,p.rofpera  non  am- 

te,aduerfa  nou  timcre.p.j.col.  149. b 
aniia  femel  captiua  <i  fi?  peccato  cuipiam  obnoxiam  fecerir , 

crifiderarenonvulcquefibi  fincutilfa,p.prima,columna 

jjja  iuperioribus  manfionibus  tot  tcitifq;  uirtutibus  fe  ccr- 
nns  armatam  contincri  non  potcft  qn  proccdens  w  me- 
dim,&  fc  ad  certamina  nedum  offerat,fed  paratam  fe  di- 
c:,  p.i.col.i428.e 

ini  a  humana  cum  fir  inuifibi!is,cur  exprciTa  de  eius  creatio 
1  htracntioin  exdiebuscrcationis,&nondealiis  inuifi 
l!il)uscrcaturis^.i.col.4i.c 

ini  :a  mujieris  prima>.f.Eu*,quando  &  unde  creata  fit,  cum 

"ndeiiiapi^tumeft,quodrlaruDeifit  animata  ficut  de 
iro,p.i.coI.84.a 

P  ahominis  eft  ab  cxtrinfcco  pcr  diuinam  crcationem  & 

monem ,quiafimuUDcocreatur  &  corpori  infundi- 

tj,p.i.col.67.b 

aintcIleamaCquxeftformahominis^noneftexfemi- 

1  pcrgencrat.onemrfed  a  Deo  per  creationem:  &  ideo  1 

marionehom.nis  non  dicitur.Producat  cerrarucl  aliud 

rumhmile:fedtaciamushominem.Etdicut  Hebra:i \ 

«ucrbum  De.adangelos.fcd  hoc  uidctur  falfum,  &c.  p. 

annnominatusfanguis&quare,par.i.coI.iJ34.c.Etcolu. 

|  Utoi* inftinau uirtutibus non armatur,fed Dei  mn- 
"  crepiCtur,quamuis lpfa  prius  habucrit  naturaliter  con 
c  «ndigratiam.&nucricndiefficaciam ,  par.4.columna 

J'ntelle<ftiuauirum  a  parentibus  cum  corpori  bus  pro 
F>  t,autcorporefeminatoaparetibus,ipficorporiaDco 
F- eiuscrcadonemdenouoinfundaturjpartei.column. 

lanincorporaricompellatur,uclnaturalitcr  hoc  uelir, 
(-P-'-col.67.b 

J»an  &quomodopoffitdici  eftein  corpore,ficut  gla- 
1  s  m  vagma,&  quando  ficut  fpiraculum  vira?,  p.  t.colu. 
^o-cijo.d.c.f  l 

»f  1  uimur corpori  ficut  nauta  naui.  par.  tcrtia ,  columna 

ft^Ponsmateriam  uiuificando  vnit,necpariturdiflol 
6  'cut  tit  limus  commixtionc  pulucris  &  liquoris,p.  i.col. 

lridiaturprcciofa,quiaadimaginem  Deifaaa,&ad  fii 
aturalembcatitudincmordinata,p.tertia  ,  columna 

l^onalisiraaginettinitatisinfignita  preciofior  eft 
On«0uscreaturis,p.j.col.289.c 

jadimagmem  DcieftcrcatafecundumHcbra;os  prq- 
Pn!*aspioprietates.Etfunc  quinqucPnmo  quia  ficut 
■pa  rcplet  totum  corpus,ita  Dcus  totum  miidum ,  &c. 

P-COl.^T.h 

'"^^^^^'^saaionibusdiucrfanominafortitu^pa.i. 


animaomnis  etiam  irrationalis^moiictur  iuffis.Sed  rationa- 
lis,voluntatisarbirrioconfcncir,uclnon.IrrationaIisquse 
hoc  non  habet  pro  fuo  generedufla  tatfa  propellitur,  p.  1, 
col.g^.a 
animahominum  vigentiorfit  poft  nodis  quietem  ,corporis 
viribus  inftauratis,&  no  uolupratibus  occupata,  audirc  & 
facercuaIccqucd;cuntur,par.4.col.64i.a 
anima  inte^ctma  cft  magis  difpofira  ad  illuminationes  diui 
naspercipiendasccilantibustumuhibus&  quiefcentibus 
fenfibus  exrcrionbus,ficuc  eft  in  no&urna  hora,  &cpa.2. 
C0I.691.C 
anima  eft  fapienria?  capax  non  caro.p. i.col.  2  ij.a. 
anima  fecundum  fuum ftarum  in  aliquo  terre  loco  nunciipa- 
tiuecft,ficutcorpusnoftruminaliquoterra:lococonfiftit, 
&fignantcrinquatuor,p.4.col.982.b 
animainprafenti  corpus  pcrficiens,quatuorcorpori  coferr, 
fcilicet,eiTe,conferuari,pulchtitudinem,'&  motum,  par.6. 
C0I.343.C 
anima  rationalis  eft  vita  corporis,&  anitna?  uita eft  Dcus:fu- 
per  quam,quae  eft  imago  Dci,nihil  eft  nifi  Deus  cuius  eft 
imago.p.j.col.i  1  io.d 
anima  non  eft  naturaliter  incorrupribilis,fed  gratia  Dci ,  per 
fidem  &  iufticiam  ad  intcllcitu  perficitur  incorruptibilis . 
p.6.col.  1309.C 
animaquaepcccaueritmoritur.-eatamen  quam  dominus  ad 
vitamtfternampra:uidet,nobisquidemmortuafuifle,fed 
ei  obdormifie  non  incong:  ue  dici  poceft,parte  y.columua 
536.f 
anima  cum  dc  Acgypto  huius  uita?  tcdit  ad  terram  promiftio 
nis,pcrgirperquafdamuias,&cciras  conficit  mafiones  . 
Scd quis ita cft  diuinorum  conlcius  fccretorum,  quipodic 
dcfcribereman(iones,&cuiLifqucIocilabores3&c.p.i.col. 
i4i9.c.Etcol.  i420.f 
animaquidvtilitacisquidue  eruditionis  aut  illuminationis 
accipiat  in  manfion.bus,qua?  multa?  funt  in  doino  patris , 
fcitfolus  patcrfururi  feculi,&cp.i.col.i42o.d 
anima  feparata  an  ftarim  in  gloria  rccipiatur,uel  an  nifi  poft 

finalemrefurredionem,p!6.co!.938.e 
anima  cum  corporcis  vincuiis  laxata  fuerir,  vel  ad  inferna  du 
•   citur,ucladca.'leftia  fubleuacur,&  can.parcc  4.  columna 

i898.d 
anima  quandiu  eft  in  corporc,corpus  humanum  non  eft  im- 
mundum,  fedqudm  cicoanima  reccdicparce4.  columna 

animafeparata,&invifione  diuina?  cffentiar  totaliter  quie- 
fcit  ex  parcc  appetibiIis,non  camen  totalitcr  cx  parte  appe 
tcntis,p.y-col.378.c 

anima  quomodo  mortuadicitur,  cum  corpus  mortuum  eft. 
p.r.col.io^r.b 

anima  munda,feparara  afcendic  ad  Deum  pcr  Chriftum ,  a- 
moto  impedimcco  natura?:& corpus  quod  fcpelicur  in  icr- 
ra,remanecvlque  adiudicium,p.  1.001.1695.  c 

animacuiufquchominiscerraDeiclt.p.4.col.i907.c.Inquia 
feminac,fcd  ii  pcpcrcrit  zizania,dominum  otfendit.  Si  ue- 

ro  pceiiitec,cunc  dominus placabilis crit fuper  malicia,&c. 
ct92i.b 

anima  virtutibus  fuftentatur,ficut  corpus  offibus.parte  4.col. 
H2.d 

animahabetvirtutum  mcenia,ficutciuitasad  ornamentum 

habct  mcenia,p.4.col.95: 5  .c 
anima  noftra  quamdiu  infantia  conftituta  eft,pecca:o  caret. 

cum  autemanatis  tempusaducncrit,multi  ftrnr  amatorcs 

dxmonum,hrercricorumj,|peruerforumq;  dogmatum,  qui 

camcupiuncdcc!inarc,p.4.col.i  1  8j.a 
anima  omnis  proftirura  cum  d?mouibus,pIurcs'habct  amato 

res,vt  intrent  ad  cam,modo  fpiricus  fomicationis ,  modo 

auaricif  &cp.i.col. 669. b 

ani- 


GlcfTarordinari^&NicolaidcLyra. 


'T 


Anima  noftradicirurciuiras&  prohacpngnatdominus  Ic- 

fu<conrravirtutcsc6trarias,&interficitrcgcs,qui  regna- 

banc  in  animabusp-2'CoI.77.a.b 
Animacongregans  virtutesfuas,moxdefidcrat  alias,  par.i. 

col.i  i  j4-f  . 

Anima  inrcr  peccarores  pofita,quando  ad  auctons  fut  imagi 

ncmcondiamfcmcminir,iux:a  perccptx  fimilitudinisor 

dincm  inccdit,p.3  .col.  1 8t  fc.f 
Animafdcnti*  igmcu!ofucccnfa,nunquam  ociari  potcft, 

&  q<u'cfccre,fcd  fcmpcr  a  boms  ad  mcliora  &  a  mcltonbus 

adlupcnoraprouoodtiir,p.i.col.i35J.b 
Anima  lupcrno  Ipiritu  affata,m  fupcrnis  appctit  quod  con- 

tcmpfcrat:&  contcramt in  infimis  quod  appctiuit.p.t.col. 

63  8d 
Animadumadhxrctfponfo,&compleclitur&  auditucrbii 

cins,ab ipfo  fufcipit  lemcn  vcrbi:&  concipit,& facit  filios 
utfaltialitpcrgcncrationcmfiliorum,  parte  i.  columna 

i  ?68f 

Anima  ft  Dco  deferto  ad  fe  conucrfa  fucrir,&  potcntia  fua  fi 

ne  Deo  frui  uolucrir,pxna  fequere  expcriendo  difcit  qutd 

fitinterbonum  &  malum.p.i.col.^o.f 
Anima  fcmperparir,fcmpergcnerat,veldcverboconcipies, 

vcldccontrario.Etforteadhas  gcncrationcs  refpicit  qct 

dicium  cfbCum  nondum  natifuiffent^&c.parte  z.  colum. 

I37i.a 
Anima  concipir,parturit,lacftat)&  nutrit.Et  quomodo.  Ec  pu 

rificatur,&  fignificatur  permuhcrem,quxfedeberrcpura 

re  immundam,&  intcndcre  purificationi  fcptem  diebus,p. 

i.col.ioi4.f 
anima  omnis  aut  domino  coniundti  eft,aut  meretrici.Quefe 

hingitdomino>iungitfeIapicntix,iuftitixpietati.&c.Qu£ 

feiungitmcrctrici,iungit  feimpudicitix,iniquitati .,  men- 

dacio,&omnibusmalis,p.i.col.i37i.b 
Animaqueuirtr.tibusiuc.ta  Deicomplexibus&poftcaadul- 

terauitin  vitia,&  abeo  receflitturpata,negloiierui  in  no 

minisdignitatCjfcd  promaliconluentia  vltra  ad  ccelum 

oculostollerenon  audeatpartc^.col.  12  56.d 
Animaqttamuisgrandcs  habcatprofeclus.tamen  tentatio- 

ncs  non  auferuntur  ab  ca,quia  quafi  cuiiodia  &  munime 

funtei.p.i.col.478.e 
Animafientatioi  enonfalitus,cont;nuorefoluirur,ficut  ca 

ro  fi  lale  non  afpergitur^corrumpiturjp.t.col.i^zS.  d 
Animafidelis  qux  pernaturameftimmottaIis,pergratiama 

putrcfa&ionepeccariconferuatur,  &fignaturper  arcam 

tabernaculi,&c.p.i.col.i  5  ao.f 
Animaqux  cc!eftcmhabetorigincm,quafiaduena  moratur 

in  corpore,p.  i  .co!.  i  j  96  .e 
Animavcriusintclhgct,  qux  fuit!rario  fux  peregrinationis 

cum  egrcfla  fucrir  ;n  rcquiem  fuam  id  eft,in  paradifum,p. 

i.col.i420.d 
Ar.imaho»ninispotcft  in  fehaberc  &  produccre  puteos  & 

fonrcs  &  fltimina,fed  putciindigentfodiente,ut  munden 

tur,&c.p.i.coI.ij2i.a 
Amma  fi  ad  uu  tutcs  116  ucniat,fcd  pcrfeuerct  in  ignauia,nec 

caroaJ  hxreditatem  veniet:ledadiudiciumiilius  quipo- 

tclt  antmam  &  ccrjuspi  rderein  gehennam,par.  i.colum. 

1362. a 

Ammaideofarlatururdeleclabilitcr  !aborer,&dicatur  ei, 
Labo.es fructuum  tuorum qU;a manducabis,?&c.  p.i. col. 
i4J6.d  '       x 

Anitna  maliuola  qux  dicitur,p.3.coI.  i886.f 
Anima  quoticns  peccat,totiens  vulneraturpeccatis  uelutte- 
lis,p.  i.col.i  >6j.b 

O  G  pofTemus  per  vnumquodqtiepeccatumvidcre  quomodo 

animavuInc-ratur,p.:.col.ia64.d 
Anima  vulneraturpercogitationcs&  concupifccntias  ma- 

las:trangit& coientur,per  opcra  pcccati,qux  omnia  fi  ui- 


dercmus  &  vulncrarc  animx  cfcatriees  fcntiremusrc 

ad  mortemrefifteremuscontrapcccatum,parte  i.cc 

1264.C 
Anima  quomodo  Ixdi  &  pcrcuti  dicitur  pcr  mcmbra,  ai 

rcfcrcndojdentcm  pio  dcnte,oculum-  pro  oculo,&c 

col.69y.ab 
Animaexcorruprionccarnisj&pronirare  ad  malumc 

nuedcfccndita  pcrfectione,nili  Concturconttatiurr(> 

tatur  exemplum  <\c  naui»p.6.col.463.d 
Anima  dum  in  hoc  mundo  in  crroribus  viuir,ignoranti. 

tacis,in  Aegyptopofitacft,&c.Etquomodoa  plagu 

fpirirualibus  eripitur,p.i.col.582.c 
Anima  noltraintcrhas  duasmulasdeberconteri,fcili<k 

teftacem  Dei &  Mifcricordiam,neproi  icrterroretn  > 

tisdcfpcrct,uel  pioptei  fuauicacemmilcrationisprx  I 

p.3.col.874.d 
AnimadcbctintelligcrcfeorcTinatam  inmcdio  rcrum  t 

fub  fe  habcat  corporcam  creaturam/upra  fe  tamcn  1 

gac  cffe  naturam  Dei,&c.p.i  .col.  1  j6.a 
Animavnaquxquecft  vclut  ollaferuens,qux  cogitati 

fuarum  impetus,quafi  fpumas  vndarum  ardentiun 

net,p.3.c.398  e 
Anima  pcccattix  fignificatnr  per  mufierem,qux  pulcr 

tur  ratione  imaginis,fcd  captiua  ratione  cnminis,  r. 

col.ij8o.f 
Antma  peccatorum  fempcr  contendit,quia  fyndercfis 

Ciamenrationismalo  remurmurat,&  feniualitasaci 

inclinat,&ficeftconcenciointerpaitesanimx,par. 

Animafinechariraremacilenracft&  Ianguida  ,  &  ir 

DcopIacirura,p.i.coI.  1 1  :.f 
animaqux  non  cognokit  fe  a  J  au&oris  fui  imagincrr 

tam,egreditura  fecretocordis  in  exteriores  concu 

tias,&  ad  latam  uiamducta,fequitur  cxempla  popu 

p.3.col.i824.e 
Anima  fidelis  &  plena  iudiciidum  Dco  obedir,Pcusj| 

bitar,&efteiusciuitas-.Siauteal)f(Hc-cediin61oc 

merito,habitatur  amalignisfpiritibus  .•  pa1tc4.cc 

26. d 

Animafideliseftthronus  Dei,inquarefidcr,quado 
ieftatisfu^illiiminationecompleuerir,p.4.col.2  36 

Animalicet  peccatrix,tamen  mcliordiciturpernatui 
pore  laudato  in  fuo  genere,p.3.col.  1  y  66.e 

Anima  obligara  terreno  ainore,vifcum  haber  i  n  pe: 

re non  potcft,fed  amor  fanftus  ad  fuperna  fuble 

col.i429-b 
Anima  qux  fe  pcr  vniuerfas  cogitationes  fpargir,  ad 

rationem  fui  {cfc  nullatenus  colligit,p.  5. col.5  3 6.t  I 
Anima  opprefla  &  uariis perturbacionibus  occupata, 

fperathumanumauxilium  ,  fitota  mcnte  conuei 

Deum,confoIatura  Deb.b.4.col.iy  J4. 
Anima  dumpeccatdiaboIofubditurcaptiua,dum  t 

agit,eleuatur&  confurgit,&diabolus  humiliacusi 

C0I.434.C 
Animaqiicfueratfpeculum  Dci,&viciorum  fuppla 

cum  propter  iniquitatem  rraditur ipii ituahbns  nc 

fruftra  querit  conlolarotem  excrmfccus ,  qix  fpii 

coniolacioncm  perdidit  intriniecns,parte  quarta 

943-b 
Annnaperpenitcntiam  fipriftinum  roburreccpcrit 

tur  habitaculum  fatid  i';&  fic  ht  tcmplum  Dei  pari 

43j.b 

Anima  in  confufione  pofita  eradatim  Iuect,partc  4. 

978-f 
Animaquxprius  obIccftarauiriisgforiabatijr,mant:  omi 

taifla,fcuilemproh"tcttir,  quxadimagmem  fiii  c  ate 

condita  crat.p.4.coJ.#37.b 

A  ma 


Ind 


gn  u  habct  falfos proplictas  exterius ,  fcilidet  fenfus  camis 
-iprxfcnria  nunciant,futuranon  curanr.Habec  intcrius 
lfoscogitacus,quosprudentia  carnis  gignit  quifalfa  & 
•i!rao(k>nduutnobiy,p.4.col.96y.b 

an La&bona&malahabenttentorium  &  rabernaculum  , 

J  j-..col.9T6.f 

anni  nonc!.ircfcerinfulgorcxternxpulchritudinis,nifi(ut 
i  dicam)prius  hic  arferitinoflicina  charitacis,  par.j.col. 

hx 

I  aitainconrempfatione  diuinaabfconditur,ficutcorp9 

j  fepukhvo,  mundo  mortua,vbiaboi  ftrepitu  farculi  eft 

cieta^p.^.col.jS.d 

„1  aquxincontemplationedebet  confiftere,&  fru&us  ac 
.  cptabilcs  facerc,&c.iignificatur  per  Sion.p^.columna 

i.d 

ni  a  (ignificaturperltrufalem,in  quaxdificatum  eft  tem- 
.•Hitndomini,p.4  col.2o8o-d 
I  a  tidclis  perlerufalem  fignaturobfefTam  abexerciture- 

e  Baby!onis,p.4.col.8j7.e 

$a*ationaliscxiftensincorpore,qux  prxdicationem  co 
r.diabolum  munitur,  fignificaturper  Ierufalem,  partc*. 
(I.n09.e 

ii  a  fidelis  in  qua  debet  Chriftus  regnare  impugnatur  pcr 

lpcrbiam&auaritiam,quxpoftfeal;a  uitiatrahunt  tan 

•  ■amcaudasiuasv&figuraturperIerufalera,parr.4.colu. 
i.c 

li.afidclis  in  quarcgnar  verus  Dauid  Iefus  Chriftus  pcr 
o.iianidgnificaturperciuitaremlenftalem.Huiusaurem 
Biratisportx,funtlcnfusammxextcriores,  quinon  de- 

buapc!iridcnoac,&c.p.2.col.i37,.c.Etcol.i399.c.Et 
c  .1411. c 

11 1  rationalis  qux  moralis  Ierufalcm  dieitur,pcr  quatuor 
narur .  Pnmiim,eft  dele£atio  praua  mulcens  alura . 
g.um  cft,conlcnfus  in  pcccatum.Tertium,  operis  execu- 
■.Qtiartum.confuctudo^p.^.col.jjj.a 
■irationalis  qux  Dei  imagine  infignitur.fcd  aliquando 
ccptioned?monisuitnsdeturpatur,fignificaturper  Iop 
^c.&quandorurfuspurgatur,parte  quarca,  columua 
1  \g.c 

fcuirifidelisdicitur  filiapatrisprudentis:Et  quare  m 

501.2053.3  '        '* 

Ktiufticfttabcrnaculum  Dei:Ecdefcribiturmyftice  fe 
cndumq  latuorafpcaus/cilicetorientis  &  oceidentis 

&Etpcradaptationemxii.tribuumcaftrametantiuiux- 
pud3p.i.col.ii79.c.Etcol.it77.c 

u.ridclispertabernacuIumdominiconuenientcrnoreA 
»:lligi.Etquare,p.i.coI.897.c  ' 

ifidelisefttabernaculumdomini&adciusquaruorla- 
ridcbent  efieadtus  quatuor  uirtutumcardinaiiuin,&c 
p  col.  1 177.C  ™ . 

■  diciturftamcn,quia  cum  tetationis  fufo  m  fiiiorum  te 

^^"«•ir^nnionsvittucisfoliditatc  conftnn- 


u;;?^;^duurclau[h'umrationi^^ific^"«-Pcr    i^4 

•    ,1  '         ■       „  nnitn.-v 


ex. 

&dxmonib.p.4.c.2o37.b 

anima fidelis quomodo pedcs  domini  rigac  &  vngir.p.r.col 
bor.c  l 

anima Rddis dicitur  afellus fupcr qucm Iefusfedet & pereit 
ad  Icrufalcm,&c.p.T.col.344.f  '  r    & 

anima  rational.s (ignificatur per  reginam  Auftri , quarc,  par. 
5>col. 056.1 

animacornuafuahabereperIiiberur,&  funt  fortia  muni- 
menta  mrtutum  quibus aduerfa  quxque  percutir,& quafi 
roenum  aut  pulucrem  in  aercm  uentilat  &  difpergic,  parte 
4-col.943.b  r    b    r 

anima  dicitur  vidua,&  p.j.col.  1 47  2  .e 

anmia  torpensotiodefleturfubfpecie  Ierufalem,  par.i.col. 

anima  htimanadicitnrterra,p.3.coI.2<57.b 
animafidclisperdomum  Salomonis  in  quaeranc  quatuor 

cleambuIatoria{ignificatur,p.2.coI.733.c 
animahumanaper.egniamSabaintcl!!o1Cur.  Oux  re»ina 

dicitur  eoquodcftadimaginemfummiregisfaaa,  p.2. 

animahumanadiciturabyftus,p.i.col.5.c 
anima  t.  iplicis  elt  naturx,ideo  iubetur  diligere  tripliciter.p. 
i.i498.e  r 

anima  quadibet  foli  iuftitlx  cuiri  fic  propinquac,vt  vnus  fpiri 
tus ;  cum  eo  hat,&  pcr  .p(um  innouata  ucrerem»  hominem 
abircicorlertin  Ka!endis,&cp.  i.col.ijoo.c  ' 

an;ma  quxcunquccertat  ad  thalamum  Chrifti  properare,c5 
ciignum  a  fms  doctonbusaccipit  ornamentum,  &c.par.2. 
cul.  i62  2.e  r 

anuna  victa  una  tenr.itione,venitadaIiam,quafide  manfio- 
neadmr,n(io;ic;Ti,&ficperfinmilatentamenfivitx  &  fi- 
dci  prorec-tus,m  infiones  habercdicitur/ecudum  illud.  I- 
ouncdeuir:uce,&cp.i.coI.i420.e 

anima  mca  in  mamb  .is  meis  fe.npcr,  quomodo  intelligatur 

aitAugiKhmisignoi^nmdicatuc&c.partetcma^coIum. 
1307*0 

anv,mPnCh;inUS  cft'fiCut  *  vcrbum  De;^apientia  Dei,et 
vircusDci,&c.p.i.coI.i,37.a  r  5 

v.fioncm  &  Pe:  ivctai.i  fruitio„eni,&c.  Verumtamen  cor- 
pus  paifibilc  &  morcalcad  implendu  precium  rcdemptio 
nishumanx,pa.5.col.2  88.f  «-utmptio 

^nTnar^coT'11'  acci^icur^uia  cft  Principalior  pars  homi 

Itenip.2.col.2r.c 
Itemp.3.col.i72  5.b 

anima  frequetiffimc  accipiturinfacrafciipturapro  pcrfona 
humana:p.i.col.923.c  r        r     ^ 

aniniafumuurprouiaremporali.p.i.col.n.i.b 

animam ex  carnis  fubftantia  pi opagacam  dicuiu  Lucifcriani 

htrecici,p.i.col.io2o.d 
animx  veftis  eft  caro,v,,de  nafiicur  tctatio  carnalis ,  Per  qua 

adinteruum  venii.paicctcrc^columna^^.c.Et  columna 

i&4'' 


fi[  nauis  cft  quam  Chriftus  ingrcditur,  cui  T)rocclIx 
b,ati<mumi.equentcriurgun[,^quinta;clr^liX 

E&h^Zm™*  &  C°ai1^^txafiim,Iatur 
»in: r,,  lonahs  e(t  muhcr,qux  flangit  alabaft ru.n ,  partc  5. 

Bn,h'C;;iS, "f  >cu»«^n.a!i,a,  rcbel!ar r,rioni ,  dici- 
^,,ul»d«u^«».EtM„arc>^.rcqu,,„a>columna 

Wht1  ulchSlC6Parar"«'«-:tatiNini«.T1ouK  uolu- 
»1  harrcns  cffam.narur,*  porras  fcnfuu  aperit  uicii 


animxucftimcntumcftcoiplls,qUod  precipic  Salomon  01 

temporc  clk-ca.ididum,p.,.col.1^.a  ' 
animxutnonferuKU  corpusadomnem  mrumquafi  flimu- 

lus  cius,quid  iuftius,cum  ipfa  nolucnt  feruire  domino,  p. 
i.col.7d.c  r 

animetabcrnaculumeftcorpus,cimenscogitationum,par. 
3.col.23j.e  s  f 

animx  locusprincipaIis:noniuxtaPlatonemin  cerebro,fcd 

iuxtaChnnumincordecft,p.j.co!.yj6.f 
animx etaces  quor,qux,&  quaIc.s finr,u. ?.CoI,  1 64  f 
Dcanimeuita  poft  morrem  Huius  afcenfiomsdim;  illimere. 

per.rur.nh.slibnsaliquidciiidentiusfcripcum.&c.rar.i 
C0I.139J.C  J  l 

anira^ 


Glolue  Ordin.  &Nicolai  de  Lyra. 


Animae  profedrus  cft  ut  auferatur  a  commotionc  tcrrcna ,  fi- 

pcaberroribus  vitarad  viam  viuutis,&adagnitioneDci, 

Btc  p.  i.co!.f  411.0 
Anim.rpixredditui  finbeahoftes,  peccr.ta  fcilicct  &  uitia 

propcl!antiir,&  jdco  armcmur  &  concitc mur  ad  prcrlium  : 

ied  coiura  hoftcs  quu?  dc  cordc  noftro procedunt ,  kihcet 

malascogitationcs,&c.p.2.col.8t.b 
Ammccont ubirus  dum  fadus  f ierit  cum  uerbo  Dei,  &  com 

p!exus?d  iniucemdacu^nakiuir^cnerofa  progenies,pu- 

dicitia:fci!icct,iuff;tin,paucntia,cs  omnesuirtutes.Si  aute 

fe  diabolo  &  dafmonibus  pro!ritucrit,facict  hlios  adulterii 

fcilicet  omn  ia  pc  cata,  p.i  .col.  1 3  40.1- 
Amm.Lyrua:  Dcusimagim-m,cx  hnnlirudinem  fuamtibi  com 

mcndauit,hoc depofitum, tatn  integrc  reftirucndum  eft, 

quam  a  rc  conftat  cfll  fulccpt um,p.  i.col-949.b 
AnimajinotusfoircsiTdi.nuantadcoipuSjUcpatetintimorc 

&  na,p.3.col.tc»57.b 
Animx  ijiuiluudo  cum  Dco  proprie  in  hoceft  quod  incircu 

fcrinca,cjuod  tibi«.;uecor.i&  huHil,p.6.col.:86.d 
Animam  Dcns  feck.ctrretdeea  fi  uoluerit.  Sjc  dicuntaliqui 

ad  illam  infjniampiolapfi,p.5.coi.4t3.c 
Iccmcicant,Ta!is  trjc  .quifqi:e,qiia!eiii  vult  Deuseflc,curni- 

ntor  al/quis  bcnc  agere,cum  nihil  poffit  njfi  quod  Detis  ue 

hr.p.6.col.i2<5.d 

Item  dicunt  Dcus  nonfccitnosaddamnandum,par.4.colu. 

627. a 
Animam  habuifTe  Chriftum  neganr  Apollinarift£,&  unde  ac 

ccpcruut  occafioncm,p.i.col.i  138.4 
Animam  perditfecundumChnftum^quidefideria  eius  refre 

nac,cupid!tarcsTeiccar,hixwrumcx  lefulutionem  caftig;  t, 

&  i  i  nullo  facic  uoluntaccm  fuam,fcd  Dei,  par.  i.columna 

1362. d 
Animam  cius  ferua:cumdicitur,an  intelligatur  de  uita  cor- 

poial.  tantum,vcl  pro  ufu  tarionis,uclan  perhocdiabolus 

prohibitus  cft  Iob  fupcrarcp.j.col.^j.b 
Ammam  in  manibus  portarc  quid  efr,parte  tcrtia  ,'columna 

161.  a.c  ' 

Animam  fuam  Deus  uocat,uo!untatem  fuam,par.i.co!umn. 

917.3 
Anunam  hominis  cflcmortatcmdixcrunt  mu!tiua!de,&ad 

hiicdicunraliqui.Ec  circahoctriplcxcrrorex  una  radice 

proccdcns,p.3.col.  1 889.C 

Aii:mamb:jnauperaproccguntficutvtftimentacorpus,par. 

?.col.244-d.c 

Animaueatcreatorcum  per&&:r  ne  figurce  corpori,  utdicit 
qiicedamglo.Hebraica.Ece/c  contra  eos  qui  dicunt  ani- 
man:  hj;:::;;: .  r.  ^ccJcrecorpus  di(ratione,p.4.  col.41 2.e 

Animam  undc  Clii  iftus  accepit.  Aug.refpondet  pro  meo  ca- 
pc;:l:'vcnciusrcfpondeononde  Adam,quamdc  Adam,p. 
i.col.8o.f 

Aniniani  qui  putantciTcpartcm  Deinon  funtaudiendi ,  & 
q.iarc,p.i  col.66.e 

AiMinamutrum  Dcusex  nihilofcccrit,anexrequa?  iam  fa- 

cta  el  .ir,fcd  anirha  non  crar,65.b 
Aiii.mam  h  im.maan  Dcuscrcauitin  illis primis operib.  qua? 

finuil^mniacrcauicquamfuotempoiccoiponuiJpiiaict 
p.i.  65. t  r  r  r 

Amnum  infundcndo  Deus,dat  uitam,&etiam  uirtutesi  quo 
dam  fcminario..p.3.col.i37.c 

Ammam  noftram  &  corpus  tanquam  dcpofitum  acccpimus 
aDco,p.i.col.349  b 

Ammam  cx  animapucancquidam  ficutcarnem  cx  carnefie 
ri,&dicunrDcuiiumam  feciflc  animam  fufflando  in  fa- 
cicmvir;,vc(.x!llaca:ccrccrc'arcncur,&c.p.i.col.8o.e 

Animam  immottakrn  diccntcs  &  rcfurre&ionc  ponctes,opi 
nabantut  animam  f cparatam  a  corpore maions cffe  uirtu- 
tisquamconiunaam  corpori,p.5.Col.25i.c.&  col.2j2.f 


InanimaconfiftitimagoDci,quantumac!  proprictatcs  •»> 

talcs,fciIicct,memonam,intclligcntiam&  uoluntatcm.i- 

milirudoautcm,ingracuicis,p.i.col.53.f 
Animcefideliumuocancurmontes,p.4.col.4i8.d 
Animct  piorum  dcfunctorum,ab  Ecclcfia  non  fcparantur 0 

quod  ad  alrare  Dei in communionecorporis Chriftie* 

fir  mcmona,p.  i.col.i  40.e 
anima.'corporccxurx  an&quomodolociscorporalibus  ^ 

bufdam  putencur  continen,cum  fint  finc corporc,p.  t .<  I 

68.f  ?'§! 

anima?  exiftenrcs  in  purgatorio  clamant  contra  bont  exer- 

tionum  f  uarum  dctmentes,&c.p.6.co!.  1  s  17. c 
animxiuftotumck  fiinnatureboniratcmifericordiamhact 

nullatamenad  reproboscompaflione  moucntur,&  cji- 

rc.af.col.8i3.ib 
animce  que  de  confufione  mundi  ad  dominum  conuei  turjt 

fignificantur  per  argcncum  &  aurnm,quct  dc  Babyloni d 
.    H'erofolimam  mittuntur.p.2.col.i326.d 
animce  fanclcetogicationnm  viciacorngunc,&  quafirenin 
C   tesvultus,ex  rcdditaimaginedeipcculo  preccptoru  \ 

componunt,p.i.col^9i.a 
anime  viciumcft,itaiui$operibusdeIe&ari,utpotius  imis 

quam  m  fcrcquicfcat  ab  cis,«um  m  ipia  ucl  amma,  u< 

cione,aliquid  meliusfit  quofcccnt,quamipfalintqqcc- 

ccrit,p.t,col.57.a 
aniroa?  Chriftiauce crroribus  fmcticorum  fc  mifccre ,  &  iii 

Dei  impudicicia:  &  libidini  non  licet  fc  tradcre.  p.  i.c  I 

1599-b 
animeiuftorum  recipiurur  in  manudiuinemiferuordicr.cc 

catorum  vero  in  manu  fua:  jufticia-,  p.^.col.  1860.  &  clfc 

1895.C 
animoe  noftrar  dant  amaronbus  fuisidcft  dxmonibus,fenB 

vel  perucrforum  dogrnatum  dodtoribus,quado  aflcruBl 

hilnocereIuxur:am,cx  corpori.s  gcmcalia  nacuraliter  ■<' 

tum  pofcere,cibis  omnibus  indifterenter  vti.p.quartaA 

1292. f 
animdeinfuntnonnifitria,fcilicet,potcntiy,paiT!oncs,&libi 

tus,p-4.col.  1501.C 

anima:  licet  fint  eiufdem  fpeciei,tamen  uariantur  in  openio 
nibusconiunclecorporibus^quiaaliquxdcclinanr.td  0 
nu  uerum»&  aliqua:  ad  bonum  apparens  rancum,&  fecdi 
hoc  diuerfificantur  ftatus  bonorum  &  malorum,  pa.3  oL 
656.f 

anima;fteri'«itasperqua?in!cgedcnotctur,p.i.col.i593.b 

animc  hmnancc  fecundum  Platonicos  quanuo  luam  dij.  r« 
tem  feruant,fccundum  rationem  uiuendo,rcuertun«u  id 
claritatemftel!arumundcdcfluxcruut;p.3.col.3  34.b 

animaefiadhucfiunt.Vclfifuitmaterics  und?  anima  fir  r. 
quideftipfa,quod  nomcn,quam  fpccicm,<,uem  ulunn 
rebus condicis tenet.Viuic an  non, &c.p.i.col.65.  b  I 

animceutrumdcparentibus,andefupcrfint,uincanrqui  o* 

terunt,cgo(ait  Aug.)adhuc  inrer  ucrofquc  moueor,  alija 

do aucem tic.&c.p.  1  .col.78.dEc col  43 3>a 
animc?  bcatce  delccndent  ad  refumendum  corpora,&ad 

muincanduineisgloriam,p.6.col.i673.c 
anima?  quc:  fol^  in  ccelcftis  ecclefia?corpus  tranf-unt,  in 

busfcquamatisiigurantur,cu  inpinnuliiuirrutumfi 

pcr  coclcfte  dcfidcrium  faliunc  ad  contcmplacionciv,  p 

col.  1003. b 

anim<:beneuiuentium,fignanturpcr  fIcllas,p.3.co!.25i. 
animaeomnia  malaaccidcrecx  carne  crrorcft,&cpar.6* 

514.C 
anima:  fignari  folent  in  fcriptura  ventorum  uelociratc&  •> 

limiratc,p.3.co!.27i.a 
animccfidcliu  peruaiacabcrnaculidcfignatur,p  i.coLu^ 
animc;humiliumdicunturcol!is,p.  2.C0I.355.C 
animelanc3:.:unicuiquecoipusfuumeftequiiS,p.3.co.3 


;; 


a; 


.b 


Ind 


annarum twagna  digniras,vt  vnaqureque  habeat ab  ortu  na 
uitatisincuftodiam  fui  Angelumdelegatum,  par.j.col. 
oj.b.Itemjpar.6.col.  1 1 2 1  .a 

4rnaruminde(trudione&ruina,multum  continuis  lucU- 
u$ & oracionibus eft infi(tedum,fi  uir  faoctus lugebat  de 
ry&alignorum  &  lapidum  sedificia,p.2.col.  1342^ 

annarumcuramquipro  Domino  fufcepit:  vt  vet  crranres 
Dceatvelconfolcturmoeftosjveltemporalibus  bonisfu* 
lentet.&c.fapiens  cft,&  quare,p. 3 .  col.  1 65  2.d 

aniarumregendarumfolicitudinemquialTumit,  reftat  ut 
uibus  xtcrna  pra?dicat,ad  prouidenda quoque  eius tem- 
oralium  ncccfiicatumfublidiainuigilet,p.3.col.i8j6.e 

anlarumcuftodiam  affumantquitentationumbella  fube- 
:runt,&  cum  apud  fe  iam  de  intima  tranquillitate  funt  fe 
jri.Scd  quis hcec perfecte  fubigat,cum  Paulus  dicat :  Vi- 
coal!am,&cp.  i.c  i2i6.e 

a  narum  zclusdacrificium  acceptifiimum  eft  Deo ,  p.i.col. 

ainasfcptuaginta icprcm exiifTc de Lamech,referebat  mi- 
quidam  Hebrxus  quse  omnes  inreriere  diluuio,p.i.col. 

19.C 
iniasmorruorum  prxdicadofufcitare,maiuseftquam  cor 

jsmortuitciraabfcondere,p.5.col.833.b 
tn  nas  fanctas  corporis  exutas,a  vilione  diuina  retardari  vf- 

ueadiudiciumcrrorefr,p.6.col.39i.c 
inaasquidam  putantfuiffeinccJeftibus,&demelioriin  pe 

■remftatum  pra?cipit-atas,&  quod  meliusfuerit,inca?lefti 

js  quam  in  terrcnis  commorari,&  pcr  quid  probare  nitu 

r,p.4.col.7  28.e 
nasifta  duooccidunt,dcfperatio  &pcruerfa  fpes,par.6. 

•Iumna34.f 

nalquodcornupcrcufiituirum  autmulierem,fiinterfe- 

umfiii:!apidibus,illicitumcratIuda?iscomcderedeillo 

quare,p.i.col.69y.c 

^ialexqmbusdefc&ibus  dicebatur  fore  maculatum,  & 
jaienondebebantofferrianimaliataliaDomino,p.i.c. 

i02.f 

imalimmundumvoucri  quidcm  potcft,fed  nifi  redemptu 
critplacere  pcrfenon  poteft,p  i.col.i^.b 

in  ulnoxium  pcrimcre  ad  iuftitiam  peitinet.  partc  1.  col. 
f6.e.f 

irwal  offerendum  in  facrificiis  oportcbat  cfTe  immaculatu 

eft,abfq;  defcftu  alicuius  membri  vd  notabili  deformi 

te,ita quod  macula  non  accipitur  pro  uarictate  pcllis.Et 

>cobfcruandumcratgeneraliterinomnifacrificio,p.i. 
iluoo.e 

iaficfadtafunt,vtaha  aliis  in  alimoniam  ccdercnr, 

fenio  deficcrcnt.Homo  vero  faclus  cft  ad  imaginc  Dci 

cquodiiprcccptafcruet,pcrpctua  immutabihtate  ma- 
at,p.i.col.2y.b 

uliaminuta,vtqua?de  cadaueribus  atque  corruptionc 

[norum  hcrbarumquc,&c.giguntur,vtrum  in  primis  co- 

tionibus  crcata(int,ancxrcbusproduclis,  Pleraque.n. 

:diaumcft,dehumictorumcorporumexhalationib. 

gnuntui,&cp.i.col.26.a 

a  uencnola  &  pcrniciofa  utrum  poft  peccatum  homi 

s  ad  v  indittam  crcara  (intjan  potius  crcata  innoxia,pcc- 

'tonbtisnoccrcccEpcrunt,p.i.col.26.b 

mialia  irrarionabilia ivnde  cit  quod  (ibi  ipfis  nocumcra  & 

•wna  mici  unt  &  ttiam  plcrumque  mutuo  ie  occidunc , 

'rrinullumpcccacumhabcancp.i.ibidem. 

Bl|al'anoxia3iiviuosla*duntpenaliter,cxcrcentfalubritcr, 

•t  ignorantcrdoccntjcurincicasmortuos  laccrant,pa.i. 
«'l.ioid. 

11 i.aliagradia  funr,inter  rcrrcftria  Elcphas  ualde  moftruo- 

^«mtermarina^ccrus.p^.col^.c 

,,aI'a  marina  maiora  funt  iatis  quam  tcrreftria.  Et  huius 

,t'oJp.3.col.4o4.f 


cx. 

animalia  aliqua  fccundum  conditionem  nattira;  fua?  per  ma- 

gnum  tcmporis  fpaciu  116  comedunt,fed  nutrimeco  prius 

reccpto  viuunt,p.3.col.i5  63-c 
animalia  irrationalia  quaxlam  habcnt  aliqualem  lenfibilium 

rerum  cognitioncm((icutafinuscognofcit  ftabulum  fuii, 

&  pabulum,&  Dominumproprium,&ficdemultis  aliis) 

feddiffercntcmecognitionchumana,p.y.col.io2  2.f 
animalia  bruta  cognoicuntbenefadtorem  fuum,  (icutpatec 

per  expericntiam,&  etiamfcriptura?  docet,  p.j.col.  1  i84.f 
animaha&aues&etiampifccsfrcqucnter  percipiunt  muca- 

tionem  contincntis  futuram  de  propinquo,  &c.  Et  quare, 

p.i.col.i074.f 
animalia  &  homines  an  rationem  vira?  cum  pifcibus  a?quali- 

ter  participient,p.i.co.i2r.b 
animalia&  mulieres  concipiunt  uno  modo,quia  virtus  imagi 

natiuafimilcmconcipit  illi  quamafpicitattcnte  in  excrc- 

mocoitu,p.i.col.86.f 
an'malia,ante peccatum  hominis ,  animalium efu  non  uiue- 

bat  fed  cocordiccrhcrbis&  fructib.vefcebantur,p.i.c.39.b 
animalia  cum  communem  acceperint  alimoniam  cum  homi- 

ne,quareipfeimmortalis  fa&us  eft(quiapotuitnonmori) 

pra?aliisanimantibus,p.i.col.37.f 
animalia  qua?  tantum  putantur  ucfci  carnib.utrum  prgter  nu 

meruminarcafuerir,  quoc  aliorum  alcndorum  neceffitas 

coegitincludi,&cp.i.col.i47.a.b.&  i48.d.e 
animaliamundaimpari  numero,immunda  uero  pari  in  ar- 

cam  inrroducta funr,&  quarc,&  huius myfteriu,  p.i.co.  1. 

5Z.f.Etquantonumcro,i5  i.c 
animalia  minutiffima,qua!ia  funt  mures,&  ftelliones,  mufce, 

&fcabroncs,fcarabei>&puliccs,&canetiam  in  arca  fue- 

runr,p.i«col.i48.d 
animalia  in  facrificio  tria  ufurpata  funt  fcilicet  ouis,capra,& 

bos,&  quarc  hrec  myfticcp. i.col. 2 1  o.f 
animalia  munda  mulra  funt  ad  cfum,qu£e  non  funt  muda  ad 

immolandum,p.  i.col.ioo3.b 
animalia  in  lege  uctcri,qua?dam  f  ucrunt  immunda,  nen  quia 

de  fe  effcnt  mala  fcd  quia  fignabant  quardam  uicia  euican 

da,p.5.col.264.f 
animalia  propric  loqucdonon  dicuntur  habcre  uicia,  ncc  vir 

tutes,ncc  in  cis  funr,tamen  large  loquendo  ftint  in  tis,(icut 

agousdiciturmanfuciusjvulpes  dolofa,equus  recalcitras 

&  fupcrbus,p.4.col  1929.C 
animaha. Vidc  in  annus  trice (imus. 
animalia  excrcitns  Antichnfti  pcrcutientur peftilentia,  ficut 

&hominesexcrcitusilhus,p.4.col.2i7i.c 
animaliaquatuorEuangclia  fiue  quaruor  Euangcliftas  aut 

quatuorpatriarchalesEccle(iasnotificant,p.5.col.7.b.Itc, 

p.6.col.i499-c 
animalia  ucncraca  cur  in  creationc  in  naturam  indufta,  par. 

i.col^o.d 
animalia  in  tcrra habitantia  dcleta  funt  in diluuio  ,&  non  a- 

quatilia,&quare,p.i.col.i45  a.b 
animalia  munda  qUod  fciuerat  Noc ab  immundis  diftingue 

rc,p.i.col.i5i.a.b 
animaliatrium  annorum  fignificant  Hebrn  populi  iuucntu- 

tem  &  uigorem,  p.  t  .col.  2 1  o.d 
animaliaab  Adamofuanominaaccepcrut,p.i.c.79.c&  83.b 
animaliaanteoc5tauam  diem  non  dcbcbant  ofTcrn ,  qui  antc 

funtquidimpCrfec^Um,pcrfecta  autcm  func  Dco  attribue 

da,&c.Hinceftquodcircuncifio  odtauo  dic  preccpta  cft 

fieii,pa.c01.224.f 

animaliaquomodo&quomodono,&qua  Imudicia  pofiuc 
nominaii  immuda.Vidcinimmunda.Etimmundicia. 

an'ma'iumquacuorfigna,  habucruntvcxillaquatuor  tiibnu 
filiorum  Ifiaehquae  prcefidcbac  quaruor  parnbus  (  ut  dicuc 
Hebrxi)Utiniftisucxillisfiguranrur  iftaquaruor  anima- 
lia  Ezechiclis,iu  quorum  mcdio  rcfidcbat  Dcus  fcihcet  ia 
tabernaculo,p.  1  .col.  1 1 7  2  .f 


GlcfTa:  ordinarit; ,  Sc  Nicolai  de  Lyra. 


an:maIiummundorum&immundorumdiftin<ftio  ante  lcge 

fuitvtdicuntHebraei,&maximcquantum  ad  oblationc 

&  facrificium,par.  i.col. j  5  i.c 
animalium  fpccics  jn  lege  vctitiae  qualitatcs  morum  fignabat 

&quomodo,partei.col.toi4.d 
ariimalibus  tcrtse  fcxto  die  creatis  cur  non  etiam  addipum  eft 

Bcnedixitquecis  Pcusdicens:Crcfcite&  multiplicamini 

(icut  divlum  cft  de  animalibus  acjuarum  quinto  die  produ 

c"tis,&c.par.!fcol.29.b 
animalibus  ad  quam  vtilitatem  feu  ad  qua? f  olatia  homo  (  fi 

ftotiffet)  dominatus  fuiflet3cum  no  ipfa  ad  efca.fed  hcrbae 

tantum  & arborum  fruCtus  primo concefla funtjp.i.c.3 i.c 
animantia muta  cur  diluuio  confumpta,par. i.columna  146. 

d.&  i67-a 
animantium  duo  genera  quaeex  vna  origineprpdeutfed  no 

vnam  manijoncm  fortiuntur,par.  1  .col.  28.d 
animus  hominis  gencrofus  eft,&  facjlius  ducitur  quam  trahi 

tur,par.6-cpl.i  j6.c 
animushominiselecii.tribusmodis  alternarur  in  laeticia  & 

mcerore,fcilicet.In  conueifione:iprobatione,&  mortepar, 

j.col^iy.b 
animu§  dolens  cogentc  mocfticia  per  diuerfa  defideria  uaga 

tur  in  nofte  dicm,in  die  uefperam  defiderat,p.3.col.io4.f 
animusfragihratishumanaeobliuifciturutfit  in  honoribus, 

quia  per  ca  qu*  circa  corpus  funt,inflatur,  par.3.columna 

34-b 
animuserumnis  mundiplenius,femenPei  fufcipere,&  fru- 

<5tum  facere  non  poceft,par.4.col.6i6.f 
ammus  ex  his  quae  nouit,furgar  ad  incognita qua' non  nouir, 

&  per  hoc  quod  fit  not  um  diligcre  difcat  &  incogniraama 

re,p.i.col.2o8.e 
animus  poftquam  fcmel  huicmundoperfe&c  abrcnuncigue 

rir,oportetvttotumfeimpendatobi'equiodiuinae  uolun? 

tatis,par.2.col.i29i.c 
animus  carnalis  per  arundinem  fignificatur,parte  j.columna 

798.d 
animus  regis  ex  quinquc  inclinatur,quae  funr,humilispetitip 

memona  iuramenti,fuperbia  aduerfarii  inuadenris,deuo- 

tiopopuli,&pcriculumfui  fuorumque,par.fecnnda,  col, 
676.f 

animusadDeumaccedentistepefccre  nondebetfed  fpiritu. 
fcrucrf,p.i.col.  1046^ 

aniiniuirtus,quaeimperiumtenettri')usinfcripturaexprimi 
tur,p.i.c.ij44e 

animiprimimotusfecundumcarn:m  prolati,  in  peccatum 

ruunt,p.i.col.i2iy.b 
animi  pertui batio  utruin  &  quando  cadit  in  fapientem,  par. 

i.col.209.a 
animi  &  fcnfus  uirtutes,mentis  filii  funt:filiae  vero,opera  cor* 

poris  miniftcrio,par.  i.col.  1 3  8i.d 
animi  boni  affcaus,femperprodiuus  eftad  pietatem ,  par.i. 

coI.4ii.a  r 

animimctusregcrc&perturbationesillius  modeftiae  tran- 
quilhrare  placare,irae  ac  fuperbiae  impetus  quafi  feram  be- 
Itiamrefrjenarc&cabftincntiae.&crucisgenuseftprecio- 
iiusatquefublimius,par.y.col.283.c 

animipafTioncs.Vidcin  Palliones. 

animid.fpoiitiomagis  relucetinfacic,quamin  aliispartibus 
corporis,par.4.Vjdcin  cordisd.fpofitio. 

animimagniproprium  cftplacidum  efle,tranquilIuroque,of 
fenfas&miuriasremittere,par.2.col.384.e 

animumhominisnihilmagisdeiicitcxarce  iuftitiae ,  quam 
bland.menta  foeminae,corporumqueille  contradius ,  fine 
quo  uxor  habcn  non  poteft, &c.par.3.coI.i789.c. 

animum «hilarant  naturali  uinum  &  mufica ,  par.3.  colum. 
2170.U  r     J 

animorurn  humanorum  diftinclio  per  diuerfa  figna  defigna- 
tur. Altenus  enim  animi  motus  lenior,eft  mitis  'placidus  , 


tranquillus.Altcrius,turbidus,ciatus,afperier,  incitatir 

pctulanrior,Inhisaliusplus:aliusminus.  &c.par.i.colb 

ii78.e 
in  aniirus  forraffis  tanta  diucrfitas  eft,quanta  in  fpecie  vt  \ 

par.i.col.ibid. 
anna  vaticinapur  de  afccnfionc  Chrifti  de  miifione  &  adc 

tu  SpntusSanct/i,p.2.col.3  28.e 
anna  confpiciebat  infantem,non  tantum  ut  infantem  ueu 

etiam  ut rem  Pco  confeciatam,p. 2.C0I.3  20. e 
annanonexiltimabaatffetantum  afcendercin  remplui|i 

cum  accepiffet  domura  non  f uftincrct  abfque  dono  c  n 

parere,p.2.coI.3i4.b 
anna  quae canit canticum,&  piophetifla eft,&  eadem  qi 1  i 

cundafactacftgratiam  nontam  fua  praefentia  quairc 

tius  fan&e;  Ecclefiae  futura  bona  communia  Prophetali 

2.col.32t.c.&  322. f 
annainterprctaturgratia,p.2.coI.32i.c 
anna  quocf  omnes  faciunt  tcmpus  relaxationis,  fccit)  ten  a 

praecatipnis,p.2.col.3i7.a 
anna  Samuejem  prius  qnam  creatus  eflet  Dco  compror  ir 

p.2.C0l>32  2.d 

anna  cum  Deo  dicitur  habuiffe  commercium,p,fecund;  -o 

anna  hoc  nomen  quinque  leguntur  habuiffcparte  j  .cc  n 
72i.b 

annamaterSamuelisquomodoperfpiritumpropheticu>c 
gnouit  (ratum  Iudaeorum  futurum  tempore  filii  fui  S  m 
lis,&  temporibus  fequentibus,p.2.col.3Z9.b.c&  ^jioi 

anna  mater  beatae  uirginis  tres  uiros  habuit  &  tres  filias  I 
C473.b.&coI.i272.d 

annxquinquedicunturinfacrafcriptura,partefecunaVl 

JJ27.C 

annedomiexprobrabatxmula,in  templo  contumelia^l 

afficit  feruus  Saccrdotis,p.2.col-3 17.C 
annae  uirtus  duplcx  in  pr^cibus  fcilicet  afliduitas  &  anin  u 

gilantia,p.2.coI.3i7.b 
anneSacerdosocclufitosfed  noncor,p.fecunda,c.3 17. 
annae  Philofophia  undeperfpicitur,p.fecunda,col.3i8.tI 
annam  non  anxietas  modo  a  fterilitate  prouenicns,uen&f 

ahud  quoddam  obfidcbat  malura5jppter  aemul?  uid* 

opprobria,p,fecunda,col.3 1  j.c 
annas  &  Caiphas,&  alii  qui  Chriftum  pronunciaueruni 

reum  mortis,&c.eranc  de  genere  Aar on ,  partc  1.  coli  in 

5>n.a  -  r 

annuluseratantiquitusfignumdiIe(aionis,&etiamfirrfa 
tis,par.i.columna  39  i.f.Itcm  par.fccunda ,  colu.843  Ec 
columnai63o.e.Item,par.3.coI.22  2o.c.Itcm,paue^.oL 
738.f 

annulo  fignabantur  literc  regis.Ibid. 

annuliinitardicit  OriginesChriftumdemanupatris  ; ul 
fum,&caet.Itemannulusliber  quidam  diclus  eft  .  Wl 
dehisdicat.  Hieronymus.  Videpartequarta,  cohu» 
73^f 

annus  diuiditur  in  quatuor  tempora,fciiicer.  Ver,  Aeft:  1 
Autumnum,& Hyemcm,&  quodlibet  iftorum  temp  « 
habct  certum  medium  &  hncml,  parte  tertia  ,  colil 
i9iy.c 

annusSolarisdicitur,quiaSoIcompIet;circumitum  trl 

fexaginta  quinque  diebus  &  quadranre.Scd  rcliqui  fD 

tx  annos  fuos  complent  breuiorcs  &  prolixioics,  &cw> 

col.  i8.e 
annus  folaris exccdit annum lunarcra in  undecim diebilfij 

4.col.i6i3.e.IntcrI. 
annus  uigefimus  initium  aetatis  ad  res  gercndas  aprus,f|agc 

fimus  finis,p.i.col.i  i^.b 
ann9  egreflionis  Ifrael de  Aegypto  an fuerit  Solaris  ud  U 

ris^&  an  Luna  decimaquarta  in  equinoclio  uernali, 

i.col.4ji.a 

an  > 


cp. 


Ind 


^usfep>imus,remiffionisanr.usinlegedicebatur,quare& 

Liorum: Ec  qmd  a  Deo  fuic  in(titutus,&  quib.  priuilegus 

otatus,par.i.col.i543.c.Etcol.i544.d.e.f 
arus  quinquagefimus.  Videin  lubileus.Et  etiam  in  quiqua 

cfimusnumerus. 
anuslubileus.  Vide  in  Iubileus. 
anjsre°!iiprimusalicuius  rcgisdupliciteraccipiturin  fcri 

'  ura.  Vno  modo,quando  fimphciter  incipit  regnare.  Alio 

ododenominaturprimusannus,ab  aliquofacto  notabi 

,par.2.col.ii9i.c.Eccol.  1213.0 
anis  quomodo  accipitur  in  Daniele,an  ^p  Lunari  vel  Bola- 

,&on,ar.4.c.  1  6o9.b.c-Vide  in  Hebdomada. 
anjsquo  Ierulafem  rea»dihcari£miflaeftjmemorabiIis  eft, 

:  olim  prophctia  Daniehs  pradignatur ,  parte  2.  columna 

ar  jstricefiams  ficut  inhominibus,itainpecudib.&iumen 

isannus  tercius,robultifiimuseft,p.4.col.i76.d.&  colum. 

ijS.c 
arJSuificacionis  Dominidicitur  corredtorio  &  cruciatatus 

;ccantis,par.4.col.744.e 
mJsprodieimputabicur.Timeo,inquitOrigenes,hocmy- 
numdifcuccrc,videoenimqu6d  inhoc  comprehendit 

uiopecca:orum&pcenarum,&cp.i.col.78o.f 
ar  usin rcnouacionis  daca*,incipicin  Italia  a  natiuitate  Do- 

nini.In  Francia  ucro  ab  eius  refurreciaone ,  parte  4.  colu. 

icusin  fcripturis  folet  uocari  totum  tempus  noftrae  falutis , 
uo££cernarerributioneccrtamus,p.i.col.794.e  Et  col. 

-jjl97-b 

ic js quia  omnes horas  in  fe  habet,&  dics,&  mcnfes,&  cir- 
..    ;jm:cusomnes,perfec"tionemfignificar,par.i.col.U28.d 
»jsdiciturfupernagracia,cuiusdies,uirtutes  ,  uel  dicitur 
-fiiultitudoredemptorum,cuius  dies,finguli  eletti,p.3.col. 

o.c 
inisredditusquisdicicur,par.2.col.i300.f 
aiprincipiumapud  Hebraeosnonfolumeftunutnfed  plu 

a,&quomodo,p.4.  col.2i83.a 
li&tempusquodfluxitabexitufiliorum  Ifraelde  Aegy- 

toufqucadfundationemcempli  Salomonisfupputatur. 

bi  &  tcmpora,&  anni  Iudicum  cnumerantur,&c.p.2.co. 

26.f.VideetiaminTemplum. 

m  magnum  dixeruc  quidam  philofophi  qui  compledus 

Tetintrigintafexmillibusannorum,&c.p.3.col.io6.f& 

Dl.i70.f.lcemp.9.col.34i.e 
aio  fcptimo  quare  tcrra  no  colcbatur  ncc  fcminabatur.  Vi- 

einSeminarc. 

Btricefimo  Chriftus  baptizatur,facit  miracuIa,docct ,  ut 

eprimac  tcmerarios  qyiomnemartatemad  ha*cofliciai- 

oneam  crcdunr,p.5.col.738.c 
nongcntijuelcircitcrfluxcruntafabricatione  uituli  uf- 

ue  ad  captiuicatem  Babylonis,&  multo  plures  fuerutan- 

1  ufquc  ad  capciuitatcm  facH  per  Romanos,quae  fuit  an- 

042.poftpaflionem  Chrifti,p.i.col.838.f 

«iquadragintafluxcrucabcgrcflu  Ifraeldeterra  Acgypti 
iqucadingrefl"umtcrrxpromiflionis,p.3.coI.i028.t 
iqui  a  principatu  Iephre  ufque  ad  fundatione  templi  Sa 
rnionistluxeruntquomodo  computancur,  par.:.co!um. 
•28.e 

anifcptuaginrafluxcruntfccundum  Hebrxosatranfinigra 

fone loachim ufquc  ad  primam annum  Cyri,parte4col. 
77.« 
aoi  icptuagintacaptiuitatis  &  liberacionis  Ifrael  quado  in 
-perunt,o<:  quando  tcrminati  fuerunt,funt  ties  opinionc, 
.2.C0I.1277.C 
Mquadringenti & uiginti  fluxerunt  fecundum  Hebrceos a 
anfummarionctemplifccundi  ufquead  dtftru&ione  e- 
isperTitum&Vcfpafianum}&  multo  plurcs  fccundum 
atinos,par.2,col.i28j.c 


ex. 

anni  a  diluuio  ufque  ad  natiuitatcm  Iacob  f  upputantur ,  par. 

1.C0I.296.C 
anni  a  diluuio  ufquc  ad  Abraham,miIIe  feptuaginta  duo,par. 

i.col.i83.a 
anniabinitiomundi  nonfunt  numerati  certitudinaliter  & 

praeciseJ&  hoc  ideo,quia  fcptuaginta  itcrpretes multo  plu 

resannoscompucancabiniciomundiquamin  libris  He- 

braicishabeantur,&cp.3.col.  1978.1 
annorum  compucacio  ab  initio  natiuitatis  Ifaacufquead  an- 

numegrefllonis  Ifraelex  Aegypto.p.i.col.zi  i.c.2 1 2.d.Ec 

colum.2i3.a.Etcolum.38y.  f.Et  col.j97.a.bc.  jpS.f.col. 

599'Z 
annorumduoprincipiadiucrfiiapudHebra?oscomprobatur 

Vnumeftprincipinm  mcnfisprimi  Secundumuerocftin 

menfe  fcptimo,&cpar.  i.col.6oo.d 
annorumincomputomultum  difcordant  fcptuaginta  inter- 

prctcsab  Hebraicaueritatcmaxime  inlegalibuslibris,p. 

4.col.2377.a.b 
annorum  inchoationes  apud  fingulas  gentes  diuerfae  exiftiit, 

par.4-col.2  36o.f.Etcol.257  3.c 
annorum  diflonantia  in  rcgnis  rcgum  Haebraicorum  foluitur 

quinque  modis,par.2.col.8o2.t 
anfesfiliusNauecumMofifucccirordcftinatur  mutato  no- 

mine  uocatur  Iefus,p.2.col  9.C&  col.u.b 
ante  fignificatquandoqueantcceflionem,quandoqueaffifte 

tiam,par.3.col.  1619.C 
anthroporaorphitarum  haerefis  inter  Iudaros  quofdam ,  &  e- 

tiamincerChvi?!:ianosfuir,&cp.4.coLy2y.c 
antichnftus  futurus  ex  tribu  Dan.par.  i.col.45  7-b 
antichriftus  &  miniftri  cius,quanto  tempore  regnabunt,  quo 

modointerficientur,&  pcr  quem,  quanta  tribulacio  ,  &c 

parte  6.  columna  657.  c.  ltem  parte  quarta  ,  columna 

i366.f 
antichriftus  confurget  dc  gente  modica,id  eft.de  populo  Iu- 

daeorum,tamhumilisatquc  defpe&us,uteinondetur  ho- 

nor  regnus,par.4.col.i6ji.a 
antichriflusubinafcctur,  &  qualiseiuscoucrfatio,&cpar.2. 

col.28.dtcm  par.6.coi.673.b 
antichriftushabebic  daemoncm  priuatum  qui  a  Deo  permif- 

fusfacictmultamiraculaad  eius  nutum  pro  fubuerfione 

fidclium,p.6.col.674.f 
antichriftus  erit  totaliter daemone obfeffus,  &  opera  eius  fiet 

uirtute  dcmonis,par.4.col  244.f 
antichriftustantafacict miracula,  utab  aliquibus  credatur 

Deus,  &  tamen  erit  homo  purus,  parte  quarta ,  columna 

ij8o.f 
antichriftus  caftitarcm  flmulabit,vt  melius  decipiat,  parte  4. 

coI.i66o.d.Ibidcm.i6)9.c 
antichriftiiscritpcrfeqtiutorecclefiar.ficut  Antiochus  perfe- 

quutor  Synago<*:e.Eccrit  finecomparatione  maior  pcrfe- 

quutorccclefiac!&  multoplurespcrcuma  fidc  aucrccntnr, 

&  multoplures  in  fide  ftantes  cruciabuucur  quam  per  An- 

tiochum..p.4.col.  1 6  >  g.c 
antichriftustantatuncfignadcmonftraturus,  &  crudeliaac 

dura  faclurus  eft  ut  ad  ftuporem  pducat  quos  in  finc  mun 
diinuenerit,p.3.col.20i.b 
antichriftus  prxmitte  prophetas  f  uos  loqucntes  in  fpiritu  dia 

bolico , ficut  &  Chriftus  pi aemifit  Apoftolos  loquenccs  in 

Spiritu  fan£to,p.6.col-706.f 
antichriftus  erit  rnaxima»  crudelitatis  aducrfus  iuftos  &  nul- 

Ium  opus  pietatis  exhtbebir,par.4.col.2  iyo.  f 
antichriftusfuturusfiucorhuiuserrorisfiec,uc  uidctur,quod 
diuina  prouidentia  non  fe  extendat  ad  ifta  inferiora,pa.  3 . 

C0l.?02.f 

antichriftus  qui  amaruseftele<5tis&  contemprus  fuauis  per 
dona  &  miracula  cft  reprobis,par.  3  .col.  2  27.^ 

antichriftus  dona  donabit,&  terra  cxercitui  fuo  diuidec,  &c. 
p.4.coI.i654.c&ci66.f 

c     2 


Glcfkeordinarie ,  &Nicolai  de  Lyra. 


ontichriftus  fulminabirur  pcr  Michaclem  archagelum  Chn- 

fto  prxcipiente,&  cc  iam  niaxima  pars  fui  exeercitus  pert. 

bit,par.6.col.i674f 
ancichnftus  vbi  occidctur,par.6,col.674.c 
antichriftus  &  membra  eius  Philiftaeis  &  aliis  xquiparantur, 

par.4.col.870.d 
annchriitus  &  difcipuli  eius  fignificantur  per  marc  Aegypti, 

par.4.col.X49>c 
antichriftus  potcft  intclligiabominationisnomincpartej. 

col.6i8.d  , 

antichriftus  fignificatur  per  G  ^g,partc  6.col.  1674.1.  v  ide  e- 

tiaminGog. 
antichriftus  fignificatur  pcr  rcgem  Scnnachcrib,  &  quare,  p. 

4.C0I.297.C  . 

antichriftus  fignificatur  per  ftatua  quam  yidit  Nabucnodo- 

nofor,qui  grauius  caeteris  populum  Dei  afflicturus  eft  per 

quatuor,&qu3eillafunt,par.4.col.i;.03.c 
antichriftusdiciturfupcrbus,&quare,par.4.col.2055.a 
antichriftus  fignificatur  per  regem  Afl'ur,&  quare,parte 4.^0 

lumnai29.c 
antichriftusfignificaturperRhamnum,  quiaexiet  ignis  de 
Rhamuo,id  eftdniquitas  de  Antichrifto,parte  2.  columna 

2»6-d  r    -  j        1 

antichriftus  fignificatur  per  Holophernem,parte  iecuda,  col. 

1555;. b 
antichnftus  eft,quicuncuie  negat  Chriftum  factis,par.6tco- 

lumna  768.d.e 
gtntJchrifti  [iguramgericBarrabas,par.5.col.988.f 
antichrifti  (per  Yehcmoch  fignificati)  cauda  cedro  compara 

tur&quarc,par.3.c.384.e 
antichnfti  figura  habet  Anriochius  Epiphanes,p,4.  c.1658. 

e.Etiterumad  longum,col.j2  20.f 
antichriftimorsfiguratafuitpermorcem  Antiochi  Epipha- 
'  nispar-4.col.25  39.c 
antichrifti  f  epultura,par.4.col.  1 370,f 
antichriftiminiftrianpoftciusobitumfecuros  credetes  fe, 

&c.fefta  facicnt,ducentes  uxores,&  facientcs  couiuia,&c. 

hoc  improbatur,&  illa  improbatio  reprobarur,par.6.col, 

657-b 
antichrifti  vJolentiie  ftdeles  per  corporalem  dcfenfionem  re- 

fiftere  non  pofluncfed  tantum  perpaciftia:  uirtutem ,  par, 

4.col.i9i6.f 
antichrifti  perfecurioaliquandoaccipiturfiric1:e,&  aliquan 

dolarge,&horumdeclaratio,par.4.col.i6oo.f 
antichrifti  timor  amouetur  duplici  rationc;par.4.col.43  2.f 
antichrifti  &fuiexercitusdeiectioquare  fiet,parte4.colum, 

1371.C 
antichrifti  principalis  &  proprianequitia  confiftit  in  negan- 

do  Chriftum  efle  Deum.,,&  reftaurare  attentabit  legero  pe 

tatheucam,fcilicec,legis  ca?remonialia,&  iudicialia,  &  hu- 

jufmodi,par.3.coI.8i7>c  •« 

antichriftitcmporetanta  erittribulatio,quod'uidebicur  ali- 

quibusdeecdefia,quodfides  Catholka  debeat  tocalicer 

deficete.partc  3.C0I.1 2  i7.b.c 
antichrifti  malitiae  prudenresfaeculiperuerfis  confiliis  inhae- 

rentes,quafipalpebra!funtdiluculi,&c.p.3.col.348.e 
antichrifti  rcgnum  quodammodopertinent  ad  regnum  Ro- 

manum  dc  quo  orictur,quis  &  qualis  erit,par.4.  columna 

I)99;C 

antichrifti  tempora  quando  incipient,&  anni  f  ui  regni,quan* 
do&quomodoaccipiendifunt,par.4.c.i77i.c 

anrichi  ifti  tribulatio ad  quod  ordinabitur  principaliter,  par. 
4.co!-433.b&784.f 

antichrifti  ortus,cius  prxcurfbres,ipfiusprogreffus,&ciufde 

finahsdcieCi:io,&c.par.2.col.268.f 

antichriftitemporeofficiumecclefi9ceflabit,par.3,coIumna 
290.e 

antichriftitcmporetantaeftfuturaperfequutioecclefix  ,  uc 


na 


im 


videatur  Deus  eam  deferuifie  ,  parce  certia  ,  colu 

503.C 
antichriftomortuoquantumtemporis  reftabit  ad  iudu 

finale,par.4.c.t  369C 
antichrifto  mortuo  non  eritneceffarius  ufus  armoru&c  uo 

rum,quiatantaerit  pax,partc4-col.2 173.C 
antichriftofubiicienturin  primisRex  Aphrica?,Aegypt/V? 

thiopia?,par.4.col.i  58o,f 
antichriftum  omnium  hypocritarum  caput  Judxa  cxig  ib. 

meritis  accipiet,qma  fiiper  fe  uerum  rcgem  rcgnare  nflR 

par.3.col.324-e 
in  antichriftum  diabolus  ueniens  rantae  uirtutis,apparebLf| 

fi  fupernum  adiutorium  defit,&  predicantium  acumel 

tundat,&  longanimitatem  patientiam  deftruat ,  par^Bj 

40i.a 
antichriftum  pcr  Dan  fignari  putant,quem  de  hac  tribu 

turum  aeftimanr,par.j.  col.  1 68  5-b 
antichriftum  uolebantquidamfuifleNeronem,&  qu 

te6.col.673.b.Itcm  par.^.col.  1655.8 
antichrifti  dicuntur  omnes  mali  Catholici.Si  negatio 

tum  lingua  fic,fed  etia  fa&is,cerce  multos  inuenimu 

chriftos,partc  6.col.768.d.e 
antichriftiomncsha?retici,omnesquifidemqua  confit 

uerbis,deftruunt  adibus,omnes  Chrifto  concrarii  q. 

ro  fuo  capiti  teftimonium  reddunt  quia  mylterium  1 

tatis  iam  operacur,par.6.col.  1 387^ 
antidotus  apud  medicos  noxios  humores  temperans  ex 

ritudine  nominatur,quae  dulcis  oftenditur  reftituens 

tatem4iar.i.col.i423.c 
antiochia  ciuitas a  quo  edificata  &  nominata eft,  partc  5 

664.f.HebrcjUS  dicic.Sedcchias  caecacus  cft  in  Rcblatai 

eft,Antiochia,par.4.col.2058-f 
antiochia  duaefunt.VnainSyriaaSeleuco  rege  codira 

Reblata ante  uocabatur,in  qua  primo  cognominati 

difcipuli,Chriftiani.Altera  eft  in  prouincia  Perfidie,  f 

6.C0I.1128.C 
antiochenae  ecclefiae  primus  patriarcha  fuit  beatus  Petru 

6.col.249«b 
antiochus  Epiphanes  qui  anno  143.3  Seleuco  rcgnauiti 

riaingrefliis  Ierofolyma&  uniuerfam  vaftauit,&c.& 

ftatuam  Iouis  in  templo  pofuit,par.4-col.  1 5  93.  &  15 

diciturimpudensfacie,par.4.col.i599.c.&columna  1 

C&2220. 
antiochus  fcedus  pepigit  cum  Ifraelitis,&  iurauit  illis 

cipeseius,fedrupic  iufiurandu,quomodo,&quam 

torie  par^.col.  23  87«a.b 
antiochusexcrcitu  aduerfus  Parthos  ducens,luxuria? 

norapparatus  quammilitisefuit.Nam  ofto  milia  an 

rum  fecucafunc,crecencamilialixarum>e  quibuscocoi 

paftorumquemaior  numerus  fuit.Argenci  &  aiui|tani^a 

ut&c.par,4.col.23  65. 
antiochus  Epiphanes  qua  morte  &  ubiobiit,par.4.coluna 

2377.UC 
anciochi  Epiphanis  calliditas  &  malicia  enumcrac ,  fpoli.pi 

Aegypti  fuit,Lcgati  Romani  ab  obfidione  liccc  inuititi 

cedere  minis  coegcrunt,&  quomodo  Icrufalem  &  tenl 

cnormilTimefpoliauit,&prophanauit,c.par.4.col.2  2i.B 

22i5.pertocum. 
anciochi  magni  pofteritas,  in  figura  oftenditur  ocularite» 

4.col.22i.b 
aiuiphoneiacramentales  ante  natalc,fcilicec.  O  AdonaijB 

func  fepcem  &  fecundi  toni:Ec  quare,&  quid  myiteni  W 

nent,parv3.c.i275-b.c 
antonius  collega  Augufti  Carfaris,  amore  Cleoparrae  t&M 

Acgypti  capcus,rcpudiauit  uxorcm  fuam  Auguiti  fortpi 

&  Cleopatraacccpic,  &  Augufco  beilumindixit,a  qucB 

mcn  captus,&c.par.4.ci95.c 
antonius  Anachoreta,quem  cum  ciues  uellent  rapere,&  |i* 

fcopui 


Ind 


cx. 


j)pu  fibi  conftituercfecuit  fibi  aurcm  finiftram5&  quarc, 
<  em  tamen  Theophilus  cpifcopus  elegit  dicens;Egoau- 
t  n  ii  dederitis  mrhi  aliquem  auribus  truncatum,fed  mo- 
Ls  probum,non  dubito  eum  epifcopum  facere.Hoc  ta- 
!  n  modo  non obferuatur,p.5.col.47  j.c 
n  =tasanim/quideft,&  vndeprouenit,p.j.col.43i.c 

-;bus  opprefli  folent  altances  repnmere  manibus,  p. 
40I.727.C 

n:;tas  &  anguftiatemporeprofecutionis  Antichrifti ,  fu- 
t  a  Chrifti  hdehbus  ,defignatur  per  mafculum  pariecem, 
i<.,ftgenerancem,p.4.col.782.f 

njitaTanimXjdoloris  eft  augmentum,  quia  in  quo  fpcrat , 
(]  ert  auxihum,p.4.col.94.7.b 
pi[lisobiecTiodecimoremortis,p.i.col.76.d 
piioocnlorum  Adx&  Euxfuic  folum  mentalis,quaco- 
nueruntluainnuditatemeife  confuhbilem  propLcriua 
beffionem,  fcihcet  prxcepti  diuini,p.i.  col.9  j.a 
ionis  ianuaecsleftisduplcx  racio,p.4.col.242.f 
)  Jiciturdeclaufuracius.  Cauditurenim  iniuftis  fiimpli 
£:raliquibusadtcmpus,cxc.col.242.f 

.nus militum lacus cius,&o  Apcruic, quare dixit E- 
uigeli(ta,p.2.col.7i7.a.&col.  ijn.c 
jc  hcera?  &  quod  (igmficat,p.  j.col.  1 04-d 
p!  ica  aquo,  &  quornodo  nomen  fortica  eft,  p.2.  columna 

io.f 

3,ioiseft  vcntustcmpcftuofus  gcneransturbine:  fulgu- 

r;ttonitrua3qua?funcvaldetcrnbilia,p.4.col.207.c 

»1  cus  vcntus  vbi  f;ac,p.4.ibid. 

|«adabile  animal  m fcnpturis  eft,  cuius laboribus  &  re- 
mcdiocrcs  ad  fmitatem  vtuntur ,  p.  1.  C0L143  2.f 
^uandoaliquid  perfequuntur,  volando  turmatim  hoc 
unt,p.i.col-i  469.8 

]\ix  abhorrenc  fjtida,quomodo  mellificaueram  in  ore 

iis,quem  S.  ..ifondilacerauic,p.2.col.246.d 

pud  Aegy^tios  maximum  numen  reputabatur.  Et  ap- 

bat  in  fpecie  auri,&op.  5-.C0I.  j;  5  5 .d.Et  col.5  5  7.C.CU- 

col.8  27.  a.Ec  col.9 1 5  .c.c 

fc  hber  quatuor  habet  condirioncs,  &  explicatur, 

columna  1445.  c 

ypfis  vt  Hieronymus  ait,omnis  illcliberautfpiritua- 
intelligendus ,  vt  nos  a-ftimamus ,  aut  fi  carnalcm  in- 
retacionem  lequitur,  Iudaicisfabulisacquiefccndum 

ft  c  rurfu  m  xdificetur  Ierufalem ,  &  hoftiae  offerantur  m 

ttplo,&c.p.6.col.346.f 

.paris  hareticus  dixit,quod  verbum  affumpfit  carncm , 

ca  fecundumipfum  aflumpfitanimamfeniitiuam,non 
BinccllccTiua,Sediroprobacur,p.j.col.  i83o.f,Icem 

l.820.f 

:  iftaj  haeretici  vnde  acceperunt  occafionem ,  dicen- 
ttmimam  non  habuiffe  Icfum,  p.  1  .col.  1 13 8.d 
oitaeftqui  fidcrccedica  Deo.Sicqui  ad  perucrfum  o- 

iic,ctiaiii  (ihdemcenuerif,p.4-col.  1092. e 

■ttjinfidcqui  viam  Chrifti&apo(tolorumdeferic,vrl 

BfllU  in  religionc,qui  regulam  dcfcri  c  a  patribus  obfcr 

ignificacurpcr  Ioram,par.2.col.i  2o8.f 

tande,iu  fuamahciaconhnnatus,  nititur  fuos  fra- 

Wid  eft,alios  fidcles  trahere  fecum  ad  infidelicat£m,qu<^ 

rs  fpiritualis,p.j.col.  1 209.C 
■mareligione  ad  cxcufationcm  apparentem  fuar  mali 
ia  nititur  fracrcs  illius  religionis diffamarc  ac  fcandaliza 
rcdbid. 

-pouta  dc  rcligipne  non  folum  fuftinct  excommunicario- 

nei,&  aculcumconfcicntixpungcntemdedetiamcorpo 

ramp^nam  n.aioremquam  in  religione,  p.2.col.i  ^do.e 

ipoitafignincariturpcrfidcraerrancja,  par.  4.  C0I.1143.C 

It«np.6.col.  1441^ 

ipoiitxaluusdolorepercutitucqtiandomensciuspeffima 
m  hinacur.Et tunc  huiufmodi  dolor  eft.infanabilisjcp.iu- 


do  vfque  id  mortem  pcrfeuerat  in  machinationibus  illis. 

Ibidem. 
Apoftata?  a  fide,vel  a  religione,feu  focictateciuitatis,  vel  re- 
.    gni,qui  iunguntfecumaducrfarijscomunicacum,  vcpof- 

finr  eis  inferre  maius  malum,fignificantur  per,&c.parce  4. 

columna23$2.f 
Apoftata?quipoftpcrceptamfidem,religionem  &  Chriftia- 

namblafphemant,  &  ecclefiaftico  detrahunt  cultui ,  per 

quemfignificantur,p.4.col.2  39o.d.e 
Apoftare-  de  quolibet  ltaru,magis  formidandi  funt  illis  a  qui 

busrecefTerunt,quam  alij  aduerfarij,p.4.col.837.a 
Apoftatascum  quiiquearguit  &  damnabilesoftendir,;ir.ti- 

morc  debct  argucre,&  quarc,p. 6^01.1444.0 
ApoftafiaqiuTdama  Deo,cft  in  omni  peccato  mortali,  & 

maximeinpeccacisenormibus,p.3.col.  1629.C 
Apoftafia  maior  non  eft  quam  creaturam  a  crearore  recede- 

re,quarmeritoafcribiturfuperbia?,&c.p.3.col.202  3.b 
Apoftafia?  culpam  fupcrbus  rector totiens  incurrit,  quotiens 

prxeffe  hominibus  deleclatur ,  &  honoris  fui  fingularitate 

la?catur,par.3col.3  2i.b 
Apoftafiae  tanta  cft  granitas ,  quod  vix  poteft  homo  ad  bonu 

reparari,p.3.col.i62  9.c 
Ad  apoftafiam  fiue  idololarriamhominummentcsallicien- 

tes,aut  vanis  profpcritatum promiflionibus  blandientes, 

fignihcanrurperfundibularios&fagitrarios,  &  quare,p. 

4.C0I. 2401.3 
ApoftcmaplusatTiigftclaufumquam  poft  apcrtionem,  per 

quam  fanies  dc  fiuit  &  euacuacur.  Applicatur  ad  anxiatum 

amicum,&cp.2.col.447.c 
Apoftolus  &  praedicaror  quomodo  differurit,par.6.colurnH. 

646.  f 
Apoftoli  omnes  fucrunt  fere  de  regno  decent  tribuum ,  p.  4. 

«01.2234.^ 
Apoftoli  vocati  funtper  Chriftum  varia  vocatione,p.j.col. 

84  a.&492.d.e 
Apoftoli  ante  vocationem  viucbant  mundialiter,flcutcaete 

ri  homincs,p.j-.col.  1 260. f 
Apoftoli  erant  quafi  tundatores  Ecdcficepoft  Chriftum,p.2. 

col.ii8.f.Itep.y.col.233.c.Itemp.6.col.i68o.f.Itemfun- 

damencacccleiia:,p.4.col.26i.b.c 
Apoftoliquidquid  habebant  &  haberepoterant,expofue- 

runt  pro  fpirituali  xdificio  Ecclefix  t  Et  de  hoc  rigura, 

p.2.col.i292.f 
Apoftoli  fynagoga?  carne  editi,  per  ftruthionis  oua  defignan 

tur,p.3.col.373-b 
Apoftoli  dicTi  funt  filij  Iacob  &  Ifrael,  eo  quod  a  Chrifto  vo 

cati  funt  prx  cgcerii  tcmporc  &  dignitatc,  parce  4.colum- 

na  2066. f 
Apoftolicehdicuntur,&  quarc,partc  y;co!.j6i4ub 
Apoftolorum  uel  quorumlibct  praedicatoi  u  uox  dicitur]  tuc- 

turis  vox,&  quarcpar^.col.iS^j.b 
Apoftoli &  predicatorcs  noui  ccftamenti  dicuntur  uiri  miferi 

cordia,&c.partc  ?.col.  21 95. c 
Apoftoli&  difcipuli  a  Chrifto  mifliad  prcdicandum  per  mu- 

dum,fignificqnrurperexploratoresalofuemiffos  ad  cx- 

plorandum  Iericho,par.  2.col.i7.b 
Apoftoli  duodecim  fignificatur  pcr  duodccim  principes  cxi- 

ftentes  cum  rege  Dailid  Per  nngulos  menfes  fucccfliue,  p. 

3.C0I.1087.C 
Apoftoli  aliiquc  difcipuli  &  eorum  fucceffores,Euangelium 

Chiftipcrorbcm  pi^dicantes,fignificanturpcr  faccrdote 

arcam  fcederis  porcantes,partc  2.C0I.26.  f 
Apoftoli  dicuntur  fcniores,qui  cum  Iefu uel poft Iefum  fue- 

runt,par.2.col.t6i.a 
Apoftoli  defignantur  per  duode cim  panes  in  mcnfa  taberna 

culorum,partci.col.n  i6.d 
ApoftolidefignanturperZabulon&Ifachar.qui  in  Galilca. 

pofTeffionemaccepcruncparte  1.C0I.1683.C 

c     3 


GlcfTc 


a_ordinarie,&Nicolaicle  i-^yra. 


ilaideL; 


/ypoftoli-quatuor  cpiftolas  fcribenres  funt  figurati  in  multis 

quaternttatibus,partc  6.col.  1 2  j8.d 
AiHKtohaurapoitolicivirivbicunque  loquunturad  popu- 

loshisteftin.onijsabututur,qua?iam  fucrant  m  gcntibus 

diuuls5aca,&c.partc  i.col  4.4-d 

Apoftohfignirkanturperprincipcs  iuxta  tabcrnaculum  ca- 
ftra  tnetantcs,&cparte  i.col.  1 1 70.d.&  col.i  203.0  Et  co 
luinua  1204.3  . 

ApoftolicVEuangcliftardicuturcili  proprcrvnitatcm  hdei 

&  doctrinx,pattc  i.col.i683.a 
Apoftoli  riiios  ipirituales  in  ecclefia  genucrunt ,  Vnde  £  fra- 
trcm  dcfuncti  (iuc  liberis,qui  fufcitarc  rcncbatur  lcme  fra 
tris  fui,fucrunr  rigurati,fic  &  eorum  fucceffores  ad  genera 
dum  filios  fpiritualcs  in  ccclefia  funt  obligati,parte  1.  col. 

1615.C 
Apoftolorum  vnicuique  partitum  crat  ad  quos  in  prxdica- 

tione  dirigeruur,&c,  Dc  quorym  fide  gloriarentur,par.6f 

col.434.d-e 
Apoitolorum  &  doclorum  primitiua?  ecdefix  perfe&io  in 

hoc  fuit  quodinbreuitcmporepcrorbempublicauerunt 

hdemChnftianam,  &c.par.4.col.2j3j.c 
Apoftolorum  tempore  publicatum  fuifle  euangelium  per  or 

bem  vhiucrfum  oftcnditur,par.6.col.i  3  8.c. 
Apoitolorum  prx.licatione  idola  deftru&a  funt ,  &  ^pphetia 

DjEmonum.&  diuinatio magorum  ad  nihilum  deuenerut 

parte4.col.39La 
Apoftolortun  incredulitatem  quare  Chriftus  increpauit  re- 

cedensabcis,parte  j.col.66o.f 
Apoftolorum  verba  funt  pancs.lagana  prophetarum,&  qua 

rc.Vtriqueaucem  hne  fcrmento  fcientie  fa?cularis,&opar 

te  i.col.pip.b 
Apoftolorum  prardicariofuit  yirtuofaexduobus,par.6.col. 

I03  l.&1032.f 

Apoiiolorumcataloguspernomina  fingulorum  ponitur,& 
quare,pai.j.col.i86.e.f. 


nc  Chviftus,fciens  merirorum  cognitor perf:  dtiorcs  fiii ; 

cazceris  illos,pai .  5 -col.  1 27  2.f. 
Apoftolos  vocat  Mahumctus  viros  dcalbatos ,  partc  6.V:a 

Albatus. 
Apoftolos  nobis  duccs  rex  iuftuslargitus  cft,par.4.co.  29  a 
Apoftolos  maioraprophetisfuifledeclaratdom  inus,dicej:  - 

Multipropheta?,&c.Etpoftafccnfioncm,&c.infutur(t{ 

maiuspromittit.&c.pav.i.col.73j.b 
Apoftolos  ex  vcrbis  Chrifti  intclligimus  baptizitos,  &  fi  5 

legimus,ubi,velquando,par.5.col.i249.a.Itcm,par.6.  . 

deAdulter. 
omnis  Apoftolici&Euangclicifermonis  initiutnin  pro[c 
ticislibris initium  prxfignatur  &  finis ,  omnis  apol 

&fucceflbrumvitamyfticisveteris  Tcltametii  infertaij 

paginis,par.  1  .col.7  5  9.b 
Apoftolica?confuetudiniscft,vtquidquid  viderint  utile  „ 

dietibus,&  non  rcpugnarc  pra.fcntibus,de  tcftimoniis* 

tcrius  tempons  confirmcnt,par.4.col.  1 92  6.d.e 
Apparatus  cx  partc  regalium  femper  eft  cum  ira  &  cupkli 

tc,cummultitudinefupcrba&  poteftatc,apparatus  >*i 

Iudxorum  fcmper  fuit  cum  oratione  &  humilitatc,&  ( a 

Dei  fiducia  &  pietate,par.4.col.2  344^ 
Apparitioncsfrequentei  fiunt  exterius.ad  defignandim  - 

fpofitionem  hominis  mtei  ius,cui  fit  apparit:o,parrc  1  « 

lumna2  20.f. 
Apparitiones fiunt^communiter  fccundum  difpofitionci  a 

teriorem  ipforum  quibus  fiunt.par.5.  col.j  5  i.c 
Apparitionesangelorumincorporibus  aflumptisfiunt 

dum proprietatem  legationum  ad  quc mittuntur, panfc 

col.i49o.f  ' 
Apparitiones  angelorum  funt  ad  aliquid  fignificadum  ,i| 

formantur  fecundum  conuenientiam  ad illud,quia  ali » 

do  dicuntur  Deus,aliquando  angcli  nominatur :  quia. 

perfonamrepra?fentanr,&inciusperfona  loquuncm.  • 

6.C0I.551.C 


Apoftolorunominafinguloru  interpretatur ,  p.5-c.i87.a.b     Appantioda?monum,  qua  apparent  fuiscultoribusfi 

*  <"»  •  /"*        ■   •         •  *  _  _    ■  1    "    1*         *  _  *"  _   1.      /1    __  __     Li..    ________  _-.__.     _-.      I   ,_  .-,  I  1    ,  v   ■   .  f         V   »      .-.  .  1  .-.—      n    1    .    _  X  ■    _   y_      I    _    .    V  ••«- 1    r~_   _    I  t         t"_  ■_  1 


abftra&ionem  a  fenfibus,&  cum  aliqua  horribili  pafli| 
corporis.Et  hoc  fit  Dei  prouidentia,  vt,&c.parte  i.tofl 
naij42.f 
/.pparitionesdaemonumcommuniter  magis  fiuntin  tcH 
bris  &  in  folitudine,quam  in  luce  vel  focietatc,  &  qu  c; 
par.i.ibidem. 


Apoftolorum  folicitapromptitudoaliorumque  difcipuloru 

adimplendumChriftimandatumfiguratur  per  curfores 

Ezechia:rcgis>&c.parte2.col.  114.3.1? 
Apoftolorum  gloria  m  quo  fuit,par.6.col.  402. d 
Apoftolorum  difcurfus  afTimilatur  nubibus,&  etiam  colum- 

bis,par.4.col.489.c.&  490.f 

Apoftolorum  cranfitus ad  prjedicandum  gentibus  fignificat  Apoftoliduodecim  a  domino  cliguntur,fcd  adduntur I;0 

pcr  tranfitum  Domini  in  Aegyptum,par,5.col.67.c  bus  fratcr  domini  &  Paulus ,  &  fic  quatuordccim en  t  i 

Apoftolis  quando Iex  noua  data cft,parte  6.col.  88 i.f  par.6.col.  1 272. e 

Apoftolisnullusdegentilitaterenatusin  Chrifto  pra?pofitus  Apoftolivndecimludareprobato.per  quos  prcdicatui 

eftindonisgrati;£&gloria»,fedmagisec6uerfo,  q  renati  Euangelium  Chriftiinmundo,  iigniricatur  pcr  unciem 

funtdeludxaprimumlocumobtinent,quorura  ecclefia  dies,par.i.col.i458.d 

fequiturautoritatem,par.i.col.i58i.c  Apoftolifumfcriba?&notariiChrifti,  par.j.col^^^S-1 

Apoftolis  parum  fuerat  fpiritus  vocem  audiuifle,nifi  per  eun  Apoftoli  funt  maiorcs  ecclefia?  miniftn ,  ad  quorumo: 

demfpiiitumleuati,audcrcntamari  indignantefquc  intc  triapertinentpar.6.col.309.e 

dere fpirituali  indignatione&  feuera  arnaritudine  quale  Ap°ft°fi  &  an)  difcipuli  Chrifti  qui  nullius  erant  rcput  10 


fpiricus  fandus  fefeillis  conferre  figniricans  apparuit  in 

igne,par.4.col.iio2,d 
Apoltolis&  martyribus  qui  aducrfabantur  in  aeternafunt 

ignominia,par.4.col.3  60.4 
Apoftolis  dedit  Chriftus  legcm  in  monte  non  in  tabulis  lapi- 

deis  fed  io  corporib,eorum,par.4.col.797.c 
Apoftolis  qui  fucrunt  pra:dicatorcs  euangelij  Deus  dedit  cla 

riorem  hii  cognitioncm,quam  pafribus  vctcris  teftamen 

ti,par.i.col.534.f 
Apoftolis  non  minus  credendum  eft,quam  prophetis,immo 

magis,&c.par.4.col.i385.d.Itempar.6.col.  1311.C 
Apoftolisquarepraecepit  Chriftus,ne  eum  cuangelizarcnt 

Dci  filium  anre  paffionem  fuam,par.5.col.  1 27 1 . 1 27  2. 
Apoftolis  multa de  fururi,reuclata  fucrunt per fpiritum fan 


nis  eleuati  funt  per  illuminationcs  diuinas,&  operati( « 

miraculofas,  &  facerdotes  &  fcribe,qui  cranr  mag 

tationis & autoritatis, funtannihilati pcr  cxca.cacioni! 

&  tandcm  per  occifionem  in  dcftruclionc  ciuicatispe » 

manos,par.4.col.272.f 
Apoftoli  &  dif  cipuli  domini  relicli  ex  populo  I  udxoruii ' 

dicemdeorfumagunt-hoceftdocfrinamcoto  orbed;* 

minanr.par.^.col.^^^.b 
Apoftoli  per domini  gratiam  ad  culracn  honoris  clec.i  ' 

fedtamenapeccatoribns  mulcasperpcfli  fiinr  tc; 

atque  iniurias.Et  funt  fignificati  per filios  Matathi*  f 

par.4.col.2  2  3i.b.c 
Apoftoli  tres  erantmagisfamiliaresipfi  Chrifto  &ad  u 

fecretaadmittebancurmagis  quamalii,partc  j.c 

288.b.c 


dum,par.5.col.  1 268.C 
Apoftolos  tres  aflumpfit  ad  montem  Thabor in  trafiguratio    Apoftoli  prcdicando  Iegem  euangclicam ,  obfcuriratc.p' 

tiaril 


Ind 


cx. 


arumapcrucrunt,Sr  Jcclarauerunt  easin  Chrifto  effe  im 

lctas,par.4.col.n  j.c  :> 

\bQa\i  ccrtins  verba  euangelij  ab  ipfo  nouerunt,fed  genti 

':s  ab  erroribus  ad  veritatem  euangelii  couerfi,  certius  ge 

umerroresnouerunc,&  idcofubtiliusexpugnauerunt , 

ar.2.col.H39-c 
,p!toli  gloria  rilij  Dei  humanati  quafi  naturalitcr  jpcedetis 

Oeo  patrc,videriic,&  hoc multis  modis ,  par.y.c.103  i.c 
U;!loli  duplici  modo  videndi  habuerunt  nocitiam  verbi  in 

irnatijpar.y.col.io^i.c 
^pftolicxdiuerfistribubusoriudiunauocatione,vna  gra- 

a^atqueunofpiritudignieffccli,  omncs  hominumani- 

•lasdepredatifuntjparte^.col.i^j.b 
uitoli&difcipulidominiexterra  Zabulon  ele&i,parte  4. 
\l.u6.f 

u>fto!i  quomodo  tot  nationes  attraxerut ,  par.4.col.  2  5: 8.d 
V)(tolinauigandipcritiamarefuperatunt,par.4.col.368.a 
Hp!i&  euangeliftce  fxpecum  aliquod  tcftimonium  affii- 
'ut,magisfenfum  quamvcrbaponunt,  par.j.col.  n86.f 
lem  par.4.col.265.b.c.Iterhpar.6.col.22r.per  totum. 

itoli  Chrifti  miracula  videntes,ftupebant  magnituditu. 

ne  virtutum,  fed  diuince  maieftatis  ueritatem  no cogno 

:cbant,par.5.col.55  2.f 
tyftoli  Chrifti  vinumfidelibuspropinauerunt ,  propter^ 

iluator  dc  fcipfo  dicif.Ego  fum  vitis  vera,  ckcparte  4.C0- 

imnai-14  f 
bftoli  domino  credentes  habuerunt  fpiritum  fan£tum,fed 

omodulo&mcnfura,&c.par.5.col.  ii47-b 
■ftolireccperuntfpiritum  fanctum  pcr  modum  habitus 

;uiicerpermanentis,&  non  paflionistranfeutis,par.5.co 
:.ai228.f 

[ftolinonerantbantizati  fpirittuquado  Petrus  negauit, 
ua;par.6.coI.972.d 

ftoli  humanum  quid  paiTi,ncdum  habuerunt  cogitatio- 

m  de  maioritateintereos/ed  ctiam  dehocfacta  eftin- 
os  contcntio,&c.par.5.col.  1 27  2.cf 
\i  non  excufantur  omnino  a  peccato  vcniali,ficut  nec 
es  veteris  tcfiamenti,partei.col.4i  2.f 
;olia!iqiu',paflialiqiiodhumanum,incurreruntquenda 

otum  turbationis  &  inuidia?:&  per  hoc  impediti luerunt 

curationeinfirmioblati,parte5.col.293.c. 
liquatuorfynodoshabuerunt,  &  dequibus,partc6. 

>l.i209.b 

ipdoliquareexprxceptodiuinovnacunicaiuflisuc  eflcco 
nti,cum  pontifex  ueteris  legis  duabus  tunicis  veftiri  prc 
*ipicbac  u  r,pa  r.  1 .  col.  97  2  .d 

itioli  perfubiectos  fibidifcipulos,verbi  diuinifeminaper 
lOndum  fparferunt,&quomodo.Dchocfigura,  partC2. 
)l.i2ip.a 
ip'toli  magis  occupabantfecirca  prxdicationem  &j?  fuos 

u!os  baptizabant,&  quarc,par.6.coI.  201.C 
■toli  dicti  funt  beati,quia in  cis  f uit  completum  quod  sa- 
•ispacribus  fuit  promiflum,par.5.coI.238.per  totum. 

dicuntur  pedes  domini,par.4.col.488.e 
■toli  pcr  columnas  duas  fignificantur,&  quare,parte  2.co 
.mna736.f 

)loli,cuangc!iftx,&propheta?,per  quosnobisformxfi- 
:i  &  re£te_  oncrationis  miniftratur,pcr  portas  &  turres  li- 
:iifican[ur,parte2.col.i356.f 
B  loli  dicuntur  nubes,&  quare,par.  i.col.  i688.f 
lpdolidicunturvcnti,parte4.coI.9o6.e 
ip'tolidicunturrotx,quiafummaccleritate  mundumprse 

adopcragraucrunt,parrc4.col.i582.d 
Ijtoliduodecim  fignificanturperduodecim.prxkclos  Sa 

jmonis,partc  2.coI.6$)8.f 
iftoli  fign;ficancurperduodccimfontcs&  feptuagintadi 
ipuli  pcr  fcptuaginta  paImas,par.3.colu.  1  j  8.f.Item  par- 
:i.col.93o,c.f.Etcol.ii58.f.Et'col.i424.f 


apoftolialijquc difcipuli Chrifti pcr.femen  regium  pofliint 

intclligi  quod  ludxa  uoluic  intcrficerc,  &c.  Et  dehoc  fi- 

gura,parte2.col.9i3fd 
apoftoIidicunturvcrmes,partC4.col.36o.d 
apoftoli  mulco  ante  excidium  Iudxx  omnes  ad  prxdicandu 

Euangelium  per tocum orbem  funt difperfi cxceptis,  &c. 

par,5.col.6i7.b 
apoftoliduoinludxainterfeclifuntance  difperfionem  eo- 

rundem  in  vniuerfummundum,par.5.col.394,d 
apoftoli  calciati,id  cft,fccure  &  fine  impedimento  prxdican 

tes,vt  libcrepoffcntdifcurreread  vltimaspartes  Aegypti 

Romanorum  virtute  pacati.Nilus  diuifus &  in  partts  cx- 

fus  dicitur. Ante  natiuitatem  domini  non  jlicebat  adgen- 

tes  tranfirequodpoftpaflionemeiuslicuit,domino  eu£- 

gelio  viam  prc;parante9par.4.col.i5o. 
apoftolidicunturfacerdotesorantes,par.4.col.  2388^ 
apoftoli  duodecim  lapidibus  preciofis  adaptantur,  par.6.co, 

1033.C.&  io34.f 
apoftolidicunturmuri,&quare,par.4.coI.497.b 
apoftoli  dicuntur  brachia  corporis  ecdefixdicur  &  Chriftus 

diciturcaput  eius.par.4.col.427,b. 
apofloli  dicuntur  reges,quia  pcccati  rcgnum  expulerunc ,  & 

iufticixregnuinmebris  fuis  pofucnint,  par.i.col.i32  2.e 
apoftolidicunturreges,quipericrutanturalta  Pei  &  cccle- 

fiasregunt.Ibidemf. 
apoftolidicunturprophetarum  filii,par,3.col.266.e 
apoftoli  &  prophetx  dicuntur  alx  vel  fines terrx ,  &  quare  9 

par.4.col.  2  3  2.c 
apoftoli  funt  fores  fan&x  ecclefix,per  quos  debet  ingredi  au 

kmcceliomnisccetusfandloiumj&maxime  prxpofito- 

rum,vtfciIicet,eosimitentur,&eorum  veftigia  fecjuatur, 

par.i.col.898.f 
apoftoli  &  euangeliftg  fodicntes  puteum,nouum  teftamentQ 

inuencrunt  aquamfalicnremin  vitam  xterna,  &  perque 

fignificantur,&c.par.  1  ,col.  309.  f 
apoftoli  dicuntur  montcs,par.4.col.5 1 8.e 
apparentangeli  boni&'mali,fed  differenter  in  principio  &  fi 

ne,partc5.col.675.c 

apparuitChriftuspoftrefurrcctionemquotiens  &  quibus, 

par.5.col,47:.d.e.f 
apparcrequodturpecftturpiuscftefle.  Etquod  formofum 

eft  apparerc,formofius  eft  cffe,par.5.col.945.c 
appellarelicitumeftabinfcrioribus  iudicibus  ecclefiafticis 

ad  fummum  Pontificem,&  ab  inferioribus  Principibus  & 

iudicibus  fecularibus  ad  Regem  feu  Impcratorem,  &  un- 

de  hoc  originem  acccpit,par.  1.C0I.557.C 
appctitus  quid  &  quotuplex  eft,parte  6.col-394.f 
appetitus  in  homine eft  duplex  fcilicet,  fenfitiuus  &  intelle- 

diuus,  &  uterque  aliquando  nominatur  uoluntas  large 

loquendo,quia  folus  intelltcius  dicitur  uoIuntas,parte 5. 

col.r325. 
appetirus  intelleCfiuus  &  fenfitiuus  fratres  dicuntur,&  tame 

frequetcrfenficiuus  eft  potctior,&  trahit  ad  fed  Iccl!cc5ti- 

uu,quamuisintellecl:iuus  deberet  dominari,  par.i.c.35  i.c 
appetituseft  duplex,fcilicer,naturalis  &gratix*Primus  incli 

nat  ad  conferuandum  unionem  anime  cu  coi  pore  &  dilTo 

lutioncm refugit, Appetitus autem giacice inciinat  ad c6n 

fequutionem  glorix,&cpar.6.col.3  89.C 
appetitus  carnalis  dicitur ai cus  fortis,  qui  fccpe  in  hominib. 

modicx  virtutistendiradcxtra  ad  fuumcoc.;pifcibi!e,ta 

quam arcus proiicicnsfagittam ad fignum,  par.  i.colum- 

na465»c 
appetitushominis  nonquiefcittotalitcrinadeptione  cuius 

Iibetbonifiniti,&c.lcdlolum  inadeptionc  boai  mfiniti: 

quod  cft  folus  Ueus,par!i.col.5^Ja 
appctitusmalorum  radicatur  in  bono  fcnfibili ,  quod  habct 

modicu  de,bonitatc,&  fic  cius  acceptibilitas  cito  tufic ,  & 

eiusadeptiofaftidiumihducir3par.3.coI.682.f 

c     4 


Glcflo!  ordinarit; ,  &  Nicolai  d  e  Ly  ra. 


^ppcctcus  fuclicitatis  fumma?,proccditexamoremutuo  Dci 

c.vacui*rational:s,par.3.col.2ii7.c 
appcctcus  vinJicb?  uitariexduobuspotcfc,quefunc  contc- 

ciq  iu  aperto,&  cieuacrioinocculto,par.3.col.2ii7.c 
appetuum  gula»  tepei  arc  a  potu  &  cpulis,  &  a  dele&ationi- 

iMJs&rn^iilfimis  fuauitaribuscoerccre,&c  abftincntia? 

&  crucisgcnus  cft,parte  j.cpluinna  2  83:e 
appctimus  ardenuus;quo  potiti  nondum  fumus,  par.4-coI. 

589^ 
appropinquare  ad  Dcum  qui  fupra  ipftim  eft  aliquis  non  po 

tef;  nifi  a  femetipfo  dcfkiatjpar.j.col.  569.3. 
aprilis  vnde  dicicur,&  clc  pnmus  menfis  apudHcbra?os,par, 

i.col.jSj.a 

Videetiamin  Mcnfis. 
aprilcm  clTe primmn  menfl-m  apud Hcbra?os,ut  aliqui do#o 

res  Catholici  dicuntdrarcnonpoccftjpar.i.col.jS^.b 
apiirudopoccnciarad  bcncot>erandumpolicirc,ficuc  efcha- 

hitus  vimicum  poJiticarum,fieapticudoanima:  ad  opera 

meritonacfcpcrhabitumgratiap  &  qirtutum  infufarum, 

qtt.is  Dcus  opcraturin  nobispar.5.col.964.e 
aquahabct  humorcm&  vaporem,  pcrhumorcm  conucnit 

cum  pifcibus,pcr  vaporem  qui  furfum  eleuaturin  aere,ca 

uenitcuui  auibus,par.i.col.26.e 
aqua  qucmiodo  frctcrat  diuifa  in  tranfitu  populi  Ifrael,  par, 

i.co!.6i7-a 
aquafanacquxhabetgratiam  Chrifti,par.2.c6I.883.b 
aqua  mcnfura  quomodo  filiis  Aaron  diuidebatur,  par.i.col. 

aqua  ufquead  renes  venit  cum  dulcedo  fapientie;  etiam  in- 
cerjtiuacarnisinterimit,par.4.col.i45:j.c 

aquaquginpriucipiocrearionisfuitconccntricaterre&vni 
ucrfo,an  &  quomodo  fafta  fic  eccentriea  rcrr?  ,|&  cocecri- 
ca  lun?,vc  apparere  poffet  arida.par.  1.048.631  col.52.of 

aqua  &  terra  licecin  ripa  maris  communitcrfint  equalis  alti- 
tudinis,tamcn  procedendoinmarcper  elongationem a 
terra,marefempereftalciusterra,par.i.coI.48.f 

aqua  quamuis  fk  una  pcr  continuacionem  vocatur tame  plu 
res  «ogregationcs  aquarum  pluralicer  piopter  multifidos 
finusearuin.par.i.col.iy.a. 

acjiaefcmaxrmeformabilisin  resuiuas,vnde&  feminahq 
minum  & animalium  ceterorum  fum  humida,  par.3.  co- 
Iumna  352.6 

aqua  niuis  exaerceft,fcdaliaaqu-?cxtraoriuntur,par.i.co!. 
13  i.b 

aqua  pcrglaucieminfuperfjciedurefcitjfcdintus  fluidaefc, 
&c.par.3;col.3j9.b 

aquaquandofunduurabIuir}rigar,&lapfum  pedibus  facit, 
par.j.col.^.d 

aqua  naturalis  tancum  afcender.e  potefr  quantum  defcende 
rc.Et  fic  eft deaquafpirituali,fcilicetgratia  diuina,  par.5. 
cqI.  1  ooo.r 

aq«iacorporalisdeorfumfluir,aquafpirituaIisfurfum  falis  , 
•par.j.ibidem, 

aqua m  vimim  conucrfa,miracuIum  dicicur,  &  miramur ,  cu 
aliamaiorafincjied  ex  vfu  viluerunc,par.y.  coI.ioj3.e 

^«acQmmifceturvinoincaIicc,&quare.par.6.col.29i.b.c. 
Bt  n  pcr  aliqucin  ncgligentiam  non  apponatur,  quid  tuc. 

coi.zgj.b.c.Dciitamateuavidepar.j.col.iiii.cItepar. 
6.col.292.2P3.294.29J.  r  »  r 

aquammvj?VoCaruraqua       cneratfon.s 

aqi  a  flumm.s  m  Aegypto  verfa efcin  fenguinem *  pcr  quod 

defignatur  qt^d  Dcus  requirebat ab XcgyPtijs  fanguina 
pucrQrum ...  flumme  cxtindorum,par.  1.  col.  j  i8.f 

*q  149™""     §yPtI  C°nUCrfa  Cft  iq  fanSuinem > Par.  x-colu. 

aql?JlCr^rCS&i1nfuTioresnon  mere  cquiuoo:  dicuntur, 
J<-dquodammodoqUafianalogice,pa^.coIum.47.b,Ec 

WCu .  y  2  »C 


aquam  &  AbyfTus quid  vocct  Ezechiel,  capite  ^i.par.  4.0 . 

1307.C 
aqua?  nomine  fignificatur  Euangelii  promulgatio,  par.4.c  1 . 

4fj.b 
aquae  calidcj  oricmcs  &  cxcuntcs  dc  tcrra  per  modum  foni , 

contrahuntcalorcm  a  vcnis  fulpburcis  qua?  ibi  funt,cui  •. 

modi  fontes  in  pluribus  tcrns  inueniuntur,  par.i.columi 

376.b 
aqux  viuar  dicuntur  &  mortuae  ad  fimilitudincm  animalii \ 

&plantarum.Inquantumhabcntinfcprincipium  fuiJ 

tus  fccundum  augnrcntum  &  dccrcmentum:ut  aqua?  q  fe, 

fcacuriunr  ex  fontibus,dicuntur,viua\Aqua?  ucro  ciftei  i 

les  morcua?,par-3.col.i325.a.Ircmpar.j.col.  i88.r.Ice , 

par.i.col.  io28.r 
aqux  contra  fuam  nacuram  vcntorum  vi  imminuta?,partci| 

col.i57.a 
aqua?  Sdoe  qua?  cum  fiientio  fluunt  Chriftum  innunr,  parJI 

coI.io9.a 
aqua?nautarum,operationcfa:piusilluftrantur5quiinprofi 

dummerfi^mifroexoreoleoaquasiibi  lilufhanc,  partc 

columna8.d 
aquitinundanccsmulcisvoluminibus  impecufcruntur',p 

3.col.59.b 
aq.ua?  infcriores  &  falfa?,fignifican:  infideles ,  cocupife« 

&tcncationcmflucftibusfcfcquacientcs,qua?  tuc  fej 

tur  ab  arida,quando  lnridclcs  coerccntur,  nc  arida,  ld  1 

animamdomini  ficiencem  concurbent,par.i.col.i7.bj 
aqua?  ubi  fgnc  congregacjejqua?  omnes  partcs  tcrra?  vfqut 

coelumtexeranc,&c.par.,i.col.  i3.e.Item,par,3.col.6y 
aquaquajdiciturfluercdcficula  Numerorum  24,  eiH 

fcnpcuraficuIavcroChriftuseft,par.i.col.i356.c 
aqua?mansinOeeano,aninmedio  Oceani  akiores  fir 

contra  naturam  f  uam  fic  decincancur.,  par.3.  coi.64« 

1229.C 
aqu?  ahquaefuntdcnatura  ccelcfti,aiiquoedcnatura  clc 

tari,par.i.col.i3.a 
aqua?omnesqua?fubcoelofunt,incllnantur  ad  vnumlc 

fcilicetadvnumcentrum,fcorfuma  centro  terra?  .•  aoj 

centrumcongregantur  aqua?,ficutpattcs  tcrre  adceQ'1 

terra?,par.i.c.48.d 
aqua?  fuperficies  huc  atquc  illuc  aura  impellitur.,  parte  3.CI 

246.f 
aque  rotunditas  pote&  demonftrari  phyficcficut  &  terr?  1 

tunditas,par.i.col.48.f 
aquarum  congregatio  de  qua  in  operibus  fcx  dierum.i 

an  &  quomodo  fitintclligenda  pcr  dcnfitatem  caruqdc 

vel  pcr  earum  receptionem  in  concauitacibus  terrx,  pj 

i.col.48.f.&  col.49.b.c 

aquarum  reuerfioinmarepotcfldupliciter  intelligi,pa 
coI.j753.c 

aquarutantamolesindiluuiovndcmanauic,  par.  i.c.154 
aquarum  natura  bipcrtitum  locum  fortita  cft  lnfcriorcm 

vndalabili,  fuperiorem  in  aura  flabili.lllum  natantibu 

hunc  voluntanbus,par.i.coI.24.c 
^quasdulccs,qua?maninfluunt,dicuntPhiIofophi,velard| 

tcfoleconfumijVcIfalfuginismariscficpabula,Scdalit: 

cccIefiaftesdicir,&c.par.3.col  1753. b 
aquasfupcrcoelumfidercum  eflenonpoffcaflliunt  quid 

cumearumpondusexigathoc,vtfiipratcriamfkianrj 

Scd  quoquomodoibi  fintjibieflc-non^dubuamusjpar 

coI.ii.c.EtcoI.24.f  cr 

aquas  fuperiorcs  diui/it  fir!namentum,fciticrcca  Iiim  flp  1 

abaquisinfcrioribus,non  lohim  fccundum.Iocum  lcdj 

tiam  lecundum  quafdam  propnccatcs  cifcntialitcrcoDll 

qucntcs  mocum  carum,par.i.col.47.c 
aquas  cum  aggregaffcc  Dcus  uocauic  ea  Maria  ,  par.i.c.6, 
aquas  cahdas  quas  cermas  appclla,Tlus,quib pi i uiu.s  rc-pcri 

&ubi,par.i.c.376.c  i: 

aqu-s 


Ind 


ex. 


diuifasexoculisdeducimusquando  peccatis  fingulis 
^ertitas  lachrymas  damusjpar.4- col.s?96.a 
lisbapcifmahbuspurgat  virtus  Chrifti  pafli  immundi- 
i  mcntis,&  in  aquis  pcenitcnria?  immundicias  poft  ba- 
mumcontracl:as,par.i.col.i297.c 
|uftrationisvccbaturpopuIusIudaicus,duerat  in  ter- 
,romiflionis,&cfed  ducto  populo  jn  captiuitatem  cef- 
ic  talis  emundatio,p.  3.C0I.  1 1 3  2.f 
lapud  Ezechielem  prophctam  quid  fignificat,parte  4. 
,i076.d 

altusvolacca?cerisauibus,&habet  tamen  acutum  ui- 
uutin  fublimibus  volans,pifciculos,uideatin  marina- 
|:esj&c.  par.4.0  i^oS.f 

|  fecundum  Phyficos  ab  acumine  oculorum  eft;uocata, 
bliqua;  eius  proprietates  defcribuntur ,  p.i.col.  1657. a 
1  dum  fcniograuatur,quomodoexcutitvetu{tatem,p. 

[L1220.C 

|diciturrexauium,&uiditdepreda,par.i.col.2.f 
(mirabilis.cftinmuUis,&c.par.3.col.377.c.  &  378.f 
I in  1  upibus  inacccflis  nidum  parar.,&  in  medio  amethi 
n!apidem(qui  omnia  uenenafugat  fecundum  Phyfi- 
3  proprer  fcrperues  arccndos  &  quxdam  alia  fecreta  na 
] :  coilocat:Et  horum  myfticatio,p.4-col.5  3  2.  d 
i  plusomnibusbeftiis  auibufquefcctusdiligitut  aiunt 
lideanimantiumfcnpferenaturis,par.4.col.532.e 
itantam  pra?  fefertfimilitudinem,quatapoteftefTe,de 
lortali  ad  immortalitatem,p.3.c  ol.  1 2  20.e 
linporta  templi  ciuitatis  Icrufalem,fuit  pofita  perHe- 
lm,fub  quo  narus  fuit  Chri£us,quod  fuit  folii  ad  por- 
|:core &  Imperii  honorem,fed  illa Iudei zelo legis  deie 
it  in  tcrra,propter  quod  multi  occifi  funt,p.4.col.42.f 

fignum  Romani  Impcni,p.4.col.io76.f 
ignum  cftlmpcrii  Romani,cuiusa!x  funtdue,acies 
notantes,par.6.c.  1584^ 
odus  eft  quando  portat  pullos  de  loco  ad  locum ,  g» 
eos  fuper  dorfum,&  quarc,&cp.  1  .col.6  j  j.b.Sc  col. 
f 

entusduriffimus,p.4.co!.i724.  e 
m  nominc  infidiatores  fpiritus  exprimuntur. 
polis  cft  Moabitai  um  fuper  ripam  torrentis  Arnon, 
fleflaa  genteveterrimaEmim,&cp.i.col.  145  i.a 
alibet  erac  titulus  fuperfci  iptus:iilius  idoli  quod  ibi 

aturapud  Achcnienfes,p.6.col.553.b 
nc  Sarraceni  ab  Ifmaele  &  Cedar  filio  eius  defcen- 
qui  mclius  ab  Agar  macrc  fua,Agareni  dicerentur. 
lucrunt,&c.p.4.  Vide  ctiam  in  Sarraccnus . 
dupltx3fupcrior,par.4.col.2i2.f 
retici  func  qui  animam  cum  corpore  mori  ptttant, 

l.I020.d 

dictio  xquiuoca.Vno  modo  fignificat  patrcm  Loth, 
odo  fignificat  quendam  locu  in  Mcfopotamia,  &c 
l.i8j.a.Etcol.28  2. 
mtclafcudiofe  texitur,ftatuucntidiffipatur,  P.3.C 

cmadinueuitNoe,inquap!usfatis  laborant  ani- 
uamhomines,ideodiciturdedifTerequiem  homi- 
r.i.col.i3j.b.Eccol.i36.f 
io  efc  Armenice  campcfcris  &cpar/4.col.3  3  f.a.  I- 
eB).2.col.962.d 
wbft  Armcnia  in  cuiusmontibusarcacoftitit,p.i.col. 

bron  &  Mambrae.Synonima funt  ciufdcm  ciuica 
"s>pr.i.co!.374.c 

^tcuiiijs.ucdicuntaliqui^proptcrquatuorgigatcs  ibi 
Alii  dicunt  quod  iic  dicta  efc  proptcr  quatuor 

fflrchasibi  fcpultos&  cnumeratur,&c.p.i.co!.2S2.b 
** cft,quauior,co  quod  ibi  quatuor patriarcha?  Abra- 

»ac  &  lacob  fcpulti  futu  &  Adam  magnus,par.  2.col. 
1Qo.&ioi.a 


arbexquidamfufpicanturcondituminlocoCaluaria:,  p.  2; 

col.ioo.e 
arbitrium  libcrum  fi  tollatur  extra  pcccaturh  erit  quicquid  a- 

gant  homines,par.2.col.i4y.a 
arbitrium:  Vide  in  Liberum  arbitrium. 
arbitrii  libertas  ita  feruacur  ut  in  ommbus  excellat  gratia  lar 

gitoris,par.4.col.7i5.a 
arbitnilibertas  probatur,par.4.col.uo8.e 
arbitrii.libertate  fublata  nulli  effeht  laudandi  aut  uituperan- 

di,par.2.co!.i45.b 

arbitrioliberoditauitDeus&homines&angelos,  parte  2. 

col.i45.b 
inarbitriohominiseffeut  falueturquinegant,  erubefcant. 

Qu^omodocmpofccrctabhomine  Dcus,nifilaberet  ho- 

inoinp6ratefua,quodpofcctidebeatoffcrre,p.i.c.532  3.f 
arborfciencixboni&malijquareficdidaeft.Et  bona  erat, 

&  bonus  fruclus  eius^par.^.columna  92  i.b 
arbor.de  suiusfru&ucomederunt  protoparentes  dicunt  He 

bra:i,quod  fuerit  ficus,parte  1  .col.95  -c 
arborbonafructificac&obumbrar,  itahomo  bonus  jpximo 

prodcfc  in  bonis,&  protegit  a  malis,par.i.col.i8.f 
arborminiscitofru6tificans,pofceacitiusfitminusutilis  pa. 

i.col.io/^.e 

arbores  plantabantur  in  montibus  a!tis  &  fiebant  xdificia  ad 

idololacriam cxcrcendam,parte  i.col.i436.e.Etcolumna 
i56o.f 

arbores  &  Iocus  iuxta  templum  non  plantentur,ne  uoluptuo 

falocareiigionem  cmoiliant,par.4.c.338.b.Itemparte  fe- 

cunda  col.io9.b.Et  co!.938.f 

arbores  fcnfibiles  poffe  immortalitatcm  conferre ,  p.  1  .c.70.e 

arboresnuper  placacx  tribusannisordinefequentibusiubet 

lexfouere&alcrefupcifluas,qugadnafcunturexfcinden- 
de  propagincs,par.  i.col.  107  2. e 

arborum  pra?putia,id  cft,prifnos  florcs  feu  gemmas  auferre 

mbentur  Hcbra:i,&  quarcf,par.i.col.i073.c 
arborum  atque  hcrbarum  prima  crcatioutrum.  fueritcumir 

ngatione  pluuiarum,&c.ficut  modo  folitum  ef  t  fieri,par.i. 

coi.6i.b 

arcalinitafuitintrinfccus&extrinfccuspioptermngnuimpe 
tum  aquarum,&  quia  diu  ftctit  in  aqua  .  Vafculum  au:em 
Moyfiin  quoeratpoficus,tantumlinitumcxterius :  &qua 
rc,p.i.col.i44.e 

arcabicameratahabuitininfcrioribus,tricamcratain  fupe- 
rioribus,quinquecrgo  manfionibusdiftincta  funt,"par.i. 

C0l.I42.f 

inarcaNoeubimenfura  coelitus  datur,in  inferioribus  tre- 
cenrorumcubicorumponiturlongitudo,&quinquaginta 
latitudo:  fummitas  ucrouniuscubitifpacioconfummacur 
par.i.colizSo.f 

arca  plures  fcneftras  habuit,fed  fuit  una  prlcipalior.  Scd  qua 
lisfueiatnoranturopinioncs,2.par.i.coI.i44.e 

arca  tam  magna  utrum  cenrum  annis  potuic fabncari  a  qua- 

tuorhominibus,uelana!iosfabros  adhibucnt  N  >e,p.i.c 
i46.f 

arca  utrum  tanta  capacitatc,quanta  dcfcribitur  animalia  om 
niaqusingrcffadicuntur&cflas  eoiumferrepocuerit,  p. 
i.col.!5o.c 

arcafuitprofundatainta  aquas  oduodecim  cubitos&  plus 

par.i.coI.^.f.Et  col.ijo.d.e 
arcaquotcubitisintrabat  aquam  quando  aqua:  fucrunt  in 

fortitudme  fua,non  cnim  intrabat  qmndccim  cubitis,&c 

par.  i.c.  j4.cd.Ec  habcs  alccrcationem  Iongam  dc  hoc ,  c 

i59-i6o.d.c.f 
arca  Noe ad  quos montes  dcla>  a  eft,p.4.co!.3 35.3 
arcatefcamcnri  &  arcatcftimonufolc:diciquarc&  quanclo 

par.2.coI.3  2.f 

arcaquod  &  qux  in  fchabeba  ucondita,  par.  i.c  i6io.f.  Ire 

P-*«col.ji.a.Etcol.>-44.f.Item,p.j.col.i469.c.p.d.c.ooi. 
C&9oz.f 

arca 


GlcfTxordinarie ,  &Nicolaide  Lyra. 


Arca  vere.Teftamenri  diccbarur fan&a>&  quirc,  par.j.col. 

1198. 
Arca  dommi  a  folis Lcuiris &  in  humcris porrari  debuit,  &c. 

par.:.co!.  544.^    - 
Arca  vr  dicu.it  Hebnei  ahter  tranfiuit  Iordancm  quam  popu 

Jus,&  quod  arca  portauit  porrirorcs  fuos,  &  quod  cuni  fa 

cerdonbus  fueratfubitorranfporrara,par.  2.^01.33.3 
Arcaporrabatfeipfam)hoccftdidtnm,vtdicunt  Hebrcei',  <$ 

dnnna  virrute  ficporrabatur,quodLeuirc  portirorcs  eius 

nullum  pondus  fenriebanr,par.2.col.i8i.c 
Arcadommitranfeunreadgcnres,quando  fcilicctcapra  fuit 

perPhiliflceosmyfticefignificat,quodperiic  facerdotium 

Iudaeorum,p.2.col.34J.b.Interl. 
Arca  a  tcmpore  quo  fiiit  capta  pcr  Philiftceos  ufque  ad  tepus 

inquofuit  poliraintcmpIoconftru«5to  per  Salomonem, 

non  habuit  ftabilcm  manfionem,p.2.col.3y9.f 
Arca  Tcftamcnri  quoriens,quando,pcr  quem  &  quo  transla 

ta  fuit>p.i.col.i  J3  i.c.Irem,par.2.  col.3  j6.c.  Irem  p.3.  col. 

1469.C 
Arcacum  traftsferrerur  a  faccrdoribus  in  templu  Salomonis, 

porcx  vt  Hcbrcci  dicunt  claufcrunt  fe  conci  a  eos,  fed  cum 

orando  dicerenc  PfaImum:Memenro  Dauid,&c.&  uenif- 

fenr  iduerfum  ilhim.Propter  Dauid  fcruum  tuum,&c-por 

tce  fe  aperuerunt,par.3.col.i473.c 
Arca  doriuni  fuit  amota  dc4templo  fccundum  aliquos  reporc 

Achazfecundumalios  remporc  Manafle  rcgis  Iudajimu 

lacris  in  templo  miflis,&  fuic arca  tradu&a  in  domum  Sel- 

lum,&c.Sed  reportata  ad  locum  priftinum  per  lofiam ,  p. 

2.C0K1263.C 
Arcafoedens  nequaquam  tuctur  lcgistrafgreflbres,pa.2.col. 

345- c 
Arca  Noe  Ecclefiam  Catholicam  figurabat,p.4.coI.4j  2.e 
ArcaDeicapradocuit  Hcbrxosurlcgix-ime  viuentesin  Dei 

confiderencprouidencialegeprivero  tranfgredientes  neq, 

in  ipfa  nequc  in  arca  confidcr£nr,par.2.col-345r. 
arcaDeitapta&fubDco  rclicta  fegetes  &  uineas  immifla 

munum  mulritudinc uaftauir  Dcus,par.2.col.344.a 
Arca  in  fummo  velur  ce&o  quodam  cacuminaca  eft,  p.i.  col. 

147.3 
Arca  domini  eft  Chriftus  manens  in  ecclefia  fua,parte  2.C0I. 

347-k 
Arcx  duce  fuerunt,vt  dicit.Rab.Sal.Vna  qu£  pcedebat  exer- 

citum,in  quareuerenter  leruabantur  prima5tabula?fra6te, 

co  quod  crancfcriprcedigito  Dci.Ahaeracin  medio  pro» 

gredientium,&cpar.  1.123  i-c 
Arcce  Noc  menfuraj:capacicas,par.i.co!. 14^.3. 148. d 
Arcam  falmis  ardificacjqui  fcab  amoremundi  conuertit  in 

corde,habcns  in  fe  longirudinem  uitc,&  trinitatis  fide ,  ac 

longitudincm  uica?,&  immortalitatisdatitudinem  in  cha- 

ricatc,alcitudinem  infpc,qua  feerigat,&c.par.  i.columna 

144.^ 
Arcamcoftru  xit  Noedelignisimputribilibus&  ChriftusEc 

clefiam  de  victuris  in  fcmpiternum  hominibus ,  quce  ficut 

arcanatacinfluCtibus,  par.i.col.  143.C 
Arcam  ingrcdienrium  ordo,par.i.col.i62.e 
Arcam  dere&am  uidere  foli  Ponnfiu  licebar,p.2.col.3  J4.e 
^Arcatclhunenti  noulcgimturhabuifleTuda?!  poltcapuuica' 

tem  Babylonicam,nccpropitiatorium,ncciefponfa  inro 

nali  fummi  faccrdoris,  nec  vn&ionem  regum  &  Porificu. 

Et  hoe  etiam  confirentur  Iudei  moderni,&cpar.4.colum. 

2586.f 
Arcanorum  ha»r;-fisrcturarur,p.i.col.32.d 
Archidiaconi,decani,curari,poflunr  dici  afini  pradaroru  qui 

fupporranceorum  oncra,par.i.col.7io.f 
Arthicpifcopus  dicitur  Archilynagogus,&  quare,par.jr.  col. 

177.C 
a^arcbiepifcopum,refcrendumeft,quodpcr  infcriores  co, 

co.rrigi  non  poteft,p,  2.C0I.  1 3  2$>.b 


Arcturuscftqua?damconftcllario,&c.par.4.col.i8c)y.c 
ArcturusinaxccoelifepremftcIIis  lucet,  kmpcr  uerfat 

nunquam  mcrgitur,par.3.col.i23.c&col.343.c&  co 

36o.f 
Arcus  cclcftis  quarc  datus  a  Dco,&  quot  habeat  colore; 

par.i.col.i68.d 
Arcuscoelcftis  nunquam  nifidcfolc  refplendet,p.i.ibi 
ArcusdiciruriudiciumDomini>&ratioquarc,&dc  ciu 

riis  figuificatis,par.4.col.95  y-ab 
Arcus  erac  quafi  vififcle  fignum  Dei  virtutis  inuifibilisi 

rcns  aeri  inrelioncm  &  remiflioncm  quodammodogt 

nandi,p.i.col.i68.f 
Arcus  qui  in  ccelo  pofitus  ccruleo  &  igneo  colore  tindri 

eftins,p.i.col.i68.e 
Area,arcola,&  areolum,quid dicantur,par.2.col.  1418.  ] 
Arena  non  accipitur  in  fcripturis facris  communiter  pn  j 

tinuofeddifcretc,utnonfignificarmagnum  fcd  mull 

par.3.col.io2.d 
Areola eft  portio  terra?  bencf  em>nata,quce  deledtat  \iM 

fumquandoincipiuntfeminapullulare  ,  par.3.  colil 

1861.C 
Argentum,eloquium  fignat,par.4-col.63  8.d.&  col.  1 1 3 1 
Argencum  offerc  qui  contitecur  quod  bene  crcdic,  par  I 

87j.&876. 
Argenciclaricasexuluferuatur,fineufuinnigredinem  n 

tur,p.l.col.78j.f 
Argentumfonat&lucet,par.i.col.878.e 
Argucns  alium  &  cxiftena  in  ccimine  an  &  quando pec  i,| 

5.C0L147.C 
Arguigrauuis  eft  quam  accufan,par.3.coI.  475.  b 
Argumencumdicicurtnp!iciter,par-6.col.833.c 
Argus  qualis  fueric,defcnbunc  fabulcc  Poecai  um ,  par^i 

io8o.e 
Arida  Genefeos  primo  expreflti  narurce  eft,par.i.col.  1  j 
Arida  &  cerra  quomodo  diffcrerer  dicuncur.  Et  aridar 

bonoaccipicur,parte  1.C0L141  j  b 
AriesfiDco  voiiecur,fandtusapptlIatur,necliccteiim 

ri  ad  commuunes  ufus,par.  1  .col.  1 400. d 
Aries  Chnftus  dicitur,ducatum  praebens  ouibus,pa.i.c 

978-e 
Aries  qui  pro  Ifaac  immolatus  eft  non  putatiuus  fedu 

ries  erat,par.i.col.267.e 
Aries  mactatus  redemit  Ifaac,Dominus  occifus  faluau 

pari.col.268.b 
Ancsquipro  Ifaac  immoIatuseft,n5  putatiV,  fed 

ideomagisput3rurangelumeumahundeattuliiTe/ 

ibijdejterra  poft  fex  dierum  opcra  procreafle.Dicun 

Hebrej,quod  ibi  fuit  paratus  a  principio  creacionis 

fcilicec  fexcadie,in  qua  formauic  Deus  ammalia, 

cium  rcputandum  eft,par.i.col.267.e 
Arieiis  ilhus in  fignum  qui  pro  Ifaac  immolatus  fuit 

dcei  in  cornu  clangere.  p.  i.col.  2 67-d.c 
Arictes  duo offerebantur  in confecratione  fummi  fa 

&  quare,par.  i.col.80  i.c 
Ariercs  dicunrur  duces  Chriftianigregis,par.  2.  col 

a-Inrerl. 
Anoli  f  unr  deceprores  &  adularores,qui  uencficis  ucrt 

tus  multorum  corrumpunt,&  a  uentate  aucrtunt, 

io8tc 
Arioli,magi,  &  malcfici,qui  dicuntur,  &  quomodo 

partC4.co!.i5:o4.e 
ariopagum  quid  fignificat.Ec  undc  dicicur, parcc 6. coll 

1172.C 
ariftafpicarum  fummicascft,p.3.col.249.b 
ariftobolus  poft  capriuitateni  Babylomcamprimus  fib 

fuitdiademarcgni  Iudeorum.Acaptionccnim  Sct 

per484.annos  nullus  fuit  rcx  apud  Iuda?os  pratcr 

&cpar.4-col.237.b 


iri- 


Ind 


l.eles&fimTnusinteraliosPhilofophos  dicitar  erraffe, 

tjjienerrauitinmultis,&cp.3.col.i747.c 

n;)rccipuac]uibusmilesChrifti  armatur  funt  patientia 

keiv'griitas,&cp.6.col.3  i3-a 

];edire3oplusluntinderenfioncmquam  in  offenfio- 

xip.i.col.ii?.b 

Bfcuta,'&  uexilla  militum  ponuntur  fupra  fepulchra  eo« 

u  ,ad  raemoriam  eternam,quod  mortui  1 unt  in  defenfio 

ielentisfuaj,&undchoctrahitur,p.4.col.23ji.c 

Sumgenera  quinquefuntad  inuadendum  .  Inter  quae 

Bfcriuntdc  prope,aIia  ucro  percutiunt  a  longcp.3.  col. 

|CC 

Miurleclione  illorum,qui  ante  aduentum  Chrifti  inlege 
u  ticatifunt&nobiscertantibuscotra  demones  ueniut 
in.ixilinm.Etdehocfigura,p.2.col.i4.e 
lentarium  dicitur  domus  faltus,&cp.4.col.2i(5.c 
phaim  velRamathaiminterpretatur  excelfa  duo  ,  ut 
■ntelligantur  tribus  rcgalis  fcilicet  &  Saccrdotalis.  p. 
a^>l.  3  z  3.  a 

Idtrupes  in  fublimeporrefta  in  finibus  Amorrhaeoru 
IrMoab  &  Amorrha?os,p.2.col.89.c 
iffticainfcpLi!chrisregumcomburebatur,nonfolumco- 
(::adaueris  fcetorem,fed  etiam  ad  defun&i  honorem,  p. 

fJ.817. 

domusquamEzechiaslcgatisregisBabyloni^o- 

quas  &  qualisfuerit,p.2.col.97o.d 

Alexandria  una  fcintilla  fuit,eius  flamma  totum  or- 
depopulata  cft,p.4.col.i362.f 
nter  alios  Hercticos  videtur  magis  Chriftum  noluifle 
ns  cius  dcitatcm.Similiter  foluithumanitatem  negas 
iftumhabereanimamhumanam.&cp.4.col.i3J4.c 
,par.i.col.ioi7.c 

uperbia  inflatus,afleruit  contraarticulum  trinitatis  . 
tra  hunc  errorem  congregatum  eft concilium  genera 
8.EpifcoporuinNic3eaciuitateBithiniar,p.6.ci3r37.c 
piavcrbumfuppleretlocumanime/.Improbatur,p.j. 
!030.f.Item  par.6.col.820.f 
"ixitquod  pater&filiuseflentialiterdiftinguunrur,!!- 

perlbnaliter,quodcfterroncum,par.y.col.ioi8.f.I- 
par^.col.  i662.e 
it  quod  uerbum  fccundum  naturam  uerbi,fic  faftu 

quo  loco  ad  hoc  fumit  diccndi  occafionem,pa.j  .col. 
3-c 

uomodo  turpiter  mortuus  fuit,&  per  hoc  fui  coplices 
ufi  lunt,p.4.col.i  365. c 

ereumriguratur,qui  multitudincmpopuli  prxpara- 
dpugnam,par.4;co.2  547.c 

iuucnis  aufus  icllam  lignum  cx  tcmplo  :Alcxandri- 
oellcre  fraginentoligninucltina  fuaperforauic,par.2. 

48.d 

suideinErcmitas. 

quoniodopcrfimpliccsChriftianos  conui&i  funt,& 

olicam  tidem acceperunr,par.4.col. 2  3  6  j.c 

vitiipcraiueosqui  fcfedumadneccm  que/untur  oc 

t  &  pcrfecutores  effugiunt,p.2.col.447.b 
nsquis  dicirur,par.3.col.383.c 

s  non  eflbjfcd  uidcri  humihs  cupit.  Ibidem. 
ns  frcquenter,utieuerentius  audiatur,  zelo  ueritatis 

i fedicit,licct amorc propric laudis  moucatur.p^.col. 

a 

is  non  aducrfariorum  di&a  fuperarc  fcd  fuam  fapicn- 
ioltcndcrefcftinat,p.3.col.30j.b 

tis  mos  clt,quia  qui  ad  blanda  dcfcendir  uilefccrc  fe 
u ,  ideo  inox  incrcpar,m  timeatur,par.3.  coL 3  34«f 

rismoduscftcumdifpucac,delcientia  &  eloqucntia 
iitarc,p.3.col.3(>7.c 

tismouv  cftniafcictianimis  magnificare,p.3.c.2i7.c 
HJs^priumjUtcumrc^tLin  uclprai-umctiam  lcnfcnt , 


ex. 

inde  eleuetur,&  quafi  doctior  reucrentiam  a  melioribus  c- 

xigat,p.3.col.i78.d 
arrogantis  proprium  eft,vt  multa  quce  dicit  pauca  putet,pau« 

caquje  audiuit,multa,p.3.col.33i.a 
arrogantesinueniuncpraedicatores,humilcs,vcrocotempto- 

res,par.3.col.2038.d 
arrogantcs  ecclcfia?  defenfores  quamuis  ordinem  dicendi  no 

tcneant,tamen  aduerfarios  uirtutedi<5torum,perturbant , 

p.3.col.3C4.e.f 
arrogantes  qui  pro  hominum  laude  uolunt  benigni  apparcre 

irc  motum  deputant  quidquid  geritur  cenfura  difciplina?, 

&  dum  pro  hominum  laude  benigni  voiunt  apparere,a  bo 

nis  recloribus  opprimi  a?ftimant,quos  inuitos  cernunt  a  ui 

ciiscoerceri;,p.3.col.334.f 
arroganresgrauejfedamnum  perpeti  iudicant,fi  fcientiam 

fuam  loqucndi  breuitatc  conftringant.Tanto  enim  femer. 

ipfos  credunt  doctiores  oftendere,quato  fe  potuerint  mul 

tiplicitate loquacitatis  aperire,p.3.col.33i.a 
arrogantes  quia  fepe  fentiunt  filentii reuerentiam  non  defer 

ri,dum  fibi  filentium  exigunr,quod  non  merentur ,  fpecie 

tenus  Deum  pra?ferunt,p.3.ibid. 
arrog&ites  ii  qua  obfcurius  dic  unt,repetunr,no  quo  audito- 

ribusprofinr,fedquoeorumiudicio  uiderijeloquetes  uo- 

lunt.ibid. 
arrogantes  multa  &  inepta  loquuntur,&  in  locutione  fua  fent 

perincipereftudenc,quatcnusipfalocutione|fufpcnfosau 

ditores  faciant,quo  quafi  nouum  audirealiquidexpe£ter, 

p.3.col-327.a 
arrogantes  dum  non  pofluntrefpondereiuftcfunr,  reprehen 

dunt  mentiendo,quce  non  funt.ibi. 
arrogaQteshocproprium  habere  folent,quod  auditorib.fuis 

nequidfortcinordinatedixerint,tuncrequirunt,  cum  fe 

laudabilitcr  aliquid  dixiffe  cognofcunt.Hoc  autem  faciur, 

non  quod  de  di&is  fuis  ambigunt,fed  quod  ab  audierium 

iudicio  fauores  qucerunt,p.  j.col.3  2  5.  a 
arrogantes  per  humilitatis  fpcciem  ornari  «oncupifcunt,  ne 

videanturtumidi,utfunt,quomodo&perquid,par.3.col. 

3i6.pertotum. 
arrogantium  perfona  defignaturper  Eleazarum,  qui  Elepha 

tem  interficiens  occubuit,par.4.col.  23  84^ 
arrogantiumprjedicationem  nullusadmittcret,[finon  aliq,d 

humilitatisimaginepermifcerent,par.3.col.3"i8.e 
arrogantium  fraus  eft,ut tunc  de  errore  rcquirere  ftudeant, 

quandofcnouerintnonerrafle,quirurfum  requirere  uel 

arguidefpiciuntjfiquandofeerrafleueracitercosnofcnnt 

Ibid. 

arrogantiumgrauislaborc£,fiquodfapiunr  non  oftendunt 

par.^.col.^o^.c 
arrogantia  perfuadet  vt  quifque  femetipfum  ignorec,  par.2. 

col.i23o.d 
arrogantia  difficilius  quam  auro  caremus  &  gcminis,parte  3. 

C0I.167J.C 
arrogantia?  uicium  aliquartdo  intuentibus  fejec  in  faccrdoti- 

bus&Lcuitis,quiadexempIum  humilltatis  pofitiitmtin 

circuloalcaris  vclutfpecula  qua?dam,&dealtari  Domini 

quod  debet  inccnfi  fuauitate  fragrarc,  odor  tcterrimus  fu- 

perbia?  rerinct,  p.i.col.i  63.  c 
arrogare  fibi  hominem  quod  non  eft,ficut  grauis  culpa  eft,fic 

culpa  nulla eft,fi  humiliter  dicat  quod  bonum  eft,p.2.col. 

363.b.Itcmp.3.col.33i.b 
ars  nefcit  vicium .  Et  fi  m  omnibus  artibus  malc  agi:ur,no  ex 

eis,fed  ex  hominibus,p.3.coI.95o.e 
ars  licet  imitctur  naturam, tamcn  operaartis  non  affequun- 

turnaturxpcifcdioncm.Ethinc  cft,quod  tin&orcspan- 

norumnonpoiluntfaccrecolorcmitauiridcmficut  natu 

ra  in  tcrrce  nafccntibus  facir,p.5.col.i40.f 
ars&naturaficutproccduntdeimperfec^oadperfcitu ,  ita 

ctiamrcuelationesdiuinxfecundupromiirumtc|)oiis,q,a 

Pro- 


GlciTarordinarie,  &Nicolaide  Lyra. 


proph-rcpoftcriorcsadtempusChriftiappropinquares, 
clarion  s  habucrunc  rcuclationes  de  Chrifto ,  quam  pno- 
res,par.y.col.36o.e  ' 

Ars  magica  rcpcrta  fuit  in  partc  oncntah  rcfpetfu  Iudaeae.u- 
biBa1aammagushabitabac,quiaacempore  ludicum  Iu- 
dxi,ccperuntmagicis  artibus  vti,par.4.col.43.c. 

ars magica  ?el  diuinatiua  quaecunqucnon  fc  cxtcndit  ad  ah 
quidrequirendumabintJ'igcntidcparatis,p.4.columna 

Ars  magica  nefcit  bencdiccre,nec  daemones.Impioru  nullus 

bcnedicercnouit,p.i.col.M29-c  4 

Ars  magica  quecunque,per  daemoncs  cft,vt  funt  confultatio 

nes  &  pacla  quedam,&  ligacurg  que  riunr  in  quibufdam  re 

bus  fufpendendis  &  alligandis,&opar.6.col.279.b 
Ars  tentoria  primum  per  Iabcl  adinuenta  cft,p. i .col.  12  i.c 
a.s  ad  intcrprerandum  fomnia,dicebatur  diuina  fcietia.  De 

quadicunt  Socratem  cxclamaflc  Athcnienfibus,laudance 

icientiamdiuinationisfomniorum,&dicente:Abfithoca 

mc,vt  hanc  vcftram  quam  cxperti  cftis  per  fomnia  dicam 

effcfalfamfcntcntiam,fed&c.p.4.col.ij4j.c 
Artcs  mcechanicae  funt  quaedam  hominis  iuuainenta  in  cor- 

porali  vita,&  lignificantur  per  beftias  &  iumeta,  P.1.C.27.C 
Artes  mcechanicaeaquibus&propterquidinuenrae  funt,p. 

1.C0I.127.C 
Artcs  oes  abfque  doclore  non  difcimus.Sola  haectacendi,ta 

uilis  &  tam  facilis  vt  praeceptore  no  cgeat,p.3.coI.  I766.e 
Artibus  liberalibus  ne  Chnftiani  imbuerentur  prohibueruc 

pagani  p.2.coI.396.e 
Artaxcrxcs  fecudum  lofcphum  fuit  filius  Darij  Hyftafpis,& 

vocat  eum  Xcrxen  diminutiue.Secudum  vero  Ra.Sa.fuit 

filius  Afueri&r.eginaeHefter,  p.2.0  1340.fi  Etcol.i420.f 
Artaxerxes  Iccundum  Ra.Sal.nomencommuneeftregnum 

Perfarum:ficucregesRomanorum  nomineregni  vocaba 

turCaefares,&  omnes  reges  Aegypti  Pharaones,  p.2.col. 

i298.KEtcol.i3io.f 
Artaxerxcs  qui  Epiftolam  accufationis  a  Samaritis  fufcepit, 

&vecuicIerufalem&cemplumconftrui)quisfucric,par.2. 

col.i298.f.Eccol.i299.c 
Arcaba  eft  genus  meniurae  continens  trcs  modios ,  fed  cuius 

quancicatis  fic  modius  hic  accepcus  non  habecur,pa.4.col. 

i}86.e 
Artelabus,p.i.coI.9jG.f.Ice  quiddtcitur  &  vnde  oritur,&c. 

p.4.col.298.d 
Arciculus  venkacisdiuineefrentia?:&arriculus  fuae  prouide- 

tie,quantumadprcmiationemboni&  punicionemamali. 

Illi  duo  articuli  lemper  fucrunt  ncceflarii  ad  falutem ,  par. 

4.coI.i<f9i.b.c 
Articuli  fidci  auodccim^licct  quidam  diftinguant  quatuordc 

cim,quorum  quidam  pertinent  ad  diuinitatem,&  quidam 

ad  humanitatem,p.6.col.  1 677. c 
Articuli  fidcifuntpnncipia  omniumcrcdibilium,&ideofi- 

des(quaeeft  vinusintelleclualis)eft  illius  incelledus,qui 

eftproprichabirusprincipiorum,p.4.col.i046.f 
Arciculi  duo  funt  principiles  noftrae  fidei,fcilicer  articulus  sa 

cta?Trinitatis,&  articulusincarnacioni5,p.4.col.  1489^ 
Artkuli  duodecjmnotanturinduodecimlapidibus  prccio- 

lis,p.6.c.i677.c 
Artitexiuaedificationequaruoragic.  Primo  difponit  modu 

lundamenti.Sccundodifponitquantitatemaedificij.  Ter- 

tio  cogitat  illud  bene  ftabilire.Quarto  ponit  lapide  angu- 

larem,cui  pofiint  ahj  coniungi.p.  3.C0I.3  jo.f 
Arrifexcreatuscomp!etoarcificio,remouer  manum  fua  ab 

eo,qui  tamcn  fa&or  cft,&  non  conferuator  .»  Sed  artifex 

omnium  Dcus,quia  non  folumfaclor,  fed  etiam  conferua 

tor  eft:no  abftrahit  manum,quia  fi  fubtraherct  a  formato, 

illud  in  nihilum  decidcrec,p.3.col.i  jo8.f 
Artifexpriusfundamentaponitpoftea  fundamento  pofito 

aedificationismembradiftinguit,p.i.c.6.e 


f 


Artificcs  eiufdcm  artis  inuidia  inuiccm  concitantur,&  qi^ 

p.y.col.2jo.f 
Arna  tcmporc  pacis  funt  fpcciofa,quia  funt  bcne  culta  8 

c'tificantia,&  fic  dicuntur  mccaphorice  cantare.  Et  c  co 

rioconticcre,quandofuntdcftiudta  ab  aduerfariis,  i 

pratum  dicirurridere,quando  viret:&plorare  quandi 

ret,p.4.col.77i.b 
Asaffiscltgenusnummi.p.j.col.i9j.c 
As  in  pondcribus  hoc  cfr,quod  in  aumcris  cft  unum,  p.j  U 

886.f 
Afcalo  anciquitus  uocabaturPhilifthiim,unde&rcgioH 

Itea  vocata  cft  Philiftaea,&  habitatoi  cs  eius  Philifthiii 

4.C0I.1943.C 

Afcenfus  mlaboreeftdefccnfusin  voluptatcpa.3.  col.j 
AfcenfioChriftifiguralitcrfignificatui,p.2colum. 757.1 

col.  1 6  2  3.C.  Et  col.  1 6  2.4.  f 
Afccnfio  Chrifti  i  lofeph  fuit  figurata,qui  fciliccc  Iofepfc 

ru  meruic,&  praeco  praeconauit  ante  cum.fic  Chriftq 

dit  currum  cceleftis  regni,p.i.coI.407.a 
Afcenfus  concemplacionis Philofophorum,  &  eciam Tl 

gorum  fanctoru,incepit  in  admiratione,  qui  dociore 

Cti  videntesflripturasfacras,confidcnccsde  diuino  a 

lio  intelle&um  carum  fanum  inquirere  cceperunt,  nc 

PhiIofophi,quib.non  fuit  reuelatump.3.  col.i  343.C 
Afcendencis  Chrifti  vcftigia  in  loco,quo  ftecit  adhuc  fui 

locusillenon  potuit  continuari  pauimcnto  cum  rel 

ftratorii  parte  refpuens  quaecunque  ei  applicabantur; 

cuIfisinoraapponentiummarmorib.&cp.6.col.  977. 
AfcenderuntdirrercntcrElias,Enoc&ChriItus,p.3.co.2 

f.Itemp.2.col.8j9.b 
Afcendere  ex  aduerfo  cft  quibuslibet  poteftatibus  praue 

tibus,racionisliberauoceplanecontrairc,p.4.col.n6! 
Afcendercincipiens,quiamulcosinucnitobliftetes,alii| 

eorum  petitliberari,p.3.col.i4i7.b 
Afiaduplex,fciIicet,maior  &  minor,&  decademfitu,  & 

nominatione,p.6.col.i45:o.f 
Afiaparsquaedam  Aftae,quaepropriedicirur  Afia  ,  quar 

Aiiamaliidimidium  orbemterrarum  a!ij  tertiam  par 

pofueruncp.  2  .col.8  2  .f 
AfinaBalaam  quod  ilia  uerbaintelligeret  uel  formaret, 

eft  ficaccipiendum,fed  formata  fuerunt  ,  virtute  Ar 

mouentis  linguam  afinae  ad  prolationem  uerborum  in 

fufionem  ipfius  Balaam,p.i .col.  1 3 37.C 
Afinus  qui  portauit  ligna  holocaufti,quando  Abraham 

uit immolare,&c.iIlum  eundem( vt  Hebraei  dicun <)  eq 

turuseftrexMeffiasquandouenict,&c.par.i.col.5  2i. 
Afinus  utru  &quomodouere  &proprienominaripoffii 

literatus  &  contcmplationi  dedicus,p.  1  .col.  465.3.  Et 

466.f 

Afini  vt  nafcerentur  uelociffimi ,  arbitrantur  quidaml 
(fic  enim  nucuparus  cftjonagros  afinabus  admififT» 
iufmodi  repcrifTeconcubitum.Alii  dicunt  quod  cquai 
gregcs  ab  afinis  primus  fccit  afcendi,p.  1  .C0I.375.C  Ht 
375.f.Item,p.2.col.i287.a 

Afiniprimogenitumouecommutatumquidmoraliterfij 
cet,p.i.col.6o6.d 

Afpcitus  impudicus  cft  ualde  pericuIofus,quia  Dauid  tar 
ctus  &  bonus  pcr  hoc  fuic  tradtus  in  adultcnum,par.2, 
572.f 

Afpcctusarcaebenefuit  jphibitus  Leuiticis  &  Dci  culrfl 
lmmo  criam  introirustabcrnacuh,doncc  omnia  cifcw 
uolurafubpcena  mortis,necopcnmcniaaliquomodc 
traherentad  videndumea  quc  intenuseflent,p.  i-col- 
Item  p.2.coI.34o.f.Et  col.  349^ 

Afperfio  fanguinis  vi&imae  fuper  populum  fuit  in  fignu  j 
fefIionislegis,p.i.coI.724.d 

Afperfio  languinis  feptena  denorabat  cxpiacione  quae  fit 

bacurpcrfeptcnanum,p.i.col.933.c 

Afpcrl 


fnd 


ex. 


^si : funt facerdoces & corumueftes fanguine,pa. i.colum. 

I5.C 
fp  :re  Dei  approbare,p.  i.col.  1 14.3 
Eimmaniifimain  Aegypto^aquoda^atrefamilias  domi- 
1  nquocidicdc  •:auernaegreiia,amenfaeiusannonam  per 
4C)itp.6.col.  i286.e 
I  n  p.3.col.2i6.d.Item p.4-coI.478.d 
jditas  mcndaciiiocofiuelorficioii  dupliciter  dicitur  effe 
it  !a,&  quare.p.j.col.201 i  c 

fyi  duplicirerabuh  funtpoteftatea  Deo  eis  concefla  con- 
p  Hebta,osA'cp-4.col.i  28. f 

t  duccntes  dece  tribus  in  captiuitate,  pofuerunt  vt  dicit 
Ka.Sal.if  ;laqua?co!ueruntiuperhumcroseoruminiti- 
■c,vtficapparcrer,quoddiiq!ios  colebanc  non  potue- 
ijreosfaluare  contra  Afiynos,p.4.coI.i87y.b 
■rumregiofuitabEuphiateufqucad  Tigrim.  &  quos 
■jui  Affyriosuocant,nos  Syros  ,  patrcm  ponetes  pro 
jh,p.4.co!  205. a 

^)ruregnumincepitabantiquoBcllo,&cp.2.c.i56i.c 
>rum  regum  fupputario,p.2.col.  1 5  59.C 
>rum  rcgumhicmoduscft,trasferregentem  fibi  fubie- 
n  de  ten a  fua  natiua  ad  aliam,vt  fit  magis  fecura  de  c- 
(ubiettione,p.  2.ibi. 

irum  rcgnum  eft omnium  antiquiffimum,  P.4.C  626.d 
itia  an°eionim  bonorum  &  etiammalorum  cora  Deo 

Nciterfummiriir.PrimopropricSecundoIarge.Tertio 
iffimc&op.j.col.ij.d 
np.2.col.i5j8f 

»tio  beara;  uirginis,debet  e.Te  valdc  celebris  omni  popu 
:hriftiano,p.2.col.765.c 
tio  bcatf  uirginis  figuraliter  fignificatur  per  exaltatio- 

E(ter,quo:dudaeftadcubiculum  regis  Ailueri.  p.2. 

1624-f 

tio  beata?  uirginis  pro  allegoria  adaptatur  ad  pfalmu : 
nini  eft  tcrra  &  plenitudo  eitis,&cp  3.C0I.  596.f 
abolum  fignificat  cuiu.s  tyrannidis  iimihtudo  preccfftt 
fiur,p.4.coI.i3i.a 

'uplicitcr  accipitur  pro  ut  de  angclis  dicitur,par.2.coi. 
t.f 

cm  p.3.col.i4.a 

n  Carraim  tcrra  Gyganrum  qucedam  in  f upercilio  So 
lOrum  quos  intcrfecit  Chodorlaomor  funt  hodie  duo 
llIainBataneaeonomincnoucm  inter  femillriiibus 
lrara,p.2.coI.96.a 
Sydoniorum  Dcaeratquam  Greci  «^«/im^,  Latini 
crem,p.2.col.899  a 

s  rcx  Medorum  &  perfarum  fomnium  habuit ,  quod 
rctorcsfibiexponentcs.dixcruntdefiha  fua  nafcicu- 
filium,qui  totam  terram  lllam  cccupaturus  cifet ,  &c. 
0I.374.C 
:p.5-co!.7ir.c 

atutina  quomodo  Dcum  Iaudare  dicuntur,par.  i.col. 
b.c. 

m  curfibus  qui  uiras  hominum  &  gefta  pcrquirunr,& 

''''mvolatus&huiufmodiobfcruan^cauradomini 
nnt&cp.2.col.45.a 

;ia,geomcttia  &ahahuiufmodi,ideo  defpedxfuntd 

ris,quta  nihil  ad  falutem  pertinent,fcd  mittunt  in  crro 

duftudcMnhiscuraanimoenonhabcnt.p.^.c^ig.f 

;ihcctin(ir^umitioncinotuumplanctarum  eccncn- 

«epicu  los  pofut  runt,tamcn  no  ex  hoc  certitudmali- 

rhbctiir,q,irafintcaiifetaliuuarictaru.&cp.3.c.3.5o.i' 

■I  quom  •  .(oq.;xdamlcguiuinpublico,&qiijc.ia'.f. 

Iu|  crftitiofjm  &  falfum)!cguc  in  fccreto.p^.c  1560.  t 

>"miaubiCKp(.rquosprimoinucritaefl.p.4.c(jl.;4^.c 

-  tol.967.c.&975.a 
•n-niarr.  an  fciucrunt  Abrafu  &  Ifaac&c  &  an  primus 
'«Abraham  docuit  m  Acgypto,p.t  .col.  299.3  .c 


atronomi,an  percepcrunt  velno.Etquarenon  in  fcriptisre* 

iiqucrunt  miracula  factain  retrogradatione  &  ftatione  & 

echph  folis  tcmpore  Chrifti,&  quomodo error  non  cotiu 

gic  in  compotis,&cp.2.col.97t.c 
aftruphusLogobardorum  rex  in  Italiamultumafflixit  ecclc- 

fiam,p.6.col.i5i5.c 
afucrus  mandauit  populum  rcquicfccredurantib.  nuptiis  E- 

fter  ab  opcnbus  (i.  ruilibus,&  folutione  tnbuti  pcr  omnes 

prouincias,p.2.col.i624.f 
afylaquarenoinfacris&tcplisapcruit  domin.p.i.ci445.b 
atramcntariumGra?cecalamarium3quiaineo  calami  repo* 

nuntur.AIii  fignificantius  thecas  vocanr,  quia  fcriprorum 

calamos  tcganc,p.4.col.77  y.a 

atriumquodcratcircatabernaculum  dcfcribitur.Eratnaque 

platea  magna  fub  dino,hans  ia  longitudine  centum  cubi- 
..    ros.&cp. i.co!.775.  a 
atrium  qualc  circa  tabernaculum  fuit  ordinatum,  par.  i.colu. 

777-c 
atriatria  habuittemplum  Salomonis.Erqiiomodo^apellaba 

tur,&  ubiIituata.&cp.4.col.829.c&  col.i  137.0' 

Itcmp.3  col.i^^o.f 

Itemp.2.col.7  3o.f 
atcributa  diuina funr  idem cum  eflentia  d!U,:na,tamen  figna- 

turpei  moclLmquaiitatumiibiad  accruium,  &  ficcompa 

rarurcomc,quiaficurcomeinhercntcapiti  &  adiaccnt  ci, 
p.3<coI.i86  2.f 

attributa  trium  perfonarum  in  diuinis  que  &  qualiter  dican- 
tur.p-3.col.1978  f 

auaritia  eft  fagax  &  uerfuta,muIcos  fibi  fubiugat,  parte  i.'coL 
199. b 

auarinamulca  malainducir,p.i.col.i332.d 

auaritiadicituridolorumfcruitus.Quodintelligendum  cftfi 

militudinaric&nopropriciicutcriam  quodhbet  vicium 

ldololatnad  c;po  jKiui:cmoduU)quedi,p.i.ci.i5  29.c 

aua> itia idoloLcnc  vq  iat-:,& quare P.6.C0I.558.C& colum. 
631.C 

auaritiaquomodo&  q.uaredicaturpcccatumc^reris  grauius 

&fccIcftius,p.3.co!,2  0  2.3.c 

auari:i?  genus  omnc  rcprcheditur  in  trib.p.5.col.i  36J 
auantia  &  fupcrbia  quomodo  &  qua  confideratione  dicitur 
utraquc clie initium  omnis  peccari,p.6.col.  723^ 

auarnia&fup£rbiadicUturcicionesfumigantcs.&quare,p.4. 
col.8o  c      | 

auaritia  qui  vaftatur  inmentc,impetigt'nemhabet  moraliter 
in  corporc,quc  fi  in  paruis  non  compcfcitur, fine  menfura 
dilatatur,p.  j.col.  io96.f 

auaritiadumanimumdcledar,exulccrat,quiadum  acquirc- 
renititur,adinimicitiamacccndttur,p.i.ibid. 

auaritiaquare&quomodocftexcecatio  mentis  &  obrcne- 
brationeinducitinomnibusopaibus,p.5.ci35.&ci36.f 

auantiadefidcratis rcb.nonextinguirur, fed  augccur.  Nam 
morcigniscumlignaqueconfumatacccperit,cxciclcir,& 
vndc  videtur  ad  momcntum  flamma  comprimi,inde paulo 
poftcernitur,dila:ari,p.?.col.2i7.b 

auaritia  &  inuiuia.qodin  dctcitabiha  vita  fint  cxcmplo  mon- 
ftratur,p.i.col.ioi.c 

auarus  diuina  fentcnriadigna  fcucritatecondemnatur,  pa.2. 
C0I.843.C 

auarus&cupidiisdif>'crunc,p.6.col.  955.3 
auarus  hinciude  inlidiacores  mctuit,&  continua  molcftia  ter 
quetur.p.j.col.^i^.b 

auarusfurnpita!icna,a!iqiia({opcrc!ationcm,quiaqiicritpr^ 
effc,Rapn,aliq:,;n..;oti[ii'.:rcpciiuiia?,cumiuaiibi(ufiicere 
nonpoik'iuipicatur.p.g.col.2i8.d 

auari  pxna df  ad  lin,i!it tuiiiK  111  iliu  s  qr.i  niniis corr.cdit,& fic 
arraturmtra  pcllcm  vcntns,quarr.<.n  pctcif  vltra  extcudi'. 
Indctuccaii(anrurro!fioncs&dolorcs,&  iic  tciles  rapini 
vertunturindolorcm  raptoris  iudicio  Dci  punicntis,  p.2. 

d 


GlolTa:  Orclin.  &Nicolai  de  Lyra. 


C01.2l8.f 

Auaro  decft  tam  quod  habet,quam  quod  non  habct.p.  j.co, 

19-d 
Itcuip.^.col.^ij.b 
Auaritiam  larcntcrf,paruulx  rci  cupido  fignar.parte  quarta. 

col.t  1 39-t» 
Auari  idolum  cfr  pecunia.p.j-col.io^, 
Auaripleruwqucpenuriapuniuntur.p.2.c.287.c 
Auaridefignaiuurperaccipitrcmjquimanfuetusvidetur.p. 

i.col.iy^i.a 
Auaritia qu£  omnegenus hominu  quafi totum corpus coma 

culat,defignaturperlcptamcotocorporefiorefccntem.  p. 

i.col.ioz^.d 
Auantia  eft  velut  ampbora,&  quafi  os  patens,quae  os  cordis 

in  ambicu  aperrum  tcnct  p.4,coIf2  209-f 
Auaritiadelignaturpradicciunipcri,qu^radix  eft  omnium 

malorum  quafi  fpmarum.p.3.col.2  8  2  .f 
Auaritiado,5torisccclcfiafticiquedameftbona,&que^aper 

ucrla.p-4.c0l.  2057.3. b 
Auaritia  dericoru  &reIigioforum  quam  damnabilis  fit.Nam 

plcriquea?(ljnanr  mcndicantes  religiofos  hypocritas,  ha- 

bcntes  fpecic  n  religioficans  proptcr  quc ftum,&  non  pro- 

pterChnftumj&ficfaciunrChriftobarbam  de  ftramini- 

biis,l.cundt!mxftimationemmaloruro.p.?.col.  2  28.f. 
Auaiiticeltimuljsmultiexciranturinhisquae  appetunt,&  fi 

eofdcm  obtufi  fenfus  homines cernimu>,&  ciui  ad bona  vi 

denda  c^ci  funt,exatannbus  pracmiis  ad  pcragenda  vigtla 

tcs  fiunr.p.^.co!. 2 2 09  bc 
Auanus  mh.l  cft  Romanis  &  Iudejs^Graece  &  Larinae  teftan- 

turhikona;.p.4.coi.44.d 
Audaciaiicutin  viyftfcuhforcitudine^timordebilitatempaT 

rrt,ira &  m  via  Dci  auciacia  debilitatem,timor  Dei  forcitu 

dinein.p.j.eo].67b 
Audiror humihs  inauri aureae comparatur,& quare.  p.j.  col, 

1712.4 
Audirores  func  fataperqu^difcipulitranfeuntcumfollicite 

doctores  infpiciunt  quomodo  vnumquemq;attrahcrepof 

fint  ad  falutcm,&c.fpicas  vellunt,fntant,&cp.5.  col.  2i6.f 
Auditorcsplurcsfimulmagisprofjciuntjquamvnusfolus,  & 

quarc.p.3.2  23o.f. 
Audicorcs,duofaciuntattentos.p.3.col.i62.f 
Audientibns  magisoperafuadencquam  vcrba .  Ideo  magis 

prcconijsremunerandi  funt  qui  mgiigeniibus  magiftris 

dc  folis  vcrbis  proficiunr.p.6.co!,68o.f 
Auditono  in  pubjico  quidquid  facien  lu  cognouimus.-mutua 

inccrnoscolloquuiionecra^einusj&qualiterfingulacafti 

gacionecordis  velcorporiscomplcre  valeamus,  folerter 

pcrquiramus,p.2.col.  1 38  i.b. 

Auditusappcllacurintelligencia,&ca?lumanimaeius  qui  eft 

prardicus  racione.p.4.col.i  %:z 
Auenois  negat  Deum  haberc  ratione  eaufe  efficientis  in  pto 

duttione  mundi,&  tainen  diciteum  habere  ratione  caufae 

hnahs  p.6. coj.i  175. c 
Auterfio  paruulorum,&  profperitas  ftultorii,cft  occafiomor- 

fisculpx,c\perditionisgehcnna?,paruulorum,fcilicetfenf 

u>&  ftulcorum  quan  c um  ad  Deum,p.3.col.i6o7.b 
fmesninicunturpennis  volantcsvtiifccsquibufdamfuisalis 

nacanccs,p.  i.col.24.d 

aucs  fua  noi  unc  ccmpoi  a,ur  fciant  quando  ad  calida  fcftinan 
tcs  loca,rigorcin  hycmis dcclinarc dcbcant,&  ucris  princi 
pio  ad  loliras  redire  regioncs,p.4.col.644.c 

aucs  plunmar,&  fj m  tcrris  aliqi-ancio  rcqui'efcunt,fcetufque 
h  iuir,mJntamcndctcrralcddemariviuunt^&  libetius 
nniiciuamtcrraucuntur,p.i.col.25.b 

aucsqu-  ;; .ncaquisnon  uiuunr,quaeetiam  inprofundo  fa?pe 
ficutpifccsla'ccr:t,nonnunquamfuperterramcga"difolet, 
maxnnccumfcecusfaciunc&nutriunt,p.  i.ibid. 

aues  &  animaha  bruta,fuo  garritu  uel  uolatu  aliquos  euentus 


&  effeftus  fcntiunt,co  quod  no  habent  intellectum  c 

hente,vidclicct  ien|itiuam,&fecundum  taleimmttrj 

incipiunt  garrire  uel  mouerc  de  loco  ad  locum,p.4.c 
aues  &  uolucrcs  quo die  &  de  qua  matcria  fint  pi oduc" 

quarcpociusdcelementoaquxcrcatx  dicantur  qu; 

aliis  clementis,p.  1  ,col.24.d 
aucs  quas  a  cadauenbus  abigebat  Abraham  Iudpeorun 

lamaDeofufceptamfigmricant,p.i.col.2ii.a 
aucs  &  pifces  utrum  ex  elcmentis  fint  producle  paffiue 

aut  etiam  adiue,p.t.col.24.d 
auium  natura  ex  aquis  proceffit,fed  in  aere  habitationc 

quifiuit  iibi,p.  1  .col.  n^j.z 
auium  clum,non  ferarum,non  quadrupedum ,  nec  ter 

animalium  Deus  populo  in  deferco  naufeanti dc  ma 

Iefti  tribuit,&  quare,  p.i.ibi. 
auinm  garritu  &  uolatu  an  &  quando  fumi  poffic  diuin. 

4.col.44.f.  Videetiam  in  Auguria. 
auf  eram  de  fpiritu  cuo,&c.habcc  translatio  noftra,fedj 

brcohabeturiAffcramdefpiritutuo.SimilitcnAffe) 

fpintu  qui  erat  m  Moyfe,&c,  Et  fatis  confonat curr 

tionc  Chaldaica ,  &  fed  poftea  per  uitium  alicuius  fc 

risfuit  inccrpoiica  u.&c.p.i.col.i  2?8.d 
auferam  dc  fbincu  ruo,&c.quomodo  intelligendum,p 

i234.d.e.f.i2:j5.a.b 
aufercs  ma!um,ideft,maligoum  de  medio  tui,fecundu 

cum,in  mafculmo  genere,non  hoc  malum,quamuis 

gi  polfic  ajitcr,ut  unufquifque  malum  uel  malignun 

lpib  aufcrat,&c.p.i  .col.  1603.C 
auguran  non  oiimis  dicendus  cft,qui  ex  auibus  fignific 

capic.p.iu.oI.io7:.b 
auguri  a  domiuo  mfundi  quod  loquacur  non  mircris, 

lnf uium  lcgis  in  Euangclio  ec  pnncipi  faccrdotum 

pcrlequcntibus  Chriftum  quia  oporcet  unumjiomi 

ri  pro  populo,p.  1  .col.  1 3  5  o.e 
auguviumquidfit.&cp.i,coI.io73.c 
auguna,diuinationcsfuiKpergarntumfcu  uolatum  a 

p.i.col.i349.a 

Icemp.2,col.978.f.  1249.C 

Item  p.4.col.44.f 
augunbus,&  is  qui  in  ca?dencibus  aufpicia  captant,luc 

oinina,aut  vulpes,aut  accipic  res,aut  corui,aut  aqui 

huiuimodi,qua?  Moyfes  his  de  caufis  notauit  immu 

i.col.i352.e.f 
auguftus  Ceiar  quare  mandauit,  vt  defctiberctur  vni 

orbis,p.5.col.  1 2  5  2.b.c 
auicennaMahumetutu  fuum  prophetam  reprchcndk 

miacione  futura  in  alia  vita.p.^.col.  1324^ 
auidus  acquirendi  pro  domino  blalphemat ,  pro  preci 

mcnri;peicrac,&  ica  tota  tota  die  non  jeft  in  eius  0 

Dei.p.^.col.^jo.e 
auisin  Aucs,&c. 
aulam  caelcftcm  nullus  cum  corruptionc  prcefentis  uiti 
intrare,fed  antcobitumfuumdebctquifquc  corporii 

gatic«e  &cordiscompuncttioneregni  pulfare  mtrc 

p.2.col.  1632. f 
aurea  micraiacerdotis,p.i.co'.72.e 
aures  obturare  ne  audiant  fanguincm  quid,p.4.col.3c 
aurcs  incircunciias  vocat  Icremias  qucc  indhicrentcr  1 

tantomnia,p.4,col.632.f 
auresfuasquiabfcondicneaudiar,&terga  in  facietn 

tis  obucrcjt,quomodo  iwtcilgct,ad  qucm  fonus  uo 

acccffic,p.i.col.866.e 
auresad  quae  &quahaJ&quomodopatere  uclclaudi  jfo 

p.i.col-52o.f 
aures  quaeda  lunt  claudcndae,  &  aliae  apcricnda?,p.  i.c 
aurifex  uas  neccflariu  facere  uolcs,frcqucntci  admoii 

iubdit  malla?is,raioriis  pcritiingit,U£  purgatius  fiac 

fpeciem  quam  piofpicitanifcx,perueniat,p.i.co] 


In 


ciex. 


LquSdovidetbouem  onere  deprefTum,fubleuat'iugu, 
IJciiiatus  viresrcfumatadlabo  andu,p.4.col.i88.e.f 
[aeft  medium  inter  tenebras  noctis  &  lucem  perfectam 

Ip,y.col.ii9.g 

lobfcuratum  eft  qu3ndo  facerdotum  vita.quonda  per 
um  viicutumclaraperactionesinrimasollenditurte- 

Dba.p.4-c0,-l00<5-a 

■i.iqLiantumfoiio  vincitur,tantumfplendorcvincit  ca> 

Lnjeralla,p.i.col.8i2.e 

L  ^rabicum  puriflimu  quoddeSaba  ofterturdno:eft 

hiafiffimum  quod  de  Ophir  offertur  ?  parte  4.  columna 

n:uegionevaldefrigida,uideIicetaquilonari,|genera 
nvifceribusterr£acalorefolisterrampenetiante,  & 
eriam  digerenre,qux  magis  eft digefta  ln  auro  quam  \ 
etallis.p.3-coi.347.b 
i:x  vel  fapientiae  claritatem  fignat,  par,4-col.637.b 

ligaa:  chariratcm,quia  ftcut  aurum  omnia  alia.metal 
;celit,licchariiasomniaDeidona,p.6.coI.i470,e 
),argcnci:m&lapidesprcriofirriplicem  do&rinambo 
ifig,iarK,fcdhgnum,fo2num,S£c.falfam&cutiofani,pf 

P>l.n  9-c 

E,o,argen:um,lap!dcs  pretiofi,haec  tria  aedificat  cotepto 
cculuqui  fua  omnia  pauperibus  dant.parte  6.  colum* 
.a.b 

inera? qua:  funr  in  montibus  prouincia?  Ophira  a  Ieo- 
is&  beftusfxuiifimisinhabicancur,  &  quomodo  au- 
inde  abduci  poflk.p.  2.col.77o.f 
Simargaritis  &  monilibus  adornatae,ornamenracor<. 
Jtcoi  poris  pcrdiderunt,p.6.col.i3  2  j.b 
incipiat  flarc.p.3.col.343.c 

:crram  inhabhanr,qui  m  ecclefia  pofiti  fuperni  fpirit9 
itate  pcrflantur,p.4.col.  2 1 3  .a 
itas  vita?  requiritur  in  euangelii  pr^  dicatore,  p.  y.colu. 

libri  Sapientia?  fuit  vocatus  Philo,difertif  fimus  Iudeo 
ku  licct  Graece  ex  fententijs  Salomonisipfum  copilaue 
lon  tamc  eft  eius  autor  pnncipahs,fed  Salomo,loquc- 
leautoribushumanis,p.3.col.i88y.c 
libri  Eccieiiaftici  fuic  Iefus,filius  Sirach:jquem  fcripfit 
|reSimonis,hinOiiix,velpoit,par.3.col.i977.a.b 
iibriecclefiafticinonvidccuroraffeproconfccr.-uione' 
tum  in  vnam  ecclefiam,fedmagisorabat,procofecra- 
.* Iudi'oru  in  ludau difpcrtorum,  &  in  captiuitate dc- 
jjliim,p.3.col.  2iyj.c 

">riccci.  (iaftici&shiludxilicctignorarentmodum 
endi  myfteiium  Chrifti  quanrum  ad  conditiones  par 
ares.tamen  credebant  ia  quodam  generaIi,quod  mul 
liracula  rierent  in  aduentu  Mcffue  in  Iuda?a,p.  3-ibid. 
jibri  EcdcfiaflicifuitHebraeusdicetfctipferithunc  li- 
}Grxcc,interleruittamcnhocnomen  Hcbraicum.f. 

5,p.?.C*ol.2  194.f 

|m  cfle  alicuius  rci  contingit  duplicitcr,  pa.3.  columna 

tsiudicandi  notaturpcrcathedramMoyfiinquafe- 
liuicn'ojr&pharifa?i,quicligebantnrapopulo  ad  iu- 
fcdum  tr>  riquam  magis  periti.p.-r.col.377.c 
I  a^  1  brorum  Tobia?,Iudith  &  Machaba?orum:non  eft 
kxad  probandumaliquidquodin  contenratione  vel 
uin  vemt,&  intcr  apocrypha  comput?ntur,p.2.colu, 
r.a 

pinnoflrumeft  Dci  refpecliiSjp.^.coI^i^.d 
ini  lviuia:Him,Deoctiamnobisauxilian:cin  uia  mo- 
honcontcmnendum.Namhomiricsinhoc  funt  Dei 
':ores,p.i.col.i23o.f 
*>  diiiinf)  nudatus  &  qui  in  impictatc  viuit  nihil  differt 

tia.p.2.col.427.b 


AuxilioDeidefiftente,laborar;-  potes  cotra  vich,fed  nouiri-' 
cere,&  tepreftbrua  prauaconfuctudinehumiliahitur-cor 
tuum,utdifcasclamareaddominum,&cparte  tcrtia,col. 
126J.C 

Axis  ccehhabct  arAurum,qui  fcptem  ftellfslucetjfemper  ver 
fatur,&nnnquam  mergitur,parte  3.columna  123. b.&  co, 

343-C 

Azotii  profluuio  uentris  Iaborauerunteo,quod  Arcam  dorru 

niimpiccVncfarieiuxtamendacemDcum  fuum  colloca-  ; 

uiflenr,p.2.col.348.d 
Azotii  quib.Phihfthiim  arcam  foedcris  tradiderunt,plagis af  : 

fedti.par.2tcoI.347.b 
Azymis  iitiqiiando&quarefiliislfrael  a  Deo  fuit  prcece« 

prtim.p.i.col.24i.e 
Azymaconiedcrccft,pure&fimpliciteruiuere,p.i.  column.  > 

J>55  i-a 
azyinacomedit,quircdaoperafinecorrnptione  uanae  glo- 

ii^facitj&mandata  mifericorditfftnepcccati  admixtio-  ! 

nep.i.Col.i22i.a 
Azotus  vrbs  PakcttinorumpotentiffimadequinquequaSar  - 
g0n,qiii&Sennacherib(Septemcnim  nominibus  dictus 
eftfecundumHieronymum)mifIoThartanduceexercit-', 
expugnauit  &  tenuit,p.4  col.  203.C 

B 

AALIMPLVR4LIS  NVMERI ,  Baal  fingularis 
nuraeri :  idolumSydoniorum,patte  2.C0I.655.D. 
InteH. 
Itemp.2,fo.i62.f  > 

Baal  erat  Deus  Tyi  iorum,p.  2.C0I.809. 

BabelunainHebrxofcribiturpertresIiterastatutib  fcilicet, 
pcrduplicem  Beth,&  Lamech,p.4.col,7;9.c 

Babylonia,nomea  cmitatis  eft,&  eciam  prouincia?,p,6.coIu. 
1049  C 

Itemp-.4.co!.2o6j.c 

Babyloniaciuitasmagna.Etdicit  Philofophus  quod  magis 
erar  dicerida  regio  claufa  muris  quam  ciuitas,p.4.coIumn, 
25  i.col.c.^io.f 

Babylonciuitas,utdicitH;eronymus,habcbatmurosqui  in 
q  uadro  erant  xdificati,^  quodlibct  latus  habcbat  fedecim 
miliaria,quae  facinnt  odto  leucas.p.4,col.  1 5  i.c 

Babylonia  fu.t  triplex,una  ChaIda!orum:alia  cft  in  Aegypto, 
tcrtia  cit  Rom.p.4-col.2o63.c 

Babylon  ubi  rcgnabatN3ebuchodonofor,eftin  medioclima 
teterra?haDitabilis,p.4.col.i55:6.c.Itcm  cftin  AfiaBaby- 
Ionia.p.3.col.m4c 

Babylon  mctropolis  Chalda?orum  fuitirtcenfapro  magnap. 
per  Cyrum  &Darium,p.4.col.ioy2.f 

Babylon  ciuitas  dicitur  mare  defertum,propter attentatione 
Euphratis,quiaPerfce&  Medi obfidentes  Babylonem,  & 
non  potentes eam capcre  propter  muroium  altitudine& 
fpiifitudinem,longeaciuitatediuiferuntfiuuiuin  Euphra- 
ten(qui  per  arcus  per  mediam  ciuitatem  tranfibat)  in  mul- 
tos  riuos,;fic per arcus  illos  intrauerunt }  parte  4.  columna 

206.f 

Item  parte4-columna  343. c 
Babyloncaptafuit  temporcconuiuii  ceIebernmi,quodBaI- 

thafar  rex  fecitj&  cadem  nofte  captus  &  iugulatus,&c.par. 

4.col.ij65.a 
Babylon  fpiritualis  xternum  interitum  dicit^par.^.columna 

9i4-d 
Babylon  in  Euplvarem  mcrfa  eft,p:quarta,coIum.9r  4.  d 
Babylonia deflructa,non  pbftea rcxdificata  tft,fcd  diciturin 

mcdio  cffe  lacus  icrpentibus  plenos.,  &c.Dua?  ciuitatcs  a- 

pud  Medosdiciinturfa.ft?  es  ea.&c.p.4.col,25  2.b 
Babylonis  ufqne  hodieran'um  reliquaemanent,quam  pofui 

Deusin  fenipiternam  lblitudiuem,&c.p.4.col.i  2  j6.d.c 

d     2 


Gloflx  Ordin.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


Babylonis  nominehuiusmundi  gloria  fignificatur.par.^co. 


403. c  

Babyloni$rcgnideftruaioiufbfuirpropterfcxvicia  m  1II0 

regnan:ia,p.4.coI.20j5.&  lft|. 
Babylonia-  regmjm  quomodo  &  pcrqucm  ccepit  cfle  multu 

potcni:&qaandocoepirdcbjiuari,&c.p.4.ibid. 
Babyloniquarciniiiaturlcrcmiasintcritum,  parte  4-coIum. 

9'4e 
Babylonicircgnigloriamodicumdurauit  refpc&u  aliorum 

rcgnorum,p.4.col.268.f 
Baby loni j  per  tna  confidcbant  fcmper  manere  in  fua  potctia 
primum  fuit  multicudoincantaiorum,  fccundum  fcientia 
afrrologorum,tertiumpotcntiamcrcaiorum,pa.4.colum. 

Babylonii  erant  intenti  circa  curfus  fiderum,&  vndc  &  aftro 
nomia  primo fuic  iriucnta  tn  Chalua?a fecundum  aliquos , 
p.j.col970.d 

Babylonii  triplici  ratione  fuerunt  puniti,parte  quarta,colum. 

2C»4.f 

Babylonii  mu!tuminnitebanturconftellationibus&  ideofe 
ccrunt  idolum  m  veneracione c6ftellationis,quae  apud  vul 
garcsvocaturGaIIinapullinaria,&  apud  literatos  dicitur 
Pl  ades,&  fic  aliqui  fadebant  imagincm  folis,  &  aliqui  lu- 
na'.p.2.co!.94.8.d 

BabyloniorumidolumprincipalefiiitBel,aliud  minus  prin- 
cipalc  fiitt  Nabo,&c.p.4.col.40o.b 

babvlomos  fibi  tandcm  leruituros  arbitrantur  Iuda?i.p.4.co. 
2oo.a 

bachbacharcur  carpentarius  dcfcribitur  partefecunda,  col. 

bacinuseftvasargenteuminquo  rccipitur  fanguis  agniim- 

molati,p.i.col.593.c 
baculus  pontificaiis  ex  infcriori  partepungit,fupcrius  in  an- 

teriora  cxtenditur,&  quid  hoc figmficat,parte  tcrtia,colu. 

1486.C 
baculusinfcripturaaccipiturprofulcimentovirtutis,p.i.col. 

693. c 
baculus  Dauidis  quo  Goliath  occidic  typum  habebat  &  cru* 

cis  P.2.C0I.431.C 
balac  de  ftirpe Sem  illorum  exemplum  eft  qui  in  Ecclefia  po 

flti&faironomineChriftiaaitalesfibipretioconducut  ar 

bicros  bcnedicendi  ac  maledfcenu  .p. i.col.  1 3  29.  a 
balaam  famofus  erat  in  arte  magica  &  .n  carminibus  potens. 

Non  enim  habebat  poreftatem  vel  a  tem  vcrborum  ad  bc 

nedicendumfcdadmaledicendum,partc  l.col.ljiy.b.  & 

col.  133  i.c 
balaamfccundumcommunemopinionemdiciturfuiflcEliu 

Buzites,qui  fuitvnusdequatuoramicislobcotraeum  di 

fputantibusj&c.p.j.col.  1 196.C 

Itemprimum  virfan&us&prophctesDei,  poftcaper 

inobeci  .-ntiam  &  defiderium  munerum,dum  Ifraeli  male- 

dicerecupir,diutni  vocabulo  nuncupatur,parteprima,co. 

269T 
balaam  in  fcripturisnuncuituperabilisjnunclaudabilis  poni 

tur,&cp.  i.col.  1 342. f 
De Balaam  fcribitui.Sermo  Dei  pofitus cft  in 6r: eius,&  fpi 

ritusDei  factuscftfupcrcum,quamuishcc  cirficile  inuc- 

niaturdcquolibet  prophcrarum  fcriptum,  p.  1.^01.1343.3. 

&col.i35  3.c.Et  cxtenlius  col.  1360.6 
ba!aamfuicprophetadc-emonum,&  etiamprophetadomini, 

&quomo.lo,p.i.col  1327.C 
balaam  propfaettx  fi  a  Moyfe  fcripta?  funt,quanto  magis  ab 

his  qui  cum  eo  habicabant  in  Mefopotamia,apud  quos  ta 

quam  di  icfpulos  huius  arcis,magnificus  habcbatur,  par.  1 . 

col.i333.a 
balaam  quomodo  interpretatur ,  &  quibus  conuenit  fua  in- 

terpretacio,p.6.col.  1 362. d 
balaam  quare  loqucnceafina  teiritus  uon  fuit,&c.parte  Uol. 


i333.b.&col.i335.a 
balaammalediitioncmcur  Dcusimpediebar,cum  talis 
diiftio  non  potuiflct  noccrepopulo,nifi  Deus  pertnil  < 
&  cx  hoc  magis  notificaca fuiflet  diuina  potentia,  p.  i :< 

balaam  prophetans de  ftatu  populi  Ifraclirici  a principki| 
ad  fincm,nunquam  tamcn  ahquid  rangit  dc  inforciin  | 
rum,licet  inulta  talia  cis dcuencrunt ,  &c.  par.  i . coli  1 
i366.e 
Balaam  populum  Ifraelicicum  commendat  in  quinquei.1 
tuadationelegis  ufqucad  tempusquo  tcrram  prorri* 
nis  po(f.'dcruntpai.  1  .col.  1 367^ 
balaam  quatuor  prophetieuidenturrcfpicercquatuorl 
popull  Ifraelitici.Qj,orumprimusantelcgem,feilicc4 
Abraham  ufque  ad  dationem  legis,&c.p. i.ibid. 
balaam  prophctiacommendat  Abraham  in  quatuor,3«, 

ibid. 
balaam  Hebrxi  tradunt  eum  fuiflequi  in  libro  Iob  dicitij 
liuprimo  virum  fan&um  &  propheramDei,poftcapi 
obedientiam  &  defiderium  munerum  diuini  fcu  arioll 
cabulo  nnncuparum,p.i.col.i33o.e 
balaam  etfi  augurcm  prxdixiflj dc  Chrifto domino,p.p  j 

col.!353-b 
balaam  auaritia  &  habendi  dcfiderium  notatur,par.i.cc  1 

i?36.e 
balaam  perterret  Deus  afini uoce  precer  naturam,  ut  cc  1 
fcatquancam  populicuram  Deusgerat,ptrre  primaJ 
1336.C 
balaam  veritatis  inditfushoftis  uerum  tamen  fatetur,p.  < 

i339-a 
balaam  fciuit  inui&f  efTe  fortitudinis  qui  protegurur  a  .1 

p.i.col.1369  b.c 
balaam  gratia  prophetiaeditatus  cft  ad  aliarum  rerum dii 

tionem,i33i.b 
balaam  quomoda  interfe&us  fuit,p.i.coIum.  1405.C&  j 

1406. d 
balam  querens  augurium  recedebat  a  focictate  alioi  u,5| 

re,p.r.coI.i344.f 
balbutiendo  prout  poffumus  excelfa  Dei  fa  fta  re  fonan 

4.C0I.286.C 
balduinus  fecundus  rex  Ierufalcm  fucceffit  fratri  fuo  G 
frido,anno  domini  millefimo  centefimo,&  de  eius  m 
livicioriadeSaracenisfubuexillicrucisfigno,paitc: 
col.i635.c 
balfamum,p3.col.2  096.e 

Balthafarafuis  cubiculariis  interfetfus  eft,  fed  fcciiduml 
fam  interfe&us  eft  ab  exercitu Perf arum  &  Mcdorunj 
4.col.i83.c 
Baptifmus  fuit  figuratus  in  lege  Moyfi  &  in  prophetis,p!l 

1071.C 
baptifmusperdiluuiumfignificatur,cuius  aqta  quind i 
cubitis  excreuicfuperomnemalcicudmem  monriumf 
hoc  facramentu cranfcendic  omnc  iapientiam  lupcrt 
&cp.i.col.i5j.c 
baptifmusquomodofiguratuseft  in  Iauacro  pcdum  u 

quiapparuerunt  Abrahcp.i.co].229-b 
baptifmus  per  uas  xneum  quod  maredicitur,iignifkati 

quare,p.2-col.743.a 
baptifmusperputeumfigaificatur,p.i.col.337.a 
baptifmus  aqua?  per  doctores  Hcbreornm  atceftarur  fut 
Ait  enim  Rubbi  Barach-as.  Sicut  fuit  rcdeptor priim 
crit  &  ultimuSjRedcmptor  primus,fciliccr,Moy  fes , 
afcendere  puteum,fic  redempcor  ultimus  qui  cft  rcx 
fiasafccndcrefacictaquas,&cp.6.col.i077.a 
baptifmus  Iohannis  antc  bapcifmum  Chnfti  tantum  p 
quantumcarhecuminisn6dumbaptizatisprodcftd([: 
na  fidei,p.5.col.i077.a 
baptifmus  Ioanis  quare  no  ftatim  ccflauit  baprizato  Cr  I 


r 


Ind 


m ad  ipfum  manifeftandum ordinaretur, parte  quinta  , 

ifiiius  Ioannis  iteratur,baptifma  domini  non  iteratur,& 

arcp-5  C0I.1043.C 

rmp.2-col.36.a1  .  . 

ilinus  Ioannis  f  uit  quedam  prfparatio  baptiimi^nniti 

proximo  venctiri,p.5:A:ol.72.f.&  483.C 

ifmus  Ioannis  fuit  quardam  proreftatio  faciendi  penite- 

.m,&  difpoucdi  ad  baptifmum  Chrifti,in  <juo  datur  gra 

iuitiricans,p.6.col.i286.f  ;  ;    " 

fmus  Chiifti  &  baptilmus  Ioannis  differunt^p.quinta, 

l.io77«c  .  .  _      . 

fmus  loannis  conueniencer  faftus  eft  m  Iordanis  tlumi 

,&quare,p.y.col.483.c  -\  _       J 

fmus  eft  tnplex,fcilicet  aqua?,fanguinis,&  flam  mis.  Ve^ 
j,lnaqua,inpemtentia,&infanguine,partequinta,col.- 

li.c 

[mp.6.col.843.c  r  .  .  ' 

ffmus  in  primitiua  Ecclefia  ad  tcmpus  collatus  fuit  m  no 
ine  Chnfti.Scd  nunc  confcrtur  in  nomine  patiis  &  filii 
5(piriruifan<ai,&quare,p.5.col.487.c 

[mp.6.coli99.b 
ffmumperChriftumfanaificatur,&dequibusbaptiza- 

crunttnltruendi,p.  2.C0I.13.C 

plmus  pcenicentia:  vis  eft,fine  quo  penitencia  nou  jpdeft. 

E  enim  licuc  fanguis,qui  eft  uicacarnis,parce  i.columna 

p7.a.Incerl. 

|"mus&  alia  facramenta  Ecclefiae  in  effufionefanguinis 

Crtitihabueruntefficaciam,p.5.col.877.c 

flmus  Iuds.non  Iudefeddominieft,par.quinta,colum. 

1  '1-3 ,c 

Imadomini  nihildifTert,fiueperbonum  fiue  per  malu 

fllatur  mmiftrum,p.5-col.i043.c 

kp.6.col.i99.a 

oirnus  dicicur  fpirituffan&i  receptio,&  quare,partc  6.§o. 

jMmusdaturinduabusnaturis,corporali,fcilicet  &  fpiri 

■li,&c.p.6.col.97i.b 

ptmus  fanguinis &  baptifmus  aqux comparanrur  adinui 

cc>,&  vtrumiftorumpraecertemeritatemalcero  proefcra- 

tnp.J.col.  190.C 

j*musinfanguine&inpa?nitencia>  quare  &quomodo 

iu  catur,p.6-col.85o.d.e 

■nustollitirregularitatem,p.6.col.70i.c 

ius  quare  non  eft  rcitcrabihs  ficut  pa:nitentia,p.6.co. 

c.&85  2.f 

ius  an  &  quomodo  poifit  dici  que^ dam|generatio,p.6. 

J2.f 

ja  Chrifti  &  Apoftolorum  antc  cius  paffionc  an  & 
!c  baptifma  fuit.  Arguitur  pro &  conci  a  cum  rcfponiio 
:c.p.5.co!.i6e>5.b.cx:  1666.  e.f 

cit  ad  ueniam,vita  bona  ad  coronam,pa.6.colum. 

myftcriumcuicumquedatur,fibi  vinca  locatur,ut 
o\  erando  in  ea  exerceatur.p  y.col-354.t 
-,.ii  facramencum  dacur  a  faccrdocibus ,  dacur  eciam  in 
|fcffitate  a  fimplicibus  Iaicis ,  &c.  partc prima.  columna 

X52.f 

«inatis  facramenro,vbi  peccato  fidcles  moriuntur,&fan 
■olcn.a  opcraabluicognofcucur,quafifanguinc  aqua 
>nf'taf.ucrc  videtur,p.4.col.2565.b 
ba riimans  facramcnto  ficut  &  in  aliis  folus  Chriftus  ope 
ratr  .  Alii  vcro  lunt  miniftri.  Inlabore  &  mcnccfunt 
ir  rcnccv.in  opcrationc  indifFcrcntcs,parte  quinta ,  col. 
i"|a 

Ic.p.6.col.799.b 
apci ni  potcftas  cft  apud  dominum,&  miniftc iu  dcdi:  (cr- 


ex. 

uis  vt  fpesbaptizatorum  tantum  firtt  in  domino:  & ne  fint 

tot baptifmi quot  baptifte;,p.4.col.t043.c 

Itemp.6.col.i99«a 
bapcifmatis  vnitas  per  apoftolos  toto  orbc  praedicata  per  q,d 

fignificatafuit,p.2.col.if49c 
baptifmi  aqua  cercaminis  &  pugnae  fpiricalis  principium  ad- 

uerfus  Zabulum,p.4.col.3 1 9«b 
bapcifmatis  Chriiti  quinque  mentionem  faciunr,  &  quafi  ad 

ipfumpraebentaditum,p.5.col.noi.c 
baptifmimyfterium  &  fpiritualium  hoftiu  interitus  defignac 

permarerubrum&Pharaonisifubmerfionem  atque  Ae- 

gyptiorum.p.i.co!.474.f 
baptifmi  &  circuncifionis  coaequatio  &  differetia ,  p.6.colu. 

57.b.cVcol.58.d 
baptifmifacramentumfignificctttrper  tranfitum  Iordanis  , 

p.2.col.2  6.f.&col.3?.a 
bapcifmi  figurapraeceffitin  ueteri  teftamento,p.i.col.  1301.3 

b.c.&coI.i302.e.f 
baptifmum  fanguinis,folum  eft  quod  nos  puriores  reddat  i| 

aqua  baptifmi,de  quo  dicitur,Baptifmo  habeo  bapcizari , 

&c.p.i.coki526.f 
bapcifmum  Chrifti  fanguiueconfecratum,fignificat  mareru 

brum,hoftes  a  tergo  fequentcs  cum  regc  moriuntur ,  quia 

pcccata  praetcrita  in  baptifmo  delentunparte  prima,  colu. 

6i6.f 
bapttifmum  gentilium  &  haereticorum,&  eorum  qui  non  ple 

na  fide  rccipiunc,non  lauanc  in  falucem,  parte  4.  columna 

n84-a 
baptifmumnonhabueruntpatresueteris  teftamenti ,  &  tz- 

menfaluatifuntjfcd  quomodo,partequinta  ,  columna 

i668.f    ■ 
baptifmum  Ioannis  Chriftus  fubiit,&  quare,  parte  j.colum. 

1048^ 

Itemp.6.col.t720.e.f.&f-q.  .     . 

Inbaptifmo,vndecfttantauiirusaqux,vtcorpustangat ,  & 
corabluat,nififacienrevcrbo,nonquiadicitur  ,  fcd  quia 

creditur.p6.col.i54.e 
In  baprifmo  pcrfidem&confeffionemparentum  libcrantuc 

a  demonio  paruuli,qui  necdum  pcr  le  fapcre  uel  aliquida- 

gere  boni  poflu  nt  aut  mah,p.5.col.  5  54-a 

Itemp.6.col.392.e 
In  baptiimo  potcftatem  excellcntiae  Chriftus  fibi  retinuir,& 

confiftit  in  quatuor.Primum  quod  lpfe  folus  bnptifmum 

inftitueret,&c.p.5.coI.i043.c  * 

In  baptifmo  Chriftus  duplicem  habetuirtutempropriam.V- 

namdiuinam.Aliam  quaccbmpetit  eifccundum  naruram 
•   humanam,p.6.col.i  99.C 
baptifmo  confecratus  qui  per  fenfualitatcm  aliquando  agra 

tia  inbapcifmoreceptadeiicitur,tignificaturper  Sanforie 

Nazarcum deccptum  per  Dalilam.parte fecunda ,  colum. 

4*4-f 
Inbaptifmo  fpirituflanftus  datus  terminat  vitam  uetercm  q 

fuit  fub  peccato,&  inchoat  nouam  qu£  eft  in  gratia,par.6. 

col.77i.f 
In  baptifmo  quando  nos  vngimur  oblati,focii  efficimur  |do- 

minic?paflionis.cuiusbaptifmusimaginemgent,p.i.col. 

978.^ 
baptifmo  Chrifti  indigcnt  fan&ificati  inutero,  ad  hoc  ut  fint 

Chriftoincorporati,p.5.col.72.f 

Icem  parcc  6.columna  1720.  e.f 
bapcifmalisefficaciaecaufaprincipalis,eftmyfteriim  incarna 

tionis,per  quam  filius  Dei  uniuit  fibi  humanam  naturam, 

p.5.col.io72.f 
baptifmalis cfficacie  caufa fccuda eftmyfteriu paffionis Chri 

fti.Ibidcm., 
baptifmalisfacramentifigurafuitcircuncifiofolcninis,  &c. 

partc.2.columna  3  3-a, 


GlofTIt  Ordin.  &'Nicolai  de  Lyra. 


Baptizant  s  virtus  vcl  fapkntia  nihil  opcratur  in  baptifmo , 

proptcr  quod  non  rcfcrt  pcrminiftrum  maiorcm  vel  mi- 

norem  baprizari.p.6.col.i  99.C 
Baptiiareperfcdc,&minusdodtipoflunt:perfeae;autcme- 

uangclizare  multo  difficilius  cft,&  rarioris  operis.p.6.col. 

199. c 
Baptizauit  Ioannes  Baptifta  antc  Chriftum,&  quare,  par.5. 

col.i04i.a 
Baptizandi  &  catechizandi  irjfantes,exemplum  datur,par.j. 

col.j59«e 
Baptizandi&baptizatiqui  &  qualcsefledebeantin  confta- 

tia.Etdc  hochgura,p.2.col.20i.c 
Baptizando:in  aqua  vcrbum  mundat.  Detrahe  verbum  ,  & 

quid  eft  aqua  nifi  aqua,p.6.col.  1 3  j.a 
Baptizatus  (i  dcfertor  violatorque  fucrit  facrameti  peccat  & 

Deum  repellit  a  fc,Si  autcm  agat(pcenitctiam  ex  totocor- 

dcvbiDeusvidctlaluabitur,p.2.col.j82.e 
Baptizati.s  &  nonalius  pertinetad  corpus  Chrifti,jp.6.colu. 

972. d.c 
Baptizatus  perignorantiam  anon  baptizato,fed  tamen  re&e_ 

fidci ,  an  llle  debcat  rebaptizari ,  parte  fcxta  ,  columna 

u8j.b 
BaptizacusinChriftoinaqua&infpiritu,  fcias  te  infeAari 

Aegyptios,&  ad  feruitium  reuocare,re&orcs,fcilicet,mun 

di  &  fpiritalcs  nequitias,quibus  ante  feruifti,  &cp.  1  .colu. 

61 4.  d 
Baptizatus  baptifmo  Chrifti  recipit  fpiritumfanc"tum,&  effi- 

citur  Dei  filius  adoptiuus,parte  487.^01.480^" 
Baptizatus  cft  Chriftus  tribus  de  cauiis.ibid.. 
Baptizato  Chrifto  vtrum  conueniens  fuir  coelum  aperiri:  & 

an  vel  quam  difrVrenter  tunc  &  inpaffione  apertafitia- 

nuacceleftis.p.  5.C0I.487.C 
Baptizato  non  impooitur  aliqua  pcenitcntia  fatisfactoria 

pro  pcccatis  prxteritis ,  &  quare ,  parte  quarta ,  columna 

8l2.f 

Baptizati  per  mundum  quafi  pcr  dcfertum  pofttranfitum 

marisrubri  ducunrur,  nondum habentes promiflam  pa- 

tnam,p.i.col.627.a 
Baptizaualudanonrcbaptizantur,fcd  baptizatus  a  Ioan- 

ne,p.6.col.n8y.a 
Baptizatorum  quidam  fufceptobaptifmo,adfa?cularia're- 

dcunt,&c.quidam  vero  permanent  &  dulcedinem  feruar. 

Etad  hoc  figura  datur,p.  2.col.2  9.a 
Barba,vinlis  fexus  &  xtatis  index:  virtutem  folet  fignificare. 

p.2.col.i33i.a 
Barbaeftornainentumviri,p.i.col.io2o.e 
Barbx  capitif  jue  rafur?,apud  antiquos  lu&us  indicium  fuit. 

P.3.C0I.318. 

Itemp.4.  col.i73.c|&col.644.&col.879.a.;col.i284»e.& 
col,i894.e 

Barbam  Iudaros  Chrifto  euulfiffe,licet  non  fit  fcriptum  in  c- 

uangclijs  tamen  fuit  paratus  hocfuftinere,  &c.  par.4.col. 

425.C 
Barbam  radere  apud  Affyrios  erat  valde  ignominiofum ,  & 

adhuccft,p.2.col.i2ji.c 
Barbari  dicunturomnespopuli,exceptis  Hebrxis,Grxcis|& 

Latinis,p.3.col.  1 309.C 
Barbari  fortcsfuntiniquitatibus  noftris,p.fccunda,column. 

i68.f  y 

Barrabas  interpretatur  filius  magiftri,vel  patris  eorum/p.y. 

col.988.c.col.45i.a 
Barrabas  viucns  dimifTus  erat  figura  Antichrifti,  par.  prima, 

col.  io45.b 
Bariona  quid  dicatur,&c.p.5.colum.i79.c 
Barnabas&Barfabasan  vnius  velduorum  nomen  fit,par.6. 

col.io26.e 

Baruchfuitnotarius  Ieremiae,atempore  Ioachirn  filij  Iofiae, 


P.4.C0I.1035.C 
Baruch  fecundum  Ra.Sa.moleftc  ferebat,quod  ipfe  n 

fct  affequutus  fpiritum  prophetix,  quia  diu  feruierat 

mix,ficut  Iofue  minifter  Moy fi  &  Elifxus  [mimftcr  E 

p-4.col.i859.c 
Baruch  libcr  apochryphus  eft  apud  Hcbrxos.  ibid. 
Baruch  fblatur  dominus  feruicntem  prophetx  &  cum rf 

ria&moleftiaviuentem,p.4.col.86o.c 
Baruch  difcuffit  vna  cum  Iudxisqui  aufugerant  in  A^ 

ptum,p.4.col.xo3"5.b 
Bafan  regio  eft  quc_  pecoribus  abundat  proptcr  pafcua ,  ^ 

p.i.col  1658. e 
Bafilius  viduam  ad  facram  mcnfam  vt  ad  afylum  confui  :i 

temaduL-rfusprxfedtumprouincixafTcruir,  p.2.colu  r 

140. d 
Bathuelfecundum  Iofcphum,erat  frater  Rcbcccx,&  L.j 

erat  iunior  co.Rabbi  Salomon  vcro  dicit  quod  ciatt* 

Rebeccx,parte  prima,  columna  285.^  &  columna  faj 

29i.d.e 
Batus  Hebraice  bath,  cadem  menfura  qux  Ephi ,  fcd  ft  1 

in  liquidis  vini  olci  &  huiufmodi,  partc quarta ,  coli  n 

1450.^ 
Itemp.2.col.75i.c 
Bcatitudoquid  eft,p.3.col.654.f 
Beatitudo  &  pccna  nunquam  conucniunt,  parte  1.  coli 

851.C 
Beatitudo  fiue  vita  xterna  in  quo  confiftat  effentialitcr 

militer&beatitudohominis,p.6.col.i4i6.e 
Bcatitudo  confiftit  efientialiter  in  afpectu  claro  ipfius  d 

tatis  &  perfecta eius  fruitione :  accidentaliter  aur.m 

fiftit  in  afpe&u  humanitatis  Chrifti.p.5.  coI.24o.f 
Beatitudo  dupliciter  dicitur.Vno  modo  obiectiue.Alio 

do  formaliter,p.5.col.i  2  2.e 
Beatitudodupliciterhabetur.  Vnomodoinrc.  Aliorjjl 
.  infpe,p.3.col.i326.f 

Item  p  5.C0I.97.C 

Itemp.6.col.56.f 
Beatitudo  hominisquxprincipaliterin  anima  erit,ai 

corpusgloriofumperficiatur,animpediatur,p. ;.  co 

37J-c 
Beatitudo  difterenter  confiftit  in  afpedhidiuinitatis,  1 

afpeclu  humaniratis  Chrifti,  parte  quinta.  coluB 

290.f 

Beatitudo  cxleftis  no  poteft  ab  eledtis  haberi,nifi  prius  <  c 

dammodoad  eos  defcendat  in  prxfenti,parte  6.  colu  n 

1673.C 
Beatitudo  omnis  in  animo ,  qui  melior  eft  corporc ,  &  1 " 

qua  homo  eft  beatus  per  id  quod  eft  eo  inferius :  • 

nihil terrenum  ,fed  per  iuftum  animum  fiet  &  torpus 

mortale,&c.p.3.col.5i8.f 
Beatitudoprout  habetur  in  viaconfiftit  in  perfi-ftione 

acliux  &  contemplariuar,  &c.  partc  tertia,  colutii 

i326.f 
Beatitudo  vera  eft  hominis,  non  aducrfis  carere  quxin 

fenti  funt,fed  xternx  fapientix  pcrceptione  ietari. 
Quod  eft  in  hac  vita  domini  voluntarem  ccgnofcere,& 

tuioeiusvifioneperfrui,p.3.col.i6i4.e 
Beatitudo  vcra  pro  mifcricordix  openbus  reddetur ,  & ' 

mifericordibus  miferia  cft  infligenda ,  parte  tertiaN 

1311.C 
Beatitudoxtcrnacomparaturtcrrxin  quafluitlac&m  F 

i.col.io86.f 
Bcatitudo  quxrequiemeternamcontiner,quomodoa:  ' 

rirur,&  decognitionibusbeatitudinisxternx,partc  « 

1087.3 
Bcatitudoliliocomparatur,&quare,partequinta,colu|n 

87o.d 

Beatituc 


Ind 


Be;itudo  terrcna  in  quatuor  confiftit .-  contra  quae  f  aluator 
«latuorinoppoiituminducit ,  patte  quinta  ,  columna 
i:o.b 

|ej:tudinisdiuinepcrpetuitatcm,  Hebrei  (qui  literam  ma- 
jrnefequuntur)eoncedunt,ficut&nos,parteprima,col. 

fcatudinisgradusdiftin&ifiuemanfionesin  caeleftibus  (1- 

c  lricantur  per  fortes,p.i.col.  1 647^ 
lcatudinisadcptiointerraviuentiumfignificaturper  pof- 

ffioneminterrapromifiionis,  partelecunda ,  columna 

leatudintsbonaperfidcm  cognofcimus  certitudinaliter, 
cod  funt  in  Deo  obie&iue,&  in  beatis  fpiritib.fubie&iue 
p^.col.i046.f 

cnudinis  vna  vita  erit  omnibus,fcd  non  omnibus  eadem 
i;nitas,p.4.col.  1384.6 

^rudtnis  aeternx  bona  fuerunt  in  lege  figurata ,  par.  1  .col. 
177-a 
.;audin:sfinominquopofucrunt  philofophi.  &  quomo- 
dp.j.col.io88.f 

ea:udinem  aeternam  vterque hominum  fexus  fecundum 
n  ritaipforum  percipiet,&  ubi  hoc  figuratum,fuit.par.  1. 
cLij8i.b 

ea  rudints  aeternae  varii  ftatus,&ce;t.parte  prima,  columna 
ir;.a 

ea  :udinem  equalem  non  omnes  beati  fortiuntnr,fed  qui- 
d  n  c?teris  excellentiorem:&  vbi  hoc  inlege  nguratum , 
■i.col.  1381.3 
lm  p.2.col.n8.f 

■udinem  f  ururam  fignificant  difta  veteris  teftamenii,  & 
«iocfuntrefcrenda,p.6.col.i67.c 
■ijdinem  non  fufcat apud  animum iuftorum  afpe&a pc 
fcreproborum,&quare.p.5r.col.42  3.b 
■udines  funt  o&o,que  &  qui  earum  funt  eff  ettus.p.j.co. 

Ijdines  quomodo  differenter  attribuuntur  donis  fpi"- 
lancti  &  quatuor virtutibus cardinalibus,  & a  virtutib. 
■donisqjomododiftinguuntur.parte  quinta,colurnn. 

n.c 

Kudines  feptcm,&  feptem  dona  fpirituflan&i,  &  fcptem 
ltionesorationisdominicae,inter  fe  conferuntur,  pa.j. 

M97'a 

■udinum  excellentia  fupra  virtutespolicitas,  p.j.  colu. 

fj?c98.f 

fcdmum  praemia an  ad  futuram  vitam  pertineat ,  an  ad 

)ientLm,velquaradpra?fentem,&qugadfuturam,p.y. 
0119.  c 

«quihicp^nasluir,  P.4.C0I.346.C 
*.  quis  dicitur,p.y.'col.99.b 

leit  qui  recordatur  fe  aliquid  boni  opcris  feciffclcoram 
■ainoj&obtuliflemuncrabeneplacita  Dco,  vhtutcs , 
flcet  animi  &  ornamenta pictatis ,  parte  prima , colum. 
i-fi.b  r 

Ebn vel  bonum  faciunt quaedam  virtutes,  fed  vnum  tan- 


]ui  propria  pcccara  lugcnt.fed bcatiores  qui  aliena  de 


t  ut  ne  panem  cjuidcm  &  aquam  cocingcrc  uclmt 
lc-inatnisdomusdomini  pernoctant.  partez.  colu 


I3  6.f 


L,&C. 

iutna 


itrericiunrur  intcrius  in  confpeftu  diuinitatis  Chrifti ,  & 
x-nusin  alpcctu  huroanitatis  Chrifti,partefcxta,colu. 

jquj quicfcunt  a  laboribus  fuis,babent  quictcm  in  Dco 
ip)perfruendo,p.6.coI.8j4.f 


ex. 

Bcati  non  quicfcunt  ab  omnibus  opcribus  genei  aliter  loque 
do  quia  continue  &  £tcrnaliter  uidcnt ,  amant  &  laudant 
Dcum,  fcd  requiefcut  ab  operibus  laboriofis.parte  fexta, 
Ibid.  v, 

Beatiuiriplcnadiffinitio,p.3.col.433.c      " 
Bcatiquomodo&quaredeledentur  inpcnis  damnatorum. 
p.4-col.538.e.f 

BeatiexomnigencrepopuIorumconftabunt,parte4.coIum. 
536.C 

Beati  videbunt  pcenas  damnatorum.partc  quarta ,  columna 

537-3. 
Beatorum  locus  tria  continet,quae  fuerunt  figurata  p  llla  tria 

quaeintabernaculointeriori  ve.Tcfta.contioebantur,pa. 

i.col.735.c 

Beclphegor  interpretaturidolum  ignominia?,p.fecunda,col. 
127.3 

Bcciphegor  Latini  principium  vocantjparte  prima,columna 
227.  a.b 

Beciphegor  ftatua  erat  apud  Moabitas  eius  Dei  quero  Grc- 
corum  alii  Saturnum,aln  Belum  vocanr  parte  prima,colu. 
i372-d 

Bcdphegor  idolum  eft  quod  apud  Madianitas3precipue  a  mu 
«eribus  colttur,&  tft  ipecies  turpitudinis,fed  fcriptum  vix 
reperitur  qua:  velqualisfit,velcuiusformae,forteneaudL 
torempolluat.p.i.col.i37i.b 

Beelfephon  quod.p.i.col.6i2.f 

Bcghardi  lanctitatcm  iimulantcspropterquaeftum,non  pro 
pter  lalurem  animar  um,quibus  comparantur,parte  5 .  col. 

Beiidolumvndenomentraxir,pcrqueminftitutum,&varia 

tum  nomcn  apud  diucribs  lortitur,p.i.col.i343.  a.b 

Itemp^.col.i  25  6.f 

ltem  p-4.coi.35  7.a.col.i2j  3-b 

ltemp.j.col.by2.e 
Bel  quomodo  colcbatur,p.4  C0I.1789.C 
Bel  ldolnm  apud  Babylonjos,parte  4.C0I.  89o.f 
Bcllantes  iuisviribusconfidentes,&in  apparatumagno,in 

equitibus  &  cetens  magis  quam  de  Dco,ircquenter  fupc- 

ratilcguntur,p.4.col.287.c.&  288.f 
Bellantium  opuma  diipoiitio eftita quod pcr nimiam  fepa- 

rationem  aduerfartj  non  mgrediantur  acicm,&  per  nimia 

coniundionem  vnus  non  lmpediat  alium  ad  muadedura 

aduerfarios,p.4.col.i9i7.c 
Bellare  abfquc  ducenon  tantum  eft  vitupcrabile  apud  Ro- 

manosjkdetiam  vincereuneduce.partcfecunda,colum. 

IJ99.C 

Bellandocontravicia  triarequiruntur,  fcilicet^contritio  vc- 

ra,confcliio  intcgra,  &  lati>faciio  perfcCta,&  pcr  quae  iita 

dciignantur,p.2.col.278.f 
Bellatorcs  vtantur tcmpcrate  vi&orijs  habitis.  f.cum  mode- 

ramine  miiencordiae,&  humiliter,&  ne  iuperltiuofa  vtan- 

tur  obfcruatione,p.4.coi.402.f 

Bellatoi  um  Dei  m  ordine,  multa  eft  diucrfitas,  p.i.columna 
.    1410. d 

BcUum  per  antiphrafim  dicitur,quianon  eft  bonum-p.i.col. 
143  i.a 

Bclluin  Deum  pluere quid  fic,p.3.Col. 21 8-d 

Bellum  ianctihcare  quid  cft.par.  2.Col.6o.d 

Bellum  corporalc  aliquando  ritpugnandodc  prope,manu 

ad  manum ,  aiiquando  de longe,  vt  fagittando,  vel  f unda 

lapjdesiaciendojp.j.coi.ij^j,^ 
Bellum  luftum  quou  &  quaie  dicatur,parte  feeunda ,  colum. 

59-t 

Bcllum  luftum  cum  quis  fufceperit ,  cui  bcllarclas  eft,vtrum 

apettapugnavelinhutjsvincat,  nihil  adiuftitia.ntcrdt, 
p.a.ibidcm. 

Bellum ingredi ,  quadrupliccs inepti  prohibcbatur  in  veteti 

lege,& 


Gloffie  Ordin.  &Nicolai  de  Lyra. 


lcgc  &  qui  nmt  rafes,&op.».co!.i  574-'f 
BellumqjdndoliciteintravaUbant,&pugnare  cum  aduer- 
farns  i  iccrdotes  vctcrisTcftament.partepnma,  columna 

BcUumiuftumhabetesdiriguntangclifan,fti,&eosadiuuat, 
&  pcrfonam  principis  fpccialitcr  confcnjanr,&  non  folum 
incampojfedctiam  inrcfugio  malorumdcftmendo,pa.4. 
co!.2548.f 

Bclium  itiltum  inuenitur  motum  in  facrafcriprura  aplurimis 
•     cauns,&cuumcranturduodecim,c]uitaliabclla,&ubigef 
ferurt.&op.i.col.  1405.C 

Bclium  lfracliticum,quo  lbbucrfa  funt  vrbcs  &  regnaperlo 
fuc,&orcligiofiusinrclligirur,  vcnuliusmalitiae  fenfusin 
animavlcia  rcfpiretsvdu*  vclcocupifccntiefaluetur  affe 
ctus,&op.  2  .coi.78.e 

Bellum  pcriculofius  ab  hofte  contra  nos  cofurgit  quam  a  car 
ne,quia  de  fpiritualib.  peccatis  irapugnar,  &  hoc  pcr  mul- 
tos  rcgcsfacit,p.2.col.82.f 

Bellumlpiritualcht  licutcorporale.  Aliquandodepropcpu 
gnatur,vt  in  peccato  forniricationis  vcl  adulterii.  Aliquan 
dodclonge>cumrit  contraoccafioncm  foinicationis  ucl 
adulteni,vc  cit  afpecrus impudicus,  partc  tcrtia ,  columna 

Adbcllumpcrgcntibuscauteladatur  ex  mortalitate  SauJ.p. 

2.0)1.5 19. a 
Bellicucntuseftvarius,p.i.col.i3i7.c 
Bello  potius  vincit  quandoquc  paucitas  iuftorum  quam  mul 

titudo  pcccatorum,p.i.col. 1404.6 
Bcllo  quo  ptignatur  aduerfus  vitia,inepti  rcputatur,qui  mol- 

les  &  cftceminati  funt5elati  per  fupcrbiam,  &  occupati  ni- 

miscirca  cupiditatem,&  quitentationibusnonrefiftunt. 

Kcpcr  quos  rigurantur,p.i.col.i  J73-f 
In  bello utrum  licirvitn  fit infidiis  &  cautclis  vti: arguirur  co- 

tra  &  pro,cum  rcfponfionc  &  folutionibus  a:  gumenrorum 

P.2.C0I.57.C 
In  bdloquolibetiuftopugnantes  moucrinondebentjppter 

lucrumtemporalefeci  zelofidei,&  amoreiufticia:,etiaqua 

doCbiiftianipugnantcontra  mfidcles,parte  fecunda,co. 

id^o.f 
In  belio  iubenturaliquandointcrrici,criam  paruulhproptcr 

enormiratemcrimmis,p.i.caLi405.a.b 
Bellainteftinafueruntcaufadefoiationisregni  Romanoru  . 

p»X.coLi?6$«f 
Bella  Chnltianorum  quatuor  conti  a  infidcles  &  iniquos ,  fi- 

gnificatur  per  quaruor  bclla  Daud  &  fcruorum  eius  con- 

tiaadueilarios,p.2.coi.<546.f 
Bcllain  plerifquecontingitforrirerpcrpeti,&in  aliis  encrui- 

ter  expuguan,&  quomodo ifta  differunt.In  iftis  cxcitatur 

uirtus,neextolfi  debeant,in  iliis  omnimodo  extingitur,ne 

fubfiftant.p.  i.cOl.  1 2 1 7-a 
Bclla  Ifraelitaruin  nifi  figurafpiritualiumgereret,nunquam 

difcipulisChrifti,qui  paccm  vcnitdocereapoftoh  harclc 
,   genda  tradidiffcnt,  P.2.C0I.84  d 
Bella  viciorum  nafcuntur  vnicuiquca  vicefimo  anno,partci. 

col.  1 1 59.C 
Bella  a  fideUbus  funt  commirtcnda,non  cupiditate  ied  chari 

tatc.p.  t.col.2o6.d 
Bella  quis  primoadinuenit,&  rcs  belIicas>parteprima,colu. 

I22.d 

In  bellis  plus  valet  fapientia  quam  vircs,parte  tei  tia,  colum. 

1976.C 
Bellorum  temporc  multamala  occurrunr.Nam  in  bcllis  tran 

qui  Itas  difTipatur.tcpcfcit pietas,diftri<ftio foluitur,qua  fo 

lurainhrmorumcaltitas  violatur,  partefcxta,  columna 

694^ 

Bellorum domini  libcr  quis  dicitur,&  quarc  fic  dicitur,pa. r . 
col.i3i3.b 


Benedi&io  dextra?,eft  in  cejeftibus  &  aeterhis,  benedi 

niftra;  in  temporalibus,  qua?  eft  communis  bonis& 

P.4.C0I.898.D.C 
Benediclio  decem  maiorum  natu  oftendit  in  nomini|[( 

omnesgentcseffebencdicendas,p.2.cbl.303.b 
Bencdittio  Sem,qua  bcncdixit  ei  parer  fuus  Nocqual  ?r 

relligatur,&  quare  ipfc  fratri  fuo  Iaphet  prxponituib 

nedictioncp.  i.col.  1 7  2.e 
Benediftio  &  meritum  correfpondens  obedicntix  in  0  a 

ne  Ifaac,rcfpicit  iffaac,ficut  &  Abraham,parte  prirmic 

273-d 
Benedictio  ipfius  Iacob  a  patrc  fuo  Ifaac  fecundum  q  )i 

fic  exponitur,vt  tria  fint  mcre  temporalia,&  vnum  i  c 

gatur  dc  bonis  fpintualibus,p.i.col.3  20.C 
Bcnedictio  diuina?  gratia?  in  rencbns  huius  mundi  in  p| 

dinechariratisfufcipitur,&flammis  tenrationum  \i 

tur,&c.p.3.col.i852.e.f 
Benedictio  facerdotum  vctcris  legisfuper  populum  dti 

tur,&pereamrrinitasperfonarumin  diuinis  fignirl 

rur,p.  i.col.iao2.b.f 
Benedidtio  ifta  qua dicitur,Benedixitque  eis  dicens,(l 

te,  &c.  eft  ordinario  ad  multiplicationem  indiuidil 

innaturahumanaper  gencrationem,fciliccr.,pcr  aM 

ftionem  maris  &  fceniinae.parte  i.columna  27-a.E  R 

34-f 
Benedictio  quam  facit  epifcopi.s  fuperpopiilumundei 

liter  fumptaeft,&  quomodo  peragitur,&  dc  hoc  m;  m 

fenfus,p.i.col.ii55-b 
Benediaio  agrorum  fexto  anno,ea  cft  qua  benedicitul 

nisquitimetcrominum,p.i.col.i  127.3 
Beneditiio  hoftuc  iignat  vcrbaconfecrationis  Chrifti 

dicit,Hoc  eft  corpus  meum,partefexta,columna  24 

294.f 
Benefacere  eft  cffett9  diledtionisjdeo  ficut  tenemur  di 

inimicos  quantum  ad  bona  grarix  &  gloria?  ita  teni 

effectu  falutem  eorum  modo  debito  &  poifibilj  prc 

re,p.5.col.  n8.f 
Bencdictio  cceleftis  gratia»  eft  ros,quae  non  de  acre,ubi 

perturbationes  funt,  fcd  dc  cxlo  defccndit ,  par.4«c 

212. d.e 
Benedidtionis  forma  ut  Hcbra>i  tradunt,qua  facerdote 

bantur  fuper  populum,incipiebat  a  nomine  Abraha 

nomine  eius  rerminabatur,&op.  1  .col.  1 87.C 
Benedicftionempracftarepoteftnonfolum  is  qui  facer 

fortituseftjfed  cuicunque.Chnftum  in  feipfo  habet 

ius  gerit  figuram  pcr  coucrfationem  bonam  ficutMc 

&c.p.i.col.987.a.b 
Bcncdidioncm  Dei  uocat  Ifaias  multiplicet  fpiritus  lai  n 

nem,p.4.col.37i.b 
Probenedi&ionequa,Deusdat,fihisin  contrariu  utan 

aliquandoiufte  lubtrahuntur  ,  parte  quarta  ,  colil 

t867-b 
Bcnediftionc  cielefti  indignus  conuincitur  qui  duo  qua  t 

fcctu,aliud  fibi  refugium  parans  fi  fortceum  non  obtp 

contingat.p.2.col.4i2.f 
BenediCtionc,Numcr.6.quomodotrinitasfignificatur,l 

col.izo^.d 
BcncdiCtiones  iniprccanrur  fecudum  ea  qu^  folcnt  hoi<| 
fiderarcin  praefenti  vita.quia  in  uctcri  lcge  obfcrual 
lcgispromittebanturbonatemporaliatai)quamhoir!)l 

carnalibus&impcifectis,  &cart.parte  pnma  ,  colifl 
1629.C 
Benedictiones  fumendx  in  vcteri  Teftameto  per  prim<  5 
tos  a  patribus  modus  &  forma  fic  fuir,quod  primoge  0 
procurando  &  praeparando  cpulum  dccoqui  fccir,cx  ' 
tum  veftitum  fe"inducbat,&  iicdecoctumipfigcnito 

fcrebat,&c.p.i.col.27i.Eccol.32o.d 

Bci: 


Ind 


Ci-dicliones&caeteracommuniainprimitiua  ecclefia  fie- 
|nt  in  vulgari,fed  poftcafuic  immucacum,3ccpar.6.co!u. 

::.f 
cidictioncsduae  funt.Vnadenobisad  Dcum.  Altcrade 

koadnos,p.4-col.i5  29.b 
Bdiccndi  inunus  his  tnbubus  demandatum  ex  qb.Chri- 

l  s  deiignacurcogiioleicur&generatur.parcepnmacol. 

^4-d  .         . 

crdicamus domino,paruulo poft  omnia dicenti,  Icniores 
aa  uoce  idein  reipondct  Dco  gratias,  &  quid  per  hoc  ii- 
ciricctur,p.3.coi,i4C2.d 

cn jicic  ctcator  ca-arurae,&  benedicit creatura crcaton ,  & 
<jomodo,p.3.col.90i.b 

•nJicit  Deum  non  folum  qui  fermonibus  folis,  fcd  a&ib. 
«a&moribus  facitnomen  Deibenedici,  partt  i.colu. 

-.b  m    .       . 

dicer :  &  laudare  Deum,&  quomodo  dcbet  manimata 

fationecarentia,p.4^ol.iT32.c 
liccrcii  uis  Dcuinfacverborumeius,  fac  uoluntatem 

es,p.3.col.i224.c 

nl  ceredcbent  fupc.bresmecciefiafubdkis  quandore- 

clur  abipfis,p.;.col.iooS.f 

-aiicerepeitmet  pcrfc  ad  ecclefiae  praTatos  &  re&ores, 
niamemmaicdicercnifiperaccidens  pro  peccancium 
oitumacia.p.i.coI.i626.f 

«licituramaiorequodminuseft,utrumuerum  fn  gene 
tcr.  Arguitur  contra  &  procum  rclponfione,pa.6.colu. 

.876.pcrt  >t.s 

licttui  a  Deoquiipfumbenedicitmorebonifimuli,  q, 

•fceted<:mino5uiIefii..&dominoglorificato  glonfica- 
|cumipfo.p.3.col.66o.e 

icitur  Deus  ab  hominc,&  homo  bcncdicitur  a  Deo , 
imodo.&  quando,p.6col.j  25.C 
iccnt  ur  in  fcmine  tuo  omnrs  gentes  tcrrae .  Hoc  Iudaei 
pnunt  dicentcs  quod  tunc  fit,quando  quis  bona  impre 
rralicuijdiccns.Benefaciattibi  Deus,licut  fccit  Iiaac 
Abrahae,&c.Catholicialitcr,&c.p.i.col.3Xj.a.Etco. 

m 

|icentur,hocuerbumin  promiffionibus  pcr  dominura 

ahae  faclis,non  modicam  differeuam  habet  in  Hebrai- 

rmo!vc,&huiusdecIaratio,p.i.col.273.d 

xi  poteft  omni  bcncdittione  quifquis  iuftus  &  perfe- 

ut  capiat  bencdiftiones  Lcuitici  &Iibri  Numcri  &  Ge 

s,&c.p.i.col.n?4.d 

jci  folet  ab  hominibus  aliqua  pcrfona  notabilis  pro 

cxcellenciam  fuae  bonitatis  multipliciter,  pai . i.colu. 

lb 

pci  uolur  homincs  multi,copia  rerum,pro!e,&  aliishu- 

>di,fcdiuftivolunr,quoddominus  illuminec  vultum 

fupernos,&  mife.CxC.p.3.col.poi-a 

icite his  qui  odcrunt  vos,miniiti ado  cibum  metis  vel 

(ons.Qoodfacitetiam  quidicit,Cumhuiufmodi  nec 

[111  iuincre^p.j.col.iiS.e 

.^tjnbus  &r  amicisdebetquilibet  rcfundcre  de  bonis 

:onccfiis,&  fidebcthocfieridebonis  temporalibus 

co  magisde  bonis  fpiritualibus  P.2.C0I.503.C 

cia  vt  quis  recipiar,optimus  modus  eft  oftenderc  grati 

u«ne dc  bencficiis  rcceptis  in  praetcrito,  par.  3.  coluinna 

feLijduocommedant,fcilicetinteIle6lus&mcmoria,  p. 

J.Cl.i  25  2.d 

"iiun\  qualecunqueeft  non  reum  cftcquigloriofus  no 
t^rodcUcniuipaupercmnon  efie,qui  rcx  effe  non  po- 

nfrv.ol  246.^ 

leciuin d  ipk x  fuir  homini  collatum,etiam  ante  lapfum, 
icetbcneficiumcrcationis,&c.  Secundum  bcneiicium 

gu  :rnationis,&c.p.3.col  1336^ 


ex. 

BeneficiumDeiergahumanSnaturam  poftlapfum,eft  reuo- 
catiodecuIpaadgratiam,&  rit  nmltismodis.Aliquadoc- 
nimfitmotis,aliquandobcncficiisJaliquandoflagellis>& 
aliis  modis  fecundum  ordincm  fua:  fapientiaeinfinit3e,p.:. 
col.6io.e 

Bencficium  crrarionis  Iudrri  recolentes,dicut  injdie  fabbati 
pfalmu  nouagcfimum  primu-  Nos  vero  Chriftianipro  io 
lennitatedici  dominica:  exponimus  quse  fucceditdieiiab 
bati,p.3.col.i256.f 

beneficium  rriplex  oftendit  Deus  Ifiacli  in  deferro.Primu  ia 
columna  ignis&  nubis.Sccundumin  mannadatocaelitus 
in  cibum.Tcrtium  fuit  ritus  facnhciorum,  per-quae  placa- 
banturoftenfadiuina.p.^.col.iS^o.f 

bcneficiii  dupkxcx  partc  animaedebctur, proximo  in  effc» 
ftu.Et  q  ifta  fint.Similiter  ex  p.  corporiSj&cp.j.  c^oo.e.f 

bencficiiduogcnerei"unt.p.5.col.787.a 

bcncficia  Dci  tredecim  exhibita  lfraeli  dcbcntipfum  moue- 
read  feruicndumdominofidclitcr&  dcuote  p.2.colum. 
143.C 

bcncficia  feptcm  contulit  Deus  Ifraelitis ,  &  idco  merito  ab 
cis  colcndus  fuit,p.i.col.  1656.fi  657.a.b.c 

beneficia  plura ecclcfiaftica  qui  accipit,quorum  quocHibct  |» 
fedeberct  fuffkcrc,confideratisconditionib.itatus&  per 
foi>a?fignificaturperLamcch,&c.p.i.col.n9.c 

beneficia  fex  collatapopulo  Ifracl  in  cxitu  de  Aegypto,  p.j. 
col-i92  6.f 

beneficiaccclcfiaenonprofuntcxcommunicatisiufte,  &  ad 

hocrationcs,p.6.col.2567.c 
beneficia  Deiex  parre  mentis  funt  duplicia.i.bona  naturalia 

gratuita,p.3.col.  1 364.C 
b  .'neficiorum  pluralitas  m  clericis  quarn  damnabilis  &  reprc 

henfibilis  fit,p.  i.coJ.  1 27.C 
bencficiorum  mulritudo  &  magnitudo  cxhibitorum  fpeciali 

ter  filiis  Ifrae!,&cp.  2.C0I.1 3  8  3  .c 
beneficiis  Dconcmofcruilitert/mcns  rcfp6det,tSturrmodo 

qui  perfiduciamamoris  nontimcntjdignaeiredditoblc- 

cjuia.p^.col.  i34-d 
bcneficiis  vndecim  quibus  benedixit  Moyfes  filiis  Ifraelcor 

refpondcnt  undecim  p(almi,&cp.  j.col.  1 147  .c 
benenciatus  debeneficiis  acceptis  debet  fe  gratum  oftedere, 

&  benefadtorem  laudare,fed  bencfador  de  beneficiis  non 

dcbct  laudcmpropriam  quaerere,p.5.col.j6i.a 
bcniamin,&cp.i.col.370.f.&  Bennoni  ih  Hebraeo  fimilitu- 

do  nominis  rcfonat,p.  i.ibid. 
beniamin  tiibus  fuit  ualdcbeIlicofa,undcacccpit  guerram 

contraaliasundccimtribus,&bisdebelIauit  easin  cam- 

po,&fpoliaeorumrapucrunr,p.i.col.462.c 
beniamin  quare  quarco  loco  benedixit  Mofes,  p.i.  columna 

1679^ 
bcnignitas  Dei  quanta  in  Iudaros,  parte  quarra  ,  columna 

77-b 
bcnignitas  unde  dicitur,&  quando  exhibctur,par.6.columna 

313. b 
bcnlius  lapis  prcciofus,&  eiufdem  moralitas,parte  4.  colum. 

i68o.f 
bcrfabee  didtus  cft  in  Hebraeo  locus  triplici  caufa,p.  1  .colum. 

262. f 
bcrfabee,una  eft  in  termino  auftrali  terrx  promiflionis ,  quae 

eft  in  tribu  Iuda.  Alia  non  eft  in  Iudaea,parte  quarta,  colu. 

i846.f 
berfabee in  tribu  Iuda  uel  Symeonis,eft  vicus  grandis  in  ui- 

cefimo  ab  Hcbron  mihario.&c.parte  2.col.342.f.&colum. 

bcriabce  puteus  feprimus,proprer  feptem  agnas  quas  Abraa 
ibidemftatuit.Etiamdiciturpurecsiuramcnti^quia  Abi- 
melcch&Abraaibidemfs2dusiurauciunt,par.i.coI.262.f 
Itemp.a.col.372.a 

bcrfa> 


Gloffa!  Ordin.  &  Nicolai  clc  Lyra, 

Bcrfabcea  monte.Moria(vbi  Abraam  iuflus  cft  immolare  fi  BigamiamintroduxitprimusLamech,contia  natura?  ir 

liu  luum  luac)diUt  x.ahds  xx.lcuas  vcl  circiter.  p.i.col.  tioncm,qux  fuit,vnius  cum  uua,p.i.c  1 25.C 

26  ,.a  Binarius  immundus  numerus  eft,qui  primus  a  virginitat 

Befeled.vide  in  Hur.  tatis  difcedens,princeps  cft  cotius  alcernitacis,p.4.  co 

Bcftixbcftiisnoccnt:qua?peccatiimnonhabcnt:ncc  tamen  203. c 

.vi  ubct.i  dicjcur.-nectali  excrciriorccipiunt  iiiitutem: /cd  Etinfamis,cd quodprjmusreceditab  vnitace,  p.i. 

aiixiiinccibusaliarnm.p.i-col.2!9.a  Eccol.45-b.Eecol.53.c.Eccol.24o,a 

Bcit:aois(inquicRa,Moy.)qu^iminundareputaturihocfe  Binarius  numerus-in  lacroeuangeho  laudabihs  &  myfb 

Culo.OeDslandus&bencdictusfacietcammundaminfu  defignacur,p.i.col.i3.c 

turo  fecuUv.d  eft,cemporc  Mcilic,licut  primitus  fuit  filiis  Binario geminacharrtas  iniinuatur.  partc  quin  ta  ,  cokL 

Nocp.6.col.io99.a  J69.C 

Bech&caphafhnitasapud  Hcbr#os,parteiecunda,  colum,  Biffusdeterrauiridi,fedcrujaficcatur,tundicur,  coquil 

4j  j .a  torq  jecur,&  magno  longoqtie  exercitio  ad  candiduil 

Bcihconfufiodeclara:ur,p.?.col.i34.7'b  duciturcolorcm.Sicnoitra;6>c.p.i.col.763.b  . 

Be.hmia qio ad  iitum  & diltantiam a Icrufalemdcfcribitur,  Bichynia duplcx.Vna in  Aiia,  Aliain  Europa;&cparccd| 

&myfticeexponicur,parcequinca,CQlumnaipo7.c&col,  1307.  c 

1:01. c  Bitumcneitglatemferuientifiimumckuiolcntiifimum,! 

BcthaniavillavelciuicasinlateremontisOliueti,  &  dicicur  col.i43.b 

domus  obcdien:ix,p.  j.col.4yo.d.e  Bituminis  nacura  eft,ut  in  uiminalib.  uafculis  acceffum  il 

Bcihaui?daefunr,VnatransIordanem.AIteracitra,nologe  coerceat,p.i.col.486.f 

aIeruIalem>vbiLazarusfufcicatuseft,parce  5.  columna.  Blada  in  Iudxatondebantur,&talistonfioeratproanil 

1041  a  busregisnutriendis,p.4.ci885.c 

Bethabora(vt dicit  Origines)&  non  bethania,villa  trans  Ior  Blandimenta fceminarum  maxime  homincm  deiiciut,& 

danem^led  vitiofcripcorurr}  corruptum,parie quinca,  col.  eft  quomagisanimushominisadpeccarum  crahacu: 

1041.C  col. 2789.0 

Bechauen  &  Bcthclan,&  quomodo  dicenda  fic  "una  ciuitas  ,  Blandiuntur quidam  Deo fletibus,quando  ad  mence  re 

p.2.coI.jo.a.b.c.Etcol.i20-e.f  &iuftitiameiuscontremifcunt.Et  cumquafia  conf 

Bethcl  cft ciuicacula  m duodecimo  lapide  ab  Helia,ad  dexte  eius  reccdunc,inoribus  dctrahunt.&  ad  iniquirace  re 

ram  euntibus  Ne?polim,quxprius  Luza  uocabatur  in  tri-  p-3.ci59..b 

buBcniamin.p.i.col.i95.a.Etcol.325.Et  colu.36i.a. Ec  .  Blafphemarecjuidcft^&quomododiffertapeicrarcp.t 

col.367«a  5  5^.e 

Bethel unaciuitas fuic in rribu Beniamin,vbi leroboa  pofuic  Item p.y.col.u  93. c 

vnum  de duobus  vitulis  aureis. Alia eft  Ierufalem,p.2.col,  Blafphemia  quxdam  eft diuina?  iuftitix,dicere  fegrauat 

iojo.f.EtcoI.n84.d  ieulcradebicummodumaDeo,cumcameniuftefiac 

Betheron  duo  vici,duodecimoferme  ab  EhYlapide.Nicopo  col.13  25.C 

limpergentibus,quorum  fecuiidum  fitum  vnusdicitur  Be  Blafphemia  fpiritufTan&i  eftcum  quis  manifcfte  opere 

thcronfuperior^&aliusBethcroninferior^dacuslLeuitisl  intelligit,&  cumde  virtutenegareiiGnpoffit,ftimula 

pofrefiionem,p.2.col.n67.a  uidiacalumniatur,p.5.col.866.e 

Pcthleemduefunt.BethleemludxqucpiiusdiaaeftEphra  Blafphemiacrimenlepreaffimilatur,quxQmninomudc' 

ta,&alcerainGaliIxaintribuZauulon,  &cparce5.colu»  poceft.p.i.col,io22,f 

57-^  BlafpemixlegibushomicidiiIegemaptauit,'quiablafp 

Iccm  p.4.coI.2o6j.a  torcumDeuminterficerenonpofTiclinguaferir,par.. 

Icemp.fecunda,columnai2  2.f.E;columna  266,e.Etcol,  ii20.&n2i.b 

™2.lc      .  Blafphemia?fpiritusquisdicitur,p.5.coU2  6.f 

Pcthpnagc  viculus  e&  facerdot  im,&  vbi  fitus  eft, &  quomo  Biafphemiam  fi  fpirituflantfus  non  remittit ,  quid  prof 

do.nterpretacur,p.5.col.34i.c.&  342.1"  patet&filiusremittunt,&quidfibinocet  ii  fpintuffe 

Be:hfaoec  an  adultcrium  commiferic  voluntarie  vcl  uiolenta  non  remittic,  ex  quo  pater  &  fihus  rcmitrunr  ei,  Argui 

ra,&c.p.6.col.i7i7.b  tumeft  ludeicuiufdamconacisargucrcquodpaterc 

Bctfiiaida  mterprccacur  domus fru<5tuum?vel  uenatorum ,  p.  Iius  fpirituflandus  non  fint  vnius  cffentix  &  unius  uc 

_  *;co!jaiI,b  tatis.Sedfoluicur,p.6.col.i729.b.c 

Bethiaidainterpretaurdomusfru&uum,velvenatorum,pa,  Biafphemiamconcrafilium  hominisdiftinguicfaluacor 

„  y,lr0l,2,I*b.  .                    .  Phemiacontrafpiricumfanaum,&cpar,fexca,coli 

JJcchiamcscftciuitasfaccrdotalisintribuBcniamin.  Alter^  1729.C 

BcthfameseftintribuNcphcalim.p,2.col.3J3.b.Ec  colu.  BlaiphemiamdicerenoIuitMichaeldiabolofibiaducrl 

ft  I,22J,C.      .  quancomagishominibusomnisblafphemiacaucnd 

isecniamitas  ieptuaginta  &  quingenta  miliapkbis  occidit,p.  p-^.col.i430.d.e 

2.c.354.f  0mnepeccatumcomparacumblafphemia?Ieuiuscft.p. 

ijmens  umum,quia  timet  inebriari  bibit  tcmperate,p.3. co^  '9°,d 

™-J78'c-           .        «.  BlafphemusquareIapidibusobruendus:parteprima, 

u.d  levmum  adneceffitatem,nonvetatur,fodmorari  extra  1120. d 

tempus,&  vtilitatcm  m  uino,&  euacuandis  certare  calici-  Blafphemus  punit,ut qui  inftituat  blafphemado  nocere 

bus,p.3.coI  i7o6.e  quamuisrcuerancmomorcalis  quicciuam  noccre  | 

J5iduomoit!sChiiftitranfaclo,tertiadietrafiitadgIoriacor  numini,p.2.Col.ii2r.  ' 

pons,iicnospo(tbidtiumconfeffionis&fatisfac;tionis  tra  Blafphemiaanimaeftadxmonibusgrauiter  punienda  P 

Iibimusadglonampatrisp.5.col.4i4.e  nominanturaues^&c.p.^coIo^S^f 

bigauua  an  quarc  &    uomodo  impcdit  ordinacionem,p.6.c.  Bafphemo  potcft  dici  iuxta  mortalitatem  loquedo  pfal  ^ 

7     c  ^ixitinfipiensincorde,&cp.3.col.8i4.f 

Blafpli 


Ind 


Jalheminullalegcpuniebtntur,  Deo  ipfodifferenteillam 
piam,vt  excmplo  horrendo  illam  legcm  fanciret,p.i.col. 

I20.d 

lafaernos  omncs  communiter  debent  punire  qui  omnium 
3i;tori  non  metuunt  detr ahere , &  omnes  ab  eo  feparare, 
p.coi.ua2.f 

ja  :rges  dicitur  filius  tonitrui ,  quod  nome  impofitum  fuit 

d  >busapoftolis  a  Chriltointransfiguratione,p.j.colum. 

jr.c 

ici  u  interprctatur  primogcnitus.  tradunt  autem  eum  Ar- 

m;erum  Saul  Doech  Idumxum  fuiffe,&  puerum  qui  dia- 

diaa&  armilla  Saul  detulit  ad  Dauid ,  filium  Doech  Idu- 

n}i,p-2.col.io58.e 

>n  icius  fandtus  miifus  fuit  a  Pontifice  Romano  ad  predi* 

cadum  fidem  Catholicam  gentilibus ,  &  multos  conuer- 

utdChriftuminThuringia,Auftria&Phryfia,par.6.coI. 

l'9'C 

«iscopioia  quxeft.parte6col.330a 

Jis&jpulchntudo  m  iftis  lnfenoribus  fiue  fcnfibilibus 
iu:  red uccn ,\x  m  laudem  &  gloriam  conditoris ,  qui  eius 
laeoria  6^  prouidentia  ad  omnia  feextenditquantum- 

lelinc  minima,p.2.col.  ic8y.b.c 
oi isdiuina  non  fentitur  ab  iniquis,  ficut  nec  claritas dcle 
;s  eft  ocuhs  miirmis  ,  &€.  parte  tertia  ,  columna 

■MDeiperfectaoftenditurexfeptem  conditionibus,  & 
■acranmr,p.  1  .col.  1 65  2  .f 

■u>  vtl  malma  variac  piopriam  actionem,quando  virtu- 
■ropna  aliquis  aliquid  agit,  icd  quando  ahquis  agit  vir- 
I-altenus  non  variat .  Et  de  hoc  cxemplum,p.6.colum. 

iri  Dci  conuenire  fi  quis  neget,vt  pro  vnius  diei  pecca- 

lura  fupphcioru  repcndat ,  immo  dicat  etiam  fi  dicm 

k  rcd Jat,quamuis  iuftum  non  videtur  eife benignu . 
ium  notabilehabct  perfimile  corporale,par.i.col. 
Ij.b 

1  naturae  eftcontra  malum  natura?,bonum  gratiae  c'6n- 
lalum  culpje ,  bonum  gloriae  contra  malum  gchenna? , 
col.ii^i.c 

|iincipcrcdebcs  quamuisperficere  nonconfidas.Me- 
:ft.cn  im  perfeCta  viam  quercnci  in  itincre  mori ,  quam 
irofi  -ifci.p.  1  .col.6 1 3.C 

ad  mala  transfcrim  us ,  ficut  dicrtur  bonus  latro ,  qui 
accommodasadinuenit  adfacicndumlatrocinia,p.2. 
[589.C 

dupiexeligiturdiuinapotcntiaex  harrefibus.  Primo 

ic  veritas  fidei  elucidarur .  Secundo  pcr  hxreticorum 
ecutionemcxaminanrur,&probanturfidelesficutau- 
nacc.p.6.co!.289.c 

tn,  lcxfcquiturexceifationelegalium.  Primum,li- 
fummc  defiderabilis. Secundum  vniuerfae legis  im- 
io  faciiis.Tertium,fequela  Spirituffan6ti,per  quem  ho- 
iroriLirinfpiritu3libus,p.6.col.5i2.f 

prcljs  eft  praecipuum  inter  omnia  bona  exteriora.  p. 
»l.i3o2.f 

hominispoteft  aliquiddicidupliciter,p.6.  columna 
e 

diuinumpoteftduplicircrintelligi.  Vno  modo  pro 
bonitate  diuina .  Alio  modo  pro  bono  vniuerfi,&c.p. 
\858.d 

delcctahilc quod  habetur abfque  labore hominis ,  & 
tkn  cum  labore  fignificatur  pcr  mel  &  butyrum,  P.3.C0I, 

nfibilc,  modicum  habet  de  bonitate,&  idco appcti 
«laseius  cito  tranfit,&  eiusadepcio  &  contiuuacio  fafti- 
di  ninducit,&cp.3.col.682.f 


ex. 

Bonum  fingularis  f  erfonse  intribusconfiftit.  Etenumeran- 

tur,p.i.coI.i598.f 
Bonum  commune,  &  maxime  pacis  tempore,  ex  tribus  con- 

feruatur.  Etenumerantur,  &c.  parteprima,  columna 

I596.f 
Bonum  proprium  corporale ,  propter  falutem  bonicommu- 

niseftexponcndum5p.4.col.2  384.f 
Bonum  proprie  dici  non  poterit ,  quod  aliquando  a  malo  eft, 

nequealiquodproprie  malum,quandoaDeo,p.i.colum. 

1348.* 
Quod  bonum  noneft,quod  malumfit^nonftatimfequirurjp. 

4.C0I.  i2  28.e 
Bonumcontingit  vno  modo:malum  autemomnifariam,p.5r. 

C0I.123.C 
Bonum  confiftit  cx  omnibus  bonis  circumftantijs:  malum 

autem  ex  fingulis  defectibus,p.6.col.5 1  l.c 
Bonum  /cimus,nec  dele&at  agere,&  cupimus  vt  delediet,  prae 

uolat  intellei5tus,fequitur  nullus  veltardus  affectus,p.3,co- 

lum.i352.f 
Bonum  &  malum,  bonus  vfus,  &  malus  vfus  iibi  adiundtaal- 

ternacim,  quatuordifferentias  faciunt,  parte  6.columna 

270. e 
Bonum  minus  comparatu  ad  maius  bonum  ,habet  rationera 

defe&us,  &  per  confequens  mali  aliqualiter,  ficut  minimu 

malum  comparatum  ad  maius  habct  rationem  eligibilis,& 

per  confcquens  boni  ahquomodo.  parte  prima « columna 

6K'C 
Bonum  opus  in  principio  non  debet  Iaudari,fed  cum  pcrfeue 

■   ranter  fucrit  factum  maxime  laudandum  eft,  p.2.  columna 

33-c 
Bonumtcmporale&etiamfpiritualedefignantur  peradipe. 

p.  1.C0I.927.C 
Bonum  amare,  fed  implere  non  pofTc,ex  infirmitate  folet  ac- 

cidere,p.3.col.323.b 
Bonum  nec  faccre,  necamare,  eft  ex  ftudio  peccare,p.tertia, 

Ibidcm.  • 

Bonum  diligitqui  non  inuitus  &  metulegumquodbonum 

operatur ,  fed  dilecvtione  ipfius  boni.  parte  quarta,  colum. 

1872.6 
Ronum  agut  quidam,  ipfius  boni  &  bcnedic5tionis  defiderio, 

quidammeru  fupplicij  neeantin  gehcnnam,  &perquos 

iignificancur,p.2.col.63.c 
Bonum  qui  amat  in  alio,quod  ipfe  non  poteft  habere,impu- 

ratur  ei  quafi  habcret,p.3.col.i  43  2.c 
Bonum  quod  agitur  aliquando  pet  obedientiam  debet  intcr» 

mitti,p.3.col.4io.d 
Bonum  opus  de  genere  nonnuuquam  relinquendnm  cftjfi  fit 

occafio  ruina?,p,5.col.i  1 2.f 
Bonumomnequodfaciamus,pra?uenientegratiafpintuflan- 

&i  incipimus,&  cadem  comitantc perficimus,  p  2.  colum. 

i3ii.a 
BonumcftomncquodfecitDeus,fedintepore  fuo  bonum 

eft.p.j.col.  i767.a.b 
Bona  tcrrena  (cum fint  multo  minora bona operibus  virtuo- 

fis)non  poffunt  efle  principale  praemium  promiffumpa- 

tnarchis  pro  operibus  viitutij>,p.4.col.476.f 
Vide  eriam  in  Temporalia  bona. 
Bonafueruntquatuorpromiifaobferuantibusprarceptadiui 

na.Et  enumerantur,&c.  Et  ccontrario  non  obfcruanribus 

comminatuscft  perquatuorcontrariaillis.Etcnumeran- 

tur,p.  i.col.653-c.Er  col.i  1 38. d 
Bona rcmporalia  quae  habcnt  impij  non  funt in  manu  fua ,  i. 

in  poteltate,quia  funt  aufcxibilia  violcntcr,fcd  ipirituaiia, 

quae  funt  virtuoiis  non  poilbnraufei  ri,  &  folum  habentur 

aiuftis.&cp.?col.223.f 
Bonainmanu  habetquidcfpicicndo  tcporaliafubdominio 

nicntis 


GIoiTccOrclin.  &Nicolaide  Lyra. 


JiO 

menrispremit.  Arquifquis  eanimisdiligit,  fe  magis  illi 

ip!a  fiippanir.p.  3.001.22^ -l> 
Bonntcmpotaiialaigiiuitu:  inprtffenti  plerumque  vtadca?- 

l:itiaailiaant,p.i.col  495-c 
Bonatortunaoculisclauli>viilcmus,qux  mox  apertis  non 

inucnicmus.in  vita  fomnium  :  tn  morteeujgilanr,fcientcs 

quidcft.p^.col. 973-3 
Bo:u  teniporalu  liuecorporalia  qucc  rcputantur  f  peciofa ,  li- 

cct  fiiitoeculta,po(fiinttam.:ninueniriftudio&laborc  ho 

minum  quanv.ns  cum  dirficulrare .  Bona  autcm  fpiricualia 

iicurgranacSf  virtutesinfufe  impofTibilceftlabore  homi- 

num  inuenire,p.3.col.267.e 
Bona  tcmporalia  prrcipua  vt  metalla  &  preciofi  lapidcs  ,  ha- 

bcnt  fuae  cmanationis  principia  fubtus  tcrram:&  in  profun 

ilisflutiiorumfnntabfcondira,p.3.col.27i.c&  272^ 
Bona  temporalia  &  corundem  abundantia  ab  amore  Dei  re- 

trahunc.p.  i.col.ijoi.c 
Bona  (i  quis  iuchoer,mirum  non  eft,  fed  valde  mirabile  eft,  Ci 

intentionc  reita  in  bono  opere  perfeueret,  p.tcrtia,colum. 

876.C 
Bona  prxfentia  Deo  nobis  donata ,  confolatio  funt,  cum  dc- 

funr,iuftuiacft,p.3.col.  1  164.C 
Bonatemporaliafuntduplicia,&qualia  proptcr  fcandalum 

di.Tiitticnda.p.6.coI.i74  f 
Bonapi-a?fcntia&caducadumproa?ternisquandoque  habe 

disdim:rrendaeffeperluadentur,|multiin  ecclelia  timent 

&  fe  dcccptos  credcnt.p.  5:  col.  1 1 1 8.d.e. 
Bonacxtcriora:ati&quoir;odo(intdicendabona,&quomo 

do  diuci  limode  de  hoc  philofophi  fcntiunt.  par.  3.  colum. 

31. c 
Bona  tcmporalia  (iuc  tcrrcne  dat  Deus  indifFerenter  bonis  & 

malis ,  (ic  autem  uon  eft  de  fpiritualibus  bonis  &  a?ternis, 

&c.p.  i.cot.1470. 
Bona  ccmooralia  &  fpintualia,  licet  fint  Dci  dona  &  aliter  ta 

men  &  ahter,&  quomodo difterenter  a  Deo dantur.par.3. 

col.26j.c  • 

Bona  temporajia  minima  funt,&  alicna  a  nobis.  Bona  autem 

fpiritualiafuntmaiora,  &  noftra.parte  quinta ,   columna 

9i7-c 
Bona  exrcriora  (unt  propter  corpus  hominis,  & corpus  horrji 

nis,propter  animam,&  quomodo  il'a  ordinanda  &  diligcn 

dalunt.  P.3.C0I.31.C 
Bona  extei  ior 3,  ficut  funt  propte:  corpus  hominis,ita  corpus 

proptcranimam,ergoordinai)sl")ona  animc?  principaliter 

ad  bonum  corporis,eltamor  &  ord»  perucrius^&c.partej. 

columna  31.C 
Bona  cxtcriora,vide  in  Exteriorabona, 
Interbona  cxtrinfeca,maxima  funthonor  &  dignitas,&  ideo 

iactura  lftorum  cft  maxime atfli&iua.parte tertia ,  colum. 

aoj.c. 
Bona  natura?,bona  gratie,&  gratis  date  bona  fcietia?  bona  po 

tentije  &  bona  opulentie,dicuntur  talcnta :  quiaper  bonu 

vfum  poteft  homo  fibi  acquirere  ccelefte  prsemium.  par. 

j.col.4io.t 
Bona  in  hac  vita  collata  homini,parua  funr  ref peftu  bonoi u 

glona?,quiaibi  confertur  homini  bonum  mrinitum.par.j. 

C0I.411.C 
Boi.a  optj  a  noftra  occultare  &  no  oftcntare  debcmus  coram 

hommibu.sJ&  qua.p.i.col.484.f 
Bo.ia  opera  fine  charirare  facta  ad  terram  viuentium  non  in- 

ti  oducunt.p.  i.col.i  648. d 
Bonanatur^  quadruphcia  fun^f.claritasintelligentia?,capaci 

tasmemorif,viuacitasfenfumcxrcrioium,integriras  &  fa 

nitasmcmbrorum.Etpatefthomoillisbene&  male  vti.p. 
j.col.917  f 

Bonafpintualiaperfiumentum,vinum  &olcum  parabolicc 
intclliguntur,quenoncapiunturabhominibus  nifi  fubfi- 


:t 


militudinccorporalium,pioprcrqi!od  fcriptura  vc 

noui  teftamenti  loquitur  n equcntcr  paraholice.pa 

789.a.b.&79o.d.c 
Bona?gratia?  &  gloria?  optandafuntinimicis  ,terrcna5 

ingencrali,p.j.coJ.ii8.f 
bona  diuinitus collata,  non  ccdunt  ad gloriam  male c 

tibus fcdmagis ad  pccnam,p.y.col.473.c 
bona  fpirituaha  ranrum  cxccdunt  temporalia.quantu 

tenarius  vnitatem.p.  2.col.y74.d 
bona  quedam  fun  mochca,qua?dammedia,  qua?dauta 

ma.lJrimafuntfpeciesquorumlibetcorporum.  S'fc 

fuut  potentia?anuna?.Tertiafunt  virtutes,&fcicntin 

col.682.f 
bonafpiritualiaqiucalijscomnuinicatanonminuunrll 

potiusaugenrur,  liberaliterfunccommuiiicanda.ilj 

bona  multa  frpe  dc  multis  fperantur,fed  cum  tempusl 

di  habent,  &  exemplo  vitc  alios  infti  uendi  opportil 

confequuncur,vel  parum  vel  nihil  eft  in  eis  inuentul 

.C0I.2 172. f 
Bonadeccriorum  comparatione  magis  nofcuntur,  pfl 

1279. b 
bona,cum digantur figillatim  caetcra creata ,  ctr homl 

eft  ad  imaginem  Dei  faftus,  cum  ca?teris  hoc  dicituil 

col.36.  f 
bonanouauai-c&malanon  fugerc  viciumcft,  quar 

gisodide  bonum,  &  amare  malum,partequarta,c< 

bona  qua?  facis,fecundum  diuina?  Icgis  pre-cepta  facia 

miiio  (L-pares,vtad  eiuslaudem.omnia  facias,  p.  i.< 

na  152  j.u 
bona  prodcfle  nequ junt,fi  mala  non  cauentur  qua?  fu« 

Peritcnim  omnequodagitur,  nili  follicite  m  hum 

cuftodiarur,p.i.col.74.c.f 
bona  citius  percunt,  qua?  anrc  rpmpusinnotcfcufu, 

nondum  per  humilitatem  confiimatio.  pa1te3.cc 

H7.b 
bona  inchoantcsjfi  Iaudibus  ccepcrun  clelcclai  i,  fru<£ti 

risperdunt  (  velutex  nebula  fauoris  qua fjtcaligo 

gentix)  vtnequeant  difcernere  qua  intcntione  qi 

ciant,p.3.coI.i82.d 
bona  operanoftranon  nobis  ,  fed  diuina?  virtutiscki 

afcribere,p.i.coI.i5i6.f 
bona  noftra  veraciter  in  confpectu  iudicis  placer,cu  h 

fubtilus  cogitando  content,&  quaii  dearomatibus 

rem  reddit,&c.p.t.col.82  2.f 
Bonafpiritualiafuntduplicia,&qua?  &quandofunt  d 

daadvitandum  fcandalum.p.6.col.i74.f. 
Ad  bonaaffurgcre  perfetfe  non  poffumus,  nifi  nos  fpir 

pra?ueniendoeleuet,&  fubfequendo  cohforct't,parl 

1112. 
bonum  inchoare nihil  proficir,fi  non  ftuderit  quisillud 

num  finem  perducere,p.4.col.8 1 8.d 
bona  nacurcfuntualdemagna,bonagratie  funt  maioi 

na  autemgloriefuntmaxima.,que  Deusdatomnib. 

nib.affluencerjp.^.col.i^^^.f 
bonorum  tcmporalium  cofatio  non  cft  certum  fignum 

tic?diuina?3fcdaIiquandomagisadcontiaiium,  par. 

1469.C 
bonorum  temporalium  fiuc  carnalium  fpiritualium,  at 

ternorum  qua?  certiordiftindiocft,quampafIio  CI 

p.i.col.  1297. e 
bonorum  rempoi  alium  adeptionc  non  cft  immoderati 

dendum,nec  dc  corum  amifftone  nimis  triltandum ; 

&  quib.de  caufis^p.^.col.ji.a 
bonorum  communicatio  quomodo  &  in  quibus  fieri  c  i 

cffec^u  &  infigno.  p.6.col.  1 6o.f 

bo 


Ind 


):,rurngcnuscfttripIex,vcIBonafunt  in  triplici  genere. 

(titfdamcnim  funtin  fpiritua!ia,qua?dambona  naturx,  q 

<  m bona  forrnnar.p. 5 .col.7 1  j.c.Et  abufio  fit  in  tahbus & 

trquidiignificantur,p.4.col.i283.c 

)iis  non  fuit,qui  malos  tolerare non  potuit ,  p.j.columna 

ho.a 


,ris  u"  in  humili  mente,exigente  caufa  vel  dolore,  bona  dc 
fdicit,non  peccatjp.^.col.  199-a.b 
)ris  elt  Deus  ex  fe  &  in  fe,bonicas  non  eft  qualitas,  ied  na- 
tra,&c.Et  egueruntillocauera,vt  fierent  bona,p-3.colu. 

185.C  .        . 

jcshomofimpliciterperbonitatem  voluntatis dicitur  ma 

•  nuamperbonitatemaliarumpotentiarum  anim* ,  & 

t:iohuius,&c.p.5.col.7o6.d.e 

3tnccdcfpcclifuaaperiunt,cumalijs  non  profunt,quod 
|stfeoftciulere,noii  pi-odcffe,&c.p.3.col.297.b.c 
niii  pcrfequutionibus  quasa  malis frequenter  fuftincnr, 

8(ehabcanc,&cp.i.col.3J2.e 
Jum  de  malo  tentantur,cui  nequaquam  cofenciut ,  quo 
pinfirmitacemcicubanteogrelTuscordisad  iufticia  ue- 
r:stigunc,p.  i.col.i34j.a 

irfetmonib.iniquorum  atteruntur,quando  contra  eos  'illi 
v:bistumenc,quiaucin  peruerfafide,autinprauis  rnori- 
bsiacenc,p.3.col.203.b.c 

>r  cum  loquuncur,duo  funt  qu$  in  fuis  loquutionib.  atten 
<jic  vt  videlicet  auc  fibi  &  audicoribus  (uis,aut  fibimct  fo 
brofint  fi audicoribus  prodeffe  non po(Tunt,p. 3-colum. 
z;.c 

jirum  &  malorum  hominum  vfta  differenter  fc  habet,  & 
tjjuib.p.  i.col.ipy.c 

fotnvitanoirrigaturaquisdclitiarum  ad  pullulatione 
:Iorum,&  augmentum,ied  ad  fuftencationcm  corporis  in 
frcitio  virtutum,p.i.ibid. 
perfecutioiniquorum  vtiliseft,&adquid,  p.i.colum. 

e.f 

jon  nocet  cum  malis  eflc  corporcfed  mentc .  Si  defic 
|itus  non  adiuiiai  locus,&c.p.4.col.io94.e 
non  faciunt  dux  res,p.  3.C0I.  j97.b 
:orpuscurabatcibo&potu&  corde  fobrio  benedixit 
lini  domini  quiillius  orationem  exaudiuerat  fcceratq; 
:mceirareinterraIfraelis,p.2.col.297.b 
empcrantia  erga  Ruth,parte  2.columna  297.  b.  & 

tromeritofue^deiRuthaccepituxorem,p.2.c6lumna 

Lc 

|iftorianosdocetvirtutcm,p.2.col.2  93.c 
ssfuerunt,  fed  Euangclifta  Matthaeus  vnum  tantum 

linat,p.j.col.36f.Itcm  pnmusfuitauus  ,fecundusfi- 

rertiusnepos.Primusfuitfilius  Salomonqucm  genuit 
aab,&tetriusfuitiftequigenuit  ObcchexRuth,  p.2. 

^i.c.&col.^oy.c.&col.ioi^.b 
:  Abellam  vtrumfucritidcmhomo,parte  2.co!umna 

|b 

timxqueciboqucfacercft  ,  cu  afinus  neutrius  vfum 
[c  it  &  quare,p.  i.col.  1 589^ 
id  Ifaiam  Ifraelcm  fignificar,p.4.co!.2o6.e 
>uiscurinfacnhcio  mactcntur,p.i.col.9i3.b 
pnque  habec  vt!litaccs,immol2tur,arar,pafcit,!a£tat,  co 
lctiam  diucrfis  vlibus  minifhat,pa.i.col.698.f.&  colu. 

salurdc  praefepcfcd  &  laborc  bouis  praTcpercplctur,  & 
lefaefepc  fuoreficicur  fru&u,p.3.coI.n6i.c 

.0  non  niii  mundo  vcfcunrur^p.^.col.^Sj.a 
for|uomoJ.ointcrpretatur,&cui  intcrprctatio  congvuit, 
P-3o!.iij8.c 

»lra-cl pocius  Bifra,cft  nomen proprium  &  appcllaciuum, 
&c>.4.col.5;oo.f 
ataciain  virtutc  crucis  Chrifticxtollamus,&  lcucmuslo- 


ex. 

rationefan&as  manus,vt  Deiauxiliummereamurip.i.co 

534-c  .  <  I 

Breuiffimumeftquidquidfiniturfi  eternitati  comparatur,p. 

i.col.i66o.d 
Brigamfufcitat  Dominusaliquandointer  malos,vtboni  ma 

iorem  habcanr  quictcm-.p.4.col.24i4.f 
Bruchus  vndc  nafcitur,&  quamdiu  fic  nominatur,p.4.coIum, 

298.b,&col.  1914.^ 
Brutis  auimalib.necclfaria  prouidit  natura,&  non  homini  ra- 

tionali,&  quarc,p.j.col.i39.c 
Butyrum,quod  eftpinguedola&is,  eft  pra?cipuum  inter  illa 

qu«dcpecudib.excrahuntur,p,3.col.274.f 


CAATH  FiliusLeuihabuitquatuorfilios.Amram  pnmo 
gcnitumjfuar  lecimdum,Ebrontertium,&  Oziel  quar- 

tum,&c.  p.  1  .col.  1 273.^ 
Caathica?dicunturSaccrdotes,&Leuir#quifueruntdctribu 

Caath,fcd  diffcrcntcr  nominati  funt,&  quomodo,p.i.co. 

n8i.b 
Caathitae  officia  habuerunt,quod  humcris  fuis  proprijs  porta 

ucrunt  pcrtincntia  ad  tabcrnaculumfcederis,p.i.column. 

i2o6.d 
Cadaucrpraefefertquipenitus  rcfrixk  nec  feruidus  fpiritu 

cognofcitur,p.i.col.  1098. d 
cadauerfi  fuperfementemfineaquaceciderit  non  polluitfe- 

mentcm,fi  vero  cum  aqua  quare  dcdarat  eum  immundam 

p.i.col.ioi^.a 
Cadauer  corpus  fineanima,&  anima  fine  Dco,qui cft  eius  vi 

ta,p.i.coI.i577.b 
Cadauer  vocaripoteftomnis  qtii  peccati  morte  occiderit,p. 

3.col.38o.d 
Cadauera  Antichiifti&  fui  exetcitus  primo  corrodentur  a 

beftiis  & auibus,&  poftca  ttadentur  fepulturae,  no propter 

Antichrifti  &  fuorum  honorem,fedadterraepurgationem, 

P.4.C0I.1364.C 
Cadauera  qui  portauerunt  veftimcnta  fua  iubebantur  lauarc 

inlcge,&quididfignauerit,p.i.col.ico7.a 
Cadit  f  cpties  iuftus  in  die,&  pcr  qua?  &  qualiter,  p.3 .  colum. 

i7oo.b 
Solus  in  illicitis  non cadit,qui  caute  fe  rcftringit  a  licitis ,  p.3. 

col.6o.e 
cadit  in  facicm,quiinhacvitaculpam  agnofcit,  eamque  pce- 

nitcndo dcflet.Rctro cadit,qui in hac  vita repente  decidir, 

&c.  p.6.coI.  io^o.d.e 
Cadat  neccfle  cft  &  mariatur  quicunque  conuertitur  a  fide  & 

vcritatc,p.2.col.34y.b.Inccrl. 
Caduntquifibi  volunteiTcforcitudo&Iaudatio,  fcdnon  ca- 

ditcui  Dominuseft  fortitudo  &  laudatio,ficut  ncc  Domi- 

nus  cadcrepoteft,p.3.coI.i332.d.c 
CadcnsadoratIob,quiaillcveram  orationem  exhibct,  qui 

quodpuluisfithumilirervidet,p.4.col.35.c 
Cadcrc  lcguntur  San&i  in  facicm.  Mali  veio  retrd,&c  p.^.c. 

n^o.d-e 
Caderc  paffim  in  volutabrum  omnium  viciorum  no  trcpidar, 
quiinterbonum&malumquafiinfanus  difcerncrc  igno- 
rar,p.3.col.i7o6.d 
Cadcrc  in  corporis  corrupcione aiiquando  minus  cft  quii  co- 

gicacione  cacita,cx  dchbcrata  clationc  peccarc,  p.2.co!um. 

576.t 
Cadcs  cftduplcx.Vnacftlocusdcfcrtijvbi  manfcrunt  filii  If- 

rad  pcr  aliquod  tepus ,  qui  dicicur  Cadcsbame.  Alia  cft  fi- 
ta  in  forcc  ludar ,0.3.901.2093. b 
CadcrecumDauidvolunc,multipauci  vero  refurgcrc,p-2. 

col.j72.e 
Cadcsbarneeftlocusindcfcrt6,qiiiconiugiturciuitati  Pctra 

inArabia,vbioccubuitMaria)&  Moyfcs  rupc  percuffa  a- 


Glolfa:  Ortlin.  .&Nicolaide  Lyra. 


qnam  fitienti  populo  dedir.Monftratur  etiam  vfque  hodic 

i btdem (cpulchrum  Mariac,p.i. 001.1472. d 
CoeciiuIcLnifethrcltitcruntDauid  quo  mmus  ingrcderctur 

in  figuram  coeci  populi  non  admifiuri  quandoque  Chrifl  Q 

filium  Dauidp.2.col.^38.d 
Caindcbctfcribiper,n,&non  pcr,m,fccundum  Hebrxos,p. 

i.col.na.f 
Cain  quarc  prarelcgit  agriculturam,p- 1  .col.  1 2  y.b 
Caiiu]uareagricufturamdimifit,&ipfcfuaque  pofteritas  in 

artib.mccciianicis|inucniendisftudueriint,lbid.f 
Cain  vnde  habuit  vxorcm,&c.p.  i.col.  1 20.f 
Cainoblatioquafis  &dcquib.fucrit,p.i.coL  ii2.f.Etcolu. 

125. f 
Cal  pcrccpit  muncra  Abcl  fratris  fui  a  Deo  acccpta,&  no  fua, 

perigncmimmiffumaDeo,confumentemob!atione  Abcl 

p.i.col.ii2.f 
Ca:r.  vtdicuntHebrxidixit  Abel  fratri  fuo  verba  iniuriofa 

nttxreoi  occafioncsoccidendicum,licetnonlinr  exprefla 

in  tex.vcrba  illa.p.i.-col.i  ij.a.b 
CainpuniciofeptuplafccundumHebrxosrcfertur  ad  morte 

Cain,&  fccunduproprietatcmHebraicifcrmonisdicitur , 

fcptenispunicn:r,p.i.colum.i20.f.Etcol.i2<5.d.c.f.&  col. 

127.C 
Cain  quib.adiutorib.a-dificauit  ciuitatcm ,  fi  plures  homincs 

nonfucrunt"quamfctipturadicit,p.i.coI.Ibid. 
Caiu  tuic  intcifcctus  pcrLamcchin  vltioncmfratris  fui ,  & 

hoc  fuit  in  alia  gencratione,&c.p.  i.col.i  20.f 
Cain  an  vfque ad  diluuiura  vixerit,&  in  co  fubmcrfus  fuerir, 

p,i.co!.i2  6.d.&col.i2  8.f 
Caiphas  deitupe  Aaron  defcenditjp.i.col.ji  i.a 
Caipnas  non  prophetauicdeChrilto  rationefuimeriti,iedra 

tionc  fui  oiricikNec  fuit  verus  ptopheta,  quia  conditiones 

quas  verus  !Jropheta  debechaberenonhabuitjp.j.colum. 

1200.C 
Caiphas  Iudxormn  Pontifex  quxrens  Chrifti  mortem  figni- 

ricatur  pcrSaul,&c-p.2.col.472.f 
Caius  impera*Or  mifitftatuamfuamperorbcm',  vt  adorire- 

tur  in  ea,quam  foli  Iudari  adorare  rcnucrunr,  p.3.  columna 

I9J2.f 

calamitas  eternx  comparatur  qua?  jftu  vndarura  extcrius  pel- 

litur,&  quarcp.^.col.^o.e 
calamus  cft  arbor  aromatica gracilis  &  nodofa  ad  modum  ca 

nx  velarundinis;&ponebacurinfacravnc"tione  qua  unge 

banturuafadiuinocultuiconf.crara,p  4.C0I.635.C 
calamus  piout  cft  menfuva  quot  cui  icorum  fit ,  p.4.coIumna 

1473.C 
ci!canamultorumclericorumpIusquamaltariafulgenr,p.  1. 
•.-«   col.i6j$>iC 

cain  pcccata feptem  enumcrantur,p.i.coI.i20.f 
calcator  vue  &  femi;iator,pra?dicationem  ucrbi  Dci  fignificat 

P.4.C0!.  1901.0 
calcedonius  lapis  quam  proprietatem  habcat,&  moialis  illius 

fignificatio..p.6.col.i679.a 
calciamencicorrigiam  vtfoluam,&c.quomodohocdixit  Ioa 

nes  Jiaptiftade  Chrifto,cumapoftolusipfe  portarc  calcia- 

menta  inhibuerit.Et  cccpit  Icfus  fa.&  do.  p-5-co.  1041.  c 
ca!ciatnemisanChriftusvfusfit:Arguiturpro&con:ra,p  5. 

C0L449.&  5oo.pcrtotus. 
calculuj)  quid  iignincar^p.^.col.S^.c    '■ 
calcbCaleph&Calubieiuidemnominafunt,  p.2.  columna 

1  n6.e.f 

ca'cb  fuit  filius  Efrom.Et  dicunt  aliqui  quod  patcr  Caleb  fuit 
binomius  &  dittus  eft  Efrom &  Iephone,  &op.2.col.99.c. 
Ercol.io^j.c 

calcb  habcbat  tantum  octo  annos  vt  dicit  glof.Hebraica  quan 

do  accepit  Az.uban,&genuit  cx  ea  Icrioth,qui  natus  ctt  no 

noannoxtatisCaleb,&c.Sedimprobaturglofla,p.2.colu. 
102  i.c 


caleb  coniugium  cum  Maria  (orore  Moyfi  vt  glo.Hebraii 

cicimprobacin\ibid. 
caligo  quxdam  eft  bona,quxdam  eft  meroris  &  turbinis:  I 

col.595.a-b 
callidus  propric dicitur  qui  preuidet  pcricula  fibi ab alii< 

paraca,p.?.col.i664.f 
cahx  in  facra  fcriptura  intelligitur  pc;na  a  Deo  inflida]  vcl  jj 

genda,p.3.col.994.f 
calix  Dei  dicitur  amor  Chrifti  vcl  fpirituffan&i,  &  quarc; . 

col.jjS.d  % 

calornaturalisduplicitcracccndirur,p.3.col.27i.g 
caluariclocus  dicitur,nonobcaluicium  Ada?,qucm  ibic 

tiutur  iepultum,fed  ob  decoilationcm  damnatorum  , 

co!.455.b.Eti3ii.b 
caluitii  mchoationem  vcl  principium  dicit  fencftra,  qui 

do  homoincipitdecaluari,diciturhabcrefeneftias  v« 

ncitram  incapillis,p.i.col.t025.c 
caluitium  dicitur  perfe&io  vcl  finis  fluxus  capillorum,& 

intelligaturperhoc,p.i.co.io2  6.f 
calumniatorcsquidicuntur,&cp.3.col.65.f 
calumniadcfcribitur,p.i.col.  1068. f 
calumnia  habct  in  fe  tentationem,fed  tentatio  potcft  efl* 

calumnia,&c.p.3.col.7395.b 
cambyfcs  Dariifiliusdittuscft  alio  nominc  Nabuchoc 

forfccundus,quiaficut  primustcmplum  deftruxicii 

rxedificacionem  cius  impediuit,p.2.co.i5  5 1 .  c 
camelopardalus  animal  cftalbis  maculis  refpcrfum,cap 

melolimilis,colloequino,ped!b.bubali,pei  caetera  pa 

in  Acthiopia  nafcicur,  col.i539.b.&  1540.^ 
camelus  eftanimalgibbofum&onorifcrum,&eius  m 

tas,p.4.col.485.b 
camelus  mundumar.imalpartim,quiaruminat  ,  parter 

tem  immundum,quia vngulam  non findic, par.j  .coh 

2?.a 
camelos  meliusfciuntnutrire&cuftodirelfmaclitx,  q 

raelitx,p.2.t*o!.ii24.f 
caminus  Exodi  9.quid  iignificer,pa.coi. 563.I-). c 
candordupIcxXlcprx&fucisjp.^.col.-S.d 
cahhedrin  dicebancur,qui  fucrunr  de  collegir  ,fcu  confi 

Iudxorum,adquosomnesdifficultaces,  l\  u  dubialej 

deiperucniebant  Etreiidebant  fub  rcsib.&ducibi 

dx,&c.  Ec  durauerunt  ufque  adcertimtempus  am 

ftru&ionem  tcmpli  fccundi,  &oparte  1.  colunina  364 

coJ.368.cf 
canishabeturinfcripturisproconrcmpru,p.2.co.20i.* 
canis  expers  quidem  rationis  eft,fenfionem  tamen  obtir 

rem  prope  dixcrim  rationi,p.2.co.i  5  2  5  .a 
canisfupraomniacgteraanimalia,  amorem  dicrurpn 

Domino  feruarc,nec  tcrrore  nec  iniuriisoblitcrari  111 

tur  affe(5tus,p,2  .col.2  oi.b 
canis  cum  vomkjCibum  qui  pcclus  dcpi  imebat  abiicit,f 

ad  vomitum  reucrtitur,unde  leuiatus  fuerar,rurfus  01 

tur,&  myfticatioe  ufdem.parte6.col.i363.b 

Ite  p.3.col.i7i7.a 
canis  tanta?  vilitatis  reputabatur,quod  non  folutn  cratai 

immundum  ad  immolandum  &  comedendum ,  fcd  ( 

ae  redimendum,p.6.col.62  3.b.e 
canis  primogcnitum  ndn  potcrat  oflcrri,ncc  eriam  rcdi 

tur3quidaurcmdeil!o  primogenito  fcan;sfiebar,nc 

primitur,&c.p.y.c.  1599  c 
cancsdicunrur,&gcntes&ludci,&qijarc,p.3.cp.852.d 
cancs  dicunt  Iude  1  gcntiles  omnes  Et  uocant  gcnrlcs  >q 

func  dc  Iege  eoi  nm,p.  i.coI.7o8.d 
6  canes  bearos,qui  pcrfcquuntur  infidclcs,fures  abigunt 

lia  fan&a  cultodunt,p.2.col  8o6.e 
canesacanendodidifunt.  Canumeniin confuctudocl 

Iocalatratu  dcfcnderc,in  quibus  fc  norunt  alimoniai M 

pcnre,p.2.co.ibid. 


cai » 


Ind 


ex. 


iibusinfitueftnaturareferregratiam  &fol!icitas  excubias 
rodominorum  Cilutepr^tendercp.a.col-ij^j.b 

ijbusnondedicfanctum  Chriftus,  cum  infidiatoribus  & 
)nculcatoribus  fecreta  myfteria  loqucbatur ,  &c.  p.j.col. 


rficut  iniuftoprofapiemia,ficimpioproftulticia  accipiu 

tr,&c.p.4.col.i749.b 

r:ics,glona  fcnis.Icem  canicies  hominum  prudetia,eft,  p. 

ttroLji-a 

n:ies fcnfuumcum caniciecapitis dignitas  & reuerentiafe 

ltn,p.3.c.i694.e 

nnesdiuinorumlibroruuiquihodiefenfuEuangelico  ex 

p  nuntur.per  do&ores  veteris  Tcftameci  fignificatur ,  &c. 

Lcol.ii  i5-a 

nnica?  fententia?  non  funt  immutandc;  ,  parte  i.  columna 

i:.a.b 

Inicas  fcripturas  folas  in  Ecclefia  legendas,  parte  2.colu. 

l^.a 

i lici  li  pingues  pra?fentias odore  percipiunt , fe  prefenrcs 

jxianrdi  vero  tcnues,vicariosmittunt.  Etaffimilantur, 

S.p.?.col.347.c 

ynthomincslugubrcselegiasquib.deploratur  calamitas 

erumquos  diligunt,p.4.col.5^.b 

i  ntindigne:Laude pueri Do.qui fe magnos  putant,  p.3. 

c.i30j.b 

uantant  hilaritcr.qui  non  amat^p.j.col.p^.a 

uumAnnaedignumadmirationc,p.2.col.32i.c 
ltumquod,p.r.co!.<5i9.c 

it  a  niulta  legimus  in  fcripturis,fcd  hoc,  Moyfi.f.  primum 

»niumeft,quod  Acgyptns&Pharaonefubmerfopoftvi 
fciam  cantatur,p.i  .col.6 1  p.a 

£jagraduum(fcilicctpfalmiquindecim)quare  fic  dican- 

ba  quo,&  ad  quid  fadti  funr,&c.parte  tertia ,  columna 

J7.a.b 

Itla-ticia  fubticet  Ecclefia  in  feptuagcfima,&  quarc,  pa. 

U.1225.C 
canticorumlibri  matcriaque  fit,fcilicet  quis  fponfus, 
fponfa,quia  vario  modo  ab  Hebr^is  &  Latinis  affigna 
).3.col.i8i7.c 

canticorum  liberquaruorperfonasinducit:  fponfum, 
dales  eius:fponfam,&  adolefccntulas  cum  ea.Ibid. 
canticorumlibcrjfecundumtranslationem  noftram  in 
bus  difcrcpat  a  fitera  Hcbraica,&  fimiliter  fignatio  ca 
K>rum,&clbid. 

:anticorumlibcrapudHebra?os,quibus&  quando  le- 
permifuimcft,p.3.col.i8i5.&i8i6.Vidccciam  inE- 
lelisdifficultatem. 

:sDauid  inftituit,poftquam  obtinuitregnum  &  arca  in 
rnaculo fuit  vtexcrcent  officia  coram  Domino/par.2. 
o42.f  y 

:s  principalcs  tres  fuerunt.ficut  rres  fuerunt  filii  Leui,f. 
lan de Caath,  Afaphdc  Gerfon,Ethan  ( qui alibi  dici- 
duhum)de  Mcrai  i,p.2.rol.  1  o42.e 
Ifcserant  fic  ordinati,quod  Heman  cum  focictate  fua  e- 

I  mcdio.Afaph autcm cum fua focictatc  ad  dexteram, 

squatuor  prxpofuit  Dauidcanenribus  pfalmos  ante 
gn.qnipfalmosperfonabanttnbusmodis,  &  quifue- 
fip.?.co!.424d.e 

crunr  tres  principales  in  Vercri  Teftamento,&  dc 

II  lltorumtrium inftituri  funt  viginti  qtiaruor  cantores , 
feruicbantoidinatctvigintt  quatuor  Hebdotnadarus 

lC.U0t;tKJ.S,&C.p.2.C0l.IIl6.d 

P  vigintiquattior inftituri funt per  fortes,quis effct  pri 
u&quiscactfccundus,&c.&nonfunt  ordmati  ieoin- 
irordincmparrum  vclctatum,&c.partcfecunda,  colu. 

lc  ' 

^rs  dc  fimplicibus  Leuitis,aliqui  erant  cantores  ad  dicc- 


dumdiumaslaudcsjaliialijsin  officijs  eonftituti  <mia  ali- 
qin  crant  iaoirores,aliqui  cuftodes  vaforum,  &c.ibid. 

cantorumordinatioinfuisofficiis  diftinaa  fuir  per  viginti- 
quatuorvicesfibifuccedcntes,ficut&ordinatio  principa- 
hum  faccrdotum,qui  Hebdomadatiidicebantur.  Ibid. 

cantatoribus  &  canrat  ricibus  inftrumcntis  muficalibus,  &  uo 
cibus  hmnanis licicum  cft  vti  modcrate,& horumratio,  p. 
2.col.638.f  . 

cantus  rcleuatlaborcs,&  tollit  tedium,parte'tertia,  columna 
1365.C 

capharnaum  diciturciuiras  Chrifti,&  quare,  parte5-  colum- 

na  i6;.a.Eteftciuirasprincipalisfiue  Metropolis  in  Gali 

Ixa,columna  246.f.&columna76i.b.Icemparte4.colum. 
117  b 

capillaturammulicresnutriebant.ficutfitadhuc  in  aliquibus 

gcncibus,p.i-rol.iy49.b 
capillo.s(vtvcterummos  fuit)fiquisnutriuirob  fpeciem  cor- 

poris,cosaf'fliclionistemporea(cindebar.Eteconucrfo,c| 

tempore  tranquillo  abfciderat,in  oftcnfione  aftliaionis  nu 

triebar,p.3.coI.3i.a.b 

capilloscorporalcs  quidam  ofTerunt  diabolo,  &c.  p.i.  colum. 
1539  b 

capiliorumcrefcentiainNazarenis,  erat  fignum  durationis 
voti,p.i.col.i684.f 

capillos  capitis  difcipulorum  dicit  Dominus  efTe  numeratos, 

no  qui  tondcntur vei  proiiciuntur vel  etate  pereunt,  f ed  q. 

in  N.izarenis  eranr,quibus  inerat  virtus  fpirituflEnSti,  p.i. 

col.676.f 
capillos  capiris  appelJauit  Dominus  virrutes  animi ,  &  mulri- 

tudinem  fcnfuum,dc  menrc  tanquam  de  capite  Apoftolo- 

rumprodcuntcs,n.r.co!.i  156.  f 
capitifuoornatum  'dccrahit  qui  Chrifto  honorem  debitum 

non  pcrfoluit,p.i.coj.992.e 

capillorum  nigredo  atteftatur  fortitudini  &  iuucmuti ,  par.3. 
col.i86o.c 

capitiumquiddicitur,p.3.coI.287.  a 
capitulumquideft,&quarc  ficdieitur,p.6.col.875.c 
capitulorum  fignatio  in  Bibliis  noftris,eft  frequenter  defe&i- 

ua,quia  frcquenter  non  fequitur  fignationem  Hebraicam, 

necetiamHieronymi,&c.p.4.coI.i925.c 
capiuntur  homincs  pcr  diabolum  &  miniftros  fuos,in  triplici 

ftatu.Primofcilicctprincipes&pra?lati,fecudomediocres, 

tcrtio  omnes,per  tripkx  inftrumentum,&c.partC4.coIum. 

2050  f 

capiendimodusChriftum,magisconueniens  ad  fubuerten- 
dum  populum(qtiem  Pharifcitimebant)fuit,vcfieretper 
difcipulum,&c.p.5.col.983.b 

cappadoces  &  Philiftau  exierunt  de  eadem  gcnte,p.4.colum. 
870. f 

capparis  renibus  va!ct,cft  herba  qua  cxcitatur  Iuxuria,  par.3. 

col.i8i2.d 
capras  pili  velcaprarum  pclles,fi  femper  fignificarent  fcetorr 

poenitentiummouipfumanimalintcrmunda  computare- 

turnecinlaudefponfi  diceretur.  Capilli  tuificutgrexca- 

prarum&c.p.i.coI.75i  a 
caprarum  plcraeque  pariunt  bis,f.hyemc  &  aeftate  quorura 

fcetus  chimarrus  &  chimarra,&c.p,i.coI.936.e 
caprcam&ccruum,quidam  rcliquisanimalibus  mundiora 

effeexiftimaucrunr,p.  i.col.i532.d 
captiunsnon  omnis,proprerpeccatum  fuum  captiuis,p.4.co. 

1063.I) 
capriui  duccbantur  in  bcllo  colligati,&  cilicio  fiue  facco  indu 

tisjfubtractis  cjs  veftib.pic;ciolis,p.4.col.879.c 
captiui dicuntur ciuilitcr mortui & fipulti ,  p.^col.  135-4.3 & 

1 260. d 

captiuidudiradebanttiranriquitus,  quantumad  capiIlos& 
barbam,p.4.col.879.b 

captiuorum  capica radcbantur  &  ducebantur  nudatis  capiti- 

e     2 


GlofTarOrciin.  &NicolaideLyra. 


busadmaioremeorumconfufionem,  &  vi&oriae  dcclara- 
tionem.iimdiilrahel  atuur,&iub  corona  vendi  diccban- 
rur,p.i.col,i666.t 

Captiuitandasdecemtnb.  propeccatis  vlrra  montcs  Perfa- 
rum,tta  vcamphusnoniinrnuerfurx  ad  proprium  locurn 
deplorac  Propheta.p.^.col.iS^j.c.Itcmadhucnon  eft  rc- 
du;ta,p.4.col.8o$).c 

Captiuitas  ludxorum  vt  tradunt  Hebra°i ,  non  vcnit  quadiu 
rcgcs&  populuscolcbat  v!tulos,icd  poftquam  Ofeerexp 
nuiir  vc  li  vjllencjrcntadccmplum  Dci,&ibi  facrilicarcr, 
carens  vcrbpopulusomnitxcufationccaptiuitatus  eft,  p. 
4.C0L  1871.3 

Captiuitas  ludaeorum  perquor,&quosfa,5tafuit>  &per  qux 
ligntficatur,&  quarc,p.4.col.i  907^ 

Cap^ciuitas  ludax)rum  Babylonica,&captiuitas  hodiernafq. 
ipli  itomanam  vocant)commituncurps  diffcrencurin  Le- 
uitico&  ia  Deuceronomio,&cfubnomine  maledidionu, 
p.i.col.ii4?.b.c 

Captiuira:eimmincnrc&  hoftili  per  agros  vrbefque  cladc  fer 

I  ience,naciira!c  cft,cundtos  qui  euadere  queunt,  alc*  vel ab 
dita  rc']uirc,p.y.col.996.e 

Caociuitas  ludxorum  Babylonica  toIerabilior,&  mitiorfuit 
Hebrxis incompaiabihrcr mag;s quam  captiuitas  hodier- 
na,&  hoc  patcc  cx  tnbus,p.4.col.i766  f 

Captiuiras  lndcorumpra?fen:>,eft  fecundum  Rabbi  Salomo 
proprcrpeccattim  vicu!i  conflatilis  expiandum  ,  propter 
quetn  nunc  fuftinenc atflietiones,par.4.colu.445.c Sed  fin 

Captiuicas  ifta  modcrna  ufque  ad  finem  mundi  durabjt ,  &c, 
p.j.col.jij.b.Item  fmc  figurata  per  capriuicatem  Baby- 
ionicani,p.6.col.i  1 34-f 

Cap  ioicas  quomododicicurauerfaa  Iacob,cumdecemtrib. 
qux  eranr  maxima  pars delccndcncium  de  Iacob ( fuerunc 
tranfmigrara?  vkra  fhmvna  Gozan:&  non  fuerunt  reuer- 
faainlibciacionc  Babylomca,&cparte  3.  columnaio^i, 
&  1092. 

Captiuitas  popul:  Iudaici  quidnobisfpiritualiter  fignificec,p. 
4.col.io63<b 

Capciuicacis  cempus  Iudarorum  prima?  &  iccunda?  quandoin 
cep:r,&  quanrum  durauic , parce quarca , colum.  1 1 1 3.0  & 

I I  i^.cf. 

Capriuitatis  malum  quantum  boni  popL  lo  Dei  attulit,  liqui- 

dcoitcnditur,&nobtsinexempiUin  >'rcponitur,p.  a.col, 

i2  88.f.Etcol.i2  94.d.e 
deCaptiuitateBabylaiiicaredierunttantumdiia?  tribus  ,  & 

pauLidedecenunbubus,xc.&  tamen  mulci  deiftis,  &de 

llh.srcmanfcruncin  Babylonia,di.rentiamorevxorum,pro 

hum,6v  bonorumtcmporahum,&c.par.4.columna  1883. c 

Et columna 2053.b.Icem,parce2.coIumna  1053.C Et  col. 

1316.^ 
Capuc  quod  apercum  habetur,in  luctu  operitur,parte  1.  colu, 

992. e 
Capuc  optimum ponit  fa?pe  Dcus,vbi fuerat caput  peffimum 

ipfoabfcifo,p.4.col.2o69.a 
Caput  loannis  Baptiliaj  in  tna  loca  dicitur  fuiffe  allatum ,  k<H 

nuncin  Ambiaius  crcditurelfe,p. 5,^01.253. c 
Capi te coopcrto dcccnccr  orare  poffunt  ahqui m  fecreto ,  vcl 

vc  fingulares  perfona?.Sic  Pfahnos  canentes,  lic  pradicans, 

docens  in  fcholis,&cp.6.col.  284^ 
Capira  mouere  fuluit  homines  pr^admiratione ,  quandoui- 

dencaliquid  cffe  magnumrcpcntedcicdum,&annihilatu, 

P.3.C0I.737.C 
Capire  datn.iatur,quirurpiter&beftialiteragit,utformaho- 

mmis  priuccur,quifapicntierationcmnon  tenuit,p.3.col. 

1403. c 

CarbonesIunipcrornmdiuferuantur,f.ad  annum,  quando 

fuis  cincrib.iuiu  opcrti,p.3.col.  142  i.c 
Carbunculusardentiumgcmmarumprincipatumtenet ,  fic 


dicltisqtiiaignitus,vtcaibo,&c.p.3Cc)1.2T34.e 
Carccrduplcxcfi,f.viciorum&  rribulatjonum.Primuse 
probohnn,quimcntisoperib.iniuftisgrauantur,don«!e 
nc  foIiKiincxreriorestcnebrasproiiciantur  eternc  dat 
tionis.Sccunduscftiuftorum,p.6.col.i3  32.e 
Cardinesorbisterra»quifunr,n.3.co!.i6;8.f 
Carcctum  non  ca;  piturmanu,quia  acutis  angulis  furgenj 

num  fccatjp.^.col.  1 1 6.d 
Cariatharbe,id  elt,ciuitas  quatuor,quia  quaruor  magni  F 
archarfunt  Ibi  fcpulficum  vxorib.p.i.col.274.  c 
Item,p.2.col.i54i.e.Itcm,p.j.col.45  5.c 
Carmclus,p.4.colutnna  i32.c.f.&col.299.c.Item'.,  p.2.c 

478.e 
Carmen  in  novtc,lxticia  eft  in  cribularione,  partc  3.  coluii 

65-f 
Carmcn  Mofaicum,an  fic  mcrc  propheticum,  vcl  cxhort 

rium,&  comininatorium,p.  1  .col.i  65 1  .c.&  c.  1667.C& 

1669.C 
Carnale  efrlcitur  hoc,  quod  nimia  difcuffione  setitur,p.jj 

i738.e 
Carnaiis  homo  poteft  dici  homo  natus  de  muliere,  id  eft 

luahtate,qui  fcnfualitati  iicut  matri  ftudet  obcdire,  p.: 

165. c 
Carnalis  delectatio dicitur  lcclu!us,&cp.  3.C0I.3 1  i.c 
Carnalts  vita  perfcenumintelligitur,p.3.col.385.c 
Camales  &  ftulti  cum  eis  cofulitur  ad  faluccm,ilu  totum 

tantadnoxictatem,&inuidicftimulomci:ati ,  nequil 

ftif  cliguncdeferuire  uolutvtati  ,  parce  quarta  ,  coiu 

2431. c 
Carnales  &  infirmi,&  fi  ob  meritum  caftoe  fidt  i  &  pietati' 

eleclorumfortem  pertinent,longe  tamtn  ab  hts  lunt 

dicunr..Nonaudeoloqui,&cpar.2.colutnna73i.c&» 

11  52. f 
Carnalesquiqucpr3efentemfcelicitatem&  copiam  reru 

poralium,certant  libi  mulciplicarc,p.  l.col.  1 5 2  j.c 
Carnalesquinquefeniibus  corpor;sdediri,cu.i  i)<  mino 

rintcorrcptijicclafuapropiiacugnoiccntes,  tufte  M 

cufIoseiTeconfitentur.Etperquid(ignificantui.p.2.c( 

na349« 
Carnalcs  de  vitiis  fuiscarnalib.pcenirentes,  &  poftea  re 

uantes,obiurgandi  iunt  per  aiperam  correctionem.Su 

tiam  malcdicendi,funtqtic  etiamcedendi  corpor.: 

quos,&quomodo,p.2.col.i4i2.f 
Carnales  homines  a  priftina  conuerfationediTcedentes, 

vnitate  fidei  &bonorum  operum  fc  nobis  fociantes, 

errores  in  vfum  noftrum  116  couerramus ,  fed tfiundb 

Etdehocfigura,p.i.col  1536.6 
Carnalium  muhomaiorcftin  Ecclefianumerus  quam-p 

ctorum.SedquantumpraeltatiL  numcro  ,  untuin-^H 

bunt  merito,p.2.col.73i.cf.Et  col.115  j,f 
Carnalium  in  Ecclefia  vitam  morefquc  baiilica  grandistl 

atriumiacerdotumfigurat,p.2.cul.ibid. 
Carnalib.aCttsquiadhuc  incumbit,ncccifeeft  vt  menttsl 

rnmfpirituahterinftrucreerubcfcat ,  par.^.coiuni 

Item  p.2.col.548.d.e 
Camahbub  illecebris  feruienti,nafcuntur  pundioncs  ili  I 

quibus  vel  ie  ucl  proximum  lacerat,&  hoc  uitarc  nonl 

p.3#col.i7i5.b 
Carnalitasnoftra  taliseft,  utardentius  defidcret  pi 

p.6.col.9i.b 
Camalitaiis  ituecupidiratis  uicio  datur  iudiciu  equituti  fl 

quonocancur  fupcrfluitas,guia,inepca  l<;cicia,  lnxuril 

dulacorum  applaudcncia,&  fupcibia,&cparce  4.  colil 

1564.^' 
CarnalitasuiciumperPharaonis  nomen  iignificatur,  li 

4.C0I.1243.C 
Caro  a  beitiis  tacla  cuius  efus  Iudf is  uctitus  quid  /ign:.  ^ 

p.i.col.io7.b 

r 


Index. 

jcr  Canansum  fignificatur,qua? licet nobifcum  eft,  no  caro  in  refurre&ione ex gloria anima? ad  corpus  redundante 

cn  obediens,nifi  tantum  quod  tributa  foluir,id eft,  mi  fiet  incoruptibilis  in  nullo  aggrauans  animam  nec  impe- 

erium  agcndi aliquid  vel  merendi,p. 2.C0.11  }.a  dicns a diuina uifione,p  3-Ibidem.c 

»nificatur  per  Amalech,qui  intcrpretatur  gens  bruta ,  caro  noftra  poft  refurre&ionem  non  eget ciboru  refe<5tione. 

fpereamhomoconucnitcumanimahbusbrutis,  pa.i.  caro  Adacante  peccatQitaimmortaliscreataeft,  vt  pcra- 

S^SS  limoniam  adiuta,eflet  mortis  &doloris  expres,&c.  par.  1. 

oftradiciturmulicr,quaeinfidiatur  calcaneo noftro,&  col.3i.a 

a fingulis  noflrum.Et  quid  pcr  calcaneum  defignatur,  caro dicitur  reflore  quan do cx  \% ticia  cordis interiore,fit  quae 

co!.78}.a  damrefluentiaincarneexteriore,  partetertia,  columna 

ihiInifiperanimamconcupifcit,fedconcupifceredici  6i8.f 

:um anima carnali concupifcentia  fpiritui  relu&atur ,  caro  qua»  aliquando  fuerat  inimica per  obedientiam  fpiritns 

col.5  i4»d  conforsfuturae  haereditatis  exiftet  cum  anima,pa.i.colum. 

3ncupifcitfincanima,quamuiscaro  concupifcere  di-  1361.3 

ir,quia  carnaliter  animaconcupifcit,par.  1.  columna  caroChriftiveraeftfubfpcciepaniscx  virtute  facramenti, 

r.c  fimihterfanguiseftfubfpecieviniexvi  facramenti,c£tera 

aamDeusfecit,noneftcarcer  fedcotruptio  eius,&  te  funtexconcommitantia,p.y.col.i  13  2.f 

o^p.j.col.i^o.d  caroChriftiquomodoreahterfumitur&fanguis,&qualiter 

bumquepermoleftiasta<5ta,flagellofuo  mcriiudicat  funtcibus&potus,&rcficiuutanimam,quceeft  iminorta- 

im,quemlpfa  carnipraefidensnon  videbat,&c.parr.i.  lis,Sednonficeft  decibocorpoi-ali,quitantumreficitcor 

13  32.e  pus,quodeft,corruptibile,p.j.Ibidem. 

im  ita  efficitur  ieiuniis,&  vigiHis  maceratur,  vt  non  pe  carnis  veram  naturam,fiue  veritatem  carnis  in  Chrifto,ofte- 

s  rumpar  ur,tunc  caput  ad  collum  retorquetur,  &  non  dunt  fai  .guis  &  aqua,quar  fluxerut  de  eius  latere  in  cruce , 

:inditur,p.i.col.9iy.a  P.6.C0I.1413.C 

iiomodo  debellatur,&  vincitur,vt  fpiritui  f  ubiaceat,p.  carnis  macerationem  Deo  faciunt  acceptam  feptem  condi- 

3I.64J.C  tioncs,p.6.coI.i6o.f                                      , 

a fuam lacerare  dicuntur  viri  fan<5ti,&  quando,p.3.co.  carnis defideria domare  nihil  adeo  ad  hoc  valet,quam  penfa 

.f  re  qualis  ipfa  fit  mortua,p.3.col.  248.d 

a  noftram  non  debemus  abominari,fed  f  ouere,&  ne-  carnis  motus  beftiae  funr,qua?  continentia  quafi  cauca  prefTae 

iria illi  praebere,curam  tamen  eius  in dcfideriis  non  fa  &  fi  tenrando  rugiunt,non  tamenad  effe&um  quafiad  ra- 

,p.i  .col.  1  J96.C  biem  morfus  excedunt,p.3«co!.86.e.f 

ftra,vt ad  virtutem  decoremq;  perueniat  caftitatis,ne  carnis  nomine,carnis deleciatio  accipitur,partc.  3.  columna 

eft  vt  oret,ieiunet,vig:let,&  omni  continentia  labo-  5 1 2.e. 

1  delectationes  ingenitas  ficet,&c.Exemplum  de  byf-  carnis  uoluptatem,minoris  laboris  eft,incognita  caueie  qua 

:.p.i.coI.774.d  reiicerecognitam,p.2.coI.i36i.a 

ftra  vitulus. fuperbus  eft,hanc  offerimus dum  caftam  carnis  moleftiis  afticiuntur homines  quinque de caufis :  Aut 

idimus,p.  1.C0I.913.C  propter  merita  augenda,aut  propter  humilitatem  confer- 

la  Babylonis  dicitur.Et  quare,partc  tertia ,  columna  uandam,qui  ob  peccata  intclligenda  &  corrigenda  aut ad 

T  gloriam  Dei,aut  ad  initium  aeternae  damnationis,p.y.col. 

oftrae  caftigatio pcr  lignum  fignificatur.Et  quare,  p.  503.6 

,i742.d  carnispeccatumalliciut&fiiperinducutnouem&quatuor . 

rifti  multis  nominibus  nominatur,  f.arca  velamen ,  Et  dcfignatur  per  Ie<5tum  ferreum,  qui  habet  cubitos  lon- 

s,&c.Etquare,&c.p.i.col.i042.e  gitudinisnoucm,&quatuorcubitoslatitudinis,partei.c. 

uift',deitatistabernaculum,p.3.col.6u.b.c  i478.f 

ifluifti  tripliciter  inte!ligitur,vel  illa quae  crucifixa  &  f e  carnis  delc<5tatio  quotiens  in  mente  iniqui  dominatur ,  in  ta- 

■  velfpiritualis&diuina,  &cparte  fexta,  columna  bernaculoeius(ulphurafpergitur,p.3.co.2oi.a 

carnera  fuam  quidam  offerunt  in  holocauftum,  fcd  concupi- 

|iriftilicetabfolutefumptafitterra,nontame  dicitur  fcentiaegloriamaculantur.&c.fcdquafi  ftultae  virgines  suc 

Hquia eft diuinitati  vnita,&  virtute  fpirituffancti for-  qux  corporccaftae fucrunt:oIeum  autcm  charitatis,& aha 

atp.6.coI.879.c  rumvirtutumnonhabuerunt,p.i.col.jy2.f 

Irifti  non  erat  peccati,quia  non  de  traduce  mortalita  carnem  cum  fanguine  non  commcdetis:Hoc  quadrupliciter 

siMariampcr  mafculum  venerat,quamuis  exvirginc  exponituraludaeis,p.i.col.5j2.f 

HUlis  fuir,ex  aqua  fimilitudinem  habebat  carnis  pecca  carne  qux  ad  beftiis  tra«5ta  cur  non  vcfcantur  Iudej,'p.  1.  col. 

>p~cul.i$90.d  7o6.f 

jDrifli  &  Mariae  licet  in  lumbis  Adae  &  Abraha»  fuerint  carnes  vefpertinat  quidquid  mana  promifTum  populo  fignifj 

l^nter  tamen  ad  matrcm  &  filium  traducta  cft,par.i.  cent,p.i.col.536.e 

4».f.Item.p.6.col.867.b  carnesinveteriTeftamentooblatas  in  altari,  comedcbant 

^Be  cft  fine  peccato  in  hac  vita,nifi  illa  fola  quac  non  ha  quafdam  faccrdotes,quafdam  propinqui,&c.parte  4.  col. 

uitifcvitium,p.i.col.2  9y.f  2i8.d.c 

qutraduciturdc  Adameftfubie<5tumpeccati,parte.6.  carneshoftie  propeccato  commifllonis  &  omiflionis  erant 

5  f  facerdotis  offerentis,p.i.col. 3 5 9.C. 

qui cx  Adam  traducitur  peccatum  in  fc  habct  fi  anima  carnes  agni  Pafchalis  tunc  crudae  accipiunrur,cum  humani- 

adi:crctur,&ipfahaberet,par.6.col.98.f.Itcm  parte  i.  tas  Chriftiarrenditur,inconfidcrata,&finereuerenuaco- 

gnitionisreliCtailhusdiuinitatc,p.i.col.f88.d 

ncnincvcrmisfignatur.  Etquarc,p.3.col.248.d  carncs  invefpere,&panesinmane  quaie  daii  funtfiliislf- 

»pa.mDeiinferccipercnonpotcft,p.4.col.676.c  raeI,p.i.col.63J.c 

nora  poft  refurrcctionem  eadem  crit  &  diuerla  &  quo  carnes  cur  in  ercmo defidcrauerunr,  cum  tamen  Irraclita?  dc 

iod  .&c.p.  j.col.2 1 1  .a  Aegypto  cum  multis  pecoi  ibus  ex' ';.  nir;p.i.  «.  0I.63  9.C 

e    3 


Gloflae  Ordin.  &Nicolai  de  Lyra. 


Carnes  quare  &  cjui  dcfiderabant  Iudxi  in  defcrto,&c.parte 

i.col.28i.g  .  . 

Carncm  voracitas  plerumquc  cruditatcm  facit  mde  morbos 

p.i.col.is^d.d 
Carnium  craffitudo  &  dclitiofx  epular  prouocant  corpus  ad 

libidinem.p.2.col.i36.f 
Carnium  cfus  quando  coceffus  eft.Vide  dc  hoc  in  Edus  car- 

nium. 
Carpogratiani  hxretici  funt  qui  ncgant  rcfuredionem  car- 

nis,p.i.col.ioi6.f 
Canhago,ciujtas  magna  Africx  capitahs ,  parte  4.  columna 

I2  8o.f 

Carnlago  habet  fpeciem  offis,non  firmitacem,parte  ^.colum 

na^Sj.b 
Carthalum  quid,p.4.col.634.e.f. 
Cafia  in  aquofis  nafcitur,&  crcfcit  in  immenfum  &  reddit.o- 

dorem,p.3.col.745r.b 
Calfiodorus  Senator,in  pidura  poft  fe  reliquit  tabernacuh , 

&templipofitione,acaltarisholocaufti,quodeua  Iudeo 

rum  dodoribus  didiciffc  putamus,p.2.col.73o.c 
Caftigat  fc  pulchre,qui  cxemplo  alterius  fc  emendat,parte  6, 

col. 276.1 
Caftigatio  quantum  profuerit,p.2.col.66o.d 
Caftimonia  ad  perfeclum  mundicix  candorem  ducitur,cum 

abftinentia  caro  fatigatur.p.t.col.798.f 
Caftimojiia  carnis  fxpe  caftimoniam  mentis  adimittit,  dum 

fegnius  bonis  operibus  infiftunt  quando  minus  profpiciuc 

p.i.col.798.d 
Caaitasvirtustresgradushabct,p.j.col.236.f 
Caftitas  carnis  nitjil  cft ,  fi  non  affit  mentis  ftiauitas  in  amo- 

re  proximi,p.3.col.87.b 
CaftitasmagBanoneftfincbonoopcrc,necbonu  opus  ali- 

quid  finc  caftitace,p.3.col.i743.c. 
Caftitas  eleuat  mentcm  a  carnalibus.Et  ficut  difponit  intellc 

ctum  ad  contemplationem  veritatis,fic  ccontrario  luxuria 

mentcm  deprimit,&c.p.j.col.4ii,c 
Caftitas  purx  confcientix  &  conuerfationis  per  byffum  figni 

ficatur,p.3.col.ii43.c 
Caftitas  coniugatorum  etiam  donum  Dci  eft,&  non  tantum 

caftitascontinentium,p.6.col.2  4.6.d.e 
Caftitasperpetuanoftrisfacerdotibus  indicitur.Et  quarc  , 

p.j^columna  6jg.c 
Caftitaseorumquifecaftrauerunt  propter  rcgnum  caeloru 

melior  eft  &  magismeritoriaquamfxcunditasprolis,p, 

4.C0I.461.C 
Caftitas  fermeto  accepto  quotidie  caftior  efficit,  fic  acceptx 

nequicix  fermento,quotidie  efticitur,nequior  &  deterior , 

P.1.C0I.1391.C 
Caftitate  candida  mundicix  corporalis  induutur  omncs  qui 


dumquatuorparrrsorbis,p.i.coI.n74.c 
CatalogusfortiumDauidcxprimitut,&piiniocxprimui|ui 

nomina  alsquorum  valde  norabihum,fedido  aliorum  1 

giscommunium,p.2.col.658.f 
Cathariihxreticirefutantur:  Etquare,p.3.  col.6oi.c 
Cathaphrigx  ore  vcnenato  mel  promittunt,fed  turpc  ef  I 

cerc  qux  in  occulto faciunt,p.4.col.  1749  D 
cathecumenifig;uranturperNicodemum,p.5.col.io67.2 
cathedra  docendi.in  Docendi  caihcdra. 
catechizandi &  baptifcadi  infantes  excmplum  datur  qui  e, 

faccrenecfaperealiquidpoffunt,p.5.col.268.e 
catechizandis,quatuor  Euangchorum  principia  rcciratujfi 

dc  figuris  &ordinecorum  in  apertione  aurium  folertctn 

diuntur,&c.p.x.col.777.b 
catholicus  bonus  rcgno  ccelcfti  dignus,debet  habere  vncb 

nem  fpirituffanc^i  in  cordc,in  ore,in  opcre,&c.p.2.coll 

J22.C.f 

catholicusbonusmagistimetdcbonisfpiritualibusamig 
disquamdecorporalibus,feudetemporalibus,par.2l 

155°-C 
catholicus  Dcus  timens  omnia  ager  Dowtoru  confilio,2  b 

pturarumdocumento,p.^.col.2i36.e 
cathohcus  quilibet,cum  artem  quam  pro  communi  util  it 

didicit,f uperbix  vel cuiuslibet  vicii  cotagione  pollui  | 

fe  gladio  confodit,&c.p.2.col.i059C 
catholicus hxreticufque (quorum perpetua contcntio)  u 

difparintentioinuiccmfemperrixantur.Alterenim;! 

tatcm,alter  defendit  vcritatcm,p.  1  .col.  1 617.3 
catholici  mali  licet  ab  ecclefia  non  rccedant.tamen  mag  |i 

ueniuntur  pcr diuerfa  vicia  feruirc diabolo quam  peil 

na  operamilitate  Deo,p,i.col.i5  j6.d. 
catenx  Samfonis  clauos  indicant  cruci'fixi,parte  2.  colii 

26i.b 
cauc  nc  uacuus  ab  operc  dies  eat  prxmium  minuatur , 

3.col.ioi.b 
caucndi  ficut  funt  illli  qui  habent  fpecicm  bonre  vitx prt 

dogma  nequitix,fic  &  hi  qui  cum  mtcgrc  fidei  &  dot 

fintturpiterviuunt,p.5:.col.i52.e 
caufaprodudiuacreaturarum  fiue  rerumeft,quod  Deu 

ducit  easomnino  libere&voluntateliberrima-  &$ 

neceffitate.Vbiexduditurerrorphilofophorumqui' 

rut  Deum  creaturas  fiue  rcs  de  neceffitateproducerc; 

col.9j8.f 
caufa  dilationis  ne  populus  Ifrael  deleretur,propter  ma: 

dinembencficiorum  Deieftduplex,parteprima  coh 

i6j9.a 
caufa  vna  incarnationis  Chriftifuitadfupplcnduin  p 

dionejn  legis  pcr  ipfum  Chriftum  incarnatum,par.j 

71 2. f. 


Dei  officio alfiftunt  & laudes  ei  orc,moribus,  &  a&u  con-     caufa  rebellionis Ieroboam  c5tra  Salomonem,vnde  oc 


crepant.Etdehocfigura,p.2.col.U57.a 
Cattor&Potluxgeminidicuntur,&gentilesin  mari  Deos 

inuocant.Etquare,p.6.col.  i2ja.d 
Caftrabantur  antiquitus  illi  qui  in  domo  regia  feruiebant  ad 

interiora  domus  proptcr  fecuritatcm  a  mulicnbus ,  vt  di- 

cunr  aliqui^p.^.col.  1496^ 
Caltri  alicuius  rcdditionis  tcrminum  an  liceat  prefigere  Sara 

fcniSjp.2.col.i576.f 
Caftra  iunt  prxfens  vita,in  qua  femper  contra  fpiritale-s  ne- 

quitias  pugnamus,p.i,col.95  i.b. 
Caftrain  cxercitu  Hcbreorum  erattria,fcilicet  caftra  Deita 

tis,atrium  in  quo  crat  tabernaculu:Caftra  populi,qui  erat 

cxtra  incircumituLeuitarum,&caftraLeuitarum  qu£e- 

rant  circa  tabcr  naculum,p.i  .col.  1 024.^ 
Caftrorumoptimusfituseftinfiguraquadrata,p.i.columna 

n86.d.e 
Caftrorum  filiorum  Ifraeldifpofitio  cirea  tabernaculii  fecun 


nem  traxit.Etaffignantur  caufe.  diuerfx  a  diuerfisjjMil 

782.f 
caufaprimaplusjnfluitincaufatumquam  caufa  fccui 
ideo  Deus  qui  eft  caufaprima  &  reaor  totius  creatu 

facit  ad  gubernatione  cuiushbet  communitatis  qua" 

nes  aliijimmo  fine  ipfo  omnes  alii  nihil  pofiunt,par. 

309.C 
caulx  rationalesomniumrerumquxnaturalitcr  fiunt 

do  funt  abfconditse,p.6.col.54i  .c 
caufx  eorum  que  per  gratiam  fiunt,fiue  eorum  qu^ 

ternonnaturalitcr"fiuntinDcofunt.Ibidem. 
caufx  &  naturas  reru  non  poteft  homo  explicare  nec  c  11 

ad  plenum  intueri  nec  auris  inftruentc  dociore  ad fi  ^B 

fcicntiamperuenire,p.3.coIumn.i749.Vidcctiami 

tura. 
caufa noftras finguli fi rcquirimus,in fcripturx  Dci  el| 
inuenimus.  Ibienimnobisomnibusincoquod  ff| 


Ind 


ex. 


•r  patimur  communiter  refpondctur,  parte  j.columna 

ao.d.e 

•-tclislicet  vti,contracautelas  malorum  infidiantium,  bo 
D5  exemploChri(ti&Pauli,p.y.col.352.f 
acelis  vtendi  exempli  contra  maliciam  pcruer(orum,exem 
.umdeditDauid,quandofefimulauit  ut  euaderet  mortis 
iriculum,p.2.co'.457.c 

jei  &  claudi  quos  Dauid  coepit,fecundum  do&oreS  fuerut 
hmines  quos  Iefubxi  pofuerunt,in  f ortirudine  murorum 
|nfidentes,in  contemptum cxercitus  Dauid,[&c.Rab.Sa. 
fcit c\$  ilti  cceci  &  claudi  erant  dua:  imagines  ,  quaru  vna 
rjrxsetabat  Ifaac,qufin  (ine  fuic  coecus,&  alia  Hcob,  qui 
(tudicabar  ex  luctacum  angclo,&c.Et  quare  dicuntur  cce 
cSt  daudi  in  plurali,Iicet  efle  tantum  vna  imago,&c.p.2.c. 

!7-c 

etas  vbi  ignorantia  peccati,poteft  caufari  tripliciter,pa.  y. 

Ell82.f 

*;as,non  dicit  fimplicem  negationem  vifus,cum  fit  priua 
6,fcd  dicit  negacionem  in  mbiectoapto  nato ,  &  pro  tem 
prehquouiiusdebetinefle:Et(iceft  in  fpiritualibusde 
c:citatementis,&c.p.5.col.u82.f 
I  as mentis,an  excufet pcccatum,& quid fit cxcitas  men- 
t  .Qnale  pcccacura  excufet,&  quomodo  excufct ,  partc  5. 
id. 

jetas  vel  ignorantia  qux  cft  caufa  peccati,tripliciter  poteft 
ofari.Vno  modo  cx  ruditate  Itellectus. Alio  modo  ex  ne 
g^entia  ftudcndi.Tertiomodo  caufatur  ex  maliciapro* 
pjuolun:acis,p.5.ibid. 

Kas  mentis  confequens  ad  actum  peccati ,  poreft  fe  habe 
.citer.AntecedenterjConcomitanterj&confequeter 

d. 

as  cxilii  quod  homo  (e  non  nouit  vnde  contigit ,  par.3. 

l65-a 

filius  fuit  Ifmaclis,a  quo  Sarraceni  defcenderunt,  &  io 

ipfumdefignatur  populus  Ifmaelitarum ,  parte  4.  co- 
a  368.6  columna  486.  d.  Itcmparte  tertia,  columna 
2.d 

n  cft  nomen  fluuii  qui  inter  Ierufalem  &  montem  Oli- 
corrit  per  vallem  Iofaphat,p.j.col.  1 307.» 
s quac eft altiflima  arbor  nifi  fuccifa  in utilis  eft  in  fua  ra 
manens  non  facitutilesfru&us,p.3.col.6i9.c 
)par.2.col.7ot.b.&col.7i8.e.Etcol.ii72.f.Itcmpa.i. 
rjoi.b 

ut  Sela  didtto  Hebraica,  fecundum  Hebraeos  do&ores 
us  bene  (entientes^fignificat  perpetuitatem,  fed  fecun- 
1  dottorcs  Hebraicos  in  eadem  lingua  magis  cruditos, 
1  fignificat-.Et  quare  &  propter  quid  ponitur,&c.par.  3. 
oj7.b.c 

rdicitur  Deusincordefuoeaquxpertinent  ad  homi- 
quando  non  oftcndit  crga  eum  bencficia  extcriora,di 
BendoeuminarTlidtionemagna,p.3.col.i37.c 
»arc nullus  pcrmittendus  eft,nifi  fidcm  faciat  dc  fua  or-  - 
■tionc.Et  vnde  huius  habctur  argnmentum ,  p.  2  .colu. 
Ho.f 

Peshabitatorcsinquitallegoricusinterpres,lpontcaflu 
n«ecorpora,infantium  vagitum,&  incunabulaparuuloru 
£&quofdamadpropriamrerramreuerfuros:aliosfutu- 
odaemones.Sed  dclyramentafunt,p.4.colum.  77o.d.e. 
.a.b 

Kia  defiderare  dcbemus,&  illa  hoc modo  adipifci  uale- 

lhp.i.col.474.f 

elacorpora  an  &  quomodo  poftunt  dici  animata,&cpa. 

;  9-b.c.Et  exteniius,col.667.a.b 
:ldia  corpora  an  &  quomodo  habtnt  contrarictatcm ,  p. 
W.i  i89.a.b  r 

|  a  corpora  licetfint  agentia  de  necc(fitate,habent  tame 
Jl  Jtemimmutandielemeta&compofitacx  eis  addiucr 


fasqualitates,  exquibusdifponunturhumanaicorporaad 
^  uarias  infirmitatesjp.^.col^^  .d 

CocleftiadicunturmundariperChiiftifanguinem ,  ficutta- 
bernaculum  diccbatur  antiquitus  mundari .  p.  6.  columna 
899.C 
Cadeftiacorpora,an  &  quomododigniorafint  hominc,pa.i. 

col.i  i49.a.b.c.i  jo.d.e 
Celeftium  corporumdccor,maximcconfiftitin  luce,  parte^. 
col.284.f 

Ce1eftiumcorporummateriaqu£&quaIisfit,partei.colum. 
2.e.f 

Ccleuma  quid  dicitur,p.4.col.766.f 

CcllauinariautdicitRab.Sal.dicitur,edqu6d  in  liba.minib. 
facrificiorum  cfTundcbatur  vinum,&  tunc  Leuitae  &  carito 
rcsincipiebantcantarelaudesdiuinas,quaj  ordinantur  ad 
dilectionemDei,&etiamproximi,parte  tertia,  columna 
1831.C  :' 

Ctlte  iculpantur  in cilice.In  Bibliis  antiquis  habetur,  uel cer- 
tefculpanturincilice,quodmagisconfonat  cum  Hebreo, 
P.3.C0I.213.C 

Ca?lum&rerracurdicuntur  in  principiocreata,  &non  fa« 
daproutc^ceraecreaturxfadfxdicunturjpartei.columna 

2.f 

CeJum,non  vifibilefirmamentum,fedempyreu,idcft,  igneu 
velinrelledualc,crcauir  Deusin  principio,quod  nonabar 
dore,fed  a  fplendore dicitur,&  ftatim  repletum  eft  angelis 
&cp.i.col.2.f.&  23.3     . 

CaHum de  quo  dicitur.Fiat firmamentum:vtrum  excedit ae* 
ris  fpacia,an  ipfe  aer  uocetur  firmamcntum,parte  i.colum 
na  lo.f 

CeIumquodfirmamentumdicitur,defcribitur,parte  l-colu. 
^87.a.88.d 

Celumdequodicicur.Vocauit  Deus  (irmamentum  ca?lum, 

quid  ibi  cejum  illud  figniticer.Ibid.d 
CeUimcmpyreum(dcquodubitauerunt  do&ores ,  vtrum  fic 

aliquis  locus  corporalis  an  nonjeft  c?lum  cryftallynum ,  <% 

etiamdicituraqucum.Etquarc,par.  i.col.  n.a.Etcolum. 

i^.d 

CxlumempyreumdiciturceJumcek>rum.Etquarc,parte  3. 
col.iySi.c 

Celum  empyreum  quod  eft  locus  beatorum,dicitur  tertiu  cj- 

lum.Secundumcryftal!inum,dicitur  etiam  Paradiius  ,  & 

utrumqueintrauitPatilusin  raptu,parte  fexta.columna 

447.C 
Caelum  quen  folet  cuius  figurc  fit,Sedfpirituflandus  quauis 

authorcs  noftri  fcierint,per  eos  docerenoluit,nifi  quod  fi>- 

fitfaluti.p.  i.col.i2.d 
Celumquceritfiftetan  moueatur.Si  moueturlnquiunt,quo- 

modo  eft  firmamentum.Si  ftat,quomodo  fydera  in  eo  fixa 

circumcunt,&c.p.2.col.ii8.d 
C^lum  aereumfuitpurgatumperdiluuiumjafcendcns  15.CU 

bitos  fupra  cacumina  montim  ,  parte  fexta  ,  columna 

75i.b.c 
Cejum hoc vifibilc prius  fiimamejitum diclum  eft poftca  cg- 

lum,p.i.col.i4i5.a 
Cflumquomodo  &quareapertumfui(fedicitur  Chrifto{Ba 

ptizato,p.5.col.4S8.b 
Caslum  quare  magis  apertum  fuifle  legitur  in  Baptifmo 

Chrifti  quam  in  eiufdem  paflionej&cpartc  quinta,colum. 

487.C 
Cflum  quomododiucrfimodedicitnrapeririin  Baptifmo& 

in  paflione  Chrifti.Ibid. 
Celum  quafi  teCtum  mundi  extendit  Deus,non  labore,&cp. 

3.col.ij23.a.b 

Cejum  cft  camera  in  mundo,tcrrapauimentum,  par.  3.  colu. 

13541 
C^lum  undiquc  circa  tcrram,  unde  ctiam  peccatibus lux,aer 

c     4 


Gloflk  Ordin.  &Nicolai  de  Lyra. 


fpiritiisplunia,indefru«fu»s,fincc?lodificitterra  ,  parte  3. 

COl.I2  2  2.e 

carlum  &  tlcmcnta  dicuntur  angelorum  opera ,  non  quia  funt 
eorum  fadtores,fed  quia  adminiftratorcs,eo  modo  loque- 
di  quo  uinea  dicitur opus  uincatoris,  &  domus  gubernan- 
daopusdifpcnlatoris,p.3.coli!mna2052.t 

celumornauitDcusftellis&Inminaribus,  acremauib.aqua 
pifcibus,&  terram  aninulibi!S,p.3.ibid. 

CeUimaercum  dicitur  metaphonce  ad  fimilitudinem  obftu- 
pefccrc,  quandonotabilitcrimmutacur,  (icuthomo  ftupi- 
c«.is  ia  facic  mutacur.Ifto  modo  dicitur  cclum  obftupefccre 
in  rempcftate,quaudofiiuicronitrua,procellae  &  fulgura, 
qux  funt  figna  Dei,p.4.col. jpj.c 

celurri  fignificatur  per  tabcrnaculum,quod  anim?  deuotae  no 
poflunt  ingtcdidurantevitaprarfcnti,  &cpa:te  i.colum. 

427. c 
cffIumdiciturthcfaurus,quiaibiabfconditafunt  &  repofita 

bonadiligentibus.Itemquiatotaferrilitasbonorum  in  i-. 

ftis  infcrioribus  prouenir  cx  influentia  ceji  &  ftellarum ,  p. 

i.col.fiyo.e 
caelo  &.tcrra in;natura  corporum  durabilius  nihil  eft,  parte  5. 

col.i332.b 
cseli  extrcma  fccundum  apparenriam  vifus  in  circumitu  orizo 

tisnoftri,videnturfupcrterramfigi:&mediumquod  eftfu 

per  capita  noftri  in  altum  erigi :  &  fic  habet  apparentiam 

tabcrnaculi  extenti,p.4.col.3  j  2.f 
c*lidicunrurfolidifIimi,quianon  diuiduntur  &  reuniuntur, 

vnde  foliditas  propric  &  alise  qualitates  elementares ,  non 

funt  in  celis^quae  funt  altcrius  natur$,partc  tertia,  columna 

34*-c 
celiperibunturinfinemundi,non  quantum  ad  fubftantiam, 

*  fcd  quantum  ad  aliquam  difpofitionem.Et  huius  declara- 

tio,p.3-col.i2t7.c 
celi(vndedicuntur  auescel.i)noneftdubiumquin  in  diluuio 

perierunt,&periturifuntigne.Defuperioribus  autcm  cft- 

hscflorumvtrumipfiperituri  funtignc  quaeftio  eft  &  di- 

fputatiofcrupulofiorinterdoc-tos,  parte  fexta  ,  columna 

207. a 
caeli  funt  inanimati  &  infcnfibiles,parrequarra  colum.659.b 

Et  fic  agunt  in  haec  inferiora  cx  neccfftate  nature,  &caetera 

Ibid. 
caelum  primum,fecundum,&  tertium  multipliciter  exponitur 

p.6.col.477.a.b 
caeli  alcitudoa  terra  qnomodo  accipitur,&  comparatur  ad|di- 

ftantiam  Orientis  adOccidemem,partetertia,  columna 

I222.f 

c^li  fupcriores  funt  mutabiles  quantum  ad  fitum :  inferiores 
autem  vt  aer  quantum  ad  alterationem ,  parte  3.  columna 
1217.C 

celi  exaudiri  dicuntur  quantum  adjtemporalia  &  quantum 
ad  fpiritualia,&  quomodo,p<4.col.i7 17.C 

celos  quidamdicuntrres,fcilicetaereum,£thereum,&  fyde- 
reum,Nonnulli  feptem,primum  acreum  fecundum  aethe- 
reum,tertinmolympium,quartumigneum,quintumfirma 
mcntnm,fextum  aqueum,feptimum  angelorum,  p.  i.colu. 
567.2 

cjnaChrifticumdifcipulis^utrum  fueritfacta  Iunadccima- 
quartacxiftcntc.Etarguitur  contra  &  pro  :  cum  rcfpon- 
fionc&  folutionisargumentorum,partequinta,  columna 
1274-f 

cenaculum  vbi  Chriftus  fccit  caenam  cum  difcipulis  .  Et 
ubi  ipfi  latucrunt ,  proptcr  mctum  Iudcorum ,  &  vbi  rece- 

pcrantfpiritumfan#um,idemlocus  cft,partej.  colunana 
628.f 

*enereth  nomcn  eft  laci  magni,per  quem  tranfit  Iordanis  flu 

uius,&  vocaturinEuangeliomareCenereth  ,  a  quadam 

vMlaficnomiuata,fuperlittusciusfita,  &cparte  prima  , 


■ 


col.  1478. f 
cenobit?  qui  dicuntunp  6col.i02;.b 
ccnfum  vtrumliccatdari  Cefariannon.  Iftatquaeftioom 

habuit  a  temporc  natiuitatis  Chrifti,p.  5  .C0I.369.C 
cnfusnoncftincriminefcdaffcctus,fcd  qui  bonis  maleul 

t ur  hoc  agit,vt  per  cdacitatis  ingluuicm,eo  quo  viuere  c . 

buitpanc,moriacur,p.i.col.236.b 
ccncariusnumcrus  in  dcxteraincomputatur,pollicc&  ind  : 

in  coronam  flcxis.Vnde:Iam  dextra  computat  annos, p  ,  - 

col.  u75-a  4 

centenariusquiaalcuatranficaddcxreram,  in  caelcftis  v:: 
figniticationcm  poni  confueuir,p.i.col.284.c.&  coI.i2;[l 
c.ltemparte.2.columna  1168. d.&  columna  1 169. b. &<[; 
lumna  i437.c&columna.i6o8.d.Item  partc  5.colum» 

centuplum  recipiet  omnis  qui  rcliqucnt  pa.&c.Scd  hoc  qu. 

modo,p.5  .col.3  24.C&  941  .b 
centurio  quis  &  quare  fic  dicatur,p.5.col.  I59.b 
cepe&porricumlachrymiscomeduntur,  partc  1.  colu 

1232. f 
cepta  bona  qui  diftriCte  non  exequitur,diffolutione  negli 

tie  manum  dcftruentis  imitatur  ,  parte  terria  ,  colu 

i68i.b.c 
ccreusquandoquevnus,quandoqueduoantecuangcIium 

feruntur,quid&quos  ligniricent,  parte  tcrtia  ,  columi 


»47 


v1 


ccremoniaequid&  adquidfunt,  partc  fexta,  columna  7}! 

&  190. 
cercmoniae lcgis  funt in  quadruplici  difTercntia:que;dam  p J 

tincnt  ad  lacramencajqua^dam  ad  facrihcia,qu^dam  ad  \, 

feruationem  ,  quedam  adfacra,  pane  quarta>  colnmr 

6S8.d.c 
ceremoniaIiaveterislegis,quaeprincipaliora,  &  quidfigwl 

bant,&  quare  ceiTauerunt,p.6.col.686.f 
ceremonialia  an  tantum  erant  figuralia,vel  an  habebant  dl 

plicem  rationem,fcilicet,literalcm  &figuiaIcmJ&cp.3.(L 

I957«a.b 
ceremonialiaquodnondcbcntceffarctemporc  Meflie  ./1 

gumentum  validum  putant  Iud^i  fe  habcrc  contra  Ch| 

ftianos.Sed  foluitur,p.4.col.22o6.f 
ceremonialia  omnia  reducuntur  ad  pre/eptum  dc  obfcruai 

nefabbati,p.i.col.674.f 
ceremoniales  obferuanti^  vcterislcgis,fignificanturperucl 

&  quarc,p.2.col.674.e 
ceremonialium duplcx  eft  opus  &  exercitium,fcilicet,opus 

perans,&  opus  opcratum:&  quid  fingulum  horu  reipici; 

&cp.3.col.io57.a.b 
cercmoniu  legis  ptfcipuefiliis  Ifrael,&cExpofitores  Hebn 

rum  dicunt,quod  hoc  preceptum  vocatur  fic  quia  non  h 

betrationem  literalem  fic  claram,feu  potins  fccrctam,& 

p.col.  1307.3 
ccrnimuscertiusinlucediurna,in  nocturna  vcrovifione  p 

imagines  videmus,p.  3.C0I.  3 1  o.  d.e 
certifudoeftduplcx,fcilicct,cuidenticj&adhsfioncs,panc 

C0I.677.C 
ceruus  fcniograuatus,  excrefcentib.  pilis  &  cornib.  ferpetc 

naribus  haurit,&c&  hauftu  defontc  fumpco,cornua&  1 

losdeponirjp^.col^^.d 
cerui  tempore  amoris difcendentes  apatria,alter  dunib 
altcrius  capiceimpofitofefuftcntant,&cparte  ?.colum 
1832. e 
ceruicfuslicituseftfecundumlcgcrn,  non  tamcnlcgitura 
quis  fandus  ceruinas  carncs  comcdifte  in  veteri  Icge ,  p 
col.i6i2.e 
<cfar  Anguftus  fub  quo  Chriftus  cft  natusdiu/fit  rcgiam  pc 

ftatem  Acgypti  in  fcptem  principatus,nepofient  rcbdla 

quod  fuit  qua?dam  difpofitio  adhoc  quod  Euangeliu  prc  j 

carct 


Inde; 


arctur!ibcreprrorbcm,p.4.Gol.i49  b 

farea  Philippi  ciuitas  eft  lic  dic*a,quia  pcr Philippum  re- 

0aata&ampliaca,ptiusdi&aLach!spofteaDan.  Etqua 

coonc  Pelenas,feu  Palmeas,eit  &  aha  ciuiras,  in  Palefti- 

aiicdida,p.5.col.277.c&coI.5o67.b 

iriesSanfonis  diftmcta  erat  per  fcptcm  floccellos,p.2.co. 

>9- 

ura  vt  Hebrei  fufpicantur  mutato  nomine  eft  Agar,qua» 

ira  morcua  de  concubina  tranfiuit  in  vxore,p.i.  co.zSo. 

,291. c 

:s  pifcis  magnus  intra  Oceanum  detinetur,ne   veniat  ad 

lariamed;teiranea,in  quibushominescommuniusnaui 

:int,ne  fic  hommibus  nociuus,p.  3.C0I.  108-f 

}i  eft  maximum  animal  mannum,&  longitudo  eius,occu 

j.tfpaciumquanrumquatuoriugeratcrra?.&c.par.3.col. 

no.f.colum.  1 2  36.C  Vide  eciam  rabulofa  ludaeorum  deli- 

pentadeLcuuhan,col.ibidcm  Itcmcopiosedf  hoc  p. 

C0I.25.C 

Mnnontediciturhabercrnultasplicasadmodum  fulfis 
c  pofitas,ad  quarum  reuelationem  nullus  auderct  acccdc 
y,p.3-coi-76.r- 

1  quomodo  capitur  &  occiditur,parte  3.coIumna  3  90.  f. 
«.1.1235. c 

t,  inuurus  eft  in  ripa  maris  iuxta  Portugaliam ,  de cuius 
Jigua  particulatim  decifa,  fuerut  onerati  viginti  quatuor 
nii,cx,quo  fatis  apparet  magnitudocapitis,cercbri,&  o. 
■orum,p.3,col-397.c 

s  elt  ita  rcrrihile,quod  quxlibet  creatura  vltra  modum 
rreretintrare.  Ibidcra. 
uxmandibiiixiupcrior&infcrioradmodum  portaru  ' 

;-iir  &  clauduntur.lbiuem. 
uamj:  funt  magna?  ad  modum  icuti ,  &  ita  coniunctx , 

vix  aer poteit inter eas  ngredi,p.3.Ibidem . 
ul:  videnturalonge  permodumcuiufda  claritatis  dif 
aellmilisaurorae.lbidcm. 

quondamfuitdictaterraSennar,  partc  1.  columna 
•c 

i  abundant  fluminibus,&  ftrenui  funt  in  nauibus^p^. 
§6.f 

i  vnde  originem  &  nomen  trahanr,parre  t.  columna 
f 

i  feroces  intcrpretantur,&  eius  morahtas,parte4.  col 
.b 

folem  adorant,dumq;  rcgi  morral;(Ezechiae  fcilicec) 
m  fuum  prebuiflc  obfequium  cognouiflenr,illum  ado 
um  plus  homine crediderunc ,  parte  fecunda,colum. 
d 

icupidi,capta  Hierufalemrecipiebant  dc  fepulchris 
"oia,  .i.col.i943.b 
i&Perfaeequisgaudent,p.4.col.674.e 
ldoeorii  lmgua  quadam  propriecate  diftat  ab  Hebrara 
oarbitraLuilinguamHcbrarorudfe  Chaldaica,  &c. 
cpl.i497.b.Item  p.  2.col.245.f 
orum  literac  numero  &  fono  concordant  cum  Hcbrai 
jfcrcpant  tamencharactenbus,id  eft,riguris,  partc  6. 
1695. a.b 

oriunPhilofophi,Mathematicifcilicet&eti3mreges 

lncipes  dlius  gcntis  &  omnia  faciunt  iecu -lum  artem 

cet  pcr  confiderattonem  aftrorum,parte  4.  columna 

5a 

ica  ti  aMatio  apud  Iudcos,Thargum  vocatur,  &  eft  ma 
aurhoritatis  apud  eos,iic  quod  nullus  aufus  fuk  ei  co- 
iccrc,p..).col.265.c.&col.438.c.Vidcetiamin  Thar- 


K 


/ocatur  Ephrata  cjuia  fuit  vir  Ephrata?,  p.2 .  columna 

tarrtranftu^rut  Septuaginta  pro  eo  quod  eft  Ham,  &  qua 
re..qao  Aegyptus  vfquchodielmgua  Acgyptiorumdici 


x. 


turHam.p.t.co!.2oo.t 
Chamosidolum  confecrarum,p.2.col.2  ^y.z 
chanaan  quare  maledicitur  &  non  Cham,&c'p.  1.  columna 

171.  b 
chanaan  pucr  anceqtiam  nafcercrurmalcdiceretur,quomo- 

do&quarep.  i.col.  1 37i.a 
chanaan;&terra.f.promiifionis,aNoepoftdiIuuium  ipfiSe 

fuitordinata,c\  polfmodtsm  Abrahx  (quiaeracdcftirpc 

Sem)&  poftcrirati  cius  promifla  eft,fcd  Chananej  occupa 

uerat  iniuftciftam  terram  datam  Sem  &  fihis  fuis,  parce  r. 

colum.i86.e.Etcol.i95.f.Etcol.209.cd.  Item,par,6  col. 

1130.0 
chanaan  in  Hebraeo  eft  nomen  proprium  &  appellatiuum . 

Quando  eft  nornen  proprium  fignificat  Iudeam,&quare, 

quando  autcm  eftappcliatiuum  Tignificatterram  Babylo- 

nis,&quarc,&cp.4.col.i203.c 
chaiianxi.Vnomodoaccipiunturgeneraliter  pro  omnibus 

illis  qni  defcenderunt  de  Chanann .  Alio  modo  dicuntur 

fpecialiter,&cp.  i.col.  1 3 1 5-c.Et  col.  1468^ 
chananad  habitatorcs  Iuda?c,antefilios  Ifrael,quomododi- 

ctifuiKcomedifle  carneshumanas,&  bibiflefanguinem, 

&CP.3.C0I.1937.C 
chananaji  filios  fuos  idolis  immolabant.Ibidem. 
character  Baptifmalis  cft  indelcbilis  gratia,partc  6.columna 

i3i4.f 
charitaseft  virrus  quamnihil vincit,  partefexta.columna 

747.  b 
charicas  in  nobis  dcbct  cflequadrupliciratione.Et  commen 

daturiniribusprimo, f.quiafacirparticiparc  deitatem,fe 

cundo  contra  hon  orem  fiuuri  iudicii  dat  fecuritatem,ter* 

tio,excludittimoribicruiluatem3p.6.  columna  1403. c& 

1404.^,1405  ,c 
chanras  mterius  femper  habcri  poteft,quamuis  in  publicurn 

non  fcmpcr  poteft  oft  -ndi.aluer  de  vinutibus  aliis,ex  fra- 

giiitatecaiuis,p.6.col.i359.b 
charitaspolfidecferua;otammagnicudinem&  amplitudine 

diuinotumeloquiorum,p  6.C0I.684.C 
charitas  eft  hortus  deli;  iafum,ex  quo  omnia  genera  virtutum 

nuiriuntur,  quoafcenditfomquiirrigat   omniagcuera 

virtutum,  &primuman  toilcnsfeinquatuorcapitavir- 

tutum,partc-4.columna  996.f.hem  partefecuuda  colum. 

724.!' 
Charuas  cft  fons  proprius  bonorum  ,cui  alienus  non  com- 

nuinica',p.6.col.3  I2.d 
clKir^asfoIaeftjqti^cnamredditajfemperretinetdebitore. 

redditu:  cum  impenditur,debetur  etiam  fi  reddita  fuerit, 

quia  nullum  rempus  quo  impedenda  no  fit.Nec  cum  red- 

ditur  amittitur ,  led  potius  reddendo  multiplicatur ,  &cp. 

6.col.i66.e 
chariras  omnrs  minus  quam  intcr  duoshaberinonpoteft, 

Et  huius  ratio,p.4-col.2  39i  b.c 
chai itas  ordinata  ci,& quomodo,p.3 .col. iSj.e 
charirasliccrprir.cipaiitcr  Deofubiiciatur,tamenmanifefta 

turperdilectionemproximi,par.6.col.9io.f. 
charitasvcraconfiftuin  tr;btis,ialicetinieccptionehofpitu 

in  compalfione  oppreflorum  in  fubuentione  paupcrum  & 

inflrmoruin,p.6.col.95  3.b.c 
charicas  fi  non  habct  quod  der,dct  caliccm  aqua:  &  tantum 

imputatureiquantumZacha:omulta,  parte^.  columna 

1432.C 
chanras  paticns  eft,benigna  cft.Si  alterum  decft,  chantas  no 

eff.f.ii  coleiat  quos  no  amar^vcl  il  non  colerat  quos  amat , 

p,3.coi.87.b 
charuasnomeiuliiliciiltaris  erubefair,p,j,CQl.5.84.d.e 
charitasad  altannrai.ilitcrlurgitjCtimad  ima  proximorum 

mifeticorditerfcattrahiccV  quon.odobcnignc  dckendit 

adinfimavalcnrerrecurrii  ad  funima,p.i.col.737.b 
Charitas  in  cordibus  elcaoi  u  iiuxtinguibilis  niaiict,  qtiia  in 

futi.ro 


GlolTxOrdin.  &Nicolai  de  L 


futuro  in  mcntibtis  fanctorum  charitatisferuoraccrcfcit, 

p.  i.col.oji.f 
Charirasancuacualwurficutfcientia.Etqiiomodo  fcicntia 

&charitas  poffunt  dici  ct!acuari,p-6.col.3 16. c 
perchaiitatcmChrilhisnobifciimintcira5pcrcharitatemcu 

illofummus  m  roelo^p.  2  col.  i47<5.e 
Charitas  ftatcrna  iicut  cft  quid  6ptimum,icae  cotrarioodiu 

fraternumcif  quid  pcflimum  p.  1.C0I.380.C 
Cbarjrasficutftimulatadbqnumduplcx,  lcilicct naturale& 

gratuitum,ita  recalcirra  contra  malum,quod  Ht  rciiftendo 

tcntationibus  &  dajmoni^p.j.col.i  360.  c 
Charitas  qna?  transformat  amantcm  m  amatum,  per  fimilitu 

dinem  dciignatur,p.i.co!.3  2  .f 
Charitasdiciturglutimum  Chrifti,&  quarcp.t.col.io.a 
Charitas  dicitur  omnevcrbum,p.y.col.82.e 
CharirasdciignarurpcrIofue,p.  i.col.1648. 
Chariratis  opcra  ciTc  diccbant  q<iidam,crcbro  conuiuari,lu- 

xuriari,confentirc  vitijs  alicnis,&c.p.6.col.i37i.c 
Chr.riratis  prjeceprum  quatuor  locis  traditur in  fcriptura ,  p. 

l-.coh^j.c 
Charitatisprxcepta,  qua?  funt  prima  &  maxima  mandata, 

cur  intcr  prxccpta  decalogi  non  ponuntur,par.i  .columna 

68o.e.f 
Charitatis  praxcpra  cum  duQ  fint ,  pro  vtroquc fa?pe  vnum , 

ponirur,quarc  &  qunmodo,p.6.colum.i66.e 
Charirati.s  p;  c?ccptum,qualiter  lit  intclligcndum ,  qualiter  fit 

primunijqualitcrimplendumjp.j.col.^y^-c 
Chtrkatis opus pcr catenulas aurcas  fignatur, par.  i.colum. 

791. a.b 
Charitatis  gratia  qncm  no  infundit ,  proximum  fuum  etiam 

iiipfeDcohuncgcnuit,extraneumrefpicit,p.3.col.373.b 
Charitatis  latitudo,!ongitudo,fubhmc&  profundumdonge 

&  mu!:iformitcrdilucidatur,p.6.col.544.e.&  54j.a.b 
Chanratem  fignificat  panis,&  quarcp.5.  col.851.b-c 
Chantatem ,  vt  habcrc  ftudcamus ,  quadruplici  ratione  per- 

fuadctur,p.6.col.i4o3.c 
Chananarusqui  contraDcum  nitebatur,&pra?liebaturvi- 

ctor  rcmaniit,p.i.col.  131  y.b 
Cherub  fingulari  numero,plurali  autem  Cherubim,fed  Grc? 

ca  confuetudo  neutri  generis  Cherubin  pofuir  litera  m  in 

n  mutata.  Hie.autem &  mafculino  gcnere  duos  cherubim 

aurcos,&c.p.i.coI.734.f 
Cherub  gcneris  mafculini,  numeri  iingtlaris,Cherubim  plu 

ra!e,&cp.2.col.723.c 
Cherub ,  de  quo  Ezechicl  fcribit ,  qua?  &  qualis  eius  facies  & 

quare  alibifacics  bouis  dicitur,p.4-col.  1 15  2.f 
Chcrubim  duos  fccit  Moy  fes  fuper  arcam.  Salomo  vero  ad- 

didit  alios  duos  multo  maiores ,  quos  in  templo  pofuit, & 

quarc,p.2.col.  i^.od.  Etcol.  144.8 
CherubimarcaerabernacuIiquaremutuoferefpicientiSjver 

fis  vultibus defcribunrur,p.x.columna 73 5-a.  Ec columna 

736-a 
Chei  ubim  alis  expanfis  dciignantur,  &  quare,  p.  i.columna 

735-cl  , 

Chcrubimfiabanrcrcc."tispedibus,intelligcdumeft5n6quod 

vnum  pcdcm  habcbant  magis  cleuatum  altcro,quati  ctilpo 

nercntur  ad  ambulandum ,  fed  ftabant  fnper  pedcs  luos, 

&c.p.2.col.  1145.3 

Clvrulvn  duo  inrra  fancla  fanctorumerantimagincsiuue- 
mim  liipra  propiciatorium  pofita?:  Et  hoc  fecundum  Rab. 
SaI.&aliosdoc-torcs,p.i.col.68i.a.AIiterfccundum  Iofe- 
phum.co!.735.e.Itemp.4.col.ii52.f 

Cherubin,  Scraphin,  troni  &  dominationcs,  Archangeli,fe- 
des,virtutes,angcli,miniftri,ha?c  militia  dicicur  omnis  vir- 
tus  coelorum,atquc  mnlta  funt  officia,qua?  fortatfe  aut  nos 
inlibrispoiitafacriSjnonpoiTum^^-mit.nircauthumanis 
celata  fcniibus iiKiuirerc  non  vvalem  ,  parte 2.  columna 

I270.f 


. 


lcolai  ctc  L_yra. 

Chcrubincur  pofitain  adytotempli,p.i.co].i492.d 
Chirographa  fingulorum  manibus  icripra,  propriis  fie 

indiciisagnofciintur,p.i.co!.ii79.c 
Chora  &  chore  quam  fignificationem  &  diftinftionehaLEt 

P.2.C0I.1055..-1 
Chorcquandp  tcrra  deuorauitcummultisaliis,  filii  eiufe 

maferunr  ftantes  in  acrediuina  uirtutc  quoufquc  1 1 

fuititerumrecltiIafubpcdibuscorum,p.i.coI.i378.  K 

coI.i38i.b.Itcmp.3.col.749.b.c 
Chorc qucm  pro inicjuitatc  tcrra  viuum  abforbuit  cur  ii  |c 

ncalogiaiuftorum  lcriptus  fit,p.i-coi.y  37.C 
Chorcfihjan  omncsfucrintianitores,velqiiidarr,  cantcfs 

Etanatemporcperditionispatns  eorum,quod  fu 

ferto,habucrunt  fpiritum  propheticum,partc  ?.  colutij 

749-b.c 
Chorus  quid  fignificct ,  &  quomodo  accipirur  cum  dici  r: 

Laudarceuiiiinchoro,p.3.col.i586.c.f  Itcmp.i.coll 

626.f 
Chorus  cft  ctiam  genus  menfurx,&c.p.2.c.  699.C.  Item;| 

COi.I720.f 

ChryfolyclK:s!apispreciofus&  ciusmoralitas,p.6.colu  ■ 

i68o.c.f.Itcmp.4.columna  115  2.f 
Chryfjpaillis,lapisprcciofus&eiusmoralitas,p.6.colu  u 

i68o.e.f 
Chriftianus  quilibet  debet  efle  tcr  inunflus.Et  figuratur  | 

pcrtripliccm  Dauid  vn&ionem,p.2.col.538.f 
Chriftianusbonus a Chrilto  inundtus vnctionc gratioe,! 

ficaturper  Dauidinun«itumaSamue!c,parte  2.  colui 

434E 

Chriftianus  in  hac  vita,fcmpcr  debet  pendere  in  hac  crut 

fit  tixus  clauis  &  prc^ccpris  iuiticix,  vt  Chiiif  us  in  cruo 

uisconfixus  fiiir,p.6.col.5i8.d.e 
chriftianus  populusquem  antichriftusad  idololatriamfi 

fpnrciciamconuertereconabitur,  iignificatur  pcr  Ele 

rum,p.4.coI.242  5.a 
Chriftianusanimi  virtutcdcftirutus^quivcndirpoiTciliu 

lam  fuam,  ideft,  animam diaboio pcr mortak  m  culp; 

fignificatur pcr  fratrem  acccnuatum , &c. partc  i.coiui 

IT27.C 

chriftianus  mollis  &  eftaominatus,qui  nefcit  rcfiftere  pe 

tisnoneftaptusadreceprionem  Euchariftie,  &  iignil 

tur  per  filiam  faccrdotis,&c.p.  1  .col.i  o  1  o.f 
chriftianuspeccans  mortaIicer,perSedechiaminftitutur 

regem  fignificatur.Etquarcp.4.r.ol.i  205. c 
chriftianus  populus  non  cft  Idumxus ,  licer  hoc  tcneatur 

da?i  in  omnibus  Iibris  iuis  tam  Thalmudicis  quam  aliis 

redarguntur,p.4.col.3i3.a.b.c 
chriftianuspopulusmalusdefignaturpci  poptilum  Iud; 

&  diciturvallis  vifionis.Et  qaarcparrequarta  ,  coK 

215.C 
chriftianusfipatiturprofidc  &confcflionenominis  Cb 

nonerubefcar,vt  poflicdici.Bonuscftdoinmiisiftc, 

hflbet  tam  fidcles  fcruos,p.6.col.  1 3  3  9-a 
Chriftianus  quilibct  in  ardto  pofitus,pcr  prcccs  deuotus 

currcrcdcbctaddominum  Iefnm  Chrifcum,cxcmplo 

uid,qui  venitad  Achimclech,&cp.2.col.4;6.f 
Chriitianusquilibetcfrdifpcnfatordomini  lui.  Ethoc  t 

citer,velindifpenfationefpirituaIium,vclin  rcgiminc 

poralium,vcI  in  bono  vfu  gratiarum  iibi  a  Di.o  collata 

pnr.5.co!.405.c 
chriftianus  vir  fentitdiucrfarum  prxlia  cupiditatum,  itu  > 

rum  conilidus,p.5.col.6i6.f 
chriftianusbonusquilibetin  Chriitt  virtutc  fiducialircr  I 

tradiabolumpugnaturuslignificaturpcr  Abiam,&c  r 

2.C0I.1183.C  ,       1 

chriftianusperfequutionistempore,&  temporepacis,  h;| 

quibus  poflitprobari  in  confeflione  Chnfti,p.J-colui  & 

2J'a  ChriftiaB 


Ind 


ex. 


ianus  qtiilibet  bonus  qui  conatur  fupplantare  vicia,  cft 
js  Chrifti  per  adopcionis  gratiam  &  iignificatur  pcr  Ia 
i,p.i.colv5  20.C 

riinus  adhaerens  Chrifto  fideformata  charitate,fru<ftifi 
peropera  meriroria>fed  fipra?fcinditur,&c  infru&uo- 
rcddicur.p.4.col. i  i8o.f 
anus  per  ouem  (ignificatur,&cp.  i  .coI.699.b 
anoe  vitae  perfectio  non  confiftit cfTcntialitcr  in  pauper 
:voIunrana,fed  voluncariapaupertasoperatur  mftru- 
nralicer  ad perfe&ionem  vitae,p.j.col. 1 2oo.e 
au.£rel<gi.oaUiioertacem,inferuitutemnimis  onero- 
iconLierti::ii,quifuperpopulumCatho!icu  ftacutani- 
gjauia  ponuni",p.6.col.i 7 26.1727. 1728. 
Lno  quals  dcbebat  clTe  fabbati  obferuatio,p.i.  colum. 
<■]• 

bpocuilibctregnum  animaefuaebeneregenti  adaptur 
c  Pf.iitnus.Domine  m  virtute  tua  lajcabitur  rex 

C0L565.C 

irouiniaconuopi+iiumilitatemdiligere,in  le- 
;iip;u:a?cautum  eflV,fidem  rencrc,modum  infcie 
|cruare,&  chantatisregu!am,p.3.col.2i3  i.c 

n  licerc,finecrimims  obie&ione  aut  proba 
ocua  .lacuetucTiaianus&EiiusAdrianus,  &c. 

'..colib^-.c 

unnfndectra?qualibus&inferioribus  affabilem  effe  &  • 
Bemfcnioribusiiunwlciinjp.^.col.i496.e 
num  non  folum  in  atfibus,fcd  eciam  in  habicu  ordina 
efleuult  Paulus.p.i.col.i  17  8. c 
nu  decct-cfledifciplincdiflrictioris,prO'quo  Chriftus 
tuus  eft,pro  tc  Dci  filius  iugulaeus  eft,&  ltcum  t.e  pcc 
delcctat,p.i.co!.92i.c 

ni  aiiqnnnclinantinorcu  folisfe  verfusillam  part£, 
cntes  in  hoc  modum  paganorum,qui  eos  in  cade  ter- 
raeccflcrunt,p.  i.col.)  5  5  .c 

ei  quidam  acccptum  myftcrium  corpris  &  fanguir.is 
ini,iicinperditioncmfibi  conuercunc,iicnt  IndaMin- 
ptibcnericiis,idololatraefac}ifunt,p.i.co.i6;8.e 
ni  dum  non  crubefcunt imitari  peccata  quibus  cthni« 
lIuntur,quafipervxoresalienigenasdegencianca  lc- 
Verbi  Dei,quotucruntgenerati,p.2.col.i3  28.c 
tni  qui  hodic  vcntrcm  fuum,vt  Dcum  habent  aut  aua 
mfcquuntt!r,autcaetens  mundi  illcccbris  mancipati 
imitanturSatnaricas,qui  tta  dominofciuicbat,vtdiis 
on  rcnunciarent,p.2.col.i355.b 
ni  mali  111  bonis  tct  renis  tantum  modo  c6fidcntcs,frc 
ernitunturimpedirebonosChi'iftianos(quifuiit  fra- 
orum  in  ridc)  a  profcctu  in  via  morum,&cpar.i.col. 
c 

iquidcfcrtavcritatead  errorcs'dcdinat,  malignis 
ibus  tfaduncur,qui  dignicatem  angelicam  pcrdidcrut 
0I.1659.C 

airuda:z.anccs,&  Iudei  ad  millc  annorum  rcgnum 
prophctx  icfciLnces,cogenturvt  (ufcipiantomncsq, 
ttieri!K,ii!habnaruros  in  ccna  Ifracl  acdificandum  Ie 
imcxrriicndum  templum,&c.p.4.co!.i  356.C 
>ii  populigrauamen  exmahciaclcri  pcrucifiooftedi- 
"antum  cnim  pondus  citatioaum,exc6municationu , 
dictorunu&c.fupcrpopuluinponitur  quod  fubonc- 
erdcp:c(fus  P.4C.2  153.C 
nidupliccs&  rictidicuruur  ruga?,p.3.col.i86.f 
iq  11  tamcn  Chrilti  nomincgloriantur,  &  mali  acVi-   . 
;itcr  impiieaiitur,fignificanturpcr  Samionem ,  &c. 
1  •:  >9..i 

iqui  timorc  poenaeceflanr  a  pcccaro,  &  ft.itim 
iduuc ctiIa;.:cp.'iiculo,(igni;i:a.icur  per  Tadaeusjp  3. 

026.f 

vitupcranturpro  malis  a  circumctmuuui 

;H]uam  n.tr  jncibiis,p.3.c.634.e 


Chrifciani  mali  peius  p  iganis  &  Iudoris  viuunt,  &c  partc  3. 

ibidem. 
chnfcifignificacurperfilios  Ifrael,quidebecofferreoIeumid 

cftpietatisfru:tum,p.i.rol.779  c 
chnftiani  qui  capellas  ardificant  de  rapinis,vcl  miniftris  cccle 

i\x  cleemofinas  d  :int,per  hoc  credcntes  falu.ari,line  cmcn- 

dacionc  pcccat  ya!' un :  uisp.^.col. 63  8. f 
chrifriani  in  prim;t  ua  ecclciia  degentes  fub  Imperio  Roma- 

110  iignificcntur  per  fifos  Ifracl  exifccntes  in  Aegypto,p.u 

C0I.475.C 
chrifriani  tempore  perfequutionis  propcer  acerbitatem  pcrfe 

quucorum  non  audebant  Eucharifciam  ofterrc  nifi  jincry- 

pcismarryrum&in  aliislocisoccultis,p.4.co.i733.c 
chriftiani  increduli  funt  in  duplici  gradu,p.4.col. 1447.3 
chriftiani  debent  cffe  conuerfationis  cceleftis,&  per  quia  hoc 

iignificatur,p.  i.col.i273.a 
chriftianiverijfunt  victime  iuftitia?,qua?  ab  apoftolis  immola 

turdum  terrenadefideriamortificaredocentur,  vtlpiri- 

tualia  vitiificentiir,  p,t.col.i683.b 
chrifc  iani  a  Chrifco  fideles  dicuntur,non  a  Petro  Pctrimi,uel 

a  Paulo  Paulini,qui  ramen  defun&o  Chrilto.taquam  fra- 

trcs,fponfam  cius,id  eft,ecclefiam  regendam,&  ad  femen 

excitandumfufceperunt,p.3.col.746.d 
chiifciani  quando  &  vbi  fideles  primodictifunt,p.  6.colum. 

728-d 
ch:  iftiani  inter  infideles  habitantes  fub  tributo  emunt  com- 

,  muniaiiiis  pccunia,p.4.col.io28.f 
chrifciani omni  die comcdunr  carnc s agni,p.4.col.2 2.d 
chriftianoriiin  ptccara  &  nouiffimano|tra,in  cofummatione 

l'<ctili,fimilia  ctunr  peccatis  Iuda,imo  peiora,p.4.c.6o5.c 
chriftianorum  malorum  fiint  duo  modi  puniendi  p.6.colum. 

1614T 
chiiitianorumdiuitie,funtvi(ftus&vefcitus,par.3.  columria 

66$.  c 
chiiftus  vulncracuspropterpeccaranoftra>p.i.col.i577.b 
chrikus  ita  omuium  animis  tlluccbacvc  taecis  vifum  ctiam  re 

ftituerct,p.4.col.84.e 
thnfcus  vnicus  nobis  dux  abieda  omni  idolatria  eft  eligen- 

dus,p.i.col.i558.c.f 
chrifctisinfiimi  iuiiusmundipifcatoribus^coriariodelictisap 

pulium  gcntium  diruit,p.2.col.2oi. 
chrift.isaproplietisdic^us  cft,vcnicns,p.4.col.62.d 
chrift  is  non  rcdemitcx  lcgis  malcdidione,&  filios  familicf- 

re  emptosfecit,cumpi'onobismaledi&iofac}uscft,p.i.c. 

io98.f 
cliriltus  in  vetcriTcfcamento  dicitur ignis  edax^  p.  1.  colum. 

1485^ 
chriftus  nobisperfectiorilr.istempeftiuam  quidem  perpro- 

phc:as,fei  orina  vero  fua  in  carne  prxTcncia  nouiflimis  die- 

busdcmifit3p.i.ci526.d 
chnftus  nunquam  eft  vocac.s  Emmanucl  fcd  Icfus,  p.4.coIu. 

95. b 
chiifcus  in  fc  crcdentes  a  maledicTionc  liberauic,pa.i  .co!um. 

6)9.a 
chnftusquiproptcrpeccatorcs  veneratdepeccatoribus  no- 

luitnafci,p.2.col  304. e 
chriftus  nos  ad fe ailicic  dcfiderium  iniicicndo  non  lucii  fed 

arterni  boni,quoJ  picpmittit  omnibus  qui  cius  dcfiderio  ta 

guntur,p.i.col.i2  28.d 
chrilcusin  Tauro  &  Khinocerorcfignatur,p.i.col.i68  2.c 
chriftus  pcr  fcipliim  abltut  fordes  filiorum  Sion  cum  lauit  pe 

desdiicipuIo!um,p.4-col.6i.a.b 
chnftus  nutritor  nofcer  propria  nos carne  pafcit,mulier  cru- 

bcfcit  ficri  nurrix  qua'  facta  efc  marer,p.2.col.5  8o.e 
chnftus  cur  verbo  &  fint  manus  conractu  fanauerir  lcprofos 

mulicrcm  ucro  in  fluxu  fanguinistaitu  fimbria?  vcftimen- 

ti,p.i.col.io84.b 
chrifcus  fiue  Dcus  incarnatus,cft  nomcn  fuppofiti,dupliccm 

naturam 


Gloffa:  Ordin.  &Nicolaide  Lyra. 


r 


naturam  habentis,diuinam  vidclicct  &  humanam,p.5.  co. 

6.d.cltem,p.6.col.'40.b.c,&col.204.d.e 
Chriftus  Gra:cc,McfIias  Hebraicc,vnctus  Latine,p.5.co.48i. 

b.&io47-a  . 

Chriftus  hlius  Dei  vngit  &  vngitur:  Vngens  verbo  diuinita- 

tis  fecundum  quod  cum  patre  &  fpirittifandto  habet  omnia 

communia.  A  pacre  vngitur  fecundum  humanitacem ,  &  a 

fpiritu  fanc*o,&op.i.col.976.e 
chnftus  dicitur  vn&us  non  vnctionc humana,fed  diuina  •.  qa 

in  humanitatc  pro  nobis  aflumpta,tuit  vnctus  a  Deo  patrc 

imrooa  totatrinitateplenitudincgratia?,p.y.col.7io.f 
Chriftus ert  rcx  &  facerdos  vn^us  in humana  natura,pleni. 

tudinegrati3f,p.5.col.i047.c 
Chriftus  qui  dicitur  fecundum  Hebreos  Meffias,quia  fit  De9 

&  homo  in  vna  pcrlona,probatur  multis  authoritatib.  ve 

terisTcftamcnti,p.6.col.i69 j.i 696.1697.  pertotas. 
Chriftus  in  legc  &  prophctis  promiflus  probatur  quod  fit  ue 

rus  Deus  &  verus  homo,p.4.c.2.J3.c 
Chriftus  tres  in  fe  habuit  naturas,&  fignificantur  per  tres  vi- 

tcs,&  funtdiuinitasjanima,&  corpus,p.i.col.4oo.f.  Etco. 

945  «a 
Chiftus  in  una  perfona  eft  Deus  vcrus  ab  ancrno,&  homo  in 

temporc,p.4.c,2o65.c 
Chriftus  vna  perfona  cft  gemina?  fubftantiae,p.6.col.9.a.b  & 

col.io.d 
Chriftus  habct  duplicem  naturam  in  una  perfona,&  inde  me 

diator  dicitur,p.5.col.277.c.Et  etiam  quia  debuic  vitam 

communiterducere,p5.c.2i4.f. 
Chriftus  proprie  poteft  dici,Deus  amcn :  eo  quod  ipfe  .folus 

hanc  di&ione  amen  frequecabat  promitcendo ,  P.4.C.3  94. 

C&395.f 
chriftus  eit  lux  fufficif  ns  ad  illuminandum  homines  in  cogni- 

tionediuinorumtriplici  ratione,p.5.col.i026.f 
Chriftus  cftveritas,verusDeusverushomo,  &  de  vtroque 

habemus certnm  reftimonium,p.6.i4i  3«a.b 
Chriftusdiciturveritas,vita&  via,&quare,p.5.col.i26o.a.b 

Audeo  &  dico(ait  Origenes) 
Chriftusanima  Deieft,ficut&  verbum  Dei,fapientia  Dei,& 

virtus  Dei,p.  i.col.ii37.a 
Chriftusfccundumquodhorno,praedcftinatuseft  efTe  filius 

Dei,&c.p.6.col.io.d 
Chriftus  inquantum  homo  eft  crea*ura.Omnis  autem  creatu 

rafireli&afucritinnihilumcade:  ficuteftdenihilo,  &ita 

poteit  ifca  conccdi  cum  reduplicatione.Chriftus  inquantu 

homo  nihil  eft  cx  fc,fed  omnino  dcficiens,par.6.  columna 

1724^ 
Chriftus  inquantum  Deus eft  filius  Dei,fed  quidquid  habet 

filius  inquancum  Dcus,  habct  nafcendo ,  &  per  cofequens 

habet  illud  a  pacre,&  fic  ex  fe  nthileft,fed  eft  omnino  dcfi 

ciens.Non  fequitur,&  quare.Ibidcm. 
chriftus  in  carnc latuit,ne  a  Iudeis  inuenirctur  diuiniras,ficut 

Duuidlatuitin  fpelunca.Sic&  aliaquxDauidgcffitinilla  . 

fuga  figuralitcr  Chrifto,&  myftice  adaptantur,  p.  2.  colu. 

47  2.d.e. 
Chriftusininfirmitateagnofcendus,cftpatria?qualis,nonvi 

iione  corporali,fcd  fidc,&  dutnhoc  credimus,in  nobis  ad 

patrem  afcendic,p.3.col.85  i.a 
Chriltus  dicitur  occultus,quia  htimilis,humilis,vt  poffi:  fper 

ni&occidi,vcredimcrctmundum,p.y.col.  1036.! 
ChriftusinqtianuimDeus,eftcfienrialitcripfabcatiruJo,  & 

quantum  ad  humaniratcm  crat  a£tu  beatus  in  anima ,  p.5. 

col.i246.a.&col.i26o  b 
Chriftus  eft  eiufdem  naturae  cum  patre,non  identitatc  fpeci. 

fica,quia  natuia  diuina  no  cft  diuifibilis  ficut  humana,  fed 

idemitatc  nacurali,diftinc5tus  tamen  inperfona,  parte6. 

C0I.1413.C 

ChriftusineoquodcftfiliusDci,cft  vita  qua?  viuificatani- 

masincoquodrlliushominis,iudex,p.5.col.  11  lo.d.e 
Chriftus  homo pcr  diuinitate  dimittit peccata ,  per  humani- 


tatcm  pro  peccator  ibus  potcft  mori,p.  5.  col.  1103.2.1 
Chriftus  in  fe  habuit  duplicem  ftatum,  vitf  fecundum  &(i 

tis,p.6.col.386.f 
Chriftushabuiteandem  naturam  cum  patre.  Hoc  uidita 

Apoftoliintransfigurarionc,inBaptifmo,  pcr  angelm 

obfequium,per  crcaturas  vifibilcs,&  per  modum  doi  1 

&  opcrandi,p.5.col.io36.a 
Chriftus  quomodo  per  opera  potuit  probari  filius  Dei,u 

deApoftolisdixcrir:Maiora  facicris.p.5.col-754.d  j 
Parisperieiilieftdiftredereveramhumanicacem  in  Cljf 

ficut  &  deicatem,p.5.col.  1 2  52.c.Itcm  P.3.C0I.792.  f.  k 

p.4.col.448.f.Itcmp.6.col.i4i3.c 
Chriftus,quod  negatur  vcl  taccatur,vel  non  confiteatu.  ( 

peccatum  morralc,p.5.co.20of 
Chriftus  contra  fpiricalcs  ncquitias  pugnaturus,in  in  inf  ■ 

tate  carnis  uircure  diuinitatis  pi  a»cindtus  appai  uit,&c| 

gnificaturpcrGad,id  eft3accin&us,p.i.c.i684.d 
Chriftuslicetinquantnm  Deusfitanernus,  nontamcfl 

rex  uel  dominus  ab  aeterno,fcd  quandocreaturam  h 

fubiettam,&cfic  in  fanctis  angclis  ccepic  regnarc,pa 

col.i6ii.c 
Chriftus  eft  pater  nofter,  qui  nos  fecit  &genuit,Si  crgo 

fcam  quod  Deus  pater  meus  parer  fit,glorificabo  eu 

etiamquod  patrismeiexaltabo  eum,p.i.c.6i9.d 
Chriftus  fecundutn  partem  fenfitiuam  hut  uiator,&  an 

fionem,fcdpoftrcfurrcitioncmnonp.5.co.2io.c.It 

6.co.i  05  9.C 
Chriftus  eft  caput  hominum,idco  comparatur  ad  ipfurr 

membraadcaput,&hocquadruplicirarionc,p.6.ca 

c.Item  p«3.coI.i4o2.f 
Chriftus  primacum  tenct,non  folum  refpectu  hominur 

etiam  omnium  angelorum,&  quomodo,partc  6.coli 

613.C 
Chriftusnonindigetauxilioangclorum.  Necidco  dix 

exhibebir,mi.modo  pkisquam  12.Ic.an  fed  angcliin 

fuoauxilio.p.5.col.436.f.Itcm  p.i.col.i  184.^ 
Chriftus  non  folum  dicitur  dominns  m  cona-cto ,  fcd< 

inabftradtodiciturdominatorvel  dominatioproptt 

cellentiamdominiifui,p.6.  col.i^^^.f 
Chriftus  diciturhomo  nobilisfecundumdeiratem,&h 

nitatem  qui  abiit  in  rcgionem  Ionginquam,&c.parte 

846.f 
Chriftus  folus  eft  facerdos  in  a?ternum,p.3 .c.  1 2 87.C 
Chriftusfolusdiciturhabereregnumperpetuum&nul 

4.col.l356.f 
Chriftus  excellitangclosinquaruor,quia  patiicoaeter 

confubftantialis,coequalis  in  potcftatc  &  dignitate,ii 

busAngellideficiunt,p.6.co!.6i3.f 
chriftus  nonfoluminquantum  Deus.fcd  eriam  inquant 

mo  regnabit  in  ercrnum,no  folum  fupcr  homincs,f« 

fuper  angelos,p.  5.C0I.985.C 
Chriftusfuperiorettangelispropter  vnioncmad  fupp 

&  plenitudinem  gratia?  hcec  lic  minor  illis  rationc nai 

P.6.C0I.1495.C 
Chriftusinquantumhomocftprefcdionis  finitae,Dcus 

eft  perfcctionismfinitae.Etinhoc  fupcrminet  Dcus 

fto  &  etiam  vt  crearor  crcatui  ae.Item  quod  influit  ci 

tudinem  gratiae,p.6.c.283. 
Chriftus  dicitur  plcnus  gracia,quarc  &  quomodo  &  qi 

fcrcntcradaliosgratiaplenos,p.5.col.i03:.f 
Chriitus  dicitur  tcftts  Dei,  ficut  Apoftoii  dicutur  tcftes 

fti,p.4.co.379.c&  380.  e.f 
Chriftuscftalpha,&o,idcft,principum&  finis  rotius  f  jfl 

fcriptura:,p.5.col.ioi5.a.b 
Chriftus  an  fuerir  propheta,arguicur  contra  &  pro ,  cunp 

fponfione&folutionibusargumcntorurr.,p.5.c.n5i 
Chriftus  fccundum  deitatem  manetin  ftcrnu,quodiut'n 

confefli.Iudaei  dicetes.Nos  audiuimus  cx  lege  quod '  i 
ftus&cp.3.coI.i2i3.c 


Ind 


ex. 


jus  in  primc  aduentu  fuo  non  vcnir  in  magnitudine fue 
teftatis/ed  in  bcnignitatc  fua?  humilitatis ,  p^.columna 

j  uj  fuo  aduentu  primo  dupliccm  cofolatione  populi  fc- 

L4,col.34y.c 

Lseftmittens&  miifus  infuaincarnarione  benedi<5ta, 

■rfa  ratione,&cp.6.coI.i7?4.c 

;uiinterDeum&hominemmedius  propitiator  in- 
xlcnitperpropitiatorium  fuper  arcamteftamenti  pofitQ 
.Jrnatur,p.i.col.887.a 

Jjsinquantrm  Dcns,pra?fciuit  fe  tcmporaliter  nafcitu- 
&huius  vita?ordincm&modum,p.3.col.356.  f 
is  quod  vcncrir,&  quod  tempus  aduentus  fui  iam  tra- 
:in  preteritum.probatur  multis  modis.f.ex  lege  &  pro 
Ifc  &  cxaliis  fcripturis  Iuda?orurn,  autenticis,pa.6.col. 
m.&  C0I.1705.&  i7o6.Etfohiuntur  Iuda?orum  argume 
contrarium,col.  17 10. 171 1.1712.1713. 
sinlcgepromifTtis  probaturvenifle,&  non  effc  ventu 
).4.col.3ic.38.f.&habesnotabilia.Itcmp.3.col.ii03. 

m,p.5.col.?9.c.9?9«c^ii. 
:;tur  confangtiineus  &  cognatus  legis, &  Icgislator, 
:  legem  promifluSj&depatriarchisnatus,&  de  gen 
:  diorum fccundum  carnem,p.2.col.292.e 
sfeoflcndit  vcrum  Mefliam  extrib.iignis  .  Primum 
nanifeftatio  occulti  pra?fenris,fecundum  pra?teriti,ter- 
ftturi,p.5.col.i05o.f 

s folus  dictus  eft  Mcflias,&  nullus  alius , p.  i.columna 
•> 

s  quomodo  in  lumbis  Abrahe  dccimatus  eft,  an  fecun 
animam,vclanfecundumcarncm,&  quomodo  :  Et 
animamacccpit,p  i.col.So.f.&coI.ijS^.d.  Itcmp.6. 
57.b 

sfecundumcarnemfuitnafchurus  dc  populo  Ifrael, 
U>8.d 

ficutprovtroquepopulovenit,ficdevtroque  nafci 

ip-4.col.i76.f 

non  foliim  fuit  cxpeftatio  Iudarorum.,fed  etiam  gen 

).5.C0l.I226.C 

talcm  fibi  hominem  quem  fufcipere  voluitdiuinitns 
dit,qui  nofolu  finepcccato,fedctia  plenuseffet  gra- 
ireritatc,qui  nullam  fibi  repugnante  lege  peccati,  legc 
e  vlla  mentis  vellcarnis  contradi&ione  feruaret ,  p.2 . 
i8.f 

qui  myfterium  fuaeincarnationis  mirabilc  cffccir ,  & 
k:  Egofumoftium,&cfignificaturperIoarhan,&c 

l.I230.f 

blus  accepit  nouum  Teftamentum  a  patte  &  aliis  pu- 

it-p.i.col.862.f 

eft  caufa  Euangelice  do&rina?  triplcx,  f.cfficiens  ma- 

s,&  finalis,p.  5-col.6.d.e 

ignum  fapicnti^  fi  miflum  ftierit  in  legc,oftcdcs  quo- 

debcat  intelIigi,circuncifio,fabbatum,  amaritudo  le 

iturin  dulcedinem  intelligctia?  fptritualis,"&  dehoc 
p.i.co!.626.f 
nihil  fcriplir,fed  fcribcrc  Euangclia  Euageliftis  infpi- 
\3.col.1  103. b 
trum  doctrinam  fuamdcbuerittradcre  fcripro.  Ec 
nrpro&contra  cumrefponiionc&fblutionibus  ar« 

orum,p.5.col.62i.c. Item,partc  fcxta  ,  columna 
Itcm^par.^.columnaSd^.e.f.Item  parte  2.columna 

iem  fcripfit  in  cordib.fidelium  fiuc  hominum,&  no 
bkihs  vcl  pcllib.p.4.col.798.f 

u-ncepitpra?dicareqiiandofuit  triginta  annorum  vcl 
linoucnij&  fccundum  hoc  prxdicauit  trib.  annis  cu 
m  io,p.5.coI.7-;8.i 

"tanquamDcusa  proprit  autoritatc  lcquens  dabat 
^tinamfuam,p.5.coI.ro32.f 


chriftus  no  vocauit  Apoftolos  de  Pharifads,  fcd  dc  fimplicib. 

hominib.&  quare,p.6.c.203.b 
chriftusquamuisaprincipio  vocauitfimpliccs,tameaIiquos 

vocamtIiicra:os,p.5.columna  167.  cltem  p.6.  C0I.205.C. 

Mahumetus  autem  folus  vocauit  rudcs  &  illiteratos ,  colu. 

2  06.f 

chriicusnoluitad  Apoftolatumrecipere  da?moniacum  fana. 

tum:Ethinccfc,quodda?moniaci  vel furiofi  non  promoue 

cutinEcclciiaDii,p.5.coI.5?2.f 
chrifctis  eligendo  Apoftolos  primo  afcendit  montem",  pofcea 

defccndensdocuitturbas,p.5.col.i307.c 
chriftusvocauic  Apoitolosfuosfratres,p.5.co.i3o8.e    • 
chriftusfignificatur  per  Iofeph  Patriarcham  in  fenecluce  pa- 

tris  natum,fencfcente  mudo  filius  Dei  de  virgine  natus  fuic 

tanquam  filius  fcnc<5tutis,parce  i.co^Sp.a.Et  coI^S^.a.Ec 

coI.599.c.Eccolumna407.a.Eccolumnaii62.f.Etcolum. 

1679. b 
chrift us  nafcituruseratfecundumcarnemdefemine  Abrahe 

feu  dcfemore,p.i.coI.285.f 
cli!  iftus  defcendit  de  Abraham  per  Ifaac,&  non  per  Hifmac- 

lcm,p.5.col.27.b.c 
chnkusaudirainfirmitatcLazari,nonftatimad  eum  venit  , 

fcd  cxpectauit  quanior  dicb.  propter  miraculi  maiorem 

certJtudinem&Iudaeoruniimpugnationem,p.5.columna 
1198T 

chrifcus  cfc  vita  omnium  viuentium,&  poteft  darc  vitam  mor 

tuis  P.5.C0.1199.C 
chriftus  intrans  Icrufalem  fuit  manfuetus,iuftus  &  pauper ,  p. 

4.co{.2  2?4.f 
chriftusverusMeiTias(quieftveriisDeus)demonftratusfuit 

digiro  apueris  Hcbrarorum1&  ramis  in  diepalmai um .  Et 

hocnonintelligcnsdicirRab.mo.Gcrund.quodin  futuro 

tempore(fcilicct.McfTi')pi!cri  Ifrael  titi funrdemonfcratu- 

riDeumdigito,&c.p.i.a;!.ii43.a.b 
chriftusfuithonoratusinramis  palmarum,  &defignauic  vi- 

ct#iam  quam  ipfe  dc  inimicis  vel  hoftc  erat  habuurus,  pa. 

5.C0I.1201.C 
chrifrus  quareingrefliis  eft  Icrufalem  cum  !audib.&  rex  voca 

tus,quando  erar  paiTurus,cum  tamen  id  antea  fugerat,  qua 
•  do  a  populo  coronandus  rcx  rapicbatur,par.5.col.95  2.d.& 

344-e 
chiifcusafccndens  ad-Ierufalem  duplici  de  caufa  aflumpfit 

duodecimdifcipulosinfcantepaflione,  parte  j.  columna 

3j5.f 
chnirus  Apofrolisrefurrcftionem  promificfiue  pra?dixit ,  nc 

propter  triftitiam  abforbcrentur,p.5.col.3  37.C 
chriftus  fupcrciuicatcmlcrufalemfleuitproprermala  culpa? 

qua.'ibim(ilriplic;uaft>erant,&proptermalapcenaquefU- 

turaimmincbanr,p.5.col.953.c 
chtiftusintranslcrufalcmprimofuperpullum  ,  pofrcafuper 

afinam  fedir,&  quid  perhocfjgnarur  jp.j.colum.  344.  f.& 

343-c 
chriitus  malcdixit  ficui  habcnti  tantum  folia,  ejuod  dcnotauit 

Sacerdotcsmalediccndos^p.^.col.^^^.f 
chriftus  non  hiit  in  fcfto  Pafcha? cum  Iuda?is  in  Icrufalcm,'na 

cxcufatusfuitproptcrilloruminimicitias,paite5.coluinna 

1105.C 
chriftus  Iudam  tolcrauit,&  ad  pra?dicandum mifir,&  ei eucha 

riftiamdedit,vtoftenderecdonaperuenireadeos  qui  fide 

accipiunr,ctiam  fitalisfitpcrquemjaccipiunt  quali  Iudas 

fuifjp.j.col^o^.b 
chriftusdicit  ingencralimaliciamlude(quam  non  intcllexit) 

Nccdicitin  (pcciaIijncpciorficretcxmalicia,p.5.col.ii56. 

f.V^ideinluda;. 
chrifrus traditioncm  Iuda?  non  rcuelauir manifeftc, fcdfccrc 

tc  &  pra?cipue  Ioanni,p.5.co.i73.c 
chriftusquandocorpusfuum  difcipulisfuistradidit  m  facra- 

mcnto,vtrumillaccenafactafueric,  Luna  decimatertia  , 

f 


GloifaeOrdin.  &NicolaideLyra. 


Ji 


Vt  dicunt  Grxci,vel decimaquarta,vrdicunt  Latini,  exift6  chriftus  iniuftc condemnatus  eft,pnmo  pcr  facerdotes,p 

te.  Argojcur  pro &  contra  cum  rcfponfione &  folutionibus  per  P.Iatum .  Sed  cx  hoc portaucruntextcrminium,  i  k 

ar2umcmorum,p.T.col.i2^2.c                                        ,  dci&Pilatas,&cp.4.col.4j6.f       , 

ChriftusquandocumdircipulsPafchamanducauicvtruilla  chriftuspeccatumquoreusCnccmortis,noncomrnifit, 

qninta feria  fueric dccimaquarta Luna  primi  mefis,  in  qua  terum,id eft,mortcm,quae  pcccaco intntta eft, luf ccpi « 

agnuspafchalisfccundumle<*emtmmolaridebuir.Argui-  nobis,p.i.col.ij83.b 

tur  pro  &  contra  cum  refponiioncparce  y.cojumna  441.  c  chriftus  quia  per  totam  nodcm  praeccdentcm  atliftus  fcfc, 

442-f.44j.444.  lentograduinccdcbat,cocgerunt  qucndam  vt  muar  | 

Chrift us  corpus  fuum  conf  ccrauit  in  panc azimo ,  & ffon  fre-  portarc  crucem,vtcitius  ad  locura  paffionis  venirent  U 

mencaro,p.y.col.i  13  2,c  col.iju.c                              _  _             ,•,,•• 

Chriftus  dixit  verba  confecrationis,&  ppftea  dcdic  dikipulis  chriftus  intelligitur  occifus  ab  origme  mundi  duphciter,W 

corpusconfecrarum,p.y.co!.972.f  fpofitiue  &  riguratiuc,p.6.co.i59.i.c 

Chriftus  non  fregit corpus  fuum,quia  non  eft  in  facramento  chnftus  prxcipue  fecundum  humanitatem  f  uit traditu* 

frangibili  modo,fed  frcgit  fpecics  panis  remanentes ,  pa.6,  fus,non  autem  fecundum  diuinitatem,in  qua  eft  impr 

col.292.f  lis,p.i.col.73J.b,c 

Ch"ftus  poftquam  fecit r cenam  cum  difeipulis,non  comedit  fhriftus  ficut  in  facnficium  oblatus  peccatorum,  remiffic 

liecbjbitvfqueportrcfurrc&ionemfuam,  adprobandum  vniqerfomundoprxftitir,icafbrtecaetcrorumfanc*o( 

vcrae  rcfurredtionis  verjtatcm,p.  5-col.972.f  guis  qui  etTufus  eft,alterius  licut  vitula?,alterius  iicut  1 

Chrittus lauit  primo  Petro  Apoftolo  pedes  ,  deinde  cxceris  &cfufus eft  adexpiendum  pro  parce  aliquapopulum 

Apoitoiis,n.5r.col.i226.f  C0I.1391.D.C 

Chnftus  de  duplici  regno  difpofuit  rcgimen,f.milicantis  Ec-  chriftus  pepes  in  ligno  crucis,promiftus  gentibus,de  ter 

clefiae &  triumphantis,p. y.co.974.f  nitricis  Marise  fecundum  carnem  natus ,  tiguratur  pc 

Chriftus  paifus  eft  duplicem  perfequutioncm  fcilicet  corpor  trum in ligno de terra promiffionis?qucm duo aduchi 

ralcm,&fpirituaicm,p.4.col.394.f  i.col.  1466.4 

Chriftus  bis  iiobis  my  rtcria fuae  paffionis  cgmibt  &  quando  chriftus  exaltatus  in  cruce  fuit  figuratus  in  exaltatione  i 

&cp.i.coI.394.f  tisperMoyfem  inercmo,p.4.col.i44«Itera, p.i.coL 

Chriftus  coucnicnter  paffus  eft,&  hoc  triplicj  ratione,p.6.co.  c.Et  col.1674.de 

Sif.c  chriftusdiciturexaltatusincruccmoriensinaere,  debc 

Chriftus  paiTus  eft  non  folum  pro  falure  Iudaeorum  fed  gcnci-  aereas  poteftates,  p,  j.col.  1 2  2  6.f 

lium  propcer  quodnQnfuncrepucandiimmundi,p,6.col,  chriftus  nudusfuiccrucifixus,p.3.co.577-c 

1099^  chriftusfuic  dcrifusapraecereuntib.iecundo  a  facerdot 

Chriftusex  morteimmincncehabuitmateriammaximae  an*  tertioalatronib.p.5.col.458.c459.f 

xietatis,p.y .  Vide  Anxietas.  chriftus  in  cruce  pofltus  voluit  macn  fuae  de  cuftodia  & 

Chriftus  fuit  coartatus  de  defiderio  noftrae  falutis,exinde an-  ftro  prouidere,dans  exemplum  de  honorando  parem 

xietate  &  trifticia  in  pafftpne,p.5.col.877.c  5.C0I.  131 5.  c 

Chriftus  cum  dicit  Apoftolis.Surgitc  eamus  hinc ,  &c.ad  que  chriftus  noluit  genitricem  fuam  vocare  matrcm,  fcd  mu 

locumduxerir,nonhabeturccrpum,p.5.col.i245.F  peanimuseiusexcompafTiouegrauaretur^p.^.col.i 

Chriftus  tecundum fenfualitatem  dixit: Jranfeat  a  me  calix  i-  chriftus  cu  clamauit ad patrem in  cruce,quare  non  eft  es 

fte,fedfecundumracionem,dicebac.Verunramen  non  fi-  tus,p.3.col.j72.f 

cutegovolo,fcdiicuttu,p.3.col.ioo8.f  chriftusquiincrucefuitlanceapercufl'us,&inde  exiuii 

Chriftus  ter  tentatus  eft,tcrbratipnes replicauit,&  difcipulos  guis  &  aqua,fignificatur  per  petram  ,  ex  quibus  vir 

tervifitauir,p.5.col.395.c  habentEcclefiaefacramenca.p.  1,0)1.645.  c 

Chriftus  ter  orat,vt liberet  nos  a malis pixteritis  per veniam,  chriftus  narus eft  concra curfum  natur^  dc  virgine claufi 

aprxfencib.per  tulem,afucurisperc4utclam.lbid.  col.122.  f 

Chnftus  prompce  fe  obtulic  ad  patiendum  dupliciter.  primo,  chriftus  iicut  Soi  vifibilis  oritur de loco  aurora?,  fic  ipfe 

quia  fc  non  occulcauicfecundo ,  quia  defenfiQnem  prohi-  eft  de  virgine,q  uj  dicitur  Sol  iuftitie,p.  3  -col.  1 2  90.  f 

buic,p.5.co!.t262.c  chriftus dicirur  primogcnitusvirginisMaiic,non  quo 

Chriitus  pcr  forritudinem  dckatis  noluit  refiftere  Juda?is  &  fuerunt  ante  fed  quia  pofc  eum  nullus  fuit,parte  5.  c^ 

gentiIib.eumcrucifigentib.p.5.col.22  2.f  48. e 

Chriftus  noluit  mori  ante  tempus  prsefinitum  a  patre,'p.5-.col,  chxiftus  natus  fuit  tempore  maximc  pacis  fcilicct,tcpor< 

^769-c  guftiCcfaris,annoImperiicius4'2.fubicdis  omnib. 

Chriftusligatus  addudus  eftad  Annanprimo,  triplici  ratio-  bus  Romanoimpcrio,parte4.col.40.e.Item,  parte  5 

ne,p.5.col.i  299.C  707. c 

Chrift js  quare pcrcutienti  maxillam  fuam>non  praebuit  alia?  chriftus  natus  eft  temporc  Herodis  alienigen^,f.Idum?i 

cum  ipfc  hoc  docuerit,&cp.5.col.i  295.3  col.453  .a 

Chriftus accufatus  fuic  de  tribus  coram  Pilato ,  p.5.  columna  chnftus in  Nazareth  fuit conceptus,&  etiam nutritus, li< 

98?-C                     #  BethIecmfucritnatus,p.5.col.7o.d 

Chriftus  non  rcfpondit  Pilato  cum interrogaret  eum,&  qua-  chriftus  dicitur  vir  vnus,quia  nullus alius  fuit,ncc  efc , 

re,p.y.coI.rj07.f  rit,  Deus&homoin  vnaperfona,&cct.partc  2.  coli 

Chriftus  oftendit  Pilato  non  haberepoteftatem  nec  a  Ca»fare  3  %  f.c 

nec  a  Deo,condemnandi innoxios,&  cum  hoc  oftedit  pec  chriftus  dicirur  alter  homo,quia  fuit  alter  ab  omnib.  al 

catum  Iuda?  &  Iudaeorum  eiTemaius  quam  peccatum  Pila-  minib.quia  omncs  alii  proccilcrunt  dc  radice  peccat  iii 

ti,p.5.col.i302.f  autemfolusinnocens,p.5.col.6.e 

Chnfti  corpus  flagellis  &  clauis  plagatu.fignificatur  per  Leo-  chriftus  circuncidi  voluit  feprem  1  ationib.  quamuis  n< 

nemqiK*mSamfonlacerauic,p.2.co.250.f  fetlegifubicais,p.5.col.7i4.f 

Chnftus  forfitan  fuftinuit,quod  Iudaei  eius barbam  euellcret  chriftus &  Ci  fuit  beatus  ex  parte anime  ab  inftanti  conc< 

cum  maiora  fuftinucrir,&  paratus  effet  fuftincre,  licet  non  nis,ex  parte tamen corporis  erac  viator  &  paffibilis  a 

iitfcnptum,p.5.col.425.c  furreaionemj&c.p.j.col^^^.c 

chrif 


r: 


Ind 


tus  qui  ab  inftanti  conceptionis  fuit  omni  fcicns,an  fcic 
::'xpcrimentaliprofeccrit,p.s;.co.2i5.a.b.&  2i6.d.  e.Ite 
La)I.i448.f.Item,p.3.col.72i.col.722.f 
■tus  habuit  duplicem  lcietiam.Et  fubdiftinguitur,&cp. 
3l.i59.c&col.726.f.Item,p.4.col.i40.f 
tus  habuit  fcietiam  infufam,&  fuit  homo  in  tepore  nul- 
i  habensignorantiam,p.4.co!.96.f 
(us  homo  qui  habuit  perfe&am  notitiam  ab  inftanti  fue 
:ceptionis,quomodo  perfuarefurreftioncm  cognouir, 
i  k  dileftionem  vel  approbationem  patris,  p-3.co.728. 
em,p.;.col.io34.f 

jushomolicecabinftantiincarnatiouis  habuerit  domi 
iuperomniacreauautoritatiucnonramen  executiuc, 
:,hocmodoaccipitin  fua  refurrectione,  p.4.c.78i.clte, 
-C0I.1734.C  . 

[lusfuitmultummacilentus  maximetepore  mortisfux, 
|jp.3.col.2o8.e 

Sus,qua?fiagilicatihominum  veracirer  conueniebant, 
:ricorditcrinfetrasferredignarus  eft,&cEtfiguratur 
eEfdram,&c.p.2.col.i33  2.a 

•iusinfirrnitates&dcfe3usquas,quos,  qualcfqueacce- 
fo»j.col.  161. e.f 

r  ::uscarnis  defideria  qua?  habucrat,habuit  ex  nobis,vt  fi- 
ii&efuriem,&huiufmodi  .  Non  tamen  funt  omnia  in 
~riitumrccipicnda,ficut  gulx,&coitusd£fiderium,&c 
>.  co!.994-e 

lusfolafuggeftionetentatusfuit,  non  dcle&atione  vel 
6n(u,p.j.col.84.f.itemp.4.co.2027.c 
ffis  fuit  turbatus  fcr.undum  quid,quomodo ,  &  vndc,p. 
Kl.288.a.ltem,p.5.co.i  2 1 $.c 
s  nullo  inordinato  motu  potuit  moueri  ex  iniuriis  fibi 
s,&cp.3.coI.533.c.Itcm.,p.6.col.  iooo.f 
s  feptuaginta  difcipulos  ad  praxlicandum  mifit,  &  ra- 
uius  aftignatnr,p.j.col.836.f 
sleptuagintadifcipulos  binos  in  prxdicatione  mifit 
cidecaufa.Ibid. 

s  feptuaginta  difcipulos  de  elationc  cornpuit,vt  cauc 
ex  poteftate  conceffa  iuper  daemones  caderent,ficut 
an,p.i.col.6i2.d 

slicentiauit  Apoftolos,vt  deferrent  neceffaria  fibite' 
perfequutionis,&  ctiam  arma  defenfiua  modera:c,p. 
.9761.977.0 

s  voluit,vt  Apoftofi  aduentum  eius  denunciarent ,  & 
'iuulgarent,p.y.col.  28 1  .c 

square  prxcepit  Apoitolisvtneminidiccrent ,  quia 
""  riftus,p.j.col.28i.c 

mittcns  Apoftolosad  ptaedicandumdedit  cis  mira- 
mgratiam,p.y.col.i86.e.f 
sprohibuit  Apoftolos  irc  ad  praedicandum  gentilib. 
mSamaritanis,quTanoneratmagnum  tcmpus  ufq; 
rifti  paffioncm,&  quare,p.y.col.r88.f 
&  difcipuli  baptizabant,quaeritur  qualc  fuerat  baptif 
•y.col.io82.f 

propter  maliciam  & auaritiam  facerdoturrj  mifit  apo 
ad  praedicandum,&  vu!tChriftuspcrhocrogari,p. 
i86.c 

licet  praedicauerit  publice  in  templo  &  Synagogis,ta- 
"eparatim  docuit  difcipulos  a  turbis,parte  5.  columna 

excufauitdifcipulosdeviolationclabbati&  fricatio 

'icarum,p.j:.col.  217.C 

confblatus  eft  Apoftolos  triplicitcr,  partc  5.  columna 
|<U 

iitLcommittcndo  Petroofhcium  ipfum  examinauit,  & 
luiipcrhocfi^natur^p.j.co.i^iS.c 
h  bcatum  Marcialem  in  mcdio  difcipulorum  ftatuit ,  & 

]U3C,p.5.C0.2$8.f 

iftiduxitfeorfumPctrum  Iacobum  &  Ioannem  ad  vi. 


ex. 

dendum  gloriam  fuae  maieftatisjp-5.c826.cl 
chriftus  ut  Apoftolus  principaliter  miflus  eft  ad  pr^dicandum 

Iudaeis,ideo  in  propria  perfona  non  prgdicauit  nifi  Iudxis, 

&hoccxcaufafpccia!i,p.5.col.267.c 
chrjftus  non  folum  praedicauit  Iudaeis,fed  etiam  Samaritanis 

in  vnalingua,f.Hebraica.  Apoftoli  autem  in  feptuaginta 

duab.linguis,p.  5  .col.i  306.C 
chriftus  in  propi ia  pcrfona  proedicauit  filiis  Ifrael,&  fi  aliqua 

do  alijs  prj dicauit,fcilicet  Sainaritanis,fuit  tamcn  raro ,  p. 

3«col.792.f 
chrifcus  praedicauir  non  credituris,&  credituros  euitatuit.Ip- 

fi  fcit  cuius  viae  funt  mifericordia  &  veritas,parte  5.colum. 

211. b 
chriftus  pro  nobis  &  noftra  falutelabores  fuftinuitdaborado, 

iciunando,vigilando,docendo,pra:dicando,  &multa  alia 

quae  erant  ad  falutem  noftram  ordinata  faciendo  ,  p.4.  col. 

405.C 
chriitus  exferuore  praedicationis  horam  comedendi  faepius 

omittebat,p.5.col.5  i6.f 
ChriftusinmonteSion  pluriesperfonaIiterpr£dicauit,&  pr£ 

cepta  moralia  docuit,p.3.col.89.c&  col.  1  y  j.f 
chriltus  pol t  pi  cedieationem  fuam  folus  afcendit  orare ,  dans 

exemplumpredicantibus  vcrbumDei,  parte  5.  columna 

chriftus  defcribendo  vii  tutes  a&iuorum,  incepit  ab  humilita- 

teduplicidecaufa,p.5.coI.299.c 
chriftusomnib.feruantib.legem  promifit  bona  fpiritualia  a> 

tcrna,fcflicetgratiam&gloriam,p.5.co.i04.f 
chriftus&ApoftoIinonfemperallegauerunt  fcripturam  ue- 

tcris  Teftamcti  dev  erbo  ad  verbum,p.3.coL7i  2 .  f.Item.p. 

6.col.i73i.col.i732.d 
chriftus  ficut  Prophete  vcteri  Tcfta.aliquando  prophetabarit 

verbis,aliquando fcnfibilibus  fignis,ita ipfe  qui dicitur  pro 

phctamagnuspr^dicauit  deftru#ionem  ciuitatis  Ierufale 

futuram  pcr  Romanos  pcr  fcniibilefignuarborisfrufruca 

rentis,&cp.6.co.i7  3  2.d.e.f 
chriftusapoitolisloquebacurfecundumfenfumlatentemded 

turbisfccundumfenfumpatentem,p.5.col.507.c 
chriftus  aliquando  plane&  apcrtf  loqucbatur  tra&ans  ea  que; 

funtdefalutisncceiTitate,parabo!icealiquando  incidianti 

bus  ei  vt  non  intelligerent,ne  daret  ianclum  canib.p.b.coL 

i73i.c.Itemp.5.col.234.&245.c 
chriftus  fugit,quandocognouit,quod  ventuti  efient  ut  rape- 

rent  eum}&  facerentipfum  Regem,&  quare ,  p.j.columna 

1120.f 

chriftuscumadhonorcm  quereretur  fugit ,  fed  morti  fponte 

feobtulit,p.5.col.2  57-c 
chriftus  non  aflumpfit  ftatnm  Sacerdotislegalis  vel terrcni  rc 

gis,imo  dixir  coram  Pilato,Regnum  mcum  non  eft  de  hoc 

mundo,&cp.5.col.i04.e.f 
chriftusnonhabuit  vnctionemcorporalem,  fed  fpiritualem 

pcr  plenitudinem  gratie/jp.y.ibid. 
chriftus  triplici  de  caufa  legitur  a  turbis  reccfliiTcad  defcrtum, 

vt  daret  predicatorib.verbi  diuini  excmplu,p.5.col.  1 63.  c 
chriftusinquantumDeuscognoicitparrem  notitia  compre* 

hefionis,&  inquantu  ho  plenius  cognofcit  qua  aliquis  an- 

gelusquintumcunquebcatns,p.5.col.i263.f 
chriftus inquantum  homo  licct  habcat  noticiam  crcatam  om 

nium  effe&uum  Dfci  qui  fadti  funt,  &  fient,  non  tamcn  het 

noticiarn  omnium  poflibilium  a  Dco  ficri,p.3.col.  1 980. f 
chtiftusquieftcognitotiniquitatumdicitur  ignoratc  pccca- 

tum,nonquidem  nonuidendo,fcdnoncommittendo,  p. 

3.col.67o.d 
chriftus  plcniifime  nouerat  cu  cffet  in  corrupitibili  carne, qua 

ta  vel  fibi  vel  mcmbris  gloria  eflet  futura,p.  1  .co.7  3  2.c 
chriftus  quare  non  fuit  immolatus  pi  imo  anno  quo  fuit  narus 

ficut  agnus  immolandus  fuit  fecundu  legem,ipfe  cnim  fuit 

vcrus  agnus,p.4.col.i457.c.i458.f 

f    2 


Gloffe  Ordin.  &  Ncolaide  Ly  ra. 


Chfiflus  nonfuitoccidendusa  Iudausinfans:&dchocfigu- 

ra,p.i.col.7i<5.e 
Chnitus anno  quoco  ex  Acgypto  venit  feu  reportatus  fuit,p. 

5.col.8o-f 
Chriftus  in  doli  rccontritionisquaerenduj  cft,&ficpoft  tri- 

dunminucniiunp.  5.C0I.725C 
Chriftus  communiur  v Jxit  intcr  homincs.puxit cuim  vitam 

intcromncs,p.5.col.i44o.f 
chriftus  afpcris  veftibus  vtcbatur,parre  3. colum.  9^9^- &  v»- 

libus  vcftimenris  ficut  pauper  &  Palaitini,parte  5  .column. 

J327-c  . 

chriftus  veftcmportauitdiftin.friuamaca?terispopuIis,qu5- 

admodumreliquilud3fi,quidehocprxceptum  habebat . 

Sinulircr  alia  lcgalia  obfei  uauit  vfque  ad  pafiionem,&ca?t. 

p.5.col.i78.f 
cfinftui  ancalccamentis  vfusfit,Arguiturpro&contra,p.j. 

colu.  499.  ab.c 
chriltus  quali  cingulo  cinftusfuerit,p.5.coI.io5j.c 
chriftus  quod  etndcm  artcm  excrcuerit  ficut  paterfuus  puta- 

tiuus.probabilevidctur,p.5.col.539.c 
chriftusomniaterrenabonacontempfitj&omniaterrenama 

la  fuftinuit,&ca?tera  talia  paflus,&  quarc,  parte  c^colurana 

942. d 
fhr/ftus  quare in  paupertate  voluit  viuere  cum  tamen  diuitia» 

ficut  funt  impedimcnta,reprobris,ita  probis  funt  adiumc- 

ta  nihil  autem  faciens  ad  virtutem  dcbuit  Chriftp  deficere? 

p.^.col.ifi^.f 
Chriftus  nalci  voluit  pauper,quod  notatur  cx  hoc ,  quia  non 

pro  iJlo  offcrebatur  agnus  &  pullus  columbinus,aut  turtur, 

f  dpar  turturum,autduo  pulli  columbarum,p.i.coIumna 

ioi3,c 
Ch.iftus  natuseftinmaximapaupcitatc&humilitate,in  qui 

busetiamfiniuit  vitamfuam,p.5.col.709.c 
chriftus  in  paupertate  fuit  uacus,conuerfatus,&  mortuus,  pa. 

•3.C0I.579.C 
Chriftus  tanta* fuit  paupertatis  utVnde  daret tributa  non  ha- 

beret,&cp.5.col.298.d 
Chriftus  docuit  conremptum  temporalium  bonorum,qua»  tn 

in  lege  vetcri  promittebantur in  pra;mium,&  de  hoc  figura 

P.2.C0I.45  6.t 
Chriftusbaptizatusordinem  nobis  fcquendum  oftendir,qui 

ad  confortia  Angejica feftinamus,p.5.  col.483 .c 
Chriftus  uenitad  baptifmum  Ioannis,vt  eius  praedicatione 

approbarer,vtta<5tusfui  corporis  vim  gcneratiuam  aquis 

conferrer,&vttcftimonium  Ioannis&  Deipatrispopulus 

audirer,p. 5. col.479.ccol. 480.648  i.a 
Chriftus  tnplici  racione  venit  ad  baptifmum  Ioannis , partcj 

j.col.io48.f 
Chriftus  in  fufccptione  baptifmi  orauit,das  exemplum  quod 

quilibet  horrio orare  debet  in  fufceptione  facramentorum 

P.5.C0I.737.C 
Chriitusimelligiturfa3usanteIoannemfecundumpra?latio 

ncm  vel  perfe£tionem,p.5.col.i034.f 
Chriftusabftulitpcccatum  originaleperfacramentumbaptif 

mi  &aftualcpcrfaciamcntumpa?nitentia',p.4.co.i89b.f 
Chriftus  poftquamfuitbaptizatusa  Ioanne,mcratuseitpro 
•  pe  locum  illum,&  factus  cft  Ioanni  familiaris,p.5.c.  1 045. c 
Chriftus  Itcct  no  habuit  proprium  domicilium,  ramcn  habuit 

acommodatumprotcmporead  mancndum  ficut  hofpes, 
Ibid.co.i046.f  r  r 

Chriitus  mortuo  lofcph  comitatus  eft  matrem  fuam ,  debitu 

^  ei  obfcquiumimpcndcndo,p.5.col.io55.c 

Chriftus  carnemfuam  morrificauit.prasbentaliis  exemplum 
anteprcdicationcm  intransdefertum,&  ibiieiuniauit  qua 
draginra diebus,&  noaib.p.^.coJ.^S^.c 

Chi  iftus  forma  humilitatis  prebens,  exercitium  longanimita 
tis  paifionis  &  patientia?  cxcmpla  monftrauit,  ficut  folet  iu 
uencs  cxercitati  armorum  vfu  mcditari,p.i.co.2  87.  d 


Chriftusnatuscftdcvirgine  qua:  cft  nobiliiTimum  mc[br 

ccclcfia?,p.f;.col.i  io6.f 
Chriftusdcviigincddponfata  voluitnafci,&quare.p.  co 

68i.c 
Chriitus  cum  fuit  Dcus:qua:  laus  cft  Decquod  iciunau  I 

Pco  non  compctat  comcdere  vel  iciunare .  Argume|ui 

cftcuiufdamludxicotradiuinitatcm  C'hrifti,fed  lolU 

p.6.col.J723.a.b 

Chriftusnonpra:dicauitpubliceantcquamloanncsin<rc< 

tur,p.5.col.489.c* 
Chriftus  cuius  uica  in  terris  difciplina  morum  fuit  cft  ui  di 

fequentcs,ad  patiiam  jncmc  bcatitudinis  pciucnicB 

p.I.C0.1226.f 

Chriftusfuf  conuerfationis  cxemploducarumfcqucnt 
ftans,deiuititia  fuaconfidcntib.nullaluccclarnit,pi 
rum  fuorum  tenebras  agnofccntib-igne  lui  amoris  in 

p.I.COl.  J2  22.f 

Chriftus  licct  lecundum  humanitatem  fucrit  poft  Daui 

men,fccundum  diuinitatcm  eft£tcrnus,p.3.col.2  2 1  c 
Chriftusintclligiturfcdiflefuper  fcdcm  Dauid  fpiritu 

non  autcm  temporalitcr,p.5.col.685.c 
Chnftus  dicitur  gcrmen  Domini,;quia  lolus  fpirituflar 

pere  conccptus  eft,p.4  col.6 1  .c 
Chriftus potcit  dici tailtus cumhac  tamendctcrminatit 

£tus  homo  fecundum  carnem,  quia  natura  humana 

fii  fa&a eft  &  vnita  ad  fuppofitum  diuinum ,  p.  3.  co 

4.f.&8.a 
Chriftus  ab  inftaati  conceptionis  habuit  corpus  omn? 

mentisdiftin&unuquamuisnondumhabucritperfec 

porisquantitatem,fed  animam  omnib.virtutib.  &fci 

plenam,p.5.col.i834.f 
Chriftusdiciturflosrationepuritatis,quianulIumaclu 

ue  originale  peccatum  locum  in  eo  habuit,&  quia  et 

tulit  fru<5tum  noftre;  falutis,p.4.col.i  37. c 
Chriftusvtrumlegemimpleuerit&  non  ibkicrir ,  fimil 

prophetas.  Arguitur  pro  &  contra  cum  rcfponiione^ 

tionib.argumcntorum,p.5.col.io3.c 
Chriftus  moralia  preceptaadimpleuit,  confilia  fuperad 

iudicialia  ucro  adimpleuit  rigorem  tcmpcrando ,  vt 

cauerant  amalis  &  ftuderent  bonis,magis  ducSti  amoi 

timoremalipena?.Ceremonialia  (  qua?ramen  figu 

rant)  adimpleuit  in  fua  incarnatione  &  pafllone,  &C. 

io57.c.Itcm  p.^.col.io^.c 
ChriftusimpleuitlegemquantumadprKccpta  &  qua 

promifla,p.5.col.io4.f 
Chriftusimpleuicprophetias,operafalutisfaciendo. 
Chriftus  non  folummodo  erat  doclior  legis  &  euagclii, 

inftitutor.Alitertamen,quiavetusTeltamentumdec 

diantib.angelis,nouumautempcrfeipfum,p.5.coI.i' 
Chriftus  cumcflet  verbum  in  principio  apud  patrcm,v< 

fadum  cft  caro,ut  per  carnem  panis  cceleftis  tranfirfl 

fantes,p.3.col.2099.c 
Chriftus folus  mortuus  eft  voluntate,alii  omnes  cx  nec 

te.Ibid.b 
Chriftusmodo  rogatus,modovltrocurat,p.5.col.i  101 
Chriftus  oftendens  aliquam  vii tutem  emittcrc,  qi: 

citurillamcmitterevelemififlc,p.5.coI.535.c 
Chnftumquarc&quomodcaliquipetebanta  fe  difc< 

p.5.col.i66.f 
Chriftimiraculanonficbantvirturedarmonis,  fcduir 

cuiufcunque  creatura?  tranfcendentia,  p.  5.co1uid.  1 

Vidc  ctiam  in  Miracula . 
Chriftus  vt  Iudeidicuntjfccitmiraciila  virtutenominis 

grammaton,quia  pronunriationcmiiliusnominis  di 

&  in  tcmplo  domini lapidem  luper  qucm  ftctcrat  ar 

mini  antiquitus,inucnit,  in  quo  erat  fcriptum  tale  n 

cxpofitum,p.6.co.i707.a.b.c 
Chriftusinoperibus  rairaculoru,non  quazfiuit  oftent 


<  .ui 


Ind 


«cmpltimdans  Apofto!is,p.j.co!.j3J.c 
Btfhisan  fecericmiraculafola  vircucediuina,vel  humana, 

■.lvcraqucjp.j.coI.j^.j^S.f 
~f  ftiistlcicmiraculaimperandojfanifti  autem  in  nomine 

(js&  diuinam  virtutem  implorando,  parte  j.  columna 

la-f 

^hitus  fecitmiraculafecudum  humanitatemdiuinitatico- 
iiclam,fed  Apottoliperhocquod  erantconiuncti  pcrfi- 
crr..p.j.c.i267.f 

;h  ftus  fecundum  partem  fenfitiuam  non  fecit  miracula,fed 
cjinavirtiKc,p.j.coJ.i66.f 

;h  ftus  aliquando  fecit  miracula  imperando,aliquando  ora 
Cjp.j.coli  i  i8.f 

hftus&  fiinmiraculisfaciendisaliquando  orauerit,vtin 
ficitationeLazari,tamencommunicer  rairacula  faciebac 
iperando,p.y.col.io_*2.f 

ihltus  in  pcifvctaactatequareft  30.annorum,«ncepit  facc- 
jjmiracuia,p.;.col.io6j.c.io66.f 

inmiraculisfaciisin  creaturacorporali  &fpirituali, 
foftendit  Dominum  cffc  coeii  &  ctiam  tcrra?,p.j.columna 
!5.f 

ailusmancns  intcrfuos,multamiraculafecerar,  &  tamcn 
iiperfecu  trepidabanr,&  ncmo  prorfus  fuit  in  illis  qui  non 
e  aretjp.^.col.  15  iy.a.b.c 

b  (hn  in  miraculishabuit  malignos  &  decraclores,p.  j.co. 
Ii.c 

nfuscurando infirmumin fabbato,non fecitcontra  Iege 
■jalicitumcrarfacercin  diefabbati,patte  y .colum.ro j  c 
iti.e 

tous quare  rangerc  vofuit  Ieprofum,fcilicct  curando  illu, 
cincilccin  lcge  proh:bitum,p.j.coI.iy6.f 
Jjtusa!iquandotangcndoinfirmosfanauit,oftendeushu 
■hitatem  Juam  cflcinftrumentum  diuinitacis,p.j.colum 
|j6o.f 

us  prxcepit  Ieprofum  ire  ad  facerdotem,  vt  legcm  im« 

et  &  obferuarct,p.  j  .col.  1  j  6.f 
snoncreauic  panesdenouoincibatione  populoru  , 
rxcxiftcnres  multiplicauit,p.  j.col.  1 1 1 8.f 

us  infirmiratcs  noJtras  fufcepit  in  propria  perfona  , 

nalienainquantumtalia  mifericorditer  curauit,  p.j. 

162. e 

sintransnauem.volens  Capharnaum,triafecitmira- 
Superaquasambulauir,tcmpeftaremfedauit&  brcui 
orcad  po,rtumremeauit.DehocdupIexhabeturopi- 

p.j.col.1118. 
slanauitEmorroifTam  in  via,eundoad  fufcirationem. 

!ae:quodfecitdt)plicidecaufa,p.5.col.i78.f 

■  a  duob.cacis  vocatus  cft  filius  Dauid,qua  runc  crat 

ludeos farna  quod  Chridus  erat  de  femine  Dauid  na 

tus  fccunduincarnem,p.j.coI.i8r.b.c 

bis  lmpoiuirmanusiupcroculos  cuiufdam  ccci,  <j 

auircecicatemapoftolorumfiucdifcipulorumpai.j. 
66.  t 

niiraculumdececiscuratis  noluitpnblicari,fedoua 
ntace,videp.j.col.i  27.128. 

uit&noluitnonunquam  miraculum  manifcfta- 
j.col.18  l.C 
dxmoncs  permifit  intrare  porcos,  ad  denotandum, 
Wdhomincsimmundosdxmonesintrant,p.j.columna 

rhs  intrans  ciuitatcm  Samaritanorum,non  fuit  reccptus 

auliciratione,p.j.coI.83  2.f 

'ifisquamuisiinmuniscffct  a  tributo  proprcr  duplicom 

najramtamenloluit,vcvitaretfcandalum,partej.colum 
p49/.b 

wm  manducauitcum  peccatorib.cum  amicis,cum  cogna 

cum  Pharifa>is,p.j.col.8oo.f 
:»^  fuit  mcdius,id  cft,communitcr  viucns  intcr  homincs 


ex. 

quta  vitam  communem  duxIt,p.j.co!.io40.f 
chnftus  prohibct  ne  contcmnamus  aliquem  depufillis,  par.  j. 

C0l.?03.C 

cnriftusduplicidecaufafinxirfcdormire,.fciIicet  propter  di- 
fcipulos,&  propter  humanam  naturam,  pattc  j.  columna 
i6j.f 

chriftuscumnonhabeiecnifitrigintatresannosquarc  Iudei 

dixcruntcirQuinquagintaannosnondumhabes,  &c.p.j. 

co!.ti72.f 
chtiftusquidquidegit,preces  &  fupplicationes  fuerunt  pro 

0mnik.pw6.c0I.84j4» 
chriftusquomodo&  quareorauit ,  &  antantum  fecundum 

humaniratem,  vel  etiamfccundum  diuinttatcm^par.j.col. 

941.  b.  942.  f 
chriftus  ia  omnib.orationib.fuis  qux  procedebant  ex  volun- 

tace  dchberatiua  femper  eratconformis  voluntati  diuine, 

p-3-co!.j68.f 
chiiftusinquantum  Deus non  orauit,  fed  inquantum  homo  , 

triplici  rationc  orauic,p.j.col.847.c 
chriftus  fn  aliquib.oracionib.exauditus  eft  &  in  aliquibus  no, 

p.5.col.j79.c 
c.hn  ftus  prgcipue  orauit  patrem  in  paffione  pro  quibufdam  il- 

litcratis  deceptis  a  facerdotib.p.j.col.992.f 
chriftus  debuit  orare  pro  Apoftolis  imminentc  paflione  &  re- 

ccfluabcis  quadruplicirarione,p.j.col.i3i3.c 
chriftusded<:exemplum  &  oradi  relpc&u  precedencium  & 

praffentium  &  fequcntiumjp.j.  Ibid. 
chnftusclamoredupliciclamauicjfcilicec  pra?dicationis  &  o- 

rationis,p.4col.366.f 
chiiitus orat  pro nobis  vt  facerdos nofter,orat in  nobis  vt ca-  • 

puc  noftrum,oratur  a  nobis  vt  Dcus  noftej, P.3.C0I.1 17  2.  f 

Iremp.6.coI.i73  2.f 
chriftus  ea  rationi  orauit  qua  crucem  tulit  &  fkuit,&  fugic,p. 

3.C0I.1 172. e.f 
chrflus  cum  de  verticc  montis  dcfcenderet,&  fub  rupe  latere 

vellec  faxum  concauitatcm  fccit,  &c. &adhuc  veftigium 

flicut  tcftantur  qui  viderint)manet,parte  quinta,columna 

chriftusfugitdum  Iudau  vo!ueruntet:minterficere,quiano 
eratadhuctcmpuspa(Tionisfua?,p.j.col.i7oj.c 

chriftus  pcccata  PharifiEorum  in  tcrra  fcripfit  in  defenfionem 
muIiensinadulteriodcprchenfa;,paite  quinta,  columna 
U54.f 

chriftus  quamuisaludeifuitagnitus,quia  tamen  vicia  eo- 

rumrcprehcndit,fcatunimpugnauerunteum,parcej.coIu. 
22  j.c 

chnftusdc  trib.  argtiit  legifperitos,  partc  j.  columna  8jj. 

&  8j6. 
chrifrusaducrfariisfuisvaviis  modis  rcfpondit .  Ahquando 

excmplis,aliquando  miraculiS,aliqi)ado  fcripaii  is,;i  iQuau 

do  rarionib.aliquando  tcfiimor,iis,partc  j.coiumnaiSS  j.c 

886.f 
chriftuyfrequenterlegitur  impofuiffe  Iudaeis  filentium  pro- 

pter  veritacis  cuidennam,p.tj.coI.426.f 
chriltusvfusefccaurelis  contrafibiinfidianres,quodefr  lici- 

tumip.4.col.3i7.c 
chriftus  vtrum  dcbuit  vitarc  fcandalum  iiuc  orlenfioncm  Sa- 

cerdotum,p.j.coI.6oi.c 
chriftus  dixit  ludaeos  effc  coecos  inrellectu  fcripturai  mv.,p.  j. 

coI.n8j.c 

chrifcuscomparauit  Iudarospucris,nonproptcrinnoccntia  y 

lcdIudiin:crprcfatioiK*m,p-  J.C0I.209.C 
chi ifcus  probauir  ludeis  pcr  1  ationcs,cjuod  non  cxpclh  batdj 

mories  arte  vel  potcftatc  diabolica ,  parte  quinta.  columna 

22J-C 

chrifcus  duplicitcrfe  efte  Deiim  ofrcndit  fciibis,primo  eorum 
cogirationcs  vidcndo,fccundo  Paraiyticum  fanando,  ac 
pcccatum  dimittcndo.p.  j  .co.i  66.f 

t    3 


Gloflx  O  rclin.  &  Nicolai  de  Lyra. 

C\  f  fhispofliahorcsaliqnandodfclinauiradloca/il))'  fami-  Chriftusinquamum  homo,cft  minirtcrfacramentonirn.  h 

liarum&dcuotorumadquicrcmhabcndampoftlabores,  quanrumDcusautoreoium,parrefcx:a,  columna 

p  j.c«>l.i62.c.f  878. t 

Chriftusin  Bcthaniafxpchofpitsnis  cft-Tum  proprer  deuo-  Chriihismundanstcrram  Iudaabomnib.immundiciis,  |c 

rionem  audientiumiTum  etiam  proptcr  bcncricia  ab  cis  re  ctaua  ejate  fan&os  fuos  ad  anerne  bearitudinis  dcna.L 

ceprap  j.col.S^j.c  pcrducens,fignificaturpcrIofiam,&cp.2.i  253,8 

Chriftosdicuurrecipiinproximoprobencficii  exhibitionc,  Chriftusmconfecrationceftfummuslacerdos:Ecclc(ia(ru 

p.j.col  jcp.c.f  autcmfacerdoseftminiftcr,p.3.co.579.c 

Chriftusdiciturpax&mifericordiainabftrac~topcr  exccllen  Chriftus  fic  infacrihcioEuchanilixconlecrarcorpiiscV  in 

tiam,  p.4  C0L2067.C  guinem  fuumdicuftMelchifcdcth  obtulitpinem  &  ui  4 

Chrillusdicitur  vigilans&  cuftos,p.3-col.i42j.c  in  facrificium,p.3.col,i2pi.c 

Chriftus  perpifcem  qui prjmo  afcendit,habens  ftathcrcm in  Chriitus  inftitueodo cuthanftia?  facramcntu  prxccpii 

orcligniricacur,p.3.col.ijo6.d  exercicium  eius,p.3.col.792.f 

Chrifttisdicirur  pucrpauper,&fapiens,  P.3.C0I.  I77J.C  C  lriftuspc-rmitcct  ridclcs  iuo  tribulari  tcmporc  Anric 

Chnftus(quicftagrico!aagi'ifuiertecc!cfia)  infinaliiudicio  ucpmgcuir  a  pccc3tis,qua;circatcmpora  llla  abun  ' 

ponetclcciosfuosindiftinctismanlionibusglona:  fecun-  p.^.col.^Sj.c 

dum  variacorummcrita.p.4.col.2(54.f  *'  CrjriftusfigniricaturperSilo^p.z.col.ii^.c 

Chriftus  licct apparcbit  in  iudicio  in  forma  humanitatis ,  ra-  Chriftus  fignificatur  pcr  vec~tcm,qui3  cuiufque  elecli  rcgt 

mcn  non  crit  infirmirari  (ubieda,  fedapparebit  informa  caput  cft,p.i.col  899.3 

glunofa,&c.p.2.col.329.b  Chriftus  figoificaturpernubem,&ftarfuper  ccclefiam  I 

Chriftus  fccuiidum  humanitate fublimabitur,&  iam  fublima  columna  ignis  rcpellens  tenebras  noitis  ignorantiarjll 

tuscft,p.2.ibif.  1.C0I.1221.C 

Chnftus  ad iudicium  venies  apparebit  circa  vallem  Iofaphat  Chriftus  elt  co!umna,qui  pcr  noclem  lucens ,  pcr  dicm  1 H 

cumomnibusiudicandis,p.4.<;ol.i429.c  Iucens,vtqui  non  videntvidcant,&qui  vidcnt,ca?ci  r 

Chriftuscumcarncm  pronobisfufcepirglorificatuseft,  non  p.i.ibid. 

tamcn  glonosc  Glonficarus  eft cum  venit ad  crucem,  &  p-  Chriftus  conuenienter  poteft  dici  terra  promiflionis .  &  u 

tuli  t  moi  tc.In  his  giorificatus  eft,fed  humiliter,ino  glorio-  re,p.  1  .col.  1 2  j  3  .c 

1'e.Cum  vcnentingioriaparris&angclorumiudicare  ter-  ChriftusaquiL"ecomparatur,p.i.col.i6j7.b 

ram  tunc  gloriose  glorificabitur,  &cp.ucol.6i  9-b  Chriftus  oleum  de  firma  pctra  dcdit  &  fimiliter  mcl,  qucl 

ChriftusfignificaturperDamquiiudiciuminterpretatur.  Ait  do&quando,&c.p.i.col.i6j8.d 

cnim  ;  In  iudicium cgo  in  hunc  mundum  veni,  p.i.colum.  Chriftus ortus  progreflus,&  obitus,&cper  quatuor  por 51 

168  t.b  gnificatur,p.2.col.n  18. f 

Chnftus apparebit  i'n  iudicio in  forma humanitatis ,  tame  no  Chriftus  quomodo  dicitur  efle  nobifcum  ufque  ad  conpi 

reit  infirmitatifubiedaficutfuitcoram  Pilato,  fedappare  mationemfa?culi,p.j.col.42i.c 

bit  in  forma gloriofa:omni  creatur«c,etiam  fupremis  ange-?  Chriftus habitat  in  homine  dupliciter .  Vno  modo  quai  11 

lis  prclata,  p. 2.0329.1)  ad  intellectum.Alio  modoquamumad  eftcctum,a^B 

Chriftus  in  humana  natura  apparebit  jn  iudicio  in  qua  fuit  iu  C0I.461.C 

dicati»scoramPiIato,fed  apparebitinformagloriofa  om,-  Chnftusgallinarfecomparat.Etquarcp.^.coISji.a 

nib,manifcfta,p.3.c.79j.c.&col,9j6  t  Icemp.j.col.388,d.e 

Chnftusfuturumiudicium  nunciauithominib.  perfuamprej  Chriftus  diciturmifericordi3,&cp. 3. col. 1087.3 

dicationem.Similirer  iniudicio  futuro  fententiamiudicii  Chriftusdiciturarca,&quare,p.6.colum.  1571.3  Itcmri 

fcrctinhumanitate,fed  infotrnagloiiofa,  psrre  j.  colum,  C0I.258.C 

221.C  Chriftus  lafpidi  comparatur  ,  &  quarc,  parrc  6.  cokm 

Chriftusvenitduplicicer.Primoaccipicndcfidelesadbeatitu  467.C                                                      * 

dinem  3n:ma?,&  fic  quotidic  vcnit  ad  ccclefiamj  non  tame  Chriftus  monti comparatur.Eft enim  folum  fpirirual 

corporaliter,fccundo  vcnit  in  dic  iudicii  corporalitcr  fume  cocleftium  rerum  quslitate  copiofus,ex  quo  fluunflfl 

do  ridelcs  beatitudincm  aniuia?  &  corporis  iimul ,  partc  j.  ux,&  quidquid  fummc  bonum  credicur,in  hoc  hitfl| 

col-i i72.f  eft  mons  omniummontium,parte  j.c.5  l^.e.hcni 

Chriftus  venit  particularitcr  in  mcntc,&  in  morte  cuiuslibet  1 673.3 

hominis.Sedgeneralicer  venitadiudicium,  parte6.  colu,  Chriftus  camclocompar3tur,p.j.col.940.c 

9x5«h  Chrifttis  diciturmeduliaccdii,&  quarc.p.4.co!.i2o8.f 

Chriftushabiiatin  hominedupliciter.Vuomodo  quantuad  chriftus  diciturfol,&quare,p4.coJ.2i78.c 

inccllcc.tum.Et  fichabitatin  eoper  fidemintormem.  Alio  chriftus  uerus  folexunt&illuminstjp.^.ccl.i^i^.c 

modoquantumadclicctum.&ficcftincopercharitatcm,  chriftusdicitur  fcathera  in  manupacus  ,  patte  3.  co!i  ■ 

&cp.6.coI.46i.c  90.d 

Chriftusdcfidcracurduplicitcr  inquantum  homotantum  vcl  chriftus  vulturis  appcllacione  dcfignatur,&  quomodo,  }• 

iuquantum  Pcus,vdhomohumanarus,p.6.c. 969.  b.c  col.266.d 

Chriitus  intrat  in  morte  cpiuflibct  hojninis  lpccialiter,&  in  chriftus  ficuttypumauis  tenuitin  prardicatione,  fic  Vtil 

trao!rgcneraliici,in  futuro  iud.p.j.coI.367.c  inpaflionc,p.3.ibid.f 

ChriftustemporetribuIatjonisAntichrifti  aucrcetfacicmfua  chriftus  grano  iynapiscomparatur,  quod  crcuit  in  arfe  I 

afidelib.eosinaccibiratetiibulationisdimittedo,ficutho  magnam&  volucrcscoelircquieucruntin  ramiscii 

mo  aucrtitfsckm  fuamabsliquotjucmnon  vult3mifcri3  col.269.a-b 

rcuelare,p.4.col.i372,f  chriftusueruspaftor,vcnturuscftdc  femincDauid  kc*™ 

ChiftusdeAntichrifto&fibiadhfrentib.magnamfacictuin  Ra:S3.p.4.coI.i336.f 

didam,p.4.cc).78j.c  chriftusangelusdicitur,p.3.col.82j,a.b, 

ChnftuscorpusinEuchariftixfscramcroa  brutis  animalib.  chriftus  nonfolumpra:ft3tialutemhisqui  funtpcrfcclc  I 

noniumitur,&fividcatur,parte  6.columna  241. &  fcque  tifedetiamhisquifuntattriti,quidimittunt  pcccarc  1 

u°us.  ptertimoremDei,p.3.col.io87.c 


nci 


cx. 


c  :ili!sdiciturtonitruus-,quiexpatrumc6ucnicnrcprophc-  chriftuspcvEfJiam,qui  vcloxfTiba3ppcllatur,fignificatur 

>  quaficonuerfiunenubtuaj  nobispiolatus  elt,qui  tcrii  &  muhiplici  ratione,par.2.co!um.i3:7.a.&colum.  1339. 

3iIitcr,infonuit,p.5.coI.357.b                                       •  C.1340.I' 

cj  iftus  onargo  comparatur,p.  g.col.^^.a  chriftus  fignificari  potcft  per  Alexandrum  magnum  quare  & 

rlitusdicitu^  lignumviride,&Iuda;ihgnum[andurn,  p.r.  quomodo,p.4.co!.22  1  i.b 

:o!.99i.c  CbnfrusfiguraturpcrZ.orol>abcl:p  4.C0I.221.C 

Qriftus  dicitur  vir  beatus.Fuitenirn  ab  inftanti  fua:  conce-  chnfrus  (ignirr auir  pcr  Iofuc,&  non  folum  in  geftis,fed  etia 

iptionis  vir  peifecius  in  virtunbus  &  fcientiis .  Fuit  ctiam  iu  nommc  figuratn  gerir  Saluarotis:par.2.col.727.c& co. 

>cattis  beautudine  clara?  vifionis  &  perfe&x  fruitionis,p.  1 647. c 

i.col.^j^f  chtiftusfiguraturpei  Iofue,  quipopulum  Iudaicum  habuit 

jcfiittis  dkitur  iuftus  abfolute&  antonomaftice,eo  quod  no  ingrarum,fic  enam  Chrifcushtfa  tico5,&c.parte4.colum. 

jblum  eft  iuftus  formaIiter,vt  alii  fcd  eciam  effeCiiue  ahos  1769.C 

;  uitificandoJp.4.col.428.f  chnftus per Iudam  figuratur,id eft,tribum  Iuda?, & quare,p. 

chiftus  non  folum  dicicuriuftusinconcreto/edetiamiufti-  2.C0I.153.C 

rjiainabftraii:o.col.429.c       ,  chnftus  iigniricaturpcr  Calcbconfundentemtres  gigares, 

cl  ftus  fig  hficatur  pcr  arcum  ccelcftcm  ,  inquoeft  lignum  &c.Sic  Chriftus  confudic  cernarium  filiornmdiaboli,  &c. 

brte&  chorda,&cpa.i.col.i67.c-  p.2.coI.ioy.c 

|ftuscftdi!.s,cuiusduodecimhoreduodccimfunt  Apofto  chnitus  perCJedeoncm  (ignificatur  ,  quifubvmbra  fanctae 

,p.;.col.835:.b  crucis  pra?dcfrjnatoincari\ationisfururxrnyfterioconfti» 

tftusdicitur  Samariranus,Elif;eus,Angclus,in  cuiusdefce  turjs  iudicii  quafi  virga-electionem  fan&orum  a  vicioru 

aaqua  mouebatur,omnipotensfermo,parte  6.columua  paleis  fequeftrabat,p.2.columnai90.f.&columnai9i.a.c 

(•92,d.e  col.i92.a 

c]iftusdiciturpaterfjmilias,&quare,parte5.columna828.  chriftns  figuratnr  perIcpthe,&quare,p.2.co!.45.f. 

j.Icem,p.4.co!.i-95.e  chrifrusfignificarurpcrSanfoneni,&cp.2.c.ol.33o.c.&col» 

chftusverus  Deusdiciturpaterorphanorum,eos  nutricdo  24o.f.&col.26i.c 

k  viduarum  iudcx  eas  dc miuriis  vindicando^partcj.  col.  chriftus  qui  porta  omnia  vcrbo  virtutis  fua?,  fignificatur  per 

o7-c  Booz^ii  fortitudo  inrerprctatur,p.2.col.293.c 

±ltusdiciturmediciiS,&quate,p.5:.col.75o.e.Item,p.6.co.  chtiftusiignificatur  per  lonathan,qmcolumbe;donuminter 

prcratur,p.2.ccl.  3  9o.f.&  £01.367^ 

y,tuspcrbouemfuitfiguratus,p.i.co!.i2i4.e  chriftus  figuratur  pcr  Dauidin  perfuafione  fugxfibifacla, 

Bftpsdiciturlapisanguiarispropterludc-eos&ctiamgcn-  par.i.col.;  05. 506.^01.659.3  b.666.fi.o77.c.Itcmp.4.col. 

ies  .p.  1.C0I.799.C  4J6.f 

■fhislapisdicitt:r,&  lapisquem  reprobauerimt,&lapisan  chtiftusnominatur  Datiid  infcripturis  vctc.Teftamcn.pa.4. 

■u!aris,p.5.col.536.f.item,par.4.col.28i,c.ItemJp.3.col..  co!.i62  5.a.b.c 

l335«c  chriftusprr  Dauid  figuracus,tanquamdignusregiamaieftate 

fttis  icr  virgam  Aarongerminantemfiguratus  fuir,pa.i.  terfuitdeclaratus,p.2.col.54o.f.&col.542.d 

bl.i^Sj.c  chrifcus  per  Salomoncm  fignilicatur,&  quarc,p.  3 .  col.2  2  lo.f 

■ftusiecundumHcbreosdiciturflos&  virga.  Virga  pro-  Item  p.2.cohi27o.e 

Iter  rcgiam poteftatem,flos propter  vir x  fan&itatern.Et  di  chriftus  per  Salomone  lignificatur  in  cuius  dicione  funt om- 

icurafxndificdcradiccIeffcquiaChriitusdefcendit  de  niaregnaterra?,p.2.col.i30.e.Intei].c.i27o.e.&  c  130.0! 

■Jauidcuius  pater  tuit  Ieife,  p.^.col.i  38. f  chiiitus  per  Eliam  iignificatur,&  Ecckfia  pcr Elifgum,&  qua 

Musdicirurgcrmeniuftitia',p.4.col.8i4.f  re,p.3.col.436.e.Icemp.2.col.8o9.c 

i!itusdicHurm;rcacor,&qux  eiusmerccs,&  quiddat>  &  chrifcus  figniricacurpcr  Eufxum,quiincubuitfuperpuerum 

|uidaccipit,&cp.6.col.8i8.e  &  reuixit  puer,&cp.2.col.876.e 

ibftus  dicuur  homo,vitulus,Lco &  Aqui!a,& quarr  p.i.co.  chriftus  (igmficacur  per  Icremiam  prophctarr,&  quare, p.  4» 

col.478.f 

^coni  comparatur.par.i.co!umna452.c.Item.p.5.  chrifcuspcr  Aaron  fignificatur,p.i.col.727.a.&  col.  812.  f& 

r.  col.69r.d,&colum.i282.f.Iccmp.3.col.i478.f 

Ijftus  dicitur catulus Leonis  proptcr  fortitudincm,&  quia  Chrifcu*  per  Naafon  fihum  Aminadab fuit  figuratus,p. i.co. 

■aruulusrieridignatuseft,p.i.col.i686.d.e  i282.f 

ch!pase:tfalusgcutiumcffectiuc,prophctccautem  denomi  chrifcus&Apofcoli&quafiomnesfidelesprimidefccmdciuc 

ie.p.4.coi.5oo.f  a  Iacob,p,4.col.788.f 

chituslccundumcarncmdicicurfiliusSalathielficut&Da  Chrifcusfecundudupliceminterprctationcm  nominatur  If- 

'•4.col.2i82.f  raehquod  interpretau;rvidensdeum,quiaanima  Chrifti 

:hftus  li^nificauirperequitcminveftccandidahafcam  vi-  viditdiuinameflcunamabinftantifuaecrcationisi  Aliain 

ein,&cp.4.col.897.a.b  terpretatio  cfc.ditcc^uscum  Deo,&c,p.4.co!.4c>4.f 

chftuspcrEzc\hiclcmfignificatur,&quare,p.3.  columna  chritusfignilicacurper  Iacob.quifcruiuitfeptem  annis  oues 

2i6,a  pauictrcs,vitgasina!ucispofui:,&cp.i.col.729.c 

chiftus  pcr  Danielem  qui  vir  dcfideriorum  dicicur, fignifica  chriftus  quomodo  per  IoR-ph.patriarcham  figoratus  fuit,p.i. 

ar,p.3.col.879.c  columna37.c&coluinna382.c.&  columna  409.C&C0I. 

chftusp.rrcgeniIdumeaefiguificatur,&quarc,p.4.colum.  1162.C 

947.  c  chriftus  afftnulatur  quatuot  fluminibus  Paradifi  cx  vnd  fon- 

cnirusfignifica:urpcrregemNabuchodonofor,p.4.colum.  tcproccdcnttbus^pir.^.coI.c^S.e.f 

'-03. c  Chrif:usperfontetrtiiujiuiicatur,quieftfons  gratie  ,   aquo 

ch  ftus  fi^natur  pcr  regcm  Scdechiam  duplici rationc, p.4.  aquar  duc^usgfatict it"Iuit  in  Ecdefia,parc^fecundaj  colum. 

-817.C  1571.C 

•ignificaturpcrrcgcm  Affucrum  duplicirationc,p.  chriftus  lignificatu.rpct  Enoch,N.m;am,&  Seth&  Sem  5& 

•col.i653.c  quarcp.3-col.j2 17. 

f    4 


GlofBc  Orclin.  &NicoIaide  Lyra. 


Cbriftu5  pcr Nocsqni  folus  iuftus  im  crus  cft  in  gencrarionc 

fua  fignificacur,cui  piopttj  iuftitiam  fuam  fept€homincs 

donantur.Sic  Chriito  feptem  Ecciifia-condonanrur.Ht  fi 

cut  Noe  pcr  aquam  &  hgncm  I:bcr.mir,&  familia eius,iic 

& familia.Chi  ifti per  baptiimum  &  cruct  m,p. i  .columna 

i?9-a 
Chnftus  vcrus  rcx  &  facerdos  noui  Tcfta.fignificatur.  p  Mcl 

chifcdech>quiintcrprctatut  rcx  iultitix,&  dicirur  rcx  pa- 

eis,p.i.col. 203.1 
Chriftus  fignificatur  pcr  Abraham,p. :  .col.2  50.3. 2  5 1  .d 
Chriltus  pio  nobis  oblarus,dicirur  farina  panis  co&rs  tn  c!i- 

bano,panisfrixus.  Item  panircoctusincraticula,&panis 

cOvtas  in  aqua  calida,&  quare,p.  1  .col.92o.f 
Chriftus  per  Nccmiam  figniticatur,miilus  fuiraparread  co 

folationcm  omnium  gcncium,que.  confolatio  per  paflione 

cins  cxhibita  cft,&  myftice  quomodo  hocinnuitur,&c  p. 

2.C0I.809.C 
Ch:  iflus  perhofliampacificam  inrclligiturde  boue,&per  ho 

liiam  de  oue,&  pcr  hoftiam  de capta,&cp. i.col.92  2.f 
Ch.iftusfignificatui  perarietem,&  quare,p.i.coI.  265.  f.& 

col.  27 1  .d.e.&  col.  945.e 
Chriftusdicirur  agnusrenellus,  &  quarcpartc  2.  columna 

357-c 
Chnfbisqualircrfigurarnrperagnumpafchalem  queprxce 

pit  Dcus  immolarc  filiis  Ifracl,p.i.col.598.f 
chrifiusqua  rationedicitur  agnus.p.i.col.i395.c 
Chriftus  magis  vocatur  agnus  quam  aliud  animalpropter  fi 

guras  ve.Tefta.&  propter  iugc  facrificium  quod  figurar  p 

pcruitatcmbcatitudinis,p.5.col.io42.f 
Chriftus  dicitur  agnus  &  paftor  &  oftium,&  quare,  fed  horu 

nullum  cft  nroprie  fcd  fieuraliccr,p.i :coL898.f.Item  p.  5, 

col.n86.f 
Chriftus  omnia  cft  qua?  Dci  funt,&  pro  varietate  feufuum,di 

uerfis  vocabulisnuncupaturcumomnia  vnumfint  infub 

iaccnti,parre4.columna662.d.e.&col.897.b.c.i457.c.Ite 

p.3.col.i9i4.a.Itemp.i.col.635.a.&colum.933.a.c.&co. 

1041.C 
Chriftus  defignatur  per  facerdocem  ingredientem  templu  ta 

bernaculi,qui  duodecimlapidesin  pe&oreportare  iube- 

tur.Ecquare,p.i.col.792.d.e. 
Chriftus  eft  rex,faccrdos;&  cibus  fidelium.Ec  hoc  fuit  figura 

tum  per  illa  tria  qux  in  arca continebantur,p.  1.  columna 

730. f 
Chriftus  ipfe  eftfacerdos,ipfe  facrificii/m,ipfc  &  altare.Sicut 

enim  multa  operacur,ira  conuenienrer  mulris  nominib.ap 

pe!latur,p.i.co!.93  2.f 
Chriftus  iute  per  pontificem,qui  in  habitu  totius  mundi  figu 

ram,fimuI&hominishabcr,fignificatur,&quare,p.  i.col. 


:• 


»6 

JS 


803. a 


—    _ 
Chnftuspotifexfummusbehedi&ionem  fu^gratiaj  largitur 

omnibus  Ecclefia*  fua?,&  omnibus  pcrfonis in  ea exifcenci 

busqui  concra  diabolumforcicerpra?liancur,p.2.columna 

i6ai.c 
Chriftus  candclabrum  cabetnaculi  dicitur,quod  fuit  ex  auro 

puriflimo&duitiIi,&c.&quare,p.i.coI.74i.c.&col.743. 

a.&col.889.a 
Chnftus  d.cituraltarcdcterra  nofcra,&quarep.t.col.9io.e 
Chrifius  figurattis  fuic  in  triplici  holocauftoTcilicec,  de  bob. 

otiibus,&aiiibiiS3&qi!arc,p.i.coU)mna.909.c.,&  colum. 

1041.C 
Chrftuspcrquatuoranimalia  fignificatur,.f.agnum,hircum 

arictcm  &  taurum  &c.p.6.col.957.a. 
Chriftus  offerebarur  in  vitulo  proprer  virrute  crucis,in  agno 

propter  innoccnriam,in  ariete  proptcr  principarum,in  hir 

coproprer  fim/litudincm  carnis  peccati,in  rurrure&  colfi 

ba,quia  Deus & homo, parte  i.columua 9o8.f.  & colum. 

1041.C 
Chriftus  fibi  duas  vxorcs  populum,fcilicet,Iudcorum  &  gen 


tium  coniugiicorulauirnomineodiofacfr  Synagoga 

lccra  gentilis  Ecclcfusp.  i.col.  1 5  8 1  .b 
Chrifrus  lcgem  in  manu  habuir,&  quare,p.:.co.789.a.E  ia 

bct  fapicntiam  ln  manu  fua  Ibidcm.c 
Chrtfrus  ea  qua?  in  lege  propter  infirmitarem  cius  pcrfic 

potcrantjinEccleliapcrficic.Ipfaenim  efc  acrium  doi 

domini,perquamingreifuspatet  incoelefcem  Ierufa! 

&c.p.2.co!.n62.f 
Chrifrusdcftruc-tiodiaboliregnoelcclosfuos  quicratdi  ci 

fi,ab  eius  tyrannid»in  Ecclcfia  congi  egauir,&c  &  ligifi, 

caturperCyrumicgcm,par.2.columna  1275.C.&C0I1L, 

1281.C 
Chrifrusomnesparrumpr.tuaricarioncdiluit,  &  culruml 

tans  in  ecclelia  mfraurauir,&  lcgatos  ad  conuocanda:H 

tcs  milit.Et  fignificaturper  Ezcchielem,p.2.col.  1235.  h 

co!.i2  4o.f 
ChrifrnsafliftitEcclefia?,aliquandomiracu!afaciedo.,ip:)g 

dirigcndo,p.5.col.45  2.f 
Chrifrus  homo  (icut  elt  Dei  templum  pcr  diuiniratem ,  8. 

Cerdos,&hoftia,quiaobtulitIemitipfum  parri  pro  fak 

mundi.-ficfidelesconfirmatifuntdomus  vel  templum:  I 

quantum  Deusbabicacineispergratiam,p.6.co.i33i. 
Chriftus  afcendcns  in  gloria  celefri,mhii  praparauit,  led  t 

alccnfionem  fuamdonum  fandti  ipinrns  fidelibusfuis  1 

fit,perquodprcBparantur  ad  conlcquurioncm  beati  1  I 

nis,&  hoc  modo  intelligicur  illud-Et  ii  abicro,&c.pa.j.  u 

1274.^ 
Chrifrtisfoliuftiua?dccemgradibusdeicendir,&  p  r  eol 

gradus  furfum  in  ccelum  afcendit,parte  fecunda  colun  1 

368.d 
chriftus  in  templo  quod  eratin  montc  Sion  frequenrcrpL 

dicauit,&  miracula  fecir,&  ibidem  Apofrolis  refurred  ■ 

ne  fua  manifefcauic,&  fupcr  eos  fpintum  fancrum  in  fo| 

vifibili  mifir,p.4.col-i45c 
chrifrus  poftafccnfionem  fuam  mifit  Vcfpafianum  &  Tit B 

ad  Iudajamj&c.ficutEhl^usaicedensin  licthc!  mifitdJ 

verfos,&cp.  2  .col.  86  5.0 
chriftus  ex  fpeciali  gratia  apparuir  pofcafcenfioncm  Ioanl 

Perro,&  Paulo,p.5.col.i3 1  tj 
chriftusquamuisvnusfitperfubftanriamfinguliramediil 

fus  efficitur  prout  eget  is,in  quo  operatur,partc  i.colurrJ 

2  86.e 
chrifrus  pofrrefurrcftionem  manducauir,non  vtciboind  I 

rct,fed  vt  veram  poft  mortcm  ie  carncm  reccpifle  moni  1 

rec,p.i.co!.3i.a 
chriftuspoftrefurredionemdc  pifccanimaliaquatili  OMt 

ducauit,non  deterreftrianimali,&quare,p.  1.  columnj 

103.C 
chriltus  bibit  cu  apoftolis  poft  rcfurrc<ftioncm,quod  in  Eu 

gcIiotacetur,p.6.col.no7.a 
chrifrusacccpitregimcn  fupcr  rotam  crearuram  in  fua  rcl 

rei5tione&afcenfione,p.3.co].i  165.C 
chnfrus  f uir  glorificarus  in  paffione,in  rcfurrcdionc,in  afc 

fione,&  in  genrilium  conuei  fioncp.^.col.i  262..C 
chriftusglorificatus  eftquatu  ad  gloriam  corporis  in  rcfur 

c1:ione,inafcen(ionc,inmiracuiorumperApoftolosop( 

ricne,p.4.coI.457.c 
chrifcusinhumananaturafuitexalratusdeo  patrein  fua 

nedictaafcen(ione,p.3.col.i  29:.f 
chrifcus  fuit  cxalcatus,pi  imo  quant  um  ad  declararioncB  I 

diuinitatis  in  fuapra.'dicationc&  miraculis,iecur.doqui 

tum  ad  cxaltationem  fua:humaiiitarisaddexttrampiijj 

fedentis^p.^.co!.  1 1 7-b 
chriftusaiTumptusefccripliciter,fcilicet,attinicacc,afcipfl 

&  a  nube,p.6.co!.968.f 
chrifcus  afcendic  fuper  omnes  coelos,id  efc,ad  dignorcm  p;  • 

rcincacliempyrei,quodefclocusbeatorum  &  ccelumi 

prcmum.p.6.col.s;5:o.f 

Chriftus 


Illd 


naex. 


:h4jsintrau!tmcxlum,quiaeiusuumanitasfuit  translata 

:  rajndo  a  J  cx!um,p.6.coI.S99  c 
hiftusqm  fexta  hora  fuit  crucifius,hora  nona  cmific  fpiritu, 

quare&  quidperhocfigniricetur^p.i.col.ioo.f 
;hitus  paflus  eft  anno  quo  cocurrit  coniunciio  luminarium 

i-opexqnino&iumvernale.HoccertiffimecalcuIatumcft 

fcr  Paulum  Epifcopum  Burgenfem  cum  pcricis  Hcbnaeo- 

pm,p.j.col445.ab.c 
hfti  noraen  tollerc,eft  Chriftum  interficcre,&c.p.  2.  colu. 

-.e 
:h  hjsmortuusefthumanitatisinfirmitate,  fed  refurrexit 

.< diuiniraris  virrure,p.3.col.404.f 
Btas  per  brachia  in  cruce  cxtenla  peruenit  ad  gloria  refur 

•ctionis,&  fic  ad  dominum  plenx pote£atis,parrc  4.  col. 

\?'c  .,- 

th  tus  quato  inter  paffionis  corumelias  latuit,  tanto  per  vir 

«Srcfurre&ionis  cfFu!cit,&  qui  priusincredulitatisfero- 
tatc  perfequuti  funtpoftmodum  ci  charitatis  ardoread 
iuit,p.  i.col.  x674-e 

h;.his  dicitur  primitix  primitiarum,p.  1  .col.  1 293  .b 

hitus  dicitur  primitif  &  primogenii9  totius  creacurx,quod 
rum  per  lingulas creaturas incelligi  debeat:ut  inter ho- 
iinesprimitixdormicntiumdicitur,an  celfiori  diuiniori 
iceIligentu,non  ibi  determinatur,p.i.col.i  294-d 

chftus  dicitur  primogenitus  mortuorum,qui  pnmus  refur 
.xitad  vitam  immortaIem,&fialii  furrexeruncprius  ta- 
.::i  ad  vitam  mortalem,quia  poftea  mortui  funt,p.  6.coI. 

iui^.a.c 

■Itus  octo  vicibus  apparuit  poft  refurrectionem,&bis  in 

■eafceniionis,p.2.col.456.f.&col.994.f 

furrexir  media  nocte,fecundumaliquos,  fecundum 

luguftinum  autem in  aurora,p.5 .col.658.f.&  659.C 

ftus  apparuit  Magdalcnx  in  confimili  corpore  fecundum 

■fparentiam,quale  habuit  ancc  paifionem,&  no  in  forma 

»rporisgloriofi,p.5.col.i34o.f.f 

Altus  apparuit  Marix  Magdalenf  in  corpore,qualis  ipfac- 

■inmcnte,p.5.coI.i3  23.c 

fWtus  poft  refurreftionem  oftendit  fe  habcreidem  corpus 

Bmero,ficut  prius  ^p^.col.^S^.c 

Htus  ficut  per  refurre&ionem  probauit  hiimanitatcm ,  fic 
pr  illam  probauit  diuinitatem,p.5.col.ioo4.f 

■tus  multa  fccit  pro  declaratione  fue;  humanitatis,p.5.co. 

Ijtuseft  refurre&io  noftra,quia  fua  eft  caufa  noftrx  refur 
■pionis.Ibidcm.  col.  1  204.1 

■tus de  lege  &  prophetis  &  agiographis  induxit  aliqua  tc 
monia duobus  diicipulis  cuntibus  in  Emaus,par.  5.  col. 

Hftus  finxit  fe  longius  ire,non  duplicitate  vel  falfitate ,  & 

•)luit  difcipulos  duos  prxterire  ,  P.5.C0L551.C 
hitus  ante  &  poft  paiTioncm  fic  frangebat  panem,ac fi  cul- 

illofcindcietur,p.5.col.i85.c 
aitum  rcfurrexiffe  Apoftoh  vident,tangunt,palpant,pifce 

;  ;niofTerunt,&c.p.5.col. ioo^.f 

iccundumanimamfuitinlimbo  per  rrigintanouem 
tantum.fcilicet  ab  hora  nona  fextx  feric;  vfque  ad  di 

Sculum  diei  dominicx,quando  fuit  corpon  reunita^pa.j . 

(•1.533.b 

rlusquamdiufuitinlimbo.,p.6.col.iooi.c 
nrtus  inebriatus  duro  paffus,nudatus,dum  crucifixus.  p.i. 

W.r7o.e 

<tus  in  paffionc  multos  humores  emifit  dc  corporcp.3  .c 

26. f 

chiltusdiciturmaIedidus,&malediclum,quarc&quomo- 

•»p.6.co!'.488.e.f 
ch  uus  peccata  noltra  qux  portau  it,non  pollucrunt  cum,& 

na  fuetunt  ab  il!o,p.i.col.934.f 
ch  hus  nos  rcdemit  dc  maledicto  lcgis>no  dc  maledi&o  mi> 


dati,ve1  teftimonii,ve1  iudiciorum,p.T.col.i  292.! 
chriltusieobtulir.quiadefuit  facerdosdignus  ad  offercndu 

&c.p.6.coI.879.e.f 
chriftus  in  (ua  paffione  fatis  fccit  pro  nobis  per  viam  iuft  icix, 

quam  hiftinam  pax  ftatim  fuitofcu!ara,quiaperfuum  fan 

guinempacifkauh  caquxfuntincx!is,&  eaquxinterris 

hintp.3.col.;o78.c 
chrifcus  per  fuam  palfionem  euacuauitcerimonialia,p.6.col. 

noo.e,f.&io99C 
chrifrus  diabolum  qui  eum  capereincruce  voluit,  apprehcn 

dit  &moriendo  vicit,p.2.co].!524.e 
chriftusfaluatoristypumtenetlofiasquiphafeino&auaera 

tegencra!ircfurrectioneperpetrata,ceiebrabit,par.2.col. 

988. d.e 
Chrif  ri  corpus  cum  accipimus,  pro  peccatis  compugi  debe- 

mus,vtamaricudopxnicenrixabftergatamorcmperuerfe 

pos:iitencie,p.i.coI.i22i.a 
chrilti  dicitiuefTepuIchritudo  tauri,&  quare,p.i.  columna. 

168  i.c 
Chrifcicarodiciturpel!is,Etquare,p.3.co1.i82  2.e 
chrifti  corpus dicitur  vitulus  tener  &  faginatus,qui filio  pro- 

digoocciditur,p.i.col.25<5.a.col.25  2.a 
chriftidecemmyfccria  inPfalmo  fecundoperordinemcxpri 

muntur.Primum  eftquodregnum  Chnftinullofuffragio 

humano,fed  potiusregibus&  principibus,gentibus  &po 

pu!is,toto  fuo  poffe  aduersatib.coualuit,&c.p.3.c.45o.e.f 
chrifci  veftcs  quaremilites  diuiferunt,p.5.col.i  3  i4.f 
chrifti  paffionem  quodam  velamento  regimus,ideft,facrame 

to  honoramus,eiufquc  myfterii  rationem  reddentes ,  a  Iu 

dxorum  detraciione  operimus.Figura  de  Sem  &  Iaphet, 

&c.p.i.col.i7c.e 
chrifti  mor  licet  fuit  contempcibilis,fepuItura  tamen  eius  f  uit 

honorabilis.,p.4.coI.i45.c 
Chrifti  humanitatis  poteriam  vngimus3dum  facri  eloquij  bo 

naopinioneprxdica.mus,fedPharifxusvideshocinuidec 

p.5.col.8oi.b 
chrifti  corpus  triforme  eft  in  altaris  facramento  ,  &  qualiter , 

p.  6.  col.  2  g6.c 
Chriftipaffioficutiteromniameriroria  quxin  Ierfualefue- 

runtac5ia,fuicfummum  fua  paffio,fic  inter  omnia  peccata 

in  Ierufalem  comm  ffa,numcrumfuit  paffio  Chrifti,pa.4. 

cdl.ioo3.b. 
chrifti  facnficium  omnibus  imitadum,tam  in  his  qui  inferio- 
'  risfunt  conuerfationis,quamhisquialtiorafcquuntur,p. 

1.C0I.934T 
chrifci  itinera  &  loca  plena  funt  facrametis,  ficut  fua  di<5ta  & 

fac5ta,par.5.col.2  34.d.e.f.&col.2  33.c.Itcm  cibus  &  potus 

&  ambulatio,&  omnia  quaegeffit,Ialutiferuiunt,par.5.col. 

174. d.c 
chrifti  fermo  nullusinuenitur,  inquoaliquidparabolenOn 

inueniatur,par.5.col.5  27.3 
chrifti  regnum  incepit  tempore  quo  ultimum  regnum  de  qua 

tuor  regnis,fcilicct  Romanum  fuit  in  fua  potefratc  quod 

maximefuittemporeAugufti,quo  tempore  Chnftus  de 

virginefuit  natus,&c.p  4.C0I.  148  i.a.b 
chriftidilec5tioad  genushumanumfuit  infummogradu  tri- 

pliciter,p.5.col.i  2  86.a 
chrifti  ardens  defiderium  ad  noftramredemptioncm  often* 

ditur  tripliciter,p.5.col.43 1  .c 
chrifti  generatio  fecundum  carnem(qua?  non  a  Cain  primo-  ■ 
genito  Ada:incepit)aquibusinitiumhabuit  defcnbitur, 
p.i.col.i32.d.i33.a 
chrifti  potcntia  fecundum  hominem  maxime in  refuredio- 

neapparuit,p.3.col.893.a 
chrifti  corpus  optimecomplexionatum  erat,  tame  carnofitas 

eius  fuit  immutata  in  maciem,ex  ieiunijs,&  laborib.  &  vi- 
giliis,&c.p.3.col.i284.f 
chrifti  do<5trina  in  coparatione  cuiufcunquc  doclrina?  ex  fola 

naturali 


.--' 


J 

GlofTx  Ordin.  &  Nicolaide  Ly  ra. 


naturali  rationc  iudicatur  fanftiffima,mundiffima,&hone 

fciffima,p.5.col.ii69.c 
Chnfti  nomen in  pnmitiua  Ecclcfia  odiofum  erat  multis  p. 

6.C0I.200.C 
Chrifri  corpus  myfticum,an  pcr  fidem  vcl  charitatcm  copa- 

ftum  fit  ad  ipfum  caput,qui  eft  Chriftus,p.6.co.564.f.56y 

a.y66.d 
Chrifti  corpus,voluntatc  fuir  mortale  &paffibile,  naturalitcr 

nec  mortalc,necpaffibile,&immortaledatum  fuitdifcipu 

lisetfituncmortaleefrct,p.6.col.245.a.b 
Chrifti  caro&  Mariaelicet  in  lubis  Adae  fuerir,diffcrenter  ta- 

mcn  i ndc in  matrem  &  filium  dcfcendir,p.i.col.84.f.& c. 

i584.f.Itcmp.6.col.868.f 
Chnfti  caro  multis  nominibus  dicitur,f.velamen,arca,&  nu 

bcs,&c.quare  &  proptcr  quid,p.  i.col.i  o42.f 
Chrifli  caro  an  &  quomodo  de  terra  dicenda  fit,p.6.c.  879.C 

Vidc  ctiam  in  caro  Chrifti. 
ChrifUhumanitas  dcdit  fidclibus  exempla  patientiae,ex quo 

rum  confiderationc  accipit  homo  in  teutatione  &tribula- 

tionibusvirtutemconftantiae.Etfignificaturpercolumna 

nubis,p.i.col.6i7.f 
Chrifti  caro  turt  ur,&  columba  eft  ipiritui  fociata,&c.p.  1  .co. 

914.C 
Chriftifigurampraefertlonas  fecundum  intcrpretationem , 

crgo  totius  ordo  eiufdcm  fecundum  allegoriam  ad  Chri- 

ftum  exponitur,p.4.col.897.b.c 
Chrifti  diuina  maieftatem  taccre  iubentur  ante  paffionem  dc 

?  moniaci  ab  eo  fanati,&  quare.p.5.0  5 1 3«b 
Chriftidiuina?|>fonaeincarnatio,itaquod  Meffiaspromiffus 

in  lcge  &  prophetis  fit  vcrus  Dcus  &  vcr9  homo  probatur 

exfcripturisreceptis  ab Hebr?is,p.6.col  1767.1768.1769 
Chrifti nomen tollcre.eft Chriftuminterficere,&c.p. 2.  col. 

444-d 
Chrifti  manfuetudo  defignatur  per  agnum  Pafchalem  immo 

landum,p,i.col.583.c 
Chrifti  caro  pcr  vaccam  rufam,&  eius  paffio  per  vaccam  in 

legeoffcrendam  fuit  figurata,p.  i.co.  1 299-a.b.c.co.i30o.f 
Chrifti  caput  eft  Deus  qualiter  &  quomodo,par.  6.columna 

284-f 
chrifti  minifterium  quomodo  non  eft  de  terrenis ,  cum  caro 

eius  de  terra  fit,quam  pro  nobis  obtuIit,p,6.co.879.c 
chrifti  humanitas  ex  coiun&ione  ad  deitatem,habet  quoda 

modo  valorem  infinitum,p.4.col.2  6i.c 
chrifti  vnam  perfonam,dicimus  figurare  duas  perfonas,ange 

li,f.&  hominis.Nec  mirandum,quia  in  expofitionibus  pa 

trum  slcgimusvnam  eiusefleperfonaminlfaac  &aricte 

figuratam,&c.p.2.col.iro9.c 
chrifti  tcmporibus  non  folu  no  bellabant  gentes  cum  inimi- 

cis  yerum  libenter  moriebantur,ne  vidercntur  mentiri  aut 

deciperc  in  his  quae  Chrifto  pollicerentur,p.4.c.42.d 
chrifti  matrem  fpiritus  fantfi  participcm  vocat  Ifaiasjp.^.co. 

io7.b 
chrifti  in  ipfo  fuo  ortu  fpoliauithomines  &  abftulit  ignoran 

tiam,p.4.col.io7.b 
chriftianitatisfalfum  nomen  fibi  affumentes,qui  f.  in  Ecclc- 

iiaconftitutinonreceduntaviciis  fignificantur  perfilios 

Iacob,&c.p.4.col.2 199.^ 
chrifto  quomodo  &  fecundu  quid  donauit  Deus  nom6  quod 

eft  fupcr  omne  nomcn,&c.an  fecundum  quod  Deus  vel  fe 

cundum  quod  homo,&c.p.6.col.585.a 
chriftoutrumomniafintfubiicienda  fecundum  humanitate 

infuturofaeculo.Arguiturcontra&  pro,cum  refponfione, 

&folutionibusargumcntorum.p.6.columna  7:o.f.82i.a. 

b.82  2.d.C 

cjirifto  omnia  creata  funt  fubdita  fiuc  fubic&a  fecundum  di- 
u»namnaturam,&  ctiamhumanam,&  quomodo  hoc  in- 
telligendum,p.s.col.273-c.Itemextenfius,par.2.columna 


^s 


chrifto  nulla  caufa  venicndi  fuit  nifi  quod peccatores  fa! 

faccrct,p.6.col.689.b 
chrifto  Dei  filiofoli  feruabatur finc  pcccato  rcmanerc,  p  5, 

col.761.a-b 
chrifto  ducc  ad  bcllum  prodcunr,qui  quo  J  horc  annunei|u 

opercoftcndunt,p.2.col.204.c.f 
chriito  aprarur  illud  quod  de  templo  dicitur,.f  quod  46. 

nisaedificatum  dicitur.Aiuntcnim  Phyfici,quodhoc  c 

rum  numero  corpus  humanum  in  vtcro  a  tempore  cont» 

ptionisvfqucadpejfec^a  menibrorumliniamcntacrc.it 

&cp.2.col.i3i2.cf.Videetiamin  tcmplum. 
chriftumdicerccrcarurani  vcl(eruum,(inip'iciter  &  projje 

pcriculofum  eft,nificum  rcduplicatione  fpecificatiuefl 

ta,p.4.coI.38o.f 
chriftumquareinpatibi'IofufpendertintIudei,parte  i.M 

15  84-e 
chriftum  concuIcat,qui  libcrepeccat,abfquctimorc&  pcij 

tcntia,&quicoindigncparticipat.  Sanguincm  pollutj 

ducit,fi  ab  eo  mundatus  ad  vomitum  redir,&  pcenitertk 

gligir,p.6.col.9t2.f 
chriftumhabcreincordeparumeftnifi  interius  (aliascB 

rius)confiteaturorc,p.3.coI.  1361.C 
chriftum  vt  fignaculum  ponimusfupcr  cor,cum  ca  quaec  || 

itadi(limus,qiiafi  diuinaeveracuerfint  verba  fapiem  •, 

p.3.col.i879.a 
chriftum  vt  fignum  fuper  brachium  ponimus,cumea  qua  kj 

cit,itaaudire,  &fequiftudemus,  quafi  vcrefint  cxerrU 

virtutis,p.3.Ibidem. 
chriftum  Elizamafilius  Ammiudfignificat,parte  i.colunl 

1161.C 
chriftum  recipir,qui  imiratorem  Chrifti  recipit,&  qui  itnl 

ncmDeirecipit,Deumrecipit3p.5.coI.574.d.e 
chriftum  praedicat  non  folum  qui  fidem  aftruir,fed  qui  mcl 

quibus  in  co  viuitur  inftruit,p.6.col.i  86.  e.f 
chriftum  non  modo  verbis,fed  rebus  Iob  pixfignauit,p.  I 

8.d.&col.89.c.&i9i.c 
chriftum  verum  Pontificcm ,  ita  fignificat  fummus  faconB 

tabernaculijficuttabernaculumcum  ornatibus  fuis  &  I 

fis  fignificat  Ecclefiam.p.i.col.iSS.b 
chriftum  fi  aliquorum  bona  fignificar,non  eft  nccefle  eorl 

mala  quod  ipfi  Chrifto  conucniant,par.fecunda,colun  1 

l6l2.f 

chriftum  fignificat  Onias  facerdos  magnus,&  quare,puf.cB 

2399.a.b.c.&23oo. 
chriftum  negat,qui  fe  negat  cius  difcipulum,par.5-  colurr  l 

640.1 
chriftum  decimoo&auoannoTyberij  paffumdicit  Eeda,* 

4.col.i6i6.c 
chriftum  afcendcre  inccelum  maius  fuit  quam  Angclutni  ■ 

perfona  Deiloquentemjad  dandum  legem  fuper  monti 

Sinai  defccndcrc,p.3.col.9o8.f 
chriftumdicercpatremdominum  non  facileinucnitur,pr 

fertim  ante  incarnationcm.Non  flxundum  carne  hocc ' 

gruedicitur,p.i.col«3  1  i.d 
chriftum  non  diuiduas,ficutquidam  diuidunr,diccntcs,G. 

dc  Maria,paffus  eft,qui  dc  Deo,paffus  no  elt,&c.&  dch 

figura,p.i.339.d.e 
chriftum  qui  pronunciaucrunt  efferem  morris,&  effuden 

fanguincraeiusadbafimaltaris,erantdegencrc  Aaron 

Annas,Caiphas,&  alii,p.  1  .col,909.b 
chriftum  quadripartirae  turbe  fequuta'  funt,alii  proptcr  ccf 

fte  myfterium,vt  difcipuli,alii  ob  curationem  infirmits ; 

alii  fola  fama&  curiofitatc,experiri  volctes  fi  vcrum  c( : 

qued  dicebatur,a!iiperinuidiamvolenteseum  ^ccui;' 

&aIiquocaperc,p.5.col.92.f.col.i85.b 
chriftum  pro dilectoribus  faeculi  pati  facilius  eft,quam  di 

ftores  faeculi  ad  Chriftnm  cor»ucrti,par.5.co.32  2.d.&  c 

940.C 

Chriftum 


Index. 


;hltnmhabereanim3mhumanamfiue  intelle&iua  nega-  cibusrequirituradvitamanimalemcontinuandam  per qu£ 

i:  Arius  hajreticus,aflerenslocum  animxipfum  verbum  reftauraturhumidumdeperditumperactionemcalidi  na- 

perc,  p.^.cob  1 3  5  9.  c.  Itcm  p,6,col.  1 69  5  .c  turalis,p.  1  .col.57  .c 

■  (tumderidendi  occafio  fuit  Ph:trifaeis,&facerdotib.fua  cibus  corporalis  in  propria  forma  fi  manear,nonurrit,fed  ma 

aaricia,p.4.col.468.f  gisnocec.Alitercibusfpiritualis,p.5.col.H2  3.c 

;h;himarguuntcjuidamhgrcticiignarumphyficaefcienti9  cibusquantumcunquepurusfithabet  ahquid  impuritatis  , 

cjod  Domuius  putet  oranes  cibos  in  ventrem  ii e,&  in  fe-  quod  expcllitur  a  natura  tanquam  fuperfluum ,  &  aliquid 

c(fum  digeri,p.?.coU57.a  retinetur  tanquam  ad  nutritionem  neceflarium.  Et  neutru 

;hftum  efledefemine  DauidfcripruraPropheraiti  inplu  i{torucoincj,nathominefpiritualiterloquedo,p,j.c.26y.c 

r.usloaspraedixit,&quodinBechleemnafceretur,p.5.c.  cibusnonvicioefcfedappetitis,p.i.col.3oi.f 

^g.c  cibusquandoqueDeumlaudat,&quadoquebIafphemat.Si 

;hfcum  futurum  prophetx  dixerunt  &  inter  alia deeo Pro  ad  refe&ionem  fumis,reparationeqj  membrorum, gratias 

petarunr,quod  efilt  Icgislator  noua?  Iegis,quod  efiet  rede  agens,&c.cibus  tuus  &  potus  laudat  Deum.Si  vero  riaturj 

pr,quod eifct  mortisdeftruc1:or,p.5.c85.c  modumimmoderationevoracitatisexcedas,&  vinolentia 

;Htumfibipromiflum  Mefliam,vtrum  Iudaei  cognouerut  ingurgites,qtiantaslibetlaudisDei}linguatuafonet,vita 

<cIcfumNazarenum.Arguiturcontra&pro,cuui*refp6  blafphemat,p.6,col.282.d.c 

•ne,&cp. 5.C0I.3  5 7.C.C.&  3  54.  f  Itenvp.6-co.21  o.f.  cibus  ciebet  benedici  ante comefcionem  exemplo  Chrifti be 

■him(qucem  iud:eidicuntMcfliarn)rnultiIud£eorumdi-  nedicentispanem,p.5.col.25y.c&  2j6.f 

cnr  nacum  in  die  dcfti  u&ionis  rempli.Et  cum  quencur  ab  cibus  fit  fan&us  &  falubris,non  noxius  animae  vcl  corpori,  q, 

i  is  vbi  Jic  Chrifti.;s,&  vbi  per tantum  tcmpus  fuerit , Di«  cum  gratiarum  atStione accipitur,veibu  fanclificat , oratio 

cnt aliqui  quod  ipfe  cum  Angclis  viues  in eo  modo  quo  lmpecrat.Diabolus  vero  per  cibum  teneat,p.6,col.7o8.f 

Joyfes  vixit 40 .dicbus  in  monte  Sinai,&  expectat  praece-  cibus  fumendus  eft ficut  medicamentum,& quomodo  pallia 

uimDominiadfeoftcndendum,&c.Aliialitcrdicut.Vi-  tur  fubneceflitatevoluptas,p.6.col.i98.e.f 

cp4.col.5^9.c.Item.p.6.col,i695.c  fibus  paruulorum,lacf.do£trina?,hisqutad  bonum  tendut, 

hiiumqui  ncgatveni(le,ofteiidatrcgemdetribu  Iudain  vitamtribuit&falutem.His  vero  quibus  contraria  placct 

[udaeorumjp.i.col.ii7.e  &Omnis  impietascordieft,necem,p,2.col.j84.f 

■tum  fign'Hcac  aureum  ahare,qui  incffabiliter  ita  veram  cibus  rationalis  natura?  verus  fermo  Dei  eft,fed  &  hic  differg 

#nem  ti  ax    de  Adam^vt  a peccatocarnis,Adae  cflet im-  tias  habet.Non omnis  eodem  verbo  nutritur,  eft  aliis  in 

ninitis,&c.p.i  ,col.  195.  r  verbo  Dei cibus Iaitis  aptior,f.doctrina,ficut  moralis qu«e 

(r::tumSathan  cummouitDcumcum  Adammouit,p.  rudibusfolet  praeberi,&cp.i.coI.i4i9.a 

I  ol.37-a  cibusdulcis  qui  defupernisaccipiturmanhuvocatur,quod 

Jtftumquareopoituitpati,p.5.col.ioo2.f  dicimusquandocernimusquodnefcientesadmiramur,p. 

Iktum  Iudjeidicunt  inaducntufuovcnturumad  regnan  1.C0I.635.C 

■mtcmporaliter  inpotcftate,Scd  improbaturillud,part.  cibus  hominis  duplex  eft,fecundum  quod  duplexcftin  eo  na 

K0I.14S5.C  tura,p.  i.col.15  n.c 

■rum  folum  dona  fpiririiflancti  apprehendunt,omnes  vi  cibus  corporalis  &fpiritualis  conrrarJo  modo  fe  habent  in  co 

Htra:ifeunt,&fuperChiiftummanercdicuntur,&c.p.4.  uerfione.cib.enimcorporaii<finutriat,oportetqucdapro 

•[•59-c  prianaturapereat&conuertacurm  membra:e  conuerfo 

«tum  faluatorem  noftrura,fuifll  Deum  &  homine  vtru  autem  cibus  fpiritualibus  manet,&  conuertit  in  feipfam  fu 

efcnpturisreceptisalud^ispoflitefficaciterprobari.  Et  mentem,p.5.col.ii2  3.c 

Ifeuitur  amrmatme  pro  fuppofito  &  quae fto,cum  folutio*  cibus  fpintualis  eft  ipium  uerbum  incarnatum  principaliter 

irgiimcntorum,&c.p.6.col.i695.&c.pertotum.  rationediuinitatis,&exconicque:irarioneabfumpra?car 

I  tumquarecontempferuntPrincipesSacerdotu&Scri  nis,qu£daturnobisinfacramenroEuchariftiae,ii2i.f 

b,p.4col.4^5.c  cibusDei&faii&orumefcfa!uspeccatorum,p.5.coI.  911.3 

■Lhrifto  paflae  funt  tres  perfona*,dux  per  compaflionem  cib.  hoc  tibi  in  futuro  erit,fi  quid  hic  boni  opens acquiras ,  fi 
nnris,&tcrtiaptrcompaflioncmcarnis.;Etperquid  fi-  .       qd  iuftitie,mifericordia?,&pietatisrecordas,p.i.col.9i2.cl 

£ificantur,&cp.i.col.2  96.d  cibusdaemonumeftebriecas,fornicatio  ,  &  huiufmcdi,quae 

iinimihafuntp.cncra.Patriarchiedictifunt  Chrifti.  b!ada  funt,&adfuiufumprouoca!,uel  funtcairoiiaPoe- 

■paraholis  dicutur  Chrifti,omnes  qui  de  Aegypto  egref  tarum  &  doctiina;  fcculares,p.5.col.9o8.e 

fiuntCyiustcxPerfarum&Medorumf.quiluaclrclaxa  cibitantaluxuria&potus,tantaarnbitioueftiumJcurruum& 

m  Chnltus  eft  a  lepra  mundatus in  lcge,  vocatur  Chnit9  palatiorum  in  pnncipio  116  fuit ,  fed  pon.is  arborum  &  o- 

Ci,&c.p.3.col.427.c                  ■  ribushcrbarumuiuebantantiqui,&dominusprimispar6 

aqi'id&  vndedicitur,p.2.coI,i92.f  tibuspelIiccascunicaspoftpeccarumfecit,p.3.c.2i23.b 

Micis  Hcbvxoru  crcdendu  cft,quando  ex  textu  Biblioru  cibi  mulci alimonia»  celcitis,funt in  dic5tis  &  exemplis  patrura 

nn  potcit haberi  vcritas.Etillomodo  Doi5torcs,cathpli-  p.3.cj66o.c 

c.ecununt  adilla.  EtadannalcsIud5eorum,p.i.coium»  cibiexarborumpomis,immortalibuscorporibus  non  funt 

nzn.c  neceflarii,p.i.col.63.a 

.iitNemroth,quiinduxitpofteritatemNoeadfacic  ciborumtreslpeciesgeneraliterdcfcribuntur,quo  paflusefc 

dmcniitatcm&turrimcontraDominum,p.i.co.  175. C  populus  IftacI,f.Acgypti,deferti,&terr2epromiflionis.Ec 

E  col  1 7  9.C  illius  myfticus  fenfus.Significant  enim  triplicem  fcientia, 

hu  ivocaturamicusDauid,AfiusveroChufi:  &ex  vicio  &cp,2.c,37.c 

tt nslatorum  fcu  fcriptorum  vocatus  cft  vterq;  Chufi ,  eft  ciborum  prohibitio  q  pertinet  ad  ceremonialialegis  £  Chri- 

atem  Chufi  aequiuocum,&c-p-2-col.627,c  ftu  euacuataeft,&c.p.6.c.io49.&  col.17 1  i,c.&  c.956.  d.c 

lnlm§yrixRcx,p.2.col.i66.e  ciborum  cuftodia.utquidamfuperftitioscdocent  abftinen- 

;  11  vitae  in  mcdio  paradifi  quid homini  conferebar,p,  dum  nihil  profuit fed  hdes,abftinetia  qua  abftinetur a  pec 

i:oi.66.f  catoprodeft,p.6.col.956,d.c 

:ibuomnis  nomine  panis&  aquae notatur  in  facra fcriptura  ciborumdecodtio  Deifabbatiquaieprohjbita  erat  in  lege, 

p!.col.i5i.b.Etcol.i67,g.Itemp.4.col.3oi.c  p.6,col.i7i2.b.c 

non 


Gloifa:  Qrclin.  &  Nicolaide  Ly  ra. 


non  Ciborum  tAu,fcd  concupifccncia  rcfrenanda  eft.NS  in 
tercft quid  alimcntorum  vcl  quantum  pro  congruenria  ho 
ujinum&pcrfonaefuae&pro  valitudmis  fuae  necelTirare 
quiscipiat,fed  quam  facile  &  laeto  animo  careac  his:  cum 
his  vd oportct  vel  neceffe  eft carcre.p.6.col. 1 76A 

ciborum  difterentias  crcauit  Deusdiuerfas  pro  diuerficate  a- 
nimalium  vel  humani  dcliderii,p.  i.col.  1419.3 

cibis,&potibusfecundum  tcmporis  exigcntiam  lautius  &  re 
ftri&ius  vtendum  eft,p.3.c.i787.c 

cibis  eifdem  aluntur  boni,fuffocantur  mali,  &  vbi  piis  vita , 
impiis  mors,p.2.col.i79.b 

in  cibis  rationabilibus  non  refutanda  eft  fcriptura,que  obfcu 
rior  videtur  &inconuenicns  incipietibus  paruulis,infirmis 
&  minusad  intelligendum  validis,p.i.c.i4i9.a 

cibos  propnos  aaimalia  cognofcur,&  aliis  vtitur  leo,aliis  cer 
uus.In  hominiqus  quoque  qui  fanus  cft  &  validus,fortem 
cibum  requirir,confiditq;  edere  omnia:  infirmus  delecia- 
tur  oleribus,&fortcm  cibum  non  patitur.Paruulus  vero  fi 
non  voce,re  tamen  ipfalac  tantumrequirit,p.  1.  Ibidem. 

cibos  difcerncrc  morc  ludeorum  non  cft  Chriftiani.Pcrfetfe 
fideieftnullumcibumdifcernerevel  immundum  putarc 
quia  omnia  munda  mundis,p.6.col.i  65.C 

cibos  lautiores  plcrumque  fine  culpa  1  umimus,&  abiectores 
cumrcatuconcupifcentia?deguftamus,p.i.c.299.f 

cicatrices  dominus  feruauit,&  in  iudicio  fcruaturus  eft  .  Ec 
quarc,p.j  col.ioo4.f.&  iooj.a 

ciconia  in  abie&ibus  domus  eius.Sic  habet  Hebraica  veritas 
&  conionat  fequeci  vbi  nos.Herodii  domus  dux  corum , 

&C.p.3.I232.f 

cilicia  vel  Cilices  a  quo  defcenderunt.Et  eft  ciuitas  metropo 

lis  eorum  vocataTharfis,vnde  natus  fuic  Paulus  Apofta- 

lus,p.i.col.57.£Item  p.6.ci  2 1  .b.c 
cilicium  dicitur  caro  Chrifti  propter  fimilitudine  carnis  pec 

cati,p.3.col.67i.a 
cilicium  poenitentium  eft,p.i.r  0I.7  5  i.b 
cilicium  fit  ex  haedis,afperufetigerumq;  eft  tegumenrum ,  p. 

4,col.ia^.b 
cilicio  operiri  myftice  quid  fit,&c.Et  Chriftum  hiftoripe  nuf 

quam  legimus  vfum  fuiffe  Cilicio,p.4.col.2  2  23,0  Item  p. 

^.col.^jo.f 
cingulum  Pontificis  duplcx  eft,  ad  defignandum  quod  dupli 

citcrdebeteffeconftri6tus,quomodo&inquibus3p.i.co. 

97S-c 
cinguIolumbosreftringimus,p  4.col.=2y.b 
cingulo  quali  fuerit  cin&us  Chrifcus,p.5.col.io72.r 
cinis  viculae  rufae  paflionem  Chrifti  vcl  facrificia  iuftorum  fi- 

gnar,p.i.coI.77o.e 
cinis  mortalitatem  noftram  fignac qui  in  cineres fumus  redi- 

curi,&c.p.i.col.9i4.f 
cinis  confumatio  boni  operis,p.i.c.949.b 
cinis  fubcilicatcm  nota,p.i.col.i303.c 
cinis&  cilicium  funt  arma  peccatorum,p.3.co.i2i2.e 
cinis  fuper  capita,  mcmoria  fragilitatis  ad  mentem  redutta , 

p.2.col.if7o.f.Inteil. 
cinis,memoria&fragiIitatis&mortis,p.i.ci57i.alntcrl. 
ciniscombuftionemc'  dgnat,p.i.co.i632.f 
inCineremhomorCi.crcicur.cumhumilitatis  lpiritu  tagitur 

nilfeeffeaIiudquamcineremrecordatur,p3.col.3 19. c 
cincrcs^acce  apud  Hebrxos  non  folum  feruabantur  per totu 

annum,fed  per'plurcs  annos.TraduntcnimHcbrae^qiiod 

fex  vaccx  fucrunt  tancum  immolarae  per  totam  duratione 

vtriufqjtempli  Quartumprima,&cp.i.ci570.e 
cincres  facros  fufcipiunt  fidelcs,cum  exempla,&  facramenta 

dominica?pan*ionisadcuftodiamfui  piamente  retractant 

vcl  cxitum  iuftorum  diligenter  afpiciunr,qui  magnis  cla- 

boracis agonibus  dc  praeccpto  brauio  fine  fine  lerantur,vr 

confideratis  ma;orum  virtutibus,&  ipfi  magni  efficiantur, 

p.2.COl.H)-I.C 


cineres  vitulae  ru  fx  eongrcgans  quomodo  cx  hoc  ficbat h. 

mundusjcu  tamcn  per  ipfus  ficret  mundatio,p.  i.col 

1568.  f 
cinnamomumquidinrc:&criam  inmorta!itate,p.i.colH 

c.Icemp.^.col.  i852.e.f.&coI.2094.c 
cmnamomum  dtiplex  eft.  Vnum  quod  parum,auc  nihild 

dorchabet.Aliud  aromaticum-p.i.co.820.f 
circulus  perpetuitatem  fignat,quia  circuli  ncc  initium  ncfi. 

nisinuenitur,p.  i.c«1.749.blnterl. 
circulusaureusperpecuamclaricatemlignat,par.  i.coluiria 

7Jo.f 
circulorumarcaefitus,aliuseratfecundum  Iofephum:&:hj 

fecundum  Rab.Sal.p.i.col  73  3-c 
Circuncifioc|ui?l-eftip.6.coKy8.f.Ccemp.4.col.4;f.c 
Circuncilio  ftnt  (ignuin  &  CaraCter  fidci,in  fe  &  m  fequer.M 

p.6.col.58.f.Itemp.i.col.2  2?.b 
Circuncifio  diciturfignaculum,&  quare,&  cuius,p.6.co.| 
Circuncilioeiatqujeda  proreftaciolegisferuanda^licut] 

feffio  regulae  alicui  rehgiofo  fi  eam  impleat  opere,  p.6. 

42.  f. 
eircuncifio  quaenam-Dcograra,p.  i.ci5  24-d 
circunciiiofolennisquam  Iofue  fecitdicicurfecunda 

£t u  illius  quam  fccit  Abraham  de  mandato  domini : 

cunc  fuit  circuncifus  cum  omni  domo  fua,non  quod 

rit  alia  prima,  p.  2  .coh?  7.C 
circuncifio  quare  praecepta  cft,quando  de  Sara  filius  prc 

ticur,f  Ifaac  in  quo  promiffa  eft:  vocacio  gencium,par. 

223.C 
circuncifio  Abraha?precipiturtribus  decaufis.Ibidem. 
circunciiio  dara  eft  propcer  tres  caufas,p.j.cii  1 3-a.Iccm 

pter  plurcs  caufas,p.6.col.5 S.d.c.&  col.  1  o  5o.f 
circunciliocumob  mulcascauias  precepra  fic,fpecialitef 

ram  Chrifti  praecedir,qui  nos  perbipciimum  vctcri  ho 

neexiuit,&cp.i.col.2  56.a 
circucifio  fiebat  o&auo  die,cum  culrro  lapideo,&  quateh 

myftice,p.6.coI.58.f.&  col.iojn .f 
circunciiioquando  fit,non  eft  de  neccfti.-are  cfrcucifioni 

tcllus  lapideus,nequc  hoc  vtunrur  Uidei  moderni  in  ci 

rifione,fed  cultello  ferreo,p  2  col-36.f 
circuncifio  ante tempusodo  dierum  non  poteat  anticipa 

cutnecanimaliaanteoctauumdiem  poterant  Dco  off 

&  quare.Nec  poterat  vltra  o&o  dics  differri,p.  i.co 

2  2A.f 

circuncifio  quare  fiebat  in  membro  gentili,p.6.c !  050.CI 

p.r.c.2  24.e 
circuncifio  in  carne  facta  eft, vt  firmius  memoria:  corum 

primeretur,p.i.col.2iy.b 
circunciiio  primo ,  &  fccunda  que_  &  qualis  dicitur apud 

p.2.c.8.e 
circucifio  azima,&  Pafcha,vifibilesutergonecefleeftqu 

queaetcmum  no  cffe,fed  temporale.QMomodo.n.pot^ 

numeffeqiioduifibi!eeft,p.  i.col.  1292.^ 
circucifio  in  lcrip;  uris  dicitur  trib.  modis  in  pra?putio,inc 

de,in  auribus,p.4.  C.632.C' 
circucifioeftduplcx,vnafpiritualis,aliacorpora!is,piima 

precio  culpae,fecundael!  prccio  pelliculccEtficetian» 
duplexffpiricualis&corporalis,p.6.col.42.f 

circuncifio  carnalis  in  legc  odaua  die ccltbi atur,in  Euan 
lio  veio  in  praefcnti  circunciiio  cordium ,  &  in  futui oc 
porum  &  ficduplicatuseftodtonarius,p.2.col.ii  11.  b 

circuncifiofpiricualisfiguramhabuit,&qu:e  fuit,p.2.co!u 

circuncifiocarnalis a  Deo in  ve.Icgc  infcicuta  quid  fpiiitt:' 

tcr  fignificet,p.i.c.223.c&  C.227& 
circuncifiofpirirualis  ad  omnem  profeffioncm  pcrtint t,c ' 

quidhocprcEh'guratur,p.i.c.2  27.b  Inrerl. 
circuncifio  an  confercbat  etiam  gratiam  cum  hoc ,  collel  | 

peccacum  originale,p.6.c.786.f 

cir 


Index. 


I  uncifio  quomodo  confercbat  grariam",  &  quomodo  dif- 

Ldatur  inbaptifmo,p.6.co!.j3.b.c&  J4-f 

uuncifioprcfticit  idemcurationis  auxilium  quidnuncco- 

irtbaptiimacemporegrarit;,nifi  quod  introjtus  in  regnu 

Dndum  patebacp.j.co.jj^.c 

irunciiio  &  preputium,duae  naues  funt,  pifcatores  docto- 

fe&C.p.J.col.755-c.&756.f 

iruncifionis  praeceptum  fiendx  o&auo  die  toto  illo  tempo- 

rfuit  fufpenium  ab  egreflu  Aegypti,&  doncc  Iudej  fuerut 

j;terrapromifiionis,p.i.col.j92.f 

irunciiionis  verba  qux  funt,quib.  vtuntur  Iudaei  dum  puer 

ccuncidicur,p.6.col-77.b.c 

ir  inciiioncm  omittens  pater  pueri  vel  eius  tutor,  qua  pce- 

E plectendus  fuit,p. i .col.2 2 4.C&  2 28.f 

irincifionis  ritusab  Abrahamfumpfit  cxordium,quando 

(ampuerisnomen  imponebatur.         parte  j.columna 


:f.a 


irincifionis  pra?ceptum,quia  Abraham  ex  Dei  madato  ad 
iipleuit,imitator  fuit  perfeftionis  Chrifti  in  duob.p.i.co. 

29.a 

inncifionemqui  vcncratur  &  baptifmadignificatur  per  la 

rm^qui  vtauis  volat,&  vtaquatile  natac  partc  pnma,  co. 

57.C 

rcnciiione  bina  indigemusmc  cx  his  quseramus  vanam  glo 

r  m,nc  foris  mundi,ct  intus  immundi  fimus,ck  fimulate.  sa 

e":atispcnas  fuftineamus,&c.ibid. 

I  icifus  eft  qui  obturat  aures  ne  audiat  fanguinem,  &  clau 

■oculos,nevideatmalum,quinondclinquatlingua  fua, 

ouscornongiauatur  crapula&ebrietate,par.pnma,col. 

•i?3-a 
ciii  grauius  affligunrur  tcrtia  die  quam  prima,&  ob  hoc 
b&filiicius  irructescotramafculos  Emor&Sichcm, 
rnecaucrunt,propterDinamibrorem  fuam,p.i.col. 

.f 
ifxcumnonfuerintfcemin?  quomodo  faluabantur, 

M.C0I.227.C 

idefecundofiliosIirael,quomodo  hoc  fit  intelligcn- 

,cum  vnus  homo  non  erat  biscircuncidendus,p.2.co. 

&  37.a.b.c.col.?9.a.b.c 

diflcfiliosfuostribiimLeuiindeferto  dicit  Rab.Sa. 
non aliae  tribus,&c.Contrarium  tamen  dicunt  commu 

expofitorcs  noftri,&  huic  confonat  fcriptura  pa.  1  .col. 
8.f 

iditurcor,fimiliter&carocircunditur,&  quomodo. 

p.i.col-  22  j.e 

idirur  Chriftus  o&auadie,&  quid  myftice  per  hoc  in- 
V>r,p  j.col.^ij.a 

■cidunturmulra»gentium,&maximeludare  &  Palefti- 
Ronfines  vique  hodic,&  prarcipuc  Acgypcu  &  Idumaei, 
Aimonitx  &  Moabira?,&  omnisrcgioSaracenorum,p.i. 
P227.C. 

■cucidi  pcr  Icfum,cft  vitia  &  confuetudincs  prauas&  pefii 
njnftitutadcponc,  &  quidquid  ab  honeftaiis  rcguladi- 
fecdat  ablcindei  c,p.2.col.37.a 

tuftantias  partictilarcs  peccatorum  aliorum  confiderans 
nccjinucnic  vndcdifpliccant,&  fe  rctrahat,aliter  in  forni 
cattne,&c.p.6.col  2j6.f 

P*r  Saul:&  Ner  patcr  Abncr,principes  malitia?  Saul,fue 
n  fratrcs.&perconfcquens  Saul&  Abnercognati  ger- 
mai,p.2.co.ioj2.f 

ierxquxnon  polluebantur  tc£tu  immundorum  (ignant 
aujcoruin  mcntcs,p.i.co.  1062. d 

:iasfodicbantIctofolymita;,&quare.         partc  4.C0I. 

21  a 

'thai  quid  iit,&  vndc  dicatur. 
10!:.  a 

•rchordas  fonar.organumpcr  fiftulas,  p  ^.columna 
*9.b.c  &  V  X 


partc  fccunda,columna 


cithara  fonum  corhpofiturh  rion  cmittit,fi  chdrda  rupta  fuetit 

p.4.col.i87.a.b 
In  cirhara  qua?  funt,non  omnia  fonant  fed  iuuant,  fic  non  to* 

tahiftoriafpirirualem  intclligetiam  fonat,fcdtotamiuuat 

&c.p.i.col.i46o.f 
ciues  vel  ca?leftes,per  habitatores  ciuitatum  tfraelintelligun- 

tur,p.4.col.i37o.f 
ciues  cekftesfignificanturperRomanos,quomodo&  quare* 

p.4-co.2  393.a 
ciucs  Romani  repurabantur  nobiles  per  totum  orbem,&  hoe 

coteftatuseft  lJaulus  dumdeberecflagellariprcpter  quod 

euafit.p.6.col.i2i7.b 

Propemodum  naturalecftciuesciuibusinuidere,  p.^.colum* 

7ji.a.b 
ciuium  fupcrnorum  numerus  &  infinitus  &  definitus  eft:Deo 

numerabi!is,&  nobis  innumerabiIis,p.4.col.ij8i.a. b 
ciuitis  a  conuerfatione  conuiuentium  appellatur,  p.j.Jcolum» 

i8o.f 

ciuitas  quadibet eft mater  populi ibidem-nati &  nutriti,p.a.e. 
6?8.f 

ciuitas  facilecapkurdeficientibusveIablatisahofteaquis,p. 

2.C0I.13JJ.C 
ciuiras  velrcfpubIica:veIccclefiainiufteimpiignata,porIerii 

falemficimpugnatam  fignificari  poteft.         partc  2-coI. 
.  1393-c 
ciuicasfaluaturorationibus  fan&orum,  exemplum  habetur 

deEzcchia,parte2.col.6j6.f.EtdefancloBafilio,p.3.col. 
.  449^ 
ciuitas  liabylon  fuitcdificatafatis  cito  poftdiluuium  ,fed  Na 

buchodonoforeamampliauit,&fortificauit.    p.i.co.175. 

C.179.C 

Itemp.4.co.ijj3.a 
ciuicasHebronantcadiccbaturCariatharbe,  ideft,  ciuitas 

quatuor parriarch.iru,c6 g>  quatuor  Patriarcjiaj  principales 

f  unt  lbi  f  epulti,&c.p.  1.C0.274.C 
Item  p. 2.C0I.  1  oo.f.  &  col.  1  j 3 .c. Vide in  Cariatharbe * 

ErinHebron. 
ciuitas  Dauid  vocabarur  illa  pars  ciuitatis  Ierufalem,  vbi  erat 

mons  Sion,&  illa  erat  templum:&  ibi  celebrabatur  feftiui- 

tates  perannum,&cp.4.co.302.f 
ciuitas  Dauid  mons  Sion  appellabacur,&cpartefecunda.co* 

840.  f 

ciuitas  Ierufalcm  ttiplici  muro  elaufa  fuit,&  quid  defignat.  p» 

2.col.i348.f 
ciuitas  Icrufalem  propter  iniquir.atesfa.5tas  pcr  ManafTen  ,li- 

cet  ipfe  penitucrir,deftru<5ta fuit  &  populus  captiuatus ,  & 

quarc,p.2.co-994.f 
Itemp.4.coI.io29.a 
ciuitas  lerufalem  fuit  primo  per  Nabuzardah  deftru&a  &  c3- 

■  bufta.p.2.col.998.f 
ciuitasIerufalcmfuitcombuftaanno.xj.Sedechia-jquifuitan 

nus.xj.a  tranfraigrationc  Ioachim,qui  Sedcchias  fucceflk 

ci  in  regno.p.^.co.  1 1  j  i.c 
ciuitas  magna  Niniue  condita  eft  per  Ninum  filium  Beli,  qua 

vecauitNiniuemfuonomine,p.2.coI.ijji.c 
ciuitasNiniueproptcr  poenitentiam  non  fuit  fubuerfa  prima 

comminatione,ied  fccunda,quia  homines  poftea  conuerfi 

funtad  viciaconfueta,p.2.co.ij44.d.e.f 
ciuitas Thebeea(a  qua  fu  it legio  Thebcorum)eft  in  Aegypto 

Sedin  Iuda»aeftaliaciuiras,qua;vocaturThefba ,  de  qua 

fuirEliasTheibiccs,Eft&  aliain  GreciaquaeuocaturThe 

bf,a  qua  dicuntur  Thcbani,p.2.c.27  j.c 
ciuitas  folis,unacft  Acgypto,Alrera  in  Iudea,p.2.coI.ios.  a 
ciuitasfoIis,ideft.ChniriquiefcibIiuftitie.  &  fecundum  ali- 

quos  Alexandria,coquodfidcs  Chriftiibiviguittempore 

Marcieuangclifte/ubquotidclrs  ibi  viucbant,  habentcs 

omnia  cOmmunia,co  modolcgmuur  vixifle  (lub  Petro  iri 

Icrufalem.p.4.co.2oi.c 

8 


GlollkOrdin.  &NicoIaideLyra. 

CofolatiointeraDeodatafignificaturpcrfomniaquce  inte  confucrudo  inokuitin  noualegcquod  facerdotes  cum 

■  riusfunt,p.2.c.49j.c  ftib.facerdoraltbus  fcpcliuntur,Etvndehoctrahitur.  |i 

Confolaciopofttentationemj&poftcorreclionemfuauis  re  C.991.C 

crcatio.p.i.cijiz.d  cofuetudinisfuit,maximeinillafimplicitateantiquorun<, 

Confolatio  populi fatta  per Chriftum  in  aducntu  fuo  primo  propinqui  propinquos olcularentur,&  hodie  fit  in  mi.i 

duplcxeft,&cp.4.col.j4y.c  locis,p.i.col.337-c 

Confolationes  fph ituflancti  datce diuinitus affl*5tis  iniufte,|>  Difficilc  furgit  quem  moles  mala?  confuccudi nis premit.  3 

orationcs  hominum  deuotorum,per  quem  fignificentur ,  co.  1 26o.b 

p,  2.062  o.f  cofuctudine  praua  viAa  cautius  obtepcrabis  rationi,nc  c  j 

coniolationu  fuffragia  per  pieratcm  benigni  iudicis,vincunt  liquam  perniciofam  confuetudinem  defluas,p.i.colthfi 

tentacionis  noftrce  difpendium.          parcetertia>colum.  io^.a.Interl. 

40(5.e  confuecudines  hominura  viciofce  dicuntur  portcc  a?rca?,p 

confpcrfio  quid  cft.p.6.c.23  3.b  1 264-e.f 

conftantia  voluntatis&perfeucratiabonce  operationis,  figni  confulere  non  eft  fempcr  confilium  darc,fcd  fecretum  re  b 

ficanturperioliditatcmceris&ferri.p.fecunda,  columna  re.p.i.col.i^j^a 

i68y,c  confuleredominum  quomodo  iuit  Rcbccca,cum  nodurl 

conftansEracliinepos  cfpitimperareanno.^^.&perfuafus  fent  prophctce  vel  facerdotes.p.i^.io^.b 

a  Paulo  Conftantinopolitano epifcopo  incidit  in  hcerefim  confules  rexerunt  Romam  vfquc  ad  lulium  Ca:farem.p.f 

Monothditatcm,&cp.6.c.i  6n.c  col.z248.d 

conftantinus  mngnuscxhibuitbeato  Silueftro  ftratoris  offi-  confummatio  omnium  aDcoduplexfignificatur.par.i  i 

ciump4.ci054.e.&  2083.C  1123.C 

AntcConftantinitemporanoninconucntu  populorum,fed  confummatio  eft  omnium  virtutumperfeclio,pro  fui  m 

tanquam  per latebras  prcedicabacur  fides,in  fecreto  cogre  bono  omnia  facerc  vfque  ad  mortem  pro  vcricatc  cc 

gabanturChriftiani,p.i.c3o6.a  &cp.3.col.i382.e.f 

conftancinus  mangus  imperator  m  figno  crucis  vicit  Maxen-  confummarionis  temporum  initium  aduentus  domini  1  ,p 

tium,&fimiiiterLicinium.  Ec  magmfice  ecclefia  docauic  i.col.no6.f 

p.6.c.i  j 2.6SC  concemplari  volenti di uina  inept9  locus eft  ciuitas  tum  g 

conftantinus  magnus quando  dcdit ecclefice  bona  tempora-  fa,p.j.col. ioo6.f 

lia  voxfLTturauditafuiflc.Hodie  cecidit  venenuineccle-  contemplariqui  uolunt  per  fua  quiete,  dimilTa  proxinn  :n 

fiam  Dci.p.3.c.i8p6.f  necefluate  arguuntur.p.2.c.82  9.c 

conttantinus  magnusextirpauitquatuortyranos  Chriftiano  contemplari  volentcm  impedit  curiofitas  perfcrutantis  .j 

rumperfequcorcsinquatuorparcibusmundi.Et  fignifica  col.1346.cf 

tur  pcr  Ezechiam  regem,&o        partc  fecunda,column.  contemplatio  eft  participatio  quccdam  ccelcftis  &  immo  fi 

1235. c  vitce.p.i.  01677.  b.c 

conftantinus(alins  poftmagnum)  quiccepit  imperarc  anno  contemplatiouitce,excitatdefiderium  cotcmplationispl 

domim  fcpringetcfimoquadragefimo,fuit  peflimus,imagi  P.1.C.499.C 

nemChrifti&Jandorumabecclefiisremouit,Monachos  contemplatioomnisuite^rcefentisquanrumcunqucfitil 

&  moniales  eontrahere  matrimonium  coegic.p.6,colum.  ta  tamen  habet  oblcuritatcm  anncxam.,&  hoc  fignifi 

161 2.e  perturbinemin  Eliceafcenfu,p.2.c.853. 

conftcilationes  qui  fequurur, culpantur,non  qui  naturales  ef  concemplacio  per oculum  intelligitur,quce  non  deficir ii 

fedtuselementorumnouerunt,&c.  paitefexta,coIumna  nocontemplatiuo,  fedmagis  proficit  tempore  fened 

joi.&  502.3  fedatispaflionibusfenfitiuccparti*,parteprima,  co1b|| 

cOnitellationes  circa  figna  quomod*>  mouentur  fiue  voluun-  694.0* 

rur.Ecquomodofignant.p.^.c  i2o.f  contemplario  fanctorum  &potiflimeEuangeli(tarumdH 

confuetudodiciturbonus vfus,noabafus.Eteftoptimainter  acontemplationephiiofophorumpattequinia,  colun: 

prcsIcgis.p.i.c.i6o4f  1007.3 

contuetudo  eftqucedam  alteranaruraproueniens  ex  longa  Itemp.3.ci344.f 

confuetudine  &  indurata,&c.          parte  tertia,columna  contemplatio  eft  fepulchrum  quce  a  mundo  mortuos  in  fl 

I53?«c  misabfcondit,  &a£tiua  uicaquodamir.otlo  kpelici* 

confuetudo  magnum  in  fe  vinculum  habet.p.certia,column,  aprauis  moribus  mortuostcgit,  parcc  certia,  cokni 

i347'C  87-a.b 

confuccudoimpedirenondebetquominusveritasvicet.p.2  contemplationisaduirtutcm  nonfufficir,  cmundare  (I 

co.143 1  ,a  penicentice  lachry  mis,nifi  fequatur  caftitas  mcntis  &  Pl 

confuctudo  cft  laqueus  detinens  in  peccato,pa.tertia,eoIum,  poris,p.  1  ,c.66o.e.f . 

1 99-c  contemplationis  luce  pafci,cft  comcdcrc,quam  no  hal* 

confuctudoprauatenethomineminpeccaio  ligatu  propter  .  fiquipnusinhocexilioquafi  ubinofunt  bona,genl 

malumhabicuminclinantem,&c         p.quarta,columna  fuipirat  defidcrio,p.3.c.io7.c 

44o6.f  contemplationisdulccdo  breuis  eft  &raraproptcrg«' 

conluctudo  vctcrumcrat^vtfifponfusfpor.fam  rcpu  Jiarct,  dincm  carnis  ,  quiaterrena  inhabitatio  agrauatal 

infignumrcpudiidifcalciaretur.p.i.c.495.a.b  fum multa cogitantem,&c.             partecertia,  colil 

confuetudocftludceorumtemporcvefperarumorare.p.  i.c.  i8?3.b 

2^7-f  contcmplationisarccmquitcnercdcfidcrat,  priusnece|e 

Item  p.4.c.i6i7.a.b.c  in  campoactionis  fe  pe/cxercitia  probtntjpar.^.coli"" 

confuetudo  fuit  apud  I  udceos  in  follennitate  pafchali  vindtu  1 048. 

ynum  propinquum morti faluare,  Ethac  confuctudinem  Itemp.3.col.i3.i4.f 

impetraucrunt  Iudceiab  imperatore.p.f.col.4so.f.&  co.  Itemp.2.col.863.b 

i}l%'£  Itemp.i.col.66i.c 


Ind 


Ciuis  fcicntia*  vocatur  autoritas  doccdi,  qua  clauditur  oftiij 
Ufaifam,vel  aperitur  pervcram  doitrinam:  quod  quidc 
pftium  vel  regnum  celorum  idem  eft  quod  beatitudoceter- 
la.p.j.coI.^So.f 

Cuifpiritualesiiintduplices/ciJicct  diicclionis  &  timoris  . 

iC.p.2.COl.722.K&  II42.f 

CJuiChrifti,vnusinfraeno,aIiu$in  diademate  Conftantini 
nperatons  per  matrem  eius  Helenam  pofici  funrJvt  fic  ef- 
rtfccurus  inter  praeliorum  pcricula.        parte4.  columna 

|i74-f 

ClucsregnicxIorumPetrotradite,ckc.quaj  quales  &quot 
nt,p.j.col.28o.f 

Djcs  i  Icgitimo  &  dcbito  vfu  an  praexigant  neceflario  fcic 

aninfaccrdoteordinato.p.j.col.^Sj.c 
Qufioportarumrcmplicontra  lacerdotes  portantes  arcam 

omini  &  earum  apertio  fuerunt  minifterio  an^elico,  &c. 

j.col.j9d.f  ° 

:ijftralcs  aliqui  funt  intcnri  contemplationi,&  alii  vt  officia 
B,funtintentiactioni,p.  i.coI.i68j.c 

Mrumreguariuinpo:cftintcIIigiperouiIcoHium,par.j. 
bUij.a 

:i  ilurxgenus  cft  quod  non  fine  claue  poteftclaudi,  ncc  fi- 
eciaucapcriri,&taliaverrudata  dicuntur,  p.2.columna 

7I.C 

.ntiacftproprie  quam  relaxantur  vcl  mitigantur  pce- 

r.p.j.col.^oS.r  °  l 

|>entiaquomododoccatregere,fcdfcrapcrcumiufticia, 

f!.COl.8jJ.O 

Jcntiaregisimbri  fcrotinocomparatur,&  quare,  partc  ?. 

iirf.3 14T  ■        ■*' 

Ifrnp.2.col.8$7.a 

lentia  mira  Dei,qua?  quodlibcttcmpus  conuerfionis  no- 

■sexpe*tat,&quandocuiiqucroeatur  indulsct,  d  -  ml 
%.b.&8.?6.d  B    >Im-coi. 

lentiediuinxcrgahomincs  peculiare  hoccftnon  clam 
■filentcnngcnt(upplicia.p.4.col.66.d 

bsdcuotus  Jcculans vcl religiofus , qui ad  voluntatem 

Mupcrions  vcl  prdaci  libenter  faciat officia humilitatis, 

diiiurpalccrraiinos,&c.p.i.col.37j.f 

erus  fccularis  uel  rcligiofus  recedens  a  virtute,paru  curat 

■Jeo,vultintcrhomincsapparcre,&  ideoaccipic  Eccle- 

livelofficiidign:tatcmfimoniace,&c.par.prima,colum. 


ex. 

Cllu';^?,C,i|qUif  5ft"dcn,tniflad  auS™dum  pecuniasper 
Utv &  fraudcs,&  pcr  pra-bcdas  n.alo  titulo acqu.rcndas:  fi 
g<nlicancurpcrh|l)Mirasp.?.cr,1.2?7.c 

CiCricicupidiquicongr.-g.indi,  fom.narbonis  totaliter  funt 

Clcrici  malimultoplusincenfifuntignccupiditatis  &  W 

CIcriciCqinpreceterisdebcntefretempIumDeOcombuftio 
pcrcup,ditatisincendiumperquidfignificatur,p.4.coir 

CtrCnrM  r,in  t  *****  l^T'*  « *"*  «if,  &  fignifican- 
tur,per  tna  qua>  portabant  Leuitz,&cetcra.  parte  i.  colum. 


■usaclerosGra?cc,quodeftforsLatine.Dicunturioirur 
co  quod  fint  de  forte domini,  vci  dominus  iicpars 
lrsclciicoruni,p.i.co.6o4.d 

Ifnp.2.col.4oi.f 

■usqui  leruic  Eccleficprimo  vocabulum  fuum  inrerpre 
F&in;acureirequodcft,p.i.col.6o4.d.TaJcscnim  dc- 
tcfle  vr  ipd  poflideant  dominumJ&  a  dommopoflidca 
■»01.698.  t 

capitcfunttonfurati,  adfignificandum  cxlcftium 

'cimn^p.^.col.-oi.f 

-  quid  fun:  deputati ,  p.  1  .col.  1 1 75  .c.&  col.  1  i78.b. 

;:  1  jcanrurperligna  abiegna.qui  pcr  inrentionem 
im  ad  Dcum,dcbcnt  ad rr.od um  abietis efle  refti,p.2. 

ifuntfubfiiccrdocib.eriaminaliisfacrisordinib.cc5 
•Wiond  •.»eiicexerccrcactus  pcrtincntes  ad  oificium 
dotum,&dch>cfigura,p.i.col.i288.b 
&  reugiuii ifunc  vnus  popu!us,inquantumclcricatusdi 
f»riCon^.ilaicatum,p.4.col.i945.c 

aici  uucliigi  potfunr  per  duas  domos,p.4.columoa 

■r  ) 

"uspromfumeftde  pra-bendis  &  ecclcfiis  veldi- 

>«s  vacatuns  perniorrcm  alccrius,&  dcob.ru  .llius 

^«crgaudec,fignicicaturpTyrios,&c.p.4,c.:27ic. 


Clcnc,  miniftrantesfacerdotibus  noui  Teftamcnti,debent  pu 
rmcariperadum  confeIfionis,&per  depofirioncm  fupcr- 

ZT< ronorm!ltemP°raliu^&perhoneftam  conucrfa 
uonern,©?  p.i.col.iaiy.c 

Clcrici  fignificantur  per  coIumbas,nam in  eorum  couerfatio- 
^«^fi^ftasdcbct 

clcrici  aliqui  eriam  in  facris  ordiiib.aut  ctiam  in  gradu  maio- 
.^nft.ruti ,afloc.a nt  ieprincip,bus  in  taiibus quc non  de- 

unr  iutum  Juum^ut  Junt  vcnationcs,aucupia}haftiludia  & 
torneamenta,p.2.col.9ii.c  V   >"«ut"uaia« 

quorurn  &famulo.um3faciuntraupcresdecIinarc  a  ftrata 

pu»n«.a,p.4.coI.i95;4.c 
cleiici  dodi mercedcm  inrquiratis amantes,afin?  contra  na- 

tu  am  Ioquentisco.npa,antur,p.6.coI.i69c.a;b.c 
clcnci  mah  i.guificanturpu- Ifrael^quigcneralitercoluit  vitu 

lOS^p.^.CO.  IP52.C 

clerici  mal,  nCUt  fuerunt  h  ftatu  altiori,fic  erunt  in  loco  och5 
na?profundiori,p  1.C0I.16J7.C  b 

clenc,  &  religioii  qua  rationc  nhi  Dci  dicantur ,  &  quomodo 
ipii  pro  m„or  parce  Junt  caufa  diluu.j  peceacorum  inTma 
poptilum fius malisexcmphs  corrum/endo ,  P.  "5ffi 

clericorum  ftatuiconueniteiTehabitacuIum  pulchritudinis, 
m  quib.refuIgeredcbctpecorhoneftatis,&  iigmficatur  per 
z.abulon.p.2.co.i2i.c  * 

clericorum  ingracitudo  dc  rcceptione  diuinorum  bencficioru 
figmhcatur  per ingratitudinem  populi  Uracl  dc  beneficiis 
a  Do>  receptis,p.  1  .col.  1 657.C 

clcricis  ftipcdia  nccdTaria  quibus  fuftcntcntur  laici  &  fecula- 
rcsprouidcant,&  ab  incurfib.hoitium  cos  tueantur,p.i.co. 

clcricalis  ftatus  defignatur per  Aaron  pontificcm,  p.  i.colum 
527.  c 

clericalis  ftatus  arguitur  &  fpccialit er,prout  cxtendit  fe  ad  p- 
latosjdcricos  &  rcligiofos.p.^col.  1  o.f 

In  clcrorcgnantgaftrimargia^accid.a^&crudclitas^quarc  & 
quomodop.4.col.i4.f  ? 

clibanum  munditribulationcmfignat,p...co.92o.c 
clibanus  panem  fufcipit  &  igncm,fic  vterus  virginis panem  ui 
ta?,idctt,Dei  vcrbum&igncmfpiritullanaide  cclo  fufce- 

plt,p.l.C0l.QI2.f 

climata  non  diftinguuntur  fecundum  diftantiam  ab  oricntcin 
occidcntcm,fed  Jccundum  diitinctionca  meridicin  aqui- 
Ioiumjp.j.col.  1524.3  J 

cliuus afccnfiis momis  Jlcxuofus.  partc  2.columm 

369.C 

coccytus  quid  Jignihcat.  partctertia.column. 

227.0 

cochlecc  maris fcrro circuncifc-dathrymas  purpurci colorfs e- 

mittunt,quib.colcaiscinaurapurpurcicolorisconficitur, 
p.j.co.  1873.3 

8     2 


GloifaeOrdin.  &Nicolaide  Lyra. 


Coricrnitas  filii  cum  patrc  declaratur.         parte  fexta,colu. 

794-cf 
Coania  q'.ia?dicuntur,p.6.ibid. 
Cogitamis  mala  duo  i!gna,&  horum  ratio,parte  tertia,colum 

na  1675.3 
Cogitario,vcrbum,&  diffinitio  differentiam  habcnc ,  p.y.col. 

1016.  f 
cogitationon  eft  peccatum,nifi  procedat  ad  cffectum ,  feu  o- 

pus  Errcrcft.htpatetcxillolalfitas  lofepbi  hoc  dicentis, 

&c.p.r-col.675.c 
cogitatio  carnalium occulta  &  malitiofa ,  defignatur  nomine 

vuIua?.p.3.col.3yi.b 
cogitatioprauacxtentationc,!icet  non  ducatur  ad  cffectum 

nontamencftparuidcnda.  parte  tertia,columna 

3d.b.c 
co^itatio  infirma.pifcis  malus  dicitur,qua:  fe  curis  huius  mfi- 

~di  vltramodumimmcrgir.  partefecunda.colum. 

991. b 
cositationcs praua: pcr menftrua defignantur ,  & quare, p.i. 

'iojg.f 
cogitatioprauacuiusnoxiisinfpirationibusin  humanis  cor- 

dib  nafcitur,denarib.eiusprocederefumus  afferitur,par. 

3.col.^8.e 
c6gtcaciocfttabernaculum,inquamens  habitat  quam  aeftus 

auaiitia?  vcftar,p.j.col.i82.d.e 
cogttationismotusdicunturgrelfus,  quib.  quafi  paflib.  vel  a 

Dcorcccdimus,velei  propinquamus.parte  tertia.colum. 

J22.C 

cogicationisimmunda:  ftrcpitum  tanto  latius  fibi  cumulanc 

plcrique,quanto  fecurius  ab  externis  ceffant  &  hoftcs  ipfas 

vocationesadilliciu  pertrahunt .  parte  prima,columna 

322.  c 
cogitationem  noftram  dicuntaliquidocloreseffc  cognofcibi 

iempurisiub(tantiisfpiritualibus,tamende  intemioneco 

grtationisipiiconcordant&  concedunt,quod  eft  cognofci 

bilisfoli  Deo.Btdehoc  excmplum.         parte  1'cxta.,  colu. 

837.C 
cogicacionefedulacumexquiiimus  quo  ordine  agenda  fint 

quajageredifponiivuisquafiaccepios  in  ftomacho  cibos 

ardoreiecoris  coquimus,p.2.col.ij24.e 

Iremp.i.coI.588.e 
Jn  cogirarione  qua?  reuoluuntur,  defacili  illa  verbo  proferu 

tur  prxcct  interKacioncm  proferen:is,partc  tcrcia.columna 

i8o6.f 
cogitatione  in  lubrica  ne  vcrfemurmo  debemus  intueri  quod 

nonlicetconcupifci.Vcenim  munda  mens  in  cogicatione 

icructur,a  laiciuia  uoluptatis  fua:  feruaodi  funt  &  reprimc- 

di  oculi,quafiquidam  raptoresadculpam,parteprima,co. 

92.f 
cogitationealiquaquinonmacuIetur,nullumputotam  purii 

cffe.Certum  cft crgo  habitare ctiam  Iebufxos cum  filiis  Iu 

da h  Ierufalem,p.2.col.i  1  i.c 
cogitau'oncshumanaefiinradiniuriasvindicandum,cogita- 

tiones  autem  diuin?  funcmagis  ad  miferendum,  p.4.colu. 

457-c 
cogicationcs  hominum  poffunt  cognofci  dupliciter .  Vno  mo 

dopcrcercitudinem,&fic  nonpoffuntcognofci  mii  diuti 

nareuelatione.AIiomodoperconic<fturarionem  cx  iignis 

cxrerionb.&c.p.3.coI.i9iy.c 
cogitationes  pcr  rad  iccs  accipimus  qure  in  occulto  fica:  funt , 

&vifibiIiaopcraproducunt,p.3.col.2oi.a.b 
cogitationes  dicuntur ancilla:,&  ratio  domina:,  quomodo & 

quare,p-3.col.i3.a.b 
cogirationesdicuncur  filii.p.4.col.i866.e 
cogitationesminutiffimxiudiciodominijacverbarcnuiffima 
qureapud  nos  vfu  viluerunt,n6indi(cuffaremanebunt.  p. 

3.COl.202.f 


cogitationcs  maloe,no  adiabolo  immittuntur",  fcd  ex  propr 
voluntarc  nafcuntur  Diabolus  incecor  eft.non  autor ,  p. 

col.j57.a 

cogicaciones  praua?  &  fuggeftionib.quibus  ftrupara  anima  i 

quum  opus  gignir,dicuntut  tefticuli,&  ncrui  perplcxi  d 

monis,p.3.col.386.d 
cogirationcsfecuii  expellar  qui  vult  vitam  anima?.  Dum  c  j 

fc  p:*r  vniuerfas  cogicationes  fpargir,ad  confidcratione  )i 

fefe  nullarenuscolligk,p.5.coi.547.c 
cogirarioncs  noua?  ad  nuhoi  a  pullulanr,vetcrib.rafis,quor.L 

do  rafis  pilis  fuccedunt  noui.  parce  prima,colum  1 

1029. a 
co<>itationcs  vira:  vctcris  &  fuperflua  qiKrlibec  humanx  c<L. 
ruprionis  funr  piii,&  qua,rc,&C$  c.         parce  tcrcia,  colul 

72-c 
cogicarioncsnoftrascum  immundatentatioinquinat,  intci 

nahoftie,ftcrcusportanc,fcd  vccomburi  dcbcanc  lauatl 

&c.p.i.co.9i3-b 

cogicarioneschantatisdicunturbouesarantcs,qua:codall 

rorum  arando  pr£icindunr,&c$.tera.  partetertia  ,colun  ■ 

25. b 
cogitationes  grauiores,funr  boues  arantcs ,  que  cor  cxcrc  . 
do,vberiorcs  fru&us  reddunt,&c^cera.parce  tertia,  coltl 

2j.b 

cogitationes  fuperfkif  quc  afliducinanimocarnalia  cogi  1 
tenafcuntur,&deliciunt,fuauiratcmperdunr,  &c.p.i.  L 

558.f 
cogitationes  malas  du  fubigimus,&  m  vntutes  venmu 
lihoftesperintentionishoftiamin  ami  :os  mucamus,jl 

col.?4.d 
cogitariones  immundas  quas  fngg  ri:  diabolus  fi  viccro  ,  | 

niences  repulcro,vel  ingreffa:»  mtra  me,ncad  crTettum 

niantnecauero:hocipluramcn  pollucusfum  quo  poll 

calcareconcendi,&c.Sed  inyfticafunthec,&  incrfabilij 

i.col.i^o^.b 
cogitationes  i\  quis  vicerit,nemo  iibi  atcribuat  quia,  nifi  d 

netorcrtudinis  reprimatmanus,pmneboiuim  naturf,t 

pauoratinprofundum.&c.  parrcprima,coIi 

i64.f 
cogitationes  fi  re&e.  funt  debenc  conferuari,fi  autcm  repr 

debent  abfcindi  ficut  pili,&  de  h  oc  figura,  &c.p.  2  .colar 

1331.C 
cogitationes  fupcrflue  magno  ftudioampmande  funt,fed 

pucarifunditusnonpoffunt,&cftera,parccpnma  ,  coli 

1214-f 

cogitationes  per  pilos  capitis  dcfig[ianrur,qu9  de  occulta  >r 

dis  radice  uelut  deintcrnis  ccrcbn  radicib.onuntur,  p.  :• 

1331.0 
Itemp.i.col.i6i5.c.&col.io27.c.&col.i2i3.c 

coI.i5j6.f 
cogitationum  inquietudo  fignatur  nomine  vermium-p.i.  W 

i36.d 
cogitationum  fupcrfluarum  mulrirudocum  in  cordib.  hvl 

nisgeneratur,inacriiivirgultaiiaiainiur,pa;cc4.cc)lni l 

2359-a.b 
cogitationibuSjparticularescondicioncs  viciorum  coiidl 

muenic  vnde  dii'phceanc,&  fe recrahac.Aliccr  in  fornic » 

nc,p.6.col.24i.b.c 
cogitacus  imporcunosrepellamus,  &aliosinftruerc  Iab«l 

mus,crebrafad.torum  &diitorumdominimcdicacion  I 

xcplobcatg  virgiuis,p.5.726.c 
cognacio  nonfacicproximum,fcdmifericordia,  p.5.  colfl» 

943-c 
cognariodiciturfrequcntcrdomusinfcriptura  ,  &ma> 

vctcrisTcftamenti,'p.3.col.i653.b.c  •?• 

cognatio  magna  eft  cuangclii  &  legis :  Euangelium  |naff 

expofitiocftIcgis,&c.p.i.c.99r.b 

o 


ic 


:c 


Ind 


-01ationismalaenoxia,p.2.col.9O2.d 
L  iationis  terrenf  copulam  debemus  agnofcere,  fed  fi  cur- 
Vin  mentis  praepedic  ignorare,vt  affectus  mentis  vifccra  re 
rat,fed a fpirituali propofito non  auertat. par. prima,col. 

i:77*a 
tiitio  lux  eft,&  ignorantia  tenebra,parte  prima,  columna 

&•' 
0<iitioomnisfitinaliquolumine,p.5r.col.io22.f 

0|iinoactualisexduobuscofiftit,fcx  luminc  &fpecierei 
cjnit^p.^.col.ijoi.c 

Bitio  fic  per  aflimilationem  cognofcentis  ad  cognitum.p. 
<:0l.i344.f 
OEiitio,nobilitatemfortitur  ex  obie&o.parte  fecunda,col. 

65  -c 
;o)itio  duplex  eft  in  angelis,vna  qua  videntdiuinam  eflen 

f m.  Alia  cognitio  eft  de  aliis.Et  haec  eft  duplex,vna  de  mi 

rteriis  diuinx  prouidentiae  exequendis.  Alia  de  concepti 

bspropriis,iScc.p.6.col.3 1  i.c 

i  angelica  eft  duplex.Vna  eft  rerum  in  genere ^pprio, 

h  c  dicitur  vel  pertina,  Alia  eft  cognitio  in  verbo,  &  haec  di 

cut  roatutina.-p.  i  -col.y.a 

.onitionis  human? naturalis modus,  qualis eft,parte  j.col. 

10I.C 

onicio  noftra  procedit  deimperfecto  ad  perfeAum.p.j.co. 

I20.C 

o.iitio  omnis  humana  quae  modo naturali acquiritur,a  se- 

fiusoritur,&c.p.:$.i52.f 

opitio  humana  quomodo  fcrtur  in  finem  fnpernaturalem 

aquemordinatur,cumvimrationistranfcendar,&cp.i. 

615:62. e 

^itioDei  pcrintellettum&dcfideriumquidin  nobiso- 

etur,p.i.col.35  2.f 

itio  rei  in  verbo,&  cognitio  eius  in  natura,differcntiam 

cnt  multam,p.i.col.8.d 

irio  triplex  naturalis  habeturdeDeo  .  Vnomodoper 

nriam  fuam:Et  illa  foli  Deo  conuenit.  Alio  modo  per  fi 
idinemimmediateabeoderiuatam  in  cognofcentc. 

:io  cognofcitur  quafi  in  fpecuIo.Et  de  hoc  pulchru  fimi 

,6.0.31 5. c 

itio  Dei  &  amor,fumuntur  dupliciter,  fcilicet  naturali- 
B&fupernaturaliter,p.5.col.io2  2.f 
Dgitio angdicalis,cognitiodaemonum,&  cognitio  huma- 
nad  quae  vnaqufquefeextendat,&  quomodofemutuo 
JBedant,p.i.col.ij26.f.&  1327.3 
■itiopropheticafittribus  modis.Primo  perabftrarione 
Ipfibus  exterioribus  vt  in  fomno  vcl  extafi.Alio  modo  fi 
k  tali  abftraCtione,& fic  dupliciter  ,  &c  par.  1  .columna 
,.%:c 

)  omnis  humana  quae  modo  naturali  acquiritur  a  fen 
;ritur3&  quomodo  fenfus  audirus,&  vifus  differcnter 
ajioccoopcrantur,p.3.col.i52.f 
ieitio  qua  Iofeph  non  cognouit  virginem,fuit  facialis  fi- 
4«tarnalis,p.5.col.47.b 

Mgnitionis  fummam  contcnditur  in  veloci  mentis  vigore 
ingenii  acumine,p.i.col.i563.c 
mis  diuinae  augmentum  per  fucceffiones  crcuit  aeta- 
tun,p.i.col.533.c 

grtionemfuinulluscolligit,dumfcperinnumerasdefide- 
rirumcogitationcsfpargJt,p.  i.col.558.d.e 
grtioncmdiuinorum&  eoruquae  fupra  fefunt ,  anliccat 
qxrcre  homini  cum  fit  mortalis,&cparte  tcrtia,columna 
lo6.f 

^d  ogfiitionem  Dci  afcendit  homo  ex  crcaturis  vifibilibus, 
1  ter  quas primum  locum  tenct  firmamentum.Secundum 
lcumproprius  motus  planctarum,&cpartetertia.coIum. 

24C 

ogicioncm fui  fupernaturalcm  dat Dcus homini  difpoiito, 


ex. 

&cficutcorporedifpofito&  organizato  per  naturainfun- 
dituraDeoanima,p.6.col.2  3.c 

cognitionemangelorumnon  habemus  nifi  valde  longinqua 
&  remotam  a  nobis,non  propriam  &  determinatam, pa.  1. 
col.2i8.f 

cognitione  fola  Dei,an  quis  faluatur,&  quomodo,  pa.i.colu 
917.C 

In  cognitione  noftra,primum  eft  noticia  principiorum ,  &  ho 
ruhabitusdiciturintelledus,fecundum,  noticia  coclufio- 
nu,&defignat  confiIium:tertium,certum  iudiciu  decoclu- 
fionib.inuentisj&dicitur  fapientiatquartu,  potentia  exe- 
quens,&  diciturfortitudo,&quomodo  ifta  dicantur  effe 
in  Deo,&cp.3.col.i53.c 

Acognitionenaturalihumana,remota,funr  intriplici  differe 
ria.Quxda  propter  conditionem  rei  cognofcend^  &  aliqua 
ex  cognofcentis  conditione,&aliqua  propter  modu  cogno 
fccndi.Primumadhuceftintriplicigradu,&c.p3.colum. 
5i6.f 

cognofcituraliquidinhabitu,  cuius  tamen  cognitio  a&ualis 
impcditurpropter  aliquam  paffionem  vel  habitum  impe- 
dientemp.5.col.357.c 

Noncognofcimusvtcredamus,  fed  credimus  vt  cognofca- 
mus,p.5.col.ii62.d 

cognofcere  nomen  proprium  Dei,&  videre eflentiam diuina, 
differentiamhabent,p.i.col.539.a.b 

cognofcere  aliquaex  fcripruris,&  fi  eonceditur,nobis,aliqua 
tamen  DeoreP.Tiiantiir,quaefuperantnoftrosfenfus,neali 
ter  a  nobis  quam  vcritas  habet  proferantur,melius  ifta  igni 
refcruamus.Et  de  hoc  figura,p.i.col.957-b 

Nunccognoui,quodtinieasDeum,&c.quomodocognouiac 
cipiatur.Velficidcftalios  cognofcere feci.  Velmetaphori 
cc,ficutaliaquaeDeodicuntur  fecundum  fimilitudinem  , 
&c.p.i.col.i7o.c.&col.273.f 

cohortcs  fuerantduodecim  ordinaraeexmilitib.per  Dauid, 
&  in  qualibet  coharte  crat  vigintiquatuor  milia  bellatores: 
&  prima cohors  crat  cum  rcgc  primo  menfe,fecunda,  in  fe 
cundo  mcnfe,&  fic  de  alis,p.2.col.  1 1 2  i.c 

coire&  gcnerarceriam  pecudum  eft.R*tiocinari  &  intcllige 
re  hominu  eft.Ratio  ergo  quae  praefidet,motus  inferiores  ta 
quam  regina  fraenare  debet,non  immoderate  laxarc .  Ideo 
pecorib.innaturadatum  cft,vtcertis  temporib.tantum  ad 
coituramoucancur:homoautemfcmper  moueri  pot.p.i. 

col.j6i.a 

coituscarnalisintcrconiugestribus  bonis  excufatur  ,  vtuel 
non  fit  peccatum ,  vel  veniale  ,  parte  fexta ,  columna 
243. a.b 

coitusinparadifocuraprimisparentib.nonfit  perpetratus  . 
Etutrum,fiftetiffcnt,coitusmteripfosfuiffet,&qualis,p.i. 

C0I.75.C 
coitusin  paradifo  a  protoparentib.vt  Hebraeitradunt  perpes- 

tratuseft,p.i.col.i  u.c&col.i  12. d 
coitus  in  arcaNoealiquorum  animalium,puta  auium  nec  ho 

minum  fuit,ad  defignandum  vniuerfalem  mudi  tribulatio- 

nem.p.i.col.  2ji.f 
coitusfinecocubirus  ficut  in  ingrcffu  arcae  Noc  fuit  prohibi- 

tus,itainexitufuit  relaxatus,p.i.col.r52.e.&  col.i6o.b.& 

col.i6i.c 
coitusquarc  temporemenftruofit  vitandus&prohibitus,p. 

i.r.ol.io38.f.&  coI.io6i.b 
colere&adorarcquomododiflerunt,parteprima  ,  columna 

667-b 
colendi  Deum  ritus  qi;are  non  obferuatur  apud  nos ,  ficut  a- 

pud  Hebra?os,&cp.6.col.88r.b 
collatio  intcr  Dei  feruos  cfle  debcr,non  altercatio.p.6.colum. 

74o.e 
collyrida.Vidc  in  Torra. 
collum  fi  ftringitur,  vocis  vifus  &  vitalis  flatus  necatur ,  psr.3» 

S    3 


Gloffe  Qrdin.  &Nicolaidc  Lyra. 


cc!.i87.a 
PercoHumcibostraiicimusincorpusrcficicndum ,  &vcrba 
proferimusquib.fccrctacordisproximisdcclaiamus,p.3. 

col.i82y.a 
Collumcxrendimus,quandolongiusprofpicimus,par.3.col. 

i847-b 
Collo  vel  alibi,mulicrculx  gercntcs  cuangclium  chartulis  fcri 

ptumvcllignum  crucis  anprobandumvel  nc,  p.j.colum. 

Colluctari  fortiter  contra  infukum  daemonum  faciunt  tria ,  p. 

i.col.  1179.C 
Colloquiaprauorum,noxiaintcrfidelcs,  vtde  Petroexem- 

plumhabemuSjp.y.col.64i.a 
CoIobiis,idcft  veftib\finemanicis,magis  vtcbantur  antiqui 

p.i.col.38o.e 
Colonia  quid  &  vndc  dicitur.  parte  fexta,columna 

1161. b 
Color  candidus  habct  plurimum  de  lucc,parte  prima,colum. 

7'a 
Colubri  verfi  in  virgam  figniricant,  quod  finaliter  filii  Ifrael 

egrederetur  de  capriuitare  ad  magnam  libertatem  &  etiam 
dignitatcm,p.i.col.ji7.b 
Columba  quid  myftice  repra?fentat,parte  quinta ,  columna 

7i7.b 
Columba?  proprietates  enumerantur,p.5.col.i828.e 

Itemp.3.coi.i86o.b 
Columbae  minores  plus  valent.  parte  prima ,  columna 

9i6.d 
columbae  in  rigura,fpirituffanc1i  apparuit,qux  &  qualis  fuerit 
&  quare  columbae  in  fpecie  figurari  voluit ,  partc  y.  colum. 
79.a 
Columna  nubis  oftenditfiliis  Ifrael  viam,  &  protexit  eos  ab 
ardore  folis,  cuius  calor  eft  multu  inteperatus  in  illa  terra. 
SecundumHebrex>sfukduplex,fecundum  alios  fuit  vna 
tantumjfcilicet  illuminationis  &  obumbrationis ,  pa.i.col. 
6io.f 
Columna  filios  Ifrael  proregens,fuit  nubes  contra  aeftum  fo- 
lis  de  die,&  nocte  fuit  columna  ignis  cotra  renebras.  Et  hec 
fuit  figuragraticefpirituflanAi,  Chrifti  difcipulis  infigno 
viiibili  data?,p.4.62.f 
Itemp.6.col.987.c 
Columna?  quinquetabernaculi,dicuntur  quinquelibri  Moy 
fi,quib.do£tores  praedicationcm  fuimmuniunt,qui  primi 
tiuam  inftruxerunt  Ecclefiam,qua2  cx  Hcbraeis  congrega- 
ta,folam  legisautoriratemnouerat,  parte  prima,col.368.f 
&369.a 
Comam  in  rotundumatrondet :  qui  ipfam  ad  excitationem 
carnalis  lafciuiae  curiofe  difponit ,    parte  prima,columna 
1073. c. 
Comedebar  antiquitus  hominus  fedendo  in  lectis ,  &  ideo  in 
facrafcnpturafrequenterdicunturrecumbere  uel  acum- 
bere,p.3.col.373.c 
Itemp,  1.001.642.^ 
Comminationes.Vidc  in  Maledictiones. 
Commentariorum  &explanationum  fcriptorib.  moseft.,mi- 
fcerehuiufmodifermoncm.Quidamhocdicunt,aliiautu- 
mant  hoc,  nonnulli  fic  fcntiunt,&cparte  quarta,  columna 
737.b 
commercium  optimum.,cumbonaquajvalemusoperantcs , 
pnmumhacmercedem  adominorecipimus,vrad  maiora 
iemper  agcnda  proficiamus,deinde  ad  vitam  oeternam ,  p. 
3.co.i742.e 
comiffio  rci  alienae,  fit  quadrupliciter,  primo  per  modD  depo 
fitidecundo  pro  mcrcede,tertio  per  modum  mutui,quarto 
per  locationc  m,p.  1  .col.700  .f 
con.'modat  qui  mutuumpra?ftat,poftrantundemrecepturus 
p.3. 4:0.1303^ 


communcpro  immundoponitur.,&vndchocfumptum  fit 

p.6.col.i73.a.b 
Communiaomnia  habentes,imitanturftarumfuturi  fccull 

p.6.co!.  1025. b 
comnvjnicatiobonoruminquib.confiftat&  fieridebear,p.. 

coI.i6o.f 
communicario  hominu  ad  intiicem  tunc  eft  bona,  quando  c 

pendcrcxcharirarediuina,p-3-co.2037.c 
communicatio  idiomarfi  fir,artnbuendo  ca.queTunthomhv 

Chrifti,Deo,&  econuerfo,propter  infeparabilem  vnioi 

humanitatisin  Chrifto,p.5.col.i236.a 
communicatio  idiomatu ponit  has  propofitioncs  veras,Dc 

paffus  eft.Et:Iftcpuercreauitftcllas:dcmonflrato  Chrifi 

p.y.coI.j38.f 
communicantes  ad  menfam  Chrifti  figuraturp  Iofcph  Chi 

ftumfepelientem,p.5.col.652.f 
communicantib.quifacramentoparticipar  pra?cipitur,vti 

ctusfuos&cogitatus  difcutiant,&compunctionis  lacJH 

mis  abluanr,  p.i.co.8i9.a 
communio  euchariftiae  corporaIis,quo  ad  laicu  an  fit  confil 

velanfitprexeptumnecefritatis,par.3.col.  1297.C.1208 

i399.a 
communitasecclefiefecuIaris,&ctia  religionis  magis  dilii 

fimplices  &  bonos,quam  aftutos  &  malos  parte  prima,  0 

^oo.a 
communitatis  negotium  finguli  de  communitate  cxequa  - 

tur,&  feab  illa  abfentantes  plectendi  funt,pa.  fecunda,c( . 

n8.f 
communitati  licet  in  multis  parcendum  fit,non  tamcn  in  c 

fu  idololatriaj  vel  hetefis  eft  parcendum.      parte  1  .colui 

commutatiuaiuftitiaemptione&  veditione,an  &  quotM 
obferuanda  eft.  parte  prima ,  columna<J 

448.d 

comparatiodebetefiefnterillaque  funtciufdcm  gcncris, 
5.C0I.193.C 

comparario  Chrifti  fit  tripliciter  ad  tria:  primoeft  h 
Chriftum  qui  eftcapur  hominum,fccundum  hoc  ho 
comparantur  ad  ipfum  ficut  membra  ad  caput .  Sccfu 
hommis  ad  hominem.Terria  eft  Chrifti  ad  Dcum  patn 
&cp.6.c©1.283.c 

comparatione  humane  natur?,&  demoniace;  naturc; ,  nos  I 
cuft^ fumus,  fidubiafitfidesnoftra .  Si  vcro  fcquimor  I 
fum  &  verbis eius credimus  tanquam  nihil  erunt  in 
ctunofrrogigantes,id  eft,demones,parte  fecuda,  c.1518 
&  1519.C 

compaffiopluseftquamdatum:  qiuarem  quamlibct  pleri 
dat  etiam  qui  compatitur.  partc  tcrtia,  coluA 

z88.f 

compaffionis  affectu inclinatus  vltimis  membris  Chriftj,p 
des  domini  rigat  lachrymis.p.y.col.86o.e 

compaffionem  adinuicemhabentnaturalitaillaque  funt 
iufdem  fpeciei.p^.col.i  93  i.c 

COmpletiovelperfectioalicuiusreidiciturduplicitcr.Vnon 

do quado  affequitur  i ormam  debitam.  Alio  modo  qua 

exit  in  operationem  fibi  dcbitam         partc  prima,col« 

jy.a 
compofitores  amabilcs,difcordcs  ab  inuiccm  ad  vnitar 

&  concordie.  rtformantes,percementariosintciruj 

cIudentes,fignificantur,p.2.co.9i7.c 
compunctionis  duo  genera  funt.  Vna  compunctio  oritur  c> 

more  p^ne.Alia  ex  amore  glori  9^.5x0.71 7. b 
Iremp.2.col.io8.b 
compunctus  corde  non  folcr  dici,nifi  qui  ftimuli  pcccator: 

punctusefr  indolorep£nirendi,p.3.coIumna  1282.C 
compunctionis  &  lachrymarum  ftatus  duob.modis  diftingi 

tur3p.i.col.8i7.a 

coi 


Ind 


c  npunc"tione,vt  anima  viri  iufti  vehementer  afliciatur , 
q  ituor  ad  hoc  func  qualitatcs^p.j.c^  i  l.b 
bkuhgimur  plerumque  mali  inuuliter  ad  iuftitia,ficut  bo 
Bjnnoxie  tcncantur  ad  culpa\p.  i.c t g^j.a.Sc  col.  1 367 .a 
)n)un°imurvcrecumpra:cepca  Deiftudidse  perfcrura' 
Jr,vt  per  haecproficere  concendamus,per  quae  profecif- 
[co^tiOuimusquosveneramur.p.i.col.Spi.c 
)n)unCTimur  tunc  de  nobis  vere,ftudiose  praecedecium  pa 
rrm  facta  penfamus,vc  confpecla  illorum  gloria,in  oculis 
nctris,vitanoftrafordefcat.p.i.ibi, 
)tr>ucacio  fepcuaginca  hebdomadarum  Danielis  tempore 
qurum  rcgum  incipiac  &  tcrminctur.Ec  quorum  regnum 
10 i  inclufiue  vel  excluliue accipiantur.Et  an  computen» 
tu0crannosfolaresvellunareSjpart.e4.col.  1609.  1610. 
£  i.i<5i2.pertotas. 
i<J:tiaminHcbdomada. 

liimmundorumipirituumrudentibusconuenien- 
te:omparantur,p.6.col.i 3 $c  f 

)n:usangeIorumcircafideIestempore  Antichrifti  eritad 
di)necdlarius,f.addefenfionem,&ad  aduerfarii  deftru 
d)ncmp.4-co.i7^5.c 

>r  acuitatcs  m  terra  faclae  funt  diuina  virtute,  in  quib.re- 
cotisaquis  appat  uit  pars  terrae  difcooperta  aquis  ad  habi 
raonemhominum&animalium,&fic  elementa  in  locis 
fu  diftindafuerimt.p.i.c.i4.d 

jtttptio  fecundum culpam  &  natiuitas ficut lugcnda  cft , 
■c  huius  vita?(qux  pocius  morcis  cft)concinuuas,p.  3.  c 

wrionoftrapropterdelc&ationes  carnis  immundicia 
eft)..-;:c.i<57.a 

Bptio  Chrifti  quomodo  fuic  pcr  fpiritumfanctu,  &  qua 
conantevirginisdefponfationcm.partequinta,co.43« 

f44-f 
m.'ptio  prxcurforis  f  uit  miraculofa,p.y.c.669.c 

is  mentis  interior  in  nobis  eft  duplex. Vnus  in  for- 

imperfe&us,aliisformatus&perfe&us.p.5.colum. 
J.f 

re  fartum  fimile  imaginatiorii  habitar  in  extremo  coi 
fempore,naturale  eft,&  expcricnria  ccrtum  tam  in  ho 

isquaminanimalibus.p.i.C344.d 
:repreceditparturire,&parturireparerc.p.3.colum. 

iunt  quidam  in  cordc,fed  non  peruerfa  quae  filentio 
»  pefcanr,vt  perfe&i.Alii  concipiunt,fed  filentii  vigore 
lino  conftringunt.  Alii  concipiunt  &  mox  efferut,in  se- 
Htes,in  lingua  pra?cipitcs.p.3.c.66.e.f 
)n>rdia  firma&  vnitasnunquamfaluaripotinter  fuper- 
l>0&arrogantcs.p.4..C24Oi.a 

Iprdia  quomodo  fic  in  corporibus  ccclcftibus,quam  Iu- 
taneganc,etfi  non  omnes,p.3.c.2  5  i.c 
■rdiae & charitati  nihil  prarponamus,  fcd  pcr  dexteram 
pn"pcricatis,vclfiniftraaduerfitatisinpace&  directione 
>ex:ueramus,p.i.ci96.d 

ocrdia  intcr  lc  diligente  r  feruare  currcnt  domini  &  re&o 
respirituales&  tcmporales,&quare,p.i.cio88.f 
icbitus  licet  nunc  mortalium  corporum  fit  indicium,po 
cuitamcn  cffc  alius  modus  in  corporibus  immortahb.  vt 
chritatis  afFe<5tu,nulla  corruptionis  cocupifcentia  filij  na 
fcemtur,&c.p.i.c.33.c 

ancbitus  vagos  &  inccrtos  non  cfte  in  fpccie  humana  ra- 
tioiaturalisdidat.p.6.c.244.f 
Itcip.5.c.3  24.f 

onubitus  carnalis,etiam  coniugalis,  impcdit  feruorem  & 
effaciam  orationis^p^.co.i  5  26. f 
Iccip.6.col.  1327.C 

onubitus  filii  cum  vxorc  patris  f.matris  quam  fit  dcteftabi 
lis.iotaturexemplumdeelephantcqui  redu&us  ad  ma< 


ex. 

trem  propria  egit  cum  ea,poft  coitum  cognokes  fa&u,  in- 

terfecic  homincm,qui  hoc  fieri  cocgerat.p.6.col.2  3  2.c 
Concupifcentia  vnde  caufecur,&  quando,&  quando  non  fit 

peccacum.p.j.c  1 1  i.c 
Concupifccncia  ahquando  eft  nomen  fomitis,f.vicii  innati, 

aliquando  a&us  interioris.p.6.col.83.b 
Concupifcecia  eft  in  primo  motu,  qui  dicitur  pro  paffio,&  in 

fecundo  qui  dicitur  dele<5tatio,& in  tertio  qui  dicitur  con 

fenfus,Etquandoprohibctur.p.6.co.83.b 
Concupifcenciacftmateromnispeccati,p4.c.i726.f 

Item  p.i.col.i626.f 
Concupifceria  no  prohibetur,vt  Hebrari  dicunt ,  &  erronee, 

nifi  aliqualiter  prorumpat  in  a&us  exteriores,&cp.i.colu. 

975.C 

Videinlofephus. 
Concupifcentia  mal  a,&  mali  a<5tus,etiam  in  veteri  Teftame 

toprohibebantur.p.j.col.io^.d 
Concupifcentia  eft  defiderium,fed  non  omnis.pa.tertia,  col. 

23J2.f 

Concupifcentia  ceflabit  fi  cogitaueris  quod  in  terram  fis  dif 

folueudus.p.i.c.675.c 
Concupifcentia  Dauidis  irrationabilis  in  appctenda  aqua 

frigida,p.2.col.66i.a 
Concupifcentia  duplici  prarcepto  prohibetur,&  quare,fecu- 

dum  catholicos.Hebraji  autem  dicunt,quod  eft  vnum  prae 

ceptumdcvtraqucconcupifcentia.p.i.col.67j.c 
Concupifcentia  carnis,concupifcentia  oculorum,&fuperbia 

vitf  ,in  quibus  fingulum  iftorum  confiftat.parte  fexta,  col. 

I386.d.e 
Concupifcentia  hominis  pcr  diabolum  inflamata,  &  per  tor- 

cular  nequitiae  cxprcffa,vinum  prof undit  amaritudinis in 

do&rina  praua  &  operatione  peruerfa.parte  fecunda  colu. 

Concupifcentia  carnis  in  tnbus  confiftit.primum  eft  vita,fe- 

cundum  eftincolumicas.virac,tertium,quod  concupifcitur 

in  vita  praefcntijeft  iocunditas,p.6.c.40i.c 
Concupifcentiainteriorexafpeciu  mulierum  quomodopro 

cedit  inhomine.p.y.cno.f 
Concupifccntia  inordinata  dicitur  vicium  puerile,no  folum 

quia  contingitfarpepueris,fed  fecundum  fimilitudinequa 

dam.Et  hoc  propter  tria.Et  enumerantur.p.prima,  colum. 

1241.6  •  . 

Concupifcentiaeinterioresmala?,pervxores  alienigenas  in- 

telliguntur,&  perfilioseorum,a<5tus  excerioresex  ipfispro 

cedentes,qu£omnia  a  uetopfnitcntibusfunt  abijcienda. 

p.2.col.i2  5;3.c 
Concupifcentia?  carnales  dicuntur  paffiones,&  quare  p.6.co. 

89.C 
Concupifcentiae  carnalis  caufa,non  eft  in  anima  fola,  nec  in 

carncfola,exucroquecnim  ficquiafineutroque  dele&a- 

tio  nulla  fcnticur,p.6.c.5i4.d 

Videetiamin  Anima. 
Concupifcenriar  affe&us  no  fatiatur  uif  u,guftu,&  carteris  fcn 

fibus,quamuis  praeciofa  quxque  pro  cibo  dedcrir.p.^.col. 

437.C 
Concupifccntiae  quedam  bon£,&  pr«cipiuntur,ali?  ma!g,  & 

prohibentur.p.y.cj  26.  d.e 
Concupifcentiarum  uinccndariim  difficuItas,tcntatio  eft.Et 

quarchancdominuspermittit,&c.p.3.ci  265.3 
Concupifcerediciturcaro,quiahocfecundum  ipfamagit  a- 

nima,quamuis  caro,nihil,nifiperanimam  cocupifcat,&c. 

p.6.col.i386.d.e 
Concupifccremuhcrem  incordcpoftuina,penenaturaIe  ui- 

cium  cft  comitante  ctiam  turpicudine  uerborum.p.3  .coiu. 

mperb 
S2707  .eaonus,uu!t  penitus  non  concupifcere,fed  nunquam 

hoc  pcrficit  in  hac  uica.p.6.  C47-b 

Non 


Gloffe  Ordin.  &Nicolaide  Lyra. 


Nonconcupiicesuxorem,&cquomodo  Iudfi  cxponunt& 

intc4Ugunt,p.y.co.  1 1  o.f 
Quod  concupifcitur,fit  dulciusdum  vetatur,&  quare,p.6.  c. 

96. c 
Concupifcibilitas  f.fomcs  peccati,quando  cft  culpa  &  pena, 

&  quando  non;&cp.3.c.642.c 
condemnandus  nuilus  eit ante  inquifitionem,&  de  hoc  exe- 

plum,p.r.c.97.a 
condemnandis  ad  mortem  vt  daretur  cyphus  plenus  de  vino 

formatijordinauerunt  Iudacorum  fapientes.partc  tertia,c. 

937-c 
condcmnabitur  impius  in  iudicio  extremo  cx  duobus  princi 

palitcr,p.3.c.783.c 
conditiopropria&  finguIarisipfiusDci,eftnccefliras  eiTen- 

di  &  xternitas,&  immutabilitai  pcr  omncm  modum.  &c. 

p.i.co.joo.f 
conditio  aquila?  eft  quando  vult transfcrre pullos de loco  ad 

locum,quod  portat  eosfuperhumerosfuos,&quare.p.i. 

col.i6j8.f 
conditio  propria  Chrifti(qui  eft  autor  euagelii)eft  quod  De9 

eft&  homovcrus,in  unapcrfona,parte,tertia,  columna 

79*4 

conditio  debiraorantis  eft,quod  attendat  tempus  orandi.Et 

dehocexcmplum,p.4.coI.i6o2.f 
conditioncs  cuiuslibct  Icgis  conucnienter  datce  funt  quatuor 

prima  eftvitiaextirpare.fecunda,moresfiuc  a&us  homi- 

nisordinare.tertia  inducere  ad  faelicitatem.quarta  lucide 

tradere  veritatem,p.5:.c5.a.b.c 
conditioncs  aggrauantes  funt  ifta?,f.obftinatio  in  peccato,& 

ingratitudo  de  beneficiisacccptis,partequarta,  columna 

i6oy.c 
conditiones  noui  Teftamenti,in  quo  nobis  tria  promittutur, 

P-95°.f 
conditiones  quinque  extremi  iudicii,f.eius  ineuitabilitas,  ge 

neralitas,claritas,iudiciaria  poteftas,iudicis  fublitnitas.  p. 

6.coI.  342. f 
conditionalis  propofitionis  veritas  vel  falfitas,non  eft  ex  ve< 

ritate  vel  falfitate  partium,ficut  nec  contingentia:quia  &fi 

partes  conditionalis  fint  contingentes  ,  ftat  benecondi- 

tionale  effe  neceflaria' :  imo  ftat  partes  cfleimpoffibiles.  & 

tamen  coditionale  eiTe  ueram  imo  neceflariam,&c.pi.eo. 

470. f 
conf^deratio  inpluribuslocis  facrajfcripturedicitur  dexte- 

rarumdario,&quare.p.3.co.92i.c 
confcffio  duplex  f.peccatoru  &  diuinse  laudis,&c.p.4.coIum. 

i898.d 
Jtcmp.i.c.yji.c 
confcffio  gcmina  cft:  nuquam  fine  ea  fimus,fiue  in  tribulatio- 

nibus  fiue  in  exultationeiuftitia?,&cp.3.c.628.e.co.i  177. 

b.&  C.1199.C 
confeflio peccatorum,confcientiaj  eft  teftimonium  timentis. 

p.?.co.72.f 
confeffio  vcra,per  quam  aperitur  terracordis  noftri  pro  boni 

operis  friiLtificatione,defignatur  per  vomerem.p.  2.  colu. 

169.C 

confcifio  fidei  quando  cft ad  turbationem  hominu,&  ad  nul 

lam  vtilitatem,eft  omittendamonautemquado  citad  ne 

Ccflitatem,&c.p.j.col.i238.b 
confcflio  fidei  vel  operatio  miraculorum,prophetia ,  eicctio 

darnonum,ueI  ifta coniuncla fimul,non  fufhciunt  ad  falu- 

tcm  fine  opcrib.&  quare,p.5\col.i  y  i.c 
Confeffio  &  magnificentia  coram  co.Hoc  de duplici Ioco  ex 

poniturpotcft,p.2.co.io83.c 
Confcffioextortanonhabetmeritum,  fedeft  ueluti  fugitiui 

ferui,qui  poft  multum  tempus  uidcns  dominum  fuum,  nir 

hil  nifi  de  vcrberibus  deprecatur,  parce  quinta ,  columna 

7J4.d 


confeffionis  facramento  faccrdotum  opera  &  affcctiones  c  • 
bcntlauarUqnaidoad  offcredtim  facrificium  cucharif  e 
funt  acccffuri.Et  dc  hoc  figura,p.  1.  col.8 1 6.f 

confcffionis  iteratio,uera  eft  humiliras  fupplicantis,  pa.: .  . 

1269.C 
confcffionis  vocem  expcitat  Dcus,&  fi  omnia nouit,  p.y.c . 

909. a 
confeflbrdebetpcccatoribusucraciteroftenderc  grauitat  \ 

fuorumpcccatorur»,&  cis  darcfalubreremedium,&c.{ . 

col.4o8.f 
confcflorcofitentedebet  itacharitatiuc  tractarc&difcre:U 

quod  non  det  ei  occaiionem  recidiuandi  in  culpam,p.i.  I 

if99.c.Etcol.i6oy.c 
confcffor  pcr  inci cpationctn  nimis  duram  facit  pcccatorcl 

biindcfperationcm,&mortcm  inducicfpincualcni.Et  t 

quidfignificatur,p.i.col.i6o5.d 
confefforespofluntdicicxploiatoics,quiadcbcntdiligen: 

confcientias  explorare,&  fic  ingrediuntur  domum  mui 

ris  meretricis,id  eft,confcientiam  perfonc  pcccacricis,r*, 

C0I.29.C 
confeflbresquibonisexhortationib.peccatorcs  inducuni  l 

lachrymas  c6tritionis,offerunt  lagaua,&c.qualiter  &  | 

rcp.i.col.pi^.c 
confcflbrum  itatus,qui  funtfihi  Chrifti,  fignificatus  fuit  t 

euafionemcuiufdamaufogientis,&cp.2.c  365.0 
confidere debcmus in  Dco &etiam in homine  ,  fed  diU'l 

inodo,qualiter  &  quqmodo,p.3  .ci  567.0 
confirmatio fidci  fiue do&rin?  carholice,in  naturalibuscl 

argumcnta  ex  principiis  euidcntibus  dcdticla. In  his  al 

qucefuntfupra  racionemdiuinittisrcuclata  ,  confirm;) 

eft  per  ca  qua?  funt  diuince  virtutis propria,&  hoc  fitdi  i 

citer,&c  p.6.col-3o4.f 
confhvtus  Iudaei  Machabeeifuitimpeditusniplici  dilatWJ 

p.4.c.2J35.a.b 
contufioduplexeft.f.aeterna  &temporalis,  &quid  qu*1! 

fit.p.3.c.63o>f 
confufio  temporaliscrtperturbatioanimi  rcfpicientis  pt| 

tafua,& refpcctione horrcntis,&  horrcre ciubcfccntis 

erubefccndocorrigentis,p.6.c.95.b 
confufio  vera  eft,quae  eft  coram  Deo  per  peccatu  in  confM 

tia  mala,Iicet  fan«5ti  bene  fuftincant  confufioncm  cora ) 

minib.iftanoneftveraconfufio.partequarta  ,  colunt 

U33.C 
confufio  eftqUdemordetconfdcntiam.parccquarta,colu. 

934-d 
confufio  Chrifti  fuit  ex  quatuor,cx  loco,Cx  rcmpore,cxf(  e 

tate,&exprcecedentihonore,p.6.c.Si  2.c.f. 
confufus homo folet  facicm  opcrirc,&  fc  quantum  potcfl  ■ 

perire.p.3.co.737.c 
congregant  fe  animalia  eiufdcm  fpccici,&  aucs  propter  1 » 

lius,f.propter  maiorcm  fecuritatcm:&c.Similirerc6gr  i 

turhomincsinciuitate,  &quare,  partefexta,  coluni 

284.C 
congregatio  hominum  per  marcintcllieitur.par.quarta,!- 

2i68.f 
congregatio  fidelium  ficnda  pcr  Chriftum  fecundum  int 

tioncmlcgis  &  propherarum,cft  fpirituaii  congregatic 

quf  iam  parrim  implcta  eft  &  perfe&ius  implebitur  c  1 

finemmundi,&c.p.4.c.2  304.f 
congregatio  fan&orum  dicitur  nubcs,propter  faftigium  \t 

proptcr  doctrinae  ftillicidium,&  concupifcentn  rcfrig  " 

P.6.C0I.941.C 
cogregatio  filiorum  Ifracl  in  prophctis  promiffa,  intcllig  I 

de  vniuerfis  ad  fidem  Chrifti  conucrtcndis.pai.^.colur» 

21J3.C 
congregatioaquaru  qua?libctmoreHcbra?orum  diciturii- 

re,maximenotabilis.p.i.ci424.&co.i478.c 

Co 


Ind 


naex. 


icionesaqiiarumfeciindumHebreos,aliquandodi 
:na.  e;ahquando  ftagnum.&cparce  quinca,colum. 

ri  aci  populum  funm  dicuntur  nonnulli  fancti  anti- 

icn.ti,cumdehacvitamigrauerunr.  Nunqua  ra- 

yao  corum  diciturrObdorrouitin  dommo,&c. 

•-99-  & 
Ektusii  abltinentia  fe  caftigat  quarcligiofus,illaudabi- 

B,Ec  quare,p.6.c-i6o.f 
Ktidchumilitaceac"r.iua?,aliquandoafcenduntadalti- 

idiemcontcmplatiuae.p.i.c.73.f 
Ktialiquandocongrediunturaudaciusquamcontine 
Sntinentes  quam  virgines,&  maioris  funt  mcriti ,  &o 

Iol.U75-a 

Batifcparanturquandoquequoad  cohabitationem& 
Bti  rcddicionem,non  tamen  quantum  ad  vinculum .  p. 

.f 
■ati  non.folum  ab  alicnissfcd  etiam  infuis  vxoribus  te 
■  feruent.p.^.co!.  1213.3 

Batorum  (tatus  figniricaturperciuitates.p,4.co. 1905.3 
, .  ,| 

isfidchbus,pari  confenfufcruato,licet  corincntiam 
coniugiumquevocari,&c.p.j.col.4i.c 
ieip.6.col.248.d.c 
ctip.i.col.i6oi.b 

talisviranon  virtutibusmiraeft,fcdtatuma  fuppliciis 
:u.p.i.c.24).e 
tim  honeftum  fuiflet  in  paradifo,nifi  prius  inobedie- 
ejruifletexilium.quamDeusinduxulet  carnalc  con- 
jjmp.  i.ccl.ui.b 

lum  vcium  fuit  intcr  Mariam  &  lofeph  affectu  &  con 

mmuo  imecopulacarnaii.nonconiunctionecorpo 

fcd  copnlurione  animorum.p.  5.C.45.C 

ium  folum  expertus,n6  de longinquo  venit  ad  Chri- 

(icut  qui  nihili  carnalis  corrupcionis  expertus  ad  fer- 

m  Dci  feftinans,de longinquo  non  venit.  p.j.  colu» 

jmnonomneeftaDeo.Noenim  gentilib.  Chriftia 
}pulantnr.p.).c.92o.e 

|um  no  reputatur  poftquam  detectum  fucrir,fi  ancilla 
),vel  feruus  liber?  (upponitur,Sic  & de  cofanguineis 
L3  i6.a 

letiam  in  Matrimonium. 

i  gratiora  iudicanda  funt,quae  fiue  filiis  procreatis,fi- 
|:rcna  contempta  contincntiam  pari  conlcnfu  fcruare 
:runt.p. 6. 0254.6 
|p.i.coI.i6oi.b 
jp.j.col.^i.c 

Dei  &  hominum  diftanttam  habent . Homines  dc 
ie,non  virgincm  faciunc.Dcus  autcm  iun&us  rnere» 
|>us,virgincs  rcddir.p.4.oi7i6.d 
lioChrifti,cueccleliadegentibuscollc&a,  fignifica- 
:r  coniun&ione  matrimoniale Salomonis cu  hlia  re- 
egyp:i,p.2.col.68o.c 

;io  pci  Ibne.  dcuot^  cu  Chrifto  pot  effici  durante  vita 
pnti,&  quibus  modis,&c.         parte  fecunda,  colum. 

\\\x  &  qualis  &  quando  dicatur.partc  quinta,colum. 

rjdica,virum&timetncabillodcfeiuatur:  &amat 
laurjicutetiampatresapiisfilhstimcncur  &  aman- 
:c.p.3.col.i4o7.e 

ridehs  quomodo  promictitur  cohabirare  infideli  fccu 
ltulum,cum  videaturcomraiacram  fcripturam 
ol.25o.j.e 

-scuinpcriiicontincntiammi(centur,lapfus  fcclcru 
;ii.t,&  cum  vcnia  faluantur,&c.p.i.c.24j.e 


coniuratioquid  eft.p-4.c0l.  ito.J.c 

coniiirarorcsfupcrfncioii&diuinicum  crucibusac  characte 
ribus  facperepetunt  Adonai,Aglan,&Tetragramaton,#q 
proculdubioL :itini>&  Chnftiani  aperfidis  Iudds  didice 
runc,&  quarc.p.i.c.5i6.d 

connubiaquaretribuspalii.n  jnterfeiungereDeusnoluerit. 

p.i.c.245i.a 
connubialcgirimacarcnt  quidcm  peccato,non  tamen  quan 

do  a<5tus  coniug  dcs  gci  untur  fpirituflan&us  datur.p.i .  c. 

i234.e 
connubianon  fu;ir,v'oinoncft  mors.Conubiaenimpropter 

fiIios:filijpropcet  fucce(Tionc,fuceffioproptermortc.  Vbi 

ergo  non  cft  niors,nequeconnubia,&c.         paj.  colum. 

921.C 
conquifiror cft  qui  fccrcta  naturae  rimatur.p.fcxta,  columna 

20 :.  e 
conlangninei  in  fcriprura  dicuttir  fratres,ficutpatetde  Abra 

ham &  Lothjdiccntc,Nc qurrfto  fit iurgium inter mc,&  te 

fratrcs  c:iim  fumus.EratautemLoth  ncpos  Abraha:.pa.3. 

C0I.2101.C 
confci#ntiaquid  &  quando  eft,&  quotuplex.par.cS.columna 

68j.b.c 
confcienria  noftra  furncirnobisproptcr  nos,proptcr  vos  fa- 

ma  noftra  non  pollui,fcd  polleredcbetin  vobis.p.  fexta,o 

419  c 
confcicntiarcmordcns,omniarecta,fuam  irrifionem  putat, 

&  generalitcr  di&a fibi  a?ftimat,&cparte  tertia , columna 

2  4!.b 

con(cicnriaeftquibusdamquies,quibufdamtormentum.  p. 

?.co!.477.b 
confcicntia  noxia  prccmit,morbi  vis  vrget,fenfum  mentis  in 

ter.cipir.anguftia.p.?.c.2j99.c 
confcicnciafclixqua:  affliftionistemporcbonorumoperum 

rccordatur.p.  2.C0I.963.C 
confciciitia  noftra  li  vicii  purgata  Dco  habitatoregaudet,vo 

caripotcftIcrufalcin,cuiuiporca:funtcorporeifcnfus,& 

quare.p-2.col.  i^io.f 
confcientia  cordis  clt  ventcr,&  habet  fontem.par. j.columna 

i26o.f 
confcientiaeftquoddamretinaculumquod  retrahithominc 

apeccato.p.i.col.  1373.3 
confcicntia  peccatons  dicitur  locutus  quo  effertur.pa.j.  col. 

conlcientia  virttttemcuiulquecxaminat.p.i.c.  1126.0 
confcientia?  &  opera  (ingulorum  dicuncur  libri  aperti,  &  qua 

rc.p^.ciySj.c 
conlcientia:  lignaturdomorumnomincdn  quibus  habitam' 

cumaliquid  tra&amusbonum,&o     partctertia,column. 

245  .b.c 
confcicntia»  vermis  fignificatur  pcr  veficasturgentes ,  id  eft, 

pungentes.p.  1^01.564  f 
confcicntiae  quics  dcfignacur  pcr  fcdilia  conuiuantiu,in  qui- 

busfederedcbcntpeicipicncesfacramcntumeuchariftia', 

&op.2.o  1613.0 
confcientix  bonx  vrbem,  capere  hoftcs  cupiuntpcr  fenc- 

ftrasquinquefenfum.p.4.019 17. 
Qui  confcientia?fidcns,negIigit  famam,crudelis  eft  p.6.  co!.. 

419.  c 
confcientiam  qui  deledhtionibus  fcelerum  pollut,  in  ecclefia 

vxorcsalicnigcnasducunt  p.2.c.i4io.f 
confcientiasfuasfrcqucnterlauaredebcntperveram&  pura 

confeffionem  ambulantcs  ad  patriam  pcr  huius  vitae  viant 

p.2. 01525.  , 

confecratagrurn&rcdiniiragru,qui  connerfationc  fuam  a- 

liigubernandam  permificfed  coiuuantcprouc&us,  intel- 

lcctnm  proprium  addit,  vt  fcipfum  rcgcre  poflit,  p.  prima3 

oii49.a 

Con- 


Gioikc  Ordin.  &Nicolaidc  L 


yra. 


Co-^fecrarc  qui  viilr  Dco  initium  conucrfationis  &  voluma- 
tis  quinq ;  fenfus  corpot  is  dcbet  diligcccr  cuftodircnc  per 
lafciuiam  in  crrorcm  aut imn)unda dclidcria  dcfluanc.p. i . 
col.i  182.C 

Confccrarc  dominoprimordia  laboris  debcmusmon  folu  dc 
pra:Jica:ionisorricio,fed  &dcdonK*fticihdilciplini!j(quas 
in  fcquifquc  folcrtcr  exercer)  inchoationcm  bonx  volun- 
tarisdcbcmmdominodcdiccrcp-i.c.  1269.3 

Conlccramur  iilida?moni,cuicura:cftquod  admirtimus  j> 
omnia  pcccataqucomittimus,muximc  fi  non  ex  furrcptio 
nealiqua.fcditudjopcccanuis.p.i.co.^yj.b 

Confccramurtoidarmonibus  quot  pcccata  commimmus  , 
&  myfteriaidoli  illius,vel  illius  iufcipimus.ibidem. 

Confccrarhiominoaliquidinlcgc  vcdiccbatur  dupliciter.- 
&  hoc  innuitur  pcrdictionem  Hcbraicam,Herc  qua?  vno 

modoligiiihVacs^Ctincationeni.AliomododeftruCtione, 

non  tamcn omiicm,&cpartc  i.col.  1 1  52.  d.  e.f. &colum. 

ii53.a.b.c 
Confccrata  domino  in  vctcri  lcge  fucrunt  in  mulnplicib.  in 

hominib.,&aliis,&c£tmultjplici  modo,&  dchoc  piana 

di(tin<itio,p.i. c.1152. e 
Confccrarorum  Dco,&aliiperfeipfof  ft  Deoconfccranta- 

liipcralios.p.i.cuji.b 
Confccraiioaccipirurprodcputationealicuius  rci  ad  cultu 

diutnum  abfquc  reoituad  communem  vfum,&  tale  quid 

noiipptcratvcndi  vclredimip.i.c.i  152. f 
ConfccratioadoperaLeuitarum  nulli  liccbat  nifi  detribu 

Lcui,fedaliistribubusIfrael,perfona?  confccrabantur  m 

ahjs  piis  operibus  exercendis,&cp.i.ibidera. 

Confccra»iorerumdiucrfimodecedcbatvtilitatcmfaccrdo« 

tumvelad  cuItumDei.col.i  153.3 
Confccratio  data  Sanfoni  pro  confolatione  populi  intclli^i- 

1  ur  per donum  forcicudinis,quar fuic  quaedam  gratia  graris 

data,&  pot  ftare  cum  peccaco  mortali,ficut  &  donum  pro 
phetia»p.2.c.24i.c 

Confccratio  Sanfonis  fuit  non  fimilisNazareorunf,  quia  illi 
cratconfecratiadtcmpus&ad  vacandum  orationinib.& 
piisopiribus.ScdSanfonfuitcofccratus  pcrtotam  fuam 
vitam,&c.p.2.c.2c>5.b 

Coafccratioiummorupontificu  vctc.Teftatnet.poft  Aaron 
(quem  Moyfes  cx  precepto  domini  confecrauit)  qualiter 

fcupcrquemfiebat.      pa.prima^colum.^.c  &colum. 
976.d 

Confecratk) carnis &  fanguinis  Chrifti  fit  fub  fpecicb.  diftin 

Ctis.tarrrcn  fub  vtraquc*ipccic  cft  totui  Chiilius.par.5.  co. 

C6far.:tio qualis fuiffct,fi in  triJuo mortis Chrifti facfa  f uif 

fct  \\6.CO\.2(j^.C 

Confcciationisfacramenranullus  audcat  recuiare  quanta- 

libctpol!ensgratia.p.i.c.i386.f 
Confecrationis  ordo  in  vcteri  lcge,&quid  isin  Ecclefia  ca« 

tholicadcnotet.p.i.c.479.b 
Confccrationis  vcrba  in  facramcntoeuchariftia?  qua?  funr,& 
^  quomodo  inrelligenda,&c.p.6.c.295.c 
Confccrationc  facca  qualis  (it  conuerfio  fpccierum,&  accide 
^  rium  priorumfubfiUVentia.p.6.co.29/.a 

Confcnrit,quidcfioitobuiarccumpotcft.parcctcnia,co!u. 
1058. b 

ConfcntientesquipoiTuntaccufarcvel  argucre  vel  mo  lcrc 
&frciunt,noncfTugcntiudirium,  partcprima.  colunna 
ipSi.b 

Confcquentia  ad  diuinum  iudicium,fnnt  rctrufio  darmonum 
&damnatorum  ininfcrnum,dcdu&ioclcaorum  adcxiu 
cmpyrcum.  P.4.C.2  3  j.a.b 

Conferuatiovit3?&ptolongatio,decoclioniafrimilatur,quia 
quamdiu  calor  naturalisdccoquit  alimcntuni  conucrtcdo 
in  mcmbra,durat  houiinis,vita. 


il 


Tamdiu  viuunt  animalia  quamdiu  nutriuntur,  &  quar , 

ficitcalornaturalisjdcficit  vitanacuraiismorce.r.4. , 
^1155-C 
Con(ilian  debemus  morofe,fed  CKequi  vclociterbcnc 

liata.p.^.ci  r  32.f 
Confilium  quomodoagendum  fir  apud  maiorcs.VtT.. 

que  pro  fuo  fenfu  quod  optimum  intcllcxcrit,vcl  inrl 

fcfibi  vidcbitur,dicat,&  tamen  ci  qui  prarcft  locuni 

ncndirclinquar,.\c.p.2.c.i33<5.d 
Conliliuwi  vrilc,vropera  Dci  11011  incaurcdifcuriamui 

creatorem  in  omnib.Iaudcmus&  bcnedicamus.pl 

2174-d 
Confiiium  Dci  &  fentenria  Dei  qtsomodo  dicarur ,  & 

quid  accipiantur  fecundiun  vaiiabilitaum&  pcrm 
^  tiam,&cp.3.c.65i..f 
Confilium  nouum  do  vobis,qiiaren6dixitSaluaror,ft 

datumnouum,&ccu.T»communitcrnoncadantfJ 

cepto  qux  ibi  mandantur,fed  fub  coiililio,p.j.c.i  2 
Coniiiium  darc  ftulro  charitaris  eft,con(ilium  dare  ipfi 

ti  perucifiratiseft,p.3.c.2  53.c 
Confilium  foletdariinferxori  a  mcliori  &  digniori,parr 

1565. b        l 

Coniiliumbonuminferiorisnoncftcontcmnendum.I 
p!umdaairdcMoyfcp.i.c.55:.&c.653.a 

Confilium  miquasmentis  cum  vanunicfrcprobatur,  c 
impunepeccarearbi:rabatur,cunc  capurinimicoru 
daridicicur,p.i.c.i666.e 

Confilium  Balaam  quod  dcdir  ipfi  Balach  ad  prouoca 
filios  Ifraelad  luxuriam.crat  vt  mic.ercc  pucllas  pui 
nobiles  &  ornaraspropecxercicum  eorum,&c.p.i.c 
1369.8.0 

Confilii  Dci  rationem  quarrcrecftconcraillud  fupcrfi 

3.coI.i26.d 
Confilii fuperni  vis  vitari  non  pxcft ,  f^i  magna fibi  v 

hac  tempcrat  qui  fe  fub  eiui  n  r.ib.refi  cnat^jufquc 

raIeuiatquiuolvrnsporrar.p.i.c.394.b.c 
Confilio qui cunda aguncnec caduc is rcbas, fcd  virrt 

diuiteseflevoluiu,(ubftantiamfu.i!n  paupcnbtistril 

thefaurosinca-loconduf,figuraturin  Af,r.p.i.co!.i 
Coufilio  non  eft opus  nifi  in  aduer(is,p.  3.C.5 17.3 
Confiliabonamaximein  beilis  valcncqconfirmantur 

do  vicloria  obtinctur,& ad  quam  vi&oriam  fequj 
^  dorum  !sccicia.p.3.c.564.f 
Confiliaaduerfus  inita  in  capita  maligne  confultantiur 

torquentur.p.4.c.54.e 
Confiiii  Dci  humana  fa&a  ctiam  tuc  congrue  feruiunt, 

fiftunt,vt  in  venditione  Iofeph,&cp.3.  c.S^.b 
Confiliarioomncsegcnr.p.i.co!.6?6b 
Confolanrur  Chriftum,con(biantur  ecclcfiam  qui  ab  in 

liratercfipifcuntj&prauicatemper  quam  rcpugnj 
^  deferunt,p.3.c.4o9.b 
Confolari  percufTum  mcerore,cft  ci  poft  percuiTioncm 

nia  congaudere.p.^.col.^o^.b 
Confolari  quid  eft,p.j.co!.96.I 
ConfolariolKmuItisinodis.p.4.co.997.c 

Con(&ktio,foUtiuin,focictas&miferatioquomododii 

p.6.col0-8r.c 

Confolatiograiidisillorum  qui  pra*muntur ,fi  fciant  h 

fuoseiTepcnruros  p.4-c.22i7.a.b 
Confolario  magna  eft  .11  re  qua-  difplicet,fi eo ordinant 

ntur  cui  nil  nili  influm  placer.p.^.c.^.i.d 
Confolatiomagna  cftin  malis  bonorum'rcminifci,ficu, 

nsrcmperatabcUtioncpra;uifiomali.par.tcrtia,coluB 

4.5-c 

Confolatio  bona  confilium  fapicntium  qui  dum  fc  inu  I 
.  confolando  inftiuunt,fcrrumfcrro  acuitui.p.  ?•  colu  I 

I720.f  '    J 

Co  1 


Ind 


'juas  diaboli  eft  malorum  hominum  eongregatio.  Hec  au- 
IL  ciuicas  debellarur  duplicirer,p.4.col.  1 5 1  .e 
iuasculpxquam  facitamor  fui  triplici  muro  claudirur, 
$ .illemurus  fubucrtitur  tribus  &  debellatur,  &c. parte 2. 

c-.io-g 

•jjis  cceleftis  per  Romanam  ciuitatem  fignificatur ,  &  quo 
mdo  ciuilitas  illius  dupliciter  habetur.  parte  6.colum. 
i:-.b 

uiis  Dei  ex  angelis  & hominib.confta:,ad  quam  tanti  co- 
fcidunt,quanci  illic remanfei ut angelorum .  Et  vnde hoc 
6>erur,p.i.coI.  1655.6 

Luis  fuperna?  fpacium  quantumad  murumj,  fundamen- 
i&  portas,p.6.col.i645r.a.b.c 

itis  bonus  ftarus  expoftulat,vt  in  ea  fic  folicitudo  diuer- 
lunartificumin  arribus  fuis,fincquarum  vfu  no  poteft 
kas  bene  ftarej&c.p.^.col.z  i66.f 
tti*  vel  domus  quaruor  condiriones  funt,pertinentes  ad 
mmearundem.Quorumprimurn  eftipfa  a?dificatio,fe- 
.idurn  cuftodia  eius,tertium,induftria  ciuium,  &c.  quar- 
in3pltiralit.isckiium,p.3.col.i453.a.&i454.d 
•utisnobillras  magisconfiftitinpopulo,quam  infpacio. 
)..  C0I.2065.C 

larem  extruxicimpiorumprogeniesinipfamundi  origi 
lfiindamciirum  qua?rcns  in  hac  vita.Sancti  in  caiulis  ha- 
>iibaiir,&c.p.  i.col.  1 2o.e 

ottemquispiimusinhocfeculoxdificauic,  &  ad  quid, 

|b.adiucoriis,p.i.coI.i2o.f.&i24.d 

liicatc  qua;  iminunda  effern,non  minoris  virtutis  atque 

Itacis  eit,qu^m  munda inferri.    parte fecunda,  colum. 

ircsduasfaciuntduoamores,  &c.         paice6.colum. 

lcesd  :a?.VnamaIorumBabylonia,qua?a  Cainincepit. 
frrabonorum  Ierufalem,qua?ab  Abcl.&c.  parre^.colu. 
.a 

.tcsdua?funt,f.Dei  &diaboli,&qui  ciues  vtriufque,& 

qu;dfignificamur,&c.p.4.col.7ji.c 

np.2.cjl.994.e 

t^strcsfuntanteiudicium  inquibusvniuntur  fidelcs, 

cct  vnus dominus,vna  fides,vnum baptifma, p.i.colu. 

9-c 

.tes  tres  poft  iudicium  poffunt dici,vifio dara,fruicio  d- 

a,&  tenciofirma,p.  i.co.i444.f 

tesleuitarum  fugientib.homicidis  perleges  deputatur 

uarc,p.  i.col.i  569.  a 

ces  refugii  trans  Iordanem  tot  erat,quot  citra  Iordane : 

|uare  iic  fuerunt  multiplicata^habcncur  rationes,par.  i. 

i445.a.&col.i487.c 

vbi&.qua:fuerunr,p.4.col.9i7.c.&9i8.f 

tesrefugiifexranrum  fucrunr,tres  citra  lordanem  & 

crans  Iordancm.inqujbushomicidacafualis  faluaba- 

Etquidmyfticcdefignent.p.i.col.i568.f 

p.2.coI.i  27.C.  &  io44«f 

tes  rcfugii  pi  o  homicidis  non  folum  fuerunt  Ccx,fed  no 

jquando  totatcrrapatnbuspromiffa  forec  acquifita 

coi.i559.b.&col.ij6o.d  ' 

p  2  C0I.125.C.&  i26.d.e.f 

res  &terra;pluresi[(terra  promiffionisremanferutad 

ariis  filiorum  Ifracl per  magnum  cempus  plurib.de  cau 

kcp.2.col.9i.c 
li.tcsfuas  vacuascumagris&  villis  rcpererunt  Ifiaelita; 
:cntesdccaptiuitate,noncninicas,cumipfiin  Babylo- 
I  crj:icnr,qujfquamcolonusiutrarat.  partc2.columna 

Itcs  quas  con  ftruxcrunt  in  Iudca  qui  dc  Babylonia  tra 

p4a:it,&c.nominanturqu3Jdam,  partC2.columna 

U.b 

pitci  Iuda»  in  tribu  Symeor.is,vcI  Beniaminjfi  quifpia  re 


ex. 

periat  non  mirari  debct.Trib.cnim  Iuda  in  omnibus  tcnuit 

principatum,&op.2.co.2,oo.f 
Ciuirates  refugii  qualcs  cffo  oportuit  ex  traditione  Hebreoru 

pvi.cohr^S^.b 
Ciuitates  tres,vel  ciuium  vnitaccs,in  quib.  omnes  electi  in  a. 

nima&corporeconftiruti  venientur.dicipofTunt^tresper- 
fona?,in  tiinitate  pcrfonarum,&  vnitate effenti £,  p.  1  .colu 
1444-f 

Ciuitarib.mulris  &  flurainibus,ficut&  ipfis  hominib.mulris 
decaufisaddunturnomina  vel  muiantur,part.i.columna 
667^ 

Clamatquodammodoad  Deumresnaturalis  quadibet  eoip 
fo  naturali  deiiderio  appctit  aliquod  bonum,  parte  ?.colu. 
365.a.b.c  r       ? 

clamor  populi  cribus  de  caufis  augctur.  parte  fecunda,  col. 
1361.C 

clamorinfcripturis,non  magna  uocis  emiffio,fed  fcientia:  in- 
telligirut  &  intendonis  magnitudo,p.6.col.499.c 

clamormagnuseftvoxcordis,&ca?tera.partequarra,colum. 
999.a.b 

clamor  fecretusin  defideriononperuenitadaureshumanas, 

diuinas  replet,p.i.col.6i  3.C 
clamor  peccatorisexrefipifcentia  profectus  laude  mcretur, 

p.2.CO.  I67.C 

clamor  orationis  eft  propter  implerionem  defiderii  clamatis, 
p.4.coI.524.f 

clamor  ficut  in  pttria  ponitur  exuIrationis,fic  in  gehenna  cla* 
mor  tnfticig  &  defolationis.  P.4.C0I.1 233^ 

clamortriplexafccndicincdum.fciliccc  occifio  innocentis  , 
pcccatum  contra naruram.,&aflictio,&  defraudatio  paupe 
rum  laborantium,partc  i.colum.234.c.&  coIum.225.c.& 
C0I.495.C 

clangorvclfonusquifuicauditustempore  dationis  legis  fie- 
barminiftcrioangelico.Sed  vt  Iuda?i  fabulantur  fiebat  in 
quodamcornu,quod  fuitacceptumde  ariete  immolato  0 
liaacp.i.col. 66  i.c 

clangor  buccinarum  fiue  turbarum  fiebat  in  memoriam  libe- 
rationislfaacabimmolatione,  &fiebatprimodie  menfis 
feptimi,p.  i.co.  1 109.C 

clangormotionis  caftrorum  differebata  clangore  vocationis 
mulcitudinis,quia  erat  prolixior  &  concifius,non  autem  a- 
lius,p.i.col.i2  25.c 

clanficare  quando  aliquis  dicitur,&  quomodo  differt  a  glori 
ficare,p.6.col.io2  i.a 

claritasdominiintranffigurationequalisfuerit  dicenda,  an 
claritas gIorie,cum  eius anima  a principio  creationis  fuerie 
gloriofa,&c.p.5.coI.288.f 

clat  itas  giorie  in  quo  &  vbi  terminatur,parte  quinta ,  colum. 
j84.d.c 

claricas  beatorum  quatum  ad  gloriam  anime,&  etiam  corpo- 

ris^eftquedamparticipatiodiuingclaritatis,  p.6.  columna 

1659.C 
claudicas  tantum  fano  pede  innititur.  par.i.colum. 

353-b 

claudicatioqueeftpercoertionempedisabillicito  grefTu,  & 

manus  ab  illicito  ractu,&  oculi  ab  illicito  vifu^eft  meriroria 
&  laudabiIis,no  autem  illa  qua?  fit  per membrorum  priua- 
tionem,p.5.col.3  02  .f 

clauis  aureaquid  prodeftfinonaperiar,&quidobcftIigneafi 
aperiat.Nihil  qucrimus  nifi  vc  pateat quod  claufum  eft,  p. 

I.C0I.U25.C 

clauisfciencia?>qt)gdicatur,p.5.c86?.a 
clauis,humilita:is  Chrifti  quam  quihabcnrfcripturasincelli- 
guncp.i.co!.63  2.e 

clauis  apertionii,vt  aquam  fcicnrie  de  piofundo  bibamus,  cft 
htunilitaris  pafTioms  Chrifti.H^ccnim  pnusau,!i;a,  iam  in 
relligimus  fa^a,quc  prius  lcgebanturJ&  non inrcIligcLan- 
tur,p.i.co.2  85.e 

clauis 


Glol  tx  Ordin.  &  Nicolaide  Ly  ra. 


Coaternplationis  cxempla  inuenit  vndc  cjiucs  fit  qui  fapien 

tiam quxtit  in  iuttis  olim  raundo  fepultis.par*3 .  columna 

5  2.d.c 
conteplationis  orimen  noattingimus,finon  ab  cxterioris  cu 

re  oppreifione  cefllimus.Nec  nos  ipf  os  intuemur(vc  fciam* 

innobisaliudeflerationalcq<rregic,aliud  animalc  quod 

rcgituOniii  ad  fccrctum  lilcntii  recutrentcs,ab  cxtenori  p 

turbationcfopiamur,p.i.c.8o.f 
conteplationis  perturbatio  a  quictC)Vno  modo  eftab  extrin- 

fcco,alio  modoab  intrinfeco.  parte  tertia,colum. 

1405.C 
contemplationis  ftudium  non  poteft aiTcqni;qui  adhuc  in  de 

le&acione  configitur  carnis.  parte  quarta,  columna 

2352.  a.b 
conterr.plationisgratiam  habcns  homoddere  dcbet  nome 

ienfualitatis,Et  tunc  delctur,quando  fenfuaiitas  iam  non 

repngnat  rationi,,&cp.  1  .c.  1 6 1 9.C 
Per  contcmpiationis  inrima:  infufionemquotiens  de  fuper- 

nis  aiiquid  tcnuitur  videmus  totiens  de  rore  caeli  accipim9 

p.i.c.3i7.e 
contcmplationislumenignorans,  prarfentis  vitae  tenebris 

preltus  dum  vcnturam  luccm  diligenter  non  confpicit,ne- 

fcitquoporrigat  operis  grefTum.p.i.ci094.e 
Contcmplationis  philofophiq:  afcenius,incepit  ab  admiratio 

ne,&  firailitcr ad  fublimitacem  contemplationis  theologi- 

ca?,s5cri  do&ores  inccperut  afcedere  ex  admkationc,&c 

p.3.c.i593.c 
concemplacionis  montemtnaraciuntconfcendere,p.  5.  col. 

82I.C 

contemplationisclaritaremimpedittribulationis  impetusp. 

196.fi 
conr eniplacioni  vocantes  funt  volatiIia,qui  d  neceilitate  ter- 

renis  negociis  fe  iramifceant,mox  ad  caeleftia  reuolant,  p. 

I.C.915-C 
contemplationi  non  poteft  feruire  vxoris  feruus.,  necafiequi 

ftudium  contemplationis  qui  hxret  in  dele&atione  carnis 

p.i.cij73.e 
Adcontemplationemquatuorintcrcaneradifponunr,  f.  ac- 

quifitio  fapientia?,conferuatio  munditiae,humiliatio  intel 

ligentix,&  confideratio  remunerationis  diuinae,pa.3.  col. 

2167.C 
contemplationequiadfijpernatolIitur,perhumiIitatiscom» 

paffionem  debetcondefcendere  inftrrioribus^neefejex  eo 

quod  habet  crigar,fcd  his  qui  illud  non  habent,praedican- 

do  libenter  impendat,p.  1  .c.30 1  -b.c 
contcmplationcs  alt£  y.ei  aita:  fententia?  flripturae  (ancta^suc 

montes  pafcua\p.3.c.37  i.b 
contemplatiuushomoperfcilus  fignificaturper  Moyfen.p.u 

C.847.C 
Contcmplatiuus  virfignificatur  perEIiamincajIumafceden 

tem  p.2.c.866.f 
contcmplatiuus  homo  intetus  circa  Deum,defcendit  ad  acti 

uam  propter  neceflitatem  proximi  &fignificatur  perSan- 

fonemNazareum.p.2.c.2  55.c 
contemplatiuus  homo  caeleftis  patriae  terram  non  intratdicet 

multum  defidererraifi  morte  corporis  prcxedence.Ec  ligni 

ficacur  per  Mofcn.p.i  .c  1694^ 
contemplatiuus  facit  tria  tabemacula,quando  Iegcm  &  pro- 

phetas&cuangclium  pra&icelegendodifponit,&c  p. ;. 

CO.241.C 
contemplatiuus  dcbet  fugcrc  tumultum  multitudinis  praefen 

tis  vicae  quantum  poteit  bono  modo,ne  per  hoc  impediat 

in  contemplationc.pt  i.ci678.d 
contemplatiuus  fignihcatur  per  onagrum3p.tertia,  columna 

371.C 
contemplatiua  vita  deledabilitcr  &  fubhmior  eftaftiua ,  Et 

quare.p.3.ci37j.c 


contemplatiua  vita  confifiitin  orationc  deiiota,&  in  m<  1 

tionc  fanctarum  fcripcurarum  diuinitus  eleuata.pa.2 

655. b 

Itcm  p.r.c.849-c 
concempllariuum  iignificac  cedrus.p.3  c.i  164.C 
conccmplariuae  vica:  pcrfoStio  cftquc;dam  inchoatio  vit- 

leftis,p.4.c.2o8i.c 
contemplaciua:  vitae  excrcitium  ad  quid  ordinari  dcbet 

c4*o.f  ^ 

In  contcmplatiua  homo  pcrie&us  fignificatur  per  Dauii 

2.C.655.C 
contemplatiui  funt  rcges  &  confulcs,&  quarcpa.j.colu 

J4.f 
conrcmplatiuiintelligunturper  volatilia.  parce^.  colu 

15  i.c 

coucemplaciui  dupliccm  materiamhabentcontempIan( 

miferiam  humanam  vc  fc  humilicnt,&  exceilenmm  < 

nam,vt  Deum  magmficenr,p.3.c.2 187.C 
conteraplatiuorum  vniucrfitasfignatur  pcrdecem  vir 

P.J.C.407.C 
concempcus  quid  cft,p-3  .c.736.f 
contentio  quideft,p.6.c.26.b 
contentio  eft  nociua,&  quare  &quomodo.p.fcxta,colu  1 

740. e 
contenciones  vel  difcordias  qui  fcminant  inter  feculare  '< 

religiofos  caudam  fibi  rnagnamaggregantcs,  vt  mult  || 

neobtincant,quodconfequinon  potcrantracione(& 

inprincipatib.&regnis  quantumad  ftacumlaicorum, 

clefiis  vero  quanrum  ad  ftacum  clericorum,In  rcligic 

autem  quacum  ad  orriciarcligionum)(ignificatur  pcr  C 

reDachan&  Abiron,&c.p.i.c.i273.c 
conrenciofiincelliguncurpechominemrationeabutente: 

quare,p.4.c.2o78.f 
continens  &  caftus  diiferunr,p.6.05 1 4»f 
cominentishominis  figuramtcnct  lob,  qui  fortcspaffii 

vel  tentationes  patitur  fcd  ab  eis  non  fuperatur.pa.^.c 

102. d.e 
continentcs  qui  fuum  propofir um  complere  co^itanc,  <; 

munimentis  hoc  perficcrc  valcnt,Et  dc  hoc  exemplui 

.  i.cn8.f 

continentium  vita  fignatur  in  Nazareis.par.prima,  colui 

1177.C 
continentia  quae  eft  ex  naturali  frigiditate  contra&a  a  p; 

tib.vel priuatione membrum  gemralium,non  eft  laud : 

Iis,ni(i  inquantum  per  voluntaccm  accepcatur,&cp.j  ^ 

317.C 
continentiaconiugalismeritoriacftminus  tamen  quamt 

dualis  &  virgina!is,p.2.co.69i.c 
contincntia  quaniam  cft  laudabilis,&cquvTc'am  non,vti|l 

acciditcxnaturalifrigiditate,&c.p.5.c.3i7. 
cotinentia  virginalis  inducit  intellectus  fubtilitatcm,fedl  I 

uiailliushabetudincm,p.5.c.  loio.d.e 
continentia  eft  cuftos  bonorum  operum.par.  prima,col  1 

75)2.d 
continentia&puritasinuirginibusdefponfandis  tcmpc» 

antiquis  qualis  fucrit  in(inuatur.p.2.c.588.d 
continenti.T  laus,p.  2.c.66i.b 
continentiam  qui  voIuntatceJcgerunt/cceinutcamciTc? 

ceffiratis,quonia  iam  ab  illa  iine  damnationc  deuiarc 

po(fuiK.p.4.c.72  6.d.c 
contincntiam  uouit  ^dam,quam  tamen  ex ordinatione  3 

nonferuauit,&quare,p.i.ci3o.c 
coiuinentiamferuauitNoeinarca&filiifui,p  1.C.151.D* 

col.i63.b 

contineremeliuseftfimplicitcrquam  nubcrc,&hoc  duip 

decaufa,p.5.c.3i7.c 
continere  eft  bonQ  rationeanimae,rationc  corporis,&  ra  I 

ne  rerun 


Ind 


ex. 


crum  extcriorum,p.6.col.243.c 

inercqui  ftudet  propter  Deu,vtfinefollicitudine  viues 

itet  qux  Dci  funt,aflumetur.  parte  5.  colum. 

'ud 

ionibusfitpromulgarioduplexaltera  quidem  moralis 

ra  dodtrinah.sp.  1  .col.  1 2  2  3  .c 


i(tit,p.2.C0l.I26q.C 

itionis  lachrymx  non  fufficiunt  de  communi  curfu,nifi 
anturoperafa:isfac.tioms.p.2.col.i  59  c 
Duerfia  inter  nos  &  Iudxosde  nouo,  &  decimo  prc.ce- 
dccalogi  recitatur,p.i.col.675.c 
ucrfiam  intcr  paftores  catholicos,&  fubuerfores  hxr 


conuerfationis  &  voluntatis  initium  qui  vnlt  Deo  confecrare 

quinquefenfuscorporisdebctdiligenter;cuftodire,&qua- 

re.p.i.col.nSi.b 
con  uerfationis  (andix  virtus  quamuis  quemlibet  eucxerit,  ad 

huc  tamen  ei  dc  vetuftate  vite^  nafcirur  quod  toleret,  &c.p. 

1.C0I.1213.C 
a&us  macrimoniifuit  impedituscum  muliere  Ifraeliti     conuerfatjonis  bone_  iniuum&confeffionis,perquidl;gnifica 
i\quoimpediunturimpotentesad  generandum,patien        tur,p.i.col.i2i3.c 

defcftum  natalium  propter  vilitatem  originis:  Amonit^    conuerfationis  bonx  pi  imordia  in  exercitio  actionis  publica- 
loabite,&  Aegyptii&  Idumxi,p.i.coI.  1593^  re,eftarare  inprimogenitobouis.p.i.col.  IJ47-C 

a.Aus  fecundarum  nuptiarum  improprie  &  large  voca-    conuerfationis noux  dulcedo  dicitur  ficus  &  vua,par  j.c  olu. 
;Krmiifio,inquantumconfiliumquoddatur  de  minori         iji.a 

jo  nemaiusbonummaleconferuetur,  vocatur  permif-    conuerfationemiudicanthabitus&  vivtus,        par.j.co  lum. 
ji).i.col.i6oj.a.b  7^-e 

jtra&ibus,proximis  compatiamur,ne  quis  nimium  ftu-     In  conucrfatione  noftra  nulli  vicio  percendum,ne  coram  ocu 
I  poiTeffionesaliorum  acquirere,fcd  indigentibus  com-         lis  domini  voluptatib.  corrupti  &  abominabilcs  apparea- 

(laie,&commodatapaulatimdefruLtibusagrorumac-         mus.&cp.i.coI.i576.f 
rc.p.i.col.i  i2j-.a  conuerfationesdiftincixhominumdiftin&iscongruunt  ordi 

iiiorum  fpecics  in  intelle&u  uon  funt  contrarix,par.  3«         nib.angelorum,&  in  eorum  forcem  per  couerfationis  fimili 
>i9i3.c  tudinem  afcenduntJp.i.coI.i6)'6.d 

liiitari  cxpit  Iefus,quare,&  proptcr  quid.    pa.y.  colum.     coucrfationes  hominum  diuerf?  funt  fccundum  leges.p.  i.eo. 
[Jb  S^.f 

i  itio  quxdam  eft  prophctarum,'aIia  eft  peccatorum ,  &    conuerfio  perfe&a  infolentis  ad  Deum,alios  plnres  ad  hoc  a- 
^,modocli(ferant,p.4.col.995.c  nimarefoletad  fimilc  facicndum,&c.  par.y.colum. 

nitiomcntis,non  orisloquutiodominicampietatcm  in         587. c 

conucrfio  in  prxfenti  vita  &  frucluofa  pcenitentia,cclerem  co 
fert  medicinam,qu£  non  (olum  vulnus  prxteritum  fanat, 
fed  vltranonfinitanimampeccato  vulnerari.    par.  i.col. 
1266. f 
conuerfio  Iudeorum  in  fine  mundi  ad  Chriftum,p.4.column- 
78+-f 
jfignificatrixamterpaftorcsLoth,  &  paftores  Abra-     conuerfio  Chviitianorum  &  Iudeorum,per  reueriionem  Ia- 
<.i.col.i  96.1  cobintelligitur,p.4  01.784^ 

ax  aduerfus  mandata  Dei  quomodo  puniendus ,  p.  1.  conueriio gencium  ad  fidcm  mcifis  nomine  defienatur, P.4.C 
642.d  i866.f 

elioiaverbanonramcouicia  quam  adiutoria  efle  cre  conueriio  virgarumindracones  non  fuitvirtute  d^monisfe 
Dauid.quib.  fe  purgari  fibique  mifereri  poifc  indica-  cundum  veritatcm,!icet  fecundum  apparentiam  potuit  fie- 
>id-  ri.Notanturopinioncs,p.i.co.54j.c.546.d.e.f 

eliisgratiamagisquam  ira  debetur  ,  quorum  intei-  conucrfioduplex/ciiiccc,quaquisadDcumconuertitur,uel 
uDcoiudicepcenagrauior  dcclinatur,p.2.  coluir.na        aDeo,&c.p.2.coI. 83.3.0 

conuerfionis  in  ingrcifu,omnes  qui  catechizantur  remiflione 
peccatorum  &  requicm'fperare  doccntur,&cp.i.columna 
776. e.f 
conuerfionis  facultas  intra  nos  eft  •  Cum  enim  conuerfus  iu- 

gemucris  faluuseris,&c.p.i.coLi309.b 
conucrfionisnoftrxadDcumprimortiia,quandoinpr?fcnte 
cccle(iamintramus,figuranturperintroitumtcmpli  fiueo- 
raculi,vbi  fuit  arca,qui  fignificat  introitum  ceji.  Ifte  ingref- 
fum  noitrum  adridem,ilie  ad  ipem  dcfignat,&c  p.2,colu. 
728.d.c 
conucrfionum  initia  funt  permixta  non  uitx  per  intencionem 
&  ucteri  perconfuetudincm,&c.p.3. «».377.3 
fccundumoperatioboiiorum,certiumoperatio  ifto     conucrfumquemquefacileeitdiabolo  renunciare,  vnum  & 
ii!orum,p.6.col.349.c  ucrum  Deumconfitcri,&pcrcipcrefacramenta,&c.fcdip- 

aUo&cohabitationdcliuminprimitiuaEcclcfiame-        faeonfuetudouicioium,conuerfisquafi  inimica  tuiba  re- 
riccpcrlupi&  agnihabiacionein  defignarur.Inqua        pugnat,&t3ncoad  fiipetandumdifficilior,quanto  diutius 
oisanrcdifcordcs  inaitib&morib.vcimodouii  en        terramcordisvirtutevacuampoffcdit,p.2.ci 313  e 
ifcnr.  rcccpta  fidcs  (  hiilli  &  gratia  (pirituilancti  in     conuerfi  adbonum  perpiaedicationcm,quinonioIum  opcra 
ib.fucruntconcordcs,p.4. 141.C.&  142.!"  turbonum  quoddt  neccflitatis.fcd  cria  aliquid  quod  efl 

atio  ncftra  fcmpcr  in  cxlis,omnis  motus  nofter,ac"tus,         fupererogacionis.fignifkantur  pct  filios  Iacob,&cp.6.col. 

1526.C 
conuci (i  de  nouo  incipicnrcs  fcu Neophyti,  fignificantur  pcr 

piimitiu;i,p  j.coi.i  547.C.1548. t 

conucifiati  u.icm  (  hniiidcnotanturpcr  Sodomam  &  Go- 

morram,pct  Samai  iara  &  per  Iciufalcm,  &c     par^.colu. 

1 200  d.e 

inepaiiperumpatrocinio,qnifquciccundum  vinute    conucifidcgcncibus,&  in  fcicntiisy  liilofophicis  edo6ti,il!as 

pofleilioncm,p.  i.col.  1 1 27.!*  fcicntias  conueitjefiint  ad  edificir.m  ecclciix  Chriiti,&  per 


[jeliisverbofum  preffusquivirtutempatientix  feruare 

joteft  vcl  fuflicit,faclum  Dauid  ad  mcmoria  rcuocct: 

cum  Scmei  conuiciis  vrgeret,  &  armati  procercs  vl« 

|contendcrcur,ait:Dimittecum  vtmalcdicat,  &cp.2. 

jaci  minus  pra*jidcnt,p.3.col.88.f 

fandi  modus'debicus  altcrnatur  fccundum  trip!icem 

l.Priino  in  a&u  rationis  qui  eft  loqui.Secundo  111  aau 

ipifcibilis. Tcrtioin  actu  irafcibilis.     par.j.columfU 

m. 

jfatiofanctain  tiibusconfiftirprimum  efttolcratia  ma 


tus.&fcrmOjcaelcftisiic^Qjarto  cnim  i!lic  ardmnus 
imus,cantodcEmonesprcupitcs  dclccndenr:&  vpia- 
>s  1  upci  iorcs>canco  illi  infcriorcs.         par,  1.  cojurana 
li<b.b 

nudatio  vniufcuiufqucdicjtiireius  pofll-flio,alius  uirgmi- 
l"'u  habct.alius  contincncia  pollct,hic  prxcminet  (arcr 
dot),  " 
hat  t , 


w  iu  io  carnalis  eft  pcllis  cxtcrior.p.  i.col.  1 0  2  5  -C 


quos  fignificanrur,p.3.co!.i  281.C 


Glolfe  Ordin.&NicoIai  de  Lyra. 


Conuerfi  defintit  cffe  quod  fucrant  &  quodammodo  occidG- 
tur,n.2  col.i649.b.Intcrl.  \ 

Cpnucrfidantur  magiftrisEcclefiserudiendi&membris  Ec 
clefis  adunandkommirtuntur.  partc  2.colum. 

1307.  b.c 
Conucrri  Ci  quis  voluerit  ad  noftram  fidem,&  cmis  terra:  no- 

ftra? afcribi,non  affligamus  cum-nec  imponamus  graue m 

gum,p.  i.coI.i676.cf 
Conucrti  dum  volumus  ad  dominum ,  poft  peccata  magis  a 

diaboloimpUgnamur,&  acriorcs  temaciones  excitat  qua 

prius,  quandopoffidcbatquictus.  par.j.colum. 

ConucrtiadDeuirb&auertiaDeoquid  fit,  &quandoqms 
dicatur  ad  Deum  conuerfus,& a  Dco  auerfus,  par.i.colu. 

%67-c  ...       . 

Conuiciari&  impropcraredifferunt.Namconuiciari  eft  im- 

ponerealicuicrimenvitiofum,vt.l.quod  fitlatro  velribal- 

dus,&c.Improperareeftaliquidcurpeirrogare,quodrame 

non  eft  vicium,vtfitfpurius,velferuilis  ceditionis,p.3.col. 

2082. f 
Conuiciaillatacuncbenecoleramus,  cum  infecreto  menris 

ad  mala  perpetrata  prazcurrimus .  parte  2.columna 

609.  b.c 
Conuiuantcs  poflunt  fe  mutuo  reinuitarc  mericorie,&  etiam 

illicicc,p.  j .  coI«894.f 
Conuiuantesin  folennitatibusfolentlautiuscomedere&  bi- 

bcrc,&  pcr  confequens  iurgari  de  facili,&  inrer iurgia  pro 

rumpereadbIafpnemias,p.i.col.ii2o.e 
Conuiuium  Afuerifuit  in  quadam  mirabili  domo  habentc 

columnasargenteas,&c&  an  fueric  vnum  velduo.p.j.col. 

l6l2.f 

Conuiuium  fccit  Abraham,non  in  die  Natiuitatis,  nec  in  die 

circuncifionis  Ifaacfiliifuideddieabla&ationis ,  &  quare 

p.i.col.263.a.&  264-d 
Conuiuium  nuptiarum  feptem  diebus  durabac,quod  patec  dc 

Lia&Sanfone&multisaliis,p,i.col.9i.g 
Itcmp.2.col.  247.e 
Conuiuiaqua;  vitiafcquuntur,p.i.col.829.b 
Inconuiuiiscarnalib.  folent  homincs  relaxare  linguas  fuas 

bla(phemias&  conuitia,p.6.coi.  1 687.C 
Cophinus  quid  dicatur,p.3  ,col.i072.f 
Cophini  impieti  panibus  quid  fignificant.Ec  vnde  fuerunt ap 

portati,quando  fi ajmenta  coliecta  fuemnc  qux  fuperauc- 

rant  de  quinque  panib.hordeaccis,quib.  cibati  fueruc  quin 

qucmiliavirorum,&c.p.5.coI.  1U4.C 
coprcspresbyterfanctusinterrogatnsde  Melchifedech  quis 

fuiffct,cumdehocccepiifcccogirarepcrcufut  osfuu  dices. 

Vae  cibi  Copres,quia  quae  tibi  madauit Deus  vt  faceres  de 

reliquifti,&  qu£  a  tc  non  requirit,illa  fcrutari  prcefumis,p.3. 

col.  19  93  .c 
copulcc  mentium  religiofiores  funt  quam  corporum ,  p.j.cbl. 

8n.b 
coquimus  quafi  mente  omne  quod  fubtilicer  cogitamus.  p.i. 

coI.j88.d 

Item  p.2.col.i525.b.c 
cor dicitur fons  a  quo  procedunt fpiritus vitales  ficuc  aquce  vi 

de  cx  fbntcp.3  .col.i  8 1 2.f 
corfigulidicrturcinjsproptcr  affcclionem  &  attencationcm 

fuam  quam  habct  ad  tcrrce  figurationem,p.3.col.  1 95  5 .  c 
cor  homiiiis  dibanus  eft,quia  qucedam  exurit  &  qucedam  co- 

quit,&cp.  i.coI.96o.c.f 
cor  mcerens  denotat  rectores  ac  faccrdotcs,quia  ficnt  ex  cor- 

dc  procedit  fenfus  &  motus  ad  alias  partes  corporis,  fic  per 
.  illosdebentaliiacciperefenfumbon$  cogitationis  &  mo- 

tum  fanctsj  operationis,accipiendo  ab  cis  docrrinam  &  cxe 

plum  virtutis,p.4.col.i5.c 
cor,dum  quatuorvirtutib.principalib.infundicur,abomni  dc 

fidcriorum  carnalium  ceftu  temperatur,ficut  quacuor  flumi 

nib.paradifus  irrigatur,p.  1  .col.7 1 .  a.b 


corhuraanumquod  eft  feminandum  feminevirtutum,pc 

rumcolendamintelligitur,p.i.col.7io.f 
cor  malarum  cogitationum  dicitur  via  &  petra:&  quare, 

col.8n.b 
corimpium  permarisprofundumintelligitur,  P.3.C0U1  n 


355-c 


cor  fimplex  cft,  quod  cft  mundum  ad  re&itudinem  intet 

nis,p.6.col.245.c 
corcafturahabetquigrarJsDeum  amat.        parte^.co 

976. c 
cor  fequitur  manus,quidquid  vis  &  non  potes,  Deus  fea 

tat,p.3.col.845.a 
cor  effundere  in  confpe&u  domini  quafi  aquam,quomoi 

qualiter  fiat,p.4.col.969.a.b 
cor  hominis  dicitur  durummetaphoricejad  fimilitudineri 

porisduri.Corpusenimdurumdicitur,quodnoncedi 

genti,fedrefiftit,ficcorhominisquando  nonccdit  vci 

dic  monicioni  ad  bonum,fed  magis  refiftit,p.6.col.83< 
cor  hominis  quodammodo  f ugit  a  fc,furrcpentib.phan| 

tibusmalarumcogitationum,p.3.cel.io95.a 
corfuum  dcbcthomoperdileftionem  reducere  in  Deu 

ingrefI'ule«aiaddorraicndum,&inegrcffu  ad  vigilam 

P.1.C0I.1499.C 
corhominis  clibanus  cft,quod  fi  vitia  vel  diabolus  fuccc  lc 
rint,non coquet  fed  exuret,fed  fi  Chriftus  fuccendcrii  I 
exuret  ad  perditioncm,fed  coquit  ad  facrificium.par. I 

96o.e.f 
cor  diftortum  habet  qui  praue  inrellefta  non  corrigit ,  £  1 

naturadocet  nonperficit,p.2,.col.io27.a.b 
cor  noftrum  eft  altare  Dei,in  quo  iubetur  ignis  femperai  jj 

quia  neceffeeft  exillo  charitatis  flammam  indcfinem| 

fcenderc,p.i.coI.95i.b.c 
corhominisdeuotiinquo  crematurincenfum  orationisi 

tce  figaificatur  per  altare  inccnfi,  &c.  parte  1 

809.  b.c 
corhumanuminquodebentoffcrri  deuotionis  facrifichl 

altarca;neum0gnificatur,&c.p.2.col  946^ 
corfuumiuuenithomoquandomoric:ib.mufciseicc"tis. 

perdunt  fuauitatem  vnguenti.&  totus  affe&us  cordis ; 

dorandum  Deum  colligirur,p.3.col.i095.a 
cor  defignatur  nomine  uentris,&  quare,parte  tertia,  cok 

1856.6 
Itemp.i.co.926.f 
cor  humanum  nullusprewr  Deum  replerepoteft  vel  quickj 

P.5.1318.C 
cor  fuum  cum  omni  diligencia  cuftodientes,ne  procedar 

eocogitationesmalar,&osfuum  ne  procedat  indefc 

malus:talesinterimunt  habitatoresHai.p.2.col.6o.e 
corfagittatur  verbisDei  ad  amorem  Dei,vc  fiat  in  eo vu 

amoris,nonIiuoris,p.3.col.i420.e 
corclec^orumdiuinafapientiaplciuim  ,  contincns  aroi 

virtutum,fignificatur  pcr  mortariolum,p.  1  .col.7  3  2.f.S| 

i2o8.d 
cor  hominis  per  ingenium  emicat  flatudemorium  pcr  ma 

fideria  agitatur,led  refpcdlu  iudicis  quali  calorc  fi 

cit,&cp.3.col.io6.e.t 
cor  noftrum  eft  mare  turbidum  forore,rixis  amarum  clat I 

cumidum,p.3.col.353.b 
cornoftrumtumuhuofumcogitationibusnubevcftituri^ 

deoi 

cor  noftrumquodmaredicitur,dominusterminiscircuiP» 

quomodo  &quiblbid. 
corhominum  profundum  vnde  venti  crumpunr,&fiuritl 

peftatesfeditionum&diffenfionum,p.3.co!.  126 
corduplicemhabet  opcrationemfecundummcdi        j  \ 

vnam  partem  alimenta  trahit,  pcr  altcram  purgatioael 

fcernit,p.r.col.926.f 
eordis  &  rcnum  qu^dam  affinitas  eft.Motum  cnim  irafc 

mcrdici  ponunc  in  corde.In  renib.autt*  mcraon:i  hui9 


cu 


Ind 


iacere.-inquibus&fcminiscaufa  eft,vnde  ctiam  eis 

f-noribuscom  munioeft.p.i.ibid. 
Colisobuuratio.  In.Obduratiocordis. 
Colisfimpliccs  motusaduplicitatecuftoditi,in  puritatcnu 

t:idicunturaiindt',p.3.coI.i9.a.b 
3oi  is  adirus  conrra  prauos  motus  rationc  munitur ,  p.  i  .col. 
Aji2.a.InterI. 
3)jis  in  fecrero  ftamus,quafi  poft  parietem  corporis,  donec 

priinguam  egredimur,p.3.coI.i7.b 
)Bt!ismundiciarcdundatinlabiis,p.3.col.2i74.a 
Mismundiciaquomodoficconferuanda,parteprima,coI. 
11  a 
JMJis  foribus  debet  praponi  fortis&  vigil  fcnfus,  quem  nec 

a;ligentia?fomnusopprimat,nccignoranti*error  fallat. 
p(.col. 53  y.a.b 

■isdifpofitiomagis  apparctinfaciequam  in  czeteris  par- 
■corporis,eo  quod  ibi  vigcntomnes  fcnfus ,  P.3.C.204J. 
■col.2oj4.c.Vidcctiam  lnPafiiones. 

•shumanilocuseftdclcdatiovita?presetis,:p.3.c.339.a 
■rde  clamant  alu,alii  in  corde  loquuntur,  partc  4.  colum. 
p.f.a.b 

oranoftramale  fanaiunt,cumnulloDeiamore  fauciatur, 
cm  pcregrinationis  erumnam  non  fentiuht,  &  infirmanri 

pjximojiiulloaffcducompaiuntur.  par.  i.columna 
i5o.e.f  r 

«afrigida&dura  prauorum,intelligenda  funtin  niue& 
|indine,p.3  .col.3  y  7«a.b 

|a  prauorum  etiam  difpcratiffimorum  Deus  intrat  &  co- 
■gir,&perquidfignificatur,ibid. 
|u  noftra  ncceflc  vt  Dcigrati*  apcr/amus,&  dcprcccmur 
|cr  hngula  quae  inchoamus  bona,fua  nos  mifeucordia  il 
»arc,&  m  amorcm  fuum  acccndcrcdignetur ,  &  de  hoc 
■ra,p.i.coI.773.b.c. 

Jprophetarum  non  tangcbat  fpiriru-  prophetia»,cum  c- 
|dcprcflacxaaumatnmonia]i.Nam  faccrdotes  vctc. 

■cbusquibusminiftrabantabvxoribuscotinebant.p.i. 

:\e  r 

Imala  omnia  hominum,patienria  Dei  male  vtendo  du 

■unt,p.i.col.j76.f 

Imollia paupcrum,vallim  nomine  fignificatur ,  p.  j.col. 

■.3.D  J 

:  finemanibusiionleuantur^ncqucmanus  finc  cordib. 
n  itegritas  hdci  commendct  nos  Deo  &  operatio3p.4.co. 

[quaeflammaintimiamorisfemperardent ,  &  virtutu 
h  vel  folcnt  procreare,fignificantur  per  f urnos,  in  quib. 
pscoquuntur,p.2.col.i4o3.a 

[an&orummenfarfunt  Dei,adhoIocauftum  quadratis 
flib.conftruct*.p.4.coI.i40|.b 
Weliumdicunturlampades.in  quibusdilcdio  conti- 
kr,utinvale,p.3.co.i88i.a.b 
leaorumdommjsvt  bonaoperentur,infpirat&  adiu 
Jiuliitamenabfquc  pcccatoelfcdonat.quodin  futuro 
lib.reieruar.p.^.co.i  ic^.f 

1a  entiapiofuuda,&cordamorralium,profundaj  coei- 
►iU;s,aoyifidicuiitur,p.3.co.i48y.a.b 
lcftorum  affimilantur  hgurc  quadratx,&  quarc,p.4.c. 

b 

oftra  agri  fnnt  angelorum,quifquc  eorum  ex  agro  quc 

oftcrt  pnmitias  (iuuiino.p.- .col.  1 29<5.d 

mahs  vtitur  Dcus  bcnc  ad  id  quod  vult  oftenderc  bo- 

«quodfatfuruseft  bonis.  paitci.columna 

o.c 

fmporrat  prefentiam  vel  anrcccflioncm  loci  vcl  c*uipo 
0I.294.C  ' 

^''''^quomodoaliqiiafadaucliuflafieridicunrnr 
1  -  i  eftamenro  quando  nec  vllum  tabcrnaculum,  ncc  ar 

Umcntifucratcoiiftitura.par.i.coI.(5.>i.b.c&coiu 


cx. 

corban  quid  Ggnificar.Et  nota  abufioncm  Iudeorum  oer  k. 
»&*  traditionibus5&c.  partcpU™  5um£ 

corbonameratlocusvbiponebantoblationesfan^in  tem 
p!08proreparationctcmPli&aliisiK^ftkriis,p.J.Cuium^ 


partc2.colum. 


448;f 

corbonan&mafachquomododifFerunt. 
94o.f 

corinthidiuitcsantefufceptionemfacramenti.preparabant 
fibi  c.baria  iua,&  poi  rabant,ad  ccclefiam  com^edete,  ame 

«'fJcrcnt&fumcrcntfacramcntum,&diuic«Wrn 
debant&bibebant,paupe^ 

cornu  roIentcIangcreHebrei,infignumdatiarieris,  p.  x.coI. 

Corn  u  eft  duplex  moraliter  loquendo/cilicer,  cornu  conftin 
«.T,&cornufupcrbix>p.6.col.i478.c  u,uconltan 

Iremp.2  coI.32  2.f 
OM  JtlD  rcgno  &pc  po„iu,r,&c.  parte  piml>  coJum_ 

cornuin  fcriptcraaccipiturpromot,,  ccrdis  teiufenm  *i  ■, 

*******  Chriftusin  „ouo &  „etCri  te/{arnem0)P.r.co. 

cornuaquatuor5funtquatuorrcenaIiid^c  offr        :    r 
ccmuc,fcilicet,Cha  deorum,P?"fa Jum C   afFJ'Senr'a  £*" 

dum quatuor mundi f^utm^m^T^  ?""" 

2JJfC  F      i0cmal,Sn|M«s»parte4.columna 

COrnrqru7aTrLeprertordarCdqUadrara-Didturtam«co 
7  34?d  P  m  c,rcum,tum  ™*  1  par.z.columna 

coronetresreddcndf  virginib.doclorib.&  martyribus,  fi< 
Sn.ncantur  per  iabmm  in  crcumitu  arc*&  corCm  intra 
iilcm  &  coronam  aureolam ,  &c.  par.i.colymna 

corong  dabanrurantiquitus  fapicntibus,in  fignum  quod  de- 
bcbam  ab  alus honorar«,&  m  penculis  adiuuari ,  J>.3.coIu. 

coronxaurccquibuslicitumcrat  vti,&  quibus  non.p.4.coI. 

coron?aurecimpenfefuntintempo  edificatioin  loco  paten 
t:  ad  temph  decorem,&  ofrcrentum  memoriam.  Scd I  vndc 
facte  f  unt.  Et  quaie,p.4.c.  22 19.  b 

coroiias(vt dic  itbabbi  Salomo)  principalcs  populi  Ifraelitici 

fibi  impolucrant  m  d.e  dationis  legis,  &c.  &  tun c  populus 
fuit  Deo  delpon  atus  per  fufceptionem  legis,&  ideo  Aierut 
coronati  ad  modum  fponfir,&c.        par.i.col.846.f:&  co. 

coronat in  nobis Dcus  dona fua,non qux ex nobis funt  meii- 
ta.p.d.col.yaj.a.b 

Non  foncs,fed  agonizantcs  coronantur.  pa.  3.  columna 
noi.a.o  r    ' 

coronabiturnonquiinchoar,fedquiconfummat.p.i.coIum. 
ii97.b  r 

corpo  alcquocuchariftia  in  mi(Teo|icio  Iocatur,no  frrico  , 
non  panno  tmdio,fcd  puro  linco  confici,dcbc,nar.y.colu. 
463.C 

h     2 


Gloifa:  Orclin.&Nicolai  de  Lyra. 


Cor'poraliaom«ii.i&  liomincs  per  angcios  fanAoi  admini- 
!t  a  Ktj;&  a-gQrur,&ideoangeliinplurib.locijiacra:  icri- 
p:urx,rcg -s  teria?nominantur,p.6.col.K84.b 

Corpushominis  fcriiiphy(ici,quod  quadiagclimofexro  dic 
po(iCoceptionisinicium,inmcmbrorum  diltinftione  for 

mctur,p.4.col,2  363^3 
Corpus  Chniti  pra?fepc  reuct  iti  funt  magi.partc  fccunda,col. 

140.0 
CorpusChriftiinaltarinonrnulicrcmvlnLs  tencre  videmus 

led  raccrdo:cm5p.2.col.  J40.C 
Corpusantcpcccatummortale  erat&immortale  qui  pote- 

rat mori  &  non  mori. Aliud  c(t  autcm  non  poffe  mori  aliud 

poflTc  non  mori.parte  prima,coIum.63.b,&  64X  &  yo.d.  & 

>7<^.c.i 
<orpusproroparenriscorruptumeftpcrpeccatum,&ipfacor 

ruptio  manct  in  corpore,robur  tenens  diuina?  fententia:  da 
ta?  ra  Adam  cuiusconfortioanima  maculatur,  parce  6.col. 
iot.c 
corpus  aboriginalifordidurn,fementtansfundit  immudum. 
Scd  immundum  dicitur  vfque  ad  vc(perum:quia  in  Hnc fe 
culorum  Cbtiitusaquamundauitgcnus>humanum,par.i. 

col  i037.b.c 
corpusaccufantpleriquequaficaufam  peccati  :  fedfianima 

ct.ti(iimmiis,nihilnoccceiluxuriacarnis.  Imo  fianimabe- 

ijc  rcgir, ihuim cc/fat&  recedit,p.i.cohp3o.f 
£orpijsiYinar.ctvacuum,quaii  vacuusalueusfubductaanima 

p.3.col.i7o.d 
corpus  liomiuisquantuncunquefpeciofum&beneformatu, 

tamen  falla$  eft  ad  falurem  corporaletn  vel  fpirjtualem :  & 

comparacurcquo,p. 3x01.655.3 
corpus  mortuum,fcetor,verniis  &  horror  habcnt  quanda  con 

icquciiciam,(icutpv.iiona?propnnquxadinuicem,  p.3.col. 

i44.f 
corpus  hnmanumftercus  app^Hatur,  fortead  comparatione 

ca?ieftrumcorporum,p.i.col.934'f 
coipus  humanumopcribus&libcrtatefoluitur,  fed  erumnis 

&  paupertatcad  femetipfum  colligitur.         parte  2.  colu. 

1287.8 
coipustotum  pedummanuumque&capitis  nomine  fignifi- 

catur,p.j.coI.i282 
,coi -pus  muhcris  grolfius  eft in  parribu.s  inferiorib.de commu- 

ni  cur(u,&  fubcilius  &  gracrlius  m  fupuionbus ,  &  quare . 

Contranum  aucem  cft  m  mafculo,p.i.coI.86.f 
corpushumanum  dictcurc.uicas,iiiqua  viri,membra  fcilicec: 

quam  rcx,fomcsfcilicec,ob(idet,&  virfapies&  pauper,fci 

hcec fynderciis,liberac cam,pj  col.  i8oi.b 
,c6rpushumanumdicicurlaguncula,&quare,parte4.colum. 

731. a 
corpus  noftrum  dicicur  vas  fictile,&  quare.        par.  i.colum. 

1283. b.c 
corpus humanum  eft  nauis,in  qua  anima eft  ficut  nauta  in  na- 

ui,qua?  fluciibus  paifionum  irpe  &  concupifccntias(qu£  func 

inoiganiscorporalibus)frequenterimpellitur>&  aliquan- 

dopcriclicaur,p.j.col.i  io6.f 
corpus  humanum  pauimcnto  comparatur.        pai  te  3 .  colu. 

i3H-f. 
corpus  dicicur  carcer,non  vtiquc  fecundum  id  quod  Dettt  bo 
num  fecit  fed  corruptio  cius  ex  pcccato ,  paru-  3 .  columna 

IJ39-0 
ccrpus  noftrum  cft  inmcntum:adiumentum  enim  &  ad  mini- 
fteriumanimxdatumcft.  Inccriori  homini  dicitur  :  Qui 
afccndit  fupcriumcntum,id  eftcorpus  fuum,&  fupcriorfa 
&us  cft  corporalibus  dcfidcriis,&  mocus  corporis  modcra- 
tur  frcno  rationis,  vt  bcnedicat  dominum .  par.2.col. 
i82.d  V 

corpuslangtiefcit,quandooratiocumfletu  &  ieiunio&  diu- 
turnciic.p.2.col.i342.f 

corpus  quandoabftinenciahumiliatur,tunc  cquus  fubncrua 
tur,p.2.col.84.f 


corpus  incaiTum  pcr  pocnitcntiam  attcritur,fi  inordinatis 
tibus  mcnsviciisdilIipatur.p.<5.col.j56.f 

corpusrcfurgcshabctincorrupcibilicaccmpcrdotcm  imf 
bilitatis,p.6.col.344.d 

corpusextin&um  cumrcuiuifcit,quatuorfibipra:ftabutu 
minatu  in  corruptione,  furgct  m  corruptionc,  fcminat 
intirmitatcfurgctin  virtutc,&c.  partcprima,colui 
12-55. a 

corpus  Chrifti  vitulus  tcner  &  faginatus  dicitur ,  parte  1. 
232.^ 

corpus  animale  dc  limo  formacum,  cum  habcac  homo,& . 
fpiricuale,quomodo  rcformamur  pcr  Chriftum  ad  1k 
in  Adam  non  habuimus,fctlicet,ad  immoitaliratein  qi 
nonperdidic,(icoipusanima!chabuit.  partc  i.c 
iy7.f&col.30.e.f 

COrpusChriftidiuinitati  vnitum,  formatudc  bcat^  vifg 

puri(fimofanguine,intravifccra  virginislatuitnouem 

bus.p-5.c0l. 683. c 
corpus  Chrifti  crat  inftrumentum  diuinicati  coiunclum, 

col.i6oi.a 
corpusChriftusfcparatimafanguine  cofecratur,  quiai 

paflione fanguis  fuit  feparatus  a  corporc:&  confecrati. 

quedam  paflionis  dominica?  rememoratio.,p.5.col.972 
corpus  Chrifti inrinttum  non datur  fidelib.  &  quarc, pat 

col.i  282.1' 
corpus  Chrifticufidelespopuliplenafidepro  falute  hui 

generis  in  ara  crucis  immolatum  credunt  &  confitcnn 

f 'erunc  in  holocauftum  vitulum  de  armento.  pa.i .colu 

ij76.d 
corpusChriftiin  paflioneclauis&  flagellislaccratum,pc 

nem  aSamfonein  viainterfedtumjfuitfiguratum,  p.2 

248.f 
corpusChriftifuitcorruptum,accipiedocomiptione  ^p 

te,&ficfuitibicorruptio,quia  corpus  Chrifti  fuic  vera 

tuum,fednonfuitcorruptumpcririCincracioncin  velp 

facftione^quiaabhocfuicpixfeiuaciimpcr  iux  rcfurre 

nis  accclerationem,p.6.  iooi.c 
Itemp.^.col.^^.e 
corpus  mobile  quomodo  &  quib.  conftderarionib.  cft  ft 

dumnaturaliphilofophia?  abfolute  confiderattmi,& 

in  partialibdibris  quaudo  pcr  fpecialcs  rationes  eft  cor 

&ump  2.col.i27j.a 

Itemp.6.co.i63.b 
corporis  &  fanguinis  Chriftihoftia  in  dicparafceucs  not 

fertur,&  quare>p.4.col.Q58.e 
.corporis  duas  fummirates  non  cffe  velandas,Placo  dicic 

cpl.ipi.a 
corporis corruptio  non  fuit  peccati  caufa  fed  pena,  n4 

peccatricem  animam,fcd  peccacrix  anima  cam  cai  nec 

pir.p.i.col.i57.d 
corporis  incompofitioindicat  qualitatcm  mcncis,p.6 

2p.a 
corpori praeftant  robur  fanguis  &  adcps,p.2 .col.5 2 0.1 
Corporegrauamur,huius  caufaeftcius  corruptio,&(H 

nimaincitamenta  vjciorum  cx  eo,noncuomnia 

eo,col.390.f 
corpora  celcftialicctfintinanimata,tamcndicuntur  lan 

Deuminquantuexfuapulchntudine  &  vimitcdiicut 

mincs  in  cognitioncm&  Iaudcm  ipfius  Dci.  pa.^.colu 

1581.C 
corpora  cdcftia  licct  funt  incorruptibiliamcc  h:ibcnt  cot 

tatem,tamcn  cft  ibi  quxdam  oppofitio,&  coucnicntis 

ueniunt  enim  inquantum  funt omnia  fpherica.Et  cft  il 

dam  oppofitio  inquantum  mouentur  ab  oricnte  in  oc 

rcmirjocu  diurno,&econuerfoaboccidcntcm  oricn 

motu  proprio,  P.3.CO.2 189.C 
corpora  caclcftia  elfe  animaca  credidcruntgcntilcs^&nofli1 

e(Ieanimata,fed  haberealiquid  diuiniratis,&ficexli r0 

arbicrio  influerci  ifta interiora  ad  caufandu  cficctus^  -' 


Ind 


•  ;)Veladuerfoshominibus:&  idcoftatuerunteum  placare 
Irificiis  &  oblationibus.Sed  iftud  cftfalfum,  &c.p.4.col. 
jLfe.&667.a.b.&668.d.c 

jjoiaccelcllia  (incagenciadcneceflicate,habenttamevir- 
pitnrpurandi  c!cmcira,&compofitaex  eis  ad  diuerfas 
■licaces,ex  quib.difponuntur  humana  corpora ad  varia 
ri  mi-ates,p.4^:ol.fc59.c.&  66o.c 
Lra  cceleftia  fubiecta  funt  angelis  iiue  intelligentiis  mo- 
fcjb.ea.p.  2. C0L3  2  7.C 

j-ora  ca?leftia  facta  funt  quodammodo  propter  hominem 
)j.col.p.c 

riracelcftia&  quatuorcleraenta  aprincipio  crcationis 

mulproductafubformisfuisfiibftatialibusab  inui- 

liftinctis  tradunt  HebraH  &  plures  do&ores  cacholici.p. 

fcra  celeftia.Vidc  in  Cxlcftia  corpora. 

fcra  infci  iora  qua-  reguntur  per  fuperiora',  fubiedra  fur.t 

|nduobus,fcilicctinfitu&motu,&c,         par. 6.  colu. 

IjracxIeftiavtHcbrffi  dicum,  funrdeigne&aqua,  ita 
fipus  cxli  (it de  aqua ,  ftcllce  de  igne ,  &c.  Scd  improba- 
8IP.3.C0I.251.C 

>r  na  xthcrea  &  aerea  demonum,appcllar  allegoricus  in- 

teDresforcas  &  carenas  ligneas,noftra  verocorpora  grof- 

i  a  ferreas,&  alia  dely  ratncnra  fcribic,p.4.coI.769.c.&  c. 

•;..d 

mracceleftia  que  funt  incorruptibilia,quib.formis  foeruc 
|||inda,&  etiam  elemcnta,quibu*dicb.  diftincta  funt .  p. 
i*>1.i  i.b.&  16. c 

■bracxleftiafuntincoiruptibiliajinieriorafunt  incoiru- 
Bilia.p.i.col.io.f 

Bbra  fanctorum  qua?  modo  funt  cprrupcibilia,grofta,  po- 
fcpfa  &  obfcuia,refurgcutiramortalia,  fubtilia,agilia ,  & 
■a,p.6.co.i668.f 

ra  damnatorum  non  incinerabuntur,(cd  fcmper  viucc 

mper  crucicntur,p.4.col.2  204^ 

raeadcmnumerorefurgent,  diftcrenter  tamen  fcctm 

itatesquiavirtuteDcifietquod  caromoricntis  &  re- 

entis  erit  eadcm  identitate  natura?,fcd  alterius  gloriar. 

ol-342.f 

raiuftorum  immortaIia,po(Tuntintclligi  pcr  cymbala, 

eria,cytaras,&c.p.2.col.i599.a.b 

ramixtanoncruntpoft  iudicium  nifi  corpora  huma* 
quare,p.3.col.2i73.b 

amortuorumin  generali  refurrettionc  erunt  mcor- 

bilia,quia  ceffabir  generatio  &  corruptio  in  elementis 
us  celi,qui  eft  cauia  generanonis  &  corrupcioui,p.4. 

•  f 

ain  Chrifti  rcfurrectionefurrexerunr,nontunc  quan 
onumcntaaiiercafunt,fcilicethoramorcisChrifti,fed 
a  quando  ipfe  iurrexic,tanquam  teftcs  fux  rcfurre&io 
.5.C0I.461.C 

aduorum  hominum  in  paradifo  nudaerant,  necerti 
bant,mhilcnim  putabantvelandum,quianihil  fenic 
frenandum,p.  i.co.8j.c.f 

uiri  humanorufuturaincorruptibilitas.perquidin  le- 
itfigurata,p.  1.01459.8 
o  duplex  eft,vna  fratetna,alia  punitionis.&  quomo- 
ando,qualitcr  &  quarc  uci  aque  ticri  debcat,  p.  6.coL 

tio  dnplcxjvnacft  ad  pcccantis  punitioncm  propter 
coicruacjonem  iufticia»,alia  cft  ad  peccancis  cmendatio- 
H,&  hecclbactuscharicatis.  par.y.colu. 

).C 

tionulle diYr,fi  non  minaretur.Si  vero  non  blandirt* 
FPulIae{fctcxhortatio.p.3.co.iyy9.a 
«■«iofratcrnatiinclocumhabet.quandopcccata  funtfe 
Pt  Et  huiusratio  duplcx  aflignatur.         par.y.colum. 

24  c 

Itc-ip.6.col.24.c 


ex.  \       ■■' 

Correclio  frarerna  peccarorisobftinati  velin  paflione  pofttt 
eft pro  tunc  diiferenda,quia  tunc  non  meliorartir,  fed  tunc 
deteriorarur,mult»tido  autcm  melioratur per  afperam  in- 
crepationem  &  punitionem  paffionati  &obftiiiari  qua  ter- 
rentur  alii,p.3.coI.'2 1 8.f 

Corre&ionis  charitaciua?  vinu  &  oleum  mulrum 'deficiunt  in 
plurib.ecclcfia?  pic/Iatis,p.4.col.J409.c 

correctioncm  non  mcrctur  qui  non  difctndi fed tentandi  ani 
mointerrogat,p.4.col.H73.a 

Acorrcttione  derifuris  aliquociens  cibi  ccflandumeft,n6  cuae 
timiditacis,feddilectioniseiusgracia,ne  cractusad  odium, 
inde  fiac  peior,p.3  .col.  1 64 1  .a.b 

correciione  fua  fi  aliquis  percipiat  fratrc  magis  peiorariqua 
meliorarijdebetccflarcatah  correctione^&c.pattej.colu. 

20l8.t 

Jtemp.2.col.484.d 

Itemp.i.col.i667.c.i668.f 
A  corrcctione  fubditorum  in  paflione  pofitorum  donec  tran- 
feat  paffio  excmplum  ceftiindi  habent  fupenores,  nifi  peri- 
culum  in  mora  probabiliter  timeatur.      parceprima  ,coI. 
532. f 

correctionesdebittfpolTuncintelligipcr  apothecas  olei&vi- 

ni,&  quare,p.2.col.ii2i.a 
corriges  aliena,pri  us  videac  ne  ira  fupcrecur,&c.parcc  3.  colu. 

corrigcre  negligentes  crimina  an  eandem  p^nam  incurrant  IU 

cut  facientes,p.i.col.io83.c.&col.i8o7.a.io88.d 
corrigerc  delinqucntium  culpas  qui  vult  in  ecclefia  cum  ran- 

ta^qualitateexequatui^ucin  null.usrefideatfurorc,&  nec 
•  eisquospercognationcmcornis  diIigir,parcac.partei.co. 

834-d.e 
corrigere  delinquentes,qui  nolunt,fedconfcntiunt»fignifica- 

tur  perlepram  in  vcftelanea,&cp.i.col.  1025.3 
corrigere  uolens  alios  debct  mundus  efte.Quoraodo  eaim  vi 

det  maculam  in  alio  ocnlus  que  puluis grauat?  p.2.col.  9 J. 

C&C0I.1087.C  &  col.io88.d 
corrigi,qui  diuiil  poterant,iniquitatem  fuarum  pertinacia  vni 

ti  perdurant,&  tencnces  fc  feparari  nequeunt^&cp.j.colu. 

corrigendi dcfiderio  melius  eft  palam  cocrigcre,  quam  ftudio 

peccandi  fimiliter  clam  diligere,&c.        partc  tertia.  colu. 

1719.3 
correptionisfraterna?ordoucI  dcbitus  proceflus.  par. j.  colu. 

305.C 
Itemp.6.col.i22.a 
correptusex  indifcrcta  corrcctionc  corripientis  plerumquc 

nouum  peccatum  incurric.Et  hoc  poteft  contingcre  dupli- 

citer.Vnomodo  ex  partecorripiendi.Aliomodo  ex  partc 

corripientis,p.i.col.  1667.C 
corriperc  volensfratrcm  medicum  corporalitercurantcm  at- 

tendat,p.y.col.3ot.c 
Item  p.5  .col.i440.d.&  col.y  26.C 
corripere  volens  alium,ficuc  &  ancc corrcctionem,ita  eft  pofl: 

feipfum  humiliccrinucftigaredebet,neidem  uclaliudfimi 

le  in  eo  fit,p.y  .col.  1 1 5  y  .a 
Itcmp.3.col.i68i.b 
corriperequifatagirproximumpiaintentione.  &  tamen  ad 

correclioncmindifcretamprorupir,&  (ermoncm  duriorS 

facit  cumcontumelia,illeodiumexcitat&  proximum  oc- 

cidit,p.i.col.i668.f 
corriperedebemus  amicosdelinqucntcs  cum  omni  potcntia, 

&  quarc.p.3.coI.2o63.a.b 
corriperevolensmfcriorfupcrioremcxcharitate,debet  hoc 

faccrecumhumilitare&reuercntia.        partequinta,coI. 

corripiencisaliquem  a(pere,&  lnrer  afpera  dulcedinis  quidda 
admifcens,habec  mcinoninIiiigua,(edfublingua,  p.^.co. 
i8y  i.a.b 

corripiens  non  ex  amoris  arTeCt.u,contriftat  corrcptum.Inful- 
tat  cnim  qui  non  condolct  fratri,  p.6.col.368.d 

h    3 


Glolfa?  Ordin.  &NicoIaide  Lyra. 


Corripientis  vitafi  vel  falfoinquinetur,folatioeft  facinori, 

p.^.co^i^i.a 
Compiendus  fi  non  corripicur,fed  praua  diflimulationc  ne- 

g!igitur,tuncoialum;pro  malo  rcdditur.     paitefexta,  col. 

66i.a.b 
Corripiendus  quomodo  quis  fit  publice,    parte  prima,  colu. 

loyo.f 
Corrupriodicitfeparationemanima:  a  corpore  vel  putrefa- 

dioncm,p.  3  .col.  1  o  6,t 
Itcm  p  6.col.iooi.c 
Corruptibilc&incorruptibiledifferuntgenerc,quod  cft  ve- 
rumquandocorruptio&incorruptio  adidemprincipium 

reducuntur,p.6.col.348.f 
Cortmqe  viide  di&ae.  parteprima,columna 

748..e 
C  Jrtinas  cur  inuicem  fibi  coniungi  fuere  imperatum,p.i.co. 

i49-a 

Coi  us  vcntus  vbiflat,  par.fexta,  colum. 

1243.C 
Coruusnoquaeritcibum  feptemdiebuspullis,donec  videat 

eos  nigrefcerc>&  fuoseflecognofcatex  nigred»ne,&  P.3.C 

364.t^&col.i574.d 
Coruusemiflusper  Noc  &  non  reuerfus,vtrum  mortuus  fue 

rit,an  aliquo  modo  viyerepotuerit.  parte  i.colum. 

i6o.f 
Coruus emiiTus de arca  quare.non  reuer.fus  fit :  affignantali- 

quiHebrajicaufam^quodcoruushabebatNoefufpedlum 

de  foemella  lua,&c£ccc  ca?citas  magna  Judaeoru,  &c.p.  1. 

i6i..a 
CofdroerexPerfarumcu  fuis  multas  prouincias  &  ipfam  Ie- 

rofolymam  inuaferunt,deftruentes  EcclefiaSjfaniSaq;  loca 

proplunances:&interornamenta  facra  quae  abftulerunt, 

dominicfcrucisexportauerunt,        partefexta,columna 

1571.C 
Coita &  latus  vno  vocabulo  fignificantur  in  JHebraeo,&  eft  ?- 

quiuocum.Er  vbi  translatio  noftra  habet .  Julit  vnamde 

coftis  eiusjdicunt  quod  debuit  dkere.TuJit  ynum  de  lateri 

buseius,p.i.col.36.f    , 
Cofta  Ada?  quam  fumpfit  dominus  delatere  Adae,ytrum  fuit 

deintcgripateiplius  Adae,autfuperflua&monftruofa,  p.i. 

col.So.f 
Coturnix  &  ortogometra",  an  &  quomodo  differant .  p.  j.col, 

641.C 
Coturnixqu^apparuitincaftrisfilioriimlfrael,  eft  auis  pin- 

guis  &  fapida,p.  l.co.tf^o.f 
Craffitudo  circa  cor  aggregata  extinguic  vitam  corporis  fiue 

co!poralcm,p.5..Gol.3  38.f 
Cralfitudoin  malo  poniturfecundumfenfum  moralem,pa.r. 

col.i357,c 
Craftinumaccipitur  pro  futuro  die.         parte  fecunda  5  col, 

i37-f 

Icemp.5.col.j44.e 
Cracicula  fupercarbonesardentes  &accenfosponitur,pa.t. 

col.92i.a 
Creatio  aliquando  dicitur  innouatio.        parte  4.  columna 

521.C 

CreatiofoIiDeocompetit,quieftvirtutis  infinitae  ,  quaead 
creaciOnemrequiiitur.  ,      partetertia,co!um. 

1201.C 

Creatio  eft  qucdam  noua  in  Chrifto.        parte  quat ta,coIu. 

374-e 

CrcatioaMofetraditaquidnobiscontuIcrir,partei.colum. 
j.a 

c  reatio  cur  a  Mofe  poft  (ecula  nobis  tradita,parte  prima,  col. 
5-a.b  r    , 

creatiofoli&terrfomnipotentiam  &  fternitatem  Dei  infi- 

nuar.p.i.col.3.c 
creacionem  caeli  &  terrae,quod  totaTrinitas  fit  operata,  ofte- 

ditur.p.i.co.5.a 
creator  habetapud  fe  pofTe  dc  omnib.facere  aliud,  qua  eoru 


naturalisratio  habet,&c. 
70.C 


partcpnma ,  colrn. 


rc 


creacorisbonitatcmintellige,  fivoluntati  eius  obtcmj 

Jileg.rmeius  fequaris,elemencatibicontrana:uram  [rt 

re  compellit,&c  partc  prima ,  coIm 

6j4-d 
creatoris  virtus,caufa  fubfiftedi  eft  omni  creaturae ,  par.U 

55.a 
creatoris  nouemfuntopera,dequibuslaudcmus  oper;M 

de operibus,fi in magnitudine deficimus,  &c.  parte  H 

col.  i^^S.e 
creatura  antequam  crearetur,non  erat  aliud  quam  crca^ll 

fcntia,quxeftpereflentiam  vita.  paite^.cl 

67  8. c 
creaturaomnisquantumcunque  lucida,  comparataacH 

dicicurtenebra:&  eode  modohumanainnocenciaa<l 

comparata  &  eius  puritate,dicitur  immundicia ,  par.l 

131.C 
creatura  intelle<aualis,fola  poteft  attingerc  ad  cognofcc  a 

Deum,quia ad  Dei  imaginem  fa&a  eft,parte  quinta 

1012.C 

Itemp.5,coI.6n.c 
creatura  omnis  no  voce  fed  opere  laudat  Deum,quia  e 

turis  intelligitur  creator,&c.  parte  4 

i540.d 
creatura  omnis  fentit  imperium  creatoris,fed  difiercnti 

col.528. 
crear/ura dicitur  quidquid  modo  in  nobis  dolet,  dum c; 

mortificamus,&c.  parte  fexta ,  col 

io8.f.d 
creaturatriplex,quedamcorporalis,quaedamanima!is, 

dam  fpiritualisjbid.joo.a 

creatura  corporalis  tota  facta  eft  propter  homincm.Nar 
meta  funt  propter  mixta,&  mixta  inanimata  propter 
ta  animaca,&imperfedapropterperfecta.  Animalia 
propter  horainc.  Corporaceleftiaetiam  faclafuntc 
modopropter  hominem,&cpar.i.col;3.a.&  col.i8i 
3o.f 

creaturanonpoteftcareregubernatore.  parte  4.0 
870.f 

creatura  omnis  corporalis  a  Deo  bona  creata  eft  &^c^  b( 
hominis  ordinata.Qupd  autem  Deus  ipfa  vtitur  ad  pi 
malorum3hoc  eft  ex  confequenti,&c     parte  tertia,ct 

2  207fC 

creatura  omnis,nomine  mudi  intelligit,que ducit  in  cog 

nem  creatoris^-*)  «col.  1 027.C 
creaturaomnis  ordinaturad  Deumjiicut  excrcitus  ad  du 

6.CO,282.f 

creaturaeintellecl:ualeslaudant  DeumpropM-equia;funt 

cesipiiusperamorem,&  cognitionem:&  alie;  funtg 

r?  quae  laudant  Deum  metaphorice,inquanrum  in  eis 

rUjpprietatiUrelucetfapientiaj&c  qu£  func  maccria 

naelaudis^p.^.c.i  581.158  2. 
creatureirrationales  &  infcnfibiles  non  laudant  Dcu  prc 

tamenlaudant  Deuminquantumfuncmatc-i-iadnun? 

dis  intclligibilibus  creaturis,&cetera.parte  tcrtia ,  colt 

I582.f 
crcaturf  non  poffunt  ad plenum  comprehendi  ab  homir 

de folio arboris  non  poifunt ad  plenum  i nueftigari  oi 

prietatcsj&cparte  3-colum.  1 43.C&  colum.  1 1 5  S.f.  ii 

2511.C 
creacurae  omnesfpiricualcs&corporalcsfunca  Dco  Cic 

efhcience,p.5.columna|026.c 
crcacuraerationales  in  quatuor  locis  verfantursparrc  4.C0 

1072. c 
creatur^  omni  ficut  in  principio  benedixit  Dcus,fic  iu  fi'i 

lcdicit his  qui tcrrcni funr^p.^.colum.^^^.b.c 
creaturfdicuturcffe  incircumitu  Dei,:noquia  includatt ' 

eis,fedquia  intimioreftomnicreaturequamjpiufibi,  I 

C0l.lI2  2.f 

c 


Ind 


•riturae  funt  veftigia  Dei  ex  quarum  conditionibus  inuefti 
nntur  condiciones  crcatoris,&c.p. 3.^0-143.0 
JriturxomnesDeumadorant  adoratione  proprie  dicta 
vllarge  fumpta.Hebrceiautemquidam  quicreduntDeu 
■ecorporeu,  adorat  Dcu  in  loco  determinato,f.in  Occi- 
,  nce>&dicuntibidemefTeftellas,&  Dcumillucadoran- 
is,&cp.2. 0.1383.0 

Iriture  prius  erant  in  verbo  per  ideam  vel  in  voluntate  ver 
jp.j.c.iozj 

ftctirx  omnes  pra?exiftut  in  filio  exemplariter  ab  aeterno, 
ttiiia nulla  nouicas e(l in  ipfo  Deo.p.6.c.62i.f 
in.tura?  omnes  viuuntinDeoquoniampermodumintel- 
llibilc « \  funt  in  eo  idco  icriptum  eft ,  Qupd  fac~tum  eft  in 
i.bvita  erat,p.3.co.2i8p.b 

lcnrx omnes  media?  nomine caeli  &  tcrra?  intelliguntur , 
■ntellectuales  ficut  angeli,quam  homines  quibus  conue 
IproprieDcuIaudarcquaetiaminttlledtucarentes.pro 
I quia  in  eis  eft  maceria  Deum  laudandi.parte  3 .  colum. 

Btura?  per  quem  modum  procedunt  a  verbo,p.5.cio2  5.C 
rcurrproducunturaDeoiicucartificiata  per  artificcm. 
;ol.i026.b 
1  p.6.c.62  i.  f 
hwux  funt  in  verbo  per  modum  vita»  intelleiftiuse.Icc  pra* 
cifhintm  voluntate  verbip.?.cio2  j.d 
j-uurarum  vniucriitas  cft  ad  decorem  ipfi  Dco,&  quare,p* 
fe.38  i.b.c 

«turas  producere  Deum  de  neceffitate,error  eft  quorun 
,&  improbaturjbidem. 

ca?los  nouos  &  tcrram  nouam ,  quomodo  intelligatur , 

0.521.C 

uit  Dcus  mudum  in  trib.  proprietatibus,dicit  qua»dam 

fla Hcbraica,& ex  illo  arguitur  pluralitas  perfonaru  in 

inis  cum  vnitate  deitatis,contra  Iudxos ,  &c,p.6.colu. 

9-a.b 

it  Dcus  omnia  fimul,fed  aliter  ha*c  in  verbo  Dei ,  ali- 

in  elementis  mundi,alitcr  in  rcbus,aliter  in  feminibus, 

.c.6oi.f 

it  Dcus  nemincm  vt  perderet,&c.     parte  4/coIumna 

e  propriam  eft  Dci  non  ab  alio  crcari,p.quarta,colum. 
.b 

vtrum  fir  proprium  alicui  diuina*  perfona?,  &  no  com 
nc  toti  tr:nitati,p.i.c.40.f 

cumdiciturccelum&  terramDeus,  intelligunturo' 

ia  cejcftia  &  terrcna  efle  a  Deo  creaca  (ic  quod  per  cc!u 

lligicur  non  cmpyreum  tantum  vel  fyderumded  fimul 

iac£lcftia,&pcrterramtotafubftantiagenerabilium 

orruptibilium,p.  1.38.0 

fucrunt  fepte  res  a  Dco  ante  mundu,vt  dicunt  aliqui 

i,f  Lx  pceni:encia,gehenna,domus  fanituarii  domus 

ias,hortus  voluptacis,&  nomen  Meffia?. Qux  didta  tan 

m  friuola,&  ommno  abfurda  refutantur.p.6.columna 

.d.cf 

omniapcrindeacopera  Dei  Deo  fcruiut  &  fubiecta 
,fcdfuapcifimaelectione&  ftudiorum  prauirace  alie 
cur  a  Dcotanquam  fi  non  efTentcreatureei  fubietta», 

,|.^c.i654.b 

rc«a  omnia  circumiui  animo,&  dicunt,Deus  mefccit ,  & 

in»is  tanta  inuenitur  laus  Dei,qu£  verbis  nonpoteftdici, 

p..c.6i2.e 

taa  cucta  fi  sut  valdc  bona,quomodo  dicit  Salomo  quod 
ornia  iinc  vamtas,&  vanicas  vanitatum,&cp.3.  coluinna 
•  i^yi.a 

reia  cffc  omnia  fimul,dupliciter  intclligitur.part.  3.colum. 

„  1<f7*c 

lon  pcrfcctc qui  quod crcdit  no loquitur,p.3.colum. 

•>rc  t  qui  fic  viuit  quomodo  Chriftus  prccepit.par.fexta.co 


ex. 

lumna  i4io.f 
Crcderc  quid  eft,&cp.6.co.  374.d.e.f 
Credcre  &  confitcri  ore  eft  ncccflarium,&cp.quinta,colum. 

1346.C 
Ctedere  Deo,credere  Deurr.,crederf  in  Deum  diffcrunt,p. 

6.c.55.b.&  C.1287.C 
Item  P-3.C.1007.C 
Credere  elTe  Chriftum,&  credere  in  Chriftum  differunt,p.6. 

C.511.C 
Credere  non  poteft  nifi  volens.cxrera  poteft  nolens.p.6.col. 

Credere  ex  nobis  non  eft,ficut  cogitare  bonum  ex  nobis  no 
eft,p.6.co.374.d 

Credere  quid  opus  eft  iniquis  quod  mihi  non  oftcnditur.  Ma 
nifeftaaliquodverbumquovidcamomnium  principium. 
Id.n.eftad  quodmaxime&  primitusinardefco.Cuirefpo 
decur.Pulchrum  eft  quod  defideras  &  amari  dignum ,  fed 
prius  nubic  Liaquam  Rachel,&c        part.  prima,colum. 

333*b 

Credereduo,ifta,f.Dei  vnitatem  &eiusremunerationem  ?- 

ternamfuit  necefTarium  ad  falutemfemperapudgentiies, 

p.6.C922.f 

Videetiam  ingenti!csincarnationismyfterium,&c 

credere  fanctam  ecc!efiam,remiflione  peccatoru,&  carnis  re- 
furre&ionem  nos  confitemur  in  fy  mbolo  apoftolorum,q<f 
poftea  vniuerfahs  fynod«s  plenius  expreflit,&cpar.i.col. 
776. e 

Credcre  minifterium  incarnationis  intelligitur  dupliciter,ex- 
plicite  &implicite.Et  de  iflis  duobus  modis  tenebantur  an 
riqui  velaltero  iftorum  credcre,etiam  ntic  renentur  Chri- 
ftiani,p.6.CQ2  2.f 

Cr-edentesfuntin  ecclefiaquida&  aquiefcetesdiuinisprece 
ptis  erga  feruos  Dei  officiofi  &  rcligiofi,vcl  ad  ornatii  eccle 
hx  vcl  minifterium  fatis  prompti,  led  in  couerfatione  pro 
pria  obfcoeni,&  viciis  inuoluti,nihil  adhibent  emendatio 
nismorum  velinnouationis,&  fignificanturper  Gabaoni'' 
tas,p.2-c65.c.&  c.68.f 

Credentes  alii  funt  fapientcs  &  literati,qui  homines  dicutur, 
Alii  vero  fimplices,qui  iumcnta  nominantur,p.4.columtia 
2 1 95.C 

Credentes  primi  Chrifto,fignificarnur  per  diluculum.p.  3.  c. 

353-c 

Credcntiumpaucitasexeuntiufpiritualiterde  Aegypto  per 
virtutem  fignificatur  per  paucos  exeuntes,  de  Aegyptoin 
gredientes  in  terram  promiflionis,&c        par.  1.  colum. 

I2j8.f  "... 

Credcntium  pars  per  afinam  cui  Balaam  fedebat  poteft  intel 

ligi,quoe  pro  ftuUicia  vel  innocentiaanimalib.comparatur 

&cp.i.ci337.b 
Credentiumquatuorgenera  ponunttir.Et  intelliguntur  per 

quacuor,f.domum  Aaron,domumLeui,&domum  Ifrael 

per  timentes  dominum,&c  parte4.coiumna 

ii29.a 
Credentium  perfccte  fcd  adhuc  timentium  carnalium  cogfta 

tionumvelaclionum  velinfideliumimpetum,perNitodc 

mum  figurantur,p.5.cio67.a 
Credcntibus  hominibus  vitam  tamen  difcordcm  a  fidc  uiufi 

tib.gratiusaliquando  Dcusimpertit,&cparte  i.columna 

1332. b 
Credituros  euitauit  Chrift',&  no  credituris  prardicauit.  Scd 

cur?Ipfe  fcit  cuius  vix  funt  mifericordia  &  ueritas,p.5.co. 

21  i.b 
Credcnda  aliqua,an  fuerint  prxccpta  in  uetcri  Iege,ucl  an  fo 

lum  fucrit  lex.factorum,&c.  parte  6.coIr.m.495.c 

Crcdcn  Jorum  aliquj  funt  ralia,qnc  nifi  intelligamus  non  cre 
dimus.  Aliqua  nifi  creuamus  non  nuclligimus,&c.p.3.col. 
i372.f 

CrcdulitasAbrah^infilij  immolationefuitqd  Dcuspoflctfi 

lium 


Gtoffie  Orclin,  ScNicoIaicie  Lyra. 


tiu<n  fuum  rcf;rrcicare,vt  in  co  Peus  compieret fuum  pro- 

nufsum.  p.i.  C.266.C 
Crudehias  noftra vt  roitratalingua infirma  eft  mfi  innixa  ad 

iucorioDci,p.5.c.576.d 
CreraaredeG-ra?coin]U:inum  ductum  verbumeftafufpc- 

fione,p.i.cnQi".a 
Crimen  quid  eft.p.6  c.op^.d.e 
crimcn  pellimum  quo  accufabat  Iofcph  fratrcs  fuos  quod,& 

qualccrac,pi.col.^78.c 
Hcu  quam  dtrficile  cft  crun.cn  non  prodcre  vulcu,p.4.  colum 

na  1 1 4-o.d 
criminisfcpcccatialicnidctedio  veircuelatjoindebita  duo 

dccimmodisht,p.i.cio6  2.f     • 
crimimbus  alicnjs,afTe<ftu  mifcricordia*  qui  non  vult  condo< 

)erc,fediudicantismauulttcnereccnfuram>oftendir,feno 

dumvitiorumfa%ibuseliquarum,&c.        par.^.columna 

1695. a 
crims iiue comam  capitis  fuperflue ornarc,&  cincinos  m  ho 
norcmdajmonisnutrircprohibemus,&cparte  i.columna 

1071, c 
crocus  cli  aurci  coloris>&  fignificat  diuina  fapientia  imbutos 

'  p.3.c.i$5  2.e 
crucubunturmali:npcena,ideoquiainteporefibJ  dato  ad 

panncentiampeccarenon  dcfinunt,&c,        par.j.colum. 

2i75.a.b.c 
cruciatus grauis  in  infcrno,ybi  tormcnta  a fuis  qualitatib.  di 

fcordant,iicut  viuentes  a  voluntate  Dei  difcrepabant,p.3, 

c.i^o.d 
cruciatuum  materia,erit  recordatio  praetcritarum  delitiarum 

incunfummationemundi.p.4.c.23i.a 
cruciatumqu#hominib.aDeoinfliguntur  decet  intelligere 

anobisipfisinitia  &caufasearum  vexationumfuifle.p.i, 

col.j63.c.&564.d^ 
crucifixio  quomodo  fiebat  antiquitus,&c»        par.j.colum. 

577-c 
crucifixio  Chrifti  dicitur  exaltatio,&  quare.part.  5.  columna 

1073. c 
crucifix-.o  Chrifti  fnit  ineptiifima  ex  coditionc  loci,&  ex  mo 

domortis,p.5.ci327.b 
crucirixus  ii  non  fuiikt  Chriftns,facrificium  corporis  eius  no 

comederemus:quod  modo  in  memonam  paftionis  eiiis  fa 

cimus-p.i.cpip-b.c 
crucifixum  fi  quis  fideattendit,pro  fimilirudine  carnis  pecca 

ti  in  am£o  ferpemc  pta?fi^natti(n,o»iniu  dxmonum  &  ma- 

lovumhominum  calumnia*  catKp.am  colubrorum  venena 

vincuntur,p.3.ci39i,a.b 
crudclitas  &  cupiditas  impediunc  iudicem  iufte  ferre  fenten 

tiam,p«  3  .col.  200 1  .a.b.c 
crudelitatem  habet  diabolus  tanquam  filiam  fpirituale,  ficut 

per  oppofitum,mifericordia  caeleftis  regis  eft  fpiritualis  fi- 

lia,p.4.c.2429.c 
crpdeics  cfle  fantfos  dicunt  quidam,cum  nulli  hoftium  par- 

cere  lcguntur,nec  intclligunt  in  his  verbis  obumbrata  my 

fteria,p.2.C4i3.a 
crux  Chnfti  iinira fft  in  pcena &  manet  in  gloria.  A  locis.  n. 

fuppliciorum  cranfic  ad  rrorjccs  imperatorum,p.  1 .  coium. 

686.e 
crtix  in  fronte  crcdentium  (vbi  fedes  eft  verecudia?)figirur,& 

quarcp.5.col.258.d 

ltemp.(5.col.i35.a&  521.C 

crux  to!licur,vel  pcr  abftinentiam,vel  per  compaflioncm,pa. 

y.c.i84.d 

Itemp.6.c.545.e 
crux  duobus  modis  baiulatur.p.j.c^oo.d 
crux  fan&a  dicitur  malogranatum,&c        parte.j.columna 

i876.c.f 
crux  in  qua  vitis  vera calcari  &  exprimi  dignata,  cft figmfica 

turper  Qcth,quod  incerpretatur  torcular,parte2.column. 

^jo.f 


■a- 


crux  Chrifti  dicitur  mufcipula  principis  huius  feculi,Et 

rep.6.c.8i8.d.c 
cruxChriitifigniiicaturpcruirgam  Moyfi,perquamm: 

vincicur,&diabolus  fupefatur,&c  parte  l.colu.jni 

5?  J-c 

cruxChriftifuit  nobislignumvita*,&c.       parte^coluini 

523. a 
cruxdiciturprincipatusdigmtas,&c  partc  4-colu  n; 

lai.a 
crux  chrifti  figuraturper  hoc  quod  virga,petra  percutitu  L 

gno.n.acccdencc  ad  pecram  gratia  manauit ,   &  quoe^ 

percutiturcuidentiusfignfticat  cruccm,&c         par.i  p| 

J307.C  i 

cruxChriftigcmtnarationeconftirit,quiauiiibiliter  Dcjfi, 

lius iu  carne  crucilixus  eft,inuifibilicer  vcro  diabolus  I 

principib.fuis,p.  2.c.6i.b.c 
crux  ChriXi  pcr  quam  mundus,&princeps  mundi  fuper 

i.diabolus  cum  principibus  &  poteftacibus,fignitkaru. 

virgamMoyii,quaPharaofuperatur,&cpar.  1.  coli* 

J43-a 
crux  quodammodo  inrcr  impailibilem  diuinitatcm  &  h 

nitatem  media  eft  (quae  igne  paflionis  eft  aflara)  iicut 

gointerigncm  &  cibum:p.i.c.92i.a.b 
crux  Chrifti  in  tau  fignatur,qualitcr  &  quare.parte  4.  co 

948. d 
crux  fuper  omnia  foitis,omnem  creaturam  crucifixo  fub 

&  carnem  eius  qua*  anrc  paflionem  efui  vidcbatur  nc 

pta,poft  aptam  fecit.Et  comparatur  £artigini,&cpar. 

921.  a 
crux  Chrifti  fugat  da?mones,ficut  cithara  furorem  Saul. 

C.417.C 
crux  domini,infidelib.fcopulus,fidclibus  portus.p.4.  co! 

993-a 
Crucisduogenerafunt.Vnumcorporale,  AHud  fpintua 

num  clt  a  potu  &  epulis  remperarc  appctirum.&calce 

eftpvecioiiusatquefublimius,motus  atiimi  regcrc,  & 

turbationesilliusmodeftia?tranqni!'::ar,;  olacare,  ir 

fuperbi\-eimpetusquafifciambcftiamrefrenare,&cp 

i84-d 
crucis  veneranda*  ex  quo  fignum eft  erectum  in  vnum  C 

fti  Ecclefiam  nemo  non  vider,&c.  par^-col 

I46.d 
crucis  fan&iflima*  vis  corifecratur,&c.        parte  4.  colut 

121. a 
crucis  fan&a?  hiftoria,de  eius  ablatione  de  Ierufale>&  po 

captiuationc  per  Cofdroe  rcgg Perfaru  fignatur  pcr a 

tionemarcoeperPhilifta;os,&c  par.2.colui 

343-a.b. 
Crucis  fancla»  reportatio  qua  Heraclius  imperator  fecit, 

quid  fignificetur,&c.p.2.c35i.c 
crucis  fignum  mirabiliter  radians  apparebit  in  iudicion> 

fimo,p.4.c.534.f 
crucisarbordiciturnauicula,p.  5.C.8U.C 
crucisfignuexprimirurligninomine&  lignoru  numero 

nobis  panis  vitaj  ererna?  eft  pr?paratus,Et  fignatur  pc  I 

gna  quibus  Sarepcana  cibos  parauit,pa.  2.coIum.Et  Im  I 

Sij.a 
crucis  fancla?  moralem figuram  defcribit  Paulus,p.5.  col  i- 

4s8.d 
crucisfancla;  lignum  dcfignarur  in  trecetis  cubitisarcxN 

P.1.C.143.C 
cruct*6  myftcrium  oftenditur  in  his  vcrbis  apoftoIi,qua:  /i "' 

titLido,&c.p.6.col.544.f 
crucisfignum  faciebat  proprie faccrdos  per  manus  fuas  » 

ferentis  primitias  in  ventilatione  primit(4rum>p.  lc»9) 

&CO.l622.f 

crucis  fub  virga  tranfeunt,quibus  fides&amicicia  Dei  d< 
ta  vt  remuncrentur,&  amici  Dei  inucniantur,p.i.cohu 
JiJ4f 

cruci 


Ind 


ex. 


ucdominic"a?duplexcftratio.Vna  quaChriftus  reliquic 
nois  cxeinplum.  Altcra  in  qua  crux  iila  tropheumfuit  dia 
jjj}inquocruc!fixuseft&  rriurriphatus,p.2»c-6i.b<c 
l]C  in  paffionelapidea  corda  mollira  funr,mollia  &  fluxa 
feldata,ficutinijrtagine  moHiadurefcur,dura  mollcfcut, 

Iblem.  \ 

lc;dcmyftcriocum  venerationedifputare,eftde  fartagi 

ncaairiciumofferre.Ibidem. 

lciopus  &  effeclus  pcccatorum  noftrorum  perfcfta  remif 

:.p.i.c.937.a 
HifancU'auxiliovquinquefcnfusnosvariis  vitiis  capti- 
■ces  fuperamus,&cocra  fpirituales  nequitias  belligcra 
(n.;:Et  de  hoc  rigura.p.  i.c.2o3.a 
jcicis  chriitiapicib.  conferunturcornuaiuftis.-in  hisve 
tfavas  &  deftruimus  dxmones  animx  noftrx  infidiantcs 
kc^i.clnterl. 

lignum  cum  in  nobis  fidclicer  fixum  viderint,  cadec  fu 

«mones  ti-mor  &  tremor.p.  i.c.62  3.C 

mpteifionedum  decoramur,&vexil!um  triumphida 

onteportamuSjfplendorDcifuper  noseft.p.^.colum. 

i.c 

baiulamus,n6vtttabemfuperhumcrosapponamus, 
k  ut  femper  Chrifti  mortem  prae  oculis  habeamus,  p.5. 

C.3I-C 

:c n domini  qui  fponre portant per  dominum ,  qui  inuiti 
vmoncmdcCyrenis(quat  eftinLibya)figniticantur 
P.C.455C 
tcti  Chrdti  fignificat  denarii  numeri  figura.p.  1  .columna 

■ 
KKcm  Chrifti  no  folum  idololatria.fed  &  omnis  carnis 
ttft»s,velconcupifcentiaperimitur,parteprima,colum. 

>-*c 
■h  (ign.ficat  arbor  morus.parte  quinta,columna  926.  c 

iportauitChriftusdumduccrcturadparibulu,inqua 
luit  principatum,p.4.ci  2  i.a 
illus  qu  ;modo &  vndc fiat.p.i .c.2 1  i.a 
Ip.j.c.iy79.b.&c2i94.e 
ip.4-c.io8o.f 

jla  vcat  Ifaias  fcdes  &  manfioncs  q»x  fingulis  pro  me^ 
imrationctributa  funt,p.4-c:47.a  ' 
1  ingredimur,cum  fccrcta  mentis  noftrx  intranrrus,  p. 

48.d 

hcicur  dcleclatio camis,in  qua  captiua  vcrfarnr  ratto 
tra  in  cubili,vcl  cubilia  lunt  cogitationcs  fcrocium  pec 
KBm,p.3.c.459.b 
Jeft  cor  hominis,&  qualiter  in  eo  cft  quicfccndum,  &  q 

:diuntciusquictem,p  rj.c.^jp.b 
quantam  menfuram  capiar,&cpar.{ccnnda,  colum. 

•  i.columna  1443.C. &  columna  144;. d.   & columna 
|7«c 

,  .uidefcribunturin  fabricationearcaequalcs  fucrunt, 
fceometrici  vel  vfualcs,&quidquifq;cubitusc6tincat. 
ic*i42.c.&c.73i.b.c 

quinquc  faciunt  feptcm  pedes&dimidium  fecudum 

""  opinioncm,  vcl  fccundum  alios  dcccm.p.  z.column. 

c 
quod  genere  mafculino(aic  Hieronymus)non  ncurro 

ta  dicimus,n6exgramaticcimperitia,fcdpropterfirn 

:s&idiocas(]tiorumin  cougiegationceccleiic  maior 

eft)fafimusp.4.c.i455.c 
»tf)ita  vti  hedcra  genus  virgulti,vel  arbuftulce,  lata  habe 
Htfblia.&i :  P.4.C. 2040. f 

rpeiracurtnbus  modis,p.i.c.92.cf 

mqucfualcxdicitinterimendum,par.  i.columna 

:' 

ulptitius  dimittitur  quac  non  maiitiose  pcrpetratur.par.i. 

C.jog.a 


culpatancoinfenftbiliorrcdditur,  quantoquafi  vera  virtlis 
laudatur.p.4.cioi  i.c 

culpaquofrequenriusconVittiturco,minusc6mittentisani- 
mus  vercundatur.p.4.cio98.c 

culpafaciliuscorrigicurqueerubefcitur,qucautcmvirtuspu 

tatur,difficilius,p.3.c.386.e.f 
culpa  quxhbet  fi  fcquemi  pia  opcratione purgatur ,  quanto 

magishxc  facileabfterguur,quamaterboniopcris  pieras 

commicratur,  p.  1.^482.3 
culpa  Dauidis  in  numcrando  popuIo,&cp.fecunda,columna 

66).a.b 
culpx  memoria  crit  in  beata  vifa,non  que  metem  polluatded 

qux  iine  Ixfione  beatitudinis,artius  beatitudini  &  Ixticia: 

aftnngat.vt  ianari,dolorumfine  dolore  recordcmur.p.  3. 

cjd.c.f 
culpx  qucdam  in  feculo  laxantur,qua?dam  vero (parux,fcili- 

cer,)  cciam  in  futuro.p.5.c.2  27.a 
culpecrciccncis  cafus  funrifti,vt  linguacumnon  reftringitur 

nequaqua  vbi  cccidctit  iaceat,fed  fempcrad  deteriora  de« 

fcendat.p.3.c  131.3 
'  culpx  grauis  ficut  eft  fibi  arrogare  quod  non  cft,fic  plerumq; 

eulpa nulla ci^Ci  humihcer  bonum dicat  quod  cft^pa.^.co. 
•  175-c 
culpas  delinquentium  qui  rcdarguit  tanta  cqualirate  intra  ec 

clefiam  id  efriciar,vt  in  nullius  refideat  rauore.p.i.column. 

734-e.f 

culpabiliorescrfefolentquiloquiin  contenfidne  inchoant, 

quam  qui  rcfpondenrjp.^.col^^.e 
cultriquib.loiuecircuncidicfilioslfraeh&in  fcpulchro fecii 

poficijp.2.col.ij0.d 

culcusdiuinusduplex,fimcrior&exrerior,p.i.c.209.c&co. 
905.C 

cultus  diuinuspTrrrcrpIitcr  eftin  aclibtrs  interiorib.mentis, 

rcquiritur tamen  etiam  culcus  extcrior qui  eft quxda  pro- 

teftatio  intcrioYis  cnftus,&cEt  in  quo  ille  f uit  in  vete.TeG 

p.i  C.209.C.&C905.C 
ctritusinteriorqu-i  coniriritin  fide  &  deuorionebene  fupplet 

aIiquemdefcdum,quic5fiftitinextcrioricultu.Etdehoc 

cxempla,p.2.c  1  i43.a 
cultus  verus  vnius  Dei  eft  illud  per  quod  poffideri  poterat  ter 

railla  Abrahx  promiffa.Ec  ideoidoloiarrantes  Iudxifem 

perpunitifunt,&cp.i.c.209.c 
cultus  lacrix  debitus  confiftit  in  duobus,f.in  facrificii  oblatio 

ne,&  debitaorationc,p.3.C2i46.f 
cultusfeftiuitatispafchalisvocaturrcligio,quxdicitur  a  reli 

gando.quiapercultumdiuinumhomincsreliganturDeo, 

p.i.  C.597.C 
cultus  diuerforum  idolorum  erat  varius,  &  aliquando  contra 

rius,ficutin  facris  Vencris  colcnteserantnudi,&  infacris 

Marris  erant  armati.p.4.  ci442.t 
cuItusDeiin  vc.Teft.fuicriguralisrcfpccrucuItusqui  obfer- 

uaturtemporenoui  Tcfta.CuIrus  vcroTcftamenti  no.eft 

fuomodofiguralisrefpe(aucultuscflcftis,&cp.6.coluin. 

1683.C 
cultui  diuino  &  ftudio  dcputati  debent  prouideri  de  vidu  ab 

hisquihabentcuiamregendxcommunitatis.p.i.colum. 

439.C 
cultum  diuinum  vt  homo  faciatcongrucntcr,aptus  redditur 

pergratiam,&  ineprus  frt  perpeccatum,&  fccnndumquid 

pcr  immundiciam  corporalem  quo  ad  vctus Tci. &c  p.  6. 

C.887.C 
cultudediuinomultavfurp3tafunc  qua?  honorib.defeiutur 

humanis,litichur:il:tarc nimia,fiue adulatione  peflifcra, 

&C.p.  2.C.l6fi.:i 
cuna  1  egis  Og  (vt  dicunc  Hebrari)  in  qua  pofitus  fv.ir.qtiando 

infans crar,crat ferreai quia erar \^m tanrc  fortitudinis & 

magnitudinisquod  non  poter;urcneri,&nabcbatnouem 

cubttos  vfualcs  in  longitudinc,&c  p.prima,col. 

476.f 

cuneus 


Gloila:  Ordm.&NicoIai  cie  Lyra. 


Cun?us  qmd  fignih"cat>&  vndcdicitur.  p.  prima, colu.i  17. a. 

&  col.i  775-c 
Cupiduasiiucauaritiadiciturradixomniummalorum  (imi- 

iitcr  &  fupcrhia,&  quomodo,&C  pnrte  6.columna 

724-f 
Itemp.}.col.20  2  2.f 
Cupiditas  radix  omnium  viiiorum  prophctia?  dona  pcrdit . 

jM.coI.  1365.I) 
Cupiditas  crca  diuitiarum  gcnerat  vermes  his  qui  habcnt  pc 

runiam  &  vidcntcs  in  neccfluare  frarres  fuos,  claudunt  vi- 

fccra  ab  eis,&  dehoc  figura.p.i.c^^.a 
Cupidit3simpcJlitadomniamala3&cpar.quarra  ,  columna 

747-C  ..>.::; 

Cup:d!tasaccipiturinduoI)U.s,f.inmalcaccipiendo,k'cudo 

in  nnlc  poffidcndo.p.^.ciSj.c 
Cupiduatisimmuuditiatctornmosfiguratcoruos,  qui  non 

rfdir  aur  aquis  intcrceptus,  aut  cadaucre  natante   lllc- 

■#<is,p.i.c.  i6o.d 
Cup:d:tatisignc&Iuxuriediaholgsfuccenditclerum,nobi- 

les,&  communcm  populum,&  dc  hoc  figura.p,2.column. 

IO.)l,C 

Cupidicatisvitiodaturiudicium^quitatis^&dceiufdcm  vi- 

tn  conditionib.p.4.c.i565.b.c 
Cupiditatis  vifiumeftcxigerevelle  quod  cognofcistc  non 

com  inpdafTc.p.i  .c  i  j  pp.b.c 
cupiditatesnaicentesantequamroburaccipiantjfacilius  vin 

cuiuur^p.^.ciyoo.f 
Cupidirates  beftules  &  libidines  quf  folent  de  repentino  fuc 

ccilli  tcrrcnt-  fchcitatis  exifterc,bcttia:  fera?  dicuntur,pa-2. 

i6+.f 
cupiditatibus  fccuIiamentesfa#i,velvkiisincbriati,non  fen 

timus quanta vulnera anim^ acquirimus pcccando ,  ficut 

dxmoni.aci  non  fentiunt  l\  vulnerantur.par.prima,colum. 

126  >rU 
Cupidus  homo  boni  alieni,figniflcatur  per  Achab.par.2.col. 

8+o.f 
Cupidus  non  facile  mercede  caret,&c        parte  i.column. 

Cupidi  Dcos  fuos  fccerunt  dc  auro  &  argento  &  lapidib.  pre 

uo(is,p.i.ci66o  f  t 
Cupidi  fraudibus  &  violentiisauferunt  aliorum  hereditates 

pcrquosfignificantur,p.i.c.54.e 
Cupidis  &  auatis  formidabilis  clt  iudiciis  futuri  aduetus pro 

ptcr  duojf.pfopterindcbirambonoiumtcmporaliumcon 

grcga,tjonem&  eonfmiationem,proptcr  pauperu  defrau- 

da:ionc-m,.p.<5.c.i2p7.h..c. 
Cura  maioreft  Deo  hununa»fa.lutis,quamdiaholoperditio 

nis,p.t.c .  1  j7?.d.e 
Cura  luda  Machabxi  dc  ludaeis  mortuis  in  bellofuit  ratio- 

nc  corporis  &  anima%quia  valuit  eis,quia  mortui  fuerunt 

in  fiatu  faliuis,p.4.c.256i.a 
Cura  praefcncium  mahtia  dicitur,&  quare,p.quinta,columna 

14J.C  • 
Cura  praefenti  mcns  obruuur,Ibidem. 
Cura  laicalis  iudius  agit  quam  clericalis,Pilatus  enim  pronu 

ciat  innoccntem  &  uift um,qucm  Princeps  facerdocum  co 

demnanctanquam  rcum  morris,&cpar.qiiinra,coIu;;uia 

382.0 

Cura:ixculifuntfpinx&tribuli,&c.  par.y.columna 

147.C 

Curacarnaliiimdefiderioruminfolentesfiguranrurperrr.il- 
fcas.p.i.c.556.d.e 

Ciir.TmanimarumafTumentesin  quib.&|quot  examinandi 
funt,p.5.ci  514.C 

Cursm  proximorum  agt-rccum  quisfidclisfollicite'  accingi- 

tur,hocduobus  modis  facu,p.3.c.i79.b.c 
curamahorumdcbctquifqueproquannratevirium  fufcipc 

re,&idcoproprias  vircspcrpedere,nefiatfubditis  <iudor 

ruinx,&c.p.3  .C.2009.C 


ru 


Curam  ecclefiarum  Dei  nonimmeritoaccipit,qui  dor 

accipitlumenfcientif,&reiititudincmfidcifortitct 

incperc,p.2.cii23.a.b 
Curam  aliorum  fufcipere  non  pra?fumanr,qui  adhtic  Li 

gnanrium  viciorum  ccrramma  pcr  confenfum  del«B 

nis  coleranr,&  dc  hoc  figura,&c  par.t  ,co|n 

12 16. i 
Vidcctiamin  Animarumcuram. 
Curatorum  aduerfus  paupcres  pixdicatorcs  fuggcftio  M 

pulum  diccnrium,quia  non  habcnt  poteftatcmnifi  j| 

tia  proptii  faccr<ifotis,quod  tamcn  falfum  eft,p.2.c«jl 

CI209&C  1364.^ 
Itcmpaitcprima,co!um.ii37-b.&columna  1312.&CU 

i6oi.b 
Curatorum  ftaruiconucnitaudircfynodalia  flatuta  afe 

fcopis,&deiiunc:arcfuispaioihiis,&c.  Par.| 

.121.3 
Curioii  qui  facla  mirabiliabonornm  vidcrequxruntJ 

dire,fcd  non  imitari,figniricanturpcrHeiodcmtetil 

&cp.5.c.8i9.c82o.f 
Curio(iraspcrlcruraiuisimpedit  in  contemplatione  <l 

vcritati.s,p.^.c.8ii.8i2. 
Curiofttashumanae  mentis  pcr  tria  oftcnditur,&in  his  I 

omnia  viciaconcluduntur,&c.  par.3.colj 

2107.3.0 
Curus  plurcs  pro  pcrfonis  fuis  habcbant  olim  rcgcs,pu  1 

tcs in  curnbus  iicut  principcs  nunc  in  bellis  habeba I 

res  equos. p.2.c  12  66. f 
Curusfalcatiquidicuntur,&c  par.2.col| 

191.  t 
Curuari  fub  manu  domini  quid  fir,&c.         p3rtc4.cc  I 

989. a.b 
Cufto«.iianoftra?falutis&  dux,doi5trina  eft,partei.colJ 

1041.C 
Cuftodia  fancta?  ecclefce  fic  rire  pcrficitur,fi  quifqtie  it 

cirudincmomniumfideHnmgcrac,\r  fpccialiter  cis 

prslatus  eft  curam  diligentioris  (tud:i  <mpc:idat,p.<5 

i6oi.b 
Cuftodiam  animarum  fortiantur.qui  rcnrationum  bell. 

gerunt,cum  apud  fe  iam  dc  intima  traoquillicatefun 

ri,fed  quis  hocc  pcrfcclc  fubigat.p.i.c.1'2 1 6.c.f 
Cuftodes  animarum  non  funt  dc ncophytis  vel  de  pleb 

ftituendi,feddeiilisquiaccrramine  viciorum  Dei  { 

Iiberati,iam  mencem  in  vifionc  tranquilla:  pacis  hab« 

2.C.1371.C 

Cuftodircquivultdil!gentcraliquam,habetat:cntoso 

fuperipfam.p.^.c.^^u.c 
NoncuftodiiTediciturrcmfuam  quificagitvt  pcrdat^ 

liisfit  falua.p.i.c.74.e.f 
Cuftodiuifreparadifiimquomododicaturljomo.Tbidc 
Cutis  deficcatur  &  nigracur  ex  defl-tttu  iiLitrimenti,p.3. 

e.&col.i83.a.b 
Itcmp.2.col,i83.c 
Cutisfunt  incccleda  qui  foliscxtcrioribus  curis  vacarit 

rum  corda  dcTpefarfd  ficcar,p.  ^.c.105.  c 
Cutis  eftexrcriur  parscarpansjCjua?  dum  non  trahit  hi 

rem  de  iiucnonb  aref^c  &  coiitrahimr,&c         p.3 

io^.a.Intcrl. 
Cutisfunt  iaccclcfia,qui  foiiscxrcriorib.w.caiu,  &  qu< 

cordadcfperatioficcac,&c.Ibidcni. 
Cutis  quam tocam  occupat lepra.quomodo  viuam  rack 

gnificct.p.  i.cioipb 
Cygnus  longi  ccili  cft  &  cibum  dc  profundo  tcrrajtrahc  ' 

cirur.p.i.co.  l^iio.f 
Cymbala  inuiccm  fc  tangunt  vr  foncnt.p.^.columna.icp 

1078.  i\c 
CymbalabenefonariafuntIabianoftra,qiKTpcrcufTaad|<i 

ccm  fuaucinhumanevoc.isharmoniam  reddunr,p.  s j! 
1077-a.b 

Cymba 


Ind 


ex. 


& 


Wmh  quae  k  vt  refonent  in-iicem  tangunt,opera  charita 
tis\'p"i.nunc5quib.fefan(itialterutrumexcitantjn]lau(ic, 


p.  0.1294- 


ynmya 
.b 


fignificat  caninos  mores,&c. 


pa.i.colum. 

5r.b 

Innp.j.c.1029.0 

/piiliis  medendis  apta  corponb.venuftate  comae  fuae  nul 

lo  *ponitimpulfu,&  quid  moraliter  fignificai:,p.3.colum. 

pi.s  quandoque  eft  nomen  infulae  in  mari  mediterraneo. 
aundoq;  eft  arboraromatica.qus  crcfcitcirca  vineas  En 
» ii.&  facit  grana  (imul  iuti&a  iicut  in  vuis  vincae,p.  J.c 
w-b,&  185  2. c 

urexljbjratorIudaforura,quomodoeducatus  in  pau- 
Hate.p.j.c.jii.b 

«iudaeisnv  lta  Jonauit,p.4.c.2i85:.a 
■aonacha  publicauit  Iicentiam  Iudcjs  reaedificandi  Hie 
■iempertocumregnumfuum;  parte^  columna 

k  9.C 

■iciturChriftus,quare&  quomodo,parte  4.  columna 
icj.c 

uex  Perfarum  &  Darius  rex  Medorum  cum  fuis  exerci 
nilii  Babylonem  ceperunt.  parte^.columna 

l«.C 

r9iulcisregnis  impugnatis  &principib.fuperatis,Scythas 
impetebacTamyrisreginaScytharumdolo  eucir- 
:uiueniens,c2putCyri,atq;amputariin  vtrem  humano 
iujuineplenum  proiiciiuiiit,dicens:Satiateinquit  fan- 
jHie,quem  quae(ifti,p.4.c.2 169.C 
■Lanne Hcbraice  Cores.Quando.n.ad  Latinum  tranf- 
«r vocatur  Cyrus:ficut  hoc  nomen  Saul ,  translatu  ad 
■num,pronunciatur  &  fcnbitur  Saulus.p.  4.  columna 

leis  Perfarum  natiuitas  &  educatio  per  caniculam  mira 
\  fuit  &  quomodo  tandera  monarchiam  adeptus  eft.p, 
?8o.f 

p.?.c.994^ 

»p.2.CI2I  J.C 

^es  &  pietas,p.2.c.i  277.t>.c 

D 

A B  A  R  &  Deber  dictioncs  funt  Hebraicae  &  dif 
fLrunt;p.4.c.i2j.a.b 

Dagon  idolum  quod  colebatur  a  Philiftcis,  habe 
bat  caput  p;fcis:&  ideo  vocat  Dagon,quia  dag 
Kiignifi  atinHebraeo,p.i.679.b 
\>.z  .1  •  ,\:8,e 

vel  daemonium  quid  (ignificat,&c.        p.  fexta,col. 
i.b 

ebraicumvel  Graecum,ibidem  1172.! 
npcrmiifuspoteft  virtutepropria  faccrcigne  caderc 
lo,licut&  Aiuichriuusantediemiudicii  faciet  igne 

lefccndcrc,p.2.c.82o.f 
p.6.cis33.a.b 

ndiciturpiincipiumviuarumDei  quiaintcr  crcatu- 
ngelica  e(t  prima,&c.p.3.c.j85.c 
nanrcquam  caderet  perpeccacumdicct  cifct  fuperior 
;ne,dcprauarusramen  pcrpcccatu,facluseft  inferior 
cidit  quodamodo  in  beftiaictn  monftruoiitatem:  vn- 
inammalib.monftruo(isfoletapparcrc,&cpa.3.col. 

'  s  vt  frcquctius  apparct hominib-in  forma brutoru, 
ficc  E.iaei:ilpcciefcrpcntis,&fignanturper  Amalcchitas 

&  p.2  509. C 

^pcrmittitaliquandodarcrcfponfaDeus  idolola- 
h  >quia  cx  malitia  fua  demercntur,quod  fic  in  errorib.nu 
ir  ntur,&  talia  rcfponfa  aliquando  (int  vera,  par.2.  colu. 

2t'.b.C 


Daemon  in  peccato  Iuxuriae  maxime  deleclatur,  quarc  &  quo 

modo.p.3.c.384.f 
Paemonytituriachrymis  pcenirentiaefornicatoris,  cum  ad 

pudicitiamcouertitur,vcldefuperbiaad  humilitatem,  de 

luxuriaad  parfimoniamlbidem. 
Daemon  qui  eft  caput  omnium  malorum  ,  fignificaturpcr 

vcrticem.p.i.ci68j.b 
Paeinon  fub  fimilicudineceti,qui  eft  anitnal  maximum  &ma 

rinum,oftenditur  omuibus creaturis  terribilis.p.i.  colum. 

385.C 
Darnion  per  Saul  fignificatur,&  quare.parte  3.colum.  459.D. 

cj47,b 
Demon  diciturfpiritusdomini,  &quare.parte  2.coIumna 

421. c 
Daemon  fignificatur  per  vulpem.p.  i.col.i  292.C 
Daemones,an  cx  prophetis,qui  tempus,Iocum  &  modum  vc- 

niendi  ipfius  Chrifti  determinauerant,fciebant  ipfum  eflc 

Chriftunijp.5.c493.c 
Daemon  qui  Iefum  tentauit,acutioris  ingenii  fuit  quam  caetc 

ri,nec  tamen  Dei  filium  efTe  potuit  comprehendere,p.  j.q. 

124-d.c 
Daemon  quarc  'unaticos  magis  vexat  in  nouis  lunationibus 

quam  reliqi  .s  tcmporib.p.5.c.293.b 
Daemon  fi  alicuius  corpus  pcrturbct  &  fopiat  m£re,adhibeat 

orationes,multaeexorciftarum  inuocationes,&  fi  penitus 

expellinonporerit,tributariustamenfiet,&c.p.2.a 
Daemon.  Vide  etiam  in  diabolus. 
Daemonisdolofitas,quaquaeritbonumpreiatum  vel  doc"to« 

regladiopeccati  mortalisoccidcre,&  ficinfamarc,&c.  fi- 

gnificatur  per  triphonem,  &c  P.4.C.2  344-f 
Demonisperfuafionibus  virfapiens&bonusno  acquicfcit 

fcd  magis  repellit.p.4.c.2 149.C 
D«monisoperationempolTuntimpedireresfenfibiIcs,quia 

pofluntaliquamdifpofitionemfacereincorporehumano 

propter  quam  eft  minus  difpofitum  adpatiendum  a  dcmo 

ne,p.i.c.2  5  2  4..ct 
Daemonis  poteltas  tanta  eft.quod  nulla  virtutc  hominis,car- 

minib.herbis,lapidibufq;characleribus,&fimilibuspot«i 

ftringilicet,aliquandohocfingat,vthominestahb.intcn- 

tos,inerrorib.detineat,p.3.c.i389.a 

Itemp.2.ci524.f 
Demones  fignificantur  pcr  fcribas  &  pharifeos,&  quarc,p.jrf 

coI.2i54.f 
Demones  fignificanturperSabcos  P.3.C.17.C 
Eretiam  per  Chaldcoi.Ibid. 

Pemonib.congruitinterpreratioAfiyriorum.i.fublimium,& 
Philiftijm,ideft,cadentipm)&quare.p.4.co.i23.f 

Itdiip.^.c.^^i.c 
Demonesvolucrcscelidicuntur,&quare,p.j.c.jai,c 

Itemp.6.ci703.b.c 

Itcmp.4.ci245.c 

Itemp.2.c.644.f 
Pemones  per  Ph;liftc*os  figurantur,qui ante aducntum  vcri 

Dauid  fuperari  non  potuerunt,&c        pa.2.c.429.  c  Et 

C.5l2.f 

demones  quarcpermifit  Chriftus  in  porcos  intrare  &  praecipi 

tarceos  in  mare.p.^.co.  169, b 
demonesmultomiiuisp  (Tuntnocerehominib.quinecpeco 

rib.Etquib.nocerepoftint;p.5.ci64.b 

Jtcfnp.4.c36>.c.f 
demones  dc  obfclfis  corponb.folum  cum  afHic^tione  corporis 

ied  et  cum  muniatione  alicuius  membri,p.y.C493.c 
demones  dum  malclici  per  incarnationem  eorum  aliquid  cf 

ficere  conantnr,di  (cui  runr  pcr  mundum,  &  fubito  femina 

cqi  -11111  de  quib.hoc  agitur,afferunt  &c.         par.i-colum. 

544-ct 
dcmoncsc6cub4:iiscxercentcs,vulgi!svocatincubos,&quo 

niodopercoigcncratiocontingatj&c.        par.i.  colum. 

147.C 

demones 


Gloflae  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


d*mones propri*  virtuti  dimifllpolTunr  facere  ea  qu*  caufa 
ri  poflunt  ex  mortu  locali,& conicquenter  igncm  de  c*lo 
acrcofcriusmittere,&  vcntumturbiniscommouerc'p.3, 

C.30.C  ... 

dcmones  dc  catlo  empyrco  ccciderunt  in  inftantK&  vidcnti. 
busfan&isangclis.&eumfcetorc  peccari  proprii,&  adin 
fljmandumhoraincscerrentationumparati,p.j.column. 

84o.f 
demones  alliciuntur  ad  inhabitandum per  crcaturas,quas  no 

ipfifcd  Dcuscondidit,p.2.c.ij24.f 
djcmones  vcra  djcent,vt  his  mcndacia  immifceant.pa.  1.  col. 

djemones  eorum  quf  futura  funt  nihil  fciunt,fcd  a  rebus  prae 
teritis  contc&uram  capicn  tes  prxdicere  conatur,  &  aliqua 
do  rec"te  feruntur  faepius  vejo  aberranr,p.4.c  1 240.^ 

darmonespermiitenteDeo  operantur,&  quarcp.i.column, 

1536. c 
(demones  qualia  paflurifunt,p.4.c.24o.d 
Vita  prcfcns  nox  eft.p.4.c.242.e 
demones  mortui  dicuntur,quta  priuati  vera  vitajp.,4.  colum. 

1 1 3-a 
djemones  quod  prius  blandiendo  carnalib.perfuaferunt  vt  fc 

ducercnc,furiosea  peccacorib.expeturic  vt  crucient,p.i.c. 

16j7.bc 
dcmonesfignificanturper  Aethiopes,&quarc,p.4.col.i29j 

cEtc2o66.d 

dcmoncs  vidcntcsfefanCtoshomines  impedirc  non  poiTc  p 
apertas  tcntationes,pcr  malitias  occultas  fub  fpecie  boni  q 
runt  impedimcmum,&  dc  hoc  figura  &  exemplumjpar.2. 
1360.C 

demones  ticut  fe  ingcrunt  peccatoriUvt  faciant  eos  ruere  de 
peccatojnpcccatum,ficrefuglunt;quandouidentpeccato 
rum  a  Dco  exauditum  &libcratum.p.3.c.478.f 

da?monumoperatioqua?dameftinminifterioprc/entia?,qug 
artib.quibufdam  ad  his  qui  fc  demonib,  mancipaucrunt, 
colligitur,&  nunc  pcr  fortcs,&  nunc  ex  contemplatione fi 
braru>&  huiufmodi  praeftigiis  comprchedi  vidcntur  &  in- 
telligi,p.i.ci349.a.b 

da?monum  filii  per  corum  adminiftrationc  m  nati,  quomodo 
ta  proccrx  natura»  erant,vt  att£h6miries  quafi  locuft?  vide 
bantur  comparationc  eorum,&c.    par.  i.columna  147.  c. 

14M 
datmonum  virtutequa magi vtuntur, vtrum potuit fieri  con- 

uerfiouirgarumindracones,arguicurcontracumrefp6fio 

ne  &  folucione  argumenti.p.  1  < .  3:45  .b.c. 
dcmoniimmaltciaquaccflantalu^ua  loa  tetacione  homintl 

ctr,vthom;ncsdecipant,p.4.c83  :.c 
demonuin  cun&orum  qui  in  hoc  fieculo   dimicant  caput  eft 

6eelzebu.p.4.c.2o66.d 
demontimpoeiiaaiigecurper  damnationcmhominummalo 

rum,ficnc  pcr  falutem  hominum  «mgetur  gloria  fanctorum 

angelorum>&  tamen  ad  pcccatumhomines  incitare  no  cef 

fant,&cp.t.c.i02.d-e 
da:monumhofpitiumfircjuicunq;inhoc  feculo  proptcrho- 

norcs&diuitiaslaborat,quaspoftquac6fequuruscft  tra- 

dit  fe  JuxuriiC  &  voluptatib.p.^.c  2o66,d 
darmonum  visin  fubditos  efficax  eft,qua?  ii  Deus  coniilio  fuo 

propiisfcopponaceneruacur,&c  par.  1.  coiumna 

I330.e  • 

daemonumimbecillitatesargumcnrofuntmulcicudo  viclirra 

rpm  &  tchne.  Balaami,qm  toc  tancaque  gefTerar.p.  1 .  colu, 

i34o.e 
demonum  fraude  dufus,vcrbi  famc  laborabat,p.4.  columna 

U4-d 
dcmonib.non  cft  crcdcndum  ctiam  fi  vera  dicant,&quarc.p. 

y.co.446.f 

Itemp  6.c.66t.c 
Item & fi verum cft quod dicit,ex fine tamenmendaciu  iu- 

dicatur>quiadicitvtdecipiar,&cp,2.c6j6.f 


demoniaci  vel  mente  capti  non  fcntiunt  fi  vulnerantiu  mj 
carcnt  naturalib.fcnfib.&c  parte  l.coliL 

1265.3 

demoniaci  poffunt  multa  agcre  &  pati  qux  non  pofli 

p.J.C2IO.f 

d£moniaci  &  furiofi  poft  curationcm  non  promouenhrj 

ccclefiaDci.Etvndchocaccipitur,&c         par.5.  c<^a 

532.1 
dalila Synagoga  cft intcrpretatur  vel  paupercula,denot  5 

nagogameflopaupcrrimam,&c  pai\2.colthii 

2j8.d  * 

damafius  Papa  ftacim  poft  Inlianum  apoftaram  pi 

cleiix  &  ordinauic  per  omnes  ccclelias  pialmos  die  t 

quc  canere,&  vc  in  finefpalmorum  dtceretur,Gloria 

&  fl!io,S!Cutcrar,&c.p.6.ci;34.f 
damafcusquandodciiir.cllcciuitas,&c        parr.^.coli 

iS^.e 
damafcttmfecundumHebrxoscampus  cft  vbi  Abcla 

incerfccius  eft,&c  parte^.columna.  1281 

i94o.e    ' 
da!manuta,vidcin  Magedam. 
damnare  &  perdcrc  quam  inter fe  habeant  dirrcrenrtat 

c. 1269.3 
damnantur  multo  plures  quam  ialuancur,&  dc  hoc  figt 

I.CI2j8.f 

damnationis  noftre  malum  leuc  creditur .  fed  vtinam  v 
quiofteudensp3triam,graucefieex,liumdoceat.p.. 

90  d.c 

datnnadus  vtfemper  in  fc mcerorcs  inucniardignume 
reltciocreacorein  fegaudium  qua;rcbar,parce  j.co 

i74-d 
damnandusperfoluetintormentoeaquarhiciliicitafer 

defidcria,nccin  morteconfumctur,fedvt  fu  en 

tiirviuereiinefinecompelHtijr,  vc  cums  vicahic  nn 

fuitinculpa,illiceiusmors  viuacm  pcena.par.^.col. 

&  etiam  intcrl.  z  i8.d 
damnandi  poft  hanc fentcntiam.Ire  mak  dic~ii  in  igncm 

Mm,poftmultosdies.i.poftmilleanno<;,vifuandi&| 

di  funt,vt  dicit  Origines.Scd  hoc  ecdciia  non  rccipit 

C23j.a 
damnandorum  fpiritus  indc  in  perpctuum  interit ,  vn< 

tcmpus  caro  fuauiter  viuit ,  partc  3.C0U1 

b.246.d 
dc  damnatorum  iudicio  Dci  humana  non  poteft  fcire 

tas,nccdepcenarummagnirudincvcl  menfurafcrrei 

tiam,quod  domini  arbitrio  dercL&um  cft.  partc  4.C0 

23J.a 
damnati&finon  pcrtinguntadvlcimum  finemhumanjt 

quar  eft  feliciras  xterna,non  ramcn  idco  iunc  ft  uftrtjj 

&quare,p.3.cii3  z.t 
dam  nandorum  quamuis  fpaciofa  via  fitqux ducit  ad  im 

tamcn  preffura  corporis  coarcari,rt(Stum  ircr  inucnitc 

poterucfed  infe  inuicem  coliidcntur,ibi  fpirabunt  1 

furorcm,&  ricut  fulgura  hucilltic  qucdifcurcnt,c\:c.p. 

2028.  c 
damnatus  quam  hic  amauic,ncc  rcliuquerc  voluir,uinc 

ptertormcncarelinquerevolct:fcd  non  potetit,pa.J| 

2  19.3 
damnatus  anima  &  corpore  punictur,quia  in  vtroq;  pcc 

p.3.c.Interl.  219.3 
dcmoncs  pcrdeuotam  orationcm  dcbcl!antur,p.2.colu 

56:. f 
dcmoucs  &  C\  portchc  fccum  igncm  fuum,tamcn  rcputai 

torquericx  affligi,quandociiciuntur,nc  obicnls  noc 

&quarcp  J.C.168.F 
^demonespropccrmulritudincmdicunturgentcsvniucri 

t.cio6i.b 
demones  aliquando  in  monumcntis  habitant,&qu,arcp 

COl.  168-f 

Dxmc 


Ind 


Cionest3nt6pra?cipitesdefcendcnr,qiiant6nosardcntius 
a  endimus:  conuerfatio  ergo  noftra  femper  in  cehs  fit,&c 
p[.col.i26o.c 

ipnes  lter  nos  habitat  vfq;  adiudiciu,&  quare,p.j.c.i68.f 
,n5nes,quia  fciunt  quod  tcmpus  eorum  hoc  prefcns  fecu- 
lui  continet,idco  diabolum  dominus  non  remouit  a  prin- 
ciatu  huius  faeculi,&  non  vult  ante  tepus  a  propofiti  fui  in 
tc  tione  volenter  abftrahere,p.  i  .col.  1 3  3  o.f 
ftnes  sut  exequutorcs  diuinac  iufticia:  1  Iferncp.^.c  1530 
^nesfiChriftumDeumeflecognouiflentan  Iudaeos  ad 
cicrucifigenduminduxi(Tent,p.5.col.joo.e.f.&  col-75t5.  d 
.rpnes  credebant  aliquando  lefum  efle  filium  Dei,  &  rur- 
ftnnoncredebant,&quare,p.y.co.i68.d 
mnes  in  terris  dominum  cernentes,  fe continuo  efle  iudi- 
aidos  crcdebanr,p.  j.col.494.d 

•ni»nes  magis  fufpicati  quam  nofle  Iefum  efle  filiii  Dei  crc* 
Bidifunt,p.5.col.i68.d 

mdemoncs  virilitcrpugnarenopotcftquimundi  dulce- 
■emnefcitdcclinarc,p.2.col.40i.b 
•mnes  &  homincs  mali  nituntur  impedirebonos  in  procef 
fi,irruris,fed  cum  Dci  adiutotio a  bonis fuperantur,  &  de 
hcfigura,p.i.co.i3i4.e 

rrneslitesfufcicat  &  cotcntiones,&  tela  nequitia?  parant 
cntrafidelesi&fignificantur  per  Emim,p.i.co!.i469  c 
:rDnes  qui  affligunc  fideles,{uis  eos  tentationib.impugnan 
ct,fignificantur  pcr  Aegypcios,p.i.col.i620.f 
•mnesfeftinantesaddeitruendumbonorum  operum  ini- 
fyvt  fic  fcqucns  fructus  impediatur,fignificancur  per  locu 
■.faltanras,adcorrodendumviridia,p.2.col.76o.f 
fccs  qui  fidclcs  Chrifti  fcmper  dcfiderant  mcrgcre  in  ce- 
■piciorum.figiiiticancurperprincipes  quilercmiam  mi- 
nrinlacum,p.4.col.832.e 

nescumomnipeccatogaudcant,j.'recipuctamen  fomi 
one  &  idololarria,&  quare,p.  i.col.  1 06 1  .a 
nescircumeuntcs  quaerunt  quomodo  vnumqucmque 
trijs  fuis  confecrent,p.  i  .col.  1 37  i.b 
csvnumqucmqueperrcnrant,  lllisaffcctib.  animc;  la- 
osrradcr.tes,quib.n6fenferinra?grorarc,p.i.c.i4o6.cf 
esdiueriiteiuantdcviciisdiueifis,  &  fic  diuerfimode 
inantiirabeffeCtu,p.3.cii49.c.Icenip._;.co.  296. a 
es  linguli  fi  pcr  fingula  gencra  pcccacoi  um  afcribatur 
mirum,cum  fcvipcum  fit  in  vno  hominc  integram iiuf 
gipnem,p.2.col.87.a 

estentancexinuidiahominesjicctnon  ignorent  co- 
poenaminfucurocrefccrecxhominum  damnaiiouc , 
0.103. a 

es  propter  odium  quod  habcnt  aduerfus  nos,  du  non 
iinc  nocerc  nobis  in  perfona,cupiunt  noccre  in  lubftu- 
1.5.C0I.  i68.d 

es  non  rcnrant  dc  trib.p.2.co.395.c 
K*sa;ueaducncumChnfti,quicti&  fccurianimaspof- 
ntes  rcgnabancjlcd  vbigracia  &  mifericordia  apparuic 
)cuu  vt  libcrraccm  &  imagincm  fuam  anima  quaeq,  fu- 
ac,anciqiiipuil(.iforcsadpugnamprouocantur,p.2.co. 

isquantispuras  agi  tormentis,fiquemvidcant  vcndc 

nia  fua,&  darc  pauperib.&  tollcrc  cruccm  fuam,&fe 

hri[tuin,p.i.co.i42  2.d.e 

i.spro  voluncate lua pcr linguam hominis diuerfa  pof 

11  formarcvcrba,&  iic  arrcpticu  aliquando  loquuntur 

J  nna  ignorum  ficut  purus  lan  us  Lacinum:  quod  eft  mani 

Klmi  fignuindxmoniaci,p.5.co.  182. e 

fnu.csiofTtiiitcommoucrchumoresiriteriorum  fcnfuum, 

noiunr.&ficpoffuntadorgana  fcnluumaliquasfor 

M  reducirc,acl1  vcmrcnt  ab  cxna.non  folumin  dormie 

tibs,fcd  criam  vjgi!antib.&cp.i  .co. 545. a. b 

n'ics  &  li  aliquando  ab  obfcflis  corponbus  recedunt ,  ad 

\  ortationcmaliquorumlapiduni  &heibaifi,&  pronun 

»nem  carminum,&  huiufmodi.non  fit  virtute  calium , 
lecJxinoncshocfinguntuoluntaucvttcncant  homines 


ex. 

in  errore,p.2.col.i49o.f 

da'rrioncs  quibus  eft  permifla  potcftas  magis  nocendi  in  tene 
bris  &c&  nomina  ipforum  func  Deber  &  Qucreb,&  quid 
dc  hoc  tenendum  fit,p.3.co.  1 1 50. d 

demones  comunius  apparent  magis  in  tehcbris  &  in  folitudi- 
ne,quam  in  luce  utl  focictarc,quia  fpiritus  funt  tencbrarii, 
&  pcr  peccata  occuha  &  priuara,&  non  per  figna  publice_  iu 
fticia?  faciunt  quod,&  faciunt  quare,p.  i.co.i  344-f 

dcmonesperpactacum  dminisinitatacite  vel  exprefle,  ali» 
quando  coguncur  a  Dco  ad  dicendum  vera ,  p.2.  C0I.349.C 

d^monesfoleiupleriquegentiliumcolereneofficiant,&  ahos 
exhortare  vt  proficiam,p.4.col.66o.d 

dcmones  multa  dicunt  'hominib.  incognita .  vnde  &  propter 
quid,&cp.2.col.349.c 

dcjmones  a  Deo  permiiTipoflvinthominibus  aliquas  ueritates 
reuclare,&  quomodo  &  qualitcr,p.  1 -col.  1 3  27.C 

dcjmones  in  quib.remanfcrunt  naturalia  intcgra,&in  quibus 
conueniuntcum  Angelis  fan&is  funt  de  militia  coeli ,  eo 
quod  volitant  pcr  ccclurr.  acreum,p.4.c.2  34.« 

demoncs  ceciderunt  in  hunc  aerem  caliginofum,quomodo  & 
quarcibi  funt,poftiudicium  auremdetrudetur  in  infernu 
P.6.C0I.1357.C&  col.i437.cltemp.3.col.2i73.b.ltemp. 
i.co.26.d.e 

demoncs  fi  habcrentcorpora  fibi  naruralitervnita,  ficut  dixfc 
Apuleius-cjj  fint  anitnalia  corporc  aerca,  non  eflet  impofli- 
bilequodrescorporalcsineis  faccrentimpreflionem  rone 
corporum,fed alitcr  feiuit fides  &  Philofophus, p. a.c 288. 
c.Item,p.4.col.  1 01  o.d 

dc;monesaereadicuncuranimalia,quia  corporum  acrcomm 
natura  vigcr,nec  pro  morrcm  diflbluuntur,quia  preualet  in 
eis  clementum  aprius  a  J  faciendum  quam  ad  paticndum, 
&cp.i.col.26.d.e 

d^moneseoquod  incis  remanfeumr  naruraliaintegrajintelli 
CtuspcrfpicacitacccU  cxperientia  longi  t£poris,nuiha?  kiut 
hominibusincogni."  8t  dctal!husdn:inatcs,ab  cisinftruu 
tur.Aliquandoe  iamdjtinonesad  diccndu  diuinis  aliqua 
vera  a  Dco  cogunrur,&cp.2.c<>l.349.c 

dcmoneF  non  nili  vii  uitc  d:uina  pofliint  a  corporibus  expelli 
immediacc.vel  mcciiancibus  fantftisangelis^quifrcquenter 
in  talibusfunt  excqu(itorcsuoliu;uisclininc;,p.2.c4i9.b.c 

indemones  nullaresfcnfibilisauc  virrus  corporalis,  potali- 
quidagcrcdirede  vclindircdtccumfintomnino  fpiricua- 
lcs  fubftantiarrpcrquod  poffmtadaliquid  compclli,necper 
confequcnsabobfcfIiscorporib.expclli,p.2.col.Ibid. 

dctnonts  cum  fint  intcllcc5tua'es  fimpliciicrnon  poflunt  habe 
rccorpor3fibivnita,ncculla  corporalis  creacura  potcft  in 
eis  aliquamfacere  impreflionem,  p.2.c-4i9.a.&  c^i^.b.c 

dcmoncsg:iudcnrfanguine,p.i.col.io^o.f 

de-mones  l'cmpcrfitiinufecumtrahereplurcs,p;3.co.i72i.c 

d^nones  quoidam  cfle  malos  conftar,qui  inuocatia  magisjaf, 
funt  eis  ad  malum  non  ad  bonum,p.i.co.i  3  36.C 

da?mones  ad  maledicendmn  inuitancur,non  ad  bcncdictndu, 
p.i.col.i33o.d 

d$inoncsdcceJoabicc5tifunr  perfuperbiam:  ideo  oportet  il- 
luchomincsucnircpcrhumilitatem.fcilicetperuiamcon- 
trariamp.^.co. 299.8 

da?moncs(quorum  uirtutevtuntui  Magi)nonhabcnt  potate 
fuper  aliquod  corpus,qiiod  eft  minas  grauo  hordei  feu  len- 
ticula?:vtdicunt  aliqui  Hcbrxi:fcd  apparet  irrationabiliter 
dictum,p.i.col.55*.f.&  lucidius,col  557-&  i6o.e.f 

dxmones  quidam  noltri  non  putant  coeleftes  uelfuper  ccelc- 
ftcs  angclos  fuiffcp.  1  .co.  26.cl.e 

demoncs  non  fufli  «ccjuales  in  nirtutc  naturali ,  P.5.C0I.57 8.d. 
Et  fingulc; corum  tuunc  habent  capita  &  (principcs  fuos,p. 
4.C0I.  2069. a 

dcmonesfupcrbia?faftn  rlariomncmilitie;fuepararuiaafcri- 
bunt  proprie  uii  tuti,p.  1  col.  1479. c 

dv_moncsutrum  uiiturcm  lodie  pollinc  cxpelli  de  corporib. 
obfcflis:Arguitur.Pro&  contia,tum  refponfion:'  &  folutio 
nib  argumcntorum,p. i.col.4i8.f.&tol.4i9.a.b.c 

i 


GlofBeOrdin.&Nicolaide  Lyra. 


«lamnati  beat6  in  rcquie  vident,vt  eos  vidcnres;&  confpicie- 

tes  in  gfttidio,n6  folutti  dc  fuo  fupplicio/cd  cciam  de  illo- 

rum  l>oin)crucicntur,p.y.c.92  2.d.c.&quomodo  hoc  intel 

ligeodu.quia  non  habetur  dchoc  certirudo.Ibid.&  92  3.C 
damnatiquomodoconquerenturlninfcrno  quce  nolucrunt 

hicpr*uidcre,p.6.col.9^7.b 
damnati  quod  vellent  v&hirc  ad  loctim  clcftorumdi  cflet  poffi 

bi!e,non  eft  dubium.Scd  de  elccris,tuiod  vcllept  ire  fi  cJlct 

poffibilcad  locum  damnatorum,certuin  cft,quod  non,ad 

manendumtvcllenttamenlreillucficnctpoflibilcad  pro- 

pinquosfuos  libcrandom  :  &  hoc  fccuadum  voluntatcm 

naturalcm,8tc.p.j:.c.924.f 
damnati  nefciunt  quid  agatur  in  gaudio  domini,par.4.colum 

na  ?37-a 
damnati  rccordabuntur  facinora,norj  »d  confblationem ,  fcd 

adaggregarioncm  pcn*  &  qaomodo,p.4.co.933.  b 
Samtiatian&qtiomodopotucrutdicipatrcs  fanc-ti  in  limbo 

exiftenfcs,p.6.coI.i  i7-b.c&  1  iS.e.t 
c1amnati,ancadcmrationepofrintdici,qu6drediret  a  poena 

ad  gioriam,&  quodbcatipoffentcadere  agloria,p.6.colu. 

28i.a.b.&  832.d.e 
damnatificutin(us&cxtradefiqiicrunt,ficintus&  extra  pu- 
,  nicncur,p.3.col.86.d.e 
djmnatlquomodo  murmurabuntcontraDcum  punirorem,. 

&  qimrc  &  quomodo  nudabuntur  oontcicntix  corum  iniu 

dicio,p.4.col.2028.c 
damnatprum  pcrseivrcrna^p.^.col.nS.b.c 
danatorum  oitfnium  do!or,quamuis  fit  infinitus ,  grauiora  ta- 

mcntormcntardcipiunt,qui  multa  iniquitatibus,  ex  fuis 

qtfbquedcfidcrijs  muenerunt>p.3.col.2 17.3 
damnatorum  pama  cft a*tcrna,&  quarc,  p.  3.C0I.172  i.a  Item 

py.co!.  144.1* 
damnatis pciias  propria  corum  gignit  confcientia  .  Sicut  crh 

qaamd;uhumoreftincadaucre,vermcs  nafcetur  cxputrc 

dinc,ficetfipfamater>a  peccatorura  gignuntur  fupplicia, 

p-4.co.i62.d 
dan,cxpatriarcha?  nominae  Dan,&  tribus  Iocus  in  quo  habita 

uit,nomen  accepit,ubi  hodie  Panesrs,qua?  quonda  Cariare 

aPhilippidicebatur  undcIordanis,ideft,tluuiusDan,  qui 

tluit  de  Libano,p.4.co.i  282  .f 
danidapud  Hebiarosnonrcponicuiinrcrprohetas  fed  inter 

agiographa,p.4  c  r720.f 
danicl  admirabilirer  fecir  doclrinx  in-jticm,  p.4  co,  15 1 2.f 
daniel  folus  Dco  fides  qui  J  nti  prom  cr?:iciuia  Dci  gi  atiam  fa* 

ciattnduuni  poftt»Iai,p.4.co!i;  1?.  f 
danicl  di\5U;s  cft  uir  dcfider;onun,id  d'c  ,<i>fiderans  fcirc  fecre 

ta  diuina?,&  qnarcp.  4.C0I.  j5o8«f 
danici  uidit  non  folum  angcium  apparcntcm ,  fed  andiuit  eu 

loquentutl  &  intellcxit:  viri  autcm  quicrant  cum  Daniele 

uidcrtiiit  folum  angclum  apparcntcm,p.4.  co.  163  i.c 
danicl  habuit  foiutionem  quantum  ad  intellettum  fcriptura- 

rum  ajiis  occuitarum,quaf  dicuntur  cis  ligatce,quia  no  pof- 

funt  uidcrc  intcllcc^um  intcrius,&c.p«  4.C0I.  1 56o.f 
daniel  fuit  Iudseus  nationc,&  bis  fuit  mifTus  in  Iacum,  quibus 

dc  caufis  &  pcr  quot  dics,p.4.col.  ijjo.f 
daniel  pcrmiffus  eft  a  deo  capnuari  per Regem  Babylonis  ad 

fuihumilitatc,&ucc5fcqucrcrurfapicntiam,p.4.,cM4^i.r' 
danielduplicipenahiitpunituSjVnap^namoitisAqMoiuoJo 

aliafuitpxnafamis,&c.p.4.co.i790.f 
daniel&fociicius  proptcrjnuidiam&cupiditatem  non  fuc- 

runtcum  i!iisarioli5ads6iriufntcipretadu,p.4.  cr?oj.a.c 
danicl  quarc  non  prohibuit  ftatuam  erigcrc  &  lllius  adoratio- 

ncm,p.4.ci;2i.c 
danicl  fuic  honorc&  gloria  donatus  ppfapicntiam  a  Dco  Cx- 

bicollatam.inrcgnis  Pcrfarum,Mcdorum&  ChaUIeorum 

a  tcmpore  Nabuchodonofor  vfque  a  tempus  Cy  ri,qui  dc- 

firuxit  rcgium  Chalda?orum,p  4.C0I.  ui96.e.f.col.i  joy.a 
danicl  triplici gradu  honoris  fuMimatus  dtper  Darium  rcgc, 

icilicetpofuiuo,compaiatiuo,<&fupcr]atiuo,p.4.co.i5:6i.c 
danicl quando liberauit  i>usanam,cuius£ratis, &  fub  quo  rc- 


gcaccidit,&c.p.4.col.i78j.c.t784.f 
danicl  interfecic  Draconem  cu  picc,adipe  &  pilo,p.4.c.i7  ^ 
danicl  non  pcccauitoranuo  pro  libcrationclpopuli  d  caj  uj. 

tatc,p.4.co.i602.e 
danicl  cum  cffcc  fcncx  &  iam  fcptuagima  annornm ,  noi  un 

tantaeaufteritatisin  fcficutiniuucntutciquando  bibi  [b. 

lumaquam,&comcdi[  lcgnmina,p.4.co.i63?.c 

danicl  non  legtur  rcdiiffc  de  Babylonc  in  Icrufalcm ,  fed  ja- 

gisdicicurfepultusin  Babylone,  &cp.2.col.i  279. c 
danicl  cum  focijs  rcdiit  in  Icrnfalcm  cum  munerib.  pofl  i\ 

migrationem,fcct;ndum  Hebra?os,p.4.co.  1 589.  a.i> 
daniel  quomodo  conlcquutus  cft  interprctauonem  fool 

ibid. 
daniclis  prophetia  Propkirius  ncgauit,fcd  altcri  cffcafcrH 

dum  contendit.p.^-col.  1 493  .b 
daniclis  intcrprctatio  per  feptuaginta  rcpudiata  cft  ab  cccl 

quiadifcrepat  multuin  ab  Hcbraica  ueritace,  par-4.col 

1489^ 
danieli  utrum  intcliigentia  occultorum  fucrit  collata  petl 

quemhabirum  fibi  infufum,p.4.col.  ijoi.c 
daniclt  dcdit  dommus  fcientiam  &  intcllectum  in  omni  I 

grammacicatdedit  &intellectum  in  oinni  verbo,&  uifi  ■ 

&inuencuscftdccuplo  fapicntiorquamfofpitc&Ph  i 

phi  &  incantoi  es  &  miigi,-*cc.p.  1  .co.  1 3  5  9-b 
dacucie  nullus  prophctirum  apci tiusdc  C.hrifto  fcripfir ,  .^ 

col.  1493J) 
dansutcarcatt«dio  imerpcllansjnon  ut  reficiat  uifccre 

gcnris  &  meritum &  rcm  perdic,p.6.col.42 ^.a 
dans  iuftopro  aka  caufaquam  quia  opus  Dci  cft,  non  d;  ■ 

darecaJjccmaqu^fngida?,  tantumcft  quantum  fuit  Zail 
darcdimidiumpatnmonium,p.6.col.3i3.a 

darc  pcriiner ad  rationalcm  fcnfum,&  aJ  offercntis  uolui 
tem,p.3.c.436.e 

darc  ponitur  aliqtiando  profuftinere,&  quarc,p.6.co.rt 

Bcatiuscft  magisdarcquam  actipercquomodo  int 
eif  ,p.6.coI.  1 200. f 

darius dc quo  meminic  Aggcus  prophcta  in  principio,cui 
lius  fucrjr,fcilicct  anfilius  Hyftafpis,ut  dicit  Iofephus 
filiu*  Afucri&'Hcfther,par.4.col.2i69.cItemtp.2.col 
161  i.c 

darius,hocnomcn  quatuor  habucrur,primus  fuit  filius  / 
gis,fecun<lusfilius  Hyftafpis :  tertius  Darius  dicTtus  eft 
gnomcnto  Nothus,quem  pr^ceffit  fccundus  Xcrxcs :  q 
tus  fuit  filius  Arrian*,qucm  intcrfccit  Alexander  &  fuii 
musjckrcgib.iMcedorum&  Pcrfarum,p.4.coI.2  i6f?.a. 
2i70.d^.f.Irem  p.2.ccl.i6n.c 

dariusfub  quo  defccit  rcgnum  Pcrfarnm  pcr  Alexandrfi 
gnum,quidcbellauit  cum,cuius  filiiu  fucrit,  p.4.  coli 

datio  ipirirufTantfi  in  figno  uifibiii  fuit  manif  flatio  Ch 

glonncatifedentisaddcxterampatns,p.4.co  r 92 /,c 
daciolegisappropriatur  filio,liccr  opcratrinicatis  finrinc 

fa:quiaillaqua:  pcrtinenrad  fapicntiam,  appropuanu 

liocuiu(modicitdauolcgis,&c.p.4.co.4oo.f 
datio  coturnicuai  fiuc  recrcatio,quomodo  &  quib.fuit  .id 

folationem  bonorum,&  ad  mortcmtnalonun.p.^.c.iii 
dathan  &  Abiron  Deum  in  perfona  Molis  calumniantui 

cepnonifqj  rcum  ipfum  peragunt,p.  i.col.i  276.^ 
daihan  Core&  Abircn  curtcnadcglutiuit,  partc.i.colol 

1  277-b 
da:um  &  frutlusquomododifTcrunt.p.6.co.6oca 
dacu  cxdantis  cordeaccrpif  ucl  rcfmatur,p.i.c  113.  b.  In 
dauid  fuit  primusrcxdetnbu  Iu,da,muncUis  pcrSamucli 

&tuncregcs  de  illa  tnbu  fucccffcrunc  ,  partc  l-colui: 

45  x£ 
dauid  anfuerit  cximius  prophetarum&  excellcntiorpro 

ta  quam  Moyfcsc^Et  arguitur  contra  &  pro,cum  rcipon 

nc&  fo!utionib.argumcntcrum,p.3.co!.4ij.4i6.4i7^  I 

daui» 


Ind 


ex. 


jjqiiomodocomparaturadalios  prophetas  noui  Tefta- 
T:nn  (icut  funt  apoftoli  &  veterisTeftamenti,p.,.column. 

U)i  r-rophetia  refpectu  aliorum  prophetarum  in  communi 
iiduobusexcellebar,partetertia,columna439.a.Itemp.2. 

d-9))-a-        .  .         . ,      ,  .  . 

;u  inter  alias  virtutesmaxime  relplcnduit m eo  manfuetu 

d,p.3.col.66o.f 

iu  humilitas  magna multis  oftenditur,p.  2.col.  108 r.a 

iui  tecundum  Hiero.Hilarium  &  omnes dodores  Hebrai- 

cc  non  fecic  omnes  pfalmos,fed  maiorcm  partem .  Aliter 

feticAugiirtinus,p.3.col.4ij.a.b.4:;.3.c.484.d.e.  Eteluci- 

kfccibid.e.f 

uiabineuntcpucritia,patris  fuipafccbatoues,&  deinde 

afmptuseltad  militiam&c  ideoftudio  vacarenopotuit 

vtietrice  &  ornatepfalmos  confcriberet,&cnifi  quisdi- 

■fcientiasliberalcseumhabuiffe  infufas,p.3.co.44j.d.e 

rimoflonminnocenter,&  licfuita  Deo  cxaltatus:  fe- 

0  vix<t  inf  ;Ienrer:proprcrquod  fuita  Dcocaftigatus, 

o-5V-r 

(uauitienturelaudcsDei  cancbarin  cirhara  ,  non  ad 
(fokuioncm;icd  ad  dcuouonem,p-3.co.2i46.  f 
iunaterqua?raerir,nu!lamentiopenitus  legiturinfcriptu 
racri,qiiamuisdepatrcfa:peh"tnietio,p.3.co.iioi.iio;. 
.col.io^y.b.c 
irr.uis  I  vtcro  matrisfueritprotccliisaDeo,  finequa 
■eJNone  non  fuifler  natus  de  vtero  matris,  no  tamen  in 
■omatris  fanctificatus.p.^.col.pjyu: 
latertrinomiusfuit.f.Ieftc,Ifai,&  Naas,p.2.co.6io.c 
■  iuuenruieaDeomagnabeneficiarccepit:qui  extunc 
■em,viium,&  Goliarhgigantcm  incerfccir.p.3.ci2  20. 

fr-w-t; 

Hbothominibusnuncupatusfuit,&  corundem  ratio,p. 
I.1095. b.c 

Hon  motuscupiditatclucri  vclhonoribus  principahter 
tpugnarccum  Goliath.icd  propcergloriam  DcL&Ii- 
ioncm  popu!i,p.2.col.42  5-.c 

ci,  fibi  nomen  magnum  quia  fecit  fepcliri  Idumxos 

|uosinp!io;&exercuitopusmik-ricordia?,p,2.c^(55.c 

it  inundtus  in  regcm,non  ad  hoc  vt  ftatim  poflideret 

,fedquando  accedcretbencplacitumdiuinu,p.2.c. 

4i4«f 

o die  quo uncltis  eft  in  rcgem,ccepit  pfulmos  canerc, 
1.414-f 

i  cotinua  erat  intentus diuinis  Iaudib.  p-3.c.947.f 
cademmateriaaliquando  fccit  plures  pfalmosp.3. 
>3.c 

tur  coiumba  muta  clongationum,&  quarc  C\c  dici  • 
io.Ibid. 

fuit  iiuimft.usprimoindomopacrisfccundo  in  He- 
tcrtiofupercoru  I!rael&cp.2.co.j  2i.c&col.638.f 
nquamhi ritarirmatusinregnoitec  icap  >tens,(icut 
onhiiuscins.p.^.coi.i  207.') 

tui  paupcr  m  rcfpcCiu  ad  Sa!omoncm,&  quarcpa. 
1097.^ 
vno  lapide  vcl  tribus  Goliath  giganrem  ftrauerit ,  p. 

?74-f 

bendoplurcs  vxorcs,an  feccriccorra  mandatum  fci- 

uod  rcx  conftitutusde  Ifiacl.non  dcbebat(ibi  multi 

■evxorcs,&  p.i.col^.Sj.b  cltemp.i.col.^.f 

*i  vifioncaugcli  percuricntis  populum  pronumcratio* 

ieppuli,:Ic  tcrntuseft,  #deca:tero  fuitquafilagmdus , 

c  blefiebat  vcftibus:&  cx  hoc  fuit  morusclainare ad  do- 

np-Egoiurnq;iipeccaui,p.3.col.476.f 

m  pcccamt  mrando  faceic  milcncordiam  ipfiSau- 
'retcumcffcadominorcprobatum,p.2.col47i.c 
Wn>cbatb;-;iatorc.scxrribtis  partibus,  vna  eraunbus 
<c.p.2.co.6-}%.f 

iidnnlcgicui  habuifll-viroiantemortemSaul,  niiican- 
wn-xccntos,p.2.col.io^9.c 


dauid  ordinauir militcs pCr duodecim  cohortes.&  in  qualibct 
crancvigintiquatuormiI«ab»!Iarorum,p.2.coI.ii2i.c 

dauidrr.aocl]apnncipa!ucr,lcouutur  m  Paralip.  in  Reeum 
quaruor,&cp.2.co!  566.c.t  b 

dauitanpcccauir,quadopromifitirc  ad  bcllum  cum  rese  A- 

chiscontrafiliosIfracl,&cp.2.co.493.c&coI.joo.f.&co 
501. c 

dauid  in  cithara  fua  malignum  fpirirum  compefcuit,  no  quod 
ranta  v,s eflct  111  citha >  a/cd  in  figura crucis  Chrifti ,  &c  d 
2.coI.4i4.e  * 

dauidafuamuentute  laudes  Dei  canebat  in  cithara  •  cuius 

-  exemplo  no  add.ifibIurionem,fed a  deuottoncm  modi  mu 
(iciinuencifuntjp.3.co.2i45.f 

diuid  ego  plus  falrantcm  ftupeo  quam  pugnantem ,  pu^nan- 
di  hoftem  fiibdidit  faltando  coram  domino  femetfpfum 
vicir,p.2.col.jyo.e.f.&col.io78.f 

dauidnonhabuitprajcognitionemfuicafus,  quar  requiritur 

adprophetiam,p.3.col.io98.c.f  • 
dauid  pcccac.a  fcpcem  fcripta  in  vctcri  Teftamento  enumeran 

tur,&cp.6.co!.  t7i4.d.c.f 

dauidpropterocium&incautumafpcclummulierisjuitinui 

b      tatusadadulcenum,&cxconfequetiadhomicidiumpro- 
dito!ieprocuratum,p.2.col.57i.a.&672  f 
dauid  facio  quid  fcelcflius,quid  Vria  mundiusJircraliter.Sed 
ad  myftcmimrquod  Datiid  fantfu»,  quid  Vria  infidelius, 

P.2.C0I.575.C  ..* 

dauid  quare  numcrando  populum  peccauit,  p.a.coLio98.  e  i 
datudvaldegrauitcrkgirurpeccaflc  ,n  adulleriocum  L'cth. 
fabcc,&  homiad.o  v , ,e,&  ,'n  numcrarione poPu!i,&  tame 
deiftisobnnuK.cmi!l!o;icmadeo,p.3.co).A->o  f 

dau.d  reg.  quomodo  pcccaca  d.mifla  (int l}  lurcs  fucrunt  reuc 
lanoncs  diumc,p.3. (01.642. d 

dauid  an  nongrauitcrpcccauenr,quianon  incrcpauir  Amno 
fmum  dc  ftup.  o  I  iiamar,qucm  ctiam  vt  videtur,  dcbuit  iri 
tcrhccrepro;violentav!igi;1!sdcfiuratione,p.2.co.589.c.& 

,      COI.673.C  *  f..,:.^ 

dauidnoii  rccctfic  aciu:'a-ctimorc  Abfalonjccftimore  Dci: 

qtiem  lcietm  (cpr.us  otfcndiifc:  idco  ad  placandum  irani 

Dci  uoluic  fehumiliarecoram  Deo,p.2.  col.6oy.c 

dauidanargt.endusdtmendaciidnducendo  alium  ad  mcn- 
tiendum.Ibid. 

dauid non futrrangreffusiuramentum Scmei :  dum iniunxit 
1     filio  fuoSalomonde  inortc eJus,pi's;coi.tf  jj»c 

dauid  an  fVccrit cqtia legem,  corpora iufpenfa  dimittendo  in 
p.mbul.s:cumiciipcumfir,quodappenfus  m  patibulo  dc- 

poriatur  cadem  dic  &  fepeiiatur,p.2.co.64o.d.  &  p.  i.colu. 
iy^r.c     . 

dauidinfticuirducctoso^oglntacacatorcsad.diuinaslaudes 

.    cancndas  cora arca  Dornini,p.3.c.675.c.  Item  ^.2.^589.3 

dauid  m  vigimjquatuorfortesLeuiticam  nibum  &  (acerdo- 

talcm  or(i!ncmd!icribuitur,oftendcns  ecc!e(iam  feccidota 

Jcm  &rcg!arn  dign.r.ucm  habt-re  plene,&  icgis  &  ei-aiigcln 

do^trmamperfcctcicruarc,p.3.ciiii.ciii2.d.&c:iii5. 
a  Ircm  P.3.C0.675.C 

dauid  quan .(ofecit  diftinctiones&  numerationes  Leuiiarum 
eratquadragcfimus  annus  regni  fui  ,  &  vltimus  vitfcfiia» 
nam  quandoincepit  rcgnarecractriginta  annorum^p.a.co 
,lum.2iy.a 

dauid  voicnsampliareculrum  Dei,;ordinauit  de  vigintiqua- 

tuorgcneraiionibus  viginciquatuor  facerdores,qui  fuccei- 
fiue  [crui!  cnt  pcr  hcbdomadas  in  templo  Dommi.p.y.col. 
669.c.bcmp,4.co.2  23o.f 
dauid  duplioi  .n^dciobttiljtdonaria  prodomodomini  cdifi- 

Ca.l.i.i,  p.  2.CO.  11  20. f 

daui(ce.r,ricaruscftdcexaud!tionc:orarionisproprera:difTca 
tioncm  a!rans,&  proptcr  dcflenium  ignis  de  cselofuper  ho 
Ipcauflinri  fiium.p. i.col.3  <6  f 

dauid  in  fpiritu  vidirfuturasoctogenerariones.&cobillisrc- 
cnyiu  ibum  adiarafUM  prxfcindcndum,&cquarcPfalmos 
fccitintiruUtos  Pro  odaua,&c.p.2.col  1029.C 

i     2 


Gloffac  Ordin.&NicoIai  de  Lyra. 


Jauid  prodedarationediuina?  fapicnrir  non  eft  vfus  crcatu- 

risfpiritualibus,cuiufmodifuntangcIi,quianon  funtvifi- 

-bilcs)fcdcorporib.coclcitibus,qua?funt  manifefta  omnib, 

D.3.C0I.555.C  . 

dauid  vnde  iic  infrigidatus,cnm  fuerit  bene  complexionatus, 
ncc  in  tam  magna  feneftutc  conltitutus,p.  2.C0U7  i.c.67  2. 

f.&col.674-f  ,  .  .     r  ,   ,  • 

dauidprxuJditfccundumlla.Sa.in  fpintu  fe  habiturum  in 

prcfcnti  tabcmaculo  Dci,&  in  futuro  tabcrnaculo ,  qvu  eft 

focus  fanctorum,p.3.col.86y,c 
dauid feeundum  animam  &  carnem  defiderauit  Chnftum  vc 

turum  &  nafciturum  de  feroinc  fuo.p.3  .col.876.cf 
dauid  quarc adolcfcenculam  appctijt  vt  calcricicr,cum  muho 

grandxuiorespatrescumvxoribtis  vctulisnon  refrixerut, 

p.2.col.67i.c.tkcol.679.b  , 

dauid  degcnerum  filium  &  fratcrno  fanguine  obluu  ad  vnms 

muliens  petitioncm  domum  rcccpit,p.2.col. 597.3 
dauidformamEuangelicam  gercbar,dumpcenitendo&  con 

fitcndoabluitculpaiP.&icgalemeuaiit(cntcntiam,p.i.co. 

1083. b 
dauid  lufciperebellumcogcbatur  in  quo&  vineere  &  uinct 

^queillimoicitumerat,p.2.col.62  3.b 
dauid  Saukm  dormientcm  intuetur,p.  2x01.487.8 
dauid  fencx  vincebat  corpus  anirni  alacritate,p.2.co.645.a 
dauidquoniammulierem  quccerat  invirili  poteftate  tanqua 

ahenum  regnum  occupauerar,proptcrca  qui  ex  vxore  ei  na 

tuserathliusiefurtexit  tyrannus  volens  arripere  regnum 

patris,p  2.col.620.d.e 
dauidmagisciatilliciiusneiniuftammoitem  inultam  relin- 

qucretquam  quofuammortemdelcret,p.2.col.538.e 
dauidindilcc.tioneini»nicorurnnon  fuitimpar  Paulo,par.2. 

col.6i5.a   . 
dauid  facrorum  canticorum  pocta,citharaexinfania  Saulem 

regemliberauit,p.2.col.4i8.d 
dauid  Dco  prouidente  lcgitimus  rex  neque  proditor  neq; ho 

ftis  patrix  iudicatus,p.2.col.505«a 
dauid  perculfgs*verbisSatraparum  receffit  mcercnsab  Achis 

p.2.col.507.a.b.c 
dauid  conu  iftatus  eft  propter  mor  em  Abfalonis  filii,p.2.col. 

628,e 
dauidcontraGoliamnonarmatuscaditvtaperte  virtusDei 

oftcnderetur,p.2,coJ. 429.3 

dauid  quod  fimulauit inlaniam  &  oetera huiufmcdi ,  mcnda- 

cia  iudicanda  non  funr ild  aitioncs  locurionefqae  prophe 

ticae  :,d  ei  qujc  vera  funt  inrcihgeda  tifciend3e,p.2.c.458.e 

dauid  forrirudo  &  con(tantia,p.2.col-46o.e.&  461. a 

dauidaimatam  dcxteram  indignationccomprefrerat,p.2.c, 

4§2-d 
dauidde  priori  fuaconcupifcentiapoftcafa&us  eftcautior, 

p.2.co'-66j.b 
dauidcumpanespropofitionis  manducauit  in  vnodomino 

Icfu  Chnfto  &  regnum  &  faccrdotium  futurum  fignifica- 

uit,p  2.cal.457.a 
dauid  figurauic  iacerdocis  perfonam,p.2.col.457.a 
dauidcuinparumper  ncglexiiTet  m  peccari  prjecipitatus  eft 

Barathrum,p.2.col.57  i.c 
dauidfugitodiaSauhs  nonrelinquensterras  ,  feddeclinans 

contagarcgisinimici,p.2.col.447.b 
dauid  fugiens  afacie  Saul  pnEfigurabac  Chriftum  dominum 

p.2.cul.448.d 
dauid du m  exilium  eiicicur  factus cft  illuftrior,  p.2.col.448.d 
dauid  polt  bella  epiuicion  compoiuir,pa.  j,col.647-b 
dauid  quomodo  fe dicat  inucniffe cor  fuum.p.2.co.  j 59.3 
dauid  in  poftcritatem  Saulis  beneuolus,  p,2.  col.565.a-b 
dauid  pia^ceperat  lamenrationes  fierifup  Abncr,  P.2.C.533. a 
dauid  11011  dimifit  Michol, fed.  patcr  eius  eam  jniqueabdu&a 

altcri  dedcrat,p.2.col.5  2  8.d 
dauid  qm  Sauli  pcpcrcit  NabaJ  conatur  occidcre,p.2.c.479.b 
dauidcumiaraifcctranfgrc}fu\cftiufiurandmn,p.2.columna 
481.2 

/ 


dauiddupliccmdcbcbatmorrcm  na&  adultcr  &  hom 

pcrltg.minrcrimebantur,p.2.c(^1.582.e 

dauid  morirurum  filium  dokbat  morruum  non  flebat ,  t  ■ 

col.58j.b 
dauidfacinorevtriufquefiliipunitur.p.2.co!.59  .c 

dauid  fahabat  anre arcam  docc  ns  contrirum  rcgalis  pot 
n6habenduvbiHeligionicxhibectiiobfrquiu,p.2.c.5 

dauid  cantauic  ante arcam  non  pro lafciuia ,  ied  pro  Kcl 
ne,p.2.col.c47.c 

dauidcurcapiralcm  yccnam  dcintcrfeftore  Abncn  no 

piit.p.i.col-jj^-e  „ 

dauid  afiliomaicdiausperfccutus  &cclpitcictusnolui 

dcrc,p.2  col.6i3-b 
dauid  fc  morti  pro dommi  ira  pl.icanda  promptus  obiic 

profalutepopulitaborannsdiuina:  vltioni  paratus  c 

p.2.col.67o.d 
dauid  quando  populum  numcranit  fcipfum  condemnai 

deo  veniam  affrquitur,p.2.co.667.c 
dauidnonadulteraifetalieniius  thorinifi  mulicrcm  m 

lauantem  dc  domus  fute  intcrioribus  vidiifct,  p.2.cof 

571.  a 
dauid  a  Saulis  difticulratibus  &  aliis  hoftib.liberatus  qu 

atiecutus  diificihus  incontinentis  cupiditacis  bcllun 

fuseft,p.2.col.57j.b 
dauidgenuitcxfeduosfiliosaliuminceftum,  alium  P; 

ftam,p.2.co.589.a.b 
dauid  pcenitentia  dclifta  fua  correxir  propterea  inucn' 

exanimi  Dei  iententia,p.2.cn.  579.3. b 
dauid  dcbitum  fibi  imperium  diftulit,p.2.col.  522.  d 
dauid  audita  morte  Saulis  accrbe  cft  lamcnratus,p.2  .col 
dauidpra'ce['tal<giifupcrant,p.2.co.5  i6.e 
dauid  mceftuTuno  percuilus  cft  nuncio  audita  morte  Ior 

p,2.co!. 517-1 
dauidpeccauitcjuod  folcnrRegesfedfleui,  &pcenitei 

cgit,p.2.co.  57  ia 
dauidpetiuitaquamde  ciftcrna  Berhleem  ncn  deiider 

(cd  vt  tentara  an  illa  fortes  inuemn  poifent  qui  adfef 

p.j.col.  1064.^ 
dauidTeliquit  metropolim  fugiens  &  a  facic  filii  fui  Ab 

P.2.C0I.604.C 
dauidpatria;  finibus  pulfusfngiebat  hoftem  qucm  opta 

Herodcm,p.2.col,9o6.e 
dauid  fugiebat  non  vt  qui  tiperet,fcd  vt  qui  filium  cauci 

cidere,p.2.col.6o6.d 
dauid  non  in  Beth!ecm(vt  qnidam  putant)  fed  in  Icrufa 

fepulcuscertarationemyitcrii,&c.p.2.col.i35i.c 
dauid  quomodo  dcclaratur  quid  fuic  ex  infcrno  lnferier 

tus,p.3.col.io98.e.f 
dauid&  Pctri  peccata  ad  hoc  fcriptuta  funtindita,vt  cl 

roinorumf]truinamaiorum,p.2.col.52  7.t 
dauid  ipecialitcr  nominauit  Amafe,quia  paratusciatr 

reofrenfam,ficut&  Chriftus  poit  rcfurrcaioiicm  ibai 

angelumexptelfit  Petrum  fpccialitcr,p.2.col.63<'.f 
dauidiu  curiafuahabebatcantorcs&cantaiticcs,  inftn 

tis  &  vocibushumanis;Namtalibuslicitun-  cft  vti  pi 

creatione  virium  anima?  modcratc,p.2.col.637.c 
dauid  venicns  in  Ierufalcm,rcpcrit  fe  clfc  fcedatum  in  v 

bus  fuis:per  Abfalon:ideorcclufitcas,prouidenseis  < 

Ctu&  veftitudupliciratione,p.2.c,638  f 
dauid  pcciuit  aquam,  non  proptcr  concupifccnriama 

(cd  quia  volcbatexpeririaudaciam  fuorum :  quam  t 

biberc,fed  libauit  eam  domino  &cp.2.c.66o.t 
dauidis  cxccilensinfania,p.2.co.46r.a.b 
dauidisadmirab!hsadmonitioquamfccitfi[io,p.2.c.ii( 

dauidis  Kegis clades  viccrunt  omncm  tragediam  &  onu 

bulas,p.2.co.588.f 
dauidis  pietas  fcmper  eum  Deum  fufcjtandi  bella  gercb 

quiefcebat,  P.2.CO.4664 
dauidis  verba  aduetfus  Scmci  &  Abifai  admiratione  d  p 

p,2,co.6i4.d 


Ind 


)aidishumaniras&pictasinSaulem,p,2.col.473,a.b.c  & 
44-f 
auli  iuffit  Deus  vt  primo  afcederet  in  Hebron,p.2.cy  2  i.b 
aulem  Deus in  virtute  exercct  fuadetqjne  fuis  fidat  virib., 
f(!eiusauxiliumexpc(Stct,p.2.c.542.e 
iu!em  a?dificare  domum  orationis  non  permifit  Dcus  p.2. 
c.ji.c 

auiemdiuinitate  quadam  prarditum  imclIexitSauI,p.2.  c. 
4?.a 

iUiemimmaaitashoftisnonexterruit,p.2.c.428.d 
wiem  quidam  reprehendunt  quod  aures  prebuerit  iis  qui 
sd  cret  Sibas,p.2  .c.6o9.b 

mj  petiit  a  domino  Deo  terari,vt  eius  innocentia  fieret  a- 
linnanifefta,p.3.c.6o5.c 

jii  oftendit  homines  effe  peregrinos,&quod  patria  noftra 
wpria  no  eft  hic  inferitis,  fed  m  celeftib.  &  hoc  etia  intel- 
lccrunt  patros  antiqui,p.2.c.902.e.f 
aiorandodeumallegatdiuina:  exauditionis  decentiam 
■ltemrationib.p.3.cio93.r 

}fecit  aliqua  vota  fpecialia  Deo,vt  liberaretur  a  pericu- 
juae  defidera>at  implere,p.3.c.838.f 
exanguftiis&doloribusvenitaddefenfionem,&pre- 
ixit  feptuaginta  annis.qa  triginca  annoru  erat  cu  re- 
gircccpifrct,&precise4o.annisrcgn3uic,p.3.c226.g 
.ul fugies  Gcch,&  agnicus  a  Philifta>is,ductus  eft  ad  Achis 
rnterrkcretur,propierquod  Dau:d  in  pcriculo  politus, 
fiiulauic  fc  infanum,&c.  &  ideo  Acbis  tanquam  infanien 
tci  cum  eiecit,p.3.c.659.c 

■bis legirur fugiffe ad fpeculum  Odolam,  vbi  venerunt 
mimilIiquierantdecognacionefua,&cpar.3.co.323.e 

Jbislegiturnotabiliter  peccaffl-,primoi,i  facro  Vrisfe- 
ldoinnumcrationepopulj,p.3.c.699.7oo. 
quinq;  modis  contra  Dcum  Glcitquir,pr<mO  adulceran 
'rcundopeccac5celarevolcndo,certiofaifum  ru'iede 
icendo,quarto  Vriam  milicem  fideliffimum  proditore 
rficicndo,quinto  plurcs  dc  fcruis  interimendo,&  fic^p 
imnib.orauitDeumfibimifereri,p.3.c.798.f 
anftus  &  Ezechias  dcuotus  nominantur  nominib.co- 
i&reguli,propternocumentaqua?  feccruntinfidchb. 
' Sanion  qui  in  catalogo  fandotum  habetur,  nomina- 
oluber  &  ceraftes,p.4.c  1 6o.ci7o.d 
k  Abrahamingenealogia  Chnfti  ponuntur  duo  pa- 
canquamradices,quiaadiftosfada  eft  fpecialircr  dc 
:/xo  promiffio,&c&  preponitur  Dauid  Abrahe,&  qua 
.5.C.33.C 

nde&aquooriginem&polimirarii  nomen  duxiffe 
ur,p.  i.c.826.c.f 

Daniel,iimiliter&  Iob,cum  propheta?  vcraciter  fuc 
uarc  int cr prophetas a  bcaco  Hieronymo  in  prologo 
itononcuumerantur.i^t.c 
iko  aliquando  ccnecur  mareriaIircr,aliquando  tcrmi 
ue  &  locahtcr.p.4.c.i746.f 
unularc  noneftconltricti  fedliberi,p.3.c.356.c 
»n>ulat  qui  via  eudo  vel redeundo conculcat,p.i  .c.2 86.c 
■cQucrcb,funt  nomina  daemonum,&pnmo  cft  eis  per 
niapotcftas  magis  noccndiin  tcnebris,  fecundo  mauis 
n  lcridic  fiue  de  clara  die,  p.j.ct  1 49. c 
>ilas  accipitur  generalircr  vel  fpeciahter,fecundu  rotum, 
vticcundum  partcm,p.4.c.269.c 
»itm  cxigcre  abeis  qui  non  poffunt  reddere.fi  impium  eft 

tnagis  ab  his  quis  non  dcbcnt,p.4.c47  2.d.c. 
ii  pccunic  alicui  rcpetereconcedicur,ied  dcbira  peccato 
ru.eccnci  veniam  nunquam  iuftc  ncgauuiSjp.j.ci  3  i.b.  c 
)"  an  in  anno  fcptimo  rcmittantur  cantum  non  pcccnci- 
3iio!uere,p.i.ci8.f.Etexcrufius,C549.a.55o.d 

»1 .  non  foluca debicorum  heredib.negantes,a  moi  tuis  vc 

mtc_mqua'rcrcdicuntur,p.i.c.i564,f 

W >ru  male  folctiu  excufacioncs  quas fingut,p.3.c.  2 1 2 2.f 

>i»r  nofter  t  fficitur proximus  cum  m nos  aliquid  peccat, 


ex.  ) 

x  quiapeccata  debftavocantur,&cp.i.c.704.d 

a  Debicore  pignus  accipimus,cum  ab  eo  qui  in  nos  peccauit, 

peccaci  confeffionem  tencmus,per  quam  retaxare  pe  ccatu 

poitulamus,p.i.c.704.d.e 
debicores  fumus  Deo  u\  rrib„f.ad  fidelitatcm,  reuerStiam,  & 

famuiafumdebitum,adqujtriaprimadccalogi  prxccpta 

nosobligant,p.i.c556.b  r 

debora docuir,non  folum  viri  auxilio  viduat  non  coere,yeru 

eriamvirispoftecircfubfidio,p.2.ci76.d 
debora?  virtus  quanta,p,2.ci77.a.b 

debora  piouocacur,vtexpergifcatur  in  fpirjtu  prophetise  'au 

dis  &  non  eftalaudib.Dci,p.2.c  J77.a.b 
decalogi  pra-cepta  aptantur  Pfalterio  dccachordo,  &  quarc, 

p.3.c.2i7i.a  • 

decalogum  implere  pojTunt  quos  iuuat  gratia  Euangelii,  p.i. 

C.1203.C 
decaluari  quando  homo  incipit,dkitur  habere  feneftram  vel 

feneftras  in  capillis,p.  i.c.i  0.2  5.C 

decanus  eft qui  pra?eft  fupcr  dcce homines,&cp.i.c.665.  b 
decapohs,eft  nome  reg'onis,cuius  vna  pars  eft  vltra  Iordane 
aliacicra,p.5.c.559,c 

deccmpr£ceptalegisquomodofintdiuidenda,vtrufintqua 
tuor  vfq;  ad  prarceprum  defabbato  qua?  ad  Deu  pertineut 
&  reliqua fcx  ad  homincm.&cp.  1.  C.665.C&  666.f 

decem  rcquirebantur  ad  minus  in  Sodomis,per  quos  vix  fal* 
uarcatur  qui  habitabant Pentapolhnunc  a*u  duo inueniu 
tur,Moyfes  &  Aaron,qui  fuificiunt,vt  totagens  Ifraelita- 
rum  faluetur,p.i.c.697.f 

decem  trib.dicuntur  Ephraim,Iofcph,Samaria,&c.&  quai'e, 

P.4.C.1701.C 
decem  trib.captiuata?  funt  a  Salmanafar  rege  Afsyriorum  (a- 

lias  Chalda?oru)&  in  mocib.MedorQ  locata\Ibid.ci697.b 
decem  trib.quxdicuntur  Ifraehvfquebodiein  montib,&  vr 

bib.Medorum  feruiunt  captiua^duar  autem  que.  Iudas  di- 

cuntur  a  Chaldxis  captiuatc,poft  triginta  annos  in  terratr» 

fuam  rcdirere,p.4.c.  1 2  5  3,a.b 
deccmber qui  ab  Hebreis  vocatur  Casleu,  in medio  hyemis, 

pluuiahs  &  tempeftuofus,p.2.c.i337.a 
deceptioquoc&quib.modisproueniar,p.6.c.ii6.e 
decipcrequemlibecj&abaliodccipipoffenoo  multam  diffc 

rcnriamhabent,p.4.c.2373.a.b 
decima  quedam  fiebat in  trib.  annis  pauperib.  diftribuenda, 

ne  Iudei  pauperes  cogcrentur  quaercre  eleemofynas  a  gen 

tihb.&  qua?dam  oblaciones  a diuitib.&  qua?dam  depoiita 

queconferuabanturin?rario,p.4.co.2349.b.c.240o.d. 

Itemp.i.ci547.a.&i62i.c 
decima  quadruplex  dabatur,cui  &  quarc,p.4.c.i45 1.  a.b 
dccime  trcs  crant,vt  dicunt  aliqui ,  vna  crat  ad  fuftcntationg 

Leuitarum  fccunda  erat  de  noucm  partib.refiduis,&cter- 

tia  fiebat  tertio  anno  folum,&cp.i.c.  162  i.c 
dccim?  &  primitie  quodamodo  intcr  res  facras  computantur 

quia  determinatur  per  lege  dcberi  ei  miniftris,p.i  .c.1193  .c 
decim?  de  minimis,quauis  no  cffent  foluede  de  neceffitate,ra 

menofuitmalupcrfolucreillastfcdbonu^&cp.i.ci^^i.c 
decimas  facerdotib.deberi  a  quibus  populus  benedicirur  co* 

probaturexemplo  Abraha?ante|cgem,p.i,c,2o5.c 
decimas  &  primitias  atque  oblationcs  dcputauit  dominus  fa 

cerdotib.p,  t  .c  n  93.C 
decimas  duas  faciebant  Iudei,vt  dicunt  aliqui  qtiolibet  anno 

deomnib.bonisiuis,&c,Sedhocdi(3um  non  habetur  ex 

fcriptura,&cp.i.ci53  3,^ 
decimas  cjui  f oluit  altcri,in  hoc  dcfignat  fe  imperfeclu,  &'al- 

terumpcifcdtum,retinensfibinoucmpartes,dando  deci-  ' 

mamalteri,quciignatpcrfeaioncm,p.2.ci4o6.f 
decimasEcdciianon  rcpctit  adfcandaIumvitandum,vbino 

cftconfuctumdccimasdarc,p.y.c.5y.f.&c.2  2.g 
dccimas  animalium  &  rcrrc  nafcentnun  miniftri  Ecdcfie  ha- 

bentp.4.c.99,g.Itemp.i.ci296.d.c 
decimare  cft  dccimaw  partcm  darc ,  &  noucm  fibi  rctinere, 

p.4.c.427.d 


GIoffacOrdin.&NicoIaicle  Lyra. 


Dectmationem  infcr-t  in  horreum  Dci  moraliter qui  de  om- 

nib.opcrib.fijis  quidquid  eft  ibi  perf cdionis,  attribuit  di- 

uinas  bonicati,&cp.4.C2  2oo.r 
dccimA;io;Ksomniumfrudum,&primitiua  omnium  pcco- 

rum  quomoJo  iubct  dominus  non  manducari  nifi  m  ciui- 

tatc  vbi  tcmplum  erat,cum  cas  Lcuicis dan in  lcge  prarcc- 

pit.p.i  y  27.C.1 5  28.f 
Declinarc  ad  dextcra  quid  fit ,  fimilitcr  quid  fit  declinare  ad 

finiftram,&cp.3.col.i622.c 
declinatio in  gramatica  ficut  cft  dc  cafu  in  caufam,  fic  decli- 

natio  a  iufticia  ett  reucndo  dc  pcccato  in  pcccatum,p.3 .  c. 

dcclinandum  non  cft  a  vcritatc  in  iudicio  proptcr  maiorcm 
partcm  iudicantium,nccproptcrmaioremauthoritate  ha 
bcntcs,p.i.c.7io.d 

declinandumeftfcmperindubiiscafib.intermifericordiam 
&iufticiam,adinifeiicordia'paitcm,vceciam  notat  Rab. 

Sal.p.6.c  1269.C 
decietumiiprodecerminattoneccclefisehabeaturde  fufcita 

tionc  Samuelis,tcneda  eft  pars  ifta  determinate,&cSi  au 

tem  non  iit  dcterminatioecdcfixvideturprobabihorino 

dusdicendi,quodanimaSamuelisvirtute   diuina  &eius 

difpenfationcapparuerit,&cp.2.c49y.b 
decorum  femper  cfle  vtile.p.2.ci  J92.f 
decurioncsdicuntur,qui  funt  dc  curia  alicuius  magni  princi- 

pis,vcl(iiiifufcipiuntcuramplebis,p.y.c.649.c 
dcdicario  bifanam  potcft  accipi,vna  in  fpe  dciiderantium  & 

mundantium  oculos  cordis,alia  in  vita  futura,&cp.2.col. 

dedicaiio  pnWtempIitcrnporcSalomonisfadafuitlin  mcn 
fe Septcbn,a!ia  poft  reditum  Babylonica?  captiuitatis  fuit 
in  vcrc,p.4.c.2363.a.b.c 
dedicatio  tcmpli  Salomonrs  prima,fecunda,&  tertia,  a  quib. 

facU-ftintj&in  qmb.temponbus.p.j.c  1262.3 
dcdicatiotempliprimi&fecundi,videin  Encenia. 
dedicationistcmpli  feftuminftitutum  eftcelebrandum  per 

Felicem  Papam,p.6.c2J5.b 
defedibiluas  impiorum  vt  notetur,datur  exemplii  de  fpuma 
aqux:&  fumo,&  hofpite  vnius  diei,qux  ftatim  diflipantur 
&  danturobliuioni,p.3.ci90o.f 
DcFeaus  fimplidtcr  folet  accipi  iu  malo,ficut  profcdus  in  bo 

no,ni(iaddaturin  quid,p.3.ci375.a.b 
Dcfedus  quos  &iquales  aiiumpfit  C  hi  iftus  in  perfona^ppria 

&quodammodoinpcrfonaaliena,p.5.ci62.f 
Dcfedusquidamfuntlcicntix&gracia^quidam  ignorantia» 
&  fomicisinclinaiitisad  peccatum.quidam  oui  iequuntur 
toram  naturam  humanam.quidamqui  nonfcquuntur  ,& 
ifticontingunt  dupliciter,&c.p  5-c.i62.f 
defcndcrc  nunquid  non  potuit  Deus  populuma  dcemonibus 
yimc[j  corum  compcfcere:quid  opus  erat  vt  veniret  ad  Ba 
.  laam.prohibcrcc  dxmones,ne  vcl  tentarent  Ixdcre populu 
Iiiat:i,p.i.c.i330.f 
deformitas  corpoialiscaufatur  vel  acaufa  intrinfcca,  velcx 
dcfcdu  matet  ia?,aut  efKaufa  extrinfcca,&cp.6.c.873  .a  b 
defraudans  bona  alicna  non  rccompenfar  pcr  afriidiouc  fui 
corpori;>inieiur,iis:&huiufmodi,velpaorariouc  rcl  gio 
forum  quib.bcncfacit,&ponunturcxepla,p.3.c2 14^.. 
defraiuiaspro:;imum  fuum  m  negationcdciK  fici  iei  4y.«j$o 
cunqucaliopcrfraudcin  v.cl  violentiamh.  bit  >,  qu.ditcr 
tcric:uiaJrcitirutioncm,p.i.c947.c 
deiimdisqua-  &qualia,  quib.  &  quandoprofunt  adiutoria 

qua?a  viu  ofTeruntur,p.4.c.2577.c 
dcfundi  maximc  amici,propccr  fpem  refurredionis^modcra 
tc lugenJi  furir,de amicis enim  mortuis  non dolere,duri  & 
infcnfibiliscordisvideturefle,&c.p.3.c.3i.a.b 
•edi  primapoena,quod  (it  fugitiuus  dc  loco  prnprio,&c.fe 
undacitp!matioi*ucfubftantia;,p  .3.ci82.f 
deicasooncitcommumcabiiiscrcacurx.camenaliqua  fimili 

tudo^p.ucicipacio.p!iiiscommunicacurei,p.i.c  537. c 
dcitas  propric  no  cft  nominabilis  a  quacuque  creatura,  quia 


deicd 

c 


eftincompreheniibiiisabea,p  6.c-532.f 
dcitas  Chn>ti  rcftificata  cft  verbis  &  tadis^p.^.c^pi.f 
deitas  an  &  quomodo  fir  nominabihs  a  crcatura,licet  fi  L 

prchcnlib(lis.p.6.C526.f 
deitatis  non  eflemns  participes,nifi  eflct  ipfe  noftra;  mth 

ratis,p.3C.2633.c 
dclbora  quo  crat  cu  Iacob,ipfo  pergcnte in  Mcfopotantt 

ria?  quc;  camen  remanferat  cum  matre  ip(ius,p.i.c.3t  b 
dclbora  muhcr  prophctifla  vox  Lapidorh ,  iudicabic    a 

&cquaerirurquidhabetifta  fcnpcuradodrinx  vd  ci 

patioms  vcldifclplinas&cp.^.ci^.c 
dcledar  nos  dominus  in  factura  iua,  f  in  decoreipiius  n 

dialis  fabrice,&  in  obcdientia  &  in  difpoiitionc,  &  i\ 

fis,&  jn  effeaib.&  in  opcnbus  manum  quib.vtor  ve 

miror,p.3.cii  59. b 
deledari  in  dominocft  dcbonitarec'ius  Iadari,quaefig 

cognitionem  &  amoicm,p.;.c.685.c 
deleitabile  eft  vnicuiquequodcoiifonat  cius  habitui,p 

2111.C 
delcdabilium  carnis  &  mudi ,  indcbitus  vfus,fignificat| 

porationcm  vini,quamaximcdccipit,p<,4.ci90  5.c  I 
dclcdatio  opere  cft  figiium  habit us  gcnerati  vcl  acquii  p 

C.1351.C 
dcledatio  induci:  ad  forcius  opcrandum  &meditan< 

C.1351.C 
deledatioeftinfcnfibusextcrioribus  vfqucadcorrcdi  i 

ficeconucifo  fcnfus  &  motusdecordcproccdui. 

riorcsfcnfus,p.3.c.i7i9.c 
delcdacioproueniensex  fupicmiaeftfbpcriftitiam  (| 

vmo  vclmufica,&  quarc,p.3.c.2i79.c 
dclcdario  carnalium  paffionum  fortius  militatin  mc 

noftris  quam  ftudia  virtutum,qiif  fumma  cordis,&.i 

riscontririoneacquirunrur,p.i.c.i505.c 
deledatio  culpe.  vt  nuiia  nos  poflit  puiiarc,dum  a.lhuc  - 

corrupribilispodcrcgrauaci  iumus,(ic  viucicno  va 

p.i.c.409.a 
delcdatiobonorum  intcircnislicetbop.is.qi'areaDe( 

mifceturamaritudintb.p.3.c.7i  :/b.  c 
deledatiopeccaci  veriuidiciruram irirndo,p.6.c.446.( 
deledatio  pra?fentis  vita?  diciturpanis^p.^.c^i  i.b.c.E 

turlectulus.lbid.f 
deledacionccarnis  qui  in  occulco  pedoris  celar,facilei 

pam  praua?  actionis  exorbitar,p.  1  .c  1 3  66.e.f 
deledacione  finiftra  viri  fandi  cum  pulfari  i'c  fenriuntdf 

qu^ formoefpeciesadmcncemingredicui)  difciplioas 

gifterio  lumina  reftringunt,nc  praua?  cogicationi  viiil 

nocinatafamuletur.p.2.c84..t 
deledationes  corporaks  in  alia  vica  fehabiturosjicet  a  f 

Iudforum  credant,commu  licas  tamc  cormn  hoc'^B 

refpuit.Eftenimcomra  ill  id  I(aie,AiecuIonona^B 

nec  aurib.perceperunt  qux  preparafti  cxpcctanti 

p.i.col.ji.a.Vidcctiamludaforum  cradiciohcs  Fhj 
dicas. 

deleri  de  libro  vitaequomodofieri  pofficcu  (Iridem  qu  d 

uma  prxdeftinatio.q  a,'  cft  immucabilis,p.i.co 
delcri  de  libro  quomodo  Moyle^  a  domino  pcti 

libro^&c.p.i.ibid. 
dciiberacio  qmd  lignificat,;-).6  c.t46.f 
dclibcrationc  qtii  cohxrct  vcl  cou-rit  cum  voluntai 

adrerrii  pronis,rcus  cft  morris,de  hocfig!ira,p.i.co.i(| 
delibcrare  cft  quoddam  diccrcp.  ?.c.64>  .a.b 
Delicatadicebantanciquisdiisconfecrata,  qu?  nucdfc  ; 

dedicata.p  2-c 5  3 i.a.c 
Dclicaci  vocanturji  qui  opib.ac  rcb.abundjnr.p.  | 
Dcliciajcorporalescumnohibcnturgraucin  !c 

acccndunc,cimvcro  habi:x  cd;intur,conicdvii:c 

nus  in  fafbdtup  facictaiem  vtitmir.&c.p.^.c.i/^^-c 
Delicif  inclinanradadum  hixuncp.6.c.7i?.c 
DclitnsaiTuctu.sad  cibmn  abomni  humanitacealicnim)  d 

bu,p.i.col.i636.d 

Dcliclu 


Ind 


rliilum  duplici  mododicitur,parte  i.col.942.d.&col.958.f. 

&C0I.959.C 

:litfum&peccatumdifferunr,p.6.col.5i7.b 
ji&utn  Deus  delet,fed  multum  non  deferitraut  enim  homo 
in  fepcenitens  punit,auc  Deus  hec  cum  homine  vindicans 
percutit,p.2.col.582.e 

licta  folent  capillis  capitis  aliquotiens  coaptari,  pleriimque 
arenae  maris  /&  quae  differetia  inter  has  comparatioues,  p. 
I2.C0I.1267.C 

llictorum  prcetei  itorum  memores  efle  debemus  etiam  in  leri 
tia,p-4.col.794.c.f 

kiaquerc facit  populum  facerdos ,  &  intelligitur  dupliciter , 
p.i.col.952.f 

{inquimus  nonfolum  perexce(Tum,fed  etiamper  volunta- 
tis  pefliraxdeiiderium,p.4.col.i033.a.b 
linquentisanimuscorrigirurpertrifticiam  vultus,  P.3.C0I. 
i-i^.a.b 

jjubra  dicta  funr,a  Jelcndo,e6  quod  ibi  putabatur  ablui  ani 
fciajP-4-col.  5  1 6.f.&  7 17.3 

|ubravnde&  quidc!iciinrur,p.4.co.5i6.f.Etquomodoibi 
lormiebant ad  habendum  rcuelationes  in  fomnis.  Ibid. 
Jmentare  quid  cft,p.6.col.io68.d 

iiarius  numerus  elt  primus  limes  numerorum,  &  fequcnres 
numcricomponunturexdenario  pluriesfumpto,  &cldc6 
denarius  bcne  (ignificat  vniuerfitaten^p.j.col.^i  i.b.c 
em,p.4.col.  1  S^z.clrem  P.2.CO.1405.D.C 
inarius  dicitur  eo  quod  valebat  decem  nummos  vfuales,p.6. 
lrol.i252.f.Etconttnerein  lcrcgisnome  &  imaginem  con 
fceuit.p.2. col.i  36. a.Icemp.i.col. 5  5  7. c 
■arius  aeternae  virar  quatuor  partib.f  undatur,  p.  5.  columna 
|}6.e 

Hus  fupcrna  prxmia  de(ignat,vbi  humana  natura  in  utra 
efubftantiafuaiinmortaliccrfublei:ara,iii  diuince  vifio- 
is  pra?(entialjeta:ur,p.i.col.775.c 
riusnocatmulcicudmem  adhaeientium  Apoflolis  ad  fe- 
nendum  Chriftum,&c.p.4.col.22 31. c 
narionumeroterminantur  verbalegls.Denarius.n.exo- 
onarioconflat&  binario,  vclex  feptenario  &  ternario 
•1  ex  fenario  &  quatcrnario:Et horum  fingulorum  myftc- 
'  P.1.C0I.1519.D 

minacio  trib.fh  cx  parte  patris  &  non  matris^p.  i.cokim. 
3-c 

espro vetbisaccipiuntur,p.i.col.i  122.C.&  ciy^i.f 
cibum  ad  imcriora  traiiciunt,p.  i.col.  1694^" 
diticrfum  eft  officium,&  illius  moraliras,  p.  4x01.947-0 
dinationon  potuiccflcin  viribusiufciionb.niiiprius  ef- 
in  ratione,idco  ferpens  non  tentauir  primo  dc  comeftio 
fed  dereflr;ctioneprxcepti,p.i.col.87.c 
'jnatio parcis  irafcibilis  primo  &  maximc apparec  in  ho 
:idio,(ccundo  in  quibufJamaliis  quaeproceduntexran 
>rc&  odiojp.i.col.i 567. b.c 

ficum  accrpimus  a  Deoanimam  noftram  &  corpus, &  g» 
>iitummaius,animaetua?  imaginem  &  fimilitudine 
incommcndauit.hoctaminregrercftituendumeft  qua 
econflatcfle  fuiceptum,p  1.C0I.947.C 
catc  iiuccxhottatioiuftorumpotcs  eftapud  Deuquia 
xa  :;vel  lalre  ceperat  pena  comminata,  P.3.C0I.2049.C 
yoiuiti  moduseltincedercincliuatocapitCj&quandoli 
uturcaputcleuare,p.i.col.  1  137.0 
atidiuinocultui&ftudio  debent  prouidcri  de  victu& 
jjftuuabhisquihabent  curam  gercreciuitatis,fiuc  com- 

ratis.p.  i.col.439.c.Vidt :  in  leruientescommunitati. 
|ohumanaillumfacitDeoproximum,quemabhunianis 
pauicatiU.viro:  lunocentia  leruatalicnum  ,  p-3-co!.  i4p.c 
pbriileetiamdicicurquicontemnituidercdi&aanriquo- 
:  creditinucnirciapietiampcringenium  fuum,  pa.3. 

C'i.  170>[> 

-'Ci  prfapictiamquamqua?ritnoninuenit,quia  &  fi  apcrre 
c  ntra  Hius  ftulciciamdifpurandoincedas,nefcit  incellige 
Iquaedicis.Ibid. 


c-x. 

derifus  quid  eft,p.3.co!.736.d.c 

dcfcenfus  pluui^&modusimpetrationis  perHeliamprophe- 

tacftdiligentcrnocandus,p.2.col.82  7.a 
defcenfus  ignis  iupcrfacri(icia&  illa  confumes,fuita.  Deo,<j 

fuit  (ignum  accepcaciomsdiuincjicucdcfacriricio  Abel  &: 

defacrificio  HeIifiinmonccCarmeli,p.i.col.8y3.c    ■ 
defcripto  quadefcnbebacurvniuerfusorbis,  priinu  incepta 

eft  in  Iudxa,quc  e(t  in  medio  cerre;  habitabihs,p.j.col.3 69. 

C&C0I.707.C 
defcripcio  fadta  tempore  AuguftiCefaris  nonfuitfolumfecu 

dumnumetumperfonarumfcd  etiam  gencalogiarum,  uc 

fcireturnumerusdetcrminatusnobilium&ignobilium,  In 

qua  profitebantur  dupliciter  fe  effe  fubiectos  Romano  Im 

perio,fcilicetfcripto&fa6to,&c.p.5.col.707.c 
defertum  f uga eft  bona  ad  quod  fugit  Elias  Elifaeus ,  Ioannes 

B,?pti(tap.2.col.827.b 
defei tum  litiens  quod  non  fuit  irriguum  prophetarum  varici 

nii5,p.4.coI-3i8.e 
de(iderare(olechomincsqnatuor.Primo,prolperitatedomus 

fue.Sccundo  inimicorum  fuorumdepreflionem.Tertio,fa- 

mccelebritate.Quartodominii&  honoris  fublimitate,p. 

i.col.i629.c.Ethorum  contrariarefugiunt.Ibi.Etc.1634 
defiderare  folenc  homincs  profperitatcm  domus  f u£ ,qu?  con, 

(iftitin  fcecundicaceprolis&  abundancia  temporaliu  bo- 

norum,p.i.col.i629.b 
dcfiderarefcientiam&actumdocendi  non  eft  malum  ,  imo 

meritorium,fed  defiderare  nomen  tantum ,  hoceft  malum 

&  (ingularc  peccarum.  Sed  (i  defideret  nomen  autoritatis 

magyfterii  ad  hoc  quod  fcientia  iam  habitaquis  poflit  me- 

lius,vti,non  cft  ma!um,&cp.5.col.379.c 
defidcrium  proprieloquendo  eft  rei  non  habite*,  ficut  delecta 

tioeft  reiprefencis,p.4.col.242,f 
deliderium  oratio  eft,nec  vnqnam  definit  orare,qui  non  defi 

nicamare,charitas  clamor  eft,p.y.ct>I.766.d.e 
deiidcrium  bonumcftoratio,&  (icontinuumeft,defiderium, 

cotinuacftoiatio.p.*.col.66i.b 
dcfKlerium&cor.aipiiceriaquomododifferunc,p.3.c.i352.f 
dcfiderium  qrana  pewa  cft,dum  differtur,p.3.col.i29.a 
dcfideriumperfpiciede  veritacisnoncftimprobandum  ,  fed 

ad  ordine  rcuocandum,vt  a  fide  incipiat,  &  bonis  operib. 

nitaturperucnirequo  tedit,p.i.co!.33i.e 
defidericmcelcftis  vit9fignificatba(is,cuius  tanta  eft  caufa  > 

vt  petfccti  viiiiequoticiianisdiluant!achrymis,&  gaudiu 

interne  quietis,quoduiuedonon  valec,  fufpirando  degu- 

ftac,p.  i.col.8i9.a 
defideriumquo  Angelidefideranc  profpicere,  non  importat 

expcclacionenon habici, fed  continuatione  habiti,par,6. 

C0I.1311.C 
defidenum  fi  uirionis  diuine  in  pr^  fenti  habet  aliquid  afflidio 

nisracionedi!artonis,&habcc  aliquid  delectacionis  pro- 

pcerfpemconfequedioptacum,p.4.col.245.c 
deiiderium  Iacobpro  fepultura,vtfcptlireturintcrram  pro* 

mifliomscum  Abraham  Ifaac  vudefuir,  &c.  Fotte  viditin 

fpirituquod  Chriftorefurgete  ,  refurgeret  mulci  fan£ti, 

iam  defunfti  &  fpcrabat  cumipfis  refurgerc,  par.i.colum. 

441.3 
ficut  Defidcrium  cft  boni  non  habiti ,  ita  delcdatio  eft  boni 

adepti,p.3.col.i66o.f 
defiderio  hominis  eft  tardum,quo  J  citius  eft  Deo,  pa^.colu. 

724«d.e 
defiderio  nimio  temput»  longum  uidctur,  &  fi  brcue^p.^.col. 

i42o.e 
defider:'atcrrcnaprurieniia&  punc5tiones  uiciorum  pullulat 

incordcnegSigeciuHi-lbid. 
deficerialpualui  (.iuarcie;;frigefcut,carnalia,p.3.co.i  375-b.c 
defideriorumfinisiuteieaqucf  honeftedefidcrantur  funt. ui- 

ta,falusgloria,pax  p.5.col.5  8.f 
in  dcfidcriis  cft  omnis  ociolus.p.^.co.i^io.e 
deliderantis  mos  cft  frequcter  rcpetere  qu^  rantis  prccib.orat 

p.3.col.i05  2.d.c 

i     4 


Gloffe  Ordin.&Nicolai  deLyra. 


defperatio  pft  qua  ^u^s  pcnitus^ii^idit  Dci  ponitate,  p.6.col, 

delperatio  vndcoritur,&cftblafphemiain  fpiritumfanclum, 

p.i.col.n7.b.c 
defpei  ario  Cain&  eius  fuga,&  quomodo  duplicitcr  gloflacur 

&.»iitclIigi.ur,p.[.col.ii7.b.c 
defpcrationcnihilexecrabiiius,p,3,coI.i70.d.c 

defperareiufteeft  prjefentis  vita?  bona  anemitatis  clc&ionc 

difercre,p,3  -col.  i  09.C 
defperans  nubibus  comparatur,&  quarcp.3_.c0l.  1  o<5.e 
defpcrantesproptermagnitudincmpcccatijiam  exdamnatio 

ne peccati  tales  habere credendum  eft,quia  huiufmodi  af- 

fe&ionesmcntishabcnt,vtfenon  humilientad  petedum 

veniam.p.j.col.jip.a 
defperandum  noncft  inaduerfis  ,fed  fcmper  deDeiauxilio 

confidend  um,p.  1  .col.i  3 1 4-f.&  col.  143  o.f 
defperatis  inrcbusmaximacft  habenda  fides,  p.2.col.8pj.b 
defpicere  confucuitbonosqui  arbitratur  fe  defpici,  &  ex  fu- 

fpitione  contcmptus  ad  indignationcm  profilit&  contume 

liasingcrit,p.3.col.i47.a.b 
dcfpicjcndus  non  eft  qui  non  fimpliciter  amat,  &  fi  quid  inc- 

pteagar,p,3.col.id49-a-b 
dcftruCtio  Chaldeorum  per  Mcdos  &  Pcrfas  fuit  ditfata  per 

digitos  fcribentis  in  pariete.Et  quid  per  hoc  figuratur,  p.4. 

col.1561.jc 
dcftru&io  Ierufalem  per Tytum  &  Vcfpafianum  poft  refurrc 

<ftionemann04J.poniturin  9.c.Danielis,p.5.co.io63.c 
dcte&iocriminisindcbifafitduodecim  modis.Et  enumeran- 

tur,p.i.col.  io62.f 
deteriorjbus  difplicent  fcpe  fafta  vel  dida  meliorum,  quia  in- 

telliginon  valent ,  fcd  abeis  non  temere  reprehendenda 

funt,quo  apprehendi  vcraciter  non  pofiunt.S^pealiquid  a 

lTiaiorib^difpenfatori?  agitur,quod  a  minoribus  error  puta 

tur.Sa?pe  multa a  fortib.dicuntur ,  quae  infirmi diiudicant , 

quia  ignorant,p  3.C0L5  1  j.b 
determinatiovitaehuman?poftdiluuiumnonponiturctj  dici 

tur.Eiiint4uedicsillius.i20.annorum,  qulamulci  diutio? 

fatis  vixerunt  poft  diluuium,&c.p.i.co!.i42.e.f 
detrattio  quid  eft,p.6.col.i  3;  j.a.b 
decractio  quandoeftpcccatum,p.i.coI.382.c-383.f 
dctraCtio  aliquando  diffamato  vcijis  eft,deti  actonb.vero  fem 

perdamnabiIis&periculofa,pa.i.col.i348.f 
•derra&io  eft  vitanda,&  quare,p.6.col.24.c 
decractio  prohibecur  in  qua  comedirurfanguis  animarum,  p. 

i.col.ioj4.f 
decra&ionis  modi  duoderim,&c.Et  enumerantur,p.4.colum. 

ij8o.f.Icemp.i.col.io63,c 
detraaionis  vicio  perichatur  totum  pene  gcnus  humanft,p.3. 

col.i7o8.e 
detradtor  aliquando  incipit  a  comcndatione  perfona?,  cui  vult 

decrahcre,vt  per  eam  inclinet  corda  audientium  ad  creden 

dum,quod  in  dicendo  mala de  illa  perfona  non_  moueatur 

odio,&cp.i.col.i2j7.c 
derractor&lufurroquomododifTerunt,p.9.col.29.a 
detradoromn:seradicabirur,&defpe£tu  inopemque  a  cun* 

£tisbonisoperibusmorsilluminueniec ,  quem  hicalienae 

Vitajexquirendocriminadetradtionisfuxlanguor  occupa 

uic.p.3.col.i7oy.a.b 
dctra&ores  pcffimi  apud  magnos  accufantesncquiccr  innoce 

tes  &  eorum  penam  confufibilem  impetrantes  .fignificatur 

peraccufantesinique  regi  Ieremiam.p.4.col.82  2.f 
detra&ores  porcis  quos  dxmones  intrauerant  comparantur , 

quitanquamporcipafcunturimmundiciis  aliorum,&  gru 

niuntcontrauiambonorum,p.y.col.3i4.f 
dctrac"toresfignanturpcrPalcftinos,qui  interpretantur  orc 

contundences&oreconcufi,quiorcfuomaledi£to  contun 

dunt  famam  bonorum,p.4.col.857,a.b 
decractoresadulatores  quantumfunt  periculofi  principib.ha 

betur  exemplum  in  Dauid,qui  tam  fan&us  &  iuftus  uerbis 

adulatorisfcdu6tusfuit,&c.p.2.col.^37.c 


detradorum  plaga  fignificatur  per  plagam  locuftarum ,  <jr 

dereftudentvitam&famambonorum,p.4.col.i888.f 
detra&oresfeinuicemcomedencesfignificancurpcrlocuft, 

quiaalicnosfruclusinuidecomedunt-p.^.col.  1031.0 
dctraclorcs vix  poftiint  cognofci,eo  quod  in  prafentia  vn§ 

&inabfentiagtauiterpungunt.Et  fignificantur  per  cy 

phes,p.i.col.j5i.c 
detrahcns&obtreftans,fieftincogratiafan<ai  fpiritus  rc< 

dit  ab  eo poft  obtrc<5tationcm,p,i .col.  1 249.C 
detrahentcm  fi  hilari  yi*ltu  audiens,tu  illi  das  formitem  de 

hendi,p.3.ci7io. 
detrahentium  lingu^  quo  modo  compelccnda:  funt,  p.6.cc 

i43i.a.b 
dctraherefuperiorieftcaputradcrcfceundum  moralcm  fi 

fum,&c.p.i.col.io?i.c 
dctrimentum  in  rcbus  exteriorib.  ad  falutem  corporalis  u 
ficutracionabiliterordinatur  &c.itarationabiliter  ordii 
turdetrimentumiiir^corporalisadfalutemanimx  &  g 
riam dei,& detrimentum  boni particularis  ad  bonum o 
mune,&c.p.i.col.i6o8.f 
deuotio  quid  eftjp^.col.r^.a.b.c 
deuotio  pociiTime  confiftit  in  orationcp.j.col.93  j.c 
deuotiovtfitpfeftarecjritur  inucraq;vira,p. 3.001.1413.2« 
deuorionis  figna  cxtet  iora  in  acitiua  vita  &  cotemplatiua. 

dem. 
deuotionis  fignaintrinfeca&permodumcaufa:&per  nr  ii 

cffectuslbid. 
deuocionis fancta?  reguIa,p.?.col.994.d 
deuotionum  concernentia,fiue  adeampertinentia,qua:d 

fiftunc  in  aclibll?  exteriorib.&  pertinent  ad  deuotioncn 

fpofitiuequxdam  etiam  adintenfionem  afIcdus,p.3.C'. 

1413  a.b.c 
deuotionis  pix  aclus  ue!  greffus,ordines  funt lapidum  pol, 

ru,quib.  in  corde  noftrp  dilecH  Deo  habitanonem  coft 

mus,p.2,coI.i292.f 
deuotus  homo  aliquando  non  folum  prccualet  diabolo  inr 

te  coreplationis,fcd  etiam  iq  campo  achonis ,  p-4.c  24Z 
deuotiortanto,vcd:gnumcft,licindiuiuisofficiis  quatot 

pra:latuseftciteris,p.2.co.ipj5:.c 
deuotionis  tante(ni  fallor)ois  populus  Ifraeliticus  cu  Sace 

tib.&leuitis,magiftiis,ffuis,exquoegreffideAegyptoi 

quamreperiunturfuiffeincclebratione  Pafcha:,  quaj 

jtranfmigracionemdequo  fcribit  Efdras,par.2.col.i3 
deus  yel  dominus  diuerfis  literis  Hebreprum  fcribitur .  QJ 

do.n.fub  figno  tetragrammaton  fcribitur ,  nulla  dubit;0 

efr,quin  de  Deo  verodicatur,quando  vero  communib.  e 

ris,incertum  eft,an  de  Deo  vero,an  dc  quolibet  aliorurol 

catur,p.i.col.i33  3.b 
deus  eft  nomen  incommunicabile  fccundum  rem,  cft  tami  5 

municabiIcperfimilitudinem,p.3.col.i9)  i.c 
deus&Dominu-.naturjdiuin^non  diftinctionit  perfon  i 

funt  fignificatiux,p.i.col.  1497^ 
deus  aperte  nos  docuit  neminem  poffe  duob.Dominusfci  • 

re,p.i.col.i498.f 
deusquomododiligendus,p.i.coI.i499.b 
deus  vnuseft,&homoa4fimilicudinemDei  vnus  cfficciwl 

p.i.c.iyoo.d 
deusinfingulisreb.vnumquemquenonexdomo]qua:  fil 

rerrameft,fedcxcce!oexaudire,p.2.coI.7<52.e 
deusludxihuiusrepenti  prtditis  animo  &terrena  fapic* 

tcrrenas  maledicliones  &  bndidiones  idulfit,p.  1  .c.  i<5:l 
deuseademeidemueibisincaicar,ncpraeterquam  quod  ^ 

uiofumeratgenushominumperpctuo  ingique  1II1  faci- 

ciopopulusacquiefcens.infabbathisncgiigecius  cum'H>. 

pac1oagercr,p.i.co.i39o.d 
deus  permifit  Icplne  filiani  immolari  116  quo  humano  fai  J' 

ne  deleiftaretur,fed  quo  documetum  itatueret  poftensfc 

vnquemimprudencerDeovocanuncuparet,p.:.coI.2:C 

deus  nec  eft  mutatus,ncc  poteft  mutari^p.^.col^o^.d 
deus  noconcluditur  ccelofed  vbiq;  eft  habicare  tam5  dic ir 


; 


Index. 


n  celo  qula attollit mentes  noftras  ad  c^%p^-c^o6.f  rraTmigrattone  Babylonis.Tcrrio  per PotifTces  a  rediru  ca 

usquoinododiCiturignisconfumenSjp.  i,c.i486.c  pciuiratisBabyloniccv,\];propcadueVuChri(ti,p.2.C55i.c 

spapulumiuflitnumerare,vt  veritatem  promiflionis  fuf  deusaUquandopermirtitdcmoiK'sdarerefponfa  idololatris 

lemcnftraret  qua  fe promiferat femcn  Abrahx  multiplica  quia  ex  malicia  dcmeienxur,quod  fic in  errorib.nutriatur 

uiumtanquamfydera,p.i.c.iij9.b  &ra!iare(ponfaa!iquandofunt  vcra,p.2.c.43.8.f 

isignisvoLaxeftq.abimpiisfuppliciufumit,p.i.ci6j7.a  dcuspermifit  filios  Ifraelbis  inprincipiodebelari  vthumilia 

s  puinumerisbeneficiis  exigitanobisdile&ione&oble-  rentur,&  rccurrentad  Dcum  magis  confidcntes  de  virtu- 

iuium,p.i.ci522.e  rei}fuinacjuamil?fuaJp.2.c.a^lJ4t 

isinveteriteftamento  ignisdicitur,  vtpeccatori  populo  deus  IiccconmiagubernarepoiTetperleipftim,tnad  confer- 

iietusincuciamr,p.i.ci485.b  uandupulehrirudincm  vniiieifi(quxc6iiftitJnordine  par 

s  exaltacur  in  ludicio  proptcr  meritorumretributionem,  tium  ad  inuicem,&  ad  Deu,ficut  ad  primuducem,  inferio 

».4.c7o.d  raregirpermedia,vtcorporale  creatuiam&fpiriruale.Et 

:s dixit  Mofy ;  Auferam defptntutuo.  Non  quod  aliena  eodem  modo  vulgares homines  per  reges,p.2.c.3  n.c 

irrute  autgratia  Deus  injigeret,  fedut  Mofen  doceret,  deus  fancTus&fortisper  eflentiam,aliaaut  funt  per  partici- 

uoJaccepnTetgratiamadviumfufriciece,p,i.ci236.d  pacionem,p.2.c.324.f 

js  folus  futura  prxnofcmp.i.ci  563. c  deus  no  vu!t  mortcm  pcccatoris per  fe,fedper fe  vult  iuftitia 

Knuliius  reiindigusatq;adeonihilaccipicnsaliquid  ac-  fuam,  ficut&bonitatem,adqu<imfcquiturpuniriopecca- 

epifle  fatetur,vt  pietatcm  ftudmmque  religionis  impri-  toris,qu?  aliquando  fir  per mortem  corporale,&  aliquado 

iatanimisnoftris,p.i.c. i2i5.b  cumhocper  mortcmgehennx,p,2.c.333.c 

Bscumnosrarione  iohoneliauerit,ca  vulc  nos  vti  quando  deus  elcgit  fibi  populum  Ifraeltanquam  (ibifamiliarem&pe 

ecflitas  poftulat&  ommb.confulerc,p.  1^.1588. d  culiaicm,p.2.c.978.f 

csduas  rerum  decimas  dedicari  prxcipit,p.i.col.i533.a.&  deus  adeo  eft  omnipocens  &bonus,<£  frequenter  vtitur  malis 

542. d  voluptatib.&adtib.hominumincxequutioncfuf  ordina* 

t  s pcculiarem  fui  pr^fenriam  exhibebat  in  propitiatorio,p.  tionis,&  ponicur  exemplum  de  pallione  Chrifti  ad  falute 

,c.io42.e  eIcttorumprxordinarapermalosUomines,p.2.c.8o6.f 

[cscciidiuturnavtaturlcnitatc  pofteatamen  legis  nonob  deusaffligit  innoceiue,hoc  tamen  non  finecaufajp.^.c  8^.f 

:ruata iuita exigit  fupplicia,p.2.c.642.d  deus licet  iit  deus torius creaturx,tn  (pecialiter  dicitur  Deus 

c>  iu(toiudiciomfeiicordialoletexpendere,p.2.c.i2  67.c  ceh.Namibirelucetgioriafua,p.2.c.i539.c 

hk lbrce dmidi  tcrram  mandauit  vt  litem  &  concrouerfiam  deus  ltcet  fit  vbiq;  per  dfenriam  prxientiam  &  potcnnam,  ra 

nmem  tollerct,tanquam  Deo  pcr  fortcm  terram  diuiden  mcn  dicitur  fpecialitcr  cfle  in  cehs,id  eft,in  beatis  per  aper 

l,p.i.c  1380.C  tamvifionem.p.^.c.  504.1- 

ei  tniiit  m  Aegvptu  iia  indignationis  fuefurorem&tribu  deuslicet  iitrex  oninium  perpotentiam  &gehcralcregimen 

|tioncm,p.2.c.849.a  dicitur  tamen  rex  Hcbrcorum  pcrfpccialem  curam,&  etia 

ijdtlinqucntcsdcieric,refiitcntcmindurat,&contemnen  protectionrm,p.$.c.466.f 

Jcondemnat,p.2.c.3  j4-f  deus  licct  iic  Deus  o.nnium  per  creatione,  tamedicitur  Deus 

hiicc mterdixit  qux  nunquam  acciderut,p.i.c.i  057 .!>  Hcbrxorum  fiue  ludxoi um  per  verum  cultum  &  fide,gen 

quare  fccundo  populum  reccferi  iuflit,Numer.26.p.  1.  tilib.aliis  ad  idololatriam  deditis7p-3  C.465.C 

1 377. b  deushcet  fit  vbiq;  per  cflentiam  prxicntiam  &  potentiam,  ta 

bonorumauthornonmalorum,p.i.c.i637.b  mcndiciturfpccialiterhabicare  inlerufalemrationemte- 

in  prxfcnti  nominatur  a  nobis  plurib.nominib.  quia  no  ph,fibi  &  fuo  cultui  iic  dedicati  &  deputari,p.3.c.466.f 

namus  eu  (icut cognofcimus: In  cognirionem  Dei  deue  dcus  non  cxaudit  aliquado  ad  votunvamcn  t xaudit ad  pro- 

iuscx  p.-rfcciionib.crearurarum  qux funt plures  &  di-  fectum,ordinans huiufmodi flagella  ad meritum  vitx  £tcr 

ctx,(cd  in  patria  Deus  videtur  per  feipfum,&  fic  nomi»  nt-,p.5.c  1 2  8.f 

iiturvno  fiuiplicinomine,p.4.c2i69.c  deusinfundens  animamdatvitam,&  vircutcsetiaminquo- 

■vnus  eit  m  clsecia,tnnus  in plonis  quomodo  hoc  a  Moi  dam  (eminario,p.  1  .c  1 37. c 

■expiimatur,p.i.c  dcus  iuftos  i  peifectos  fempcrconfularurfnispromiiTionib. 

■diciiurtrib.inodis,nacura,adoptione,&falfo,p.5.c.t2i6  &  donis,p.i.c.207  b.c 

t  jin  p.6  c.26of  deus  tunc  pharetram  fuam  contra  Iob  apcrurr.-  quado  diabo 

■jrequirit  *  lcioncm  dc  homicidio,fiue  fiat  de manu  homi  lo  ded:c  hcciuiam  percutiendi  eum  in  bonis  exterionb.  & 

■  immediaccjliueetiam  hatmediantib.beftiis  vel  pcrbe  in  prolcp  3.C.284  f 

■s,&quo  iiocinrcll:gatur,p.i.ci65.b.c&c  168. f  deusloquitui  (iuercipondethominib.tripliciter,primo  dan- 

diixueiv.)Ctefecic  promiflionc  de  multiplicatione  doeilumenintellcctusnaturale,quodcitqueda  in  pieflio 

f«ninis,&  qu  >  ifta  inultiplicatiointclligcda  (it,p.i.c.2io.e  diuiniluminis,fecundoperreuelarioncmdiuiniim:qix  vt 

uiurauit  pcr  iemetipfum,quianon  poci.flemaiusaliquid  frequentnis  fitin  ionnnsuertio  per  infiirnitatcni  cainisa 

Lo;idcop.iiciuetip(umiurauit,p.i.c.267.f  Dcoiinuiiflam,p.3c.?io.f 

Btjualnci  u  citur  zelotes,quia  non  vultquod  homo  for-  deus  lupertrib.vicib.tantum  recipitpeccatorcmad  veniani, 

nktur  ci:m  unsalicnis  pcr  idololatriam,p.i.c669.b  fed  (i  quarto  rccidiucc,non  recipiruramplius.fed  refcrua- 

u«aon  foiu  zeiotcs,fed  zclus  et  in  abftradtopotdici  ,ppter  tur  adgchcnnam,(ic  dicitRa.Sal.fed  illud  dictumeft  crro- 

figuLrim&cxcelleritemanimarumzclum,p.3.c.i888.f  ncum^&cp.j.c^i^.c 

leuahquudo  in  prxlenti  vita  fandtos  homines  punit  gi  aui  deus  clt  feruarur  cogitationum  &  dclcctationum,que;  pcr cor 

paa,et  ,p>  Icui  culpa  fuo  iufto  iudicio,licet  occulto.Excplu  da  &  rcncs  de(ignantur,p.4.c.485.c 

hoetur  dc  Nadab &  Abiu,&  de multis  aliis  p.  1.C.991.C  deusquanuo cle^ti cadunt  m  peccai u,non  differt  punirc  vfq; 

leu^romifitpatiib.anrclcgemduo  (pccia!itcr,f.  tcrrxma-  in  tin; ■mdtdpunitinpr^fcn  j&cuodecommunicuiiu;p. 

gUudincni,&piolisnu)lutudincm,p.i.ci46i.a.b  3.C  971.C 

uqaoinodoiudiligcndusextotocordc,extotaanima,p.  deusrcx  noiterantc(xcula,dupIicitcrexponirur.Vnomodo 

1..  1497.C  fic,Antclxciila,ideli,aba:tcrno,nontamenrtxabxrerno 

^u-|[cokndusproprcr(cptembencficiacxhibira,&qux  qtiia  nomCregiscqnnotatrcfpcCtumad  crcatmafubdira. 

Wcifta,p.i.ci6f7.b.c  Aliomodo,vtperfcculainrclliganriiiicuolutuinc.s  multo 

dcutiDpulu  HVacl  gubcrnauit  &  dixeric  tripliciter.  Pi  imo  p  rum  lubilxorum.Scculum  n.communirer  accipit ur  in  fa- 

miccsvfq;adSaulcregc.SccudopcrrcgcsaSaulcvfq;ad  crafcripturaproreuolutione5o.annorum,p.3.c.973.c, 

dcus 


Gloflae  Ordin.&  Nicolai  dc  Lyra. 


deus  dicitur  dux  pubertatis  Synagogae  Iuda?orum,ca  duccn- 
do  Aegypto,&  in  dationc  legis  cam  dcfpofando,quem  re- 
ltqnitm'ul'iplicitcridololatr;indo,p.3.ci6i9.r 

deuscftpatei  omniumpcrcreacionem,&  fpecialiterludco- 
ru  per  lcgis  dationc,qux  non  fuit  daca  aliis.p.4.c  2  170.C 

deus  ad  hoc  crcauit  rcs,vt  in  cflc  pcrmaneant  m  corruptibile 
vtangeIos.antroashuraanas,corpora  celcftia,cuam  cleme 
taquacuadtotalicatcmjict-tinaliquib.  patnb.  eorum  iit 
gencrario&  corruptio.Rcsverocorruptibilcs  confcruan- 
turincftefccundumcarum  fpccicsper  continuam  gcneia 

tionem,p.3.ci89o.f 
deuscuramhabcidcomnib.Tqualirer,  &iftacura  ldemcft 

quodciusprouidcntia,p.3-cioo7.c  m 

dcus  eft  iuftiua  &  bonitas  per  cflcntiam,proprer  quod  nojpo 

tcftaliquidfacereniii  pie&iufte.&  per pmmpptenua  iua 

iuftificatimpium,cuiusiuftitiam  comicatur  mifcncordia 
&cp.3.ci9?8.f    .  . 

deus quomodo  1  cliuqui:  homincm  in  manu  coliiii  Iui,&  quo 
modonon  fitcaufu  pcccati,inqun\tui  &  foluit>p.c.204J.c 

deusapp'  f  i .  homini  ignem&aquam.f.rcrngeriumgloriae, 
&  pdenam  gchcnnaJ,pcTqudd"oftaidi£urpe^catu^cflc,ab 
b.oininc,p;J.c;.2p45.c  •  ,       - 

dens  voluit  naturam  angc-licam  &  humanam  cfic  bona,quod 
proceflitcxluafapictuia,p.3.c.2046.f 

deus  no  agit  a  cafu,fed  fcies  &  cognofces,per  hoc  quod  cius 
eifcdus  attingit  a  fummo  celo  vfque  ad  ccntru  terrae  quan- 
tum  ad  omnia  qux  in  eis  funt  particularita,p.3'.-c  21 5.C 

Dcusqiiarcpermittitmalosdodores  &p*raelatos  adEcclefie 
regimen  promoueri,foluiturpnmo  peimittendo,exemplu 
i.«  naturahb.fecundo  applicando  ad  pro.pofitum  in  homi- 
nib.  tcrtio  confirmando  per  iimile  in  artificialib.&cp.3  .co. 

2IJ.8.f 

dtus  voluntate  antecedente  vult  omnes homines  faluos  fieri 

fcd  non  eft  vofuntate  confequentcp.3  .c.2 1 40. f 
»ci!S  vult  omncs  homines  faluos  fTeri,exponicur  tripliciter,p. 

6.C.695.C 
Dcus  fubucnit  vnicuiq;  fccundum  conditioncm  fue.  neccifita 

tis  nam  natura  no  dcficit  in  ueceflariis,&  multo  minus  au- 

thorriaturaripfe  Deus&  dominusnolter,  p.3.c.2i50.f 
dcus  pcrmittit  bonos  in  hac  vita  tribulan  quod  non  eft  ex o- 

diofcd  exdile&ione,neexprofpciiselai.-nturinfuperbia 

&  pcr  exercitium  in  bono cuftodiantui,p.4.  colu.2 5o.f.  & 

c:o45.c 
dcus  vtrumdebuitparcercludausproptcr  mcrirum  iuftoru 

cuiufcunq;populi,p.4  c.2  5o.f.\  20^5. c 
dcusdicirurdonunuslimphcucr  &at>i<;lutc,aliiaurera  dicu 

tur  domini  diminutiue  &  parricipatiuc,p.4.C368.f 
dcusdilcxit  Cyrumpromoucdo&deftatuinfimoad  dign:- 

ratem  regni  &  monarchiemon  ramcn  quanrum  ad  bonum 

gratio.'  cx  gloria:,quia  licct  Dtum  cceli  confcflusfuerit,  ta» 

mtn:dulacoluit,p.4.c.398.t 
deuscumtitveritaspereflentiam,non  poteftaliquid  fcduce 

re  vcl  fallerefccundum  veritatem,fedfecundum  exiftima 

tioncm  falfam,p.4.c.72  5.c 
deus  per  fuam  cflcntiam  omnia  perfe&e  reprxfenrantem  co- 

gnofcit  res  &  non  per  fprmam  cxtraneam  a  reb.  acccptam 

p.3.ci98:.f 
deus fcipfo  finitur,&  quietaturin feipfo,quod  eft  pnprium 

eius,p.j.c.6i3.c.6i4.f 
deuscirtiin(p!cuomnia&  vbiq;p.?.c.2042.f 
deus  vbiquctotuSj&  fcmpercft,diciturtamenfcdemhabcre 

incclo,  &  quarc,p.2-c,54o.f.&  cj6i.a 
dctis  cft  vbiqnc  pcr  cifcntiam  &  pra?fentiam,cft  tamen  in  cce 

lo  fpeciati  modo,f  pcr  apertam  viiioncm,part.  3-columna 

12  27. c 
dcus  in  parte non  cft.quia  vbiquc  cft,&  minus  inuenicur  ii  in 

parte  quxritur,p.3.c.2  39-b 
dcus  cft  pr.rses  vbiquc  tnpliciter,ficur  aliquid  dicitur  eflc  ali 

cuhicripIi.jtcr.Vnomodopcrpotctia,ficutrcxcft  intoto 

rcgno.  Aho  modo  pcr  prxfeiitianUicut  rex,eft  111  aula  fua. 


0 


Tertio  modo  per  cflcntia,ficut  rcx  eft  in  fuo  Ioco  detern . 

na^o.Sic  Deus  prefens  eft  vbiquc  hoc  triplici  modo,&c. 

5.C  10:7. cltcm  p.6.c.i  377- 
dcus  eft  vbique  psr diuinitatis  prefcntiam/cd  non  vbiqu 

inhabitationisgratiam,p.c.2  2  2.d 

deus  an  &  quomodo  a  nobis  videatur  in  hac  vita,p.6.colu, . 

1405.  b.c 
deus  iiunlibilis  eft ab  omnib.in  natura, vidctur  aiit  cum  vi , 

&ficutvult,noniicuteft,fcdquali  fpecievultapparccc.  1 

tiUurovcro,vidcbunt  cumfiliiiicuccft,p.6.c.79i.a 

dcusquamdiu  hicmorHlitcr  viuicur,vidcriperquaidam  itl 
gincs  porcft,fcd  pcr  ipfam  nacura?  fua?  Ipcciem  non  poc ; 
p.i.c.58o.f.&C58gr.b.c  \ 

dcus  licec  non  poflit  cognofci  a  priori,cft  tame  cognofcib  ; 
apofttriori,f.abcfttaib.p.3.ci944.f 

deus  licet  pcrcrcanuas  non  poflitcognofciquatum  addii  1 
ftionem  pcrfonarum  diuinarum,pottft  tamen  pereas  c, 
gnofciquantumad  eflentialia  attributa, f.potentiam,J 
pi'entiam,&  KuiuimodT,in  quib.improportionabilitcrij 
fcendit  omncm uaturam  trcaturarum  mundi^i.  3.  coluj 

i944'f 
deus  licct  fit  immutabilisjtamcu  mutabilia  opcratur,cx  qt 

varie  nominatur,dicitur.n,pius,quando  datproipcra,  1 

ruscHiandoinfcrtaducrfaJccudumcommuncm  mod  1 

loquendihoinini  m,p  3.C.287.C 
dtusnonmoucrurab  aiiquoalioadaliquid  volendumdc  > 

u<#Itenji  p.i.c.846.f 
dcus  nihilquafirepcntinoconfiliof.ititjfcdquod  ab  x 

prxiciuir,fcd  mutarc  dicitur  quod  fecundu  reru  cai: 

vidtit!ui,aii>scauiisccontra  interucmcntib  fcd  &caul 

&quidficrct  fmmutabiliter  prxuidu,p.3.c.  1259.^ 
dcusoiienditurinhisquarcrcauitindclincnitrc  paar 

C.1175.I) 
deus  fecit  mundnm  &  omnia  quy  in  co  funt,hanc  propofil 

nemconccdebantcommunitcr  Philofophi:vocantesO| 

primamcat.fimomnium,p.6.ci  17  5.  c 
dcusantequamfictrttcdDtiick  tcrram  ,  anrcquam  fiicc 

iandos,vbi  habirabar,p. 6.c 2 22.d 
deuscreauicomniaiimuljUUcihgiiLr.-f.q-shcitcr.p.:  c.2051 
deusquomodofccit^cduir.  &  tcnain,nuiiomododicipoM 

P.1.C.55.C 
deus  licetfeptimadiequicucrua  nouisopcnb.codcndis,  I 

tamen  quicuit  a  crcaturis  productis  confcruandis,p.  5.1  j 

no6.f 
deus  &  artifex  dirftrentcr  producunt  fuos  cftcdti:  ,&  quQC 

dohoc,p.5.ci  106.  f 
dcus  nullum  vei  Angclorum  vcl  hominum  crearct  qucc 

lum  futurum.efle  praefciret,nifi  panter  noiltt  tos  quib.1 

norum  viib.commodarc-t  p.6.ci28.d 
deuscurhominemtcntaripermiiit,quem  cafurum  pn 

bat,p.i.c.87.b.S8.c 
deo  membra  &  humani  arfectus  tropica  loquutionc  afcril 

tur,vtfccundumcapacitatem  noitram  conformentur  c 

quia  diuina,p.3.c.t939.a.b 
dcus  quomododicacur  habcrcpafliones,vt  furorcm,  obljil 

nem,iram,pcenitudine,&cp.4.c5i7.b.  Etdt  pocnitcn 

clarius,c.7i5.cVidcctiamin  Pau\pnes« 
deusdolere  morc  noftrodicuur,cum  h  inines,quos  adfc  I 

dendum laudanduinque crcauit,diaboio  ieruirc  rtfpii 

p-3.c.i687.a 
dcusdicitur  vigilarc&dormirc,&quomodo,p.4.co.i093| 

Ittm.p.3.ci  13.C&C.1425.C 
deus  ambigcntis  aftcdu  loqu!Uir,&quare,p.4.cio93.a 
deusdiciturrecordari  &obliuifcifecudumnoftrum  mod  1 
Ioquendi,non  quod  obliuionec  rccordatioin  Dcocad: 
&  quando  diciturobliuifci  vel  recordari,p.i.c  »57-a*^f ' 
i68.f 
deusquomododicitur  aliquidcxperiri,p.2.ci64.f 
deus  laudat  homincm,quando  pcr  aliqucm  eftettum  fiut  • 
gnum  viitutispia:bctcitcftimonium,p.3.c66o.f 
9  dcu; 


Ind 


dc  s  dicitur  turic  vifkarehominc,&  quando  ei  dat  beneficia 

piritualia  vclcorpora!ia,p.3.c.i^7.a 
d<  s  dicitur  celarc  in  cordc  fuo  ea  qur  pertinent  ad  hdtnine, 

uando  non  oftcndic crga  eum  beneficia  exteriora,dimic- 

:ndo.n.in  afBidionc  magna,p.3.c.i^7.a.b 
desuicicur ftare in  congregatione iudicum,quia clare  videc 

:  attente  facia  &  di»itaeorum,p.3.cio77.c 
dcscit  magnicudinis  &  bonitatis  infinita,&  per  confequens 

uantumlaudabiliscftJaudari  nonpoteft,p.2.  ioS^.c.f. 
Dtsnihil]facicconcranaturam(quia,ideft,natura  quod  fa- 

t)!edcontraconfucramnobis,p.6.cijo.e 
iei  cft  mortuus.Ifte  homo  creauit  fteIlas,quomodo  &  quali 

rr  &  pro  quo  vcrificantur  ifte  propofitiones,parte  quinta 

olumna  i3i8.a.Itemp.6.cio.d.&  Deuscrucifixuseft,c. 

D4.d.e 

%  vnus  colitur  modo  a  Chriftianis,Iuda?is,&  Saracenis,Ii 
wva!iomodo,p.4.c.39y.e 

ci  cft  hoc  vnicuiquc  quod  pre  ceteris  colic  &  diligir,&cp. 

jc.164.cf  r 

euccens,diciturcrcatuiaquarmalxam3tur,ficur'pccunia 
(fDei!sauari&ribaldaIuxuriofi,p.3.c.io76.c 

einonp!acarurabhominc,nifiinaicacordispcrhimenre 
tt  ridei  &  vcrae  dileciionis  conitituat  1II1  aharcl  humilita- 

1,,p.2.CII02.f 

ei  ilios  polluicjcum  iuftc  pollutos  oftendic,  qui  fe  &  alios 
wam  Dco  caftos  cxhibere  &  cuftodire debuerunt  &  im- 
raculatos,p.4.  C.953.U 

:uii  quofdam  poft  baptifmu  prauae  afturos  videt ,  &  ideo 
|ucnti  mortc ad  baptifmum  non  ducuntur,fi  ira  cfhcunc 
pjccara  quorundam  puniuntur  antequam  fint  pcrpetrata 
B.P.3.C.338.C  !     v 

4pomododiciturmagis  diligere  vnumquam  aliumcu 
voa:cufimphciffimodiligatomnia,p.3.c.2oo6.f 
'fifi diligcndus fitproptcr fe,tamen cum exaudic  depre 

1  ittro,occalionemiibidat,g»K-ruentiusipfum  dili^ar  d 
1318.K  r    '" 

liciturvenireeVabire^quando^p.^.c.^.d.e 
icucin  fuis  vcftiri,pafli  &  refici  dicitur,  iiC&  affligi  & 
jpcifcquutionem,cxcp.4.c.i93  i.b 
*.bra!iamquarcdicitur,p.3.c772.e 
.braham  Ifaac&  Iacob,quaietantumdicitur  iflorum 
im,&noncciam  aliorum,p.2,cr  267.3^ 

Wobquarcdicitur,p.3.c.466.f.&c.ioj6.£: 

fan  p  2.c.ioi7.b.Etcio84.f 

^erpropitiatoriumdcfignatur^p.i.c^-j.c 

cr  Lcuiram  quidicitur  virpoteft  allegoricc  fionificari 

[.c.27  i.c  " 

omodod:'citi!rrradcrealiquem,p.2.ct6y.c 
amananduscft  fubic&um  in  omnib.Iibris  prophcrali- 
ficut  Dcus  humanacus  in  Euangeliis,p.4.  c'.'j8o.f.  &c 
Is.r.Iun.  p.j.c.i  27J.C 

I «bratsone abioluta cft  fubiectum in tota facra fcriptu 

■  jid. 

Iluin  vclangelorum  velhominumcrcarct  quemma- 
Wurumeflcprxfciret,nifipariccrnofTcc  eos  quib.bo 

:*imvfib,commodarec)p.6.c  127.fi.. 
*  ir  homincm  tcntari pcrmifir,que cafurum  prefcicbar , 

p.t:&7-b.&88.f  \  * 

>modo  fccitcelum  &  tcrram,nul!omodo  dici  oottft, 
P*'  -Tj.a.b  *  ' 

mundum  &  omnia  qua?  in  co  func,  hac  propofirio 

nceucbantcommuniterPhilolophijVocantcsDeu 
tuarn  canfam  omnium,p.6.c.i  174. e.f 

equam  faceret  ccelum  &  terram,  antequam  faccrec 

.vbihabitabat,p.6.c22i.b 

^omni^ideft^denihilo^duxit^quodcftpropuu 

V  wa      •  ^'^  Cir>corPorata:leftia  omnia  111  iuis  for- 

■»  uwtantiahb.diftinfta,Iicctadhuc  in  aliquib.proprie- 

».accider.ranb.cfknt.nformia,&teiram  infua  forma 

^^ntialidiainaam,p.i.c3.c 


us. 


ex.    , 

deuscreauitomniafimuIinteIiigirurdupIiciter,par.  tertia,c. 

2057.C  t        .    *>-■  "1 

dcusquamdiuhicmo.tai;tcrn-t!irnr,videriperquafdamima 
gmcs  poteft,fed  peripfaui  naturaefuarfpeciem  non  poteit 
p.i.c.8ji.b.&c.8j8.cf  v 

deus  ambigentis  a&Stc  Ioquitur,&  quare,p.4.ci  o77.b 
detis  dicitur  recordari  &  obliuifci  fecundum  noftrum  modu 
.oquendi,non  quod  obhuio  necrccordacio,in  Dco  ca- 
dat, &  qn dicitiir  obluifci  vel  recordai  i,p.i.co.  1  J7.c  & c 
i68.e.f  " 

deusquomododicituraliquidexperiri,p.2.ci64.f 
dcuslaudathomincm,qhpcraliqucmeffeaum  fiue  fignum 
-  virtutis  pneber  ei  teftimonium,p.3.c.66o.f 
deus  dicitur tunc vifitarc hominem,quando ei dat  beneficia 

fpir.rualia  velcorporalia,p.3.c.i37.a 
deus  dicitur  cclare  in  corde  fuo  ea  qua?  pertinent  ad  homine 

quando  non  oftcndit  erga  eum  beneficia  extcriora,dimit- 

tcndo  cum  in  affli&ionc  magna,p.3.c.  i17-a 
deus  diarur  ftare in  congrcgatione  iudicum,quia  clare  vidcc 

&  arrencefa(5ta & dictacorum,p.3.c.io77.c 
deus  aiiquando  nuncupaciue  dicitur,aliquando  eiTcntialiter: 

r-tquando,p.i.cy4i.b.c 

deus  folus  qui  exordium  non  habec^vera'  cflenciae  nomen  te- 
ncr,p.i.c393.f 

deus  cit  principium  fimplicitcrprimum  &  intellcaualisnatu 
r*,p.j.c.ioi8.f" 

deus  fiue  Dominusdicitur  viucre,qnia  eft  vitapereflentiam 
&  omnia  viuunt  in  co,p.2.ci  2  i.g.Itcm.p.3.c.87o.c.  Item 
p.4-ci786.f 

deus  lnx  eft  quam  non  capit  Iocus,vox  quam  non  capit  tcpus 
odor qucm  non  fpargit  f!atus,cib.,qucm  non  minuit  cda- 
c^sampIexus^qnemnondiucllitfatietaSjp.^.cij^S.e 

deus  iolus eft lux per  eiTetitiam>&  quarcp.j.ci 1 55 ,c 

dcus  cft intellecluahs  naiura,vt  ab  omnib.fanctis &  piophe- 
tis  tanquam  mamfcfkim  fupponitur,&  ideo  in  ipfo  poni- 
tur  verbum,non  tamcn  ad  iimiiitudinem  verbi  larsc  di&i 
p.y.c.ioi8.f  ° 

dcus  eft  charitas,non  quoi  fit  charitas  moues  immediate  vo 

luntatemluimanainadactumdiligcndifinehabitumcdio 

fed  Deus  mouetipfam  voluntatcmad  aclum  diligcdi  me 

ntoiitimpcrhabitumcharitatisinfufum,&cp.6.ci409.c. 
i^io.e 

dcus  pcrfutfm  eflcntiam  omniaperfec^e  rcprefcntantcm  co. 

gno/ctt  res  &  non  pcr  formam  cxtraftcam  a reb.acceptam 

p?.c..862.f  r 

dcus  fcipfo  finitur,&  quietatur in  fcipfo,quodeft'jppriu  eius 

p.j.c^ij.a.b.c 
dctist.ircunfpicitomnia&vbiqu;,p.3.C242.f 
dcus  vbiquctotus,&fempereftdiciturtamenfedcm  habere 

in  cdo,&  quarepaitc  fccundacolumna  j^i.a.  &  columna 

j6i.a 

deus  eft  vbiqueper  eflentiam&  praefcntiam,  eft  tamen  in  cce 
lo  fpeciah  modo,f.pcr  apcrtam  vifionem,par.  3 .  columna 
2228. f 

deusinpartenoncft,quiavbiq;eft,&minus  inuenitur  fi  in 
partcquafritur^p.^.c^^^.c 

deus  cftpraefens  vbiquetripliciter,  ficutaliquiddiciturefle 
alicubi  tripliciter.  V  no  modo  per  poretiam,  ficut  rcx  eft  in 
roto  regno.  Alio  modo  per  prxfcntiam,ficutrcx  eft  in  aula 
iua.Tertiomodopcrcricntiam,ficuticxcftinfi;o  locode 
tcrminato,Sic  Dcus  poriens cft  vbiquchoc  triplici  modo, 
&cp.j.c.io27.c.Ircn>p.6.ci377.c 

deuseft  vbiqucperdiui;iitatispra?fcntiam,fednonvbiq;per 
inhabitationisgrariau;,p.6.c.2  2i.b 

dcis  an  &  quomodo  a  nob«  vidcatur in  hac  vita,p.6  colum. 
1^:09.0 

de.s  inuifibiliseftabomnib.in  natura.  vidcturautcmcum 
vulr.&ficut  vulr,nonficuteft,fedqualifpecie  vult  apparc 
rc.In  f  uturo  vcro  vidcbant  cum  filii  ficut  cft.par.6.  colum. 
6S9.C 

r 

deus 


GloiTa:  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


Dcus  quomododicaturhaberepafliones,vt  furore,obliuio- 
nem,iram  pcenitudinem,&cp.4C5  i76.Et  pcnitcntiacla 
rius,c.7 1  y  .c.  Vide  etiam  in  Pafliones. 

deusdolore  more  noftro  dicitur,cu  homines,quos  ad  fe  crc- 
dendumlaudandumquecrcauifjdtaboloferuireconfpicit 

p.3.ci687.a 
dcus  dicicur  vigilare&  dormire  &  quando,p.4.cio76.d,e  Ite 

p.j.c.iij.c 
deushcetnon  poilitcognofci  a  priori.cftramcn  cognofcibi- 

lis  a  pofteriori,(iab  cffectib.p.3  .c  1 943.  c 
deus  licct  per creaturas  non  poiiit  cognofci  quantu  ad  diftin 

clionem  perfonarum  diuinarum,pot  tamen  per  eas  cogno 

fciquantu  ad  eflcntialia  atinbucad.pocctiam ,  fapientiam 

&  huiufmodi:in  quib.improportionabilitcr  trafcendit  om 

nemnaturamcreaturammundi,p.3.ci943.c 
deus  licet  fcptima  die  quieuerir  a  nouis  operib.condendis,n6 

tamenquieuir,acreaturisprodu#isconferuandis,p.y,col. 

iio$.f 
deus  &  arrifcx differenter  producunt  fuos  eft~ectus,&  quomo 

dohoc,p.y.ci>o6.f 
deus  nihil  quaii  rcpetinoconfilio  facit,fed  quod  ab  aeterno  p 

fciuit,  fedmutarediciturquodfecundumretucaufas  feq, 

videretur.aliis  caufisecontra  interuenientib.Ied  &  caufas 

&qutdfiereriminutabiliter  pra;uidit,p.3.c.i259.b.c 
deus  oftcndttur  m  his  quce  creauit  indcfinenter  operari,  p.  6. 

C.117J.C&  ii76.d 
deus  licet  iit  immucabilis.ramen  mutabilia  operatur,  ex  qui- 

bus  varie  nominatur,dicitur  enim  pius,quando  dat  profpe 

ra,duriisquandoinfcitaduerfafecundumcommunemo- 

dum  loquendi  hominum,p.3.c.287.c 
deus  non  mouetur  ab  aliquo  alio  ad  aliquid  voledum  de  no- 

uo,p.  3  .c.j6.f.  Item  p.  1  .0846^ 
deus  vrius  eft  in  eflbnua ,  trinus  in  perfonis  quomodo  hoc  a 

Moyfe  exprimatur,p.i.c.4o.d.e 
deus  dicitur  rrib.modis,natura  adoptione?&  faIfo,p.y. 01180. 

f.Icemp6.c?6i.a.Icem  p.3.c.790.b 

deusaliquandonuncupatiuedicitur,aliquando  eflentialiter 
Etquando,p.i.c.54i.a.b 

deus  folus  qui  exordium  non  habet,verae  cfleiiripe  nopien  ter 
net,p.i.c.393.f 

deus  eft  principium  fimphciter  primum  &  intelledualis  patu 
rep.y.oioiS.c 

deus  iiue  dominus  dicitur  viuere,quia  eft  vita  pcr  eflcntia m, 
&  omnia  viuunt  in eo,p.2.c.6j  3  c.It. m  P.3.C  679.c.Item 
p-4.ci786.f 

dcus  lux  eft  qu^m  np  capit  locus,  vr  x  quam  no  capit  tempus 
odor  quam  nofpargit  flatus,cib.quem  n5 minuit  edacitas 
amplcxus  quem  non  diucllit  fatietasp.6.01 378.6 

deus  folus  eft  lux  per  cflcntiam,&  quare,p.y.oi  1 5  y.c 

deus  eft  mcelledualis  natura,vt  ab  omnib.fandlis  &  prophe- 
tis  taqua  manifcftu  fupponityr,&  ideo in ipfo ponitur  ver 
bu,nou  tame  ad  fimilitudine'  verbi  large  di#i,p.j.cio  1 8.c 

deus  cft  charitas,no  quod  fit  charitas  moues  immcdiate  vo- 
lucate  humana  ad  a&um diligendi  fine  habitu  trjedio ,  fed 
Deus  mouctipfam  voluntateadadu  diligendi  meritonu 
perhabitumcharitatisinfufum,&cp.6.ci409.c 

deus  pronioreft  ad  mifcrendum  quam  ad  condenin5'-'iim,& 
perconfcquensad  noninferendummalum  comminatum 
quam  adauferedumbonumpromiflum,licecta  piomiflio 
quamcomminatiofintfubconditione,p.4.c.774.f 

deus licet  ab  aecerno  dilexerit  eledos  prjeftinando,tamen  fpe 
cia'i  modo  dilexit  cle&os  de  popuio  Ifrael  inquatum  erat 
de  eo  camem  aflumpturu*,propter  quod  &  illi  populo  fpe 
cialia  dona  contulit,p.4.c.787.c 

deus  interrisvifuseft,&  cumhominib.conuerfatus,'dup!ici- 
ter  exponitur,vno  modo de prauerico,a!io  modo  de  futu- 
ro,p.4.c.2oj3.b 

dcus  cft  principium  &  finis  omnium,loquendo  de  fine  extrin 
feco  fiue  obiecliuc,ramen  finis  cft  duplex,p.4.ci  063.3 

deus  eft  principium  cffecliuum,a  quo  omnia  producuntur,& 


cftfinisin  quC-omniaordinantur,q>noratur  in  hoc  q 

Deus  eft  alpha  &  &,id  eft,principium  &  finisp-6.o  1  6' 
deus  non  vult  per  fe  malum  pcena?,ied  pcr  accicies,f.  proj 

ordmem  fua?  iuftitif.cum cius proprium  fit mifereii & 

cercp.4.cii7o,f 
deus  non  porcft  eflecaufa  mali  culpe  caufaliter,fed  cofe 

tiue  Ad  hoc  .n.quod  deus  non  rclpondct  male  petcnti 

obfcurum  refponfum  dat,ei  fcquuur  quod  remancc  irjjl 

rorefuop.4.c.H73.c 
dcus  diftinxicpunirioiiem  Iudeoium&gentiliuperquatM 

particulasfecundiimopinionem  Rab.Sal.p-4.ci  175. 
deus  legit  ciuitatem  Icrufalem  ad  fuum  cultum,licec  bis  ifl 

ritfundicus  egerfacamenbisfuitrca?dificaca,&  adhucM 

p.4.01  i78.e 
deus  pre; (idcns  omni  creatura;  cpeleftis  &  terreftri  ad  cuiu  u 

tumomniadifponunrur,intclligiturpcrfedcncem  intL 

no  fupia  firm3mcncum,p.4.c  1  o8y.c&  feq. 
deus  aliquando  feruos  fuos  npn  liberar  tepoi  aliter,vt  mtl 

faluet  cos  inuifibiliter,eos  ad  requiem  transfcrendo,p.l 

1525.C 
dcus  fe  dicit  perfequutione  pati  in  populo  Ifrael  ration<l 

quorubonorum  quicum  inahsaffIigcbantur,p.iL.ci9  I 
deus  fecudum  Augultinum  a  Jco  tft  omnipocens  &  boni  ■ 

nonfineret  mala fieri,nifi  cx eis niaiora bona ducercr,  4. 

c.202  8,f.icemp.6.c2  85.c 
deus qui  elicit  bona  ex  malis,non  fcmper elicit  hoc  ad  1 1 

peccantis,ficutpatetindamnationcmaloru,cxquas  | 

elicit  augmentumg!orixcIc'Ctoriim,p.6.c.78.f 
dcus  aliquando  permittit  m  opere  fibi  placico  impedim  ■ 

occurrere,vtniaius  meritumhabeatur  in  maion  labOil 

4.c.2i69.b.c 
Dcus  quare  iuftos  pcrmittit  ab  ir.iquiftimo  Antichrido  1 

di^ iudicij  aftligi & deprimi,Kcipondctur c^  110  clt  ini I 

dum  quia  proprio  filio  fuo  non  pepercit,&c.p.4.c.2 16I 
deusquareexhorratur,exquo(ibi  nihilperorationem  rl 

feftatur,necanimuseius  in  aliquomutatur,p.y.c  126J 
deusquinqjmodisimmittitflagcllaiiueinfiimuatesinJ 

ncs,primo  ad  peccari  piinirioncm,fccunclo  ad  pcccat 

gationem,tertio  ad  glorie  nwnifc^ationcm,quarto  ac 

miliationem,quinto  ad  piobatione: Ec  de  hoc  verius: 

p.y.c.i7o.f 
deus  dereuerfionc  peccatium  ad  fahitcm  habet  fpecialc 

tionemgaudi),quamnonhibcrde  peimanentib.  ini 

tja,ca?teris  tamen  parib.permanenresin  iufticia ,  funt 

gisdilediadeo,p.y.c.304.f 
deusadmodumrecordantisfehibui:,qiiandofilium  fi 

trib-antiquis  promiiTummcarnemmifit,p.y.c.694.f 
deus  humanatus  duos  filios  habuit,f.populum  •_7crilcm& 

daicu,veliuftos&  peccatores.Quihliideioi':un[urir 

tumfuntadimaginemeiusfadilicct  omncs  non  iit.ip 

per  gratiam,pty. c«9o6.f 
deuseit  naturanaturans,resnaturanaturara,p.5. 01019 [• 
deusprxcepit  vnum  rantum  cile  facerdotem  iummumfl 

totam  vua  fuamrquo  monete  alius  (ibi  fucccdcrec:  Scl 

dxi  cupiditate duCti  in  quolibet  anno  ftatucnint,  qutl 

nus  cttct  qui  illo  ofricio  fungerccur,p.5.ci  268. a 
deus  eft  infinitus,&  idco  offcnfa  in  iplum  commifla  qua * 

infinicacem  habenr,p.y.c3o8.f 
deuspunitcirracondignum,&pixm:at  vltracondignurfc 

6.c.87.b.88.e 

dcus  fe  omnia  mala  prc;fentia!itcr  punirct,nihil  futuro  iui  * 
rcicuaretur.Iccrum /i  nulla  malapuniret  impialcntil 
prouidentia  nulla  hominib.viderctur,p.6.c  298.^ 

deusaliquandopermittitfandtoscorporaliterafflii 
tati,&aliquandolabiinpcccaiaminoia,vra  m.noribl 
ferucntur,quia  fic  humiliati  rec  urrunt  ad  diuir.u  au 
de  (e  vel  fuis  meritis  nullatenus c6iidentes:Ec  ponku  f 
plum  dc  medico,p.6.c.449  c 

dcus  aliquando  tcncat  praflatos  de  nimis  afpera  corrccl fl( 
fub  fpeciezcIiiu(ticie;,aliquadodenimispaiuaiiil' 

nui-1 


Ind 


ex. 


rtTericordiae,p.<S.col.370.f 

Bicut  pcr  influxum  generalem  mouet  creaturas  ad  pcrfe- 
Hones  (n&s  naturales,fic per influxum  mouet  crearura  ra- 
t>na!cmadbonumfupernaturale.  Ettalisinfluxus  ado- 
cVib.  vocatur  inftin&us  diuinus.  Et  eft  prima  prarparatio 
c  parte  Dci  ad  habitum  gratie;  confequenda?.  p.6.  colum. 

1  )-C 

uiicet  fit  omnium  Deus.,tamen  fpecialiter  eft  Deus  bono 
rtn  pcr  fidem  &  deuotionem,  p.6.col.i  $6.f 
uquado benedicit  nob:s:aliquod  donu  nobis  tribuit .  Sed 
ns  quvndo  benedicimus  Dcum,nihilfibi  accrefcit,fcd  fo- 
lin  (ibi  grarias  agimus,p.6.col.358.f 
ipquancio  dat  beneficium  alicui  ad  preces  aliquorum,  non 
fcuobligaturad  gratiasagendumDco,illequi  beneficiu 
rtipir,fedctkraomnibus  de  quorum  orationes  hocfit:,p 
wr  quod  Deusaliquandodataliquid  adpreces  mulroru, 
vomnes  obhgcntur  ad  gratiarum  actiones,  pa.6.coIumna 
r..f 

«iliquando  non  cxaudit  ad  nutum, licet  exaudiat  ad  bo- 
n^i.ExempiumponiturdcPaulock  demedico  infirmum 
•  ai:tcp.6.i:o.449.c 

ci;itimrnutabilis,quiaimmmutabiliter  facit  mutabiliafi- 
ctno(terintel!ec~tusimmaterialitcr  intelligit  materialia  . 
h-cfuntinDcopluresactusintelligendicV  voledi  fibifuc 
cicntes.feJ  vnicoacfuanerno&fimplifTimo ,  &  intelligit 
fe  omnia  alia,p.6.col.  1 270. £ 

u.nouet  volunrarem  humanam  ad  a&um  diligendi  meri- 
fcium,per  habitii  charitatis  infufum ,  ficut  mouet  intellc- 
n  ad  actum  crcdendi  per  habitu  fidei .  Ec  fic  intelligitur 
um  iliud:  Dcv.s  charius  eft\&op.6. 1 404^ 
fmit  icriliosadophonis&cohercdesregniin  hocmu 
ribulatiadbonumipforum.  Etnotacur  cxcmplum  dc 
inflirnicc  perignc-m  pi:rgato,p.6.coi.i3o8.f 
ftfupcromniadii  g:ndus,iccunu6  animapiopria,ter- 
nmiaproximi.quauoproprium  corpus. parte6.  colu. 
8.f 

ipromiifisliberaliflimu«:quiamulto  maiora  conferrc 
tquampromictat,  p.i.col.  i2  8j.b.c 
ftinhabitai.or  quorundam  nondum  cognofcentiu  Deu 
onquoiundamfecognofcentium,partefexta  columna 
.d.e 

uidcntia  prout  eft  in  mcntc  diuina ,  fic  non  cft  ibi  ali- 

di(liiic~tio:fiautemaccipiatura&us  extcrior,  iiccftibi 

mcJio.&quomodo,  p.3.col.i922.f 

nes vifiones qua? morralium  prarbebantur afpcctibus : 

.xh;bebantur,vtnonineis  vllo  fenfu  corpons  fenttre- 

diuina  nat.  ra,p.i.col.848.d 

afuntdupiicia:publica&fccrtta.Publica  funt  opera 
enti.r  Dei,vt  quos  graris  condidit ,  benigne  diiponit , 
aalpira'  periiat,cuftodit,quod  omnibushquec.Secre 
lultcmopcrafunt-.quodccontrafacitinmalis  quosde 
fcir,quce  pauci  poffunt  inquirerc,fcd  nullus  inucnire.  p.3. 
«.142. d.e 

s  vn  oaes  qux  morraHwn^prarhebaiv.ur  afpcdtibus: 
.  a  autur,vt  nonineis  vlio  fcnfu  corporis  fentire- 
Udiu.n,'  nacura,p.i.co.848-d 
iadirccftdeiidcrianoftrapcrciprrc,p.3.col.4o6.e 
cbemusquc^tidiememinifle.quod  pro  nobis  filium  fuu 
ci  iii  in  odorem  fuauiifimum.p  1  .col.  1 3  88.d 
ciiilcncordialfraclemtotiesrcftituitjquoticsiudicauit^to 
ns  rcfouir,(juocies  &  increpuit,p.2  col.2 1 3 .b 
einiiiincc(fcnriaintc!ligiturDcutcronomii4.(]uxigtii>al- 
lconcaniiionc,p.  1.^01.842. a 
1  •  mcn  vidc  in  Ego  fum,&  in  Tetragranimaron. 
wid  recftdciidenanoftra  pcrcipcre.      parte  j.columna 
46.C 

ibihntiam  nec  hominum,nec ang<-lorum,fkut  cft,  qui(- 
qa'iivui-rcpotuir,p.i.col.842.a 

ciocia  Uint  drplicia:pubiica  &  fecreta,Pnbb'ca  iunt  opeia 
fuentic.  Dci,vtquosgratis  condidit,  bcnignc  difponit , 


bona  afpirat,perficit,cuftodir,quod  ornnibusliquet.Secre- 
taeiufdemopera  funr.quodccontrafacitinmaiis  quos  de 
ferk,qua;  pauci  poflunt  inquircre,fed  nullus inuenire.pa.3. 
col.i42.e 

dei  notitia  cx  mundi  fabrica  pcrcipitur,  partetertia3columna 
i944.e 

dco  quomodo  fimilcs  fieri  dicimur,vt  Ioanncs  dicit  :\  Scimus 

quoniamcumapparucri::(imileseierimus:  cum  fcriptum 
fitalibi:Quis  fimilis  tui,p.i.col.6i6.f 
deo  qui  putat  placcre  malum,non  eum  putat  Deum ,  p^.col. 
8i3.b.c 

dcofimiliseft,quicreditDeumcfrefummum:nulloegere,  fe 

uero  no  perfe,fed  apud  eum  efTe.  Qui  vero  per  fe  vult  efiis 

vtDeusanulloeft  perucrfe  vultefle  fimilis  vtdiabolus  , 
•  quinoluitcffefubco.p.j.col.pya.e 
deoquicquidcftaducrfum  perit  quemadmodum  tenebra?a 

luce,p.i.coI.i338.f 
deohomines  mali,non  folum  aequanthominem  mortale,  fed 

ctiam  pra:ponunr,magistrmentesofIenfam  mali  principis 

vcl  pra:lati,quam  offcnfam  Dci,&c.         parte  4.  columna 

?42.f 
dcomembra  &  humani  aflcctus  tropica  loquutione  afcribu- 

tur,vt  fecundumcapacitatem  noftram  conformentur  elo- 

quia  diuina,p.3.col.i937.a.b 
dcum  appparuifle  hominibus:fiue  vifibilitcrcarnalib.  oculis, 

iiueinuifibilirerpropheticis  vifionib.perfubiectacreatura 

intclligcndumcft,p.j.col.i88.e 
Itcmp.col.72  j.a.b 

dcumnulljsdigiieconfiftcrevelvidercpoteft,nificunctater 

rcna&  mortalia  viciadcponat.  partci.columna 

496.  f 
dcum  vident  qnidam,vcl  ad  qcofdam  dcfcendit  in  nube :  ad 

aliosautcmdcfccinlitm  c,nliojnofanube,&quani  differcn 

tiam  i!la  habcant,p.  1  .co!. 663 .c.&  co.664-f 
deumncrno  vidct,n:(iprius  Dcoapparcat,fol  enim  fua  Iucc 

facit  nos  vidcre^ta  &  Dcus,&c.  par.s.colu. 

876.e 
deumcumnemovidirvnquam,quomododicitlacob  :  Vidi 

dominuin  facic  ad  facicm,p.i.c.35  i.a 
deutn &  ii  per  ridem  nouimus, qualitt r  tame fit  eius  ctcrnitas 

fmc  pranerito  vel  futuro,non  videmus ,  &c.parte  3*.  colum. 

241. c  . 
deum(iinon  creditisvcrbis)  xcrcaturarumagnitudine  crea- 

torem  intclligitccrcdite  cculis  vcftrisj&  clemcntorum  om 

nium  fcr,:itutc  omnipotcnuam  domini  cogitatc.  p«4.colu. 

3J2.C 

deum  dicerc  vcl  dixiflc.Fiat  lux,&cqualiter  &  quomodo  &  p 

qiiidintcli:gcndt:mfit.p.i.col7.c.8.f.&co.44.f.&  colum. 

68o.f 
deum  quointcniius  agnofcerc  quaeris,c6intcnfius  cum  inco- 

prehcnfibilcm  cffc  inrcl:igis,&  non  cft  tua  culpa  fi  cum  no 

cognolcis,fcdcftiiifiimitashuir.ana'conditionis,p.3.colu. 

1863.C  _ 
dcuni  confpici  in  clariut:efi:a  in  rc-gfonebeatitudinis  dixetut 

qtiidam,fcdnaturanoii  videri,ftdnoncftaliudclaiiUs,  a- 

liud  nartua  p.i.col.85  '-c 
dcum crcarc  nouum  carluni,&tcnam  nouaminfuturo,quo- 

modoin:c!l:gart;r,p.4.col.52i.c 
dcum  qui  ralcm  cogitat  qualis  non  eft,a!icnum  Deum  &  falsu 

&  i n cog  tat ione  poi tat.Quis  eft  autem qui fic cogitat Dcu 

vtipic-tft,p.2.co!.i4'.a 
dcumquoiii.rnfiusagin^rccrequ^ris^cointcnfiuscum  inco« 

p;chciii.l>:L  m  tfTc  intc  !ligis,&  non  cft  tua  ctilpa  d  cum  non 

c  guoicis icd  cft iurirmiias humanac  conditionis.  pa-^.col. 

lb'6?.C 

do&p 

colum. 


dcum  dicerc  vcldixifTc.Fiat!ux,Cxc.cua!itcr&  quomo 
qi;id;ntcl!igcndumfir.p.i  col.7.c.8.f.&  col.44-f.&  < 


68,».f 

dcum  rcccntem  putarc^&iJolisfciuirc^penepar  cft  fcclus,p 
3-co.io7.b 

K 


GloflaeOrdin.&NicoIaidcLyra. 


dcum  confpici  in  d  r  t  U(  f  ia  m  rrgionc  bcatitudinis  fucrunt 

q.wdam,fcd  in  ra  u  anon  vidcn,fed  noncftaliudclaritas, 

aliud  natur^p.i.c.Sji.c 
dcnm  dicuni  ludari  in  cjualibct  vigilia  no&is  dolercde  dciiru 

&ionetempli&capt'iuitateIucia!orum. 
Itcm quid facii  Dcusinduodtcimhorisdiei,&cp .^.colum. 

}ij.a.&co!.*i6.f 
deumcjui  quaiilcmper  pre  fcntcm  pcitimcfcii,ncmine  fratida 

reintcndit.p.3.  col.a 1 19.C 
deumpaucnt&rrcmuntomncsangcli,homincs,da;mones  v- 

niucrfanationaliscreatura  .  Et  quaie.         parte  2.colum. 

I026.d«C.f 

dcum  antc  omnialaudarc  &  ipii  vota  noftra  offcrredebcmus, 

cxeir.plo  populi  lfraclirici,p. i.co!.88j.a 
deum  poifc  rctineri  prccibus  ianctortim  oftcnditur ,  p.4.colu. 

773-a-b 
deum  (uum  faciunt  raptorc»  &  auari  aurum  &  pccunias,  gulo 

lus  dcliciar  Juxuriofus  volupratem  tactus,&  huiufmoai,p. 

2.cel.2i4<5.f 
dcum trcaic noi:umca?lt.nu& terramnouam in futuro,  quo- 

modo  intel]igatur,p.4  col.  53  i.c 
deum  apparuifichomin.ibus:(iuc  vifibilirer  camalibus  oculis, 

iiue  inuiiibihtcrprophcticis  vifionibus  per  iubicdtam  crca 

turamintelligcndum,p.j.col.i88.e 
ltemp.i.coi.7ay.b.c 
dcum  uullus digneconfiftere vel  vidcre  potcft,  nifi cuncla tcr 

rcna&moitalia  viciadcponar,p.i.co.3j?4.b.c 
dcum  v;demquidair.,veladquofdamdcfcendir  inniibc:  ad 

a!ios  aurcm  dcfccnditin  caliginofanube,&  quam  dinvrcn 

tiamillahabeant,p.i.col. 665. b.c 
deum  nemo  vidcrmiii  prius  Dcoapparcat,fo!  cnim  fualuccfa 

eit  nos  viu'ere,ita  &  Deus,p.3.col.876.e.f 
deum  cum  nemo  vidit  vnquam,quomodo  dicit . Iacob ;  Vidi 

dominum  facie  ad  faciem,p.i.co.3J  i.c 
deum&  iipcriidcmnouimus,  qualitertamen^iiteius  a?tcrni- 

tas iinc preterico  vel fucuro,non  vidcmus.  par.^.col. 

241. c  # 

dcum(finoncreditusvcrbis)  cx  crearurarum  magnitudine 

crcatorcin  intelligite,creditcoculisveftiis,&  clcmcntorum 

omnium  fcruituteomnipotcntiam  domim  cogitatc,  P.4.C. 

deum  diabelui  nominauit  primus  in  Genefi.  p.  5.  col.754-d 
deum  cilc  a.i  &  quomodo,&  a  quibus  iit  ct  eduum.  par.6col, 

922. d 
dcum  ciJccum,  fit  perfenotum,&  ehi<  ncticia  infcrta  cft  na- 

turalircr mcnti humana?,  quomo_:o  ciiccrcpotuitPharao. 

Nef«-i<>dorntiuim,p.l.cul.5  33.i> 
dcum  cxpi  imcrc  pcrfctfto  fermope  non  pofTumus,humanira- 

tisnofhcemodoquafi  infanti?  imbccillitaceprxpcditi^eum 

aliquucciui.s  balbuticjido  rcfonamus,p.j.co.  663. a 
dc  Dco  ictclligimus  quae loqui  pcnitus  non  valcmus,&  multa 

lcacloquimurqu^  inrclligcrc5nonfumus  idonci. p.6.col, 

791. c 
diiaiiquandoin  pluralidiainturinfcriptura  prophttcc&  ho» 

niincs  fancti&  quaie,p  3.col,799.f 
dcorum  ccetum  ingrcdi  perfonas  cxccllcntes  pcft  mortem  gc 

tilium  opinio  fuir,p.j.col.279.c 
deutcror.omiu  quid &  vndc dicicur , p.  1  .c.  145  j.c.&  1640  d.c 
Iccm  p. 6.^0.134,  f 
dcutci  ouoininm  an  Moyfcs  vcl  alius  confcripferir,  &c&  quo 

modototi  populocollc<5topromulgauerit,p.i.co!.i4s6.f 
denrcionomiumtiadidiiMoyfesfiliis  Ifraclpcr  modum  ex- 

hoitationis  &  pia-dicatioius,&  ideo  repciic  frequcnrcr  ea- 

dcm  fciKcnciamindiueriislccis,&c.iicut  foltthciiin  prce- 

dica  iomb,&cp. i.co.i356.f.&col.ij29.c 
dcutcionuiniumcur  quimuscftordine  &  cur  fccundi  lcgiu, 

vocacus  p.  j.col.i4jjr.b 
deutcronomiuniilnpfitnoftcr  Icfusin  lapidibus  viuis&  inte 

gric.,&c.p.2.col.r;.o 
dcuicro;iQ;imhbcr  qjando  &  vbiinuentus  cft.p,4.co. 1067,3 


dcurcroixlcgcsquxfint  fecundumludccos,  quando  trad 

&confcripta?,&c.p  4.co.2*n.a.b 
Itcmp.6.col.i695.a 
dextcra  Dci  quot  modis  &  quomodo  intelligitur ,  p.y  .cok  1. 

667. c 
dtxtera  Dci  qux  dicitur,fimilitcr  &  qua?  finiftra  Dc>  >  p-3.<|. 

1426  f 
Itcmp.2-co!  1198.C 
dcxceraopciaturquidquidfacis  proa:ternis,&fialiointcrc 

ris,iimitraimmifcuic,&  ineadele&aqualiindextera,t . 

dis,artcrna,p.3.col.i499-c 
dcxtera  defignat  fortitudinem  &  conftanciam,exemplum  ) . 

nitur  m  lacob.p.  i.col.37  t.a.b 
dextera  Dti  vnigcnitum  Deifiliumfignificar.p.4.col.375 

dextcra  &  limftra  vbiinbonofimulaccipiutur,lude;amc>e 
tilitatc,&cdefignar,vbi  vcroabiolutein  bonoponitung 
tera^cccrnafa>pcg:iudiamonftrat.p.2.coi.752.d.e 

diaboluscum  lic  (itoftfnatusinmalo,qu6dnullomodofl(i 
turad  bonu,&  omniaopera  &  mebraominnofunt  malj 
vtilitasfuit  in  pioducftionetaliscrcaturx ?p.3.col.402.c 

diabolus  &  a&ionisfuxmeritoinfrahominccecidmomn  1 
mcn  humanum  gcnus  nacur^angelica?  conditionc  trar  * 
dit.p-^.col.^oi.c 

diabolus  in  icmporc  vcl  in  ftatu  innoccnticc  non  habuit  pi . 
ftatcm:entanciihomineminrcriusmouendo,icd  cxtei  s 
proponcndo  icuiui,p. i.col.88.d 

diabolusci:  iibeatituJmem  perdidit,magnitudinem  nati  e 
nonarniiit,p.3.co.40i.c 

diabolus  muliis  nominibusnominatur,fcilicet,Sathan,Bel  . 

p.^.videeuam  Lcmahan. 
diabolus  vtrum  al>  inuiotcporis  ccidit,&  nn  bcntusfuci , 

p.i.col.^^.a.Et c.\ten(ius  col.284.ctk  col.98.ct 
diaboIusantcntauitEuaminfpecieshorrjbilijvclin  gratiit 

fpccie,&cp.i.co88a 

diabolusprotoparcnt!b.nondixit,Entisdii,abfo!ute,  fed 

cutdii,&quarc,p.i.co!.89.c 
diabolus  vtrumfcipentem  peiqucm  fcducere  muJiercmif 

nabatur,ad hoc tacicdu  ckgcrit,vel  an  in  poteftrirc  fuzem 

quodcunquealiudanimaladhocair!  mcrc,&  cjuahtcrJ 

mulieriperferpcntcmiocucus,i:t.p.i.co!.8-.c 
diabolusmundiprincepsdiciturCccfar,p.5.co!.i287.c 
diabolusperconcupifccntiain  tiipercitaui  alccnditad  rcgii 

dumlupermundum,proptcrquodhuuis  mundi  pnncJ 

nominatur.p.4.co.2577.c 
diabolus  incentor  &  adiutor  malarum  cogitationum  cffc  j  * 

tcft,autorcifcnonpotcft,p.s.c.^7.bc 
diabolus  iiupulitfilia  lephtc  vtciob.via  prodiret,p.2.c.22  : 
diaboIusnihilpoteftconfianosniiiDcuspcrmifeiir,  p.2.c 

997. b.&  "1529.C.6V  1 530. c 
diabolus  Ionathan  adpia-uaricationcm  iinpulit,p.2.colnnf 

40  2-d 
diaboluspotcftignedecdoaerco  infcriusmirrcic  &  ven  5 

turbiniscomomucrc,&  horumrati'o,n.2.col.3i.a.b.o 
diabolusmulcos  habct  hicpi-incipcsom  /iln  nunc  ieriiiurl 

culpam,&  ni  tucuro  ci  nm  pceaj.uennt  fubucicntur  pcr  •' 

nam,p.4.col.777.c 
diabolus  boua  no.tu  t:  ibus  modisinfcquirur,  parte  4-c<p* 

8j7-c 
diabol.s  nnncios  mitrimus.quado  pancimus  cis  &  prcebcr  s 

frangenda  m  pcCtore  vbera,&  iarurat;  voiuptatib.  ab  ( $ 

ad  aliasiianfimus,&noniamfornicatioucm  quam  ftraj 

rricum  humerum  dcfidcranuis.p.^.co.i  :jj.a 
diabolusillos  inhabirar,aquibus  Dcusnon  loco,fcd  mcit> 

reccdic,p.4.co.32,a.b,c 
diabolus  cxcitatciipidiiatcminhominibusad  deftruendi  0 

cis  mutua  clnu itatcm,nec  curat  vr  tcrrcna  toilat,fcd  utt  B 

ritatcm  in  nobis  fcriat,&  hoc  pcr  rcgcm  Ailyriorum,  &  * 

4.C0.203.IUC 
diabolus  lccpepoftquam  mentcm  impugnauir,ad  tcmpus  * 

fat,vt  iccuram  rcpetc,irrympat,p.  3^01,37.0 

dia 


Index. 


,;,,;duobus  modts  impugnar.fcilicettribulatione  vtfra    diabolusinteriora-nifiperbabitus&gcftusnouit.p.y.colum. 
it,5:pcrruafionevtmolliac,p.3.co,37.c  ,2x6l;d  r      ,  .  ,  .         ir       . 

/tribusmodusimDug!iar,fciliceccarnisconcupiicen-    diabolusconucrfosaddomtnumplcrunquegraiuus  pulfat,vt 

vel  dc  fua  expuifionc  fc  vindicetjVel  vc  ad  vicia  reducacur, 


Lexceriorib.mundi  oblec.tamentis,  &c.p.  y.col.  i  j_4-e 


)Wexaitoreft,  qui  femel  numum  deceptionis  homini 
|ntaiic,& quotidiedebicum mortis  exigit. p.j.coty&e 
[bliisdicitui  cxa«ftor,quifemel  homini  numummalarfua- 
Liscontulitj&quotidieabeohuius  debiti  reatum  quar- 
J.i)4.  col.j6$.d.e 

iblus  vc  inermis  uincicur,cum  aperta  mala  fuggerens,om- 
tbonafimul  colIereconacur,fedarmatus  venic,  cum  aha 
fcnaintacta  prjeterir,alialatenter  corrumpir.p.2.co.79-b 
aoluscupidisprofpcra,timidis  aduerfa  pcr  fomnia  inge- 
1  ,i;tmagis  eniciar,p.  3.col.io9.a 

aolus  pnnceps  falfiloquii  habec  nunc  contra  Ecclcfiam  fu 
nidedfpsrfuseft.p.^.col.iSj.b 


p.j.col.829 
diabolustransfigurat fe.n.angclumlucis,&  hoc  multiplicitcr 

&c.p.^col.37j.c 
diabolus  quomodo  &  qualiter  cor  alicuius  mgredi  poffit,  p.5. 

col.io27-b 
diabolus  noa  habet  poteftatem  fuper  creaturas  ad  libitu  fuu , 

Ccd  folumquamumDeuspcrnuctitfecundum  iudiciuocul 

tum  fuum,ad  cxercrtium  paiientiar  eledorum.     par.j.col. 

746.f 
diabolus  gchenna  dicitur:  quiavbjcunquefit,  velinaerevel 

iub  tena  fecum  fei  c  tormeta  fuarum  flammarum,  p.d.colu. 

I286.f 


Uusd!citurprinctpsmundi,quiadominatur  hominibus     diabo!usquomodocircumittentado,&allicicndomultis  mo 

dis.p.6col.i  343.3 
diabolus  habeccres  pciTimasconditiones,quas  Chriftusofte 

dit  ludafs.prim..  ^abinitiol\iithomicida,fccunda,<|»non 

ftetit  in  d(.bita  cbcdientia,tcitia,quodcftpater  medacii>p. 

j.co!.n67.c 
diabohis  infubftantiabonus^fedvoluntatemalus.p.&colunv 

14:8. e 
diabolus  non  eftmaluspercftcntiam,vrdixerunt  Manicha?/, 

q'jipo(uerucduopriucipia,&cfedeftin  malo  obftinatus, 

&admalunilempei  iiuencus,p.j.col.242.e 


undialiceruiucniibus.incjuantum  fe  eifubiiciunt,par.j 

2l4f  '  -■■    •      •      •    r  v 

Ijouscottefteshabet,  quot  miquicatis  fuar  predicatores 

oflidec  ^.3.00.386. d 

bolus  non  vi,fcd  caliide  incerficic,  P.3.C0I.  386.e 
bolus  non  pro  magno  xftimat,cum  eos  deuorat  qui  per  ip- 

ifu^vitxftudiadeorlumcurrunc:  icdciimeos  quos  iam 

r!eflibusiungicontemplatur,p.  3^01.389.1-) 
feofus inimicus nullo alio ik  vincitur,vc de  mifericordia,p. 

jj6.f 


Bolus aliquando  vanam gloriam ,  quar aliquando  grauius     diabolus ante eius cie&ionem  feu rcdufionem  ficdominaba- 


impetutfubtrahit,vrper  hoc  aggrauet  fuam  fer- 
itutem.p.i.col.5  30.f 
I  olus  excuntcs  de  feruicutc  fua  cranfeunces  ad  mcliore  vi- 
rp,to;oconatuniuturadpriftinam  reducere  vcilicatem  , 
miKtendoexfortiorescencaciones,&c.&  figuificacur  per 
haraonem.p.i.col.6i2.f 

quicicit&habicatinhominibus  ociodedicis  ,  tan» 
uam  in  locis  vmbroiis,quar  funt  apta  quiefcentib.&  ocio« 

3..}  .3.C0I.389.C 
olusinciante  Deo  hominem,fugit,partequarta,column. 
359. a.b 
olus  id agit,vt  viam  ad  Deum  prxcludat:  obie&a  idolola 
ia  ne  quis  in  Chriftum  credauconclufio  enim  prxccdic  ut 
Xjconclufio  fcquitur  vtplebs.p.i.co.i4j9.a.b 
liaolus  rex  vitiorum  humanis  fe  immifcet  cogicationibus,& 
cntcm  cingic  fuperfluis  follicicudinibus:  ne  proferat  uer- 
a  ueriratis.uel  exerceat  opcra  pietatis,p.  1  .ibid. 

non  implct  animam  intrando(harc  enim  poceftas  lo. 


turfuispoireffis,quodtrahebarcosad  hbitum  fuum,  ficut 

afceufor  tiahiccquumcumfrcno.  par,4.col.288.e 
diabolusftudet  maximedo&rinar  fluenra  &  uirtucum  arma 

auferac,&ficncquiciamfuam  &  interitumferuorumDeive 

locitercxpleat5p.2-co.i57i.c 
diabolus  acrius  infurgit  &  maiora  vicia  immittit,exquo  in  a- 

nimam  fcrmo  Dei  perucnir,p.i.col.J30.f 
diabolusadhoccertat,utquos  regic  nunquam  intrcnt  ianua 

fidei  led  foris  manences  fempcr  operibus  infiftant  prauis.p. 

1.C0I.1457.C 
diabolus  Chriftum  nonit  vemfte  in  mundum,fcu  per  prophe- 

tas,feu  perangelos,fcu  per  Ioarmem  Bapnftam  demonftra 

tenufcdquiahumiliaviditin  eo  indubiumvenitp.4.colu. 

8i.c.  Itemp3-co.37.a 
diabolu.s  per  iignurum  poccnriam  cerrior  efteclus  Chriftum  fi 

liLim  \jk\ arl)ici.il>atur:nonergoenmideocrucifixit,vtfiliu 

Dv-i  ign<  rctjleci  qiijaemsmortefcddamnandumnonpiar- 


liidu,p.>.co.756.d 
|  Deieft)fcd  inficiendo,  veluirus  infundendo,  trahens     diabolus  an  Chnftum  cognofccbatcfle  Meffiam  promiffura 
Btogitaciones  &incenciuauicioruin,p.6.col.  172. e  &fil:um  Dei,&ccumdixic;Cmidveniftinoscorqucreantc 

«iioius&exercitusciusfiintcremptus  per  crucem Chrifti,         tempus,p.5.co!.78/.c 
uomodoadhuccontraferuos  Deiprarualct,&  ficutleo  ru     diabolus  quos  cipriuat  alionominc  vocat,iuftu,  vocat  iniu- 
ienscircumir,&c.p. z.col.di.b.c  ftum,caftuminceftum,&huiufmoui  P.4.1497.C 

dboluslicctatflictionemiuftoruml^inperappecar,  tamcn  fi     diaboliiscrubefciequi  inbeatitudineDtpconcumax  fuiccui 
Dco  poccftacem  accipit,ad centationis ai ticulum  non co«         cciam  homo  pcrcuffus  hymnum  dicic,p. 3^0,3 4-d.e 

diaboh  oftjnatio  per  duriciam  eris  &  ferri  fignific3tur ,  in  qua 

deliderac  libi  peccatorcs  aftiftere,p;3.col.386.f 
diabolus  rex  inferni  videns  fideles  ad  ccrram  viuentium  anhe 
larc,nirirureosimpcdiie,&aliquando  debellateos  :[&  de 


cic,p.2.coI.4i6.f 

isduplici  icatuconftringitur,lciIicet  fuperbia  &  inui- 

.2.co!.^96.f 

sconcrabonosrcges&eorum  populum  cxcitat  bcl- 
im  fpiritualc  per  fc  &  fatelhces  fuos,&  aliquando  bcllum 
orporale per  malos homines.  parte  2.  columna 

18';. 
dioolusdominoinciuccpalToCqUO  momenro  crucifixuse- 
uaduenit^quxrens  li  quid  pcccaci  in  eoinueniifet.p.2.co, 
525.3.1) 


hoc  figura,p.  i.col.  1 3 1  j.e.f 
diabplusqui  fecransnguiac  m  angcluinlucis,vrper  fchifuna- 

ta  incaucosdccipiac  vcl  per  h^refnn,  fignificatur  per  Seo  re 

gcm  A mo:r.rorum,p.  1  .col. 1 457. a.b 
diaoolusdiatwr  erpcus  ,cuiusanhclitusprunasardcre  facit 

p.i.col.i^ij.f 


d:;;olus  veniiTciedemptoremfenferatifed  propterhumiliaq  diabolusmon.,  Jiciiur.p.i.col.idj.b.c 

alfuscit,<.|    cqu;ddedeitatclufpicacus  cft,  eiindubium  diabolusfignificatur  pcr  regem  Ammon,quicftcaputomniu 

ucnt  proiuafuperbia:&  npDcuin  natum,fcdDcigratia  jniquorum.&  huiuscapiusmcmbrafuntomncs  iniqui,p. 

uftoditumcrediditjp.^.co.^^.d.e  4.col84.f 

lLnip.5.co.79.c  Ircmfignificaturpci  -Ifmaelem.Tbid. 

di)olusquare,&quot,&quibustcntauitChriftum,p.5.col.  diaboluslupusdicicur, quiacccleiiam  fidelium  perfequicur. 

'9-c  p.5.col.iiS8.d 

^  K     2 


GlojTaeOrdin.&NicoIai  dc  Lyra. 

diabolus  pcr  vipcfam fignificatur,p.6.coI.i  2 5 i.c  diabolus  fignificarur  per  regcm  Ierico,&contra  illam  or  n; 

diaboIusrentansdcinuidia,fignificatur,perCendebcum  du-  Chrifhisexercirum,p.2.co.4i.c.42.f 

cem  maricimQ,  quare  &  per  quos  fibi  rcpugnatur. par^.c.  diabolus  fignificatur  pcr  Madian,qui  propter  excellenti  n 

2369.C  malicia  non  fo!um!iniquus,fed  etiam  iniquitas  nomir  ;u 

diabolus  fpcciem  virtutum  aliquandofimuIatJicctipfcper  \p.2.co!.iS9.a.b 

vitiafedulocontravirtutes  pugnct  ,&c&fignificaturper  diabolus  iignificaturperNaas|,&c.  &qna?rit  oculosde  r< 

Gorgiampra*poiitamldumta:.p.4.col.2  563.3  virorumincharitatcfcruentium,p.2.co!umna382.f.i:o 

diabolusdiciturmalleusvniucrfa'teira:,&  quomodo:  &pcr  383. a.b 

quemfra£tuseft,p.895.b  diaboIusitencbrispeccatorum&inJferniregnas,fignif^ti 
diabolus  (ignificaturperNabuchodonofor,p.4.colu.  1204.fi 
1181.C&  i23j.d 
Itemp.2.co.i6n.c&i6i2.f 


perregcm  Aegyp?i,p  2.col.890.f 
dics  pcrditionis  propc  efle  dicit  Mofes  cum  adhuc longf |bi 
fet.p.i.coI.T66o.c 


diabolusdiciturgladiusacutus:dicitiirctiamlimatus.p.4.col.    dics  fcxpcrrincntad  vfum,feptimaad  fruitionem,p.i.cl| 


86. cf 


dies  duo  funt  attributi  mundo  vifibili,fuprema?,fcilicet,il 

mc*  parti  mundi,tres rcliqui  deputati  funt  vifibilibus  I 

bilibus  mundi   partibus  qua:  intra  mundum   creal 

p.i.col.iS.c.  f 
dies  illl  primi  fex  vtrum  pranericrunr,&  addito  fcptimoL 

pcrvo!umina'temporumnonre,fed  nomine  repetanl 

2.col.5s/.a.b 
dicsfexp!'a?ccdentcsficutdicunturtempusproduclion  i 

dics feptimus,&  deinccps  dicunrur  rempus gubernat  n 

Ibid.c 


1235. c 
diabolusper  venatores  fignificatur,p.4.coI.  1279.3 
diaboIusprincepsmalitXj&difcipuli  eius  diaboh  nominan- 

tur.p.4-col.  1295.3 
diabolusli;;niHcaturpcraquilam,&quare,p.4.coI.i754.f 

Itcm  p.^.coliyj  3.0 
diabo!usfigu;a  utper  N^mroth,&quarc.  p.4.col.2o67.b 

Item  p.i.tol.aoi.b 
diabolus  diciturfuperbus,&  quare,  ^.4x01.2054.0 
diabolusperAntiochumEpiphancmfignificatur,p.4.c.2377. 

c.&  2381.3 
diabolus  fignificatur  pci  Dcmctrium>&  quarc.partc ^.colum.    dics  fcptimus  an  &  quomodo  manc &  vefpcram  habet 

2399.3  col.56.f.&col  57-b.c 

diabohisiignaturpcrrcgcmOziam&lcprofum.&quarc.p.4.     dicsfeprimaadhoedcputatur,  vt  homo  vacct  &  occ» 

C0I.77.C  J  incontemplarione  crcatoris  ftii,  &  pcr  hoc  beatitt 

diabolusfccuris,ferra&virgadicitur,&  quarcp.^.i^i.b  prarfcnrivitainchoacurquodamaiodo,         par.  i.c 

diaboIusficloquebaturperferpentemignoratcm,ficutpere-         57.3 

nerguminos  velphanaticos,p.  i.co!.67.b  diesnaturalis  vig:ntiquatuorhabethoras,&ex  duabus 

diabolus  quared:citurcallidus,&  quomodo  illam  calliditate 

oitcndic,p.i.col.ibid. 
diabolusvulc  vitia  viucre,interfectis  virtutibus,&fortesvi- 

rileiqueanimifenfusnidturoccidere&c&de  hoc  figura. 

p.i.col.^i.b.c 
diabolu»  iignificarur  per  Aegyptium(qui  tencbrofus inttrpre 

ratur)qui  iaculo  pcccati  mortalis  percutere  populumChri 

fiianum  nititur,p.i.col.388.c 
diabolus  pcrprincipem  Acgyptidcfignatus,non  vult  vttotQ 

mduuafeproficifcaturpopulusDwi;  &  qualc  illud  triduu 

fir,&cp.4.coI.  1 34«b 
Itemp.4.co.242  3.c 
diabolus  quid  dcdir,vt  nos  mcrcarctur  qui  pcr  Chriftum  redc 

pti  fumus,p.  1.C0I625.C 

diabolusquomodo&qualiterafanfthluditur.parte  i.colu.  diesinfacrafcripturajaliquandoatcipirmproannojalitlai 

9>-bc  do  promcnfe,p.i.col.527.b 

diabolns  fceditatepeffima?  lepra?  notabilis  effectus ,  dedomo  Itemp.^-co.ni^.c 

ciccIjs  cti:& perfcucfafr vfqtic  in  finem  lcprofus,  feparatus  diesproomnitcmporcponitur  ,  cum  ApoftoIusdicit,idi 

apopulo  Dci:&pcrqucmfignificatur,p.2.col.927.c  nuncdicsfalutis,iignificattotumrempusquo'hicviuB 

diabokiscumplebem  inuaditfidelium,  &inflammatos  cupi-  p.i.co.57-b.c 

drarciubuertit,  vniufcuiufquc  confcientiam  per  flamma  diesquomodo&proquoaccipitur,cum  dicicur,  Indi<| 

iiliciciamonsperturbat:&dehocfigura.         part.2.colu.  fecit  dominus  Deiis  ccelum&terram&oinnc  vir°ul 

999-b.c  &c.Ibid. 

diabolus predicatorum  fermoncm  vel  conuerf ationcm  macu  dics  Chrifli  vel  rempus  intelligitur  tempus  paffionis  &  I 

lans&turpiafaitaquajperfualeratinoculis  hominum  re-  rettionis,fecundum  quod  ipicdixitimminente  paffil 

uelans,fignificaturpcrAnon.p.2.col.io93.b.c  Tempusprope  eft:&cp.i.co.  joS.e 

diaboIuscjiianraartcpug!iandinnpugnetfidelcs,&  qnodnul  diesdominicaquibiiSpriiiilcgus  fitdotata,oarte  prima,to 

lum  tcnipusrclinquacfccurum:dchdtfigura,p.  ituiumna  2220. d 

dics  dominicafabbato  Iuda?orum  compa:a:ur,  declaratfc 
minica  noftra  fuo  fabbato  prarlata.  par.  1  .c(  «n- 

207.  b.c 

dicsdominicanonoblcruaturcum  rantorigore,f.vacat  a 
operibus  manualibus.ficut  ir.  vcicle.quia  poffunt  par 
baria  &  aliqna  fieri  die  dominica,quc non  erat  licuia  1 
bato.Etquarc,p.i.c.674.f 

dics  dommica  feruatur  !oco  fabbati.Et  quare,  p.i.ibid. 


busintcgracur,q:iiacomplecl:iturdicm&  no&em,p;] 

.9-c 
dicsartificialis  quisdicarur'p.3.co.586.f 

dies  artificials  fecundum  Hebraeos  incipit  ab  ipfb  manei 
minaturin  vefpcrefequenu.Dicsautaiinaturaiis  fe< 
cofdcmincipit  a  principio  priune  noctis&icrminaJ 
principionoc"tisfcqufnris,p.  i.coLij.a.b 

diesfecundumdo&oresnofrroscompiitanair  a  mane 
ad  mane,&c.Et  dc  hoc  rationcs  danrurjhid. 

dies  more  antiquorum  a prscedcnte nofte mccepir.  p.y 
130. d 

diespcjcitinecaugercnecminui  pofT.mr,  nifiiconti^at 
fctantur,vt  velcum  operibusopt-misfint  Jongiores,  | 
peflimisbreuiores.p.^.col.  17  8. f 


diabohisfign:ficaturpcrpifccm,p.2.col.i52  5.a.b 
diabolusdictturrexfenex  &  ftultus^p.^.co.^j.a 
diabolus  morrs  dicitur,p.3.coI.48.c 

diabo!usdicitiirferpenstottuofus,&quare.        pa.3.cohim. 
49«a.&  173  5. b 

diabolusdititurcolubcrtortuofus,p.3.col.257.a 
diabolus  Aquilonis  nomincfignificatur,p.3.co.2  5j.b 
diabolus  quomodocaudam  itnngere  dicitur  in  Antichrifto, 

&  eciatn  ia  peccatorcp. 3.01.385.3 
diabolus  iigniricacur  per  Pharaonem,&quare,  p.3  .co.  1498^ 


fCI 


diesfolenesomnesquifemclcelebranturinanno  vcPai 
Petecoftc&  hmoi,&  qui  in  qualibet  hcbdomada,vt  fi 
ta,&  %l  quolibct  mefc  vt  neomenia?,&  dies  detcrmina 

fi 


ia> 
ba 
ad 


Ind 


ex. 


(lemnizandum ,  ficut  funt  dies  vi&orie  de  intcrfeftione  diem  quemdam  gratise  fpiritualem  facit  prefentia  Chrifti,q  u 

Jolofernis,&  de interfedione  Aman,omnes  dies  prxdi&i  eft  fol  juftitia?  in  humanitarc aflumpta,  ficut prxfenna  folis 

aud Iudaeos fuerunt  immunitatis ab omni exa&ione &  vc  fupcr  rcrram  facit diem.Et  durauit dics illaa  Chrifti a  nati 

>tione,p4.col.24i7.c  uitatcufqueadciusafccnfioncm,p.5.col.ii78.f 

ie-laborediernm  accipitur  fecundum  jllud.  Et  videbantur  diem  fuum  habet  hic  anima  pcruerfa,  &  pacem  habet  in  die 

ilpaucidies  prx  amorismagnitudine,quialaboralleuia-  fua.Sedindiealienareftatejxrnadamnatio^p.^.columna 

bcur,&  videbaturparuuspropteramorem  }par.i.colum.  967.2 

39.C  diedominicaquiadultcraturtragreflbreftduplicis  precepti, 

jes)eregrinationisvit*mea?parui&mali,&c.Sic  dixit  Ia-  p.i.co.^.f 

cbpacriarcha.Etdixit  diesmalos  fextuplici  de  caufa.p.i.  dic  fabbatinon  folum  manib.proprijs,fed  necpermanus  g6- 

cl-H?'0  tiliumlicebatIud«isoperarJ,excepushisqi]^aduefc6dum 

ie.quaciiQrdecimfluxeruntadminusarecefluMoyfiaPha  pertinebant.p.i.col.56o.e.f 

rpne &  percuffione primogenitorum  Aegypti:  in  quib.po  dic  fabbati  non  erat licitum  vafa  locare  vel  accommodare g£ 

plus fe  prxparauit  ad  celebrandum  pafcha  &  ad  receden-  tilib.ad  faci£dum  opera  fua ,  puta  fecurim  ad fcindcndum 

cindeAegypto,p.i.col.579.b.c  ligna,&  fimiIia,p.i.col.7ii.c 

iejnercenarii  non  funt  appetibiles  ratione  laboris,fed  rone  die  fabbati  non  erat  licitum  Iud*is  conducere  vel  acc6moda 

crcedis  poft  laborem  rccipiend«:&  ideo  dies  optata  mcr  re  gentili  iumetum  ad  opus  faciendum,&c.  par.  1  .columna 

caariheftdiespro  pra»mio,p.3.col.i68.f  673. c 

ienotat  nouum  Tefta.in  quo  eft  veritas  reuelata,&  nox de-  in  dic  iudicij  fi  fiduciam  habeamus,probare  poteft  quicunq; 

f ;tiatvetus,&quare,p.3.coI.56i.a.b.c  .  quantum  incharitateprofecerit,p.6.col.i4o8.c 

e^  nox  qua?  caufantur  ex  motu  folis :  proprie  non  erit  in  diabolus  figniricatur  pcr  rege Syrif ,  qui  fublimis  interpreta- 

|iralirefurrcctione,quiaceiTabitmotusc?li:feddiescaufa  cur.&c.    par.2.columoa832,f.&columna834.d.&  colu. 

uexlationefolis  fupernoftrumhemifperium,&c.p.4.co.  167.^ 

167.C&.  2 168. f  diaboluB  qui  per  Leuiathan  &  per cetum  denotaturjnon  occi 

ieiudicii  hominibusexiftentib.in  conuiuiis  &  feftiuiratib.  detur  morte_  nature,cu  fitimmortalis,  fed  morte  gehenn? : 

jnquam fecuris  &  nihil timentib.repentine, vemet, p-5.c.  nec  poterit homines  tentare:&in hoc crefcit pena eius, &c 

i'7-c  p.4.col.250.f 

ienouiifimuseritdies  refurrectionis  vniuerfalis,qua?  qde  diabolusquicaptioneXhriftiprocurauerat  pIudeos,peraIi- 

ifurredtio  ordinatur  ad  hoc  quod  elefti  funt  perfeftc  bea-  qua  figna  perpedit  quod  ipie  eflet  verus  Chriftus,  &  per  co 

tp-5.col.i  148. f  feques  quodpcreiusmorteexpoliareturinfernus:&  undc 

enouiffimus  mundi,in  hoc  quemquc  comprehedet,in  quo  figna percepit;ideoq;  ad  cius liberationem pcr uxorem  Pi- 

ihierireumfuus  nouiffimus  dies,p.6.col. 669.^  lati  attentauit,  p.5.col.452.f 

cdecem  notant  tribulationem  perfeclam,vcl  decem  tribu-  diaboJus  omnium  difcutit  confuetudines,vStilat  curas,fcruta 

JfionesAcl decem  pra?cepta decalogi,p.6.col.  1476^  tur  affe&us,& ibi quatrit caufas nocedi, vbi qucmque  uidc 

Aiciturmundiprofperitas  vtlpeccati  delcctatio.  p^.ccl.  nt  ftudiofius  occupari,p.6.col.c67.c 

,.c                                                           •  diaboliomnecorpus,ideft,omnis  focietas  g6tilium  idolola- 

Ipudiciiinfcripturavcteris&no.Tefta.  dicitur  dies  mala  triededicatorum,inuiculocombufto&contriroper  Moy- 

frerribilisdenotansgenushumanum^in  quo  funtplures  fenfignificatumeft,  &quoigne,p.i.col.83$.e 

ialiquamboni.p.col.782.f  diabolltypumgeritLaban>quiinterpretaturdcalbatio,diabo 

fcftosfuoshabctDeus,p. i.col.ii87.b.c  lus  ucrocumiictcnebrolustransfiguiatfc  in  angclum  lu- 

«feftus  omms  qui  hic  agitur  in  partc  geritur.no  in  intcgro:  cis,p.i.co.g43  .b 

ii eum  exieris de  Aegypto,tuc  crit tibi perfe&a  fcltiuitas.  diaboli  feme  fufcipimus,cum  ab  eo fuademurad peccandum 

ji.col.i4i9.b.c  &  cumfacimusquodfuadetiam  genuit, nafcimur  enime- 

kvnaefttotavitapra;fens,p.2.col.33.b  iusfiliiperpeccatum,p.i.col.673.c 

«bonos  quidam  incipiunt,  fed  in  malis  continue  pcrfeue-  diaboli  omnis  fceuitia  duabus beftiis  m6ftratur,  p.4.columna 

4jjnt,aliidim!diant,alii,implentdiesbonos,&alii  moriun-  981.8 

«in  Aegypco,alij  in  deferto,alij  in  terra  fancta ,  ckc.p.3 .0  diaboli  malicia,quando  non  poteft  homines  per  apcrtas  teta- 

•i.b  tionesdeijcereinpcccata,perquandam  adultatione  qua> 

iiedicutur  mali  quare,quando,'&  vnde  incepci  ut  mali  dici.  rit  eos  fubuertere,infigendo  eorum  mcmorie  fua  mcnta,p. 

)6.col.564.f  4x01.2234.6 

iiemalidicunturbreuian,16gxuiautem&multi  fpacii,'dies  diaboliaftutia&nequitiaco^nita  nobis  ad  medclam  profi- 

bni,inquibusdominoferuimus,p.2.col.i6o.e  ciunt,quantoenimeacertiusexploramus,tanto  ceitiusde 

■fcptimirequiespoftopcrafcxdicrum,(ignauitdic  fabba  clinamus,Ibid,p.2.col.  288 

t(]uo  Chriltus  in  iepulchro  quieturus  mundum  rcftaura-  diaboli  requies ledtulus teutationis .            parte4«  columna 

«t,p.i.col.6o.e  f  i6j.a 

lieil:ptimumfanclificauitdominus  inquoreqgieuit:  &n»  diaboli fuperbietis  uoxcft,infortitudinemanus  mcaefcci.p, 

lum  quo  facicnda  inchoauit,ncc  illum  quofccit  ea,&  qua  4.C0.13  i.a 

lid.f  diaboli  ueibaad  Chriftum  faluatorem,        par.4.columna 

•iei  virgincipartus  cur  celebrcnt Ghriftiani ,  p.i.columna  561.3 

1  i4.e  diabolitantaprotcruia  cft,vtinfelis  autmuftelae  figura  feo- 

lieidicerenonfuiflelongioremnecbreuiorem  folito,&fo-  ftentct,p.4.col.43.b 

i  no  rctroceffifle  tcmporc  Ezcchie,an&  quomodo  proba-  diaboli  natura  un  um  habuerit  alterum  principium  a  Deo ,  & 

ipoffir.                parte2.colum.96i.&  coiumna.974.f.&  noniitcrcaturaDci; ,  1.CO.69.C 

75.  a .b.c  diabolotoimcntuincft  aia'fionchominisccflarc,&  tanto  di- 

'itTfeptimumquandocreauitdominus.  Inipio  enim  nihil  mittitgiauius,quantopofleditdiutius.         par.j.columna 

cit,fedabhisquaefcceratrec]uicuit.  Quomodo  crgore-  5;i.a.b.c 

uieuitindiequcm  noncreauit,&c.                par.  i.tolu.  diabolonon  furTiiirfubijcerefibifimp!icesIaicos,fedinuadic 

7-c&  58.d.c  etiam  cfcrkos  &  religiofos,&c.p.4.col.2  368. f 

ditniudicij  noneftopusfcircpoft  quantum  tcmporis  futu-  diabolonufquameftlocusnificx  tuo  defidcrio.     par.j.col. 

usfit,fcdquomodo,p.6.co.y67.a  s^j.b 

K    3 


GloiH-cOrdin.&NicolaiclcLyra. 

uoctr,proptcrquodeademlitora  aliquandovarijs  figivcl 


diabohim  fi  reges  in  ma!e  ftdis  fignificanr,cur  non  regcs  iu- 
ftj  in  benefaaoris  Chnftum  dcinonfhant.  partc  2.  colum. 

.lfiP9.c 
diabolumChriftoinfpeciehominis  apparuifk .quandocum 
tentauit  vcniimde  eft.  -parcc  5.  columna 

fJiabolumfivicero,&c.ooitatiOncsimmundas  quas  fuggcnr, 
velyenienresrepulefovveIingrcffasiiUrame,  nead  cfle« 
dumvcnianrnccaucro,conculcanscaputdiaconis:hocip- 
fo  tamcn  pollutus  fum,quo  pollutnin  calcare  conrendi,&c. 
(edmyftic^funthcc&mcftabilia,  parte  2.columna 

888.e 

tdiabolumfignatrcgulisfcrpens.  parte4-co!umna 

143. a  1 

diaconus  lauandis  manib.porrigit  Sacerdoti,  &  illis  qni  circu 
alrare  Dei  ftabanr  prcsbyteris.  parte  2.columna 

4  4o.d 

^dialcclica  minutis  &  fubrilibus  verborum  ftimulis  animas  te- 
rebrat,at  tara  calliditate  circumuen.it,vt  deceptus  nec  vide 
atneciiuelligacvndedecipiatur,&  compararur  eyniphib, 

p.i.col.j^.b.c 
(dialcdica  artefubuertitur&  probatur  effenihili  quod  puta- 

batur  efle  firmiffimum:  &  quicquid  ad  terrenam  fcientiam 

pertinet,&  r>urarurefferobufturn,  parte^.columna 

1270.^ 
diana  qnid  &  vndc  dicitur  &  quonaodo  pingitur.parte  6.colu, 

1191.C 
diccndi  optimus  modus  eft  quo  fit  vt  qui  audit,veritatem  au- 

diat&inrelligatdjoniqueingenij  infignisindolesin  verbis 

verumamare,nonverba.  parte  i.columna 

12.24-f 

Nonomnib.omniadicendafuntdedpro  capackate  audien- 
.  tiumdodordifpcnlaredcbctvciburn,        parcej.colum, 
750.d.e 

Itemp.4.co.i767.c 
dicere  uere  &  proprie,non  eft  hoc,vbi  prolatio  difcordat  a  uo 

luntate,p.y.col.iTO.f 
dicere  vei e,dominus  Iefus,eft  in  corde  credcre,ore  confiteri, 
-  operib.atteftari,ibid.t49.a 

diccrein  fpiritirffandopoteftaliquid  dupliciter>p.6.coIumna 
301. c 

diccrcChrifli:eftliberarehominem,natu'amhominisaffumS 
do&libe.ra!emdemonftrare,&c.  partetertia,columna 
gij.b 

idjcerc  Dei  eft  facere,vnde.  Quoniam  ipfe  dixit  &  fada  funt 
Diccre  vero  noftrum,non  cft  facere.        parte  6.  column3 

!4J'C 

Ircmp.5-.col.i262.f 
d.iccrc  Dd  non  importat  aliquam  uocem  fcnfibilem,  fed  intel 

ligcrc  Dci  pt  adicum,quod  includit  ipfum  uelle:quia  fecun 

dum  formamfu?  difpofitionis  &  voluntatis ,  fequitur  ei- 

fe.ctu?%p.i.col.6.f 
Ttemp.4,col.!85.d 
dicitur  gliquid  benc^aut  quia  congruit  diccti.aut  ei  dida?,aut 

congruu  vtriquc,p.j.col.  1 2  8j.a 
d.ida  omnia  non  folum  ex  fci nvone  qui  dicitur  penfanda  funt 

fedcxperfonadiccntis,p.i.col.i4i2.c.f 
djda  vcihtatein  nonhabenc,fiintelleciu  carcnt,  par.^.cokm. 

iy7.bc 
didamenrcdr  rationescftquafiquoddam  veftigium  impref 

fum  mentib.humanis,p.3.coI.24o.f 
didameu  legisnaturaliscftquxdam  impreffiodiuinaehgisin 

nobis.p.j.coli  172. f 

dj&io  vnaindiucrfisi<.!iomatibusdiuerfafignificat.Sicutha?c 

didio  iam,in  Hebrq?o  lignificat  marc.In  Latino  cft  aduer- 

bumcemporis,p.i.col.407.c 
didio cxclufiua addita  vni  perfonaein  diuinis refpedu  rcrmi- 

ni  cffencialjs  non  cxcludic  aliam,fed  potius  includir,  &c.p. 

5.C0I.213.C 
di&ioncs  multa»  facra?  fcripturae  fccundum  Hebreos  funt  e/jui 


111 


tionibus&fcnlibusaccipitui,&c  ,pane  1.  coim  u 

2  2  0.f 

didradima  duplcxrcddcnda  eft  imperatori  omnium,fcil  .t, 

pociialiras  coi  poris,vt  famcs  &  fitis. 
Item  pa?nalitas  mcntis,fciiicet:timor  &  triftitia^&c.p.j.cc 

na  296. f 
didrachmc,my ftice  &  moralitcr  vario  modo exponuntui  J 

i.col.ii4y.b.c 
dics&  noxdiftinguufurperlucem&renebras.par.i.colu  n. 

8.d 
diesquidcft.p.7-b 
dicshebdoniadcapud  Hcbrc;osdcnominatur  a  fabbaro,  jj 

denominatioltitadignioiijpartey.columna  ^j.c.&cL 

7B6S  i  .         ' 

dies  omnes  hcbdomads  pafcnahs  vocabanrur  fabbata,&  J( 

rcprim.aramendies&fcptima  cranr  celcbriorcs  intctt 

di)s.p.5-col.654.f 
dieshocnomenin  plurali  inuenituracceptum  prcduob.ci) 

nacuralibus,&proannOvclannisindeccrminace  ,  p.i  ,j, 

491.  b-c 
dics  fex  diftindos  habct vnufquifquc  noftrum  m  redis  0  -j. 

bus&redavita^poftquosdebctquiecemfperarcp.i.,  | 

8.d.e.&col.7.b.&55.a.b 
diesquarevbircpeciturinaifignatione  proximorum  fex  > 

rum  rcmporis,p.i.col.7-c 
dies  vnus  dicitur  quo  fxcit  Deus  cxlum  &  tcrram.  &  infi  a. 

ta  cft  omnis  creatura  antepcccatumanima?.     parte  1  % 

56.d.e 
diesanlongiorfuitfubIofue,velfub  Ezechia.  Etdehoc  I 

ranturopiniones,&c.  partc  2.colu.8oxl 

8i.a 
dicclaroNoeinoreffuseftin  arcam  ad  oftcndcndum  < od 

poterat  Deus  eum  tucri  a  malis  homimb.iliis  temponb  ui 

cogitauerunt  eum  occidere,p.  i.co.  1 59.C 
In die fecundo  quarc  non  difitunEc  uidit  Deus  quod efll  0 

num  ficuc  in  alijs  dieb.p.i.col.i  3.C 
Quifqi  fibi  pra?ftat  vc  f  bonis  dicb.iir  aut malis,  &  habeat  t 

lefu  uel  iuftorum  aut  impiorum,&  quomodo  dies  lefi  i 

fequamur,&c.p.2.coI.i59.b.c 
dieb.fingulis  facere  debemus  opus  Dei,f.  ipfi  Deo  &  pr  i« 

mo: ^  quoinodo,p. 2.C0I. r  j^o.f 
diebus  folennibj&feftiuislicicumeft  lautius  uiueie  qua  a« 

lijs  temporib.p.2.co.i38o.f 
diebus  fol^nibus  diabolus  fortius  impugnat  homines  fan  3J 

&  quarc.p-4.c0. 2  408.  d 
dieta?  tres funt accipiendae  procedcndo  per  uicos  ciuitatis  i« 

niuae ubique.Sicenim  Ionas habebac facere,  denoncia  0 
•  populofubuerfioncmciuicatis,&c.  par.xcolu 

20?  3, c 
difnciiccftualdeinbonisopcrib.patcnterfadis,  uanam  3 

riatocalitereuitarcp.^.co.  1 14.C 
difflcilceftmagnaagere,&de  magnis  apud  fc  fiduciam  1 

habere^p.j.col.^i.a.b 
difficilc  cft  plures  effe  bonos,  p-4.co.6o5.b.c 
difficile  eft  pocences  &  eloquentes  in  mundoad  Chrifti  h  i 

litaremconucrti,p.4.co,2035.bc 
diflicileiiuusvinciturqiiodcxteiit!siudic:uur,n.3.co.9i. 
difHcilius  extirpatur  fpsritualis  bcftia,ideft,  iadtacia,  fupcr  1 

veluanagloria,quamcar:ialiau!cia,p.i.coI.i5io.c:f 
difncultasdifcGndorumporeftconringeicduplicitcr,p.6.1 

845. c 
difficulrascriplcxin  pxnitentib.ad  operavirtutum.Prima  jj 

ruptionacura?,fecunda,habirus  uclinclinatio,  rcrria  1  i' 

cultasoperisuircuo(i,p.5.co!.887.c 
d/fficulcasquahomoapeccaronon  poccft  refurscrc  noi  ft 

ex  parcediuin9pocauie,fedexparcc,peccatons.Ecqu  tt 

P.4.C0.1941.C 

difndentitdcadiutorioDeipeccatum  eft.        par.2.coI  i« 
in.a.b 

dif 


Ind 


liffijentia  de  Deo  quantum  ipfi  deo  difpticeat,  in  lacob  pa- 
|triarchaoftenditur,p.i.c.3$2.e 
:  ju  lofeph  patriarcha.c.402.f 

jfuiio  gloruEipfius  animarinrefiinectione  redundabitad 
corpus  &  per  confequens  ad  vires  fenliciuas,qux  func  to- 
tius  coniunclijp.j.c  198  i.e 

ftufio  iiue  dilatatio  diuint  cuitus  in  Ierufalem  per  bonum 
odoieiufignatur,p. 3.02095. c 
l»eromulta(ignirlcat.p.6.c.  i2?8.f 
Jirus  Dei  eft  hic,quomodo  intelligendum  fit,vel  pro  diui^ 
na  virtute,vel  pro  virtute  alicuius  dxmonis  fuperioris  per 
arte  magicam  operationem  inferioris  impedientis.p.t.col. 
557. a 

|iti  fcribentes  in  pariete.manejtecheljphares.quid  notant 
moraliter,p.4.ct559.c 

initas  &  gloria prxlati  confiftit  in  bonitate fubditoru ,  ita 
deiecl:iofuihonoris,eft  in  eorumpcruerfitate,p.i.colum. 

831.  c 
d-mtas  omnis  feculi,diabolicat  fubiacet  poteftati.pa.5  •coiu. 

74f.b 
Anitas  facerdotalis  &  regia  confiftebat  in  hoc  quod  inftitue 

bantur  reges  &  facerdotes  per  facram  vnctionem,  p.4.col. 

495-b.c 
c 'nitas  facerdotalis  &  rcgia  debent  plene  &  legis  &  euange 

lij  do&rinam  haberc  &  perfe&e  feruare,parte  2.  columua 

11 ii.b.c 
c^nitatis  fuae gradum  quem  a  domino  pr£ceperunt,qui cu- 

piditate  corrupti  non  cuftodiunt,iignificantur  per  Abia- 

thar,occ.p.2.cii24.f 
fcnuatemperdidifte  propeniius  malum  eft,quam  non  ha- 

buifie,p.6.cii7.c 
d»nkatum  n<  >i:y;.in  mconsuinationcmuditollentur,&ynus 

grcx  humilis  fubmaniuctopaftore  mantbit,p.4.columna 
Uki^^.b 
Anus  cft  qui  faluat  indignum,&ex  dignitate  fua  facitdignu 

quem  culpabilis  vitae  trattus  faciebatindignum,  p.2.  col. 

u^o.e.  t 
diitio  Perfarum,Medorum,&  Grecorum  ad  alias  partes  in- 
elUgitur  per  hoc  quod  animalia  &  rorae  ad  quatuor  partes 
banc&  nonrcuertebantur.p.4.c.<j89.b.c 
dcctio  fortis  eft  vi  mors,&quomodo  &  uuare,p.6.columna 

735-a 
If&io  Dei  fons  cft  omnium  virtutu.Dilc&io  mundi  oimiiu 
.■i:iorum,p.6.c  i?8o.d.c 

d.-aio  Deideditnobis  vcdiligercmuscum,par.6.cohimna 
1400.  d.e 

Skio  Dci  pcr  timorcm  nafcitui,fed  iu  affcctu  crefLedo  mu 
ratur.p.  i.c.i497.b.c 

flktiocompagmat  corpus  C.hrifti,vt  fit  vnus  Chriftus 


.1411. c 


T>.6. 


d  :tio eft  rcrtum  f:g!rum,quo difccniutur filii  Dei &  rilii  dia 
)oii,c\C.p.6.c.39u.c 

fracns  qm  videtur  fi  non  habctur,Dei  dilccrio  mini- 
abcn  arguKurJedhoc  quomodo,cum  Deusprior  di 

iiup.-.-.c  1412. d 
■  amici  intelligcuda  cft  pcr  imitationis  fimilirudincm, 
n  per.vqualuaccm,p.i.c ly^a-f 
tioalicuiusrcifacitdeillarc  liequentermcditari.  p.3.0 
;.b.c 

-  qua  diligcnda  diliguntur,iia  amanda  cft,  ficut  odicn 

la  cft  diletflio  qua  non  dihgcnda  dihguntur,&cp.3.  colu, 

551. b.c 

dictio  proximi ordinatur  finalitcr ad  dilcctionem  Dei ,  ex 

fcquitur  ^pitjceptum  dethlcctione  Dei  habct  racio- 

femfinis  &'  pcr  coniequenspnncipij,refpec.tu  omnium 

:cptorum,p.5.ci437.  c 

di.aioDeiiiiaxiincnutriiurmititatc&  humijitarcp.j.col. 

zij.a.b.c 
d.ctio Dci fpecialis  ad  pnpu!um  Ifrael dcfccdic a  Iacob , & 
ilionominedi£iuscftIirael,p.4.c.2i76.c,f 


ex.    v 

diledio  Dei  erga  Iacob,&  odium  erga  Efan  fuerunt  figna  eic 

«itionis  &  reprobationis  a?cerna?  ,p.6.c.i  2  2.f 

Icemp.4,c.2i76.e.f 
dile&io  Chrifti  fuicgratuita,&  difbrcta  &  neceffaria,p.sr«coL 
-    1276. b 

dileclionis  caufa  per  fe  eft  fimilitudo,  p.3.03  31. c 
diiectionis  vires  homo  ignorat  nifi  experimenco  cognofcat, 

p.i.c.263.b 
dilectionis  fui  lpfiusprceceptum  an&  vbidatum  fitp.5.co!u. 

684.f 

ltemp.i.ci497.a.b 

dilectionispreceptumextotocordc&cimportatinteriorem 

motucumagnapromptitudine;,&  hoceftdifficiliu  ,  ideo 

expreffio  huius  prceccpti  racionabiliter  fuit  referuata  ad  t'6 

pus  vltimumtociusdoctrineMofaica*.,&op.  i.ci499,f 
dilectionis  Dei  prxceptum  ex  toto  corde,&c.quare  pi^cipi- 

tur  ifta  perfectio,quamuis  in  hac  vita  non  poffit  haberi.p.i 

ci497.a 

I:emp.6.c-597.c 
dileccionis  caufa  eft  aliquid  dupliciter.  Primoquia  eft  ratio 

d iligendi.Sccundo  quia eft  via  quaedana  ad  a cquirendum 

di!cccionem,p.6.c.2  4oo.t 
dilcccionis  diuinx  accus  quomodo  prior  eft  nobis,&  quomo- 

dodicitur,Appropinquate  Deo,&  appropinquabit  vobis 

P.6.C.1293.C 
dilectionemordinatamquihabet,illefancte&iufte  viuit.fq 

qualitcr,&  quomodo,p.6.c^84.e 
dilectionem  Dei  &  proximi  tantu  moncrc  videtur  Iohannes 

vt  fratres  diligamus,cum  dominus  dicat,&pro  inimicus  o- 

randumquomodointclligendum^p.j.c.ii^.b 
Itcmp.6.C24oo.b 
In  dilcctione  Dei  necciTaria  cft  fides  &  vita.In  dilectionc  pro 

ximi  patientia  &  bcnig:iica>.p.4.c  1 398.e 
Ex  dilectionc  Dci  pi  incipaliter,&  ex  dilectiOne  proximi  coa 
icquenter,inopcia!)i!ib.omniadepedent,ficutin  fpecula 
tiuis  omnes  concluiiones  depcndcnt  ex  hoc  principio.  De 
quolibet  affirmatio  vel  ncgau'o,&cp.  5.C.43  .c.44>f 
dilecrores  mundi  mhd  halsent  nifi  cria,quib.orania  viciorura 

genera  comprehenduntur,p.6.ci;  86,d.e 
dilexit  Deus  Iacob,&  odiuit  Efau.cum  nodum  nati,&cqua 

rc,&  propter  quid,p.6.c  1 2 2.f 
diligamusfiliosDci,vtdiligamusfjliumDsi,cuius  membra 

iunt.p.6.c.24i  i.b 
diligcndus  omnis  homo,Sed  cum  omnib.prodeffe  non  poffis 
ijs  potiifime  confulendum  eft,qui  pro  locorum  &  temporu 
vf  1  quarumlibet  rerum  oportunitatib.conftrictius  nbi  c5« 
iunguntur.p.6.c.644.c 
Item  p.i.c.i497-b.c 
diligenduseftinimicusj&quomodojp.^.cj^^.f 
diligcndus  eft  peccator,non  inquant  u  pcccator  cR^Cc^  omnis 
homoinquantum  homocit,propterDeumdiligcndus,p, 
i.ci49.b 
Nihil  dihgendum  diligitur,fi  ipfa  dilectio  non  diligitur^p.j  .c. 

i86o.f 
diligcndi  funt qui  perfequuntur,&  amici  vitandi  funt  qui  ma 

la  fuadent,p.3.ci  389. b 
dilig6daiuntquatuorexdiIectione.f.Deus,anima,proximus 
&corpusproprinm.partcj.c.i:68,f 
Itcmp.6-c.13 98  f 
diligerceft  alicuivtl!ebonum,p.y.C785.a.b 
diligcre  pofliimus  inuiia,incognitaautem  nequaquam.p.j.c. 

9i7,c 
diligcrecondirorem  fe  fruftra  credunt,qui  eius  monita  con- 

tcmnunc,p.3.C282-.;t 
diligeredebesDcumextotocorde,&c.proximu  vero  ficut 
reipfum,inimiros  non  ex  tora  virrutemo  iicut  tcipfum,fcd 
fimplicitcr.Sufiieitcniir.  quoddiligamus&  nonodio  ha- 
beamus,p.3.ciS24.b 
Sicut  non  poreft  diligere  proximum,qui  non  diligit  fe.Se  aut 
me  non  diligit,qui  diligit  iniquitacem,p.6.c.46  i.c 

dilt- 


Gloifa:  Ordin.&NicoIai  cle  Lyra. 


diligere  dicitqr  ordinatc,qui  quod  non  cft  diligendum ,  non 

dtligit;&  diligen  da  diligit,nec  plus  quod  minus  eft  diligen 

dum,ncc arquali  tcr,cj>  plos  vel minus,nec plus  vel  minus , 

quod  acque  eftdiligcndum.p  i.c.1497^ 
diligere  proximum,&pra?ccptu  dc  dilcctionc  proximi  erga  ,p 

ximum  adimplcre,vtrum  lic  perfcftius  quam  implcre,cauc 

ra  mandata  circa  cum,pra,'tcr  pra-ceprum  dilc#ionis.p.  1. 

c.iQ77.b 
fjiligcrc  proximum  vtrum  fit  prarccpcis  iuris  natpralis  primo 

perfenoris.Ibid. 
diligere  proximumjVtrumfitproeceptumdifficftius  c?tcris  p- 

ccptisqua?ordinantad  proxiinumJbid. 
diligcre  iubctur  anima  tripliciter,quia  triplicis  eft  naturae,pa. 

i.c.i498.f 
diligerc  Deum  extotocordcc6cingitdupliciter,&c.Vno  mo 

do  in  attu.  <Vlio  modo  habicualiter.Ec  hoc  jcerum  duplici- 

tcr,&c.p.i,ci499.a 
ideligere  Dcum  extococorde>&cquomodototalitas  illafic 

incclligenda.p.i.ibid. 
diligitur  Deus  116  omnino  ex  tota  anima  ,  cum  ineft  aliquid 

carnalisconcupifcentie^velquodcontinendofrcaeturpa. 


"i 


1.^.1497.^ 
^iligiturperodiura,qujcarnaliterfapiensdum  praua  nobis 

ingerit  non  auditur,p.  5.C.896.  c 
jQuaeritur  quis  de  duob,melior,an  qui  minus  diligit  Chriftu, 

&abcoplusdiligitur,anquemminusdiligic  Chriftus,cu 

ipfeeumplusdiligat?p.j.c,!3j8>d 
.ddigens  in  p.rofpcritatc,incertum  cft,an  profperitas,an  perfo 

na  djligitur.In  bonis enim  np agnofcitur amicus,&  in  ma 

lis  non  abfponditur  immicus,p.  j  .c  1 497.b 
/diligentia  nimiainoperib.humanis&negligentiain  diuinis 

rcprcl)cnditur,p.4.c.2 173^ 
fhlu.culum cft diei  phncipium quando.f.primo  incipit  lux fo 

lis  appai  cre.Scd  aurora  quando  lux  pf  ocedens  irradiat  va 

porcs  exiftentes  in  aere in  partc  Qrientali.parcc  3.  colum. 

3J3-c 

Itemp.2.c.2i7.a 
diluuium  deiignat pueritiam  ficut  yefpera fene&urem,p.4.c. 

986.* 
diluuium  ex  trib.elcmenris  proceffic>f.aqua  terra,&  aere,p.6. 

co.2^66.f 

Iremp,4.c.i  905.1? 
jdiluuium  generale  non  proceffit  ex  caufa  naturali,  fed  fuper- 

naturali,necgeneraIcpotefteftenaiuraquamuisparticula 

re  inaliqua  parre  terrarum  habet  cufimi  narurale.Et  ideo 

deridendi  funtquihuius  diluuijs  voluntcaufam  nacuralc 

affignarc,&c.p.i.c.iyj.b,c 
(diluuiumquando>"ncepitdefinere,aqua?quoIibet  de  decrc- 

fccbaca?qualiter,&hoc  eftfatisprobabile,p.i.c.  157.0 
diluuium  &  fit  fuit  vnum  de  maximis  cucntib.mundi.  narra- 

tione  d  ignis,non  ramen  fcriptura  facicns  metione  de  ei  us 

initio  computatannosa  creationemundi,quianon  dicit. 

In  tali  anno  poft  crearionem  mundi  contigic  diluuium,  & 

quare,p.i.c.6oi.a.b 
diluuium  vcnirpropcerpeccarafrominum,&fuitin  pcenam 

hominum  non  d¥monum,p.i,c.i3/.c 
diluuium  principaliterinundauit  propterpeccatagigantium 

P.3.C.1449.C 
diluiiiumtcrtajfterilitateminduxjtp.i.c.i38.f 
diminutio  populi  Iudaici  pcr  Romanos  fa£a  fuit  tat3,immo 

maior  quamilla  qua>  fuitfa&«per  Affyrios  &  Chaldajos, 

P.4.C.1867.C 
Vide  in  Iudaei  quota  principio,&c 
dimitte  nohis  debita  noftra,ficut  &  nos  dimir.Dimiffi»  pcc- 

catorum  potcftintclligi  dupliciter.Vno  modo  quanrum  ad 

offenfam  &  hoc  cft  neceffitatis.  Alio  modo  quantum  ad  in 

iuriam,&  hoc  eft  fupererogationis,p. 5.C.13  i.c 
<lina  fiba  Iacob  in  dic  folennitatis  volens  videre  mulieres  or- 

natas  &fibiemereornameta,perSichenfiIiuEmor  rapta 
fuicp.i.coi.2,6i.a  • 


diogenesquomodoadulationcm  afpernatus^pa.j.colun  j 

207.C 
Pionyfiustyrannusquomodoprobauitanxietatem&  ti  0 

rem  pra?fentis  vite,&  quomodo  ipfe  cftet in  continua  Q 

xietate  probauit  amico  pcr  gladium  acutiftimum  fufpel  L 

Iupereundem,&c.p'3-ci78.f 
dionyfius  Ariopagitaquomodo  viditlunam  rctroccdcnm 

ab  oriente,&  fupponere  fe  foli  tcmpore  ecclefis  in  cruc  i. 

xionc  Chrifti,&cp,6.c  1 174.  e.f 
diopetres  hajrefiarcha  temporcbeati  Iohannis  Apoftoli,  fc 

icnsinutilemhofpitalitatem,&c.  par.6.colu  j, 

1429. b 
diofcorus  mcnfis  apud  Grxcos qui  apud  L atinos  vocatu  u 

nius&quare  ficdicitur,p.4.c.255.c 
dipondius  quid  fic  p.y.c.Soj.b 
dipfasgenusafpidisquacLatincdicitur  fitula,  quemcun  ie 

momorderit  fiti  peric,&c.p.  i.c.i  5 1  j.a 
dirigi  quilquis  yolueric  magis  opcec  audire,quam  loqui,  ;, 

c^oij.b.c 
dirigicnonfoIumopera,fed&cogitationcsdominus  qt  0 

(quem  nihil  latcre  nouimus,)in  cunftis  qux  agimus,ii  ic 
•  moriam  reducimus,&  illius flagitamus  auxilium.p.  tei  t, 

c-i67i.a.b 
difcendorumdifficultaspoceft  contingeredupliciccr,p.6  0 

.  845. 
difceredebetquilibetinpra?fencivita,nequid  indifcnffu  n 

linquat,ne  cum  non  poffit,difcere  incipiac,p.prinia  co  I 

.638:f 
dilciplinaduplex.Vna  quando  pro  peccatis  fuis  mala  qu  b; 

ticur,vccoirigacur.Aliaquaefcientiadicicuradifcencl  1 

6.C.943.C 
difciplina  vel  mifericordiamultum  defticuitur  fi  vna  fincl 

ra  reneatur,p.  i.c- 13 1 4-f 
difciplina  mutua  non  ceemus  in  futura  vita,partC4.coluij 

748.d 
difciplinaomnisqucc  falfumafTeritetiam  frvehemcns  vl 

tur&  verifimilisjtamen  nondcbe^fapicntiadicijp.i.cB 

difcipiina  rationabilis  apud  gentiles  inucnta,fignificatu  I 
muliercm  pulcbram,cuius  caefaries  radenda  fuit,&  vn  I 
circuncidendi,p.2.ci578.f 

difcipline  gencilium  nihil  mundum  habent ,  quia  nulla  I pc 
cosdifciplina  eft,cui  non  fit  aliquid  immundicia?,vcliik 
ftitionis  admixtum>p.i'ibid. 

difcipline  cenfura  fiquis  non  premitur  quafi  vas  immumW 
polutumque  reprobacur,p.  i.c.  1 3 11  .c 

difciplinamvclaftrologice,vel  magic^,vclcuiuslibet  doti 
n«,qupe  contra  pietatcm  efl,baptizatus  amphus  non  li  | 
qui  abrenunciauicdiabolo  &  pompis  eius,  \-  opci 
&  omni  feruitio  &  voluptatib.eius,p.  1  .c.1473  -a 

difciplinisfecuIarib.maximephilofophicis,mc!iuscft  fci 
dere,quam  inecclcfia  illa  permancre  in  qtia  omnis 
lusha?reticorumg!adio  &  peftehccrctica  moritur:j 
73o.e.f 

difcipulatus  Chrifti  dupliciter  poteft  intclligi,  vno  modc» 
ncraliter  fecundum  communem  ftatum  fidelium,alio  I 
documhoc,perobferuationemconfiliorum,p.y.c.89!f 

difcipulusaudicntisdeuote&intentcaccipic  fructum  ilf 
fcripture  adoclorcsfedquandohabituatusincipit  doi 
tunc  dat  huiufmodi  fru»itum  alijs  temporc  (ua:  doctrirttt- 
3:c.433.b.c 

4ifcipulushumiIisfignificaturpcrNicodemum,&qtiarc:  f- 
C.1067.C 

Pifcipulusmollis&cffoeminatusdoaori  peftifero  fc  fi 

cicnscomparaturmulieri  queluccumbu  viro,&c.  co 
1254.C 

Difcipulusdoclrinamdoclorumverboforum  fequens  6 
probansjfignificatur  per  pollutu  fuper  mortuo,& ifti 
eijciendide  fcholis  &  fidelium  collegiis,&c.par.i.colr 


ii. 


1191.C 


Difc 


Ind 


Efcipuli  fubbcnigno  magiftro  fuperbientes,&  contra  perfo 
nam  eius  vel  doctrinam  irreuerenter  ioquentes ,  grauitcr 
"unt  obiurgandi,ficut  Aaron  &Maria,&cparte  i  .column. 

1 2  39-a 

dcipuh  Ioannis  Bap.in  trib.deficiebant  primo,quia  de  abfti 
lentia  fc  iactabant.fecundo,q"ia  Pharifceis  fe  coiungcbac 
ertio,quia  Chtiftum  arguebat  ex  defectu  abftinentia.  pa. 

f.c.i75>c 
di:ipuli  Chrifti  in  charitatedinofcuntur,non  in  prophetia  h" 
le&aliis,qucehabent&-nondifcipuli,&c.         p.6.colu. 

|i2.e 
dlipuli  qui  adhaeferunt  Chrifto  ante  miracula  ipfi  adhcefe* 

utexloannisteftitnonioinchoatiue,p.5:.c.io65.c 
dkipuli  Chrifti  duplici  de  caufa  daemoniacum  quendam  no 

^oterant  curare,p-5.c.3  i^.f 
dcipuli  Chrifti  nondum  in  bono  confirmati  erant  aliquid 

lumanum  pa(fi,quia  moti  fuerunt  quodam    zelo  inuidice 

ontra  trcs  qui  ailumpti  fueruat  in  transfigurationc,&c.p. 

J.c.828.f 
dcipub  prophctarum  dicuntur  eorum  pucri  fiuc  fihi^p.^.co. 

!22.e 

dcipuli  Chrifti  proptcr  pcrfecurioncm  quando  dcbent  fuge 

rc,&  darclocum  ucc,&  quandonon,p.5.ci96.f 
dcipuliadhucimpcrfcctidicunturpulh,&quare  pa^.colu. 

179-C  .  . 

d,:ipuli  fcrmonem  dominiccepafiionis  totiens  replicatum 

nteliigcre  non  va!cnr,&  quarc,p.j.C942.d 

dhipuliduocuntcsin  Emaus,vnuseratCleophas,alter  Lu 

»tas,fed  nomen  fuumracetur,p.5.c.99.c 

Kipuli  noftri,quando  lunt  pcrfccti  nihil  noftri  egcnt  magi 
ii.Ibid.264. 

littpuli  ialuatoiis  habebantno  folum  gratiam  fermonis  ira 
briptuiarumratiococcxtam  /t  rctiaquxpoiTintfuper  hu 
nanasanimasgyroartihascirtufundi.parte  4.  columna 

lo^.b 

itipulidocilismoduseftaurem  fuam  humiliter  inclinare 

Ifdvcrbamagiftrifui,p.3.cioi6.f 

liipulorum difterentia eft ficut  in  primogenitis  mudisvcl 

mmurtdis,quidam  cum  obedientia,Iegis  meditationcm  & 

cicntiamacquirunt,quidamfolamfapicntiamhabent,p. 

.&n54-a.b 
ii:ipulis  non  ftatim  profunda  &  fccrctiora  tradendafunt  fa 

ramcnta,fed  morum  corrc£tio&  difciphne;  cmendatio,p. 
ii.c.i79-a.b 
diit  modo  libcnter  dicere,quod  didicerit  non  libentcr  audi 

i}Hocdedctra(ftoredicitur,p.3.c'i7i4.d 
dctmt  plurimi,  no  vt  fequantur,fcd  vt  iudiccnt  &conuincat 

icutaliqui  difcimtdo&rinam  Aegyptiorum  vcl  mathema 

icam,p.4.ci497.b 
Qidquid  dicitur  non  naturcc  eft,fed  ftudii  &  propricc  volun 

atis,p.4.c.683.c 
diordia? materia erat  intcr gentilcs &  Iudeos conucrfos-.qa 

leludaifmoconuerfifeprccfcrcbat  genuhb.cx  Mt;fa:cce 

:gis  lufceptionc,&  cconuerfogcntiksludjis  de  fcientice 

cquiiinone,p.6.ci9.c 
di.ordiam  &  fciftbram  faciunt  motus  irafcibilis  &  concupi- 

:ibilis  inordinati  in  eodem homine,& inclinat  hominem 

d  malum-.ratio  vero  &  fyndcrefis trahunt  ad  propofitum 

lcficin  eodcmhominchtfcifl"ura,&c         par.i.columna 

:J17*'C 

diordiamfcminanriscrimc,in  compararionead  fcx  capira 

acrimina,quafinunoradcponuntur.&qi;arc.p.3.colum. 
629.b 

di  ordaiuium  pcenar  mulrcc  funt,&  quce  fint.par.3.  columna 

dirctiodccipir,vrfiproinFirmitarc,qua(idifcrete  plus  ali« 
ncntoriiniiumimus,&  indifcretebella  carnis  cxcitainus, 
M.C.43.C 

di:rctioopcrationisfignaturtindigito,&c  parte  i.columna 
^oi.b.c 


ex. 

difcrctionis"necclTari3,rcquirunturduo.fimpcditiua&pro- 
miriua.Impeditiua  vtcaucantur,promitiua  vt  teneamur. 
p.3.c.2io7.a.b 

difcrerionis impeditiua  funtquinq;,&enumeran  ur.Ibid. 

difcretionispromitiua  funt  quatuor,&enumerancur.pa.3.c. 
2173.C 

difcrctionisintcntiofignificaturperdigiros,Etquare,pa.3.c. 
i745.Etci356.a 

difcretionisimrnodcrata  fubtilitas,  quceplusquamoportet 
vcldecet  cftcxcrefcens,ac-"tionis  confunditre&itudinem. 
p.i.ciio9.a.b.c 

difcretioncm  boni  &  mah  qui  habcrc  fciunt,  &  meditantur 
in  legedie  ac  noctc,:llos  recipit  ecclefia,&  per  quidfignifi- 
cantur,p.i.ci539.c 

difcrctionem  funthabcntes,quinorantdifccrncrede  facrifi 
ciofalutari,queomnib.fintdiceda,quceperftcTiorib.  quce 
humancc  cognitionis  modum  funt  cxcidentia,igni  fpirituf 

fanctitnbuenda.Ectalescuhrisaffimilantur,p.i.colu.28i. 
a.b.282.d 

difpcnfabilia  ncn fur.t  ca  quar  fc.nt per  fe  mala,quia  non  pof 
luntbene&  ablq.  peccatorieri,p.2.c.884.f.885.c 

difpenfatio  Dci  iufia,fcd  ccculra  aliis,aIios,pro  variis  meri- 
tis  prcpomt,vt  humana  formidinc  pcccarc  metuant.qui  di 
uina  ludicia  non  formidant,p.i.ci6<r.b.c 

difpcnfationes  rcrrcnorum  figr.ihcatcamtlus,in  quib.multi- 
plicius  hoftis  infidiatur,&  taics  curas,modo  torpenti  vel  p 
cipitataactionefieri  modopigra  vclimmoderatalocutio- 
neccnfiindir,p.;.c.2  6.cf 

difpcnfacoricfcpeahqu!damaiorib.agitur,quoda  minorib. 
crrorputatur.p.2.c.543.b.c 

difpcnfatorcs  miniftcrioiu  C  hrifti  animaduerrant  fcripttim 
eflein  lcgc.Et  omnino  indigcns  &  mendicus  non  crit inter 
vos^&cp.i.c.is^i.c 

difpenfatorum  quidam  boni,&  quidam  mali.par.6.  columna 
1337. b.c 

difperfioIuda?orumpcrTi!um&Vcfpafianu,42.anno  poft, 
paffioncm  domini  vbi  figui  ata  &  prophetata  eft.pa.i.colu. 
1637.C 

difphcet  fibitantominusquifque,quantofcminus  videt,pa. 

3.C4o6.e 
dilplicens  fibi  hic,talis  Deo  placet,&  cui  Deus  placct,  ipfe  fi- 

bidifphccf.p.3.ci435.b.c 
difphcc  ntia  quam  habuit  Samucl fuper  vcrbo  populi  quo  di- 

xit,Da  r.obis  k  gcm,vt  iudicct  nos,f  uit  jppter  tria.  Et  cnu- 
nK-iaiuui,p.2.c*36  2.cf 
diipoiirio  dc  bita  ad  rccipicndum  falutem  per  Chriftumdo- 

nandam,cft^homincsiuftefchabcantergaproximuuj,& 
dcuorctrga  Deum-p.A.c^j^.b 

difpoiiriootu:inabcllaruiiimcft^pcrnimiamfcparationem 

aducriaru  non  ingredianturaciem,&  perninuam  coniu 

ctionciii  vnusnounnpediat  aliumadinuadendLim  aduer 

fanuni^.  4,^.1918. d.c 
dilpoiitio  dcbua  ad  pcrccptionem  dininxgraticc  &  confola- 

c:on;s  t(l  vciuaspc;uirciui.c&c6triiionis,p4.ci9!8.f 
difpofitio  bona  predicatons  in  trib.confiftit  f.cj,  ieiunet,quod 

oret,&  quod  rciiitat  tcntationib.p.5.c.743.c 
difpo(irioDeicetcrna5cftinimutabi]is,qucecftidcquod  eius 

con(ilium,quod  nunquam  mutatur,hcctfcicntia  cius  mu- 

tctur.p.6.c.856.f 

difpofitio dcbita ad  proficifcendum  per  viam  periculofam  fi 

liisIfracIfuitduplexdcmonftrata,&  enumeratur.p.2.coI. 
1323.  c 

difpoli!io/\brah*teodtbatadperrVcltunv,quiafoitper  Dci 

monitionem  ad  opera  pcrf'ecuonis,&  per  eius  promiffidflfi 

iii  l)(ui!.sionfcicndis,&  pcr  mutationcm  nominis,p.i.col. 

2  2  1  •  b 
tjiCpolHio  cordis.Vidc  in  OY  r.iis  difpofirio. 
djfpoiiriolilioriim  Ifrael  cxeundodc  Aegyptofuit  agni  pa- 

fchalis  immolatio  cuius  fanguine  hnita funt  fuper  limina- 

ria,&c&  quid  iigurauit.p.6.c.9?o.f 

difputans 


Qol  ix  Ordin.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


Difpuransconrraaliqucm  frcqucnrcrargnir.aut  aliquid  di- 

citpioredenscxconccfiisabco,  ad^aliquid  contra  eum 

CQndudcndum,p.j^45tc 
difpucantes de dogmatib.  vcl qua?ftionib.Iegis ad  fubucrfio- 

ncm  audicnrinrq  pcrctwiunt  animum  qua?  conccpic  nuper 

per  vcibtun  Dei.Utdehocfigura,p.i.c.694.d 
diiputatio  intc r  doctos  gentilcs  &  eaholicos,pcr  quid  fignifi 

catur,&  cum  iacion.b.&fcriptiHisiiipcrantur,conucrfiad 

fidcm  vtilcs  ccclefia*  cniciuntm,p.4.c.2  5  5 8-d.e 
difputatiohom  n.sad  Deumcftconfdfiopeccatorum,p.4.c. 

24.C 
Ad  dilputationcm  cotra  harreticos  vcnire  non  dcbcc  nifi  do 

ctus  &  pcrfcctus,ne  fcandalizctalios  fuperatus.p.i.colum. 

1576.^ 
difputationes  tunc  funt  vriles,fi  non  ibi  confiderctur  nifi  via? 

domini,p.j.c  13  50. f 
difpuramus  ctii;i  o.nuporcnre,dumnos  illius  iuftitia?  coniu 

geiitesfactaiioitrai'ubtiliindagatioucdifcutimus,&cp.3. 

c.isS.e 
difputac  volcntes  eum  Ii.tdxisncceiTariohabcnttranslatio« 

nem  chaldaicam  pcr  lonatha  factam  apud  cos  rcccptam 

ranquamin-criagabilcin;p.6.c.i695.a.b.c 
difputarc  dcDconon  omniumcft,fedcorumquinihil  f^mi 

ncu,nihilfluxumjncog!tationib.,velopei'ib.habcntjpa.i. 

c-952e  ;■     : 

difpn!aiKloikDco3tdclt,rheologizandofufficit  nobis  tantii 

tangcrc.Qu.n-vuIrcaleficrifi  manum  in  igncmmiferir  , 

pro  calcfacttone  aduftionem  fultinebir,&cpar.i.column. 

953-b.c 
difputisPauluscum  philofophis  qucm  ordinem  obferuat,& 

nobis  imttandus,&cp.6.ci  174.^ 
difputantcm  de  mot  tc  Chi  ilti  &dc  refurrcctionc,oporccc  mi 

Jcncordiam  adderc,&  quare,&c.  patte  i.colurnna 

difputantes  cum  bcato  Iob,ahquando  amici  aliquando  ini- 

mici  notatuur,nec  in  hoc  cft  rcpugnantia.  par.  3.  columna 

i48.e 
dilTenfio  erat  intcr  Corinthios  baptizatos  adiuerfis, &  de  do 

drina  prophctai  um,&  apoftolorum,&c.         p.6.  colum. 

i98.f 
difliinularequandoqueneceflecft.p.i.c^i.c 
diffipacurhomo  ad  Orientem  quando  tcmpore  iuuencutis  co 

fumiturjnpcccatis.Ad  mendicm  veroquado  temporcvi 

rilitatis  vticuriniuriis&rapinis,&c.  par.i.columna 

1643.C 
diflonantia  computationisaiinoruregum  Iudafoluiturquin 

quemodis,p.2.c.  599-e 
diftantiamaiorfignificatremiflionemciilpa?,  qua?  eft  maius 

malum,quia  opponitur  bono  fpirituali,minor  autcm  difta 

tia,pj na  cft  corpora!is,p.3.c.  1 2 2  2.f 
diftinctio  fiuc  rcru  diuilio  vel  operuni  Dei  pcr  dies  cjualitcr 

fucnt,p.3.c.25  i.c 
diftmttio  perfonalis  in  diuinis  innuirur,quia  dicitur  fili'  mif- 

fus  a  Dco  &  fpiritu  eius,in  quo  apparct diftinctio ipfius  fi- 

lij  mifli  a  patic&  fpiritulTan&Ojaquib.miflusincarnepro 

mundi  falute,p.4.c.399.c 
diftincrioIuda?&  gcntiliratisn6fuitaprincipio,fcdin  xptt 

in  Abrahitn.qui  circutifioncm  acccpicinfigiium  huius  Uj- 

ftinCTioms,p.4.c<45  i.c 
diftinclio  opcrum  fcx  dicrum  creationis  mundi  incipit  a  lucc 

&  quarc,p.  i.c.6.f 
diftributio  ii)  his  que  Moyfcs  diftribuit,  &  in  his que  Iefus,in 

ucnimtis  aliquam  dirferentiam,p.2.c.95.e.f 
diuerfitasanimalium  profacrificioqua?ruit,p.i.c.2i2.d 
diuerlorum  fuitlocus  vbihofpitabantur,vel  diuertcbantho 

mincs,abextra,p  5.C.709.C 
diuesnelcicquod  paupcr(it.p.2.c.84i.b 
diues  &  paupcr  tunc  obutant  fibi,quado  diucs  ad  petitioncm 

paupcris  fupplct  dcfe&um  fux  indigentja?.par.  3.  columna 

1698^ 


diiies&paupcrquoniododiflerercrhonoraripofliuitj&qi 
liternon,p.6.ci276.f 

diues  Abraham  fuerar,quiLazarumpaupercminfinu  ten 

bat,aii  tamcLoquaraddominum  meum,cumfira  pulu 

&cinis,&c.Q^iddiuitiasfuasa*flimabatquifeipfuin  pi 

luereincinercuiqueputabat,p.3.c.2  36.b 
diucs  in  infcrno  fepultus  nonominatur,&  quare,Lazarus s 

tcm  nominatur,&quarc,p.5.c.82  2.f 
diuitis  fa:ta  &  ditfa  multi  funt  qui  cxtollunt,  pauci  vero  q 

doctrinamhumiliunf  &  vitutemintelligunc,parcc  3.C0I 

2058-d.e 
diuidiuniorcuraeftdepaupcrumfpoliis,quamde  fuis  en 

lumuMicis,p.2.c842.c 
diuitesluius  mundidocumcncumhabent,nemoleftc  fera ! 

pccicionespaupcrum,ncdcclincntabeis,&c.par.2.colui 

29  i.b.c 
diuices  rcmporalircrdicunturpingucs,fimilitcrdonum  gr 

tiacpingueado  nomiuatur.p.i.c927.c 
diuitcs  immifcricordcs  vbi&de  quopcenas  paiTurifunt,p 

cnS^.a.b 
diuitcs  comparantur  perdici  &  quare,&c        par.4.  colu 

799.b 
d:uitesfuerunt,Mattha?usXicheus,Iofcph,&ca?teriplurrn 

&tamenlaluti,fcdquomudo,&c  parte  5 . coluir 

5X8.e.f 
diuiceslugenrfinon  poffiinta!ienadiripere,p.2.c.842.f 
diuitumnumcrodcputandiiunt  qui  amantdiuuias,&fin 

habenc,p.5.C528.cf 

Iccuip.6.ci26/.a 
diuiimm  numcn  non  immitcic  radios  ijs  qui  ccrgu  obuertu 

longiofque  ab  co  rccedunr.p.i.c  12 1  i.c 
diuina  non  intclligimus,mfi  cx  creaturis,&  lic  nominamusj 

3.cj6i6.d.e 
diuma  liccc  non  (nc  prefumptuofe  inquirenda,tamen  perJ 

uinarnmrcuelationcmfunthumiliterfufcipienda,p.i.t| 

495. a.b 
diuinaprouidenttaadha?cinfcriora,vtcrrantes  quida  di> 

runcnonexren  licur^p.^.c 2049.C 
diuinicas  Chrifti  confcifa  eft  coufe  li  ■">ne  laudis  ab  angelisl 

hora  natiuitacis,  'kifta  laus  fuit  0  crrecta  quando  pueriin 

ploclamabaur,Orannafi.Da.p.3.c493.c 
diuimras  in  dcdicacioae  templi   Salomonis  quod  a?dificai| 

Dco,oftenfafuitin  figno  vifibilincbulx,parte  2.  colum . 

760T 

Item  P.3.1856T 
diuinacio  no  diuini.tus  datnr,fcd  per  antiphrafim  dicitur,q . 

fiqua?perhominesfiacda?monibus  rcpletos,partc  i.co  . 

1349-b.c 
diuinaciopermortuos&hoftia?qua?  fub  proccris^arborib 

Iudxis  iblica' funt  offcrri  reprchcnduncur,p.4.c.5 17.3 
diuinatioaliquapcrgarritum  &mocumaumm,a,i&  qua 

eftlicita,p.4.c-44.f 
diuinatio  aliud  cft,&  aliud  proph.-tia  in  diuina  fcuptura. ' 

dtcaturcrgopenitusdiuinatiOjOpcrcn.&minifteriodci 

num  implecur,p.i.ci  3  30. cf 
diuinatio multum  deteftabilis  eft  &  maximc  vi:ada,quiac 

niain  operaci  >iicdemonumficri  nondubico,&c  a  qu 

omnib.quih  jhio  Dcieft,&  inpqrtionc  Dei  numerats 

penitus  dcbei  cflc  alienus  qua?  occultcdarmoni-s  machi 

tur  p.i.ci349.b.c 
diuinacioni^.  vircos  nullaefl,nifi  inquancum  Deuspcrmitth 

p.  i.c.  1 349?:.-&  c.i  j 5 3-a.  1 3 54-d 
diuinationem  velauguracipnecxcrcentes,omncsifti  auiu  1 

animaliu  minilterio  vtuntut,qua? in legc fcribuntur  itnip 

da,&  feinperhoniini  infidiarur,cxquo  minifterio  dxar 

num,opoituua&  dignaindicantur,p.i.ci  349. b.c 
diuinandiinftrumenracurioficashumanaadinueiiicp.i.ct 

i349.cf 
diaina.idi  modus  quidam  crat  per  proiedtionem  baculi, p  • 
col.i7i8.f 

diui- 


Ind 


ex. 


>odas,vel  cortinas,vel  huiufmodi  vocabulis  appellar,que 
liiafi  ad  hocconlecrata  moueri  ab  eis  &  contra&arifolec 
kcp-i-<MS49-e.f 

iinatores  &  dodores  fuperftitiofi  funt  primo  occidedi  gla 
fjofpirkualiper  excommunicacioncm,&fi  permanfennc 
,bftin3ci,permortemcorporalem,&cp.i.ci5$8.f' 
marores  (omniorum  antiquitus  luper  coriu  hofti^  immo- 
ir^  d.rmiebant  ad  habendum  reuelationes  in  fomnis,  p.4 

5i6.f 
{ num  credidic  ricus  gentium  omne  quod  per  qualemcun- 

uefpiricum  profertur,p.i.d349.c 
imiqui  diaincur,p.4.c.ii3.b 

:emp.2.o349.b.c 
flGolinguarum  factacft,&  permundumfuntdifpcrfe,p.i. 

179. b  c.Ecc.i6jj.c 

ccmp-5.c.2ig9.c 
,i,lio  mansrt  bri,gj  fucririn  duodecim  diuifiones,fccundu* 

uodccimtiib.,cftopinioaliquorum,fedmagis  teneturg» 

icritlolum  vna,p.i.c6i4.c.f.Ecc.6i5.b.c 
iifio  animalium  iu  faciificiis qux  tucrit & quare,&quid  de 

fenat.pi.c.2i  2.  e.f 
iihutcruT^pmiffionis  aliter  fir  ia  libro  Iofue  &  in  Ezechie 

•,&qnomodo,p.4C.i447.c 
iifio  cerra?  pcrcinencis  ad  Chriftum  qua?  per  Iofue  fignifica 

ii  diipliciKrp6tinrel!igi.f.deeccle(iamilitacc&  triupha 

a.Er  quid  per  noue  panes  qux diuifae  fueranc  fignificatur 

1  militantc  &  triumphante,p.2.c.9  2.e.f 
lilfio  pofll  ffionum  inter  icicquiritur  ad  bonam  ordinatio- 

fm  populi,quia  communia  negliguntur,&  propria  curan 

li  n,£gis,&c.p. i.ci377.d.e 
Riacaiitiqucrum  erantgregesanimalium.Non  crgomiru 

iim>in?.g!:ouimhabcbjiuciu3indegrcgib.3lcndis,p.i. 
■  £go.b 

iilixantiquoriHnprincipaiiccrerjntin  pecorib.&  indedi- 
y»cftpecunia,p.3.c276.d 
iii!xaiuiquorLmfucruntprincipaliteranimalia,p.3.colu. 

i.d 
Kqua?  boues  inultum  repucabancur,&  quare,ibid. 
iiuix  cempore  Saulis  regis  pro  maioi  i  parce  in  animalib.co 

ftcbat,p.2.c.382.e.f 
liuie  &  honores  ficuc  funt  impedimcnto  rcprobis ,  ita  funt 

fobis  adiumcnta  vircutis,p.3.c.276.b 

lcmp.y.ct  37. c.  1 38.f 

tmp.6.t.72  2.f 
liuie  nifte  habite  fnnt  materia  cxcrcenda?  virtutis  pcr  opera 
ifcricordi.f  &  Iibcrahraris,p.3 .  c.  1  ?  8.f 
tadiij!ti.Tquamamordiuiciaiuinculpaeft,p.5.c.783.b 
:ernjj. : .c  235. c.f 

o":^teirenTliiieamaritiidinenonpoflidcncuificut  nccfi 

'  felle  epar  cft  tp.^.c.g6i  .c 
diiixfolcnc  quatuorfacete  mala.qux  exabundantia  caru 

♦enium.f  otiofiratcm,gulofua(cm,ebrict3rcm,&coroc£ 

kiqnis  cekbntatem.p  5.c868-f 
■i*cjuarccon^icganrur&  pcncicmpcrcontrarium  con 

*]i:i;mui  tineuip.5.ci35.b.c 
diuix  &  fidelcctarc  videntur,tamcn  pofn.ffionib.fuis  fpina? 

lic,p.5.8o9.b.c 

''•iia:formentumpra:ftantomnibvj>cccaris,p.4.c.873-a 

kmp.3.c.:i.;o.f 

"Uixhcutncgiigcntiampariunc  falutisficutcgcftasdum  fa 
trari  qtixi  it  a  u.ftitia  declinanr,p.6.c.66o.d.c 
tmp.i.c.  1283.3 
PpxChn(tianurum,&maximecpifcoporum  &(accrdocu 

CMcfle  vidus,&  veUuus,p.6.c.702.f 
#  lcinp.-.c ■;  3-c 

PJK  artihcialcsfun  »vraurum,|argctu,3rm3,&  huiu'fn»odi. 

vcrofuntdcquib.  poflunt  homincs  viu  rc,  vt 

IjubN  >da,vinum,olcum,&animalia,&cp.ic.  1124,'* 

diuixnaturalcscomi.ncs&artihcialestonioivsMit  bonis. 

cfiequetiuscouceduiUurmahscjMam  bonis,p.j.c.  ^ia.f 


diuitia?&  fanitascorpot-um  &  omnium  rerum  abundantia  & 

hiscontrariaetiam  apud  phi!ofophos,necbonadicumur., 

ncc  mala,p.4.c  1 3 1 5.C 
diuitia?  non  funt  hominis  fummum  bonum  vel  fclicitas,&  ad 

hoc  plures  raciones  ponuncur,p.3.c.  1779.C 
diuitia?  fpiritualcs  non  habcnt  affli&ionem  anncxam  ficut  ha 

bent  temporales,p.3.c  1646. f 
diuitiajimpiorumcomparanturfluuiofiuetorrentiquifubito. 

intumefcit  &citodeficcacur,ficdiuicia?iniuftorum  veloc1 

ter  acquiruntur,p.3.c.2 177. c 
diuiti^eomparanturtonitruo,quodcitoper  pluuiam  ceiTat, 

iic pompa iniquoi  u  tollicur  cicoa  diukib.ptincipib.  &  mo 

dica  occafionc  dara,p.  3.C.2 1 77.C 
diuitiedicunturfeces  coquodprebeantomnib.viciis-fomen 

tum,p,4c.34i.c 
diuitie  maleacquiiicefrcquenterabaliis  rapiuntur,  &c  &fi- 

gnificanrurpei  perdiccm,cuiuspulliquandonati  funt  fu- 

giunr  ab  ca,p.4.c.7io.f 
diuuia  fi  iniuncio  ciculo  acquiratur,de  eis  non  debec  fieri  ele* 

mofyna,veletiam(iiniuftepoiiideancur>  fedeft  reftitutio 

ftcienda,p.5.col  917.C 
Diuiti^proeftant  viam  &  fomentumadomniavicia,&predi- 

cacorestuangclij  dcbcnccileacerrcniscupiditatibusexpe 

diti:  magnatnimcutacircaillasimpeditactum  prxdica- 

rionis.p.5.coI.2  2  3.e 

Ircmp.3.col  66g.b 
Diuiciarunia[)undantiafolerclTecaufadifcordiarum,'par.3. 

C0L15.C 
Iremp.i.col.  i9j.a.b 
Dnntiarum  circunttantiam  Saiham  pellem  nominauit  dices , 

Pellempropelle,&c.p.i.coI.96o.e.f 
Diuiriarum  feruus  eit ,  qui  cultodir  cas  vt  feruus  dominum , 

quiaurem  caruin  iVruitutisexa  fficiugum.,diftribuiceas, 

vtdominus.p  5.C0I.1  ;8.t 
Diuniaium  Itudium  quam  graue  ma!um,p.4.col.44.d 
Diuitiarumadieaioinaioremaccenditflammam,&  violcn- 

tioreit  cupido  p,5.col.3  2i.c 
Diuitijsad  lafciuiainabuccntesgrauiteraiguitEzechielp-4. 

co!.t335.c 
Diuitijs  mulciplicandis  qui  incubunr,  pater,  quia  vite  altcrius 

gaudiaquarereconcemnun^p.y.col.^SS.e 
Diuitijs  iugitur  follicitudo  cuftodi^(qua?aftligit)  &  voluptas 

(qt:a?cft\igerefacit.)p.5.col.237.b.c 
Duiitiasliabentesiigniricanturper  arboresfrondofas&  vrn 

bioias.p.^col.  1 227.C 
DiiiicuKquleduIocongregatj&nonprorcdcmptioneani- 

m.e  fucdifpen(ar,fed  a!ijsdifpen(anda  rcferuat,  non  rcde 

facir,p .  j.col.i66|.f 
Dmiri.is  liabcuea  non  rcprehcndutur,quia  hisabundat/ed 

qiiiapiod(.x;crahabent.i.probeaticudine,p.3.col.2553.c 
Diuirias  haberc,non  prohibcmur ,  non  cnim  damnantur  di- 

uitiar  vndemcrcafuurcehim,fcd  non  apponeiecoi  lubc- 

rtiur,  &c  p^.col.igo^.c 
Diutuiiutaspupuli  &  lausfapientisfluuiocomparaiutr.p.?. 

C0I.2161.C 
Diururniras  fuir  folum  fortein  illis  qui  in  facra  fcriprura  no- 

minantur,fcilicc!,Adaui,Seth,&  Enos,&ca?teris,Nonau- 

tem iu alijs contcmporancis , qui  non  tam diutuinc  viue- 

bant,p.i.col.  135.C 
Doccndiofhcium  qui  indocrus  vfurpat,maiorem  damnatio- 

ne  nieretur  ijudm  (i  iblus  (uo  fcclere  pcrirct.p.6.  c.i  283.3 
Docendj(a'.lKdiaiiindoctotribuuur,aquepcihocccckiia 

vt  jniklcln.iij  pcrfecutionel9ditur,p.3.co!.i7i3.a.b 
DoceiidiaCtiiujdtfideiaietk  icientiani ,  non  cit  malum.fed 

niciifiiuinjquoniodocW  qua!iter,Videp.5.col.379.c 
Doctudi  babi!Hasdiiplici(craLcipitiir,&c  pattecS.  columna 

745-b 
Ad  docendum  qui  procliuiovcft  cuamad  faciendu,aliquan- 

do  laCtantisii!  vc! contenrioncui  mcuiiit,  velinuidiam,  & 

alia  naultajp.i5.col.  1 283. b 

Doccndo 


GIoflarOrdin.&NicolaidcLyra. 


docendo  velincrepando  qtii  corda  proximorum  inftruunt,il 

Jos  dum  firmiter  intcr  alios  confiftcre  doc£t,quati  quadrrt- 

.    do aptant  &  funt  latomi  in conftru&ione domus  Dei,p.2. 

C.I292.f  j 

docendi  autoritas  apud  Hcbreos  duplcx erar.quia  aut  fecu- 

dum  deriuationcm  gcneris,vt  in  facerdotib.aut  fccundum 

gtaduationem,&cp.5.c.3?4.a.b.c 
docent  multi  verbis,&deftrumitil!aexemplis.  vt  merctrix 

quae  vigilans  pucrum  laciauic>&  dormiens  cxtrinxit.p.4.0 

965. a.b 
docere  alios  qui  valet,&  refugit,dicens:fufficit  mihi  de  me  ra 

tionemreddere:quidoptu  cftaIiisminiftrare,vtdccisco- 

gar  rationem  redderc,audiec,Sciebas  quia  mcto  &cp.J«c. 

4i}.b.c.co.949.a.b 

Itemp^..cai3.b.c 
doceredecet  eum  cxtcros,qui  prius  feccrit  qua?  docet.  p.  i.c. 

i32z.e 
doccre  vqkns,viter omnia  verba  qua?  no  docent,&  fi pro eis 

quae  intelligantur,diccre  poteft intcgra,id  magis  eligat ,  ll 

vero  non  iunt,vel  in  praTcnri  non  cocurunr,vtatur  vcrbis 

minus  inregrisdummodo  res  intcgte  doceantur  &  difcan 

tur,p.i.c.i22j.a 
docercin  dodtrina  vcrbi,&  vtifapientiverbiin  his  qu£  funt 

fidei  differenriam  habent,primum  eftrideicorruptiuum, 

alterum  vero  cft  bonum  &  meritorium,p.6.c  201.C 
Non  eft  doccre  fed  dicere,vbi  nemo  difcit,parte  4.  columna 

869a.c 
docercdebcmus  auditores  non  noftra  propria,  fed  ea  quae  Ie- 

gis  &  euangclij,  funt  mandata,fi  ad  pr^mia  domini  vna  cu 

eisperuenirccuramus,p.2.ci3i3.b 
Nonidocereobedientiam,qui  ad  ie  pertincntfubditos,&co 

rum  vitam  vt  opcrentur  fccundum  legem  non  difponere , 

infenfati  patris  aut  magiftri  eft,p.i .c.i  1  ^o.d 
Quaj  docentur,&  manifefte  vera  eife  aon  ignorantur,  tamen 

ii  negligi  ca?perinta  magiftro,nonfacileproficiant,p.6.co. 

68o.e 
docenti  nemo  tribuar,quod  ex  ore  docentis  intelligit.  Nifi  in 

tus  qui  doccat  n\,lingua  docioris  exterius  in  vacuum  labo 

rat-p  6.c.i  341,3 
docenres  in  fcholis  excharirate,offeruntpanesco<5tos  in  far 

taginc,ideft,frixos,&quare,p.i.C9i7.a 
docentcs  facram fciiprura in fcriptis  ex charitate,occupatftu 

dio  quafi  inclibatoofferunt  pancsa  ctos:p.i.Ibid. 
docentium  prccium  no  eft  aliud  quam  labor  difcipulorum  in 

addifcendo,  &  reueventia  jd  magiftrum , &  fuftetatio  eius 

fiindigcar,quantumad  victuin&vctticum.pa.i.col!imna 

4io.e.f 
doctorpriusquantumiuuet,p.2.C92o.  a 
do&or  ii  iilos  quos  verbo  «  dificat,cxemplo  fcandalizat,  nec 

ipfe  rcgnum  Deiintrat,&  illosquiintrarepoteiatitexdu 

dit.p.5.c.86i.b.c 
do&or  debet  iederedocendo,p.5.ci276.f 

ItCm  p.2.C200.f 

dottor  &  praedicator  non  folum  debent  docere  verbis,  fed  ec 

fattis,exemploChrifti,p.2.ci3i8.f 
do&or  ecclcfije  fi  de  profundiorib.myfteriis  traclat,  &  occul 

ta  fapientiae  incer  perfe&os  proferat,incus  c(t:-um  vero  ad 

turbas  loquitur,ca  qu?  proficiut  his  <j  foris  iunt,foras  exir 

&cp.i.c.i237.b.c 
docior  vcricacis  ex  perfecutione  non  dcbct  ccffarc  a  verkatis 

doCtrina,fedconftantiusdocere,p.4.c.827.c 
do£iorthc;o!oguscuriofus&  vanigloriofus,verba  mti!  iplicas 

ad  fui  oftcnrationcin,vclad  qua?ftum,&  non  ad  vtilitatem 

audientiam,diciturvirfcminirliius,p.i.cioji.c 
do«5tor qui  no inrendit nifi quaeftum  vel fauorem  hominum , 

frequenrer  cum  bonis  qucedicit  prorumpit  iu  mala  vcrba 

&iuhon:fta,p.r.ibid. 
doQor  vanus  fignificarur  pcr Tharfis,qui  non  quarrit  doceri 

vti!iafedmagiscunofisauditorib.placcntia,p.4.coluirina 

1155.C 


doctor  fi  quis  cft  inlcge,fciens  alios  erudirc,non  debct  fih  g 
crrbucrc,fcd  Dco,deindchis  a  quib.doctus  cft,  &c  &1 
mododatdccimas&pnmitias.p4.c.2  2oo.f 

do&or  quilibet  demonftret ad  fpem  modo  viuentib.qual  4 
prxcedentes  iufti  prxfentis  vita?  pelagus  rralierint  naui  (0 
crucis  Chrifti,  vtficutillisita&iftis  htiusquietis  coni  a 
tur,p.4.ci3Si.a 

dottor  habituatus  &  qui  incipit  docere  comparatur  lignoi 
cus decurfus  aquarum plantato,p  3.C.433.C 

do&ornouus  ftuderedebct,vt  fanamdoctrinam&  opeffjl 
ncm  firmitcr  percipiat,&  poftca  fibi  &  aliis  proriciat.p.  k 
2020. e 

doctor  in  iuuenili  ccrate  conftitutus,qucm  vita  &  difcret»! 
mendat,non  cft  contemnendus,&c.  p.3  .col  hj 

2i86.d 
dpdtoreosmaximedocetquosinintencione  conccmplal 

nis,&  ad  amorem  pacriae  c^Ieftis  intentos  cilc  pcripcxtlj 
,      p.2.c.3j6.f 
doCtor  bonus  vel  pr^dicator  inducitpopulus  g,  cxcantdtl 

uitutc  peccati,&  pcr  opcra  bona  veniant  in  Icrufaler^B 

goricamqu3eeftmilitansccclciia,vtnumero  &  merinl 

deipfap.2.ci322.f 
do&orincisqumq;dies,qumq;,f.fenfuscorporisqtiafi  (I 

que  dicrum  inducias  expetic,qui  corpora!c,virium  io)  I 

auditorib.indifcrctC;pmittitquafiinpotcftate  iuaiit  1 

midatorismagmriceiit!a,&o.p.2.Ci574.d 
do&ordimittitdicercvcrumncamaionb.  confufioneml 

tiatur in  confpcttu  hominum.p.3.c.2999.c 
do-itor  vanx  gloric;  cupidus  vcrecundatur  rcfpondere,nc| 

detin  palam,quiancfcitvcritatem,&c.p.3.c.2ooo.f 
doAordebctinfinuaiedicendoruindiihcuItatcm  audier 

qu^eftduplcx,f.proptcrmaterixarduitate,&auditnt 

imbccilitatem  vcl  tarditatem  &  ab  his  animus  audito 

excitatur  ad  attentionem,p.6.c846.f 
do<5torbonusnofolumdebeteiTefo!licitusdcdifcipuIis 

promouendis  in  fcicntia,fcd  etiamdenutriendis  ipiis . 

feruandis  in  charitate  murua.p.  1  .c.423.  c 
do&orbonus  qu^ritur  a  diligencib.dif:ipulis  dc  patrib." 

ginquis,vtindcrcportentalimentadoarin.i- ,  &fignil 

tur  per  Iofeph.p.t.c.409.c  41 1  .a 
do<5tor  bonu*  &  magnus  poftquam  probauit  difcipuloS 

debeteis  aliquidcelaredc  ipcculabilium  aut  agibiliu 

cretis.p.  i.C427.b.c 
doctorbonusdifcipulis  probatis  non  folum  dcberoccul 

veritatcm  reuclarcfed  etiamdefectus.prarteritos  pro 

cmendationem  fequcntcm  indulgcre,&c.p.  i.c.^jo.f 
dodtorcumdefidcrantibusfidcliummentib.tcftimonia 

turarum  ingeritdingua  arula:  alcaris  imponit.p.  1.  co 

775.a 
doctor  egrcgius  a  tanra  pcrfcclionc  opus  virtutnm  \na 

adquantamaltuslongolaborevixal<quandopcruqj| 

i.c.793-a 
do^tor  cum  tanto  timorc  famulanis  omni  hora cum  Dt 

bu!at,quantum  alius  vix  moriturus,&adi;idicium  vli 

ingreffurus  haberc  fufTiciar.p.  1 .  ibi<i. 
dowtor  cum  fororeTua  fiiia  pacris  fui  dormir,  qni  fapient 

adominofibidacamimuiundici3  vitx  polluir,  &con 

pcibilcmaliis  reddit.p.i.!j27.a.b 
do^tor  bonus  ita  dihgcns  debct  efic  de  pr ofectu  circa bo 

vicam  &  fcienciam  in  fcne&utciicut  lui;  in  itucntute 

C.l6go.C 

doctor  peruerfus  comparatur  pulucri  pcr  vcntu  dcicclo, 
doctor pcrucrfus ad  fingcdue;rores&  periculofas  ik 
tes,p  vctufupeibi^&  inanisg!oriv*impellitur,p.3c.  .' 

Item  quarc  pulueri  compaiattu,&  non  ligno  ficco in  dc 
Ibid.438.t 

docStorcocum  orTcrtduplicaruiTi,quando  cum  fcieniia,  1 
ncignicu!umfcuciitatisadniiiccr.p.i.c.875.b.c 

dodtcr  fidelis  qui  cum  ecclcfiaftica  doCtrina  redargtiic  ; 
mcntaphilofophorum  velhxreticorum>quib.  lcclei 

dcfc 


Ind 


deaclereVcl  allcuiare  nituntur,dicicurcmicatem,fortium 
^kucre,p.^.co.i697^b.c 

L#r  fidclis  &  fapiens,fi  cum  infideli  &  contumaccconten* 
d  icfiuetormcntareproboTum,fiuegatidia  narrct  bono- 
nn,fruftra  erga  infenfatumlaborat,p.3.coI.i727.b 
ofrr  notaiwliscatholicus  aflimilatur  Cyro  regi,  &cp.4.co. 
37.C 

jcirfapicntirpoteftacciperc  vi&um  &  veftkum  pro  fuo 
Iaore,&cp.3.co.i7oy.c 

)drquantumlibeteximius,recepta  follicitudine  tcmpora 
liifubfidiorumjdifficile  vitat  peccatum,p.3.col.i8y6.e 
KftrEcclefiarquicftintentus  ad  inquirendum  facra?  fcri- 
ptraeincellcctum,fignarur  perradicem,p.3.co.277.c 
^rahcuiusapudludaros  &  Lacinos  habecur  ficut  patcr 
ci5,p.3.col.2i95x: 

,&rbonus  fapiesfignificaturper  Afer  (qui  beatus  inter- 
pitatur.jTalis  enim  Do&or  lam  beatus  eft  in  fpe>&  poftea 
eiinrc.p.i.coLi687.c 

#rEcclefia?diciturfratercutusdifcipuIum  vel  do&u  vel 
inoctum, fi  vipcris  errarc,noii  negligerc ,  fed  cxhortare  vt 
T.ri,ideft,magiftropoflitreconcihare,  p.i.col.iySy.b 
itrvelpacfor  prarcedcns,non  debet  tribuere  fibi  meritu 
feuetis,vt  afferat  quod  in  di&is  fuis  quicquid  boni  fcques 
d  erit,realiter  vel  virtualiter  contineatur,  p.  i.co.i  6 1 1  .b.c 
arcjuidocer&inftruitauditores,agrum  Ecclefia;  fuac,id 
clcredentium  corda  videtur  excoIere,habet  &  frucru,  que 

fifi  primicias  offerat,&alium  pro  primogenitisjalium  pro 
imis,p.i.col.i?92.f 
Stc  quicunque  vel  prc dicator habcns  bonam  &  veram  do 
inam,fed  malam  vitam,fignificatur  per  Balaam  ,  cuius 
ictrinaaliisprodeft,fibitainenobeftjp.i.co.i353.b.c 
knondebetlemper  inftarcconttmpIationi,ledaliquan 
Idefcendac  vt  fui  &  proxnnorum  curam  gerat.  Ec  dehoc 
ra,p.i.co.i46o.e 

vcrbofus  qui  adfuj  iadantiam  diccrcftudet  extranea, 
ificatur  per  homincm  qui  femine  fluit ,  p.i.col.i  46o.e.f 
cuiui  virgagerminat,floret,&  facic  fructum,promoue 
gnus  eft  ad  pontificis  ftatum , & quando  &  quomodo 
facit,&cp.i.col.i283.b 

bonus  vel  prxdicator  per  Efdram  qui  adiutor  inrerpre 
r,fignificatur,p.  2.C0.1 3 1 6.c 

bonushonoraduseftextriplicica,p.?.c.2i79.c.2i8o.f 
bonus  vcl  pradatus  vita  &  doCtrina,ficut  Sol  illuminas 
fIeliamiignificaturperSamfoncm,p.2.co»i39.b 
•veIf>raelatusbonusfignificaturpcrIob,&  quarc,  pa.3. 
ij.c 

rmo  eft  ociofus,nifi  idcm  fpiritns adfit cordi  audic 
tip.j.col.13  1 7-f 

«fermo  fruftra  extcrius  irrigat  nifi  riget  intcrius  gratia 
caduorisp.  i*col.i68i.a.b 

lcrmoin  poteftatefit,cumcunccaquaedocet  opera- 
mpy.col.75  3.  b 

rfccticftficaliorumimprobiratcmpatiecer  fuffcr- 

:e'^-noucritabinio>spaticii.crobfcruarc,p.3.co.i682.f 

:  'Y/ltluuintlullo»iucur,tantoftudio&amorc  dcbent 

JC|adharcre,vtgcrmanavidcantur  coanationc  coniuei, 

p..coI.-8i.b.c  b 

tn  fpacrofa  manfio  cft  in cordc  auditoris , latitudo  chari 
tas,p.i.col.28y.f 

iruin,vt  Adam  os  fuum  compellit,vt  Iaborer,quia  neccf- 
icabet  facercbona  qua>dicir,p.3.co.i67y.a 
arcm  (^ortct  fpn uualitcr  generare,djgnc  crgo  hoc  facri 
ncum  Saccrdotib.&  magriftris  dedicatur,(ulicct;,  duo  tur 
««  vclcolumba?,&  quarc.p.i.c.i037.c 
ttrcs  Iudxurum  tcmpus  McuTtfdereiniinanrcs  quomodo 
natc  iiicurrunt,&  qux  lit  ca  huius  cecitarii,  p.3.c.2?«Jf 
iwrcs  Iudxorum  mqdcrni  tcmporis  nmlra.illkira  in  legc 
rcxauci  unt,&  multa  Iicita  reftrinxcrunt.malc  inccrprc  ta- 
teknptuian),p.i.co!.929.a 
Dftrcs  Hcbrxidicunt.Noneftprius&poftcrius  inlcgcp 


ex. 

cjuara  tntclligunt  vems  tcftamentumJn  quo  no  eft  attcdS 

du$  ordoteporisfecuduordine.defcriptionis,  P.4.C.721.C 

do$ores  debcntonjne  afperiiarem  dcponere,&  ideo  fpledidi 

apparere,habeces  lcge  icripta  1  cordib.fuis,p.t.col.i623.a 

docioresdeprofedufubditorumdebentgau<ierc,gra,tiasage 
re,&  femper  meliora  optarc,p.i.col.i46i.c 

docr.ore*  Ecdclia?,aliiprauadocendopopulu  peruertunt,alii 
rc&a  pra?dicadoproficiuar;Etper  quos  fignificantur,pa.i. 
col.  1463.3 

dottorccredenda&  operandadeb&acciperea  Dco<|.loqui 

tureis  in  facrafcriptura:&  ipfiperdo&rinamaliis  tradcrc 

debcnt  eo  modoquocapcre  pojflTunrjp.  iwcol.i  J9j.c 
do&oresfortes  &  perfeueranttsquerendi  funt  qui  inftruclio 

ni  fempcr  inhjrenrcs.Ecclcfie  vnitatem  denuncicnt,.cu  fer 

mone  ajijsinfonent  &  vire  fplendorcfulgefcat,p.uc.88y.a 
do<5tores  EcclefiedicHnrurlucerne,p.i.co.n  iy.c 
doctorcs  perfecii  cum  ex  verbis  myfticis  opera  iniungunt  po- 

pulis  &  plebs  impletq  madant,fed  non  incelligit  rone,oper 

ta  fan&afanctorum  fuperhumcrosportatur,p.i.c.  n86sf 
declorcs  fignificanturper  columnasduas,&quarc,p.2.colu. 

73T-C 
dodores  &  Sacerdctes  oftia  domus  dicuntur,p.a..c.7y6.f 
doctotes  fortesper  dcntcs  Elcphantorum  fignificantur,par.2, 

col.775.d 
dodores  vigintiquatuorinftitutifucruntin  vercri  Teftamcd 

toprincipali*,ficut  v/gmtiquatuor  Saccrdotcs  hcbdorna- 

darii,&cp.3.co!.n  (3-b 
dodores  Ecclefigcancs  dicuntur,p.3.col.28o.c 
dodoresccclridicuntui  proptcrfcicnti^&  vite  cmincntiam> 

&fidciintcgritatem,p.3.col.i879.c 
doctores  per  montes  fignificantur,p.i.col.5 1  i.c 
doctorcs&  predicatorcs  funt  meflbies  Chrifti,p.2.c.293.c 
doctores  perrenesfignificancur,&quare.p.3.col.53i.c 
doctorcs  Ecclcfiedicuncur  pcnnecolumbe,p.3.col.9io.f 
dottorcspcrcollum  fignificaiuur,&quare,p.3.coI.i8a5  b 
doctores  Ecclcfie  per  nubes  incelliguntur,p.3.col.337.c 
doctores  dicuntur  bafes,hc;rcticis  reliftentes,fundati  iupcr  do 

ctrinamChrifti,p.2.coI.iooo.f 
doctores  fpirituales  per  Angelosafccndcntcs  &  dcfccndcntcs 

intclliguntur,p.3.col.i4i7. 
doctorcs  dicuntur  ciuitatis,&quare,  p.3,col.i635.b.colum- 

ne.Ibid.c 
doccoiisSanctiuocanturoftia,p.3.co.353.a.b 
docrores  Catholicidicunturboue*,prefepe,ccetus  auditoru, 

lcgctes,f:uctus  bonorum  opcrum,&cp.3.  coi.i66i.b.c.Ite 

p.  1.C0I.907.C 
doctorcs  quilcgem  Dei  pr^dicantAhomines  tcrrena  defidc 

ria  fugcrc ,  &  fempitcrna  gaudia  quercredocent,fignifica- 

turpcrlooarhanifilium  Matach;a?J&cp.4.col.2232.c 
doctorcsSancti  hocmagnopercftudent,vcquod  hcretici  per 

mundi  philofophiam  &  irianentffallaciam  finxcrunc,dcmo 

ftrent  cffe  nugas  &  friuolum,p.4.col.2  370,d.e 
doctores  Ecclefiequan  amfoIlicitudincm,quantuque  ftudiu 

haberqdebcantergafubditosjcxemploeisoftendicur  ,p-4. 

col.237y.a.b 
doctoresSanctihochabentmaximeinconatu,  ut  h?reticos 

pugncnc,fai!am  eorum  opinionem  dcftnicndo,p.4«colum. 

2337. b.c 
doctorcs  Catholici  parrim  orationib.  partim  dogmatib.  con- 
,     traadueifanosfuosconflixerunt,doncceos  captiuarunt , 

vtnoninccrituercrnofunditusperircnt.&perquidhoc  fi- 

gnifkarur,p.4.co.2y64  d.c 
doctorcs  fanctos &  cofcflbrcs fidei  q. recipiunr,&  folariis cor- 

poraLs  pio  vii  ib.adiuuantjpcr  quos  fignificcnrur.  Ibid.f 
doctoicspcrucifialkiuiunihilnocctcluxuriam,  &corporis 

gcnitalia  naturaliter  coirum  pofcerc,  cibis  omnib.  indiffc- 

renrcr  vti,p-4.col.  1 1 9 1  .a.b 
doctoixsEcclefifciuioffcruntincaauriim  fapientic  fcriben- 

do,  &  argcmQ  cloqueriedocendoin  fcholis,&  populisprf- 

dicando,fignificanturperuiros,&c.p.4.col.a2i9.  c 

1 


.    V 


Ind 


doAorcscoruidicunturquipcccatinigrcdincmhumilitcrco 

rircnrur,p.3.col.i734.e.r 
doiioresaHimi!anturccruis,quimore  cerusrum  intcrempris 

vicus  quali  cxcinctis  fcrperib.viuunt,&  indc  acrius  ad  fon- 

tcm  vitx  inardefctmr,p.4.col.686.d.e 
doctorcs  func  porta:  Eccldia?,qui  claucm  fcientie  gerunt^p.^. 

$6i.b 
do£ores refocillarerempoiahb.ftipediisquidam  parati funt, 

fed  nili  prius  obtincant  a?tcrna  rccipere  nolut ,  p.  1.C.282.C 
dodtorcs  &  facerdotes  intelligunt  per  cor,&  quarc,p.4-c.i 6.f 
do&ores  fan&i  intus  operam  danc  virtutibus ,  &  tamen  foris 

cuni  fideifcuto?&  gladio  fpnicus  contra  hoftes  dimicarc 

noncc(Tant,p.4.col.2  4i2.d 
do&orcslegisquos  fcicntia  non  inflat,  fed  charkas  edificat , 

quosmodeftia  &humilicastxa!tat,dicutur  artifices  quiin 

valle  lubitant,p.2.col.i03?.a.b 
doftaresfigulosinKll;gimus:quiin  plantationib.&  fepib.la- 

bora!U,q<iiformant&componuntvafaDomini,p.2.colu. 

1  o  $  1 .  b 
do&orcs  flincci  funt  quatuorprincipcs  ianitoru,qui  quatuor, 
Euaii^eliis  oftiumfideifcruantes  >  paccfaciunt'crcdentib. 

p.2.col.ioj6.d 
doctorcsprimiEccIefia?deIudxavcnicntes  fcpriformi  fpiri- 

tuiIluftrati,adiuuantnoftrum  Dauidcotrahxreticos,  &c. 

Ecpcrciucmfignificantur,p.2.col.i075.b 
doctorcs  fignificantur  pcr  vectes  arcae  propcer  multa,  p.  i.col. 

73  2.C.f.&col.729-c 
doctores  iniqui  dicuntur  portx  vultus,quomodo,&  quarc,p. 

3.col.j96.d 
doctorcs  culpabiles  non  habent  frontem  corrigendi  peccato-- 

rcs.p.4-col.27.c 
doctores  &picdicatorcshabentcs  malam  vitam  fignantur  p 

lcprofos,qui  bonu  nuciu  dixcruc  in  Samaria,p.2.c.ioot.c.d 
doccores  maios  quos  populus  malus  rerrae.f.terrcna?  cupidita- 

ti  dcditi  confentientes  viciis  fuis  praelatos  cligut ,  fignificat 

Ioachaz,&c.p.2.col.899.c 
doctores  quamdiu  recte  viuunt  &  doc6t,  in  ornatum  ciuitatis 

induftriam  fuae  artis  impediut:fed  fi  forte  errauerint,  talen- 

tuaccepcuintcrradefoditur,&dehocfigura,p.2.c.94y.a.b 
doctorcs  doccntin  Ecclefia  Dci,fed  differcnti  modo.  Quida 

erhincrcpanttantum.arguunt  &  caftigant,  &  peccata  po- 

pulicxprobrant,fednihilconfoIacionispioferunc  de  diui- 

nis  fcripcuris,nihil  obfcurum  explananr,nihil  intclligentia: 

facrioris  aperiunt.Quidam  au:e  aiii  docent-&  myftcria  lc- 

gis  apcriunt,ircana  Uifcutiuntjlcd  pcccantcs  non  arguunt, 

&C.D.1.C0I.877.C 
doccorcs  (ancti  qui  praedicationefuadcmum  Dci  fabricant , 

inDcidcfcn(ioneconfidunr>p.ii.col.884.f 
doctores&curatiquipermalamdoctrinafua  velvitafimpli. 

ccs  faciuc  pcccare,cxcos  1  icinere faciuc  errare,p.i.  c r 62 6.f 
doctores  eloquia  diuina  vita  ftiam  cxiftimantcs,  haec  nunqua 

obediendo  portarc  dcfiftunt,ficut  mcmbra  fine  capice  viue 

renequcunt,p.i.c.773.b.c 
doctoas  pra:diccnr  verbnm  no  fuum,fed  Domini,  adilluftra 

dacoguirionefideiauditorumcorda,  ad  inccndcnda  thy- 

miamaca  orationum,p.  i,col.774.f 
doctores  cum  audicorcs  de  virtutc  ad  virtutem  docedo  &  mc 

ritis  crcfcentib.ad  altioia  &  diuina?  vifionis  arcana  mrci  io- 

ra  prouehunt, quafi  igncdealtari holocauftorum  ad alcare 

thyrriiamatumdcfcrunt,p.i.col.77i.c 
doctorcsquiadofliciumpredicacionis  cxcubant,a  lectionis 

ftudionunquam  rcccdant,p.i.coI.732.e.f 
doCtorcs  fucrunr  ance  aducntum  Domini.qui  fidem  trinitatis 

dcfignaucrunt  myftice,funt&modoquiapertcprcdicant: 

ica  vt  omnc.s  qui  ad  Chriftum  pertinent  eandem  ridem  co* 

fcquantU!',p.i.co.742,cf 
j0ctorcscumforis  ambigunt  qui  difponant,ad  mentem  qua 

li ad  tabenuculum  rcdeanc&ibi  Dominum confulant  dc 

quib.dub:ta:ir,apud  fc  intus  facri  cloquii  paginas  rcquiren 

tcs.ExcmplumdeMoyfe,p.^col.-;24.a.&col.i2xi.d 


ex. 

doaorcs in fcholis  intclliguntur  pcr  fontes, p.t .col.  1 5 1 2.f 
doctorcsantiquitusinfignum  doctrina?  portabanc  virgain,] 

i;col.J4J.a.Itemp.3.col. I289.e.f.lccmquarc  Chiiftuso 

quandopeimilitaliquadoprohibuit  Apoftolis  vilrgaqj  f 
<    rc,p.5.col.i28o.c 

doctorcs  ram  in  vctcri  tcftamcntoquam  in  nouo,  quineglis 
-    tiusagunc&minimos  (candalizant.&cvendunt  fibi  cr 

ditos,ex  mortuis  illorumdiuitias  confcquuntur,  laudant 

cosquipra?dainagunt,p.4.col.2  24oc 
doctorcs  qui  mentes  auditorum  facris  ledbonibus  ad lachr 

mas  excitantjijdem  &  coniolatur,dum  gaudia  fecutura  p 
,    mittunt,p.2.col.i378.f 
doccoresincrces  in  pnefcntis  vitff  ncgatur  folatiufubditos  J 

ferunr,vc  ccdenccs  pefecutionib.corporaledcuitent  lup 
.  cium.lbid.  1^74-d 
doiftoresqui  populum  mundarcdefiderant(iuftusolnoord' 

prius  mundcimir,caftigcnt  corpus  &  fcruituti  fubiiciat, 

forceahispraedicantcsrcprobiinueniautur,  P.2.C0I.1401. 
doctorcs  &  Prejaci  debent  aliis  cuc  loca  rcfngii ,  quos  diab 

lus  qusrit  principalitcr  fubucrtere,p.2.col.  1 5  \6f 
doctorcs  (immo  omncs)qui  zclo  Dci  fcru5t,in  ;>lflictionei 

ximaiunt,quandiuccrnuntportasuirtutumdcieccas  & 

probrio  habiras.Ibid.p.2.coI.2  5:6.a 
doctores  Ecclcfia:  oportct  nunquam  obliuifci  fanctimoni , 

ad  quam fiifcipicndum  ctiam  audicorcs  rnftiruant ,  vt< 

iam  Domino  oblari  funt  per  rudimcnta  fidci,  etiam  pei  1 

ru  qui  in  fidc  precc(fcrunt  exempla  &  monita  magis  coi  I 

mcnt,&fupn^ciuicatisicroitudignicificiancur,p.2.i2  2  l 
doct:M-cs  quicquid  inticnerinr  pcr  crrorcm  {cifibm  vcl ; 

cia  laefum  rcltaurct.ncpcr  ncgligcntiam  coi  un.  pcrcatai  i 

torummukitudo.Ibid.i32i.c 
df>Clorcs  gaudcnt  in  falute  pcenitentium,fcd  lugent  quiaw 

quampceniccndacommiferunt,&c.p,2.c.i246-d 
doCtores  eleCti  dcgcncib.fignificantur  pcrfcruos.Hirai» 
■     cidcntescedrosSalomoni,&c.p.2-.co.7#4.d.cItcm  p. 

254-a 
doiloresgentium  qui  a  primis  prcdicatorib.  ad  predica 

ordinatifunt,pcrquemfignificcntur,p.2.c.i  1  i^.a^b  i 
do&orescum  intendunt  tcrrcnisrcb.minulcju^cuiant  ' 

lec^ib,&  fe  fenfu  fpirituali  priuatos  afpiciuncpcr  cl< 

tiam  verborum  copiam  quf  riint.Ibid. 
dociorcs  fandicumturbafidelium  colliguntdc  fpol 

quicquid  de  phyfica,ethica,&  logica  kge ndo •&  f 

&docendo  vtilitei  tradiderunt,&c.  n.2.col. 1205.0.!« 

p.i.c.J79.b.c.Etco.65/4.e 
doiloresgenciliumad  Chriftianifmum  cenuerfimaga 
.     chimdifcurrendoaddocendum  alios  fccciunt,p.43 

e.Item,p.i.col.2  5:4.2 
doctores  famfli  dum  minifterioverbi  lidclitcr  infifturtC  < 

Dei  opcrantur,&  qi»arc,p.2.col.743.a.b 
doCitorcsboni  111  fcrioris,vci  fcholis  funrcuftodcs  rl 

regis  noftri  lcfu  Chrifti,habentur  in  fc  fap;c;uinm  . 

tem.p.^.co.n^^.c 
doctorcs  in  vilitacc  liccra'  fenfum  preciofnm  qucercrelabfl 

&  fcnfumhiftorira'llcgoriet.ropologi;v  acquc  r.na 

diuinis  hbn  pcig:  atiaui  l])ii  icullancn  Kmcniurvr,  p.  2-c  • 

I204-f 

dQCtorcstotopcrationc&documcntaiv.'  ntib.clcccorumr 
primunc  quor  fpccics  virtutumfuiu, 0.5.^0,2 166. 

doctoresEccleficccocornamcntatribuuiu^c.uot  vircutumi* 
na  docuciunc,p.r.c.284.a.b 

doctoj cm  ccmperate  vtsntur  verbo  ad  turbas,  vt  ncc  tcrr  1* 
cispcrcipiantur,necatcrrcnis  in  profunda  facnmcco  "i 
reccdantjVteapcnitusnonintclligantjp.j.c^^H.d  p.'3at 
co.2i66.f.Itcnip.2.col.758.d.ftcmp.t.col.698.f.c75cl 
Etcol.i207-a.b.c 

do^tores  fancci  in  predicatione  Euang<siii  gentib.  pronv 
rcgnurrrccelefte,&  ^tcrnam  beatitudinem,fi  fidcm  Chui 
rccipere  voluerint.EuangclicamqucdocVinam  vfqueip 
nem  vite  fer uarc,p.4.co. 2 3 6o.c 

do  b- 


Ind 


ex. 


oionrs bon*  dodrina»  fcd  malar  vit?  fignificantur  pcr  fcri-  mius  doccndo  alios  ad  amorem  fupcrnorum  attollitur, p.i 

hs,quiChriftumHerodioftenderunt,fcdnatumn6ado-  col^j.b 

iuerunr,p.y.coI.63.c  doSorum  pedcs  calciati  funt,quia  exemplis  praccdentium  pa 

oi^res  &  paftores  Ecclefia;  debent  aliis  communicare  quae  trum  muniti,grcflus  praxlicationis  corum  imirati  funr,p.i, 

cJice'runtperiT;udiumfacraefcripturar,p.y.col.7i3-c  '  col.1615.cf 

oOres  vani  &  elati  non  funt  contenti  fenretiis  pcr  Prophe-  doctorum  cft  cuique  perfona?  miniftetium  cum  difcrctioncc6 

t.populos  traditis,fed  vltcrius  ad  fui  oftentationem  diui-  mitterc,&  de  hoc  figura,p.  1  .col.  1 2  5  a.e.f 

n  curiofius  perfcrutantur,p.4.col.i  289.C  do&orum  ordo  pcr leui  figui  atur,qui  pcr  gratiam  Dei  de  mii 

o6res peruerii  putant  quxitueflepietatem,fedentes  inteV  doelectusadfeiuitiumdiuinum,  ccetib.  Angelorum  vni-  ■ 

pjquafinumuIarhSproponuntcolumbas,  nonincaueis,  tur,p.i.col.ii78.d.e 

i i in  cathedris,vendunt  dona  fpiritufiancri,p.4.  c.  1 892.6  do<5torum  ordo  pci  matrcs lactantes.per  filios  carum  f gnatur 

ccoI.394.395.cf  perfonadifcipulorum.N.immagiftri  fcntcntia  vigilantes , 

ocores nouellos  audire,& doctrinam  fan&orum  parrum  de  fed  vita  dormientcs,auditores fuos  quos  per  vigilias  prardi 

ciarenondebemus,p.3.col.202o.c  cationisnutriunt,dumqiiod;dicuntfacere  negligunt,  per 

o6resinferioresdeferrefuperioribus  honores  docuit  Ioa  iomniimtorporis  occidunt,&negligendoopprimut,quos 

n^Baptifta,p.5.col.io77.c  alereverborumlacrevidebantur,&c.p.2.coi.694.d 

,oc)resmodernicontraexemplum  Chriftifaciunt,na  vnus  do&orum  vnufquifque,&  tota  fimulEcclefia,  folctappellari 

iprobat  quantum poteft  dicium alterius,&  fimiliter becca  domus  vel  templum  Dei in  fcripturis  fanctis,  &  quare, p. 2. 

Jneidicta  fuorumdo&orumimpugnatjpartej.columna  .    col.i27S>.a.b 

$.d  doctorum  fcripra  relegetes,quafi  ad  officium  altaris,  &  hoftia 

o6res  vani doctrinam  vtilem antiquorum contemnunt,&  rQ  Domini  copiofiores accipimus mioiftros,p.2.c.i  398^ 

nuitates  inutiles  adfui iactantiam  anteponut ,  quali  dicat  doctorum  per  fcrmoncs,ad  cuitodiam  fidci  &  bonx  a&ionis, 

cinospra?ccflerunt,refpectu  noftrirudes  fuerunt,ficut  la  &adfmiiendumintcnfiusconfpec"tuidiuina,maieftatis  c- 

tesafpe&ulapidumquadrorum,&caer.  parte4.columna  rudimur.Ibid. 

1 3-c                                                               i  doctorum  fcripra  qua  rcucrcntia  &  honoreamplearnda,  vcl 

o6resfuperioresnondebcnt.inferiores  contcmnerc  ,  fed  quomododecIinanda,p.5.col.5i.&52. 

n gis quantum  poiI'unr,falua  veritate,cos commenuarc,p.  docrorum incrcia  arguiiur  qui  nen bellum  quarere,  fed  effu • 

5  ol.2  06.f  gere  qua,runt,&  de  iitijs  magis  affluerc,quam  fcuto  fidci  ho 

BCpresianaifibilateremfumuntquandotcrrcnum  corau  ftibusrefiftcie,  p.4.col.9i5.a.b 

dorumut  doccantapprthendunt.p.4.col.  1109.C  doctorum  Sanaorum&perfectiorumin  Ecclefiaofficium  cft 

•6rc-sEcclciia?dicunturcandclubia,&quarc,p.6.coIumna  faoamentadiuma  manibuscontreoare,&  vafafancta  ,id 

I  0»e  eft  fcripturae  myftica  verba  ventilare,&  ad  intelle&um  per 

i«res&  prxdicatoresfigniricantur  perquatuorinimalia.  ducere,p.i.col.  1289.3^ 

p>.col.i499.f                                           -  dodorumfpiritualiumeftfepiusnoclufurgercj&folcrtiinda  ■ 

Ipres  &  ftudentcs  nimis  curiose fcrutantcs  diuina:  aflimt-  gine ftatum  Ecclefie  quicicentib.ccetcris  infpiccre,  vt  vigi-  ' 

Iturillis  quipetebant  fignumdcccelo,p.5.col.85  2.f  lanterinquirant,quomodocaqua?  vitiorum  bellis  fordida' 

GresnonfoluantIcgemdiuinam,ei  doctrinam  Philofo-  taveldcic&afunt,corriganr&trigant,p.2.col.i346.d.e       > 

lcam  pra?ponendo,nec  difcantipfam  vcl  doccant  fpecu-  dodtorumfidcs  &  opera,pcrqua? populos  in  Ecclefiam  opor- 

fauciantum,ledetiampraclice,ipiamopcre  implendo,p.  tebat  induci,ficfunrproftrataperappctitumterrcnevolu- 

jol.io2.t  ptatiSiquoddeuiationceorumccelcitib.gaudiiscaeteros  vi  - 

Bres qui ccrda audirorum a rerrenis ad ccelcftia  fuftollut  dcmus cffc  priuandos.lbid.coJ.  1348^ 

nqu.ddup!iciratisremanear,fed  fimplici  intentionecorS  do<5torumordoquaiircxpra?fidctinEcc!cfia,p.3.col.28i.c     • 

hminc  niieantfignificantur per  columnas,  quibus tcnto  doctorum corda  fai  ienrie &  fcicntic diuitiis p!ena,gazophyIa  - 

|fofpendintur,p.  i.col.775.a  ciadicuntu^p.^.co.ij^.b 

funr?rutcs  &dv:cesgregisdominiei,  P.1.C0I.755.C  doctorum  &  picdicatorumvniucrfi  as,fign:ficarurperfcprcm 

86res(juifuiucontrahxicticosdcfciiforcs  quatuor  in  fe  lampades,p.4.col.2203.c                                                      ' 

>ere dcbent  icilicct  caltitatcm,mcditationem  cccleftiu ,  doctorum  ftarus  liguificacur  pcr  hyades,quc; fignificat  pltiuias 

irtirij  dtddcMum  vclfaltcmmeditationcmChriiti  pafll,  &quatc,p.4.col.U7.c 

jemiiiam chantarcmJ& pcr qua? ifta  fignificantur,par.i.  doCtorum ordmem  Chi lftus in culmine Ecclefiafticedignita-  ' 

'47-b.c  tisconftituit.p.2.toli884.d.e 

oforcsvcrbafacri  eloquiiab  vmbra  in  veritatcm  transfc-  dodtoruquatuorfpes,duc  honorD,&  ducmaloru,p.6.c.576.e 

i«tcs,quaiiluccmfcicntia!inEccle(iamfupercandelabru  dodtorib.fanctis  faciliuseratfuroiigcntiliratisoccurrcic,&c 

niticuni  poimmukiplicantj&fignificanturperforcipes,  quainhcrcticoconfidentiinfuipcifidiadogmatis,&  qua- 

W.col.ii54.f  re,p.3.co!.i678.d.e 

^rcs&Saccrdotesquiinftruendobaptizandocommuni  doitoribus  Ecchiia? Ipirirualcm  fcientiam  pcrduo  teflamen 

.orpom&fanguinisrr.yiteria,primanobisEcclefie;  tacommcndauicaciplebcm  tuendam,quani  antiquus  ho- 

!pandi;nt,iiguran:urpcTOilia,p.2.Ibi.  ftisper  incuriam  rctiorfumabflrahir,p.2.coKi07  3.a.b 

^res  lancti  pcr  ligna  praeciofa  lignificantur ,  quorum  vi-  doftonb.bonis  abiaris  difpenclium  non  mininum  fidelcs  fcn 

rtfidcinunquamarcfcu,necfoliaverborum  dccidunt.p.  ciuntauditorcs,^cp.4.col.24u4.f 

210L 1 1  70. f  doctorib.vcl  rc^toribus  dcbcr  incflccii ca  fuhditos,  &  iufte  co 

R>r«cceIeftib.intentos  quiinquietarepraefumit,ctiauir-  fo]ansn»ilcticoi.ja,&  picl^uicns  difcirjl»na,p.i.c.8i^b.c 

^'.•HiuuJiabciciecrcdtbacpcrditjp.^.ciS^^.a  do£oribusmanda-.  C.hriftus,  vt  piedicatuium  officia  ad  re- 

"i'«:gUanipredicandoaudicntium  cordatangit ,  &  fiauracioncni  fpnicv  alis  tcn.plicofcraturquuquida  fanctis 

"doiub!ciiar,&ligiiattirperpaxil!osfublcuantes  fu-  fcicntiefpiiiiuai:.s,vclbor.copciationi>  fuliatumeftin  thc  • 

«"'luclorutn  vcltcntorioruni,p.i.col.779.a  faurum  l)oniini,p.2.ci2!8.c 

'hiiguaequifcnpturamcxponuntifignificantur  per  doctorib.piebuit  foin-.am  Mi  yl.s^nraquihusliheteruhefcat 

»sinTnodumlingua?fados,p.i.col.893.a  erudiri,n6erubcl.  c'- a  minori  cx  getilidotcri,p.i.e.65tJ.d;e 

n  virorum  &  legifperitorum  numcroiitas,defignatur  doctrina  dnplex  ciKQ.cdam  non  cxccdir  lacultatc m  lnmani 

I"  turbamfidcium,p.  i.col.22.c.f  inrcllectus.Aliaexccdit  /aailtarunhumaniimj&cp.j.col.   • 

>^iummens,quant6robultiusabfupcrnacrigitur,tatofir  ji.c.&coLryj.c.&  io66,d.e.&662.f.&cni3.c. 

1     2 


GloiLr  Ordin.&  Nicolai  clc  Ly  ra. 


doitnna  aliquaconfirmaturpcrahquid  quod  eft  minoris  au 

thoriuuis ,&  quarcp^.cio^j.b 
do&riaa  nulla  adc  o  faifa,eftqux  a6  aliqua  vera  intcrmifceat 

p.6.c.474-f&  95  6.eltcmp.i.c.76.a.b&c.ri9o.f 
do:tiinanoncapuur  ni(iinquictc,p.5.ci269.c 
do&rina  fiot  vira  noncft  intcgra,p .j.c.ij^o.c.f 
do&rina  bona  confirmatur,peroperabonadocentis,p.3.co. 

20O0.f 

doarina  &  inftruclionc  faccrdotis  prius  gubemamur,fed  po 
ftea  proBcerc  &inccilc&Dm  noftrum  adiiceredebcmus,p. 
l.c.6o7*a.b 

doftri.ia  Chiifticoparaturfcmini,cuius»res  partes  dicuntur 
in!iMCtjoix,&  ta.num  quarta  pars  facitfruc3um,p.  j.  col. 

doctnna  Euangclica  notatur  pcr  luccrnam,qux  occultan  no 

debet,fcd  potius  manifeftari  coram  gentib.  p.5.  C.809.C  1 
doarinaChrifti,&  cius  factaiudicabuntinfidcles^quiaofte- 

det  cos  dignos  damnat  ionc  quemadmodum  lcx  ciuilis  di- 
cituriudicarcIatronem,inquantumoftendit  eum  dignum 

iudicio,&condemnationc,p.y.c.i348.c 
doclrina  Chrifti  fuit  muda,pura,&  perfedta,di&is  propheta- 

rum  confoo  a,&  ipforum  impletiua,&  confirmata  miracu- 

lis  foli  Dcopollibilibus,quodfufficicnterdebebatconuin 

cereaudicncesadcredcndum,p.j.c.i383. 
doftrma&  cruditioanceffabuntin  futura  vita,p.4.c  263.C 
doSrina  legis  ordinabaturadtriaf.adcogitationem  Chrifti 

ad  confccntioncm  falutis,ad  vnius  Dei  cultum  p.  5.03  79.  f 
docirina  prxiatorum  qualisdebeatefteperconformitate  ad 

Chnitum,ply.c.63.c 
doctrina  non  auditoiio  Chrifti  legis  &  prophetarum,  compa 

ratur  nuci,&quarc,ci348.f 
doctriua  lcgis  pluuix  &  ron  comparatur,&  quare,pa.i.colu. 

1652.C 
doctrjna  Euagelica  iu  pomis  &  roreceji  fignat,p.i.ct68i.  b.c 
doctrina  legalis  in  vertice antiquorum  motium  &  pomis col- 

lium  a?ternorum  lignatur.  Ibid. 
doSrina dodtorum  Ecclefix  pcr  quam  fidcs  defenditur  &  ro 

boratur,&  fideles  de  moiib.inftruuncur,fignificatur  per  co 

lumnas,&cp.2.c.736.f 
dodtrina  intelligiturper  aquas  qux  are  funt  &  quan  doque 

daces&pocabiIes,p.2.c85i.c 
do&rina  Philofophorum  eft  fanguis,p.i  .c. ;  5  3»b.c 
do&rina  ftulcorum  fatuitas  cft,quia  &  (i  qua  bona  vfu erudi- 

rionis  didicerint,qux  dicunt  bonafatuo  corde  contemnut 

p.3.c.i675.f 
doctnnafapiencixcomparaturmelli  &fauo,p.3.ci7io.c 
doftnna  facra  per  virgam  fignificatur  qux  meram  cotinet  ve 

ricatem,p.i.c.543.c.&ci283.b.c 
doitrina&  veritaseratinrationali,  &  fuithabitus  pettoris 

fummi  facerdotis,&cqd & quo.Vide  I  Rationale  iudicii. 
Doctrinafacri  eloquiipcrmundaprxdicatoruora  miniftra- 

tur,&c.Et fignificatur per Iabium  aureum arcx,&c p.  i.c 

738.d.e 
doctrinaaliadebctciTequarudes  imbuunturad  fidem,&alia 

qua iam perfecti inftruuntur ad Icientix plcnitudinem ,  & 

perquid(igmficatur,p.2.C92  2.f 
doctrina  Euangelii  itacoditaeftperfcriptoresnouiTc/hme 

tf,vc  l"a;iv.t.e  uinfatis  fides  pleniffime  in  ea  concinci-e;ur,& 

totfusdecalogi  fummapcrfectioinduobusprxcepcis  cha- 

rita:isdcmonitraretur,p.  2. c  1641.3 
doctrma  Ecclcfiartica  li  cftVt  fimplex,&  nullis  excrinfecushx 

rcti-o.udogr.atunafl*:itio>ub.fcindei"ctur,non  tamclara 

&  ta.n  cxaminata  vidcrccurhdes  no(tra,p.i.c  12.79. a 
do:triiiaeccleiia!tic.iperparientiamdoctorum  quamfic  pfe 

Ctamon(tra:ur,q  uadummagis  afflictionib.acmorii  cor- 

pus  iub  Jerc  qua  a  Joccmlocedare  voluerunt,oftendcbant 

quanrum  cffct  falutaris  quam  tanta  conftantia  defenfare 

cura.)aiic,p.3.c.i5S6.f 
doitnna  hxrctica  quc  nec  vctcri  ncc  nouo  Teftamento  con- 

coidar,&auditoiuinvoiJaconturbat,&dcgentcingente 


pcrgcns  fcditioncm cxcitat,p.3.c.2ii8.d  ' 
doctnnafacracondemtut  doctrinas  falfas  &  fuperftitiofa 

&  quidquid  in  doCjtrinis  aliis  fibicontrarium  iepentur,r 

C.545.C 
doctrinagcntilium  pcrfara  intclligicur,in  qua  funtmultcl 

cx,id  eft,diita  Philoibphica  habetia  grana  veritatis,pal< 

amen  vanitacis  &  falficatis  admixta,p.5.c.2i  5.f 
doclrina  falfa  Pharifxorum  fimilis  cft  veri,v  t  ftannum  arge 

to,p.4.c.3o.d 
doctrina  ventatis  impcditur  per  tria,primo  f.per  malam  v  i 

doctorisfccundo,qcna  timetvelrerubefcit  tangerc  vi.|| 

magnoru,tertio,pcracccptioncm  pcrfoiiarf^p.^.c  1491 
doctrina  fapicnriu  in  principio  non  vidcrur  pulchra,quiac 

ficiliseftadcapiendu&rxdiofa,&cf(.d  habitis  prsncir 

efficiturdelectab!lis,&videturpulchra,p.3.c  ijo6.f 
doctrinahabenscommixtionemfalfbiumcum  veris,cftoc 

fio  mceroris:illa  vcro  qux pura  cft,&  fana gaudii  &  frm 

ficationis,p.i.ci  195.C 
doctrinaeftquoddamdonumbonum,fecundumillud  Au 

ftini,Tunc  enim  melius  aliquid  dabis,cum  iniuftc  peceti 

correxeris,p.  jr.cu8.c 
doctrinar  coruptor  &  doctrinx  Iudeorum  &  idoiolatrixfi  I 

natorpcrquid  fignificatur,p.i.ci  63  ^.c.&io-io.d.c.f 
«loctrinx  getium  qua?  non  inutili  ftudio di(cuntur,fignih"c  - 

turpervafa  aurca,p.i.c.59)-a.b 
doctrina?  ca?leftis  initium  accipimus  a  principib.  populi  C  i 

ftiani,id  eft,angelis,cum  primum  ad  culcum  Dei  venir  s 

Etdehoc  fimile,p.2.c.i8i.b 
doccrinxfanctxlatior&apcrtiorfermofignificatur  v  VI  ■ 

las  quihauftufapiecix  piefiticntib.  impendir;p.2.c.M5 
Doctrina?  cedelhs  fubriluas  afiimiiarur  acl  minutum  man 

qua?  pilo  tuditur  vt  litcralis  fenfus  cxuatur,p.i.  C0K637. 
Doctrina?panem  116  habent  Iudgi  exccprisdccem  piccep 

qua  veram  Proplucaru  expodtionem  Chriftu  in  plerifi 

Prophetarumpra?dican:cmfugiunr:  aliaqua?funt  in  1 

noliit  fpualiteraccipcrc.Locus  enim  dcftructus  cif  int 

f  acrificia  fiebanc  &  oblatio:ics,&c.p.  1  .col.  1 1 38.  e.f 
DoctrinxperfectccapaccsnonJu  fuunisfcd  poitlongai 

citiaipoftjpfectuplurimu^cuproxinufumusad  pcrfec 

nisfidcm,tuncfo!idioriscibicapacescmcimur,p.i.c.6; 
DocrrinxquamdiiigiSifi  visconfcrri  bonamopinioncm 

Iifugereotficiofumlaborem,p.i.col.34i.a.b 
Doctrina? fermonem plerique  fecundum propiias pafsi< 

temperant,&quos  ipfidiliguntcommcndant,&  crgc 

docentes,doctrinam  fuam  corrumpunt,  ncc  Deo filios 

ciunt,  p.  i.col.  103  f.b.  c 
Doctrina?  Chriftidiuerfus  fuit  cffectus,in  bonis  &  mdis,; 

col.  1189. f 
Doctrineomni non  conuenit  idem  modus,p.6.c.2o i.c.I 

p.2.col.382.f 
Doctrinx  rectx  aliquid  praua?  intentionis  addcre  vcl  alio 

veritatis  fubtrahere  vetacur:  &  hoc  quoadadditio» 

deprauantem  intellcctum  legis,non  auccm  dc  dcclaralj 

autelucidanteincclligitur,p.i.col.i48o.f.  1481.3 
Doctrina?  Euangclica?  cxcellentia  oftenditurex  quatuoil 

veritas  eiufdem  ofcenditur,p.6.col.3  27. c 
Doccrinxdonis  aliquosrcplec  Dcus,qui  indcfupcibieKB 

prouocat,qui  &  pcr  fcpdones,perucrse  verba  iuftoru  I 

pant,&  tamcn  bona  qua?  hcm.  a  Dco  accepci  ur,p.3.c.  I 
Doctrinx  praux  fpccics  lunt  mui:cr,&  pcr  qux  fignificaJ 

p.i-col.io35.b.c 
Doccrina?  peruerfa?  proccflus  fccundum  gradus  quot&m 

funr,p.3.col.4.35.c 
Doctrina? fanx  jpgrcfTus  fecudu gradus,quoc  &  q,  funt.l  A 
Doctrinam  &  doctorcs  vcricaris  quercntcs  dcftrucrc  per 

fignificantur,p.4.col.827.c 
Doccrinamcuriofam  in  qua  nunc  multi  Theologizantt 

borantqualemalum  fequatur,p.4.col.685.c 
doctrina  catholica  cotradicctes  oppugnat,  vt  fidcs  nofti 

ocio  torpcfcat,fcd  cxcrcitiis  elimctur,  p.i.col.i  27^ 

Doct 


In 


Ind 


cx. 


|o5 s  tanto  quifque  minusofte.oditur,quant.d  minuspaties,  nec  tantus in occifa  vxorcquantus  in  filiis trucidatis , p.4. 

p.col.i  686.C  col.i872.d 

oc-lmulti  qui ad  docendum  idonei  videbantur,  ob  ncgligen  dolorforis cruciat quos  ce citas  metis  11"  obfcurat,  p.j.c.ig.S.e 

ti  w  fuam  inter  indoc.1os  reputabantur.  p.5.  col..947..b  dolor  &  penaljs  anguftia  frequcnrer  in  facra  fcriptura  ijgni.fi- 

oclfculiteratino  debent  defpiccrc  fimplices  Chnftianos  ca.turpercalicem,p.4.col.903.c 

ci:atcrrenaoccupatos,&|>quosfigniricant.p.i.c.i469.c.f  dolorlerifibilisinChrilloiuitmaximusimerdolorespraefen- 

ocmemabonumquorumcunquefimp)icinm,verbjs,aut  e-  tis  vitae,p.3.col.y8i.c 

xinplis ad  bonos mores inducetium  per  quid  defignatur,  doloris  vim  mitigat,equitas  &potcntia  ferientis, p.j.c. jjo.e 

p..col.7.6.d.e  dploris  vis  exaggeratur,  quandodeleCtatioquafe  folebatho 

Occ<exabaturabaliquo  daemonae  aut  tenebatur  cum  quo  mincs,confolari  fufpenditur,p.3.col.i497..b 

ir  rbo &  ea  decaufa  diuino  affidcbat  tabernaculo,p.  a.col.  doloris  &  mpefticia*  duplex  ipecics  c.ft,fcilicet dolor  bonus,& 

j.r.c  dolormalu.«,p.4.co.  103.2«  e 

I  ata  perucrfa  comparantur  fculpti.li  &  contlatili?  P.4.C0I.  dolorem  duoreleuanr,fcilicet  fomnus  corporalis,  &  medita- 

M+.c  tiofpeculatiuain  vj.gi!ia,p.3.co.ioj«c 

igj ata  falfa  Philofophorum  vel haereticorum  &  fuorumco  dolorrm.  intcriorem  &  exteiiorem  mitigat  ratio deliberatiua 

piiumcongregatacomparafurdiuitiisconferuansinma-  dijferentcr,p.3.col,575.c 

[j!rDominifui,p.3.col.J774.a  do!.oremminorcmingeruntmala-qua»abextraneis,maiorem 

waomnecontranumvcritariadoraopera  manr.um  fua-  quae,abi!lispatimur,de  duorum  mentib.pixfumcbamus, 

Bn,p.4.co.44.e  quiacumdamno  corporis,  malanoscruaant  amuTe.  chari 

10  atagcntilium  quibus  difciplinae  liberales  corjtinentur,  tatis^p.j.co.i^y.b 

usa gentilicateabitulit,&  in feruitium  Ecdefi v con  dojorcm fupcr  mortups diucrfimodehabent fideles  &  infide- 

u  tit:proluutenimadexpugnationemerroris:&  cdfirma  les.p.^.col.^j.c 

tinerh  vcricaris,p.:.co.i09i.a  nondolerede  amicismortyis  vidctureiTe.duri  &  infenfibilis 

icaimpiorum&  fyilogifmi  Philofophorumdicunturci  cordis.Ibid.                                                 • 

uates&muri,quibus  a:truuntimpiaquxq;&diuinae  lcgi  dolorecarcieomoesdebercindolorecommuni,p.2.cr48i.a 

cncrari3,p.2.col.98.e.r'  dolus  quid  cft,p.6.c  1 31  y.b.Item,p.j.  co.  5.29.^ 

alii-rctica figniricanturpcrfermentum  Pharifaeorum  doluseftoccu!tusg!4ditis,p.j.c.  1070.9! 

tibus quibns  populus  Dei  nutritus  cft ,  lignificat  vera  &  in  dolo iurac  qui  aincr  faciurus  cft  quam  promittit, pa.^.colu. 

■egraindoCtrinam,p.5.col.j6^.d.e  593  .b.Xntcrl. 

}gu:a  veruacis  yectibus  yrbium  afIimilanrur,p.2.columna  doli  fxpc  funt  probati  ad  fumendam  dcinimicis  vltionem,p. 

«L8.c-f  2.col.j79<b 

wauuierratira&lubiica  Philofophorum,  paruulos  fenfu  donu'iticiiibonifiintfi!iismali«inordinecharitatisprgponS 

iue!!igcn:iadecipiunt,&figaificantur  pei  aquas  Acgy-  difunt^p.^.co.Soo.f 

,p.i.c,547.b.c  domicianuslmperatorfecundam  mouit  petfcquutioncmco 

iataprauadicunturfilii,p.4.co!.i86r.3.b  tra  E:clefiam  p<>ftNeroncm.p.6.co.  15 16. f 

lata  exccranda  haeretici  proferuc  aliquando,  vtetiam  pa  dominantur  in  hominenirois  fupcrbia  &  luxuria  ,•  vnum  efl 

rtifti.ilti  qui  diuinacoguicione  carent  illorum  dccefteO'  fpirjru.s,3lcerumcarnis.p.3.co.2,88.f 

infaniam,p.6.col.i36i.a.b  dominaroromniumauchicperprenitcntiamcouerfismiferi- 

uta  hxreticprum  turri  Babylonica dcfignantur,  qui  mo  c«rdiam  iuipediuaut in  corredtis  aetcrnam  pcenam infligit 

LverolunMiicfuperbiam  erigut  dogmatis  contraDeum  P.3.C0I.J913 

lentes  illicita  ctiriofitarc  caeh  altitudinem  pcnetrare,&c.  dominatu  qua  vtilitate  homo  inter  caetera  animantia  percc 

.col.180.cf  pit,&ad  quosvfus,&  ad  qu«jfolatiafuntbeccreatahomini 

latumprauorumpcftiferaverba  pcr  aurea  vafa  Nabu-  finonpeccaifet?p.j.coi.37.b.c 

ioforintcIIiguncur,quxeloquencia!habcnt  decorc,  indomina>"ionib.&  feruirucibusha?cclaraiuftitiaeft,utquiex 

miiciunt  venenum  idololatriae &  turpiloquii, &  corij  do  cc-llunt  1  ationcexcellant dominatipne,fed hoc  in ifto faecu 

iatumqua?animamoccidunt,p.4.col.903.c  lopcrcutbatur,p.  1.C0.435.C 

oatumpciuerforuminuentoresdicunturtorretes,&qua  dominiuinnaturalefiichomini,vtqHamdiuftaretin  obcdiS 

^■3.col.i82.c  tiaipfius  Dei,infcripraobcdirentei.Echoc  tribus rationi- 

i&fcyphi  funtvafavinorum  contentiua  ,  &  diliguntur  bus,p,i.c36.f 

opterv;numcontcntum,p.4.col.i  71 9.C  dommus  vbcunqucfecundoponituriuxta^o.primunomen 

asan!musdibetfecuftodire,nodeigneprobatorio*inur  tetragrammaton  cfhquod  proprie  ad  Dcuin  pertinet,& 

uret,p.3.col.33.c  incrfabile dicicur:fecundnm  commune,quod  fxpc  &  in  ho 

neninonpoteftconfolariquinoncordacdo!ori,p.3.cpl.  minib.inuenirur,p.:i..co!.i2  8.S.d.l;emp.2.col.  1605.3.  b 

.c  dominus  eorum  quae  (ecundum  pciim  gei  untur  mhil  obfcu- 

tis  conccptus  folcr  exprimi  plurib.modjs,aliquando  in-  rum  mhil  otieiurrj  elfe  vult.p.  1  .col.  1 4t7.c 

ogariucaliquando  optatiue,&  aliquando affertiue  ,  &  dominus  fic intcndit  fingulis  acfi  vacet  a  cun&is ,&  fic inten- 

i  smodis  plurib  p-3-co.  133.C  dttomnib.acfi  vacet  a  fingulis,p.3.C324.c 

duplcx  eit.fcilicetinformis  &  formarus,p.3.co.703..".b  dpminu§jiiluiscft  vtfacittemplum&cceium,ideft  ,arcana 

do)!  non  (int  placere  quodadeft,&  iam  hoc  cxpertus  graue,  fcientcs^p^co.^o^.a 

r">folantcdelidcrio,aliudexpe(ftat,p.3.col.i04.d.  dominuscui  cft  fortitudo&  laudatio,tamnoncaditquanon 

iojrclaufosmcordcintcndiquafi  intus  violentcr  retentus  ca<lic  Domini}s.Illi  verocaduntquifibivolunteffe  fortitu 

:inclufus,fedquando  apcneur  extenuspcrflctus ,  fiuep  do  &  lauuaciojp.^.col.i^^s.c            • 

ua?rulacioncmminuuur&a!lcuiatur,p.4.co.  i26j.cltcm  dominustantosdcludaeacolligitad  fidtmquantifufricerent 

•3-col.i  1  ?o.c  adcxemplum  viuendi  vc!  ad  miniftenum  pra?dicadi,donec 

J4>r&criftniaiaciliusfuftinc:ur,qnhabct  quis  fibi  amicos  ingentib.  Ek.clefiefundamcncalocarcnci.r,parte  2.colum. 

6patientcs,quafi  parce  doloris  fccij  portanrcs,p.^.co.44.c  1 62  j.ii.b 

dcorlorc'tmitigariperaincEnit3tefuauiratcioci,p.3.co!.35.f  domb.noluit  fignumin  Cain,f.trcmorcm  horribiUm  omniu 

dcormediuseft,quandofcruaturconfuctudoinluc:hi,pai.4.  membroium,& in  fjcicm  lignum'  impi clTit  quo  cognito 

:ol.i265.f  fcicbaturabhominib.fiatiTm  fuum  innocentem  occidiile, 

d<or non  cft  tantus  in filia  ftuprata  quantus  in  vxorc  polluta,  &  fic  abonuiubilis  omnib.reddtba:ur,p.  1  .col.  1 1 9-c 

1    3 


GIolTx  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 


ddm;niisapparnitAbrah>?fcd'.nti,infignnmquodfilii  fuita- 
qu&fltiudices  .Vdeantin  co!iiilio,p.'i.coL»j^.c 

dSmi  li..;lfqiiandoinfitV.iauitf.idisf}U!raJa!iqiundoverbis 
&  .1  fiinfti  prophetf  Cuitu  fpiritu  loquuti  iunt.  ^1lJ-c 

dominus  i:inixusfca!xquamt'idit  Iacob  cx  multis  gradibus, 
c6!tir.jitur,&  fignificabargradixmgcnrtationum ,  pcrquOs 
Chriftusfccundum  carncm  defccndrtab  Abraham  vfq;ad 
Vii  kiitE  Marlam,&  gradus  huius fcalxnominar  Mattharus. 
Larera  fcal»  funt  iuTtiria  &  peccaiprc3,&cp.i.c.3  24.C 

domiiV!<volii!toccidircMoyf;n,vta!iquidicuntproprcrE- 

ftcict filitrm  fuum.to qodd  duccbat eumfccum  incircunci 
sri>ilM]udumquodal!quiaHcnJiir,p.i.co.yi4.t 

dominus  nou  rcguauitab .Ttcino.ficutnon fuit  creator  ab  ce- 
tcr;io,r>ccdominus,quia  talia nomina  &  verba  confignanc 
crcatiuam  [t)bicdta,qtiC'non  fuitabxtcrno,'p.i.c62  5.c 

dominus  rcgnabit  in  arternum  &  vIrra,quo  intelligitur.  Ibid. 

dominuk  comparat  fe  aquil.c.Et  ouare.Nam  cum  voluit  traf- 
fcrr.nlios  IfracIpromarcrubtuin:cKb:buit  fe  ficuc  aqui- 

h,cVc-p.i.co.657.c    ' 
domiiuisquare  voluitfibipinguedincmofierri .  Etquid  per 

hoc  figurabatur,p.i.co.8o;.c 

dominus apparui: in  nube caliginofa,& quare,  p.i  col.i 6 1  .f 
Iremp.6.col.3i5.c 

dominus  populflmlfrael  triplicirer  gubernauit  poft  ingrclTum 
terra;  promiffionis,primo  pcr  iudices,fecundo  pcr  fcgcs,cet 
tio  pcr  facerdotes,p.2.c.i  275.C 

domjnusrefpondcnsprolobdcturbine,an  voce  formatami 
niftcrio  angclico  virrutediuina,vel  pcr  infpiratione,  quod 
per turbinem dcnotatur.p.j.col  3Jo.d.e 

dominusr:pra?ctpir  intcrfici  habitatores  terrae  Chauaa ,  ne  per 
eos filii  Ifracl  ad  idololatriam  traherentur,  fed ipli  cupidira 
tcductipcrmifcruntcosviuere;propter  tributum  quodcis 
dabant,p.j.col.i  247.C 

dorninus  femper  paratus  eftreleuarc  corruentes  in  culpamrli 
cct  aliquando  rcnuant  aliqui,ipic  quantum  cft  in  fe  (cmpcr 
eftparatus.-Releuaturdeniquediuerfi  modo,p'3.co.i^62.f 

dominus  ante  ingrefliimfiliorum Ifraclin  terram  promiffio- 
nisjfccuhdum  aliquos mific  vcfpas habenuss  aculeos  venc- 
natos,qus plurcs  Chananacorum  interfeccrunt,&  perhoc 
aliquam  occafioftem  poenitendi  dc  peccatis  habuerut .  Sed 
dicunt  alii  aliter.p.3  .C0I.1937.C 

dominus  odit  tria,f.pauperem  fuperbum ,  diuitcm  medacem, 
&  fcncm  fatuum  Oditdicomon  quantumadnaturam,  fed 
quamum ad  viria,p.j.c.ii}Oi.f 

domirtusper  Moyfeu  prc;cepitho!oca(ifta&  vivtimas  fibiof • 
fe:ri  a  populo,ne  talia offerren:  iuolis  ad  quod  erant  proni, 
&  ad  c xnericndam  ob>dientiam  popuK,&  ad  praefiguran- 
dtim  hiruram  immoIatiOntm,p^.c.64j.c 

dominus fifiis  Ifraelmftituirfacerdotiumad  colcndumdomi 
nuKi,3co'occi)dtim  dclegedominipopulum.Similitcririfti 
tuit70.virosdeicpioribusI(rael  ad  rcgcndum  populfi  cu 
Moyle, &  ex  tunc  Cfqiic  ad  deftruttionem  ciuitatis  &  tcm- 
p'.i  fufTimt  iic  iiaturi^o.  viri,quicumrcge&fummofaccr- 
dote  detetTfriJiabans  cauias  arduas.  Sinuliter  promifit  po- 
pnlo  dare  Prophetas  per  fuccclTioncm  tcmporis,  p. 4.0718. 
fiVidcetiatnm  Cauhedrin. 

domiiuisau-rritdcxteramafacicinimici.Vnomodo  rcrercil 
do  ad  Deiuti  co  quo  j  non  defcudic  populu  Ifracl  a  f.iis  in:- 
raicis.AJiomodo  rcfercndoad  populum,f  fubtraln  ndo  vir 
ture.n  &  inJuftriam  dcfendcndi.p.^.cpj^.c 

dominus  tnalcdixit  tcmplo  inquantum  pcr  ChaUteos  cobuf- 
iit  fccundum  ordinttjqncm  fute  iuftiticcLicet  autcm  Detis 
no.i  ur  jtothftr  mali culpx.cft  camcauthor  mali  pxna:,& fic 
maleduic  tcmpio,p.4,c.958.f 

dominusqoiplusdatquam  abcopetatur,  cxabtindanti  non 
f;!umrcuelau:tDan!ellibcrationempopuIi  Ifraelacaptiui 
tatc  Babylonica  fed  etiam  fibi  reuclauic  reuelationem  ficn 
dj;npr;:Chrift,imcuiuser.Kfiguraillaliberatioa  captiui- 
tatc  Baby!onica,p-4.col.  i6..8.f 

dommus  m  tcmpcftaic&  turbincdiciturvcnireadpunicndu 


peccaroresobftinato?,:nquooflenditurvigordiuina?po 

ti.c,p.i].c.2o:o.f 
dominus  vCnitad  iudiciunv.primoin  mortc  cuiuslibet^qu 

talis''pfcntabiturinibdiciO,qualisin!icnitiiriii  mortcqu; 

tum  ad  «;ratiam  &  ad  culpam,p. j.cot.S^alf 
dom!nusmiiltis6bnoxiuscrir,cum  femclquiscuilibetfem 

'ciparit  vitio.Etdel>ocfigura,p.2.c.i85.b.&c.i263.c 
ddminosmultoshabukgeutilispopulns,quirton  vni  fuper 

iionida/i(us,fedprolibituiinmundornm  fpirituumrapt 

baturadvarioscrroKSjp.j.col-pji.b 
dominus  venitadiudiciuin  particulariterin  mortecuiuslib 

&  vniucrfalittrin  fine,p.6.co.370.f 
domini  dics ,  d? dtcsiudicii .  Er  accipirur pro  die  mortisqi 

qualii  viuifquifqucin  diemortis  miienitur,  fcilicct  1:1  fia1 

fah:andorumvcldamnandcrum,talisindie  iudiciipril 

tabitur.Ibid. 
domus  cft  res  fundata  &  ftabilis,&  cctris  tcrminis  fepta ,  p.H 

col.  135-^1' 
domus  publicatur  quando  publico  fcnfu  profcribitur,p. 

1309.3.^ 
Idomusfux  profperltatcm  folent  homines  primo  defidcra 

c]  confiftit  iii  fcecunditate  prolis  &  in  abundanriatepora 

bononini,p.i.c.i630.d.&  m  ^fperitarcm  refugiut.  Ibid 
domus  fpecies  vulgiriter  Iccr  Hcbraeos  clicit  vxor,p.j.c.j>'2  ' 
domusnoftra,hicinundus  velcaro,p.5-.c.6i8.f 
domus bona  difpoiicio  confifiit  in  corporis  iucolumitate,fj 

qua reliqiiabona  {ranim  yaterftipii.r.-irfjo.c 
domuslibefratis,effccj!cftis  Icfufalem,fed  rorus  mnnduscS  I 

incofijntdicuiniirdpmusfcruitutis,fictit  Acgyptus  ten  1 

na  fuit  fiiiis  ifiac!  clomus  feru;tutis,ad  compaiationem,  I 

dcjv'e&  Icrufiik'm,p.i.coI,i6.-3.b.c 
ficut  domius  feruicuti  s,cft  uegotu  l^cularia.adtus  carnis:  fic 

Iihquerc'fccularia,&  lccnndum  Deum  viucre,domuslic 

tatis  eft,p.i.Ibid. 
domusdomini  limcii  audaftcr  ingrcd:v&  ercc"ta  flareceruA 

quidprddeft,&  uon  fo!um  cor,led  &  manus  habci  c  pol. 

ta?p.4-co.639.a  , 
domus  Dei  in  nobis  non  ^djticatur,nif  prius  tna!a  opcra  fii 

tur,p.4.co.2i8i.a.b 
domusmentiscftqucelibet  resquampcrdileclioncni  habi 

animus^p.^.co.  xii.a. 
domus  domini  duplicitcr edificatur.f.corporalitcr  ex  lignii 

exlapidib.&  fpirifualiret-infide&morib.p.3.ci449.c 
domus  DcidiciturlocusdiUi?iocuituipeputatus,p.  1.C0.9C 
domus  domini  fpiricnaliter  cdificacur  pcr  morum  &  fidcij) 

dicationcm.p.2.ci299.c 
domuscadcm  pcenitcntiumpoft  reuerfionem  ad  ecclcfiat 

&domusdominipoftincendiumrcediricata  cft,  cx  ciuttfe 

reftaurara,p.2.col.i2  8o.d 
domus.no  manufaCta  in  ce!is,cfuomodo &  pcr  qualcm  v 

tur,irfhabiratur,vcnundac,redimitur,mutata  eft,  &c  Ib | 
domusfanCta  vocacurcaqucfuicHiciofblyniis,  P.4C.104I 
dotnus leprofique radi  intrinfccus in  Leuitico iubecur  quj I 

&  quid  fignincet,p.  1  ,c  1 034J 
domuslacobaliaiufcriptura  dicitur  fcc undum  carncmil 

fccundum  (puicum^p.^.coJ.^p.c 
domus  Dauidexpjrcacit  111  liberis  deteflabiliora  cifc  ofcl 

inimiciquamoJia  fratcrna,p.2.cd!.J4<5.  d 
domus  turainencidiciturtabernaculijui  Moyfi  vcl  templil 

Salomonis,p.  2-co.  io^.d.c 
domus  fiuc  remplum  Salomonis  cuiuslongitudinis  fuerit.l 

quot  cnbirorum,p.  2.CO.7 1  yc 
domusfuiecjdificiumperrapinamedificatum  non  eft  ftatl 

limpliciterjp.^.col.  2074.^ 
domus  folis  eratternplum  in  quocolebatur  Sobquod  tcm 

cracin  ciuitatc  Eliopolcos,&  quareficdicitur,p.  i-e'74- 
domus  vicinadiciturregnumtribuum,  quod  immeuiate  c 

coniundum  regno  decem  tribuum  &  acccpit  maliciim 

lolatric  ab  co,&  per confequcns  occafioncm  penc;  fcquc 

&  eciaui  plan:tus,p.4.co.2047.c 

don 


Ind 


ex. 


[o.usinquaparalyticusmifloseft  antc  Iesuin  Caphamau 
<KiIe cectum habmt,& fimiliter alfae domus iUius  territo- 
1^.5.0.347. c.Vide  ctinTectu,&inPulcftinoru.m©s,&c. 

d  'omum  Dci  pertiriet',qui  elt  chantace  compaginatus  cu 
ais,p.3.ct487-b.c 

J  omum(qu  v  ecclcfia  vniuerfalis  dicitur)  percinenc  Angc 
lpcrcinec  &  Chriitusjpettinemus  &  nos.fed  differenciali 
tr,p.2.c.U38.c  - 

otimuiouamxdificatquidomus  deeuramhabens  fubdi- 
tiumeccSjpofriciofuodoiArinf  verboirormacp. 1.1588. J 

o:jmOom;;ioianCfciricac,qut  familiamfuam&  cognatio 
r  ram  fenfibilem  quam  inceiligibilem  pure  &  fancte  vulc 
|nuerfari,vc  lir  Ecclefia  Deijp.  i.c.  1  i^p.b.c 

orjm  quadruplicemhabecdeus,ficoi-pora!em,mora'em  al 
]goricam>&  anagog;cam,&  qux  vniufcuiufque  porca  p, 

kkim  pauperis  confringir &  nudat ,  qui  eum  qtiem  per  po- 
Iptiam conccriccxpohareperauaritiam non  erubefcic,p. 
&.217.H 

■umc^icllem  (i  contingit  "cnderc  Chriiti  fideli,  ftatim  re 
cmatd:cens  (iuit  Dauid,pcccaui,&cp. i.c.itzg.c 
ouiiaquidamaccipiiint,im6pro  dolorexigunt,  &  iniqui- 

ucspopuh  non  afporcancnec  caftiganr,cum  ob  hocfolu 

;  nt  merc  carnal:a,quia  miniftrac  fpiricualia,p.i.c  7o5.d.e 
ioiriorum  coadunaca  mylteria  in  tabernaculo  Domini  id 

ctEcclefia,qui&quxprofcruncp.i.c.88i.a 
luio  cft  duplcxjf.  vna  nacuralis,alia  gratuita,p.6.  column. 

. 
■tiltxhxrctici  vtconiicrtercnrurftatutumfuitpcr  conci 
icanum,vr  leuius  cum  cis  agvretuc&fic  refpicerenc 
aboiilaqucis,captiuacia:jipfo,indeivoluntaccm,p.4 
Aj6i.i) 

Bc,qualc  tcmpus  &  quo  modo  fignificacp-^-c-fS.e 
Bmvclverbu, ranonabiiircr  vcl  irrationabilucr  pctenti 
■tribuendiim,p.5.c.786.f 

■m  fpirituffanCti  habuitefficaciam  rcfpcctu  ipfius  mudi, 
■>oftolorum,&Chrifti,p.5.c.i3i8.c 
Bmhnguarum&donumprophetixordinantur  ad  con- 
Brlioncm  infidclium,&  vcrum  iftorum  alcero  cminentius 
Mp.(5.c.3i  i.a.b.c 
■ifpirituffancli  in  die  quinquagcfimo  fuit  datti,quod  ha« 

bit  ngura  idiedacionislegisin  motc  Sinai  p.<5.c.9S7.a.b 

■  fcptcm  quare  enumerantur  ab  Ifaia  vniatim.Non  enim 

lcit  fpirirus  fapfentix,&  fpiritus  intellcctus  fcd  fpiricus  fa 

jcntix  &  intdledtusjomittendo  fpiritus  in  fccuhdo dono 
Hc.p.4.c  149.C 
dcicurnonaliquaponuncurpercincntia  ad  Thcologicas 

ftutes,ficut  ponuntur  dona  ad  qu?  fcexcendunt  vircutcs 

■tcllcCtuaL s  &  moralcs,p.:i.c.i^9.c 
ioi  feptcm  fpirituffandti  pcr  fcptcm  luccrnas  dcfignantur, 

uc.745.a.cVci2ii.c 
>MlpirituiIanc"ti  dicuntur  mnlicrcs,&  quare,p.4.C59.b 
>mprxfcm(iaperlxu;liign:licantui-,vtc>Iopu'enciarcium 
Mx,foh:i.  ;i .  fcnptui  arum  (cicntia,&cp.3.c.i744.e 
Katnbuu  Dcuscuiqucpro  vinb.&  fcmperad  perfectiova 

o;iocar,p.5.c.545.c 

i  nuilfihabcnt,&  ncfcicndoaquohabcant  impiava 

itate  :actanrur,p.6.c.2 1 2.e 
'oa  ipmttis  funt  Prophcria &  Sacerdotium,p.4.c.io7o.d 
doafpiritusquxdamfunr,fincquib.ad  vitamnon  vcnicur, 

Thumilitas,hdcs,&c.  fccuduquxfpiritusfcmpermancr. 

.liaquib.vitffanclitasproaliorum  vtilitatedeclaratur,vt 

fOphetia,lingux,curarionesJccundum  qu£  non  1'cmpcr 

lanct lpiruus  fed  fubtrahic  fc  aliquando  a  lignorum  oiie 

one,ncmcnseleuctur,&c.p.3.c33.c 
dor>  dci  quar  fine  pcnculo  nobis  ab  iplo  fubtrahuntur,  t unc 
noshabuilfeoftcndimus,cum  fublata  xquo  animo 

jlcramus,p.3  C.33.C 
Worom  (pinruflancti  fufn*ciehtia,p.4.c.i  34.140. 
Misdejneraobcatus,quidanticftingwi:us.Ibiii, 


donis  corporis  natura!ib.(vteft  fanitas^robucagilitas^&c)!- 
tcm  donis  animx  naturalib.Cvt  eft,perfpicacitas  ingenii,& 
viuacttascloquiihominc-s  ai)utunun:,&perea  frequcncer 
Deus  &  proximus  impugnatur,&  per  qux  illa  tigurantur, 
p.4.ci2  78.f 

dormirenonbene  vaIentfenes,&huiusracio,p.3.c.i8to.f    ! 

dormire  &  dorm;care  difFerunr,&  quomodo,p.3.ci 3 56,d.e  ' 

dormicancChriftasqnandoinfidecepefcimus  ,  calis  nobis 
quales  nos  ei,p-3  .c.142  5.C 

donnireabhominib.Dcusdicicur,quado  peffimos  homines 
ditferc  punirc,&  vigilat  cum  prxuidcc  tempus  debitum  pu 
nitionis,p.3.c362.g.Itemp.2.ci639.c 

dormireindomino,qua  iationedicunturiufti&  fandi  poft- 
quamab  hac  viradccedunc&pacresvetens  Teftamenti, 
etiamfancti  poft  ipforum  obitum,  cogrcgari,  &  apponiad 
pop:iUimfuum,&  nonin  Dominodormirdeguntur,  p.  1. 
c.293.c.299-d 

dormire  folcbant antiquitus  gcntilcs  fuper  corium  hoftix  im 
rnolat*  ad  habendum  rcuclationes  in  fomnis.pa.^.colum. 
5j6.f 

dotium  dat  fuganti  qui  f> igir,p.2,c.3oo.f 

dotcs  coiporisfuntfubtilicas,agilitas,clanras,  &impaffibili- 
tas,qux  nonhabcnturniiiiu  fpcip.6.c. J2b; f 

dotcs  quatuor  ni')  incrunc  corpori  gioriofo  cx  compofitionc 
corporis  ccelcftisfcd  cx  gloriaanimx  in  corpus  redundan 
te,p.6.c.342.e 

dotcsfcprem  rcfcnrant.ir  dandopoft  hanc  vitam^qux  funt, 
claradeivifio^frnicio^cnricnquantumadanimamjimpalTi 
b:iitas,fubtilitasvrgil!,.is,& clantas,quantum  ad  corpus  in 
rcfurrctitione,&  iig-iuuan:ur  per  fcpccm  fportas  p.^.colu. 
56  2.f 

dotcsanimcfnnt:iperra  vi!if),firmatentio,continua  fruitio, 
quxhabenrur  ;n patria pc:fc-:tc,& hic a  viris  pcrfectis  ha- 
bcntur  inchoaciuc,f  in(pc&charuatc,pattc  6.  columna 

draco  a  Grcco  dorce  vcl  dorcas.id  cft,  vidcre,quia  vider^  acu 

tius  cftcris  animnhb.p.  1  .c.5  44. f 
draco(vt  frrtnr)  in  tcrra  fcrpicnatat  in  aquis,vo!at  inaerc,p. 

4.C.249.C 
drachma  eft  duplex,quia  drachma  eft  odtaua  parsvncia?,que 

valet  fcx  obolos.p.5.c.295.b.c 
drachma cft  natura  humana  ad  imagincm  dei  fada,&ideo  ea 

paxipfiuspercognicioneni  &amorcm,quc  fuic  drachma 

dccimapcrdicapcr  pcccata  primorumparetu,p.5.c903.c 
dromedarius  vcl  dromas  cft  animalcamelominus ,  fcd  vclo» 

cius,p-4.c.485.b 
dubitarc  mclius  eft  dc  occu!tis,quam  litigarc  de  incertis,  p.  1. 

C-402.f 

dubium  cui  hoc  eft g>  incer  tres,gentilem,hcra?ticum,&  Eccle 

fialticum  nrilcoui.iionb.p^nisdignusfic  qui  maioris  di- 

gnitatiscft,p.4.ii92.f 
dub:aiacra?fcriptura:  vtrumctiam  cxautoritaiib  lihroruno 

canonicorum  Btblic  dcterminari  valcanr,p.i.c2.a.b 
dub;a,  liue  in  rcb.  dui)iis,non  cft  prccipitatcr  agenduai,cx5- 

plo  legislatoris  Moyfi,p.i.ci  2  2o.d.e 
dobia  funr  in  mcliorcin  parccm  intcrprctanda,  &  vndchoc 

trahicucp.  i.c  1 5  9  4.  e 
in  dubiis  Chriftiani  dcbcnt  ad  pontificcs  rccurrere  quantum 

ad  fpiritualia ,  &  ad  principes  quarum  nd  temporalia,& eo 

rum  firmiccr  tenere  fcntcnciamjuifi  errorem  conrincat  ma 

niicftum  p.  1.C.1559.C     ' 
duccrcaliain  poft  tacrarnentum  fponfionisfiquispcrmittitur 

difpCia;U)Uiscft,&  ii  nfiqua  ckbicufolucrc  po(fir,p.5.c.8.a 
dtu-tilc  lcru ■iuio  protiucjrur-.p.i.c  745-a 
ducgentcs  &  ifub  pbpuH  intra  nos  funt.fvitioru&  virtutum, 

itW  (rfiriofhHe  rrlalor.  Plu-rcs  cnim  f unt  mali  quam  boni,  & 

vi';ip!ura  vimuib.&c.p.!.c.296.b.c 
duclluman  in -\h  itum  vcl  illicitum.Arguitur provrraq;  pattc 

&  fbluunttu  rarioncs  fccunduin  Thcologos&  Iuriftas',p.5 

c429.c-.Et  c 43  J.d.c 

1    4 


GlolTse  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 


Duellum  poteft  accipi  dupliciter,vno  modo  propric,  alio  mo 

doIarge,p.2.c.427.c 
dulccdofallax  cftquam  plurcsatque  maiores  pcenarum  ama 

ritudincsfcquuntur,p-3.c.79  b 
dulccdo  fpiritualis  tanta  eft  in  verbisdiuinorum  eloquioru, 

quanta  corporalis  &  in  mclle  &  lactcp.  j.c.  1 8  j  i  .a.b 
dulccdo  Dci  m  uhiplex,&  qualitcr  &  quure  cft  ablcondita,  p. 

$.c.6$6.c 
dulcedo  diuina?  vifionis qua? animam diu  defiderantem  con- 

folatur  comparacuraqua?  tYigidi'ficienccmrefrigeranti,& 

nuncio*&cp.3.c.i7i4.d.c 
dulcedomifencordiaefinercClitudinciuftitia?,noneft  miferi 

cordia  fed  pufi!lanimicas,&  luftitia  fine  mifcricordia  e  cru 

delicas,p.3.cj98.e 
dulcedinis  Dci  alcirodo  per  trabium  aurcam  claricatem  incra 

tcmplum  defiguatur,p.2.c.7 1 y.b-7i6.d 
dulcedinis  fupcrne  adiniratio  per  nianna  filiis  Ifrael  de  fuper 

datum  dtfignaiur,p.i.c.637.a.b 
dulcedir.em  fpiticuahs  incclligcntia?  qua?rcntes  ,  in  fcripturis 

perf«uiumiignificancur,p.3.ci8yy,a 
de  dulcedine  C.hrifti  qui  n ihil  guftat ,  non  eft  mirum  fi  hunc 

terrcftrib.dclidcriisfordidarenoneuitat,p.6.ci3i6.e 
duqdecimtnb.Ifraelqua?in  Aegyptoiuuctqefuerunt  poftea 

in  duas &  deccm  trib.diuifa?  funcdua?  Iudas,decem  Ifracl 

appcllantur,lndede  tribu  Dauidregnauitr\ob<  ain  filtus 

Salomonis  in  lerufalcm.vbi  templu  &  Sacerdotcs  &  ma« 

gna  pars  trib.Leui  Dece  autem  tnb.in  Samai  ia  ,Ieroboam 

rilius  Nabath  ex  cnbu  Ephraim  &  Iofeph,&c.p.4.  colum. 

125  i.a 
duodecim  prophetaeperduodecim  patriarchasfigurantur,p. 

4.C.1699.C 
duodenanus  quo  confurgat,&  quid  fignificet,p.y.col.724.d. 

Ecnumerus  facratuseft,ci  i?6.e 
Itemp.2.ci073.bf.Etc.i3i  i.b.c.Item,p.i»c.i99.c 
duodenarius  vnumqucmque  hominem  &  temporis  plcnitudi 

nem,&ficumorbis  videturcomple#i,p.i.ci2oy.b.c 
duodcftarius  numcrus  apoftolorum  liguanter  exprimitur,& 

infacrafcripruramultiplicicerdefignacur,p.i.ci87.b.c 
Jtein  P.6.C978.C&  1 69.cf.Item  p.  1  .c.8 3 1  .c 
durauo  humanalicet  dcftinguatur  per  mulras  a?tas,tamen  po 

teft  difiingui  principalitcr in  tres  par?es,f.i„ temp9  augme 

ti,&  in  tempus  medium,&  tempus  diimnutionis,p.3.colu, 

1  Hy.a.b.c 
duratio  perpetua  a  parte  finis  cft  <f  ranorte  beatitudinis,qua? 

pcrpetuicas  dcfignatur  pcr  fucceiTionem  a?ftatis,&  hycmisj 

non  qtiia  tuuc  fint  different.a?  temporis.quia  tunc  ceflabit 

fed  quia  perpetuitas  non  potcii  fignari  a  nobis,nifi  perpar 

tcsccmporis.p.4.c.  2168  f.Itcm  p.6.ci4y9.c 
duru  in  corporaiib.dicitur  aliquid  dupliciter, p.y.c  1133,  c 
durum  dicitur  dupliciter,in  corporalibus  &  fpiritualib.pa.y. 

Ibidem. 
dux  bonus  ta  in  fpiritualib.qua  in  corporalib.debet  fuos  mo- 

ncre&  munirccxhoitationib.Sa<Stis,&bonorum  opcrum 

excmp]is,p  4.C.25  80.  f 
dux  populi  Ifracl  perdefcrtum  Dominusfolusfuitquo  intel 

ligendum  fit,&  an  mitiifteria  AngelorQ  in  hoc  ducacu  non 

erantneceflaria;p.t.c.8y9.b.c86o.d.e 
duces  de  Iuda,de  quib.loquicur  Prophcta  Iacob,erant  prin- 

cipcstrafmigrationisrcfidentcsinBabyIonia,p.2.c.ioo3.f 

E 

EBDOMADAInhcbdomada. 
Ebdomadarius.Ibid. 
Ebionitarumerror,&c.p.  2.cii73.a.b 
Ebionitarium  error  rcprobatur,qui  dixerut  Chriftu  antc  Ma 

ria  non  fuitfe  fic  cum  non  fuifle  ab  a?tetno,p.y.c.ioi7.c 
Ebiomtc  alios  difcipulos  rccipiunt,paulum  autem  quafi  traf 

greffbrem  legis  reptidiant,p.y.cy48.f 
Ebionitxritumludaifmircmporib.gratix  fequiexiftimauc» 

rimt,qui  cum  Euangdio  legis cercmonias  fcruare  volcbat 

P4.ci4.d.&c.2y6i.c 


Ebrictascft  vitanda,p.r.C99y-b.c 

cbrietas  ita  racionem,iicut  fomnustcnct  fenius  ligatos^p.^i 

i9o6.f 
ebrietatem  fequitur  dcftru&io  fortitudinis  corporalis,  hcb< 

tatio  difci  c:ionis,&  per  cam  dcftruicur  amicicia  charicaci 

&  cQnfumitur  iiibftantia  corporalis,p.4.c  2 1  y  y.c 
cbrietas  fenfus  qucmimpQcentem  reddicconcordiam  nof 

uat,p.3.ci9o6.d 
cbrietas  mulcos  fubuertit,fenfum  minuit,iram  excitatdibid 

ncm  iqflammat}auii»i  fecrcta  rcuelar,p.  3  .c.2 1 3  3  .a 

Iteinp.i.c.993.c 
ebrictas,fornicatio,&huiufmodi,cib.  demonumfunt,  qc 

blanda  funt,&  ad  fui  vfum  prouocanc,p.y.c.9o8.e 
ebFiecas  qua?  Hcbraicc  facra  iignificat  omnia  qua?  ftarum  n 

tis  inuertunt,p.4.c.73.b 
incbriari  ita  vt  inebnacur  cbriofi,nec  ipfi  tcrra?  vtile  cft,  qu- 

niamaiorehumorequafutficitcorrupit,  licut  vita  cbric 

qui  no  fatietatc  fe repclecfed  mergic  diluuio,p.  1.C.422J 
ebrtetas  fpiritualisqiicc  hotniuem  ducit  ad  moi  tc,qua?  &  qi 

lisfitp.^.ci^o^.b 
cbrietas  fumitur aliquando pro  facietate,&  fic  non cft  vici 

fa,p.i-c.i32.fltcmp,3.c.i8yy.c 
ebrietasfigmricacurpcr  Philifta?um,&  quare,p.4»c.2  lyy.c 

C.169.C 
ebnecati  affuetus  poft  euigilationem  ciro  rccurrit  ad  potati 

nesdnchnatusad  hocpermalamconfuecudinem  vel  cc 

pl-xionem.Ibidc.337. 
ebricratepatxtnafci  irriration  m,iram  &  ruinasinultas  at 

ricudinema<iimr,&  an;mofamofrenfio:iem,vi:cuces  n 

noii,p.3.c.2i34.c 
cbriofifolcnthoctcftimoniumadhibcrcfibiin  patrociniu 

proptcr  tofeph.dc  quo  f  criptum  cft,Biberuntq.  &  ineb 

tifuntp.Uc.42  2.  c.f 
ebrius  vinocorporali,S<  ebriusdecaliccaurco  Babylonis 

paranturjp.^.c^o^  .c 
ebrii  erant  ergo,pcr  vinum  errorem  intelligimus,p.4.c.2  3 

b.Ebron  in  Hcbron. 
ebur  eft  frigidum  &  album ,  denotans  occukaiionem  iudit 

rumDci  p-3.ci862.f 
Eccleiiadicitur  matcromnium  Chriftianorum,licct  multi 

rumfinteiushlii  folonumcro,&  non  mcrito,p.2.c278 
ecclefiam  diabolus  vidensinftituiad  locumfupplendum 

dc  ipfeccciderat,eam  fuhuertere  nititur,p.6.c.  1 5 1  i-c 
ccclefiaqua?  a  Chriftotanquamthronuspoffidetur,taquj 

animaliapafcitur,honoraturipfa  fiiper  Chriftu  edifici 

in  fcptem  cornib»exaltacur,in  fcpccm  ocuiis  iilummatur 

6.ciyo5.d 
ecdefia  nunc  confiftit  in  hominib.rationc  potcftatis  vel  di{ 

tatis  rAcclefiaftica»  vclfecularis,quia  mukiprincipesSffi 

miponrif]ces,&  alninferioresinueci  lanc  apoftataffe  a 

depropterquod  Ecclefia  cofiftitm  illis  pfonis,in  qnib» 

notitia,vera,&c6feifioridci&  vcncacis,p.i.coi.i48.cf' 

149-a.b.c 
ecclciialicetaprincipiomundiinca?perit  tainen   fpcciali 

nomenfponfa?prunoin  dacionek-gisin  montcSinaia 

pit,p.3.c.i8i8.f 
dlcleiiacrt  vna,qua?inccepitaprimo  Abel  iufto  vfqucad' 

mumelectum,quiinnnemundicfi  i,iafcirurus,p.6.c.MJ 

Itcm  P.4.C.1901.C&  c.2  242.f.Item  p.i.c.878.e.f  &  coli 

ii79.a.b 
cccicfia  qua?  eft  corpus  myfticuChrifti,hahet  dupliccmft(i 

f.milirantem  &  triumphantem^p.3.c.i43o.f.Etc49i.c[ 
ecclefiamilitansdicitur  regnum,cuiusordinationecxdifl  ■ 

c.tionem  per  diuerfos  ftatus*&  diocefes  Chriftus  Apoft"  s 

&eorumfucccffoiib.commificp.4.c.2  2i4.f  l  j 

ccclefiamilitasvniucifalisfignificacurperciuiratem  ,  ci  s 

domus  dcftrucle  funt&  mutaciones.Nam  in  Ecclefiis, 

magna  partc  cultus  Dei  ncgligicur,&  in  curiis  laicis  luft 

fubcrtiiur,&Doctoresplurimi  doccntcur.ofa  &iiuit 

ad  oftentationem,&  predicatorcs  multi  predicanc  proj 

qua?ftun 


Ind 


cicftum  vel  fauorem  audicntium,&cp.4.c88  i.c 
ccc  (ia  militans  fcmper  habuit,habct  &  habebit  vsque  ad  fi- 

jm  mundiiuftisaliquospeccatores&cnmiortib.ahquos 

cbi!es,p.->coI.2822.e 
Kc  fia  milicans  mtiltu  dedinauit  a  perfe&ione  prima  in  pra> 

l.is,&  clcricis,etiam  religiofis,&  iimiliter  in  numcro  fide- 

ljm,qua:  ftint  multum  dolenter  audienda,p.4.co!.92y.c 
:cc  fiaciuitasdicitur&columba,  &quare,cuius  principcs 

ri^isLeonesquampaflores  vocandifunt,&  iudices  lupi 

ccidentes:Prophetx,id  eft,magiftri  vefani,p.4.c.2  t59.b 
rcc  fia  vaftatur per daemonis aftutiam.In  Ecclefia  veio  mili- 

t  lte  funt  praeiati  &  clerici,  rcligiofi  &  laici,&c&  in  omni- 

fcsiftisftatibus  funtpeccatoresmulti,iufte  proiuispecca 

t  puniendi,p.4.col.ii23.b.&<$3i.c 
xlfia f  an&a  in  cxordio  Apoftolos  &  prophetas  habuit,nuc 

Hbct  Euangelifcasatqne  Doctores:Apoftoli  &  Prophcta? 

fMaci  (unt,p.4.col.i  1 8.f 
«fiafanclaquatuoraccepitordines  regentiuad  eruditio- 

rmfidelium.Ibid.a 
olfiadiciturciuitas,namineadebeteffeciuium  vnitas  per 

cncordiam  charitatisj&nunc  Deopcrmittente,&  diabo- 

lprocurante,factaeftquafifola  refpedtupranetiti  cempo 

l^&diffuta  mutuis  diflenfionib.  &  guerris,  p-4.col.92  5-t 
cc:(iacontierfa  ad  fidem  Chrifti,adducebat  genciles  forticu 

inepeccatorumdeformess&c.&dehocflgura,p.2.c.ii2  3.f 

crfiafanctaauiraseft  Dci  viui,vb;  impletur  quotidie  vo- 
/ntas  Dei,&  fcparata  ab  omni  errorc  infidelium,fanctifica 
trridc  &  bono  operc,&c.p.2.c.  U67.C 
«fiafidelium,qua?inmarihuiusfajculipofira,thefaurosfa 
■:ncia?&fcienciceopefque  vircucu  ftudetacquirere,  figni- 
■atur per  clalfem  quam  f*cit  Salomon ,  &c.p-2.ci  1 69-a 
xliia  malignantium  complebit  pcifima,  &  pr<;politas  pkbe 
■ioribus,dicitur  ftarccum  Icconiaantepicturas,&  (ingtili 
lnentthuribula:necodorembonum,fedfcetorcm  ofterut 
p.col.ii4i.a 
Iefia  vides  plerofcj;  de  igiobilib.  nobiles,  de  pauperibus 
ites  faccos  fubitomtumefccrcpriftinasabiectionis  obli 
cirgenus  quoque  fuum  erubefcere,&  infirmos  dcdignari 
rentes,p.4.col.2  2i5.c 

fiaadhucpartim  peregrinaturinmudo.partimia  regnat 
coelo,vbi  tota  regnacura  eft  peracto  iudtcio,p.2.ci  1 37,c 
iiaeft  vna,inquaomnescontinentureIccti,quauisdifta- 
dsmeritis,&vnapatriacdeftisomnibus  promifla,  quam- 
ns  ftclla  a  fcella  m  claritatc  diffcrat,&  de  hoc  figura,  p.2. c. 

$clia  pro  magna  parte  deftructa  eft  fpiritualitcr  &  corpora- 

:er  ppter  peccata  maioru  populi  Chriftiani ,  p.4.c-20";8.f 
ecciia  magis  tcmpore  pacis  amaricacur  de  dcricorum  &  re- 

poforumpeccatis.quam  temporetyrannorum  decorpo 

. iib.iormcnris,p.4.col. 93  o.e.f 
tteiia  vilis  cfficirur,cum  creiccnte  numero  malorum,no  su- 

a  pctit  &  cdcftia,fed  infima  &  terrena,  p. 4.0.938^ 
tctfia  eft  locus  ele&us  mons  fanctificacus  ciuitas  fupra  mon 

rmpoiita  vtabfcondinonpoffu,p.i.ci5  34.d 
Ipiadicutir  horcus  diuinafpiricus  fancci  cocifitione  &  fru- 

rib.abundas  dicitur  alias  fons  quem  nulla  aqua  dcficict,p. 

474-e.f 
rtfiasaguine  martyru  taqpurpureo  vcftitur,p.4.co.45i-b 
x«efiadic;tur  viduaquia  amifitvirumfecQdumcorporipaf 

01^111,^.4.045  2. d 
rciefia  (ponfa  fidelis  nara  in  Patriarchis  fubarara  in  Mofe  & 

ropheris  ofculum  Chriftidcfidcrabacvolo  cordisfeftina 

iiftnni.n.4.col.494.f 

efiaquamptimumexortafucritfpledorgloriae  Chriftiei 

tulger,qt!c iis  quidem  qui  m  noccis  caiigme  oben  ant  lu- 

ncnimmitt!t,iisquimentislucefuntillultrari  fuamproce- 
Iargi:i)r,p.i.ci222.d 
jdeifaquar    onaeft  Icrufalcmipfispcrfccutionum  tcmpori 

Hisimmobiltsmanet.p.^.col.joj.b 
ccl,fiacxgccib.collcctadtfcrtuoracu!uvocatur,p.4.c.3i7.b 


ex. 

ecclcfiadoIoreprxmitur,quandoin  malicia  crcfcerc  pcruer- 

fos  intuctur,p.3  col.iSj.a 
ecclefia  non  folum  infidelcs  aducrfarios  tolcrat,  fed coru  quo 

queinfidiasvix  fertquosintushabet.p.^.ibid. 
ecclcfiadicit^nonifiifeveracitercoku  Deus,&ibitm  fitfa 

lus.Atcoiit.hc-retiii,fi  hoccft  verum,oisterra  a  Deo  eitdc 

relicta,quam  nos  mulci  vbiq; incolimus ,  par.3-.coK1  5 i.a.b 
ecclefiafepcab  hcicdcis  vaftata,poft<|inftantia  Cathoiicoru 

doctoru  luce  vcrit-atis  recepir,plurcs  adcognofceda  &  tue 

dam  rationem  veritatis  filios  procrcatiit,p.2.cohi39S.d 
ecclefiaegentilium  perfecutionepcrocciiionemmartyrum  vi 

debarur  f unditus cife deleta,(ed  cis I  occulto coronacis,  me 

liusconftrucbatur,p.2.ci398.f 
ecclefia  per amaritudine  &  tribulaiioncm ad  futurte  vita?  gau 

dia  generatur,vbi  dnm  laudabitin  aercrnum  ,p.2.c*i  57  3. b 
eccleiiarCjpbratcodefcefioneirronabilefuprioris  jpqrelair- 

ronabih  fubditoru  &fimilirerquerelas  eoru,  p.2.c.ij76.f 
ecdcfia  quxcunq;  loquitur  in  cofeffione  fidci,in  doctrina  reli 

gionislaudabilia&  irrcprehenfibiliafunt,p.2.col.ij78.b  '.' 
eccleiiacommcndatpresbyteriscaftrorum  Dei  follicitam  cu 

ftodiam.vt  peruigili  &  folerti  cura  coc.hoftium  infidias  se- 

per  parari  aififtanc,&cp.  2.col.  1  s;78.e 
ecclefiatribulationistemporedcbet  Dcumdeuotiusexorare, 

&iciuniis&afperitatibuspenitentia:  ie  magis  folito  cora 

Deohumiliarc,p.2.coi.ij8o.t 
ecelcfiafancta  ahquando  pro  peccatis  fuis  pcenitentiegcritaf 

fectum,fcdfpcrcmiflionis&  futuri  praunii  exhilarat  ani- 

mum.p.z.col.ijS^.f 
ecclefianonfolum  tyrannum  velhccrefiarchamdebet  excom 

municationisg!adioferirc,iedctiam  ci  adhxrentes  prouc 

poteft  cxtirparc.p.2  .col.  1 599.C 
ecclefiadebctredderegratiarumactionem  de  beneficiis  iibi 

collatisa  Domino,&dehocfigura,p.2.co!.i6o4.f 
ecdefia  in  fe  capit  quofda  qui  lcuiilimos  ei  ratus  admittut  alios 

hetqgrauioreslapfushent,aliosqimmunitate  fceleru  et- 

hnicis &  publicanis  fimilcs  funt,&  huius  figura  in  tepli  Sa- 

Iomonisvccuftatc&dcftruccionc,p.2.ci265  b.c.&  1279^ 
ecclefia  defignatur  per  Euam,&  per  Adam  Chriftusintclligi- 

tur  ex  ipiis  autem  generantur  fiiii  boni  &  mali  quia  licet  om 

nes  Chriftiani  per  baptiiinum  genercntur,boni  multi  tame 

fua  pcruerfitatefiuntmali,p.i.col.iii.a.b 
cccieiia  cft  tcrra  quae  vcrbi  pabulo  nosrcficit,&  patrocinii  vm 

braculocuftodit,loquendopafcit,p.  i.col.  i2.f 
ecclcfiaelcctortim  !i!to,fauiIl3c  &cincricomparanturin  repro 

borum  iudic.^.quia  remporalitcrconculcatadeipicitur,  p, 

3.col.287.a 
ccclefia  nulitans  fignificatur  pcr  tcrram  riuorum,  aquarum,& 

fontium,p.  i.col.  15121" 
ecdeiiadcfignaturpercerram.cuiusfundamenta  funt  apofto 

li,&cp.3.c.349.cItcmp.i.col.  i82.f.&  C.1619.C 
ecclefiadiciturterrafnimcnti  raiionecorporis  Chrifti :  dici* 

turetiamtcrravincaru  rduoiiefanguinis  Chnftiuif  ctiam 

hordei  terra  propter  facramecii  penitcnt  ia?,p.  1  .col.  1 5 1 1  .q 
ecdcfiaaurorenominedefignatur,p.3.col.534.d 
ecclefia  per  fundam  tiguratur,&  quare,p.3.col.40i.b 
ecclefiaintelIigiturpcrfirmamentum,p.3.col,509.b 
ecclciia  dicitur  mons  domini,&  quarc,p.4.c.940.f 
ecclefia  dicitur  mons  pinguis,p.3  .col.9 1 2  .f 
cccIefiadiciturmulitrfortis.&quare,p.3.coKi740.e         * 
ccclcfia  vna  &  eadem  dicitur  ftcnlis  &  fcccunua,virum  habcs 

&  derclicra-.fecundum  diuerfasgentes  &  tempora,  P.4.C0K 

449-c 
ccclciia  primo  fuit  ftcnlis  pvopter  paucitarcm  iic!elium:fed  pe 

pencplurimos  hiiosin  couuerfione  nuilcicuclinis  gcntium 

ad  fidem,p.2.coI.3  29.C 
CC,clenadiciturv*or,p  3.col.i453.b.Itemp.i.coKi2  6.e.t 
ccclcfiadiciturfapienti^domiis,p.3  col.'l6j8.e 
ccclcfiatriumphanspcrSioninrcl  iL-itur,p.  i..col.432.f 
ecclcfiafcpriform!  fpiritju  rcpletatigurati.-i  iH-raiamum, p.^. 

coKi869.a.Iccm  p.j.coKi  2;.c&  001.360.^ 

ccclcfia 


Gloffe  Qrdin.&NicoIai  cie  Ly  ra. 


cccleiia  eft  rhefaurus  domini,pir.4  columaa  895.  b.c 
ctclcfi2dicicurhortus,p.3.c.220o.f&ci079.c 

leuap.q.cgjo.i-A' 
ecdefia  diatur  curris,quam  afdificant  boni  doclores,&  prcdi 

catores^p.y.c.poo.f 
ccclcfia de  gentib.congregata  pcr  filiam  Pharaonis  accipitur 

3ux  Moyfen  infanccm  prcnfum  in  aquis  nutricib.commc 
auir,p.  i.c.384.b.  c 
ecclcfia  gcntium  per  viduam  Sarcptanam  figuratur,  p.  y.col. 

'  7  5:i-o-Iremp.2.c8i4.f 
eccleliaa^.)l:cia:nomineJignificatur,p.5.ciyi4.d 
cccleiia  mulier  fanguinaria  dicitur,p.y.c.y  34»d.&  c  8  i6.d 
ccdefia  iignificatur  pcr  ruburn  ardentem,p.6.c.ioyy.b 
ccclciia  fignificatur  pcr  vas  quod  dcfcendit  &apparuit  Pctro 

p.6.c.i  ro2.f 
ccdcfia  iigiiificacur  pcr  purpurariam,p.6.cn6i.a.b 
ccclefia  fignificatur  pcr  arcam  Noe,p.6.ci  3  3  2.e.Item  p.3  .c 

1 947.b.Item  p.  1  .c  1 43  .c 
eccLiia  figuratur  per  arcam  quam  Sacerdotes  ferebant  in  dc 
ftruc3ioncIericho,p.2.c4i.c&c.543.a.b.Itemp.%i.ci43. 
c.&  c.73  i.e.f.&  c.73  3.C.&  c.73 y.a 
ecclefia  fignificaturpcr  Ierufalera,p.4.c.254.f,&  c.2294.f.& 

2  222.a.Irem  p.3.c.8oo.f 
ecclefiavocatur  lcrufalem,&ctiamSion,&quarc,p.3.  colu. 

iy75-.c.Itcmp.4.ci77.a 
ecdefia  pcrvincam  fignificaturquoadclerum,p.4.  c.  1909.C 

Itemp.3.c.24?.c 
ccdcfia  qua?  ance  Chrifti  aduentum  proprio  nominc  dicitur 

fynagog<i,incelligitui'  per  vineam,p.3.cio52.f 
ecdeiia  gencraliter  fumpta,licet  fit  clericorum  &  laicorum,ta 

men  fpcciali  modo  cft  tanium  dericorum,p.4-c.i9o8.  f 
ccdefia  dkiturdomus,p.6.ci  188. f 
ccdefn  de  ludjeis  &ge..tib.collccta  ad  Deum,fignificatur  per 

duas  doinos,p.4.c.  1 899. c 
ecclefia  pcr  domum  Marthpe  dcfignatur,  in  qua  tres  ftatus  sut 

p.y.c.847.a  • 
ecclciia,cftouilc,fideles,oues,p.3r.ci26o.b 
ccclefia  vocatur  tabcmaculum  Dei  fiuc  Chrifti,p.6.coIumn. 

1151.C 
ecdeiiamfliranxlfcetrabernaculudicitur  refpeclu  triumpha 
tis,non  tametransfcrrurdeloco  ad  locum  iicuttabcmacu 
Ium  Iud9orum,p.4.c?i3.3i+.pcrcorascolumnas. 
ecclefia  &  fynagoga  per  Iacob  &  Efau  ftguratur,&  dchoc  15- 

gadeclaiatio,p.4.c.3i5.c.3i6. 
eccldiamilhansrcfpectucriurnph.miscft  ficutlex  vetusim» 

perfccla,&figurarefpci5tunoux,p6.ccl.i673.c 
Ecclcfia  militans  fcmpcr  cft  coniuncta  bcllo  contra  dcmones 

&  vicia:  &iignificaturperCeilam,p.2.col.465.a.b 
Ecclefiafideliumeftmateria  fiuc  fubieclumrecipiensChri- 
fti  falurem:qua?habetdupliccmftatuminhocmundo,p. 
4.C0I.483.C 
TBccIefiafactaeftapertolateredomini,  iicut  cxcofta  Iatcris 

Adoe  maceromnium  Eua,p.4.col.485.a 
ccclcfiadcfignaturperlunam,&quare,p.4.coI.536.d.c.Item 

p-3.col.25i.c 
Eccleiia  inftruda,&  fpiritualibus  viclimis  immolatis,ceffaue 
runtcercmonia?legis,ficut  cxtrucio  tcmplo  ceflauicieh- 
giodeSilo,p.4.colum.773.a.b 
Ecclefia  eft ager  dominicus ,  &  poteft dici  vnus ager  vcl  plu* 
rcs  agri 'jmerfis  rationibus,  &c  p-4.col.741  .b.ftcm  par.  1 . 
col.io/o.f 
Ecclclia  militans  inpcrlccutionibuspofita,  eftnauiculaflu- 
^  Ctibusoperra,p.5.col.  165.C 

Ecclcfia  militans  per  regnum  carlorum  intellecta,  non  eft  ipfi 
parictcs,fcd  fidclcsp.f.columna  207.c.Item  p.6.co!umna 
828.f.itcm  P.4.C0I.2  i£5.a.b 
Ecclcfia  eft  rcgnum  Dei,&  quarc,p.5.col.52  5.a.b 
Ecchfia  fontis  nominedefignatur,primuminIuda;aparua 

poftca  dilarara  eft,p.g.  col.185  i.c 
Ecclclia  vniuerfalis,  inprjefenti  Chrifto  redeptori  rcddit  ob- 


fequia,  in  fut  roperpecuisconfefsionu  laudibus  glorific 

bit,Rc  quarc  &quomodo,p.3.coI.72  2.f 
abeccLiiaqui  fcpcr  viciorumfordes  fcparaucrit,  mcritoi 

fecundas  fedes  retruditur,p.  2.col.  1 8  5 .  a 
ccclefiamilicansdeiignaturperparadifuin  .•  in  hocparadif 

defcribitur  tons  &  fluuius  quibus  iignatur  fcnptura  fc 

theologia,p.  1  .col.67-a 
ccdefia  deiignatur  per  quatuor  angulos  altaris  holocaufti 

quia perquatuor  inundi  p!agas  dilaraca  cft,  &  m  omnibi 

mundi  terminisecclcfiaperiiftit,p.i.coI.769.a   ■ 
ecclefia  dicitur  tabemcalilum  &  domus,  fed  diueifis  ration 

bus,p.3.colum.623.citem  p.2.co!umna  1  i8.f.  itcm  par.: 

col.iiq^.a 
ccclefiafarpeexdctrimenris  maiorarecipitincrcnKnra,cui 

vnopermcuriamlapfo  in  peccatum,  plures  excmplo  eii 

tcrriti,ad  perfiftcndum  in  caftitatc  fidci cautiores  riuni,  > 

2.c-i398.c.f 
ccclefia  poft  captiuitatem  mortalis  crumn?  re^  dificata  o  gk 

riamimmortalitas,dicit,Dirupiftidomine,  &c  Figuracj 

templo  diruto  &  rcardificato,par.2.ci  502. f 
ccclefia  nullum  ad  faccrdotium  prouehit,dum  laclis  infanti 

particeps,non  folidi  cibi  &  intelligentia?  fpirituahs  capa: 

p.2.C«320.C.f 

ccclefia  deiignacur  pcr  terram  cxcclfam,vbi  comcditur  fru 

clus  agrorum,quia ibi  germinat  lcmen  bonum,id  eft , D 

vcrbum  ibi  fruCtus  tricefimus,fcxagciimus  &  ccncciimu 

p.i.ci658.d 
ccdefia  fantta  vtriufq;  tcftamenti  paginis,&  nouorum  ac  v 

terumpatrumcxcmplisintormatur,p,i.c.i68i.a 
ccclefia  fanCta  non  minus  gratia  prardica  eft  quam  Synago;. 

p.i.c859.cd 
ccclefia  quidquid  agic  cura  virrurib.fuis,dcbet  dedicare  &  c 

fecrarcgratif  Spiricusfancti,p.i.c.897.ab 
ecclefiafan&aduoruin  populorumcit  macer  ,&  quosin  fic 

genuit,amitccrc  timcbar,fcd  facra?  fcripture  prarceptis  ol 

diensretinuit,&dchocf?gui  ^.2.0875. a.b 
ecclefiainmuUiscarnalib.iuis!ata,in  pauci.sipirirualis  an| 

fta,quiaad  vnum  hominem  qui  fine  pcccaro  eft  colligiiv 

quafiinvnocubicoconfummacur,p.i.c.i43.c 
ecclcfiaaliquandoqtraii  inlcctulocum  fponfo.quiefcit  tcr 

pore,f.pacisaliquandocumfponfo,infurgentetcntatioi 

inacicconfiftit,p.3-ci828.e 
omnis  ecclefiacorpus  Chnfti  eft',  &  in  omnem  ecclefiam  \ 

detur  dclinquerequicorpusfuumarulauerir,p.2.c.  36. < 
in  ecclcfia  omnespoffunt  audire  confc-ffioncm  ci  ucis,prcfl 

rasccclefi3£vidcre,&miracuIa.Ipfaauteioia  anima  noi 

quanto  teneatur  amorc  virse inuiiibilis,p. 3.0.1847.^ 
ccclefia  ad  liquidum  purgari  non  poteft,dum  in  tci  ns,fcd  e 

habitarcpermittitur  Icbufeusin  Icrufalem,&zizania  cu 

tritico,p.2.cio8.d.e 
ecclefiatotalicctdicaturvnavinea,dicitur  tamen  eriam  a 

quandoplures,p.4.c.788.f.&i796.e.Itemp.3.c.io5:.f 

tem  p.i.ci6oi.a.b 
ecclefiagentJUumqusedcfertafuitaDomino  pcridololati 

habitatur  per  Chnfti  fidem,&  replctur  mulntudine  crc« 

tium  cx  diuerfis  nationib.p.4.c.749.c 
in  ecclefia  fanda  hi  qui  fidcm,vitam,paaenriam,atq;  benig 

tatcna  cuftodiunt,fummis  iam  virrutib.pollent,p.4.colu 

1347-c 
ccclefia fi  Chrifto  iuncfa  fuerit,  qua?  lumine  cius  rcpletur , 

vnus  fpiritus  cum  eo  fiat,tunc  feftiuitatem  neomcnia  &\ 

p.l.C.i389.a 
ccclefia  Chriftivxorcftinocculto,  &iignificaturptrSari 

quc;  in  hac  pcregrinacionc  inrer  alienigenas  fine  macula 

uit,p.i.c.25o.b.c.&  c.aji.f 
eccleiiaeft  vxorChrifti,&nonlicet  homini  digniracc  ifti 

fponfi  transfcrrcin  fe,nec  fponfam  eius  vio!are,p.i. 

1593.» 
ecdefia  dicitur  fponfa,p.2.ci62i.c&  c.i  573C 
ecclcfia  dicitur  foror  Chrifti^quomodOjp.i  .c.2  5 1  .f 

eccle 


■ 


Gloilx  Grdin.&  Nicolai  dc  Lyra 


:cfaperv;duampaupercmreprefeiua:ur3p.5.co.7i4.ab. . 

l:ni  p.?.c.24?.a.Itcm  p.2.c.i  j 74-d. e 
Hiacft  virgopcrinregritacetn  fidci,p.2.col.2  28.f.  & coh 

:<p.bc 

:c  fia  vrbs  dicirur,&  qu.r  cius  porta?,&c.p.i.ci  i 26-  f 
Ejfia  fumoafccndciui,a(fimilatiir,p.3.c.i835.a.b 
:c  ;iacomparatorpahnx,&quarc,p.3.c.2094.d 
I  lia  oliua?  comparatur.Ibid. 

ccl.tpertcrcbinrhumdefignatur,&quare,p.^.c.2096.a 
I ' :ia  dicitur filia  patns prudenti$,qui cuftodiam  circa  filia 

£n"t;.p.?.c.2i8<5.c 
xfia  ahtehbanus  dicitur,Synagoga?  veropopulus  (etfi  ve- 

roliua)!ibanusdicitur,quare&quomodo,p.2.c  io.f 
ccfia  per  Sephoram  qua?  praeputium  filii  fui  expoliat,  defi- 

£iatur,p.i.c.j2;;.c 

cc.fiaChrifti(ignificaturperRaab,qiia?expeccatorib.tan- 
«amexmcrctiicationecolledacft,&c.p.2,c.i7.c&c.33. 

K  c-44.f 
•ccfia  fignificatur  pcr  lahel  muliercm  alicnigenam  &quare 
■2.C.177.C  17S.1i 
ccfia&SynagogaperduasmuIicrcsmerctriccs  antc  Salo 

tonem  conicndcntes  fignanrur,p.2.c693.b.c 
ccfia  &  Synagoga  pcr  Rachel  &  Liam  fignificantur,p.i.c. 

cdiaiignificatur  pcr  Annam  ftcriiem  matrcm  Samuelis,p. 

0313.3.0 
ccfiagcntitim  cftarca  Aurcuna,p.2.c.668.f 
ccfia  figiiiftcatur  pcr  Abifac  virgine  pulcherrimam,  &  qua 
l,p.2.c.6?4.e.&  c.684.d.c 
fcfia  vniuerfalis  fignificatur  pcr  Iudam  patriarcham,  p.  1. 

1675. b 

fia  degcnrib.collcda  fignificaturper  rcginam  Sabaquae 

tttili.scrar,&cp.2.c.77i.a.^c.77|.a 

fia  fignificatur  per  fy  iuam  Libani,p.2.  co.77  3.3.  &  colu. 

:fiainre]ligi:urperfoliumSalomonis,quoddeebore  fa- 

um  cftc  memoratur,p.2.c.773.a 

fiafignihcaturpcrpfalterium,&etiampercitharam,'p. 

c.i078.d.e 
ccfiaprimitiua  flgnificaturpcrRubenprimogenitum  If. 

elis,p.i.c.679.a.b 

rfia  fignificatur  pcr  mcnfaro  propitiationis,&  quarc,  p.  1. 

7?7.a.&c.74i.c 

?fia  vniuerfalis  &  etiam  Ecclcfia  Cathedralis  fignificatur 

:rcandelabrum,p.4.c.2  203.c 

fia  fignificaturpcrcandelabrumtabcrnaculi.&etia  per 

enfam,&  quare,p.i.c.74i.c 

fignificatur  pcr  fanduarium,p.  i.c  1 : 07.3 
fignificaturpcrmalogranatumhabcsintra  fepcrgra 

rumnumcrummuItitudinernpopuloiu,&c.p.i.c.i255;. 
C15<52.f 

cfiafigiiificaturperafinam  Balaam,  quxprius  portabat 

.afphcmiam,icdadifcipulisibluta,Chriftumportatj  p.i. 
I|i336.c.f 

omparatiir  ad  ciuiratem  Alexandriam  proptcr  abu 

antiam  fluminum  &  multitudincm  populorum  ad  sefum 

!cgr;rjcum,p.4.C2o3<5.e 
ibccldiaquipererrorem  vclprauamopcrationcm  fcpara 

funr,&  blafphemiaDci  intcr  i.«fideles  cxcitar,fignificant 

IfraelitaquifurnicaturcftcuMadianitidcp.  i.c.  1376.^ 
n  rclcfia  funt  quidam  credcntcs&  acquicfcentcs  diuinis  p- 

:-p:iserga fcruos Dci rcligiofi & officiofi,& ad ornatu  cc- 

efia?  vcl  mmiftcrium  fatis  prompti,  fcd  in  conuerfatione 

ropriaobfcceni  &  vic:isobuoluti,p.ic65.c&66.d 
ic  efia  dieitur  terra  Iadc  &  mellc  manans,&  quarc,p.i .  col. 

618  f.&  :6i9.3.b 
coefia  bonj  prxlati ,  in  quadicb.  feflis  fit  bonum  prandium 

lepabulo  facrx  fcripturas  &  facramcnto  Euchariftie^figni 

icaturper  domumTobiaf.p.a. 0,1501. c 
cc.cfia  aicitui  vxor  prelati,qux  fi  poft  cius  acceptione  difpli 


cucrit  curato,&  inn-aucritreligionem.&  alius  eam.  acccpfc 
rit,&  illc  mortuusfuericnon  potprior  marituseam  recipe 
rein  vxorcm,dimittcndorcligibncm,p.i.cii  24. f 

ccclefia?  fccurura  eft  domini  paffionem,fed  longe  d  .ftcrcnter, 
ccclefia.n.profcpatitor,i!leproccclcfia,p.y.c.639.f 

ecclefiaimpugnaturmb.modis,odio,vcrbis,cruciatu  corpo- 
ris,econtra  Ecclcfiadiligit,bencfacit,orat,p.5.c.i  17.C 

ecclefia  perfccutioncs  dum  patitur  an  obfit  vcl  profit,p.6.co- 

26l.f 

ecclefia  duobus  modis  patitur  amaraab  hoftib.p.3.c#56.f 
eccJefiacuiustympu  Iobtenct,tantisprcmetur  malis  vltimo 

fuo  temporc,vt  ha?c  noftra  mifera  tcmpore  cu  fufpirio  deli 

deret,p.3.c  273.3 
ccclcfiatemporetyrannori!m&  rnagis  tt-mpore  Antichrifti 

eritintantapcrfccutionc,g>  vidcbitura  Deo  derciiiKjuis , 
.    P.3.C.571.C. 
ccclcfiafymoniaceacquifitanoncftilliusquicamfic  acquifi 

uitfponfarc,fedtannimnominc,&gcncratpcflimosfilios 

vclinutilc£,p.i.c.388.a 
omnes qtii  in  ccclcfia  tcrrcnam  fclicitarcm  qua?runta  domi- 

no,ad  Ifmaclpcrtinenr,p.6.c.5o8.d.e 
ecclefia  Dci  vcrciturinfpeIuncamlatronum;quadofurta,ho 

micidia.adulteria,periuria,facrilegium,hanefes,&  alia  fcc 

lcraverfanturinea,quadoauaricia:  facib.principes  inar- 

defcunt,&  regnum  quondam  opes,vilc  (autcerte  no  vile) 

palliolum  poiiidet,p.4.c640.d 
ecclefia  pcrfcde  mundatur  pcr  afperfionem  fanguinis  Chri* 

fti,p-2.ci565.c  ,  \* 

ccclefia  omnis  huius  iemporis  accipitur  pcr  altarea?neum,in 

qua  null9  cft  abfq;  peccato  et  infans  vnus diei,  p.i.Sly.b-c 
in  ecclcfia  nullus  eft  abfq;peccato,et  infans  vniusdici.  Nul- 

lus  cft  qui  no  cx  prauiaricarionis  peccato  natus  neceffeha- 

beatin  Chrifto  renafci  &  fpirituscius  ignc  mudaii.Ibid. 
ecclefia  tcrra  vinuenti(im,hxrcticoruc6ciliabulum  mortuo- 

rumtcrra,p.4.c  1 3  17. c 
ecclcfia  bene  fubdito  no  parccns  parcit,proteruo  vero  qui  de 
,    corrcclioncpeiortlnccrcturpaiccnsn6parcit,p.3.ci84.d 
ecdcfia  habet  iiiborem  iogcnis  ,&  oftcndit  cadorem,&  fadtis 

quid  gratij?falutarisciuxhabcatpandir3p.3.ci847.b 
ecclcfiaconuocatio,fynagogacongrcgatio,folarationaliaco 

uocantur,irrationaliacongrcgantur,  Aliquandotamcn  in 

malisacdpiuntur,p.3.ci62  5.a 
ccclefiaqtiomodo&quandoprocrearionisfpiritualistempo 

ra  obfcruar,p.3.ci464.e 
ccdclia.  quarcPfalmumnonagefimumfrequentatin  comple 

torio  &  in  qu3oragcfima,p.^.c.ii  54-d 
ccclefiacoiUuetudincaccepitfaciendimemoria  defundoru 

dic  rricef!!iu),&  viuic  fumptum  fit,p.i.ci3 14-f 
ecclcfiaprscdi-arores  landosad  Priiicipcsmittit,vtac5tush2B 

rcti<.oiumfvhifmatico"rumin.irritumducar,&pro  folatio 

quo  ccdcfiam  fuis  cdidis&  defcnfionib.adiuuantpracmia 

cclcftia  rtpromittir,p.4.c,2  5  3  2  .e 
ecdcfia  fubftantia  hivrericorum  no  ('gct,idcft,camali:i  fapie 

tia  &  rcdaCqux conti a diabolum cfc ronuerfione a!:ci.ac- 

doloquii!uur)abcis  audircrenuit,quiaperhaecad  j^hdla 

trshunr.p^.c^^.a 
ecdefia  pcrcuffii  cft  in  fchifmatc  Gia:cia:)&  in  amiffione terr^ 

fanda?p.4.c.i5.c 
ccclcfiaclcuat  vlnasadbonaopera  proptcrviram  eterna,rc- 

quiem  fpcrat  fempitcrnam  ingiatiafpiritusfandij  qua^p 

din".en!ionvs  atrii  dcsignantur  &figurantur,p.t.ci773.a 
ccclefiacircuuci(ioncmcordism6et,&  eriampeccadi&  dies 

feftosin  Aziniisfynceiitatis.necpecudum, fcd  vitioruvi- 

dimascredi  inonct,p.i.ci  246.^ 
ccckfi.i  dunulcuicacurnunieraorlcinntur  ficut  &  laicorum 

confucruilinr,mulieri  cu  defjionfatu.r  viro  multadonaofie 

rumur.Ht  d.c  hocfigura,p.i.ci  155. c 
Ecclefiadecimasnonrepetitad  fcandalum  vitandu,vbinon 

Eftconfucnim  decimas  dari,par.y.col.n6.f 
Ecdcfia  dicitur  filia  beat^  Marix  uirginisjpartc  3.C0I.  1 8S4.d 

Ecclcfia 


Gloi  Xx  Qrdirt.&Nicolai  de  Lyra. 

ecdefiatfobm'cornaritvrnpanis,ideft,  cSpani*  &  organis  &        tur.qui  perduntoues,laccranr,&difupanr,ciiciur,ab  ccd 

aliisadcuiusfonicumamuenirentfidclcsad  Deumlauda         fiainiuftefeparamesmonvifiraiic  infirmus,  pcenirentibu 

dum,p.4.c.737.c  manum  contrahcntcs,&cp.4.C739.b 

eireaccclefias  furitfrequenrerarborcsplantatae,p.3.c  1883.  ccclefixdignitacemambiciofuscupicnsobtincreper  contc: 

a.b.Videctiam  in  Arbores&  lucus.  tionem  miquamquacuorprefidiisillud  accentac,p.6.cohj 

cc  clcfia  millitans & triump hans  cft  vna  fccundum  dupliccm         i  55  i  .c 

ftatum,f.  vie  &  patria? ,  &  <ic  dc  vno  ftatu  Ecclefiae  rapiun-  ecclefia?  cath*drales  aliquando  habuerunt  viros  multarur 

tur  anim*&dcfcrunturaba:igelisadaliumftatumglorie.         virtutempcrquos  Dcusfaciebat  opcramiraculorum,fe 

p.4.c.ios4.f  modohuntopcrafpoliationum,p.4c.22  39.b 

ecckiia  obHruat  «jantclcarnalcmcopulara  altcrconiugum  ecclefiae  vafa  vt  funtcaliccs&  reliqua,  In  primitiuaccclefi 

potcftintrarcrcligioncm,&c.p.5.cio54.f  fucruntdemattriaparumpreciofa,  vtdeftanno  cupro< 

ccclefiadicitur  tcrra  vnius labij  ,&  quomodo,p.i.c  18 1  ,c  fcrro  &  huiufmodi, &  poftca facta funt  de  auro &  argcnt 

ccclcfiafiucfaccr  locusrco*  ad  camcofugienteseciaminvc.        &lapidib.prcciofis,p.4.c4S9.c 

le.in  quibufdamcafib.dcfxndcbar,p.i.c.69i.c  ccclcfijefadacftconcefTiovrbisRomanx^&perquidfignif 
ccclcfiaconfuetudineaccepitfacicndimemoriamdefundto-         catui,p.j.ci645.b.c 

rum/iietriccfimo&vndcfumptum  fit,p.i.c.i3i4.f  ecclcfiajquadoConftantinusdedittcporaliavoxferturau< 
ccclefia praedtcarores  flmctos  ad  principcs  mittit,vt  a&us  hae         ta  fuiffe  Hodie  cccidit  vcnenu  in  ecclefia  Dei  p.i.ci66c 

rcticorum  fchifmaticorum  in  irntum  ducat,&  pro  folatio  ccclcfiae  qui  praefunt quib.claues  rcgni ccelcftis  commiflx si 

quo  ccclcfiam  fuis  cdi&is  &  dcfcnfionib.  adiuua: praemia        debenc  introicus  ordinem  cognofcere,  &  aliis  pra?dicar< 

cclcft;arcpromittir,p.4.c.2  5ji.c  P.1.C.1179.C 

ccclcfia  fnbitantia  harrcticoruin  non  egeud  eft,carnali  fapie  ecclcliae  miniftri  qui  magis  quernnt  augeri  ecdefiam  in  bon  | 

tia  &  rccla(quae  contra  diabolum de conucrfione aliquan-         tempoi  altb.quam  in  ride &  morib.per  quos  fignificatui 

do  loquuntur)  ab  cis  audire  renuit,quia  per  haec  ad  pcrfi-        p6.c.97  cc 

diamtrahunr,p.  3,c.98.e  ecdefiaeminiihiinMiniftriecclefie. 

ccclcfia  quare  Pfalmum  nonagefimum  frequcntatin  comple  eccleii$  bona  daraclcricis  &  leligioiis  ad  feruiendum  Deo 

torio&in  quadragefimum,p.3.cii5i.c  infubfidiumpaupcrum,multi  carna!iccr&  pomparice 

ecclefiaconuocacio,Synagogac6grcgatio,foIarationalia  co         illis  viuunt,p.y.ci46.d.Itemp.4-c.7ai.c 

uocantur,irrationaliacongrcgantur.AJiquando  tamcn  in  ecdclixpraelarisdedeiunt  Principesmagnasdiuiciaspron 

malisaccipiuntur,p.3.ci624.e.f  dumdifpcnfationisaddandum  paupenb.&non  pcrm 

ccclcfia  quomodo&quandoprocieationisfpirir.ualistcmpo         dumthciaurizationis,p.6c.447.c 

raobferuau,p.3.ci464.d.e  ecclefiaemyfterianon  n!lifumrnantib.funtpropalanda,p 
eccleii$pcrfccutio,in  PerlecutioEcck  fic  c.uys.a.ctci^j^.a 

ceclclue  iempora  aliqui  norantquatuoi  aliquitamcn  triadi-  ad  ecclefiaeregime  &dignitatem  etiam  ignobilcs  eliguntu: 

ftinguunr,&quar&quando  fint,p,2,.C95o.f  p.i.c868.a.b 

cccle/iae  defcnfores  (vi  sut  marryres)funtin  multiplici  difTerc  in  ecdefie.  congregatione  maior  pars  eft  fimplices  &  idiotc, 

fia,quoru  aliqui  pro  d^fcnfionc  fidei  morrcm  fuftinentcor        4.ci4j6.d.e 

poralcm,aliquiferuitutem,aliquicxilium,p.i.c.747.b.c  ecclefiaepraepofiti&magiftriquidagrredebt^quando  fu 
ccclcfiae  fuar omniputcns  eiim prarfcrrc  propofuit,que  ad an        in  praelio  laflafcere  vidcnt,&  hpftib.terga  vcr icrc,&c  p. 

cillaevoccmnegarepermifit,&quarc,p.j.c.6j6.  e  ^2339.3 

ecdcfiae  paftori  vti um licitum  fit  fugere in  pcrfequurione:  Ar  ccclefiae  mos  ille  vnde cepit pafchali  tcmpore  non  fle<5tit  2 

guitui  pro& contracum refponfione,p. jr.c.i 258.  f.Vide        nuain oratione>fed  vultu  in  terram inclinato  orare,& q 

eciam  in  Fugerc  re  hoc,p. 5.^998^* 

ccclcfif  paftor  det  pafcerefubdicos  triplici  pabuIo,p.y.i348.c  ecdefi^rugf  funtomnes  qui  in  ea  duplieitcr  viuut,  qui  fidc 
cccli;'fi.xpaftorquis&qualisfiteligcndus,p.5.ci387.f.*Item         vocib.clamant,opcrib.dcnegant,p.3.ci85.b 

P.1.C.44S.C  ecclcfij  matris  fecuditas(qu£  per  ieptiformis  fpiritus  gratia 
eclcfie  pi  ericit debct  vir  bon tis  &  lircratus,qui  fcit  &vult ma        adoptiuos  Dto Patri  filios generat )  defignat ur  pcr  mai 

gniricare  dominu,&  fignificatur  per  Hodoiia,p.4.c  841. c        fcptem  filiorum  Machabeorum;p.4.c.2429.b 

ecclchae  fubs  paftor  pcr  merccnarios  Aegypti  intclligitur,p.  ecclefiar  feptem  per  fcptem  mulicres  inrclliguntur  P.4.C.60 

4  .c.86y.b  ecclefiadiciturlc^na,  &quare,p.3»c.266.e 

ecckfia?  filuisfolonumcroquipecuniaofTertprcfidcti  eccle-  ecclefiaqhadulta  diCtacft,&qu5doparuuIap.3.c.2  68.  d 

fi?,vtiprepromoueaturadpaftorisoJriciu,fignificaturper  ecclefiaemembra(qu?diciturcorpus  Chrifti)qu\-fintoculi 

Micheam,&  ficpromotas  n6foluminutiliscftecclefi«j,fed         auditus,odoratus,manus,pedes,p.6.c.3o8  f 

etiam  nociuus,p.2.c.264.f.Iretn,p.i.c.i38y.a.b  ecdefie pedcs  funtinfcriorumoperumminillri^p.^.c.  268 
ecck-iix  inufilis  pralatus  vcl  paftor,non  dat  aliqmd  nifi  nepo        e.&  0.285^ 

tib.&confang:iincis,in  viraacfcientiadcfcctuofis,quibus  ecclcfiaecalciamcntumdiciturferrum  &aes,cuius  predica 

datprxbcdas  fifit  Ep^,&  bona Ecclcfix fi  lit mfcr.onsgra         acumine&conftantiamunitur,p.i.ci687.c 

dus,&parumat)tnihildatpauperib.Ethuicbenex6ucnic  ecclcfiaoculuseftcfco,&pesclaudo,p  ^.L.ijj.b 

hoc  nomc  Michcas,quod  interprctaturquis,p.2.c.264.f  ecclcfijmcffioquaiKfoaccipicur.Ibid  c 

ecclcfuTvcnccrfuntpia?lati&  aliidiuitesinEcclefia,  fcd  cft  ecclefif  vcftimencumfuntfingulorumanim^,quf  ei  credg 

nunccon;ur[)atus,p.4.c.945.c  inhcrendoq;fidclitcrcam  circundanc,p.3.c287.a 

ccclefixinu!ca?dcrclictcfunt  afuispaftorib.quantumad  fru  ecclefi^ veftimcntumeftquifqjfidclis,p.i.c.io:4.d.e 

dUm  animarum,fed  nonquanrum  ad  leuationcm  pecunia  ecclcfie  vniucrfalis  ftatum  fignanr  tabcrnaculum  tuiod  f( 

rum  quas cxpcndijc  exccffme  in  pricipiu  ncgociis ,  &  aliis         Moyfes  m  foluudine,  &  templum  qnod  fccit  Salomon 

(quodpcius  cfl)in  vcnationib.&  aucupiis,&aliisquodpcf        IerufaIcm,quare&quo,p.i.c.748.a.&co.i38i.a.lccmp 

fimum  cftinreb.bcllicis,&c.p.4.c.693.c  c,622.f.&  624.6 

ecdcfic  rcgnum  pcr  regnum  Iuda  fignarur,quod  pcr  quatuor  ccclcfif  fitus(quae in  crcdentib.crigirur,in  negantib.  dt pc 

mala  dcprauatur.Et  fuut  cupiditas  cffrcnara,  fublnnitas  in         tur)fignifica:ur  pcr  rabernaculi  credionem  vcl  dcpofii 

flaia,carnalitas  aft'cctaca,&  crudchtas  aggrauata,p  4-colu.         nem.p.  1  .c  1 2 5 3.a.b 

73^-c     ...  ecclcficconuocationcm&difpofitioncm'fianificat  quati 
cccLhx principib.qui non digue regunt  oues domini  ve  dici-        plagae  mundi,pcr  quas caftra  Fihoru  Ifucl diJponunr. 

ccdcfif 


- 


Ind 


ex. 


cclvrfig!!rafuicdomus,quam  Salomon  jedificauit  ,  &de 

H'(K'ria.p.2.4-ol.ioo5.a.b.col.7oy.a.b.c 
|rJnp.i.coI.i483.a.b.c    . 
•cl.ie  ffditicauoqnf  a  vero  Stlomone  Chnfto  a?dificara 

v:uc:b js,rideirioctnna,&faeramentis,  &  huiuscxtcnfa 

|liddati!0,p.2.eol.799.b 
%\ax  prelatioquanti  ponderis,p.4.co!.i33i.d 
J.ix decurfits a  prxdtcatione Chrifti  vfque  ad  finem  mun 
dinfeptemparabolisponitur,p.y.col.234.f 
Ee  duplcx  tatus  fcilicer  nouus  &  anciquus,  &  horum  dif 
fc;ntia,p.<5.col.94o.d.e 

clcixpatna.vhalesqii.iruor  funt ,  prima  Ierofolymitana, 
feinda  Autiochena,tertia  Alexandrina,quaruConitan- 
tiopoluana,p.!5.col.i4P9.c 

.1  .* &  alraria p v.curioniscepore  vbifuerut.  p.6.c.i252.e 
■a?mag'iatnbuIatiofuicpropterquacuor  homines,f.A- 
«lafium  imperaroremjTheodoricum  rcge,  Arnanos,  & 

■bspotirices  rloma  ios  lndifcordiaclectosp^-e.iyj'-^6 
I*  inimici  func  djfmonesjhan-cici,  & falfi  Chriftiani, p. 
4.  >1.947.c 

:os  quarediaboIuspermittiturmoleftare:adhocdu 

plxdar'irra.io,p.4-C'  L17 54  f 

Jixdecorin  virtucib.  &  miraculis  fanctorum,excellecia 
rrnifcftac  redemproris,p.^.col.2i89-c 
rldaeornarus  fanctorumplcnitudo,  p-3.coI.21 92. d 
jc.tornamentum  cft  mulcitudo  fidelium,p.4.col.420.d.e 
cxlcfix  minifterium  qui  dlos  ordinant,  per  quos  vitiorum 
fces  abelector».immentib.expurgantur,&  corruptaeme 
■pom!nesabccclefiaetiamarcentur,porcam  fterquilinij 
«  m;ur  arditkarcp.  2  col.  1 3  5  i.c 
lcrmaxTnu  ftruct<jraeftinm:m<m:neinteriorisvirtutis, 
■  rfciliceroinni  euftodiamunimuscor  noftrum.  p.2.col. 
Ij.c 
£conftrnctio:iemfgmfi:arconftructiotabernaculi,vbi 
icesfponrefeobiulerun-.itc  n.;ftri  ecclcfiaftici  intuicu 
i&  no.i  lucri  caufa opera  faciant,  p.6.c.  1 342. d 
ceadregimcn  &  ad  fpiritualemmihtiam  fenon  habilem 
cogno(cat,quicunquc  carnahb.defidcriis  fe  obl  gat,  p. 
i6o?.a 

xpioniittiturcruda  viridifquefencctus,  vtficut  forti- 
npnncipio  <'mnea  impetuseuicit,ita  immin,'nce  fine 
ichnfti  mrorctn  eu?ncat.p.i.col.i6.'j8.d 
x  affiftit  Deus  vfquc  ad  confummacioncm  {eculi,quan 
kquoinodo,p5.c.4^2.t 

aepcrfecutonb.qua?  mala  iuxta  propheticum  dictum 
Jernnt,p.4.col.2i7Q.e 

Kupidiras(id  eft  cupidi  paftorcs  &  eorum  miniftri)  ar- 
Kpqu?  modo  f.tcta  eft  rapax  leena:malitijs  exquilitis  ra 
pns  fubdicorumbonj,p.4.coI.i2  19.C 
tlu pnmitiue;  rrmporefuir  munditiacaftitatis,eloquium 
,feruor «. hantacisjfoi  titudo  ftabititatis,  dulcor  pie 
■sdcdmodo  funt  verfainfconammam  a^gcnti  mundi- 
ti.verlav.ft  lconamcarnalicatis,&£tis  lonontas  in  fcoria 
•ta:is,&cp.4Col.i2  44.f 

niftt i  qiii  ncc  vcrbo  predicationic,nec  exemplo  bo 
nt:tio  .  sfacinnrlibcros  in  EcclefiaDei:  fed  magis  rilios 
irerni.pcrquos  fignificentur.p.4.c.i866.f 
:l(ic  g?< ,1  ia  confiftir  in  of natu  interiori  charifmatam  &  vir 
tirm,!<  noninmagnoapparatucxteriori ,  inparentibus 
diutatis  &  vafis  aureis  &  ca?tens  pretiofis  p.3-c.748.f 

acies  funt  qui  in  r-gimine  polici  apparent  primi,vt ex 
e«umfpccie(ithonorfidelispopuli,p.3.col.i88.e 
tl:ij  vmuerfsy  per  orbem,vnam  catholicamperficiur,  ;n  <J- 
W  quiciinqueconutrfantur,fingulifefilios  catholicac  hc 
clli^q  laficiues  lcrulalem  profirentur,p.2.col.  i282.f 
I  Tcorptjscxrribusftatibus  conftituitur  fcilicet  actiujs, 
c'  '  rpplatitiis,&  pifjlacis:&pcrquc;sfignificentur,p.3.co. 
tto  f 

' «  ft atus  funt,& eorundcm intcr  fe  comparatio, p.3. 
CI.1583.C 


ecclefie  oratio  de  euafione d  perfecutione  crudcli  Romani  im 

penitemporetyrannorum,p.3. 86  «r.c 
eccleli?  veftimentum  funt  fingulorum  anim?,qne  ci  credcndo 

inherendoquefideliteream  circundanr,  p.3  folio  287.C 
ecclefie  bona  figntficanrur  per  bona  Salomonis,&  mala  eccle- 

fi^permaiaeiufdem,p.2.coI.776.f 
ccclefie.  offlciario  du  peragi  debet,pi;uci  veniuc,  &  tarde  •.  fed 

adrecipiendum  ibi  pecuniam:mulciveniunr,&  feftinecur- 

runt,p.4.col.9,-6,e 
cccleli^ oculus  cft  clerus:&  depraedatur  caftitatem  mulicrum: 

quali  vbicunque  elt  habiratio  clericorum,&  inde  furgit  in- 

famia  clertcorum, p. 4  fol. 995. c 
ecclefi?  paftores  debenc  efic  matres,fi!ios  ecclefie  pie  verbo, 

&exanplo,'infide'&morib.  &  teporali  fubfidio  riutrien- 

tes.Sed  aliq, p contrariu  coquunt eos  anxietatis  igne , rapie 

tes  eorum  bona,&inde  viuences  nimis  Iauce,p.4.iol.ioi2.f 
ecclefi?  vocamurinfule;p.4C.35:j.c&c.367.a 
ecclcfie,&  fideiium  nucritios,&  nuciices  ipfos  reges,&reginas 

fore,p  4.C.421  d 
ecclefie  incolis  panis  vitf  ipfe  Chriftus.a  patrc  datus. 
ecclefia  catholica.p.4.c.45o.e 
ecclefiainco.poracaperfonaperarborem  ficum  fignificatur, 

p.5.col.882.f 
ecclefia?  iudcx  non  fc-mper  pi  inceps  populi  per  Dei  arbitrium 

datur,fedvttrKritanoftradepofeunt.p.2.fo.i7i.c. 
ecclcfi^  (tanis  profectum  fumit,vbi prefules  gradum  fuum  rt- 

ce  cuftodiunr:  &  magiftros  veritads  ordinanr,&  populos  ne 

a  docendo  cellenc,diligenter  audie nco ,  &  obtemperando 

compelIiint,&c.p.2.coI.i294  c  j 

ecclcfi.p  milirantisconftiuvtt.o  pcrfcxprcpararur,  ficutfexsuc 

que  Dauid  ad  domus  Dei  edifieatioiiern  prcparauit,  &  quj 

funtifta,  p.2.col.i  104  f 
ccclefieordinemfignificantfilij  Aaron.  Aaron  vero  facerdo- 

ciump.i.col.9ii.b 
ecclc  fie  pnncipium  cft  Chriftus  fecundum  diuinitatem ,  &  et 

fectmdum h  iminitate(iv,quare&  quomodo,'J)v6.coI.62i.e 
ccclefieftatumingentral:,feiialiqiKmftatum  eulcficin  fpe- 

ciah  onerantes  grauib.ftatiuis,fine  nectfficare  euidcnti  abu 

tuncur  lua  poteftaccp.5  .col.3'/-8.f 
ccclcfic  opcs  qui  (ibi  thefaur:zanr,&  indeliriis abur'intur,&  q 

ad  fuftcnrationcm  pauperum  dancur,libi  referuant:  rapina 

in domibus  eorum  cft,&aliotum  inopiasfuas  vei  fuoium 

diuitiasfaciuncp.^.col  55-b.c  o 

ecdefi^  rector  dicicur  lucerna  &  oci.lus,&  quare^&cp.j.colu. 

ir8.f 
ecclelum  irridcntiuniorcstemporc,qui  &quahcer,  p.j.colu. 
,  2  8o.e.f 
ccclefiam  Iudxi  &  gcntiles  multipfciter  ffemendo  pcifecuti 

funtpoftrefjrrectionem  &  afccnnoncm  Chulli,  &c.p-3.    , 

col.^^i.a 
Itemp.^.col  487. c 
ccdefiam  Romnnam  dicuncHtbrcicfre  dcftruedumpei  Mef 

fiam  cxpeCUiiiiii.&c.p.4.col.2!3.b.c-Etdc  hoc  utde  plura. 
Ad  eccHiam  rcfcrtur  quidquid  de  iuda  dicit ur,in qua  tll  con 

fvili<>&  paxDci,n.4.i947.c 
eccleiiam  Dei  eo cffi. aeius v dificant,quo amplius  quinque et 

alicitisabftinent,quiacum  abi  cxcmpla  ptifcctionis  eor3 

agnofcunr,rancomagiscommittereillicita  f  .iu>idant,qua- 

tocos  ncclicitis  wicoWfi  Icrant;p.i»col.  1  »87*b 
ecclcfiamliiamediricant  diabt  his h  v  hriftus,&  hereticus 

iiitcricn  dectprc  icim.p.4.ccl.2058  e 
ecclefiam  prim/tiuam  auh^c  f udaizantcm hec  fabbatis  cclc- 

bralfecoiiftar.p.6.col.  1 1 52. c 
eeclcfiam  conii  1  uir  Chi  i(Li..s de  f"  s  fidelib  collcctis  coto  rr m- 

porehuius  vna*,&m  futura  vir.i  apparenre  refurrc^tiorus 
gloriaadinrcgr'.impcrficit:fi cui  S.ilomon  qui  fcptemannis 
templnm  conftruxir,&  octauo  anno  coniummauit.p.2.toI. 
i265.b.c&col- 1246.C 
eccltfiam  introeDribiis,prin:odecoreinsofrcndendustft,vt 

apprttaiur,nun  mikiia,vt  timea:ur,p.  1  -col.  1 1 5  J*c 

m 


Gloflae  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


Ecclefiamperturbantes  induogencradiuiduntur.  Quida.n. 

ca  pcrfequunrur  violenter  opprimendo,alii  vet6  perturbac 

Eccleliapfaliasfcripruratu  iiucrpretariones.p. 4.0.1936.  f 
ccclcliamiutraiucsnihil  dcfcculo  vobifiumdefcratisjfeda- 

nachema  fit  vobisomnisconucrfacio  fccularis,p.2.co.4s\b 
Eccleliammulciamaricacmulriplicitcr  pcrfuam  malamvua 

qui  de  bonis  Ecclefia?  lautc  viuunt  &  magnifice , p.2.colu. 

Ecclefiam  nemo  intrat  nifi  per  factamentum  remiffionis  pec- 
catorum,quoddeIatcfcapcrro  emanauit,p.i.col.  144-e.f 
Ad  ecclefiam  fcfc  conculerunt,&  per  omncs  mundi  partcs  glo 
riam  Chriiti  &  ecclefia;dilarauerunr,quialiquando  tciro 

reprincipiumcrcdcrcdiftulcrant,p.i.c.2  52.b.c 
Ecclefiam  pradencem  per  fidcm  iiurans ,  necefle  eft  vt  terram 

carnis  fuaepercoiporalemvitamdiligcnter  in  Dei  tiraore 

exerceat,vtfrugemvirrutum  producac  in  refeftionem  ae- 

ternam,p.i.col.  1 269. a.b 
Ecclefiamforcacdificandampcrgeiitilesconuerfos  ad  fidem 

Chrifti,Iudsis  piomaiortpartereprobatis  ,  figuraturper 

profclycor  adrempli  xdificationem  aptatos,p.2.co.i  103. c 
Ecclefiam  iignificat  mix,&  quare.p.  1  .col.  1 2 19.C 
Ecclcliamconftruens  peromcuim  prcedicatorum,  fignifica* 

turpcr  Artaxcr:<em,p.2.coI.8i8.f 
Ecdcfia  peregrinate  in  cerris,domus  tepli  cxterior  defignat , 

landtaautIanttoruIrerna?parriaefelicitatc,pa.2.col.iijy.c 
Eccleu3m  obtexic  caligo  pceng  &  ignoartia?,qa  do&ores  theo 

logi  fp  vanis  &  curiofis,  falucaria  dimiferut ,  p.4.col.i4j2.f 
.  Ecclciiam  vniucrfalem  nuqua  permifit  Deus  a  Saracenis  fup- 

primi  in  capriuitatc,fed  bcne  tribulari.  P.3.C0I.14;  8.f 
Ecdefiam  perfequentes  dicunturtorcular  calcare  ,  quare& 

quomodo,p.3.col.243.c&  490.f 
Ecclcfia  cu  fubita  aduerfitas  turbauerit,qui  fe  fideles  effe  me- 

riuntutyilud  ilicqoftenduntquod  inperfidamcnte  moliu 

tur,p.^.c,i84.d 
Ecclcliam  de  gentib.ad  Chriftum  ventura,fTgurabat  regina , 

Au(tri,quce  abextremis  finibus  excicata  venit,&cp.2.col. 

n68.e.f 
ecclefiam  plus  amaricanc  multifccundum  veritatemin  pace, 

nuncqnar dotata eft  mulcis  &  rnagnis  temporalibus  bonis, 

quibusabutunturpeccatisenormib.quam  amaricata  fue- 

ntintyr«innorumperfecutione.p.2.col.2  89.c 
ccclefiam  conftrucns  per  officium  praedicatorum,  fignificatur 

perArraxerxem,p.2.col.  1:3  43.3 
ecdefia  qpae  de  multis  pcrfonis  quafi  granis  eft  colleaa,figni- 

ricatfimila}p.i.col.999.c 
ecclefiamvniuerfalem  lignificatdomusquama?dificauic  Sa« 

lomonin  Icrufalem,quia  a primo elccto  vfquc ad  vltimum 

a?dificatur,p.2.col.i  137.C 
ecclefiam  non  fcindiaduerfum  fe  &diuidi  pofTc.  p.2.col.2  2.f 
ecclefiam  relinqucnsfiue  ab  ecclefia  rccedens  viuere  non  po- 

tcft.p.2.co!.22.f.&  23. a 
eccleiiam  perfcqiicccs.EccIefixfaai  defenfores,p.4.co.378.e 
exrra  catholicam  Ecclefiam  non  eft  habere nec  accipere fan- 

cii  fpiritusincendium.p.i.c.95-6.c 
ecclcfiam  &  animam  comparat  Ifaias  coronxcxmultts  flori- 

bus  contexca:,p.4.col.497.a 
ecclefiam  fignificat  o£tonarius,p.2.Col.  1947.  c 
ecclcfiam  primus  intrcmus.cum  aliqua  ciuitatem  fucrirmis  in 

grcUi,ituKatores  Chriftifaai,p.j.col.346.f.&  y^S.f 
ccdcfiasqiuaccipii.nr1nonvtDeoferuianrin  timorc,  fedvt 

ex  bonis  Ecdeiia-  carnaliter  -viuant  &  pompofc,  &  a  diabo 

lopcrpcccat.ttrormlialurTocanrur,&ininfernocum  diui 
;         rccpulonc  fopd;untur,p.2.col.fy26.f 

ecclcfias  conftruendasab  ipfis  qui  easdeftruxerunt  quis  cre- 
dcrcr,cum  tcntporc  pcrfeqiiuubiiis  conciliabola  Chnftia- 
norumdcftrucbantur,infula;exiliis  fidclium  replebantur, 
&  diuin:  hbn  cremabanrurjp.4.Col.2  226.b 
Itcnip.i.co.2j4.b;c 
ecclcfiaitica  in  digmtate  hominem  vita  vel  fcientia  carcntcm 
quiponn,perqucnifignificatur,p.2.c.i2J4.f 


ecclcfiafticam  fuauiratem  & chariratem  dcferentcs  per  f  > 
biavelfocordiani.&etiamverbis  impugnanr,&fignij; 
tur  pcr  acetum  &  fumum.p.j  .col.  1 647.C 
ecclcfiartici  viri  quondam  dc  bonis  ccclcfic  magnas  clecr ) 
nas  pauperib.erogabant,&  ipfi  ftride  viucbar,fed  val : 
ftans  eft  vita  fpiritualium  modernotum  a  priorib.  p.4.  ,| 
694>f 
ecclefiaftici  quidam  fruftra  iattant  fe  cflc  de  fpeciofa  ec< : 
fed  faciis  negant,in  quibus  viciorum  gregcshabitant  i, 
col.2iy8.d.e 
ecclefiafticimultiinccclefiafuntquiparuuli  elTe  dcfpic  1 
&  in  loco  humilitatis  pofiti,immancsapud  fe  efle  nonc 
■  nunt,p.r.coI.i4i4.d.&  1477-a 
ecclefiafttci  permulti  praeefll*  appctunt,&  a  multis  timc ; 
cumhonorib.extolluntur,Voluptatib.perhuuntur,  r<  I 
uere  ncgligunt,&  famam recjoe  vica?  haberccuptunt:a  ti 
tionesquaeruntifauorib.intumcfeunr,&cp.i.Ibid. 
ccclefiaftici  viri  amtlfis  ornatnentis  fpiritualitacis,mulieti 
fe&u  ambulant  extenco  collo,&  nucib.oculorum  loqip 
plaudentesmanib.&  pedibus,vtcompofito  graduinjl 
feculi  gloriamfciifante.s,p.4.col.936.  d 
ccclefiafttcibonisdatis  nimtsabutunturadpompam  t( : 
&  amicorum  fuorum  carnalium  excclliuam  dttatioml 
de  aliis  verecundioribus  taceamus,p.  1.C0I.885.C 
ecclefiaftici  ordinant  vt  d iaconus publtce  in  eccleiiis  rec  t 
ferencium  nomina  tantum  offertille,  quancu  ille  poli  I 
eft:placentque  fibi  ad  plaufum  popult  quos  corquecc  I 
tia,p.4.col.669'.b.c 
eccleftaftici  pucant  quod  facicdo  clecmofynas  peccata  b 
mancin  quib.permancccum  facrificium  prgtcrita  nc 
fcntia  delerc  folcat,p-4.col.  1 73  3-a.b 
ccclefiaftiti  ad  gloriam  Iplendorcmqjlaudis&odorem 
.bpinionisabhisqui  forisfuntnon  perucntuntniiiir 
ne&laboreverfentur,p.i.col.337.a 
ecclefiaftici  primitiuce  ecclefi?  optimi  fuet  unt  &  miracu! 
runt.Scdnonmultifaciunt  mnabi:ia,qt:iapcrmodo 
cogitatos  &mirabiles  furripiuot  fimplicium  bona,p 
i864-f 
ecclefiafticiquimeliorisvitcevias,vcrenturd;ccntes :  5 
mihidemerationcmrcddcrc-.qutd  opuscftalii  mini 
vt  ^e  eis  cogar  reddcre  rationem,&crepreheduntur; 
4if.a 
ccclefiaftici  proh  dolor  multi  per  ambitione&  uoluptati 
mundi  fubuertutur,fed  illi  qui  Dei  dono  illuminatil 
feuerant  in  caftris  ecclefi3e,p.4.t904.f 
ecclefiaftico  praecipitur  vc  fe  in  fandtitate  feruet,  &  orhr 
~catiimmunditiamdeuitet,peregrinum,id  c:ft ,  gcntil 
fuis  fordib.reraanere  permittat,p.  i.c  1  y^o.c.f 
ecclefiafticorum  virorum  municionem  aducrfus  hf  retiel* 
Ofeeprophetafccundumsefumtropologicum.ckc.pl 

I192.f  ^ 

ecclefiafticorum  quis  ad  huiufmodi  terrorem  fecurus  c:  C 

non  aliquem  pcrdidit egrege  Chrilri,p.4.col.  1 3 t8.c il 
ecclefiaftic*dignicatisambitiofus  qui  mcdacia  &  braw 

feculare intrufius  eft,fignificatur  pcr  Alchimu ,  p.4.  I 
ecclefiaftes  inuenitur  declinabile  &  indedinabile,&c4  ^ 

^o^.a.b 
eccleiiaftesdiciturlibet  vnusSalomonis,&  quare,&c  -c1 

r749.b 
ecclefiafticusliberapudHebr^osrcperiturjfed  inter  aj^ 

phoshabetur.Ibid-b 
cclipfis  folis  temporc  paffionis  Chrifti  non  potuit  cffc  w 

lis,fed  miraculofa,&  concurreruntaliaquacuor  miici» 

p.y.coI.4J9.c 
Itemp.6.col.ri74.c.f 
eclipfis  illa  an  fuit  fuper  vniuerfum  orbem ,  p.j.c^. 
tdcndi  libido  quc  fuggerit  fumcnda  non  funt/cd  quas  kti 

necclfitas  qu^rit,p.i.c.299.d.e 
cdidumaregePharaonedc  mafculis  fubmergcndis  I 

nimiscrudelefueratreuocatum,p.i.C538-e 


Ind 


ex. 


eda  eft  nome  proprium  &  appel!atiuum,&  quid  vtrtnq;  fi- 

ieat,  p-4 
Irnp.i.coi.j74.c 
fdci  &  Sdr  la?pe  accipirur  pro  gcnte  qux  aduerfatur  populo 

L'i,e:iam  li  ab  Edoro  &  Seir  non defcendat  fecudum  car- 

nm,p.  i  .col.  1 3  t  3«a.col.  1 469^ 
:doi  vtrum  fignificecpopulumRomanorum  vcl  corumim- 

priu,vel  Idumaeade  Efau  fic  Edo  denominata.p.4.c.io2  2 

•\'dcin  Idumsa. 
■doi  propter  fcientiam  fuperftitiofam.  meruit  deuaftari,  p.4. 

OU1909.C 

fciatio  pullorum  inter  bruta  infeparabilitatem  coniugaroru 

Cprobar.cum  naturahumanadebeacmagiselTe  ordinaca, 

qamaattir.ibrutorum^p.j.col.ji^-e     lcem  p.6.co.246.f 
lain  ftat  cfle  fpecifice  perfe&iorcm  fua  cauiain  cauiis  a> 
Biuocis  maxime  partialib.p.  i.col.!490.f 
ic js  inferiores  quo d  reucrrantnr ijdem  numero  poft  annu 

B(giuin(quicompletur,vtPlatoicrip(icin  triginta  fexmi 
lannor-jm)erroneumoftcnditur,p.3.co!.ioj.c 
■tis  Dei  actingit  afummo  catlo  vfquead  ccnrrum  tcrra* 

jantumad  omiiaquadneisfunt  particulariter.Etnoca- 

r:erroreicircahoc,p.3.col.2049.c 
fctus id.m fuit duicor Hebrads & furor  Aegyptiis ,  fcilicct 

ariiomarisrubri.Fauenimcongregacio  aquaruHebrxis 

gtriofa,!k  Aegypriisdura,5tcp.i.62i.c 

fetisarmjrum  apoftoiics  militixPrimuscftconfutatio  in 

fieliu  n  SecindusconuerfioinfiJeliumad  fidem.Tercius 

f'ectiopcccantiumiamconuerforum,p.6.col.428.  f 
sappariuonis  Chrittipoftrefurrcttionem  fuit  duplcx. 
eol.i374-f 
s priuu  3-iuencus  Chrifti fui:,vocacio ahquorum  ad  fi- 
n.EfFectus  autem  (ecundi,  eli  quod  vcniet  ad  iudicium 
brma  humana,tamen  gloriofa.p.4  col.2 197.C 
r&ibus  diuinis  relucet  lufti  ia  &  mifericordia.In  quibuf 
n  vcro  magis  relucct  mifericordiaquam  iuftitia.In  qui- 
dam  autem  magis  iufticia  qua  mifencordfa.p.i.c  i668.f 
unari  funcdeliciofi  fracti  infceminas.  p.4.co!.52.d 
:iamo;acionisduomaximefaciunc,  vidclicec  inftantia 
ium:iitas,p.j.col.935;.c 

:iafidciinhocconiiftit  quoddat  perfe&am  libertateq 
Imaxime  dcfiderabilis  a  creatura  rationaii,p.  j.col.61 4-a 
n  in  Effraim.Effrata  in  Effrara. 
)fanguinisChriftipoteft  rcferri  adduplcx  principium, 
^:o!.90i.c.&902.e.f 

isdum  faturan  quaerit  a iuftitis  dedinat.ficut  diuitia?  ne 
|fttiam  pariunc  faluris,p.6.col.66o.e 

s  lolentcxirein  his  quimoriunturviolcter,ficutfu- 
rmitcunt  vrinam,vdaliquidcale,p.2.coI.  ijo.f 
qui  sO,inHcbrxohabecur.Eroquiero.p.i.col.j;oo.f 
>ro  nominediuinoaccipiatur,  c.jo^.d 
mdominus  Deus  tuus,  &can  &  quomodo  fit  prxcc- 
m,vnum  &  primum  vt  Hebrd  dicunt,  vel  an  accipiedu 
a;anu)ulumadprjecepta,p.i.col.679.b.c 
fprecisangelimonitis(qui  debonis  comonuit  &  locu- 
eit  in  corue  meo)3c  confcientiae  recinaculo  in  pcccaia  p 
duphcabicur  mihi  pena  p  coacempcu  monitoris,  &  fa 
orcscommiffi,p.i.col.i  373-a 

udinesquxcaufancurcx lnordinationchumorum,  vcl 
fectunatuiar  velcxmaloviuendi  regiminc  non  habuc- 
nc  !ooini  in  Chrilto.p.2.col.i  ?43-c 
■oHifmaclab  Abrahamquare  ruit.funt  opinioncs,p.i. 
oUJ7.f 

laiouii)csfcientiarohaberenonappetunt,fedoftendcrc,  p. 
coLjoy.b.c 

w>p!':ruiri(]..cfiiadcreutiliameliuspoffumus:fiprofcctum 
*r.;m  nobis  pouus  quam  dlis  profuturum  dicamusrfi  co- 
«m  mcliorationcm  nobis  pocius  quam  iliis  impcndi  poftu 

"IS.p.l.CI227.d 

lao  fuperbiemis  ad  bonum.  fleclitur,fi  inflexio  aliis  prodef- 
.'crtdicur.ibid 


elatioconcenecisacqueimpoenitetis,obftinarioinmlnisquO- 

qucmaiufari.s,culpamfacuijonminiroam:&  conuertuicri 

mengrauisrcbellionis  nxuum  facis  leuem  fiuiplicisctanf- 

grcffionis.p.2.co!.4io.c 

elacionis  cxtcniiolignificacurpercollum  Leuiatham,&cp  3. 

coI.^99.c 
elacionem  in  cordc  qui  fumit  dc  hoc  quod  pauperibus  oia  di- 
fttibuir,quipriusctiamdediuitiisfupcroiuic,incolepia.vo 
lati!islocummutauit,p.  i.c.i02y.c 
elati  huius  feeuii,montes  dicuntur.Et  funt  pafcua?,  quia  nimi- 
rum  conuerfione  erratium  &  humjluate  fuperborum  ficia 
turdominus.p.3.col.370.e 
elatio  eft  Iuxuria  fpiritualis.p^.col.^  jo.b 
clatiquomodoin  malisac^ionib.fuccidenturcV  punientur,p. 

3-coI.22o.f 
eleazarus  fecundum  Iofephnm  fuitfrateiTudajMachabd  :  q. 

interfecirbcftiamloricatam,p.4.col.2^83.f 
eleazar  pra?elcgic  mori,quam  cibo  lege  prohibito  coinquina» 

ri,p.4.c.242  3.242  4. 
elcazar&multialiimagiselegeruntmori,quam  feruituti  fu- 
biici.p.2.coI.i  179.C 
Itcmp.4.col.2  42  3 
eledusomnisfcruusdicitur  quamdiu  fiib  iugo  corruptionis 
huius cft  antcquam  ventac  in libercaccm  glori^&cp.^.co. 
103. c 
clecti  frequencer  aliena  mala,quafi  fua audiunc ,:  &  ab  his  cis 
crimen  imphigicuriquib.criminaimpacta  perpecrancur,  p. 
3-col  182. f 
elccti  quantumcunc];  hic  fti!geant,nequeunt  penccrare  quae  e« 
ricillagloria  nou.c  naciuicatis,refurrcdtionis,fcilicet,  ckcp. 
3-col.r2.d 
clecticumfupplicanr  Deo  vtIibeiTnturapeccatis,offcruntur 
ciin  hac  vita  pro  peccato.Oifcrucur  in  ruturo*cum  gratias 
agunc  qui  liberaci  func.p.2.col.  1 3  1 2.f 
electi  flences  caute  infpicmnf,non  folum  qu^  mala  comifet  ut, 
fed  ctiam  qu^  cx acccpto  muncre  reddere  debuerunt",  &c. 
p.2.coI.88y.c 
cledi  fi  quando  offendunt,ad  cor  velocicer  rcdeut,  &  culpatn 

lachrymis  infequuncur.lbid. 

eleftipreifuristrbLilationisconftrir!g:inri)i,&quare.Reprobi 

quantolatius  voliipratib.fuisdimittuntui:fanto  longiusa 

diuina;  vifionisgloiiaproijciur.tur,p.2.col.483.a 

eIectifiime.aDeifuiuc^Ieftib.horreisrec6dcda,p.3.c.343.b 

cJeclidicunturpuplli,Ckt'is  necdfaria  miniitrantes  dicuntur 

afi.n  e!ectoruiu,p .3.  col.  z.i^.b.c 
clcctiomhes  aiiccadue;itumnun(.iantesChriftum,  curfores 

fuerunr,p  3.co!.i24.b 

elccti  fcmper  habct  foris  pugnas  intus  timoresmec  folum  apo 

Itoli  fed  &  prophec.r  periculis  exgentib.  pcricuiis  cx  faliis 

fran ibus  fulprdam  vttaiQ  ag  baiu.p. s.col.  1 368. c  f 

eledti  omnes  de  poccilace  ceiicbnu  um  cruti  ad  libert.u'^  m  per 

tinent  filiorum  Dei,  fcd  tantum  perfc&oruin  cic  m "ardihca- 

tione  ccclcfije  etiam  alijs  pra?dicado  laborarc,  p.2.c.i  aSo.f 

clecti  m  cordt  cum  bonum  opus  ferucnte  chai uacis  |.gnc  pa- 

rarurJio!ocauftutiiiuaitancrcuucur,p.i.col.679.b.c 
elevfti  per  iuftincacioncm  prapccptorum  giorificandi  fignifican 

tur  percenccnanuin,cV  per  quem  modum.,p  CC0I.143.C 
elciti  ad  g!oriain,cruiit  pauci  refpeitu  danauduru.  P.4.C.2  3  i.c 
eleclifutgcbuncprodiuerficace  ftellarum  fecundum  diuerfos 

gradus,p.A.c.i768.f 
eleiftifecundumvcritatemfolidicuntur  dc  domo  Iacob  nu- 

mcro  &  «ncnco.p.^.col.^o  •;  3#a.b 
cIccliindigcncprafparaiioncadhocquodpotTiot  cofcquibea 

rirudineni!uctfiiupredcftinati,p4.toli2  93.c 
clcctiiriiiiiftcriobonorumangdorudcducenturad  ca?lum,p 
malosautcmangdosreprobiadinfcruumrctrudctur.  &c. 
p.4  col.4i6.f 
elcctorumfummacomplctainfin^fcculiperueniet  ad  graria 
ca.,lcftiumpreniioriim,ficiuedificatorcinplo  dedicatio  fe- 
quitur)inquib.holl/ajorferuiuur,p.2.coI.i3n.d.c 

m     2 


Glofla:  Ordin.&  Nicolai  d.e  Ly  ra. 

clcft  >rum  ujOnim  fummam  in  libro  vicc  cercitudine  magna    elemcntorumcongcries  qua  racioncdicirur  abyfhV,  &c.| 
dommu*confaibit,&c.Ecdchocfigura,p.a.col.  1283.C  col.S.f 


Eleaorumnumcrusdcfignaturpernumerationempopuh,,p 


Ctione  moru  qua  placec  iudicc  plagamq;  requirunt  pcn  | 
fedfaftu  fcculi,pcrcrectacquaarce,aduerfa  quc  exteriijJ 
ptcr  pcccata  defetiiut,aut  dcuirer  aut  fupcret  ,p.2.c.i?  | 


i.col.S^.t 
Ekaorum  vniucrfuas  diuiditur  in  feptem  ftatus,fcihcetprela 

torum curatorum clcricornm rcligioforum  prirtcipum mih     eleemofynaduplex efl*p auper:b,impededa,kuicet,  veu 

ttiinvulg.tr1um,&pcrquidlignificantur,p.2.col.U7.b  ftfto,p.J*coLx^9fi> 

Elcats^iTprobisdiucriarcpcnditDeuseiidcmelementiSjp     elemofynaciiicictedcbetfieufecundum  facultatem  iac 

mcritorumqualita:e.AquaenimmarisrubriIfraelitas.fcr-         p.6.c:.56-i 

uauitillxibs,cadem  Acgyptiosintcrfccit,&cp.4.col.839.f    eleemofynaiuftafit,ncficprofitvnivt  akcnnoccat,pj 
Elcftio  tkidium  cit  duplcx,vna  stcrna,qux  cft  idemquod  g- 

deltinatiodiuina:aliaefttemporalis,fcilicet  vocatio  ad  h- 

dc.&gratiam&apoftolatum,&huiufmodi,p.5-col.i383.r 
Elcctio  taciendaeit  fub  multorum  tcitimonio&  cognitione, 

vtcxaminatiodignacelebreturjp.i.col.i^i^.c 
.  EleaiofuccellonsquomodoDciiudiciopermittendaelt,  & 

quixqua!irquccligcndusiit.p.i.col.i385.b  t 

Elcctiolacob&  rcprobatio  Efau  fuit  fignum  reprobationis 

&ele<ftiomsadg!oriam,p.6.col.i22.e 
Eieaionern  alicmus  ad  dignitatcm  ccclefiafticam ,  vel  iecula- 

rem  Scicntcs,ratione  cognationis  vcl  patrie,  vel  altenus  cu 

infcurique,pcrquosfignihcentur.p.2.col.2i3.c 
In  elcaionib.&nromouonib.Ecclcfiafticis  plusattenditur  a- 


1126. 

elcemofyna  non  cft  facieda  faturis,icd  his  qui  cruciantui 

nitatc,p.4.col.  1213^ 
elcemofyna  eft  hoftia  Deo  acccptiffima,p.6.col.6o6.c 
Infruauofe  debilitas  aaimae,nul!o  mclius  ordine  curatul 

eleemofynarumlargitatc,p.5.col.76<?.b 
eleemoiyna  quomodo  &  qualiter  eft  facienda,p.3  .col.19 

Itemp.i.col.m^.c 
ekemofynafieripoteftdeboaisiniquoeffcau  vcl  malo 

acquiiitis,i'ed  non  dc  miufto  citulo  acquiiitis,  &c  p.5.' 

919,0 

elemofyna  perditornm  non  eft rccipicnda,&  vndc  hoc  t: 

tur,p.6.col.io7o.c 


inucniuntur,p.5.col.S67.c 

eleemofynarcfiftitpcccacispcenampro  eis  dcbitam  au 
do,p.3.co!.i995.i> 

eleemofynacft  remcdium  contra  pcccatumin  praffenti,i 
ftea  &  retribuec  m  relurredione  gnali ,  &  conucrtet  in 
riores  terrc  Nam  ekcmoiyna  vaiet  cxiftetib.in  purga 
<j  a  fanctis  etiam  doctorih.cftidem  cuvn  inferno,  qui  e 
ra,p.3.col.26)5.c 

elcemofyna eft  ficut  ca  qux  in  facculo  rcpcnur.tur , &  in 
rcneccffitatisrefumuntupiicinnvorcequandodeficiii 
na  prcfentis  uirx  fubucnit  mcritum  elccmofyne ,  p.3. 1 
2122. f 


liquandoadporcntiam&aftutiam  eligendi,  quamad  eius     cleemofyna  poteft  dici  femc,&  quarc,  &qualesea  recip 

fciciuiam  vcl  virtutem,p.4.co!.i  2  i8.c 
Elcctrum  cft  darius  relucens  auro  &  argento .  In  Hebrxo  ha 

bctur."Qua(ifpcciesha(femal,&dicit  Ra  Sa.  quod  lpfene- 

fcit  propncquid  fignificethaffemal.Vbidicit  Lyra:  Nelcio 

quare  Icronymus  tranftulit  ckwtrum ,  &c.p.4*col.i6>2  .t 
Elegit  Chnftus  Iudam  qucm  nouerat.non  ad  opus  prooatio- 

nisvtcxteros  fed  tcntationis,vt  daret  tibi  folationem  ne- 

fcienti  quos  eligas,vt  tolleres  ficut  ille.Si  enim  falfa  dicunt 

dctc,ca?lumnonauferunt,neciftinocent.p.3.col.835.c 

Elemftum  quodlibct  habctduplicem  qualitatem  actiuam& 
paffiuam,pcr  qtias  intcr  ie  conueniunt,  vehdifconueniunr/. 
p.2.col.2i9o.b 
elemeto cuilibet quidam philofophi ita  fua deftribuerunt ani    cicemofyna fola comcs  cft  defunaorum,p.5.col.9i6.f 
malia,vttcrrcna  diccret,nontamequxinterra  rcpuntaut       Itcmp.3.col.2i2  2.f 
gradiuntur  fcd  etiaroaues,quae  ii  terra  requiefcunt ,  &cp.     ekemofync  quantitatcm  no  atedic  Deus ,  fed  promptitti 
i.col.2  5.b  voluntatiSj&c.Ibid. 

clemeta  tucrunt  dctcriorata pcr  diluuium,p.6.col.i 367.C  elcemofynam  multi  faciunt  in  bona  confciaia,  qui  nor 

elemeta  &  corpora  celeftia an  fuerunr  fimul  produc-ta  fub  for         b£t  aliquid  quod  exterius dent,p.j.col.i 24.C 
mis  fuis  lubftantialib.ad  muicemdiftinais,  narrantur3opi- 
nioncs,p.6.col.i367.c     Itcmp.r.col.4.f 
elemeca  quidam  fic  di(tinguunt,vt  oculos  ad  ignem,  aures  ad 

aere  pertincre  dicaut,oifatum  &  guftum  tribuunt  humidx     cleemofynam  petcndo  qui  tc  querit,dc  i!!o  dicirunDa  c 
natur«)ta£tusautcmcongruicterrat,p.i-col.i4.f  potenti-.SeddeeoquemruqueTeredcbesdkituijDe, 

elemcnta  alii  dicunt  omnia  poffc  conuerti in  omnia,ahj  ahqd.         eleemofyna  in manu  tua,&c.p.3.col.  1 2  3  i.c 

proprium  cffe  finguiis,quod  in  alterius  qualitatem  ncqueat     eleemofynam  quomodo  dcbcnt  dare  tam  diuites^quam 
conucrti.p.i.col-25.b  peres,p.3.col.68i.a  b 

eicmenta  in fine mundi  innouabuntur  &  in  mclius  mutabun-     clecmofynam  qui  tribuit,non  alii  noccat,vt  alij  profit. P 
rurmancntefubftantiaeorum&  quaiitatib.&  proprietati- 
busfuis,p.6.col.i667.c 
clemccamonJi  maximafaciltuseftquamminimalegis  prxcc 

pra  tian!iie,p.5.co!.92o.f 
ck-inCvalitcraruinctimfiiiteade^cfttnin  fimilitudine  lireraru 
ipfor'jii\fcripioiudi{mni!itudoiignorum,p.i.col.i  i^S.f  ^ 
elcmciua  quati.or  nominat  fcriprura  fccundum  quofdam,  cu     eleemofynis  &  oblationib.fruftra  putat  fc  ahquis  poffe 
dicit.Tcrra a;itcm crat  inanis,&c.p. i.c.6.c  placaic,cum ipfc non initruxcrit in fc tcmplum  fpirit 

elcmetalicet  fuerint  produCtainiuisformis  fubftantialibus,         cto,p.4.col.2i8i.c 

nontamchabucruntomnesproprietatesaccidcntalesdebi     eleemofynaslargasfaccrcmultifpiritualiumhodiefuad  ,' 
tas  vfque  ad  diem  tcrtiam,p.i.col.8.f  curantes  vndecunq;fitoblatio,confu!aes  fucauariria 

Irem  p.^.col.^o^o.f  p  .  CO.689.C 

elemcta  quatuor  non  fuerunt  ab  inuiccm  plcne  perfeae  di-     eleemofynas&facrificiaderapinis  &  nudationc  mifer  1« 
ftincta  induob.primusdieb.formationisrerum,feddieter         offerentcs,audiatquiddominuseisdicat,  &cp.4.co! 
xia.p.i.c.io.c     Itcmp.3.col.2090.f  &  1213.C&  2185. a 

clecm 


Itemp.6.col.8i3.f 
eleemofynam  facere  duplex  cafus  fc  offcrt,in  quo  nccefl 
cft  &  pr^cepti  ,p.6.co\.  1 3  p8.f 


ptum  cnim  quod  elcemofynam  ficri  iuifit ,  iuftam  cff 

luit,p.i.col.ii29.b 
elecmofynam  qui  ordmate  vulc  darc,a  fcmetipfo  incipi 

de.Mifcercauimxtiicplacc.^Deo^&cpar.quintajCol 

66o.d 
elecmefynarummultcfuntdiffererif,p.3.c.i995.b 


3 


Ind 


ex. 


ElCinofynasfacientibusDeusfeadeflepromittet^par.^.coI.  eloquiafacraquinorunt  maligni  fpiritus  in  tantum  fcelerib 

^4-e  obruunt,vtdiccrebonaquaedicerantprorfus  crubefcant, 

Elciascftaninulmultumdifciplinabile.p.4.c.23  82.f  &cp.2.co.99?.a.b 

Iwi  p.d.col.  eloquia  Dei  cejeftia  funt.nihil  in  eis  adulterina  opinione  mi- 

Blejiasinterornniaanimaliamaximeeftdomefticabilis.p.3.  fcendum^p.j.col.i^Si.a 

d.3  83.C  eloquiafacrieloquii,&mefTis&diuitiaefunt,p.3.col.8i.a 

ilcjusintcranimaJiaterreftria,eftvaldemonftruofus,pa.3.  eloquiadiminutedifcrerequecxponcre,&  vnicuiquec^digne 

CI.313.C  congruatcoaptare:cftinnocentemargetum  diuidere,p.3. 

•lcjuseltanimalcalidum,&in  regionibus  calidis  nafcitur:  col.2<5i.a 

&deocontracaloremcorporis&  temporis,libcterrcquie  eloquiafacrainexordionarrationum  qualitates  exprimunt, 

fjtiuxtafluuios,&c.p43.col.388.f  rerminofquecaufarum,aliquando  apofitioneloci  vel  cor- 

■ttsppter  magnitudincmcorporis  &caliditatcm  cople-  poris,a!iqna  qualitateaeris,aliquandoaqualitatetcporis, 

ionisconfucuitmultumbibere,p.388.f  figniticant,quiddeventuraactionefubiiciat.  p.i.c.6t52.g 

Busnonviuitdeprajdaaliorumanimaliu  ficutleo^&io  eloquia  vcteris  legis(quaplebemcarnalemtanquamcarnea- 

aebeftiae non  rormidanthabitarecum eo.p.3.  col.388.f  lebat,per  verba diuinitus miflaquafi per  volatilia)fignifica 

lctf  s  temperanter  mifcetur  fcemina  fua,&coniuge  fecun*  turperefcasvolucrum,p.i.co.j:3<5.f 

.  Jnon  vtitur,non  p.2.col.77j.f  eloquiorum  diuinorum  fpiritualis  fenlus,melli  in  caeracompa 

fchaes incoitufupponit  vmbilium  dorfo  foemella? ,  &ideo  ratur,&cquare,p.3.col.i85o.f 

Jibet  ibi  fortitudinem  neruorum,neloedatur  ex  concuflio-  cmanatio  filii  Dei  dicitut  prima.fpirituflanfti  fecunda .  Licet 

icorporumtammagnorum,p.3.col.384.f  indiuinisnofitprius&  pofterius,necineorum  emanatio- 

lehasducloremfuumoccidit,quiaimprfgnandumpropria  nib.dutatione  velnatura,tnfecundualiquoscftibi  priori- 

iatreminduxit.p.3i6.c  tas&poftcrioritasoriginis:quia  vnaperlbnaeft  ab  alia,& 

Itmp.5.col.2  3i.c  noecouerfo.Etfecundumoeseft  ibi  prioritas&  pofteriori 

khasquomodocaptiuatur,p.3.col.387.C  tasfecundunoftrummodumintelligendhnam  emanatio 

eiitiofiueventilatiomanumMoyfifuper  manus  Aaron&  verbiprxintelligituremanationeainoriyp.^.col.i^yp.c 

fiorum  eius,furfum  &  dcorfum  verfus  quatuor  jpartcs  mu  emanatio  aeterna  large  aecepta  dicitur  creatio ,  inquantum  fi- 

c,&  in  modum  crucis  prefigurabat  Chriftum  venturum  &  lius accepit  effe a  patre,ficut  &  per  crcationcm  accipirur  ef 

■erenduinincrucepromundi  falute,p.i.col.8o7.c  fe:Nonautemquantumadhoccreatiocftde  nihilo,  &  <j 

AtiofiueexaltatioChrifti  in  crucc  fuitfigurata  per  ferpe-  peream  accipitur  effein  diuerfitateeffenti?,  &  eft  aliquah- 

lmexaitatumaMoyfeineremoinligno,p.4.col.i43.f  ter  fimilismodusloquedidecreationeimperacoris  velre- 

np.i.col.i3i7.c.Itemp.3.cio73.c  gis,p.3.col.i978.f 

lim  quomodo  intelIigitur,quod  fuerit fummus  facerdos  emaus  eft  metropolis  ciuitas  infignis Pal$ftinae,qua poft  expu 

mIefufllioIofcdcch.p.2.col-i56i.c  aenationemludae^ftatummutauit&nome.  p.j.col.iooo.d 

:Iech  quib.de  caufis  pcrcgrinatusfuit,  variae  caufae  a fli-  eminetialegisextrib.ofteditur,primoexcius  effe&u,  fecudo 

antur,p.2.col.287.c.&  1035.C  exeiusimperfe(5lione,tertioexeiusconditione,p.i.colum. 

rlech  orauit  dominu  vt  fol  ftaret,&  diuerfae  a  diuerfis  dan  148 1  .c 

rcaufae,p.2.col.287.c&  103  j.c                                ,  eminetialegislatoris,quoepotifllmcapparuitin  datione  Iegis, 

azanhabuerit  diuinamreuelationem,p.3.co,7o«f  quam quidem eminctiam  quatuorofteudunt,  &cp.i.col. 

az  fcptem  tribulationes  enumcrat,aquib.aflcrit  Iob  forc  1482. f 

curum,fi  fuerit emcndatus:pro  infinuans quod  in  vitap-  eminetie.  termino,vti  in  diurnis,&  prioris  & pofterioris,  an Ii- 

nti  potcrit  maiorem  proiperitatem  rccuperarc,  & abfque  ceat &  lecurum  fit,p.<5.coI.3oi  .c 

nore  aduerfitatis  viuere,p.3.col.84.f  cmudans  pcccatum  opot  tet,cp  iit  cejefte  vcl  fpirituale ,  &  iftud 

np.4.coI.i046.f  quoefttaiehabeceffcaciam  Dp?tuam,&perconfequesno 

'  cth  in  Hclifabct.  cft  reitcrabile,&  talis  fuit  oblatio  Chrifti  in  cruce ,  &  talis 

ntes  mulco  difficilius  credunt  Deo,quam  homines  po-  non  rcjtcrabilistquia  rpne  diuinitatis  fufficit  ad  deledu  om 

jes  &  nobiles  ac  diuites.Occaecatur  mes  corum  diuitiis,  nia  pcccata  commiifa  &  committeda .  Sed  quid  de  facra- 

■fimplicitatem  fcripiurae  fan£t£  ex  verborum  iudicant vi  meto  altaris  quocidiano?Dicicur  quod  non  eft  ibi  iacrifi- 

:ate,p.j.c.49i.b  cii  iteratio,fcd  vniusfacrificiiin  cruceoblatiquotidianaco 

uentiafecularisquemnoninebriat.p.j.co.49i.b  mc-rnorario.p-.6.c.904.c 

ueua  tantoinferioreft  fapietiaefructu,quantoauro  aes  vi  cnacproptcrmagnitudmemcorporisfirmatiffimus,p.i.colu. 

p.i.col.i  i8o.d  i8j8.d 

:ntia  gentilis  voce fuauis cft,non  re,p.i.col.922.  e  enach  fit gigas,de cuius  magpitudinc  &  filiorum  cius dicitur, 

uentiaphilofophiaefpretadifertuscomedatpaleas,  ideft  &C.P.1.C0.1471.C 

'itatem  &  f uperficiem hiftorix cum  bobus, id  cft praedica  eucenia,fefta dedicarionis  tepli,&cp. 5-  col.  1  i^o.b.^  a  diucr 

nib.Ecclefiaf,p.4,col.y  24  d  fis  alio  tcmporeobfcruata  fuerunt.Ibid. 

:ouentia  forenfis hominum , fignificari  poteft  per  mufcam  Itcm  p.4.adlongum,col.23d3.a.l> 

«ninam,quivelutcanesalterutrumfelacerat.p.3.colum.  enccniaquarepomnesanrioscelebrareftatutumfuit,&cpa. 

99.b.c  4-col.2  3(54.d.e 

nloqucntiavelfapientiahumanaquiconfidunt;,  quaefiliis  eneigumini&alii?groti,vtvngaturoleoapontificeconfecra 

mebrarum  videturlucida,corrunt&confumuntur,pa.i.  tioabapoftoliihicmostradituseft,p.5.col.y42>e 

ol.1313.a-b  engaddicftlocus  vbicrefcu  balfamum  propemaremortuum 

:lquiumfacrumcftarcusquodexvtroqueTcftamento  vcl-  &CP.3.C0I.1827.C 

cexcoruu&chordaconftat.p.2.co.923.a.b  Aenigmadiciau  krinofigr.ratus,amigmacifte  quifigurahter 

%iidiuinifiguraeftmannac*litusdacum,quod!ifquefcit  loquuntur,p.i.col.i323.b 

dfolem&induraturadigncm:&horummoralitas,p.3.co  Acnigmaciftcdrciinturfiluccclcfic,quialcgisa:nigmata  fpiri 

>m.i  485.3.  b  tualiter  intel!jgLinr,p.  1  .col.  1 3  2  +.d 

•Iquii  facri  intcllcdtus  intra  textum  &  myftcrium  tantalibra  ennon.cft  proprium  non.cn  &  appellatiuum,p.4.coI.  645.^ 

ioncpcnfanduscft  vtncquenimiae  difcuffionis  podusde  cnochhosnomenduo  habuerunrrvnas  mgenerarione  iniu- 

>rimat nec torpor incuria vacuum relinquat. p.i,c34».d.e  ftorum & fuit primogcnitus Cain  Secundus fcptimus in gc 

dquiafacralcc5tiscomparancur.p.3.ci7U.a  n*rationciuitorum:&quidhocfigiiificat.p.i.coI.i32.d 

m    3 


i 


ii 

or 


GloiTacQrdin.&NicolaicicLyra. 

enoch  fecundu  Jo&ores Hcbr*orum  ex  diuina  prouidentia    cpifcopi  non  fum  eligcndi  pcr  indiaiones'&  per  falfa  pro  if 

jnortu^cftaiucterminuvitaefue  natur?.lis> &c  Doftorcs         fioncs^edperdcuotasorationcs.p.j.c.ySz.f 

autcmcaholicidicunt,quodairumptusfuitaDeo,  &in         Itcmp.6.c.i464.c 

paradifopolituS.p.i.c.i33'«  tr     ego(a.tTheophilusepifcopus)fidcdcncis  mihi  aliquem  f. 

cnoch  vixit  365 .annis>fcd  cur  ita  paru  vixcrit,  &  cur  traf-        ribustruncatum,fed  monb.probatu,non  dubito  cum  t|. 

lacusfueritparadifump.i.ibid.  fcoPumfacere,p.5.col.3i2.f 

enoch&EliasdicunturfuturiteftesChnftiad  praedicandum    epifcopiomciumconccrnuntiexactusipcciahtcr,p.6.colii. 

contrapcrfidiam  Antichrifti,&cp.6.col.i  5  66.c 
enos  filins  Scth  primoinuocauit  Dcum.p.i.col.i  26.d 
epar  fine  fcllc  non  habctur,nec  diuitiae  tcrrenae  iine  amaritu- 

dinept)lfi,lcntur,p.4.col.2io.d.c 
epar  fucum  ciborum  calori  fuo  contrahitad  fe,  &  ut  fangume 

verrit,&  fingulis  mcmbns  partesdimdit.ibid. 
ephcfus  mctropolis  erat  Afis  minoris,p.6.c  145  i  .a.&  1459.C 
ephi  Grcece  corruptum,fcd  Hcbraicc  epha,mcnfura  eft  anda 

rumfrugum,p.4.col.i4ro.     Itemp.i.col.i2  67.b 
ephi,cftmcnfura  concincnsdccem  gomor.p.2.col.424.t 
ephimcniuratrinit.&ipfumChnftuiignificatjp.i.c.^j.a 

cphotqnidfit.p.2.col.42. 

Itcmdariusp.i.co!.973-b  ...  r     .c      , 

ephotfupcrhumeralc,operaiuftorum  &laborcs  iignihcat,hu 

meris cnim  oncragcftamu$,p.i.col.742.d 

cphotdiuinafcripturavernaculofcrmonenominat  m  ^pphe- 

tis,quod  tradunreifeindumeatum  prophetantium,  par.i. 

col.  1  2  3  x  •«! 
ephraiinaccrefccns  vclfrugiferintcrpretatur :  &defcedit  de 

Rachclper  lofcphfilium  fuum,&per  cum  intelligitur  re-  epifcopifuntfucccfToresapoftolorum,&mortuoepifcop<  j 

gnum  dccem  tribtium ,  quod  frcquenter  in facra  icriptura  li  ad  quos  pert inet dcbent  iine  moric  difpendio  de alio 

vocaturEphraim.p.4.col.74i.c                          ;           ,  uidere,p.6.col.979.c 

cphraim  qiiotannisnatusfuitpoftIfaac,*anteexitumfilio-  epifcopi  debent  pr^- cjteris  impleredecalogum,&duo  prc  q 


68i.b 
epifcopideuotitcntationem  dequadammuliere  fuggefti^ 

diabolica  fa£tam,archidiabolus  plurisfacit  quam  faclajw 

fenfioncSjhomicidia,&  alia  multaenormia,par-4.colun[a 

1311.C 
epifcopi  archidiaconi,&  curati  mali,  qui  dcficiunt  in  curaLI 

giminis  populi,quajrnnt  cius  pecuniam,  &  no  falutem.  \  U 

COl.2  240.t 

epifcopi  aliqui  praeceptafua&ftatuta  ,  licct  frequtenter.l 
dc  indiffcrcntibus,feruan  ftri&ius  faciunt  quum  p.  j.ccL 

1286.C 
epifcopimitrasfuascornutas  nimis  fumptuofe  ornant  II 

&  lapidib.prcciofis  adoftentationem  de  bonis  que  debi  ■ 

expendi  ad  pauperem  fuftemationem ,  &c.  par.^.colur  1 

707.C 
epifcopidefignanturperiuga^ux  funtcapitamontium,  1 

p.4.col.j72.e 
epifcopi  plures  non  prasfunt  vniciuitati.p.6.co.98.a.c  co\m 
572.e 


rumIfiacldcAegyptocalculatur,p.2.c.823.c    _               ,  ptacharitatis,p.j.col.i87.c 

ephraimfiliosquomodooccideruntviriGethindigna»,multi  epifcopi  haberedebenc  virtutes  quatuorinfcfpccialiter 

pliciter  ab  Hebraeis  exponitur.p.2  .col.  1 047.C  alios  facerdotes,&  qu?  ifte  funt,&  per  quid  fignificantu 

ephraimdicunturdecetrib.&quare,p.4.col.2j5.a.b.&  erat  i.coI.78i.a.b.c 

principalior  inter  dccc  trib.p-2.c641  .c&789.b.  &  178  i.c  epifcopi  qui  fub  fummo  pontifice  funt  ecclefi?  miniftri,fig 

cphraim  trib.inter  alias  videbatur  magis afpirare ad  regnum,  ti  fuerunt  per  viginciquamor  facerdotes  veteris teftamt 

&  quare,p.3.col.iotj.c                                                  §  &per  vigintiquatuorienioresin  Apocalypfi.p.  2.C.111 

ephraim  fitu  quomodo  &  quando  intraueruat  tcrram  promif  'cpifcopi  &  reges  quibus  competit  vn&io , debent  imitari  1 

fionisfecundumaliquosHebr£os,p.3.coI.ioi9.  b  uidinmanfuetudine&iuftitia.p.;.co!.889.c 

ephrem  &  Ephraim  idem  nomcn.ibid.                                  _  epifcopi  &eorum  adiuroresdebcntfubditorumpcccata  r< 

ephrara  vna injorte  Ephraim,aha  eft  quce  uocatur  alio nomi  tare fua  per  compaffionem,p.3.co.864.f 

ne  Bechleem,p.3.col.i468.f                Itcmp.2.col.io2i.c  epifcopi&dodtoresmultitemporeHonoriciregis  Vands 

Itemp.i.col.J^o.d.     lcem  p.6.col.6o.f  rumlinguisamputatisdonofpiriruflanCtiadhucpoftea. 

epicur;eiphilolc>phi,&  vndedic£i,&quiddocuerunt.  p.6.coI.  cutifunt,&pr2edicaucruntpublice.p.6.ci547.c 

J53-c  epifcopieccleliarumquib.fcripfit  beatus  loannes  quf  fu 

epicurusdixit.Poftmortemnihileft,&mors  ipfa  nihil  efbp.  p.6.col.243.&co!.i4yo.f 

4.co!.2i8.e 
epiicopus  vnus  habcat  vnam  Ecclefiam,&  facerdos  vnam  pa 

rochiain,ficut  Deus  fecit  virum  &  vxorem  ,  vt  fint  duo  in  epifcopi dicuntur  ftelle  &  quare,p.6.col.  1467^ 

•      carnevna.p.4.col.2i92.f  epifcopiper  angelumfignificantur,p.6.col.i33.f 

epifcopuseftfponfusEcclcfio;fibitradka;:propterquodpor-  epifcopi  benedi&io  quam  facit  vnde  figuralicer  fumpta 

tatannulumin  dcfponfarionis  fignunv.necpotefteam  di-  &quomodofiat:&dehocmyfticacxpofitio,&c.  p.i.cc 

mitccrcfincliccnnapap^.p.r.col.ijS^.b.c  1  i?5.c 

eplfcopus  fponfus  Ecclefia:  quando  confecratur,  nuptia»  cele-  epifcopi&  presbiteri  olim  eiufdem  nominis  erant,&cp.6. 

brantur.p.j.col.iojj.b.c  H44.f 

epifcopus  religiof us  pro  neccffitate  fubditorum  intcrrumpe-  epifcopi &  presbyteri  non  folum  dcbent edificare  plcbem 


epifcopimaliperSaraiazdefignatur,  qui  interprctatur  u 

<5tUS.p.2.COl.I002.d 


rc  dcbct  ocium  contemp!ationis,falte  ad  tepus,  p.i.ci  y6.f 
cpifcopus  bonus  per  Zachanam  facerdote  defignacur,  &  qua- 

rc,p.5.c.698.f 
cpifcopus  malus  fignificaturper  Valentium  impeiatorem  Ar- 

'.:anuin,&c.p.6.co!.i  547.C 
epif.\  pus  vndedicitur.p.6.col.572.h&  760. f 
epiicopi  in  inaiori  gradu  Ecclcfij  funt,&  ab  illo  nomcn  acci- 

piuc,p.5.col.5i3.c 
epiicopi  nomen,presbyreri,&  huiufmodi,nihil  ds  prodcrit,cj. 

vcrbum  domini  mala  conuerfationedifperdunt,fcdmagis 


delium  ied  ctiarn  populus  miniftenum  verbi  ad  his  qdi 

re  nouerut,debet  exigere,&  dc  hoc  figura,p.  2.C0I.1 2  3  9.1 

epifcopi  nominc  presbitcrorum  nomcn,&  fub  prcsbyteri 

minecpifcoporumnomcnintelliQiturJp.6.col.762.f&< 
i28.d 

epifcopi&dodioresordinarifuntperfingulas  urbes  ,  qui 
bros  fanclos  fcripfernnr,quib.abundantcfamevcrbi,& 

ficicntib.doCtorib.indigcntram  noftram  reficcremus,  ps 
col.^o^.a.b 

epifcopi  pcrquatuor  partesdiceccfis  fueprardicarc  deben 

d!gnitatib.imsgrauabuncur.p.4-co.676.e.f  dcmtrinitatis,&hocperduodenariuifinuatur,p.y.c.5i 

cpilcopi  <x  prjsbneri  noftu  temporis  habet,quod  intcr-fenes     epifcopi  aut  presbiteri  aut  diaconi  officio  in  hac  vira,maxii 

&  pnnnpes  veccns  populi  fuir,fcilicet.  Rapina  paupcris  in       hoc  tcmporc,nihildifficilius,laboriofius,periculofius,& 

domovcftra,&cp.4.col.55.b.c  contranihilbcacius,p.j.coL  247.0 

cpife 


Ind 


ex. 


WcOpi  &  presbyteri  aliquid  de  Pharifeoru  afTumunt  fupcr 
!io,cumdamnareinnocentesvelfoluere,fe  noxios  arbi- 
abantur,p.y.c.28i.c 

piopi  fpiritualirer  funt  fucceflbrcs  apoftoloru5licet  omnes 
jhriftiani  fim  ferui  Chnfti,p.5.ci  268.C 
kmp.3.c.748.f  r         «• 

pi  oporum  eleciiodebetfieriinftin&ufpirkuflantti ,  &per 
tnentes  Dcum  no  per  potentias  feculares,vel  per  tninas 
at  promiffiones,p.6.c.  1 1 2  5.C 

pi  oporumconditiones,quas.f.&qualesatq;  qualia  debec 
hberc,&  quid  per talia  dcnotatunp.d.cyjp.b 

piioporum  ftatus  defignatur  pcr  ar&urum,p.3  .C.173.C 

piloporum  maxime  &  facerdotu  diuitre.  debent  efle  viitus 

lfvcftitus.p.6.c.702.r 

fcporum  ftatus  altior  eft  ftatu  religioforum,p.  1  .column. 
6S 

uiiopis  non  eft  data  poteftas  praefenti  mortedamnare,qua 

j-bebantpresbyteri  in  lege,  p.i.c.  1 884.d 

ii(Dpis  qui  fucceflbres  apoftoloru,dicitur  Vos  eftis  fal  terr$ 

pr.c.ioo.f 

>iiopos  &  miniftros  ecclefiae  negligentes corripit  fermo  di 
inus^q,  indigne  accedut  ad  altarc  Dei,p.4.c.2i7o.b.2  i7i.d 
>i  opatus  &  prcsbytcratus,formidanda  fummopere  officia 
raccedamusindigni,&  vetri&ocioferuiamus,ne  hono 
r n nos accepifle  non  onus putemus,p.4.c  1 3  24.d .  e 
ii:opatus  Romanus  cefla  uic  fcptem  annis  &  fex  menfib., 
p)ptcrimmanit3temperfecutionis,p.6.ciy2o.f 

■ppatus  dicitur  apoftolatus  vnde  epifcopi  fucceflbres  suc 
Mtolorum,p.6.c.983«c 

Apatum  deiiderans.opus  dcfidcrat,non  dignitatem:  la- 
^cem  non  delicias,non  crefcere  faltigio,fed  humilitate,p. 

^.702.f 

palisdignitaris  gradusabapoftolorum  numero  initiii 
pfit,p.i.c.794.f 
eedam in  Duodenarius  nume. 
Ia  leremiae  fecunda  non  fuit  in  Babylone  mifla ,  doncc 
morte  Ieremiae  Baruch  illam  portauit,&cp.4.c  1054. 
2.C.1647.C 
la?  Pauli  quare  fcripta?  funt  poft  euangelia,&cp.  6.  col. 

R\x catholica* &  canonica?,que  &  quare  fic dicantur,p.i. 
iftpiftola  D.  Hicronymi. 
lfllarumPauli  libri  fubieclum^p.^.cg.d 
ifllas  aliquando  falfi  apoftoli  &  harretici  mittcbat fub  no 
mc  verorum  apoftolorum  Chrifti  ad  deceptionGnvp.6. 
c.69.  c 

'UtiofcftiL'iratumnon  iuuat,quempietas  non  commen- 
d.p.j.c.888.e 

■ttl  delitiofa?  &  craffitudo  carnium  prouocant  corpus  ad  li 
oinem,p.6.c.i6y.b 

ul fu pbi  cordis(g>  cft infatiabile)eft  inuidia.p.j.ci 2o6.d 
uinis  purpurati  teftimonium  obiiciemus  eis  qui  in  conui- 
ut  non  foium  gula  &  ebrietate,fed  aurib.  luxuriantur ,  vc 
Komncs  fenlusanimxforritudomollefcat.p.4.c  2  3i.a 
I  intcr  alia  animalia  eft  mirabilis  in  multis,&  maxime  in 
qituor,f.in  fortitudine,in  hbidine,in  agilitate,in  audacia 
p..c.274.f 
Jt  quas  ob  caufas  homini  datus  eft  a  domino  Dech  p.?.c. 

B  animae  eft  corpus,&  quarc.p.^.c^  24.d 
uie(tpraedicator,&  quare.Ibid.f 
ui.d  perditioncm  hominum  magis  ordinantur,  quiaper 
«  bella  gcruntur,p.2.c.84.f 

|utuminboiioaccipiuturficutafini,cameIi  &muli,coucr 
lcaddommiiin  populosgentilium,vclcuras  rerum  tcpo 
raMomino.f.anim£fubiugatosoftcndunr,p.2.c.i356.d 
}ui  vmonum  funr  mah  homrncs  eorum  inftinclum  fequen 
teficut  equi Dei funt  boni  homines.p. 2.C.83.C 
|!bi,rufi,varii,quosviditZacharias,fccudu  aliquos  no- 
tapopulos.f.Pcrfaru^Graecorum  &  Romanoru,qui  fccun 


dum  fuceffione  regnorum  afrllixerut  Iudaros.Per  afcenfo- 

rcs  intclligitur  angeli  cis  pra?lati,p.4.c.  2 1 89.C 
eqnis  nunquam  referuntur  filii  Ifrael  vfi  cfle.Lex  quoq;  nihil 

de  equis!fed  afinis  mandar.p.2.c.82.e.Vide  et.c.590.  f 
equos  quarepraecepit  dominus  fubneruare,&  non  alinos  ,p. 

2.C.24.C 
eraclius  Imperator  ccepit  regnare  poft  Phocam  anno  [domi- 

ni  fcxcentefimo  decimotcrtio,&  imperauk  annis  triginta. 

P.6.C.1579.C 
ere<ftio  tabernaculi  fecundu  aliquos/aftafuitfccundoanno 

egrcflionis  de  Aegypto,menfe  primo,prima  die  meniis,p. 

i.ci204.e 
ereftio  tabernaculi  pro  facienda  oblatione  fecudum.Ka.  Sa. 

duplex. Vna  quotidiana  qua?  erigebatur  mane ,  &  dcpone 

batur  vefpere.  Alia  ftabili,qua?  pcrmanebat  vfq;  ad  motio- 

nem  caftrorum^p.j.cnoj-.c 
eremitaecoparanturpellicano,n0i5ticoraci,&paflcri,&cp.3. 

c.i2ii.a 
eremitas  Aegyptiacos  vaftauit epifcop9  quida  Lucius  didtus 

&  Arrianus,&  tria  milia  fimul  vel  amplius  cum  eqnitibus 

inuafit.Etilliecontragladiisobiectabant  ccruices  &nihil 

diccbant  nifi,Amice,ad  quid  venifti,p.4.c  1 3  60.&  c.2 151. 

ccol.234o.f 
ergaftulum  &  ergafterium  idem  id  eft  opcratorium.  f.  vbi  rct 

adoperafaciendarcIegebantur,p.i.c.535.b 
cro  qui  cro.Sic  rubetur  in  Hcbreo  pro  illo,Ego  fum  qui  fum, 

&  quo iit  hoc accipicndum,p.t.c.5oo,505 .a.b.c&  so^.a.b 
erogarediuitiaspropriasinfeculo  pauperib.no  eft  maiorisp 

fcitionis  quam  in  religionemcndicarc,p.6.c.i  204-f 
errarepoflunthomines  quamdiu  funtin  prefenti  vita,  fcdin 

beatis  Deumclare  videntib.hoc  eftimpoflibiIe,pa.4.colu. 

24IC 
crat  horao  duplici  ex  caufa,vno  modo  per  ignorantiam,  alio 

modoper  paflionem.p.^.cij^.a 
crrantdefacilifugietes  prjiimore  propter  mcntis  turbatio- 

nem.p.4.co.i8i.c 
crrare  quomodo  quis  potait  a  uia  Dei,ftatim  ut  de uetre  ma 

cris  exiuit,aut  quo  potuit  falfa  loqui  nupcr  editus  puer?pa. 

i.cii75.a.b 
errafle&  peccaflc,quiin  pace  negligerer  vixerant,  multisho 

die  profuit,du  poft  cafum  penitendo  ercdi,vigilantis  Deo 

feruiunt,p.2.ci2  94.e 
cirantiuminfirmitacinonnunquamcum  mititate  confuledu 

eft,&  maximeinillis,vbifrui5tusaliquisdeerrantiumcon 

uerfionefpcratur,p.4.c.256i.a 
errortriplexremoucturcircaappetitum  fapientiae  procedes 

ex  vna  radiccp.3.c  i875.a.b 
crror  triplex  impugnat.primus  procedit  ex  defeclu  naturali, 

fecundus  ex  defe&u  pfnali.tertius  ex  defedu  morali.  p.  4.. 

^464.! 
crrordcdiuinaprouidcntia,  g>finonextendat  cequaliterad 

fupcriora&mferiora,&  ad  adushumanos,improbatur,& 

quando  incaepit  ille  error.p.3  .co.7  2  i.col.7  2  2.f.&  cclumn. 

71. a 

Itemp.y.c.i43.b 

Itemp.6.c.558.f 
crrorphilofophorumdicentium,Deumproducereresdc  nc 

ceflirate,improbatur.p.5.ci020.f 
crrordicentium  animas  ianctas  ad  corporib.cxutas  a  vifionc 

diuinaretardarivfq;adiudiciiim.p.6.c.292.f 

Itemp.5.ci3i8.f 
error  Saduceorum  vnde  ortum  habuit,&  quis  fuerit,p. 6.co. 

I2  20.f 

error  Origenis,<j merita  prarccdcntia in  alia  vita iftam  praecc 
dente,  funtcaufapiacdeftinaiionis  &  reprobationisdiui 
nae,p.5.ci22.f 

Error  Origenis,  qui  pofuitcp  omnia  fic  fubiicicntur  Chrifto, 
adcmones  &  hoiesdamnarifubiicieturChiiftofecundu 
conformitatc  volnntaris,quia  pofuif  quod  pcr  aliquod  tS 
pus  ccrti  poft  iudicium  quo  dgmoncs  &  damnati  recipien 

turad 


GIoffeOrdin.&NicoIai  deLyra. 


tur  a-d  penitcn:iam,&  vlcerius  ad  gIoriam,r>6.c  820.f 
Error  No  iaci  fuir  contrarius  crron  Originis,  lfte  cnim  nimis 

reitnnxtc  pcenucciam,bic  autcm  mmis  laxauit,p.6.coIum. 

8j8.f 
errwrLa<fta;ijcxcluditur,qui  dicit  refurre&ioncm  futurarn 

nonelFeomniurafimul,fedfucceffiuefecundudignitaccs, 

P.6.C.3.17.C  - 

errorqiiorudamonachorurafimplicium,Deu  efle  corporeu 

exifti  mauu,propccr  quod  vocaci  func  anthropomorphita?. 

p.6.CI2  20.f 

crror  Arrij  quod  ex  carne &  vcrbo  non  eft  facta vna  natura > 

fcd  ipfum  verbumcarnem  aflumpfit,non  camcn  animam» 

p.f.c.io29.e 
crror  ArriijtjfiliusDeieftpuracreatura  ,  &  per  confequcns 

minorpatrcimprobacur,p.5.ciio6.&c.j258.c 

Itemp.j.c.i978.e 
crror  Arrii  aflcrencis  pacrem  &  filium  &  fpirirum  fanttum  di 

ftin&os  eflcjficuc  in  pcrfonis,ita  etia  in  efTentiis,fuic  rcpro 

barusmconcilioNiceno,p.6.ci537.e 
crror Eucicctis dicentis^ ex carne & verbo fafta  eft vnana- 

tura,ficut  &  vna  perfona  improbatur,p.5.c.203o.f 
Et  licet  multi  haercfiarche,  ruerint,tame'  de  ifto  fpeeialicer  bea 

tus  Ioannesfacit  mencionem,p.6.ci54i.c 
errorMacedoniicendemnatus  fuit  in  fynodo  fecunda.Pin 

Conftancinopoli,vbifuerut.  i5o.epifcopi.  Differebatauc 

ab  Arrio,dicens,filium  eflc eiufdem  naturae  cu  patre ,  fed 

conuemc-bat  cum  eo,dicens  fpiritumfanftum  cffe  creatura 

&feruumrilii.p.6.c  1537.C 
error  Manichaeorum,qui  ponunc  duo  principia,vnum  fimpli 

ciccrbonum,aliudfimplicitermalum,p.5.cio2o.f 
crror  Manichan  dicentis  vetusTcftamecum  a  diai?oJi  efle in 

uentura,p.5.c.  1060. d 

Iem  p.i.ci682.b 
crror  Manichoei,^  Chriftuseft  foli  ifte  vifibilis,p.5.C  I  I55>C 
error  Manichaeorum,<j>  plenitudo  fpiricuflantti  nonfuitina- 

poftolis,tolhrur&rcprobatur,p.5.c.i385.c 
error  Apollinaris,^  verbum  affumpfitanimam  fenfitiuaraj& 

nonintellectiuam,improbatur,p.5.c.io30.f 

Itemp.6,c863.c 
error  Valentini,<j  Chriftus  Dei  filius  corpus  caelefte  atculit,& 

per  virginem  tranfit,nihii  de  ea  aifumendo  improbatur.p. 

5.C.I072«f 

error  Valentini,<j  Chriftus  habuit  corpus  caelefte,  &  ctiam  er 
ror  Manich$i,f.quod  habuit  corpus  phatafticum  improba 
batur,p-5.ci23.a 
ErrorHebionitarum,quidicebant  Chriftumefiepurum  ho- 

mine,  &  per  coniequens  anteMariamn6fuifle,improtur. 

p.^.cioio.d.  e 
errorSabellii  quiponitin  Deo  vnitatem  perfonae  ficut  &  ef- 

fentiae,  ficut  econtrario  Arrius  ponit  diuerfitatem  eflentia 

rumficut&  pcrfonarum,p.5.c  11 93 .c 
Error  Pelagii  fuic,cj>  homo  ex  puris  naturaliq.abfq;  gratia  fpi 

rituflantti  putcft  vicam  aeternam  mereri.Etcp  puri  nafcun- 

tur  abfq;  pcccato  originali,&  confequenter  quod  non  pur 

garetur  in  baptifmo  a  culpa  originali.p.6.c.  1 541  .c 
error  Graecorum,quod  Chnftusccenauitcum  difcipulis  fuis 

rertia  die  ante  paffionem,reprobatur,p.5.c.43  3-e 
error  Greo>rum  dicenriu«n5g>  Chriftus cofccrauir  in  pane  f  cr 

mctato,&g>  fccit  cum  difr  ipulis  fuis  pafcha.^.luna.f.ccrtia 

dieante  paffionem,rcprobatur,p.5.ci268.e 
errorGiaecorumdicenrium,(j>  facramentum  euchariftiae  eft 

tantaeneceffitacis,quodetiam  pueris  debecdarificut&ba 

ptif  mus,reprobatur.p.5  .c.  1 1  ^r.c 
eri  or  in  populo  rcgni  ludc  crat  circa  diuinam  prouidentia,  te 

nendo  quod  Deus  non  haberet  prouidetiarn  de  iftis  infcr 

riorib.nec  per  confequens  infcrrepropter  ea  quae  fiunc  hic 

aliquam  pcenam5p.4.c7  i.c 

Itemp.3.c.2049.c 
crror  Iudaeorum  niit  dicentium,Deu  tradere  obliuioni  pecca 

ta cx  dilatione  punitionis. Alras  ejtiara  error  quorunda  lu 


daeorumeratimpunitatcmfibiatrogantium,  cocj>  legema 
Dco rccepcrant  pra? caeteris gentib.p. 6.C.3 i.c 
error  Iudaeorum  dicentium,«j  promiffiones  Dci  debonofu 
turo  fiunt  abfolute,nec trecractantur.Scd  comminationc: 
Dei  funt  f ub  conditione  f.fi  non  egerint  pgniteciam  illi  qu 
bus  fiunc.&  ideo accedence  poenicencia recra&atur,  &  exi 
plumdc  hoc,p.4.c.774.d 
errorludcjorura  dicentium,<j  Adamincentumtrib.anniscj 
bus  continuit  fc  ab  v»ore  fua  Eua  propter  interfcctionen 
Absljd^mones  fuccubi  iungebantur  ei.&  concipiebantal 
coj&paricbantd^monesj&iftifucrunt  filii  Adam,  quiv 
dicunt,incitauerunt  Salomonem  ad  pcccandu,&pcrho 
diuifumfuitregnnm  temporefilij  fui.p.2.c.554.e.f 
error  Iudaeorum  dicentium,«j  in  omni  affli&ione  vcl  puniti- 
ne  quam  fuftinuerunt  vfq;  nunc,&  fuftincbut  vfque  ad  a 
ucntum  Meffiae,femper  expiatur  aliquapars  pcena  dcbit 
pro  viculi  adoracione,p.4.c8i  i,a 
error  Iudaeorum  qui  dicunt  verum  Meffiam  iam  natii ,  fcid 
angelis  efTe,velper  mundum  euagari  quoufu,habcatlice 
tiam  veniendi  a  Deo,p.4.c.5  39. c 
error  Iudaeoru  fupcr  aedificatione,  &  dciectione,  &  renouat 

ne  ciuitacis  Ierufalem  &  cempli,p.4.c.796.e.8 1 4-f 
error  Iudjorum  expectantiura  Chriftum  futurum  &  domii 
turum  toti  mudo  temporaliter.&  edu&urum  eos  de  capi 
uirate,&  pofiturum  eos  in  maxima  gloria  &  honorc  fup 
omnes  gentes,p.5.c748.f 
crror  Iudf  orura  &  Saracenorum  de  creatione  ceti  grandis. 
carnes  foemell^  rcferuatas  dicunc  iuftis  in  rcf  uirevtione, 
1.C.25.C 

Icemp.3.ci235-c 
Secundo  quia  videbant«j  impii  profperant,&cp.4.colum 
987.C 
error  dicentium,quod  qui  feruit  Deo  vanas  eft,p<4  c.  21 95. 

C.2201.C 
crrordicentium,«jcrcdentesetiamfiin  peccatomortali  m 

riantur,nondamnantur,p.5.cio63.c 
error  credentium,fidem &  baptifmutn  fufficere fine  bonis 

perib.improbatur,p.6.c.2  39.f   , 
error  triplex  eliminatur  cu  dicitur,Hec  omnia  operatur.vn  f 
atq;  idem  fpi.di.fin.prout  vult.Primo  getilium,qui  diis  j  i 
rib.gratias  attribuebant,fecundo  negantium  prouidcnl 
Pei  clrca  fingularia,tertio  attribuentium  faco  vcl  conflc  1 
tionib.&cdonorura  diuerfitatem,p.6.c.  305. c 
errordupIextolliturcircahoccumdicicur,Anobis  quafi  : 
nobis.  Vnus  illoru  qui  dixerunt  libcrum  arbitnu  nihiiaj  • 
rein  raeritorio  opere,fed  totu  efle  a  Dco .  Alius  enor  c 
Pclagii  dicentis,«j  inchoatio  boni  opcris  eft  a  nobis, cc  ■ 
fummatioautemaDeo.p.6.c.375.c 
error  dicentium  <j  Deus  fit  audtor  peccati,&  bonum  mcrit 
feabhominc,  &hominemfinegratia  poffe  mererivift 
f  ternam,quod  Pelagiani  aflerunc,  improbatur,p.  6.colu  • 
n68.f 
error  dicentium  doctrinam  Pauli  non  effe  bonam,  improl  • 

tur,p.6.ci37o.f 
crrorpauperumdeLugduno,quidixerunt,quodquil:bet 

ftusmaior  eft  quocunque  peccatore,cj>  facerdoi  pccca 

non  poteft  benedicere  aifto etiam  puro  laico,fed  t onu^ j 

quilibet  juftus  5t  purus  laicus  eft  facerdos  verus  &  nu'1 ! 

aliusjfed  improbatur,p.6.c.873.c 
error  dicentium,quod  zitus  mati  imonialis  femper  eft  in  ; 

cato,&  quod  fornicatio fimplex  non  cft  peccatura  moi  * 

le,cxcluditur,p.7.c.83i.c 
error  circa  futurum  iudicium  duplex  fuit.Vnus  eorum  a  1 

poreapoftolorum.f  quod  illud  ludicium  erat  valdcpro 

quum.Alius  eft  to  taliter  contrarius.f.illorum  cj  ui  ncga 

dicium  futurum,p.6.c  1 3oo.d«e.f 
error  quoliber  Iudith  &  Tobiae  in  prologis  fuis  inter  agic 

phaintitulanturjcumincerapocryphadiccndumclle, 

deinoleuerit,p,  i.c. 

Iceoip.2.ci549.b 

Eru 


a 


Index. 


uibefcetitiaquarenon  habueruntprotoparentesexfua  nu 

dicateantepeccatum,p.i.c82.f.Etc.io8.c 
croris  maximum  princ  pium  eft  velle  metjri  diuina,  &  illacj 

toralitcrtranlccnduncintellectum  humanum  pcr  ratione 

humaaam,p.6.c.22  2.f 
tronsauc  pei  tidix  aliquod  indicium  qui  rurfus  ofteduc  poft, 

agnitionem  fi  lei  quam  in  Chnfto  fufcipiunr,tales  in  cica- 

tncefanacj  vulncns  lepram  portanr,p.i. 01019. a 
I  errorem  q  jaelibet  ftudiofa  Ipeculacio  rit ,  nifi  dominus  in 

ea  habitet,p.3.c.497.c 
corem  fuum(quodduiinicati  Clrifti  contradicunt)  qui  fir- 

mareconanturaucoricare  ficre  fcnptura?,calamo  Chriftu 

caputpercutiunt.p  j.c.4J4«f 
cores  Appoliinaris  &  Arnj  tmprobatur,  quianon  ponunt 

omniafubiici  Chrtfto  in  futuro  fecundum  naturam  hama 

nam,p.6.c.82o.Etc.S58.f 
rores  carnalium  hominum  in  vfum  noftrum  no  conuerta- 

mus,fed  prolatos  terrene  fragilitati  depuremus,&  quafi  in 

dignos  viris  fpiritualib.abiiciamus,p.i.  C.1534.C 
coreshxreticoruminterChriltiaiios  non  func  lmponendi 

verisChriftianis,ficinter  Iuda?os,ctfif-uerunr  aliqui  habe 

rcserroneasopiniouesnontamenapprobantur  a  Iuckeis 

communiter,p.  1 .0  5  1  .a 
ejbefcentiam  pati  pro  poena  de  pcccatis,pars  eft  diuini  iudi 

cii,p.j.c.72.f 
eibeicentia  &  confufio  fecuta  eft  ad  conuerfionem  Iudcoru 

au  fidcm  dc  pcccatis preteriris,cx  maxune  in  procuranonc 

&  confcnfu  mortis  Chnfti  pcr  vcram  pcenitentiam,  p.^-c. 

1703.  c 
cibcfccrc  mulum  fapicntia?eft,bonum  vero  fatuitatis,p4.C 
l  1099.3 
«befcittanto  magiscoramhommib.humana  fapientia,  ve 

ritarc fiip:Tante,q.uanto plus  fe contra  Dcum ci igit,p.4.c. 

(879.5.  Intcrl. 
eiditioomnium  nihilprodcft,  nifiDcifcientia  coronentur 

p.i.c.974/ 
e.ditiocommunif  cfcrationabiIisfcicntia,&eftduplex,vna 

quaecelfiora  docet  altera  moralis,&fignihcanrur  per  obfte 

:rices  Hebrxorum,p.i.Cw;8i.a 
«ditores  multorum  •. um  ma^is  auditoi cs  ad  celcftia  diliec 

daimtituunr,nimisproterreniscuraingerunc,immoai<£. 

fitaprofpezternorumrchnquunt,p.:.ci2i4.a 
c  ias  nacus  fuit  poft  dationem  lcgis,f.pcr  fexccntos  annos  & 

ampliusj&criam  mulri  propheta:  poftcrius,  vc  Ierem  as, 

Ezechiel,Dauid,  :\gga?us,Zach3nas,&  plures alii,p.4.  col. 

399-c 

iiasquo  tcmpore  prophctarc  cc;pir,&  quarc dc  tcmporc  il- 

iononfacic  mentionem,p.4  c.y.a 

Videplurain  Ifa;as. 
cia^quavilionevidirDcumfedcntemfuper  folium,&quid 

notatur,p.4.c.78.c 

aiasquo  tcmpore  dixit,ecce  virgoeoncipier,p.4.C93.c 
c  us  dicitur  f  uuTcauunculus  iplius  Manalic  ex  partc  marris 

&  proprcrhoc  nobilcm  iuifle  gcnere  intclhgcndum  cft.  p. 

2.c.9bo.i 
cuas  i ir  i.obiliiTimus  folo cilicio  inducbatur,vt Hebraei  tra- 

durcuius  hliamrcx  ManaiTes  acccpit  m  coniugium,&  non 

crubuirnudiv  pedib.mccdcre,p.4.C40  3  b.c 

Itetnp.2.c.98o.f 
euas  tnbu«.  dicb.ftetit,&  inceffit  nudus,&  non  rrib.annis,& 

quid  per  hoc  notatur,p.4.c.  2oy.c 
ciusquo  vida  C  hriftmn  nafciturumdc  populo  Moabper 

Htith  Moabuidcm,quam  acccpcrat  Booz  m  vxorem,  p.4. 
5  c 
ciias  luffi-  apponi  emplaftrum  dc  ficis  ad  fanandum  eum  cj> 

«e  natura  fuaerar  a^grauatiuum  ilIiusinhrmitatis,&ideo 

iufljtprophccaapponijVtfanatioinirabiliorapparcjct,  p. 
4«c.342.f 

cnis  pratuidit  Iudcos  pro  maiori  parrenon  crcditurosin 
Chriflutn.p.4.c.443.c 


efaias  dicens  capituIo.48.N0n  a  principio  in  abfcodito  locu- 

tus  fum,cx  tepore,aureqaa  fierent  ibi  cram»&  rttmc  dorni- 

nus  Dcus  mifit  me&  fpiritus  ei',&c.  Ifta  verba  Ra-Sa.  ine 

daciterexponic,fed  multiplicitcicofcrat^p.^.ci 999.  a.b.c 
efaias,qiiianobilisera:generc\n6fuiraufusrex  ManaiTcscu 

itade  facili  intcrficcrc  iicut  aHos,fed  qucfiuic  occafione  dc  ■ 

lcgcdicens,Tu  dixifti,Vidi  rixm«num,cVc«&  tamfi  f.riptu 

eft,Non  videbitmchomo,&c.iudicamt  cumad  mortctn, 

&cquo  &  quarc  fuic  fccacus  ferrea  ferra  vc dicunt  H  cbrar 

auchguca,ucdieunt  Lacini,&c.p.2.c.978.e.&  980. f 

Icem  P.4.C.7 
efai*  verbu  quo  dicir,Ec  acceffiad  propheriftam,&  concepit 

filiu,&cde  quopuero  incclligedu,expo(itioad  hocdatur, 

fedimprobatur,p.4.cioi.a.b.c  io2.d.e.f.i03.a. i*o4j.<f 
cfaiamtradunt  Hebra?i,quiadixerac,  Auditevetbu  domini, 

principcs  Sodomorum,occilum.vclquiadixejac,  Vidido 

minum,&cp.4.c.i9.b 
efaiamintcrprcrantcsfcptuaginta,mu!ta  occulraucrut,  &ta 

aperta  fidei  facramcnta  noluerut  prodere  cthnicis,&  qua- 

rc,p.4.c.5 
cfaia  inquit  Ieronymus,ncmomepuretbraiherpoiTeexpo- 

nerccii  vniucria  domini  facramcnta  contineat,p.4.c.y. 
cfaia,ncfc;cns  lireras.i.gcnrilis  legcre  non  por,neque  fcicns  li 

tcras.i.Iudxus  qui  fcicnriam  litcrarum  la.^tatj&c.p.^.c.y. 
cfaiam  commentati  funt  aliqui  Gracorum  ante  leronymum 

&  paucis,&  qui  iinu  falcS,jp.4.c.J. 
efau,edom  &  Seir  idcm  dictus  cft,&  oihnium  horum  ratio,p. 

4C..i27o.f  j 

Irem  p.;.cioi5.c 

Item  P.1.C.373.C 
de  efau  filiis  primoduccS  cxierunt,pofiea  reges  fibi  feceruc. 

Tertio  itcrum  rcgnum  rcduccum  cft  ad  ducatum,ftcuc  filii 

Ilracl,primohrJ)uertmr  iudiccs,poftea  reges,&  teitio  du» 

ccspoftcacaptiuitatciviBaby!onys,p.i.c.373.c 
efau  an  ius  primogenitura?  vendendo  pro  tam  vili  precio  pec 

cauit,p.  i.c.248.c&quarc  ab  Apoftoloprophanusdicitur 

Ibid.302.303. 
efauandixentmendaciumiusprimogcnituraefibi  actribuen 

do,p.i.C3i9.f 
efau  a  quo  gens  Idumxorum  eft,fuit  pr  rfecutor  Iacob  fratris 

ftii,lic  Iduma?i  ab  ipfo  dcfccndcntcs  fucrunc  perfecutores 

filiorum  Ifracl  a  Iacob  dcfcendcncicin.p.3.c.22  2j.c  1 

Itemp.IiC.5i9i" 

Irem  p-4.c  1910T 
efcaherbarom  &  trucluumnonfuitdata  hominib.  bcftiis& 

auiimscomnniuitciilvdfingulalinguiisfccundum  condi- 

tioncm  naturc  fua^4>.  r.c.^^.c.^^.f 
cfca  quononcomqjinat  animam,yt  Chriftusdicitcu  tan-.c 

aliqui  cibi  in  lcgc  rcputarentur  immundi,vt  caro  porcna, 

&cp.y.c.264.f 
cfcarummoleobrucrcventrem,nocet,fcd  abundaregiatiaiu 

donisprodcft.p.6.c.956.d.c 
cfchinesorator  Athcnicnfis,Rhodum  in  exilium  miifus  fuir, 

&  quare,&  Demonfthenemoratorem  beftiam  appdlauit, 

&c.p.i. Vidc  ctiam  in  Demofthencs. 
efdrasfcriba  inlegc  Deifuitj&promptiorcs  Iireraiu  figuras 

quamanceHcbr£ihabuerunc,reperir,p.2.c5i7.c 

Icemp.i.c.  i2i2.d 
efdras  vclox  in  lege  Moyfi  fcriba  ap.pelIati]r,cTa  legem  Moyfi 

c]iia?confumptacratrefccit,p.2.c.i3  i<5.o.e 
efdras  facerdos  tcpore  Ncemie  prophcra^  rcparauit  libros  ve 

rcris  Teftamenci  pcr  C  haldacos combuftos.p.4.c2394.f 
cfdrasrcparaiisbibliorhecamaChaldarisinccnfunmc)  rcpa 

rauicomnes  librds.ficntpatetdelibris  SaIoiTionis,quos  fc 

citdcnaturisanimalium  &hcrbarum,&c.p.2.c.yi7'C.&Ci. 

1053  •c-c°- 1 1 3 4-cc  1 3 1 6. d. c 
cfdras  nonnrlla  vt  rcfcrunr  qu,Toportuna  pnfabaradiccir,di 

cit  quib.eft  &  illnd.F.r  no  furrexit  prophc-ta,&cp.2.ci  316. 

d.Ircm  p.i.c.i2i2  d 
cfdrg libcr  vnicus  eft,rcrtius  enim  & qvan* libri  ab  ipfo  Icro 

nvmo 


Gloil2eOrdin.&NicoIaidc  Lyra.  i 

nymo  imcr  apochrypa  computantur,p.2.c.  i 3  1 6.d.c  efus  nfruitorurn  ammalium  &  aliarum,per  Iudros  in  lcge  ill 

efJras  vt  dciKo  Jicit  Rab.Sa.magiftridixertintipfeelf  Mala-  citarclaxara  funt  &  multa  licita  reftii&a,malc  intcrprct 

chias,quiinduodecimprophetisvlcimiisponitur,p.2,col.  tesfcripturam,p.j.c.2  6i.c  Itcmp.i.c^p.bc 

i^i.d.Ecc.i2J6.d.e  Itemp.j.c.jjT  C 

ef.l  xSi  fuorficodaccrdotudeuotionotatur,  p.2.ci336.d.e  efusfanguinisgencraliterfuitprohibitusin  !ege,necp  efun 

efdras fcripfit  librum  Paralipomenon  pcradiutorium  &  dire  fanguinis  hoies  non  abhorrerent effulioncm  far.guinis  h 

ciioncm.  A^Jei  &  Zacharia? propherarum  fibi  contempo-  mani  ad  quam  Iuda»i  erant  proni,&  vt  ad  pietatem  cxcrc 

rancorum  vtHebnd  dicunt,p.2.c.ij73.b  renturetcircaaliabruta  animalia.p.i.ci53i.c 

cfdras  primo  venit  Icrufalcm  cum  Zoiobabel,  fed  poftea  efum  volucrumdcditdominus  Iudxis  naufeantib.&nonft 

rcJiita.lrcgem,vtpluresIudjrosfecum  aduccret,&arcge  rarum,Nonquadrup-dum,nonterrcftriumanimalium,.: 

amplioreJ  gratiasimpetrauir,p.2.ci397.b.c  quare.p.  1.^1239^1 

cfdrasvccommunitertencturanoftrisdoctonb.pfalmosadi  EtfermoconiunCtioniseft,&cEtquare&quomodo  in  pn 

ucrlis  f.ictos  m  libro  plalmorum  collegit,p.3.c4i5.a.b  Ec  cipiis  librorum  ponitur,p.4.ci43.a 

C453.C         Itemp.6.c.982.f  ctegredietur  virga,&cquare  pra?ponicur&c6iunttio,&c,tk 

efdram  rradunc  quidam  cfle  Malachiam  propheta ,  alii  dicut  4.0 1  jo.f 

fuifle  Iofedech  patrcmlcfu  iacerdotis  magni,p.2.c  1030.  ethamfuitLeuita  &  cantor  de  villa  Ezrai,&  ab  eo  intirulati 

c.Et  c.  1 3  jS-e.t  pfalmus  88.qui  incipit,Milcricordia  domi.p.2.c.7oo.l 

HcbrxiaptantmultafcriptaZacharia?prophetaedeefdrani-  p.j.ciu^.b 

ct.i.Ibid.  ethian  eft  nomen  proprium  cuiufdam  defcrti,p.  1^.1423^ 

efitius  lerofolymorum  epifcopus,Leuiticum  fatis  plene  ex«  ct cft nomen appellantiuum,&  fignificat  fortitudincra.p.j.. , 

pofuir,p.i.c.go9.c  984.  f 

cife  ab  aliquo  non  competit  effentia?  diuin£,fcd  tantum  pro-  ether  dicitur  illa  pars  elcmentorum,qu3e  contiguatur  fphei 

ccde'ntisperfona?eft,p.3.ci977.c  lunaep^.ci  6jy.'c 

N  >ncffe  velmaiecffedicicurpeure,p.3.C4J.a  Aethiopesdi&ifuntcoruinigenerisproptcrfimilirudii. 

ctfelignatimm!itabilitatcm,p.i.c.499.b.c  gredmis,&quia  inaliqua,p.3.c.9*$.c 

cffealicubidicitur,aliquidtripliciter.Piimo  per  potentiam :  Aethiopia  citius  &  vniuerfalius  fuit  conuerla  ad  Chriftu 

lecundoperpr3efentiam,tertioperelTcntiam,p.5.c.i027.c  quam  Aegyprus,p.3.c92i.c.&c.962.c.f 

cffc&viucrcTicct  fecundufe  fudcle&abile,  fi  tamcn  fit  fubie  ethnici  nomendicb.mortuosfuosflebant,  parte  1.  columr 

ciummulcis  miferiis&triftitiis,em'citurtnftabile&odio-  sj^.d.e 

fum,in  (antum  quod  aliqui  proptcr  hoc  fe  interminut,qua  ethnici  ex  multitudine  verborum  compofitorum  in  oratiorl 

uiseirOne,p.3.C45.Etci39.c  credebantaliquid  DcomanitcftaricppriuselTet  fibiigml 

Mclius  eft  116  cffe  quam  maleefle,an  &  quomodo  fit  verifica-  tum,p.  5. e.i  2  6.f 

bilevelinte!ligendum,p.4.c.826.f  eua,quomododiucrfimodefuitfubicc~ta  Adgantcpcccatmj; 

effeni  quidicantur,p.2.cii26.f  &poft,p.i.c.io2.e.f 

effentia  diuina  quod  habeat|in  fc  plures  perfcnas,&  quod  sut  euano  proprie  dicitur  virago,fed  magis  proprie  dicererurf  1 

tres  probatur  ex  fcripturis  Hebraicis,&  foluutur  obie&io-  ra  fi  fermo  latinus  pa:irctur,vt  hocdeducitur  ex  dcriuat* 

nesincontrarium,p.6.c.i73i.  neapudHebraeos.p.i.c.S^.c 

Vidc  ctiam  in  Trinitatis  fancta?  myftcrium.  eua  quomodo  matre  viuorum  appcila  nr,cum  morte  &  mi 

eft verbumeft fubftantiuum,&habetfuppleri  inplurib.locis  talesfe,tuspareremeruerit,p.i.c.io4.-c 

facrgfcriptura»,vtibi,LibergenerationisIcfuchrifti,  eft  cuavtrumfigniticetvitampcenalita:ifubiedtam,velfimplic  1 

fupple.p.5.C2  9-f  ter  fonet  vitam,non  connorando  quod  fit  penalitati  fub 

eft  vetbum  i.iomnib.fuismodis&  temporib.  fupponitur  in  cTavelnonp.i.cio4.f&cio6.c 

Hebraeo,p.5.c.i29i.c  euaad  quidfitfadta  Adaeinadiutorium.p.i.c.8r.c 
efuries  vel  fi  i, iuftitie  rcfpe&u  prosimi  excellerius  fe  habet p '  eua  an  &  quomodo &  quib.ante  efum  deccauit,p. i.colum 

beatitudinem,quarnpervircui:epoliricam,quando.f.  cum  ioo.d 

quodam  fehieii dcfiderio  infolito  talia  exequitur,ficut efu  eua  in  tentationem  ferpentls  prima  prorupit in  quada  eleu 

riens  &  fiticns  feruenrer  comedic  cV  bibk,p.5.c.97.c  tioncm,&  fibi  difplicuit  reftritiio  prascepti,  vbi  notatur . 

efus  &  potusfecunduexigentiatemporislautiorismodo  vel  nolle  efTefubpraeceptodiuinofuitinitiumtianfgreffioH 

fobrie  magis  abftinentius  eft  accipiendus,p.3.  c.  1784T  comedendo,p.3.c.8.e 

efuis  carnium  &  pifcium  conceffus  eft  poft  diluuium,p.6.  col.  eua  vt  dicunt  Hebrxiin  quolibet  partu  pcpcrit  geminos,f.n 

i366.f.Itemp.i.c;.35.cEtc.!4o.cd.Etci65.b.c  fculum&  f^minamj&licdiciturcommunitcrquodCa 

efuscarniumnecrcdereruromninoefTeludejsprohibitusex  accepitfororemfuam,p.  i.col.i2o.f 

traIerufile,vcaIiquicrcdcbant,ideOdeclaratufuiteisquo  eueTormatio  de  cofta  vtrum  fuit  fecundum  curlumnatur 

modo  efus  carnium  crat  cis  alibi  licitus.f.de  animalib.que  an  fupra  naturam,p.  i.col.79-b.c 

non  tcnebantur  offerre,fed  non  dc  animahb.immundis  in  euangelifta  quilibet  tradidit  quadruplicem  notitiam  dc  G 

lcgcprohibitis.p.i.ci53i.c  fto  figuratam.p.5.col.7.a 

efusfanguinisgencrafcer  cratprohibitusdeomnib.animali-  eiiangeliftae  quatuor  per  quatuor  facics  animalis  defigni 

bus,p.i.c-93o.c.f  funt,  quod  figurauit  Chrifti euangelium quadrifaried 

cfusfinguiiihp!icium&  locuftarum  noncft  Iud.ris  interdi-  fcnbendum.p.5.col.663.b 

ct  is  vt  ditii  Ra.S.i.p.i.c  g66.{  euangelifb?  trcs  funt  figurari  pcrtriaanimalia  in  tcna  gt  r 

cf.'saJipis&  faugtiiiusquareIudieisfuitprohibitus,p.i.col.  dientia.f.hominem,vitulum;&lconcm,  Iohanncstau:( 

930.  .\r.&  c.153 1  c.&c.966.f  fuitfiguratusperaquilam  inaltum  voIutem.Ec  fupcr  h 

A!>  eui  fanctificarorumexclu'.iunturin  legeo(5toperfone,&  myfterium.p. 5^.1009.1010. 

horum  rat:o,p.  1.1097. b.c                                  ,  cuangclift^dicuntur  fabri,&  quare,partequarta ,  colum 

efus  de  quib.oblationib.fuit  prohibitus  &  illicitus,p.i.colum.  2 192.C 

95  .?-b-c  euangeliftgfuntquigaudiaccelcftispatrixannunciant.p.^ 

efuscarniumhoftiaiumpacificarumquib.fuitlicitus,p.i.co.  1397.C 

966  \  euangclifte  quatuor  qualiter  Chrifti  mcarnationcm- 1 

efuslimia?&vrfiquarcfuitprohibitus,&c         p.i.column.  &rcfurrcdionem,infinuant,etfiguranturperq!.arL' 

Ioo6-r  culosarce,p.i.c.733.b.c 

Euang 


Ind 


ex. 


.uangeliftc  &  pra?di'catores  Chrifci  funt  vt  angeli  afcedetes 
adinrelligendadiuinitatCjVtinueniantinprincipio  veibu 
apud  Deum,&c&defcendences  vtinuemancipfumfactu 
cx  mul  iere.p.  i  .c.  3  2  4-b.c 
uangeliftae  dicuntur  cdi,&  quare,p.  1  .03  2A.b.c 
jangeliftae  repecendo  dicta  alicuius  vel  aIiquorum,aliquan- 
do  repetut  eadem  verba,a!iquando  fenceciam  per  alia  ver- 

ba3p.5-cn2-f 

jangehfte  &  apoftoli,etfi  aliquando  aliorum  fcriptorum  no 

minaad  lencentiasallegauerut,vclduoriim  prophetarum 

fententias  coniunctas,fub  falterius  tamen  horum  nomine 

allegauerunt,congruenter  idfecerunt,p.y.c.449.b 
uangeliftae  quatuor,quxdam  qua?  audierunt  icripferunt,  p. 

5.C.669. 
uangelifta?  qui  euangelium  pacis  &  gloriae  Chrifti  predicat, 

fignificantur  pcrquatuorfiliosMarachiae,p.4.c  2229. c 
langeliftae  non  eodem  ordine  facta  Chrifti  fcribunt, neque 

hoc  refert  ad  vcricatem,p.s  .c^^y.c 
«ungeliftat  vno  fpiritu  fcripferunt,fed  diuerfum  fibi  fcriben 

di&  initium&  rinem  ftatuerunt,p.y.C48i.a.b 
oangeliftarum  fiue  cuangeliorum  diftinctio,connexio,  &  or 

do,p.  y.c^.c 

Itemp.i.c7^.b.c 
jangiliftarum  fcriptura  quatuor  mundi  partib.adaptatur,p. 

6.c.i6-j6.tS 

langeliftis  adaptatur  vifio  Ezechielis,p.?.C7. 
uangeliftascalumniaturquidamquodinaliquib.verbisno 

omninoconueniant,cumres&  fentcntiaeademfit.p.i.c. 

282.  b.c 
«angelicadoiflrina  quae  &  qualiaprajdicat^p.j.cji.a 
aangelica  doc-trina  comparatur  rotx,p.y.c.7. 
oangclicavitadiciturcandeIabrum,quare,p.i.c  24.f 
«angelicadoctrinaquatuorin  fehabetpraecepta,mandata, 
I  teftimonia,exempla,p.y.C44.e 

«agelice  doctrine  excelietia  oftedit  ex  quatuor,p.6.  c  3  27.C 
oangelicae  doctrinae  caufa?  qu£  fint,p.f  ^.7 
«angelicae  legis  perfectio  fupra  lcgem  Moiaicam  oftenditur 
I  in  multis,p.6. c  1 346-d.e 
cangelicumopusinfinuatNeemiaseflein  regimine  plebis, 

opus  rectoris  notabiliter  circa  ecclefia  exercere,&  a  fubdi 
tiscomodum  terrenum  non  quaerercp.  2.c.  1  366.d.e 
uangelici  &  apoftoli hbri  myftice in  veteri  Teft.p.  i.c. 785-.^ 
«langelium  quo  dicitur  legc  leuius,cum  ibi  opera,hic &  con 

fcientia  damnatur,p.5.c.2 14-d 
jangeliumdiciturdextera,perquodbeatitudoa?tcrnapro- 

mittitur,quae  dextcra  dicitur,non  temporalls  ficut  inlege, 

("uaedicitur  i£ua.p.i.ci678.f 
uangelium  Chrifti  per  verorum  iacerdotum  minifterium  in 

memoria  recoditur  ecclefiae  q eft  arca domini,p.i.c  i6yo.f 
uangelium  praedicatum  fuiflc  per  vniucrfum  orbcm  tempo 

re  apoftolorum  oftenditur,p.6.c  1 3  2.c 

idectiam  m  Sauinianus. 

jangelium  pcr  arcam  foedcris  figniflcatur,&  quare,p.  2. col. 

2J.C 

Jangeliumiugumdicitur,&quare,p.r.c.89.c 
jangeliumcrucispermorumintelIigitur,p.5-^c.927.a.b 
langclium  Lucae primo,ad  dictum  Ifai^  xl.applicaturcocor 

dantur,p.4.c.55j:.a.b 
uangcliuloanisfuitexcellentiusin  trib.qua»  icripfitpnrce- 

teris,fub!imius,fubtilius,  &  etia  perfectius.p.j.c.  1024.  b.c 
uangelii  praedicatorcs  debet  omnib.magnis  &  paruis  fine  ac 

ceptione  prcdicare  &  miniftrarc  facramenta,p.y.c470.f 
uagelij  predicacores  incipere  debcnr  fermonem  a  facra  fcri 

pcura,non  a  poeticis  verbis,aut  philofophicis,p.j-.c  48 1  .c 
uangclu  luccru  fignificat  phiala  &  apoftolica  doc-trinam,  p. 

i.c.i207.b.c 
uangdu  praedicatio  fignificatur  per  cuba?  formatio.iem,  p.2 . 

ci8i.a 

■uangeliilibcrpresbytero&diaconoporcaturapcrtus,  aliis 
vtro claufus,& quarc,p.i .c.i  1  j  j.b.c  - 


euangelii  portationem  per orbem  non  impediucrunt  t  ribula 
tiones  mundi  pra?terita>,fimilirerfpcrandum  eftcj»  fuperue 
turaenonimpedienr/altemomnino^p.^.c^.c 

euangelii  pra?cones  quib.no  eftcolluctatio  aduerfus  carnem 
&  fanguinem,&cpugnanr  praedicationis  vo^e  &  miracu. 
lorumfulgorcp.2.c.i6oo.f 

euangeliidodrinalongelarequerefonantisper  aes  fignifica- 
tur,&  cxuta  vetuftate  licerae  inuiolata  pollet  fpiritus  noui- 
tate,p.  i.c.i68i.c 

euangeliidodrina&lexMofaicadifTereterdataefunt,&qua 

re.Et  de  hoc  figura,p.i  .c.7  2  j.b.c 
euarigelii  &  legis  veteris  ordo  triplex.£temporis,dignitatis,& 

virtutis,p.6.c.742..b.c 
euangelli  doctrina  fancte  tt  initatis  fidem  plene  cpntinet,&de 
calogi  pcrfectam  fummam  in  duob.praeceptis  demonftrat, 
p.2.c.i64i.a 
euangclii  virtus  confiftit  principalitcr  in  duob.f.inautoris  co 

ditione,&  facrificii  obIatione,p.3.c.793.b.c 
euangelii  virtusinueniturin  lege,&fundamentolegis  inniti 
tur  euangelium,nec  vet.Teftamentum  nomino  legem  fi  ea 
fpiritualiterintelligam,p.i.c.28i.a.b 
euangelio  non  credercm,nificrederemecdefiaecatholica»  il- 
lud  approbanti,quo  intelligcndum  &  qu^liter  verificacur, 
P.6.C.139.C 
euangelia  quatuor  rotis  comparantur  &  quare,  p.2.  c 748. d 
euangelia  quacuor,per  quatuor  montcs  fignificantur  quib.ec 

clefia  circundatur,p.  1  .c.  1458^ 
euangelia  licet  plura  &  a  plunb4fuerint  defcripra,  qcatuor  ta 
tum  tamen  funr  approbata.Et  hoc per  figuram  facramc n- 
ti  quoniam  ifte  quatcrnarius  mulciplicicer  fuic  in  legc  figu 
ratus,p.5.c.4ij.a.b 
euangelizare  non  debemus  vt  manducemus,   fed  manduca- 
musvteuangelizemus.p.j.ci42.d.e 
Icem  p.6.c.270.d.e.7i4.d.e 
Super  monrc  cxcclfum  aicende  tu  qui  euangelizas*Sion.Hcc 
verba  proprie  ad  beatam  virginem  &  ad  fanctam  Elifabet 
refcruntur,fccudum  Hebraicam  gramaticam,p.4.c.  3<ry.a 
euchariftia  triplici  rine  offertur.f.Deo  pro  facerdoie,&pro  g. 

bus  offcrtur.p.  i.c-966.f 
Euchariftia quae quotidie offerr ur  in  ecd.fia ,non eft  facrifi- 
cii  reiteratio,fcd  vnius  facrificii  in  cruce  oblati  quotidiana 
commemoracio.p.6.c.905.c 
euchanftiaan  quocidiciicfummenda,an  cligedi  funtdies,p. 

'6.c.297.f 
euchariftia  licct  in  fe  fit  bonum  &  fanctu  facrificium ,  fi  tame 
pro  obftinatis  in  ma!o  offeratur,cis  non  valer,  &  ofterenti 
indigne  mulium  nocct.p.4.c.663.b 
euchariftia.Videttiamin  Corpus  Chrifii,  &  in  Sacramcncu 
euidentia  patrati  fcclerisnoindigct  clamorcaccufatoris, 
p.i.cn^.b.Inrcrl. 
euchariftia  refpcctu  virar  prxsctis  efr  nutritio  fpintuajis,  qua; 
fuitfiguratain  vcr. Tefr.  permanna  quoDcusnurriuirfi- 
lioslfrael  in  deferto,cuiuscibusfapidus,&  valdenutriri- 
uus  erat  bonis ,  fed  malis  erat  nociuus .  Sic  a fimdi  de hoc 
'ciboipirituali.p.3.co!.i294.f.&col. 1961.3 
Iremp.i.col639.c&col.i2  32.f.&col.i3i6.f 
euchariftia  peccatoriocculto  non  negatur,exemp!ochrifti, 

p.i.col.i73.f 
cucharifria  figurata  cffper  quinque  rnodos  panu ,  ficut  vnus 

panis  virjjjs  &  perfedtus.p.  1  .col.^^o.f 
Ab  eucharifiiepceptioneexcludendijdefignaiupescluden-^' 
dos  a  commefcione  fanc"tiiicacorum  legis,p.  1-c.1097.cco. 
1098. f 
cucharifcix  1  minifrerio,vc  debitc  fiat,po  fuffrcir  gradus  ordi- 
nis>nificumhocfitprricasmecis&corporis,p.2.ci077.c 
cucharifriaefiKramenciim  in  ecclelia  maitante,&  fruitioglo- 
riofa  in  ecclefiatriumphantcpcrcouiuium  fignificatur.p. 
2.C0I.1637.C 
euchariftiae  perccptionem  m^ximeimpedicpcccatumcarna- 
le.Et  de  hoc  figura,p.6  col.j  1 7.C 

cuchariftiac 


/ 


GioifeOrdin.&Nicoiaide  Lyra. 

Eiuhariftrae  facramemum  in oblatione Mckhifedcch fuit  fi-    cuchariftiam  offerunt  facerdos  &  homo,  non facerdos  &  pa 

«inata,p.i.c.:o4.d  per.quare  c\  quomodo,p  i.c.g6z.f 

eucharilh?facrainentumindigniras,fittripliciter,p.6.c.296.f    enchariftiamconhceiedefologianoftmnenti,&  nondcali 
euchanftic  myfterio,foli  facerdotes  &  miniltn  ad  hoc  ordina         ru  feminfi  granis,vnde  ille  mos  ecclcfi^  Ioleuit,p.5.c.i26£ 

tiacccdercdcbent,p.i.cio76.f  cugecft  voxirrifona&infulcacoria,p.3.c.674.d 

euchariftia?percipienda?  velco  rituquogcritexplicand?,  vel    eugeinterie&iocft  gaudemis,p.3.c.944.f 

eorumqua?gciunturinbaptifmo  verborum,geftorum,in-         Item  p.4.c.i267-a.b.c 

tcrrogationum,&rcfponfjonu,quisfacileexplicctratione    euidentiapublicatiflagitiiaccufatorenonegetop.i.c.  232.; 

hxcramcn(liccr  velata)humcnspouamus,p.i.cii88.d  Interl. 

cuchariftix  hoftia  fra«3a,cuius  rei  vel in  quarc  fit  fra&io,p. 6.    euilmerodach  times  ne  fatcr  fuus  Nabuchodonofor.f.refu 
•    c.296.f  geretjfecit  corpus  patriscxhumari,&inmultispamb.di 

euchariftirfacramcnrum  pcr  omnialcgis  facrificia  figuratu        di,&  vultunb.dari,qui  addiuerfalocacuoIaueiunt,p.  j. 

fuir,licucvnu  perfec1upermultairaperfe<fta,p.4.c.663.b  1004.1: 

cucharifncpcrrcctiofupravctcnsTcftamcntifacrificiaoften    eunuchusaliquandoaccipiturprocaftrato,  aliquandovo 

ditur  cx  duob.p.6.c.786.d.e 
cuchariftia?  facramcru  fumcbat  Chriftiani  quotidieolim,po 

ftca  finguJis  dominicisdieb.,nucfcmel  i  anno,p.4.ci86i.a 
euchariftx  ficramentum  fub  duplici  fpccic  dabatur  fidehbus 

in  primttiua  ecclcfia,hcct  modo  tatum  datur  fub  fpecie  pa- 

nib,&  quare,p.6.c.296.f 

Item  P.3.C.1641.C 
euchariftt^  facramentum  cft  quoddam  fpirituale  nutrimentii 

&  ldeo  tit  fub  duplici  fit  fpecic,quia  vtrunque  requiritur 

ad  rationcm  nutrimenti  perfecti,'p.6.c.29. 
euchariftia:  facramentu  fub  fpecie  panis  &  vini  datur,&  qua- 

re,p.6.c.296.der  totum.  ^ 

euchariftie  inftitu:io,quis  &  quando  inftituit,p.3.c. :  297.C 

.  Itcmp.6.c.426.f 
cuchanftia?  facramentum  Chriftus  inftituit,&  et  vfus  cft  illo, 


prominiftrovcl  fciuoalicuiusprincipis,&c&  quarc  dic  •. 

tur  cunuchus.p.i.cjo^.a 
cunuchi  qui  funtLaftrariperabfcifioncmcmbroru  genirai 

funt  communiter  male  gratiofi  in  facic,p4.ci  496^ 
eimuchiPharaonis&mimftri,f.,pinccma&piftor,accu||| 

fucrunt  propterinfidelitatem  ( licct  Hebrxi  aliccr  dicar 

qu£  fcpc  contingit  in  officiis  in  curiis  rcgum ,  p.  1 .  colura 

397-f 
eunuchi  ficut  virgines  deputabantur  ad  cultum  dca:  Vcftr 

p.4.c.i728.f 
eunuchorum  tria  gcnera.Duo  carnalia  tertium  fpiritualc,) 

5.C.207.C 

Itemp.4.c.46i.a 
eunuchos tradunt  Hcbrxi  vocari  hos  quos  a  feculi  action 

alieniorationi&lc<5tionivacabant,cx  vxoresnocaufal 

dinis,fed  fufcipienda:  prolishabebanr,p.2.c.  1077.3 


licetexprcfse  in  cuangeliis  no  habctur.p.4.c.i48j.a.b.c 

euchariftisconfecratto  tit  fubdiucrfis  fpecieb.Et  ifte-  conuer  euphrates  fluuius  Mc-fopotamiargemmaium  fertihs,  &c.p 

fionesfiuntfcparatim,&quarC;p.5r.c.426.f  c.2099-a 

cuchariftia?facramenimaliter&a!iccreftfub  fpeciepanis&  Item  p.i.c.7o.f 

vini,licer  fub  vtraq;  fpccic totus eft  Chriftus,p.5.c.  1 13 1. c  europa(in  qua eft  Roma)dicitur  populata fuiffea  filiis  Iapl 

C426.f  .  p.4.C.I022.f 

In euchariftiae facramento  eft  caro  Chrifti,non  tamen  ficut    eurus.i.boreas  venrue,p.6.ci  243. a.b 

in  figno fed  rcalitcr,&c.p.5.c.2i3 2. 
cuchanftia»  facramentum  triainfehabet  p.6.c  293.3 
In  eu:harifticconfccratione&  couerfione  pluradifficiliasut 

quarnincrcatione,p.3.ci298.d.c&ci299.a.b.c 
euchariftise  viiis,  an  &  quo  fit  pcr  modum  confihi  velpraece- 

pci,p.3 .  c  1 299.C&  ci299.a.b.c 
cuchariftie  facramcntum  no  eftlicitum  offcrre  nifi  iti  debitis 

.veftimcntis  propter  reuerentiam  facramcnti,p.2.  c  j  5  60. f 
cuchariftiae  in  f  acramcnto  tria  cofiderare  pofTumus.f.  illud  <$ 


euticcs  haerefiarcha  dicit  <$  cx  verbo  &  carne  facla  eft,vna 

tura,ficut  &  vnapcrfona.Ec  vnde  fumpfitenandi  occaf 

nem.Etimprobatur,p.5.c.io3o.f 

Itemp.6.c.i54i.c 
cuticianiquidicuntvnamtantumin  Chrifto  operationei 

vnam  voluntatem  confutantur,p.j.c.63'4.e 
Aeuumeftmenfura  incorruptibilium,proptcrquod  ante 

fum  non  eft:  alia  mcnfura,nifi  a:tcrnitas,p.3.c  1 977-cl 

2167^ 


quod  aliquando  ponitur  pro  tempore,aliquando  pro 

nitate,eoo^medium  participatcumvtroq;cxciemo,p.;. 

1978.1 
exaSionesindebitasfiquandopotenteshuius  feculi  rela: 

ad  confilium  boni  praedicatoris,poftea  tame  cupidirate 

clireponuntcasinpartevelintotOjvel  adinueniunt  al 

tantas  vel  maiorcs,&cp.4.c8r8.f 
exaud  ire  volentis  modus  eft  aurib.attcndere  ad  vocem  dt 

cantis,p.3.ct46p.f 


eft  facramcntum  tantum,fecundu  quod  eft  res facraineru,     Aeuum  eft quafi  mediu  inter anernicate  &  tcmpus ,  prop 

tertium quod  eft efFe&us  huiusfacramcnti,p.i.c6io.f 
euchariftiequalicasofteditur,inquatuor,quiaprimocftillud 

quod  eftibi  facramcntumtantum.f.fpeciespanis,fecudii 

cft  ibiautorhuius  facramenti,p.j.c.ii3i.c 
euchariftiam  Chriftus  Iudae dcdit:quem ctiam  ad  praedican- 

dummifit  vtoftenderctdonaperucnireadcosqui  fidem 

accfpiuc,ct  fi  talis  fit,per  quem  accipiunt  qualis  Iudasfuit, 

p>3.c.503.b 
euchariftiam  manducandi  duo  funt  modi,p.6.c.297.c 
euchariftiam  an  &  quomodo  difteretet  accipiiit  bonus  &  ma     cxcellentia  diuina  no  vidctur  a  viatorib.in  feipfa,fed  pcrfi 

eftecl:uscognofcitur,p.3.c.2i87.c 
Itemp.i.c.85  2.f 
excellcntiadiuina:  virtutismaximcintrib.relucetjf.in  ratr 
dicreatione,gubcrnacione,inbeacorum  prcmiatione,6» 
punitione  malorum  in  hominib.&  d^monibusjp.  3-colip  • 
382.d.c.f 
excellentia  Dei  eft  nobis  incompra:hcnfibiliS)&  confcqu  •"• 

tcr  inenarrabilis,p.3.c.2 1 95.C 
ccclefia  periculofius  f 'cant,&  citius  corruunt,part.4.coIun  ^ 
euchanftiam  non  dcbct  pranfi  fumcre,vel  menfis  fuis  mifce-         1523^ 
r? fcd  ieiuni  &  quarc,licct  Chriftus  poft cgnam  inftitucrit,     ecclcfia  duplici  modo  dicuntur.Erant cnim  aliqua  cxcelf  -' 
&  quarc,  p-6.c243.244.  bi  collebanturidola.AliaerantcxccIfainquib.ofiercb  - 

euchanftiam  quarc Chrift9  dcdit vcfpcrc,& nos  fumimus  ea        turDeo  facrificiarp.2.ci  i84.f 
mane,p,5.c.426.c  exceftuscpulationis&potationiscaufatca^citatcintcllcc  ;> 

ficu 


lus,p.6.c.246.d 
cuchariftiamfacramcntuindignefumentespcr  filios  Ephrc 

fignificaarur,p.3.c.ioi8.c.f 
euchariftiam  adorates,an  idololatra:  cenfendi  fun/,  vt  Iud^is 

cjs  impingunt,p.6.c.i7  i^.a.b.c 
euchariftiam  fumere  volcnrcs  quo  fe  pra?parare  debet,&  qui 

bus  fignificancur,p.5.c.62  8.c.f 
cuch  iriftiamfumere  volentiumdifpofitio,Etdehoc  figura, 

P.1.C.587.C 


i  non  debecSecundp  modo  quando  eius  gloriat in  quo 
nci  dcbet,bonum  opus  fibi  attnbuendo,p.6.col.42  j.c 
§  iuadictioadditavniperfonasindiuinisrcfpe&u  termi 
&j(fentialis,n6  excludicalia,p.5.cii29.clte,p.6.e.i433.c 

[ores  dicuntur  quidam  artifices  argencari) ,  p.6.05 1  .b 


idl 


iiExcluditlexdiuinaetiamextrancuma  cultu  Dei,& 
abiis  qua:  pertinent  ad  anima»  falutem.  Sed  m  cemporalib. 
L utum  ad  ea  qua?  pertinebant  ad regimen  populi  no  om 
neadmitcebancur,p.i.c.i596.f 
ccnmunicaciofigniricaturgladium,p.3.col4oo.f 
ccimunicationis  fententias  fufpenlionisaut  interdicci  in- 
I  ictefulminanres,quib.comparanrur,p.5.col.  382^ 
I ;  dicitur  quod  in  faxo  caedicur  vel  formaf ,  p.i.c.  1 3  ?j.c 
icvitionismay.imum  viciumeftquipeccatafuaj)  alios  ni- 
scu(are,vt  per  diabolum  yel  per  necefficatero  ftellaru 
jwcol.993.a.b 

u  .ntes  peccata  fua  coparant  heritio,&  quare,  p.4  c.3 1  r.a 
m  cft  ad  Excufationc  fui  humana  peruerfitas,&  g>  merito 
ftnnet,fibi  iniufte  vidcrur  fuftinere,p.4.col. 599. a.b 
Agyp;ovocauifiliuni>&cVnde  hocfumptumfic&  Eua 

1  iniertum.,p.i.col.t?57.b.c 
ciplum  malum  in  conucilatione huius  vit£,dicitur  lepr?  i 

■  I.COl.I02J.b.C 

!;im  debet  penrahi  qui  cuftis  pafliqnib.  mortuis  fpi 
■aliccrviuitjCuiusinteiioni  corpusnecomnino  p  imbe 
Batc,nec  valdeperc6tumeliarefragarur,p.  1.C.1094.CF 
m  viiae  toparatur  femini  tnpliciin  terra  fato.p.  j.c  525. g 
lt>!umdeinuidio&cupido,vbiinuiduscupiebac  fibi  v- 
Aoculumeriii,&cp.  i.c.  io2.e.f 
tlumdequodam  nomine  Copres  quod  nodebemus 
raquerere,p.3.col.2oiJ..d.c 

>lum  pulchritudinis  fpintualis  &  honeftatis  exterioris, 
luliernondifcurfiuadedomoin  domum,p.3.c.2i  (i.c 
»lum  in  rrtoralib.ma<|is  mouptqua  vcrbum,  &  cft  effica 

modusadinducendualiosaIiquidagendu,p.6.cj25.c 

>lo  fua»  attionis  qui  corda  innoccntium  corrumpunt  te 

Hi  dxmonisdicuntur,&  quare^p^.c^Sy.c 

)la  malorum  qui  confiderat,minus,fc percuffum  quam) 

ebaturagnofcit3p.3.col.3i4.f 

miquorumconuerforumad  Deumfunc  carbones, 
oareficdicuncur,p.3.c.  i^^o.c.f 
>laponunturcorporalia,adexprimendumaugrncrudo 

Kimfpiritualiii  quod  cftexccllentiusaugmenrocorpora 
:ponitur  coparatioamorismacrisad  bliu.p. 3^.2094^ 
■pofitain  librofapientianncipiuntab  Adamtanqua 
riori,&  tcrminantur in  patrib.excuntib.  dc  Aegy pco, p. 

3  01, 1  o  1 7 .  a 

1  IefuSyrachincipiunt  ab  Enoc&procedunt  ad  Si- 
nfiiiumOniar,p.3.Ibid. 

^  a  dcfcribunt  illoru  fcpte,q.bn  fehabucrur  p  fapit-tia  di« 

na.(.Noc:Loch,Abraha3Iacob,Iofeph,Moyfcs.Ec  p  op, 

lloru  q.  male  habuerut  circa  hac  fapietia  fueruc.f.Ca 

ultialii,  p.3.co.i926.c.f.i927.a.b.c&ci928,d.e.f 

ionorum&  malorum  opcrum,  quomodo  &quare 

riobisconfideranda,p.i.c.695;.b.c 

bonorumultuc6fortat,&nota,&quare,p.4.c.827.b, 

?uoiumactanonfint  poncnda  in  Excmplu  iuftoru, 
K 111  rigu  ra,nec  in  metaphora,p.4.coI.  1 1 6 1  .a 

docrorum  quantum  iuuant  notat,&c.p.2.c.i33o.d 
<:mp!adiuinaj  virtutistcuiusnullus  potcftrefiftere)dc- 

it  quo  (it  Dco  promptc  obcdicndun:,par.3.co.620.f 

-Vlainrcprobatis&clcCtisoftcnduntqualitcrdiuina^- 

entiaeftprimuprincipiumfalutis  hominumtamcncor 

''•quairiin  fpii  itualib.p.j.col  65  y.c 

patrum  funt  linca  cxtcnfafuper  animam  iufti,  necir 
cvclvl£raeat,p.3.CoI._3yi.b.c 
c  :  arimiutiomsveruefthliusDci ,  &hocimitarurprir 


ex. 

mo  Angeli: fecundo  creatura?,fed  quia  hoc  cxemplar  deita 

tis  a  nobiscft  inuifibilcyfactus  cft  homo,vt  nobis  hominib. 

humanum  preberetoxcmplarvifibilc:quod  primo  Prelatis 

Ecctefitf  pra?poniru.rimitandum ,'fecundo  Prelatis  Chnfti 

exemploin  forma,pra?ponunturChriftifidelibus  in  exem 

plum,p.9.col.283.c 
exequitur  quod  niftum  eft  iniuftc  qui  ad  defenfionem  iuftitiar 

nonvirrucis,a*mularionc,fedamorempremiiremporali  cxi 

tatur>&  iuftitiam  quampmcnditvenderenon  veretur,p. 

i.col.i5j7.b.c 
.exequiiuftumiufte,eftin  affertioni  iuftitia:  ipfam  iuftitiam 

quajrercp.  i.Ibid. 
exequia?  fidclium  dum  pcraguntur  decantarur  Pfalmus.Te  de 

cet,&c.&  quarc,p.3.col.89o.e 
exequqrumpompa^fcpulturxdiligentiajmonumcntoruopu- 

lentia  con(tructio,quomodo  &  cui  profunt,  p.6.c.6j3.a 
exequias  defunctorum  peragcndo  cekbrantur  dits  feptimu* 

&tertius,&  quarcp.i.col.jyi.a 
excrcercftquidbonumrobuftumqueincipimus ,  nondebe- 

mus  cito  oftendere,fimplex  qupque  &  innocuum  no  debet 

nudatifuo  velamine,p.i.co!.j5j.c 
excrcitacio  coi  poris  modica  \n  viris  pcrfeclis  in  reb.  ad  deuo- 

tioncmexcitantibtantum  operatur,ficuttaliummagnae- 

xercit^tioinminusdcuotis.p.i.col.i^^^.c 
exercitium  deuotae  orationis  cit  ars  fagittandi  fpiritualis,  &c» 

p.2.ccl.ji7.c 
cxercirium  ftudii  primo  viguit  in  Acgypto,&  ibi  primo  gens 

facerdotum  vacarccQnccffaeft,p.3,col.i244.f 
exercicius  filiorum  Ifraeldiuifuscftintres  partes,in3equales 

tamen,p.2.coI.2  83.c 
exercitus  rjon  debec  cQttimitcerc  bellam  fine  Principis  volun- 

tate,quod  probatur  cxcmplo  Romanorum,p.  2,c  1 599.C 
exercitus  Iudxorum  ad  aquarus  in  deferto&  in  loco  Gcco 

fuit  fcxccnta  milia  afquc  mulierib.&  paruulis  &  pccoribus 

p.2.COl.IOJ3.C 

exercitus  S:nnachcrib,ficut  ftipula a»te faciem  ucnti  qua?  fta 
re  non  poteft  fic  perji,tita  quod  angclus  domini  vna  no6te 
interfecit ibi ccntum odoginta quinque  milia, p.3.colum. 
i074.fItemp.2.col.959.c.Itcmp.4.c.97.c 

exiliumeftmorsciuilis,p.2.col.594.f.VidcetiaminMors. 

cxircamalisfceculi  &  vniuerfavanitati  renunciarc,eft  primis 
gradus  afcendendi  ad  c^lefte  tcmplum,p.3.ci4i9b.c 

exiturde  Aegyptoduob.modis,vno  modo  cum  de  crrorum 
tejnebris  <5edcterrenaconucrfationeadfpiiifnal!ainftitura 
quis<:6iiertitur,a!io  modo  cum  artima  rclinquit  htiius  mun 
ditcncbras&  transfcrturadaliudfaetulum3&c.p.i.coli.m. 
1411. c.&col. 1418. f 

exitusclc<itoruma.d^loiiam  fuit  figuratus  in  cxitu  filicrum 
Ifratl  dc  Acgypto  Dcum  Iaudantium  quando  dcpofua  om 
ni  pcenalitace  tranfcrrcntur  ad  coelum  in  anima  &  corporc 
gloriofc,p.4.c.2  8j.c 

exodusquareficdicituricuminprincipionodecxuujfcdde 
ingrefTufiliorumIfraelagatur,p.i,coI.^o2.e.f 

exOduscxccIlitinpentacheuco,in  quopeneomnia  facramen. 
ta  quibus  Ecclefiainftruiturfiguraliterexprimuncur,';p,i.c. 

371.C.&  COl.902..f 

exorcifmimodosexcogitauitSalomon,&docuit  quibtis  im- 
mudi  fpirituscxpulfi  non  audcbanr  ad  homines  rcuerci.pa. 
6.col.ii88.c.Itemp.2.col.4i9.b.'c 

expeaatio furura-fdicitatis inprefenti  vira  eft friuoladuplici 
deca.Sedquae  fit  veraexpcdtatiooftcnditur,  P.3.C.105.C 

expedier.scft  quodfineimpcdimentoficnpotcft.Non  expe- 

diensautemquodpra?ftatimpedimentum  ad  confccutio- 
nem  finis  inccnci.p.6.col.239.f 

expcnfasdeccm  folidorum  pro  Ch:  ifto  muli  i  gi  auius  portant 

quamquinq,uagintavclcentumpiomunciu,&  cui  affimi- 
Iantur,p.5.col.627.c 

expericntie certitudo  dcfignatur  pcr gufrum,&  non per  vifum 

&  quare,p.3.col.i52.f 
cxpcrimcto  f>pric  fragiljtatis  mouct  homo  ad  magis  addifce- 


GlofHe  Ordm.&  Nicolai  dc  Lyra. 


Jumartcmfe  dcfcndendi  contra  impugnationcm  demo- 

nis,&cp.3.col.i374.d 
expiationis  feftum  in  feftum  cxpiationis. 
explanatiofcriptur$habet  fieri  quatuor  modis ,  p.6.col.j  i8.{ 
cxploratorcs  tcrrjepromiffionisquomododevcrtice  montis 

potuerunt  cx.]Uircomniaqua»Moyfespr;ccepit:Quomo- 

dointrare  ciuittttcs  quasleguntur  inrralfe,p.i.co.i25y.c 
explornrorestcrrarpromiffionisan  fuerunt  mifTi  ante  termi- 

numlutfusmorrisMoyfi,p.2.c.i3.b.c.i7.b.c 
exploratorcs pcf  Iofuc mtffi  quomodo  terra  promiffionis  po- 

tueruntpacificc&nonimpcditipertra:iiiic,p.2.ci7.b.c 
exploratorcsquosmifit  Iofucquomodo  vocantur  iuuenes  , 

cuad  cxplorandqfolentmittiviriprudentes  &abftuti,pa, 

2.co!,4y.b.c 
cxpoliaieinimicumacquifitumiurcbelli,non  poteft  aliquis, 

nifi  perfe&cfubieccrirjp.i.col.njo.f 
cxpolitaexponere,ociofieft,non  ftudiofi,p.i.ci462.f 
cxpofitioni  milli  aiiquis  ita  precife inhxrcr,quod  fi  certaratio 

nc  conftiterit  hoc  cfTcfalfum,quod  aliquis  fecundum  fensu 

fcriptnrxhocafrcrcrepr9fumat,p.i.c,37.b 
expofitorum  diucrlitas  non  omnino inutilis  eft,p.  i.col.37.0 
cxprobarequid  cft,p.3^col.737.a 
exprobrarcaltcrius  dcfedtum  infeipfo  exiftentem,eft  proprifi 

dcfc&um  reducere  ad  memoriam,p.  1  .col.  1 6o6.t 
extafis  ucrbum  Gr^cum  eft  Latine  vno  verbo  exponi  poteft,fi 

dicaturexcelfus,p.6.col.394'd.ioo7.c.Itemp.3.col.629.a. 

630.d.&col.i326,f 

cxr.afisraptumafenlibusexteriorib.fignat,p.i.col.2ii,c 

cxteriorabonaintelligunturperopcra  manuum  quae  parent 
aliis.Eta  Dcobencdicuntur,quando  nonad  hominu  lau- 
dem,fcd  ad  Dci  glorram  ordinantur^p.  1  .col.  1 63  o.f 

cxteriora  bonaordinanturad  vitam  corporalem,&  vita  cor- 
poralis  ad falutem  animae  &  ad  Dci  gloriam  &  bonum  par 
ticuiarcadbonumcommune,p.i.col«i6o8.f 

extcrminare  quid  eft,&  quot  modis ,  &  pcr  quos  fiat,  p.j.col. 

cxterminium  Iudasorum  fecudum  Egcfippum  a  principio  ob 

fidionisvfqueadfincmfuir(inquomulti  fuerunt  intcrfc- 

c~tigladio,fame,&  pefte,fcilicet)dccies.  cctum  milia,  P.4.C. 

249.C 
cxtirparedifficiliui  eft  iat5tantiam,fuperbiam  velvanam  glo- 

riam  quam  carnalia  uicia,p.  i.col.i  j  iQ.e 
extraimitationempaffionisChrittinontam  virtus  quam  vi- 

ciumeftquicquid  agatur,p.i.co.i3oi.c 
cxtranci diccbantur  gcni;  estriplici ratione,p.6.col.536.f 
extremum  alicuius  rei  accipitur  duplicitcr,  fcilicctde  parte 

fupcriori&infcriori,p.i,col.435.c.&col.i2  3i.c 
cxtrema  pars  duplicitcr  intelligitur,fecnndum  partem  inferio 

rcm,velfuperiorcm.Etextrcmam  partcmfccurtdu  aliquos 

notaturvuIgus,fccundumaliosnotaptnrmaiorcsde  popu 

lo,quiperierunt&mortuifunt,p.i.Ibid. 
extrcmiiudicij  conditiones  quinque,p.6.col.394.d 
cxultarc  eftconcitatianimi  feruoregaudere,&differtaleta* 

ri,p.3.c.<532.d.&col.645:.b.c 
exultatio&gaudiumquomododifferunt ,  parte  ?.  columna 


;22.f 


cxulta  cftquafi  extrafaltatio,quodfitquando  mcncis  oa;o- 
tio  rcfultatin  figno  fenfibili.Similiter  iubilatio  dicicu:  cor- 
disgaudiumitainrcnfum,quod  nonpotinterius  coprincri 
quia. apparcat  in  figno  cxtctiori,p.3 -Col.i 647. b.  &  c.  1 3 3 1 . 
c.Itcm  P.5.C0I.677.C 

cxultatio  Ioannis  in  vtero,diuino  fuit  miraculo  atrribucndii, 
&  potuit  ficii  duob.modis,&cp.y.col.688.f 

exulrarionemvitx  jira? fentis in  honorib.&  dclitiis  concomi- 
tarurremorfusconfcicnri;c&quarc,p.3.col.i663.c 

cxupcrioTholofanio  vt  ait  Hicronymus,quisfanctior  ,  qui 
corpus&fanguinem  Dominivafa  vitrco&cafpclla  vimi- 
ncaconfecrauit,vtauium&argentum.diftribuerec,paupc- 
ribus,p.2.coI-768.f 

czcchias  non  valens  rcfiftcre  rcgii  Affyriorum  via  humana 


ucrtitfead  Dominnm,diuinumauxiliumimplora<.ir n 
mifitci  Angclum,&vna  nocTeintcrfecicinexercitu  ]u 
Alfiriorum  ccntumoctogintaquinquemiliabellatorh, 
3.col.9$o.c.f.96i.b.c.Item,p.3.col.i4i y.a.Item p.4.c  g 

C96.e.f 

czechias  poft  libcrarionem  mirabilem  ab  cxercitu  Scnn  b 
rib.inducitpopulumadlcgisftudium,&  vtmagis  po  m 
hoc  proficcrc,abfrraxcruntfed  vino,  itaquod  parui  J 
nihil  biberant,&  fic  vincx rcmanferunt  incuhcc ,  p.4  Ij 

czechias  qui  temporc  Ofce  regnauitjto  tam  fiduciam  fi;.- 1  p 
fuitin  Dominoj&mirabiliteradiiiuiteum  Domin 
C0I.289.C 

ezechias  mifit  magnas  pccunias  rcgi  Affyriorum  tali  pa<L 
atcrraeiusrcccderet&ipfum  in  pacedimittcrer,  ied  b 
cepta pccunia pactum frcg:t,p.4.col,2 2 1 .  c.  itcm  p.2 pj 

947 -c 
czechias  quarc  rnalui:  vt  So'  contranum  fuo  morc  curf. jj 
ret,quamconfuctopi'occfi'iinccde!is,p.2.c.966.f 

ezechiasquarccgrorationc  gradia  Domiiiopcrcufl 

2.C0I.965.C.&  C96j.a 
ezechias  tricefimo  nono  anno  infirmatus  fuir,quod  e 

vitje  hominisiccundumcurfum  narurc;,ramepoftea, 

uit  vigintiquinque  annis,p.4.col.339.c 
czechias  fignificac  Chnltu,qui  no  foium  idololati iamc 

xit,fcd&legefpiritualiterintclligerefacic,par.2-c<| 
ezechiasquinontantumperfevelpcrfuos  opus  Dti  ( 

grcffitjimmo pcr  nuncios ad  fimileftudinm alios  prc 

uir,Chriltumfignificat,p.2.col.i2  29.c 
ezechielis  difficultatem  Hebroeoru  monltrat  traditlo.1 

quis apud  eos Saccrdotalis minifterij  dignitatem ,  i 

gintaannosimplcuerir,nec  principia  Gcnefcos,ncc 

ci  Canticorum,ne  exordium  Ezechielis  vel  rincm  lci 

mittitur,p.4.col.io64.e.f.&clarius  1087. 1088. 
ezechif  filius  errorc  corum  qui  fe  dxmonib.mancipauc 

ceptus,aedificauit  altareomni  cxerciau  cceii  111  uira' 

moDomini,fpiritualib.fcilicctnec]u:riisincce!cltib. 

p.i.col.i349.b.c 
czcchicequareinfirmjtas  accidcrit,&an  antc  vtl  poft  j 

fio  exercitusSennacherib  facta  eft,p.4.col-339.c  3 

p.2.col.966.cf 
ezechia:  &fiannos  quindccim  addidit  Deus,cum  tam 

mori  permifit,tuncpfciuit  eum  effe  moriturfi,&c.p.: 
ezechicl  3jr.vaticinationi$  Iercmia?  anno  his  qui  cu  eo 

bylonecaptiuierant  ccepitprophctarcp.^.col.jSi 
ezechielquintoannoScdechic  ccepitin  Babylone  pr 

re  captiuis,&  nonoannoNabuchodonofor  Icrufali 

fedit,p.4.c.H29.a 
ezechielquifpcculatorpopuliinTcrprcratur,non  vigil 

perillumpuniturdctaciturnitate,  &ligati:s  fmt  » 

tempusduplicip^na,p.4.col.i  104.^ 

ezechieldormiuit  fuperlatus  fuum  liniftnun  &  dcxc 
gnauit  obfidioncm  ciuitatis  Ierufalem,  p.j-co.  1113 

ezechielnon  per  fe  fed  per  alium  barbam  rnfir,facicns 
capillorum  9qualispondcris,ad  denorandum  quoc 
Ins  Ierofolymasuiorcrcturfamc,pcUe,&  gladiooli 
nis  tempore,p.4.col.i  1 1 9.C 

czechiel non in  corporc,fcd  in  fpiritu  duclus  eft  ad  r 
Ierofolymitanum,vt  viderct  abominationcs  quse  I 
Ierufalem  pro  tcmporc  pr^fcnti,&  que  tad*  crant 
rito,&  ponunturopiniones,p.4.co!.ii37.c 

ezechieladquatuorlocarcmpli  sdductusfuit,&qui 
deritnotatur,p.4.co.i  1  38.f 

czcchiel  3  9o.dir  b.doi  miui  t  fnper  latus  finifi  rum  &  4 
fuperiaaisdcxciumjablqueconueifioncdelatcrei 
Similiterlfaiasiuicnudus&  difcalccarus  tribus 
(ccunduraaliquos  trib.annis.Sic&  Ieicmias  porta 
nasin  coIIoquindccimannis,p.4.co.777.b 

ezechiclis  vifionem  omncs  Iuda'i  uniti  concordircr  di 
magis fufpicati quam  cxplanaiepoflumus, par.^.t' 
;o64.e.f 

cz 


pllli 


liclii 


Ind 


ez.:htc!is  vifiodetcmplideftript oneVariomodo  exponitur 
pud  Hebrxos,&  fimiliter  apud  Latinos,&  quifunt  expofi 
3res»p-4>c.i373.c.&qualcsfinr,!kanprobabiles,columna 
482.0"/ e.i 


AB  ER,  EftnomengeneraIe,&fpecificatur  perad 
'  ditamenta>ficutdicTtutfaberferrarius,faberligna 
^     rius,p.i.c.823.c 

'faber  fi  idolo  ficutdedit  figuram,daret,&  cor,ab  ido 
)  ipfo  faber  adoraretur  quis  ergo  Dcus  tuus?nunquid  q  tc 
■fecit,p.6.ci7.c 

■jgeneralitcrdicunturartificcs,non  foluminfcro,  &  aliis 
^ctallis.fedetiaminlapidibus&lignis,  parte2.  columna 

Bo.f 
Kfilius  voIuitdiciChriiluSj&cuius,&qiiare,p.3.coIumn. 

48.f 
Ml^Iudxorumdetemporemeflixvcnturi  infuoThalmud 

Dnfcripra?,p.6.c.69i.cVrdeinMefTias&in  Iudaei. 
acreparnabonacumcbaritatefinefcienciapraedicandi,me 

useft,quam  magnis  effulgere  virtutibus  cum  admixtione 

ircordia*,p.3.ci677.a 
a.temalumcoram  Deo,&difcedereaconfpectu  £>ei,diffe 

uot,&  quomodo,p.  i.c.6f  i.c 
Ifrc  ido!  am,&faccrc  fimilitudinem,differentiam  habent,p. 

.C.671.C 
atamus  bominem,dicit  Dcus  in  plurali,ad  denotandum  plu 
1  alitatem  perfonarum  in  diuinis.&  quia  ifta  pluralitas  ftat 
fh vnitate  effentia»  ilmplicis,ideo  fequitur  quod  Deus  crea 
*Jithominem,p.i.c30.e 

■unus  homi  ncm  ad  imag;nem,quantum  ab  bona  nature  & 
Iroiltudinem  noilram,quanrum  ad  bona  gratia?,p.3.  colu. 

367.3.1) 

os  ahqua  qu£  non  funt  illicita  de  natura  fua  in  phano  ge 

[i,&  ethnico,non  videtur  ilIicitum,dL.m  tamen  hoc  no  fa* 

at  in  reuerentiam  alierius  3  Deo,p.a.c.884.f.  &  columna 

SS.d-e 

>us  tot  inflamatur  homo  quot  praeceptis  inftruitur,  p.  j.c 

ooj.b&  1283.3 
Dei  vocatui  tcmplum  quodfibiHierofolymisfuitcon- 

cratum,p.4.c.5i6.t 
hominis  lmmutatur  cum  eiusjfpecies  mortcattcritur,p. 

c.i73-a.b 

■shominis  inflaturpermagnum  fletum,quiamultahumi 

icasrefolukurs  ccrcbro  defcedens  vcrfus  oculos  &  facie 

ific  infiacur.p.g.c.iSy.c 

b«h-  n  i  'iisquomodoIauatur&maculatur,p.3.c.  145  .c 
Dei  qux  eft  Chnftus  rripliciter  nobis  oftcnditur  ad  falu 
1.3.^.1056.^ 
•JksChiiiiiintransfiguratione,quomodoficut  Sol  dicitur 

efplenduille,p.y.c.j82.c 
BesMoyficornura,eranrquidamradij  mirifplegdoris  afa 
m  lieeiasproccdcntein  alrum  admodumcornu,p.i.c.868.e 
ats  quatuor  anima]ium,f.leonis,hominis,vituli ,  &  aquila? , 

,nddciignaturJp.4.cio75.c 
4fs.Cherubinquarcdicitur,&quarcfitvna,idcft,prima,p. 
;#'k.4i5o;f 

lp  dedmatio  apud  homines,fignum  eft  hominis  iratijp.3  .c 

Jbn  leuarceft  in  Dco  animum  per  ftudia  mrationis  attollc 
b,p.3.ci45.c 

Wemalicuius  in  abfconditoillcaccipitiniudicio,  quiapro 
o  loquitur contra  confcicntiam ,  p. 5.  c.i  58. f 
tcm  virgineam&  gratiofamhabuiifcfcrpcntem  in  fcdu* 
tione  Eu  g  dicunc  aliqui,fcd  hoc  defcriptura  nullam  habet 
U(ftoritarcm,p.i.c88.d.c&cioi.c 

tifcem  co.  poralcm  hominis  multi  habetes  diuerfarum  bcftia- 
umaffuinuntimaginci,p.4.c.ii73.a 


ex. 

in  facie  magisapparet  motus  animi,in  qua  vigent  omncs  fen- 
fus  magis  quam  in  ahis  patrib.p.3.ci663.r.Vide  eciam  m 
Cordisdiipofitio. 

factori  cuncla  parent,p.4.c.  1048^ 

faciIecftqueconuerfumdiabolorenunciare,vnu&veru  Dcu 
confitcri,&c.Sedmultilaboriseft,fiquispoftacccptafidei 
facramentapcccandocontcmnitpriftinamrecipere  dieni- 
tatcm,p.2.ci078.d 

facileretinentur,qu£breuiterdicuntur,p.i.ci456.e 

fa&o  in  eode,Deus  de  occulra  aequicateiaudatur,  &  homo  de 

propriainiquiratepunitur,p.i.c.690.d.e 
facia  magismouentquam  verbainmorahbus,p.5.ci374.a& 

magis  vita  fancf  a  quam  loquela  compofita,ibid.c.37. 
quicquid  facis  cum  hilaritate fac,&  tunc  bcne facis ,  fi  autcm 

cum  trifticia  facis,fic  de  tc,non  tu  facis,p.6.c.4i  1  .a.b 
facta  aliquorum  dicuntur  abicoudita»quia  de  faciii  abfcondu 

tur,quae  abfcondi  non  poffunt  diuino  iudicio,licet  abfcon 

dipoflitiudiciohumano,p.6.c.7i^.b 
facla  Angcli  Raphaelis  circa  Tohiam  iuuenem  &  Saram  vxo- 

remeius,fuetuntinmultisfigurata:&hic  oftenditur  quod 

fumusexigneprocedensfignat  virtutcm  orationis  Tobia.* 

&Sar9,p.2.ci525.c 

facultatcscumdifpcnfationeerogare,hon'jmeft,meliuseftta 

mcn  intentione  fequendi  Chriftum  totumiimuldonare,p. 

y.col.ioiy.a 
i altendi  volunras omnis an  pro mendacio  putanda  fir,  &  fi  ita 

eft  vtrum  poifir,  eife  iuftum  medacium,quo  ille  fallitur  qui 

dignuseftfalii.,p.2.col.58.f 
falfitaseftquod  omnes  Propheraefueruminmonte  Sinai,  & 

acceperunt  ibi  fuas  Prophctias  a  Deo,fictit  Moy  fes  legem, 

futurisramentemporibusfccundumDci  ordinem  abeius 

pronunciandas,&cp.4.col  307. c 
faliicas  quorundam  Iudaeorum  dicentium  mefliam  futurum 

feu  vcaiturum  poft.i335.annos,p#4.col.i773.c 
falfus  Prophera  vcl  faliitas  propheti^dupliciter  deprehendi- 

tur.Vno  modo  ex  euentu,  quando  non  euenit  qUod  praedi 

xit.Alio  modo  ex  fine  intento,vi  fi  quod  praedixit,  euenit , 

&  pofteanititurhomincsaucrterea  Deo,quia  nullus  talis 

Prophcta  poteft  cffe  a  Deo,  p.  1  .col.  1  j6y .c 
falfus  cft  qui  non  in  eodem  fenfu  di£ta  intelligitjp.j.col.63  4-f 
falfurafeufalfitasnonreuclatur  a  Dcovel  deeius  mandato, 

cum  fit  veritaspereiTcntiamjfedreuelaturpermiffione  diui 

na^quaiuftoiudiciopermittithominesmalosad^monibus 

percipijp.i.col.S^^.c 
famaeft aiimts bonum  quam  fit bona  vita, ideo'  fi  nonpoteft 

fci  uari  Lona  vita  fratris  iine  deti  imento  fuze  famf  tunc  pro 

ccdendum  cil  ad  falutem  bonc  viie  cum  aliquali  lefione  fu^ 

fama  proprer  proxunum  eft  ncccftaria,&  maxime  prxdica 

torib.p.5-c  91.3  ltem,p.6.c.467.c 
fama  popularis,an,quomodo,&  quareexpectanda  eft,p.i.co. 

3?7.h.c 
fama  eorum  qui  foris  funt,Iicet  parum  fapiant,reddunt  pleru- 

quelaborieorum  pcrqr.osiibiconfulitur,fplendorelaudis 

&  odorcm  bona?  opinion t  s.p.  1 .  Ibid. 
iama  quae  rcgib.&  alijs  magnatibus  impeditur,defi^natur  per 

aroihara  nut etricia,p.2.c  1 1 94.d 
Fama  Chfifti  fuitcx  miracu!is,no  folum  inter  vulgareshomi- 

ncs,fedetiaminfermagnaspeifonas,p.5.c.2  52i.c 
Fama?  iactantia  vanahxc,qua  Philofopfii  velPoet?poft[mor 

tcm  regnum  fuorum.vel  ttiam  falfi  Chriftiani  obeuntibus 

magiftns impendunt,&  hjcc  in  igncm  inittut,p.3.cii53.b  c 
Famthci  dicunturhabcre  dcntts  acutos,&  vcntrem  vacuum, 

P.4.C.1861.C 
Famcs mcntiscft  filentium  vcrbi  Dei,quo  fubtraclo  tentatio 

camisinualcicir,quxcit  beilum,p.3. 85. b.c 
Fames  vbiger)Cialisingiuciir,(xceptisquotidianiscIcemmo- 

iinis  qua?  poffumus,egencibus  pre  beamus,&  qux  a  fubditis 

iure  folchamus  exigere  ti  -ibuta,admicamus,vtdimittat  ny- 

bis  natcr  dcbita  noftra,p.  2.C.1364.C 

n    2 


GioifarOrJin.&NicolaidcLyra. 


fai.nos  qoamtenibiiis  fuil  luiteis  inobfidioncciuitatisleru- 
falC  pct <  haUros  ficta  oftcnditur in  mukis  mifcrijs,  itaq; 
viri  &  vjcQrc$»bfcori<lcfuntcibum,&  celabant  ad  inuice; 
coicm  modo  dimiucbant  tilios  &  filias  mori  tama? ,  celan- 
tes  cibum  ad  mortcm  propriam  difIerendam,par.4.colum, 

Famcsfecundum  Vecetium  de  rc  militarlin  ciuitatibus  obfqf 
fis&aliquandoincaftrismagis  pugnatquam  gladms ,  vt 
patet  dc  ludcis  captiuicatis  pcr  Chaldeos  &  Romanos,&c. 

p.4.co!.iz.;.b  .    -     -     i    o 

ramesmundoccelivUsfuit^dccrctadccics.p.i^coU^Sj.a 
Fanulia  &  uomus  quomodo  diftcrant  Dcus  per3par.i.colum, 

Familia  patriarcharum  &  Pro;  hctarum  multa  eft,  Vna  hofpi- 
talitatis  cuiprarcft  Abraham  '•  alk  cftcaftitatis  cui  pra?eft 
Iofcph.alia  manfuccudinis.cui  prjeeftMoyfcs  alia,p.  j.col, 

*38-!-^  ,,       •       r,        . 

Familiaricas  nimta  parit  cocemptum  apud  hommes,ied  apud 

Dcumaugctmagisrcuercntiamnhalem  hominis  adPeii, 

p.3.  col.  6^3. a 
FamiliaritasqiuunDcusoftendirfiiijs  Ifrael  iq  vetcn  Tcfta- 

meco,fuic  hgura  iliius  maxima?  familiaricatis,  quam  Pomi- 
nus  oftenditinbencficio  incarnationjs^parcei.col.i^S^.c 

Itemp.y.col.io^Q.f 
Familiaresfeculanum  principum,cum  ad  fiae  Chrifti  vemut 
dearca  Regisad  opus  Dci  fumpras  tribuuqtur :  qualis  f uic 
Cafllodorusquondam  fenatorrcpcntclicclefiydoctor,  q, 
diligenter  atcedicquid  Ambro(ius,quid  Hilanus,quid  Au- 
guftmus,quid  Cyr:llus,quid  loannes,  quid  caeteri  fantf  i  di- 
xerunt,& edoctum fe  a  ienionbus  Iudeorum  probauir,p,2, 

col.1309.a-b 
Famuli  Dei  cum  ad  perfeftionem  defiderat  proucmre  corpus 

fuum  macerant  caftigando  feucriuSjp.^col^  1 9-b 
Farina  hordeacca  qux  pro  fufpefta  adultera  offcrcbatur  ar- 

guit  peccatorum  vitam  plane  vitf  inuentorum  fimflcm  cffe 

in  qua  faporis  aut  deleftation is  nihil  iit,p.  1  .c,  u  94. d 
Farina?  co&a?  oblatio  potcrat  fieri  quadrupliciter .  In  clibano, 

in  aqua  calida,in  patella,fuper  ci  aticulam,  p.  i.col.9 1  y.c 
Fafcia  pcftoralis  eft  vita  tenuis  &  delicata,cum  qua  ftringun- 

tur  mammilla?  ne  cx  fua  groflitiae  turpitudinem  ingcranr,  p. 

4.col-57-C 
Fafcinus&fafcinatio,quid,&quibusmodisiit,p.6.co.485.c, 

Itemp.3.col.i899.c 
FafciculumnoftramleuatSacerdoscoramdominovtacccpta 

bilis  fic  pro  nobis  eum  fancti  do&ores  fidei  noftr?  intcgrita 

tcm  adiuerfarum  h^refum  erroribus  fua  c  i  udiiiorie  fuftol- 

lunt&fanAificantcsillam  &  omni  faliitate  purgantcs  Dco 

acceptabilcmrcddunt,p.t.col.iiP7.b 
Faftidiumfoletfequifatictatcm,p.j.co].8yi.b.c 
Faciqua?ftiofoluuur,acneceflitatis  vincula  atque  caufarum, 

quod  nequaquam  dies  mortis  fmgulis  prefinita  fit,fed  volu 

tate  Dei  vel  viuit  aliquis  vel  momur,p,2.c. 963.C 
Fatuitascrediturpuritatis  virtusabhuius  mundilapientibus 

p.3.cohi49.c 
Fatuus  pro  impropcrio  induebatur  vcftc  alba ,  &  fic  Chriftus 

fuitindutus  ab  Herode,eunuemiiitad  Pilatum,parre  j.co. 

98y,c 
Fauere  oportet  nos  bonis  qui  nobifcum  funt,fic  illorum  bona 

imitandonoftram  faccre,vtetiamproftatu  totius  Ecclelix 

dominu depreccmur :  vnde  in  oratione  dominica  ncmo li- 

bi  fpccialitcr  aliquid  petit,&c.p.2.coI.  1 3 1 2.e.f 
Fauum  mellisquod  m  oreleonisinuentumlcgem  fpiritualcm 

fignificat,p.2.col.246.e  r 

Febris  Graccc,feruor  Latine:  quandohccpafiio  'cie  tremere 

naturceft  humana?,p.5.col,i6i.c 
Febricitantibusnaturalecft;incipientc  fanitate  laffafeerc,  & 

moleftiam  a?gricudinis  fcntircp.j.col.  1 6t .  c.&  075  5  .b 
Februariuseft  accerrimusin  frigore  hyemis,p.4.col.2i86i 
Fedus  amicici*  quando  ficbat  o!im ,  occidebarur  vnD  animal 

vel  plura,m  fignura  quod  ilii  qui  pcrcuticbant feaus  ad  ia 


uiccm  cfient  digni  tnoitc,fi  vellent  contra  fce  Jus  venlrc, 
2  -col.  13  66.  Mtemp.i.col  2  lo.f 
Felicitas  hominis  folu  cft  in  Dei  vifione  &  fruicionc.qux  or 

nin6critperfcdtainrefurrei5tione,p.3.col.i73.b.c 
Fclicitas  vera  in  folo  Deo  confiftit  obie&iuc;formaIiter  autc 

in  cius  clara  vilione  &  fruitione;difpofitiue  ucio  in  meri 

rio  opcrc,p-3.col.i784.f 
Felicitas  hominis  feu  vltimus  finis  non  habctur  in  prefcnti 

ra,p.3.col.j04.f 
Felicitas  in  pre/cnti  confiftit  principalitcr  in  bonis  animg  ir  • 

rioribus,p.3.col.68.ila.682.d.&col.684.b.c 
Fclicitascuiuslibet  bcati  ficutaugeturcxfocietatealioili  b, 

norum.fic  &  pcena  cuiuslibet  damnati  cx  focietatc  alior 

&  maxime  quando  fuit  fautor  ipforum  p-3.col.228.f 
Fclicitas qu j poteft habcri  inpr^fcnti,principaliter  coffth 

bonis  anim?  interioribus,fecundario  vero  fcu  accidtnt;:  l 

cer  in  bonis  cxter:oribus,p.4.col.i  299.C.1 3oo.d.e 
Felicitastemporalisdcfcribiturquantum  ;:d  iongam  viia.J . 

nores,diuicias,multi!udinem  prolis  &  propinquorum,4| 

curitatcmpacis,&  ficcunditatemanimalium,  &iocuoH 

tem  prolis  &  amicorum,p,3.coI.22  t.c 
Fclicitas  mundana  cquo  affimilatur,  quf  vchirur  hominesl 

dii  nimis  jppcrat,cadit  vt  cquus,  &  fcfii)tc  |»dir,  p.3.c.6j  L 
Felicitasmaiorumeftfouea.&quare  labor  bonorumflag  0 

patris,p.  3,col.  1 692  .e.f 
Felicitas^tcrnaquddnullomodopcrtincatadbrutaanim  a 

ledfolumad  intellcctualcm&rationalcm  crcaturam, 

nonconfiftatin  dclectationibus  corppralibus  ciborurl 

venercorum,ficut  Sarraceni  bcftialcs  cxpcclanr,&  cjuit  m 

Iudforum,imnrop4turfcripturaveterisIegis,p.j.co!.:y 

Itemp.j.col  12  35. c 
Felicitas  hominisa  Philofopbis  uarietraditacft^p.^.c.r/U 

c.&col.i75i.b.c 
Fclicitaris  magn^  cft  ad  pr^fcns  mifcricordiam  non  merei 

4,col.ii40.f 
Fclicitatisexpeftatioin  pr^s£tivitafriuolacft,dt)plici  dc 

fa,p.'.col.io5.c 
Fclicitaccm  tcrrenam  omnes  qui  in  Ecclefia  qu^runc  a  Dc 

no>aHifmaelempcrcinenr,p.6.col.5P".d 
qui  oculo  Fidei  carec,dcleftacur  felicitate  impiorum ,  p.j 

689.b.Interlin. 
Fclicuatem  dcfcribens  Ariftotclcs  &  condiciones  ciufdenlrf 

inaliquodeuiaucrit,p.5.col.i05i.c 
Felicespueridicunrur,nonqiK)dexcrc:anta«^u  virtt 

quib.confiftit  fdicitaO  '^-'d  quiahabeant  ad  hocbonaoB 

fpofitioncm,p.5.col.95.a 
FeliccmcfiehomincmpofueruntmuIfiphilofophitunc,(H 

do  in  eius  mcnte  defcribitur  totius  orbis  pcr  fcicntiam  :t« 

feclam:fed  hoccxcIuditSalomon,&cp. 3.^01.1751.0.«! 
infeliciflimum  infortunij  genus  eft,fuifh' I;ci;ccm,p.4  e.i ;  j 
Felix  Papa  inftituit  fcftiuitatc  dedicauonis  Ecclcda-  ct 

pcr  fingulos  annos.In  dedicacione  vcro  Ecclcfie  cpifctl 

circumit  Ecclcfiam  dcdicandam  cxccnus  &  intenus  c^H 

6,col.i5*64.f 
FencftraarcaiNoe  qualis,&  anuna  veIpluresfuerunt,piB 

co.i44.f 
dc  Fencftra  qui  pcrfpicit  per  canccllos,ipfc  quidcm  quf  \m 

aliunturpeneconfidcrarefufficit.-ncctamcn  ipfumquB 

ris  funt  intra  dcgentem  afpiciunt,p-3.coi.no9.b.c 
Fcia;fanc1:isopenb.teftificantur&feruiunt,p.2.c.8i2.e  * 
1-ciein  AducntuChrifiimanfuefacicndiquidfignificcn  ^ 

4.coI.i42.e 
Fcrarum  vicam  inducrut  qui  fub  diaboli  ryrannidc  vitar  Ju 
^  xcrunt,p.4.coI.i62.d 
Fera: h?c  di^tio  quando  &  quarc  in  numcris  apponitur, ;  4 

col.973. 
Fcrebaturhecdidiocumdicitur:  Spiritu?  domini  fcrcbiir; 

iiondebctinteltigialiquidin  fpiritu  domini  pafliue,  M 

uerbum  in  Hebraico  jn  hoc  loco  eft  mcrc aCiiuum»  &  1 luS 

exquifiradeclaratio3p.i.col.43.c 

Fcr 


Ind 


re;jeian£tedicunturad  diftinctionemcarnalium  gaudioru, 

.x.col.1  loy.b 

Fcmenrumexponiturnuncin  bonum,nunc  in  malum  ,  p.j. 

0j.243.b.276.f-&887.c.lremclarius,p.6.c.2  33.c 
Fcncntum  &  mcl ab  omni oblarione  exciuduutur,par.i.col. 

:2.e 
jenentumduohabet,faporemcorruptionem  ,  perprimum 
o&rina  facra,per  fecundum  peccatum  notatur,  p.6.coium 
1233.C 
Fe  ariam  artem  quis  adinuenit  primus,p  1  .col.i  2  i.c 
pe  ana  arte  cxcrcuit  crudelitatem  bellorum  Tubalcain,  p.i. 

bLi2i.c 
Feium  vt  aiunt  eruginat  ex  humorecementi  &  Iapidum,  pa. 

.coI.217.a-b 
«cnimprimopofitum  cumdiciturinleremia.Nunquid  fce- 
erabiturferrurn  ferroab  AquiIone,fecundQRa.Sa.  iigni- 
^at  Regem  Aegypti,pcrferrum  fecundopofitum  Rex  Ba 
Vlonis,p.4-col.697.c 
-eilitatiscerrejpnilfionisvndedepedetjp.i.ijay.c.&iy^^.c 
^ilitas  contingit  &  impcditur ex duob.  fcilicet  bona  cultu 
I  jpfius  tcrra?,&  defetfu  cultura?.  Item cx  bona  &  conue- 
'cnrimeflionefegetum  &  inepta^p.i.col.^oj.c 

aredebemus  ingredirequiemccelcftem,  dequa  debe- 
uisefle  folicit.i,que.  fcftinatioeftper fidem  &dilec~tionem 
pcrantcm,p.6.col.83y.c^ 
cjuitas  luminum  apud  Hcbreos  celebris,  vndc  &quando 
>cfcruariinititutacft,&  quareficdicitur.p.4.c439.a.b 
h  Dominus  eftcui  Feftiuitasdcbctur,p.3.col.i94.e 
■utarequaitcr  vnufquifqueexfadtisfuisDeoarare  pof 
H  ,p.i.coI.iaS7.a 

jjfiuiratcs  cres  praecipuae  inveterilege,in  quib.  praeceptum 
fir,  tiu.ino vacuus  inconfpectu  Uniapparerer,p.2.colu. 
^37.0. Icem  p.2.col.i  24o.e.Ircm  p.i.col.  13 39. b.c.&ho- 
.-atiolitera!is&figuralis,col.i  63  2.f.&  ci7S2.f 
iras  magna  eft  Deo  falus  humana,p.i.coI.i  287.3 
itas  in  krufalem  &  Sabbatu  ceffauit  in  Iudays  quafi  per 
annos,p.4.col.6j8.d.e 

itas  oritur  Deo  patri  per  fingulos  fideles,  per  fingulos  q. 
lnuertunturadDeum,&infideproficiuntdetificat  euim 
pdicuiiiiitcaftus,&iniuftuscuiurtiriacoIit,  p.i.c.iaSy.a 
Muitatcs  Cathohcerumab  Arrianis  inlu&um  mutatx,  do 
■ispra?ca:i'mumclaufa;,p.2.coI.i40.d 
Mmtaberniculorum  quare  exodiutn  vel  ab  aliis  pcrfe&io 
rtcnti)  yiedicebatur,p.i.co!.i396.d 
Bmagtc  Cmifttisquiprofaluce  noftra  fanguinem  fudit, 
Im  videt  pi od. lfe  quod  fe  humiliauit ,  facf  us obediens  vf 
^Bd  mortem,p.  1.^.1287.3 
Hagir  fpiricufla.-icTjSjCum  inhis  qui  conuertuntur  videt 

m  ola.  pr  aeparari.  Ibid. 
■imhaot-nt  Angeli,&  quando.Ibid. 
■Hnntomcni^  quando  &  quarc  pcragcbarur,&  quar  facrifi 
e  tunc  offerebantur,p.  1  .c  1 3  8  8.f 

Jplimtabernaculorum  fiuecultus  illiusfeftiuitarjj  prout  Iu 
ei cciorabanc,ceflauit  a  tempore publicationis  Euange- 
l,&eltmculcufpiritualcmmucatus.Qiiareaucem  ifta  fe- 
."Juitasficbat  &  quid  Dauid  figurabat.vide  p-4.c.2i72.f 
wm  Tai)ernaculorum,in  Tabernaculorura  feftum. 
etomtubarum,in  tubarumfeftum. 
e0m  corus  vel  collectae  quando  cclebrabatur ,  &  quare  fic 
<citur,p.i.col.n  ii.c&declaraciusibid.e.f.&  col.  1395. 
^col.i396.f".Sccijy2.e.f 
:eh.n pmgit.o.iis (iue expiationis tc  itn  populum  tangcns 
'  Qplicidecaufacelcbrabatur,&cp.  i.col.i042.e.f.  &  colu. 
109. c 

T  im  Pafcc^.id  cft,tranficus  Domini  dicitur,quia  tunc  filii  If 
iel recefll-runt  de  Acgypto,vt  tranlirent  ad  tcrram  promif 
nnis-Etquia  Dominusiilanodtetranfiensper  Aegyptu  , 
c»ffir  Acgyptios,&  faluauit Hcbraeos , p.i.col.j^.c & 
0.1109.C 

IftvnP-nchecoftes  cclebrabat  urin  memoriam  beneficii Ie- 


ex. 

gis datar,quc  f uir die  quiquagefimo  d.ira  ab  cgrcflu  de  Ae- 

gypto,die  egreifu»  exclnlo.p.i.col.iio^.c.i  uo.d.cf 
Feftura  Pentecoftes  Iudaei  nec  iccunduinliceram  ncc  fecundu 

fpiritumcelcbrant,quinccdies  iecundumlcgcm  numeric 

p.i.ibid. 
Fefta  tria  folennia  fuerunt  apud  Hebrcos,f  Pafchf,  Penreco- 

ftes,&  Tabernaculorum,&  quid  figurauerut.  p.i. col.7 1 2.f 
Fefta  tria  principalia  apud  Hebr^os  fuerunt  figura  trium  fefto 

rum  principalium  in  nouo  tcft.!.Pafchc,Pentecoftes,&  om 

nium  fanctorum,p.  1  .col.7 1 7.C 
Fefta  vereris  Tefcamenci  quxdam  erant  celebranda  cum  gau- 

dio  &  leticia,&  quot  &  quando,&c  QjJ^dam  no  cum  gau- 

diocorporalijVtiiliustemporib.ad  Deum  conuerterentur, 

p.3.col.i6o4.f 
Feira  aliqua  in  vereri  Teftamenro  fuerunt  annuatim  ordina- 

ta  ad  beneficia  diuina  recolenda,&cfic  etiam  in  nouo  tefta 

mento,&c  P.3.C.1001.C 
perFefra  folennia,oblationcs&facnficia  ordinatur  hcmoad 

Deum,p.  i.col.i387.b.c 
Fefta  Iudxorum  feptem  quid  figurauerunt;p.i.col.i343.c 
Feftaineptaqu£pra:!atifaciunt,&clcrici  prarbedat  de  bonis 

Ecc!efie,qu£  deberent  panpenb.  dare,  vel  potius  vt  fua  red 

dcre:Illa  fcfta  dico  fignificantur  per  folennitarem,  neome- 

niam  &  fabbatum ,  qu£  Dominus  vultfacereceffare,  p.4. 

C0I.1714T 
Feltoru  Iudaicorum  folennitas  &  cclebradi  ordo,p.2.co.4i.C 
Fetor  interiorabilis  &  incxcinguibilis  jgms  efc  in  inferno,p.4. 

C0I.285.C 
Fiatvbifolumdicitur  inoperib.fexdierum,&non  exprimi- 

turmateriamondcbentintelligificritaliaex  matena  prx- 

iacenre^fed  in  fua  propria fpecie totaliter ex  nihiloper  crea 

tionempioduci,p.i.c46.e.f 
Fiat  terra,&.  facla  efc.Fiat  aquafeu  abyffui,&  fa<5tnm  eft,  qua 

re  fic  non  dictum  cft  ficut  dicitur  luce  &  de  firmamcto,  &c 

P.LC0I.42.C 
Fiant  luminai  ia  magna  quomo  lo  cxponitur,&  quidpe  r  lumi 

narw  intcl!;gitut,p.i.coi.2  i.c 
Ficum  qu?  vulnerum  dolorcm  maxime  folct  auget  Deus  in  re 

mediumtradidic,p.4.c.342.e 
FidelisJumvcnerit  ad^tatcmadultam,  tunc  debet  regnum 

fuum  tncipcre,bcne  regcndo  motus  anime,p.3.co.6o6.f.& 

col.6o7.a.b.c 
fidelis  exdtensin  afflictionc  fpiritua!i,a  Deo  petes  liberari,  di 

catpfaln)iim,&c.p.3.col.6o6.f.ckcoI.6i6.&col.6i9.b.c 
fidclis  quilibec  cognoiccnbreuclationcm  Dei,  vclconiectura 

probabili,aliquodgiauepcccatum  aDcofibiremiflum,co 

ticeriboniratem,p.3.c.625.s.&co!.628.f 
fidclis  quilibe*  poitulans  de  pcrfecutione  liberari ,  dicat  pfal- 

mum  &c.p.j.co!.6  28. f 
fidclisexifcens ,in  af.lictionetemporali  propcccatis  fuis,&  fu- 

itineseani  paticncei,confidcnfque  de  mifcricordia  diuina 

implorandoeam,dicatpfa!mum.&cp.3.c.7o6.f 
fidclis  deuotus  qui  hanc  uitam  coniiderat  cfle  captiuitate ,  & 

fufpirat  adciuitatenicocleftcm,congiuitilIidiccrepialmu, 

&c.p.2.col.724.f.&col.733.c 
fidelis  in  magna  afflictione  polirus  mentis  vel  corporis.-  vel  v- 

troque  modo  qui  tame  patieccr  fuftinct,priftina  beneficia 

coIens,&c.iedifponesadaliain  futurorccipienda,deilIo 

potefccxponi  pfa!mus,&c.p.3.col.740.f 
fidelis  quilibct  tn  angultia  exiftens,qui  per  preccs  fuas  libera- 

ri  mereiur,&  pcrfecutorcs  fuos  puniri,deillo  potcft  morali 

terexponi  pialmus,&c.p.3.co.85j:.c 
fidelis  poiitUi  m  atTiictionecorporali  ab  hoib.excirnra,  vcl  fpi 

rituali  a  daemonib.q.jp  fua libei  atione  orar  Dcu  deuote,al- 

icgaspvimodecetiacxauditionisdiuin9,&  feciidofua  indi 

getia,&c.dc  illo  pot  expani  moralitcr  pfal.  &cp.j.C.i  loo.f 
fidclis  exilfcs  in  magna  rribulatione,  qui  coram  Deo  narrat 

pericula  fibi imminetia,petens  velociter  liberari,&  promit- 

tcs  fideliter  regratiari,de  illo  exponitur moralicer  pfalmus, 

&cp.3.coI.954.f 

n     3 


Gloflx  Grdin.&  Nicolai  de  Lyra. 


Fidclis  fperans  in  domino  fpc  formata  charitarc,  illi  cogruit 

Pfalmus&c.moralitcr  cxpofKus.p.^.coI.nj^.c 
Fidclis  pcnitcns  qui  pcccauit  altcrius^decepiioncfuam  igno- 

rantiamcoiifit.\ruirhmiiilitcr,congruitqucfibidicerc  Plal 

mmn,&cp  3 .col.  1 3 6; .c 
Fidclis  quihbctiudiciumdifcuffionisfingularcinfe  cxerceat 

propriam  confcientiam  difcuticndo,&c&  quare  hoc^p.j. 

col.ri90.f 
Fidelis  habira  viitovia  dc  hoftc  vifibili  fcu  inuifibili ,  ficut  cft 

fpiritus  mahgnus  furgat  ad  laudcm  Dci  diccnsj&cp.j.col. 

1550.^ 
fidcliscnmad  aquambaptifmi  venit,no  vltradifcipliua?  dia 

bolicavion  aftrologice  non  magica?,vel  illiusdodrina;  acj 

qui'c:>a::a  Dei poteftatcm  fit,bibit fidclis,  p.i.col.i  323.1) 
FidehsChnfti.inusfidclitcrdiccns:Paternofterquiesincce. 

lis&c!iuniHc3turper'Abiam,p.2.col.ii8i.c 
tidehscftpcu5,danshominiqUod  promilit,fidclis  cfthomo 

crcdens  promittcnri,ex  promiflb  vcro  Deus  crtnobis  debi 

tor,p.3.col.6ji.b:c 
•  Fidclis  cum  infidcli  vcl  econuerso  non  dcbent  cotraherc  nec 

cohabitarc,p.6.col  243.C 
Fidelc»  degentib.rclicto  patrum  errore,ad  Chriftum  conue- 

niunt,bapti(moabIuti,Chrilmatehniti,aChriftoChriftia 

numnomen  &  rcgiamdignitacemaccipiunt,  &  dchocfi- 

gura,p.2.  col.i  195. a.b 
Fidclcs onni  tcmpore  viucrc dcbent in in  Azimis  f ynceritati 

&  ventatis,&  fignificanturpercosqui  fecerunc  folennita- 

tcm  Azimori!inl"cptcmdieb.inl2Eticia,p.i.c.i3i4.f 
Fidclcs  Donuni  figmficac  grex,&  etiam  (oletappellari  pifccs, 

p.2.col  1349.^.0 
Fidelcs  vii  funt commentis  humanis  vt  alio djuino >  p.2.colu. 

57-c 
Fidelcs  quo  gratia  Spiritus  fan&i  magis  intus  rcplentur,  eo  la 

tius  foris  bonorum  operum  greflus  multipl  canc,  atque  i  n- 

ter  magnos  Ecdejif  re&oresculmen  fortiunt  ur  honoris,  p. 

3.col.i83.b 
FidcL-squamuis  magnasperfecutiones  pafli  funt,  &  quafi  vi- 

dcbantur  dcficere  vt  datur  cxemplum  de  muhis,  tainc  funt 

referuaciconftantes:&hoc  diuinaviitutc,&  non  humana 

p.$.col.i3<53.c.&i?64.f 
FicU4csmuioresgregum,&maiores  nominearraentorum  de 

figna-itur,p.3.col.84i.b.c 
Fidclcs  nomine  vincarum  in  facra  fcriptura  defignantur,  p.4. 

C0I.787.C 
FidclcsquarcChrifto  adherercdebenr  perfidem,  ponuntur 

qtiacuor!acioncs,p.5.coi.i3J4.f 
Fideles  poifident  Dominum  per  fidem  &di!c<5tione,  &Deus 

poffidcc  cos pergratiam:&  ideo ficut fidcles funt  pars Dci, 

ita  &  Deus  eft  pars  eorum^p.^.c^o^.f 
Fidclcs  aliquiadhjercnc  Chriftofola  fidc,  nonpcrcharitatem 

operantem-&  raics  abfcindentur  per  condenationis,fente- 

tiam:aliiadha?renrfibi  pcr  fidem  &  operationem  charita- 

tis&ifti  faciuntfru<5tum,p.5.col.i354.f 
Fidcles  non  prohibencur  fub  principib.  infidelibus  conftituti 

comparcrc  coram  eis,(ed  prohibcntur,ne  voluntarie  recur 

rant  ad  iudiccs  infidelcs  in  negociis  qu£  dctcrminari  pof- 

funtpcrfidclcs,p.6.col.2  38.c 

Fidelcs  ab  infidelib.fcpararidebetmultiplici  rationc,  p.6.col. 

403. c 
fidclcs  erga.infideles  tria  dcbent  agere.Ibid. 
fidelesin  Chriftorcgcncrati  pcr  baptifmurrafafti  funt  mcm- 

b"a  Chrifti,p.6.col.36q..f 

fidcles  debent  obcdirc  lpiiitui,&  non  carni,p.6.c.  io^f 
fidclcs  ante  dcftructionem  ciuiratis  Ieru(alem,adiuoniti  fue- 

rursc  pcr  Angclum  vt  fugerent  in  regnum  Arippa?  vltra  lor 

d.lncm,p.5.c;;1.396.f 
fidelcspcrmittct  Dominusteporc  Antichrifti  tribulari^pptcr 

pccccataqueabundabunt,  vtpurgentur  abillis  peccatis  q 

maxmicillO  temporeabundabunt3p.4.col.784.f 
fideles  quancuncunquc  opprimantur  tcmporc  Antichrifti  ta- 


mcnaliqui  pcrmancbunt  m  fide  ftabilcs  vfquc  ad  finei 

mundi,p.5.co!.402.e 
fidclcsgcncralcm  conuerfationcm  fingulari  mcritis  puritat 

traiiicendentcs,monccs&collesdicuuir,  inquib.Chrifh 

fallicj&nonmancc&cp.j.col.  1833. b.c 
fidelcs  populi  panctcs  funt  templi  myftice,quib.  vniuerfa  I 

clcfia  confiftit,&c.  p.  2.C0I.7 1 9.C 
fidcles  tripliccs&  cnpiici  modoxoncurrerunt  tempore  adu 

tus  Chrifti,p.3.col.  iopr.a.b.c 
fidelcs  finguli  de  virga  Aaron  qui  cft  Chriftus ,  germinant 

quadruplici  diffcrent!'a,&  hoc  dupllcircr,f.fecundu  prof  1 

£tum  morum,&ll-ciindnmquatuora?tatcs,pa.i.col.i54/j 
fidcles  quandiu  peregrinaiitur,aufcrredcbet  a  corde  fuo  p« 

tafmata  qua?  tccoghacionibusingerunc,vc!ut  ta-iis  autta 

fit  Dcus qualis non eft,donec abfumatur  oranc  mendacil 

P.2.C0I.145.C 
fidelesdcgenresinterra,  vbitotillecebra?,inde  maior  cft.i 

corona,p.3«c.  121  i.a.b 
fideles  carnis  fua?  lafciuiam  caftigantes,muncra  accipiuntJ 

fructusbonorum  opcrum^oleomifcricordixpinguiffimiL 

compalfioneproximi  feruerefaciunt,p.2.co.io83.c 
fidclcsiliis  virtutumopcrib.defcruiant,quib.intncntcs  pi  i 

mosafluCtibuspcurbacionis  &  concupifcetix  mundi  ; 

ereptosadtranquilIitatcm&  pacem  vita?  fpiiuualis  intV 

ducant,p.2.col.i349.c 
fidciium  pcrfecutor  &  tyrannuSjfignificaturperHciodcrr  1 

carcerantem  Pecnrm;p.6.col.  1 1 17. c 
fidelium  vniuerfuaspioprcrintcgiitatem  fidei  virgir, 

minacui,p.5.c.4i2.f 
fideliuai  gradus  in  Ecclefia rucrunt  trini  ante  &  poft  incar 
tioncmjf.coniuyarorun^concincncium  ,  &  lcctoiujH 
perquosfigniricantur,p.i.col.957.a.b 
fidelium  tres  Uini  gradus,in  primiduob.gradib.dkuntUFa 

in  certio  oues,p.5.co!.  1 384.^' 
fideliumcetusintelligirurperfrumentum,p-3'Col.344.f 

fidchum ad  fajutem  properantium  di.-e  funt  fpecics.  Vna c 

qui  proimffionesn  ccelcltium  cupid:race  iuccefbfurntnc 

dionituncurbcnedi&ioriemciperc.&elfkiin  partc  fc 

fandorum.AKa  coriim,qui  &  fi  tenduntad  falutcm,no 

amorebcnedidionum  vcl  promiffionum3quamnc  can 

gehennam  midii,&cp.  2.01.63.0 
fidelium  veterisTeftamenti  &  noui  diuerfitas  in  perfe&i 

&perquidfignificanrur,p.2.col.72  2.b 
fidelium  conuerfioneinduc-ti  fgpe  qui  foris  funt,eifde 

ranc  fociari,&  totum  cxcpli.s  ad  melius  informari ,  vt 

confolant&proximorum  faIuti,p.i.col.392.d.e 
fidclibusquipcrgratiam  afluroptuscrt&  additus,eijce. 

oemviciorumimmundiciam,&dchocngura,p.2.c, 
fidelibusnonfaciseftdonavircutum  percipere,nili  (t 

procomtniffispoenitcrep.i.col.i4i6.f 
fidciitas  Deian  confirtat  in  temperameto  iu(ticic&  mifi 

die^an  in  hoc,quia  dat  homini  quod  promifir,  p.3  .c 

6y8.f 
fidelitas  primohabedaeftad  Detim,  vthomo  implcat  t 

eipromifitfccundohibcndaertad  proximum  vt  fibiii 

agat,coutrarium,p.i.co.  12  67. c 
fidelitas  1  fecrcti cofcruatione cuftos  cftamicitic,p.3.c.j| 
fideiuffio  non  cft  icuiter,fed  cum  magriu  pondcrc  facicd;  ^ 

quare,p.3.col.2ii8.f 
fidcs  quid  cft  &  quomodo  difiertab  opinionc ,  fufpicioi  & 

dubitatione,p.6.co.940.c.f  &  extenfa  diffinirionis  de  »n 

tio,coI.934<a.b  c 
fides  intelligcntic  radix,p-4-coI.439.f 

fldescognitionefidcincelhgcntiacoinparatur,  p.^.colip 
37r-b» 

fideseftcerticudodereb.rriuifibilib.quefupponunturu 
cipiaCathohcaedoclrina.Et  accipitur  certitudo  Iik 
pro  ccrtitudine  qux  eft  cuidentix  fed  adharrcntie,  p.< 


on 


fidgsChriftianaiudiciocuiufqjfapictis  propter  fu3  pi 


&ir 


i\t 


nd 


ex. 


i  faniaitateJomnib.aliisIcgib.anrefcrtur>p,y.c.73:9.a.b  fidestcmporcChriftivfquead  Conftantinitempora  non  in 
pjcseftcrederequodnonvides.veruaseftviderequod  cre         conueritude  popuTorum,fed  tanquam  per  larebras  prardica 

lidifti>p-5'Cti62.f                                               _  baturjin  (etfCtO  congrcgabantur  Chriftiani,par.i.  colum. 
fks  dupliciter  dicitur,vno  modo  ef/  virtus  Theologica,alio         3o6.a 

^iodocft  virtusmoralis,p.6.c.i328.f  fides  credcntiumcftmcritoriadecongruo,quodeisfiantmi- 

-  Fies  verbotenus  non  faiuat  ficur  fola  verba  pietatis  nudum  racula,p. j.cj^o.f 

el  efuricntem  non  recreanc>ii  no  cib.  &  vefti,s  prabeatur,  fides  mulciplicaca  cft  per  opera  miraculofa  virtute  totius  na- 

.6.ci2oo.e  tura?tianfccndentia,p.4.c37i.c 
Fiesacquiiitainnobisperauditumvclperfcientiamanfuf    fidcsmaximeoperaturinoperib.miraculofis,p.2.c.8i7.c 

[ciary/et  necedefic  ponerefidem  infufam.Rationescocra  fidcs  nimis  aduerfa  tolcrar,&  quidquid  ex  anreactis  pcccaris 

i  foluuntur.Ibid.  contractumfueratmundata,&defignaturperhyfopum, 

ficsperdile&ionemoperans,eftopus,quia  fi  defit  facultas  p.i.ci^oi.b 

onqua;riturnifivoluntas,p.j.c.ii24.f  fidcsperimaginemcongruedefignarur3p.i.c.3o.f 

ficsquxperdileCtionemoperarurmeritoopusdicitur,quce  fides  vnitapcrmalapunicafignificatur&quare^p.i.column. 

•ftinitium&  finis  totius  boni.Ibid.  794-c 

ficsdicituiopus&diftinguiturcontraopes.Vidcquomodo  fidcsfancT-cTriniratiseft  viatriumdierum,p.i.ci2  29.b 

.j.y.c.ii^^.f:  fidesdicitur  nidus,&quare,p.3.c.i079.c 

Fies  habetur  duplicitcr. Vno  modo  quantum fufficit  ad  pro  fides fignificatur  per  funcm3p.3 .03  90T 

;riafa!urem,&  fichabeturetiam  afimplicib.fidelib.  Alio  fidespcrfectagranofinapiscomparatur3p.5.coIum.295.a& 

aodoquatumaderusdefenfionemcontrainfidcles,&  fic  296^ 

jeturamaionb.p.3.01355.  fides,pifcisnomineincellfgitur,&quare,p.5.o85i.b.&ci48. 

noftra  fi  dubia  fir,&  nos  pertcrreat  infideliras,dcmones  e.Itcm  p.  2.c  141  o.e 

igantLicrLK,&nosIocuftf.SiyeroIefumfequimur,&ver  fidesformatacharitatediciturthefaurus,infidelitas,thefau- 

seiuscrcdnnusjtanquamnihil  erunt in  confpectu  no-  rus  malus,  p.y.c.228.e 

IrOjp. i.c  1 5  2i.a  fides  dicitur  fcutum,&  quare,p.6.C569.a 

fies  Ecclefiafticaa:mvelutaurumcepitrefu!gcre&  praedi  fidesdiciturnuirushabesduodccimfimdametap.6.c  1677.3 

atiociusvtargcnrumigneprobaturefplenduerir,turpius  fideslorica?comparatur,&  quare,p.6.c.659.a 

a?ittia)iumvocesoblcuriaerisvilitatefordebunt,p.i.co.  fidesdiciturpes,&quare,p.6.c.44y.b 

541. b.c  fidcsnonfuicinChriftOjfeacIaiavifioabinftanticonceptio 

-Msnonanteappaiuirg£tiumEcclcfia?quamChriftusmy  nisYp.tf.C.i}  Jt.c 

Icrium  lncainationisfuaeimplcuit.quadocorporalitcr  in  fidesformataperdile&ioncrnillafolaeft  qua?  vere  iuftificat 

.i  hommcs  viuensciboacpotuvfuscft,&cp.2.c.2  97.c  mentemformaliter,p.i.c.2o0.c 

Mspopulorum ncn in fapicntia vcrbi copofiti ,  fed diuina»  fideslibcrat  rationcm  &inttlledum quafi fratrem,& fubftan 

ipcationismuneieprouen!t,p.5.c.757.c  tiamfratriscum  virtutib.purgatianimiacaptiuitate  vicio 

.tsiola  valet,nongenus,ideooperispotiusquam  gcncris  rum.Ibid.intcrl. 

Jaruatcmqua;rerenionemur3p.5.c733.a  .  fideseftimbermatutinus,perfectioopcrumimber  ferotinus 

-*scftlux3&  iufidelitas tenebra?,& quarc,part.6.  columna  ^.4^.1923.3 

■57-a-D  fides  line opcrib.fimilis  eft  verbo  fine intellcctu, p. 6. colum. 

«saugeturduplicirerextenfiue&intenfiue,p.5.c.926.f  1280.  f 

Jps eadem cmnib.quamuis diuerfa merir,a &  vitae qualitas,  fidesinformis  nOn  fufficit ad  fa!utem,p. 6.c.46.f 

.4.^1384.^  n6fufficitfidcj,nifibonisopcrib.fumctur,p.4.c.24i.a.InterI. 

«eadem  in  nouo  &  veteriTeftamento,fed  differenter,  p.  pcr  fdcm  veuitur  ad  bona  opeia.fNoca  extmplum3p.4.  colu. 

.c-494.f&  533.cltemp.3.ci863.a  i43o.d.e 

ss antiquorum  &  fides  in  noua legc  quomodo diffcrenter  qui  quarit  Dcum  in  Fidc,incipit  viuere opcribus  iuftitia? , p. 

lJi!tprobata,p.6.c.939.a.b.c  4.cbi.i8o8.d                                  ' 

Kspriorumnoneratintegra,quianondumfueratin  Chri  Fides3iiKiicium,&mifericordiaquidimportant,nam  iniftis 

rpletadiipcnlatiocarnis,p.2.ci5.c  tribusintclligunturomniaqutefunt  multum  neceffariaad 

lcutab  Abrahamderiuatacft-ad  liaac,  itaablfaae,  ad  falutcm,p. 5^01.384.1 

?.cob,&confequenteradduodccimprorheras,&  vlterius  F.dcs 'fpts&charitasfunt  virrutesCatholica?3qu£danturno 

domncsridcles,p.2.cio83.b  bisad  ctaiarngehdtfrb  riosDto.  Alia  vcrodonafuntqua?- 

ficsPatriarcharummultifoimiterofiend;tur3p. 6.^.919.9  20.  damdiJpoficiuncs  nobisdatac,vtreddaiuurbenemobiles 

;*i2i.pcrrotum.  afpiriru  fancto,&  ficordinanturad  virtutestheologicas, 

■sChriftianoru&  Sarracencrucontianomodo  inchoar^  vtad  fines,p.6.coI.3i6.e 

pnt,&pei  diuerfarumconditionupcifonas-p.6.C3  27.c  Fidesnon  efthabcnda,nccinducendain  pcrfonarumacce- 

jlfs Caihol.ca fiuc  doctrina  Euangelica  m  quator  cxcellit,  ptioncm,  ncc  indcbitam  caufam  attendedo,  fed  conditio- 

>.6.1bui.  ncs  obfcruaridebenr,p.6.col.i275.ci276.f 

iftianaprcdicatacftviuentebcatoPetro  no  folum  fides  Catholica  durabitvfquead  diem  iudicij  fiueadfinem 

ialia,fed  ctiam  iiiGaliia3&S.SauiniaiiUsvnusdefeptua-  mundiinaliquibusfaltem  ,fi  non  omnibus,  verumeftta-  | 

itaconuertitciuitatemSenonenfcm  ad  Cluiftum,  &c  men,quod  maior  parsabeadifcedet,p.6.coI.67o.f 

f  4-01941. a.Itemp.  5.^394.!  Item  U.2.C.1241.C.  fjdcsmulierisChanana^icfuitmagnacx  verbo&facro,quia 

lolicainmoditoicmporcpcr  tocumorbcmvulga-  nonfuitrerardataa  feruorepetendi,&cpartcqumta,co- 

atft.  Ei  hoi  fignincaturpcr  parabolamfermeuabfcoditi  lumna268.f 

acciifarina:,&c.p.5.c.24o.f  fidesctiamhoflisfcruandacft,&quarc,p.4.col.i  207.0. b 

KsCaih       a  pixuicatacftpei •omniaclimata"roiinditcm-  fidcs  <i  rara  cftiuter  tharorumnomina&  confangiuniratis- 

j»oreAp  ;iioioium,&  quomododcc!aratur3p.j.co!.393.c.  aftettum,quanromasi^nadulatoribus,p.,rt.col.io;8.c 

[94-f  Iti  m  p  ?.c.56r.a.b.c  fdcseft  vokuuat's,non  netcffitatis,  &  fecundumleges  fpon- 

■isCatholicainirabiiitercrcuitcxperfequutionc  tyranno  faliacofcniu  cotrahenriu  f  crioporter,p.i.c.286.a.IntciI. 

aturn  fuit  in  filiis  Iiraci  qui  quanto  ma^is  op-  fidei  veritatem  qui  rcliquunr h^rencoru  fequcntcs  errorem , 

amur,tantomagismuIcjplicabantur,p.4.columna  &aliosfccum  perucrrcutes,fignificaturpeiToram  quide 

i-.f  religiofo  patre  ad  pcrfidiam  dcclinauir3p,2.col.i  2  u,a 

n    4 


Gloila:  OrcJin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


dcijpfeuerantiapofJt  multitudotribulationu  p.yc  1045.C 
Fidci  ratioconliltitin  bonis  fpctan Jis ck  inuilibilib.  &  non 

in  hac  vita  vilis,p.6. 0.939.3. b.c 
FidcifundamentafiueinJioacioiiisfeimoeft  fextuplexquc? 

nofcerehabctad  hdcmconucrceudus,p.6.c. 849.3 
fidci  d  o£rina  quxdam  habcc,qua?  lunr  omnib.communia,  q 
omnestencnturcredcrccxphcitc,AIiaad  quxnontcnen- 
turomncsexp[icitc,&c.p.6.c.8j9.c.Iccmp.3.C47.b 
Fidei  myfteria  &  fubcilia  vtiunVfi.it  omnib.indiffercntcr  pro 
ponenda,argaitur  pro  &  contra,cum  rcfponfione,&cp.6. 
c.847.0848.1 
Fidei  focii  funcchiritas  &  fpcs,qux  fuis  vicib.  quafi  fepara* 
tiinoccultainfpiiacioncvicioiasinfundunt  nienccs,p.i.c. 

20j.a.lnrcrl. 
fi  ici  confefiio  ore  pcrcinet  ad  prarcprum affirmatiuum  quod 

obligac  femper,fcd  nonad  fcmpcr,p.y.c8a5.c 
FidJconL-ffioquandoeftadturbationcmhominum ,  &ad 

nullamvrilitatemeft  omiccenda,&cp.5. 0.1274.8 
Fidci laus & merces quae fir,p.6.:.i 3 5«a  b 
Fidei  prxjnium  c(t  viuerea"rcrnum,p.4.c.2054.b.  Interl. 
Fidci  lux  cx  imentto  dirigit  omnes  virtures,(icut  oculus  mem 

braadopcrandumdingit,p,5.ci37.a.b 
Fidci  noftra  tcftimonium  magnu  eft-g»  pcrcruce  Chrifti  pote 

ftates.dxmonumfueiuntvaldcdebilicate,  p.4.cii44.f 
Fidci  vericas  in  praefcnti  liberata  fcruTtutccufpf  &in  futuro 

aieruitutc  niifcriar,p.5.c.6i2.d 
fidei  erhcacia  in  hoc  con(i(tir,cj>  dat  pcrfeSa  libcrrato  Ibid.c 
Fidei  formate.  crfectus eft oratio  ( que cft clcuatio mcntis  in 

Dcu)&ieiunium,pcrquodreficnacurcaio,p.  5.0.296^ 
Fidci  iufticia  qux  eft,p.6.c.  1 34-a 
Fidciduofundamencaprincipalioraludaei  cxtimant  valdc 

decogatona  diuioas  cxccllcntia?,p.4.c.539-a.b.c 
Fidci  propna caufa  &  fufficirns eft  illud  quod  inrerius  mouet 

adaftenfum,quodeftdonumDei-Ibid.p.6.c.i39.c 
Fidei  commcndatio  per  mulca  qua?  facit,p.6.c.594.e 
Fidei  articuli  funt  duodecim,lica  aliqui  diftinguant  quatuor 

decim-& quidam diuiniratem,quidam conccrnunt  huma 

nitatem,&cp.6.c.  1 678. f 
Fideitranquillaquies  per  nidinomcnexprimitur,p.3.  colu. 

.297^ 
Fidcm  ecclcfiafticam  &  docCtrina  vcritatis  turbates  per  Cho 

re(igni(icatur,p.i.ci278  e.f 
perFidem,habesinIcfumducem,  factibitubasducliles  cx 

fcripturis  fan«5tis,cane  in  pfalinis5&c&  rucnt  niuri  in  te  fi- 

cut  in  Ierico.p.2c.9i.a.  b 
Fidcmomncs  profitcmurctfi  non  omnes  fecundum  prece- 

pta  ambulemus,p.4.c.40.d 
Fidem  Donuniceincainationis&  paflioniscuanteomniain 

corde  noftro  collocamus  &  audirorib.tradimus  primo  alta 

re  aedificamuSjEc  de  hoc  figura,p.  2.c  1 284^ 
Eidcm  Dominiquicunquepromcrctur,nuIlismaculis  carna 

lis  naciuicacisoffufcarur,p.i.c.363.a.b 
Fidcm  ficurDeusinnoualegeperpaupercs&impotcnresvo 

luit  inducere  per  orbem  pari  ratione  voluit  cj  m  antiqua  le 

ge  per  Moyfcn  qui  Modica?  rcputationis  cratdierct  libcra 

tio  populi  &  eius  cdu&io,p.  1  .c, 503.b.c.&  c.5 1 2.e.f 
pcrfidemhomoiivcriorSpintuDciartrahic  &  inde  viui:-fi- 

cut  cx  lioc  acre  fpiriruin  ducimus,quem  ad  os  lecluciuus, 

p.4.c.ic2o.d.c 
Fidciv.  Chudiamplecli.duoalliciunt  valde^p^.c.S^.a.b 
Fidcm  qui  non  fcruat  homo  malus,per  quem  (ignificatur ,  p. 

2.ci5o6.f 
Fidcm  habueront  ctiam  patres  vetcris  Teftamenti  ,fed  aliter 

quani  patres  noui  Tcftamcnti,p.6.c.488.c.f Item  p.  4.  co. 

i^S^.a.b 
Fidcm  Theologicam  vt  habcamus  duo  requiruntur,p.6.  col. 

139-c 
Fidcmconiugiiconfcruarcvolens,non  concubinam  querit, 

p.i.c.2  52.a"lnterl. 
Fidcm  non  valcrc  iine  operib.oftenditur  ex  quatuor  rationi* 


bus,p.6.ci2<>8-d 
per  fi Jcm  charicarc  formatam  ordinatur  homo  ad  Dc um  ii 

trib.p.6.cij3o.f 
fidempofTehabere,  ficut  poffe  haberecharitatem  natura  c! 

h ominum  fed habere charitarcm gratia  eft,p-6.c.679.a 
Fidem  retrahentia  &  infirmanriafuntquaruor,p.5.c.863.c 
fidemediatorisfcmpei fic  neceflaria  ad  falutcm,  non  tamc 
vniformitcr,omni  tcmpore,&  omnib.populis.Vide,p.6.< 
lios.oVidectiam  in  Crederc. 
cx  fide  Centurionis  gemis  concluditur  vocatio  gentium  ad 

dem,& reprobatio  Iudaeorum  p.5.01  58. f.  1 59  c 
fiducialircrin  vianoitrainccdimus  cum  Deigtatia  c6fi(i,pr 
fectum in bona noftra conucrlacione fufcipimus,  p.3.  cc. 
i6i6.e.f 
Figura alicuius  rei  poceft  accipi  vel confidcrari  criplicitcr  P' 
momoJo&  vteftrcstantum.Aliomodo,vt  cftfigura  taji 
tu.Tertio  moJo  vt  eft  rcs  &  figura  fimul,p.6.c.849.f  &  cclj 
15/o.fIccmp  2.C.553.C 
figura  vr  aliquid  fir,qui  J  rcquiratur,p.6.c.840.f  1 57o.f.  Itei 

p.4.c.i6ji.b.&  aJ  longum  dcdaratur.c 
Figura  rex  impius  non  poteft  eenere  illius  qui  totius  picta 

cxemplum  eft,  p-4.c  1  i6i.a.b 
Figura  vel  (itius  circa  rabernacula  ca  (iroi  u  crat  in  figura  q 

drata^nedifpofitiolociimpcdiretjp.i.ciiS^.d 
Figura  Antichrifti  notatur  pcr  Anciochum  Epiphancm  fci 

luftrem  duplici  de  caufa,p.4.cl  65  i.b 
Figurarenonpoteftabquid  quod  r.ilul  tfr,p.2.c.  1857.C 
figura  Icptefuit  facrificara  Jomino  pcr  obfcruationc  virg 
tatisviucndoinoiacionib.&iciuniisac  piis  operib.  &  t 
nonfuitfacrificaca  Dominopcrmorrcm  corporalem,ll 
potiusperciuilcm&  fpiritua!cnij&c.p.2.c.2  33.0 
FiliaArcnifynagogi!aborabatincxircu)is,p.  5. c.)  36. c.&< 

I58.f 
Filia?mea?malovirumquiegeat  pccunia  quam  pecuniac 

cgeat  viroSic  dixitThemiftoclcs.p. 3.0.2014^ 
Filia?Ierufalemrationcfragiliratisdicuntui  impcrfeda?,, 

rationedeuotionis  pcrfictar-p.^.c.  1 8 5 8 . f 
Filiam  fi  quis  vcndidcrir,&cfi  fpreueric  eam,&c.Iftaclauf 
aliter&alirercxponitur ab Hcbrans  & cxpodiionibusl 
ftris»p.i.c.688.d.&  0170. a.b 
Filiatio  adoptiua  Dei  eft  quaedam  fimilitudo  filiationis  n 

ralis  diuiua»,p.6.c.ii3.c 
filiacionisnomenfrequentervtiturfcripruravcie.Tefta 

quare,p.3.ci73o.f 
Filiationis  propria?  diita? ,  eft  cj  ibi  fir  proct  fius  viucntis,  a 
uente  fecundu  rationem  fimilitudinis  in  identitare  nati 
falute  fpecifica,vcl  in  propinqr.ogcncrc;p.5.cioi7.c.K 
filiationishumana?  (ignum  cft  imiracio odci u,ita  ctiam  fij  u 

filiationis  diuin?  cft  diIcclio,p.5.ct  1 66.t 
filiationem  ab gterno fine  filiu  in  diuinis  eftc  probatur  effii 
ci  argumento  ex  neceflicate  litcre  Hebra  ice,p.? .  0.962. 1 
filius in  diuinis  eft  dc  fubftantia  patris,&  accipit  idcm 
patre  &  cft  aliqualiter  fimilis  modus  loquedi  ficut  comH 
citur  aliqui  Impcrator  vcl  rcx creari  &cp-3  .c  1 97 8.f 
filius  Dci  inquantum  Deus,&  inquacum  homo  viuit  projl 

patrcm,fcd alitcr,&  declaratur,p.5.cii32.f 
fihus  Dci  fecundnm  diuinitatcm  habet  eandcm  naturanl 
patrcfecudumhumanitatcmanimaefta  Dco  immedR 
pcr  crcationem,&  coipus  formatum  fpn ituffanCti  vir  p 
&  propter  hoc  habcbat  plcnum  dominium,icpaiar.do;  ■« 
mamabipfo.&  rcucniendoip!um,p.5.cii6o.f 
filius  Dei fecundum  quod  Dcus  ptccedu  mudum,  vt  ca 
fcctum,ncccftpais  vniuer(i,fccund,um  humanitatcm  :w 
proptcr  virtutcm  formatiuam  eodcm  modo  du  ^  ndui  I 
Quantnm  autcm  sd  animam  &  corpus,bene eft  pars 
uerfi,&cp.5.Ibid. 
filius  Dcicftprimum  principiumomniumrcrum,&pcr(p' 

fcquensvcritasprima&infallibilis.Ibid. 
filius  naturalis  eft  C  hi ifcVios  adopciui,lllc  gcnirus,  nos 
ti,illcabfterno,nos  intcmporc,p.3.cii2o.d.e  , 

filii 


Ind 


;i;s  Dci  quaratione  principium  &  verbu  dicatur,p.i.c  2.e.f 
ihs  Dci  quomodo  habeat  eandem  fcientiam  cum  parte,&  o 

cretur  cadem  operarionc  cum  patrc,&  quomodo  fit  in  fi- 

o  pater  &  filius  in  pacre.  Ibid. 
njsDcifecundumquod  Deus,n6poteftfeparariapatre,fe- 

undum  veroquod  homo,poteft  (eparari  de  potcntia  abfo 

ira:feidepotentiaordinacanaturaaffumpranunquamdi 

littc.Ibid. 
ilis  Dci  lnquatum  Deus.vult  &  facit  idem  quod  pater,  quia 

prum  eft  vna  voluntas  &  opcratiojinquantum  vero  homo 

usvoluntas&opcracioregulancurabfquealiquaobliqua 
i  loneareguladuun.ie  voluncacis,p.j.cii(54.c 
ilis  Deificutdicicurfapientiapatris,ita  etiam  eiusgIoria,p. 

j,6348-f  .      r 

jIisDciquarenon|i!icomirfusfuiipoft  homintscafum,p.6. 

i49t,c 

eifignificaturperlucifcrumftellam,p.3.c36i.c 

icus  es  tu,nunquarn  inuenitur  in  facris  lcnpturis  Deum 

jicui  creaturae  in  lingulari  dixifle,&c.p.3.c.4-j-9-c  &  C.451.C 

■kdicitur  minor  patrc,vt  dicit  Arrius  haereticus ,  tanquam 
bracreacuia.&cfedexcludichocChriftus  tanquam  fal- 
lmpcrcriadicta^p.j.ci  io6.f 

ilis  Dci  eft  clanhcatus  a pacrc  in  paffione  tripliciter,p.5T.coI. 

)t'i  homo  efftcirur  per  fpirirum adoptionis,per (pintum 
Tuitutisin  Dci  timore,fitDciferuus,p.4.c.2i78.c 
ilisindiuinisfcriptunsfcmpei  m  bonam  partcm  accipitur 

umcro  fingularijfed  in  plurali  in  malam,&cp-4.c.267.c 
milleeftdoni  Dci,qui'auditDcumrccte, difcendo  legem 
ijus&mandatiseiusobediendo,p.2.ciin.c 
mfapiens  ficuteftgloriapatris,icaetiam  maliciafilij ,  dat 
mtiiniateriamlugcndi^p.^,c.457.c.It6p.i.ci4oi.b.c 
•  inobedicns  pacn  fcu  marri  aut  contumax^quomodo  fe« 
M,ndum  legcm  punicndus  cft.p.  i  .c.  1 583. c 
»fi(tuItusfic,n6cftdignushiTedicatcpatris,p. 3^.1763.3 
prout  in  bonis paternis fuccedit,tripliciter  poteft  dici,p. 
c-49.a.b.c 

an  &  quando  tenetur  parenrib.fubuenire  fiue  fuerit  reli 
ofus,fiuenon,p.5.c.262.f 

bonusdebctefle  multum  follicitusde  vltima  voluntate 
irenruimpledajexemploIofephPatriarchx.p.  i.c.372.f 
fapiens  laerificat  patrcm,&  quare,p.3  .c.  1 95  2.f 
familias  vel  fihus  adulcus  potcft  inuitus  paretib.  ad  facer 
)rium,proraoueri  velmatnmoniumcontrahere,velreli- 
onemintrare.Scdquomodoabfoluituraprxccpto  diui- 
)  de  honore  parentum,p.  5  .c.2  6  2  .f.  Item  p.  1  .C13  99«b.c 
►in  co  foluin  parenti  non  debct  obedire  cura  pacer  praeci 
juliquid  contra  Dominum  Dcum,p.4.c.82  2.e 
^Bt  aequalis  parrj,p. 4.0.^78.0 

«proptei  vxoremrelinquatparentes,quantum  adcogita 
I  onem,nonquantumaddilectionem,p.i.c85.c 
«iiimilias  non  potcft  aliquid  vouere  vel  implcre  de  reb.pa 
Bsfui,p.i.ci399.b.c 

|p&filiafrequcnccrponunturinfcriptura,non  adfcxum, 
jdad  dilcret:oncinanimarumdi(cerncdu,p.i.c  1290.  e.f 
»ii  recipiens  bcnediitioncm  a  pacrc  prius  debet  ci  oblequiu 

;aeitarc  &  ci  fcruire  in  mcnfa,&cp.  1  .c.449.d 

jbdiuinisjintcriecapiocelfiofiue  eternagcncratio,ciufq; 

\U  pa;rispcifonalisdiftin&io,eorumfubftancialisindiftin- 

'io,corum  cocterna  duratio,eorumq:indiuifa  opcratio  de 

aratur,p.5.c.io;)-.cf 

idhipcrfonamin  jiuinisproprie  rcferuntnr  ha*c  nomina, 

lcndorfigura,(icut,&imago;p.6.c.796.d 
iuDcicxcckntiatangiturin  quatuor.Ibid. 
Fil  Dcicumdicitur.VidenteshhiDeirmultipliciter  exponi- 
.  )r,p.i.c.i37.c.i38.f.&ci47.c 
filiDci  dicuncur  faccrdotcs  &  miniftti  qui  inrcr  filios  Ifracl 

mtfpccialitcrele&iadcultumDei,p.3.c.6i9.c 
nlimoiidiuctur,qua;idonulloiurefucccdunt  parentib.p.i. 
■uti.t 


ex. 

filii  a  patrib.in  difciplina  &  correptione  Domini  erudiendi  cu 

fumma  diligcntia,p.2.c.3  33.C 
filii  Ade fi fuiffenc  ab  eo  piogeniti  in  ftatu  illo,non  fuiffcnt  na 

ti  fic  perfe.ft.iin  corporeficut  ipfc,nccin  condkiomb.animg 

tamc  fuiffent  nati  in  rcctitudine  nacurali  pcr  quam  nulia  1  c,j 

belliofuiffet  in  virib.ifcnfitiuis  ad  rationcj&cp.3.  C.1791.C 

&c.i9ii.b.c 
fifii  prophetaruqui&qualcsfuerut.Videin  Prophetarufilii. 
filiosduoshabetprincepsSaccrdotuf.Chriltus.EtTunt  duo 

populicredentium,exIudaeis.f.&  Getib.p.4.c.2  374.d.e 
filiiEcclefiaequorumaliquifuntboni,aliqui  mali  vfqucadfi- 

ne  mundi  fignificantur  pcr  habitatorcs  Ceilae,quos  tamc  p- 

latus  bonus  dcbctconiolan,&cp.2.c.47o.f 
filiifpiritualcsfuntomnia  opcrabona,fcd  mtcrhos  primoge 

nita  fidcs,p.  Lc.j49.cf 
filiiHclidormiffcdicunturcummulierib.&quare,p.2.colum. 

333-c 
filii  parcntib.fcnib.debent  miniftcrium  rcueretiae  &  prouifio- 

nis  neccflariaefi  indigeant,p.2.ci5i8.e.f.Itemp.6.  colum. 

457-a 
filii  naturaliter  fuperuiuunt  parentib.&  non  e  conuerfo,  p.  6. 

.c-457-a 
filium  in  diuinis notificat  Ioannes  in  principio  Euangelii  fui\ 

quoad  cffe,&  quoad  operari,p.5.c  102  5. c 
filium fubieclum tibi  errare cofpicis,diligcnter  'caftiga. Quod 

fi  caftigari  rcnueritdta  cautc  crga  lllu  age,ne  qd  in  tuis  ver- 

bis  vcloperib.vnde amplius  pcccet,ini  cniat,p.3.ci678.b.c 
filiorum  Heli  tria  fcelera  fcriptura  recenfet  piopter  quae  vocat 

eos  filios  Beliad.p.2.c.3 3 i.a 
filiosnutrireinignecupiditatis&  lafciuiaein  praefenti  vitaq 

tranfitus  eft,filios  fuos  per  ignem  transf  me,p.2.C938.f 
filios  dcbent  hominesgencrare  fpemfuam,  &  rclinqucre  filii 

fpes  eorumfunt,p.3.ci47o.f 
filios  Ifrael  quare  Dominus cduxir  per  talem  viam,  vbi  pate- 

rcntur  tot  defc&us  cibi  &  potus.Et  aflignatur  duplcx  caufa 

P.1.C.835.C 
filios  qui  male  nutrit,vel  exemplo  perdit,reus  eft  corum  perdi 

tionis,p.3.c.2i8i.b.c 
filios  fuos  vtl filias  in  carnalibus dcliciis  &  lafciuiis  aur cupidi 

tatib.nutrientts  indecentcr,faciunt  eos  flipu!am,ad  inccn- 

dium  gchennae  praeparatam,p.i.ci  564.^ 
Fimbrias  hiacy  ncinas  f  acere  iubctur  filii  1  fi  acl  in  quatuor  an- 

gulis  pallioium.vtquomodoincorpoiib.circuncifiofignu 

tft  Iudaicae  gcnt  is,ita  &  vcflis  aliquam  habebat  difrerentia 

p.i-Ci272.f  Itcmp.5.0976  c 
fimus  cum  fit  immundus,gerentcm  non  pclluit,p.  i.c  634.  e.f 
fingi  dicitur  proprie  quod  de  terra  fbrma:ur,&  quia  paupcrcs 

-idola  argcntea  vcl  aurea  habcre  npn  porcrant,figuli  coece- 

runiidolaterrcafaccrc,p.3.t.i953.b.c 
finis  duplicitcr  dicirur.f.c6fumen$,&  c6fumas,p.3-C457.c 
fini.smulcipliciterdicitur,p.6.c.683.a 
finis  vlrimus  hominis  non  confiltit  m  adeptionc  cuiufcunque 

bonifinitijfcdfoluminadcptioncboniinfinitiquodcftio 

lus  Dcus  &  confiftit  in  vifionc  Dci  pcreflcntiam,piout  ra- 

mcn  includicfiuicionem,p.i.c58.c.^ 

finis  noftcr quis alius  eft  nifi  perucnire ad  rcgnu  cuius  non  cft 

finis,p.6.c833.b 
quicquidFiniturparumeft,fedquihocl6gumputat,dca:tcr. 

nisnoncogitat,p.3.c-95.b.c 
finis  virtucunimoraliumnon  poflunteflediuitiae  ccmpoialcs 

mundanihonores,&  qnarc,p.3.ci638.c 
finis  cuiuslibccfcicntix  clidup!cx,f.intrinfccus  &  cxtrinfccus 

p.5.c/.ab 
fimsoranoimm  in  Ecclefiacft,cumdiciturperdominum,  vtj 

ahquid  (imile,&  hoc  ^pucnit  quia  anronomaficc  ipie  Chri- 

ftus  dicir ur  finis  noftcr,&  omnes  per  cius  merna  laiuamur 

p.j.cioSi.c 
finis  icluircftionis  non  crit  in  hoc  quod  viuat  vita  corporah 

virtuofa,vt  Iudapi  &  Saraccni  fingunr,itdin  dara  Dci  vifio 

nc&ftuition:,p.6.c2  24.d.e 

Finis 


GioiLc  Oi  dui.&  Nicoiai  de  Lyra. 


Finfc  fxculonim  vcniiTc  tn  hominesintdiigitur,  fccuodnfp  te 

pusooui  &  vcraisTciiamemi,p.6.c.276. 
fitm.imentum  ncta  proptcr  ftationem,fed  propter  firmiratem 

&  tritrarifgrcffibllcin  terminum  fuperioi  um,  &  inferiorum 

aqujrumappcllarumcftm.x.c.n.b.&co.i^.f 
Firmamcutum  fecuda  dic  faaum  eft  in  medio  aquarum,&  in- 

tcr  cxlum  cnftalinum  &  matcriamdemetoruiu>p.i.c.j9.b 

c.&col.i4.f 
Firnumcntumquaruor  animalium,&  fcdcsin  throno  fuper 

Hrmamcntumquidhgnar,  p.4Col.io8j.a  b 
Firmamcnti  motus  non  deprchedi:ur  ad  apparcntiam  fenfus 

f  cd  folum  ratione  aigukur  cx  motu  ftcHai  um,p.i  .columna 

22.J.C 

fiftula  qux  &  cafia,arbor  aromarica,fed  parua.  Vidc  in  Cafia. 
FlagdlumquoroodofecirChriftusdcfunicuIisin  expulfione 

vcndcntium  &  cmetitium,cu  non  vcndcbantur ibi  funiculi 

fcd  folum  illa  qua?  dcbcbant  in  tcmplo  oflfciri>p.j.c.io6j,x 
Flagellaquorundaminhacvitainchoant,&  in  artcrnum  per- 

manchunt,non  tamen  iudicar  Dcus  bis  iri  idipfum,  vnu  eft 

cnim  Flagellum  quod  rcporalitcr  incipu,in  xcernis  fuppli» 

ciisconiummatiir,p.i.c  i6j7-a 
Flagella  vnde  patcretur,non  habcbat  vnicus  ille  de  patris  fub 

ltanria  natustad  hoc  autcm  came  indutus  eft,vt  fine  flagcllo 

non  cifct,p.6.c.9-;.?.b 
Fllagella omnia quidam  putabat  caufaliter  venirc  ioxra  natu- 

ram  e!ementorum,&  non  exculpapercufu\p.3.c82.e 
Flagdia  a  Dco  mifta  in  Icrufalem,&  in  Iudeam  habcntur  fub 

meraphora.p.3.c.i  179.cn  8o.d.c 
Flageltationcs  &  pcrcuffioucs  aliquando  fiunt  per  bonos  An- 

gcIos,aliquandopcrmalOs,p.i.c.J95.b.c 
FJagcllantisiudiciumeonatur  cuadetc,quic6a'a  flagellafe- 

mctipfum  dcfcndcre  nititur,p.3.c.3&  i.b 
Fiagrum  cftfummitas  virgularum  ad  inuicemligatarum.qua? 

faciuntftrepicumpercuciendo,&  pruritumpcr  calcfaitio- 

nismotum.Sedtaurcacftflagellumdetauri  corio  factum, 

p  4.C.2429.C 
Flauu  inferni  quomodo  intelligatur,finus  Abrahae :  &  huiuf- 

inodi,vixamanfuetis,acontcntiofis  nunquam  inuenitur, 

p.i.c.69.a.b 
Tlamma  qua?  hic  vrit  illuminat,in  inferno  qua»  vrit  &  obfcu- 

rat,p.3.c.ij8.d.e 
Flareeft  ftatum  facere,ftatum  faccreeft  animam  facere,  p.i.c. 

6g.  a 
Fleftcre  Deum  vult  precibus  homo  pro  venia ,  &  ipfe  homo 

non  fic&itur  peccanti  in  fc,p. 3.0169  z.c.f. 
ricxi  genua  mea  zabulo,fi  non  ftcrero firmus  cotra  aftutias  e- 

ius.-fiexi  genua  mea  ira?,fi  non  conftaccr  ftctcro  contra  iia 

&C.p.2.Cl62.f 

Tlerelicct pro  defun<ftis,fed  qualirer  &  qr!o,p.6.c  653.  b  & c. 

6j4.f.Itemp.  i.c.i5^9.b.c.&ci696.e.f 
Flere  pcccata  non  valet  qui  manct  cumcircumitu  mundi,cu 

djemoniis.cum  defiderijs  carnalibus,  p.  J.C.629.C 
tlere  non  incipic  ma'a  fua,nifi  quis  recordctur  Sion  nifi  legem 

Dci  &  lcripturarum  montcs  afpiciat,p.i  .c  1 340-e.fi 
Flcnt  mnltifietu  babylonioqui&gaudccgaudio  Babylonio 

P.3.C.1497.C 
Tlentfanctimagisculpam  quamcrumnam,p.4.c.997.b 
Flcntquidamprimoneducanturadiupplicium,dehmc  flerc 

incipiuntquod  differuntura  regno,obtinent  irriguum  infc 

rius&fuperius,p.2.cio8.d.e 
Flctus  duo  in  (:  habct  triftitiam  animi,&  lachrymarum  refolu 

tionem,p.jc.ioo.f.&  889  &  246.1 
Flctus  vndc&aq  joccnfetur.Ibid. 
Fletus an  &  quomodo  in  daemonibus  &  damnati..Ibid. 
Flctns  an  &quomodopoft  refurre-5tionera,p.j.col.i6o.f.&  c. 

889.&  246.1 
Flctus  Iacob  fupcr  confobrinam  fuam,f.Rachelem,quarc  fuit 

&an  ipfaflcucrit,p.i.c.337.b.c 
Fletuum  multa  funtgencra,p-4.c.62  3.b 
Flumina  magna  prxrer  flucntia  terras^pe  cun&a  terrx  nafce 


tia cx crefccntcinundr.ntia  abforbenr , & fterilitatem  ct 

fant,vtpatctciicaRhenum  Albcam,p  ici 529.3. ijro, 

Flumina  aqux  viuar  fient  in  eo,&c.&  non  dixi  Icfu,  ju.tci 

nec  fons>&  quarc,p.  1  .c.  1 3  2 1  a 
Flumma  quatuor  Paradifi  gentib.per  quas  fluur  notiffima  1 1 

duob.vctuftas  mutauit  nomina,duo  antiqua  noanna  fci  1 

ucrunt.Ibid. 
Flumina  quatuor  Paradifi  in  aquis  valdc  abundant,&]r 

hec  quatuor  flumina  incclligitur  fecuda  Chrifti  do&riiK  1 

quatuor  Euangcliis  dcfcripta,p.3.c.2099.c 
Fluminum  qux  de  Parrfdifo  exire  fcruntur,coftat  in  noftra  r 

ra  notos  effc  fontes,&cp.  1  .c.7 1  .a.b 
Fcmella  non  poterar  iuimolari  in  facrificio  Pafchali,&  qua 

in  aliquibus  hoftiis  pacificis  &  pro  peccato  bcnc  immol. 

turfemclla?,p.i.c.586.f.&  c.6o4.f.&c.6o6.f 
fcemina,vota  nulla  quae  abftinentias  caufa  vouit,  reddat  $ 

virpcrmittar,p.i.ci4oi.b.c 
femine  formari  dicuntur  in  vtero octogcfimo  die:eundcm 

merumadimplpetioncmpurificationiscarum  qua?  fec 

fufcipiunt,pra?cipitMoyfes,p.i.cioii.b.c 
Filii  Ifraelfeparatiabvxorib.alicnigenarum,  infignum  v 

pe.iitentia?,iciunauerunt induti  faccis,&  capitibus  pul* 

a!perfis,&  orantcs  confitcbantur  peccata  fua  facto,  ver 

&  figno,quatcr  indie,&  quatcr  in  no&e,p.2.cii47.c 
Filii  Ifiacl  quandiu  confidetia  habucrut  in  Domino  bene 

cis,fed  qii  diffidebant  de  Dco,&  de  eius  auxilio,humai 

requirentcs,fuit  eis  male,vt  in  multispatct,p.3.cx  5  6^ 
filii  Ifiaelde  Aegyprocdudtifuntinmultisfignis&  mira 

busdiuinisj&inmagnamulcitudinejitaquod  erantfe: 

ta  millia  ab  fquc  m ulieribus  &  paruulis,p.  4.C.8 1 3  .c 
filii  Ifrael  excuntesde  Argyptonumerati  a  viginti  annis 

pra  mortuifunt  indefcrtopromaiorip.4.C787.c. 

Item,p.i.ci262-f 
filii  Ifrael  ftarim  poft  legem  datamadorauerunt  vitulum 

ftatiiem,&  temporibus  iad:cum  &  rcgum  coluerunt  it 

P4.C.1719.C 
filii  traducuntur  per  ignem>  qua:  traduclio  poteft  duplicit 

telligi,p.4.ci230.c 
filii  Ifrael  quomodo  funt,fine  rege,fine  facrificio,finc  alta 

neSacerdotib.p.4.c.i723«a.b.c 
filii  Simonis  tenuerunt  prineipatum,&  faccrdotium  vfqi 

Herodem  Afcolonitam,cuius,temporenatuseft  Chri 

p.4.c.2  377.a.b 
filii  Ifrael  fucrunt  perfecuti  ab  Antiocho  duplici  intenti 

velproptcr  duplicem  caufam,p.4-2  j3-c. 
fihi  Ifratladmiratifuntdeaudacia  Aminadab  mare  rul 

intrantis,p.j.c.32.f 
filii  Ifrael  ex  prophctia  Iofephfirmiter  credebant  liberj 

affli&ione  Aegyptiperaliquemdcpopulofuocu  Dei 

torio,& ideo parantes  Moyfi  ex  hac  fide  fcruauerunt 

contra  rcgis  ediCtum-.quare  &  quomodo,p.6.c-92  9.C 
filii  Iofie  quia  peflimi,fuerant  difperii,&  dictilapides  pr 

obdurationem  in  malo  feddicuturlapidesfaneiuatu; 

proccfleruntdelofiapatrcfancTiiifimo^p.^.cioj.c 
filiiloramrcgisludavfqueadquartam  gencrationem  <1 

excludunturin  Chrifti  gcneracione,p. 5. c.3  2. f.33.c 
filii  Ifracl  quandiu  fcruauerunc  Dei  mandaca,fucrat  in  c 

&profpcritate,quandoaucemdeclinauerunra  Dciol 

tiafueruntdatiingladium,famem  &capciuitatem,p. 

578.f.&  col.2i3.Icem,p.3.c.is  j.d.Iiem.p.2.c.i62  9.c 
filii  lfracl  non  acceperunc  noua  veftimcnta ,  icd  lauerui 

tcratemporedationiskgis.Etfavtum  fuit  adcomen 

Dci  miracu!um,per  quod  ab  exitu  dc  Acgypto  vfqi 

grciTum  tcrra?  promiffionis  vcftimcta  eorum  non  iii 

ta  ncc  vctuftate  confumpta,p  1.C.6J9.C&  ci64i.a.b 
filii  Aaron  in  oblationibus  miniftrabat  ei,non  iicut  oflei 

fupera!tarc,fedficutofiierenri  miniftrantcs,p. i.c.951 
filii  Ifrael  4o.annis  fuerunt  vagi  perdefcrtum,&iucruni 

ludjincludendotamcnannumquitranficrat  ab  egre 

Acgypto  vfque  admiflionem  exploratoi  cmjp.Lc.98 


Ind 


| lii  Ifracl anno fecundo  egreflionis  de  Aegypto  menfe  fecu 
dodecimodiemefis,rcceflerutcI  moceSinai,&29.dieme 
fis  rertii  venerut  in  Cadcs  barne,vt  dicic  Ra.Sa.p.2.c  99  .c 

jii  Ifrael  quadraginta annis fuerut  in  deferco  antequam  tra 
fiercnt  lordancrn&pugnarentcontra  Iericho,p.2.Ibid. 

fii  Ifrael  fepte  tribulationes  pafli  funt  pro  peccatis  fuis  a  qui 
bus  p?  nitecia  duiti  liberati  funt  per  fepcern  iudices  fibi  fuc 

|cedcntcs,p.2.c.ii2.f 

fiiduovelpueriPhenennaevocati  funt  pueri  Annae  non<j> 
eficnc  eius  filii,fed  quia  eius  orationib.erat  vita  eis  conccf 
fa,p.2.cpj.c 

fii  Ifrael  propter  arca?  abfentiam  crcdebant  fe  fuperatos  f  uif 
fe,&  pcr  confequens  per  eius  praefentiam  credebant  fupe- 
rare,p.2.c.j43.c 

f.i  Dauid  regnaucrunt  vfquc  ad  captiuitatem  Babylonicam 
&poftreuerfionemde  Babylone,Zorobabel(qui  dcfcedit 
de  Dauid)habuit ducatum  fuper  populum,&  alii  cofeque 
tcrdetribu  Dauid  vfq;ad  Herodem  alienigenam  fub  quo 
natus  eft  Chriftus  fecundum  carnem  cuius  regnum  manet 
infa?culum,&infi'culumfa?culi,p.2.c.655.a 

fiiIirael,diCti,fuinriliiDei,taquamabeofpeciaUter  eledti 
&dilecti,p.j.c.6i8.c.d 

liilfrael  quamdiu  fteteruntin  cultu  vnius  Dei,poflederunt 
pacificc  rerram  promiflionis  collatam  fibi  &  quando  decli» 
naueiucadidololatriam,fueruntabaliisimpugnati,  ciedti 
&  nrpecaptiiiari,p.i.c.2  09.c.&c.io6o.d.cltemp.  j.col. 
i_?j9.c.Itemp.2.ci9o.f 

Ei  Ifrael  per  quoc  tcmoora  &  annos  poflcdcrunt  tcrram  pro 

Jmifliouis,p.i.c.2iod 

Si  Iacob  qtiomododolovclcautelainterfeceruntSichimi- 

itas,p.i.c.36j.c 

ii  Ifraei  quoc  annisin  Aegyptofucrunt,variaefunt  opinio 
nes.p.  1.C.597.C 
ii  Ilracl  non  admittebantur  ad  cfum  carnium,id  eft,agni,ni 

lieflenrcircuncifi.Ibid. 

■  Ifrael  nontranficrunt  perterram  Philiflhinorum,  ncha- 
«ercntcum  eisbcllum,p.i.c.6o7.c 

■  Ifraelproptcrdefenfionehabueruncarmaab  Aegyptiis 
Aer  accomodarionecotrapradonesfieisoccurreret.Ibid. 

11  Ifraelan&quoex  eadcpartequaingrefli  funt  mare  ru- 
■_Jprumegrcdiebantui,p.i.c6i7.c&  6i8.d 
llfracl  vidcruntmortuos  Acgyptiosfupcrlitus  maris  op» 
joiirum,&  hoc  ad  confolationcm  corum  ne  timcrenc  eos 
k  cxtero.&  vc  habcrcnt  arma  eorum  ad  defendendum  fe 
irraholtesinfurgcntes,  p.i.t.6i8.d 
[fiaclcum  vcueruntin  Elim,vhierant  duodccim  fonrcs, 
iuxra  duodccim  trib.&  quiadefeceiut  fructus&  victualia, 
vixcrunt  triginra  dicb.non  comcdcndo  ad  famriratem  fed 
I  famcm  tempcrandum,p.i.c63  i.b 
(frael  quarc  dcdit  Dominus  carncs  in  vcfpcre  &  panes 
mmanefequcmi,cummagisconuenicnscflct  fien  modo 
ntrario,p.i.c.53j.c 

fracl  in  cicfcno  Sin.vfqjad  rnontcro  Sinai,  &  ct  pofteafe 
ccrunt  aliquas  manfioncs,qua?  magis  leriosc  cxpnmuntur 
in  Numcrorum  libro  quam  in  Exodo,quia  folu  lllae  nomi- 
n;n  u.  mquib.fa&umeft  aiiquid  notabilc,p.i.C537.c 
^i  Heli  timore  Dominierantdeftitutip.2.c.33i.a 

li  ncfciebant  in  diuinam  &  veras  minifteriilcges,p.2.c. 

niHelipriuscurabantmenfamfuam  quammenfam  Domi 

ni,p.2.c.33i.b 

ni  naturalcs  qui  funt,&  vndefic  dicunrur,p.6.c.27.b.c 
hicarnalcscontrahuntquandam  maculam&  feditatcmex 

rr.odo  fua-  gcnciationis,non  fic  autc  filii  fpiritualc,  kd  ma 

gis  nobil;:atcm,  p.j.cio^o.f 
fnaliqiiandoiuftepiopatrib.puriiunturpjnatepoiali^quia 

hliif unt  qucdam  res  patrum,,p.4.ci045.c&ci  209.0  Ite 
>c.2o8;.c 
fy  parcnrum  malorum  frcquenter  funt  imirators  patcmorfi 

icelcium,eotj>  funtinccrcosnutriti,&  faCitaparentuhabet 


ex. 

in  maiori  authoritatc,&ficfrequenterpuniunturpropeis- 
cato  parentcm  occafionaliter  tamen  pro  peccatis  propti  c 
fimpliciter,p.4.ci  209.C 
filii  in fcriptura  dicuntur iftius  vel  illius,ante pro  meritorum 

excellencia,autdeteriorationc,vteiusdicanturefie  filiicu 

ius  fuerunt  imitatores,p.2.ci045.c 
filii  paruulii  plerumque  a  dernonib.aripiuntur,  &  hoc  ideo  vt 

caro  filii  ex  patris  p?na  mulctetur,p.  i.c.86i.b.c 
fiilii  non  ideo  puniuntur,quia  patres  eorum  peccauerunt,fe4 

quia  cis  fimiles  quodam  haercditario  malo  Deum  oderuat 

P4.c.i209.b.c 
filii  vtrum  pro  peccatis  parentum  fint  o  ccidendi  aue  punien» 

di,&econuerfo,p.i.c.i6u.f.&c.i6i3.a 
filii  an  &  quando,&  quando  non  patrum  iniquitates  portant 

Vide  in  vifitare,&  iniquitatib. 
filii funt  quafi  arma paretu  ad  eoru  defenfione.p^.c  1452.  f 
f?mine;quarefequebanturChriftu&  Apoftolos,p.6.c.266.c 
Feminarum  in  concepru  ha?c  eft  uatura, vt  qualem  confpexe 

rint  fiuementc  coceperint  in  cxrremo  voluptatis  ceftu  quo 

concipiunt,fobolcmtalemprocrecnr,&dehocexperime- 

ta,p.i.c.344.f 
FjminisnonprohibeturfecudumHebraicam  veritate,quirt 

nubant  quibufcunque  voluerinr  de  gencrc  Ifraelitico,  nifi 

tantufejm'nis,qua?hereditatemhabent,f.  illis  quo  habent 

fratres,&iftistantumpra?cipiturg)alicnide  cognatioflcpa 

tris  fui  nubanc,p.  1  .c  1 45 1  .c 
Fgtninis  non  coccdicur  facerdotum,nec  doihina in  Ecclcfii 

ne  induantur  vefte  viiili,p.i.ci586.f 
Efipinas  viris  fubditas  &  penc  famulas,lex  voluit  efle  vxores 

p.i.ci59o.f 
ouMus  fanciorum  nifi  raro  F?minas  genuifle  narratur,pa-  3.C. 

!76o.fItemp.i.c.i288.f 
Fcminalia  quae  ad  opcriendam  corporis  velcarnis  turpitudi- 

nem  fiunt  illam  caftimomx  porcionem  quae  a  copula  con- 

iug.ili  cohibet,propriedefignant,p.  i.c.798.f 
Feminalib.lineis  ideofcmina  vcl  fcmora  velantur ,  quia  cau- 

fas  huius  rci,quo  de  paruulo  femine  &  fcdiflimis  initiis  tan 

tavelhominumveldiucrfarerupulchritudonafcatur  no- 

bis  efle  obuolutas,&  humanis  oculis  no  patere,  neceflario 

confitcndumeft,p.i.c.i043.c 
Feminalib.lineisvfqueadg.'iiuvercdacelantur,quorum  fu- 

periorpars  fub  vmbilico  vehcmenteraftringicui,p.!.C973 

b.&  c-974-f 
Fa?tninalib.egononveftio,nccimponoalicui  ncceflitatem,q, 

vulccflcfacerdos.ipfcfe  veftiac.Haec  Hiciro«ymi:s,p.  i.c. 

Femineu  genusduplomuldtatur,habet.n.toli  Adc*  maledi- 

Ciionc  &  additur  ei,I  n  dolore  paries  filios  tuos ,  p.i.cion.b 
Femoralium  vfumquisinucnit,p,i.ci70.f.hcm  par.  i-colu. 
.  677.C 
Femoris  nudatio  fequiturebrietaccm,ficut  libido  fatictatem, 

p.i.ci^^.a 
Foemine  ornantur  vt  aliis  placeant  quae  infacie  non  in  cordc 

gloriantur,p.4.c.62.a 
Feneratiori  qui  obligatusfueritvinditur  prctioquotidiano, 

p.4.c.42  3.a 
Fenum  &  olus  cito  deficantur,&  quare,p.3.c.682.f 
Ffrium  nafcendohabet  virorem,crefcendo  dccorem,  deindc 

florcm,tadem  ardore  folis  ficcatum  redigitur  in  puluerem 

p>4.c.3  3.a.b 
F^dus  cum  mortc  percutcre  eft  mala  audadtcr  pcrpctrare ,  p. 

4.c.r6o.d 
F?nusnihi!praetervoluptatemcarnisadfcrt,p.4.c.792.e 
Fccusconceptitlicunuir  vicium  contrahci c  feminis,  vt  lepro 
'  fi  clephantici  fi  ex  feminc  mchftruate.  naircancur,&cp.4.c. 

Fctus  ante  dicm  octauum  nad  funt  nimis  molks  &  imperfe- 
cti  &  ideo  antc  octauum  dicm  non  dcbc  baur offerri  domi 
no,  ficut  ncc  animalia  impcrfcctaptoptcrdcfectumali- 
cuiusmembri,p,i.c.i6o.f 

Fftus 


GlolTa;  Qrdin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


f^tiis  cum  matrc  immolari  prohibitG  ecat  Iudcjs,p.i.cii99.  b 
fo?cusvernusmeliorcft,p.i.c343.b 
ioliorum  fluxus  eft  fignum  mortiricationis  arboru ,  fcd  viror 
&  permanentia  eorum  eft  fignura  euidens  vit£  ipforum.p. 

fomes  elt  eflicies  qui  bonam  rem  vcrtit  in  malum,p.<5.c.9  j.b 
fomes  rccte  Iex  dicitur,quia  legitime  fadtum  cft >   vt  qui  .non 

obediuit  fuo  fuperiori,ei  non  feruiat  fuum  inferius,  id  cft> 

caro,p.6.c.97.c 
fomes  nafce.is  ex  hominc,ipfum  ad  corruptionem  peccati  in 

ducit,iicuttincanafciturexvcftc,&eamcorrodit,p.3.col. 
•7j.a.b 
fomesqui  eft  in  nobis(qui  languor  eft  natura?)commouct  illi 

cita  de(ideria,&  ita  nOn  (ioe  peccato,p.3.c  1 3  2  y.a.b 
fomes  peccati  dicitur  rex  confufionis,&  quare,p.2.c;o.f 
fomes  dicitur  tortis  in  grcflus  in  domum,&c.p.5  .cy  1 8.f 
fomitis  impulfus  &  daemonis  frequenter  iimul  concurrrut  in 

tempore,p.  3.C.1 803  .c 
fomitis  reprCflio  eft  nobis  poflibiIis,&  quomodo,p.6.c  84^ 
fomitem  cxcitat  daemon,& co  vtitur  tanqua  inftrumcnto,  vt 

deiiciathominemavirtute.Ibid.p.3.352.f 
fomite  peccati  exterminato  a*i  iudicium  venies  fecurus,  p.  2. 

ci644,f 
fons  Siloc  a  frontc  montis  Sion  oritur,&  in  mcridie  fluif  non 

iugib.aquis,fcdinccrtishorisdiebufq;ebuIlir.&per  terra, 

rum  concaua,&  duriflimi  faxi  antra  magno  fonitu  ycnit ; 

quovnonecperpetuo  vtiturciuicasIerufalem,p.2.colum. 

fontcs  qui  tactu  immundorum  non  polluebantur  do&orum 

mences  fignificanc,p.i.cio62.d 
fontes  in  terra  promiflionis  dicuntur  fignati,acfi  effent  figilla 

ti  propter  limpiditatem,ne  ab  aliqua  turbetur,p.  3.  colum. 

i8jo.f 
fontes  dicuntur  aqua?  exiftcntes  in  origine  riui,fluetes  ab  ori 

gine,p.i.ci5i2.f 
forina  in  hqmine(Adam  f.)no  eft  edudta  de  femine  per  gene 

rationem,(ed  magis  a  Deo  per  creacionem,per  quam  tran 

fcendit  naturam  corporale,&  fic  capax  eft  Dei  per  cogni- 

tionem  &  amorem,p.i .  c.62.f 
jformacorrumpiturdupliciter.Vno  modoper  corruptionera 

fubiedti. Alio  modo  per  fuum conti  arium,p.3.ci  91 2 .e.f 
forma  cuiuslibet  fcientiar  eft  dup!ex,f.forma  tractandi  &  for- 

ma  trattatus,p.j.c7.a.b 
forma  profeflioqis  fjliorum  Ifrael  fub  iuramcnto  fuit  duplex. 

Primo  cum  praefentib.Secundo  cum  futuris,cuius  profef; 

fionisfuitcau(atriplex,p.i.ci638.f 
formaequjefuntin  pqtentiamaterineeducuturadactum  per 

motum  cxli ,  quae  materia  pro  maiori  parte  eft  terra ,  nam 

cQrporamixta(untaDominodetcrra,'p.2.ci499.c 
formaciq  rerum  quomodo  fasfta  eft,&  diftinctio  earudem  du 

plici  cxpoiitioneenotatur,p.6.ct366.f 
formatiq  mulieris  de  lattre  hominis  dormientis  fuit  figura,<£ 

Ecelefia  effet  formanda  in  iuturum  de  latere  Chrifti  dor- 

mientisincruce,p.2.ci5o.c 
formidofumitarma,cumnihilfpeifupereft,p.2.ci42o.f 
formidolofus&  timidusquomododirferunt,p.2,c.202.d 
iornaxlinguacinerat,aurupurgat,&(ic  tnbulationcs  hngna 

vitibrumaurum  virtutum^pj.cjoo.e.f 
fornicari  prohibel  Dominus manifcfte  viros  &  fceminas,&c 

quado&  meretrices  e(fe,&  ad  cas  prohibetaccedcte,  qua 

rum  publice  vcnalis  eft  turpitudo,p.  i.c  1 3  j^.a.b 
fornicacio  an  &  vbi  prohibita  lit  in  decalogo,  par>i.columna, 

663.C 
fornicatio  quatuor  rationib.probatur  illicita  &  prohibita,  p. 

6.c  240.  r 
fornicatio  vtrum  mexhiae  nomineteneatur,p.i.c.673.b.c 
fornicatio  omnis  vtrum  m$chia  dici  poflit,  in  fcripturis  ( ait 

Auguftinus)non  mihi  occuritloquutionis  exemplum,p.i. 

C.663.C 
fcrnicacio  omnis  fi  no  m^ chia  dici  potcft,vbi  fit  m  decalogo 


prohibitafornicatio,  vtruminueniri  poflit(inquit  Auguf 
nus)ignoro,p.  1.C.663.C 
fornicario  vocatur  omnis concupifcentia  mala  qua  anima  1 

liitafupenorilege,infcriorum  voluprate  turpi  naturarui 

quafi  tnercede  prqftituta  corrumpitur,  p.  3  .c  1 949. b.c 
tornicatio  vnde  pullulat?Printo  concupifcentia  dcciptt,  inc 

ingluuics,poftremq  captiuat  impictas,cuius  merces  exoli 

turfqrnicatio,p.i.c.i37i.c 
fornicatioduplex  eft,corporalis,f.&  fpiritualis,p.4.columr 

ii9q.cf 
fornicatio  eftidololatria,&  quaelibet  noxia  fupcrftitio,p.6. 

249-a 
fornicatiq  non  eft  tantu  ftupri,fcd  generalirer  qux  a  legc  D 

aberrare  facit,p.  j.c  r  1 4-d 
fornicatio  quancum  (it deteftabilis,oftenditur  per  hoc,  y  al 

peccata  mticiunt  folam  arnmam,ifta  autcm  animam  &cJ 

pus,p.6.c.24i.c 
fornicatio  corporis  execrabilis  eft,  fed  execrabilior  genen 

fornicatioinquaomne  genuspeccaticontinetur,cum,' 

anima quam  Dcum  (ibi in fide dcfpondit  corrumpitur, 

i.c.i369.a.i37o.d 
fornicatio  aduerfus  nos  milirat,(ed  (i  habucrimus  arma  A  ' 

ftolijluxuria?  tela  nqn  nocebunt  nobis.Si  hacc  arma  proi 

mus,diabololocumdamus,p.i.c.i370.d. 
fornicatio  quar  fub  E-.iangclio  fitmulco  maiorisopprob 

quamquxfublegefornicatur,p.2.c.36.d 
fornicatioin  facra(cnpturavocaturidololatria,perquam  ; 

nima  feparatur  a  Dco,p.j.c,i  i66.cltem  parte  2.colurr 

iji6.f 
fornicationiscarnalisopereanimaplusficobftri(fta&  obr 

xiacarnali  concupilcenti^  quam  cartcris  viciis,&  iic  ecirl 

pcrcorpusgcrantuf,p.6.c.24i.c 
fornicationis  peflimum  genus  eft  quo  anima  recedit  a  Dco  i 

fornicatur  cum  idolis,vel  diuini  dogaiatis  yeritate rtliq  [ 

&c.p.2.ci949.a. 
fqrnicationisbreuisvoluptasj&perpetua  p?na  fornicator 

Si.n.ieiunus  diurnnm  folum  cfjugtc  cfurte,  &  nihilomir 

poftmodumefuricquicoeftopanelaturatusal^fccffcri 

(icqui intrat  ad  fcortum,ad  horam  cjuidem  cuaporar  li 

dinemfed  poftpaululumardcntiorrcdu,p.3.c.i62  9 
fornicationis  caufa,&  pro  nullo  alio  coniugati  dirimuntu 

quare.p.6,c.24t.a 
fornicationem  fugere  mpnemur :  quia  non  aliter  poteft 

lius  vinci,  tum  alijs  vicijs  poteft  expe«5tan  conflidus ,  p 

col.24i.b.c.Icem,p.3.col.t62  3.b.c 
a  fornicatione  fi  vis  effe  tutus ,  efto  a  muliere  corpore  & 

tatione  dilcretus:  prope  ignem  inaduftus  non  et is.-fcrn 

(is,aliquando  ramen  diifolueris^.  1  .col.i  369. a.b 
fornicationeinformis  eft,in  animo,inactu,inamorete 

rum  m  cultu  idolorum,p.6.ci479C 
fornicatione  &  idololatria  plus  gaudec  demones^qua  de  q 

cunque  alio  peccato,&  quarc,p.i  .cio63.b.c 
fornicatorcorporahs&fpiritualistjuinon  canticum  la 

fedPfalmumirrifionis  intcrinimicosChriiticxcicac, 

ficaturper  Zambri,p.i.c,43  i.c 
fornicari^cleticorum  benericiatoru  qucc  volunt  delicate 

triri  &  preciose  ornari de  bonis  ecclk-iiaoper  quas  fif ' 

cantur,&  deearump£nap.4.c.i859.c 
forfitan,quandoque  non  eft  nota  dubii,fed  libertatis  arbi 

p.^.cuij.c 
fqrtalicium  (iuecapitoliumciuualisBabyIonia?fuitin  t 

a  filiis  Noe  a?dificata,p.4.c.is  5  3.C 
fortis  eft  qui  vincit  iram  &  alios  motus  animi,pa.  5.  colu 

789  e.f 
fortis  e(t  contra  omnia  qui  fe  vincir,p.3.c.68.c.f 
non  omnis  fortis  fapicns,(ed  e  conuerfo,quia  &(i  corpor 

bilis  cft  (i  aflit  fapientia,omnia,forcis  aduedarii  ccit.au 

vincit,p.3.ci707.b 
fortiflimi  viri  deexercicu  Damd  tresfuerunt,&  nominan  r, 

&cp.2.c.6j8.f.&  C.6J9.C 

foi 


Ind 


ex. 


I-rriiim & doclorum eftapcrtaptficare,exefflplis  taftruefe,  Fratres Chrifti  quidicuntur,p.?.c.49.a.b.c&  105  3.a.b.  ijo* 

inhVmoruiii&infipiennumdifcere,&fubditosefie,p.i.co  e.8i  r.c.Ifem,p.6.976.c.Irem,p.i.col.i  96.6 

lumna2:?2.e.f                                             "  Fratfesfimplices&  illiteratipcr  iumenta,&  illi  proprerdefe- 

j,rtitudoqua?pliis  poceft,finemoderamine  rationis,  in  pra?*  -ftum  fcientie  non  fuht  ad  praedicandum  apri ,  p.  1.01481.3 

ceps  ruitj  p-3.col.i6.d  Fracresminores  ideo  vocati  funt,vt  maiores  fieri  non  pra?fu- 

frtitudovirtu3tresgrandushabet,p.j.c.335id  mac.&ad  Ecc!efiafticasdignitates(aitbeatus  Francifcus) 

Frrirudoduplex,politica,fcilicet&infufa,p.6.col. 391.6  nuIlarenusafcenderepermmatis,p.2.C93i.a 

FrtitudoJaliaeftbonorum,aliamalorum,p.j.col.94.f  Fratrespaupcres  compulfifunrexponere  fidelibus  fuas  va- 

Frcicudocorporishumanivfqueadannumtriccfimumpef*  riasneceflirates,&cciamvafiafuflragia  quae  fiunt  probe- 

ficitur,& incipit  delitari  poft  quinquagefimum  annu,  &ce>  nefa<5torib.fuis.&  per  hoc  plurimi  conccperunt  propofitfl 

p.i.col.233»c  benefaciendieis  p.r.c.807.c 

Frtitudoqu^eft  virtus,defignaturper  arietem  triumanno-  Fratres  compulfifuntrefugeread  fummtim  pontificem,  qui 

rurrt,&quare,p.l.col.2ii.a.b  confiderans  vtilitatem  Ecclefitjdepredicationib.&  confi- 

frtitudo  in  quo  magis  vigeat,perfcrutatur d  tribus  iuuenib.  Iiis  f rarrum  prouenienrem,ded ir fratrikpotcftatem  pre_di- 

quicuftodiebantregc  Dariura-quorum  vnusdixit,  forte  candi&audicndiconfefliones,&cp.i.col.347.c  ' 

vinu.Aliusdixirifortioreftrex.Tertiusdixif.fortioressut  FratresIofephdicenres,meritoha?cpatimur,confeffifuntdi- 

Tiulieres,fedfuperomnia  vincitveritas,  p.2.col.i424.f  uinamiuftiriam,p.i.c.4i  j.c 

frtitudo  regni  Iud$  multum debilitata eft  tempore  regis  A-  fratres  Ieconi^-  nominatur  cum  eo in genealogia Chrifti ,  qui 

cIiaz,p.4-col.i68.f  limileseifueruntincaptiuitatejp.j.c^o.f 

FrcicudinidoputaturquaternariusnumerusinpIuribus,p»i.  fratrum  peccataaliquandofuntgrauiora  pcrfecutione  inimi 

bol-it  i  j-b.c  corum,&protalib,noniubemurorarc,p.j.c  n8.e.f 

Frtune  bona  furtt^excelientia»  mundiales,quantum  ad  fuper  fratcrna  chariras  dicirur  quid  optimum,&  e  conuerfo  odium 

aos,diuittetcmporalesquantumad  cupidos&  auaros,de!i  fiaternumdiciturcrimcpeffimum,quodfuitintcr  Iofeph 

cixcarnales  quantum ad gulofos  & luxuriofos,pa.4.837.c  & eius  fratres.p.i.c.382.c 

Frtuna:  bona  qu^  rcpuranda  funt  vt  ftercora,  &  excaecanc  o-  fraternitas  fan&a  iuxta  modum  dileclionis  quo  fibiin  hac  vi- 

ciilos  fapient  um,tigniiicaturper  hirundinem ,  que,  eft  auis  ta  copulacur,  fupernorum  quoqtie  ciuium  focietati  111  praj 

linc  indevolatilis,p.2.col.iyo6.f  fcntiafuicreaiorisconiungctur,p.2.c.69i.c 

Irtune  dea»  Aegyptiorum,in  fine  anni  parabant  mefam  om  fraus  &  dolus  propne  funt  mendacia  verbis  vel  fa&is,  ordina 

libus  cfcis rcfertam,»  poculis mulfa  mixtis,  vel quiafceli-  ta  ad  malum  fincm.Medacin aurem  &  fictiones  Gabaoni- 

<:cannumpra?buerit,vclquiafuturumfoBlicem  prarbitura  tarumliceteffent  malaadfe,  tamenordinabaturabeisad 

Ipt  p.4.col.j2b.d  bonum  finem,fa'licjt  ad  eorum  falutemcorporalem  &  fpi 

Ktunemcnfamparantqui  Ecclcfiamdeferunr,tradentesfe  ritualem:&  fic fVaus &  dolus poffunt  alicui  patronicari,p. 

Ibirituscrroris  veliinmundis,&do&rinisda?monioru  ,  &  2.col.69.c7o.d.e.f 

. jfihil  ad  Deum  pertinere  credentcs,fed  ftellarum  curfu  uel  fraudem  qui  facic  in  veriratis  do<5trina,deterior  eft  quam  qui 

|[arietatefortunaeomniagubernari,p.4.Ibid.  facitfraudeminrepoflei!a,p.  3  co!»39i.b 

ftfafecundumHebraeosaliquandoaccipitur  proprofundi  frauspcrpriuatamdiIe£"iioncmnafcitur.p.4.c873.b.c 

late.aliquando pro eleuatione furfum.ficut in  Latino hoc  fiaus in opere Dei trib.modis comictitur,quia aut tacita  cor- 

iomenalcitudo,p.4.col.243i.c  dishumanigraria, aucfauorisaura,autrcs  quadibet  exte- 

Fidtiotabularumpraeceptorum  Dci  per  Moyfen,fuit  fignu  riordcfidera.Ibi. 

:uacuationis legalium  in  aducntu  Chrifti,p. i .col.83 2.f  ffaudem  in  Dei  operc committit,qui  fc  inordinate  diligens , 

Figilitas  humana non  poteft bene fuftinere fublimttate  Dei  per hoc quod  redte agit,ad  remunerationis tranfitoria?  bo 

kdchocexempla,p.i.c.337.d.Ircm,p.4.coI.i638.f  nafeftinat,p.4.Ibi. 

igilitas  humana  moftratur  per moleftias  animalium  &  ver  fraudulcntus  quilibct  q.Ui  in  nccefTitatc pofTrus  humiliat  fc  co 

Ihisim  illatas,cam  plagantium,vt  eft  cyniphes,  qu$  lenico-  ram  illis  qui  poffunccum  iuuare,fed  cum  inua!uerit,eis  ma 

i irattu  c6terirtir,cnim  hacc  &  alia  minuta  func  hominefor»  lefacit  quantum  poteftdignificaturpcr  antiochum ,  p.4,c. 

|Jiora,vndegloriaturterra&cinis.p.4.c.i92  2.t  2364^ 

Bncia  Hebraice,dic"ta  Seraphat,quando  &  per  quera  fidem  fremitus  confurgit  ex  indignationcp.y.col.  1 2  6g.c 

Chriitiar.anifui'ccpit,&pra?fertimSenonenfisciuitas,qu^  fremitusChnftiprocedcbatexindignationereiuscontrad:a  * 

tunc  erac  mctropolis  intotaFrancia.  &cp.4.c.i9i6.f.  Vi-  bolum,pcr  Cuius  fnggcftionem  mors  incrauitin  muau.  Ibi» 

ie&  in  Sauinianus.  frigiturtantumbonusqiiantumamat,p.3.ci  io^.a.b 

BuusFrancifcusan*imilaturgranofynapis,'p.2.col.8j4.e  frigitur  infanguincfuu.Sicdicitur  vulgaritcrdehomine  di- 

Itemaffimilaturarmigero,p.2.co.368.f.&c.867.c.dicitur  miffioinafflictione.p.^.col.iS^v.c 

M"ex,&  quarc.VideetiaminFratrcsminorvs.  frigusdiciturpigttim,eoquodpigrosfac!t.p.t.c.266.b.Inter. 

iquattiormodisdicunturindiuinisfcripturis,p.6.col.  fnxoriumfanciorumiunt  peccataproximorum,  paite4»col» 

473. b.&  c.979.b.Itcm,p.4«Col.i944.f  202. d 

Ficrcs  Hcbra:i  vocant  marcs  propinquosgcnere,fiue  consa  fronsfcdeseft  vcrecimdia:,&  ibi  figiturcrux  in  Chrifri  fidcli- 

guinitate  germana  ex  parte  patrumconiunctos,p.6.C473  •  bus  &  quare,p.  j.col.  1 17  2.d,Item.p.6,Vide  in  Crux  in  fro 

o.&  col.$22.e  te  crcdcntium. 

Furcs ti ibus  modis  dicutur in  facra  fcriptura.Natura,  vr  Ia-  fruclificans  &  crefcens  in  fide non  p oteft  cxterminare  Cana 

:ob  &  Efau,& cognatione,vt  Abraham &  Loth:  gentc,  ii-  natum  ftmcn peffimum  maledictum  mobilcincertum.  Nu 

put  omncs  Iudaei,p.i»col.59j.b  quatn  cnim  tentationum  motus  ccffantab  eo.fcd  (i tu  vcrc 

Furcs  noftros  cum  in  tutelam  noftram  fufccperimus,no  op-  fruclifkas  in  Dco,&fi  non  potes  eum  eiiccre,fcito  quia  ntj 

r>rimamiisperpotetiam,neciniufteferuiturisimpo)imus  potueruntfiliiEphremcxpellere  Chanancos.  p.2.c.n  i.c 

»leftiam,p.4.c.8i7.b  fru(itificatioaliacftbonaaliamala,quiaaibor  bona  fiudus 

Furcs  faIfi,orationis  iiiae  vd adtionis  Deohoftias,  nna  cum  bonos facit,&  mala  malos,p.2.cn  4-e.f 

vcrisCatholicisgcftu:ntofferre,vtverifidclcscrcditi,per  fruciusplerumqueinarborcmultiplicaruspioptereftum  ni- 

vi^timam  communionis   veros  Catholicos  corrumpcre  miumdeficcatur&perit,fcdtahs  ieftus  reperanturpci  de- 

poflint,p.2.c. i^6o.d.e  fcenfumroris.Etfimilitcrfjucrtis  bonorum  operum  aliqn 

FuresdicunturChriftus&omnesfanfti&quomodo.pa.i.  dcficcatur&perdittirproptciaduentumelationis-.p.j.col. 

col.2j-.c.f  379-C 

o 


prirric  n 

ora  t: 


Glof  lx  OrcIiQtfiHfJicoIai  de  Lyra. 

.    quod afoleactingumurl:LKriqs,p.4.ci 365.^1.,.    .;..,    .  vj.WM&^mW&i^i&ffi"  ^Y^'dot 
-Fhtfhts  cxccffiiios  vellecKtrahcrc  de  ter.ra  cootingK  dupjicj-         &  veriras.VeiCrat  nomcn  Dci  Tt-tra£i  aratuj£tc 

£.rla.Vna|modt)qua«cjonimisx-ontinuccolitur,&nonper  .X1iub,  jiffitliJlrft^^^l^^ff^M- 

mttmw  ■quiclcumAJk»  quandofubnahuur  mciccs  dcbj-        gor  ccirauir.p.a.c.n^.clrem.pd tfggfct  &  co!;7 #;j : 

Fruau!>arborispulchcrfim»,Juntp9niaciRoa;quiffunr..val    Fulgpr^rwap^ 

-sv dc.pukhravp.t.coi.i  1 1 1  .c  mjsmn*.         tcs  ;lll"s  in  ^VWSiTOfi»^*' 

^uctusfpinraabnctidicimturad^mAicudincmfruausma-    ^duityprqpto/iu.p^ 

fJi:;armifo*qua,r^hQru.^  ^^^^^Iffl^fMra^lMl 

.   gAumvitfaftcrensfruaus,p^,coJ^^^  *.   diFaculrarc  cxtiM|  pnutntu^.col ^c.      , 

i^ucJm-ilu©dccim»fpiricui  fignificaftt»fi,pM,4«wtacW^«-  *SHl^n$r$faWtti}TO^  B^  • 

-i)ndes.lnaordancbe^oJ^ft,r^^i.t;l>v.,n>i.ni.nijl,>?      ,         tur.ficurcxdunonbifiiiljcifausiCbi  coplolis  hieduis  ii  s 
^i^tjsffaritusahtcffhaben»  ^f^W^Mik^^Mnn^my  i^BnioujiiiSoLu 

triapa  ^niamip.6.col.i68>-.c,x68p.f  g  fonw. .   .  aEHtyj^i^MfiWW^  ». 

-iI^iabrib6niQpcriseius(q^rOih4Mclminuspeccaun}&cras  j^  $.99.c  ;( cA«ibtuurjT.x->iila.Tpii-iu'i-   , 

quigrauiuscccidit,nondcbctcflc#^,6Ql.7:3fC4tWif-6.     FriTO£*fo}^?afe  _  . 

iuo cdt6d4>ttiaoIwn9g nj ,0  W^yjinunon  ymo^I  Kr?i«ft     -£ «** «tffi^WiJ^SKft^if^n^ns.pauIatim Ic  hu 
Fruausbonorutopperum.cfrbeat«udO),^ coJligKurmftmi-      ,  nrs fubtrahit aIpc«ibu$,p.3.coI.  13^*0 
imijftiwip4)flhancv«aminrc«fpdm  prasfcnii ^(jdaflwv&Jo  afe8toWqW^to*uteH^^;^  v^"ombd"  F°r 

-    co!Iiigtt«r.inlfncsp>ioj9«q->(fiiittnn/liili..  inudquodhabctfirmitatcm&itabilitatcmcxlc.. 

irftrbdo} tccreni quXj&metimus^nonfonti comparentur,  fedjci  r)(,  Jfiirp^pric^  ^gsftjjjfci  ijlud  quqdadlmct 
ri^iKMinai&jqUjircR^^pI^tf^-b  iirrdan>c»toiam.plp^aap,^c^l^i8.f 

Frudumahducabimuscoruqu*.hicfacimusjp.t.cj;i24.d.e  :KFundaniei)taridti^gJ57lcflicctnoua:duopiincipali 
~iFriichdurii:cft:a»ternis:ytcndum  vero  terrenistf.^GtfjiMl    .0  5/cdJu^¥j,cxtimautj^^}dc  derogacona  diuih*  tx 
•Fru^.ditatcmhofpitaJitatcm&honcftatemdocemurhabere,  rJw^M^Mti^Ssmhq r.  ^'Jil^H 

vt  temperant^firmi^inviclu  &  veftitu,  honefti  moribus ,     Funcius  ucl  agcr poteft  U.citc.crni  in  qtio  cft  Ecdefia,  tj«,  ; 
jc rti tp^S (Cic^aiib.^. b  h ^  •/.)  ,  frN.  ^6^,j^^1^q*,n.naanp  .  .    /iirJ^B 

HFruitiQbear^.dicJturpropriadeIcaatio,quafid.cahola^atio    ^^i^^e^^A^^ ^MiQrViP  ?pcp,vfq; ad  t &JJM5  quo  alrt^i 
bfc  ^main  beatiiaOatur  vberibusdiuinajconfolationi^,  p.a.col.  6  .^f^Mria^gg^gftM^jrfjgon  dic.itur,  ncc  cfl  fcp:uj  ura  J 
i.|l:1y^ix  oq  w  »n  ideovtvideturrioneftportiocanonicapeifoluehda,,  1. 

.qfemeri^in,defidcratnUr^sdunlicjrationc,Vnaeft  3l?^9i(s*M*fl/j.MT.)labmfe 

docftnimiuscalor,adunturfrume>umin  campO  p;c?fces,  ^F^^u^^cpncUfW-fcneftraligand 
iup*Mirnapcrnum'e5temperaturcalor.Alia,quia,pcrnubcs  ' .     F>ominicc,inrcrocuIosEccicheiugiterpingcr.uuv 
fundunturaqnosadterrchumeaationem^&ftumcntihu-     .,  ri.e      t  bjdU.q.hcnwdua;.    1 
triti<inem,p^yeftl34^0i»jn<'  •^£'ri?qnq?U£7}     ibElftH^ 

^fotunentasiixteirffn&orum^  3d&^#u¥«TOJs^e^  fcy#OTnt  exP16- 

-Dixtas^cuceritcapitaliun^criminum  nondifrumpkur&quare,n.2.c.2i.b 

r  dcsinopiafermonisdVhciat,&c.   .  b  ioh        fiil^etfi&^fe^ 

,  Frimidnti^atoorfl&rj^  ■I^SMiilJ.HMtt 

<  ,Fnoft'rahi(m&qooxic«ti?«^  j^^^jfif^cfi^ni:  <J  cw^^%fi(PJe^ri?.V^cnc' [ 

Fugiat.minifter  Chrifti  licut  Chhftus.f ugi^&giat^fqu^fpiri     ,  quaRafl  $e^!^ 

tualKerquicrSlc»i!,-durri)peralios -firma  efc  Ecdefiae  falu.^.  1:Fucum  focii  iuut: cjui  de i,ll^ijMpi^nt muiius ,  c 
kt^b^^i.cniobaUsW   ••'.'!;••.     ..  ,Ml,       „r>>imispaiipci-umcongri?gantduii;ias,p.4.c.: 

.  .JFu^it{Ghtjttu$:qut refugiumcft  aiiorum  &  virtus :  fugicndo     Furanshoruincni  moi tc  mpriaturt&.huiu.s  rati.o,  p 

mftruit'fLios,p.5:.'c.64.f  •      ,,0...       •■       FuriafacipHQioiocm.mulcaagerc.&pati,  qujcalias  rionof. 

FugerewodmilibKwmfit.rVaftoriEccleficinperfequjiio^       tn^bfa&I^SBWbd^ 
^uiw,pro&coj-Kra'dimjcfponfione,p.f.col.ii9)'b^.9l.  ?[FTUri;anatuiia)hQiiUuisdcQi>unar,&  quafibeuiaScrufa  ,' 
.-•■!  tip^.cvIceaHp^.col.SJ^^.e.&col.io^d.f.ioS^.e.co.x^j?.         exhoefcquiturquod^liqMiiunvcisdclcAabili;! 
,    c.Itcmip.4.coli7-7}6idie  itl  liaqucancenoncrantproptertfahlmigiauoncm 

riiFugurein  perfcqunrionisferuorelicctfit  licitu,tfi  perfeaius        P-4-col..ii47-c-Knxl.onMgiu«iimin&2u 

cftrerrianere,nifiincaufi,vtpotequando  perfequutioeft  ■>■  Furioh&daMnoni^pQl^cmy^e^jj^on  piooioucn; 
•  pcriouahsi&  quando  cxfugaapparetmaiusbonum  Eccle        Ecclefia  Dcr,p.5.c.j3i.e;  piissiift  abiV 

li^propterquod ficqlongatio ad tepus,& non  timore mor     Furiofos  videmus diu fub  d^iu.p n^ora^^rudis  fuftcritar  $ 
,    tis,p.6.c.i337.c  Itcm,p.5.col.'t795'C  etiairividctur,quodfintbchiebcftkiumctiam  ferbi  d 

« •  F«|cre  lios dicicur,quandoidquod  rcminifei  volumus.  non         & cum  talibus  amicitiamc^ncrahunr,  p.q.col.iy  : 
bil  noccurritvquarid<auiqubdvolumus>memona  no tcnemus,     Furo  Domini  cjuantum  ad .clcAprum anim.a.s  in  icdcm 
r    P.3.C0I.1884.C    ,',....  noftriaducntupertranfiitquiaeas  ab  i.nfcrrii  claufti'* 

FugimafioautcIadoCTntcosAp^ftoliquifcadfuppliciami-    I    Paradifigaudiarcdux:r,p  3.col.68.e 

nus ftnaunt idoneos y quibustutius cftlaterc quamfedi-  ,  Furorc Dci illorumnobis oilenditur mcriu.m qui pati  u 

■     fcriminiopponcrc,p.5r.c-t>36.d  •    p.6.coI.23o.d  70?.Io>«i  o.:*r 

b> FugkntcSprudencecafiEculojvbi non pouuntrefiftcrc diabo, qFurtum  non cft ex fc,fed  cx cpmpararionc pcccati  rnai * 

R  tcntationib.vtintrauftrofaluentur.adiuii  bonorum  co-         adultcri  non  grandit  clfc  'culpxpcrfibcturjp.^.c.tfj J 

Wt-  filiis  &  orationibus,,fignificantur  pcr  ftigicntcs  Iudaeos  uir     Furtum  fiir.  aliquo  cafu  ab  fqiic  pcccato  comitti  poflcc  * 

tutcmregisAntiochi,p.i|^oL2383.a.b>itcm,p.2.c.i99.c  menticndumuideturprofaluceubincmokcditur,^  cc 


r 


Fugicntiumfa»culumfuntfcxduiratumrefugia,adfimilitudi.   .     io67.b 

ncm  fexciuitatumfugitiuarum  in  vetcrikg<*,'&  qua?  illa: .   Furtura  non  faciens.Pcrhoc  pra?ccptum ,  y.t  dicit  Ra-'  !•* 


funt,p.i.col.i  j7o»f  ,,  telligiturprohibitumfurtumhoministanuHn>pr^< 

•.   Fuguiui  nonvaduntvniti,fedmagisdifpcEfi>&.quilibet  ab- j,^,   ponuurpccnamortis,proaIiisaut  furrisnon  >mp< 
iconditfeubipoteft,p.3.c.i2ii.c  za  :periamdftis,fcdreftitutionemin  duplum •*  ^-.pj^  < 

0  Fur 


i 


Ind 


ex. 


fiturum cocingcns  dopliciter  cognofcitur  a  Deo.Vno modo     Gallina  magnum  habet  affe&um  in  filios,vt  eorum  infirmita- 
routintuitusdiuina? cognitionis  fcrtur  fuper  prajfentiam         teaffccta infirmetur,p.5.col.i74.e.f.386.d.Itemclarius,p. 


ip(ius,licctfuturam.A!iomodofecundum  ordinem  caulae  3.coI.2yo.e.&col.ii48.f 

adeftectu  fcilicer  proutrontingensfucurumeftincaufa  va  Gallushorisdeterminatisinnot5tecantar,&  illam  intelligetia 

riali  conrin°ente,'&c.p.i.col.i  5:65.0  habetexintelle&udiuino  ,  ficut  horologiacertishonsfo- 

F.rti  particioatio  fic  nouem  modis,&  cnumerantur,par.3.col.  nat  ad  hoc  difpofita  pcr  intcllectum  hominis,  p.j.col.^z.f 

,,5,5  Ganxesf]uus(quemPhyfonfacrafcripturacommemorat)e- 

Fftum  in  die  natalis  fui  nemo  fan&orum  inuenitur  egifle,  pa.  xiens  de  paradifo  pergit  ad  indiaz  regioncs,p.  1.  col.7  i.a 

4.C0I.72  8.d  Gannire  quid  eft,p.4.coI.  1  5  3.C 

F  cuea  per  prophetas  quare  prcdixerit  Deus,p.4.c.40  j.d  Garazim  mons  eft  rcdemptorum  feu  abfcifTio  habitationis  co 

Jtura  non  quafi  tutura  fed  iam  fa&a  defcribit  Ifaias,p.4.col.  rum.p.i  .col.  1527^ 

joy.b                              '  Garrulitasquodadmifir,filcntiumdcleat,&[fimilitercotrariis 

fturamulrafuntfecunduminferiuscaufas,  fed in prarfcien-  curanturcontraria.p.i.col.ngi.b.c 

tiaDei  non  funt.Futuraenimfenectus  eftin  iuuencfed  fu-  Gaudentpcruerfi  fimilium  focictate,p.i.c.26o.b.Inrerl. 

turanoneftfiantemorituruseft,p.3.coLi8y.c  Gaudendi]m,nontantumadoblationemmumcrr.um,quantfi 

Frurorum  omnium  in  Ecclefia  figuram  difcipuli  gerebar,pa.  adhonoris  condemnationem  timendum  fi  abutimur,  pa^» 

3.C0I.105J.C                                                              .  C0I.1444.C 

G  Gaudere  in  prefentis  vita»  no&e  a  claritate  retributionis  a?ter 

n£,cft  ante  lucem  furgere,p.i.col.io73.b.c 

*1%£?  ABAONITAEfinxerut  feverbis&fa&is  veniffedc  Gaudiumproprieeftdelectatioappetitusintellediuiabintra 

terraionginqua,quaeefletextraterminos  terre,  pro-  inbonoadepto^velinpraefenti/edquadorefultatin  fignis 

|p£  miffa?filijsIfrael,vt'ficpoflentcum  eis  aliquodfce-  exterioribus,tuncdiciturexultatio,&cp.2Col.3  2o.f 

'dus  racere,per quod mortem  euaderent,&  in  terra  maneret  Gaudium  Angelcrum  de  correptione & conuerfione  peccato 

p-2.col.67  .c.& C0I.69.C  ru  affimilat gaudio de  dedicatione dom"  Dei,  p.2.  c.13 1  i.c 

(abaonitae  non  erant  de  filijs  Ifrael,&  quare  referuabatur  in-  Gaudium  diumi  eloquij  in  contemplatione  duplicatur ,  f.  de 

tereosjhoc autemfuitduplicidecaufa,p.2.c642.e.f  obtentu  victoria?,& deprarde magnitudincp-j.col.i^oy.c 

Cibaonit.iiummendacia&ficiiones,liceteflcntmaladefe,ta  GaudiumChriftihominisconfiftitinconiunctioneaddeita- 

menordinabanturabeisadbonumfinem,fedad  eorumfa  cem  &quibusmodis,p.5.col.i384.f 

lucem  corporalem  &  fpiritualem,&cp.2.c.7o.f. Vide  etiam  Gaudium  in  fpiricufanctooritur,dum  fratci  na  pace  &  in  folis 

in  Fraus&dolus.  pacificiseft,p<6.col.i76.e 

Gbaomtas  mulcos  interfecitSaulcum  regnaret,zelo  quafi  p  Gaudium  Santtorum  &  intcntio  eorum  eft,  vt  a  fame  futura 

filijslfrael&luda,q.uoderatcontra  iuramentumquodob  virtutumoperibusfibicaueant,&epukntur  &  exultentin 

ligabantnonfolumlofue&principeslfrael|illis  temporis,  \    confpe<5tuDei,p.2.col.i j?i.a 

u.  fed  etiam  pofteros  eoi  um:&  quo  zelo  eos percuffit,p.2.col.  Gaudium  facic  fibi  de  pcena,qui  per  fancta  dcfideria  pro Do- 

642.6. f  rniniamorefecaftigat,p.3.col.i28.e 

Gius  lrnperarortemporePhilonisintatumelatus,qu6dper  Gaudij  perfeftioeft  paxj&hocquanrum  ad  duo.Primo  quan 

Orbemmifitftatuamfua,vtillaadorareturvcDeus&  fimili  cumadquietem  ab  exccrioribus  conturbationib.  fecundo 

,  ter  in  Iuda?a  fecit,quam  foli  Iudaei  adorare  renuerunt,pa.6.  quantum  ad  fedationcm  defiderii  interioris,  p.6. 00.465. c 

col. i5io.f.Itcmp.3.col.i954.f  Gaudij  nonefttanti  excelfarenuiflejquanti  mceroris  decx- 

Cms  licet  ipfe  mifcric  in  exilium  Herodem  &  Pilatum,hoc  ta  celfis  cecidifle^p.^.col.  1 444.C 

mcn  non fuit proprer  Chriftum,fed  pro alijs caufistotaliter  G3za  Metropolis  eft  ciuitas  Phi!iftinotLmi,qui  nunc  PalcH ini . 

defperatis,vc  refert  Iofephus:&ipfefuitRom?turpiter  in-  Vocantur,&cftinextremjtateterrePhi]iftinorU  vcrfiis  Ae> 

cerfe&us  propter  fuas  malicias,&  vxor  eius  gladio  confofla  gyptum,p.4.col.859.c.irem  p.  2.001*3  5  i.a 

&  filiaeius  vnica  parieti  allifa,p.6.colu.i5io.f.  Vidcetiam  Gazophylacium  vnde  dicitur,&  typice  quid fignificat,p.5.co.  . 

in  Caius.  1 1 58.C  item  p.j.col.  1388.! 

Cilaadaliquandoaccipitur  nominevnius  terre^aliquandojp  Gebal  raons  eftfruftiatu&fcubolorumipfum,par.i.columna 

nominevniusciuitatisinillaterra,  f.in  dimidia  tribu  Ma-  1527^ 

naffe  vltralordanem,  &a!iquandopronomine  vnius  ho-  gCbertus  vt  fc-rtur  perfacrificiumquod  fecit  diaboIo,afcendit 

rainis,p.2.col.2 24.f.Eft etiam monticulus infummitate mo  ad archieprcatum Rcmenfem,poftea ad Rauennenfcm ,  & 

risLibani  &  fic  ad  modum  capitis  ibidem  fe  habet  in  quo  poft  ad  ftatum  Papalem,vnde  fa&us  cft  talis  verfus,&cpa. 

moiKeLabanfugiencemIacobconfecutuseft,p.4.co.734.  4.C0I.2573.C 

c.&  1743.C  gedeon&  Phuanonfueruntfratreseiufdemmatris,pa.2.col. 

<aiaadlocus,p.4.coI.733.b  219.C.&  coK223-b.c 

(iLithiaquajpriusGallogrxciadi&aeftinGrajciaa  Gallicis  gedeonquarcrenuicdominarifuperfihoslfrael ,  parre2.col. 

acquifita  fub  Brennio  duce,p.6.col.35i.c&  C0I.465.C  Item  2 1 5.C 

p.4.c.2395.c.itemp.2.col.ioo9.c  gcdeoneratdetribuManafle,&idcoiftideEphraim  fuciunc 

dlbanum,3ecp.3.col.209.f.item,p.i.col.825.b.c  indignatidehocquodgcdeon  porfet  de  vidoria  praeipfiS 

dlgala  quomodo  interpretatur,&  quid  fignificat,  parte  4.C0  g]oriari,p.2.col.  207. c 

lumna  1730.C&  columnai868.d.e.  Item.parce  2.  columna  gcdeon  vtrum  peccauit  petendo  fignum  a  Dcode  vicloria  co 

3 5 9-3'b  tra  aduerfarios obtinenda,cum  de hoc  fatis  certificatus  f  uc 

Cililxa duplcx cft,fcilicct  vna fuperior,altera,inferior,pat.2.  rit  per  Angclum,p.2.col. i92.d.e 

H95'C  gedeonhabukfilios  libcros  feptuaginta,naturalem  vero  vnu 

Caliiaje.  dua?  funt,vna  dicitur  iud?orum,altcra  gentium.pj.c.  de  Domo,p.2.col.  2iS.a 

86.f.Itcrnp.4.coI.ii7.a  gedeon redemptoris  noftri fignat  Aductum  quem  nomine& 

CaliIa:iinterfcctiaPilatofucrant,&quare,&habetur  duplcx  opereProphetauit,p.2.col.2o6.e 

opinio,p.9.col.88i.c  gedeon  folustrecentos  ignauos  &  focordes in hoftes  iuflit  ir- 

(aliici  a  Gomer  primo  dicti  funt,fcd  poftea  Galatha?,  ficut  ali  ruerc,  p.2.  c.2 o  1  .a 

qtii  dictint.  Ahj  cconucrfo  dicunt,quod  a  Gomer  nomina-  gedeon  etfi  fortis  eflet  &  fidcns  pleniora  adhuc  de  Domino 

tifuncGalathf,&  poftca  Gallici,  &cpa.2.col.ioo9.c.Item  future  vidoriacdocumcnraqu$rebar,p.2.col.i97,c 

p.ucol.i72.c.f.Iccmp.6.col.465.c  gedeon' parta  vi&oria  d  bello  ,    reuerfus  filiam  f"am 

o     2 


A      . 


u 


n 


u 


Gloife  Oruin.&  Nicolai  dc  Lyra. 

hoftiumDeoimmolauit  cxiuramento  quod  pra?ftiteratcp  nonemcnfibusin  vtilnaconrinctur,p.2.c.i42  2.f.&  j  , 

primorcdcuntioccurrcretoblaturum,par.2.co!.2  29.b  gcneratio  feculi  fignificatureffefafta  tribus  modis  ,  aifoii 

gcdeon  quarc  couuerfoordincfccundum  fignum  depofcit,p.  voluntatc,aut  voluntate  fimul  &  vocc  preceptiua  fiuc  di. 

a.col.i98.e.f  beratiua:autvoluntate,vocc&difrinitionc3p,i.col.4c: 

gedeon  an  cxcufatur  totaIiterapeccato,petens  bis  fignum  in  gencratio  Chrifti  cx  femine  Daujd  &  Abrahe  non  nifi  a  ho 

vellere,p.6.col.i724.c.t  ritancfcripturchabetur,ideofolumcrediturapudre()ien 

gcdeon  vtrumpcccauitofrcrendo  facrificium  Dominocxtra  tcsfacrorumcanonem,&exfolafide,p.5.col.56.f 

tabernaculum  quod erat  inSilo,p.2.col.t9Ji.c  generatiovnaeft  quarenafcimurperbapifmum,altera<  arc 

gedeon  vtrum  mortuus  fuerit  in  pcccato  mottali ,  arguitur  pro  furgemus,p.3-col.  1 488.  f 

&contra,cum  rcfponfione>&folmione  argumcntorum,  p.  gcneratio  malorum  a  fpiritibusimmundis  difperfa  per  M. 

2.col.2H.c  rugenera  Pturbat,ficutludeicaptiuati  perlatitudincrbis 

gedeonis  facrificiumcontinebarfigurampafIionisChrifti,p.  difperfifunt,quiacout[aDeumcolle&ifunt,  p.i.ct  1 

2.C0I.198.C  generatiofpiritualis  perqtuimhomines  efficiutur  filij  ):j& 

gcdeonisexemplooftenditurnonomniumcffcmiracula  me-  heredcs  vi:ecceleftiseftbaptilmus,p.y.col.io69.c 

rcri  Diuine  potcftatis,fed  eorum  quibus  rcligiofe  deuotio-  gcneratio  dicitur  baptifmalis  lotio,c]i;ia  pcr  hac  homtttcfl 

nisftudiafuflragantur,&diumicosfruciu  opcris  abdicari  ciunturconformcs  vcrboincarnatoquicftfilius  Dcim 

quireuercnti^funtexortes,p.2.col.X97.b  ralis,inquatuminhacgcncrationceftaliquidknlibi  c 

gehcnn?  nomcn  in  vctcribus  libris  non  inucnitur ,  fcd  prius  u  refpondcns  cami,fcilicct  aqua , &  aliquid  inuilibile <m 

X)ominoponitur&vndcfumptum,p.2.col.56.cf.Itempa.  fpondeus  verbofcilicergratia,p.y.col  1069.C 

4.col.647.a.648.d.Item>p.2.col,9j7.a.&  co!.98j.a.&  colu.  gencratioIacobfiueIfracl(quodidemcft)clcuiafuitir:ii 

i23o.f.&col.i$50.f  decimpatriarchisnoficautemfuitdc  liaar  &  Abrafi 

gehcnn5pcen?fcxtupliccsfunt,quiaibieftpenadamni  &pa?-  Patriardiisprecedentibus,p.2.col.io83.f.&  ioiy.b  I 

na fenfusjftridor  dctium,&  rleius,exteriores  tcnebrae & du-  generatio & corruptio in elcmcnti£,&  motus qui  cft  ca  t 

ratio  fine  fine,p.2.col.628.f  nerationis  &  corroptionis  in  generali  refurreftione  ik 

gemituseftperegrinantiumdaudatioiaminpatriacommoran  refurreclionemccffabunt,&  fimilitcr  ccffabittempus  1 

tium^p.^.col.i^^^.c  col.ii27.c.Itemp.4.col.2 167.C 

gemituspenitentiumduplex,&  figniflcaturpcrduos  turtures,  generationisactu  homo  vtatur  fic:prout  conuenit  gen 

&cp.i.col.942.d  ni&educationiprolium,&c.p.6.col.243.a.b.24<f.d. 

genuitinpi^fcntibus  vbinefcij  rident  qui per  gratiam  Chri-  generationiscarnalisfilij  contrahuntquandammacula 

fti  patnam prefentit,p.:>.col.89.a  ditatem,non  fic  autem  filij  fpiritualcs,fed  magis  nobi  1 

gemini  Caftores,funtCaftor&  PolIux,quos  gentiles  in  mari  p.j.col.io^o.d 

deosinuocant,&quare?p.6.columnai552.d.  Itcmp^.col.  generationisa&usanfita&usfortitudinisvcl  roboris^pLji 

1943.C  364.f.&col.367.a 

Genealogia  hominum  no  acciditur  pcr  matrcs ,  fed  pcr  patres  generationis  due  nobis  fpccies  vna  que  operibus  cofirnfll 

P.1.C0I.1599.C  Deo,alteraintroitusadhancvitam,p.4.col.i3.b 

genealogiadetribu  Dan &Zabulon,  quarenondefcribiturin  generationem  quartam  quomodo  Deusdicitur  plagarH 

Paralipomenon,ficutdealijstribusfir,p.2.col.io45.c  ptcrpeccatumparentumprxcedentium,p.4.col.i2i  1 

gencalogia»  in facra  fcriptura tradita?, confuerunt  intitulari  ab  generationem  Iefii  Chnfti defcnbunt  Matheus  &  LueaJ 

illoaquooriginemdeducunt,nonabillo  in  quemterminu  diuerfimode,p.5.co.i2.&  18. 

accipiunt.AliterEuangeliftaMatthaeusintitulat,  &quarc,  generationcm  IefuChriftiquaredefcribitMatrheusdt» 

p.j.col.49.a.b  aDauidvfqucadIofeph,cumChriftusnon  fit  cxfife 

genealogi^  defccnfus  Iefu  Chrifti ab  Abraham  &  Dauid  dilu-  Iofcph,p.5.col.i6. 

cidatur  fex  conclufionibus,&  quadrupliciter  traditur,  pa.j .  in  generatione  carnali hominis  vterq;  appetirus  fcnfitiut  ,fci 

CoI.49.a.b.56.f.57.a  licet&inteIlediuusconcurrit,p.5.col.io84.d 

gcnealogi?interminate-funt  fecudum  quafdam  generationes  in  Gencrationc  Seth,nuIlafoemina  ponitur  nominatim  gd 

Ad?  de  alia  vxorequam  Eua,  &  an  hoc  verum  iit,p.6.colu.  in  generatione  Cain,&  quare,p.r.  col.i3  2.d 

682.f  generationesanime  ex  fpiritufancto  generarae  priufqua  m 

gencalogiam  Chrifti  quare  Mattheus  tcxit  per  Salomoncm  fi  aliquid  boni  diliguntur,ii  vero  ex  fpiritu  maligno,  di;I 

Iium  naturalcm-.Lucas  vero  per  Nathan  filium  adoptiuum,  dio  habetur  mala?  voluntatisexecranda  conceptio,pal 

p.5.col.42.f  i37o.e 

generare  Dcus  dichur  multiplicitcr  in  facris  fcripturis  refpe-  generationesaiunt  ab  Adam  vfquc  ad  Chi  iftum  cfle  fcfua* 

&ucreaturarum,fecundumquoddiuerfimoderepraefenta«  gintafeptem,p.i.col.i23.b.c 

tioneai  feu  fimilitudinem  fuam  in  crcaturas  produeit ,  p.3.  generationcs  Cain  quomodo  vfque  ad  feptimam  genc  tio- 

C0I.449.C.&  col.45o.d  ncm  peruenerint  in  centum  &  triginta  annis,  &c  par.  pl 

generans  femper  e  Deo  pcr  fingulos intelledus,pcr  fingula o»  1  i6.b.c 

pera,&  efficcris  filius  DeiinChriftoIefu:fitatum  adoptio-  generationesab  Adam  per  Euam  vndenario  numero  tffli* 

nis  habes  fpiritum,p.4.col.669.b.67o„d  nantur,&  d  faemina  ctauditur  generatio,&c.&  quid  p(  MC 

generanturomniaiftainferiorapcr  cffeclum Iucis  &  ftellarfi,  infinuatur,p.i.col.i2  2.f 

&pcrfubtractionemeius(quodfitintcnebris)  corrumpun  generationesvigintifexfueruntaprincipiomfidi  vfque  td* 

tur,&  fic  ad  fuos  tcrminos  dcducuntur,partc  tcrtia,  colum.  tionem  lcgis  m  monte  Sinai,  &  cnumerantur:&  horu  I* 

355#c  tio,p.3.col.i43.f.&coI.i497.b.c 

generatio  Chrifti  fccundum  diuinitatem  fuit  inenarrabi!is,in  generatiua  vis  ordinaturad  coferuationcm  fpcciei  pcr  fi  W 

comprehcnfibilis,non  tantu»  ab  hominis,fed  ctiam  ab  An  generat  ioncp.6.col.  2  436.b 

gelis,p.4.col.446.  generatiua  virtus  in  feneftutcdebilior  eft  ,  &  ide6tunc(ft' 

gencratio filii  Dci  eft  ante  tcmpus  &  pcr  confcqucns  asterna ,  gcncrari  pueri,magis  dcfcdtuofi  &  impei fecli,par.  1  .c« 

quiaante  tcmpus  noneft  nifia?tcrnitas,p.4.col.446.f  381.C 

generatio  carnalis  rcquirit  copula  mafculi  &  f^minx ,  ficut  in  gcnefarcth  fiuc  Genefar  quid &  vndc  dicatur^p.^.Vide  1 

omniadione naturali rcquiritur  coninndtio aftiui  &  pafli-  in  Mare Galilxa?. 

ui,aIiteringencrationcfpirituaIi,&cp.5.col.io22.f  genefisprincipiumcfttantisobfcuntatibusinuolutiim^in' 

gencratio humani generis  in  carne(ficut  affcrunt  periti  taliu)  tc  triginta  annos  apud  Hebrjeos  non  legatur:  &  huiui  »<li 

obku 


!ffl. 


m 


obfcuritates  fatis  apparent  ex  variis  cxpofitionibus  tam  He 
brxorumquaCatholicortim,p.i.c.i.b 
gietalici  dicuntur,qui  ob  natalium  dierum  confiderationes 
conantura£tionumeuentuspr3edicerc,&  diabolorum  con 
f0cietaticonnumerantur.,p.6.C273. 


ex.     "         -  -■  j 

funt,p.4.c.734.e 
gentilis  populus  dicitur  afinus  ad  molam,  p.  y.  columna  30 1 . 
a  Item,partc  quarta,columna  i^.d.Item  parte  tertia  coium 
na 89-a.b.& columna  lAjo.f.Item  parte  iecunda,  columna 
84.f 


gnitalia  mcmbra  poft  refurreaionem  mortuorum  nulla  vo-    gentilis  populus fignificatur  per  pullum  fuper  quem  Chriftus 
!uptatevclneccflitatenubendimancipabantur,p.j.colum.        fedit,p.j.c.342.f.&9jri.c. 

959.C  .  #  getilis  populusperSymonemCyreneumangariatum  adpor 

a  genitalia&  verenda  noftralexnonmittitmanum:  ipfife-        tandumcrucemfignificatur,p.5.C980.c 
cretiora  noftra  &  conr  ufione  djgna  tegere  debemus,&  c6ti    gentilis  populus  per  camelum  defignatur,p.  j.c.  940.  e.  f.  Item 

p.i.c.287.e 
gentilis  populus  per  Centurionem  pro  leruo  rogantem  fignifi 


nentia.n  puritatis  &  ferainum  Deo  iudici  referuare,p.  i.co. 
io^j-b.c 
ciitiuus  pluralis  habet  virtutem  duplieis  fingularis,p.4.co!u. 

I712.f 

gils  aduerfus  gentem  non  confurgit,mfi  praecipietedomino, 

p4C943-a 
gas  quaecunque  ad  fidem  praedeftinata  nomine  Ifraelintelli- 

gitur,p.4.c.79t-c 


catur,p.j.c-79i.b 
gentiles  populus  per  Lazarum,Iudaicus  veroper  diuire  figni- 

ficatur,p.5.c.92i.a.b 
gentilis  populus fignificatur  per  filicem ,  per  plumbum  vero 

gentilispopulus,&quare,p.3.c.209.b 
genti!ispopulusperIaphetfignificatur,p.2.c.i7.a 


guisfluxa?  &diflbluta?quiseft  Princeps  velduxnifi  fermo     genlispopulusfiguraturperduodecimlapidespofitos  in 
illius  Philofophia:  quae  fummum  bonum  iudicat  volupta-    0    danem,&  quare,p.2.c.2  9.c 


Ior 


genrilispopulusfignificarurpcr  Beniamin,p.i.cn62.e.f 

gentili  populo  a  natiuitate  increuit cultus  idolorum ,  vt  ftultc 
immolaretfiliosfuosd^moniis,p.j.c.584.c 

gentili  populo  quare  Apoftoli  fueruntprohibiti  predicare,  p. 
y.c.i^o.e.f 

gentilem  populum  fignificatur  tres  magi  cnm  aiiis  fuis  cocur- 
rentib.&  myftice  exponunturjp.j  .c.63  .c 

gentiles  qui  rationem  fuam  verborum  decorec6ponunt,non 
vt  auertant  a  viciis,fed  dclemant,fignificantur  per  fronde- 
tesarboresiufructuofas,folumpropter  delectationc  vifus 
plantatas,p.i.c  1555.3 

gentiles  quidam  difti  Ethnici  credideiunt,quod  ex  multipli- 
catione  verboru  compofitorum  in  aratione  aliquid  manifc 
ftaretur  Deo,quod  quidem  priuscffetfibiignotum  &  per 
confequensmutarcturad  aliquid  agendum,p.  5.  columna 
116S 

gentiles  cognitioncm  fupernaturalcm(qua  manu  ducimurin 
Dei  cognirionem)fccundum  falfam  aftimationem  feu  de- 
ceptionem  quacrebant  a  da?monib.per  faci  ificia  alia  fupcr- 


rem,  p.2.ci7o.f 
gites  perlocuftamfignifieantur,&  quare,p.3.ci736.d.e 
gites  ceperunt  idololatria  fedari  pene  eadem  feculi  aetate 

qua  cepit  fynagoga  in  Patriarchis  naki,par.j.  c.53  3  .b.c& 

8i6.d.e.Itemp.4.c.359»a 
gites  poft  rcfurreftionem  Chrifti  &  eius  afcenfionem  cii  ma 

gnadeuotione  hdemChriftireceperunt&fic  Chriftoag* 

gregate  funt  p.  i.c.45  2.f 
gnesomnes  benedicuntur  in  Chrifto,a  quo  eft  omnis  falus, 

p.i.c.262.t 
gnes  leges  fibi  traditas  a  fuis  maioribus  feruauerunt .  Iudaei 

egem  d  Dco  fibi  collatam  reliquerunt,p.4.c  1 1 2o.f 
gatesfubditse  Haebreis,cum  eorum  regnum  inccepit  cadere, 

cceperunt  rebellare,&  tadcm  poft dominari  eis,&  finaliter 

5os  captiuare,p.2.c.63  i.c 

»ntesomnes  a  Romanis  fubiugatae  tranfierunt  in  ntus  eorih 
Igens  Iudaea  fiue  fub  gentibus  fiue  fub  Chriftianis  regib.  no 
KeJiquitfignumcircuncifionis,&cp.i.cii9.c 
ptes  ficut  contra  Ierufalem  addu&a  lunt,  fie  hodic  cotra  nc 

gligentem  Ecclefiam  feruiunt;p.4.c.756.d.c  ftitiofa,p.i.ci562.f 

gites fcptem terrampromiflionis hahitantes,ante ingreflum    apud  gentiles mueniuntur opcra digna Deo. Excohierunt. n, 

filiorum  Ifracl  ex  l5ei  fententia  condemnatae  erant  ad  mor        aliquid  virtutes  animi,&  philofophia  in  nonnuilis  aliquid 

tempropteriniquitatesfuaSjp.i.ci^oj.c  cgit,fed  fi  quid  honcftumhabucruntin  morib.  (quia  non 

fntcs  muke  vfquchodic incidunt fe  in funerib.  mortuorum>        Deo,fed  fibi  afcribut)non  fan£t)ficatur,nec  inter  primitias 

P.1.C.1539.C  recipitur,p.i.c.i2  9o.e 

gntespoftquam  viderutChriftumtimucrutab  cxtremister-    gentiles  conucrfiad  Iudaifmum  noadmittebantur  apcetum 

ra?,p.4.c.358.e 
s  omnes  apud  Dominum  funt  vt  ftilla  fitula?,p.4.coltim. 

jjo.d 
fntes  qu^  prius  pcr  idololatriatn  claudicabant  aduentu  Chri 

ftipraedam  fecerunt,p.4.c-3o6.d 
fntiumfingularumoriginemper  diuerfas  partes  mundidi- 

fcreuit  Deus,vt  quaeque  gens  parentis  fuae  vocabulo  deno 

minata  propnasfedes  poflideret,p-3-c  2051.3 
\  ntium  doctrina  quod  Iud^orum  fcientiam  &  fuperbiam  fu- 

pcrant  &  fpiritualem  intellccium  ad legem  Dci  afferrct  prg 

riguratum  cft,p.  1.C.5  5  3  .c 
gntiumprincipatumdcftinauitChriftusin  facrilegam  ciui 


Iuda?orum  cqualiter,  quia  recipicbantur  ad  lcgis  obferuan 
tiam,non  tamen  admittebantur  ftacim  ad  ea  que  ei  ant  ho- 
noris,fed  aliqui  in  tertia  gcncrationc,&  aliquid  in  decima, 
&  alii  nunquam^p.^.c^i.c 

gcntiles  quomodo  habuerunt  reuelationcm  dc  his  quf  funt 
neceffariaadfalutemip.^.ca^i.b 

gentiles  incarnationis  myfterium  quiadlcgem  Moyii  non  c- 
rant  obligati  an  &  quomodocredere tenebantur,pane  fcx 
ta,columna92  2.f.iio5.c.Irem  partctertia,col.2  5i.b.Iccm, 
parrei.columnai^o^.c.DiciturdcDanoRcgc^qui  fidem 
vnius  veri  Dei  habebat  cum  effct  gentis,Itemjp.i.columna 


917.8 
tatcmquarProphetas  &  dominum  prophetarum  occidit,    gentiiesquot&qufneceflariohabebantcredere  ad  falutem, 
vrcamdignavltionepuniret.  Et  hocfigura,p.  2.  columna         p.6-922.f 

1 2 1 3«a  gentiles  dicuntur  cxtranei  triplici  rationc,p.6.c.5  36.1 

pntium  vocatio  &  Iudaforumreprobatioqualiterin  captiui     Gentilcsdelaphetdefcenderunt,p.i.c.i72.e 
tatclofcphi  pincernae  &  piftorisfuitpr^figuratajp.  i.colu.    GentiIesinfacrispriapiofferebant,p.i.c.2  2  2.e.f.VideinPria 


369.C 

fntium  &  Ifi  aelis  3?qualitas,p.i.c  1 268.f 
cntium  obedientia  vt  ipfius  lfraeIcontumacia,p.4.'columna 

1098.^ 
cnt ium  Dcos  vbi  primo  fcriptura nominauit,  in  fuperiorib. 

cnimfcmper  Dcumnominau!t,p.i.c?47.aInterl. 
cntilis&  ludaeusqui  in  Ecclefianonfueniotplangendinon 


piidolum. 
Gentilesiurantpernominaidolorum,&  quomodo  fi  licitum 

Chriftianis  iuramentum  talium  recipere,p.i.c.7i2.f 
Gcntilcs  folcm  adorantes  fiuc  colentes  fculpcbant  imagincm 

eius  cum  curru  &  equis,p.2.c.986.f 
Gentiles  quando  alicui  malcdicebanr,c(iccbant,Sictibi  con- 

ringatficutmiferislud^is^p.^.  c.2  228.f 

o    3 


GlofTac  Orclin.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


Gcmi!c5,vocant  Iudcj  omnes  qui  non  func  dc lege  Iud^oru  > 

repucanc  eos,ficut  cancs,p.  j  .col.707.  a.b 
Gcntilcs  vocabantur omnes  qui  non  erant  de gente iudeoru, 

vt  habetur in  nouo Teftamcnto,&  in  vetcri  in  pluribus lo- 

cis.p.j.col^i.c 
G?ntiles  conuerfi & ere&i  funt ad  fidem  &  ad  Deum  in deie- 

ctionc  Iud«orum,p.4.col.7o6.e 
Gentiles  populus  uon  excluditur cum  dicit  Moyfes.  Si  pecu- 

niammutuam  dcderispopulomco,&cfeddatibi  intelli- 

gere,qu6dpriu.s&inminori  neceflitatedebet  Iudeus  mu- 

tuare  lu  Jeo  quam  gentili,hec  Rab.Sal.p.  1  .col^o^.f 
Gentiles  videntes  miracula  qu?  non  potcrant  fieri,nifi  virtute 

diuina,ftatimconccfibanturChriltumincuiusnominehec 

ficbant,p.4.col.7o5.e 
Genciles  poft  iudios  pritno  credentes(  quamuis  pauci  fucruc 

comparatiuc)vocati  ftmt,p.4.col.68o.f 
GenrilesconuerfiadfidemChrifti,  nomine  Ifrael  nominati 

funt,p.4.col.i709.c.372.f 
Gentiles&alij  populum  Ifracl  perfcquentcs  funt  vocati  eo- 

dem  nomine,fci!icet  Efau,p.4.col.i9i2.f 
Gentilcsdiuinamprouidentiam  ncgantes  circa  actus  huma- 

nosnimisfollicitabanturdetalib.p.j.co.i^i.cltempa.^.c. 

23i.aitcm,p.6.col.jy8.f 
Getiles  loco  iudeorum  vocati  funt  ad  fidem,quamuis  tardius, 

&  illi  prccedenr,p.5.col.3  5  i.f 
Gentiles  tempore  paflionis  Chi  ifti  erant  in  duplici  diflercntia 

fcilicecprofclyti  quiad  cfum  agniadmittebantur.&  genti- 

les  incircunciii,qui  non  admittcbantur  ad  efum  agni,par.j. 

col.  I268.C 
Gstttiles  naturalem  legem  habentes  ,  contraillam  facientes 

fueruntpuniti>&  viuentesfecundum»pfampremiati,pa.6. 

C0I.37.C 
Gentiles&Iudeiparticipatione  vniusnouarlegisdicunruru- 

nusnouushouio.ficutpamcipatione  unius  fpeciei  plures 

hominesfuiitvnushomo,p.e5.col.5  3c$.f 
Gentilesdicuntur  canes,&  quare,&  p.j.col.^^.b 
Geatilescredcbam,quodfecundum  multitudinem  terrarum, 

&  regnorum,elfct  multicudo  deorum ,  quorum  quilibet  in 

terra  tibi  appropriata,cuItum  fibi  debitum  &  fpecialcm  vel 

Iethabere,p.2.col.942.f 
Gentiles  aliqui  &  idololatrae  vnguibus  lacerabant  carne  fuam 

in  placiu  mortuorum,p.  1  .col.  1 53  7»c 
Gentilesquidamputabant,  ficut  oratoriudicem  3  ita  &ipfi 

Deum  fledtcre  quirent,p.y.c  1 26.f 
Gentiles  antiquitus  redeuntes  de  mercationfbus ,  libenter  in- 

trabant  domos  fuas  in  plenilunio,&  quare:  &  adhuc  apud 

quofdam  Chriftianos  efc,volentesmutaredomicilium  ucl 

enceniaredomum  nouam,non  faciunt  hoc  libenter  in  defe 

duLunj  fed  faciunthocinaugmento  Lun£,&quare:  & 

hoc  eft  cie  reliquijs  gcntilium,  P.3.C0I.  163  5.  a.b 
Gentiles  do&ores ab  erroribus  ad  veritatem  Euangclii ,  con- 

ucrfi  certius  gentium  crrores  noucrunt,  &  ideo  fubtilius  ex 

pugnauerunt,p.2.cii38.f 
Gentilesinmorteamicorumin  fignum  triftitia;  admittcbant 

capillos  crefcere  vltra  modum  confuetum,p.i.col.68o.a.  Et 

alibidicitur,quod  folebateuellerccapillosfupcr  mortuos 

fuos,p.  i.c.999«a 
G  cntiles  multi  expofuerunt  fe  pro  republica  morti  &  periculis 

&quarationead  hocmoti  fueruntjp.3.ci46.f.&  cip52.f 
Gcntilesomniainfolitacredcbantaliquid  numinishabere,p. 

4.columnan88.f.&  i786.f.Itcm,p.2.col.i63.a.Item,pa.i. 

C0L679.C 
Gentiliumpopulusvocaturdefertum  &  folirudo,p.4.c.347.a 
Gcntilium  corda  inccnfibilia qui  lapides  pro  Deo  coluerunr, 

ad  veri  Dei  intel!e<5tum,ad  meditationem  lcgis  &  predica- 

rione  Euagelij  couertit  Chrift9.Ec  de hoc figura,p. 2.117 2.f 

Gcntilium  opinio  erat,quod  patres  eorumin  mortetransfcre 

bantur  ad  confortium  Deoru,ficut  de  bonis  Chriftianis  di 

cimus  quddtransferunf  adcofortiu  AngelorQ,p.4.C2554.f 

Gentilium  do&ores  reliquerunt  doctrinam  confuetam  /Ppter 


Euangelium &  difcurrcrut  ad  doccndum alios,  &  feccru  1 
fruvtum  magnum,p.5.co.209S.c.Item,'p.  1.  ci  303. c  Vk 
etiam  in  do&ores  gentilium. 
Gentiliummoserat,vtdeorum  fuorum  honori  facrificatcs 
merentcoronasvi&imisfimulcoronatis,  p.6.col.i  139.^ 
Gcntilium  eft  mulciloquium,a  quibus  &  ccepit.Hi  enim  ex 
cende- lingue  magis  operamdant,quam  menti  mundand 

p.j.coI.i26.d.e 
Gentilitas  conuerfa,mifit  ad  dominum  viros  claros  in  fecul 

fedfecuriDominicgincrcpationisdemonte  fuperbie^  de 
<Stos  &  humiliatos.Et  de hoc  figura,p.2.c  1 137.C 
Gentilitas quia  bruta  qu*m  quonda fedu«5tor  idololatric;,  q 

fi  brutum  animal,&  nulla  ratione  remittens  quo  voluit  cr 

re  f  ubftrauit,fignificantur  per  afinam  Balaam ,  p.  i.c  1 3  37 
Gentilitasdiciturinuia,&defolata,&quare,p.3.c.358.d 
Gentilitasfignificaturperarcam,p.2.coI.r93.c&  195. c 
Gentilitas  per  Iericho  fignificacur,&quarc,p>2.col.  569.C 
Gentilitas  omnis  extralegem,extrafacrificium,extra  SynaJ 

gam,p.i.col.i303.c 
Gcntilitas  dicitur  muher.fluxum  fanguinis  patiens,  &  qu< 

do  curata,p.5.col.278.f.&534.d.e.f 
Gcntilitas  peccati  frigore  conftri&a  per  Aquilonem  fignific 

tur,p.3.col.346.f 
Gentilitascornui  nominedefignatur,p.3.coI.3  95.C 
Gencilitatiserrorifteomnesprouincias  occupauit,  vt  ad 

ca  fontium lucofque amceniffimos  vidimas  immolarcr 

4.col.64y.b.Item,p.2.col.  io8.f,&  colum.938.f.&  colut 

985.C 
Genue  vnum  flecti  coram  perfonis  cxcellentib.  vt  dicunt ] 

brej,&  quidam  Chriftianorum  poteft  licitae  fieri,fed  con  I 

foloDeoduogenuafuntfle<itenda,p.2.col.i63i.c 
Genua  incipiunt  tremerc  homini  portanti  graue  pondus, 

C0I.67.C 
Genua  corporis in  oratione  fi  flc&amus  Deo,&  genua  cor 

zabolo,nihilprodeft,p.2.col.i6i.c 
Genuanoftra  Baalim  curuamus  cum  peccamus,  quiadhl 
^  vocatifum9vtfle3am9genuainnomiiu*Iefu>p.2.i6oi.l| 
Genua  quod  fle&imus  orantcs,&  ex  omnib.  teli  plagis  ad  I 

lam  orientis  plagam  vel  partem  conuerli  oramus,  quare 

fiac  non  facile  patet  cuiufquc,p.  1  .col.i  4  29.C 
Genua  fle&ere  Chriftianos  Chrifto,Ecclcfiafticus  mos  cft: 

d$i  fuperbiam  mentis demonftrantes  omnino  non  facim 

p.4.coI.383.a.b 
Genua  quifigitterrf,habetquo  plushumilictur,quc  vcro  pl 

humiliatur,vt&venterhgreatterra,  non  habet  vltra< 

plus  humilietur,p.3.col,74o.c 
Genuum  amborum  fiexio  coram  excelleti  perfona  an  &  qt 

modoliceat,p.2.col.i63o.f 
Genuu  flexio  vnius  vel  duorum,an  fit  reueretia  foli  Deo  ej 

beda.  Ad  hoc  varie  refpondet  Hebrf  i  &  Latini ,  par.2  .il 
in  Genibus  maximefentiturcorporisfatigatio,eo  quod  fu 

net  pondus  corporis,p.3  .col.  1284^ 
Genus  triplex  peccatorum  clamat  ad  Dcum,p.i.co.2  34.C 
Gen9triplexpeccatoru,fciIicet,Vnu  ex|inordinata  affcdic 

amorisvelodij.Secundugenusacciditexncgligccia,qua 

dc  aliq,s  ncgligic  ad  purificationem  recurrere .  tcrtiii  qi 

fimiliter accidit cx ncgligetia ,  quando  aliqs  iurat  fe  fac 

rum aliquid  &  negligit adimplere,  p.i . coI.84o.f.84i.a.b. 
Gcnus  infortunij  infceliciffimu  eft  fuiffe  tccliccm,  P.4.C.13  u 
Genus  humanu  quadruplici  morte  fuit  percmptu  in  tranfg 

fione  Ade.  Prime  mortecuIpe:lccud6nature,tciti6gel 

ne.quart6ciuilispoen3?,p.6..col.29,c 
Genusd^moniorumquoddaminnullopotefteijcijnifiinoj 

tione&ieiunio,p.5.col.295.c.577.c 
Genusabnegareprohibetur,etfiiniuriamfaciat,par.i.colur| 

I3i2.d 
Gcneraquatuorhominumremouebanturad  bcllum,  p.i. 

I544,f.i575.c 
Geometrica,ex  qua  fcientia  architedtoria,u  Deo  effc  oftenc 

turp.i.col.i3J9.b.c 

Geometricf 


Ind 


-e^crricxfcicntiam  quidam  probant.Et  vnde  hoc,p.4.co. 

;cnflluuiusquiapudAegyptios.NiIusvocatur.p.3.c.2099. 

I  jb.c.Vide  etiam  in  Nilus. 

*Ifa  vrbs  eft  Arabix  iuxta  montem  Galaad,no  Ionge  a  fta- 

J  c  10  Tybcriadis,in  quo  porci  prccipitati  fubmerfi  funt,p.  y. 

|57.b.&P9.a.&8i3.a  ; 

Jttfeni  miferunt  p:r  ciditates,adducerenturinnrmi  ad  prac 
,fatiamChrifti,p.j.c.yj*.f 

;cifeni  rogauerunt  lefum  vt  ab  eis  difcederet,reputantes  fe 
'iiji<»nostantodo&ore,&cp.y.c.i70.d 
jcmamtas  inter  Iudam  &  Ifrael  fuit  difloluta,  &  pr?figurata 
'  fi't,&c  Et  hcc  gcrmanitas  intelligitur  de  Chriftianis,&  Iu- 

^isininfidclitatepermanencibus,p.4.c.4i8.d.Icem,p.2.c. 

eninaherbarura  prima  vel  harborum  genera  non  de  femi- 

rprodierunt,  fed  deterra,&cquomodohomo(propter 

0em  omnia)iuueni!i  actatc  plafmatus  eft,p.i.c.i6.c 

;ebnitarum  officia  circa  tabcrnaculum  fgderis,que.  fuerunt 

p.c.t2o6.d 

eari&  Gerzipagi,p.2.c.49i.a.SauI.ariolosoccidit  quodp 

c:erent  familiain  eius  effe  etiertendum,p.2.c494.d 
eibonorum  &  malorum,ideo  fcripta funt  in  diuinis  volu- 
linibus,  &  ex  finiftris  dextrifq;  a&ib.fcripturaj  cotextar,  vt 
itelligamus,quia  apud  Deum  ociofa  non  funt ,  nec  malo- 
rm,necbonorumopera,p,i.c.i33j.b 
ca  quaedam  communia  hominum  puto  eiTcque  q uamuis 
pccato  carcant,non  tamen  digna  videtur,quib.incerfitfpi 
ruflan6tus,&cp.i.c  1 2  y/.b 

ft  veteris  teftamenti  fuerunt  figna  geftorum  noui  tcftamen 
tp.2.c.yy3.c 

eiriarcamad  fetrasfcrenteseademquaAzotij  paffi  funt 
J5.c349-b&35i0.d 

tiicmani  eft  villa  in  pede  motis  01iueti,&  in  fine  erat  hor- 
ts  contcmplattoni  aptus,vbi  intrauit  lefus  iam  paflioni  fp~ 
zJmus  p.y.c^ji.a.c 
Jlipopuli  in  partib.  remotioris  Aphricaedefertoadhaer6- 

sp.i.ci75.a.Interl. 

s  dicitur,omnis  qui  Deo  rcfiftit,p.  i.c.i  2  %q.z 

ntis  Ogfortitudo&magnituftodefcribitur.Vidcin  Og 

•gismagnttudo. 
.  ijntcsquidicuntur,p.3.cio96.f 
ijtntes  dtcutur  nati  a  demonib.incubis,qui  in  fpecie  huma- 
t  comifcucrunt  fc  mulierib.quomodo  &  quando,p.  1.  col. 

^8.f.  147.&  148. f 
ritntcs  fucrunt  ex  hominib.gcnerati(&  non  ademonib.vt 

iqut  aficrunt)raptorcs  & lnxuriofi  viri,p.i.c.2 oo.f 
;utucs  fucruntnouemcubitorumlongitudinis,p.i.c.  134^ 
Gates  propccrca  crcarc  placuit  Deo  vt hincoftederetur  n5 

«/umpulchritudinesverumetiam  magnitudines  corporu 
nagni  peudendascffcfapicnti,p.2.c42  3.a 
ihntium  natio  ingentis  magnkudinis  apud  Chanan«eos,p. 

c.io65.b 
Shendi  in  officio  ne quis  putet  cflc  pcccatum,ficut  in  forni- 

«ionefinec6iugio,neceflariorepcricucftbededixiq;  illis 

cus&aic.Crefcitc,&cp.i.inEpift.Burgenf.inprincip. 
laius  multiplcx,p.4.c.  1 01 2.d.e 
Iaiusduplcx,i.malignus&benignus,p.3.c.i53r3.b 
laiusvcrfatilis  dicitur,quiapoteft  rcmoueri  Remot'  efte- 

lm  Enoch  &  Hcliae,&  quoridie remouetur fidehb.  de hac 

'tatranfcuntib.p.i.cioS.e 
laiusflammeus duplicircr  dicitur fecundum duplicem  opi- 

ionem  de  fitu  Paradifitcrreftris.Ibid. 
laiusforis  interficir,cumnoscxteriusfurensvinditta  confi 

it,p4.c.946.f 
,la;usvocaturvlcifcendipotentia,p.i.ci66.c 
;fojusduplcxfe..ftbilis&fpiritualisp.i.ci666.e 
,'laius  qucm  gefiabat  Angelus  contra  Balaam  fpeciem  quide 
"  rumhabcbaircucratamennihilerat,p.i.c.i338.e 
,laius  ab  Ezechiele  vocacur  fupplicium,p.4.c.  1 235  .a 


ex. 

gladiusregisBabylonisdiciturnumeroDominieo  quod  c- 

rat  excutor  diuine_  iuftitie,p.4.c.869.c 
gladius  DominidiciturexercitusNabuchodonofor,eo  quod 

crat  executor  diuina?  iuftitiar,p.4.ci  3 1  j.c 
gladium  impendcntem,Iachrymarum&gemituum  magnitu- 

do  fuperat,p.4, 1 3 1  y.c 
gladium  quomodo  Iefus  vcnit  mittere  in  terram,&  non  pacc, 

&quomodoterramdiuifitaSpiritu,p.4.c.676.d 
gladii  bellantium  antiquitus  in  capitc  fepulchri  hominum  po 

nebantur,in  fignum,quod  non  fuerunc  in  bello  deui£i,p.4. 

c.131  6.c 
gladii  duo  in  paffione  Chrifti  oftefi  per  Apoftolos  ad  defenfio 

nem  Chrifti,quid  notantac  fignant,p.y.c.977.c 
glarea  minutiffimos  lapides  dicimus  quos  aqua  fluuialis  rra- 

hitp.3.c.282.d.e 
glarea  vita prefens,qu£  femper  impellitur,cui  inhxrentis  in  fu 

pet  ficie  glarea?  perponitur,fedadimalabitur,&c.Ibid. 
gloria  Domini  cur  habitafle  dicatur  in  montc  Sinai,p.  1.  colu, 

727.C  y^  1   ( 

glarear  coccyti,in  prouerbio  vocabatur  homines  impii  qui  ad 

pcenam  inferni  videntur  pra?uifi,&  tempore  Iob  illnd  pro- 

uerbium  currebat,  p.3  .c  2  27.C 
gIoriapatri,&  filio&  fpiritui  fando.Sicut  erat,&cinftituitda 

mafus  Papa  canere  in  fine  Pfalmorum,parte  fexta  columna 

ij34.f 
gloria  cft  clara cum laudc noticia,p.3.c. 21 6i.c 
gloria  eft  longe  lateque  pra?conium,quale  fuit  ex  l  ubmerfione 

Pharaonis  in  mari  rubro  ex  virtucediuina.p.prima  colum. 

147.C 
gloria  &  honor  differuncp.tf.c.S  1 3  .c.Item  p.  3  .C2  05.&  y  3  o.d     ' 

c.&  579.C&C.1 183.C.1618. 
gloria  duplex  eft  temporalis  f.&  fempiterna,parte2.columna 

I270.f 

gloria  duplex,f  .corporis,&  anims  reddenda  fidelib.p.  4.  colu 

2236.!" 
gloria  caeleftis  iiue  pra?mium  fanctorum  an ,  &  quo  poffitdici 

merccs  &  ha?rediras,p.  jr.c  1196. 
gloria  cejeftis  obie&iue  eft  Deus,qui  cft  increatus  &  astcrnus, 

P.6.C.389.C 
gloria  cum  non  fit  aliud  quam  gratia  cofumata,ideo  gratia  eft 

qu^daminchoatiogIori£,p.j.c.334.f 
gloria  beatorum  pcenaque  damnatoru  quomodo  augeantur , 

P.4.CJ17.C 
gloria&rcshuiufmodipartilirerdiuifajjnonminuuntur  ,  fcd 

tote  funt  omnib. totf  fingulis  qui  carum  habcnt  focictatem 

p.i.ci386.d 
gloria  ram  magna  cft  Chrifri  pro  nobis  paffi,vrangclica:  virtu 

tes  non  folum  immortalis  deitatis  magnificcntia, fed  aflum 

pta?  humanitatis  claritatem  afpiccregaudeanr.p.  6.  colum. 

i3to.f 
gloria  anima;  Chrifti  ex  diuina  dHpofictone,fiebar,  vt  no  redu 

daret  in  corpus  vt  fic  corpus  cflct  paffibile  &  mortale  ad  im 

plendum  humane  redemptionis  pr^ciu,&  eodcm  modo  cx 

diuinaordinarioncfa&utneftjVtgloriaanimae  redundarec 

adcorpustraasfiguratione,&c.p.j.c.289.c 
gloria  Dci  cflr'euelanda,gloriaautemhominum  occulranda, 

proptcr  quod  decens  eit  caput  mulierum  vclari,non  autem 

viri,p.6.c.289.c 
gloria  Dei  fehabec  adIibcrumarbitrium,ficutfeflor  ad  equft 

p.6.c.332.f 
gloria  fan61:orum  AngcIoru,ficut  crefcete  ex  his  quos  induxc- 

runtadbonuin&adfalutcm,fectiamcrefcet  per>a  malorfi 

Angelorumaccidcntalisexhtsquosinduxcrnnt  ad  pccca- 

tum  &damnacionem,p.6.colum.2  2jr.d.Icem|  .1.  coiutnna 

xoo.f 
gloriacajleftismultoshabergradus&diftinctiones  ,  licetfit 

idcmobicdumbeatitudinisnullam  diuerfiratcm  b  ibens , 

ramcnex  parrebcatorum  habetdiuerfiratcm  iu  partjcip^n 

do  illud  obiedum  fecundum  varietatem  mcritorum,p..5.c. 

1268.C 

o    4 


Gloflk  Ordin.  &  Nicolai  dc  Ly  ra. 


£ 


gloria  cuiuslibetbcatificntcrcfcitexgloria  fibi  coniuiftorum, 
ficpxnacuiuslibcc  damnati  crcfcit,ex  posna  fibiconiuclo- 
rum>p.4,cyi7.c 

gloriaEcclcfixcofiftitinornatu  charifmatum&  virturum,& 
non  in  magno  apparatu  exteriori,ficut  Synagoga  gloiiaba 
tur  in  parentib.de  auratis  templi,p.3.c.746.r 

gloria  domus ,  fecuda?  in  nullo  potuic  dici  maior  gloria  domus 
'  primc,nifi  ex  prarfentia  Chrifti  qui  eft  ian&us  fandoru,pa. 
4.  c.2178. 

gloria  mundana  fignificatur  per  mulum  cui  incedit  Abfalon , 

p.2.  C.62J.C 

gloria  diuicium  &  pauperum  honoratorum  timor  Dci  eft>&  p 
confcqucns  qui  funt  virtuofi  funthonorandi.p. 3.02025. c 
gloria?  confutnmatio  duplicitcr  intelligicur,p.6.c.937.c 
glorix  humana?  amor  quas  vires  nocendi  habcac  no  lencic,ni» 

fiquici  bcllum  indtxeric,p-6.c.639.c 
gloria?  vana?  cupidos  caucrc lubcmur  duabus  dc  caufis,  p.5.0 

613.C 
glot  iam  alTequi  non  Iicet  ipfi gloriam  fugicndo,p.2.  columna 

1627. b 
glonam  Ca?lcftem  an  anima  fcparata  acorpore  ingrediatur, 
vcl  nifi  poft  finalem  refurrectionem,p.6.0937.c 
;lonam  fi  habemus pura? fidei  &  confcicntia?,  &  magnificetia 
in  operatione,&  potcftatem  refiitendi  viciis  tortoribus  &o 
Deonon  nobisimputemus,p.6.c.i440  d. 
glonam  meam  no  qua?ro,&c.quomodo hoc  dicit  Chriftus  cu 
quasrcrcrgloriam  Dei  Patris,&  eadem  iit  gloria  pacris  &  fi 
liijp.y.c.n^p.c 
gloriam  &  honorem  afferut  Domino,qui  omnia  bona  opera 
ad  eius  gloriam  dirigunt,fide  operante  pcrdile&ionem ,  in 
quib.confiftit  Dci  cultus  interior,p.3.c.6i  g.c 
gloriari  de aliquo  vcl commcrtdarc  fcipfum,  attenta  caufa,cft 

bonum  vcl  malum  P.6.0447.C 
gloriandi  regula  exccditur  dupliciter,p.6.c.433.c 
gloriandum  de  quo  fit  homini,duplex confideratio de  hoc da 

rur,p.6.c447.c 
glorificant  credentes  Deum  in  bona  operatione,p.4.columna 

2354. 
glonficari  &  gloriofc  glorificari  difFerunt,fp.i.c6jp.e 
^lorificationesDominifecundumhominisformamfuntduc 
Vno  qua  rcfurrexit  a  mortuis,&  alia  qua  afcendit in  cflum 
ante  oculos  Apoftolorum,reftat  tertia,&  ipfa  in  confpc&u 
hominum  cuin  maicftatevenerit,vtreddac  cuiq,-  fecundu 
operafua,p.6.ct  310.6 
glonficatus  cft  Chnftus  quantum  ad  gloriarn  corporis  in  re- 
furrectione,in  afcenfionc,in  miraculoru  operationcper  A- 
poftolos,p.4.c.457.c 
gloiraqualisfpcrncnda&qualisfequcnda;p.j.c.33o.e.f 
godfredus  duxLothoringia?aprincipib.  (  hnitianorum  rcx 
inftituitur  adcuftodienduiriterram  fanctam  recuperatam 
ad  debcllandum  contra Sarracenos  in  eos furgentes,&  prf 
naluit cum  paruo cxercitu  contra  Soldanum  Acgypri ,  &o 
p.6.ci647.f 
gog  interprcraturtectum,&  intelligitur  Antichriftus. 
Magog  iutei  pretatur  dc  tecxo,&  intelliguntur  adha?rentes  An 
;  •tuhnfto,p.6.ci673.c 

gOg  &MagQg  funtgentcs  ventura?  ad  pugnandum  contra  Ie 
rufalem&debelIabantur,vtHebia?idicuntpcrregemMcf 
fiam  qucm  cxpccunt  adhuc  vcnturum.  Alii  dicunt  quod,  ii 
gnificat  pericqutores  Ecclcfic  gencra!iccr,alij  quod  mtelli- 
gitur  Antichnftus,&cp.4.col.i3c;o.d.&  2  152.1;". 
Itcm,p.3.c.n89.c 
gogquiserit  quandointcrficieiur,& ^bifepelictur,  quid  Iu- 

da?i  dehocdicanr,p.4.o  13  66.3.13  69.3 
gog  &  Magog/  Iuda?i  cftimant  getes  poft  millc  annos  reftituat 
Icrufalem  contra  populum  Dei  in  vallem  lofaphat  ventu- 
ras  &  ibi  vindeiniandas,p.4.ci934.e. 
golgotha  dicitur  Caluarie  Iocus,quia  crat  plenus  capitib.mor 
tuorum  qui  ibi  dccollabantur,non  a  Caluaria  Adc,&c.p.j. 
045  5.0 13 11. c 


goliathimmanicorpore&animoferox  ad  quadraginta  es 

conuiciatur  T(racl.p.2.c.426.e 
golias  ingens  ftatura  corporis'Hebra?os  ad  certamen  prc  0. 

cat,p.  2.042  2.e 
gomcr  aquonominati  funt  galatha?  velgallici.  Videir  a, 

latha?. 
gomor  nomen  eft  menfurc,quantum  autcm  tcneatgomo  15 

habeturexfcriptura,&op.i.c.547.a.&  c.i  170.0? 
gothi  chi  iftianam  fidcm  acciperc  cupicntes,per  Arrianos  ^ 
lente  Impcratore  difponentc  infeCti,&  feducti  funt,p.6  0 
is38.f 
gothi  magnam  tribula-.ioncm  fecerunt  in  Africa,Iralia,&  J. 

Iia,p.6.cis7i.c 

gothoru  rex  Theodoricus  Arrianus  regnabat  in  Iralia,  qu  > 

tam  Italiam  quantum  ad  ortodoxos  gladio  pcrdcre  vi  dt 

ckfantftumloannemPapam  &  Symmachum  &  Boettn 

virospreclariflimos&confulesmartirizauir,p.6.o  15  }M 

gothorum  deftrudtio.Juftinusenim  iuniorconllitucnsNfc 

tem  patricium  Romanorum,&  Mittens  eum  ad  rcprin  > 

dum  gcnte"  gothorum,qui  collecto  exercitu  magno  :go  g 

expugnauit,&  rcgem  eorum  occidit,&  fic  Italia  ab  cis  L 

rataeft,  P.6.C.1571.C 

gradusmaiorisqui  eft,dccenseft,vtplurib.virtutum  ac~ti| 

randus  fulgear,p.i.c.783.a.b 
gradus  confanguinitatis  qui  funt  prohibiti  in  contra&u  trl 

monii,&  qui  non  p.i.c.iojS.f 
gradus  vitaefiueviuentium  funtquatuor.f.vegetatiuus,frl 
tiuus,mociuus,fecudum  locum,&incellec~tus.Ec  inter  I 
gradus  vltimus  tenet  fummum  locum,parte  quinta,co  K 
1030. 
gradus  fidelium  funttres^f.incipicntium^proficientium,?! 
fecvtorum.Qui  funt  in  primis  duobusgradibus  nomina  ur 
agni,qui  incertio,oues,p.5.oi382.c 
gradus  fiue  ftatus  miniiteni  Eccleliaftici  eft  quadruplex,  H 

0264^ 
gradus  triplcx  ira?>primus  in  corde,fccundus  in  ore,cenii 

procedicuradcontumeliam>p.5.oii3.c 
gradus  damnatorum  eftduplcx.Primus  eftillorum  qui 
duntadinfernum  morte  violenta  Sccudusgraduseft 
rientium  morte  naturali  feu  corruptione  acns,&  non  i 
tia  gladii,p.4.o  1 3 1  o.f 
gradus  elecTtorum  diuerfi  erunt,quafi  diuerf^  clarirate  fter| 

p.^.oi^io.f 
gradus  prophetiae  eft  multiplex,&  fignantur  ponutur  qua  lor 

p.3.c.4i7.b.c 
gradusmanfionumfuperna?ciuitatisdiftingiiiitur  fecun  im 

graduscharitatis,p.3.0939.c 
gradus  diftincti  beatitudinis  feu  manfiones in celeftib. fij 

canturperfortes,p.i.c.i647.c 
gradus  fucceffionis  in  participatione  ha?reditatis  &  corpc  ili; 

&fpiritualisenumerantur,p.i.oi38i.b.&oi382.f 
gradus  vocantor  incrementa  virtutcm,p.3.c.  96.d.e 
gradus  diucrfi  in  Eccleiia,alia.n-profeiho  Sacerdotum,aj| 
uitarum,alia  monachorum,alia  virginum,alia  viduarufl 
lia  coniugatorum,p.4.c.494.t 
gradusfuntin  eccltfiamaiOium,&minorum  vtilli  exerl 

prxcedanr,imirarionefequcncer,p.6.0273.b 

giaduscuminEcclefiaordinanrur,perquoseledi  a  repipis 

(quafibonipifccsa  malisfcgrcgari)adconlbrtii!m  pf» 

tua^pacisiniauntui^tuncporta pifcium a?dificatur in .  u- 

faleinp.2.c.i437.c 

gradus  hdelium  difpertiti  funt,alii  bonis  operib.intus  or  n- 

tcs  Ecclefiam,a?dificanc,aliiarmis  facra?elec~tionisnuk 

contraimpugnantesha?rcticos:vigilanc,&c.par.2.coliib 

1359.C 

gradus  proponuntur  quib.ad  iuftificariones  perucnitur.l 

enim  eft,vt  videatur  quam  vtilcs  fint  &  honcfle,  deinc 

earum  defiderii:mconcupifcatur,poftremo  vc  proficii 

mineatque  fanitatedelcctetcarumoperatio,quatum  »1j 

ratio  deleclabat.p.3.c.i352.f 

gracji 


Index. 

Srtdus  generationum  per  quos  Chriftus  fecundum  carnem  gfatiaChriftiinprimitiuaEccIefiaaataeitgentilib.  quivlti- 

ddcenditabAbrahimvfqueadvMrginemMariam,fignifi.  movencrantadfidemjudaeisrcmanentib.  in  infidelitate 

canturpeiTcalamlacob&eiusgraduSjp.i.c.pj.f  promaiorip.j.c.334.f 

raJmnadmaiorem  qui  promouedi  funt,necefle  eft  vtmaio-  gratia  fanftificans  nunquamdcficichomini,fedhomoaliqua. 

'  re  taentis  induftria  fe  ad  legem  Dei  appliccnt,id  eft, diuino  do  dcficit gratia  Dei,p-3.c.2 i  z 8.f 

ru  mandatorum  obfcruationem,p.i,c.78i.b.C     m  m  gratia  Dci  nulli  hominum  dencgatur,cum  vellit  omnes  homi 

;radumnom5ambiguumapudnos,quiagradusdicimusaf-  nesfaluosfieri,fedalkjui  eacarcncquia  nonfcquunturdi- 

cendentium,&dc(cendcntiumtapudGraecosafcendetium  uinuminftintf:umadfupeinaturalebonu,p.4.c22ii«a.b.c. 

tantumfun:gradus,p.3.c.i4i7.a  gratia  quaeiitpnma,&quxfecunda,&quomodo  intelligitur 

iradibus  ad  futrimam  vircutem  afcenditur,&  quot&quiilii  gratiaprogratia,p,j.c.io42.f. 

funt.p.2.c.i28o.e.f  gratiapriraalicetnon  cadat  fub  merico^augmentum  tamen 

Jradib.quindecimafcendebaturadtemplum  Salorronis ,  &  gratiecaditfubmerito,quodquidcmaugmcntum  datu  eft 

totidemafcendituradceldletemplum,&qui  qualefq,  illi  IudejsinChriftumcredentib.p.5.c.334..f 

gradus(int,p.j.c  i4i8.e.f  gratiaproopcrib.pietatisdabitur,p.4.c.20  73.c 

,:xci fapienriam  quaerunr,&  nihil  recipere  volebant  nifi ra-  Icemp.j.c4i6.f 

rationeprobaretur,&quarc,p.6,c.io6.d  gratiaiuftecolliturperpeccatum  pra?cedens,cuius  fubtractio 

irfcidicuntChriftumcfnaflecunidifcipuIisfuisantepaiTio  eftpena,&  perconfequeusillaque  fequunturad  hocfunt 

nefuatertiadecimadicmeniis.IrequodChriftus  confecic  penalia,p.3.c  18S7.C 

corpus  fuum  in  pane  fermentato.Ec  dicunt  Mathreum  Mar  gratia  Chrifti  fic  Dco  coniungit  &  inclinationcm  fomitis di- 

■  cum&Lucam  fa!fumfcripfiiil,oicSedimprobantur,p.  5.  minuir,quodhabenscamomnepeccatum  mortale  vkarc 

C.428.c.i3i8.d.c.&i3i4.f  poteft,p.6ac84.f 

1  rxci  maxime  funt  luxuriofi,&  comparantur  hircis,p.4.co!u.  pra»uenit  gratia  &  fequitur  bona  voIuntas,&  fic  omnipotentis 

1592.^  donum,fitmentumnoftrum,p.4.cioa2.d.e 

:  jjecorum  liberi  fi in Nymphas  vcl  montanas  vel aquatiles  in  gratia fpirituflancTi aliis fons eft,aliis  puteus,aliis  hortus  con- 

cidiiTentcomasnutnebant,p.t.c.ii$8,d  clufus,aliishortorumriuus,qaa?quafidiuifiones  numeran 

recorum  nomine  Apoftohs  omncs  fignificac,p.2.c.202.  c  tur,p.4.c.997.b 

jjcis  qnomodo- Akxandcr magnus dicitur primus  lmperafle  gratia  aliquando reputatur  quod  tamen  fuit  ira, &  eft  aliquan 

&fupeiillosregnaflccum  multiibidcmindiuerfislocis  an  dogratia,quod  videturira^&cp.j.cn^.e.f 

tCrcgnafle  repcriantur,p.4.c.2  2C9.c  gratiaiuftificans  in  pra?fcntiiigniiicaturpei  pluuiam  tepora< 

jecia ic- ;actat  omnia iudicio &  ratione proferre  vocalemque  nea,&  gratiaglorificans pei  pluuiam ferotina,p.i.c  1  j  2  j.c 

fonum.p.4C.i28i.b.c  gratiafupernadieaturannusdnqna  multiplex  vita  virtuttuo 

ccciahiflonadctcmporib.vera  eflccrcditurab  inftitutione  vrdiesinanno,&cp.3.cjo.e 

o!ympiadum.Ante.n.vtcuiquevifumeft,diuerfasfenten-  gratiaDeieftremifliopeccatorum,  quaminuanurecipitqui 

tias  protulerunt,p.4.c.24o8.d.e  non  poft  fe  exercet  in  bonis:p.6.c.  jyi  .b 

|ammaricaHebraicifermonisinmultisdeuiategrammatica  gratiaficut&  charitasmeretur  augcri,  vtaucta  mereatu    & 

Latina.In  verbisenimapudeos  habetur  differcntiainter  perfici,p.3.c.2i3j.c 

ijfexummafculinum  &  fcemininum.Similitcrinpronomine  gratiadiulnaparadifo  comparatur  propier  eius  am?nitatem, 

{ Tutui,&cp.4.c642.d.e  P.4.C.2361.C 

jammaticam  lta  diftineTam  &  dearticulatam  per  declinatio  gratia:  diuina?  omncs  dicuntur  axjua?  viuseteo  quod  deducunt 

nesnominum&verborumnonhabentHebraei  ficut  Lati-  advitamaeternam  ,p.4.c.707.cltcmp.6.ci  i96.d 

ni,&  grxci.Item  apud  cosfuntmultedicliones  arquiuoce.  gratiafupernadicicur,annus,m  qua  mukipkx  vita  virtutum 

Etpropterhoceademlitteraaliquandovariisfignificatio-  vtdiesinannoj&cp.^.c.jo.e 

nib.&  fenfib.accipitur,p. i.c.2 2o.f.&  c.2j 7T  gratia  maior  non  cft quam  vcra  laericia  mentis:nec maior pla- 

lindincsfuntguttxpluuiscatrigorecongelatae,  in  defcenfu  gaquamtriftitiafiaudulenticordisin  idololatna  velharre- 

anubc,  p-3.c.2i62.f  ii,p.3.c.2io4.f 

janum  fcgetum  mclius  conferuatur  in  manipulis  quam  ex-  gratia  facit  homines  Dcos,p.4.c  1 697.1-) 

cufliim cie palca,& quarc,p.  1.^.410. f  gtacia pknus,cum dicitur  Chfiftus,prQ quo  accipitur  ibi gra- 

«iaeft  matcrnoftraregeneratiix,p.3.ci867.a  tia,p.i.c  781.C 

.atiaaccipiturvnomodoprohabituanimamgratam  facien  gratiagratisdatapoteftremanerecum  pcccatomortali,p.i.c. 

tcmDco,aliomodopromotioncdiuinaquamouet  anima  93.C 

adbonumfupcrnaturale,&cp.6.ci492.f  gratiagratisdatapertinetad  fpiritumProphetia?,p.i.colum. 

.  jatiadiuiditui  ingidtiamgratisdatam,&ingratiamgratum  388. b.c 

facientem,p.j.cj38.e.f  giatiapropheti*daturmultisbonis,p.3.c.43o.c.f 

{atiagratumfacienslicetfecundumaliquos  nihil  ponat  in  gratieplenitudoeft  vtfeinomnib.quifqucagnofcat,p.2.colu. 

anima,tamen ab  al.quibus conceditur ,  quod gratia gracis  5 57-b-c 

dacaaliquidpomcinanima,per  quod  fan&i  miraculafa-  gratic-fpiritualiscomparaturoleum  vnctionisquaomniu  vir- 

ciunt  liueoperatifuntlbid.  tuiumoperaDominoconfccrantur,p.i.c.898.e 

jatia  gratum  faciens  principaliter  datur  propter  bonum  illud  gratia  vna  ian&is  non  fufricit,eft.n.gratia  queprecedit,  &ccft 

cuidatur,gratiavcrograrisdatadatur  principalitcr  ,ppter  quaefequitur,p.i.c.848.e.f 

bonumEcdcfia?,p.6.c.302.f  gratif  decem  viaioi-ifuntncccflarie^prin'jagratia,ideft,fcrrno 

jatia gratisdata  vt  cxequi poflit duo rcquiruntur  Ibid.  diuinis qui faginat mediantes,fecuda aqug reredionis,&c. 

jatiaDcidefitcfleapud  Iudaroscxquo  nationes  abie&is  i-  p.3.c.j87.ab 

dolisacciperelucemEuangelii,p.4.C49.c.  grati£vacuitasdiciturduob.modis,p.J.cio42.f 

§atiafpintuflan&i  qui  fuper  Apoftolos  in  fpecie  ignis  appa-  graciaediuince  imputct  fiuc  in  feipfo  aliquis  virtutib.  fiacVtt, 

ruit  datur  populo  Chriitiano  per bencdittioncs  &  oratio»  fiue  aliis  pium  laborem  impcdat,vt  ei  coiccrcr ur  omnis  bc- 

ncspontiricum&facerdotum^p.i.c.ioSj.c  niiniciuro,aquofpcratui  peifectionisfupplenicntLm,p.i. 

ja":ialcginouumteftamentorumconne«Siturmcrifraterno  c.i267-b.c 

fcedere.iicuc  AaronMoyfi,p.i.c.78i.c  gratie  efTectis  eft  illuminarc  inrclle&u&  mollifuarcaffcclu, 

j;tianouiteftamentiinchoataperIoannisBaptifta:  celcbra  &  idcoipfafubtracTa,homoexca?catur,&  obdtuatur  exfua 

tam  natiuitatem  dedaratur,p.  j.c.696.f  malitia,p.4.c.84.cf 

gratia: 


GloflacOrclin.&Nicolai  dc  Lyra 


Grariebenericium  inbonisopcrib.fempcr  pra?ucuit  liberum 
'  arbitrium,ficut  in  tcrrctfudificarioneinflucntiac^leftis  pre_ 

uenitfruiitiricandiaCtum,p.3.c.io89.c 
Gratia?!uxdiip!icitcraccipitur,f.pereflcntiam,&per  partici- 

patione,p.5.c.to?o.b 
Gratiegratis  datas  dantur  principaliter  ad  vtilitatem  commu- 

nem  Ecclefie,&  non  ad  vtilitatem  fingularis  perfone,p.5.c. 

150. f 
Gratix  influxus  a  Deo,eft  duplex:gencralis,f.  &  fpecialis.  In- 

fluxugeneraliconuertitomnia  ad  fcipiumficut  ad  fincm 

vltimumfccundumcftcnaturae.ficinfluxu  fpetiali  conferc 

humana  naturam  ad  fc  licut  ad  fincm  fupcrnaturalem ,  &c. 

P.6.C.1293.C 
Gratix  effe&us  in  nobis  funt  quinqucprimus  vt  animail- 

iullretur  icu  fanetur,fccundus  vt  bonum  vdit,tcrcius  vtbo 

nu  quod  vult  eflicaciter  operctur,quarius  vt  in  bonopf  eue 

ret  c^ntas  ad  glona  pcrucniat,p.3.ci  i46.cf.&  ci  153.C 
Gratiamconditoris  fi  cognofccrc  volumus,oportet  vt  conue 

ticulafugiamus,&  templum  cfriciamunnon  in  turba,fed  in 

remplo  inuenicur,p.5.c  1  lo^.e 
Gratiam  quibufdam  Dcus  nec  apponit,&  aliis  infert  quafi  co 

ac*tis,&  quibufdam  data in  vlum,& poftca  abicrunt  retro, 

p.6.ci2  7.b 
gratiarum  a&io  totius  Ecclefia?  pro  fualiberatione  a  perfequu 

tionc  Iuda?orum3p.3.c.869.c 
Gratiarum  a&io  pro  liberatioue  boni  prc?lati  a  pfequutioncty 

ranni»qui  debereteu  vcpatretimcre&  reucri,p.3.ci504.f 
Gratiaru  a<5tio  deuora  cuiuslibct  libcrati  diuinitus  a  perfcquc 

tium  tribu!acionc,&  inuitatio  aliorum  ad  confcffionem  de- 

uotam  laudis  diuin^p.  3.C.1 5o<5,e 
Gratiarum  adtio  cejeftium  ciuium  dequadruplici  beneficio,f. 

de  duplicieuahonemaIi,&  deduplici  confcquutione  bo- 

ni,p.4.c.237.b  c 
gratias  agereeftfentireomniaaDeodataefre,&  pro  eo  lau- 

dare  corde,voce,&opere,p.6.c.i2.d 
Grariofitasmulierumeftquod  honeftc&  maturcincedant& 

calceatis  pedib.p.3.ci87o.d 
G ratitudo  de  bcneficio  iam  accepto  reddit  hominem  idoneu 

ad  aliud  accipiendum,p.3.ci993.c 
gratus  vir  de  diuinis  bcneficiis  poteft  dicerePfalmum  morali- 

rer  expoficumjf.Bcnedic  anima,p.3.c.i  9 1 9-c 
Grauari  pucat  fe  iniufte  qui  fua  dclitfta  non  refpicit,fed  bonus 

fc  accufat  &  digna  fibi  inferri  a  iufto  dicit.p^.cij^^.b.c 
graciarugraris  dacarudifti<ftiofiuefufficiecia,p.<5.c.303.3o4.f 
graueferuireoffcnfo,qui  nullo  placacur  obfequiop.3.c.i2  59.c 
Graue  eft  confueta  rcpellercp.^.c 1 347.D.C 
Graue  quidcm  vicium  ftultitia?,ied n on  leuius  verbofitacis, p. 

3.ci728.d 
Grauis  cft  perficere  malum  quam  facerc  Non  folum  auce  per 

ficic,qui  aftu  operacur,fed'&  qui  pacrarc  difponic,p.2. col. 

1675. b.c 
grauius  longe  cft  caufam  peccati  prsberequam  peccare,p.  1 . 

c.i904.cf 
Grauior  videtur  iniquitas  quam  peccatum,&  fcelus  quam  dc 

lictum,p.3.ci6?.c 
grauis  culpa?  rcatus,pcenam  pro  culpa  mcnti  proponere.-&ta. 

men  n?c  tormenti  metu  fub  iugo  conditoris  ceruicem  cor- 

dis  inclinare,p.3.c.2  24.d.e 
Grauc  eft  multitudinis  onus  vltra  vires  fuas  fufcipere,p.  4.C0. 

1485.0 
Grauia  lcgis  fccundum  partcm  f unt  notificanda  volentiq.  co 

ucrti  ad  Iudaifmum,(icuc  volentib.intrare  religionem  ex- 

plicandafuntdifficiliailliusrcligionis,p.2.c.289.c 
grauitas  manus  Moyfi  defignabat,quod  in  populo  crant  alitj, 

aggrauatipcccatis,p.i.c.648.f 
Grauitaspcccatiprincipisperhircum,p.i.c.938.f 
Gregorius  III.Leonc  Imperatorem  hxrefi  deprauatum  redar 

guit,&  dc  confilio  Romanorum  ei  veftigalia  negauit ,  &  nc 

percuffura  f  ui  numifmatis  recipcretur  01  dinauit,&  quod  e- 

ius  cfhgies  de  Ecclefia  tollerctur,&  ne  nomcn eius in  mif fa 


rumfolcnniisrccitarctiir,p.6.ci6o9.b 
Gregorius  Papaquipra?fi)itEcdcfi3eannoImperatorisI  n. 

rici  quarriexcommunicauitomncscle&osin  Ecclefia  ui 

inueftituram  per  annulum  &  baculum  accipcrcnt dc  ra  m 

laici  cuiufcunquc  cum  tamen  Imperatorcs  &  Principc  rfi 

fuifIenthacpotcftate,p.6.ci627.a.b.c 
Grcflus  fuos  ambulans  implicat  qui  in  maculis  retis  ambi  :t) 

&  cum  fe  cxpcdire  ad  ambulandum  niticur  ne  ambulei  ,b 

ligatur,p.3^ci99.a 
Grcffus  dicunturfingular  opcrationcs  vcl  alternantes  m<]$ 

cogitationis,quib.quafipaflib.vcIa  Deoreccdimus,v  cj 

propinquamus,p.3.c.32  2.e.f 
Gregum  dominis  prima  eft  felicicas  d grcx  ftcrilitatcm  nc  j. 

bcns  concrpit,fccundafi  conccptus  ad  partum  vcncrit:  r. 

tia  ficut  parum  eft,per  nutrimentum  ad  profeftum  duc  m 

&Cp.3.C2  22.d 

gryphes  cft  quadrupes  capicc  &  alis  aquila:  fimilis,reliquol 

poreleoni  &  abundar  in  Hiperborcis  moncib.  cquis  mfc 

meinfenfa  &  hominib.p.  1 .  c.i  54o.e.f 
Gubernarc  tunc  quis  dicitur,quadores  applicatur  ad  fu.l 

perationes,p.i.c55.c 
Gubernatur  crcatura?  rationalcs  fingulari  modo  a  Dc( 

aliae creaturaj,& quomodo  ad hoc  intclligcndum^p. i.c  u 

858.cf 
Gubernarionidiumajnonfubtrahumurtotaliticerbouel 

quare,&quomodoillifubfunr,&cp.i.lbid. 
gulafub  fornicarioneinreIligicur,eoquodgulaprej>arat  I 

ria?  materiam,p.6.c.24i.c 
Gulaconcupifccntiacarnes  nutrir,nifiha?c  refcrentur,&:.l 

contraalialaboratur,p.5.c.8i.a.b 
Gulx  vicium&exconfequentiluxuriajfignificaturper  i<lf 

Bel,p.4.ci786.f 
Gula  fignificatur  per  amphoram,  qu$ habet  os  latum  &  ail 

tum,p.4.c.2  249.c 
Gula&Iuxuriafrequenterfefeconcomitancur,&muItaiM 

inducunc,funcq;ipfa  duo  vicia  diffuse  in  omni  ftaru  pr;  1 

tisvita?,p.i.C449.c&c.45  2.f 
Gulae  vicium  tentat  nos  quinque  modis,aliquando  enim  1 

gencie;  tempora  preuenit,ahquando  tepus  no  preuenit  I 

cibos  lauciores  qWrir,aliquando  qua:  fumcnda  func.pl 

ri  accuratiuus  appctit,  aliquando  qualitati  ciborum  6" 

pori  cogruit ,  fed  in'quanciratefumendi  mcnfuram  ex 

aliquando  vero  abie&um  cft  quod  defiderac,&  tamcn 

defiderij  eftu  deteriuspeccat,p.r.c2  98.b 
Gul?  voraciras  dicicur  fepulchrum,quia  deuorac  gulofi 

busfuos  moresperfuadcnt,p.3.c.52i.a.Intcrl. 
guk  defiderio  propter  vilem  cibum  ardefcit  ftultus}p.  i.c. 

a  Interl. 
qui  Gul?  feruit,feruus  eft  gule,p.4.ci  866.f 
Gulofi  funtinfeliciflimi,&  quare,p.4.c.65.b 
G ulofus  eft  qui  de  ventre  fuo  facit  Deum  &  de  coquina  1 1 

plum,p.6.c.947.c 
Gulofitasnon  folumnocetanima»propriefenerasmulta* 

fiones  &  infirmitates,p.3.c.2o86.f 
Gurguftiumquidfignificct,p.3.c392.f 
Guftus  cft quida  fa£tus,&  homo in  certicudine  caftus  excl 

omniaanimalia  nonaucinaliisfenfib.ideoper  guflunW 

ticudoexpcrienci^defignatur^p.^.ci^^.f 
Gutta  fpccics  aromatica,pcllit  omnes  infjaturas  &  humcB 

&eius  moralitas,p.3.c.745.a  &c.2095.b.c 
Guttct  aromatic^intcnapromiflionisfluuntde  arborib.  ■ 

maticis  ad  flatum  ventorumoppofitarum  partium,p.3  ft 

1854.^ 
Gutta  eft  myrrhe  arboris,  &  ipfamyrrha  vocatur,p.i.c.3i| 

Inrcrl. 
Gutt?  nocStium  &  ros,quid  fignificent,p.3.ci  853  .c 
Gutt? fanguinis  Chrifti ex fudore  excuntcs  de corpore fu 

pernaturaliter  factum  eft,  vt  fanguis  pro  fudorc  cxicrci 

ficChriftus  iamfuumfanguinemprofalutcnoftra  cf 

dercinciperetjp.5.c.978.f 

Hafyllab 


ii 
v 


s 


h.>ercplen^dt?c.revndeirabeas^  hsreWtarcf &» 

*  -_.*_/%_;.-  » _rv*  _4_»rPi  _i  K  *"___.*  r  _  _&?  *a'urtA  tiraK^r  inf^r^n _#•  _r*U  ____•»  >t  _£  _/-_^! 


Pa 


jjui  .Kfew^*.^^f:^^%9^^ 

.ca^r,_iieihh.mos  fi^Jfon, 


oU.i«4ifg..i  Tj.ko.^.q.iludhj  iStjtJi  il 

Pquipreienriapoi-     hereiffiFHebT; 
^^Lier,  _I  fe  ihflrmos  jj-1ryj1ih<r!->ik   »-,.1 


;oUi  :•<&*.;.  i  cr._oD.j.q.iJudnj  jgton 

"  jJ^taenVm  robu.lt-ui.  ; civ ijbia  ,  qui  pr§£enr.ia  poi- 

|idenr,qutmgvUk)  iac-nhirisAp'  ' 


IJl.Ul. 


iduciara  p^nunt,p.i,^ri{a^^v 

hvmincsv.elJilj^fj 

lomodo&quibus 
ijcant  in  k  vioiilimi  &,qui  continent,&.  qui  cqQp^t^f , 


h..icare  ir.ua  hamincs^v.el  iljpaLgre.idojin  fo^cmdin^jtpora  ^  "vfcfoifyh.ZyffiWAMM  HWflfflflfi  ^-.ULrt dtf-cnp 

, :  qua-sc  quomodo  &.  quibus  li.cc-.r,p.^c,ol.s»3|^Dm         "  a?fcMch£vcn^^ 


uuiaiaiA-vuiniuuiiucKfiuyi.  uuu-.i_nr_:rcroaerei  n  inr.pii 

ces  ignoVah^ie  feHt!KrfilteUdliftB^*WFFq^  JifenWJRanf  i 

p.i <k^3'H,     °^'^ 


:jpeat,ne 

:u: 
ifc,iic_. 
,  nacusrecedac.p.i.col.  ieS.b 

n>it_iretiou  poift 
ibi:pixpara 

.:  in  tabeinacuio  Do.ium-,quvjuiau_t  #*in)(J  Iaj 

..de^|litjp.^64#^iiu:-     •      neiiii^'-,  •  ;     4 >»b ^tt 
Ipiiator  terrae  eit,quia  cogitatione^^sdii^u^^ej^cf 

jpitus,ib  ca  redi^#fqi^yii«h^q%^i%tf»'B--(5ffi;i»3-b    h?r 
-fcttM^io>i.fe.ft.hqii^  np  m- 

|ttt  quod  ye^^b&teup^io.j.J  1?gul  jnea.  ;U  jiiri 

5  ponuhcM^tW  t^Wrt^^irtlH^  Wj>;°Pfr¥faor  ^i  SMTO 
tem  prppjofljlft  wr^i*4t«b^i»nli.«prjttl  ni  iritA 


Jetlb^iifiBfB^^rDft^^reti- 
rchSWnrfnt-ajetf^W^ 


>*mikii  tttmohW  Puli$  fuis  a^iiHDli^eiTiJ^^^^W^Mcrlc 

£\syp  #,jybb:>a  ha?ren?vnae  &  quiMricfin^TCnim.P11  ^«wiuwwn 

n.miiitftfriiimrtJ.UriirTi  _-M_.fin»r_pn<nip&fa".iia  rinlli  nrrrnnrr  nirartrSfet^rrfWi^-ttWHfnfiii 


ifbl  piriad    -fci^i^^^iV.iftMiEfrol^  rt¥ll0ru  T  er"Wih*ptfr.imis 
*bi»usiactr<tai«^<^ 

jtWKlcmtpMnd^ple^cn^^c^eggjift^np^^^.j^acur     nea-narch&uVidctfidccU-tW^ 
.p.i.L();.8Soi.c.4^ol,7r^Qnijdfibb£;fVrlnirn\itmV^  pulis  fuis^irtJpl[2i|Till^e^^^'j^f^raiJicr1lc- 

fopctbus  n&wwmMCtiityGfifa, 
pai .-  .col«f  4fc^vpl  1  ^r.i  .mintft  racbi>£(;p  j6,» 

H>icuin4rervfi^aP.€^r^i^Hmt^ni^i^W 
invfum,p.4.col.i446.f  ».»AoJoo.t 

h^  cxi  cn^ftfn-ii^iMitrftfAogt  fMWefll^fi 
pa  acta  contt^sPI^^^^SfaWfHA^^tt^., 

.  rtr,unh^iad<iJpicKdw<^'il^^io,qu;aqua-da,jao-        ^>^ t  ti ^jC  ,  1«  ' 
ru.nq^acccduiKvc.-abu^iacian^^  hc^^^^^ 

mutant  qua-da  vcrO  vtmutcnc  ^m^eptu^,»^^^  n^ajjuflfiS^^tSou  m  m    b  1         «fL  eu:,I^ia^ 

fcanr.n^  rpu^i^^^ft^^^uia  muuu^,  '  K?tcK  gl^S  omnc^ccatuni  in  vaJlVcft^  in  vaUc&la  j 
. ,  i^n^t^^Mc^toHi^o  fc^Ip^^ 

fpccicm  ac  formam  accipiunc^.^.^s.b. n.7gja.d*ri  :,s  t: 

xrc,ii  wre  permrttu^fl^l^^^^;^'^ 


;quf'pr6rriittitur 
quva.bi  nunc  malu:>  habitacot  " 
tiKtncilcnc  aliqui  cxpcllcndj,n 
cffe  diripicndum  rcgnum  cdelon 

laercditas  Clmiti  cU  Lcvlciia  quam  r< 
col.355.4lb 

i^reditatisfupci 

nH-ereditatisarterna.. 
uerinas  fcxuum  . 
i^8j.a.b 
k-i 


Glofk  Ordin.&  Nicolai  dc  Lyra. 


Hx;efes&  fuperni:iof?philofophorurn  fe&*,cu  in  Ecclefia 
inrauteadmit:untuf,fcmcnianctum  Catholicx  veritatis 
&P'jrcadti()niscrrorccontaminant,p.2.col.i382.e.f 

Hxrctictis  licet  per  cmnia  via  ventatis  non  tcncat ,  tamen  in 
doclrina  iua  multa  vera  predicat,qux  noftrx  fideiconcor- 
dant^p.i.col.iy^^.a 

Hxrcticus  omms  vc!  Jlhifmatlcus  vel  Iudxus  vel  pagsnus ,  tj. 
Ecclcfiam  vcrho  vckxemplocorrupcre  voluerit,proprio 
fopcrbix  gladio  caput  inique  voluntatis  amittit ,  par.a.col. 

Hxrcticusdoctorcuiusdodtrinaeft  mortiferaidicitur  lignu 
fcienrir  boni  vel  mali:  quia  nulla  doetrina cft ita  pcftifera, 
qux  no  habcat  admixtum  aliquod  bonum,  p.i.c*76.e.f 

Hxrcticusfionificaturpermeretricem  quxmotu  corpoiis& 
motuoci)lorumoftentatlibidinem,p.3.cii07.a 

HxrctictKdici£uriupcrbus,p.4.col.2054.e 

Hxretkiisomuishypocrit3eftsp.4.col.i24.d.e 

Hxrcticus  propriaconfidensfapientia,proprijsinftat  irtuen- 
tiombusjfcd  cum  ftultitia  eius  apparuerit  pcr  faneioS  prx- 
dicarores,diuirtis  arguetur  ferttentiis,p.3.col.2 1 3  j.c 

Hxreticus  lcindit  fidei  vnitatem,  p.  t.col.i  o  24tf 

Hxrericusprohibeturdocere,p.i.Ibi* 

Hxrericus  ab  hxrefi  reuertens  diligenter  debet  examinari  de 
fide&debctomnemhxrefimabiurare,&cp.i.col.id27.c 

Hxrcticusflorentesdiuinieloquij  eampos  noxix  linguguo- 
merc  rumpit,vt de internis  eorum  finibus  fenfus  impios  e- 
ruat,in  euius  labiis  ignis  ardefcit,a  quo  fe  fuofq)  auditores 
in  perpetuum  perdat,p.3.col.i676.d.e 

Hxreticus  locum  pcrfidix  fuX  non  nifi  ia  mentibus  quas  cor 
ruperat  facit,p.3.col.26o.f 

Hercticuslympidiffimacceleftisoraculi  verba  fufcipit,&  for- 
de  mixia auditorib.redditjficut  te&a  ftillantia  mundas phi 
uif  guttasaccipiunt,fedfubte<ftis  in  domo  fordidas  red,- 

dunt,col.i39.a.b 
HereticusquidoctoriCatholicofuperbiamimponit  &  bla- 

fphcmiam ,  eo  quod  contradicit  fuf  hercfi,  fignificatur  per 

EIiphazThemanitem,p.3.c.i73.c 
ri?reticusquieft,p.6.col.2  89.a.&773.a.i389.c 
hereticusomnisiniquitatem  fcribit,  &decipitpauperesnon 

diuites,p.4.col.  i27«b 
hjreticus  vel  aliusquiverbaprophetarumatTumit,&adfen- 

fum  fuum  aburitur  fcripture;  facre^  teftimoniis,  comparatur 

Nabuchodonofor,quia  vafatcmplitollit  &inebnatUrin 

cis&nonDeum  cuiusvafaIunt,ledDcoslaudat  aureos, 

idcftfecularifcicntiacompoiitos.argenteoseloquiivcau- 

ftatc  &rhctorica  arfeconftru<5ros,&c.p*44col.ij58.c 
hxrcticus  diligitrarocaftitatem,p.4.col.i749.b.i866.e 
h^reticusomnis  Deumadiracundiamprouocat ,  infalfitate 

do(ftrin^ofFertimmundafacrificia,p.44col.ji5.a 
hxreticus  putat  vcnenumcordisabfcondercifed  cum  vene* 

rit  dies  tribulationis,doloribus  &  eiulationibuspandeturi 

p.4.col.i894-f 
h^reticus  putat  fe  do&iorem  qudm  Ecclefiam,&  alhjuid  fub> 

limius  inueniffc,p.4.c.  1 87  J.a.b 
h^retica  do&rina  qui  dicipit  amatores  iuftitif ,  ipfe  pro  malis 

penam  quam  meretur  incurrit,  bona  autem  fi  qua  gerebat 

vel  vtilia  fcribendo  Vel continentcr viuendo ,  iuuant  aiios 

vel  legentes  uelaudientes,exemp!um  etiam dc  cafu  eius  fu 

munt,p.3.col.i723.b 
hfrctieadoiftrinanitoreeloquetiafplendcnscomparatur  cir 

culoaureoinnaribiiSfuis.p.3.col.t627.b.c 
h?rcticum,qui  amicus  eft demonum&  frudtiffi  am  fu? do&ri 

rt^VbertatempromittitdocetcontemnercProphetamEc- 

clcfiafticum  virum,p.4.col.i73  i.b 
hfricticumnondecentdelicif  fcripturarum  quia  hisbencvti 

nd  nouit  nequeillum  qui  adhuc  feruus  eftpeccati,  preferri 

iuftis  in  rcgiminc  Ecclc(ie,p.3.col.i767.c 
h?reticumfupcrbiafacit,nonignolantia,p.4.c.883.cjnter. 
hjreticam  rtonelTeiungc-ndum  matrimonio  viro  Cacholico* 

p.2.c  I3j3.i334.d.e.f.i337.a.bke 


cumHct-cticonelcquarisdc  fcripturis ,  qui  inuidcr  nw  m 

falufi,'.Tialeiisdecipcreqiiamcorrigi,&  ficut  Urichis  <:  6 

ctator  fomnioru  cftiinat  que  ignorat,ira  hxretius  qux  i0r| 

intelligit  in  fcripturis,vt  libet  interpretacur^p.j.c.  i~c  ,b.c 

ab  hercticaprauitatcreuerfiofignificaturpct  leprofien  da- 
tioncm,p.i.cio2  8.e.f 

h5reticidicunturlupirapaces}p.y.ctjo.d.&837.a.b 
hfreticidicunturfpinf,&tribuli.p.y.col.iji.a.&789.c 
heretici  funt  leprofi,qui  quafi  varios  colorcs  habetes  in  ^i 

coi  porc,vai  i,is  fcctas,nunc  falfitatis,nunc  ueritatispH 
fccnt  in  cadcm  prfdicatione,p.5.col.6a8.e 
h^  retici  iumchtis  ii  1  ationalibus  comparantur  proptetiB 
tu  iuc;  coi  ruptionis  expendumJncorruptam  mrhnljJ 

cicfic  docti  inam  b!aiphcmantcs,ficut  inationabilibiil 
mantibui  naturaleeitcaufapabuli  fcpiusin  captiopH 
pernicieni  ignoranter  incidcre,p.6iC4 1 3  j^.a.b 

hxreticifaciutfcclasfuis  nominis,ideft,hxrefesindinil 
fphcmantes  fidem  vel  vitam  orthodoxorum,  p.6.c.i| 

hxretici  fignificantur  pcreosqui argcnrum diuini cloq 
fCrunt  de  Ecdefia,&  auiu  fpiritualis  intclligctie,&  at 
errores  conuertunt,&  filios  Ecclefie_  vedunt  diabolc 
C0I.1914CI 

hctcticifcorpioniaffimiIantur,quiblandusfaciecaud 
occulre,fich|reticidecipiunt>pcrtemporaIia,  que 
poft  eiTc,ficut  cauda  pofterior  pars  animali.  Vel  qui 
dofcorpus  pungit  no  lcnthur,poftea  diffunditvcni 
ficdeceptiabhereticisnon  fentiunt,fcd  tandem  pr 
tur,p.6.col.i57i.c 

hxretici  dicuntur  filii  fcelefti,mendaces,femri  diaboli\ 
pater  mcndacii,qui  confolatur  in  fedc-  fuf  fimulac h 
terlignum  frondofum,fcilicet  voluptatesfuas^p.^.c 

hfretici  facrificant  fuperlateres,quando  exquifita  mc 
dialcftica  cupiunt  arte  firmarc,&  in  quadrum extn 
fe&i  in  latcre  pulueris  roborare  lincis,p.4.c.5  ij.b 

h^retici  fchifmatici  etfi  aliquam  bon^  aftionis  arcem  < 
dere  videntur,quitamen  compagem  vnitatis  Ecciei 
habent,quafi  parentibus  &  no  ibndis  latcrum  pr^fi 
vicioruminfimadelabuntur,p.2.c.7i5.a.b 

herctici  habent  qu?dam  facramenta  communia  cum 
Ecclefia,&  quafdam  fententias  f  ripturarum  rite  int 
fed  tamcn  idolis  immundorum  fpiritum  feruiunt. 
2.col.94J.a 

hf retki peccawrum  fuorum  lacults  cruentati,  cum  vi 
uina  argumentu  fui  erroris  trahut ,  arma  fua  contra 
fuummofituriinuenernnt.  FiguradeSaul.  p.2.c.io 

rretetici  perfuafcrunt  principibus,vtcathoIicf  Ecclcfi^i 
loresincxiliumpe!lerentur,vrdefolaram  plcbe  faci 
ducerent.p.2.c.367.b 

h£reticiatquefchifmaticiindignifurltfocietate&  coi 
nefandt?  Ecclefi^  necmemoriaeorumintcr  Ca 
habetur.p-2.col.i2  3o.e 

hxretici  arTe&ant  autoritatem  fibi  prxdicandi  inrer  G 
cos  tribui,promitrentes  fe  eandem  cm  cis  rcctx  &  t 
operationis  tenerc  caititatem.vtacceptapnrfftate  c 
di  in  medio  boni feminis  zizania  intci ferant,p. 2.c : 

hfretici  producunt fraudalentcr  dolofa confilia,  vt  qu 
pofiintincaueaerroris&laque&  dcceptioms  prxci 
fic  vetcr  plen'malc  digeftu  cibu  fetide  eruc5tat,p.3.c. 

hfrctici  duobus  modis  fi.unr,f.vel  necrearorc  vc!  dc  cr 
vltra  mocium  difputantcs,incrroresincidunt,  &  au 
rccedunr,p.3.coI.  1994^ 

heretici  bmnes  contrariam  altitudini  humilitarem  d 
ad  inferosdctrahuntj&humilis  madati&  deiccfti  fu 
cipes.p.4  C0I.198.C 

heretici  funt  in  Ecclcfia  quafi  leones,'qui  perlingux  U 
tatem  fe  ducunt  corda  innoccntium,p.3.c  1 95.C 

heretici  teftimOniis  fcripturarum  abutentesimiii..tura  !i 
fua  dulcedinCcomedunt  vuam  acerbam,&  icico  pei 
burdentiumnepoflintdura  comedere,&c  p.^.c-.iJ 

hxrcticipercutiuntardorelibidinis  ira&  inuidia^  rfl 

fangu  U 


rcm 


Ind 


cx. 


■hn<*uui!scommutantinpa{!orem,p.4.ci862.e 
h  (Jcici  dirip!unrfeniumpa;ipcvum,q  iianefciunt  contradice 
•c.edificancdjmoscomp^iiion;  verborum.fedabecclefiisi 
ticis  viris  fubuerturttui\p!aitaa:  vinei!S,fednonbibuc,nifi 
'inu  quod  eft  draconu  furor  fii^anibilis,jp».4.c.t87i.a 
h  etici  auftericacem  fcripcurarum  q  u  pecearofib.  torm?nta 
Komitcurt^vercimcinbeicitudincm.&cumdiuitib.promir 
unc,tamen  pauperib.  truculenti  funt:  &  fcueri,par.i.  colu. 

i873*a 
h  rccici  &  gentiles  in  figmentis  &  fabulis  fuis  habec  lacas  pla- 

eas qua? ducuncad  morrem  ibidi 

fctetici  habent  agricolas  in  quorum  arius  fpina*  nafcuntur,  q, 

^ocancur  ad  plan&jm,quia  nolueruntplagere fua  vel  alio 

•jmpeccatajp.a.c.iS/j.a.b 

:ci  fures  funt  &  latrones  filii  noctis  tenebrarum  qui  per- 

lerfa  orcdicant,&  fufficientia  fibi  de  ecclefia  Dei  furantur 

H,c'SS9.b 

he:icingiiiicanturperHicroboaam,&quare,p.3.c  221  ia 

'1  etici  fignificantur  per  Hieroboam  qui  vitulos aureos  fecic } 

(sfcparauirpopulumadoino  Dauid,&c.p.     i8yo.e 

|<eticiqui  vnicatem  fideicatholicaehierefib.fcindunc,  ac  fic 

;ulcuimalignorUmfprituumfubdunt,fignificantur  perhie 

•oboam,p.2.c.782.d 

ici  figniricantur  per  Samaritanos,&  quare,p.4*c  2  234^ 

:i  figiiificantur  perPhilifthiim  quipariconfenfu  aducr 

us  eccfefiam  confpirantes  eam  depopulari  conantur,p.2.c. 

;8<5.a.b 

1  cricifchifmattei  perfilios  Ammon  fignificantur,  quid  fue- 

unt  eccklic  filii,ied  ab  ea  recelTerunt  per  crroretn  crca  ali 

]jcm  vdplurcsarticulorum  fidei,p.4.c.2366.e 

-fetici  confidedo fua?  vcrfutia?  munimine  maledj&ioriis  ver 

-  ba  iac~tant  contra  catholicos,  &  pcr  quos  fignificantur,p.4. 

^t.syjo.d.e 

frcttci  vcris  confelTcrib.Chrifti  femper  inlidiantur,&  quof- 

«unqUepofTniitdeeorum  numeroincrrorisluifoueam  p- 

raherc  fatagunt,in  profundum  demergunt,cum  dogmata 

iquapulchrofcrmoncadorant,p.4.c.2;55.b.c 

tici  dicuntur  iumenta,&  non  homines:  &  figntficantur p 

udam  incurantcm,quia  iumenta hoc  mcmbro  tegut  fter- 

a,&arcentalceraparuaanimalia.Sic  ha?retici  vcrbalc- 

ve!  praeccpta  fubuerrunt&  rcCtam  deprauant  viam,p.4. 

2j.a.b 

ici  qui  impugnat  fidei  veritarcm3&  facram  fcriptura  per- 

fcmterprctantcs,fignificanrurperfiliosEphrem,  p.^.c 

19.C 

ci  vulpib.comparantur,&  quare,p.3.cio6i»d 

p.2.ci?j7.a     Itemp.4.ci03j.b 

:ioiiviib.!oquacesfunt,&  pancm  fenonfubtraxhfe  pu 

ran:3  itimdecoinprcheniibilib.audactcrreipo.ulent, &tuc 

ioftos  pra*  Ornuib.credunr,cum  loqut  dc  tncognicis  infaz 

icius  praefumnnt.p.3.C23i.a 

hreticifuntquipopulisadmifcerirefugiutjfedfecefTum  vitce 

:  *|ecretiorispctunt:&coa.np!:us  peftefuae  perfuaiionis  infi 

:iunr,quo  quafi  ex  vitac  meritis  reuerentiores  videntur.p.3. 

:.243.c 

■recict  cum  fidelem  animam  in  fuo  errorc  rapiunt ,  quafi  a!ie 

nam  coniugem  tol!unt,ficur  qui  adultcnu  facit,carnem  alic 

nfc6iiigisfibiillicitecoiiiungit,p.3.c.246.f 

■rerici  dc(idcrantfi:ire  vnd.  dodti  &  loquaces  fint  nonmori 

>  compo(iti,vnde  vix  cxteriora  capiun;  qui  fccrera  putac 

fepenctralTe,p.i.C28?.c 

hrcticiuandefiinisconuenticuliseoeunt^vtciTori  fuo  rcuo* 

rci.tiam  quamexrationcnon  valcntj  rcebeantex  oCculta- 

cione,vndeaqu^furtiuedu!cioresfuntjp.  3.C281.C 

hrctici  fratidem  Deo  cxhibcnr,q;iia  ca  aifrutmt  qucc  ci  pro 

quo  loquuntur  tK)n  placent,&  eum  du  dcfendefe  nituntur» 

fendunt.p.^.ci  j<;.a 

hutici  cum  vera  mala  contra  bonos  won  inucniunt*  fingunt 

quercd.nguunt^vriiiftiiniiciiia.itiirjp.^ci^j.a.b 

hrctici  quia  ea  qux  praue  de  Dco  intel!igur,cx  veritate  tueri 


non  pofnmr,falfif.ates  requiruntquib.infirmas  meresfectu- 

cancp.^.c,  1  j^.a 
hcrerici  vc  alca  ia<Stcnt,vix  ca  pofTe  fe  capcre  dicunt,  feddum 

alca  notartr,teftcs  contra  fe  nequitia:  iunt,p.3.c.76.e.f 
hereticinoncumaliisperoftium  intranc,fed  nuas  quaerutpra 

uceinrelligentice.Ibid. 
heretici  abfcoditafeaudirc  fimulant,vt  fanctioreorum  predi 

cacio  habcatur,non  aliis  ^qua.Ibid. 
herericideeloquii  nirorefuperbiunt.vr  nullafacrorum  libro- 

rum  autoritatc  folidcnturjp.4.c.637,b 
heretiri  omncs  in  tenebris  crroris  conftituir,facrificia  no  Deo 

vero,fed  da?moiiib.oftcrunt,cum  figmenta  &  praua  dogma 

ta  fcribunf,p.4.c.856.d 
heretici  difcordcs  femper  alterutrum  felaccrantes,  non  vidto 

ria  veiitaris  accipiut,  fed  erroie  captiui  pariter  infouea  pef 
ditionis  cadunr.p. 4.^864.0 

heretici  &  Ethnici  fcepe  leuioracommittuntquam  quiputan- 

turecclefiaftici.p.^.c  1 1 9j.b 
hcretici  quirantum  vetusTeftamentufufcipiunt,tresnaruras 

ponunr,f.fpiritualcm,animalem,&  terrenam,  &  vnde  hoc 

trahunt.Sed  improbatur.Ibid. 
Heretici  fignificanturperlatrunculos  qui  occuite  fimpfices 

Chriftianos  decipiut,ad  errorefuumprottahentcs:  contra 

quosauxiliumprajbenrpauperesreligiofi.p.2.cio76.f 
heretici  qui  ex  catholicis  patrib.facramcnto  f.dci  funt  lmbtm 

fcd  &  ad  apoftaiiam  dec!inantes,cultu  pr^bent fimulachris 

figntficaturper  Achaz,p.i.c.i23i.a.b 
hereticipolIicenturanxiluiiTiopeiisjvrinfocietatem  recepti, 

poffinc  infetredifpedium,&  per  quos  fignificentur.p.a.co. 

129J.C 
heretici  rident  quod  incapiilisgrariacft,  rideancigitur  quod 

Apoftolorum  vmbris,&  in  fimbria  veftnncnti  Chrifli,&in 

luro  deniq.quocecumilkift;auit,&c.p.2.35:8.e 
hcrericiqui  Ecclefiam  diuiferunt,vxorem  domini  fui  ducerc 

&  abducere  vo!uerunt,p.2.c248.f 
hcrcticiquianimis  redc  fentirecupientib.vimfaciunt,&  m6 

tes  Iiberas  ad  fertiiles  opiniones  rapiunt condignam  a  iudi- 

cefuftinent  mortem,p.i.ci6oj.a 

heretici  gladio  interimendirunt,&cpartc  2.columna  8a3.b.C 

824^ 
heretict  verba  iuftorum  ad  fefifum  proprium  conantur  rapere 

P4.c.377-b 
heretici  &  ludvvi  dum  in  fapientia  feculari  confidunt  per  can- 

dcm  fapientiam  de(truunrur,p.4.c.  1 24.e 
herericiomnesfumc  Anrichrifti,p.6  c.t387.d 
hcrerici  quanto  p!ures,tanto  magis  delinquunt,&  iuxta  ntimc 

rum  fuumampliancdogmacacrrorum,&cpar.4.  coiumna 

i726.d.e 
hcretici  percutiuntur  qui  dicunt  Chriftu  lcgi  &  profhetis  ccn 

trariumpraedicaffe,&yliumveieris,aliumnoui  elie  Dci.ni 

Teftamenri,p.y.c.442.d 
hereticifupcrbiamhabentquafimatremfua?iniqu:ratis,p.  4. 

c  1734.6 
Imetici  ia?pefophifmatib.&  artediabolicaoppriir.unt  ccdc- 

fiam.Ibid.i737.a 
hauctici  qui  ab  ecclcfia  recedunt  excordi  columbct  copatatni 

p.4.ci749-b 
hcjrecici  illas  hominu  mcncc.strahunt,qnu!!aftabihrarisgraui 

tatefolidantur,p.3.C282.c 
h.eretici  quidam  magnam  fantftitatem  exrerius  prn^enduf,  & 

per  vcrba  dulciaincautos  ad  fe  nahunr,&  f\c  iu  nioi  C-  da- 

nabilem  demeigunt,&  per  quos  fignificantur;  >  cjV.4 .  colu. 

2jJ7-a.b 
haeretici  c;ui  humanam  faciem  habent,fed  pcrm  ;  ictatcmbcl 

Liiiiahabcntcorda,(ignificanti!rpcrbmiarn.!'.3.c.275:.c 
Itcmp.^.c.iooS.e 
hajrctici  vcl  mali  catholici  qui  contemnunt  prarcrj  ra  Dcl  a  d^ 

monib.&  viciis  capiuaiutir.p.  i  .c.  1 6?s..d 

hxreticidoctrinain  vcricafisinore  n6rumin.H,!iccc  vngulcm 
findunt,p.3.c.i77i.c 


Gloilx  Qrdiii.&  Nfcdlai  de  Ly  ra. 


H;crctiVi  ficot  f<'ip;-nr-r  Srfl  rfcis  &  vcneriuocctiltanc, 

tfl4»ddrit.p.J.co'.i^j9.b.€ 
Hjcretic?  .nov.ri  Tt.  tflhnibri  ui , cjrii iniuminc  fecularis 

fuv  i  .:i.esg!->t:;>:  t  r .p. 4-c»'»1.3^?.b 

Hx  itipii,quiapcrcrr<)icinacognicione  vcri- 

::  *  dierintur  vio!ci,&  quarcp.j.c  2  j«?.b; c 
h-jr.- 1  :  r:  bf rfl  rdent cattooiicQs,f.porcr«iaie£eiari, 

&ra::n::::>.((>riili"t!Ci.s^ctiarniacii5K':)pLLirispcruciiein- 

uiu-:tisp-4-c.2i6o.f 
iicrcrict  -jriuius  ftfrii  punicndi  quam  demones  &  mortui  in  di 

luuio&  in  fubuc.ii. >nc  Sodoni*,p.6.c.i358.f 
herccic:nondiu!nisfcrip.iirisattciidL.nt,fcdpotiusadfcnfum 

crro  Kuirirransfcr.cttudtncp  6.ci36o.d.e 
hercciti  quid  fdgore  eloqucntiaictularis  falfa  dogmatacofn- 

poriunt,aurcarri  ftatuarri  facefe  nitunrur,&  tjuaui  in  cis  ctt 

-pc:fiialioucauoscompciluntidolumfaliitatisadorare3p-4. 

c.i)3?.d 

hereticidiuiniratismerituprofitentur&fcientix  ptoriiiflione 

decipiunt,&  fimpliccs  rcprehendunt.p.i.c.89.a  inteil. 
hcrctici  quidarri  negant  Chrifti deitatem,non  c(t  mii  u,  quod 

Hcbre i  hoc  idcrn  ncgant.Quomodo  hoc  condudat,vide  p. 

5.C.365.C 
hereticirapiunt  aliquando  ad  confirmationem  erroris  fui  ver- 

ba  fanc-torum  pacrum,p.3.ci72.d 
hcretici  (inc  charitate  quidquid  habe  nr,quamuis  fit  (amfhim 

&  veranduni:ipfitamentantoin!jignioresiunt,quantoiliis 

donisnonbcne  viiiunt,p.2.c^.47-a.b 
heretici  diuttiis  errorib.obcenebraci  fignantur  per  Aegyptios 

P.4.C.187.C  . 

heretici  pei'pcnnaiosferpentespofluntintel!igi,p.4.c.i7o.r 
heretici  iigmricantur pcr  amx;os  fob,qui  concra  Corpus  Chri- 

fti,idett  eccleiiamariliitamjlapfusriiembroriim  dolcntcm 

alios  fub  nominc  Chriiti  toleratitem,conucniunt  ad  contc 

tionem,p3  C42.d 
herctici  dentcs  diaboli dicuntur& mola?,qui  (implices diuidit 

ab  ecclciia,3cc.p.3.C278.f 
hei etici  offcrunr  panem  pollucum,non  aqua  fapientia?  dulco- 

ratiim,&  pcrquos(igniricaii(Ui'jp.i.c.i596.d 
hcrctici  riicumUr,phytoncs,quorum  ficitionibus  decipiuntur 

incauti.p.i.c  1563.C 
heretici  &  iclnfriiacici  clarcfccnce  euangclio  in  toto  orbe,erro 

ris  cxcicate  amcritiaui  iuam  eXercen:es,carho!ica?  fidei  con 

traditunt,idcoccckficecaiui:iniair.  iuiunent  i&d  vcritate 

bppimiuncuiip.Kc.  ib^  3.L1 
herctici  in  tnaledicta  rried.ecare  repuiau:r,quia  riec  in  panetc 

qu)  Cxcircunci(ionecicd:dic  agnofctidir,hecinU10  quiex 

preputio,&cp.  i.ct^i  .b;&  174-a 
hcrcticivel  pugaiiiv»dCi.;cJ  c^ck-it^  Gdcin  hoftiurfi  fupcraffe 

fcrOcHatciiiiinmiopanorccoiKu:iuiuu),&  iuperbiam  fua 

hunriihknrcs  ecclcfiairi  vciieramur,p.2.ci  $jp8.e 
hercticiprop.ioicniudiuiiia&  lubiimiaexquirenres,abecdc 

fialtica?  mbdcrationis  corporc  cxciii  funt,p.i.c.i042.e 
heretici  ab  ccclciia  ciiciuntur  doncc  purgcntur  mamfcftatis  fc 

crecisfcdcrciubcnt-..r,&aproprianturlcprofo.p.i.cio2  3.c 
heretici  &  cathoiicifaiti,voluritcum  venscatholrcis  pacisco- 

fdf tiiifn  habere,riori  vtipfiadarcemiatholic^ridei&opera 

tion:saii.cndant,icd  vtcobpotius  quosinculrnine  vurutu 

comrnoi«iitesafpiciunt,adinfimaopcrum  vcl  prauoru  dog 

fnatum  .lciccndcrccogauc,p.2.c.  1367^ 
hcrettci  fum-lepi  0(1  variis  ehoiuaa  macuhs  polluti,  non  haben 

tcs  vhiformcm  coioicm  uoctrmx  vel  fidei,nec  abfcondunc 

impcriciam>fedoitendunt,p.  i.C  1189.C 
herctici  cim  gentilis  phiiofophiae,dialcdtic.Y  &  rethorica?  ftu- 

diisampliiisquamccclcfiaUicefimplicitatioperamimpen- 

diin:,fcnpturas  quidcm  fan&asore  voiuntjfedgeciliieniu 

intcrprctantur,p.2.ci4i2.d 
hercticiaiunc,quodnoiiborii  Deifermofu,  qui  pro  pcccatis 

altcncs  altcrum  dicac  pkcti,p.i  .^.670.0 
herctici  laborantin  fcnpcuns  pcrditioncminueniic,vndcpof 

iintcrrorcuiadrucrc^p.i.c.^jo.e 


heretici  <.)\u  timore  pemti  corporalis  imprdiut  fuam  docerctfc 
drinam  peftifvram  in  pubhco,fcd  cam  doccnt  in  fi.-is  c6u< 
tictVis  ;:i  occuitOjiigniricanturpcr  Balaam,p.i.cir5^.c 
hercricilice:  nimioialtu  fupcrbiaiu,iicct  ad  tcmpus  prcualer 

fidclib.pci  iubiidia  potcntum  huius  mundi  vidcantur,tarn 

omnipoi.encis  iudicio  in  iiuc  fubuerfenturm.4.CA4i  1 .  a.: 
heretici  quocicsnoioluminciuitatib.fcdctiam  111  prouincii 

pcrucilc  doccndo  vel  eiiam  ixuicndo  dogma  confcflionj 

vercimpcdicbanr,Vcinamnciciremus  p. 2.1 265. c 
hcrctici  araiuiinpi«arcu.inialedocendo.p.4.c.i876.C 
hcrctici dicunt  fcd  habcrc  terram  lanCtam  &  ccclcfiam  Saluj 

tonsifcdpcrucrfafidcicnipcrfuritin  Avgypto,&cp.4.cc 

1881.C 
hereticorummachination'b.Athanafiusplurib.profugus  ai 

nis,Ambrofnisinfuaciuitatcobfc(TuS,Hiiaiiusin  exiliu 

rclcgatus,iluiei>ius  martyriuni  paiTus,&cpart.  2.  columr 

1296.  i 
heictici  nonfunt  martyrcs,IicctproChriftomulta  patiantu 

&quarcp.3.c.:63.a 
herctici  iram  ciomini  iacrificio  placare  non  poflunt,niii  ad  c  1 

tholicam  fidem  conucrtantuijp.^.c.S^.l» 
hcreticialiquandofnffragioGcotiliumprincipum  ccclcfia 

xare  non  verentur,&alcufans  fidclcS  apud  rcgcs:quod  q 

tuir.  noceatfidei,tempore  Aniana?pcifidi\' luceclanus  i 

notuit,p.2.ci297.c 
heretici  &omnesecclefieinimicicontriftatrir,quocicsc!ccl 

procatholicafide  velmofumcorreiStioncconfpiciuntla 

rarep.2iC.i345-b.c 
heretici glonatur,ii multos  prauodogmate  gencrc:,&  p  qt 

(ignihccntur,p.4.ci866.d 
hereticinonfpumantib.veibis  tumcnt,fedcito  difperucnt 

p.4.c.i873-b 
hercticiquiveteinfani^ntescontfa  Deummedaciumloqi 

tur,intelligucur  m  Oice  prophcta  in  fcnfu  tropologico  j 

Ifrael  &  Ephfairri,p.4.ci76o.e 
heretici  quanto per  natura  acunores,tanto  profundiora 

auditaproferuntdogmata,p.4.ci87o.f 
O heretici quid facietis cum  vcnerit  dics  it.dicii,quando  v 

fuis,  mortem  redditurus  eit  inimicis ,  p.qua:  ta,coI.  1 87C 

i863-a 
hcretici  non  poflunt  facere  fructum  virtutum,&cp.  4.ccl 

i87o.d 
heretici  iunt  arcus  dolofu$,qui  vulnerar  di  gentem>fic  ill 

tOrititefcripturarum,ac^oremfcriptiiiarum  impigna 

fibi  mortem  inferuntjp.4.c.2749.b 
hercticifignificantur  perdecem  tnbiiriomhib.prophctis 

rum  maximamukicudoquiicliriquuntrcgnu  Dauid  & 

rufalcin,id  eftjChriftum  &  eccle(iam,&cp. .;  i ..  1 70i.b 
heretici  dicuntur  matcr,quiagencrant  ahosinerrore, 

fuis  fcquacib.c6funduiitur,quandoin  erroredcprche 

tur,p.4.ci709.a 
hercticiblandaverbaproponunturnecaucantur  ,fcd  a 

fub  inferunt,p.3.c.64.f 
heretici  fenfum  quem  a  Deo  accipiuntiperucftunt,&  loqi 

tur  contra  Deu  a  quo  conuici  iunt,&  iinguae  miniii  ci  iu 

dominus  laudandus  e(t,in  blaiphemiam  conucrtunt,p 

in.a.b 
heretici  iententias  fcripturarum  a  fuis  fcnfib.tollunr5p.3 

243.b.Intcrl. 
hercticicOiidiroremfcripturcc  viopprirnuntjcuiusfenfi  :. 

lenter  inflcct  unt.Ibid.Interl. 
hereticirapiuiKaliquandoadcorirmationemerforrisfu: 

ba  faiictorum  patrum,p.3.c.  283. b 
hercticifinecahritatcquidquidhabcntquamuis  fit  lam 

&  vcnerandurri:ipfi  tamcn  tanto  indignorcs  funt,quai: 

!is  donisnon  bcnc  vfi  (unt,p.i.  c-447.a 
hcrcticigladioorispcifodiunt,piiusg!adio  impietati» 

fi.  p.2  c-5  32.1 
hcrecici  &faliicatholici  conitantibonorufidcpcrdilc 

opcid.cj,auc  coi riguritur cmcdati,  autcauecur  uidni! 

:  b 


Jnd 


&  ab  ceclefia  exptilfi,p.2.c.  1 o"?  r.b 

erctici  dum  mec?acuira  reftimoniis  fcnpturarumaftruere  ni- 
"icbantur,coafti  funt  patrcs  illos  earudem  fciipturarum  au- 

rorirace  reuellere,&  eas  quomodo  recle  incclligantur,difTe- 

rere,p.2.i^97-c 
jsretici  a  fanSis  doclorib.  fpiritualem  dodtrinam  puram  acce 

perunc,(ed  vencno  fuo corruperunt,& in  fcllis  &  abfiachij 

amaritudinemperuerterunt,p.i.ci6)9.b.c 
jeretki  mu.Iri  licct  totu  nouum  Teftamemum  recipiunt,  tame 
Vprofuis  errorib.exponunt&  mulcipliciter  in  diuerfis  errat 

multo  magis  igitur  ludej  poffunt  pro  fe  exponere  fcriptura 

veteris  Teftamenti,in  fuam  perfidia  torqueces,p.6.c.i695  .a 
trecici  dum  in  crrore funt,non  vocatur  nome  domini  de  ore 
wcorum,&quare,p.4.c.8)7.c 
creticiquiecclefiamimantufedapefte  comaculat,  vtetiam 

exofamGentilib.reddat,perquosfignilicecur,p.z.col.i30i 

&c.i304.f 

eretici  ex  verbis  Chrifti  ftudent  catholicos  impugnare,  &  g 
quosfignificentur,p.  2. c.i  565. c 
-  fcretici  ad  cafum  tendunt,&  verbis dolofis fentudinem  fensu 
euomunt.Ecfignificanturper  Amraphel,p-i.ci99.a 

i;reticorum  malitia &  ignorantia  qui  foli  noluc  locum  vbi  re- 

ligio  colacur,p.2.c.758.f 
sreticorum  latibula  per  afpidum  foramina  &  cubilia  fignifi- 

cantur,p.4.c.i4^.a 
breticorum  malitiadeclaraturper  fcripcuras  figurales,&  per 
-4j  fim.luu Jincs  naturales,p.6.c,i439.c 
icrcticoru  principes  q.diuerfa  id<>la  decorde  fuofingut ,  vel 

eloquiivenuftatevelselus  fplcdoreincrepat  p^.c^o.d.e 
ierecicoru  &  genciliu  ecclefie  funt  qua?ftioncs,quia  non  fequu 

turaucoritatcmfcripturf£Jfedhumanarationc,p.4.c.34i.  c 
i  cremias  vidit  aliquos  Iudaros  ad  Chnftum  conuertendos5p. 

ij  4.C1020.f 

ilerecicoru  pa  nis,!u&us  perpetuus,aqua,cenofa  do&rina,  qua 
»  eciam  baprizatosfurTocanc&cibid. 
•'Jcreticorum  priraus,Simon  magus  fuit  cxtremusmaior  omni 
,  bus>Antichriftuscft,p.s".C342.d.&c.62o.d 
rrecicorumdoctrinafalfain  monb.velinfideper  leprafigni 

ficatur,p.i.cioi  j.a 

:reticorum  turba  faltatricicomparatur,p.3.c.2oi8.e 
->    creticorumprauirasintelligicurpermuliercm  extraneam,a 

Chrifto  ccclefiaque  alienam,qua?  mollitic  eloquentia?  &  lin 

gua:  blandimentis  corda  innocenuu  decipit,p.3.cio64.b.c 
ereticorum  ncquitia  fub  fpecie  meretricis  perhibctur,  &  qua 
t  re,p.2.ci623.a 
crcticorum  vox  fero  plangcntium  Iubricauerunt  veftigia  no- 

ftra,qui  alacam  viamarripuerunt,dumcatho!icorupatrum 

regulas  tenere  noluerunt,nec  viam  quae  eft  Chnftus,fcd  v- 

nufquilque  a  refto  tramite  deflcxerit,p.4.c.  101 8.e 
ercticoru  Ecdefia? quafi  vidux  dicuntur,quia &  fi  vero fpon 

io  in  quibufdam  facramcntis  iunguntur,Dco  tamen  fruciu 

non  concipiunc,p.4.cio4.b. 
ereticorumdoftrinapaleiscomparatUr,qu«  medullam  non 

habent  nec  refectionem  prc?bent,p.r.c569.a.b 
ereticorufettapercynomyiamintelligiturqui  ad  reliquias 

deccptionis,improbitates,voluptatem,libidinemfummum 

pr<£dicantbonum,p.i.c.5y5.a.b 

erccicorum  libros  legere  quib.permiftum  eft.p^.c.i  63  i.b 
erecicoru  dogmata  vel  fccularium  literaru  fuperfticiofo ,  q,  in 

ecclefiaiducit,illcct  anathcmatctollitHicricho,p.2.c.ioi7C 
crcticorum  pcrditioncmnon  parumiuuitfecularisfcicntia, 

dum  incaute  opera  Gentilium  &doctrinam  Iequuntur,p.  2, 

1057^ 
tereticorum  nepotcs  funt  qui  de  crrantium  filiorum  praedica- 

tionc  nafcuntur.ibid. 
lereticorumprincipesfimulacradogmatumfuoruartificicor 

decomponunc,&quxfeceruncveneratur,nccfuniciterror 

proprius,nifi  fim  plices  deccpcrint,&  deuor6t  domos  vidua 

rum,&abcuntesvulgiimperitia,artediale<5tica  quafi  afcia 

formdt  Deu,atqi inaurat  ihetorica  vcnuftatc^p.^.c.  i$44.f 


ex. 

hereticoru  vniucrfitas  qui  ex  Iiteraturafuperbicntcs  nouas  r/n 
gunt  hx'refcs,&  eas  nitunt  verbofitate  philofophica  vcl  1  Ii  c- 
toricadcfendcrc,&defignaturpcr  Canathfcpher.&cp.  2. 
c.ioj.e 

hereticoruecclefiaadteaaperftilIantia(qua?  pluuia  fufcipiur 

non  ad  vtilitatem,fcd  ad  moleftiam  inhabitantium)copara 

tur,qua?diuina  verbanonad  vtilirarem  animaru  fufcipiur. 

fedad  vfum  fua?  ncquicioe  maleinterpretado,  &  contra  ca- 

tholicoslicigandoconuertitjp.^.c.i^S.d 
hereticorucotdomini  funtqtioterrorescolunr,p.i.c  1658. d 
hereticoru  non  eft  ardificare  eccleliam:a  qi;a  funt  alieni.fed  ta 

tu  eoru  qui  principes  patru  vocari  meruerunt,p.2.ci  295.C 
herericoruorigo  de  vo!uptatecarnali&  immundicia,  de  tenc 

bris  errorum  vcl  fcelerum,deprauatis  conciliabjulis,  &  non 

dc  publico ecclcfie  fymbologcnitaeft,p.2.c.i 358.6 
hereticorum  prauitasinperceptioncfacrametorum,  quemde 

genercmfecit,vclritus  Getilitatisjautliidaifmi  maculauk, 

ecclefiam  Deinonintrabitp.i.ci54o,f 
hereticorum  mos  eft,vmbram  de  veritate  trahere,&c  p.j.co. 

765-b 
haneticorum  ha?refcs  tres  elidutur  hoc  dido.Tetigit,  volo  mu 

dare,p.5.c.76o.d 
hereticotum  perfidia  fignificaturperbeftiam  vrfum,f.qui  ha- 

bet  debile  caput,&  heretici  habent  dcbilc  fundamcntum.p. 

4.C.1585.C 
hereticorum  autores  do&rina  patnim,de  quaeruditi  funt  ma 

le  intelligendo  corrumpunt.qua  filia?  Lorh  femine  patcrno 

furtim,&tenebris,&iHegitiraevtuntur,p.2.ci4oy.b.c 
hereticorumhercfesexDeipotentia  dupliciter  ordinaturad 

bonum,p.6ci  2  9.C 
hereticoru  malicia  &  p$na  declaratur,p.6.c.  1 3  5  5. 1 3  56. 1357. 

hcreticoru  peruerfa  doftrina  dicitur  in  fcriptura  diaboli ,  qua 

fi quis  imbuitur,de  populo  diaboli  cfh*citur,&  ad hoc  diui- 

nselegisdeftrue^tio  fcquirtir,&  eius  obfcruatoresmiferabiii 

teraftliguntur,p.4.c-22  28.f 
hereticoru  ecclcfi?  qu^fub  Chriftiani  nominis  titulo  fe  mane 

regloriantur,  quiapropterlucracarnalia  Chriftum  fcquu- 

tur,nonconiugesfedcocubina?  vocantur.p.a.c.54p.e*f 
hereticis  &Gentilib.funt  vclanda  diuina  myfteria,&  hoc  figu 

ratur  per  Ezechiam.&cp.  3  .c.2  2 1 5  .b 
hereticisrefiftcndoantiqui  patres  magis  difceptabant  virtuti- 

bus  &  fignis  quam  vcrbis,p.  6.^740.0 
hercticisjfchifmaticis  atqjphilofophis  GctiIium,doIor  cft  ci!- 

tus  diuinus  &  religio  Chriftiana,atquc  ltatutu  catholica' fi- 

dcifubuerterecupiuc,&hocpcrniulta,&c.p.4.c.2228,f 
hereticis  eft  vas  aeternum  qui  recedunt  a  creatorc,&  loquutt.r 

contra  Dcum  mendaciadogmara.Ibid. 
hereticos  vocat  Rab.Sal.conuerfos  de  Iudaifmo  ad  fidem  ca- 

tholicam,p.3.c.443.b.c 
haimo(ficinquit)hieronymus  pro  eoojdebuittrasferrc  incur 

uantem&  lafciuientes,ambiguitatem  dcceptus  tranftulu, 

incuruantem  &  refrenantcm,  P.4.C.1  ^S.e 
haua  nomen  hocloci(ait  Bcda)non  alibi  mc  legiffe  memir.i;p. 

2.c.i323.b 
hebdomadaquomodoaccipiturinDanidcan  jpfcpcena  vcl 

hcbdomadaiubil3coru,anprohcbdomada  centenarioiC;  & 

an  taleshcbdomadc?  in  fcnpturis  inucniatur,p.4.c  1609.^ 
hebdomada  dieru &  hcbdomada annorum inuenicur  in  ici i- 

ptura.Ibid. 
hebdomadae  annorum  an  computada:  fint  per  annos  Iuncncs 

velfolares.Ibid. 
hebdomadesfeptuagintaDanielis  contincnt  quadringcr,:' 

nonaginta  annos  folarcs.lbid. 
hebdomadasDanielisimpletasefle  in  ChriftipafTionc  dc^Ki 

ratur&aquorumregumtemporib.annitales  compuram  1 

accipiantur,p.4.ci  609. 1 6 1 0.1 6 1 1 , 
hebdomad^  Danielis  incipiunt  a  deftruclione  primi  temp!;.(v> 

tcrminantur  in  dcftrudiione  fecundi.Hcc  cxpofit  io  por.it  ii  >• 

inThalmudicadoftrina^&oportetHxbrcos  adhxrcic  iiii 

P     2 


Gloi  lx  Ordin.  &  Nicolai  dc  Ly  ra. 


expoficionLp.4.c.i62i.&  i622.Etarguitur  cfficaciter  con 

tra  ludfos. 
hebdomadam  centenariorum  vel  iubilaeorum  vt  aliqui  Chri- 

ftiani  exponerc  volunt,tales  magis  Iudaizant  quam  Iudaei 

qui  nunquamaccipiunt  hebdomadam,vt  pr^di&u  cft.ibid. 
hebdomadarumfcptuagintacomputatio  Iudaeorum  ponitur, 

P.4.C.1609.&  ifiio.Etimprobantur  i6ii.&  1612. 
hebdomadarum  feptuaginta  Danielis  principium  &  finis  quo 

modo  inquirenda  fintj&  qualiter  fit  proccdcndum  in  copu 

tatione,p.4.ci622.e 
hebenus  eft  arbor  quae  durefcit  intnodum  lapidis,&  habet  li« 

gnum  nigrum,p.4.c.i28r.c 
htbercftnomenproprium&communc,p.i.c.i77.c 
Hebionitarum  error,in  Ebionitarum. 
hcbrej  dc  Sem,de  Iaphet  Gencilisdefccnderunt,p.  i.c.172.  e.f 
hebraeian  ab  Heber  vclab  Abraham,dicanturrationcproprij 

nominis,  an  alio  modo,p.  j.c.37  J«c 
Itemp.6.c.32.f.&442.&  n^.f 
Itemp.2.cj7j.c 
Itcmp.i.c.i77.a.&  200. f 
hebrelis  nomen  eft  communc  omnib.defcendctib.a  Iacob  pa 

triarcha.p.4.c.20  2j.b 
hcbra»i  omnium  penc  linguarum  verbis  vtuntur,p.4.c.93.a 
hebraei  alitcr  proferunt  alpiraciones  &  literas  guturales  quam 

latini,p.i.cjio.e.f 
hebraei  non  habent  praefenstcpusindicatiuimodi,fed  proeo 

vtunturparticipatiopraefentistemporis,|p.3.ci87o.e.f 
Itemp.2.c.3oi.c 
hcbraei  non  habent  modum  opratiuum,fed  pro  eo  vtuntur  fu- 

turo  indicatiai,p.3.coI.46p.c.&  6o9-b.&  J09.C&  674.  d.  & 

800.C&2JJ9.C 
hebraei  non  habent  cotnparatiuum  gradum,fed  vtuntur  pofiti 

uo  pro  eo  cum  ablatiuo  cafu,p.3.ci  joS.t 
hcbraei  habentaliquanominapropriaquaefunt  fquiuoca  ad 

virum&  mulierem,p.i.c.377.f 
hebraei  non  habenc  literam.O.fed  pro  ea  aliquando  vtuntur  a- 

lephaliquandovau,&c.p.2.c.9oi.c 
hebraeinon  habent.P.liter5,fedpro  ea  phe  vtuntur,&  afligna 

tur  locus  vbi  apud  eos  Iegitur  phe  prope,&  ibi  tantum,  p.4. 

ciy6y.c 

Item,p.2.c-i323.c 
hebraei  non  habcnt  variationem  cafuum  ficut  nos,fed  tanturn 

variantur  nomina  fecundum  numerum  pluralem  &  fingula 
'    rcm,p.6.ci  69  j.b.c 
hebraei  nuc  no  habent  antiquas  literas  Moyfi  fed  quas  Efdras 

inuenit,&quare,p.2.cji8.d.&i3  tj.c 
hebraei  quinque  liceras  duplices  habent,quia  perhas  aliter  fcri 

buntur  fines  di&ionum,aliter  principia  &  media,  p.6.  colu., 

i702.e.f 
hcbraei  habent  literam  v.,&  y,fimiles ,  &  tamen  magnitudine 

diffeiunt,&cp.  1  .c.403  .b.c 
hebraei  vocant  pfalmumiQui  habitat,&ccant|cu  occafionum 

&  cantantes  vel  recitantcs  eum  in  fuis  officiis  incipiut  a  par 

tevlcimapraecedentispfalmi,&cp.3.ciij6.e.i 
hebraei  non  habentes  fimilia fpiritualia  de  quib.pfalmi  verifi- 

centur,applicant  perfccutionibaemporalib.  &  tranfitoriis 

ipfiusDauid,p.3.ci3  2j.b 
hcbraei dicunt  quod  volcntib.conuerti  ad  Iudaifmum, diceds, 

func  grauia  lcgis,faltem  fecudum  partem,ficut  volentib.in- 

grcdi  rcligionem,p.2.c.2  89.c 
hebraei tradunt  illicitum  cffe  hominis  Iudaeo  de  idolis  aliquid 

auri  vcl  argcnti  acciperc,fed  licere  Iudeo  dc  manu  hominis 

capere  quod  de  capite  idoli  non  licebat,p.  2  .c.109  j.b.c 
hebraei  do&ores  alibui  dicunt,quod  non  folum  fuit  ei  promif 

fa  terra,  Iud^a,fcd  ctiam  tota  habilitatis  terra:&  vndc  hoc 

trahunt,p.2.cii.c 
hebraei  dicunt  fibi  pra»cipi,vt  furantur  delitiis,fiue  diuitiis,an- 

tequacaptiuitas  fuperueniat  cis,vcl  mifcria  fcnedtutis.-  ita 

tn  vt  cor  habeat  in  lege  Dei,&  ambulen t  in  mandatis  Dei , 

non in carnis defideriis:&  pro  omnib.qux  f ecerint,f e  iudi- 


candosfciant,&  vndchocrrahunCjp.^.ci^op.a 
hcbraei  doclores  dicunt,<]>  fol  &  lirna  a  principio  fuerunt  rou 

lesinclaritate,fedlunafuggeflitipfi  'Deo,vtdiminuer 

folis  volentis  habere  fingularem  gloriam  nominis,&c 

iftudconfutatur,p.i.c.2  3.c 
hebraei,cumdicitur,Faciamushominem,&c  dicunt  quodci 

verbum  Dci ad angelos.Scd  hoc  videtur  falfum:  quia  ang 

li  non  cooperantur  Deo  in  creatione  animae.&cp.  1 .  c.2  j . 

27.  c 
bebr£ialiquidixerunt,cj>3>primaformatione  natura  human 

formata  eft  in  vtroque  fexu:&  quomodo  corpora  crantco 

iuntta&  feparara  p.i  .c.2  S.d 
hebraei  fabulantur^  Abraham  in  ignem  fic  mifTus,quia  igncri 

noluitadorarcquemChald.cicolunt.p.i.ciS^.c 
hebraei  dicuntquod  Dcuscx  nominefuo,quod  apudillost 

tragrammaton  cft,e  literam  Abrahae  &  Sarae  nominib.adi 

derit,p.i.c.2  2i.a.b 
hebraei(vthabcturcxfcripturisfacris)nunqua  computauerf 

a  creatione  mudi,fed  communis  computatio  anre  legem  e 

fumpta  ab  ^cate  hominum,dc  quorum  geftis  agebatur  p.q| 

600. f 
hebraei  numeros  multis  modis  exponunt  myftice,&c.p.i.col 

274-b.c 
hebrej  vtrum  ad  tantum  numerum  perucnerut  per  cos  ann 

in  Aegypto  quos  fcripc ura  commemor  at,&c  p.  1  .colurn 

131. b.c 
hebreicradunt,9»filiilfraellibentesaquam  viruli  pulucrc  in 

clam,qui commifeiant ido!acriam,in  barbis  puluerem  ai 

preferebat,quo  figno  &  rci  vel  immunes  fcel  eris  appareb 

p.i.c.8i7.b.c 
hebrei  tantum  timentes  cocludi  ex  illud  paffu^odcruc  man 

meas,&cquod  nulli  alteri  nifi  Chnfto  applicari  poflet  ea 

pterIkteramanciquamcorruperunc,&cparce  3.  colurri 

j8j.b 
hebraei  in  Aegypto  fuerunt  pcr  quadringcntos  annos  quo  v 

rumfit,p.i.c2ii.c&  C.J99.C 
hebreijf.filii  Ifratlmagis  fuerutmercenarii,quamferui,qii 

dominusredemitde  fcruitute  Aegypci^vr  eius  cffent  fen 

&ideonoluicg)  vederenturfimplicite^fcdquaii  mcrcjfl 

riilocatiadtempus,p.i.c.686.f 
hebraei  an  fuerint  mclioris  conditionis  quam  Acgyptii.pa.3 

839.C 
hebrej  f uerut  aflf li&i  ad  fui  probationem, Acgyptii  vero  ad 

rumdamnationem,exeodcmfluminepotances,p.3.ci9 

c&  fequenti. 

hebraei  vbi  in  Malachia  dicitur,Si  dominus  ego  f  um,dicuni 

fi,Si  domini,pluraliter,cgo  fum,&cparte  quarca,  colu 

H4J.b 
hebrej  aiunt  Babylonios  magiftros  Iegis  praecepta  feruanr 

quenuncdecalogumfcriptumin  membranulis  circunfj 

capiti  fuo,p.4.ci  1 6j.b 

hebrerifacrefcripruretextusleguntcommuniterin  fuis  fchc 
per  modu  cantus  ratione  fencencif.  Vnde  &  alio  camu  vc 
tur  in  pfa!cerio,alioin  prophetis.alio  in  Iibro  Iob,&c.p.2 

I026.f 

hebr^i  ifta  pcepta,  f.  Audi  Ifrael,&c  &  Diliges  dominu 
magna  iolenitate  bis  in  die  1  ecitant  didis  his  vcrbis,f. 
Ifrael,&cantequamincipiantdiccrc,dil!gesdomini)m,( 
interponuntfubfilentioverbahcbraica.quehocdicunr, 
nedictum  nomcn  maieftatis  regni  cius  m  fecula  feculoru 
p.i.c.ijo^.a 

hebrei  dicutcum  dicicur  in  carico  Moyfi:Ifte  Deus  mcus, 
quod  li  ifte facit demoftrationem  ad  fenfum,quia  fili  If 
videbant  Dcum,&cinaliquatamen  fimilicudinc,p.i.| 
620. f 

Veri  hebra:i  funt  qui  prf fentib.ad  furura,de caducis  ad  m 
ra tranfeunt.Hx* gcncc  a  Cono  poffedcrunt  omncm  r 
nCm  quae  vocatur  Geria,p.  1.C.177.C 

hebrejg,  Aegyptiorum  bona  fibicommodaca  afportaucn 
excufantur,p.3.c.i242.f 

hebr^i 


-#  Index. 

Hbrxilicetefletprohibitnmnc  faccrertt  comifccri  animalia  plumdaretapoflolis,p.y.c.47t.a.b&8oj.b 

iiuerfe  fpeciei,tamcn  poterant  vci  ammalibus  ex  tali  com-  hebraica?  litcre.  tocidem  fum  quoc  hbri  veteris  Tefhmeti,quo 

•nixtioncg-nerattSjVC  funt  muIx',p.2.col.589.c  rum  figna  funt,p.4.c.947.a.b 

Hbrxi  (abulancurjiccr  tamen  intcr  fe  de  hoc  diuerfificentur,  hebraici  iermonis  grarnmarica,vide  in  Grammarica. 

]u6dfiIijEphiaimc6grcgaramulticudine,viuentepatreco  hebraicGrumdoctorumdiaaquiglofiaueruinvetusreftatnen 

uti  fuut ad  terram  promitfionis reuerri,&  in  Geth Palxfti-  tum,funt autetica  apud  eos magis  quam apud  nos  dicla htc 

]orumocci(ifunt,p.2.col.io47.a.b  r/pnymi&  Atiguftini,&aliorunujo&orumcathohcorum3p. 

Hjrxi  feftum  magnum  faciebanttonforibus  fuis  &  paftorib.  6.C.1695  .a.b 

n  dieronfionis  ouium,in  memoriam  patriarcharu  quifue-  hebraicarum  lirerarum  pun&atio,  in  principio  jfcriptura?  non 

antpaftorcsouium,p.2.col.482.f    •  fuitneceftdefubftantialitcra:p.4lc.i72i.c 

^brf i quomodo  diem  naturalem,menfem lunarem,  & annu  Item  P.2.C90  r.c 

iebraicum  incipiunc ,  vide  in  dies  artificialis  fecundum  hebron  videin  Caritarbe. 

Iebra?os.  hebron  ciuitas  in  tribu  Iuda,qu:e quondam  vocabatur  Arbee 

jftbHfci temporis  compotum3& anni  tranficum  fecundum  cur  licec in  Graecis  codicib.malc  habearut.  Arbot.p.  2  .c.  5  2 1  .a 

:itnluncemetiuntur,p.3.co.2ioo.f  &cii2j.c.&c.io2i.a.b.Itcmp.i.cf.&c.274.b.c 

rl  >rxi  (ibi  fomniac  falutem  poft circulum  mille annorum,pa.  hcbro diflat  a  lerufalcm  fcdecim  miliarib.& locus  ille  fanctus 

..col.i74o.d.e  reputabaturjcoo^quatuorpatriarcha?  principales  fuciubi 

hfjrxidicunt,perfexmilIcannoseritmundus.DuomiIia  va  fepulticum  coniugib.fuis,&idco  Abfalon  fingcbatfeilluc 

iratis,duomilialegis,&duomilia  Mefiia?,&cp.6.i694.c  ireexdeuotione,&cp.2.c.6oi.c 

lorxi  multidtcunt,quod  Mefliasfitnatusindie  deftru&io-  hedusan&quarcmagisimmolabaturdeficicnte  agno  in  fa- 

istemp'i.Etquandoqua?riturabipfis,  Vbi  fitMefllas,  &  crificiopafchaIi,p.  i.cj88.d.e.&  c.6o9.c6i6.f 

bi per cancum  cempus fuerit,&cVidc refpofiones  eorum.  hedus  vel  agnus  immoiandus  prxcipitur in  fingulis  domib.ob 

4.coI.5  2o.a  fcruari,a  decimadiemcnfisvfqueadquartam  decima  dic 

I:mp.6.coI.i694.f  duplicidecaufa,p.i.c.587.c 

lurxx  lingu?  vernaculum  cft,&  coniun&ione  frequeter  vti.  hedum  no  coqucs  in  lafte  matris  fija?.>&c&  huius  ratio litera- 

tinterdum  abundcr,p.i.col.4i2.f  Iis,p.2.c.92  3.a.&cio9i.c 

ce  Imgue  idioma.E.confueuit  fcribere,&  A.legere,ficut  Venit  autem  vir  Dei  ad  Heli,huius  viri  nomen  non  exponitur 

onrrario.E.pronuntiare,&  A.fcribere,p.i.c.2  2i.b.c  p.2.c.334.f 

Irea nomina  fcripta literis  latinis,minus propric  fcribuntur  Heli  Iicet  in  pcrfona  propria  &  filiis  punirus fucrit  ad  paeria te 

Ipmmunirer,p.i.cii54.f                           ,              '  poralem,ipferameninpropriapei'fonaeuafitaucrnam,pa. 

«Mjalinguaeftprimaniaceromnium  linguarit,  p.^.czid^.e  2.c.342.f 

[jem  p.i.c.78.c.f                                                           N  heli(pater,f.IegalisIofephpatrisputatiuiChrifti)&  Iacob,fi:e 

Ipalinguaiolafuitanteconfufionem  turris,p.i.c79.b  runtfratres  vterinJ,fcddeduob.fratnb.aDauiddiuerfimo 

■•falinguaquceprimiruspcr  Adadataeft,manfitpoft  con-  dedefcendcrun^&decIaraturquomodo^p.^.c.^Sb 

■fionem  iingttarum  in  eapartchominumqux  non  angeli  helicorripuitfiIios,&punitusett,quianon  corripere  dcbuit, 

|fclprincipis,fed  Deiportio  eft.p.r.c  12  93. c  fedabiicere.p.2.c.333.c 

:ei 0.6.C.20.C  hclias  cur  mortem  quatn  ne  incurreret  patriam  reliquit,non  re 

■edrumpopuluscft  fubicctus lcgis oncrib.in qua funt fex«  quirit.p.2.c.8#8.d 

'^nta  &  tredecim  pra?cepta,p.  2.c  1 6  .e  helias  cur  in  Carith  torrente  lc  abfcondere  iufliis  fit.p.2 .  colu. 

jhforum  fynagoga  rccitat  quotidic  iftos  fcptcm  pfalmos,q,  812. c 

..cipiutab  illotexaltabo  te  domine  Deus  meus:&  tetmina-  helias  cur  a  coruo  nutritur,p.2.c8i2.e 

ir in  fine pfalterii  ,pra>mittcns eis  &  fubiugens aliquas  ora  hclias  ab animali  immundo nutritus,quomodo  non eft  tranf- 

oncs,p.2.ci6o9.b.c  grefTuslegem,p.2.c8i2.e 

morum  regula.Quando  in  principioalicuius  prophetic  ex  helias  in  monte  Carmclo a?dficauir,alrarc,cum  lexiubeat  vno 

nmiturnomenpatrisipfius  prophctxintelligendumeftg»  inioco  Deumadorarc,p.2.c  82o.e 

trpater  fuitprophcta,p.4.c.582.f.&  589.3  heliasquamobremprimosiuffitpetagercfacrificiumfacerdo- 

^Hhmimosfuit,quodtcporccommunistribulationis,  cu  res  Batl.  p.  2.C.82  1.  a 

jfmodi  cft  ccmpus  famis,homines  continebant ab  vxorib.  helias  tercio  infundi  aquam  iuflit  fuper lacrificiu  adorande  tti 

ropriis;p.i.c.405-c  nitatisinducans  numerum,p.2.c8z2.e 

■ejorumantiquorummodusfuirparticularib.faccre  men-  heliasieiuniisfuisreferuauitccelum,tcri'amfoecundauit,p.2: 

one  delibcratione  Aegyptiaca,qua:fiiitgeneraIistoti  po  c.826.d 

uIo,p-3.c.54i.a.b  heliascurfolumIefabeltimu!t,p.2.c.827.b 

«Vaeis mos  e  cx  nouis  reb.noua  nomina iponere,p.4.c.4o8.f  helias  cur  in  altum  Iocum  tranfiere  iubetur ,  vt famelicus  ipfe 

iiaxos  literas  habuifle  ante  lcgem  infinuatur,fcd  quado  cce  famelicae  vidua?  fupplex  cflct,  p.2.c.8 1 2.f 

cnncnefciturvtrum  valcat  indagari.Quidam  putant  eas  hcliasqiiarcad  vidaaroauflus,p.2.c.8i2.f.&  8i5-a 

primishominib.cfpifle,&cp.i.c649.b.c  helias afluaiptus eft  aflumptionempatrumprophetizans:p.2. 

lefaica  vcra &  nomina  qua:  in  Graeca  &  Latina  translatione  c.863«a 

int pofita,nimia  veruftate  prope  omnia  funt  corrupta ,  &  helias  &  Enoch  translati  in  paradifum,ibiq;manfuri  vfquc  ad 

:riptorum  vitio  dcprauata.p.4.cio67.c  confummationcmaufpicantesincorruptelam3p.2.coIumn• 

ilinguamaximcdiftatalingua  Latina,p.i.ci567.a  863.3 

agramaticainmultisdeuiacaLacina,&  fpecialirercja  helia?raptusimagorefurrcdionis,p.2.c862.e 

.)udeoshabcturdirfcrcntiainterfexummafculinum,&ff  heliasinmontchabitauit,neIudeorumpenamafpiceret,p.2. 

anuin  verbis.Simtliter  in  pronomine,f.Tu  tui,p.  6.col.  col.8i2.c 

55«a  c.647«a  heliasquare  orauit  dominum,vt  clauderetur  cxlum,&  ptohi- 

hcraicavciitas  quantaverborumelcgantiafulgefttnotatex  bcrenturpluuiar,p.2.c.8o9.c 

ocquodtranslatapolIctclegantia,p.4.c.89.c  hclias&hehfa:usquot&quemiraculavterq;fccit,p.2.coli!m. 

heraicaconfuetudoad  obferuantiam  preceptorumMofayce;  776.C 

•gisad!pcmlircrefirmiflimetcnct,p.2.c.t29.c  heliasquomodo  &quarcpcti:t  fignumperigncm  defccnden 

heraicar confuettidinis crat,vt  mulicies dc fubftantia  fua  pr?  tcm,dicens,Dcus qui cxaudicrit per igncm,ipfc fit  Dcus, p. 

cp:onb.fuisminiftrarent:quod  &dominusaccepit,vtcxe  6.C.1 23  j.a 

P    3 


Glol  ix  Ordin .  &:  Nicolai  de  Ly  ra. 


IwUasdupUjx.f.in  fpiritu  &  in  pcrfona,Gcut  cft  duplcxaducn- 

;usCh:ilti,p.y.c.24i.f 

Iccmp.4.c.2:o5.a.b 
hclias  (miulhabnicrcuclationcmaDco,quod  cclum  clauderc 

fur,&  pvoliibercturpluuix  adciusorationcm,&  adcius  dc 

prcciuoncmcxlumdarctpluuiam,&cp.fecunda  columna 

809.C  c 

htjuastcrfiuctrib.vicib.fecxtcnditfuperpucrum,  prohrensn 

demtriaitatUquiafid^maximeoperarurin  operib.mira- 

ctdofi^&quidpetluicfigurabatur^p.s.cS^c.&columna 

prarccdcnti. 

hcliasfccit  occidiomncsprophctasBaal,&  aliquos  tortcipie 
manu  propria  zclo  diumo  occidir.p.j.c 8i}«c 
(temp.j.c.  9*14.4 

hclias  aagdico  minifterioqua.l<agincadicbtiS&  quadragihta 
no&ib.fuftentatuscft,p.:.c.82).c 

hcliasantctranfmigationc.n  fuam  voluic  viderc  trialoca ,  1. 
Galgalam  propter  loci  fanctira.rem,Beth&,&GJerico  ,ppter 
difcipuloru  fuorum  congregationc,quia  ibf  etiarti  dcbcbar 
dimtttcrcH.chfa?um,p.2.c86o.e.f 

hcliasnon  afccnditiiicclnm  virrutepropria  Gcur  Chriftus,  in 
cuius  afccnfionc  jion  apparuit  aliquis  CUrrus  fjclit  in  alccn- 
fioncHdic,&  fccuJumdo:torescathoiicos  &  Hebrfos  dc 
portatus  cft in paradifum tcrreftrem,p.2.c.86i ,a 

heliasad  quod  cxlum  clcuatus  fuit,p.2,c.ibid. 

helias  &  Enoch  venturi  funt  in  die  iudicii  in  habitu  abieclo,& 
dicuturduxoliuaeperexiiberantiampictatis,  &duo  cande 
labra  per  ardorcm  charkatis,ftantes  contra  AntichriiU  ma- 
Iitiamperconftantiam,p.6.c.ij69.c 

hehas  in  dcferto  &  ait  ncqwis  eum  ieiunantem  videret,p.2.co. 
879. b 

helia?  vita  &  Enoch,quos  adhuc  in  carne  coftitutos  eredimus 
qualis  fit,&  cm  vir^  (it /imilisjp.i  .C77.C 

heliae  panis  ad  victum  defuic  li  quarreretur  non  defuit  quia  no 
quaereba'tur,p.2..c.8i2.d 

hclia?  iciunooreemiilavoxccelumclaufulafacrilcgo  pcpulo 
Iudaeorum.p.2.c.82o.f 

helia?  vcntus  horrendus  &  fragor  &  ignis  a  domino  Elice  pofte' 
fuseft  vtillumdoceret  impiorum  hominummagis  defide- 
randam  penitcnriam quam  pcrditionem,p.2.c.83 1  >a 

heliae&  Enoch  tianslatio  integritatis  docunientum,p.2.coIu, 

S63-a 
hehaecib.allatuseftabangeloquo  nullusin  humana  vitavi- 

liorinuenitur,p.2.c.82  3.a 
heli£orantivcheuicnria,p.2.c.82j,a.  ~  .  ^ 

heliam  Deus  cu  populo  punit,vt  dum  etiam  ipfe  in  famis  fup 

pliciocomprchendituraliquid  mifeiicordie,  in  rclaxadose 

tentiaefuajiuramentoadilcar.p.z.c.Sii.c 
heliam  docuit  Deus  quod  Ieuitate  & clemcnria  regcret  &  ad- 

miniftraredocucnthumanumgenuS}p.2.c.83o.e 
helizabet  poft  couceptum  fe  occulcauit  quinqsmenfib.  quintu 

plici  dc  caufa,&cpo  .c.98)  .c 
helificus  an  &  quomodo  tentauit  dicens:  Veniat  ad  me  &  fciat 

propheram  cffc  in  Ifrael,p.6.ci72i.a.b,c. 
helifeus  petiit  habere  fpiritu  indupIaponionerefpe&uElie;, 

EtfecunduK.ab.Sa.inducicuradhocquod  Elias  fecitoc-to 

miracula,&  Helifcus  fedecim,qu3;  enumeracpa,2.columna 

86i.a 

Itcmp.3.c.22i7.a 
helifcus  afcendens  m  Bethcl,fignat  Iefum  afcendentem  in  cru 

cequemderiferuutluda:i>p. 2^.867. a 
Itcmp.3.c.i99o.f 
helifocusquomododifpenfajitfuperadorationeNaaman.pa. 

2.c.88o.d.e 
helifeus  filueftrib.ramis  &  amaris  pafccbat  prophetas,p.  2,co. 

879-c 
heltfausinfuft'andorefiifcitauitmortuum,p.i.c.878.d 
helifa:ushguramdominigerehat,p.2.c.878.e 
hclifaeus  defun&i  pignoris  rcfufcitatione  donatus  refoluit  ho- 

fpitiipenfionem,p.2.c.878.f 


helifaeus  amagiftrodidiccratparcimoniam  cumpueros  aU 

prophctarum  p.2-c.879-b 
helifaeusquare  iaculus  vi&oriamfignificauir,&c.p.:.co'. 

924.^ 
helifaeus  prophcta  mortuuSjtTiortuum  fufdtauit,&cp.a.  co 

925-b 

hclifjeus  imitari  voluitmagiftrum,p.2.c.864.b 

helifxui  fale liberauit  aquam  ab  amara  opcrationc,&cp.2, 

865. a 
hclifeus  an  peccauit  malediccndo  pucris,&cpar.2.col.86j 

846.  d 
helifaeus  curabatalienigenas  ne  neglectis  fratrib.&  ciuib.  p. 

c  896.0 
hcliu  in quib.concordabat cum ipfo  Iob,&  in  quib.non  p.: 

305. c 
hcluidius  haereticus  dixit  Marias  fuiffe  cogmram  poft  natiu 

tem  Chrifti  a  Iofeph  &  dc  ca  filios  genuiflfc,  qui  dicutur 

trcsIcfu,p.j.c.ioj9.c.j2.e.48.d.c.2jo.e 
Itcmp.i.c  ioi8.f 
hcl  us  Adrianus  imaginem fuam  fccir  ftatui  in  templo^vt  ft 

rat  arca teftamenci,&cparte  1  .colu. 249.  e.  f. Vide  ctian 

Adrianus; 
helius  idcm  rca>difiqauit  Icrufalem,praecepit  tamen  ne  alic 

Iudeus  haberetlicentiam  intrandi  illuc,&cparcc  j.  cok 

396. f 
henricusdeGandauoin  fuoquotlibeto,rcfert,quando  C< 

tinu>  dedic  ecclefie^  bona  teporalia  vox  fertur  audira  fui 

Hodie  cccidit  venenum  in  ecclefiam  Dei,&cp.  1 .  coiun 

135^-c 
heloimapud  Hebraeoseftnomenpluralehuius  nominis: 

HclQi,quod  Ognificat  Dcum  in  fingulari,&c&  multis  1 

dis  poniturin  veteri  Teftamento  &  quomodoper  hoc 

batur  pluralitas  pcrtbnarum  in  diuinis  cum  vnitatc  dciq 

P.6.C.169J.1696.1697.1710. 
herba  quelibet  pi ius  a  tcrra  producirnr,aura  &  aeftib.tang 

pluuiis  nutritur,demumprofcrtgermeii  fui  fcnimis,  p.3 

119.C 
herba  dupliciter  deficcatus,pcrdefe£lum  virentis  naturali 

tratifitutempons,&percuulfioncm  atcrra,par.3.colurj 

ii^.a.b 
Herbam  terra  protulit,an  paffiue  tatum  protuliffe  dicacur, 

etiam  adtiue^parte  i.columna  i4.d.&columna  49.C.  & 

ji.c 
Herbam  venenofam  fi  prohibitus  tetigeris,pccna  fcquitur 

ii  nemo  prohibuiffet,fimilicer  fequcretur,&cp.  1.  colu 

herbarum  prima  germina  non  de  femine  prodierut  (ed  de 

ra,quomodo  homo(propter  que  omnia)iuuenili  etate 

matus  eft,p.icCi4.e.f 
herbas  vencnatas  an  terra  ante  lapfum  hominis  produxeri 

militerfpinas  &  tribulos,&cp.j.c.82.d.e 
heri  accipitur  aliquando  pro  principio tempons,in  quo  D 

crcauitcelum&terram,p.4.c.2  86.f 

heri  in  foro.hodiein  altari,heri  focius  hiftrionum,hodic  cc 

crator  virginum.p.  1  .c  1 04  2.d 
herodestres  dicii  funt,de  quib.cft  talis  verfus.Afcaionita 

cac  pucros,  Antipa  Iohanncm,Agrippa  Iacobum.clau 

in  carccre  Peti  u,p.6,cni7,c.Et  ad  longum  de  corum  0; 

gcftis,&  quales  exitus  miferos  habucrut,c.2377.a.b.  c 
hcrodes  contriftatus  eft  de  morte  Iohannis,Iicec,ficte  vc  p. 

ttipliciracione,p.j.c.2jo.e 
herodes  Antipas  non  fuit  de  fccla  Saduceorum  qui  negai 

rcfurre(5tionem,fed  de fcdta  Phari(*orum,qui  cam  cor 

hantur,p.j.c.j42.f 

herodescomparacuseftvulpipropterdolofiratcm&  pe 
tatcm.p.j.c.89o.f 

herodcs  Alcalonitaquomodoturpefadtumcommifit,  vt 

bnci  dicunt,p.4.c  1  j  17.C 
herodes  damnatnr  proinnoccntibus&cpartetcrtia  colui 

169J.C 

Hero 


Ind 


Prodis  maiorisfubquonatus  cftdominusfilijfuerunthero 

ics  Philippus  &  Lifanias:&  cum  Pilato  Romanopr^fidc  re 

xerunt  Iudccam,p.y.c.729.a 

^ictiamdcArchclao. 
Ivodiani  dupkciter  dicuntur:vcl  a  fe&a  quadam,velab  hero 

k  Antipa  tctrarcha.p.  5.05  i  z.f 
Kodiasquxqua!is,quanta,&cuia,p.f.c;2  5o.e 
icodius accipitcr  reliquas  aues  vclocitate  tranfcendunt,p.  3. 

;7i.c.&ci232.d.e 
icodius  eft  notnen  auis  pra?dalis,&  nidificat  in  cedris,&  dici- 

i>rduxauiumeomodoloquendi,quoieodiciturdux  ani- 

natium,p.3.c.i233.a.b 
tieerliberhcbreis  intcr  agiographa  numerantur ,  Chriftiec- 

lefia?concinccfacramenca,p.2.oi6io.d 
Ber  liber vfque  ad  capitulum  decimum  incluftue  eft  de  fcri- 

cura  canonica:  &  fcquentia  non  habcntur  ab  hebrads,p.  2 . 

.i63o.f.&ci644.f.&c.i6jr$. 
ncer  librum  quis  confcripfcnt,p.3. 01646. f 

_:  quomodocommendatur,quiainuitauitregem  aftueru 

cAmanadconuiuium.p.2.01 63  2.f 
iterhiftoriamquislcripfcrit,p.2.c.i6o9.b 
-ftcr  libcr  cur  fic  infcribatur,p.2.ci6o9.b 
ikrpulchriorfaciaiciunio.p.2.col.i63).a 

f  h ad  litcram,quia  dupliccm  afpirationem  fonar,feptuagin 

ano  valentes  in  Grecum  vetereccut  Grsecam  addidcrunt, 

4.ocentcs  in  huiufmodi  vocabulis  eifc  afpkandum,  p.i.co. 
69-a.b.& col.  1 8 j.a.& col.201  .b.c.&  c.5 65-a 

Jicimhuslapispreciofus,&eiusmoralicas  ,  par.6.cofumna 

68i.c 
■des  quid  &  vadc  dicuntur,&  quandooriuntur,  &  quis  ea- 
- 1  jm  effcCtus,p.3  .col.  1 24-d.e 

i«cresqui&  Hii'pani,aquibusGeltiberia,licetquidam  Ita- 
:»fufpiceiHur,p.2.oi532.f 
luf^iquidicanturin  ecclefia,p.2. 0109.3. 

ofjEi  vndcdefcenderunt,p.2.C5  44.d. 

is  triftitiam  penitcntie  fignac,p.i  .0940^ 

a  nocturna  bcftia  mortuorum  dcuorat  cadauera,  &  de  fe- 

ilchris  cffoditcorpora,&  cunftis  vcfciturfordib.p.^.col. 

75-a 

fehicum aftum nullus  fuperior  poteft exercerc  in  infcrio 

. ;  m,nificonferrct  eigratiam,velhabitumfupernaturalcm. 

i.ci244.f 

irchia  qui  d  cft,p.3.c.i5 1 2  .f 

chiarumtcrnariusperquidfignifica€ur,par.2.columna 

14-e.f 

emias  ccntumquinquaginta  annis  poft  Ifaia  prophetauit, 

4.0675. a.b 
flbias  &Ezcchiel  eodcm  tcmporc  prophetabar,primus  in 

.Tufalcm3fecundus  in  Babylone,&  quare,par.  4.  columna 

167. d.c 
lkmias  prophetauit  tcmporc  captiuitatis  Babylonice.pa.4. 

jlumna  275. c.&  quando  prophetare  inc^pit,  quam  longe 

rophetauitjfiuc  quot  annis,p.4.column«5  79-a.&  columna 

liteinias  diuinitatem  Chrifti  clariusexprimit  quam  in  aliis  li 

\fh  vctciisTcft.rit.p.4.C578.f 
Brauas ad  quautam  altitudincm  confcenderit,p.4.  colum. 

32  2.  e 
liormias  Prophcta  duplici  gratia  prcditus  erat,facerdotali  & 

fophetica,p.4.  c.5  8 1 .  b 

liimias  hoc  prr  caeteris  dccus  confecutus  eft  Abraham  pro 

hetanuncupatuseft,p.4.c.582.c 
lioemiasprophetaiuueniseratfccudumetatemcorporiSjfed 

coniam  dominus  dederat  vcrba  fua  in  oreeius  merito  ad 
um  dicicur  noli  diccre  quia  puer  ego  fum  &cpar.4.colum. 

hiicinias  puritati  confcicntiae  fidcns  libertatc  vtitur  crga  do- 

linum-p. 4.0725.3 
Ufcmias  prophcta angitur  quod  eloquia  diuina  fuggillatur. 


ex. 

p.4-c.72  5.b 
hieremiasprophetauitad  Iuda&  Icrufale  initio  regni  Ioacira 

filiilofiaop.2.g92.e 
hieremias  Iucteorum  vicemdolens  imitaturmatrefefeobfi- 

liorum  intentum  laniantcm,p.4.o6)8.e 
hieremiasp!angitapopuloconimi{fasiniquit-are.s.p.4.c652.f 
hicremias  iuxta  literam  quomodo  intelligkur  a  Dco  leduclus 

exponicur  dupliciter.p. 4. 0725.3 
hieremias  maledixk  natiuitati  k\x  &  conccptui,non  ficut  im- 

patiens  &  pcr  verba  difperahris,fcd  inhoc  expreilit  horro- 

rero  feniualitatisrefpc&u  mali  imminentis,quod  tamen  ra 

tio  paticntcr  tolerabar,p. 4.077  2.c 
hieremias  fecuntfnm  aliquos  vidit  imaginaria  vifione  caliccm 

dominifibitradi,qui  dcfignabatpunitionem&  afflktione 

aDeo  mittendam,velg>per  eum  dominusregib.&gentib. 

propinaret  infra fcripta.p. 4  C.757.C 
hieremias  deieciionem  Chaldxoru  velate  fcripfir  nefortepro 

uocaret  infaniam  Caldeorum  conrra  Iudeos.Scd  alia  eft  o- 

pinio,&cp.4  07  5  9.C 
hieremias  quindecim  annis  catcnas  in  co1!o  portauit,  &  quid 

defignabat  ,p. 4.0777. b.c  Vide  in  Ezechicl. 
hieremias  oftendirmyftcrium  incarnationis  loquens  de  futu 

*o  permodu  prxterki  propter  certit-udinem  prophetie,cum  • 

inquit.-Crcauit  dominus,p.4.0794.f 
hieremiascxdiuinamotionecmitagrum,vtficn-6  folum  ver 

bo.fcd  ctia  fa&o  oftederet,<j  poflcffioncs  deftructe  a  Chal- 

d?is  itcrum  cincrentur  & poiliderentur  a  Iuda.'is  poft  redi- 

tumdeBabylone,p  4.c8o2.f 
hieremias  incarccratus  fuic  perSedechiam,  qulapropfietabat 

cinitatem  obfeflam  aCaid^iscapiendam  &populumcapti 

uandum,p.4.c.8o  t.b.8o2.d 
hieremiasin  carcere  reuclationehabuit  &  ibidem  prophetia 

fcripfit  de  libcrationc  populi  ficnda,quam  in  vafe  fiitili  lice 

raliter  impofuc,p.4.c.So3.a;b 
hietemias  licet  pcr  Ioachira  cffet  reclufus,ne  prophetia  publi- 

caretin  populo^amcn  per  amicum  fuum  Baruch  hoc  cxecu 

tus  eft,qucm  mifit  ad  legcndum  propetiam  fuam  in  prarfca 

tiaomnium,p.4.c.82  5.c 
hieremiascum  qucerentur  ad  occidendu,a  Deo  abfconftis  eft> 

quia  vbidefuitremedium  hi;maniim,afluitdii!inum,p«4*c* 

827.0 
hieremias  miffus  fuit  in  lacum,  vbi  non  ei at  aqua,  vt ibi  morc 

rctur  fame,&  de  mcrfioneeius  intra  Iutum  par.  4.  columna 

828.f 

Itemp.3.c.22i8.d 
hieremias  quare  non  fuit  occifus  ficut  Vrias  cum  eadem  pro- 

ph(naueriivc.p.4.C775.c 
hieremiasnonfolumprophetauitcontra  Babylonc*  'cdcotra 

omnes  gentes  qux  in  exercitu  Babylonis  fuerant,  &  contra 

populum  Deidimicauerunt,p.4.c.756.f 
hieremias  ad  hoc  cofecratus  fuit  propheta ,  vtcnunciarct  fub- 

uerfioncciuitatis  &  tcmpli  &  dcftruclione  populi  per  Chal 

dcos,&  rccjdificationempcrreges  Perfanim^p.j^  columna 

2210. d 
hieremias  vidic  imaginaria  vifione  quafi  fimilitudincm  homi- 

nis  DeumrepreTentantem,os  hieremixmanu  iua  tangcme 

&intellcxit,quodperhocdefignabatur  collatiodom  pro- 

phctice a  Deo  fibi data?,p.4.c.5 84T 
hieremiasquamuisaccufatus,tameliberatuseftamortc  auxi 

lio  multorum,p.4.c776.f 
hieremias  poft  liberationem  habuit  reuelationcm  a  Deo,  g>  re 

maneret  ad  oradum  pro  popuIo,&  circa  ipfum  q  jerc  ret  do 

mini  voluntatem,  p.4.  C.841.C 
hieremias  erat  de  ciuitatc  illorum  qui  ipfum  occidere  vokbar, 

&  fibi  propter  donum  prophctiae  magis  inuidcbat,  qua  alii, 

eo  quod  inuidia  maximc  inter compatriotas  fict,p.  4.  colu. 

6?8.f 
hieremias  mortuus  eft  virgo,cum  fqit  fan&ificatus  in  vtcro,p. 

4.C.701.C 

Hicremias 


Glolfe  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 

Hicremias  qusrcndo  diuinum  rcfponfum  orauit  pro  populo  col.  2  549.C 

dccem  dii.b.p.4.8  jo.f  hierufalem  fuerat  claufa  triplici  muro.intra  murum  interio 

h:eremiasquib.lapidib.fuitlapidatus,fi  tamcn  lapidatus  fuic,  habitabant  rex  &  facerdotcs,intrafecundum,prophct* 

quod  pro  dubio  habctur,p.4.c.854.f  nobilcs,&cp.2.c.689.&  0.1346.^ 

hieremias  Moabitis  copaffus  fuit,eo 9»  vidit  in  fpiritu  Chriftu  hierufalem  fitus  vt  ferunt  ita  molli  diuo  contra  orkmte  fim 

dcfcenfurum  de  Ruth  Moabicide,dequa  genuic  Booz  O-  occidencem  difpoficus  vcrgicvc  pluuia  ibi  decidens  inft 

bech,&  Obtth  Ieffe  patrem  Dauid,p4.cS78.f  fluuii  per  oriencales  portas  deflucns,cun£tis  fecum  plate 

hieremiascomponens  lamcntationemrcnuitmodum  dolen-  rumfordib,rapcis,in  valle  IofaphattorrentemCcdrona 

tis  &  conqucrcncis,ticuc  macer  lamcncans  rihum  morcuum  geat,p.  2.  c.i  3  5 1  .b.c 

P4.C.925.C  hicrufalem  in  cnbu  Beniamin  firacft,p4.c.629.c 

liierciniasviditdcftrudioncciuitatislerufalemvifione  intcl-  hieriifalcmquandodeuaftabacurperChalda:os,Chaldeisc 

Ie6luali}& prophetica,&  cciam  vilione  corporali,p.4.  colu.  rentib.ad  aurum  &  argcntum,  Ammoniccs  &  moabiccs  t 

974-f  gis  voluerunc  currere  ad  coburendum  libros  lcgis,vc  ma' 

hiercmias  vidit aliquos  Iud^os ad  Chriftum  conuertcndos.p.  diclionem  eis  inflictam  in  lege ab  hominum  memoria  a 

4.C.1019.C  lcrent,p.4.C93<5.f 

hiercmias  iuuemsad  prxdicandum  miflus  cft  a  domino  &  vir  hierufalem  vt  aliqui  dicunt,  Luza  &  Bethel  vocata  eft,fedh 

gofuitcartus&iincIibciis,&cp.4.c.7oi.a  uon  videtur  verum,&cp.2.cio86.cf 

lcemp.  2.^983^  hierufalemfxpcSodomx&gomorrhxcomparatur.p.i.co^ 

hicremiajpatcrdiciturfuilTeHelchiaSj&c.p.a.ciojj.c  i6j9.b.c 

hiercmieconftantia&patientiacommendatur,p.4.c724.f  hierufalemcommcndaturaquinq;  &cp.3-c.774.d 

hieremix  precepit dominus  vt  tonderet capillos,cum  tame  ef  hierufalem  vndecim cxcellcntias  habuit,per  quas  cxcclluii  '• 

fct  Nazarcus,&  quare,p4.c.644.f  lias  ciuitatcSip.4.c.949.a.b.c 

hieremixinputeumfubmifTio,cxprofundohuius  vitae  libera  hierufalcmdiciturciuitasfanguinum,&quare.p.4.c.203i.i  | 

tionemfignificat,p4.c827.b  hierufa!emdicicurciuitasfancta,&  quare,p.5.c.462.f 

kiericho duplici  nomine  vocabaturjf.Hiericho &  ciuitas  pal-  hierufalem  cejeftis  quare  dicitur  ftcnlis.p.5  c.5o6.d.Interl 

marum,p.i.c.i696.f  Hierufalem&Sionquacuormodisdicicurjpat.^.  ci5.a.i ,-, 

Hierichofuitprimaciuitas  afilijs  Ifraelcapta,&  fpecialimira  u8i.a 

culo,&  lignificac ciuitatcm culpx,quam  fecit atnor fui  vfq,  hierufalem,fuperbia dicitur Iordanis,& quare.p4.c.675.c  I 

adconcempcum  Dei.p.5.c.88.f  hierufalem,quondamdominagcntium,ciuitasregis  magl 

hieroboal&eiuscxcrcicusquidfignarmoraliccr,p.2.c.2i2.f  nunc  defpec"tiuedicicurvallis,&cp4.c.2i3.b 

hicroboam inftitutus  r,ex fuper  dcccm  ti  ib.Iirael  recic  duos  vi  hicrufale  duplex  deftru&io  prxdicitur,f.Chalda?os  &  pcr I  • 

tulos  aurcos,&  redditur  caufa.p.  2.c  1 495  -c  manos.p.4.c.2  67. c 

hieronymusbinomiuserat.Dicebatur.n.&Eufcbius,p.2.col.  hierufalemRomanisfubdiditprimoPompeius,deindeT  I 

1 5 1 9>a.b  &  Vefpafianus,p.4.c.  1 1 19.C 

hieronymus  floruir  tempore  gratiani  &  Valentiani imperato-  hierofolimx excidio  immincnte  qualitcr  acciderint  I  ortcfl 

ruquiimperarec^pcrunt  Annodomini.58i.p.3.c649.c  pcreamfecundum  Iofephum,p.5.c$64.d. 

hieronymuslibrudeHebraicisquaeftionib.fupcrgcnefimcdi  Itemp4.C268.f.&c.722.d.cext<.'nfec.24i5.a.b.c 

dit:ScdliberdeHebraicisqueftionib.fupcr  aiios  libros,a  hierulalemquintomenfe.i.AugurtodcfolataeftdchaldeJ 

multis,&rationabi!iter ncga!ur cffe  Hieronymi,  &c.  Vide  Romanis,p.4-c772.b 

in  hbrum  de  Hebraicis  queftionib.  hierufalem  deltru&a  eft  quia  htdaei  non  confidebant  in  I  0 

hieronymus  cercranftulirpfjlccrium.p.3.c.4i9.b.c  fedin  propria  vircute,&  propterconcemptum  verbi  diip 

hicronymuslibrisallegorixfpatiisin  Ifaiaeuagarur  interpre  di&iaprophetis.p4.c.2i<5.t 

tatisnominib.ingeniumfuumfacic  ecclefiaiacramentum,  hierufalem  deftruda  cft  i9.annoIoachiminclufiue  vfqeel 

P.4.C.151.C                                       _  Sedechiamcomputando,vccomputanturannieorc.in,  y 

hieronymus de fuo  prxceptore Hebraici  fermo  fic  loquitur :  C.753.C 

hebrarusmeuslongealia  viaingrcffuscft,&cp.4.c.8o.d  hierufalemdenoclecaptafuit,p4.c.i724.f 

Item  p.3«c i775.b.Hebra?us meus  Barachiani,qiicm  maxime  hierofolimam  ingreffus  Antiochus  anno centefirao  quacir  I 

admirantur, ita  expofuiffe  teftatus  eft,.  fimotercio  a SeIeuco,&  vniuei  fam  vaftauir,&  poit  Ioui:B 

hieronymum  calumniati  funt  quidam  de  hoc  fir  fcribente:qui  tuam  in  templo  pofuit,p4.c.  1 595<a 

dam  hoc dicunt,alii  autumant,&cquafi  fub  alieais  nomi-  hierufalem  euerfa  re^nificata fuit,  quoties,  per quos,&  qul 

nib.propriasfentcntiasponeret,quodtame  bcneuolentix  terp4.c.2 3 6.f  Irem  P.3.C.1441.C 

caufa  fecit,ne  ccrto  nomine  aliquem  iacerare  videtur.p.  4.  hierufalem poft  magnum  tempus  fuit  rexdificata,  &  ireru  m 

c-737.a.b  ftru&aper  Alexandrum  magnum,&iterum  rerediticatSf 

hierufalcmpriusdi&aeftSalermhancpofteatenuerut  Hiebu  poftea  a  Chriftianiscapta,&c.p4.ci275.c 

fxi,&  di3a  eft  quafi  Hieb.Salem:quae  poft  a Salomone  hie  hierufalem  nunc  reaedificata,an &  quomodo  fit  in  codem  «I 

rofoltmaquafiHierofalomoniadictacft,&pofteaabAelio  cumpriori,p4.c.236.f 

Adriano  vocata  eft  Aelia,p. 2.C.7 1 4-f  hierofolyma?  re^dificatio dupliciter poteft  incelligi •  VnoiH 

hierufalemciuitasefttrinomiapriusHieb.di<5ta,poftea  Sale,  doquoaddomosinhabitantium.Aliomodoquantum  i 

r    indchicrufa!em,&cp.2.c.86i.a.b.Ethorumo  alitas.Ibid.  murosciuitatis&  portas,;p.4.;c.3  82.fr 

Itcmp.2.c.ii4i.b.     Itcmdehoclatep-i.c.32y.c.  hierufalemrexdificatapcrAei/um  Ad.ianurr,&af."  Ael  1 

Hicrufalemdupkx,vnagcneralisecclcfia;aliaaeccrnaincflis,  vocauit>fedpofteamagistenuitnomenaniiquum;&c.  m 

P.3.C.1569.C  c.2  54.f.&C467.c 

hierofolyma  cft  in  mcdio  terrc;  habitabilis,quia  eft  in  quarto  hierufalem  capta eft  pcr  Cofdroe  reg  -m  Pcrfarum,&  H01I 

climate,p.5.cio87.b  rcgem  Arabum,namvterqjcepic,fiicccffiuctantum,  &l 

Ircmp4.ci2  62.c  pulumbonisfpoliauir,partimoccidit,partim  dimifitin  a 

hierufalemdiciturvmbilicusmudi,ideft,inmedioomnis  ter  uiferuitute,p4.c.2i67.c 

rx.p4.c23 i.b.i35.a Interl.  hierufalem  virilitcraggrefTusfiiitdux godefridus cum  cx -i 

hierofolyma  fola  locus  eft,vbi  Iud^i  fe  putent  facrificia  poffe  tu  Chriftiano,&  eam  coprehendit  &  magnam  ftragem!  * 

offerrcpropcccatis , &  fine  talib.facrificiis  non  reputant  fe  racenorum  tecit ,  &  per  quid  fignificatur,parte  quarta 

pcrfectcraundari&iuftificari^&c.parte^.column.j  13.C.&  lum.240j.c 

Hicru 


Ind 


ex. 


btrufalcm  fubucrfam  fi  coiiJerans,:ilraredeftru<5tu.,nufquam 
flefacrif7cia,vei  iacerdotes,veI  pontifices,&cdiccre  poflli 
ms:Moifesfamulusmeus  mortuuseft,&regnacpro  eole 
]snonri!iusNaue,fcd  filius'Dei,p.2.c  io.d.e 


hieufalem  cum  templo  fuo  matci  ialiter  fumpta  correfpondec 
jerufalemceleftiin  fitu,&quomodo  hocinteIIigatur,p.3. 

J  [Hll'c     .       , 
ki<jufalemdiciturdomusfoIis:&quare,&cparrc  2.  columna 

j5.d 

:AfcrIierofoIima  incipere  dcbebant  prcdicaruri  pcenitentiam 

.  <remiffionempeccatorum,&quare,p.5:.c.ioo6.d 

ii  ufalem  aurea  &  ornatam  gcmmis  de  cejo  Iudei  autumat 

cfccnfuramad  tcmpusChnftifuiincomparabiliter  aobi- 

Ibremquamfuericpreccdensr&dicuntquod  tunc  omncs 

;.  intesfcruicnceis.Camclij&cdcSabavcnientesaurumde 
frenc.&cp4.c.2  36.h&48j.c 

;.tjiidaliquicatholici,dchocfentiant,c.72i.c787.cixpg.b 
(i342.f.&  i934.e.f 

L  p.i.c.p^^.c 

ejlulcmdupliciter.nproecclefiamilitate&triumphante,p. 
4C.7.a.b.c 

sfalem  dicitur  filia  populi,eo  quod  fuitabeoa?dificata,p. 

.eifalcm  diciturfiliaSionproptertemplum&  palatiumre- 

itum  in  monte,p.4.c.6:;o.f 
Ifalem  &  Sion  mttaphoriceciuiratemciuium  celeftium, 
filuda-aterram  viuenciumi?gnificatJp.4,c.i9j4.c.f 
nfalcm  fignificat  ccclefiam,p.4.citj2.f 
Walcmdiciturcaftellum,quiatriplici  muro  claufacum^p- 
pgnaculis  &  ibrtalitiis  ad  modum  caftri.parte  y.  columna 
33.  c 

Jlalem  &  aliar  ciuitates  Iudee  propter  mare  mediterraneu 
■uncur  infula?,p.4.c.48jc 

jjfalemdicic  virgopropterintegritatemfidei,quaefempcr 
■  manfitin  aliquib.p.2.c.t5y6.c 
ir;ce:equatoquifq;cernicurdereftitutafa!ute  proximi , 
ItofeindicatdcablatadoluiiTcp.j.c^op.c 
lifcit  vnu!quifque,cum  fibi  bene  viuendi  profperitas  arri 
jf:atip'ahilaricasanimum  velutdefiderabilis  cib.reficit. 
SdcumtcntationepuIfacur,amencecius  omne  gaudium 
ripunu:  ,yux  prius  eodcmgaudio  quafi  fatiaca  kmbacur. 
p.c.?i2.d 

lcnfura  H  breorum,ferechorosantiquosduoscapiesfe 
Ihdum  quam  oleum  ofterebant,&c.parceprima  columna 

■hiSjpopuIus  Chriftianus,vircucum  varictatc  deleitabilis 
Jbj.c 

Kui  offcrebatur  in  neomenia  (dicunt  hebrei  &  habetur 
jTalm  ud)erar  pro  expiatione  ipfius  Dei ,  eo,  g,  minorauit 

^am.  n:.>. a  fabulam  &  errorem  lud^ orum.par.i.columna 
.JU7.  a.b 

nimal  fecidum&duxcaprarum,  parte  i.columna 

animal  femper ad  excella feftinans,&  in  prarcipitiis 
milpericulifuftinens,&  illicinuenicviam,vbialia  anima- 

.■jniinam,p.4.c>  1434.^ 

b  duplex  in  oblationc.Vnus  immolatus  in  tabernaculo, 
alis  emiflus  in  dcfertum,a  ferisdeuorandus,p.i.c  ioauc. 
«p.ic»44.f 

«jn  Chrifti  fidelespro  peccato  offerunt,cum  humanitace, 

umilrudincm  carnis  peccati  Chriftumfufcepifle :  &  pro 

P:catiso'.)tulifrccredunr,p.i.c.i322.f 

rcru  qui  fefacnficioofferebancur  parilitas  &  fimilitudo  fub 

K'gmaterefcruntChnftum,&c.partei.columna  1044.  e. 
&io4j.a  f  T^ 

Kscurdiausemiflarius.p.i.c.io^j.b 
f  emiflarius  figura  erat  aduentus  Ancichrifti,p.i.coIumn. 

'^ciquareanteprenominatus  eftabangclo,antequam  na 
tteffet,p.i.c,2  2o.f  &  ^ 


hifmael  dnodecim  filii  nafcritur,primogenitus  Nabaioth,  &c 

P.2.C.1013.C 
hifmael  perfccutus  <aft  Ifaac  fub  fpecie ludi  lardedo,  qua>  perfc 

quutiofccundumcatholicosfuitcorporalis,fecundumHc- 
breos  fpintualis,p.6.c.508.e.f.item  p.i.c.2  56.b.c 
hifmachtce  antiquitus  habitabamur  tabcrnaculis,  vasando  dc 
locoadIocum,p.4.c.36p.c 

hifmaelitedicunturctiamMadianira',&quare,p.i.c384.c 
nnmael  &  Agar  carnales ,  vctus  icftamcntum  flgurant  fcd  Sa- 

ra  &  hln  eius  ecclefiam,p.i.c.255.f 
hifmael  vt  dicut J-Iebrei  &  vtrum  videtur,finiuit  vitam  fuam 

inbono,&c.p.i.c.227.&c.293.f 
byfopusefthcrbahumilis,fcd  mcdicabiIiSjCU;usradjx  pctrs 
ftfrerc dicitur,Dicuur &  purgare pulmones i quib.  ett infla 
tio,p.3.c.8o2.f.Item,p.2,c.7oi.a 
Icemp.i.c.592.f&ci30i.b.c 
hyfopus  odorc  ftomachi  immundiciare  purgacp.i.cnoi.  b 

hifpaniaTubal(quifuicfiIiusIaphct)defcenderut,p.i.ci301. 
b.Itcmp.2.c.ioop.b.c 

hifpaniaHebraicediciturSepharad,&  quomodo  Chriftiana 
nde«  ibi  predicata  f uit  per  apoftolos &  fuos  difcipulos,&c 
p.4.ci9i7.a 

hifpanihacartevtuntur,in  gregib.equarum  ponunt  pulchros 
equos  anteequastcmporeconccptus,quodfimiles  illisco 
cipiantur,p.?.c.47o.e 

hifpanorum  nobiles  porcant  calceos  in  fuperficie  deauratos,p. 
3.c.i862.f  ' 

hifpani*  rex  terra  Saracenorum  intran s  anno  1441  .vt  fcribic 

1  aulus  Burgefis,fugauitSarraccnosvfq;ad  metropolim,  f. 

Cranaca,&muIcosoccidic,p.6.ci6o4.e.f 
hiftoriadeDau.d&BethfabeajVriaq;exponicur  de  Chnfto 

&  lcgc ,  ac  populo  Iudaico,&cp.5-.c.3  2.b 
hiltona  Machabarorum  pofthiftoria  Iudith  fequitur,  fed  vtra 

quequotcmporecontingerit,p.4.c.22i.c 
niftona  hominis  defcendcnris  ab  Ierufalem  in  Iericho,  an  fue 

ritparaboIavcIresgefta,&qUOdmoraliter  fignificat  homi 
nempeccatorum,p.j.c.843.c 
hiftoria  non  coca  fpiricualem  intelligetia  fonac,fed  tota  iuuar, 
ficut  non  omnia  quae  funt in  cithara  fonat  fed  omnia  iuuat, 
p.i.ci464.b 

hiftoricus  fenfus fi  regnum  charitatis  ardificat,cupiditatis  difli 
paticcnon  cft  neccfll-  allegorice,exponi,lctfor  tamen  fente 
tiam  dote  rc&*  fidei  honorare  debet,&  incadam  fua  expo- 
ficionc  rehnquere,p.i.c.702.d.c 

hiftoria  rcgum  eo  fpiritu  codicacft  quo  &  cetera  fcripture  fan 
Ctx  voIumina.p.2.c.309.a 

hiftoria  aliquando  pra»cermitrenda  eft,vt  reficiat  nos  fpiritua- 
lis  intelhgentia,nonhiftorialis,&  de  hoc  cxcmplum,  p.  i.c 
1587.3 

hiftoria  fpiritualem  intcllcdu  fouensqu*dam  plcno  eloquio 
quafi  pullos  profert,  qua-dam  vero  &  lcgetis  animum  ad  al 
tiora  perducit,&  quafi  fub  fc  oua  contincns,ex  quib.  pullos 
producar,p.  i.c.i  5  8<5.f 

hiftoriafola  pafcuntur  fepemcntes  carnalium,fpirirua!cs  vero 
allcgoncenubem  pcnetrat,vt  fpiritualitcr  verba  Dci  c  ogno 
fcant,p.i.c.077.a 

hiftoria  ftrifta  eft,  eft  euagandi non  habct  faculcatem,p.4.  co. 
2048. e 

hiftoria  fcriptur*  feruanda  eft  in  quibufdam  locis  &  allcgoria 
&  fepe  allegoria  qua:renda  cft,aIiquando  fola  hiftoriatcnc 
dt,  vttardiorepafcanturperhiftoriam,&  vclociorcs  inge- 
nio  per  a!legoriam,p.r.c.677.a 

hiftoria'  verba,nidus  auis  in  arborc  vel  in  rerra,pa.i.  columna 
ij86.fr 

hiftoria-  veteris  Teftamcnti  figuratiua?  fuerunr,&  omnia  in  fi- 
gura  contingcbant illis,&  hoc ouob.modis,p.  1  .c.30 1.  d 

hiftorif  ordoci»mdeficit,fefenobisintelledius  myfticus  quafi 

apertisiamforib.oftendir,p.i.c.3oi.f 
hiftorjam  deficerefecundtim  fignificarionem  vocu  m  cotinqit 

multiphcitcr  in  parabolis  locucionib.p.i.ibid. 

hiftoriam 


Gloffe  OrcIin.Sc  Nicolai  dc  Ly  ra. 


hl/toildm  vd  thtonicaro  qui  fcribit,dcbct  ita  fidchtcrfcribcre 
illa  quxfuntad  Yuupeiium,u\;ut4illaqu£funt  ad  laudem, 
p.i.na^.c 

hiltoriani  fcrihcntcs,ordinc  rci  gefte  &  tcmporum  feruare  de- 
bvfit.Aluacfticribcntib.carncmlyricum,parte4.columna 

304.C 
hodie  &craspro  prjefcnti  feculoaccipiuntur,p.4.c.i  266.? 
fc.odiegenui  te,an  &quomodoprobaturexiUoe^ernicas  Chri 

iii,p.3.C443-c.4JS.b.c 
h.tilocauitum  quid  fit,&  quot  erant  partes  hoftie,p.  i.columna 

6)  i.c 
holacuftum  quid  ilt  re  &  moralitate,p.4.c.4Ji.b.&  eratdign» 

facriiicium.c.^^j.g 

Itcmp.3.c.28.f 

ltcm  p.  i.C9oj.c.9o6.d.e.f 
Itemp.j.cn68.a.&c.i289.a.b 

holocauftumomne,facrificium,fed  non  conuertitur,funt  mul 

ta  bona  quaj  agunturjfacrificia  fcd  non  holocaufta,p.  i.col. 

9J4«f 
holocauftum  dcbitum  vt  Dco  offerretur,non  fufficeret  omnia 

ligna  libani  ad  ipfum  cremandum,  nec  omnia  animalia  ad 

ort\;rendum,p.4.c.35o.e 
holocaufta  &  facrificia ,  licet,|de  eis  in  dccalogo  non  fiat  men- 

rio,tnantea&fpecialuer,quandoDeuseduxitpopulumde 

Aegypto,pra;cipitcis  de  agno,&cp.i.c.476.f 
homicidium  non  euadk  diuinam  vltionem,ncc  propter  forti- 

tudinem,nec  propter  propinquitatem,p.  1  ,c  1 67.C 
homicidium apud  Aegyptios  minus  habetur  quam  adulteriu, 

p.5.c.328.c.f 
homicide.  ardent ira &  infania.Si poffes  videreanimas  homi- 

cidaf  inn.plus  plangeres  cas  quam  putreicentia  corpora  vl- 

ceratorum,p.i.C962.f 
homicidutm  piohibecur,pcrquod  etfunditurfanguiscorporu 

p.^.c.x  387.1 
hoinicidium  vtdicit  Rab.Sa.prohibeturtantum  quinto  prere 

pto.cfterat  veiolceuoncs  corporis  prohibcnttiraliisprecep 

tisiudicialib.AhtcrdicuntdoCtorcs  noftri,&c.p.i.c.  673.  c. 

&c.683-b.c 
homLidiij  punitionem  quomodo  Iudaei  falfe  fentianr,p.4.co. 

2.2i'.a.b.c 
homo  ab humoappeliacus,p.3.ci77.a 
liomo  a  pnma  creatione  factus  eft  potens  non  mori  per  donu 

luitKixoriginalis-.&perconfcquenslibcrabomnib.iftismi 

feriis.fed  iplbpeccance,iuftefubtra<#umeftabeodonu  ori 

ginali*  iultit;^:&  iicfubiectuseftmileriis&  p9nalitat1b.hu 

iusvitaj,p-3.c.2i73.c 
omnis  homoab  origineiam  vitiata  defcendit,par.  3.  columna 

194.C 
homo  nafciturpermulierem  fubditamcu!paj,ideoreatuspri- 

moinfirmitasinprolepropagaturip.^.c.25i.c 
hominis  formatio  a pnncipio  fcminis  defcribitunquod  eft  de 

fuperfluo  alimcnci  dealbato  ad  modum  lactts,  p^.columna 

i36.c.f 
ihomo  ficut  ex  duabus  f  ubftanciis  conftat,ita  duab.  vitam  con 

feruat.Caro  fuftcntatur  corporali  cibo  &  anima  verbo  di- 

uino,p.4.cioii.b 
Itemp.i.c.5  5.b.c 
liomo  ti  ib.conflat.f.fpiritu  anima,&  corpore,&  aliquado  duo 

dicuntur,quia  fepe anima  cum ipiritu  nominatur.p.  6.colu. 

66^.a 
homo  dicitur  omnia,quia  cum  omnib.habct  aliquid  commu- 

nc,vcl  vniucrfa,id  cft,diuites  &  pauperes,&  omnes  differe- 

tias  hominum,p.3.c.82.d,e 
fcomo  diciturminor  mundus,&comparaturadcreation6mu 

di  corporalis,p.  i,c.2.a.&  in  omni  hominefigura  omniuele 

mentorum  continetur,p.i.c.8o3.a.b 
homotribusmodisdicitur,pcrnaturam.percuIpam,&perin 

firmitatcm,p.3.c.48.d 
homo  in  quas  muerias  cccidit  mcrito  primi  peccati,nota,  p.3. 
c.i^o.d 


homo  in  facra  fcriptura  frcquenter  nomine  animae  intcllioj, 
P.3.C182P, 
Item  p.3.c.509.c.fio.e 

homo  cft  ad  imagincm  &  fimilitudinem Dci,non  fecundQc  • 
poris  forma  fed  mentis,ad  fimilitudine  vcrac  imaginis  C  j 
fti,quieftimago  Dci  inuifibilis,p.4.c.io82.e 

homo  trib.modis  dicitur,per  naturam,per  culpam,&  perir  • 

mitatcm,p.3  .c.48.d 
homoomnisa  Deorccipit  fpecialcbeneficium,f.rationcrr  ■ 

inrelle&um  proptcr  quod  ad  laudem  Dci  tenetur  aflurg. 

p.j.c.i^oo.f 
homo  in  fpecie humana  reponitur  per  animam,p.5.  c.  1 16  ■ 
homines  fcriptura  nunquam  dicit  quos  a  beftiis  rationedi  1 

guitjidcftquosnoatteribeftialipaffionum  motu  dcnv. 

ftrat,p.3.c.3i4.e.f 
homo  dicitur  creatura  mundi,vel  pcr  excellentiam  vcl  per  i 

uenientiam,p.6.c2  3  .c 
hominem  quem  periturum  nouit  Dcus,cur  eum  fcccrit,qu, ; 

re  non  debcmus,&  quarc,p.3.c.i  30.e 
homo  duplex,intcrior,f.&exterior,&funtineodem,p.6.  . 

91. c 
Itemp.i.ci396.e.f 
homo  interiorperfidem  fpiritum  Dei  attrahit,& inderiu  fc 

1  urfus ,  ei  <|>  viuit ,  quod  bene  facit  quod  orac  ,  quod  co;  j 

dcniqueomnia  bonafibiafcnbencio,reddit,p.  4.  colu  1 

1020.  c 
homoaquatuorelemcntisexquib.conftatportatur,  fcct  i 

fenfum  myfticum,p.5.c.794.f 
homo  aliquando  accipitur  qualis  fa&us  eft  fecundum  na  1 

aliquandovcroaccipicur  qualiscfhcitur  perculparn,p.  c 

47.C 
homoquiobediendoj&carnefpiritualisfuturas  crat,pe  q 

do  ec  &  mcnte  carnalis  fa<5tus  eft, vt  fola  cogitet  qux  ai  ai 

mumpcrimagincscorporistrahit.p.3.c79.c 
homo  cecus  in  exiiio  quafi  in  patriagaudebac,fed  Deusi  4 

apparcns  homineintusreuocat,vt  vifo,quodamiiic,gi 

dolear  quod  toIerar.,p.3.c89.b.c 
homo  implicatui  fluxisaftib.dum  non  perfecte  mundum  ft 

iit,dum  nondiftri&oftudio,feddifloiucisgreflib.vadi!  3. 

c.96.e.f 
homo  no  oportunius  a  feculo  auertitur,nifi  his  voluptatil  * 

gatorij  s  labores  &  dolores  mifceantur,p.3»c.494.f 
homo  femper  defiderar  aduentum  futuri  tempons,  quoc  01 

eft  nifi  propter  aliquod  bonum  non  habitum  confcqu  di 

p.3. 0104.1" 
homofc^pcnefcit  quantum  fit  onusfui  peccati,velfi  noui  d 

deriocarnis&confuetudinemali  impcditus,nec[,tdis  H 

re,nifi  Deus  dimittat,&foIutum  excitec  in  lachrymasy  3, 

maximefacit  prcuifioinferni,p.3.c.)38.d.c 
Non  eft  nacura? hominis,&  etiam  fanCti  cordis,arcana  c  10 

fcerc,p.4.cii7i.b.Inrcrl. 
homo  celum  eft  contemplatione,infirmus  tentationum  <  igi 

neterradumfruc3ificat,mare,durn  mutabilneragitur  } 

ci42.d 
Omnis  homo  qui  per  id  quod  male  agic,quod  fibi  aliud<  ^ 

carcerem  facit,vt  hunc animi  reatus  praemat,eciamfi  W<. 

riusnemoaccufct,p.3.ci53.b 
homo  nuquam  in  eodem  ftatu  permanct,quomodo  hoc;  * 

Iigendum,p.3.ci68.f 
homo  dum  habet  quid  faciat,non  debet  tcntare  Dcurn,f  & 

38i.c.Inccrl. 
homo  quando  dicitur  velle  vel  agcre,fecundum  quod  hc  »i 

&  quando  alitcr,p.6.c.9i  .c 
homouiuitvrbanc&conuenienter,quando  compatien  f< 

habet  ad  afflidum,&quando  ad  fcipfum  fc  habet  mur  £ 

ad  Deum  fe  habet reucrenter,p.  1  .c.  1 598.f 
homofcbenehabcbatadproximumfecudum  quatuor.  ?« 

vcritatem  in  ore,zelum  bonum  in  corde,Iargitatem  11  n 
nu,&  benignitatem  in  afledu.p.6.c.562.d.e 
homo  malus  nufqua  cft  fecurus,quia  timet  fibi  infidiari . 

quiL 


nd 


cx. 


q:  bintuht  :7u!.i,'»cer  non  fetnpcr  fic  fca.n,^c.i7  24.d 
o  i  i  >uem  m  j  iis  participa.  -  ncicndo  m  fu:uro,p-3C 

?.b 
5m  pramorioneind:gnus,&adillampromotus  coparafur 
grfje,qu£  quanco  plus  alccridit  tanto  ritagis  fuam  turpitu- 
ditmoftendit,p.j.caop9.c 
j.ii  fecundum  carnem  qu-etraducirura  parentib.a  puluere 

iantur,p.i.c.i34j.a 
Mbfqui  norircftringic  tomiterrifuurri,fed  magislaxateiha- 
b.  is,caditing-herinain  p-4.c.286.f 
3m  iacurritfoinitentpcccandiexiriaculpa,  propterquafu 
Kaerteiiufte  origtnahsiuftiria,p.3.ol645'.c 
MBiquidquid  habecbom,aDeohabec,fed  qutdquidnequi 
abpfohomineeft,p.3.c.20  5  3.f 

>ai  prop-er  pronicacetn  ad  maiurrt  coparatur  riaui in  flumi- 
R^urrcnci,p.3.c.in2.f 

Din fecundQ  fj  mhileft  in confpeitj  Dei,ricc aliquidhabet 
a  f  bonirpropcer  quod q.dquid  a  D.*0  fibi  fitjdeDet  magnu 

cari,p.4.c.2:3o.d.e  i 

m  quilibetqualis  in;ieniecUr,in  morte,calis  praefentabitur 

dicio,p.3.c.42<5.f.   Item  p.j.i74-f 
m  itldiget  vidu,vefticii,arm;s  &  (imihb.in  quib.no  fufricit 
vnmdcd  :nulra,p.6.c.2  8Q.c 

jrripoftntortcutatihabitufusfit  fimilcm  digniracem  qua 
vicnshabuic,p.3iC2023.c 

3m  bapcizatus  ii  ftatim  moritur  non  indiget  lotionctamen 
uiuac  ir.diget  lotione  pcduni  (piricualiuui.i.aflcclio- 
neritis,p.5ici28y;a 
Hrclinquir  pacrem  &  matrem  quoadcohabitau  onem,n6 
Had  dilectioncm,p.i.c.S3.a  * 

mcxcellit  ..irtnia  auimalia  in  fenfutaihis,&  no  in  aliis  se- 
Hp.i.c.fi5.f 

■[quidaciecitcixmoncmaquodamin  n<\    -        hrifti,& 
Hitprohibirusadifcip.ilisChriffi.Sc*d vtri  i        clis  vel 
Hdelis  ruer:t,habcturdupkx  bpmio,p  5.0  5-9. c 

i  lantUm  verba  fcct.uur  nihilhabebit, cxponitur  vcl 
Hifcipuloquimagis  diligicOrnatum  verboriim,quambo 
aan  fcicntiam  vcl  fentcntiam.Vel  exporiitur  dc  do&orc  q. 
hactbona  vetba,&  malafatta,p.£.ci686.f 
Hauertcnsfed  Deo  mercturiufte  vc  Deusrctrahatgratia 
Hriab  eocuiusarfeclus  cft  tllumiture  intelle&um,&  mol 
affe&um,  p.^.c.S^.f 
tlcdiciturquiopus  Dcifaut  frauduletefiquod  quide 
iord  )excciicionisdiuina,'iu(bcuc,p.|.c873.b 
Hnon  rcddcns  vota  cadit  tn  pcccacumjnifipcfimpocccia 
ur,p.3.c-i6^3.c 
KtSreuis  vicae  cft,quodquidquidcontingitin  cadcbct 
^Hn  inanc,p.3.c.7o2.f 
fllrirugiscurracd?  famain  vitaminterrapropria  quaalic 

xemplum  dchocdatur  ^.3.0784-^ 
omu6dc)ccturl>ari,fc.iadin:rancuni  videtaliquosmalos 
i;i  rcferici  pfofperari,&  fe  talib.p,iuan,quiatocum  oppoli 
iaieritinfuturo,p. 3.0786. t 

arri  Oaagniricus  111  linacur  ad  dandum  quod  petitur,  quado 
prispiaEititabencticiapcreumalicganturjp.^.ctb^j.t 
cftlicitctimcrcacaelt  conftcllarionib.  adhoc  quod 
ttdehabendorc.nedio  concradifp  ;:it;o.icsap  mrir 
ntatcscorporu>&  malaspaiilories,&  ahahuiufmodi,  qua? 
pfuntcxnifluenciacithcaulari,p.4.c^j9.c 
im  f>»nnisintelIigiturnom:ncci:cacuraiu,quiah'abetquart 
iljn  limiiiciidtiKtn  cum  omui  crca:tua,p.o.c.22.f 
smpoc  diccrc  i  fpiritudaucto  a!i<j<i  dupiiuter,p.5»C36iia  b 
Pliumtriagenera  lecundum  truioca  cVgcncra  atiiunt  in 
irur,p.3.c.i2io.c 

■  scrcatuia*corporales,an'gel*  altior 
ralciliimi-.s.p.j.c.ey^.f 
•  &  l)co  Itippofi  us  luiiitiatt!  accipit ,  copofitus 
Prdirj^q.iarcp.j.c.i  19  c 

ittirfiin}  Iiciterbontisboniratevolutatismagis  qua 
"inpotentiarum  animc,p.  5  .c.7 1 1  .b 


homo inrer ctcaturas inferioreseftnohifior.quiaad  imagine 

Dci  factas,p. 1. 01605. c 
homo  reddirur  fimpltcitcr  incptus  pcr  peccr  u,&  aptus  £  gra- 

tiamadocculcumdiuinum^fccuntuimquid  veropcr  immu 

diciam  corporalem.p.6.c.S85.b 
ltbmocftpcrfimiimaiiimahiim  &  ideo  arguetuf } &  acriterpu 

nietur,p.3.c.24j.c&  c.2o?8.f 
homo malus  no  habet  amiciriamiad  fe,necad  altef  um  *  igicur 

ii  fic  mifcrueftmalumcflefugiedumeftmaliciamccnfe.p. 
.    3-c-20.??c 
homo  dehis cifca  que_  folicitatuf in  vigilia,folent  in  dofmien- 

do  occurrere  phantafmata,&  fic  follicitis  in  vigiha  de  dile- 

ftione  Dei,foIenc  confimiliaphantafmata  occurrere  in  dor 

micione3p.i.ct499.c 
homo  non  iblum  in  concteto,fed  etiam  m  abftracio  dicicur  ta 

lis  ficut  il!e  cui  largitas  coriuenit  per  exccllcntiam,  non  folu 

diciturlargus,fed  ctiamipfalargiras  p.j.^oi.a 
homo  qui  notabiliter  feruum  flagcilat  dclinqucnccm,fignu  cft 

crudelitatis,exemplum  dePlacone,p.3.c.2  185.0 
homoquancumcUnqjexercicarus  in  virtutc paticntid?,perde- 

fcctibiIitateliberiarbitriipotefteacadcfej&  fic  fruftrarirc 

rnuriefatione,p.4.c  988. f 
homo  pericCtus  iri  vircute  patientia;  non  folum  fuftinet  aduef 

fa  patienter,fed  etiam  gaudenrcr.Ibid. 
homofedignitatipreieiesaliquadodeiicitUffpiiitualitcrfen* 

rentia  damnanonis,v  I  ctiam  aliquado  pena  temporabs  de 

pofitionis^ptcr qiod debet refugcre ficut patres  antiqui* 

p.5.C90o.f 
homo  depenuria  veniensad  rnagnaitiabundatiam,exhocin 

iemccipfo  fd!eteleuan,&  a  Dci  amorc  rctrahi  &  impediri. 

p.i.ci^oo.f 
homodebccofficium  dign;tacisairumcrecutirnore,&  pro  vd- 

litate  populi,noti  pfo  pecuriia  vcl  pfccio  ductus,p.6.colum« 

843.  a.b 
homoadmaiorem  ftatum  cleuatus^quam  fuiparentes,node- 

bet  obliuifci reuerentia?  eorum,ne  Deus  obluifcatur  fu  i,il- 

lam gratiarQ  fuam  ab  ipfo  fubtrahendojp. 3«c. 2085 .c 
homo  confticUcrts  aliquam  lcgcm  obfgacur  feruare  i!la,p. J.c. 

378.f 
homodcbetrecociliari  rrarri  fuocundoadcumpedib.  nudis 

mcncis&corporis.p.j.c  too.c 
homoiniuriamproprsam  dcbcr£'rre,fcdiniuriam  Dei  nu!lo 

modo  tolerare  debet.p. 5; .c86  f 
homo  omnis  eft  diiigendus  ex  ch  uicace,iiue  amicus  fiue  fic  ini 

micus,p5  C.117.C 
homo  rton  dcbec ,  i\zc  valet  etiatn  contra  Deum  iudicem  par. 

3.C.127.C  \ 

bomoicmperfuam  irtnoccnciamdcbcc  cuftodire,p.3.ibid. 
homolicecdebcac  fei-.idicareiudiciodiicuifionis  ,ppiiecoIcie 

tioe  noiicameniU(.iicioabfo!utiO;iisaculpa,p.6.c2  24.f 
homo  alfiftit  Deo  qui  omnium  iudcx  clt  dupiiciccr,vei  oiedo, 

quiatunchumanarelertadDcum,  vcl  proph.-iando,  & 

tuiicdiuinarefert  ad  homiiics,p.6.c.283.c 
homo  iirxpa^ans  fc  ad  opus  corporalc  iolcclumbosaccin- 

gcrc,pci'quodmttaphoricedcfignatiii'prepaiai!(.:jifiusad 

atttndcndutri  «rcrba  domini  d:i;ycn:cr,p.3.c.34<?  <' 
homo qriando  rcddicur idoncus ad  iiimptiOiictn  cudiariftKPj 

&quandu  non  p-C.c.i^o.r 
homo  fubtracto  vlu  ratiouis  nOrt  ditfcitabcitiis^p.^.column» 

homo pcccas  bis  vcl ter eo.Ic g  ncrc peccSTti tetirrgct c por  no 
atircm  'i  quatcr  fccundum  H  :t>rcos,imb  ralc  ptvcaprifi  iirc 
rriiffibilceft,&qtiohocincciligatUrq).4.c.i ;';  ?-t 

homo  poilutusquavcmagispolluic  r.!i  d  cactn  f  .<>  cdcibu  \'<\ 
potutri  pcrtittctrs  quarirpanusert  cactu  launs  lanCtilicaia; 
finc'r;hcar.Er  aiignacurdup!cxratio.,p.4.c.2  179.C 

h   iti'  >  lunifciiv.crucitqUomodoa  ncccacocNcukuipctcft.p» 

4C.2  5;7..1.b 

homo  grauius ptmietur  repcliendo.iidem ai.ciicaui.qiiaii.  mo- 
t:icnsingcnulicate5pk5.c.2ii.c 

homo 


Glollac  0rclin.&  N'co!ai  de  Lyra, 


homo  quor.iooo  hat>ct  in  fna  poteftatc  membra  ilbi  abfcincic 

fcquahter  non  p.j.c 302. c.t 
hoinoeftcrcatusadrcparationeangclicf  ruinv>p-7-c.  1328.3 
homoformatuseftcxtraparadifum,&  pofitus in paradifo  ,  vt 

opcraretur  &  cuftodiret  illum.  duplicitcr  cxponitur,p.i.co. 

67.G 
homo  proptcr  inobcdientiam.f.guftato  ligno,oon  ftatim  mor 

NHU  cft,fcd  incepit  admortcm  tcndeie,p.i.  C.75.C 
homo  in  prnno  ftatu<de  quib  Jiabuit  iioritiam  perfcctam  natu 

talKcr,p.4.c.i89.c 
ho.uo  quahter  in  pnmo  ftatu  potuit  fupcrarc  tcntationcfn:  p. 

i.c.8-7.-b 
homopropterpcccatumcontinucinfudat!aDori,p.i.c.ii2.f 

honfo  mniifterio  atigelorutodepafadiibucctusclt,p.i.  colu* 

io7-c 
honi  ■  fi  ftctiffet  in  ftatu  natufaj  cOnditsr  habuiffct  plcnum  do. 

mirum  ffper  crcaturas  inferiores  fcp.^.ci^i^.c 
homo  poft  d:luuium  non  habult  dominiu  fuper  animalia  ficut 

aiitc  liabcbat  Adam  in  ftatu  innoccntia?,p.i.c  1 65. b 
hom.)  quilibcr  quantumcunquciuftus,eftdcbitor  morris  ipfi 

Oto  proptcrpcccatumprim.i  parentis,p-5.cio2  7.b 
ho  110  quantumcunqjiuftus  noii  poteftdici  purus,ncc  pcrcofe 

qucns  poteft de  diumis iudiciis contederc,p.3.c  1 3  i.c&  e* 

ho  i»o  varhs  iurib*  fubiectus  eft ,  &  alligatus  diuerfis  refpe&i* 

bus,p.5.C32  5.b*c       ■ 
homoquatuorvitiisfpiritualitcrdeuaftatur,quacfunr,fubtra- 

Ctio  otimcnri  fpiritua!is,luxuiia,&  gula,  detraclio,  medaciii 

petnitioi'um,&  fignificantur  per  quatuor  plagas  deuaftan- 

tcs  aliquam  tcrrain-»p.4iC  1 17  y.c 
homo  nr.llus  eftmundus  a  peccaro,  f.originalhnecinfansjcu- 

ius  vi(aeltvniusdicifupertcfram,pk6.c.ij7p.e 
homo  cx  puris  naruralibus  rtort  potcft  mcrcri  vitam  cetcrnam, 

p.j.col.r-)-b.c.327.328. 
HomO  cft  vnius  labij  quaado  fimiliter  loqnirur  deproximoin 
^fcntia&a  >kaiacius:ihnguaE  diuerfequandobona 

loquitur  in  prjefentia  proximi  *  &  maia  ipfo  abicntc ,  pai .  1 . 

col.n-a  > 
Hotoohabuitdominiumnaturaleincreation?,par.i.colum. 

74-f     ■ 
Komo  effentialiter  nerfectior  cft  ca?lo,rrcc  infhiejiacorporum 

ccleftium  arguiteorum  perfec.tion.cm  fpeciricam  vltrafor- 

toalicer  viuentia,p.i.co!.i49o.e.f 
HomoaIiquandocxcd!cnceraccjpitur,quiDeiimaqincm,&- 

naturaeicrua^dig.iitatcm.  Aliquandopcccator,inquodi* 
gtiitasdeformatur.p.i4coi.ioi5.a 
Homo dum ha  >et  quid  faciat,non  debet  tentare  Decim ,  p.  2. 
coltifi-na  381.1* 

Homoquando  itciturvelle  vei  agefe,fccijndum  quod  homo, 

&  quandq  ahter,p.6.col.94  F 
Homo  vnit  vrbarie  &  eonucnienter,quando  compatienter  fe 

haber ad  affli&uin,  &  quando ad  feipfum fe habct  mundc, 

&  ad  Dcum  fehibetreucrcnter,p*i.col.i598.f 
Homo  ft  bene habcit  ad  proximum  feeundum  quatuor,f. per 

veritatem  in  ore,zc  lum  bonum  m  corde,largitatem  in  ma- 

hUj>&  bcnignitateih  ui  afTrciu,p.6*col.56i.b 
Hon.ofjepenefcitquaiitum  iic  onusfui  peccati.4  velfinoultj 

deiidcrio  carms&confucrudine  maliimpcditus  nequitdi- 

gncf  cre,iiiii  Deus  dimi'tat,&folutunuxcitet  inlachry- 

m«s,qtt<jdrnakimefacit  prxuiiioinferni.p.j.col.i^S.d 
Horno  hteratus  cui  declu  dominus  graiam  docer.di,  nulli  de* 

br  rclauderc  horrcum  doArinae  iutefeu  toniilij,  fed  ommb. 

hbcraliter  apci'irc,pi  1  .c.4 1  o.f 
Homo  per  dilc-ctionem  dcbctcorfuumreduecfeinDeumin 

ingrelfu  Lcti  ad  dormicndum,&  cgreffuad  vigilandum,p.i. 

col.i499-c 
Homodicitur  vas  quod  fir,&  pcr  quem  fit,&  quando  homo  fa 

cit  vas  vtile,  &  quando  cfhcitur  vas in  contumc-liam,p.  1  .co 

lumna  i282.f 
Homo  ca;cu5  in  exilio  quafi  in  patria  gaudebat ,  i cd  Dcus  ex- 


tfa  rippslrens,  hominem  intus reuocar,  vt  vi(o  quod  arnif 
grauc  dojeat  quodroIerat.p.3.co!.S':9  b 
Honio  in  periculo  poficus  nondchet  confugercaddiuinul 

auxiliumcontemneiniohumanum,qiua  hoc  cilettcnt;! 

Dcum,  ldco  dcbet  vti  auxilio  liumano  quantam  potcft,i 

reiiciuum  diuinc,p.5.col.445.a 
homoin  pericuhs  politus  fempcrdebetagcrcad  fuihbcratfci 

nemilludquod  pOtcft  fcciindum  viam  hurnanam,vt  ni 

tentetDeum  omittendo  illud  propterquodporefteuit, 

periculum,quantum  pOteft,&cp.  1  .col.  1 91  .c 
homoquomodopotcliconfidereinhomiiicp  3.C0I.1567 
homoqualiter  Deum  tcntat  in  acquilitionc  fcicntixvcl 

picntiaj  vcl ahquo  negotio,p.3.co!.  i 885 .b.c 
homoproca?citateexilij  fenonnouit,qua?  cominqit,qu  1 

facieDeifcabfcondir,quodiampcnai^ia  monitus 

pi3.col.i63".C 
homo  intcrior  noftcr  dicitur  habcrc  Deum  parrcm,aut  dia . 

lum,&  qUando,p.i.c.670.d 
homofempercit  inpeccato  vclgratia,p.^.C.i37.C 
homoquifquc,domusvnacft,veI  Deiveldiaboli,p.5.  c.J;l 
homomollis&cffc;minatus&  inftabilisqui  frequerer  pel 

mortalitcr,&  iterum  rccidii  at,per  mulicfcm  paticntcn  « 

ftruum  de(ignatur,p.i.cio37.c 
homo  magnns  in  fcientia  vel  virtutib.quiex  donisgrauit;) 

mis  erigitur,&  idco  Deo  pcfmittcntc  &  diabolo  procu 

te  in  enormia  vicia  labitur,ille  iignificatur  per  1  egcm  /  j 

pti,p.4.ci3ii.c 
homo  fapiens  ratione  propheti*  &  coftans  pro  defenfioi 

ftitiasiignificatur  per  Habacuc,p.4.ci790.f 
homo  pulfus e  paradifo,naui  fercnti  poma  &  ctiam  aquil  i 

paratui,quare&quomodo,p.3.ci30.e 
homo  bonus  &  literatus,qui  de  voiuntate  domini  fulcipi 

clefiam  regendam,fecularem  vel  rehgiofam,  morib.  t. 

deformatam,  fignificaf  ur  pef  Ofce,p.4.  c.  1 698. f 
homodiciturfolium,&etiamftipula,&quarc,par.3.coli 

163. c 
homo ociofus  deditus  dclieiis & pccuniofus,dicitur  peci 

guiilimum,&quarc,p.4.ci879.c 
homo  eleuatus  pcr  ftatus  emirtcntiam  <V  potentiam  mun  j 

iignificatur  pcr atborcm,&  quarc ..p^.c.i  543.C 
homo litcf atus  potens in  fcriptuf is,per  Iepthc  potcft inti 

p.2.c.234.f 
homo  potens  qui  ex  potcria  atquc  malicia,vltra  modut.. 

pcrbiam  c!euatur,(ignificatur  per  Pharaonem,p.4.coli 

1243.C 
homo  dicitur  fcnum  &  caro,&  quare,p.4,c.347.a.b 
homo  inpeccaris  natus&nutritus,fignificaturper 

4.C.829.C 
homo  dcclinata  iuftiriaquadrupliciter,p.3.c.32o.f 
hotoo  eit  omnis  filiushominis,fed  no  cconucrfo,  vt  Ad; 

3.c.494.e.f 
homo  intclligitur  per  terram,hac  Dcus  vifitat,incbriat  6 1 

pletar.p.3.c.889.c 

homodiciturarbor,&  quare,p.3.c.t574.c 

homoJiciturarborconuerfa,&quare,p.i.c.ij:7y.c 
Iicmp.3.i8o8.t 

Itemp.5.c.74.d 

homo  edocetur  de  facfa  fcriprufa  dupliciter,vno  modo 

mineperito:  AhomodoaDco,p.3.c.i385.b 
homoanimalisquarelicnominetur.p.6.2  57.b 
homovirruofusomnia/pfpcra&  aducrfaoptimeferti 

dumtetragoni,qui  in  quolibetlatcrcbcnefedet,pa. 

<5bj.b         ' 

homo  poreftcrclcerein  meritoquandiuseftin  via  qua 

que  non  debet  dicere  fufficit,p.6.c.594.f 
homodcbet  amarefeiplumfecundum  parrem  intcllcc 

cft  homo  imerior.non  feciidumpartem  fenfitiuam,q  !c 

homo  cxrcfior,p.6.c.745.c 
homo  quiliber  quantumcunqj  pauper poteftaliqUa  opt  p'c 

tatis  faccic,p.>  .cj/p.c 

hoJ 


M 


Hmo ,  quomodo  &  ad  qucm  reparatus  eft  per  incarriatione 

:hrifti3p-3.c?i2.t  .    . 

Hcno  nomine  vniuerft- creature,  int2lhgitur,&  quomodo,p. 

.0.714-*"  . 

Hcnoconiienitcum  aliis  animalibus  quantum  ad  rationcrri 

utcrix  lon°inqux,  inhoc  quocfe^fa&usfiuefbrmatus 

r  lelimotcircliuedepuluerc.p.i.coi.6^b.c 

hoio  mollis &  efTeminatus  &  inftabilis qui frequenter pec- 
a:  morraliter,& ;  iterum  recidiuat,per  mulierempatientem" 
ienftruumdefignatur,p.i.c.io35>.c  ;  ; 

hoio  magnus  iri  lciemia  vel  virrutibus , qui  ex donis gratui- 
b  nimis  erigitur,  &  ideo  Deo  permittentc &  diabolo  pro- 
urante  in  enormia  vicia  labicur,ille  fignificacur  per  regerri 
.cgyp'ti.p.4.ci3ii.c 

hoiofapiensrationepropheti*  &  conftans  prodefenfione 

iftitia^fignificatnrperHabacuc.p.4.c.i79i.c 
>pulfuscparadifo,hauiferentipoma&etiamaquilgco- 

aratur,quare&quomodo.p.3.c.  i^o.e.f 
hono bonus  &  iitteniais,qui de  voluntate dornini  fufcipit ec 

cfiam  regendam.tecularcm  vel  religiofam,morib;  tamen 

tformaiam,fignificrl'.urperOfee.p.4.col.i698.f 
1010  intcrior  nofter  dicicuf  habere  Dcum  pacrcrh,aut  diabo 

]m,&quandojp'.'i.col.670.a       , 
1010  fempcreft  in  pcccato  vel  gratia.p^.col.i  37. c 
1010  quiiq'ue,domus  vna  eft,  vcl  Dei  veldiaboli,  p.  quinra, 

•1.877:0 
,ioio  fxpe  nefcit  quantum  fit  onus  iui  peccati  .•  vcl  fi  nouit , 
Ilefiderio  carnis  &  cofuetudine  mali  impeditus  neq.t  digne 

crcjiiifi  Deus  dimitrat ,  &  folutum  exciret  in  iachrymas  , 

iiodmaxiniefacitprveuifioinferr:i,p.3.c.i38.e.f 
1010  cx  puris  nacurahbus  rton  poteft  mcrcri  vitam  fternam. 
■Lj.c.^iz.f 

Bibliteratus cui  dcdit  dominus  gratiam  docendi , nulli dc- 
irt  daudcrehorreum  docirmx  fu?  feu  con(iIij,fcd  omni- 
I  us  liberalitcr  aperirc,p.i.cbl.4ta.f 
Bioperdilciftioncm  debetcorfuumreduccre  inDcumin 
Ihgrofili  lecti  a  dormicndum  ,  &  in  egreffu  ad  vigilandum, 
^lartc  1.C.I409.C 

lohodicirui  vasqUodfit,&perqdemfit,&quandohomofa 
lkrvasvtile,&quandoefficiturvasincontumeliam,par.i. 

pi.i282.cf 
Hnocxciis  i:i  exilioquafi  inpatnagaudebat,fed  Deus  ex- 

"iapparcris,hominem  intus  reuocat,vt viio  quod  amifit , 
*h-aucdo!catquodtolci'at.,p.3.col.S9.c 
^dioin  pcnculo  pofitus  non  debet  conftigereaddiuirium 
fcxiliumcontc-mhendohumanum,  quiahocefiettentarc 
■1  i)eum.-  ideo  dcbet  vti  auxilio  humano  quantum  poteft,  & 
,  efiduurhdiuino3p.6.c.446.d 

hmo  i;i  pcriculis  pofitusfcmpcrdebctageread  fuiliberatio 
1'lcmiUudquodpoteftfccundum  viamhumanam  ,vt  non 

cntec  Deuin  omittendo  illud  propccr  quod  poteft  euitarc 

)criculumquaiiCumpoteft,&c.p.i.c.i9i.b.c 
Inoquomodo  potcftconfiderein  hominc.  partetcnia,co» 
,  1101.1567.0 

hcno  qualitcr  Dcum  tetat  in  acquifitione  fcicniix  vel  fapien 
,   icvirlaliquoahonegotiojp.j.col.tSSj.C 
BJnoprocxcitatcexil!)  fcnonnouir.  que/contiiigit,  qniaa 

acie  Deite  abfcoridit,  quo'd  iam  pc_na  ipfa  mciiicus  dolet . 
■  ?3.colum.i<>4.c 

hciio  debctin  Deocohfidercproptcrquiriquc;  Ex  diuina 
;•  boteftace,ex  diuina  veritate,cx  Dci  pictate,  &  cxdiuina 
,    hari:atc,p.3  col.i64.f 
hmo  qualitcr  ex  creaturis  afccndit  in  cogriition&m  Dcij  p.3. 

:o!.2  39.b.c 
h  no  declinat  a  iuftitia  quadruplicitef  proptcr  impotcciam  j 

:imorcm,ignqrantiam,&fauorem.p.3.c.3i9.c 
hmo  duplcx  habct  rcrhcdium  contra  malum  illatu  fibi .  Vrio 

modo  per  fe,fcilicct  quando  habct  diuitias,  vel  filios  poteri 

:es,&c.Alio  modo  quadohabet  remediurri  peramicos  bO- 

aos  fifibi  remanfcrint^.^.c.^^.f 


ex. 

homo  iri  vira  prifentiquaruor  cOmrouniter  dcfidcrat,  &  per' 
oppofiriifnquinqUequafiabhorrerj-p.i.c.i^jo.e.f.  1631.3. 

,   b.c.&c.i&32.f 

hotrio  debct  ordinari  fefpeclu  aftcclu'  rationalis,  fefpedu  mo 
tus  vegetabilis,rcfpcc4u  ac~tusfcnfualis&conui&usciuilis; 

.    p.i.col.i66j.c     . 

homoordinaturinDeumperdebitUmcultumlatdCjp.i.coJ. 

i    9°S'C  1   V  '*■« 

homodrdinatur  fecuridum  treS  vires  pef  pra?cepta  iudicialia. 

p.i.col.68j.e 
homo  finalifer  ordinatUr  ad  beatitudihem  facultatem  riatUraf' 
,   cxcedentem.p.3.c.i692.f 

homo  ordiriatur  ad  fidem'  fupernaturalem  vim  haturalis  fatiO 
.   nis  tranfccrideriferri,p.i.col.t'56i.f 
homo ordinatur ad Deum pef  oblationes  facrificii &fefta fo 
.   Iemnia,p.f.c.i388.c 
homo  ordiriatur  ad  Deum  benc  pef  fiderri  charirare  formatai 

&  hoc  in  tribhs.p.3.c  i  13  3  .c 
homo ifta  ftatura  formatiis  eft,vt ex  figura  corporis  difpOna- 

tur&doceaturconterhplari,&amareccleftia.p.3.c.t372. 
homo  prcter  corpushabet  aliquid  notabile,  &  ftabiicfciliceti 

animam  iritelleclualem ,  ratiorie  cuius  Deus  habet  fpecia- 

lcfncuramdeeo,prouidcndo&infuturOjp.3.ci64.f 
homoordinaturinDeufn  per  vefitatiscogmtionem&pcc- 

cati  deteftationemip.3.c.2o4i.ti 
homo  diciturfoIium;&ctiarii  ftipula,&  quare.p.3.c.i64.e.f 
homO  vicinior  luci ,  tentit  quod  ante  f uit ,  &  quo  eft  digniof 

fibi  videcuriridignior,&  longeCffequopropiOi-,&c.  par.3i 

C-37P-C        .  .  .   .     . 

homo  iniquus  fi  fugit  accedcnte  patre,ipfe  fealichatjnon  pa- 

tcrabijciteuriijp.  3.0.1129.1 
homo  cleuatus  per  ftatus  eriii  ne  ntiam  &  potentiam  murida- 

nam,fignificatur  pdr  arborem,&  quarc.p.4.  c.  1 544.  t 
homoputredo,filiushominisVermisVocatur,&cparte3.coi. 
,    246.d.e 
homo  liabitat  ciim  fapientia  iricreata  pcr  charitaterh,fed  dici 

tur  homo  habitare  ciim  fapieritia  creata  habehs  ca^inquari 

tumreflcdtituflupcrfeadcognofcciidum&amandumfa' 
.    pientia:donum.p.6.ci404.f 
homooirinis  terrenusex  vih&mUlicristemineortus,tcmpd 

rahs  vkx  fortittif  exordiilm,&  pcr  mottem  ttanfit  de  mun- 
,    do.p.3.c.i9o6.f 
homo  literatus  potens  in  fcfiptufis,per  tepthe  potcil:  intelligii 

P.2.C.235.C 
homopotensquiexpoccntiaatquefnalitia,  vltramodum  iri 

fupcrbiameleuattir,  lignificatur  pcrPharaonem.parte^i 

col.i29  2.e 
homo  dicitur  fenu  &  caro,&  quaie ,  &c  parte  quarta.  colum» 

347-b 
homoin  pcccatishatusSc  nutritiisfignificatuf  per  Moab.p4i 

C.871.C 
homo  fecuiidum  intelleftumimciitisadimagincm  Dcicfca- 

tus  eft, quanquam in  cofpofe quandam  prOprieratetn ha- 

bca  t  quK  hoc  indi'cet,p.  1  .c.45-f  &  c,5 1  .a 
homo  quomodo  immortaiis  fac-tus  eft  piis  ahis  animantibus; 

&  tameri  cuni  illis  cOmmuncriiaccepitalimoriiam,&cp.i> 

coI.^9-f  ,' ■:;■■:  ■ 

homd  qua  vtilitatc  Inter cetcfa  animantia  dominatufn  perce 

pit,&  ad  quos  vfus  &  quc;  folatia  funt  hic  crcata holiiirii  fi 

non  pcccalfet;p.  1  .c-4'o.a 
homofa^tus  cftin  prima  mundi  cohditiorie,cum  Deus  otfi* 

nia  fimul  creauir,vtcfsc't  ratio  crearidihominis,  non  actiO 

creat3e.p.i.col.6i.b 
horrio  quoaamodo  crcatiis  cft  ithmoVtalis.Morralis  crat  cofi- 

ditionecorporisanimalis,iriifhoftalis  beneficiocchdito*- 

ris.p.i  C.61.C 
homO  fac\us eftimmoftalis:  non  per  nhturaVn,'quaii  hori  po- 

teft  mori  ficut  angelus,  fcd  pcr^rctiam,  id  cft)  potcns  noii. 
v    mofi,p.  1.0.63.0,  " 

iiomo  cft  faclus  de  limo  terr? ,  Hcbrarca  litera  habet ,"de  pul* 


GloffaeOrain.&Nicolai  de  Lyra. 


iierererraefecundum  iHudsPulUi»  es,&  iri  pulucrcm  rcuer- 

tcris,p.  i.ibid. 
Homo  limus  eft,fed  cadendo  aiuftitia,limus  profundi  eft,pa. 

3.001.92  s.a.Interl.  ■ 

Homo  rriifla  rationc  fa&us  cft  fimilis  iumcnris  no  alia  re ,  fcd 

in  infipientia,p.3.col.784.d 
Hbmoitaconditiisfuit,vtman6te  illo  defcenderenttcpora,' 

&quarc.Vbiverovetitumcontigit,oftlnfocreatore,irecc. 

pitcumtcmporcp.i.col.io^.c.t 
homoadfimilitudinemDeifactus.p.i.ib^.b 
homo  qui  promercnde  vice  mcrccdcm  benc  agendo  no  prd- 

uidit  in  confpc<3u  domini  vacuusapparcbit,  p.t.  c.i 5  J4.C 
""homo  dcfertusa  Deo  proptcr  pcccatum  ccditcupiditatib.at- 

qucconfcntit&vincitur.p.4.col:5-i2.e 
homo de  cilefti  prctfidio  non  tantum  prxfumat  vt  uci  cciarri 

ipfeaffitvigilando,p.2.col.i7.e        , 
homo  qui  nuper  acceperitvxdrem  prohibetdr  ire  itd  bellurri 

&quidid  lignihcct,p.i.col.i6d3.b 
homofrcq'jcntcrdefidcrat&appetit,quodtamcri  nori  fernn 

cxpcdir,ideo  rion exaudiciir a  Dco}  exemplum  de  Paulo , 

&cp.6.coi.i66.f 
homo  diciturin  malitiafuaproficerc  trlslatiue  qui  procedic 

inil!a,p.6.col.7jo.f 
homo  qut  confcntir  pcecato  ex  paffioae  pcccati,noleris,fcd  <j 

confeatit  peccato  cx  malitia  &  habitu  inclinante  volunta- 

cem,peccac  voluntarie,p.6.coI.4t  i#c 
homo  nullus  poteft  fe  fcire  efle  fine  peccato,nifi  fpecialiter  fi- 

bi  Deusreuelaucrit,p;6.ci38i.a.b 
hofnoiBfencdtutemagisdcbetanimaiiadbonu  quam  alio 

tcmpore,p.3.col.2957.c 
homo  aliquando  proptcr  feneftutcm  fit  ineptus  ad  genefari- 

dum,quitamcnpropter  bonasn  mulieris  aptitudincm  ad 

cdncipicridumquanquegcncrstdicucAbraham  qui  mul« 

tos  filios  habuit,p.6.coI.92  j.c 
homo  cum  fit  animal  ciuile,ille  qui  rcfugit  habitatioriern  co- 

munehominu,velcItbeftia,velmclicrhominc,  p.6.$3$tc 
hominisftatusperquariior  portasinfinuatur,  quibus  cUfto- 

des  adhibendi  funr,qui  &  qualcs,p.2.col.i  1  i^.e 
hominis  ftatus  tiiplex,fcilicet  vetcris  lcgismou^  legis;  &  futu 

rx  vicae,p.6.col.74o.d     • 
fiominisvalorplus  apparct&commeHdaturpdfteius  morte 

quamantcp.j.col.i  161.  c 
tiominis  magnadignitasofteriditur,  cumquafi  cofilio  crea- 

tur,nccfimplicitcrdicit  ucutdec£teris:Fiat  homo,frdFa- 

ciamushominemadimagiueiii&  fimiiitudineih  noftram, 

p.i.col.^of 
hominis  conditio  dignior  cft  intcr  ceteras  creatura$,&  quare 

p.3.col.i34.c.f  ' 

homiriisconditjo  vtdigniorpra?caeteris  oftendaturjmanib. 
.     diciturfa&uspmruifoconfilio.p.^.ibi. 
hominis^ductioneminprimOrdiisfcripturadenominat  tri- 

plicicer,fcilieetperverbumfoirnauir,per  verbum  gcnuit, 

&perverbumadificauic,&quid  vnumquodque  iftorum 

dcnotet,p.i.c.86.e.f.&  87«a.&  88.d 
hominis  coi  pus  a  Ded  fbrmatum  eft  inftatura  rc&a,&  quarc 

P.2.C0L1401.C 
hominis  quatuor  exfrema  iugi  meditationc  reuoluenda;  per 

quacuor  portas  defignantur,p.2.col.i  n  8.f 
hominispopuluspolfuntdicianimimotus  qui  fubduntUrfi- 

bi  quando  obediunt  rationi,p.3.col.  155  g*c 
hominispropriumcftperdcliberationcmpioccdcrcin  factis 

fuis-.quodrionconueniranimalibusbrutis,  p.^.col.  1672.} 
hominis  quantacunque  fitdignitas,vilcfcit  in  comparatione 

Dei,p.4.col.8i.b 

hominislitcratiadrcligioncmvocatio;dcfignaturin  vocatio 
neAbrahc,quidebctdimittercmores,&gcftus  parentum 
fecularium,aliter  non  valet  habitum  fumere  r§ ligiofum.p. 

.    1.C0I.187.C 

hominis  muitu  irati  &  afflli&i  modus  eft  morderc  Iabia,&  fic 
tfere  dttrb.fuis,quafi  maducans  lingua  luanv,  p.6.16  26.e.f 


liom!  fR  !itcrr.':i  ad  rcligionem  vocatid,dcfignntur  in  uoc, 

ric  AhrahaCjCJui  dcbctdimittcrc  morcs,&geft 

fccul.r  ium.aiitei  non  ualererhabitum  fumcre  rcligi0[ 

p.i.co!.iS?.c 
hommisperfccxioartcnditurineoquod  eftfuprcmum  ii 

fo,fcilicct,in  intcllc&u &  volutatc, & cuca  cxccllentifl 

obic<ftum:&  idco  ille  pcrfcdtus  cft  qui  habct  mcntern 

uaramfupcrcorporaliaj&adintclligcndiim  diuina&; 
,    dum,p.6.col.2o4.c 
Jiominisquatuorrcmpora  quatuorpartibusmundi  ad.1 

turaquibus  quarudr  vcnti  flaredebent,p.j.coI.ijc    . 
homiins  cftduplexpars,fcilicet,ratio&fenfualic;:s,qu»|,' 

ndminantm-,  fpiritus&  caro  &  homo  intcrior&  exti 

p.6.c.94.f 
hominidataeftnatiira  rtefTctanimavt  viucret,  mcns  v 

tclligcrct.p.j.c.i^o.d 
kominifuirnaturaleiftuddominium,vtquadiuftaret  in 

dicntia  iplias  Dcidnfcriora  obcdirent  ci,  &  hoc  tnbu 

tiOnibus,p.i.c.3^.c 
hdmini  cum  datur  potcftds  herbas,  &  fruclus  cdchdi,  fa 

fcrtur.Et  tidum  eft  ita,&etiam  dc  ali;s,q  jomodo  ho. 

cipicndurri  fit,noii  quod  ftatim  ederit,&c.p".i.  c^.a 
homini  non  potuit  prouidcrc  nacura  de  ccgu .« jnro  5c  d 

fione,vt  dedit  auibus  &  animalib.  brucis,&c.&;  quare 

Sed  loco  huius  habet  intcllectum,  per  qucm  poc^. 

rediucifasarces,p.3.c.85.c 
Itcmp.5.ci38;f 
Itemp.^.col.aSj.c 
Inhominenouonullaexterior  diuerfitas  alicui  prr 

fcriicetinec  fexuum,ncc  nationum,ncc  linguatuni,pa 

.     C.6:?o.f 

homine  malo  mortuo  ,corpus  daturvernaibusadcorrc 

dum,anima  dcmonibusad  torquendUm,&  bonatcn 

lia  eaa&oribns  ad  rapiendum.p.4.ci564.f 
hominesquinonpcffuntfcmpcr  viuere,naturalitcrdc 

rant  in  luis  poftcris  remancre.p.^.cjj.b 
hominesfcripturafcepcappcllar^apartctotum,  non  fac 

tcimcarnes  prohominibus,fedcarncm,&c.p.i.  c.653 
Itemp.^.col.i565.a 
ho»iinesfa?pecoinittuntmala  qua:  fciucpermittutucd 

vt  cadant  in  mala  qua?  nelciut,quod  aliqri ad  pnrgati 

aliquan;;.'  .id  initium  vlrionisficrifolet.  p.3.  c  157.8 
Itemp.  4.1>48  9.  b 
homincs  inccclefiadiuerfis  meritis&gradibusdominc 

Uicritcs  pcrfaicret  in  finc,nc promiffam  libi  falutc pti 

&c&fignihcanturpervafaccnea.p.i.C778.f 
homincsqui  nosinfequnnturequifunt,&omncsqui-ir 

ne  naci  iunt  figurahcer  cqui  func,&  habcc  afccnforcs 

p.i.c.6i9.e 
feomincs rriali iritcncbrisignoranticc &  culpcc nut'.iti& 

nati,punicntur in  infcrno grauifsimo , &  fignificantu 

priniogenita.p.i.C579.b 
hominesinpafsionepofitinon  funtprottinccorripiert 

expeciandum  eft  quoufque  pafsio  tranfeat.p.  3.  colu 

f.&col.i83.c 
homines  fanCtiangclicam  vitam  ducences,  dicuntur 

P.3.C.19.C 
hommcspro  bonocommuni  laborantcs  ,dicuntur  bot 

rantcs.p.5.cr42.f 
homines  carnai  ;s  vitam  pccudumcligcntcs ,  fignificati 

dnagrtim  &  boticn^p.^.col.S^.c 
houuncs  communiter  loqncndo  magis  funt  apt:  rccipc 

ctrinan;  hvJtnmis  quam  angtii,&  quarc,&c  Et  cx  ho| 

bccur  qucd  Icfus  debu  t  cflc  homo,&  non  angtius, 

C0I.1023.C 
hoiiiincs  dicutur docibifcs  Dci,quia  funt docti,  vti 

ccnt  facram  Dci  doCtrinam,p.5.coI.n  29.6 
homincs  plurcsconuerfifnntadridcmdti  upofh 
■icationcm,quam.pcr.pra:dicationanC  .hriii  ^&cp- 


I2  86.d 


Hotwt 


Index. 


H.iiin.  :'irionis debentcohririe- 

a  propi  i  contihucrunc  tcmpore 


Hommes  ad  vi^endnrh^ccafioncm,^  pcrfeqrihficnem  fide- 
iu;m  |n  pnmiriua  ccclcfia  conucniebant ,  diiierjimode  ta- 
nweriahsd.il  :i6:,c        -  .      nien  'rnoti:  quia  ahqui  .  v.aiiebanr  ad  Vfkndumfidelium  ' 

Hcnincs  cx cofaplexionc  naturau  varias habenc inclinatio-       ..occifjoiicrn ,  vc  muudani .  Aiiqui  adVohibiandum  &  cor- 
cs  ad  virturiun  ad  js  p.  j%c    ....  fobandiim  ••  al.iqui  ad  cdntcmplandum  &  pedcgucndum, 


Hciines  fuperbos  m  plSferfri  vitamcrpuriitioherfi  humilia 

lin futuro io fl&era  diyjnag iuRicire,cercum  cff,&  cconuer  ...  Hc? 

i)humilcscxakamii;^i;iavica5p.5.cpl.958.r'  s$88^r£^£tt*^ 

Hcoincsaliqui  cunoia  &  inuciriabperacur  magicis  artibus ,  micatem  in  nacura,q.uamhabeicaput  ad  mcmbra,  &c.par. 

idranitatesquajfiuntad.reduccndumhopunesinDcurn,  «      o.cbl.iB^.c 

fant  tautummodo  virtute  diuiha,p.)  .col.  i  i  i  y.c              •  An  homines  aliqui  reperiencur'  viui  in  aduencu  C hrifti  ad  fif 

-lafinesquinerciuntrationabiiircr.reipondcrchabentmo  dicium&iincmorcc  iuccTmcdia  transfereutur  adimmor-  ' 

um  conhertericfiTe ad  coriuitia, fictft  'IudSi  contra  Chri-  .talitatem.Vel  an  moricntur fubiro  &  refurgerit :  habentur 

•Jjrn,p«J.colJii67.c  opiriion.es,  tamen  improbaritur  &  poniturvcritas-,  &cp.'' 

■JoiinesprimistemporiDuscrantmaiorisquantitatisinmo  '6.co\.6^.c.6^^.b 

J&durationc&pcrcoaCequensmaioramcmbrahabue-  Homincscotfaluabuntur.quotrcmanfcnintangeii  ffanreS  & 

'jncp.i.coF.i: h-  c               •                          '.i  cadchtcsfcciirRiumaliqi,iOS,p.i.tol.i6-j6.f 

fcnes maiores funt in rcgionib.  humidis  quamin  ficcis,  Hominesrcfurgcnf  ineod.eminftatft],p.6.co!.6;j.b  ' 

wcjuare,p.3.col.494;tf                                                  '*  Hominesdeoiimibuspartibusmundiadhxrcbunt  Antichri 

r-.  ,■»<-  i  <\   wm  i-   .,-iinr./>  /-Kti^rrie  irimin»  /iivim   irt  l!(l'    (ir-iM-  in  A^.  /^.J..  jO.!  •'/"*. .  *  .  ^. ]'-•»._  ..^K  .-_       1  '  _  l       .1  ;' 


uratione  vitae ,  fic  fucruhe  illo  temnorc quidam  alii  earre-  ,  Homtnes tempdfe  cfi!iiuij,fcilicct,gigantcs,crant magni  cor- 
■scxcedcntesihcorpulcntia  & '  corporalibu'3 'viripas/&-       £orc,fedparui  virrure,p.3..col.2"ioj.c 
.uarcp.i.col.i^j.c  ,  Horriitfesarire'dflnirt'um'Omnes  vnum  Dcumcoiebaacfecurt  ' 

Jnmcs  iicut  in  pnefcnti  vita  exiff cntes ,  rio  cogriofcunt  ca  '      dnm  Ada'  ioftruc.tioncnlilic.c; poftca corfupri  fucrunt  ca  r- 
itiefiunt in locis  ffuc m  recepracSlis  d.cfui.^.orum  ,  fic  nc         nalitace  & lafciuia^p.^.cpl.i  885.C 

jcturitiiquxfiunt ;m  Lotis  viucniium.} \>col.i  ijj.e    _        Homines  rcmporediliiuijdicct  patici,tamcnperaquamfalui ' 
ouncsmultircuciiiitjiita  nortuispcrmira         factifunr,  mquantuiiiarcam  clcuauirdtcrra:  &  fimilitcr 

l«lum,iicetnoncurfu  natuiai-.  i^^i.e       ^  _         aquabantifmalis  falt;ai  fpiricualircr  eos  pcr  grarijfm  fibi 

uines pro c61cri;.iijvnc  bc  lati  debet  follici         datama&  clcuat  mcnces  a terrenis  dcfidcrijsau  pet  cndunt J 

ininopcribu  ..uix.p.i.czcp.c         c*leftii,p'.6.c0l.;^2;f 

Diinesindiccxpiaaonisd.ii.i  intafHigi  ieiur.io. p.i.col.     Homiacsprimistcmporibusqnomodoiradiirviucbanr?Ad 

^o.f      ,  axjns.,.-     .rnnnnrf,r         hocpoteftratiomultipIcXafrignari}&c.partepriau,co^^ 

lincsniakimer)etentesmdign  onltituti  trcquenter         i^^.d.e.f 

pminanturangcl.in  ,c*oI.i52^.c  Ttemp.6.ti75.c  ^njd^iu 

niricsrcdJciitia  ■ '■■..:•.:  I  ■:  ;uc  ol-  s.i  veibootiofo,&mul    Hominumomnium  figurafuit  Cain  &  Abcljdevrfahiattd 
►  fortiusdcomnifad.j.p.vcpl.^ojo.f  geniti,quideradicepcccati  in  hanc  viram  propagantur,& 

lines  quibus  grauius  c  1  illarri,  repellen '       ahj  tcrrcnam  ciuitatem,alii  futuram  ciuitatcm  funfquEfi- 

) laborc qui in  cius ' c"ft acqi  E: dat.ur  exemplum        igftJSKS ni.c 

ifuftinendolapiuempon'..  n.^.ccd.soofi.f 

prudcntcsq 
ttttiam&  fipicmtiu 

>1.2072.d  .    Homir 

:ncsinmagna.ucccffit.ai:ccxiftci;tc3cmittuntvotadarrfr       ^ciene^hbr^ntc^liqtiidbonihabentin  hacvitajpcrdunttan 
excmpio  lon;  in  ventrcpifcis  cx:ftcnti's.p.4.c.203^...cH?a     ^WWUijfw1''1  fbiKichtcs^p.i.ccl.^o.b.c 
ncs  Niniuic«cadvu';::u.im  fi.cut  canesreucitcrrtwihH-     hominumquatuor  gcrtcraquatuoi  viciisimpficltaftenifica  ' 
Iifunt,p.4.coI.2o35.c  '  turpcrqua:uorgcare.s,lciIicct,muldi,cCcIefKcmihiftri,re* 

lcsfapientcsctfii;abcaat  dcdiuinis  aliquam  notitia^   :     |js[p;fi,&  principcs,p.4.col.i2  67,c 
enpluraignora:]tquamfciant,p.3.col.302.a  *r"     Hon^humcai^ficimmoi-talis&incorruptibiliscoadicaeft, 

lesinvifam  rcnouatiperlacranicntum  baptifmi  figni         vtfuamimmortali:arem,&iiKorruptioncm  pefcufiodia   . 
:auturpcrrepti!iafar;tainaqui  ,o.i.coI.27.b.c  ■      rnand«orum  cultodircnt,p.r.col.33.c 

nnes  feculanbus'  implicati  quomodo  ad  iplum  Chrittr11  tlttniiTOiV)  gencrrxumt  inutilia,  falicccnocenres  &  pro-  ' 
-•rbumiciiCtis  omnibusfequcbauturcum^p.j.c.io'  j      tkfrcnpkntes*&  fiquid  boni  habcar in  hac 'vicapcrduat 

^Luiporaiibuiintentiprudcnt^rcsibiicquamho^^     Han^ifarWiri  tcnaf\mdcirfcs,p.r.col.39o..b.c" 


rl 


^'  ''  :    -n-  -  I   t "  -. ■     *.* 

«>incs.ca:;:;uiiii  ngnum  tnftitia?  radcbant  antiquitus  ca- 
uuiucbantui  faccoi':oli:uib  veiblui  \\o- 


ssJH-coi..i.V4^' 

.ncsantiqui:tr,terhporeafflictioriisorabanti'niacco&  ' 
1 


?'  '•  r        >   1  >  A<V4'Uyic/lf 

nCMiviquitiiiin  fcpu.chro  potehtnm  pont  rc**! 

iofa,  &claucfi  rtitc^ra  ciimtli!  •icniiasheiiatrti- 

•:bus  e.xtrahcicnturjP.4.  col.toy6.f  W*  •    £ii'L,Ui 


Glofte  Ordin.&  Nicolai  dc  L: 


hominumtriagcnerafunt  in  ecdefia,&  non  alia,  revtores,fci 

:;.  :t  contincntcs,&  coningati.p.y.col.49?-a.b^ 
h(  .•.iimimtria»eneraamagna'cbena  vidcntur  cxcludendi,f. 

Gcntiicslude  i,&  lia?rctici:&  quarc.p.5-col.897.c  m 

hominiimquatuormodifunt  perdiuinumihdicium,n]fipce 

teant,vtcrnalitcrdamnahdi,fcilicetblalphemi,inuidi,lKrc 

ticidatrones  qui  de  noctc  vigilant  ad  malc  facichdum.  p.4. 

col.2ij.c    ,  ,  .     ...        ,     r 

hominurri  nullus  effc  poteft  finc  ftimulo  vel  inccntiuo  vitidrQ 

vr  funrpropaffiones,quas  Grdeci  propateias  vbcant ,  &an 
.    quandofint  pcccatum.p. 5.1292^  , 

hominum  crga  Dci  cultum,multa  negligcntia  fcd  maior  Dei 
,    crgaiiominesmifericoidia.p.i.c.943-b         . .-    , 
homFties  mandani  non  approbant/cd  reprobant  illos  qui  cer 

fcnis  contcmptistendunt  iid  carlcftem  hereditatem  cos  mi 
.    feros&ftolidosixpmantcs,p.3. ^01,1704^    t        , 
hbmincs  mundani  quia  vident  uiltos  &  iniuftos  fapientcs  & 

itultosfinrilitermbn,rcpuvantquod.nori  fkalia  vita  poft 

mortern,in  qua,  iufti  pracmicntur  &  illi  puniehtur,  quod  bc 
.   cafio  ct!rrendiad.vitiafinerreno.p.3.col.784.f . 
homines  ex  confansuinitate  noh  debent  eligi  vel promoueri 

ad  ecclcfiaftica  ofhcia  exemplo  Chfifti  qui  prcpofujt  Mat* 
,  thiam  ipfi  Iofepfi  qui  dicebatur Barfabas.p.e.col^Sj.b  ( 
homincs  vxorcs  habentes  debent  efle  tanquam  non  habeti- 

tes  dupliciter.p.<5.col.2  54.b  ,     w,    ,    ...  • 
hommes  ianfti  &  catholici  per  ieptem  angelos  intelliguntur. 

,    p.6.col.i62iia.b.  ,  ,  ,         

homines  deccm  faciunt  popuIum,non:pauciorcs.p.i.c.2  36.C 
homincs  fubditi  &  famuli  licet  fint  proucda?  «ctatis,  tame  fre 

qiientcrinfacrafcripturavocanturpueri.p.i.col.2(58.c& 

col.263.&849.a.  „  

homincs  omnes  dcfcendebant  ad  infernum  propter  peccatu 

primorurh  parentum,fed  in  paflibne  Chrifti  qua  aperta  eft 
,    i3nuaca?lipunitioillaeftamota,p.4.col.796.f 
homrnes  fugientes  vnum  penculumcadunt  in  aliud.  P.4.C0U 

hornmes  fimplices  &  feroces  per  pecus  dcfignantur.p.4.colu: 

■     '335-c  .    -  -,..,,,  y 

homiries  qui  funt  frutfuofijpifcibus  mans  comparantur.Qui 
autcmltipcrbifuntvolucribL!S:&quifimplices,agribefliis: 
qui  cupidi,rept|libus,&  aliqui  rationabiliter  viuen.tes,  ho- 

minibus,p;4.c.i364.f  ..    -    .       ,    .    ,  ^  ■    „ 

hoaiincs  multi  prbpter  fpecie  mulierum  perierunt.  Exeplum 

in  Samfone,Amon,&  Salomqnc.p.j.cbl.^oi^.c 
homines  pcr  Aftutias  fuas  volentes  impedire  efTe&urri  ordi- 

nationisdiuina^peririteritioncm  fuam  promoucnteum  j 
.  uthabcturexcmpiumdeIofep.h.p.i.coU388.b.c  ,  , 
homincs  mali coguntut' ,  aliquando  diccrc vcritatem  contra 
,    lc,.'icutpatctdcBalaam.p.i.c.346.f  ,  , 

homiues  non  folum  rpiritualitcr,fed  etiam  corporaliter  facig 

do,quodcraceispipliibitumpolluntur  inftin&ii  immun- 

dorum.p.2.col.io38.f    . 
ln.ip.incs  v-ni  qui  dicuntur.p.3.col.870.c 
homincs  dicuntur  ad  imaginem  Dei  fa<2i,r.6  tamen  funtima 

goi!lius&quart'3P'6.coI.ii77.a    , 
homincsjfahdtiangelicam  vita'mducentes,dicuntrjr  angcli^ 

p.^.coI.iS.f  ,  i  . 

hon.ines  omnes  viuunt  Deo,tam  lufti  quam  ctiam  iniufii,  ii- 

cetfintdcfun6ti,p.5r.coL96o.d 
homincs  q.dafiintquimaieviunnr,&maledocr'nt  uthaerc- 

tici,quidambene  viuunt.&  bchedoccnr,  vtfur.t  pra?lati : 

quidam  bcne  docent  &  male  viuunt,vt  Scrib*  &  Pharifad 

p.j.czoy.c  ..-.'.-.  r     .       ,        .     . 

homincsmalisftintinfcipfisdiffipati,  quiaratiotrahitadbo 

ni.m3fcnfualitas&coniuet"udo  pcccandi  oppofitum.p.4. 

col.io^o.f    .  ...... 

honrincs  conturbati  minus  praeuidcris,  &  ideo  thnc  maxime 

indigcntaDeoedoceri.p.^.col.iji^.c 
hom  i  ncs  vocis  &  rationis  cxpertcsVdicuntur  porci.  p.y.colu". 

'813.C 


icoiaiacLyra. 


homincs  vitc  laudabilis & doitrinsr,&  zclarorcs iufliricr  ,pf 
Baruch  figmhcantur,qui  fulgoririterprerarur.  pa  s.colui 

•  ha  ri^j.f 

homincs  infruduofi,  vani  artcrno  inccndio  paratidigna filu 
.    diciiiuiir,p.2.col.2i4.d.c 
homincspiurimivtimpetiantcs,quadruplicitcr,  &c.p-3.c( 

•  ^7tC  -  - 

horhincs  fcculi  cufn  viderint  aliqucm  iuftum  pcr ncgligcnt 

iapfum,gaudcnr,infultant  quafi  aliorum  ruina  fuarelurn 
,  &iofit,p.4.col.i273.a     .        . 

homincspcilimidicunturdiabolipcrfimilitudincmquand. 
.    P.4.C.2225.C 

hominesauiumpofTuntefre,fednonobrizum.&cp.3.(. 
.    oa  i68.d.e.  ,."." 

hqminesprobonocommunilaborantes,dicunturboucs  a 
,    tes,p.j.coi.42.f 

homines  carhalcs  vitam  pecunaum  cligentcs,fignificarurp 
,    onagrum&bouem.p.^.col.^i.c 
hbmincsihpaffioriepolitinbnfunt  prbruncconipendi ,  fc; 

expecl:and?um  eft  quoufquc  paffio  tranfcat>  &CP.3.C34.I 
,    &coI.io3.b 
hominesinecclefiadiuerfimeritis  &  gradib.dominofcrui 

tes  perfcuci ctin  finem,  ne  pi omifiam  fibi  falutem  pcrd. 
.    &c&fignificanturperuafaaenea.p.i.col.778.c.f 
homincs  nominibus  animalium  fecuhdum  corum  diucnf 
.    conditibhesnuricupantur,p.4.col.242.f' 
homincs mali in  tenebris lgnorantia' &  culparnutriti  &  ob I 

natijpunichtur inferno  grduiffiih6,&  iignificantur  pcr  p 
,    mogenita,p.i.coI.579.b.c 
homines  qui  hbs  ihfequuntur  equi  funt ,  &  omncs  qui  in  c 

nenati  fuiit  figutaliter  cqui  funt,&  habct  afcenforcs  fuc 
,    p.i.col.6i9.b.c  . 
homincs  viti  laudabilis  &  dodrinar,&  zclatores  iuftici^ ,  p 

Baruch  fignificantur ,  qui  i  ulgor  interpietatur,  par.2.co! 

,     I24«f  •.    , 

homiries  inf  ru<5tuofi,vani,aeterno  inccndio  parati,  hgna  fil 
,    dicuntur,p.2.col.2i4.d.e 

hominespcifimidicunturdiaboliperfimilitudincmquanc 

P.4.C0I.2225-.C 
hominesfccularcscum  viderint  aliquemiuftum  pernegli 

tiamlapfiim,gaudcnt,infultantquafialiorum  ruina  fua 
,    furreclibfit.p.4.col.i272.d 
hominesprimistemporibusquomodoitadiu  viuebant.  / 

hocpotcftratiomultiplexaffignari,&c.par.i.col.i34.c 

I35.a.b.  &fequehti. 
.  Itcm  p.6.col.  1 1  ;6.f 
homincs  cx  diabblonafci  fecundum  carnem  dixeruntquic 

Dicit  Auguft.hocquofdamdicerequibus  noiaciiceftc 

tradicere,Ha:c  tamcrt  difta  non  funt  affirmanda,  &c.pa. 
,    colum.n66.f  ,        . 
homincsaIiqtiahdocaduntafide,&hocnc5  cftnifiad  gioi 

Dci.Namficutrelucctin  clcdis  inilerjcordia,ficinicpr| 

bis  eiusiuftitia,p.6.c.743.a 
homincs  locum  iuftitia?  tencntes  quomodo  interficcre  ve! 
,    lirarepoffunt.p.j-.col.^.e 
homincsluxuriofos,aduJteros',caftros,vel  hniufmodi,omi 

quiputat  quocl  ftcllKfaciant,in  tcrra  Chaldcorum  eft,5l 

p.4.eol.897.a.b 
homincs  quidam  fequebatur  Chrifium  cx  dcuotioncqui 

malicios,quidahi  exdclidcrio  addifceridi  aliquid  ex  cuif 

fitatCjp.j.col.iii^.c^ 
homincs  in  pnffiones  Chrifti,aliqui  fequebantur  dominu 

ipfum criicifigcndum,aliqui addcridcnaUm,aliqui ad  ' 

dcndum  fpe'(!raculum,airqui  ad  pl5gcndum,&cp.5.coli 

113989.^ 
homincs  aquilonaressut  corporis  maioris  quam  auftrales: 
,    magisfiintahimofi&iracrindi,p.4.'cbl.9oo.d 
homines  finguli  fingulos  habcnt  angelos  ad  fui  cnitbdiarri 

putatos,in  quorum  fpccic  aliquando  appafet ',  &'cp.2. 

lumnaiiii.C 

homincs 


Jtfiiftie*irl  dignitatepofiti  &  maxime  potemes  vocantur an-  tra&i  funt.Etan  &  quomodo  in  hocabirfus  fiefi  dici  pof* 

,cli  boni ucl mali,(ecundu eoru op ^ationcs,  p.6.c 1 5 1 6.f  fir, p. 2-coI.  163 1  .a.b.c 

hinmesntgantcsvi<aumfeminanril>.rpirkualiagrauiuspu-:  honorabik-fimpltcircr.eftutilimclius',  ^.3.0248.^140?,.! 

f,  ifcnfur,quam  non  porngcnfces  manum  cgciiis  non  iemi-  honorantcs  parentes  aliquaudodiu  viuunt  ,aliquandopam 

.  ,..neitjusitla.p.j.«:ol.293'.c;oJ<}vs-*rti--       •           a*M  .i.viaum^deb<>floranrcs,&econu£^ 

jKninesquiDeoadhereiir,quodeitbonum-infinuum,c«nfe  C0I.673.C 

r jUUqCUvdiud!'&qtranifirmrtatemdebcnchab£recxpar*c  bonoraiidifBnrhominesrnali quartdiutolcrantur  a  Deo  irf 

iorporis&animae.p.6.eoi.io7.c                                 _  ftatu  exceilenti,exemplum  dcDauid&Saul,&c.p.2.co!u. 

heninesfcculanbus  implicaci;quoraodp  adiblum  Chrifti  i6?i.a           Tonv.i.  ?t'fh--v^ 

abumreli^isomnibusfequebantureum.p.j.c.fbp^.c    _  konorificabiturtunc  pro  tantrs  in  percepcione  vira?  glowo- 

■UtestempOraiibus  inrena  prudcutioTcs  fant  quam  homi  ius,quantos  vnufqnif<J;-^rt»tx>veI*»emploerudiic:adti)ta. 

■tffpiriiuah^uvdcput.uij&quatc^p.j.col.^o^fx  p.2.col.ii7j..b 

hainesianftipofrjiuedommo  petere  vindictam  zeloiufti  l^aqii^criK:ifixuscftChriftBs,fiH«med!aincertertia&  M 

.  c,&d>fu-ispdi-iequutoribusv&intsiniocu  irejp.5.  c,$$&A  tam,p.5.col,644.b 

hcio  debet  reconcihari  fracri fuo eu3o  ad  eum  pcdib-.nudis  bora  mea  ngrndum  venit,hbra,ftih'cetvnon  neceffitatis,vc h$ 

IViehtis & Corporisjpar.jT.colauwnfiUi               ■  »s?msfiici!  reticicalumniantur,fed vt&lQKtacrs.p.y.col.i-o^.c  t  '  t* 

hmo-iniu  ri im  propnara  debetf erjfc, fedtaiuriam  Dei  nul-  hora  die terHa,&xcajrtoBavquarrftrnt  {blcnnes:&c.paiv6, ( 

omodotolemrcdebet.p.j.c.8j.c                            '-f  :    icio2.d  v  ,1 


jftaris  contemplatio  Natiqthrfuit  caufii  rabrtis.  p.a^coti  horam  vltimam fempcr  iguorari  voluicdeminus,  &~quarti,p. 

■«fftonorurn  operacionis  eft  diuina?.p.2.c.33  <;.c.   ■ x-nui  h«is;uigia.tiquatuor cotns percirculum  orbis illuftratur,&  te 

ite.or&dignicasiritlerbonaexttinfecaiunt'ma»iuia,&ideo  nebrarum  vmbrapellit&rip>%.^.i*67.c                 w  '■% 

iftura ilforum cft  maximcafiiisaiua.p^.cal.i-ofj^c  .jgofc  h^,^^m^fiba\iu\yhnM}t^  iv.agnotabQrca  ■  jsafeis pur* 

hominisconfifticmhot:,quodeftta(itu.4adimagirrem  gatumadfarinamperducictoiip.i.&i  ipr.a.c     '  ■ 

)eijcapax  ipfius  per  cognitionem  &amore ,  fic  ordmatur  l%pr«k>gii<gradus  ^«umor««^rtihgt-*;o$: umbf*;defe^ft^ 

•^dbcacirudincm  «tefnam.quara  homocarnaiisno  incelli-  deiuhararum  sp aciar4rmiHtcv».%.?;9«5Rl»MC           a<Jn 

•HP.3.C0I.78J.C                            -                       ,  :  .  horologiiline^a«<tS«ia^brfnc^ntfmhota 

loor  dupliciter  accipitur  irt  fcriptura vno  mod*prt>,iexhSbi  jjUnM<iratebat?uriam  horanf  in  extenfloire  fa£t;i  Ez#S$pf 

^oaereueremiCiahOtaodoprdneceflrariOEUm  miniilaatia,  &c.Ibid.a                 yvmup  i 

c.p.6.col.7 1  i.c                                             jbM  hs»eiggntas  haijwauet-uriradrfaMT^quas  filiJEfauexj^jieririic- 

ia1orproprieparentumfeextenditad£upetiares&  intcrio-  detcrrafua&dominarifunt^-*^&3^£<£ 

!iBS.pt3.col.i99i»b.e    <                                         t  h.0rredumeftmcider6:irtma^ 

toordaturaUauin  ceftimoniumvirtwcis :  & fola  virtus  &  Mdicium,vefciriiBdi€iOi^andtP»|*e? 

^ufadebitahonoriscxhibunmV&^iuscftvariaextiibitiQ^  -K)l*6ia>t^i3-.c                               ■:*3ii.i'     ' 

«t.6.-col.i27'5X.  *i                    p    &t*r*to          r*J  horrorblafphemi£,feum&lediaio*is  nothTnis  diuini  tantus 

■orquidcft,&quomodopropricdicicurhonor»  &  etiam  urf#jqu(HinJncr*fc*ipturfcfi^ 

•,p.3.col.i6i8,f                                                      k£i  appofitum1f.iIicetbenedi£tionis,p.3^1.i9,c 

^or  Dei  debet.efle  dt(ac:m^i£0ki0^dx-':  horror  mua  dens  Abr-ahamdcfignabst  afftfctroties  &  anxieta: 

iorgloria£-:rcuercutiafehabentpcradditionem.p.3.col.  tuiesjqwaspaffurierantfilii  eids,antequamobtinerent  terr-S 

lSi8.f  ■mrcmiiifionis^-qu^s-op^rretfuftinciefidcl^ 

dopliciterconfert<j*.VnoTiiradb  vt  uirtuti  propriar»  A-  niantadcerram  uiucncium'.p.i.c.2ii;c*H'*»^r- sr     K'; 

pteodovtalienx.Eclicprincipcs,paremcs,fencsjdiu*ces  h^«aciisduplcx.p:4.c«l^o©J«pb              a;  wo              i:*Jfcd 

Ic.honorantur,p.6.-col.i27r.c  hofpesquid&quareficfigniftCat.p.6.c.i8<S.f; 

rduplicitcr  accipitiiriHfcriptupa  p.6»coh7ii.c      ■  au4  hofpes&percgrinusquomododirFcruntjpiS.coh^^^.d 

&2loiiadifTerunt.VideinGh-ma.                     ,rxvi  ho^^dc^kre^bomniiniuriamOSfTd^fiumelt.  p.r.col. 

medicifpintuahsconfiftiDir»*ribu«.        par.3.ccdam.  ^aa^sah^Uts fcjAnt*^  j5  • 

^j.c                                                                     *mt&  bofpitibusdcviaprouenientibusin  monaftcriis  oratiocele-; 

)r  omnis  terrenus,fpumayfum«U'riM  *  Jt»  tfaac)«ol.  bratui- ■<&'p»tteis  "lauantur  &  qnarcp.n  &&%Vtt$ 

.•8j.b                              ■  «JlWkfwea  .'iMrn              <B  hofpUam^iswfamihademurtispatriarc^rum^cuipraieft 

loreftexaltatio  alicuius  in  teftimoniu  vircuas6qux  fifiat  Abraham.psx.dohi  i-z^W!"  v'  '-"*-*  *3»"r*n9qr 

ifecrcto  vcl  eoru  paucis  diciturihonor  ted  dicitur gioaa  ffofpifaUcaPs gfaciofa  iiirfi<iricr>fiftic in  pedum Jotionc,  in o^ 

I  alis  honor  fi coram  multis,pi6.col. 8  i^.f  , -fc<ulidiiia«ane,^ iH  hilari rcceptionc.  p.-j.e.Sc^.c 

nooris&glori«diflerentia.pwf^co+.rp.c  hofpicalitaciscancagrariavc  libdnter  in  nos  alicna  pericula 

Krileculi(qu«inpecuniaelt&cupiJirace)Cfariftigloria  .transfemiTW&p.^^of^^ti- 

lluegacurp.5.col469.c             - '    -"..  hofpicaHiacisvrrrAi^amulcislrb^mcnd 

haoris locum potTidcns infipiens eft,ficurdenariuspro<ic(ti  hofphalii^tisiHicoprmfeda  elia^alKibUslperterraS. pa.j.colu. 

tiliscumquocomputaturveHiautlapisiiimedio  fuadtj,  2t2j.c                                     -j*>1tt.  •>.«,-. .         >a« 

■arc,p.3.col.i7t3.c .-.          .^1'Mvtr»'  hofpitio  vm^'h^»tbjig«b-a^vWua-qua'F.^IiamTufcepitfr 

haotiis  vcri  ii  culmen qu*rim,ad  cjelefteregnumrendice:  i\  pcrpetuum  toco  famis  tcmporc  inucmt  aljmerrcum.par.2. 

loriamdignicatumdiligitis^inillafupernuangcloruin-cu-.  i^ol.Bt^.b               ;  ^tno-i;;          Ua \  % /» 

'iaunaafcnbifcftinatcp.2.r640.f  ^               -  -n  ^emuH  hofttscur ^.prop^ccattfofercbatU^,lk^^d^icl6/paf.t.coh 

hooremexcclfiuum&fibi  incongruentem  principcs  &"p8a;  45^,c                                   i 

itiimpcdiant&nonacceptcnt.}>.6.c.ii24.c' '    r      W  h^foa^itjtKleodcmVti^l^^tu^hdlMsoti ^o-.ui^ponicquod 
hntMK|ift^uia tion  ucdrt Hcrodcs DcoqK-ro.iifoifeif/Cflisd 
lolorc,quia  intcriic  vCrm;bus  c0niuiitpn.:,.^.6.crt1i  f  1  ?;Ac 
feinuio.m  m{lko£4.i^riiii^r«ucniimf.''i.Jc.<|cft.ia5^iarI 
rcs  &  diuitic  (\ux  habcnt  ai 
fcfi  cohtiuueiuntMiagtsccdv 

.  r>*3.c,2g8.f                                                            -rri  UooJ^^1 

•  esdiuiniqqou^aiiqiialker.adacatams.cK^iifirt  hoftiaholocaufti quarefic  dicla cft.p.i.col.So^.c   >•  { 

4ttii{iiujuti  q    3 


Glottx  Oroin.&  Nicolai  de  Lyra. 


ftoft!*  fflfc&i <plW ftmfciglf4fe qnlbusaofraalitxis-,  par. r.coh 

h      .  r.K:Hca«luprtcttcr.o8ejebaiur&  nun^uparut.   par.i. 

c>l  <?6i.c 

p  airica  intrespartes  tfkjkitb«ur,&  quomodo,par.i. 

coi   70. f 
feottis  paurica  ftebatdVbobH5yvelouibns,velcapns,&  node 

.-?:iibitt,p-  i.eol^y.c 
Itoftiapaci-ficaduplicitcr  offcrebatur,  vno  modo  pro  benefi- 

cio  iam  ad"pto-,alw  modo  p  bcneheio  habedo:prim6  uo- 

eabatholtia!auda<iua,fi€$o-v©tiua  vcl  (p6tanea»p.i.9^.c 
hoftiapaaftcaquaieficvocatur.pci.eol.92  5. e 
hoftitquomodooff  rebaturpcr  manus  faccrdotum  &offe- 

rcncis  p.i.col.p^S.f 
hofti*  ad  hoc  immohuur,vteorom  proquibusiugulacur,pcc 

cara  purgcntur,p.  1  .cohi  2  8/.a 
hoftix  pelkm  detrahcre  quid  tx>tet.  p.i,co!.?i3.a 
hoftior  cai nes  in  tertiumdiem  Jeruatc, cut  rluent  roletmm  co 

medcre.p.  I.col.^&j.e 
hofti*  pacificorum  qirales  hodie  in  erclefia  rcdolcnt  fpei  infi- 

gniafunt,  &  proomnibusprofe&;bustam  publiasquatn 

piiuati3atrtitantur,p.i-co!.9^2.e 
hoft:^  oiercnd^  imponebat  manum  ipfe  offerens,&  quare,p. 

i.coh^io.f.cV  9i5.c&9i6.f 
ftofti.e  manyrum  non  offcrunturpro  nobis,  ideo  manent  in 

nobispeccstanoftratnoncnim  mcrcmur  perfecutioncm 

pati  propier  Chi  i!ti.m>cVc.p.i.col.  1 287.a.b.c 
hoftiam  comcdcic  qui  femini  fluum Jeprofum  aur  morticinu 

tttigeririniegevetitum&  quarc,p.i.c.69j.b 
hoftiarum  diuerfitas  Chrifti  hoftiam  pcrfeciam  prefigurabac 

p.  i.eoI.9oy.a.b.&  io42.f 
hoitiarupaciticarumgcneraeV  fignifiearioncs.p.i.col.^jj.c 
hoftiarum  quarda  funt  folius  Dei,qusedam  Aaron  &  fihorum 

eius:&  qufdam  ipfius  &  fiiiorum  eius,  utctiam  vxori  iacer 

docisedere!iccrct,&c.p.2.col.n89.c 
hoftias  no approbat  Dcus,  mauuk  tame  facn  ficari  fibi  quarn 

idohs,p.i.col.9i9.c 
hoftiis  rifdcmlitant  faccidos  &  popultis,p.  1.^01.436.3 
hoftis  anriquus  mors  cuiufquc  cui  uitio  lint  propinqui  intue 

tur  &  iila  oppoiiir  ante  faciem,ad  quat  agnofcit  facilius  in* 

cliniri  mentcm-p.^.col.299.b 
noftisantiquus  non  curar,  vt  terrena  tollat,  fed  vtcharitarem 

in  nobis  fei  iat.p.4.coL<934«f 

Itemp.i.col  u82.f 
hoftis  tnalignusper  membra  fua  fcilicet  harreticos,  fchifmati- 

cou  afquc  paganos  mulros  fccfc  it  &  plurjma  aufert,quae  & 

quaha  &  quomodo,p.4.col.2  3  2  o.e 
hoftis  antiquus  cum  aliquem  fibi  cenfum  peccati  foluerc  pcr 

fuadtfc  mos  totum  in  dominium  futrm  rcdire,  &  plenu  ib> 

ui:utiumexpendereadmonet.p.2.co!.59!.c 
hoftis  antiquirS  quotidic  agit  hoc  apud  nos,  quod  apud  parfi 

tesp.imos  molicuseft,dices:Curprecepitvobis  Deus»  Ec 

hoc  quomodo,p.  i.col.9©.e.f 
hoitisant  quitanta  ver!utia.,tantus  eft  furor  malitif  eius co- 

tra  ecc  eiiam,vtnon  folumprardicatoies  vetitatis  fedcV  ip 

fepopulusDeifempei  debeatcontra  vigdarc,  &quaiim 

acieftare ,  p.2.co.i  3  59.C 
hoftis  antiquus  116  hamana  fortitudine,fcd  ope  diuina  vinci- 

tur.p<4.col.  2563.8 
hoftisanriquusrcgi  Baby!oniscOmparatur,qni  filios,id  cft 

bona  <.ptfainCcificit,&  ipfumlumcnrationis  tollit.par.4. 

coi.9t8.d.C 

noftisar.t:quUsfubVehemochnomincintclIigitur.p.3.colu. 

384^. c 
hoftis  an  tiqu  us  per  beftiam  fignificatUr.p.3  .col.3  42  .f 
hoftcs  J)ei  bellofunr  aggredicndi,p.i.col.i629.b 
hoftcsduplicirerpoffuntdecipiabaduerfariis.p.j.col.57»a.b 
hoites fpiritualcscum  viderint  aliquos rcftaurari  uellc in  cul« 

tiipictarii,tnoliuntureo$occidercgladiopietatis,p4.coI» 


hoftesecdefia?  impirgrwre  hi  foli  apti  funr  q  ji  habcnt  p- • . 

<ftamhtk:mti'initatis.p.2.col.390  d 
boftestvliorumKraeldieuntur  Iwlcesdomini,  q.iia  licet  v 

ntcndo  hlios  IlVacl  tiknc  cxccutorts diinne  iuluti;r,ho  j 

men  faciebant  ex  ma!a  voluntace  &  pcrueifa  intentio. , 

&c.p.  1.C0I.1665.C 
bumamtas  Chrifti  venerarurcadem  venciatione  m  quatj 

vnttaucrbo,cum  ipia  deitare.p  5.C0I.1  a68.d 
humanitas  quanta,quod  Chriftus  fufcepic  hominem.  p.2  , 

686.f  4 

humanitasC  hriftidaraeftranquamexcmp'arnobisimir  \ 

quare>&quo  ordine,&  quibus  primo ,  &c  par.6.colut,  j 

28$.b 
humanitasChriftidefignaturperuituIum,&c.par.i.eoIut  a 

i537'C 
humanitas  Chrifti  fublimata  cft  propter  potcitatem  autc  1 

ciuc7&  fublimatur  in  iudicio  cxcccutiue,  &cparte  2x\ 

328.f 
humanitasChriftidiciturtemplum^quiain  Chrifto  balfl 

plcnirudo  diuinitatis  corporaliter.p.4.col.  1 5  3  6.f 
humaniras  Chrifti  in  mdicio  no  crit  inhrmitati  fubie&a,.| 

informagloriofaapparcbitomnicrcaturaf,  ctuiupn  « 

angehs  praelati,p.2.col.2,28.e 
humana  non  admifcenda  eflcdiuinis  quod  cft  ha?reticoJ 

commune.p.i.coI.990.d 
humana  nacura  ancc  lapfum  rcdcmptionc  no  indigebat,  I 

indigcret  pcrduci  ab  beatitudinetn  ducc  fupernatura  Q 

6.col.8 1 9. 
humana  miferiaquandoincepiu&quandoforditaea  fuitl 

i.col.  ion.a 
humana  natura  mundum  fignificatur.p.y.c.io74.f 
humana  natura  per  carncm  iignificatur  frcqueter  in  facra 

prura,p.5.col.io3o.f 
humana  natura  fub  legc  naturali ante  flucnta  gratiar,  &  e 

naruraobedicnsfublegegrati^,  fignificatur  pcr  duas 

thanias,&c.p.  5.  col.  1041. a 
humana  natura in  Chrifto  eft  organum  diuinitatis  per  mt 

infrrumenti,ficutmanusaitificisconiunctum,p.j.c.iJ 

f.t66uciioJ 
Itcmp.6.col.757.c 
humana  narura  in  Chrifto fecundum  quod  homo  poteft f 

raridepotcnriaabfoluta.fcddcpotentia  ordinata  nat 

aiTumptanunquamdimittetur.p.5.col.n6a.f 
humana  narura  primo  fuir  produda  in  vno  indiuiduo ,  i 

fcxu  uirili  tantum,&pofteamulicr  dccofta  uiri,&  hoc: 

prermultipIiccmrationcm.p.i.coI.36,d.e 
humana  natura,vtdixeruntaliquiHebr9i,apriBi«  format 

ne  formata  cftin  utroquefcxu ,  verunramcn  corpora 

&  mulieris  crant  coniun&a  &  fcparata,&  qucmodo,ki. 

p.i.col.35.a 
humana  fpecies  conferuatur  per  gcnerationem.fbid. 
humananaturacog>cftadimagi!KmDcrkcufii  ad  g!(B 

Dei  ordinata.Ifta  tamcn  ordinatio  eft  longinqua,  &  q  - 

modo.p.4.col.7  2  o.c 
humanum  gcnus  fignificatur  pcr  fugam  Ion^  prophctaf ,  dj 

p.4.col.2  02  2.d.e 
humanum  gcnus  non  utcaetcraanimancia,quc  in  finguli! : 

nerationibusctcauit  Dcusplura,  fcd  mafculum  vnum  : 

fceminam  unam,vtiirmiori  copulaconltiingerer.p.i.t  • 

35-c 
Humanumgenus&fiamaramulta  rccipir\tameu  tit  ebt 

non  intelligit  quat  patitur,fed  gaudct  quaii  in  bonis ,  ac 

terrenisinhians.p.?.col.284.d 
humanum  genus  eit  a?grotus:&  totum  perierat:ex  quo  po  • 

uit  in  quo  crartotuni,p.6.coI.686.f 
humanumgenuspcrfiumina&marcaccipicur,&quarc,f 

3.col.i753.b 
hutnanumgenustanquaunusho:novaria  pefte  abfump 

inpiotoplafco,&c.df  mone  imp!etur,dum  diuinitatc  af  j! 

tic,mouturmorte,duin  audactcrexcufat.  p.j.col.y^^.c 

huruanu» 


index. 


I ;  msntim  «enus  Deus  arat  vr  a*gricofa,vt  fru&um  boni  opc 
risaffc  a  ~J  riatura,to:a  oktuo  fui  danata,  nccvuif 

facilc  letafitomaloDeuslibcrarc,p.6\  col.i33$  f* 

Hmauum  ijo jsp?cci J o iibi  morCem  intulicpoft  mortc vc 

ri  facerJocis,id  cft,Chri!ri,reacusabfoluciOiieui  accepit,& 

d.-;iocH^ara,.-.j  coi.i^iS.a 
h>nAn«irrasiii-'t  if>arcitlex,p.i.col.94!.a 
L  Hj.na  i  x  iiacure  reparacio,licec  pcr  Ciinitum  fa#a  fit  fufticie! 

:er  quantum  ad  corp  us  &  anima,camca  ordinace  nobis  da 

:ur,p.(5.coi.io4..f 
Huun£nacqr.ecafstftafTe3:,JS,vcdoIocis  noftri  &  gaudij 
.  ionforccsquera.nus^quorumparcicipacionc  facilius  fera- 

nus,p.i.col.i23i>.e 
HmJnarmentinihiianguftiusqianpropriasvoIuntatesab 

iegarc,carnisd:iidcnafragcre,(ihmoi,  p.^col.ioii.a.b 
Hman^conJitioni?  propriu.n  eft.iuitccoram  domino  viuc 

c,flcqui  peruerlc  viuitalienamabhumananatura  viamin 

:cdit,p-3.col.i69j.a 
■mani  generis  duo  func  principia,vnum  fccundum  vita  na 
.-  ure,aliuJtcaindumv.tamgr4tiar.p'5.col.j44.f 
Jtnani  g.-ncris  fl-.vftuantis  macabilicas  in  pcrfona  prophet£ 

ciieinacur^quomodo  5:  qualitcr,p.4.col.772.b 
ani  g'.nens  dccurlio  nol .  flauu  delignatur,  p.  j.co.j88.e 
■anamnaeurarn  ia  Chnitocx;itciciiipropriahypoftati , 
..jJaToreft.p.j.col.103  i.e 

Hunosa&uscxiibcroarbiVio  proccdcntesaliqui  dixeruc 
f|on  rcgi  diuina,&  quibus  motiu!s,p.3.coI.4.e.f. 
Jperis  laboiis  &  optns  ind.cia  func.p.  1  .col.975  .b.c  &  col. 
'     i86.f 

Hiicrisoneraportantur,ideoin  eisrobufta  patictiadefigna 
._1/pr,p.i.col.78j.a.&  col.i68o.d 

■riil:andifc».nticproximis,q'.iiadhuc  in  quolocohabean 
,  iiir.apud  Deum  nefLiunt,p.  2.C0I.27 1  f 
'Jjjihs  uerecutnfuprcmopacifkeconuerfarur,  &hocefte- 

isfpccialeinhuui  litaiis  virru'.c.Ina!iiscnim  virtutib.no 
jxr.Caftus  enim  non  potcft  paciticc  aiorari  cum  lubriccp. 
UC0I.514.C 

jkilis  quar  dicit,non  ex  tutoritate  pratcepit ,  fcd  cx  rationc 
lerfuadet.p.a.col.fi^.d 

ftiili  vero  n.hil  mirabilius  eft  §  fui  extltitio.  P.5.C0I.683.C 
■lili  corde  qu$  profcruntur  in  Dci  auribus  lupcrba  no suc: 
mtficutgrauisculpacft,  fibi  arrogarcquod  non  cft,ficali- 
lluaiido  non  humilitci  dicerc  quodclt,p.3.col.i76.e 
■ikniquidamamant,&quidamcoBtcmnunt,p. 3.^283.» 
'■ilem  faciunt  ex  fupcrbo  quatuor  rccogitata.i.vditas  01 1- 
■nis,propinbuiras uionis,crudclitas  d$uionis,&  Dci  boni 

|s.p.4.c.8/8  ^890. c 
Ikiles  pcr  vaiies,*  fuperbi  per  colles  notantur,vcl  uita  cor 
"fprtl  s  & fpiritullis,p.j.col.73 i.f 
■flejatquemanfuetifi  icruarcdifcrccioncmncfciunccxc 

liiaiiorum  cedunt.p. 3^.243.1 
iui:Lcs  pcr  cUritatcm  ottcnfionis  dominus  illuminat,  &  fu  p 

is  pcr  caliginem  crrori*  obfcurat.p.  r.66o.f 
Byksnondumpcifc6ti,quibonosconc*ptus&  a&us  fuos 
'  ludcnt  abicondcre,timcntcs cx  hoc  inanitcr  glorian , pcr 

uidfignificantur,p.3.c.  167.C.368.1 
Ikiies  incauti  funt  qui  fe  mcndacio  iliaqucant,dum  arroga 

lam  vkantjp.j.col.i  »74.a 
iuiiIcsairamcntcuaufccndunttemporalia,p.3.col.82.c.f 
iuuiesdominusclaritatcfuailluminat,luperbospcr  caligi- 

cmobicuratcrroiis,p.6.coI.iooi.t 
luiiliaquidamdefefeutiuntduplicimodo,fcdvtroqucinu 

li.p.a.col  5  50.f.iVcol.io82.f 
luiiilium virtui. clt c!c icicntia  non gloriari.p  6.col.2'9.b 
huiiliortantotfic&adic-ruiendum  Dco  piomptior  quifq; 

cbctexmunt!'e,qi:antoobligatior<.mfc'ciic  confpicitin 

:ddcodaracione,p.6.col.2  45.cltemp.3.ci992.f 
huiilitasbonaqucclibcrat  pcricl;tantcs.p.2.c667.b 
huiiiitasvaldcconfcrtad  hoc,vtdcbitusuiodus  fcructur.p. 

ccli992.f 


humaniratirhriftimeftlpfadcitTpeciali  modo.f.nreale-  £ 

nioncpcr  qucm  modum  non  eft  in  aliquo  afio.p.  j  .r.noi.c 
humilitasaniitmaxima  virtutum.p.5.col.299.b.&  quoujo 

docommcndandainaliquo  fingulari.c.31 2. d.c 
hnmiIirasinomnitentationccuftodit.p.6.c.377.a 
humilitasgranofinapisaflimilatur,p.y.c.243.c 
humilitas  an  diftrahat  vcl  promoueat  adorationc  ad  dom  inu 

Deum  p.  1  .col.503-a.b.&  col.j  1 1  .b.c 
humilitas  perfeda  habet  tres  gradus,p.5.col.77.c 

humilitasduplex,unalaudabiiis,altcraculpabilis,  &h«c  eft 
imanis  triplici  modo.p.y.col.  n^.c 

humihtas  per  uaccam  tnenne  figniflcatur,&  qiiare,p.*-3  H-c 
humiIitasperterram5qLiaeeftinhmumelementu  detignacur, 

in  qua  Deo  fada  oblatio  acceptatur.p.i.c.677.c 
humiliras  Chrifti  clauis  eft,quam  qui  habent,fcripturas  intd 

ligunt,p.j.col.86i.c 
humilitas  cft decus &  cuftos  omnium  virturum ,  quarin  apo- 

ftolis  viguit  quam  plurimum.p.6.col.  1 2  j6.a.b.r  2 6.d.e 
humilhas  illorum  qui  natura  tardi  ingenio,  folertia  tfiindu- 
ftriarfuaead  fcripcurarumnoticiam,ueladuittucum  giatia 
pertingunt,fignificaturper  ftellionemp.3.ci73^d 
humiiitas  plus  placet  Deo,quam  ornatus  regius .  Exemplurn 

inEraclioimpetratore.p.z.c.yjo.e.f 
humilitas  Deum  placat,&  quomodo.p.4.col.6o8.d 
humilitatis  virtus  magis  fuit  diipofitiua  ad  coceptioncm  ver- 

bi  diuini,qi«am  alice  virtutcs.p.j.c^o  j.b.7o6.f 
humilitas  habet  proprictatcm  principiorum  in  fcicntiis,  quae 

funt  minima  quantitatc,&  maxima  virtutc  P.J.C0I.245.C 
humilita-»  cfc  fundamentum  fpiriruaris  <^dificii,&  ex  illa  man- 
fuetudo,&  fequitur  paticntia,&c.p.6.col.  j^S.f 
Item  p.4-c.988.d.e 
humiiitaseft  iubdcrcfcfupcrioribus,xqualis  &  inferioribus 

P.3.C0I.2068.C 
humilirasefrdebitadifpofitioad  fapicntiam  diuinam,par.3. 

colum.i647.b.c 
humilitas  vtilitatcm  nccat,dum  homo  fe  plus  infirmu  &  inu- 
tilequafit,cxiftimat,&  aliisprodeffedcfinit.  p.  j.coI.44.f 
humilitasdiciturcaputquaetotum  noftxorum  ailuum  fouec 

corpus,p.3>i4o4.d 
humilitatis  multi  funt  modi,p.4.co!.j  26.a 
mdior  cft  trcmor  humihtatis  quam  confidcntia  fuperbia? .  p. 

3.col.i2  38.d 
humilitatis  genus  triplex.f.vcl quando  aliquis  pro  abluendis 
pcctis  incipic  falubritcr  acten,vel  quando  fpontanea  men- 
cis  deuocione pcrfec^iorej  Dco&  homimbus  humiliatur, 
vel  quando  contra  perfecutorcs  pcr  patientia?  virtutcm  in- 
uictusanimusarmacur.p.6col.i342.c 
Ad  humilicatis  vfum  nobis  feruiunt  vicio,quar  incer  optima 

bona  reftant,p.g.col.49.b 
humiiitatisgradusduodecim,p.j.col.243.c 
humilitatis  radiofcilluminacquialiorum  bonum  fubtilitcr 

penfat,&cp.2.col.83  i.b 
humilitatis  graciam  percipicntes,tanta  fe  induftria  pci  feC*tio- 
nis  bonis  opcnbus  mancipiant,ut  omnia  a  fi*  rudcra  aCuo 
Bisnoxiac,inutilislocutionis&etiam  fupciflug  cogiratio- 
nis  eiiciant.p.2  .col.i  3  j  i.c 
humihtaticorrcfpondctmaioritas  inregno  caloru,  fccundu 
quod  dicitur.Quicunquc  humiliaucnt  ic,Cv  c.hic  eft  maior 
in  rcgno  ca:lorum,&c.quarc  &  quomodo-  p.  5  .col  .2  4i;.c 
humilitatcmquihabcreftudct,&ininfirmira(ibus  fuiscopia 
cct,fibi  folcnirate agit,&  grata?  munera  Dco  inbuit,&  pcx 
fua;  conucrfationis  cxiitai .p.  1  .col.  1 45  2  .d 
humilitatempnmopofuicSa!uator,dcfciibjdonirtuccs3cl:i- 

uoiuui5&  quaic,p.j.col.297.c 
humibtatcm  icgis  Achaz  duobus  fignis  remuncrat  dominus, 

P.4.C0I.92.C 
humilitare  fi  quando  pre  ncct  ffirate  orus  eft,ficccm  affuma- 

mus,neveritatc&  conftantiaai  dcferamus.'p.4.coI.77j.c 
faunni  fiuc  Mauri  fignificatur  pef  flumina,&  quare,  &  n.ultas 
fc.riasChnftiancrumck.populauerant,&cp.6.c.i623.c 

hunni 


Glofke  Ordin^iJ^J jcolai  de  Lyra. 

hunniGothosdcbc!kucrynr,ovlrraDali]dc«Mjcotidas(qu*.       docriimpctuiacolo.rcmyariant.pf5/co.79..d 
-'.pntabamur'ifn'ftCaDircs)nhb1tilb^  hu"    ^..cnraqriiLatincdiciturdmiil.u^cft  auirusraptor.q' 

hunni antequamdcbeHarerftUrpefClardiumm&gniim,  mul-      '  'dufri iriique agens defidcrat dclah&itatc 'vcncrari3lauqj 

tosChrfftian«Mnteifcce!imt,Ibid;      '  ■•  :  '     •■  ; ,lrt       wtx  rapitalicnc.p.3.c.26o.d 

hunnorumrcxAthilajdixitftfcflcBagcHnmDCi.p^.Co^jb^  hVpOcrita  fi  qua facit  qua?  Icuam,plura grauant,fed  vq ■&  p ' 
K&iyio^      I   XqTriboftti-i  ■      *'  A     %&<(tfrousmulravirfus,parQ  culpe,&Tolidxfuni  cisv. 

hunnoruperfccutk)hcfiibiiefra«(untEtcJcneadaltai-raC!ir;         tutes,vtvcntosfauorisprcmant3p.3.co!.-;7:.d 
lii  cqAiiftabulati^flhue  mafcyrumfdlqmt  Vtftt&itdlr  KypQ.crua  fcyrpoammilatur3qui  colorc  fancti.tarh 
14oe  i  ■         ,       '-••■      ••        4mu^fi        V^hictif6pcr/s;quitamcnonfincaqua5qUiai 

hur ett  nomcn  tcfft rel  ville,  inqua  manebant  A^irff&^     *$&  Vt'p?ephcYct/&YTe<l  colorc  viriciis3tlu  cxtra  fai 
fX6th,&c.£teftitiurnomcn'coirim^  rirTupcrb.^altucrcfcitjicdafiuauinancfcit/p.:. 

i.col.i7o.e.f»&col.2  27.a''''    >  Vot',rri  bW|rw«ni»f      hypocridcaieaoalTimilatu^quodhoncaipiturmaiuj.nL 
Item'aliusflM,<iifidttS«tiinc^  ^tftangulisftirgcnsmanumfccatjfichypocrita  firrfai 

hur an  htcrit mantus  M»iC/vel filius:CaIprf  &  MarTcp.i •co;'       correpcionis  carpuur,prx>le:ia opiniorie  cxafperatmSJH 

227>a     ■      ■••  .-q      -     .i.tohfcW  P«      i        Jc6WfflfttotisT(fcar,&c.Ibi. 

hurocto  gnnorumgenuitVrfi&VrfoabannorumBcfclccl, '  hypocri!ctorpentac^leitibus,flagrantterrcnis  ahxicttfl 
vtdicuntglo.HcbraicXj&quidam  expblltores  noftrisfed ,     ^'.col^^.a.b 
-  impii6bamuf^.14'.e6I.^!ier*frt  >oftt»>  A  »  »*mimurt  h^cYrt*arguentcsaIiosdemodicis,ciim  firit  infeclfgH 

Itcmp.l.cof.^ld  f  in  >  ^"1^0t"-,i-'(l  m*^  >«'8,v  *»?"  buspcccatis,fignificant  p  Scribas  &  Pharifxos ,  fblhcjt 

hur.an&ciuarc-acquaridomtfctffoc^  laeifnUrTdiciaexccriori5&modicudcinrcriori,p.5-.c.'» 

'p.i.col.8i'r.a&co1.(8f^a'''  «imw  »  -     ^1"       hypocritequomodofacicScittcrminanr,&qiiidiittac1dH 

husduarumVmumorrBmnomcrtcft,.quarumvBacftfnffc-        tcrminare,p.j.c.i33'.c 

^nbiWrfrnaec,'&iicilla<e1,lIobTiatus)p;4.coi.i02  2.f  hypocrit^malignifunt;,quinccbonabene  agunt,p.j.cc 

hUsdeMalchavxoreNaehof  fllia'Ar5natusclr,dccuius  ftir  .     -117.6  * 

pelobdtfcermi^p.^i.col. 270.3     •"    **"  hypcTcrhxco?igrcgantbonacpcra,fedeorum  ftcfihs  c 

huMa^tihifarrtiliarcarguriYentumrefuraturnirimagnbcoci-         congregario.p.^.col.iS^.e 

lio  Conftantf?,eft,Non  habetuf  txprefse  infaCra  fcriptu-    hyp^cYrrx  meris 'nunquam  vacar  a  rrialo ,  qifia  qrrc  appct : 
^drigitur  ctedi  non  op6rtct,Vt#ftHwh  tft^.i^Ctof.^.a'""*      alijs  inuidet,cx  quoru  defpeftu  clarior  fir,cVcp.3.co. 
hyakhfrhmrisVolorcxlum  dtnota!.p.r.col.'i  184T  ?  h^bcricxgaudiuminfimilturdinem  puncti  eft,nam  (i 

hytiropftr nicufai&^uid  fibi  comparatur,&C.partc  j.ColumY'*      lus  in  punfto  dum  ponitur,leuatur;iic  hypoo ira  prxfefi 

891.C        WtftJO    "•     ktoiito&WJ  >«*MM         *^ita?laudemdumtangir,amittit.p.3.col.2i6.a 

hVpocrifis  vitium  fignificaturpcrpar^tcni^crealDatriih:  pa.tfi    hxpocritx  vita,qua?dam  viiio  phanrafmatfs  clf ,  qux  fom  \ 

'col.rifp.c  •■•'•"■  orw|iiMi»»»ihti*iimud    «^fffpkfatur,&c  p.j.c.ilV.ti 

hypocrifis  eft  fimulatio  falfa,&  idcq  opponitur  VVrltaM.' Veri  ,  hypQcricx  locus  cor  adulantium;ibi  quip nc  requiefcit  ubi . 
^as^utcmtriplexcft/cilitetmftiti^dQairin^&vit^p.^        '  uoresimrenic.p-.^.col^r^id    - ' 
C0L381.C  "  hypocritepo(funtdiciphvtoncs,quotumfictionrb:<iccipi. 

InhypochrifiserTec^usqiiosSahratorludscisoftendit.ppo        n;r  incauti:p.i.coI.-tj64.f '' 

ihthacdiaionem,fCihCctVi^,qoa?Wlediclioncmfigriat,  .  hypocritaeadol,cfccntiaqucdicirur,cftenim  inchoario  p 
»&'cjba»«?}pvr?ct>I.,38r.«l         '     r*  »«to**i6««f«mtjd    ^ar^.®ilaa\iralco^prau?eaHscft(f5mcfudb,r,^ 


hypdcrifis  vitium  propterlaudem  humanam  praptendirexte-  Chfifti  dilcipuhs  preicrcbanr.p  j.coRjotf.f 
'rius  albcdinem fancfirati^&^n^rirlspiifciturcadaucnbus  •  hypocfoa? ftcl!cdicuntur,qui lucerirpcr cpcra  ad cculosl 

ihiqi!iraribus,&iignifitat\rr'pCr-rxioii.p.i.tol.i539.c  minum.Heolncncbfanturjqinairiiilicialfoftrspraualet  1 

hypocrifis','ftruthioms  n6frt1nedei!|riafur*p.4.cor.37i.a  vt apcrris maifs inuoiuatur,qualcs intustalcs  exteriuftw 

item'p.;3.'col.f72.f  "'          '                                   *  co'I.'ji.d 

hypocnfis  vitiumiignificatarpef^pilrT ' 

COl.I-2'i^C        ' 


hypocrita(ignificaturper^eroderh,qtiifub;rpccicrehgi'onis        .p.^.col.^^yj.a.b  | 

voluitoccidereChriftum,p.j.col:i32o.c'        >  '  h>qj'6crit32figriificanturperBrfizarum,qniekph5tem!M 

hypocfita  vnde  didtUr.p. j.tohi  ftljP  ficicns  occubuit,&c.quiatluft*aha  vicia  pcf  abftirreiW 


■l^tacur^p^.cor^ilb '    •         '  h/pocrltiBp 

hypocrirapictunq-u^piHcf^cflclocjuij^Udiriftricfc^  vittutibusnoltinc.p.z.c.p^^b 

^xeoviuat,f9dvtdo6tusappare^t,&fi're'c^ewuenigif'.,''in  hypocrit?  domuseftfauof  veliiduciafanctitatis-  quarcor; 

opefCncq^iaqVanffciuaf^.cbt.iid.d.c  homifiibusTecfrtontoramDcoftabir^.^coi.iid.d 

hypocrftaVuItcftefirigularis '^bpa-Vcntire/vt  poffic  didcie  if-  hypocrit3?alaspfigurasiancticatfs  exccdtmt.fed  cutari 

lud.NonfriiriScut'cxtc'rifto1rtiniim.p.3.col.37V.f    '-  '    '  .     larlupondcreprLvcrraiiati.nuliatenusa  terra  fublcfaarrt^ 

hy^othilfaiighificatur^erlridam^ideft^cbilfltc^tem^  &.affimilanfurftruchi6m'.p.3.c.^7?.d.Iteni  P.4.C.31  i.a 

U$4mSw*f**                   -        '■    "L  hypocritaiatquevcrfutfhomincsfiCtodiiciplmatubonis  ( 

hypocritafignificatWpcr cyghum,& quaVt,par.i.coIurfina  ,     'giftf isadhcreres,p!crunq; adhonoitccclcfiafticrcd: 

101.C  tispueniunr,&tuncdoti  cifcunucntioriibuscfi  propn?  , 


hypocrira  iriuOcat  taritum  Dcum,cum "hunc  terrcnarum  rc-     hypocrit»conccptus  animi  tcherosequunt&comedunr; ; 

rhrii nibulati6arig'uftat.p.3.c.2<5o.d  ,     fimulate  laudis  uel fauoris  gratia  Virtutcs  nouiter  con 

hjpochrita  qui  reftusuideturjhabttlatctia  vitia^quasaliqua  •     ptaspcrimunt.p.^.c.iois.cT 

^  •  '  -■    '  hypdctkatiim 


. 


V 


tld 


ex. 


jagm 


JHyocritarum  atquehKreticorum  figura  tenet  f  riphorii  & 
ii3re,p.4iCoI.2  54J.c  .' 

£hamhabuitmatremludceam,&detfibti  Dan:  pacerauce 
,usfuicluda?us,&  detribu  Nephcalim,p.2.col.ii4tf.e.f 

1  ,...,. 

AHEL  adinuenit  artcm  faciendi  tentoria,vf  pa 

ftorcshabercntdomos  porrabiles,quia  eos 

oportectrafirede  loco  ad  locu.p- 1  .c.  i  2  2.d.e 

Iabes  et eft  nome viri,  que  dicun c Hebrej  fuiiTe 

Ochoniel,q,  f  uit  perirus  valdc  i  lege  &  do&of 

uo,cxc.p.2.coi.io26.c.f.&c.io;2.a.&coJum.io3^.c. 

ib>  quos  Saulabaduerfariisdefcriderar,repeducq'iiod  pof 

lnc;&  cadauer  Saul&filibrum  eiushonorificeicpeherut 

jJ2.col.509.c.&tol;5i2.f.&col.jf8i;c 

abji  interpreraturfapiens  dequo:Vbifapiehs,vbifcriba.pa; 

i^Jcol.io74;d.e 

ibiduodiucrii.p.2.col.i74.f 

tco  pacriarcha  iccundum  Hcbfaicam  ueritatem,re&us  vej 

ictiifimus uiterprctacur.Qnod  autem  vir  videns  Deum di 

iur,non  a  prbprietate,fed  a  fono  vdcishabetur.p4.colu; 

.  7^-b.c 

o  &  Efau  in  ventre  matris  impellcbant  fe  mutuo -^  fuit  C\ 

,  iium  contentionis  future  inter  eps,&  inccr  pdpulos  ab  eis 

<iiuandos.Iduiiuvos.fciiicer&Iudxos.pii.c.295-f-f 

jjo  gencratio  tota f  uit  elccta,&  quare.  Vidc  i  DcUs Iacob; 

icb  patriarcha  nbn  cohfundicur  ex  hocqubd  ab  eo  defce- 

.inres  cantum  erraueruritdeclinarido  a  Chriftb,  &eum 

JK-gartdojp.4.col.2  74.f 

Jbcx  inobtdientia  patris pcrgens adfuum  auuculumiri 

Jka  fciliCct  in  monce  Moria,diuinum  reecpic  oraculum.  p. 

'«col.136.cf 

, Jp quomodo per  dolum acccpic bcncdictionem ,  quicrac 

.■pcdolo,magnaefiqi:xftio,cxc.p.i.coI.2  95.c 

J>abfquepcccacopecuiubpiiiiiogeniti!ra:.p.i.c.297.e 

'lp  aniic  excufandusa mcndacio,quandodixic  parrifuo 

JjdcfIeEfau.p.i;col.32b.c  , 

jomodo  vOtiicicrit  mihi  dominus  in  Deum:cum  hoc 

JdenecciTicatefalucis,3:vocumdebet  cffc  dc  bonisqux 

Tmcfupeicrogationis,p.i.col.32  5.c.f 

cciici!ncHcbrei)acccpictreslapidesfupponenscapiti 

^■o,&c.EthuiusraciofecundumH--b;a:os&  caiholicos  ; 

-Bi.coi. 3a4.i1 

linplictrcslapidcs,quifaclifunlvnus;n  fignum  vnitatis 

|feriticeinDeo&trinitatispcrfonari)m,veltrium  naturu 

.{ Chriilo  fcilicct  corpons  &  anime.,  &  dcitatis  in  vnitate 

"■rfonx.p.i.ibi. 

■jvidit  icalam,&  dominiim  innixum  fcale,  &  ahgelos  a- 

■ldehtcs  &  defcendentes,&  quid  per  hoc  fighihcatur.p. 

Bcol.3  24.a.&3  2S.c.f 

acbanlK.uuitpromiiTioncmadomihomaior  qua  Abraha 

cfcilicecquoddominumeius  dcberct  ie  pibccdere. 

addorniniumtotiusmundij&cp.i.col. 46  i.c.4  66. f 

habueritclariorcm  reuelationcmdemyftcrio  Chri 

ucura  beatitudine  quam  ipie  Abraham.p.i.col.^^i.c 

Hc'cl.466.f.&  col.byo.f.  &  c.540.  e.f 

itatus  clc  cum  ahgclo-Ec  ciicunt  Hebrei,  quod  fuerifc 

is Efau:&  quaic  cum co iuctam  aggrcftus cft P.4.C01 

t»p.i.col.353.a.b  Itemp.2.col.i507.a 

.  tlapidcm  in  fignum  rci  prftcritae.f.diuina:  feucla* 
fibifatta?,&infignumrei  futuranf.fundationis  terh 
/Chnfti.p.i.col.325.e.f. 
fcb  vouir  domino  votum :  fcdquidiitpropricvotum,c* 
uouit.Ibici.  . 

■11  icmcl  diclum  i.c,Non  vocabcris  vltra  lacob , &c 
giturpottca  lacob  vocacus.p.i.coI.368.cf 
•acbqui  crat  fanci  t  vira?,quomodbpctiic  .;ni  vcirdiprirab* 
cnitura.Ar'giiiEc6ri;!-,^H»luucurargt!nicta,p.i.c.3oo.b.c 
»acb  accipicndo  ius  pnmogeniturc;,an  &  quomodo  a  men- 
aciocxculacur.p.i.c.3  2oc 


lacob  quandiu  vixir  minus  potens  fuit  ipfo  Efau,&  ipfum  val 

detimuic,&  noiUntimplctaifta  in  pcrfoha/uaimpletasuc 

famchinpofteris  fuis^p.i.col.^.c 
iacpb  bencuiCtioncm  quarc  non  f  etraCtauit  ^faac.  Ad  hbc  re- 

lponclcntHcbrxi  &  catholicijp.i  C0I.323.C 
iacob  dormiuit  vt  dicunt  dodtores  Hebraei  &  carholici,iri  lo-" 

co  qui  fuit  mons  Moria,ubi  Abraham  auus  fuusobtulerat" 

Ifaac  patrcm  fuum,&cc.3  24.C 
iacob  eiac  octogiiica  quatuor  annorurri ,  qn  primo  accepit  \\» 

xore,& de hoc  clara  fupputatio.Ex hoc  ct  patet,^  116  acce; 

pic  piuresyxoreslibidincdu6tus.p.i.c33i.b&c333.c 
facbb  quarc  fleuic,cUrh  vehit  ad  Rachel  conlbbrinafn  fponsa 

iuam?  Raciohcm  huius  darit  Catholici&  Hebrei.  pa.i.col.- 

3  27.Videclarius.cbl.33  3.3. 
iacobexpietbferuitioproilachelvxoreefat  bdloginta  qua- 

tuor  annornm3p.i.cbl.3  3o.d 
iacob  cjubniodb  videbahtur  pauci  dies  feptem  anhoru ,  curii 

breuetfcmpuslongum  videaturafnantibusjp.i.col.j^o.a' 
iacob  quare  non  cogriOuic  Liain denbclead  eiim  introduda 

per  vbcerri  vei  ad  tadufh,&ca^t.cufri  lam  pcr  feptCm  annos 

manfiiiet  curii  ea in  cadeih  doihb.p.i.c.33  i.C 
iacob  &  Lia  an  matrirhonialiter  cpni  unc!ti  CrantjUel  an  rriatri 

riioniumincer  eosc'at,quadofuitiubihtfbdu<5ta  ad  eumj 

&c.&an  pcccauit,ficbgrtouitearfi,{5.i.ibid. 
iacobquaricotemporej5bil  Liarh  dukic  Rachcljp.i.c.jji.c 
iacob  obiiciuhtuf  proihgehti  crimineqUdtuorUxorcs.  Sed 

quoniam  cuiic  h;Os  ciat,c'rimcnhoh  erat,hUncautcm  cri- 

mcn  tft,quia  mos  non  eft,p.i.cbl.33o.f 
iacob  non  accepit  piufcs  vxores  iibidine  du«StUs,fed  proiis  a- 

more,p.i. col. 33  i.c 
iacob  duabus  vxoribus  vfus  cfttemperater,  anfillis  obtempe 

ranter,nec  vila  iritcmpcrancer,p.i.coI.333.c 
iacob folusamouiciapiclcrn quoputeusclaUdebaf.Hoc  figu- 

rauit  <j»aliq,s  dcfcecies  ex  Iacob  debebat  ambuerelapidcf. 

duricia  cordis ,  vt  dicuc  cxpohcbfes  Hebra?bru,p.i.c.3  33-a 
iacob  do&us  ab  angelb  vfus  cft  caliccla  in  impbhnone  illaru 

virgaru  in  canahbus  prb  animaliu  cbcepcU>quia  edam  La- 

banfraudulenceragcbatcontra  eum,p.i.C.342.f 
iacobpohendo  uirgas,cui  116  iraudc  arguitui,hoc  finedubio 

u't  propheta  fecit,nec  ci cdcndum  eft  eum  feciife  fpiticuali 

reiieiatiohe,p;i.cbl;343.b     . 
iacobciaudieatib  vhcle  acciqeht,  an  propterpunitionefh,& 

in  pcenam  difHdcn:iac,&  an  litcra  fit  tantum  figuralis,my- 

fticam  habcns  f  ignificationcm,  p.  i.c.3  57.C3  5  8.f 
iacob  hcet  eiTcc  confoitatus  ab  angelo  in  receffu,  &  in  pfbcef 

fuab  angclis  iibioccuneiibus,ta'me  ficut  hombtifnuitde 

fratre fuo,p  cuiustcrfa  habuft  trSfifc,&  qUare,p.i.c.37i.c 
iacobdiuihcpbpi)i'umruum,expeftahd'oEiau  fratrem  fuum 

diSpli'eict'ccaiiia,ibi. 
iacobremaniitfolusorandopfo  periculoduabus  de  cauiis, 

p.i.col.353.a  b 
iacob  vidcns  angcium  eum  volcntcdcfcrcrc-j  togaUit  cufn  ne 

diiccdcret,doncc  dcdiiTcc  ci  bcnediaionem;&  tandem  fle 

uic. ibid.  ,  (  .  %       .t     , 

iacob ordiiiauit  hlios pro aciucntn  Efau,  diuidens  cos vt hb- 

nefti'u'siient,&  appaicrcnt  coram  Efau.p.col.^5  8.f 
facob  adorauit  Efau  adoratione  Duliaf.qui  efcit  rratcf  cius  h 

prithogenitus  auace,  lictt diuina  oidinatibhc  pi imbigcni- 

tura  cflcc  crinslataubii 
iacobVcibarcdcUritisad  Eiau  vtrum pabehtiis  &  pefturbati 

animi  vcrba,vfqucinhanc  adularionemproruperu'nr,an 

finc  pecca  oprbrupcruhtdici^ibidi 
lacob  noh  eft  mentitus  dcclihando  ab  eius  focictatc,licet  pfc> 

mifcric  poii  tum  in  Scir,ibid. 
iacbbluxit  Iofeph2i.anhis,p.i.col.38:.a.b 
iacob  voluit  franlire  per  iocufn  Beiiabcce  dt:'plici  de  cauia,  p. 

1.C0I.431.C. 
iacoblicct'defideraretIofcphvidcie,tsh-.efor'm!dauitdcfcc 

derc  in  Aegyptu,quia  erat  fencx  &  dcbilis,&  quia  timcbac 

fepcliri  extrafcpulchrapatrum  iuorum.p.i.cb!.43i.c 

iacob 


Gloff*  Orclin.«:i^iio!ai  dc  Lyra. 

I  'f;.'-L-\.                                             ;  ,an  dcfi.pv.ina  ficiatavifibilia^brxcmplari jnaifibiijs",<)u^dc(frnTtt^ 

rurry^iuntclli-i  ;  -    a,r,'Hc  «n^P-ftrH  gi  -;.c 

jaC('            r^gnhidicTtaies?u6s-, £             :  &dicunturcie$-  IdiomapnmuhucM  riMmiuM>fm'rBebri,bru.&-dui-anit  v(( 

mali&  quaje,  ibj.  ffl fth  tiCa'tiori£ turris ftabylonis ,  9 inttrpi <  t  a  ■ ,  1  cofufic. 

iacoWdoiauirDuim  innixt:sbactilofuo  vcrfus  occidcnte,  NaruciiuxpirnuihiriidoiduiiKuiup.i.t  .16          c.jSi 

vViiu's\paparfcnfnucadhucadc)rarit  Indxi:p.6.c.8o6.f  IdibmaHcbrarelingticcOnTticuii  cfcrrberc,&  al  gcrc  s  fid. 

Iacpbhabu.it  not itiam  benchcforum  Chrifti.  p.  1 .  col.^g.c  econrrano  e  protiinciare,&  a  fcribcrc,  p.  i.col. :  2  i.c.  Vjc 

Iacpb  foiuit'  ex  rcuciatione  diuiria,qu6'd  Hierufatcm  dcftrue  .  ctiam  in  Hcbraica  hngttaj&  in  Li ngiia . 

iTUuibhrt.  '  Idioma:a  diucrfa  FHeb:  :u  illi  qni  aflilfcbanr  rcgibuscyt  fcir 

iafipbcoiicnrccc'rdfcapurfponfa::quia  patriarcha  alionomi  IcgcrchurasA  loqui  cum  nunciisaliorum  idiomauiii. 

ivcdiatisclllfrac^aq^ofx-urdcaptcdcnomii-.aturlirac-  .   crac  tonfticrum  antiquitirs^p.^e.pju.c 

lirx,citius  capillifutrfintduodccim  patriafchx,  oculi  vero  Icfiota  quis  -dicirur.p.f.col.  1 6 1  S.t.f 

^lqyfcs,  a  AarpndirKCiKCJ-populum.p.^.co.tS^^.c  Indithun  an  propnum  nomcii  vcl  appcllatiuum.&quidng 

i^^^cS^&^a^c^^f^i^^3*  fifiosfuos,&abipfo  cat^p.^.c.iooj.c.cVclarnscol.ioo-)  a 

jcjcnominaiuui •  duodccim  triHus  Hracl.p.6.c.ibj i.c  Idololatrantiiim  vecordia  vtlflultitiaarguitur,qui  tanqtjl 

iacobciii ■oiimcscjuosdchbcvis&anr.illis-gehuitj  xqualiho  irrauonalia  pcccora  culuim  &  vocabuhim  Dci  ilnpofcl 

norefilibs&  hxrcdcs  conflimir.p.  1.449:3-  unu  ffgfifi?,nCm  foliun  horii:num,fedpcc-udum,  Iigno^H  1 

IacobusZcbcdxrdicuui  iruiiorrclrcrtu  alreriustriplici  rone  .   pidibusimprcffiSjp.i.c.^i.b 

IciiicctratK)ncvoca:ionis,raiion'cfamiharitatis,&rationc  IddolariatUThimtTdtisinlaciificiisciatqnodadipcsa  facrj 

,paf|ionjs,p.5.co!.i8,8.cl"  dotibus comcdcbantur,&  wnahbaminumbibcbantuf, 

iac'obuVquir\u'tanumpiusintrasfigurationeChrifti,anfuit  .    i.col.i66o.f 

'fltius Zcbcdxi,an  AIphxi,p.?.col.2  88.f "  IdblblatrauunT^niueifitas frgmficaturper dcccro  tribus  U 

IacobusAIpJiximinordicitur,addiJferentiamIticobiquiin  ,  lolatras,f>.4.oi897.' 

tcVprimos  apoftolbs  vocatuscft  &  cle&us.p.j.c^z.a      >  «  Idolplatrand:  occafioneman  dcdcrunt  ludeis  Acgyptiitf 

Et  'dicirur  Iacobus  mihor  fratcrdomini,  &  qualiter  declara-  iicrrfad  IucTaifmum,qui  afccnderuntcum  ludxisdc  Ac 

,  'tur.p.S.coi:47vb,4^4.d.e  .    pto^i.cbl.S^^.a.&coI.S^g^- ' 

iacoluis  minor  fu.it  fratcr  ludx  qui  dicit  Thaddxus  &  filius  Idojolatrandi  magna  yoluntas populi  Iudaici  ,non  fohm 

"Afphxi.Iact^busatltemmaiorfrat^rloannis  &hliusZcbe  viris^edetinvxoribus  &liberisinfinuatur,p.i.c.827.{ 

,  jdzi.p.$.co\.i263.c    ,             .  Idololatrahtprincipes&milites,clcrici&reiigioii,  ianih 
Lic o'oiismihorvo'uitfcnonc6mcfturumpancrrr,doiiecvrde-        &  viilgarcscui&quomodo^p.j.cbl.ii^j.c 

ictChrfUimrcfurrcxifleamdrtuis.p.p.col.^i.c  IdoloIatrarcfoIcnttiiagenerahominum,&  quomodo  ili< 

T  ."j-li^   ..!*<{-     r      '  ~~'.l  -."       fZ  -*..«.     T  .,  AXl    ,1-OvhMnt-n  nr    fKftAn   >PmnnP1        l  ■  s4s^l/-\l  -iPi-io    ft  .  K  m  a  rr  i  H  1  f    £  ?    AuVi'i<n<1^ix     A      T       /~/"\      1    .»    -»    ^     K 


iawtantix  nota.mcuKarequivultjdcbctinlcgcndo^difputan  .  innifiohihhiulioftrasidolis',^'  iuhochttifradimiraban 
''do.Sc  aliis  a^ibis  fcHoIaRicis  exerccrido a  verbis arroganti-  cos,anrcqiiam.ncr legem  eis  dat^m  detcrminaretur  lo< 
Ijusafir^cre.,p.3.co'l.?07:c  "facfificii;p.i.col.i5  28.f 

Multp lcuius  clf  jmpcritiam  legis  cofitcri,  quam iac>are  brU-  idblcJa-.ic coicntcs  cdi  militia,t'n  cbniuhcltionibus  pianet 
dcriti.am,nc'c ppfie fciic cruod  dicitur.p.4.col.2-6o.b  facTcbaiu cohintuiones diucrforuaiahuin,& diucifafd 

na  in.  cocem  agro.coniunwf.im  fcrhihabant •in  coniuniti'  t 


bu^s pancraru, yc  qbarelioe faeitbahtjp.i.ci 5-4-7.1- 
tcrripli fucruht ictimdwwdincspouawm ih atrftj*-'  idolola^ c qtikfa cok-bur feptc- pi'2hctasi,& potiffimcillf^ 
ordi.oati  fccundum  quatuor  partcs  orbis ,  p.  2.c.  10^3 .  a  in  aftiblogia  imburi,qpatum  ad  hoc  duod  c-mnia  qtifa 

lanulF cfiettis  'quahcro  aportafucriti&  per  quid.  Et  affrgnatur         turirr  hmuairs  acT::ohibus,derii:antur  a  ftcllis ,  p.ii  i$a 
,   duDi,exratio.p.4...c. 242.4./:  idoloiati^poftfacnficiafiia  cogrcgftfciafurcrrcaidf/iaiailJ 

lanuacxkifisclauditur  sliquis iniuftis  fimplicitcr,  aliquibus        medendnmfangtiintm  fue  vidtimcin  vcncrationenvii/ 
,  "adtclnpns.p.4.cbi.2  42.f      '  p.i.-col.irjo.f 

Ianuarceni  cxlcftisatcpprcpaffionisaperta fuit,&  ingreffi     ick)lolatre4olbbffntdcrmircfuperGoriuhofti«immolatf. 
TuntcfcdidcfhriciiquahtDadahimas  :aliqui  ctquantuhV  '      habcndumrcuclationcsinlomnis.p^col.jiS.d 
ad  corpofacx  gratia  fpcciali,vr  piccrcdirur  dc  bcatiflima     idololatie  in  culru  fuo  vtciiantur  offibus  morruorum^&i' 

gEuagcIifta.p.4.c.24i  ic     ;     "Ceidotcs  ve;Te.qui  pericif.pora  ccrra  iTuniftraha!nt:n6 


larfdfrtiieft  hiefls'pnrintis  arSu:drG'iet'os&  l.ntinos.p.i^c.sS^ic         btbantingrcdiadniortuosnjfivaldcp.ropinquos.p.i. 
Iafpi$prcciofy.s,ciiitisprbprietas,&eiufdemmoialitas^  .      n68.e.&co!  1303.C 

'col.i'o78ld'.lrcm  p.,u('o(.45:i.f  •■'    »W  iddlblaffaitnaccrcrptcsbahucrnntcapitarafa,  &addctd 

locibus 

e 

&  forn  ic 
..uidololi 
Iluccspartu.mhabentdifficircrnfecundum  carum  haturam,  '     ■  ics-cVpc.-iibfenTtirhxcin  <  c  rriro,iK'f<cuhdum!cgcmp 
^TqHiafc^&C.p.^.col^S^.f       r     '•  ■    i  *<.    rciuurqirx-iIfap.rohibcharlip.damfccifIcnt.p.6.c.32. 

Ibi a uis aqiiatica,fcrpcnribus inimica.p.^.cbl.j io.d       ' ';',    ,  idblciatriacftmaji.  num inalum degchere fuo.p.3  0195 
lc\iis  Uiicdtiincontiaocuium  vcnit,mahumopp'bhimu's,vrr-;     fttmp.^.cOl.i^Jo.r 
'potiii:.  in  ipfa  quam  in  teneriori  vtilncrCmur.p.^.cor.j^b     'Chiirre-preccattim  immondicia  eftanimc;,fcdidoIoIatria  i 
Ideasfanc.tiponuritinmehtc'diuina,c^  tacp.i.cohlo^b.c.F.Itehip.?»»!.^;^     • 

W  idc 


Iricl 


Ca, 


>Iatria  cl:  fornicatio  fpiritualis,djcit  etia  fornicatia  cof- 
poralis,&  q  uare.p-4.c0l.  1 43  <5.f.  Item  p.  1  .col.  1  o  y  3  .b 

>Iatriavndetraxit  origirtcm  ,  fecundum  Lactantium  & 
Ciceronem,p.5.col.i549.c 
;  ololatria  ortum  habuit  a  Belo  rege  Affyriorurri,&  quomo- 
!  do.p.i.col.i^  3  ^.c.Item  p.3  .col.  1 95  i.b- c 
fcijo!oiatridd!'cipoteftquodiibecvicium,&  per  quem  modu 

loquendi.p.i.col.  1  5  19-b.c 
io!ol.itrialudceorum,p.4.col.6i2.e 

>latria  quando  initium  habuit  inter  homincs,&  an  in  pn 

ma  aecace  fuic  idololacria.p.  i.c.i  23.C.&  c.  %  2  6.e.f.i  2-j.a.b.c 

;:ria praecipue in  tiibus locis exercebatur, vt fuerunt, m<5 

tes  excelfi,eolIesj&  ligna  frbndofa  fiue.luci.p.i.co.  1  j  2  9.C 

iololatriapervniuerfummundum  publice  viguitaprimae- 

i  tate  vfque  ad  fextam  exclufiue,pra?terquam  in  pauciffimis 

fcilicet  Ifraeliticis,&cp.3.coI.4<55.d 

':itr:ariip!iciterimpcndicur,ahquando  enim  impertdi» 
iturdxmonibiisinaliqiiaeffigieapparentibus,  aliquando 
corporibus  celeftibus,aliquando  idolis  humana  arte  adin- 
UL'ruis,n  i.col. i6j8.f 

:::;;•  ficeft  vitanda,vtne£  idololatras  nec eorum difci- 
os  vdfaucorcscontingamUs,nec  communionemcum 
iabeamus,p.t.col.  ic^o.d 

!atrna  fimulacrOrlim  non  folum  prohibettir,  fed omnis 
fcaereticoiu error.Hi cnim arcifices  vanitacis  &  fuperltirio 
Jogmatis.qui  dc  corde  fuo  quos  volunc  fingut fibi  deos. 
B>.i.col.i(525.c.&  col.  1658^ 

olatria  quae  &  qualis  prohibetur,cum  dicitur:Non  habe- 
fci.s  Dcos  alienos  coram  irte.Dicunt  enim  Hcbrau\quod  k\ 
Melligiturgeneralicef  proomni  idololatria  qua?  alienata  ve 
Wta  DcaiDocTores  aucem  noftri  dicunc,  qubd  prohibecuri- 
■iololatriainfpecialij&cp.i.col. 669. a.b 
■lolatriaquoroamficbat  ti  uquacunqueimagine&ficanti 
fcui Rdmani  diu coluefunc  Dcosabfq; fimulacris, p.i. ibi. 
miamabundatiamfcquiri;rido!oIatna,  p.4.C43.b.interl. 
)!o!arr:a  quae  vigebat  in  Tudea.cum  fitdircctecontra  DeQ, 

1  grauius  peccatum  quam  Sodomia.  p.^.col.ioio.d.e 
klolatriaqnadruplex  gentis  Chriftianoe,p.4.col.i  i^J-c 
[iolarria  que  corruptio  humani  geheriseft,fluxus  fanguinis 
inima?  dicitur^quamctra-minuamulierfignificatj  p.i.co. 
1040. d 

llchtria  eft  lepra  fpiritualis,p.  1  .col.  1 2 1 3/c     » 
folatria  fignificaturpermulicrcm  in  amphora  federitem, 
r>!.??.  1  i.a 

:cc  pro  maiori  parteceifaucrit,tamcnadhuc  di- 
punturcfi'eai;quihabicanccsinparteAqu)lonari,qui  dicii 
ir  viuitarii ,  &  adorant  pro  Deo  diei  primum  viues quod 
kurreric  eis  in  mane.p.^.col^^.c  &  col  1 585.^.  &  col. 
l96.f  &  C0I.2 158.&  col.n89.b 
:ria:videctiamin  Gcntilisi 
Molatriaepcccatum  quodammodo  rrquiponderat  omnib. 
lis  pcccatis,co  quod  importat  ta!c  reccifum,p.i.ci  30 1  .c 
lolairia?  ritus  inftru&i  vidcntur  a  tapicntibusj&hoc  iigni 
kj  ur  pcr  vitvllum  aureum,&cp.  i.coI.Sj  j.f 
lolcUi:  x  ligr.afnnt.affimilariidololarris  i:i  cxteriori  appa 
ttia,qua?  confiftunt  in  modo  fi.  habedi  &  in  rnodo  uiuen 
Ii,f>.  i.coi.i  539.» 

■  e  delf  ruitio  pcr  orbem  ad  prardicationem  apoftolo 
irata  cit  perfradtionem  liimilacrorum  factam  poft 
itcm  azymr>rum,p.i.c6Kii45.c 
i!o!air;x!iuihiplc.kignominia&inaniratisdcclararur,t]U^ 
isdeduaionibusconiluditur,  p.^.cio^jr.c.iojtf.e.f 
riamomnmoccildffepcrmundum  ad  praulicaciorie 
Iorum&alionimdo6torum,quomodof)ociritellig« 
cp4.col.21 60. d. 2  159.C  Itcnfp.-t.cbl.<S8o.e..r 
tm  qi:i  colir,omnibus  uitiis  fubi)citle:  &  quafi  diis 
inibusquot  vitiisferuir,p.i.col.ioi9.a 
im  ancomniiifantChfiftifidclcsadoratices  facra- 
um  cucharilti,T,p.(5.col.i7 1 8.c.f 
'Umnonlc.guurfui'iTcaliquodacrcaricnc  mundi  vfq;  ad 


diluuium,&  criam  poft  pef  magnum  tempUS  s  ^.3.0.1949.6 
idoIum&fimilitudodiiTerunt,p.6.col.258.f 

Icem  p.  Lc.667.  a.&  col.  i'349.b.c 
idolum  &  fimulacrum  quomodo  difTcrunt,  &  quid"  furtt ,  p.r* 

ibidem. 

idoIumfibrfoceruntCJentilesipfum  affeclUm  cjuo  vrgeban- 

ttir  in  vicii  iVcilcrem  Vt  voluptatis  amatores,  p.i.co»i<52.f 
ldOltirri  demetallo  faclum  pei  malcationem  tres  requirit  Opc 

rarios.p.4;col.2  547.c 
ido!anonmanufada,vtftelIa&iuna  colentes  i  esidcrh  rorie 

rcprehenduntur,ficut  idola  manufacta  Ucnerarttes,  p.^.co* 

378.C  Itemp.3.col.i3i3.a 
idolum  Martis  qui  eft  Deus  beili,tenet  in  martu  gladiurh  &  f<3 

curim.p.4.coI.io55.c 
idolumPriapi,videin  Priapiidolum.    1 
idolum  Moloch,vide  Moloch  idolum. 
idolum  vfque  hodie  in  ecclefia  vel  in  corde  credefitium  pont 

tur,quando  nouUm  dogma  conftituitur,  &  in  abfcondito 

adoratur,p.4  coI.8o8.f 
idolum  cuiuslibet  peccatoris  eft  vicium  cUi  principaliter  rhan 

cipatuf,p.4.coIiii24.cIarius,col.ii39.a 
Materiam  idoli  creauit  beus,fed  ftulticia  hominum  formam 

addidit,p.4.co.2  2  35.c 
idolafacimus  deauro  &  argentofanctarurn  fcriptufaru,qua- 

do  gratiamfenfus&  eloquenciaehjerecicaprauitate  corru 

pimus,p.4.cn88.d 
idola  ab  antiquo  fada  in  maiori  reuerentia  liabebantuf>  p.3» 

eol.i948.c 
idolafiebanrdediuerfismetallisfecundiim  proprietatem  il- 

lorum  pro  quibus  fiebant,vcidoIum  Martis  de  fefroi.  Soiis 

deauro,&c.&horum  ratib,p.4.rol.2055.a.b 
idola  vocat  Ieremias  cifternas  dillipatas,  p.^.col^^^.b 
idola  quae  diuinis  lionoribus  colancur  Iuda;is  vetitum  exftrue 

re,  p.i.co!.ii33.a 
idolaiiabyloniorum,gal!ina  pullinariavocabantur,  qua?fie- 

bantpe'rconfteIlariones,aliqui  enirn  facicbant  imagtnefn 

folis,a!ii  Lunf,p.2.col.945.c 

idolaprofaluteregisBabylonispoftabahtur  in  facerdotuiri 

humeris,ficutChriftianiniodoportancrc!iquiasfancloru. 
par.4.col.io55.c 

idola  Acgypti  in  tranfitu  domini  fubito  cofruerunt.par.i.col. 

589.C 
idolaper  Rachcihirata  patri  fiiocju?  fuerur.Videopiniones  j 

par.  1.C0I.345.C 
idohi  vcrum  reiponfa  darc  ualcant  ea colecibus ,  &  quomodo 

hoc'firperinifiioneduiina,p.i.Ibi. 
idolapoftadueinutnChrifticc^ticuerunCjfuturoru  fciendajp 

mitteiKia,fed  voccm  amifcrunt.p.^.col.^^.&col.  392^  a 
Ad  idoia  poneudum,vtHebra?idicunc,fecictccoria  Iahel,& 

Tubal  cancbac  inftrumcntis  muficis  coram  idolis  ea  venc- 

rando.Exexilloparet,quodilliqui  defccndcruncexCaih 

fiicruntmali  &  pcruerfi.p.i.col.l23.c&col.i28.f.i29.a 
idolafunc  vana,&  a  veroprobaniur  effealiena,  p-3.ce}.46o.c 
ido!a  dicunrur  of!en(to,yel  quiain  illis  olfcnditur  Deus- ,  vel 

offeftfionerh  &  ruiha  fuis  afleruin  cu!toribus',p.2.c.987.b.'c 
idolu  variaca  habuit  Gcnti!icas,aliifgncm  cotcbant,que  Vul 

canufn  dicebanc,alii  xchcre  vel aerem , P.3.C.1949  ci454.f 
idolorum  diUerfoiLim  (aCiadiueffo modo  peragcbancu'r,Li- 

bericulcores  infacris  infartiuhc,&in  feili!iicaccfatiati,no- 

clcm  luxibus  totam  duxerunt,&  perlibidinem  &  inrnu:n- 

dicmaliw  placcre  piuabanc,quantoquisfce!eratiorerat  t-l 

ro  magis  Deo  fuo  placere  putiibac,p.3.col.  1950  f 
idolorumcultusccepita  Saruch&  viguit  vfqucateporaTha 

rcpacris  Abrahami,p.2.col.i44.d 
idoloiumimbecinirasrcprchcnditUt^p.^.cii^^.d 
idolorum  cultus  in  nihilum  abiitjp.zi.co.^Se 
idolorum  cultura  incurrit  duplcx  mahim,p.i5.'c.4(52.ci949.c 
idolorum  diucrfis  imaginibus  pirg^banrur  omncs  paricrcs  te 

plijUtnullacffctbcftiaquamnv  nparictispi-itura  menftra 

rer>p.4.ci239.b  Irem  p.i.col.66i.b 

idoloru-m 


GlofeOrclin.&NicoIaiclcLyra. 


tdolorum  cultores  font  in  doplici  diffcrentia,  quida  ex  fimph 
cita:c&  fgnofitia,a!rj contra  di(Samc-ronis,p.3.c^6^b.c 

idolorum  cukorcs  Prudcntiores,dicunt  fe  ncc.idola,  ncc  in e- 
is  dcmonia  cblfrcfed qux  pcr  idola  iignantur,  &c.  Aln  di- 
cunt  fc  npn  colcrc  ipia .  corpora,fcd  qua:  ill.s  przfidcns  nu- 

•  mina5p.?.'coI.i3i4.e.f ..  '*-,    '  .        .  r  ,  • 

,dolorum  cultum  volebant  argucrc  aliqoi  Gentiles  magis  fub 
tilcs& litcrati cx  libris  Moti.p.4-.cql-2349;cvT. ,  m  .       .     , 

idolorum  imicntor  pnmus.NinusrcxcoditorNiniue3&  quo 

.modo,p.5".cqi.8J2.e 

Itempar.4.col.3J2.c  ,      ,     .      ',•'•»•■ 
Iremp.3.col.i94>c.  Iremp.i.col.i343-c  ,■>..;  L  g .' ■■.-.■ 
idolis  iacrificare  probantur,qui  principahbus  vitns  captiuati 
•  •   ciTcmanifcftantur,p.4.col.2  2  35.a.b       .  >  \r\  g. 
idolisiuis  quas,qualcs,&  quamdereftandashoribileiqueob 

lationcs  feccrunt  Gentiles  &  idololatrae.p.  3-col.  195 1  ,a 
idumca3Duma)Edom5vna.gens.In  Hcbf^o  nunquam  fcribi 

tur  Idumara,fcd fcmpcr  Edqm,  quem  Idumatam  expretiit 
.   Grajcatranslatio.p.^.c.^o.f.^^.d^     .       ,    ;        . 
idumara,vtIud«idicunt,figriificatChrift.anitatem,fcuecde 

iiam  Homanam,&  dicunt  ctiam  quqd  omnes  qui  tenet  le- 
gem  Nazareni,pro  maiori  parte  func  Idumxi,&opa.4.col. 

;  487.b  :     .  .    '      •  :  ■   :.-  ; 

idumxiducentesgenusabEfaucircuncidcbantunuxtalege 

•  Abrahx  datam  Moabitx,v,t  viciriitate  iun&i  fcmulati  lunc 
,   cognationem,p.4.cql.d58.f 

IebulfusJnHicbuiacus.  p 

icchomas  fuit  a  Deo  repuKus,  &  Zorobabel  acceptus ,  cauia 

dcfcribitur,p.4-col.i  182.1  , ,     ■  .■  ...        .  ■■  ■ . 

iechonias  rex  Iuda  quomodo  in  genealogia  Chnlti  pomtur, 

cum  fcribat  Hieremia-.ScribC  virum  ftenlem,  nec  erit  de  le 
,    mineeiuS.&cp.5.col.624.f.itcmp.4.col.738.e 
iechonia^ChbriiaSjIoachin5idemnomeeIt  &  eiuldcm.p.4. 

,  C0I.138.C  .   :  ,r     .       r  . 

ieciirvtphyficiaiuntvoluptatis  &  concupifccntie  cauiasin 

fcHabet.p.4.col.43i.t     . 
iecurcaptarumdimouctur,p.2:col.445.a  _  , 

iccoris  yirtuteoc.cuha&calore,  excoquuntur&  digeruntur 

cibi,vtaiuntpnyfici.p.2.coLi524.b.c        n 
iehu  facrificat.urum  fe  Uixit  Baai  vt  iacerdotes  Baal  perderet . 

p.2.col-9i2.e  ..,..•.  ■      ■  1       ■  '  l 

iehudiinHebreoiinLatino  fignificat.Iudaeu,  &op.4.c.8a6.t 
ieiunaita,vt  aliomanducariceprandifletegaudcas,  p^.col. 

1    73 ta  .    .  .  '. 

iciunarc  iicet  pro  mortuis  vt  ad  requicm  perucniant.  p.2.col. 

fciunaucrnn.t  quadragintadics  Mdfes  &  Helias  &  ipfe  Domi 

mis,p.2.cb!.828.e    .  .  ,. 

ieiunantuimmerka,p.2.c.953.c  •  ..•      ■       ,\ 

ieiuriandi  &  orandi  dacur  nobis  exemplum,cum  aliquid  ma- 

un3jvirtutisinciperevolumus,p.2.col.i3i3.bc         , 

iemnat  Deo  qui  ahfbre  eius ;  ,'fc  macerat,&  quod  fibi  fubtrahit 
r  -  altcri  largijtnr,p.  j.col.  •  *  .... .   . 

Qui  ieiunaSvel  feruando  quod  non  edit,vel  gloriam  quceren 
dointcrrathelaurizatj&c.ibid.   ......    = .    .   (  1 

ieiunantib.cilumapcriri'figriificatum>?ft  perhoc  quodpolt 
v  quadragintaHics,Noe Icnenramapcruit.p.i.coi.i55-c  . 
Nonieiunatur,non'mcdianoa'cfurgitur,huUadiffa,cilia»ndi 

cuntur  a  temporc  Paichah  ufque  ad  Pentecoftes,&  quarc. 

p.?,.ccl.i^64.C    ,   .  »  *        ..  ,\   . 

;eiViiiiumduplex.f.corporalc&ipiritualc,p.5.col.i76e      ■ 
iciunium  duplex  fcilicctin  tribulatione,&  in  gaudio,  p.5-col. 

i76.e.&'col.7*6y.c      •-    .        ...  ,       • .     „ 

ieiuaiumduplex.Quoddaordinatur.ad  refrenatione  carnis 

&ad  cotemplatione'm,aliud  eft  plcnitudinc  &  perfe&ionc 

contcmplationis,p.5.col.i7<5;f    ,  ,        . 

•  iciuniumgcncralc.quodj&qualefit.p.^.col.^i.a 
ieiuiiium,quare,& quomodo fit facieridum, p.j.col.ip.a  . 
jciunium  tuup,nori  Kit  lucrummarfupii,  fed  animx  fatuntas 

|».4.t.473.a 


ieiunium  quo  fit abftinentiaa  viciis  &  cxercirium  in opcri 

pictati.shoc  clcgit  dori\inus,p.4.col.47  3<a 
ieiuniunicorrigatquodguIapeccauit,p.i.c.i3ii.b.c 
ieiuniurii  Deoacceptumcftnon  /olum  acibis^fed  ab  omni 

ri.bu'jiilicitisabftinerep.4.cot.473.a         , 
ieiunium  ncputesfumcerefineclccmofyna  &oratione,ie 

niiimtccaftigat,icdalterumnonrcficic,p.3.col.73i.a 
Pcr  iciunium  fanantur  peftes  corporis,pcr  orationem  vero 
.   ftcsmeritis,p.2.col.i'54i.b.c 

ieiunium  dcbet  fanctificari  bona  voluntatc,opcratione  & 
,   ratione,p.4.c61.i9i9.a.interl. 

Per  ieiunium  compreheriduntur  omnia  quo  nos  a  contag 
nc  vitiorum  &  illccebris  feeuli  obfcruamus,  D.2.C0.703. 
Per  ieiunium  mensliberi^scleuatur  a!d  fublimia.  p.i.colu  k 

855-b-c  ■  . 

ieiunium  quadragcfimaleprecipitur  nobistxlegc  &propl . 

tisp.i.col.265.b.&cohi4i8.f 

iciuriiumnuilumfieriaPafchatevfqucad  AfcenfioneAaii; 

runtprobatiffimiAegyptimoriachi,&c.&quare,p.5.co| 

.   765.C  .  -    \ , 

ieiuriium  etiam  iratiim  Dcum homini  confiliat.p.2.co.35 

ieiunium  iudxorum  &  affiidtio  nudis  pcdibus  incededo  C 

ftiani  mcerbris  formam  cxhibcnt,p.i.col.  1 1  i  i.c 
iciunium  probat  fpiritus  fanftus  per  Ifaiam.p.4.col.47  i..  I 
ieiuniutri  pufgat  mentem  lcuat  ienium,carnem  fpiritui  lull 

cit.p.2.c6i.i575-c.i576.d.e 
ieiuniuth  reiierentia  in  Dcum  opus  cft,p.2.col.3  i6.d 
ieiuniip.'eriasprophetaluit,p.2.c.794.d 
ieiuriii  religiofi  munus  corporis  atque  anime.  afflicliorl 
.   vultushiIaritatevelate,p.2.col.i586.e  ■ 
ieiunio  fedemercriDeumiudarifalfoarbitratifunt.p.^.c  i 

47i.ii  -     ■ 

iciunia  illa  qua:  funt  magna*  perfedtionis non  funt  imporl 
da  hominibus  imperfcdis3&  de  hoc  exemplum:par.5.  i 

•    J3J*?  ..,.■•... 
ieiuniorumvtilitas,p.i.col.728.e.848.d  .. 

iepliteinuouendofuitftukus,  infoluendo  impius. 

icphteftultapollicitatio,p.2.c.2  2  9.c 

iephte  pcllicitatio  nimium  pra?ccs,vidoriyque  deplorafci 

piditasofrcreifdimunerisrieceifitatemiroponcbat,  p.  « 

lumria23o.d         .  .  r ■     ■      ,   .  .    .  -. . 

iephte  cum  filiam  Deo  offercbat  nonfacrifidum  placcbai  ti 

animusorfcrentis,p.2.c.2  3C».c  ,  _  .. 

iephte quoniaih  immolando  filiam  prebuir  fc  cuftqdem  I 

gionis  ei-ga  Deum,propterea  eiiis  facla  eft  mentio  in  <  * 
,    merationeiuftorum,p.2.c.2  3o.d         ■ 
iephtequomodoimplcuitvotum,quodfuitvotum  ab  i]l 

P.2.C0I.233.C  .......  ,  ,         ,   ,A  \ 

icphte  fi  obtulit  filiam  virginerii,hon  facrificium  Dco,'fe(  ffl 

mus  placuitofferentis,p.4.co.645-a 
Itemp.2.c0.23o.f.233.c.&col.235.c  , 
iephteiiliafecundum  Hebrfosfuitconfccrata  dominoai 

uiendum  Deoin  vigiliis  &  orationib'us,videhdo  in  viil 

tate,&c.p.i.co.ii5i.c 
ieicmias  H> 

iericho  .  .  ^,er| 

ieroboam  .  Videin  Hicrob 

ieroboarn  cur  non  percuffit  dominus  fcd  Abiam ,  p.2  .cb 

8o2.e  . 

icroboam dexteraquamextenditaruit,p.2  co.792.d-c 
ieroboam  eifccit  vt  populUs  Hebr?orum  vitulos  aurcosi « 

rer,p.2.col.79o.d 
ieronymus  .     .  Hieronj* 

icrufalcm  .  Vide   .  Hi< 

iesbidenobdicut  aliqui  quod  funt  tres  dictiones ,  &  t 
.    patctfaifuriieife,&c.p.2.c.585.b.c  •   rr  1' 

ieifepater  Dauid  fuit  binomius,di&us  enim  fuit  icife  [&  il 

,  p.5.col.i8.a    ,    /•  .  ,.•  ..      ,      .       •  y 

Itemparte 2;diciturtrinomrus,fciUcet', Ieflc, Ifai>  & J 

col.'62o.f  t 

ie 


Ind 


Jeisvbiprimoiocoinfcripturaponirur,p.i.cot.6o2.e.f 
icis  &  cecragrammacon  funt  conformia  nominaj&  quomo* 

iojp.i.col.yio.c 
Jcis  nomen  apu  J  Hcbta»os  &  Grecos  a  io;  h  &  iotha  incipir, 

jiiod  vtrunqiicnotaeftdenarij  numeri,tp.t»c»8i7»a 
ielisHebraice,SotherGrccc,Saliiator  Latincp.j.cou^ij.c 
icisnomeneft  perfonx,  Chriftus  nomcnnature.  Sigmficac 
[  tnim  naturam  in  vno  fuppoficojfcilicec  diuinam  &  huma* 

iam,p.y.coI.3  2.f 
ieis  nomcn  primum  in  Exodo  reperirur  ,  &  non  in  Gencfi; 

/bi-flontam  filiigefta  Nauc,quam  Iefu  Domirti  mei  facra^ 

nentafignificanturjp.2.col.j.c 
leusDominusmeus  fufcepit  principatum>corifcramu$  ge* 

ta  Moyfi  cum  principatu  Iefu,&clbid. 
ieisNiZarenusfuit  natus  poft  rcmpus  Achazper  joo.art- 

ios  &  amplius -.Cotroucrfia  fi:|>  hoc  decIaratur,p-4.93  .b.c 
leisq'jarationereliqui;Ni2irc;h,6V  venit  Capharnaum,p. 

r.coI.8(S.f 
ieis  fhndo  predicauit  turbis,fede<io  vcro  Apoftolis,  &  hinc 

nolcuit  confuetudo,&  vti'garibus  fit  vcrbum  ftando,  reli- 

jiofisvero  fcdendo,p.5>eo!.i  (48. f 
Jcjs  nort  foiurn  dottrinam  fui.ua  docoit  Verbo,  fed  etiam  fa- 

ftocortfirmabatpermiraculajp.j-col.pi.c 

quia  iueo eratvirtusdiuinitatis,  ficucporerat  exterius 

mmes  vocare  per vocem ,  ita  potcrat  inrerius  attraherc 

.  irofua  volunrarciufpirationcm,p.5;.Ihi. 

icisfimplices  magis  conftituit  Apoftolos  acl  pra*dicatores 

fEuangcliiqLiai-nliteratos^vtficcbHuageliimagisaccribue- 

rcturiapientitf  diuinae  quam  humanar.Ibid. 
icas  a  pi  icipio  aliquos  fimpliccs  vocauit>ica  fimiliter  aliquos. 
-*itcra:os,p.j.  Ibid. 

lusmulra  fecit qu£ non  func  fci:pta,ncc mudus capere  pof- 
ffet  vbifcribercntur,p.j.co!.i8.}.d.i3  /8.c 
4us  abfcondic  fe  non  occultando  rctr-j  par»etem,fed  virtute 

dminitatisfereddendoludansinuifibilcrn.  Erinhocdcdic 

nobisexcmplum  patientia?,p.j.col.6c9  f 
ieus  in  confpectui  Hcrodis  noluitaliquid  ii^num facere,  nec 
l  refponfionibuseius  rcfpondereduplict  ratione,  P.5.9S5.C 
IAisitanuncopprobriiscxhonoraturfa!foiumfidcl!um,fi- 
'  cutti:ncconfputuscft(aliuisinfidcliurn,p.5.col.438.c 
ieus  gauifus  eft  in  fuperiori  parte  anima?  propter  impletionc 
*  voliitaris  paternf,&  ex  fi  Jelium  redemprioiic>&  exfui  cor- 

porispropinquaglorificationc,p. 6. 1.01^42. F 
ijus  princcps  militie.  eft  ccelcftis.Ec  huius  figura ,  p.2.c.4o,e.f 
lusfignificaturper  Artaxcrxen^quilutncn  infilentio  tentas 

inrcrpretatur,cx:quarc,p.2.col.!3i5.c.&co.i349.d 
Tus  fignificatur  per  Ionathan,qui  d  onum  columbe.  interpre 

tatur,p.'2.col.390.f.&col.367.c.&coI.437.c 
lus  Chriftus  dominus  nofter  quomodo  luccm  protciauerit, 

&  maiorem  fcccrit  dicm,ficut  factum  fuit  tcmporc  Ielu  Na 
_uc,&cp.i.co!.72-f 
•Tus  Chriftus  ipfc  folus  vercPresbyter dicitur,&  ficut  in  po 

tificibuspontificum  Princepscft,itainPresbytcris  velfc- 

nionbusprinccpspresbyterorumeft,p.i.col.9i.a 
ifus  Chnftus  vcrus  Pontifex,qu3e  &  qualia  cius  iacramenta, 
I  p  3.col.i972.e 
if:3diciturau(5torfidej,quiaDeus  illam  infundendo,  quia 

homo,il!am  pnrdicando,quia  confummator  illius,  pcr  mi*- 

racula  confii  mando,p.6.col.942  .f 
ifusnonvocatusafccnditcumMoieinmontem  vt  accipiat 

lcgem,p.i.col.72g.f 
ifus  talem  modum  tenuit  in  prardicandojqualem  tenuit  Ioa. 

Bap.c!uplicidccaufa,p.j.col.87.C 
■•'Uslicct  anteincarcerationcm  Ioannisprfcdicauerir^nonta 

mcn  ita  publice,ficut  poft  piedicauicibi. 
-fusfcmpcrrcsmiiabilesvultfacetecfclocuftisvinrcrevuk 

gigaires,&  dchisqnxmtetrisfuntccelcftcsfufcrare  ne- 

quitjas.p.i.col. 287.1 
*fus  Nazarcnus  probaturcflevcrusMeflias  &  quod  fucrit 

homo  &  Dcus,p.6.col.  1 7 ij.a.b.c.Vide ctiam  in  Chrifius» 


ex. 

iefus  eft  filius  Dei  naturalis,citifdcm  nature  cum  eo  r.on  ideV 

titatefpecifica,fed  numerali,diftm6tus  tamen  in  pcrfona, 

p.6.co!.r4i3.c 
iefus  non  in  aureo  calice,id  eft.in  compof  tio  ne  fcrmonum  & 

eloquenrias  decore  fua  tradiditdogmata,  ;cd  in  vafis  fVctili 

bus,&c.p.4.col.9o3.C 
iefits  legic lcgem &  in  auribus  populi  recirat  cum legis  arcana 

reueIat,&pcrgratiamDomini  liteic  velamen  amouetpr, 

p.2.coI.64.e.f 
iefus  Nazarenus  probat  fe  effe  Deumdupliciter,p.5-.c.i6o.c 
iefusNazarenus,vtinquit  Rab.MoyfesinlibroIudicu  ordi 

nai  ioru,vifus  eft  efle  Meffias,&  interfcvftus  cft  pcr  domum 

iudicii:&  fuitipfecaufa  &  jpmeruit  vt  deftrucrctur  Ifrael 

in  gIadio,p.6.co!.t69  J.a.b.c 

icfusquidiciturChriftus  .  An  conucnienter  fibi  irfipofitum 

t   hocnomenj&andcnouO)p.5.c.7ii.b.item,p.4.col.93.c 
iefusfignificaturperSamuelem,p.a.col.405.c 

iefusfignificaturperAchimclcchrationedupIici,pi2.colum. 

iefusfignificatur  per  Angelum  qui  apparuit  in  fpccie  viri  per 

fecti,p.2.col.4o.f 
lefusiucurtdumeftnomen,  fed  non  nifi  guftanti,amarum  ve 

roficculum,p.3.c8i  i.b.interl. 
iefus  Vide  etiam  in  Chriftus. 
iefusfiliusNauenominaturvir  decorus,  obinfignevirtutis 

&principatus,&quxeiusmarer,p.2.col.i047.a.b 
lefus  filii  Sirach  fcripfit  librum  Ecclefiafticum,  &  quando  5  p. 

3.col.i88y.e 
iefusfiIiusSirach,"&eiusnepoiliefus  filius  lofcdech  librum 

EccIefiafticumfcripferunt,p.3.coI.i977.c 
iefusfiliusSirach)necabHebra?is,neca  Graicis,  necaLatini 

rcponiturinterprophttas,p.3.c.2i43.c 
iefum  Chriftum  c]uibus  modis  nouimus,p.i.c  J4t.b.Nomen 

Dei  datum  cum  negant  ludei. 
iefum fequebatur  multitudo  magna,fed  alia & alia  intentio- 

ne&fincp.j.col.ttitf.f 
lefum  quidam  pierate  moti,ficut  arreptitium,vel  furiofum  te 

nere  &  ligare  volucrunt,&  quare  hoc,alii  diccbant  eum  d^ 

mone  habercpriuatum,aliisda;monibusTupcriorem,  p.5. 

col.ji^.f 
iefum  non  habuiffe  animam  dicun  t  Apollinarift^  vndc  illius 

acceperuncoccafionem,p.i.col.n39.d 
iefum  Nazarenum,vtrum  ludxi  cognouerunteffe  Chriftuft 

bipromiffum.Arguiturpro&contra,cum  refponfione  ad 

qonem&argumenta,par.5.col.355.e.f.Irem,p.6.col.2to.f 
iefum  filium  Dei  qui  in  occulto  Iud^us  eft,id  eft,Chriftianus 

fcquitur,non  Iefum  Naue,qucm  Iude.  us  carnalis  fcquitur» 
Et  ad  huc  pugnat  Iefus  Dominus  nofter  concra  quem  &  quo 

modo,p.  2.col.77.b.c 
icfutn  Nazarenum  dicunt  Iuda?i  miracula  feciffe  virtute no- 

ministetr2grammatum.Videquomodo&  per  quid  ficui: 

&ipfiperriditradunr,p.6.c.i7ii.a.b 
in  iefum  Chrifcum  credentes,fignum  nominiseius  in  frfmte 

&  profefIioncproferunt,p.i. c.8 17.3 
iefum  Chriftum  ii  nos  patre  nobis  reuelante  cofeffi  fiiierimus 

cffc  Dei  viui  filium,&  nobis  dicctur.Tu  es  Pcuus,&  fupcr 

hanc  petram,&cp.5.col.28o.f 
icfum  Nazarenum  quem  nosconfitemur  effcChriftum  m  le= 

ge  &  prophetis  promiff  um  Iuda?i  negam  efic  Chriftom,  & 

arguunt  fic,&cp.4.c.37.c 
iefu  Nazareni  nomen  Euagclifta  diabolum  primodixiiTe  in» 

ducit,&huiiisratio,p.5.col.753.b 
iefu  amicitias  qui  expeut,multorum  fibi  inimJcitias  paticntet 

fciat  rolerandus>p.2.coI.72.f 

iefuinterraZabulum&Ncptalim(vbifitacfcCapharnaum) 

primopra?dicauit4i.5.c.87.c 
iefiiexalfatio  inconfpedtu  popu!i  a  baptifmo  cxcrdii.m  fu» 

mit,&adhochgura,p.2.co3,2  5.a 
i.fiChiiftipraedicatiodefcribiturquantun  adtria,  /ciHccC 

quancum  ad  tem^'js5locum,&  modum,p.y»col-87.c 


Glottx  Ordin.&  Nicolai  dcLyra. 


^tthroraccrc{ostypii>ngcreb«evrerariimgcriu}p.i.c.65o.c 

lcriofuirvocatuspliirib.  no£t>;nibii^!til:cc:;Kaguel&Icrio 

Cincus&Ohab:&horumiatio,p.i.col.390.c»&co.ia28. 

f.&C0l.l2  29.C  ,         „ 

ietro  an  vcnerit  ad  Moyfem  poft  lcgero  datam  yel  ante,hal»e 
tur  ©pinioncs,&  an  fueritconucrfufaoceiegc,p.i.54^c 

ietro  vtrum  inrer viros  vnum Dcum colcnres  rchgiofcque  la 
picntes  habcndus  f1t,ficut  Iob  mcrito  qucruur ,  mio  credi- 
biliushabctur.p.i.ibid. 

iez&cl  an  &  quo  dcpinxit oculos  fuos  ftibio .  p.2.col.u34.cr 

iczabddcquainApocalypfidicimrn6fuitil)aq3.Kcg.2i. 

idololatra  dicitur,quia 4oo.annis  &  amphus  antefiur  pedi 
Ims  couorum  coculcata  4  Rcg.^.fed  fuit  alia  falia  Prophe- 


ignis  gchcnnae  humano  ftudio  non  fucceditur,fed  creatus 

al)coaboiiginemundi,p.^.col.2i9.b.t 
ignispurgatoriiidetncftcumigr.c  infemi.Sicutenim  in  c 

de  lgne  aurum  rutilatA  palca  fumat,fic  idcm  ignis  pun 

clcctos,&  aanat  rcpi obos .  Scd  reprobis  cft  ad  fcmpcr, i 

c.tisranrumadtempus,p.6.col.2  2o.f.ircm,p.4.col.53i.c 
igniscoflagrationispr?ccdataduentum  Chrifti  ad  iudicit 

purgansccelum  aerium  &  terram,p.4.col.42  9.c 
ignis  extremi  iudicij  rantum  afcendet  fuper  tcrram,quantu 

aquadiluuii,p.4.col.i865.b.c 
ignis  accendctur  cliuinituS  dicit  Ra.  Sal.tcporefuturo,qu, 

vocattempus  Mcfsia?  comburensalios  populos  &  non  1 

dc*iuda?os,p.4.col.?73.c 


.  ii.s (.'qiinruiri lucm^»^ ,  —„-7 „.  .  .  ,        •    • .  c   -■ .-.      .   . 

tilfa.vclforrcaliquisherericusqui  proptcr  molliciem  car-  ignisqutdeccdodelcer.dirad  alrarc  rabernaculi,  eratuti 

nalis  vicij  mulicreftdidus,p.6.col.i48o.f.Itcm,par.i.col.  cit  Ra.Sa.continuusabiquccxtinctione,&hocdiuinon 

i?67.b.c  raculo,p.i.c.u85.c 

icfrubc!  comcdcrunt  cancs  &  volucrcs  cccli  vt  oftchderetur  ignis  confumcns  oblationem  Abcl  fugit  fignum  diuinc  &cc 

quodfpiricalisncquitiaefiatpraEdadiuitisfcpulturK,  p-2.  prarionis,ibi. 

gj  ignisdecoclo!upera'tarcdcfccnditfub  MoyfeDauid  Sai 
iezrael  mctropolis  eft  in  regnodcccm  tributi , p.^.c.i^oo.d.e 


monc&  Elia.Sub Manuhe autcm  Angelu»  dc  fiammae 


^jgnis dc petra,id  ett,de Chrifto cxijc,  quia caro  Chriftidiui- 
noSpiritureplcta,omniapeccataexiiu*it,p.2.c.i93.b.Inter. 

ignis  natura  fiuc  proprictates  quatuor  habet,  qa  vrit,  purgat , 

calcfacir.vclaccenditj&ilIuminat^p.^.col.fjSB.e 
ignis  duofacit  vrir,fcilicet,&lucec,p,3.col.i485.c 


xit,p.2.col.i  loi.c.inrerl. 
ignisexconfummarionefacrificiierataDeo  folo,p.i.c.$S  • 
ignis facrificia confumens quo temporc f uic c6icruatus&  , 

tus,p.i.col.984.f.&  C0I.986.F 
ignis  in  facramcncis  in  cacechizado  &  exorcizando  prius  . 

hiberur,&  poft  veniturad  aquam  bapcifmi,  &  quareiic  , 

5.C0I.895.D 
ignisan  &  quomodo  non  aduflit  pucros  in  foroace  exift  • 

tes,opinionesfunr.Aiguiturincontrarium:&rariones  l 

uuntur,p-4.col.i534.f 
ignis  oblicus  cftfua?  virrutis,p.3.ci962.f.itcm,p.i.col.5$' . 

item,p.4.col.  1 5^34.^15  3  5.C 


jgois  dupliccm  vim  habct,vrendi,fcilicet,ct  lucendi,  p.  i.colu. 

785. b.c.  &  c.8o3.a.&c.877.b.c 
ignis achis primus & actus fccundus quis  fit, P.4.C0I.1 534«f 
ignisin  facritkiiaNadab&  Abiu  filiis  Aaron  quid  fignifica 

rit,p.i.col.990.c 
ignisquomododeuorauitholocauftae,p.i,col.998.d 
ignisdamnatorumqualis,p.4.col.538.d 
ignis  natura  cft,vt  in  fuperna  moueatur,&  in  ipfum  conuerta    ignis  fulphurcus  haber  ardorem  &  fcetorem  ad  fignificad  1 

turquodcrematur,p.i.col.i3oi.b  viciumSodomori-m,p.3.col,366.d.e.f 

ignishumanicorporis  vtaiuntiniecorcpra?cipuehabitar,in     ignisqui  defccndit&confuinpfu  oues&  pueros  fanctiL  , 

dead  cerebrumfubuolat,deindeadaliosca*cerofquefcn-         rationedamonefactusfuir,p.3.coI.25.c 

fus,&ficpcrmembradifiunduur,p.4.col.962.d  ignisinuoluesvifusabEzcchicIcdcfgnauicincendinmc  - 

ignisquandomodicumtangitftipu!am,quafilambendo  fta- 

tim  exuric,p.4.col.74.c 
ignis  fi  per  aliquem  accenfus  fuerit,&  damnum  intulerir,quo 

modo  pcena  fuper  illo  &  fententia fercnda  fir,  p.i .c.7oo.f 
ignisrriplex,fcilicetcharitatis,irae,inuidi?,&gehcnnae .  Duo 

primi  Chriftiaducntum  pr£cedenr,certiusfequetur.,&c.p. 

3.col.n88.d.e 
igniseftchancatis,eftetiamcupiditatis.p.5.c.63j.c 
ignc  chariraris  exuricur  foennmd.  gnum,  ftipuia,  &  plumbum 

iniquitacis.,p.4.col.990.e.f 
ignis  inopia,malaLazariquxhabuitpurgauit,p.5.c.92  3.a.b 


tacis&  templi  futurum,p.4.coI.io86.d.e 
ignemtribulationis  nobisadmonct  Dcus  vt  innobis  viufi 

rubiginem  purgcr,p.4.col.  1 2  64-e 
ignem  cur  mundo  eft  introdu&urus  Deus,p.4.c.407.a 
ignem  &aerem  elcmcnta.multi  philofophorum  non  cog  * 

uerunt  vfque  ad  tempus  Ariftotelis,p.  t.col.+i.a 
igncm  de  coelo  venire  folitum  ad  facnficium  deuorandnt  k 

in  dedicationctempli  fub  Salomonc  lcgimus  :  &quai  fl 

Elias  in  monie  Carmeli  conftruxit  alrare,  p.  1  .cal.  1 1 2.1 
ignem  de  ccelo  acrio  mitte  inferius,&  vcntos  turbinis  cor  N 

uerc,poteft  diaboius.  Vide  quomcdo  &  quarcp.^.co.:  < 


ignis probatio  tribulationis,vcl  ignis  purgatorius  ad  purum    ignes  varios  habet  Dcus  quos  emittir  de  thefauris  luis,!pa:  \< 


exuret,quoddeleuiorcredendumeftpeccatis,p.5.coh76 

f.Iccrn  p.  i.col.62  i.b.c 
fgnisnomincfrcquenterintelligitur  alia  paena  infacrakri» 

pcura,p.4wCoI.iii8.f.n8o  f.177 5.C 
ignis  duplcx  eft.tgnis  enim  in  hoc  fa?culo  eft,&  in  futuro:  iftc 

ig:iteilIuminat,iIleinccndit,&c.p.!.coI.877.b 
igniscumlitdenaturafiialucidus,quomodocrit  in  tenebris 

obfcumsio-^.col.  1 60. d 


col.io^.a 
ignominia  in  facrafcriptura  appellatur  fabricatio  idoli  v<  > 

tiam  fordes,p.i.col.834.f 
ignominiofus  quis  dicitur,p.6.col.2  8.e 
ignorantia  folet  miferiastempcrarc.p.4.cii  ij.a.Interl. 
ignorantia  &  infirmiras  ftint  circunftantiae  excufantcr po  1 

lum«p.4.col.  1604.1 
ignorantia pcccati  quot  &  quib.modis  cotingit,  P.5.C.11  i 


hcfcioairOngenesliilleignisinfuturo  feculo  qui  incendit,     ignorantia&caligopcccatipcrnebulamiefTgnacu»,&q 

modo  ha?c  nebula  mala  aufcicndaeft,p.3.coI.i  580.6 
ignOrantia  eft  nefcire,fcirc  nokiifTe  eft  fuperbia^p^.col.j:  c 
ignorare  vidctur  Chriftus  quanrum  ad  innocetiam  fuam  t 

paciatur,p.i.c.2  64.b 
illecebris  vittorum  expcrcisdifliciliuscaremus,  quamir* 

gniris,p.2.coI.i36o.d 
illicicum  cftaliquid.non  ex  natura  fua,fed  tantumquiap:  ^ 

bitum,p.5.col.r264.f 

illicitumaliquidciTedupliciteroftendirurquodtamc  pe  ■'' 
titur  lcge.Vno  modopcr  prophecam  a  fpiritufanclolo  & 
tem.Alio  modopercommunem  obferuauonem  bonc  n 
p.i.col.i6oj»b.c 

illi 


nabeata!iqurv|  quod  illumincr,p.i.col. 877.0 
i"nis  ^oftiud  ciumcricadafrliftionemdamnatorumfoirnali 

tcrralla  vcro  clc-menta  erunt  rancum  virtualiter ,  inquanru 

pce  la  gchennje contincbic  in  fc cmincncius  quicquid affli- 

ctionis.conrincrur  inipfis,p.3.co!.2i73.b 
ignis  pcenalis  cr;°mationemhabet,&  no  lucem,  vt  in  vrroque 

pumantur,qui4^  vtroquepeccaucrunt,p.3.co!.i38.d 
jgnis  intct  :ri  qui  non  iiTccr  ad  confolationcm ,  aliquando  lu- 

ccr  ad  pcr.am.ibi.f.Iccm,p.i.c.877.b 
igiies  duos  futurosIegimus.Vnum  aeremum  quo  aeternalirer 

pu  iicnturrcprobiquifcq*ueturiudicium.Alterumquipra: 

u-det,quo  cxurctur  racics  mundi,4Sic.p.6.col.3  20. f 


Index        '   ,}rj!0 

,Jicitax7iHremembttcommififlrc>CQnirtdacfteiq[  quibufda       ;<tauptur,p.3*e.i9^9.c,lt€ffl,p.i.c.68a-.c,f  ...     ? 

;tiaml.'citis  vtftudeatabftinefe,p<2.columnii.o<53.,c.  &c.  .  ima^inesficiiau,quomodoquarc,vbi  fimplicitcr  prohibftu 
..  yo64-d  ■  ■'■       _  UA    ■    ,    .•: •. ■  "x  fuit  inlegcp.i.ibid. 

jflficmes  anima? infinita:  furtt,qu#aliquai>dp.y4x  ocafefinuc  .  -ima-gines  fieb^nt  anuquitus  valentip.perfonis  poft  mortem, 

%c.p-zx.696'c  •  '     •  •'--      ■  ^  Vtimaginibusfuis  vcncjrar,cnrur,&proptcrilIam  gloriara 

'  jlifof  quis  dicitur.Et  friplicitex defaibkur,p.3.c.i6t7.c        w  ,  habendam  mt4ticxpo%^feie,rnorci prorejpublica,  p.  3, 
fjfemfcurfptfeiataesaDeeJum  *' 

^,npr*fe4Kiinter.psccatcuesEaquain/ten.ebris,p.3.c.^oi.c    imaginumcultusprobaturquodDeushominemadimagine 
'jnminatiopropheticaqiiKaDeo^incipaliterpftjqUando-  ■  ^hmc&m^i.cq.^.c  ...   ;     f„        \7 

}ue  tangit  raentes  prophetaru  medianub,Ange}is,p..Kc?Oi    imaginum  afise  funt  ciufdem  fubftantix  aliae  nonpifturajp.'!* 

*  .-ttAjdj.C  .r.-.v.  ;  .   .        ,-t  A       ,CtI48.J,  C  : 

illminatiolucisadcoritcmplan^umfpeciemfupern^yenta:     Irtibellesduplicimododicuritur.C^idarnjqurriunquampof- 

'  isvenitpoftbona.opera,p.j.c.i9-a.Int€rl.,  .      iu^ftefi  bellatoreSjVtfene^^mm^&c.Quidaimbellesvt 

fllminatus iterurrt  diuirio  munere  >  ,quia  pw£iia  fragilitate         pueri  qui  fperant  fieri bellatores,pum occurrerint,f.in  viru 
'cldiaboliprQcurationeprJuatusfueratluminegrad£,4e-    :  .perfe&urjrt,&c..p.i.c.i457.c 

jct de c£tero  iri pe, rtitentia  &  fanctitate  viucrejp.; .cplum*  ■  imber  ferotin us  m  iuda?a  vfq,hodie  iam  matUris  mefljb. veni 
1543.0       -  "       <•■         .  .  •         ■    ■  recQnfueuit,&c.p.3.c.t67^.f     ;,    ,,,  ',.../ 

v  llabam  vbicunquein  fineHebraici  fermoriislegimus  riu  •imbr^vocaritur  cgleftiab.enefida,p.4.c.6<5.e  ' 
neripluralis.eftmafculinigeneris,^c.p,4X.,i7n.a  imbuediomnesquifuntaltioribidifcipiinismoleftutri  habcc 

i[Ugoomnis(imilitudocft,fcdnonconuertitui-,p.,L..cpJumna        rudimentoruip.labyOfes,cum  difciplinaugnorantvtilitatc, 
1485. c         -./.;.•.,   -.  -      p.LQ.t$9i.bx.ji  yi;H 

irigo &  vmbradifferun^quia.vmbrS eftiimiikudo  rci Iogirt    Jmitatkjrie  videntur plerjq;(q.  fpontc  &propfio lrttelle&u  ni 
qua,imagaeft  propinqua,&  exprefla  rei  ftmilmulo .  Ec  fic  ?.. ,    hil  agunr)pofiti  inter  fratr^Sjcaagere^qux  illi  agunt  qui  jp 
racrificiaveteriskgishabueruntraiton.emvmbr^rffpectu         prio  iritelle&u  mouentur.p.i.cijSji.b  t 
bonorumgloriejfacwficiurflautem OOUf  lcgis  habecratio-  :  imitatorcs-Chrjfti cu  Ghrjifc^oraritur  exrra caftra,  quiade 
nemimaginis,&cp.6.c.903.c  .  -,  1      iicijstabemaculinon .  fej^ii}nt',p,2.ci696.f 

1  agosqualitas  &iinuiitudodjfTemntJp.6.c.38?i>  immcnfitasdiuinefapiemi^ 

iiago  alicuius  poteft  dici  dupJiriter.Vno  modo  naturatiter  11        partib.mundi  principalib.Securtdsain  animalib»diftufe,  p. 
rutinhunianisfiliusiiiciturdraago.paErjs.AUomo-JOiarti--      j.c^^a.b.&^eS.    ...,..},,  ;V, 

icialiterficutim3goHercuIisi&inlapide,part.6,c.olumna .  .immoUrefaQrificJum.&Ptfe^  Veltern* 

6n.c      ?>■••  plumfuitprohibiwm^dvut^r^U^ 

B^oexalicuiushoiiirinislineamentisexprimitur,p.i.colu.         1033.C      ,k-\.  *..-.  -,=, ...  \-.  '-,-.' 

■•■  1486.C        ■-     --  ...      Wnwfe-ft>tefe>Ci|  SfPffl  jr^u^^ij^lffi^^tu4^Q^t>. 

IragoCjDfarisinteplodelolato.velftafiAaAdriarii  eq^feftris        rare,p.t.ci556.d.Videin  Gcntilitatiscrror. 

•  'qu?  inipfofandtorumloceiongptemporc  ft,ettr).dicitur  ,  imaaolatio  jn  e*celiis4ai}iuc.r,it  ^n^elil^W^arte prij^a, 
abominatiodefolutionis,p.5.c.595;.a.&  6x.8.d  Ibidem. 

iragoregis  alicer  eft  in.i 
61 2. f 


irago  fegis  &  fiomcn  j 

v757-c  IV>*!      .,       .    g,4   V/  vC.5.8-y,C; 

•.iwgotriplcx,f.crcationis,tecreatiottis,&  iimilitiy4inis,5urt..  immolatioagni  quadiefuitj&icuiusi^uf^erat^veldifpo^ 

quovelpennesquidiftafimilitudo,p.3.cii4i.b      .         ..,.., nhidem* n  v,:i:i  .,-,•,  .  ir,51ftu,,3,if,fc((i  , 

.«agocreationis,tatiagratia>fimilimdinistotatrinitas,p(f^.     immolatio-agniPafchaIis'&dliafacfificia  duabusconfidera 
^3'b  ;j  tidnib.fiintattendx?nda.vnaeftdepr«fe.nti,jSueliteraIis;,  f. 

•.i.agoDeiconfiftitinaiaqua:uraadptOprietateisnaturalcs-     -  itatuspayuliexeuti^e  AegfptQ.Se.cunilacftfigiiracio.&c. 
faliceriraemotiamjintelligeatiamj&voluntatem.p.itCQlu.        P.1.C.583.C  ) ,-,.a,  ,,  .0 

3?b.c  i*«  winrowlatio,RafciiaUsdupieXtuitjVtdixcrunt,aliquivnaagn!\ 

wgo &  fimilitudo Dci no  eft  obrpOris. forma,.fcd mjefis,ad     ,:  aHa n?di>Et ynde harc opinjo,prQc;efl|it,$ed  hoc  improba- 
/imiHtudinemverfimaginisGhrifti^juieftiaiago  JDeiiri        >tux>$*uc>yfi$tGuu,u-M<\,nti  irlii ,«;,, ., 
uifibilisip.4.c.io72.d  .,,,,,,,.,.  tmrm)latioiRafcha1isdeagrw:a^l>ebat,riefj,nonautcm  dehas 

-  i^oDcigrandisemcitur,fiuemagnijfiutiu',iln.qui^.^cpefi.,  .idc^ibidem.c^oa.cf  .:.>,! i.)(j|tAi 

qutmmodum,p.5.c.69i,c    1  .iiiimolatioaigm&icms/quMnohisfiguratiatjp.t.c.^o^.c 

-;mis  fue  imprcflionem  ficut  cxigit  C^Cu/ic&c  peUjsani-     immolatio  fub  paina  mortis  q'uae  fuerit,p.l.c.793.f 
nialuminevultusfuifigr>a£amipw5.c)95^.ajb..i  :  ,  1  ,        fn-immorfialjtdscami&aliaefticju^ttvinAdamaccepimus  ,  alia 
■uagmemDci  in  anima  ponflt  Hcbr^i  pei  aiftgnjatioriesirna»        quam  iri  refurrefti®rte  per  Chriftum  fpefamusjp.i.c^  1  .a. 
!  6uiismultumacddentaleSi&ipra?cipueinquinqu£!|^cp.i.i.....tAid4i.f.&c64..f.&^  ,  ,,  , 

o.^.l),c  ,.,,, ,  ,,,t  ...„,,„;        imorcalitasin  Adamnoneratpetjqualitatescorpofis  intrin* 

^agipepidiabohfu&opifti»&oonum,dcpofitum.ab.negA(ti,»,,  ».firca,fed eratfla^ispericemotionem.eo.rum qua:  potcrant 
imaginc  Dci  abiecta,fi  fueris  crudelis  impiusjviolen,tus,&         eum  corriJpere  &  per  c)iie  fiebat.illaremocio,  p.l.c.  64.f 
I  fimi]ia>p.i.t,947.c  :  ;  •"■•<(,  „,,,{,ni      bin4mundiciadupleKcft,l*fpjt^uaJis&a»rpora.liJ,r^ 

nagincsC.jefarisperPjktum&Caiuinl^rufalam.pctfratat);..     yqg.b  ,.  ,-j.    ;,./..;.    ,^ 

precib.Iud^oiumfuntalibirepoaatajpigcaueadu^imfn-    immundiciacorporalispQte^c^cirtiJM-utiSj&.hpcduplicitcrj 

*  lioncm  popiilijp.^^.e        <    ,    .•  j  ttv  p.iic.i,ooo.d,&c,i54o.f  .^  .:.-.,,  ,tt> 

.iiagincsantjquiscrucm^i qufcdicunturfa&ajaHicodemo  ^immun^iciaquascfta^intjrinfecpjeujjtJuadrupIeJCjp.t.  colu. 
ai:r;ai(inipliccsChriftianireuerenter,p.3.ci945.G.i  ion.a  -; 

nagnicsidolorum  &eciamalias  quomodo  Iud^i  dcdignati  H.unmun^icia.prqiquatmQrsinfligebatUf  Cracdupl0K,p.|.colu. 
*l    funt  habctcin  tcmplo>,&c*p.4i€«4'3»0.ti'  ,  ...  .-,.»  695.C  ,< 

uagincsmafculinasquasappcliatEiechiel,par.4^ookirarti,;t|mmundi6iamulicri5raenftruat»  &irt 

*  .    .         1  , animata,&hacdecaufapuniebacuf,'fedquap£iu  expri» 

tisgincsquandoquarc,pcrqucm&quotuplicicaufajfiuetiit*,,,in}tur>pawci038.f  „.{ 

t    i 


GloflseOrain.&NicolaidcLyra. 


Jmmundiciatriplexinfcgcfnngitnrdecaftris  totlenda  ,fcili- 
cetIeprormTi,fcminifluoiu,&fupcr  mortuos  pollutorum, 

p.  i.col.ujo.f 
Jmmfiridichquomododicirureflcinauibus  &in  animalib. 

&  quid  f!gnificct,p.i .col.i  543.C 
imiiTundidacOrporalispotefteiTe  in  snimalibusdifc&e,  vt 
qiiia  immundo  cibo  v  tuntur3vel  quia  in  loco  immundo  ha 

buaut.Ibl. 
Inmn;ndiciaqi!<irinIcgecontrahcbatur,cxconta#u5anpec- 

umi  vc!proptctpcccati!mfuit.p.!.col.i596.f 
Immundiciadupliciteicontrahitur,vcleximmundiciai-eita 

Cr^.velcxindignitatetangcntiSjp.icoI.ijoi.c 
I(nn)U3(iiciaapndHcbra:oscibiscdcndisdupIcxafllgnatur, 

rnrrinfcca&extrinfccn,p,i.col.$;64.f 
•!i!ir.nfucrunt,nifiqucxdamirrcgularitates,quib. 

me  rc  uritbatuf  incptus  ad  intradum  atrium,vbi  erat  lo- 
:,  lacnficijjdoneccflct  purgatusvp.i.coi.ioo2.d 
immund-ci^fpirituatistresfpeciesaflignatur ,  fiuedeclaran- 

immundicia?  carnalis  fubieAi  plefique,reatum  agnOfcunt,ad 
fc  redcunt,&  curri  fecorrcxeririt>debono  caftitatiselcuan 
tur,&  quos  immundicia  opcfistenebat  in  corp-r-,immu- 
drcfa  elationis  tcnet  in mente:  Eldcfignantur  per  lepram 
!:..:!em,n.i.col.io2,7.c 

IrrimMrduseflinanimaquiddiabolicaillufione  pcr  idolorU 
culturam,peccatorumcnormitatempoIluitur,p.i.ci2  2i.a 

lmmuftdus  cft  originaliter  qui  femcn  naturale  &  fanum  eftu- 
derir,p.i.c  io^S.d.e 

Immudus  aliquis,  ii  fcienter  de  carnibus  hoftie  pacificoi  u  Co 
mcderet,qua  prena  venicbat  ple&endus ,  mortuis,  fcilicet 
pcena  velalia,p.i.col.970.a.&c.io64.f 

Immunda non  liint animalia,fed  quae  llgnificando exprimut 
mofes,fcilicet  hominum,  &  actus&  voluntates,  pa.i.coI> 

J54°-f  .  r, 

irhmundum  reptilerangensfignificatcumqui  venenumaipi 

dum  gerit  in  labiis,p.  i.c.ioc?8.d 

imrmmdum  nihil  natara,p.i.col.ioo7.c.&  cioo8.d 

Immund*vira:primordia,innocentie.  fimplicitate  conuerte- 
re  eft primogcnitum afini oue mutarcp.i.c.tfoj.c 

Immundosiignificantporcij&c.Etnifiquisporci  morc  vixe 
ricincumdiaboluspoteftatcmnonaccipicp.j.c.  531.  a.b 

impatientiainadueriitateeitfignumreprobationisjpa.j.col* 
i5o.e 

Impatientia  pene  fcmpef  amica  efl  poteftati.p.^.c.iSp.c 

Jmpatient'ahumanaquamhabcmus  in  difceptationibus ele 
ganterdefcribitur,p.4.col.i9jt5.e.f 

Impauetitia  impellente,totusfp.iritus  foras  prorumpir,qucm 
nL'llaintusdifciplinanipienticconcludit,p.3.co.i7a7.b 
Lnp  atichtie  Vicium  fi  labaris  pro  duritia  fratns  conrradice 
ii',  ws  vittutis  damnum  paticris,&c&  cum  illi  fpem  poeni 
.  ntit;faIutifq.(quaforiitahabueraf)duriusincrcpandora 
.raiioneprofratrequemfcandaliraftiiudicireddes 
.16%$* 

»m  n| -leuesmotiisftatimfuntexcutiendiper  virtutem 

.fUi/  IU:',S)  .^COl.820.f 

5  n  tfmmtt  modus  eft  non  expe&are  finc  verbi  quod 
»iuicitur,p.3.col;64if 
impatiensrcpich  ■niibiliseftjfedmultopcior  &  odiofiof  ver 

latus.&quarc,p.3.col.i662.*t 
Impatitnte»  funt,aliquicxfolaignorantiaboni,paticntie,a- 

liqui  non  ex  ignorantia  boni patienri^,fcd  cx  animi debili 

tntcaliqui  ex  duiturnitateaducrfitatis,p.4.c.68.f 
Inipcdimcn{umtriplcxvitaeat5tiuc,f.paflionisimpulfus,  vir- 

rutis  humanfc.  defe«5tus,&  corporis  aggrauantis  pondus,pa> 

3.col.i^47.b 
Impcdimeritum  duplcx  amoris  fponfi  &  fponfa? ,  p^.colum. 

1837.C 
Impcdimeritum  triplexfuit  Iudds edificantibus murum ,Hie 

rufalcnv.&  vbiiftatanguntur,p.2.col.i358.e 
lmpcdimenta  cxerccnde.  virtutis  funt  tria,lciIketloquacitas, 


sccdia,&  immodcratacupiditasterfenorum.p^.coU  ,. 

ImpeaimcntatriacontraobfcruationcmDei  mandatorD 

p.j.c  1 794.^  col.i  79j.a.b.c 
impcdimcnta  diuine  dile&ionis  contingcntia  refpe&u  ai », 

fafij  funttn'a,p.i.c.i505.c 
Impcdiunrur  homines  multis  vicijs,ne  vcrom  fit  quod  lc  j[ 

tur.Iraticnim  loquutur,autmetu,autcupiditatc,auti  jj 

tiegratia,p.i.col.i345.c 
Imperator  Romanus  vel  cius  Imperium  fupcr  gcntcs  hal  1« 

Dominum.fignifispturperpatrem  vxorisSamfonis^  j, 

C0I.249.C 
imperatori  fummo  didrachmam  reddere  debet quilibc  Ei 

queiitilla,&  quando  rcdditur,p.5.c.2  96.f 
imperatorcmRomanorum  Rab.Sal.  vocat  nequam&  jj. 

mum,p.4.col.2i6i«c 
impcratorc  crcatoantiquitusftam  qu^rcbatur  ab  eo  :  jo 

marmore  vellct  fepukhrumhabere,p.3.c.32o.f 
imperatores  &  regcs  habcnt  duos  Angclos  cuftodes,  p.< )] 

imperatoresRomaniabftuleruraludeisregiam  dignit  B 

ne  haberent  rebcllandi  occafionem,p.  5.C0I.  1 298. f 
impei atorcs  aliqui  fuerunt  iudcis  mafueti,&  aliqui  fe  c 

p.4«col.2  2i5.c 
imperiaiis  poteftasaDeodatafignificatuf  pcrannulu;  p» 

2.C0I.1629.C 
imperia  diuina  per  inertiam  fuam  qui  contcmnit,hic  ( it 

Dominum  animoferuct,  &  ipfum  Dominum  quafi  ji 

tabilia  Onera impoiuerit,mente  reprehendit  infana,  I 

i685.a.b 
imperitiaeftvelIedoccremeliorcm,p.^.col.8S.c.f 
imperitia?  vicium  eft,re<5iumnonreCtefapere,  p.3.1 
iinpetigo  fine  dolore  corpus  occupat,&  membrorum  (I 

foedat,p.i.col.io9y.a.D 
impietas  &  iniquitas  quonibdo  diiferunt ,  fimilirer  im  1 

iniquus,p.6.col.2  3.b 
impierasduplexfcilicetieuis  &grauius,&  quomodo  ;flj 

da  fic,p.i.col.i6i3.b.c 
ex  impierate  &  auaritia  furgunt  omnia  mala,  p^.col.^B 
impietatiscaufacftDeiobliuio,p.4.col.ii4i.b 
impius&iniquusdiiFerunc,p.3.coL259.a.&  colum.8  .c.i 

col.i696.d 
impiusin  Deum,pcccator  infe>ftilens  in  proximum,pfi| 

433-c 
impius  nefcit  mala  qua:  fecit  nifi  cu  puniri  ceperit.Ibi.|  i| 
impius  in  iniquitatc  durat,vt  nec  in  ipfis  mctuat  feriri  I 

mat  dummodo  quo  pcruerfc  cogitat  cxplct.Ibi. 
impij  fiue iniqui  due lunt.Vnus  qui  nihil  audit  d fpecu I 

&  in  fua  impietare  moritur.Alter  cui  fpeculator  anr 0 

&  ille  contemncns  vicio  fuo  moritur,p.4.c  1 1  o^.b 
impi  j  cum  peccata  peecacis  cumulant  Deus  lllis  poftreJI 

ilhsreiipifcenriamrecludit,p.2.c.334.c 
impijquantoaccufarioeorumrarior&  difficilior, tan  pec 

cadi  libertas  videtur.effc  maior,p.5.ci79  2.F 
impi)  tcmporalia  bona  quae  habent  dicuntur  non  cffe  11 

nu  lua. Aliter dc  bonis fpiritualib.  virtuoioru ,  p. 3.1 14 
impior  lucern?,que  fint,&  quomodo  extinguant,  j 
impios  iicut  duos  legimusjfic  duo  iufii  funt .  Ibid.p. 

2i6.b 
impiis  inundatio  fupeiUenit,cum  dolorum  fluctus  cx  iq0* 

aducfiitate  patiuntur,p.3.c.224.e 
implicamenta  multa  mundi  quos  occupant.habitatioi  ^ 

ieftispatii^nonrequirunt,fedfidesqua  tcncnt  fpi  n 

nus  incrcpat ipfos  nc  ocio  torpcfcaiu.nc cxcmplo/  *'* 

borc  fuo  &  longanimitate  alios  rerrahanr,p.i.ccl.j«i  •»•& 

col.i477.b 
pro  impcenitentibus  orationes  a  Dco  non  exaudiunt  «P* 

C0I.414.C 
imponereaequluocumeftinfigniiicatione  &  conftru  onC> 

p.i.col.2,o6kbkC 

impcf  ilc 


jrny 

lil>oflnVr  .-iiup^nfer.Pri^omot^JinipJicif^^-atha 

Irr.Scruruioir.^cio^quixniOttpicadii^  ^wjTtuilii,  j/.o.co' 


"patis5p.6.coLt38o.c  •.    '-' 

i^rec^tione^Pcophetarumnon^ 
Ifed  fpiritti  pr*uidearittriii  p^coja-xa  a.  ^pjl 

iipKeationestoikcU^ioniim^atjfoc^iJiiuim  ea>fU$ftM9l  i 

noraJnes  dcfidcrawin  piteiibuUiDavf^tcdki%#|^£  iu*  t«^i 
fiprecation  c*:maied*&io:iinm  fiiiri/  fccu  qdum  .ea  #*«  h  WP» 

hisabhorrencinpr.sfentivita.Ibid.  .<*■'-. 

jgjrctoitcftrrtCnwara^ 

,quain  pta^ardtrwcbmiainatiajiisvp  n  *cola&0At  u 
iiprobis  datur  poteitas  nocendi,&  quare.p.6.col.i63fca,:  -  ? 
itproperatefiiftGomiJftiai^jv  c  •  -;  • 

i,Prudentia  dicitur  quafi  improuidentia.jugf  el  jA^.d-e 
j,prudentiam.  eon&eciidaeftivc  dep.rejj.enh.pnu?,um  9$Wb  < 

qaa  faIfaexcufcnr4a£i0decbiiuiaiAlia,^iTuiit ,  temp.ou 

naeeifitatUya  impiuatrtrityie  .quaiidoiv.iwtaucca.ani>  p.#. 

co!.t53i.a  '  ' 

I.[puJusquomododicaturvqu3.fiKJuii4ufl^Jggcm4pfI:ir»1ice- 

«irjpii.colsio^Sid^ . ul  at  infcjs  mtllttn  •> . 

i  pudentia  excrema  dcliciaritcs  bonjs4rg**^vyipiicosel- 

fcft  qiio  earii  nrettosff  inopia  W3CWto*^^  ifrftfrCifesjM 

ipudentiei:ei{ii*Jei,i««^^ 
trontccontercrc>&c.p.4.colab^8.e  &  /v ; 

iipBgnatwiaieot^atgoiwAflifuipficiwp-  x  IgWWi 

fanAum  grjiuius  cft  pcccatum,quam  bw^  ncotra 

tnarui3mqu0 cra.it ii:i:cc:So-^Mm  x  p- '  •'•  }*&!  M 

tprincipiocreaaic  DcUscoftlu  &  tcrram  PtypBP' 

,  :mittitur  fummanc  &  coropididiofc  itiW  feW*  "Jtt&WF1» 
^v&fiqui&.dicat.Talis.aiiijixaiiifeoa^tA  -WBi&cftfi 

...  p.i.col.37.c  »*i  ;  !■ 

«iprincipio  crcauit.-DeufrCcetum  &  teuar.i  WK  "e3#ftt 

.aiturad  excludendum  trc*  ci roivs,p.  1  ;Ci>li3 y^::.:  i .& 
i  principio  creauit  D.cus  coelum  &  taiia  >Rip»tf^tVe 

Uariuedicaturad  prinapacnrfo&cijvdiuc  t&ta  jfti^£tf£$jw; 
'TiiVeIadcreauit,vclDcus,vd*icjaeiii»oC'  Hw9B»aii 

toadhocquod  dicicunin  prsr  n  ts  adat^»«i':p?9^MVm 
primoeu»  creatiamis  ftu  ptcdv&&tkhiMm^&&wmPl::>i 
capiculo  contincrjuf,pt.i:  .t»^8a4  e  : . 
•ammataciac»dammodo\id^*ttr:l(tfe  ^tulu§ent  iuic.pcre 
cammifci;aticncmip.4.cdkp3o,c  > 
jMiinataltres  no  all  fofccprkui  riftfei  fltttfuIM  »  P»<  -fi-AHf.r^ 
unimatatcsquomododiciturfanfta,  p.3*c.toyj..c. 
dtcm,p.  1  .&;?.bia&C4Ei$£'4*ft  ajoijtc  .  nlm 

nanis eft  omnis  aaus&  fcrmo, in  quo  no  efbu^in&c.uSrau- 
quidpro  DrforvnciBeiinJli^^R.ist^^^f  . 
.latwr  &  occiiumeft  petietoiumuWiac  Kiubboniinjs  quod  ui 

citurvclagitur^p.i.coi.i^oj.a  .    o 

naaitas & vanuasmuita io hoc>umd,6:,<]uaur  Dci tfuies  iu- 

_rat Sc  viiicijutbi.  .  usau33»^i  ■• 

ncaatatores  fepe  fri  corporibus  ftum.ini6^uriarcs,.vcl  fcruo- 

i  fcfe$i»laiiahujtff»o*lJ,voce  iola-rfioiudre  ^MfB^m 
conturdnterdum  criaraaninu»  ftupteeui^UfiUuWii.ienius 

I  B3flft9CCC,p.2^CoUi(MU: 

tncarnatioChriftifacu  cftjnorijw.bumanomcnt/MK-c  cx  nc 

»  tetB&acc,Te4grati:^2 Dei dikaioncaxiriasa-p.s.c. i?t9Mt 

piMiirii   lilifl    i qua.o non lihcohomiaiseaium tait* «vuitj 

.  p^icolt^S^.ai  •   '  "i  .. 

incaruatiavcrbidiumidtuit.pcrdefcfnium  filiiinvterum]U;f 

I   gimsunon  inxclligarki  per  moturri  locabm,feci  per  niQi^mi 

'    crtcciu  in  vir^iac,qui.t^idaneftec>usc(':.comunci.!0  d5_ui- 

atSax  aattirc&humana-  m  vna  pcrfona.Ha-c  -autcnrcoftiun 

ciiopotcit< -o.\fideraridupliciier,fcilicet  ctfcctiuc  ^tcrmi 

natiue&c.&dL-ho'cuxcmpluru,p^.e;.A7ji4<l  J     v 

incarnatio  diuinr-pcrfona:  prbbatui^ex  (criptuvw  «rcep^ftj 

Iuda?is,p.6.coI.i^B8.f         .  ,  . .  . 

Mncarnatio  Chrifti,in  qua  omnesihc^itfiiApa^yiU»^^"* 


ltvcai.. 

^Vcrxo^adatioaisiolwtci^por^K  ci§r7^" 

i'UC-£ltn,uioi}iS  iuc  &  pr.fkiouus  excpjvii.  (  hrifti     .:.-,-: a_a  Ip 
.^.«ccuitm.iiraniK^..  ■  .uii.ar.Kca.rrus  triy 

ter  flagcdlatriumphanus.ollcn  iii,p.2.c.io8j.b,c 

ia^vna^onis  faoramenw  pej  ocs  nSv;K!i.pl:ig^di!aranturftj 
&*Euangcliurri  pra?dicatut,p^.,col,72  >Inccrl. 

iQcmationiSirayAef. rum  pcr  fcalam  lacob  dcclaratur, par.  t^ 
324.C.325'.  t. 

iajj^jftgtwhmjw 

carncm  agni  jequa  coqr.it,&c.p.  1  u  ol.jSS.d.c- 
iuc3.nv?tiojJLsdomin|cc  hmrulitas  pcr  gra  -um  finap.is  \%$%i*~t 

gttur,p.5-  .C.244X&  pcr  corrigiasn  calc1amentoruni3c.4-6; 
ii^arnationis  poftibiluas  fuuPeiex  quibufdam  poiitis  pcr  IU| 

;  d*o«oftenditur,p.2.c.i4.c          h>    ,.  .  ,, .     r. 

inc^rnationis  myftenum  poteft  crcdi  tfup!icitcr,,cxphctte  ici. 
licct& :  implicite,p.5."col.c>-22.f.&  quomodo  priojes  &  nos 
.-,  tenctiuhoccredciy.Ihu!.  "  - 

,.  larunrfubicqua;ur;F.3.c,3.i4.d.e       .^n^t^ 
incarnationismyttcrin.u  &  quidamaha^brjju^rutpropal^ 

daanriquopop^oJ&cuarc,p,4f.co!.ip^._.     .,. 
incarnationisdonunic^fccrp^n^n  h*P'  tracjcm^a  praiy.sac 
illutis  mcntib.fcd  his  cu)  ad hdcm  vcpieiKes.cor  mun.da 

:runt,p.i.c,&  ijo^.d  ^mppmgmtv&u     * 

■;iatio:Us  myttcrnjm  ^  ange.tcqgnouenmt  antcjium^ 


uc 

incacratio 


a^^njs!lc^^t4xc4.57,9rc.&  23 Tf'  e  , 

incarnationismyft:nilm^d!>njci!;uscftint1c!u^         fcu  vc« 
J^^cpnhrxii^uia.quautcytcra:  condiUvinsdc  Chnfto*. 
vtdecpefui  aduecus&  ae,JJgn.i^etufdcm>&c  p, sc 360.1 
ifl^rnatiasis.bcnedicte  vna caufaium  fuic  ad~ fuppienduu| 
'  pafccttonem lcgis jpjum Chriitum incarnatum,,p.a.3.col. 


incarnacionisde  myftcnohocq-.od  rncelhgQre  &  pcncttare 
r^^^rf^^^ftaa^naj  Spirh:;s  humtlitei;  rcfcjuej 

mus,vtnon  iupcibc  quisaHdeat.vcJxcmtemnercvd  dcnu 

&mm&t%9?  futelligtt,fed;igni  tradarydcft, .fpiritui  iaii 

CU),p.rcoi-):w-a.:>.c  ,  > 

fncatnationi  prcbuciclocum  nontoiu.m  D^ujd,  fed  etia.ptrt 

jiespropl.ictiin.EccleiiaChriftidiCtis.&:faaisytcit!; 

ucniesfufcipeietur^ufuiiTccanteprophctatus^p.?.!©:^,? 
©er  incarnatioucm  Cln  ifti3faucntia m  corporc  humano  po 

Yitadcecuiidatpopuio^diikcdinedilcitionis  bcatoruni  o 
..  perym, P.2.C0I.864.C  .'^;-.„      ,       *& 

iacarnationcm .fuam diuri  prp  nobis  patcj,  Chnftus .deropn- 

tha^fcmpcrpro  iK;bisho'ftiam%t?p,3x.2b.f 


o* 


inwrnaws  DWff iHp>  vcct.is  drcHt.r^.^.c;  5  :.f.  . 
^a^nauii  h[jus  qm  d.x.radiiciturjadaSc.a^urp;homincm 

inceiKliutri  gencrale  futu/(Un^;e^t  fupcrnaturale.p.r.c.  1 5)  .c 
inccntiua  v^qo,i^jjcutftimu^orUm>ari&  quancio  Deus  p$ 

i?ia|^^cC).iii,i.«.b  u  _ 

W^TOW-f^"?  aliqwb^ktin^UitChriituspcr  Samue- 

icmnguiatus,p.  2x01.411.9  . 

.inchoantium  bcnc  itudia  uel  opcrationcs  .peftitcn  perfuafio 

ja^uMq^ujl^^m^ 

basVelarboriimconiccsmaudcrc,p.3.c.282.c    , 

4UciRcrf  y iam  iufticia?  multi  p^oppouf ajidjsnt^s  ycri?a  cxhqr 

a    tatiom5,fcd  ficut.oftium  in  cardine  vci  ■runtur.p.^Ct  17-17^ 
4ftciper.c.cu  alj.quicl  'magnc  v.irwtis.voliinuvs^d  atur  nobiscxc- 

plum  ieiuriancfi&orandi.p.2.c. ;  525..!  s    ._ 

iiH-ipivircs  alicjua  ad  iola  diuina  faciihcia  ifta  proficiat,v't 


honorc  intiinfiudicisl  ara  cordis  immolciur.  r--:.c-]  H8^ 
^p^tcs.vclnoui;,u6^ 


Gloflae  Ordin.&  Micolai  de  Lyra. 


riistppttcirfc  namadopusdoarinifcuprafdicatio  requi- 
riturmati.rir3S&firmicas,p.i.c.J547-c-VidciTnccnan«!S. 


Incircuncifus  labiis  non  defcctum  cloquenti.-e,  p.  r.c.j  j6.t 
incircuntifi  n5  tcnebanturadlegcm  Moyfi,&  u  erat  cukores 
vnius  veri  Dci,quod  olim  erat  commune  m  orbcm,ot  ticut 
Iob  &  nlurcs  aln  moriebant  in  ftatu  ialuadoru.p,4.c.782.t 


f 


inclinationcs  i  crum  funt  ponderaearum,vnde  Auguft.  Amo 

meus  pondus  mcum,p.j.col.27i.c 
includerc  Dei,cft  tlaufis  noaperirc,&cor  rcprobumpergra- 

tiamnonemoilire,p.3.ci  J4.f 
ibcolnmiratis  fuc  omnem  fpcm  in  manrbus  medicorarn  haoc 

rc  planc  iumemorum  iimile  cft,p.4*co.342.e 
incommmiotrihuum  fuitfubprcccpto,nc  commifcerentur 

l*orrcshi.'rcditatum,p.2.co!.2i^.c 
thcomprchcnilbiliacifequiinteiljgitjVtcunquc  vidct&  non 

inucniens  iiiuenir,p.^tol.i42.t  .... 

inconftans  &  v»gabundusdefignaturperinquilinu,&  noeft 
aprusadrccipicnduEvicharitlijefacramcntri3p.i.c.ioio.r 

incontiiiensprcfentcpaffionciudicateffc  fqrmcahdum>Ied 
cxtrapamonemiudicatcontrarium,p.5.co!.i07j.c 

inconrincntiamalumefhfednon  ideo  eonnubiumquoinco 

tinentcs  copulantur,necprcpter  illud  malum,culpabilc  eft 

,hocbonu,icd  pphocbonueveniale  illudmalu,p.i.c.77.a 

incon  uptibilia  &  corruptibilia  quomodo  rcdibunt  vel  nume 
ro  vcl  fpecie.  Et  cliditur  error  aliquorum  philofophorum 
dtccntium,g>poft  tranfitum  magni  anni  ( qui  complctur  in 
trigintafexmilibusannorum)effcdusintcriorcsr£uerten 

turiidcmnnmero.p.3.col.io5.c.&  C0I.167.C 
incredibiliora  multo,hominibus  accidifle  quam  Nabuchodo 
nofor,&  Gra?ce&  Romanx  tradunt  hiftoriar,&cquiin  mi 
rumfiaoftendendamDcipotentiara  ipfe  Nabuchodono 
for  hxc  pertulerir?  p.4«col.  1 544«e 
increduli  feducunt  &ieducuntur  pcr  quafdam  obfcruamias 

vclatas,vt  Demctrius,p.6.col.i  189.C 
incrcaulitas  de  qua  Chriftus  diitipulos  incrcpauit ,  an  fucrit 

illorom  velaljorum,p.5-c.t56o.f 
incredulitatisquarcarguiturZacharias,  &nonalij  fimiliter 

dubitatiueloquentes,p.i.col.i2  37.b.c 
increpantes  iniuftc  frcqucnter  cx  vcrbis  fuis  oftcnduntur  dc- 

ficcrc,p-3.col.68.f 
increpare  qui  recufat  vitam  carnalium  quantum  fujficit ,  Dci 

profe&o  fc  efle  negat,p.i.col.83  s/.ab 
incrcpanohominumpcctatiu  ri  dtfignaturperfecurim.Sed 
cum  alitjuis  incaute  peccarem  arguit,ferrum  fccuris  de  ma 
nubrio  fugir,r>.a.col.888.d.e 
increpaiio  diuina  eit  tribulatio  a  Deo  immijffa,  p.4-c.449.b 
increpatio  ne  riat  temporc  luchis ,'  cauendum  eft  quia  etfi  re- 
&e  quidam  dcbent  incrtpari,non  tamen  in  affli&ione,  ne 
quiIeniredeber,do!oremaugeat,p. 3.0.183.3 
inci  epationis  aperra?  impctu  obuiare.ex  mucrone  cft  percutc 
rc.  Auerfa  autem  hafta  ferireeft  furenrem  intraquille  ex  tj,- 
bufdam  tangerc,& quafi  parcendo fuperare,  P.2.C.52  j.d.e 
incubus  &  Succwbus.  vide  in  da?moniorum  filii. 
incus  ad  hoc  ftatuuur,vt  crebris  i&ibus  feriatur ,  p.j.c^op.b 
incundealia  vaiafoimantur,fcdipfatoti(Sibus  maliud  vas 

non  rransfcrtur,&  illius  moraltras.Ibi. 
indefinitaiuns  «quipollet  vniueriali.p.i  .c.r6o4.f 
index  &  pollcx  hlando  ofculo  coniunguntur,p.j.c.i6oo  d 
indigtT.s&mcdicusnociitintervoSjdittu  cft  Iudcisdemen 
dicatepublicc^nodcbebatludcipermittere.AnimaJucr 
rat  hoc  Chriftiani  in  legeamoris  cxiftctcs,&c.p.i  .c.  15^.4.  f 
indigcnria  tcrrcnorum  fepccouringir  viris  pci  fectis,cum  fem 

perafTtt  virtutumcopia,p.i.ci625.c 
indignas  Dcus  nobis  vcl  vniuerfopopulo,&  fi  iam  vltio  pro- 
ceditrcdcuntelcgcDeiincornofiruai,  quaemoueat  nos 
comicrtiadpoenucntiam,&fatisfaccieprodcli6tis,conti- 
nuw  ira  ceffabit,p.i.col.!28o.cf 
indignario  Dci  qu?  diu  fuitetat  pcccantc»  aliquando  non  ro- 
ta  quidem  prorumpit  in  pamam,fed  ftillatin  modum  ignis 
ad  Jdiblucndum  duritiam  cordium,p.4.coI.3  86.9. 


indtgnos  Dominus  faluat,no  pro  meritodclidtorum  rctrilu 

tionf  jmpedes ,  fed  proptcr  miiericordia?  bonum  vcniai 

&iperfundcns,p.2.&i27p.cf 

indignus  ii  promouetur  ad  maiorem  ftatu  ,  apparetcius  ftu 

t\l'[x  crfcctus,qui  prius  erat  incognkus.  Fxcmplu  dc  limia 

&c.p.3.col.ijio.f 
indigni  promotionibus  frequenter  eas  plus  ambiunt  quam 

li  qui  funtdigni,p.2.207.c&  C0I.209.C 
indiuiduaquarcfuerutobferuatainarcaNoe,p.i.ci5j.c 
iudiuifibilitas  matrimo-aii  folum  cft  dc  iurc  diuino.fcd  ctia 

naturali,p.5.col.3i4.f.VidectiaininMatrimonii  indi 

bilitas. 
indoftus  homo  mutis  animalibus  fi  comparetur,&  eloque 

uidctur,fi  eruditis  &  eloquentibus,ftultus  &  mutus,p.i 

520.^ 
idolesinfignisboniingenii,invcrbisverumamarc,non 

ba,p.i.ci225.a.b 
inducenria  ad  mandatoru  obfcruantia,  &retrahcnriaa 

lo,portcGierufalcmdicipoifunt,p.2.c.i349.c.&ci3 
inducen.tia  abbonum tria  funcfcilicet  decor  operis ,  du 

fcederis,valormuneris,p.2.c.i349.c&i355.c 
indui  iuftitia  dicitur  ficutveftimcnto,  quifevndiqueb 

opere  protcgit,&  nullama&ionisfue  partemnudam  I 

quit.p.3  coI.277.b.c 
indumctum  fupcrbum  nocet  vita?  &  famaf ,  p.6.c.698.c.f 
induimtir  Chriftum  dupliciter,quomodo  &  qualei ,  p.6. 

49)-b.&496.d 
indulgentiafumiturpropcrmiffione,qua?permiflio  fit  du 

citcr,p.6.col. 246.3 
indulgere  nolens  ei  qui  vxorem  fuam  polluitj&car.cum  fo 

defponfatam  Chrifti  virgmem  polluerir,vcl  animam 

iniuriasfuasgrauiorcs,quaDominimenfurar,p.4.i7 
infamia?  pcenain  imponit  eis  lcx  qui  naturf  legcm  non  r 

rentur.p.i.coLi  61 6.c 
infans  odlo  annoru  incipit  haberc  rationis  vfum :  ex  tun 

ftringendus  eft  a  turpib.&  inhoncftis,pcr  quam  reftri 

nem  intelligitur  tircucifio  fpirituali>,p.  1  .col.2  2  3.C 
infantcs  cum  pareribus  in  Sodomis  crcmati  funt,vt  poffe 

uerti  impijifimum  facinusSodomitarvnijnedcorigini 

rum  aliquodrcmaneretveftigium,p.i.col.246.a.b 
infans  vocatur  &  paruulus  fccudum  Hebrcie  lingux  idioi 

omnis  filius  ad  comparationem  paretum .  Rom x quoc 

viqjhodieomnc*  filij  infantesuocantur.p.i.col.258.b. 
infantis  nominepopulus  getium  intelligitur,  p.4.colf  2  7 
infantcm  filium  Dauid  &  Vri«  cor  morti  tradidit  Deus. 

col.jS^.d 
inf antcs  &  ciuitatem  vocat  Iercmias  agniculos  &  pafcu 

p.4.coI.9oo.e 
infantcs  vocat  Ieremias  pretiofa,p-4.coI.937.b 
infantium  genitorum  qu«  prima  vox  fit  in  vtroque  focu, 

col.  1911.C 
feliciilimifunt  qui  vfquead  fcneciutem  gtila  &  ebrieta 

diuerfis  voluptatib.  occupati  no  intelligut  in  ie  opera 

mini,p.4.col.67.b 
infelicitatem  vt  quidam  mutcnt,vide»us  fcpc  quofdam  a 

pofito  traniireadaliud,p.4.'c.2  26.d 
inferiores  homincs  fupcrioribus  dcbent  obcdientiam  & 

rentiam,&c.p.6.col.959.a 
mfen  fccudum  locum  terrenu  didi  funt,id  cft,inferiori 

ra?partibus.Sub  vanocnimintcllcdunomc  inferori 

nitur,&  maxime  in  mortuis  hoc  folct  accipi ,  p.  1  .c  1 2 
infcrorum  vocabulonominari partesinferiores,tcrr*,  J 

pararione  huius  fuperioris  terrx  (in  cuius  facie  viuirur) 

nifcftum  cft.Sicut  mcomparationeftpc;  ioris  cccli  (vbr 

Aoru  dcmoratio  cft  Angelorum)  pcccitcs  Angelos  inr 

iusacrisdctrufoscaligine,  fcriptura  dicit  taquam  carct 

bus  infcri  punicndos  referuari.p.  1.  Ibi. 
infernus  accipitur  duplicitcr  1  fcriptura .  Vno  modo  pro  fc 
vbi  ponutur  mortuorumcorpora.Ahomodo  perlocoi 

dcfccndut  animx  damnandorum  &  purgadorum,  &  gc 

raliter 


Ind 


ex. 


raliter  illorum  qui  non  admittuntur  ad  gloriamjp.^.c.dy.c 
nrernus  accipirur  pro  foiTa  vel  fepulchro,p.3.ci94.f 
nfernus  quomodo  dicitur  habere  tenebras,cum  ibi  iic*  i^nis 

quidenaturafuaeftlucidus^p.j.c.^o.h 
ifernuseft  locus  vbi  recluduncur  animx,vel  ad  ref;  igcriurn, 

vel  ad  pcenam,p.4-c.  1 894^ 
ifernus  eft  aer  ifte  quantum  ad  cclficudinem  ccpIi  quarum  ad 

eiufdcmaeris  aiticudincm  terrainfern»  inrclligi  &  profun 

diumporeft;p.3.c.i94-f 

jfernus  donus  erat  omnium  ante  aduentum  Chriftijp.3.  go. 
287-a.b 

ifcrnusnonhabctordinem,nonquodDeus  noordinet  tor 
menta  fecundum  merira  finguloru,quia  etii  vna  gehenna 
nonomnes  vnomodofentient,  (icutnecmodo  homines 
calore  (olis,vel  ordo  noericqma  in  fupplicijs  propria  qua 
litasrerum  non  feruacur,p.3.ci38.d.e 

ifernuscft  quicquid  feparat  amorem  fraternitatis,p.4,  colu. 

1894-1" 
ifernus  primusca*citaspcccantisanimae&vera»lucis  icien- 

riacarentis,p.3.i669.a.b 
ifernilimbum  ingrcdiebantur  patresantechrifti  aduentum, 
vtdixit  IacobPatriarcha&  Iob,&cp.6.c.i68.f 
iferni  locus  a principio  diftin«ftionis  rcrum  eft  ab  aliis  diftin 
dus,p.6.c.i356.f.&  p.4.c.2  89.a 

ifcrnitormencanon  rcplentur  terminumaccipiendo,&qua 
re,p.3.c.i72i.a 
ifernipocnx(cx:upliccsfunt,p.2.c.628.f 
ifernijs  terra  dicitur,quia  ibi  captiui  tcnentur,p.  3.  columna 

ijS.d.c  # 

iferni  occulta  (icut  nullo  a  nobis  cogitationis  fenfu  penctra- 
turjta  aquarum  AbyiTus  nulia  noftra  viiione  comprchedi 
'tur^.c^jj.c 
:-cinfcinomagnaqua?ftioeft,&quidinde  (criptura  (entiat, 
vbicunq;hocmcmoratufuericobfcruandu,cft,p.i.c.4i8.d 
•ii  infernum  vtrum  mali  tancum,an  etiam  boni  defcendat.  Si 
tantum  maliquomodo  Iacobdicitfelugentem  defcedere 
vel!e?p.i.o?S'5.f 
Ifcrnum  Chriftus  in  mortc  momordit,cleclo,  edue£do  &  rc 
?  iprobosrelinqucndo,p.4.ci894.e.Inter. 

ifcrna  duo  oftcnduntureifc,&  que  iint,&  quomodoaccipi6 
*    da,p.3.ci098.d 

••  ifideliummultiproptcrfacrificiumlcpthccrudelitatemno- 
-•*   bisimpropcrant.p.2.c.2  30.d 
'•  Ifidci  ium  multitudo  dicit  ur  arenae,p.  1  .c  1 684.d 
ificklicas  omnis  h  reuerentiam  continct  fcd  non  ccontra ,  p. 
1.C.1400.C 

^delitasferuiadDominumvidetureflemaxima  irreuercn 
tfa  ad  ipfum  Ibidem* 

•firmicatcs  noftras  intantum  Ghriftus  accepit,inquantu  va 
s    lcbant  ad  opus  noftra:  falutis.Et  cnumcrantur,  qua?dam  in 
firmitates  &  defectus,qui  cotingunt  circa  homincm,&  in- 
tcrhosquos,&  quosnonaccipcrccongruucra':,p.r.c.:;i.b 
ifiriuitas  giauis  corporaiisquandoquc  prouenit  ptopter  m- 
graiicudincm  crga  Deum.Exemplum  dc  Ezechia rcge,  p. 
.      fr-e-33  j.a.b.c. 
ihrmnatcsgiaucsimmitunturhominib.quandoquea  dia- 
'olo,&  nota  quas,p.4-c.2033.a 
mascumquaiuatcrerummutatur,dumvidct  profpera, 
laudat,dum  jnutantur^nihilclTeJudicarjfedfirmuscnmip- 
fa  g!oria  pcenam  confiderat  fcquemem,&  mox  damnat,p. 
3-c.79.b  • 

kfirmus  nimis  ad  iniuftitiamtrahitur  &  aetcrna  quae  fpera- 
batrelinquit&  comparatur  arbori  quae  vcnto  lmpcllitur 
vtcadat,p.3.c  2oj.a 
lfirmi  in  Ecdc(ia  qm  tranfit  oriis  fuccc(Tionib.!a?tantur,fuper 
ventum  vidctur  Ietiati,fcd  pcrfequutionis  temporc  tium  jp 
fperitari<;.-iurapcrtranliic,corumprotinuseleuatiocorrmc 
p.>c.i88.d 
ifirrnorum  tcncritudo  eft,quia  du  peruerfos  prof  piciiit  florc 
rc>iuftoscruciari,bonafeinchoaflepenitent,p.3.ci93.c 


Infirmis cxemplum  prebetur,vt  cr.m  mclcftia  corporis  vel  in 

iuriatentancurhumana,licearaliquid  laxarc  dc  propofui 

rigore,p.6.c.ni9.c 
infirmionbus  parabitis  ven'a,p.4-c.28.d 
infiamationemcordis  tria  concomitantur,f  fplcndor  verita- 

tisintc-!L*Ctumperficiens5amorcharitatis  bonis  cofenties 

&dulcorfuauitatisrcficicnsp-i.c.ii79.c 
infiatio  in  reprobis  hominib.furgit  a  pe&orc  dum  elaiio  fc  c- 

rigit  ex  fa?euli  poteftate,&  comparatur  ad  fternutationem 

&quare,p.3.c.397.b 
influxus  vel  efrkietia  manifefta  corporu  celcftiu  in  inferiora 

prxcipuc  uiuentia,an  arguat  perfe&ionem  vel  dignitatem 

eiIentialemeorundem,p.i.c.i489.a.  1490.  d 
infru&uofidumfumusnecfru&uiuftiriarpudicitia?  vel  pieta 

tis  arTcrimus,arida  fumus.Si  autcm  nos  excoletes  ad  virtu 

tefrugefufcitamus^erra  arida  efficimur,p.i.ci4i5.c 
Ingeniofus  virqui  ad  Dei  contemplationem  fubleuatur,pa- 

quilamfignificatur,&  quare,p.3.c.378.f.&  379.C 
ingeniofus  negligendo  fapientia  vera  fe  priuat,&  fimplex  ftu 

diofuslaborando  degi>ftar-,p.5.c.8io.d.e 
ingenium  deiidiofus  accipic  fxpe,vtde  ncgligencia  iuftus  pu 

niatur  qui  fcire  conrcmpiicquod  (inelaboreaflequipotuic 

&  aliquandoftudiofustarditateintelligetiapmitur,  vteo 

maiorapraemiainueniatquoftudiofus.ibid.f 
ingenium apcum  facris difciplinis  aliquando  habet homo be 

necrcatus  a Deo,fcd  traditluxuriae  inerci?  &  habcns  ma- 

fculum,offercdebiIc,id  cft,orationemaliquaanimi  pertur 

bationecorruptamhicfentietin  feeflecopletuquod  (cri- 

ptum  cft  potcn tcs  potcntcr  tormenta  patienter,  p.  4.  colu. 

2'8j.a.b  * 

IngcniuquanJoquequinohabet,habct  autemfitim,&ama 

do  ftudes  afsequitur,  quod  ncfcit  ingcniofus,p.3-c.79.a.  b 
ingenium  cuius  ad  cogirationcm  vcritatis  cmicus,  fcd  opcra- 

tio  carnalis  obfcurat,lippus  dicitur  mcralitei,p.i.ci095  .a 
ingenium  intelligetia  mcmoria  iudiciuni  ratio  &  omnes  qui 

intra mc  (unt  motus5c6mcnclati  mihi  videncuv,vt  in  his  v- 

tar  his  quae  lcx  prxcipit  diuina,p.  1 .  C.949.C 
ingenium  folcrs  &  pcrfpicax,ii  ad  malas  artes  vertar ,  &  rcb. 

Dei  abutatur,in  his  que  no  vult,hoc  cft  abiurare depofitu, 

&  beneficia  vertereinperfidiam.Ibid. 
ingenij  boni  dicitur  in  fpeculabilib.qui  cito  capit  vcrbum  ma 

giftri.lnoperabilibusjveroillemetaphorice  dicitur  inge- 

nij  boni,quialtcriusexemplo  citomoueturadopus  bonu 

etiam  melius  proccdendo,p.6.c.4i4.f 
ingcnii  vigilanciamcumaiecularib.addetenfionemveritatis 

trahimus,&  eoru  eloquiu  in  vfum  re&itudinis  aurum  &  ar 

gentumtoliimusab  Acgyptiis,vtnosdiuites,illi  pauperes 

efliciantur,p.i.c.i587.a 
ingenii  boni  indoles  iniignisin  rebus  verum  amarc,  non  vcr- 

bap.i.c.i225.b 
ingrannon  refpondent  benefa&orib.  fuisfecundum  debita 

bcneficia,(cd  fecundu  obtufi  cordis  fui  praua  confilia,p.  4. 

c.243i.a.b 
ingratuudo  maloru  Chriftianorum,  quipoftqua  ingrefli  funt 

militantcm  eccleiiam  per  bapcifmu,Deu  oifendunt  multi- 

plicitcr  malc  viucndo  per  quos  figurantur,p.3.cio3  i.c 
ir.gratitudoclcricorum  dereceptionediuinoru  beneficioru  fi 

gnificatur  per  ingratit udinem  populi  Ifrael dc beneficiis  a 

Dco  receptis,p.  1  .c.i  6  5 1  ,c 
ingratitudo  Iuda;orum  eos  gratia  priuauit,p.4.c.587.b 
ingratitudis  pcna  multiplex,f  priuatio  gratia;  fpiritualis  fub- 

iractio  fupplicij  temporalis,  inflictiofuppliciigchennalis, 

&cp.3.cio63.b 
ingreilus cccleii-E  quomodo  intelligitur  in  vcteri  Iegc ,  & qui 

ab  illo  cxcludebantur,quare&  quo,parrc  pri  ma,col.  5  3  6.d 
ingrcifus  in  terram  viuentium,quce  fignificatur  per  tcrra  pro 

milTionis,eftduplcx.Vnus  in  re,ikut  mgrcifi  luntbeati.  A- 

liusin  fpe,&  fic  lngrediuncurfidclcsgraciam  Dci  recipien- 

tes,p.i.ci48i.c 
ingtcflus  Chriili  in  celum  figuratur  pcringrefTumfummipS. 

*    4 


Gloflae  Ordin.«?Ntoiai  dc  Lyra. 


mth  ^ncs^^rc-u^rioncs^mti- 

xime  norohil  :s.Hl4  vci 6  tuit  valdc notahrlrs  qna  d.kcndit 
Jn  mont,m SinaiJcVmdandoaadicntc  cuuao  popalo P» 

ii 


"Vcni,cVdna'rtrVD.l.C0UOO.c.r  .  .    ■     ■ 

JWciifyolffi? mtffTcrpcrt m,^  rfnrTiercm, m  tlHgicur  dc 
b^vir4iiwrtqii«cftihfefta^mi*il>.p-i.col.io9.a.b 

i«ofcuinra^ 

;        •        ...... Ji,v.ftK,lr».fcM<-fi,-«ift«ri-ftt)tcft'Vtwl!rbt>nacr 


b,fiR?iwR  *ft^¥Vaa!Aw.^86l^c:lce«Vpattc  jicoluirffti 

;i1fuq  uras  inmenfeM^^ppetabcrnaculum  vocatur,in 
u  1n'qW  apud  nos  fc®B»fflm«fe«lWSl  inopcre  no  viac 


fr^^fl^tlSmV^titurin  fili6  dtipiiciter.p.t.^i^^^c 

Imoufcsri!iotumHc'nnoncgcbaftcuIb,mcdicametiS}p.2. 

v»*  »._..'•• 

aunW.i.couolAT  .-.;<-..       ,- 

Iniauitas  circundas  impium,proptcr  quam  m  ludicioconde 

d  nrrjfpei: itJ-t^WoVciikto^ppctitu ,& cafutmae fodicicatts 

;^TtVmp-tt5^:t6i^^  .  g         .  ; 

3iatur,p.i  C0U7S  .0  ,  .       ,    1 v^ 


cralitcrproquotunquepcccato,&€^pa* 

io,c>2.e    ....... 

fiWqd,|a.s'n\ilIarh^Mmbftand5midmnequrppepeccatum 

feferis  eft  anira*  .diirri  atffcriu S !  in  mhilufn  reuoeauw.  p. 2. 

ini^cls^rB^^rvc^^^nni  oec-afionem  lUggeritYlemavir 

J '  tuV^liiri^aVt^Srite^^at  quam  incipit,quid  dccorpm 

quid  hqncltum,iniuuitas  bmnia  ptsrciprrar,  p.i  x.996^    • 

ns,p.i,  col.859-b..In.tcrl: 
^o^c6lnWritur,quiapcccantis  mentcm  copore 
^cltatihs-cdldrcit,  quia  merttem  accedit  quam 

t  *  *"  ■  *■ 

xri-jqfcSod^ 

lnii  ^01  c  ' 

Wun&Um  immcmb^fefdrepromittitDcusfipBGcator 

IrYrdjfetcV^mus  Ifracl  &  Ibda^  quibus  meruerunt  punirt, 

fuerunieisinflia£,&  quantutad-uraueru.itip.f.c.i  1 1  ita.b 

Iniou7fatiBuspattupumu.rirutriliicumeos'itiv.raiitur.  Alttex 

'  rion  poi-tat  riIiius;in!q,iuatcm:patris,p.4.'col.5 17.  a.It«n,n. 

'    i.c.85i.b.VidoinVirirai-c, 

In  iijiquitatibus  coriceptus  fum,&  in  peceastis  cocepit  mc  ma 
"t  cr  tricia.Non  fciliccc  in  iniquifacibns  taacns  taeae  vcltacis , 
fcd  humanc  conditionis;:p  .4.^1.145-5  -c 
iniquus in  omniquod agit;cfibulationc'&  ariguftia  vallatur, 
q  iiacor cius  anxicrate &  iufpic.ioTrecdhFniidjctrri ri  occul 
tc  vult  rapcfe  vel mciitii i-.cimct  dcprcheridi,&  laboiac'quo 
iTjc-do  tcgi  poflir,p.3.col.i  ■jg.b 
foiquusfalia  ages,f'al&e^ 


lircs1,fd,eft^i'gurne!n*fairitam;&  iaculis  nates 

fi  ci  loi te  di  r\,n«;& y  cx  fallacia  opponat ,  P.3.G*  J.  1  9  [ 

iniqr.us  rrgiqui  pr^paraturad  prxiiiimcoiupaia:uf,&quart 
&  quomodo.Ibid. 

iai^uugdurn^raua  in  cogiwtione  machmatur .  quari  gJadm 

in  vaginacfl.DcvaGir.acgreditocdumpcritnquitattMna 
lccoperationisapc»itiir,di!cftisatitcraperieduaorcm,cgt 
^^icns  vcropcr  pt  opriam  voluntatenivp.yx^lia  1 8;f 
iniquus  iimilis  eft  apcriehti  lacum  &  q*bdicn«>&  mcidctii 

cu-mp-^icdl.iiS&f'    ^f*-' 
iniquus  duobus  modis  in  noae  conteritur  vel  cum  extc 
Kpott1c  tvit-.ulat-io  p^rauietwjvckumoccultarfcntciit.a  11 
*iWri^s?C?<ja<U'"!?>J3s,cP',3  2  >b 

jjjJBtfPMt  ^Mi<noce  vcl  iil>4  vd  alij  &  ali^quidem  oonno« 
-  \ithtiGK H  malw^'cft,vclpojftcavp.3.c.i46o^c. . 
inihui omnes  rebropi8nVpij>qni  niaiocibus  irnpl i c ati  fosatiH ^ 
'  b*s  vcl  nunquTOvriricm  p^wu^wmt^.^vcol^Ci 
iniqui  qui  non  Deum,fcd  cxtcriora  dona  qu^runcdiu^vftjL 
'  fcrufcntibus dccftecooTpiciunititpfi&ruucconttaviHint 
3'.col.2  23.b.c  tJ.t.^o       | 

iniqui,dtim  pr.vilnria  cftc  fugiruia  nonintuentur,mc; 
amorev4ra?pi»fenti&tigurir,&Cjua^ldge  habicioiuVin  . 
furidamcntaconfttuivnt.p.j.c.i^.e 
iniqui  fugiunt  Iong?  ab  Ec£ieria,n6  paiTib.greMuuWed.q  > 
.a^jtacrbtiS  morun>p.3.CDl.2  83.c 
iniqui  quantumhbet  ic  ro  de  hac  vita  tolluntiusfubitp  5 
tc  toHuritur»qu  jifixtofrfBiiinfiS|uiricfcci.«g«aiido  1 
p3.coL32j.Crf 
iniqui cum  dolos  quos  boais  excogitarit  fccrctis  machint  i 
-'s  'ntbi^  exultant,quafi ■pharctra iagirtas  paiant .  p. 3.C.37 
iniq^«  ^pcqubd  oredcfcnduht,coidc  damnant  pa.3.coli  u 

1604.^ 
iniqumcftquiap^crtemalcfacMolus  quioccultcpar.3. !. 

728^1 
iniqui  qui  deftrJnidncm-diuiAa.  iuftiti^nonjmcruuMacaiw 

fibl  dstaifcricordia  blaDdiUntut,p.3.^coh3$  ii.e 
iniqui  cbs  qui  confentire  nolunt  odiisJ&iCt?uciaiib.'pcr,t 
•'nir,fe^uitXi'Dd'iudicioiniix]idHs  fui»  capiuntiii,p,»>yi 

i627.a  ^ndktntm 

Siiljuif  aiktthfeicntia,ah>^ta<)ribus.,  aiuid  ore ,  ali- 


hu< 


ihl 


condunt,  par.i.col.i  3  5  i.c 

it«^tti&'fi:mbltiltntiqxigtti&:prohilaiIq  duf  utur  apuil  1  u» 

p.i.col.i38i.b  0  v  s..>  1 

iniqui  tabcrinaculum .«aro-cft^quiainia-mletus  inhabitar,  w 
-<{ cpBai«Osipitituscrjuaabit«r.^.oniino    incarnagai',c j& 

fuum  ponut,fed  in  cceio.p.3.col.2i9.b 
iniqtitx3mncsv^pr^bftmattbiias»duj  1  s5r:,fcd  per  vitar  I 
1  gilesfcutis  furilibus'comparantur,q(wJiisaii.krtx>tTiijjiji  :ii 

verbapcrucniaiityqualfixibhcifaadBeriantium  iacuU 

defenrionum parant.pi3iic«?5'7ia  ■ 
iniqui  orancs  fhnt  .corpus  .d  taboU,  jbk.3  98. f 
iniqua  perrktraiites  D  co  iunt  inim)viiirp-4.c^  8.c 
initiu  profectus  elt  carnaliavid^rcUn«IVere&:  Domhio  J| 
-•:  plicarei&dehoc  figutaip.^jioli.,1 4I'9.b 
initiaboniopeusdecimandafunt,ideft,Donuno.conf< a; 
-  da,^p.i.c«o!.i548.f.  1 5435.C  ti  t  1 

iniuna  fi  alicui  illata  eft,potcjh;  recompenfationcm  pctei  I 
i    c^CndatafecundumOrdiucuaiuftitiv)p.5.e.i32.f.lte »fl 

6«c.66o.i  ■• 
iniuri.rnoaeft^quo(c»iurebateus-,^v>bmni8  moleftiaci  u 

ria,p.3  col.i>68.e  0 

iniuria-tio  foium  &  pffoxiiriQ  perfuramctumjfed  etiam  ■< 

p.i,col.iio6S.f    ■         ....  . 
iniuriamultemfcrcbantEcclcfie  priciiviue.&miniftri! iS: 

"    P.3.C0I.1877.C    . 

^.•*  -^-     ;  '    '■  .-       -.-  .-•-   Mi£..i,,r,,.,r   ..i,  liAmmpc  ,lr»j-,i>\|-l  I 


p;.; 


-aniuriaequibusafficuuiturpi)  homincs  dcmbnftrantur  T 
i  .u  ■  hoininis.qui:cumancilla  nubilii  ncc  hbertate  donat.  P 

mierit,p.i.c.io7i.b 
-  iniurieprbpri^fuht  tolaaudx,diumaatitcm  vindieanc  ?»• 
-J  col'4i*c  :  1  '■IL.UO^,. 

inu  x 


Ind 


ex. 


iniunam fi poiueris perics Deum  ipfe  vltor  eft,'p.2.col.635.d  rilla rationis excitarus,fidclirer r  oenirer,p.?.co.$ %.c 

iniuriampatientcrfcrredoccclexChrift(,p.i.col  57p.a.b  ir.numcriapudSalomoncmdicuntui  cfTcquiVrtijr.Num*- 

iniuriasuiasquivulthicuindicarc,coronapatietieinfuturo  ratiautemoe,squifcruadifunr.p.i.c<il.ii56.f.&  C.1435.C 

carebit,p.3>col.i69.a.b       •                       -  inobcdientiamquantum  mah  m  fir,nonni!iusconfidciaiur 

iaiuriasremitteretotienscjuotiens,&cauerea'fcandalis,pro  quamquod  ideorcusfaclus  llt  homo,quia  prohibirusum 

ditexmagnitudinefidei,quaaliquis  credit&fperat,prota  tetigit,quamfi  nonproh:bitustctigifTct,non  peccaflct,p. 

libusin  vitafuturaremunerari,p.5.col.926.f  i.ccl^.f 

jniuriari  fanftis  quam  graue  peccatum,p.3.col.i693.a.b  inordinateviuens&  profefTionibus  diuerfigcneris,lineis  Ve» 

iniurianti  quomodo  per  tranquillitatem  obuiadum,&  llhe  pc  ftibus  lanam  vel  pirrpuram  mifccr,vi  fi  f  anfiimonialis  ha- 

nitebit,p.5.col.787.c                                               .  buetitornamentavxoris,vcl  vxorgcrat  fpecicm  virginis  . 

iniurius  eft  fpiritui,qui  eius  berteficium  grate  non  fufcipit,  p.  Hoc  figuratum  fuk  in  vcftibus  quod  nuc  declararur  m  mo 

6.col.9i2.e  ribus,p.i.coi.i589.b 

iniuftequodiuftumeftexequitur,quiaddefenfione  iuftitia?,  iflordinatequicquid  geriturmcrhumpcrfe&ionis  amittir,p* 

nonvirtutisemulacione,  fed amorepremijtemporalis  ex-  2.col.i29i.b 

citatur,&iuftitiamquampraete.ndic,venderenonvcretur,  inquieraremoliturfuperrranquillitatemcaftitatiscircunflre 

p.i.col.i555.a                               t    m  .  pensfartagolibidinum,p.i.c.2z;o.b.Interl. 

iniuftitia  no  habec  locQ  in  illo quod  alicui  datur ex  mera  gra-  inquieti  a  fpiritu  famito  refiliunt  prouocatores  rixarum,  ama 

tia,fi  non  datur  alteri:quia  gratia  poteft  vni ficrj  &  non  al-  tores  calumniarum,nec  admittunt quicte  fabbati  /piritua 

teri  fine  iniuftitia,p.6.col.  1 2  2.f  lis  p.  i.col.554.e 

iniuftitianominaturomnisdeuiatioavirtute,ficutomnis  vir  inquictorum  phantafmata  alfimi!anturcyniphibus,&  quarC 

tusdiciturquodammodoiuftitia,p.3.col.i395.c  Ibidem. 

innocensquis  dicitur,p.3.col.i204.d.e  infaniaquedam  videtiirmali«uitafan&orum,p*6.col.iz38.e 

innoccns  videns  perucrfbrum  terrcnam  gloriam ,  tanto  atn*  infenfibiliras  noftra  nunqua  fc ad  poftulanda  ca  quce  aetetna 

plius  temporalia  defpicit,quanto haec  habere  etiam  malos  funt  exciraret,fcd  incarnarionis  Chrifti  prcccefllt  oratio,vc 

cernit,p.3.col.i93.a.b  torporisnoftrieuigiIariofubfcquatur,p.3.c3r4.d 

innocensmanibuscumquisartteomnesapparuCrit ,  multo  infenfatipatris,Domini,aurmagiftriclt,obedientiam  quiad 

ma<*is  in  confpectu  fummi  iudicis  mandus  corde  affifterc  fe  pertinent  fubditos  non  docere,&  eorum  vitam  vt  operc 

contendat,omniaagensdeinduftria,&c.p.i.c.788.d.e     ■  tur  fccundum  legcm  nondifponcre,p.i.co.ii49.b 

innocensfecularisfigniiicaturpcrpuerum,qu£mIefusftatuiC  infidiantesprxualcntcumcosquosapcrte  ad  malum  trahe- 

inmedio,p.5.col.830.f  renequcrunt,  fimulandoperuertunt,p.3.col.286.d 

innocenti  docemur dare  confilium  &  auxilium,non  obftante  infidiator fraudulentus  qui  fimul?t  amicitiam,ufque quo  vi- 

offenfacuiufcunquepcrion^exemplo  Ionathg adDauid.  deat  vindi&ae  tcmpus  fignificatur  per  Abialo,  p. 2.c.59o.f 

P.2.C0I.446.C  infigniaregaliafuntquatuoi,fci!iccrpurpura,  corona,  fibula 

innocentem qui  fe ante  Dominum & iufte  viuerc  meminit  fe  aurea,&  fccptrum,p.4.col.2424.f 

curus  dormit,vigilat,quiefcit,&  ambulat,  p.4.col.794-e  infipidam  intelligcntiam  litera',claufam  morttur pc!!c,his one 

innocentcmlicctDeusarHi&atihoctamennoneftfinecaufa  raturfynagoga,ferui!iaimp!csmadata3p.i.c.25  5.b.IntciJ. 

quia  hoc  fit  ad  exercitium  fuae  patientiae  in  vita  ptefenti,&  infipiens  eft  omnis  qui  male  viuit,p.3.c8 1 4-e 

augmentum glorie  in  vita  futura,p.3.col.84.f  infipiens  qui  ccelcfti  fapicntia  vacuus,humanis  verfutijs ple- 

innocerem  cui fe  dicit  intcr  flagella,(t ulce  m  Deum  loquitur,  nus  cft,qui  non  fcit  opcra  Dei,  quia  cal u  putat  omnia  agi, 

p.3.col.33.a.Intcrl.  p.3.col.ii58.e 

innocentem  quem  iudex  infontem  fcit,fi  pcr  falfos  tcftes  con  iniipiens  qui  non  fibi  profpicit  in  futurum,  uel  qui  non  attcn 

uincitur,  anfinc  pcccato  contra  fcntcntiam  mortis  ferre  dit  mala  praefentia  velfutura,pcribitcum  ftulto,  p.3.co!n. 

pofht,p.i.col.7o6.e.f.&c.72i.a.b  784-d.Intcrl. 

innoccnres  occidcre,vel  proptcr  patrcs  delinquetes,vel  filios  infipiens  in  honoris  Iocum  furrogatus,denario  cum  quo  com 

propatrib.ftn&quomodoliccat,  p.i.col.i6o7.ccol.i6o8.f  putatur,vellapidiinmcdiofunda?affimilatur,&quarc,pa., 

&col.i6u.f                               t                                    '  3.col.i6i6.f 

innoccntcs  &  fimplitcs  pcrfonas  qui  proptcr  tcmpore  Iucru  infolens  quilibct quem inuitat  primo  diabolus  ad  couiuium 

'.'admortalepcccatuminducunr(ficutfaciuntirequetermc  gu!ae,&indepeitrahitipfumadpeccatu  luxuria:  figuraur 

diacores&mcdiatriccsfornicationisvcladulterijjvelaltc-  perAmnon,&  ficocc  diccummoiteculp^&gehcnne,p.:. 

rius cuiufcumque  mortahs  petcati,animam saguinis  inno  C0L5 9o.f 

ccntis  percutiunt,p.i.ci628.f  inftabiliscomparaturlurtarico,&  quare,p.5.c.292.f 

innocentumoppreilioprohibctur,inquacomcditur  fudor  &  inftanslcgeiidi5,nictlitandis&exponendii,  quino fuefcda- 

fan^uis  eoruin,p.i.col.i056.f  liorupocius  feruic  faIuti,non  ronabiluei  ra«.it.p.3»c.i66o.e 

inaoctntum  opprdfor  figmhcaturpcr  Damafcum,&dicicur  inftantia&humilitasmaximcfaciuntad  effkaoa  orationisj 

plcousoinnibiis  viciis,p-4.ci94i.                         ...  P.5.C0I.835.C 

inaocentumopprefforcsluamnequitiam  palliainiufticia,di-  inftinctusdiuiniadbonumcommuniterfiunt  omnibus,fed 

ccnrcsquod,faoiant  zeloiuuiueq>miq;faciut,  P.4.1269.C  aliquircpellunt,p.i.col.i665.a.b 

innocentibus  cur  rex  iuftiflirnus  toi  uienca  mferc ,  &  quib.  dc  inftinc-tus  diuinus  cft  praeuia  pra:paratio  cx  parte  Dei  ad  habi 

caufis,p.2.col.i693.a  tumgraticeconfcqueiiddin,&  eftquafi  morio  ,  qua  aliqui 

innocctcs  an  &  quomodo  poflunt  licite  optarc  pcenas  corpo  recipiunt  &  aliqui  repcllunt,p.6.coI.  1 05.C.&  c.i  2  36.d 

ralts  &  tcmporales  fuis  pcrlccutoribus.p.4.col.67  3  .c  inftinctus  naturalis  &  ratio  naturalis  differunt ,  &  p.^.colum. 

innocentia pucrilis  qu«  eft,quahs nobis imitada  proponitur,  327.328, 

p.5.col.949.d.c  inftitutiovitaeChriftianorum3p.4.col.t2i3'.b 

innocetia  hoc poteft,vt  faciat  habitarc  in  medio  domus  Dei  inftitutione  alia  fecit  Paulus  apud  Graecos  alia  Pctrus  apud 

quafihonorabih: cxemplumaliorum,&pcrpartcsexpo-  Romanosjicetnondiffcntircntin  fide,p.3.col.i6.cf 

niturinnoccntia,p  3.C0I.1580.C  inftruendiinfidcfignificaturper  liiigua&lapidesqui  dcm6 

Innocc  uiaChriftiextnpliticonfcfrioneiudicis,  &aiIt*gatio  tecaeduntur:primoada:dincadumdomumDomini,pa.2. 

ncHttodisdcclaratafuir,quamuisIud«iter  clainaucrunt  col.^o^.e 

Crucifigc,p.5.col.487.c  inftrumcnrum  Deiefcuupiexi,vnum  cofuncrrum}&  aliud  fepa 

«nnocentia  quis  retincre dicatur,qui  fcilicct  poft laphim  fcin  ratum.Sicut  in  arcificialibus  manus  aitificis  cft  inftn-mcn 


tuot 


Glottx  Ordio.&  Nicolai  de  Lyra 


. 


tumc6iuriaum.rcCunsaiKcmcftinarLJniccumrcparitum  :imel!;genriafuom.odocftprincipiumrapicntic,  Gcut  intclli. 

&c.p.6.col.oi6.f  <ftiisquicfthabitusprincipiorum,eftprincipiumfcicnriar. 

lnftrumcnraaiicuinsartisjicctfintoptimeconftitutaincfrcfi         quc.cfthabhus£pnclufionis,p.$.col.*72.f 

bicompctcnti,tamcnnihilagcrcpcflunt  fiue  motuartifi-    intelligcmtiadiuiniratisquantoabinfcriorum  amore  difiutt 

cis,p..i.col.iyi6.f.  ,      ,      -••   girur^antqadfola^tcrnaamandafubleuatur^&perq^ 

Inftrumcntamuficaliadcfignantfpiritualisgaudijredundan        .iignmcatur,p.i.co  1.88i.b        .    „ 

tiamdcmenteintcrioriadextra,p.5.c.i588.f  mtclligcntiafp.irituaIisquodinhteraperfcrutandafit&ing, 

Inftrumcnta  mufica'ia  varia,&  etiam  harmonia?  mentcm  ex-        renda  mutris  modis  oftcnditur,p.t.col.995.b.c 

citant ad diuerfa-.aliqua adaudaciam , quibusvtuntur ho- ,  .intcll>getiadiftorum.cx caufis eft lumcndadicendi , pa.i.col 

mines.inbcllis-.aIiquaadlafciuia.inchorcis,,&aliquaadde'  ^    i<r©7.a.ij68.d  -  •     ,     ■ 

uotioneminofricijsEcclcfiafticis,p.2.co.i663.c.Vidcetia  „intclligcnjtiAQCSPltprqn^.yti:ft6icritcollataProphetis,vtp 

in  Muficae  hanc  effe  naturam dicunt,&c.  nieli  &  ccteris,per  aliqucm  habitum  fibi  infufum,&  ponti 

Inftrumcnrafiucquibus  vitapaupcrishominis  fuftincri  rtort  ..     juropinipncscumargumctis&folutionibus  corundcm^ 

potcftvititumpignorislocumaccipi,p.i.col.;6o4.d.  ....  4col.j5.oc.  • 

Infulii  vocanturhabercscommuni  loquutioncp.a.co.ipi.a  .  aatelligcntia fubtili.s  fan&or.um&.fublimiseorumcontcmp! 
lnfultandumnoncfteisquiiudiciopoenistraditifunt,neca        tioaquilenominefigurarur,p.3.c61.392.f 

peccatoconucrfisautpccnitentibus,p.4^ol.ilyjrc    .-       Jntflligeat,i?caligincn)fignifi(atqebula,p.2.c.ii  j8-d 
Infufpicabilia(id eft,abomni  fufpicione falfuatis  aljena) funt  ...intelligen.tiaium.icparatum an &  qupmodo  poncndus  fitn 

noiicm^qurparithominifidcsrcaajp.^.cpl.aiQ^iar  mcrus,p.6.col.746.c.f 

Intcgiitas  vixa: ian&orum anre h-uius vita? cxitum  fignatur  P   jntentio  re&a.eH  aCtus  voluntatjstenderisin fincm debitun 

ccntcnatium&  vigintifeptcm,qui  furttfolidi  &  quadrati,        pcraliquodaclrlncmdcbito.modoprdinatu,p.5.co.8j7 

p.i*coKj74.a.Interl.  bonaquaeagimusexoriuIntetionispenfanfur,p.3.c.i4.d 

inteilc&usad  quid  datur,&.cui,p.3.col.646.d  incorde  Pep. maledicit  qu.ire&a ppera  non  re&a  ihtctio 

Intelleausiuuatuipcropurbonumcognofcendumquodeft    ^    facit.Ibid.  ....      ......,-. 

vtile,p.6.cohl4P3.b   .  intentiore«aaquieft.p.5.coI.789.c.796.C  ; 

intcllcchisagenseftpotentiaartima^quomodoperipfuraad^^^^ 

diuinacognofcendaquodammodopotcft  homo:  attinge- ,  intetioinflcxibilisoperationis  ita pcr palmum exprimirur. 

rc,p.f.col.io25-.d  cutpermanuro,op.cratio,p.i.col.789.a 

intcllectusnaturali cognitione ftat ad  illud  quodex fenfibili-  i.iatctioredta  operantjum per chprdaro cithara?  defignatur. 

bus  noteft  cognofcijnec  vltrapoteft  £gredi,Gctit  vifus  cor         3.289^ 

poris  ftat  ad fuperficiem  vifi  corporis>&  vltra  no  progrcdi» .,  interjtio  rcfta  fignificatur  per  vertebrum,  diriges  opus  pcr 

tunSedatiiCMntelleauspropheticuSi&c.p.^.c.i^SSiC        ;-v-  .prejiefioncra  fufiadftliandum,p.3.i743-c  , 
lntelledushumanusfubtills&intellecl9rUdisquomodo.dit    intetiocordisthefaurusdiciturex  quaDcus  iudicatoperu 

ferant  in  cognitione,&horumcomparatioadinrelle&um  .      vtaliqviandominoramaiorem,.maioraminoiem  hab« 

fpititU!.im,fiuebonorumfiuemalorum,pa.c.i327.b.c_  ,  aicrccdcm,p^.c.22S.d.e 

intellcclttJs  ficut  intelligifc fe.intclligere,ita  vpluntas  vult le  vd  -  intetio  qua  facimus  quodcuque  que,  in iiobis  eft  nota  j  jui  1 1 

Ie,velpotiu$animapcrvoluntatem,p.3iC.i7yi4:  ^  #.    .-diciur,cxitusvero.reiincertuseft,&c.p.5.col.i36.f  ( 

Intcllecius  me  ocio  torpeat  valde  curandu  eft,&  ne  in  exerci-    intetio  fandti  Iob.quiB  f  uerit  infuq  Ubrp  habcntur  opinfon  i: 

tarioneoperis  vicioclationiscuanefcat,p.i.c*88.7.c  ..  py3.coj.7,8>9,io. 

lntellc&us  prudcnti* aba?uoeft,id eft,ab.£ternOip.3»eolurm    intentio Philonislibri Sapientia? fcriptoris,  fuit  declararc  » 

a479.c       .    .  ,r         '.  .  w    •'         T '■■-  d.cfcenfioncs,cjiuinas  Hcbraeis fa^tas^p.j.col.j^jiJcH    P 

intcllettus  plures  veri  &.Catholici  cum  Jiabentnr  irt.  diuina  •  .intetioniu defedio  quo ad  cceleftiaipnetcndo;unde  in'Ko  i 

fcripturadcpaucisVerbiS)illumdiligamusmaxime*qucm        necaufatur,p4.c.9W.c, , 

conftatlcriptoreinfcufiirc,Vclquem  non  impedit  circun-  .  intcntionemcordis.inoperati1o.o[tvC^derC}eftan/^ 

ftantiacfcnpturar^fLconuenitcumiana  fidc>aut faltein que -  v  .  nibuspoitare.p.t.ooUj-S.d.ei.. ,,..,,,/..  ;.  /:. 

fana  fides  prcfcribit,p.iiCol.37.b.c  '.  intetione  pura  fiquic  potes  bona  agis,6pera  fu.nttucis,  &^ 

telleiaus  impediturabaiaufuo^urbjato  terebrp  &  Virtute -•  % .  tiam fi«Q itaJ^Qrninibu&uid^e^ur.SApcjucrfa  intentTpi , 

phantaftica,p.3.col.i26S..f  ....    prauuraquidquidagitur&fiu4QeatH.ri:eC|u^^^ 

. inteUcitum bpnum eft vcrum>malumautcm  eiuseft  iajfum»  -  iItem,p.6<col48j'.c.&6^i.c,..u*.....l  i. ,.,, 

^.3x01.465.3.  r;  /    ,  lintetionefopejrum.Mefti^iaxiicutnwelpraHa^^ 

intclleciumfpiritualeran'marvaidcpaucorum,p.i.c.676.d.e        agimus',intuentibus  hoe-irarribu^.cx,em,p(lumafiito'prar>» 
intel)cctum  folusDominusdatj&fialiquandominifterange  -     mus,quafiraflexovex^auJl,p8de:fcqUe^ibusdlft^ 
,  ^:lus.diciturintelLe(5tumdare,hoc  eft,vtcum  dicitur quis lu-        giarelinquimus,p.3.colj5.67>ai. ' 

mcn.daredomuicuifeneftramfacit»p/3.coLr37,2.t  1    .      .  intetione^bonajccmuerfatiorHS,fun4aineni.adomusdicut » 

Sntellige  te  efle  alium  mundura,&  inttate  cfle^olem  &J-una        quasper  humilitatem  Ghri[tianam  cxhauftis,fuperuac  h 

lk..  &.fielUsvAudialiquidmaius,neviramtuaratanqua  Vilem  .      rumcogitatipnumrudaibuspcifcclusauditor  m  feir- 

ncgligas.Habesintra.teomnipotentem,&c.p.i.c.957iib        ..    rit,hpcinfefpiritualitei:ageni5  qupd  Chriftus  inuniuck 

;  imdhgerecft.fupi-cmus.gradusyitaejp.j.col.jjj.c  ..'  ,;ri  ,\  £cclcfia,generaliter'agit,p.j.SPli790.f 

".  irnteu.ipcft;u  proucciftfuhfia^iuumeftnuarta  hors  hoclis:  fcd     Interccfiionibustempeftiuisn6fblumccdcrc,fedaliamd(  ■ . 

pioute'ftaJicduujdeppteilqu9d,fraeicp«^p.2.c.695-.c  .-  n  c^an.ppprtctJp.2.cPh48;»cl..j  .1 
JntellecluquamQCfuispi£Eemiuct,tanto.fiipeccat  pro  maiori     InterfcciioprimQgenkotu.Aegypt.imagisuidcturquod'1 
cuIpamaiorempcenamfuftinet.p.i.c.932.e  .  J         .aM.ritperangelura.mai,uniq,u.am,pei;bonum,  &inter,prirl 

intelligcndimodusconriaturalishombiefl.per  reflexiQUam        piumnoctis  &fincm,p.3»co!.i97o.F 
t.. .,^d  phantafmata,&  volcndji  pcr  ccmuafionem  appetitum    interfeciio paruulorumfiue.innoccntuirt  ad  qiios rcfcratuj 

fcnfitiuam,p.6.col.2-i j.c.  .„  .   .  .       ..    ,..      ,  1.coI.i6q7jC     .,,, 

t  Jnrd!igcr,tc3.aliquid ncfuperbiedofeocamittamur,exepium    ihtcrfcaioduplekaduerfariorum populi Ch!ifliani,'figur 

.  cTchachabemur.Etnefciemes,nevih.pendcntesdefpicia-.  •  -  fmt  per  duplicem  interfe<ftionem(aduerfaiioium  po| ' 
mus,fcdhumiIiterexpc(acmus,orantes&exeicentcsmen  ..    Iudaici,p.2.col.l649.c 

tcsfl,o,ftrasdpneciiHelligamus,dehoc  fimiliter  excmplum    intcrficerc  feipfum  vtrumliceat  alicui,p.j-.c  1^77.3.0 
idatur,p.j.coLio6i.c_.^, ..  •  .    ,.,        ...Mtejrficercfcipfumqualitcrfitillicitumvcllicitu^p.i.co.' c 

_  .  inter 


1 


(• 


Intellc 


Ind 


ex. 


ltcrficerc  feipfum  quandoque  nnn  folum  licitum  cft  ,  fcd  e* 

ciammcri:orium,vcHcbia:i  dicunr,  p.4.coI.2  578.f 
htcrncere,Vide  iil  Occidcre. 
ltcrftcere  filios  pro parentum  peccatis  quomod o  fic licitum, 

P.1.C0I.1607.C 
jcerficiendo  Iahcl  Sifaram  vtrum  male  feceric .  Arguitur  & 

contta  cum  relponfione,&  iolutionibus  argumcntorum,p. 

2.col.iSj.c 
jterior  homo  iicut  lutum  eft,quia  terrenae  menti  gratia  fpiri- 

tusinfunditur  &  irrigat  vc  ad  Deum  eleuerur ,  p.^.colum. 

i$6.d 
iterior  homo  iicut  lac  mulgecur,  dum  mes  per  fpiricu  &  Dd 

veruftatecrahicur,quiainquadaminchoationeformacur. 

ibidcm. 
iterior homo  ficut cafcus coagularnr  quando  pinguefc£s co 

gitationis  ftringitur,vciam  nondefluat  deliderns,  fcdin 

viioamorcfo!idccur,p.?.Ibi. 
ltcnoi  homo  exrra&Us  a fluxu  carnis,teprimit  tetrorc m  fen 

fualitatis conhdens  de  auxilio diuin?  virtutis,  quse iolet  af 

fiftcrein  canbusdefperatis,p.i.col.6i4.f 
«tcrioreui  homincm  qui  non  excolit,non  conftruit,  non  mo 

ribus  ornar3fapientiam  Dcinon  quaerit,&  fcripturis  opcra 

non  inipedit,non  potcft  homo  dici ,  fed  homotantum ,  & 

homo  animalisjp.i.col.i  599. b 
iterioratanromagis  Dominusdenunciacquanto  fe  ftudio- 

fi.!bhominesahcxterioribjspurgant,pi2,c.i92.d 
iterirum  minatur  Ieremias  fculptihbus  iimul  &  his  qui  ado- 

rabant  ea.,&  quare,p.4.col.9 1  i.b 
Ircrprctesfeptuagintadicunturconcordare  fibiinuicem  in 

iuisinterprctationibuspcr  miraculum,p.i.col.3yi.c 
BtcrpretesandiccridiiinciVioyfcs  &  Aaron,  non  obftante 

quodeciamProphetaefucrunt, p.4.  col. 379.0380^  - 
ikcrprcccs  intcr  Ioicph  &  fiicrcs  vc  Hcbraei  tradunt  fuit  Ma 

ttafles  pnmogcnitus  Iof:ph,quia  pcr  interpretcm  Ioqueba 

tur  adcos,p.i.col.4tj.c 
iterpretcsdum  nominapropria  Hcbraicae  linguae  transfer- 

rcconanturobicuriores  nobisfentcntias  impingunt,pa.i. 

coI.i^jS.e 
lcrpretatio  optima  non  fcmper  fit  transferendo  verbum  exs 

verbo,  kd  aliquando  fit  melius  trasferendo  fcnfum  ex  fen 

fu,p.  2.coI.i48.f.&  col.32  j.c.&  co!.?  3  8.f 
itci  prctatio  trium  virorum,vel  angcloi  um  apparentium.  A- 

braha?  quae  ficp.i.col.23  i.c 

retationes  nominum  Hebreorum  Remigii,  quae  in  fine 

Bibligcommunicerponuntnrjfuncinplurib.  impropiis,& 

frequencer  ab  Hieronymo  rcprobaca:,p.4.col.2  23  i.a.b.c 
Kogatnosconditornoftertribusniodis,p.3.col.349.c 
uerrogare  creaturas  tftearum  naturas  coniiderare,&  rcfpo 

fio  carum  cft  in  hoc,quod  ex  taii  coniideratione  homo  af- 

furgitad  cognirionem  Dci,p.3.ci52.t 
iterrogare  Deum  quid  fitjp.j.col.^oj.b 

. ogat  10  dei  tien  antc  condenationc,quia  nullus  eft con- 

ucmnandusantciiHjuifitionem,quodprobatur  in  Adaui 

cuirt  fuit  vocatus  d  Dco,p.i.col.99.C 
itcvrogationes  quaedam  in  facris  litcris  quae  negatioiiem  in- 

fcrre  vidcntur  non  funt  negatiueintclligedae,  p.2.  €.334.^ 
>  garionum&  iciponfionumiftarumquis  facilc  expli- 

cec  rationemf  Vc  f.  ihcet  racionem  euchanfti^  percipiendae 

corituquogcricui  cxplicandae,veleorum  quaegcrunturin 

baptifnio,verboriimjgeftusordinum,p.i.ii86.e 
itentus  hominis  fapicntis  &  ftulti  non  ett  vnus:p,3.columna 

1762. f 

uisaninaequamoccidunth^retici.peioreftquamquili 
;.  cruciauiscorporis,p.2.col.2i  18. f 
i  troitus  fuperna»  fodicitatiscft  pcr  fidem  trinitatis  defcri* 

ptaaiaquaruorEuangcliiti$,p  6. t-.1673.b-C 
irronusquatuoi  crantinairiotcmpli  fccundu  quatuor  par 

tes orbis,fcilicer  porta  0.ienta!is,ex qua  parre  •  ratiogref 

i  1    ':  'iportaOccidcntis  vbipoftcriorp.irs&  fanc-tumsa 

>ruui,&  porta  Aquilonaris3&  auftralis,quae  crant  ex  la- 


tcribus  templi  p.2.col.i  t  ry.b.e 
intuerinondcbcnt:quaenonlicerconcupJfci,p.3.col.29i.c' 
inucnrufn  fi  quis  non  reddar,fimilc  cft  rapinaeip.i.col.^.c 
inuentam  rem  a  proximofuo  quomodo  Iudad,erronee  rudi* 

cantnonrcftiruendam  inaliquocafu,p.4.coI.2  2i2.c 
intientaquomodofuntinucnientiSjp.j.coI.247.c 

inuefliendiconfuetudiniEpifcopos&Abbatcsperbaculum 
&  annulum(quoImperatoresvfi  fucrantpcr  trecentosan 
nos&amplius)renunciauitHenricus  Imperator  quintus 
huius  nominis  cogente  eum  Papa  Calixto  fub  interieclio- 
neanathcmatis,&c.p.6.col.i65y.c 
inuidiaquideft,p.6.col.i3i5.b.Itcm,  p.2.col.i66o.f 
inuidia  eft  trifti  tia  de  bono  alieno,in  quantum  extimatur  pro 

priibonidiminutiua,par.3.coI.77.c.Item,  par.j-.columia 
25i.b 

inuidiaefttriftitiadebonoalienOjfedtriftuiaeftpaffio  corru 

pu'ua&mortificatiua,p.3.col.i66o.f 
inuidia  eft  rrift  itiade  excellentia  alterius,p.  5  .co!.  2  61  .c 
inuidia  malorum  crefcit,crefcentibus  bonorum  profectibus, 

p.  2.col  1296^ 
inuidiaduplcx,propriedi<5ta&  large,  p.i.col.337.a 
inuidia  magis  eft  ad  compatriotas  &  ad  propinquos,fimiliter 

&  inter  eiufdem  artis  artifices  quam  ad  extraneos,p.  y  .col. 

2  5t.b.Itern,p.4.col.637.c 
inuidiatineaequaelatenter  veftesroditcomparatur,qua?ftu- 

dium,vel  frucbm  bonum  Iaccrac,&  compa&ionem  vnita- 

tis  difTipat,p.5  .c.87  i.c 
ihuidia  intcrficic  ic  paruum  facit,p.3.col.77.b 
inuidia  nort  eft  patrisad  filium,fi  excedat  eum  in  gtoria  &  ho 

nore,quia  pater  quodammodo  manet  in  filio ,  P.2.C.677.  c 
inuidiaqu^daemonestorquenturjeoquod  vident  hoinines 

poffcperucnircadbcatitudine,  quaipfi  priJatifunt  vodi 

mitcunr  homines  tcntare,licet  fciant  ex  damnatione  homi 

num  fuam  pcenam  in  f  ucuro  crcfcercp.i.col.  1 0 1  .c 
in  inuidie  zelo  antiquus  hoftis  tota  vifcera  fua  conc  utit,licec 

etiam  peromne  vitium  virushumanorum  cor  1  infunua- 

tur,p.6.col.5i7.a 
inuidic;  figna  &  deteftabiles  efteAus.Ibi. 
inuidi?  venena  fuperari  poffuntjfed  difficile  conquief  cunt,p. 

j  coI.372.e.f.&  960.CI 
inuidus  petiit  poft  optionem  obIatam,vt  fibi  vnus  oculus  er- 

ueretur,vt  focius  fuus  duos  amitterec,p.  i.col.89.  b.c 
inuidus  qui  non  poteft  videre  bonum  proximi  quo  lucet  co- 

ram,Dco&hominibus  pcrbonam  famam  figuratur  pcr 

Heli,p.2.col.34i.c 
inuidus  tantoinmaiusincendium  Iiuorisignibus  inardefcit 

,  quanto  ille  cui  inuidetur  fucceffu  meliore  prpfecerit,  pa.6. 

col.ji^.a 
inuidus  &  ambitiofus  per  Lyfiam  fignificatur,p.4.2  3  8o.f 
inuidi  tnens cum  de bono alieno  afrligicur,de raaio  folis  ob- 

fcuracur,p.3.col.82.e 
inuidoeft  vuitusminax,toruusarpcclus,palIorin  facie,tie- 

mor  in  iabiis3ftiidor  in  dcntib.verba  rabida,&cffvenata  co 

uitia,&manus  ad  violentiam  prompta,  &  fi  gladiointerim 

vacua,odiotamenfuriara:mentiseft  armata.Ibid. 
inuidi  (ignancur per  Cedar(qui  mcerens  &  cenebtofus  inter- 

pretacur)  mcerentesdeprofperitacib.aliorum,cx:  ficinuolu 

ti  funttencbris  peccato;  um,p.4.col.877.c 
tnuidorum  eftlibenter  fufpicai  i  opprobrium  alterius,cum  nc 

queuntrodcrcopusquod  eininer,p.?.c.  1362.6 
inuidorum  afpernator  efc  Dorninus  &  ab  his  qui  diuina  benc 

ficia  in  alus  perfcquuntur  miracula  fuae  virtutis  auertic,  p. 

4.col.75i.a 
Inuidei  c  aliis  necpropria  difcucere,quanta  miferia  }  p.3.col» 

1771. b 
cum  videntmaliluccrebonos  Inuidcnt  eis,p. 3.^.2526.^.6 
lOttifibilium  nullorum  fitmcncio  in  procclfu  fex  dierum ,  nifi 

tantu  de  Dco  & deanima hmnana .  Dealijs inuifibilib.  fi- 

cut  cfc  nacura  angeiicn,  uel  acr  clemcntaris  pt^itrmittitur 

m«uio  cxprefla.p.i.col^.d 

inuiLicii 


Glofk  Ordin.&NicoIai  dc  Ly  ra. 


.1» 


Iriuitati  A  viris  magn*  authoriritis  ho  dcbet  fe  rctrahere,  fcd 
acquicfccrc  ftatim  proptcr  eoium  rciicrcntiam.Cum  aute 
inuitaturabhorninibusihediocribusfeutnodiccautorita* 

tis,nondcbcntftarimacceptarc  inuitationcm  fcuconui- 
Uium.fcd  aliqualitcr  fc  retrahcre  neleues  videantur.Exem 
plum  de  vtroque,&  datur  harc  do-irina  hominib.fccudum 
quofdam  Hebra:orumcXpofitores,&  videtur^ationabile, 

par.i.col._48.c  .   -  •  •  L* 

Irtuitandi  funt  a.nici  fratrcs  &  dinites  ad  cou.uia,propter  cha 
titatcm  mutuam  nutricndam,&  mcritonum  cft .  Si  autem 
ad  lafciuiam  aut  gulam  cxcrcendam,  pcccatum  cft .  Si  au- 
tem  proptcr  liberalitatcm  quadaro  feu  vrbah;tatera,indir- 
ferenscft,&  potcitbenc  ficri  &  malcproutad  finem  vlte* 
riorcmordinaturiquipoteftcffebonusvelmalus,p.y.col. 

o  _  _    - 

Inuiolata  fxpe  fcruatur  caftitas  intra  cofcieritie  ciauftra  adiu 
torio  bonorumjc  ura  pene  vfquc  ad  lapfum  impcutur,  p-  • 
col._42.b.InterI. 

tnungitui  infans  baptiiandus,in  quibus  partibus,&  quare>p. 

6.col.ij26.a  ,     .  •___,-_._• 

Inuocat  orans,fcd  hoc  VereVion  potenSnifi  pnus  crcdat,  p.6. 

Inuocare  &airt  hos  vocare  orando  nihil  hifi  Dominum  debe- 

tnus,p.,.coli4y.c  .       '   /,,  ,    . 

Inuocarcnomen  Dornini,art  fempei  Tonet  inbonum,p.i.co. 

127.C&  col.t28.r.i2  9.a.b.t      ':  v  . 

Inuocara  fpiritus  immuhdus  no  debet  quifpirituffanai  parti 
cepsefteauseftnefugiatab  eo  fpirituffantius,p.KCi33o.t 

Inuocantes  &  ctiam  iri  vera  penirentia  exiftcntcs,  no  kmper 
audmnrura  Deo  quahtumadamotioncm  temporalis  pce 
nse,  fcd  fernper  exaUdiuntur  quantum  ad  amotionem  cul- 
pa^p.2.cOl.i6b7.t  ...  A     j.     . 

inuocantcs  nS  mo  do  credunt,fed  etiam  orant,  vt  poftqua  cre 
diderit  alicnius  animus,no  defignat  id  .poftulare  quod  pro 
mifit  Deustotbcorde  vigilantibus,p.6.col.i  jy.a 

inuocationibusdemonum  aut diuerfis arnbus  qui rurura  in- 
quirunt difcere  cupiunt,quae  hon  expedit,  p.i.c.i jjo.ct 

loab  infixit  trcs  lanceas  in  cor  AbfaIoi,p.2.col.6  26.d 

ioabinuidiamotusocciditAbher,p.2.col.53_.a 

Ioabadaltareinrerficitur,p.2.c>687.a 

Ioab  ltteras  quas  fibi  fecrcte  n.iferat  Dauid  de  morte  Vn?,o> 
ftehdendoalij'stegemfeandalizauit,p.2.col.68i.c 

Soachim  pcr  m,pater1,&  loacl  im  pe_  n,filius,a  quo  progenito 
re  defcedenr.tquomodorcxerint,  &  de  pmutatione  nomi 
nUmeorundcm,decaptiuitatc&fepultura,&c.p.2.c.992.f 
&c.io28.f.&col.t352.a.b.ttem,p.4.col.734.f 

ioachimproptcrlibricombu  tioncminteifeauseft&  proie- 
ausextraportaslcrufalem.p.^col^.c  . 

loachim  pcr  Nabuchodbhofor  regem  captus  quisfucnt,p4. 

col.  1495.6  .     v 

iob  &  Dauid  a  Deo  non  funt  dereli&i,p.2 .063  5.3; 
iob an  fucrit  verus  homo  naturalis  vel  fi&us,p.3.cok4>e 
iob  quis  fucrit,diuerfi  diucrfa  dicunr^.col.^e 
iob  liberapudHebra-oseft  obfcurusidubius,  &  vanumha* 

bctftilum,p.3-col.6i-.a.b.'c 
iob  hiftoria  an  fit  parabola  vel  fit  res  gefta,  &  quid  ad  hoc  rc* 

ipohdentialiqUiHebi-a-6rum,p.3.col.4.e 
iob  quo  tettlpore  vitam egerit,p.3.col.4.c  ^ 

iobdcftirpeHusdefcendit,qui  de  Melchavxore  natuselt. 
Male  igitui  aeftimant  quidam  Iob  de  genere  Efau  effet,pa. 
i.col.269.f.27b.a.o 
iobdeq'!acognationeiuerit,p.3.coi.9.c  . 

iob  &  lobab(_iufdemhominisfuntfecundumaliquos.Ibid. 

Itcm,p.2.col.535.b.c.Itcm,p.i.col.376.c 
iob  &  Moyfesdeclarahturfuiffecontemporanei,p.3'Col.9'C 

iub  in  fuo  libro  habet  multa  ignota  vocabula,  &  Icofucta  ma 
gis \ m  alijs  libris:ncc  ctiam regulae  gi amlticales  Hcbrai- 
cTcommunitcrfequuntUrineo,par.3.col.6i.a.b.c 

Sob  libcr  fccundum  quofdam  Hcbra?orum  expofitorcs,  ab  i- 
lia-liiiguajn  Hcbraram  t uit  trahslatus.Ib'i. 


iob liber  multum  coiormatur  ftilo libri Threnorum, -icct  r, , 
dusloquendiinlobobfcuriorfitmodoloqucndi  in  libi 
thienorum,p.3.col.6:.d.e.f 


iob  libcr  totus  Rhetoiicus  cft,ctiius  modus  eft,  eindcm  fei  • 
tiammodispluribuseXplicarc,p.?.col.i34.d 

iob  quidam  Hcbra-orum  affcruht  hiiffchxreticum,  &  qua  • 
fcdfalluntur,&huiusCaufadaiur,p.3.col.i64.f 

iob  liber  metricc  cofcriptus  eft  ab  illo  locctPcrcat  djes  in  c » 
hatusfum,&cp.     336.C 

iob  commchdatus  fuitdc  quatuor  virtutibus»  &  qua:  illx  I, , 

P.3.C0I.271.C 
iobpercuffioncsquot&quefuerunt,p.3.ccl.284.f.3oo.(' 

ioban&quomodoaduerfirasdciecitabhabirufapicti. 
a>5tu,cum  tameh  fuftinuerit  aduerfitatcs  patienter^p.j.  L 

27  ?.C 

iob  no  intelligitur  fanttiot  fuiflc  Moyle vcl  Abraham5&  j 
te  alijs  eiufde  tcmporis5cum  dicitiir  quod  non  fit  ci  fin  i$ 
in  terratfcd  dicitur  quod  ho  fuit  fimilis  ci  fccundum  ij  d 
in  quolibct  fanc^o  cft  aliqua  prerogatiua  fpecialis.Et  i  ii 
citur de quolibet.Non  cft inuentus  fimilis illi,p.3.col.i ' 

iob  an  intctione  ifta  fcripfeiit  librtim  fuum:quod  vc  lit  d(  I 
rarc  a6tus hunranos  diuiha  prouidchtia rcgi,ficut  res  \ 
rales  reguntur^p.  3.C0I.4.&  5. 

iob  01  genere  tentationis  feritur,damnis  rerumjOrbitate  1 
lis,  percuffione carnis ,  &  hec  fuerut  quafi  exteriOr imj  u 
bellUntus  Vero  pervxorcmquaficiucmmensfuftini  1 
henacohfilij,p.3.col.4. 

bb  fuit  flagellatus  vt  virtus  fuc  patiehtia?  monftraretur,  S 
than  hoc  cxccutus  eft,vt  pcr  impatientiam  Iob  ad  D«  U 
fphemiamimpelleretur,p.3.coLt6,c 

iobquarctotonditcapillos,p.3.coI.32.e 

iob  aduerfitatem  paiJus  fuit^qua' fuit  duplex:  Vna ex bc p 
amiffiohe,aliacx  propiiicorporispercuffione,  p.3.ccta 

130.^  .  - 

iob an  fuit  flagcllatus fine  caufa,p.3.c  62.e.f 
iob  per  propheti?  fpiritum,fccutura  videbat  affiftentia  1 

cui  nec  futura  veniunt,nec  prgterita  difccdunt,  p-3.cc  b 

i  y7.b 
iobantenebatquodfubtraliiobonorumtemporaliumHj 

nabatur  ad  fuum  meritum,an  illudignorauit ,  quouf  ■ 
Deofuitfibideclaratuuv,p.3>cOl.32.e 
iob  qUa  ratione  tam  particulariter  maledixit  diem  natii  m 
ac  no-rem  conceptiohis ,  fimiliter&ftellas  &  huiuM 
Suffeciltet  cnim  oftendere  fuam  triftitiam  &  dolorcrjl 
pliciterp.3.toK6twC 
lob  qui  virtuolus  etat  &  patiens,qUomodo  iratus  dicitii 
tra  filiphaz  &alios  quare  non  potius  diffimulauit  &|  I 
_ertuiir»p.3.eol.ioi.!o_. 
:iob  malediaiohis & blafphemiae tferba  enuncishs  an  p  n 
ritexfententiafua,  velmagis  tanquam  ex  erroreal 
rum  fuorum,p.3.col._28.f 
iob  fecundum  fciehtiam  fe  norfe  confirmat  amicoru,  q  ft 
doca?leftia,ipforum  terrenas  cogitationespcr  proji 
fpiritumtrahlibat,p.3.col.i57'b 
iob  nunciata  funt  primo  minora  aauerfa,&  poftca  mai  |l» 
ficinqualsbet  annunciationemipfoeniccrctur  nouJ 
<5tiop.3.col._8.c 
iobrriftitiamdc  amiffiohercrum  demonftrauit,ficrai'H 
derate,vt  effet  fubieda  riitioni.Et  quai e  luper  amifli^ 
rum  hon  fit  triftandum,p.3.col.3  2.e 
iob  dicit  vitam  fham  odib:lcm  &  onerofam,&  per  con  f 
fuam  cohceptionem,natiuitatem,&  educationem,cl 
tia  fiiorum  amicorum  erronea,eos  dedutaido  ad  ir  W 
niens,p.col.45.c 
iob  ctim  maledicit  dieinoc5ti,in'telligitur  fic.Pcrcat  _< 
vtinaro  dies  natiuitatis  mea?  hon  fuifilt  fi  polfibiletfj 
non  fuiflemnatus.Eteodem  modo  dc  node  expi 
quialoquiturdepnfeterito  per  modum  fiuunadr- 
dolcntisdealiquopreterito,p>3.col.4C.f.47.c 
iobconclufitcotradi&ionefequi  ex  diitis  amicoru 


Ind 


ex. 


»m  oonebant  foclicirarem  hominis  in  prorpcritarercmpn- 
!i,paritceitiaiCol.i^7.a.b 

Joljoitendic  m  homine  nihilv.ifcremanens  poft  mortem  per 
jiapartetertia,col.  172.fi 

lofuitarflictusadiaboloimmediatcquantuad  oblatione, 
ibftancixfue&hUiorum&corporisfui  peraiffionem  ,  & 
iiaimmediate,inquanrumamicoscxciraueratad  eiusin» 
,epat:onem,idco  loquitur  alquando  in  fingulari,  aliquan 
»o  m  plurah,parte3.col.i84.t 

folhabuicperfe£tioremcognitionemdeDeo,  quia  plenius 
acrac  inihuctusde  diumn  irtute  pcr  Hagcllamrionc  &per 
L'uelacione&allocutionemdiuinamfibi  fac^an\  ,  parre 

•  coi.^o^.a.c 
loJlum  vcrbu  fi  dicatur  proprer caufum  aliqua  recrcarionis 

onercanonnocetjfedmagisvelecadquanru  fpirituflan- 
jum,vndeap!ulofophoaiiignarurqu?damuirtus,quedi 

itureurrapciia,quaanquishcconucrterc  dicta  uel  facta 

dfoIaciumhoneitum,par.<5.col.558.f 
loundicatis  aecernc.  aftiuccia  per  fluujum  de  paradilo  egredie 

emdefignatur>par.i.col.75.c  _ 

lonnes  Bap.quamuis  negauenr  fe  effc  propheta  ramen  inter 

ogarus  verum  ref  pondit  fecundu  inrentioncm  qua?remiu 

fd  negau  it  fe  effe  prophetam  cacum,fuic  plufqua  prophe- 

a,par.5»col.7oo.f.&coUio38.f 
Tfintics  Bap.quare  &  quomodo  dixit  fc  non  efie  Heham ,  cu 

amenChriftusdicat:  Macih.  ii.IpfeeftHelias,&c.par.j. 

knncs°Bap.fuit  fimilis  Heliz  in  tribus.In vita  in  doilrina , 
kinofticio,par.5.col.67j.c  .,-.....:. 

lcnnes  tuit  timilis  Helie  in  auftcntatc  pcmtentix,  in  fohdira 
econftanrte,&inauroritatcdoarinv,par.5.coK2o8.t 

IcnnesBap.nonaccepic  autoritatemadeooapuzandi  nin 
kddenunciandumChriftu,&  preparandum  homines  ad 

uumaduentum,pa'-.5.co*i.i037.b 
[annesBap:.diciturvox,&quare,par.5.col.io3Q.c.»a.e 

[annes  Bap.df  lucerna  Ch:ifti,&  quare,par.3.coI.  I4**c 
■■[Qnnesdicituriuftitia,&q'Jarc,par.3.col.i09o.c.r 

•.cnne  Bap.commcndatur  a  quacuor,f.cx  condinone ,  cx  oi 
uinaautcritate,exnominc,cxofficio,par.j.col.io20.f 

«ncshoc  noie  muhi  Hcbrci  prius  vocati  sut ,  par.J.c700.c 
icnnes  Bap.habuit  nomcn  cx diuina  pi xordinationc  &  non 

humanadifpofiticne,par.j.col.io2o.f 
icnnes  Eap.conceptustuitcircafincmmcnhs  Septcmbris, 

fed  Iefus  circa  fincm  Martii,p.5.col.688.f 
hnncs  Bap.fpiritumfanctum  acccpit  in  vteromatcrno ,  par. 

^.col.^S^.a.b 

unneshabuitnidumfuumin  finus  Saluatons  vbi  fuauiter 

rccubuir,par.5.col.ioio.d  ..-,..     .'„ 

lannes  Bap.non  ftatim  poft  tcntationem  4o.dieru  &  lemniu 

4o.dieruin  Domini,elt  rraditus,par.5.col.484.c 
iannes  Bap.paflum  fuiffe  tempore;Pafchali  vndc  colligif,par 

tc5.col.257.!. 
iannes  Bap.vbi  occifus  &  fcpultus,&  eiusofla  quomodo  m- 

cendiocollcaa,par.5.col.25  3.c  ._  _      „  . 

iannesBap.nonconumeracunnteroccifosvetcriTaftamcti 

ficut  Abel&Zacharias,&quarchoc.pai.5.col.395.a.b 
ianncsBap.pcrMoylcnfignificatur,par.i.col.364.c 
ianncsEnangcliftatripliciuocationcuocatusfuit.Primoad 

aliqualem  noticiam  Chrifti.Secundoad  eius  famiharitate 

Tertio  ad  Apoftolatum,par.5.col.  1  o  1 1  .c 
iannesEuageliftacrcditurfuifle  probalitcr  ille  qui  cu  An- 

drjea  primo  fequutus  cft  Iefum,  par.j.col.io^o.i.  Itepar. 

6.col.i373.e 
ianes Euagehfta  fuit  vocatus  de thoro  nuptiali  a  Chnfto  ad 

contincQnamvirginalcm,par.5.col.ioo9.b.c 
>anncs  Bap.cclcftia  promdir  obfcruantibus  legem ,  alu  aure 

Prophete  temporaha  promittebant  obfcruantibus legem, 

partc5.col.73o.f 
)annesBaptifta  nullum  fignum  fecit,&quare,panctcma,co 

lum.421.422. 


ioannc«:  Euagelifta  ^fuadcttirfuiffe Illcadolcfces  qui  Icfu  ca 

prorciiCtafyncoucnodu.spiQfugir,par.5.col.636.c.f 
ioannes  jjbaro  alioru  Euageho,aJiqua  de<  fle  vid  t,  pic  quib. 

a  tramlwogatus  fcripdt  Eiianguhu?par.j.col.86.e 
ioaimisBaptiiraprius  baptizarorqua  baptizatusapparuit,un 

delanctiiicaium  eu  efieclaruir,quamuis  uifibiluer  factum 

noninuenituranrcqiiabaprizarecpar.  i.col.io92.c'.e.    • 
ioannesBap.pcrhibuit  tettiinomudeChriftoprafdicadocius 

excellcniiamA  baptizarulo  iu  aqua,par.5.col.i02  i.a 
ioanucs  Bop.inirtcnsdedifcipulisfnisadChriftu  vrqucreret. 

Tu  cs  qui  vemiiros es,&c.Cui  Iefus refponderir,ioanni au 

difcipulis  fui.s,difpurarur,par.  j.col.28o.f.&  feq. 
ioannes  Euangclifta  fuit  notus  Pontifici  triplici  ratione,  par. 

5.C0I. 1289.1* 
ioannes  Euagchlta  an  uiuar  adhuc,vel  an  morruus  fit,  opinio 

nes  funt.Et  qucc  probabiiior,pomtur ibi,partc  j.cel.  1539. 

f.itcm,par.4.col.  149.C  ' 
ioannes  tn  medio  candelabrorum  aureoru  non  vidit  filiu  ho- 

minis  ied  fimile  filio,id  eft, Angelum  in  perfona  Chrifti  fi- 

biloqucntem,par.6.col.i4Q4.f 
ioannesdiciturmareTyberiadis,quarc,&qualiter,par.fexta, 

columna  1445.C 
ioannes  fenior,dictus  eft  quidam  facerdos  alius  a  beato  ioan 

ne  Euangelifta,conteporaneus  Apoftolorum,par.fexta,co 

lumnai375.b.c 
ioannesHircanusDuxiuda'orum,fimul&  pontifex  uirtutti 

vir  fuir,ac  multaopera  rairifica  cofecit.  Hic  Hircanos  deui 

cens  Hircani  nomcn  accepit,&c.par.4.col.2373.a.b 
ioanes Hircanus rria uel pra-cipua maxime folushabcbat,  na 

&  gentis  princeps,&  pontifex  erat ,  &  pranerea  propheta. 

par.4.col.2  37.b 
ioannesBaptiftacognouicChriftudupIiciter.Primoperreue 

Jatione  diuinam,&c.Secundocognouit  eum,quando fpk* 

tuffan&us  defcendit  fuper  eum  in  figno  vifibili ,  &c.par.5. 

col.io4o.b.c 
ioannes  Euangclifta  vocemTheologamemifit,quatatopon 

deregrauidam  reliquir,vt  fi  aliquanto  plus  intonare  voluif 

fet,nec  ipfe  mundus  capere  potuifTet,par.5.col.5 1.  j.c 
ioanncsEuangeliftanondxitfineratione.Verbum  caro  jfa- 

clueft,&n6:Verbufactucfthomovclanimat  uidt  ratio- 

nem,par.j.col  103  i.c 
ioannes  Euangclifta  ficut  &ca?tcri  Apoftoh  duplici  modoui 

dendi  notitiam  habuit  ucrbi  incarnati,par.5.col.203  i.c 
ioannes  Apoftolusfcripfitaducrfus  dogmara  h«reticoru  de 

uerbi  Dei  eternitate,&  aducrfus  corum  ftultitiam,  &c.par. 

6.col.i33S.b.c 
ioanes  Apocalypfim  antc  Euangclium  fcripfit,& quare  prius 

ponitur,par.  5  col.  1  o  1 3  .c 
ioannes  Euangehum  fcripfit  in  Afia  rogarus  ab  Afia»  Epifco. 

pispoftcj.rediitdein(ula?exilioParhmos,par.5.col.ioi2.f 

ioanncs  fcnpfit  fuum  Euangchu  poft  Matthia-  eleaionem,  & 

etiampoltPetrimartyrium,par.j.coJ.2  33c.r.&2  338.f 
ioanncs  Euangelifta  primo  fcripfir  fcptcm  Ecciefns  quaefunt 

in  A(ia'&  confcqucnrer  alns  vniuer(is,par.6.co!.  1463.C 
ioanncs  Euangchfta  plus  amabatur  a  Chriito,  &  Ptutus.sp  u 

amauit  Chnitnm,par.6.col  978.C 
ioanncs  Bap.in  dcfcrtohabitauicvfqueadtempus  fuae  praedi 

cationis,icd  quaic.par.j.col^oo.f 
ioannes  Bap.fuit  initium  noui  Tdtamcnti,&  dciignabaturp 

tcntoriuminintroitu  tabernaculiv'vc.par.r.col.765.c 
ioannes  quomodo  dicitur  prophcra  *kt(Tuni  in  cantico  patris 

fui  &  ipfc  Ioanncs  ncgac  fe  proptutam:Solutio,par.quinra 

C0I.701.C 
ioanncs  Bap.Angclusdicitur.non  fccictarenaturc,vr  mcnti-'' 
turOngcncs,icdofriciidigiiitatc,;par.5.co.43.c.ltem,par 

tequarta,col.2i73-c 
ioannisBap.difcipulitribusdccaidisrcprenenfibilcsfuerunt  - 

parrc5.col.!72.d.e  _  . 

ioannis  EuangcKIbt  fucrunr  nupnx  quibus  lnrertuit  lcius,UC 
communiter  dicitur,par.  j  .col.  1 05  5  .c 


Gioffee  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 

IoannisEuangcliumcaitcriscxccltcntiusdefign-ttur  in  rrib.  ionathasannbilisfupcramorcmmulierum,cxponi:utdupl 

o.i;afcripfitcxtcrisfubiimius,fubtilius,&pcrfe:tius,p.5.c.  cirer,p.2.c  520.fi 

loit.d  cf  ionathasan  pcccaucritguftandomclcotraprjeccptumpati 

loannis  Hircani  filiiqui&  quot  &  qualitcr  &  quadiu  inre-  fui Saul.p.s.c.^oo.f 

gnoludxorumpatrifuccefierum.lbid.c.f  ionarhas  fignificare  vo!cns"Dauidinfidiaspatrisqcarcpcrt 

ioannis  Baptifta  in  vccro  exultatio duob*  modis  potuit  fieri,  la  aut  iacula  fignificauir,p.2.c.45>a 

p.j.c.688.f                                               ..  io.nathaspta?ccptipatrisncfci«.isfauummc!lis  guflauit  vnd 

ioai-uiisBaptiftajprxdicatiafollennirerdcfcribitur&quare,  tantaindignatiocommotacft,  vt&  dcfcrrctur  viaoriaj 

P.J.C.729.C  diuinitaslcderctur,p.2.c.403.a 

ioannis  abftinentia  fuic  aliis excmplum pcnitcntic,par.  j..col.  ionar.has  iuit  ad  Dauide  qucm  in  pcrfccutionib.pati is fui dc 

2o8.f  Icbat  fatigtn',p.2.c.4^8.f 

ioannis  Euanwclifta prophctia aliiscfl cxccllcntior duab. ra-  ioppc eft  portus fupra marc mcdircrancum,ad  qucm  duceb 

tiotub.p.5-.c.i45o.  turlignapcrmare&indein  Hicmfalcm  pcr  tcrram  iny 

ioannis  fifio  fccan  Jom diucifos  rcfpcdus  imaginaria  fuit&  hicuhsqui  portus  cft  propinquior  Icrufalcm,p.2.ciZ9j 

ihtcfledlialfis.ib«d.                                                          _  ioppcuportus  crac  Iudarcr,p.2.cii4,.a 

lOaJinem  Baptiftam  fudari  ptitabantefIcChriftum,aliiHe!ia  Ioraminrcrprctaturfortitudo,p.2.c. 1209.3. 

aliidic".)«ntcum Vnumciicdeprophctis,&quarehiec>  p.  ioidanisfluuuis  vbiorkur,p.i.c.2ii.b.&ci438.f,&c.i685 

j-.c.  102,8  f  Itcmp.^.c^^.f 

ioanncmBaptiftamanmalicioseycIanfimplicianimo  Iudgi  iordanis  paismergiturinmarc>&inamaritudinera  fluit, 

acteffcruntouxrcntes  quisejlet»p.|.c.ipj8,e  eiusmoralicas,p.2.cr27.a 

ioannemBipriibmdicicHyeronimusnofcifieperbaptismu  iordanisfluuius^tfttcrminustcrr^promifaonisa  parteOt 

Chrifti  mundumeflc  redemptum  Auguftinusdicir  Ioanne  tis,p.2.c.9i.c 

ign^raifchocrantum  vtrum  fibi  rciineat  vim  baptizandi,  iofaphatproexpedicioncfuxorat!on'sa''cgauitquinq;p 

anaiic.uiiuorumtribuat,p.j.&  1040^  120J.C 

iniaaunequipadiisn  n  cftyioneft  imparmcrirum  martyrij  ioieph  viriuftuscxtribuIudadcdomoparna&  Dauid  h 

&  m  Petro  quipaffuseft,p.2.ci79.c  riam  vngincmdefpoudir,&  quare,p.i.ci45i.a  . 

iohclSiiarcaquam  pctentilac  deditjquobcneuolenriedlmu-  iofcph  quare  timuitireinludc^m,notaturhiftoiiu  Heroi  , 

lationemniaioreinmcreretfidcro,p.2.c.r;9.b  p.5.c.68.f 

Iohclanprophetaucritcontraomncstrib.p.4.c; 995.2  iolcph  qui  alio  nomineBarfabasdicitur,&IacoLusminoi  i 

iohel  quib.tnbub.prophetauir,&  quo  tcmporcjp.^.  columna  cuutur  fratres  Chnfti,quia  confanguinci,&  non  c  > 

1903.C  virginenari^p.j.cjij.b.c 

iohcl  quamuis  tardius  prophetauerit.tamcn  coteporanci  fue  iofcph  dccurio  ab  Arimathia.Ifta  cft  ciuitas  quac  dijft 

runtfibilfaias&  Ofee,&ca:tcriill  :.stcmporis,p.4.colJin.  matha,dequafuitHelcana  patcr  Samuclis,p  5.C.99J 

1923.C  ioi^phapudpatrcmaccufauitfrafresftiosdecrimine! 

iohel  miffionem  fpirituflancli  annunciauit &  tempus  futuri  iu  id  cft,de odio  fraterno,quod dicirur  crimen  piinmuni  l 

dicii,ficut  AngeliChriftoafcendenteinceJum^p.^.lcoium.  c.3  yS.b 

\626.£  iofephPatriarchaquarepatriiniuucnrutccratmagis  an  i 

iohcUubquoregumprophetauir,p.4.co!umnai9o^.c&coI.  Iis,p.i.c?,82.c38?.f 

192 3. c  iofef  hcxdonoDeifpcrialifuitgratiofiormorib.  &  c^H 

ionadab  filii primi  captiukatcra  f uittnuifTe dicuntur,p.  4.C0I.  fratrib.fuis  cum  dcbilior  debuerit  cfle  nam  in  fcnedll 

822/  lcntgenerari  poeri  debiliorcs  &  defe&uofi,pau.c. 

ionacftdi<aioHebraica,&fignataequiuoce  columbam  vel  vi  3?8.b 

nofiraccm,p.4.c772.f.  iof.  ph  venditioruitfadh  matreadhucviuenre,vtdk. 

ion.iscum a  pifcegiu...:ctur,n"gurauit  triduum fcpultur^ Chri  qAi,pj.c.jj82;b. Alii  aliter.Ibid. 

fti,p.|.;.2o2i.c  «ofcph  venditusfuit,5extrip!icicaufa,p.i.c?78.a 

ionaspoitquamprrcdicauicNin  uiti>,co.ifufuspra?  verccun-  iofcphan  venditusfitlfaacauofuoadhucviutncc. p  •. 

dia,a(iirmpta  matrc  latencer  egrcilus  teri  ain  fuam,  feptcin  b.&  c  j8  2.b 

annis  exuitauit  p.^.cu. ;    -  iofepha  fiatrefuo  Tuda  venditusefr,quieratpr:ncii 

ionas cuius filius  fuerir»an fuerit  verusvclfalfus  proph<*ra,&  fuaiit  fiatrib. vt  Ioftph  mcrcatorib.vendercti 

quare  dic-tus eft  Amaaii.  Ec  qc.omodoh.git  a  facie  Dci  p*  ditio  pra?eisefucrit3o.argenrorum,&cp.:.c.j;8.. . 

4. c.i9to-c &  202  i.c  3 S  ?.f 

ionas  propheta quare magis fanctus fcribitur,quam  cxtcri ,p  iofeph  marer  vt Hebra?i dicunt  vrcatur  Bala cui 

phC|«»quiomnes  fancb  fucru:)t,:x-cp.4.ci<.;i7*  m  finu  fuo:qu^cci..m(mortuaRachtl)vocaci  eft  ma'f( 

ioaasfecundudoctorcsHcbraic^  s&Lutinosniii  ii'iusmulie  fiusIofeph,p.i.c.382.b 

ris  x/idua^quemfufcirauit  hciias.p.^ct^ii/.c  iofeph-afivcndmisdiciturPuripbari  Et;nt;chc 

ionasqnomodocxcufindLisquipic  :.x  tqi;.'daoneuenit:p.  ii  Eunuch9quomodovxorcmhabercdicati?r,p,   c,l 

1  c.156  iofcph  vxorcuiusfiiaefledicarurfecundumf .-.  mj-o^B 

iortamquidfcctfaheb  rnc                              niuitiSjp.^.col.  ^^.f.&c.^o^.c&anfuitnhi  adommiquonaam  - 

1 0:  pt<  >ris  fui  vcl  altcrius,c.409.b.c 

ionath              0  •..J(!L,isvJ:i'.l)'-,.r...''v.auLi;j  i    ' '•  fm',&cft  ■  ioJcph,vt iudceidicunt,terfuit  vendicus,p.i.c.382.b\' 

apud  Hcbrcos,quod  nulius  l uit  aufus  contr.idicerc  iri  ti  rius  bis  raritum  fbir  venditus. 

lationefuarhaldaica,  p.^.c.i287.b.Item,p,6.c.i5  7w.Kf.:-  ivi  ;«h  pernuiius eit  vcndi,vrpropcercum  fcqucrctur  lifc ' 

p.»-ci2  5.cVidccciam  inThaigum.  populi  ccmpoiefamisfuture,  p.i.c.428.f 

Ionathan  fihus  Saui  rcfigiiuti  iciuuii  culpam  dcprccatione  de  ioicpn  vendicus  fuit,vt  dicunt  Hcbrci  magiftro  carnifiou  ■ 

lcuit,p.2.c.402.e  i.c.382.b 

ionathanquiek:  Nathan  prophctaquihabuitduos  frarcslo  iofcph  t-jua.afueiitpulchritudoconiiciturjt^fcminx  qua 

hcl&  Ionadab,p.2.cio96.f  cltpiopiicpulchiitudo,admirantur,p.i.c459.a.Inter 

ionathan  volensin-ucreinhoftes,'curdeditquedamfignaar  iofcph  quantKcontinentiaj&caftitatisfucrit,apparuit> 

migcro, p.2.c.j68.d.  m  jlicri  uon  acquieuit,fcd potius ei  fuafit,vt  pailioul 

ionathas tnbus  vicib.iniit  fcdus  cum  Dauid.p.2.c.468.f  rcirciiarct,p.i .c.3 16.C    t 


> 


Q 

|Q 
10 


Ind 


ex. 


$  feoh  habuir  duas  principalcs  perfeqtiutioncs,vnam  a  fracri 

bus,a!iam ab  vxore domini  lui.p.  1.C.465.C 
dfcphcum  facfcuseflet  prtepoficusrcrrj:  Aegypri,erat  ^o.an- 

norum,p.i.c.382.c.ckc.4io.e.f; 
ifeph  cu  frumcnta  colligeret  vnde  homincs  viuerent,pecora 

rndeviuebant,cutntancofamesinualuifletj  &fratres  Io- 

feph  Pharaonidixerunr.Nu  func  Pafcum  pccorib.puero- 

rum  tuorumjp.1c438.cf 
ifeph  qui  eraccam  dulcis&  manfuetus  verbis  &  faftis,  quo- 

modo  afflixic  fracres  ica  diu,ancequam  fc  eis  nocickarcc ,  p. 

i.c.4i4.f.5cc426.f 
ifephnovidens  Bsnianvnfratremfuumvterinumcurn  alits 

iratrib.durcloquutuseft,timcris  ncmachinatifuiftenc  con 

tra  eum  in  milum,!icuc  fecerac  cotra  eum  idco  vc  fcire  pof- 

fet  veritacem.dure  loquutus  eftcum  eis,&cp,  1.C.411.C 
ifcph  diccns  fratresexpio!atores,effe  no  excufacura  menda 

cio  quin  eifbt  p^ccacum  vcniale»quia  neque  Apoftoli  mul- 

toperfe-ftores  co  ftc  cxcufantur,p.  i.Ibid. 
tfeph  q.tomodo  poterac  fracrem  fuum  Iudam  arguerc  de  co 

tradiclione»p.i.C426.f 
>feph  non  porerac  fe  continere  quin  fe  manifeftaret  fratrib. 

fu:sfedqu;b.rarionib.Ibid. 
>feph  iurans  per  falutem  Pharaonis,an  indecenter  utrauir,& 

anp  f  urium  commifitjp.i.c.^i^.f 
sfcph  f  atnb.vndc&  quare  exploratorum  vitiumimpinxit, 

p.i.c.4i4.f 
)fcph  magnam  clementiam  oftenditftatrib.fuis,cum  cos  ad 

fe  venientcs,noles  eos  fcandalizareapud  Aegyprios,  &  vo 

Ienseosccrtiricaredcpknarcmnftone,p.NC427.b.&colu. 

427.C 
jfeph  verba  quomodo  vera  f unt,cum ait  patrc  dixiilc:ln  mo 

numcnto quod  cgo  feci  ntihi  tn  tcrra Chanaam,  &ccu  nu 

legancur  hec  vcrba  pacris  cum  de  fepultura  man«laret,p.i.c 

37  2.e.f 
Meph q  tarenon  ftatim  poft  morte fecitafportari oiTa  fua in 
|  tcrrampromifitonis,cftdtiplcxrario,p  6.c.9  28.f 
ofeph  habuit  tvfc  de  fepultura  &  rcfurreftione  Chrifti  in  tcr- 
;  ra  proraiffionis compl*  nda,p.6.c.928. 
>feph  Patnarcham  vt  dicit  Ra.Sa.Gabrie!  docuit 7o.idioma 

ta  qux antc non nouerat.Et an in hoc  verum dicatjp.^.co. 

io5o  f 
ofcph  patcr  putatiuus  Chrifu',&  virgo  Maria,  de  eadcm  tri- 
'  bufjcrunr,p.y.c.4i.C 
ofcph  cum  dc  duob.patrib.fuis  Euangdiftac  memoretur,  qua 

r<  luiiius  eorum  nomcn  accepir,cum  fccundum lcgcro  qui 
1  nafciturcx  nomincdcfuncl:i,aon:chabci-cdcbcatclcfunar 
i,  cui  propagacur,p.i.ci6i4.f 
iolcph  iponius  Marixcrcditurfcmperfuiffc  virgo,cum  tamc 

virguicm  difponiauerir,p.5.c.44.f 
iofeph  quure  non  acccificad  Manam  virgincm,cum  ilbi  elTct 

del'ponia:a.lbid. 
iofcph  non  cognouit  Mar:am,quomodo  &  vndc hoc  &  qua- 

diuuoc  rim,p.5.C47.b 
iofcph  virumMuiixdixcruntquidamde  alia  vxorcgeneraf- 

ferilios,&  lilos  fracrcs  Icfudiaos,fedimprobacur,p.5.col. 

to;g  C.&520.C&48.C 
ioleph  in  Bethl-xm  atinum  &  houcm  duxit,quib.  prcefcpium 

fecit,&  in  quo  virgo  Maria  pucru  Icfum  reclinauit,&  pan- 

nisinuoluit,p.5  C.709.C 
iofeph  no  cft  inucntus  cu  Maria  a  Magis,&  quarc,p.5.c  5 5.C 
iofephus  Maratia?  hiius ex  Ierofolymts  facerdos ,  iicut  cle eo 

fcnbit  Hicro.iahbro  dc  llluftnb.vins,  &c  p.i.c3§  1  «C&  c 

797-b.c 
Iof-phuscrrauitdcnuditate  Adar  in  ftatuinnocetiardanshu- 

ius  ra:ioncm,quod  ante  viuebattancum  beftiaiicer  noa  ha 

bcns  vfum  racionis ,  fcd  confutatur,p.i.c,96.c.f. 

Itemp.4.ci548.f 
iofcphusc  rcahiftoriasIibriMachabceorummuIra  dicit  <p* 

funt  d:(Toua  textui,proptci-  cjuQd  illatanquam  fiiuola  di- 

ini.ttuntur,p.4.c.242;.c 


Iofcphus  dicens  Qui  nnllatenus  egit  peccatum  fed  tantu  cogl 

tauir,nuiIo  rcaru  tcnctur,crat,p.i.c.675.c. 
jofcphus  Hcbreorum  hiftoriogrsphu.srefcrc,infIftetib.  Roma 

nis  fe  fugiffc  in  fpcluncam  cum  quadraginta  comtrib.  ibiq; 

proditum,inucjKtim,atque  ab  hoftib.captum,p.5.columna 

iofephus  quia  fuitde  gcnerc  facerdotali,  &  fuit  in  lerufalem 

tcmporequoadhuc  ftabattcmplum  &  facerdotii  rrundte- 

rium,&  pliiiics,potuit  vidcre,vt  vidit  veftes &  ornametua 

ipforum,ideo  ccrtiuspotuit  fcriberetahs  quam  fuis  fequa- 

ces.p.i.c.^gi.c 
jofephtis  quadragemnofecunclo  anno  a  paffione  Chtiftivel 

circitcr.inccpit  fcribcrchbru  antiquitatis  Iudaice,  que  ob- 

tulit,  Vcfpa!!2iiolmpcracori,quicepitimperare  anno  d«- 

minicc  incamacionis  fcpcur.gciitrjo  primo,p.4.c-3  iS.f 
iofias  fuir  fanAiirlmuJ  rir,fed  hiii  cius  fuccedentes  fuerQt  pef 

iimi,ideo  regiii ftatus poft monepatrismutatus  cft  in  ma- 
.  lum,p.4.cioo5.c 
iofias  pc;  fidem  &  deuotioncm  m*gnafibi  ad  vniuerfis  amo- 

remacquifitiit,p.i.c68i.d 
iofiar  quacuor  filii  lcgtmtur,&  a!ibitre$rantum,q»omodofu- 

pcrhoc  concordiaaccipicnda  eft,p.2.c.8o4.e.f 
iofiamregc  Icrcmias  itocac  Ccdion  cuicoitanserat  regnum 

p.4-c.735.b 
iofue  Ducc  vinccbat  populus  non  fecundum  artem  militarem 

inftruCtus  fcd  lupcrnohc!:usaiiX!ho,p.2. 065. a 
iofue  nomcn  cx  Qlex  immitacum  quta  cypuserat  verilefu,p. 

i.ci255.a 
iofucimpoJ]cioncmanuiimDii"eft  creaeus,p.t.C!6$i6.c 
iolue  non  habuitvxorcm  nequehlios,p.2.c,  149.2 
iofuc  vbj  mortuus  quo anno eratis,&  vbi  ftptilcus,p, ?.ci49-a 
iofuc  moriturus -admonuit  populuai  maxime  nc  matrirnonia 

contraherentcum  extraneis  qui  ihtcr  illos  habitibant  tan- 

quam  hxc  commixtio  datijra  fitirnpictaris  occafloacajjp. 

a.c.ij^.c 
iofuefuccciTor  Moyflin  regiminc  pop-.ilifuit  coRfortatus  Sc 

affecurattjs  dc  tcrra? proniuTtonis  acquiftrionc  61  diuifio- 

ne,p.2.ciof 
iotha  vnum  dc  L  gr.  no  prctcrke pcflc.qyr.re  diclur.i  cft,  &  dc 

quo,p.i.cSi7.b.c 
Ira  vt  mentem  fuperer,caufa  cft  multitudo  cogitationum,fup 

uacuarum,quib.  mensacquiefcit^p.3.c.335.c 
ira  6c  ciamo»  &  omnis amaritudo  immundi  ipuicus  furor  cft, 

p.5.c75?.b.c 
ira  duplex  f.confuu>raationJ$,&  coufumptionis,p.3.c.876.  d. 

&855.a.b 
ira  quaiiterocuiosnaentis&  corporisperturbat&cxcsecatjp. 

3.c..648.d.e 
ira  Dci  qux  dicator  in  facris  fcifptur/$,p.  1  .c.62  2.d 
ira  intelligentie.  lumen  fubtrahit,&  mentcm  prouocando con 

Iundit,p.3.cioi.s.b 
ira  ftulti  vbi  incanducrit ,  mox  vifccra  pietatis  amittit,  furori 

frena  laxata,p.3.ci7i  9-a 
ira  dupliciter  dirjrinitur  a  Philofophis.f.materialitcr  &  forma- 

liccr,p.4.c.2049,c 
ira  cft  duplex.fira  per  vicium,&  ira  per  zelum,p.3.c502.f  Ice" 

p.6.c.2ii.d.Item,p.3.c.62  8.d.c 
Ira  pcr  zelum  lapicntcs  turbac,fcd  ira  pcr  vicium  flultos  truci 

dat,p.3.c.77,b 
iraper'zelumoculuiTimentisturbat,fediraquat  eft  per  vicia 

ilium  fxcccatjp.j.c  628,d,c 
Irapotentumleniendacftblandis  fcrmonib.flcut  fcror.  Sr.i:l 

pcrcith,aram  Dai:id>p.2.C34.e.f 
ira  Dci  quc&cua!isfic.p,4.C2i85.a.b.I;cp.2.649C.Vidciia 

Pafuonis.. 
iraDein6pcrturbationem,fedmerita  &  peccatapunitndctrS 

fignar,p4.c2i85.a.b 
ira  Dcicft  motu»  qutfitin.inimaquslegrtnDei  nouit}cusa 

yideteama  nia!opiitteuii,p.3.c.445-a 
iraDc;  manet  no  aducrfus,  ftd  luperpcccatores,  fcilicct  ori- 

f     a. 


Glofla;  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


ginaUs  damnationis  rcl  cclcftis  iudicij,quia  no  dcinfcrio- 

.{cddcfupcrioribinditcanturpeccatores,p.2.c  6y.b.c. 

lra  an  fueiit  in  ChfiftojEt  arguitur  pro  &  contra,p.j.c.  J02X 

irafcirur,p.6.c.6i$».b 
*ra  inconfiderara  rcs  eft,ita  vt  aliquado  nec  fibi  parcat  cui  ira 

fcicur,p,6.c.6i9.b 
fca  multis  virtut!b.priuat,quia  dum  quictem  mentc  tollit,fpi- 

rituifan&us  ibi  non  quiefcir,p.3.c.77.b 
3ra  fnagis  eft  in  iuucnib.qua  in  fcmb.&  quare,p.  3.C  i8o6.f 
ira  fcmper  plus  vindi&am  exigit  quam  iniuriam  accepit,  p.i. 

tt»pra»rei  rationcm  opponitur  manfuetudini,non  autem  illa 

<}ux  cft  modcrata,quiadcraticncmafuetudiniseft,  quod 

faciat  moderationcm,p.5f.C5 1  i.c 
ira  iufta  matcr  eft  difciphnae,&  iraqua:  c&  cum  caufa,  iudiciu 

eft,nonira,p.yc.io7.c  * 

rra  vcni  a!is  eft  quae  non  ducitur  ad  efFe&um,p.3.C46i.a. 
•ira  raagna  eft  a  Deo  tonncnta  non  peipeti,p.4.C902.f.&col. 

1194.C 
ira  iudicii  tanto  diftri&or  portabitur  quanto  nuc  minus  timc- 

rur,p.j.p.ci923.a.b 
irg  tiiplexgradus,p.5.ci07.c 
ira?  dandus  eft  locus  aiiquando,p.<r.C2  r  2.C 
iram  qui  vincit  melior  eft,quam  qui  capit  ciuitatCDi,p.3.c.48i 

a.&  1675.C        - 
ir^motus  quamuis  fitmodcratusrationeimpeditintellc&ua 

contcmplatione  veritatis,p.  y  .c  5: 1  i.c 
itx  naiura  eft  vt  prolata  magis  feiueat,occultata  languefcat, 

P.3.C.1654.C   -  - 

ira?  effedus  eft  triplex.Primus  eft  iurgium,p.3'C  1677.C  Secu 

dus  eft  recedcre  ab  amico  fideli,qiiod  frequenter  facit  ira> 

col.  168 1  .c.D.Tertius  alterius  cui  aliquis  irafcitur,contern 

ptus,ci683.c ' 
ira?  paffio  maxime  apparct  in  facie,&  m  oculis  potiffimc,p.3.c. 

634.6       • 
lr?  hominis  poteftas  eft  corp»  occidcre  poft  nihil  tacere.Deus 

&hicpunit,&poftingchennanimittit,p.  3.C.  1145.  H46, 
JrarpafTionon  confurgitcxtimore,fedexaliispaffionib.f.  cx 

tnftiriaillata,cum  defiderio  &  fpe  vlcidcndi,p.i.  columna 

930.* 
«re  paffioneslicctincipiant  atriftitia,tcrminanturtameindc- 

kCtatione,habitavindi<2a,p.2.c  1639.8 
irx  Dei  an,quomodd,&  per  quos  refifti  poffit  cum  Iob  dicat, 

Dcus  cuius  irae  refifterc  nemo  poteft,p.  i.c.8  29-b.c 
ira  Dci  quando  &  quomodo  rcfiftendum  fir.,&  qui  reftiterut, 

p.3.c.i24.e 
irf  commotio  nec  locum  d;  bet  haberc  in  te.Ipfa  conturbatio 

indccens  eft  ei  qui  fub  Iefu  ducc  militat,p.2.c.86.cf 
iram  proprie  caufant  paruipenfio  &  contemptus  eorum  circa 

quaealiquis  maximeftudet,p.3.c.ioi.a.b.282.f.&46;>.a.b 

kem,p.2.c.i636.f 
iracundia;  maioris  eft  cum  hoc  tribuitur  quod  maledefidera- 

rur,p.3.c.2i7.a 
iracundi$immanitasqua&  homicidium  fit  fignificatur  per 

ignem,p.3.c  io^o.d ' 
iracundiaianuaomniumvitiorum,quacIaufavirtutib.intrin 

fecusdabiturquies,aperta  adomnefacinusarmabitur  ani 
raus,p.3.c.i727.b'  -    -    •        •• 

iracundi  cutn  nullafeconfiderationemitigant,  necefTeeft,vt 
qui  furentcs  reprimere  conatur,no  fe  in  furorcm  erigat  ied 
<j>  cft  tranquiliitatis  oftendat,&  fubtiliter  profcrar,in  quib. 
exol)liquoanimumfurcntispugnat,p.2.c.52j.a  ' 

irafcendimotum  medici  ponuntin  corde,p.i.c926.e 

iracundos  melius  corrigimus  fi  in  lpfa  ira?  comotione  declina 
mus.Perturbati.n.quid  audiant ignoranr.Sed  cum  ad  fc re 
deunt,tantolibentiusexhortationisverbarccipiut,quanto 
fetianquilliustolerari  erubefcunt.Mcntiautfurori  ebriae 
omne  recru  quod  dicitur  perucrfum  videtur,p.2.c  484^ 

Iutfcirur  Deusaliquando  vt  pater,aiiquando  vt  dominus,ali- 
quaudovtiudcx,p.4.cio34.c '•  K  1 


Irafci&dcdignarieftcontra  Dcum  murmurare,&propcbh 

fphemarc,p.3.c.5  84.d.Inteil. 
cum  irafcimur,rlatu  furoris  infiamamur,p.2.c.69.a 

uafcibilis  partis  de  ordinatio  maxime  apparet  in  homicidio 

fccundo  in  quibufdam  aliis  procedunt  cx rancorc  &  odic 

p.  i.c.i667.a.b 
irafcibilis  pars  tendit,in  bonum  fub  raticneardui,&  inmalu 

fubratioricvindicatiui,p.i.c.685.c 
irafcibilis  paffioncs  omnes otiuntur  cx  paffionib.  concupifd. 
•    bilis&tcrminanturinipfisjp.^.c^o.f.Item^p.  1.  colurona 

i58o.f 

iratus  prae  ira  folet  truncare  verba  fua,p.4.ci  2  3 1  ,c 
iratus  homo  cmittit  anhclit  um  fumosum  per  nares,  p.^colu 

jo.e 
irisdicitur  arcus demonis,id cft  fapientis,p.6.c.2  624.f. 
Itemp.i.ci67vb.c 

irisceruleo  coloredefignatpr^teritumdiluuium,ignco  futu 

rum  iudicium.p.i.ci67.b.Inter. 
iris  quomodo  eit  fignum  federis,cum  procedat  ex  caufa  nati 
"'  rali,p.i«ci67.b.c.i68.d.c.f 
iridis  gen^ratio  vndc  fiat.Ibid. 

irregularitasinnouoTeftamentOjficut  aliquado  caufaturt 
'    bono  ac^u,vt  ex  occifionc  malcfadoris  per  fententiam  ii 

dicis,ficia  veteri  Teftamento  ex  a&u  fcpulturs  nnpediel 

turtempuscelebratioPaicha?p.i.c.i22i.c 
irregularitatcs  quafi  erant  in  lege,immundicias  ex  tadtu  mo 
'   tui  vel  alteriuti  numundicia,',prohibcntes  acceffum  ad  di 

na,p.i.ci2i9.c 
irremiffibilcdiciturdupliciter,p.6.ci7i4.c 
is  Hebraice  cif  vir,iffaappeilatur  mulicr  quafi  quarda  virgc 

P.4.C.1 1  i.e^tcm  p.i.C585.b.lntei.Vide  etiam  in  Eua. 
Jfaacquotanniseratquandofunimmolandusper  patre, ; 
'  an  inuitus  patriaflciifcnc,&  quomodo  promiflum  inie  ii 

pleri  credidit,l.in  Iiaac  vocabitur  tibi  icmen,  fi  morcrem 

&cp.i.c.266.cAliterdicuntquidamHcbra;orum  quod( 

rat  1 5.anhorum rere.Et  quod  quaii  muitus  acceifit  aditr 

mo!ationem>p.i.c.27o.c.& c  273. d.e 
Ifaaclicet  eflet  35.annorum,tamen  vocatur  puer,&  quare,! 

i.c.267.f ' 
Ifaac  contranaturahumana»gencrationis  promiiTusin  fi°r 
1   fuitDeifiliuc6trahumanarationenalcKura,p.6.c.6i.b. 
ifaac  non fuit  natus  dc  Sara  virtute  nat ure; tantum,fed cu h< 

per  adiutorium  gratia?,p.  1.2  3  3  .f.&  col.25  6.  a.b 
Ifaac  ligna  por  tans  figurauit  Chriftum  cruccm  baiulante,p. 
iv  C.266.C  '  i 

Ifaac  fecundum  Hebra*os  cx  quo  volunrarie  acccffit  vt  imm 
:  laretur^ex  tunc  fuit  coniccratus  Domino,& non  fuit  licii 

ci  habere  nifi  vnicam  vxorem,p.i.c.297.f 
ifaac  non  fuit  vocatus  ad  aham  terram  traniire  vel  rcgionen 

p.i.cjo^.f 
ifaac  quomodo  figurat  natiuitatem  virginis,p.i.ca  56.a.b. 
ifaac  quare  potius  non  mcruum  afcnbitur  quam  Abraha?,  c 
'   potuiiietreftitiflepatri  in oblatioue,&c.p.i.c.2  67.f.&co 

273.d.e   ' 
ifaacfuitcumRebeccavxorcfua2o.annis  antequam  parer 
'   quarenonacccpitaliamiicutpatereius  Abraham  accepi 

AgarpoftquamdecemannisprobaucratSar^  fterilitatem 

p.i.c.297.f 

lfaac  humano  more  filium  maiorcm  benediccdu  putauir,fed 

•  Deusquioccultorumeftcognitor,minorcm  dignumbenc 

diclione  oftendit. vt  homints  oitcnderct  effe  benedictione 

fed  Dei,p.i.c.3i8.c.Item,p.6.c.947.b.c 

ifaacquarenonretardauitbcnedictionemcognitafraude3p 

'    i.c.^i^.b     ' 

ifai  quomododiciturhabuifTe  filiosocloinlibro  Regu,&P; 

•ralipomenonfeptem,p.2.cioi9.b 
ifaiasinEiaias. 

ifaias  nu^us  &  finecaIceisincedu\p.4.c.2o4.e 
ifaias  feria fedus  eft  fublvlanaflerege^Numa  Pompilio  R< 

mj  regnantc,p.a.C979.b 

-  -     -    ■     •  •   ■     •  ifaias 


Ind 


ex. 


in  Iocoqui  eisorationis  caufa  ftieruntdcftinarustemplum 
pro  ambitioncrcgiaconliuixerc*,p.2.col.362.di 


ifaias  Prophetain'cdefuamorre,p.2.col.98o.d 

iTaias  Apoftolorum  vocepreces  rundir.p-4.c0l. 297. a.b 

ifaias  prophctauic  Iudeos  audituro  Chnitum  coiporalicer    ifraelitcimpo-runoumporedixeiunV.DanobUReeem  qui 

non  fpinralirer,p.4.c.84.c  iudtccr  nos.p.^.col.^.f 

ifaias duas  prophecias  fibimcr inuicem  contrarius  eadem  ho 

raproculic,p.2.col.966.d 
iaiaspraedicitmuhcrum  reditum  a  fepulchro^par.A.coIumna 

253. a.b 
ifaix  varicinium  puer  concra  fenem  &  ad  noitram  haec  renv 

pora  applicari,p.4.col.5: 2.c 
ifaiefec^ioferrahgurafuicChriftiludaicam  gentem  ia  duas 

diifewturi,p.3.col.979.a 
ifaif  mirabiha  qualia  crant,p.4.col.2  28. d 
ifopusinHifopus. 
isbofech  inrcrfe&ores  Dauid  extremis  membris  murilatos  e- 

gir  in  crucem.p.  2.C0I.5  3  y.a 


P.2.COI.3' 

ifraclire  non  funr  omnesquinari  funrex  Ifrael,fed  quiDeo 

crcdiderunc  &  poeniccnciam  egerunr,p.4.col.798.f 
ifraelirelocumSichemclcgeturvr  faciliusin  domumDauid 

conl'pirarenc,p.2.coI.i  174. f 
ifraclitas  prinmm  forcparticipesaduentusChrifti  Prophera 

&  ifaias,p.4,col.4  8?.b 
ifraclitis  aduerfapronenicbanreoquod  eflenrin  laborediffi 

cilcs  &in  diuiniratisculrudeficercnr,p.2.c.i66.d 
ifraeliiicopopuloquomododictumcft  :  Brdcdir  Dominus 

Deus  Ifracli  omnem  tcrram  quam  iurauerar,&c.cum  oon 

folum  vfquc  ad  dkminorrisIefu,fcdetiampoft)non  era- 

dicauericgences  4^.2.00!. 130  f.i2i.c 


ifracl  &  Iacob  idcm  homo  fuir,  fcd  primo  vocarus  elt  Iacob     irer  duplex  eft  m  fciipcuris,fcilicet,Iaudabilc  &  culpabile,&c. 


ideftfuppIantator,pofteaIfrael,ideftvidensDeum,veldi 

rc&us  cum  Dco,p.4.col.io48.f 
ifrael  didtum  pucat  Iofephus  ipfum  Iacob,quod  aducrfus  An 

gelum  fteceriCj&c.Q.jpd  autem  in  libro  Hebreorum  nomi- 

num  intcrpretatur  Urael,vir  videns  Deum,vcl  mens  vidcs 

Deum.non  ram  vcrc  qua  violenrer  incerprerarurn  videtur, 

&c.fuperhocdecIaratio,p.i.col.3Ji.c 
ifraclveliacob,fimplicircr&  fine  nominisadieitionedicitur 

quandoagicur  dc  carnali  Ifrael,p.4.c.404.a 
jfralel eft  nomen gcneralead  omnes  Hebreos,p.4.col.6i  5.C 
ifarel  in  fcripturis  fepcaccipiturjp  populo  qui  fubfidecultu 

Dei  rcfidet,ctiam  ii  ab  Iirael  non  defccndac  fecundum  car 

nem,p.792.f 
ifracl  morcuo  Icfu  naua?  morum  difciplineque  immemor  ma 

trimoniaexvidisaffumere,paulatimque  cxternos  mores 

traherc,ac  mox  phano  ntu  idolis  facrificare  accepic,p.  1.  c. 

i6a.d.e 
ifrael  anrc  Saluaroris  Aducnrum,Icgi  fcruicutis  aftrictus  arq; 


p.2.col.78.d.c 
ircr  qao  renduur  ad  virruces  non  eft  procliue,  fed  afcendirur 

anguftc  &  difficulcer,p.i.co!.6i  i.b 
iter  fapiencia?  Dei  qui  i  ncedur,nemora  func  eis  vmbratia,om 

nis  cxrus  luftorum  &  chorus  Prophetarum.  Sab  vmbra.n. 

fenfuumqtiosapudeosfcriptoinueniunt,refrige-rarurani 

mj eorum &  in  do&rina  eorum,quafi  incedentes per  opa- 

canemorumdelectantur,p.i.c.i35t5  d.e 
iterfapicntiequantam  requiem  habeat,iiintcllexifti ,  quan- 

tam  grarice  quantumque  dulcedinis,noli  negligere-.aggre- 

derc  icer,incipe tamen  cico,in  cofortium  tuum  venient  an 

geIi,&c.p.i.col.358.e,f 
iterfabbatiamontcOliueci  vfquc  ad  Ierufalem,  cratmillc 

paifuum,quifaciunrleucam,quiailludfp3ciumlicebat  Iu 

d^is  pertranfire,&  non  vltra  in  dic  fabbati,  par.6.c6Iumna 

977.C 
iubila*us  vbi  nos  dicimus  in  Hebreo  habetur  IobeI>&c-par.i. 

COl.II24.f 


fub  difciplina  erat  poftrcmis  vero  tcmporibus,cum  huma-     iubileus  annus quis dicatur,p.3 .col.797. b.  1 3 34.d.c.  Irem  p. 
nirareafcueifecferuicucisfpiricuseftiublacus,p.i.c.i546.e        1.C0I.775.C 
ifracl  plagis  affiigebatur,  vc  qui  poft  tantam  quam  eius  curam     iubileus  annus  quando  incipicbar,  videlicet  an  in  quadragefi 


impie  viram,agercr,p.2.c.899.a 
ifrael  vocarvirgine-^depulchritudinefua  glorief,  p.4.0716 
ifrael  quomodo  dicirur  primogenitus in  fihjs,p.5.col.io3.^ 
ifraelomnisprophetauuExo.i5.p.i.col.624.f 
jfrael  cur in  deferto  mare^  primum  aquas  amaras  inuencrinc, 

p.2.COl.628.f 

jfraclcantispeccatorumfordibusinquinaro  paret  mifericor- 
dia?  IocuS)p.4.coI.264.e 


mononoanno  veliannoimmediarefequeci,eftduplex  o- 
piniotam  apud  Hebreos  quam  apud  Larinos,p.i.co.i27.c 
iubileus  annus  quomodo  dtci  poflit  feptimus,pa.i.col.i  1 30.f 
iubileo  qui  quinquageiimus  erat  annus  cur  reiticuebatur  bo« 

naprimispoifciforibus,p.i.col.ii2  5.b 
iubilus  eit  fonus  L-eticie  finc  vcrbis,  quia  lericia  animi  no  po« 
reft  cxplicari.Hic  fit  a  nobis  in  confeflione,a  malis in  cof u 
fione,cum  de  terrenis  adeo  gaudent,p.3.col.i  2oo.f 


ifraelnuncintenebrisverfatur,cumgenres  in  medialuce.  eta  iubilumcumtantal?ticiacordeconcipitur,quam  fermo  non 

temdegant,p.i.coI.i633.b  explicar.fedtamenosfonac,p.3.col.ii9.c.&col.3i4.e.&o 

ifracl  fuicd!gniorinpopulis,p.i.col.52  9.f  35  2.d.&col.77o.e.&col.ii34-f 

ifraeli  maximum  benencium  fccicDeus  indeferto,quado  vo  iudas nonfolum murmurauitfupcr  vngueto etfufofuper  Ma 

luit habitare in  mcdio  populi  m  tabernaculo,in  quo crar ^p  riam  Magdalena,fed  etiam  ahi  dilapuli,quifuertint  ab  eo 

pitiatorium  tanquam  icdcs  Dei,p.3-col.i  SzS.e.Item ,  p.i.  incirari,p  5.C0I.1 264.C 

1696.  iudasa.  Chrifto  Euchariftiam  acccpirficutc$reri  ApoftoIi,vt 


ifrath  triplcx  beneficium  cxhibitum  fuir  in  deferro .  Primum 
bencficium  colub?  ignis  &  ciubis ,  quar  illuminabar  nocre . 
Sccimdum  fuit  mannar  celitus  date,  in  cibum.  Tcrtium  fuit 
ntusfacrificiorum,p3.cor.i82  8.e 

ifracliraiipecccrjid  cftiaicus.ipiefuumnon  porcftai-fcrrere 
pcccarnnijfctf  requirit  leuitam  vcl  Saccrdotcir,  vel  Ponrifi 
c.in^vrpcccarori.inr-miflioncm  accipiat, p.i.i28;.a.b 

ifratlua  quod  habcar  cquum  nufquaminucnies.p.  :.col.84.f 

&C0l.lyI.f.f 

ifraclita  falii  qui  vocabanrur.p.^.col.^o^.a 

Uraeiitc,  quoucam  gratia  potia  licut  vcllus  rore  fud.G.pa.2. 

C0I.197.C 
ifraclnc  vbialienos  Dcosabftiflcruntieruicnte  Dco  bencfi- 

ccntiamciui  pracfcnferunr^p.^.c. 212.J 
ifrac-Iuiccgeiuisduplcxfoinicatiofpiritalis&corporafis,  p. 

2.  co!.  263.4 


communiterdoc.toresdicunt,licctHilaiiusconrrariumdi- 
cat,p.5.coI.426.r 

iudas  auaricia  corruptus  cum.Iudcis  dc  morre  Chrifti  tracta 
do  pcrpcruc  morris  ruinam  mcruir,&  iignificaurp  Achi- 
rophcl,qui  ctiam  fc  laquco  lufpcndir,p.2.c.i  1 2  ^.b 

mdasquiimpius  corde  erar,  cjuamuis  iplo  Domino  redar- 
gucntc,noluicma!acccpracorrigrrc.  Pecrus  vcro  quia  re-^ 
auscordc,refpicienrcll'  Domino,moxpoenircndo  corre- 
xic,quod  ncgando  dcIiqiut4>.3.c.ol.i697.b 

iudasproditor&  ilh  qifi  £  hnltumtradidcrunt  Pilaro,fuerut 
lud*i,p.6.co!.io2  2.f 

iudastiaditordi:.>!^miibipoenani!nucnir)dugt.'rrurqtiovox 
proditioniscxicratjlaqueoncea  ur.D.icniimctiatn  locum 
m  rcrriusquefiuic,  vtangdorum  &  hominum  Dominum 
piodidcrat,coelo&ccriepci<jiii%qualiaerisi]5iricibus  fo- 
ciandus,in  medio  acris  perirct.p.6iC9Si.c 


ifracluxrytannosfibimagisquariincquamtcgcsjiuncctiam     iudasproduorquidemoitcChiiftitiaitauitcumPtincipib» 


GlofTa:  Qrclin.&  Nicolai  clc  Ly  ra. 


faeerc]otum,fignificaturperD  lA 

iuda»prodicorfignificatur|»Saulcm,i]uia!i::  ufca- 

picndum  Icfum  vcnk,&  lcfus  qui  fignifiatai1  \       >auid , 

proceifit  eis  ob  viam&dixit  ci>:Q^caf  qua:ritis,&c.p.2.co 

lumna^Sf.c 
ludasliccr  pcc  iituit,tamcn  inutilitcr,  q.iudefpcraak  &  fe  fu 

fpendic,p.5:.col.448.f 
iudas  dcfperando  plus  pcccauit  quam  Chriftum  tradendo,& 

quarc,p.3.col.4+8. 
iudas  in  benedictionibus  non  repcritur,&  ab  Apoftolis  cxdu 

dkur,&  de  h  K  Hgura,p.  i  .col.i  68$.b.c 
iudas  Machabeus  triplcx  bcllum  babuic  tcmporc  Antiochi> 

J>,4.colum.i74.f 
as  M4chab£tts  fcccffit  in  dcfcrtuvnloctim,ibiq;  inter  fcras 
viram in  montibus cii fuis  agebat,p.3.col.738.£Iccm pa.4. 
C0L2419.C 

ludas  Galileus  crat  quidam  f\c  di&us  antc  paffionem  Chvifti, 
qui  tempoi  c  natiuitacis  Chrifti  inducebat  populum  adire- 
bcllandu  ImperatoriRomano,diccns  effeillichum  Iud^is 
piofkeri  aliqucm  Dorainum  tcrrcnum,fed  folum  :  &  ideo 
accufantesChriftum  ante  Pilatum  volebanc  eurnnotare 
quodeflctfimiIisilli,p.5;.col.986.f.&ii86.f 

ludasScariothprouideinter  Apoftolos  eiigkur,&quare,p.5". 
col.jri6.e.i»74.b.&col.i88.e.f.Item,p.3.col.5o3.b1&col. 

^35-h 
iudastraditordetribuEphaim,&  dcvico  Scarioth  Dominu 

vendidit,&  dicitur ebrius  non  vino  icd  auarkia  &  diaboli 

cibo,p.4.coI.2  5  j.ab 
iudasScariothis  ficdi&us  eft  non  quia  dc  genere  Hachar ,  vt 

dicut  aliqui,fcd  a  loco  vndc  natus  fuit  Scarioth,qui  cft  qui 

dam  vicusin  Iuda?a,p.j.col.i8$.f 
tudasScariothvrruma  principio  fua?  vocationis  a  Chrifto 

fuerit malussQuid in  hac quJtftione,que eft de his qua?  rra 

fcedut  humanam  inucrtigationcm,cum  fit  dc  occultis  cor- 

pis  hu  mani,&  in  confimihbus  qua?ftiontbus  ccncndum  eft 

illudquodcftmagisconfonum  facre  fcriptura?  &  ratiorii, 

&c.p.3.col.ir66.c.f.ftem)p.i.col.6i9.b.c 
iuda  eft  vna  de  duodecim  tribubus,vnde  reges  &  a  regno  om 

nesIudaridicunrunCofefliautcm  C;rfarem,no  Chriftum 

quideIuda,iamnonIuda!i,p.3.coI.99?.a 
iudam  &  lerufalem  mulco  peiora  inueniunturfeciffequam 

Ifrael,&  quid  &  quomodo,p.4.col670.f 
iudasequuserat,&cLim  afcenforem  habuit  Dominum,dec- 

qukacufalutiserac:cum  cxceriscnim  Apoftolis  miffus  *- 

trotis  falutem  &  Ianguc^ibus  preftitit  fanitatcm :  vbi  dia- 
olofefubftrauk,illiushabenisdu&us  contra  Dominum 

equicauit,p.  i.coI.620.f 
iuda?  Apoitoli  Epiftola,quiadeapochryphoceftimoniumha 

betpnfcisteinporibusaplcrifquereiiciebatur,  fed  tamcn 

autoritatc  iam&  vetuftatc&  vfumeruk,vcinccrfanc}as 

fc<ipruiascon)putctur,p.6.c.i44i.a.b 
iuda?  b-ncdixk  Mofcs  quia  nafckurus  erat  Dominus,p.i.co 

lum.i676.c 
iudam  Chriftus  tolerauit,&  ad  pracdicandum  mifit ,  &  ci  Eu- 

chariftiamdcdk,ivtoftendeietdonapcrucnkeadeosqui 

iidcm  accipiunt,eciam  fi  talis  fit  per  quem  accipiunt;qualis 

fuit  Iudas,p.^.col.jo3.b 
iudani  quarc  Chriftuspermifitportarcpecuniam,cumfciret 

eumfurcm  p.5.col.i2  64.f.Item,p.6.c.264.f 
iuda?  dcfpcratio  proceflic  cx  duobus,p.  5.C0I.448. 
iuda?a  fuk  fub  fcruitute  .  Primo  Pcrfarum,  fccundo  Gncco- 

rum,&  tertio  Romanorum,p.4.col.  j6o.f 
in  Itidea  tria loca  fucrunt  amcena  &  fcrtilia,  fciIicet,Libanus 

Carmelus,&  Saron,p.4.coi.3  i8.f 
iuda?a  dickur  terri  fcderis,quia  promiffa  fuit  Abrahe  &  femi 

ni  ciusin  federe,quodiniit  cucoDominus,p.4.ci3oi.c 
iudxadickurha>rcdkasDomini,procoquodibi  viguit  cul- 

tus  diuinus,p.3.col.978.f  &993.C.&  1041.C.&  447.C 
jud?a(qua?  cft  in  quarto  chmatc  orbi<)dereli<3a  fuit  a  fuis  ha- 

bjtatoribus  in  captiuitatedudis,&  pofteamultiplicata  cft 


hominibus,animalibus,&  aliis  bonis,p.4.col.S6.c/f 
iudeaquclcgisoncrib.  cratfubie&a,  fignificatur  pcrafin  1 

qua?  crat  oneribus  afliieta.p.  5.C0I.  342.  f 
iuda?aqua?  verum  Dauid  Icfum  Chriitum  dcfpexit :  per  K 

cholfignihcacur,p.2.col.io83.b.c 
iuda?a&Gentilicaslignificantur  pcrduasmulicrcsantc  S  > 

moncm  contendentes.Pucr  autem  viuus  dc  quo  du?  n  - 

liercs  contcnderu:,fignificat  opus  merkoriumdcqiiolt 

conrentiointerIudcum&  Gemilitatem,p.2.c.693.c 
iud^a  dicitur  fornicar.a,qti£  pcr  idololatriam  cum idolo  I . 

nicata  fuh,&  adulter  vocatur  ipfum  idolum,&  poftei  i  c  j 

dicunturfilijfornicaiiar&adultcri>p.4.coIum.488.f 
iuda?adickuradulteraeftrenata  qua?  in  eodem  letforec  t 

adulterum  cum  marko,p.4.col.465.c 
iud?a dicitur  res  concuffa  qu$  huc  &  illuc agitur,&  quare., L 

col.3jj.a 
iudara  infclix  hcc  fibi  promittic,diuicias  gentium  omniun  3 

circuitu,aurum  &  argetum,&  veftes  multus ,  P.4.C.  21  ( } 
iudca  dicitur  defertum,&  poftca  gauifa,quarc  &  quando ,, 

4.001,468. f 
iuda?a  confuedinem  habuit  hanc.In  aliquo  celebri  loco  U 

nebantur lapidcs  rotundi  grauillimi  ponderis ,  quosi  ; 

nes  pro  varictate  virum  probadarunjijalii  vfque  ad  gei  t, 

aliivfquead  vmbilicum,veletiamfjper  ceruicem  cx  L 

bant,nccpiiusadagonedefcendebancquamcx  cleu;  > 

ne  poderis  fciretur,quis  cui  coparari  dcberer,  P.4.C.3 1  u 
in  iudaeis  mos  vfquehodiepertnanct,vtfpaifis  crinib.mi  I 

resnudatispeitorib.vocemodulata  populutransfuni  ni 

in  lachrymas,p.4.col.6  J7.a 
iudxa gcns^(  quod  ntilli  dubium eft )  quanto  ca?teris  pra m 

lebat  glorioiior,tanto  peccatis  exigentib.nulla  cft  moc  ii 

ferior,p.4.coI.9^3.a.b 
ijdea,omnis  ludxorum  prouinciatdicla  eft gcneralirer, :  a 

ftinft!oncmaliarumgcntium,fpcciaIius  tamen  meridtu 

plagadickurludasa^partej.columna  584^.  Item,pat  p 

col.992.e 
iudxa  primo  dicla  eft  terra  Chanaan,quia  poft  diluuiumi 

bi  habitauerunt  filii  Cham:  t|uib.  expulfis  per  filios  I  k 

tpclofue,  nominata  eftludaraatribuiud^qu^cratr ■ 

cipalis  &regia,p.y.col.2  4.f 
iudxa  in  plurcs  partes  diuifa cft,quc  omnes  licet  Hebrxa  n 

gualoquantur,tamenfinguIa?  domefticam  diccndi  §§ 

habcntdiftinclam,  &aliter  pronunciacur  diucrfispaJl 

&cp.6.col.992.e.Itcm,p.2.col.267.b.c 
iud^atotafccundumfuamlongitudinem  fita  eft  fuper  r|n 

mcditcrraneum  ex  parte  Occidentis,&  in  latere  opp< H 

habet  iordanem  fluuium  tranfeuntem  per  mare  Gaith  !i 

mare  mortuum,p.4.c.48  i.f.&  20  2. f 
iuda?a  dicitur  infuIa,eo  quod  eft  inter  duo  maria,fcili:ct  ii 

re  mortum  ab  Oriente,&  mare  mediccrrancum  ab  Oc  \ 

te,p.4.col.2o2.f.Item,p.3.col.9i  j.c 
iudsBadiciturhortusproptereiusfoccunditatem.ConcIj 

proptcreiusfortitudinem,quiaab  Occidcntc  claufulij 

nmcditcrrancOjabOricntelordancfltiuio  ,  ab  Aqui 

montcLibani,aMeridiedcfertoAegypti,  quodnop  j 

dcfacilitranfirijp^.col.iSjo.f 
iudxa  habcat  multos  f  ontcs  ita  limpidos ,  ac  fi  c/Tlnt  figijl 

ne  beftia  velhomopoflctaquamturbaic^par.^.colii 

i8jo.f 
in  iudca?  tcrra  dimifit  rcx  Babylonis de  paupci  ib.cerre  qi  0 

lerent  terram,non  ficuc  Domini,fcd  magis  ferui  rcddc J 

tributum  rcgi,p.4.col.5  6o,f 
iuda?£captitiitatis,templipucfubuerfio  vfqueadCyruflr 

gem  feptuagintaannos compleuk,p.4.co!.i296.d.c  i 
iudpa?  dcftrudtio  fignificarur  perdeftrucfionemNiniflW 

Babylonios,&  nominaconfonanr,&quoir.odopm.4  I» 

i455.e 
iuda?am &  templum c^pit  priraus Roman' >rti m  C.  Pom  $ 

Magnus,p.4.col.2 1  ji.a 
per  iudacam  rpe  primi  tepli  Prophcta?  difcurrebac  p  ^p»  "* 

:i  r  liJ 


Ind 


amalisrerrahendo,&ad'oonumcxhorMndo  .  Tcmporc 

vcro  fecundi  Tcmpli  non  legitur  habuiffe  nifi  Aggcum,  Za 

chariam,&  Malachiam,&  poftca  caruit  Prophetis  per  300. 

annos  &  amplius  vfquead  tempus  Ioannis  8aptifte,par.4. 

col.518.eT 
udcam  inclytam  efle,  &omnibus  terris  fertiliorem  dubitari 

non  potcft>p-4-coi.  1 134.C  Acgyptus  tamen  eft  fertilior & 

amcenior.Ibi. 
udaramtertio  vaftauitNabuchodonofor.  Primocu  Ioachim 

(qui  &  Heliaro)rilium  Ioiiae  vinclum  cathenis  duxit  in  Ba- 

byIonem}cum  vafis  Domini  qui  templo  fuo  pofuit.  Secnn 

do,cum  Ioachiin  cogncmento  Ieconiam  filium  eius,  cum 

matre  &  Principib.  &  Eunuchis  ttaftulit  in  Babilone.Ter- 

tio,cum  Sedechiam  ccepit  &  excaecauit  interficit,  &  incen 
itdomumDomini&  Ierufalcm  dcftruxit, p.i.C738.e.f 
am  poft  mortem  Herodiis,hlijs  fuis  vt  Imperator  decre- 
it,fic  diuifa  elt,vt  Archelaus  haberet  medierate regni  pa- 
rni,qu£  dictaeftluda?a.-aliam  medierate  diuifitin  duas 
artcs,&vnadeditHerodi,&faCtuscfttetrarthaGali!are, 

aliam  dcdit  Philippo,&  fa&us  cft  tetrarcha  Irurea?  &  Tra- 

conitidisregionis .  p.y.col.79.b 

" rus,hoc  nomen  impofuit  populo  fciffura  decem  tribuu  a 
uabus ,  fed  Hebrarus  generale  nomcn  crat  iambus  quam 
mtribubus,p.4.c.202  5.a.b 
uda?us  Chriftum  negans  etfe  Dcumjcft  infipiens,quiin  cor- 

de  f uo  dicit:Non  eft  Deus.&c.p.  3  .c.ol.J  2  3>b 
adaronotu$cftDcu*,&  verumeft,tedIuda:ointusno  incar 

ne,p.3.coI.99j.c 
jdari  non  intelle<3o  hoc  quod  in  Exodo  fcriptum  eft,parcn- 

tom  peccaro  fuper  liberos  Dcum  iniuftitiacinlimularunt, 

pi.col.i6o8.e 
udeiiubenturferuarelcgcmqu*  fecundum  carncm  opera- 

turquamdiuftetittabunaculumip.i.col.i048.d 
udaci  cur  prohibcntur  alibi  quam  ad  rabernaculum  vi&imas 

cedere,p.  1  .col.  1 05  3  .b 
udfitanto  ftudiofobolem  curabant,vtqui  finefpepropaga- 

rionis  dcccdcrct  haberct  quafi  cxccrat9  a  Dco.p.i.c.13  8i.b 
udari  quas  caufas  fua»  difperfionis  &  captiuitatis  moderna?  af 

fignat,p.4.col.5i3.c.&  5 19.C 
id«is  in  deftru&ione  fecundi  templi,tria  maximc  aduerfan- 

tia  concurrcrunt,p.  4x01.537. 
udciadueniente  Romanoexercitu,diuififunt  in  tres  patrcs 

de  principatu  contendentes,p,4.col.5  27.a 
udariquotaprincipioobfidionis  oRomanosvfquc  ad  fine 

mortui  fuerunrgladiofamc,&pefte.p.4.c.253.b.c.3i4.e.f. 

&474T.&  i686.f.2379«&  238o.Itemp.3.coI.9i6.f 
Mx\  capta  ciuitate  Hicrufalcm,multi  f uerunt  captiui,in  tan- 

tum  quod  dabantur.30.pro denario  vno ,  vt dicunt  aliqui 

&  ideo  oncrata?  fucru  nt  plurcs  naues  de  ipfis,in  quibus  du- 

cli  funt  in  Alexandriam,qu^  eft  in  Acgypto,vt  ibi  reuendc 

rentur  carius  a  mercatoribus  qui  co  cmerant,p.  1  .C.679.C 

Item,p.6.col.i2  52,f'Item,p.4.col.369.c&423.c.Itcm,p.3. 

C0I.736T 
udf  i  funt  interfecti  aTito  &  vefpafiano  d  principio  obfidio- 

nis  vfque  ad  fincm  decies  cencum  milia:&  in  captiuitatem 

duclinonagintafeptemmilia^p.^.c.^^^.f.Itcm.p.^.c^i^. 

f.Item,p.4.col.:686.f.Itcm  P.5.C0I.365.C.&965.C 
iuda?ifecundum  mofcm  corum  ponebatfuper  capita  titulos 

fn?cauf^p.s.col.457.c 
.udci  tradidciuc  Chriftoacetum  fcllc  mixtum,  eum  tame  tra 

dirione  fenioru  tcncrcntur  darc  vinum  aromaticum,  quod 

danati$dabaun,p.5.C456.e.f.Itc,Jp.3.co.i74o.f.&934.e.f 
iudfi  incrc  paucrtint  Chrilluni^niuriiSjtecacionbuSjpaflioni- 

biis^p.j.cfjl.j^i.a.b 
iudxi  mcditatilunc  falfain  fcripturis  dc  Chrifto  vfque  ad 

morrcm,p.2..col.443.a.Intcrl. 
iudeiinfauorc.Saccrdotemquimortem  Chrifti  procuraue- 

rant,canrabant  dcriforicin  tabcrnis  cantilcnas  faclas  dc 

crucifixioneChrifti,tanquamdcieiiilclita&notabili,  & 

tanquam  dc  falfo  propheta  volcntc  rcgnarc  &  non  poten* 


ex. 

te,p.3.co!.93i.b 
iudari  cur  promifta  a  £>eo  perdiderunt ,  p.i.c.7i  9-c.fc720.tf 
iudej  ciuitatisdomosin  muri  fuiconftru&ionem  euerterunt, 

p»4.coI.2i9.b 
iudeimorrui,fcpelienresmorruosfuos,p.4.col.2i8.e. 
iud^iarbicranturiuaducntuChriftilupumpafci  cum  agno, 

P.4.C0I.14I.C 
iud?  i  quorum  facimus  illud  immune  crucis  Dni  toto  orbe  no 

bilitatucft&  pa?nainccdij  vulgatiflimaferro,  fame,incen- 

dio  funt  confumpti  &  Sodomitis  limiles  fac~ti,pa.4.c.54.d 
iudei  ob  fuam  iniquicatcm  fcpc  tradici  funt  alienigcni,  par.4. 

col.644-d 
iudeierantfinecharitate&  proptcrca  iniufti  in  Deum  &  in 

proximos,p-4.col.  27 1  .a 
iuda?i  nullam  aliam  fpem  habcnt  nifi  fperauerint  in  eum  ipsu 

quem  negaucrunt  &  fe  ab  eius  fanguine  ablucrunt,  P.4.C0 

lum.23.b 
iuda?i  quafi  equus  impctu  vaden  s  ad  prctium  reli&a  legc  diui 

na  fuas  ipforum  fcqucbantur  cogicarioncs,p.4.col.649.b 
iudei  cjuando  bello  petcbantur  runc  confugiebat  ad  AiTy  rios 

quado  verocosinuadebat  Aflyrij  confugicbant  ad  Aegy 

ptios,p.4.col.547.a 
iudci  in  nullo  grauius  Dominum  offendcrunt  quam  quod  vi- 

dua?  gratiam  minorumque  iura  vioIarunt,p.4.col.24.d 
iudci  ferpenti  facrificabant  vfqucad  Ezechiam  regem^par.j. 

col.948.d 
iudxidcferuitutcAegyptiOrumliberati  decies  cStraDeum 

multuati  f  unt  diffidentes  illius  potcntie.p.i.ciag  i.b 
iudei dolent  vnum  fe cibi genus haberc,quod  fibi  cundcm  sg 

perfaporcmrcferrer3cummultiplexcx  manna  conficerc- 

tur,p.i.col.i2  53.b 

iudci  cur  fub  pedibus  Dei  ccelum  viderunt  in  monte ,  p.i.col. 

725-b 
iudci  faciunt  menfes  perlunationcs,duc  autem  lunationes  fa 

ciuntquinquagintanouemdies,&ideo  primum  menfcm 

faciunt  iudci  triginra dicrum,fecudum  autem  vigintinoue- 

dierum,&ficconfequentcrdealijsdcccm  ,  eodem  modo 

compurando,p.i  .col.  1 5  9-b.c. 
iuda?i  &  filii  Ifracl  primo  habuerur  iudkes,poftea  regcs  aSau 

lc  vfq;  ad  captiuitatem  Babylonicam :  &  temo  duccs  poft 

captiuitatcm  Babylonicam,p.i.col.375.f 

iudei  probcneficiofibiconccflaadorabantdeuoti  verfuster 

rampromiffionis,quandoerantextraillam,p.i.coI.44i.a. 
Itemp.4.col.i567.c 

iudei  adorant  verfus  occidcntcm,&  quarc,  pa.i.col.657.item 

p.3.col.9o6.f 
iudci  cxtra  ierufalcm  cxiftenres  verfa  facieverfus  Ierufalem 

adorabant,p.3.col.47i.c&p.i.c.657.c 
iudcicum  funt  extra  templum  vcrfusremplumdeber  orarc 

vbicunqucfucnnt.Hcbra?ihodicexiftcntcs  partiUEuro- 

pequ^eftrefpe&uierufalem  in  occidcntah  plagt  nono- 

rant  ad  occidentem  fed  ad  orientem,p.i.col.663.e 
iudci  faciunt  feftum  tubarum  in  principio  menfis  fcptimi  (ci- 

licctSep.embris  exliberatione  ifaac&  immolacu.ne  arie- 

tis  pro  co  propter  quod  tunc  clangunt  in  cornib.  pccorum» 

p.i.col.268.c 
iud:i  no  vicanc  omnem  ncruum ,  fed  folum  ncruum  fcemoris 

a J dcfignanc!um,quiain iacob  emarcuit  cuni  angclo  luita 

tc,p.icol,357.a.b 
iudxi  proptci  vitulu triplicc mortcmincurrunt,p. i.col.837.f 
iudciproptervicuhadorarionemcecidcrunt  m  vniucrfo  vf- 

quead  2  2.milla  p^.ibi.  ^ 

iudci  infignumtriftitienoafuntinduti  ficut  mos  crar  anti- 

quitus,p.i.col.846.f 
iud^i  per  iiifceptioncm  legis  fucrunt  dco  dcfponfati  &  coro- 

nati  ad  modum  fponfae^p.i.ibi. 
iudci  anno  feptimo  an  dcbebant  fcminare  &  colligcre,  varia 

funtopiniones,p.2.c.7ii.c 
iudci  infcttiuitatib.  nonaudcbantcoradoininoapparcrera 

cui,p.i.c7ii.c.&col.  i5ji.c.item,p.3.col.2i49.c 

iudfi 


GloffarOrdin.&Nicolai  de  Lyra. 


iudaei  quomodo  &  cum  quibus  potuerunt  mutuarc,p,i,coIu, 

iudci  tribus  tcmporibus  i efta cclcbrabant,&  quare & quomo 

do,p.i.col.J5  49-a 
iudci  a  lacob  dcfcendcnres  &  Idumaei  ab  Efau  fucrBt  fratres 

vtcrini,vtiic  Iudaei&  Idumaeiciicunturfratrcs,p.2.c.j64. 

f.&col.78i.c.Itcm,p.  i.eol.297»t 
judaei  cum  audicbanr  blalphemiam  fcindcbant  veftimenta 

fua,p.2.col.^S2.f.Itcm,  par,j.col.44.f.Itcm,pa.4.columoa 

i92i.b 
iudsiinquolibetnouiLuniofacicbatfeftum  antiquitus  pro 

pterbeneficiumdiuinaegubcinationis^eoquddmagis  ap- 

paret^ranfmutatio  tcmporis,p.3.col.io59,c 

iydaei  propccr  tranlgreffioncm  lcgis :  licet  puniti  funt  proptcr 
vitu!um,quiacccideruntinvnadie  quafi23.millia,tamcn 
in die  vltionis punientur  adhuc,p.3.col.io63.b. &  1 173.C, 
Itemp.i,col.837.c 

judaei  poft  capriuiratcm  Babylonicam  non  habuerunt  aliqua 
vnctionem  rcgum  vcl  pontificum,p.3,col,iQ82.f.Sed  Pon 
tiriccs  inftrucbantur  frequfrerperrcges,  quibus  Iudaei,e- 
r3nt  tributarii,qui  frequcnter  vendebsnt  fummum  iaccr* 
dotium,p.4.col.?i7.c 

judaritemporepeifcquutionisAntiochifugerunt  ad  locade 

ferta  quc  erant  affilictiu3,P'3-col'737'C  ~ 
iudaei  fingunt  quod  lex  fucrit  crcata  ante  mundum  per  duo 

milliaannorum,qiiodeftfallum,p.3.col.jo89.c 
iudaei  ante  doitrina  Chrifti  vfi  funt  fenfu  littrali  precise .,  fed 

poft  myftice,p.3.col.2099.c 
judaei  non  dcbent  fupereffe  vel  dounmari,fed  fubcfle,  P-3 -co 

Jum«2i42.f 
jucfci  quamdiu  mandata  Dei  fcruauerunt,tamdiu  in  terra  p~ 

miffionis,  manfcrut,cuius  promiffio  fa#a  cft  Abrahae  &  fb* 

ininieius,p.3.col,2i9t5.f.Item,p,4Col.iojp.f 
iuda?i,temporeApoftolorum  erant  fubdiri  Romanis  &quia 

noq  Ijccbat  eis  interficere  qucmquam  rradebant  eos  in cq 

filijsRomanorumadoccidendum>p.5.col.i95.c 
judaei  fimpliccs  &  illiteratj  funt  vocati  ad  ftdcm>fcd  literati  & 

fapientes  remaferunt  in  jnfidehtateiprimorum,  humilitas 

aliorum  fuit  fuperbia,p.5.CQl,2i3.c.Itcm,parte6.columna 

205.C,2o6.f 

tudaei  fuerunt  prae  cacteris  inuitari  ad  bcatitudinem  coeleftcm 

per  prophctas,per  Chrifturq  pcr  Apoftolos,  fcd  venire  no 

lentesdoco  ipforum,  vocati  funt  Gentiles,p.j.c,896.f.Icem 

p.j.coLi  042.1" 
iudaei  funt  filij  Dei  beneficio,&  filii  iniquita^is  vicip,p.4.col. 

i3.a-interl. 
iud^iprajc^terisge.itibujfueruntfublimatup.^.col^S.f 

Irem,p.i.coli48^.c 
iudcifueruncprimifecundumordincm  vocationis  Dei,  fed 

nonfecuodum  haereditatem  &  benedi&ioncm,p.3.co.4.e 
Iudaei  &  Gr$ci  habcbat  quandam  difpofitionem  pre.  cete- 

ris  gentilibus  ad  fufcipjendum  Euangclii  ycritatem ,  pa.6, 

■    C0l.22.f 

iudxi  Dcum  pcccatis  fuis  oftenderunt,  ideo  dicebant  Roma 

ni,oppreiTim.us  eos,&  prccio  eorum  diujtes  fa6fci,fumus,p, 

4.col.2i57.a.interI. 
iudari  licet  fuerunt dediti  idololatriae,  tame  femper  aliquis eo. 

rumrcmanficin  fide  &cultu  vniqs  Dei  &;ibills;fitpro- 

prie  dcnominatio,p.  5  .col.91 2.f 
iudcifueriintingrafi  Deo,&quomodo,p.4.col,i3.a 
judci  fe  ia&abanc  quod  ab  Abraham  ducercnt  originem>pa. 

4.C0I.460.C 

iudaeicurtollancimaginem&  jdolorum  o<ftruc!ioncm,p.i, 

col.ii33.a.b 
iudaei  non  recipicndo  Chriftum  fontcm  aquae  viuar  Iacus  co 

tribulatoscapcrunthabere,p.4,col.595.b 
iudaei  non  cum  pritnum  jmpie  cgerintin  Chriftum  pcccata 

fuacognokent  fcd  tcmporis  fucceffu,p  4.col.274.e 
iudau  curnon  vocabant  Dcum  patrcmcumfcriptura  dicat, 

ipfccftpatcr  tuus,p.4.c,i3.b 


iudej quomodo antc  Chrifti aduentim cxorrucrunt idola, 

4.COlu',2.f 

iudxi  intcr  fe  vfque  ad tcmpus  deflructionis  ciuitatis  &  tt| 
habucruntcum  rcgc&  faccrdorum  principc,  feptuagin 
viros^|uiarduascaufasdctcrminabat.Vidcin  Canhcdr 
&  in  Dominus, 

iud.ei  in  fuis  orationib.vbi  f  olcnnitcr  petunt  aducntum  M. 
fic,vtutur  his  vcrbis  in  propria  forma,Producas  cotnu  I; 
uit  Chrifti  tui,&  para  lucef  nam  Cbrifto  tuo ,  p.3  .colum  j 
i476.e.f  ^ 

iudxi  Pfalmum  1  i8.exponunt  vt  fit corum  oratio pro  fua 
berationcjdccaptiuatcmodernaqua  difperfi  funt  per-, 
bemin  obie<ftionemagna,p.3.col.i278.f 

iuda?i  petunt  in  fuis  orationibus  publicis  &  priuatis pcr  M . 
fiam  liberari,cuius  aduentum  ipfi  cxpe<ftant,p.4.c.i739  [ 

iudej hodic  aflcrunt  erroncc diccnres  quod  funt  in  hac  ca j 
uitarepropterpeccatum  vituliindefertofabricati  >  &(, 
4.fol.i753.a.&  35. &  36. 

iud?i  confilioMatathiepugnauerunt  in  fabbato,  p.^.colJ 
2233. b 

iudaei  decreto  regis  compulfi  funt  ad  ritum  genrilitatis , 
C0I.2433.C 

iudaei  primo  nominar  funt  Hebrxi  ab  Heber,jn  cuius  fan  I 
manfit  lingua  Hcbrea,que  prius  erat  communis  omni  I 
pofteanominatifuntlfraelicaeiacobquinominaius  c  I 
racl,&  vltraludeiatribuluda,p.6.co.68,f.yidcdeho  ic 
elarationcmcxccnfiorcmJp.5.col.359.a.b 

jiidaei  funcdcnoaunati  omncs  a  tribu  Iuda?  poft  redicurr  I 
ptiuicatisBabylonice,qui  decaptiuitateafcendcntcs.  ii 
rofolymae  vrbismqpn!a&tcmplurcftaurauerutj&c.&  .« 
rc,licetintcr  habitanccs  Hici  ufalem  &  ccrram  in  circi  u'< 
ru  cfTcntaliquide  aliistribubus,p.2,col.i3oo.f 

judei  ex  legis  mftitia  fperabarlt  fibi  tcoiporalia^bona,&  1  r 
rcdtionem  ,licct  in  ea  r.Qn  iniclligcret  alia  cife  bona  q 
hic,p,3,col.889.b 

iudei  vnicum  licct tcmplum  habcient in  Hicrufalem ,  in 
licitumcratorrcrrifacrificium,tamcnin  fingulis  ciuit 
erant  fynagogae.in  quibus  conucnicbat  populus  ad  cp 
dum&aud«cndumDeivcrbum,p.2,col.i57o.f.  Itemli 
col.678.f.VidectiaminTcmp!iHii. 

iudxi  imagines  quafcumqucjfiuc  idolorum,fiue  vi*ftoriaB 
dignabanturhabereintcmplofuo  perlongum  tempifl 
teChriftinatiuitate.Similiter&poft  Chrifti  natiuital 
&  oftenditur  cxemplis,p.4.col,42.f 

iudt^i  habent  apud  fc  do&ores  pi o patribns,p,3.colum,3 ■ 
d.2i95,c 

iudaei  non  orant  pro  Gentilibus.  Immo  quotidic  orac  pi  <Jc 
ftruclione  Romani  Impcrij,&  maxme  p  deftruction^ 
fcipulorurn  Ckrifti.Er  per  difcipulos  intelligunc  Chr.t 
nos,p.4,col.449.b.&  1 443. 

iud^i  aducrfarij  fidei  Chriftianae,fcriptur8S  quae  loquun 
Chriftonituntur  deprauare,intcrquaseft  Pfalnius  n 
1.C0I.203.C 

iudfi  paffus  multos  vcterisTeftamenri  corruperunr,  ad  I  Ifl 
perfidiamfcriptur^fenfumietorqucntcsJquaic&  qu  W 
do.Et  vnus  paffus  allcgatur,p.4.col,  1 1 9.C.1 867. 

iud^i  terrcno  intcllectu  verba  lcgis  adultcratur ,  ne  audi  (« 
eorum  Chnftiani  fianc,p.i.col.39o.a.Incerl. 

iudei  quod,quos  &  quales  rcgcs  habucrunt  ante  captiu « 
Jiabylonicam.Videad  longum,par.4.col.3  76.15. 1 377 1 
qucnti. 

iudciBarbarosrcpurabantomncs  quinonerancdclc£€l 
p,4.col.239jF.c 

iudei  Gcncilcs  reputant  ficut  canes.&  vocat  Gentilcs 
qiiinon  funtdelcgc  Iud£orum,p.i.col.27o6.f.Itc^ 
col.i^o.f 

iudei dicunt quod  homincs antc  diluuium  accipicbant 
uxores.Vnamaddclcclationem  cocubitus  cam.tHsi 
&illidabant  fterilicacis  potum  ne  perconccptusnjg 
tum  puerorum  dcbilitarentur  &  deturparcntur ,  < 

AM. 


15 

d 


Ind 


ex. 


1.683 

idciallegantes  hoc  pro  fe:  Reuertentur  hlijTfrael  &  qureret  iuda?i  flentes  ufque  hodie  nudis  pedib.in  cincre  volunrati,fac 

'  Dominum  Deum  fuum  &  Dauid  regcmfuQ.Oiee  4.  quafi  co  induti,crfuperftitione  Pharifeorum  prius  cibum  Icnri» 

■  adhuc  vcnturusfit  Meflias,oftenditurhocdi(ftummilitare  accipiuntlignantes  qualicduliopriraogcnitaperdiderunc 

contra  eo».p.4.ci72l.c  &  merito,qui  refurrecrionem  Domini  non  credentes,An- 

4deHiteratoresdicunt:CumveneritChriftuseoru,&aurea  tic&nftiparanturaduentui,p.i.ci693.a 

Hicrufalemdefcendcntdecoelo  fera?  gences  GogMagog  iudci  modcrnidicunr,  quod  cadem  diequafuitdeftrutfum. 

ventur?  funt  contra  ludaeos  in  belium,&c.Quos  Dominus  teplu  per  Romanos,natus  fuit  rex  Mcflias,  fed  adhuc  no  li 

ad  hoc  irqnice  prouocat  quia  no  Iudaei,fed  jp/i  funt  tibijiq  berauit  Iudeos  de  captiuitatc,quia  adhuc  non  habuit  licen 

terficiendip.4.col.i933.a  tiamaDeopropttreorumpeccata,fed  ftatimcuro  habue* 

id?i quando  in hiftoria artantur  folent ad  tempus  Xui  Mcflig  rit,excquetur.Sed  poteft  qucri  ab  eis  ubi  ftetit  taru  teporis 

referrevelrefugere,p.4.col.2ij6.d.e  quiaadeftruclionetempli  vfquenuc(aitLyra)fluxcrur,an 

jdrifalfofibiblanduinturquodincofummationefeculide-  ni12y1.Adhocrefpond.cnt  varic,p.4.c.5 3 9.0 

1  {tru&oRomanoimperioregnumorbis  veniat  adludeos,  iudciquiremanfcruntpoftcxcidiumlcrufalcm^njaioripa.r 

p.4.col.2i78.d  tefuntobftinatiinfidelitate,p.3.col.i282.f 

5da?i  eftimant  fe  haberc  validum  argumentum  cocra  nos  ad  iudan  tenebris  infidcjitatis  obtcnebrati  funt pro  maiori  partc 

'  probandum  quod cerimonialia  non debet celfare  tempo-  Chrifto  qui  eft fol  iuftitia? ex  hoc  mundo  per mortem  recc 

rcMeflise.Sedfoluitur,p.4C0.2  2o6.f  dente,p.5.col.uy9.c 

<id*i  Chrifto  fuo  venturo omnia  fibi  repromittunt,quce  nos  iudari  nefcientes,rcm  omnium  f ccerunt,&  nobis  dulciore  paf 

cum  Chrifto  iam  lumus  confecuti,p.4:coj.  2 1 63. b.c  i  ione  Deunv.ficut  apcs  dum  fibi  putant  reponere,  aliis  me  j 

'idciinfcripturisfacristtadita,denotantiadeitatem  Chrifti,  faciunt,p.3.col.i33t.a.b 

dicunt  intelligenda  effc  metaphonce feu  fimilitudinarie.fi  iudari quibus  ex  caufisdeuerierunt[ad  tantaraccecitatcm,par, 

tut  &  in  alia  quc_  non  fub  propria  fignificatione  exponun-  4.C0I.3  2.f 

tur.Eteius  ratio,p.y.col.3 62.363.  iudfiquomodofurtum  &periuriuminquibufdam  cafibusli 


idri  quomodo  falfe  impugnat  Chrinu,quod  non  fuerit  Mcf 


'  fiaspromiffus,ip.4.col.i4i.c  iudeimulta  iurainiquaponuntinfuoThalmud  .  EtiUorum 


Iri  Chriftum  quem  vcrbis  &  factis  McfTiam  cognouerunt , 


tecontemnunt,p.5r.c.249.b.Itcm,p.6.col.2i4.f 


erinfuoerrorcobftinaunegandodiuinitatcmChrifti,ha  iudari  quidara  Tibianei  di&ifunt,qui&quare,parte4.colu, 

4nt  per  cofequens  negarediftinctionem  perfonalemin  Deo  2  y6o.e 

gcnitoris&geniti,p.3.col.209o.f  iudariquidamdicuncur  Affidei,unde  &quare,pa.4.coIumna 
•idari  qualiter  voluerunt  fcirc  a  Chrifto tempus  aduentus  fui 


citum  dicunt,p.4.col.2  2 1  .c 


quxdamenumerantur,p.4.coI.2  263.a.b 


ob  generis  noticiam,&  fragilem  intantiam  raagna  cecita-     iudsei  explcnda  commemorant  quac  nos  iam  explcta  dicimus; 


p.4.col.2i63.b 


2573^ 


peraftrolabium.Aftrologienimaliquando  volutfiudicarc  iudfimoderniquotidieinfuisexpofitionibus&fcripturisco 

perconfideratione,dcinchoationc  iegum  &  fectarum  di-  natur  adinuenircaliquafalfacontra  Chriftum,p.4.colum, 

uerfarum,p.5.col.274.f  j-b 

ida»i  preter lcgitimas  f  cripturas  habent  traditioncs  non  fcri-  iudari loquuntur  vanitatcs,Chriftum  quotidic  in  Synagogis 

1ptasquasmemoriterdoncent,&Deutorcfimvocant,  p.6.  blafphemando,Mefliamadhuccxpccl:ando,p.4.colunina. 

:icoU83.a.Itcm,p.4.coI.2  2ii.a.b  477.a.b.IntcrI. 

4dri  quxdam  arcana  habuerunt,  quenonlicebatalicuica  iudauChriftum&NazarcosciusquotidieinSynagogisma-. 

'  fcienti  aiios  de  illis  doccrc,nifi  tantum  vnum:  &  hoc  in  ma  ledicunt,quia  propter  eos,rcgnum,locum,&  gentem  ami- 

gnofecrcto,non  cxpriinendotota  intelligetia.p.4.cio86.f  ierunr.p.4.col.46o.e.449.a 

funtcapfarijnoftri,quinobiscodicesporut,noslirael  iudariperorbcmdifperdifrequcnterlamentantur  deftru&io 

laliterputalTentpaganinitaqu^dicuntur  deChrifto  &Ec  nemciuitati»  &templiperTitumfa3am,&fuamdifperfiQ 

defia,fed  vincunturteftimonioinimicorum,p.3.coI.729.b  ncmperorbe,precantesinIuda?acongrcgari,&&ciuitaifi 

&col.857.b.c.Itcm,p.t.col.i69.a  &<templufibireftitui,qu5mn6  creduntfa&amir  vltione 

idxi  tuminant  verba  legis,  fed  vngulam  non  findunt ,  quia  paflionis  &  mortis  Chrifti,fcd  attribuunt  hoc  pccca:o  ido-» 

duotcftamentanonrccipiunt.p.i.col.ioo2.f  lolatriajvituliconflatil]S.Etvndehoctrahunt,p.4.col.4i3. 

idcipcrcorporaliaduccndicrantadfpiritualia,p.4.c533.a  c£tcrronechocaflerunt,col.i753.a.b 

idii  dabunt  pocnas iniquicatis  in Chriftum>par.4.columna  iudej  vfquc hodie perf eucrant  in biafphemiis,&  tcrpcr  finguj 

2  56.e  los  dies  in  ommbus  Synagogis  fub  nominc  Na^^rcorum , 

id?i  &  gubulum  caput,&  vaccas  aurcas  &  lucos colcbant ,  p.  anatheraatizant  vocabulum  Chriftianorum .  P.4.C0I.70.C 

2.C0I.  1  p6.d  iudaei  errando  dicunt  quod  promifTiones  Dci  dc  bono  futu- 

idci conf ufi  funt  cum  ad  idolorumcultu  gentcs  funt conucr  ro,fiunt abfolute nec  retratfantur ,  fed comm^ationes  dc 

fc,p4.col.37o.e  n»aIofuntfubconditionc,p.4.c.773.c 

idci  temporedationis  legis,an  omnes&  quomodo  caftramc  iuda?i  dicuu^t  quod  in  omni  infortunio,veI  punitionc,  vel  aflfli 

tatifunttantumadparteOrietalemm6tisSinai,p.i.5<53.c  &ionequamfuftinucrunr,vfqucnnnc,velfuftinebuntufq. 

&  co!.664.f  ac^  Aducntum. Mefliae,  femper  aliqua  pars  expiatur  poena; 

idtfi  hodiehocpeccatumdetcftantur,fciiicctdepeccatoui-  debiteprovituli  adoratione,p4.c8n.b.c  Itcm,paite  i.c. 

tuli,p.i.Col.859.a  8j6.f 

idciprincipalitcrrecefrcrutaDciobedientia  in  duob.  Vno  iudceihocdi<5iuHicrcmia?:EtcmundaboiI!osab  01  iniotate 

moidoiacolendo,fccundo  DeU  irritando,&cp.i.ci669-a  fuainquapcccauerutmihi,&cndpoftunrexponerc  dealit 

idjeifubdecalogoconftitutiiam  de  famelicalitcra  minimc  quatcmpoia!ifaluatio.nepopulipra'terita,p.4.c.8ii.b.c^ 

g!orianttir,p.i.c4ii.c.Interl.  iudcittn?brarumfilij,-illuduntChriftianis,derideresmortS 

idgi  non habcnt  panem dodrinc ,  excepris  dccc  preceptis ,  ChrJfti:quod  Sara,id cft,Ecclcfia  graulrcr  accidic,  &  Icgis 

quiaucramprophetarum  cxpofitioncm,Chriftuinplerif-  lirerarn  cumcarnali  populo  literfdeditoin  ioitemfuain, 

queprophetarum  pr^dicantem  fugiunt,  p.i.cola  137«^  aonrecipit,p.i..ca  j6.Intcil.. 


GloflxOrdin.&NicolaideLyra, 


lud.ri  c^iman:  falfe.quod nos  confitcn  \o  lefum  Chi  iflum  ve 

i-uo)  DeumerTe»&  verumh^mmeSconfiteamurconfiei^en 

tcr  quod  rittwa  diuina  anafint  eadem  numero  ,  iic 

quod  na-ura  diuina  &  humana  lcm  numcro,qu*  ca 

tocn  jrftimitio  cft  f  i!i  j^p.^c.i  0*7- 1^^. 
Ittddquareficperniitiunrurviucrcintcr  ChriftKtnos,p.4.co, 

2oix.c.iia5.cJ[t<nip-3*col.85r2.f.&lariu^8j:7.8y8. 
fndsrinrohiDJtifunt  publicts legibus Iudeam  !':;.trarc.  Etfub 

AdrUno?adxattcrumvaftataeftqnquagefimo#niopo^ 

captiuifaremRomanorum>p.4.co}.85.b 
•udjei  wom  habfrurabominabilesjueut  abomina 

bfliseftimulicrd«mmen'ftnttpatiturr^4.o:99f-*a.ioif.f 
fudjr ;  j  ter  Gemes  tanquS  in  rtiti i  viucrc  Cf  pcrunt 

fedetninccrram&  inflabilemhabcmiicutaues  volantcs  , 

&c.Ercomparantur  operi  dieiquinti»f>.x.col.aofb.c.  &  co. 

3  :.d.c.&co!.i:<-2.d.c 
|uda*i  itulticiam  carhalisfenfasfequlteSj  per  erroresdcnics 

luxum  mundipcrquirunt3&  pcrquidfignifIcenrur,p.2.co 

Ium.369.a-b 
judei  poit  offefam  Dci  vfqnc  hodic  fubcincricios  panes  mix- 

tos  comcdunr,frumento,hordeo,faba,Ientc,  rhilio  &  aue- 

na>Quorcm  altcrhominum,altcriumcntorum  cibuscft,Se 

hornm  dcdaratio.p.^col.i  n6.f 
|udci  duas  haercfes  inrcr  fc  habucruntPharifieorum  fcilicet  & 

iaduccorum,&  quid  fcnferint,p.  j.cdl.6o8.d.Item,  p.6.col. 

592.f 
iud-riabominabiliusreputant  ingredi  adgentiles  quam  ad 
Iudeospcccatores,  par.5.col.945.c.Item,parte  ^.columna 

529. c 
ludciquimalcdixcrut  Chrifto,Iachrymaliterma!edi&i  funt. 

Quid  enim  poflct  illis  cuenirc  qui  maledicunt  fapienriar,ve 

ritati,&  vitc,niii  vt  ab  his  ommbus  exules  iaccant,  p.i.co!. 

23j8.c.r 
ludriqnicum  principibusfuisde  ncce  Chrifti  tra&aucrunt 

quomodocumperdifcipu!um  pcrditum  apprehenderent 

&c.(igaificaturpcrZiphco5)p.2.c^66.c.f 
iudjci  cum  ramis  pnlmarum  honorantcs  Chriftum  credebant 

ipium  tcmporalitcrregriaturnm,atributo  cos  !iberare:ipfc 

autcmvenitadrcgnandumfpiritualiter  &ad  libcrandum 

genus  humanu  a  diabo!o,qucd  crat  maius,p.6.ci  33  ?.b.c 
'fudci  infonti  Dominotendiculasabfconderunr  eiufquc  Apo 

ftolos  vircutibus  pennatos,dolis  circunuenicbicqui  timc- 

tesnetcnetK-imrcgnum  pcrderent,cceli  regem  occidcrunt 

&  cce!i  ciues pcrfequtbautur  in  tcrrk,  idco  &  quod  in  ter- 

ris  iubebant,&  quod  in  ccelis  acquircrc  rcgnum  poterant 

pcrdiderunt,p.3.c6l.i<5bj.a 
iudxi  duplicitcr  vocabant  Chriftum  Samaritanum,  p.j.colu. 

n68.f 
Sudari  Chrifti  predicationem  &  Apoftolorum  contempfcrut, 

quare,p.j.col.366.f 
iudci  m^iimcdccnbuludagrauiusmouebanttircotra  Chri 

ftura,coquodfaipturisctateispromiiTus,  &ipfi  rcpura- 

bant  cum  cflc  Gahleunj  &  ab  iilis  cxrrancu.  p.^.c.i  i^o.f 
iudci  qualitcrintcH.xcruntiquod  Chriftusfua  futuram  cruci 

fixioncm  vocarc:  cxaltrtioncm,diccns  -•  Ego  fi  exsltatus 

fuero,&c.p.y.coi.i268.d 
iudci  pro  maiori  partencgauerunt  vcrum  Chriftum  ipfum  re 

pcllcntcsddcoiuftepetmittcntura  D?o  reciperc  Antichri 

ftumquifalfodicitfceflcChiiftum,&iK  ab  eodecipi  >  p- 

4-co!.2i58-d 
iud  an  dixerunt.Omnia  qua?  prarccpit  Dcus  facicmus :  poftea 

triginra  argcnreos  dcdcrut  Iud£  proditori  pro  meo  fangui 

ne,p.4.co!.2i47.a.b.Intcrl. 
indci  ma!iciofiintcrprctantur,trigintaargentcos:tnginta  ma 

d  ata  lcgis  quc  iacere  mbebantur  &  rurium.  3  6.alia quj  pro 

hibebantur,p.4.col.2i47.a.b 
iudari  habueront  inter  fc  multcs  ingeniofos,&  in  fcriptur  is  le 

gis,&  ProphcKru  valdc  ftudiofos  Ji  ergo  probari  poffet  cx 

fcripturis  ab  cis  rcceptis  quod  IcfusNazarenus  fuiffct  Xps 
verus  McfiaiSjtion  eft  vcrifimiie  quod  tadiu  ftctiiTcnc  in  u 


li  crrorc,p.6.col.i689.e 
iud.ri  quare  Chriflumcontempferunt,prccipua[  caufafuit . 

fiujhumilitas&abicdiojcrcdcntcstaiiacximpotentia  5 

&non  voluntaricfumpta,p.3.coI.y27.c 
iudxi  licct  ignorarent  modum  implcndi  myfterium  Chi  j 

quatu  ad  conditiones  particulares,tamen  credcbat  in  c  [ 

dam  gcnci ali  quod  multa  mirabiiia  in  aducntu  Mcffia:  . 

rcnt  in  Iudara,p.3.coI.2 15  3.C 
iudei  arguur.t  quod  Icfus  Nazarenus  non  fuit  Chriftus  in . 

gcpromifl'us,&  quoKnedio.Sedcuacuatur  argumcntu  , 

&CP.4.C0I.144.C 
iud?i?itimantichaberevalidumargumentum  contra  nci 

Chriftum  iam  vcniflcconfitcmur.Dicunt  cuim  qtiod  I 

doma&Gomorranonfuntrcuerf^  adpriftinum  ftatu 

&cp.4.col.i  203.C.&  2058. f 
iud?i  contriti  funr  &  infceliccs,quia  vbiqucdiipcrfi,&  ficJ 

tritio  cft  modo  in  viis  corum,&  infelicitas  tn  futuro,  p.  L 

52  i.c 
iuda*i  de  filiis  Ifracl  qui  fuerunr  tranfmigrati  pcr  Salomol 

farrcgcm  Affyriorum,&  pofitiiuxtaiiuuium  Goyan  il 

uirabus  Mcdorum,vbi  &quomodofintp!urainueniesl 

p.^.cola^^.i^if. 
iudei  non  mcrcbantur  agnofccre  Chriftj  diuinitatcm ,  q  U 

taliimpictatctractabtint^^.A.coI.^^S-.c 
iudfi  vtruincognouciur  Ici.im  Nazarenum  cfl"c  Chriftu  l 

prqmiflum.Arguicur  co;ra  &  pro  cum  rcfponfione 

ftioncm  &  ad  argumcnta,p.j.c258.e.r.2,76.f.  131! 
iudari  ufquchodic  cum  pcr  fcripruras  cos  intcrroranul 

Chriflo,reipondent  (c ncfcirequardicimus.Et  fi^iv.ri  ri 

turpcrCain,p.i.col.ii5.d.c 
iudri  hmplsccs  cum  cis  ftc  mcntio  de  aduentu  Chrifti.dia 

fe  non  efk-  pe ritos,fed  magiftri  coru  fcircnt  de  taiibui  ic» 

fpondere,p,4.col-2  7 1  .c 

iud^idcduobu^gloriabatur.Primomcftnobilitatisortul 

cundum  fan^uatis  cuitus,p.4-col. 399. c 
iudei  moderniincircuucifioncvtiintiTcuItclIofcrreo  &|l 

Iapidco,nec  cftde  ncccflirarcjcitcunfionis,pa.c.a8.f 
iudariquomododicup.turodifTcDcump-itrcmjCum  u:c;l 

uangclium^quianefciuncei.imquimcmiiir.p.^.ci^iSl 
iudaei  dicunr  fcdiligerc  Dcuni,&  camcn  ncfcicnres  odcr  11 

p.5.col.i3i9.d 
iudf i  figna  petunt,&  huius  ratio,p.6.col.204.c.Itcm,  p.5 m 

228.F 

iudei  fcientes  fc confufos  in  ncgationc Chrifli  per  P 
Iacob,dicenris.Nonau.fce.iu.&c.&iammagnisij^H 
bus  ablatum  cft  ab  cis  iceptrurr.  &  ducatus,&  camcn  rrl 
nonhabentideo  rlnguntquodilliquircgunteos  iqi 
ptiuitate,perThalmudicamdoiStriuam  dicutur  i^bfl 
ptrum  &  ducatum  corrtra  cos  dicit  Propheta:N 
noeruntj&cEtvbicuquefintjfubpotcftate  recv'-  .i'iil 
dominantis  fcu  regcncis  Et  fic inaniter  gioriantur^^B 
bcrcfceptrum  &  ducarum  in  haccaptiu!tatc,p..T.c 


iudseidedcccmtribubusviquehodiccaptiui  tcnct 
busvbibufqueMedorum,  P.4.C0I.I252.C&1320.C.I 
p.2.columna24i.c.Vidc  clariorcmhuius  dcciaration 


col-249-f 

Hidfinoncoaceduntquodpropterfacriiiciacfletedapnl 
miitendumlitpr^ccptuni  dchoaorationcparenLuui.fi 
^01.244.1 

iudcirribus  modis  cxerccbantcenfuramfcu  fententiarn 

cialemconrrarcbcllosfiueiaobedicns  fux  fidci  vc 
diiiincp2r.6.coL3  5).a 
iudji  inciderunt  in  errorcm  Saracenorum  &  Tartaror. 
centes  quod  refurrettio  fiat  ad  vitam  animalew  cibj| 
gcntcm,p.3.col.384-c 


iud^i  cxponctes  nimis  Jiteraliter  dixei  ut  quod  iftc  pa 

di  Ifrael,&c.&  illepaflusdedilecrioc  Dci,Iliniinc  1 

domus  in  fccdulis  icripti  poni  dcberent ,  &  ctiam  lffil 

brachio  &  fupcrfrontem,&  adhuc  Indci hoc  obfci 

p.luribusIocis,p.i.c.i499.e 

luda 


Ind 


f» 


x. 


id ei  &  prccipuc Scribae  &  Pharifei  qui litcrsm  a  fpiritu  non 

ili  iidunt,fignantarpcrcamclum&  quarcpa.i.col.ijr^.c 
bdxi  fcribunt  hoc  in  fcedula,ligant  in  manu  finiftra,  &  Hmi» 

literin  capitequod  fcriptum  eft  Exo.ij.Eterit  quaiifignti 

in  manu  tua,&c.Et  quarc  hoc,p.i.col.6o4.f 
jdari  male  intelligentes  hoc quod  fcriptu  cft:Erit  quafi  fignu 

inmanu^ua&quafiappenfumquid&cPiftaciavel  phy- 

Jateriacapitibuscircumligabanr ,  in  quibusdeccm  uerba 
1  fcripta  snte  oculos  habebanr,parte  i  .c.<5o5.d.e 
adci  mentiuntur  dicentcs.-Ncmini  feruiuimus  vnquam.  Io- 1 

feph  uiuitin  Acgypto,patres  in  Aegypto  feruierunt  in  lu- 

to,iftieidcmtributisCefaris,p.5.co!.i  163C 
ida?iquendam  receperunttanquamMefliam,nomineBeco 

zeba:qui  tame  nullu  diuinu  teftimoniti  habcbat  per  mita- 

culavelfcripturas,p.j.c.iii4.f.Videerin  Iudas  Galila»us. 
jdxi  quarenon  rcfiftebant  Chrifto,cum  ipfi  eflent  multi,  & 

ipfe  folus,&  parum  adhuc  repuratus,quando  ciecit eos  de 

templo,&c.p.s/.col.so  i.c 
tdxi  contra  Cfrt  iftum  aftiterunt,&in  vnnm  conuenerunt  ad 

cum  crucifigcndum,&cp.4.col.2 167.  a.Interl. 
:deiaccufaueruntChriftumcoraPiIatodetrib.  p.  j;.C4SO,f 
iChrifti  morteeumedaciisptocuraueiur,p.3.c.266.d.e 
,ida?icrucifixeruntlcfumlinguis,gentiles  ueromanib.pa.f. 

col.2  2  2.f.Icem,p.6.col.i  3  3  i.a.Interl. 
udeiminorcsnonfuerut  immunes  a  peccato  crucifixionis 

Chriiii  ficurncc  maiorcs,&  quare,p-3.co.i07o.e 
tdjei  expe£tat  liberari  pcr  Mc/Iiam  ab  hac  captiuitate  in  qua 

nunclunt,inquapoiuircosrfgnumRomanu,p.4.c.  435.0 
tdei  dclirant  optnantes,quod  in  vltimo  temporc  coneregan 

dt  funt  a  domino,&  reuuccndi  Icrufalem>&  quod  dns  tra- 

dctmanibusipiorurnni.es  & filias  Roroanorum,  utluda?i 

vcndanteosnovicintSjled  Sabxisgehri  longinqua,p.4.c 

i93;.a.&iy3|.f 
idxi  dicunt  ttmporc  Chrifti  fui  omnes  nationcs  ludaris  fer 

uituras,&  ipfum  Romanum  Imperium  vngulis  fuis  &  cor- 

nibuscontcrendum,  p.^.c.^o^r.c 
idjeiinaductu  Meuia?qucmadhucexpe#ant,fperant  fupcr 

omncs  gentcs  cleuari  &  eis  dominari,p.2.col-i  1 1  j.c 
ideidic'Jo.r,quodin  aduentuMeflieludei  erunt  in  maxima 

poteftate,&fubiicietureisomnesRegcsterre:p.4.c.2o6i.c 
idei  dicunt  quado  a Chnfto  eorii  ediricabutur  maceri^  Ieru 

fele lex  &  Pi opheta»  qt:e  a  nobis modo  tcnentur rollcnt de 

I  manib.noftris&trade:urpopuloIudxoiu,p.4.c.2079.a.b 

jdxi  quomodo  murmurauerunt  in  primkiua  Ecelefia  cotra 

G  entiles»p.  j.col.^  34.f 
JJideialiquando  nominelegisaccipiunt  totumuetus  Tefta- 

mcntum,&nonfoiumquinquelibrosMoyfi,  quiappro- 
IWriatedicuntiirlex,p.5.c. 1283^1 
udei  dicunt  in  Aduentu  Chnfti  fui,ficut  anrc  edificationem 

turris  omnesvna  lingualoquebanturdtaomnibus  couer 

fisadcultum  Vei  ven,onmeslocutuiosHcbraice,  &tot« 

orbem  Domiuufeiu;curum,p.4.col.2i62.d 
jdx.:.:  ^unc  ic  inrinehabituros  Ierufaiem,&  more  pecora 

herbts  vircntibuspafcendos,&cunCtisgentibusdcletis  & 
mec-tis  non  poffeeflequi  eos  extcrrcar,p.4.c.2oo.d 
mt  omnes  gentes  interdciendas  a  Domino  que  afli 

xerunt  Irfaei,&fynagogamfaInandam,  ponendo  cosin 
irncn  lnoitena  in.quaferunt  ante  capti 

ui&  lonfuii.&hocforecum  Ieruialcm,rcaediftcata  fucrit 

&  repluro  &  oronis  ordo  :cremoniaiu  reftitu£us,&c.pa.4. 

2165:  a 
adaeifabulanturfutururn  utpremulrirudinehotninum  &  iu 

mentorum  Ierufalem  no  poltit !,  1  1,  tc  i  rrmt us 

illiusDominifitdefeniio,&  illiusiu  mediohabkatis  p'.r- 

iruaturgioria,  p.4.  co.2i9j.b 
fdjeidicuntquandoChriftus  in  aurea  Ieiufalem  r 

norieruntidola,necdiuerfaculturaded  vnus  Dommu     c 

reuertetur  omnis  tena  ad  hocqubd  dcfcruerati  vt  otnnes 

vnum  Dtun»colaiu,p.^.c.2i 69. b 
idaeiaibicrunturgentcsquocierufaicmiinpugiiabunt  tepo- 


re  Chrifti  fui  multamala  patTuras-.Stabunt  fu p  pcdes  &  ca 

ro  eotii  tabefcct&  defluec,&  oculi  eoruputrtui de  fuis 

raminib.  cxcidccJ&  linguaintradcmcs-iopuirda:  •  ibi.c 
iude;  in  millcarmorum  fegrto futura prc«nittuc,qitod-debeat 

cclebran  feftiuiras  rabcrnaculorum  in  memoriarp 

ciorum  Dei,qua?facl:apatribuscoium  ftjnc  habitaruu 

tabcrnacu!isiiidcfcrto,p,4.c.2i73.a 
iudei  cxpeitaut  Mefiiam  vcnturum  circa  ceflationcu.  Roma 

ni  Impcrii,  p.j.  c^^o.f 
iuda?ifalfo(ibi  blandiuntur,  quod  in  confummationc  fxc] 

dcftiuiito  Romano  Impeno  regnum  orbi* .veniatad  m- 

d^os,p.4-col.  2  178-d 
iudeiexped^nt  MefTiamfuturum  Rcgem  circa  cctffarionem 

Romani  nnperij.Et  iccundum  veiitateiillequi  r,uc  vcfii'  t 

in  maxima  poteitateteporali,erit  Antichriftus,p.2.c.33o-f  ^ 
iudxi  cutn  de  Aduentu  Mcfi%  interogantur,reip6dcnr  quoti 

iermones  prophetatuin  funt  clauii,&  quod  ncn  funt  peii- 

tiinIege,p.4.coi.270.f      * 
iudxi&noftriiudaizatescotenduntquodin  Aduentu  Ghtii 

fti  quem  cxpcctatin  fine mundi,  otunes  beftic  maniiu  I 

P.4.C0I.139.C 
iudeidicuntquodteporeMefli^abundabuntin  omnib. 

tiisacbonis,&  ad  volimtatem  eorum  intcrficietccruos,  & ; 

aliaanimaliafilueftiiaqfunt  commeftibi!ia,p.3.co.62  2.d 
iudei  dicunr  quod  in  aduentu  Mefiie  rrumema  crefcent.in  t:. 

taa!titudincficutcedriLibani,&facietfpicas  magnas  & 

latas,cx  quibus  vcnto  flante  dccidcc  fimila,dc  qua  iudei  ,p 

fua  volunratc  porerunt  fatiari;p.  ^.001.963.0 
iutki  tubis  vtcbantur  in  opet  ibus  mifericordie,ficut  Chnftia 

nicampanisin  aliquibus  Iocis,p.?.co.i24.f 
iud^-i  quomodo  ialie  opinan  funr  fcilicet  per  dece'  precepta , 

folaexterioraprohiberi,p.  5.col.io6.f 
iud^i per^lud  prcceprum : Non  Concupifces  vxorem  ,pximi 

tui,inteiligebant  iigna  cxtcnoratatum  prohibita.Etfinu-. 

liter  prfctpturo.No  mcechabens-.iutelligebanc  attum  m c 

chi^  tamum eife prohibicum.  &  fic  conciipifcenria  Iatv ns 

omninoin  corde,no  exprtflo  figno  vel  faClo,  nullum  efle •" 

peccatum.Sed  hoc  eft  irrationabilc&c.p.y.col.i  io.f 
iudeidicuntur  filiifornicarie&adu!teri,n6foium  qui  fuerut 

antecaptiuitatcm  Babylonis,fedetiain  illi  quj  fueitzc  tcm 

pore  Chriili,p.4.col.488.f 
iudeifemperfuerunt  ad  auaticiam  proni,p.4.c.(56.f 
iud^i  tuerunt  femper  auari,&  omniiio  vicio  cupiditatis  exce,- 

cati;&  femper  elogati  ab  agnitione  veritatis  ut  parcrc :. 

curfu  vtriufquc  Teftamentt,p.5  .c  2  35.C 
iudei  licctnon  fueruntidololacretcrnpcre  Chrifii^tame  fue- 

runt  ua!dccupidi,p  6.c.40.f 
iudej  vocati  funt  generario  adulrera  &  pcccati ix, ^a»deftgde 

rutapattib.adidololatiiadcciinatib.  p.j.c.230.f.&  sjo:.£.  ■ 
iudgiproptcrcartialcmlegisobfcruantiani  &  (angoirM  leuta 

opera  nonpofluntipiriruj!^  edihcifim  domlno  prepai  ate. 

Ec  fignifi,caiitUr  per  Daui<l,&cp.2.col.i  1  oj.a 
iudeiv vc dfctint  quidamnoftriexpoiitores Bibbe,in  t  onebat 

anricjiiitusiilnsiuisnominaDci.Sedcft  fiyticium,&  niaxi 

medeaomine  Doniiintttiugammaron ,  &C.p.4.ciJ»4?>.f 
iudei  traduat,quod  muhcrcs  m  hoc  dectpiebantur  per  fcnes 

quodeispcriuadebantquod  t-flent  uc  ieniiiK  nida  &  de 

ftirpc  Dauid  &  quod  Chiillum  dc  ftuuuc  fuo  naicuurum 

aflirmabant,pi4.col.i77i.c 
iudeiquomodohoctxponanr.  Ad  nimium  calorem  tranfiet 

ab  aquis  niuium,&c*p2?.c.247.c 
ii.d^i  c':cunt  BehfmoBCfle  aftimal  mcrcdibilis  magnnudinis 

intanriun  qu*>d  in  vna  dtedepafcitherbas  milk-monnum 

&c.&  quod  ia  tefuvteCtionc  Detis  intefficiat  illnd,&  iufti 

cu  'tbL.s  eius  vcrccntui,CN:cp.^.i..3C6.f 
iud.v-  ::•  trcorter.^, iabulas,  fincfiripcurce  autorifate  dicunt 

Hyra.n  riftiii'!  yrimilicanms  uixiflc,|%^.ci:9i.a 
iudctidic.nup  Adaincentumnib.annisquibuscontinuitfe 

ab  vxo:ciiia,&c~dcmoncsfuccubi  iungtbanrur  ei^kcoci 
■  piebarabco, &c.  tt  Salomdj^  filiostaieslcductus  i:r,  &c« 

ticcc 


■i 


Gloffe  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


E  ce  cfrciratcm  iuda-orum.parte  i.columnA  Jff-C* 
t'-td9','<icinir  q  quandfl  Deus  recordatUf de  deftruaionc  tcm 

j.li  &  Wptiuationt  ludaJOluni  tict,&  cius  laciuym*  cadunc 

tnmare,|»«rre4-tol.ii*.^«iJl>«C»*4«J»C. 
lucJ*  om  [uiUttifperfiperoibeiM  Europa&  AphncaJiinrde 

tnfort  itid^  &  pciiiimin  &  LeuihcxCeptispaucis  de  dccem 

tribas.vurce.i.col.i  ^z^.f»  fc 

ttfttei  afp:  ii  comparatur.  quia  inhaerentes  rcf  fertis  ric  locu  & 

g.-rtrdnj.  •ruCrencmcrucnres,ChtiI»ipra?dicationemrcptf 

lerun:  vcncnari  vcnenatOrum  fihj,p.4icol.478.d 
iudei  dicunti  quod  li  homo  pCccaueritbfs  vcl  tcr  codcm  gene 

rep.-ccat'i,rcmtn1hilccrt,rcdnon4iquater&quomodove- 

rum  wl  falium  fic  hoc,p.4.col.  1941.C 
iuda?iq;iot&  quarcic:Uniaobfcruent,parte4.col.2  2  2^.b  » 

iuJ£i  kiunia&  folciiniraresobf.^uatvfqucinprefentedicm 

in  memoriarrt  ieiurtioturrt  Hefter  &  ludaeorum,quae  illo  re 

porc  rucrtftft  fada,&  hoc  ex  ofdinatiorie  Hefter  &  Mardo 

ch^p.i»Crtl.i696.t 
iudaei  libros  diumx  legis ad  comprobartda  nefeftm  iuam  aflu 

munciineiHmortium,p.i.coI.i6i8.f. 
judaei  rtort  e'x  ignorautia,fed  ex  cordis  dui itia  rtoluerunt  cre- 

dere,p.j»col.Jy7.c.&coUo.f.Irempartcd.col.3jr.c. 
iudej  (  vt  didttf  r)ideo  exccecati  furtc,&  fentemifc  domirti  p  pa 

rabolas  cis  occultatae  furtt,  vt  poft  falubrius  conuertetecur. 

Na  quia  obfcure  divla  non  inccllexeruntjidea  non  crcdide 


rcilicctdetribu  Tudc;,&dealiistribubusfucruntfeptcmt 

lia,p.4.col.92i.c 
iudci  irt  deftruc-iioe  ciuitatis  Babylonic,primo  anno  Cyri  I 

gislibcrari  fuut,p.4,col. ld46.f.Iccm,p.2.CGl.i084.c.f. 
iudet  de  tcrra  fua  abiedli  facicbat  panes  fubcinericios,in  qt 

bus  mifccbantur  pulucres,&  arenct:ip.4.col.983.C 
iudxicum  duccrenturcaptiui  in  Babyloniam,cogebantur; 

oncraimportabilia,aliquosfufpendendo  rationc  fenett 

tis,p4-Col.  103 1. 
iudci  habitantes  in  Babyloncfccerunt  libru  Baruchtranfc 

bi,&miferunc  in  Ierdfalcm,Vtibilegeretur,p.4.col.io3< 
iudaeis  pro  pcccatis  fuis  a  Deo  percufti  111  penam  non  reucr 

bantur ad  Deum perpenitcntiam,p. 4.0)1.1041  .c 
iudaeis  in  obfidionc  Ieru  falc  multi  mortuijfuerunt.aliqui  at ; 

corrup:ione,aIiquigladio,aIiquifame,p.4.col.io43.c 
iudjei  poft  redicum  capriuicatis  Babylonicc  no  leguntur  fu.» 

idololatrae,nifi  aliqui  pauci  tepore  Antiochi  Epiphanis^H 

<ftimagistimorequairidclirate,p.4.col.ji9.ci2  32.f.ioj:S 

&  2232. f.&  242i.c.Itemp.6.col.4o.f.Item,p.3.col.i89j« 

Illi  tamcn  dedeccm rribubusqui non redicrunc,&c. idi 

coluerunt,coK  1 792  .f 
iudaeialiquandoin  libris  fcu  chrtrtis  numerabantanno,ai| 

lxo  immcdiate pra?cedcnte,aliqii  ab  aliquo  notabili  en ■ 

genti  proutdaturexemplumdemultisian&is  partC4-  L 

1067.0 


run 


:,&ficcfUcifixerunc,fedpoftrefurrectionem  miraculis    iudeitn  numerationeartnofcmperafa&is  notabiblius  11 1 


territibmaioriscrimirtisreaturcopu^:ifunt,p.y.col.239.a.b 
iudaei  qudi  excecati  funt,nOn  fuit  Dei  crudelitas,fed  mtferi- 

cor  iia,&  quarekp.4.col.8o.d 
juj?i  detCwta  fallitate  Antichtifticonuertcnrurad  Chriftum, 

pi4.col.2i  58. f 
mdaei  in  fittemundipef  Eliarti  &  Ertoth  ad  Chriftum  conuer 

tentur,p.4.col.l6io*fk&  2158.1 
iudaei  cOmparartturai  bofi,cuins'radix  ficcata  no  facit  frii&u\ 


piebantjp.^.col.i^S^.f 
iudaei  m ido  compucau:  a  tcmpore  captiuitatls  fi.19  per  Rc  n 

nos,ineipiendo  a  ileftru&iorte  lerufalefa&a  perTitun  x 

Vcfpafianum,p.4.col.io3i.f.&  1067. c 
iuda^t  poft  SeJcchiam  non  habuerunt  regem  proprie  loqr  \- 

doufqueadChnftum,p.4.col.i2?6.f.&2395.c 
iudei  111  afilidione  pufiti  cinerem  poncbant  in  capite  in  fi|| 

humiliaiionis,p.4.col.io62.e.t 


Sic  lud^i  vaoitnnatiortib.nOnhabcnctemplumvel  altare     iudciperfe)cagintaiexannosfueruntinBabylonia,nont  lii 


vcl  ciuttatem  p4.coK  1 876.d 
iud"i  ti^rtificantuf  pcr  Abiathar  qui  a  facerdotio  expulfus,no 

tamcn  occifus  eft,p.2»col.  686.d 
iudci  figrtificantur  per  Abfalonem  in  tjuercu  fufpenfum,&  tri 

plicnanceaconfoifumjquem  Dauid,id  eft,Chriftusdeflet, 

&c.quate&quomodo,p.i.col.62i.b.c 
iudaro  pcrNabai  iknificantur,cjutvir,durus&peflimus,& 

q'iare,p.i.col.  47«. d. 


otnnes,p.4.col.i62  9.a.i630.d 
iudci  de  Babylanica  captiuitate  rcdeuntes,p!ures  remanl  ut 

in  Babylone,detenti  amoreprolium  quas  ;bi  genucrui  & 

poflcflionum  quas  ibiacquiiiefant,p.4.col.689.c.&coili 

2053. b.c 
iuda;i  redeuntcs  de  captiuitate  Vaby!onicanitnc|  habueint 

poteftatem  qualis  defcribituc,k  J  icmper  fuerunt  fub  I 

tute,p.4.col.io63.c 


iudei  de  more  habuevut  fepelirc  fumptuosecorporamaxime  iudoei  redeunres  dccaptiuitate  Babylonica,ftatifundaut||l 

regum  r.ttbilium pei fortarum,ita quod  incapitib.regum  po  templum,fed impediti  funt ab aduer*lariis,&  modicum1* 

trebarttcoronas,&ficdealiis)p.4.col.643.c.&  1043.C  runt,&opusfuitintermiflnm  vfquead  fccudum  Daiai 

iudoci  nortpofluntconuerti  adbcnumptopterconfuetudine  num,p.4.col.2i77.c 

admalujvthabeturexetnpiamde  Acihiopae&pardo  quae  iudaeircdcurttus  decaptiuitateBabylorticaacccpciut  v:ix 

quidcm  tmiiiitudoteuet  fcvundum  tquid,non  iimplicitcr,  alienigenas,ubi gtauitcr  pcccaucrunt,p.4.col. 2 197.C  I 

p.4.col>68 3-b  iudei  poft  deftrudtioncm  ciuitatis&  tepli,fcilicct  tcmpo  Sc 

iudxi  ad  im3gine  Dci  facT:i, &  legc diuirta difeai,a Deo totali  dechix,poftcaieiunauerunt anrtuatim,&  quaeficrunt ;B 

ter  rectiTcnint per  ido]ototriam,p.4.col.7 I7.C  v   bercnt ccflare a  ieiunio vel  non,p-4.col.2 2 2 1  .b.c 

iudxiraicrii  dccapriuitarcBabylonica  fuerutfrequenter  in  lud^ilicetieiunaueruntjnontamenapcccatis  abiiincba  ,i< 

atfliditiriemagtia&obiectionc&inmagnotimorc^&inta  reprehcndunturgrauiter,p.4.col.2  2  2i.c 

tum  quod  vna  maiuiS'facicbat'opera^&  alteratenebantgla»  iudaeorum  aliqui  Doctores  dixerunt,  quod  in  aducntu  Mlij 

dium,p.4.col.739.c.Itcm,p.i.col.i359.c  monsSioneleuabiturinaltu,quiaDominustiansfenj| 

iudci quandoaliquid  volunt  vtlate fcnbetc,faciutcommut4-  monrenSinai,&  monteThabor,&  montem  Carmcli  d 

tioncm  literai'uin,vt  declaratur  id  hac dtCtioue  Scuat  pro  per  iftos  eleuabitur  mons  Sion,&  fuper  illum  Mcflias  I 

Babci,p.  4.C0I.756.C                                     •.  cabittempIum,p.3.col.ii03.b 

iud^i  timei,tes  vaflationcm  Iud?e&  Icrufaiem irtfticuerunt  ie  iudjeofum fabubfadida de  tempore  Mefliae  potius  fnntJ 


)Lin;um  licut  Niuiutte-,p.4.col.82<f  .c.- 

iudciliccctflLtu  ferut  m  terra Babylotiis ,  itacj»  non  poterant 
regnum  exu  e,tn  poterant  dc  vna  ciuitate  ad  aliam  tranfire, 
rcddendo  K'gi  dcbonis fuis pro tributo  magnam  portione 
&multi  ttiauitxdiuinamonitioneiiccxieruntantedcftru 
Ctioncm  Ijabylonis.p.^.col.^ii.c 

iudxi  in  deftruCtioiK:  Ieruialem aliqui  fueruuttranflati  in  Ba 
byloma,qui  trantbon^  c6dittOnis&  nobiles,aliquifuerut 
dimitfit  iu  ludeaad  coiendu  vincas&  agros,p.4.cOl.  917.C 

iudji  tranfiati  cum  iechonia  filio  loachimfuerunt  tria  milia» 


denda  qnam  audienda  Dicunt  enim  y  tcmporc  Metf:|f 
rapromiflionisgerminabitpanescot:tos&  formatos  " 
efletintlmabo.Similiterquod  tcrra  illagciminabit  v  ■ 
fcriaccasfccundumcxigentiamcuiufcnnqueinduilfei 
tis.Exquib.fabulismuUieorumincidciuiuin  crrorw  l 
dcntes  quod  Chriftus non  venit^ex  quo  ifta  &  iimili.  * 
fuerunt  fa<aa,p.6.col.64t.c 
iudaeoru  Dotforcsmultotiens  terminospraefixcruntdi  W; 
uentuMefli^j&omTies  tranfierunt tanquam  prarnu 
inaniter  fallf  ,p.4.colr477,c 

iudaror » 


Incie 


;Jrorum  omncm  populum  Ephraim  voca:  Ifaias,non  aute 

Ifrael,&quait,p.4.CoI.2j;6.d 
ideoram  vocationisinitium  vocat  Icremias  Adolefcentiam 

p.^.coI.jS^-b 
jjjcorum  eft  dies  certos  &  ratos  obferuare,p.4.col.2  2.d 
jdeorum  pre/eCtione,tnumdierum  itinere,fpectandus  no- 

bisChnftusproponiturquoniamdicbus  tribus  nos  prse- 

cedensdedi!ciradquietem,p.i.ci229.a.b 
ida'orumcrudelicas qua nos  perfcquunci)r,p.4.c.479.c 
ide orum  diccbarur  dfe  Deus  fpecialicer,  &  quare ,  licct  effe 

Deusomniumpercrcationcm^&c.p.i.c.iocp.a 
ideorumoperumfaetusfunt  captiuitas  difperfio  ,  templi  e- 

ticrfio.p.j.col.j^.e 
idjeorum  populus  «dificat  murum  dcbilem,&  quare,par.4- 

col.ii68-e 

Idaeorum  mos eft,quod  confangu initate  German  i  ex parte 
patrum  conuin&os  fracres  appclIant,p.6.co.473.b 
dcorum  paucitas  qui  interitu  crant  euafuri  vna  cum  verbis 
Ieruialem  incendio,p.4.ci33.a 
ida?orumquicumqucadvitam  praordinatus  fuerit  veniet 

ad  Ecclefi?  facerdotium  vt  oretur  predo  &  per  eiufde  Ec- 
clefiaefacraraentarccoucilietur  Deo,  p.2.c.338.e 
iidatorum  in  Aegypto peregrinacio,a  Saluatoris  in  terra  pe- 

regrinationedifferrenihilvidctur,p.4.ci49.c 
;  darorum  euerfionem  ab  cxercitu  Romanorum  praedicit  Ifa 

ias,p.4.col.j5.c 

idaeorum  corda  torpore  perfidiae  coftriSa intclliguntur  per 

glaciem  &  gelu,p-3.c.359.a 
idaeorum  proprise  triginta  maledi&iones  qua?  ponutur  Deu 

te.2  8.p.i.col.i62  8. 
ideorum  magiftri  non  fpirituin,fed  literam  fequuntur,&  ad 

terrenitatcm  omniainterpretantur,&  per  quos  fignifican- 

turp.4.col.i943-a.b 
idaeorum  quo:  undam  falfiras  oftendirur.  Dicentium  quod 

tempusproquodcbentexpectareMelfini  futurum,  affi- 
"'  gnatumfitperDanielcm,accipicndodicmpro  anno,  p.4. 

C0I.1771.C 
ideoruropraelati,vtprinccpsfacerdorum,&  feniores  populi 
'  inFnaiorcautorirateregiininis.Scribcvcio  &  Pharifaeimi 

n  ;ri  loco  populo  f uerunt,  P.4.C.1 3  98.d.e 
ideorum  tradttiones  Thalmudicae  nullo  modo  tradur  quod 

in  futurofjcculohomines  cibiscoiporalibufcindigear,  fcd 

dicunt  in  fururo  faeculo  no  eft  cibus.ncc  potus,nec  vfus  ve 

neroru,fed  iufti  ibidem  in  capitibu*  coronati  delc&antur, 
^lin  vifione  diuinehabitationis,&op.5.co.902.f.  &  1 298.6 

Itcm,p.3.col.624.d.e.Itcmcxtcnse,p.i.col.5i.a 
iisorum  error  circa  regulam  diuinaeiuftiriae,  iudicando  ho 

mincs  iuftos  vcl  iniuftos,durat  in  eis  vfque  hodie,  P.4.C0I. 

Iii8.f.i329.b 
iicorum  pucri  Iudaeos  cxercitabant  honcftos  ad  virtutesin 

ducentes,p'.5.col.2o  i.c 
i  leorum  oblationes  quare  Deus  per  talia  &  taliter  inftituit, 

p.6.col.9o6.d.e 
ioeorum  doetores  a  tempore  Chrifti  multa  illicita  in  lege  re 

Iaxauerunt,&multalicitarcftrinxerunc,maleincerprecan- 
\  tcsfcripcuracn,p.  i.col. 929.8 
iilxorumdoctoicspaucicrediturierantin  aduentu  Chrifti 

&  figurantur  pcr  cxploratorcs  terrae  promiflionis,  p.i  .col. 
m  i254.e.f.&col.i258.f 
iitaorum  vulgares,Scribc,&  faccrdotes,in  Chriftum  in  cru 

cc  pendcntcm  oppobria  fulminantcs  pcr  quos  fignificecur 
m  P.2.C0I.207.C 

iUxorum&  Gcnciliumdiftinc~cioquando&  quem&  quo- 
|  niodoinitiumhabuit,p.4.c.449.a.450.d 
iUiorum  rcgnum  fibi  Affyrii  &  Acgyptii  altcrnis  vendica- 

jant  vicibus,p.4.col.202.c 
lUajorum  crror  cft  ifte,Etdicunr,quod  Icfus  Nazarenus  vir 

tutcnominis  tetragrammatoi:(qcfipfcvraiunr  fciebar)  fe 

:itfuamiracula.Etquodhodicquilibetfcicnsillud  nome 

faceret  miracula,p.  1  .c.5  i4.e.f 


iudeorum  miiorcs  non  habuerunt  ignorantiam  dchoc  g,  k 
fus  Nnzarenus  c(£tMeflias,&c.fecl  dedcitate  iptius  opo; 

■    tctdiccreip(oshabuiircigiioiaiHiam,&c.p.6.col.2i4.r" 
luda?orumgenteai  promptionem  cfTcad  ccdem  qeam  vljam 

aliam  nationem,percepcrunt  apoftoli  ^doctorcs,attc fta- 

tionefcripture,qui  &  prophetarum  &  Domini  fangufnem 

f  udcrunc,p.  1  .col.i  576.f 
iudaeornm  populus  qui  prophecas  occidit&  propheraru,  Do- 

miiuim,iignificacurpcr  Aman,p.2.coI.  1627^ 
iudaeorum  populo ingi ato  quarc  Deus  toc  beneficia  fccic,  p. 

4.C0I.307.C 
iudaeorummediratio&doftrina  infacra  fcripruraru°i:ui  vr 

fi,&  gcnitui  columba?  compararur,p.4.c.479.b 
iudaeorumfexcenramiliaexiemudeAegypto  &  duo  tantu 

intrauerunt  terram  promiflionis,fcilicct  Caleb  &  Iofuc,p. 

4-col.6io.e 
iudaeorum  fexcentamiliamortuafuntindefcrro,avigitri  an 

nis  &  fupra,cum  cgredcrentur  de  Aegypto,  P.3.C.2  207.C 
iudeorum  vcftimcntanon  fuiffeinueterara,neclaffaro  ex  ici- 

nereperdefercum,quomodo&  dequibusintelligedum  fic 

p.2.c.2  64.a.Icem,p.i.col.i  2  3 1  .c 

iudeorumfuperbiamquomododiffoIuatIcremias,p.4.colu. 
66o.c 

iudaeorum  oculos  excaecaui  Deus,  Scd  vtrum  vt  nunquam  vi 
deanr,vel  fic,vt  aliquando  vidcanr,ccecitace  fua  (ibi  difpii- 
centes&  hochumiliauitpieDcumquaTantjp.^.c.^^^.a.b 

iudxorum  apoftolus  dicicur  Chriftus,p.5*col.a£7.c 

iuda?orum  populus  ca?ckatem  fuftinet  mcntis  fub  (pe  ftultiffi 
ma  Chriftiadhucnarcituriiuda'oslibcraturi,&  lmperium 
magnumdaruii.Etdehocfigura,p.2.ci276.f 

iuda?orumcxpofitorcscrcdunt('ehaberecfficaxargumcntu, 
adhocquod  ftatus  Chriftianitatis  confumendus  cft  tem- 
pore  fui  Mefflae  /nanicer  fpedati.Sed  refpondecur  cis,  p.4. 
col.539.a-b 

iudarorumperfidiaauaoritate  valida  improbatur  de  hoc  <$ 
nonliceatoifafaniftorum&rcliqiiias  vcncran  ,  quamuis 
apudeostangentcstaIia,eratprohibiriab  ingrcffu  templi 
donccpurgarentur,p.3.coI.69t.a.692.d 

iudeorum  triplex  ftatus  eft.  Vnus  conuerforupoft  refurrcdio 
nemDominij&cEtEcclefiamarmaucrunt  fcripturis  fuis 
contra  Iudcorum  perfidiam.Secudus  obftinatorum .  Ter- 
tiusconuertendoruminfine,p.3.coI.857.859. 

iudceorum  infidelitas,p.4.col.i  8/.a 

iudasorum  principes  habebant  cofuetudinem,vt  fi  pauper  in 
viafeillisiungeret,f:agellumfuper  pulucrem  rerra:  proii- 
cerent,indignantescumfimplicibusire,p.4.ci949.c 

iudeorum  verccundia  in  confuiione  vulcus  Cain  inutilis  no- 

taturquireprobatisaDeocarnalibus.adhucnitunturfta- 

tuereea,p.i.col.ii2.d 
Iuda?orum  mos  erat  quod  fuper  capita  crucifixorum  poncba 

turcaufa  condemnationis  ipforum,p.5.col.457.c 
iud^orum  mos  erat,ncc  ducebatur  in  culpam,vt  mulicres  fua 

fubftantiapafccrenc&  veftirentdodores,p.s.col.462.f.& 

8o6.e.f 
iudxorumprincipcscredentesinChriftumante  cius  paffio- 

ne,vtrum  pcccaucrunr  mortalitcr  non  confitendo  fuam  fi- 

dem.Arguiturcontra&prccunircfponfione  ad  qu^ftio- 

nem,&iolucionibusargumcntorum,p.5.col.i2  27.c 
iudeorumprincipes,nonexignorantiafcdexinuidia  crucifi 

xerunt  dominum ;  &  quia  predicabat  contra  vicia  eorum, 

fubuerfafuicineiscognirioquamhabebanc  deipfo,pa.i. 

C0I.1253.C 
iudgorum  mos crat  cum  irenc  ad fcfta,  vcl  ad  propria  redircc 

fcorfum  virosincedcre,&fcorfum  fxminas,p.5.co.724.e. 

Irem  P.2.C0I.919.C  . 
iudeorum  mos  erat,cumaliquidb!a(phemia  audirent,fcinde 

rcnt  vef!imenta.Quod  &  Haulus  &  Barnabas  feccrunt.pa. 

5.co!.436.b.638.f.Item,p.6.coi- 1  140. f 
Item,p.4.col.i9i8.f.Item,p.2.col.882-f.&coIum.952.e.  &co 

lum.i33o.f 


Gloflac  Ordin,  &  Nicolai  dc  Ly  ra. 


iudxormn  obftinatorum  pocna  proptcr  mortc  Chnftutnulto 
looil;sd:!Mr.qaa;r.pocucprioicscorundcm5p.4.col.26o.t 

iua*orumplurimosfatrificantc$  fccundum  ritum  fuum  cu 
muUitudin- RomanorumvcniesPilatusintcrfccit3&qua 

re,'p,S«cpl$£i.c  ,  .  _    , 

lUdcorum  multa  milliacaptiuoi  dux.t  Ptolemeus  Sother  rex 

Acgyptwfubfpeciefacrificjradi^ntrana  Hicrufalem  mdic 

•  rabnati^fctchi  quiatuncnonarripercntarma  Iudxi,pa.3. 

iudxorum  captiuitares  Babylonica,fcilicet  &  hodierna(qua 
Romanamipfi  vocanc)permalcdic?tioncsinLeuitico&in  - 
Dcnteroftomio  cominantur.Vide  in  Captiuitas  Iudeoru. 

iudcorumcapriuiraspracfensnuliomodocfttermmandanih 
pcrconuerfioncmfeupoenicudincmvniufcuiufquefingu- 
Iorum.Echuiusclaraoftcn{io,p.i.ci.-;97'C 

iudxorum  captiuicas  modema  durabu  vfque  ad  finem  mun- 
diA'c.p.?.col.jij.b 

iudxorum  mira  inuidia  concra  Dominum  nocatur,quod  Ioa 
ncm  Baptiftamdequonullumhgnumfaclum  eflelcgicur, 
tefurrcxiilc  crcdcbant,&  Icfum  dixerunt  fublacum  turtim, 
approbatum  fignis&  virtutibui,  &c.  p.5.colum.J42.r.& 
251  a.ik  821. a 

iudxoiumrcgnum  ccflaflcnato  Iefu  Chnftoprobatur,  p.5. 
col.57.b.c.y8.f,EtlongeantcnulliuideftirpeDauid  inlu 
dxaregnauir,p.4.c.738.c.f 

iudxoi  um  difpertioneinter  Gentes  quare  Deus  tccit,&  quia 
boniexhOcelicuit,p.2.col.i543-c 

iudxorum  confumptio  fit  tribus  modis,quorum  duo  funt  in 
hac  vita.Tcrciomodo,confumiturftatus  prxdictorum  fi- 
naliterignegehenn;cinextinguibili,p.4.col.35.a.b 

iudcornm  populus  per  Adam  &  Euam  rolijs  fe  tcgetes  fignifa 
cantur,qui  prxfenciam  Domini  vocantis declinabanr,tral 
grcffionis  co»fcii:(ic  Iudxorum  populus  in  aducntu  Salua 
tori>(quieos  vocacurusvencrat)exutumfc  virtutibus  co- 
gnofccns  probra  confcientix  formidans  erat  cofufus,  vcr- 
borum  ftudetium  velut  foliorum  velaminibus  adopercus;, 
p.5.col.88i.c.882.d  . 

Mideorumnoticiaquamhabuerutde  Chrifto  per  fcnpturas 
Prophetarum,no erat  certa  cercirud  ne  euidennx,fed  ma- 
gis  erac  nocicia  probabilis  &  verifimilis  conieSurx,  fecun 
dnm  a!ios  erac  lbi  cercicudo  adherentix,qux  tametjpotefc 
impcdiriina£tu.p.5.co.358.c.t 

tudeoru  rribulacio  fub  Nabuchodonofor  f uit  maior  intcfiue 

&  cxtcnfiue,quamfub  Anriocho&quare,&  non  eftdu- 

bium  quin  illa  qnx  faAa  populo  Iirael  per Tycu  &  Vcfpa- 

fianum  fueric  maior,q'.iam  lila  quxfuic  fub  Antiocho,p.4« 

col.  1767.C 
iudeorucapciuicasBabylonicatoIeiabilior&raitiorfuicHe- 

breisincomparabiliccr  mngis  quam  capciuitashodierna. 

Q^od  patCr  ex  mbus.Primo  ratione  durarionis.  Secundo 

rclpeCtu  diuinc  prouidentix.Tertio  refpe&u  dignicatem , 

feu  honorum  fecularinm,p.4.col.i62i.a.b 
iudcorum  reuedio  adfidcmcircafincm  mundi,  fignificatur 

perrcportarionemarcxinIiidxara,p.2.c.35i.c 
iudeorum  fabulofa  dclyramenta ,  vide  in  Cetus ,  &  in  Cor- 

nus  ,&  in  Luna,in  Og,&c. 
iudxorumquidamcrrordicentium  Deum  effe  corporcum, 

eile  in  loco  determJnaro,fcilicet  in  Occidente,  &  vride  tra 

xitongnem,p.2.col.i383.c 
iudxorum  crronca opinio  de  Prophetarum  illiuminarione, 

P.4.C0I.399.C 
iud^iin  vereriTeftamcntadicebaturhereditas  &  pars  Domi 

ni,  fed  ;ul 'prxdicationem  Chrifti  &  Apoftolorum  reman- 

fcrunt  obftinati  infidelitate  .  Gcntilcs  receperunt  fidem 

Chiiftidcuote,ideoGentiIes  merito  dicuncur  hereditas 

Chiifti,p.3.co.447.c 
iudxorum  in  cterna  beatitudine  iara  receptorum,figura  funt 

fororesLr.zarirefufcitaci.p.5.col.ii97.c 
iudajorum corda  fuperba  pcr  Gelboe  fignificatur,  &  quare  , 

p.2.col.5i9-a 


r. 


iudxorum  populus  fignificacur  Ioab,qui  fempcr  inimici  f  s 

runt  prxdicatorum,?i  fidcm  Chrifti  vbiqucpcrfecuti  i  u 

p.2.col.625-a 
iud?orumfociecascftvitanda,quiacorri;mpunt,p.3.col  lt 

i7oi.a 
iudxorum  proucrbium  erar,vnus  fcminar,alius  mctit ,  qi  c 

&quandodiccbatur,p.5.col.io95.c 
iudcorum quadruplcx  preuaricatioin  Chriftum .  Primo  9 

humanitatcmblafphcraantes,&c.Sccundo,eiusdiuiru 
tem  miracula  vircucc  diuinicacis  fa&a  demonibus  attri  £ 
t  es.Tertio  morte  eius  procuraces.Quarco  ipfum  in  fui.4. 
fcipulis  perfequent^s,p.4.col.233.c.Ircm,p.5.col.209. fc 
col.85i.c.852.f 
iudxorum  quicunquceft,cum  vidctfacerdotium  Chrift 
rum  pollere  per  mundum,libi  autem  cffe  fubci  adtatu 
lore&mcerorctabcfcir,p.2.coI.^35.a 
iud^orumanciquorum  obdurariquefiiir,p.6.  C0I.825.C 
iudeorum  cxciras  fignificatur  pcr  Heli,qui  prxfentc  Sah 
rem  non  agnouerunt,nec  fulgorcm  miraculorum eius 
do,ftrina,  donec  facerdotium  cum  populo  &  tcmploc 
teretur,p.2.col.34i.a 
iudxorumquorundamhxccftconfcfno,amiffoloco&g|jl 
&  apcrtis  facramentis  que  pi  ius  claufa  crant  in  velami  1 
tcrx.Meritohejcpacimur^quiapeccauimusin  fratrem  b> 
icrum.Sicdixcruur fracrem  Iofeph,p.i.col.4i3.b.Intet  i 
iudeorum  do&or  magnus  fcilicer  Rab.Sal.dicit  quod  ipi  I 
<fcitquxfiiftadics,vbiZachariasdicic.fitauferam  ini  > 
catem  tcrrxilliusindieilia;,&c  Ecexhoc  quod  con  ■ 
tur  hancignorauciam  pr^tereius  intentionem,  confir  ■ 
'  Catholicam  vericaccm,p.4.col.2  2o2.f 
iudeorum  faciem  opcruit  Dominus  velamenta  cxciratisl 
cufiitplagadifpcrfionis,nccpepercit,quiaa  gratia,atfc 
plo,alcge,ai"o!opatrio,&abomnibusexpulitfacramcw 
p.4<col.995.a.b 
iudxisauferendumfuifTcaltare&facrificiumprejdicituril 

gum2.p.2.col.335.b 
iudxis  veticum  (ex  quorundum  fcntentia)nc  filios  fuos  d « 

in  feruitutem  alienigcnis  principibui,  p.i.col.i  062  .f 
iudeis  primum  oporrebat  loqui  verbum  Dei  vt  eflent  inep 

fabiIes,p.4»col.io92.c 
iudeis  reditus  poft  captiuicatem  permittftur  no  proprer  era 

meiitum,fedproptermaiorumpiecacem,p.i.ii42.d 
iudxis  mos  erat  in  Synagoga  contra legem  ageces  verbetaj 

correc.tioniscauf3,p.6.col.443.c 
cumiudcis  perfequentibus  Chriftum  non  communices,<» 

dcns  eum  Deum,p.3.col.i6r>3.b.Interl. 
iudxis  vtru  parcerc  debuit  a  perfecutionc  Romanoru: 
pcer  bonos  eiufdem  popu!i,fcilicet,  Apoftolos.&c.p.H 
251. c 
iudeiscur  permiffum in  Aegypto  vefcfouibus &  bubus  c 

animaliaadorabant  Aegyptii,p.i.c.ioo5b 
iudejSnioserac&ftacueruntjCondemnausad  morccm  ds  » 
tur  vinum  aromaticum  ad  bibcnduin,  p.5.c.456.e.f.It< 
p-3.col.93  i.b.&  1740T 
iud  xis  quare  non  permiflum  in  quouis  ioco  fibi  edificare» 

tarc,p.i.col.i53^.b 
iudxis  poft capciuitatem  Babylonica ceffauerunt aliqua  II 
bencficia que  ance  habuerunc,videlicer, arca  Teftamer L 
propitiaconum,&ic[])onfioinracionalifummiPonci(iS 
P.4.C0I.  2385. c 

iudxisneganbus^quodperpeccatum  Adcmors  intrauit  • 
cundumpenam&culpaminomnes  pofteios,  quomo* 
hoc  probandum  fir,p.6.col.77.a.b 

iudgist.onccileiuntivomanivrdimitteretur  vnus  incarce 
tus fecundum  voluntatcm  eorum  memcriam  libcratioi 
coriun  de  Aegypco;p.5.col.45  i.c.&  988T 

in  Iudejs  mulca  lunc  rid^da,ficut  lepra  parietum,  vcflitium 
fimilia,p.i.coI.ii38.e.f 

iudcis  confuecudocftorarcjcircatcmpus  vefpcran  m,pa 

C0l.284.b.C 

iudxi: 


In 


dex. 


.  dxis  mos  crar,vt  qucm  morti  adiudkaffent,vin<5tum  iudi-  iudaeis  prsefcidic  Chnftus  rcgni  &  facerdotii dignitatem  poft 

citradcr«nt,p.jr.co1.64y.a  rcfuiTc&ioncm&afceniioncm.EtdehocfigurainDauid 

jdcis  nonexpbratDominus  idololatria&caerera  peccata,  p.2.col.?i9.f.&  co!.242.f 

i-ciq(.odabiccerunclcgemEuangelii,&  blafphemauerut  iudaicuspopi]!t]sfcptepl^gisindcfcrtopunirus,p.Lc.i375.b 

Faoclbm  Domini,p.4.c.74.d  iudaicuspopulasdiftin&usfuit  aba!ijspopulis,figno,!cge& 

iddsq-jaiccocpiu'ceptadacafuerunt,p.i.coJ.toi3.c.&co.  habitu,&qiiare,p.y.ci79.c.&  j52.e.Item,p.3rcol.i893.c 

io^S.d  &  p.i.co!.i27i.c.&col.i?44.f 

Idaeis  in  omni  Ioco  fparfum  eft filentium,&  vbicuq;  fuerint,  iudaicus  popuhis  magna  infania  duclus, licet eiTet  vnum  ido 

potius  muflicar  quam  loquatur,&  omnis  interprctatio  fcri  Ju  tantum  in  adorationc  vituli  dixerunt:Hi  funcdij,  ad  re- 

i  pturarum  cis  muta  eft  &  filens ,  quia  nor.  ponunt  aures  ad  uercntiam  idoli  ficut  magn^  perfon?  dc  fe  loquuntur  in 

audiendi!m,p.4.ci89i.a.b  pluraliadmagnificcntiam,p.i.c.828.f.&  col.8?5.b.c 

idxisqaomodoChriftusSacerdotium&regnum  abftulit,  iudaicuspopulusnihilvoluitfpiritualitcr  intelligereinlege, 

&Iudxis(vtdicitRa.Sa  )noneftlicitumdicere  uel  faccre  P.1.C0I.847.C 

aliqua  cum  genrilibus  proptcr  quae gentiles  iurant per  no-  iudaicus populus nuquam  tot & tatos  dolorcs  fuftinuic, ficut 

•  menIdolorum,p.i.col.709.c  inobfidionc&deftru&ionelerufaleraperTitum^p.y.col. 
iludeis  vfquc hodiehaecfeni5tia£>manettotoorbe  difper  645. c 

fis.f  Sicut  vcntus  vrens difpergam  eos  coram  inimiccdor  iudaicus populus quodammodo Iiberatus fuita diaboli  pota 

fum  &  non  faciem  oftendam  eis  in  die  perditionis  eorum.  te  per  legis  dationem  qua?  excludebat  cultum  darmonum: 

Et dics  Iudaica?  perditionis,omne  tepus  eft  poft  paffionc  &  inducebat ad  colendu  vnum  Dcum  verum,  p.  j.c.2  3  i.c 

Saluatoris.ufquead  confummatione  faeculi,p.4.c.7 1 7-a.b  iudaicus  populus  per  rhinocerotcm,id  eft,  vnicornum  intelli 

idjisadhaerct^vfquehodiepetitiofuaquamtatolaborc  im  giturqui  dumdeaccepralcgeintercudtoshomincs  elatio 

pccrauerunt.Daca  cnim  oprione  fibi  pro  Ielu  lacronem,  p  nem  fumpfit  quafi  inter  caeceras  beftias  cornu  fingulare  gc 

Saluarore inrerfc&orem elcgcrunt . Merito ergo falure  &  ftauit,p. ^.col.^.b 

vitam  perdiderut  fimilirer  &  rcgnum,&  patriam ,  &  liber-  iudaicus populus  per  boucm  fignificaur  qui  iugo  Dei  fuppo 

tatem  corporis  &  auimae  nunquam  recipicnc,p.j.columna  fitus  profelytos  col!igcns,per  corda quae  valuit  nomen  le- 

644.  c  gistraxir,p.3.col.9i.b 

Ax\s  erar  menfis  Septembcr  quafi  totus  feftiuus,  &  quare  iudaicus  populus  libros  !egis&  Prophctarum  portans,  quafi. 

p.:>.c.9oo.f.Vidcet!atninmcnfis.  diuinitusfcriptoshonorar,fcdqu'em Moyies&  Prophete. 

jdseis mos prohibitum cft bibere  vinum prcffum a  Chriftia  pi£dixerunr,ignorat,p.2.col. 454.0! 

nislicecinlc§enonfiteisproh;brtum,p.4.ci498.f  iudaicuspopulu»  lignificaturperaquam  Probatice  pifcinae, 

idxis  lotis  manibus  tribus  temporib.  bencdicunt  Deum,pa.  qui  raodo  ftat  quictus,modo  vcntis  tetationum  turbatur, 

/uc. 159. dtemp.6.coI. 1007. c  &cp.y.coI.uoi.b 

•:  idaeis  credcntib.in  finc,qujdam  Chriftum  profciTione.Anri  iudaicus  populus  fignatur  per  Pharifenm,  qui  exbeneficio  Ic 

chriftum  fcquuntur  operc:&  de hoc  figura,p.2.col. io82.f  gis &prophcrarum  fufccpio,  defua  fanCiirate prjfumens . 

idcis ad  fidem  Chrifti  coueriis  magna g!ona  eft quod  Chri  Gentilcs aiperr.abarur.Per Publicanum  Gentilis  populus 

ftusfccuiuiumcarnemnaruseftdecis,p.cc7i9.c  defignatur&quare,p.5\co!.937.c 

idarisconucrfisad  Chiiftianiffimum,c6gruit  valde  probari  iudaicuspopulusperHerodcm  IoanncmBaptiftamocciden 

nouum Teftamcntum pcr  vetus,& quare,p.y.coI.i  1 1  i.c .  tem impetrarione farrantis fignificatur.qui fibiuelut  vxo- 

idaros  tradidit  Deus  Ctiari  quia  cu  Chriftu  crucifigeret  di  rem  Gentilis  populi  de  codem  parente  progcniti  fociauic 

xerunt  fe  non  habere  rcgem  nifi  Cefarem ,  p.^.cjs^.b  infideliratem,&cp.5-.c2y4.d.e 

•  jdaeoscriminatur  Iercm!asquifi!ios&  filias  luas  offerebat  iudatca^perh/lia  intcr  Pafchalesepulasde  nece  Domini  tra- 

inholocauftumd«mon!bu?,p.4.col.645.a  &abatficucSaulinterepulas,Dauidmortisfilium  effe  iu- 

-  ida*osduplicifurorecontriuitDominus,p.4.cf03.c  dicabat,p.2.col.4?4..d 

jdaeos  diuinus  donus olim  exubcrantes  exaruiffe  Gentes  uc  iudaica plebs  def ignabatur pcr Thamar,quoe  inrerprctatur  a- 

rocontvaq'i^morepccudumviuebat,omnibus  ornamen  mautudo,quia  Dominofellispoculumdedit, p.i.c.39o.a 

tiscceL-ft!umvirtutumexcellere,p.4.col.362.e  iudaicagenscocavocaturpeccatrix,p.4.ci4.c 

)s  vocat  Ifaias glaodcm  dcciduam  rclicta  checa,  p.^.co.  iudaica captiuitate rocusoi  bis complecus cft .  Venditi  enim 

86.d.c  funt  filus  Graecorum,&  cxtermioati  de finibus  fuis ,  &  filij 

ldxos  quarc  in  pcrpetuu  verat  lex  coramurjicare  cum  Moa  dcce  tribuu  vfq,  hodie  apud  Mcdos  tcnetur,  p.4.1 93  r.b.c 

bitis&  Ammonitis,p.i.col.ij9y.b  iudaica  plebsperterram  fterilificuoccupatam  iignacur,que. 

ida-osconabaturlcremiaiadducerevtpeccata  fua  confirc  noxiapra?pofitorum  vmbraprcmirur,  nelumcn  veriratis 

rcntur,p.4.col.542.d  videat&exempliseoruraimpeditur,nefoledi!e^ionis  ca 

H.cos  partim  111  fi  lccoftare,p.irtim  afalurcdifcedcre,figni-  Icfcat.p.y.cSS^.a.b 

hcat  Iacob,quitacto  femorcclaudicauit,par.3.col.ioi6.d  iudaica  plefas  diciturmulier  adultera,p.4.c.io2.d.c 

1050. d  Hidhica  pJebs  fuit  viigo  in  Patriarchis  &  Prophetis  virginita 

idxos  impcd-uit  a  fide Chi  ifti  in  parte,quia  folum  attcnde.  te mcncis &  cognitionc  &  cultu  vcri  Dci,fcd  poft  ldola  a- 

bjtv:  adhucartcnjunrad  gluriam  &  cxahatiOncm  repo-  dultcra  fact;u-lt,p.4.col.i9o8.c.f 

ralcm dandam  cis  per  M cfiiam .  Vidcbant  autem  Chnftu  iudaica  plebs  figuratut  per  Manam  forore Moyfi, &  lex  Do- 

pauperem&abicdum,&ideononicccpcrunteum,&c.p.  minilignificiturperMoyfcn^quarrranfir  aa  connubium 

s-.coi.  1 1 14. f  Aethiopiffcj,Ecclefiae,fcilicetdeGcntib.c6gregat?:&  idco 

i(koscijcientibusRoman!s,in  lud^a  habiraucrunt  alieni-  Miria,ideic,Syriagogaindignatur,&cp.i.col.i245:.b 

gena?  vndccunqjadduCtia  Tito&  Vcipafiano  vcl  c-jtcris  iudaicaplcbsinteriorunomincdcfigiiflcur.Hicnimqii  Deu 

principibus  p^.col.^-.a  noucrant,qi.afifubmeridianoSolefcrucntes,in fidci  ca- 

idaeosquivilioih  mortepimircr,f.'ptcm  vindiftasab  eisau-  loietcnebancur.&cp.3.col.34?.a.b 

fcrr«,quibusfiintobligatiproptcrrtatumoccifi  Chrilil,  iudaica  plcbs per iiitidditatis  meritun'.  nigra  corui  nomine 

quiam  I  rias&  criipeifionescorumlc'..iarct,quaspatiun-  dcfignatur,cuidum  pullicius  clamant,  efca  praeparacur, 

t!ir,p.i.o'.t  19. a  &c.p.3.col.?64.c 

idarospermul    rescocuntcsaccipimus  qui  fcmpcr  adlicc-  iud^cxrccitatistypusfigura^tu^cftinhocquodabhoraffx- 

rentdo:t(>rumfuorumtradi;ionibus,&pcrquosfignifice  radicscouucriuseftin  nodtcmcrucifixoribusjp.^.cclum. 

tur,p.i.col.io38.d  1874.! 

t    a 


Glolla:  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 


Maicum  populum  Dcus  dilexit,&  hocoftcndiccx  tribus  hn 
)iciisqiixpacribusciurdciwpopuliconcefTic,p,4.co.3y9.a. 

&  K'2.f 

judait i  populi  rcgno  non  pot  aptari  hoc  teftimoniu  Icremig. 
fton  interibitdcDauidvii  qui  fcdeatfupthronu  domus 
Iiracl.Nccfaccrdotiopotaprarhneccffeeftergo  vr  ad  rc- 
gnum  Chrilti  &  f accrdotium  transfi.r.itur, P.4.C0I.8 z^.c.f 

iudaici  populimagnadcuotiopoftreditudc  captiuitatc  Ba- 
bylonicatcmporcEidrar.p.i.cbl.ijSi.c 

iudaiiitcraliastnbusexcclluir^p.i.col.ijj.b 

iudas  primogenico  Rubepponiturquare&  quid  fignauenr, 
p.i.col.  uyo.e 

iudaica:  Gentis  principcs cuftodcs  caecos &  cancs  mutos  vo- 
catlfaias,p.4  col-462.e 

iudaico  popnlo  data  cft  lex  &  Propheta?  fingulaiiter,  hac  ro 
ne  quia  Chriftus  fecudum  carncm  indc  cratnafciturus :  i- 
dco  dcccns  cratfpeciali  quadampoIlerefan<5titate,par.6. 

col.43-a.b 
iudaicampkbemlegc&Prophetisillnminatam,figniticatau 

ftralis  porta,p.2.col.  1 1 1 8.d  .e 
iudaicam  plcbcm  afpice,  vide  quanta  lepra  peccati  in  llla  eft, 

quanta intelligentix  caligo,quanta obferuantiar  fotditas , 

fed  h*c  lepra  non  eft  perpetua,&cp.  l.col.t  24<5.e.f 
iudaicamgentemregnopriuatam,cnjafiad  nihilum  redafta 

fub  potcftatc  inimicorum  in  dcrilum  &  publicum  pofitam 

prouerbium,figuratregisSauloccifio,p.3.col.io6o.d.e. 
iudaifmo  non  potcft  afcribere  Hebraus  aliquem  primatum 

dignitatisinEcclefia,nififecudum  prioritatem  tempoiis  , 

quia  prius  temporc  infcrtus  eft  radici gratiac  quam  Gcnti 

litas,p.i.col.i692.cf 
iudcx  quem  fcit  innocentem,fi  per  falfos  teftes  conuincitur, 

anfincpeccatoferrepoffnfententiam  mortis  contraillu, 

P.1.C709.D.&C0I.719.C&  721.C 
iudex  an  non  dcbeat  audire  vnam  parcem  fine  alia,  quando 

&  quomodo,p.i.col.Ibi. 
iudcx  mortalis  qui  ho  cognofcit  corda,  quia  homo  videt  tan 

tum  que  parent,aliquando  punit  innocentcs  cum  peccan- 

tibus,p.i.col.i276.f 
ludex  contra  Innocentem  quomodo  debet  ferrc  fenrentiam 

veldimittcreofficiumantequamcondemnct,p.i.c.7a9.b 

iudcx  nondebct  ferrefententiam  iniuftam  ad  facisfaciendu. 

turba?  vel  myltitudini,p.i.c.7o8.f 
iudcx  mfcrior  &  fupcrior  quibus  coutentus  dcbct  effe,£a.i. 

C0I.709.C 
iudcx  bonus  coftans  eft  in  opcribus  equiratis:  &  fignificatur 

per  Dan.p.i.c i67i.c 
iudex  iu  fi  us  dcbct  cffc  immunis  ab  illis  qu$  punit  in  aliis ,  pa. 

6.C0I.719. 
iudex  nou  debet  ceffare  a  corrcftione,  fi  viderit  fratre  magis. 

peiorari quam mcliorari,& ad  hoc rario,p.3.col.7t87.c 
iudex  fcciix  qui  piccatem  &  bonicatcm  fui iudicis  ferapcr  in- 

fpicic,p.3.ci94o.e 
iudex  bonus  temporalis  vel  Ecclcfiafticus,  fecularis  velreli- 

gtofus  humano  timorefublato  noomittit  facere  debitara 

iuftitiadeperfonisquaefuntinfcandalum  comunitatis,li* 

cet  fint  alti  ftatus  &  fignificantur  per  Phincs,  p.i.ci373'C 
iudcxartificiofusfomniorum,quasc6ditioncs  &  prdpiieta- 

tcs  debcat  habere,enumcrantur  per  Philofophuiii^p.^.co. 

i506.f 
iudcx  malusfauens  parti  fortiori,fignificatur  pcr  Feftum :  & 

a  taii  iudice  potcft  &dcbet  quilibct  innocens  grauatus  exc 

plo  Pauli  appellarc,non  folum  proptcr  f uu  periculum  cui 

tandtim,fedetiamuciuftitiapereat&conculcetur,p.6.co. 

1232. f 
iudexquipreerattemporeRutb,anfueritHeli,tra£tanturo- 

piniones,p.2.c:85.c.2  86.f 
iudicdrcdcluhditisdigncnequeDtqui  in  fubditorum  caufa 

vtl  od  ia  vel  gratiam  f cquuntur,p.4.c.  1 1 7  2.d 
iudicari  de  fe  concra  hommcm  poftulat  Dcus,  p.4.c.378.d 
iudxis hodic  Prophctiae domum extin&um  eft,  p.4-c  1 13 $.b 


fcicns  Tudicat Dominus  quem  ncfcit,id  eft,non  approbat,' 

3.col.iy3.b.lnteil. 
iudicat  Deus  hic  duobus  modis,uel  prnam  immittit,qus n 

mutatos  ad  cternam  trahit,vel  per  hanc  p$nam  extingu: 

p.3.col.i34.f 
iudicabit  aurorkatiue  1  iudicio  futuro  tota  trinitatis,fed  Xj 

inquantumhomocxecutiue,&  huius  ratio,p.y.col.iuo.i 
iudicataliccrpaflionati,quandofuntcxcra  pafiionem  qua 

paffioncdctcntijficutiracusinqiiatumtalis  iudicat  ftati 

vindicadum-.fe  data  autem  ii  a  iudirat  tempus &  locum 

pectandum.Sicdeebrio,p.3.col.i58.d 
iudicare  proximorum  facta  qui  pi ius  quam  vtriufque  plc 

caufamnouerit,inordinatcfefbnat,fedignumconfufio 
monftrat,p.3.col.i68  i.b 
iudicaredeahenaconfcientia  periculofum  cft,datur  confi 
quibus  iudicij  iudicium  noftri  cordis  erga  proximum  c 
gerc  dcbeamus,p.  3  .c.  169 1  .b 
iudicarc  fimplicitcr  acctpitui  •  Vno  modo  principalitcr ,  fic 
iudex  quando  profertfcntentiam .  Alio  modo  pro  fedt : 
in  loco  eminenci  iuxta  iudiccm.Terrio  modo  lai  ge,  prc  • 
tentiam  ludicis  approbare,p.5.c.3  24.f 
iudicare  potclt  aliquis  malu  n  de proximo  mulripliciter,&  . 

liquaudoefc  peccatum,aliquandonon,p.5.ci43.c.  lcc , 

P.6.C0I.1295.C 
iudicarc  alios,vix  inuenicur  aliquis  ab  hoc  vicio  alienus  q  1 

vnufquifqu£fauens,alienafaa!ereprehedir,&  aliena  a 

uius  tolerandoquam  fuafumitauthoritatemarguendi  . 

neexemplo  fux  cmendationis,p.5.ci45.b 
iudicare  de  ignocis  cordis  mei  vel  aborum.periculu  cft.Q  . 

tacnim  profunditas  credcnda  cft  effcin  hominc,  quel  e 

at  ctiam  iplum  hominem  in  hoceft,ut  in  Petro  profun  • 

tas  infirmitatis  latebat ,  cum  fe  Domino  commiturum  • 

mittebat,p.6.col.2  25. b 
iudicarequomodopotquifqjdealio,cu°defeaut  non  01  ii 

noaut  vixpoffic  veramfcnefemcntiam.p.6.coI.2  25.l 
qui  feipfum  non  ludicat^quidinaltore&eiudicetignoia  >. 

2.eol.275.a.b 
iudicarefmepcriculoncmopotdeillis,  dequibusincert  a 

eftquoanimohant3p.5.columnai43.c.&  787.c.Item  I 

6.C0I.165.C 
iudicarefcdebcrhomoiudiciodifcuffionis,fednon  iud  & 

ablolutionis  a  cu!pa,p.6.col.225.c 
iudicarc  propria  auihoricate foli  Deo  couenif.hominib.;  | 

exdiuinacommiffionetaminforoEccIefiaftico  quai  11 

Jari.Etillacominiffio  non  cxtendit  feadocculta  fed  ad  <a 

nifefca,&  hocdupliciter,p.6.col.i295.c 
iudicare  tcmcrc qui  non  metuuat ,  nec  caufas  iufco  cxarr  ic 

perpedunt,admoncnrur.Doininusenimnihiliincdcl. 

ratione&  menfurafacit,iufto  cxamine  cun^ta  peipci  it 

qui  perfe&eomnia  nouit^p.^.col.p^^.c 
iudicatur  in  eo  vnufquifquein  quo  inucnitur,p.4.coI. m  b 
iudicabuncur  iam  cogitaciones  quam  opera,&  accipiut  q  d 

merucrunt,p.4.co.5  3  3  .b 
iudicari  nullus  debec  nifi  ab  co  qui  eft  Dominus  cius,  qu  ft 

folus  Deus,p.6.ci7i.c 
iudicatui  us  Dominus(vt  multi  autumanr)fuper  motem  1 5, 

ex  quo  afcenditjin  aerc  fcdebit,in  nubc  vcnict,p.4.c.2  b 
iudicandi  poccfcatem qui  habcntdeomnibus,dicuncui  > 

P.4.C0I.  1443.3 
hidicandorutu  in  iudicio  excremoduplex  ordo,  ckcloru  "< 

&reproborum,Etclc(aorum,ali;  iudicabunt,alij  iudic  i 

tur.Item  rcproborum,ahi  qui  cxtra  Ecclcfiam  lunc  no  1 

dic.abuncur,alijquiiudicabuncur,p.5.col.4i5.a 
iudicandas  mcelligtmus  a  Domino  omnes  crcaturas,  no/| 

fupertcriram,fcd&inmari&inca?lcftibus,  P.4.C.53; 
iudicis  bonum  adum  impcdiut  duo.Ptimu  eit  cofufio  iit  ■ 

ciorum,fecundum  eftcupiditas  munerum,  P.3.C0L20; c 
iudicisattumbonumpromoucntduo.Ibi. 
iudicesomni  hora  dcbcnt  iudicare  ,'&  difcordes  rccocil 

p.i.col.654.cf 

iudic 


Ind 


ex. 


udicisprimi  Othonie!,fcili«trr:agnalaus  eft,quod  Domini  iudicumliberquarcficinfcriptus,p.2.cor.i5i. 

fpiricusfaftuseftfupereum,&  perfpiritum  Dei  iudicauit  iudicumnarratioquod  nobisvtilitatisconferat.p.i.col.i^.b 

populumquoddealiodictunovalde  memini,p«2.ci6y.c  iudicumteinpus,quatofcilicct  tempo:e  quifque  iudicaueric 

.udicis  venturi  vox  tcrnbilis  erit  contra  rcprobos,fic  vt  cardi  fcilicet  quor  anne,fupputa.  ur  vfquead  templi  primi  aedifi- 

ncscalorum&reriarumfundamentaquatiantur,&ipie  ficationem,p.2.coium.23o.f.Etaeh!nc  vfquc  ad  ccmpou 

feuerus  malis,fuiseritfpes  liberans  cos.p.^c.  1934.6  Hcli^.col.^^j.c 

nullus  quamuis  fanctus,fecurus  pergit ad  Iudicem ,  &  quare,  iudicium  aliquando  fignificar  difcretionem ,  aliquando  pce» 

p.4.  col^S^.d  nam,p.  6.col.  1  o  jo.c 

iudiccs  prohibentur  affecurare  falfum  teftem,  pa. t.columna  iudicium  aliquando  pro  daranationc  accipitur,  p.j.columna 

7io.f  2J4-f 

iudiccs  pro  iuftitia  tuenda  ordinantur,p.i.c  155:3.0  iudicium  finale  erit  iu&is  confolabile,fed  malis  terribile,'p.6. 

iudiciseftaduocatumpupillodare&caufara  eiusdirigere «  c.2  296.f.Item,p.3.c.495.c 

P.4.C0I.62 S.e.Interl.  iudicium  duplex eftjfcilicet  occultum  in  prasfenti.  Aliud eft  a« 

iiidices  &gubernatores  populi  autiquitus  vocabantur  patres  pertum,quod  erit in  f uturo,p-4.c.  1 5  28.f.Item,  quare fic di 

confcripti,p.i.col.i$oj.c  catur,p.y.col.i2io.d 

udicespopuli&facerdotesaliquandovocanturAngeli,p.4.  iudiciumpcrarcaminrelIigirur,quoquifqucnuncpercutitur 

col.i782.f  vtcorrigatur,mitialiterpuniatur,autdiutenditur,vccum 

iudices  vocanturDii,p.i.col.ip4.e  peccataconfummatafuerintadpuniendumgrauiusrelaxe 

iudiccs  doceatur  per  iudicium  Salomonis  inquirere  veritate  tur.In  arcu  diuerfae  funt  fagitta?,&cp.4.c.95  5-a.b 

percircunftantias,&ahquandopermoderatas  queftiones  iudicumiuftumfelicemexitumfortitur,p.4.c.28.f 

y-2.col6gS.£  iudiciura&iudiciainquibusdifrerant,p.i.c.68y.a 

iudices  hominum  non  proccdat  ad  fcntentiadum  donec  cau  omnis  qui peruerfa  agit,co ipfo  quo  hoc  defpicit,  eflc  Dei  Iu 

famexaminauerintdiIigeter,&dehocfigura,p.t.coLi58.f  diciumnefcit,p.3.col.2i3.b 

&col.236.b.c  iudiciumduplexeft.Vnumdanationis,alterumdifcretionis, 

iudices  boniproptertimoremhumanurnnihildecontingeti  p.6.col.i28i.a.b.Item,p.4.col.265.a.&cIarius;, 13.C.&C0 

bus  omitrentesjdignitatem  cceleftis  curiae  confcquentur ,  lumna  528.f 

in  qua omnes  lunt  reges  &  facerdotes,p.t.col.i373.c  iudicium  duplex,particulare,fcilicer,&  vniuerfalc,  &  in  vtro- 

iudicesEcclcfiarumfunt"hodiequibusdatumeftiudiciuma-  qucChriftusaduenicr,p.5.col.oo8.f.Item,  p.tf.c.piy.b.c 

nimai  um,fcd  nefcio  fi  quisdignus  fit  fpiritu  Dei  repleri,p.  iudicium  duplex  cft,fcilicet  condemnationis, quo  foli  mali  iu 

2.C0I.171.C  dicabuntur.  Aliud  rctributionis,quooesgeneraliteriudi- 

iudiccstempora!es&Ecclefiaftici,feculares  &  rcligiofl,docu  cabuntur:maliadpcenam,iuftiautemad  gloriam,p.6.col. 

mencum  habcnt  compatiendi  punitis  per  eos,  &  reparadi  173-c 

dcfcclusproutpotcftfieri  bonomodo,p.2.col.2  8i.c  iudiciummundiin  vtroque  Aduentu  Chrifti  confideratur, 

iudiccsfccu!arcshomicidasnotorioresoccideret,qpEccle-  p.4.col.265.a 

fiafticos iudices  in  magnum  populus,fcandalum liberantur  iudicium  Dei  humana  non  poteft  fcire  fragilitas,nec  de  pce- 

P.5.COI.085.C  narummagnitudine  vclmenfura  fcrrefentcntiam,  quod 

iudiccsfalfiqui  praetendunt  fediligcreiuftitiam,&  tameniu  Dominiarbitriodereliclumeft,p.4.ci73.c                     4 

ditia  falfa  profcrut,talibus  exprobrado  dicatunfi  vere  vti-  iudicium  futurum  licet  fit  horrendum  teprobris  tamen  cft  de 

quciuftitiamloquimini  rcdteiudicate  P.2.C.847.C  fiderandum  eleciis,  P.4.C.5 1 3.C 

quotpcccatorumgcnera,totludicia,p.4.co.2i2.e  iudiciummnltipliciterdicitunp.5.ci43.c 

iudices  regis  Babylonis,quia  ignorabant  lcgem  Iudarorum ,  ludicium  quanto  magis differtur,tanto grauius  futurum  eft:fi 

executionem  inferre,non  poterant  nifi  defpeciali  manda-  cut  quanto  plus  retro  tenditur,tanto  impetuofius  fagitain 

to  regis  &  autoritare,&  ideo  fene  Sufannam  diframantes  j  priora  fertur,p<3.col.86o.e.f 

apopuloregislapidari  funt,p.4.c.774.f.779.c  iudicium  Dei  neminemtranfibitiispunrmm^p.^.  c.28o.d.e 

iudicesinfignescumfihjs&nepotibusfuis  afccndentes  fup  Iudiciumcoram  Deoponere,eftintrafecretum  mentis  f 

fcptuaginta pullos  afinarum,id  cft,  multos fucrunt  primus  fidei  cotcmplationem  ad  trcmendum  examS  illius  oculos 

AbcfTan  de  Ber hlecm,fecundus  Abialon  .•  tertius  f uit  Ab-  noftre. cofiderationis  aperire,quid  pecc*:or  homo merea- 

don,&c.p.2.co!.24o.d  turacttcndere,&oecultusnuc&taciiufcii:«4ex,.quamter- 

iudices  fucrunt  in  lerufalem  vndecim,annis4i  i.p.2.coIum.  ribilis  poft  appareat,confidcrare,p.2.c.238.c 

28 1  .b  iudicium  iuftorum  diadema  dicitur,quia  per  hoc  non  m  tcr- 

iudices  ordinarii  apud  Iudeos  per  quem  quando,&  quare,ac  renis  &  in  infinis,led  furfum  renumeraricocupifcunt^p.j» 

vbi  mfhtuti  crant,&  cuius  auctoritatis  fuerunt,  p,5.c.26i.  coI.277.b 

c&377.c.Itcm,p.i.col.i234.f  iudicium  Deioccultupcrpharetramdefignatur.Cumenim 

iudiccs  quacxcaufafufcitauit  Domints  fupcr  populum  If-  Dominus  peccata  videc&tamemanumad  vindictam  116 

rael,p.2.co!.i  ji.c  commouet  quafi  claufampharetramtenec,fedfericndoin 

iudiccs  m  poita  ciuitatis  antiquitus  fedc!ant,vt  citoinucniri  dicat  quantumei  in  nobis  diip)icuk,quoddiu  vidcndo  to 

poffent,p.4.col.22  29.c&  i87o.f.Icen,parre  ertia  colum  lcrauir,p.3.c.284.e 

na79.c.275.c.&  1601C&  i636.f.&i743.c.Item,p.i.col.  tantominOsad  Iudiciumhomotrcpidit,quantoinbonis  a- 

1553.C  dibusfohdusftar,p.3.ci45.c 

iudiccs in  populo  Ifracl  prarerant  pcr  modum  dircc^ionis&  qui  in  caufis  ludicant  fecundu  pcrfonas,'abominantur  iudi- 

confilii.,nonpermodumdominii:proptcrquod  non  ha.be  cium,&  redaperuertunt,p.4.C2o5 6.e.f 

bantcrricaciamcorrigcdidcdrcgcseiusfucccllorcs  habuc  imlicium  Dei(iaeincorrre»ftioneeledoriim,fiuein  damna- 

runtautoritatem&potcftatcm  fubditoscoercere,p.2.c-.  uoncmalorum,lummea?quitatis  perfcctio  eft,par.3.col. 

263-b  i9?8/J. 

iudicesrcxeruntpopulum  Krael  vfqucadtempus  Saulisre-  iiulicium  fubuerrerc&iudiciumauferrcdifferunr,par.3.coI. 

gis,nonpcrmodum  Imperij,fedtatumpcrmoduminifte-  319. a<b 

rii,exhorrationis&confilii,p.2.ci5i.c&col.2  27.a.b  iudiciamfuturumquodeflet  valdepropinqi:um,etiam  tcm- 

iudiciumqtiiprxfucruntfucci.friucpopulo  Ifracl,&c  vfquc  pore  Apofto!um;errorilletuncpul[ulabat,l!.dper  Ap^ito 

adquartumannumSalomonis,nomina&tempu:«quo  iu-  lorumcxcUidituisp^.c.i^t^.c 

dicaucrunt,p.2.col.7o9.b  iiidiciumfututumnegant,quidiuinampiouidctiamadacii« 


GlofIaeOrclin.&  Nicolai  de  Lyra. 


htimanosnon{eexrcmdercdiceba>,&fimilitcrncgatcsim 

morralitatcm  animc,p.6 C0I.1365.C 
iudicinm  habcrccontra  alrerum  dcliCtum  cft ,  p.6.c:>  38. c 
iudicium  antrquata  fiat,nosdcbemusinclinare,id  eft,code- 

fce;ui ;-rc  in  iudicio  aut facicndo  vti  difcrctionc ,  6c  dc  hoc 

excir.pl  ::iiunSaluatorenoftro,p.^col.u;4.d 
iudicium-fururum  qusmuistcrribilc  lir  iniuflis,  tamen  iuftis 

erir  marctiacxulta;ionis,p.3.col.494.f 
iudiciiimdiffertur,vc  fanctivirimerira,&  aducrfarij pcena 

crcfcar,p.5.col.205.c 
iudiciumdupl^xeftfcilicctvnumdifcrctionis,quodeft  voca- 

tio  aliquoru  ad  fidem  aliis  dimi(Tis,iudicio  Dei  occulto  ta- 

me  iutto.Et  iftud  fachim  cft  111  primo aduentu.Et  iftud  iu- 

dicium  quatum  ad  iuura  ftatum  poriffimum  incoepir  a  prin 

cipiopraedicatiorm  Chrifti,&  factu  eftcxccutiue  ppracdi- 

cationc  ApoftoIoiu,aliorua»qucdifcipuIoru.AIiud  diicui- 

fioiiis,coiufmodi  crit  in  fine  mudi,quo  Dei  iudicio  reddii- 

turpocnaeacpra:iniapropeccatis&  mcritisfcilicet  infina 

li  iiklicio.p.^.co.j  1 3.C.&  ^sS.f.Itcm,  ^.3.^.494.^  &  feqc. 
iudicium  cle&orum  &  reproborummagnadiftatiamhabet. 

Iilos  Dominus  corripit  vtcmendet,hi  fuperbif  &  perfidie. 

pcenas  lount vt contra dominatorcm  omnium fe  rcpugna 

rencnpOuCcognofcant,p.3.col.i942.d 
poftiudiciummagnaeiusfeueritas,  cuiuseftantc  ineffabilis 

mifericordia,p.2.col.359.b.c 
iudicium  fecretum  Vefphaliaepublica  poteftatc  conftitutum 

cft  non  ad  iuquirendum,  fed  folum  notarijs  pcoccdedum, 

fineftrepituinquifitionis.p.i.col.72  2.d 
iudiciumtemcranum  cft,qnandoquibuscommiffum  noeft, 

iudicat.  fiue  fit  de  manifeftisdiuedeoccultis,  p.  J.CO.143.C 
iudicium remerarium  caucndum  eft  in  duob.Sunt  cntm  quae 

dam  media  &  incerta  quo  animo  fiant,quae  &  bcnc  &  ma- 

lepoffunt  fieri.In  his  cnim  duobus  temeranum  cft  iudiciu, 

&  velfuperbiaeftvel  inuidentia,p.j.col.i43-c. Itcm  p.6« 

col.  173.3 
iudicium  magiftris  Ecclefiae  vel  principib.  terrg  committitur. 

Hi  ergo  fi  de  manifeftis  iudiccnt,quae  fcilicec  funt  conficta 

vclconfeffa>nemereiudicant.Siautem  demcertis  temerc 

i!idjcant,&c.p.5.col.i43.c 
ittdicium  eft  faciendum  in  domo  Domini,non  indifcrete  vel 

main» oii  menre,fed  fecunduroquod  fcriptura  reuelaue- 

m,&  iutcnci  ">ne  bona,&  amore  fraterno,  p.i.c.3  jip.b.c 
iudicium  vnomcdoelta&osiuititie;  ,  quipettinetadiudice 

fccuUrera  uel  EcdcfiafticO.  Also  modo  accipitur  iudiciu , 

ptoutaliquis  abquibus  fignis  male  itdicat  deproximp  3  p. 

5-col.i43.c 
iudicjuro  hcminis  quado  peccatum  cft,&  quando  non.  Iudi- 

ciwi.i  etumimportat  firmam  fentenriam  de  aliquo,  aut  er- 

go  proceiiirexeuidetia  fac.1i,vel  proccdic  cx  probabiiibus 

feuicuibusfignis,&c.p.6»col.i2  05.c 
iudicium  recta?  rationis  peruertitafTe&iomalajtp.y.c.  n66.f 

iudicium,fidein  Dominus. 
iudiciumaltcriui;  irritarc  contingitdupliciter,velquia  excel- 

lentia  fcientiae  fecundum  quam  potcft  manifeftare  iniufti. 

tiamaltcrius  veIcxcellentiapotentia?,fecundum  quam  e« 

uacuam  alterius  iudicium,p.3.coJ.393.c 
iudicij  ira  tanto  diftn&ior  portabitur,quanro  hunc  mini  s  ti- 

mctur,p.3.col.i724.f 
iudicij  futuri  tempore  Icilicct  tempore  Antichrifti,errorcs  de 

mdicio  rururo  rcnouabuntur,p.6.co.i365.c.Horum  ratio 

datur.lbidcm.  • 

iudicijfuturicfiicaciaoftenditurcontra.plurcsinutilesaduer 
fusobicdiones,p.6^ci368.d 

iudicij  cxrrcmi  quinque  condiriones: fcilicet  eius  ineuitabili- 
tas,gencralicas,claritas,iudiciaria  potcftas,  iudicis  fublirni 
tas,p.6.co!.392.f 

iudicij  dicquinquc  perfonis  gcnus  humanum  difcuticndum 
fignatur,p.5.col.949.a.b 

prodiuerfitatcpeccatidifponitur  ordo  Iudicij,p.4.colutnna 
ij9-a 


iudicii  dies  dupliciter  accipitur  in  fci  iptnra .  Vno  wo^0  pn 
ipfa  die  iudicij  gencralis  in  fine  mundi. Alio  modo  ni0  di 

iudiciiparticularis,qua?cftdicsmortiscuiuslibethomini 

p-6.col.656.f 

iudicij  futuri  fimilitudo  videtur oftcndit  in  eo  quod  populu 

Ifraeliticuspro4o.dierudelict0  4o.anniscruciaturiindc 

fcrto,ncc  terra  fanctam  introire  pcrmic;  itur,  p.i.ct2  6?.b. 
iudicii  dies  cunclis  rctro  correprionibus fcuerior  dcclaratu 

in  vindicta,p-4  coI.866.d.e 
iud^ciidiemnonopusfcircpoft  quantum  tcmporis  futuru 

fit,fcd  quomodo,p.6.c.657.a 

iudicii  occulti  adiutoriarpotcft  defignari  circuli  nominc,  vr 
de  circulus  dicitur  potcftas  iudicii,quia  vndique  ftrinojt 
cut  falx  qa  intra  fe  colligit  &  nullatenus  euiraf,p.3.c.386, 

iudiciidicshycmicomparatur,quianulla  rclinquitur  facu 
taslaborandiprovita-.fcdtatumcogcturquilqjde  horrc 
prifcaea£t;onisquod  rccondidic  proferrc,p.3.col.  1628, 
,  iudicij  dies  otf  onario  numero  ry  pice  expt  inntur  quia  hoc 
culum  quod  agitur  feptem  dicbus :  icquirur  dies  iudk 
prooj5i:aua,&c.p.2.col.372.e.f 

iudicii futuri & generalislocus  vbierir,&  quo modo.p.^.e 
1929-b 

iudioii  dicm  non  eft  opus  fcire  poft  quantnm  tcmporis  fut 
rusfedquomouo.  VtcuientfiIiilucisefle,Separato  con 
vigilarc  qui  noiunr  ab  illa  hora  licut anotturno  fure  coi 
prehcndi  p.6.col.656.f 

iudicii  diem  vel  fuae  mortis  multi  fuperbi,  vt  iufti  vidcanru 
dicunt  fe  dcfiderarcvt  incipianceifecum  C  hnito.  Scd 
ftis dicir  effe  va?,quia  nullus  fine  peccato,&  in  hoc  quod 

bi  non  timent  digni  funt  fupplicto,&c.p.4.col.i  875.3^ 
fubueniendumeft  miferisin  Iudiciofi  caufacorum  cft  boi 

&  non  alircr,p.4.c.29.a.lnterl. 
iniudiciobonihilarcfcent,  nec  compaticntur  damnatis, 

quare,p.3.col.86  e.f 
in  iudicio  puto(aic  Origencs)inquiredum,vtrum  cultt-rch 

minum  Angclusdcruerit,antulture  angclica?  non  digi 

humanafcgniciesiefponderiOjp.i.coI.Sio.d.e 
iudicio mencis tanto citiusabfoluimus, quato nos  diftricli- 

reostenemus,p.3.col.^3.b 

iniudiciodecegcnturcogirattoncs,p.3.c.2i9.a.InterI. 
minutimmt-quidemcogitationcscius  in  Iudicio,  necvf 
batenuilfimaqueapudnos  viiucrunc,  indifcuda  remart 
bunt,p.3.cb'1.29i.a 

in  iudicio  mimano  audimus  obiecta,&  adea  refpodcmus, 
audimur,fcd in  Iudicio  Dei  ipfc  nos  audic,  quia  vidct  o 
queagimurded  non  audimus  cum,quia  quod  ei  di/plice 
nenon  intelligimus.p.3.c.33o.d.e 

inIudicioformidabuntpeccacores,quemhicadueifantes( 
cempfcranc  P.2.C0I.3  28.d 

in-ludicioextremoquacuorcruntordines.  Alij  iudicabu 
&noniudicabuntur,vtperfe(aiffimi.  Alii  nec  iudicab 

..  ncciudicabuntur,  vtdamnaci  infidelcs  .  Alii  iudicahut 
&faluabunturvtmediocritcrboni  .  Aliiiudicabuntur 
pcnbunt,vt  fideles  mali,p.3  .col.4j6.e 

iudicia  duo  funt;  Vnum  occuItum,pcena,fcilicct  qua  nunc  • 
nufquifquchomo,autexercccuradpurgatione,  aut  moi 
tur  ad  conuerfioncaut  li  contcmnit  vocante,excecatur  t 
condcmnactonem.  Altcru  manifcftu,quo  vcrurus  cft  iud 
care  viuos&  moituos,&cp.6.c.i339.b.c.Itc,p.3.c.3Jii-.a. 

ludicia  Dci  fcmcl  fixa,mutari  ncquaquapoflunt,p.j.cJ*40 

ludicioru  ftrepitibus  &  tdmulruofiifmus  pcrplcxitatibusaJi 
feAuguftinusconquerirur,p.6.c.2  35.c 

iudicorum  fuorum  /aculis  Deus  fenr  cum  iam  malus  ad "iud 
cium  rapitur,&  meminit  quia  maleconcupiuit,&  concpp .1 
ta  peius  congrcgauir,&modo  dolct  quod  congt  cgaj 
rar,&cum  ignem  fentit  vltionis.quem  nc  bencviucrcM» 
uidcrecontcmpfit  p-3.col.2i8.d 

iudicialia  praecepta  quarc  data  an  &  quomodo  abolenda  *> 

cotmuandafint,p.6.tol.453.c.Etde  conmdcm  impeit 
Ctionc,c786.d.e 

iudi- 


ltid 


ex. 


uikiVirerfaarcpetcre^uibusqjinJoqualiter&quono-     iiniiM-csr>icntinaiorihuspu!chrioresefre,p.4.c.iyoo'"i 
doconuemc,p.6.c.235.f  _  iuno.iem  vocant  alionominc  Afthartcn,p.i.c.»6i.b 

ficiaria  potcftas  Pecro  cradita  &  ca»tens  apo(lohs,quc  qua 


,p.2.C.163.„ 

uirauitbliezerponens  manumfub  fcmoreAbraham,&crra 
dunr  Hebrxi  quod  in  fandtificatiune  cius,id  cft,  rri  circUn 
ciiioneiurauic,  nosauremdicimus  eumiurafieiniVminc 
A^rthx,ideft,inChrifto,p.  1,0.283. c.f 

meliuscftomninononiurarcr,nonquodmala  ficiuratiove- 
ra,fed  ne facilitate  ruradi  in  pcriurium  cadas  -Qui  cnim  iu 
rat  pcriurareporcft.Quiauccm  omninononiuruc,lon°e'a 
periurioehSpa.c.ioji.a  ° 

iurare  per  ci  cacuras  an  &  quomodo  liceat,p.  3.0879^ 

iurarcquidcft,p.6.c.642.d 

lurare  efta<ftusIarriar,ideofo!i  Deoconuenit,p.3.c8/9.b 

lurare  cft  vti  umque  iftorum,fi  dicis,  Per  Deum ,  vcl  ceftis  eft 
Deus,p.6.c.642.d. 

iurare  frequenter  hominum  confuetudocft,  Deus-autem  fe- 
mel  iurauitjp.^.c^jd^.a 

iurare pcr  nomen  Dei  quare prxceptum  cft in  lege,p.  j.c.  113. 
c.Icem,p.i.c.7ii.c&ci5oi.a 

iurare  Dominus  non  iubet3fed  per  altcrius  Dei  nomen  iura- 

reprohibet,p.i.ciyoi.a 
iurare  non  eftpeccatum  viris  perfeftis  excaufa  racionali,p.6. 

c.iip.c 

iurareperidolum,an&quamodoliceat  inducere  gentilem, 
p.i.c.7i2.e.f 

iurare  qui  audi  aliquem,&  fcir  eum  falfum  iurare  &  tacec,  an 
&  quomodo  pcccct,p.i.c.^39.b.c 

iurafte  nos  aliq  uid  incautc  forte  ii  contigerit,quod  leruandu 
fcilicet.pciorem  vercatur in  exirum,liberc  illud  confilio  fa 
lubnorimuta!idumnouerimus,p.5-.c.252.t 

luraite  dicitur  Dauid  vxori  quando  eam  confolatus  eft,p.2.c, 
675.b 

iurandum  cft  pcr creatorem,&  non  per crcaturam,  &  quarc, 

p.5.cii3.cii4.d.e 
iurandi  vetus  ricus  Iudaeorum,p.4.c.82o.d 
'igum Chnfti  quomodo fuaue, cu  alibi  dicatur,  Arracft via    iurans  tacedo veritatem,procuius declaratione  adducuntur 

quxducitadvitamacternam,p.  5.0.214^.        -   "  tcftes  deIinquitdupliciter,p.3.c.2o84.f 

igum  Chrifti  fuaue,&  onus  lcue ,  &  quibus  modTs, pi$.cbl.     iurans  fine  neceflitatc incurric  malum  culp#,&  requirens  w- 

|  "fd                                                            '.    "     '  ramentumincurritmalumpcenaj,&aliquandovtc:qnc.p. 

igum  quotuplcx  Eft  enim  grauc  iugum  fupra  fifioTAdar,ett  j-.ciij.c 

I  iug'iminfidelitaris,eftiugum  Dominilcue  reuelatumfpe  iurantisconfuecudomanume!euareadfacra,p.T.C536.d. 

1  remunerationis,afternc,p.4.c.9S8.f  iura»ocftdup!cx,priina,fcilicetfalfa,fecuda,quceftfinccau 

igum  habet  Chriftusfed  liiaue,&diabolus,fcdimportabile  fa  debita,&per  vcramquefitirreuerentiamipii  £>coaiTu 


Iis&quanta,p.y.c.277.c 

uJkhhiftoriacontigittcmporcCambyfisfiiiiCyri  fecun- 

dum  communcm  expolitionem  doitorum  noftroru,p.4.c 

221  i.b.c 
tidithfevtadu!teraplaceretornauit,p.2.ci59o.e 
p dith  dum fequitur  honeftatem inuenit  vtilitatem, p.2,  col. 

1501.C 
jdichfiberinfcribitur  quarehiftoriam  de  iudith  contincat, 

p.2.ci  55  i.a 
idith hiftoriafcripracftfub  Cambyfli,  p.2.ci55o.b 
idich  Efther  a  concilio  Tridentino  vt  canonici  recepti ,  p.2 . 

ci6;5.b 
.  idith  ieiuniis  maccrar,corpus3p.  2.C.1 583.C 
idith  cxorataconfurgit  &  aqua  abluic  coipus  fuum,p.2.  co. 

]d::hliberapudCha!dcosinterhiftonascoputatur,&apud 

Hebreosomninointerapocrypha.SiergoinproIogo  fup 

iudithalicubilcgitur  intcr  agiographa  vicium  fcnpcoris 

eft,p.  2.c  1 549.C&  c.  1 5 5  5-b.&  c.  1 5  59.0 
idithdequa  tnbufuerit  anuidelicet  decrrbTi  Symeonvel 

detribu  Ruben,p.2.c.i  5  5  i.b 
jdith  an  crraueritmendatiterloquendoHoIoferni,p.2.col. 

l857-b 
jdith  an  peccauit  fe  ornado,ut  Holofernem  alliccretpro  in- 

terfeCtioncciufdem,p.2.cij82.f 
jgis  facrificii  perpetuitas,qua*  &  quot  figurabat,p.i  .colum. 

i39>-c 
iige  facrificium,vide  in  facrificium  Iugc. 
jgumduriffimumfiliis  Ifraelquib.&  quomodoimpofirum 

fuit,p.2.c788.f. 
igum  Chrifti  cft  charitasdugi:mdiabolicftiniquitas,&  dici 

tur  a  iungendo,&c.p.6.c.403.b.c 


oncre,p.4.ci  17.3 
Bgum  fcrrcm  quarc fupcr  ceruiccs  Iudeorum  pofitum, non 
y  autcmlignium,p.i.ci635,b 
•  igum  da*moniacae dominationis  putruir,p.4.c  1 36.e 
igum  ten  enorum  operum  qui  pot  ta, Icgcm  fuftinens  quafi 
iugumdiciturbos,p.t.c.9io.a.b 

iIianu.simpcrator,apoftacaafideChriftiana,ofccutor  fuit 
Ecelcfix  fuit  antc  Chriftianus  &  fubdiaconus  ordinatus, 
&cp.2.ci6?7.c 

jlianus  apolta:a,a  le&ore  ad  perfccutionem  ipiius  Ecclefi* 
excitatus  vfqueadfinemvirxhoftis  truculentus  in  coepta 
mahcia  perleucrauit,p.4.c:372.e 


mendo  nomen  eius  ad  conrirmatione  faliiutis,vel  f;  uftra, 

p.i.c.67o.f 

iui  atiopcr  nomen  Dei  quod  frequentanda  fit,etia  fine  nccef 
fitate,dixeruntaliquiiud#i,fedcrranteshocdicunt,p.i.col. 

i5oo.f 

iurametum quodfecit DominusDauid,an&  quomodo  dcc 
intelligij  vt  videlicet  an  de  fucceffione  Salomonis ,  vcl  an 
de  alio,p."3.ci474.f.&  c  1 578.d.e 
iuramentum  Dcorum  fuitprohibitum  propterduplcx  pec 
catum  f  cilicet  f  aciendoreuerentiam  ido!o,&  ttdem  frangfi 
do,p.2.ci4o.f 

iuramentum  gentilis  cft  fufcipiendum,p.  1.0712.! 


alianus  Imperaror  &  apoftata  prxccpit  Ecclcfias  daudi  pro  iuramentum  per  templum  eft maius  quam  iuramentum per 

hibens  diuinumofhciufolennitcrcelebrati3p.6.c.i534.f  domumvclaltare,p.5.c.383.c 

ilianusI:npcratorfacultares,&  pa:rimoniaaufcrebat  Chri  iuramencumdiuinumfolene/uperhisqux  admyfteria  Chri 

ftianisfubcolore  vcrbiChrifti,p.4.c.2  346.f  fti  vcnturipcrtinebant,nonfimpliciterfedadmaioremfolcn 

ilianus  apoftata  fub  quo  faitum  cft iilentium  magnum  Pau  nitatem  cum  additamento  factafunt  patribus  veteiis  Tefta- 

luin&Ioanucminterficir,p.6.ci534.f  mcnti,p.i.c.273.c.£ 

ilianus  Imperatorquomodoperiit,p.^.c373.ci896.c.f.Ite  iuramentumIofephfuitpercrca.turamfecunduaIiquos.-fed 

P-3.c.456.f.499.c  dicutalij  quodiurauitperDeumquierac  falus  Phaiaonis 

imcnralignificantpigriores  fcnfu,&  vofatiliacoclifignifi-  etfc<itiue,necilliiuramencQfuberatfalfum,quiainredebac 

cancfap!entcsfub!imia,p.3.ci5  i.a                         -  fic,&cp.i.C4i3.c 

Jmentafunchomincscarnalcs,fcnfutardiorc.«,quidadone  iuramentUmdef^dcrecum  Gabaonitis  vtrum  lofue&prin- 

ra  portanda  fratcrnc  nccclfuatis  dorfum  rr  cntis  inclinat,  cipes  tcnebantur  feruare.Arguitur  cootra&  pro,cu  reipo- 

p.2.c.i2  87.b  fione&  folutionib.argumcntorum,p.2.c.68.f69.c 

bniperus,par.4.colnmna  i896.d.e.Itera,p.  fccunda,colum*  iuramentumprofcrrccfc  votonos  diuinoalligarc.  par.i.  col. 


828T 


939- 


t    4 


/ 


Gloflac  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


luramcntu  non  eft  frequentadum,&  quare.p.y.c.i  5  y.c.Itcm 

p.6.c.33o.b.&c  1301.C 
iuramcnrumeftfacicndum  in  neccfTatiis,p.6.c4.c.Item,p.3. 

c.382.b.Itrrr.,p.i.c^oo.e.Item,p.y.c.ii3.c       , 
iuramcntum  quareeft  introduaum,&cp.i.c.7is-.ltem,p.3. 

c.2o84.f. 


adpifccs,fedetiamad  vermicuIumeumiutTapcr  Apgd, 

miniftrantur,p.  1  .c.7 1  .a 
iufiuradum habct  comitcs,veritatem iudicium  atquc  iuftit 

P.4.C.715.C 
iuftititia  &  iu  Jicium  diffcrunt,p.4.c.73  3-C 
iuftitia  &  difficile  fine  timore  cuftodirur,p.5.c.7i8.e 


mlicitumtreshabetcomitcs,&quolibetfubtraao    juftitialmmana,diuinascompararainiuftitiacft,p.3.c.73.b 
rcdd;turiliicitum,p.4.colum.6i5.c.Item,p.5.cii5-c-Itcm>    iuftitia  huminisinhacvita,iciunium,eleemofyna,&orati 
Daitcd.col.2o,e.&i30i.c.Itcm,p.i.c.l50o.f.jItcm,p.5.c        quacillis  duabusalnsvolatad  Deum,p.i.c.j8o.a. 
«,..  ,  iuftitiahabetduaspartes,  fcilicetdcclinarea  malo  ,&  fac< 

bonu,Etiam  iniuftitiahabctaliasduas  partes,fcilicetdd : 
rebonum  &  faccrcmalum,p.3.c.i98$.b 
iuftitia  adomnespartesanimepertinct,p.t.c.7i.a 
iuftitia  eft duplcx,vno  modo  accipiturpfccle, Alio modoi . 
perfec~te,p.6.C5  3  .b. 


Iuramcntumc{ttriplex,fcilicer,falfum,quodcaretvcriratc$& 

iursmentum  iniquum ,  quod  carct  iuftitia  &  luramentum 
incautumquodiudiciodifcrctionis[carct,p.6.ci72  5.a.b. 

Item,p.4.c.6i5.c  . 

iuramcntum  mendax  &  iuramcntum  illicitum&  iflcaui 


quomodo  feruanda  fint  iccundiim  opinionem  iudacorum-     iuftitia  duplcx  eft  fcilicct  Humana  &  diuina,p.6.c.i  3  3«a 
Et  oftcnditur erronea  eorum  in  hoc dcuiatio,  p.  5 .cx  1 3-c«     iuftitiam  Philofophi diuidiit in  tres.partes,vnam  m  Dcunr | 

teram  in  parentes,vel  reliquum  humanum  gcnus , terti.  1 

in  mortuor,p.5.c.787.a 


ti5.c.Itcm,p.3.c.2o84.f 
iuramentum  &  votum  vtrumquc  eft  obligatonum,fed  votum 

ex  fua  rationc  magis  cft  obligatorium  quam  mramentum , 

P.1.CX399.C 
iuramentum  vei  votum  deillicito  faaumnonobligatonum, 

iurumentum  dum  fit  non,fit5fine  malo,&  quomodo  hoc  intel 

ligcndumjp.^.c.ix^citemjp.^.c.^o.e 
iuramenti  obfetuario  vt  adimplcatur,dcbet  adhibcn  dihgen- 

tia  magna.p.i.cfio^.a 
iuramenti  aifuefaaio  vtrum  fitbona?Arguiturpro  &contra: 

cu  refponfionib.&  folutionib.argumcntorum,p.3.c.2o84. 

'  f.itcm,p.6.ci725.a.b 
iuramentodebitcfaao,concurrentib.trib.comitib.qua?lunt 

iuftitia,veritas  &  iudicium  fi:  Deo  reuerentia,p.5  .c  1 1 5  .c 

item,p.6.c.2o.e 
omnis  fermo  Dei  pro  iuramento  debet  accipi,p.4.co 
Interl. 

iuramentorum  fraaioni  nimis  faciliter  vt  videtur  difpcnfano  inftitia  hdei  efc  ne  dubitetur  de  fpe  Dei,qua;  i  Chnfto  eii  < 

nuncdaturinplurib.locis,p.4.ci755'C                     p  diffidat  ChrifcumfpoIiafTeinfernum,&cp.6.ci33.a 

iuuentus  populi  ludaici fuit  in  exitu  de  Aegypto  &ifta  iuuen  iuftitia  &  mifericordia  quomodo  rclucct  in  opcrib.Dci, j  i. 

tus  fuit  quodamodo  rcnouata  in  libcratione  populi  de  ca-  c.i  509  .c 

ptiuitate  Babylonica,p.3.c.73  i.c  iuftitia  Dei,cufnppliciumareprobisproperucrfisaan>''l 

luuentus  re»natinter omnes  a?tates,& ipfa  eft  firmamentutii  git,eis  roala  vfquc  ad vcrborum  rctributioncm  redd't,  I 

omniumxtan:m;p.t.c.2  3.b.c  c.2  2o.d 

iuucntutcm  mcliuseft  praeuenire correa>one  quam  poft  lap-  iuititia  remota regna  funt  latrocinia,p.2.c.i 204.C 

fumrccordarioncdLflere,&dicere,Deliaaiuuetutismea?,  iuftitiapiecafquevniusviriplagaspopuliauercereporeftJ 

&c.p.3-ci348.e  uioneq;induceredeliai,cuiusexpiation\ulrumgraria:  1 

iuuentutis  flos  per v igcfimum  &  quintum  annum  oritur,p.  1.  coniique promeruit,p.  1  .c.i  3  76.CI 

c.ui6.t                                                      .  iuftiriaegregiecommendatviros  mnncri  alicui  praefidcn 

ius  militare  cft  prxda?  decifio  &  pro  perfonarum  qualitatib.&  p.  2.c-788.e 

laborib.iuft-idiuifio,acprincipisportio,p.2.c.5io.d  iuftitialaus,p.r.c,707.b 

ius  naturale  dicitur  multis  modis,&  quar  hoc iureagantur,p.  iuftitia  originalis  eft  qucedam humana?  natura? rcaitudo,  | 


[86i.a 


iufcitia  cft  duplex,fcilicctcommutatiua,&  diftributiua, &  t 

ca  quid  vnaqna?que  proprie  vcrfetur,&  ad  qucm  pertin  | 

^.4.^1489.1490.^ 
iuftitia  cortumpitur  per cxceflum  &  dcfeaQ,  ficut  liber 

p  prodigalirate,&  per  auariciam  in  dcficiendo,  p.j.ci, 
iuftitiaeftinbonisfacicndijinnoccntiain  malis  dcclinan 

p.3.c.483.b.lnterl. 
iuftitia  vcra  compalTionem,habet,faIfa  vero  indignation  , 

p.5.c.8oi.c.&903.a.b.item,p.3.c.  1550.  f 
iuftitia  abique  mifericordia  crudelitas  cn,&ideo  dcbet  in  I 

bonisreaorib.iuftecofulcsmifericordia,&  picfauiicsi« 

fciplina,ne  iuftitia  fit  afpera,&pietas,fit  remiiTa,p.  3  .c  5.  .1 
iuftitiafiuemifcricordiaeftcrudelitas,&  mifericordiafin  1 

ftitiaeftpufilhinimitasJp.3.c.5988.f.&  io94-e 
iultitia Dci eit  qua  gratis iuftificat impium per fidem iine  t 

rib.legis,p.6.c.22.e 


quamcorpuscratanimg  fubditum,  &u!r:siiitLncrci 
tioni  quamdiu  eflec  fubdita  fuo creatori,p  t.c.7  ^.c 
iuftiria originalis fuit gratis data pcr quam  cerpns ejatful 

tumrationi,fim'Iiter&  viresinferiorcs,p.i.c.92.f 
iufria  onginalis  quare  fic  dicatur,p.6.c.75  .c 
iufclciaoriginalis  non  erat naturalis  ipfi  homini,fcd  cx gr;  i 
tobcneficio  Dei,ciustamen  fubtraaio  proprcr  pecatu  1 
penalis,p.i.c.93.c.Item,p.6.C73.b.  Videctiam  in  pcc 


tum  originalc 


j.c32  5.a.b 
iusgentiumquod  fit  &  qucex  illodefcenderint,p.5.d.Ibid. 
ius  ciui!e  &  humanum  &  quae  ex  illo  defccnderint.Ibidem. 
ius  naturale  hofpites  conferuare  pra»cipitur,p.  1  .c.241  .e.f 
ius  primogenitur  x  ad  quos  transflrebatur,p.i.c  204.6 
ius primogcnitura?  in  dudb.confiftit,p. i.ci 57 *-f 
ius primogcnitursr  ablatum  efta  tribu  Ruben  proptet  pecca- 

tum  fuum,  &c.  &  rranilatum  fuit  ad  tribum  iuda  quantum 

ad  dignitatem  regiam  &  ad  tribum  Iofcph  quantum  ad  du 

pliccmportionemqu<|debebaturprimogenitis,par.2.col.     iuftitiaoriginaIis,vtrumpofr  primum&fecundum  peccat 

97-b.c  remanferitin  muliere,&  an  fijcrit  in  primis  parcntib.ful 

iushaerediratisinduob.confiftit,p.i.ci38i.a.b  aagratia  grarumfacicnre,p.i.c.92.f.&.c.iQ6.e.f 

iursregisduplexeftfcilicetinncceiritate&cxtraneccffitatc,    iuftitiaoriginalismultoshabuiteffeaus.Vnum  pnncipilc 

p.2.c.2  39.d  AliofecundarioSj&quiillifunt.Ethorumcnxctuumo/), 

jurahumano iudicio  ma!a permittunt  incorreaa  proprer  ma         fita,p.i.c  1 07.C 

ioramala  vitanda,que  tamen diuino iudiciofuntcorrigen     iuftitia  non  eft  in obftincndo  vcl  manducando,fcd  in  cqu: 

da,p.5.ci3i8.c  micate  tolerandiinopiam&remperantianonfe  corm 

iurainiquiiTimahabentludari  contraahcnigcnas,&  cnume        pendipei  abundanriam.p.^.cso^.a 

rantur  quasdam,p.4.c.2  2i2.e.f  iuftiria  Apoftolorumquantum  dcbcat  abundare  plusqr 

iuflioDeiperuenit  nonfoluadhomincspecudcs,aues,fed  ec        Pharifxorum:p.5.c.i  ioe. 

iuftiti 


fnd 


ex. 


Jftitir  diuina»ftateraadmaterialem  ftatcram  comparatur,        lumna  r^So.ct 
inqua  vnapartc  deprdia,altetaeleuatur,&econuerfo.Sic    hiftusefTcnonpotcfl-in  confpeauDei,quifibinonperdilfr. 
inftatcradiuinxiurtitie^ecrerunicft,vtquieleuanrur  per         clionemfcd  performidinemferuit,p  \.c  i6->  e 
fupcrbiaiu  in  prefenti,deprimancur,&cpane  5.  columna     iuftus  tocus  dcxter  eft,&  non habct  6 nifoquomodo  &  qua 

liter,p.y.c.ii6.e 
iuftus  praedeftinatus  fi  aliquando  relinquatur a  Deo  proptcr 


93M 

ifticia?  diftributiuae  equitas  in  quo  confiftir,p.6.c.i  275.C 
jftitiam  vcre  fi  habere  vis,&  non  fielam,qu£  verbis  oftendis 
Ifaftis  implcp.j.c.yS^.b 

Iftinianus  Irnperator  ccpic  Impcrare  anno  Domini  quin» 

genteilmo  vicefimoo£auo,&fuithomo  literatus  &lcges 

Komanas  abbreuiauit,&  in  vno  volumine  copilauit,quod 

dictum  eftCodcx  Iuftiniani,&cp.6.ci562.f 

iftinusScniorlmperatorquando  cepic  regnarc.Ibi.  1559. c 

jftinus  iunior  Gothos  expugnauic  &  Icaliam  ab  cis  libcrauit 

&cp.6.co?4.f 
idustacendo&cedendovincitjp.^.c^i^.c.f 
jftusquilibetexobedientiaadDeupfecutionesiniuftas  pa 


fuum  peccaium,tamcnrecipiturfinaiiterad  ftatutueratia: 
p-3.c688.f  .  b 

iuftus  a  minorib.  incipit&gradatimadmaioraprogreditur, 
p.i.c^  ^o.a  Intcrl. 

Iuftus  qui  ab  iniquis  vfquead  mortem  calumniam  fuftinet,& 
pro  fua  iuftitia  fubito  diuinicus  liberatur,&  cuius  aduerfa» 

n'usdamnatur,dcil!oexponiturPfalmus,&c.p.3.c.884.ei 
iuftus  in  humifitate  gloriatur,alij  in  aliis,p.3.ci4o4.d 
iuftus  quafi  virens  fohum  fructus  quos  nondu  oftcndit  fignat 

arTuturos,&  fpe  laluus  fa&us  in  fide  ac  vircutum  gratia  pro 

ficere  non  ccffat.p.3.c.i6j  i.c 


tienter  tolerat  &  yitia  pcrfecutorum  arguans  coram  Deo    iuftus non  eft  in  terra ,  fed  fupcr  terram conuerfarione  habes 


memorat,&  a»quitacem  diuinx  retribucioni  pro  vtriuf^ex 

peftat,p.3.c.873.b.c 
iftus  iu  dex  dicicur  recordari  de  malis  impioru,inferendo  dc 

bicum  fupplicium,p.4.c.64o.f 
iftus  non  poceft  cfle aliquis  fine  gratia  Dci,loquedo  dc  iufti 

tia:  pfecTta  qu?  facit  horninem  dignum  vita  eterna,poteft  ta 

mcn  ahquis  eflsiuftus  iuftiria  policica  pcr  obferuationem 

legis  natura?,&  iuftitia  lcgali  per  obieruationem  lcgis  Mo 

faica?,p.6.c.2jr.c 


in  ccelis  nec  conucnitci  dici.Terra  es  &  in  terra  ibis:fed  ce 
Ium  cs  &  in  ca?Ium  lbis,p.4.coo3.c 
iuftum  nonfuftinuit  Saulpropno  vocarenomine,  p.  2.colu. 
4f2.e 

Iuftum  ante  peccatorem,ficut  non  grauat  antiqua  deliaa,  fic 
peccatorem  ante  iuftum  vcteris  iuftiria?  non  adiuuac.  Vnuf 
quif  qi.n.in  quo  inuenitur,in  eo  iudicatur,p.4.ci2 1  d.d.e 

iuftum  noire  non  cft  humanarum  virium,fed  difcitur  ex  infpi 
rationediuina&lcgc,p.i.cio7o.d 


innisquivercIuftuscftvbicrrantmpcccatac6fpicit,primo  luftietfiadcfiderij  quieti,dumtamcincorpore,moleftiafua 

icipiumin(picir,dumqiIoIIicicusfeacculaucrir,ahosbeni-  corruptionisligatifunt.corpus.n.erauat  animam,&  repu- 

gnecorngit,p.3.c.i683.b.c  gnatcarofpiritui,p.j.c.56.d.c 

iltusfpicisconfpeduDominiftat&ftabitinfuturo.Modo  iuftiredarguunt,fcmpcrinfirmitatis  fax  confcij  intcriusco 

vtconditorispotcntiaadfercducat,&flcfideiiter  viuat.n  patiuntur  quiailliusfoliuscftpcccatohominumfine  cpm 

iuturo,vr  vcracitcrcoronam  vitaeaccipiar,par.2.columna*  pafiionedifcutere,quiexnature  fuiomnipotcntia  ignorat 

6l1--  peccare,p.?.ci59.a 

*ftus  m  omnib.qua»  agit  per  fidem  & charitate  Deo  placerc 

contcndit,quodligaificaturinadipib.obiatis,p.i.columua 
io8.f 


Iftusfcptiescaditindiequomodo&  per  quxjp.j.  colum. 
i7io.d 

iftus  vix  faluabitur,&quarehoc,p.6.ci339.b 

iftus  eft  qui  bona  mundi,finearterni  prxmii  comnnia  repu- 

rat,p.6.c.424.d.e 
iftus  fibi  alcerum  pra»ponir,quia  plus  fua  mala  fcit  qua  alte- 

rius  quorum  cognitio  fibi  gloria  eft.Gaudet.n.dum  cogno 

fcit  morbutnfuum,quemfanaredcfidcrat,par.6.  columna 

5i9-a 
Iftus  uunquam dcfinit orarc,oifi dcfinat  iuftus  efTe . Semper 

orat  qui  femp  bcne  agit.  Ipfum.n.defiderium  bonum,  ora- 

tio  eft;&  fi  continuum  eftdefidcrium,continuaeft  oratio, 
_  p.6.c.66i.b 
iftus  &  fi  aliquando  delinqucndo  loquitur,non  cft  dignu  ta- 

mcnvt  aprauisiudicetur,p.?.c.25o.d 
utus omnis  atccndcs  ahorum bonum  quafi  dc  fingularitatc     iufti  quorum  cor  diuini  vcrbi  ignis  accendat non  patientur 

non  iupcrbit,p.j.c.38o.d  vltra  mundanis  fordib.polluJ,p.4.c.626.d 

jftusrcgiuim  fuum  bcnc  rcgcnsquatum  ad  viresinteriores,     iuftiomncsqui  mortui  fucrunt"ab  Adamqui  penituic  vfcuad 

&ienius  &actusexcciiorescu  Dciadiutorio,ill»corona-         Iacobquifucruntmulti.f.Ab^l,Scth,&  multialii,&'Noef 

biturincjloj&ciusiniinici^f.darmoncspuniuntur  in  infer 

no,&c.p.3.c.57o.c 

iftusquilibetinpcrfccutionehominum  pofitus,qui  tnfouc 
turde  diuinisconfolationib.cuiusaducrfarij  finaliter  de- 


iufti  plerumque  tribulationcdcprehenfi  tardari  manum  fub- 
ucnientis  arftimant,cum  feperfcquentium  immanitas  pau 
lo  longius  anguftat,&  concita  quidcm  funt  ereptoris  remc 
dia,fcdtardadolori  vidcntur,p.3.c.2  86.d.e. 

iufti  ficut  pro  operib.iuftitie  premiabuntur,ita  impii  pro  ope- 
nb.iniuftitiepunientur,p.3.c.686.d 

iuftinonpetuntaDominoniiifimplicitcrbonagratie&vir- 
tutis  qua?  femper  dantur  petcntib.quando  pctunt  pro  fe  & 
perfeuerantci.p.3.c.8 1 4.  f 

iuftifacurabunturper  adeptioncmfummi  boni,&impij  dam 
nati  efurient  pcr  carenciam  omnis  boni,p.3.c.686.d 

iuftiquomodointelligunturquodfueruntinfufficicntia  nu- 
mero  ad  orandum  pro  populo,vt  Deus  parccret,  feu  mife- 
rcretur,p^}.  c.u^o.f 

iufti  viriincelligunturperlacobpaftorem  &Zacharia  facer- 

dotemjp.^.c^Sj.c 
iufti  poft  labores  aerumnarum  confclabuntur.p.4.c.5  3  i.b 
iufticongreganturpeccatoresdifpcrguncur,p.4.c.68i.a 


ftruuntur,lactaturin  Domiuo,nonzeioproprix  vindidtae, 
icdiuftitixdiuinXvp^.c.SSo.d.e 
iftus  vcJiniutfusiudicarurhomoapud  Deum  fecundumnu 
mcrum  mcritorum  &  dcmcricorum.  Quid  &  quomodo  de 
hocHebrxifentianr.VideTcriet.n.omncscoinmuniternc 
minccontradicentchancfentcntiaincrroncam,par.4.col. 

I2l8f  *        * 

jftusin  inrcriorib.femperconfiftir,&  omnisgloria  fiiia?  rc- 
gis,id  cft  regalis  anim.r  inrrinfecus  cli,(cd  Deus  educit  cu 
foras,cum  tes  poftulat  &  rcrum  viiibilium  ratio,paite  i.co 


&  Melchifedech,&  mulieres  fancla?  potuerut  popuius  Dei 

dici,p.i.c.364.f 
Iufti  fua  fada ,  fi  Domino  placeanr  fcdula  meditatione  diiu- 

dicant,ne  ipiis  minus  folicitis  fupernus  iudex  cotra  cos  in- 

iiifibiliter,aduerfadifponat,p.3.ci653.a.b 
iufti  non  pfo  fua  Iaudc,fcd  vt  artentos  iaciant  fuos  auditorcs 

laudant  aliquando  quod  dicut,  vnde  &fnpcrbi  fua  laudant 

fedaIiocordc,p.3.c.33i.a 
iufti  anima  cft  fcdes  Dei,p.4.c.95 1  .a 
iufti  &  iniufti  fapceadcm  habcnt  vcrba,&  vndcilli  placcnt, 

hioffendunt.  Ibi. 

i.iftihominiscftcifefinequerela  nofinepeccato.p.^.c^^^.c 

iufticudchacvirarranfeunt&  funtinftatugiatixquare  ali- 

quieoruwmoriuncuruin,aximistoimcutis,  &ahiltuitc 

hanc 


GlofLe  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 

n*ncvittmtranfeunt.p.4.col.a65.c  iiiftificationcsnonbonasdedieisyinqtubusnon  viuant  quc 

fuftonnnquamcft  hicpaxcum  corporc,  femperpugna  cum  wodohocint?lligcndum,p.4.co!.i;i4.f 

viciis  8?c^.tc.in.a  iuftificationcspcrquaruorin  quatuor  cortinarum  colcribu 

iuftinon('olum!cr!rmimp!erc,verumctiamfupcrarccontcn-  cxprimuntur.Inbifroretoita^caftitatcrctincnscaro.Inlu; 

durit  vtdebitis  vohmttjtiaddtnt.  Et  oltcndit  cxcmplis  cynto,mensfupernacupiens.Inptupura,  caro  paffionib 

mu!torum,p.4-co!.8:i.a  fubiacens.Incoccobistin&o,mcnsin  paflioneDei,&  pr< 

iuflipetunrvindiaamdcinimicis  duob.modis,p.2.ci6j-o.e  ximidileaioncpr?fuIgens,p.i.coI.747.b.c 

fofti  cum ab  hominibus  tniuftc  impctucur,  tcftem  iibi  Deum  iuuamus  nofmctipfos no  Dominum  in  cmni  quod  bcnc  ag 

rcquirunt,p.3.coU»j.a.b                                           .  mus^.col^i.a 

iufti  olerumquc  ncccfliratc aliqtn  fua coguntur  opcra  Fatert:  xuuare cum  vtdetur  homo  vcl  Angelus.DeUs  pcr  cos  hoc  fa 

quod  cum  iniufti  audiunt,elauonem  putant :  cx  f  uis  enim  cit  qui  eos  pro  modo  corum  bonos ftcit , p.3 .col.  1 3 3 1  .b 

cord:busdiCtaiuftorumpcufant,p.3.col.393.hc  iuuarcquidmcpoteftqtiinihillocutuscft,quodlcgam  cuiu 

iuftorum  Itboreft  vtfcmctipfoinucniant,  inucnuresflendo  mcfermononinftruit,&fignificaturpcrinfantcs  adbell 

atqnccorrigendoaJuu-lioiapcrducant,par.3.ro.i63.a.b  inccptos,p.2.col.ij.c 

iuftoiuiTimcnsijpeadaltioracontemplanda  ftifpcnditur,vt  iuuenihsa?casindoctorcquemvi?a&  difcretiojcommendat 

exteriii»coruaifacicsobrtupuiflcvidcatur,fedhanc  cote-  noneftdefpicienda^p.?.:  iSj.b.c 

pUttoms  vimicprobis  pcr  hypocrilim  ficri  putat.Qnod  iuucnisbonxin-lolis&bcnedifponcns  regnum  anima?  fti; 

cniminfccft,iualiisputanr,p.3.c.i76.e  pcrdcbitamlubiettioncm  virium  fentiriuarum  regimir 

iuftorum  corda de ftulta cogitatione fc  reprehendunt,p.3 .co  rationis rc£.c,fignificatur  per  Ofiam rcgcm, &cpai  .2.0 ', 

lum.i62.d  1227.C 

iuftorum  corda  nunquam  fccura  funt',  led  turbara  timore  iu-  iuucnis  fecularis  vel  religiofus  aptus  'ad  cmne  bonum ,  illcf 

dicipquctaracnconlolanturbonisqux' acceperunr,par.3.  ciccrricia  hamilitatis&cum  Iuimilib.  Et  fignificatur  p< 

coI.2  42.d  IoIephpafccntcmgrcgcmcumfi!ijsancilJarum,par.i.ca 

iuftorum  mentcs  pcr  intentioncm  fuam  omnipotcnti  Dco  af  380. c 

fiftuntinfcripturaquafioseiusinrucntur,  p.3.col.242.d  iuuenisfccularishumi!i:er&dcuotcferuicns  parentib.fic  ! 

iuftorum  vcrba  qui  ad  proprium  fenfum  fempcr  rapcre  cona  dominis  fuis  plerunque  retrahitur  ab  ingrcfili  rcligionisi j 

tur,vt  per  hoc  perfis  riliis  pancm  erroris  parent,ad  predam  tnore parentum,&  petulantia  carnis,  &  contraherc  mati 

vi«'iIarcdicuntur,p.3.col.243.a  moniuminducirur,&tuncdcbcrrcIiuquerc  fcculareml 

(icuttuftorumlaborcftvidercprananeccorrigere,ita  grauis  hitum,&fugereadlocumreIigiofum,partc  i.colum^pd 

cftlaborarrogantium,fiquodfapiunt,nonoftendunt,p.3.  &C0I.459.C 

C0I.305.C            •  iuuenesmultiq,cmerimtfibipuellasformcelegantioris  qt 

iuftorumperfcAioinhacvitahecvtquafdeliquerint  pcnite"-  rumamorecaptiturpiferuiriofcfcdediderunt,p.2.colur| 

dopergratiamdiuinaeinfpirationiscaftigcnt,  &  deinceps#      1428.^ 

fe  tn  Dei  proximidilettionein  bonis  opcribus  adornent ,  iuuenes  in  ftatu  potiffimo  iuuentutis  cxiftentes  folentde  f 

0.2.C0I.1370.C  cihadvitiadcclinare:&adbonarn  monitioncm  dc  t'ic\ 

iuftisnonumquam  ampliusplacetexaduerfitate  mala  perpe  pceniterc.Etfignificanrur  pcrNiniuiras,p  5.C.857.C 

tiquamcxprofpcritateterrenxdifpenfationiscura  fatiga  iuuencsfuntquinuliaconfiliigrau.-rare  fuIciuntur.Scnesnr 

ri,p.3.col-i94.c  rumgrandcuitatemaruri,p.?.co.275/.b 

iuftishcctbonistemporalibuspriuatiiudicentur  miferi  ab  il  magnum  eft  autem  Iuuenibus  fc  a  vitiisabftinere&IubrM 

lisquifo!umbonaicporaliaconfiderant,tamen  fecudum  perpIexa?vjaeerroremfugcrc?p4-c.^87.b 

veriratemfuntinmaioriprofperitatecoftituri  propter  bo  iuuenesinfolcntesinncncm  caftum  eis  diflimilem  verbii 

nafpiritualiainqutlvisa:>undant,p.3.co!.263.c  xafperant,dicen:cseummol!cm,&r.u!nus  va!oris.Etjffl 

iuftosinpr*fentiaconfutare,eftfacicmcorumconfpuere,&  ficanturperfratresIofeph,p.i.c.459.b 

incorumcontumelias  fiuxa  vcibuquafidcfiucntesfaliuas  iuucncsnon  funtadhonoresp:omoiiendi,donccfuciinc  \\ 

mittcrc,p.3.coi.284.e  turibusprobati.Etdcho<  notabilcdixic  Aclius  Adrian 

iuftoscumimpiisDotnjnusnon  perditurus,p.4.coI.232.d  Imperator,p.4.col.2  359.f 

iuftihcareimpiu  maius  eft  quam  ruftfficatum  glorifkarc.  Et  iuuenes  fcriptura  non  femper  i:jxra  ctatem  appeF.at,  (al  iu  j 

huiusratioaflignatur,p:6.coi.67-c  ta  in!tabilitatcmanimi.p.2.coI.78~.a 

iuftificatur  Deusper  baprifmu,duhomines  propria  peccata  iuucnesplerumqiiciicutdicun:ur,qui  nulla  ccnfiliieranita. 

conhtendo  fe  iuft;ficant.-&  mfrifica tur  m  eo,qui  no  per  co  premuntnr  ita  fcnes,non  cos  ftrriprura  vocat;c.u  lc!a  gr 

tumaciamconfu:arur,fcdpciiu!ntiamDeinon  munusco  uitatetcmporum,fcd  morumgraukatc  matun  funr,pa.| 

gnofcitur,p.5.coI.8oo.d  col.  i  2  34  c.f 

iufuficatusanquisfit  pergratiam,occulrueft&incertum  ho  iniuuenir»us&  adhucfo!idiorisanam(<]t'ifci!iat,  Jaborq 

minibus,manifcftaturtamen  a  Dco  dupliciur ,  par^.col.  «rdentiffimo  ftudiO  vite  quoquc  fanctirr.onia  &  oraridr 

ij7.b  frequcntiafcicntiaconfcquuti  funt)hocfriget  fapicntij 

iufcificatioaccipiturdupIiciter.Proprie&Sargcpar.^.colum  p.i.c.67r.c.ltcm,p.:.c.734.c.f 

na  y3.b  iuuenibusbcnc  funtahquapermittenda  ratione  fua?  ctati 

iuftificatioeftmotusadiufticiam  ficut  albaiio  cft  motus  ad  qu9tamennondecentmaturitatcmf--ncc7tutis,p^.colut| 

albedincm.Etiftemotuspotcftaccpi  dupliciter,  P.6.63.C  17.C 

iuftificatioanimae  &  EcclefieexfoloDeocft,p.4.c.964.e  iumenta  alterius  gencris  animiitibus  coirc  inlcgc  vctitu 

iuftificatiohomtnupergratiafactaeft  a  rora  trimracc  pef  co  quidfignificer,p.i.col.i07i.a 

gnotionem  Det,&  amorem  fupematuralcm.ad  quam  e!e-  iuuentus,il!e  lra:us  ck  penculofior  quam  fcnilis,  &  nota «}«' 

uati  funt  patrcs  fancti  cx  clectione  diuina,  par.3.columna  re,p.4.col.98/.b 

2©9i.f  iuxtapraTpofiiioalitcr&alitcraccip-turj&cpartc^.coIuJ 

iuftificatio  f umit  dcnominationc  a  graria  ad  quam  termina-  1 7 1  j.c 

tur,&  non  aculpa  vcl  impictatc  a  qua  incipit ,  P.6.C.63.C  ixion  d't  auisalba  minor  miluo,&  eft  dc gcncrc  vuituri 

iuftificationcsqua  vtilcsfinr,rationc  vidcmus:  fed  infirmita»  pafcitm  cadaucribus,p.i.col.i  539. c 

teppediti^aliquandonodefidcramus.PreuoIatintellectus,  ixionfgnificatviciumhvpocrifis,qt;eproptcr  Iaudc  m  h 

fequitur  nullusucltardusaftcftu.sfcimusbonumnec  delc  nairt  pra:tenditextcriusa!bedincm  fanctiratis ,  ^  "itueti1 

6at agere,& cupimus  vt delectet,p.3.ci 3 53.2  pafcitui cadauerib.iniquitatis.p. i.Ibi. 

Kalcndus 


Ind 


ex. 


K  lal>orcmannumopcreminivndcviuatis:veleJcmofynam  h 

T  ALENDASIudxice!cbrant,hoftiis,cpulis>equie^>.2.  ciatisomnibusprius  fprer.is&  vendirispto Domino,p.j. 

^v    c.447-b.Interl.  C0I.871.C 

^lendasdelebratnusquandocxDeigratiabonaopcra  inci  laborc&fanguincfimphciumquinurritur&  potatur  ,  ficut 

pimus-n -.col.i-pi-b.c  eft  malusdominuspertyrannidem,  &  qmlibet  cfeceptor 

;arolusma»nusdiAuseftSol,quia  ficut  Sol  prarcellic  alios  pfraudelttd  &  vfurariusper  cupidttatcm,  fignifieatur  per 

planetas  lic  ipfc  fide  &  magnanimitatc  rcfulgcns  precelle-  Damafcu,qua?  fanguinem  bibcnsinterpreratur,p.4.c.i84.f 

batcunCfosrcgesterrenos,p.6.col.i62^.c  laborcsfructuumquaredicuntur^&nonfru&us  iaborum,p. 

asolus  magnus  ^o.annis  regnauit  fupcr  Francos,  &  poft  Im  3.C0I.140 1  .b 

petatorfuitfa6tus&imperauit^.annis,p.i5.co.io23.c  labores  maioresfrequenrerfaciunthomines  ad  perficiendQ 

[arolus magnusjdtcitur  magnus a magnitudine  operu ,  quia  peccata quam  iufti ad  iufiitia» opera,p.3.col.i903.c 

priiuusdcMcgibusFracorumadeptuseft  Romanumlmpe  laboruexacioruminl«itiameminiffetutumcft,p.i.c.i6io.d 

rium,p.4-col.i6i2.f  alaboribusetfialiquandohbcrcpoftet  vacarehomo,  cxvfu 

arolus  magnus  annoDominii275.adpraeces  AdrianiPa-  tamenadeundemlaboris  vfum,  etiamnon  compulfa  re- 

meintrauu  Italiamp.6.col.i6i7.c  uertitur,ira  vtaftueta  fatigationibus,aiugoferukutis  mun 

arohismagnusannotertiolmperii  fui  debellauit  totaliter  danaecefiarenonliberarcriamfiliccar,p.3.c.2  84.c.f 

Mauros,  qui&  Hunidicuntur,&  multasterras  Chriftia-  laboratfruftraqui  verbumfapientixinculcarcnitkur,  ciqui 

porum  aff ligcntes  depopulauerant,&  multos occiderunt,  audirc contemnit,fapietiorem  ie  doctore &  maiorem  cre 

interquosevantaliquipredttifaa&itate  &  dono  prophe-  dens,p.3.col.i64i,a 

tia?,p.6.col.i62  3.c  Iaborare  potes  contra  vicia,fed  non  vincere,  Deo  defiftente 

[arolus  magnus  inukatusa beato  Iacobo  purgauit  viam  ad  ab  auxilio,p.3.col.  1 2 65. a 

cius  fepulchrum  prius  ignotum  co  quod  tota  Hifpania  c-  labitur  homo de  facili  ad  vicia  nifi  fortitcr  pcr  timorcm  Do- 

rataSaraccnisoccupata.-quos  cummultislaborib.&bel-  minifeteneatcontraimpulfumfomitis.eftenim  homofi- 

lis  Kirolus  partim  occidit,partim  fugauit ,  &  partem  fidei  cut  nauis  in  flumine currenre,qua?  nifi  fortiter  furfum  im- 

ChriftianeTubiecit,p.6.c.i627.c  pellaturfcudetineatur,ftatimdefccnditper  impctum  flu- 

arolus  magnus  coiledo  cxcrcitu  magno  adiit  terram  fancH  minis,p.  3.C0I.  2 1 1 2.f. 

&inhdelibus  partim  occifis,  partim  fugatis  patriarcham  labunturdifcrctus&indifcretus3fcddifferenter,&quomodo 

dcpulium  in  fede  fua collocauit,&  terra  ianctam  Chriftia-  p.3 .col.2 1 86.e 

nisreftitucnsin  bonoftatu  reformauit,  P.6.C0I.1627.C  labunturalij  aftatniuftitia?,&locum  vicae alii illis  cadentibus 

J-olus  magnus  fccit  inquiri  diligenter  obitus  &  actus  marty  fortiujttur>p«?»c.3  2  }.a.b 

rum&aliorjmfanrtoiu&inuentumeft,  quoddiebus  fin  labatespoft  vkajfanCtkatcmad  vetnftatem  preterirorum  vi 

gulis  occurrebant  plus  quam  trecenta  fefta  proprer  hoc  fta  tiorum,&  qui  corruptione  vetcris  nequitie  delectantur,  a- 

tuttim  eft,vt  in  finemarcyrologii  adderetur  illa  claufala.Ec  cetum  bibere  dicuntur,p.  i.col.  1 1 97.0 

aliorumplurimorumfanctorum,&c.p.5.col.i84.d.e  lacEccIefieeftincipienrinmparuulorumprimaelementa,  vt 

funtminoruconeCl:io&difciplinecmendatio,p.2.c.i79.a 

L  lac  nutriendis  &  femcn  procreandis  pueris  ex  eodcm  foncc 

ABANNifuseftrctincrelacobnerecederetabeo  manat,p.5.col.85  5.c 

quia  videbat  moram  ipfius  Iacob  fibi  vrilem,  p.i.  lactis  potus  aggrauat  corpus  hominis  &  inducicfomnum  j  p. 

col-344.f                                  .  2.C0I.179.C 

Labia  lanbentium  aquam  fi  fuerunt  idololatra?  ita  laftis  cibusdicitur  in  fcripturis  fan&is  doctrina  qua?  incipien 

iungebanturg»nonpoteratabinuicemfeparari:&pcrhoc  tibusvelutparuulistraditur,ibid. 

tonuincebanrurfeucognofccbanturficuttemporeMoyfi  lachrymecorporalesfiuementalesnonerunt  in  cledtis ,  nec 

pcrporumaquavbipuluis  vkuliaureifuitcommixtus,  p.  doIorincorpore,fiueinmcnte,  fcd  plena  deleclari  vrroru 

j  t.col.35-7.c.Itcm,p.t.co!.835-.a.b                                    /  que.Etinreipbris,an&quomodohjccelTabut,p,4.c.2j8.f 

B>iaficutpolluuntur'loquendoquod  nondecet ,  itaetiam  Iachrymaeponderavocishabent,qua?impetrant,nonfuppli- 

Raccndoquoddicidebet,p.4.coI.82.f  cant>p.2.ci576.c.Item,p.3.col.ioo5.f 

ii>ia  noftra  funt  cymbaia  benc  fonantia,que  cordi  concin-  Iachryme  quales  &  quomodo  pro  deiun&is  funt  fundende, 

bnainlaudibusDetbcnefonant,p.3.col.i592.e.f  p.6.coI.6j3.b.c.654.f       N 

Ibia  dicuntur  Dci  iudicia  per  quaeaperta  quafi  labia,  fuam  Iachryme  reducendefunt  quafi  torrens  quomodo  inteliigen- 

voluntatem  oftedit  hominibus  que  latetin  occultis  difpo-  dum  &  qualirer  poffibilcp.4  c.968.d.e 
Iitionibus,p.3.col.i42.c                  .                                 '  Iachrymarumcffufiotriplcx,fcilicet,lachrymarum  contritio 

Iaiivniusdickurhomo,quandofimiliterloqukurdeproxi-  nisexrecordationepeccatorumpropriorum,cffufio,  fecu 

m m  praefentia  &  abfentia eius:  Et  lingnc  diueflTf  qjado  cunda eft  lachrymarum  compaffionis,tertia  eft lachrynaa* 

bonaloquiturin  prc_fentiaptoximi,&  mala  ipfo  abfente  rumdcuotionisexdilationeprc-niorum,p.2.c.823.c 

3-i.col.  1 2  9.C  lachrymarum  gratia  cum  magno  gemitu  qucrcnda  eft  a  crea* 

Iaiispeccamusduobusmodis,cumnoiuftadicimus,  velcu  tore,p.2.c.ioi7.c 

uftarcccmus,p.3.co.44.d.e  lacarymarum  mulr^funtdifferentipp.^.c.^j^.d.c 

Lnor  AcgypciLabornrculi,p.4.col.382.e  lachrymaspoenketiumdefignataltareholocauftklachrymas 

L.ioris  fhiclupriuarimaguminfortunium  repuratur  ,  p.4.  gaudiialrareincenfi,p.i.c.8i8.c.f 

:ol.5 2 2.f  lachrymas  frequenter  habere non  cft  ab homine,  fed agratia 

labrisfortkudoinequivngula  monftratur,par.3.columna  diuina?inlpirationis,p.4.coI.968.d.e 

;74.cf  lachiymatuseft  Chriftusin  crucenonhabetur  deEuangclio 

labris  anxietas  fignificatur  pcr  gyrum  circumitus,  p.3 .colu.  potcft  tamen  haberi  per  iimile,p.6.col.849.f.Itcm,p.4.co. 

i.b  ioo3.b 

la'oris  primordia dcbet  quifquc  Domino  ccnfccrarc ,  &  dc  lacus  frcquentcr  accipitur in  fcriptura pro carcere,  qui aliqua 

onaefticis difciplinis quas  m  fc quifquc  folerter,exercct,  1  do  fit  lupcr rcrram,aIiquando  fub  tcna,p. ^.c.  1 1 1  i.b.c 

hoationcm  bont  voluntatis  Domino  confccrarcp.i.col.  lacus  magnus  falfiilimus,&valde  fplifus  eft  fadlus  illelocus  v» 

269. b  bi  crant  quinqucciuitatcs  fut>ucrfc,&  vcftimcnta ibi  pro- 

Iahrcm  vtilemqui  impcnditproximisin  EcclefiaDcioftcit  ieclamagisfordidanturquamlauantur.Etinaliolocouo- 

ouem,p.i.col.i2o8.c  turmarcmottuum,p.i.c.2oo.d.e 

Iaducc 


GioifseOrciin.&Nicolas  de  Lyra. 

La&lir*  aorcftcs  dcfignaucruntamarifudjnc  qua  filii  Tfrael  Lamcnta  Icrcrrik-.reftc  canrica  dicuntur,??  cconucifo:  fic 

*  Jottinucnmt  in  feruitutc  Aegvpti:&  he  latfuce  indirTcren  enim  in  praefenti  fine  mifcriis  nulia  funt  gaudia,ita  fmc 

rc;  fijmuntur  pro  herbi»  arr.aris-nec  plus  fuit  prarccptu  dc  menris  aut  pauca,aur  nulia  funt  cincica,p.4.col.io24.c 

LidncisMoamdealiisheibis.p.i.col.i46.b             'f  Lamenrahumilitatis.faciuntanimamcoram  Deo  candcn , 

LacUncti  ewor,dicer.tes  refurrettionem  nonefTe  futura'om-  dum  nccalium  dcfpicit,neccontra  Dcummurmurat,p  \ 

'  nhu1fmi..i,lVdfuccciriucfecudumdignitates,p.6.c.347.c  col.ijx.a.b 

Lcvricia  Ipiritualis  nos  fan<itificat,p.i.col.  1 1  o 5.C  Lametacio eft,auc cx  mcerore  prefentis  vitar,aut  cx dcfidei  I 

LxiciwcraclKuiiccordehilaricocipitur&alacri  fermonc  aeternae  vitxcordibushumanis  donofpirituffanai  iafil 

proferrur.p.i.col.yij.a.lnterl.  compundio,p.4.co.4^.c 

Lxticia  cxvino&muficacaufatacfiinpartefenfitiua.Dele-  Lamentatio  comrr.iieraoonis  ckintimi  amoneftiudiciui, 

dUrio  proueniens  cx  lapicntia  eft  in  partc  intellectiua,qux  p.^.co.ozj.b.c 

eft  I  upcnor  &  niclior,p.3.c.2  178. f  lamentationis in libro Ezechlclis fcriptae,p.4. col.io96.c 

Lxticia  IkutefrdTpoiitio  viuificatiua ,  fic  triftitia  ex  paffio  lamcnutiones3quare&iupcrquofcriplitIercmias,p.4.cc , 

morciricaiiua,p.3.col  2128.1  ai58.d.e 

Leticiaanimialiquandocorporis  dolorcsmitigat,  &iic  accc  lamentationesknptefuntmetriceeoquodtempore  ieret; 

datlan«uor  mentis,duplicaturinfirmitas,p.4.  col.iy.a  talismodus  cratfcribendi,p.4.col.o2j  c 

Lcticia  magna  &  admiratio  mentis redundac  ad  vires  corpo-  lamentationcs  Ieremia? mcmbraorationis  patct  maximc  . 

*ris,jM.coI.66o.c                                                 .  ftingui  vcldi(Folutocolorari.Ibi.92  3.c 

Lfticia  loi  poralis,&  fpiritualis  elt tentatio  poffid5di,&  vtra-  lamcncationum  uerfibus  quarc  litere^  Hebraicx  prxponun  I 

quepolf  dici  vanicas,& quare,p.3.col.i7j8.c  an  ad  fignificandum  fencentiam  verfuum,& quali tiuilijj 

Lcticic  occafioncm  damus  Dco  &  Angelis,cum  fupcr  tcrrarn  pi  a?ponantur,p.4.col.92  j.a 

ambulantesconucrfationeinccelishabemus.Vcrcor  nee  lamentationumliberquomodo  &  qualiter  ac  quarc  parft 

conirai  io  mala  conucrfatio  noltra  non  folurn  terris, fed  &  incifus  &  combuftus  eft  per  regem  Ioachim ,  p.4.colun  G 

cxlolamenta-ioncsinducat,p.i.col.i287.a  827.C 

Lxtitiam  &  moerorem  in  vniufcuiufque  ele&i  animo  tnbu»  lamcntatrices quae  dicutur.Et  permanet  is  mos  vfque  hc  c 

modisalternariinuenimus,ideft,c6uerfione,probatione>  in  ludea,vtfparfiscrinibusmuliercsnudatispe&orib.  . 

morte,&c.p.3.col.3i5.a.b  cemodulatapopulumtransfundantinlachrymas,p.4.  L 

Letarieft  tacitxmentis  fuauitatc  mulceri,&  diffcrt  ab  exulta  9y8.d.c 

rc,p.5.coI.632.d  lamia  crudelior  fuisfretibusquamcxterxbcftiedicitur,  I 

Lxti  fxpe  triftium  mcminimus,&  fani  doloru  finc  dolorc :  &  col.  1  oo^.b 

jinde Ixti  &  grati  fumus.  Sic itaq;  &  miferix rccordatio  nil  jamia hypocritum  dcfignat,p.4.col.3 1 2.d 

beatitudmis  detrahit,p.3.c.i  1 1 8.e  lamma  dictio  Hcbraica  quid  &  quomodo  fignificat ,  quar  0 

Lagunculf  confra<Stionisvariaefententi*,p.4-col.i38.d  diciiurHcliLamma2.abatani,p.5.c.46o.f 

Laicus  bonus  non  habens  predicandi  officium  quamuis  non  Lampinccurrus  genus  in  quo dormiebat  Saul,p.2.co.48c ' 

fequaturChriftumperftatutumreligionis&clcricatu,bo  languorAegyptiuscft  diligere  mundum  &  quse  in  muio 

nistamenverbis&exemplisagitad  cxpulfione  dxmonis  funt,obferuaremeTes,tepore:ftellatumcuriibus  adhenfc 

dccordibusproximorum.Et  fignificatur  pcr  eum  qui  non  fcruire  carni,luxurix  operam  darc,&  delitijs  vacarc,p.  L 

crat  focictate  Apoftolorum,&  tameneiccit  diabolum,p.j.  629.C 

col.5 79.C  languor  non  defignat  infirmitaris  incurabilitatem ,  quini  0 

Laiciomnesperfacerdotes&aliosEccIcfixminiftros  addi-  debilitatemtantum  fignificat,quaecontingitfine  graui  I 

uinafuntapplicandiperexemplafan£txvitx&  perverba  firmitate,&c.p.5.col.i"26i.i262. 

lanxdoSrinx.Etperquidhoc  fignificatur,p.2.col.i203.c  languoiesanimarmu!tifunt,fcilicet auaricia,fuperbia,ia»:tt 

Laicifimplicesfignificantur  per  laptdes  qui  ponuntur  in  fun  tia,foimido,inconftantia,&  fimilia,p.i.col.i426.d.e 

damcncojinquatum  c*  labore cxcera  mcmbra  Ecclefiae fu  lanificum  ad faciendum  veftes qui  primum  adinuenic .  P  is 

ftencancur,p.2.col.702.f  enimhominespellibusanimaliumtegebantur,p.i.col  1. 

Laici  frequenter  rctrahuntur  a  bono  proptcr  maliciam  cleri :  1 2  3.C 

&  propter  hoc  veni:  defetitus  deuotionis,imparuis,  medio  hpis  quo  Dauid  Goliam  percuflit  Chriftum  figurabat,pa  *. 

cribus,&  magnis,p.4.c.2i73.c  431.3 

Laici  qui  peccatis  inficiunturclericorum  dicuntj:  Quare  non  lapis  deaedificationetempli  reietCtusplures,fignar  ChriHJi 

faceremusquiaclerici&  religiofitaliafaciuntquifunt  do  Gentiles&  Iudaeosin  vnamEcclefiamcomungentcm:». 

Ctoresnoftn?p.4.col.3o9.c  <5-c.54o«e.Ucem,p.jr.col.3j8.C 

Laicos  multos  quotidie  videmus,magnis  vitc  meritis  excellc  lapis  dicitur  lex  vetus,&  quare,p.3.col.  1 15 t.a 

re  & alios a  pi ima etate  fpirituali  ftudio f eruete$,ad extrc-  lapis  fiue  manibus abfcifcus de mote,quomo Jo  fignat  C  \- 

mum  ociotorpefcere,p.j.col.588.f  ftum,p.4.c.i  5 18.L2  203. c 

Lamech  primo  introduxit  bigamiam  cotra  naturae  inftitutio  lapis  fignat  Chriftum-.oculi feptcm  dona  fpirituflancli,vcj| 

nem,que  fuit  vnius  cu  vna:&  in  vxoribus  fuis  punitus  fuit.  niuerfitatem  Angelorum,p-4.col.2  202.f 

Pcrquae*enimquispcccat,&c.&quare,&quomodo,p.i.  lapiscudicitur.  Enlapisiftc,&cproquoaccipiatur:anh|l 

col.i  23  .c.&  c  1 24-f.&  col.  1 27.C  audiuic  virtute  diuina  vt  Hebrari  dicunc  fccundum  feni  1 

Lamcch  primus  contra uaturam  &  morem  adulterium  com-  Iiteralem  an  vel  pro  hominibus  exiftentibus circa  lapit  1 

mifit,p.i.ci23.b  illum,&cp.2.c.i48.f.i49.c 

Lamech  aiut  Htbrei  diu  viucndocaliginem  oculorum  incur-  lapis  angularis  reprefenratus eft  Chriftus,  par.j.col.  133  i 

rifre,&adoIefccntemreaoremitinerishabuiffe,&c.cafuq;  Item^p.^.c.l^iS.f.Item^p.^.col^^S.e 

Caininterfrutetalatcntcmfagittandointerfecit,pa.i.col.  lapidemquemreprobaueruntaedificantcs.&c.quomodo 

1 2  J.C.&  cxtcnfius.col.  1 24-f  literam  exponcndum  eft  de  Chrifto,&  non  dc  lapide  ii  I 

LamechintcrfccitCain&vnumpuerum,propriu,  fcilicet  fi.  dificationetempliSalomonis,p.5.coI.3S'2.c.f.ltcm,p.i; 

liumTubalcain,vtdicuntHebrari,quifuit  director  ipfius  54o.e.Item,p.3.co.i329.b.Etfblum  hoc  inucni  diaf 

Lamcch  in  oecifione  Cain,p.i.ci2  3.C  magiftro  Petro  Comeftore  in  hiftoria  fcholaftica.  Hec 
Lamcchcafcutiensductuscftadvenandum  noprocarnibus,        ra,&col.i335.c 

quiaillisnonvefccbanturhomincs,fedpropellibus  quib.    lapideufuseftlofueadargucdoseosquianimapi\rditii 

inducbancur,p.i.c.i24.i  fecurusmoremantiquum,p.2.col.i47.a 

lapide 


Index. 


Ipidesrfcscjiio^afrumpfirtKoSfticrunrfaftivrtuslapfs,  nt    latini  ncnitaproFcruntafpirationcs^fiecIitcrasgutturales  fi- 
dicuntHc'brei:&  dicunt  quod  hocfuit  in  figntimqudd  do         cUcHebnsi.p.r.col.fio.c.f 
m»nus  vriiretur  cum  eo  aifociada eum.  Nos  autem  mclius    (atjriklb  rerra?.y  :de  in  Terrce  latitudo. 


tisinvnitareperfons,p.i.324.c                                     .  col.149.ct 

tiides  qui  rranfmilTo  lordsne  collari  funt  duodecim  funt  latrixcu!rusinduoc]usconfiftit,fcilicet4in  facrificii  oblatio» 

*Aooftoli,qutcum  virtutibus&  opinionibus  effenc  confpi  nej&dcbitaoratione,p.3.col.2  145.0 

cui (bnranosfiintcolIocari,p.i.col.i625.a  .  bcHxaCtuscommunior^cfr  oracio,p.5.coI.i24.f 

iLdesingenreserigerettanfmiffoiordaneeoiqot  vt  in  eis  latrise a;3us  eJftenp.f;  &  fimmiaitusinterioriscftoblariofacri 

poflbnrYci ibcre omnia  verba legis  calce Icuigare,eft,  cele-  .  ficii,&  iltas  feruitus  foli  Deo  exhibend* eft , &c.  p.2 .  colu. 

brara  Chrifti  paffione  &  rcfuricctione,lapideas  euangeli-  163  i.a.b 

zantium  mcntcseuangclizandoeoncutcre,p.i.co.  1623.3  '  latiixa&usextcriorperconfuerudinemintroducaam  obfer* 

jfcides  impolitiexiquibus  fdificabatur  altare  fignificabant  iiaturcircapcrfonascxcellcntcs,fcdperintcntionem  cxhi 

miniftros  Dei  non  cffeabftrahendos  in  varia  muridi  nego  bentis  &  recipicn:is,tolIitur  proprietasactusimerioris  Ia- 

ria.p.^.coUSo.d  trix.p.  2. col.  1632.6 

Ipides  vocant  viros  iuftos  in  ecckfia  milirate  in  diuerfis  gra  latto cui  fecii  crucifixo,dominus  ait.Hodie  me. eris  in  para. 

dibus,ex  quibus  edificatur  ecclcfia  tiiumphans,vbi  ifti  la-  no  fine  fancTificatidne inuifibili  tanta  fcelicitate  donatus 

p;des  funt  bcari  in  diueifismanfionibuS  &gradibusglorif  eft,&cp.t.col.io93.b 

co!locatiip.4.col.4;3.c  Iatrones  dicuntur  timidijquiafcmpertimentdeprehendi.  p. 

bidesduodecimalordane  uedu<5ti,ad  quid  fuerunt,&  vbi  3.C.  1696. £17 27. c 

funt  repofiti.p.  2  .col.62  .f  Iatroncs  cum  Chi  ifto  fufpenfi,duo  gencra  hominum,  qui  ar- 

taides  pofiti  intra alueum  Iordanis  tempore tranfitus  popii-  rioris vitx  continentiam  apprchcndut,  fignant  fed  difpari 

lilfraelicicifuerunt  ita  magni,quod  potcrantapparerefu  fine&  intcntione.p.j.col.4J7.c 

pcraqua:u,qiiandoeratparua,p.2.col.3i.c  lauaciumopnrrvjrn  cxpurgatfordesanimx.p.^.c&.b 

Ipides  pretiofinotantduodecim  articulosfidei,  fecundum  lauacrum  facrofancTumiaiuntnonnuiiiiiuiseffertquafi  nix 

corumproprictatcsconucnientes,p.6.col.i678.f  dealbemuf.p.^.col^.a 

bidesviui((fcdicimuromnesquiinChriftumcredimUs,p.  lauacrumcompuncTionispcccatorumnoftrorum  maculisex 

^a.col.^.f  hibeclexDei,pcrque^an£txanime^upernofponfo  difpli 

bides  viufcx  quibus  alrarc  fir,offcrar  Icfus  fijper  cos  holo  cuerunc.p.i.coI.98i.b.c 

caufta  &  facriiicia  falutis,c^ui  &  qualcs  cftc  dcbent .  par.i.  lauantur  quidam  &  roundi  non  fiunr,quia  commiffa  flere,no 

ibidem.  definuntj&rurfumflendacommittun^&c.par.j.columna 

csviuiordmanturfuperfundamcroquodeftChriftus:  2147.3 

lic  quod  primo  validiores,vt apoftoli  primi  iacit  tur iri  fun  rauatio  \  eftium  mternam  quo  munditiam  Deo  placitam  ef- 

damento,'/ripfisfupcrponipoffit:^dif)cijpondus:(ecundi  fecogitintclligi,  P.1.CO.659.C 

veib&pauloinferioresproximiordinarunquivero  plus  leuationibabilemnirrumredditaquam,crepitata  autem  in 

infcriorcsfunr.paulofuperiores,&c.p.2ibi.  aqua  quaficalx  viua,&deperit.p.^.col.i7i3.a 

Ipidcsquosdemonftrauit  foanneS,dequibus  dicit,  Dcum  laudat  Deushominem,quandoper  aliqucm effcflum  velfi- 

poTefufcirarefiliosAbrahx,fuerutilliquos  filii  Ifrael  de  gnUmprxbecei  virtutis  teftimonium,p.3.col.66o.f 

fundo  Ioidanisabftulcrunt,p.j.c*74.f  laudatDeuscredcntem,noncarnecircuncifum,  &cp.6.col. 

ltemp.2.col.3i.c  42. e. 

■•bidespretiolifuntipfiusinucnicntis,  quiadc  alicuius  pof-  Iaudatnomendominijqui  vmuteseiuspredicar,&cp.2.col« 

•:   fefiionc  nunquam  fucrimc.Alia  funtquf  aliqn  fucrunt  in  1305. b 

'pofTcffionc  ahcuiiiSjfed  tantum  tempus  eft  elapfum,g>  non  Omnis  creatuf a  non  voce,fed  opere  laudat  Deum,&  quare» 

•  eftmcmoria,fiairithefaoriantiquitus,in  terra  occulrati.  p^.col.i^^o.d 
.EtidcmiudiciudcbeictcfreficutdeprrdicTiSjfedpropter  laudacfempcr,quifempetbcnecperatur,quimaleagit  blaf» 

'•^pacemhominum  ftatutumfuit  antiqiutus,vtmedietas  in  phemat,he^lausperhciturinecernag!oria,adquaperuen 

uen:ons  c(fct,&medietasi!liuscuius  cftager,  P.5.0247.C  turi  exerceamur  inhaclaudehonorumOperum,  &cpa.j» 

^pidcs  diauuurclamaffead  Deumadiriuicem  fe  fcindetes  £01.1571. a 

m  paffionc  Chriftijfuisdifcipulis  tacentibus  eius  lsudem  laudantmulticomemptoresfeculi&  caftos,&  dicuntbearos 

proptermctum  Iudeorump.5kC.95  i.c'.&9j2.f.&4dl-.f  eiTe,fedquandofpecies  concupifcibileseorumobtutibus 

bide^fueruttabuia'decepreceptoru,&  quaic,p.i.c.67i.b.c  prjfcntatur,moxiecedunrabcisquidquidrc<5te  cogitaue 

Ipfusridclium  in  culpammortalemplangenduseftva!dc  ,  rantjp.j.col. 849.3 

qiantoannn  teltmeliorcorporc,  &maximc  quando  eft  Iaudarefcproprioorcinaliquoeafu,bonumeft  &neceffariu 

pjccacum  pra?lativelprincipis,adquod  fcquirur  malum  utporequandoraciturnirasproprixlaudis  vergirin  p:x- 

communitatis.p.2.ct)l.5i7.c  iudicium  veritatis,&indctriniecumfalutis  proximi,&ho 

ftfui  commr.ms  fcdfpeciaI;sconfeffio,p.2.coI.5'82.d  norisdiuini.p.6.c0.433»c 

Itgedacquiaftcctum  largiendihaber,etfinihil  habet  quod  Icem  p.j-.co.238.f 

•  lirgiri,p.6.co!. 423.3  iaudareChriftumdicuncuromnescrcature&irrationaIes& 
Wgieas efcam  vehieftimehcumpaupcri,&tainen  animevel  v;racarentes,int]Uancumfuntmareria&occafiolaudandi 

corporisiniquitatepoiluitur.hicquxfuafuntdat  Dco,&  jpfum,quiaintc'i!ec^ualesciearurc,pei  casafcendunrj  ad 

icipiumdiabolo,p.3.co!.2oi  i.c  cognofcendum,&  pcrconfequensadipfum  laudadum  & 

1  ciuui.'ervuulumquicftpctulansanim3l,fignificatur,p.2.  g!oiificandum;p.6.co.i5P3.c 

col. :joo.f  hudarcdKiinTurangc!i,quiiamtantisclaricacis  Iaritudinem 

bcresfi^ivarrcgeslfiael.fiibquibus  regnum  fuitattritum,  in  fublimibus  vidt-nr.Iubilatiierohomincs,qniaadhucin 

fcilicet  Ioachaz  &  ante &  pluribus  aliis  p.4. 1 24.^  infcrioiibus  01  is  fui  anguftias  fuftinent,  &cpa.3.coiumna 

hera  dux  fcala;  quam  vidit  Iacob,figurabant  iuftos  &  pecca  25.1.C 

torcs,quiaC!iriftuscx  vtrifquedefcendic  fecundurntir-  Iaudarcaliquem  volentesdiuinafcripruradocenre,  nonftdii 

ncm,&  pro  vtrifquc  natOs  &  paffus,p.l.eo.3  25. f  tnorcs  illius  fcd  etiam  paremcs  oportct  laudai  i,vt  quafi  h^ 

v 


Glottx  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra." 

reditarioiurepuritaterr.haberc  vidcantu»  iiliqur:  lautja-  lauscjccantandacft       '  '  itionccuchariAia?,  quae  eft  hr  a 

miis.o.  s-.col.672.cl  pacificans  omnia  quce  in  c^lis  funt  &  in  tcrris,&  pcr  qu;  £ 

laudarcWumquomododicu.tturcaifcftiaxorpora:  licct  c-  guratur,p.3.co!.io2o.f 

nimfintinanimata,  tamcildicunt  laudarc  inquantum  cjc  laus  Deieftbeatirudo  noftrn,idcolauda:c,quoniam  born 

fuaDulchricudinc  &  virr.itc  ducunc  hcmines  incognitio-  eftlauaarc.HaecefttoramcrccsIaudantiurr',p.?.co.iy  a 

'nem&laudcmipfius  beh&3.c6!.x  581*0  U^D*iomnis,cxnbminequafiexlocis&  fcminibus  u.j. 

Cum  videmusaliquid in  mudopulchrum & honeftum , indc  tur,&  cnumerantur,p  3.C0I.  1 5 ?8.e 

Dcum  Iaudarc,&circfcrrcgratiasdcbcmus,p4.c.2j64.d  lautfisconfefttorcddcndaeftDeoprincipalitcrexduob.  L 

laudare  Deum  non  potcff  qui  delidtorum  morci  fubditus  ia-  rno  tx  fua  bonirace  tnefrabili  in  ieipfo.  Sccundo ,  qui;  x 

cec,iniquitatibusinuolutus,p.2.col.i27o.c.f  fuamifericordiaalios  facit  bonos.p.-.col.i3?9b.c 

laudareDcumquomododcbemuSjfiucmanducemusfiucbi  laudisverbum&confcflionisnonhabenccarnaies:quia  ir 

bamus,fiuequidaiiudagarnus,p*5.co!.a58.d.c  maapudDeumpcnltusfr.er.fcdfortiailluminagnum  l 

laula'.'cDeuvrprouocemur,affignat'..rtrip!exrario.Ex  Dci  danc&  cremunr.p.-?.col.io2o.f 

fide!icare,cxi(inifaDeipotcftaie,exgubernationis  feudo  Prouocarcadlaudcm  Deiproximurn,magnimeriti  cft.  5, 

miniigcnera!itate,p.?.co!.65o.f  col.i8y.b 

IaudarcdcbcmusDeumexopcribusruis,quiameshumana  laudemnoncupercficuiquam  facileeftdumncgarur,dHB 

n6stringirn3turalitcradciiisnotit:am,&fccuRdumordi-  ieeftt3meneanondele&ariaimoft'<jnur,p.6.col.639| 

nctr.crcaricniscrcajirprumprocedccium  eft.p.  3.C.1237.C  laudestcrrenasqui  5ppetitexeo.quodagit,tcftcm  inccnH 

laudaW  Dcus  in  diebus  vitcyn  diebus  auternmortisnon  po  rit,quiautcm  in  fuis  actibusomnipoteuti  piacc  r«  I 

tcftlauc!ari.p.2.co.i270.e.f  pcftemfshabcreincxiocqnfiderar.p.j.col.iSjj.b 

laudanturnonnifimirabiliaDci.Inomnicnimmifciicordia  lauriusviuereindiebusfolcmnibusquaniaius  tc-n.poritl 

pcrditoru,in  iuftiricarioneimpiorum,qi-.id  ia- damus  niii  citi:mcft,quarcoc  quom-:;do.p.2.col.  1378.1* 

mirabilia  Dci.Vidcshomincm,hcri  vora^in.e  ruhrictaris,  laudesdiuina-intemploaLeimis  vocibus  humanis  car  ai 

hodieornamenrumfobrictaris.VidcshonutKjin,hericcnu  tur,&  ctiam  muficis infttumcntis,p.2. a>1.6p8.f 

|axurf*;Ho3ie  decus  rempcrar.rie ,  i.  .1  j  bia  \ rftcaurorem  laxarc aliquid  dcpropofiti rigore hccc  infirn.is, &c. } 

Dei,hodicIaudatorem  bci.Vfd«hc5mmem,Jricri  fcruum  1117.C 

crt-«niit\h:>dicci.i!corcmcrcatoris.Ht;cfuncmirabtiia  que  lazarushabuicfepnlchrum  quo  ad  modum  antiquorun  a- 

confitenturc3?!i.p.^.co!.i  1 2o.d.c  trumjp.5.co!.i26a.d 

laudanturmcutoomniumgcntiu  voce,  quire&a?  fideicenet  lca?naquornodocapirurinfoucs,p.? ■col.i:,8.f 

confeffionem,vt  id  implcant  opcre  quod  predicant  ore:&  leaenas  ferocicres  - fie aiunt,quidebeftiaru  fcripfere 

ueniunt  ad  eos,faufta  acchtmanTCS  pro  cuftodia  mandato-  maximc  fi  cacuios  nutiat,&  femper  in  coitum  gcfl ii  e.  U 

rurn  Dei  beatificares,fecundum  illud.  I             lixeruc.  po-  '      C.1575.1.C 

pulucuihjecsur,beatuspopuluscuius  eft  dominus  Dcus  lec"t!orpla!uxeft&  vita,p.i.co!.iy6o.d.e 

eorum,p.4.col.2  376.c  lcctio(licetobfcura)diuinifermoni.s,cum  adaurcs  v.< 

IaudantesDeum  vita?munditiamhabeat,in.moribus,&a£ri-  '      labitur,non  parum  vtilitatisconfercurar.im^St  en 

busconcrepant,p.2.co!.ii56.f  tilibuscreditur,^  percarroinaqua?dam(que  pra?cai^B 

laudandus  eft  Deus  cum  formidine,eo  quod  non  poflunt  fuf.  ncsappellant,quibus  iftud  arns  eft  fufurranrcs  )  nofl 

ficienterlaudarclllaautemopcrafolenr  horr.inescumfor  quibufdacompei!atis,&cumhisquenccilii  oui  inuii 

midinctacere,qua?nefciunt  fufficienrcr  agercp.2.c-347.b  norunt,cxlblocamcn  vocisfoHofopiunturferpentejw 

laudari  a  turpib.  cam  trifte  tibi  fit,quam  fi  laudcris  ob  turpia ,  etia  de  cauernis  trahuntur,&c.quam  o  magis  tocius  pr  ■ 

p.T.col.754-f  tationis&carnis  validiorem  ducendum  credimus^B 

laudasproximumfermonibus.parar  ci  inildfrfs/qUibus  in  pc  cunqucfcripturiefancte  velfermonum  velnominuaJ 

riculorum  vcrbiautopcns  iccuaotincidac  p-3.co.i727.a  lacionem,p.2.ccjl.iot.b.&  cobicj.d 

laudandus  eit  Deuspropcer  fe:quiapropter  aliud  laudat,  e'x  lcdiionisdiuinx'  virtutc,  fi  quis  inrra  nos  cft  cotraria? 

neccffirarelaudat,fiilludhaberer,n6'a,'.'!arcr,p3.c.8i9.c  icrpenSjfipatienterferas,id'cft,finonrxdioauuirum  h 

lausuera  iaudabths  non  eftex  hom;ne,fed  ex  graria  Dei,p.6.  tas,fcrjpturaecarminibus  depelhrur  ficuc  ficincaiuadcl 

c01.3Q.Inte;!.  pentcm,&c.p.2.Ibi.e.f 

laashominnm  non  dcbetanpcri,fedfubfequi,  vtexemplo  a-  leclionemvel  fcrmonem  vifit.inrcsnon  vtcdificcntur,f<  f 

liosinuifct-p.T.toi.ii^.a            •  prardicatorivellectoriinfidicntur,  pcr  iftvis  fig irificajj 

lausdiuina i;on  toihcura  fanclis  per mortcm,fcdmagis perfi  qui  vcncrantad  Chriftum,nonaddif.cndi  gratia,fcd  I 

citiH'-p.3.c.2  57o.e  gnand.i.p.5.col.274.f 

lausnoncii;  magna^dicicSalomohiSupergrefTusfum  opib.  lccl:ionesfonoras&  caticafpirirualia  fanCtiparrcs  adinl 

omnes qui  ruCruut  antc  me  in  Ierufalcmt  Ance  Salomonc  dionem  ecclelia?  Chrifti  vero  pacifico  p; cparai  i.r  cx  [1 

enim  rcgnauerunt  Saul  cuius  temporcregnum'Ccpit&  Da  ficantur  per  a?ris  pondus  innumerabile,p.2.col.i  rot.-l 

uid,fubquofatisparuumeraircgnum,p.3.co!.i76o.c  le&ordiuinxlegisveldo&or,aboperefuonon  d. •linir,nl 

laus pcrfe^ta  vcnracis,c'ft  deftVuciefalfiraremjp.i.col.i^^^.e  conraminarurfabbaihum.Apud  luc^os  acrc  f.:bcr  &n 

laus  que  exroliic,vituperatio  depfimir .  Quantum  quifque dc  Ctor,&  huiufmodi  opifices  ociantur  m  die  fabbari,p.  r  •>!, 

laude  hominum  lxtatur,  tantum  deoppiobnotiiftatur,  1387.3 

p.r.c.Qo.b  lectorisofficium  tiQndedignaturChriftusfiifcipere,qui  n 

lausnoneirpcifcfta,  fugcrevitupcranda,nififrquan."nr  !au-  vencratminiftrarifc.dminiftrarcp.5.col.748.d.c 

danda.Qooordinecreueruncinprimo-rcinouenturafecu  le<ftus,idcft,qu!esconrempiacionis,inqu3  cp.iitiirunt  fai| 

do.p.3.col.433.a  p.^.col.i&i^.b 

iauspuricordispiusplacecqiiammafftacio  pecudum.p^.co.  leCtusOggigantiscontinebatnouemci  biio.s  i6a;r:'dini  I 

938-c            ^  eft^decemociopcdescommuncsj&tahslectus  ftutffl 

lauspucrorum  Chriftocxhibita,cum  non  cflcnt Iiccraci ,  qui  &quare,p.i. 001.1476.1* 

cxfcicntialegis&prophccarumpoflcnccognofcerediuini  lcciiquiexfunibus  vel  inftitis  intexurur,fo!cnt  mollioil 

rarcmC.hriftijCx  ficconfiteri.vidcturiftalausproccflifrea  ri»quamexlignpvelexqualibetaliamateria,&c  p.?H 

lpiricuftauftohngua.seorummouenre.Erperfediori  mo-  1634.1! 

dolausifta  fuiflfe  declaraturquamlocutioafina?  Balaam,  IMc?Contemptuthfueratexcecatus,&lin«>ua  prnatus  J 

angclolinguamilIiusmoucnte,p.j.coLj2j.c  Pctridcieaus>p.6.col.i624.e              7 

leg 


Ind 


Imhjj  milTiis  ad  gentcs  fut  inftin<fhis  diuinus ,  excitans  ad- 
uerfarios  Idurnjorumaddeuaftanduaieospropter  pecca 

raeorum,p.4.col.i909^ 
li»a!isop.Tatioordinaturad  vitampoliticam&  domcfticam 

p.i.coi.  1598.F 
kalia  aliqua  fcruata  funtante  legem,ficutobferuatio  fabba 

ti.p.i.co.J50.f.&39l-o\&:?85-r:&49i-b.c 
l<»a!ia,maxime  cerimonilia  fucrunt obferuanda  vfq;  ad  paf- 

fionem  Chrifcknam  poft  palfionem  Ch;  iiti,&  publicatio- 

ncm  eua;igelii  fuerunt  morcifera,p.6.c6<5.f 
I;fnp.y-col  156.C  .    ,   . 

|lalia  habuerunt  curfum  fuu  &  obligationcm  vfquc ad  Chri 

Ylipa(fioncm,p.f.col.498.f.3i  156.C 
tyaha  quancumadccrimonialiacbferuau.it  Chriftus  vfquc 

ad  palfionem,p.;.c  179.C&  498^ 
1-m  p.6-coh66.t' 
lijalta  vetcris  Tcftamcnti  quod  crant  euacuanda,probat  tres 

autoritarcs  fatis  cfficaccs.  partc  6.  C0IUI11.483.C 

&484.f 
l^aliumobferuarioncm.maximequodcerimonialia  &  earu 

ceiTationem.diftinguit  Auguft.pcrtria  tcmpora,  fed  Hic 

ronymusponutantuinduo.p6col.27o.f.&adlongum.c. 

481.C&482.C 
lja  iumce(l'aciobonaafrcrtjp.6.col.5i2.f 
l^efcripturasnonfariscft,  fed  &  truftus  opcrum  demon- 

ihaie,oportct.p.3.cioo8.d  e 
]'iopropriedicitur  numerusdctcrminatus  armatoru  icxer 

citu,&  cotina  (ex m  lia  fexcetos  fexagintalex.p  5.C.  5 3 2.f 
I.;is!a:or  quare  poft  feptcniuin  iuffic  kgi  populi  librum  Deu 

reronomti.p.  i-c.  1 649.!} 
I<;iIator  Movks,  pcr  puennn  quinquc  hordccaccos  habcn- 

tem  panes  (ignifica'ur,cuius  lcx  mcmincm  ad  peifectum 

pCrduxit,&cp.5  col.ii!7.b 
knslatoris  cminentia  ofteditur  in  quatuor.Primum  eftbeni 

gnitatis  amor..fccundum  potcftatis  terror,  tcrtium  pictatis 

dukor,quairinii  (cueriraris  rigor,p  1.C0I.1483.C 
loanimalregkmregnum  fignificat,p.4.co!.io75  c 
bpoftqiiamrugirugregcs&paftores  tcrrucrit  eofdcra  ag- 

grcditur.p.4.col.2  89a 
lo  &  catulus  lconis  nullum  anima!  timent,fed  cu&a  funt cis 

fubiecta.p.i.col.^oi.c 
lo  quia carnibus  vtitur,non  culpare  habet  hcrbarum  abun- 

dantiam  crcatam,nec  dicet  fuperfluam.        par.  i.colum 

na  1417.  c 
loquandofamcparitur^fividcrprardam  dat  rugitum  •  qua 
Ivoceauditaferxftanr  fixogradu(tupefactx,&  fe  moucrc 

non  pofiunt,p.4.col.i954.f 
•  no  vei  fatur  m  confitis  agris  vcl  vineis  vel  lignis  pomiferis 

^qufDcum  laudant,fedinfiluis,&incultahumo.  p.^.col. 

I954.clntcil. 
J)imperauitannodominifcptingcntefimootftauo.&impera 

uitannis  vigintiquatuor,  &  annoimpcnj  ciustredecimo 

PapaGregornistertiusprefuiteccldia*,  p.6.  ci6ii.b.c 
bms  111 111  ore  focudo  mcl  uiuentuin  dulciifiinum .  p.2.col. 

246.d 
Jonis  catulus  cum  fuerit  natus(vt  aitint  phyfici)  tribus  dicb. 

dormuic  &  tribus  noctibus,deinde  patris  fremitu  tremcfa- 

ttuscubilislocus  cxcitatdormicntera.        par.  ucolumna 

4J?c 
Ioncs  &  lcunculi  neque  in  conftruclione  tabcrnaculi  ncquc 

inardificationcrcmpliufpiainlcguntnr  facti»nifi  quodin 

templocelarurafaCta  narrarur,p.2.col.  1 129.3 
lonum  IV  pardorumcubdiacrantin  montibustcrra?Iuda?x, 

non  tamcn  nocucrunt  filiis  IfraeV,  ficut  ncc  (crpentes  hor- 

ribilesindcfcitocxiftetcs,  pcj>  filii  Ifracltraniierunr,p.3.c 

ipjo.f         Itcmp.i.col.i  y  i4-t 

rakxmodisaccidit.AIiquandocftin  cute,  aliqnando  in 

viiiacarnc,aliquandoinvlcere,aliquando  in  vulnere,ali- 

quando  in  barba  &  capite,aliquando  in  capillis  &  ccfariar. 

P.1.C0I.1015.C&  1017.C 


ex. 

lepra  mudarus  cur  laual-st  vcftimcnra & pilos  radcbat, partc 
i.col  1029. a 

lcpraqiiomodopoteratcffeinucft;mrnt:s,p.i.coI.i2  3.b 
lepramudatusqviareduospair.resoftercbat&  quid  illi  (igna 
bant.p.i.col.ioz^.b 

lcpra  quc  contaminar  rcs  inanimatas,quafi  fub  arnigmate  co- 

monftratvitiaquxmoitalibusinhxrentaltefixis  radicib. 

p.  i.col.io?4.d 
lcpra  vt  cius  origo,peccatum  fignabant &  eius origincm,  p.u 

colioi5.b 
lepra  capitis  eft  C\  quis  loco  Chrifti  quar  Ecck  fi<£  caput,  eft  di- 

uerfamfequaturdoclrinam.p.i.col.io2i.b 
lepra  alia  nimis  uel  moderate  oblctira,alia  nimis  clara  &  pcr 

fpicua,cuiusapcrta  cognitio,p.  i.coI.ioi6.d 
lcpracftcorrofiiiapiIorum,p.i.col.io29.c 
lepraaufcrtviuacitaremfcnfuum,p.i.cio2  4.f 
lcpra  aufert  viuacitatemcoioiis,&  affert  fcetorera  carnis;p.i. 

COl.I02  8.f 

Icpradiciturcandensficutnix,&quomodo,p.i.i25i.c 

lepra  domus  an  &  quando  dicitur,p.i.ci034.f 

Jepra  in  quibus  paitibus  coiporisHumanicommuniter  cft, 

p.i.col.ioi6.d 
lepra  anime  fiuc  (piritualiseft  multiplex,  &  quomodo  cura- 

tur,p.i.col.io29.c 
Icpra?  vitanda?  atque  difcutiende  legcm  quarc  Deus  impofuc 

ritIuda?is.p.i.c.ioi5.b.c 

Iepra?diuerfoscoloresaiTignar.-pa!!idam,rubeam,a!bam:,Iiui 

dam,nigram&fiorcfccnrem,&cp.i.co!.ioi7.a.b 
leprx  varia?  fpecics  &  colorcs,dmerfa  vicia  alkmilata  dcmcn 

ftranr,p  i.Ibid. 
Iepreplagafrequenterinfligtturpropeccato,p.i.col.io2  9.c 
lepram  habens  duplicitcr  lanan  dicebatur.Vno  modo  fecun 

duni  apparcntiain,alio  modo  fecundum  ueritatcm,&c.pa. 

i.col.io:8.f 
lepramincarneuiuagcftat,quideanimaqua?  vitaxarnis  eft, 

aliquid  falfum  cxi(timat,p.  i.co.  10  i7.;i.b 
lepram  in  barba  gerunr.qui  de  apo(lolis&  difcipulis  Chrifti 

pcruerfelemiunt,&  falfa  preduareconfinguntj  p.r.lbtd. 
lcprofi  fecunda  tonlura  quid  fignificet,p.  1 .101.1029. D 
leprofifacerdotidabanturcxauiinandi,p.i.co.r557.b.c 
leprofus  quarc  iubebaturelfc  apcito  capite,  p.i.  c.  102  2..b 
Leprolusdicitur  qui  prorfus carct  virtutc,&  pcnitus  inor- 

tuuscft.p.i^:.io97.a 
Leprofuscurhabcatos  velatum,p  i.ci024.d 
Leprofus  a  Saccrdote  lepra;  condenatus  lignabat  homincm 

n^reticum,p.i.cioi6.c 
Leprofus  feptem  dicbus  a  faccrdotcreclufus  h^rctkum  figni 

ncat,  prius  omnibus  fcnptuii»  inftrucndun»  quam  conuc- 

mnctur.p.i,c.iot7.b  c 
Lcprofus  eflc  iudicabatur  aliquistribusfignis  concurrtnti- 

bus,&  qua?  illa  (int,& cx  quatuor  conditionibus  lcj  a;  aiur 

ab  alijs,p.i.c.iot6.d 
Leprofusproprcr  kpramfegrega:usabalijsdiciturdt}!ici- 

tcrfanari.Vnomodofccnndum  apparcntiamjicc.aiion  o 

do  fccundum  vcri:acem,p.  1  .ci  02  8.e 
Leprofusfignat  peccatorcm,quilicct(it  curatus  alcpra  per 

contririoncm,  tamen  adhuc  tenctur  fc  oftcndcre  laceido- 

ti  per  confcfsionem.  p.  5.C  1 56.C 
Lcprofum  proi  (us  cur  fcriptura  appel'(.^  mundum  &  quomo 

do  hoc  contineat  figuram  1  cruni  Ipit  1  uialiunup.  1 .  c.iOiS.e 
leprofum  quare tctigit  Chriftus,cum  hoc cfsct  ra  U gc  pi 0(11- 

bitiun,p5.c.i56.c 
lcprofos  &  fcminc  flucntes  &  a'ios  exrracaft ra  pofitos  iritcr- 

fccit  Amalcch,vr  tvadunr  Hebra?i,p.  i.c.i6i6.e.f 
Dc  Lcui  rilijs  nuilus  erat  culpabilis  in  fabi  icationc  vituli ,  vt 

dicitlla.Sa.&  vndchoctrahit.p.i.c.834.f.&  c.8<;i.b 
Icui  vinomodo  iiv<  1  prctatur.p.5 .C.  t J?.a 

Item,p.t.cii78.d  c 
lcui  tribus,&  tnbus  Ifachar,vt  Hcbra,i  aflT  rimt ,  folum  dnbat 

idoncos  ad  docendum  dc  kge  diuina,  &c.  j  .6.c.6cq,t 

v     2 


G!o(LeOrciia&  NicoLii  dc  Lyra. 

Ici:i  eriVixs  R  kpnipc  diuifa  in  rr^j»3rtef  fc<  ruidurn  rrcsfilij  lcuirarum  pi-^nrin  |n  Chnftoe{t,p.i«coI.i2iT.h 

J  c .;.              <  ;etion,Caarh,&  Meian.P  •  C.i:  hrr.-ro  Je-  lcuitarnrri,&  fa  :erd*  tumgc  nu<confertur  cum  potcftate  2 

j-::„,    .            ..,,  rintsumu' !accrdos.&  tic  <o  defieJcuit  lefti&arenamaris,p.4.col.8i6.f 

res{&  ifti  vocati  fijnt  Aaronittr&alijdefccndc  Jcuirarummanusincffdcfratruarmauit  Mofcs,po  2.c.8:j| 

r...            -  ;,  rctinucrunt jibinorntn  communc)& vocati  lcuirarnmnumenis qMotcomprehendcbar, &  dehccdi. > 

fum  Caa:hi-x,itaq'  6.4  inriibu  Leui  fuerUnt  iic  quatuor  dio.p.i.col.i  180. f.&  1 178.^ 

parrcs,  \  >  delicet  Aaronirx,Caa,hire,Ccrfonitar&  Mcrari  lcuirarumorficiacirca  rabeinacuIum.&c.diuidunturincH 

te^p.i.col.1030  c     Ircir.  p.i.eoli  181.C  tuorparres,&  quomodo.p.i.coI.ii8i.c 

lcui  (ihj  primogcniri  non  iunr  fccundnuarnem  ,fed  propri-  lcuitarumquidamfuer'jntfmpl!cesLcuita:,alijcum'hoifal 

roocenitisafl'umuntur,vt  ,fit  plus  pro  primogenito  alTumi  cerdotcs,ficut  Aaron,&  filij  cius  qui  ciant  dctribu  Lc  £ 

q':ainpri.noqenitumnafci.p.i.col.ii7<5.e  .  qu3eofficiafingiilorumfuerunt,p.2.col.204-f 

lcuiatha quorppdo interprctatur,&  quc  iignificar^p.^.  2jo.f  leuemuscordanoftr%ci:mmanibusad  Dcum,quiaD< 

Itcm  p.;.co!.5  2.c.&64.d.&-  ^o.d  iracundiamprouocauimus,quiapra:terira  abundant,  j. 

leuiathan  dictipt  Hebrxi  c  fle  vnum  pffcem  fingularcm  incrc-  lentiapeccata  non  ccftanr,p.4.col.992.d.c 

dibilismagnitudinis:  &DeuscreanitmafaiJu&fa:mina>  leuarcincaMum  vclattollciemanumDei,cftpotcntiam  :c 

fedfcmi>KVcxcicIir,t5:quarc:f3lec6diuit3rc(ciuasiuftispo(t  nitatis  uiajfuperomniacxcellciem  oftedcrc,  p.i.c.ijfl 

rcf  uredionc.Etcji  Deus  tribu?  horis  ludit  in  diecum  leuia  lcuiris  prohibuit  lcx  nc  faccrdotali  muncrc  fungercntui  I 

tluu&c.n.,'. 01235. c.ViJei  Iudeomfabulofa  delyrameta.  mifitcosminjf}rarcSacerdotibus.p.2.col.j66.d 

icuiathun  Uiiniair pro pifcc  vcldiabolo,p.:.col.5i.c  lcuitis  nequcMoyfesncque  IcJnsdedit  hcreditarcm:  irl 

leui:.r  corVd  facrum  minifteriumfucrintprimogenitis  porio  turtamenaliquadiifcrcntiain  hisquarMoyfcs  diftnll 

rcs.p.i.col.i  195;. a.b  &io  hisqux  Icfus,&c.p\2.col-94.f 

leuuas  cum  purgabantur  pilosradebanr,p.i.co!.i2i4.d  leuitas  pro  primogcnnis  filiorum  Ifrael  quare  fibi  dcM 

jcuita;  vxor  c|occisa  narrathiftoria  ludicti  ip.Dicit  lofephus  Dcus,cum  non  fint  primogcnitKp.i.col.i  i7$.f 

cotigiflfcpoftmorte  Iofue&ante  Orhonfel.p.a.col.267.a  leuitaseorumquioinm  vcntocitcunfeiutur,  (ignificati  I 

lcuiic  a  \iicciimoau»o  ad  qunquagefimum  ,  quare  iunt  iuiTi  naucm,p.3.co!.i734.e 

min:ftrare,p.T.Ci2i8.b  leuiricusliberqu&rc  licdicirur,p.i.col.<;o3.a'.b 

lcu!t.Yprourdiftinguuturafacerdotibus  Aaronitis,an&quo  leuiticatribusfuitad;uctaduabustribubus,fci!icet  Ben  I 

mojofucruntculpabiles  in  fabricarione  feu  adoratione  &iudaindiuifioneregni,c^Ieroboapnmusrcxlfral 

vituli.Simileran  &quomodo  culpabiks  fuerunt  in  occi-  tor.id.oloruaurcoru>facerdorcs,&  le-itas  domir.ieiel 

fioneCiinfti,&c.p.t.c.84i.b.c  rcgnofuo,&  (ic  vencruntin regnum  Iudc^p.^.col.ijl 

ITcm  p  >.col.  12  66. c.f.Etfequenti.  lexdiuina  iuffitregemnon  vri  mulus  cqui.s  p. 2.0563.3 

lcuice  pnftxdificarioricm  tcmpli,quia  non  habuerunti-ngra-  lcx  eft  oratio  que  quid  faciendum  ficprccipic,quidnon<I 

uiaoincia  licutantcquandotabernacujumcum  perrincti  dumfitvctat,p. i.col.^sj.a 

bus  ad  ipfumporrabarurdelocoad  !ocum,m  minori  ^tarc  lex  quare  parent.um  accuiationcm  aduerfusfilium  in 

infticuebaorur.fcilicetuiccfimoanno; &  peraliquod  tem-  vulceiTecommunem.p. 1.001.1583.3 

pus  anreaccipiebaturexpericnriadcipfis,p.2.col.ioo7.c  Icxvctusfcriptaeft  dig'toinrabulisiapideis,noualex<f<| 

lcuircd-pbcitcrdicuntur.Vnomodo  generalitcr  omnes  illi  incordibus,&qi;omododiucriacfikiant>p.6.col.3lJ 

qui  funt  detribu  Lcui,&  (ic  faccrdores  dicuntur  Lcuitc  .  lexper  Moyfen  figmficata,myftico  vdamine  cft  coopi  ., 

A!iomodo'pecialircr,prourLeuita?  diftinguuntur  contra  infidelibusocculraiher&cornuaduoru  tcftamentol 

ficerdotes,^  (icfacerdoresdicunrur  Aaroijitaj.-alii  dicun  buscotradogmata  falfitatis  incedirarmara,  p.i.o8«8 

turfi:-np!icesLeuita?.p.2.col.io87.c  lex  Moyfifacrificiumcftfaccrdotisjque  induas  partejl 

leuiuv  K:cnm:  diinerfi  pcromnes  :i  ib.  mulriplici  ratione.Pri  d!tur:fcilicerin  !ireram,&fpiritum:litera  oftrnurm:! 

mo  ncculus  Deiad  vnam  cantumtribum  pcrcinercvide-  fperadarurfpirirus,p.i.col.954.c.f 

retur.Sccundo,ne  ^natribusuelduas&c.de  fuftentarione  Icx  vcrusordinabar  aduscxteriores,dcmotibusaut  injf 

eorumnim!sgraiiarenrur.T-'rr;6,  quia  tencbanturdocere  rumparum  icintromifir,  Icx  autem  noua  ilios  ordi  iuit 

popu! '.un.Q^artOjqujacultu  liuinofcruicccs,acommuni  &CP.J.C0I.555.C 

populo  fuftencaudi  fiint,&c.p.2  .c ob  t  3 1  .c  lex  vetus  non  perduccbat  ad  vitam  beatam ,  Icx  autcm  oai 

leuita?intereabcinaculum  ^Sc  tacterosfilioslfrael  excubantes  fic.p.  2.co!.5  5  j.c 

qui & quomo'.fo cITuhi  fuerunt.p. i.col.i  1 5  j.a.b  lex licct  fuerit dara  populoifrael  fpecialircr,tame  dara«l 

Icukx  &  lacevdoces  quid  operaienturiudomo  Dei  Moyfes  nibusgcneraliter,  inquarumadeamadmitrcbanturl 

fcaplit.viccsvero  lcnirarum  &  ordincs  facerdotum  per  qu3?funtncce(rariaad(alutem,p.2.col.2059.c 

fotccs  #4»non  Moyfes  ud  Dauid  rcxcum  prophctis,faccr-  lcxprimofuitcombufta  per  Ammonitas.fcd  fuit  per  £« 

doribus&Lcnuisiiii  tcmporisdcfcripfir,  p.a.col.i  313.8  rcparata,p.4.col.936.e.f 

lcu;:e:uuabantfacerdotes,eisminiftrando  in  oblationibus  lcxanriquadiciturlextimorisAfcruitutis, fednoua  aloro 

f.Krifi:iori:m,p.2.co.  1 284.!  &  libcrtatit,p.6.coI.i272.f 

lcuircincipitbant excrccri in  operibus,  vcl ponebantur ad  di  lex  vetus data  eft  in  terroribus,noua aurem  fedcndo,cSn<K 

icv.iHiumminiilcniimLcuicarum  a  vicciimoquinco  anno  ^'''dcodiciturlexamoris^p.y.co.^^-.b.c.&^^^.  f.& 

&  fiipra:fed  in  <riccfimoannoinftkuebantur mini(tn,  qui  Item  p-4.col.171 5. c' 

per  experieiuiamuidebantur  apti,&repellebanturin<  pri.  lcx  vcrushabuirquafiftarumpueri  rcfpedu  noujrlceip/ 

Et  r.uioq^anon^nftirutbanturantetriccfinum  annum.  ptcthoccratlcxtimorislexautemeuan^clicacui 

p.r.col.ii$i.c.&  1217.3  ris.p.j-.col.io^.b.c 

Icemp.2..;ol.i204.c.&  htf.i  lcxfuirpa?dadogus,tutor,&aclor,&quare;paitc6.co: 

lciute  non  fucrunt  rcceniiti  cum  filiis  IfraeKfcd  eorum  habc-  497-a 

tur  fcgregat us  &  precipuus  numerus,quorcfcruntur  om-  lexconftringitnosad  dilcclioncm  mutuam ,  par.i.c 

ncs  limul  vigintiduo  milia rcperri ,  nec  plus  nec minus ,  &  1 585.8 

no  (inc  myfteno .  Vingitiduo  quidc  numcrus  in  fcripturis  lex  cft  vinculum  que iuftnm  quidcm  efficiar  nemincm,  a^ 

diuinispnncipahbus  caufisafcriptus  fa?percperitur,  &e-  pcenasveluticonftridosferuct.p.4.col.263.b 

numcranturp.3.c.S68f  lexiufficcolcrcDcumin  vnolcco,p.2.o  A.6go.d 

lcnitarumri:bu.sabaiiispioptcr  minifterium  fcparata,pa.i.  lexcureifdempcenisplediiubctcumquideiponfita 

coI.u6j.b  ricorriipcritquibusadultcrum3p.i.col.i56;.d 


\ 


Ind 


t  c  «ratix  ccdit  Dei  dccrero,p.i  .col.i  648^ 
Jncni  iuflic  duabus  aut  phiribus  fimul  vxoribusiungi,  fed 
'  icqueprohibukcoccdcnsmaiusvcprohiberetminus,  p. 

.col.^i^-b  ..... 

T  e  Ada Icx  e peccati fub qua nos oes illegenuir.p.2. 0.558.0 

Q  in  medium  concedit  ludicio  quod  noua per  Chriftum (<- 

enda oracula  non  longe  erunt  de  futura,  p.i.col.  1651.3 

Lcf  inffit  ne  vxor  a  viro dimiffa , &  a!ij  coniuncta  reuertcre- 

ur  ad  priorcm  maritum,p.2.col.5  28.d 
Lc  quare  viro,phibct  ne  induat  vefte  muliebre,  p.r.  15  86.e 
Lsquarc  ftatuit,vtisquipul!osauiumrcpererit  eos  capiat, 

genitoresautem  dimittat,p.t.c.iy86.e 
Le  prohiber  cognationem  cum  gcntili  muliere,quandiu  ma 

etinpaganifmo,p.i.col.689.b 
Le  non  vidctur  efle  Iex  his  qui  decidunt  in  calamitatem,  p. 

L.col.620.d 
L<:  non  cft  traditio  Dei, fed  hominum,"p.6.c.6i9. Interl. 
L«fecundumHebreosconrinctmulta  prf cepta,  fcilicet  fex 

tenta  &  vndccim:ideodifficileeftobferuare  eaabfque  de 
i^o,p.3.coi.55<5.c 
L<diuinanullumexcludir,ctiamcxtrancum,a  cultuDci,& 

ibhis  qua?pcrtinentadanimaefa!utem,p.i.col.i596.c 
lx  triplcxeft.Primaparsdcfacramento  diuinitatis .  SccTa 

congruitlcgi  naturali,quxpeccatum  ir.terdicit.Tertia,fc- 

ftorulcgis.i.fabbata,neomenif,&circuciiio,p.i.c.i5  i4-e 

Ix vetus  diftinguirur fecundum  prjcccpta  moralia, iudicia- 

lia  &  ccrimonialta,p  6.C0I.54.C&  ^S^.a.b 
Ixnoua  faluat,&  non  vetus,p.6.col.903-a 
lx  nihil  perfccit,p.4.c.244.d 
k  Moyfi  in  rribus  fuit  imperfed"ta,fcilicet  in  n"de,in  corpore 

|egis,&  in  fine,p.6.col.785.a 
|cpcrEI:zabet,facerdotium  IudxorupcrZachariam  facer- 

i'otcm:^  quomodo  Ioannesannuntiatur,toncipitur,  na- 

Ki:ur,myfticcexpon.tur,p.5.col.679.c 
le  noua  quando  apoftolis  daia  cft,quam  differcnter  ad  vctc 

r  m lcgem,n.6.col.882.f 
lc\'crensT(ftamcntiperai»ftiirumfignificatur,p.3.c.36o.f 
L  ^iiinafubcultu  vniuspopuhdata.duplicitcrdatur.pa.i. 

C0L9C5.C 
kdtij  ;    iccrdicirur.Gencraliteromnia  hec,mandatum,iu- 

Inhcationes  p;ecepta,rtftimonia,iudicia,lex  dkurur.Spe- 

cialitct  autem  al  qua  pars  eorum  quarinlegefcripta  funt. 

D.1.C0L1291.C 
U  cum  darct  ur  in  montc  Sfnai a  domino  , ccepcrunt  audiri 

torni.rua,&  micarcfulgura,  &  nubes  dcnfiffima  opcruit 
:l|montem,&r..-a!itcrmonstrernuu:>&cx  nubedcnfa  fluxe- 
■iuntaquf,3cdcfcendicdominusiuperilIummotcm:&c[#d 

lifta  h'juraban',p. i.col.  i82.f 
■cripca  cft  dictantefpiritu(fanclo,&  peream  feptem  gratij 

dccoelodefcenduntad  homines,p. 2203.8 
kcftnullopriuarocommodo  ,  fcd  pro  communi  vtilitatc 

omniumconfcripta,p.i.coI.475.b.c 
'xnon  datur  propne  vni  perlonz,[fed  comunitatipopulo  a- 

nri.p.  i.col. 1455.3. b 
lxfciipts,diuinave!humana,eftqucda  determinatio  Iegis 

nacuralis,&  io  fi  eft  !egi  naturali  cofona  bona  e,  p.6  094. f 
xusrribusrcmporibus  :n  luduica  plebeanteaducntum 

Chr:ft;  htuit.hoc  cft,fub  iudici>us,fubregibus,fub  faccr- 

d)tibus:&dehf->cfig'ira,p.i.co!.385.d.e 
lxdicituraligando,qui3  filii  Ifrael  cam  fufccp^runt  pro  fc 

&  [iro  poftcris  fiis,&  fic  ligabat  omncs  pra?fences,&  abfen 

tcs  futuios^p.^.col.ioi^.c 
Ix  iVernalis  regni  cft,quod  ibi  nullus  a  culpa,nec  a  pcna  pot 

lii>crari,nccregredi.-led  fcmn  in  prarfcnciuita  poftunt  ho- 

mines  a culpa per  pcnitentia  fanari,  &  per  giaiiamiuftifi- 
itemadi.nmor;alitarcmg!ori£  deduci,p.$.col.i 890.1 
lx  MahiimctiagIadioincepit,&pcrgladiumtenetur,&gla- 

diorcrmiiiaSicur.p.^.col.^^j^. 
'X  Mahumeti  fecundum  aliquos  debuit  durarc  pcr  feptinge 

toslcxagimafexannosjquodimprobatur.p.e.col.i^^^.c 


ex. 

lex  dicirurporraangufh  proptcrarctitudinem  virtutib.  qua? 

connfticinmedio,p.5co!.i4o.c 
Iex  antiqua  duo prascipiebat  fieri  circa  pucros  natos,fcilicer, 

facrificium&rcdemptio:ie!n,p.5.col.7i4.f 

Icx  precipic  fpicas  dimittipauperibus  in  mcflc, &c.p. i.colum 
na  1067. c 

lcx  conccffit  de  fructibtis  tantum  ad  efum,&  prohibuit  cxccf 

fiim,fci!icct,dcportationcmcxrra,p.i.col.i6oi.b.c 
lex  vctus  ficut  pcr  fanguinis  cffufionem  confirmata  eft,  fic  co 

firmario  noui  Tcflaincnti  te&aefipcr  efiufioneni  fangui- 

nis  Chrifti,p.5.col.i289.c 
Iex  vetusconfinnaturpcrnouam,p.6.col.52.f 
lcx  &  prophera?  dati  funt  populo  Iudaico,quia  Chriftus  fccu 

dum  carnem  erar  nafciturus  inde,p.6.co!.4j.c 
Quodlex  venturum  promittcbat,  fides  euangeliiiam  adue- 

niffe  teftatur,p.6.col.5  i.b 
lcx  vetus  cxclufa  eft  quantum  ad  cercmonialia  &  iudicialia  , 

nonautemquantumad  mora!ia,p.6.col.5i.c 
lexMoyfidiciturlcxmortiSj&quarcp.^.col.^o.f 
lcx(qua?  fub  percuflione  ultionis  populum  tenuit,  &  fub  aua 

timore  feruiebatur)  dcfignarur  per hoc  quod  dicit  prophe 

ta.Manum  tuam  longe  fac  a  mcp.j.col.  1 61  .b.c 
Icx euagelica  fcptiformiter  tft  fignata.  Primo  reuclatione  fpi 

rituflandi  ipfam  didando.Secudo  fignauit  Chriftus  ca  in 

cordibusapoftolorum  eam  fcnbcdo.Qiiaito  3pofto!i,&c. 

Quintomartyres.Sextodoclores  facri.  Scptimo  rclieic- 

fi,&cp.2.col.  1 390.L&  col.  1 391. c 

lexeuangeltcafignihcaturpcrbuttyriim. Eftenim  vbrrrimu 
&pingmffimum  euangelicum  teftamtnruin,quod  velutO» 
Ieumfidtlibusin  fignumdarur,p.i.coI.232.c 

lex  dicitur  aliquando  gencralitcr  uetusTcftamentum  aliqua 
dopfalmi3lcxuocantur,p.6.co.48d 

lcx  habet  uim  duplicem,falicct,rcgu!atiuam  &  coacliuam,p. 
6.C0I.685.C 

lexciuilisdicituriudicarclatroncm,inquatumoftendit  eum 

dignum  iudicio  &  condemnatione.p.^.c.  1  z6r.c 
lex  diuina  diffci  t  a  lege  humana,  quia  lcx  humana  eft  tanrcm 
vniucrfalis,app!icatioauteminfac>isparticularibusc«.m- 
mititur iudicibus in his  q  ja? funt intcr hominem  &  ptoxt- 
mu,&ideoquialegiflatornon  potuit  confiderarc  omnes 
particulares  cafns  &  circumftantias.Deus  autem  confide- 
rat  omnia  opera  humana,_et  quantu  ad  minima,&  idcolcx 
ciusprouteftinmcnteipfiusfe  extendit  ad  omnia  etiam 
particularia.p.3.col.i42.f 
lexdiuinapoteft  dupliciteraccipi.Vno  modo  pro  Iegc  a?ter- 
naquxeftfummaratio,&  imprimiturrationali  creatura?, 
inquantum  incft  ci  naturalis  inclinatio  ad  id  quo  eft  cot.io 
numlegi^ternx.SccundomodoaccipiturpioIcge  natura 
li,queTcripta  eftincoidibushominum,fivg»eamnu!!a  de 
!et  iniquitas,&  hoc  quacum  ad  principia  prima  &  commii- 
nia  legis  natutalis,p.3.  co.  1 47.048.^ 
lcx  qua?hbct  qu^  couenienter data  cft,quatuor debet  habere 
conditiones.Legisenimpropriueft  vitiaextirparcmores 
fcu  actushommum  ordinare^induceread  fel/citattsplane 
&  lucide  tradcre  vcritatcm,&  quadtffcreter  Icx  euagclica, 
lcx  humana,lcx  Mofaica ifta  tradunt, p.  j.c.^.a.b-c  6.d.c.f 
lcxdebet  mores&  ac-rus  humanos  ad  bonuordinarc,  fcdlex 
humana  in  hocrcpcriturdefectiua,\fimiliter  &lcx  Mofai- 
ca,&  declaiitur,p.3.co.5-c 
lcxtriplex.f.!exMofi,lcx,fidci,5{Iexpeccati.p.6.coI.ioi.b 
lcxquodie&menfcfueiitdataMoyfi.p.i.c.66i  c 
Icx  quarc  no  illico  poft  cafum  hominis  data  fuit.  P.6.C.49  r.c 
lcx  datafuitpopulo  Iiracl  facisexitum  de  Acgypto,p.3.colu. 

1120-f 

lex  dara  fuir  Moyfi  in  montc  Sinai  quinquagcfima  die  ab  cxi 
tudeAegypto,p.4.796.f 

le<  diuina  tria  in  fehabetquefuntconfidcranda.Piimii  cft  fi 
des  vnius  Dei  Secundum  eft  ipfa  Icx  ucl  corpus  legis-cj?  co 
fiilitin  ip(iusmandarisucImonitis.Teitiucfteiusfinis,a£ 
deiftistrib.lcxMofaicainueniturimpfciiia,  p.6.co.;85.a 

v     3 


Gloflae  Orciin.&  Nicolai  dc  Lyra. 


lex  Mofaicanon  fr.it  publicata  olbus  nationibus,  fcd  tantum 
Iuda?is,&  idco  alix  Gcntcs  ad  cam  non  tenebatur ,  fcd  ad 
Ie°cm  euan«elicam  omnesobligantur,p.^co.i  io-.b.c 

lcx  tantum  vni  populo committcnda  fuit,  euangelii  gratia  ol 
bus  prxdicanda.  Ad  acciptendam lcgem  folus  Moyfes  mo 
tem  afcendit.-apoftoli  veroomncscumturbis  euangclium 
audierunt,p.i.coI.725.b.c 

lex  vecus  data  hitt  poit  duo  milia  annorum  yel  circiter  a  prin 
cipiomundi&  populusChriftianus  cepit  cfle  poftea  per 
duo  milia  annorum  vcl  circiter,p.3.col.i398.f 

lex(vt  finount  Iudaei  )fuit  creata  ante  mundum  per  duo  milia 
annorum.Sed  hoc  patct  manifefte  falfum,p.4.c.2  2 1  i.a.b.c 

lex  fuitdataobquatuor  caufas.p.6.C49i.c.Adhuc  alic  cau- 

fx,c.494.d.&  684-b 
lcxMoyfidarafuit(vtfan<ftidicunt)ifta  caufa  inter  ceteras, 

propter  legis  naturalis  offufcationcm,p.6.col.72.c 
lcx  vetus  vt  dicuot  aliqui  doctores  noftri  prohibcbat  manum 

&  non  animum,an  &  quomodo  hoc  verificctur.p.i.c.675. 

C&683.C 
lcx  diuina  que  danda  eft  populo  fub  cultu  ynius  Dci,duplici- 

ter  datur.  Vno  modo  gcneraliter  &  f  uccincvte,  &  hoc  modo 

eius  datio defci  ibitur  Exo.2o.& hoc  quatum ad  precepra 

moralia,&  iudiciaIia,&cerimonialia.Alio  modo  magis  par 

ticulariter  &  explicite,&  fic  dat  I  Leui.  p.  1  -9° 5-c  &  47 5 .c 
lexdiuinavocaturintelle<5tus,quiaeiusveritas  eft  certiflima 

ccrtitudine adhefionis,licet  non  certitudine  euidetic,  &c. 

p.i.col.i482.f 
lcx  quae  continetur  in  quinquc  libris  Mofi,  quomodo  diuidi 

tur,p.3.col.i695.c 
lexMofaicadataeftaDeomediantibusangelis-Iexauteua- 

gelica  immediate  per  ipfum  Deum  incarnatG,p.5.c.6.d.e.f 
Item  p.j.col.562.d        Item  P.6.C0I.491.C 
lex  euangelii  Chnfti  nullum  malum  permittit  ficut  aliae  Ieges 

p.4.coI.242.f 
lex  noua  dicitur  Teftamentum  fempiternum  dupliciter ,  p.  4. 

col.1044.cf 
lcx  vetus,per  nouam  non  eft  abolita,fcd  magis  perfe<3a,pa.4. 

col.io49.b.c 
Iex  cuangelica  dicitur  iugum  a  iungo  gis,quia  iugit  fideles  ad 

inuicem,fcilicct  Iudaros&  Gentilcs.p.5.c.2  i5-a.b 
lex  noua  dicitur  nouitas  fpiritus,quia  no  fu.it  fcr ipta p  Chri- 

ftu,fcd  imprcffe  cordibus  apoftolorum  per  fpiritum  fanclu 

rcnouatem  corda  apoftolorum  &  linguas  eorum  fecundu 

prophetiam  Iercmiae,p.6.col. 90.  f 
lex  noua  fuit  &  eft  pfecta  refpc&u  fidei  ,  refpe&u  praeccpto- 

rum,&  refpe&u  rinis  circa  medium,p.6.col.788.d.e 
lex  noua  prior  eft  vcteri  dignitate  &  virtute,non autem  tem- 

pore,p.6.c-789.a.b 
lex  noua(qux  cft  lex  amoris)dcbct  effe  in  corde  fcritpa,pp  tj 

aChriftofcriptanonfuitintabuIislapideis  vel  cartis,  fed 

incotdibuscredentiumperfpiritumfandum,p.i.i499.c 
lex  Chrifti.vtru debuit tradi fcripto  ficut lex  Mofaica.  Et  ar- 

guiturpro&contra,cumrefponfione&folutionibusargu 

mentorum,p.5.col.62i.c 
Itemp.d.col.ii.cEtcxtcnfius,c883,c&  884.f 
Itemp.4.col.8oi.b.&  1444.6 
lcx  Mofaica  f uit  imperfecia  rcfpe<5tu  legis nouae,quia  primiti 

ua,p.6.c.87.c     Item  p.i.col.  66 1  .c 
lex  quomodo  fit  bona,&  quomodo  mala,p.6.c.9i.c 
lcx  vctus  non  cft  caufa  peccati  pcr  fe,&  oftenditur  hoc  ratio- 

nc,p.6.col  91.C  • 
lex  aiiqualitcr  fuit  occafio  peccari  ex  parte  noftra  dupliciter, 

Vno  modo  ab  interiori,alio  modo  ab  cxteriori,  p.6.c.92.f 
lex  antiqua  fuit  prouocatiua  irac  diuinae  dupliciter,p.6.c6o.e 
lcx  quadi  uplex  natui  a?  membrorum  peccati  Moyfi,pa.6.col. 

ioi.b 
Iex  vetus  non  eft  caufa  pcccati  per  fe,&  oftenditur  hoc  ratio- 

ne,p.6.coI.53.ab 
lex  noua  dicitur  nouiras  fpiritus,&  quare,p.6.coI.  102. d 
lex  Moyfi  cftlex  fpiritus,id  eft  fpirituaIis,q.aprohibet  pecca- 


.1 


re,fcdnon  vitjsquia  non  viuifirauitremiffispcccaris,  p.6. 
col.ioi.b 

lex  vetus  vtrum  fuo  tcmporc  iuftificabar.  Argnitur  pro,&  co- 
tra,cum  rciponfione  &  folutioneargumentorum ,  p.6.col. 
53.a.b.c.  54-d.e 
lex  Moyfi  fancta,&  Dei  qua:  oftcndit  malum,  fed  non  tollit'. 

Lexfpiritusqua?eftlcxfidci,&gratia?,malum  tollit ,  pa.6. 

col.ioi.b 
lcx  vetus,&  (4  no  confcrcbat  gratiam,tamen  pcccatum  cftca 

dcbat.p.i.col.i£o2.f 
lex  Moyli  vocatur  litcra.Dodtrina  autcm  Chrifti  vcrbum,cia 

Moyfesdoctrinam  fuam  tradidit  fcrtpto,noaute  Chriftus 

quia  lex  euagelica  eft  lcx  amoris,&  ideo  primo  fuit  fcripta 

in  tordibus  apoftolorum,  &c.p,6.coI.  1 1 1 6.e 
lex  noua  refpectu  vctcris  dicitur  veritas,quia  illa  fuit  figura  & 

vmbra  llllis.Dicit  ctiam  gratia  refpectu  cius,quia  quainui: 

lex  vctus  ex  libcralttatc  dn  ina  fuerit  illi  populo  data,prt> 

pterquodpots  (rdicigiatia!argc,&c|no!i  tamcn  confut- 

batgratiamiu(tiricantcm,p.5.col.io^5.c 
lex  vctusdicitur!cxfactoium,kxautcnouadiciturlcx  fidei 

nontamen  fic  mtelligcndo  quod  patresvctens  Ttftame 

ti fuerint fine  fidc,&cp.6.tr>1.488.f 
Iexviciffitudinciiiimpeiatv'tion  Sjcuagcliuinimicitiis  cha 

tatem,odiis  beniguitattm,malcd!C.tis  vota  pcricquentil 

patientiam,efnrictibiisciiamgiaiiamrcniunciationis  ii 

pcrtit.p.^.coK^Srt  d.e 
lex  iufta  cft  malis  quos  punir,bonis  autcm  fpiritualis  eft,  p 

col.9i.a  ! 

lex  fpinrus,eft  fpiritnffan£us  qui docct  quid  fit  agcndum 

quid  non,quicftdatiirvite,  &hocper  Chrittum  qui  d. 

fpirirum,p.6.col.ioi.b 
lexvetuscarnaIitcrgii!*araafTeitmoitem,quiacommifra,c 

ra  animaduerfione  diftringit,&  quia  culpam  docct,  lcd  I 

delcr,p.3.coI.io6.d 
lex in  quinque libi  is eft quafi pifcina in  porticib.  qulq; c 

habet,ne  fanarded  cum  angelus  i.Chi  iltus  venic,tuibJ 

aquaid  eft.Iuda:icrucifigut,&  fanaturejer  vnusid  cft 

tascorpons  Chrifti,p.3.col.9jo.f 
lexeftbaculusperfeiuuFJife-imilf  s,quonofurgk  morti 

fedvcniripieElifaeus.i  Chriftus.&cu  viuus,&  adultus 

trahitmagnitudiiiem  fuafcipfumexinanicndo,&  toap 

fepuero  mortuo,&  furgitmortuuSj&c.p.^.col.^j  1  a 
lex  vetus  dicitur t  eftimonium,eo  quod  deccm  praecepra  c 

calogi  fuerunt  fcripra  in  tabulis  lapideis,  vt  in  poftcrum 

fcntinteltimoniudiuin.-Elocutioniscupopulo.p. 3.101- 
lex,  teftimonium  ,  praeceptum,  &  mandatum ,  difterenter 

cuntur,p.3.ci32  j.c 
lex,preceprum,teftimonium,iudicium,iuftificatio  intcr  fe 

ferentiam  habent,&  quam,p.  i.col.i2  9i.b.c 
lex  humana  ficut  dirigit  in  openbus  iuftitiae,fic  fidcs  m 

bus  iuftitie  diuina?,p-3  .col.  1  357-c 
lex  &  mandatum  diffcrunt.Lex  cnim  habet  vmbram  ftitu 

rum,non ideo mandatumveliufticiae, veliudicia,  vm!)l 

funt  futurorum.p.  i.col.i2  9i.b.c 
lex  fapientisfons dicitur dupliciter.Vno modo,quia data  t 

afapiete.AIiomodoq.aobfcruatuafapicte,p.3.c  1661.9 
Iexuetusfignificaturperaquamamaram,cui  ficonfcffioi ' 

cis&fa':ramentuiugatur,potabiIisefiicitur,p3.col.2idF: 
lexfignificatur  pcrLoth,quaquidamexi!la  procrcati,&'  ' 

illa  pofiti  maleintelligendoquodammodo  inebriant,(| 

non  lcgitime  vtcndo,infidclitatis  opcra  pariunt,p.i  .cchj 

na248.c 
lexuctuspcrlacfignificarur.Tradideratcnim  illislcgis  rr 

datum  dominus,quafiIac  deubcribusduarumtabula 

exprcffum,pi.c.2  33.a.b 
lex  uetus  dcfignatur  per  Moyfcn  qua?  Iarcbat  claula  ini 

mina,pice,&  bituminclinirauil  bus,fiilicet,&tcrnsli  I 

rum  fenfibus  fordcbatcbIita,ufquequoecclclia  ueiiir  « 

afTumereteamdeIutcis&  paluftiibuslocisintia  iapn  i 

aulas,&  regalia  teda,p.i.col.388.a.b 


Ind 


{ pf  Moyfen  virga  caftigantem  Aegyptum,fignifica'r.r,  q 

mndundeccmplagismandarqrum  corripit,p.i.c&f*.t 

;*x  lalicui  dilphcet  fecundum  litcram,  quia  in  multis  no  vi 

aairhabereconfequentiam,oftendireiMoyfespetramq 

dChriftus,vt inde bibat  &  fitim  reficiat,p.i .col.644.d 

'    x  ivfticc  inteliigitur  paflio  Chrifti  fpiritualiter  penfatur, 

:  ^ibolusvincitur&fugatur.Cumautemremittuntur  ma- 

nu,id  cft.praecepta  legis  minus  ftudiose  exercentur,hoftis 

*  ^rftorinIcquitur,p.i.c.648.d 

x<  prophetia  fignificatur  pcr  langana,  euangelium  per  pa 
^.Quaritum  enimdiftat  mtcrfoliditatem  panis,&  tenui 
t3:mla^ani,tantum  inter  cuangelium  &  verba  legis  & 
:..  :piphetarum,p.i.coi.9i9.c 

xtoyfi,quiaadulcerium  mortepunireiubet,anidco  cru 
; ,-;dlis:cuangclium  veronocorporaliter  punire  iubet,  anio 
idetcrius  refoluat?  ad  hoc  rcfponfio.p.  i  .c.i  1 8  3  .c.i  1 84.  d 
i  icitur  domus  Iacob  &  rabernacula  Ifracl  poffumus  dice 
rprophctasp.i.oit^y.d.e 

IX  aliqua  partc  obfcruatur  in  fide  Chriltiana,vt  funt  prae- 

cpta.Sacerdotium  veroillnd&  facrificia  nullam  partem 

tnet  hodiefidci  Chriftianae.Et  de  hoc  figura^p.i.c.i^S^.c 

;  vctusmynhaecomparatur.efteniraamarain  quinque  h 

is  comprehenfa  nemini  parcens.p.  1  .c.145  3.C 
ji<i  faccrdotium  Iudaeorum  mortua  funt,  &  figurantur  per 
loyfcn  &  Aaron,qui  non  potuerunt  ad  terram  promiflio 
isafcendere,ncc  credecem  populum  de  folitudine  huius 
■cu!ieducere,p.  1.1648.1 
aicircuncifio  vfquead  Chnftum&baptifmi  facramentu 
rocelfit,ibique  conclufio  cft,quia  finis  legis  Chriftus,  p.i. 
oI.i666.f 
•sempore  fuo  gloriofa  fuit,fvd  comparata  cuangeiio  abfco 

itavidctur&humilis  p-i.col.i694.f 
:jfecudaquomodo&  quaredicitur  Deureronomius,cu  n5 
•talia  ab  illa  quae  datafuit  in  monte  Sinai.  p.  1.  col.  1639. 
•  >.t64o.e 

::vctus  &  noua  dicuntur  abyffus  &  concordant  per  do&ri 
iamprophcwrum&apoftolorum,dequibus  fluenta  Dei 
nanant.p.3.coI.727.c 

nouae  emincntia  refpcctu  veterisoftenditurper  fimilitu 

iinem  artificis  fupcrioris  feu  praefidentis ad  inferiores  ma 

criampra?parantes,p.6.col.8c>5.b.c 

eis&  cuangeliidifFerentiatimor,&amor.Timorautem  re 

.picitconditioncm  feruilem,Amorautemliberam,p.6.co. 

.  1273  c.Itemp.i.col.9i9.c 

ki-  euangclicas  perfe&io  oftcnditur  multiphciter,  p.6.colu. 

J.d.e 
■is  nouae  perfe&io  eft  per  hocquod  dicitur  perfe&a  eft  do- 
tuus  domini  inomnioperfefuo.Ibi. 
/;is  nouar  myftcria  comparantur cere ,  quae  tunc  lucem  red« 
dit,cum  calore  difloluitur.p.j.c.576.e 
l;;s  amaritudo  pcr gratiam  euangelii  dulcorata,  &  quod  in 
iacramctis  lcgahbus  latcbat,in  luce  pofitum  eft.Vbi  enim 
lacetccclefiaChrifti&  ventas  p-3.col.845.b 
JgiJdoctrma  antc aduentum  Chrifti in  gcntc  Iudca licet  fue 
rit  tamcn  pcr  doctorum  negligcntiam  in  multis  corrumpe- 
batur,donec  venircr  ipfe  qui  legcm  dedit>&  per  fanc5tae  tri- 
nitatisfidcm,dccalogum  in  Moyfi&prophetarumfcriptis 
fpiritualitcrobfcruandumdoccret,p.2.col.92i.b 
Igis Mofaicc; litcram quam  ille populus legalis affidua lectio 
nc  fonabat,ac  jp  magno  habebat,  redeptor  nofter  cotriuic 
acfcnsufpiricuaiein  caintelligerceos  docuit,p.2.c.94J.c 
■gis  fupcrflua  ob  infirmicatem  Iudaeorum  adiccta  funt,pa-4. 
col.643-b 

fgisSguramrenetMoyfes,  cuiustergupopulusludaicusa- 
ipicicbacquianihilmyfticunihilfpiritualc  in  lcgc  voluit 
iinclhgcrc-.fcdfuperficicmtantumlitera^icleo  tius  facics 
abfcondira  erat.i.vera&  meracognitio.p. i.coI.847.a.b 
?M  fcriptje&Iegisgrauecornparatio,p.i.cio68.e 
cgis  vcrbaquiaudit&  afliftit,  vultu  atqueooulis  intentns  : 
corde  came  &  cogicatione  vagatur,aucrfus  eft,p.  i.c.868.d 


ex. 

lcgis  fermo,in  vulru  cum  velamine  fignatur,quia  fcientiae  glo 
riairi  habet,(cd  pcculta,nihi1  pcrfecti  oculis  ad  iuftificacio- 
ncmhabuic.Etfignifrcarurpervultum  Moyfi  habcutem, 
cuius  vultus  in  lege g!orificatur,fed  manus  intra  finum  mii 
fa,icprofa  facfa  elt.Ec  quid  pcr  vulrum  &  manum  deiigna 
tur,p. i.col  868.e 
Ad  legisobferuationcm  triafaciunrj.imploratiodiuiniauxi 
lii,  conarus  liberi  ai  bitnj,euitauo  mali  confbitii,  &cpa.  j. 
coI.i46.f 

egis  !cicnriaquigloriantur&  luccmeuangelinon  capiunt, 
fignificantur  per  noctuam,p.  i.c.i  540. e.f 

egis  finiendae  tcmpus  &  modus  rn  fola  Dei  praefcicntia  funt 
abfcondita,nec  profunditas  fapientie  Dei,vcl  fecretum  co 
filii  alicui  patct.Et  de  hoc  figura  I  Moyle , cuius  fepulchru 
no cognouit  homo  vfque in  prcefentem die,p.i.c.i693.b.c 

egisvcrbaterminanturindenarionumero  .  Dcnariuscnirr» 
coftat  ex  binai  io,vel  ex  fcptenario  &  rernario,  vcl  ex  fena 
rio  &  quaternario,&  horum fingulorum  myftcrium ,  p.i. 
col.iji^.b.c 

egis  obferuantia,temporibusgraciae,fuperuacua  infinuatur, 
p.4-col.2373.b.c 

egis  MoyfaiceexpIanatioan&  quomodofaclaeft  in  vnde- 
nario  dicrum  eudo  per  viam,cum  talis explanatio  rcquiric 
quietcmdodtoris&auditoris,p.i.col.i459.b.c 

cgis,puteum  fodit  Moy  fes,Dauid.,Salomon,&  propheta?  li- 
bros  fcripferunt  uetcris  Teftamcnti,quos  terrena  &  fordi- 
daimplcuerat  Iudoeorumintclligcntia.p.i.c.304.c 

egis  diuinae  meditatio  m  Meditari. 

egis  opcra  bipartita  funr,parcim  in  facrametis,partim  in  mo 
ribus  accipiuntur,&  horum  declaratio,p.6.c.488.c 

egis  triplex  vcilitas.Prima  eft  punitio  peccatorum ,  fecunda 
hominumconcluliofubpcccato,  tcrtia  introdudtio  adfi- 
dem  Chrifti,&cp.6.col. 489.490. 

egis  fub  titulo  ola  quefubfcnbuntur,in  Iege  quaerere  debeo. 
p.i.col.i288.f 

egisdatiopra»fupponicadunationemplcbis,cuiIcx  eft  dan- 
da.p.i.c.i457.b.c 

cgis  antiqua?  firmitas  ucl  duritia5fignificatur  ferro ,  quf  ficut 
ferrum  omma  metalla  domans  contumaccs  rigore  iuftitias 
ueldomuitcorripiedo,uelpuniuitcoterendo,p.i.ci69i.c 

egis ueteris  homines  ad  eiufdem  obferuationem  inducebart 
tur  per  teporales  promiffiones  &  coininationes.Nouv]  ue- 
ro  legis  homines,&  praecipue in  prirnitiua  ecclefia  ad  cote 
pcu  temporaliu  inducebatur,quare  &  quomodo,p.6. 1 1  j.c 
gis  figuram  habet  Ioannes  Baptifta  qug  praenuncia  Chrifti, 
peCtoribusperfidorum,quaficarceribus  Iuce  uacuatis  in- 
clufatencbaturmcplenumteftimoniumdominicaedifpen 
facionis  fine  euangelii  atteftatione  proferret,  p.5-.c.796.e 

egis  &  euangelii  triplex  ordo.fordo  temporis ,  &  dignitatis, 
&  virtutis.Prioritate  tcmporis,lex  uetus  prior  eft  quam  no 
ua,prioritate  aucem  dignitacis  elt  conuerfo ,  &c  p.6.colu. 
778.d.e 

egis  noue  &  ucceris  triplex  differentia,uidelicet  ex  remporc , 
exlcgislatorcexmoditradendidiuerfitate,  p.6.columna 
789.790. 

egis  luftitia  fuo  temporc  obfcruata,no  folum  bona  terrf  ,fed 
uitamaeternamdabac.p.j.32o.e.94o.d.588.d 

Itemp.4.c.i2  33.ci2  34.f 

egis  ucteris  imperfeclio  eft,^  in  ea  promittebatur  terrena,fi- 
militcr  comminabantur  tranfgreffores  pcr  penas  tempora 
les,nonperpetuas,fedlexCh:iftitanquamperfccta,bona 
fcmpiterna&fpiritualiapromittit.  SimiIitCr&  de  pcenis 
perpetuis  comminatur,p.  3  .col.  1 1 43. c 

cgis  ueteris irnperfectio  oftcditur  quo  ad  templum  materia- 
le,&criamquoadfacrificiaintemplooblata,  p.4.C538-f 

egis  Mofaicae  impeifecuooftenditurmulcipliciter,p.6.colu. 
7^9.790. 

C£}i  mandatum  Chrifti  non  eft  contrarium,fed  latus  Icgem  in 
"ff  continct,&dec!araturexcmplo,p.5.col.ioy.b 

lcgcftatucns  quo  illi  fubiedusfit,&  quomodo  no ,  p-5-377«c 

lcgcm 


Gloflse  Orc(in.&  Nicolai  de  Lyra. 


Icgcm  fignificat  ficns,ficut  botrus  figura  Saluatons  geftatrc  i 

ncc  ChriftusfinclcaeaieclexfincChrifto,p.t.col.i446.e 

lcscm  &  prophcrasvtrum  Chriftusimplcuerit,  &  non  folue- 

°rir.Et  arguitur  pro  &  contra  cum  rcfponfionibus&  folutio 

nibusarcunu-ntorum.p.j.col.io^.b 

lcgcmcu.in^f:i:amChriftusnon:(cripfit:inpellibus  vcl  in  ta 

"bulismatcrialibus,fcdinhumaniscordibus,p.4.col.798. 
Uorm  cum  euangelio  fcruare  volens,cum  parre  ludxo  jngre 
diturad  puellam-.In&patcr  Iudeus,&  imirator  Chnftia- 
nus,vnafornicationeconraminantur,Chriftum  putantes 

infufficienrem,p.4.col.i95°«d  .  . 

legem  dedir  Dcus  Moyfi  innocentie noftra?  &  agmtionis  fue, 
quc  in  dccem  verbis  confiftit  fcnpta  in  tabulis  lapideis  di- 
gito  Dei,p.i.col.666.e 

legcm  Dci  cu  audis  rccicari,inquiras  fcmper,  &  dicas  dodiori 
"bi3S.Qt)idefthoc?Etvndchoctrahitur,p.i.col.6?2.e.f  '  _ 

IcgemnaturalemfcripiitDcus  digitoin  cordibus  hominuq, 
dedtr'  humano  generi,&  in  cun&orum  metibus  fcripiitrvn 
de  initia  fumimus  &  feminaquardamad  perfcrutandam 
vericacem  qu?  li  bcne  excolamus,fi  u&um  vitac  affcrent  no 
bis.p.i.col.t290.d:e 

Non  dcrelinquamns  lcgem  naturalem  qua?  fcripta  eft  in  cor- 
dibu^noftris,qua'cftvxornoftrarp.4.col.2i92.d 

lcgcm  fi  fpintualiter  intclligam,non  vetus  Tcftarnenru  nomi 
no.Illi tm lex  vcus  cft  Teftamcntum  qui  cam  carnaliter in 
telMqmn.Tilisvetuseft&fenuit,  quia  vhes  fuas  cbtinere 
nonpoccft.Nobis  autem  qui  ea  fpiriraliter  exponimus  fem 
per  noua  cft,&  vtrunque  nobis  nouum  Tcftamenrum  eft , 
non  cepons£tate,fed  intelligenti^  nouitate.p.i.c.i  278-e.f 

QuiDeumdiligit,legcmeiusdiligit.p.3.col.i582.e 

Scmper  dies  cft  medicadi  in  lcge,qui  autcm  in  ea  ncfciunt  ef- 
fe,femper  illis  nox  eft,p. 1 3  8  2.e 

Quidquid  fanck- agirnr  mcditari  lcgcm  eft ,  P.5.C0I.1983  a.b 

Icgem(vt  Hcbr^i  hngentes  dicunr)dominus  pi imo  obtulit  I- 

dumaeis  &  Hifmaehtlsded  ipfi  noluerunt  ea  accipere,&  tuc 

dediteamfi)iisirrac!inmonteSinni.p.i.c.i673.c 
legem  neceffario  cffc  obfcruandam  ab omnibus  dixcrunt  fcri 

b?  &  PharifeiTcd  falfum  dicunt:  quia  multi  Gcntiles  funt 

fr;'iuti,&c.p^-col.38o.e.f 
Icgem  fpiritualem  intelligcns  c6UenirefermonibusIcfu,&  in 

urophetisabfconditam  Dcifap:entiam,  illevidec  Moien 

&  Eliamingloriacum  Icfu,p. J.C.289.D.C 
legera  vetcremquoddederit  Deus  pcrfeipfum  argnutludan 

ficui nos  dicimus de noua ,  &  aitbmuntur  argumemaeo- 

rum,&foluuntur.p.6.co!.8o  5-806. 
legem  Deieffein  manuferuiliiliius   Mirum  quodintienirur 

vcrbum  hoc  in  epiitola  Artaxerxis,quo  prophet^  folet  vti. 

Ecquareinprophctisponitur,p.2.to!.i3i9.b.c 
legecautumerat  imperatorumnequis  Iudeoru  pedes  infer- 

rent  in  vrbes  Iuda?x  poft  crucem  domini,poft  vaftatas  ur- 

bes  Iuda?c.p.4-col.i7.b 
lege  fratrem  vetarur  fcenerari  fiarrem  non  is  folum  qui  ex 

cifdem-  narus  eR  parentibus  intelligendus ,  fed  etiam  qui 

fueriteiufdem  tribus,eiufdem  fententia?,eiufdemque  ver- 

bi  ptrticcps  ,p. 1  .c.  1 600. e 
Efle in  Iege,&  cife  fiib  lege  quomodo dirlerunr,p-3  .c.43  j.a 
Nifimcditaretinlege,periiflcm:fcdquiaperlegcm  viuo,no 

poreftamemoriaclabi.p  j.col.i^Sz.e.Inceri. 
Q_nfine!cgepeccauerunt,(inelegcpcribunr,par.6.co!.72.e. 

Inreri. 
Iegc  legitime  vtcndi  multiplex  eft  modus,vr  fecundum  aliud 

iuftus,&  fecundum  aliud  iniuftus  reCte  dicatur  legitime  vti 

lege.p.6.col.686.e 
leges  Dci  fcripte  in  cordibus  funt  ipfa  pra?fentia  fpiritus  fan- 

cti.p.4.  co!.798.e 
-Icges  aiie  omnc.sprctcr  cuangclicam  permirtunt  aliqua  ma- 

la,p<4.col  :4i.c 
leges  aliqua:  fuerunr data*  a  Deo  Moyfi  cx  caufis  emergcnti- 

bus  prartcr  illas  quas  dcdit  pro  ordinatione  operi  in  comu 

ni,ficut  impcratorc6diditIcges,p.i.c.i38i.c.&c.i383.c 


lcgeshumanemultapcrmittunt&ctiam  ftaruuhr,qua.'pcrd 

uinumiudicium  funt  punienda,p.i.c.i6o9.c 
lcgcsquinque  funthumana?  narura?data?.Prima  in  paradif. 
anre  peccamm  in  prohifutrone ligni.Secunda  poft  praem 
ricarionem  &  expulfione  dc  naradifo  , fdc  muitipHcation 
humanepropaginis.Tertia  Nocantcdiluuiudc  fabricad 
arca.Qiiarra  poft  diloniu\&c.Quinra  Abraham  dc  circut 
cifione&fignihcanciirperquinq;  viros,&c.p.j.c.io88.d. 
legis  vetcris  ad  nouamcomparatio,p.^.col.4i7.b 
lia  affligebarurex  qnaruor.f.quia  videbaruromnib.  abiecl? 
aRacheledefpe£ta,viioextranca,  &  a  Dconegle&a  &  ,\ 
dominusdedit  iibi  quadruplicem  confolationem  fcijic 
dequatuorfiliis,p  1.C0I.333.C 
libamen  quid  eft.p.4.co.465.c.  1 1 37-a.b 

Item  p.i.col. 809. b.c 
libamentum  dicitur  oblatio  proprie  de  Iiquidis,ut  de  vino 

oleo,p.i.col.oy2.f 

libanusmons  n  Phoenicia.Efr&alius  vbiEjiashabitabat 

tcrra  promifTionis.Erquid  fignificat,p.4.co.272.d.e.35c 

487.b.Itemp.}.col.2o9?.a.H.[abeodenominataeft  tci 

q\ieeftcirca  montem  illum,p.i.col.i46i.c 

libanus  fignificartemplum  quod  eratin  Icrufalem,  quoc 

pluribus  fcriptnns  ueteris  Tcliamenti  dicirurLibanus, 

quod  fa&umfuir  de  li;;nis  Libini^p.^.col.no^.c 

Hbahus  apud  Grecos &  Hebrcos  mons dicitur  &  thus3par 

col.  1899^ 
libanuseif  etiamarboraromaricaramofa  &  valdcgratiol 

p,3  C0I.1802.&C0I. 3095.0 
libano  1  rerra  promiifionis  nihil  eft  cxcclfii!s,aut  nemorofi 

p-4.col.2239.a 
libanum  uocac  Ezecbie!  reni  denfitatem,p  4  c.t 3  io.f 
libanosCedri  vocat  Ifaias  qui  faftu  occarcati  intumefcunt 

4.C0I  47. a 
libergradisquoddominusfumcre  prfcepit  lfaiam,erati 

uum  ceftamentum,p.4.coI.i03.b 
libcrquemdenotat  i-zechiel.can.3.quis.p-4.col.io96.e 
liber  mihrie  triplici  modo  dicitur,&  quoinodo,p.  1  .coluo 

841.D.C 
librifignificanturperdi2iros,&quare.n.i.ccl.-38.c.f 
liberquidiciturdeinfantiaSaluatonsr."!  rob,atusefttaJ 
ab  hjereticisconfiitusjut  patetin  decfeto  Oclafii  ,p.j- 
1065.  c 
Iibcr  bellorum  domi  ii  qui>  fir,p  iiool  f  3 1 3  .c 
libcriuftorumdequo.2.Reg.i.fit  mentio.ncnhibetur  a} 

nos,necmulri  alii  Ubri,p.2.c.T«7»C>$?c.y toji 
libcr  fecundus  Machabeornm  eft  quedam  abbrcutario  c 
dam  magni  uoiummisa  Iafone  C-irenacoconfcrij 
tisquinquebbios  partiales,in  quibusfacta  Ii:<;<:  Ma< 
ba?i  &  eius  ibciorum  diffuferra&antur,p.4.col.2:;8  i.a 
liberfccundusMachabcorumquautumad  eiuspreratioi 

reputatur  amuIrisapochryphL*s,p.4.c.2  395. b.c 
liber  uit^ dicitur  predcftinatio,iicut  &  facra  icnptuia  di 

tusreuelaraliber  viredicitur  p.2  CO.1495.C 
liber  diuina?  predcftinationis  dicitur  libcr  vira:  agni ,  rati 
deitatis,& etiam  rationehumanitatis ,  inquantum  on- "S 
prxdcftinaciialuanturinfidcmediatoris,  par.6.colut  l 
1594-f 
libcr  diuina?  pdcftinan'onis  in  die  iudici'  apcriernr ,  fic  dii  s 
metaphonce^qiMatunc  apparebitmanifeftcomnibus  j 
crunradbeatitudi>icni  affumendi&  qui  non.p.6.coU 
1665, c 
liber  mortis  an  dicendum  fit  ficut  libcr  vkoc&c  pa^.co! » 

1517.1518. 
Iiberuita?&mortisquifit,&qua?  in  cofcribuntur5pa.3.C!' 

1513.C 
Iiber  Tobia?  lictt  recipiarur  in  ecclcfia  ad  lcgenduni^pro 
ficarione,ta-men  non  cft  efficax  ad  probarioncm  alic 
dubii.p.2.col.4i9.c 
libcr  fapienrie  non  cft  dc  canone,idco  n5  fumitur  cffica: 
gumcntum  deco,p.3.co.i97o.f 

lib 


Index. 


bcrEnoehdeqiioItidasapoftolus  afTumic  reftimoniurn  a- 

pocryphus  deputarur,p.6.col.i442.f 
ber Canticorgm fecundum  Hebra?os,eftde Deo&  ccclcfia 

Ifrac!,dc  Af2vproeduclaperip{um,p.j.c.o].3o.f 
ber  Cantioorum  rorus  procedit  parabolice,nec  tamen  app.i 

rethicideqtiibus  perfonis  determinare  parabola?  fecundu 

fenfurrhreralem  fvnrapplicandx.p.^.col.iSiy.c 
ber  Ecdefiafticus  poft  redicum  captiuicacis  Babylonice  fcri 

p:uscft.p.}-2  22i- 
ber  Icrcm'ia?combuftuseft,cuius  caufahabcrur.p.^colum. 

827.3 
bri  Machabcorum  abccclefiarecipiunturproprer  auctorira 

rcm,&  nonlibri  Iofephi.p.4.ccl.2026.d.e 
berhabetiimilirudinemfpeculi.quia  ficutin  fpeculo  appa- 

rcnrforma?  icnfibilesdic  in  libro  relucec  inrelligibiles  ueri- 


iibri  facra?rcr;ptnra'fi:ntrc,jerenterrra>5ladi  cxcmplo  Iudco 

rum  qui  magnaro  reucrentiam  faciunc  libns  ueterisTefta- 

menn,p.^.c>!.:j49.c 
libris  ueceris  Tcftamcnri  Iuda?i  hac  rctu-rentiam  faciuc,quod 

nullomodofcdercnt  iuxraillos,fcdendo  ita  ahe  iicut  jlli 

po(iti.p.5-.co!.749.c 
libri  Narha prophcta?  &  Ahia?  Solinicis nec  apud nos, nec  a- 

pud  Iudxos  habcntiir,p.2.c.  io-4-f 
libri  de  quo  delcntur  pcccarores  &  iiiiqui  non  cft  lcx,vt  dixic... 

Ra  Sa.fed liber  vira?,p.i.col.836,f 
libri  per  Efdram prophetam  icfiauraripoft  vaftationc  biblio 

rhcccaCha!dceis,funcpauti  vndenonhabenrui.Liber  ju. 

ftorum,Liberbcllorunidoinin;Xibercarminum  Salon  o- 

nis,&c.p.2.colum.yi7.b.c.&columna.io36.b.c.&  colum. 

U34.e.&co!.i23o.c 


tatcs,vnde&diuinaprefcientia,inquarelucentomnes  vir     libri  DauidjDanichlob.quareinter  prophetales  Kbros  non 

1:1 1.1.  _~  L..„.„n,  ru».A.:«_„/i„i:o.  •  ■  .  *        * 


tutcs,Iiber  vocarur,in  qtio  hbro  legerunt  fan&i  apoftoli  & 

jpphcrx  &  alii  fancli.p-i-in  pra?fatione  delibris  Canonicis. 
ibcr  Dei  dicitur  quandoque  noritia  diuina  generaliter  fum- 

pra,proutfecxcenditadpra?deftmatione  &  fcientiam,vbi 

omnes  funt  fcripti^p.^.col.i  j  t^.c 
iber  vit£  porett  dici  tripliciter ,  ficut  &  liber  militia? ,  parte  I. 

coI.841.li 
iber  vire  ett  predeftinatio  a  qua  nullus  fcriptus  fimphciter  de 


compurancur,nec  infcrlcgalcs,p.3.co.42  j.a.b.c 
Iibri  prophetales  fecundum  Hcbraros  incipiunr  a  hbrolofue, 

fed  fecundum  expofirores  noftros  incipiunt  libri  hiftoria- 

les,p.2.col.8.e.f 
libri  Machaba?orum  quamuis non  fifK  canonici,ramen  maio 

ris  auroriracis  funr  quam  Iofephi.p.4.col.2  2ii.c 
libri  duodecim  prophcrarum  in  vno  rolumine  coar&anrur  . 

Ecquarc,iu  praefarionedelibris  Canonicis. 


lerur,quia  finaiirer  faluabirur,tamen  fccundum  quid  dele     libri  omncsdiuina?fcripture,quia  cofcntiuni,vnuslibcr  funt. 
tur  quando  cadit  a  inftiria,  &  refcribirur  graria  recupera-         p.j-col. 2027.3 


ta.p.6-col.2486.e.6oo.f.&  ij*f4.d.e 
iber  viucnrium  eft  pra?icftinatio  diuina ,  & an  aliquis  poflit 

dcponideillolibro,p.2.co!.9^8  d 
iber  vita?  quid  fit.&  qui  funt  in  co  fcripti  fecundurn  diuinam 

pra?deltinationcm,&  qut  fecudum  pra?fer.tcm  iuftiriam,p. 

6.coi,6oo.f 
ibci  Numeriquarcficdicicurliccraliccr  &  myfticc,  p.i.col. 

njj.a.b 
1  Detitcronomiiisintcplorepcrtus  eftdccimoo&auoan 

no  Iofix,p.4.c.io68.f 
ibcr  Deutcronomij  fecundum  Hcbra?os  futt  fcriprusa  Moy 

fcexcepto  vltimocapitnlo,quod  fcripfir  Iofue  poft  mor- 

rcmMoyfi.p.i.coI.i^fy.b 
■  /ob  rorus  rheroricus,ctiius  modus  cft  fententiam  eande 

pluribu<;  modis  cxpIicarc,p.3.col.  1 2  2.f 
■ibei  Pia!morumtoramfcripairamcontinct  per  modum  lau 
i,qui  fcriptus eft  per  Eidram  prophecam,qui legem  com 

buftama  Chalda?isreparauit.p.3.col.4i5.a.4i6.d 
ibcr  vnuscftdibcrduodociinprophetarum  apud  Hebra?os. 

Auguftiuus  vcro  duodecimlibrosnominat, p.6.c.io6o.d 
iibri  bellon,mdominiNumcr.2i.vocanturnonqui  ante  li- 

bros  Moyli  iam  fcripti  crantdcd  qui  poftea  erant  fcriben- 

di  p.i.col.i^.b 
Ibri  quinquc  legis figurantur  per  quinque  equitcs  qui  in  ccjs 
oarueruntcumircn-saureis  decon,&  quaicjp.^.colum 

iu2j'8.e 
l.bri qtnnquc defignantur  per  quinque  vecrcs,qui  tabulas  ta- 

bciiiacu!icontinenr,p.i.c.76i  b.c.&col.9oo.f 

hbr!quinqucMoyfi,pcrquii!qticpancsfignificantur,p.j:.co. 

-.f 

fibriq  imqueMoyfiptfr  columnasqtiinqucrabernaculidefi 

gnantur,&  quarc,p.r.col.367.c.rj68.f 
ibi  i  quinque  de  quo  myftice  tractcnc  &  confidcrcnt;p.i.col. 

85  3. c 

ibrif  g!sqi;arcdiuififunr,cumhiftoriaremporcindiuifa  fir. 
P.1.C0I.902.C&  co!.903.b.c 


librivereiis  &nouiTeftamentifepruagintaduofunr.p.2,col. 

1  io6.t.&col.i  115.1 
libri  canonict  vercris  Teftamenti  funr  viginriduo  ad  numeru 

vigintiduanimIirerarumHebr-}corurn,inprefationede  h- 
brisCanonicis. 

libri  ucreris  Teftamcnri  correfponder  libris  noui  Teftamenri 
p.i.col.i.d 

libriHcbreoru  norahiicsvere.Teft.fichabeturfcripri,  quod 
in  vna columna ponitur  Hebiaicum  purum,  &  Chaldaicu 
fcriprum  a  Ionatham  literis  Hcbraicis  in  alcera,&  vcuntur 
iudei  ifto  Chaldaicoquafi  pro  expofitione,&  quarc,  pa.6. 
col.269j.a 

libriHebreorumqui  funrexrraBibliam^magnaparte  fcri- 
pti  funt  in  idiomate  Syriaco,  literis  came  Hebraicis,  quod 
defaciIipoteftfieri,quiahrerehic&ibi  funt  eiufdem  nu- 
meri  &fonidiffercncestatum  characlcribus,  p.6.c.2  69j.c 

libri  vigintiquacuorapud  Hcbrcosquisurincanone  fcriptu 
rarum  fignantur  per  viginciquatuor  feniores  m  Apocalyp- 
fijinprajfacioncdchbnsCanonicis. 

hbri  vecens  Teftamenci  ab  Hebreis  diuiducur  in  rres  parres.f 
in  Icgem,in  propheras&  in  agiogra  pha,p.  2.C0I.  2 1  .c 

libricanonici  vereiisTeftamenria  Iuda?isrccepti,func  apud 
cosmuhiplicicercofcripri.Vnomodopure  Hcbiaice.Alio 
modo  Hcbra>ce,(ed  non  purcvidelicct fermonc  Chaldai 
co,fed  hteris  Hebraicis,p.6.  c.26p,a 

libri  vetcris&nouiTeftamenrorum  fecundum  aliqtios  Iari- 
nosdiuidunrurinhbroslegalcs,hi(torialesfapienriales,  & 
propherales.Q>^od&  qui  in  iingulis  iitis  compichcndun- 
rur.p.6.co!.2695:.a 

libri  non  canonici  ditf.jrentiam  intcr  fe  habenr.Sunr  enim  ali 
quimaiorisauroritaris,&ahquimii»orjs,&qui  finrtales , 

p.2.C0!.I.'0).C 

Iibrifacra?fciiptura?quicanonicinuncupauir,  tanr»  funtau 
torita:iv,quodquirq!iidibicontincturverumrcnctur  fir- 
mirerindiiluffe,p-2-col.i495.c.&p.i.in  prxfatiouc  dc  li- 
brisCanonicis. 


t»ri  ta«  ri  per  fpicas  lignificantur,in  quibus  funt  fcmina  ucrbi  Iibn qui  no  ttmr  dccanone,recepri  H.nr ab  ecchfia,  Ut  ad  mo 

U  i.p.5.col.To8  f  ruminformacioncn!  incaleganrur,  tamcn  eorum  autori- 

rijphi!n!ophistraditificomparcnttiradh'brosfacrc  fcri-  tasadprobandum  eaqua-incontcncioncvcniunr,  miAus 

ptuia?,magis  iicendi  func  lil>n  mortisquamuitae,  propfrr  idcncarcpuraciir.p.z.Ibid. 

finemqu  mliabcnt,&quf,rc,&qtiomodo,p.i.in  pra?fatio  Ii!M"iouinon  fum  ciecanone  funtiftidcilicct  libcrSapicntia?, 

ncJcIibris  Canonicis.  Eccl.-fiafticus,  Iudith,Tobias,&libriMachaba-orum,!.fcr 

libn  philofophici  a  Gra?co  in  Latinu  translati  rhulra  rctinent  I5aruch,&c  p  2.1'bi. 

uocal»ulaGra?ca,ficutbyleccnirh,&c.p.3.col.6i.b.c  libmm  dc  Hcbraicis  quadtionibus  fupcr  Gcnefim  edidit 

Hieron. 


Gloffx  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 

Hi>ron.fcdlibcrH .'hrakarumqticflionum  fupn  librosre  libcratiopopuliChnflianimirabilijaSaracenisafignoc.ei 

gumdkitui  nontfleHieronymi,ltdcuiufdumludc;i,&c  tusdato.  p.3.c.<39?.c.&c.977.c 

p.  i.col.  ;-4.e.r  liberatiohominum  a  perkulisfpirirualihus.f.a  cultnra  idoi 

EteypreflTiusquii  autorfuerit,ci2  2;.a  rumabha?refi,udcfperatione,a  peiicu!o,quodcft  inreg 

LibrisvctcisTcflamenti^vidclicetl-galibuSjhiftorialibiis/a  mineeccleile&.peifdeitiitatioaddiuina  laude,p.3.t26i 

pientialibus,&  piophctalibus^qutlfbricorrefpondeant  no  liberarioacaptiuitaceBabylonkafuirfiguraliberationisp 

uiTcfhmenti.Itcmp.^.col.i^^y.c  Chrifttun  fiendx.p.^.col.u^S.f 

LibrisfuisHebrxiaprincipiislibrorumnomenimponunt,p.  libcratiorcgni  Iudarxapcrlecmionibus  fuit  fignum  fTgur. 

c.col.  -  :.a.Itcm  p.  3.  cohi  5  6g.c  tiuum  faluationis  mundi  fiendx  pcr  Chriftum .  P.4C.95 

In  libro  vitxdicuntur  aliqui  fcribidupliciter.Vnomodofim  liberatio  populi  Ifracl  dcBabyloncfafta  per  Cyrum  fuit, 

plitircr.Aliomodoiecundumquid  p.i.col.83j.c  guraliberationisapoteftatcdxmonisperChiiftum  faG 

Librovirx  mfcnbi  vclabeodtleri,quomodo«&  quadofiar,  P.4.C0I.3 gg.c 

p.6.col.i  26. d  libcratiopopuli  IfraelperCyrumfuirfignum&figutalibc 

Libroslcgis&piophetarum  priusignotos,  Chriftus  poftre-  tionisficndcperChiiftum,p.4.8o3.c 

lurreciionem  mane  fa&am  ad  inftructionc  ccclelix  coccf-  liberatio  particularis  fuit  figura  &  lignu  liberationi  genera 

ilt.Et  dicuntur  panesfcd  ipfe  cft  panis in  Euangclio .  p.i.c.  totius  populi  Ifrael  pei  manum  Moy (i  qni  non  pcccaui 

63  y  b.c  Aegyptium  proptcrHebrxum  inteificicdo,p.6.cioj2.i 

Librovlcsisdomini  fecundumRa.Sal.cum  Achaz  quercret  liberanoChriftianipopuli&  ecdtfie  pcr  orationcs  bono 

ad  cosnluirendumdiberDeuteronomij  fur  abfcoditus  in  dc  pcrfeqtiutionibus  Impcrat.  Romanorum  iummopr 

mutoccmplu&ficcumrcparcncurmuritempli,fuitinuen  efflagitatur,  p^.c.i^o^.&col.iiog.b.c 

rus,p.2.col.759.cltem,p.4.col.io68.f  libcrraspixdicandi&confcfficncsaudkndipaupciu  relitj 

Ltbrov  lancios  fcnpfciuiirepifcopi&do,Siores,quiordinati  foriimfrequentcriefcindicur&  impcdituim  pr^iudicii 

fuerunt  perfmgulas  vrbes,quibusabundantefameverbi,  communispopuli,p.4.co.2i48.f 

&  cieheicutibus  dodtoribuSjindigcntiam  noftram  rcficere  libertasdomum  facir>feiuiruscarccrem,p.3.coI.  15-49.0 

mus,p.  i.col.^oj.a  libertasqualiberatifumusa  Chri(to,cft  pcccatoru  remifl  , 

Libros  Dcifcihduntcomburunturqucignijqui  percupidita-  fideiperdileytionem  operatisiuftificatio.p.6.c.5o8.d.c 

ns  igncm  lcgis  Dci  finccritatcm  h ^retica  prauitate  difcin-  libertas  maxime  cft  dcfidcrabilis  a  crcatura  ranonali,  p. j.  . 

dunr.p.4-col.i  229.3  6o8.cf 

Ligrosgcntilium  damnatorum  aljqui  Chriftiani  rcprchenfi-  libcrtasarbitriiin  malis  irnrr.inuitur,&  vircutes  auferu  , 

bilcsnonfqlumreuerenrius  rractanc  quam  libros  veteris  quodnon  firinbonis,p.3.co.io34.f 

Tcftamcnti/edctiamquamnouum,  &  ctiamquam  facra  lJberalitaspoliticahabctmedium,fedinfufaexccdit  hoc 

euangcl;a,p.j.col.749.c  diunrvp.6col.4i  4.  f 

Libellui.  repudii  pro  vxore  dimittenda  quomodo  fuit  licitus.  liberahtas  cft  mcdium  interauantiam  &  prodigalitarem.p . 

p.j.col.ii2.f                                                            .  col.2i49-f 

Libcllus  rcpudii  non  fuit concefTus,vt  per  fe eflet  licitus ,  fed  libcrtatis  cura  magna  eft apud  Ifraeliras.Er  nos  qui  fcrui  p ; 

admaiusmalumcuitandum.p.  i.col.i6o2.f  catifumusinlibertarerninfeptenanorcucrtamur.p.2.c| 

Icem,p-4.col.2i92.f  66.d.e 

Libcllus  rcpudij  quare datus  fuit,&  ob  quas  caufas,p. j.colu.  iibertatem  arbitrii  in  Chrifto no tollcbar,quod  fciebar  paf  • 

3  28.d.e.f  nemfuamdeterminatamaDcopatrc,acuiusdeterminj 

Libclliconfcriptio  rcpudiantibuserariniun.5ra,licet  repudia  tioncnonpoterardcclinare,p.5.col.43t.c 

tio uoneffct  iniuncra,fed  tanrum  peimifla,p.i. col.iooi.c  liberum  ai bitrium  fccundum fcntctiam  fa^dorun:  temp< : 

Ltbclhi'cpudiationisfoimaquxerar,&  ancaula  repudii  inli  narurarlapf\-non  potefldiuuitarepeccarun-,  mortalcaix 

bc)lociacfcripia,p.i.ibid.  quamreparetur  pergiatiam,p.6.col.Qii.c 

Libclhmi  repudii  quare  Moyfrs  pcrmiflt.p.y.cn  2.f  libcru  arbitriu  ho  ira  violauic,  vt  ia  (inc  Dci  gratia.  bonu  \  p 

Libellumlcpararionisapud  Hcbreos-  dabaot  uxoribus  fuis  agerenopoftit,eniraruilaboraread  virtt:ces,p.i.c.83*.tJ 

vi:i  proccdeutcvad  bellum,vt  1  bcriu^poflenccoritrahcre,  libcrummonftraiui  hominisarbiuium.Dci  cft  vocare  ,  rH 

fi  vniinprclioniort-rentur.  Sed  quid  vcritatis  hoc  di&um  ftrumcrcdcrc,ipfotamcnadiuuanteutiuftiuoluntacisjr 

c6:ineataducne.p.2.cj75.c  &coI.j78.e.f  miumconfcquantur,p.4.col.405.a 

Libcrac  Deus  f£pe  per  homints,  &  hberat  aliquandoper-fe-  liberum  arbitrinm  nihilagcrein  mcrkorioopere,fed  totu  f 

mctip|um,p.3.col.2  2  28.r  feaDco,&c.Etrorefl,p.6.co.375.c46o.d.c 

Libcrarc  hommein  de  famis  pcriculo  melius tft,  quain  facrifi  libcrum  arbitrium  conferuatum.p.4.col.  1 1 59. a 

ciuiu  Dco  oftcrrc,p.5.co.2(7  a.b  libcrumarbitrium  clTein  homine,p.4.cm7.b 

libcrare  a  darmone homines poflunt,fed  in  Dei  vcrbo refurre  libcrum arbitrium  fcruatur,ncc cx  pr^fcientia  Dei,quafifa 

Ctiontmmoriuisiinperate,foliuscftdiuint;  poteftatiSjp.y.  requid,uelnonfacere,ncccflitatecogitur,p.4.co.773.a 

col.75  2.t.f  liberum  arbitrium  &  angclo  &  homini  Deus  permifit  ad  ui 

liberacusabaliquibus  tcntationibus  dxmonis  &  timcns  dc  ucrfa,&quafc,p.4.col.i63.b 

futiiiis-igacgracia.sdelibcracioncpia?ccdenri,&orcclibe-  liberjarbitrtihabiluacemab  bonum  djminuit  multiplic 

raridclequetij&cqgrcitadhocpfal.i  14.  P.3.C0.13  i8-f  peccarorum,p.4.cii79.c 

liberaia  a  Dco  magaifite  coinmm.itas  fidehs  vcl  perfona  fin-  Homo  non  poteft  regi  libcro aibitrio  finemifericordia  &i 

e,;da.i>,dc<irr!ictioncinagriatoiporali,tcmpcrali,   elfpiri  ftuia  Dci.p.4.col.2  58.d.c 

tuai  ,cxIjoc  au  Deilaude  deuotecxcitctucp.j.c  1003. b.c  liberamuoluitdominus  effenoftrareligione,fcdmaliticc 

libttaioium ■diuini:usap;riCwli.s&angi.iftiis  inuitatioad  gra  rorumadeofeiuilibus  permuntonenbus,  ut  tolerabili 

riarum  actionem,vc  lunt  deuiatio,captiuatio  ab  hoftibus,  fit  conditio  Iudxorum :  qui  non  humanis  prefumption. 

i<irir.ni;a,  coi  poialis,tempeitas  in  mari  a  Deo  imfla,  &c.p.  kd  diuinis  fubiiciuntur  inftitutis,p.4.col.2  2  n.c 

3.C0I1262C  inlibcralibusftudiiscumlocumrecitarc,ucllocurioncm,t 

libeiaciodiiplex-.PrimaludeorDacaptiiiitate  Eabylonica.Se  laudcmuilaliasperordincmmatcriasaudieiimustxn 

cuiul.i ri.klium omnirm.  Et  piima  figura  lecundar cft,&  fc  tcrn£ nomine.^pfcclu  adolcftctis aduertimus. p. i.c.143; 

cundatertix.p.4c.403.c.  Itcmp.j.co.io85.b  Iibidinisui,mensincorporccarnalisfornicatioms  intann 

libcrarioBattyloinca  an  fucrir  glonofior  &  compcndiofior  captiuatur,fubmcrgitur&abforbctur,utinipibmomer 

Atgyptia4.a.p.4.col.7o;.b.c.7o6.c.f  aliudcogitaichoniiniliccat,p.6. 241.3 

libidinis 


Index. 


bidinis  rcumatibus  fi  qurs  inundatur,  &  luxurta?  eftibus  cir- 

cum[uitur,non  dicitur  ftarcfed  federcp.  i  .cbl.  1343.C 
bidinem&earnncoucupifcentiam  Apottolus  non  Iauda- 

uit,dicens  vfumfozmir.eeffe  naturalcm,p.6.col.2  8.e 
bidinum  inccntnu  frequenter  impctunt  caititatem,p.i 'CO- 

lum.^.a.Interl. 
bidinofum  aliquando  turpis  fermo  demonVat^MC1 13  9-b 
r'ba eitquedam  pars  qua?  propne dicitur  Libya,quauis  hoc 

nomen  vniueria;  Afiicec:>mpecat,p.2.cot.72.d.e 
bi*potuilus  quieratfubiectusregi  Aflyrioruro,&eftinex- 

tremo  fruminu  Aegypri  vocatur  muica,&qUare,p,4.C9i.c 
iccnt  mulraratiooe  neceilitacis3q'-i:e  alias  non  licerenr,par.2. 

cere  poreli  aliquid  &  non  expedircexpedire aute  quod  non 
licet,n6p6t,n.6.c.239.a.&fuperhocq'j*dadiftinaio.jbi. 

cercnunquamdickurqubd  prohibccur-3    • 

centiam  redeudi  in  fadea dedit  Cy rus  iud3?is.p.4.cio44.b 

cinius  primo  fuic  Chi iftianus  pacificus,  r.amen  cito  poitca  fa 

clus  elt  perfequutor  corum»p.6.col.25  - 3  -c 
cinius  poit  mortem  Conftantini perfecurus  cft  ecdefiam,  & 

poftca  Iulianus  apoftata.Licimus  inbello  fuit  deui&us ,  & 

apudThcifalonicam  capue  truncatus:  Iulianus  a  fancto 

Mercuriolancea  fuittransfixus,p.4.coi.435«e 
citum  aliquod  de  ie fit ilhcitum  ratione ahcuius  ckcunftan- 

tir.p-i.col.i^^s.d.e 
icitom  eft  aliquandolcntirecontrariumin  di&is  fan&orum 

fcd  quomodo,p.5.col.2  88.e.f 
dda  eit  ciuitas  Paleftina?  in  littoremaris  magni  fita,p.4.col. 

2-1 28. d 
gnum  quoddam.i.anchitonjcum  plusarfetk,  mundius  fit . 

p.i.col.773.a 
gnum  quo  Mofcs aquam  amaram indulcauit crucem  Chri- 

iii  figurabat.p.i.col.629.a.b 
gnupcepto  roditorislympha  rrutauit  in  faporc,p.i.c62  9.a 
gnum  vke  vocatur lignum  paffonis  Chriiti,p.-4.c  1 ; ^S.e 
gnumoftenfum  Moyfi  fecudumaliquoseratde  natura  iua 

amarum,&  fic  iuit  lbi  roaiu<  miraculum  inquantum  per  e- 

ius  immiflioiicm  dulcorat^  funt  aquae,&  facliae  potabiIes,p. 

1.  C.1843VC 

num  pi  omifcrum  denotat  omne  lignum  facies  fructum,  p. 

1.C0I.17.C 

num  vita?inmedioparadifo,&c.quomodo  &  qualitcrfit. 

p.i.col.67.a 
boumvitz  hominidatumcftadreftauradam  vitam<Mus,& 

ad  impediendum  fenectutem,p.3.coI.i84.f 
^num  icietie boni  &  mali  dictum  eft,  vt  per  illum  homo  ex- 

pcnrctur  quanta  eifet  diftantia  inter  bonum  obedienti?  ,& 

malum  inobcdientiae.p.  1  .col.69.a 

m  fcientie  boni  &  mali  erat  corporale,ficut alif  arbores 

n:*c  cibo  noxium.Qui  cnim  fecit  omnia  bona  valde,  nihil 
jmaliinparadifo  ftacuk,&cp.i.col.67.a 
fenum  efle  fcicntia?  &  boni  &  mali,quomodo  intelligere  po- 

tuichom o,qui  vfjmmalinefciebatomnino,p.i.col.7o.d 
m  oifenfionis  dicitur  verkum.per  cuius  concupifcentia 

hum  ,  iumgenusincurritmorteni:(ipcrcocupifcetiamau 

riincurruntcupidi  morrempcccarj,p.3.c.2i3o.f 
enumpraecifumdeviceilgnathoniinem  inhabiiem  ad  bo- 

nurnp..j.c»I.679.c 
cnum  viride  quod  deficcatum  eft,fign'ficat  populu  Iudaicu 

promaiori  parre  manentem  in  iuainfidelitate,  fed  lignum 

aridum  frondcfcens,ligniricargentilcm  populum  fructifi- 

canceun  perfideifufccpiionem,p.4.col.i  (2i.b 
ftnum  viteeftChriftusquobeati  fruuntur,  p.6.col.i474.f 
Itnum  dominicaecrucis  qualitei  cftinucnrum,&  a  quib.  per 

fonis,&  cti3in  vndcortum  habuit,p.j.coIi  io2.f 
Iinumfancta  crucis,vbi&perqucmplanratum  ,  &  deeius 

mirabilioperatione.Ibid. 
ftnum  lefu  Clirifti  miiftim  in  panem  quomodofei  mone  \\~ 
oeuerbu&aquaamara,leg?.f.dulcorauir.p.4.col637  a  b 
l;num  propter  trophaeum  dominica?  paffionis  congruit  fa- 


cramentis,p.2.col.i377.a 
lig!io,noncitin  Hcbrco.necin  Greco,ncc  in  traMationeHie- 

ronymi,cu  dicirur  in  pfalmo.Dicito  in  Getib.;s,quia  domi 

nusregnauic.Sed  eftaddkio,&c.Quarchymni  ccclcfiafti-- 

ci  verfus.Impleta  funt  quse  concimt  Dauid.&c  fecundum 

addkioncm  confcriptus  eft,p.3.col.  1 1 84«f 
ligna  ferhim  ad  faciendum  rabulas  tabernaculi&  aicr  &  me 

f<£,&  a!iquaalia,quam  Iobfeckafportare  in  defertum,  & 

unde  habuk.p.i.col.729.c 
ligna  altaris  holocaufti  quomodo  rato  ignc  vicino  incombu- 

fta  pcrmanere  potuerunt,&cp.i.col.773.a 
ligna  vngere  fuper  fe  regedicuntur  proucrbialker,p.2.c.24.t> 
ligna  Libani  pro  tabernaculu,  vnde  &  a  quo  di#a  funtjpar.^. 

C0L2843.C 

lignorumaridorumcolIedioNumerorum  iy.quid  fignificct 

p.i.coI.i27i.b.c 
Iiliumcomitanreodorisgratia,candumcolorem  foris,  intus 

aurofumoftendit4i.3.col.745.b.c 
Iimbusfandorumcftfupcriorparsinferni,p.i.co.382.a 
limbus  fanctorum  antc  Iacob  iam  receperat  multos.pa.i.col. 

365.c.364-f 
ad  limbum  mfcmi  defcendcbat  fan<fti  patres,  quamuis  effent 

mudati  aa  originali  &  a&uali  peccato.&  quare,  p.6.ctoi  .c 
lumina  Hebrceorum  in  traficu  saguine  tingi  cur  iuflerk  Deus . 

p.i.col.jS/.a.b 
luminis  vnc5tiointranfitu  Aegyptiquidnobis  fignificet.p.i. 

C0L5  99.^ 

lineaaccipiturprochordalatomi,p.4.col.i887.c 

linca  quam  poiuit  Dcusin  Ifrael  qua?fuerk,  nam  per  ipfam 

detignaturdiuinaiuftitia  tortuofitatem  cuip*  emendans 

per  pcenam,p.4.col.i  889-f 
lineamenta  vniuerfa  &  rnge  veftis  Iefu  in  faxo  tanqua  fculp- 

taccrnuntur,vtdicitur,dumpermediumillorum  de  rupis 

vererricedcfcenderet^.5.col.753.b 
lincamentaeorporis non funt in Ueo, ficut intellexerunt  iu- 

da?i,&  aliqui  Chriftiani  fimplices,qui  Anthropomorphit* 

didtifunt,p.4.col.526.d.c 
lingua  unaquaq;  aliquid  proprietatis  habct  quod  apud  alias 

videtur  viciofum,p.  i.col.88o.e 
lingua  Hcbraica  maxime  diftatalingua  Romana,p.i.colum. 

1567.3.1568^ 
lingua  Hebraica&Syriacafunt  va!depropinquf,&  homines 

nocaoilker  literati  magis  vtebantur  hngua  Syra  quani  He» 

bia?a,unde&  Iibrieoruqui  funt  extraBibliam,  pro  magna 

partefcnpti  luntin  illo  idiomate,liceris  tamen  hKbraicis<j 

defacili  poteft  ficri,quialiter^  hic  &  lbi  funt  eiuide  nume- 

ri  &  foni,diffeientcstamen  charaCtenbus,p.6.col.982.f 
IinguaHtbraealicctfitvna,tamen  vatiatur  fecundum  diucrfi 

taicm  prouinciarum,&  vnaquaecjprouincia&regiohabet 

propnumloquendi  fonum,qucm  mutarenon  poflir}p.y.c. 

442  ,f.&  col.644.dtcm  p.  2,col.  1 1 7.cd 
Itcmp.6.col.p82.f 

linguadiciturloqueIaperIinguamformata,p.i.ci567.a 
lingua  poteit  dici  quxlibet  iignorum  prolatio  ,;qua  mcns  ali- 

quid  concipir,  p.6.col.?  18.C 
Iingua  Chtilti  irt  eo  quod  diKit,Scrmonem  qucm  audiftisnS 

eit  mcus,&cnon  moucbatur  ad  loqucndum  exconceptio 

nca.nimx,nififecuiidum  quod  anima  mouebatur  ab  ipfa 

diuinkatCjp.y.co.  1  283. c  , 

in  lingua  vna  fola.f.Hebraea  pra?dicabac  Chriftus,apoftoliau- 

tcm  predicabantln  omnibus  Iingt;is,&  ideopiicdixit  Chri 

ftus.Er  maiora  horum  faciet,p.j.cbl.i3 13.C 
lingua  &  digitusmetaphoriccdicunrurin  animabusfcparatis 

p.y.col.92|.,c 
ffnguadcleruw  induobus.f.guftu&  loqueja,  quibus  punitus 

e(i:dut!:s,p.5.coI.923.c 
lin^ua  <  o  q!!od  fica  elt.in  lt(brico,m:ile  corrigibilis  eft  a  multi- 

loimio,^  p'.-,'to:!!cqi:cnsalci.ilri;-ia,p.3col  1728.!' 
lingua  c  0  iron  refcrlngitUr  neqtiaqua.m  vbi  cecideiit,iacct,fed 

femperaddctcriorade!ccndit}p.3.col.j5i.a.b 

lingua, 


e 


Clofte  Ordri&c  Nicolai  de  Lyi\.. 

jiti"ii«l,rrtertlbffl  fciiiect  quod  mouemus  in  ofC>cu  loquirHnt"  iingiiafumdonutnrcpr.ircnrarurpcrcpiftttlam&cnnhoclji 

fian.irerurrtclaneur,nonrcsibraepfoferuntur,p.6.c.3i8.e  Etinhocierdacurintxclefiicoiuctudodenumeroloqii 

tin             .itcrdoc*riS>muitonlusconfottatintclleftQquaiit  tium,p.6.col.23  j.c 

viriiim"&  mnlicacbf.p^.col  2178.1-  linguarum  varictasqua!itercft&  qualiter,non.  par.6.colui 

iin^uacr.jdka^u.cfcirFraircSinftruefeoiCOfrigcrccftbona  322.d.e 

fncrces.p.3.col.22  28.f  linguasdiuerf^sinhominibus&Ioquclasdiucriisrgdiot 

iihouainilammara  dgeherinaqhi  rhurmuratve!'detfahunt ,  ratifunt(vt  putandum.cn;  inconfufionelinguarum.Vc 

fpnis  domini  iuftfc  vltionis in  futuro  ilios  excf  uciat,p.  i.co»  te(inqwit  Deus)ad angdos,confundamus  linguam  cort 

iiuSi  ,.  p-1-coi.1049.e_ 

lirieua  tcrtia  vel  media  quam  mala  cft,&  quot  mala ex  ea  pro  Iinguas  adueriantium  incipit  pati,qui  feculo  contempto,  f 

Sehiant,p.  j.col.i  1 19.C  befcs  Dco,  cogitar  prohme, has  qui  no patitur  nondi 

iinauainiuriatur,cumadderfaaionem  proferedam  applica  profjcereconatur,p.2  001.1417.3 

tur,quiaperhocpocnarrimerctur,p.3.coKi888.f  linguis  malorum  nomfiultumattcndendum  eftSpa.^.colu 

iinguainficitmultipliciter,o;uodprobaturperrriplex  excm-  1789.0 

plum.f.animalc,artifkiale,&  natufale,p.6.c0l.i2  8  i.c  linguis  varirsloquuntur  &  orantes  &  prcedicantes,&  quoi . 

fcerfectus  eft  vir  qui  no  pecccat  in  lingua,p.?.c.76o.c.  Interl.  do.p.6.col.49 1  .c 

iineua  Chrifti  vcl  Dei  dicuntur  apoftoli  &  pr£dicatores,p;f{.  linguis  varijs  locuri  funt  apoftolii&  quotiiplici  modo  ho<  1 

col.68.e.686.d  .  tcl!igipOffir.p.6.co.99i.a 

lin»ua angclorum  qux  & qualis  dicatur,p.6.$  17.3  lini naruiaip.4.c.679.a 

lirl^ualoqcii  quid  fit,vt  Apoftolus  ait,&  quod  modiscontin-  linUmdeterraprocrcatum  mulcojaboread  eandorem  Uc  $ 

'  |it.p.6.co.?i8.e.f  .  Nracnit,p.2,c^|,y7f.c.&col.io|.i..a 

Nofrulhaeftlinguain  verbo,quiafacilelabitur, p.3.C7oo.e  linum  fignarmortihcationemCarnis,p.3.col.i74i.c 

iin<nia leuis  ad  loqucndum,eft  iignum  lcuis*mentis,&  hoc eft  in  lippis pupi%  iana?  funt,fcd  humore  dtfluere palpebre  g  f 

maium,&notaquarc,p.3icol.i32j.c  ,  rcfcut,cuiuscrfebrainfufioneacicsctiam  pupillae  vitiat . 

lingua  prauorum  bcftijs/erocirate,volucribusleuitate,rerpe  p.i.col.  1095.3 

tibus  virulent43prxccllir,p.6.col  1299.!)  lispropriumeftrufticorum,p.6.col.693.3.b 

lin<maferpctsfuit  motaadloquedum  virtuted^monis.  Scd  liribus'eumintcreficfnforo,culpa  noncarer,quiin  cathc  | 

Fmguaafina?BaIaammouebaturperbonumangclum:neu  Moyfimaftiget  vultappcIIari,p.y.col.6o8.f.&  co.961.iu 

tertameninteliigatverbaformata,fcdfolnmangcli  moue  literalegishumipofitatfi&deoisu-.Non  ergo  afcendis 

tes Iinr»uas eorum ad formationcm  verborunij  p.^i^b.c  homine legis fequkUr.Sed  ii afcenderis ad ipiritum  de  : 

iimma  bcr  Adarh  primitusdata.i.  Hebrea  manfit  in  cohfu-  ra.afccndisldciim  cxeelfum,quem  a  Dcoin  ha?rediut  1 

fionelirtguarumineapartehominum,qua?nonangeli  vel  accipies,p.2.col.io.d 

principis, fed  DcipOrrioeft,p.i.col.i294.e  litera  occidir,qua?.qualis&  quare.p.6.coI.37j.b 

lihguaHebreifolafuitante  confufionerh  turris.p.i.columna  literalegis  dicitur  \ -as  ficti'ie,&  quarcvp.i.c.i  283.3 

iy^.a  litcra?  Icgis  prima  fat  ies  amara  cft,qiut circunfionem  prec  t 

iin°uaHebraicafuitprima&communisomnibus  vfque  ad  .  &  facrificia&ca:tcra,qua?omniatanquam  amaram  ou» 

ajdificationemturrisBabel,p.4.col.2ob.f  corturcm.p.i.ibidi 

iinguapoftquanaleuitatevfaconuincitur,quidreftat  nifi  vt  litera&fpirirusaIiomododickur!cx&  gratia,  p-6.co.37 

continendorefrencthr?p.3.col.379.c  literac.ficutponitr.rprocentum,&  !  proquinquaginra,&  : 

linguainterepulasfplcndidasmagis  rclaxaturad  loquedum  dcaliquibus,'fimilitef  in  GrccoIitercaliqi.;e;ponumur]| 

ihepta.p.5.col.923.c  numeris,p.6.c.i597.c.i5c8.f 

linguamcdax  quicquidfimuta:,hocquafiverumefle  manus  Iitera?  papaleshabtbaht  claufulam,Nulli  omnino  hominfl 

operis oftentat,p»4.coi.  1 599.3  Jictat,&c.fi quis autcm  attcntaie  prafumpfent , &&!  ■ 

iirisu3?pfincipalesFuerunttrcs.f.Hebraica,Gfa?ca,&Latina.  C.1309.C 

fftis  tribus titulus  pofitus  fuper  Chriftum  crucifixum  fcri-  fitere in  tabuUs decerii  prcrceptorum  quomodo  fijerunt,  l  4 

ptuscft,p-5-col.942.f.&  i3i2.f                  ""'  p.i-co.86y.e 

iiri«*ueficutperrcbeilionem  ad.Deum  fucrGtdiuif?,  ficperitt  litefae  EI19  prophctaedeoccifionefratrum  qua?fucruntc!  > 

fufionem  fpirihiffancli. fuerunt  vnita?, p.6.cd!.99i.c  tf  Ioram  poit  trans!ationcm  Elia?,p. 2.CO.1 2 lo.f 

lingu?  vel  loquacitatismalum  oftehditur  ex  quatuor,quia  ih  litcre  coriimiflc  a  rege  Zorobabel,fucrDt  dequatuor,defcij 

ticit  communiter,mulciplicitcr,incurabiliter  &  mnaturali-  ro  tranfitu,de  lignis  habedis  dc  Libano,  de  libertate  co  ff 

ter,p.6.col.ij8i.c  fa5de  pecuhiisaregeconceflis,p.2.co.i434.e.f 

lingu^adulantiumjinAdulahtiUmlinguar.  I'ter9anriquitusannuIopropriofignabantur,p,i.c.39-d 

lingUcToftiumfitquodmodotlaudatur,modoaperiatur,  p.  litersomnesapud  Gr^cosveiba&numerumfignificant, » 

3.co.96.f  .  6-.co.597.a 

linguaeinfignufuhthonfidelib.fedinfidclibus,p.5.co.ji4.d  lJtera?opeiimentumueterisiegisdifcute,inquotegiturfa  1 

linguam  iri  fiuxa eloquia relaxare,cft aquam  dimittere .  p.3.  mentum  incai nationis  Chrifti,&  cum cognouens,  indc  ■ 

col.  1677.3  bi  falutem  promifiam  humiliter  ad  auxihum  eius  confu:  1 

Pcrlin^uamcunftaferefacinoraautconcinnantur,  aitpa-  p.2.co.297.a 

trantur,aut  defenduntur,p.6.c.i 28 1  .c  litcre priorcs  Hcbrarorum  quas  Moyfcs  tis  tradidit, rcm: 

lincua  imprcfftt  vnusangelus  vni  hOmini,alius  Acgypti  >m,  ferunt  apud  Samaritas,quibus  i!los  quinquelibros  M03 

alius  Grecam,&  fic  fortaffe  diucrfarum  gentii  m  ipfi  p  in-  qt^os  folos  dc  fci ipcurie fancta  recepeiant,fcribefc  fokl 

cipesfueruntjquihnguae&loquelevidebanrur  autotes,p.  P.2.C0I.13  i^.b.c 

i.col.i295.a.b  litcra;Hebraicein  libro  Threnorum  pra-ponuntur  fingt 

linguamqui  nonnonfrenat,concordiadifllpat.p.3.c.  1677.3  uerfibus,fecundumordinemalphabeti,p.4.col.92  5.a| 

Qui  in lingua  magis  delinquit,in  ca  plus  ariurus tfle  perhibe  litera:  Htbraic^  a  Chaldcis  non  fono  fcd  charadtci c  tarttii 

tur.p.3.col.i689.b  diftinguntur,p<4.col.i5o6.f 

linguaquiiaxatinfluxuloquedicaputeftiurgiorup.3.c.96.f  liter^Gra»c^&  Latin^  vt  plurimuderiuatar  funt  abHcbi 

in  linguarumdiuifionenihilnouumfecitDcus,  fcd  diccndi  literis,qua?antiquioresfucrunr>p.6.co.785.b.c 

modos &  formas  loqutla  diuerfisgentibus  diuifit,&cpa.  litefarum  radices  amare,fructus  duices .  Vetus  fcntcntiai 

i.col.iSi.b  p.4.co.j85.b 

Koc 


Ind 


ex. 


on  res  ac  fenfu  proptcr  Ii'teras,fed  Iiteras  ob  manifeftationS  Locus  quis,qualis  diflus  fuif.vbi  poftea  Bethleem  fuit  ardirT* 

rerum  funcrepcrta?.p.2.cioi.b.Interl.>  cata  vbi  angclusnaro  Chriftoapparuitpaftonbus  vig  lan 

Jiteris  vruntur  nunc  Hebrau  quas  Efdra»  inuenit,&  non  an-  tibus  fuper  gregem,&  modo  vocatur  angclus ad  pafcores, 

tiquisliterisMoyfi,&quarc.p.2.ci3i6.d.c  vbi  fundataeftecdefia,p.i.col.368.f 

[tcmp.i.ci66o.d.e                                            '  Locusfacrificij  nonpoteratclfenifi  vnus  advitandumpcn* 

Jiteras  diuinas  quis  noftrumtantolaborc  &ftudioquam't,  culumidolo!atria?,adquampopulus  Iudarorumeiat  pro- 

[quanto  qucefiuit  humanas?  Alij  cim  recitariaudierunr,  nus.p.i.c.677.c 

;  difccdunr.  Alij  nec  fi  recitentur  fciunt,fed  in  remotioribus  Locus  inferni  debetur  dxmonibus-.permittuntur ramcn  inter 

ecclefia?  locis  fa?cularibiis  fabulis  occupantur,p.i.c.857.c  homincs  vfque  ad  iudicium,  vt  gloriofior  fit  elctforum  vi- 

I'.craIisfenfus,inSenfusliteralis.  ctoriainda?monumtcntatiuumfuperatione.p.5.c538.f 

Jtcraliter  fi  aliqua ftare  pofTj;ic,an  etiam  necelTarium  fit,  vt  Locus fuperior(fine quo  regi  populus  no  pot;&  fi  tenearur,& 

a!legon'ceincelIiga:itur.p.i.c.i29i.b.c  adminiftreturvt  decct,indecencerappctitur, p.6.c.7oi.a 

Jceracus  homo  in  fcripruris  diuinis  non  folum  dcbct  docere  Locus  proprius  omnium  compofitorum  ex  eIementis,Tbi  na 

verbo.vel  pr? dicando,vel  legendo,fed  etiam  icripto,vc  fic  turaliter  quiefcunt,  eft  terra  p.5.c.4io.f 

non  folum  prxfencibus  profkiac ,  fed  etiam  abfcutibus  &  Locus  vnus  cum  munitus  non  cft  de  quo patet hofti  aditus  cg 

&  futuris,p.4.c.824.f  teraincaffumftiunicafunt,p.3.c.277.b 

Iterati homines  no  debent  defpiccre  fimplices  Chriftianos  Locus  non  erat  fandus  in  quo  Moy  fes  ftetit,fed  prxfentia do 

circa  terrcna  occupatos;p.i  .c.f  5  95.C  mini  qui  erac  cum  eojan&ificauerat !ocum,p.2.c.4o.e.f 

Jterati  carnales  non  funtmircendi  ad praedicandum  &do-  Locus  nonlocalisfapienti;epatereft,iuxuillud.Egoinpa« 

ccn  Jii  inter  fxcularcs :  quia  plus  noccrent  inala  vita  quam  tre.p.3.col.27o.f 

prohcerentdocirina^eoquodinmorahbus  magismouent  LocushominidatusprohabTtationecoueniesfuit  paradifus 

faitaquamverba,p.i.c  1479C  volupratis,i,  deliciofuatis,&anicenitatis,aprincipio.fter- 

iiteratis  hominibus  non  folum  licitum  cft.fed  meritorium  fa  tio  die  quando primo producta?  funt  planta?,p.i .co.69.b.c 

cram exponere fcripturam  fecudum  fi ici  tenorem ,  &  eius  Locus  anima?  fpiritalis  eft iufticia,veritas,fapientia,sa.ftifica- 

obfcuraminusintciligentibusdecl<»rare.  p.i.c.i462.f  tio&oiaqua?Chriftuseft,Iocusanima?eft.p.i.ci389.a 

itigare,&  morem  ira?  fua?  gerere,mulicbre  eft.p.2.c.2 54-a.b  Locum  petit a nobis  Iefus  Chriftus,quem  edificer,in  quo ha* 

itare&facrificaredifFerunt,&quomodo.p.3.C2i49.a.b  biret,p,2.col.i3o.f 

ifigiofi&inquietiafpiritufanttorefiliunt.p.i.cijj.c  Sa^ienrianonpoteftIocoteneri,necrcbusemi.p.3.c.267.a.b 

iicigioli  in  difputatiombus  magis volunt obtinere iniuriofis  Efle  Dei  in  loco,&  angdorum,&  anima?  humana?,quomodci 

clamoribusquamverisrationibus,p.3.cioo.f.&i4iiC  diffcrentcrdicantur,p  3.C0I.1863.* 

Jy-raquid,&  vndedicatur.Etfignificatccclcfia,quf  invarie-  LocafanttainIerufalem,f.paffionisChrifti,&fepultura?,in* 

racediucrfarumdifciplinarum;hiftorice,al'cgorice,tropo-  clufafuerunt  intraciuitatem  perdilatationemmuriexill» 

logice&peranagogen,fuauefonucxpnmii,p.2.ci078.d  partequa?priusextrafuerunr,p.4.c.487.c 

|thoftratus,  idcftpauimentnmfiuelapidumftrudturaGra!-  Locadominica?paffionis  ,&  fcpulturc-  inclufa?  fuerunt  intra 

ce,Hebi  aicc  Golgotha,  &  fuic  locus  ante  domum  Piiati,  p.  Ierufalem  per  Adrianum,quando  reftaurari  recit  ipfam  ci 

j.ci3o8.f  uitatempriu$deftru&ainpcrRomanos,p.4..col.8oo.f 

Iiuor  eft  plaga?  veftigium  fubcruentum,p.4.  coI.26.e  Loca  feruicuti  Chrifti  dedicataantctempoiaConftantiniira 

]ocup!etes  pcr  iecur  intell;guntur,qui  in  ccdelia curis &  vo-  fnerunc deferta»  quod  nullus  Chriftianus  mfi  furtnn aude- 

luptatibusdcferuiunr,p.4,c.962.d  bataccedere:fed  Conftatinus  per  tocum  orbem  iuflitea 

JocuIoshabuitdominuscuiangdiminiftrant,infirmiscom-  aperiri,p.4.C42  8.f.Videetiamin  Conltantinus. 

par;ens,quomi!tcreturpecuuiaafidelibus  dara  vi&ui  nc-  Locorumnoininaquardamfcribi  diuina  lapientiadifpenfa- 

cefTaria  quoscommcndauitIuda?,&cp.6.c.265.a.b  uit,qu£myfticaminterpietationemcontinean^quibusin* 

(temp.5.ci268.d  dicatur,  quia  haecceitisrationibus,noncafuficridifpen« 

Jjcum  ^tcrnum  vocat  Ifaias  qui  Satana?  &  angclis  eius  pfa»-  '    fantur,p.2.c  1 2oe.f 

paratuscft,p.4.c.3oo.c  Localediciturquodcircumfcribiturfecundumparteslocifu] 

fecus  hominis  Deus  cft,qui  eum  creauit,  vt  in  fcconfift-rec,  pra  &  infra,antc  &  recro,dexcera  &  fin  iftra.p.  3. col.  18  63.  a 

quemhomopctcadoclderuir,fed  Dcusfugitiuumperin-  Locuftaquid&  vndediciturp.^.ca^S.d.e 

carnacionemrcquifiuit.p.3.c.io6.b  Locufta&bruchusdifferuntficut  perfcctum&imperfe&um 

JbcusDcicftmifericordia,aquavideturegredi,quandopu*  lneadem  fpccie.p.4.ci905.c 

ait  fecundutn  rigorem  iuftiriar,p.4.  c.204.2.f  Locufta,  efugo,  &  bruchas,  &  etiam  rubigo,quid fignificcnt. 

^cusfanitificatui  exprajfentiaDciquifanctisafIinit.p.2.  P.4.C0I.1905.C 

bcusmalorum elt mundus,qui & diff)luetur,p.3. c. 690. d  •  Locufta:  quia  longiora  rctrocrurahabet,vocaturIocufta, 

•ocus adorationis  in  monte Gari(im,a quo inltuutus fuit,dc  quafi longa  hafta.p.  1  .col.5 75. a.b 

qu:>duplexopinio,p.5.c.i9o.f  Exlocuftabrucrusnaicitur,&quoufqucaIas  habeat,ficvo- 

-ocusbca:orumdiciturtcmpl'jm.p.6.cioo8.f  catur,p.4.c.298.d,e 

^ocus  aptus  Iudo?is  ad capiendum  Chrifcum, ex  tribus .  Pri-  Locufta?  li  vcnerint  in  principio  ferotini imbris,  i.verno  tcm- 

mo,q[!iacrataciuitatL-rcmotus.Secudo,quiaeracckurrJs.  porc,quandocun(itavirenc,cunCtapeaeconfumunt,p.  1* 

Tcrtio,quiacratcognitus-proditori,p.5.ci245.b       ZD  col^j6.( 

JocusinquoChriftusdormiuicfomnomortis,  eft  ipfacrux  Locult£quibus(vtfcrihit  Moyfes)pcufra fuit  Acgyptus,an, 

fandta.LocumautcmiftunotareefcChnftipalfionemdc-  &quomodog>auiorcsfucruntquamilla?dequibusfcnbit 

uote  confiderare.p.2.C3oo.f  Iohd.p.i.cpi.j75.c 

bcusvbicrucifixuscftdom!nus,fpecialitcr  vocatur  Sodo-  Locufte,dequ:busloannescomcdit,fm  aliquos  funtaialia 

ma&  Acgyptus,p.4.c.423.a  paruaquxa.ivfumantiquitusdcputabantur,p.5.c.63.b.c 

IotaquomodoChri("(usdiciturlocus,p.^.C2  69.a.Inrcr!.  L-Kuft^quaadopoftflagcllomittuntur^nonfolumfuperdo- 

bcus  humani  cordis  efc  dilcilio  vita'  pra.'fcnris.p.3.c.3  3  j.z   .  mos,oV  nuiros  difcurrut,  fed  etiam  pcr  interiora domorura 

bcusoisinIuda?amonsciuiras&  vicuscertisnominib.  d-:f\  huci!!ucquevolant,p.4.c.i4i7.b 

gnatur,quibus,fcil;ceta:itChan^nt-isinIocisfui$,aut  Phe  Quando  nutuDcilocufttdclocoadIocumtrafeunt,fua  mul 

refji  Amorra?i,Ei!e;i  vcl  Hebrci  nominauerut,p.t'.c.,4.;o.e.f  tif.idinc  fplerjt  radios  folis  a terra  excluderc ,  &  cam  quaff 

beusvnusatqueidctnaliquandoplurihus  hominibui,  num  nubes  obumbrare,p.4.ibid. 

cupacur,p.4.c$o3..«  Locuft^  quando  a  Dco  mittuntur,imantum  magnum  fonum 

-  X  i&tiunb 


Gloffe  Qrdia&  Nicolai  de  Lyra. 

fac#r  vt  a  fexto  miliario  audir»  poffit  fpnitus  earu,ficut  tra^  loth  quarito  quotidie  deteriores  ficbant  Sodomita?,  tanto  i 

dunt  (i}i  quqrum  jities  confueucrunt  venirejp.4.ibid.  ftior  apparebar,p. i  .col.  i  i-j^.b.c 

Iqcuftarum  natiira  eft,vr.  in  frigori  torpcant,  in  calore  yolitft.  loth  vidit  angelum  ycfpere  in  perditioncm  Sodomar,  p.<.c< 

locuftarum  varia?  funt  fptcjes,  yt  cjicunt  aliqui ,  vd  pptius  fe?  loth  quaiitcr  cognouit  cpcubitum  filiarum  fuarum,  p.i  iC0 , 

cundumaliosdiucrfigraduseiufdemfpecici.p.i.columna  249.dc 

XOOy.c  '  '                "*'- -'.  Jothperhoc  quodfcribitur.Etncfciuit,qupd  dormifient  . 

Iqcuftarum agmen.  tempprc beafi  Hierpnymi  tpta  Judca  ter  eo,&c.n6  excufatur.  Appungut  cnim  de fuper  Hcbra»i c . 

'    xit,qucbrationibusA'naorumpra»cipitatatfuntin  marc:  eloquafifuperfluum,quafiincrcdibilefir,cjiuarcrumn.-| 

fcd  ad  littpra  refuf* fcetor  noxius exiuit,&  hominibuspe?  ra  non  capir coirc  qucmpjam  nefcicntcm ,  p.i.col.249.  \ 

fti!entiam'intulit,p.'4.cbi.i9a2.e  jothabitauit  in  Sodomis.Hoc  Hebra-i  cxponunt  in  vitupe  t 

Jqcuftas  folet  adduccre  Aufter.non  Aqui!o,&  quare,p.4.ibid.  jpfius  Loth,&c.  Catfcolici  autem  hoc  cxppnunt  m  laud  j 

jocuttoimpropriafccundumrcgulasgrammaticaffieft  infa-  eiu$p.i.col.298.f 

crapaginanon|!ftcurandum,quiaillisnonfubiacet  theo-  lothvtrumpcccauirorTcrendo  filiasfuasluxuriofis.Argui ; 

Iogia,p.j.col.y7o.f                                     ,  .  pro,&  cptra  cum  refpofione,&  fplutionibus  argumcnti  i 

Jocutipfyoecdoc^icaeft,quadominorparsaccipitur  prqraa  p.i.col.24i.f 

ipri,velprptptp,p.i.c.24i.f  lotiotangensmorticiniaquefuerit,&etiam  qualis,  p.r.cc, 

locutiohypcrbplicaeftaddefignandumabiidantiarq  rerum,  ioo6.f                       • 

p.i  col.454  f  lotio pcdum  apoftolicorum  per  Chriftum flguraliter  prax  j 

Iocutioincorporeenaturen5vnomodoeft,aliterenimPcus  fa  cft,p.2.col.87.a.88.d 

angeIis,alircrangcliDeq,alircr  animas,&c.p.3.col.  ai.b  JotiomanuudcquadifcipuliChriftifunrredarguria  Phi. 

Jocutioangclisquar&qualis&quomodofit^p.d.col.jii.c  fcjs,&  fcribisjvndehabuitpriginem.p.T-CPl'261 

locutio  Dci  ad  diuerfa  &  diuerfiraode  accipitur,p.i  .io9.a.b.c  jucius  epifcopus,&  Arrianus  gt  aflat  us.  eft  i  fan&os  patres  <  1 

Iocutioquafperuerfio^quaadftupra,  pcrfuaderi,p.3.c.i6io.d  gyptiqsha5remiras,p.4.col.i  368,62  iji.c.2  34.f 

locutionisquedampeccata  deteftancur,vteftpeccatum  bla-  loquacirasinfrudtiiofaquafiyerborufolia  adiuinisrefeca  t 

fphemia;,peccatu  locutionis  irrcuerentis,pcccatu  locutio-r  dum  in  terripla  Dei  nemus  planrari  prohibetur.Indign  1 

nisiniuriofe,p.3.col.2o8T.c  eftvtverbacaeleftisoraculireftringanturfubregulis  D<  1 

Jocutionis  iutcgritas  quid  prodeft,fi  audientcm  non  a?dificat,  ti,p  3.C0I.7  b 

pronihiloenim  loquitur  fi  abhis  proprer  quos  Ioquimur  loquax,vtvelfic  verecundiamtegat,quaficriminofus  no  » 

nonintelIigimur,verbumergonimis  obfcurum  vel  ambir  alioscriminarur,p.3.co!.i4i.a 

guum  vulgimoredebctnicijUtintelligatui  ctiamab  indo-  Joquaccsmagisfolentcffe  vtappareant,parumfcientcs,&  1 

Ctis,p.i.c.i2  2j.a.b  rum  valentesinquacunqueartc  velfacultatc,p«3.coli:|l 

|pcutionisduogeneranoxiafunt.Vnum  quod  p 'ruerfa  Iau?  i66$.i 

dat,a!iud  quod  re&a  vituperac.ibi fauorhic  ira.p.j.c.pj.b  Joquc!a,&  fcrmo  quomodo  difterunt^p.J.col.yjy.a 

Iputionis  fmipliciras  magnar  virtuns  laus  eff  ,quam  quia  arro-  loquci  is  Deo  quando,  ora$,quandp  lcgis  ,Dcus  loquitur  ti , 

gantesnohhab£nt,habercfeafrcrunt,ytfecurfecurius  au  p.j.col.io^y.a 

diantur,p. 3.^307.1*  Ioquiturftultc,qufintcrflagellafeinnocentedicit,p.3.c.3;, 

locutionisfinisfapicntiumcfTeIolet,vtvfquccodicat,quouf'  loquiturad  hocfplum  Dcusboni^pcrtotamfacram  fcriji 

queaducrfaris  filentium  imppnant,  p.g.col.3o6.d  ram,vt  nosad  fuum,&  prpximiamorem  trahar,p.4.col  1 

locutionis,fi.cutintelligentiaf,autorelI  peus,p.j.c.3'62.f  na  1  io8.e.f 

locurionesdefapientiagenita  velcreafafuntcauendar  magis  loquitur  re&e  illefolus,  uel  dominum  cpnfiteado,  uela» 

quam  cxtcndendae,quia  vidcntur  fauere  errori  Arrii ,  p.3.  pra?dicado,cuius  auditum  vt  celefribus  poffit  aufcultan  i 

C0I.1979.C  obfecundarcmandatis,diuinagratiareferat,cuiuslin^i 

locutionum  omnium  generalis yis  ha?c  cft, ut  quemadmodu  ..  dominus  taclu fapicntias  quj ipfe eft,ad  loquedum  infti  t 

ipfjflingujnoninteliigunturjnifiaudicndoyellcgcndodi  p.y.col.j^i.b, 

fcantur,ita  nec  modi  locutionem,p.2.col.  2  jp.e.f             '  Curatione  Ipquirur^qui  in  ea  qufctus  ex^rcetur^p.j.c.ioo  1 

locurusquomodoeftDeusad  Adam,anper fuam fubftantia  Quicunqucfitcreditytloquitur,&fi nonveralpquitur,ta  l 

an  pcr  crcaturam  fubditam  fibi,  p.i.C0l.74.C.f.  &  94.e.f.  &  fideliter  Ioquitur,p.4.col.3  3  6.d.c 

95'C  Adcorloquiturquimo;ftumcpnfolatur;ficutdcSic.hentl( 

locuturusdcpco^omnibusarmcturyirtutibus,quarumqua  tfur.pi4.tol.34j.rA 

tuor  gcncralcs  u^nt^raftitiajcaftitasjfqrtitudoifapigtia,  &cJ  Facundius Ioquitur,qui  obftupefcendo  tacet ,  p.j.col.  123 

p.i.col.io43.b.c  Quiloquitur,iudicipauditoris.fubditur,p.2.c.94.d.e. 

longanimitas  Dei  qua?,p.6.C34*f  loquitur  dominusyelSathan  non  flatu  vocis,curn  fint  inci  ■ 

Itemp.i.col.io44.f  porei,ut  nosqui,&  in fecreto cordis  quafi  ppft  paricn^ 

longinquitas  in prophcta inquantura annuntiat ca quar funt  corporisftamus,donecperlinguamegrediniur,p.3.c.2iB 

longinquaab  hominum cognitione,potcftdupliciter intel  loquitur  Deusad diab.olum  quatuor  modis.  V ias  cius  arg  : 

ligijp.y.col.i  1 5  2.f  eleclorum  fuorum  iufticiam  contra  illum  proponit ,  tet«  ■ 

longanimitas  Dciqui  non  ftarim  pcccantrm  punit,  fcd  poeni  dam  innocentiam  ei  pcrmittir,i.probationcm  fidelium  1 

tentem  expeiflat.p.4.c.774.f  liciameiuscontraeoslaxat,aliquandone  tcncare  audc; 

longitudo  omnis  vite  pr^fentis.  pundus  cflc  cognofcitur,cum  prohiber,p.3.ibi. 

hnercrminatur,p.3.co!.222.c  loquiturdiabolusad  Deumtriliusmodis.ViasKominis  in 

longitudo tcrra; promiflionis&  latitudo  fecundum  diuerfas,  nuat,innocetes fidiscriminibusaccufac, & riinasnocct: 

parces  quomodo  accipitur,p.4.coLi(447.c  querit ,  &  tentandum  inncentiam  poftulac^pj.ibi. 

IongobardicumrcgefuomulcumafflliguteccIefiam,annodo,  loquimur  cumompiporente,  dum  mifciicordiani  eius  d 

mini  fcptingentefimo  fexagefimotcrtio,p.6.col.i6i4.f  prccamur.pj.col.  1 58. e 

longobardprum rcgnum  quando&iperqucmdefiuituel  dc-  Ioquimur  Deocum  facicm  eius  per  defidcnum  poftulami 

fccit,ibi-  Refpondetloquentibus,cumnobisfeamantibus.appar(i 

loramentumeftcongerieslignorumadinuicemconglutinato  pj.col.i^j.a 

rum,&  ppnitur  in fundamcntodomus^eoquodcftdc  diffi  C^uod  loquimur tranfit;,quoducro.fcribimus,manct,p.4.c 

cili  folubiIc,p.3.cpl.ao8o.f  i6a*c 

4j  loquiraur 


Ind 


ex. 


oquittuir  pro  nihilo,fi  ab  his  propter  quos  Ioqu?mur,non  in-  quantur  fumant",  &  non  de  cloquii  nitorc  fuperbiant,  p.4. 

telligimur,p.i.col.i48o.f  col.y^.b 

oquun tur arrcpricii  aliquado  idioma eis  ignotum,  &  hoc  eft  Ioqucndum  eft  caute.Ied  fi  tame  ex verbis tuis  aliquis fcanda* 

manifeftum  figmmvquodficloquensfitda:moniacus:  fcd  lizabiturhabetoconfolationcmin  eo,excuius  dictoroulti 

an&quomodopoflibile,p.j.col.i8j.  fcandalizatifunt,quihocfedt,utibicflfetexempIum,p.j. 

oquuntur  homincs  foris,tamen  Deusfolusintu*  fenfusape-  col.uj^.f 

rit,int'I  truic  veritacis cognitione & amore,p.j.ci  1 2  8.d.e  loquens altiora minus  capaci,non  vtilitatem,fcdfui  ofteura* 

iuntmuhi  qiii!oquitardeincipiunt,fcdmodu*iinct'pton6  tionemfacit,p.6.col.2oo.c 

ponuntindifcrcteloquendo:  &cum  bona  intentione  ve-  lucas,quiqualisquantuscuias,&quotcmnisfuerit,pi.j.toI. 

niuncbona  pia*  mencisprceceps  locutio  viciat,p.?.co.46.d  666.e.f.Irem  p.6.c.96j.e 

oqai  veriratem  eft  rarionabilicer  loqui.  Vanitatem  loqui3ftre  lucas  partus  Chrifti  filii  Deifcripfitgenealogiam,p.  j.co\m. 

pcreeft,p.i.coI.jj>d  667^.740^ 

l^ifubdiaboIoagunf,tanraloqui  nonmr,fedinanialoquun  lucasquifacerdotiumChrifticaetcris  amplius  cxponcnd  m 

tur,vrpotcaftrologi,&c.p.i.col.i  ^2^.b  fufcepic,pulchrehocin  templi deuotionecomplcuit.pl.;. 

oqui  noftrum  ad  dominumeft  prompris  ad  illum  defideriis  col.ioo8.c 

inh:are.p.j.col.4o6.c  lucaspleriqnetradunrprofcIytumHebrxasliterasignoraflc. 

oquiChriftumpronobis,eft  fepro  nobithominem  oftende  p.i.col.434.f 

rcprarterquemnullusa:qnusinucnireu;r,  quilinepcccato  lucaseuangeliftatantumpcrfequiturinadtibus  apoftolorum 

pro  peccatoribus  intercederet :  pcr  hoc  crgo  quod  fe  nobis  pra?dicationcm  Petri,&  Pauli,tum  quia  pra?cip'jurn ,  quia 

fimilem  oftendir,&  in  formxverirare  nondifcrepareparri  iftorum  factavidit  maximePauli,cuiusfuicindiuiduusco 

pronobisloquiiur.p.;j.col.228.d.e  mes,par.6.col.993.c 

oqui  noftrum  eft  hominibusoccultum  fenfum  aperire,  loqui  lucasa&ui  apoftolorum  Grcco  fermone  confcripfit,p.6.coI* 

noftrumaddiuinasaures,eftmocummen:isetiarn  expref-  1 117.C 

fione  actionis oftendere,p.2.col.i6i  .d  lucas  imagincs  Chrifti,&  beate  Maric.  virginisprimo  dcfcri» 


loc^ui(ap:enterquiniritur,tiraeatncciuseloquio  vnitas  con  pfic.p.6.col.i62i.c 

fundacur,p.  i.col.793  .c  lucerna  apud  vclum  fignabat  Ioanncm  Baptiftam,  p.i.colur» 

loqui  Deiquidjp.i.col.jji.a  naiuj.c 

oqui  praua  qui  refugit,&  myftcria  casleftia  exponit,adiutori-  lubrica  vita  elati  onoccntauri  nomine  f gnatur,p.4.coIumn» 

buspcrDeiadiuroriumpiumlaboremexplcns,adrnonte  63. b 

fortirudinisjideft  Chriitufclicirer  afccndit,p.i.c. » 376-e.f  lucerna,&  quafilucernadifferenriam  habcnt.Ioanncs  Iuccr* 

oqni  t ancum  norunt  qui  fub  diaboloagunt,fed  inania loquu  na crat,quia  crat angelus lucis:diabolus  quafi  lucerna,qui* 

tuMitpoteaftrologialiqui&Philofophl  Fideliumautem  transfiguratfeinangelumlucis,p.2.col.83.c 

regnum  a  Dco cft.non eft  in fcrmonc,fed in virtutc  Dei.p.  luccrna  lume  intcft.eft.p.3.c.i982.1tcm  p.i.coI.6j  6.e.f 

i.c.i32  3.b.c  Juccrnafumiturdupliciccr.VnonioIumenaturaleinrellcdut 

DeusapcritoraeorumquiverbaDciloqauntuT,eorum  qui  humaoipofituincorporc  terrenodicirurluccrna  domini, 

loquuntur  mendacium,falfum  tcftimonium,&c.diabolus,  quia  lumen  naturale  rationiscft  quatdam  imprcfliodiuini 

&cp.i.col.j2  0.f  luminis. 

loqui  quomodo  potucrunt  protoparentes,uel  loquentcm  in-  Icem  Deus  cft  praefcns  homini  per  gratiam  (uam,&  dicitur  e- 

tel!igerc,quinondedjccrantinterloqucntesctefcendovel  iusIucerna,&cp.2.col.6j3.b.c                                  ■  f 

magiiterio.p.  1  .c.74.e.f  lucerna  dicucur  apoftoli,  &  pra?dicarores,&  omncs  hominc*. 

Grarh  beneloquendicftaDeo.p.i.c.jao.f  p.3«c.J49.a 

oquendicoftanciamduoimpcdiutinhomincfcilicct  dolor  lucernaiuceredebebatintempIovfquemanc,p.2.C339.b 

dc  prxfcnti,&  cimor  de futuro,p.?.col.i 6 1  .b.c  lucernat apud  vclum  incenfj docct  incarnationis tcropus  qua 

oquendi  vfusrcclepercollumcxprimitur,quia  voxincollo  totusilluftratuscftfugatistencbrismundus,p.j.columna 

cft.p.i.co!.793.a  nij.b 

oquendi hbertatcm folct aufcrrc tcrror coucntuum.  p.  j.col.  lucifer  dc cxlo cecidir is  qui  manc  oriebatur,p.4.c©L  i6$.b 

866.C  IuciferdiciturChriftus,&notaquare,p.3.c.3y9.c 

■  oquedi cyjaruor genera  funt. Alii cnlm  ampli funt ore&  fen-  lucifcr  voluitaliisangelispraeeffe indeb.te,&  nulli fubcfle,n5 

I  fu:qui!auJandi  funt:aliivcrovtroq»ieftiicJti,qui.mifci3di:  tamcnfimpliciter,TcdquatuadreguIaagendoru,p.4.i63.c 

alu  ftnfu  ampli,fed'.ion  poflfunt  cloqui,qui  funt  adiuuandi  luciferprimus  apoftatauit,&  fupcrbia  clatus  fuum  tdtempfic 

alii  fenfu  incpes.fc.»  'ir.gna  torreccs.q.  Jefpiciedi.  p.j-c.ii7  creatorem,p.4.c  174-a 

oqurn  I:  fjcundiam  illcbenc  iccipit  q  ji  bcnc  viuir,  ncccon  luciferiani  hxretici  diciit  aninumdecarnis  iubftar.  ia  propi 

iciencialoqunt^.nprappcclif  P.3.C87.C  gatam,p.i.col.ioi9.a 

oquendi  fcicnriam  fi  quishabet,not;  (t^ifcd  Deo  imputet,ti  luctarineceflccfc  ciuncumdiaboliminiftrisqui  vult  cxircde 

m.-acnc  prjetcr vo!uratcm  Dci  vel.            :-m  fanctarum  regnoeius,p.i.col.i324.e.f 

fcripturarum,ve!  praftcr  vriliiatem  fru» re  doceat,nec  quod  lu&us  mortuorum,non  mortuorum  ponitur  comm une  Iege 

diccndumeftraccar,p.6.col.r;?37.b  natura:fcdpcccacis,&  vitiismortuoium,  par.a.columna 

oquendi  artcs  a  noftris  ad  philofophos,no  ab  illis  ad  noftros  41 4-c 

afcendiflcpcrpcndendumeft,p.4.co!.ios4.c  Iuc"tus  pcccatorum  non  aducrfatur  Iactitifpartc^columna 

?crloquendiconfuerudinem(hcfcioquomodo  ait  Augufti-  794-f 

nus)imbutisfenfibushominum,redpiusviderurquotfi.i.  iucrumfpiricualceftmagisdiligendum  quamamicus,Iedma 

gularirer  qua quod  pluralitcr  dicitur. Verbi gratia.Eft  illic  gis eft diligcndus amicus quam  lucium  temporaicp.^.coL 

milcs,quamfuntilIicpifces,p.i.co!.yj4.c  i^j7.ab 

oquendimoduscftfantSta»fcripturac,quandointclligitur;lc  Iu^    hcobcumangelo,nonfucrit  corporalis  uel  fpiritualis 

bonis,dicitur,populusdomini,velpopulusmcus,\etq'iiJ  u  roqucmododcclara-ituropinionesmulcorumjp.i.colu. 

hiiufmodidererminansadbonum.Quandoautemdcms  jjj.c.^j^.f 

lis,diciturabfquedeterminatione  p.i.co.i22i,c  Juciisacontraiiod'citur  quod  minime  luceat,  &  abundaro 

!oquendioriginemdehcreticistrahimns,quinobisadlov:?  r"i  noneft,p.2.col.i6©.c.&col.8oo.f 

dumquafi  argcntivenaefunf.reuocanrurcrgoad  fscrapau  Icemp.i.col.r^jo.f 

toritatispaginas,vtfiuercloquidtfidcrant,indeq[uidlo-  I  -us  uiaeinatborefc 

»    9 


GlolTa:  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 

-  Lu&a  Taoob  rum  aneclo fuir,vr aflcrurarctiT  dc  Efou ,  qucm  p.?.co!.679.c 

nimistimcbat:,ppTcrqiiodd)xitfibiangelus.Sic6tra  Deu  lumenfapientieincrearareftfimplicirer  per  omnem  modu 

fuinifc)rt!squaiUomagis'contrahon)incsprcualcbis.pa.3.  incoiniptibilcfcdHimcnfapicntiecreatffr.oneftficincc 

C0I.1924.C  ruptib)lepcromncmmodum.p.j.col.t9i2.c 

lufta  vclhaftiludiumfeualiquidhuiufmodi,  quodfemclfie-  lumcnefttriplex.f.lumcnrarionisnarurahs,  &  lumcn  cogr 

bat  inquinqu* annis, dicitur  ago,  &  ficbat  in  vcncratione  tionis diumorum,quod  fuit  in  vetci  i  Tcftamento ,  &  lur 

Herculis.p-4.c0l.  32  3.C  cognttionis Euangelica?.Er omnia dc-ficiunt a  pcrfc cla  l 

luCtusmortuorummodcratus&honeftus  procedcnscx  pie-  cisvcriratc,&quare.Luxautedimnadiciturveralux  qi 

tat«n3turali,bcnelicet&dccef,fedimmoratusprohjbetur  cftluxperefrenriam,p.5.col.ic26.f 

p.t.c.iy^.Vide  ctiaminFIcrclicet,&c.  lumcnnaruralcintellcaushumanipofiriin  corporc  terrcr 

luftus beammlo omnia  concupilcibilia  abdicar,&  lutfum  uo  benedicitur  luctma,p.2 .C0I.477.C 

lunt^icaiTumitprotranlgreftiocuIpecommiiTe,&prodi-  lumenvcrumeft,vbiaIiJdlumin,aliycfvira,p.3.j2c.a  D 

lationc  c*Icftispatria?,p.5.col.96.f  lumcn  propnequod  cx  felucer,no  cft  nifi  Deis,p.?.ci  ?8- 

In  ludo lirerario  vbi  pucn  clemcta  fufcipiunt,alii  dicutur abc  Chnftus lumen  eft &  Iucerna:Scd  lume  eft  Chriftus ,  dnm 

darij,alij  fyilabarij,alij  nominarij,aIij  calculatores  dicun-  renoftroreccnfetur,lucetenim  in  nobis  tanquam  in  v 

Wr.Ercumaudicrimushxcomniapucrorum  profeftus  a-  n\5tili.p  3.C0I.1386.C 

gnofcimus,p.i.coLi434.f  lumcnnaturalcintellcclushumani.tftqujpdam  imprrtfo 

Inludis  honeftis cxercitare pucrosad  virtutem  induccntibus  u'n' Iuminis,eo quod  homo fecundum  partcm  inteliea  ' 

&retrahcntibusavitiis?xpedicnscft,p.5.col  209.C  clt'mag'ncmDc^Pv3-co!.46o.f.Ircmp.2.col.654.e 

Ludouicus  rex  Francia?  corbnam regni  Francia?  valdc  iuue-  himcn  naturale  comparatum  ad  Deum  tcnebia  cft,p. ?.47 

nu  fufccpit.Eius  typum  tenuifTe  vidctur  Iofias  rcx,  &c.p.  lumine  duplici  anima  noftra  ilh>minarur,fciIicet,vtro  iv 

2.C0I.981.C  tcrno>&tcnipora]i,fiucfaIfo,p.2.col.ij9,a.b 

ludercfecundnmHcbreoscftarquiuocumad  Iuderc&  occi-  LuminircbellesfunrjquiTuadefidcriofecjucndobenijrn 

dcre,&ertiamadquardamalia,p.i.c.2j7.f  fpiciuntquodnouerunt,p.3. 00,245. b 

Itcmp.2.col.5  24.f  Lumin3riac.Tliabantiquisdiivocabantur,p.i.co.r.b.c 

ludentcmcomvidiiTctSarafilium  Aegyptic,&cduplicircrcx  Luminariadiciturpiacordis  intcntio  vniucrfascorum  rc » 

ponitur,p.i.ci57.f.&dccIaratiuus.ibid.&  col.259-f  brasexpcllcns,p.2.co.i597.a 

lugcrc  non  audebant filii  Ifracl  cxiftentes  in  Chalda?a,  nc  vi-  luminaria  celi licct  fint  facita  princirnliter  proprer  °!oria  1  L 

derenturdolcrederegibusBabylonis  vi&ona,&ficdurius  tamcn  facta  funt  confequemerad  vrilirarcm  homini \ 

traftartntur,p.4.col.i266.f  led  primamharumrationumMoyfesfubticuit,  &qu;i 

lugcntcs  &  conquircntcs  columbis  fublimibus  aflimilabutur.  p.  1  -col.  1 9-a 

P.4.C0I.1132.C  ljniinariaca?lidcfcitiiunthominiadqi)atuor.Primoino  n 
Iugentcs,lacertos  incidere,mos  faitapud  vetercs,&ufquc  ho 

dicpcrmanctinquibufdam  ludarorum.p.4.001  ~o2.d 
Iugentiummoseftfcrrecibos,&  prarpararetonuiuiutn,  quap  «iHfwn. 

parentaliadicunturieoquodaparcncibus  iftac  Lbiatur,  testcporis.f.veris,cftatis,&cQi>:irtod  fcruiurhominl 

p.4-col.702.f  tuad  vifumquieftd  rc/tiuus  inopeiib.humanis.p.i.c. ! 

lugentiumconfuctudocxtcndcrc&contrahcremanus,  p.4.  Iuminariacr*Iiomm'aafolei!h>frr;inrur,p.f.c.9  b.c 

col.94j.a  luminaria  ha?c covpot  a  vrrum  fola  fint ,  attt  habeant  recl  » 


lugcndat  funt  a  toto populo  perfona?  communes ,  maxime  dc        fpiritus,&  ab cis  viraliter  in rpirenrur,ficut  per  anima 

fiuta^a?  ad  Deicultump.i.c.992.f  maliumcarncsanimantur. " 

ugctibusmulravoluminafun:,dumquidapiid  Deumde-        recredendum,p.i.co.i8.f 


1 


c 


ccrnatur,nefciunr.-dum  pra?tcrita  fua  rccoJunr,fururn  pcrti  Luminaria  in  firmamcnto  coeli  funt  in  p>na  &  tcmpora 

n.efcuiu&inbonisfuisneerrenr,vercnrur,quosdum  Ua-         &quomodo,p.i.co.i8.f.&coI.t5p.c{'  ; 

gellaDeicorripiunt,fcoffendifTefufpicantur.  p.}.C59.b-c  luminaiiumcelcftiumproprietates&  vtilitatcs  plures  dalr 
lumbimcntisfuntvoluntas&intcllcdtuscxquibnsproccdut         p.i-ibid. 

cogitacionesmala?.Sedlumbicarnisftintinquib.vigetmo  luna&ao  quomodopofIitdicireg;nace!i  p.-i.columna  L 

tusluxune&  vtriquepra?cingendifunt.p.5.coI.852.f  c646.c.f 

lumbusvirtutcmfignificat.  Inlumbis  quoqueoperatiogc-  lunaobfcuraturtribusmodis,&fimilircrecc!cf7a  p  ■>  c 

ncrationis,p.i.col.927.a.b  luna  cum  plenaeft,tunc noclisin exordio  uidetur,a'i-u, 
lumencognirionis naturalis,lumencognirionisdiuinorum in        & pcr diem incipit uideriantcplcnitudincm  & innic 
•      vetcriTeftoj&luxcognitioni*  euangelica:,  quo  dcficiunt         fu  noc^is^p.i.ibid.  '         '' 

difFercnterincognitionediuinorum,p.5.col.io26.f  lunapoftac^noaiuvcrnaleuefpereplenapra-ccdens  ra  I 
lumen  contcmplationis  ignorans,pra?fentis  vite  tenebris  pref       lc rerminu  facit,qua?  regula  ufque  hodic  vVct  p  1  ibK  1 

fus,dum  vcnturam  luccm  diligenter  non  confpicit ,  nefcit  luna  vtrum  plena,&  plcna, & an prima  facTa  fuerit    nart  t, 

quoporrigatopcrisgrefTum,p  i.col.io94.e  jbidcm  '  v 

lume  propheucum  ficut  ad  folo  Deotearch^cccreatur,  ita  ab  luna  cum  ad  noftroscrcfcitoculos.paulatim  a  fole  rcccdi  l 

eofolomultiplicatur,dirlunditur,&traditur,quauisa  crea        vc'oadcflos,paribiisfpaciisr(clir,p.i.c.i2i9.a  b 

turahierarchica  pcr  illuminarionem  miniftcriahtcr  deriuc  luna  non  daunonib.feruir/ed  da?mon  Iune  rurfrrn  obfcn  t 

tur,noncft^diua?,&cp.i.co.i245.a  corripithomines  vt  lunainfamctur,&per  eam  eitis  c  ■ 

lumenintellcclualequomodorcquirituradprophctam,adin        tor,p.5.c.242.d.e.&92.e 

tclligcndum  vifionis  lignificatum,p.6.C3i9.a  luna.14.in  immo!ationcannipra?Fguiatram  tcpus  r-flit 
lumf  diuina^effcntix  vidcbimusinluminccreatogloriat,&c.         Chrifti  quamrempusinftitutionisfacramcntr  eucharii 

P.2.C0I.679.C  .        ....  ''«^^^'^ucrintabinuiccmquafipcrvnumdicm' 

lumen  facra?fcriptura?luccrnadic!tur,p.3.c.275.a.b  turalemdiftantia,p.i.co!.6n.a 

lumendiurnumqualcpotuitclTcantc  crcationcm  fiderum.  luna&  fol,utHcbra?ifabulatur,in  prfncipio  fua?  fo»mari<  s 

p.i.col.i9-a  «anta-qualcsinlumine.fcdquialunauoluithabercfi'' 

lumcnfuitinformcaliquomodo  vfqucadquartumdicm,  p.        larcgloria,&cfcd  Dcusmotusc6tra!unaminor-uit!  '' 

i.col.18./  ........      ..  .        „.     .  fins^cd.ttamenftellasj&c.fedperhocnopauficara.,  * 

lumc  creatuquomodo  vidcbuunnlumincdtuinae  cflcntiat,  -    Dcus.Offcrtcpro  mc cxpiationcm,&c.Iuda;crum  ccc  (. 

tm 


Ind 


ex. 


imoinfiniii,p.T.c.i39i.c 
una  quo  oftenlio  ceporis,fignu  cui,&  dici  fefH.p.^.cz  ipi.a 

unaquarccomparacurccaciije,p.3.c.2467.b 

Itcm  p.i.c.i68i.a 
^una  vocatur  Diana ,  &  pingcbatur  antiquirus  in  figura  vir- 

einis  cencntis  in manu  fagittas  tanquam  radios  emittetis , 

p.6.  c.ii42.f 
^una  dicebarur  a  gentilibus  prxfes  viarurn,quia  cas  oftcndic 

dcno.fte,p.6.ibid. 

unam  quida  dicunt  lumen  fuum  habere,fcd  globum  eius  di- 

raidiumluccre,dimidiumob(curumefll',&c.AIijdicunccj» 

non  haber  lumen,nifi  a  Solc,  p.3.  c.^op.b.&  2  ipi.a 

unatico  affimilatur,inftabilis  &  quare.p.5.  c  292.f 
.upanar  fuum  in  omnibus  viarum  principijs  fabricat qui  do 

c-trina:  tcftimonijs  male  abutitur,p.4.c. 
.upus  &  agnus,ideft  principcs&fubditivnamhabuerunc 

menfam,p.4.c524.b 
.upi  natura  commemoratur,p.  j.c.837.b 
Lupus.Vidc  Morbus  regius. 
.upi  funt  hxrctici  &  perfecutorcs,qui  docerc  nefciunt  vlula- 

re  confueucrunt,p.4.c.  j  24.e 
.ufus  maioris  ad  minore,illufio  eft  &  dcceptio,p.6.c.5o8.d.e 
ut«m  cft  cum  aqua  terram  infundit^p.j.c.  1  j6.e 
uto  infigi  dicitur  quis  dupliciter,p.3.c.6  j8.e 
ux  folaris  qua?  facta  diciturprimadie,  adhuc  fuit  informis 

quantum  ad  aliqua,vfquead  quartam  diern.p.i.c.i  i.c 
uxfuitquxdamnubeslucida,p.i.c.24.c.f 
ux in  pnma  die  factadicet  non  eflct  ita  perfeSa  ficut  lux  So- 

lis,habebat  tamcn  pcrfcftionem  fibi  pertinentem  quatum 

ad  illud  pro  quo  facta  fuir,  fdlicet  diuifioncjio&is  &  diei , 

p.i.G42.e.f.Etcxtenfec.49o.c.&45.a.&54.d.e.f 
jx  quomodo  circumirc  potcrat  ad  exhibcndam  diurnam  no 

(fturnamque  vicifsitudinem,non  folum  antc  luminaria,fcd 

antc  factum  firmamentum,p.  1  .c.j8.f 
jccm  quare  oporcuit  ficri  prima  die,p.  i.col.i  1.  a 
jx  primo  die  factadpiritualis  vcl  corporalis  intdligitur ,  par- 

tei.cio.f 

lix  corpouiis  vbi  fa&a  eft,cum  abyfliis  omncm  terrar altitu- 

dinem  tcgeret,p.i.ibid. 
JxeorporalisquaefaCta  cft  antcSoIem,qua?nacftilla,quam 

cum  So!  occidcrit  viderCnon  poflumu-s,  p.  1 .  ibid. 
jx  duplex,vna  iniquorum,quar  coucrtit  fcin  angclum  lucis: 

Altcra  coutraria  cft illi,  qua: diccbat :  Ego  fum  lux  mundi, 

P.1.C.1340.C 
jx  exterior  li  incautcdiltgitur,  a  luceinuifibiltcor  cxtrain- 

hianscaecacur,p.3.c.296.d 
ix  magis  proprie  dicitur  in  fpiricualibus  quam  in  corporali- 
I  bus,p.y.cii55.c 
jx  iiueromnesfcnfibilesefTe&ui  fpiritualiorcft,  vndecfnca 

cior  eft  ad  producfdum  intelligibilium  cognitioncm,  p.j . 

col.347.b  Itcmp.i.col.43.a.b 

ix  morientiu  cft  qua  corporeis  oculis  cernimus,Illurainatur 

aut  a  luce  viucntiu,qui  defpc&o  tpali  lumine  ad  fp'endorS 

in;ernae  clariratis  rccurrunt,vt  ibi  viuant.  p.3.  c.3 1  j.a.b 
Jx  vcra  quomodo  dicitur  Chriftus,cu  apoftolus  dicat :  Nuc 

autem  lux  in  domino.Et  fic  ratio  lucis  conucnic  cuilibet  iu 

fto,p.y.cio26.f 
Jx  gratixdupliciteraccipiturin  fcriptura.Vno  modopercf- 

fentiam.  Alio modo  pcr  parcicipacionem,  p. j.  ibid. 
icis  luci,luccm,luce,in  lux. 

icc"  cj,s  fciret  bona  eflc,nifi  tenebras  fcntircmus,p.t.ci  279.3 
Jccm  maiorc  qui  ex  fc  emiferit,vtrum  Paulus  an  Pctrus,Bar 

tholoma?us,anIoanncs,foliusDcinoifce(t,p.2.c.i6i.a.b 
iccm  diuinorum  myfteriorum  Iudci  non  inrclligunt,fed  ab- 

horrcnr  in  lcgc,p.i.c.399.b.Inrcrl. 
icc!parraa?itusdiuidirur,dumdonafpirirusdifp;iri!ircr,qui 

bus  acccndatur  finguli  accipiun  t,&c  p.3 .  c  3  5  7-b 
jiznria  pudicitiam  infeftaretccat,  fcd  vircaftus  bona  fibi  col 

lata  ad  memoriam  reduf  it,  &  ccntationcm  qua  puifatur  c- 

uincit,p.i.c.396.a.Intcrl. 


Luxuria  bamas  eft,cjao  capiuntur  indifferetcr  pcr  diabolum 
dc  quoiibcc  flfatu  liomines,p.4.c.205o.f 

luxuriaquxdaineftcam!s)qucd.?.ncordis,p.3.c.349.b.c 
luxuriariirpiiiscoiii(]M;n,itcorpus,c]i:dinaliapcccara,&nul- 

lum  pcccatum  inrancum  dchoncftac  corpus,  p.6.  c.24i.a.b 
luxuria  vigcc  in  luinbis  virorum ,  &  in  vmbilico fcminarum 

P-J.c.jSy.a 
luxuria?&  voluptatibus  corporis  fiqucm  vidcrisdeditum,  in 

quo  nil  animus  valei,fed  totum  Iibidopoflcdit,dicito  quia 

dcuorauitcumterra,p.i.c.624.d.e 
luxun'xmalum,autcogitatiOncpcrpetratur,autopere,par.i. 

C0ll02.d 

luxurie  pcccatum  perqua?adfciicirhomoJp.4.c.8 
luxuriameomagis  crubcfcunt  homincs,quia  fimul  omnes 

turpcm  noucrunt,p.2.c.575.a.b 
In  luxuriam  multi  pcr  vcl  poft  fupcrbiamcorrucntes,  exaper 

to  cafu  malum  culpa?  latcntis  crubefcunt,  &  maiora  corri- 

gunt,cu  proftrati  fn  minimis  grauibus  cofunduntur .  Reos 

enim  fe  intcr  minora  confpiciunt ,  qui  fc  Iiberos  intcr  era- 

uiora  crediderunt,p.2.ibi. 
luxuriofo  qui  fc  contingit  in  malis  a&ibus,cum  iumento  dor- 

mire  dicitur,p.  1  .c.15  27-a.b 
luxuriofi  idolum  eft  adultcra  fua  vel  concubina,p.3.  c.i  oj+f 
Iuxuriofi  valdc  dolenc ,  quando  in  eis  incipit  defacere  potetia 

cocundi.Ecdchocfigura,p.2.cii8i.b.c 

luxuriofiquilacibula»qua?runtadexerciciumfuipeccati,di- 

cuntur  idolalacrarc  fubtcr  Iigna  frondofa  vel  in  lucis ,  p.  1 . 

C0I.1529.C 
luxuriofus  non  cft  alia  cura , nifi  vt  vcr.trem  fuum  impleant , 

quorum  Dcus  ventcr  cft,p.5.c.9o8.c 

M 
Aalon  intcrpretatur  defencftra  vela  principio.p. 
2.c.287.a  *       r    * 

Ma  diclio  Hebraica  quid  fignificat,  &  quotuplici- 
ter  exponitur>p.4.c.405.4o6.d 
Maccdoniaeft  quaedamrcgioinGt^ciafccundum  omncshi 

ftoriographos,p  2.C.1525.C 
Maccdones,&  Amalcchica:  an  finc  cadcmgens,  partc  iccun- 

da,ibidem- 
Macedonius  hercfiarcha,&  que  eius  Hercfis.p.6.col.  1 5 39. c 
Contra  hunccongrc-gaca  fuit  quedam  vniuerfaiisfynodusin 

Conftantinopoii.l.cpifcoporum,p.6.col.i54o.f 
maceratiocarnispericiunia,  vigilias,  &  cartera  cxcrciriaper 

qu?  rctrahicur  caro  a  dcliuaru  aquis  fignificacur  per  Moy- 

fcn  p.  1.001.1648.1" 
niacerationcm  carnis  Dcoacccpram  faciunt  feptcm  coditio 

ncs.Pnma  quod  fic  voliitaria.Sccuda  quot  fit  in  carne  pro 

pria.Tertiaquod  ficconcupifcentia?moitificatiua.  Quarta 

quod  fit  bonorum  operum  produdiua,  &cp.6.c  1 56.C 
maceriaquidfit.p.6.i538.d        Itemp.3.col.i836.d 
machaba?i  fcptem  fratrcsin  Anciochiamarcyriigloria  coro- 

nati  funt  cum  matre  fua  atque  fcpulti cu  magna  vcncratio 

ncibirequicfcunt.ScdnunadColoniam  Agrippmamtra 

sluti  referuncur,ubi  in  ecclcfia  fanctimoniaIium,ad  Macha 

ba?osdic"ta  coluncur,p.4.col.2  207.c 
Machaba?oruml:berfccnndus,&  maximcquancumadpifffa 

tioncm  rcpucacur  a  mulcis  multum  spocryphus,  p.^.coluna 

na  2393C 
Rcceptus  tamen  ad  Irgcndum  ab  ecclcfia.col^op.c 
niachaba?orumlibcrlicctnon  fircanonicus,  tamcmaiorisau 

torirsris cft  quam /ic  Iofcphus , p  4. col. 243 2. &  2354.^. & 

2364. f     Ircui  p.i.col.76.c.f 
machabarortitn  libri  quomodo  in  ccdtfiac  vfu  acccoti  funt,p. 

4.001.2209.22 10. 
machabcortirn  rcrnporeconfulcj  pra-crant  rcipublicc  Romc 

p.4.col.2  3c;9.b 
Biacnabfforum  icprcm  fiatrum  fcfium  in  ccclefla  cckbratur, 

&  <]iia  rc,p.  4.C0I.242  9.  c 
frta':UinaiucscIainn;ialiis,ipliquaiidoquc  primi  incidunt  in 

ca.p.2.eol.6i9.b.c 

x    3 


GlofLt  Ordin.&  Nicolai  cic  Ly  ra. 


-.-smnluminnoctntibus&perdiuerfas  vias  ,  p.r 
quos  fignificantur:fed<jaT»ioodifpon€te  malumfupercos 
rcuettitur.Ec  dehoc  excmp!a,p.i.col.i34i.c 
lmiwmuiidifuntquariior>p.3.jCpli2a8,F. 
Mac ula  animalis  itnmoladi  quando  &  quomodo  non  lmmo- 

lationem  impediuit,p.i.col.i  548.^ 
Madianciuirasaquovocata,&vbifica.p.2.col.iox6.e.t  ; 

Madianitardicuntur6£Hmaelite,p.x.col.384.b.c 
Ma*dalcn.Tduefucruni,vnafoiorLazari,aliapcccatrnc,Grc 

gcuiustamendicit,quodfuicvnafola,p.j.cbl.659.c 
Magcddo  clt  locus  in  quo  loiias  occurric  regi  Aegypci,'&  vul 

nerarus,p.5.col.272.e  .     ,  0  c 

Magedai  Dahunuta&  Modanide;eprefcntat,p.i.c.i93S.t 

&1686.C     Itcmp.j.col.27*.e 
Ttem  p.2  .col-9oo.f.&  1 2  66.d.e 
Magifunt  hominesquinaturam  humanamcorrumpunt,p.i. 

col.io88.d 
Magi  vbi  nadi  funt  aquam  quam  in  aham  transterrent  lpe- 

cicm,p-i.col  yjib 
MagivtuntuTfanguinehumtno  &  concadu  mortuorum  in 

maleficiis  &  diuinationibus.Arioli folis  verbis,id  eft  mcan 

tationibusdiuinar,p.2.col.496.d 
Magi  Pharaoniscurin  rertiaplaeadefeciffcdicuntur,poterat 

enim  in  primo  figno  defkercled  commendacur  fortaflc  tn 

nitasjp.i.col.jjj.b.c 
Magi  Pharaonis  an  poft  tcrtiam  plagam  non  ccffauerunt  relx 

fteieMoyfi.p.i.coi.j^oc.&js^-f 
Magi  rcfiftentcsMoyfi,&  dicentts-.DigicusDeiefthic:  cotei 

fifuntdioinamvirtutcmiitcouimunucrdicitur.-fedaliisa^ 

litcr  vidctur.p.i  .C0I.5  54-t.&  5 5  5-c 
Magiqueicn:eslefum(.|ui&di&ifuntrege5)afcientia&re- 

guiiine  didi  funt,non  a  magica  artc,p.5.col.5  8.t 
Magtin  Ierufalemintrantcsduplicidecaula  puerum  Icfum 

cuiceluruntnatiimregemltid.Korum,p.5.fbi. 
Magiadcemonibusdoai,veliuxtaprophctiam  Balaamintcl 

ligentes  natum  Hliiim  Dei,  qui  magicam  deftruet  arce  ica, 

Bech!eevenetiV.,&  pucruadorauerQr,&  quare,p.4.d95-a 
Magi  puero  Iefu  tria  muncraobculerunt,icilicctaurum,  thus 

«  myrrham,&quidfignificanr.,p.5.col.63  c 
Ma^i  etfi  tiia  muncia.obtiiliiTcdicuntui,non  ideo  non  plurcs 

ruifle  quam  tres  probantur.  Vcl  tot  fucrunc  principes  qui 

multos  duxerunc  in  fuo  comitatu ,  p.5-col.57.a 
Magi  an  finguli  fingula  an  vnulquifque  tria  domino  obtule- 

ritmuncra.p.5.col.63.a.c  J  ■ 

MagiinpueroIefudiuinitatcmintel!cxerunt,quod  patet  in 

latria.'  adorarione.ibi.c 
Ma^i  dicuturqui  fupcrfttiofc  diuinat  p  craftra,p.i.c.io79.e.f 

Magi  &  augures  m  fupei  ftitionibus  luis  obferuant  loca&  tem 

pora,p.i.coI.i344.f 
Magifuntintclligibiles,quiinnomincdomini  falfa  prophe- 

tanc,p.T.col.io82.d 
Ma^orumgenus  &inftitutio»exBalaam  in  partibus  oriencis 

vigere  fertur,p.  1  .col.13  jj.a.b 
Magorummngiitri  funrfpiritusmaligni,nulluscnim  fando- 

rum  fpirituumobccmperac  mago.pa.col.i33.d.e 
•Magorum d.licrcnria?  fun: ;  alij  enimplus  valcnc,  alii minus. 

p.i.ibi. 
Ma«os  P-haraoniscurnoablitiOjphibueritDc^p.i.c. 54 6.d 
Magiaccdcspcrpcrrat,fepiilchiapcrfodic,animas  hoiiur.un 

peicuibar.p.l.col.lc88.d 
Magica  virtutc  pofliint  aliqua  miracula ficri,  tii  i!!a  pci  rinent 

ad.curiofira?cmtantum&  vanitatem,par.5.col.2  26.f 
Mjgicam  artemfiiiemagosininfirmiratibus  vclaliis  ncccffi 

tatii)uscon(tirurirequirentcs,cuiaffunilantur,  &magnas 

expcnfas  faciunt,&  nullum commodum  fcd  magis oppoii- 

tiim  rcpoirant,p. i.col.i33o.d.e 
Magicam  artcin  dc(ignac  fcripiura  ut  eam  prohibeat,ficut  d$ 

mones  cfle  fign.ficat/ed  coli  vetat.ibi. 
Magicarum  aruumconfultationcs&pada  cum  darmonibus 

fimilitcr  aufpicum,J&  auguiu.  deputantur  focietad  dsemo 


num.p.6.col.?79  c 
Mjgisaicibuspoiiuntaliquaquceriad.rmonibus  acrcm  ca 

ginofuminhabitantibus.fednonficdcfubftanciis  formal 

terfcparatis;&cp.4.col.i507.c 
Magicisarcihusbencfiuntaliquacuriofa,&inutilia,fcd  fan 

tatcs  quac  fiunr  ad  rcducendum  homincs  in  Dcumfiunt  t 

tummodo  virt!itediuina,p.5.col.ino.f 
Magiftcrdicicur  Dcus,&qualiccrhomo,p.5.ccl.^79.c 
Magiftcr  qui  prius  cffc  defiderat  quam  difcat,ftulcitic  noxai 

nondeftinac,p.3.co.i68i.b 
Magifter  eruciitus  margaritce,fulgenti  coparatur,quia  du  en 

dationem morum du«i  fupcrnorum fcientiam  pic  quxu 

tibus  apent,quafi  aui  eo  omatui  maiorem  infupcr  gi  atio 

que  fulgorem  gemmf  ardentis  annedit.p.^.col.i^  1 2.d. . 
Magiftcrquandopraecipit,iudiciumeftobaudictis  fi  dem 

foaudiatcapite.Si  tergumvcrtarcontcmnentis,  ^.4.59$ 
Magifter  in  difcipulo  audituri&  in  filio  pater  honoratur,  p. 

col.837.e 
magiftri  qui  fiunt,&necdu  pudo  ore  cjifcipuli  fuere  in  arro 

tiam (quce cft  ruina diaboli)incidunr,p.6.col.783.a 
magiftri  folcnt  lcge  in  habitu  ad  hoc  difpofito  fecudum  dif 

fitionem  faculratis  fua:.p.5.coI.i  2 1  o.c 
magiftriccclcfiaeomniuvirtutumcultuj&decorefapientij  | 

luftrati  honorantur  diadematc  rcgiae  dignitans  tanqu  , 

membra  fummi  rcgis5p.2.col.i  37 1  ,c 
magiftrimcrcescrefcitexproucntudifcipuli.p.i.co!.io69 
magiftri  perucrfi  dogmatis  fignificantur  per  Ioab,qui  acf  a  . 

rc  fugit,qui  ob  hoc  <j>  cccleliafticos  p  infidias  pcrimut,a!  1 

rariofidei  cxpulfi  perpctua  morte  punientur,  p.2.c.686  f 
Masiftrifcient  a  vigilatcs,fcdvicadormietes,ai;diroresi  s 

qxios  pcr  vigiliis  prtdicarionis  nutriut,dum  quod  dicut  k 

cere  negligunt.per  lomnu  coi  poris occidut,p.3.co.649.  i 
magiftcrii  vcl  dodoratus  nomcn,an,quare,&  quoniodod  • 

derandum  fit.p.  5.^01.3  79.C 
maeiftrorum.v.icafiiurcrepiehcndirur,oportct vtfubditi  ; 

et!amcumdifp!iccntvencientiii,p.2.col-955.a.b 
magiftrorumfpiiitualiumpcrfonafi^natur  pcnbiccs  qi;a  1 

petris pariunt , quia in dodnni  pati u cui pctra? uocaci f « 

adconueifioncmanimasgigniint,&c.p.3.col.365.b 
magnificari  dominus  Dcus  cjiiomot'odicaiur,p.5.col. 69  i.i 

Itcmp.3-col.2094.f 
magnificus  inclinauu  ad  dandum  illud  quod  pctiti;r,quai  0 

beneficiaprius  preftitapcrcuinal]eganrur,p.4.co.204;| 
magnifici  proprium  eft  cxaudire  illum  qui  rccognofcit  pi  •- 

ricumbcncficium,&foan)  potentiani,p.3.col.io97.b.c 
magnificimodusfaccremaioraquamfit  dignitas  rccipic  is 

P.2.C0I.557.C 
magnificentiaan,quomodo,&  vndelocuhabeatinDeo.!» 

&  decoeteris  virtutibus,p.3.col.955.a.956.d 
magnificentia  confiftir  in  virtute,&  iapientia ,  co  quod  p(  i» 

ftaduo  fiuntmagnafada,p.3.coI.493.c 
magnitudo  diuinorum  opcrum  nec  ex  qualitatc  valct  ■dii  i 

nec  cx  quantitate  numerari,p.3.col.82.d 
magnitudofidciAbrahajcxhoc  patct,quodflatim  ad  uc  S 

dominiiuit3dtcnamalicnam,&ibipercotam  vitamfu 

habitauit  pcregrinus,&  de  gcncratione  Ifaac  ciedidit ,  I 

rifir  ficut  Sara  uxor  fua,p.6.col.92  3.C.9  24.  t 
magnirudinisfolis,&  lunc.'magnumeftargumentum,c}>  01  i 

bushominibusidcmorbiseorum  vidctur,  &  p.t.col.i  • 
mahumet  pfeudo  propheta  in  fuo  Alchorano  quxda  prei  t 

quf  non  vult  ficii.p.3.col.i243.a.i  244.d 
mahumctvtplurimumfecutuseft  incredendis  crrorcs  f< 

forum  hercticorum.Similircr  dc  fpcrandis  falfa,&  hcre 

tradidit.p.6.col.  1 549.  b.c 
mahumet  in  fuoalchorano  ncfandodicit  cxprefI"e,oj  lefu.' 

fuit  fufpenfus  nec  mortuus,fed  quod  fic  afliinilabamr  1  - 

tibus.f.perapparitioncmphanraftica,r.on vera  p.^c^  * 
mahumctdicitIuda?oscorrupiflelcgem  Moyti,  &  proj;li  ' 

&cuaugeliumChnftianos,&vcritashabeturinfuo  A  ° 

rano,&c.Sedrcprobatur,p.6.col.ij59.iy6o.d 

mahutn 


Ind 


lahumer  ouare  fuis  inrcrtiixic  vinum  bibcre3cum  in  aliis  vo 

lupiatcMc!axautrir,p.6.col.i6oi.a.b 
iahunutus,hcctvariadicanturadiucTiis,c!ccotamcn  coue 

njentuis  tenctucquod  inccepicfeclam  fuam  cucarincm  te  . 

pdri*EradiUp.6.col.i*9i.c      #. 
Lahumet'  mukos  errores  pofun  circa  Chnitu .  p. 6. 1 599.1x0 
lahumetus  vocat  apoftolos  Chi  ifti  viros  dcalbacos,eo  quod 

vfi  funt  vcftibus  non  laneis,fed  !ineis,p.6.col.r  5- 1  o.f 
«ahumetus&  Antichriftus  lunrlarroncs,  non  inrrances  per 

oftium.id  eft,facrafcnptura,in  ouileouium,p.j.cii85.c 
lahumctusdepaupettateaddiuitiascleuacus  cogicauic  ficri 

rex  Ifmaelrurum,de  quo  populo  ipfe  erat  qui  proprie  dicu 

tur  Aearcni.p.6.col.i  y  91.C 
»ahumerusquomoJo  vfuscftconfilio,  &auxilio  cuiufdam 

monachinomineSergius,cutadh^fic  vc  propoiicuro  obti- 

nerccp.^.col.ij^i.c 
lahumecusqualicerfinxirfeelTeprophecam  &  Iegis  diuinar 

Iacorem,vbi  eciam  cractancur  mulca  alia  de  eo,p.6.c  1440.1* 
lahumctus  dicit  fe  miflum a  Deo,&  conatur  probare ex  eua 

gelio.p.j.col.i^o.c 
Itemp.6.col.iy99.a 
ishumetus  epiletiam  palTus  quomodo  illud  obfcurarecona- 

batur.Dixitfecnim  hoc  fuiffe  paffum  propter  praefenciam 

angcli,p.6.col.ij:9i.c 

lahumetus  Ixiij.annis  tantum,p.6.coI.i  5-98. e-f 
lahumcti  lex  per  potenciam  gladh  incxpicj  &  per  eam  tenc- 

tur.p.j.col.i  no.d 
:cm  p.6.co!.2o6.f.&  col.3  2  8.f.&  clarius>coI.349.c&  colum. 

1601.&  fcqq. 
t  lic  eft-  per  gladium  terminanda,vt  doct.dicunt,  p-4.c.948.f 

& co!.2o54.b.&col.22?4.c.Icem P.3.C0I.471.C    , 
lahumeti  fecla  contraria  modo  indu&a  eft  ad  legem  Chri- 
,  ftf,p.6.col.i  J99.&  fequentibus. 
aahumctifcctanihiltraditcredendurn  ,nifiquod  defacili  a 

quolibet  mcdiocrirerintelligentenatuiali  ingenio  cogno- 

fci  poiTicp.6.col.  1 60 1  .a 
lahumeti  lecta  quomodo  incarpit,&  quomodo  conficla  fuit> 

p,6.i  J9i.c.&  c.i  599. 160 1. 1602. Icem  p.^.col.i^j.a 
lahumcti  lex  cum  fit  erronea  &  vitiofa,quomodo  eft  tantae 

durarionis,p6.col.i6oi.i6o2. 
■fahumcri  fccta?  quo  tancamulcicudohominum  adhereitcQ 

contineatcocerrores&  vicaenormia.  p.6.  ci 599. &feq. 
-fahumecicrrores  &vicia  mulriplicia  fcribicin  iuocra&atu 

fracerNicolausordinis  Predicatoru.  quiinciuiracefamo- 

fifsima Saracenorum  quae dicitur  Baldacum,  vbi  gencrale 

ftudium eoru  habccur,linguam  &  liccra  Arabicam  did  cit, 

&  legc feu  iccta eorum dihgentifsime  ltudujcp.6.ci  5 99. c 
lahumetani  quare  &  quomodo  lciunium  obferuant.  Ibid. 
lahumetani  circuncifionem  &  bapcifmum  obferuant,quare 
1  &quomodo.p.6.ibi. 
lahumetani'texpe£tant  in  alia  vitain  voluptatibuscarnahb. 

&  diuitijs  pr^miari.p.6.ibi. 
lihumetani  frequcnter&communiterappellant  Mahume 

tutn  prophetam,&  apoitolum  Dei,&  quarc.  ib'.d. 
4atot  e(t  iniquitas  mca ,  q.  vc  veniam  merear.  Doctores  Ca- 

cholicidefperaciue&atrirmaciueexponuc.  DoCtorcsvcro 

Hcbran  cxponunc  intcrrogaciuc  &  ncgatiue.p.i  .c  1 1 8.f 
rtuius  mihi  videtur,  fi  homo  in  carne  poiitus  fragilis  &  cadu- 

cus:  fide  tamcn  Chrifti  &  vcrbo  eius  armatus  fuperec  dx- 

monum  legiones,quamuis  ipfequi  vincit  in  nobis:  plus  ra- 

mcn  efle  dtcicquod  pcr  nos  vincicp.i.  c.i  2  6o.e.f 
A  aioris  conditiones  ,ad  infcriorcs  &  fubdicos  qua?  iint.  p.  j. 

C0L3  9;a 
Aj  orcs  limu!  &  minores  noft rorum  remporum  fecordia  lar- 

dit:hosj  ptxdicando  vcrbum,iIIosabaudiendo,vtrofque 

a  facicndoprajpedicns.Ethorum  ratio;p.2.c.i  293. c 
MUioresfuoscum  popuIusehgir,magispax  po.puli  confcrua 

tur.  Videntur  cnimomnesqtiafi  aliquam  partem  habere 

in  principatu ,  vnde  &  omnes  talem  ordincm  amant  &  cu- 

ftodiunt,p.i  ci497.c&ci498.d 


ex. 

Maioraquarqtiedifhciliadifccrnere&iudicarcdebcntmaio 
■  i'es  \  arua&  ficilta  minorcs.p.i.ci46$.b  * 
Maiora  bona  Dcusdat  quibnldam  &  non  minora,vt  femper 

anirnus  eoinm  habear,vndc  fereprchedar,&dum  perfecti 

cflcappctunt ■ncc  poflunt,  minimc  feextollantin  hisquae 

habenr,qui  pcr  fe  parua  non  habcre  valenr.p.i.  c  1 5  io.d.e 
Maiorum  veffigijsquidedignanturinfiftereharrefeonexcita 

torcs  funr,p.4.c.i  28.C 
Maioribus  afliirgerc:  naturalisconfuctudocft.p.i.c. 347.D. 

Inccrl. 
Maioritas  in  regno  Dei  no  acquirirur  perambitionem  &  po- 

ccftaccm/cd  pcrhumilicacem.p.y.c.339.c 
Maioritas  MelchTedech  ad  ipfum  Abraham  quo  medio  pro* 

bctur,p.6.c.875.a.b 
Malachias  interpretatur  angclus  domini,  ex  quo  dixcruntali 

qui  quod  fuit  angelus  in  corporeaflumpto,  alijvero  quod 

Efdras.Sed  improbantur,p-4.c.2i 75\b.c 
Malachiasvidein  E(dras,&inangeIosputant,&c 
Maledicit  creaturis  Deus3&  no  maledicere  prohibemur,quia 

dicit  Apoitolus,Benedicite &  nolire maledicere,&c.&  qua 

re  hoc  ab  hominibus  no  vult  fieri  Deus.  cu  tameh  hoc  ipfe 

faciat,qui  exemplum  vita'  hominibus  ponic,  p.i.c.344'.f 
Maledicunt  fanfti  viri,non  deiidcriovindicta?,fcdvlcioneiu« 

ftitie.Intus  .n.fublime  Dei  iudicium  aipiciut,  &  mala  foris 

cxurgenria,quomaIedi6todebeatferiricognofcunt,&no 

peccat.cia  ab  lterno  Dei  iudicio  no  difcordacp.i.ci04.d.c 
maledicitur  terr^  in  peccato  Ad^,  non  Adam,  ipfe  vero  Cain 

rnaIedicitur,&q.uare,p.cc.io2.a.&c.io6.d 
maledicere  Deu  fuum  &  nominare  nomen  domini,an,&  quo 

mododifferunt.p.i.cin?.f.&  cu  i9.a.b 
ma!edicere  Deo  elt  de  eius  muncre  fibi  ipfi  gloriam  prcbere. 

p.3.ci8.f 
malediccnti  afsimilatur  qui  fauorcfuperflua'  laudis  proximu 

cxtol!it,vel  fauendo,vel  bona  ptus  aequo  Jaudando,&  qua 

re,p.3.c.i720.d.e.f 
maledicenti  patrem  aut  matrem  debetur maior pcena  q  per- 

cuflbri  eorundem,&fi  percufsioiimplicitcrconiideracafic 

grauiorquamma!ediftio.p.i.c.69i.&c.693.c 
maledi^usa  Deo  cricqui  a  malis  facerdocibusbcncdiciturj, 

quia  benedicunt  iniqueagentibus ,  &  adulantur  pcccanti- 

bus,dummodo  diuites  iinc,p.4.c  2 1 93. c 
malcdidus  omnis  qui  no  reliqiu  rit  fcme  iuper  terram.  Quod 

dc  ieminc  fpiritualis  operis  d;citur,non  prohs,p.4.c.46i.a 
malediotus  omnis  quipendetiiilignOj&cAppofuerut  Iudari 

Deo,ut  malcdictus  omnis  qui pen.in  ligno:quando  &  qua 

re,p.6.co.499.d  e 
maledi*ai  in  corde  qui  rc&a  opera,non  redtaintentione  facie 

P.3.C0K18.C 
maledi<aio  parentura  quomodo  foboli noceatoftenditur.pa. 

3'.col.i988.e.f 
maledidio  mulieris  adultur^qca?  &  quomodo  &  qualis  fue- 

rit,p.i.cii95.c 
maleditftio  hominum  tempore  Iercmia*,quicunquc  maledice 

bataltcft',dicebat.Sicaccidattibificutaccidic  Sedecbic  rc 

gi  &  popuIociiis,p.4.col.752.r 
maledi»itiogeminaeftj&  culpa?.f.& penar.Sicetiam  maledj- 

ctu  duob.modi.s  dicitur.f.attiue  &palfiue,^cp.6.c.49o.d.& 
Itemp.i.col.ro4.d;e 
maledi(fti  peflima  qua  Semei  maledixit  Dauidi.  p.  a.columna' 

683. a 
Nonnulli  quos  adnefarios  afftimant  ma!edi(5tionefcriutjquijk 

vircucenequaquam  poifuntjp.3.24i.a.b. 
makdiaionesfcu  comminacioncsin  Leuicico  &  rn  Dcutero 

iiomiodiffercntiamhabcnt,quoniam  ilIa*inLcuit'coadca 

ptiuitatcm  Babylonicam  rcftrutur,ur  Ka.Mo.Gcrund.de- 

claiar^&c.aha-adhodiernumca}  tiuicarcm  hidcorum,qi:a 

ipii  Komanam  vocanr,p.i.colum.ii43.&  coltimna  1637. 

ci6?8.d.e 
malcdictiones  cur  plurcs  in  lcgcpofita?  quam  benedidiones, 

p.i.col.i636.d 

malcdi- 


Gloflae  Ordin.oi  Nico'ai  dc  L..y  ra. 

MaicaidtionibustiiliJiunrccitatiscpradiiinauurtamrn.Bc-  mali^natncs^funtquimalaproximisagunrsp.^.co^o^.ji 

fdiwoiivcioic-.itutisiuillakquituraffirmatiOjp.i.co.  malignusfpiritus  vocarur  venrus  vrcns,quicumqucpuc  fut 

!-J.  i                                                           ...  cendcritigneperucrfarconciipifccntiarjrapitpofimodui 

Malaitftum  dooluis  modis  cucitur.f.mdicioiufticifc&  liuorc  adflammasgchenna?,p.3.col.2  62.d 

vji",dcU,p.^.col.4j.a.c\'Col.ii6.d.c  malignumfpintum  fifcnfcrisloqui  incordctuo,  vr:e  duc. 

MalcdtcfnnuNnncspcccarieir.Malcdi&uscrgoomnisquiia  adaliquodpeccatiopus,incclligcquia  vulttc  obfccrare, 

1  ig  .i.jpcndct.p.t.col.isSj.c                                  m  Iicuidfmoni,vtfu(cipiasmvftcriadiaboli,p.i.co.i?72.c.! 

Mjledictiunfaiftraprolatumnovcnietfupcr  illum  in  quem  malignifptritusdicurirurnoftrivicini,  eoquodhabitatnob 

profcrtur,licut  auis  vagiuoUns  ad  locum ccrtum  non  vcrti  cum  in  hoc  acrc caliginofo.Dicuntur ctiam  inim ic  1  noffi 

tur,p.  j.col.  1 7 1  J.c  quia  fcmper  machinatur  ad  malum  noftrum ,  p.3  ,c.  1 041 

Maledida  non  cffc  profcrenda,p.4.col  1341.1  maligni omncs  funt filii  diaboli .  Et  ficut diabolus  aliquan< 

MalcdiftacumcxprophctiadicunturnondemalovotoTunc  transfiguratfcinangdumlucis,vtdccipiat,  lic  homo  m 

icdprxdicuntur,p.i.col.i937.a                      '  lignushngitaliquandofan<5titatcmiVtafccndar,p.4.2  37i 

IntermalcdiclaquxIiid£ismcrirofupcrbiafacciderut,nihil  malignifpincusanimosfidcliumamcdirationcfacrclcctioi 

pciusquainvideicfu3mvitam.i.filiuraDeipcndentem,&  priuanr,neuclipfipcrexcrcitiumrc(iftendifiducia  fumj 

noncrcdcrcci.p.i.ibidcm.  uelaliosquilegemnefciuntadrciiftcndumviciisacccnc, 

malcrici  j  dicuntur  qui  vtuntur  inuocationibus  demonum,  p.  Et  dchoc  figura,  p. 2.  col.994.f 

4.C0I.403.C  malignifpiritusafqueDci  permifllone,  nonfolumnonpt 

nulcficij  dtim  pcr  incantationcm  diabolorum  aliquid  effice»  funt darc refponium  hominibus,fcd  nec ctia homincs  pc 

reconantur,difcuiruntpermudu&fubitofemina  eorum,  funthocquarrerc,p.i.col.i3ji.c 

de quibus hoc  agitur afrcrut,ficquc  cx  illis  permittSte  Dco  maligni  fpiritus,uel praui  dogmatis autores,pcr  unius  anii 

nouas  rerum  f  pec«es  producunr,p.i.c.y 44-e.f  corruptioncm,multas  corrumpere  nituntur ,  p.  1  .colum . 

malcficiqui  praefligiis magicx artis & diabolicis  figmenrisa-  363.a.Interl. 

gut &  ctiam  hxretici,a  confortio fidelium  cxcommunican  maligni  fpiritus  ccrtis quibufquc  viciis  finguli  obfc quunt 

di  suc,doncc  malcficiu  erroi  is  in  eis  moriarur, p.i.c.7oa.e.f  qui  fupcr  mentcm  peruerfi  uadunt &  ucniunt,qucm  ctf 

malcficionullacftordinisratio,p.2.col.i?35.b  liquamaladcfcrunt,aliioccupanr,p.3. 219.0 

maloscurcreauuDeus,quos  lalcsfuturosprefcicbat.p.i.col.  maligni  fpiritusbonismcntibusfunthorribilcspaucndi  a 

5><?.c  f'ugicndi,p.3.col.2i9.a 

malitiancvnq!iaminnobisinucniarur,rcfi!gereomninode-  malignisfpiritibusiuftcdaturliccntia.vtquosvolcnrcsin] 

bemus.Inaiiisvero,vinccre,nonc3m  pcrimcrc  ftudcdum  carilaqttcoftrangulatjinpcccatipamamctianinoletest 

eft  quia:l!iiriquibuscft,aliquinecciTariioperis  conferunt  hant,p.6.cct.36i.a 

vniucr(itati,p.i.col.i3?j.b.c  ma!ignitasdiciturquafimalaigneiras,qi'ia*confiftic  inard< 

Maiitianoneftopus nature fcd  voIunratis,p.4.c649.«  concupifcenti.r,inquaconlumituriniquitas,  P.3.C.190 

malitia  cftquandoquisdamnummolittiralicui. p.6.c.29.b  maligniras,eftmaIauoluntas,cumultranonpotcft  vcldc  I 

malitia,malo  ddcitatur  alicno,p.6.c  131  y.a.b  neficiis  gratiam  non  referre,p.6.c  29.I) 

malitiam  fuam,qui  Deibonirarcmexcedcrcputar,vereinfpt  mallcinomincin  fcripturadiabolusmcclligitur,p.4.coI.S9i . 

ritum  fanctum  peccanr,p.6.coI.32.d  malogranacu  dicirur.coquod  multa  grana  fruttus  cius  habi <■ 

maluia  dicituraftlic"tto,p.4.col.34j.b.379.a  &eftarbormcdicinaIiis,cu:us  pomarubca,  &adeuedt| 

maluia  laedens  01  e,infidcli  fcilicct  tcftimonio  locuft?  compa-  amara,p.4col.  1 409. c.  1 9 1  o  .d 

ratur,p.3.col.io3o.d.c  malogranatumdicitur  sadacriix.qii.rcfi -arbor  frtictifera,  1 

malkiahominum  vtitur  Dcus,vtoftcdatfortirudinem  fuam,  defignandumfrucljmcrucis  quicftinnumcrabilis,p.^l 

quoniodo,vtaccipiatur,caufaIirervcl  confecutiuc,p.i.coI.  1879.C 

565. b.c&c.569.b. 5:70. e.&col. 581. c  malogranatumpropternimiam  mulrirudincm  granorum: 

mahr;aarfl*(5tusexca;catnotiriamiiKcllc<!fus,maximcin  mo-  intertextismembranisdiuerfasccllas.fedomncsvnoccli 

ralibus,quia  qualis  cft  vnufquif  jue,talis  finis  fibi  uidetur ,  cccomprehenfas,fcmper  in  fcripturis  fan&is  in  pcrfoni : 

P.3.C0I1895.C  cIc(iccponitur,p.4.c.2i8i.b 

malitia  mulicris  cxccdit  ornnf  malitiam  hominis ,  id cft, ficut  male vtcndo  patientia  Dci,corda  obftinatorum  durefcunt l 

tnftitiacordis,(iucdo!orciuscxccdiomneplagacorporis,  i.coI-577.f 

fic rrtalitia  mtilicris  cxccdiromnem  maIitiam,p.3.co.2i04.f  malum  quilibct,qui  ranquam  effceminartis  per  mulicres  fel 

malitia non  vincicfapicntiarcuquod patet  vcrumcffedefapic  clus,  contra Deu ad pcffima fe  conuerrit,fignificaturjl 

.   tia  crcata  &  incre.ua,p. 3.C0I.  1 9  i8.f  Ochoziam  fedu&um  per confilium  Athali.r,p.2 .col.  1 21I 

malitiadupleximponcbaturilliqniinprimiriuaecclefia  infti  malummaiusinfcparationcbonorumcommittimtisquanl 

tuebancur  populo  praclatus^malitiadico,  fcilicetfui  &  po-  maloru  commixtionefugimus.i.dum  corporalircr  ic-pa  I 

puli,&quomodo,p.4.c.492.c                           •  musnosabonisproptermalosquamfugiimis.i.incoiUwtt 

malitia  facerdotu  &  dodorum  facit  crrare  populum  proptcr  ne  malorum  non  rcmanenrcs.i.qua  fir  illud  quod  fugin i 

eorum  fcandalum,p  4.C0I.2  i9i.c  fugiendoconiunctionem  maIorum,pa.6.col.404.f 

malitia  hominis  licet  fic  odicnda,non  tamcn  eius  natura,  quf  malum  culpa?  mortalis  eft  priuatio  boni.  diuini  quod  cfi  inf 

pofiib;lis  cfi  bcatificari.p.^.col.i  i8.f  tum,fcd  malum  penefenfibilcseft  priuatioboni  crcati.r  • 

malitiaphariivorumcontraChriftumconfpirantiumfuirqua  ptcrquodminushabccderationcmali,p.3.c.2 119.  c 

druplex.p.j.c.368.f  malumaliquod  permirccre,proptermaiusmalumcuiradu! 

maliticccftcxaggeratio  quod  virquicrat  princcps  drno  in*  nonhcitilhidIicitum,p.i.coI.i6oj.b 

telligentic  feco  dcicccru.vtadorct  idoIa,p.4.c.45-a  malum  facit  uoluntas,non  natura,p.4.c.i67.a 

malitix  iubtilitatem  qui  cclat,fub  Iocutione  innncentia? ,  in-  malum  implcrc  etiam  pcr confilia  qni  conatur,  in  peruerfi 

duicurueftccxlana&lino,|p.i.coI.i  J87.C.1588.C  fi!iicathcdrafcdet,&magnainiquitatiscIatioiic  attollii 

malitiamnonffcitDcuSjtamcncumabaliisinuentam  proht  p.4-co.i2  3o.f 

bercpou1t,n6prohibct,fcdcuip(isvtiturcaadneccfFarias  malum  nonuitatur,nifiinquantumcognofcitur  e(fc  malu 

caufas,&  quomodo.Et  cxcmpla  dc  hoc,  p.  i.ci334.d.e  P.6.C0I.91.C 

malitiaminuciiicnsDcuSj&prouidcnsquodfitilli  inutilis  q.  malumodit.quinonfolum  voluptatenon  vincitur,  fcd  0 

ea  vtitur,f acic  tamcn  vtilcm  his aducrfum  quos  cxercetur,  opera  voluptaris,p.4.c  1 87 2  .e 

p.i.co.i334.f  malucftpcccarcpeiuseftpcrfcucrarc,  otiitiofius  dcfcnd»  | 

fe. 


m 


ex. 


fc,in  Deum  culpam  ref  undere,p.3.c.994.f  mala  qua?  fideles  pie  perferunt>profunr,  vel  ad  cmendanda>fi 

la!umminusanuceligendum,p.i.col.24i.e.f  ucdcmenda  peccata,veladexercedarnprobandaqueiufti 

Jullus  afpiciens  ad malum  operatur,fed  femper afpicit  ad  bo  tiam,vel  ad  demonfh  adara  huius  virae  miferia,p.6.c.i  i2.d 

num  verum  vcl  apparens.p.g  .col.  1695. c  mala  nobis  illata  in  aliquo  cafu  non  expedit  fuftincre,  quado 

4alumminuseft,n6ciTefimpliciterquameffe  danatum  t  q.a  fcilicet,perhocmalisdaturaudaciamalefaciendi .  Aliqua 

ctfi  non  fit  minus  malum  ratione  poene  adiunvt*,quae  non  do  cum  tcmporalia  bona a nobis quidam  rapiunt  funr  tole 

priuattotumeffecreatum,minustamenmalumeftratione  radi,quidaobfcruatacharitate  prohibendi,p.6.col.i62.f 

culp»mortalis,p.5.col.425.c  mala  penalia  patientertoleremus  noftris  dcmcritis,  cVnon 

•lalumfuftincrealiquadononneccffitatiseftjfed  fupcrcroga  alienisattribuendo,exemplooftenditur,p.4.coI.i209.c 

gationis,p.5.col.i2  2.d.e  malaomniafuntanobis,bonauerofuntexmifericordia  Dci 

lalura  temporale  fit  tribus  modis,cruciatu  corporum ,  dam-  p.3.col.682.f.Itcm  p.  1  .col.7  29.C 

norerum,anganisoperum,p.5.c.iiy.b  malorum  noftrorummutatioaliisdabitoccafionem  regligio 

.laIumfitaDeo,nonineoquodmalum,fedineo  quod  iu-  nis&pietate,p.col.io4i.b 

ftum,p.4.coI.33i.a.Interl.  maloruminitiumipemdiuinumabieciffe,p.4.col.ii87.c 

lalum  quicquid  nobis accidit,vitii  noftri eft,no Dei,qui  dul  malorum  quado  tanta inctimbit  ncceifitas ,  ut  omni  ploratu 

ccm  Deum  vertimus  in  amaritudincm,  & cogimus  faeuire  maior  fit,vnufquifquc dc fua  nece  follicitus ,  ad  aliorum 

nolcntcm,p.4<coI.6i8.d  (quauis  proximi  fint)  non  ingemifcit  miferias,p.4.c.i266.f 

ialum  cft  duplex,fcilicet  pcenae  &  cu!pa?.p.6.coI.i  584T  Malorum  trcsgradus,p.4.ci  i4.b 

ialum  culp?  fiue peccatum  no  facit  ad  Dci  gloria,  fed  Deus  malorum eftimatione in nihilo redigimur,quado  ea quae  qua 

punitionem  peccatorum  pcr  malum  pcnj  ordinat  ad  dccla  fi  fumma  diligunt  bona  temporaha,non  tenemus,  p.^.col. 

rationem  fua?  iuftitia?.p.6.col.46.f  286.d 

lalumpcna?,cuiusDeusautoreft,imraittitpropter  diuerfas  malisnon  patetaditus  adDeum,p.i.co.  i286.f 

caufas,p.6.col.i569.f.Itemp.2.col.i509.c  malus,hisduobusobferuatisnon'temaculat,finonconfcnti$ 

^alum  poen$  quaedaro  mcdicina  eft.p.6.coI.44y.c  &  fi  redargueris,p.6.c.557.a.b 

/falum  quomodo,&  quomodo  non,dicitur  a  Deo effc  p.i.c.  malus  non  poteft non  habere pacem ad  proximum  ncc  ad  fc 

83i.b.Itemp.3.col.i244.f  ipfum.p.3.ci667.c 

ialum&idolumnihilfunt,nulIafuariatura  fubfiftunt.Tamc  malusetfilinguatacet,vitablafphemat,fihymmum  cantat, 

quidmenteconcipitur,dicitureffe,hoc  modo  pcccatum  tamenmultosintuentesmala,mittit  inblafphemias,pa.2,. 

poteftcffe,p.5.coI.ioi9.a.&c.709.e.  f  col.i223.a 

/emp.tf.col.^eo.d.cS^S.d.e.Itemp.^.c^j.f  malus omnis viuit,vt corrigatur,vel vt pcr eum  bonus  cxcr«* 

emp-i.col.75.b.c  ceatur,p.3.col.82i.b.c 

Ialumfiqiiandoinfciturhomini,duplcxpothabcrecontra  raalusdiciturctiamlignumlongum  quod  in  mcdio  tentorii 

i  hocrcmedium.Vnomodoperfe.Secundomodoper  ami-  erigitur\ficutmaIusinnaui,p.4.col-304.e.f 

cosbonos,fi  fibi  remanferinr.p.^.col^s.c  malus  iacensmiraculaconfiderar,quia  Dei  potentiam  fcien- 

Balumomneproceditex  aliquaignorantia,p.3.col.i8o5.c  ^  dopenfat,fedviuendononamat,p.i.ci36o.c 

.lalum,nifi cxperimcnto,no  fentiremus,quia  nullum  effet,ni  malus  faepc fterna iudicia admiratur,pr3edkationem  caeleftis 

fi  feciflemus,quia  malum  naturanon  eft,fed  admiifio  boni  patri?  cum  audit,diligit,&  opcra  diuinae  difpofitionis  ob- 

ficvocataeft.p.t.75.b.c  ftupefcit.p.i.ibi. 

h  malo  peior  eft  qui  nocct,quam  qui  non  prodcft ,  p. i.colu.  malus  omnis  iniquus  quia  ucl  fibi  vcl  alii  nocet ,  licct  quidam 

39o.b  malinonvidenturiniqui,quianonfuntfeui,nonafperino 

lala  qu$  quaerit  diabolus  contra  iuftos,vertic  Deus  ad  diabo  perfequentes,&  preffuras  hominibusfacientes,  fed  tamen 

li  confuuonem  &  iuftorum  gloriam,&cp.4.c.2072.f  luxuriofi,ebriofi,voluptatibusdediti ,  qui  etfi  aliis  nocer« 

lalo  non  eitc rcfiftendum,p.i .c.  1 57 2  e  non  videntur,fibi tamen nocent,p.3 .c.i 51 5-a.b 

lalaquxcreacdominusfunt  plagc  quae  diuinitus  infligun-  mali.dicuntfedelinqucrc  velfato,velc6ftellatione,  velncccf 

tur.p.4.col.i8o.d  fitateprouidentic,federroreft,p.3.col.675.b 

lala  qua:  cx  abundantia diuitiarum  vcniunt  ,»funt  quatuor  ,  mali  plerunque eo magis contra  Deum  elcuatur ,  quo  ab  eius 

fcilicetotiofitas,gulofitas,cbrietas,&comefationiscelebri  largitate&contrameritumditantur,p.3.co.i5i.a.b 

tas,col.867.c  mali  dicuntur  vel  amatores  feculi,uel  apoftoli  reipe&u  Dei,£ 

lala  hominu  non  ante  credamus  qua  probemus,  p.i.c.23  ^.a  folus  bonus,cx  quo  omncs  boni,p.;.col.i  49.C 

x  boniis  incuri?  vitio  mala  nafcuntur,&  quomodo,  p.^-col.  mali  quicquid  fuftinemus,pro pcccatis  noftns  accidere  mani 

793.C  feftumcft.p.4.1 123.3 

Hala  noftra  folummodo  noftrafunt,bona  autem  &  omnipo-  mali  homincs  ficut  femetipfos  aflbciant  in  crimine,fic  focia- 

tentis  Dti funt & noftra.Ipfe cnim afpirando nos preucnit  *      buntur ad inuiccrri in pcena gchenn$,& de hoc figura, p.2. 

vtvelimus,adiuuandoproicquitur,neinanitervclimus,p.  col.2  2i2.f 

4.C0I.1092.C  Malipcrmittuntur  inhocmundocumbonis,ueIperquos  e- 

lala  qu$  contigerunf  Iudaris  in  gencrali  fucrunt  quatuor,  p.  xerceantur,ucl  (juorum  comparationc  nitanrur  ad  mdius 

5.C0I.391T.  P.5.C0I.242.C 

lala  quae  contigerunt  Chrifti  difcipulis  in  fpeciali  fucrunt  mali  quidam  tolcrandi  funt  pro  pace,nec  corporalitcr  ab  cis 

quatuor.p.^.ibi.  recedendum,fcd  fpiritualiter,p.6.c.402.e 

lalaquae  in  abfentiaNemiae  pullulauerunt  in  Ierufalem,jfuc  mali  funt  quidam  ex  neccflitate,alii  cx  abundantia,  p.3.co!u. 

runtquatuor,p.2.col.i4o6.d  595-c 

lala  quatuor  a  quibus  Galathx  euaferut  propter  lcgis  obfcr-  mali  iunt  inimici  bonorum,&  ab  eis  reparantur,etfi  non  loco 

uantiam,p.6.509.c  timen  animo,p.3.col.478.e 

ialacumreprobricogitant,Deusnccontrabonos  pr*ualc-  malihomineslicet  nolint  viuerevitaiuftorum,  appetunr  ta- 

anc,viiostollit,vterfc(5tucareantoperis.p.3.col.82.c.f  menmorimorteeorum,p.i.coI.i362.f 

»ala  quarc  Dcus  in  hoc  mundo  ficri  pcrmittit.  mali  dum  bonum  aliquod agunt,quod  tamcn  non  perficiunt 

.  em  p.  3.C0I.2  240T  fupcrbe  intcr  qu$  ipfa  etiam  plenifliraeperpetrant  mala  co 

ialaquaeadominoinferuntur,autfuppliciameritorumfunc  fidant,p.i.ibid. 

autcaufa  futurorum  bonorum,p.4.col.990.d  mali  impetuntbonos  duobus  modis,'diccntcs  cos  pcr  praua 

•:cmp.3.col.iy3.a  b  diccrc,uclbonaqu*dicuntnontcnere,p.3.col.67.a 

mali 


Glofkc  Ordin.&  Nicoiai  de  Lyra. 

Mah'  rton  folumhonos  arguunr  de  n\Sta  boniratcfcd  etiam  dc  veteris  confttttiir,p.y  .col.i  i  ?o.b.c 

crudelirarc,&  non  folum  diffamanc  inperfonisproprijs ,  Mandatumcharitatisdiciturlatum,quiacfrtante  latitudi ; 

fedetiam  iniibiconiun£tis,vtpcteinvxoribus  &famu-  quodfectiamextendiradinimicos,p.6.ci388.e 

lis,p.^.col.69-c  maodatnm,pra*ceprura,!exteftimoniuro,iudiciiim,differ<. 

Walivoicnrcsaliouandohonaquaficxtrafctcnfiadcorucra  tiamhabent,p.i.col.i29l.a.b.Iteinp.3.col,i32  5.c 

m.Uatentanrcplicantur,vclcrfi  diquando  vifta  vnanc-  mandarumcomplere,eftdiabolum&exercirumeius  fupe. 

quiriape<l<"mlc-uant,rrgnansalccra,&ad  eamquam  vicc-  re.Nthil.n.nobispoteritnoccre,fiprcceptadominiuo  i 

rancimplicacYtquiiaHi  fpreta  auaritiaadhucluxuncfus  IefuChrifriferucmus,p.i.col.i324.e.f.&c.i474-f 

«ft,pro  precio  luxuric  ad  auaritiam  redit.p. ^c,g6,c  mandatum  primum  prohibct  furrcptioncm,fccundum  er . 

i%l j  ;  nVn  remerc &  qnolibet  modo,fec!  per  iudicium  auferen  rem,terriu  interficit  feculi  amorem  quartum  impietate  | 

<ii  f.int ah  eccleiiar communione,aut li  per iudicium  aufcr.  tu  crudcliratcm ,  fextu  fornicatione\feptimu rapacitac  , 

ri  n<  n  poifinr,to!erentur  potius.-ncpcrucnemaloscuitan  o«ftauu  perimitfalfiratem,nouummundicupiditarcm,  [ 

d    q  iifqie  ab  ecclcfia  difccdcns,  eos  quos  fugcre  vidccur,  cimum  adulterii  cognirioncm,p.i.c67o.c.f.&  co.  1493  c 

mir  aradgeh::nnam,p.6.c.23J.a  mandatumprimum  pcrrinctadpatremdecundumadfili  ), 

Maii  quaprunt fapientiam quatamcn odenmt,fcdfi odcrunt,  tercium ad  fpiritum  fanclum,p.i.ibid. 

qiiffmoJo  qu.-erunif  Quxrnnt  non  prcptei  ipfam,  fcd  pro-  Mandato  Chrifti  contrauenientes,an  &  quandopeccauc  r, 

ptera!i'jdquodamanr,&c.p.3.c.i40i.a  p.j.col.i8i.b.49S.f 

Malorum  cir  fo!atiu\vita  bonotucarpere.p.2.c3 ijr.b.Inrerl.  mandata  Dci cufcodicntes vitatriplici pr$miabuntur,fcii a 

Mitoriiniconfortiumqviialiquoeffc<aucarnaiiexiredifrimu  vitanatura?,vitagratia?,vitaglorie,p.i.co.io58.f.&coa 

lanr,crebrahonorumadmonirionccogedi,(unt,  nebonos  na  IC63.C 

mores  corrumpantexcmplomalorum,p.i.C244.b.  Interl.  mandaraChrifrigrauia  non  funt,  quianon  trahut  dcot  q 

Malorum  vita  qvarpeccatorumtencbriseft  obfcurara,nguifi  adralenrumplumbi,fedfurfum  vehitcuftodia  manda  rf 

caturpro  Aci»yptum,p.3.col.i770.f  Dei.p.6.co!.coI.i4ii.c 

Maloium  vira »quisdcliriarumirrigatur,& perquid  fignifica  mandata cek-fria qui  maioreanimi dulcedinecufrodu;n  | 

tur,p.i.ccl.i523.c  aaditoribusfuiscrcbiscxhortationibuscuftodia;  cori  it 

Malorumoperatio  diuerfitatc  fecernitur  numerofa,pa.2.col.  tunr^percantores  fignificantur,p.2.co!.io47.c 

1269.3.  b  mildatahominuminmultislocismaiorifoI!icitudinc&  ra 

Maloiumrrxccdenttum  generalc  iudicium  magnitudo  eft  ler'iantm(licetfreqiienternonfintmala,nifiquiaprc  m 

figLirafequctiumincomparabilitergrauiorum,p.5.c.6'6.f  ta)quam  Dcimandara,p.5.c.263.b.c 

malarumcogicarionumgcneracioqueproceditcxcordcfdcit  mandataimria  g;neradifcinguuncur,moralia,iudicia!  & 

obliuifciopen\Deimagni,p.2.col.i59.c.lntcrl.  ceremonialia,p.6.co!.685.c.676.f 

^Malis.ibhominibusiniufteafficiunturalibcreperedi  a  Deo  mandaraocf.ofueruntcircamanna,pi.col  639.C 

auxiliiiuftam  &honcftamoccafionetfwp.2.co!.955.a  mandacafiquisferuer,vt  vidcturdiccredominus.  nullai  i. 

Malhficurquxdambona  nonproficiunr,Hcqucdammacule  tudincm  paciarur,videdequibusagritudinibus  &inlni 

fi  funtleuc*,nonimpedicntcoronam,p.6.co!.ioo.f  t.nibushocintelligcndum.fir,p.i.C928.f 

Milrsnihileft,qu'cquiddevirtutibusbonoruvidenr,  &fiqa  macdataquarvidentureffeminima  inhabitulcpis,  fipro- 

aTernaco^itant,delc£tatioi;ranfiroriatollir.p.3.co.2  86.d.c  vramoeleftem  fian%muItumproficient,p.i.col.i27; 

Malis  quafi  in  ventum  prolata  difpliccnt  cunctaque  in  fan&is  mand3ta  domini  quardam  data  funt  vt  fiant ,  quedam  ut  1 

fentiuntur,necbonorum  verbadi&arationis,fedftimulos  fiant,p.i.co.937.c 

furorisexiftimint;p.3.coI.t73.b  mandatadecalogiomniaordinarurodadum  diligcndi,  a 

Malis quare bona  eucnianr,bonismala,nonpoteftfaci!cfciri  preccptaprimerabu!e,ad  Deumdiligendum,piccrpti  c- 

p.3.col.972.d.e  rofeciinda»addiligcndumproximum,p.6.col.266.f 

Malis  plurimum  prcftarur  q;r  fe  regerencfciunt,cum  fibfmet  mandara  Dci non  pueris ,  no  iuucnibus  primo  commu;  :i 

ipfisnon  committuntur,fed  fecui  fiunt  fan&orum  &  fubia  -      Movfes,fcd  fenioribus,quia  in  fenibuseftfapicncia,  ji 

centmelioribus,p.2.coLi8.d  mulcotemporeprudentia,p.i.col. 593.8 

Malos  nec  bona  imperfe&a adiuuant,nec bonos  mala  incon  Non  profuiffet  antiquis  ailexiffe  mandaris, nifi  Chriftu.  |u 

fummara.condemnatp.r.c.i343.c  eftfa!urareDei,oslibera(Tct,p.3.col.  147.3 

MalosfuftinetDcus,utordinatedifpcrdat,&vtituri!Iis  tan-  mandnta  Deifuntfidcliahisquiimplcnt,&nondiffiduidi 

quam  inftrum;nco  ad  falutem  bonorum,  p.6.coi  27.C  promiffis,p  3.CO.1 295.a.Inccr. 
M  imSre  nomen  cft  h"mini<;  potenris  illius  tcrrir  a. quo  deno ,  mandara  Dei  noh  funt  immenfa,p.r.ci646.d 

minarur  vallis  iftx,&  iff e  fuir  foederatus cum  Abrsham, p.  mandata  Dei fi  pro  virili  obferuauwrimus,feI/citati  conf  * 

x.coi.!98.f.&  co.2  3o.f.&  co!.:7«>f  banrurtam  occultecogitationcsquam  manifcftf  adti  itJ 

Maminonjeftdjmonisnomcnrecaiisdediuiriismale  accui-  p.t.co.i63o.d 

(ttis,& qiid fit facere amicos de mammona iniquitatii  pa.  mandatorum obferuatio fumma fapientia & fcientia cft  .1 

J.C0I.917.C  col.i482,d 

Mammona  cft  nomen  da?monis,&  diuitiarum,  &  vtrifquc  a-  mandacorum  aliqua  funt  negatiua  a  malo  retrahentia,al  w 

uamsferuitdominiSip.j.ibid.  vcroaffirmatiuaadbonunnnduccntia,p.2.coluru.i;  A 

ManaiTcs  nequiffimusfuitjfaiamferraligncafccuir ,  Amcn  &col.i355-c 

filium  fuum  per  ignem  traduxit  ad  honorcm  idolcrum  &  Nihil  c/i  mirabilius  in mandatis,quam  diligerc inimicos  y 

Topher,p.4  C0.692.C,  C0I1351.C 

Mancipia  vnde  dicuntur,p.i.coI.435.a  madragora  poma  funt,vtdicuntaliqu?,qrcacceptainc  n 

MandatumDeiirrirum  feciftisproprcrtraditionem  veftram,  adiuuantinmuiicribusvircutemconcipiendi.p.i.col. !* 

quomodointclligendumfichoc  didtum  fccundum  uerura  c.&cpl. 341.3 

intcUec^um&enucleatum,p.5.co.273yi  Mamhvi-ivclis  Deiarquearduishumana  nocomparan1 

Mandatumfiferueturjvitnmjfinofcrueturjmorrem  generar.  fitn!ic3s,nifipr3eucnienseiusadiuuetchariias.p.3  colv  u 

Non  fcruantihus ergo d  cunrur  mandara  non  bona,  kd ad  1 24?.a 

mixtolienecrucisindulcedinem  verfa,  &  fpiricualiter  m-  madi3gorarfuncpomapukhra&odorifera&  valderar  f 

telleda  funrmandatavite,p.i.col.628.f  quaeinrelL-cuturexcellctcs  viiiinccclefia  (~hn'fti,od  m 

Mandatum  dileclionisdicitur  nouu  ab  effec^u,protaco,  quia  famarpcr  fanclam  viram  &  fanam doitririam dances  ? 

animam  renouac,&  quia  diflerentiam  noux  TdUwng»ti'&.       ckfia  Dei.p.j.coLi^^o.b 

man 


Ind 


[anducemuj  vt  euange!izcmus,non  cuapgelizemps  vr  man  Manna  n"gurale,corpora1e  &  roanifefhim  datum  fuit filiis  Vi 

ducemus,p.j.co!.i^2.d  raelindeferto,fcd  verummanacftipfcChriftus,&dicuuc 

em  p.9.col.2d9.b.C  abfconditum  hominibus  prcfentis  vitar, &CP.6.C.1479.C 

[anducafle Icgitur  Chriftu*  cum  peccatoribus,  cum  amicis  Manna  quandiu  filii  Ifrael  manducabanrj,  quando  &  quo- 

frmi!iaribus,cum  cognatis  paupcrib.cum  pharifaeis  fuper-  modo  deftiterunt,p.i  .col.63  7.C 

bientibus,&  de fingulis  ratio,p.y.co!.8po.t  Manna pra?ceflit,&  fuit data antc  cdu&ioncm aquar  de  petra 

[anducansnonmanducat,&;Nonmanduc»ns  mjiducat.He.  p.^.col.iojf.c 

propoficionesfimu!  poffuntefle  vcra-,&cp.3.ci299.a.b  Mannicarc  Jatinum  verburo  cflc  mihi  non  occurrit,  air  Au- 

[anducatio  Chrifti  fuit  aliis  cxeroplura  c6defcenfionis  &  mi  guftinus,p.  2.C0I.2 1 7-b.c 

fcricordia?,p.5.col.2io.r  Manicha?u$  pofuitduoprincipia.Vnumfimpliciter  bonum, 

lanc  fccundum  fcripruram,efthora  aptaad  facicndum  vin-  aligd  fimpliciter  malum  &  abiftodicitprocedere  corpora- 

di&zm  de  peccatoribus,&cItem  illa  horafurgebant  fecun  lem  creaturam ,  p.y.col.  jo2o.f&  C0L83.C  Item  p.  1.C.42.C 

dumlegemantiquamfacerdotcs,&Ieuitc  difponebantfe  Manicha?usnegansveramcarnem,fedphanraftican>  in  Chri 

ad  offerendum  facrificium  matutinum,p.3.c.47o. f  fto  fuiffe,&  conabatur  probare  ex  diCtis  apoftoli  Paulsfed 

[ane&  vcfpercquidfignificent.p.3.col.6a7.a  rcprobatur,p.6.co.j9y,c.848.f.Itcp.i,c.j6j8.fi&cioi9.c 

lane  eft  tecum  poft  triftitiam  no&is,  &  fignat  profperitatem,  Item  p.5  .c.  1  1 2. 1  .c 

p.3.col.888.c  manicharusdicebatnaturambonamapeocreatam>  malato 

ane  initium  diei  efl:  vnicuique  noftrum»tempus  quo  illumi-  vero  a  diabolo,p.4.col.682.f 

namur,&  ad  lucem  fidci accendimur,p.i.col.63 jr.a  manichari  dicunt  quod  diabohis eft  dominus  iftorum  corpo- 

[aneortofolcclarcomniacircunquaquevidemus,  vcfperc  raliuminferioruro,fiei>tfa&or&crcatureorum.  Sed  hoc 

caIigamus,idcoqueIuminelucerncjndigcmus,p.i.c.8i4.d  pateteffcfaIfum,vtdeducirur,&c.p.j.col-8$.c 

[an  hu,funt  dua?  di<ftiones,&  fignificat  quid  hoc&  fubintel*  manichei  error  cofutatur  qui  dicit  vetus  Teftamentum  a  dh* 

ligitur,eft.  Epexponjt  Iofephus.RabiSalomonautem&  boloeffe  datum,p.j,col.io6o,f.Iterop»i.col.i68i.a.b 

Hebrari  moderni  dicunr,quod  man  non  fignificat  quid,fed  manichari  dicut,  quod  plenitudo  fpirituflandti  ncn  fuit  com* 

fignificat prcparationem,vel  mjgis  proprje  rero  preparata  pleta  in  apoftolis  fed  1  ipfo  manichaecqui fuft  pofterior  ip 

ad  efumjp.  1  .c.63  6.d.t  fis,&  fic  non  recipiunt  hbrum  adus  apoftoloruro  ?  quii  ibt 

raneia:quafifemcn  coriandri,in figura  &  quantitatc  ,  Ccd  cxpreflcponiturmiflioplenitudinisfpirituflanCtiluper  a- 

nonincolore,p.i.col.i253.c  poftolos^&impiobaturerrorprardi&orumjp.y.c.i^^o.c 

fanhabebatrrip!icemfaporcm,vnuscratnaturalis,aliusfu*  jnanipulosfpicarumcumlexiubcatofjferri,nonnififignifica- 

pernaturalisJ&  hicduplcx.&cp.i.ibi.  turovnumaSacerdotcleuandumdicitcoramdoroino,  Sc 

^nnavariismodisinefcamcondiebatur,p.i.coI.i233.b  quididmyfticefignificct,p.i.ciio7.a.b 

Sanna  vocant  Hebrari  facrificium,p.4-c.  1 03  7.b  manfio  populi  in  Alus  quid  fignificat,&  quid  in  ea  feccrit  po- 

^annacurpanemangelorum  vocaueiitDauid,p.i.coIumna.  pulus,p.i-ci426.d 

6  $  7.c  mafio  vna  fuit  in  S.ina,fcd  inter  omnes  maxima  •  Ibi  enim  Icfc 

tennafecundumgrammaticamcuiusgeneris  &declinatic«  accepta,tabernaculumcrevtu,ibiExodus,&maxima  pars 

nis,p.i.col  634-f  Leuitici>omnefquelibriIegispe^)efcriptiiunt,p.i.c.656.f 

^annaquando  &  vbi  & ad  quid datum  fuit , par^.columna  manfio poteft  accipi iudifrerenter  pro ftare,iacerc  uet  fedcre, 

903-a.b  P.4.C0I.1137.C 

knnagenerabaturInacre,&propterhocvocatur  alibi  pa-»  manfiopopuliluda.iciinmarequid  myftice  fignificat,p.i.co 

nis  decoelo,quia  in  cceloaercoeft  gcnerarus,  &  a  Dco  da-  lum.i  424.C 

tus&formatus,non  virrutcnaturar.p.i.col^^^.c  manfiopopulilud^orumindeferto  Sinquidfignificat.pa.i. 

knnadiciturpanisangelo.rum,n6quia  ipfo  vefccrentnr,qa  col.i42j.b, 

nonindigentcibocorporali,  fedquiain  dcfccnfu  mann^  manfioncsquotfueruntinarcaNo.C)P'.l^oI.i43.c 

cooperabantur  angeli,p.  1  .ibid.  manfiones  filiorum  Ifrad  fucrut  ia  vniuerfo  quadraginta  du{ 

hnnaquomododiciturpanisangelorum,  cum  angcli  non  Iccundum  quodenumeranturtripliciter,p.ucoI.i433.c 

romedantcibumcorporalem.Rcfponfio  Hcbreoru  doclo  manh'oncsincaeleftibusfiued.ift.in(S.igra.dus,beatitudinis,  fi- 

"um,quiinterfcdiuerfificatifunr,quorumaIiquidicut,  <$  gnificanturperfcfortes,pa.ci647*c 

/alde  applicabileeftadnoftrum  verum  manna.f.facramc  manfuetudoeft  virtusirxreprefliua>.quarintcr  alias  virtutes 

um cuchariftie,fed  nolunt  inrellige,yc benc  agerenr,diccn  maximein  Dauid  apparuir,&  proptcr  qua  Deus  ipfum  in 

es  quod  pen.itus  cft  impoffibile,'i&  implicant  contradiclio,  bonis  temporahb.  &  fpiritualib..multiplicauit, P.3.C.659.C 

jem,p.i.col.642.f  manfuetudoeftqua?d,amtractabilitasmentis,  propter  quod 

^ntiaquomodointcrramcadebat,&quomodo  intcr  duo,  eftdebitadifpofitioadrecipiedumimpreffionem  vcrbidi- 

tradamcntaf<!ruabaturmundecuftoditum,p.i..col.636.d^  uini,ficutcer*tra$abiIitasadIpreflionefigilli.p  6.ci272.f 

:.&col.642.f  manfuetudoimaginemDciinnobisferuat,icmper  tranquil- 

Mnnatripliccm  habebatfaporem>&cp.i.Ibid.  lus  eft,fediradifTipat,p.3.c.77.b 

Mna  habcbat  oranem  faporis  fuauitatcm.Sed  hoc  in,te!Iige-  manfuetudo  &humilicas  gratiaro}fupcrbia&  furor  pai  iut  rui 

!umcft,quodnoneratcxnaturamanna?,fedcxmerito  sa.  nam,p.3.col.i992.e.f 

torumhominum.quieamcomcdcbant,quibusfapicbat  fi.  manfuctudoneminemfpernitjh.umiUta5.fcom.nibusfubiicir. 

:ucdefiderabant,p.i.co!.637.c  p.3.c.2.99.b.c 

Mnna f uit  cibus  valde  fapidus  bonis,fed  malis  infipidus,{I-  manfuetus efto,no.fit tumultus  incorde  tuo,volitanribus  pcr 

utctiam vcftimentabonorum non funt  vet-uftatccofum-  ruptioncinphantafmatibu.s&puogentibuste,p.i.colum, 

ta,fedtantummalorura,p.2.col.i  i^o.e.f  5y2.c.f 

Mnnaquibufdamfuitfapidum,&al]quibuscc6trario,&ha  manfuctudofiD;ei  eft,di.citurclemetia,  finoftra  eft  domita- 

'uittnp!icemfaporcm,&qucdcadcbatintcrram  triplici-  tio,&no.quare,p.3.coI.ii33.c 

cr&dirTerenter.Primovtpruinaquafiftramcntum  man-  manfuetudinequifuauiscft,&modcratuseftin  vcrbis  &  fri 

?,poftea  manna,tertio  ros  quafi eius opcrimentum.  pa.i .  fa6tis,moncndo  alios  no  vti.tur  verbis  contumcliofis .  p.3. 

ol.1233.b-c  col.i6y4.f 

Mnna  non  fuit  verus  panis  propric,fcd  figura  panis  fpiritua  manfucti  funt  fcquuntur  voluntatcm  Dei,mitcs  qni non  eri« 

s,necdefcenditdeca!olidereo  &  cmpyreo,feddccoelo,  gunr^ceruicemjncclucrecalcitrantcumiugumcisimponi- 

crco,ut  ros  vel  pruina,p.5.coI.j  1 24.b.i  1 3©.f  tur,p.3.col.j97.a 

oanfionun 


GloiTa:  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


MaufionumcxMiumdittribuiiopro  nouiffimi  Adec6rep!a 
lionefuturacfTecrcdirurfccimcUimdiuifionemterra?  pro 

rpiiTionis  per  tribus  Ift  atl.Quis  ita  bcatus,vt  fots  cius  in  Ie 
rnfalcm  vcniat,  vt  fit  ibi  ternplimi  Ptr.immo  ipfc  fit  vt  tcm 
plum  Dci.p.i.co!.t44o.c  .  t  . 

manfiones  qnadraginradue  compnrantur  a  prima  qua?  fuit  in 
Rami-iTc  vfque  in  campeftria  Moab  fupcx  Iordancm ,  p.i. 
co!.i  i  5 5.a,b\  &  col.i 4? 3  &  col,i  oij.a.b. 

Manfioncspopulilfraeliticinomin?timponunrur,&qua?do 

minus  opcrarus  eft,hifiorice  &  myfiicc  tlucidatur,p.t  .co. 

1 15 5: .a.b.& col.n 97.K  &  col.  1  2  26.0  &  col.i  2  34-d.o&  c. 

i2  39.a.b.3fcol.i307.b.&  col.i^i^.of.&tol.iji^.b.&co. 

13*3. a.Stcol. 142 1.01422. d.cf 
mafionosquadragii.tadutrquasab  Acgyptovfquc  ad  Iorda 

ncm  habucfum,trium  tantum  congrucre  vidcnrur  curricu 

lisannorum,&  horumdeductio,p.i.co!.  1463.3^ 
manus  lcgitima  cxtcnfio  fpiri;  u  fapicntia:  inf  rt,p.  1 ,0 1 696.C 
manumleuarcPeivclatrc  licreiuiejt  m>efi  potcntiamartcr- 

nitatis  fua»  fuper  ola  cxcellentcm  ofttndcre-  p.i.ci66o.cf 
Iteinp3.col  §76.d.c 
mamis  lcuat  qni  bonls  operibus  infiftcns  tcnfis manibus  in  fi 

gura crucis  Dcum  adorat,p.3-col  876.d.e 
manusadDcurn  n-gaturuspropeccatiscxtenditfiuftra,  qui 

hasadpauperes  piopoffe  noncxcendit,  p.j.c.768.d 
manus  pprrecta  ad  dandum  commcndat  oruiionem,non  col 

le&a ad recipkndum,p  5.col.6o8.ef 
manustcnderecontraDeum,eftinopcracionc:praua  defpe» 

ftiseius  iudiciis  perfeucrarc,p.3.col.779.b 
Mnnus  in  Dco  cj,  fpiricus  eftjdicuui  cius  vircus  operariua,pa. 

5.C0I923.C 
manus  impofitio  fupcr  caput  hoftiat  quare  fiebar,an  quia  offc 

rcnsdenotaretfecifedignumoccifionc  profuis  pcccatis, 

an  ad  refignarione  fpotanea  fui  iuris,p.  1.0917.3.  &  c.93  2.  f 
Uianus  fuas  Facerdos  fupponebat  manibus  offcrenris,  &  tcne 

tis  primitias  fuas,&' elcuabat  fuifum:&  retrahcbat  dcorsu, 

poftca  vcrtendo  fe  ad  quatuor  partcs  orbis,&  quare,  pa-i . 

C0I.1620T 
eianus  Eiiezerpofitaiuperfcmur  Abrahar  pra?cep!o  fui  fuit 

iignum  fidelitatis  rationc  circuncifionis  iccundu  Hcbreos, 

Scd  fccundumcatholicosfuit  (iguumquod  Chtiftus  fccu 

dumcarnemnafceretur  defemorc  Abrahar,p.i.col.285.f 
manus  dcxcra  &  finiftra,  bona &  tempotalia  &  fpirnualia  no 

tant,p.3  col.j^S.f 
manus  vmusiungitur  manui  alrerius  in  pa&is  & promiffis  acj 

confirmationcm;p.i.col.707.c 
«rnnui  nominepoteftamicusintelIigi,p  5.C0L1  to.e.f 
manus  dicitur  fcripcura  per  manum  facfta;  vnde dicimus :  pro 

bata  $  eletfta cft  manus eius  p. i.c.  1 583. b.c 
manus  quar|urumtcnent>ftir.c:itc}asfordestergeren6  valet, 

p.2.col.y52.d.&col.io88d.Ittm  p.3  co!.98.e 
manuseftoiganum,organoru,&defignatopus  diuinum,  ita 

quod  opu.vtnifcricordiar  dicitur  manus  dexcra  >  opus  luiti- 

tiarfiniitra,p.3col.5  37,c,&col  593.C 
manus  Dei  quid  eft.p,6,c-8o2.d.c 
manus  extendcrc  eft  benefioa  darc,p.6.col.  i^o.d 
manus  velpes  veloculus,velaliud  membrum,qualiterfitfici« 

tUin,vGlnon,abfcindi,p.j.col,302.cf 
manuslauarctenebantur  ludariex  ftatuto  iudicu  ordinario- 

rum.Qj,arehoc  ltarutum  fit,&  quomoJo  per  Piatifeos  ial 

fi  atepcrmixtumfuit,  voloesquod  perhoc  acquirerctur 

quardam  munditia  fpiritualis,p.  j.col.  26 1  .c 
manuumlorioantecomeftionem  vel  cibariorS  appoiitionS 

facit  ad  quandamhoneftatem&  munditiam  corporalem» 

p.j.col.26i.c 
Siara  natha  funt  dua?  dic*tiones;&  prima  valct in  Latino ,  do- 

minusnofier,fecunda  idccft  quod  venit,fetl  proptcr  igno 

rantiamidio^atis&longitudinenrgporis  dua*  dictiones 

coniun&ae  funt  fimul,&  vitima  litera  dictionis  cft  fubmota 

p.6.col.354.f.35  5-a •&  356.d.&liqnjdiusdcclaratur. 
»iaraih  afiius  ifiaci  duttus  cft  propcer amaritudint;  aqua? ,  p, 


i.col.628.1 

mardocha? us  quot  &  quibus rationibus  rentt  cxhibcre  Uon 
rem  ipfi  Aman,cum  cffct  in  ftatu  cxcellcnri,  p.2.col.  1 631 

mardocheus  quomodo  iciuit  intoxicationcm  Aflucn  ficnd 
p.2.coI.i626.f 

marc  appellatur  apud  Hebraros  omnis  congrcgatio  aquaru 
fiuelalla,liucdulcis,p.i.col.i5.c 

marccllus  papa  idolis  thurificauit  mctu  mortis,  led  tamcnri 
puit,p.6.col.  1250.1 

marciahs  a  beato  Pctro  miifus  in  Galliam,prardicauit  Lcm 
uiccnfibus  fidem  catholicam,  P.5.C0I.299.  c 

marcion  haercticus  du«s  dco  pofuit.vnum  bonum  ,  alten 
iniuftum,altcrum  vifib:lium,alterum  inuifibilium  cond  1 
rcm,quorum  prior  luctm  fccit,fccundu»  tentbras,p.4.c , 
377«a.b.&  col.ii42.c&tol.2022.c 

Ircmp.i.col.520.d 

Itcmp-2.col.i59.b.c 

martus  PubliuscuminucniffetAntiochuEpiphanem  in  1 
tore  maiis,qui  volebat  intrare  Aegyptum.qui  Roinani  I 
ranrc6ftderari,pcepitfibivtdifccdtrctab  amici»  Rotl 
porum,tuc  Antiothus  periit  fupcr  hoc  dcliberai  ionc,&  c 
Martuspubliusfccitciiculuminarenacum  baculo  qi  1 
tenebat,incircuitu  Antiothi5diccns,Senatuspra?cepit  t 
refpodcasantcquamexeasdchoc  circulo,&cp.4.c.i6;  c 

marcus  primus  patriarchaecclcfic;  Alexandrina?.p.6.coIu  \ 

marcus  Petri  difcipulus  primus  Alexandriar epifcopus , p  :, 

cd.476  c 
marcus  licet  de  omnibus  Chnfti  fatSris  ftribat,  ficut  &  alii  I 

men  circa  cius  relurrt-ctionem  &  rcgnum  fpecialiter  in  « 

rarur,p  5.col.473-b.c 
maiti  cuagelium  dtlignatur ih  nominc konis,&  hoc  pro  .'i 

tria,p.5.ibi. 
marcumaftumpfitBarnabas,qucmPaulusqui  femtl  rc 

fer,dicebat  non  debcre  affunu,qui  ramc  n  intantum  cla  H 

ut  ficrct  vnus  de  quaiuor  cuangciiftis,p.i.col.i  1 54-e.t' 
marcicuangcliumdcfignatur  in  nominc  leonis  propter  a 

qua?  in  Chrifti  refuirc&ionc  repenuntur,&  proprictati  is 

leonis  aflimilantur^p.^.ibid. 
margarita  licct  Cir  nomen  fpecialelapidis  pra?ciofi,tamcn'  i 

pitur  gencraliter  pro  quolibet  lapide  prarciofo,  p.6.  col  .1. 

1682.1 
marganra  dicitur  vna,&  pra?ciofa,&  fignificat  uitam  conjj 

platiuam,qua?  dicitur  vna,qui  homint  m  vnit,acriua  au 

magisdigjdit.Dicituretiampra?ciofa,&quare,p.5,coI 

248.e.f 
tnarc  an  &  quomodo  diftet  a  ccntro  acqualitcr  circunqua  ic 

p.3.col.i273-a 
maicartatnrintraripasfuasaDco,nctffluat,  &  fubmeai 

habitanrcsin  arida,p.3.cio8.f 
mare  Cafpium  fub  Aquilonis  plaga  ab  Oceano  orirur ,  c  Jl 

utraquc  circa otcani  htioraloca  dcicrta incuitaquc h.  -fl 

turJp.2.col.i324.d 
mare  mcditcrraneum  dicitur  magnum  refpcdu  maris  mc  ui 

maris  Ccnerer,qua?  funt  quidam  lacus,  p.  2.C0L  66.  f 
mare  mortuum  tcrminatur  ad  oricntalcm  angulum  tcrra  0 

nuflionis vcrfus  dcfertum  Acgypti,p.4.col.i92  2.f 
Itcm  p.2.col.28.fJtcmp.i.ci99.a.b 
marcmortuumdicitur,coquodnulluspifcis  potcftibivi  t 

quiaaqua?funtcxccfliuefalfa?,&i6alibiinfcriptnrav  • 

tur  maie falfifiimu.Itc  quia aqux funt ita fpiffa: , quod  t 

quafilutu,propterquod  vcftimcnta  ibi  proicctamasis ' 

didanrui',quamlauentur,p.2.co.28.f.Icemp.  i.c.200. 
mare  falis  uel  mortuum  nunc  dicitur,&  lacus  A)phalti,4 

narum  ual!is,qua? prius  dicebatur  conuallis  illuitris.  f  ' 

lum.iSp.a.lntcrl. 

marcfalfifIimumquod,&quislacus,&inquapartcmurii ' 

bctur,p.i.coI  i478.f.&  C.1439.C&C.206.C 
Iremp,2.ca8.f 

marc  <«ortuum  dicitur  marc  iaIis,pa.c,2<?o,f 


1  -  i 


Ind 


ex. 


jyrefo!i;udinis,eftmagnus!acus,perquern  tranfi;  Kordanis 
ltiui;r.:&  vocacur  fic  fecundum  modum  loquendi  Hcbrai 
cum, 0.2.001.28  f 
lUrefo!ittidinis,maremortuum  eft,  quod  inlatitudinc  per 
R<iJiad!xxx.vlq'ieadZoa!OsArabia?:inlongirudine.cl.vf 
[jUeaJ  viC.!Via$odoinorumprogredirur,p.2.col.92t?.c 
Mre  rubiU  Jicicur,no  quoJ  aqua?  iin;  rubeae  de  natura  fua  , 
fcd  quia  terra  in  ripa  cit  rubea,&  commifcerur  aque,  &  fic 
Lridefuraquan.ibca,maximepropclirrus,  p.i.co!.6o7.c 
Mre  riibrum  an  fuit  diuifum  in  duo  Jecim  locis,  ita  qudd  q- 
>ettriDushabuitviaaipcrfediftinfiam  abalhs,pa.3.col. 
i4P4-'e.&  1493.C 
.^}reG  i!:!ecquodeftTybcriadis,eft  quidam  lacus  habcns 
:entu.n  ftaJia  longitudinis,&  quadraginta  laritudinis,  per 
j  lodtraii.  Iordanisfluuius.Etdiciturmaremore  Hcbrai 
„o.p.y.co!.89.c&  559.C.&  11 15. c 
Jcmp.4coI.47  2. b.c.Item  P.2.C0I.27.C 
Btnp.  t-col.  1470. f.&  1478. 1 

/Mi ia  virgo  bea.a  habeba:  Ccx  gradus  virtutum.Primus  ora- 

1  fo!iraria,fccundus  virgjimUs  verccundia,ccrtius  difcre- 

:pru Jentia,&c&duodewiin  fructus&fex  dona  fpirituf- 

faULtip.2.co!./74.f 

^uiabeata  viigoft-xuirtuteshabuicexcellcntes,  &fur.thu- 

militatis  renor,paupcrtatis  aiitor,honefta:is  decor,pictaris 

dulcos,longan:iniratisvigr)t,chantati$fcruor,  p.2. 0775.3 

lariabeata  virgoaffimilatut  thronoSa!omonis,&q'iare,  p. 

2.ib:J. 
J\i.iad;iig'iaturpcrH,fter,p.2.col.i620.f.&i^j.b.c 
•Jkria  pc,  arcamrabernacuh  defignatur,quae  ia  fe  pLra  con- 

tinebat,&  q-iare,p.i.co!.7j  i.c 
Mnanguraturper  virgim  Aaron.qfacgermiaauit  ficca,fio- 
&  foiCtuin  pro:uln,p.i.col.  1  58^.0 
1  arc-pic  Cht  iftu  fio.it  vcllus  Gedeonis  rore,p.?.c.oy8,f 
|»riaaniontcMoria,rioii  inconueaieaterinticulatur,  quo- 

rnodo  &  quare.p.  1  .c.2  70. a 
Jririafiguratur  perterram  lacle  flucnrem  ad  nutritioncm  pa- 
ruuioriirn  in  fide  &  mellcrcficicndoperfccios  ia  coatcm- 
plarioncp.i  .C0I.14-97.C 
jnria ffgnificatur  pcr  iunam,p.i.coI.i6St.c 

tvirgobcarafignificaturper  IaheI.p.2.co.i7y.c 
inria  vii  go  dicitur  thronus,quae  fpeciali  modo  coniuncta  eft 
i)ciratiouemarcrn:tai:is:&diciturpropricthronus  ipfius 
quia  in  gremio  cius  fcdcbat quandc  rccepit  muacra.  pa.4, 
1536.1.     Iccmp.5.c.62.&63.c 
ntria  efl  via  qua  Chriftus  venit  in  mundum ,  p.3-G549.a.b 
Bjin'adicicurfpeciofaporta,&quarc,p.6.c.ico7.c 
irgofigtiarurpcrftellam,p.5,c.59.c 
■ft  irfarer  non  folum  Chtifti  fed  corius  ecclcfia?. p.^.ca 
Jlumna  1882.! 

nria  virgodicta  tfr  terra.p.j.col.2c8o.c 
Irnip.^.coi.^So.f 

Jicirur  m  ilier  propterfexum,  non  propter  corruptio- 
i,p.6.co!.9T9.b 

v;igoia  nup;iiscxcordcpiiffimovoUiirpr?uenirctota 
,e:tum,ne  apparerct  cofufio:idco  inuitauit  filiu  quc 
baca  fh  >cp oceiKem,nontamenipfuminuicauitad»i 
ulAanreacratcm  pcrfcctam,&c.p.5.c.2o55.c 
ria  virgrt  licet  in  paffionc  fiiii  fui  multum  afflicta fierir/a- 
m?n  in  hde  fcmpet  immobilis  fuit:  &  uifcipuh  qu.anrucucj; 
foltdidicuiitur  dubitaflefcd  non  Maria  yirgo.  p.yc-jzi.c 
ina  vfrgo  plus  quam  martyrfuit,quiairi  partc impafuDili 
ruit.  p.  5.  ibid. 
rariafr.ro;  M>yfianfuLrirprophctiII'-1p,i.col.6iy.c 

C  non  dicitur  foror  Moyfi,ficut  &  loror  Aaro:  Hc 
brafiaffiguantdupticcmratjonciDjp.i.iaid. 

>r  Moyfi,vocara  eft  a!io  aomiac  fetudum  quofda 
ra,p.2.c  ic-4  f 
filia  F.zra.aha  fuit  a  forore  Moyfi,p.2.ibiJ. 
rana  foror  Moyfi.an  fucrit  uxor  Calcoh,  habcncur  opinio- 
nes.p.2..col.  10  i^.c.&  C.1021.C 


mana  vlrgo  &  DeigcnitrixnatacftdedeTfaac,qua:pcr  filiu 

fuun»  gatidium  artulit  mundoquodfigmticauuriius  Saie, 
id  cfi,ga.udium,p.i.c.257.c 

maiiactfiaiulierumpulthcrrimafuitanullotamcn  hominu 
fuitvnquamconcupi;a,&huiusiatio,p.6.c.i7i9.i72o. 

maiiacum  cort  ore,&  animacicdituringrtnafuif^mrcgnu 
c^loiunt.Smiilircr&ab  aliquibusdeminiuroloanne  eua 
gelifta.p.4.c.24i.c 

mai  ia  non  fulum  fuperomnes  viros ,  fcd  ctiam  fupcr  omnes 
angclosin  ce!iscrcditurcxalrata,p. i.c.i^yi.b. c 

mana  latobi  &  Salomc  fucrut  fororcs  bcate  uirginis  cx  par- 
tc  nutri.s3de  qua  certu  eft  cj»  Jefccndcrunt  cfl  ftirpe  Dauid 
&  aliorum  rcgum  a  Dauid  dcfccndenthim,p. 3.^.746.0* 

mjiiaMadalcnaquxqualisfueritj&quothocnominc  uoca 

t*  funt,p.  5.C.660.&  807. f 
niana  Magdalena an  fucritioror  Lazari  vcl alia  ,  eft  d.iplcx 

opinio-p.5.co.8o7.f 
maiia  Magqalche  terinucnituraccufara.Primoa  Pharifcofe 

cunJo  airuda.,tertioaforore,&  toticnspci  Chnltum  cxcu 

fara,p.5.col.846.f 
niaria  foior  Lazari  bis  eodcm  oflicio  functa  eft;,  qux,  qualis, 

vbi,&  quid  fecir,p.5.tol.8oi.b 

ma.iamagJalena,quaienonaudcbattangereChriftum,p.3. 
col.Sji.a 

mai  ia  magdalcna  fignificatur,per  mulic r5  emorroiffam,  qurp 
mujtp  rcmpore fuit  peccatis  polluta,fcd  tangens  pcdes  (  9; 

fig!iificaturperfimbn'am)humanitatisChrilti(qua;eftvc- 
luccius  veftimenrua^fuitmundata^^.^.col.^^^.t 
laria  virgo  in  fuo  cacico  txia  bcncficia  rccoht  daia  iibi  finotj 


nur 


ri 


laricer,&  toci  muadogenetahter,&  Ifraclfpecialitcr,  pa.5, 
C0L691.C 
nuria  virgo  an fucrit  inpartu  Elifabcth,cft  duplex opinio,  p, 
5-coK695.c 

maria  virgo  antcquam  dolorcm  partus  fcntircr,pepcrit ,  qnia 

ficut  virgo  conccpitjta  finedolorepeperityp.^.col.^jo.t 
maria  virgo  in  partuobftctrices  nonhabuit,  nec  indignit, 

cum  Chriftum  m  gaudio  pepeiit,&  per  fciplain  pueru  na- 

rumreet'pir,inuoluir,&  rcclinauic,p.5.col.7o8.f 
mariafiapaftoiibusdifcitdebemusafacerdotib.difccrc.  Si 

Maria  antcapoftoli  prxccptum  tacet,  dcbemus  poft  apo- 

ftoli  pra»ccpuim  magis  doccri  quam  docercp.j.col.;  14.^ 
maria  virgo  purgatione  non  iadiguit,quiacxvinhiemine 

noncoacepit.p.5.ibi.f 
maria  Aetonis foror  quare  fola  punfta  cura  Aaron  etiam  co- 

uitiatus  fit,p.i.c.i250.d 
mariavirgo  fuitjpphcuifa,&probatur  rarionib.p.4.c.io5.b 
niaria  dc  cadcm  tnbu  fuit  cum  Iofcph,&  probatur  ratione,p, 

5,col.68i.e 
maria  virgo  fimiliter &  eius  fponfus  Iofeph  virginitatis  voty 

emiferunc  poft  dcfponfationcm,p.5.c.686.f 
maria  virgodefp.onfa.tur  antequam  impiegnatur  multiplici 

caufa,p.3.col.68i.c&44.c.f  ' 

maria  virgo  defponfata  Iofcph  concepit  Chriftum ,  &  no  an- 

te,&quarc,p.5.63i.c 
mariadixit  angclo.Q^omodo  fict  iftud,quoniam  virum  non 

cognofco.quoaiouo  &  qualiter  uuclhgendum3&c.p.i.co 

lum.  1234.^ 
maria  u  rgo  felicius  conccpit  Dcum  mente  per  fidcm,  quam 

corporcpercarnisafrumption.cmjp.^.c.S^S.f 
nui  ia  uirgo  quarc  non  rcuclauit  conccpcum  Chrifti  ipfi  Ic- 

feph  efie  de  fpirituffan  :to,&  quare  etiata  Iofcph  uon  peti^ 

Qitab  eadehoc,  p.5.  C.45.C 
maiia niulca conftat  tffe,in  vnum tamen locum  (ricunnir  cort 
grcgateaqtux.q-jacuutta mag.no  mariiuguunrtir.  Si  qui 
.  lacusin  fcmctipfis  ftiicu  vidcntui,otCultis,  tamen  mcatib. 

ir.  marercuo!uimtur,p.i.c.i5.b 
maria  uirgoantcpaitiim  &pott  parrum,&c.  par.^.colurr.na 

i4^6.c 
maria  uirgoconccpi:  &  pcperir.  Ibid. 
maii^bc:iteuir^ii;baftuniptiofignincaturpcrdcpo:rat?rnJ 

y  aruT 


Glodx  Orcfin  &  "Nicolai  de  Ly  ra. 

ircf  Teftanenti.n>s.c.7y8.c.&uy7.c.Vidcctiam  inAf-  tiam  pr^fiufcr^nt^^.coU? 54.5 

fumptipbcatJBvirginis.  ma.rynbus  adaprarui  moraTitcrcxpoftuspfa!mns,Dwit  c 

Manx  caro  &  Chrmo,-lJCCt  inlumhis  Adc  &  Ahrahe  fuerir  rninus  dVJmino  m>o;&c  quomodo  &  quare,  p?.cu86, 

diffcrcnrcrtamcn  ad  matrcm  &■  tihutradu&acft,  &huius  Pcr  martyrium  fahnntur  martyrcs  minores,qui  folnmfidc 

notabihsdccljratio,p.i.c.88o.c.&is83.c  hahcuttrini'tarisfincopcribus,&  fioevllatiiletlionc,  p. 

Irem  p  6.col.867.h                                            .  coI.i:y2.d 

M»rixvirc»inicasinpartu,&qu6dfilium  peperit  contra  cur-  martyr!uinrepnranrinfidcIesdcmcntiam,p.2.c.87o.  f 

fum  naturf  joHehditur  cx  litcra  di&ionis  Hcbraice,  &  quo  Pet  martyni  patfionem  rcmiffionc  peccaroruu.  ficri  f<  ics  d 

modo,p.4.col.7J2.f  bolus,non  vulrnobis/pcrfccutioncm  gentiunipublicain, 

Marixfa^ititasprobaturcxfcripturisinfidclium&Hcbraico  uerc,quiainuidctgiorixnci%x,velfortaffisk  tnos  De; 

rum,p.6.col.i7i9.a.b.c  idoncosnonmarryiio.HecOngcncs,p.i.c.:67.b.c 

Mariam dicunt  virginem bcaram,de omnibus  gcntibus, quia  maffa  to^a humani  geneYis iufte  corrupra,&  lutofa  t  ft,  fiim 

dcomnibusgentibusfuntaliquiChriltiani.p.4.c.2  2.b  iu  honorcm,mifericordiaeft,fiinc6tumcliam,iijUumcl 

Item  p.?.col.69j.c  ^l"'2  boceratex  natura,p.6.ci2  6.e 

Mariani  virmnem  laudatprophetabeftialisSaracenorum  Ma  maffam  humani  generis  conditorin  manu  fua  habcr,&  fcci 

humet,p.4.coI.ioy.b  dumvoluntatemUiam  vafafingir,  &c.&omniaiufte& 

Iremp.y.col.69j.c     ltcmp.6  Col.t7i9.e  dinatefacit.Scitcnimcuidcbea;  milcn  fccundum  pref 

Mariru,aduhcrxmtilicris  Chrifto  oblatc  cumeffetadtihcr,  riam  &  prxdeftmationcm  fuam,&cjucm  dcbcat  induta 

quarenocftadduvftusadlcfumjplapidationcjp.y.iiy^.c  fecundum  iufthiam,p.3.c.2i4o.d 

MarmorPariumcandidum,Parosinfiiiagignic.p.2.c.7o8.d  mafcuhnus  ftxusprecipicbaturantiquitus  immolaripropt 

&  1 1  i0.f  perredrionem  cius,&  rion  fcmella,p.i.col.588.d 

Mirmoiisdncfunrfpecicsdiuerforumcolorumaddccorum  mafculus  vclfceminaqui  Dcovoucbaturquoprctio  pote: 

paui!nrnt!.&c.p.2.col.i78.c.f  redimi.&quieamlegem  feruarint,p.i.col.i  145.3 

Martirius  papa  damnauithxrefimMonocholiraru  ncgantiu  mafculustypuseftimperatorif  potentix.p.i.c.noi.a 

dupliccm  na  uram  effe  in  Chrifto,p.6.col.i6io.f  niafculum  ciTcoportet  &maximevirilcquod  Deooffcrtui 

Marnu»  cflprimiismenfisapudHebrxos,fccudum  ordinem  utcircatomni  uitio,p.  i.c.uoi.a 

fcftorum,tamenScptembercftprimus  fecudumorduiem  mafculus  nafcensproferrgemcndoa.feminavero  e.quafi 

ncoMorum,&cp  4-col.2i76.d  queiens  dcprimorum  parcntuni  tra'nsgicffionc  ,  propi 

Martyr  fieri  non  potcft  qui  extra  vnitarcm  eccclcfix  patirur  >  quam  nafcunrur  filh  &  nhx  ire;  &  miferie,&  de hoc  verfi 

fcdpotcftquidcmpati.p.4.c.<>37.b  &c.p.3-co!.i9ii.c 

Mar-yrem  non  facitpce.iafed  caufa,p.6.col.n6.f  mafculunbustemporibus  inanno  apparcbantin  Icrufal 

Ircm  p.g  col.674.d  c  uam  domiuo.[cihcet,in  Pafcha,Ptnceculte  ,  &  fefto  1    1 

Mi^yrcsno.iideorecitanruradalrarevtproipfisorc-ur,  fed  bernaculorum,p -y.col.^j.c 

vreorumorarionibuspopuluscommendctur.p.2  c.  140.C  Item  p.i.col.i^Si.f&c^ij.c     Itemp.2.c.U9  c 

martyrcsrempore  Dioclettam  &  Maxi.niani  tot  fuerunt  mbr  matcr  ad  expr1iti'eridum  excedenteniamorera  qucm  hafl 

tidat(,qnodperhominesnoiipoterantadccrrum  numeru  filium,vtiturpliiribus  nommibus,  uocans  eum  aliqifl 

reduci,naminfiatrigintadieslcguiur  decemfeptem  milia  filium  ftium,  aliquando  cor  fuum  ,  aliquando  dominuc 

promifcui  fexus  martyrizaci, p.6  col.15  18  f  fuum,&  ficdephiribus  a'iis,p.3.<.ol.2o94.f 

piaf  tyrcs  Chrifti,hcec  tcrrena  g  ona  fefplendeat  in  popa,  feti  mater  qux  principium  paffi.ium  m  gencratione,defignartir 

varia  in  cruciaribus  torn.ietif.6rum  incandcfcaijt  gene/a,  ta  lunam  quxhabet  dominium  fuper  h'jmida,&cp.i.coluc 

menimperrerririmane:i:,adlixrentcs  laten  Chnfti,  vin-  383^ 

cutatq  ;ieprofternuntimpiorumaudaciam,p.4.col  2  384^  maer  Moyfiquxfueritjp.i.c.^y.e.f 

manycs  fan 3u  hoc  femper  orauerunr ,  ne  intruttuofus  cffec  materauiu  curBfiliisnon  crarrecipienda, fed  dimittenda  pi 

poiterisfangu;seorum,vc  in.kcrcfceretlcgcs  unde  puta-  ptei  idololatrasquimatremcumfihts  immolabant  fecu 

baturperiturajp.^.col.io^j.b  dumeorumritnm.p.i.  col.  1164. f.  &  c. 15 96. f 

martyres  fi ranca  paciuricur  iuiulte,quanta  tormenta  manent  matns  per  mamillam  panis  de  mcnfa  caiicitur ,  vt  fic  peru    ' 

tortores.p.  3 ci65  2.e  niatidemalimetum  adparuuminfantem,  p.;.c.i466.d 

mattyres  fiftcti animati  apoftolorum  cxcplcfortes  fa&i  funt  materia  quomodo  fubftantiuatur  per  luum  pofle  uel  poto 

inbcllo,&  figniticantp.^4-miliapugnaroru, p.2.c.U2i-c  tiam,  P.1.C.23.C 

mar(.yrcslicut  nuncgeneralem  vitam  iuftoruminagont- mar  Materiacorporisc^leftisnobiliorcftmatcriamixriuclclcit 

lyiutranfeuaf-iratuncgeneraliaeorumprxmiafublimio-  ti,nonperaliquaforma  vcla£tuinfotmantcm(ficonfidci 

risdonoremunerationisan:ccedunt,p.2.col.i402.f  turqmniformafiibtiada)fedperrelationcm,i'cuaptitud 

martyrtim  fepuhurarcctcfubalrari,fuper  quod  corpusdomi  nem  ab  nobiliorem  actum,fcilicet,  formam.lbid. 

nioffcrtur  re£tedircv5tacft,p.2.col.i40.c  Materiaomiiis  informisintelligitur,  cumdicitur,  Tcrraer; 

martyresfuntdcfenforesecclefixcontratyrannos,  &aliqui  inanis&  vacua.  Echocfecuudum  Auguftinum,licctalii: 

fuilinecmor'Cmcorporalem,a!iiferuitucem,quxeft  mors^  literfentiant,p.  1  c.4i.b 

ciuihs,aliiexihum,&perquxiftaiigniricantui.p.i.c.748.f  Materiacorporumcfleftiumqux&qualis.ibid. 

mar.yres,  quicum  muheribusnoufuutcomqumari ,  primi-  Materiacoiporumcxleftium&matcruclemcntoru&corpi 

tix  vero eccicfix  polfunt  dici  virgincs  dccnnx ucro  q poft  ra  mixtorum  quomodo &  q uahter  difTcrunc, p.i-co.2i.c 

coniugiumcontinc;)resfunt.p.i.c.i2  95.c  Matcriauelnarurafubtihumcorpoiudiciturquaii  nihil,« 

martvrcs  dicuntur  iuuenes,proprer  eoruanimofiratc,ad  con  quod  non  cft  palpabiliseb  modolocjucdi  quoacr  nihilvo 

fcqucdumartyriipalma,&pquosfignificatur,p.i.c724,t  caturptopter  fuam  fubtilitacem,p.4.co.^5  2.f 

martyresfigii!ticancurperOilonem,quiHyemeoritur,&fuo  Materiaquomodofitinpotetia&  propcnihil,itatanicqBod 

orcutempcftatesexcitatificillitemporcinfidclitacis  prxdi  nihil  porcftexcog!"rariinrcrmedium,p.2.col.i.b 

car,incredulis,&excitaccepeftaccpfccucionis,p.4.ci869.b  Matcriaiiioperihuscfleftibusficftaltcnusrationis,quainc- 

Itemp  5.col.i24-f  mentis,oportetquodfitnobilior,&  ficmagisrcccditarii- 

martyrcs  fignificatur  per  Elcazaru,^  moriuoluit  vt  malos  de  hiIo,&  per  confequens  perdit  ratione  matcrix,&  accipitti 

uinceret,licjllityrannosmoriendodeuiccrut.p.4.c.2384.f  tionem  iorme,p.i.col.i.c 

martyribus&apoltolis  inmortem  potritis  fepulchra  corum  Materiacorporumcxlcftium  cftnobiliormatcriamixtcrur 

uiuas aquas  cmanucrunt ,  corpora  eorum  miraculoru gra-  & declarat ur  pa .c 2.d. 2 1  .c 

Mattria 


Ind 

Materia  &  forma  noeftin  3n~e!is><*tim  angeJus  fic  forma  fim 
plex  non  h.ibeus  parrem,nec  materiam  iicnt  habet  eam  in 
rircurc  fua,fed  fylus  Deus  poceft  eam  producere.  pa.  i  .col. 


5  r5"  c 

matena  omnium  corporalium,cxcepro  ca?!o  cmpyreo  produ 
&j.  fuic  fu'o  vnacommuni  forma:proprerquod  vocatur plu 
ribus  nominibus,fcilicec  terraJabyflfus,&  aqua,&c.p.6.col. 

i366.f 
maccriacorporisncnfubiiciturvirturiangelica*  quanrum  ad 

tranfmutationem,fedfubiicitur,quanrumad  motum  loca 

lem.p.i.col.545  c  ,..,.,  .r  •    j- 

marcria  contemplatiui  eft  dup!ex,fcihcet  humaaa  miferia  dt- 
uina  vc  fc  humiliet ,  &  exccllcntia  diuina,vc  Deum  magni 
ficet,p.?.col.2i87.c.&2i74f 

mareria  pfilcerii  &  fponfu^  &  fponfa.p.^  ,col.42c?.a 

rnaceria  pcticionis  Danielis  tuir  duplexdctlicet  amocio  mali , 
&collarioboni  p-4  col.1606  f 

mafcria?  inrormiras  omnino  an  tempo  preccffic  formationem 

eius<p.x.co!.4^.a.b 
•rnateriarcorporalmmnaturadiuerfi  diuerfimode  defcribut. 
Dicunc  .n.  quidam,quod  in  corporibus  c*leftibus  non  cft 
niateria  propriediifta  qua*eftparsfubftanriec6pofita*.  A- 
Jii  dicucquod  in  corporibus  cejeftibus cft  matena,  cft  pars 
fi ■•bftamix  compofit.T.Tertiidicunt,quod  incorporib.  <  e- 
lcftibuseft  materiatSc  quod  cfteiufdem  rationiscum  maie 
rabihum  &  corruptibihum,p.i.col.2.d 

matcmaticorum  dicta  oftendens  effe  ialia  &  qui  refpuit  fup- 
p'.yariones  natahum,  q'ii  docctinfcrutab.ua  Dei  iudicia: 
ncc  ab  onnibus  poifccomprehcndi,  &  quiaffcrit  fidera 
n6  effccas  eoru  q  \x  fiuntfuperterram,prt.'ci»ueeoru  qu?- 
Chrifti  mis  accidut  pr«ccepru  domini  exequit,p.4.c.2 ^S.d 
Lathan  &  Malchacq-iom  >do  $  quahtcr  vterquccorumdica 
turcffc  patcr  lofcph  parris  puratci  Chniti,  p.i.col.  191  j.b 

mathan  &  Ma-hit  d.fccnderunt  aDauid,qm  vuam  vxorem 
f  iccefTuiehabueruncp.^.col.^o.f 
■bathari  ve!  Mathcri  an  fic  nomen  proprium  viri,&quid  figni 
6car,p.2.col.  380.1 

mathjfakmquomodo  fecundum  annorum  computatione 
poftdiluuium  v:'uerepotuit,cumomncNpictcr'eos  qui  in 
arcamingreffifuntpciierunt,p.i.col.i2,4.d.&  t5i.c 

■athufalem  vixitnongentis  fexagincanouemannis,p.i.coI. 

*34f  '  .  • 

M.itth/jeus  qui  m^crpirrirur  datus.quia  inter  ahos  cuangeh- 

fta>  primo  da. us  cft  a  Dco ad  fcnbendum  cuangehum,pa. 

y.col.24.d 
r\*  irrh^.jseuangeliumHebraiceconrra  ludaeos  Chriftum  cf 

feverumNazarenum  n*eafttesfcriplit,  p.j.c.»6.f 
^larthTusquomodofincdilarioneChiiftufecutuseft,  &  fe- 
i  cicci  conuiuium,p.?.coLi7?.c 
na  th.eusqMadrupliwitcrdcclarat  Chriftum  verumDeum& 

uerum  hominem  fuiiusp.j.col^o.c 
'  mar  iiarus  ing 'ncalogiaSahiatf.-ris  ponirSalomoncmfilium 
IKDauid,:*  Lu,a.spv>uicNathahliuinciufdcm,duphvi  ratio 
•'^e,p.y.c.4o.t 

matri.CLisquoiiiodointerpreratur.p.y.c.  175.3 
mauhias  huuulis  &  fidehs  fucceffitin  locu  duodccimum  ,  np 

vv  un»remancrer,&perquem  fignificarur,p.2.c.ii24.c.f 
march;as  pr^ clcgiC  \  luetehcrbis  in  dcfcrto,quain  1  gem  traf- 

greth.p.4  COl. 

atrimoninm  cum  gcntihbus  non  iungcndum,  p.2.columna 

15260* 

atnmoniumnoneftimputanduquodcxrra  dccrctum  Dci 

fa<ftumcft,fcdcumcognofcitur,emcndadu,p6.c.2  5o.d.e 

cm  p.i.col.i247.b.c 
marii!noniuminltitui,primancccftitas  fu't  prcpter  procrca- 

tio;icmpro!is,p.6.col.24^.c.Videcciam  in  Nuptur. 
matrimoniumanfitqualitas  iuftificatiua  coitus  proucnicn- 

tis  inftin&u  natnrx,&  an  cx  lcge  natuixgeneralitcr.par.y. 

C0I.325/.&  329.5?  ^27. f 
marrimonium  intcr  Iacob  &  Liam  non  fuit  ueru,quamuis  co 


ex. 

pnoucrir  carm!iter,nifi  <eprimo  c'ie  conuiuii,quibus  trafa* 
ct:s  act|uiiutpIacito  Nimadmatrimoniumiccju.iitur  v- 
rriufc]uc  pairiscor>fvn'nsdcpraffcnri.p.i  col.332  f 

matnmoniumconrcinnitnrproprcr  vrginitarem,n6tanf|iia 
malnin .  fimp!iciter,fed  ranquam  muiusbonuni  tnaious  to 
ni  impcdintuim,p.5.c.9^..c  &  i64.f 

matrimonium  quam  &  qualem  coniun&ionem  dicar.p.y.co. 
328. d.e 

marrimonium  eft  perfonarum  Icgirimarum  c6iunc"tio,indiui. 

duam,ideft,indit!ifamretineiis  coniuetudinem  ,&  pou  ft 

dilfoluicxcaufafoinicationisprobata,quantumad  thoru 

&  cohabitarioncm,p.6.col.248.f 
mairimoniivetcrisTeftamentiad  matrimonium  noui  Teir. 

difi\'rentia,p.5.c32  6.327.3  28.32  9. 
matrimonii  indiuifibihtas  r.6  folum  t lt  de  iure-diuino ,  fed  cc 

deiuienaturali,p.5.c3i4.f.Ecvlccriordehoc  dcclaiano^ 

coI.326.cf.327.728.. 
marrimoniiindiuifibilirarempertotamviramferuancfam  lu 

dei|>libc!lQrcpudii,Iicctfalfc,putibardif]bIui;p.5.co.79  r* 
man imonii  marcria  cft  mafculus  & iceinina,p.5.c.3 1 4-c.  fo;- 

malceiiifdcm.Ibid. 
macrimonii  myftc,rium  dicit  Apoftolus  in  Chrifto  &  ccch  iia 

(Ifc.p.5.col.3i4.e 
matritnoniidirnni.ioquomododetur.p.j.c^^^.j^^. 
Iremp.6.248.f    .  . 

marrimoniicaufa  rfficicnsqueeft.Etcaufapicprerqtiam  co 

trahidebet,p.6.co!.243.a.b 
marrimonionon  ridendum,fcdcreatorisinuocandum  auxi- 

hum  p.2.C(;I?i5.b 
marrimonio legitimoqui  vritur,non  paticur  vxorcm  peccare 

fed acccndirur 2 do ad fcruandam caflitatcm  matrunonji , 

ut  poffi.  legitimus  fieri  patecp.i.co!. 669. c 
A  matmnonio  ifta?  due  pci  fonx  patcr;f;ilicet,&  marcr  cxc'l> 

frjefuerunrpropcerreuercntiarn  nacuralcm, p.i.col.S^-c 
Icem  n.6.col.2  3t.c 
marnm  ^nio  iun-ita?  pcrfon» per  iuga boum  intelfiguntUT,  ui- 

ucntcs  honeftc,!al>orantes  pro  lui  ftarus  honcftate  fcruan- 

d.i,&  prolcad  Dei  feruitium  cducanda.p.^.c.  14-f 
macrimon-alisaciuscum  non  fitmaIus,quomododicit  Apo- 

ftoIus,Hjcautemdico  fccundumiiuii.!gcciaui:cuniinjai.l 

gentianonfitnifidemalo,p.6col.243.a.b 
matrtmoniaiisaftusa'iqua.-do  efttine  oiculpa,  &eft  meri* 

torius.AliquandofitcaufareddeiKUdcbituHi.  Aiiquanuo 

Htad  fatistacicndumconcupifcentia?,&c.p.6.t.245.  c 
Icemp.  i.col.  1039.C 
macrimonialisa^cus  Hcet  fit  Iicitus,tamcn  anncxa  habcr  qt>a 

dam  turpidinem  quam  oporcct  cxcufari  pcr  bona  matr.uno 

nii.p.i.col.667.c.&  c.i  2  36. f 
matuntas  prcjlaccrumcccleiicranradcbctcftcquodquaniir! 

qoam  vidcatur  ndcre,etfi  ahquando  hoc  contmga:,  debcc 

cuin tali maturitate ficri  quod  nulio modo debcac  vciccun 

da:i,p.3.col.276.d 
maturina  hora  dicitur  illa  hora  in  fcriptura,apra,fcilicet  ad  fa 

cien  Jumuindidamdepeccaronbus.Iccmhorailia  quao 

iponebanr  fc  faccrdotes  adoftcrcndum  faci  ificium  maru.  t 

num.p.3.c.469.a 
maxillaaliniquaSamfonPhilifthcos  pcrcuffic  quid  ttiy&ke 

lignificet  p.2.col.2  5  2.f 
maxille Ecclefia' fancti  pra?dicatores  funr,p.2.c.927.  f 
maximiniani  &  Dioclctianitcmporibus  isifiarMginta  ciics  fc? 

giturdecemfcprem  miha  manyrum  mxrryiizati,&  fub  c- 

lidcmLgio  Thcbcorum  paftacft,&  iuchccs  in  diueifo  par- 

tibusdcinandacoiftorumimpcracorumrot  i  iteifcccrun': 

Chriitianos,quod  nonpoiciantfubcertonumcrorcdigi , 

&c.  P.6.C0I.1257.C 
masimumdclidti.mqiiodinmulicremcommittituradultciui 

cftquod  difiungit  coniugfs,p.i.co).i59i.b 
mcdiaror  Dci  &  hominii  iignai ur  nomir.c  ftatherc,  m  quo  c- 
c\va  laccmcritanoftra  pcfantur,'^  mcuiusprtccgti*  agno. 
lcm>us  c]uidinn<..'ftrauitaminushabc3nHii..p.3.c.29i.ci.e. 

y     a .        Mcdiator 


Qoflse  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 


M '  RfW»  <*5< '' «r  Chriftuvquia  parricipat  .nter  ahqua  e*rrc- 
ma,rjafn  habebatdupliccmnaturam  in  r»ofuppofit**|ci!| 
ccr  diuinam  &  hi)manam,vnam  libi naturalcm ,  aham  prp 
nf)b'safr.!mptarp,p.277'C 

Icem  p.6.to!.69j.b 

mcdicus  putnbus  npn  parrircarnabus,.vtfana  mcmbra  leru.6 
tnr:non  p.ircir.vt  parcawrudeljs  cft,  vrmifcrcarurmec  co 
fxjcm  parientis  dolorcm,fed  vulncns  fanitatem.p.^colu. 

menicifs  animarum,Chriftus  fcilicctomniaquaead  prpximo 

rumfalutem  valpre  pofllint  tolcrarepra?cipit,quo8ad  cu- 

rantfos  proximos  in(trujt,vt  tanq.  a  filiisargrotantib.  &  uc 

peiicis  fi  lalus  illorii  hoc  exigat.rnuha  patiaturq-.-j.c^.d 

medicus  (>:,ruiialisc»t  honoradusrripl  ci  decaufa,p.?-:i63.c 

medicns  fxpc  prudcns  acccdij  ad  languentem,&  quaptn  ars 

paiitu  &  mduftriamcdicinx,nonccfTat,fcd  fiargntudota 

ra  ilt  vt  repugncr  curarioni,auta*cer  pcr  impauenuam  do 

joris  conrfa  fVitquod  iubetur,rcFinquit  cum  ddpcrSs  mc 

dicus neex pirct  intcr  manus eius,&  mortis  videatur  reus? 

p.^.cnhooca 
mcdicp§quandoouefipromptacitcuratio,mittitferuum:aU- 

"  qqando  mutit  difdpujum,&  aliquando  ipfe per  fe vemt  fe 
cundum  varictatcu»  curandorum  yulnerum,  p,4-c.903.b 
medici  rr^dunr,qi!pd  fencx  de  foemina  prpuc$ioris  cutis 
&  limulicbria  contingar,cigeuerare  n6pofTit,deiuuencur 
!a3urcmpo(Tir,p.j.col.234d 

rpcdici  funrduplKes,corporales&fpiriti:ales:  &utrique  ho^ 
norandjda!  fpirituales  pr.rfcrcndi.p.3-f:ol.2i6i.c 

mccjici  amariflimurn  antidotum  folet  dare  ftornacho  naufea- 
ri,vtnoxi  >shuiporeseuomat,&  poflit  co£toscibosarque 
d'  ;cftos  in  atuum  tranfmittercqups  flcumatum  magnitu? 
do digci  i  non  fincbar.p-4.c433 -b 

mcduiq^af.lanVamaritiidincsmedicamentisinferuntprofa 
oirac ^la'iginnrium,p.r,col.i424.c.f: 

mcdjci  pia-b«nta!iq"andocil>um  vc!  porum  addifcuticndu 
calia!.iuin'~)<:ulorum,nccramenincdcndpvclpotandose- 
tirrfu^Cfupd  profir,fed  cumtranfieritdies  vna  &  alterater- 
tiajfuotcinporepcrocculiosmeatusrela-aad  vifum,  cibi 
ve!  poculi  vntuspaulanmpurgatafpcvtuin.  P.2.C0I.103.C 

mcdKoyulnc-rarus  yjdcturquodammodoqnile  fubdit  ei  vt 
fanetur,vt  iq  co  medicine  opus  implcarpr,p.  I.c.i6y4.d 

A  medicis  f;  angirur  rprtum,vt  fjat  poflea  re<ttu,p.3,c  1 57 i.b, 

mcdicinarnagnatollitmagna  pecara,p.2.cp.i  y4i.c 

medicmaeyuhtas&.  quompdocav  tendum, p.2.col.865\c 

mcdicina  omnis  habct  ad  tempus  air  arirudinern'j  fed  fru&us 
doloris  lanitate  mo(rratnr,p.4.col.  1 1  aS.e 

medicinx  fcicnria  a  Deo  cffe  probatur.Qua:  enim  fcieria  ma-. 
giseftaDcoqiiamfaniratis,inquaet}^mhcrbarum  vires 
&  fuccoi  u  qualitares,ac  ddjfcrenriae  nofcurur,  p,i,ci36o.  f 

medicinae  vc|  philofoph'*  difciplinam  vt  quis  cofequariJr ,  fe 
parat  ie  ab  omuis  aitibus  nop  tamen  cptinuo  ita  perfedius 
eft,vt.  non  pcccet  in  aliquppmmo  pjnrima  dflinquedo  vix 
ad  pcifcvtipiK  m  pcruenit,&  tamcn  cpad  hiijufniofj  fJio 
j.-is  fcriadider;tccrrum  cit  cq  inter  mcdicos  &phiIpiophos 
numei  ari.Ira  qui  manciparur  ftudiis  fanditatis  fccundum 
hocqupdpropofuitfarKftusappcllatur.p.r.col.i^Sy.c 

mcdicm.-c  duo  ofricia  funr,fcilicet  morbum  fanare,&  fanitate 
cu.ftpdirc,p.3.col.485?b 

medicamuie  diuinx  difpenfationisagitur  vt  exterioribus  dp 
lonbus  inrcrnum  vulnus  aduratnr,&  flagdlorum  fcdtio;ii 
busrepcllatnreaquarmep.tem  occupare  ppterat  interior 
p  arcdo  vitiorum,p.t).c.393.a 

mediocritaic  contcnti  (qua:  eft  arx  virtuturn^cuj  turbu|ent;a 
hiiiusfeculitianfc(ndendor'6appctupt,fignificantur  pcr 
Ifraelitas  qui  trans  Iordanem  ppflefTionem  acceperunt.  p. 
2.C.1 119  a-b 
medirari  dcbet  hompin  hisqu3BaddileitipnemPci  perti- 
nent  in  tcmporequietis&  intemporelaboris.  Sjmiliter  in 
ingrcffu  lefti  ad  dorraicndum,&  in  cgrclTu  ad  uigilandurr| 
p.j.col.i5>7.a.b 


mediratioficquenterdinin^lcgiscxtirpar  vicium,p3.colup 
riau79.c.ac  1382.^ 

mcditario  elt difpolirio  ad  qrariam  habendam,&  habiram  a 
auginenrandam,p.3.col.i  3  74»f 

mcdi',a!ius,cftma!us,quifcpaiatamicos.Aliusbonus,qui] 
.conciliat  inimi,cos  lefu  Cbrifri,p.6.col. 6g6. d 

mcdius  ftat  quj  pcccarum  nou  fccit  nec  mucntus  eft  dolus 
orecius,p.i.ci4i2.f 

Nihil  cft  mcdium,qnicquid  facis,aut  ex  amore  Dei,  ex  feru 
pute  diabolifacis.p.5  c.1384 

mcdoturcgnpfignificarum  fuitperargentum,quiainillor 
gnomultum  vacabaritfapientiae&  cloquenti?c.p.4.:j2 

rncichifcdcch  fccundum  Hchraeos  fuit  St  m  filius,Noc  prir, 
genitus,&  quando  vfus  cfl  regia  dignitatc,  ci  at  rrcccntc 
&noueannoru.Erquofuitfigura  Chrifti.p.6.co.86i.a.l 

melchifedcch  traduntHebraei  quado  Abraham  naruscft 
buifle  trccenros  nonaginta  annos,  &  Abraha?  vt  ncpodt 
uiaffe,&  panc  in  refurrection?  cius ,  &  fuoru  obrulifle  ut 
Cerdot^Deidecimasrecepiffe,p.6.C96i.b.Itcp.4.c.35{ 

melchifedcch  pbtulit  panem&  uinumprofaciihciooflen 
do,quod  pertinct  ad  facerdptis  ofTitium.Et  an  fuerit  fa< 
dps  Peialtiflimi.Etqupmpdpapoftolusdicit  ,quodr 
habucrit  pajrcm  matrem,ncque  initium  dierum  nequi 
nem  vit?. p.|,col.204,e.f 

melchifcdcch  maioritas  ad  Abraham  qup  mcdio  prpbat 
P.6.C0I.87  j.a.b,876.d.<e 

niclchifcdech  fuit  rcx  Salcm  qua?  ciuitps  poftca  dict?  cft  1 
rufalem,&  eftmcjropolisinregioneilla,&  fecundum 
Hebroeos  Senominaruseft  Mclchifedcch  ppboniratt 
regim'pis:quia  Melchifedech  inrerpictarur  rex  iuftitia: 
Noe  poft  diluuium  ordinauit  quod  Sc  filius  fuus  habi 
tcrramillam,p»i!CPl.i89.c 

melomniMmrerumcopiamfignificat,r,i.ci6<j84 
melfignificatlafciuiaeciifTblutiopem.p.i.c92i.c 
melcurada!tareofterrivitarnr,p.i.c<.  1.923^ 
mcl  &  fermentum  ab  omni  oblationc  cxcludqntur ,  qtiiai  $ 
idoiolatra?  in  fui^facrificiis  vtebantprj,  p.i.c.92  i.c  &  ct 

mel  filucftrequaleloanncsbaptiftaccmedit.eft  folium  a 

ris  in  deferto  Iuda?ae  aptum  comeftioni.p.y.col.7  i.c 
mcllis  dulcedinem  quisnoflet,nifigtiftaflct  amaritudinc 

p.i.cpl.i279.a.b 
melhs  ob!atio,an  &  qupmpdp facicrda  fuir,p.2.cp.ioo5. 
pielior eft  ribi  qui  animi  fraterna  dilcdtiope  vcl  focierate < 

ne»5titur,quamgermanus  frater  qui  fidej  &  pietatis  iur 

cum  habere  cpmmunia  negligit,p,3,cpLi7  2p.e 
mcIiprcftvi(iius,fpiritualisienfus,quifubuilitegmineUtt 

rum  a  pauperc  pppulp  in  ecclefic  vnitate  haberur ,  qua 

hiciofae  delici-j  phifplpphorum  quar i.n  diuerfis  libns  fu 

cerra  ppinionecotinet,vbi  labpr  &fu  pfua  cura.p.3.21? 
rneliuseft  nomcn  bonum  quam  dclitiemultar.Ibi, 
melius  faceret  ludaeus  in  agro  fup aliquid  vrilc  quam  in  \\m 

tro  feditiofus  cxifteret;&  mclius  foemin<j  eprum  dic  fai  i 

lanam  facerent  quam  tpta  die  in  ncpmeniis  fuis  impu< : 

faltarent^p.i.cpl.tp^^.c 
melius  eft  vt  paucornm  damnatione  plurimi  liberenrur,< 

eoiumablolutipncplurimiiperderentur,p. 3. col. 1398.1 
mehus  eft  miferae ^yitc  tormcnta&  tribulationes&  labor? 

riendo  cuadere  quam  ad  h<jc  nafci  &  fuftinerc,p.4.ci7J 
melius  cft  ten.ucin.  ujitum  fuh  v  ili  tugurio  fum.ere  cum  fcc 

tate.quam  fplendidas  cum  fatigatione  in  incertis  locis  <\ 

rcrc,p,3.cpl,2 124.4 
mehus  eft  v|  feruatp  Pci  timpre  cgeas  opibiis,  vcl  ctiacc' 

tidiano  vktu,qnam  vt  defidcrio  plura  acquii  edi  Dpan 

rem,  defcras.p.3.c,i667.b.Interl. 
mclioris  dcicctione  q.  multa  fccerat  bona  diabolus  mag«| 

riaturquamdcmultorummcdiociitcruiucntiu.  Etticl 

excmplum,p.2.coI.  1  y  54T 
mcliores  ii!is  ficur non  vidi,ait  Aug-.qui  monaffcriis  prof< ' 

r  ut  ita  no  vidi  dcteriores  iliis  qui  in  monafteriis  defect  i 

oari 


inciex. 


p.t.col.To.Videin  Reug.ofi.  ^en:rovtdicmf;ibI)n!i{an.Si'ccIiaturmpnn.atrauition<r, 

letlo erat  qua?dam  vorago qua? crat antc forraIit.um,in  quo  Ex ir>  iccuda  dicirtir.Obfcrua  fabbar.&c.  qua  diffcttntiam 

Dauid  a?dificiaconftruxit.p.i.col.5?9,c  inhocHebrcj  afiignent,&  anfuftincnda  (it.p.i.oi^j.c 

lelodia  multum  ad  hoc  facit ,  vt  reficianrur  vires  animalcs  Memoria  dicitur  vcntcr,  quar  noticias  rcrum  quaii  cfcasreti- 

quiecc&recrcatione.-indigenrenimquiere&  recreatione  net,p.^.c.6;2.d                                                      • 

iicutm?mbracorporis,p.6.col.(59r.c  Memoria  patfionis  Chrifti  qna  caput  dar-monum  fuitdcui- 

lelodixdiuerfeexcitatdiuerfaspaffionesinhomlne!  aiiquc  ttum,cftefhcaxg!adiuscomiadarnionuminfultum.  Etde 

a;ulaciam,aliqua:deuotionem,aliqtia:lcriciam:aliqua?  fle-  hocfigura,p.2.c<j  56. 

rum&lamcntationem,p.2.col.377.f.&  869.C  &:K>78.f.&  Mcmoriapaflionisdominicccdicitur.clypeus,  &ficonftanter 

1 603.C  tenearur  in  mann  bonc  operationisjdebellat  ur  infultus  car 

r?m  p.y.col.i8o.f  nisvelfbmicis,p.i.c.59c 

l(.lodix  virtutevtrumda?moncspoflintexpelli  a  corporib.  Memoria  fahdforum  patrum  dcfun&orfinodetinrcligione 

obfeflis.p.s.col.4i7.c.& 41 9.C  •    pcrobliuioncmconfumi,fcdperiugcm  tncditarionequo- 

X:!oraettveftisfac"tadcpellctaxi,  qu?  hirfuta  eft  &  defor-  tidicrcnouari,  &flgni!icarur  percalciamentadepellibus 

mis,&talivcftevfuseft  Ioan.Bap.&Elias  prophcta.p.6.c.  animaIiummortuorum,non  atrrira.p.i.c.i637.c 

9^5.f.     I:emp.y.col.7.i.c  Memoria  Iud.YorumeftimmorraIis,&fimp!iciccr"fecundum 

•  ietnp.2.col.853.c  quid,p.3.ci899.c 

.kra  ItteraHebraica  duplex  eft,fcilicct  vna  eft  claufa,  altera  Memoria  pra?reritcrum,f.bonorum  habitoi  u  temporc  infor- 

apcrta,&qualemyfteriumincarnationisChriftipervirgi-  tunijeft  va!dcta?diofa,&afflictiua,p.3.c.i933.c 

nemnafciruripercamdefignetur,p.6.col.i704.e.f  Mcmoria  mortis  debet  habcri  nc  homoptccetina?tcrnutn 

icmclaufaliteraHebraica  fempefponiturinfine  didionis  ineftnunquam.Etponiturcxcmplumdenautafedentiin 

leciindumHebreos,&nuquamin  medio,necin  principio.  vltima  paitenauis,vtdirig2team,p,3.C2oi6.e 

Std  in  diclione  lemarbe  quod  fignificat  ad  multiplicadu,  'Memoiia  peccatorum  ccdit  ad  bonum  ianftorum  in  prcfenti 

ponitur  contra  naturam  fuam,ad  denotandum  qnod  Chri  per  gratiam  fanc"tificantcm,nam  talibus  pcccata  in  bonura 

ftiisdequo  loquiturfcripturanatusfit  contraftatur?  ctfr-  proueniunt,p.6.cni.c 

fum  de  virgineclaufa.p4.col.12  2.f  .  Memoriam  fuam  quafi  cinercm  pofuit ,  quantumlibetquis 

7tcmp6.c1704.cf  promemoriafuinominis  laborat,p.;.c.ijy.c 

fembrum  aliquod  fibi  abfcindere  proptcr peccatum  euiran  Memphis  ciuitas  cft  Acgypti  qua?  nunc  Damiaia  dicitur  vbi 

I  dum  non  eft  alicui  licitum  propter  caufas,&  enumerantur.  Nilus  diuiditur,vbi  Apis  remplum ,  &  conf uha  refpodenc 

H  p.  5^.30  2.C&477.C  ■  oracula,p.4.ci3.o3.c 

h  mebro  genitali  circuncifio'ponitur,vt  in  illa  carnis  fit  imrni  Mcndaciu  eft  falfa  fignifitatio  in  voce,  vcl  in  a!io  figno  quo4 

I  nutioqua?tegiturpudicitia?fecreto,&quia  peroes  proge-  renet  vicem  vocis,p.6.ci6o.f 

nieserat  fcruada,ingenitalimebroeftpofita.p.6.c.ioyo.f  Mcndaciumnondebctdici  vbinoneftdupIexcor,par.3.coI. 

jIcbtacorporisfuntaDeo,&i6noneftin  poteftatealicuius  47°-c 

pcrfonoeabfcinderefibimebru,ficutnecfeocciderenifiin  Mendaciummeditaripeiuseftquamloqui,naloquipIcrum- 

cafu,quando  fcilicct  vnum  membru  propter  fui  corruptio  que  precipitacionis  eft,meditan,ftudiofa? prauitatis,par.£. 

nemeftin  periculumtotiuscorporis. P.5.C.302.&477.C  coI.2  5  9.3.b 

lembra  omniaconcurruntadintegritatem  vntus,  copofiti  Mendacium  femperimitatur  veritatcm,aliterenimnonpo- 

&perfcc5iexmuItisorganis,deferuientibusdiuerfisanime_  teftdecipcre,p.4.c.247.b.&77?.b 

potentijs,p.6.C3o6.d.e  Mendacium  licetfit  fugiendumabomnibusmaximetamcn 

/lembra  &  humani  affedus  Deo  locutione  afcribuntur,vt  fe  a  iudicibu  s  qui  lunt  in  ftatu  &  officio  cqaferuanda?  verita- 

cundumcapacitatcmnoftram  conformcnturdoquiadiui  tis,p.i.c.7o9.c 

na,p.f;.c2  937.a  Mendaciuni,diuitiarumc6grcgationumfcquitur,mcndacio 

Jembracorporis  vt  manus&oculustVDco  ficnominatur,  cnimdiuiciaeaugerifolcnr^.c.^Sj.b.Inrerl. 

quitamenforma  corporis  noncircunfcribitur,  vtcxmem  Mendaciuinomnc  vtrumprohibitumfit,p.i.c.67j.b-c.&c. 

broru  vocabuliserTe&usfuxpotctiedc!ignetur.p.3.i263.f  ioo8.cf 

Jjfebra  exteriora,ornata  feruat  intcrior  cuftodia,&  qui  men-  Mcndaciumomne  iniquitas  cft,p.i.c.709.b 

I  nsftatum  pcrdidit,forisinconftantiamotionisfluit,atque  Mendaciaofficio(anonfoluminiufti,iedctiamiuftifarpeco- 

I  exteriorum  mobiliratc  indicat,quo  J  nulla  intcrius  radice  mittunr,p.2.c.62c-.d.e 

fubiiftat,p.3.ci62  8.e  Mendaciaamcndacibusfcrioaguntur,nonioco.  Cuautem 

*ebra  defcruicntia  concubitui  dicuntur  verenda.p.  1.1 298  1  qua?  non  funr,tanquam  ioco  dicuntur,non  putantur  mcn- 

Jicmbrofumcaftratiopcrcontincntiamlaudabiliseft&me-  dacia,p.r.c.423.a 

nr:>ria,non  peramputationem,p.5.c.3o2.e  McndaciaobfterticumHebreorum  vtrumapprf  batafuntau 

:s  g  •nitalibuscurnoncredamusholesante  peccatuim  torirarediuina,quiafcriptumeft,Dcumbcntfccifle  obfte- 

arepotuiflc,ficut  caneris.qucin  quohbetopere,anima  tricibus,p.i.c.472.d.&c.io67.c 

fme  moleftia  vlla,&  pruritu  volupratishabet.p.i.c.76.e.f  Item  p.3.ci886.f 

lembiiscorporis  pcr  frequentationemboniopensimprimi  Inmendacioperniciofoduocomunireroccununr  vicia.Pri- 

tur  aptitudo ,  pcr  quam  rcdduntur  promptc  mobilia ad o-  mu  cft  patens,fcilicet,fa'fa  vocis  fignificatio .  Aliud  eft la- 

pusbonum,p.6.c.83.c  tens,fci!icer,intenciofaliediquein  coidcc6fiftit,foli  Dco 

"scorporis,cxfrequetationcopismali,imprimiturapti  nota,p.4.ci75  2.f 

cudo  ad  malc  operandu .  Et  oftenditur  per  (imilc,  ficut  per  A  mcndacio  maxime  officiofo  excufarc  patres  veteris  Tefta- 

rrequcntem  a5fjm  carpentandi,fit  impreflio  arris  in  manu  mcnti  non  viderur  magna  ncccfliras.Ccrtu  cft  cntrr,  qi;6d 

a:  ciricis-ap  ans  cam  ad  rcdc  &  faciliter  percutiendu.  ibid.  apoftoli  non  fucrunt  immuncs  a  pcccaco,par.  1.C.3 14.C  & 

.ento&obferua,  quam  differentiaminterhxc  Hebrari  C.361.C&  c.41  2.f 

manr.p.  1.C.1495.C  Mcndacioiuduofuntgcncra,qua?non  funt  finecu!pa,fed  n6 

Item  parre  2207  a  cu  magna,vt  mcndacia  qucdam  pro  falutc,  vc!  comodoali 

lemen-o  vtdiemfabbati  fanftifices,quomodointclligitur.  cuius,non  malitia/cdbfnignitatc&mcndacium  iocoqd* 

p.  i.c  ,6?i.c  nonfal!it,fcit  enimcuidititurcaufaiocodici.p.3.369.b.c 

lementOjqnarcponirurinrertioprarccp-o^cumdicirur.Me-  Mcndaciotuprecones  Icrcmias  vocatadtiltcios,p.4.c.743.b 

mentovtdiemfabbatifan<aificcs,p.i.c.67i.c  &682.d.c.f  Mcndacioiumgeneta  mulra,p.i.c.7c.o.a.b 

y     3  Mcndax 

■■  : 


Glollse  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra 


M<'«v.lax  tudic andus  no  eftqui  dicit  falfum  quod  putat  verii ► 
Fcontra  metitur  ille  qui  dic  t  veru  quod  putat  falfum,  nec 
•euMibcr  a  iru-ndacio.qui  orc  ncfcicns  vcru  ioquitur,  (ciens 
-    aMtemnonelTevcrum,vohinratementitur,  P.6.C0I.303.C 
McndaxdicicurdiVoo!us,&patcrmcndacii.p.y.c.ii67.c 
Mend:ixilledicicur,nontamenpacermcndaciiquimendacia 

ab  aliis  ttnenta  folu  refert,fed  mendax  efl  &  pater  medacu 
quino  fo!umrcfcrtmendacia,fed  6teafingit.p.y.c.i  167.C 

Mcndicanrium  ordinum  fiatresquidam  impudentcr  fe  mge- 
rtfnc  ad  curias  priiuipium  non  vocati,aliqui  vt  fugiant  or- 
dinis  panpertacem,&  aliqui  vt  pcr  hocpromoucntur ad  ah 
quam  d!-»nitatem,p.4.col.i  J54«f 

M.-.v.l  A-ariMumordinuiH  fratcr  argucbat  quofda  monachos 
dedediiutioncrciigionisfu.r.fcr  vnus  refpondif.Qnando 
moncta  ueftia  tantumcucurreritficut  noftra,tuncmultum 
critddcra.p.^.ibi. 

Mendicus,qui  petit.-paupetfibi  non  fufhcit.p.3.c.7io.d 

Meridicus  &  inUlgttlfc  omnino  non  crit  intcr  vos  , didcum  eft 
Iuda.'isinvetcriTcnamtntodemendicantcpublicc,g)n6 
dcbebant  pcrmitrcre  Iudxi.Sed  in  lcge  Chrilti  que  amoris 
Hl  lex,quid  facinultm  fitanimaducrtant  difpcfatorcs  mi- 

ni(ttri()iumChn(ti,p.i.c.i54T-G 
Mcm  cnm  fe pcr  vcrba extra  femctipfam iacit>apertam  fe  ad 

ucrfariooitendir,p.5-c.i7i6.d 
Mens&fpiritusd:rTerunc,p  6.col.$2i.a.b 
M.ns dicicur facics fpiritualis ad modum iacici  corporalis.p. 

6.col.38o.f 
:Mcnsquecorporis&anima?fa!utcfouetur..&in  vnu  vtriufq. 

momj.  collig't,nondcbctduiidi.p.i.col.^ii.a.Intcil. 
n\cinIeuis,prccepsdi6tio,  nonante  cogitatquamloquatur, 

p.r.eoi.So^.c 
mens  vcfana  :niquorum,quamuis  ceflarionema  mundi  labo 

rcdominr.simpcrar.&qmetis  dulccdincm  perfuadet ,  th 

plus  affequi  afpcra  carnaliter,quamUencrc  blanda  fpintali 

tergauact.ibi. 
mens  eh-ftorum  dum  intcr  aduci  fa  vel profpera  manet  hnmo 

ta,quadratu  hbi  in  cffc  virtutis  Hgura  mo(trat,p.2.c.io5  z.c 
mcns  humana  rum  maligni  hoftis  luafionibus  infllgatur ,  tuc 

dicitiirollaiucccnfarfedcumper  confenfum  in  dchderiis 

praueperfuaiionisaccendicurdicit  ollaferues,p.3.c.397.b 
mens  q-uando  a  cogitatione  carnalmm  fluxu  vacuatur ,  quafi 

iuscxcarnehquatuminpetiafunditur,p.2.col.i93.a.b 
menscumconceptadcfideria(equitui\ftTUircrebusconuinci 

turquarumamorcfuperaturjp.6.col.2  39.a.b 
mens  qux  quieta  prius,magna  putabatur,  vilis  abie&aque  in 

a3ioniso(tentationecognofcitur,dum  inani  minifhatio- 

ncopcristurpitudodenudatur,p.4.col.40  2.d 
mcnsprauisdefideriisdcdita,huiusfeculi  labori  rehnquitur, 

vt  toris  mundo  vclut  ancilla  feruiat ,  quia intus  Deum  ne- 

quaquam  vt  filia  amat,p.4.ccl.4oj.c 
mcns  noftra  a  carnis  delettatione cft  feparanda,  non  a  carnis 

necffaria  cura,necura  faciamusi  dcfideriis>p.i.C943.b.c 
mcnsdicituivcnterJ&  quare,p.4.coI.946.b 
Icem  p.  3  -col.  1 694-e     Item  p-4-c  1907.6 
Itemp.2.col.i2ii.c 

mens  quod  valdc  amat  fa?pius  replicat,p. 3.C0I.  j6.e 
menshumanaperpucrperaundgniricata,  tunc  parit  quando 

aliquid  preconccptumpruducit,  iftcverococcptus  puttft 

e(flduphcitcr,p.i.col.ioi3.c 
mens humana pcr domumdomini  ardificandam (ignificatur , 

quae  in  quiete  voluntatis  bone  a?dificatur,p.2.to.i  2  8o.f 
mcns  tlataquando  humilitatis  bonum  quod  tencre  deber  ab 

atflicia  carnc  memoratur,in  fanus  homo  a  fubiugali  muto 

corrjpitur,p.i.c.i337.a 
mcnscadem  pollctcx  uirtute,lafTafcirexinfirmitatc,  vtdum 

qiKEricquodhabercno  valcc,quodhabethumiliterferuet, 

p.i.colijio.e.f 
mens  quado  ex  fui  confideratione quod  in alterum  faciat  col 

Iigit,hgnum  fecundum  (pcciem  fuam femen  producit,&  re 

&i  opcris  gcruien  pai  h,p.i.c.i7.a 


c 

mensprouecla  in  aclionibusturbulenti  feculi,incipitpropt: 
vtilitatcm  fratcme  focietatis,  &  decorporalb.  agnitionil 
duccrc  opera  quc  profunr animis  viuis,&  fortiffnnas  agn 

tionesquibusfluclusfeculi  dirumpuntur&  conccnmutu 

Etdchoc  (igura,p. i.co.:8.e.f 
mens  nifi  ab  extcrioribus  abfcondatiir,interna  non  pcnctra 

p.^.col^i.b 
mcns  hominis  efl  marc.Quafi  f  luctus  maris  funt  cogitation 

mentis^p.g.col.i  70. d 
mens  praua  f emper  in laboribtis cft ,  ficut  bona  fcmpcr  tra 

quilla,quiaautmo';itur  mala:qi:a?infcrat,autmetuitnc 

bi  hec  abaliisinferaatur,  p-3.col.i79.b 
mcns  immunda  fi  non  fucrit  in  mclius  niutata,nccabitur  m 

tea?terna,p.i.col.836.c.Intcil. 
nj.ms  humana  cum  illa  fuperiora  &  carleftia  vtcumquc  in  ci 

gmate  cofpicit>iam  clauftra  corpore^  habitationis  pcr  fu 

leuatamcogitationcmexit.p.i.col  847.3.^ 
mes  Deo  planc fub exuuijs  corporis  vcgctatur, ficut in  vcf 

tu  ouium  funt  Iupi  rapaces.  p-5.col.95 1  ,b 
mens  noftra eft aica aurea,in  qua funt  tabulxTcftamcnti. 

qualcgem  Deifcriptamhabcredcbcmus,&  dcbctdlc: 

rea,id  eft,pura  preciofa,p.  i.col.  1 289.b.c 
mcns  per  compuctionem  elcuata^omnia  fub  fc  ccrtiusdii 

cat.p.3.ci6.e 
•mer.s  per  Sion.montcm  fignificatur,  &  fi  qufd  in  ea  },er  fr 

dctn  hoftis  pollutum  eftfacium,inftanti  nifu  exjuiget,» 

par.4.col.2357.c 
mens  humana  infcecunda  dkitur  fiha  Babylonis,  & quan  | 

4.c.40i.a 
mensfidelisdiciturareola,&quarc,p.3.col.i863.c 
mens  hominis  intelligitur  pcr  alcareconcauum  &  quadrai  I 

lum,&  quare,p,3  .col.  1-3  38.C 
mensinfirma&indifcrccadicitur  mulicr,p.3.coI.2i8y.b 
mens dicitui  laterc in  hominc,ficut  vifcera eius,p.3.t\3i52. 
mcnspenfarcnon  valet,inuifibili$  vircus,  quibus  11  quis  i 

meacibusinfiuatquibusadfeiriodisucniant,ck  quibivs«* 

cedat.p.^.col.^^i.a.b 
mes  iufti  in  amaritudinecft  femper  ctiam  in  profpcris  q\ 

amaritudinemaduerfitasingeminat.p.3.col.2  37.a.b 
mens humana  non  poteft  Dcum  contemplari, nifi  condcf  \ 

dac,p.t.col.86  i.c.Inrcrl. 
mcns  cfc  cemplum  &  domus  Dei  &  confcientiafidelium,!  j 

fiinla?fioneproximiperuerfascogitatioues  profcrt,  q 

in  fpclunca  latrones  refident,&  fimpliciter  gradietes  ln 

ficiunc&ficmensiamnon  domusDei,fedfpeluncaef| 

tronum,p.5.col.6oi.a.Itcmp.6.col.i569.c 
mens  in  qua  habitat  Deus  per  gratiam,per  templum  defig 

tur.Hocautemtemplumpoiluiturpcr  peccatu  &  max.l 

fi  fuerit  pcr  affuefa&ionem  continuatum,quomodo  pul 

tur.p.2.col.i235>c 
mens  aiuftiria  defolatur,quandoimmoderatalocutionci 

parciturp.4.col.245.b 
mens  libidinis  vi,in  corpore  carnahs  fornicationis  intar 

captiuatur fubmcrgitur & abforbetur,  vt  in  ipfo  mome  I 

nilnl  aliud  cogitare homini  liceat aut intedere,  quia  ipl i 

metem  captiuam  fubdit  ipfa  fubmcriio  &  abfoi ptio  I 

nis&concupifcentia:carnahs,p.5.c24i.c 
mcnstabernaculum  vocatur,inquoapud  nos  abfcondit 

cumforisinoperenonvidemuj,p.3.col.t45.b.274.c 
menspcrfcda  (b|crtcrinuigilat,vtnon  folum  pcruerfa  ag 

rcnuatded  omnc  ctiam  quod  in  fc  pcr  cogitationcs  tui 

terligaturtergat,p.2.col.i93.a.b 
mcnsiuftiftudct  vnifcmperh^re,iniq.variatur  ,qin"aprJ 

DeumnilIufficit,&ideoquod  modopetiit,moxfafiiii.r 

i.coI-335.b 
mensdum  ad  Deum  anhelat,&  omnia  fecularia  dcfpicAO1 

nia  mox  ei  vertutur in tcntatione,&  ea  affligunt,  lcddu1 

fitorio  laborcatteritur,a  pcrpetuo  libcratur,  p.?.o>\M 
mcnscincunclufa(ficutaqua)ad  fupeiiora  vndecxitrcdi 

lataper  ima  deperit,p.  3.col.44.b 

men 


Ind 


vfcnshominisquia(tareno!uitcurnpotuir,iamnon  potftare 

criamcum  vclic.fed  femperdelidcriis  variatur,  vtquietus 

aiHonem  defidercr,oceupatus  quicreu^p.j.col.ioj.b 
riens  hominis  inlibcrtate  condita  dtim  carnis  delideria  nutri 

vo!uit,in  foueam  dccepnonis  pro  foetido  cibo  cecidit :  pcr 

gratiam  autem  reuocata  ad  veniam,  carcere  femper  ftringi 

tur,neperdefideriavagetur.Ecponiturdehoc  excmphun 

dccaptura  lcena?.p.3.col.i38.e 
Vletis  quies  fequitur  ad  ceffacionem  peccatoriim,p.4.c.476.e 
Vfentisftacumquipcrdidit,forisinconftatiamotionis  fiuxit, 

atquecxtcriorum  mobilicarcindicat  quod  nulla  incerius 

radicefubfiftat.p.3.col.i629.a 
nentisoculosfiabhumani  gencris  exordio  ducimus  vfque 

ad  hoc  tcmpusjomne  quod  finiri  potuit,quam  breuc  fueric 

videmus,p.  3.C0L2 1 2  .f 
nentis  fecuritas  cft  in  obitu  retributionis  initium ,  p.3.c.86.e 
vientis  domus  cft  quadibet  res per  quam  dilc<5tionem  habi- 

tatanimus,p.3.c.i6/.c 
nentisdifpolitioper  verbumorisapcritur,p.3.col.30  2.f 
Jnentis  domus  quatuor  angulis  confiftitdd  cft,prudentia,tem 
-   perantia,torcitudine,iuititia,&inmeccquchisquatuorc- 

ri«iturc3Btera:virtutcs  qiiaficordisfobolcsle  iuuicem  pa 

fcunt,&  quomodo,p.3.c.3o.e 
nencisperfcdtaeiudicium  eft-cumquis  progoneralifidelium 

fofpitate,quafi  vnitatis  &  f  raternitatis  nicmor,fupcrnae  pic 

tati  fupplicat,p.2.c.i568.f 
mcntis  inrcrior  aftliftio  magis  apparet in oculo  quam in  par- 

tibusaliis,p.3.col.i42.f 
fVide  etiam  in  Cordis  difpofitio. 
rmcntis  humanae cft  proprium  hoc  fibi  fieri  fufpicari  quod  fa- 

cit.Arbitratur  cnim  fedefpiciqui  bonos  defpicere  confue 

uit,& cx fufpitionc  contemtpus  ad  indignarioncm  profilic 

&  contumeliasingerit,p.i.c.82.f 

ntisvehcmens  motusgaudii  veldoloris  rcdundatad  cor-  ■ 

pus.p.4«col.6i8.f 

:ntisconceptusintcriordup!ex.Vnusinformis&  imperfc- 

&usaliusforma!is&pcrfe<3us  P.5.C0I.2017.C 
mentis  elcuatio  mducit  ad  contemptum  vitae  prefcntis  par.j.  . 

C0I.93J.C 
-  .mentis  duplicitas  callidc  fe  dd  endcntis,pcr  haricium  fignifi- 
.  catur^p.^.col.^oo.b 
"Jncntisiniquxconfiliumquando  vanumefle  probarur,quo 

fc  impnepeccare  arbitrabatur,tunc  caput  inimicorum  nu 
'    dari  (tc.itur,p.i.coI.i 666. c.f 
*mentiscniitasfimururn  (ilcntii  nonhabct,patctinimici  iacu 

lis,p.3.col.37i6.d 
*mentisqualitatemindicatincompofitiocorporis,p.6.ci6,e 
imcntisaditus  tota  virtutcmunicndusdt  ,  neeamhoftes  pe- 

nctrcntforamincnegleCtaecogHa;ion!s,p.2.c.53y.a.b 
ncntis cuftodia forti  qui  non  cft  munitus,uir confulionis  cft, 

quia  dum  virtutes  fe  agere ajftimat , fubintrantia  vitia  ne- 

fcicntcmnecant.Ibid.  , 

mcntis  fecrctumincrarepoftpofitisextcriorum  tumultibus, 

eftadtabernaculumredirc.  Ibienimdominusconfulitur 

&  quod  fons agendum  eft  publice ,  intus  filentcr  auditur , 

p.I.C0l.l3  2.C.I 

nenti  furori  cbria?  omne  rectum  quod  dicitur,  pcruerfum  vi- 
dctur,p.2.col.484.d.c 

mentcmpercaputintelligimus,quia  ficut  caput  corpus,ita 
mensac\ionesregit,p.  i.col.943.b.c 

mentem  peccatorispoftpeccatu  incipientis  dolerc  diabolus 
delinitblanditiis,ncaddebitam  pcenitentiam  perucniar. 
Modo.n.aliorufactagrauiora^modonihilcfTe  quod  factu 
cft,modomifcticordem  Dcumloquicur,  &tcmpus  adpce 
nitcntiam  pollicetur,vrdura  per  hec  deccpra  mens  ducitur 
penitetia  differatur  &  tunc  plcnius  abforbeatur  fuppliciis , 
qu*  nunc  gaudct  in  delitiis.pa.  1  .col.3 6 i.c.&  C0I.363.C 

mcntcm  tanto  inimicus  fine  labore fuperat ,  quanto  &  ipfa  q 
vincitur  contra  femctipfaro  pcr  multiloquium  pugnat.Ibi. 

aentcm  qur  quatuor  virtutibuscaidinalib.erigitur ,  fpiritus 


ex.  ) 

ante  omnia  candem  contra  fingula  tentamtnta  feptcm  vir 
tutibnsinftruit.ibid. 

mcntcmcledoiuminfimadefideriafpcrnetem&carleftiu  to 

templationiinherentcm,fignificatabies,p.i.c.y32.c.f 
mcntem  hominis  Deus  dum  in  fuo  timore format,  concipit, 

dum  ad  apcrras  virtutes  prouchit  gignit,fed  fi  extolluntur, 

rclinquir,&  tiigidi  dc  vrerocxeunt,idcft,a  vifceribuspieta 

tis,p.3.col.3J9.b 
.mcntcmhominisiuxtafubftantiamnihil  implcre  poteft  nifi 

crcatrixtrinitasquiatantummodo  fecundum  operatione 

&  uo!untatisinftin<5tumanimadehisqu<£crcata?  funt  im- 

p!etur,p.6.col.io27.b 
merc  magis  retincretur  quod  vifu  pcrcipitur ,  quam  quod  au 

ditu.p.4.col.7i8.f 
mcntcinnoccnri  plcrumqucqusclibetresrefpicitur,  Ccd  in  ip 

fo  cofpcclu  anim'c6cupifcetic  gladio  c6fodit.p:2.c.4io.e.f 
mentcs  vfui  vitae  carnalis  inharrentes,euelli  ab  infimis  no  pof 

funt,nifigradatim  dudfaprsedicationeproficiant.p.i.col. 

580. c.f 

mentescarnaliumproamore  feculidura  qua?dam,quafi  qda 

mollia  &  dele&abilia  fcrrc  parata?  funt,dum  in  hac  vitarc- 

rum  culmina  apprehendere  conantur,p.i.coI.i  2.3  2. d 
raentcs  hominum  in  mundo,magne  naues  in.mari  dicuntur . 

Venti  aquibus  minantur,appcntus  metium,gubernaculu, 
,  -    cordis  iutcntio,  qua  boni  trasgreffis  fcculi  fluCiibus,fa!utis 

portum  petunt  reprobri  quafi  Scylla  vel  Carybdi  intercut, . 

p.6.col.i28j.h.. 
mentes  terrcnorum  hominum  quas  humor  carnalis  concupi- 

fcentiae fludas facit,dicuntur loca humentia ,  P.3.C.3 88.f 
mentes  fecularium  temporali  glorie  dedita?,appcllatione  cala 

mi  defignantur.Qiii  tato  apud  femctipfos  mcus  manefcur , 

quaaco  alri  &  nitidi  extenus  oftenduntui\p.3.c.388.d 
«nentcs  fecularium  dum  ad  exteriorem  gloriaper  fuperficiem 

tendunt  &  dcfluunt,nulla  intus  firmitate fohdantur,  pa.3. 

ibid.  3 

mentes  ele&orum  pcrfphcrulas  fignificantur,&  quarc,  p.i.co 

Ium.t2i9.b.c 
metes  hominumgroflas  fignificant  faga  cilitina ,  qu  £  occulro  - 

Deiiudicio,quamuisdurepra?ferunrur,quia  feruirc  curis 

temporaIib.nontiment,vtcentationcuetos&pluuias  por 

tent.p.i.coI.7ji.a 
mcntes  fidchura  quafi  Dcodicatat  virgines  funt,p.4.c.i  o  3 1  .b 
mentesnoftraefuntdomusjinquib.pcrcogicationem  habita- 

mus,p.  1  .col.j  87-b.c 
mentes lulf orum  per intentioncm  fuam  omnipotenti  Deo  af 

fiftunt,atq;  in  fcriptura  quafi  os  eius  incuencur,  p.3  ,c.24o.f 
menccs  imquorum  quia  damna  fua  confidcrarc  ncgligunt,in 

nocentiam  perdunt.Amittunt  namquc  a  cordc  uinocemia 

ab  ore  veritatem,a  carne  contincntiam,  &  per  accefTum  tc 

poris  ab  a?tatc  vitam,fcd  hae  fc  pcrdcre  non  confpiciunt  cu 

ris  fcculi  occupati,p.3.col.74.e.f 
mentcs  tpintufancto  rcpietasdicirfcriptiuaaquajJq.a  fantfri 

quifpirituleuantead  fummarapiunrur,ncaliqtj;i.'auone 

fuperbiant,quibufda tcntationib.rcpi -imuntur,p. 3  c.  27 1  .a 
mentes  peruerfar  dulcia  graticperquictemdona  tfejfpiciuhc 

&  pro  carnalib.  uoluptaribusiaboriofa  huius  viu:  itnjcra 

etiam  lachrymis  olcua  concupifcuncp.  i.c.  1232  .c.f 
menccsperucrfa?conternnuchabcre,ubi(piritualircrga,udeac 

&de(ideranturappetunr,vbicarnalitcrgcmanr,  pa  i.ibid. 
mcntibus  foris  fpariis  ad fcipfum  ledirecuiquedifTicilc  cft  , 

quiaprauaitincrafemelcapros  tantoqnod  clclcct^^ilircr 

tenentquancoquod  Iibucritnonlicet,p.i,coI.495.  b.c  . 
mentibusprauisnihileftiabosio(iL)s,quam(i  in  hyiixs  mundi 

laboribusnon  laboiarcpifcipianrur^p.^.c^ojc 
mentibus  bonis,etfi  vfquc  ad  rcntatioucm  cordis  flamma  ar- 

deat,vfque  ad  confenfum  tamcn  tcntatio  non  exerar,p  4. 

C0I.1535.J 
mentibus  prauis  ac  pol!utis,non  fimt  fccrcta  dominica?  incar 

nationis  crcdcnda,fed  qui  ad  fiden»  venicntcs  cor  munda 

uerunt,p.i.col.i  303,b.c 

mcnfa 


GlofLe  Ordin.&  Nicolai  clc  Ly  ra. 


Mpr,rapropofitionisquarcdiccbamr.p.i.col.74o.f  _ 
Mcnfx  otio  funt  dc  qnibus  tanquam  dc mcnfis  f  pirituslibiis 

ttrficin)rtotuspopulusChrifiianus,p.4.co!.i43;.a 
Menfiltn  fortunx  pararequid  iit,  vt  faciun^diccntcs  ftellaiTt 

curfu  vclvaricrate  fortunxomnia  gubernari,  &  nihilad 

Dcumpertincrccrcdiinr,p.4.col.;t^.a 
Menfam  ad  a!icnfiqt)ifreqnenrcrc6uenir,ociodcditus,  adu 

lcturneccfTccftpafccntife.p6.col.679b 
mtnfismagnorumimponcbaturaliquaportio  dc  immolaris 

1II1S.P.4.C.1487.C 
Mcnfisvndcdicitur,p.j.c.2ioT.a 
M?n&  apud  Hcbrcos  inctpita  prima Iunationc&fccuhdum 

l;i  >;r  oiiffnm  coinpt)r-itur,qnn  apud  nos  calcdis,  nonis  idi 

biiiqi.irdcuoniitur  p.6.col. i686.f 
Itcm  p.4.cof  j 3  j^a. Item  p.  1 .06U j'8iff 
mrnf^M^uorumdiccbnuir  mcnlisprinvjs  in  quo  cclebraba 

rtit  Pif.ha,&qMareficdiccbatur.p.i.col.7i2.f 
Mcniu  t  aslcu  <  onxfpondct  Deccmbri  fecundum  Iudcorum 

opinioncai-p.4-col.22  :6.f 
Meufis  Scptcmbns  qua fi  torus  eft  feftiuus  apud  Fttdaf.cis  pro- 

prcrqu.ntioi  fe(lap.?.col.9i5».c.  Itemp-i.ciii2.f.  &  col. 

Toi9.c.lrcmp.i.c.M>4.f.&co!.T287.c 
Mf'(is  piimus  anniapuddiuerfos  aliter  accipitur,  P.4.1067.C 
ltcmp.i.Cfd.ij^.ccV  col.633  c 
rucfis  nonus  ab  Apriii,qtii  primus  cft  apud  Hebrxos,  Deccm 

ber  eft  apud  nos,p-4.G2- 1 8 1  .c 
mcnfispriuuisapud  Hebr<eos  Aprilidcpu6tur,&rquare,  p.3. 

c.2 141.3.  Ircm  p.i  -col.  1  j  2.f.  Itcm  alibPMattius  dicitur  prt- 

mus,p.i.col.683.c  fcxtenfuiscol.6oi.a 
menfisprimtisapud  Hebrxosfemper  incipit  a  propinquiori 

ittnatione  verna!i,quod  cft.xij.die  Martii,fiue  fit  ante  fcqui 

no:ti»m  fiue  poft,iiue  in  ipio  equino<5t;o,p.2.co!.i  3 1  r.f.Se 

C0L767.C 
Nonnm  mcnfem  no  accipi  in  bonam  partcm,oc  librt  Rcgum 

&  lcremix  narrat  hiftoria,p.4.c.2 1 81. c 
menics  nullos  ex  lunaribus  habcnt  Hebrei,&  in  ortu  lune^  cos 

inc:piunr.p.2.col.t2  9i.b 
mcnfesvacuoshabct  ecclefiain  infirmis,  qui  rcrrcna  agur.t 

fineviteprxmio.p.^.col.iot.a 
menfcs  fep;cxtatismudifunt,&a(fignanrur,p.t.c.ii24.d.c 
nicnfes  apud  HcIkxos  antiquos  noininabanturfecudumor- 

dinem  numcrale  tni.f.primus  mennXfecundus  menfis,&c. 

fine  aliquo  nomine proprio:&  hoc  duranit  vfque ad  capri 

uitatcm  Baby!onicam,aliteraurpoft,&c.p.i.col.60i.b.c 
menfcsduoattribnnnriirctiilibct  tcmpori.  Eftenim  tempus 

fcmentis,rempus  trigoris,tempiis  <r.eifis,tempus  xftatis,|& 

tcmpusxftus.p.  i.col.i  63. b 
m?nfcsdoCtores  antiqui  Hebrcorum  dicunr,receperuntprin 

cipium  &  nominationcm  amcnfeinquofueruntredem* 

pri,&  hccoftendirurinredempuoneAcgyptiaca  &  Baby 

lonica,p.i.?col.6oi.b.c 
mcnftruum  patiunrur comnrjniter  mulicres quolibct menfe, 

p.i.col.io;9-a.b 
menftruaiii  muIienbusquandoincipiunt,&quando  definut 

p.i.ibid. 
menftruatx  mulicres,concipicntcs  pariunt  cccos,daudos,Ie- 

proios,&cqux  parentes  non  erubucrunt  in  conclaui,aper 

tcredarguuiuurinparuults,p.4.c.yi4.u 
Itcmp.i  ibid. 
Menlm ai um  Hebraicarum  quantitatcs  certas  &  dctcrmina- 

tasnonhabcmus,&quaie,p.2.col.746.f 
Itemp.i.col.642.f.&  col.7o8.d.&  C.745.C.&  C0I.809.C.&CO. 

i6j.a.&  coI.1237.a-b 
mcnftruatamcognofcens}quando,&  quando  no ,  fccundum 

Icgcmmortepunicndusfit.p.i.col.io39.c 
mcntiriquamfithorribiIeDco.p.i.c.i4oi.a 
mcntiri  eft  loqui  contra  hoc  animo  fentitur,  partc  3.columna 

349-a 

mennendumvtrufitprofalute&compenfatione  aliqua  vbi 
ncmoIarditur,&hocpcncomnibusvidctur,.p.i.c.io67.b.c 


mcrcarorcs  Chiiftiani(utcgoaiuliuiait  Lyra,afrafrr  fidedi 
gno)proprcr  lucri.imremporaleteramSaraccnoru  frcquen 
tanttsiinpleucrunt  naucspuerisChriftianis,  a  parentibus 
corum  pauperculiscmentcs,&iicvendidtnmteos  Solda- 
no  p  magno  prxcio,qui  cos  faciebat  inftrui  in  Itge  Mahu- 
meti,  vt  adulti  fa&i  corra  Chnftianos  pugnaret, p. 6. 1642. 

nurccs  an  poifitdici  gloria  CTlcftis&prxmium  fanciorum 
p.5.col.i  i87-c&col.i  196. d.c 

mcrcedem  ^qualem  habcnr,diues  qui  multum  dat,&  qui  pa- 
rum  pa'.iper,ii  xqua  vo!untas,p.6.col.4i  5; .  a.  b 

mcrcenarius  vies  ciro  tranfircoptat,vtad  labcris  prcmiun 
vcniar.p.^.col.ioi.a.I» 

mcrcenanus  dcgrauitarc  opcris  lalTafcir,  nifi  fpc  finis  rcleua 
rctur,i'edillovi(bnihi!  putatquod  fenrir,p.|.c.io:;.a 

mcrcenarius  cx  jftimatur,qui  religionem  qucftum  arbitratur 
p.i.col.io98.e 

mercimonia  regionis  noftrx  qux  funr,&  quis  mercator,&  (j. 
accipit,p.6.co!.82o.c 

mcrcuriusdjciturapud  Gcnrilcs  Dcusratiocinationis  par.3 
co!.i7i6.f 

mercuriam  qnafi  medio  currcnre,id  cft  inrcr  aurcs  &.  lingu: 

latini  uocanr,Gr^cir'crointcipiertm.p.6.col,  1 141.C 
mercurius<jjciturfuiftcc!oqucntiifimus,&  idto  a  gentiTA.i 

ccbatUrDeuscloquentix,6?cjuod  camdartt  hominibu 

p.6.ibid. 
mcraritarum  qu?  officia  fucrunt  circa  tabcrnaculum  fadcr, 

p.3.col.i2o6.e 
mcreri  vitam  xtcrnamhomocxputisnaturalib.nonpoteft, 

j.col.2  64.d 
mereri  an  homo  cx  naturali  virtutc  poffit  pcr  aliquod  opus 

dedigno&congiuoDcusdetfibigratia,  p.j.c.i^io.f.^! 
Perterrenaopcramcremur,adquf  nonreueitemur  poft  r< 

furrcdlionem,p.3.col.i9i.a.b 
mcretrix&  fermonis  fuauiratem  &  formcfitatcmcorporiss 

capiendosmifcrosquxrit,p.3.c.i62  3.a.b 
mcretrixfoueaprofundacft,quiamu!ticaduntin  cam  ifl| 

ncs,viri,&fenes.p.3-col.i7o6.d.c 
mcrctrix  dicitur  puteus  anguftus,quia  de  pcccato  Iuxuri^  r 

exhithomo,nificumdifiicu!tarep-3.i7o6.f 
mcretrixdiciturlatro,quiainfidiaturquafilatro  blandiciis 

ofculisincontincntcsartrahendo,p.3.ibi. 
marcrrix  fpcciofa &  grara  comparatur  ad  Niniue,  qux  ad  I 

moremfuipenc  cun&osdiuerfismaliciistrahiC^Hxcvi 

ditgentesinfornicationib.dumamorctcmpcridiium  &\'i 

diobonorum,quifuerant  membra  Chiifti,  fiunc  mcmt 

mcrctricis,&  alios  fecum  trahunt,p.4.col.  203  3  .a 
meretricismoduseftperomnem  vtam  &  modum  indu< 

ada£i:umconcupifcentixcarnalis.p.3.c.i634.f 
meretricis  merces  qux  non  poterat  oitcrri  in  lacrificium,  p.| 

col.i6oo.d 
merctrtcesquarepermittunturinciuitatib.p.i.col.r92.c 
mcretncumpubliceuenaIiseftturpido,p-i.co!.i598.f 
mcrecrici  cantus&  huiusfeculi  fabule  aurcs  noftras  ncfcripi 

rasfacrasaudiamusobiurant,p.4.c.32'j.a 
mcrcrur  lllud  aliquis  dc  condigno,quod  ei  fecundtim  uiarr 

ftitif  eftrcddcndum&  huiusratio,p.6.col.66.f 
mcrctriciumanficutduellum  permittcdum  vel  prohibcnd 

fit,p.2.col.436.d 
mcritum  &  demeritum  principis  redundat  in  fubditis,ficuti 

corporc  naturalibona&  maladilpoiitiocapitis  rcdundi 

in  mcmbrum  infirmum,p.3.col.i464.f 
mcritum  vite  gtem^,!icet  no  poffit  tife  virture  narure, potfil 

tamcnelTeuirtutcgratix  diuinf,p-J.co!.3  23.a.b 
mcritumdupIiciterpoteftconfiderari.f.decondigno&djN| 

gruo,&quomodoaliquismcrcturgtatiampnma-n2JK'11, 

P.6.C0I.1441.C 
meritumduplexcft.f.congrui&  condigni:&  quid  urrunK]"1 

iftorumfit,&quisa<5tus  fuus,p.3.i862.f 
mcriti  pricipiu  fimpliciter  cft  a  Dco,&  no  alibero  arbitrio:<! 

adilludnaturahumanadcfcn6p6taifurgerc,p.6.ci2  9^ 

mcriu 


Ind 


tferit!  quacitas  n5  accipttur  fecundum  quancicatem  doniab- 
folute,fed  per  comparatioiitm  ad  facultatem  datis,&  pro« 
ptiuidinem  fua»  voluntatis  &  deuotionis,p.j.co,6i  j.c 

''leruperkcYiohominisexgratia  &nonex  merito  poffide- 

tur,p.4.ci4J7«a 
McritaalicuiusitpIurafuntnumeroquapeccata,iuftus  eft , 

&aiiuspeccatapIurafuntnumeroquammerita  ,  impius 

eft.Hoc dicunt  Iudxi,etiam  modcrni,&  vehementer  errar, 

p.4.cot.i207»c 
ncrjta  hominis  non  fibi  foli  valent,fed  etiam  aliis:ex  hoc  vo 

cantur  reliqui^,id  eft,aliisreli>5te,p.i.ci630.f 
Vferica  iuftorum  no  dantur  obliuioni,fed  regiftrantur  coram 

rege  ca?lcfti,vt  remunerentur  tepore  coperenti.p.  2  .c.  1 88.  f 
iubic&oru  merita  doctorib.  no  a?quatur,p.4.ci389.a.Interl, 

Merita  re&orum  &  plebium  ira  umfta  funr,vt  iaepeex  cul- 

pa paftoium dcterior fiat  vita  plebium,& ex  mento  plebm 

mutetur  uita  paftorum,p.  2.C.663.C 
nerita  pracfrita  line  meritorium  prjefcientia,&quomodo  finc 

caufa  predeftinat;onis,p.6.ci  2 2.f 
>eraduerfa,virtucummeritapatefiunt,p.3,c.ii.Interl. 

vlerita  (an&orum  quo  modo  ad  pofteros  defcendunt:fic  pec 

catorumflagitiafiliberinepotefquefimilia  grefferunt,  ad 

pofteros  perucniunt,p.4-col.69  J.b 
meritafufficientia  advitamccernamnonhabent  qui  uiuunc 

in  hoc  feculo,p.6.col,4i8.e 
fn futuro  iuxta  merita  crit  retributio,p.4.c,2:o3,Interl. 
Ex  fingulorum  meritis  pr^mia  ucl  pen£  iequuntur ,  &  non  ex 

pranudicio  Dei.p.^coUj.b^ 

•  neritorium  &  profe&us  effe  differentias  in  populo  fidelium , 

declaratur,p.i.ci4o8.e.f  ^ 

-  pro  merhorum  qualitate  quotidiedominus,ahis  afcendit,  a- 

liisdcfccndit,quomodo&qualicer,p.jr.c.82  6.d 
nrfalcth,eft  diduo  Hebraica aequiuoca.&  figniricat  ludente, 
idolo!atrantem,occidcntem,&  coeunteuifiue  lafciuientc.- 

p.i.col.r  j6.a 
nefoootamia  nomenciuiratisincaptteSyna?,  cftconfbtuta 
ad  Aquilonem,&  alio  nomine dicicur  Carran.  Eft  etia  no. 
mcnregionis.p.6,col.io47,c 

^temp.^  col.859.a 

[temp.2  c.i67.a 

tem  p.i.col.28i.c,&c.293.d 

nefraim  fuit  fillus  Cham  a  quo  dcnominata  eft  Aegyptus.Et 
vbi  in  toto  vcten  Tcftamcto  ponitur  Aegyptas,in  Hcbrxo 
haberurMcfraim,p  i.col.i^y.clccmpar^.co.io^i.c 

neffias  Hebraice,Chriftus  Graece,&  vnctus  Lacine  id£  figm- 

!   ficant,p.2.col,2to.f 
^y  ide  etiam  in  Chriftus. 

•  ncffias,  confolator  dicitur,vt  habet  gloffa  Hebraica.Elonga- 
;  tu^eftameconfolator,p.2.col.i5  59.c 

neffias dum  vencrif (vt  ludaei  dicunt)rcddetur  eis  arca  rcfta- 

memi,&  akaria  Holocauitorum  &  incenfij&aetera  ad  cul 
,  tum  vcreris  legis  penincntia,&  uafa  fan&uarii,p.4.c.6o9.c 

Itcmp.3.col.977.C' 
nefllascxaltabitur  plusquam  Abraham  ,  &  eleuabiturplus 

quam  Moyfes,&lublirrfis  crit  valdeplusquamangclifupe 

riores.Iila  conccdunt  ludxi^ChriftianiinteruntjCTgoipfe 

efl-  Deus,&cp.4.col.442.f 
meflUs  "inod  eduvturusfitcaptiuosdeobfcuritatelin\bi,pro 

batur pe  •  g!o,Hebraicam,&cp-4.c.i  89 j.b.c   - 
tneffus  promiffus  in  lege  &  prophctis,quod  fic  verus  Deus  & 

verus homo,p  obatur eft fcnpturis autencicis Hcbreorum 

p.6,ci7op.d.e.&  fcqucntibus. 
Item  p,4,col.  1480.1 
meffiasfvcmoderni  Iud  eidicunt )  fnicnatus  eadem  die  qua 

fuitdeftru&umcempl  impcrRomanos,  &c,quare  eos  no 

}ibcrat&  uhifit,qu*r  intChriftiani,&cp.4.c.j39.c 
Itemp.6,ci696.a.b.c 
n^iiiasquidicitur  Chriftus,quod  ucncrir,probatur,&repro 

batur  perfidiaiudaeorum3&  oftenditur  ucritas)p.i..calum» 

4J4-d 


ex. 

me%  aduentus  quare  tardatur  fecudum  Hebnros,&  quomo 
do  acceleraretur,&  ftatim  veniretfilius  Dauid.i.  Chnftus, 
p.6.col.82i.b.822,e 

meffixtempusefledeproximo,  eratopiniofamofa  temporc 
predicationis  Ioannisbaptiftj&maximein  Ierufalcm,p. 
y.col.io57.c  r 

meffie ipiruusinnuiturptrantiquos  expofltores  Hebraeotu 
notabiliifime&corapendiofccumexpofueruntillud.Spi- 
ritusdominiferebaturfnperaquas.&c.Exquo  fecundum 
catholica  veritatem  infertur,quod  fpiritufTantfus  ibi  incel 
ligitur  qui  efc  fpiritus  Mei%,&c.p.i.co).4i.d 

meffia?  fex  benedi&iones  qye  ventur»  erant  fuper  eum,preft*. 
gurare erat  per fex mefuras quas  Ruth collegit,  de qua  per 
Dauid  &  genealogiam  regiam  nafcicurus  erac,&c.barc  Ka. 
Sa.p.2.co!.3oi.c 

me%aduentus  eft tanquam  finis,adquemuniuerfi  prophe* 
ta?  verba  fua  ordinaucrunt,&c.p.3.c.2iy  3.C 

Inmeffi^aduentueleuatiodomusdominierit,  intelligedofc 
cudummagnitudincmfignorum&  miiabilium  qux  fienc 
ibi.Sicdicit  Ra.Sa.Etexhocfuodidtoarguiturc6iracura 
&Iudeos.p.?.col.uo3.c 

Indiebus  Meffia?(inquitRa.M.)nodeficietaliquiddeuia  hu 
ius  feculi,uel  innouabitur aliquid  dc  operibus  fcx  dierum, 
fed  ibit  mundus  iuxta  folitam  uiam,p.4.coI.i4a.f 

In  diebus  Meffi^jfic  erit de  credituris,ficut menfuratus  eft  e- 
greffus  ae  Aegypto  in  ingreffu  in  terram  promiftam ,  quia 
dup  tantu  dc  fexcentis  mihbus  ingreffi  funt.H^c  glofaHc- 
braicafuperillud,Affumauosvnumdeci&cp.i.c.  12J7.C 

In  mefnj?  aduentu(vt  dicit  quxda  gloffa  Hebraica)ciuitas  Ie* 
rufalcmdilatabitur  ufque  ad  fines tcrrar.Et quomodo  hoc 
ueiiriceturfecundumcatholicos,  quiade  aliqua  ciuitate 
materiali  inueniri  no  poteft,vc  Iudei  fingunt,  P.4.C.2 17 2 .f 

medietemporepueri  Ifraelirici  funtdemonftracuri  Deum  di 
gifo,&cficdicitRa.Mo..Gcruden.Qucquidem  ueiba  ma 
nifefteconfonanccatholic9veritati,&c.p.i.cii4?.b 

meftiam  quem  vcnturum  expcdant  Iudaei  modemhdicuc  ho 
minem  forepurum,prophetam  tamenfanaiffimum,etiam 
Moyfefanaiorem,&quodregnabit  fuperomnes  Gentes 
quasfubiicit  fibi  &  Iud^is,  &  edifkabitciuitatem  &  tem- 
plum  materiahter,&cp.4.ci48o.f 
meffiam  qucm  expediant  Iudei  fucurum,homine  puruCMoy- 
lcramenlanJtiorem)credunt,necogantnrilIiusdiuinita- 
tem  confiteri.Iftam  fugam  qu$runt,led  ftare  cogucur,  ^,4. 
c-742.e 
meffiam  expcclancludxiliberaturueos  decaptiuitate  quar- 

ta,qua  templum  deftructum,&  ciuitas  &  populus  captiua- 
tus  fub  Tito  &  Vefpafiano,p.4.col ;  j  2 1  .c 
meifum  Iud«i  expedtanc  fucurum  &  dominaturum  toti  mun 
do  temporaliter  &  edu&urum  eos  de  captiuitate,&  poiitu 
rumeosinniaximagloria&honorcfuper  omnes  Gentes 
p.j.co.748.d         , 

Itemp.2,c.io.f.&co.y29.b.c&col.iii4.f.&col.i288.e.f 
meffis  dicitur  colle&io frugum,& ad  fimiluudin6  huius,  mef« 

fis  fpiritualiter  dicitur  uocatio  hominum  ad  fidem:p.  j.col. 

1095.C 
meffes fegctum,frugesoIiuarum, racemivinearum  noftraru 

operaiuftitia:noftra»funr,p.  i.c.i6io.d 
mciles  ducPrima  fuit in  prefenti  uita,&  eft  per  quam  homt- 

nesducunturadfidem,&  inhacmcfTemeiforesfuerunt  a- 

pofroli.Scd  vltima  meffis  crit  in  iudicio,  &  mcffoi  cs  eranc 

ange!i,p.5.col.io6.c 
mcta  tcrrarum  &  camporum  non  dcbebat  transferri  in  dam- 

num  altcrius,p.  r.c  1 5  8  3»b.c 
metallumcoflatum  metapkoriccpunitionem  filiorum  Ifrael 

n^tauit,p.4.c.i246.f 
metalla  igne  conflata,fordem  in  fe  alicnam  atque  inutilcr  non 

rctincnr,p.3.col.687.a 
mctreta,efc  qu^dam  menfuracontincns  decem  fextarios.p.y. 

cohio56.f 
mecrificantQ&quotiensvnouerfuvclduofcnfum  explere  n6 

poilunt, 


GloflxOrdin.&Nicolai  de  Lyra. 


roffunr,in  principio  vcl  in  mcdio  altcrius  diftinftiones  f  a- 

ciunr,p.4.col.968.d.c 
metus  paticndilibidinemagcndicoercct,p.i.c.2i22.e 

mctus  iudicii  ianua  cft  conuerfionis,fi  addatur  difcrctto  dilc- 

<ftinnis,p.3.col.  1296.0  ■    ' 

michacl  fi  >niferrcpra:fcntct  casinlucemfan<5tam,qua  oiim, 

•  &c.vndehoctrahirur,p.^coI.i2  64.f.Itcmp.i.col.2o8.e.r 

michael  ficuc  modo  cft  princeps  ccclcficj,  fic  tcmporc  Dame- 
lisfuitprincepsfvnagoqa?,p.4.col.i638.f.&c.i76j.c 

michacl  non  fuitaufusblafphcmarc  daemoneai  proptcr  cius  i 

naturam  bonam,p.6.col.i437«c 

•  michaelvtangelusfuperiorprartuittoti  populo  Iudxorum, 

p-4.col.21 46. e 
m!chael&angelieiusdcfignantEraclium&  eius  exercitum, 

&pcrdraconcm&  angclosciusnotatur  Cofdroe.p.6.col. 

M8o.f  .  .  ' 

tnithaelarchangclus^exprarceptoDeitntcrhcietAntichnfiu 

&  magnam  partcm  fibi  adhcrentem,vc  dicunt  f anfti  docto 

rc-s.p.4.4J4.f.&c.2t^-e  ■. 

michaehs  in  ofticiu  &  fociecatem,vt  aflumaris  fatagc,  &  quo- 

modo,p.i.coli33y.b.c 
miclwas  &  V  rias  occifi  funt  proptcr  prophetias  promulgatas 

p.4.col.77  5.c.776.f  . 

micholdiciturfol;ivxorDauid,quiaeam  Dauid  in  adolefce 

tia  fua  fortitus  eft  vxorcm,&  in  partu  dicitur  occubuiffe.p. 

2.co!.y  27-a.c 
migma  quid  fic.Dicit  tamcn  Lyra:Quid  autem  intcllexit  Hie 

ronymuspermigma.nefcio.Sed  in  Hebraeohabeturfic, 

mixtumforcccoincdent,p.4.c.273.c   |  - 

milesfineoculisdicebaturquantumcunqucfortis  carens  fa- 

piencia.p. 3.001.1693.!) 
militivnicuiquequiaprinmiaconucrfationeproficit,  Deus 

pra,(idct,p.3.col.376.e 
milires  diUinxit  Dauid  per  duodecim  cohortcs,&  in  qualibet 

crant  vingintiquatuor  milia  bdlatorum,  vt  regi  fccundum 

vicesdeferuirenc.p.2.c  1121.C 
militcs  folent  habere  lincas  quas  ramifias  uocant , fic  aptatas 

membris,&  ftriclas,ut  cxpedirifir.tdirigendoiaculo,  tene" 

doclypeo,p.i.col.796.e.f.&col  972. ct 
militesantiquicuspcrqratuorparrcsnodisinexcrcitibus  ui 

gilabant,p.5.c.257.c.ltcmp.3.c.i  1  s8.f 
milites  ad  tria  communirer  funt  pconi.f.opprcffionem  paupe 

rts,ad  impofitioncm  falfi  criminis,&non funt  concenti  pro 

priis  ftipendis,p.j.col.73o.f 
mihtes  dicuntur  angeli,quia  decertanr  contra  aereas  potefta- 

rcs,non  laborc  fcd  impcno,p.  3.C0I.  2  5  2.a.c 
militwm ftatus  fignificatnr  pcr  Neptalim,&  corum  laborc  rcf 

publica  conferuatur,ac  etiam dilatatur,p.2.c  1 26.f 
mi!tri«  Chriftianx  princcps  cfTe  debuit  fpiritualis,  qui  primo 

lcg!Curpra?dicaffegenri!:bus,&dehocfigura,p.2.c.io63.c- 
In  mtiitia  Chrifti  cft  dare  locum  ire,de  loco  in  locum  fugere , 

ft  in  perfecucio  infenorem  tc  vinbus  contra  tyranni  crude 

litatcm  uidetis.p.2.co.i99.a.b 
militant  quidam in  populo  Dcm,& tamen  no obl/gant  fe  fecu 

laribus  negotiis,&  hi  pugnant  orationibus,ieiuniis,iuftiria 

pietate,manfiictudine,caftitatc:&  fruunturlaboiibusbel- 

Janrium  imbelles,&  dc  hcc  tiugra,p.i.col.i4o8.t 
militanrium  proprium  cft  in  tabcrnacuhs ,  habitare ,  vndc  & 

confubcrnalcs  mihrcs  dicuntur,p.3.col.6;>8.f 
Inmi!irantibusDeo,noncorporis,ied  animcefcititudoqua> 

ritur,quianoniaculisferreis,fcdorationutn  t.elis  uictona 

acquiritur,p.4.col.2oo.d 
millcnarius  pcifcCticncm  fignificat,p.4.c.2  533.a 
Itcm  p.2.col.ii49.b.c.&ci35i.c 

milhum  rufticorum  &  agrcftiu  &  altiliu  cib.  cft,  p.4.cui 6-e.f 
milo(utdicitcommentatorHomcdcbatindicboucmintc- 

grum.p.i.col.638.f 
miluus  auis  rapaciffima,&  quid  pcr  cundem  fignific  etur ,  p.4. 

C0I.2269.C 
miinipcriubtilitatcmmanuum&localcmmotum  aliqua  fic 


tranfmuranr,quod  homincsnonpercipiunr,&mu'tofo 

tius  dcmones  hoc  poflunr,&  multo  maiora,  p.i .  C.545.I} 

Mingcns  ad  parier.em  dcnotatcancm,vclintirmum,  velm 

fculum,p.2.c;3  5.b.c&  c.6n.b 
Minifter  domini  dcbct  perfc&ioribus  moribus  inftrufqua 

multirudoplebis,p.i.ci2i6.  cf 
Mmiftci  Dci  no det coretus effc populari difciplina,  mori 
& doctrina fcpararus,&  fpcclabilis dcr cffc p.i .  ci 2 1 5. 
Miniftri  cft  Dci  qui  malos  pcrcutit  in  co  quod  niali  funt,p, 

ci  144.C 
MinifterDei  aduenamfe  &  pcrcgrinuminmudocognof 
&  patiens  eft,  verbum  Dci  dcnte  difcrctionis  molicfcci 
dum  auditores capacitates,& fcclum fibi amaiu oftcnd 
aliosa  voluptatibusreuocar,p.i.c.n8.e.f 
Minifter  iudicis,fi  occidit  eum  qucm  iudcx  pr^cipir,minii 
riiiRi  facir,fed  fi  id  fponte  faciachomicida  eft,eciam  f\  ei 
occidat  qucmfcita  iudiceoccididebuiffcp.i.  c^S.f 
Miniftti  ecclcfiae  debent  femper  &  vbique  Dcum  laudarc. 

2.C0I.109.C 
miniftri  ecclefia?  dcbent  effc  fan»5ri  toto  tcmporc  vira?  fua? ; 

perquidhocdcfignatur,p.i.c.8o9.c 
miiceri  coniugibus  non  eft  peccatu,ied  quod  fir,dccarne  Lj 
nali  fit,&quoddecorporemortuopropterpeccaru,f(.  . 
narur,cumvinculopcccatinafcitur,&nioiiciir,p.3.c.8t  1 
Mifccri  no licerc  in  paradifo  ad  gigncdos  filios  qm  ientii  , 
forrepurantoranecfynubiumpeccatumefle,  p.i.c  71.  > 
Miferario  eft  anxieratis  fupportatio,quia  ficut  in  corpora  . 
duofimul  iunctileuisportantonus,quam  vnus  iolus  : 
fuo  modo  compaties  altcri  ftipponit  fe  cum  co  fuo  on  I 
P.6.C0I.583.C 
Miferatio  fimuIata,infruAuofa  eft.p.t.c657.a.b 
miferator&  mifcricorsdiciturDeus.  Primumintclligitu.d 
creatione,fetundum  quam  naturacrcata  producitui:| 
noncffead  clTc.Sccundumdehis  qua?addunturfupet  « 
turamjp.i.c.873.&c  1265. c 
mifcrefcmudusquitorhominesalligac  vicijs  &rctinet.S[ 
qui  inreiligens  hanc  miferiam  condolct  mundo ,  iir.mc  1 
morteacomplexibus  auclli  ncn  pofiunt,p.4.c.2C3  5-b 
mifer  quod  nulltis  fit,melius  cft,  quam  vt  tu  facias  miferic  • 

diam.p^.c  1448.4 
miferi  de  rtbus  tcmporalibus  gaudenr,  fed  tamen  du  difp  • 
fare  cadem  fine  tribulatione  non  valcnt,  ea  curapingL  c 
mifcriquaprc*muntur,p.3.c2  83.b.c 
miferoium  proprium  eftrantomaioremarftimarcfuum  » 
lorcm,quanto  alienu  minus  intelligerc  ftuducrunt,  &  <  J 
magisdoloremfuumfcntiuntjalienumcftequarinonia 
fenriunt,p.4.C938.c 
mifcios  qui  optat effe,vt  faciat  mifcricordiam,  crudcletn  ■• 
bct  mifericordiam  ficut crudehs  tft  medicus , qui  \  t  ei ** 
ceacaitcmfuamoptatmultoseffca:gros,p.3.c  1448^ 
miferia grandis,vt  quia defpcraturcmendatio,  non adhi  • 

tur  corrcvtio,p.4.c  1 7  2  9.C 
miferia  humana duplex cft.  Vna in vite progrcffu .  Alter;  l 

egrcffu,p.3.c.2i73.c.2i74.f 
miferia  hominis  qu^  dam  eit  contrada,&  quardam  per  ipf  1 

acta.ibid. 
miferia:  mulieru  in  ftatu  innocentia?  non  fuifTcnr. p.t. cic 
miferia?  Iudaeorum  duplici  de  caufa  fucrunt.Pnma  f  uiroc 
fio  innoccncium.Sccundo  vana  confidcntia  in  auxilio/ 
gypriorum,p.4.cioi4.f 
mifcriis&  pcenalitatib.  huius  vitasfubiectuseft  ho,quiai( 
pcccantc,iufte  fubtraclu  eft  ab  eo  donu  originalis  iuftiri 
percj,hberabomnibusiftismiferiisfuiftct,p.3.c.2i74.f 
miferiam  hcu  quancam  incidimus qui  ipfum  bonum  K 

pofIumus,ad  quod  vidcndum  crcati  fumus,  p-4-  c.iofi.3 
mifcricordia  an  prinium  rcuelata  fit  Moyfi ,  &  nulii  anttc' 
quianonlegucurproclamafTemifencordiadomini,cti; 
in  cafu  in  quo  mulrum  vidcbarur  requiri,  P.1.C.873.C 
mifcricordiadominiinfeculufcculi.V  gintifcx  vicibusnr 
natur  iecundumRab.SaI.&etiaHebrcos,addcmonft l 

dum 


Ind 


ex. 


duma&gcnerationesqiiipreeciTeninta  principio  mundi  fcruario.  Tertiu  deuotaoratio.Quartueftextrem^udicit 

vfque  ad  dationem  lcgis  in  mor.tc Sinai,  in  quibus  mtidus  trepidatio,p.3.c.2o6o.f 

fuicfuftentatusfoladiuinamifciatione,  &nonex  altcuius  mifbricordif  ditiinx  impctrationemquot&queimpediunt. 

legisdatea  Dcoobfcruationc,p.3-col.i49i.c  p  3.C0L2062  f 

MifericordiaDcipIenofiutnocompaiatur.p.3.c.889.a  mifericordiamdominiquicunque  vuItpra»dicarealiisprimo 

Mifericordia& iuftitiaquomodo  finrin  prxmiatione  fanclo  fecontinentiusuiuendodigtium cxaudiri  praebeat ,  &  fic 

rum&damnationcmalorum,p.$.col.j98.f  oret,nec,pfpereeu&uraqpoftuIatdub>tet,p.2.c.i  325.^.0 

Mifericordia  magna  Dcum  de  caelo  dcpofuir,corpore  induit,  mifericordiam  pertincre  ad  hanc  vitam  arftimo  temporalem> 

vtpatererur,moreretur,quidergononpoteftdare,cumfe  magnamautemmifericordiamrcmunerationiconcurrcre 

cundumferogaturDeus  ignofcere.p.3.coI.798.f  fempitern£,p.2.c.i290.e.f 

Mifericordia  intcr  Dci  propnetatcs tcnet  quandam  exccllen  mifericordiam  oltenfam  ut  uideant,funt  multi  qui  nolunt  fa 

tiam:&  propter  quod  dicitur  quod  mifcreri eft eius  jPpriu,  nari-Sed  quomodo  cxci  uidcbunt  etiam  oftenfam:Benc fi 

p.3.678.f&extcniJUS,c.d74.c.68o.f68i.a.b  velmt^quiaipfaluxjeftfalutarc^&c.p.^.col.ioSS.d 

Mifericordiabonaeft,fcdnondebeteflccontraiudicium:  iu  mifericordiamfaccrecumcgenis,&iuftitiamcum  intufteop 

diciumautemdicit,qu6diuftumeft,p.t.col.7o8.c  preffismagisplacctdominoquam  uictim^p.g.c.  1694.! 

mifcricordiaDcicftomnibusgratuita&fpontanea.Cuenim  mifericorspoftbonamdifpcnfationcmbonorum  uitae  prae- 

miferetur  gratia  eft,cum  indurari  permittic,  iuftu  iudicium  fentis,bona  cxleftis  patriae  poflldcbit,p.  i.c.  1 68  j.c 

eft,quamuisoccultum,p.i.c.849.a  mifcricorsdicedusefletDcus,fi  fcmelindulgcntiam  tribuif- 

ttifericordia  fine  iuftit ia,remiflio  &  trepidiras,iuftitia  fine mi  fct,nunc  autcm  cum  frequehter  delinquentibus  mifcricor 

fericordiajfcucriras&aufteritasdiciturjp.j.c.^S.  diaimpcndir,muItummifcricorsappcllatur,p.2.c.  1269.0 

Itcm  p.3.col.i694.e.Iccmp.2.col.7o.f  mir-iculum  miraculoanjquomodoj&quod,  maius  dicatur> 

tnifericardianunquamimpletur,quia  etfi  miferias  quantum  ,     p.2.co!.97i.b 

potes,plus>imendcbesuelle,p.i.c.9t9.b  miraculum,diuinxvirtutis  eftmanifeftatiui)m,ficutfigillum 

tnifencordiaquicunqucpauperibusnonimpcdit  ,uelabeis  epifto!.i?appenfuni,voluntaus  ipfiusfcribcntiseft  declara 

quin6habentvelutiuftecx!git,dedomofuacxcutitur,id  tiuum,p.5.col.i72.f 

eft,decanuccclefix,inquaputabatfcpcrpctuomanere,&  miracuIudefilioreguliJ&  fanationeferuicenturionis,  an  fit 

delaboribusfuis.l-infru.ftibusinqtsib.felaudabilitcrlabo  idem&deeodem,vela!iud,p.5.ciioo.f 

raflcputabat,nilprorfuslaborisrecipict,laborescnim  fine  Miraculumfruftraforasoftenditur,fideeft  qui  intus  opere- 

pictaten6pofluntapudDeumfructuoficffe,p.2.c.i36y.a  tur,quialingueinfignumfuntjnonfidelibus,  fedinfideii- 

mifcricordia  &licet omnibus  impendenda  eft  max.me tame  tbus,p. j.col.5  i4.b 

illis  qui  Chrifti  nobifcum funr  membra,p.  1  .c©l.  1 543.C  miraculu  conucrfionis  aquae  in  vinum  fuit primum quod  Ie- 

tnifericordiaomnibusimpendenda  eft,in  quopraeponendi  fusfecit,p.5.co!.i05  5.&col.io65.b 

iufti  qui  funtexfide,p.6.co!.477.a  maiusmiraculueft.quodtorumorbemterrjea  morte  gteina 

nifcricordiaplenitudocft  virtutum,'p.5.c.755.a  erexit  quammortuosfufcirauit,p.3.c.H4i.c 

nifcricordia  ludaeorum  dicitur  nubcs  matutina  quae aliquan  niiraculii grande oftenfum  fuit  in  morte  Chore > & habentur 

dodifloIuituroricntefolefinepIuuia,&c.fic  illoru  mijcn-  .     opinioncs,p.i.c.i378.Itemp.3.c.7yo.c.f 

cordiacft  fineeffec'tu,&  per  confcqucns  ficla.p.4.c.  1741.C  miraculuin  fnmmogradu  an  Deus  fecitcircafanationem  E- 

nifericordianoindigetca?li,vbinullaeftmifma  p.3  c.65  2.e  zechiar,vidcbaturfufhccrevnurndeminimis.p.2.c.97i.c 

nifericordiapriuscftimctequaiopere,p.2.ci5i5.a.ftterl.  &col.974.f 

/eritas  finc  mifericordia  no  pot  fuftincri.p.^.cr;  2  3-a.Inter.  miraculum  quod  fit  in  ftatione&  retrogradarione  folis,an  su 

nifencordia  fine  veritatc  negligetes  facit>&  qui  hts caret,nec  raum  teneat  gradum  in  miraculis,p. a.c. 97 1  .&  col.974«f 

fcientiam  Dci  habet.ibid.  miraculum  inrctroceflioncfolistcpore  Ezechie,  &  ftatione 

nifericordiapropricloquendoeftactus  inreriormiferantis.  .     fbfiStcmporelofuc&ineclipfifblisteporcpaflionisC.hii 

'  Mifcracio  veroeffcduscxtcrior^.^.co.598.f.d798.f  fti>quarenemoGixcorum,autBaibarorurdiquitin  fcri- 

nifericordia duobus conliitit, ftilicctin dando  &  dimittcn-  ptisfuis,p.2.ibi. 

do.Quienimdimittitctfipeccauitjdimitteturei.  Quidat,  miraculumfactumtemporelofueinftatione  folis  an  minus 

datuiei,p.3.c.i548.  .    uelmaiuscenfcndumfitmiraculoinrctroccflitncfolis  tS 

ifcricordiecorporalisopcraquotfunr,&daturfufficientia  poreEzechicp.2.ibid. ' 

corundt;in,p.5.c.426.f".ftcmp.2.c<>1.62i.c  miraculaperquxconfirmatacftdo&rinacuagelica ,  funtin 

lifericordiae  opera  corporalia  &  fpintualia  verfibus  copre-  triplici  differentia.p.6.col.8 1 1  .c 

hendunturcumcxpofitione.p.  1.C0I.337.C  miraculaquidprofunt,nifi  vt  Deustimeatur.Qu/dtimor.nifi 

lifericordiarfpiritualtsoperaChriftusiudicaturusnonaddu  utmifcricttrsefcamdcttimentibus,p.3.col.i2  95.a 

cit,fed  mifcricordiae  corporalis  opcr«i,&  quarc,|p.5.c.4i8.f  miracula multa  fancti  feccrunt,  immo  Deus  ineis  fccit ,  fcd 

romifcricordix openb.ipeciaIiter,& pct  quada appropria  nullus ficut  Chriftu1; in  uitam aeterna furrexit. p.;.c.893.b 

tioncm  dicitur  rcddenda beatitudo,licct  pro  opcnbus  uni  miracula poifunt  coniidcrari  tripiicitcr.  Vel cx  parte  vu  tutis 

ueMkgeneraliteriic  danda,p.3.co!.i3oi.c  act:uae,uelquijrum  adremfa<5ta,vclquantum  ad  modum 

iifcricoidijcopcribusintentocongtuitpfalmus  quadragcfi  faciendi,p.6  cio32.f 

mus,p.3  col.7 T 7,c  miracula confiderata  ex  parte uirtutis ac"tiuae,vnu  06 cft  ma- 

lifericordue  opcra,myfticc  charitatis  perfcStionem  innuut,  iusaIio,fed  quantum  ad  re  factam,&  quantuin  ad  modum 

p.y.col.4i6.d  faciendi,ficunumeftmaiusaltero,p.6.ccJ.io32.t 

iiieiicordixcx!cftisopemfruftracxpc<ftas,fialicnjuirtutis  miracula  facereutrum  Deoconucniarpropne  lccundum  fi« 

fructibus  nuides,p.5.c.75i.a  gnificationcmhuiusnoministctragrammaiou.p.i.C509. 

iiifcncordixdiuinxeft,utmundihuiuspereat  abundantia,  a.b.&col.5i6.d.e 

p.|.c.i  29J.C&  efteius  maIcfa<Stafubuertcrc,p.  1301.C  miraculautrumChiiftusfcceritfohdiuina  virtute.Arguitur 

iifcricordixopera  faccrcimpcdiuntduohomiuc.Primucft  pro&contracum  refponfione,p  5.C  537.C 

exriimiadilationc,cogitas<|i;od  ueniet  tepusm;igJSopor-  miracuIaquomodoIefus(vrfudjridicunt)fccitb!afphcmiam 

tunuad  diftribuendupaupcribus.Secudumimpedimcntu  ineum  iacicntcs.Videiu  Icfus. 

jp^cniccxxftimacionelogitudinisuitx^ppiix^p.j.c.iSoS.f  miracula  Chriitusf  cit  impciandocommunitcrJicctaliqua- 

tifcricordie  impetratiua  ,  &  confcruatiua  funt  quatuor  .  doinmiraculisfacicndisoraucritjUtinfufcitationc  Lrza- 

Ptimumproximi  ucra  compaffio.Secunduinnoccnticcon  ri,p.;.ci032.f.&  col.i  1 19.C 

miracula 


■ 


GloflacOrdin.&NicolaideLyra. 


M.raciavt.  ;!q.iisf.»ciat,rcquirirurfiJcs,  veHaltcm  fi^.uim 
h  ■■ti>r)i-i;wvn.naliquimalilfgoncurtcoflcmiracislaadm 

.  uocjtion-.-m  Ch.ifU.p.jr.col.^.c  ; 

Mira.:ulafieri«permalqsn6cftincona«ucntncfj  pro  mahs. 

P.t.col.2C,o.d.e  . 

M.raculaai-qua  poflunt  ficri  perartem magicam,fed  illa  pcr- 
tincm  ud  curiofitatem  tantum  &  vamtatem,p.5.c.2 :  6<x 

Miracula  aliqua  poffunc  darmonesfaccrc  non  ramen  poflunt 
facerceaquarcxteduntroca  faculcaccnature.p^.ci  190.1 

MiraculaElifaei.indupla  prouOrriomfl  ad  miracula  Ehe,  & 
-.•  q  icvterq.iefecic,p.i.c.86i.c 

fthtt&U  plurafcccirunt  fanai  nouiTeframcnti  Dei  virtme, 
lonaniWpenkus  nomen  rmagrammaton.-&  abturdnh- 
n.uvuL-tiu  •crcaturaminftituramaDcoalugnarcprorario 
nefm>  qn.ipronrieri.iiH  miracuU,p.i.coI.s  15.D.C 

M  :.!"..'  1  qtii  hrftaft  pfoptcr  nomen  Cluifti,mnximccaucn- 
tiu  e«*  ca  ibus,q:!y  c&  propter  fnfidclcs  domiaUs  frccnt,mo 
nuic  taincnca  taiibus  decipiamuripupicesibi  eflc iriurfrW* 
lcmfapicnriam,vi>icn  vifibiicmiracu!um,p.5.co!.2  p.e 

MiracuUad  exciupLiii  opcatioiiistiahenda  nonfuncpa.4. 

col  io66.d 
MiraouUfacientesvirifanitUnopcraiifuntpcraliquam  vir 

tutem  in  cis  cxiltc-ntcm ,  non  quia  principalis  raao  agciv 

di,ledtaiuum  i.iftr.umentahs,p.5.col.537.c 
Miracula  laciendi  qvialis  virtus  fir  an  virtus  manfiua  per  mo- 

dulnbitusuclpcrmodupa:fioniscranfcuntis,p  5.C.53ST 
Miracula  opcraudi  vi n  u&non  eft  pcincipahs ,  fcd  tancum  in« 

irrumentahs,p.5.ibid. 
M:racuU  Ucere ,  cum  iic  accidens  extrinfccum ,  non  fequens 

dc  nectTfuatefpincuni  propheticum,non  variacrationcm, 
•    necgradumfpiricuspiophcrie,  p.5.col.42  4.e.f 
Miraculaquamditfcrcnccrradafuntaucc  tcmpus  Moyfi  & 

tcmporeMoyfi.p.i  c.539-a.b 
Miracula  in  populo  lfrael,ahqua  erant  tranfcuntia,  aliqua  ue 

ro  perrnanentia,&  enumcrantur  quaedam,p.  1 .01 1 85.  r 
Miracula fucrunt  oftcnfa  f.his  Ifrael excundo dc  Acgypco,  & 

figuanter  duo,p.6.c.93 1  .c 
Miraculafacereconccditur  homini  principaliter  ad-confir- 

mandam  veritatcm:quam  ahquisdocet,  p.i.col.i49i.b  c 
nuracula  duplici  modoriunt.icilicetpaiam  &  dam .  Cumem 

hunc  ad  confirmationeni  muiritudinis in  fidc ,  vel  eius  fcon 

jolacionenuhuntin  paUm.Cum  autem  ad  confolationcm 

iingulans  perfone,fiunc  commuuuei  magis  fecrete,p.2.co 

lum.873.a.b 
miraculaoperandi  virtuscfH  aciorinuenitur  in  humanitate 

Chrifti  quam  in  quibufaiiiqec  altis,p.^.ibid. 
miraculafecciunt  ChnftusJ<  fan£ti,icd  diffcrcnti  modo.p.j. 

COl.I72.f 

miracula  Chrifti  ad  duo ordinabantur ,  ad  manifeftationem 
iua?  diuioiucis  &.ad  confirmationcm  fux  doc5tcinae,p,  y.co 
lumna  i©65.d.e 

miracutorum  diuitie  fubtrahuntur  a  fan&a  ccclcfia.prius  qua 
i.iillodanatohominc(quemafIumct)Lcuiathaapparcat. 

p..?-c-399-b 
miraculoi  um  operatio  aliquando  per  malos  fit  ad  inuocatio- 

nem  nominis  Chnfti,non  propcer  mcnra  inuocantium, 

fcdadhdci  Chrirticoiifirmationcm,p.f  .10.15:.^ 
miraculotumopciatioiicdilrtihc  lefus  vfqucpolt  baptifmu, 

fcihcct  adcnccfiinumannuin,&q'.iarc,p.5.co.io66d.e 
miracuhs  martyruin  poii  muitcclarefcenribus,maior  adcon 

fcffionem  fidei  populusconf!ueb.u,doiiec  ipfcapcx  mun- 

dani  imperii  Chrifti  iugO  collum  fubdidic ,  p.a.c.i400.d-e 
Verbanolufficiutadcrcdendu  mitacuhs.p.j.c^y.a.Inccrl. 
J;i  miracuhs  ii;'tis  a  facerdotibus^ycl  cis  adlijerentibus  fipter 

lucrum  temporalcaliquandofirin  ccclctiamaxima  dccc- 

ptio  populi.Et  talia  funt  cxcii  panda  a  boins  pr^latis3par.4. 

co!-i789.c 
It  miraculofis  opcribus  coccfla  cft  fanclis  aliqua  virtus  diui- 

nitus,&  potitain  amniahbus  ipforuiu  lanctorumuirorum 

ciefunttorum  vcl  viucntiuin.-p.^.col.j  jH.f 


mirandummaximcinteromnia,quod  homo  rerrenus  &  cor- 
1  upcibiiis  ad  fpirituahum  ucl  ccleftium  pofldnoncm  pcrue 
niac.p..].coI.?38.f 
miruui  m  moduufquchodiee!onadonmii(qtia?remplumde 
fciuioftat  fiipcr  monttm  0;uicti,&  in  ligno  crticis  rutilas 
fpectartemplumincineres  ciifT"o!utum;p.4  c.i  159.  Inrerl. 
mirai  i  cft  aliquo  moao  uidae,ut  cUufus  oculus  fcntic  luccrn 

p.^.col.^i  i.a.b 
miricaqtiidfign:ficat,&  quareiuspicpricrates,  p^.ciSq.e 
miniftti  ccclcfic non debcnt  pioprer  pecuniam  fua <  fiicia ad 
niiniftrare.Nec  tamen'proh;bcciirquod  ex  ofliciofuodc- 
bccuiacci})eie,ad  iiecci'fitatem,nonadluxuriam,alioquini 
vbiquonulac-rant  ampU  domus,&abfquenumtioaccrq 
frugum,ibi  parua  vix  eiircaiuiaferuans  fpccicmcibo.u,ri 
feCtioncm  animr  non  habcntium.p4.col.2057.a 
Iccmp  ?.col.n;8.f 

miniftrialtarispleiiqueintantaflagitia  ve!  nefancfa  dogmaj 
tadccidunt,utetfipoeiiitendoadfalutemaniir,c  rcdeat,nc 
tameii  digai  funt  qui  ad  facrum  gradum  rtiluuantur,&  di1 
hocfigura.p.2.col.i285.b.c 

niiniftiieccIcfia?quidamahquifibifuniuntdcfupcrcilioPh 
rifeorum,vr  diinare  innoxios,uc!  lolucre  fe  noxits  putel 
tiini  apud  Dcum  non  fcntcnria  i'jcerdoti:'m,fid  rccuu  vit 
qua.-iatur.Non.il. loUicre polfunt  nifi  viuat  qucm folu 
Sed  ad  quici  folucndi  poccftacem  accipiunr ,  cuiam  a  De 
liberacus&uiuiricacusqucnifoluuiit,queruur,p.5.colun 
a8o.f 

mimftri  ecckfix  qui  debent  adherere  capiti  Chrifto  iignifit 
turpercrincs,&dcbencefrcdifcriminaciid  efi  perordinc 
debitediftinc-tij&officiisfuis  incenti-p.2.coi.i584.f 

miniftri  domini  propriolaboteinitia  bonorumoperum  doo 
noconfecracefeitinant.vtiiuepcenitentiafitagenda,  iiu 
ftudiauirtutumexcrccnda,efficacitcrpernciac,p.i.c.i2i4 

miniftriecclcfiediuiduntur  ihquacuor  partcs,fcilicct,  prxlji 
tos,faccrdOtes,religiofos,&clericos  fimplices,8tqux  fa 
officiacorum,p.i.c.i  17  5.  c 

miniftri  ecdciix}quidam  funt  fidelcs,quidam  infidclcs,parJ 
col.^4.e 

minntrifidclesecclcfiarfuntqui  diuina  miniftrant  &  doceii 
propter  gloriam  Dei,fed  funt  infidelcs,qui  hoc  faciut  prc 
ptcrlucrumremporale  vc!  propriam  laudem,p.6.c.2i4.c 

miniftci ecclefix omnesgencralirer  habere dcbenr in  fc  qu;I 
tuor  virrutes,&  qua?  ifte funr,&  per  quid  flgnificantur.  Pl ' 
terhasdcbcntcftca!iequacuorin  cpifcopu,&  cnumcrafll 
tur,&per  quidiignificaiitur,p.i.c.78i.c 

minifta  eccleiia?,vidc  in  Ecclcfie  miniftri. 

miniftn  altaris  &doc.fores&plebsChrift;'ana,cuinfuis  gnj 
dibus  Deo  fidelitcr  feruiunt,in  ciuitatibus  fuis  hab  ic. 
cuntur,p.2.c.i288.f 

miniftri  verilucis,debetinftare,&  a  uia  uftitia?  non  dedinai 
p.2.ciio7.b.c 

miniftri  ccclefie  monentnr  nc  fccuritarc  torpcanr,  liccc  fcici 
tielumcnperceperint,defidcriacarnis  mortificaucri:it,n 
dum  tamcn  ad  perfccttni  fuauitatem  ideft  ad  etcrnan 
titudincmperucncrunc,p.i.c.;!79.c 

miniftritabcrnaculidcbcnttocupifccntiam  fugere,carnalil 
defidcnaDciadiutorio  moniricare,diem  vlcimumcciin 
laboriscxpcCtarc,ci  quare.p.i.col.i  178.CT 

minirtriecclciiasdcbentdiligcnterordinefuum  fcruare,nC' 
maiora  appctcrc  quam  piopriuslocus  expofcit.p.i.ibi  • 

minittri  domini  ujdcat  quam  ncceffariuni  fk  cis  ofiicij  iui  iu< 
racuftodirenecttrrenislucris  ucl  uolupca:ibi;s  n;hiarf, 
qiiibusproprium  eftrabcrnacuIodcfcruire.alioquin^H 
&  populum  in  perditioncm  prxcipitant^p.  1  .col.i  2 1^ 

miniftroi  um  qtiida  adulantur  fupenoribus  racionc  riu^H 
quid4ratiortet;Qnfcqucndihonoris,quidaiii  ra.ion 
r:s  hubcndi  in  caufisjquidjii)  1  ationc  ualoiis  rcporalH^ 
paupcrcs  quhia  rationc  cficCtus  carnalis  amoi  lijCjuidlW 
nedccoris,quidruatio:ic'liuor:s,&ficdca!;;s.p.a..c.ij4J- 

miniftrorum ccclciix perfcctio  qualis dcbcat  tffe , p. ;-5 29 

miniftrorum 


Incio 


irn 


Bini 


J 


n 


Mrfiltrorum Ecclcfie &popuIi communts  inufratfb  ad  Dei  onr TanrcondiinrfnculratemrotiusnaMirecrearXip.j.IbJ. 

jaudeuiinob!ationcEuchariftie,quecumdiuinislaudibus  miraoiliaqurefrcit  Dcus  Ifraelprohbcrationeeoru,tamaca 

debetoifcrri  Dcoparri,p.?.col.  t:o:.c  ptmirare  Bibylonica  quam  Aegypriaca,p.3col.)oc8.f 

•uiltris  Ecdcfix  inveteri&  nouo  Teitamcnro  prcrceprum  mhabiliusnihi!  cft  mmandatisquamdiligere  inimicos,  hoc 

eft  deoblationibus  &  dccimis  viuere,nec  terrenis poffeffio  eft  darcbona  pto  rnaffs,p.  3. 001,135 i.c 

nibus  acquircndisconceffiimeftinhiare,p.i.col.i56i.c.&  mcliuseft  bcne  viucrequamirabiliafacere,  p.3.c.i668.d.e 

bol.iy<5a.f.ViddinSeruientcscomtnunicaci.  miracuhimeftopusexccdensomncm  vittutecrearam,&con 

Jniftris alcaris  in  vtroque  Teftamenro  oblationes  &  deci-  ucnit  foli  Deo,p.j.col.i  176A 

"1mx'adnccelfariatribuuntur,terrcnispr:freffianib.audeant  mifericorsdicituraliquisqui  miferiamalteriusaccipit  corde 

inhiarc,nec  Iucrumdemir.ifterioqua?rete,p.i.ci2  65.cf.  ad  rcIeuandi.im,p.4.col.i9i9.c 

&C0I.1561.C  miitTicoidemc(IcDcumfcirurbencingencrali,nefcitur  ta- 

nniftrosnouiTeftam.fccitDeusperfpiritumnonperlitera  mcncuimifererurin  pai ti'culari,p.3. 001.137. c 

buialuera  occidit:dum  vero  adeft  viutficans  fpiritus ,  hoc  rnifererc mci  Dcus,&cPfaImus  quinquagefimus,quare  plus 

ipfumintus  confcriptum  facic  diligiquod  foris  fcriptum  frequenratur,p.3.col.798e 

jex  faciebat  timeri,p.6.col.376-f  m  fereri,  parcerc,codonare,cft  proprium  Dei  opus.lrafci  ve- 

fi]uismihiminiftrar,mefequatur,&vbicgofum,&c.Etbene  ro&punirenonfuum,fcda!ienumeft,p. 4.001.263.3.0 

d'cit,ego,fum:quiaextuccrarimperfeciabcatitudine  qua  miffanoncelebraturin  vcfperenifi  cx  aliqua  neceffitate,  vt 

tum  adan:mam,p.i.col.i226.f  in  ordin;bus,&  potiffimcfabbatosatfoproptcrprorracliio 

niftrat  tibi  perit  ulofe  mulicr,cuius  vtilrum  frequenter  atte  ncm  orh'cii,&c.Er  in  narali  domini  cclebratur  mifia de  no- 

dis,p.3.co!.2 1 86.  <fte,&  quarc,p.4.col.i457.c 

nifhancDeononfolumboniquiadiuuant,fed&maliqui  miffa?  ordo  quod  cftgenusipccialeorationisoftendirurquo 

redirenolcp.resgrauant.p  2.^1198.^  fcilicer,  dcbeanrmiffarum  iolcYiiacelebrari,  p.6.c.692.f 

ciindomo  Domini  miniftranr,deca!oguminduobusprece  mifTcetrescelcbranturin  die  natahs  Domini,&  quarcp.3. co 

prischaricatisdebetitferuare,&fecundumea  ofiicium  ge-  Ium.ijo8.d 

nere.n.2.coi.  1  t09.b.Interl.  miffarum  officia  qua?  in  diefeftiuirarisnatalisDominicanta- 

;'  mimftcnum  altaris  qui  mdcetus  &  temerarius 3cceflit ,  in  tur  ftilicet  in  galli  cantu,in  aurora,&  in  die,qucda fequeti- 

nouiifimograt.amrenumerationis,quxbene  miniftranti-  busdicbusrepetuntur^&qu^damnOj&quarejp-^.lbid. 

«jus  pomirticurpcrdet,p.3.c. 1692.6  miffo  fpiriruffancli  in  (igno  vdibiiifuitfignumeuidcns  glori- 

Brriftei ium  Chrifti  quomodo dicitur  non  effe circa  aliquod  ficationis  Chrifti,&  ftabilitionis  1  rcguo  celefti .  Et  hec  mif 

1terrenum,cumcaro  ciusdeterraiit,quam  pro  nobisobtu  fiofaclafuitadlitcraminmonteSionfuperccntum  vigin 

Jpit,p.6.col  879C  ticrcdentium  nomina,p.3,col.445.c 

■niftcrium  facru  qui  in Jignus  accedit,pa:nam  prxfumptio-  mcffio  filio  &  fpiritui  fancto  conucnit  fcilicet  vifibilis.  Et  hec 

Inis  noncuadir,p.i.col.ii75.c                                ,  meftlofapicntifgen-iteapacrcpoteftdicipreceptumloque 

ijniftcniprincipatum  illcbrnc  feruat  qui  ftudet  manere  in  doIarge,p.3.col.2o9t.f 

vifionc  pacis,  ut  tumultusfaeculi&uoluptatcscarnis  fu-  mitisanimusnoneftintcrdiuitias,curas,odia,&huiusincen 

giat,p.2.co!.io55.b.c  dii  matcria  vixadpurum  delebitur,p.5.col.95.b 

rinifterio  dinino  qui  fe  exhibcnt,maximchabcredenr,fince  miris  non  eft  qui  pnus  pauper  non  fuerat.Prius  eft  conteptus 

riratetn  integritatis  fidci,vt  perfeclioneboni  operis,&  ob-  faeculi  cui  datur  cterna,mde morcs tcmperat  manfuctudo , 

fcruanciam  legis,  &  iigniftcanturperdecimas  qurceis  tri-  Icnitas^&impoftibilccfrfecundumgradumafcendeie^nifi 

buimti>r.&quarcp.i.col.i2  96.e.f  primUmapprchcndcris,p.5.col. 95.6  - 

nniftcria Angelorum fupergentesfingulas,veletiam  homi-  mitiscftqucm mentisafperitas,feuamatitudo noafricit,fcd 

nesordinatavbifignihcantur,p.i.ci655.a  fimpliciiasfidesad  omneminiuriam  fuftinendam  inftruic 

nnideriaApoitolorumquibusinfideltsadductifuntad  fide  pa:icnter.p.5.col.95.b 

fucrunttriafcilicct  fanc.taconuerfatio,faoapra?dicatio,s:  mitelcerefolctvir  iniq:tiratiscomeffationibus,p.3.coI.827.b 

•  pcr  miracuia  confirmario:&  pcr  q  iignatur ,  P.4.C.5 34.  f  mixtum  ex  elementis,non  cit  aliquod  clementorum,nec  ipfa 

Bnusmalumeftconlilium  Domininonquancre,quamque  (imul  fumpta,quiarucmixtunoelIctalicj  vnu,p.5.cio3o.f 

ifitum  rcfpuere.p4col.8^9.c                                          .  mnaGrece  velmine6o.(icloshabet,ideft,obolosmil!e  ducS 

■nuscft  m  :'anonagercni'ietiamquifqueftudeat&bonis  tos,p.4.col.i4ji.a.Icem,p.2.col  774.f.Item,  P.1.CO.893.C 

Hpperibisinfudarc,n.3.col. 1343.0  fnoabta  vrbisquam  prouinciaenomcneft,p.2.co.836.f 

rinuschabnegarequod  quishabct,fcd  valdemultumeft  ab  moabeftprouincia  Arabum,p.4.col.872.f 

inegarequodcft,p.3-col.i899.c  moabnullo  modo  adiuraeftaChamos  queadmoduncc  If- 

nnorcsdcbenrfupcnonbuslubie3ionem,fubuentionem&  racl  vllumeftconfccutum  auxiliumabtdohs,  ^.4.0.876.^ 

dileCtiGnem,p.6.coI.i65.c  moabirxnonfolumin  Dcosreferebantmagna  an;malia,fcd 

rinorcsdifcancmaioribusobedire&malorcs  adiuti  mino-  ctiamparua,p. 2.0.856.0 

nbus  p«  ].,intdignusofhciumcxplcrc,p.2.c.uo9.a.b  MoabitarurexuttraducHebraeiimmoIauitfiliufuuu.Et-q.ua 

nnoresfiarrcs  in  Frarres  minorcs.  '  rc,&  quidmdcfactueft,p.4.col.  1947.3.  Ire,p-2.(oi.8/i.b 

nnoribus maiora  monftranrur  P.4.C0I.1 1 39.0  moabitas  &  Ausmoniras  prohibitos  eifc  intrare  Ecclefia  Dci 

rinimaquifpernit,paulatimdericit,p.i.col.i272.e  tiipIicimodointelhgitur,p.2.col.i407.c.Iiem,p.i.co.593. 

rinutons  vugunt  oleo  aliux  lanceolas  f  ua:s,vt  melius  poflint  c.Iccm,p-4.co!.936.t 

vcnaiTipiingcre,fic  adulatoics&  proditores,  P.5.C.607.C  moabicicus&  Madianiticuspopuluspoft  Amorrheos  turba- 

rirab:letriplexincorporibuscce!cltibus.Vnum,quod  (tclla?  turp  i.col.i328d 

fixcBhabenthtumuadctetminatum&motu,  quodnuqua  mobilt  primumnominarurdiuerfimodcproptcr  diuerfitatc 

appropinquant  fibi  ad  inuinccm  magis  vno  temporc  qua  eorum  que  libi  compctunt,p.i.c.43.a.b 

in  alio.Ahud  eft  in  motib.  planerarum.Tertic  quod  cx  mo  modci^e  agendum  cu  potcntibus  hums  feculi,qui  frcquenter 

tu  corporum  cc leftium  fcquttur  varieras  cffedtuum  in  cic-  dcrident  innocenrium  (iinpIicitatem^qiMbus  tamen  debuii 

mentis,p.3.col.36o.f  honorcconfcrrcdcbcmus,fednoncontra  Deum  vel  con- 

ritabiledicitur  alicui,quod  tranfccndit  cognitionem  cius,  namandaracius,p.^.c.2i  59. b 

p-3.col.i492.f  modicumprimum&  fecundudequolefusloctitus  eft  difci- 

rii abilia  funt  quaedam  fimplicibus,qucp  tarrcn  no  funt  mira  pulis  fuis,quo  fiue  pro  quo  accipicnda  funt,p.y..cohrio2.c 

biliafapicntibus.AIialuntmirabiliafimplicitcrfiucmagna  modusdcbitiiseflvnu,quodcftc6muncomniumuiirurum. 

x  Ethoc 


GloflsOrdin.&Nicolai  de  Lyra. 


T  h  jc  doelaraturinagibilibus&infpcculabilibus,  par.3, 

l.i$9j.b 
M "jJtw  viuendi  alicuius  confuctus,  vulgariter  dicitur  runica 

cios,p.3.col  1856. f 
Modus  antiquorum  fuit  poft  fedcra  inita  fimul  comcdcrc ,  p. 

2.C0I.67.C 
Modus  hominum  facicntinm  paccm  ad  inuiccro  cft  darc  mu 

tuod:xterasmanus»p.4-col.2  388.f 
Modus  deprcflorum  cft  inccdcre  indinato capitc,  &  quando 

lil>erancurcapiiteIcuarc.p.i.col.U37«c 
Moduscfthommum  quifuntatroniti&  mcditabundi  impo* 

ncreAuamvniuscrucisfupcrfcmuraltcrius,p.2.coL25o.f. 

&co!.2ji.a.b 
Modlis  antiquirns  erat,quod  in  vna  partc  charte  fcribebatur 

dos,&ina!iapartedonumproprernuptias,  &  inter  duas 

fcripcurasficbatfigna,pcrquoru  mcdiu  tcindebarur  char- 

ta,&  dabatur  vnus  pars  viro,&  altcra  muliei  i,n.:  .15  28.f 
Modtis  erat  antiquorum  &  fpciiaiicer Hcbrarorum ,  no  ingre 

difan-ftalocapedibuscalciacis.  Etindeeft,quodSaracc- 

ninoauderintrarelocu  oronis  nifi  difcalciati.p.  1.C.495.C 
Modtisfuitamiquorumfapicntiumfcriberediuina  roctricc, 

vclpcrmodumlaudisjp.j.col.  3  3  6-f 
Modus  exat  a;niquirus,quod  captiui  ducebatur  nudaris  capi- 

tibus  ad  ina:orcmcor«ur>f"nfufionem  &  viSorie  declara- 

tionem,p.i.col.i66s.c 
iuoJtis  vcnieudi  ad  pfxlium  cft  venitc  venite  &  coniunclim , 

modusftigicndicft  vagaripctdiucrfas  vias,  P.1.C0.1629.C 
Mo  Jus  optimus  fiuc  djfpofuio  optima  bellantiu  cft,quod  per 

nimiamfcparationcmadiJcrfarii.noningrecHanturacicm, 

&  per  nim:am  coniuuc-tioncm  vnus  non  lmpediat  ahu  ad 

aduci/irioi  inuadendos,p.4.io.iQi7'C 
Modus  inuidi  cft  quod  bonum  alioi u  fibi  maius  vidctur  qua 

fir,p  i.col.4^8  t 
Modus  fuperbifft  quod  afturiam  ferpcntinam,fuam,  putet  fa 

pienriam.cumtamenfapienrianon  poftit  effcnifircfpedu 

finisboni,p.i.Ibid. 
Jtfodusteftiricandi  virginitatem  mulicris  fuit  per  matronas 

iidrdtgnas,au3cadpctitioncm  parcntum  videbant  virgi- 

ncmlccrctcquandodebuittradiviro,p.i.col.i58y.c 
ModusHebraeorumpro  viitotishabicisfuit  cancre  canticu, 

p.a.col.2  5o.f 
JvJodo  pugnaadi  Gedeonis  &  eiuscxercitus  quis  fucrir,  pa.2. 

COl-276.lI.C 

Modos aftlictionis  alicuiu?  crtice  apud  antiquos q.s  fucrit,  de 
quorum  numero  Chrifti  afflictiq  in  cruce  fuithonibilis,p. 
3.C0I.577.C 

Mod  ns  ti  -iplex  eft  diuma?  locutionis,fiue  refponfionis,p.3.co 
lum^op.c 

ModuscontcmplandiPhilofophorum&San&orunr.quomo 

do  dirl*crunr,p.3.coI.i;8i.c 
modusanticyioriimfapientumfuitin  vacatione  ipfius  contc 

p!arion:s&dotftrina?legis,viram  finire,p.2.c.io34.d.c 
modus  loqucndiamanriumadcxprellionemamoris  mutui, 

cft.toquieconcrariis.Sicut  fponfusdicitaliquandofponfc? 

predi!cctc.Vade,noncuro  dere,p.3.col.i86y.c 
modus  feruenrer  amantiumeft  clUmarc,quodomnescogi« 

rantdeeoquod  habentcordi.Etdaturde  hoc  cxeaiplum, 

P.5.C0I.1262.C 
modus  luxuna?cratapudido!o!atras,  Mulicres  cmgebant  fe 

funefupcriusquafiligara^fedetesin  via  per  qua  rranfibat 

homines  proccdcntes  ad  ido!a,&  fi  extra  viam  aliqua  tra- 

hcbarur,cognofccbauircarnalitcr,  &  a  crimine  liberaram 

fe  putabat,&rcdicns aci  lociam  exprobabat ei quod rto fuc 

rat  digna  (icabidolo  vitkari,p.4.col.2i9i.c 
moduiinulicrispaiturientiscftponcrc  manus  luas  ad  Ium- 

bos,p-4.col.783.c 
modus  Itidxorurn  eft  ex  dolore  fcindere  veftimcnta  maxime 

proptcr  blafphcmiam  Dei,p.4.col.32  6.f 
modusrcgtiin  Affvriorumfi)it,transferregentcm  fibi  fubie- 

-&am  dc  tcrra  fua  naciua  ad  aham.Ibid.d 


modus  Romanorum  fuir  fcribcre  caufarum  crncifixorum  fi? 

pcrlignum  crucis.p-s.col.i  234.C 
modusdoccndi  idem  non  coniicnit  omnidoclrin.i? .  Et  qui 
iif  modusdocendi  facram  fcripiuram  Iii;c  fapk-nriam  dti 
nam,p.6.col.i7i.c 
modus  debitus  doccdi  verirarem  eft,  primo  haurirc  in  nnim 

poft  cfFundcre  populo in  prardicarionc,  p.6.col.  1 3  5  8.f 
modus  doccndi  ptoptios  ipfius  Dci  eft  illuminando ,  lcilic 

corda  inrcrius.p.6.c(.1.882.f 
modus  cognitionis  humanc  natui  alis  cft  ex  fcnfi  bilibus  ad 

telligibilia,p.y.col.i  ipc.c 
modus  loqncndieorum  qui  fciipturascanonicas  fcripfcru: 

eftdcfeinpcifonaalteriusloqui,p.5.col.ii32.c 
modianir.mcianiium  Cluifti  rempore  Paulifuetutquat 

quorumduoma'i,&  duoboni,p  6>.col.j7$.f 
mcecharor  qui  illam  cicxcm  quomodo  lncciligaror,  an  dc 

mila  proptef  fornkationem.an  deducfapoii  adultcta 

miflam,p.  5.  col.  3  26.327.328. 
moechia  quid  ut,&  quomodopioh;bctiir,p.i.col.673.c 
mcechiaqnardam  cftin  apprtendo  vxonmahcnam.quail 

ciiius  non  lufficirfua,criama!ic-namtcii!a!c:  mhil  cniini 

doIerpaticns,nihiliam  nolirpatifaciens,.p.i.cs78.c 
moechia-notnincvrrtimciiamfoiiucatiotcntaiui.lbid. 
mcedosciir  dicat  &  H;tia^  pccuniarii  a{pcrnaii>p.4.cis7^l 
moerores  vt  homo  in  fefempcr  iniicniar,cHgrum  cft  qui  rc 

cfocreatore,in  fegaudiumquarrebat.,p.3.col.i74.a 
molaafinaria.fccudumritumdiciturprouiucievbiifta  \  ce 

eft  maiorum  criminum,p.^.c  300.^.580.^.925.1) 
mol?  ducfunrfciliccr  fpei&  tiincuinrcr  quas  inolitur  Ch 

ftianus  vrfiatpanisChr)fti,p.3.col.ic97-b 
molcre  (arinam  dura?  capriuitates  &  extrcmaf  feruitutis  iuc 

cium  erat,p.a.cof  2  6o.d 
molcrc  coegerunr  Phihftaei  Samfoncm  erutis  oculis  Hcbr 

dicunr.i.cum  muliciibus  fuiscoirc&c.p.^.col.^oj.c  Ite 

p.2.C0l.2$9.C 

mollicies.quafdam  fpeciespeccaricontranatura.p.^.  c.23; 
molIicies,&  fragiliras  i!iorumquia  prcdicarionis  olficutm 

fcipiunr,fe  coinus  idoneos  recognofcunt,&  timcnt  defigj 

turper  ventrem,  p.^.c.iSs^.e 
molochidolum  cuiusoblatiohorribilis  fuit&cuius  formei 

titir,p.4.c.645.c.&  1 1 89.C.1 877.3. 1  tem,p.2.c.9  ?  o.b.c 

&C986.f.Itcm.p.i.cio62.f.&co!.io87.c&ci536.d  l 
momentumduplicitcraccipiti;r,p.6.col.347.c 
momcntumficutnuHumcftquonoutaturhomo  vei  f 

Dei  bonirate,itafemper  in  memoria  debctprxfens  cffe. 

^.col.zo^j.b 
momentoipfoquoviuimusavita  tranfimus,  de  infantia ; 

puericiam,p.i.col.io3.c 
monachus  plangentis  habet  officium,p.4.col.740.f 
monachus  vt  milirem  Chrifti  in  prot  in&u  femper  belli  p 

accincifislumbisiugiteroportet  inccdere,p.2.col.85  7.b 
mcnachiornatumamilitisveftitu  dignofcidebere,p.2. 
monachi  &  Ercmita;  &  alii  in  vno  loco  dcgctcs  func  if. 

Dei,quoru  quietiscordibus  infidct  Deus,p.4.co.i  5  Si.b 
monachi  antiqui  horridum  habitaculum  qua?rcbanr,non  u! 

viriditas  arborum,neccantusauiumded  tantum  folacitu 

diuinu,fecundfi  illud.In  terradefertainuia  &  ine,quoia  I: 

in  fando  appa.tibi,vt  vi.virtutis  tuar,&  gloria  tuam,  pa 

COl.82  2.f 

monachi  om.nibus  mundi  negociis  fprctis ,  praemium  eterc 

diftricli  uira  voluptate  mortihcata,qucrunt,&pompa  a»u 

dicalcantcs,foIiDeopIaccrecupiunt,p.i.co.ii6i.c 
Monachiduotcporc  Karoli  magni»in  Philolophia  valddj 

ditijcIamiuerunrPaiifitis.  Siquis  cupidus  cft  lapientkj 

&cp.i.col.4io.f 
monachorum  amidusfortitudinisfua?conucnicns  circutn^" 

cet,p.2.ccd.857.a 
monachis  abundaucrant  regioncs  qua?dam  pre  omnibusaln 

&idco  bcncdicimeruciunt,partc4.col.504.d.&col.38: 

d-&co!.ii52.f 

monarchia 


Ind 


ex. 


[onarchia  Alexadri  magni  poft  cius  morte  I  quatuor  regna  nia  fupcriora  vfqucad  vmbilicum  crantduplicia,  &c.p.i: 

fuitdiuifa,quomodo&quibus,videin  Alexader  magnus.  col.^.e 

lonarchia  Impcrii  Romani  per  rhinoccrotem  fignificatur,  monftrain  fpeciehumana,quare&vndenafcantur,  p.y.coh 

p.;.col.57°-f-37i-c         :  1178  f.Irem,p.6.col.872.f 

lonarchiae  quatuor  mundan*  per  qux  fignificantur,p.4  co.  monumentum  Chrifti  fuit  ad  modum  cuiufdam  domuncu- 

io8y.a.b                              .  Ic,incuiusmediocrarftpuIrhrum,in  illa  domuncula  erat 

lonamcaqueeftparsaaiuxvitaeiCofiftitinacquifitionemo  quoddamoftiolum,adhabendumillucingrefIum,p.y.col. 

ralium  virrutum,qua;  reducuntur  ad  quatuor  virtutes  car-  464^ 

dinales,p.3.col.i9i9.c  monumentalicetapertafinttcmpore  paffionis  Chrifti,  non 

flonafteria  qui  magnifice conftruunr,obferuadum  eft  his,  vt  tamen  mortui  furrexerunt ante quain  Dominus,&  quare , 

jnillisdo&orcsinftituantquiadopera  Deipopulum  hor-  pj.col.Ibid. 

tcnturnonfuisvolupratibus  feruianr,p.2.co.i3i2.e.f  moraaliquaanfuitintercreationcm&Iapfum  Angeli,par.4. 

.lonaftcrijs  hocpropricc5uenit.  Eccequabonum,&clicet  col.^.f 

omnibus  Chnftianiscongruet,p.3.col.i477.c     _  moralisdo&rinaomnisfuauiseftinquaeminet  Pfalm.  117. 

llonafticam  vitam  qui  humana  laude  vel  aliqua  vitioru  cor-  p.^.col.i 3 2  y.a 

•  <l  ruptioneclegerit,relinquatura Deo,p.j.col.403.b  moraliaqua? funtdeagedis,fub  vnacommuniregula ficarta- 
•jlonercqui  nondefinitaliosquofcunquepoteft  ad  bona  o-  rinon  poffunr,quin  aliquando  oportcat  agere  prajterilla 

:  perabene  ad  Deti  cucibisbonoruopctupgit,p.i.c3  i4-a.b  legulamexrationabili  caufa,p.6.col.433.c 

loncn  f()!c'r:qiiodci)m(ciatur,aliquandoiubterfugit  animo  jn  morta!ibusmagismouentfa<5taquamverba,p.4.col.i53.c 

aut  ncgligetuci  habetur,p.6.col.i8i.b  morbusregius  velhydropis  vel  laborcalculi,  &  huiufmodi, 

loneta  adukerina,p.4.col.26.e  mittituraliquandonon  exnaturaeleincntorum,fedcxdia 

lonctepondcraauri&atgcntimultum  variantur/ecundum  bolopercutiente,p.4.col.2o33.a 

tempora&  vatiasregiones.Sicetiam  menfure.  liquidorum  morbusregius,qui&  lupusdicitur,  ipfi  contrariaputantur, 

aridorum,p.2.col.746.f-Item5p.i.col.8i6.d.e.&  col.9i4.fi  velfumpraincibovelappofitacorpori,qu£cuquefunt  dul 

&col.96o.f  cia,p.2.col.965.b 

3onitiodcbctprxcedcrcfentetiam,vtperhoc  reducatur  ho  morborumpeftilentium  funtduogenera,p.3.ci  153.1 154. 

■;  mines  pcccatores ad  vcritatcm:&  fi  monitio  non  fufiicit ,  moriamons monftratus Dauidi ab  Angelo  tenentegladium, 

I  ferarur  fcnientia,  nemali  infolefcant,p.6.col.4J9  c  P.2.C0I.1141  b 

lioniales  quarcrondcntur,cumnaruralefit  mulicn  vt  coma  moriamonscftquodnomentraflatorinterpretati  voluit  pcr 

!  nu:nat,p.6.col.2  85.c  hocnomenvifionis,quodnondepropinquo,fedvaldekm 

rlonoccrobar.imalcltcuodnullishomiHum  viribusin  fcrui  gehocfonat,p.i.col.2  69.b.c 

tutem  poteft  rcdigi,p.i.c.i  \*&.f                                .  monatriplicemintcrpretationem'habet  &  quadibet  illarum 

••Jlonoi  es alfnnilatur  populo  Iudaico  vt  eam  monoccros  vnu  trium  interpretationem  conueniebat illi  moti  communiter 

habet  cornu,fic  populus  pius  vnicum  Deum  adorat,  par.  1.  feu  large,ratione  templi,edificandi,p.i.col.264.b.c 

co!.i349-a                                                        *  morspauperis&diuitisnonnouitdifcrimennequetimidi  & 

nonsin  iingulariin  fcripturis  quidfignificet,p.4Col.  153.8  fortisfedomnesfimilitcrinuadit,p.2.c.668.c  ■ 

vlons  Oliucti  ab  antiquis  mons  trium  luminum  diccbatur,p.  rnors  triplex  legitur  in  fcripturis,p.2.col.595.b 

6.01.978  d  morsinveteriteftamentorequiesfeufomnusvocatur,p.i.co 

vIons01iuctidiciturmonsoffcnfionis,quiaSalomon  offen-  lum.i65o.d 

ditDeumardificandoibi  tcmpla  idolorum  pio  vxonbus  morsinfecuritatedominationisregnabattamin  hos  qui  ad 

fuis,p.2.col.779-c-&col.553.c  tempuseuadebatquaminillosquihicpoenas  dabant  pro 

rfonsoliueti(vtludaeisfequentesliteramdicunt)fcifTurasali  malisfuisoperibus,p.2.col.i643.a 

quot  habebit  quando,&  qualiter,&  quare,p.4.c.2  i68.d  mors  triplex  in  fcripturis,p.i.col.i429.b 

ylons  Oliuarum  diltat  a  Ierufalem  per  vnum  miliare,  p.6.co.  mors  luftorum  defignatur  per  egreffum  Noe  de  arca ,  parte  1« 

978.d  col.i59.b.c 

4ons  Sinai&monsSinainonfuntidem,p.a.coI.io2.f  morsfignificaturperIordanistranfitum&  quare,p.2.colum 

Inons  dicitur  EccltdaChrifti.p.^.col.^^.a  na  237.C 

•  nontismediaparsfcilTaeftadOccidentem  &  fua  volubilita  morsinfacrafcripruraa?quiuoce&diuerfimode  accipitur,p. 

tcpcrquatuor  (tadiaprocedcnsad  Orientalem  reftititmo  i.col.i  153-0 

|  tem  vt  viasdauderct,&regias  vrbesopprimeret.  Volunt  morsinfligcbaturinIege,&qui,  p.i.coI.6po.f.69i.c.692.f 

Hebreiinanno  viccfimoquinto  Ozifhocaccidiffe,p.2.co  morsn6debetinfligiderigorcprofurtolimplici,p.i.c.344.f 

lum.  1 2 29. a  mors  iuftorum  quamuis  fit  poenalis3tamen  eft  giouoia:  mors 

noiucmtrandatumfiiiflelegitiirprecibusGregorij  Neocae»  autemimpiorumeftignominiofa,p.3.col.i895c 

farcponri  Epifcopi,p.5.coi.6o2.d  morseftdignarctnbuttopropeccato,fcd  vitacternafolagta 

inMo.ucDominus  videbit.Sicdicunt  Iudanquando  funtin  tiadaturpcrChriftum,p.6.col.85.b 

a  i»uliiaconftitiui,ideft,Sicutinmonte  vidit  aflidioncm  morsquxfuit  Adrxnaturalisexconditioneeftfibi  facta  pce- 

lfaac,eum  libtrando.lic  nos  libcrcr,  p.i.col.269.r  nahs  cx  pra?uaricatione,p.6.co.68  f 

TiontestrcsdicunturfandiapudHcbreos,p.3.coI.iio3.b  morsquodintrauitinomneshomincs  fecundum  pcenam  & 

nontes  quidam  lunt  lanctijquidamjunt  in  quibus  cit  omnis  culpam  per  Adam  quomodohocprobatur  Iudrjeis  qui  hoc 

alntudo,  cxtuilensfcaduerfustcicntiam  Dei,p.i.columna  ncgat,p.6.col.77.a.b 

i34o.c.f  morsChriftiprofururaeratfanctispatribns  &  Prophetis  & 

1  Borues  Gelboc  vbcrrimianrc  malcditftioncm  fucrunr,quos  limbodetentls>n6aiit  diabolo&ang.  lis  cius.  p.i.ci^So.f 

ha&enus  maledictioni  fubiaccrcfcrunt,ncc  vnquam  plue*  mors  Chtifti  rcconcibatio  eft  tnundi>p.s-col.z3o.d.e 

Kibi(c(ianrur,p.2.c36^.a.b  moricain:sprimipcccaripcccatumeft;(;cutinfer:ius  pcctan 

nomcsnon  liintauiman  necrarioneprediti,cumrcbustame'  tiumanimarumpcenaperpftua,p.3.col.2  2  2  8.d 

inanimis  colloquitui  Propheta  Ezechiel,  partc*4.  columna  mors  cx  pxna  peccari  e(t,vnde  &  pcccatum  ditfia  cfr,n<"  qrod 

1 124.C  pc(cethomodummoritur,fed  quiacxpeccaiofacium  cft, 

nonrcsarueruntpropheticoni3ledi(ftn,p.2.co1.5i9-b  iumoriarur,p.  i.coi  198  4.C 

nonftruin  confinioNoimannia:&  Britanniae,anno  13  2  2.na  mots  non  fuit  indutfta  mgenushunianum  pcrEuam  nififug- 

tefueruntdii^  muliercsin  vnocorporc,ita  tamequod  om  gtrcndo  Ada:  comcftioncm  ligni:p.6.col.334-f 

z    2 


GlolTse  Ordm.&  Nicolai  clc  Ly  ra. 


Mms  hommis  quam  pcccato  mcrnir,indicat  cutn  non  moritu 

ru;n,iinonpecca(Tct,p.J.coL63.b.c 
vt .■iscommums  nullic*  volunratcvcnit,p.i.col.i2jo.c.f 
M  »ts  qua<*riip!excft,fcilicct  corpoialis,fp:ritualis,  tcmpora- 

.    hs.&ajtcrna.p.i.ro"  1607.0 
M(»rslv.»m.inigcncriU:iit'quadrup!cx,fciUcctraorscuIpc,  na 

tiin.l"!uoiur.&:mor.sciiiilis)p.j.c.29.c 
M  us  Hno.h .  hlata  c(t  tcmpore  lcgisnatur?>&  mors  Ebae  tem 

poxc  UgisMovfi  &quare,&quidfignat,p.6.col.92i..c 
Mors  v.-ra  dieicurqua  fcparaturanimaa  Dco,vmbra  qua  ca- 

roaban!ma,p.3.col.49.a 
M  jrs  pcrfc  non  appctibilisdcd  ratione  premu  fcquentiSjp.j . 

col.i66.f 
Mors  per  fc  rjon  eft  eligibilis  aut  diligibilis , fed  quia  diligitur 

inorJi  :a:cuUlcdabiliamudi,&carnishomincs,&ad  iilud 

fcquitur  mots  cuipTf  &gehenne,p.3.col.i64o.e 
Mors  que  debccur  narurcpoft  pcccatum,m  tuuicispclliceis  fi 

S,  'iratiu,p.  l.col.ioo.f 
moriiscompcndium,p.4.col.ioii.c 
morris  proprictas  eii»vt  cam  prius  timcamus,  inde  contremi. 

fcamus,p.3-col.92  3.b 
moi  tis difpomiones,aliquae  f unt  propinque,qua?dam  remote 

&  harum  vltcrior  diuilio  vel  fumcicntia.p.6.coI.i  1  j.c 
mortisauchor  diciturdiabolus,quiapcccati,ex  quo  mors,  p. 

6.col.8i8.c 
mortis  mcditationi  triaaffociantur,&  quc  ifta  funt,p.i.colum 

naii76.f  \ 

mortis  dics  quatuor  funt,&  enumercturJ&  quae  per  ipfa  mor- 

rificatitur,p.y.col.uoo.c 
mortisdiesnonneceffiraccfingulis  pra?fciraeft,fed  volunta- 

rc  Dci  &  ignotis caufis  mortahbus,vel  viuit aliquis  vel  mo 

rirur,p.4.col.337.b.Itcm,p.2.col.964.c.f 
mortispenculumeu:idatiexDeibcneficio,&  fpecialitcr  bca 

to  Pctroin  carccrcreclufo,congrue  moraliter  exponedo  a- 

dapraturPfalmus58.p.3.col.249.c 
mortisC'hriiti&noftrcj,quamdiu  fumus  io  volubilitatevitae 

pr3sfcruismcmorescflcdcbcmu.s,p.y.coI.2  95.c 
mortis  veiuitcbreue  verbum,itc,vcnitc.Diccturrcprobis,itc 

vcnitcprobis?p.4.coI.i79.c 
morti  damnara  eft  tota  pofteritas  Adaein  eiuslumbis,quiaan 

re  pramaricationem  non  cft  in  loco  vitar  de  maffa  fcparata, 

fcd  poft  in  cx"l'ogenerara,p.i.  c.  1  n.c 
jnortem  iniqui  Dcus  nou  queric  fed  pamiteotiam,  p.4  colum 

nai2i6.e 
mortem  propinquam  etTcqui  caudet,&  quiiudicemlaetus  & 

fccurus  fuibiuc,iilcconil-Uii:i  apcrit  Domino,  p.j.colum. 

873. a 
tnortcm  vcl  cafum  aliorum  qui  dehdcrunt,  fignificantur  per 

TyVios,p.4.col.i  272X1 273. c 
morrem  non  ciicic  Pctrus,fed  depofitionem  tabernaculi ,  p.tf. 

col.i3>i.a 
moftcm  nmcrc  humaniTm  cft,p.4.co.i775.b.Intcrl. 
mortcm  horrct  natnra.nccmors homini  accidercr,nifi  expre 

ccdenti  culpa,p.6.c.6j2.d 
morrcmnonincurriifeccorpus  Ada?,fi  fcriiaflecdoniim  origi 

nalis  iulritie.licec  eilet  compoiitum  ex  contranis,  par.6.co. 

.  68.f 
morccmcorporisnoncxperiri,quarcnondcdic  Dcus  credcn 

tibus  cum hocfaccic  potuillct°?p.6.c.8i8.d 
mortcm  fpirjf.i.s  &  corporis  cuidentifTime  appare:  homincm 

mcruillc  proptcr  pccca(um,p.6.coI.i04.f 
mottem  Dcns  non  fecir,p.4.col.io63.c 
ad  n.orrcm  nvritis noftris generati  fumus,  fcd fua  mifericor- 

diaChdftusnosregeucrauic  ad  vitam,p.6.c.i307.a 
mortcm  maximcconfufibilem  fuftinuit  Chriftus,&  lfta  cofu- 

fio  anparct  cx  quatuor,p.6.col.p42.f 
dcmortecommuni.qupe  dcicgcnature;uenit,ttcmo  laudatur 

p.i.col.i  2  50.d.c 
motcc  moiicris,il  comtdcris,diclum  eft  homini,&  non  cft  di 

<Stu  mortalis  crisimortuus  eft  cnim  homo  in  anima  cu  pec- 


J 

cauit.qnia  rcccffir  ab  illo  Deu'.  qui  efl  vi:n  animx,quatn 
curaclt  morscorporis»|i.i.c73..c 
mortemoiiatur  prnne.qnod  pominoconf<*crari!r,q!ion 
hoc  fnrcllioendiim,quia  miiltiplici  'uodo&  in  dmcifisHU 
bac  confecrario,p.  1.  c.  1 15 1  c 
mortemoricris  comdicitur.duplexmorsfignificarur,  anir  : 

fcihcct  vclcorporis,  p.i.c.?r.c 
mortesduae,unacoiporisal{craanimje,p.  3.1-01.2079.3 
mortestresaiV[n.v,&pcrquidfign!fica!itnr.p.3.co!.4?c.c 
morrcs  trcsjciliccr  narurx,  culp^  &  gehcnnae,&  funt  mala. 
ior,peffima,p  3-co!.666.e.Ecconfiauaniur.tripha  uitjE, : 
licet  naturcgratic  & gioria\col.2  141. c 
mortes  cffcmulras  Apoft  lus  fignificar,p.i.col  1559.C 
morfus ponittu  pro  vfura,&  cum  qtiibus  crat  licita,p. i.colulj 

nai3« 
quando  morimur,de  carccribus  corporum  liberamur,  p.4,  M 

lum.774-e 
morimur  &poftbaptifmum  prooriginali.p.^.col.i^i.b 
moricris6homodioccertumcft,vbi,vclc]uando,  vcl,quorl 
do,inccrtum  eft.mors  vbi  quc  rc expedat , p.4-col.  1 1 28 1 
moriturChriftusiniilisquifxpepa,nirendo&  itcrum  dcl  \ 
qucndoquafiinfuhantmor;i  Icfu,&noufolum  in  pcctl 
tibus  moritur.lcd  etiam  crucih*gitur&  illudirur,p.2.c.i6  i 
mori  communi  legc  naturc ,  &  Dci  occubuiffefententia,  c 

fcrunt,p.4.col.702.d 
mori  quis  vu!t"?Proi  fus  ncmo,p.6.coI.6y  2.d 
moricorporalitcrmcliusefthomini^qiiam  adaliquod  pcc> 
tum  mortalc ex  fuo  malo  cxcmplo aliu  facerc  rucrc  i;>  p  I 
catummortalcquiaexhocmererurmortem  a;ternam,ej 
eftgra!iiormo:tctcmpcMali,p.5.col.qoi.b.c 
moricndi  nccefiitas  in  nobis,noimpcdit  habiiationcm  Ch  \ 

ftiin  nobispergiacianup.^.col.io^.f 
mortaliexcaruefitmors,iicutcx  vmbra  dcclinantc  fit  no  1 

P.3.C0I.1 283. c 
morien*bcne^ccurnint  Angclifanftiquidicutur  viri  IUjII 

&  Itidaj&dchoccft  fignra  dcDauid,p.2.cohi629.c 
morientibus  illis  quos  amamus,quo  contriftemur  &  confo 

mur,habemus  p.6.coI,6j2.d 
mortalitas  Chrifti  fignilicatur  per  fcrpentem,&  quarc,p.i. 

Iumnaji7.c 
mortalitatis  condicio  qua  peccando  ncruimus,  eft  parics,  c 

ab'afpecvtufponfinosfeducit,p.3.col.i834.f 
mortalititis  noftr^  decurfus  fignificatur  per  Tigrim  fluuiti, 
quolarebatpifcisimmanis,fcilicetdiabolus,  P.2.C.1525 
de  mortalirate carnis  fernel  Deus  fcntcntiam  fixit,quae  vfq 

ad  vltimum  mutari  non  va!ebir,p.3.col.  1 64«d 
mortir.ininnuquod  eft  per  fe  mortuum,erat  abominabilius  i 
gere  quam  illud  quod  interficiebatur,vt  comederctur,  p. 
col.5  29.C 
mortificationemChriftifiintefufcipias,&  mortifices  mcr 
bratuapeccatoimultiplicanturinte  fcnfus  boni  &  fpiil 
tua!itcr,&dehocfigura,p.i.c.475.c 
mortificationemquiapp^tunt^thefaurumfodictibtisco.Tip 

rantur,p.3.coI.5o.f 
mortificationesvirorum&  concupifccntiarum  fignantt;rp 

citharam,p.6.c.  1 507. b 
mortuus  eft  jllc  qui  in  Ecclefia  fidetcnus  pei feuerans,crimii 

buscapiralibusobnoxius  cft,p.2.c.6i6.f 
mortuis  ndelibus  triginta  diebus  pietatis  officia  pcrfohiiintt 
undeiUaconfuetudoortafitjp.i.columna  151 2.f.ck  colon 
na  1696.Q 
mortuus  non  rcfurgitquemadmodum  aqua  effufa  non  colw 

tur,p.2.col-596.d 
mortu  us  eft,ha?c  claufula  quare  no  additur  in  feric  gencB 
num  Sem,iicutin  ^tatecorum  quaepreccim  diiuuium,^ 
col.i82.f 
mortuus  vino  patrocinatur,p.4.col-334.d 
rogantibus  diicipulis,vt  q;;ai  tum  mortutim  fufcitare,  disif 
ierrunDimittc  mortuos  fepcliremortuos  iuos,p.3.coIur 
43P.e 

mortuum 


iud 


nacx. 


jftortuum  cficit  Apoftdius  Chrrftum,f7deles  aucem  dormien- 

tes,quare,p.&.cof.653  c  ii^m,p.^;Co[.58,<i 
Djortuum  curfleuic  Cht-iltus,concim;ocoii:bentevi£turum? 

jj.6.col  $6  i.d 
taottuum  corpus  quaredeflendum  &  fuperco  cocriftandum 

ut  n.6.c.5^-d.e.Vide  in  Flcve,&  in  LuCtus. 
Ubrtui  ancjqtucus  cumdiuitiis  recondebancur ,  p.^.columna 

5S  d.c 
morrui  an  &  quomodo  dicanrur  omncs  m  dt-fcrto,  qui  egref- 

li func  de  Aegipto  p.  1  .co!.i49o.d.e 
rnorruiquidhicagaturne!ciur,iedpofteafed  dum  hic  agtrur 

pofteaaudiuntabcos  quihuncadeos  moricndo  pergunr 

non  quidem  omnia  fed  qucefumuntur  iudicaie^p.^.colutu 

najo^.c  ■ 

.Tiurcuiriefciunrctiamfana;i,quidagantvitn,etiameorum  n. 

Hi,p.4.col.5ojkb.Iht€^ 
Uorruos  cres  fuicitauit  Iefus,&  tropologiadeeifdem,p.j.co- 
hun. u:o. 2.537.3. &C0L534.&  i8p.e.230.d.  Itcm  p.j.col. 

J4,<J  .  . 

rcu^-dicebantur  iimilirudinaricin  vcterilegeciuuates  de 

tx,p.i.col.i  153.0 
irtr.c  iicl  mon  dicebantur  res  inanimarce  confecrata?  in  legc 
Moi'h,i:ait  p01]j-Tio;(iS  Hcclchxdicuncuramorcizata,  par. 

i.ibid. 
mcrrtnrnm  infur.c-ribusnudcargencesinciduntfe  vfque  ho- 

p.r.cd:'iHb^ 
porciiorum  refurrcfionera  iudica:  If-tias.p^Col.^S^.e 

^norr^oiuiu  r(jil!ireC:io,p.-;..coi- 

nerruis  ciira  ett  cfe  fuis,uofl  rameu  itico  confequens  eos  fcire 

cp-.-circach  u.i',  a^uocn:  hic^p.^.c.i^^1.^ 
uonuisimpcrarein  f/et  vcrbo  rck;rrcaiotiem,folius  diuince 

eit  porcihu^sjibe.aica  dcmotie  cciam  homincspollunt,p. 

y,coJ.7j2.e 
nortuis  q«,rc  &  quaIi,rq''ibiifq;&quandopreftentadiutoria 

qii£ a  viuis  f)Herunrur,p.6.c.562.d.e 
morcuos  an  &  quomodo  l;ccardeflcrC,p.6.Ibi.  &  feqq. 
mormo^conitatomncsfuilfcinAdam^proquibus  morcuus 

elt  Ch;  lftivsjvt  co.  a  inorcc  libcraret,  quia cx chariratc pro 

nobismorrutiscft,p.6.cr)l.?c;4-c 
norusarbordcfcribiciii,oiciusfructus,p.5-co.927,a^tcm>P* 

J.col.  lo^o.d 
uoscracaiitiqp.orum{vtdicunt  aliqu:)in  ventdacione  mcl- 

iis  ucere  conuiuium  mefIonbus,&  dormirc  dc  nocte  ii\  ar 

ta,p.2.col.205.c 
mcshnt.vjHid  vercres,vr  predofaornamenraregum  poft  obi 

tiiueorumpioccc-quiisinpira  verercncuijfedlinc  cada- 

ue:ibus,p  ".coI.t  194.0 
■       .ac  antiquoruin,quod  perfonaprediledaclaudebatocu 
losdefun  iti,p.i-.co.4>i.c 

.■ccanti  mcft,cum  vocaimplent,Deogratiasagut  ,fed 

n  mincordcp. 3.001.78 j.b 

Ospulcher&  lalubri*  ;nE  clefiaSc  do&rinapatruinoleuit, 
\\ '■,•  h  :>quicathcchizancur,quatuor  Euangtliorum  iacra 

riu  niuincxp!anctt!r,p.2.c.  1317^.0 

puLherrimusvndeinEcclcfiainoleuicvtpcriirj     - 

las  ho-.asdiuinae  plalmodtce  letfiodevcreri  &  nouo  Te-' 
ftamenro  d;ca:ur  &  nocturnis,  ci.in  u  c.crcris  luboribus  cci 
{atur,orriciapet!oluanrur,p.2.cohi4io.e.r 

mos  hdc'imu  c  il  ab  omni  iniuria  holpitcs  di  ic^.f; . .;  a.i.col. 

292.a.lnrcr!. 
roos  fiiit antiquus,vt adepti  de h-oftc  victoria  foi ..  c  i 

gercnt,in quibusuirium  luaium  laudt-sdefcribtrchtj  p.3. 

Co!.  I  69  ;..d 

nosciifaruftisdcfequafidcaliisloqui-p.^.:  0I.1  !    ■  '■-> 

nos  hurnar.aelocurioniscft,*tii  Deus  fe  coapcai ,  ■'-na 

infirmirati  corHicniar,p.i.c.2  3?.e.t 
nosf.maornmeft  vbiaucrfanus  vinci:ur,hymnum  D^pglo 

rlficationisofTerrc,p.i.iol.6i9.b.c 
noresinlidiofi  fulli  &  doloii  corum  quis  doltun  Rlachinarii 

conantur,p.2.col.i7i.C 


h 


mores  terrtr  dc  facili acdpiun:  homincs  in  qua  habcnt  habi- 

rare,n.2.cof.io<55.a.b 
mores  incu!ti,in  proflmdum  malorum  pcrtinaces  trahnhr,p. 

i.col  jor.a.lnterl. 
rr.orcs  beluinos  &  fcrinos dcbesomnino perimcre,  vt  pcrue- 

nias  ad  manfuetudincm  beatorum  mortihcatus  tctius  ira- 

ctindic  rei  itatc,p.  1  .col.  1 405. a.b 
morcs in meliusxommurarenon fuificit,& a  malis  recederc, 

nifi&dchisqua?nictaiuntfatisfiat,p.6.coI.t56.  c   ' 
morcshominum,ailus&  volunrao  spunguntur  in  animali- 

bus  ex  quibus  fiunt  mundi  vcl  immundi ,  p.i.co!. 999. a.b 
mocuscumprioripfoccmpore,quarederen>pore  fic  mentio 

inrcrprimocreacaj&nondcmotu/vcluU  dc  ipfo  innua- 

tur,p.i.col.42.a  .     . 

motus  corporcun  celcfbum  facit  varietate  efTccluu  in  elemeti 

tis  qtotum  rationes  in  ca-lo  pra?cxiftcntcs,non  poflunc  ab 

homiiiibusplenecorpprehcndit,  par.s.c.^tfi.c 
motus ca?!iordinacur ad  complctioncm numeri elc<5torum,p, 

3.col.i2t7.a.c  ? 

mocus capitis  vcl manuiim  ficut  fibilusfokt  fignificare  diuer- 

fos  cifccrtuSjp.4.col.964.d 
motuus  fcnfualcs  rationem  ad  co-fenfum  mortalispeccati  tra 

hcnces,func  toraliter  excirpandi,fed  qui  rationi  dcferuiunr, 

in  opcrc  virrutis.fuhtferuandi,&  de  hocfigurajp.j.colum 

na  1405.C 
tnotusforcisanim3?redundaradcorpus,p-4-col.t?i7.c        I 

Icem,p.3.coI.  io79.c.VideinCordisdifpofitio. 
motusmaioresrcpelluntniinorcs^p.^.col.^o^.f 
in  Motu  omni  vel  acceffu  rationabili,mobileduo  intendit>fci 

licec  terminum  mocus,&  caufam  quare  mouetur,par.^.coi. 

921. c 
mociuum  fuit  triplex  quare  lacob  recciTit  a  Laban,p.  1  .colum 

na345.c 
mouerepotcftnatura  fpiruualis  naturam  corporalcm  ad  raa 

tum  loca!em,p.5.col.  1 8 1  .c 
moueri  homines  nou  debet  ad  motum  paiTionis,fedad  infiin 

£tumrarionis,qiia?cftqUcedampartitipaciodiuini  luminis 

dehoc  figura,p.i.c.i2  2  2.f 
moifes  dicens  nunquid  de  pecra  ifta  producemus  aquam  uo 

bis  &ccum  loquerctur  ha?cnon  dcfpirituianCto,fed  dc  fpi 

ritupeccatiloquebatur,p.i.ci2  36.f 
moifes  inquies.Scxcentamilia,&c.&  ta  dixifti  carnes  dabo  c- 

is  &can  hocdirfideudo  aixcrir,an  qua?rtndo,&c.p.i.colu. 

1235.C 
moifes dices:Dominator  Domine Dcus metis,&  mifericors, 

&  ekmcns,&can  fint  verna  quibus  exprimitur  forma  ora 

tionis  ipha  Moifi,vel  an  pocrus  fint  vcrba  Dci  docetis  Moi 

fcn  uiasiiiasjicavt  noniintintelligenduminfenfu  vocati- 

uicafus,!ci.incminatiuii&Cp.i.c.8<59.c.  &  8$o.d.cf&co. 

8/4.e.h&col.  1262.1 
ir.oifesqi)arcdixic,cur  impofuiftiponduspopulihuiusfupcr 

me  vidcturenimquodimpoIuumfuitMoifi  hoc  pettnc;, 

fcti  volciui,p.i^co!i  241.C 
moifes  cum  dixit.Non  poifum  folus  fuflinerc&cpctcndo  ho 

mincs  a  Jiutcres  cum  hoc  non  poilcc  folus,aut  cum  focicrs- 

tciii)plcrc,niiipcrpotenriamdiuinam,qua;poi;ct  cu  Moi- 

fc  fuloficutetiamcum  fociis,p.  i.col.Ibid. 
moifes  qc.arenon  luibuitfacicmcornutamin  primo  defccn- 

i\i  i;«  ut  in  lccundo.ibid. . 
moifes  in  coco  pentareucho  non  Icgitur  pra:ccpiile,ut  credci  e 
(. lniitp,niii  in  hoc  iocotantum  ubi  dicnur  ;  Prophcra 

fuft.it>!        -  .  .■tv.cdiofratriim,&cconformitcradhoc  E- 

uangcliciPSIcfttlerfctls  Moiii  credcrcns  for.Et  mi,  p.i  -col. 

l.'O.C 

Ihbil  vcs  ucrcris  Tcflanicnti  pcrfpiritumin  alti 

rudii  i|  'ntionis!cuatr,prxuidcic  i^lueriwirgra- 

. •■■<  n:i,!cd  Caili  cair.ccxpcCLMcno  ^otut-c 
.Vun  ii,  &  lpcmoni:i  hiiir.p.i.co.it?93cC 

iabbato  poftquam  dcfct  ndit  populum  mo 
hujv  1  '5-c- 

z     3 


GlolTasOrdin.&NicolaicleLyra.  1 

4 

Moyfcs  quomodo  diciuir  dixifferNon  pofTum  folisfuftincre  nubcm  ubi  cr.u  De:;s.Et  quarc  tnbcmaculum  intrare  non 

vos&c.a!inalibifcriptumeft,quodIetrofacerdos  Madii  poterar,defeendenrenube&imp!cntetabernaculum,  p.i 

natushoc  ipiihisgeflerir,p.i.col.i46o.c.f  col.poi.c 

movles dicens.non pofltim ultraegredi&ingredi,&can pro  moyles&  Aaron  fanfti fiint&  perfccti ,  &  magis  Euangcli 

pter  corpora'emimpotentiamcorporishocdixerit,&cp.  quam  legisdifcipuli  oftendunmr,p.i.c  i  28i.b.c&c.i2,i4. 

i.col.i647.c&col.i654.f  moyfesintelhgcbatque  effct  vcracui  uncilio,quod  uciu  P: 

moyfes quomodo coqueritur quod  folus fuftineret onus po.  fcha,qua?  verae  ncomenia?:&  vera fabbatha,&  tamcn  ea  j 

pulijcumdeconfiliolctroconftituerittribunos  &  centu-  rerumcorporaliumfpccicsadumbrabar, p.i.cio86.cf 

rioncs.p.i.ci  234X&  col.i  24i.a  moyfcs  fantiiricauit  viiibihbus  facramentis  per  mimfteriun  j 

moyfes  fc  lepaiamt  quo  ad  thorum  ab  vxore,vt  dicit  Ra.  Sa.  f  acerdotes-.fed  vbi  ipfc  fucnt  facrificiis, vcl  oleo  fanctifica  I 

&q:iart\p.i.col.i247.b.quomodohocinnotuit  Aaron&  *    ipg^ionoftcnditui,jn£iiiibiliter  vcro  (an&ihcatum  ncnn  i 

Mirifforori  cius,p.i.col.i249.c  negar,p  i.cio92.e.t 

niovf-scurpetiitfefubtrahcndumaregiminepopulidicens.  moytesinnoiiifhnmtemporibusfoluturus  erat  calciamcnt  | 

NonpofTum  lblins,&ccumcommunitcr  inahis  cxcefTib.  iuum,vtaliusarriperctfponfam,&  illa  vocaretur  domu 

populimi!cricordicerfehabebat,p.i.ci24.i.a  difcalciati  vfqucinpraefeutis,p.i.c.87o.d 

moyfcs q  lomoUo  in aquis  inuetus,&  lacHtcs aliquas  refpuit  moyfes fuit faliiatus,&  nondamnatus,vt  aliqui  opinati  fuc  I 

&  vn<!cnumenacccpit,p.i.c384.c  runr,p.2.co.io.f 

moyfcs  &  Aaron  &  Maria  condemnati  nc  intrarent  tcrram  moy fcs  fcripfit  de  Chrifto,expfTe  &  manifcfte,  &  aliquo  moT 

promitTionis,&quomoJomortui,p.4.col.2i48.f  dofiguratiue,p.y.col.iii4.f 

moyfcsvidittorimterrampromiftionisoculis  corporalibus,  moyfcsduodirficiihma  adiuftinedum  predegitfuftinerce 

atcrminociusauftralivfqueadaquilonarem,&abOrien-  hdc,&enumerantur,p.6.col.93o.f 

tali  vfqueadoccidcnralem,p.i.col. i48o.f  moyfcsbisexiuitde  Aegypto,p.e>.col.Ibid. 

,moyfesteriamproiniffionisvjdit,fednoningreflus&:nlege  moyfesmultiplicemhabetfignificationem.Habetenim  fig 

prardixitChriftigratiam  futuram,fcdpr£ientemnonuidit  ram  ludaicipopuli  &legernfignihcat.Chnftiquoquc  p( 

eum,p.i.col.i666.cf  fonamgerit.p.i.ci  202.1 

m^y  fes  famulus  meus  mortuus  cft,&Icfus  obtinuit  principa  moyfes  dicitur  Archifynagogus,fynagcga  eius  filia,&  quai 

tum.Hoc  myftice  ad  fynagogam  &  Ecdefiam  lefu  faluato  p.  j.c  177-b 

ris  trahitur,p.2.col.i  o.d  moyfes  quomodo  &  quare  occidit  virum,cum  non  cffet  cor 

moyfesquaremutauitIofuenomen,p.i.c.i2j5.b.c  fticutusiudexeorum,etfiiudex,tamcnvideturpe;uarn  ini 

moyfcsrecedensdecaftrispromilitierediturum  quadragefi  ftamintulhTe,p.i.C3S9.f.&  c493.fi 

mo  die,fed  hoc  non  fecit,&  quare,inde  populus  idolum  fe  moyfes  ut  Hebrei  dicur,de interfedtione  Aegyptii  accufatu:  I 

cit.FhSticium  ludaei  dehocfabulantur,p.i.co.827.b.c  &decollariadiudicatus,quomodocuafit,  par.i. c389.fi  I 

moyfes  non  ita vidcbat  Deum  familiari conlpe&u  vt  defide-  col.52 1  .c 

rabat&quomodo,p.i.col.848.e.f                        .         _  moyfesoccidendusperPharaonemquomodo  mirabiliter 

moyfesmaximuspropheta  totu  quicquid  fcripfit  ordinauic  beratusfuitfcxundumHebra2os,fpiculatore,Pharaonec' 

ad  Chriftum,&cp.i.col.583.b.c  feruisfuisplagatis.p.^.coLio^o.f 

moy fes  quomodo  dixit  inter  ca?tera .  Et  oftendam  pro?cepta  moy fcs  contra  prxceptutn  Regis  Aegypti  fuit  faluatus,  pa.i 

Dei ,  e &  leges  eius  cum  lex  Dei  ad  huc  nullaeflet  fcripta ,  coK^.f 

p.i.c65rj.a.b  moyfcsvtdicuntHcbr^i,habuitgracilcmvocem:&fuitinci 

moyfes  propinquus  morri  fu?  fcripfit  filiis  Ifrael  Deutcrono«  cuncifus  labiis  quomodo  hoc  ut  intelligendum,p.  1  .coluu 

miumduplici  decaufa,p.i. co.1458.fi                             \  na522.f.&col.55o.f 

moy fcs  mortuus cft  in  monte  Abbarim. Sepultus  autem  mi-  Moyfes  quomodo fuit  nutritus,&  in  filium  adoptatus.Item 

nifterio  Angelicoj&nemocognouiteiusfepulchrum  ,  ne  quarefic  vocatu,p.i.c.387.f.&c389.f.&c52i.c 

Iuda?i  eum  colereht  taquam  beuin  propter  magnitudine  moyfes  quomodo,quare,&  propter  quid qu^fiuir  a  Domim 

fignorumeius,p.i.col.i 69 ^.b.c                                _  fidixcrint  mihi,quodeftnomeneius,quiddicam,p.i.col 

moyfcs  fuit  fcpultus  in  forte  Gad:&  hoc  ceffit ad  magnu ho«  494.f.&  col-496.e 

norcm  &  dignitatem  illius  tnb.quod in  parte  fua  eifet  do-  moy fcs  in  fpiritus diftributione  ad 70.viros  an  f e  habuit  cff» 

(Storrepofitus,p.j.coI.i694.d.e.r  cliue,itavtreuelandoveritatesconfortaret  lumen  natun 

moy fes  videns  Angelum,&  audicns  Dominum,quare  non le  le in  ilhs,an materialiter  &  minifterialiter ,  par.i.column; 

gituradorafre.Mosenimfandtorumeratirthufmodi  vifio  1243.C 

nibus  feu  apparitionibus adorare,  par.i.colum.5o3.a.b.&  moyfes  quare obiurgatus  fuit  per  Aaron  &  Mariam  eitis  fo 

col.^io.f  roremdiuerfKcauffadiuerfistraduntur,p.i.c.i244.e.f.i5 

moyfesquaredifcalciariiuberur,p.T.coI.495.a.b  C0I.1245.C 

moy fes  an  pctebat  vifionem  terrae  promiflionis  fpiritualem  moy fes  &  Aaron,an,quarc,quando,&  ubi  peccaucrunt ,  p.  1 

tantum  uel corporaiem tantum,uel  fecundum  utraque,&  c.i 306.fi &  c  13 1  o.f 

quareficdefiderabat,p.i.coI.i479.c  moyfes  &  Aaron,andicendifintpr?uaricatores,p.4.colum. 

moyfes  an  non  folum  in  bono  propherie;  excedebat  alios  in  379. c 

hocquod  otcadosloqjcbaturet  Dominus,  fedetmhoc  moyfcsdicens.Auditerebelles&increduli,  an&  quoraodo 

quod  ipfe  habcbatreuelationesprophcticasquadocunq;  hocdiccnspeecauerit,p.i.ci3o6.f.&c.i3io.f 

volebat,p.i.col.  1^51. c  moyfes  quomododixit.Vndemihicarncs,utdcm  multitudi 

moyles  unde  poterat  qu» ab  origine  mundi  gefta  funr,uel  in  ni,&ccum  ipfi  non  vidcantur  hoc petiuifle  a rooyie, pa.i. 

hnegerenda^narrare^nifi  fpirnus  Dei  infpiratione?  vnde  C0I.1241.C 

potuifrctdeChnftoProphctarc?p.i.ci505.c  moyfesnon  folumdocuit  Aaron&filioseiusIcgCm,fcdftK'' 

moyfcsan  &  quomodopopulokgcmexplanauit,-  vndecim  populumj&ideopatertotiuspopulijuelfalteindoiitorlc' 

diebus  eundo  per  viam  ,  cum  taliscxplanatio  rcquirat  gisdcbetreputari,p.i.c.i382.e 

quictcm  doctoris  &  auditoris,p.  1 .1458^  moy fcs  quomodo confecrauit  Aaron,cum no eflet  facctdoJ 

moyf:s  quadragenas  trestHcbrxi  dicunt  fcruauit  vt  Cathoh  P.1.C0I.457.C&  col^So.f 

ci  veto  expolitorcs  tcncnt  quod  fecit  in  monte tantu  duas  moyfes  per  capitula,pai tes  &  libros  diftinguit,  cum  indiiuh 

q'iadiageuai,p.  1  -coL  1 5 2 1 .  & cadem  fit hiftoria.Et  quare,p.  1  .C.899.C 

moy fcs  in  monte  Sina  quod  legcm  primkus  acccpit,intrauit  moy fes  licet  crcdendus  cft  in  magna  perfeCtioae,  poftqua  u 

f  catus 


Index. 


cawt  eft,tarncn  nihilominustenedumefteumpoftcapro-  remirteretpeccatumpopuli,p.!.coI.836.f 

feciffe  tam  in  vica  concemplaciua  quam  aitiua ,  p.i.colum.  moyfes  an  &quomodo  potuir  permitcere  hbellum repudii,p. 

855.3. b  i.col.i6oi.b.c&ci6o5.a.b 

MoyfesnihiIinlcgegloriofumhabcrntfifolumfaciem,ia  E«  moyfcsantentauit  Dominucrandoconrraranas,p.i  ci^.g 

uangelio  autem  totns  glorificatur.p.i  .C.869.C  moyfes  cur  pofuit  tempus  orationis  in  regis  arbitrio ,  p.i.cui. 

mofes  manus  ad  Dcum  contra  Amalacitas  tieuas  typus  erat  55 iS 

paflionis  &  mortis  Chrifti.p.i.c.^^y.b  moyfes  quamuis  a  Domino afTecuratus  dcprejio,  tamcn  ora 

MTfesfuit  vocecxiIi&pra?pedita,p.4.coI.^7y.c  batpro  illo,p.i.col.6i9.b.c 

Mofespopu!ocarnesdeftiopromifit,cuinDetimtantum  pa  moyfcsquodieafccndit  ad  Dominum  prolcgisfufceptionc 

nespromi(ufet,p.i.col.5  36.e  P-1.C0L661.C&C.723.C 

Mofes  potio  Aarqne,&  proindeterram  vider,&  caufam  pro-  moyfes  quo  dieaedificauicalrare  Domino,  &  an  aedificauerit 

pterquam  indignus  habitus  vcingrcderecurcoperit :  nec  i2.altaria,aut  vnumpraecise,p.icol.677.c&co.723.c 

nonmortem  fuamanteaudiuit.Imovero  &  Aaronis  qui  moyfesinprim'tstabulisnihileftoperatus,fediniccundis,p. 

nu!lumpra?dictoruinhonorum  eftcofecucus.p.i.ci284.c  i.col.86i.c 

Mofes  &  Aaron  m  monte  moriuntur,ac  in  figuras  in^alcu  f ub  moyfes  &  Aaron  ingrcffi  funt tabernaculum  duplici  tle  caufa 

duciiudicant,p.i.c0.i2i3.b  P.1.C0.987.C 

Moyfes  prius  holocauftum  pro  peccato  confecrationis  fiue  moyfes  an  dubitauerit  fuper  verbi  Domini  impIetione,pa.  1. 

pacificorumobculichoftismquam  Aaron,p.i.c.977-a  c.998.d.&ci236.f 

Mofes  diuina  (ecucus  imperia  bella  greffit,non  fauiiens  fe  obc  moy  fes  inducit  homines  ad  legis  reuercntiam  dupliciter ,  p.i, 

diens,p.i.c649.a  col.i462.d 

mofes  hoftes  populi  Iudaici,hoftcs  Dci  vocat  &  quare,p.i .co  mofis  corpus  a fpiritc  eius  tranfmutatum  effe quorundam  0« 

lum.i22;o.d  pinio,p.i.coI.i694.e 

mofcsarguitur  vocc  diuinaquod  eiusfides  ad  aquam  eiicie-  mofen  non  efle  mortuum  fed  Dominoabfconfum  quorunda 

dumaliquantumtitnbaucrit,p.i.col.i3io.e  •     opinio,p.i.col.i694.e 

mofes  quare  focerum  fuumquemExodovocatlethro  Nu-  mofisgratianullomododiminutaeftSpiritumeius  &  argue 

merorum  io.vocatRegndem,p.i.co.i228.d  dofeptuaginta  viris,p.i.col.i236.d 

Moyfesquoticsinmontcmafcenderit,p.i.c.724.d  mofisfepulchrumduabusdecaufisnemoagnouit,p.i.colurn 

Moyfcsconteftari  iuffusccelum&terram,quiacreaturasom  na  i693.b                                                               j 

nes  comprchendtinr,p.i.col.i6yi.b  mofiquod  vhimumnegotiumantcquam  rnoriatur  imponit 

mofesquomodopopulum  ad  recipiendam  legcm  horratus  Deus^p.i.col.ufo^.b 

eft,p.i.ccj.i  635. a  mofi&AaronquarefuccenfuitDominusquadoaquamedu 

mofcsnullo  inodofcdefendebat,&'  hoc  pa&o  quafi  legitima  xeruntdePetra,p.i.i3io.d.e 

caufadeicnforem  fui  Deum  mcgis  tacendo  ccnftitucbat,  mofi  nomcnfuum  parefecit,p.i.c.j34.d 

p.  1  .col.  1 248.C  moy  fi  vxor  quae  fuerir,do6lores  Hcbraei  &  Catholici  varia  di 

mofcs  qujedam  miracula  fecit  virga quedam  quoquc  prardi-  cQt.Aliqui enim  filiam  regis  Aethiopum.AUi  vero  Sepho 

xit,p.i.coI.y66.f  ramfuifle,p.i.ci245.c&c.i246.d.e 

mofes  fupcr  pctitione  immundorum  fuper  anima  mortui  fa-  moy fi  multa  nomina dantur  propter  diucrfos a&us , p.2.col. 

mi'iari5,vtad  Pafchaacccdunturcur  Dominum  conluluc  1033.C                                                                         \ 

rit,p.i.col.i 220.C  moyfimatcrqu5fuerit.p.i.col.390.c.&col.49i.c.& co.493.  , 

noyfes  vt conuenicnter  cxequerctur  regimcn populi,duo  c-  f.&  col.j2  i.c 

ra;nncccffaria,p.i.col.8j5.a,b  moyfi  indicauit  Deusnomcn  tetragrammaton  ,  non  folum 

noyfcs  quarcnonfecircxpreffammcntionemdeproduflio  quantumvocem,fedetiamquantumad  fignificatum,p.i. 

ne  Angsloruin.nccdecrcaturisfpintualibus  &  inuifibili-  coi.J3j;.c&cs36,f 

bus,p.i.col.2.e.f  moyfiimmolatiofupermontcm  perDominum  infinuata  , 

noyfesvtimbecillitatirudium,  feu  fimplicitari  audientium  fuitdupliciseffecius,duplexfigflum,p.i.c.5i2.d.e 

condefccnd.rct,  pretcrmiflis  inuifibilibus  tam  celeftium  mofinonpotentinecaubitauit,fcdinfufficientiafuamreco- 

quam  tcrreftrium,dc  vifibihbustantummcntionem  facit,  gnofcentidatur  fignumprofuiconfortatione,par.i.colu. 

p.i.col.^i.e  4oi.f.&C5i2.d.e.&c.5  2  5.c 

inoyfcs  de caelcftibus  pr^termifir,ccelum  empyreum,  &  ange  moyfi  vultus  ne  dcformis  videarur,fed  decorus  &  gloriofus, 

licam  naturam,& de rerreftribus  pretermific  duo  clcmenta  touerramur  ad  Dominu,vt  aufcrat  a  nobis  velamen  htere; 

fcilicet  aerem  &  ignem,  eo  quod  non  ab  omnibus  perci-  vt  non  obtre&emus,fed  pro  magnitudinc  fcnfuum  c  u  g!o  • 

piuncur,p.  i.Ibi.  rificemus,p.i.col.i249.b.c 

moyfcs  an  habuit  roties,&  ira  communiter illuftrariones  pro  moy fi  litcras  remoto  velamincita intcllig3mus,ut  firgulis  di 

pacticasjficut  Dauid,fpecialitcrintcile3ualcs,p.3.co.42  3.  d  vidcantur,vtfi  inrclligantauditorcs&obferucnr>  noc- 

a-b.c& col.4?.4.d.c.f  rant  in  locum  tormcntorum^&cp.i.ci^i  i.c 

noyfcs  plus  qua  Abraham,&  prophete,p!us  quam  Moyfes,  moyfi  qui derogant  &EuangcIia  fufcipcre  videntur,il!is  dici 

&  ApoftohphisquamProphetae,  Deifcietiaeruditi  funr,  tur.QnarenotimuiftisdetraherefcruomcoMoyfi.  Etme 

p. 4^01.1385.11  ritoaiguuntur,&  quare,p.i.ci297.b.c 

rnoyfcsproprerdcnunciationefuitProphetavtiIior,fed  Da-  moyfidcrogandimateriamparantquilcgem  non  fpirituali- 

uid  up  illuitrationes  mentales/uit  cxcclIentior,p.3.c.86.a  tcr  eaponunt,p.i.ibid. 

noyfcs&  SamuelcEterispatribusin  poftulationcquarcpr^  moyfinederogctur^dandapftopera^vtlexfpiritualiter  intel 

fcruntur,p.4.c.69i.a.  &  col.i  175. a  ligatur,p.i.ibid. 

noyfcsoinniaquenobismyfticefaciendadcfignauitinalra-  moylioftcndit  Deusinmomentotam  terram  promiflionis, 

ns  &  tabernaculi  conftrucftionc  prius  111  il!a  celcfti  conuer  virtute  Dcitatis,p.5.col.84.f 

fariont(inquacuDominoquiidragintatt!cinisfuii )  fadta  moyfi  videtur  DeusduoconcefTiflejVnumqnod  rcgimen  po 

in  f  ipernis  ciuibui  pcrrenni  obferuationc  vidit^.i.c.734.  puli  fffct  pcr  Dcum  &  non  per  Angelum,fecundum  qu  od 

f.&coI.762.f.&col.773.a.b  Deusanihularercum  populopcrcohabitarioncmintabcr 

noyfesquomodoaudaciterpctiuita  Domino,  quo  oftcndc-  naculo,p.i.co!.85  5.d.&c!ariusdchoc,coI.86i.c 

ret  fibi  facicm  fuam,p.i.c.849.c  moyfi  quamdin  vixit,non  legitur  aliqua  mcntio  de  Angclo 

noyfes  quoraodo  potuit petcrc deleri  dc Iibro  Dci,  nifiDns  loqi:tntcfibi,iK'lci  appatcote,p.i.c.8j5.a 

z    4 


Gloda:  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


M-^fi^DcusnoninriiaTubqanriaapparui^rcdperAngdica 

vifior.em.p.i.cd.i  i  i  2.e.r 
Moiii  liccr  vhu>  diuimr  cfTcntichoniuerirpro  aliquo  rcmpo 
rc conccfla,ramcn  alias  ruiciibi conccfla  in  vka  pradenti , 

p.;.C"ol.i-'50.f 

Moi&qua  KioJixitDo:ninus:Mouitcexnomine,p.x.colum 

naSjf.ab  r    .  ■■-, 

Moififc  Aaron  p]an.5hisexhibcrur,&c.fed  Iefusnauc  lcpul- 

tus  rcferrur  8i  non  dcfletus,&  dc  hoc  mifterium,par.i.cob 

1695. a.b 
Moificaca-Tammorrisdicit  Dominus,quam&fratns  ems, 

&quidfi;»|jr2ti;r.pf'r  hocp.i.ci^S.j.C  . 

Moili  fepulchrum  abfcondit  Dominus,&  quare.Item  diabo- 

lus  ahcreabaturcum  Angelp  volcnsfcpulcuram  reuelare, 

&  quarc,p.d-c.i4^7.b 
Moifi  curfuirdcctiocommiiTa  feptu5g:ntavirorum  defeni. 

bus  popuii,  flUtt)  fcnectus  ad  lirtram  lncelligatur ,  uon  nu- 

rr,i-:oannorumcomput3:a,fcdfcncCtusmencalis,ciua?  afo 

lo  Deo  vereconfpicitur,qui  cor  incuec^r, p.i.col.i242.c.f 
Moificlcaioquarcpluscommilfafuitquampopulo,  cuper 

hocquodpopulusciigicfuosmaioics  ,  magis  pax  populi 

conIcuiacur,p.i.co!.i292.e.f.&col.i2<^,a   , 
jnoili  facics  cornuca dicitur,ei  ant cnim qufda radii  miri  fple 

do.is  procedenres  m  alrum  ad  modum  cornuum,  p.i.co!, 

867, c.&  clariiiSjCol.874.e 
moifi  vbi  &  quando  fueiit  conccfTa  ralis  vifiofcilicet  diui* 

nx  efrentic,non  vid!(aicLi.ra)detcrminatumabaliquo  do 

C^tore,p.i,col.i2  48.f 
moifi  concc0um  fuit  in  pra^fenti.vita  videre  DeiefTentJam,vc 
dicir  Auguftinus,&vnde  hoc  trahitur.Sed  fecudu  Kebreos 
non  vidic  diuinam  cifcntiam3par.i.calum.  8jo.f.  &  colum. 

I248.f 

nioifi  pxna  non  fuit  vt  a  plerifque  puratur,non  intrare  terram 
promiffionisjn  quam  &  mifcn  intrauerunt,  fcd  figura,  $ 
qui  legc  cflent,&  ftjb  gratia  cfle  nollent ,  non  intrarenc  m 
.rcquiem,p.?.col.u95.cltem,p.2.col.io.d.e 

jnotii  corpus  vcl  anima ,  fimilirer  &  Elia?  non  apparuic  circa 
rransfiguraciomnri  DominiTedexaliquafnbie&a  creatu- 
ra  il!a  corpora  f<  >rmata  fuenmt.Poccft  etiam  credi  angeli- 
co  minifterfo  illud  facrum  t  flc:  vt  Angeh  eorum  perfqnas 

,     aflumcTencp.f.coi.^zo'!" 

mohi:Ijuscurci!cu,.mciJiuotuertD(;minus,p.i.col.j25.a 

mofi  ad  pacrem  ramilias co.wparauo  p.i.co].658.e 

moifu-ommedauohrpcrbcbca  pei  Paulum  Burgefem  repre- 
hcnditui  in  correCtorio,p. i.t.i. 52.1 

moT excellencia: inter  ctsceros  Prophctasoftenditur^p.i.co. 
1247.3 

moiti  humilitas  declaratur,&  in  quo,&  ?.d  quos,ibid. 

mojfcsloquenscum  Domino  propter  d  uinani  icuerenriam 
facicm  abfcpndit,p.i.cor.4.95.c 

ir.oili  icripta omnis qui male inrelligit,&  fpiritalcm  lrge  car- 
naluerfufcipic,detiah:tci,  q.adc ycibib  fpiutu*  cutnalitcr 
lcntic.p.  i.col.1248.  f 

jnoiiidetrahuncnonfolum  ][udaeib|rctici,qui  non  rccipiunt 
Jegcm&  Propheras,fcd.qui!inpiiigunt  ci  quod  houncida 
fuirquia  Acgipciumii)teifecic,p.6.c.i  73  i.c 

moiseaduIcumadduxitfiliaPharaoni.sau  pau\m,  cuiilleco 
ronam  iuam  impofuicquam  iianm  Moilcs  pr-  cci.,  q.up- 
niamibilculprumfimulacrum  v-di;wii.icSact  u,<  s  f|Ui  i- 
biadcratvoltu.  incerficcrectm.  fcd  filiaPhataonis.  Jibera 
uitjp.i.col.^SB.b.c 

moifcn  &  Aaron  intra rtubcm q, lecepcrit  Dns  non  Icgimns 
nccjobrcxcritnubes  cabernaculum,ncc  quod  appai  ucric 
mauftas  Dnimificumpopulusiiicos  fuirexic  &  Urndare 
voluic.Ecce  viihtasperfecurionis-.&c.p.i.col.i  280.1. i" 

moifcn  vr  dicunt  Iudti rogauir  vcnnc fccum  Samuc-.I,  ut  citet 
fibi  teflis  quod  fcruaifet  legera  quia  rimuit  ad  iudiciu  eiiO- 
cari,quando  per  Phitomiiam  vocabatur,p.6.co.i(5c)6.c 

mois6dic*reduaorcinfinagogeimmediatij  (incaiicuius  An 
gcli  pra:fidcntia>&  pocioicm^uaui  lJcc.u  paiiorcm.  Iicde- 


fix,an  fidei  noftrx  faucre  vidcatar  hoc  diclum,  pa  colurt 
na&42.c.f 
moilcn  cumquoranta&ralia!oquebaturDcus,curab  alicn 

gena  pafftis  cft  admoncn.  Ibid. 
moifen  cur  volucric  AngcJiibiurerficerc.p.  t.col.524-e 
mofen  duabUs  calumniis  innadebanr  Aaio&  Sororeius,p«J 
moquod  vxorem  Acrhiopcm  rotramorem,  duxiiTet.Sc* 
do  «.juod  maiorcm  fibiauthoritacem  venuicaric  quam  pc 
ciILc,p.i.col.  1245-b 
moifen  Deus  iciebatjquiaDeoprxomnibusplaccbarjpar. 

col.848.cf 
mofc  magiitt o  vfus  cfl  populus  iudxorum  quocidie  in  fcrrr.  j 

nibus,p.i.col.65  2.e 
mofequarc piceccpcum cft  Vt  imponercnr manus fuper lofi 
Cimipfemerreftificecurcuminfchaberefpiritum  Dci, 
i.col.i  s85-b 
mulier  pulchra  in  numcro  capriuorum  fiuc  inimicoru  fanG 
fcripturacftin  rradatibusha?rcticoium,p.i.col.is8i.a| 
jnulicrSunamicis  qua?obinopiamfamisc6fultu  Ehieide  ! 
da'aad  terram  Philifthiim  tranfiuit  primitiuam  Ecclcfia  j 
qua?  per  Apoftolos  ex  circucifione  in  C  hufto  credidit  p  H 
iignauit  p.2.col.899,b    - 
muhcr  que  pcperit  quarc  erat  immunda,p.  1  .co.ioi6.c 
mulicrquajmarempeperitquarequadragintadicsin  legei 

bcbaturquxverofoeminambisroridemip.i.c.ioi^.c 
muliet  zelotipahauf.aaqua  probarur,o.  2.^01.357. b 
mulierprophetizatquia  virorum&muherum  tadcm  eft  j 

turajp.j.col.i75.c 
mulierpoftpattumquotdiebuserat  immuiida,&  qi.arc  ii 
•  mundaiudicatur,&quidfitmoralicerf)gmfi.catiuum,p.  ( 

col.iou.c.&c.iou.f 
mulierperoblationeinmundabaturacnlpa  qua?  cotrahit   ■ 

in  conceptu,p.i.col.962.f 
mulierlanguidacorpora!:tcrdcledatur  &  ilorum  &  pom 
rumoaoribus,&fponfiamplexibis,perquedeficnac;.i  n 
thaphoricediuinx  conioIariones,qua?  dantur  fperantib  1 
in  Dotoinum,p.3.col.  i8^2.f 
rr.flier  dandaeft  homini  fenfato .  Vndc  Themiftocles .  Ma 
filie  mr ce  virum  qui  egcat  pecunia,quam  pecuniam  qufc 
geat  viic),p.3.coi. 2014.1 
mulierituevxor  fiuefilia,nondebetdifcurrerecua£;ado  fic 
dinahlialacob.Itemneceft  fecretum  cordis  committc  1 
dum  ci,iicut  Samfon  dalilx  patcfccir-p.^.ibid. 
mulicr  quo  tempore  patitur  mcnftruum,&  quot  diebus  pr 
hibebatur  inrrai  e  locum  facrificii,nec  habirare  cu  m  hon  1 
nibusJnecc6municarccua!iisincibo&  ledro,p.tc.io^  J 
muiicrinfolensquantumcunqi,ercftnijgatur,  viastamcn  ; 
maleagendnmadinuenit,&eftficutoleuminmanu  cor  ; 
preiTum,p.2,.col.i72i.c 
mulier  cmori  oifla  fuit  curata  in  via  duplici  de  ca,  p.  5.^.17^ 
mulier  qua?  Dominum  Icfum  Chriftum beatiiicatur^  iai  1 
uiccocraviruperium  Iudeorum,fuir  beata  Marccila  rati 
la  fandx  Marthx  fororis  Lazan,p,5.col.296.f 
mulier  de  cofta  viri  facta  cft,&  hoc  proptcr  multiplicem  r 

tionem.p.i.c.82.e.f 
mulier  quarc  dc  hois  larerc  fiuc  cofta  fuic  formato,  par.i.ibi 
mtilicr  qnqj  fe.\u  iignificat,qnqj  infirmirattm ,  p.3.col.2i8j 
muhcr quat e  ncn  dc  pede  vel  de capjre,kd  de  cclta  iouua 

Cft:p*i.cpl.8j.c 
mulici  cftfoimatainadiutoiiuviriin  procrcatione  prclis 
ciusnutiitione,&ctiaminchoabitatione,p.>c.2  53.c 
mulicr  cft  crcara  proptcr  uirum,quia  iafla  in  aoiutorium  vii 
&ficnatura1iccreftIubieclaviroJnciiiusfigniimfubie^ 
nis  dcbercaput  uc]atumhabcrc,p.6.col.2  86  f 
mulierqufflibecquxad  verbum  predicatorisconcipit  fpiri 
dcuotionisvS: rciinquit iaftu  feculaieatquc luxu ,  C hrii 
defppriiaMirpcrobfcruationemcaftiraris,p.i.col.2j55.1; 
mulierqua;  upn  eftdifcuriiua  dedomoin  domum,cft  cxep 
pulchritudiuis  ipirituaiis  &  cxcenom  honeltacis,  p.s.co 

2HO.f 

mulicr 


m 


'ex. 


Mulicrprouectea?r:!tis,&fiadhuc  muHebria  conringant  ei,  muticrisin  fronrcornamcnrumprcciofifiimum  cft  vcrecun- 

dcfcniorcparcre  nonpotefc,aeiuuencporcft,p.i.c.234-e  dia,p,3.co!  :o:?.c 

rnilicr  ante  efum  de ligno  pccc*uir,p.i.col.G2.c.f  muliens  atnor  ram  forris  vt  fi  maritus  cam  iam  percufTerit  no 

inulicrficurautorculpxfuirviro.&virexecurorerroris  ,  ita  poillt  vc!  :nminimomirumciusamor,p.j.col.j2i.a 

mulict  prior  poft  refurrectionem  vidit,ne  pcrpetui  rcatus  mulicium  rubiicicndum  viro  prxccpit  D.PauluSjp^.colum- 

opprobriumapudvirosiu(tineret,p.T.coI.999.a  nai<5i8.d 

"mulier  fhilra  in  aquis  furtiuis  &  pane  prohibito,&  illicita  co-  mulietis  formatio  dc  cofta,vtrum  fuitperadditione  alrerius 

nubtadiilciorccffeafreuerat,p-3.col.i642.e  materiean  pcrmultiplicationemeiufdemmatcria?,p.i.co 

mulier  bona  &  cafta  viro fuo  pivcbc  honorem  in  omnihus,e-  lumna  82.c.f 

iufque  virtutib.  ipfaclomumbenerege^qtiafigratiamad-  mulicris  manusapprehendentis  vercnda  hominis,utlibcret 

ditcorona,p.3.coi.i653.a  niaritumfuiimcicmanufccumliiigantisjprecipiturampu- 

mulicr  eft  glona viri,&  non  imago  viri,ad  defignadum  quod  rat i,p.  i  .col. 1 6 i 6.i' 

tam  virquammulierimmcdiatefuncad  imaginem  Dcife  mulicrisdecipulafortiflimi  captifunt.Salom6,Samfon>Da- 

cundurn  nacuramintelleaualem,vutamenpeifec}ius,p.6.  uid>p.?.col.i  636.e 

col.2  86.f  mulierisformatioexpiim:turpermoducdificationis,&qua- 

mulier cxcrcerc  non  dcbet  actus  viriles  vt  predicare  docere ,  re,p. i  .coi.S  2 .f&  c0I.S4.ci 

&fimilia.Nec  viraiftusmuliebrcs,vtfiiare}  &Iauare  pan-  mulierisconuitiumgrauc,p.i.c.i2jo.d 

nos,  &  fimilia,  p.i.col. ijSj.b.c  mulicris  lobrrce  c.ipros  amorc,per  p.-irres  confumitur.  Vnde: 


rnulicr  in  gcnerationeptolislicet  habetin  rationem  paffiui,  Famiina,corpusapcs,animam,VMn,luminu,voccm.Polluic 

miniftiandomateriam,  tamenin  aliofc  habct  in  ratione  annihilat, nccat,cripi',otbar,accibat,p.4.c.i26^.c 

adii:ifcilicccmateriampra?pararido,&conccptumfce:um  mulicremnontangcre  cil  homini  bonum  quanium  indiui- 

foucndo,p.2.col.i427.c  duum  ratione  rriplici,p.6.co!.ioi.c 

rr.ulicr fac'ta  elt  propter  filios  procrcandos,p.i.ool.76.f  mulierern  menftruofam  11011  effe  ab  Ecclefia  prohibendam, 

mulicr  ficutfubdituiviroindomcflica  viraitaad  viium  per  p.i.col.ioao.d 

tinct  procurare  neceflana  viteprofc&  vxore  fua&  fami-  muIierenihilperfidiofus,p.2.co!.248.d 

lu,p.i.co!.i03.c  muliercsrantumgariiunr,fabulispcrfhcpunt,  necfinuntefK; 

mulicrfifcentcrcotrahatcumfrigido  non  potcntecam  co-  filicntium  de  mfantibusfui$,autdelana,aucde  necefla- 

gnofccre,vtdoc"tosdicuntnih,ilominus  tcnct  contraSus,  riiscogitant,difcunrcircumiredomos,n6folum  verbose, 

p.2.col.672.c.f  fed curiofeloquencesqua3  nonoportet,  p.i.c.875.a 

mn!icrnatapaupcrriinc,aviromagnocducatamifericorditer  *  muliercs  ingrefliein  Acgypcum,aIiquidicuntnullamcompu- 

&  tandcm  ornata&  fibimatnmoniaIicerdefponfata:qua:  tarijp.i.coL^.f 

ranten  omnium  cxpofuit  fc  omni  adultero  inucrecunde,  fi  mulicres  non  numerantur  inlibro  Numerorum,&  quarc,nc 

gniftcac  rneraphorice  magua  ilagiti  a populi  Iudeorum , p.  que  ferui  nec  Aegyptii,p.  1  .0143 y.c 

4.col.  1 1 8  i.c  mulieres  fingulis  menfibus  nacur?  reddunt  tributa,p.i.colum 

mulierqiiedjmnutriensparuulum^quieodcm  ledto  cum  ea  naio39.a 

iacein:r,&cutndcc'mumaecatisannuimpleflct,&  illa  fuif-  mulicresalienigenefueruntinduplicigradu,p.2.c.689.c 

fet  calcfacta  vino,induxu  pucrum  adcarnale copulam ,  &  mulieresgcntilesin  facris  martis  portabant  arma  viri,  p.i.co. 
lica!iisnoctib.fequctib¥quedeeodec6cepit,p.2.c.78o.c.f         1583. b.c 

muiicr  dicitura?dihcaridecoftainftardomus,  quiaficut  do-  mulieresantiquitus  inIamentationibusvocabantur,carmeri 

mus  nosdcfeflditab  tncommodis,imbribus  caumatibus,  lugubrepr£cinencei,adcommouedumahosadflctum,!p. 

&c.!camulierconftrurjtacft,vtfitdomus&receptaculuna  .     4.0)1.657.3 

t uralilfnni  effectus  naturc^  fcilicec  gencrationis,in  qua  prae-  mulieres  in  conuiuio  AlTueri  legrcgare  comedcbat  a  viris,  & 

f^rueturabincommodisjfoucatuf  nutrimentis,  p.i.c.9i>b  ponunturduerationes,&quarc,p.2.coI.i344.f 

mulicr  p.idic3 prx pudore incedit  oculis in  terram  demifTas,  mulieres docet  pueros  fuos proprios  mores,p.4.c. 2 i 9 1  ,c 

p.4-col.  56. f  mulieres  gcntilium  ad  hofiorern  idoli  proftituebant  fe,&  in  ta 

pulicrfiuevxor  ficutnonnimiseftartanda,itanecetiam  ni-  liluxunacrcdcbancfaccrdotibus,  eoquod  non  faciebant 

mis  laxanda.p.3.col.20i9.c  propria  concupifcentia  moti,fed  magis  ad  honoiemidoli, 

rnul!crdjadultcriopotcftaccufaridupliciter,velantevclpoit  P.2.C0L985.C 

coiKraCtum  matnmonii,p.i.co!.i  590. f  muheresidololatrantiummodumluxurichabebant,namtuc 

mulicrinnoxiaazclotypia,an  virtutcaqua?  in  qua  facerdos  cingcbant  fefupnius,quafiligatc;aliquomaguo  ainiine 

malcdidtacongreflitpotuit  concipere  etiam  abfque  virili  fcdcntesinviaperqiiam.iiaiuibanchomincs  proccdentes 

feminc,vt  aiunt  dicere  Hcbra?os,p.i.c.i  195. b.c  adidola>&  quomodopcr  coirum  fc  hberatas  a  ci  mune  fpe 

bulicrquoinodofub  viripotelta  ecraditaeftcum  ante  pcc-  iabant,aliiscxprobianresquodnon  fucrant  djgna?  lic  ab 

jin  factaeft,vt  vireidominaietur,p.i.col.i02.d.c  idolo  vifirari^p.^.col.io^p.c 

pulicrqwicdaindc  vitra  Iordaucm  vcncret  in  Icrufalem,  &  mulicreshabuitdominusiniomitatufuoqua;miniftrubanc, 

cuinakisfuiribiobflefla,&  anguftiafamisconftricracoxit  ei»fic&  Apoftoli,&  quarc.p.6.col.2  65-c 

l'rf)priiinihiium&comcdit,p.4.col.253.c.Ite,p.5.c.953.c  mulicresvcrucflencviigincscogBofcebancurinarcaj  tranfi- 

muHet  lubri(alig:iificacurperollama:neamiubiginacam,&  tu,p.i.col.i4o7.c.lre,p.2.col.2  83.b.c 

potcfldiciollam  Vulcaiii,p.4.col.i26i.c  Mu|ierejsHebr$«qt^n4oPhara6voltU(impedire!muiriplic«l 

m  ,i!ier  fpeciofa  eit  fepulchrum  dealbatum,  p.2.co.548.d  tionepopuli  pcrgeneiacioneiii  opprimendo  viros  lafor>  , 

mtilicriiibditaadi^bfequiiun  viro.p.2.c.i6i7.c  busnevacarcnrsmplcxiiiiis^vxorcscoiuccinipcncbanrfe 

mulierispurgatiofiuc  puiihcauopoftpartuquare  magismu  ad  fpecu!a,&:  quaie,p.i.co!.S9i.c 

beriquamviropr£cipitur,&dequo,  &  quaie  puniuatio  Mufirrcslonge ef ant jn  Chn(Hcruciiixionc,rcfpedui  militu 

prarccptacltip.i.col.ioi^.f.ipi^.a  Chrifiucrucifigcntiumded  propcrelpc^tuahoruru  aftan- 

r.uiicrismalxpeflimi  funcactus,&  bon'£'  doriofirriumphi,p.  tium,p.5.co!.2  62.f&  ygS.t 

2.col.i5i;.d  Mulicrcscmeruntaromncaad  Chrifiuvngcndu  feria  fcxta, 

idmulierisgratiofitatemmu!tumfacit,quodmaiurc&hono  antcquamintraier  foiennitas  fa! 'bati  quandiu  crat  cjs  !i- 

ftcinccdir,&calciatispedibus,p.3.c.i870.f  citumaiiquid  emeie  6V  prttnrr^p.j. 001.906. f  _ 

'iciisnaturaliterdiucrfuseftaviriscolo^motusjinccffus,  mulicrespri •gnantes  prrangnfliis  ^  dol,>ni.>u?pancb.int2n 

virts,p.  1  ^;oI.  1 5 85 .b  tetepusfxrusimpcifedios^ficUatiiii  moricbatur,&  .1  ma 

tliUUS 


Gloda:  Ordm.&  Nicolai  dc  Lyra. 

f 

rr:buscomedebantur.p.4.col.5  37.c&col.i03C.f  mulieribusmoncmurnos  e!ongnre,r.c  vcibisc3rurp,fignis& 

M^icrcsinobfidioneSamariarcomedcrunthliospra:  famus  afpcctibusdecipiarour,&  dchochgura,p.i.co.  \?6^-h 

m.v^nkuclinc.p.4.col.62  3.c.&c.ioi2.  mulieribusopprobrium  e(hnonhabcrcfilios,non  habcrc  y.$ 

imtlif  rcsncexcrccatopusaduocanui,iniurecautum  eft,p.6.  mianupriarum,p.y.col.68i.c 

oL*j7,b  mulicbrifcxuiconfolatioinhocdatur,pcr  Dclboram  fcilicct 

Mulieres  non  dcbcnt  dominari  ncc  rcgere  propcer  defc&um  nc  pro  infirmitatedcfperet  fe prophetiam  pclfe  fufcipetc , 

difirctions&conltantic-p.i.col.6y2.f  p.2.col.i7j.b 

Muliefts  liccrnon  ftMrcdcrtnt  mhxicditare,  tamenquando  multiplicatioftminis  Agar  ,non  fuitcomplctain  bonispro- 

vxo;  poun-aririMivJcfunciumiinelibcrisiemancbat,  ipfa  miifis  ^brah3?,fcdinSaracenis)&  Agarcnidicuntur,pa.i. 

rcncbar parrcm  hcrcditatisad  viram,&  illampcterat  ven-  col.2i8.f 

der  ,iiic|i)anuinieratfui  Juris,p.2.c.2.oi.c  multiplicatiopoteft  fieri  Deoduplicitcr.Vnomodoperaddi 

Mul.ieres.vfus  Hcbiy? locutionis dicit,non corruptas,fed  fe-  rionem,aho modo finc additionc,p.2.col.677.c 

miiuis.p.6  col.498.ti  multipIicatiopeccatorumnoninccpittemporeNoe,fedante 

mulicrcscum  Apoitolisfpiritum  fanctum  rccipientes  fimili-  P.1.C0I.137.C 

ter Pioplvrancrnnt.quod patet de quatuor virginibus Phi  multiplicatio terrenafcentium fcquitur cx  influentia corporis 

lippi,p.6.col.o96.f  ccelcftis  tanquam  cxcaufaefncicntc,&txbona  difpofitio 

Muhcrcs  fancita?  tiifcantquam  fcdulitatcmprargnantibusde-  ne  tcrrc.ranquam  ex  matti  iali  caufa.p.i.col.3  J5-f 

bcant  exhiberccognaris  p-5.col.688.d  mulcifvt  Salomor)beneincipinnr,&  malc  definunt.Dicitquc 

mulicrcs  tcmportbuspriftinishabitationehabcbatcum.puel-  bcatusanteobitumnemofuprcmaquefunera  debct,  p.i. 

lisfcparacimindomibusviroium,vbifacicbantoperaqua?  col.i  074.6 

compctunt  mulieribus , &  talis  dicebantur  domus  matris  multi  qua? docent  uerbis,malis  dtftruunt  cxemplis,par.4.coI. 

foc,p.i.col.282.c  965. a.b 

muliercs  trcs,fcilicet  Thamar,Raab,  &  R  urh.fucrut  viris  fuis  multi  per  baptifmum  ad  fidem  rranfcunt,fed  ad  ca?leftem  pa« 

exquibusconcepcruntaccidcnr.aliierconiunde,p.5.colu.  triampauciffirniperucniunt,&dehocfigui3,p.i.co.i382.f 

34»f  '  muital\inthominifanoimpombilia,qu£esut  homini  funofo 

muliercsluda?asqueexfrequenti  partu  &  labore  ititvris  e-  polTibilia,p.4.col.i  jjo.e 

rant  detur  pare, ludari  reuertcntes de Babilone  cocepferut,  multitudo  quando  tcnetur colle<5tiue,quando  diuifiue,pat.i. 

&  duxerunt  mulieres  alienigenas,que;  doccbant  fihos a  Iu  col.5 86. f 

dcisgenitosido!olatrc,p.4.col.42  5.f  multitudocredentiumdiffcrentiamhabct,p.6-c.62.f 
mulici cs  qua?  non  nouerunt  virum  quare interfici  iuffit  Deus "  mulritudo  filiorum  Abraht  ftellis comparatur  quantum  ad bo 

Numer.3 1  .p  i.col.  1 407. a.b  ncs,&  arena:  quantum  ad  malos,p.6.c.924.f 

mulieresfigurantur,qua?libidiniscaufamifcenturvinsad  te-  mulrirudoquedamelllaudabilis,p.i.co.i382.f 

poralem  qua?itum,quem  pra?ftat  &  veftimcntum, fed  peiles  mulus  cx  a fino  &  eqoa gignitur,mula cx  cquo  &  afina,p. 2.cc. 

veteratx  proiiciuntur,&  muliebrisconfuetudo  vetdrafcen  1 287.a.b.Item,p.i.col.379.e 

teamicitiaiefpuitur,p.i.coI.io39.a  mulinitidipotcntcs  Ifiaclfignificat,p.2.coI.i85.a 

mulieresdiuitesquasvocatIfaias,p5.col.293.b  muIarumgencrationemcxcquo&  alina  quis  pnmus  modu 

mulieresnondebcnr  ferrearmavirorumfiuevafa,nec  viri  e  ad|inucnir,p.i.col  379.C&C0I.380.C 

conucrfo,&  quarcp.i.col.1585  b.c  mundusdiciturcarcer  velfpclunca,vbiomnia  vana,pa.3.coL 

mulicresinGencalogia  IefuChnftipofita?qualesfuerir,fan-  i539-c 

cta?,fcilicet  vel  peccatrices,&  quare  ibi  connumerantur,  p.  mundus dicitur  mare qui guftatus amarus  eft,&  viciorum  flu 

j.col.34.35.36.Itcm.p.6.col.  1715-a.b  &ibus  inquietus,fedabipfoDominocripiuntur  pra?delti- 

mulierumfamiliaritascautiffimedeclinandaeft,  excafu  fan-  nati  quiamaradulcificat,rriftiaconuertitingaudium,cgri 

criifimorumhoccxprimencumdantcip.4.col.i3o6.f  tudinemrnfalutcm,p.5.col.529.f.Item,p.4.cii7.c.  &col. 

mulicrumfiimiliarit3tes,maximcfufpe&arum',  homo  quili-  i575.c&col.2  242.f.Itcm,p.3.col.887.f.Itcm,p. i.colurn. 

bet  quantucunquefapiens,  &  ctiam  fenex,fugeredocetur  72  5.b.c 

extammifcrabilicafufapicntiffuui.p.2.col.78i.c  mundusdicitur  vmbramottisp.j.c^oi.a 

mulicrum  familiaiitasquantumefthoricndaarque  fugieda,  mundusdiciturGalilea,quieftfupcrbus,&adirna  fempcrro 

ofttndirurnobisprohocquodBalaanonpotuit  debellare  tatur,p.5.col.9i.a     ,v 

filios  Ifraelperda?mones,&tamencosconfudit,&3fflixit  mundusdicitur  defertUm,  quia  adhuc  inculrus&fteri!is,in 

pcr  mulieres,p.i.c.i  3  57.C  quem  non  eft  ita  prodeundum,vt  homines  mcnic  carnis  in 

mulierum  proprie  eft  pulchritudo,p.i.459.a  fIatos,&  vhtutis  vacuos,&  de  fragilis  mundi  gloria  iacfan 

muliciurnplanctusfuperpaffionemdominiquaremagis  de-  tes,putcmuscircimitandos,p.5.col.496.Itemrp.4.columna 

icnbitur  quam  virorum,cura  &  multi  viri  dolerent,p.5.col.  208.  f 

99o.f  mundus  fignificatur  per  Ieridio  qua?  Luna  interpretatur.p.j. 

mulierumordinemingenerationibus  rexerevtrumconfuetu  col.i7.b.c.&tol.4i.c.&c.42.f.&  J3.a.b 

fit  in  fcripturis,p.5.col.49.b.c.Item,p.6.c.68.f.Item  p.i.co.  mundusdicitui  mcrcrrix  fpeciofa  &  grata,  qua?  ad  amoic  lai 

657.3.1-  penecunc"tosdiucrfismalcficiistiahic,p.4.c.2033.a.b 

muhcribus  Propherandiactuscftprohibitus,licet  quantuad  mundusdiciturager,inquoChriftuscgrcffuseft,quia  vifibi- 

illiuiunationcm  mcntis  non rcpugnat  ftxui  mulicbri, pa.6.  lis  apparcre dignatus  eft,  p.i .col.2  87.e.f.&  col.  3 1 6.b.c S 

col.236.f  coI.337.b.&  co.  i292.f 

in mulieribus  folet  magis  vigere deuotio,fccundu  illud  quod  mundus cfte negligit ,  qui  poft lachrymas  vitce innocetiam nd 

canit  Hcclcfia.f.itcrccdcpiodcuotofemineofexu,p-3.col.  cuftodit,p.3.col.2  149.3 

^SjS-f-  roundus,illcfolu.spcift-ck'tft,quidiuinoiudicioinundusc(i, 

mulicribuspiohibituincftqua?rereinEcclefiapcrroodum  di  p.*.col.  1-369.6 

fpurationts,p. 6. col.;  3 6.f  mundus  vt  Iudci  fabulantur,crit  pcr  fcx  mille  annosrduo  mi- 

mahcribus audirc,no loqui datum  eft,difcerc,non doccrc ,  p.  Jia  vanitatis,duo milia lcgis,& duo milia  Mcifia.',p.6.tolum 

5.col.956.f.Itcm,par.4.colu.254.d.Item,  parte2.columna  na  1696^ 

i5-b»c     ,  munduspoftdiluuium  diciriirquafialius,qii.iaillemundusa 

mulieribusncfa5eratingrediatriumtabcrnacuIi,p.2.coIum.  quapenit,&tocafacicsrcrra'&''.otusilleacraIutudjnc  aqe; 

35S'C  rum  mutatus  cft,p.6.ci 3^7.3 

mundus 


Inci 


ex. 


Mtmdiisaiiqoandoaceipiturprodrentiisrerum,  ahquando 
pro  maiiciis  hcmirum^p.^.cuLio^j.c 

Mundus  dicitur  cimtas,&  quisciusprimarius  fit,p.i.co!um- 
na  i^ii.cf 

mundusdiciriirciuita$circunftantiaf,&quarc,p.5.col.6?8^d 

Mundus  dicitur  ciuivas  fortium.fcd  dcftruc*ta,qui  quondii  ma 
liguorumfptrkuutyrannidi  feruicbar,&c.p>a.ct>l.  1696.^ 

jMtfnJusdiciturciukas  fanguinum,qui  cft  mendax  perucrfi* 
tacedoctrinarnmqjibusmultosd.lacerar,&rapit.in  mun- 
do  cft  vox  fiageilorum  quibus  iufti  atfh&i  chmant,  quado 
au'u5,ira,ali<islibidine,aliusodio,vel  iruiidia  toiquetur.Et 
demukisafiisdcc!aratur,p.4.col.2  032.20  3-{. 

mudus(ait  *kd;>)  pcrfo5t.us.eft  &ornatus  Vcrno  temporc,  in 
qv.o  folcnt  h-ri  bx  vircntcs  apparcrc,&  ligna  pomis  onufta, 
&  hoc  patet  his  veibis.G ?i  minet  tcrra  hcrbam  virentcm , 
p.i.oi6.e.Liccr  aludicanr  inSepteiubri.Ibid. 

bundus  in  ftnah  mdicio  fccudum  do&orcs  Catholicos  inno- 
uabitur  &  meliorabhurad  augmcntumglorix  electorum, 
P.4.C0I.284  f 

mimdusminordicitui  hono,&  quomodoillcrenouatur,par. 
6.C0I.1667.C 

mundi  huius  mutata  eft  faciespoft  Chrifti  refurre<2ionem,p. 
6  0230.1! 

tnundi  dextrum  &  finiftru quomodo accipitur  fecimdu  Phi- 
lofophum,&  ftcundum  communcm  modum  loquedi,que 
mayis  fequiturfcriptura  facra,p.2.col.435.a 

nundi  pofirioncs  f.x  cnumcrantur.Er  quomodo,p.3.colum. 

II-15A 

nundi  malicia  &  fuperbiaeiusmenia,eft  pnmaciuitasquc; 

nobisexpugna.idaoftcoditur?p.2.tolumna  3o.f.&colum 

na^o^.c 
inur. dinomineinfacrafcripturaftcqufnter  dcfignatur  pcc- 

catidcordinacio.EtficdicitChritflijsEgb  nonfumcchoc 

mundo.QK)dintcll:g.;tur)&r  p.j.fol.n6o.r 
nundi  fpccicscarnaiil>uspiiichravidetur,quiacarnislur  in 

co  exolerecupiunt  dcfidena,p.4«col.:4Jo  d 
niindifalfapuichntudincquinonirrctirur,  &  turpitudinem 

eiusintrinfecus  videt.rciiiit  abco,&  omnia  tcrrena  bona 

digna  plancJuiudicansdicet.Mifcrcftmundus  qui  tot  ho 

imnes  alligar  viciis  &  retinet.Scd  quis  intelligens  hanc  mt- 

feriamcond  lctmundo.Pauci  ft.nrquietiaminmortefua 

atoplexib-  fpccioff-mcretricispoluintauclli,p  4.02035  b 
nundi  nomine  ahquando  boni,  aliquando  mali  dcfignan- 

tur^quia  vnamafla  eftquctotain  Adamp-riit,p.5.colum 

na  1162. c 
Ipundi  fincm  predicere  nitcntes,fatuiratcm  (ua  oftendunt ,  & 

omncs  q  ji  hoc  attcntauerunt,mcndaccs  uiucnti  funt,  p.4. 
I  C0I.1771.C 
vj  .difincm  Apoftohcredebanrpropinquum  quado  F.liam 

vidvrant  intransfigurarioncDommi  luxta  ui&um  Mala- 
:,&c  ,p'.5.co!.;92.f 
bfidi  curfumimmutari  inaliquotcmporeMclTir,noneft  in- 

tcli.g  ndumfccuudumantiquosdoctoresHebreoium, p. 

41  ui  483. c 
lundi  in.  s  quanto  accedit,tanto magis frigefcitchariras,cre 

brdcun  111  .i!a,p.5.col.ni9.c 
rnn  iifubiicrfiogciicralispertnbilationem  Antichriftij&p 

igncm  confiagi  ai  io::isjaducntiim  iudicis  preccdentcaa  dc 

nuiKiat:ir,p.4.col.2  3i.c 
usndo  mon  voluntaliqtii  pcnitus  &  mundus  ipfii  adhuc  vi- 

uir.,dumeos  non  ama  us  amaus,quibuidamoccupatioin- 

busaitiiiigir,p.*  col.50.d-c 
suudomoiirurn(.niopciLctc,nifiintra  mcntis  inuifibiliaa 

viiibilibus  aWconda:ur,p.3.Ibid. 
)undoprxl'entequicunqucvtuur,vttabcrnaculo,  incopot 

feftiuirartmhaberc&larari  fpefuiurifsrculi,  f.2.c.!,'46.f 
tundu in maligno  eflc pofuu dcclarat pcr mu!ta,p.4c.877  c 
lundumanteaducnrum  Domini  mhdchtatc  tcncbroium  fi. 

gnifi<at  Acgyptus,p.4.coI.i95.b 
lundu  dicerc  tflc  attcrnu  , an  tanqua  problcma ncutru  apud 


C.yho!icos,recip?r'rur,p.5.i053.a.io54.d.jrtc,p.6.c.767.c 
mundum  fuiflrccreatumtccnnmnniscftopiriio  Ji.dararum,in 

meieti  vocarurapud  cosTifair.&p.iriicorrcipodctSepte 

l>rinoltro,&panimOch)bri.Erdicitui  il.Icmcnhs  fimplici 

rcrpnmusapud  Hebra»os,p.2.tol.i343.oltcm  p.i.co.601. 

a.&  C0I.153.0&  C0I.583.C 
mundum  nec  Paulusconcupinit.nccmunduscum,  &idcofe 

mundo,&  nuindufibicrutifixiflcgloriatur,  p.6.co!.5  2  2.b 
mundum  bomo  picrumquc  nu-ntc  non  tcnct,&  tamen  mun- 

duscumin  fuisoccupationitH:saftiingit,p.6.toUbid. 
mundafuntomnia  naturalitcr,fcd  copaiacione  mchoris  na- 

tuia\qnicdam  dicunrur  in!nii:nda,iicutboslcone  melior, 

quin  homini  necciiarios,pioptcr  qucm  crcata  funtomnia, 

p.i.col.i^i.b.  Inttrl. 
mundz.nihoroines  vident  iuftos  &  iropios,fapietcs&  ftultos 

fimilitcr  cx  moti  rcputant,qu6d  non  fit  alia  via  p©ft  mor- 

tcin  quaifti  pra»micnrur,&  punianair^p.^.col.^^.f 
mundani  Chriftu  iutribus  impugnaueiuut,&idco  dchistri- 

busarguir  eos  fpiiiruii3ncJrus,p.5  col.  1 136.C 
mudana  omnia  abiiciunr  bfuidam,&  nudi  porius  Domino  fa- 

mulari  volunt,quam  mundo  adharcndo  matcria  tentan- 

di,&a  DcorGuoc3ndi;iducifjiiisdarc,p.5.col.6?6.d 
mundarcnosdcbcmus  in  quadragefima  inftante  dominica 

rcfurrcctionisjab  omni  inquinamcnto  carnis  &  fpii  itus ,  & 

dc  hoc  ttgura,p.2.col.  1 3  ^S.c.f 
mudari  cos  a  quotidiano  opcris  cxcrcitio  ncceflc  cft,  qui  por 

tas  fcnfuum  ab  incurfu  turbulent^  cogitationis  cuttodire 

cupiunt;p.2.co!.i9!o.c 
mundati  a  lcpra  a  Chrifto  fucrunt  miiu  ad  faccrdote  proptcr 

iudiciumlacerdotis&propter  facrificium  dctcrminatum 

in!cgc,p.5.col.929.c 
mundatio  lacerdotum  ficbar  per  iciunia,  & conrinentiam  ab 

vxoribus,&  pcrafpi-riioncm  aqucluftrarionis.Emudatio 

vcronopuh  perafpcrfioncm  aque  luftrationis  tsntum.Lc^ 

uitarumautcmmcdiomodo,quiaLeuitefaciliori  ritu  mu 

dantur  quam  Sacerdotc  sp.2  .col.i  40 1  -a 
munditia  cft  duplcx, f<  ilicct  mterior  &  t>.tcrior,p.2.c.82  3.C 
mudiciainterior  &exreriorrequiritui  ad  dcbitumobfcquiu 

Chrifti,p.3.col.n82.f 
mundiciamcordiscuftodire  vo!ecibu8,exteriorum  fenfuum 

difciplinafcruandacft,p.i.col.92.d 
mundiciam  corporalcm  dihgit  Dcus,idco  prccepit  nihil  ffdii 

reniaucre  in  caftris,p.  1  .c  1 5  97-b  - 
mundiciam  cordis  an  preccdat  fides  tanquam  prf  uium  prin- 

cipium  mudici?  cotdis,ik  [freut  cafus  cffcitum,  an.fcquatur 
1     camtanquam  rcptomiifa,p.5.oi2i.i22. 
munusfiiuquiDcopIaccrcoprafjprius  cJiaritatem  proximo 

cxo!uat,p.j.to!.  105.C 
nnunus nuiium avcepnbilccft DcocxtraEcckfiam  Catholi- 

cam  p.  i.col.i5i2.e 
munus  Dco  obla  .1111  non  proficit  ofTcrcnti,nifi  fit  in  chanta- 

tc.p.5.col.3o8.f 
murius$bjatu  poniipusinalraridereir3,uVac^06noftros  Do- 

miiiii.c'ir,catiia:iv.n;sridclohdanuis,p.  i.col.678.d.e. 
munuscttaccrde,  capcua  gratia  ac»  gitationc,  Munus  ab 

orcgloiiaperfauoicm.Munuscx  manu,prxmiumpcr  da 

tiont:inp.4.col.877.c 
munereab  omni  iuftus  manus  cxcuur,  quia  in  eo  quod  rc&e 

agit,neca!>  luumno  coi  Jc  mancm  glona  ,  nec  ab  ore  lau- 

dcm,nec  amami  cuatrit  icciptrec^arionrnijp.^.lbid. 
muncracainaliapromittunturc3rna!ibusc('imcrc;is,quibus 

dclcctaracoiiiipraanimapaiciuscorrcpuoai  inftatur;p.i. 

col.363.a.lntcil. 
muneiaqui  DcoorTerunr  dcipoliaris  iap''nis.nofunr  illigra 

tia  &  no  iulcipit  ^hii)i:*l.u  htymis  fpoh3toii.\p.4.o2)92-d 
moncranosdtl  cmu',  c.iuerc.ncab  liiis  aitipiamts  qui  dc  la 

chryinisp.inpcru  toi  rrgant  diiiitiasne  fmu.slocufuiu,  & 

nedicat  nobi*.Si  vidcbasf!uc,r:u:rcbascuco,p.4.to.27.b 
muncraquomodocxcaciintocLlosiudicv.mfiue  fapicmrm, 

p.  i.col.6oi.b.c 

munera 


GloflaeOrdin.&Nicolai  dc  Lyra. 

M  inernrrcipercproiudicio  noncft  licitnm  Jicctprolabore  rmitatiorcpcririvrin  plur:busTha)!ogi-;modcrni  remprj. 

bono  &  iufto  iudices  poflint  rccipcrc  ftipcndia  ad  victum  ris,&c.Quarra,dc  bonitarc  in  maiiciam.Nam  primi  rc&o- 

hmeftum  &  deccn:em,p.2  col-359-c  rt's  op:irtii  rticrut.  Fcrc  in  omnib.  Ecddijs  Dcus  f.iciebal 

Munerum  rresacccpnones  (iintadquascx  fiaudc  fcftinatur  miracula,  corum  meriris.  Scd  medonuihi  faciur.t  mirabi- 

qiiiaauttacitacordishumanigrafia,autfiuorisaiita,  aut  lia,quia  permodosmexcogicatos  &  mirabilcs  fturipiunt 

resuuxlibctexrciiorde(idcratiir,p.4.col.877.c  fimplicium  bona.Quinrain  miniftris  hcclciiae,  qui  nccvet 

Murmurpopiiliqtiarcfncrir,&quarc,p.t.c.i23i.c.&c.i2  38.f  bOpraedicationis,necexempU)  bonffacT.omsfaciunt  libe- 

Murmuns  in  primitiua  Ecclcfia  Grarcoru  aducrfus  Hcbrcos  ros  tn  Fcclcfia  Dci.lcd  magis  pcr  fuam  mali  vttam  iacifit 

ri^i!rahabcc;ir,&fopirorliueconlolator,p.2.co!.i393.c  filiosinferni.Erdehocfigura,p.4.ci863.c&  fcqucnti.f 

M.ininiiatores contra  potentiam  vcl  a?quiratem  diuinrc  iufti  mutabilia omnia oportet ad  vnum  principium  immutabilc rc 

tixionisgchcniKTCombttret.Etdchoc  figura,p.t.c  1231.0  daccre,naahtcicllctpi»ccilusjnrinitum,quodc(t  impof- 

MurmuracoresinuaderepermittitDominus,&ignemconcu  fibilcp.j.col.i^  j.c 

ptucnrixforriusincis  afcenderc,p.i.col.i3i7-c  murabiliras  eitinomnicrcarura,quod  patetin  Angeli,in  cce 

Murmurat  qmfq;  tanto  amrlius&coqueriturde  praTcntib.  lis,&  inclementis,p.6.col  80;. f 

Eeclcfia'labonbus,quantommusinfecarnisdefideiia  ex-  mutilarefcipfum  vtium  ahcui  licitumfit.Arguiturpro&  con 

ttn^it!p.6.co!.i  443.3  ,       tracumrefponfioncp.y.col^.f 

Murnuiramus contra  Deum,cum  de ccclefti intcmperic,  fru-  mutit c  c(t  in  (ilcntio  loqui  quanrum  ad  homines,  &  latrare 

ctuuinfvcunditare,imbriumraritate,&deprofpcritate  a-  quantumadcancs,p.i.col.5  8i.c 

liorum&aliorumimprofperitatecanfamur,  p.i.c.63i.b.c  mutus  factus  cum  obleflionc  dartnonis ,  nonlegitur  aliqois 

Murmurauit  populus  llrackontraDominumdecies.Etcnu  in  veretiTeftamentocuratusdicetlegamuraiieptiadiabo 

mcranrurvices,p.i.col.i26i.c                                      :■  Io,p.5.col.i82.f 

Mnrmurareeitirafci&dcdignaricontraDcumj&propebla  mutuseftetiam  quedam  fpecics  ranrr,qua?proicclainosca- 

f>hemare,p.3.col.i499.aInterl.  nisfacitcumtacentcm&nonpotcntcm  latraie^par^.col. 

Murmurarerarommusdc  flagello  quocaftigamur  debemus  202  2.f 

quantoccrrius  incopaternajdilcctionis  pignustenemus,  mutuandumeft.Sedcui&innccciTitate,p.i.col.704.f 

p.  1  .col.i  376.  f  mutuum  quibus  &  duo  ordine  ficri  dcbet,  fecundum  Ra.Sal. 

Murmurantcsiniuftecontrabonosfuperiores,puniuntur,ni-  p.i.col.Ibid. 

fipcenitcant,ignegchennali,p.i.col.i277.a  mucuumdebetdariexcharicatc,quceftprincipium  mcrendi 

Murmurantes  fratrcspcr  impaticntiam,  fiabfque  culpa  ali-  apud  Deum,nihiltamcn(pcrando,id  c(t,nihilcxtraa  lor- 

quidcismfctturafiattibus,noxiosfercddutquihac~tenus  remnecferuitir.m,neca!iud,p.j.coI.786.f 

videbanuirinnoxii,p.6.col.  1331.3  mutua  fiharucudifcholiscopu!atio,Teduclarum&  fcducen-i 

Murusnouuslcuitcrcadit,qui(iccatusnecaricticedit,par.3.  tiumanimatUjaddiucTiafchifmataprouitutio  eft,pa.i.col. 

col.nS.e  ?63.a 

jVlurus  Ecclcfia?  vbi  colledlis  ad  fidem  nouis  populis,  vcl  cor-  mutuo dabis  probatu  diuine cognitionis argentum  :  Tu  vcrc 

rectis  his  qui  ei  rauerantjjedificatus  fuerir,mos  poneda?  sut  nihil  mutuo  accipics,p.  1  .c  1 63 1  .a 

valuaeregularisdifciplinrc,  nediaboIusinouileDeipofnt  myrrhaeftnomearborisaroir.atita?,&  indeproccdit  dunlex 

irrumpere,p.2.co!.ii36.d  gutta vnapermodumludationis,&  illavocacur  prima:  a- 

JMufca infolens  & inquictum  animal  efbp.i.col.jj&d  lia pcr  incifionem corticisJ&  talis  vocatur  myrrha  fecun- 

Ivtufcarum  nomine  liaiasmilitarcs  Aegyptiorum  copias  in-  da,&  eftminorisefficacia?quamprima,p.i.col.8i9.c 

telligit,p.4.col.97.a  myrrhaarborcft  Arabia?,altitudinisquinquc  cubitorum,fi-  \ 

«nurus  triplex,fcihcet  interior,medius,&  exterior,p.4.colum  milis  fpicae  quam  lachantum  vocant  cuius  gutra  viridis  a: 

nai379-b.c  qucamarevndcnoracnacccpit  myrrha.p.j.col.^^.a./te:  I 

murilcrufalcmcurinmanibusDominidefcriptieftV,  dicun-  p.i.col.8t9.c.&col.io27.a.b 

tur  p-4.col.47.b  •  myrrha  eft  carnis  amaritudo  qurr  pcllit  vcrmcs  malorum  dcf 

muiicaquid  elt,&  quotfiintciuspartes,p.i.c.inpra:far.Lyra.  deriorum&mala?confcentix,&feruaca  putredine  vicio- 

Mu(icaquarciniicnrafuerit,p.i.col.i27.b  rum,p.3.col.248.d.e 

Jvluiica  a  Dco  cfTe  probacur,p.  1  col.  1 3J3.C  myrthus  quid  iignificat ,  &  eiufdcm  myfticatio,  P.4.C0I.34J 

IMuiicxhanccircnacuramdicuntTilxcuminucneritJaftiore  b.&co<457.b.c 

facit,(i  triftemitnftioremrcddit,p.4.colum.i2j.a.Itcm,  p.  myrtus  tempcrariurcvirturiscft,  ita  vtdiflolutamcbra  c 

2.C0I.1603.C  ftringat,p.4.col.362.d 

Muiica:  inucntor fuit  Tubal  hunc  Iofcphus  fcripfifle  mufica  mytus  lignificat  cos,qui  affliftion-ib.fociorum  compati,fciur 

in  duabuscolumnis  narrat,vnalapidea,altera  latericia,&c  p.4.coJ.32  6.d 

p.i.col.i  25.C  myfteriumChiiftifuitptccognituantcmundiconftructiont 

inMuiicisinftrumentisfiharmoniachordarumconfonantcr  p.4.coI-4i7.a 

aptatur,fuaucm  fonum  rcddit,li  aliqua  fit  diftonantia,car-  Myiterium  Chriiti abfconditum  fuit  a  feculis  &  generationi' 

ininisdulccdoconumpitur,p.i.col.i4i2.d.c  bus,rcctehorumfcicnciapuceidicuntur,  p.i.ci32o.f 

Mufach&corbonamquamdiffcrcnciam,  & iigniiicationem  Myftcriuaetcrna?generationisfiIiiDei&  fue  iacra:  lncarna- 

hibcant,p.2.C94o.f  tionisnotacnr,p.3.ci73i.c 

Muitum  vnde,&  quarelangunculascorrupitabfque  fpiracu-  Myftcriuincarnationisperquodomnes  homincs  rcducutw 

lo,  p.3.col.3o6.f  aduitabeatam,eftilludquod  principalitcr  pcrtinctaddi- 

Mucacio  vcftisextcrioiisdenotat  mutationem  vitae  interio-  uinampredcftinationem,p.3.c.7io.f 

nsaditatum  vitaeme!ioris,p.i.c.37o.c.f  myiterium  Chriftumfuit  in  ve.Teitamen.  occulcorum,par. 

MucarionorninisfacfaaUecfcmperfaAaeft  cxaliqua  fpc-  4.C0I.233.C 

aali  gratia,quam,a  Dco coiecutus  eft  ille  cuius  nome  mu  myltcrium  incarnationis  diuinx  quomodo  longinquumico 

tacur.Er  dafurcxcmpiumdc  Iacob&  Abraha,  p.j.c.1046.  gnitioncnoftra,p.4.c.579.c 

c.vide etiam  in  Nomcn  quoricns  hominibus,&c.  myitcrium  incarnationis  eft  caufa  princrpalis  cflficacia?  bapti1 

Mutationcs  quiquc,fiue diminutiones a  perfcvtionc in  Chri  malis,per quam  filius  Dci  vniui:  fibi  humanamnaturamn 

ftianopopulo,primapenuriaicfpccluabundantia?pra?tcri  mundumdeicendcndo,p.5:.io72.f 

ta?,quo  ad  communicarioncm  Euchariitia?.Secunda.a  mu  myftcrium  Chrifti  pcr  Ifaiam  oftcnfum  fuit  ad  dcicclionel  i 

diciainimmundiciam.Tercia,efcicntiainftulticia.  Echaec  peiborum,&cxaitaticnehuimlium,p.4.col.ii.c 

Myiic- 


0, 


Ind 


ex. 


Myftcrium  rc£n'  ca?lorum  cft  fccretum  ecclefiae  militanris  a  nabuchodonofor  quarefapientibus[tam  duram  fentcntiam 

Chrifio  apoftolisconccflTiniv.p-?.col.2$7.c  dedii,p.4.col.Ko8.f 

Myftcriu  Ecclcfijc  qnomodoin  !cgccxr>iiinit\pi.co.i544.d  nabuchodonoforquare  Danielemadorauit,&cp.4.column. 

Myiteriaingontiatkfignaaiurinomnibuspcnevctciumge-  <5<9-c 

(tis  D.2.C0I.199.C  nabuchodonofordcftriixitciuitatequaedicebaturNonurriy 

Myi;e:ia  &  f.ibtiliafidei  vtrum  (intomnibuscbffcrenter  pro  quam  Alexandermagnus  rcaedificauit,&cpar.4.columnu 

poncn;ia.Arguiturpro&a>ntra.Cumrelponfionc&  folu  2035.C 

tionii>usargumentorum,p.6.col.84.7.d  nabuchodonofor,hiftoria  an  fit  vera  hiftoria,velparaboIica. 

Alyitc'iaic^iidiuina;oninia,nonfun:  omnibus  patefacien-  &an,&quomodoinbeftiam  mutatus  fit.Arguiturconrr:», 

da,fcd  procapturam  ingenii  quoiibct&  profectu  fcientwe  quod  non  intclhgaturadlitcramdeNabuchodonoforJca 

atqucviraitum,p.i.col.i  J5  i.c  dediabolo,&cSedruionesfoluuntur,p.4.c.  1549.C 

niyiUrianonl"uiurcuclandairrifotibus&blafphemis,p.J.c.  nabuchodonoforis  regis  iniufcitiam  neroo  argueba: ,  &ca:t. 

;,<$.e                                                                     •■•;      \  p.4.coI.-84.d 

myitcria  Ecdefia?  non  funt  propalanday.nifi  fummatibus  vi-  nabuchodonolor  vocat  Icremias  gladium  domini. p.^.colu. 

iis.p.i.col.ii55.&  1 4J  5-b                                                 ■  870. c 

Myftcria  eadcm  ecciefia?  multis  figuris  rcperu  ntur,fcd  rcpeti  nabuchodonofor  parem  aquila  facit  diuinus  Ezechieljpar.^ . 

ta  noui  femper  aliquid  afTerunt,p:?.col.i848.d  C0I.870.C 

Myitcria  occultadefignabantaliquadopropherar  infolitum  nahuchodonoforrcx&  Abdemelcch  Ieiemia'jppheta  folati 

modumfcribcndi,(icutpoetaperfiguras  giamaricales  li-  sut,Iudjci  veroattcdererioluerur,p.4.c839.o.&  co.8.|0.d 

gnaiit  <iiquidfubtiliccnntt-lhgcntibus,quod  eft  vulgarib.  rrabuchodonoforpoftamcntiamrefcitutus  iegno>dubicatir 

o.  Iimpiicibusoccultandum,p.6.tol.i7oi.&  fcq.  aquibufdam  vtrumfuerit  faluatus.Arguitur  contra,fed lo 

Myiiicoiumobfcuritas  fignificarurper  nociem,  P.4.C.2188.C  luunrurrationes,p.4col.i556.d 

MyltKOi(cntusfinonomniageri:nr,n6mirumquia  ncc  ona  nabuchodonoforquomcdopoftmortemfuam  per  filiu  fiju 

nc»rainiarboiisfru^umferunt.p.i.col.269.t  Eui1meroo'acht6(i!ioloachimiiifluseftcxhumari ,  &  in 

N  mulcasparttsdiuifns,vultiribusdari,vt  ficipfis  auolanti- 

jp  \-^m  Aaman  quare  admirabilisfacie  dcfcribitur,p.2.col.  bus  partcs  non  pofient  iterum  congrcgati.nc  rcfurgcret  a 

\J       k3i.a  morcc,(icurrcdieratdeamencia,p4.col.i6j.c 

f  v  'vo  Nus uuerpretatur fcrpens,& fignificatdiabolum,  Item p.2.col.ioo4.f 

ti^SjJ      quifiliislfud,ideftfidchbustnimicatur,p.  a.c.  nabuchodonofn  diciturcolumba,  nonpro  fimplicitatefcd 

jS^.d                             •  pro(tulctia  p.4-col.894.d 

Naafon  fuirprincepstribusludein  dcfcrto poft patrem,p.5«  nabuchodonolordiaturaper  &  fingularis  ferus.Etquare,p. 

coI.?6.f  4.C0I.  176  f.^6i5.c.&^8of 

Nuaibunomcncftciuitaris.  Eft  etiam nomcn  proprium prin  naburheq.iahquandamconcagioncm  fui  pecuniam  diuitis 

cJpistnbusHide.p.2.co!.i497.c  cfTcaibicraruscit^p.  2.01.842^ 

N«ihalfigniricaiinlipientia:n,p.2.col.48i.b  nabucheinccrfiiicioshabeturquiamaiorum  fuorum  haere- 

N.U)aliiiiipicnsNcbclinenfura?nomen,p.i.co!.48i.b  diratemnrregi  quidemputauireflecredcda,  p.2.c.842.d 

Nahal  diiocordcvcrbum  vxori*  ferrcnonpotuic,par.2.col.  nabuth?  viresfu-»  oroprio  cruoredcfendit,  p.2,col.842.ct 

484.C  nabuth*  hiftona  temporc  vetus  cft  vfu  quotidiana ,  p.2  .coh 

Nibalcx  dcfperationevefanus  faclui,p.2.c.484.e  ■   841. a 

Naho eft  ciuuas mobihs in  quo erat  Chamos  idolu, quod  &  nadab&  Abiu  qiid  fig  iificenr,p.i  .c.99.e 

Bcclphrgor,p.4.col.87:.c  nabad  &  Abiu  quod  fueruntfaluau  argumentum  habetur,p. 

pjbal debebat  mdmatiadcxauditioncm  petitionis  Dauid.  4.C0I. 99  i.t 

hthocquinqt.c  rarionih;is,p.2,col.478.f  naimcftciuirasGaliUex,in  fccundomiliarioaThabor,pa.j. 

naboth  nialuitmori,quamfacerc  vt  parcrnahfreditas&  pof  col.794.f 

fdfioanciquain  rcgisimpiimutarcrurdeiiuas.p. 4.c.204.e  napta  quid  (itp.^.col.ijg^.c 

nabuchodoiio!ot,hocnomineplurcsnominatifunt,  p.^.col.  nardusquid  (iguincet,p.j.c.628.F 

j 495-c  nardusdicitui  cxpclK-retumores,fugarefrigus,& afterre  co« 

^iabuJiodonofordiduscftprimus&fecundus^p.^.ibid.  Iorcm,p.3  col  1827.3.1852^ 

babuchodonoformagnusjdiciruramagnitudfncopeiu  quia  narrantur  alirervila,ahteraudita,p.i.col.78i.c 

rcgnom  Chald,rorum,quod  ante  iptum  f  uit  paruum,valdc  nafcitur  in  omui  re  cjuod  eam  extcrroinat,&cpar.  j.columna 

anvp!iauic,&m()narch!amfccit,p.4.ibid.Etruitpotcnnfli-  374-c 

niusiiiicrrtgtsBabylums,col.i62.d  nafcimurtotiensexdiaboloquoticnspeccamus.  Iuftusnon 

riabu.hodonoijrqiiomoGoabcucntuhoc  nominc  vocatus  femclracum,fedperfinguia  virtutis  opcraicmpcrcx  Dco 

clt&dcnom!msin;ciprctauonc,&dcmirabiliciuscduca  nafcitur,p-4  col.67o.d 

tiouc.p4.tol.i495.c  nafcunturpcrucrfidciaiiCtis  &bonis  viris.&econucrfo  bo- 

IjVkIv   t'rio(hroblnusfuitfomniumfu3m,  fed  Pharaono  nide  malis.Ecdchocligura,p.2.col.36i.h.c 

fuit  obhtusmam  intcgrumictuhc  jp(ilofcph:rationes  affi-  nafcunturhominescx  Deo,necmirum,quia  Deus  ex  homi- 

gaanrur.p.i.col.^oj.c  ncnaruseft^p.^.col  1029^ 

".jl)U(.liodono(orpiiinoiTgnauitinChildc;a,&poftea  obti-  nafccntiao;nniatcrrad;notanturperiftatria,fcilicet,frume 

ir.iu  regnum  A(lyrioiuui,&fa:;useft  monar^ha  ,  &  anni  tum,vinum,&o!cum,p,g.col.46?.c 

ciu;.  variccomput.i  itur.p  2.tol.iooo.f  nafccntia  decorporibus  mortuorum  animalia,abfurdum  cfr 

nabuchodono.oi  rcx  r\ ffy  1  loiuomncs  deospra?cepit  exter-  diccrc,cuinanunalibus  ipfacrcara  cflVmifiquod  potcnii.i 

niiu.tii.vt  fojusipic  Dcusdiccrctui,&  finuliterScnnache-  hterinipiis  &  materialiccrciaacprarfcminata^&cp.i.cof. 

rjb.p.j«.ol.2iH'C  29.b.c 

ubucliodonoloi  iiondtbcllauic  Iudarospropria  virtutc,  fcd  nafoodorcsfcccorcfquedifccrnimus,&ca:.partc  i.columna 

Dti,p.4.col.73o.f  1094. cf 

ubuchodonofor  qnomodo  intclligirur  placuiflc in  oculis do  nathai  cum  cflct pi  'phcta  non  nouic  Dci  voIuntatem,&cp. 

ir.ini.p.4.col.778 1  i.col.yyr.a 

rihiuli*  dot.ofor  vcnitt6traIoachim)fcdcaufahabctur,p.  nathanquicy:  Ionarhin,cV  vbirrophcta  vocatur,Naihafcri 

4.^01.1/^5. t  bicur,nonIonathan,p.2.col.ioi9  b 

A  na:hanacl 


Gloflr  Ordtn.&  Nicolai  de  Lyra. 


NH^tnaelquarenofiit  vocarnsadapoftolarum,cu  a  Chri 
iro  (upct  al  (wcomnundatus  fuir,iM.co.io<r2.f 

Nathiaaei  pxrabantligna  &  aquas  ad  locuni  diuini  culrus, 
c<>'  i:8?.c 

Nf.a! i«  u.d-  ftil >li  H*-rodcs&  Pharaoleguntur  celebrafTe, 
v  irtefq  ic  M  oBititcwiauguiocfGedaircp^fiCorf^a^ 

Nj  alefoIumdi!igereoaturakcft»&nihU  pariadulcius,p4. 

C0V007  a.buerl. 
Ni.:oC:a>r.i,nttia'1d;aac(lgrandis,nonumcrovelcorpo- 

ra!j  ■rpunritarcfed  d1gni1arcp1.col.r485  c 
Natioijcsvoca'  IfaiasLibam  m,p.4.col.272.e 
Niciuiusimpedirurdupliciter.Vnomouoquandofaptusmo 
v     nturpoftanimationvm.Aliomodoanrcp.j.co.jy.b 
NrJuitas  primafiuecarnalisex  Adam&  Eua,cft  ad  mortem 

!Slitruitasf,cu:idi(iuefpiritualisqu3:ffx  Dco  &ecclefia  , 

eftad  j/uam,f\.f.col.io67.c 
Nuiuiras  Chnfti  oftcnfaeftpaftoMbus.hominiHus  fimplicU 

bus,non  curiofis,ncc  fapientibus^p.?  .C0L7 1  o.f 
NatiuitatisdiePharao&Herodescelebrauerunt.quiaexho 

ra  natiuitatis  feregec  fuiiTc  pntaucrunr,p.i.co.40  2.e     • 
Narurabuauoa  I  incarnaciones  filii  cft  exalrata,  &fuit  mino 

ratain  paffi.jncciu(dem,p.6.eoI.8i3.c 
Narura  humana  Chrifti fccundum  fe accepra cft minor ange 

Jica,tamcn  inquantnm  vnira  diuinitati  in  fuppofiro  nTn  , 

cft  crfetia  excellcntior,p.6.col.6ii.c 
Naturahumanaprimofuitprodu&ainvnicoindiuiduo,  & 

in  fcxu  vinli^ptciqnaruorrones^&ailignirur^p.i.c.^S.f 
Natuia  lpccialrspr*ftatcorporea»,quam  mouct,regit,feni.in" 

cac,&c&  viciiiaeilfijbftantis  DcL>p.3.col.i566.c 
N  uura  fpiiitualisaJ  crcatorem  conuerfa,formatur,&  illumi 

nirur,p.i.coI.y.b 
N  'rura,i  J  eft,quod  Dcus  facir,&  nihil facit  contra  naturam, 

f.-dcoutraconfuetam  nobis,p.6.c.iyo  e.  Item  p.i.c.65.a 
N  uura,marer  dicicur,&  coniuecudo,forqr,&  quarc.Vel  ver- 

inesdicunrur:&qaare,p.3.col.i94.e 
jiatura,?n  homine  dicitur  illa  quar  ad  rmaginem  &  fimilitudi' 

ncm  IX i  fa&a  eft.  Alia  omnia  qua  funt in  homine,inierio- 

res  partcsiiominis  funt,&  quo  Jammado  cxtra  hominem, 

p.j.col.io^j.c 
Nrt»irahumanemetis,q»eadimagineDeifinepeccato(qua 

lem  ChtiftusafTumpfic)  folus  maioreft  Dcus.  p.6.c  81  j.c 
jiarura  humana  fuper  omnes  ahascreaturas  infcnores  eftfpe 

cialirera  verboillufTrara,p.5.co'.io2  2.f 
narurahumana  non  folum  coniuncta  eft  Deoper  cognicio 

nem  &  amoremficut  in  aliis,fed  etiam  per  tealem  vnione, 

p.^.col.jojz.f 
naruta  corporea  tota  adminiftratur  angelica  cuftodia,&  ma- 

xin»emorusorbiu,qua?quid£cuftodiaintclligiturper  che 

rnbin,p.  i.col.io7.b 
narura  humana  !6ge  tcmpore  &  t  raftu  ind'get  nutritione  pa- 

jen(uin,antcquamncccfIariafibipoflit  acquiiere5p.3.col. 

i897-c 

jnaruraquareprouidjtaliis  animalibus  de  auxiliis  ad  viram 
confcruandam,videcornibus&  vngulis  &  aliishuiufmo 
di  ad  fui  dcfeniionem,&  non  homimbus,p.6.col.2  85.c 

nacura  quarenon  potuir  prouiderchomini  de  tcgumento  & 
dcfenfione,ficutanima!ibus,p.5  col.138.1 

naruraquaecftfagaxcmitrit  impunrarcm  alimenti  fjfccpti, 
&  retinct  purum  ad  corporis  nutrimcnrum   p.  ?    <  I  s «.  6.f 

natura  ficut  non  dcficit  in  ne«,cfiariis,ita  autor  natura?  no  de- 
firir,pcr  prophetas  nuntiandoea  quae  funt  n  ccfiaria  co- 
gno(ci,&  non  poffunt  via  hnmana  fciri,p.4.col.  1  S^-^.b 

NJtura&ficutars  inoperibusfuisproceduntde  imperfcclo 
adperfccJjumjtain  proceffu  diuinarum  reuelationum  & 
promifTionum,p.i.col.22  2.f 

natura  potcfl  touerti  quando  petra  aquam  fluxir.p.  2.c.889.a 

naturamater  omniumcft.Subhac  omncgenus  hominu(.f. 
juttorum  &  peccatorum)cft  fcptem  dicbusi.prefcntis  vit^ 
fcculo  oportct  eum  fufttnerc iura narurcjed  octaua  dic  re 
furtciitionis  fub hac  nutic non  ciit,p.i.col. iroj.a 


natura?  aTicioa  font pofTihilin,  &  aliqua  funt  impofTibilJa  narij 

raf  poffi!>ilia  tamca  Dco  Et  iftafu.»tmduplicigradu,&c. 

p.4  col.i484.f 

fiaturchumane  moribus.p.4-col.82.e 

nacurxomniicurfushabccnactirales  leges,fecudum  quas& 

fpiriciisvuaehaoctappcticusfuosquodammodorermina- 

tos,&  elemeora  mudi  corporci  ditnnitam  vim  qualitarctrt 
que  f uam  quid  quodq;  valcat  vcl  no,quid  dc quo fieil  vd 

non.p.  1.C0I.79.D 
narurc  tres  in  fuppofito  filii  funt  vnite  pcr  incarnationem,fc 

licer.naturadiuina,anmiarationalis3&caroChriitipurnT. 

ma  p.4 -col.i483.b.c 
naruittrcdtitudoquoadquidinbaptifmorctormatur,&  quc  \ 

tointcgic,&  quamditfercnrcrad  redicudinem  protopla 

(toiuminftaurabirur,p.6.co!.77.a.b 
naturaebona  quadruplicia  funr,fciliccr,clariras  intclligcntic 

capaciras  memoriaf,viiiaciras  fcnfuum  cx^teriorum,  &  intt 

gritas  &  fanitas  membron:m,quibus homo potcft  bene & 

male  vti.p.y.col.^i^.f 
naturar  irreuei  cntia  attenditur  in  prohibendisgradib.  in  ma- 

trinioniali  contractu.  p.2.  c.i  05  .a 
na:ura?condicornoncftiniquus  iudexculpe,  &  impie  noi 

flagellac,quimiracxnihilofecir.p.6.co.73.a 
Ad  nacuram  diuinam  refcrunrur  quandoque  ha?c  nomina,li  ; 

men^glorja^quandoqueadperfenam.p.e.col.j^^.b 
naurarumop<.'iationcaquefa:piusi!luftrantur,quiin  profui 

do  mcrfiCmiTo  cx  orc  olco)aquas  fibi  Uluftrant.p.i  .c.S.d 
narurisdcdii  Dcu;s,vtctcxhishecficripolTcnc, non  vc  inn;  i 

tutalimotuhabercnt.Habetaurcm  abfcondiras  quorun 

damfuturorum  velfavtorumcaufas,quasiebus  condui;! 

non  inferuit,eaique  implet,n6  opcre  prouidcnti^,quo  na 

turr  f ubfiftunt,vt  fint:fed  quo  ilias  adminiftrat,  vc  vwluic 

quas  vtvoliiitcondidit.p.i.co!.79.b 
naturaliscurfusreruncltquedammotiocreatuif  ad  prxce'1 

ptum  diuinum,p.j.col.378.f 
naturalisconfuetudo  cftaffurgercmaioiibus,p.i.coI.3^7.b 

Interlinearis.  Jf 

naturalishiftoricefcriprorcstam  bcfiiarum  &  volucrum  c\vi 

arborum  &  hcrbarum  principcs  apud  Grarcos  funt.  Arift( 

teles  &  Theopraftps:apud  nos  Plinius  (ecundus,  &c.pa-4 

col.709-b 
naturale  defidcriumhominumcft,rclinquercpoftfcprolcrr  ' 

inquaquodammodomancant,r.3.co!.2  86.f 
nacuraleeftortisinfannb.  primum  vmbilicumprxfcindi,de- 

inde  ad  diluendum  fanguincm  aqua  lauari,ccrcio  humoic 

paiuulorumfa!eficcari,p.4.co!.ii8i.a 
naturaleeftm  pofTeffionumcmptione  Ixcari,  in  vcnditionc 

lugerc,lcd  in  capriuiratc  vanum  cfc  vcrunquc,  P.4.C.113M 
r.aturalecft,vtomncsqui  volunc  rcm  ci  comparcrc,e.x  eis  rc- 

bus,fumanccomparationesquasfuntexperti&inquibus 

nutriri,p.4.col.  1940. d 

naturaliranonemultanonfuntinueftigabilia  nobis  ad  ple- 
num,lich,&philofophidecaufa  iftorum  aliqua  tiixeiunt 
ingenerali,tamenhoc  fuitobfcure&imperfecte.  Et  qnc- 
dam  fiunt  fi  aliquis  non  vidiffcr,non  nullo  modo  crederet 
dicenrijVtcjdeaquarammolhglacicsdura  tir,p. 3. c.3 5 o.c 

naturalidonoplcnquefuntcafti.paticntesjmodcftidibcrales 
iuftitia:,& fapicnticamatores,orationibus,&  clernolynis 
inftanres,&  non  habcntes  legcm  que  Jegis  func  faciunt,pa 
2^:ol.i2  8o.e 

naturalia  (icut  m  dxmonibus  remanferut,ita  in  damnatis  ho 
minibusjp.^.col.i^^o.f 

nati  fumus  cum  c6cupitcentia,antcq  noftra  dcbita  addamw 
deilIadamnacio;ie,quianafcimur,morimur,p.6  C.1345.C 

nati  f umus  omnc«  in  peccaco  &  ex  carnis  delcctationc conce 
ptijculpamoriginalem  nobis  contraximus,p.i.col.6o7a 

nariindefcrcodcfiliisIfraelfacruncincircuncili.Erquoino- 
dofuerunccircuncifi.Ecutrufccundocircuncififuciu^Et 
an  homo  poffit  bis  baptizari,p.2.coI-36.d 

nauigator  dicitur  inftitor,&  quare,p-3  .col.  1 7  24.C 

nauigationis 


Ind 


ex. 


Njauigationis  vtilirasduplexeft^p.^. 001.1948. f  neceffiras  inftitutiontsmatrimonij  fuitrIiipIex,fcilicet,pro. 

Kuiisinftirotispereumoneraturmercimoniis,qua?inpatria  creario  proIis,&cuIpa?remedium,p.6.col.44?.c 

fitaalnindanr,&permareporrat,vcvcdiris  qua?atculcrat,  ncceJfirasfadcaliquidlicitum,quodaliasefrcciilicicum,  p.j. 

charioradomtimrcporter,p.?.col.i742.f  C0I.114.C 

naiiin  fub  c!uorcge,&  quando  prophetarccoepit,&  quando  Qjod  neceffitare  fitcitofoluitur:  quodvoluntatcperfcucrat, 

prohetiamconfcn'p(ir,p.4.col.2oi8.a  p.4.col.i747-b 

laum  uaciciniumhabuitcontraNinii.iem&  Affyrios.quide  ncccffirares  pra?fentis  vita?  funt  armaferrea,  qua?durepra?- 

ccm  tribusCqna?  vocanrur  Ifrael)vaftauertinr,  P.4.2043.C  munr,&  viraminopisinfequuntjr,  p.j.col.siS.f 

laum  prophetauit  de  fubuerfione  ciuitaris  Niniuitaruuij  po  neceffirares  funt  infinira?,nefcire  cor  alterius:ft:fpicari  no  bii 

ftea  quamad  vomitum  rcdierunt,p.4.col.2oi8.f  deamico  fide!i,vel  brideinfidcli.-nefciie  qualis  cras  eus, 

lazareth  vicuseft  in  uali!a?a  iuxta  monteThabor,p.--.c87.a  nolle  mon',&tri  morhfcq.  vetercs  c6fuetudies,p.?,.c632.d 

lazarenusvouerfemetipfum,  &hocvotumeft  fuper  omne  nechaorex  Aegypticumcopiofoexercitu  leuertitur  Icrufa* 

votum,p.  1.C0I.1297.C  lcm,p.4.col.i444.e 

lazarenus  in  vcten  legequi  &  vnde  dic<  bantur.p^.column.  necromantia  fecundum  eius,interpretationem  cft  diuinatio 

i4/6.e  per  mortuos,p.  2.col.joi.c 

lazareniispcrtoram  viramfuam  dcbebatlegem  feruareNa  necromantici^quiiniimorepoenafcorporalisimpediunt  fca 

Zireo:utn,&omnibusdicb<is  vita?fra?:  matcr  autemvfq;  doccredoclrina  pcftifcruinpubIico,fcdcadotetinfuisc6 

ad  aatiuitatcmpueritantum,  p.2.co!.24&i  uenriculisitioccul(ofignificanturpCrBalaa,p.i.col.i3j7.c 

nazareus  vocabitur  ,  vt  allegar  Matdia?us,  vnde  originaliter  ncdanebusperillufionesmagicas  fub  fpecie  Hamonis  Dci 

ha?c  habcarurautoritas,p.5.col.d9.c  Libya?cognouic  matrem  Alcxandri  magni,&  cum  genuit , 

'tcmp.3.c.i4-7<5.c  P.4.C0I.22  32. c 

lazarenus  &  Nacareushabcntdifferentiam,&quam,p.3.co  nenrias,ideft,confolator.O  vtinamvtaliquisindiebusnoftris 

lum.i476.e  a  dho  venien?,mcres  noftros  corrpelcat,  &  pra?cordia  no- 

naz.neum  ludariChriftumvocanrinfcriptnrisfuis  niendact  ftra?adamoremdiuinum  accendar,&  manusnoftrasapre 

terimproperantes,&  non  Nazareum,ad  txdudtndum  ab  cordianoftraadamorcmdiuinumaccendat,&  manus  no 

-to  N.:zaicitatcmqu?fgnificatconfccrationcm&fanc^ifi  ftrasa  propnis  volupratibusauertens,  ad  conftruendum 

cationcm.p.3.col.i476.e  Chiifticor:uerratciuiratcm,p.2.ci36i.c 

iazareituerut'diqtiiadtotumtempusvira?fna?,alii  verofue-  neemiasdi&is  eft  Arhcrfata,&  quate,p.2.c.i28y.c 

runtnazaiei  adtempus  dctermmatum,  &  ifti  voro  pera-  neemiasficcxcufit  finnm  (uum  or«mdo,quod  fic  cuacuarctur 

dorcd.bintad  vitamcovnmunemaliorum.p.ico.ii97.c  bonisfuis  eicereturdecommuniratepopiiliquicuque  no 

■azarcinufquamin  propheticisfciiptunslcgitur,  nili  tantu  confiflet  verbo&  fufto  in  remiffione  ablaroruin,  p.2.colu. 

ni  vi]oloco,p.2.col.i476.e  1362. f 

paz:ireite«nporefua?confecrarion?$riop6tcrant  radi,fed  Sa  negarenomen  Chrifti  velfjJemfempcrcftpeccarimmorta- 

ionfnt  confcctatur  pertotarjn  viram  fiiam,p.2.col.247.c  IcSimih>er&  nonconrtteri,feutaccreaiiquandotftpccca 

Mzarciquarecap  Ilosir.fccreperiiiictebat.Ecquandorade-  tummoitale,p.j.col.3^o.f 

liccb.u.p.i.col.ii 99.C  negatnunq.um  prox;moqiiodnccefrariumconfpicir,quive 

pazaretcapiilos  nurnunr,&  vorocompletoradebantur,&ca  recompairur,p.  ?.tol.282.e 

pi!!osinio,iemfacrificiiponcreiujcntur,Videmyfticatio  negatiopoftpofua  buicfigno  vnitierfilt  omnis ,  trcyuipollec 

ncm.p.jcol.j  1  b  figno  vnUierfalinegaciuo,vtomnis  non,valet,nullus,&ca:. 

Item  p.^.co.  195  2-d     Iemp.t.co!.ii99.c  p.y.col.^.c 

wza  eoruin votum,inal;q'ibuseratpcrpct'Jum,tnaliquib.  negatioPe(rifuir,triplex,p.;.c.440.f 

tcmpora!e,p.i.colii97.c  negationesdiuiniatixiiiiinrelligcnttefunt  fub  c5ditione,fci 

kazareorutn  oblacioin  copletionevoti  f  ;i  fiebat  per  triplex  licet,finon  verepcs.iiteantilliquifuncin  affli&ione  pofiti 

iacrifi.ium.&qtif  fuerunt,p.  i.col  1 19.C  p.2.col.i  i4.e 

lazircnidiccbaiturChriftianialiq  10  tcinporc  pro  oppro-  neglrgensn5fisdeparuopeccatOjquoniamvnum  pcccatum 

briop.6.col.2  227.b  aludgignir,p.i.col.i39i.b 

iazi'enictiamciictifiintq'iidamhererici,quiChriflu  nlinm  ncgligcntcsqui  q'i;ire(icdicuntur,p.6.col.942.f 

DcicreduntdeMarianatum,pauiim  ecia  &  refurrexiffir,  negligentesdumfumusctumfiuiftifunt  quipronobisorar, 

omniavcterislegis  m  mdaracuftodicnres.  feddutn  voluc  etiam  fiproph?ra?nullanobisindevtilitas,p.4-c.64i.c  ., 

ludri  &  Cbriftiahicflc,neutrum  funt,p.6.ibid.  n^gligenterpeccantemgrauiuspuniebatlex,  p.i.col.9j6.d 

lcboiiionsefH'dicituriii  tcrra  Moab  coarra  Iericho  fupra  ncgociocuilibetreqjir.ciicrempiis  debirnm  adhot  quodbe 

Iorda,;cinfjpercilio  PhafgaiuxrjmontePhogor ,  aquo  nefiat:quiacoiidkiotcmponscftqua:damciicunftatia  a- 

ciicaci.mregiovf  ]ucnuncPliafgaappellatur,p.i.colum  ctusdebici,p.j.r.oI  i4i.f 

i>a  1 1S4.C  &  121  i.a  ncgoriaterrcna,qui  &  quales,qiiando&qnomododonisfpi 

iebuia,i>!ng,icdoacriseft,p.4.coI.i856.f  ritualibusdora  i  tra>:taredebcnt,p.6.col.238.b.c 

pebnla  unplcns  donmm  dominiin  partequomodointelligi  Itemp.^.col.zoo^.c 

tj-gi  lominusdic  ihibitarein  ipfa  ncbula,p.2.coI.76o.f  negotiaterrenapcrBaby^o^^tn  fignantnr,qt'a?femperconfu 

nebulaquoinoaotegcbartocamteiraininfoimattone  reru  .  l"a funr,vitiis  Acgyptimaffijeu.ia&Chalda?uni,p.4coi. 

PJ.coL  897-b 

neaii..rii;meftal;quidad  fali;rcm,noi  exnaturafui,fedpro  negoriisfeculanb'is  quiimplicatur,&  atcrranonlcuatur,fi- 

ptcr prxcepzum  t)ci  vel  praMa.kp.j.col.iifO.b  gnificaturperftrutionem.p.i.ciy^i.a.b 

Bect  if  ina  (timere a fubditis  pcrmific  dominus,non  iuffic, pa.  negociatores  qui  de  regnojn  regnum difcurrunc ,  libere  poft: 

I  2  6T.a  paffionemdominitfanficruntde  Acgypto  in  Affyrios,& 

Jec<  ffiria  procurarc  vira?  pro  fc',familia,&  vxore  ficucad  viru  Acgyptti  in  Affyriam,p.4.c.2  03.b 

4?rincc,i;aIdomef  i;a  vitamulicrfjbd  t  virp.p.i.ctoj.a  nemorepente  ficfummus,p.4.c.i383.f 

Nacllat'3  M>i  futfque,li  qiicmiuftorumaliquisvidcric  pro»  Item  p  2.col.i4ii.a 

cur.iic-,node-bct  f.andalizari,ncctudiccccum  de  craftino  ltcmpt.c777  b.&c.8i8.e 

cogiraic,p.j.coI.i4?.c  nemoDenmcadensadorac.D^mones  autem  idola  adorant 

aeccfiji  101  um dno funt  gcnera. Vnum  quo cmuncur  ncccffa  cadentes,p.4.col.t ^ 2 2.a 

ria.Aliud,ipfancccflariajp.y.coI.i9o.d.c  nemo  J^priefcipfumhabcrecharitatedicitur ,  fcd dilcdionc 

z        fc 


GloflacOrdia&NicolaideLyra. 


fe  in  alr  rum tendit,  vt eflc  charitas  poflit.  par^.columna 

nemo  q.'.antum  profecerit,nifiinteraduerfa  cognofcit^pa.j. 

col^ij.a  ,,.  .  i 

ncmorapiemerfacitqoodnonintcHig^p.^.col^J.a 

nomo{ibiinncrcfcit,ni(ircntatus,p.3.col.865.b 
nemoo.mmuUuprofccerk,dicat:Mihi(urhcit:exiu1temm 

deviaanterciminum,p.3-col.i37o.f 
ncmoirapigereft,vtvelcomedcndo  manum  ad  os  ducere 

htborcmpurcr.p.3.col.i689.a  ,c.     .. 

nemo  pcruenit  ad  pr*mium,nifi  qui  pcr  robur  menti  hducia 

fpeitcnditad  ceJcftcprcmium,p.2.col.ii24.f 
nemocogituilpiritualedonumaccipcrctihos  vult  Dcus,no 

feruos,vohmtatem  vu!t,non  ncccflitatem,p.2.co.i6i4-d.e 
nemoaltcralinguaquemhbctvocans,etymologiamvocabu 

hfumi£exalrera,p.i.eol.2  23.c 
nemobon3facit,inquofidesuonpra?ccpir,p.i.C594-d-e 
ncmo eft  cui  (altcm  pauci  non  remaneant  capilh,  p. i .colum 

naioi9-c  i  ,.  .r 

aiemo  cognofcens  Deum  ad  ciu$  ad  regnum  mgreditur ,  mu 

piiusbencoperctur.p.i.col.685.b.c 
nemo  oouit  b!ium,quomodointelligitur,p.5.col;2i3:c 
ncmo  mudus  i  forde ,  n<*que  infans  cuius  cft  vmus  dici  vita. 

Cui  us  hoc  vcrbum  fit,p.6.col.  1 3  8o.f 
nemroth  quomodo  interpreutur,&  quid  per  lllu  bguratur. 

P.4.C0I.2097.C 
ltemp-2.c.ioii.b.c  . 

ncmroth  vt  dicut  omnes  Hcbrcj,erat  binomius,&  f  uir  dittus 

Amraphel,rex  Sennaar.  p.i.  ciS^.b.c.Etetiam  Chodor- 

lahomor,coli99.b.c«5t  200.d    •  _ 

ncmroth  induxit  poftcritarem  Noe  ad  faciedum  ciuitatem  > 

&  turrim  Babekotra  dominum,&  erat  robuftus  venator» 

ideftopprefforhominum,p.i.col.i7jr.d.e 
neomenia  v*de  &  quid  dicitur,p.4.col.2 1  .c.&  y  j6.f 
Item  p.3.col.ioy5.a.VidcinTubarumtcftum. 
lremp.i.coUi390.ef 
ncomiriie  feftum  in  Feftum  neomeniar. 
nephol diftio  Hebraica,eft  verbum,quia  figntficat  ide  quod 

cetidit,pro  quo  translator  nofter  pofuit,obiit:  &  fignificat 

id?m quod  tentorizauit  vel  tentorium  fixit ,  p.5.  c.448.f 
nepcahmnomcnaequiuocumeftad  fignificandum  vnatribu 

de duodccim  tribubu>  Ifrael .  Et  ad  fignificandum  quan- 

damGalil*«ciuttatem,dequafuitTobias,p.i.co.i49T-c 
neprcmaccipereinvxorem,anliccat,&an  fit  contra  legem 

natura?.Etquodliceatprobarurde  Abraham  qui  accepic 

Sarai  fiham  fratiisfui  Aram.ItcmdeOthoniel,&cpar.2. 

col.io6f.&i07.c 
neptar  &  nephi  idcm  idioma  eft,&  interpretatur  punficatio. 

D.4.C0I.  2  3  9B«C  .  r 

nequitiaieproborum,tritur?more,eleaorum  vita  qualigra 

na  a  palcis  feparans,premit  vt  purget,p.  3.01.327^ 

Peior  eft  i  n  nequitia  nocens,quam  non  proficiens ,  p.  1  .colu. 

388.b.inter!. 
nequitia  quando  dicitur,p.6.col.3  i.a 
ncquitia  fubitooborra  nonnullosadperpetrandam  nequi- 

tiam^edtamenhumanavcrecundiareuocat^p^.colum. 

nrquitis  fpiritales  fubtiliores  funt:&  plus  valct  ad  decipicn- 

dum,quam  infirmitas  ad  iuftinendum.         par  1  .colum. 

lyoy.a.b 
nequitiamadmiffam  nonnullipIangunt&  confitedo  pron- 

ciunt,quam  tamcn  poft  confeflionem  dum  appetunt,  rcfu 

munt.Et  aflimilantur  cani,p.3.c.i7 17«° 
Itemp.6.col  1364.0 
ncquiciamprauiopcrisfuntoccultumvuInusdoloris.p.3.co 

lum.i694.e 
nero  nequiflimus,quem  rex  regum  exaltauit  ad  fubfimitate 

imperu  Romani.fignificatur  pcr  Aman,  p.2.col.i  397.C 
nero  quot  annis  impcrium  tenuit,&  qu*c  fub  co  gcfta  funt.p. 

4.C0I.J380.C 


ncro  ex  cru  lclitatc  matrcm  propriam,vxorcm>fratrem,  &  fo 

rorem,&  $efiecamfuumpra?ceptoremfecitoccidij  p.6.co 

Ium.15  ii.t 
ncr  quomodo  dicirur  parer &  frater  Cis ,  patris  Saul.  par.2. 

col.ij  :.f.&  col.ijS.d  c 
ncronis  anno  vItimo,ideft,xxx.poft  pafiionem  domini,  mar- 

tyrium  palfifun;  Pctrus&  PauhsS,p.6.col.ii46.f 
ncroni  attnbuitur  prima  pi  rkcudo  c-ccltfi?  rcfpcdu  impcrl 

torum,&  quarc\p.6.<-ol.i  5  1  i.c&  1 5 1 2.f 
nefcire  De^reprobarccft^.^.c.zi.b 
ncfcire,ignoratiac(r,fc'rcnoluiiTc,fuperbiaeft,p.3.c.32  3.b.c 
neftotius  in  FeJiciana  hc^refi*.. 
nicodemus  quomodo  inteprctatur,  &  qui  pcr  cum  figut  atur, 

p.5.cio67.a 
nicodemus  quare  nodtc  venit  ad  Chriftum.Ibid. 
nicodemus  de  pluribus  doccri  meru»  pcr  Chnftum.Ibid. 
nicolausdeLyiaponitdataui  annorum  domini  ad  tcmpiif 

fuum  quo  vixit,&  poftiliam  lcripfit,  p. 4.C0I.  37 1  .b.&  m  a- 

liis  plurimis  locis. 
nicolausdeLyrainfuapoftillalitcralide  dnfloribus  recetio 

ribusallcgat  Alexandrumde  Alcsp.4.  C0I.373.C  Albcitu 

n»agnum,p.4.col.5oo.f.Sanctum  Bonaucnturam,  p.3.col. 

l786.f.Barrholoma?um  in  dv  proprieratibus  rerum,par.2. 

col.589.cLibrum  catholicum,p.4.col.2 1  o.f.Henricum  dc 

Gandauo,  p.i.col.1660  e.f 
nicolausdeLyrarccedcnsab  opinione  beati  Hieronymiin 

quodamdicto,excufarionemafllgnat,p.5.col.2  9.c 
Itemp.4.coI.583.c&  t873.c&i903.c&  i9i3-a.b 

ltemp.3.col.779-c 

nicolaus  hereticus  vxorem  piilchra  hibcns  illam  cxpofuit  illi 

citisvfibusdiccns.  Vxorescifccommunicadas,  ficuc  alias 

res.Ahbidicitur,quod  ipfe  vixit  fantfcy&caftefcd  alii  in- 

contincntes  hoc  dixeruut,p.6.col.  147  4«f 
nicolaitarumhaerefiscuifuit.  p.6.  Ibid. 
nigredo  capillorum  acteffotur  fortitudini  &  iuucntuti^p.^.c 

Ium.i86i.c 
nihiltam  pcricolofum  quam  gloric-  cupiditas  &  ia&anria, 
•    animusconfcientia  virtutum  tumidus,p.i  co.i4<?.b 
nihil  co  vanius  qui  putat  plus  valetc  nummu,quam  Dcu,  pa. 
2.col.8ii.b.im.erl. 


; 


nihil  voluptuofum,nihil  fuaue  placet  Deo,fcd  quod  habct  ali 

quid  mord3citatis&  leucritacis,p  r.col-92  2.d.e 
nihil  finc  caufa  fit  fuper  terram  &  in  magna  Dci  republica,  ni 

hil  fine  prouidencia  Dei  fit,p.4.col.944.e 
itemn.3.col.78.f 

»ihilhomini,homincmproximiuseft,p.4.col.i2i^.f 
nihil  vitacarenscomedit  P.4.C0I.1787.C 
•nihilleonefoitius,nih:lpantheiavelocius,  ^.4.01.1738/ 
nihil  bonum  nifi  virtus,mhil  malum  nifi  vicium ,  p^.colum. 

139.C 
nihilnoscertiushaberecrcdimus,quamquod  in  finu  tcne- 

mus,p.3.col.205.b 
nihil  mundi  cupere,magnaeft  fccuriras,p.3.c.2  97.b 
nihil  rutum apud  amatorem mundi,qui  mutabilia  fequuntui 

&illismutantur,p.3.col.2036.f^ 
nihillaborioliusquainterrenisdefideriisfftuare,  nihilquic* 

tiusquam  in  feculo  nihil  appetcre,p.i.co.5  57-a.b 
nihil  grauis  quam  vifione  Dci  priuari,  p.  i.col.i  660  .d.e 
nihil  quomodocxponitur  in  illo  dido.Sine  ipfo  factum  cft  ni 

hil,&c.&  quomodo  ManichcEus  intellexit,p.5.col.io;o.f 
nilusqui &  Geon  fluuius  immenfus  ptr  Ethiopiam  vcnicn?, 

&per  Acgypcumflucns,anrequamdiuidcrcturmagno/o 

nitu  per  montanadcfcendcnsjfonitum  iimikm  foimuu' 

larumgrandium  auium  dabac,p.3.coI.i89.a 
Itemp.3.col.  2099.C 
Item  p.i.col.70.f 
inilusingreditur  maremediterraneum,tranfiens,pcr  Ac§y' 

ptum,p.4-col.i50.e 
nilum  Alcxander  magnusfcptcm  riuos  diuifit,  qui  ante  im 

meabihs  ci  ac.p-4.1b1d, 

nimi 


fncf 


cx. 


itimis  fo!ct  poni  pro  p!u<  qnam  oportct,fed  &  pio  valde,p.3. 

fol   ■  :58.d.&  130?. f.&  141?. C 

nin°eretcmporen-  cffis  viderur  importunufn,p-3.,c6l.i7it.C 
niniue  vibseft  AfFyriorum,&  funr  diuv.p.i.col.is^o.f 
niniucc  uitsrs  circuitus,quomodorribus  dicbuspcrficicba- 

t>jr.p,.t.col.2o;  ;.c  • 

ninitie  pulthVas  paeilas  aliaru  genrium  captas  cxponebanr  p 

ft.bulis  pro  prctio,&  idem  faciebant  de  pukhris  iuuenibus 

in  vitioSod  >mitico,p.4.col.2P$4.f 
ninus  rcxcondiror  Ninine,fuit  inuentor  idolorum, quomo- 

do  &  qualc  idolorum^pc.col.ioj.a 
J:cmp.4.co!.2  j7-c  .  *• 

Itcmp.^.col.to^p.c 
Itcmp.2.co!.iS4;;  c 
Itemp.i.col.i54o,f 
BinUm  Bclifilii  mprimumomni  AfixrcgnafTe  omnes  Gra?- 

ca*  &  Karhata?  narrant  hrftori.?,p.2*coi.r5?$.b 
niuisthcfajri  dicunturcxhaI'ar;one.shumida!,p.3.c.357.c 
noi>;litasfoIa  cft,c;uff  tnimi)mmonbusornaup.4.co.2  2i?.c 
nobilitas  g-.neris  proucnitex  gencrarione,nobi!itas  vero  vir 
'   tutiscx  opcrationcquantnmad  virtutes  acquititas,  &  ex 

darionediuina  quantum ad  infufas,p. 4^01.2426.1 
nobilirr.s  morum&  °en.eiisqtandoaltera  altcri  copulatur  , 

quafi  gcmma cai buncuh in o;  namcnto auro fociatur^p.j. 

col.i8o6.f 
lobilitasg-ncris  quantumeftdcfc,  videttir  ipfis  nobilibus 

qiiandamnecelfitarcmimponere,  nea  maioium  fuorum 

piobitatcdcgciuicnr,p.i.col.i453.c 
nocct  homo  duobus  ;nodis,vidclicct  li  facit  miferum,&  fi  de 

fcricmifer  11111,^.3.01 7 17.C 
noccnt  plas  in  mcmbns  detrahctcs  Chrifto,quia  animas  cre 

diturorum  inrciftciunt,quamin  carnem  cius  mox  rcfuire 

clurampcremcruncp.^.col. 1276.0  * 

noccrc  uihi!  potucrunr  crcata,ficaufa  non  fuiffet,  vcl  terrcn- 

dorum  panicndorumqne  vitiorum,vclprobaiid£  &  pcrfi- 

eiend.c  virrutis.p.i.col.^p.b 
noccnd:  vokinras  ineft  cuique a fe,fcd  potcftas a  Deo. par.i. 

coI.Sr.b 
ndicupidirarem  raalitia  hominumperfehabet,  potefta 

tcm  surcmfi  Dcusnondat,non  habet,p.6.col.i634.b 
ften  p  ?.,  o!.66j.a 

noccndi  potcftas  datur  imnrobis,&  quare,p.6.co.i  6^.a.b 
Bocerttes  D.  us  cxcruciat,fcd  vtpatertormencisclemenciam 
fcet,p.4.col.io6*.c 

um t .inpus proptcr eius quietudinem  magis eft  aptu 

adpeicipicndumea  qucreuclanrur,quamdiurnum  quod 

inquicrsrurtumuiCibusadionumhumanarum.     p.j.col. 

So.f 
nc;t  -  r's  tribus  inmauitin's,reprefenranrurtresvigi!ia?  no» 
>&  diccbantur  noitui ni  diuilim  fecundum  tres  viligias 

p.  6.  *ol.23j.c 
nooimeuta  fu.it  quatuor  qnc  nocent  proximis,fcilicct  fupcr 

bia,afiu'!a,malainanifc;ra,pf<-cucioaperta,p6.c.i6o.f 
npcteai  i!iuu^crcdom.iHisdicttur&quomodo,pa.3.c.323.b 
noedicitur  perfl&us  m  generationib.fuis,hoc  duplicitereK- 

p  )nirur.  Vno  modo  a<\  diminutionem  landis  fuar,ali»rno 

d  >a  !  augmcnrum!audisfu.r,  p.i.col.j^o.f. &  i279.a.b 
no.*  di< '    1  dcddienqu  cm  hommibus,non  proprcr  rcpara- 

tior.c  fcculi  pofi  i-filuuiu,fi  d  quia  antetcmpus  N6<  homi- 

ncsmultii  laborabat  iu  agr.ailrura,quia  propriis  manib. 

tantumo  Icbant  cerramtfcd  Nocadmuenirartemarandi, 

in  q'ia  p!us  iaborant  auimalia  quam  hornioes,  p.  i-c.  1 3  j.e 
Nocqumgentcrum  annorum  eratquandoccepitgenerare, 

&  quacctantum  tardauir,cum  prxcedcuccs  truin  orca  cen 

tefimum  annum  gcncraucrunr.p.  i.col.13  j.b 
nocfc:<ccnrorumanuoiumcrat,quandodiluuiuminundaui: 

p.i.col.ijg.c 
noc  an  timerc  habuit.quod  mali  horr.ines  illius  remporis  in- 

terficcrenrcum,fi  vidcrcnt  jpfi;m:ntrarcarcam,pa.i.col. 

i49.c.&iy4.d.c 


ooecorn  filiisfuis  feorfurn  ingreflu  cft  arcam,  &  vxores  eoru 

feorfurmfed  mixMm  viri  cum  mulienb.  cgrcffi  fun;,-&  qua- 

re,p.i.co!.ij3.c.&  coI.163.cf 
noe  intraarcamcxiftcns,  non  poruit  cxrraoftium  birumi- 

nare,!cd  dominus  fuppleuit  quod  homo  non  potuit,&c.p. 

i.col.i  y  4>d.e 
noe  ad  hoc  mifir  coruum  de  arca,vtper  fuum  redituum  habe 

ret  al.quod  fignum  dc  ficcationcaquarum ,  quod  non  ob« 

tinuir,&ficemificcolumbam,p.i.col.i6o.e.f 
noe  ficut  ingrefius  fuit  arcam  de  mandaro  domini,  ira  expc- 

clauitdominum,adegrediendumfecudummandatueiuSj 

p.i.col.ioz.e 
noeannii  fecic in  arca,ipfadie qua  ingreflusfueiat,  egrcflus 

cft,p.i.co,l.i6o.f.&  co!.i6;.e 
noe  (jdificauit  alrr.re  domino,&  obtnlir  facrificium,  odoratuf 

quecftdominns,&cinquooitcndi<ur  acccpratio  diuina, 

&  pcr  confequcns  Noe boniras  &  dcuotio dec!aratur,&c. 

p.i.co!.i62.f 
nocpoftdiluuiumincbr!atuscft,quia  forte  nefciebat  vino 

pofTeinebriari,necan:eciiIuuiumlcguntur  homincs  vino 

vfi,p.i.col.i6<;.a.b 
noc  adhuc  viuente cx  tribus  filis  fuis  nati funt  quatuordecim 

miliavirorum&  ccnrum,cxtramuueres  &  paruulos,ha- 

bcnrcsfuperfeduces,&c.p.2.col.  1013.1» 
noe  vixit  Nongenris  quinquaginta  annis,par.i,coI.i7o.d.ia 

tcxtu. 
noecxfidcquinqticfecit,p.6.co!.92  3.c 
noeDanie!&  Iob.quarcplusinduct-nrurapproteclionc  ter 

reabira  Dei,quam  Abraham,Ifaac,Iacob,&Moyf  s,&c^ 

teri,p.4.col.ii7j.a 
nomcn  cius  non  delebitur  ex  IfracK&c.potcft  inte!ligi ,  non 

qctnomeneius,  pneraccipiat,fedquian6,fine  poitcntate 

mortuusefTevidebit.&iopiTiancbir  nomecius.p.i.i6tj.a 
nomen  gentcs,communiteraccipjturprogentilibus,  quino 

erantde  filiis  Ifracl.fed  nomen  populi,iudiffercnteraccipi 

turpro  Iudafis  &  gcntilibus^p.^.col.yfp.b 
nomen  idem  in  facra  fciipruraex  diuei  fis  proprictatibus,  110 

folum  accipitur  pro  di'jer(is,fed  ctiam  aliquando  pro  con 

trariis  ficut  Deus  leo  dicitur  rationc  magfiammitatis,Eua 

diabolusleodicirurrationerapacitat:s>p.3.col.i8j9.c 
nomen  in  promotione alicuius  addignitaccm  potett  niutari , 

exemplo  Chrifti,quieligens  Apoitolosmipofuiteis  nomt 

na,&c.p.j.col.782.f 
nomen  Dei  unum  efblicet  in  prrrscti  nominctur  a  nobis  plu 

ribusnominibus.-quiaincognitioncm  Dcideuenimuscx 

perfeclionibus  creaturai  um,qurc  funt  pltlres  &  diftin&a? . 

Sed  in  patria  vidctnr  per  feipium  immcdiare,  &  fic  nomi- 

narur  vqo  fimplici  nomine  ab  vua  limplici  Dfoitione,  &c 

p.4.col.2t68.f 
nomedonauic  Deus Chrifto  quod  eft  fupcr  omne non.c /an 

fccundum  quod  Dcus,vel an  fecundumquod  homo,  \,6. 

col.jSj.c 
nomen  domini  quis  &  quomodo  pollucrc  dicitur,p.4.cohim 

nai.}24.b.c 
noinenidemaliquandoponitnrproloco,vi!!a,vc]ciuitatc.a- 

liquandu  pro r  g  onc-ficuc  Mcfopotamia,baby!on,Sama 

iia,p.6.col.io47..b.c 
nomcn  quoties  hommibtis  a  Dco  vel  imponicur  vcl  mutatur 

finguJaris  meriti  eft  indicium,p. j.  col.i  2 1  j.t 
Itcmp-4.col.7jo.d 
Icem  p.2.co!.  t  j  8.e 
nomen  hocalma  quid  fignantapud  Hcbrrcos.pa.^.col.^j.c. 

g6.t  Vidccfiatnin  ^lrna. 
noiucii  kfuscft  nomenpioprium,&appel'atiiuim,  pa.^.col. 

207  2.  f 
f.omen  Abraha?  mutatum  fuir,quando  confticutus  cfi  pater 

multarumgentium.p.i.co!.2  2i.b 
nomtr.  lacob  mi.tatum  cft,ad  driignandum  r^anfittun tpfius 

Iacobdcvitaattiuamuitam  contcmplatiuam,  p.i.colum 

A    3  nomcn 


GlofeOrdin.&NieoIaide  Lyra. 


No-nen  quando dupliratur,vt  Iacob  Iacob,  eft  fignum  diui- 

n  x  dik-c*ionis,p.  i  .col.43  I.C 
NoroCfi  commune  cft  Adam  apud  Hcbrcos»fignifirans  idcm 

qiiod  homo:fcd  traftum  eftad  fignificandum  prunurn  ho- 

mincm,p.3.  vide  Adam. 
Nomcn  llrad,&  Iacobcommunicanturgcntihbus  ad  hdem 

conucffis,p.4.Vide  Ifracl. 

Nomcn  Hradfecu;jdumiem,&veriratem  tranfitadpopulu 
iu  Chnftorcgenciacun^&pcrconfcciucnsnommaduode 
cim  tnbuum  IfracKad  duodccim  apoftolos  noui  Tcftame- 
ti,quicorrcfpondcnt.i2.patriarchis  p.6.VideIfracl. 

Nomcn  Iudaeorura  fccuhdumveritatcm  fignificati,translacu 
eftad  Chnftianorumgcntem.p.4.Vidc  Iuda-i. 

Nomcn  Domini  non  peccantisbonasimprccationes  confir- 
mat.p.i.col.i302.b 

Nomcn  pluraleapud  Hebratos  fineadditionc  pofitum  fignat 

binarium,p.4.col.i45f8.f.     Itcmp.y.col.96o.f 
N  omen  Dei  tecragrammaton  fecundum  dociores  Hebraeoru 

eftappropriatumfuramocrcatori,&ideo  non  poteft  con- 

uenire alicuhhomini  puro,&propter  fui  fan&itatem  nullus 
audebat  nomina  nifi  foli  fummi  facerdotes.  nec  tarne  vbi- 

t]uc,fcd  tantum  in  templo  in  bcnedidionis  fiendis.- ideo  lo 

cohuiusnominis  pronuntiatur  Adonai.p.4-col.74$).f 
Jrcm  p.^.cobi  2  3.     Item  p.i  .C0L5  3  ?.b.c 
Nomcn  domini  tetragrammaton  no  dicitur  (  vr  aliqui  dicut) 

deDcotantummodo,fedetiamdealiis,&oftenditur  inua 

lidum  hoc  didlum,p.4  col-740.f 
Nomen  nouum  quod  crat  apud  veteres-incognitum  erat  no- 

men  Chriftianorum,p.4-coI.496.e 
Nominismuta.iof-i&aa  Deo,fempcrfa<5taeft  cxaliquagra 

tia  fpcciali,p.j  .Vide  mutatio. 
Norr.inealio  voluitdominusapoftolorumprincipemuocari 

&  quare,p.5.col.78o.f 
Nomincfuoaliquemvocaridndicium  cft  familiaritatis.pa.6. 

coi.JO?9.a.b 
Nomunbus  pluribus  nominarur  in  facra  fcriptura  frequenter 

cadem  [KTfona,p.2.colum.ioi5.cEtperhocpofiunt  fol- 

ui  di(ronanti.E  apparentes,col.i  054.1.5«:  141 6.f 
Ircna  notabi!irer,p.i.coI.372.e 
N  ominaeorum  qui  literas  Babylonem  ad  captiuosdetulerut 

p.4-col.775.a 
Nomina  variaveteribusimponebantur  pro  ratione  reru  ac 

virtucum  quibus  poftea  cxcellere  debebant,p.4.c.496.e 
>4ominaqii£damgentium  vclpnncipujficutad  angclos  ma 

losreferuntur,itaquxdefaiClis  viris&de  gente  religiofa 

fcribunciir,ad  fanctosange!osreferunrur,p.i.col.i2  93.c 
Komina  digna  pofluiu  imponi  indignis ratione  officii ,  vt  in- 

ftrumencisdiuina?pr£fidentia?,&  correclionis.Etficp6tdi 

ci  fanftus  ex  ofhcio,immo  fancliftimus,ex  perfonalibus  vi 

tiis  indignm,p.4.col.io90.d 
Nomina  aliqua  qux  de  Deo  dicuntur,a!iqua  dicuntunpcr  re 

fpeCtum  ad  crearuras,afiadicunturde  Deo  per  modu  qua- 

litatum  circa diuinam  efTentiam,alia  per  modum  quantita 

tum,&c.p.i.c.533.c     ltemp.6.co.i696.d 
NominaDeiquareinfcrupturismanifeftanrurjfiilliqui  no- 

rainantur,puniunturp.i.col.i  1 2i.b.c 
Nominafibcneimponantur3apioprictatibus  rerum  imponi 

debcnt,&  ahquando  cx  tempoje,vel  ex  cognacionc.vcl  ab 

cuentu  vclqualitatcjveldono  Dcigraruito,  p.5.  col.713.  c 
nomina  apoftolorum  duodecim  dicuntur  in  fundamcris  fcri- 

pta,qoia  pnmo  publicauerunt  fidem  Chrifti  praedicado,  & 

pro  ipfa  moriendo,p.6.col.  1 677.C 
nomina  multa  murata  lunr,fcilicet  terrarum,villarum,  &  infu 

lartim,proptcr  longirudinem  tcmporis ,  &  quia  multa  no- 

minafunra'quiuoca,p.6.col.i24i.c 
nomina  pro  rebus  aptantur,ctiam  apud  gentilcs &  barbaros, 

p.i.col.  1405.8 
nominarcgumdccemrribuum,&nominaregum  duaru  tri- 

buum,p.4C533.a 
nominaforrium  Dauid  quod&  qui  fuerunr}p.2.ci  2  2.f 


nomina  cle'"forum  in  libro  vira*  doplicifcrfcritninru^ft  ilicet, 
fccundum  praMentem  iufticiam,&  fecundum  prxdcftina* 
tionem.-p.y.col.iojj.f 
nomina  ang.  loruin  qui  mittunrur  in  miniftcrium ,  variantut 

fecundum  lcgacionesad  quos  mi'tuntiir,p.2.col.242.f 
nomina  locoi%Mn&genriumplcrunqj  folent  vetullaicniuta« 

ri,p.i.col.  1248.4 
nominalocis&  gentibusre!iqucruntfiliiNoc,&  quibus  po- 
pulatacfttcrrapoftdiluuiumi&cxquibus  poftca  mutata  . 
lunt  plui  ima,p.2.col.i  o  i£>f 
nomina  imponuncuraproprictaribusrerum,  &hoc  contin- 

git  multis  modis,p.5  .col.71 3.C 
nominaomniaHebraica  funtiudeclinabilia,ficut  apud  nos 

cornu&gclu,p.4.col.828.f.&i409.b 
Itcmp.2.col.ii4o.f 

nomina  propria  Hebraicaquado  transferunrur  ad  latinu  frc- 
quenteraccipiunthancfyllabamus,mfincvtSaul  SauluSp 
Iacob  Iacobus,Iair  Iairus,&c.p.5.col. Si.e.f 
Itemp.4.col.2384.f 
nomina  proHebrxafrequentcrvarianrurin  principio  velin 

fine.p  2.C0I.1 153.C     Icem  p.i.col.i3i8.f.&  C.793.C 
nonerunttibidij  aliipra?termc,quaremagis  didu  eftquam 
nonfiottibidij  prxtcr  mejcum  ablolutior  fermo  vidcrc- 
tur,p.i.col  66 ,f 
nonomniapoflumusomncs,p.i.col.942.e.f 
non  aufcrecur  fceptru  de  luda  nec  dux  de  femorc  cius,  doncc 
venianc  qui,&cper  ludaeos  extortoexponedo  dcfcnfaiuij 
fed  multipliciterimprobatur.p.6.col.  1443.C 
normania  qua?  cft  pars  Gallia?,accepit  modum  quo  conuiua- 
tcs  nimis  importune  induccbanthomincsad  bibcndum, 
abarbarishabitantibus  propepolum  articu,pa. 2.C.1348.1 
nofce,vcIfcitoteipfum,aqiK)pnmoadinuctumfichoc  dictu 

&  qifam  vtilc  fit,p-4.col.992.d 
nofcere  Deus  quomodo  dicicur,p.3.  co!-738.f 
notari&fcribajChrifti  funcapoltoli,eius  verba  fignantes  in 

tabuliscordisp-5.col.249.a 
notitia  &  amor  faciunt famiharitatem cum  aliquo,&cpar. y 

C0I.1138.C 
notitiaperfaciem  defignari  folec,p.3.c.344.f 
Notitia  &  elegancia  fcnpcura? ,  per  faciem  qu$  eft  nobilior 

p.j.col.473.b.c 
iiocitiarecipirnobilitatemabobie&o,p.3.col.i76i.c 
notitiaoccultorum,inoccultorum  notttia. 
notitiaChriftitriplex-.uideinChriftus. 
notiria  fidei  eft  enigmatica,cognicio  vero  angelornm,  qui  co- 
gnofcunt  res  in  vcrbo,eft  clara  &  abfque  a?nigmate,  &c.f 

2.COl.I9o.f 

notitiaquadruplcx  notaturdcChriitoinquatuor  animalib. 

figurata,p.5.col.5.a 
notitia  patris&filii&fpirituflancli,diftufaeftpei  totu  oibc 

perpaflionem  fiIiidiuulgatam,&perapoftolorum  predica 

tioncm^p.^.col.io^i.c 
notitia  &  amor  implentes  ad  aliquid  agendum,fpiritus  fimi« 

litudinarienominantur,p.6.col.2 1 2.f 
noriciam  Dei  omnia  intuentem  quilibet  diligentcr  cofidcrc 

&  attendatipfum  vbique  prcfentem,&  ficaflurgat  Dci  fan 

dorumq;  eius  reuercntiam^p.j  .c.15 1 1  .c 
nouale  quid  eft,p.4.col.6.9.f 
noucmordinesangelorum  coucnienterpoflunt  intelligi  per 

noucm  princeps  terrarum  promiffionis  diuidentcs,&c  pa. 

1.C0I.1439.C 
nouercamnulIusaccipcredebetinuxorem,quiahocreucrti' 

tur  in  vcrecundiam  patris,cum  vir  &  vxor  fint  vna  caro.f- 

i.col.i59?.b 
nouitii  uel  de  nouo  profefli,qui  non  funr  adhpc  bcne  firmati, 

non  funr  miccenoi  inter  fecularcs,p.i.ci479.c 
in  nouiluniis  omnibus  faciebanc  Hcbrxi  feftum,  proprer  bc- 

neficiumdiuina:gubcrnarionis,&qiiarctunc,p  3.C.1059C 
nouitChriftusfolus,quidlorutuscft  dominus  ad  Moylcn, 

Ncmo  cnirn  fic  intellcxir  legcm,p.2.col.97.b.lnterl. 

nouitas 


Ind 


ex. 


iojit,i«  vocum  prophina  ,  qu3Jo&quomodoprohibcatur, 

p.5.col6^y.a 
aouatianus  &  qu-dam  a!it  harrctici,dicunthomincm  poft  pec 

cacum  nonpoiTjpcrpoc  litcntiam  retormari  in  priltmum 

ftatum.p.j.col.  1924^ 
[temnuprias-damnant,p.i.col.ioi6.e^ 
nouirtiinfiJcvelreligionenondebenthincinde  euagari,  & 

perqnid  fig.iificenturp.s.col.^  5  2.e 
nouum  Teftamentum  confirmarum  eft  pcr  alperfionem  fan- 

guinisChrifti,fkut&  vecuspsrafperfionemfanguinis  ani 

malium,vrfigi]r3tumcorrcipondetetn"gurario,p.6.c.896.f 
notmm  Tcftametum  pcr  prophems  cft  prophctatu,fed  quod 

jpfo  nominc  noui  appelletur ,  in  veterib.  libris  aut  nufqua 

a:ic  difficilc  inuenitur,pra:cer  hunc  locum,&c  p.6.c  88 1  .b 
Itemp.i.col.82jc 
nouum  Teftamcntum,  in  Tcframentum  nouum. 
noua  quomodo  feccrir  Dcus.p^.col.^oj.e         N 
noua  bcila  elegifTe  dicicur  Deus  eo  quod  de  incrmibus  forres 

&  victoriofbs  feccrir,p.i.coI.i84.d.e 
noui(Timumacctpiturdupiicirer.f.limpliciter&  abfolute,  alio 

modo  refp^ctjucjp^.col.jy.c 
nouiffimi  dics,func  dies  mefTia?,fic  dicit  Ra  Mo.gerunden.  Se 

cundum  enim  communem  opinioncm,nouiffimi  dies,dtes 

Meffia?  funt .  Et  funr  vcrba  notanda,  liccc  frequentcr  mali- 

ti^senegent.  p  1.C0I.363.L..C 
nouiiTimiquicoiHicrtcnturiuxtafinemmundi,pofluntfcabeI 

lum  vocari.p.2.ci  171. a.b 
ox  hon  ibilis  cft  de  fc,fcd  multo  horribilior  eft  quando  fu- 

peruenit  ventus  proccllofus  &  aer  caliginofus,p.3.c.48.d 
oxhabctconfilium,profantoquodfomnus  immutat  lcien 

tiam  difponens  concrarium  cius  quod  faccre  difpofuerat , 

P.3.C0I.217J.C 
ox  illain  qua  Chriftusnarus  cft,exclaritarediuinafuit  illu 

minafa.ficutcffitdicsclaiifimia.p.j.col.^io.f 
oxqttatuor  Yigilitsantiquirusdiftingucbaturincxercitibus 

p.j.c.257.c.Itcmp.3.cii38.f 
noctis  cti.Ctcm.&c.&cin  Nox. 
noctis  opci  tbus  qui  dedicantur,vt  funt  fornicatiojramundi 

tia,idolorumcultus,&  fimilia,pcr  myfticoraccmquaeno- 

cte  repit&operatur,fignificatur,p.i.coI.i54i.a 
noctem  nunc  fcquitur  dies,prius  dicm  nox  pr^ceflit,  &  quan 

do  ifta  pcrmutatio  fupernenit,p.y.coI.465.t) 
noftc exeunt  beftia?,&  que/unt a  Deo  efcam,  p.^.col.^^jr.c 
noc"te  media  twnc  fpirituales  nequitia?  omnes  ncfas  fuadere 

contendunt,tunc  varias  difceptationcs  pc&ori  dormien- 

tis  infund  11  nt,p-3  .col.  1 3  6j.z 
no#ibusduabus&  vnadie,ChriftusinfepuIchroiacuit,  & 

quare,p.j.col.997.c 
noxa  publicapubIicoegcrremcdio.Leuiaautem&  fecreta, 

poflunr deleri pcenitentia leui &  fecrcta,p.5.col.J38. d 
noxiumcftcumpcccatoribus  viucre,p.4.c.8i.a 
nubcsqua?damlucda,quxdam  tenebrofa,p  4-co.992.d.e 
nubci  non  amplius  decem  ftadns  a  tcrra  in  fublitne  leuari,a- 

iunt  philofoph:,p.4.col.4i  2.f 
nubcsl:rcicflecxtcnJahjpeitotumcxercitum  ad  refrigeriu 

aeitus,ranun  fpeciah  modo  per  modu  cuiufda  coluna?  erat 

f  up  au a,vbi  ei at  t  abulx  Itcgr^  tcpore  quieris,p.i.ci  23o.b 
nubcsdomtni  qvx cratpcrdtcm  fuperpopulum  Ifrael  tepo 

re  morionis  crat  fttper  vcxillu  Iuda?  cp  prxcedebat,p.  i.ibi. 
nubesglunofa  quxoperuittabernacuitimftiit  fignum  diui- 

na>acccptationis&  prxfcntia?cius,,p.  i.c^o^.d.e 
nubcs  vocanturpropherix&  Apoltoli.p.4.col. 66. c 
nubesgcnerantur  cx  cxhalationibus  humidis ,  qux  maxime 

cleuantnramari,p.3.col.35  i.c 
nubcs  tum  acrcm  protexunr,fi  in  coclum  oculos  atrollimus, 

non  ipfiiincaclum,fcd  nubcsintuemur.p^.col.j^S.d 
nubcsin  alracminct,fc\lhancad  curfum  fiatusimpcllir,  p.3. 

C0I.282.C 
nubcs  ad  alta  Ieuatur,dcnfata  vcro  impcllitur  vt currar , calo 

rediflbluiturvteuancfcat,p.3.col.io7.b 


nubes  mulrum  fa£ta  fub  folcimmittit  calorcm  infcrius  fuper 
teirenaicientia,exquo  aliquando  fubito  maicelcunc  & 
deficca'ur,p.4.coI.2  37.c 

nube  vcftirurcornofirutumultuofumcogitationibus  ,quia 

necinxtcrnamqiiiaempurec6fpiciat,inquietudinisfua? 
confufionetcnebratur,  p.3-c.352.b 

nubitmcliusalteriima<5taquamvidua,quantumad  fcemina 

pcr  ti  net,p.  1  .co.  1 5  74-d.e 
ncque  nubct  neque  nubctut  ,Grxco  idiomati  Iatina  confue- 

tudonon  rcfponder,p.5.col.ii2.c 
nudas  cficmulicrcs  turpius  cft  quam  viris,  p4.col.i  i84-f 
nudare bona  inchoantia ab occulto rarionis  regmine,  eft  pri 

mogcnitaot;iumtondcrc,p.i.col.i548.d.e 
nullus  afpicicns  ad  malum  operarur  fcd  femper  afpicit  ad  bo 

num  verum  vel  apparcns,p.3.c.929.c 
nulluscft  quinoncxprxuaricationis  peccatonatus,necefIc 
habeat  in  Chrifto,renafci,&  fpiritus cius  igne  mundari,p. 
i.coI.8t;.ab 
nullius  crimenmaculanefcienrem,p.i.col.26o.b.Intcrl. 
numcrarc&  recolercdebcmuscorann  Deopeccaranoftra,q 
funtopcramorttia,&opera  bonaquefuntopera  viua,  & 
quarc,&  dc  hoc  figura.p.  i.cpj.t  878.f 
numcrari  inrcr  filios  Dei qui &quahs merentur , p.i.colum. 

1  i54.f.&c)l.i435.c 
numerationes  &  diitindiones  Lcuitarum  faiSte  f  uerunt  qua- 
dragefimo  anno  rcgni  Dauid,  qui  fuit  vltimusannus  vita: 
fua?,p.2.col.ni9.c 
numerus  perfonarum  qua?  egreflx  funt  de  Iacob,&  cum  hoc 

ingreflxfuntin  Acgyptum,quantusfuerir,p.i.col.433.c 

numeruscredentiumadprxdicarionem  Petn  principis  apo 

ftolorum,fuit  otSto  milia  hominum,primo  duo  miha,  vel  fe 

cundum  aliostria,fecundo  quinquemi!ia.p.6.col.iot7.c 

numerusfeptuagintahebdomadaruaninrclligatur  a  prima 

dcftructione  templi  faCta  per  Nabuchodonoior,  vfquc 

ad  terriam,factam  per  Titum  &  Vefpafianum,  p.4.colum. 

1 60  9,a.b.c&  fequenti. 

numerus  annorum  miquitatis  domus  Iuda  inccepit  a  Manaf 

fe,p.4.col.ni3.c 
numerus  annorum  ab  incarnatione domini  vlquc  ad  tcrmi- 

numviteMahumetifuit  666.p.6.d592.f 
numerus,vide  in  Qua  &  in  Qui. 
numerus  pluralisabfque  determinationealicuius  numeriin 

HebreOjfignatcommun  terbinarium,p.i.col.723.c 
Itcm  p.4.col.i26o.f 
numerus  quadratus  dicir  ur  qui  refultat  cx  duclu  vnius  nume 

ri  in  fcipfum  femel,p.6.col.  1 668.f 

numerusbinariusnoneftinfamisjfed  laudabilis,p.i.co.i 3.C 

numerusquadratusfignificac  ftabilirate  beatitudtnis,  ficuc 

corpus  quadratum  ritmiter  ftac  in  quolibec  latere,propter 

g>  etiam  virtuofus  compatatur  quadrato ,  p.6.col.i  678.f 

nOmerus  quatcrnarius  eit  primusnumcrusquadra^us,  quia 

perfcdioncmdcfignat,p.5.cioo9..a.b.c 
numerus dcnarius  eft  primus  digitus  vel  primus  limes  nume 
rorum,vndc  &  numcri  fequcnrcs  componutur ,  propter  $ 
alujuidphilofophidixerunr,quod  numcrinon  proccdunc 
in  infinitum.fcd  folum  vfqucad  dcccm,p.5.coi.4c7.c 
numerusduodcnarius  cft  dcnano  &  binano  compolitus, 

fignatduodecimpropnetaSip.4.co.i795.c  & 

numcrusadue^fariarumvirtutu  videturcih*infinitus,  quiap 

fitigulos  pcne  homines  aliqui  fiint  fpiritus,qui  diueria  pcc 

catorum  gcnera  moIiuntur,p.2.col.87.e 

numcri  partialcs  populi  rcdeuntis  dec3]>tiuitatc,fi  coniugan 

turnonafcendimt  fantum.iicutintextucxpiimiiUi- ,  ieJ 

dcricmnr>&  vndc  hoc  proucmar,  p.2.c  1 286. f 

numcri  ifti  ccntcfimus.fcptuagcfinnisprimus  &  vkefimuster 

tiusjacrwplcni  iuntmyiieiiis,p.4.coI.355,.a 
Itcm  &  numeius,teinarius,p.2.col.i338.c.f 
numcrifummamfohdam  pcrtcmporafcriptura  ita  folernu 
merarc  vr  quod  fumma  numct i  panlulum cxcrefcit,  aut  in 
fracftjnon  computctur,p.i.col.2  ii.at 

numero 


Glof  f  x  Ordiri.&  Nicolai  de  Lyra  '■ 


\inmz\aT); utirtlparegsudeCip  r.colj  ;<us.h.c 
jn  nam  ,  ato  dfc  npnmercmor,d±*m  mk  (talicui  hpfr#> 

rom  puerilis  vcilubritns  fenftts  vd feoiioea  &  tdoiuta  fe* 
«rnit  i;stinmbarharos&  Acgyptiosgcrimus  morcs.p.i.c 
't^5  c.  ijr6.a.&c.i4?3.a 

Nlmi«ioit)'!:u'niiurit{cy.MsiiJi:'i!>£:inii!cra:t3s.p.y.c.2f7.a 

Nu.-n.:ri)mtr,!tioKin  lupputant  ludaji  aote,&  poft  mr.iorcm, 

vt,Ahral  im  vuit  v.:xx.c.annos.Noseconuadiriinus,vi- 

xitc.'.>:'<>  .inn. >s,p. 4. col.i6r6.f 

N  ntf  nrcfenr.'»  temp  *r$ ,  nooounquam  fiantem  femper  in 

przfeQCtiid  eft,  rternain  quiercm  defignat,p  j.col.y^e 
N'inciusciic::urcnplici:cihoniis,fc:iicctiaitoncmittcntis,ra 

tianc honi  quod  pcr  ipfuni  ntmciatur,&  rationc  modi  ou- 

ciatidi,p.4-co!.7.c 
Nuncius  ftulcui  piooocat  enm  ad  qucm  mitutur  ad iram ,  & 

ficoegocium  pciorarur.p.j.C"  liji6.f 
Nuncii  mifli  ad  loanocm  Baptiftaoi  fucruut  folcnncs  cx  qua 

tuor,p.5.col.i037.c 
Nurritiua  vtrcus  ordinaturadconfcruationem  indiuidui.fi- 

cutvisgcneratiua  adcpnferuatjpnem  fpcciei,  P.6.C.243.C 
Nurrimentum&veltimentumrequirunturad  fuflicientiaoi 

vitr  pr^iVntis,p.  j  .col.  1  j  y -c 
N  iptiicvidciuurcili-pcccatuuufifccundtim  indu!gc:tiam& 

&  vcnia  coccflit  Apoftolus-.Videde  hoc,p.6.c243*c-244.r' 
Nccnuprixneca!imcnta,fcdimrnoderatus  iicitoru  vfus  ar- 

guicur,p.j.c.40^.h- 
nopciteDajidis  cumfiliaSauIiserantinfiJiarumnonbenefi 

ccni2e.p-2.col.44o.e 
nvptiedcquibus  Chriftusponirfimilitudinemdigr.ificant  in 

carnationc-m  Chrifti,&  Iuda?orum  reprobaticncm,&gen 

lifium  voi:ationem,p.j.coi.^4.f 
DOPtix  funt  hc 'ita»,quia  fi  ciTcnt iil;rita?,Icfus  &  eius  matcr  ac 

difcipuli  non  fciiiicnt.in  ilia focietarc-,p.  j.col.105  j.c 
nuptia?  feconde  non  prohibciu,contra  quofdam,p,6.c257.b 
fiuprie  honorabiles  poruci  ftt  efle  protoplflftis  in  paradifo ,  & 

thorus  immacolatus fine  ardot e hbidinis3fine labore  parie 

d  p.i.co!.77.a.b 
jiupria?  intcr  patruos  &  ncptcs  nohdum  fuerunt  prohibita?  te 

porc  r\braham,§ug!  m  principioctiam  interfratrcs&  fo- 

rores  func  ct !  cbi  ai  ae.p.  1  .c  1 8  3  .b.c 
impriarum uonumtnplcxeu:, p.6c.243.a. Item  p.i.c.77.a.b 
nuptiarummaiumoon  eft,quo  jeftpra?ter  intentionem  ge- 

nerariomsd.d  VTnia!eprop:c-.rnupriarubontY.p.6.c243,a 
nupriarum conuiuiumapud  vccc usdurabacfepcem  diebus, 

p.l.COi.j  $2.f 

nupriarumpra?miumeitex  duobusvnacaro  ,  p.y.c.ji^c.f. 

Etcol  581.C 
riupciai  um  operibus  &  cpntugiis  non  dcbemus  fcruire  cribu- 

lation  is  reinporc,p.4.col.  2 1 5  §.d 
nupnarumregula  proponicur  &  oftcndirur ,  quia  nature  foc- 

c:indi:asdecoiatui,iucontinenua?prauitastegitur,p.i.co 

lumiU77.h 
nuptiarumfecundarucontractus  impropricvellarge  uoca- 

tur  permiflio-.inqnanru  CQnfiltU  quod  datur  dc  minpi  i  bo- 

no(c)tnore,nemaius  honum  ma;ec6feructu:)vocatur  per- 

mi(fio,p.i.cul.i6oj.c 
nuptias  dicenrtseflepeccatum  &illicitas,error  eftjpaj.eol. 

ijr.d.Itcm  p.  i.col.35  c 
nutrimentum  vtuentis  ticn  fiat  intcrempri  animaiis  c  c").!me- 

tum3neque  qiiod  eft  vitc?  caufa  opem  ferat  ad  confumptio 

ncmcotpons.p.i.coi.ij^i  c 
nux  dulccm  frnctum  hahct  intus,qui  nififractatefta,  non  o- 

ftenditur  intus,p.  ucttL.742.cf 
nucis  fructus  pr.mo  indumc nro  armacur,  fecundo  nvunitur , 

tertto  paicu3p.i.col.i283-c 

O 
BDVRAREaliqueqoornodo  dicitur  Deus,pa.6. 
c  524.t.Itemp.i.col.524.f.  Et  c.54o.d.c.y65.c 
Ohduracio  cordis  vttu  firatttibucndahominj.  Ar 
guitur  contia  &  pio  cti  reipciione,  p.6.c.S2o.b 


obdorark»  cordis  humani  in  malo,no  proucnit  prhno  c:<  p« 

te  iiheri  arhirriihominisa  Deo  (eaucircntis,  p.*j.c  117S 

obdurarir»  &  excccario  non  cfl  a  Dco  direc?te,fcd  ai:het  i  atl 

triidefe&ibi1uate,&ra1isobdurariofii/t  in  luda-is  fecui 

percx.a'cationem  adprardicatiomm  Chrifti  pto  magr 

parrc  epr"u8i»p.4:.co1.8jr.b 
obduratiodiueifimodeDco&hominiattribuitur,qi:iah(l  i 

miniattnbuifurinquantumcft  culpa^Dcoautcn-iinquat  j 

tum  eft  pocnaiuftcafrlic.ta,p.6.co!.83o.d 
obdoratioPharaonisfixitranulctcftahilis,  quod  ex  ca  fu  | 

muhiplicario  figrtorum.f.morspiimogenitorum  ,  diuii 

maris  rubri &iubcnern"o  Aegyptiori.m,p.i.col.58i.c 
obdurariolicctfialiquomocioaDcOjtamcn  principiuracii  i 

cfta!iberoarbi'trio,incl:natitefeadpcccarum,p.6.c827l 
obed  domum  hcncdixiftc  dominunt  dicunt  Hebrcri  co  quc 

omnesuxorcs  eius  &  cocubina?  &  mares&  ancilla?  mafiB 

los  pepererint  fi!ios,ncc  non  &  fxmiox  quadrupedcs  gJ  j 

minoseied:dcrintfoetus,p.2.to!.547.a 
obediebanthominioomiaantepcccarum,poftpcccatu  vei 

pugnatcontracumorhisreirarum,p.3.co.2i7j.a 
obcdiamuscuiquehona&aita  imperaoti,fcd pracipicarc 

Ienticoncracamus,p.j.col.745.b 
obedicntialaudabil;srcdditurcxtribus.f.fifirprompta,vc  ! 

taria&  difcreta,p.6.col.85.c  . 
obedienriainfenorumar.imalium  rcfpcclu  humanc  naru 

cjdchcbatiircilecundumnaturaminftituramin  parnapl 

catrfbbtracta-  cft,ficut  &  obcdicntia  virium  infci  toi  um  I 

fpcclu  rationis,& -corporis  refpectu  anime,p.i  .C.35.C 
obcdienria mclior quam  vi&in  a?,p.2.co!.4i o.c 
obedietitia  vt  efTet  vircus  mcredi  oponebar  vr  hooio  fub d 

minopofirus:ab  aliquo  piohibcretur,vnde  cnim  homo  I 

haheredominiimcogitaiet,ni(icnimaliquid  iuheietur,  I 

i.co!.74.f 
obcdicntia  aliquando  d  dc  fuoaliquid  habcr,nn!Ia  cft,a'iq. 

do  autcm  mioimadi  cnam  fuum  aliquiu  non  habct,  par;  I 

col.403.a-b 
obedicntia?  merirum  dcmonftratur^p.j.c^io.d.e 
Peroticdientiam  nuuquam  debtt  malum  tieri,aliquando  t 

bOnumquodagitur,debcniucrmitci,  p.2.colum.55p».b. 

427.C 
obcdicndum  eft  malis  prar!aris,&funt  habendi  in  rcuerent 

nifi  in  his  que.  funt  contra  Deumvp.j.c^^^.c 
obediendum  eft  Deo  prompteoftchditur  per  multaexcmp  i  i 

&bcneficiapcr  earcprc(entata,p.-j.col.62i.b 
obcdiendum  cft  maioribus,fi  veriraci  concordanr  &  iuftif  tc 

nec  alitcr,fc  pro  rccta  fide  &  vcra  rcligtone,p.j.r:ol.i  gcy 
obedireimpcrio  Dei,eft  cum  honorare,par  3.C0I.1 196  r 
obiedum  timoris  eft  malum,quod  cft  duplex.l.pcenc?  &  cu 

ptcp.jiCol.icSo.f 
obitus  fandorum  dicitur,quando  exeuot  obuiam  fponfo ,  j 

^.col.ig^o.e 
obitus  foeiix  bcati  Iohannis  euangclifte,oftenditur  cx  diujr 

reuel3tione,& quia non fcniit dolorcm  morris^p.j.colui. 

1013.C 
cbiurgationis  Moyfi caufa  propter  Scphora, vndc  ortum  fi 

bui;.p.i.coI.i24j.c&  coI.i249-a 
ob.urgarioncs  raro,&  no  fine  magna  neccftirate  funt  adhib 

da:,&nonnifiicfpcctu  Dci,p.j.co!.i45.c&co). 189.3 
oblacio  vndecunque  fit,multi  hodie  iunc  talcs  qui  hoc  1  6  ci 

rant,conIii!entcsfua?auarici^,licutdcquodam!cgitur,p 

4.col.689.a 
oblatio  cir  in  mentc,non  in  rcbus,ubi  paupcr  acquarur  cJiui- 

ii.p.3-cc)l.  939. a 
oblatioahquando  fieharpvopeccatir^miftioncaliquaclodci 

viuentibus,aliquaododenonviucntibuN,  p.i.col. 908.1 
obiatio  aliquaodoficbat  de  uiuentibus,&  talis  ob!a;io  voca 

rurpropricfacrificittm.p.idhid. 
obIafioprupricde;viucntibus,aridistamcn,utde  psnc  &  f 

m;!a-&  calis  oblatio  rrtincbat  fibi  nomcn  rationc  ohlaric 

nis,p.i.col.8io.e.&  c.^oS.t 

chlatio 


Ind 


ex. 


Vjlatfo  panpcrum  apuJ  Dcum  rcpuratur,  ac  fi  obtuliffet  ani  Obturirarcs  prophetarum  vocanrur  figilta,p.4.col.269.b 

ma:n  ruam.t.vitirn.p.i.cpiy.b.c  obfccrarioeftp!oneceffuatediftiictaoratio,&  eftpct  facra 

)jlatiofarinxcoCtaepotcratficriq;iadrupliciter,p.i.C9T9.c  ad  Deumadii:ratio,p.6.iol.  14.3.695^ 

)l)Iariofimila*  qualiccrcunquecoqtiereturfeupiftaretur,  e«  Itcmp.^.col.  1 569. clrenip.^.col.iy^.f 

rit  facerdotis  offcrentis.p.  i.col.g^o.f  obfecratio  eft  deprecatio  per  rem  facram,ficu<- in  flne  oratio 

)blatio fermenti  &mclliaexdudebaturproprcr  idololatria,  nisdicitur.Perdominumnoftrumlefum  Chriftu,&cvrp 

quia  iftisidololarrcin  fuis(acrificiisvtebatur,p.i.c.i2i.c  fandiitatemilliusoinineamusquodobtinerenoftris  meri 

Dolatioomniifacrificiidebcbathabercfalj&quid  defignat,  tis  nonvalemus,p.2.col.ioi4.f 

P.1.C0I.923.C  Obfecratio  &  dcprecatio&  poftulatioquomododifferut,  & 

Dulatio  dc diucrforum  panum  gcneribus  ldeo  poncbatur ,  etia  quomodo  funt orario  &  aSu  orandi  bipertiti, &  quid 

quia  ralia  crant  f&ceidotes  accepturi  poftea  a  populo,  p.  1.  fit  orario,  p.6.col.69?.c 

col.80 1  .c  Obfcquium  t  ceptum  gradatim  potius  prouehatur,  quam  peT 

3blatioqt\r  ponebaturftiperaltarefuitabfquefermento,  il  incunfiderantiamminuatur,p.6.col.7i7.b 

laautcm  quenonponcbaturfuperaltare  ficbat  cum  fer«  Inobfequium  quiaffumitur,anteoculosDeiacu&is  carnis 

mento,&  fic  panis fcrmentatus  ofTerebatur  cum  hoftia  pa  cogitationibus  immundus  det apparcre,  ne  illicitas  cogita 

cifica  ad  efum  carnii;m.p.i.col.962.f  tiones  mens  proferar,&  pulchram  animi  fpeciem  quafi  pi- 

r>blatioaIicuius  animalisad  inimolandumdomino  quando  lisfufcantibusdetbrmenreddar,p.i.col.i2i4.d.e 

ficba-.primo  ofFcrebarur  manibus  faccrdotis,&  poftea  fa-  Obferuantia  mundatorum  quamuis  fir neceflaria  ad  falutem 

cerdosofterebatdomino&  quibusanimalibusipie  parti-  tamen  maiorpeifcctioconfiftit  in  obferuationc  confilio- 

cipaba t  ,&  de  quibus  non,p.  1  coi.  1 042 .f  rum,p.y  .col.58 1  .c 

Oulatiude  a!:q;iibi:seratintcrpo!ate,dealiquibuscontinue  Obfeiuantiapalchalisanfueritludcisaliquaantelegemda- 

idtft  ©nnidic.Deprinvs  aliquaofferrbanrurexsnera  de  taeis,p.coI.24i.e.f 

uotione,aiiquaprobeneficii  impctratione,aliquando  pro  Obferuantiacerimoniarum,putacircuncifionis&fabbati  an 

pcccati  rcmiffione,p.i.C909.b.c  telrgcmfuir.p.i.ibid. 

)bIation<s  pnmiiia.um  vndcfacrdores&  Lcuitaepulchras  Obferuantia  multorumantelcgem  fuir,qua?perrinentadma 

laudcs  Dco  reddcbanr,orrum  habucrunt  ex  forie  Nepta-  trimonium,p.i.col.789.f.&  C0I47J.D.C 

ihn,quia  in  iilatcrrena  fcicnriapriuscrcicebant&mature  Obferuantia  >egis  ptolongat  vi'am,cjuodoftenditur  ex  hoc 

fciebant,qtiaminahisfortibus,p.i.col.458.f  quibdegis  violatores  per  idololatnam  fucruntomncsmor 

>b!ationcs ix  faci ificia  votiua licitum  fuit  Htbrcis offerre a-  tui,&obferuatores  viuebanr,p.i.col.i479.a 

libi  quam  vbi  erat  ;irca,antequam  poncrerur  ai  ra  domini  obferuanria legis  non  fuit  n;ceffaria  omnibnsad falutem,  Ut 

in  Sflo;&  poftdcftructioncm  SiU>,viquead  ^dificationem  patetdemultisgentilibus.p.j.col.382.e.f 

rempiiSalomt)!.is,p.3.col.io34.f  Obferuantiamd:erum,mef7iun,&annoruminlegepra?cepic 

).>!a:io?>es  &  facnficia  in  quibus  locis  Kcuit  ficri  filiis  Ifrael ,  Deus  fecundur»  folis  &  lunac  curfum,p.3  .col  2  ij  ?a 

p.i.col  1 5 19.C  Obferuatioprarceprorumcerimonialiumpoft  promuigatio- 

Volationcs  qias&qualcs  Abcl&  Caindederunt,par.i.coI.  nemcjangeliorumeuacuataeftj&eaferuace  mortiferum 

115.C&  col.i24.**.&col.  ti8.e.f  eft,p.i.co!.i8c.c 

Oblationes  &  facnficia  non  placent  Deo  fine  deuotione  me-  Obferuatio  pr^  ceptorum  iudicialiu  fi  euacuata  eft,qudd  noo 

tis&  vua  vinutis.p.4.col.207X.c  eftmortiterum,p.i.col.405.b.c 

Oblationes  Chriftianorum  exceperc debc nt  ea qu$ apud  ve  In  Obferuationibus  ecdcfiafticis  funt quae omnib. facere  ne 

teres  orfercbanrurja  quibus  &  q  ualiter,  p.6.c.  1 5  3.C  iJ4-f  ceffe  eft,non  tamen  ratio  omnibus  patct,  p.i  col.i  377.C 

Oblationum  receptio  non ef t  facerdoribus  oncroia,  p.  i.col.  Obferuata  f uerunt  multa  de illis  qne  tempore  Moyfi  fucrunt 

1 287. b.c  fcriptaantedarionem  legisMoyfi,p.i.col.304.c 

Oblatum  quod  quifque  offert  dominum  no  latct.Quod  glo-  Obfonii  immundiciam  non  timeo,fed  cupiditatis,p.j.colurri 

riofum  cft  tibi  fi dicarur,in  templo  dominiauru  iftud  quo  na  2034.intcrl. 

arce  teftamentitcrigicuril  uiseft:  argtntumexquo  bafes  ObfiduoHierufalemqua;fa(ftaeftpoftcrucemdomini,pa.4. 

&co!umnJcfuntiIiiuse(t,&c.p.i.col.8/j.b.c  CoI.268.d 

Oulatum  a  te  fi  nilnl  cognofcar  dominus,&  nihil  muneris  tui  Obftetrices  inquiruntdetempore  conceptus  mulierum,  nu- 

inueniat  vifita ns  tabernaculum,  quam  indecoi u  &  quam  merando  mcnfes,vt  melius  pronofticenc  de  tempore par- 

mifcrum.Sicindeiio.us,ficinfidclis  vixifti,2tnihilmemo-  tusearum,p.3.coI.709.c 

ne_  tUv-c  in  tcmplo  domini  pofucris,p.i  lbid.  Obftetrices  in  Aegypro  per  Pharaonem  conftitur^  fuper  oc- 

Oblatu-n  bonoanimoacccptabileeft  Deo,qui  non  offcrcn-  cidendnmafculis.Hcbraroru,quor,qua?,&quales  fuerut, 

tium  fubftantiam,fed  pen(atconfcientiam,p.y.co.5  69.2.  p.i.co!.48o.f 

Ofcligatio  voti  &  iuramenci  vndccaufacur,parte  i.columna  Obftinarioeftinduratarinmalicia  memispertinacia,perqua 

1 3  99-b.c  fit  homo  impoenirens,p.6.col.  3  j.a 

Obl  gat  10  quia  mulicr  eft  fub  lege  viri  ceffat  pcr  mortem  viri  Obftinatio  in peccatis ,  &  ingratitudo  de  bcneficiis  acceptis 

vd  iiiulicris,iiam  altero  refurgenre  non  tenetur  alreri ,  nifi  fuerut  coduiones  aggrauates  i  populo  ifrael,  p-4-c  1 605.C 

decondcccntia&luperuenientenouoc6fenfu,p.6.c.89C  Obftinatioiuda?orumtuitexduobus.f.exde(pcrat:one,&m 

OWiuifci  dicitur  Dcus  quando  tardat,&  mcmor  cffe,cum  ci-  mfta  murmurationecontra  Deum,p.4.co(.i  3  2  j.c 

ro;Jatp.3.col.i363.c  Obftinatusinmahs,ncgatDeum  fauttsck  finon  verbis,Etfi- 

OblmiocatifaMirinmemoriacxmotionchumorum3prop:er  gnificaturperNabuchodonofor,p.3.C5i9.c 

quod  pueri  &  multu  fcnes  funt immemores,  p.^.c  1 564.^  Obtre(ftandi  &  dsrogandi  vicium  rcfecatur  diuina»  fcrfpturaf 

Ooluit')vmbramortisdicitur,quiaitarol!itrema  fenluiicut  fermonibus,veIutqu:bufdaingladiisvrrinqueacucis,p.x. 

m  rsa  vita,p  3.coI.32  2.e  col.i^^y.a 

Obhuio&  iccorda:iononcaduntinDeo,fedloquiturfcri-  Obtiew5tantcsquantumbcneficiiconferuntinMoyiecoguo 

pt  irafecviudummodumnoftrumloqucndi,p.i.col.i  J7.C  fcerc  pofTumus,p.i.col.i 247.3 

Ob'iuiouiqueex'infirmirarcoriginali.speccati  venit,  oppoli  ObtulirfcChriftuSj&  rarioquiadcfccitfacerdosdignus,iU" 

taeltmedi  ano,p.?.coI.i3ji.c  ftus,&fan<itus,p.6.col.877.b 

Obolus  cft  v  iccfima  pars  ficli,p.i.col.8 1 6.c.f  Cum  obtulciinius  qua?  cx  nobisfunt,cofeqncm»r  q  "X  Dco 

Oofcura  qut dam cffe  in  fcriptuns  voluiL  D  us  &  quarc,  p.3.  funt,cum enim  noftram  fidcm  &  affectu  obtulenmus , tuc 

col.  1 70 1  .a  ipfe  largitur  diuerfa  dona  fpuituffancti.p.i.col.  1 3  2  :.t 

Obtulerunt 


GlofTar  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


•obtulcrunttriamuneramagi,&  noseadcm  myfticc  offcra- 

mus,p.y.col.6$.a 
occafio  vcnditionis  Chrifti  duplcx  fuit.f.ficcrdotum  inuidu 

&  Iudae  aaaritia,p.5.col.62j.f 
occafiodcnuntiationis&traditionisChri(Ufuitduplex,p.y. 

colum.ujo.f 
occafio  vulneracionis  Chrifti  mortui  fmt  propter  feftum  pa« 

fchrnecorpora  remancrcntincrucejp.^.cof.i^o.f 
occafiones  calumn  andi  contra  Amosfuerunt  duae.f.  directa 

&  indirccla.p.4.«ol.i885.c  .- 

orcafio  venditionis  Iofcphi  fuitrriplcx,fcilicet  frarrum  fuoru 

accufatio,patris  dilcc*io:&  futurorum  praeui(io,p.i  .colum 

na?78-c 
occafio  f  ufcitadi  iudiccs  in  populo  Iiracl  fuir,eo  quod  popu- 

lus  rccedens  a  Dco  aff ligebatur,&  pcenitens  liberabatur , 

p.2.col.yyi.c  _      ! 

occafiofpoliationis  Micheat\fuit  miffioexploratoru  aliis  Da 

qui  cundo  ad  loctim  cxploi  adu  diuerterut  in  domum  Mi- 

chae  ad  hofpitandum  ibi,quia  crat  diues  &  potens,  par.2. 

C0I.267.C 
occafiocaptionis  fiuedeflrucYionisHierufalem  fuitduplex. 

Prima  fuit  pcccatum  rcgis,&  popuii  cotra  Deum.  Secuda 

fuitpeccatum  Scdf-chiaein  rrgemBabylonis,p.4.c.9i  j.c 
OCcidctcfcipfum,an&quandoliccatip^.col.2  579.a.b 
occidere  quomodo  lex  iubet  pccus  cum  quo  quis  coiriccum 
.  necrationale,neclegiscapaxfit,p.i.co.io84.e.f 
occidere  animalia,&  comedere  quae  funt  iu>molatitia,no  Co^ 

luihlicitiimeratextratcmplum,fedetiam  extra  Hierufa- 

lem:fedocci(ioqu$  fiebat  per  modumfacrificii,vcl  oblatio 

nis non fuit  licita  cxtra  atrium  templi ,  poftquam  templu 

fuitfdificatum  pcrSalomonera,neccxtraatrium  taberna 

culi,ante  templ  i  edificationem,p.i  .col.  1  o  5  2  .e 
occiderealiquenicapiralipoena:proptercome(lion?mmodi 

ciadipis,uelfanguinis,autperinuentionem  modici  fer- 

menti  in  alicuius  domo  in  pa(chate,&c.an  &  quomodo  fe 

cudumlegeintell!gendumlit.p.i.co.369.b.c. &  cio64.f 
pcciderefiliospropeccatisparentum,vcl  mnocetes  propter 

delinqueces,an & quomodo  liceat,p.i.c 1607.1?. & colu. 

1608. f.&  ci6io.f 
occidentes  feipfos  peiorcs  homicidis,p»  1  .c.5  1 2.f 
OCcidentesieipfosmorte?rcrnapuniuntur,p.2.c.yi2.f 
occidifialiquispcrmaiorempartem  iudicumdecernitur,no 

intcrficiendus  eft,&c.Si  antem  maiorpars  liberet,eft  libe- 

randus,p.6.col.i279.c 
©ccifio  ammalium  cxtra  templum  quae  fuit  licita,p.  1.  colum* 

na  1052.6 
occifio  confideratur  duplicitcr.Primo  vt  poena  tantum ,  fccu 

do  vteft  mcdicina,p.t.col.i907.c.&  col.i6o8.f 
occifio  eft  maximum  uocumentum  circaconfiftentiam  perfo 

na?,p.i.cdl.y73.c 
occifioIuda^bromtemporeAntiochidurinsper  triduu  fuit 

odtogintamiliainterfec^orum,p.4.col.2  4i6.f'  -  • 
ocultanda  f-nf  qucagisnus,ne  haecinhuius  vitae itinerein- 

cauteportanteslatrocinatium  fpirituum  incurfione  per- 

damus,p.2.col.9(>8.d 
occulrorumnotitiam  multidefiderant  in  har  vita,  intantum 

quod  propter  hoc  ponunt  fe  ad  artes  magicas ,  non  iolum 

in  animae  praeiudicium,fed  etiain  in  corpuris  periculum, 

P.3.C0I.1787.C  •  -  "•''■• 

occultoru  noritia,  quaedam  eft  bona,qua*dam  curiofitatis,  & 

fuperftitionis,&  cftfpernenda,'p/$.  e.i782.f 
occupatio  patiiarcharum  fuit  in  pafcendis  ouibus,par.i.col. 

ny.a.&col.43y.c 
ociofe  qui  vult  vitam  agcre,cum  poffit  laborem  ferre,  venil 

in  rcprehenfioncm,p.6.col.679.a.b 
Ociofus  in  conteplationc  no  inerti  vacatione  dcle<5tarc  debet 

fed  vcl  inquifitio  vel  irfticntio  veritatis,  vt  in  ea  quifqucjp 

ficiat,&quodinucnerir,alterineinuideat,  p.6.col.70i.a 
ociofus  cfic  nullus  fic  debet,vt  in  code ocio  vtilitate  no  cogt 

tat  proximi,nc(icactuofus,vt  corjteplaiione  Dci  nonrc- 


quirat.p.6.ibid. 
ociofus  non  cft  qui  verba  Dei  tantum  ftuder,nec  pluris  eft  q 

extra  opet  arur  quam  ftudium  cognofcendae  diuinitatis  e- 

xcrcet,p.^.col.737y.c 
ociofum  nihil  eft  apud  Dcum,vel  bonu  vcl  malum,  ita  fapien 

tia  Dei  omnia  difpofita  funt,p.i  .col.t 3 33.C 
ociofi  &  qui  non  fccxercent  in  praelio  contra  tentationes,in« 

currunc  frequentcr  varias  peccatorum  enormkares ,  &  pcr 

quam  fjgnificenturjp.2.c57i.c 
ocium  quando  noceat  profcatur  dc  Dauid.Et  poeta  dicit,  O- 

cia  fi  tollat  aperirc  cupidinis  arcus,p.2.ibid. 
ocium  dicitur  viui  hominis  fepultura,p.4.col.  1 359-a 
ocium  fanttum  quaerit  chariras,  fenegocium  iuftum  fufcipic 

neceflitaschanratis,(]i.am  farcir.am (i  inil!usimponir,(6' 

remplandxveritati  vacaudr.m  cft,fi  autcm  impohitur  fu« 

fcpicnda  cft  proptetchariiatis  neceffita/em,p.6.co..7oi.a 
Itemp.3.col.2oio.f 
ochozias  ti  inomniSjdiclus  cft  cnim  foachas,  Ochozias,  Aza- 

iias,p.2.col.i2ii.c 

ociorurpimarcensfignificaturperparalyticum  iaccntcm   in 

lec}o,p.5vcol.5  00.1,501.^.50  2. d 
ocia  vacaiionis noflrae maligni  (pirirus  ad  ce£ irsticncs  illici, 

taspertrahunt,&fir  dcli  dunt&dcrjdent  iabbaia  nofiia, 

&cp.4.co!.933»b.c 
odauafccundumHebiaeosinfirumcnriimcftmuftciim  ocla 

chorJa' 1  m in  q  o canebat  laudes.Latini vc  1  o alitci cxpt 

nuntpafliim  in(tum,vbi  (icaccipitur,p.2.c.io78.c.f 
odtogcnai ms cum  in  n>a!o accipitur,tcporalium cuias &  im- 

plicamentadcfignat^p.g.col.i  £66.  d 

otStonariofummaconcluditui  ialubritcrcadcntium,  P.4.C0I. 
2344  d.cltemp.2  C0I.1078.C 

Otftonarius  numcrus  nouoTcft.congruir,&  quarcpar.j.coL 

1417.3 
Itcmp.2.c6I,i293.c 
oclonarius  duphcatus.In  lcge  carnalis  circucifio,  odaua  dic 

celebrabatur,In  euangclio  vei  o  in  praefenn  circuncifio  cor 

dis,&in  futurocorporum  p. 2.C0I.  11  n.b.c 
odonaritotfunt  inpfalmo.cxviij.q  lotclemcnta  apud  He- 

braeos.f.vigintiduo.p.3.i34?.a.b.Etquarcfic  pcr  oCtOJ^T 

riumdefcribitur,p.3.col.i4i2.f 
oculuseruenduseftmetaphorice  proptcr  concupifccnriam 

illicitam  ab  ac^us  vidcndi  reprimendo.Ec  dicitur  crtii  ocu 

lus,vcl  mapus  pra?fcindi  pcr  actum  illicitum,dupiici  intcl- 
lectu.p.^.col.iio.e 
oculus  beati  Stephani  a  corporc  Chrifti  cxiftetis  in  c$h,  fjjc 
immutatus  ad  vifionem  humanitatis  Chriiti,p.6,coluiuiU 
1064. f 
oculus  poteft  dici,dilc&us  amicus,&  confil.'arius5p.5.coium. 
no.e  t 

"oculusquempuluisgrauar,  non  pure  maculam  in  mcmbro 
con(iderar,p.2.col.5  52.e.f 

oculusmultiplcx.f.fuppliciorum,  tetationis,vclha:divcIviru 

1?&  oculus  gvnerauonis,qiii&  quare  fic  dicani ur.p.^co 

lumna995-a 
oculuseccle(ia?debeteflecIerus,qui  tamcn  depredauir  calli 

tatemmulierum,quafivbicunquceft  habitatioclcricoiUi 

&indefurgic  infamiaclcricorum,p.4.ibid. 
oculo  interion  carcatui  iufto  retributionis  cxamine,qui  cxtc- 
»      riori  negligentcrvticur,p.2.(,;ol,772.f 
oculipotiflimeapparcrcfaciucdifpoiuioncmcordis,  &p!u$ 
•    quam  inaliis  partibuscorpons,quia  vigentibi  omncs  fco 

fus.p.3.col.2o88.f.Vide  in  cordis  difpo(ino. 
oculi  quiquafi  quidamraptores  (unc  ad  culpam  rcprimcaJi 

funt&alafciuia  voluptatis  ih$  lcruandi,  nemcns  munila 

incogitationeIubrica,ucrfctur,noncigodebcmusmrucri 

quodnonlicetconcupifci,p.i.c.92.f 
oculiduplices  funt.f.animae  &  corporis,&c.parte  ?.coIumna 

I392.e 
oculialii  funtcarnis,quiapcriuntur  admalum,alii  metis  qui 

tranfcunt  in  vnu,vc  fit  vna  mcns  cu  Dco.aiu  oculi  ccclrfia 

quae 


Incf 


quae  haber  dtios  oculos,mora!em  &  my fticum.  Myfticus 

noiitior>mora'is,dulcior,p.4.c.494.e.f 
OculifpiritualiterfuntChrifti  virtuscognitiuaquibus  refpi 

cit  fidcles  fuos  eos  approbando,qui  funtpleniaquis  mife- 

ricordicr  ficurpifcine,p.3.ci873.c 
Oculi  quatuor  animalium  perfpicaciratem  inrelleetus  defi- 

gnanr,vnde  homines  fapicntes  &  ftatuti  fecudum  modum 

communcm  loquendi  dicuntur  ocnlati.  p.4.  col.  1.1 5 1  .c 
Oculi  impudici  non  norunt  animae  pukhritudinem  confide- 

rare,fedcorporum;p.3.c.2i85.c 
Oculi  piotoparentum  quo  videbant,  &  quomodo  claufi  erat 

p.i.c-9$4.a.Er  ibiimprobarurerror  Iofephi  &Ra.  Sal. 
Oculi  alij  funr  qui  per proeuaricarionem  aperiunrur,  alij  qui- 

bus  Adam  &  Eua  ante  preuartcacionem  videbant,  quibus 

mulier  vidit  Iignum,quia  bonum  eft  ad  comedendum .  Ec 

qui  fint  huiufmodi  Ocub.p.  i.c.i  3  54.d 
Oculi  qui  meliores  funt  in  peccatoribusdllis  non  vidcnt,  fed 

illis  vident  quifenfuscarnisdicuntur,  &  qui confilio ier- 

pentis  aperti  funt,p.i.ibid. 
Oculorum  officia  dcclarantur,p.4.c.994C 
Oculorufn  acics  fumo  fauciatur,p.2..c397.b 
Oculorumexaltatiofignu  e(tfupcrbkordis,&  huiusratio, 

P.3.C.1695  c 
Oculorum  renratio  norveft  nifi  in  mendacio  oculorum,purat 

habcrc  rcm,vcritatem  nonhaber,p.3.i486.d.e 
Oculorumnoftiorumoft~cn(ionesabiiciamu«,neceaqu^ob- 

lectabant  modo  nos  capiant,a  fpe&aculis  theatrorum,im- 

mo  offenfionibus,rerr*oueamus  oculos ,  &  ab  omnib.  quae 

animae  contaminant  purirarem,  &per  fenfus  ingrediuntur 

ad  mcntcm  P.4.C0I.  1 2  27.a 
Oculos  mcnris  partim  habct  apertos,partim  claufos,qui  my- 

itcrin  fuuira  ag!iofcit,federrO!enoncorrigit,p.j.i354.d 
1  Oculos  claud  tt  a rebus  vifrbihbus  qui  ad  inrcnora  inrelligen» 

dar?pitur,p.i.c82.e 
In  oculis  virtus  eft.Et  oftenditur  in  pluribus,vt  de  lupo  & ba 

filifco,t5,'c.p.3.col.i373.c&  1374.^ 
Qui  non  odcmpatrem&  matrem,&cdi(Tonare  vidctur  ab 

jl!o,Diligitcinimicosvcftros.Erabilloquod  in  lege  prae- 

C!piturdchonoidndisparcntibus,p.3.col.i388.f 
OJeruntpeicaremali  formidincpoenc 
O  Jcrunt  peccare  boni  virtutis  amore,p«3.col.i  05  4.  d 
Odirc  inimicutn  dixcrunt  Tudc;iJ&  arguebant  a  contrariofen 

iii  illiuspraxcpri.Oihgesproximum  tuum  (icut  tcipfum. 

Scd  falfumcft.p.6.col.i7i6.d 
pdilfefimul&diligcrepoffumi-s,  vt&  cognatione  coniun- 

ctos,ex  diuino  pcepto  diligamus  &  aduerfariosin  via  Dei 

.odiendo,&  fugiendo  nefciamus,p.  J.C0I.899.C 
jBOdiofus  Dco  &  hominib.de  cuiusmortenuilus  triftatur,&c. 

perqucmfignificatur.p.4.col.24i6.f 
odiurriccxuraChriftumfuit  multiplicatum  in  paflione  per 

phanfc:os,fcnbas  (acerdotes  &  populum,ideo  petierunt  li 

beratione  Barnabce,(ed  crucifixione  Iefu  Xpi,  P.3.C.927.C 
Odium&  inuidiacotra  Cknftu,quiapublicepr3edicabat  co 

trapcccara  ludceorum  fuit  caufaruinceeorum.  p.6.c.204«f 
Odium  cit  pallio  partis  concupifcibilis  ficut  &  amor,&cp.i. 

col.ij8o.f 
Odium  tra;einumeftoccafiomultorummaloru,p.3.c.666.e 
Ddium  &  inuidia  faciut  interprctari  faclaindeteriorem  par- 

tem,&  pcrucrti  iudicia,p.j.col.i83.a.b 
Ddiohabcbisinimicu  tuum.In  totocorporelcgisnoeftfcri- 

ptum  hoc.fed  dcprauatio  ludceorum eft, p  5.C0I.1 33«a.b 
Ddor  perna:cstrahitur,&dudto  flatuhocagitur  vt  res  ecia 

qux longc cft  pftfitacognofcarur,p.3.col.389.a 
Ddorluauicaiisdominofa-pcdiciturfacrificiumdc  vidtimis 

pecorum  non  quod  Deus  dclcdeturfumi  ooorc,fed  quod 

his  (ignificatui.fpiritualiter  Deiimdclcctar^cum  fpintua- 

lircrcxiubctur,ficurodor  Deiipirirualitcriateliigitur,  p.t. 

CoL85.c86.cl 
Odornotat  bonamfamam,liliucaftitatcm,thu6orationem, 

p.3.VidchIiim. 


ex. 

OfTcndir  alirer  iuftus,alirer  malus, Iiccr in  mulris  offendimu* 

omnes,p.6.c.h83.c 
Offendi  timctur  ille  inter  homines  qui  eft  familiaris  regi  mor 

talis,&  multo  plusdei  umerioffcnfaamici  Dei,p.i.707.c 
offcndicur  fx  pe  Deus,ne  offendatur  amicus,  amicabih  beni- 

uolentia,p.t.cio6.c.f 
offenfalicerfirfemperremitrenda,non  tameniniuria,fi  cx 

remi(Tioneiniuriar&  pcjnaedebitce  fequercturpronitas  ad 

faci'i.jspeccandum,p.5.c.205.b.c.Itemp.3.C2ii6.f 
offenfionesinnobis  Deusmodcrara  acetbirare  refcinditnc 

cum  mundo  condcmnemur,p.  2.C.963.C 
offenf x  rcmiiTio  fit  tribus  modis .  Et  quo  modo  Deus  remit- 

tar,p.3.c.658.f 
offert  fe  quoridie  fanclus,non  vacuus  quidem.quoniam  ma- 

daradilcxi,&  inhocfeoffettjp.j.ci^oj.a.b 
Nemo  olfert  fuu  aliquod  domino,fed  quod  domini  cft , nec 

tamoffertqudmredder,p.T.ci3?7.a.b 
offcrt  qui  fpinruali  graria  rcpletus ,  fcientiam  duorum  tefta- 

mentorumdocetefpiritufam&o  vcrbis  &exempiisdocec 

auditores  fuos,non  pro temporali lucro,  kd  pio  vitce  auer 

n:epra?aiio,p.i.c.i388  e.f 
offcrt  fidelisholocauftadominocumcorpuscaftigandoma- 

cerat,&  defideria  carnisigne  fpiriiuflancStiionfunicrefe- 

ftinat,p.2.c.769.c 
oflertvi&imas  fidclis,cumvotalabiorumin  laudemdomini 

expandit.p.2.ibi. 
offert  fidelis  populus  in  tribus  folemnitatibus  nummum  ma- 

nnali  oblatione,  intcriorem  fignificans ,  &  quis  ipiritualis 

nummus  Gt,p»  1.C.1 1 39. b 
oflerimus  vitulum  cum  carnis  fuperbiam  vincimus .  Agnum 

cum  irrationabiles  motus  corrigimus.Hadum,dum  lafci- 

uiam  fuperarmis .  Columbam,  dum fimpliccs fumus.Tur- 

turem,dumcaftifumus,p.i.c.925.a 
offerimus  non  folum  pro  donis  virtutum,  fed  &  pro  munda- 

nisfordibus  viciorum,p.2.c.i3i2.f 
QucedeDeoofferimus,nobismanent,fed  cxpetimurutaffe- 

dusnofter&fides  probetur,p.i.eo.i 323-a 
offerimus  domino  iram  quatcmpcramus,vel  cum  pro  Deo  i- 

rafcimur,&  irain  eius  cam  reflcdimus,p.i.c92  5.a.  Intri!. 
offerimusappetitugulae,cu  DeiamorerefrenanAp.i.c.92  5.b 
offcrimus  nosipfos  facrificium  Dco,cum  vitam  noibam  ci  dt 

camus.Membra hoftia»  fruftatim concifa  fuper  igiuin  po« 

nimus,cumvita^noftra,  operavirtutibus  diltingucntes  na 

molamus,p.i.col.9i3.c 
offerimus  nos  Deo  hoftiam  pacificam  de  boue&  dcoue,cum 

fortitudinem  noftramm  diuinislaboribus  exercemus,fed 

de  oue cum  caudt hofeiam  facimus,curn in  innoccntia  pcr 

feueramus,p.  1  .col.924.f 
offerrefemetipfum  Deo,ne  alieno!abore,fed  j>prio  placere, 
.    perfectius & eminentius eft ommb. votis,p.  1  .co.1401.ab 
offerre  Deo  mclius  effe,quam  fubucnirc  parenribusjn  ncccffi 

tate  pofiris,nufquam  apud  Hcbrc*os alicrut  mucnitur .  Im- 

mocommunitertent,quodmclius  cft  cleemofyaaslargtri 

quam  facririciavoluntariacffcnc,p.5.coI.2  7i.c 
offcrredebcmus  omniabonanoftrainridctnnitatis  fanfta?, 

p.i.col.85y.a.Iuterl. 
offerreexrrarabernaculumvelremplumvclimmolare  facrifi 

cium  fuit  prohibiti^ad  viradu  idololatria,fcd  ii  aliqui  sacli 

lcguntobtuhirc  cxtia  hoc,fuit  pcr  reuclationc,p.i.c.i054.f 
offcrrcdebctvnufquifqucinitiaqu^  inrcrfefunt,  &afeipfo 

fumere  vt  aliquid  offerat  Deo,&  non  qnod  cxtra  fe  cft}p.i. 

col.875.b 
offerrc  no  poteris  Deo aliquid  de fenfu  tuo  vcl  de  verbo,nifi 

prius  qu^  f  cripta  funt  corde  coccpcris,cj  eft  verbu  Dci.ibi. 
offcrre  primitias  Dco  quomodo  debcant  fenfus  noftcr,&  in- 

tellcctus  ac&  fertno,&  orania  qua?  intra  nos  funt.ibid.c 
offcrre  Deo  poteft  ,mente  hber  &  totus  intcntus,&  ahtcr  nul« 

lus.p.i.col.876.c 
offcrrenon  potcftomniahomoanimalis,quianimanomina 
tur,vndc  &  quarc7p.  1  .col.9 1 7-a.b 

offerre 


GlolTa:  Orcfin,&  Nicolai  dc  Ly  ra. 

<Jfforr-finon  valct  rr.anusalicuiusouem,  quod  ofivrat  par  officiaccclefixomnia  pcrfummnm  ponrificem  &prchtosa 

turturumautduospulloscolumbarum.- vtrum  hoc  vbiq;  clcfifc*difponchda.p.i.c~ol.iil88.T 

nccipicndumfif.p.i.col.943.c  officiaminiftrorum  veterisTeftamcnri  qualitcr  figurabato 

orTrrtnrrc^c  cumagiturrecta  inrenrioncfcdredtc non  diui-  ficiamini(trorumnoui.p.2.col.i  iio.f 

drt\:r,finonquod"picagitur,fubtilitcrdcfcernarur.p.i.coL  ogrcx  Balan  vt  dicit  falficjs  aliquorum  ludxorum  proptc; 

,,,[,  fuimagnitudincm&fortitudinemcuafic  diluuium,p.i,ci 

orfc!tinturDcodiincfo!aoperabona,cVvirtutcsptoquibus  lum.i  j4.f.&co!.202.f 

folisdcccteumpiopitiari,p.r.col.4i2.c                           ^  Ecdeeiuslongeuitateacciuscuna  fcrrea&alia  mt  Jatadcli! 

offcrcbanturquinqueinfacrificiumdetcrrx  nafcentibus,fci  ramentacum  confutarionecorudcmcxtcnfcp.  1.01476.1 

Iicetpanisftibquocontineturoblatiofarinxfpicarum.Vi  ogrenismagnirudo&fotrirudocnatraturin  quodam  Iibio 

nuolcnmfal&thus.p.i.c.92i.c&feq.  qui  apud  ludxosdiciiiirhbtrbcncdicTionum.  Etdicitr 

offciri  (ppeccato,nihil  digre  Dcopoteft,&nul!ahumilitas,  quo.Jeradicauit  vnum  montcm,fpaciumrrium  nnhanui 

vcl  fanouisanimaliumfufficit  dclcre  maculas  criminum.  terrxoccupanrcrr,&  poluit  fupcrcaput  fuum.&c.Vidct! 

p.4-cob2072C  liramcntum  &  quarccxprcffum  e(t,p.i.co!.4/.b 

off  rti  pr.rcipiunrurpropopulo  fexpecoraqnorumquaruor  olcumlucidumquod  ad  concmnandaslucernasexrraveli  1 

memorauit/ciliccthircumpropcccato^&agnum  annicu-  ttftimonii  inrabernaculofcederis, oftcnditur  vt  corufct 

lum  in  holocau(tum:duo  vcro  mcdia  arictcm  &  virulu  am  rnus  in  mundi  rcnebris  fcicnria  &  vitx honcftate,  vc  incre 

biouc  pofita,&c  p- LC0I.995.C  pidiapparcrepoffimusincxtrcmodic,  p.2.co!.u  15.!) 

off.-rn  Deo&Dci  circ,diffcrunt,&quomodo,p.i.co!.ii47.c  oleumoliuarumptoprieditiruroleum.Olcumautemmiii.r 

offcrentismcntemnonoblarionemdominus  attendit ,  qua;  &altcrius  marerixcuiufcunquediciturtantunjolei.inp5 

placeccxmunditiamcntis^p.i.col.iij.a.lntcil.  ticipatiue&  dimimncp. t-col.78o.f 

oftvrentismanibus  &  tenetispricnitias  lua$>faccrdos  manus  oleumfolctfierimyrthtnumraphaninum,dcnucc,delino, 

fuas  fupponr  bant,&  cleuabat  fuifum,&  retrahkbar  dcor»  dediue.rfis,fpecicbus,p.i.col.779.c 

fum,&  poftca  vertit  fe quatuor  partcs orbis,&  quare ,  p.i.  oleum  in  manu  retcntum ,  cuiantumcumque  reflringarur  <  j 

C0I.1619.C             A  xit.p.2  C0I.1921.C 

offcrcntium^nominanuncpublicerecitarur&redemptio  pec  olcbmotferreiubcnturfilii1fracl,fedcumdifliiidione  dc; 

cacoruminlaudemmuraturmeccuangelicxviduxmcmo-  boribusohuarum.ErnuIIum  cffcrre  licct  in  tabcrnacul 

riacclebrarur,p.4.cnl.672.d  domini  nifiquv>ddcoliuisfit.p.i.col.779.c 

offerentiumdiuerficaseft  adceclcfix  xdificationcm  fpiritua  olettmtrirum  cumpilo  vtcbantur  HebreJin  facrificio,  quo 

litcr.AliudenimorT-runtdocliorcs.Aliudiniiocctes.Aliud  cratfan&iusal:)s,&cftpuriusil!.oquod  tercbaturinmol 

prrdicacores.Aliudconremplariiii.  Aliud  propriam  carne  &figurabatxternitatcmagniimmaculati  Iefu  Chufli  p. 

lnacerautcs.Aliud  martyres,uiud  viracouKiTorum.Aliud  col.Sio.f 

mifcricordes.AlindbonacxepIaprebctes,  &c.Etperquae  olcum  vndeluccrnxdcbcbantimplcri.vbiaccipicbarur,  p.: 

irtafig<nantur,p.876.of  col.1115.tkfc 

©ftvrcnresnon  purefacrificium,quorumoratiofitin  peccatu  olcumfamamnominis&famambonitatisDeifignifioar^qu 

fignificamurpermortem  corporalem  Gahlxorum.&cpa.  difTufa  eftadaliospopul)., ,pptcr  mirabilia  q<  £  fcci;  D<  1 

?.\:o!.88o  f  profiliislfraelin  Acgypto&inmatitubro.  iia.j.ccMunui 

ofli  :ium  fummi  facerdotis  eft orationibus  &  facnficiis impe-  1 8  2 1  .f 

trare  prolongationcm  vit£,&  diuinitatcm  placarc,p.i.coL  o!ei:m  fignifioargaudium,quia  nutiir  &  fouet  igncm  ch  uitj 

1446.^  ris.p.y.col  408.^ 

©ffkium  procurarioniscircatemporalia  minoribusdebct  co  olcu  nec  thus  ponebarurinobiarioncpro  pcccaro,oi;:.J  pe< 

micti,vtmaioresprxdicacioni&  orationi  intendant,pa.i.  carornondcberfcipfumaffcrurarcquodpcccarun-.  fitfif 

coI,i042.f  dimifTum,vcl  quod  munusfuumfir Pcoaoccptfi,  fed  dt 

officiumpictatis&humariitatisquilibtthomotenetur  proxi  betfempertimcrcPerolcurnenimdcfignatut  Deimifcri 

inoiinpendereinnecef!icatc,alitfr  ttnctur  dtbicohoncfta  cordiaPer  thusaccepta:iodiuina,p. 1.001.947.0 

tis&congruitis,p.5.col.t2?6  c  olei  natura!ucisminiftracfr,&laborum&  dolbiuwfolamc. 

©ffioiumecclefiauMcumcumpcinvniftrosagirur  inmemoria  p-5.col.34  2. f 

Chrifti  populusadlaudem  Dei  prouocatus  pro;Lrnit  fe  Itemp.i.col.779.c.&col.ii92.f 

infacicm,p.4.co!.2  3J7.a.b  olco  vncTionis  adoftinmtabernaculi  to.iuspopulivcftis 

ofTjjium  paftoralc  valcntiffimi  viri  lcguntur  recufiffcfed  mul  gebarur  &  quarcp.  i.c.971  -a.b 

riva!dcinfufficicnrcsm  >dofcingcrunrini]>udcnter,  ficut  o!comollities,rcfqucdclicarxadumbranriir.p.j.ccl.i687.b 

a'iicnlafeftinansadprxdam,&c  P.4.C0I583.C  ohuacuniinfloretft,fiimmoderatencbiilatangitur,afrut< 

offi ■-■ium  facerdotum  vetcri  fcgis  erat  offcrrc  facrificia  officiu  vacuatur,p."3.co!.2094.d 

Jciiirarum,miniftrarefateruotibusinfacrihciisoffercnd:s,  Ollafubduplicimetahoranotapopulum  Ifrad.fpropter 

p.i.col.i  173. c  flic-tioneii),&  propccrdcfolationcm,p.4.cel.i  :fci.c 

officium  cft  per quod  digniras  conftat,p.6.co!.j07.a  ollam quam  vocct  Ezcchicl  ca.24p-4.co.  1 2 62 ,e 

ofricium  nonofficio,fcdfinepcnfatui5p.  j.i?5y.b  olympiadcspcrquemtn(titutxfunt,p.4.c.2  4o.e 

orriciuin  epifcoporum,prcsl»yteiorum,diaconorum  qur-m  fit  otnen  eft  verbum  cxinfpcrato  prolatum,cx  quo  fcquitur  bo 

vtdcdum  t^menbenemihtcnt  in  rcgimincmam  alitcr  ni-  numalicuius  vfIa!iquorum,&tuncdicitur,omenilliusvt 

hl  e(t  dirjicilius  penculofius  in  hac  vita ,  p.5.  C0I.247.C  illorum.p.a.coI.S^  S.f 

©fficiofaccrdoialircddunturindigniplurimij&emimeiatur,  omnisquicreditineumnon  pcrcar,fed  habeat  viram  atcr- 

&cp  ic i095.b.c  nam.Ethocerraueruntaliqui]ixictici;diccmcic]i;o,itiC' 

officioccclc  fialtico,cj)  indigni  fungat,no  vult  Chriftus, fcd  O  dcn.cs  non  damnabuntur,  ctiam  (i  moriaiiiur  in  pccc«w 

ruditi  fcicntia&  inorum  honcftatcfpcctati,  P.2.C.1071.C  mortali.Scd  rcdarguuntur^p.j.col.io^j.c 

officiofacromacipari,fiadfecularitatisfpemdcduc^i ,  vcrbo  omnisqui  patrixc^lcftisciuiscft,pcrcgi)i!i!scft  nu  nc.i  toto 

Cfterosdcftruunt  velcxemplo,tolcrabiliorpxna  cruciaret  tempoievitxprxfcntis,p. i.coI.jj  i.a 

cosinfernilifubcxteriorihabitudegifIent,par.5.columna  omnequodinuofuitur,infctep!icatijr,p.3.col.95.a 

9?5  c  omnesordinesangclorum  prxexiftunt  in  (>co  tanquatnK 

©fficiavindiclxpoffuntimplercbonibonoanimojofficia  uc-  excmplari^&omniaprxcxiftunr  in  co,fcut  in  caufa  tlficii 

(0  mtfcricordja»  mali  implere  non poflunt ,  p.2.col.  1949-0  ICj&  »n  co  quiefcunt  ficut  in  fihcp.&coJ  61^. f 

omn^s 


Ind 


ex. 


omncs  homin.es  vult  Detis  faHios  frri.  Hoc  multiplicem  ha- 

b:ccxpofirioncm,p.6.col.695-a-b 
oidius  tuiiiftnis  velilHus:  Vhicunqucin  legefcribirur  aur>p 

met  iiortim  cxccNcncia  cir,aur  piu  raci  uorum  dccerioratio 

nc,p.?.col.io4J.c 
ornniaaiia  Dcoeoipfoquodfuntdenihilo,  haber  principiii 

futcfle>&  funtvertibiliainnilvhp.i.col.^oo.f 
omnia  ad  monadem  reducuntur,  &  huius  excmplaris  oftcn-> 

uo;p.i.col.i38o.f 
omnia  funt  fubiecta  Chrifro  ab  xrerno lecundum  natura  dr- 

uinam,fecucium  difpofitionem  fiendorum  in  tcmpore  >no 

lamenexecutiuc  fecundum  naturam  humanam,fedautho 

rirariucproptervmonemad  verhum,cxecutiue  auteoi  ei 

fubiici.Ciuur  u\  finemundi,bonos  premiando,  &  matospu 

niej'»,p.6.col.ioo?.a 
on)niafuntfubie^aChri(rofecundumd(uiniratem>&fubii- 

ciejitur  fccunduni  humamcatem  in  futuro  feculotriplici  ra 

tionep.6.col.8i9>c 
omnia  donauit  Deus  pater  cum  illo,fcilicet  filio,fupef  iora,at- 

qualia,infcrior.i,&cp.6.coI.i  i^.f 
ommpotcns  eft  &  bonus  Dcus,idco  quod  frequenter  vtitur 

mahsvoiucafihus&aClibushominum  inexecutiene  ordi 

nattonisfiM?.Ecdacurexemplum,p.2.col  Soj.c 
omniporeiuiadjuina.>virtutis,percirculumdcfign3tur,p.j.co 

lum.389.4 
■  onager  eft  afinus  Sy!ucftris,qui  nafcitur in  campo,  &  fic  non 

nafcituroncribus  porrandijp.^.co.j^^.a.ck  143: .c 
bnager  fignificat  eos  qui  m  folicudine  morantur ,  p.j.coluro. 
.     369.^ 
onyx  lapis  prxciofus,&  ciusmoralitas.p.^col.i  289.1».  Item, 

p.ft,co).9i.b^c.&col.789.&col.82iu.a 
onccraca!usquid.dititur,p.4.col.5i  i.c 
onusEuanselirum  dcquodicitur-.Onusmcumleuefignifica 

turperfupcrh  imcrale,p.i.«ol«7Sjjta 
onera  porramus  in  humcns>p.i.columna  785.  a.  &  col.974.fL 

&col.i679.b 
ooila&oolibaduxfororesturpiterfornicantes,  minor  poft 

njaiorem.fignificaiuSamariam  &  Hierufalem,&p»rcon> 

fequensrcgnum  Ifrael  ,  &  regnuni  Iudaquorum  fuerunt 

Merropo!cs,qux  fornicata?  funtcnormiter  per  idololatria» 

proptcrqiiar  funtcondcranandx,p.4..c.i2j  i.ci252.f 
opcraiiuscumgaudiolaborat,quandoattenditatbores»fru^ 

Cius  vides,p.6.col.9j9.a.c 
opcrarsi  pauciore*  mueniunrur  in  noflris  adtionib.  qua»  altio 

risfuiu  mcriri,NiinfcrioribusvcropIurcsfuntopcrarii,pa. 

?.col.  1 S7  i.ab 
opt rani  trcs  in  fabricarione  idoli  dc  mccallo per  malleatione 

funtnecrflarii,p.4.c.358.f 
.opcratur  quilibet  delectabiliter  fecundum  habitum,fiue  fit  ha 

bitu.sbonusiiucmalus,p.3  cl67i.a.b 

operaturquiagitbonumquodpre.cipitur,fcdquodoperatur 

non  cuftodit cum  furrcpit  quod  prohibccur ,  p.i .columna 

yi.b.c 
operatur  homoterram.non  vt  faciatcam  cffetcrram,fedcul- 

tam  &  :ructuofam,lbid. 
op  rari  &  cuftodirc  Paradisu,dupli<  ircr  exponitunVnomo- 

dovt  r.-fcraturad  Dcum«vtiuc,aliomodovc  rcicracur  ad 

homincm,p. i.c-7i.b  c 
opcrari  co<pora1iter  vult  ApoftolusfcruosDei,vnde  viuant, 

p.6.ccl  680. d 
©peiartnopoflunt  resconftirutxineffcnaturalifincDcimo- 

tio.-ic,geiicta!i,qsua  canfa  primaplus  influit  in  caufacu  qua 

fccunda>p.i.col.i5i5.c 
opci  111  qu«c  prxcipiuntur irt  tabcrnaculo  vc Teft.fcptem  fpe 

tusde  taliUscni  nuianrur,&  mhilhorum  nudum  rchn- 

quitur.Ei  qiit  i!lai!nt,p.i.col. u84.d.c 
bperatio  hiimana,quar  &  vndc  dicitur>&  quando  mala &  qua 

dobonadicitnr,p.i.c  1  n.b.c 
operano  apcrta  per  mdfc  m  inrelligirur,p.3.col.20i.a 
operatio  omnis  clcfloro  m  pc  gratiaru  fpiritui  incipic  &  pcrfi 


citur,omnisrefpeAu&intetionefutur3cquietis  &  immor 

talitatisperagicur.EtaffimilaturftiU&urxtcmpli,  p.2.col. 

1293-b.c 
opcratio  bona  dc  genere,cj  bene  ficri  poteft  &  male,  fpe  mer- 

cedis  xrernx  in  Deum  ordinari  dcbcr,&  fignificaiurper  fl- 

liam  vcnditam  in  famulam,  p.i.c.684.d 
operarionisintcntioinflexibilisitapcrpalmum  exprimitur, 

ficut  per  manum  opcratio,p.i.col.789.a 
operationcm  exercu  ifll-  homincm  in  Paradifo  pofitum,  no  la 

boriosc,  fed  delitiofe  crcdibile  cft,&  mentcm  prudecis  ma 

gna&vtiiiacommonuiffc,p.i.coI.7i.a 
opes  &  poccncia  pudore  afficienc  apud  Deum,par.4.columna 

678^ 
opes  qui  augcre  ambit,peccatum  ncgligit,  more  auiti  captui 

cum  efcam  rerrenam  auidus  infpicit,quo  ftranguletur  pec 

caci  laqueo  non  agnofcir,p.3.c.i  72  j.b 
opgel,in  Turris  Ophel. 
ophitas  hxreticfferpentem  magnificant  intanturo>vt  illu  Deo 

prxferant,quiainquiuntfcientieinobisboni  &  mali  origi- 

nem  dcdit,p.  i.col.i  3 17.C 
ophir  nomen  eft  Prouincie  in  India,ab  Ophh*  vno  de  pofteris 

Heber  nominatur,qux  &  terra  aurea  appellatur,p.2.colu. 

77o.f.&col.7i9-c 
opinio  qualis  fit  apud  homines  de  nobis  fcrutemur  fempcr  > 

excmplo  Chrifti,p.5.col.276.f 
opinio  eorum  videtur  falli,qui  dum  arduum&  periculofumi» 

tcr  virtutis  exponunr,ncc  incipiendum  iudicant,pa.i  .col. 

61 3. c 
opinioduplexquomodo  Adam  inteiligiturefTecollocatusin, 

Paradifo  terreftri,vtoperaretur,&ca:tcra>partc  i-columna 

7a.f 
opinio  antiquorum  fuic,  quod  quando  cxcellcntes  perfciHt 

moriebantur  rransferebantarad  Ditam  Deorum>p.j.col. 

279,0  .  r  • 

opinio  vulgaris  de  immortalitate  animx  &  rcfurre&ionc  fuit 

multiplex,p.5.col,r»8.f 
opinio  famofatemporc  praedicationis  Ioannis  Baptifta;  fuit 

in  HierufaIem,quod  rcmpus  Miflia  crat  de  proximo  vctu- 

rum  vel  complctum,p.y.col.ioj4.f 
opinio  de  Chrifto  quod  haberctdxmoncm  priuatum  >  prin- 

cipalitcr  fuic  proptcr  fcruorcm  prardicandi>&  ctia  propter 

quxdamaliaquxnumerantur,p.5.col.5i8.f 
opiniofimplicium  ludxorum  fukquod  homo  videns  Deum 

vcl  Angelum  fibr  apparenrcm  in  fpecicaliqua  fcnfibili,de- 

betcitomori,quodtamcnerrorerat,p.2.col.  195.3 
opinioncm  paucorum,feiucntiauaaiorispartis€Xcludit>  p.5. 

col.1003.a-b 
opituoneseffeinftudiisEccIefiafticiscontrarias,  expcdit  ad 

cxercenduiningenium,&cxcutiendum  pjgritiam  ftudcn- 

riuro,p.2.col.502.c.f 
oportuit  quam  neceffitatcm,&  an  eandem  importct  ad  vtrun 

quse  cum  dicitur.Haccoportuit  faccre,&  llla  non  omittere, 

p.i.col.i6i9.c 
oppreffio  innocetium  prohibctur,in  qua  cotneditur  {fudor  & 

ianguis  eorunup.  1  .col.  1 05  5.C 
opprcflbrcs  innoccntum  fignhcantui  pcr  Idumeos,  &  palliac 

luam  nequiriam  ii!fritia,p.4.col.2  205.  f 
oppiimi tc ncn cognofci>  feruitute  Acgypti,ncc corde  inge- 

milciijucc  vocif.raris  ad  Dominum  vt  Iibrct  te,  niii  moria 

turin  te  Rcx  Argypri,p.i.c.4|9i.c 
opprobrium  viduitat;scx  confufio,  adolcfcentic  &  gcntilita- 

ris &  fiod  1 J  quando inirium acccdit , P.4.C2 5 %.jt 
oppiobiii-m  nccucntcs  mulci  aniuiasfua^  perdidcrunt^pa.^. 

co!.43o.d 
oppiobrn<m.,quodobJ!cirinimicus.p.3.c.933.a.b 
oppi cbrium  magnum  cfi  toti  Chifhanitati,  &  porifiin  e  prin 

cipibus  Chriiti.ous,quodinfidclcspoffidcntlocaroftreia 

tis,p-4-coi.i027.c 
deopproslfio  al:enx  vkcqui  lcinebrianr.potibus  vacarcdi* 

cuntur.p.j.coLiyo^.c 

%  optaritiis 


GlofT<£  Or<im.&  Nicolai  cle  Ly  ra. 


0 ..„,.;,  ^n.rn-iaicercnimiiimdcfitierantisrcpercrcp.j. 

Optanda  :  imids  bnnagratiaj&gloriavcrrenanon  ni- 

icral  ,p  5.'o'.jio.c 
Opqrcmij  capnu.tcfrpaupcrta«;lihcra,p.2.col.844.f 
Opulcntia  intribusoltchrur,!cilicctincx<Mcitub<.llico,inap 

p ,  tico,in  extHi!unicrcatiuo,p.4.col.i277.c 

O    !>1).  pcTi]iK)daiH-quitiirc!busfpiritualis,  eftridcs  ma- 

ncns  in  .Miinip.j  tol.  i «  i^.f 
Opjsr.ct  uiiltquodnorxit  alimiribusre&x  rarionis,  fed 

opus  v)b!jq'.)u:n  cxir,oc  c(t  cxcmplum  dc  tibia  claudicantc, 

P.6.C0I.440  f 
opus  Dci  prarproperam  cxigit  feftinationem,p.4.col.873.a 
Op.is .primiim.Dei  in  cdificartoitt fpirituali eft eradicare  ma- 
: pinas  3i  tnbulos  viciorum.Secundum opus  cft  planta- 

rc,ifcp.2.co!.7S.c 
Opus  omne  Domini  magnu  cft ,  fc  J  pro  capacitate  eoru  qui- 

bus  opcratornbi  inuiccm  comparcnrur  magna  operaDo- 

Biifli  dicuntuf  vcIparua,p.2.col.ij6.d.e 
Opns  nacurx  cfficacius  cft  opcrearcis,&  plusdeledat^p^.co 

Jutnna2i79.c 
Opus  meritoriumpermanum  fignificatunp.j.coT.^a.c 
Opus  minus  neccflariu,  poteft  prccponi  magis  neccflario  qua 

doimminetcafu3,p.5;.col.ii62.c 
*  opu?peccatieftmaximeftra!e,fcilicet  fcruirute  diaboli,  & 

maximcimpcdit  vaearediuinis,  idco  maxime  intclligirur 

prohibitumeiTetcrtiopra?ccpto,p.i.co!.67^.c 
Opus  Pta?lacorum  Ecclcfia?  vcl  Dotftotum  fignificaturpcr  ho 

locauftum  de  armcnto,  id<ft,dcbobus,parte  i.columna 

907.  b.c 
Opus  m  corpore  quinquc  fenfibus  corporis  expletur,p.i.coI. 

1382. a.b 
Operis  H.rc.ra.rum.ribus  in  Opus. 
Operis  bonitas  dcpcndet  ex  rcctirudine  intentionis ,  p.6.col. 

631.  c 
op-ris  boniinchoationemeiTea  nobis,  comfummationeau- 

tcin   ffca  Deo  Pclagiierroreft,p.6.cG!.376.e.f 
opeiiscuiuslibetbonimprinapio,Deusquieft  patcr  nofter 

pcr  creat  ionem,  &bca:a  virgo  qua?  cft  matcr  noftra  per  pie 

t;  rem  dibentde»iotelali)tari,p.2.ccI.iy22.f 
c>perisbonif)ri](.kturamq.iicuqueinchoaucrit,neccflccft  vf- 

quead  toftu  bon.r  p^rfcctionis  perducat,&munimina  cu- 

ftodia?folcrtisadhibcat,  p.j.c.i^yo.d.e 
opcrisboni  qmd  p.nd  fUc.it  vc!  iudaeus  velha?reticus  vel  gen- 

tilis  abfq  jc  ade  Chni.ti,lin:  uu-icede  agit ,  par^.columna 

2227«b.C 

inoperelpiritualimulrumdtfudansplurimos  fru»5tus  facit, 
fed  C\  ncgligat&  poft  Miorem  rtfoclicris  ad  voluptarcm  ver 
giu,omnialibidinecorn!mpendadar.p.2.col.i89.b.c 

Operis boni  piimordia  cu  iaudantur,  non  dcbet  hoc pafccre 
anim um  operatis,ne  dum  laus  fuauitcr  capitur,  fru«ftus  bo 
n:  op.t  is  inrcmpeftiue  comedatur,p.i.tol.i?oa.b.c 

opera  carnis  dicuntur  i!la  ad  qua?  caro  inclinatur,&  funt  ha?c 
propric  opcra  luxuria?  &  guIa?,p.6.co).5 1 4  f 

optra  bona  a  Domino requiruntur,p.4.col.672.d 

opera  rccta  qui  facit  fine  corruprionc  vana?  g!oria?,&  manda- 
jamifcricord:3?fincpcccatiadmixtione,.'iz.yma  comedit, 
p.i.col.i22i.a.b 

opcra  niifcricordire  fex  funt,qua?  funt  ncccffaria  ex  parte  cor 
pons,&  corumfurricicntia,p.j.col.4i6.t 

bpera  mifcricordic.  f  jnt  magis  accepta  Deo  quam  vi&ima? , 
p.5.col.2i8.f 

opcra  diuiiKt  Ucer  finr  mirabilia,tamen  no  funt  nifi  qua?dam 
modica  fcintilla bonitatis  & excdlentij  diuinx.p.j.colum 
na2i88.f 

operafcriiilia,fiuecorpora!ia  impedientia  reucreriam  fabba 
ti  nonfuciutlicita,tamenoperacorporaliaquxnon  pote 
rantbono  mododirfcii,nccanticipari,ficutadaquarc  ani 
malia,&  pabulflmcispra;bere:&  fimilia,pocerantlidcefie 
ri,p.4.co!.68i.c 


opcraqnxlicircpoffuntficri  indiefabbati,&quenon  par.j. 

col.jio.f 
opcravita?ac"tiua?inducuntfollicitudincm  &  abftr.ictioncm 

mcntis, fed  opera  vita?  contemplatiua?  refpiciunt  vnitatem 

mentis  in  Dcum.p.j.  col. 847.3 
opcraexterioraeorumquiiam  fiiblimiaappetur,dcfignatur 

pcr  corticcs  arborum,p.3.co!.277.b 
opera  nouem  funr  creatoris  de  quibus  opcribuslaudemus 

operanrem:&funtmagnificentiafan<ftitas,&c  p.3.colum 

na  i5jS.e 
opera  ifta qua? pcrrinerc '  idcntur  ad  opificium,vtrum  tribue 

dafuntdonofpirituflJindti.p.i.col.8i7.a 
opcraoperuquarcdixit  Moyfcs,quandodeofficiisLeuitaiu 

fermoncm  fecir,fed  vbi  dc  operibusfiliorum  Ifracl  loquc 

baturfolaoperadixit,&  quariftoruinmyfticaintelligdia 

p.i.c.iiSp.a.b 
opera  &  opcra  opei um  funt  ficut  fanc"ta,&  fan&a  fanclorum 

Ibid. 
opera  fapientia?  Dei  duplicia,publica,&  fccrcta .  Et  qua? illa 

fint3p.3.col.i43.b 
opcra  condcfcenfiouis  &  inr>pcrfectionis,qua?  patcnt  in  fug: 

&!oculis,&conuerfarionccumpeccatonb.in  Chriftonu 

]amarguuntimpeifcclioncm,p.5.col.io67.a 
opcra  voluptuofa  velloca  gcnitalia,funt  loca  humcnria,qu: 

loca  luxuriam  corporis  dcfignant,p.3.col.387.a.c 
opcra  anima?  vegetatiua?  duo  lunt,fci!icct,gencrarc,  &  alinii 

to  vti.Vfus  autcm  aIimcnti,c!uo  rcfpicit ,  nu:ritionem  fcil 

cct  &  augmentum,p.i  .col.i  o7c.e.f 
operaiuftorum  mcntesintuentiumcxcrnplisilluminant ,  6 

diciturlucerhaindomoDci,p.i.coi.778.e.f. 
opera  bona  cum  quafi  in  pi!a  cordis  occulta difcuflionc  run 

dimus,&  fubtilitcr  rcctraitamus,in  tenuiffimum  puluercir 

arOmatacontcrimus;p.i.col.82i.a.b 
opcra  quardam  licct  minns  placearit  Dco.profunt  tamc  Dcc 

etfi  Dcoofferri non  poffunr,comedi  pofIunt,p.i.culum'n< 

1548. d 
opcra  vitxinreditudineconfitmarcinalicna  poena  confpi 

ciendoquid  timeat,cft  manus  conftringcrc,  p.^.colllmna 

162. e 
opcrafolidavirtutuinofTibns,in  vmbilico  infirma  adhuc  & 

impcrfecla  bonbrum  adtio  defignatnr,p.3.c.i6i  3* 
opera  fanctorum  intcrirura  non  funt,fcd  vbi  corona  iufiitfai 

acceperint,ceflabunt  officia  laboriofe  operationis,  p.2.co. 

IIJ2.f 

opcrapatrueximiaintueamur,quoamp!ius  de  animi  noftri 

pufillanimitate  contundamur,p. 2. col. 12  93. c 
opcra  fandorum  dodtorum  bona  nuriqiiam  obliuioni  tradc- 

turfedinmemoriaajtcrna  en'tiuftus,p.2.ci637. 
opcraiuftitia?  nein  craftinum  differamus,fcd  hodie,id  efl,dli 

viuimus  omnia  qua?  ad  perfectioncm  funcimplerc  fcftirJc 

mus,p.2.coI.3o.f 
operaexgratia,noncxopcribusgra  Homoigiturnon  dc  vi 

ribusfuispra?fumar,p.6.coI.535r.c 
opera  meritotia  no  funt  prima  caufa  propter  quam  aliqui  pr; 

mianturin  virabfata,nccetiam  meritorum  fururoru  pra; 

uifio,imo  pra?paratio  gratix  in  rcmporc  procedit  ex  a?tcr« 

napra?dcftinationc,p.i.c.5:i?.e.Item,p.3.coI.9jj.c 
opcracxterioiaviuificantur&mcritoria  efficiuntur  ab  ani- 

tna bcnc difpofiu  ad  gratiam,ficut  a  cordc  carneo  proce- 

dunt  fpiritus  qui  funt  canfa  motus,p.3.col.i624.d 
opera  non  folum  bonorum,fed  ctiam  malorum,nobis  in  exc- 

plumfunnrahenda,quomodo&quarc,p.i.col.o66.  1 
opcra  qne  cx  mente  viciata  prodcunt,nihil  in  fc pic  pi  ofiffio 

nis oftcnduntjed  gcntilcm potius  Itultiiiam  quam  Eccle- 

fticam  caftitatem  fonant,p  2.C0I.141  i.c 
opcranoftraIigniscomparantui,bonafrudiferis,prauaautc 

falicibus&inccndiodignis,p.2.col.i309.b.c 
opcrafolcnt  dcfignan  pcr  veftimcnra 'quibusinduimur ,  3d 

gloriam  fi  munda,utl  ignominia  fi  immunda,p.2.coIumn. 
330.C 

opera 


InJ 


ex. 


O^ra  q-ic  rlcecrrenisreli  :sad  rupernam  gratiarn  extcndun- 
rorper  Tfiaramlign?ricantur,p.3  cot.2171.a41 

Ovraqnr  pcrhom  n-sriiMictlvnci.up.-iaindr.IhiJ. 

Opcrac?lcttra,quinfincficftismtecioncinerccdis,1ci}5wnpQ 
raSis  fauomaurcommodi  ractunr  ftntcntiaira:  cxlcftis  fe 

riuntur,p.ix<7^9'r>'c 

Oocra  bonorum  initiadiue  principia  volunrarum,  mcdia ,  & 
confuimnationes  corund^m,funr  Dco  atrrihuenda  taqua 
om niumhonoriimauthon.Et  iigniticamr  perprimitias  & 
dvxiiiia^p.i.col.;  10  f.&  C.729.C&C0I.1  545-e 

opcra  ratione  mdigent,&ratioopcribus,vrquod  mentc  con 
cipiir.us,operepcipettemus,p  i.coI.968.e.f.&  C.969.C 

Pperafjcicnscruenra  &nefa/ia,proximosfcajr«daitzando&: 
lpirirualucrintcrhcicndojpoiluirtcriainhabitationiifiiie, 

p.  i.co!.  144"^ 
operabona  qua?  intuitu  temporalis  comodt,vcI  fauoris ,  vcl 

dclectationi»  agimus,aut  inter mala  funt  repuranda,aurab 

jnfirma  ihtentionc  lcccrncnda,&  pro  coelefti  tanuim  retri 

butionefacicnda,p.2.col.a5j9rc 
epcn  fulutisfincfauiaboni  odoris  non  fatis  rduccnt  audtto 

libns  nec  fama  finc  operc  pt  oficit,p.y.co.9 1  .a 
opcra  bona  qui  agu  affert  vngucrum.quibus'  opcribus  Eccle- 

fiam  nporcbonx  opinionis  rcipcrgir,p.j.col.8<>i.a 
opciadkuntur  frucius,&  quifruwtusi'untuon;arboris,  p.5. 

col.i5:.d 
or cra  qua:  vidctur  probabi!ia,propter  fidc  fic  d)mvt  magna? 

vircs  &  curfus  cclcrnmus  c-xn a  viarn,p.6.c  ( '.  1  j8.d 
EperalcgisvterantccicYhonialia  nunquans  valucri.nt  con- 

incnua  mundarc  ctiam  ii  cum  charirue  &  cieuotionc  fic- 

banr.p.6.col.48.c 
opciadefignanturpcrrrianus,p.2.cqIl|68.c.f 
©peiumbonorumprinopia  luntprmmia  fiugum  vel  primo 

genrorum,vcl  ipfa  voiuntas  qua:  fitcr vli  <.pcrc,pa.  j.col. 

2i49.a.Ucm,p.i-co!.59i.c 
opcrum  pcrfc&ionOrt  fir.c  h*nccft,col,  135:5  a 
operum  bonorum  inrtia  per  hcrbjnn  iignificaticur,qua:  da?mo 

ncs  nintntur  dcftrucrc.  Ibid.b.c 
opcrum  noftrorum  vifa  clarirace  pioximi  couertuntur  sd  offi 

c!ttm  pietaris,  quo&ipfi  bcne  viuendo  Donamoconfecra 

tur  &  dc  hoc  figura,n.2-col.i  3ip.b 
Opcnbus  in  otnntb.  tnuenies  quandam  oppofitionem  diucrfi 

mode,&  quomodo,pv?.co.2 148.C 
Operibusbonis  vfqucjd  rinciTiinliftcrcj  cftrunicahiacynthi 

na  vfquead  pc-ics  vcftiri„p.i.col.79o.c 
opcribtisai  q.jicusmagtscftaptum  tepus  pluuiofum  aliqui* 

bus  vcro  in.cum,aiiqu:bus  calidutw,aliquibus  fngidum,  p. 

3.0343.C 
in  opcnbus  noftris  boms  Ci  cft  aliquis  dcfedtus  artribucndus 

titnolho  dcfect.ui,&  dehoc  figura,p.i.co.  1547.C 
opcnbus  bonis  apponcndac  lunt  valua?,  vt  proximt  noftri  hcc 

vidciucsgiorificettt  patrem  quiin  cadiseft,  &  tpti  quoque 

perexemplanoftravirtutum  incedcredifcant.Similiter& 

vc&es  apponendi,coiitra  mlidiashoftiu,  &c  p.2,c.t3  jo.e 
opciilmsbonisqui  ttudcntin  vinbraprxfentis  vita?,  ia  itme 

reconfcrucnt,neperdantlahorem,p.t.col.i448.f 
Oprtatoria  virrus  Dci  ctfi  non  videtur,  tamen  ex  operib.fuis 

aeibmatuf,opcratorcmqiiefuaoperaprodunt,  vc  intclhga 

tur  quinon  compichcnditiir,p.i.col.i  569.C 
C*aculumtcmphproquo&  proquibusaccipiendumfir,  p.2. 
14'b  c 


CO>. 


oraciilum&propitiatoriumquomoJodiffcrunt,  p.i.colum. 

733.c.&coI.734.i 
orat  b.i.c,'jiu  mandafa  Dci  fi.n>ar,tal;s  dcprecarivjcoram  o- 

tulis !  )ci  inueuit giatum,quu  benc  opcrando  fei  uut  mfti 

ti.im,p.;. (.(>'. 2  149.  ;t 
orat  mo.nnibi-soperibiis  fufs  qui  bencopcraturcum  inrcn- 

tio  ncc  pcruvmendi  ad  Deum,i>»3.col. 185  i.a.b 
0r.1t  bcnc  qui  Deum  orado  qnjrn:,a  rerrcnis  ad  i.uperior.i  p- 

gredtcnSjVctticcm  curixiubiiuuorisaftcpdit,p.j.coliiiij- 

na  547.C 


orat  femper  qui  fcmpcr  bona  agir,nccdcfinit  orare,nifi  cum 
dcfinitiufti:sctfc,p.y.col.935.a.Itcm,p.6.col.787,b 

oraba-  Dominnsfolusin  monte,&  Ifaactypus  Domini  fuic 
p.  1.1-01.287. f 

orauitUominnstcrinortorcmporepaiTionisA  quarc^pa.j. 

C0l.4?2.f 

oranit  (  hi iftus  in  crt:cf,&  proquibus non,p.y.co. 992.? 
erauit  C. hriftus  pro  nobis,&  ctiam  pro  fcipfo,  p-5.col.8jo.f. 

&C0I.1 150.C 
orarc  parrcm  conuenit  Chrifto,in  quantumh:.mo&  aduoca 

tusnofter.p.j.col-ii^.c 
orare  non  t  onucnit  Chrifto  fccundum  diuinitatc ,  fcd  magis 

orariquia  fic  cft  a?qualis  Dco  patri :  iccudum  humanitaic 

atitem  inquaminorelt  patie3coniicnitorareprofc&ahis 

pycot  i  j^jd? 
orareprofaluteanimarumeftbencficium,quod  a  quolihct 

quanrumcunque  paupere  poteft  exhiberi:&  ideo  pro  loco 

&remporc  ttr.emui  exhibcrectiamininiicis,  P.5.C.685.C 
orare  proquibufdamfraTibusnon  iubemur,p.5.co.u  i8.e. 

Item,p.6.col.2  3  5.c.Itcm,p.4.coI.689.a 
orai-everacitcr^cftamarosinorationegemitusvel  incomnu 

ctionegcmitus,&  non  compufita  vetbarefonarcp.^.col. 

39y.a.b 
orare  ct;m  foIcmus,maximetcntarc  nititur  diabolus ,  vt  mu- 

ica:niorientesperdantfuauitatcmvngucnti,p.3.columna 

943  c 
oiare  Deum quarc docemus,cum per oratione nihil fibi  ma- 

nifeftetur,nec  animus  cius  in  aliquo  mutatur,&  ideo  vidc 

tur  fruftra  oretur,p.5  .col.i  25.C 
orare  pro  populo  quibus  intercfc,videat  nc  fit  in  eis  plaga  di- 

fperdens:aIioquin&fe&  populuminpcrdttioncm  pra?ci- 

pirant,&  dicttur  cis:Munus  non  iufcipiam  dc  manu  veftra 

p.i.coI.i2i6.e.f 
orarc  non  poiTum  quoticfcunque  vxori  dcbitum  reddo ,  p.6. 

col.  1327.I-). Itcm,p.2.cc!.i5  36. f.&col.i493.b 
orarc  fancli  in  patri  i  quomodo  dicunrur.&  quod  Deus  cxau 

dircos  ancequamclament,p.4.c.52  6  f 
orarepror:'g!b:.is  admonuitEcckfiam  Apoftolus,&ptooro   '' 

nibus  fubliaiibus,fic  &  leicmias  fccit,p.6.col.693.  a 
oralfc  legitur  quidam  patrum  fic:Filt  Dci,ficut  fcrt ,  &  fcis,  & 

ficuc  vis,miferere  mci,p.2.col.i  5y6.f 
orantesnon  cxaudiuncur,  quia  non  confentimus  nobis  per 

omnia  fupcr  cerram,nec  dogmate,nec  conucriatione,  p.5. 

C0l.3I2.f" 

orantesnondebemusa  Dominoqua:rere,nifiquodipfeiuA 

fic,quiicdaturumpromiiir,necaliuddcillocadcrc,quam 

ipie  docuic,p.  i.col.8 1 4-c.f 
orantcs  dcuorc  figntficatur  per  fagittat iov.ralcs  cnim  orario- 

nesfuncfagicta:  fpiriciialesimpugnacioncs  dacmonum  rc- 

pcllcnces,p.2.col.2075.c 
oranrium  fiucdeprecantium  difcincto,p>.f.col.6oi.c 
oraudi  adtus,vt  hat,  tria rcquirutKnr.l^iunum  ctc  acccfTus o- 

rancisad  Dcumquioratur,fecundumetc  prciofitio  eius 

quod  in  oracione  pcticur,terciutn  eii  iilud  pcr  quod  oratio 

tic  ex2udibijis,p. 6. col. 693. c 
orandi  oi!iciumquibusconucniat)qualitcr&  pro  qiubus,  & 

quatei&  vbi,p.6.co.694  f 
oiandt  tormanobisttaditutjVt  non  in  muUiloquio, fed  jn  co 

puncttonc  cord;s,&  erTutionclachiyinatunioicruuSjp.^. 

orando  plus  va!ct  vnus  fmclus ,  quam  innumcri  pcccatorcs 

pra?hando,p.  i.col.  1 404. 
oiaidum  clr  proReg  bu.s,nofo!um  bouis,fcd  et:atnproiria- 

iis,vt  Dciis  conucirateosadlc.p.^.col. 2392.1 
oiahdumefcdeuotiui  in  Ec<de(ia,&adhoc  im.!tip!cx  ratio 

<J  ■riir,p.^.i'ol.6;9.c 
oradum  tft  pro peccatis frdelium  poft  c^itum  vir.r  pr.rfcntis, 

ac  deevnojyiiarumopus  agvndum  ,  vj  a  pcccatisloluaiur', 

p. 4^.2565.2566  &  2567. 
orandum  ch  nou  folum  pro  Pi ■mcipibi.s  C  hriftiaois,fi  d  nia 

B     2         pro 


GlofTse  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 


pro  fnndclibus,iitb  manent  Chriftiani ,  parre  6.  columna 

O:  andum  eft  pro  pcrfequcnribus,optando  eisbona  gratiae  & 
g!ori»:alia  autcm  bona  iti  (pcciali  optare  vel  facere,no  eft 
hceeflitatw/ed  fupcrcrogationis.p.^.col.i  19.C 
oraudnm  non  eft  pro  damnato,et(i  ipfo  viucte (ciretur  quod 
cfllt  de prxfcitiscpoiTct  tamcn orari  pto co  vt  minus pecca 
ra,&  per  confequens  minus  punirctur  in  in(crno,fed  quia 
hoc  ncfcitur,quod  quilibct  pcccator  quamdiu  viuit,poteft 
redirc  ad  gratiam,  ideo  pro  omnib.  pcccatoribus  adhuc  vi 
uenrtbusorandumcft,p.6.co!.i4i8.f 

oratio  (anctorum  de  falutc  aliorum,aliquando  impedirur,  no 
rationcorantis,fedilliusproquorit,p.j.col.ii6o.f 

oratio  (an&orumfuauiflimuminccnfumeft  Domino,quiaab 
omnitcrrcna(ordcdefecata,cxlcftidefiderioignita,quafi 
thymiama  in  confpe&u  Dei  flagrar,  &  quafi  holocauftum 
ab  ara  pii  cordis  flamma  deuotionis  in  coelum  fubuolat,p. 
i.col.i678.e.t 

oratio  animxpafllones  fanat,oculos  interiores  curat,ab  igno 
1  antiadachrymas  ex  jegricudine  peccati  acccdentes  fugat , 
p.i.co!.9i7.b.c 

oratio  illa  vocem  habet  qua*  dignaeftaudiri,p. g.co.468.d 

oratio  Ecckfiaeconrra  iniidelesterram  fan&am  occupantes, 
p.5.col.466.f 

oratioEcclelia?contrademones,fideIesfuis  tentationib.  per 

fequentesjp.^.col.^^-f 
oratio  pcenicenris  qui  rcuelatione  Dei  vel  probabili  coniedtu 

rafentitgrauiapcccatafibic(rcdimifla,p.3.col.64i.c 
oratio  pofui  in  afttic-tione  corporali  ex  perfequiuione  iniufti, 

vel  in  affii&ione  (pirkualiextentationedaemonum,par.3. 

col.488.1* 
oratio  cuiuslibet  vere pcsnitentis,&  deuote  veniam  poftula- 

tis^p.j.col.^^g.f 
oratioiuftiinper(equutione,contraquem  etiam  ab  ingratis 

fibricantur  machinationes  dolofg,petentis  deuote  ab  lftis 

liberari,p.3.col.8j2.t 
oratio  cuiufliber  innocentis  in  perkulo  mortis  pcfiti  pro  fua 

euafionedeprecantis,p.3.col.833.c 
oratiocuiuslibetpeccatorisuere  poenitentis ,  &  peccata  fua 

coram  Deo  pro  fua  humiliationepotentis,&  venia?  poftu- 

latione^p.j.ibid. 
orario  cuiufcunque  fidelis  qui  pofitus  in  mortis  periculo  orat 

Deu  deuote  pro  fua  liberatione,&  Deo  exauditus,  agit  gra 

tias  Deo  tanquam  gratus,p.  3.C0I.8  3  8.f 
oratio  Etclefiae pro  populo  Catho!ico,que; aliquando  per  da» 

mones  derinerur  m  captiuitace  peccati;p.  3.0987.^ 
oratio  Ecclefiecontra  infideles  &  hoftes  vifibiles:fanda  Ioca 

deftruentes&prophanantes^p.^.col.io^o  f.&  1041.C 
oratio  Ecclefia?  contra  hoftes  inuifibilesjp.j.col.io^^.c 
oratio  Ecclefie  contra  hoftes fidelium,petentis deuote  vindi- 

damcxemplomalorumantiquorum  a  Deo  iufte  punito» 

rum,p.3.col.io76  f 
oratiocuiuslibetfidtlisinaflli&ionefpiritus  per  da?monem 

excitata,vel  corporisperhominemmalum,qui  cft  dsemo- 

nis  inftrumentum,p.3.col.io93.c 
oratio  peccatoris  pro  fua  hberarioncde  feruitute  diabolica , 

p.3.col.iro9.e 
orariovirifidelis  orantispro  fua&aliorum  falute,par.3.col. 

1135.C 
oratio  cuiuslibet  fidclis,qui  vt  oratio  fua  fit  exaudibilis,  reco 

litbencficia  humanogencripraeftira.p.^.col.i  144. e, 
oratiofidelisrclapfirame  perpeccatumin  feruitutcm  da?mo 

nis,in  qua  petit  itcrum  liberalijp.g.c.i^i^.c 
oratio  pro  bono  ftatu  populi,de  pcccato  per  pcenitentiam  rc 

ucr(i,p.3.col.  1243.C 
oratio  fan&orum  pro  liberatione  fidelium  ab  Antichnfti  per 
fecutione,p.3  .col.  1 43  6.f 

oracioviriadpeccatalingueproni,petentisab  hoc  diuinitus 
liberari,p.3.col.i529  c 

oraiio  propinquantis  ad  mortcm,p.3  .c.  1  5  3  y  ,c 


oratto  fidelis  in  magna  afflictione  cxiftentis,explicantis  cora 
Deoanxietatcmanimifui.petcdodeuoteab  ca  diuinirus 
liberari,p.?.col.i54o.f 
oratio  boni  Prxlati  pcrfecutionepatietisabaliquofilio  fuo 

fpirirua!i,p.3.col.i54i.c 
oratio  Ecclcfiajperfecuticncm  Iudeon;min  Ecclefiaprimiti 

ua  fuftinentis,p.3.c.82  i.c 
oratio  pro  liberationc  Chriftianorum  aperfccurionc  facta  fre 

quentertemporeludeorum&Imperacorum  RomanorQ, 

P.3.C0IU457.C 
oratio  Iud?  traditons,qiK-do  ita  orare  potuit,vt  fieret  in  pec« 

catum,qtir;riporcft,p.3.col.i2  8o.e 
oratio  qua?  non  fit  per  Chriftum,non  folum  non  debet pecea, 

tum,ied  fit  in  peccatum^p.^.col.Ibid. 
oratio  pure  directa  de  corde  iidcli,tanquam  de  ara  fancta  in« 

cenfum  (urgir,p.3.col.  1  j^p.a.b 
oracio  fortifiima  Chriftiani  homin  s  armatura , p.2.columna 

i2o6.d 
orario  bona  que,p.2.col.  1 58o.e 
oratio  &  Eleemofy  na  pro  defunctis  habet  aliquid  cofolatio- 

nis,p.4.coI.334.e 
orario  eft  quodda  rributu  fpirituale,  quod  offert  anima  Dec 

devifceribusluis,p.5.c.i25.c 
oratio  deber  eflc  fecreta>intenta.perfeuerans,&  conrinua,  tf 

reucrentia,&  dcuota,parte4.col.i56Q.c.Item ,  p.i.colum, 

J3o8.f 
oratto  virtutis  pondus  non  habet,quam  perfeuerantia  no  te« 

net  p.i.col.i^^^.a 
oratiodeuotafignificatur,perfeneftram,&quare,p.i.c.  144.1 
oratio  coram  Deo  eft  &  odor  fuauitatis,quicquid  amor  Dei 

agitur,p.3.col.2  2  2o.a 
oratiocftduplexjfcilicerpublica&priuata.Publicaqna?  fica 

miniftris  Ecclcfia? .  Priuata,  &  talisdebetficriin  fecrcto, 

duplici  decaufa,p.5.col.  1 25. c 
oratio cft  que  facit  peccatum.Qui  enim  de diuitiis  vcl  hono» 

ribus  fecu!i,aut  ccrce  de  inimici  morre  follicicus  obfccrar, 

ipfe  in  infimis  iacens,vilesad  Deum preces  mittit,  p.2.col. 

731. b.c 
oratio  eft  maximum  remedium  in  tribulationibus,  par^.coL 

268. f 
oratio  quia  multis  cogitationibus  quatitur.etfi  auditur,  repel  j 

litimetur,p.3.col.i25. 
oratio  eft  exaudibilis  tribus  concurrentibus,& enurr.erantur  \ 

p.5.col.i46.f 
oratioeftexprefliodefiderii,p.6.coI.ioo.f 
oratio eft defiderium  bonum,&  (i continuum eft  defiderium,  \ 

concinua  eft  oratio,p.6.c.66i.c 
oratioChriftifuitperfecta,humilisdeuota,recta,  &charirati 

ua,p-5.col.432.f 

orarioomnisChriftiprocedensex  voluntate  deliberariua , 

fuicexaudita,p.3.col.7'i4.f 
oratioDominicaexprimitquidquiddecet  homincm  pcrere 

a  Deo  &  quidquid  decet  Deum  darc  homini,  &  ordinacif 

fioiehoc  defcribicur,p.5.c.i  25. c 
oratio  Chrifti  in  orto  oltendicur  perfecta  quintuplici  caufa , 

p.5.col-43  2.f 
oracioquideft,p.5.col.i28.f 
oratiodcbctficriinprincipioprardicatior.is  ad  impctrandii 

graciam  Dei,non  (olum  a  pradicanre,ied  etiam  a  coco  po- 

pulo,p.2.col.26  2.d.Item,p.i.c.283.f 
oratiogcnera!isquae&qualisfit,p.5.col.2  96.d 
oratio  obfccratio,communiter,pro  fe  vel  aliis  dequlbuslibrt 

Pctitio  dc  rebus  nominatim  neceffiriis,  p.6.  col.693  c  i 
oratio  cft  communior  intcr  omnes  aftus  larria-,  &  idco  quod 

dicitur  de  ipfa  incelligitur  ctiam  dc  aliis  latria?  actibu$,P'5« 

C0I.125.C 
oratio  c(t  illud  per  quod  homo  confequitur  grariam,&gloria 

exdiuinaordinarione,p.5.cof.i28.f 
oratio eli:  cleuatio  mentis  in  Deum,quod  melius  fir  cum  ho- 

mofequeftratuseftabaliis,p.5.co!.432.f 

oratio 


Ind 


v/ A.. 


Oratia  cft  c  tplicatio proprios  volunta:is apud  Dcum,  vt  cam 

implear,p.j.col.84"?-.c 
OMtio  M.»vfi  coram  Domino  cotianfeimte,inhube  glotio- 

faeumrep"efcmran^e,iutfuerinp.i.c6l.85i.a 
cratio  Aaron  vt  iiiugiscliet?\a'Hiib<!iscoaimemorar  iura- 

mentum  Dei  faclum  Abraha?,&  teitaiiientum  tn  montc  Si 

naidatum,pv?.col.:97.c 
oracio  Danielis  Fuit  cum  niagno  rraftu  reroporis  &•  meditatio 

nis  &  talis oratio eit  Dco  acceptabibsp.^-c. i 6o8.c 
orationisdamoreftpropterimpletiouemdcfiutMiiclamatis, 

p.4.eolj24.f 
orationis domum  pnmo  tntremus.cum  ad  loca  tri  quibus  ta- 

lis  fit  diuertimus.p.j.col.y^S.f 

oranonis  vis  &erricacia.p.2.col.ii  66. d 

oract>»nisdcuot:r  quatuorfunrcondiriones,  fciikct  vers.  hu- 
miIiario,fa!ubris  poftulatio,roentis  attenwq,  bc  debita  con 
tinuatio,&perquidiigniricantur,p.i.co!.8i^.c 

otationis  etHcaciam  duo  maximc  faciunt,  fcihcet  inftantia  & 

0, 


humiliras,p.y.col.95j.c 


ationis,verje  vircusclfcelfitudocharita'is,par.4.colnmna 
691.3  b 
orationis  conditiones  &  orantis,vt  fic  acccpta  coram  Deo,p. 

5.C0I   $I2.C.f 

oratioms  partcs  quor  &  qux  lunt,p.6.col.6o  i.c 
orationisrcmpore  nefibbatum  noitrum  inouietent,inwi!es 

de  cordc  noftro  &  ineptas  phatualias excludamus,p.  i.co- 

lumna  1410.C 
brationistempore  hominesmodum  imponant  cogirarioni- 

bus,&  a  tranfeuntium  rerum  curis  abftineant.Ncc  tamea- 

liis  temporalibus  vbi  oportunitas  diitauenr,ab  his  qua?  ad 
-  vi&um&veftirumperttnent.prorfiis  intuitutnaucrtac,fed 

congruomoderamined:fpcnfet,p.2ibid. 
oratioms  fcruor  &  eius  prolixtcas  inducunt  obliuioncm  po- 

ruscibi,p.2.col.  151  i.c 
oratioms  in  facrificto  ingcrunt  fc  iroporrun^  cogirariones,  ra 

pere  vcl  violarc  cupientes,ied  manu  fanctx  difcretionisde 

bemuscufiodiie.p.i.col.^  1  i.a 

oration.  &hofpica!itativel  aliis  virtutibusexfragilitarccar* 

nis,nonfeuiper  in(tituerepoiTunius,alittTeftdecharitate. 
p.6.coI.  i537.a.b 

oraionc  faccre  dcbcmus  contra  tria  vicia  in  profperis,&  con 
rra  tria  vicia  in  aduei fis, p. 3. col. 468. d 

orationem  debet  comitari  fancta  opcratio^p.j.col.iifij.c 
in  o.arione  poflunt  vcrba  multiplicari  duplici  dc  caufa,  pa.5. 
.    col.i28.i 

orationesiuuat  p!urimum,fcdcum  &  nosaliquid  boni  agt- 

.    mus,p.4.col.96i.b 

oranoncsdeuotjqua?fiunt  in  Ecc!efia,perquidfignificatur, 

quibus  rtia  cantus  addcndus  ahquado,&  melodia,&  qua- 

rc,p.2.col.8;3.c 
orauoius*ic«iocjead  Deum  inpromotionealicuiusaddigni 

ia.-c.n,(J<:l»ccprvm:tti,exemploCh!i(tiquandoelcgitduc- 

dvCin»  Apoitolos,p.5.col.782.d.f 
Oiauoiicsian;tjrum,perdiueTias  vaforum  fpecies  fignifican 

tur  p.2.«.oi.  1280-c 
oratioaesfidciium  r.g'iificatincenfurn,quodcxquatucrodo 

ratifTimisgtricribiis  111  maximam  fubtilitarcm  comminu- 

tiscoponirur,^  .jiirtic  p. i.co|.822.e 
orafoim  iuftorumq'!omodo&  quarc,coram  vclanteDomi 

fiumorlcrrcdicujicur  Angch,quaiiad  iliquui  inamfiftan. 

du  cumomnia  (mrnuda  &apcnaocuhs  bei,p.2.c.t  54,2.1 

liC'U,;).6.K.|.6oi.b 
orationcsEcclclia  nonfolumfunrcxaudibilc^  per  virrurcm 

paffio»i«  Chrilh  c*  crucis,ltd  ptr  mcncum  bcatx  Mana? 

\iry>ni'N,p.r.u>!.i88i.a.b 
Oratiuncs&  latnhcia  ad  hochcbant  inmonteSon,uicxau 
.    duciuurinta!(>,ii!.3.co!.^67.c 
Otain>nibusneai.d:anr»ra  I)ouiino,duo  funt  qnxofil.fhmt 

jncorrcptiii,lci)jccc&  ptrinan«iserror,&corimpccniic-->, 

J).^Loi.6^o.u 


crbisdicicur  ir>mobili$  fundatus,  & intelligiturhocduplici- 

tvr.jrA  2.col.8yg.c.o6o.f 
oib:s  vniucrfuspcrtabcrnaculumvcterisTcftam5ti  dcfigna 

batur,&  (] ..:omodo,p.  1.C.767.C 
orbisquodammododuplicarurfecundum  diuerfitatc  ftatut 

itaquoddicicurobisprxfcns,fecundum  itatum  qui  cur- 

ritvi quead  iudicium  Diciturautem  orbistuturus,fecun- 

dum  ftatum  qui  crit  poft  iudicium,p.6.col.8i  i.c 
oibis  fecundurh  ftarum  pra?fentem,fubicctuseftquodammo 

do  ipfis  angclis  &  quareifed orbis  fururusnon  entangclis 

ftibiec!us,&  quare,&  quomodo,p.6.ibid. 
oibistotuspcrornamcnra  fummi  facerdotis  figurabatur  & 

hoc  quom')do.p.  i.co.798.  f-799-c 
orbis  vniuerfusiuitus  eftdefcribiper  Auguftu,  &quare,p.y. 

C0I.621.C 
orbcmporraredicunturpoteftatcsGentiumuelangclice  vir 

tutes,p.3.coI.i2j.b 
ordolibrorum  Mofis,p  t.col. 904.6 
ordo  angelorumciir'1cftium,p.4.i.ol.ii5i.a 
ordo  triplex  debet  efie  m  hominc,p.5.co.i  ij6.d 
ordo  dilcitionis  quis  &  qualiter  habendus  &  fctuandus  eft  , 

p.6.co.649-e  i 

ordo  non  remporis  fcd  dignitatis  eritin  refurrcclionc  genc- 

ralip.6.col.335.c 
ordo  nullus  in  inferno,non  quod  Dcus  non  ordinettormen- 

ta  fecundum  meritum  fingulorum,  quia  etfi  vna  gthenna 

non  omnes  vnomodofentient,p.3.col.  138.6 
ordo  natura?  eft  procedere  ab  imperfeclo  ad  pcrfe<2um  in  na 

tura  humana,p.6.c.343.c 
ordo  iecundum  prius  &  pofteriusdicet  non  fit  in  actu  cogita- 

di  diuinojcum  fit  vnicus  &  fimpliciifimus,tamen  in  tffecri 

bus ab eo  prxcognis eft ordo  tempons  &  dignitatis,  pa. 2. 

colum.i495.c 
ordondeinoneitinann.?s,p.5.col.io84.f 
ordo  legis  &  Euangclii  triplex,fcilicet,tempons,dignitatis,  & 

virtutis,p.6.col.789.a.b.c 
ordinisignoranriaconturbatnegociorum  naturam  formam 

quemeritorum,p.3.coI.i355.b 
ordinemcoelinoifequid  eft,p.3.col.36i.b 
ordinem  leruarcin  omnib.decentiiTnnura  cft,par.j.columna 

2138. f 
ordinem  fuum  quifque  agnofcat,&  quid  fit  dignum  fuo  ordi 

ni  intelligat,&  ita  librec  actus  &  iermones,inccflum  quoqj 

&  habitum,Ui  ordinis  fui  piofeifiont  conueniat,p.i.coJura 

naii78.f 
ordinem  leruarequid  fit,&  quod  omnis  homo  debet  incede- 

re fecundum ordincm  fuum,facerdos,diaconus,  virgo,& 

quicuuquc  in  profelfione  reljgione  videntur,pafteprtma, 

ibidem. 
ordines  quatuor  erunt  in  iudicio  finalt,p  3.C0, 43  ^.b 
ordines  faccrdorales  noui  Teflamcnti,&  per  faccrdores  &  mi 

niftros  vetenTeltamcnti  quomodo  figurabantur,p.2.col. 

mo.f 
ordincs  f ratrum pred  catoi um &  Minorum ad  i Jem  opus  sut 

ordinaci  quomodom  Apocalyiipra?hguratidicuritur,fc. 

cundum  aliquos,p.6.coi.  167  i.c 
ordiues  trcs  fuut  in  vtr>cjueteftamento  prscdicatorum  conti 

nencium,&  coniugatoi  um,p.4.col.  1 384.^ 
ordinibusdiftinctis  AugeIorumcongruuntdifc:niita?,conuer 

iationeshoininurn>^iiieorurnioitemper  conucrfationis 

fiuiihcudincrn  afccndunr,p.i.col.i  756. d.e 
ordinans  nos  Dcus,iuxta  mcnra  difpouit  &  tcrminutn  vita?, 

p-3.tol.23 }  c 
ordinaiidniijBcclcfiaprimodebent  lcuari  aqua  contritionis 
"ad  aldarioncmprxccdentium  pcccatorum,&  aquis  dcuo- 

tioms  ad  dclnicrnmi  iupernorum  pi.col.8oi.c 
ordinariodiuinadcaliquofuturoaccipituiduplicitcr.  Vno 

modo  prour  cft  fii  diuina  pra?fcicntia,&  iic  tft  immutabi- 

l:vA!/o  modofcctindumdifpoiiiioncmfccundarum  tau- 

firum,&  talistu  iuutabiIis,p.i.tol.392.f 

B    3        ordinatio 


Gloffee  Ordin.&  Nicolai  dc  Lyra. 

Ordinatmpopulivrboriafir,rcquiritur  diuiilo  pofTcffionum  ortusdiuiniraris  Chrifti,anre&poftnon  habet ,  ortus  vero 

interfc,p.i-co1.i577.c  humani7arishaber,p.*.col.*f7.c 

ordinauoDci  dc mortcfinguW.MTidiciturteftamettim  infe-  osruum  ncprauumloquaturaliqoid,&  hocfitduob.modis. 

rorum:q'iiaiuftianteChril}ipaffioncrn  defcendebant  ad  Tualabiancdetraftionibtn  affuefcanrcuftodias:  Etalios 

limbum,p.^.coI  2o6.f  quoqucquoshuic  viciofubditos  nofti,netccorrumpar,fu 

Ordinario  bonapopuli  triplex  cft.Prima  viii  ad  proximum,  gias.p.3.0  1622.  d.c 

iecudapopuli  ad  principem  &  rcrt;a  vtrorumq;  ad  Dcum  os  eorum  qui  verba  Dei  Ioquunrur,Dcus  aperit.  Eoru  qui  lo 

P.1.C0L1377.&  col.n?4-&c.i390.f  quunturm^ndacium,falium  tcftimonium/curtilitates.tut 

Ordinatioms  diuinae  efieftuimpedirc  volcntcshominesper  pitudincs.fufurronumquoque&dctra&orum  ,  &  corum 

aftt:ciai.fuas,pr^terintcntioncmfuam  promouent  cum  &  qni  ociofaloquunturdiabolusapcrit,os,  p.i.col.j20.o£ 

dchoccxcmplum,partei.co!umua388.b.c.&  co.394-a.&  quodprocedirdeore,inq*|inat:nonde  ore  carnis.kdccrdis 

C0I.473.C  Nonenimfinominasfurta&alia  malaimmunduscs:fcc 

cxOrdinatLonediuinaoportcthomincsagerc,  vt  cffcclus  a  dumcog!tas,etfifileas,p.3.col.i446.e 

Dcoinftitutiimplcan:ur,&c.Vtquomodoaccipiturcaufa  osfi  Deus  nonrcplct,non  ardec  dcfiderium,p.3. 0948.6 

literuelconfecuriue,p.i.co!.  577.0578. f  osflorercum  prccibusatquc  pfalmodiisjhvmiufqucinlaud 

ordinationcm  diuir.amnon  poffunt  impedire  fcicntia  fpecu  bus  Dei  confcrrisdigncrefonar,p.4.co.24i4.f 

latiua  &prac}ica,fedmagispromouentpra:terintenrione  osalriffimidiciturpotentia  gcuerariua  patris,  quf  produci( 

p.3.col.i^98.f                                       f  verbum,ficutoreproducitur  vcrbumfcnfibilcNamintcll 

orebinrerpreracurforamen  inquocoluberingreditur,p.2.co  gibiliafignanturpcr  fimilitudines  fenfibiltum,  p.^.colum- 

Juai.aoS.e  na  209<e.f 

organumeftgeneralenomenomnium  vaforum  muficorum,  offaSan&orummartyrumfeuc6fefforum&  huiufmodi.por 

Iicetvfudicaturorganum<quodinilacis  follibusponat,p.  tatur  cummagna  vcnerationcad  Er.ckfia.Apud  aruiqt  (; 

3.col.iy9i.a.b  vetoTcfr.alircrrangens  cnimmorticinum,polluius  icnfc 

orientalespopuliantiquitusintabernaculishabitabant,  p.3.  batur,&c.&  vndehecmutat;o3p.3.col.ior4.d.e 

col.i  1 8.f  offa  in  quibus  confiftit  robur  corporis  notant  virtutcs  in  qui  1 

©riginalisiuftitia,in  Iuftitiaoriginalis.  busconfiftitroburmcntis,p.  3. c.666.c 

©riginalepeccatumdnpeccacumoriginaie.               _  ofannaquid  fignificat,p.j.col.34j.a 

©rigiualepeccaturaomncsex  Adamdefcedetes,pra?ter  Chri  ofculumfufcipit  Dominusnon  vt  doceat  nos  fimulare,  fet 

Aum  &matrcmeiusincurrerunr,cuiuspcenaeftmors,pa.  neproditionem  videacuriugerop.j.col^j.b 

6.col.6:.f  ofculum  multipkxeft,p.6.ci 90.^464  e 

torigenesabha?reticisfeduftuseft>quempoft  Apoftolos  Ec-  ofculum  pacis  &amorisfignumeir,p.3.col.i7io.e.Item,p.! 

clcfiaemagiftrumfuiflequamdiurcdefapuit,qui  negaue-  col.?6i.c 

rir,errat,p.3.col.i636.d.e.Ircm>p.icol.i  j.82.d.Sa*pius  re-  confuctudinis  fuit,maxime  inilb  fimplicitarc  antiquotum  | 

plicat hoc  vcrbu.Ita videtur mihi ChriftusDominusmeus  vtpropinqui  proprinquos  Ofculatecur,& hodic fic  m  mu 

fa&urus.  tisloc;s>p.i.col.337.a.b 

iprigeniserrordeliberationehominummalorumdamnatoru  ofculum  notatfignum  vnitatis,&inde  cftcor.fuetudoin  Ec  : 

&dafmonum,p.j.col.4i9.a.&col.2i4.d.Itemparte  6.col.  clefiadarepacemvtlofculutnpacis.p.6.col.464.c 

8o8.d.e.Itempartequarta,columna  2  34-oAliierrorespo  ofculofamuloimpertiirgrariamSauli,p. 2. (-01.376.3 

nuntur &columna 737.a.b.& fcquent.Item, par.3^;olum.  ofculo tradunt Iefum facerdotes & clerici& prodirorcs  aco i| 

i6io.f  duntadmenfamDominivquieildem  labiis  di  olculantu:  | 

k>rigo  peccati  eft  duplex  {cilicetlcuitas  cordis,  &  loquacitas  fibum  virginis,quibus dcofculaci  funt  filiam  mcrcti  icis,p 

oris,p.3.col.io64.t  5.C0I.601.C&C.43  j.c 

crion  eft  quxdam  conftelIatio,&c.p.3.col.  12 4  d  cfcula  al«a  funt  bona  &  falutaria  alia  via  intcritus,  qua*  e.\ 

Itcm,p-4.col.i86o.e  proficifcitur,p.2.col.4J4.d.e 

fcrnamehta  vcra  matronarum(vt Pythagoras fcribit)  efl:  pu-  ofce  quomodo interpretatur.Item ortus  cius,&  dc  qua  ti  jbu: 

duniamonveftes,p.6.col.i32  6.(.(  vbifepultuSj&dcquibuspropherauit.p.^.co.ifyi.b 

iornamentafummifaccrdotieratdrccmquorumquatuorm-  ofeePropheta?matcriatrip!c\cft.aItafccundt!tn  hiftoriam, 

ierioribus  faccrdotihuscomunirabantur,  p.i.col.78i.b.c  aliafccundumtropologiamaliafccundum  allegonam,  p. 

crnamenta  fummi  faceidotis  quc  &  qualia,  &  cuius  forme_  fi-  ^.col.ibid.a 

ucdifpoficionis,p.i.col.782.f  ofeeProphetacurDominusiufferit,  vel  curProphcta  iuffia 

«rnamcntarubcaftipcrarmaChaldacicontra  Affyrios  dcfe-  acciperefornicariam,paruerir,mirum  viderur,  p.^.ibid. 

rcbant,ncfiaIiquibuseorum  vulneraretur,  cxapparentia  oftenfiofatfacft  Ezechieli,confimilisvifioni  Ieremia-,&po« 

fanguinisaliiterrerentur,p.4.20  28.f  tiffimumquantumab  facerdote,p.4.col.i  i6r.c 

crnamcntisnaturalibusquifquedebetefTecotentus,necrea-  oftiumfietfortaffevnicuiqueanimerinlingtilis  manfionibus, 

toremvidcaturaccufare,tanquam  impotentem  opus  fuii  quiait  Egofumoftium,&c.vt  per  i\ rfuminrrar&cxeac,* 

perficere,p.i.col.io73.a  pafcuaiuueniat,vfquequoadipfumperueniat  paticm,  p. 

ornaturinveftibusfimulieribusconiugatismoderatur,quan  i.coI.i4i9-a 

to  magis  virginibusid  vetitum  intelligitur,par.6.columna  oftia  cubiculi  claudimus  cum  illicita  dcfideria  cociccmus  >  p. 

i32j.b  4.col.248.a 

orpha  interprctatur  ceruix  cius,p.2.c.827.a  oftiarios  quomodo  Dauid  &  Samuel  conftitueruncpa.  j.col» 

orpheusDcumincircufcriptumfignificarevoIuitquod  vni-  iojj.c 

ucrfumcompleiaatur,p.2.col.i429.b  oth  fyllaba  vbilegiturin  Hebieonumeri  pluralis  cftin  fcemi 

©rtogometra&coturnix,an,&quomododifferanr,pa.i.col.  ninogcnere,p.4col.i7ii.a 

641. b.c                           ■  ouismaciadaadfcpteiitrioncm,docerChriftum  eqrcffurum 

ortus  fignorum  & conftcllatio  qua?  monftrant  aliqua  f utura ,  ex  oppido  Ierufalem,& extra  cum  vrbcm  pafa  ndfi,  doncc 

vtftcrilitatcmtcrrccfuturam  vcl fcrtilitatc,  &  huiufmodi,  fignetur  &maaerurinlcrufalem,p.i.c.8i4,e 

dicuntur  monftra  a  monftrando,p.3.col.i92  i.c  ouislofeph  quare  didla  eft  fic  fecudum  Hcbrceos,p.3.c.iojo. 

Orrusfuliseftduplex.Vnusquando  apparetprimolux  eius,  f.Item,p.i.coI.6o9.c.Eteftfidtirium. 

fcilicct,  Aurora.  Alius,quaado  apparct  Sol  fuper  terram,p.  oues  in  Aegypto  fccundum  Hieronymum  bis  in  anno  pariut 

J.C0L997.C  P.1.C0I.343.C 

oucs 


Ind 


/ 


cx. 


ones  quando  rondebanmr  antiquitus  mos  erat,quod  magna 
conuiniufuciebant  Dominiouium  paftcribus,  &  quare, 
p.2.coUf8i-c.&  c.J40.f.I  tem,p.i.co!.389.f 

ouium  5:  paftoris  mutua  cognitio,&  huius  i atio,  p. j.c. 1 1 8  5. 
c&  i  i86-f 

ouium  ha!icarum&  Mefoporamias  eadem  cffedicitur  natu- 
ra,p.i.col-34?.b 

oua  afpidum  fregcrunt,qui  aduerfariarum  pot^ftatum  fcmi- 
na  ranquam  m  vtcro  fuo  gercbant,p.4.col.478.d 

ouj  touentur vtex  cis  pulli  nafcanrur.p.i.c.ijS^.a.b.c 

cza  pcrcuflus  intcriit  quod  cum  ncquc  Leuita tflec  arcum  te- 
tigir,p.2.c .  545.C&  546.d.ct 

ozaquarcrepentina mortepcrcuffuseft  a Domino,  p.2.col. 
545.C&C0I.  1077. b 

©zias  fuit  primo iuftus,&  rectum  fecit  in  cofpectu  Domine  , 
vnde &  hoftcs  vicir,muIros  Propheras  in  imperio fuo :  fcd 
poftquamZacharias  cognomentointelligens,obiit,lcpra 
in  frontc  percufTiis  cft,&  quarc,p.2.ci  2  zS.e.f 

ozias  cum  in  totocorporefucrit  kpra  pcicuffus,  quare  ma- 
gis  fic  mentiode  fror.rc,p.2.ibi. 

©z:astrinomiusfuit,dictus  cnim  fueratozias  &Zacharias  & 
Azarias,p.2.c.i2  27.c^&co!.i228.c.f 


A  B  V  L  V  M  animalibuspraebere,  &  ea  ad  equa- 
re,&fimilia>licitcpotueiuncfieriindiefabbar.i, 
&c.p.4.col.7i2.f 
Pacis.ci.ccm/ce.in  Pax. 
'Pacificifunt  quiomnesmorus  animi  componur, 

&  rationi  fubiiciunt,p.5.coI.98.f 
Pactumquid  cft&  vndedicirur^p.j.ci 405.8 
pacc;  alituiusftabilitasdcfignarur  nomine  patti  falis,  pa.col. 

j*95.c 
Pedagogi  cura  fspientia  &  poteftas,p.4.coI.i4i.b 
Paganus  li  conuerterit  fe  ad  primam  caufam,cuius  pcr  feipsu 

potefthabcrealiquamnoticiam,rogando  vt  dirigar  eum 

adfa!iiremfuam,&cjuear  apcctatis,Deus  reuelabit  fibi 

de  fidc  Carholica  qtiatum  neccflarinm,c(t  ad  falucem ,  vcl 

mittetfibi  do«ftorem,p.6.col.io93.c 
Pagani,quicquid  tos  dcIcclabat,Dcos  appcllare  non  rimue- 

runt,p.6.col.i  55  2.d 
Pagani  principarum  habctcs  &  Ecclefiam  Dei  grauiffimis  in- 

fcftantes  pcifccutiontbus,  Qgmiuaritiu  pcr  Lytjam  lu- 

deorum  hoftcm  icuifTimum.p.^.c  2  5 3 1  c 
Pagani  pucrorum  capita  d*mombus  it  udcnr  offcrre,&  in  ho 

noredjemonumcmcinnos  nutnre&fouercp  i.cio73.a.b 
Palatium  Loelcfte  nullus  ingrcdi  poteltindutuj»  facco  mona 

litatishumana?,p.2.col.i633.c 

Palatia  mollium  dcbet  declinarc  rigida  vita  &  predicatio  qu£ 

frcquentantmolliDusindutiadulanccs,par.5.col.209.e.& 
col.8oo.cf 

Pakeftina  eft  montuofa, Aegyptus plana  &  deprtffa ,  p.i.col. 

1658.  e.f 
Palcitmi  ad  morre  condcmnatos,ligato  faxo  ad  collum  praeci 

pitabanr  in  mare,p.y.c.3oi.b.c 
Palcfi.norumniors  intc£tisformandis,p.5.co.i96.e.f.  Item, 

P4.co!.2o8o.f.Icem,p.i.col.7  i8.f.&  c.  1 37.b.cltcm,  p.i. 

c.i588.d 
Palxftinis  mor  crat  in  fcftiscaput  vngercp.  5.C0I.  1 34.f 
Pallore  abltinentie;  qui  inficiutur  ad  humanos  oculos,vt  glo* 

riam  capiant  ab  homimbus,vua  paila  vefcuntur,  par.  i.co. 

H97-b 
Pafma-  i>ominef;pnificaturvi&oria,c6  quod  viclores  in  pre- 

Insiamispalma:incapite&manibusornabantur,p.i.coi. 

i6i3.b.c 
Palino'  atborisqua?proprictas,&  eiufdem  mortalitas,p3.co- 

lum.278e 
Palmo  quialiquidmetitur,fommo  conamincexpanfisdigi- 

tismaniimextendit,vtpoftit  mcwfuram  quam  qucnt,pie- 

ne  &  ccrte  inuenire,p.  i.col.7  89.1 


Palpat  quafi  in  tencbris  qui  qund  tangTt  no  videt,p.3.c.iy  6  d 
Pants&aquaquapaftuscfi  rrlias  pcrmanum  Angcliquadia 

ginta  diebus &  qna Jraginra noctibus pr^ fcns  ffculutn  ue- 

fignarur,p.2.tol.829.a   • 
Panishordcaceus  figniricatleurmfignificauirleucm  aliqua 

tirbamfxpepotenticremfupcrarc-,p.2.c.202.a 

Panis  bcncdidionc  fa^tus  cft  caro,trtidus  fimu!  &  inceger,p. 
2.col-459.b 

Paniscofc&ioex  fimoquanarrar  EzechieUca.^.duo  fignifi- 

car,p.4  col.1118  f 
Panis  hordcaceus c»bus cft  iumentorum maxime rufticorum 

quc  ac  fcruorum,p.5.col.548.d.e 
Panis  &  aque  nomine  in  fcriptura  frequenter  intelligitur  ci- 

bus  &  potus  gcneralitcr,p.3.co!.2i24.f 
Paniscorporalis&  fpiritualisdfleremia^p.^.cO.  1125.C 
PanispolIutusfecundumaliquosdicebatur,eo  qrod  crat  dc 

tricico  per  rapinam  acquifito  formatus^p.^.col^ )  81.  e 

Panis  propoficionis  diccbat  pcr  manus  Sacei  dot;s  piilarijfor 

mariJ&  decoqui,&  fi  aliter  fiebat,diccbatur pollutus  fccu- 

dum  quofdam,p.4,ibid. 
Panis  Chiiftus,non  folum  fecudum  verbum  quo  uiuunt  om- 

nia  fcd  ctiam  fccundum  carnem  affumptam  pro  mundi  vi 

tap.5.col.i  130. f 
Panis  verus  dicitur  Chriftus,dmis  de  caMojVere  &  proprie  di 

&o  ratione  Dcitatis,&  ratione htimaniiatis,p.5.c  1 1 2  5.C 
Panis  nomen  in  fcripcura  intclligitur  onmis  cibus,p.  1  .io!iim 

na  185. f 
Panem acquifitumin fudorelaborantiu qn aufcrt,quafi  qui 

occidit^>roximiimfuum.p.3.c.2i47.b 
iunior  fui,&c.nec  fcmcn  cius  quarcns.  Pancm,&cde  quo  pa- 

neintclligatur,p.3.col. 691.3. 692. d 
Panem fi dcderis niftis pauperi,& panem,&  meritum  perdi- 

difti,p.?.col.737.a.b 
Panem  affiiclioms  quem  vocat  Ifaias,p.4.c.28  i.b 
Pancs  prorofirionis  quafi  corpus  Chnfti  dc  vxorum  cubilib. 

confurgcntescdcrenondebcbant>p.2.col.456.e 
PanescalidiindicfabbariperduodecimtribusaLeuitis  po- 

ncbatur  in  menfa  propofitiOnis,&  in  hoc  fignabatur  3»  fa- 

cerdoribus  dcbcbatur  a  populo  viitus,p.4-co-22 1 9.L) 
Paneseratintriplici  gradu  apud  Hebiceos .  Aliqui  tluebatur 

panes  propofitionis,quierant!icitifaccrdotibustijtnm  ,& 

Aliqui panes oblarionis,qui offerelantur in alran  holocau 

ftoru,illis  vtcbanturLeuitcAiiqni  pancscommunes,  qui- 

busindiffcrentcrpoterantvtij&dicebanturpancs  laici.p. 

2.C0I.455.C 
Panes  pi opofitionis  q"are  fic  diccbatur:&  cuius  formcDice 

banturetiampancsfacicrum,&quare,p.  i.col.^^o.f 
pancsazymimaximcdebtbantur  immolari  in  <;6fetrationc 

Sacerdotum,&quidhocfiguiabat,p.i.col.8oo.f.Ittm,p.t5. 

C0I.233.C 
Panesprorege&nobil.busperfonis  de  farina  dclicatnTima 

tritici  &  purgatiflima  f?ebar,quedicitui  fnnila,  P.2.C.699.C 
Pancspluraliicrdiceie  fcripcuramagisamatq'.iamfinguiai> 

tcrpancm.p  i.cc>]. 633. b.c 
Panes  duodccim  fignificac  facrum  duodecim  Apoftolorum 

chorum,p.i.col  11  i6.d 
Panum  mclt  plicatioquo  &  vnde  f.i«fta;eft  perSnlnatcrem 

noftriim,p.5;col.256.f.&col.ii23.c.Iten),p.2.c.8do.f.iic, 

p.  i.col.84.f 
Panu.stardiuscorrumpiturperfeipfum,quodfirputrcfiendo 

quamcomimpaturatinea,quecorrumpltipfuin  aliquan- 

doetiamin  nouitatefua,p.4.ci739.c 
Panisinfamix  pedcs  ac  brachiaconftrii"!guntti;,ne  huc  aiqj 

illuc  diilolura  liberrarc  iactcntur,p.3. c.3  5  2. d.e 
Papa  vbi  cft,ibi  Roma,p. 5  c  1 43 6.t 
Papa  vcllcgarusvifitansvnam  prouinciam,  potcft  recipcre 

fumptus  ab  illo,p.6.col.437.c 
Papilio  cft  tenr  orum,a  fimilitudinc  volatilis  diclurn ,  p.i.coL 

847.8.  Inrerl. 
Pap  y  rum  fecularcm  fckntiam  dcfigrat,p.4.c  1  ^o.d 

"  B    4        Parabola 


GIoflacOrciia&Nicolai  de  Lyra. 


parabob  c;r..uplexlfcili«tvcibi  &  f.icUp.-i.cul. 90 :>.!.&  co 

!i'.i;<  t-o *.h.C 
paraboiaqutY!cft,&  vncVtlii -'rur.p.y.cnl.jsi.n.Trcm ,  par.3. 
co!.M99.a&iSiS.t'.&fol.Joiy.a.hcm,paitci.tolumna 

1  i  4 2  <f 
Parabolx  non  omncs  a  Sal<  nnonr  prc-lat*,repof.ta?  funt  in  i- 

(bcr.plLiculcaionc,p.3.C(l.!599-c 
Parabolarumiibri  prologus,n6 ab  ipfoSalornoncfcd  ab  eo 
qul  priraam  collcCtionem  fccit^fpofitu»  vidciur,p.3.col. 

Pai  aholarum  lib<-r  Salomonis  nongf  rtos,&  quinuccim  con 

tinct  verfusm  H<  b<eo,p.2.toI.7CO.d 
Parabol.-irumlibera  quocduus;a  quibti&coUc&f&&in  vnu 

|ibrumreda^u9^f|uokcol!pCtiones<habuki(  P.3C0L1 599. 

b.l<cin,p.5-tol.7«5«c 
P.r3;i<<!aspc)iiu  Dc.mim:s,Kcundumfimilitudinem>ucl  per 

11 111  il:tudincn>.p. 5. c-9^ 5  a  ° 
Paradifus  dicitur  rertium  t  cdum.Ircm  praefcns  Ecclcfia .  Ite- 

nimlocusinquo  Adam  torporaiiccr  vix:r,p.6.toi.446.  f 
paradifus  cft  terrahomini$,in  quainnoccnspermafifkt.-  icd 

p< -rciilpam  ad  vndasrr  u  abilitotis.  vi -nif,  p  .3.C0.J  3  i.c 
Paradifus  eii  locus  arra  •niifimus,fi  'ii&ttofis  arbwris  magnus, 

&n»aut.of<»ntefoecui!di>s,p.i.tcl.i57.a.&  ttl.  197.3 
Paradtli«a."Jiapcrcibumami{imus,p.4.col.473.b 
de  Parathf » rrcs ec nerales  fetttentif  lunt.  Vna eorura  qui  cor 

pOralitertantum  intclligi  volunt.  Aba  coruqui  fpintuali- 

tcr  rantum.Tcrtiacoruquivtroqj««odo,p.i.ci<574a 
•  Paradifum  rioflumus  coiuiccre  in  Oricntefitum,vbicunq;  au 

tcm  ilt,fcimus  eutti  cerrennm  eiTe,&  mtcricCtaQpceano,  & 

mont :busopp'jfitis,rcuiotii!iiiuim  a  noftro  oibe,pa  i.col. 

67.a-b.E1  locjus  ren.otus  eft  a  cognitione  hominum ,  colu. 

7i.a.8<5.cf.icco.87.c 
Paralipoinenonltbriictiptifuntpoftcaptiuicatem,p.2.colu. 

ioyj.a 
Paraltpomeno  tanrum  de  rcgibns  Tuda  agir ,  fed  Jibris  regum 

a«irur  de  moquc  regno,id  eft,Iuda.&  lliael,  ioo^.a.b 
Pai aiiporneno  quis fcnpferit ignorarur.unde inter  Apochry 

ph.i  debcret  coinputari,tainen  inter  agiographa  computa 

tur,p.2.col.  1009  a.b  , 

Paralipomenon  conuenicntia  cum  libris  regnum,  p.  2,co!um 

na  1  i4?a 
Paralipomcnon  libri  vocat ur  proptcrca  quod  multa  in  hbris 

regum  pra?terira  in  illis  contuicni'ui^p.2  col.  icop.ab 
inParafceuesdienQotfcrfiioftiaci  1}  ons&fanguinisChri- 

ftiv3c  quaiep.4Co'».9<r8  d 
parallcue  G'.a?cc,prcparatio  Latine.Hoc  nomine  Iudei  inter 

GtWos  morancesfcxtam  fabbati  appeliabant,&  cjuarc,p. 

y.col.6ji.b.c 
.••arcciufuin  licet  fitcommunitati  in  multis  cafibus,non  tame 

in  cafu  idolatrix  vcl  ha?refis  eft  parcendum ,  p.t.columna 

ln  parentcm  quid  dclinquit  acque  &  qui  in  Deum  punitur ,  p. 

i.col.  1583.3 
parcnces  qui  contumeliofa  tra&ant poenis  fcrrc iubet  lex ,  p. 

1  col. 1083.3 
parcntcs  ar.,&  quomodo,&  quandofunt  oJiendi,  par^.col. 

349-a 
parenrcs  aliquando  tn  filiis  monftruofis  puniuntar  ex  dnina 

iuftitia.p.j.col.i  178. f 
parcntcs  h!t<s,&  hli  parcntibus,difivrcnrer  tam?n ,  tcnentur 

prouidere  fibi  inuicem,p.5.col.  1 64.  f 
pareiuesq  aiido&  quaudononr.ltgionis  ingreiTum  impe- 

dirc  poftunt,p.<;.col.  i  <5  4.  f 
pai  ente»  primi  (i  non  peccaifenr,no  pcr  morrcm,  fed  pcr  Dci 

virturem  in  mclioicm  itatum  murari  fuiffenr,  itnrao  magis 

o/iam  Eno».h  &  Elias,qui  in  Adam  moitui,&  gcftantcs  in 

tarnepropaginemortistrauslau  lunr,  vbincc  morbo  ncc 

fencCtuiedehcicnt,p.i.col.76.d 
parentes  prirai  nun  coicrunt  in  paradifo,quiaformaia  mulie 

rciuoiiicuitecciuminparadilo.Tuuiquialicct  datu  cilcc 


prirceptumdcmultfpbcrtioneineei  ?rali,cxpecrabant  ta« 
mcdetcrminationem  Dei  in  fpcciali,p.i.col.n  i.a.b 
parcntt-s  moncntur  non  minns  gratiasaeeteproortu  fanctu 

rum  liltorum  quam  pro  mcntis,p.<;.c.6;  8.f 
parenres  fobolis  fua»  curamgcrc  dchcnt,&  cum  difcipiina  nu 
trireAnelafciuia'  &  voluprari  fr^narcIaxcnt,p.3.colum. 

1185.C 
parentum  iniuria,fcu  in  pnentes  cocufia,  morte  punicbatur 

inlcgc,p.i.col.io83.a 
parcnturnhonorarionedum  in  reuercnria  fcd  in  adminiftra- 

tioneneccifariorum  ii.n*Iligitur.  Etquomodo  fateidotes 

cupidiluafalfadoCtrinahocexcIiidibant,par.5.col.i62.f. 

Item,p.  i.co!.67  2.f 
patcntibus  malc  affcdo animo  omnes  cruciatus  qni  nunc  sut  i 

quiquc  futuri  funt  minores  lufto  fu  nt,p.  1  .col.  10833 
patentibus  non  licet  ingrcdi  religioncm,omii]a  cura  Hliorura  I 

omninoalitcrdc  hliis,p.5.col.j<$4.f 
parictis  nomine  pcccatiduntia  dclignatur,p.4.c.i  169.3 
pariiius&  in  pluiibusciuitatibusaliishocin.ptetum  vidctur, , 

quodfiln  itulti  vcnduntharcditaicm  patctiam  fait<m  m 

partc,&frcqucnicnllisqui  prudc"ntcrlcruicruntpatii,pa. 

3.C0I.11577  a 
pariiicniis  vniucrflratisTheologica  faculiashuncmocium  te 

netindeliberationibus,quodincipiurabillisqui  !unt  mi- 

norcsinmag.ftcrio}ncminorcsfoimidcntdcclinaied  len 

tctiamaiorum,p.i.col.707.b  c 
pariiicnfeitudium  quoinodo&perquem  incepit,p.i.coIum 

na4i2.f 
parsiiuc  quantitaspriinitiarumfrtimenti,vini&  olci,  &c.no 

fuirdetcrminataperfcripturam,fc*d  perfapientesHebrep 

riimfuitdeterminata  triplici  modo,  &cp.  1.C0I.1561.C 
pars  Dominidiciturpopulusifraclquia  fuit  Deo  ipctialiter 

dedicatus,p.i.coi.i66o.f 
partesiuftitia?  iicut  funcdua?fcilicetdcclin3rea  malo,  &  face 

rebonumficfuiitduxperoppoiitum  partcs  «niufiitie  ftili 

cet  defercreb  mum&  taceremaluuip.3.col.i994.f 
particepsei"irii:iedu!-><^ret'urrcutionisChr;lti,qii  riiniafidc 

tangit  mortem  Chrifti,&  fpem  f.am  veracicci  in  eo  coilo 

cat,p  2.col.72«r>c 
parucipes  vnius  fiiriplicis  (ir.-ncia?,quomodo  finr  plures ,  quis 

explicet,participesqualitererimuscumpartcsnonfinc  a« 

pi!dDcum,p  ).c.i572.d 
parutpoifunt  dicifoimoii&commenfurati,  nontamen  pul 

chri,p.3.co.742.f 
paruipenfioiniuita  fecuduoiafftimarioncparuipcniicftcaii- 

fairx,part£'tk<cot.2t'i8^Vidcetiam  in  Irampropnecau* 

fant,&c. 
parumdiftar  vtrumfacinuscommittas,anadmittas,p.i.coL 

2  5  2.b.interl. 
parum  non  enc  fimpliciter  &  abfolute  in  parria  ca^lcfti,  fed  re 

fpeCtiue,iiiquantum  vnus  maiuspr.Tniiumhabebica'10  fc 

cundum  diuerfitatcm  pcrfonarum,p.6.coi.42  3.C 
parua  fi  curare  negligimus  infeiilibilircr  fcdijci: ,  etiam  maio 

ra  audentcr  perp-ti  amus,p.2.col.  1 05  o.f 
paruitas&magnitudinediftinguunturfecundimiprofpfrita 

tes&  adueriiraceshiiiusuirjequibiis  per  mortem  fubluuj 

remanenthomine«»a:qualcs,p.3.col.58.d  c 
paru:<lus  fi  non  voce,i c  tamen  lpia  lac  lancum  requiric.pa.i. 

co'.T4i7.b.c 
paiuulus  cft  iu  oculis  fuis,qtii  dum  f.*  cofi  Jeiat  imnar  em  alic« 

nis  meritis  pen(at,p.2  col.i  2  x8.e.f 
paiuulietiamintctficia  iubenturiiibelloproprci  cnormitaiif 

crimints,p.i.col.i40  5.c 
paruuli  indiiuuio&inSodomaan  fucruntparticipes  pccci* 

tisparcntum  fuorum,p.'.col.i6o7.b.c 
paruuli  ficut  in  patre  peccatorcs  Jic  &  pra?uaricatorcs,  p.^.co 

lum.i^Sp.b 
pafcha  cclebrare  rcmpore  dctermiraro  ab  Ecclcfia  rencntl» 

ocs  Catholici ,  &  cuhcdcbcnt  rccipcrc  facramcntum  eiH 

chariftia? alucr  iucuiruru  niortalc pcccatum,  p.  1. c.12  ;8.e.f 

paftha 


Ind 


ex. 


PafihaIudeorumdicfriirrranfirus,fimiIiter  &  PafchaChri-  paflioncs  &morusmenrisredundantincorpusexterus,p.3. 

l}Ktnoruni,&quarc,p.T«col.ii48.c                                     ^  col.268  Klrcm^p.-.col.ijpy.c 

Pafchaquod  HebraicediciMrphafe,nopapaffione,ffda  tra  paffioncsodii&  Irje  maxmeapparentinfacic&  inoculis  po 

{irunominatur,p.y.col.4i9.a.Itcm,p.6.col.233.b.Itcm,p.  tiffimc,p.3.col.67*»..c 

2.col.t426.e  paflionesamoiisodii,vcltimoris&huiufmodi  fuccefliue  mi 

Pafchapropriefolusdiesdicitur,quoagnusad  vefpcram  oc-  t\-ibilirerimmu<antcorpus,p.2.col.42o.e 

cidebacur.Scd  indirrerenttr,&  pafcha  pro  dicbus  azymo-  paflioncs  ii  afcibilis  parris  oriuntur  ex  paflionibus concupifci 

rum,&diesazymorumpro  paichaaccipiuntur^p.j.colum  bi!is,&in  ipfisterminantur.quiaoriuturexamore&odio 

na  41 9«b.<52  3. a.&col.  969. a-b.&col.i  140. a  terminanturindeIeclationem&  triftitiam,  p.  1.01579.0 

Paf.hxdiesquareinftitutuseit,p.4.col.242^.KItem,p.i.col.  paflionesdiuetfxin  hominibusexdiueriis  melodiis  excitan- 

1006.de                                                                     ..  rur,p.4.col.i  5:23.0 

Pafchac cclebratio  prima,&  alie.  fequenres  temporibus  aliis ,  pafliones  &  perfectitiones  differunt,ficur  a&io  &  paflio,quia 

n6funtoisformisc6ditionisinoibus,ficutneccelebratio  paflionesiuntincorporeproprio:pctfecutionesabalio  in 

nesfacrametorfinouxlegisfunt  vbiqjvniformes.p.i.jSj.c  ferenre,p.6.col.2  5o.f 

acnusPafchaliscurtamdinferuatus,p.i.col.s86.e  paffionesquatuorprincipales,rutionemmultipliciterpertur. 

Pafchalis  feftiuitaris  cclebratio  filii  Ifrael  tempore determina  banresdntelligunrur  per  quatuor  tribulationes  quas  ha« 

tioprxc:piturfubpcenamortis,p.i.col.583.c  buit  IfraeI,p.3.col.ji5.c 

Pafchalisfolennirasqua?nobisa?terna?beatitudinislumenjp  paflionesanimifuntquatuor,&quomododiftinguantur,  & 

mittir,tucmaximecelebratur,cumSolannoproficitincre  perquidcmfignif7centur,p.4.co!.i965.b.&co.2033.a 

mcnro,p.i.col.i2i8.e.f            .  pafliones  dominica?myftcriacelebrantes,non  folum  paflio- 

Pafi-halis  celebrario  ve.legis  quomodo  probandum  fit  quod  nis,fed  &  refurrcftionis  dcbemus  recordari.  p.5.col.448.d 

prfceptumdeillonon  obliger  fempiternaltter,p.i.c.6o9.c  paflioneshuiustemporispoffuntdupliciterconfiderari,  p.6.  . 

Pafchalecempusiribusindiciisinve.Teft-obfcruatur,Quar-  col.ioi.t 

ta  regula  nobis  a  refurrcctione Xpi  Ipofua ,  Ibi.&c.feq.a.b  pafliones  arma dicimus,quia per  :ipfas  ab  aduerfariis  Iibcra- 

Pafchali  fefto  afcendiffein  IcrufalemlegiturXhriftusbis,  p.  mur,p.i.col.*87.e.f 

5 .col  1  o64-d  pafliones  fiue  affe&iones,vt  dolor  &  triftitia  furor,obliuio,i- 

Pafchalifolemnitatcprimamftolam&  primum**egnu,aquo  ra,po2nitudo,&caeter*;quomodoin  Deoefledicatur,p.4. 

inl6ginquamregionemdtfceflimus,nosrecepturos  Ipera-  col.5i7.a.&c64i.c.&col.2oi4.c.Item,  pa.3.col.287.a.& 

mus,p.i.col.  1 2 1 8.f  i687.a.Item,p.i.col.5o.b.Item,p.6.i73  3.b.Item,par.2.col. 

Pafchaltumceremoniarumobferuanriaficutpr-eceptaeft  ita  98.e.f 

etiam  tentpus  quo  pafcha  agi  preceptum  eli  fact  a  my  fteria  pafliones  an  verius  &  tutius  dicantur  efle  fecundum  fimilitu- 

recolet,p. i.col.lbid.  dinemin  Deo,ucldeDeo,p.i.col.i48.b.c 

I  Palieres  quos offerebat  leprorus  typu  paflionis  falutaris  con-  pafliones  Chrifti  dupliciter dicuutur.Vno  modo  in  fein  cor- 

tinebat,p.rVcol.io27.c  poreproprio.Aliomodoinmembris,p.6.c6n.c 

!Paflc*resabundantinterrapromiflionis,&ideodeipfis  fiebac  paffionesinChriftoexiftentesqualesfueiint,viciofa?,fciIiceC 

ob!atiopauperum,p.5.col.2oi.a  velvirtuofa?  P.5.C0I.1029.C 

Paffcrum  facnficium  vel  oblatio  non  crat communis  ,  nifijn  paflionati  aliter  iudicant  quando  funt  extra paflionem  quam 

emundationeleptoforum,&  ideoaliisfatnficiisnon  con-  paflioncdetenti,p.3.c.i79.c 

numerantur,p.  i.col.210  f  pafius  quantumfpaciicontinet,&  quotpaffusfaciuntftadiu, 

paflio&  propaffioquid  fint,&  quomododifferqtjp.^.cno.c  &quotftadiamiliare,p.i.col.i443.a.b.Itcm, pa^.colum. 

Paflio  pracfens  &  fortispcruertu  iudiciu  rationis,  licut  parec  1480.C 

incontinente,quiprefentepaflionciudicat  eile  fornican-  paffixumdiffimilitiidomanet  etiaminfimilitudinepaffionu 

dum,tamer.  extrapalfionempofitus  iudicat  contrarium  ,  p,2.col.i498.c 

p. 5.C01.1 175. c  paftorbonus  prceeligttinfuadiocefi  manerein  perfecutionc 

Paflio  Cht  ifti  mcipit  a  fua  paupertate,quam  pati  ca**pit  ab  ho  q,  dtmittcre  gi  egem  in  periculo  fpirituali ,  p.3.coKi796.e.f 

ra  natiuitatis,p.3.col.7  17. c  paltorinutilis  EcclefijedicituridoIum,p.2.c.263.b.c 

Paflio  Chrifti  cft  vna,fed  duo  nobis  impetrauir>expiationem  paftor  Ecclcfia*  deber  fuos  fubditos  triplici  pabulo  fouere,fci 

fciliccr,apeccatis  &fanc"tihcatiGneni,vtnosofferrec  Deo,  !icet,veritatis  verbo,uke^ona;exen)plo,&temporaIifubii 

P.1.C0I.1217.C  dio,p.5.col.i238-c 

Paflio  Chrilti  oftedit  diftinclionem  temporalium  bonorum  paftor  Ecclefij  an  debcat  fugere tepore perfecutionis,an  non 

fiuecarnalium,&fpiritualiumatqueaeiernorum,&  noneft  Videinfngercutrumlicicum  fit,&c. 

c<-rtiorciiftin<ftio,incuiusmorteclaruicnontraliconain  fe  .  paftor  verus  futtChriftuSjCuiusoues  m  paffionedifpctff  sut, 

licicatempro  magnomunerefperandam&optandam,  cu  P.4.C0I.2164  e 

vnigenicoriLoq  icintantapatt  voluit,Iongealiud  Dcusa  paftordum  bonisdifcipulorumobedientiammoribusprofe- 

fe  peti  &  expectan  apetta  difttnctionedeclarauit ,  p.  1  .col.  cent,&  eorum landauilia  facta cernit,  &c  agnoru  tiellerib. 

i2  78.b.c  dicirurveftiri,p.3.col.i72-^.b 

PaflioChrifti  fiuemeritum  incarnationis  iuftificauir  patrcs  paftor  tam  feduloclo«5trina;infta,vtefiamquof!ampoen;reru 

vcteris  legis  inquantum  erat  ab  eis  credita  &  dcfiderata,p.  tes  ad  oificium  docendi  prouehas:&  pcr  illos  finc  dolo  lac 

6.col-9i6.f  verbi  pamulisfeniu  miniftretur,p.3.ibid. 

Paflionts  dominice.  tempusre&e dicitur  primusmenfis,pa.i.  paftorcsmali  cum  qua? fcrentiarcnec,opcre  &  docttrina  perfi 

col.i  to6.d  .  cerencgliganr  necelfecfr,utplebem  fibi  commillam  anri- 

Paifioms  luaeopusChiiftusfecit,ipfeconftimmaui'',  p.i.col.  quashofttscuinfuo  exerciruobfidionccircuiidec.  Et  hoc 

93  z.e.lnurl.  figura,p.2.col.87i.c 

paifioois  domnncx  confummationcm  per  cinerem  intelligi-  pafrons  boni  func  duo  figna^pVy .c.  1 1 87. c 

i'us,p  1.C0I.769.C  paftoris  vitadelinquit  iepepromalogrogis.Et  dehocfigura, 

paflnnemChri  tid<  plora:  IeremasinThrenis  mulcis  vcrfi-  p.a.col.  ioy^.b.c 

culis,p.  ;.col.iooi.ioo2.ioo3.ioo4.  aPaftorccum fpiritualealiquid quacrirur  ignominiofum  efc 

paffionem  Chrilli  tegimusdd  cft.facramerohonoramus,  eiuf  fi  runcquarrat  cumquxftionumdebetcnodare,p.l.coluin 

qucmyfk-riiranoiK-micddentcs:a  ludeprum  dcrractionc  riiyfJ.e.r; 

operimus.Figurade  bem,&  Iaphet,p.i.coI.i6i.  b  paftoitsdctef;abatut  ab  Acgyptiis,*ja  perccflTt  ifjt  aliqua  a- 

nimalia 


Gloflar  Ordin.&  Nicolai  dc  L.y  ra. 


ni:naIiaquaManq<iamdiiabAcgypriiscoIebantur,p.i.co 

Paftprcs  p»corum  dicuntur  fuiffc  intiqui  patrcs,  no  rcges  ho 

ininum  p. i.co!.i74-c 
Pa  lorcs  hicrunt  aliqui  populi  Ifracl  fcrc dc omnibus  tnbus. 

Etcxcmp!(imdchoc,p.2.co.57i.b.c 
PiQoresqm  pra?pofiii  in  EcclefiaDci  confrituuntur  vt  oues 
Dcifana  h\Jc,bonifq!»eexetnpHsad  viriditatcm  coeleurs 
pama*adducaru,figmficauirpcrEIeazarquicognomina. 

batur  Abaron,p.4-eoI.  2232.0  . 

Paftorcs  in  tt-rra  Kida  (ibilaiido  atrahunt  grcgcm  ouium,  &  11 

lefequiiur,p.;.col.i  iS^.e 
Paftorum  ntglipcntta  quomodo  puniatDeus,  P.4.C0.1 33  at 
Pafrorum  veroru  pcnuriam  patimnr  proptcr  pcccata  noftra^, 

q :nrc h odie &  quotidic  nobis cft  plorandum , quia  dignu 

D;o  (acriftci.unuipn  rcdd:mus,p.4.col.iS34-a 
Piftofum  pia  •ticns>quiai  noh  prppriarri  s]priam  ,  fed  auroris 

q»arru  ab  omnibus  vult  iuuari  quod  facir,p.i.coi.  1 2  39.C 
Paftoriimtnodosdtcumvirganumerarcanimalia  egrcdicn 

ci«  dc  caulis  ad  paftum  &  hmilitcr  cum  reucrtuntur  ad  cau 

laspartcp.i.cul.nyi.c 
Pailoribusieipfospafcencibusnonouesquodloquatur  Do- 

minus,p.4  cbl.~t331.fo 

Pa.loribiisouiumfaciebantanriquitusDomini  camndcma 
gn'Mnconu!iiiumA'quarc,p.icol.36o.b.c.Itcm,p-2.tol. 

4;8.f.&  col.j^o.f 
Parer  fapic  .s;n  caufa  Dei filios  non  agnofcir,p.i.col  1 583.D 
Patcr  ri.rnajis  &  fpiiitualis  dupllci  ddrcrcntia  fecernuncur,  p. 

6.01.944.!" 
Pater  carnalis  filifs  pcccaiibus  indulgcntius  quam  feruis  par 

ct-re  conflcuit,p.6.coJ.i3  12.C 
Patcr  fxpe  per  ncquam  fcruos  cmendat  filios,cum  illis  pcena 

his  pra?parathercdiratcm,p.3.col.i33i.b 
Pater  infiliomantrquodammodo,&  llcgaudetdebono  filii 

ficutdc  fuopropno,p.3.col.i704.f.Icem,  p  4.C0I.2387.C 
Patcr  in  trinitace  cft  vita,non  nafcendo  filius  cft  vita  cft  p»* 

trcnafcendojp.y.col.i  iop.d 
Pater  fpintuahs  Deus  fcilicet  ferups obcdienres,immo  &  ho 

ftcs  manum  fibidantcs,fibiadopcar,p.6.coI.i3  i2.e 
Pacer  in  diuinis,quando  diciturpytci  Chrifti  fccundum  diui 

nitatein,diciturpaicrg!oria:,fecundiim  humanicatcm  pa- 

ter  Domini  noftn  leiu  Chri?:i  p.4  C0L1450.C 
Fater  cftindiuinis,quiaiiulium;stfthlius,&per  confeques 

pater  quia  diu-nrur  rclatiue  iui  inuictm,p.6.col.5  39.C 
Patcr  &  fiiius  funt  vnum  in  rtacura.diftii.guntur  autcm  in  £• 

prictate  re!atiua,p.  5.C0!.  113  4.C  I  tem,p.3  .c.  209 1 .  c 
Pateropcraiurperfthumficut  ptrartcquiafiliuseft  ars  om- 

niprentis  Dci  plena  ratiombus  omnh:m,p.6.col.903.a 
fi  quando  non  fuit  h!;us,fuit  Pater  finc  ventate,finc  via ,  fine 

vita,p.3.i3  27.a.Interl. 
parris  voluntas  pcrperuo  in  manu  faluatoris  profperc  fuccef- 

fi;,p.4.co!.i47.b 
patris infenfan,Domini,aut magiftri cft, obedietiam  que ad 

fir  pcrtinet,fubditos  non  docerc>&  eorum  vitam  vt  opere- 

tur  fecundum  lcgcm  non  difponercp.i  -co!.i  15  o.d.e 
patiis fui  prauam actioncm  imitado ne quis dirfamtc, &  igno 

niiniaineiusncreueIcrptohibemur,p.i.coL626.e 
pitris  &  rihi  perfonalis  diftimitio  oftcnujcur ,  p.  5.C.10 1 9.3 
puris  &  filii  coiiiubftantialiras  probatur.ibid. 
patris  &  filiicoeternitasdcclaracur.ibid. 
putri  filiamcc  fihus  mati  i  comungi  debct  rnarrimonialitcr,  & 

cft coiitta rcucicntian»  natu'.alcm,p.5.c.3 1 5.C 
patri  vcl  matri  nullomodoccmtradiredcbemus^dicar^facar, 

qua»  volunt.Qucmodopofffimus  vicemgratixillisreddc- 

r e,a  quibus gciiiti  funius  nutriri,cruditi,quibus  auditonb. 

Deu  agnouimus.p.j.c.io82.d.e 
patrem  pi  torcs  ne  txtra  fidcm  6V  fakuem  trinitatis  fucrunr , 

ncqi:c  inrcgre  &  perfecle,&  quarcp.J-c  1 6.d.c 
patrem&  matrcni  oponctdiligcuriamadhibercfuisdomefti 

cisnepeccent.Inhispecc3tuibuvpfi  neccflario  pofluun- 


/ 

tur,p.i.co!.ioS7  c 
patresfanctihumilesintelligunturp.T  conualIes,p.?.colun 

282.f 

patresdupliccshabcmus.Vna  fpecies  eft  pcftimorum  patrjj 

Alia  optimorum,p.4.co!.67o.d 
parresfan^tiorationtbusnos  iuuam,&Vexemplishorrarur  q 
confirmant,&  fcripturis  ftii.s  qua-  ad  mcmnriam  riliqm 
runt,inftruutnos  quomodoaductfus  inimicas  poteltau 
pugnemus,p.  t.col.141 5.I) 
patrcs  vcte.Tiflam.fcriptniisfuisfcnfysprofunditatem,8c' 

loquii  venuftarem  in(irrcbanr,p.2.co.  13  i.b 
patrrjs  Anriquiciihartticis  dil"ctptabatmagnisfign's&:  vi 
tutibus  quam  vcibis.Excmplum  ponirur,d'c.f).6.col.74c 
parrcs  vcic.T  tft.dccedcnrcs  no  ftanm  admittcbantur  atigl 

riam,ciat  tamtn  admitrt-ndifuotcmporc  ,  icilicetamo 
impedimentopcr  Chnftum,p.4.col.i49.b 
patres  nolitt  piouocarc filios ad  indignationcm,& quarc ,  U 

6.coI.63i.c632.f 
patres  tenentur  nlios  fuos  erudire  pcr  fe,vc!  pcr  alium ,  dc  h 

quas  funt  ncccftariaad  falutcm.Et  vndehoc  tiahuur,pa.l 

C0I.603.C.&  tol.  1497.C 
paciu  fanc"toiuvitatognofcerenosfacit  quidinftripturai 

tel!igetedebeamus,quorum  nobisactio  aperit,  quod 

fuis  prxdicationibu^  pagina  Tcftamcnti  dicit ,  p.4.t.uo'il 
patrum  antiquorum  vicas&  fcntentiasper  fcriptuia?  ieric 

in  exernplupopulis  prxbcre,eft  viigaspopulcas  atueocJ 

los  grcgu  m  ponercp.  1  .col.  3  4 1  .c 
patrum  vc{e.Tcft.mendacia,an,&  quomodo  vcniunt  excu  f 

da:  Vidc  in  Mcndacium. 
patribus  vtte.Teft.antcIegcm  Dcusduopromifit,fciIicct  1 1 

r»*m'agnitudincm,&prolismultitudincm,p.i.ci46i.aJ 
patibulum  gehi  nnaf  ngrithcatur  per  arborem  in  qua  Iulpe 

fusfuit  Ahfalon.rfes!anccc,cicspoenas  fignihcat,fcihc4l 

pa?nam  ignis,pcenam  veiniis,&  pcenam  carcntie  vifion  I 

p.2.co!.62i.c 
patiChriftumprodileiftoribusfafcuIijfaciliuseft^quamdil 

ctoresfrctili  ad  T  hiiftumconuertijp.y.col.^^o.c 
pati  fe  fideliS  populits  dciiti  iat,quod  tos  quos diligit,pati  c 

lct.p-3. 287.3 
paciens  vcre  cft  quj  &  aduc:  fis  arrci  itur,&  tamen  a  fpci  rccl 

tudinenoncuruatur,p.3.ci6o.e 
pauentisperfectemoduseit^pcenaminfiiftam  iniufte.no  rj 

tincrc,fedahquandaaddercp.3.col.38.f 
parientes  contra  omr.ia  aduerfa  in  munimine  virtutum  im: 

£ti  perfeuerant,p.i.coI.i662.d 
patientes  dcbemus  cffe  ad  omnes,ad  quos,quomodo ,  qua! ; 

ter,&  quando,p.6.col  66o.f 
pacicnria  fan&orum  fa?pe  micigac  furorcm  pcrfequecium , 

manfuetudo  humilium  proitcrnic  audaciam  fupciboruc 

p.4.co!.2344.d 
pacicntia  tribus  modis  cxercetur.Num  a  Dco  flagellamur, 

proximoperfecutionisfuftiuemus,  ab  aduetfario  tenraij 

tur,p.3-col.i485.b 
patientia,liumilicas,&  probario  conficirur  ex  mortificatisf) 

ritu,licut  ex  pelie  mortua  fic  vreniilc  aliquod ,  p.  1  .c.1026 
patiintia  landorum,auroc6paratur,&quarc,  f^.^.ci^o.a   1 
paticnciapropriecftfortitudoantma:pcrquani  cquinaoiiti 

tolcracaduerfa,p.3.col.i676.f 
patientia  perfectior  eit  quam  dcfcnfio,  etiam  Iicica ,  p  5«co' 

977.C 
pacienna  vcra  qu.c  c{\.,p.yco\.g6^.a 
paticatia  Dci,  P.6.C0I.29.C 
paticnria  copiofa  quie  clt,p.6.Ibid.b 
nobile  viocendi  genus  tlt  PacicntiaiVincit  qui  paticur,irvi5 

vinccrc  difce  pari,p.6.coJ.  3  7  2.f 
pacieciavircusiignihcarurpcr  Camelum^qui  titariim^bflutj 

tumoneribus,qugeftncccifariapredicatonb;is,  pai.i* 

j8y.d 
parient/a  Dcinonpr^iudicacueritarip.i.c.  1464. d 
pacicncictxcicendarexcmplumcftnuhis  Dcus,  |;.2.c.i^ 

paticntia 


Index. 


Mtia? fcutum.admodumfcutimilitaris  debetefletrian-  paulusdiciturhabuifrepcteftate,  vtdum  aliquem  a ftulricia 
g-ilu,Ti,p.4.col.862.t  nonpoffetamouere,cliubolotradere,p.6.t  231. ub  691. f 

Patienc:.rvimiccquantumcunquehomocxcercirarus  fitper  paulus  noncrudc!icer,fed  amabilirer  Sarhan.-Etradtdit,  utuc 
defcvftibilicacem  liberi  arbicrii  poc-'ft  ab  ea  cadere,  p.^-col.         Moyfcs,ficut  Hcliasdicuc  Petrus.ibid. 

988. f  paulusaliquadicensahquandoadlui  tommendatione,qua« 
PeVpatientiam guod  vincitur  maius  eftquam  vrbcsexpu-         rehocfeeit,p.6.col.9i6.f 

gnarorcquiaa  f:,animusfuperatur,&  fcipfum  fibiuictipfi  paulusquod  vidcritdiuinamciTcntiam,undchocofledi  pof- 
fubiicir.p.^.col.i^y^.f  fit  cx  vcrbis  ApoftoIi,p.6.col.4J7.b 

acienriam  fanctorum  dolor  vrgct  in  vocem,&  dilati  vt  pro-  paulus  quare  Euangelium  fuum  cum  alis  Apoftolis  confirma 
ficianctim-nt  ne  deficiant.p.  ;?.co!.287.c  re&  communicarc  vo!uit,p.6.col.47  3.c 

atientiam  afTjmeredcbemus,txemplo  fan&orum ,  p.6.col.  paulus  quare,quomodo  &  qualiter  reprchendit  Petrum,p.6. 
i:?9.ab                                               [  C0I.479.C 

?aticntiam  noflram  exerccnt  fi  contumcliofa  verba,fi  rerum  pauli  confuerudo  eft  vt  vetha  duplicet  vel  triplicet3vnum  ha- 

damnafi  infvrumtormentajnon  nocent,p.6c.i327.b  bentiainrelle(ftum,p.6.col.C49.a 

^aticntiatn  vt  ample<ftemur;frequenter  inuitamur ,  quia  ipfa  paulus  an  fcripfcrit  Epiftola  ad  Hcbreos,an  aliter  .  Arguitur 
quodammodo  eft  fuftentamcnrum  virtutum  ficut  fides  eft  contra &pro,cum  refponfione  &  folutionibus  argumento 
Jundamcntuni  carundem,  p.6.col.  1 4 n-a.b  rum  p^.columna  697«d.&  C0I.687.C. Vide etiam ,  p.4.col. 

paternitas  duplex,vna  communis,alia  fpecialis,p.6.columna         1 1 2.d 

3  58.F  paulusquandohocnomeacquifiuit,reliclonomine  Saulus, 
^a-njcoeleftisdefijnati-rpcrtcrramlafte&mellemanante         &quandoele»5iusadmag'fteriumgencium,p.6.co.i  125.3. 

namineaimplecur  totum  defiderium^p-t.col.t^p^.c  &cxtenfius,H26.e.f.&9.a.&  io,d 

Patriainfuperiori  quomodo,&  penes quid inter  ciuescxle  paulusquoannoconuerlus,&quoannopafTus,p.6.c.ii46. 

ltes  diftinc"tioaccipiatur,p.2.co].537.c  f.&col.i  242.6 

^atnxcoclcftis  fimilirudincirhabcii  Dens  voluit  in  noftro  pauluscurinfideleminfirmumfanauit,&infirmosfidtles  no 
orbe,ad  quam  pofiidendam  creati  fumus,ut  ad  redeundu         ianauit,p.6.col.i  242.6 

vicinosmonerercxemplo,p.i.col.7i^a.b  padluspredicatorveritatisinno.Teftam.fignatusfuitmyfti- 
Patriam  quipra?fenritpcrgratiam  Chriftiinpra?fentibui(v-  cepei  Hiercmia,quifuitmagnuspr^dicaiorin  vetc.Tcft. 
I  l>i:iefciiridcnr)gcmitpenfjnsiudiciaDei  quibus  aftligi-         P.4.C0I.723.C 

tin,p.:».col.89  a  paulus  ApoftolusfignificaturperLeonemquemSamfonoc- 
Fafriarcha  Alcxfidrinus  eftinchiiratemagna  que  dicirur  Al         currentemIacerauir,p.2.col.246.f 

[  chayrafmgensofhcioPacriarchatus,  quemctiam  hono-  paulus  Apoftolusquifuitvaselecth  nisfapientiaDei  plenu, 
rat  Soldanus,&pmitticq  tod  rcgi'  fidclcs,p.6.c.i6o3.a.b         fignatur per cyphum argentcum  in  facco  Bcmiamin  pofi- 
llatriarch,rvocatiirChnfb,:d;ft.vin(fti,fciiicet  vn&ionegra         tum,p.i.col.4$6.f.&coI.423.a 

I  tia?,vel  quia  dc  ipfis  reges  exierunr,&  faccrdotes ,  qiii  per  paulusper  Beniamin  quem  Rache'pcperit,allegoricefignin*- 
"  Jmftionem  inftiruebantur.  EtralesPatiiarJije  lubuerunt         catui\p.t.col.369.c&ci68o.t 

fpirirum  Prophetiaspi.col.ioS^.e.f  paulusfig.iracusp;rBcniamintanquamlupusiapax,p.i.coI. 
arriarchxficruntcuafiradicesplcbis  Iudaice,p.6.ci54.f  462. d 

>atriarchr  duodecim/uertmtfiliilacobahonomined.ctilf  paulusforteinucnieturforrioraliquib.  Angelis,quia  iudica- 
rael.p.4  C0I.2065.C  bunturforteaIiquicumPauIo,&confcrenturlaboribus& 

atriarchr  Prophece,ApoftoIi,doc't:ina,excmplo,&  bcneo-  fructibusciusqui  cxmultitudine  credencium  vcniunc,p. 
perando,Deogr;ita  muneiaobtulerunc,&  ad  conftructio-  1.C0I.1293.C 

ncm  Ecclcfix  quicquid  boni  porucrunt  larco  anftUo  co:uu  paulus  an  no  videtur  vt aries  vel  hircus  holocauftum  fe  obtu 
lerunr.Ecfignificattirper  Principes.'p.j.ci2oy.b.c  lit,piopopuIo  Ifracl cu diceret.  Op:abam  anaihema  t(fe, 

>atriaichxq  uatuormagni  funr  fepulri  cum  vxoribus  in  Hc         &op.i.col.i?92.e 

bron,quiIocusdiccbarurai:tiquitusCariatharbc,p.5.col.  paulus  Apoftohis  de  Mcnindro  Poer a  fnmpfic  hoc  corrum- 
4j6.f. Pem,  p.6.c'ioy8.f  puutbonosmorescolloquiamaia.Etde  Aratoiln  ipfb  vi- 

amarchr  habucrunt  fp  ritumprophcticu,vcpatet  de  Abra         uimus,mouemur,&fumus,ipliusenim&genu:>iuiiius,&c. 

lum,p.2.col. io84.ef  .    pi.col.  1580. e 

■tiiarcharumnominatribusdcraufisintcrfacrificiaporta-  paulusmagiftcrgentium  vniueifomundoprofuturus,  vtin- 
bac  Aaron  fempei  iri  humcris,ficui  &  in  pectore,&  quare,  ter  magni  Eccleiia?  myftcr.a  predicerctui,dignuu;  eiac  fi> 
p.i.col.787.a  b.&c-789-c  cut  Dominiprexurfot  Prophcialioratulupic-Juus  eii,p.i. 

atria:charuiii&  prophctarum  (ft  q^ajdam  familialnpitalis         col.i68o.f 

cutpra-cft  Abraham'.  Eft  Scalia cafhratis ,  cui  pclt  loleph.  paulusnon  minusfecicquamalii  Apoftoli. Etdehocdtciaia 
E(t&  manfucrudinis,cni  prarcft Mbyfes,p.i.col.ii2j'.i.b        tur,p.6.coI.4j6.f 

^patriatchiscommcndariirquodpecoriim  nurricoreseiant  paulus  ApnftolusoiiundusinciuitateTharfisMctropOii  vn- 
ap  iericiafua,&  aparenribjsfuis,qmahxceftjiifta  ftrui-         dedefcenderanc  Ciliccs,p.i.col.57.b.hcm.p.6.col.i2i4  t* 

cum  pccorahominifcruiunt-p.x.col.435.c  p-iuIusaneciamprxdicauicinHilpanijcpaitib.habtiva.i  opi 
pcnarchalcs  Eccleficquaruorintclligunturpcr  quatuorani         niones,p.6  col.?8y.b.c 

maIia.Etflua?fuiKilla?,p.6.col.i497.d  pauIusannoqiiop.iffjscfiChrifcus,fufrconuerfuscircafinc 
pulina  Itut  puicherrima  foemina  dcccpca  pcr  faccrdocem  in         annorum  ImperiiTibcrii  Cacfaris,  &c.p.6.col.44'r.c 

phano  Ifulis  remporeTybtrii  Cafaiis.Sed  quomodo  &  paulustotonditcaputad  modumNazaicorumad  virandcm 
quamreiribilisfci.rciuia  fecutaclt,  p.i.io76.e.f  fcandalum  Iudxorum,ficutctiam  voiuic  circuncidi  Tnno 

pulus an  fuerh beatns proptcr lumen eleuans  animam  cius         thc;um:p.6.co!.ii8  2.f 

ad  vufcndum  inraptu  dininam  <  fT'cntiam,rum  fiicrii  ciuf-  paulusa  pacrcfuohabuit.quodfuitciuis  Romanus,Ticer  mco 
dSronii  cunomineclcuateanimasbcatoru,p.5.c.288.e.f        gnitutncfitTud^iclonccC.hriftum  prcdicans  accufabatur 

lus  implicitcrlegiturfui{refegrcgatUS,p.6.col.2_9.  c  apud  Pia:fidcm:p.6  col.i2  2  2.f 

aulusqiianto  pin  (  hriOo  durifiiiiToslaborestolerauir,tan-  paiilusBurgen.EpifcopusEcckfixfuxpra-fidcnsconcxit  in 
tolibentiusi  hriftus  in  i  loreqtiicuit,&  tatoaniusample-  electionc  quedamdcannunciationc,  quodante  crm  clc- 
xus  efi  quantoabaliusamplcxunullotcrrorcauulfustft,  6umeratfcilicctqucdincarpatiovc!l>idii,inipiacii!  ,o. 
p.i.c-i^^^.b  ■  lutacionem  Angchcam,p.5.co.704.t.f 

paslui 


Glodse  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


«aulus  Burc.aftignans  tempus  durationis  fcfta?  Muhumeree, 
*  dicir.Erhodic;fcilicet,annoDominit4?».!aro  rranherunt 

oetin2emi&quaruorferean.\i»&c.p.6-col.95.l-c   t    # 
paulus  nullus  verba  fecutus  Hcbrea  pro  arbario  cxprimtr ,  p. 

A.colij4.d  ' 

PaultisHierofo1ymi<c»rccreconcluditur,p.^.co.524.d 

paulus  Apoftolus  iriter  omncs  Epiftolarum  fcnptores,cxccl- 

lirfinaiuarhcrintribus.p.©'.co.io.e.f 
muli  Apoftoh  fapicntia  principaliter  confiftit  m  cogmtione 

Domini  noftn  Icfu  Chrifti  pro  rcdcmptione  hununi  ge- 

iki  is  piflip  6.col.So.d.c 
pauoIaudatasoftcnditpenna$,p.2.c.io73.a.» 
pauorum  carafi  ficatafueritimputribmspcrmaneredicitur, 

p  2.col.776.d.c 
p.iuore»ntmu*alicnatur,ficutincxcc«u,p.3.col.32^.b.c 

paupcr  cft  muhum,qui  fatuus  ucl  indo&us, p.3.01 6$6£ 
raupcrproximofur>odiofuseft,&quarc,p.2.co.i66?.c 
netho  focotr.enit  Pauper  in  cclla.diues  in  cofcictia,  iecurior 

d  >rmit  nterraquamaurodiucsinpurpura,p.6.col.4i6.c 
pat.pcr  malediccnsh  >mini  non  danti  fibi  cleemofynam>  quo 

m^dofitcxaudibilisaDeo.p.j.col.i^^^.c 
pauper  h  imo  com  diuite  ref  pore'nriore,n6  debet  fciungerc , 

vcl  fe  nimis  c1ongarc,fed  rcucrcntcr  &  caute  fc  habercp.3. 

C0I.203J.C 
pauperem  &  infufficiemem  efle  melius  eft  nulliq,  ex  dato  pla- 

ceve  qtiam  aliquem  l<r Jcre  furto  &  fraude,  p.2.01 507.^ 
pauperesfi  qugreprchefibilia  in  fe  haberc  videntur,defpicerc 

nondebcmusj&quare^p.j.col.jzi.a.b 
paupcrescVmcdiocrrspcrfonx  magis  currunt  ad  fermones 

quam  magne,p.y.col.  546. f 
pauperesemcnres  defraudabantur  duplicirer  apud  Iuda?os 

venundantcs  rherces  &  fabbatum,p4.co.i896.f 
pauperes  quinque  modis,  euacuantur  a  diuitibus  cupidis,p.3. 

C0I.2035.C 
pauperu  vite  nullus  infidiarur ,  diuites  aure  in  nullo  Ioco  fant 

lecuru&  in  omni  cibo  &  potu  timent  intoxicari,  P.5.867.C 
pauperibus  qui  bona  fua  tradidit,non  tamen  ipfo  temporc  fit 

ommno  perfe<5ius,fcd  ex  illa  dieincipir  fpeculatio  Dei,  ad 

ducens  cum  ad  omnes  virtutes.p.y.col.^  2  i.c 
pauperrascftfapientiarreparatrix,p.3.co.i77?'C 
pauperras  ett  fciem  iae  repertrix,p.3  .col.  z  1 66.f 
pauperrasfpirirusvoluntarieaiTumpta  ad  hberius  fequendu 

Chriftum,iHa  eft  virrus  cxcellcns  fcu  perfe&a ,  p.  5x01.9  j.c 
paupertajvoluntanaoperaturinftrumenraliteradperfedio- 

ncm  fed  non  confiftK  elTenti  Uiter  perfe&io  Chriftianx  vi- 

taein  paupcrrate  voluntaria  p.?col.n68.b 
paupcrras  abfolur?  non  dicit  nifi  carenriam  diuitiarum,quod 

non  cft  virtuofum,fed  poteft  cffe  in  malis  hominibus,ur  pa 

tetad  ienfum.p.y.col.py.e 
pauperrari  voluncarice  magis  atrribuitur  iudiciaria  porefhs  p 

modum  aflcflbris,licet  coueniat  viris,perfec-tis  rationc  fuae 

perfedionis,p.y.col.32  4.f 
paupcrrati  cju  imuis  thcfaurus  in  ccelo  pollicctur,non  inde  fc 

quiturquod  iitmaiorvirtusquamcontinentia  vel  obedie 

tia,p.j.co.32i.c 
paup:rtatcm  vrfreoucntercomitaturimpatientia  &  raenda- 

cium1iicutfipc.-rbiadiuitias,p.4.rol  i28j.a 
p^<|Krtatemq  'a'cClmftuspraxkgit,eum  ramen  diuitia  fi- 

cut  fonr  impcdimcntareprobusKaprobis  fjntadiumenta 

virtutis,p.5.col.i64.e.f 
paxquomodo  anobisincrpit.cVquomodotuncndalios  deri 

uarur,vr  pacem  cum  omnibusijabeamus,p.;.co.98.e 
pax  perf.-fta  eft  nullam  velle  vindictam ,  quam  facir  gratiam 

Euangelii  que  iubct  non  tantum  nihil  mali  reddi ,  fed  nec 

refti,vtfiiftineatur,bonumqucrependatur,p.5:.col.iiy.b 
pax  duplcx,eft,fcilicct,in  hoc  ioeculo,&in  tuturo  :  pax  in  hoc 

faeculo,ett  m  qua  manentes  hottem  vincimus,inuicem  dili 

gimus,&  de  occultis  inuicem  non  iudicamus,  &cpa.  5.C0I. 

Ii68.d 
pax  cft  fummum  bonum  in  vitaifh,pa.4.coI.6f  o.f.Itcm,par. 


3.Col.6i8.f.&col.t879-c 
pax  pax  &  non  crat  pax.Hoc  Sacerdorcs  &  Dodtores  dicut 
diuitibus&honoratis,rcpromittuntprofpcra  &  clcmen 
praedicant  Dcum  magis  illos fupplicio &  Dci  iracunciia: 
parantcs,p.4.col.63  2  .d 
pax  eft  tranquillitas  cordis,fed  in  homine  triplcx  cft  ordo, 
licctad  Deum,a.dfeipium,&  adproximum>p.5.co.ii6£ 
pax  &  tranquillitas  poft  perfecutionem  magne^  delitise  repi 

tur,p.?.col.i879.c 
pax  communis  frequenter  impeditur  &  turbatur  per  litigia 

iufta,p.i.col.i6ij.c 
pax  imp;ditur  principalirer  rex  temeritate  propria ,  &  hoc : 

tripliciter^&c.p.j.col.  201 8.f 
paxtauta&fecuritaserir,vidicuntludaei  tcporc  Chrifti  \ 
quod  lupi  & agniXeones  &  boues,ferpeccs  &  homincs  ^ 
morentur,p.4.col.5  26.d 
pax maxima  erit  poft  mortem  Antichrifti,  &  cultus  diuii ; 

augmentabrtur.p.4.c.2i72.f 
pax  mtindi  ad  quidordinatur,p.5.col.n68.d 
pax  fuit  ncceflai  ia  in  diebus  Salomonis,vt  aedificarct  tem  i 
proptermultitudinemoperariorum&  magnarum  expU 
larum.,p.3.col.22i6.f 
pax  anre  Chrifti  natiuitatem  iu  Iudara  durauit  per  viginti  I 
nos  &  vfq;  poft  cius  morte p  quadi aginra annos ,  p.4^  c 
pax  per  angclos  nunciara  in  Chrifti  nanuirate,  qua?  princ  - 
litcr  ptr  Prophctaspra?diclafuitfutura  in  adue.ntu  C  h;  u 
eratpaxintcnoi  bonae  volunraris.Et  pax  temporalisc  e 
fuitm  AduenruChrifti.fuitfigurahuius  pacis  principJ 
rer  intentar,p.5.col.7i  2.f 
pax  n  iplcx.Interna  qtrantum  adconfcientia.&  fratcrna  q  1 
tum  ad  proximum,&  pax  fuperna,fcilicct,in  gloria,  p.f  b 
)vm.i6tf,l 
paxduplexc-ftjcilicct  inrcrna&  fraternajp.^.col.u-jS^.f 
pacisrurbat;t!aquot&  qua-funr^p.^.col^oiB.f 
pacistempora  proltxioiaHcbiccihabucrunr  quam  Sa!or « 
nis  tcmpore.Sub  Aioth  cniin  odoginta  anni  pacis  tuer  ■ 

p,2.col.io87.c 
paciqui  hicftuder,&rerram  cordisfuioperib.  pacisquafi  - 

men  te  aipergit,iuftum  eft  vt  habcataetcinam  paccm  qi  5 

frultum  huius  fcminis,ibid. 
pacem  n»mohaberenolir,p.4.col.i  i89-a 
pacem  internam  tria  faciunr,p.4-col.i486.d 
pacem  frar ernam  fimiliter  faciunt  tria.Ibid. 
pacem  veram  non  habet  cum  aliquo,nifi  cum  diligar,p.6.< » 

505.C 
paccm  facicntibus,quafi  iacientibus  hoc  femen,fcminaru  I 

pparatur  in  pace  arterna  beatitudinis  frudus,  p.i.c.895. : 
in  pacevrbiumfolct  fieri  ,vtlafciua  aetas  lufibus&  choi  s 

gaudiaconcelebret,p.4.col.2  2  2  5.b.Inteil. 
peccamusuelignorantia,vel  infirmitatc,vclftudio.  Et  qt:  1 

iftorumgrauius.p.3.c-32  2.f 
peccant  multi  altitudine,multi  nccefli:atc>p.6-col.  1 1 7«a 
peccaui  fpiritu,peccaui  cogitationibus.Non  lcui  pronunc  • 

tionc  doloris  ha?c  verba  funt  relegenda,fcd  cum  eademi  I 

uitate  qua  dida  funt  a  precante,p.J.c.i  269.b.c 
peccauerunt  vtiquc&in  delictonari  funrgcnirali  heredci 

mirum  Adaj.fed  gratia  gratis  pr^uenti,fine  pcccaco  lunt 

'  ftiruitjquieratdepeccatoiufemine^ppagati.  p.i.c.uo 

pecceinuslicet  cogitando,loquendo,agcndo,tamccum  pi 

fperitatelcuaturanimus  pcrhcectriaalfrenatius  animus 

pitur,p.3.c.6o.d 
peccaremus  vix  aur  nuquam  fit  Dominum  praTentcm  &c 

niavidenten^etvindicantccogitaremus^p.^.col.iif.c 
peccarc  In  Deum  quando  dicitur.p.  1  ,c.  2  5  2.b.c 
peccare  Deo,ctpcccarein  Dcc!m,quodifFcrut,p.i.c.i6ji.( 
non  pCccarc  folius  Dei  eft,p.i  .c. 995. c 
od^  runt  Peccarc  mali  formtdinc  pcena'. 
odcruntPeccareboni  virtutis  amorc,p.i.col.66i.c 
peccareipfumnemovultjfed  proptcraliud  fit,quod  vult  < 

pcccat.Oaines  c«im  qui  fciSccs  faciur,quod  no  Iicet,v<  I 

lica< 


ind 


cx. 


liccrc  vfqueadeoipfum.peccarenemo  appetit  hocipfum 
fed  proptcrilludquodcxeoconfequitur,p.i.c;i  26941 

peccauerunt  vtique&tn  ddttfonari  funtgenitali  ,  hxrcdes 

nimirum  Adxrfed  gracm  gratis  prxuenn,  fine  pcccato  funt 

c6(tituri,qui  crat  dcpeccatoru  femine^poagat^p.^.c^S.f 
Peccans  pct  fimplicirarcm,vcl  ignoranriam,&  pcccas  per  ma 

'ciam,m:ignam  diflvrtutiam  habenc,p.2,.C2o66.e 
Pcccanci  non  omni  iubemur  dimittcled  pxnitentiam  agen- 

ci,p.y.col.926.e 
Peccance  vno  quomodo  &  quare  ira  fuper  totura  populu  ue- 

rn*t,p.2.col.49.d.e 
peccantibus  propi  iu  cft  Dco  tribuere  velle  vnde  accufantur, 

&  quare  hoc  e  ft,p.i.C97.b 
i  peccarur  non  codcm  modo  in  virum  &  in  Deum,  &  quare,p. 

a.colai^-a 
peccacurcogiranone,ac~bi.:&  verbisflocendo,p.  3.c.434.e 
peccamesmproximum,in  Denm  peccamus,par.i.columna 

aj2.a.Intcrl. 
peccantesvelqui  fecularki  cura:,»nimo  funr:qui  Deoplacc 

re  delideranc  ad  cxlcftia  iufpircnt,oinnes  pompas  miidi  & 

illecebras.xternorum  amorecranfcendanc,  p.2.ci  280.C 
peccator  dum  diuin«r  grarixa«p;r3tionetangiturintelhgic  of 

cun&aqueagirdiftriciiiudicis  animiJuerfione  puniacur, 

p.^.coi.^o.e.f 
peccatorduobusmodisrefpicirura  Domino,  dumauta  pec 

cato  conuercirur,aut  a  peccato  punitur^p.j.c.^Sj.b 
AcccatorperLazarumfoectnrem  fignihcarair,p.5.ci2o5.e 

peecaiut  quilibetpoteft  dicireguiusdiminutiue,p.5.ci098.f 

B)Cccatorpaeniteusfigniricaturpcrcanvelu,&<|uare,p.j.ci^.c 

pc  ratorquiaciilcispeccatorumcruciatur,fignificatUf,pTy- 

ruciuitacedeftru&am  c*  iteru  rexdificatam ,  p.4.caj.$  18. f 
Jpeccator  mor.cuus  per  mortalc  petcatum  dicitur  defunctus 

qui  tffcrtur,p.j.col.794-f 
peccatora  pieritianiaicnutricusfignihcaturperdxmoniacu 

P.5.C0I.829.C 
peccacor  (itmificatur  per  homiuem  defcendentem  ab  Ierufa 

lem  in  k'ncho,p.j.co.84J.c 
peccarorfrcmcredcber&turbariinfe,  quare  &dcquo,  & 

Chriitus  in  co,p,;.co.  1 205. b 
peccator  non  cft  bland.ciis  difloIuendus,fed  afpere  increpan 

dus&rcdarguendus.Et  dehoc  figura,p.  1.^923.» 
peccatormif.ricordiirncon(equutus,ad  Deilaudem  inuita 

tur  pro  Ocneticio  cxirus  de  pcccaro,p.3  co.i  3  i6.f 
peccatorobftinatuscftqiiafiquidamdiabolus  qui  nullo  ti- 

morca  pecciiortun  actibus  refrcnacur,p.jc.40i.:.402.t 
eccarorquilibec  mfectus  per  mortalepeccatum  figniticatur 

per  Naaman,p.2.c.886.t 
eccator aliquando corara  hominibus  videtur  bonus ,  &  ta- 

me  corim  Domino  e(t  malus,&  fignihcacur  pcr  Sedechia, 

P.2.C0997.C 
peccatorci>vi.raciterpxniter&  reuertiturde  capriuitatepcc- 

catitdeeomoralirer  pocelf  exponiPlalmjs,&cp.?.c.99i.c 
peccatordicuuiLcuiaiham,lcrpcns&  eciaincorcuofus,  p.4. 

C0L249.C 
peccacor  uuienicur  cum  iniquitas  cius  piodicitur,p.2.c.843-c 
pcccatoris  mala  ornnia  numerar  Deus&  grauitatcmpeccaco 

ru muneratj&  tandc  anima  <x  corpus  fcparat,  P.4.C.1 763. c 
peccaroris  pxnitencis  typum  tenct  Iob  qui  iuxta  magnitudi- 

nc  Dcipcnfarcdecquantitacem  (ui  dcli«5ti,p.3.c.405.c 

tseccatotis  natiuicas  clt  per  culpam.ln  qua  natiuitate  diabo- 
luseft  pater,&concupifcencia  perdiabolu  excitacaettma 
ter,dieshuiusnaciuicatis  eftcuimaledf,  p.4-C725.c.72  6.f 
icccatori  fi  annus  afcribitur  ad  pxna  pro  vnius dici  peccato, 
&  fecundu  rationem  dierum  quibus  peccator  totidiem  an 
norum  numcrus  in  fupphciis  confiimitur,vercor  ne ipfa  fae 
cula  aur  etiam  (xcula  ixculorutn  fnfficerc  polTint  ad  pxnus 
lucndas;p.i.ci  263.3 
pcccatori  obftmatoin  mali»  luis'icetconfitcaturDeum  vcr 
bi$  negat  tamcn  faclis,pot  ft  moralitcr  exponcndo  adapta 
nPfalmus.Dixitiniipicas  incordc,&cp.3.c.8i8.f 


peccatori  omnis  creatura  hoftis  cft,&  iufto  lcruiunt  omnia,p, 

2.co!.25\a 
peccatore  rnbus  vicibus  rccipit  Dcus  ad  pxnitentia,fcd  quar 

fo  recidiuet,non  recipit  amplius,fed  rtferuator  ad  gchcr.a 

Sic dicir,Ra.Sa  Sed  erroneum  eft  dicrum  fuum,p. 3.C.3 14, 

f.&  3 1  s-.c 
peccatore  alique  uocari  feniore  & plenu dicru,obferua  ficubi 

imteneris,qa  de  peccatorib  dici  non  potcft ,  p.2.co.9i.a.b 
peccarores  efrxminari  ruunt  dc  peccato  in  pcccatum:  ficut  re 

tiinuolutus,quando  vult  furgcreiterumcadit,  p-3.c.96.f 
peccatoresconucrfiadpxnitentiamquomodocautcnucrien 

difuntncfcandalizentur,p.5.c.92  5.c 
peccatore*  ex  fiamma  ncquiticfumi'erasaftionesproduciic 

&  ipfa elatione deficiunt,p. 3.c.9o5.a 
peccatores  quoldam  retrahit  Deus  ad  pcenitentiam  ab  Aqui 

lone  quando  refpectu  fux  clementix  dat  fpem  venix,  quof 

dam  ab  occidente,(ciIicct  prope  mortem  quoldam  a  mert 

dicdans  volutatem  fatisfaciendi,quofdam  ab  Orienrc  qn 

addeplorandumpeccataiuuentutisinducit.  P.1.C.1643.C 
peccatores  graues  funt,  &  ideo  mcrguncur  in  profundum 

quafi  plumbum.Saa&i  vero ainbulant  fuper  aquas,  &  qua 

re,p.i.col.62ia.b 
peccacores  fitmt  ferui diaboli  p.4-co.423.b 
peccatorcs  1  peccacis  faispfeuerates  De'  n  rediit,  p.4.c.434.e 
peccatores  Deus  qui  a  diabolo  captiui  detinentur,ut  ad  fe  co 

uertanturvofat,p.2.col.5  95.a 
pcccatores  mortuos  uocac  Ifaias,p.4,c.244.e 
peccacores,non  folumnonexauduntur  cum  fupplicant,  fed 

etiam  Deum  irritant  in  memoriam  ei  reducentes  fuam  im 

probicatem,p.2.c.797.b 
peccatorc*  in  p^nicendoc6fcicntiamuernisfcmpcrmorder> 

p.4.col.537.b 
peccktores  (unt  dupliccs.fcilicet  peccatores  terrx.&  peccato- 

res  caeli.Peccat  in  c^lum  qui  coeli  inco'a  crlu  relinquir.Pec 

catorterrxeftdiiterrenisinuoluiturdelictis,  P.3.C.1390.C 
peccarores  obftinati  fecum  trahunt  alios  quantum  poflunt  ad 

tenebraspeccati,ficut  contrariohominesboni  ftudentfc 

cum  traherealiosadopcrameriti,p.4.c.746.f 
peccatoresquantum  poifuntbonosdeftruunt,qiiiafetor  ver 

borum  &operumeorumcorrumpit,&eftficut  fcpulchru, 

p.6.co.47.a.Interl. 
pcccatores  reuertcntes  Deus  aliquando  magis  diligit c|  rema 

nentes  in  iuftitia,quare  &  quibus  rationibus,  p^.c.jo^.f 
pcccatores  funt  in  duplici  differentia>&  fignificatur  per  duos 

EunuchosPharaonis,quoru  vnuspertriahberatur,  alter 

proptertria  co:idemnatur,p.i.c.4oo.f 
pcccacores  ra  peccatis  prxfcitos  eflc,non  prxparatos,pxnam 

prepjratam  Inefle  fecundum  quod  prxfciti  funt.Hxc  regu 

lain  communi  tenenda  eft,p.6.co.ii2,.a.b 
peccatorcs  tei  re  reputaui  omnes  prxuaricantes .  Non  folum 

qui  fcripturarn  leg.'mcontemnunt,l'ed  etiam  quunnocen- 

tiamnaturalislegiscorrumpuiit,p.6.c.i43.c 
peccatores  obltinati  qui  ad  verba  predicatorii  a  malis  fuis  no 

reuertut,fignatur  pcr  Baafa  &  eius  filium,p.  2.C0I.805.C 
peccatoresueIpeccata(ignificanturperSyl'ua,quxtu  latibu 

lufcr3rum,inquibusc(thabicaciodgmonum,p.i.ci  567^ 
peccatorcs  priuantur  fpe  continuando  fempcr  peccaca,  cogi- 

tes  111  fine ad  Deum  pcr  pxnitentia  clamare.Hac  enim  ani 

maduerfionepeicuciturpeccator,&cp.3.ci5.f 
pcccatoresqn  aburuncurduiitiis,a  ueritate  dcclinanres  per 

^pdigalitatefcuauaiitiaincurruntanxietatem^p^.cj^^.f 
peccatorcs  danati  c-i  unt  cu  dxmonibus .  SicLt.r^confcntiunc 

eisincuIpa,(ica(fociabunti]rin  pxna,par.5.col.i 666. f 
pcccatumad  mortemcft,cupoftagnitioncm  Deipcrgratiam 

Chri(liani,oppugnataliquisfracernitate,&cp.5.coI.ii8.e 
peccatum  quod  pxnitcntiam  non  diluitur,  mox  fuo  pondere 

ad  aliud  trahit,&  fitpcccatum&  caufapeccati,  p.6.c.2  5.b 
peccatum  unu  urrum  poiriteffc  altcrius  peccati  pxna.  Argui- 

tur  contra  &  pro,cum  rcfponfionc  &  folutionibus  aigumc- 

torum,p.6.c.3o.c 

C  pcccatum 


GlolTac  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


Vcccatum  eft  tranfgreflio  legis  du:inar,&  ccelcftium  inobedic 

tia  mandatortim,p.  j,coL?41J 
Peccarummottaleqiudeu\p.j.col.ii6o.a.Item  ,p.?.c.i42.f 

Pe;cafumtnplc^eftdcicnabilc.l.cnptditas-gulolitas,&idul 

tcriu«>&  quanrur.  ad  virum  &  muliere,  p.3.col.2o86.f 
P.ccwom  q.iod  proribs  fugerc  ncquimus,fcmpcr  in  mcmo- 

riaha'.x'amus,Yt  noj  abeo  falrem  remperemus,p.3.c.69i.a 
Peccatura  omne  nibus  modis  contrahitut,p.3.col.i  379.^ 
peceatumoctuuufracrisdiJueritinpieiudiciumcommunita- 

tis  vcl  h  e  i  efis,Qon  eft  expcdanda  fccreta  conepuo.  vel  ad- 

monitio,&c.p.j.col.^o5.c 
peccarumquatuor  modis  perpetjatur  in  corde  &quaruor  mo 

dis  confuramatnr  in  opere,p.  3.02047^  _ 

peccatumdiciturirreraiffibile,nonquia  non  poffit  fimplici- 

rerremittided  quiadedifficili  eft  rem.lfibilc,p.2.c.66.b.lte 

p.y.col.22/5.e.f.Item,p.4.col.i94i.c 
peccatura  iic  volumarium,quod  fi  non  cft  voluntatium,  non 

peccatum,p.  ?  .col.2.07 1  .c 
pcccatumlicetfitvoluntarium,ramenin  ipfo  confiftit  maxt- 

maferuitus,p.y.col.u63.c 
peccatum  originale  non  fuiffet  indu&um,fi  Adam  ftctiftet  E- 

ua  peccante,p.6.col.3  3J.c 
pcccatum  originale  prouenit  cx  carne  caufaliter,fed  tamen  m 

anima  eft  fubicftiue  &  formaliter,&  declaratur  hoc  exem- 

plo,p.6.col-77.a 
peccatorib.vna  fola  purgatio  fupeft  poftpcccatu,p.2.c.i45^a 
peccatoribus  quibufdam  mala  difphcenis  &  duccti  pcnitcfltia 

exire laborant,al;isplacenxmala&prefumentes  demiferi 

cordia  faracina  cumulac.  Ahis  videtur  quoniam  nimis  gta- 

uia  &  defperan^p.o.col^j.a 
peccatuminconfultocoromiiTumquale,p.i.col.95t.b 

peccatum  vocat  Ieremias  contricionero,va:  autcm  fuppliciu , 

p.4.col.66$.a 
peccatum  prima cft feruirutis  caufa,p.2.ci 388. d 
peccatum  Adc  noi<  longe  abcft  ab  idoloUuna,p.2.c.i463.b_ 
pcccatum.origmale.qui  tantum  habent,&  nullum  addidcriir, 

mitilfimaomniumefteorumpocna.p.j.c.Sy^.d 
peccatum  generalcficutperaduentum  Chnftiin  carnem  ab- 

latum  elt,ita  peraduentum  eius  in  mctitcm  tollitur  pecca- 

tu.ro  omniumpeifonale,p.4.tol.  1 6i6.t 
peccaium  Ade  quomodo  pufteris  atj  pena.ro ,  &  cum  hocetia 

.adculp.un  imputatur,p.6.col.7j.c 
peccaturopcrfcdum  &  diururnum  non  nifi  perfe&a  paroiten 

tiaemendaiurJn  qua  ieiunium  oraiio clicium  Eleemofy* 

na>&lach!ymeperaguntur,p.i.co.ii2i5.e 
peccavum  nequaquam  m  hac  vua  pcr  excrcitationem  iuftitie. 

jdelerjtnr,vt  in  ipfa  inconcufifc  maueatur ,  &  hoc  figuratur 

per  hoc  qu.od  dicitur*. Facta  <=•(!  lux,p  1  .c.  1 3 -b.c 
fiue  peccacovixaliquidagimusjp.i.col.pu.a  Incerl. 
peccatum  an  excufet  cexitas  mcntis,p.  j.col.  1 1 8  j.c 
peccatum  onginafc  quod  Iudei  negant,quomodo  confutan- 

di  in  hoc  hnr,&  quomodo  ex  fcnptis  fuis hoc  probandum 

iit,p.6.col.77.a 
peccatum  originalc  non  credunt  Saraceni,p.i.col»jo39.b.c 
peccatum  multiplcxcommiffum  fuit  per  populura  IftaeliticQ 

jn  dcferto.p.i.col.i465.b.&col.i5i7.c 
pecc.atumcarnhfuit  vlrimacaufafubuer(ionisciuitatum$o- 

domorum,p.i.col.290.b.c 
peccaturo  petpetratum  aparrealicuiuscomunitatis  bencim- 

putaturcoti  communitatiquantum  ad  penam  iniligedam 

perquantum  ad  bonifubtiattionem,p.i.col.83  j  c 
peccatumdimittcbaturin  vct.Teft.in  oblationc  facrificii  pro 

pcccato,non  virtute  i!lius  lacrificii  fccundO  fc,  fcd  raquatu. 

facrttkiu  erat  queda  jpreftatio  Chi  ifti  paifui  i,  p.6.c.j  1  .a.b 
pCCCatumoriginalean,&quomodopolIitdici  quidam  habi- 

tus  corruptus,&  non  tancum  pura  priuatio  p.6.c-77<a.b 
peccatumoriginalediciturnaturale,  &quarc,p.6.col.54i.C 
pcccat um  onginalc conti ahitur in  manis  ventre , p,4>2 1 5 g.z 
peccatum  ongmale  non  cft  voluntarium,nifi  volutare  pnmo- 

rum  parencum,p.3.c.207i.c 


peccarum  f  undamc-ntum  non  habet,quia  non  ex  prnpria  na« 

tura  fubiiftit,fed  in  bononaturecoa!efcit,p.:>.co!.3  3.b 
peccatum  cum  non  lit  fub<tantia,fedpriuatioboni,quorno« 

do  hal>irar,&c.p.6.co.96.d 
pcccatum  mortalc  coparatur  paralyfi,&quare,p.5.ci72.ei 
peccatum  in  vulua  moriturquandoconfenfusmalusante  fa«- 

dum  pcr  p?nircntiamdiluitur,p.3.c.$i.c 
peccatum  dicitur  fp:na,&  quarc,p.3.coI.286.f 
peccatumin  fpiricufanttu  ntduobusmodis,fcilicetpcrobui.| 

nationem,vel  deiperatjpncm.p.6.co.3  f.a 
peccatumin  fpirirumian&umquomodo&quaratione  dici-| 

tur  irremiiTibilcp.$.col. 2 2  6.f 
peccatum  qui  dcclinat  quant um  valet  fapiens  eft  autem  con-  j 
remnit  &peccatbladiensfibi,quia  aut  poftpoeniteat,  aut| 
poftmortemforcitcrpenas  fcrat,p.3.c.i663.c 
peccitum  cft  pa?napeccati,p.4.col.5o8.d.c 
peccatum  non tantum  opus  ma!um(quod  parna dignum  eftM 
ipfa  mors  qua?  peccato  faCta  eft,appcliatur,  p.  t.col.  1  j  8  3  .b 
peccatum  qui  iatctur  &  veniam  petu.iam  quaii  pro  dcbico  p. 

gnusdedit,fiinfedelinquenttignofcit,p.i.c.704.e.f 

peccatum  paruumquihabet,non  vfqueadcaelum  &  (ideraii 

dicium  fuum cffei t,qui  verocrefcit  in  fcelerc ,  crefcit  &  ii  | 

iudiciofimulquccum  viciisaugctur&paena,p.4.co!.9o6. 

peccatumgrauilfimumeftnouepenitere,nec  peccat  eleemo 

fynistedimeie,led,peccatapec*catisaddere,p.3.co.20U' 

peccatum  feu  adus  viciofus  duofacit,fcilicct  actualitatem  5 

viciofitatcm;p.3.co!.2047.a 
peccatum  camis  quot  &  quf  inducunt:  &  per  quid  fignifica 

tur,&eftcautelanotanda,p.t.col.526.f 
peccatu  oe  medaciu  eft,qa  cotra lcge  &  verirate,  P.3.C.11 57.; 
pcccatum  cum  voceculpaeftinaCttone  peccatum  veio  cunj 

clamorc  culpa  cum  libcrtatc,p.i.c.2  ^y.e.f 
peccaiumquiconmtitftudiose&fcientermagis  delinquit<| 

iilequi  ignorantei  &cx  ftag:litatc,p.4.col.732.d 
peccatum  exmaliciacontingtt  duphcitcr,p.6.col.2  33.c 
peccarum  nullum  in  tatum  dehoneftat  &  coinquinat  corpus 

vtfomicatio  p. 6^.241.242. f 

peccatumvenialequalecumqnefit&quamucumqueparur.r 

dum  placet  mortale  fir.Si  vcro  mortalc  dum  difpHcet:  nul 

lum  iudicatur,p.6.co!.2  97.a.b 

peccarumincorrcdunoremanebitinultu,  p.T.c.25  2.f.Interi 

pcccatum  eft  duplcx.Vnum  leue  &,quotidianum,aliud  c  ft  at 

morrem,p.6.col.i4i8.e  • 

peccatu  humai  gnris,natura?  no  cftcjuis  I  nobis  fit,p.j.c  9  34. 
peccatumorjginalequomodopergratiambapiifmi  toilnur 

p.6.co!.77.a.b 
peccatum onginaleabftulit Chriftus per Sacramctim  bapti 

mi,&  aclualc  per  facramentum  penitentice ,  P.4.C  1 89 
peccatumfinonfuifletjnonneccifeerat  Dei  fiiiumagnuml) 

ri,&  in  carne  pofitum  iugulari,  p.  i.c.i  392. d 
peccatum  primum  mala  cogit^re.fecnndum  confentii  -ctcrtii 

opcreimplcrequartum  non  pa?ni;ere,p.4.co.i94o.f 
peccatum  fuum  quaii  Sodoma  pra?dicat,ncc  abicodit,q  pec 
catifui  exemplo  tanquamfaftorealios  conupit,p.4.c.j  ?•: 
peccatumleuiuseftapertepeccatcquam  fanctitatcm  iimuw 

re»fi  fiat  inter  ifta  comparatio,  p.^.co!.  1 84.^ 
peccatum  quatuor  raodis  huncoide,quatuoi  in  opere  con- 

fummatur,p.3.c.53.a 
pcccat.um  quadrtiplicimodofit,quorutresmodi  faciliusrot 

riguntur,quartusdimcilius,p.3.co.5  3.b 
peccarumoriginalcquidfit,p.6.col.76.f.&77.a.b 
peccatum  oricinalc  idco  vocatur,quia  pcccatnm  Adae  ifl 
taturommbusobeo  defccndentibusfecundvm  vmi. 
ratiwam,quia  lic  funr  membra  eius,p.6.c68.f 
peccatum  origrnalcvaciisnominib.appel!a  ui ,  f.  fomespcc' 
cati,quidiciturconcupifccntia  velconcupilc]bili..iS ,  liuc 
lex  mcmbio;um,(iue  !anguornattnar.p.6.c.57.a 
pcccatumoriginalcduplcxeft.  Vnumpropagationis,  cuiu 
princcps  AdamAltcrum,unitationiscu!Uspiinccpsdiabi 
lus,p.6.col.68.f 

peccatuffl 


Ind 


ex. 


Pcccatnn  origfnale  qualiter  conrr3iiitur,p.6.c.76.i.itcm,  pa. 

j.col.  i  66. r 
pcccartiau)::niiiriIircrciicitnrpcccat!',r:itTiudi,qiiodcn:c6rnu 

ne  totius  mundi,qnotota  humana  natnra  fimul  &fcmel  frt 

codira.&  (etoc$lrgcsdiuinas  pcrinobcdienriam  tranfgref 

fa  eJt  in  Paradifo,p.?.oio4Jt.d 
peccatipx^icoqjopcccaucnt  infligenda  cft,  p.i. 01195:. a 
peccari  cxpars  inucnrus  ncmo  cxrepto  co  qui  proprer  nosfa 

ctuseftb -jmo.p.j.c.i  i62.d.of 
pcccati  contra  nauna  rrcs  funt  lpccicsp-6.col.26. 
peccatiim in fpiritumian&v.m  (cx funt jpccics ,  &  carundcm 

fieientia,p  j-co.::6.cf 
pcccatioriginabs  occafioncagnusoccifus  eft  fpcciah  modo, 

Iiccttu!rrit,omniapeccata,p.$.oao42.f 
pcccari  originali  culpa  pcr  'e.irim  figmficatur,que  percarna 

lem  o  ;;u  rat  ioncm  ad  pofteros  deriuatur,p,  5  .0497. c 
pcccati  origina!ismiferiAexprimirur,quogenushuraaau  pol 

Iutu;n;eriaminfcnfatapolluir,p.i.coI.i037.b 
peccari  gcnii$ohfr;naiisprxdicare,p.3. 01348^ 
peccari  vetu(iisq'Himoiforenouatur,p.4.c.3T4'C 
pcccati  o!  •iginalis  ralcs  in  omncs  tranfi:t,fed  qui  graria  funt  li 

bcrati,non  portant  iniqnitatcm  patris.p.4.oro29.e 
pcccaticaula  an  fic  Dcus*  Arguirurquod  iic,cum  refponfio- 

nc  &  loiurioncargumcnti.p.^.co.:  047.3.:  048. d, 
pecca!icai.[:m'r.ii;quidduphcircr,p.3.Ibid. 
pcccau  originahs  pondus  dicitur  mafia  corrupra,  cft  qua  ha- 

bcinusdcbiru!nmortis&:ncccfriratcmmoncndi:propter  g> 

fcpararioanimxacorporcnonfubiaccrfiraplici  noiirx  vo 

lunrati.AlircrdcChiiftoft-cundumvtramqucnaturaj&c. 

p.j.co.i^^o.f 
\  ■  rcccati  originalis  culpi  carcrc  pucros,&  finc  illa  nafci ,  &  pcr 

confcqucns  qnodciilpiiilanonpurganruraquabaptiima 
I     lidixir  i,elagiushereharcha,p.6.c.iJ40.f     , 
peccatiorignduplcx  eft.fcilicct  Icuitascordis ,  &loquacitas 

or/s,p.  ?.col.2o64.t 
pcccari  r.etiisinquantum  a-itus  e.laliquodbonum, Ccd  inquS 

tunuhscft  priuario,nechabctcaufaefficicntcm,(ed  defi- 

cicnrcm,p.6.coI.  t  2  69.C 
propcccariqnaliratcvnufquifquc  fibi  igncmacccndit,  &in 

pcccarcnbus  diucrTa  pcccati  matcria  plus  vcl  minus  fucce> 

ditur,p.4.col.426.f 
peccati  pcrpctratioccniporislonginqultateno  compcfcitur, 
c  ipfa  '.'itrh^fgiuquitaspcccatoriadculme  malcdictio 

n;s  crcfc:t,p.4.col.72i.b 

btctfus  facit  quod  non  vulr,p.6.c.9?.b 
■  non  parcirur,quiafinevi»dic*anon  laxatur.Delicta 

cnim  ioftra,*clpcrnosvcl  perfcipfutuDcus  rclecar,  etia 

cum  rcl-i.vir  p.^.cohi^o.c.f 
ftin]l\ccato  iunc  rcmirtcnda,fcilicct  culpa  &  pcena,&  qualittr 

&  quomodo,p.j.co.8o3.c 
iin  pcccat  i  omnes  nati  furous,&  ex  carnis  delofrationc  concc- 

p;i  culpa  ■!  oiiginalcm  nobiscontraximus.  p.i.col.6o5.  c,f 
pcvcataictrpcrtanquamIungofunetendiiritur,p.4.c.7i.b 
peccata  pci  homincmpofIunrrcmiii,p.4.c.37  8.i: 
pcc.ataniaioramiaiorc^rnulcrta^piEnaquedigniorafunrjpa.i. 

C0I7C.0  d.e 
peccjfa  lcuiora  vocantmhumanam  quiacum  hominumna- 

ruram  mnrationi  (inrobnoxia,p.i.co.i  192. d 
pcccataimpuuiracflcnonpoflunr,p.2.co.587.b 
pcccata  omnia  alta  ad  i(ta  quatuor  rcducuntur,quiadicuntur 

aut  imq/aus aut peccata  aut  (cclcraautdclicta,p.?.c.i62.f 
pcccata  quardam  cx  (c  noxia  func  quardam  ex  adiaccntibus , 

vt  coniugium  &  potcntia,p  3.C.3  3  t.c 
pcccata  negarc &  dcfcndere grat  tus  eft  q, facerop.4. 03-99. c 
pcccara  nonfolum  noncauerofednccintelligerevcllc  pccca 

ta.grandisimpictas  cft,p.4».col.63$.c. 
pcccara  quae  in  homincs  committutiir  his qux  immunecom- 

mictunturpukhrxopponi,p.  1.101.1192. e 
pcccata  Dcuspcr  dcfi;nctosrcmittit.p.4.ccI.33^.d 
pcccataquomodoquibufdamprtoucmutin  bonu,p.6.otii.c 


peccatadicunrur  opcrarcnebrarum  &quare,p.6.ci68.f 
pcccara  qua?  impedicruntfilios  Ifiaelabingreifuteri$promif 

fionis  htcrunr  quinquop.  1 .0 1 466. f 
peccara  inrelliguntur  pcr  folia  ficninex,p.5;.co.882.d 
pcccara  lcuiora  dcfundorum  poft  morrem  poffunr  abfolui,& 

quibus  modis  fed  hoc,&  ante iudicium,fcd  qui  fc  poil  iudi 

ciumlibcrandospurant,falIunrur,p.3.col.i648.e 
peccata  cadauet  ibus  mortuoru  fignificantur,  p.i.c.440.d.e 
peccata  modo  deleftant.fcd  dicuntur  malcdiftio,quia  tormc 

taparanr,p.3.col.i262.t 
peccatacarnis  ftercoradicuntur,p.5:.co.883.c 
peccata  antiquacumdeflcmus&  avicisrccedtmus,tuncieiu 

nia  &  precc$,&  vi<3ime,&  holocaufta  £>ficiut,  p.4.c.688.d 
peccata  func  quafi  r^fiis-.quam  trahunt  qui  implicare  fanctos, 

volunr,p.3.ot367.b 
peccara  folui  &  dimirri  peccara,  ncj  eft  ide,  p.4.c.34<r.a.346.d 
pcccara  duo  funt  quar  adpofterostranficrunt,  &pxnciltis 

peccatiscorrcfpondentcs,p.3.c.379.c 
peccata  etfiadhoramdclcdat,  vcram  tamcn  fatictatcm  non 

prxftant,p.3.oi440.e 
pcccara  carnaliafuntduopotiffimc,  fcilicet  Iuxutia&  gula, 

qux  pt-rficiunrurin  dclcclarionecarnali,p.6.0947.c 
pcccaraparruminfiliosquomododiciturvifirare  Dcus  vfqi 

in  rcrtia  &  quarragencrationem ,  pii.0670.of.671.ab  * 
non  omnia  pcccara  omnibus  rcmittuntur,  fcd  his  qui  in  vita 

pxnitcntc6traNouatianum&Origincm,p.y.c.22i.a.b 
peccata  quxdam  funtcontra  naturam,alia  contra  morcs,  a- 

lia  contra  prxccpta^p.  1 .0?  3 1  .a 
peccata  auxdam  fi  qui,s  fugerc  veIir,diabolica prjEpediete fug 

gcftione  calidafincaliquopeccatilaqueo  non  poteft,  ncc 

porcft ab  vno  fo!ui,nifi  alio  alligatus,p. 3.0386^ 
pcccataornniaefleexvitionaturx&creanonis  noftras  bona 

veroexhberoarbitrio^errorcft.p.^.ccl.^^f.b 
peccara  nolentium  qux  fint  vtrum  qux  a  nefcictibus  comraic 

tunrur,an  qux  faccrc  compc!luntur,p.r.oi  296.b 
peccata  dici  facril^ia  pro  pcccatis  vfus  cft  veteris  Teftamca- 

ti,p.6.co.397,b 
pcccata  fanCtorum,appelIant ur  facrificia  pro  peccatis  &  dicu 

tur  peccata  fandorum,non  qux  fjtncti  cowmittunt,  fcd  ab 

eoquod  funt  fancta,p .1.01287.^ 
pcccata  quxdam  cognofccbantur antclcgem  quxdam  per  le 

gem  quedam  criam  grauiora  pcr  Icgcm  cognita  funt  quaoi 

antc  purabantur,p.6.co!.49.b 
peccarahabcbantquadraruram  fua.f.quatuor  pafllones  alx 

his  quadratur  itincra  noftroru  pctcatorum,&cp.4.oy7  g.c 
peccaraahquapuniumurgrauius,non  folumproptcrmaiorfi 

pcccati  grauitatcnijfcd  proptcrpionitattm  rtprimendam, 

nc  hommis  nimis  ad  talia  fc  Iaxcnr^p.i  .0 690.C 
pcccarorumahi  vcniam  confcquuntunalii  puniuniurquia  il 

li  pxnitenriam.agurithtpcrlcucrantp. 2.0-58 i.c 
peccarctumvariagcncia,p.  i.oi27i.b 
pcccaroru  calice  DcusoC-iiiationcs  inebriauir,p«4--075"9.c 
pcccarofumcorirtiu^ihcat  iionoruopciucicftiuit,p.4-378.e 
peccatorum renuffio  t(l  ir.  baptifmo;p 4.027^^ 
peccatorumrcmedia  Fuerunttfia  antcb:'.|i'.ifmu,fcilicctfides 

patcnralis,circricii7ocarn:dis&oo!;uiolc-gah^.lj,cftbaptif' 

mumfim!lifcrtria,&opt2.c.i27.buc 
pcccafiprum  reueriio  dc  fcruitufe  diabolica  pcr  quid  fignifica 

turvp.i.col.iocj.c  . 
pcccatot ;  tn c]iiotum!ibct conipcnfitiojVtrum fit admittcnda 

ytfaciamtfs  maia  iu.  ri;iritgrauioia,p.i.co.242.a.b 
pcccatorum  pcdcs  in  fcripturis  (acns  fcropcr  dicuntur  moucn 

tcs  (ar.C;orum  vcroftarcciicuntur,p.4.c.686.f 
pcccatorum  impcdimcniapcr  (ananidoctrin.im  SEordinatio 

lics factainreluquntur  pcticpes^p.^.col.^T^-c 

ptccatorum  tres  gtadus  fccundumcxccfrum.Primui  dumin 

punirarcprointrtis..Sccimdas&  giauioi:quia  cotcnisdont 

Dei.Tcrii'&  srauiinm',  qaignorasr:ec(3tcnere,p.6. 034./ 

peccaroi ti  1  cmiiTto  non  dartir  alicui  finc  propria  fidolicet  fa 

nitascorporalisuclaliquidhuiufiuodi  dcturproptcr  alic 

C     2        nam 


Gloflae  Ordm.&  Nicolai  dcLy  ra.  I 

nam  fidem>p.j.Col.i70.f                                              t  opera^cabanimalih.dcduaefint./pfzrerejftulrr.  qua?fti, 

PeccatorcmtriageneraiuHtqu.rpropterfuigrauitatemdicu  eft,p.i.col.S4.f 

turaDcumcl3mare>p.2.col.64i.c.Itcmp.i.co.234.c.23J.  penna?animaliumqucinuiccrnaltcrusada!c  rum  iu>%  fut- 

tJtcro,p6.col.x298.f  quidfignentrp.4.co».iQ74.d 

pccc-->torumpundtioncslTgnanturnominefcntiu,p.3.2  83.b.c  ,pcutitalitcramiciis,aliterinimiciis,a!itcrpatcr,alirerhofti;| 

pcccatoruro  prcrcricorum  remiffio  non  fufficit,nifi  quifque  de  P.4.C0I.784.C 

inccps  boni  operibus  inltitcrit,p.a.co.i  1 49-a.b  percufli  aduci  firate  quidam  a  vocc  confcfiionis  fjfent.aliis  v 

pcccatonimmultitudovbifucrit,pcccantesmdignifuut,vta  cisfcnfumignorant,p.3.col.94.e 

Dominocorrigancur,p.4.col.i303.c  percutieteatguere,  eftdcpcrcufllonemurmurarcp.3.389.11 

pcccatorum  eft  magna  pars  pcena?,fua  fcclera  non  modo  non  percuflbr  patris  vcl  matris  morte  moriatur.&  quomodo  ho 

argui,fedinfupcrquambcnegeftalaudari,p.5.c.784.d  fitintclligendum,p.i.#.n79.c 

peccatisacarncnoftraexpulfis,cauendurrcft  ncforreinfur-  percu/rioomnisdiuinaaurpurgatioeftnobisvira?  pfefcntil 

gat  fpiriralis bcftia,id  eft,iaftantia,fupcrbia  vcl  •ana gloria  aut  initium  pocna?  fecmcntis,p.4.co.92 1  .b 

qucedifriciliusextirpantur^carnalia^icia,p.i.col.iyio.d  perdere  habet dupliccm  fignificaiioncm, p.y  c.iSq.e.E 

pcculiumcftparuuscefusextraha?reditatcm:dcquopoteftfT  perditorumhominum(tanquam  bruraanimahaqueMinrpi 

liusfamilia»  tacerc  quod  vult  finc  licetia  patris,p.  1.C.657.C  fentia  amant  dcfpiciunt /utura)hec  vox  eft.Exiguum  &  c 

pccuniaqucdam  cft  qua?ad  vfuramciariprohibetur,altera  cft  ccdiocft  tcmpus  vita?  noftra?,:&c  p.j.c.iSS^.a.b 

quamad  vfuramdaredebcmus,p.i.ci599.c  perditiocuiuslibetfi£ccIe(icdamnumeit,quantomagis  S«i 

Pecunia  vndcdicitur.p.}.c.274.f  cerdorumcfhp.  1^01.989.3 

pccunixad  vfdi  riccefiarios  a  lanctisrcferuarinonprohibcn  perdixfouctouaqiienonpeperirfuraturenim  aliena  oua  < 

tur,p.y.co!.87i.b  fouct  ea,(cd  pulli  ;nde  nati  difcurrunr,  &cp«4  col.7oc?.h 

pccumx  porcatio  in  via,&  habere  aliqua  mobilia  in  commu-  perdicum  vcnatorcs  manfucfaciunt  perdices  &  harum  voi 

ni  anad  perfectioncin  pcrtineat^p.j.c.i  i62.a  alias  eiufdemgencrisconuo^ant,p.^.col.7io.c 

Pecuniamalicui  rcpetfreconccditur^jeddcbita  pcccatorum  perfectns  mentem  prius  virtutibuscxerccar,&  cam  poftea: 

pctent  veniamniinqtiamiuftencgamus,  p.yc.i^i.b  hortcum  quiccisconccdat^p.j.coi.SSc.f 

pecuniam  mulcihabenc  &  non  amant,&  multi  nonhabent&  pcrfectus&  (inc  macula  nullu.s  viam  vita?  incedcre  poteft,fe 

amanr:I.em  alii  &  habent  &  amant:  alii  vero  non  habere  fecundum  hutus  rcmporis  modum  pcrfecti  &  immacula 

Becamare(egaudent,p.5.col.5;88.d.e  vocantur,p.2.c.7i6.d.e.&c.557.b 

pccuniashaberc&amaic,multadiftantiainter  illaeft,  par.5.  peife&umdiciWa!iquidduphc«er,p.j. 00^41  i.b.cltem,j 

Ibid.f"  6.c.6i4.f.&i?82.f 

pccusquomodoreumeft,quoiubctui  occidi,fiquiscueoco-  perfedtiignctribularionisdccocli,  adco  vt  variis  virtutibi' 

leritjcum  nec  rationalencc  legiscapax  (ic3p.i.co.io84.e.f  decorencor,(ignificanrurpcrpauosm.2.co!.775.e' 

pedtorum  tunfio quid  fignificat,p.3.col.i572.d  pcrfcctorum  cft  &  maximc eorurn  quibus  cura  ouium  eft  cc 

pgJagogocutraditurpucr,(iminusdignisimbutus  appareat  mifTa,rcnunciatecmnibusquarporfidcot  ,p-3.c.i8|9.e.i 

difciplinisjculpa  ad  pcdagogum refcrtur,nec  ita  pucr  a  pa-  perfedorum  vira eft profectus  alioi um,p.3.col.63 3-b 

tre  vtpedagogusarguitur,nifidurus&lafciuus&prorer-  pcrfcaioribus  itiftiafpectu  Ixcicia  e(t,p.?.col.i37).S.c 

uuspedagogi  falata.'iamonicaafpreuent,p.i.col.i372..1.e  perfe&iomaioriiihicviraeifjqua' poreft.quammutidv  nu< 

pedagogiboniquipucrosiductKadbonosmoresfmcapaci-  t  tudinisvnitas,p.2.782.d 

cate  illius  a?tatis:  fpicis  adhuc  virctes  offcruc , p.i.c.92 2.d  perfectio  vcl  CQsnplctio  dtiplex,el alicuius  resprima  qur.nd 

pediculi  mari  morfuscftpcflimus,fic  vulgaiiterdicicur,  pa.3.  .  afTeqtiirurformam  debitam.Alia  quandoexitin  oper«tic 

C0I.1723.C  ncmfibidcbitam,p.r.co!.5  5.b.c 

pediculi(vbiLatini  lubenrfcyniphes)vtdicuntHebra?i&  Io_  perfettiononc6fifticir)diipofitionemateiie,fed  introduftiJ 

fephus,intantamukitudinecrtueruiltfupcrhomines&bc,  neform^p.^.col.ij^.c 

ftiasqo^nuUomsdicamineeispoceratfubueniri,  P.1.553.C  perfe&ioApoftolorum&  docloru  Ecclcfix-primitiuarin  ho 

pcdisdi.dcm.de.dcs.dibus,Inpes.  notatur,quodin  breuitcmporc  per  orbem  pubhcaucrun 

pedcsfolent  ltincrisafpentatelacerari.p.^.col.s^^.d  fidcm  Chriftianam^p.^.c.ij^.c 

pedcs  peccatorum  quod  leraper  moueantur,  dicitur  in  facris  perfe&io  dilectionis  Dei  ex  toto  cordc  tota  anima,& c.cur  p 

fcripruris  fandtorum  vero  ftaredicuntur,p.4.co.6$8.d  cipiturhominihaberi.quamuiseam  iu  hac  mra  ncmo  ha 

pedes  quos  lauitlcius,&  nifilauerit,nonhabebimus  partem  beat,p.6.c.597.a.Irem,p.  1.C.1497.C&  15  ;.;.c.f 

cumillo,quifint5p.2.coI.40.d.Vidceciamc.i97'b-c           .,  perf  eCtio  licec  vnafifnobisgcneialis,fitamevnain  vimiuirr 

pedesdifcipulorumquaredominuslauit,&nosinuicemlaua  fpecieminregrispotucrimusimplcrecftipfius  virtutis  fus 

reiuflTt,p.4.col.936.d-Item,p.2.ibid.  quequepcifc(5tio,p.2,C3o.f 

pedibus  calciatis  noningrediebanturl^calandtaantiqui,  &  perfe<ftionismagn£cft,cumquis  humfitarcadcoproficit,»" 

fpecialiter  Hcbrxi,&  ctiam  nuc  Saraccm adhuc  tcnet  huc  errarus  fuos  viuacitcr  infpiccrc,&  efiTcacitcr  vaJct  expurgi 

modum,p.6.col.io56.f  re,p.2.col.i35  i.c 

pcior  elt  in  neq,tia  noccs  qua  no proficics,p.i.c.388.a.Interl.  perfectionis  menfura  hee,pro  pofTchio  quemq;  pro  Domino, 

pelagius  hxrcfiarcha  errauic  circa  gratiam  Ipiriculian&i,  afle-  laborare  &  ftatum  Ecclelie  pnmo  in  fc,dcinde  m  prox 

rens  quod  fine  ca potcrat  homo  cx  puris  natui alibus  mere  confirmarc,p. 2.col.  1 2 86. f 

ri  vitama?tcrnam,p.6.col.i5  4o.f.ltcm,p.4-co.i5^5.c  perfectionemoperum  noftroiumadDominum  rcfcrcpi xci' 


mcreri,p.5.col.3  23.cltem,p  2.c.i076.t.Item,p.i.c.778.d  perfectiones  qu^  funt  inicreaturis  diuerf^  &  diftmctc, fu« 

pellicanus  vt  dicitui(ctfi  non  ccrtum  fit)  roftro  pullos  iuos oc  in  Dco  vnire,p.3.col.i  54«c.f 

cidere,& triduo  lugere,tunc  roftro  fanguinem  fuum  fuper  perfufio  fanguinis  in  carnc  propria  fuir  i!Iicita,quia talia  cra- 

cosfundcrc,vndeillircuiuifcunt,p.3.col.i2io.c  fignapa^torumcumDcn»oftibus,p.i.c.io74.f 

pelhces  dicuntur  merctrices,&  quarc,p-6.Vide  Meretrices,  perCgi inos  qui  moribus &  vica  fe  cffc  profitetur  in  hoc mudo 

pcllisdehoftia  holocauftiquctotaincendebatur,  eratfacer-  fpiritualitcr  cclebratfolenita-.etabcrnaculoru,  P.2.13S7.C 

dotisoffcrentis,p.i.col.96o.f  peregrini<iidisutpatfespriorcs,Patiiarchf,fciIicct  &  quarc 

pcllesvndeDominustunicaspclliceas|fecitqual!ter  velquo  p.2.col.io83.b 

pcrcgrini 


Ind 


Pirrgrinl'  nonfolum  funtimut3<!tadhofpitif»m  fupcrficiah- 

tcr  &  leuiter,fet*cuminftantiamagna,p.T*col.24«.a 
pcregrinorumaHaratiaaptid  ludxos,aliavero  apudgentcs, 

p.i.col.io76.d 
Pcricula  fimtiexquecommimiter  accidunthominibusin  <J* 

busliberantur^p.tj.col.i^.a 
pereunt  pari  fcotentia,qui  dechnanr  iniTa  principis,&qui  ope 

ramala  vclIecontcndunt,p.4.co}.i447'a 
peribidemediopopuIifui,&c.Anvhicu<Kitieinlegc  hocdi- 

citurtranfgrefibr  per  iudiciumhumaiuim  interficitdebeat 

fifueritconu:Ctus.p.i.col.ij59.bc.<&co!.5  85.f 
peribit  ve!  interibit  depopulo  fuo,cum  diCitui  in  lege,  fccun- 

dum  Hebreos  nominantur  triginrafex  caf.^,cjuorum  alitj 

funt  in  quibus  iudicio  humano  conuioti  ei  ac  rei  morte  cor 

porali,alii  vero  non,p.i.col.i  064. f 
perireduplicirerdicirur,noneiTevel  maleeflcp.j.col.^s.a 
periodasidemefteuoda?tar,aiaior  cnim  fuit  periodus  vita? 

humana;anfcdiiuuiv.mquampoft,p.4.c.i509.c.Eftetiam 

pun<5tus,coli>m.2.d 
pentiaomnisquYvelerga  aliquam  arrem  vfui  humano  ne- 

cefrariahabc'tur,velcuius!ibetreiicieua,aDeodataeft,p. 

i.col.1379  b 
pcriuriip<:rucrfifas&rra!icu>,p.4.col.i20o.f 
pcrmiifio  rir  dupliciter. Vno  modo  de  minori  mslo  ad  viran- 

dum  maius  malum.  Alio  modo  de  minori  bono,  pcr  hoc <j 

maiusbonunopercipicur^p.^.co.^^j.cltem.p.i.c.  1603.C 
pcrpetuuas  non  porcft  ngnibcari  anobis,nili  pcr  partestcm- 

poris,p.4C2i68.f 
perpecuitacem  beatitudinis  diuina?  cocedunt  Hebraei(qui  ra- 

mcn  maxime  literam  fequuotur)iicur  &  nos,p.i.c.i  1930 
pcrpcttuis  ei  it  cultusxHec  claufura  fpinrualiter,  110  carnalitcr 

imclligenda  eft  &  exponenda,p.  i.col.7  8o.cf 
perfarum  reges  femper  cum  muneribus  folent  adorare  vt  dl- 

citurquomoreftr  magi  muneraobtulerunt4^.5;.c.66.f 
perfarumregibuslegicurmorisfuiflcvtincundis  agedis  vel 

difecrncndisfeptcm  confiliovrerentur,  p.2.ci3i8.f 
perfarum  confuetudo  crar,quod  coniuges,maximc  nobilium 

nondabant  feafpectibusa!iorumvirorum,p.2.c.i6i7.a.b 
perfarum  Reges  omnes  Pto!om-i&  Arfacidar  appellabantur: 

habebant  canu-n  propria  vocabu!a,p.i.co.475.c 
perlarum  regnum  ante  Cyrum  ignobilc  fuit,&  nullius  digni 

tatis^.4.co!.2io.cf 
peifarum  reges  ifti,fcilicet  Cambyfes  Afucrus  Cyrus  Darius 

indiueriislocism  £:blia&  inhiftoriisinuemunrurnbmina 

tiplunbus&diueifisnominibus ,  propcerquod  idem  rex 

videturaliquandocfl'cplurcs,p.2.col.i2  97.c 
perfarum  rcgum  poit  Cyrum  cata!ogus,p.4.ci  y^S.e.f 
pcrfcquentium  funtduogcnera,fcihcet  vitupcracmm,&  adu 

lantium>p.3.col.943.a 
(pcrilcucioChnftiaisquacuafferat  vtilitate,&cpi.cio9o.e.f 
nrrfccutio  Ancichnfti  fiuc  tribulatio  durabit,p.4-c.i  60 1  .b.c. 

i767.i768.i789.i79o.b.ItC\p.6.Vidc  ctin  Anrichnftus. 
perlLcutioChnilianorumper  Saracenos  contra  Saladinum 

&  eius  populus  per  quid  fignarur,p.3.C977.c 
|      *cut;oquotup;ex,6i  quxquandvjfufugtcnda,&quando 

non.p  y.ci96.f 
P'rf-cutiorittrib.modis,odio,cordis,di&is,fac"t!S,p.5.cioo.e 
perfecurio  Ecclc  iiae  an  ei  prolit  vel  obfir,p.6.c.i  6o4.d.e 
bcrfccutionis  tcmporeponcndacft  amma,&  paccfrangcnda 

funtdeiidenatcrrcna,p.y.coI.823.b 
perfecucionemtyrannorum  conuertit  Dominus  in  Ecclefia? 

aogmentacionem  &  ad  hocdanturfigura?,p.4.col.2o64.f 
trtifecutionem  mclius  eft  deuuare  quam  in  ea  fuccumbeie,p. 

i.col.ij69-C 
.icr!ci.utionujnEcclcfia?mii!ragcnera,  p.g.col.i  445.3 
[>crlccutioncs  E.elcfixper  Romanos  Imperatores  defignaa 

turperdecemplagas  Aegypti,p.i.col.y69.c 
xtfccuiioncs  Fcclefi,quot  ii:emnt,&  fub  quibus  Lnpcrato 

ribus,p.6.eol.i5io.f.i5ii.c.&  15  i2.f 
pcrfccuton.ni  tuunifi  videris  nimisf<£uicnr,cm>fcicoquia  ab 


ex. 

afl  efore  perurgctur,io  feuus  eft  &truculetus,p.  r.c.61  g.h.c 
pcrfccutorcs  Chrifti&  Ecclcfia>,p.3.c444.c.lte,p.y.cii46. 

c.Itcrnp.6.  C.r5u.iji2.&i5i3.[rem.p.5.c.ii64.c 
perfeucratia  cu  bono  operi  additur,decim?  dant,  p.  i.c.2oj.a 
pcrfona  quecunque  dcuora  inftindu  fpiriruflancli  cxit  ciu   .r 
.  tcm  vcl  villam fiuam propter  dcfc&um  panis,quisdef>ct>  s 

contingit in  rerris  irterdi&o  fuppofitis,fignificatur per  mu 

Iierem,&cp.2.c.899.b.c 
perfonaeadcmnonnunquam  pluribus  nominibus  nomina. 

tur.Ei  hoc  reperitur  fi  equcnter  in  vetcri  Teftamento  ac  fio 

uo.,p.i.c.373.b,Vidc  in  nominibusplurib.  nominatur,  &c . 
pcrfona  quid  cft,p.5.col.ioi7.a 
in  pcrfona  filii  quod  naturahumana  &  diuina  funt  vnita? ,  ita 

quod  iple  eft  verus  Deus  &  vero  homo,  roboratur  aduer- 

fusIuda?osexfuii  fcripturis,p.6.ci696.i697. 
perfona?  probantur  ex  fide,p.2.c.i  477.8 
perfona:  plures  aliqn  $>  vna  perfona  reputatur,p.  i.c-207.b.c 
perfona?  in  diuerfis  ofriciis  &  ftatibus  Ecclefia?,fignificanciii  p 

diucrfa  vafa,p.r.c.740.f.&  c.769.a.b 
pei  fona> potcntes  bcne opcrari,fed  non  doeere,  fignificannr 

perfihas  Iob,&  quare,p.3.cio.f 
pei fona? nulli  in  Ecclcfia  quantumcunque propinqua» parccn 

djmeftinperfidiahaercfisfifueritobftinata,&  maximc  ii 

itudeatadiubuerfioncmaliorum,p.i  C.1535.C 
perfona?notaoiles  fuerunt  feptem,qttf  bene  fehabueruntper 

fapientiamdiuinam&enumerantur.p.3.co'.i927.c 
pcrfonarum  cxceptio  non  eft  apud  Dcum,  p.j,c ol.i  2»4.d 
perfonarum  accepiioquandorcprchenfibihs,£:  qiiUido  irrc 

prchcnfibilis^p.^.ci  *76.f 
perfonarum  pluralirasjicet  in  exordio  cieationis  *odi  &  de- 

incepsjCum  elTentia;  vnitate innuatur,non ra,r>eit -numerus 

determinatus  vfquead  tempus  Abrahse,p»  i.col.237.f 
pcrfonarumpluralitasfiuefuppoficorumin  vnitareoiuina- 

fentia:  a(truitur,contra  Iudaeos,cum  folurionibusargumc- 

torum  per  eos adduitorum,  p.6.col.i 696.d.e.l.  1 697.3.1.0 
perfpiciunrquid  agendum  fit  ii  quorum  Deus  curam  gerit,p. 

2.coI.ii76.e 
perfuafio  praua  facile  aliquem  capit,cum  vis  doloris  ingra  ue- 

fcir,p.j.col.37.c 
perfuafio  eft  quadruplex  proimpetranda  rcmiffione,  P.3.C0I. 

798.f 
perturbatio  ar.  &  quomodo  cadat  in  animum  fapicntis,  &  de 

hoc  exemplum,p.  1.C.209.C 
perturbario  a  quiece  contcmplationis eft  duplex,  fecilicec  ab 

exrrinicco  vt  a  deinonb.  Alia  ab  intrinfeco,  lcilicet  ab  hu- 

manafragilicatcpropccrquamhomo  quantumcunque  iu 

ftusconcutnur,p.3  coI.24o6.f 
pcruerfiiitniIiumlocletatcgaudcnt,p.l.c.2o6.a.inte^l., 
pcrucrii  verbotenus  bona  opta  it,vt  benigni  videantur ,  &  vc 

qua?  in  prg fenti  funt,mal.i  efle  oftendantur ,  p.  j.c.  1 41 . a 
peruetlaagendodiligimus,fedh2BC  vifa  in  alus  dnndicamus 

vndead  nos rcuerfi,de  huiufmodi  erubefcimus,  p.j.colu. 

peruerfis  cum  ln  hac  vita  poteftas  tribuitur,  quid  aliud  quam 

ianua  erroris  apcritur,p.3.co!.286.f 
perucrfitas  humana  prona  cft  ad  excufationem  fui ,  &  quod 

meritoluftinet,fibiiniuftevidetur  fuftinerc,p.4.C599.c 
peruerfitasmorumin  menteamara.eftleptain  veftelincatvn 

dequidampcriuftitiamf^uiunr,&  peccatorem  plus  adde 

ipcrarionem  quam  ad  fanitarem  trahunr,p.  i.c-10  2  y.a.b 
peftilentia  trium  dicrum  quam  Dauid  elegit,quanto  tempo- 

re  crafiata  eft,p.  2.C0I.49 1  .c 
petenti  qui  dac,bcnc  facit  qui  tacctc  intcliigitjbcarus  finc  du- 

bio,p.3  .col.7i7.a.b 
pcti:ioinorarionevthabcatcfficaciam,tiiarrqiiirunrur,fcili- 

cet  qnodaliquis  pctarp:c,profe,&  perfeucranter  fcu  co« 

tinueJ&  declaratur,p.j.c.866.f 
petmonum  trinmpnmatumorationis  dorrinfca?  imperatio» 

nes  in  etcrna  uira  fiunt,rcliquc  quatuor  ad  lftam  uicam  pcr 

tinent^pj.col.iap.c 

C    3        pctitionibus 


Gloflac  Ordm.  &  Nicolai  dc  Ly  ra. 


Pctitionibusfcprcmomniabona  prxfentis  vita?  vel  futura? 

conrincntur,p.y.Ibid. 
Pctitionibus  impctramus  donadn  donis  vt  operemur,de  opc 

racione  bcarirudines  fcquuntur,p.5.col.s>o.d.e 
Pecitionibus  feptcm,dona  fpirituflan&i  &  beatitudines  coa- 

prantur,p.y.col.ii8.h&  129.  . 

Perra  qux  ef  r  Chtiftns,mudat  aquas  nifi  per  cufla,percufic  ve 

ro  fonres  ptoducit.Pcrcufliis  cnim  Chriftus  &in  cruce  ma 

tfatus  noui  rcftamcnti  fontes  produxir,p.i.col.643.b.c 
Pcrrxcii  iingularinumcronominatur,infacroeloquio  Chri 

ftusaccipiturcumpluralifandi  viriexprimuntur,  P.3.C0I. 

76.« 
Petram  cur  bis  Mofcs  virga.percuflcrit  vt  exeant  aqua?,  pa.  1 . 

col.io39>b 
Petrus  quandodixit:Etfiomnes,&c.nonfuitmendaciu,  nec 

tomcritas,fcd  fidcs  &  ardcnsdilectiojp.y.co.^i.a.b.c 
Perrus&  Paulusduces  Chriitianeplebisfunt ,  ficut  arietes 

funtduccsgrcgis,p.2.col.io3i.c&col.io47.c.Item,pa.4. 

coI.i9i6.f 
Petrus  Apoftolus  dc  multis  qua?  de  co  dicuntur,p.2.columna 
630.f.&colum.io62.c.&col.ii6o.&col.i525r.c.Itcm,  pa. 
5.col.n62.i2i3.&i2i4.Item,pa.6.col.478.f.479.&48o. 

IO27.IC28.&  10:9.  /r     -      j 

1'ctrus  cremita  Ambianenfisdioccfis,quomodo  paflagiu  ad 

tcrrii  fan&a  multu  follicite proairauit,  p.oico.  1 6 2  9. 1 63  o. 

Pctrus  dkitur  filius Bariona,id  eft,coluba?  &  quarcp.^.colu. 

279-c 
Petri  ncgatioquando  &  quarefa&a  eft,p.jr.col.44 1.442. 
Pharan  iion  eft  ipecialc  nomen  manfionis,fcd  foiitudinis  plu 

rcsmanfioniscontincntis,p.i.col.i252.f 
Pharan  folitudo  decem  &o&omanfionescontinct,inqua- 
rumvkimareuerficxplorarores  ad  Moyfen  renunciaue- 
runtqua?  viderunt,p  1.C0I.1254J 
pharaocur  adiiuc  viuus,tamcnamortuis  dicitur  fufcitatur , 

P.1.C0L565.C 
V  harao,apud  Aegyptios  hoc  nomine  rcgia  dignitas  fignifica 
tur  ficut  apud  Komanos  Cefares  Augufti  leges  eorii  dicun 
rur.Apud  Cyros  Antiochi ,  apud  Pcrfas  Arfacida/  >  apud 
Philiftiim  Abimelech,&poft  Alexadrum  in  Aegypto  Pto 
lem3ei,p.4.coluinna  i295.citem,p.i.colum.i95.c.  &coI. 
475.  b.c 
Pharao  non  foit  oblitusfomniumfuum,fed  intcgre  retulit  ip 
fi!ofeph,fedNabuchodonofor  fic  dedir  obhuioni  quod 
nonpotuitrctcne,p.i.col.405.c.Item,  p.4.col.i504.e.f 
Pharoncm  vel  Acgyprios  fuiflc  tnalx  naturg,&  non  cx  liber- 
carc  arbitri  elTc  deduttos,hoc  qui  dicur  creatorem  Deu  ac 
cufant  tanquam  fa?uum  qui  homincs  vertant  in  lapides,  p. 
i.col-624.d.e 
Pharctram  fuatfi  Deusmlitconrra  Iobaperuit,quadodiabo 
lo  dedit  liccntiam  percuticndi  eum  in  bonis  exteriorib.  & 
inprolep.3.col.2  84.r 
Phan[cifigniricantUi,&c.p.2.col.467.c.&  C0I.539.C.&C0IU. 

i32  5.c&col.867.f 
Pharifei in membranullisdecalogum fcribebant,  &Iigatum 
in fronte  porrabant,quod  viquc  hodic  faciunt  Babylonii, 
Vtputenturrc'igiofi,p.i.col.i500.f.&col.i588.d.e 
Phanfa?i  fpiritiiaha  di&a  Prophcrarum  de  cordis  &  corporis 
caftigationecarnaIirerdclolocorporeacipieba:,p.5.26i.c 
Pharifei&Scnba?iiiaferuntpopuloIudeorune  Chrifto  cre 
d-ret.Etrigurantur  perexploratoresquitcrruerunt  popu 
lum  ne  crederet  pofle  habcri  terram  a  Domino  promifsa, 
p.i.col.i256-f 
pharifxi  pcr  hypocrifim  corrumpebant  triplicem  veritatem  > 

ici!icct,dodtrinc,iUftiria?,&  vitse,p.5.col.38i.e 
phaii!a'iconuerfarione,vi#u,&habitu,quodammodoaba- 
liis  diftindicrant)p.5.col.379.c.Et  mundiciacorporali,co 
ltim.384-f 
phan!a?i  & Scriba?  omiflb  ftudio legis &  prophctarum,  ftudc 
bant  in  mathematicis,&  potiflimeinaftrologia,  &ufq;ho 
dic  aliqui  funt  ualde  turiofi,p.5.co!.273.c 


pharifei  pcr  aPtra  volcbant  pronofticare  dc  nduentu  Chriffi , 

p.5.Col.274-f 

pharifaci  omnia fcccrunt  proprerjucra,  &  diccbant  fanctiora 

oblara  cuamrcmpluni,p.5.coI.  38  2. d 
pharifa?i  pro  magna  parrc  erafit dc rribu Simeo,  p.<;.cto95>c 
pharifxorum  &  Scribarumduefamilia?cflcdicuntur  exqui 
.  busdefcendcrunt,  quorum  progenitorcsfucrut  Samat  & 

Hellcs,quinon  mulropriusquam  Dominus  nati  funt  in 

Iuda?a,&fuccelTorum  noniina  vfqueadcaptiuitatcm  Uo- 

manam  ponunrur,p.4.col.n  J.a 
pharifaicafcdaintcrlud^os  pofttcmpus  Machabaeoium  ir 

coepir,p.4.col.2  2 1  i.a  .b 
pharifaicadoctrina&commtm'rerIuda?ifictcnct,licct  falfe; 

quodillcqui  plura  mauata  numcroferuar,  &  tame  in  pai 

cis  tranfgredirur,nihilominus  cft  iuftus  apud  Dcum,  pa.6 

col.i283.a 
phafequid  &  quareficfignificat,p.i.coI.<j89.a 
phafe  ncc  quifquam  decunctis  Rcgibus  Ifracl  fccit  ficut  Io 

fias,&cquomndointe)ligendum.,cum  tempoie  Dauid  fil 

Salomonis  regnum  fuit  vnitum>&  nulla  tubus  captiuau 

p.2,col.i264.f.&  co!.38i.c 
phencnna  habuit  fcptem  rilius.Et  dicunt  Hebrari  quod  nar 

Samuele,mortuus  cft  primpgcnirus  hlius  Phenenne,&  ls 

gulis  annis  nafccntibus  riiiis,iinguli  Phenenn*  funt  inot 

tui,p.2.col-32  5.c 
phiala  prius  dc  virro  facla  cft,hialin  cnim  Gra?ce,vitrum  La 

tine,&infummolata.,p.i.col.i2o8.d 
philadelphia  metropolis  filiorum  Ammon,  a  Philadelpho  « 

Arabiam  tcnuic  fic  vocaca  eft,prius  dicta  Habbath,-p.4.cc 

1269.C  * 
philiftjim  pcr qaos  progeniti  funr,&  per  qucm  modum,  p.? 

col.ion.c 
philiftiimr,uihodiePa!x(tinii,quiap,lircra  fcrmo  Hebreu 

nonhabettpro  caHcbra'i  phi  Gr^co  vtitiir,p.4.co.43-b 
phiIiftiimcamera;itncfacerentHebra?ig!ad!i;m,p.  2.  c.3  96,%  i 
philiftinorumrerracftfupra  maremcducnancum,&iuntij 

.bi  portus  &  naues,p,4.c.i  46. e 
philiftinorumciuitasinfigncsquinqucfucruhr,  p.2.cic9i.' 
philo  liideusnatione  Alcxatidriniis  dc  gcncrefaccrdocu  i 

&fcripfithbrumSapiecia?,&  nndcexccip!it,p-3.ci8J 
philo  Iudxus  deceptus  fu;c,credens  candem  lingua  efle  Cl 

daicam  &  Hebraicatn,p  4.^.149$. f 
philolophia  intres  partesdiuiditur,logica,phyficam ,  &  cthi 

camjid  eft,rationalem,nacuralcm,&  moralem,&  quid 

libet  ,p.i.co!.3ii. 
philofophia  omnis  mudanaaGra?cisexordiumfumpfir,p.6 

col.2i.a.Item.p.3.col.i634.e 
philofophia diuine  legi  ncc  in  omnibus  contraria  cft ,  ncc  ir  | 

omnibus  cofonat.Multi  enim  philofophoi um  vnu  Dcun 

quicunifiacreauic  fcribunt,p.i.coJ,3o8.a 
philofophia  moialis  &  phyfica  pene  omnia  qu?  noftra  fur 

fentit:diflid.et  vero,cum  dicit  matcnam  cffe co^tcrna  ~ 

&aliaplura,p.i.ibid. 
philofophia  mundi  imbuti,cum  ad  fidcm  Chrifti  conuei  run- 

tur,addeftruendam  ftultitiam  atque  errorcm  Genriiiutn 

aptioresatquehabilioresfiunt,p4.col. 2558.1" 
in  philofophia  humana  quicunque  conridunr  dcfpicientcsin 

Ecclefiefidcm  &do£trinaHi  fimphcem  in  cxttu  vite  cofua 

duntur,probantes  nihilprofuiffcftudiu  fuu  ,  p-4.c.873.b 
philofophie  nomen  Pythagorascommur.iuit  pronomineii 

pienria?,&quare,p.i.C307.c&  c-542.f 
philofophiam  extollunt  magmricc  ci  ia,&  enumerantur,6i  to 

rundemfructus,p.3.ci596.c.f 
philofophus  mundi  qui  vbertatc  verborum  &  facudia?  patto 

ciniodcle»5iacur,di'citurdiues,cuidicitur.VcrunramciiV3! 

vobis  diuitibus,p.5.c.783.d.e 
philofophus,&cp.3.col.336.d.Itcm,p.2.col.5 27.C&  fcqucn 

tI,&CU72.f 

philofophuscruditusperfimplicem  virum  Catholicum ,  fec 
jgturum,victus  &conuerfus  cit;p.3.c.i73 1  c 

philofophus 


Ind 


V-.  .A.. 


philofophus  quilibet  fuperbus  fignificatur  pcr  Nabal,  q.  ftul« 

tus  intcrpretarur,p.2.col.477.b 
Phiiofopus  qui  Arrium  feduxkquafi  Mclchifueoccidir.  qui 

Macedoniuoi  Ioriathan,qui Manichxum  Abinadab,  p.2. 

coi. 105-7. c 
pnilofophi  mulri  &  antiqui  patrcs  muhum  laborauerunt  in  in 

ucnnone  fcientiarum  &  artium,quibus pofteri reficiuncur 

abfquera!ilabore,p.3.col.i66o.f 
PphiioVophiantiquicusportabantvirgam  inflgnum  do&ri- 

na?,p.i.colio2i.c 
phiiofophi  Patriarchx  rmcticorum  Ecclefia?  puritatem  per- 

ueiiainacuKuicrcdoCtrina,p.2.col.ioj7.c 
philofophi  &  Poera:  fenleruntdediuiniratequa;  humilia ,  & 

Dco  indiqna  funr,p.2.cio6.e.f 
philofophi  vcrbum  crucis  ftukiciam  eftimantes,derident  paf 

fionem  Chrifti,&  Ecclefia?  martyrium  dementiam  exifti- 

mant,p.2.col.  1385.0 
bhifblophifummigentiumi  quar.tum  in  eorum  litcris  inda- 

gatur  (ine  fprituftan&o  philoiophati  fum,quamuis  de  pa- 

tre&filiotacuerunt^J.col.jrj^-d 
•hilofophi  multi  propna  rcliqucrur.t,&  mundam  ac  paupe- 

1 1  m  vicam agentes  holocanftum  facere  videbantur,fed de 

recerunr&quare^.2.col.ia89.c 
philofophi  &  herctici  iinc fide Chrifti  congregat  diuitias  par 

ua>djgnitatis,quaf  nihilpioficiuntcis,immopcenam  con- 

ieri-.HXt^rnatn.p^.c.io^^a.b 
philofophicxliderumcurfu  fufpicanturpjouideregi  Cfleftia 

&  contcmni  terrcna,quafi  nihil  reiti  iuxta  ordincm  gcra- 

u:rinterris,p.4.  coI.1141.c1  I42.d 
rh;'oiophiliceca!iouadixeritdenaturatonitrui,iridis,  &  a- 

iiaruni  impreflionum  qux  generancur  in  nubihus :  hoc  ta- 
•n  fuit  iii  generali  tanrum,&  valdeimperfe&e^p.^.colu. 

345.r.&claiiuscoI.3y9-a 
phii<  ioph  ratione  naturali  cx  fffectib.  fumpta  multipliciter 

pir.hau-iun:  vnitarcm  Dei  p.6.coI.i  142. t 
philofi  phi  iicet  Dcnmcognoucruntqiiarumad  eflentia?  vni 

tatem.non  tamen  quantum  ad  pcrfonalem  diftincuonem, 

p  j.col.it68.f 
phi-  for'h;  feufapientespouierunt  vnamcaufamprima  ho- 

nin  busprxfidentem,&  iliamdixeruntcfleDeum  Deoru 

&  illum  prxcacrtris  honorauerunr.Veruntamencum  vul- 

gari  bus  hominibus,vt  communucr  adorabant  ldola  in  te- 
s,p.4>col.66i.c 
ph:!of-pliic]uipo.icbanrmundum  xternum  ponebant  vna 

cauiam cfficientem  omnium,  vrparetde  Auiccnna,licet 

Aucrois  negei  Deum  habcre  racionenocaufe  efficietis,  fed 

habcre  rationem  caufx  final:s,p.6.col.i  i74-d 
philolophiquidamjfcihcct  Epicunponebant  tcelicitatem  in 

vo!uptatibus,&Scoici  poncbancin  virrutibus,  vtroque  ta 

niennegabantreiuricttionem,«S  pci  conicqucnsaliamvi 

tam.Paulus  autempoiuicfxhcitacenunanima&  coipore 

&  hocin  vica  furura,p.6,col.i  170.^ 
>fophi  qu:dam  contempfcrunt  voluprates  &  diuitias  hu 

ius  vic.r-licet  rcfurrewtionem  negarent,&quo  fine  hocfccc 

iunc,p.6.co!.j?3-c 
ph  :  /fopniquidam  refurrc&ionem  conceflcrunc,fed  quo  mo 

1 ,5.c34o.f.  Item,p.3.col.i70.f 
ph  lol   phi .  inquopofuerunt  tincni  bcaticudinis,  p.j.colum. 

phi!  )ropiiiprohoncftateinfinitc!aboraucrunt,p.4.columna 

m-c 
ph<!  ^ophorum&rarretic  >rumad:nucnfiones(qner;"Cteido 

!anuncupamur&  fimulachra  Aegypti)abiiciamus,ne  nos 

co]!u;ur,p. .;.((, .:  225. 1 
phd  >lophorumcontemplatio,quf  &quaUs  fuit&quis  illius 

finis.p.^.col  -/yi-.i 
phi!ofo-phorumdoaiinadiciturfangtiis.Ibid.c 
{ hilofophorum  libros  h  rcuoluasjnticnies  parrc  de  dogmati 

bi;s  veriiatisnoomnia,vt  apud  Placoncm  rabricaror&mu- 

di  Dtuui.Apud£cnone,iafcros  3LimmonaU,sanitr.os,& 


vnumbonum,honeftatem,&cp.4.col.2  405.a.Item,p.i.c. 
3  1  o.a.b.Vide  cciarn  ift  Plato. 

philofophornm  ars  diciturmaceria,p.3.co.i 555.a 

phiiofbpho.-u crrarica dogmata pcr aquas  Acgypci  defignan 

tur,qua?  paruulos  fenfu  &  intclligentia  decipiunt,pa.i.col. 

548. d.e 
philofophorum  prxfumptio  cJiditur,qui  nihil  recipere  volut 

nifi  probarum  fuerir  humana racione.  que^  ramen eft  ualde 

dericicns,p.5.col  ioi6.f 
philofophorum  &  hxreticorum  doclrina  omnis,quia  frag.Hs 

eft&inutilis.averitaceconteritur  &diffipatur,p.4.ci7o.-a 
plnlofophos  &  haereticos  fpoliari  hisquaem  verbis  vclfcriptu 

ris eorum  tabernaculo  Dei(id  eft,£cclefia?)  congrua  repe- 

riuntur,figuratum  eft,p.3.col.i  242.e.Item,p.2.col.49,  L>.c. 

Item,p.i.coI.579.c 
philifophicy  racioncs  conrra  fidem  C hrifti  f  unt  inanes  &  fo- 

phiftice,&  quare,p.6.co!.62o.d 
philofophicajration^squantoapertiuscxcrcfcunt :  viliore* 

fiunt,p.5.col.j26.f 
phineesptophetauitfecundum  Dei  voluntatcm  ad  delcndu 

Chananeorumgenus,tribui/uda?pra:bendumefle  ptinci- 

patum,p.2.col.i53. 

phinecs  facerdotisdiligentiaproverapietate,pa.i.colurhna 

i375.a 
phi nees  an  &  quomodo  fuerit  nepos  Aaron,p.  2 . 1  $$.{ 
phcenicc regio eft Tyri  &  Sydonis,p. i.coI.642.e 
phyfica  quid  faciesMetaphyfica  viduafies. 

Si  Lucar  rn,oritur,logica  dcftituitur. 
Hosverfusfecitquidam  Pra»fumpruof!is,p.3.col.i49-.c 
phyton  &  de  Phytonica  diuinaiione,p.6.col.i303.a.Item,p. 

4.col.ii3.b 
phytonibusdracones&a!ii  ferpentes  miniftrare  perhiben- 

tur,p.i.co.i35o.e.f.&c.l56i. 
phy tonicus  fpit itus  folct  diuinare  qua;  mundi  funt  coniedtu- 

risp6.cc.L21 2.f 
pietas  pofteris  etiam  indignis  falutem  parit,p.4.co.3  34>e 
pietas  maiorum  prodeft  pofteris,p.2.col.i  209.C 
piecas  hne  fcientia  ciifcretiora?  quomodo  mifereatur,ignorat 

p.3.col.i6.d 
pietas  eft cultus  Deo debitus.Et  per  conftquens  Impietas  eft 

viciuauf.renscultuDcodcbitu,p.4.col.i  13  i.c.i  132.fi. 

24o8.f.Item,p.6.c.2  3.c 
pietas  accipiturdup!iciter,p.6.col.63.c 
pietatts&  humanitacisoificium  proximoimpendere  tenetur 

quilibet  in  cafu  necelfitatis,cxtra  talem  renetur  debito  ho- 

ncftatis.&congruitatis,p.5.coI.ii3.c 
pietatis  fpecies  ad  crudchtaretn  ducit,fi  per  difciplinam  puni 

ri  cutpam  prohibet,vt  poftxternahter  pumatur  jp.^.colu. 

44»d.e 
pietatis&fimpliciratisoperaqua»  proximis  impenduntur  n 

lanamfignifica^tur,p3.col.i742.d 
pietatem  animi  fui  declarat  Iofuepropofita  aliis  eligedi  facul 

tate,p.2.col.i45.a 
pigcr,id  eft,neghgens&remiflusinoperationeboni,  lapide 

luteo,id  eft,confufibiliter  &  dure  puniri  debet,  p^.colum. 

2196. f 
pigrum  dicimus  frigus,eo quod  pigros  facit , par.  1 . 1  o'umna 

2  68.a.InterI. 
pigriorcsiinfu  per  iumenta  intclliguntur,p.3.coI.7^9- 
pjgri  piciiquefunt  in  innocentia  &  deiides,qui  ncc  propriam 

vitamcurando^offcndunr/edpoftoccidentcmruinamad 

moniti,ctiam  fiatcrnx  falutis  cui  am  gcrunt,  p.  z.columna 

I292.f 

pigineifunthominescubiralismagnitudinis.Etdici:urdeeis 
quod  pugnant  concra  grue$,,&  vix  fepoftlmt  ab  eis  dcfen- 
dcre,p.4coI.  1 1  So,  f  ltem,p.  1  .col.i  j^.f 
pigniisquarcaccipicbaait  ita  frtqucntcr,  &  rcftirucbatur  in 

vctcriTcftamenro,p.i.co  70 5. c 
pignoris  conditioncs  qua\&  quot  funt,p-6.c;66  f  v 
pigritianutrixcftar-gcftatis&pf-nuri^.p.j.iol.i^iS.e 

C     4  pilatus 


Glofl&Ordin.&NicoIai  de  Ly  ra. 

PuVtn  an  proprhim  vel  an  cngnomen,&  an  nomen  compofi  prima  plaqa  &  fecunda,p.t.col.y99.a.b.Dctertia,cqlumnfc 

tumexpila&atos,p.J.cb.459-C  JJ4^.e.Dequarta,Ibid.Dcquiota,cy6i.c.Dc  fexia,lbi- 

Pilatu$vndecratoriundu«,p.5.c.7A9.c  dem.Defeprima,col.y67.c.Deoctiua,co.57y.cDenona. 

Pilatus  multum ftudiumdiinutendi  Icfumhabcbat,pa.y.coI.  Ibid.Dedecima,col.y8i.c 

.  gg  j  plaga?deccm  quibus  Aegyptus  pcrlfracliras  verbcntur  pof- 

PilarusnrauiterpcccauitjininustatnSpcccauitquam  Iudari,  funtRomaniregnicompaiarircmporibus.p.i.coMf^.c 

quare,p.y.c.4y}.c  plaga?Acgypticcelitusexh>bita^fignantfpiritualicer  qua-ma 

PilatumincxiliummifitGaiusImpcrator  ,  partc  6.columna  laquotidie  prauasmenresferiant,p.i.c.575-b 

1 5  io.f.Item,p.4.co.4i6.f  plagarum  fa&arum  per  Aaron  &  Moyfen  in  couincendo  Ac- 

Pilusfeciesemortua,exanguh&  cxaminis  p.i.co!.88o.f  gyptios,quiordo,&  quomodo  attendendusfit,&  uecom- 

Pilusinalbumrautatusinlcprofoqutd  figiiiruet,  p.i.colum.  parationeearundem,p.T.col.5  59.c 

IOI6f  plagisquatuorpopulusIudetradituseft,p.4.c.69i.a.  Alia:  ter 

Pili  Leurarum  cur radi  pratccpti  non  autem  cuelli,p.i.coluin  x&  fimiliter  his  pIagantur,co.689.c 

na  i^i^.e  plan&uspeccatorisdchocquidtuicind*monisferuitute,p. 

Pilimortuumqi;idpiamrcprcfentant,p.i.col  I2i4-e  3.C0I.1497.C 

PihLeuitarum  quiradcbantur fignabant vcramviramhabc-  plandtusexhibeturMoyfi&  Aaron,&fnper  Stephanum  fit 

redebcrecosquiminiftrantDco  nec  mcrtui  quicqua  vel  plan<ftusmagnus,fimilircrdeIacoblegitur.IefosNauefe- 

malc  olcntis  gcitare,p.i.col.i 2 14.C  pultus refertur,  non deflctus  &fuper  hoc mylterium »p.(. 

Pilisr:tfisincarncradiccsremanent&crcfcunt,vtitcrumre-  col.i69y.c 

cidantur,p.  1  .col.  1 2  1 3.C  planctus  magnus  fiebat  in  mcrte  notabilium  pcrfonarum,  pa. 

Pil<ifiquidicantur,p.4.col.i58.t  6.C0I.1065.C 

Pinguiscemix&opulenta  fuperbia  affiuentibus  rebus  quail  plangereillcperfe<aenouitpcccara&operis&  ccgitatiouis, 

multtscarnibusfuita,p.3.c'ol.i79.b  velbonumquod  tecit  velbonum  quoddebuit  &  non  fecit 

Pmguesdicutur  diuites  temporaliter,fimiliterdonumgrati*  qui mudum 'pleneconte.iunuit,&icipiu»nholocaultii  Dco 

pingucdonominatur,p.i.col.927.c  tnbuit,p.4.col.i298.c 

Pinnaculatemplidicunturtabulara,adquid,  &anmos  fucrit  planerxfeptemhabcm  propriosmotus  diftin&os  a  motu  fir 

doctonbus  vt  ibi  fcdcntesad  turbam  inferius  loqncrentur,  mamenti,p.  1  .cpl.z  i.b.c 

p.2.ci  144-e  plancrje  vanctatcshabenr  in circuitione.  Et  an  &  quomodo 

Piorumeft  cumabaducrfanis  patiuntur,  non  tam  adiram  horumpofficratiodatip.^.c^o.f 

quamadpresmoueri,p.?.col.209.c  pIantaenou3?tac"tuarefount,p.3.coi\ii7.b 

Pifcinainfcrior  quidapudIfaiamfignificat,p.4.co.2i7.a  piatanusquid&  vndedicitur,p.3.col.2094.d 

PiicinxdueerantmIerufalem.Interiorqua?abhoftibuscapi  platodixicdeSocratcmagiftro  tuo.  Amicus  quidcm  Socra- 

poterat.Superiorquaenonpoterat,p.4.col.2i7.a.item,pa.  tes,magisamicaeft  ventas,p.5.col.io78.f 

2.col.2y6.c  plaronemodumexceJcretperiram,lcruumfe  offendentem 

PifcisquidadTobiamafcenditdeflumineviuusChriftuseft  alceriustradiditc£dendum,p.6.ccl.yyy.cItem3p.3.colum 

p.2.col.iy2y.c  na258y-c 

PifcisnulIushabetcolu,nifigencransficuteftcetus,p.j.397.c  platopofuitfabricatoremmundi  Deunijp.^.col.i^py.a 

de  PifcemanducauitChriftuspoftrefuneSionem,n6deter  platodixitDeumcaulamtrh'cienremmundi,&  etiam  ex  tem 

reftrianimali,&quare,p.i.col.io4  d  pore,p-6.col.y5y.c 

ViCccs  qui  pinnulas  habcr  &  fquamas,dare  faltus  fuper[aqua  platonici  libri  conrinet.In  principio  erat  verbum,  &c.  Sed  il- 

folenr^p.i.col.ioo^.a.b  lud  verbumcarofactumcft, nonJegitur,parte6.colunv;a 

pifceshabentesfquamus&pinulasjfunttemperata?  comple-  6i6.e.Item,partei.columna  j7.c.&coI.98.b.c.Vidcetiaiii 

xionis,quta  carneseorumnonfuntnimis  humida?,&  per  col.y7.c 

confequens magis  fanae -p.i.col.icoj.c  plebsHebraeadiciturmaterDei,eoquod  naforurus  e:at  dc 

pifcesfuntre(tampropellenabentcs,quorumfquamaaufcrri  eafecundumcarnempervirgniemMariam,p.3.co.i  jpi.c 

nonpotelt,p.i-coI.Ibid.  pleiadesvndedictaifunr,  p.2.col.94j.c 

pifces tnplici  modo  capiuntur,p.4.col.2044.f  plenitudo  &  vacuitas  virtutum  in  ianttis  pcnes  quid  &  quo 

pifces  f)d\t  quidara putanr nullius funt  mtmorie, fed  certifli-  modo accipi debeant,p.y.col.  105  j.b 

mumeft  eos  haberememoriam.  Ibid.d  plenitudogratiequomodofan&usinfcripturaattribuatur,p. 

pifccsomnesi)onniiiaquisviuerepoff..int,p.i.col.i4.d.e  y.col.io54.d.e 

pifcesnorucrfu  morruiindil'Hiioficutaliaanimalia&  aues,  plcnitudofpiriruiTan&iquomodo&quandodataeft  Apofto 

nec  poiitierantinarca,&quare,p.t.co!.i46.f  lis,p.y.coI.i2  24.a 

pifcium  gencraeftecentum  quinquaginratriaaiunt,quidea-  plcnitudogratieincoepitin  Chriiti  concepticnc,  deriuando 

nimantium  lci ipfere  naturis,p.4.t.i4j7.a  ad alios poft Chnfti afcenfionem,&  non antc ,  p.y  .colum. 

piftibusquo  Adamnominaimpofuentnon  dicitur,fcd  crcdi  1225.3 

bile  cft  paulatim  cognitis,pro  diucrfuate  getium  impofita  plemtudmis  nomen  in  bono folet accipi.Et dc hoc  cxempla, 

cfte,p.i.col.78.d.e  p.a.coLiyiub.c 

pitacuslegislator  ftatuircircaebriosampliu*  punic  >cos,  non  plenusgratiauicirur  Chriftus.Maria,&  fandti ,  fed  differen- 

icfpiciensadpeccatigrauitatem,fedadpf  pulicommune  ter.p.y.col.io^o.f 

vti!ira:em,p.s.col.i  i82.f  plcnum  totinodisdiciturquodmodis  vacuum.ibid.f 

placereDominoquj  nonnoutr,ment6fpebcnorucarens,ne  plumbumimmifceturmeralhsqucfuntadiiltrrara  ,  ntauena 

citn.sadueniat  metuit,p.6.col.693.a  fcpareturmateria:etfifortepiuV,ataf'ueimt,plumbuin  om 

placcrequi  quajrunt  per  mcndacia  porentibUs&  Pra?Iatis,no  ninoconfumitur,p.4.col.3  63^.1" 

funt  intauorabjliter  aut  hcncticcaudiendi,fcd niagis punie  pluraliras perfonarum  &  vnitas dfentia»  indiuinis  oftcnditii 

dicxemplumd. '  Dauid.p.2%coI.yi7.c  exverirareHebrakam^.c^jc.c.i' 

p!ag?inllictaefunt  Acgypriis  a  Deo  minifterio  quafi  omnis  pIusvaluitadSodomitasmaluminolitum,quam  bonumin- 

genenscreatuiarum,fcilicetquatuorelementorum,corpo  folitum,p.!.col.242.b.Inu  -rl. 

rumc*leftium:h(>minum,8eAngeIum,p.i.coI.y47.c  pluribusintcntusminorcftadfingnlafenfus,  par.j.columni 

plagaedcceminflictxApgyptiis.perquefadefunt,  &corre-  2027.3 

ibondeiucradafflictioncsHcbrxorumabciideillatas.Dc  pluuiaqucmododicaturconcrcfcercp.i.col.^yj.b 

■J  '  pluuia 


I 


ndex. 


Plnuia  commumrer  fequirur  ronitruum ,  p.3  03  58  f  ci  vcreor  ne  fortc  nobi<  qui  quotidicpeccamu<;,nec ipfa  f* 

Kygajru  herba  que,&  cuitis  narme,  par.i.  c.i  65  j.h  cu!a  ant  ctiam  fxcu!a  fxculorum  fufficetepoffint  ad  psenas 

pluutagraria?defcendit  abiindanter  fuper  Apoftofos  in  die  lucndas  p.i.co.utf-.b 

Pencecoftcs  poft  feprem  Chriftimyitcria,(icut  Hclias  fc-  pcetfirtf  m  metus  rcuocatama!is,p.3.c.i874.d 

ptcm  vicibusoraris  pluuiam  impetrauit,p.2.oi  437-5  depceriarum  magnuudine  vH  menfuraWamriandorum,  fen- 

Pluuiaduplexvifibus  &  fpiritalisillaomnibnsc6iiuiriis,hec  tcntiamfcrrc,nccdeiudicioDeicorundem,nonpotefthu 

fo'isnoraiuftis;p.i.col.ii54.e  manafragilitasfcire  quoddominiatbitriodcrehctumeft> 

pluuiasipfotcmpore  pluuiarum  cumlfraelitemaioresfoliro  P.4.0135.C 

ccrncrenr,reucrfi  ad  conkientiam,peccatis  luis  hoc  impu-  Pcenarum  nullus  finis  fperabitur  in  futurum  ,ideo  femperti- 

taucruiu,&iram  coeleftem  fuperuenturam  cimuerunt.Sed  metpermanetcum  poenis,p.3.oi38.d.e 

nosturbacisc-lemetis&ipfoiudicepcrapcrta  indicia  vim  Poenis  torporalibus  &  temporalibus  bcnepuniunturfiiij  a 

fuceirx  mimranie^nihildccorrcvtionemorumrequirimus  Dco  &abhomineproparentibus,fednonpenis  fpirjtiia- 

&op.2.co!.i  -tfS.d.e  libus.Ibidem.            • 

Podcriseiiveftis,&c.p.6.co.i4(5y^.Trcm,p.i.c.^73.a.b  Pcnitentiafera  fce!crurndicirurvermis,p.i.c.2oi2.f 

Poenamaximaquibusfceleribusfcrucrurdifputando.  Etre-  penitentiavrrumin  cadcntibushabear  locu  poitbaptifmum 

fpondctur  rar:ocinadb,quia  his  qui  pcr  ebrietatem  deuol-  arguitur  contra  &  pro,cum  relponfione &  folutionibus  ar 

uuntura.i  luxuriam,  P.3.C0I. 1706.0!  gumentorum,p, 6.0.858.1 

rxna  hominis  dciccti  cft  tripIex.Prima  quod  fit  fugitiuus  de  Penireutia  fi  in  reprobo  p!acuit,&  in  eo qui rimebat amittcre 

loco  proprio.Sccunda  cft  priuario  fi\$  fubftatix.Tcrtia  qua  prxfcns  freculum  ,  qnam  grata  cft  fpontanea  arfhctio  pro 

dopriuaturfuapro!c,p.3.co!.i8o.f  cnlpisin  eis  qui  p!acenr,p.4.c.io97.a 

Pxiiaquxexpeccarovcnitproduci^orcftquamcuipaf&qua  P£nitetiacurprxdicarur,figratisinbaptifmofit remiflio  pec 

re  lioinfl'g!tur,p.5.coi. r  224. b  carorum?p.y.c.io.d 

Pf  na  ocolionis,niuti!ationis  fiue talionis,quce  fuit  apud  Hc-  penirenria  vcra  de  pretcritis,&  caurela  contra  recidiuum  pro 

b!eosp.i.c.685.cpertotum,&fcquentibus.  futurisfufficir  Deo,p.5.c.H5J.c 

Penaomnisquam  patimur.ira  Dci  cft,p.  3.01085^  penitcntiaeverce  vnusdiesranti>mvalet,quantummi!lcanni, 

Penamultiplexcomminatur  popuIoIfraclitico,p.i.c  t^86cf  ficurIatroni,parte  6.01 368. e 

Pjenaquadruplicismorcisimponiturlcgis  tranfgrcflonb.pa.  p£nitenn'xg!aucponduspenitcntibusimporcnrcs,ip(ispcio 

2. co!. 2  90.1                          -  randioccafiofunt.  Immofierrandomodicam  peniccncia 

Pxnaquadi\jp!exfuirinfli#aludeisfuccefliue&  fecundudi-  imponunrmonnemeliuseft  proptci  milerieordtam  rar.10- 

ucrfatempora,&  pcrquidfuitdeiignata,p.4.col.62i,c  nem  reddereqnam  prop!-ercrudt-lirarem,p. 5.0373. c 

Pjenahxreiicorumcii:  maior  pxna  dxmonum  poft  iudiciu  p^nitentie  perfeCt^duomodi^confvflio&emendauojpar.  3. 

&  h  >c  proptcrpc^cacuminridduatis,  &adduncur  ratio-  0697.C 

ncs.p.6.co!.i3j8.f  pfnitentieaufteriras  fignificanirptralrareho!ocauftoium,in 

Ppa  ignis  ccrci  ni  gchcnnx,(icut  &  prxmium  rcgnum  coeloru  qua  caro  propria  Domino  faerinVatur :  &  hxc oblat  o  tan- 

inantiquisdocumenrisminimcinuenicur,ficutinEuange  toeftmelior,&  placenrior,quantopropriathariornomini 

fio,p.5.c6J.iw.d  quamaliena  p  2  C.1147.C 

Pxna  morrisquxcunquealiquandofignificacurperignemin  penirentifcnplexeft  modus  .Primus,errores,&omniamaIa 

fcriprura,p.4.c.i77y.c  antebaprifinumabrenuociarec6demnart.Secundus,poft: 

Paenainfvrnieltduplex.Vnacft  parrcmetis,fcilicet,trifticia  baprifmumlapfusper  poeniccntiamrenouari.Tertius,quo 

vchemens,aliacft  parrecorporis,p.5.col.247.c  fancti  quocidiearalibus  purgantur  peccatis:  finequibus 

Pxna  gehennalis  dicicir  pr$pai  ara  ab  heri,id  eft,  a  fccuda  die  vita  non  agitur.p.^.o^o.d 

creationis  mi!ndi,vtdicuntaliqui,&c.p.4.col.2  86.f  poenicentix  virtuscimoreconcipitur,quieft  initiumfapien- 

Pxnadxmonum  cx  penareproborumaugt*tur,quiin  inferno  cix,p.5.Ibidem. 

crunt  rccl:!ii,(icutcconuerfo,gloria  Angelorum  augmcnra  poenitentiaedefertum3ggrediensforciuscenraturai>hofte,p. 

birur ex  gioria elcvtorum,p.4.columna  286.f.Icem,p.i.col.  y.coI.So.f 

96S                                                .  penitentix  aufteritas  quibufdam  comparatur ,  qua?  licet  mo- 

Poenamitiflimaomnium  eft  eorum  qui  originale  peccatum  defta,fineramen  gratohabenriu,p.j.coi.4Qi.o.  hemjp.4. 

tantum  habent,&  nullum  addiderunt,p.5.col.876.d  col862.£&  col.i  1 1 8-f 

PoenainfliCta  vel  infligcndafignificaturin  fcripturaper  cali  penitentiam  agensofferrefedebent  ad  p<,na  vthicpi-niarur 

cem,p.^.col.994.f  aDomino  nonad  fupplicia  fi*ructlfr*teina,p.t.fc.667.b 

Poena  vtiumpoflitefTcpeccatumvnum,aIteriuspeccati,p.6.  perp^nitentiam  incafliimtoipu%atteritui,fiiiioidniatu.,,.o 

C0I.29.C  tibus  mcnsvicijsdifliparur,p.4.c47i.b 

Poenaextrinfecaimponitur  Ad^,muIicriverointrinfcca,p.2.  p^nitcntiamagereinfaui!!a&  cnerc  qmd  v-!/>  ;  1  407.3 

C0I.211.C  p^nitentiamtardeafliimensfignificantuipcra.  :-n  ,t^ac'3. 

Poene funt  arbitrarix  in  noua  Icge,&  foro  confcicntice,fecun«  C0I.13.C 

dtnu  judicitim difcrcti  confefloris,nifi  per  fupcriores  Ecclc  ptnitc-t  flio  qsii  in  tenera  a?rate  noluit^p.j.c.i  7-    '' 

lix  aliud  fuerit  dcterminatum,p. i.col.o47.b  p^n.e  fe  dicit  Deus  humanomo  e,p.  2.040"                 !. 

Pfnxsutinduplicigenerc,quiaa!iquxcorporales,aIiqucefpi  penitereviocrur  Deus  Jimoptis  mutuar,voluiirar     amen& 

rituales.Item  coi^oralium  quxdam  tcmporalcs  quxdam  difpofitioneimmobiliperma  ieiite,p.i.c.1    i-  •  Interl. 

ae:cru^,p.4.co!.i2  09.  c  pcmirereeit  antca&adef»tte,&def!chdan<divcoinaiittcre,p. 

Pfnx  relaxatiojfiaiuimcftmitigarionisirce,  p.3.col.io8?.c.f  j.c.lj8>«f 

Pxnx  menfura  pro  pcccaco  meticda  cft.prontquifque  iibi  in  p^niccre  volentibus,  grauia  oneraimponentes  reprehtndun- 

hac  vita,vclm;nus  vclplus  peccando6jfTcrit,p.i.c.i264.cf  ^11,^.3.0351.0 

pSiixinfiicrefuiuhoiTiiiiicxtrafgrclTioncpr.Tccpriiid  totam  j  chiun^,p.i. 01679^". Iren^p^.col. 376. f.&  885. c.&  colutn. 

Wtam  vitjucadmorfem,&  rransfufa» m  pofteros,quia  qua-  991.0&  1  i09c;lraTf)partefecunda,c6li  m.|2^9.c»&  col. 

Icsfa^ifiintprimiparentcsperpcccatU;n>ialcifilios  gcn-  J31.0&  coI.62  9.oitt-Mi,paiTcquajta,  colunma  1925.3. & 

Ucrunr,p.i.co.i02.f  C0L2545.C 

parne a  Deo  ful^itoimmiffxadmodura  fagittan;m,vocantur  pcnitcnsaur  tacituslabiisf  et  b«s.iridu!genta3 fflcriMO rfcpre^ 

figittxdiuinx,p.i.col.  1657.C  '  cctur.auterjatnjfi  loqucnduni  aliquid>excIoIorc,  contritl 

adPccnamfipcccatonannusafcribiturpropcccato  vniusdi  jpe^ri<fu3dctur,paBt^loquaiur,p.*.c'ol.tif^9'c 

•  pxmtcntiiiiu 


Glofla:  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra.  1 

P.rnUrntnimarm^ftitvcini5^:fi-'<:ii'm,p.>c»!.i5:8o  e  nicxj>.^(Uon(isaVroretnfifcctcrisbcit.$icnim  noimirarur 

Pxnitenm  humtUtttii  •.:!}  wJlisltclvymarum,  p.?.  0.184.0!  c  paflionem  Dornini,  nondumgadum  ligneum  vndc  aliis 

P.rnitcntcm!ihcnrc-rf-  !cipitDnmm'iSOccunitiilioinop.i&  premmcar  afcendir,p.2.col.i  ??6.c 

'  fiiuilorccoiifeclogratia  n  rcddit  reucrtenti ,  (1  tamcncura  pontitcx  necelTc  cftvt  rinvdus  &erubefccns,quae  ipfe  non  fe 

plvatn&  viulatun:dearadpatrcin,p.y.co,6ii.c  cit,aliisfacienda  pra?dicer,p.2.lbid. 

P.T-nitcnnbustriplcxcftdiiTicultas  adopcravirrurum,  p.j.co  ponrifcxdebctor.-ucprototomimdo.&pcrquid  hoc  fignifi 

'  l.m,B87.c  catur,p.3.col.io7i.b 

Poetaaiinnandodicii-urctiamprOphcralargcaccipiedohcc  pontifex  diciturC 'hriftus,&qu.irc,p.6.coI.S2  2.f 

nomcn,o.o.col.76^.c  pdMifexfiucPrmrificcs,p.2.co!.i6j?.c.&cio83.c&i6j.c, 

roctc-3if{r'i':'<:i.ph:lon,phi,quiin3n'a!oquuntur,&  invcibis  Itcm>p.6.col.i567.c.Itcm,p.4.col.2jSi.cItcm,p.3.C74i. 

tantumcoaridiint:l)'v.nijdamantudincmprouocat.  Re-  c*&i327.f.Irrm,p.i.coUo5  i.a                            *    . 

onnm  enim  Dci  p6  cft  in  fermonc,fcd  virrurt\p.i.ci473.b  pontificis  fccundum  ordincm  Melchiicdcch  mors ctat  hutnt 

Pocrarnm  carmina,&  do&rina:  (>#ilarcs  xjbusiimrdcmonu  ni  peccati  fohuio,p.;.c.  1447.3 

&  filique  ftcrili  fuauitatc  reiotiantcs3p.y.col.f;o$.e.ltcm,p.  potificis ad  ftatu  promouen  dtgnus  cfl  doclor  cuius  virga  gcr 

A.col.co^.b.c  minar,florcr&facit  fructi:m,p.  1.C.1283.C 

Poetarum carmina,per ranas (Ignificantur,  qux inani & infla  ponrificis  tanta debct effe fcietia,vt cgrcflus cius &  morus , & 

ta  tnodularionc,velranarumYonis&  cmtibus  mundo  dc«  omnia  vocaliafint,  &  veriratcm  quammcnreconcepit,ha   , 

ccptionisrabu!asinrnletnnr.,p.i.co!.5;j2.b                  ^  birurefoner,quidquidagir,quidquid!oquirur,doCtnna  (it  1 

Pocras&philofophuscumlcgimusjVtdiuinam  fcriptura  ^-  p-i.col.Q7J.a.b 

picotius&  facundius!cgamus,argentum&  aurumab  Ae-  potmcifoliliccbatintrar«ian«5tafanvtoiu,&hocfemelin  ati  | 

gyptiispetimus,p.i.c.4-fj-b                          :<  nt,p.4.col.o27.a 

Pollicitatioacbcnafccuiiornevideariscumfacis  mala,  nec  pontifictsIudxorumaSelcuciNicanorisregno  vfqueadlu- 

dc  mala  comminationcdiffidas ii conucrfus facis  melion ,  dam  Machabxorum  cnumcrantur,p.4.c.24i ?.b 

p.2.col.tl68.e.f  ponrificcs  Iudeorum  tcmporepcrfeciuionis  Chnflicrantdc   i 

Polluit  diabolus  tribus  modisea  qua?  coram  hominibus  bona  tribu  Lcui,&  Pharifari  pro  maiori  partc  crant  dc  tribu  Sy- 

funt,p.3-col.i8/c                                   •■    ■  ■,         .  mcon,p.j.co.ii4o.c.&fcqq. 

.po!lutinoncclebrant,vrlcomtnunicantin  rraflino,  nifinecef  ponrificcsfuiffeomncsprimogcnirusaNoc  vfque  ad  Aard 

h,-asveldicifolennitasrecompenfer,velprobabilitcrcrcda  aiunrHebrei,p.i.r.203.b 

furquoadiabolo  tiIispc/!lutioprocurctur,p.i.col.i  J47.C  ponrificesvetcnsTcffamentiquomodo  confecrati  fu nt  poft 

Pollur!orcir.-ciniuftitiaeft,punricatio  veioiuftitia,p.i.toIu.  mrrtcm  Aaron,p.i.co.475.a.b 

B.e  pontiyceSjSummusfcilicct&crtcridcbcntcflcfoliciti  vt  Io-   I 

in  fomnis  an  &  quando  peccatum,fir,p.i.Ibid.  ca  fuae  iurifdictionis  daufa  finr  virrutum  mm is,&  c.uoJ  ibi  , 

. riticu»  &  antarct-icus  qui  &  qualcs  dicuntur,p,  j.colu.  fine  faccrdotcs  &  clcrici  armis  facra:  fcriptura?  &  01  ationa 

l2  4.f.ltcm.p.4.co.i64.f  deuor^muniti,p.2.col.i  193. c 

pompeiusquando&perqucmleiofolym.im  venir,&vibeca  pontificesin  nouoTrflamenro&curarijSmiamcicnci.fccu- 

pra&remplorcferatovfquein  fanCia  fan&orum  acccffir,  Iares,veIreIigioii.fhuimquandonudarHur  vtflibt  s  v.  tti- 

oVcIudaearuquetiibutanam  Romanisfecir,p.4.col.237j.  rurmmorruifunt  fpiritualirer,!icctadhuc  viuantcoiporali 

c.Itcm,p.5.coI.37of  tcr.Etdehoc,fig  tra,p.  1.C0I.1313.C 

pomaqniponat,odor^*Vuirur,feda!iiscibumfcrr,p.3.colum  pontifices&  faccrdotesdenouoronfccrati^afcprrmdebcrt 

nai^o.c.f  abrtinere^&quajillafuntiquofacrodcbentoffcirefcprcm, 

romaqu^  pfdfuntmanucol!igi,primocolligunrur,  &pofrea  &qu?i!Iafunr,p.i.c.98o.f 

'  illaqua?nonpofFintcapintiicumvncimo,quoramiartr3.-  pontifocsconceduntplerunquedefacuhitibusErckficpnrt 

huntur,  p.4.  ciS^i-c  cipibusccnrrafuosadueifarios,qua?non  funtadhoco  Ji- 

poma  folent  pa!cis-mdceri,vtil!afavfqueadtcrras  ferantur,  natae&fic  ineurrunt  malumoffcnfrdiuinx^&dehocfigu 

p.3.col.i3oe  f  ra,p.2.col.i344.f 

pomapukhernmainlocismaris  monui  nata  qua;  &*qua!ia  pontificumludaicorumafundstioneptiir.i  remplicaralogus 

iint,p.6.c.ij57.a.b.Ei  houT'  tT-yilicafignificario.Ibid.  fimiliter&eorum  qni  poftcaptiuiratem  Bahylonia?  in  g<n 

poma mandragorsequa? periuir  Rachel, cuius eificacia?, p.i.c.  te Iuda?a fucrunr,&  fub quibus  rcgum  rempoiibus  pontifi 

342-£VideeuaminMandragora.  catumhabuerunt,p.4.col.2  397.b.&  2398.^ 

portipae  v>gentina?quita:uii,vafis&  ferculis(vtdealiis  tacea  pontiusnomenpropriumefr,&tJilatuscognome,f>. j-c.447.fi 

injs)in"Ecck(iis&ca,nobiis,vbipra:laiifueruntvaIde  bo  pontificale  olficium.quomodo^&quar*-,,^  quanclo  affumrn 

ni  paucifquccontcnti,p.i.ci7i.c  dumjp.6-coI.842  f 

pondusomnecandclabriintabenuccloerat,vrdicitRa.Sal.  populuscaffigarusquiproarcu  nolucritadirepericuium,pa. 

p.ondusccntum&viginrilibraium,iecundum  pondus  Co  2.C0I.3  J4-i 

lonia:,p.i.col.746.f  populus  KraclnonacceperuntDominum  vniuerfic  rcrrepto 

pondcraar.tiqukus  fitbanrcum  iapidibus  ficut  modo  fiunt  rniffipnisquiaampltxifuntimpiaruingcntium  cogratio- 

perdiuerfasporrionesmetallij&cp.j.cc  I.1672.  f  nem,p.2.coI.i4o.f 

pontiricis  vcfbmcnta  funt  opcra  virtutumifapicntij,doclrina  populus  fubdituscommunircr  habrt  trcs  ftams  w\  ordincf > 

P.3.C0I.2237.  i'c:!icct  a3ricoIas,milites,&  Dcd  lcruicntcs ,  p.i.ci  1 79  C 

ponnfex fnmmus  in  dcterminationc  ncgnciorum  fidem  vel  populus  Iud^orunacurfuamanufcntes  punirciubcbaiur,p 

morestagcntiuraperfevclperaliosad  hocidoncosdebct  i.ccl.-oBia 

inucfligarcquiddchoclcntiantfacr^fcr:pture,&fccundii  populusEphraim  fignificathida:os&  ha?rctiros,p.T.co!i:m. 

hocnc^ociarerminare.Etdehocfigi.,ra,p.2.c.i  307.C  1 23. c 

pontifcx  f.immuscum  fuo  collcgto  rcmedium  adhiberc  dc«  popiilus  Ifradpcrmultas  vicimttid?ncsrerump;ifllis  <fl,; 

ber,non  funt  loluni  in  ffatutis pra:latorum  infcriorum, fed  154.0" 

ctiaminfuisfinimisgrauiavideantur.p.6.col.i  t48.f  populusiudaicusquomodopeccarcnrc^m  montcm  r.olcnft 

ponrifcxprimoomniumtotusfircau;iratevefl;irus,quodindti  Moyleconati  funt  aicenttere,p.i.c...w<S4  f 

mentum  vfqdepcdestegeiwtorumcorpus,(ignificar,pa.i.  populusn>rionuljpdjr&J3ftk5U!.,,iitn;,i;.,sr;uiow.:bs  doiVpr 

col.883.b  .  frcnum  corrcttionis  pofuir,ptr  Apoflolos ad  Dominu  ad- 

pontifcx  flat  ingraduligneOjCumfingulariimitstioncDomi  ducitur.p.j.col^+^.b 

•  popi.l.s 


tnd 


ex. 


POpufus  qni  in  campo  fidei  npllitls  officij  !otisl!*gitur,{Igniti 

catur  rvr  rmngrum,p-?'Co!.92.d 
Jk>pulus  Ecck  fie  iii  dtupluri  d>irei  etia  eft .  Quidam  fpirituales 

pcrcipiunt  lapientix &  fcienri?du!ccdinu».  Aliifunt  car- 

nalcs,himeniis  &  pecudibus  fimites,ctaflls&  ftolidis  fenfi 

bus  abundanres,p.i.col.  1417.3 
Populus  totus  IfraclJicct  diccrctur Dei  fiiius,  tamen  facerdo 

tesaJ  dusminiiiciiumdcpuraridiccbatui  filii  &  feruimo 

do  ipcciali,p4.col.2i8i.b.&feqq. 
Populus  Ifi ael  dicitur  fegregatus,ab  aliis  populis,  &  folus , & 

quarc,pcrquae&quot,p.i.c.i34!.f.&  1673.C 
PopulusChriftianus&multofortiusclerici,principes,&pre 

iatifingulisdicbusintendantcultuidiuino,  antequam  ad 

opera  propria  tnanum  mittanr,p.i.col.884.d 
Populus  Chriitiaous&  princepstot&tantaobtulerunt  pra^ 

latis  &  nvoiftris  Ecclcfix,quod  afccndunt  vltra  neceffirace 

immo  cciam  conna  vtihtatcm,propcer abufum  inde  feque 

tem.Ibid. 
Populus  peccandi  argunenfum  aflumit  a  peccatis  facerdotu 

diccns-.Quarenon  favCremhoc,exquofacctdosmeus  fa« 

cic  hoc,p.  i.coi.93  i.e 
Popi.iusiicur  fequiriHfacerc!oteminmalum,itafequi  debct 

in  honum,p.  1  .col.63  5,c 
Populus  commurtis  in  nouo Tcftamcnro arccndus cft  cancel 

lo  vcl  choro,vbi  diuinum  ofricium celebratur.Et  de hoc  h> 

gura,p.i.col-i288.f 
PopuU. i  rcnctur  prouidcteferuientibus  Deo  dc  victu&  vefti 

tu-  Ec  oftend irur  hoc ex  vtroquc Teftamcnto.  Et  iftud  etia 

obferuatum  fuirabantiquoapud  Gentilcs,  p.i.  C.1289.C. 

&  co.  1 241  .c.Vidc  ctiam  in  Seruientcs  communitati. 
Popuiuslfraclpolieredebuit  fpeciali  fandtitatc  prae  caneris 

&  prafrogatiua,p.g.c.i579.b.Itcm,p.i.c.2657.a.b 
Poptilus  ludaicus  fig^ificacur  per  duodccim  lapides  dc  Iorda 

nis  tundoexportaros,p.2.c.27.b 
Populus  Ifrael poft  ingrcflum  terra?  promiflionis  habuit  tripii 

ccmmodumgubernationis,videlicetperiudices&  quam- 

diu.Perregcs&quamdiu,perpontifkes,&c.p.2.co.309.c 

Vide  ctiamin  Canhedrin,&  in  Dominus. 
Populus  vtcrque  Iudaicus,fcilicet,&  Gcntilis,perduos  baiu- 

los  botri  figurantunquorum  prior  cxcus  &  auerfus,  igna- 

ruspendcn:isgra:ix,pofteriorcredcosChriftum,anteocu 

loshabens,femperqucmportat  videt.-&qnafi  feruus  do- 

minurm&difcipulusmagnftum  fcquitur,p.i.col.i256.cf 

&  col.1466.cie 
Populus  I.idaicus anrequam  peccaret  deceptus  ab  explorato 

ribus  inccdebatroSte  verfusmontem  Seirded  poftpeccatu 

declinaucrnnraviarccta  &magnotcmporefucrunc  vaga 

bundi  per  dcicrtum,&  poftea  ccuicrunt  verfus  monte  Scir 

p.  i.co.  1469.C 
iPopukis  iudaicus  Chriftum  ligno  crucis  affigens,no  credidit 

eflc  Dci  virtutc,(icut  Moylcscuinpetram  perculntde  vir- 

tute  Deidubitauit,&  figuracMoyfespopulumfublcge  po 

Gcuni,p.i.col.  1468. d 
Popuius  iudaicus  a principio  fuit  murmurationibus  afTuetus 

&iigii!!icacurper  Anon,p.2.c.567.c 
PopuLs  iiracldcccm  vicibustcntauit,&cnumcrantur,  pa.i. 

col  1262T 
populus  multitudo  rftjcum  crgo dicitu  :  Appofitus  cft  Iacob 

Iad  populum  fuum,qua:ritur  dc  quo  dicatur,cum  pauci  fue 
raur,icihcec,Abiaham&Ifaac&  Iacob,&c  p.i.colu.465. 
ad4?i. 
populus  Ifracl  vocatus  cft  hxrcditas  domiai,&  quarc,p.  ?co. 
103«. f 

popu.us  If  racliticus  commendatur  in  propheriis  Balaa,fecun 
d  111  quadruplic  em  ftatum,in  quorum  vno  quoque  niuUi- 
piu  iccr  laut  eiusexplanatur,p.i.col.i4Q2.f 

popuius  fub  legc  a  Deo  dita  an  propric  debebat  culrui  diui- 

noappIicarifubnQmincteiragiammaton,p.i.co.507.a.& 

ji9a.b.c 

populuslfracifponfaenomineintcliig;tur,p.3.col.i8i9.c 


popnlus  iudaicus  Fuit  defponfatus  perfuceptionelcgis,&prin 
cip.i'c.spopu!iimpofuerancfibicoronasindiedationis  lc- 
gi s&  idco fuerur  coionan ad  modum  fponfo,p.i.c  846.^ 
&c!arius,854.t.&  855.3.^ 
populus  iudaicus  coronas  no  dcpofuit  ad  oftentandu ,  quod 
effe  vo!eb:itfubiedtuslegi,fedquiapcccaueratperidolo!a- 
triam,&c.ad  eorum  cofuiionem  pr^cepti  Dominus  cas  de- 
poni,p.i.col.8i}.6.f 
populus  totius  mundi  in  tres  parres  diuifus  eft  poft  paffionem 
Chrifti  &  publicationcm  Euangclii-.quarum  vnaeft  Iudeo 
ru  obftinacorium.alia  eft  Gennlium  in  infidelitate  remane 
tiumtertiaeft  Chriftianorum,p.4.c.2i63.b 
populiIudaiciprioremhonorcmficconfidercs,pontificalem 
ordine,infignia  Sacerdotu,&c&  cos  cum  cceleftib.  in  tcr- 
rishabereconfortiai&c.NuncautemmuIcodedecore  hor 
refcunt,fine  tep!o,fine  altari,fine  facrificio ,  fine  Prophcta, 
fine  Sacerdot  io,fine  ccelcfti  vifitationc,vnde  patet  <$  pater 
confpuenspcrfuditv»ilcuseoruignominia,p.i.col.i25  2.d 
populi  Ifrael  confuetudo  fuic,vt  quidquid  dubitarent,  a  Do« 

mino per  Prophctas  qua?rerent,p.4.co.i  2  i9.a.b 
populiordinatiovtbonaficrequiritur  poflcflionum  inter  ie 

diui(io,p.i.coI.i  377.C 
populi  Ifraeliticiftatusquadruplicttcrdiftinguebatur,in  do« 
mum  Ifrael,in  domum  Aaron,in  domum  Leui,&  in  timen 
tesDominum,&quiperhosfignificantur,p.3.col.i4i2.t 
populi  deuoti  licfct  nunc  fint  aduenx  a  pati  ia  ccelefti.tamc  Ii- 
benter  volunt  audire  de ca  prxdicatione  verbidiuini.licut 
quilibetaduena  libcnter  audit  bonos  rumores  de  patria 
fua,p.i.coi.3o8.c 
populi  duo,Gentilis,fcilicct&  Iudaicusjnomineduorum  dcbi 

torem  fignificantur  quare  &  quomodo,  p.5.c.8o2.d.e 
populum  Ifrael  Dcus  gubernauir,&direxit  tnpliciter,p. 2.C0. 

551.C 
populo  Dei exulta,audi  cu^  nobilitatis  infignia,vocaris  cnim 
nonplebsled  vtrex.Seddiice  quid  agendo  quifque  fiat 
Rcx^p.2.coI.i82.f 
populosduosexprimuntduofilii  Adf,rudaicum,fcilicetnatu 
maiorem.&Chriftianumminorem.Maiorisfactificium  de 
terrcnisoperibusreprobatur,p  i.c ii2.d 
porcina  caro  &  omnia  quorum  ems  erat  illicitus  in  vetcri  lcge 
erunt  rempore  Mefli?  licita,oftenditur  ex  Hcbraica  glola, 
p.4.col.54o.d,e 
porphmusdixitquodfolaanimaefretbcatificabiIis,&corp» 
omnino  efle  fugiendum,&  fic  no  idcm  ipfe  homo  rcftrge- 
ret  quicpmpofituseftcxanima&  corpore,  P.3.C.2:::  t 
porphinush£rcc:cus,quomodo&  qualiter  Damelis  prpprie* 
nam  dc  Chrifto,& alii  calumniari  nitcbatur.p.4.c  1 49 i.b 
Et  (jepcfepius  rcprehcndimr  lignanter,col.i  583.C 
prophinuscalumn  am  llruit  Ecclelic;,fuamoftcndcns  iropert 
tiamdum  Euaugcliftx  Matthxinititur  arguercfalficatcm, 
P.2.C0I.1263.C 
prophiniimpiiftulciciamcau'amus,ncmacrone  &  muherfs 
fint  nofter  fenatus  qux  doaiinetur  in  Ecclcfiis>&  de  facer- 
dotaligiadufauoriudicetfa?minaium,p,4.c.55.a 
porca regni eft dies tudicii,in  quo cleCti  mtrant ad gloriam,p. 

3.C0I.79.I) 
portamorcisjviciaiportx^viraevircutesj&cp.^.c^^i.a 
porta  mihtantis  Ec*.lcfioecfl  baptifmus,portaciiumpharis  cft 

cxtrema  vndtio,p  4.^  ol-49y.b 
poita  grcgis  in  Hierulalcm  a  laccrdotib.  prima  xdificara  vci 
ianairicataeaevidcrur  invicinaipfiustempli,^  hoc  con- 
grucre  videtur.&q.iare  f;cdicitur,p.2.  C0I.1437.C  vncata 

cfteti.im  porta  negociatorum.lbid. 
porta  pifcium  in  Hierufalem  refpicit  Ioppcn^vicini^r  man*  in 

tcrcunctas  vias  Icnifaicm,&nuncporta  Dauid  fcrriir  ap- 

pc!Iaii,&e!fc prima  porta^u ad Occiclere mocis Sio.p.?.ibi. 
porra  vctus  in  Kieruf-kmnomiuaturalibi  Poita  iudiciaria, 

&  quarc  p. ? .coi.  r^f  9.c 
porraf)'e<  iofaiem;  !i  vbi  &  aquoconftructa,  pa.2.col.c5i.c 

itcm,p.6.co.i4o8.f 

por- 

/ 


) . 


GIoflatOrdin&N 


>,r 


Pjrte  ciuitatis  Ierufalem  principales  fex  quid  myfticc  fignifi- 

cenrp.2.col.i355-c  '     ' 

Porre  dicunturomnes  arriculi  fidei,&  etiam  facranrmra  bc- 
clefiae  &  non  habcnt  efficaciam,nifi  ab  vno  Chrifto qui  di- 

citur  porta  in  fingu!ari,p.3.col.  1 3  34-r 
P  trrfequorum fotruiH  dua*,p-4.co.8o2.d 
Portarinferiquefint,p.5.col.28o.d 
Poirxdue  funt  perquas  te«uantdiabo!us,fcilicet  cuptditatis 

&  rimoris.Eifdem  in  contrarium  vcrfis  intrat  Deus,  par.6. 

col.5ys.b.Item,p.3.col.63i.b 
Porra?  dux,ocuiorum,fcilicet&  aunum.In  his  duobuslentib. 

maxime  peccat  homo,&  punietur,p.4.c.2 1  ^o.d 
Porr»  quatuorerantinatriotempli  fm  quatuor  parte  orbis 

&  eranr  quatuor  portarii,fiueianitorcs.Prima  erant  Orien 

ralis,ex  qua  pajxe  etjat  ingreflus  templi  fccunda  Occidenta 

lis,cx  qtm  parrecratpoftcriorparsrcmpli,qua*  dicebatur 

fana  im  fanc*orum,aliae  du?  Aquilonaris&  Auftrahs,erac 

cx  !atenbustempli,p.i-col.i  1  i5-c 
Portjercmpliclauieruntfe,cum  faccrdotes  portantes  arcam 

vcllent  eam  transfcrre  de  tabernacnlo  Dauid  &c  quando 

&/ppterquidaperiebatur,p.3.c.62o.d.c.lte,p.2.c.n63.b.c 
Porte  per  quas  fic  ingrcjfus  ad  Eccleiiam  miiirantcm  funt ex« 

orcifmus,caihechi"fmus,&baptifm',p.3.ciio5.c.iio7.b.c 
Fortam  fuhTe  m  Ierufalem  quae  porta  acus  di&a  iit  in  nulla  au 

tentica  fcriptura  inucnitur,ficut  quidam  exponuc  illud. Fa 

cihus cft  camclum,&c p.y.col.3 23. c 
Portisadhibenturvalua^fcra?,vectes,&quarc,p.6.c.i57i.a 
Portcntaquedicuntur,p.5.col.85  9.c 
portenta  aliquando  portendunr  pro(pcra,aliquando  prafigu 

raataduerfa,p.4.c.24i3.c 
Portus  in  Iudeafuper  nure  Mediterrancum  eft  in  Ioppe,p.4. 

C0I.2021.C 

Poiitio  manusDeifuperiliquem  fignificatoccukationefui, 
fubftraciio  manus  eius  dcnotat  reuelacionem,p.i.columna 

72J-C 
PoiftffioDeiqui  vultefleduashabeatuxores,  fcilicet  gratia 
&  emendationcm  morunv.hxgencrant  fru&us,&cp.2.co. 

311.C  < 

Poifeifionem  habet  quifquc  fecundum  virtutem  &  conuerfa 

tionem  fanciam,alius  virginitarem  habct,  alius  totinentia 

polletjille  paupprum  patrocinio,p.i  .col.  1 1 27.C 
Pofleifioncs  Ecclcfia?  dicuntur  amortizata?,ficut  res  inanimi 

tae  cofecratae dicebantur  mori  v  el  mortua?,p.  1  .col.  1 1 5  4«f 
PofleffionesEcclefiaediftrah«nondebent,ciima  rcgis  Deo 

iint  mancipatae,&ideo  in  nuliius  bonis  computande,pa.i. 

co.439.a.Intcrl. 
Poffibile  Deoeftcpnobisdonare  cft  impoflibile,  p.2.c883-b 
poflident  fideles  Dominum  per  fidcm  &  dile&ione ,  &  Dcus 

poflidet  eos  per  gratiam,p.4.col.907.c 
poftillaNicolai  deLyratribuscommendatur&extribus  in- 

fufficienria  afcnbitur^p.i.in  praefatione  Lyrana.Scd  excu- 

fantur.lbid. 
poftillam  fuam  correxit  vltimate  Nico.de  Ly.anno.M.ccc. 

xvnj.p.4.col.i6n.c 
poftulationem  faciendo  quare  Moyfes  &  Samuel  caneris  pa- 

tribus  praeferuiitur,p.4.coI.69i  .a 
potensmaliciofushabcnsmultosauxiliatores  in  fuis  malis, 

fcilicet  diabolum  confiiiarios,  confanguineos,  adulatores 

miniftros  fuos,&  fibi  confcdcratos,p.4.col.  1*94  f 
potentes  aflimiJantur  accipitri,qui  manfuetus  vidctur,p.  1  .co. 

i54o.e.f 
potentcs  huius  feculi  dcfignantur  per  rhinocerontem^p.^.co. 

37o.e  . 

potentes  &  principes  magis  funt  folhciti  feruare  honcftatem 

interextraneos,quammtcr  domefticos,p.3.co.i203.c 
potcntes  dicunturin  aliis  gcntibus  in  preho,qui  corporis  ro- 

borefortiores  funr,in  Ifrael  uero  qui  luftiorcs,  P.2.C.184  f 
potentes  fae  culi  quos  conforres  habcnt  natura? ,  dedignantur 

habere  confortes  gratiae &  honorem  quem  foli  Deo  dcbue 

rant,in  kCe  transf  t  rre  contcnduncp.  2.c.  1 3  5  7.C 


plai  c!c  L.y  ra. 


porentes  huius fcculi  diabolus  ftudct  incitare  ad  odmm  ami-a 
cornmChi'ifti,&  non  folum  ad  odicndumih  corde,fede« 
tiam  ad  pcrfcquedum  in  opere,  &  per  qucm  figntricantur, 
p.2.coI.438.f 
porenres  porentia  examinabuntur,p.2.col.794.d 
potentes  coniumptis  bonis  in  toro  vcl  in  parte  in  tbrietatib. 
&conuiuiisfrequ«.nicrfeconucrtuntad  fpoliadum  E-.de 
lias  ioca!ibus,p.4-co!.i555.c 
potentcsmalicioiifignificantur,&c.p.4.Ibi.&  2044.^1729.« 
potentes  antiquiriis  lccto»habcbat  argenrcos  &  aureos  exte-  j 

rius,ledinteriusdealiamateria,p.3.col.i7i2.f 
porentia  Dei  tanta  eft,quod  quae  pcr  angelos  &  magnas  po.i| 

teftatcs  faciebarin  Aegypto,eafarpeetiam  perclcmentafifl 

ciar  admirabiliter.p.  2.c.96o.e 
potentia  nulla  contra  hominem,nifi  prius  fibi  ipfi  damnuminl 

tulerit,p.i.col.i369.b 
potetia  Dei  gloriofa  relucet  in  folis  operibus,qua?  funt  iilutnrB 

narecaereracorpora,renouareterram  herbis  &  tloribus; 

tcrrena  fcicntia  foliis  &  fruclibus,  &  fic  de  aliis  cius  cffcct 

bus,p-3  C0I.2187.C 
potentia  Dci  parris  apparet  in  duobus ,  fcilicet  in  creaturari  1 

produdtione  &  conieruatione,&  impiorum  iultificationc 

p.6.col.796.f 
potcntia  a  quo fit  &  quomodo,&  per  qnid  laudabilitcr  velr«l 

prehenfibiliter  poffideatur,p.6.col.i  64.^ 
potentiadiuinaqu£mamfcftatafuitin  veteri  lege  per  mirajJ 

cula  fubuertenr  ia  inimicos,&  liberantia  populum  Dei ,  it  lj 

noua  lcge  oftenfa  fuit  pcr  mirabilem  patientiam  fanctoru  • 

p.y.col.ioi^.a.b 
potcntiamcreatorisoftcnditpulchritudofirmamenfipcrcl;! 

ritatemfiderum,p.3.coI.2i87.c 
potcntatus  iitiusmundiperquid  fignificatur,p.4.col.2345.l| 
potemi&  iniquoquicunqucatih3erer,ipfequoquedeciuspcJ 

tcntiavelutex  pinguetudine  tumet,p.3.co.i8o.d 
potati  nimis  muln  vulnera  pcr  tumorem  accepcrunr,  qne  nu  I 

lafcrricaula  perrulerunr^p^.col.i^o^.d 
pocatio  viniintemperateefttaufa  vteueniantmala,  P.3.C0I 

69. a 
poteftas  bona  &  raala  a  Dco  cft,&c.p.6.ci  63-a.b 
poteftasnoncftcuiquamn;iiaDeoa?quo,ttfite  latcat  a?qu:i 

tas,p.3.col.873.a 
poteftas  non  eit  a  diabo!o,fed  obnoxia  tamen  infidiis  diabol 

necideomalaordinatioporcftaium,quiamalofunr  obnc 

xia?  poteftates,p.5.coI.745.b 
poteftastuncfolumbenercgirur,cumnonamando  fed  timfe 

do  retinctur,&  oportet  vt  miniftrari  rede  valcat,  quod  nc 

cupiditaSjfcdneceflitashancimponatjp.^.c^^i.b 
potcftas  daemonis  tanta  eft,quod  nulla  uirtute  hominis,  car- 

minibusjhcrbisjlapidibusjtharadctibus^&fimilibus^aicc 

ri & ftringi  potcft,p.3.coI.39i.b.  \ide etiam in  Demoucs. 
pottftasdiaboliquodammodofuiteiefta  a  populo  Iudaico 

per  lcgis  dationcm,&  tranfiitad  gentilem  iine  lege,  &c.fcd 

adueniente  Chrifti  predicationc  &  Apoftolorum,i ediit ad 
.    populum  Iudaicum,p.5.col.247.c 
poteitas  Chrifti  fecundum  naturam  diuinam  cum  fit  infinita, 

nec  deprimipoteft,necetiamfubliman.  fccundum  ucio  j 

naturam  humanam  fublimata,&  adhuc  iublimabitur,p.2.  ' 

C0I.327.C 
poteftas  fpiritualis,quaedic!turclauis,t-ft  dupIcx.Vna  cftdi- 

fcernendi  vel  nidicandi peccatum  a  non  peccato ,  a!ia  ad- 

mittendiue!excludendiacce!cftiregno,p.5.C28o.f 
poteftatisnomineinterdumaccipiturpotcftasipia,aliqi!in« 

do  ipfc  homo  habcns  poreftatem,p.6.c.i63.a 
potatisordo  no  in  criminc  cft,Icd  elacio  tumoris,  p.6.c.i64.e 
poreftati  quando.&  quando  non  obtemperandum  fir,  par.6- 

Ibid. 
poteftarem  accipiens  in  populo  fecundum  magifterium  diui 

nelegis  vitamfuam  &  fubditorumordctatqueregat,  p.i- 

Cul.ijSfi.d  0 

poteitate  pio  tomur.i  utilicatc  acccpra,quiaaut  no  vtitur,aui 

abuiicuc 


Ind 


ex. 


abiU;t;jr,ftio  fe  gladioconfodit&quo  ab  hofle  dcfcndi 

dcbuerat,hoftempotiusiuuat,p«2.c.5o9.c 
botcfhttes  diuince  oia  coprehendeiet  no  poifunt.p.^.c.io  "6.f 
potefhtcs  feculares,IicetinteriideIesproptcrcaih<J:cainc6. 
,    fdrionem  annumercntur,fccpe  tamen  rales  fraudem  mohu 

turnegotiorcgniteiTeftns,p.4,c.2  537.a 
pociocatharricaquedicitur3p.4.c.757.a 
{  bocum  quidat  fitienti,velcalicemdiuini  verbiporrigiterra' 

tiobid  v'taDeoremuneratore,velre;renum  commodum 

vcl  rctrcnam  fapientiam  expcctcthuius  craccr  non  eit  tor- 

na  factus  p.^.col.i  S^i.b 
potus  &  cibus  in  facra  fcriptura  generalitcr  nominc'panis  & 

aqus;  iiitelliguntur,p.3.c.2 148-t 
potus  vini  tcmpore  fcit  fimpliciter  prohibitus  facerdotibus  , 

quo  debebant  ad  miniftenum  tabcrnaculi  &  altaris  acce- 

<Lae,vt  haberent  fcientiam  difcerncndi,p.i  .0995. b.c 
>  prcJ»bulumeftexplicatiomundi,perquemdedit  Dominus  ' 

pra?ccpcadecatogi,p.i.ci490-e 
prctcellentes  alios  in  aliqua  gratiafpeciali  in  Ecclefia  Dei,vt 

p')teinaurofapientia?,&comnes  ilras  gratiasconuertere 

debent  ad cedificium  Ecdeiia? in bonis  monbus & fide,  & 

de  hoc  hgura,p.2.c.i  1  g^.f 
prxceptor  vnus  pra?efTc  dcbet  aliis  in  choro  catantib.  ficut  in 

qualibet  Ecclciia  cathedrali  vnus  eft  Epifcopus,&vndc  hu 

ius  tiahimrexcmplum,p.2.ciii3.c 

ftoJircpieceptum&memoriamhabcre  dc  prxcepto  fiue 

dciegedifrcieniiamhabet,p.4.col.2i8o.d 

arceptum  de  fabbati  obferuatior.e,partim  eft  morale,&  par 

tim  ceremonialcquando  &  quomodo,p.  1  .col.66 j.b.c  & 

col.668.d.e 
r$cepcum  de  obferuantia  fabbati  contiaenr  plures  obferua- 

tias  p.i.c.628f 
raceptumdc  concupifcenriavtrum  fit  unum  pr^ceptu  vel 

duo,p.i.col.669.c 
ra»cepcum  dc  dilcctione  Dci,an  &  quomodo poffit  dici  lex, 

p.i.c.i^oo.d.Et an illa confequentia vaIeat:Hoc eft  man- 

datum  magnum  in  kgc,igicur  eft  proprie  lcx.ibid. 
preccpt  u  de  dilc&ione  ^pximi^put  in  lege  ditfina  tradit  an)fit 

dc  p:cptisiuris  naturalis  pnmo&  p  fe  notis,  p.i.c.io78.c.f 
preccpcum  charitatis  fiue  dc  dilcctione  Dei,quatuor  locis  tra 

ditur  infcriptLiris,p.5r.c  37?.c 
prscepcum  charitatis  qualiter  fit  intelligedum,qualiter  fit  pri 

mum,qualitct  implcndum,p. 5.0372. c.&quomodoimple 

tur,vclhic  velin  futura  vita.lbi.374.cf 
rceceptum  an  viro  fo&vcl  ctiam  focmina:  Deidcdcritde  ab 

ftinendoa frudu Iigni fcientia: boni & mali ,  p.i.c.76.e.f 
rarceptumprimumHcbrarisbimenbralicer  diuiduntpcr  af- 

firmatioum&negatiuum,p.i.col.668.f 
ra?ceptum  dc  vnitate  Dei,qux  neceifiras  fim  totiens  repete- 

diin  Dcutcronomiojcumpriusin  Exodopofitumfuit,p. 

4.col.t73?.b.c.i734.d 
rxceptum  de  diledtione  Dci,prout  m  legetraditur,cft  diffici 

limum  pra?ccptumct!amdcdilectioncproximinon  modi 

ca:  dimcultatiseft  &quibus,p.i.col.67o.e.f 
pr^ccpti  tronigreffioan  noniuit  totaliterconfummataufque 

adcomcUioncmuiri,p.i.c.io4.d.c.io8.f 
prcceptanonbona,qu2,quaie,ckquomodoficdicantur,  p-4. 

col.1227.a-b 
praecepta  Icgis  vctcris  funt  fcxccnta  &  tredccium,p.2.coIum. 

291. b.c 
praecepta  qucdam  funtcircamores,&dicutur  prxceptatqutc 

dam  funt  circa  modum  colendi,  &  dicuturcercmonie  qii£ 

^damfuntcircaiulcumhominicconuiCtum,&dicuntuiiu~ 
dicia,p.i.c.i497.b.c 
prrccptaiudicialia&ccremonialiaeuacuatafunt  per  noua 

lcgemalircr  tamcn  &alitcr,p.i.c.685.b.c 
preccpta  iudicialia  fic  funt  euacuata  ^qd"  non  obligant  in  lcge 
nouatamcnobferuarenoncftmonifcrum,  quomodo  & 
quare.p.i.c.Ibid. 
p rsccpta  molaiia mancnt  in noua lege,  quiaius  naturale  eft 


immutabile.Preccpta  vero  iudicialia  &  ccremonialia  cua- 

cuatafuntpernouamlcgciTKp.i.ibid. 
pra>ccptacercmonialia&  uidicialia  non  fucrunt  fimpliciter 

inobferuabilia,  fed  dicutur  inobferuabilia,  quia  de  difricili 

obfcruabiha,ficut  dicitur  aliquid intranfibilc,quod  de  dif 

ficili  eft  tralibile,p.6.c.ii49.c 
praecepraceremoniha  reducuntur  omnia  adprjeceptum  de 

obfcruantia  fabbati,&  omnia iudiciaha  &  moraha  ad  alia 

praecepta,p.i.c.673.c 
prcecepta  quaedam  in  fcripturis funt obfcruanda in  hac  vita, 

&  in  futura  perpetuo.  Alia  que toto tepore huius  vitje  iubc 

tur  obferuari.  Alia  funt  quce  in  veteri  Teftamcnto  obferua 

ta  funt  fed  iam  corufcante  Euangelio,non  iuxta  literam, 

led  fecundum  myfticum  fcnfum  obferuatur,p.i.c.745.b.c 
precepta  decem  funt  quafi  qu^dam  conclufiones  immediatc 

fequentes  ex  principiis  iuris  natuialis,qua?  ftatim  capiutur 

etiam  a  parum  intelligentibus,  &  talia  erant  proponenda 

totipopuloincommuni>p.i.c.673.c&c.685.b.c 
praecepca  alia  prceceptis  decalogi  funt  in-  duplici  gradu :  quia 

aliqua  fe  habcnt  ad  precepta  dccalogi  ficut  principia  coru. 

Alia  autcm  fe habent  ad  ea  ficut quaedam conclufiones  eli 

cite^ex  prcceptisdccalogi,p.i.col.i498.d.e 
prfcepta  omnia  legis  Mofaica?reducuntur  ad  tria  gcnera  pr^ 

cepcorum,fcilicet  ad  moralia,ccremonialia  &  iudicialia,p« 

2.col.i342.e.f.Itcm;p.3.cii97.c 
prazccpta  moralia  &  iudicialia  iuftificabant,&cp.6.col.54.e 
prjcepca  moralia  &  ccremomalia  &  iudicialia  quomodo  eua 

cuantur,p.6.c.78).b.c&  col.fequcnti. 
prarccpta  dccalogi  ditta  funt  vet  ba  vit?,quia  fcruantes  ca  no 

incurrebantparnammortiscorporalis,  qux  trafgreflorib. 

infligcbatur,p.6.c  1059.C 
prexcpta  decalogi  omnia  ordinantur  ad  actuum  diligendi,p. 

6.col.266.f 
prgcepta  dc  dileclione  Dei  &  proximi  inquantum  funt  de  ne 

ncffitate  falutis,in  vetcri  lege ad  plenum  continentur ,  fcd 

quantum  ad  perfc5tionem  &  tanquam  confilia,  contincn- 

tur  in  noua,p.6.col.i39i.c 
pr^cepta  charitatis  cur  inter  precepta  dccalogi  no  ponuntur 

cumtamcnfintprima&maximainquibus  tota  lex  pen- 

det&propheta?;.p.i.C98o.f.&c.ii59.d.e.&ci5o6.a 
pr^ceptadccalogidatafueruntdefacilioribus  ad  effectum, 

notioribus  quo  ad  intel!e<itum,non  autem de  difficilibus , 

p.i.col.68i.c&col.i5o6.d.c 
prxcepta  ceremonialia  habuerunt  curfum  fuu  ufquc  ad  Chri 

fti palfioncm,&  ideovfque  runcea  Chriftus  obieruauit, 

p.5.col.t56.f.&ci03.cItcm,p.6.c.689.f 
praccpta  ceremonialia  tempore  publicationis  Euangelii  funC 

moriifera.Iudicialianonobligant,nifidenouofueritiniti- 

ruta,MoraIia  vero  rcmaneut,&cp.i.c.859'b'C 
precepca  tot  quarc  Iudf  is  data  fuerur,  p.i.  ioij.^Sc  cio37.b.C 
piaecepta  principalia  duo^p.i.c.^^S.e 
precepta  tria  dantur  111  dccalogo,tantum  ordinantia  ad  Deu, 

&huius  ratio,p.i.c.665.b.c 
pra?ceptaomn!ancgatiiiaquibusprohibcnturiniiin'a:vel"no 

cumetaproximo  inferenda,an,&  quomodopoffintimple 

rifinelioc  quod  homodiligat  proximum,p.i.co.io77.c 
prfceptadcccmfcribuntur,  ficutdecem  plagis  percutiuntur 

Aegyptii,p.i.c.674.f 
precepta  moi  alia,iudicialia,&  ccremonialia;quomodo  Chri 

ftusadimplcuit,quianihiladpcrfeclumaddL!xitlex,par.3. 

col.io45.b.c 
preccpta  charitatis  cum  fint  duo,pro  utroquc  unum  f^pc  po 

niturqualitcr&  quarc,p.6.c.i66.ef 
prf  ccpta  de  credentis  an  fuerinc  data  in  uetcri  Teftamcnto  p. 

6.C495-C496.f 
pr^ccpta  Dci  fignificanr  ur  per  fpecula  mulierum  in  quib.  ani 

mx fcmper  afpiciunt  &  h  qux in eis lunt fcediratis  maculc 

deprchendunr,p.  i.c.89 1  .a 
prscepca  legis  diuina:  ordinanturad  Dei  dilcdtionem  &  pro 

ximi,p.3.col.905.c 

•    D  prarcepta 


Glofla:  Ordin.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 

Pi-.rccptadccaloqiquotinvnadcduatnisrabnlisfcriptafiic  p.6.cOU73-a 

rucp.i.co1.55  25.b.&faiucnti.&col.839.a.&col.  i2o8.d.e  predicatiofictuibisftando&clamofcsclaufirahbiis  &c;:pif„ 

&  col  14.04.dLe  ^'s  fedendo,&  magis  remiilc.Hoc  undc  inolcuent,  p^.col 

Pieccptadecalogiciuarc&quomodoinlrgcpopulolfracliti  ai48.f.itcin,p.a.c.20i.c 

copcrMoyNc'fcd'ofuncdata,fiueitcrata,  p.i.c.ioyy.a.b.c  predicatio&rigidavita,debccpalatiamolhumdccI;nare,p,j.  | 

Precepta  Dcinonumtdifcuticndaquareillaprxccpta,fedfa  C0I.748.C 

cicnda,n.>co!.i2  8:.d  predicatio&do&rinatioprxexigitpetfHta  etatcm.  Eft  ai:tc 

Pixcfptaiyciomnia^icctdicaturtcftimofiia^amen  illa  pro  pfeclaetastrigl:a  annorii,  p.j.c^p/.b.hc.p  4.cio66.d.e  1 

priequibus  additur  prcmium  vcl  pxna.VidcPrfmium.  prcdicationts  ftudium  uokiptarib.  cauns  anrcfcrrc,  c  ft  gladiu 

Prccenraomniaordinantia  hominemad  proximu,non  funt  fnpcrfcmur  poncrc,vt  cAimfan&aquisitudctdiccieicuiet 

nifiquxdamconclufionedcriuatxcxiftoprincipio.  Om-  fuggcltionescdomarop.  1.08  34.0!' 

niaereoquccunquevultis,&c.p.j:.col.i48.f  prcdicauonisdiuinxinitium  Chnftuscft&  pafllocius Siheo 

preccpra dccalogi  funtquedamc6cIuiion.es  prime  prinripio-  non  fu;flet,ab  erroietam  gentili  quam!  Iudaico  homincti 

rum  in  operabilibus.  <\ha  autcm  funt  quedam  coclufiones  no  libcralfet,de  diuinitatc  patris  loqui  n6  pofil-^p.i.io^i  1 1 

fecundariodcdnftxcxproli&isprincipiis  tnediantibusp-  prxdicationisfanclxucrbafullmerxu)s,cum  vcra  hunnlitate 

ceptisdecalogi,p.i.col.io*20.o&co.i845.c  ariditatemcoidisnoftriagnofcimus,ut  potulanCtx  pia:di 

prcceptaquatuorordinantiaadDcumponuntHcbrei,&  er-  cationisirrigcmur.p.j.c.279.b                                   P  I 

gaproximumponunttantuinfex,ahterdo&oresCatholi-  predicatknisvoxquoaliosudbene  opcrandum  &  uidendu 

ci,p.i.col.675.c  cxcitat,eoad  bcneagcnrtum  opcra  predicationis,  fcipfuru 

crcccptorum  in  Icge  triplcx  differentia.Quedara  enim  mora-  ligat,ne  extra  fei  moncm  adtio  traufcat,  ncc  voci  vita  con- 

liaquxdamiudKia!ia,c]uc?damccrcmonialia,p.5.c.io3.c.  tradicat,p.3.col.i6n.b 

ltcm,p.6.c-785.a.b.&  horum  imperfe&io.Ibid.  prxdicationes  officio  idoneus,fi  fufopcre  rcnucrit ,  uel  fufce- 

prodapci  Iudeosfaftade  Acgyptiisfuitduplexcfcilicetdc  ar  p:umnonbencgcrit,dicens.Si  fhcit  mihi  vtdcmeiationc 

mis,&omn:busprxciofis,&dc  valisaureis&  argetcis,pa.  reddacuraliisprxdicem?  pecuniaminludarioieponit,p, 

2.col.i93o.r  5-col.949.a.b.&col  4i4.d.Itcm,p.i.col.ai2  d 

preIcftmarioquomodofitinDeo,curnpcccatorespuniar,p.  prxdicationisofhciumaliilaudabibtcrapperunt,ut  Ifaias,ad 

*2.coI-334.f  quodaliilaudabilitcrcogunrur,vtiercmiasp. 4.05  83.3 

predeftinario  Dei  no  cafus  ruentium,nec malignicate  iniquo  predicationis  officiu.  totius  dcclinarur  quia  dilhcilc  cit  togno 

rum.,  nec  cupiditacespeccantiumautexcirauitaut  fuaiit ,  lcerefecflepurgarum  Ibid. 

aurimpulirded  plane  prcdeftinauit  rerribucre  vnicuique  prxdicationisfcrmofubtrahituraliquandovieio  predicarti* 

proutgefncfiue  bonumfiue  ma!um,p.2.o334.f  atquando pro  vicioaudicntis,a!iquando  pro  audituiifus 

prxdcftiuatioret>niceleftisitacftdilpenfara.urad  hancdcdti  datui  icrmo  DodtoribfSjcriam  mah; ,p.4-ci  108  d 

ex  Iaboreperueniant,vcpoftu!ando  mcrcancur  accipcre,  predicationislabor,pcrqucm  auditoresau  tidcn  &  dercriq 

quo'deisDeusantcf?culadifpofueratdarc,p.i.c.295  c.f  nemtrahuntur,fignificauirpcr  dtn;tsqui  cibuinad  intfr 

prede(tinatioquideft,&quomododifTcrtapivlcicntia',  pa.6.  rioriatiaiiciunNp.i.col.tt^.b.c 

coI.i5-.c.i6.d.cf.ii2.f.52  5.b.5  26.Item,p.3.coI.ii87.c  prxdkaiioni quiapertetootradicefenonprxfurr.it,  cum  ma 

prxdcftinatiodiuina,eftprxparatiogratieiuprxfenti,  &glo  licictcmpuscrupcrit,hisquinuncmctuc •nsdciogat, udto 

ria*infuruto.p.5.col.i28.f  traliccnrium*anrcfaeiam  uenir,;  .3.0  83.^ 

pixdeftinnriolicctfitccrta,tamennocollitlibertatemaibitrii  praedicationi&doclrineinrenJantaliquiiolicitc,  principalh 

p.5.col.398.f.Item,p.6.col.526.f  tcrpioptcrquxftum  utlfemamhominum,  P.4.CS3C3.C 

prxdeftinatio  fine  ptxfcientiaefienonpoteft,fedbtneccon«  predicationernproquietetuau6dcbesdimitiere,quia  (  hri 

ucrfop.6.coi.535.c  ftusqui  inraagna  quieteeratcum  patrc,quictc  quodam* 

predcftmauo  Dei  I  bono  eft,eitlfq;c  ffcctus  bonus  cft,p.6.Ibi.  modo  pro  predkauoneimermifiit ,  p. 3.C.1 83  5 .b 

pixdeftinationis&gracixprxclaiitiinHirnlumeneft  ipfe  me-  predicationecceleftiquuitiruiymarerrenortim  operum  de- 

diatorDei&hominum  homoC  hriflus  Icfus, p  6.c,i2.a  fercnstantofaciliusuibditosadmt'hoiapcni-ah;r,qnant,o 

prxdeftinationis&reprobationisdiuii:xcaufa,an,&  quomo  per  vitemeiitumdefupcinisclamar,p.4.c.348.d 

d  >rint  macenapfcita,fiuemeritoru  prxfcietia,p.6.oi2  2.f    predicationesfignificancurperfabrosconn  adeiicicnre.sod 

prxdettinationisnoneftaliacaufa,voluntasdiuina,par.lcxta  quasfcilicct  predicationcsoportetquatuoi -coiia.<ircrc,u* 

C0I.123.C  cutincorporalifabricatione,&  quxilla  lint,p. 4.C0.219?. a 

prxdeltinacusnullusperireinperpctiiumpoteft  .  Siqiiando  predicatorindomibushofpitumdebct  cffc  tam  exemp! 

in  confulionem  peccatorum  adducitur,diuina  prouifione  vit^quod  filij  hofpitum,i.  operacorum  videantui  mortua 

perfocictatcmiuUorum  adpatemEcdefiercducitur,&de  incomparationeadopcrapredicatoruaup.  2  ».0.814.* 

hocfigura,p.2.co!.ij8o.e.f  predicatorpnusdebetorare,utfermo  Dcicuirat&  tructihcct 

piedcftinatoruminniuendodiucrfitas,p.6.col.742.d.e  inauditonbus,p.i.c.272.b 

preclt bcne qui  viciis  potius  dominatur  quam  fratnbus:  quia  prcdicatoi  Euangclii  habct  premitterc,  &  etiam  poft  ff  rnio- 

pro  viciisPrelatuseftjnonpronaturajp^.c^^i.a  nemfacereoracio^quomodOj&quahcer^p.j.cSj^.a.itcin, 

pr^ifequicupit,oporrcccualiispfcciiorcefn.-,p.6.c.i283.b.c  p.^.col.io^^.f 

prxdicario  Euangeliidicitur  nouadoctrinaformalicercx.  tfle  prcditarorucpeccarorcs  inducat  ad  celcrcm  conucrfioncm 

Ctiue,p.6.coi.i  172. f     •  proponat  fiagilicatem  humanam,& pcenas  obihnatoruin 

prxdica-ioiandtaceitiirimaeft  interfcc5tio  fpiricualiu  hoftiu  inpcccatis,p.4.col.723.c 

fi  peifcucratuer  agitur,&cp.2.C92  3.a.b  prcdicator  non  folum  dcbcrprcdicare  uerbis ,  fcd  ctiam  fcn 

pr^dicatioliccfttemperauda,ucomnibusvti!isfiat,nullino-  {ibihbuscxemplis.In  moralibuscnimmagisnioucnt  fa^a 

ceat,&  interomnium  viciaquafigladiusanccps  tranleat  ,  quam  uerba,p.4.c7a.j»c.&c.iyi»c.iy2.i 

p.2.col.i6i4.d.c  predicatorquandoproqucftudiuitumpalliatmala  faccrdos 

prcdicatioChri(H&  Apoftolorum,tribnsdccaufis  fatla  cft  in fanctuario occiditur,p.4.col.97o.f 

Iudcismuti!is&  infruftuofa>non pwpter dcfcctnmdoCtri  predicatorpoftprcdicationead  Deurcdiredcbct  p  gratiarQ 

noe,fedpropterimpcdimcntumfuxmalicix,  P.CC.235.C  actioue,&attribucrcfibi  predicationisfruCtnm '4C1.286.O 

prcdicatiocufiibtihoi&minutiortra<ftatur:audiroiu  metcs  prcdicatordiligcnsprcdicarenori  debetdefabuhscxliaiiiis 

attcntatioriuceitaminaardcnuuscxciratur,p.i.ci2  2  3.b.c  feddcfacris  icriprurii.p.i.c^j^.c 

prxdicatio  vcrbi  Dci  fana  quatuor  dcbet  habtrecoaitiones,  picdicatoi  ftudios9  no  vulc  diu  itcr  carnales  manere,quia  ani 

•  mas 


i 


Index. 

trias  a  gentilitate  conuerfa?,ad  focietatem  fpirirualcm  niti  pi  .Tdirarores  dicuntur  maxill*  Ecc!efi3?,p.4.c.92  8.f 

tur  velociifimeperduccrc.p.i.ccUS^.b.r.lnrci!.  Predicatoresauditonbusimpcdunripniuialia,a  quibusacci 

Pra?dicatorcaucar,neverbis  non  ccngruant  fa<5ta,&  indefor  piunr  carnalia,p.i.col.285.f.Interl. 

mencoperamagifteriumdifciplioaj,  p.3.  .1362.C  pr.rdicatoresiufTruit  Iefis,ctiamrcrrcnainfidiafubditis  mi- 

Prardicator  loquendo  viramdoccat,qLiiacx  feminc  boni  o-  niftrarc,&  ficad  regnum  trahcrc,p.5.col.<?i.a 

peris,vbcrcsfruc1uspra;dicationiscollig:t,p.?.c.88.d  predicatoresmoderniquarcnonfaciuntfigna.ficut  quodam 

Predicator  perfectus  non  eftqui  proptercotemplacionis  ftu  in  primitiuaEcclcfia,&-daturratio,p.j.col.i86.f 

diuoperandancgIigit,vclpropteroratior.isinttanriam,c6  predicatores  Euangelii  noqusrantvindi&amdeiuiuriisfibi 

templandapo0ponit,p.i.c.2  84.b.clicm.p.?.c.88.d  factis,p.  5.C0I.742.  f 

Prsdicamr  vanus & loquax  femper  vulr loqui  de aliorum  dc  pra?dicatorcs  Euangelii priusdebent tranfmigrare de carnali 

fe#ibus,&  fi  modicum  tangacur,ftatim  ad  impatienciam  ;p  bus  ad  fpirinialia>&  de terrcnis ad  medicandum  cceleftia , 

uocatur,p-3.qi42.f                       ;  p-y.coL^o.f 

Pra?dicator  vanus  de  bona  dotfrina  fe  iaclar  atquc  vita,cu  ta  prcdicatores  Euangelii  incipcredcbent  fermone  a  facra  fcri- 

menin  vtraquemulta  fint  arguenda,p.3.Ibid.  ptura,non  a  poeticis  verbis  autphilofophicis,p. 5.0)1.482. 

Predicatorcuriofus&  vaniglonofus  vcrba  multiplicans  ad  f.ltem,p.i.coI<457.c 

fuipftenta:ionem,veIadquaefium,&  non  ad  vtilitatcmau  predicatorcscomcntariisailimilantur.quieosquosbrnis  o- 

dicncium,diciturvirfeminifluus.p.i.c.io35.c  ptnbus  initituunt,ccpu!achariracisadinuicemnectunc,p. 

P.  a?dicaror  qui  non  intcndit  nifiquarftum  vcl  fauorem  homi  2.C0I.1 292. f 

num,frcquentcrcumbonisquedicit,  prorumpic  in  mala  prxdicaroreshominesingloriaquondamfrculi  fublimes  fe 

verba&  mhonefta,p.T.ibid.                 /  eurifermonesDeideftatupriecouerfationisdciiciunt,  Sc 

Prrdicator  fidelis optat(fi  fieri  valeat)vt  veritatem,quam  fo-  in  ornacu  Ecclefi?  crigunt^p^.c.ibid. 

Ius  Ioqui  non  furficic,ora  cDctorum  foncnt,p. i.co.  1 2 39. c  pra>dicatores  tales funr  conftituendi,qui decalogum non  lolu 

Predicator  vcl  prarlatus  fiuccuratus,quando  verbo  malo  vel  faci?ndoanditoribiisoftendanr,fcdetiampurirate  cordis 

faCto Ecclefiam  Chrifti  patris fui  fponfam  polluic  cum  u-  intemeratum cuftodiant,p.2.c.i294.c.f 

Xorcpatrisfuidormit,p.i.ciy27.b  predicatorcsvocanturcanes,quia  Deidomum&eiusfubfta 

Piedicarorcumalrade  Dcoloquitur  &fuperna?habitationis  tiam  &ouesfpiritua!es  afuribus  &  beftialibus  ipiritibus 

Jam  vtcumquetabernacuIumingreditur,cmuspra-dicatio  &hareticisdefendunr,p.2.coI.i325.b 

virtutemliinrirmiplenepenfarenonpoilunc,camen  uelut  predicarorespaupertacispaupcscontcnuntpereIeticos&  fa 

rergaafpiciunt,p.i.col.84c5.f  ccrdorespuerfos,p.4.255.c&  0772. f.&c.78o.f.&  1450^ 

lPraHhcator,doc'tor,veipiaeiatusquicunque,qui  plusappetit  praxiicatoresannunciando  virtutes&  premia  bonorum  de- 

t omodurn  fuum,fcihcct  famae  vel  pecuuia»,  quam  audito-  bent  iimul  denunciarc  uicia  paenafquc  maloru,p.4.c.274.f 

rumbonumfpirituale,fignificat.urperIonam  Prophctam,  pr£dicatoresnondebencfuishofpitibusdicercfriuoIa,fed£. 

p.4  co!.2038.f  dificaroria.cxquibusconcipianc&parianC  opusbonum> 

predicarorvcdiuerfis  verbis(nunccnimamaris,  nunc  dulci-  P.1.C0I.234.C 

bus)adidcmtcndetibus,vtiumq;faccrepoiTitdjfficilceft,  pr3edicarorescumaditorumvitamobtinet,Deodecuiusmu 

p.6.coI.i287.b  nerchochabet,noniibiprebent,p.i.coI.285.d.e 

Prardicatorverbidiuinifacitcouiuium  fpiricuale,  &  hocTvcl  predicarorcsfanc1ifa£tapra?cedentiumpatrumacfinemgIo- 

propter  honorem  vcl  proptcr lucrum,vel  animarum  falute  riofum  ad  excmplum  pra?fentibus commemorand»  often 

&  propterhocdiucrfusconfcquiturfines,p.5.c.895.c  dant,&cxemplocuiusidfaceredebent,p.4.c.i532.e.f 

Pra?dicator  verbi  diuini  no debet ad  loca  mala &  fufpecia  de  predicacorcs ftudcre  dcbent,ne difcretionis  regulam  fibi  mo- 

clinare,quia  per  hocimpcdirctur  docTtrina  eius  taquani  iu-  hcntes  cos  quib.  vcrbtim  Dci  pra?dicant,diftri<ftiorib.  pra> 

fpccta,p.5.col.2  42.f  ceptis  quaii  grauioribus  podenbus  obruant,  p.i.c.i  6i6.f 

Predicaror  vcrbi  diuini non  debet  ceffare a  prfdicatione ,  li-  predicacores  fandi  quo  ftudioiius  corda purificant,  pluria  in 

cec  videatpaucosproficere,p.j.col.235.c  ucmuntquibus  feipfos  reprehendant,&fignificaturper  fa 

prardica-or  dclidiofus  non  vult  hoc  operari  tj> dicit,&  cft  fimi  gaciliciiUjp.  1.C.3 5 1  .b.c 

Iss  pigro,cui labor  eft  manum  ad  os  porrigere.Manu  cn.ra  praedicatores  docti  ubi  non funt  fruftra  ad  audiendum  con- 

ad  os  porrigere,eft  voci opera  concordare,  p«3-c  1 68f.a.b  flour  fidcles, vbi  plurima?  operationes  apparer,patet  quod 

Ibraedicatorilleverefuisauditonbus  viasviteaperit,qmexer  praedicatorpro  verbifugelaborauit,&  uerbum  cafto  ore 

cecquodipfepredicac,p.3.ci676.d.c&c.22i7.c  ruminauic,p.3.c.ii42.d 

! praedicator  confcius  fibi  de  peccato mortali  dcbet  a  prcedica  pra?dicatorcs  liue  curaci ,  fiue alii  miniftri  Ecclefie ,  Iicet  finc 

tioneccffare,donec  purgat^fitveracofefTionejVelfalce  co  multi  tamen  pauciinueniuncurapti  ad  predicandum  ra- 

tritionc,aliter indigne  tra&aret  vetbii  Dei,  p.4.c.8i.c.82.f  tione  vitf  fantt? &  fan^ docirinae,p.j.c.836.f 

predicacorveritatiscrefcentibus  viciispcrdefectumchanta-  predicacoresfanctidicetaliquandoabffculiadtus  modcran- 

tis  debetplusfolitomagisauftcteviuere,utclficaciuscon-  dos&  in  difciplinatorum  infcftinationes  tcmperandas  fc 

tra  vicia  praedicct  uerbo  &  opcrc,  &  per  quem  fignificatur,  porriganc  tamcn  nullo  modo  fui  iuris  minifterium  ordina- 

p.4-c.204.f  reintra  Ecclefiamceflant,p.4.co!.2  337.b.c 

prxdkarorisvitafcmpcrinaltadebetfirmapermanerc,  vtin  predicatorcsdebencpublicenunciareaccelcracioncm  mortis 

curfus  malignorum  16gcprofpiciat,utculpam  pius  quam  velhomincsccffentapeccato,faltem  cimoreferuili,par.4. 

veniatdeprehcndac,p.^.ci872.c  C0I.633.C 

prxdicatori5,dcbicadifpofuioqua;fit,p.5.col.482.f.483.c.&  praedicacorcsve.Tcft.quiapcrallcgoriarum  vmbrasdecdefti 

743. c  myftcrio  obfcura  dixcrunt,  quafi  finc  luce  fonicum  dede- 

•  prtjdicatoris  focius  Euangclici  debcc  cffe  nominis  ,&  idoneus  runr,  &  comparantur  eri,p.  1  .col.879.b 

ii)f:icntia&vita,p.6.col.ii59.c  prfdicatorcsnoTeft.apertelocutifunt,&  fignificanrur  per 

predicatoritatadebetcifefiduciainDeo,vt&fin6prfuideat  argumcntum,p.i.Ibid. 

i'iniptus,tamcnfibinondcfuturosteiiiffimcfcia:,p.5.ccl.  pra:dicatoresquinquedcbentannunciare,p.6.col.322.f 

8j  7.b  praedicatorcs,quid,vel,qua;,quos,quomodo  &  quando,corri 

pra-ii  nrorcsquacftuarii  multifuntjfcdquaerentertautum  a-  peredcbent,p.6.co.7i9.b                                                % 

ni!nan;mra!utemfuntpauci,p.5.col.836.f  predicatoresquidamcxhumanafragiliratcdctlinat  predica 

prx du  ntorcsdumfaciuntfuasprxdicationes  hominib.quafi  dilaborem,&loca  libcnteraccedunt,ubi  bonum  cconui- 

fapidascfcasappouunt,p.3.c.i849.e  uiumpr?paratur.p.4.col.202i. 

D     2        pr^dicatorcs 


Gloflae  Ordin.  &  Ni  colai  de  Lyra. 


Prx  Jicatorcs  qui  in  Mislocis  prxdicar,vbi  fpcrant  fc  habere 

lautum  couiuium,vcl  temporalc  lucrum,&  loca  vbi  maior 

ncccflitas  cffct,dcclinat,nor  antur,p.6.co.  1 1 2  6A 
Prxdicatorcs  foUiciti  fint  non  tantum  dc  pcccatorum  conucr 

fione  fed  cc  dc  confirmatione corum  in  bonis,p.6.c.  1 144.^ 
Prxdicarorum  in  Ecclcfiadoediffcrcntix,corum,fcilicetqui 

iinccrcChriftumannuncianr,  ckcorum  qui  vcrbum  Dci 

aciultcranr,p.j.col.40^.b.c 
Prxdicutornm  fcrmoncm  vcl  coucrfationem  diabolus  macu 

lat  &  tut  pia  fa3a  qux  pci  fualerat,in  oculis  hominum  rcuc 

Iat,&dchocfigura,p.2.col.io9?.b 
prxdicatorum  illafolum  vcrbaad  virtutumfpintualiura  m- 

crcmcnta  proficiunt,qux  cx  intcrna anirax dulcedine  pro 

cedunt,"p.j.col.62  6.d.c 
Prxdicatoribus  quxftuariisqui  mulrafalfadicunt  vt  quxflu 

extorqucant  a  fimplicibus,poteft  dici illud.  Nuquid  Deus 

indigctveftro  mcndacio,p.3d54.c 
qui  Prxdicar  pcccatori,tanta  difpcnfationc  prxdicarc  debet, 

vtnon  rcltcWpetimoremfubrrahac,;necfubtracta  fpc  ti- 

morcm  rclinquat,p.i.co-i6oj.b.c 
Prxdicat  Chriftum  non  folum  qui fidcm  aftruit,fcd  qui  mo- 

rcs  quibus  in  co  viuiturinftruir,p.6.col.2o5.e 
qui  fa&o  deftruic  quod  Prcdicat,contemnitur,  p.j.cyyj.a.b 
prxdicarcqui  fediiponitmeceffeeftvtpriusad  agendaeaq 

prxdicar,aflurgat  ne  aliis  prxdicans,  ipfe  reprobus  cfficia- 

tur,  p.3.col.i8y6.c 
prxdicarcaperte,exemplisinftituere,fortium  &doftoru  cft, 

infirmorum  &  infipientiam  difcere,&  fubditos  effc ,  p.  i.c. 

2  32.d.C 

prxdicarccxpitlcfusquandocrat  in  xtatctrigintaannorum 
antc  qua  ncmo  dcbct  aflumi  ad  facerdotiu  velpredicatio- 
nis  officium,p.i.col.4i  3.a.IntcrI. 
prcdicare  imperfecii  ante  tempus  non  prxfumant,p.  J.colum 

na  ioo6.d 
prxdicare  mifit  Cht  iftus  ncdum  Apoftolos  duodecim,  fed  e- 
tiam  feptuaginta  duos  difcipuloi  ,fed  differt  ab  Apoftolis, 
p.j.col.i86.e 
prxdicans  qui  minus  capaci  altiora  loquitur,  non  vtilitatcm: 

fed  fui  oftentationem  facit,p.6.c.2o6.e 
prxdicans  non  amorc  xtcrne  patrie,(c  premiorum  ambitu  fa 

lutem  iudientibus  quafi  in  ltincre  falutat,p.5.col.837.b 
prxdicas  omnis  verbum  Dci,monct,cbiurgat,terrct,tnturac 

arcam,&bouisimplctofficium,p.3.c.i4J2.d 
predicans  populo,nec  folum  incrcpandis  reatibus,ncc  folum 
refcrandisfcripturarumfecrecisdebetinftarc,netatum  de 
corretVionepeccatorudifputas  minus  audiatur,  vel  myfte 
riorum  tantum fecreta  rcfcrans  minus  profit,  P.1.C.785.C 
predicantisvirtusuel  fapientia  multum  valde  conferunt  in 

predicatione:aliter  cft  in  baptizante,p.6.col.2oo.f 
predicandi  libertas  &  confeffioncs  audiendi  pauperu  rdigio- 
forumfrequcnterrcfcinditur&  imperitur  in  pr^iudicium 
communispopuIi,p.4.c.4i8.d.ittm,p.2.c.8o4.f.&c.i29p. 
C&C.1364  f.Itcm,p.i.ci493.b.c&ci573.c 
predicandi  vcl  legcndi  adu  excrcere  qui  prej'umunt,&  tamen 

iunt  inepti  ad  hoc  per  quos  fignificcntur ,  p.4-C2376.f 
predicandi  ofhcium  fignificatur  pcr  artificium  piicai.di,  p. j. 

col.ii68.a 
prxdicandi  ratia  vcl  Ecclefia  officiandi.habcs  quando  c<  ffat 
ab  iftis  inftigace  diabolo,fit  mtitus  fpiritualitcivp.y.c  851.C 
predicandi  formadatur,vtfcilicct  proluoquifqia  modoin- 
ftiuatur,ncqiicinfirmisaltioracommittantur,p.i.cio5.c. 
Itc,p.3.ca'i65.a.Irem,  p.i.c.698.f.&col.739.b.c&colu. 
1 207,b.c.&  c.i  229. b.c 
ncmoad  predicandum  idoncusfratrem  fimpliccm  defpiciat 
quia  fi  minus  idoncus  ad  docendum,promptus  tamen  ad 
difcendum&ad  implendum,p.3.co.i  69  i.b.c 
prcdicatur  quc_  annuntiarc  debet,funt  duo,fcilicet  fidcs  &  o- 

pcratio,p.4.col.i  I04>cf 
prejatio  omnis  ccflabit,collc&is  hominibus  poft  iudicium  fi- 
nale,fed  iam  Angcli  Angelis  prefunt,  demones  demonib. 


homincshominibiisad  vtilicatcm  vc-Idcccptionem  viuc^. 

tium,p  6.C0I.33  ?.c&coI.55i.cl{cm,p.4.col.i272. 
prejationis  flatus  fublimior  eft  ftatu  rcligionis,  &  d  cofcques 

cetcris  pauibuscorum  pcccata  funt  gtauiora,  p.^.c.i  2  *4.f 
pr^latusbonjjsqui  ftatfupercuftodiamgrcgisfui,quc&qua 

liafacercdcbet;p.4-col.2050.c.f 
prelatus  bonus  dicitur  feruus  fideiis,qui  fcilicet  fubditos  fuos 

pafcit  pabuloiacrx  fcripturj  &  Eucharifti^p.j.co.^i^.f.Sc 

Col.l252.f 

pretatuscumfororefuafiliapatiis  fuidormit,quifapicntiarn 

a  DomiiK>fibidatam,immundiciavit£pollu:t&  contcm» 

pnbilemaliisreddic.Ibid. . 
prxlatus  bonus  fccularis  vcl  rcligiofus  debetefle  folicirus  dc 

confcflione  laudis  in  obfjquio  diuino.  In  quo  debcnc  cfle 

triafpccialiternoranda,p.2.c.io2.e.f 
pre Iatus  bonus  dicitur  fufcitari  ab  orientc  proptcr  fplcndore 

iapientif  ,&  iuftus  propter  rectitudinem  vite; ,  p^.c^  6.f 
prxlatus  ponitur  inftam  perfedticnis  exerccrcx.  Jr  >id<  11  . 
prxlatus  bonus lugct cafum  populi fibi  fubiecti , p.^.c.i  1  jo.f 
prcjatus  bonusdcbet  inducere  populum  fuum,vt  ncn  quuat 

in  uiraprefentiprcmiumdedebcllationealiquorimi  vicio 

rum,fedpoftbcl!um,quodinmorteiuftifinitur,&  tunc  p- 

miumfecureaccipitur,p.4.col.2?54. 
prclatus  bonus  videns  Ecclctiam  uiciis  dcformata,habico  co 

pctenti  tcmporc  debct  ftatim  eam  vifitare,  &  1  iui>  ltfoima 

tioni  in(tarc,p.4.col.2  357.c 
prxlatusbonus  non  folumdebetEcdcfie  diflipationcm  iair.c 

tarijfcdttiaminfiftcreeiusreformationi.Ibid. 
prelatus  bonos  Ecclciia  miliantis mittit  pio  fe  &  populo  fvqt 

duolegatesadquercndumpacemj&amicitiamkuK  ic ,r-* 

nam,&quifunt,p.4.col.2  396.f: 
prelarus  bonus  monct  populum  fibi  fubditum  refiflere  IpifM 

bus  maiignis  pcr  oiationum  fuffragia  pi  ocedentium  cx  firl 

ma  fide  &  pcr  qnem  iignificatur,p.4.coI.  2396^ 
prxlatusbonus  habens  ad  populum  libi  commeda*um  patej 

ne  pictatis  affedum,&vitam  cxcmplarcm  ad  opcra  uu 

ffl diiccntem,figii  f k atur  per  Rnz:'am,p.4.c.2 57 7.C 
prxlatus  malus  dcitrucrcnititurfacias  obfcruationcs  Ecclc- 

fie,p.4.co!.242  2.f 

prflatusmalusdettruitpaupertate  Apoftolorumjbonapairij 

peiumiibirctinendOi&eorumhumilirarcm,  vitra  modu 

iuperbiendo:&  eorum  cxemplaritatem ,  ftatum  Apoftoli- 

cum  foedis  &  operibus  maculando.lbid. 
prdatuspotensvelprinccpsquificutDeusvelplns  aKquan- 

do  vult  reuereri,per  que  fignificatur.Et  qui  talcs  fint, }  a  4. 

col.i288.f 
prclaius  puerum  in  lupunari  ponit,&  puclllam  vendit  pro  viV 

no,qui  vidct  implicitos  luxuria  &  aliis  viciis  &  non  argu« 

gratiaturpislucii,p.4.ci939.a.b 
pr^latus  e grcditur de fua  ciuitate  quado parum  cui at de  kb4 

ditorumfuorumfalute,  &multumanxiaturdcbonoiute« 

poralium  amiflione,p.4.C2037.c 
prelatus  iidcns  timeri,&  iratus amari  dct,ne nimia  liccnria  vi 

lcm,vel  in.moderata  feueritas  odio  rcddat,p.3.c.279.b 
prxlatusbonusinqsioeftpoteftasrcgendi  atquc  ctiam  cor- 

rigcndi,fignificaturpcrvirga.Hicgerniinat  bonnate  con- 

fcientix  frondct  vcntate  doctrinx,f  loret  celebritatc  fam{ 

&  fruciificat  fanctitate  vitx.  p.i.ci  282.C 
prxlatus  bonus  ucl  doctor  vcl  confeflbt  msgis  deledatur  ex« 

trahcndoimpiosamaIiciisfuis,quara  fugendo  lac  diuinc 

conremp!ationis,p.4.col.i43.c 
prxlarus  bonusiex  cft  in  fpiritualibus,p.3.coI.869.c 
prxlat  is  bonus  qui  dcfiderat  xdificationcm  Ecclcfie  in  mori 

bus&ftde,&bonumfucccflbrcm  habere  iigniiicatur  per 

Dauid,p.3.coI.  1495.C 
prclaus  bonus  ad  laudandum  Deum  cxcitct  fe  primo,&  con 

fe  )ucnterpopulum  Chriftianum,p.3.col.ij57.c 
prclacus  fiue  dodor  cft  honoradus  tnplici  de  ca ,  P'3-c  2165.C 
prelato  neceflarium  cft  ut  in  co  fcientia  &  bona  uita  iint  iun 

£ta,p.4.col.i356.f 

prxlatum 


Ind 


ex. 


J*ra?latum bonum  Deus  aliquando  permittit  temporaliteraf-  prclatos  tentat aliquando  Deus dc nimis  afpera  correflicnt 

fiigiaiigmentum  fvi  meriri,p.4.col.2i62.f  fsjbfpeciccoeliiuftitigaliquadodenimisparua  fub  fpecie 

Pradati  bonas  ordirrationes  praedeceflbrum  fuorum  cuftodi-  mifericorde,p.6.c.37o.f 

redcntjfedmiiltifrudeceastotaliccrdiffipare,  p.2.c.6?.a.b  ad  Pr?!iumChritlumlequi  voIcntes,per  triafiin  eis  fuerint 

Pra?IatiperSeraphinintcliiguntur:quifuper  curam  Ecclefia?  uincercpoffunt.Etnominantur,  p.2.C20i  c&  co!.2o2.f 

debcnt  rtare,&non  exterius  vagari,p.4.co.79.c  pr?iiumintrateeft,intrateedificatiomala,  &  fubuertanda . 

Pra?!ati  dent  effe  excelleres p  eneceris  ad  quaruor , p.;.c i oo.f  Hoftis  tuus  de corporc tuo procedit.Dc cordc cnim  excunt , 

Prarlati&PontificesmaliquibonaEcclefiae  expenduc  in  cu  &cp.2.col.$2.f 

riisregum  &principiu,fignificantur  pcr  Iafonem  pelfimu  pr$miuminopere,noninfponfioneeft,p.4.c.8ii.a 

Pontificem,p.4.c.2  4o8.f  pr^miifpcs,folatiume(tlaboris,p.6.col.  143.3. 1448^ 

Prelati  &  doclores  Ecclefiae  mali per  noticiam  fcripturaru  cx  pi cemia  ^rerna  qui  in  ccelis  pra?parare  defiderar ,  malum  effe 

plorarores  funt  tcrrae  viucntium,fcd  per  fuam  vitam  maia  dicit  quod  fccum  agit  5  &  malum  cffe  quod  in  prefenri  de- 

abcins  ingrcfTudcficiunt,&  et  aiios  impediut.p.i.ci2  54.f  betfuftinere.Cum  autcm  recclTeritcttliemptor,letabitur 

Prejaii  &  mali  clerici  ficut  fuerunt  in  ttatu  altiori,  fic crunt  in  fe  fapienter  cmifle,p,3.col.i692.d 

Ioco  gchcnna?  profundiori,  p.  1  col.  1 658.fr  prxmia  correfpondentia  fingulis octo  beatitudinibus  decla» 

Pra?Iaciqui  portaedicuntur  Ecdefia? pro  maioreparte  corrue  ranturj,p.5.col.96.f 

runtpcrfupcrlv;am,p.4.c.68j.c  pra?miatiobeatorum&  punitio,maloruminfutura  vita  non 

pradarimagisftjdenrad  congrcgandumdiuicias  quam  fcien  poteft  fciricertitudinaliterperinquifionchumanam  ,  fcd 

riam  &  c!amor&  murmui  populiafcenditcontraeos,  erfi  tantumexdiuinareuelatione,p.3.c.97 2.1.1782.! 

taccrcr,lapide$claredebcrent.lbid.  prxmiatioelcdorumquantumadgloriamanima?cfpit  a  te- 

pralati,clei ki,re!igiofi  plurlmi  furtf,qui  laute  viunnt  de  patri  p-.-re  paflionis  Chrifti,&punitioreproborum  in  aniina,no 

mcnio  crucifixi,&  ratncn  contra  Chriftum  leuat  calcaneu  folum  ex  tunc,fed  etiam  antcp.4.5'  1 3.C 

inmembrisfiiis,afil!g'*ntescacalumniis&cxaclionibiisin  pra^nominatilcgunturduoantequamnatiinve.Teftamento 

iuftis^p.y.coLujo.e  &in  vtroquemiraculumfuit,&c.InnouoTeftamento,  fi- 

prarlaci  curari  &docloresqui  per  malamdodJrinamfuam  vcl  milirerduopra,nominatilegunturJfcilicet  Ioannes  Bapti* 

vitamtimp!icesfacii;ntpeccare,ca?cosinitinerefaciuriter  fla&IefusChriftus,p.i.c.2i8.f.&c.226.f 

rarcp.i.col.i^.a.b                                                 -  pramofticarein  Pronofticarc. 

praMatiquinonfucruntregesfed  tyranni  ,nec  pra?pofhi  Ccd  pr^occupatioquandocft  veldiciturjp.^.c.yi^.b 

leones,nec  magiftri  fed  lupi  ouium,qui  rogantes  noluerut  preordinationcs Dei  duc,quarum  vnadc  prefenti  ab  iuftitia 

audire,non  audienturaDominocum  venerit  dies  vltio-  alteradefururoadgloriamjp.^.cj^j.c 

nis,p.4.col.2C)5.c  pia:paratioadr61equendumprarmiumvit?a;terneefttripIex 

pra?lati  quidamdefpiritualia?dificioEcclcfia?quodfit  perfa  p.6.co!.342.f 

nadoctrinamparumcnranr,frddelcuandis  pccuniis  ma-  prepatatioinagcndisvelfufcipicndisdiuino  oraculo  multis 

gnamfol!icitudincmhabcnt,p.4.c.2i69.c.&687.c  modis!cgitur,p.2.col.49.c 

praelafJ&curatimaligaudentdeffmma  pecunia? leuata?,  &  pra?pondcratfuturispcenitcntia,fcriisiocunda,&Ietatrifti- 

nondefaIutefubditorum,p.^.c.2  240.f  bus  &preoperatardioribus,p.i.co«995.b.c 

pra?Jari  pltircs  & rurati  circa  negocia  principum  &  magnaro-  prepofitionibus  diuerfis  vtimur  loquedo  dc trinitate  quomo 

rufunroccupatijfuasEcclefias&parochiasfine  furlicicati  do&quando,p.6.col.if4.e 

regiminerclinqucntes,p.4.c.2i92.f  prepofici&iudiccsan&quoofflciodiftintifucrut,p.2.iio7.c 

pra?l ati  ma!i  licet  fint  in  arce  dignitatis  Ecclefiafticae ,  &  tame  prepofitoru  tumor de  f nbditoru  timoreno fu J>biat,p.i.i64.b.c 

impcdiuncaliquando populum  ab  acccflu  ab Ecclefiam  j>  prepofirorutn mala fic difpliccnt bonis fubditis,ut ab aliisno 

cxcommunicationes&interdi&airrationabititerfutmina  taoccultent,diiudicantesfactum&  uenerantes,  magiftru 

ta,p.4.c.238o.f.238r.c  nolunt  vidcrequod  tcgunt.Etdchocfigura,p.i.ci7i.c 

prejati  debet  fcirc  vetns  &  nouum  Teftamentum,  &  fignifica  ptcpofitoi  um  vicia,fubicitis  funt  offendiculu,  p.  1  .c.992.e 

rurpcrduos  Cherubim  P.1.C.889.C  inprepofitorumdigniratem  nemoappeteredebet  nifiquip- 

praelaticx officiopro  falute populi  fui corporalcm  vitam  ex-  fectioni &doctrmc fuadcc,p.z.c.i i07.b.c 

poncre  renencurficafusneceffitatisoccurrerit:&  idcogc-  preputiaarborum,id  eft.primifloresfeugemmedebebatau- 

mina  chai  itas  euidentius  feruere  debet,p.i  .ibid.  ferri  nc  crumperent  in  fruCtu,duplici  de  caufa ,  p.i.colum. 

prnelatifemperdebcntintenderefuarumEccIefiaru!»  regimi  io73«b.c 

ni  &  non  ftare  in  curis  regum  vcl  principum,nifi  in  cafu  nc  presby  teri  &  feniores  non  pro  longeua  uita  dicuntur,  Ccd  pro 

ceiTuacis,&  ad  hoc  uocati,p.i.Ibid.  maturitaces  fenfus  &  grauitatcuite  uencranda,  p.i.colum 

pra  l.ui  fint  ficut  Angehafcendenccs  &defcendencesin  fcha.  na^o.b.c 

IaIacob.Seda!iquicorumfuntficutmilui,qui  nodefcen-  prcsbytcridicuntur  fcniores  fimilitcrEpifcopi&  Doctores, 

duntnifiad  cadauerarapicnda,ficiftiadbonatemporalia  quare,p.6.co.i34o.f.Item,p.*.co.i996.f 

renda,p.  1  .Ibid.  prcsbyteri  &  Epifcopi  ohm  ciufdem  nominiscrant,p.6.colu. 

prxlati  quantumcunque  fandli  debet  fe  peccatores  reputare>  1 1 46,e 

&  pro beneficiis  a  Deo  fibi  collatis  gratias  agcrc,& zelofi-  prcsbytcrorum  ordo &  forma  in feptuaginta duobus difcipu 

d  .1  p:ccrterisfcrucre,p.i.c.i203.c  liscft^p.j.col.S^j.a.b 

pralati  Ecclefiarum  aliquando in  Ecclefia  Dei  conringunt  in  presbytcrum  quid  eft,p.6.c.7i  i.b 

fiii!am,vtquicunque  fcquitureos,illaqucetur  ad  cafum»  prcfciennaquomodoibiaccipitur,cumdicitur.Quosprefci. 

P.4.C0I.1864T  uit&predeftinauir,p.6.c.ii3.c 

praelatiEcclcfia?nonhabcntmodovinum  charitatiue  corre-  prcfcientiaaliquandoaccipiturpropredeftinatione,p.6.coI. 

ct'onis  &o!eumpietatis,p.i.ci9o9-c  ^3^7'C 

prelatorura  contcmplatioconfi(titduobus,ideft,  meditatio  pretcienriadiuinalicerfitcertiffima.nontamen  tollit  contin 

n'jfacrefcriprur?&inculrulatri?,p.3.c.2  242.f  genriamarehus,p.2.col.42o.c 

p  flatoi um  quis  &  qualis  modus corripiendi  tencndus  fit  ad  prefcientia  fururorum  quantum  ad  ipfam  rcm  fpcclar,mcdiu 

fubditof,p.a  col.48.cf  quiddamcflt'vidctur,idcft,ncquepropricbonum,  ncque 

prr^otoriimErcIcfiebonaoperanon  folurprequiruturab  eis  propriemaIum,p.i.c.i348.f 

i.ipropriaperfona/cdctiaminalicna  ,  fci'i;etin  fubditis  prcfcntia  Deianteccditomnia.&quidquidfit  tcmporalircr, 

eoium  quustenemurinduccrcadbonum,p.5.c.949-c  cifinctcmporeprcfcnseftjp.j.c^i^o.f 

D    $        prefidcntia 


Gloflx  Ordin.  &  Nicolai  dc  Lyra. 


Prrpfidentiaaliterconuenit  Chriftofecudum  naturam  huma 

•"nam,&aluerfecundudiuina.Etdeclaratur,p.4.c.iot53.a 

Prazlidcntie  diuin^fupcrcmines  ftatus  fiue  virtus  defcrjbitur, 

P.4.C0I.1085.C 
Praeftadi  duo  genera  funt.Velenim  bcneuole  daraus,  vel  red 

dituro  commodamus,p.y.col.  1  i7-b 
praeful  lucem  fcicntitr  dcfiderantibus  aperit&  rubiginempec 
catorum  in contemptoribus  increpando comburat.  Et  per 
quid  hocfignificatur,p.i. 0785.8 
Pra?fulcumdulciafcripturarumarcanaexponit,velutin  habi 
tu  fuo  f  uJgorem  lucis  oftendit.Cum  vcro  vltione  fuperbos 
percutir  quafi  terrorem  flammj  vorautis  oftcndit,p.t.Ibid. 
Prelulvcldo&orinomnibusqueagit  precedentium  patrum 
faclum  confideretSc  ad  corum  imitatioacm  dirigat  vitam. 
Et  de  hoc  figura.Ibid. 
ptfful  nunquam  fubditorum  curam  intermittat,fed  vitam  eo 
rum  confolando,increpando,exhortan«lo  cenforrct,&  tu- 
tandam,Domino  crebrisorationibusfatagat  commenda- 
re,p.i.coI.786.f 
pre fules  &  do&orcs  Ecclefiar  communera  eleftorum  vitam 
finguIarimentisculminetranfcendcre,hoc  eftdemedio  R 
liorum  DciadMoyfeapplicarieosquifun&urifunt  facer 
dotio,p.r.c.783.c 
pretamens  de  virtutibus,mira  difpefatio  parat  ei  aliquid,  quo 
dclectatus  corruat,vnde  per  fc  no  exit.f  ed  cognita  infirmi- 
tate,quafi  vin^um  Dcus  cducit,p,g.col.i37.a 
praefumcntesdc  fua  fortitudine^  &  defua  fapientia  fcculari , 
pcrfeucrantcs  in  odio  fratcrnali  fatuc  agunt,&  quarc ,  p.4. 
C0I.1909.C 
praefumptuofus  in  fcientia  reprimitur,quando  fpretus  ab  co, 

arqualiter  fcirc  dedaratur,p.3.coI.i  57.C 
prefumptuofimaximedefuafcientiafcfoloshomines  ciTe  rc 
putant  p  o  quod  rrequcnter  alios  beftias  vocat,p.3.c  1 49.C 
pr.rfumpno  ftulta  &  vana  decepitludeos  tcmporc  Samuelis 

&  dum  obfiderantura  Romanis.p.2.col.344.d 
pr^uaricattonon  cft  vbi  noneft!ux,&  nonomneshabent  le- 

gcm  rcriptam,fiattamen  naturalem,p.3.c.i39o.e 
prarteritarum  rcrum  cxhibitio  futurarum  tft  certitudo,par.i. 

C0I.1479.C 
praui  cum  bonos  mori  pcr  tormenra  confpiciunt.ab  cis  frmili 

rudinem  maledkiionis  fumunr,p.3.c.284.d 
praitcorde  qui  dicantur,p.3.c65  i.a 
prauorum  moseft,ne  videatut  ncfcu,bona  omnibus  nota  ;a- 

dantcrdiccrcquafi  incognita,p.3.ci  i^.a 
prauorum  mos  eft,  rcfte  dictis  noa  confentirc,  fed  c  diucrfo 

refpondercp.^.coLi^i.a 
prauorum  focictatem  intirroi  dcclinenre:ne  rnala  qua?  freque 
tcr  afpiciunt,&corrigercnon  valenr,imitari  dele&entur, 
p.4.ci093.d 
prauos  a&us  cohibens,&  zelo  bonodeftruens,fcd  tamen  de- 
ledtationemcarnalein  abfcoditopeftoris  celatfi°nificaf  p 
illum  qui  foeminam  in  predam  de  bello  feruat,p.i!o  i^og.f 
precauo  cum  Ieiunio  Samuelem  donauit  matri, p.2.03 1 6  e 
pr$cationeacceptuminconuiuium  depra?cationem  definiit 
quouisfontevbcriusnobisomniaadferatbona,p.2.3i7.a 
pereanstnclinataceruiceinterrapronusfunditur:  Qui  vero 
tergumvertit,geftucorporis  indicat  fc  negligcre  corami- 
nantem,p.4.col.8o8.f 

precanres  Deum,&non  decobcnefentientcs,fonum  habent 

qui  bene,  voccm  P.3.C0I.1 5  2  j.a 
precandi  verba  ctfi  iraperandi  modum  feruantloco  tamg  o- 

prandi  fumenda  funt,p.i.ci  2  50.C 
precaturusquidDeodebentoffefrc,p.i.co.7i3.a 
prccesfanftorumprofuntdefunaisjp^.col^.c 
preces  Epifcoporum  pro  populo  cxaudiuntur  etiam  fi  a  malis 

Epi  fcopis  proferan  tur.p.2  .col.t  044.  e 

preces  qui#  vnaouaquc  virtuteDeoimmoIat,illeoffert  per 

finguios,p.3.col.i6.c 
preces  fan£orum iue  Deipoffuntfubfiftere,p.4.c.642.d 
preces  prolixasad  DcurahabetmultiintraEcdefiarn,  vitam 


prccantiumnon  haben  t  &  in  moratione  Iachrymatur  fed 

in  temporc  rcnrario.nis  c  um  fuperbia  pulfantur,  faftu  intu- 

mefcuiu,p.i.c.305-.e-Itcm,p.3.col.395.b 
preces  EccIcfia?potifllmcc  laudibiles  funtpcr  virtutem  paf- 

fionisChrifti,p.9.co.i87  9.c 
prcces&  orationes  Ecclefi?  non  folum  funt  exaudibiles  per 

vtrrutemcruc.s5fedetiaperrncritubeateuirginis,p.3.Ibi. 
prectbus  Deus  foluit  bella  non  ccfpide,p.2.c96y. 

precibus  fanclorumbonumeftfruifedquando  ipfifeduli& 

vigiles  fuerimus,p.2.col.959.b 
priapiidolumcuiusfigura>,cx  quarc  inrcr  Deos  affumptus  a 

Gentibus,p.4.cii88.Utcm,p.3.oi6io.f.Item,  parte  2. 

columna 599.C& col.i i89.cltem,p.i.coIumna  222.0 & 

C0I.677.C 

priapo  idolo  facicbant  cultu  &  viri  &  mulieres  quod  incede- 

bant  nudt,&  fiebant  talia  quae  non  facerent  modo  racretri- 

ces,p.3.col.655.c 
primatum  tcnct  Chriftus  noh  folum  refpeflu  hominum ,  fed 

etia  omntum  angclorum.quomodo  &  qualiter,  p.6.c.62i.t 
pnmatum  dtgnitatis  tn  Ecclefia  no  pot  quis  afc.ribcre  Iudaif- 

mo,ntfifecundumprioritatemtcmporis,quiapriusrempo 

retnfertus  radicigratie  quam  Gentilitas,p.i.oi692.e.f 
pnmitieinquototapartedaridebeanr,&  quarede  aliquib. 

parsminor,&deaIiquibus  maior,  &  etiam  quarc  dand? 

iuntpnmitiop.4.col.i447.c 
primitia?  quomodo  fecundum  legem  obferuantur  cum  Saccr- 

dotcs  acctptunt  non  vt  cuftodtant,fed  ut  confumant,  pa.i. 

col.i290.d.e 

primitixprimitiarum  ChriftusefttCornelius  primitic  GetiQ 
aln  pnmittu?  Ecclefiarum,p.  1  .col.  1 3p2.f 

pnmtti?perplcnirudinemintelligunturinaridis,ficutefttri- 
ricum  &  hordcum,per  lachrymam  in  liquidis,  ficut  eft  ui- 
nur»  oleum,&  huiufmodi,p.  1.C0.705.C 

primitieterinannoreddcbantur,&quando,p.i.col.92i.o& 
C0I.1109.C 

primitie  quanrum  ad  terra?  nafccntia  dabantur  rantum,vtdi- 
cit  Ra.Sa.de  feptem  rebus,&  nominantur,tamen  potcrant 

homtnes  de  altis  dare  ex  fpeciali  deuotione,  p.2^0.1  i4f  ,0 

Item,p.t.coI.  1 5 1 9.0&  c.i  109.C 
primitiarutn  quantitas non  fuit  determiuata  in  lege,  frd  p. i- 

raofuit fa<aa  voluntarie fecundum deuotioncm  dantium, 

poftea  vero  propter  auaritiamcrcfcentem  pcr  fapictes  Hc 

bra?orumfuitdeterminatum,&cp.i.co.ii45.c 
dc  pnmitus  fuarum  trugum  &  fue  fubftatie  Dominum  hono- 

rat,qut  quidquid  boni  agit  no  fibi,fed  &  tnbuit,p.3.ci6i2. 

b.item,p.i.c.72o.b.c  s 

primogenitiinantiqujsfueruntantmales  &  non  fpirituaks. 

ficut  Cam  &  ,fmacl  &  Efau  &  multi  alii,p.6.c.344.f 
primogenitt  omnesfiliorum  «fracl  fuerunt  Deo  obLui  s  eJC 

quopercuffitpnmogenitosAegypti  &  locoillorQ  voluit 

deputanfibiomnesmafcuIosdetnbuLeui,&cp.i.u75.c 
pnmogenitos  omnes  fun<3os  officio  facerdotum  &  fuiffc  fa- 

cerdotes  tradunt  Hebra»i,&habuiffe  veftimentum  facerdo 
tale  quo  induti  vi(5timasofferebantante3  Aaro  in  facerda 

t«umeligcretur.EtvndehoctrahuntjP.i.col.928.b.c&co 
co^.b  *3i<5,f:&  C'l2I^c^  i7y.citcra,p.6! 

primogenttumquidlcquaIc,p.y.col.47.c&48.c.itera,p.iu:. 

primogenitum  hominis  fecudum  Ra.Sa.debebatredimi  poft 
3o.dies,&  prtmogenitum  bouis  debcbatferuari  apud  Do- 
minum fuum  ^o.dtebus^  tunc dari facerdoti,  &  primooC 
nttum  outs  qutnquaginta  dtebus,p.  1  .C705.C  a 

pnrao|emtum  rautilum  quare  vetitum  offerrein  lcgcp.i.co.' 

primogcnitaifraelitarum  offeruntur  pro  primogenitis  Acev 
pt,orum,&  pro  pnmogenitis  filiorum  if  racl  Leuite  inYeSi 
tium  Domini  affumuntur,et  quare,p.,.co.  1 2 1  t.c 

pnmogenira  funt  que  vuluam  aperiunt ,  et  fpecialircr  primc 
gemtis  filus  debcntur,p.  i.col.2  oS.b.cintcrl.         P     * 

Primo-  '; 


Ind 


PriTpge  nita  animalium  qualia  immelabantur ,  &  qua?  non , 

p.z.coLi^o^.c 
Primogenica  animalium  immusdorum,qua»da  non  redimc- 

bancur,fedinterficiebantur,aIiquano  rcdimebantur  pccu 

nia,fed  pro  cis  ouis  ofFerebantur,p.  1  .c.  1 295.C 
Primogenica  & primitiua  quomodo  differunt .  Et  dc quibus 

funtp.2.coI.i592.c.Itcm,p.2.coI.ry47.a.b 
Primogenita  tanquam  pecora  noftra  funt,qui  nobis  obediut: 

filii,fi?rui  &  difcipuli-Sed  horum  priraogenita  funt,  qui  fic 

obediunt,vtaliisprarbeant  exemplum&  magifterium>p.i. 

coI.11y3.cf 
Primogenitura?  iusbene  transferebaturadfiliu  poftnatu  ex 

ordinationepatris,maxi«edevoIuntateDei,ficutIacob 

iusprimpgcnitur£tranftulir,&cp.i.c.2o4.t 
Primogenitur?  ius  in  duobus  confiftebat.Et  cnumerantur,p. 

1.C0T.1583.C 
Primum  nominatur  benc  aliquid  in aliquogenerc ,  non  quia 

fit  primum  f  impliciter,fed  propter  aliquem  notabilem  eue 

tum.Et  hoc  cft  vidcrc  in  anryis  &  menfibus,p.i  .col.5  j.d 
primum  dicitur  aliquid  dupliciter,originc  icilicet  &  dignita- 

te,p.j.col.373.c 
princcps  pius  &  amans  Dci  quantum  conferat,  p.2.coI.ijo.c. 

&coI.i59.a 
princeps  potentiflius  fape  ab  infirmiori  fuperatur ,  p.2.3  27.C 
princcps  quales  viros  fibi  aptos  debct  aduocare,&  apud  fe  ha 

bcte,p.2.co.246.c 
)  princeps  quandoquis  elcaus  cft ,  dcbet  aliter  viuerc  quam 

prius,fcilicetvirtuofitis,p.2./bid. 
Iprincepsbonus  vcl  prejatus  quihabet  alios  iudicare,  debet 

eosinfapientiafuperare,p.2.col.658.f 
Iprinccps  virbnnus  velpraelacusquidfaceredebctcirca  fub- 

ditos,&  circa  feipfura3p.  2  .co.92  3.C 

iprinceps bonus  in  his  qua?  funt contra honorem  DePparcere 

nondebercuicunqueperfonefibipropinquae  .  Etdehoc 
figura,p.2.col.ii9o.f 

[princeps  iniquus  &  pontifex  propharius  quando  contungun 
turadinuiccfaciutinEcclefiamagnaftrage,  p.4.c.2  396.f 

pnncepsIaudaturfiineofedetfpecioficascorporis,eloquen 
tia?clariras,probitas,p.3.c742.f 

princepsbonusfiaduerfariusdcbetimpugnare ,  ficadbcne- 

uolosagcregratcs,&  amicitiam  cotferuarcp.^co.iyd  z.f 
pnnceps fe quilibethabeat fecundum  formam  a  Dauid tradi 

tamdeuotcfe  habcnserga  Deum,&cp.3.ci2o8.e 
principismeritum&demcritumrednndannfubdirisficutin 

torpore  naturalibona&maladifpofitiocapitis  redundac 

rn  membris,  p.  3.  col.  1463.C 

principispeccatum  cftplcoum  infami*  &  fcandali,  p.i.colu. 
1167.C  r 

•principcs  quantumcunqucfapientes,&  praelati  quantumcun 
|   que  hterati  debent  habere  fecum  aliquos  fapientes3cum  o 

bus  conferat  de  agendis,p.3  .col.2 1  j6.f 
>rincipes  capiuntur  per  diabolum  &  fuos  miniftros  hamo  ty 

rannidis,p.4.c.205o.f 
'rincipesmultoshabetdiabolusquihicfunt  ferui  peccatic- 

ius  per  culpam,&  in  futuro  fubiicientur  ci  nifi  pamitucrint 

perpxnam,p.4.col.778.f 
'rincipes  in  regiminetemporalioperanturadfalutem  popu- 

lanurn  lpfi  tamcn  a falutc  priuatur in  perfonis propris,fuis 

opcnbus  &intcntionibus  pcruerfis,p.i.ci4i7.b.c 
•nncipes  &  fua  &  populorum  caufa  anguftioribus  donis  ve- 

ncrari  Deum  folcnt,p.i.col.i4o9.b.c 
rinapes  &  capita  multitudmis  debent  conuenire,  vt  qui  pra: 

iunt cattens  fidc  &  dilcdione  vniti,de  falutefua &  fuorum 

fadeluerdifputent,pacis&  concordic  cxemplum  dcmon- 

ltrentp.i.coI.i223.b 

rincipesdicunturfodalesDei,vtdicit  Rab.Sa.quia  cumco 
participant  m  nornine,dicuntur  enim  Domini  &  principes 
licut&ipfeDeus,&cp.3.ci824.f 

nncipcs  non  tatumpro  fuisarguunturddiais,  -ppopmlan. 
coguntur  reddcrc  rationem,nc  f  orce  no  docuaint,no  rno- 


cx. 

ne  ron  S?  *S5^  arguerinf  eos  W  P"<"um  peccauerufc 
ne contagio  difpcrgeietur  rn  populos, p. t.col.  1 , 7,  b c 
pnncipcs  inft.tuti  funr,vt  mala  puniant,p.6.c.  1 64A  * 


eosfubnciantferuituti-principes  Ecclcfi*  fiunt  vt  f      an&c 

rcnt,&  mon  non  recufent  pro  faiure  infcrioru,  p,j.0« , Q  l 
principcsterra-pulchritud.ncmEcckf^dilcxerun^ 

habebautin  obfequiu  Chrifti  dedcrunt,  p.i.  254.3.1,,^ 
Principes  debent  gererc  vices  patrum ,  &  p^lati  qti  d  b 

nutnre  verbo  &  exemplo  viccs  matrum;  fed  tan!  ift«  ouam 

»"paruum,autnullumponuntrcmcdiutnJp.4.c.Io27  c 
Pnncipes quida  ficut  Dcus  volunt  reucreri,vel  plus  aliquan- 

do,per  quem  fignificantur,&  qui  tales  fint,  p.4.c.  1 2  89  c 
pnncipes  noftri  quo  moderamine  fc  rege  debet,&  quo  ad  fub 

ditos,p.4.coI.i45o.d 
principum  familiares  &  confiliariialiquando  inducut  eofde 

ad  facendum  aliqua  ftatutapeffima  fub  fpecie  quod  zdec 

proprmcipibus,cumtamen  aliud  intendant  vtex  eorum 

tran Jgreffione  mnocentes  accufare ualeat ,  &  in  rebus  ucl 

per(on«sdamnificare,p.4.c.i569.c 
princ^patusdupIexeftfcilicet,tempelatus,&viciatus,p.2.co. 

principatus fanguinenon mereturfed meritis,et inutiliter  re 
gnat  qui  rcx  nafcitur,et  non  merctur,p.4.c.2  ?  56.  f 

pnnapatusnonambircnthomines,ficogitarent,quodreddc 
re  rationem  pro  populo  cogutur,fumcit  cuique  pro  pecca- 
tis  proprns  argui  ct  rationem  reddcre.Ibid. 

prmcpatumappeterc  abfolute  vcl  quxrerc  viciofum  cft  ,& 
quare.Sufciperc  tamen  in  cafu  nccefTitatis  licicum  cft ,  r.  2. 

C0l.2009.C.2010.f  I?    3 

principari  bene,qui  fibi  &  aliis  didicerit ,  quantum  poreft  ad 
lucrandum  proximos,&opus  acccptum  Deo 2gendum,ft j 
diofe&deuotcexeqmdcbcr^.ciMi.a 

principiumnonrcacoperantiuminplcbcduo  gencra  funt. 
Vn.im  quod  obeft.Alccruio  quod  non  prodeitp.  1  .c  ?  89.f 

pnncipium  quoddam  eft  cxtrinfccum,  &  quoddam  intanfe- 
cum,p.3.col.i98j.f 

principia  pnma  fpcculabilium  ficut  funt  pcrfc  nota,  ita& 
operabihum,  cx  quibus  poiTunt  deduci  concIUfiones  in 
Iumenaturaiisrationis,p.5.coI.46j.c 

ptincipia  prirnaagibiliumfuntimprcfla  intdlcaui  praa.co, 
cx  quibus  denuantur  lcges  quafi  qnoedam  conclufioncs,(i, 
cutintcllcauifpeculatiuo  imprcffi  fbnt  prima  pnncioia 

fpeculabili^cxquibusdcriuanturfcientistanquamquarda 
vinures  concluf*,p.6.col.  i7.c 

prioritasduplexeft,fciIicet,durationis  &  auroritatis  fiue  di- 
gnitatis,p.3.c.i^78.f 

prioritas  dignitatis.non  formaliter  arguitur  ex  priorftate  tcm 

ponsahasbcftie^tfentdigniorcshominc,  tanquam  pnus 

tcmpore  creatc  *  Dco,p.  i.co.  1 67o.f 
prioritas&  poftcritasin  refurrcaionercfercnda  cft  ad  quie- 

tem  in  Chrifto  pcr  bonam  mortcm,&  non  ad  piiuritati rn 

dignitatis  uel  ad  adum  reiurgendi,p.6.c  65 5-b 
prifciIIianifta*ha:rcticidicuntquodfa(5ta  Chrifti  &  <i!Wm 

hominumfubiacentfatofidcrum.Etvndc  huius  o.ca/io- 

nem  traxerunt,p.5.col.io5<5.f 
priuationisgradualcsmodi  quomodoaccipianf,p.5.c.ic54  d 
pnuationcs  &  defcaus  fpccierum  Dcus  non  facitfed  ordinac 

tantum,p.i.col.io.d 

priuilcgia  (ingulorum  communem  legem facere  non  pofTiinr, 
p.6.col.985.a 

pnusdicituraliquidduplicircr,  vclfocundum  co^nirione  no 

ilram  vel  fimpliciter,p.6.co.879.c 
prius&poftcriuspofluntdupliciccrconfidcrari.  Vndrricftfo 

fecundum  diucrfa  tempora.  Alio  modo  in  eodcm  tcrripbrc 

fccundum  diucrfas  fui  partcs,p.3.col.i785.c 
probatio  non  valet  cx  fenfu  my flico,fcd  tantum  cx  fcofu  I ii  e 

rali,p.3.c.443.c 
probatio  cfiicax  ad  difputartdum  contra  Iudcos,lmeticos .  & 

D    4        alios 


Gloflac  Ordin.&  Nicolai  dc  Lyra. 


■aUosinWeles,&an<l»«>modopofleificn>P.6.c.i^y.a-b 
probatioduplicimododicitur,p.i.c.ij79-c 
Probaredicuntur  diffcrcntcr&  homo  Dcus,  p.j.col.i  509.C. 

Itcm,p.2.coI.n:8.f  _  G  ,  . 

Probari  non  poffunt  cfficacitcr  pcr  rationeea  qux  funt  ndei, 

quia  cxccdunt  facultacem  inteHcftus  noftri,  P.6.C.797.C 
Probaticapifcinavndc&quarcficdiccbatur,p.j.c.no2.t 

qua:iniliaric-bant.Htquarc.Ibid.Itcm,p.i.col.i4?7-c     ^ 
Proccdcs^poIU-rius.crtediirationccoquodproccditjhocco- 

tingit  multiplfcitcr.p.y.col.ioi^.c 
Proecffioncs  pro  faluiecxcrcirus,p.4.c.iojy.c 
Procefiiiscrcaturari)mdupicx,p.3.col.209i.b 
Proccflus  in  ditiinis  nocft  vnius  pcrfoncad  terram,  fecundfi 

motum  localcm  vcl  fcparationcm  realcm,tamen  cftibjpro 

ceffusfecundum  originem>p.6.ci734-d 
Proceflus  dc  pcccato  jnpeccarumvfque  ininfernumperie- 

ptemfignificitur.Eui^hocfiguia3p.2.col.997.c 
procdfusdcbuuspci  accufationcmcorainiudicc  requintur 

inlapidarioncblafplu-mi,p.y.col.ii54.f 
ProcreatiorilioruinHcbrazoxdificaciodiftacfr,  p.i.c.22o.f 
Procrcaiioniscaniali:,&aIuionistempora,iimilirer  &  fpiri- 

tua!is,narrantur&  cxplicantur,p. 3.01.1464.^ 
Profanumnonimpium  fedcommune&aab.diuinisdiftin. 

cUimip.4*col.i248.e 
Profanorum  didla  in  effeclum  producerc  Dcus  fua maieftate 

nonputatindignum,p.2.col.3yo.c.f 
P  rofe&um  tempus  pcriculofum  ef  t,p.  1  .c.  1 42  3 .  b.c 
Profedlio  fiiiorum  Ifracl  m  SocOch,idcft,tabcrnacu!a  quid  fi 

gniflcct,p.  1  .col.  1 42  2.e 
jProf«  ffio  1  cligiofa  non  abfoluit  a  pr? cepto,bene  tamcn  abfol 

uitabaltquomodoimplendi,p.y.c.263.c 
Profeffionis  ricndx  a  populo  Iudaico  caufatriplcx.  prima  eft 

bcnciiciumcduwtionisdcAcgypto,fcciinda  cft  faftetatio 

ind'frfo,tertiaeftprotedionisinconfinio,p.i.ci64o.f 
profcflionis  noftie  principium  eft  in  pulucre,&os ponere  mo 

raentis,fingulis  quod  fumus  puluis  cogitare,  p.4.col.988.d 
P roferuntur  ciarius,qux clarius cognofcuntur,  p.6. ci  26j.c 
lJrofic lentium  gradus  quibus anima ad immortalitatem  pro- 

cedit,p.i.col.i428.e 
Proficiaraliqujs  quantumcunque,habettamcn  mortalis  car- 

nis  affetfum  circa  hxc  terrena,&  ab  hac  morte  quotidie  re 

uiuifcjt>p.3.coI.  1 3  yy.a 
jproricere  potcft  intatum  in  hac  humana  natura,vt  in  th  reflir 

re<iioncmwrtuorumiionioljmftellatum,fedctiam  folis 

fpieudorivalcatxquari,p.i.co.ii77.a 
profcicifcentes  ad  terram  viuentium  qux  cft  {erra  fTdclib.pro- 

miffa/equidcbencinftin&u  folisiuftitix  ciomini  noftri  Ie 

fu  Chnlti,cui*vital  tcrradifciplina  morufuir,p.M2  29.b.c 
profundius  quanta  crcdendaeft  in  homine,  quc  Jatet  ctiatn 

ij^umhomincrainquoert,p.6.col.2  2y.a 
profundum  Occani,Iicct  fit  mcnfurabile  vel  mefuratum  in  ali 

quibus  Jocis,  non  tamcn in  omnibus .  Altitudo  vcro  coeli, 

&  Iatitudoterrx  menfurari  non  poffunt,  P.3.C0I.1979.C 
Mohibirip  efus  animalium,  volucrum  &  pifcium,quarefacta 

fuitHcbrxis,p.i.cp9.c&c.iooi.c 
jkguci  &  abiici  differunt,p.4.col.9o2.c 
proiici  vfualiter  aliquis dicitur  ab  eo cum  quo  crat,ne ab  illo 

vicjeatur,autcumillomaneac,p.i.col.2y9.ef 
jptoie  poit  fe  rchnqucre  cft  hominum  defiduium,  in  qua  quo 

d.immodo  mancant,p.3.Vidc  Narurale. 
proies-  Iob  quando  &  quoraodo  intelligitur  effe  d uplicata,  p. 

3,0:^.41  i-f 
promijuo  triplex  antiquis  fa^ta  eft.Vna  terrx  fanclx.Alia  fpi 

ruuah*>quapromittiturfan&isvitabeata,&cTertiafingu 

laris^qfa' promifTum  eftcuilibctaliquodbonum  particula- 

rc,p.6.cc».934«f 
promiffio  A>i  ahx  facta,quado  di&u  eft.Sic  crit  feme  tuu,no 

folfjdc  U'iitporaIibus,fedprincipaliterdexternisbonisin 

rclligendut  .(feprobaturtribusrationibus,p.i.col.2i5.a.b 
prpmiffio  infiii  ^is,qux  dicitur,&  q  ^pmiffio  ftulta,p.3.c.i777. 


promiffio  Abrahe  qua  dicitur,Scmini  ruo  dabo tcraru  hanc 
fuit  complcta  in  Salomonc,p.2.coIumna  ^^S.f.Ircm ,  p.  1. 
col.2iy.a.b 
promiffioncs  Abrahxfa&xdiffcrenres  funt,quia  in  vltima, 
qua  promiffa  confirmantur  diuino  iuramcnto,etiam  maio 
rafipromittuntur,p.i.c.2  7i.f.272.a.b 
promifliones  diuinx  noftram  fuperant  imbecilliratc,qux  ncc 

f.-rmonibuscxplicari,nec  oculispoffuntcontemplari,  p.2. 

col.1aS7.bkC 
promiffiones  Abrahx  fa&x  dc  tcmporalibus  quomodo  intcl 

ligendx  funt,&  quomodo  in  proccftu  fecundum  maiorem 

exprcffionem  diuinarum  reuclationum  &  promiffionura 

fadtx  funr,p.  1  .col.2 1 3  c&  col.2 1  y.a.b.& col.2 1 8.f.  Item, 

p.2  C0I.1131.C 
promiffiones  diuinx  in  Tcft.de  bonis  futuris,  &  comminatio 

nes  de pxnis  infligcndis  intelliguntur ab coditionc  trcque 

tcr,liccr  fcnbantur  abfolutc,p.4.c  1 483.C&  col.  1 2  39.C 

&  col.i6o2.f 
promiffioncs  fa<5tx  in  vcterilegean  folum  erant  dc  terrenis, 

vclciiamdecxleftibus,p.5.col.9i9.cItcm,  pu.6.coIuuina 

840. 
promiffumfoluerenonounquameft,contraofficium,p.2.col. 

482.^ 
promiiTumnulIuspoteftimpleredercquxdcpcndetexvolu. 

tatealreriusfineeiusc6se(u,aliterheret  iniu:ia>p.M3  99^ 
promiffa  fidesetiam  aduerfaris  fcruanda  honoranda  quoqu» 

in  virtus,p.2.c.534.d 
promiffifeminis  AbiahxdupJcxeftfignificatio.Oftienfis  fte 

lis;gensChriftianafignificatur,oftcnfaveroarcna,gensIi; 

dxorum,p.i.col.2o8d.e 
promitrimt  multi  muha  Dco  pofiri  in  affliciione,  fed  extra  p< 

riculum  pofiri  rerractant.p.  i.col.y  5  3.C 
promotio  Eccldiaftica,qux  firperfcientiam&  virtutcm,fcc 

pergcncrisnobilnarcm,pcrquidfignificarur,&  qucmodc 

cmendanda,p.4.col.2  35  8.f 
promotioncsfrcqucntci  plusambiuntindigni  quam  illi  qu 

funt  digni,p.2.c.2 1 3-a.&  col.2 1  y.a.b 
promoucreindignum  qui  nirunturA  conrcntiones  &  briga: 

moucnr,  pro  impio  confuffioncm  rcportant  frequenrenS 

vrinam  efietlemper,cxempIo  Abncr,p.2.cy24.f 
inter  Promouentem  indignum  &ipfum  promotum  Dci  iud 

cio frequcnterorirur difl^nfiojcx  qua  fequitur  vtriufqu<> 

ruina,cxcmplo  Abncr,p.2.c^  27-f 
promotus aliquis  ad  aliquod  officium  fecundum  Dcum , da 

ei  gratiam  Deus  excquedi  dcbite fuum  officium  nifi  pona 

imj>edimentum,p.2.col.377.&c.38j.c 
promoti  pcr  diabolum  in  Ecclefia,  cuiufmodi  sut  omncs  ma 

le  promori,bonos  infamant,&  perfcquutur  &  pcr eos  pai 

&concordiaintcr  principesdiffipatur,  &  pcr  qucm  ccfi 

gnantur,p.4.c.2y7i.c&  2j72.f 
promotiuum  ad  perfe&ionem  vitxa<5tiux  cft  triplex,  fcilicc 

fidcsdirigenSjfpesfublcuans.claritas  ftimulans,&  per  ho< 

fitremotiotriplicisimpedimenti,&cp.3.ci357.c 
pronofticaredefuturisprocedentibuscxcaufa  naturali  pei 

motum  auium,  animalium,fiue  pifcii"n,an  &  quando  fitl 

citum  vel  illicitum,&cp.  1  -col.  1 074J 
pronunciarefuauitcrpcreloquentiamoonamultipoffiint 

mantib.&  faucntibus,qux  ipfi  non  amant,p.3.col.i  67 
propagandf  mortalitatisvfusabolcturincontemplatiuis 

i.co.jjj.Interl. 
propagatio  dcbita  hommu  impcditur  duphciter.Vno  modo 

illcgitimitate  perf  onarum.  Alio  modo  ex  inordinata  copu- 

Iacarnali,p.i.c.ioyi.f 
prophctavndcdicitur,p.3.c4i6.f.Irem,p.i.c.i326.f 
prophetadiciturnonquiaprxdicitfutuia,fedquiaprodit(K 

culta,p-4.c.io66.c.f 
prophera  quia  com-diffct  bibiflet  loco  prohibitoa  Leonc  di 

rcptus  cn\p.2.col.79J.a 
prophetaNathan  vcmt  ad  prophetam  Dauid  ficut  mcdicui 

cu  xgrotat  alterius  mcdici  vtitur  auxi!io,p.  i.cy79.c 

propheta  ' 


fitl 

3 


Ind 


ex. 


Propheta  an  fuerit  Chriftusvideargumcta  &  tefponfionem 

p.j.c 1 1 5 1 .c. 1 1 5 2.f.&  c344.cf.Ittm,  p.6.c.8i5.c& 794. 

d.  1«  mjp.3.col.4:?.b.c 
Prophcu  vtrum  fuerit  vere  Caiphas.Arguiturpro  &  contra 

cumrcfoon(ionc,p.5:.col.i20  9.c 
Prophetafalfus  qui  non  eft  audicndus,fed  magis  interficien- 

dus  duplcx  ponitur  de  eo  modus,p.i.c.t56j.a.b.c 
Propheta  non  habet  in  poteftatcfemperquod  poffit  tacere  , 

imo  aliquando  fpintus  mouct  ipfum  ad  loquendum  cotra 

voluntatemfuam,p.<5.col.2j6.f 
propheta  triphciter  confiderarur,  vt  vidclicet  fipropheta  , 

oiiicio,mifli  )ne,ue!gratia,p.3.c.42g.b.c 
Prophcta  verus,vt  qtiis  dicatur,duo  recjrQtur,  P.5.C.1097  a.b 
Propheta  idem,vt  frcquenter»a  pnncipio  npn  hubuit  ica  cla- 

ramcogmcioncmficutpoftea,  p.  1.  coLi  340. f 
prophetam  Ezechieicmdominusveluci  achletam  queda  vn 

vngit.p^.col.iioj.c 
prophetarn  vocat  vnumquenquc  vaticinationis  fuej  &  fermo 

nt<  idio  n .1  fcriptma^p.4-col.  1  i66.d 
prophcredegcnribuscurfuturaprjcnuncienr,  p.4-col.2  2  2.t 
propheta»  nfultiinfcripturisnominibusfuppnmuntur,  p.  2. 

col.86o.e  \ 

prophcta?  vt  prophcrarcnt  pfallendi  peritum  iubcbant  pfalle 

re,p.2.col.869.b 
prophcta?  plurimi  fcribehant  quaecunque  cocingebat  fieri  fuo 

tempore,p.2.col.  509.C 
propliecenondicuncfeinpcrquca  Deoaudierunr,  fedetiara 

annunciant  per  antiphoram  ea  quar  vulgo  iactancur  a  po- 

pulo,p  4.co!.673.b 
prophctgBaaloccidcbanturfinehomicidio.p.a.c-S^^.f 
propiietx plures  erantrcmporcpnmi  rempli,  tcaipore  uero 

iecundi  ccmpli  non  leguncur  btabutiTe  Iudxinifi  Aggeura 

Zachariam  &  Malachiarn,  D.4.C.3 17. c 
prophctedcinonumqiii  drca»tury&  perquid  diffcrant  reue- 

larioncs  fibi  fa&e  a  reuelationibus  factis  a  bonis  angelis,p. 

i.col.i3  27.b.c&col.i536.f 
prophctc  falii  fingcbant  feelferaptos  a  fenfibus  ad  fingendu 

magnitudinem  reuelationis  iibi  fac-tc;,p.4.c.748.f 
prophctae  priorcs  prefcicrunt  gcntes  vocandas,fed  hoc  latuit, 

quodfinelcgeeisperfidem,iciliccr,Chrifti,p.6.C54i.a 
prophere  mens  uario  ta<ftutangitur,aliquando  de  prcfenti 

tantum,aliquando  dc  futuro  tantum,aliquando  dc  praifcn 

ti,  &futurofimul,aIiqiiandodeprefentipr£terito  &  futu- 

ro,p.3:col-4o8.f 
prophercc  non  omnia  norunr,p.  2.C.5  5  i.a 
prophetf  Dominigrauia&ahisderifibilialcgutur  viciiTe  de 

mandato  Domini.iicut  Icrcmias  portauic  in collo  catenas. 

Irem  Efaias  &  Ezechiel  aliqua  fecerunt,p.4.c.777.b.c 
propli-tercputabunurinfanijeoquod  contemnebant  bona 

huiusmuudi,&qtiialoquebantui  frequentcrtahaqtc  vi- 

dcbanturaliisalicna,p.2.col.9oj.c 
prophet^cIaufatenentcsfacramcnra,excufiicfunta  predica- 

toribns  acccndente  eorum  dibgentia^p.}.  col.i  05  2-d 
prophcrae  antiquitus  denunciabant  ahquando  futura,  non  fo 

lum  verbis.fed  ctiam  faCtis,p.5.col.io25.c.IceiB,p.4.colu. 
-.f.&col.644  f 
prophetaeadmagis  mouenda  corda  audientium  ahquando 

prophetabat  no«  folum  verbis,fed  etiam  fenfibihb.fignis, 

p.4.ci35j.c.Itcm,p.2.cii30.f.Item,p.5.c.394.f 
prophete  tucrunt  non  folum  dc  Hebreis,fed  etiam  de  Genti- 

!!bLts,vcIob,Stbylla?,&ca:ceri,p.3.co.i9i7.c 
prophe  xdtcunturvidcntes.p.4.col.9.a.&  u66.f.Icem,p.2. 
in^.f 
■het-  veri&  falfi  diffcrcntiam  habcnt,p.4.col.io66.e 
■  •■:  pofteriores  ad  tempus  Chriif  1  appropinquantes  ha 
aru  cbriorcsreuelationesdeChriftoquam  priores  , 
l-340.f 
|  omncs  locuti  funt  ad  dies  Mcfliae  fecundum  Ra.Sa. 

>d  inrc!Iigcnch;mcftdeprincipaliintentione,pa.6.co'l. 
3.c.I;cm,p4.c.2i97.c.Item,pa.3.col.ii50.d.Itcm,parte 


1.C0J.583.C 
prophete  Ornnes  vno  &  codem  fpiriru  rcpleti,  licet  diuerfa  jp 

phetabanr,tamen  ad  idcmtendcbant:quaproptcr  cuquo 

uis  eorum  omnes  alii  concordabant,  p.5.col.i  1 28.e.Item, 

p.2.col-749.a 
prophcre  non  ita  clare  fcripfcrunt  nvfteria  Chrifti  de  futuro, 

ficut  Euage!iftefcMbctcshiftoiiadcpreterito,p.4.ci6oo.f 
prophete  nnitanr  perfonas,&  hoc  diffkilcm  facit  intelle&um 

qua:  /i  in  fuis  loeis  &  cauiis  &  temporibus  redderentur,pla 

na  ficnt  qua?  obfcura  videbantur,p.4.co.i77.a.&  65  i.b.& 

col.795.c.&co.976.d 
prophctarum  ditficilem  intelle&urn  maxime  facit  perfonaru 

mutatio,p.4.col.^yi.b 
prophetarum  vfusfrequenterperhumanas  cofuetudinesdo 

minum  fuppIicare,p.4.co!.io2  6.f 
prophetarum mos eft dicere Deus meus,etiam fi totius  orbis 

■Deus  fit,p.4.coI.328.d 
propherarum  fcrmones  funtclaufi,vtdicuntdoctores  moder 

ni  Heb:£Eofum.Er  coguntur  illam  euafionem  fingere,quia 

multj  dodores  corum  qui  praecefTerunt,  determinaucrunc 

tepusaduentus  Mcflie,vnuspoft:alium,&omnes  dcfcce- 

runt,qnia  temporaabeis  prefixatranfierunt  ,p.4.c.270.f 
prophetarum  nullus ta aperte de  Chrifto fcripfit ,  ut  Daniel, 

p.4.col.i49i.a 
prophecarumquidam  funtPropheta:ac"hi,fed  noofficio.-qui 

dam  orlicio  &non  a&u,quidcm  vtroque  modo,p.4.coIum 

na  589.3       / 
prophitarucorda  no  tagit  fpiritus,quadofunt  a&u  maculati, 

micuLicaruaiiu  vo!uptacu,p.3.c.i2oi.c.Ite,p.i.col.i247.c 
propheras  omnis  fuifle  in  monre Sinai  &  ibi  accepi_fTc  a  Deo 

prophcrias  fuas  ficut  Moyfeslege,error  Iuda?orueft,  &im 

prol)atur,p.4.col.299,c.Item,p.6.c.n599.a.b.c 
prophetas  no  habueruiit  Iudci^per  3oo.annos  &  amplius  an 

te  Aduenrnm  Chrifti  vfqueadtempus  Ioannis  Bapciftae, 

p.4.col.3i8.f 
prophcras  excitiiTettradur  Hebrei  omnespatres  vel  auos  vel 

propinq;:os  P<ophetarum,quorum  nominain  prmcipiisil 

Iorumpr^ponuntur,p4.ci698.f.&col.i705.c 
propherarurncximiusutruinfuit  Dauid.Arguiturcotra  &p 

cum  refponu  >ne.& foiutionibus arguraentofu, p.3.c.4i6.f 
prophcrarum  uifiories  quadam  lpirituali  crearura  fac-fg  funt, 

quibus  Dcum  vidiffe  perh!bentur,p.5.ci©35.b 
inPiophetis&maximein  Ezechiele&  Icrcmia.nequereru, 

neque  temporum  ordo  feruatur,  P.4.C.7  5  3»b.  &  c.77  i.c.& 

C0I.781.C 
in  prophetis  ficut  verbis  res,ita  nonunquam  rebus  verba  cx- 

ponuntur  wteotum  non  folum  verba,led&resgcftje,pro 

phecif  finr,p,4.col.i099.b.&  in6.f 
prophetls  non  femper  fpincutfan&us  reuelat  f  enfum  plenariu 

uilionis,  (ed  folum  quantum  expcdiens  cft  pro  loco  &  tem 

pore  &  perfonis,pro  qutbus  fit  reuelatio,p.4.ci 6oo.f 
in  Prophetis  duo  funrfcilicct  illuminatio  metis  Propheta?,& 

illuminacionis  fibi  fadae  pronunciatio,p.6.c.2  36.f 

prophctas  ludcji  maledicvtis  afticiebanr,p.4.c748.c.&749'a'D 

propherauerut  eifdcm  temporibus  Oiec  &  Efaias  &  Iohel  & 

Amos&Abdias&Ionas&Micheasdecapciuiraredecern 

tribuum,&deftrU(5fionemilhusregni  quidamcorum  vide 

runtjp.^.col.i^^^.a 
prophetareiuberurEzcchielenigmaticeJp.4.col.i203.a 

proplictiade  paccqucmdeditnobisChriftus,  p.4.c.302.d  1 

prophetia  eft  donum  fpirirus,p.4.c  1070. d 

prophcriaSaulquantumabaliorum  prophetarum  fermone 

difFercbat.p.2.c.378.e.&  379.3 
prophctarura  &  iuftorumomniummosnon  folum  prohista 

tumdolcricquifibiproximiiunt,fedpro  reliquis  omnib. 
p.4.co.2i5.b 
prophetar^um  fcnpturte  etfi  fatisfinteuidentesad  myfterium 
diuiniratis  Chrifti  oftendcndum,notamen  cxhis  fumirur 

efhcax  argumcnrum,&cexccditenim  capacitatem  huma- 
nam&cp.^.col.^^i.b.c 

prophctarum 


Glo&e  Orclin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


Proph:  tia  vt tradunt Iudxi  cerTaucrat  antd finem  Jecundi  te- 
Ptipcr42.annos,quod  tempus concumt  cu  paffioneChn 

fti,p.6.col.8o5.b  „   ..         .  .   ...   - 

Prophetiafuitclaufa  donecvcnitChnftusquiaperuic  hbru, 

&foluitfignaculaeius,p.i.col.39?-o-?ntcl1-     .  .... 

l>rophetiaomnis,&  vcritatem,&  obfcuritatem  habct.vtdifci 

puli  intrinfccusaudiant.vulgusignobilc  &  fons  pofitum 

nclciatquiddicatur,p.4.col.i4Ji.a   _  ...,,, 

Propphetia  non  neccffitatem  eorum  fac.t  quae  praedicic,Ied  ii 

enumcftprxfcicntia:Dei,p.y.col.46.e 
Prophctia  &  diuinatio  in  diuina fcriptura differunt  dmmatio 
'    pcenitusabdicatur,operecnim&  miniftcriodaemonumim 

plctur,p.i.ci2  3i.b.c 
Prophai3quideft,p.4.col.:o83.a  ^ 

Prophcriaicrum  cuentus  immobihvenratepronunciat .  Et 

quomodo  Deussetcriam(quam  feruisluis  manifeftar)  mu 

tat  non  tamen  conlilium,p.4.co.3  36.e.f 
prophetia  eft  duplex,fcilicet  praedeftinationis  &  comminatio 

nis,& quidvtraquefit,p.4.c.i72.c.f.&col.336.f &  C7i6.f. 

&col.2oi.c.Item,p.2.ci283.cItem,p.3.c.42  9.a.Iccmla- 

tius,p.i.col.i5C?6.cf 
Prophctiaan,&quandofi:habitusprophecicus  per  modum 

form3?,p.3.colu^j.2j.b 
Propheciaficucfitdmerfismodis,ica&  diuerfis  cemporibus, 

p.3.col. 429.3 
Propheriae  rincm  impofuit  Chriftus  Domtnus,p.4.coI.783.b 
prophecia?  muncrc  non  func  experces  qui  habens  graciam  in- 

terpretandi,p.6.ct689.a 
Prophecijfpiricusnonfemperineratprophetis,p.3.col.34.d. 

Itcm,p.6.col.23  5,b.Item,p.4.cy  9°.d.&  ci  3  3  9«a 
prophetia  gtatia  mulcis  modis  data  eft,p.6.col.509.a 
Prophetiaetemporacriafunr,fcihcetpraeterirum  ,  pra?fcns  & 

futurum,fcd  camen  differenter  nomen  prophctiae  in his  di 

citur>p.4.col.io63.b.c.Et  quomodo  fibi concinutur  ad pro 

bationem.Ibid.Item,p.3.col.4i7.a.b 
prophetiae  vfus  accipitur  quandoque  pro  proponere  verbum 
jexhortationis ad  plebem,facras  fcripturas  exponendo,  utin 

primitiuaEcclefia,p.6.col.235.b 
pfeudo  prophetae  qui  dicuntur,p.4.col.777.c.&  colu.a  1  6o.f. 

Item.p.i.col.i535,b.c 
propinquusparuulorum&pupillorum  Dominus  appellatur 

&  quare,p.  J.C0I.1704.C 
propitiatorum  quod  dicebatur  fedes  Dci,crat  fuper  arcam,  i- 

ta  quod  operculum  arcas  erat  quafi  fcabellum  Dei  fedentis 

fuperpropiciacoitim,p.3.ci468.f.Icem.p.2.col.ii26.f.Ice 

p.i.col.734.d.&  C0I.735.C 
propicius  ignofccndo,&  propicius  vlcilcendo  non  dicitur  niii 

peccatis,p.  3.C0I.  1 7 1 3  .a 
propitium  fieri  hominibus  Deum  propter  aurum,&  abfurdu 

&  impiumiudicatur,p.i.col.i4i4.f 
propofitio  lcilicet Jfte  homo creauit  ftellas,  Chrifto  demon- 

ftraco  eft  vcra.Ita  haec  propofitio-.Deus  eft  morcuus,  eft  uc 

ra,quare  &quomodo,p.5.ci32o.b 
propoiitioaliquaconditionahs  eft  vcra  cuius  utraque  pars 

cft  falfa&impoiTibilis,p.6.col.ii6.f.&col.469.cItem,p.4. 

C0I.725.C 
pr  opoficum  fanfti  uiri  quomodo  &  quoc  modis ,  quahtcr  vel 

tiac,p.3»coI.i363.c 
proprietaces  omnes  creacurarum,eriam  de  modico  folio  arbo 

ris  non  poffunc  inueftigari  per  hom  incm,uc  quare  fic  cacae 

quantiratisueltalis  figuraeaucuirrucis,p.3.ci43.c 
proprium  eft  fanftorum  montcs  diligere  &  incolere,  quorum 

conucrfatio  eft  in  cxlis,p.i.col.657.a.Interl. 
profelyti  funtde  Gentibus  in  fynagogarecepti,  p.jr.col.381. 

b.  Item-,p.6.col.  1 3  o6.e 
profelycosaiclfaiasper  ChriftumacceffurosadDeum  &  na 

tioncs  quod  fumus  nos,p.4.col.i  59.C 
profpera  &  aduerfa  criarcfpiciunt ,  fcilicet ,  fuperbiam  vitae , 

concupifccntiaracarnis,&  concupifcentiam  oculorum,p. 

6.C0I.399.C 


in  profperis  non  rempcrat  ab  ingluuie  iumentorum'  infirmus 

ideononcftforns  inadueriis^p.^.col^ip.b 
in  prolperis  timeamus ,  ut  no  (int  data  ad  maiorem  excecario 
nem,non  ad  coniolationem,&  ne iit  in  adncrfis  initium  pe. 
nae,p.3.col.59.c 
profpcritas  temporalis  fignificatur  per  floritionem  uirgar,  ex 

frequenrcr  proceditoblatiomcntis,  P.4.C.1129.C 
profperiras  in  pm-grinationis  mifcria ,  erii  non  iuftum  pxnU 
tus  opprimit,tamen  mentcm  in  amorem  Dei,&  in  difpen- 
fationefuidiuidit,p.3.col.i.8.d.e 
profpcritas  uitar  praefentis  noncfttcftisinnoccn*9,quia&hac 

uii  pereunt,&  flagcllatiliberanrur,p.3.2  22.d 
profperirasbcneuiucndicumarri(eiir,homoariderac  hilare 
fcir,acipfahilaritasanimum  uelutdelidciabiliscibus  refi- 
cit,p.3.c.3ii.b 
profperirasmalorumconfiftir  in  bonis  tcmporalibus  rranfi- 
toriis  &  corrnptilibus,profperitas  autcm  iuftorum  confiftic 
principalirer  i  bonis  alae  q  iunt  iucorruptibilia,  P.3.C.684 
profperitasqua  quisprofpeiarurin  uiafua,  quando  obtinet 
quod  intendit  eft  magis  adueriicas  quam  profpericas ,  p.3 . 
Ibid. 
prolperitas  iuftorum  cftmaiorquammalorucx  admixtione 
mali,quia  profperitas  malorum  fcmper  habet  maluin  pue- 
na»  annexu,&  vndc  hoc  coclgicqi  cx  duplici  ca,  P.3.685.C 
profperitas  maioris  cau(afa?peeftperfecucio,p.i.c.i593.c 
profperitatis  praefentis  inordinatus  apperitus  facit  contcm-  : 

ptum&paruipcnfionemdefuturoiiHlicio,p.3.col.783.c 
profperati  non  ellcconfidcndum,  fedexpe&andam  effe  mu 

tationcm,p.4.col.936.e 
prodcffeplusdcbcmustcmporaliterhis  cum  quibus  vicinus 

coniungimur,p.i.col.ie77.c 
prodeife  qui  vuh  aliis  ncceifc cft  cum  multa  pati,&  cunfta  pa 

tienter  ferrc,p.i.col.T42  8.f 
prodeifc  quid  tibi  pctift\ii  habeas  aliquid,&  vti  nefcias,  ncq; 
cognoicas  quomodo  vnumquodquc  in  fuo  tempore,  &  in 
iuolocodebeas&piokrrc,p.i.col.S86.d.e 
prodeflcaliisquinoncurat  donisfpirituahbus,  huius  ctiam 
bonis  Ecclcfia  cxprobans,quafiinfaciemiactat  faliuam  , 
p.i.ci6i6.e.f 
ptofpcritarcm,maliaeftimanttempuselTcpacis,  nonbelli  cii 
hominipre/ensuitaconctdatur,vt  pcrbonumcertamenp 

ucniat  ad  beatitudincm,p  3.C.1 176.^ 
proftitutiofiliarumfuitprohibitaIuda?is,quodexponitur  de 

proftitutione  ad  fornicauoncm  fpiritualem  vel  corporale. 

Notatur  eria  quomodo  lacerdotes  nodte  decipiebac  pucl- 

lasdiisconfecrarasaparentibus,p.i,cio73.b.c 
prorectio  Deiminus  neccffariacrediturfifemperhabetur  11  ti 

literaliquandofubtrahiturutquodfineea  nihil  eft  homo 

oftendartir,p.3.co!.3 1  i.b 
proutrbiumquodeft,p.3.col.i592.e.Icem,p.2.c.445.c 
prouerbium  apud  Hebraeos  exiuic,uc  in  anguftiis  coftiruri  ,«& 

Deioptantesauxiliofubleuari,dicar.  Inmonte  Dominus 

uidebitur,uel  uidebir,id  eft  ficuc  Abrahg  mifertus  eft,ctcx. 

p.i.col.2  57.d.e.ctexpreffusco.27i.e.f 
prouerbiueracapudHebra:os:Nu&  Saul  inter  prophcras  ? 

Sic  &  nunc  Bcrnardus  factus  eft  monachus,  p.2,c.446.e.f 
prouerbium  erat  ab  antiquo. Ab  impiis egredietur  imietas,& 

quomodo  intel!igicur,p.2.col.475.c 
proucrbiumcracapud  ludeoscempore  ieremi?  de  filiis  pro 

peccato  parencumpunitis,Patrescomederuntvuam  accr 

bam  &c.Quoddurauicaprincipiomudiufque  ad  Chriiff 

pa(fionem,quiapropeccato  primorum  parcncum  omnes 

dcfccndebanc  ad  infcrna,  p.4.c»796.f 
proucrbiumeftdehisqui  m  auxiecacibus  premuntur.  intcr 

malleum  func  &  incupem,p.4.coI.896.d  -^ 

proucrbiumcurrebatcempore  iobiftud.Homincs  impii  uo* 

cabancur,glarcar  coccyci,ficuc  modo  cales  homines  dicun- 

tur,ftipulaeinferni,p.3.col.228.f  ^ 

proucrbium  prauorum.  Sic  ueniac  cibi  ficuc  illi  trucidato,  p.3. 

col.289. 

prouerbiur», 


Ind 


JV  n  eraf  apud  Hebraeos  Hec faciattibi  Deus,  & hec 

dur,p.2.eol.2JO  e.f 
piouetbiumeft:C$cus&claudus  non  intrabun:  int<.'mplu  , 

p-2.col.381.e-f 
Prouerbium  Iudeorum  erar.-vnusfcmtnat,ali  js  mctic,quare 

&  quandodicebatur,p.y.c6Liopj.b 
prouidentiadiuinaomniaquantumcunqueminimadifponu 

ni:\p.4.co.240.t-t 
prouidentia  Dcicircagcnushnmanum,p.2.c.2499-a 
prouidenriadiuinaeltprimu  principium  faluris  hominumta 

incorp  >rahbus  qujmi:ifpirkualibus,tempoiJhbus&  £ter 

nis,p.j.col.6j  j.c 
prouidc"nciadiuir.a!icctgcneraliret  feex?ed  nadomniaqua- 

tumc-nqueminima,tamejiintclle&ualis  crcatura  fpecia 

li  modo  ille  fubiicitur.  p.6.  col.26^.  c 
prouid:n:ia  opcracio  duplox  eft,naturalis&  volutaria  .Natu 

ralis  pcr  occulram  Dci adminiftrationem,  volunraria ,  per 

Angelorum  vclhominumadminiftrationem,  p.i.c.7?.b.c 
rrouidentiam  Dci  ahqwi  antiqui  Philofophorum  negaucriir, 

alii  dixerunt  incorruptibilia  &  fupcriora  rcgi  diuina  proui 

dcncia,&noninfcriora,p.^.€o!.5.b.ltcm»p.J.c.io8«5.c.f 
pro uidetiam  diuinam  impedire nolmtes ,  pcr i!Iam  vrm  per 

quam  impedire»«untur,eam  ioiplerecoguntur,&  p  omo 

uenr  iliam  conrra  !uam  inrentionem,ut  pater  in  Iofeph  ve- 

dito,&  PontiricibusIiid^oium^p-icol^Sj.&col.  394-a.b 

&  coI.477-C'ltcm,p.3.col.8  ?.b.Irctr,p.5  .co.464. 
prouid.-nriamdiuinamaliqiiiamouerutafingularibusgcnc- 

rab'lium&corruptibilium.^liqui  Ctiam  amoucrunt  cam 

circarcshumanus,p.-;.col.ii65.a 
prouifum  eft  infirmitatihominum,utciraimeurefole  diei  no 

mifque  viciflirudinCjproptervigilandi&clormiehdivicifla 

tudincmpociicntur,p.5to!  izn.d.e 
prouincievnito'ificutprecftut.us  Angelusbonusquafi  pnn 

ceps,  ad  procurandum  bonum  lllius  prouincia?,  ita  praeeft 

vnus  Angdus  malus,p.4  c  1639.C 
proximus  iicicurquicunquehomoquantumuislonge  a  no- 

bisdifficus  pi.col.1572  d 
proximusouriishomOjCumnulIomale  asendum  eft  proxi- 

musprimr  natiuratisconditionceftomnishomo*  arnts 

cognationeamici&cognati  Mifcricordiof  compaftioncbe 

neficus  q  rilibct,  pj.co!.5?2.d 
proxim  im  diligcinfimu  eius  to'erando,  &  de  proximorum 

ful!icituseftofa!ute,p.5.col.iio^.b 
proximi  noftri  llcct  oranesfinc,maximetamenillis  mifericor 

diaimpcndcndacft,quiCh!iftifuncnobifcummcmbra,p. 

I.CQM543.  a  b 
prox;mi  falute  fpirirualem  follicirius  curare  debemus  quam 

prOpria  nneceffi  ucmcorp  traleni  p-5-c jl.((>94-f 
proximorum  vicia  in  derogationiscollocutione  viciffiindicc 

rc.ftcarncsad  ucfccndumconfcrrcp.^-ci^oj.b 
prudcnspublicetacet,occuItecafti§ar,p.2,.col.i649.b 
priidcresicpcgrauiracem  fcnfus  io  ipfofrontis  h  >fpirio  pra? 

monftranc,  ftulti  ad  imitandum  oculos  non  attollunt,pa.3. 

col. 62.ua 
p "i  icnrijcft  virtusdirccliuaopcrumhumanorum  in  finem 

debi.umA  ideodickurauriga  vircucum,p.5.C4i o.f 
Prndentia  fa?culansinqua  Plvlofophie*  hxreticiconfidunt, 

diciturciuiras,p.2.c.67o.c.t 
Prudcria bellica  °i  exercitio  armorum,  &  innullo  a'io legun 

tur  R  >maniorbem  tcrrarfubiccifscfibi.  Nam/Greci  eraot 

cis  aftutiorcs,H i fpani  fcrociorcs,Tcutonici  corporc  ma.o 

....-  o.  r„..: /-.ii-: _i.     ■ . ,  ,.  C 


ci784.f  _ 
^rudentie  aliqux  dcrinanturad  animalia  bruta,&  aucs.nd  a- 

liquaopTadetcrminara  p^.col.362  f 
>ruH<ntijp  fua'  innitirur,qui  ca  quc  fibi  a^enda  vcl  diccnda  vi 

dcnuir^patrumdietis  preponit,p.2.<ol.li5J  2,a 
pfallitquicumhiIaiitatcbcnefacit.Quicutnftuia,dcco  fit, 


ex. 

non  ipfe  ficit,*.  portat  pfalcerium,non  cantant  in  eo ,  d.?. 
co.iijS.c  ^3 

pra!rcnumqijideft,p.3.coI.427.a.ij9i.b.2i7i.a.Item,par.2. 
co!.  I077.b.c 

pfajrerium  eft  orgahum  quod  a  furfum  fonat,  &cp.  j.c.o 54>e 

pialterium  mculaiur  liber  hymnocu,vel  hbei  foliloquiorum , 
&qnate,p.3.c.427.a 

pfalcenum  quareex  cenrum&  quinquagintapfalmis  compo 

fitumcft,p.i.co!.309.c.f 
pfalccriumfecundumHcbreosinceragiographa  cft  principa 

le  &  illa  dicebanr  efle  fcnpta  a  fpiritufanuo,p.6.col.62  :.d 

Item,p.3.col.4i5.a 

pfalcenum  ter  tranftulit  bcatus  Hieronymus ,  par.?.coIumna 
4-9.b 

plafmus  1  i.hoc  numCro  tacite  dcfignat,quod  hominesdupli 
cis  lingua?&cordis,nccdecalogi  prarccpta  cuftodiant,ncc 
Apoftolicam  gratiam  percipiant,p.i.c4j8.e.f 

pfalmus  1 7.folis  in  libris  Rcgum  reperitur,  &  quare ,  p.  2-coI. 
645.a.b 

pfalmusvicefimufcclauusdeconfummationetabernaculiin 
fcribirur,&  quarcp.  1  .C0I.747.C 

prenotandum,quodPfalmusquiIibctmaximcinpofti!laNi- 
col.de  Lyra,fimi!itcr  &  ingloff  ordin.cxpcnitiir  lucraliter 
vcl  hiflorialitcr,ueI  alicgoricc,  vcl  myftice,uel  moralircr,& 
quandoq;duobus  vel  tnbus  modis,  &  ttcquentius  in  fine 
myftica,allcgorica,vcl  moralis  expofitioanncditur. 

pfalmus  9; .intcr  Hcbr^os  in  qualibct  quarta  feria  legitur,  p. 
5.col.ii76.d.e 

pfalmus  1 1 8tria  fingularia  habet,que  in  nullo  aliorum  inuc- 
niuntur,p.3.col.i4ij.b.c 

pfaImusprimusfincriruloeft,cVq!iare",p.2.c.428.f.&c.457.C 

pfalmus  primus  an  Pfalmus  (it,<i.:utvel  pi  ologus  libii  Pfalmo 
rum  appofitus,p.  j.co!.42o.e.f 

pfalmiconcentus  acutilfiuiumtelumaduerfus  demonesj>.2« 
4i8.f  X         O 

pfjlmum  irrifionis  inter  inimicos  Chrifti  cxcirat  f ^rnicator 
corporalis,&  fp  ritua!is,&  non  canticum  laudis,&  figniiua 
turperZimbri,p.i.co!.  1576. f 

pfalinurT»9o.Ecclefiapertotumannum,&maximeinquadra 
gefima,&  quocidie  in  complecoriis  ftequeuiat,&  quatc,p. 
j.col.ii^^.d 

pfalmi  pcenirentiaies  feprcm  funr,&  quare.Ifta  cftcorum  for 
ma  \  lachymis  incip;tur,Si in  gaudio finis  cft , p.3  colutn. 

qivindecim  Pfalmi  graduum  myftica  cxpofirione  cxplanacur 
fecundu  nirrutes incipienrium.prolii icntium, & p:ift dro» 
ru  &  pcr tripliccm  qoinarium ,  p. •j.col.  1 483 .  b.c  1 484- d.e 

pfalmia!phabcticiiunt,Pfalmus  24  Pfalmus33.&  Pla!.n8. 

pfalmialleuiaricidicuntufaliqiiiPfalmi,  quibus  pramoratur 
AllcIuya.Et  eft  piimus  intcr  lllos  Piainftis  1 1 3.^.3.0.1 239. 
c&  funt  ntvmcro  viginti. 

rifalmi  decemfeptem  lunt  finc  titulu,&  a!ii  funt  inticulati ,  & 
aq  tibU$,p.3.col  4i9.b 

pfahni  momodo & ordinc in Pfalterio ordinan funt,p.3<co. 
4->~.b 

pfjlui  cur  rroraliis  fcripturis  in  Ecclefialcgantiir,p.3.c.427.b 

pfalmorumtitoli  parum  funccurandi,niiiproq.:anroaccipiu 
turimmcdiaccab  Hebrafb  vel  cranslaci  >nc  Hicronymiiu 
xraHebraicuro,nur\i  inaliismulrafuur  appofita  fccudum 
phmt.ifiasexpofitoruni,p.3.c.87  5-c 

pfalmorum  rituli  diucrfa  rattone  &  iignincationc appofiri sut 

p.j.toJ.iii7.a 

pfalmorum  diuindio  fitperqunquagcnas.&  quarc,p.3.coI. 

A=8.f 

1  falmoir.m  primus  quinquagcnaiiuseff  depcenircntia^fccu- 
dus<'< ■mifcricordia&  iudic.io,rertius  dc  laudibus  Dci  in 
fancltisch»«,&  quld  p.erhocinnuitur,p.|.c.J5:9*.f 

pfa!morcmr;Mi'ifccnndnm  communcm  <  pinioncm  Latino 
rnm  -tppofitifucruntpcr  Efdiam5p.3.col.428.c.&quaic, 

pfalmorum 


Gloffe  Ordin.&  Nicolai  dc  Lyra. 


tis,qui  natura  non  d:ic  eis  tegumentorum,ficut  prouidct  a* 
nim:iii'.>;;s  dc  fufficicnti  tcgurnciuo,p:  ?.<;.[  91 1 . 
pucri magis  moucncur  timorc  pxnx  quam  amorc  boni,  pa.3. 

C0l.l702.f 

pucri  &  fcncs  func  immemorcs,&  quarcp.4.ci504.f 
pucrie/udiendi  quomodo&  quo  ordirie  primo  a  mcigiftro 

aifumntur^p.i.c.iSj.c 
pucri  vocantur  frequentcr  in  facra  fcriptura  fubditi  &  famii- 

li  licct  (int  proucdae  a:tacis,p.i.c. 267. d.c&  col.^yp.d.e.  8c 

col.849.ab 
pucri  coquodpattumhabcntrationis  vh\,  porTunt  inrclligi 

pcranimalia  brina>quorump?dagogifignificatur  perillos 

quicrantfupernutntioiicmanimalH!m,p.2.c.ii24.f 
pucri  in  fornacem  proiccli  quibus  verbis  vii,p.4.c.i  :02.d 
pucri  multi  de  Chnftianis  vcndici,pcr  pauperes  parcntes ,  & 

nauibusabdudipermcrcatores  ,  ut  vendcrcnt  Soldano 

pro  magno  picciojp.o.c.  1643. 
pucri  aliqui  nafcuntur  in  mcnie  feptimo,&  aliqui  in  nono,  & 

aliqui  in  dccimo,&  ifti  funt  magis  vitalcs^p.^.c  1 91  i.b 

pueri dicuntur  f^lices,non  quia  excrccat aclus  vnturum ,  fcd 
proptcrbonam  difpofitionem,p.5.C94.f 

pia^lmosdiffercntcr  fcripfiiTe dcclaratur  Dauid,& cantatores  pueri  incircumcifi,qui  paftum  Dci  irritum  non fcccrunt, fcd 

'          quos  inftituit,f.  Afaph&c*teri.  Vel,AnfolusDauidPfal.  quieoscircuncidcrencglcxcrunr,quarcperiredcbcnt>p.x.1 

fcriplcrit,uclanctalii.p.3.c.440.c&ciii8.d.&cii43.c  Col.366.e 

pfalmos  in  ofticio Ecclcfiaftico  applicauit  beatus  Gregonus  pucri  Hebreorum  habebant  ludos ad  virtuoiam  vicnm  indu 

addiuerfafefta-.quiaaliquidecantanturinfcftiuisApofto  cenres.Ibid. 

Iorura,aIiiinfcftisuirginum,&cp.3.ci4i8.f  pucriin  veterilegede  toto  rcgnoludaeorumad  teplum  por 

pfcudo  prophcta?  in  fcripturis  fanftis  uocatur  ctiam  Prophe-  tabanuir,&  rirca  pucros  natos  duo  fiebant  in  templo,&c 

ts,p-3-coI.7?6.f  p.j.col.7i6.f 

pfeudoprophcf^  fignifTcantur  per Nicanorem,&  quifint  ta-  pucri  apud  Hcbrxos  induccbantur  ad  portandum  Iigna  ad 

le£,p.4.col.i392°d.e  coquendamf¥crificium,utnutritiintalibusnonrccedeiet 

pfeudoprophetcc agicatia malo fpiritu funt fimilcs  Coryban  in  fene&utc,iuxte illud.  Adolcfcens iuxta,&cp.4.co.642.j 


pralmorumaliquotverfibusprafponuturliteraHcbraicia- 
phabcti  &  quare.Et  inter  iilos  cfj  piimus.  Ad  te  dommclc 
uaui,fcilicecPiuuiuis24.p.3.col.597-k 

pfalmorum  dcccm  auctores  nominantur ,  &  plurcs ,  parte  3. 

I  f 

pfalmorum  numcrusmyfticarationcdeclaratur,p.3  c.1591-^ 
pfalmorum  libcr  an,&  quomodo  vnusliber  dicaiur ,  p.6.cou 

983.c.Itcm,p.3.col.428.e  _^  • 

pfalmorum  librum  quis  in  vnum  collcgit,&  an  Dauid  omniu 

Pfalmorum  auctor excitcrit,p  3.C.41 5-a 
pfalmorumlibrifubicctiim^quodcft^.c.^ij.b 
pfalmorum  libercominet  tocamfacramicnpcuram  pcr  mo- 

dumlaudis.p.j.c^i^.a 
pfalmorumlibriqLixmateria,p.3.col.428.e  _    . 

pfalmorum  ordinc  malcquidam  iuxta  ccxcuhiftonce  in  plal- 

teriorequiiunt,p.4.c.2  5  3.b.&co.i297.cItem)p.3.C478-f 
pfalmosduostantumintitulatos  prooctaua|gencranone  te- 

citDauid,&quarc,p.2.col.io30.c&cio78.f 
pfalmos  die noctuque canerc,&  Utin  fine  Pialmorum  dicere- 

tur:Gloriapatri&iilio,&cinftituit  DatnafusPapa,p.6.c. 


pfeudopropheta?  agicati  a  malo  fp 

tibus.p.2.c.436.a 
pugrraris  (igna  quae  fu  ntsp.i.690.f 

puOTcaniquidicuntur,p.5.c0.i20.c.&co.3o6.e.  &c.734.r^ 
publicanorum  &  Ethnicorum,  id  eft,Gentilium  falus ,  nec  10 


pucri  apud  Hebreos  &  Latinos  alphabetum  addifcunt ,  pri- 
moordinercctoprocedendodeprimahtcraad  vltimam» 
fccundo  ordincrctrogtado,  incipiendo  ab  vlcima  licera  ad 
primam  rcdcundo,p. 4^.759. c 


negligendaeft,ctfiinnumerofratrumnondeputamus,fed  pueiismambusimpolirislefusbenedixit^&quare.p.^.colu. 

femper  eorum  falutem  inquiramus,p.5.col.3o6.e  3 i8.f 

pudicitia nifi primum  fedeatin mentc,nulla pcrfe&io  feque*  pucros cxpedit cxercitarcin ludis  hon^ftis ,  &  induccntibus 

turinopercp.6.col.i  289.3  ad  virturcm,&rerrahcniibusa  viciis,p-5.209.c 

pudicitia  corporis quid  prodcft,fi mcntc  corrupta,uel fi  uirtu  pueritia  poft feptcm annos  i nfantia? incipic,  p- 5.C.7 1 8.f 

tesdefuerinc,&cp.4.c637.b  pueritignominejhumilitas&innoccntiaintclligiturjp.^.col. 

pudicicia  eftinuoIuntatcanimi,nonindcbilitatc  corporis,  ^^o.f 

p.3 .col.  1 897.3  pugilus  &  palmus  quid  fignificent,p.4.col.349.b 

•  pudicitiam  folanouitconlcicnt!a,&humani  oculi  certi  efTe  pugnaeftduplex,Chriftianisperfcdis  aduerfus  principntus 

non  poffunt,p.i  .co.!043 .  a.b  &  poteftates,inferionbus  contra  carncm  &  fanguinem,  p. 

pudoris fignum notatur'in gents, ficut in prxdicatoribus  mos  2.coI.75.a.b 


rc&eviuendi,p.3.ci82  5-b 
pudorcmfitradiusiolisin  ftratuociofuminuenit ,  primitias 

cordis  & quotidic  Dco factificia^p^.col.i^oo.e 
puclla non  fit  lcuis  non iocofa non  cantatrix,  P.2.C0I.15 1  i.b 
puellce  qux  funt  in  domo  patcrna,  &  non  atcigerunc  annos  di 

fcrenonis,nonpoftuncuoucre,p.  i.ci399.b.c 
puclia?  quc.  fu  nc  marirarx  licet  fint  adhuc  &  maneant  cum  pa- 

tre,funcramcncmancipat3?,&  fuiiuris,p.i.ibid. 
puellae  habebant  plures  uias  exeundi  dc  feruitutc  qua  mafcu- 

li.,p.i.c.69o.d.e 
pucllam  vendit  prselatus  pro  vino,  &  puerum  in  Iupanari  po 

nir,qui  uidet impHcitos  luxuria,&  aliis  viciis,  &  non  arguit 

gratiaturpislucn,p.4-col.i9  2  9.b 
pucllumdegencreMachabeorum  vouiitfibi  copulare  Hcro 


pugnxaduerfusEcdcfiatria  funtgeneraprincipalia,&  quj 
fint,p.3.col.i34o.a 

pugnamquomodo&cumquibus  inftaurantantiqui  poffef- 
fbrcsfcilicetd«emonescontraanimas,liberratcm  (uam  & 
imagincm  rccuperare  conantes,p.2.col.77.c 

pugnare  pro  Ecclefia,&inimicis  vcritatis  rcfifto  c,qui  dogma 
ta  Ecciefia?  oppugnare  vel  voluptaci&luxuria?docenc  o- 
pcradare,quomodoanimddifunrpfidetcs,p.i.ci4op.a.b 

pugnantesfortitcrcontrainimicosj&forrircrprcmcntcs  reri 
tacionisftimuIos,nccfemineum  velmolleindominari  pcr 
mutentes,lignificanturperBcniamin,p.i.c.ii62.d.e 

pugnatorbonusc6rradiabolnm,nondebetpcrmit:erc  cj>  iri 
grcdiatur  tcrram  cordis  perdelecJationem  vcl  confcnlum, 


icd  in  principio  tentationis  ipfnm  rcpellerc,p.4.c.2  5  72.^ 
d.s  Afcalonira,&  quarc,fcdil!api'ccdolorefcinterfecit.     pulchritudoconfiftitin viuacitatccoloris&proporrioncmc 
IUeeamortuaabufuseit,&c.^4.c,iyi8.f  brorum,cumdcbuaperfcc"tioncquantiratis,p.3.c.743.c 

putr prius  quam  fciat  bonum  aut  malum,contcmnet  malitia,     pulchritudo mulieris ingcnis  dicicur  cffe quam  plurima,  p.ji 
vt  eligatbonum,quomodoquodnefcit,autcontemnic,a'         col.i82  5-b 
ut  cligir,p.  1  .C0I.78.C  f  puIchritudopropriccftmulicriini,p.i.c.459.a 

pucr  fi  loquitur,animos  noftros  ad  auditum  eloquii  pucrilis     pulchritudo  omnium  conditorum  vox  cft  confitentium'in  at 
applicamus,nccplusinhisqua*dicunturquampucr  fenti         tendcntibus,p.3.ci584.d 
repotcrat,cxpectamus,p.i.c.i4ii.b.c  piilchritudoccclcftisviiionisquomodoattcndcnda  cft.  Si.n. 

pucri  natiinuoluntur  pannis  uclpellibus,&  poftcaindumcn        dccorem  rlammafqj  aftrorumultifaria  nubium  fpecicm  5c 

ipfam 


Ind 


ipfamirim  confideres,mlI!c  trahentem&  variosaucrfofo- 

le  co!orcs,multo  plurcs  &pulchriores  quam  in  velo  rabcr- 

naculiincoelopi&uras  notabis,p.r.col.7,6  2.c.f 
Pulchricudo  vriiuerfi  ficut  cxdiuerfis  gradibus  creaturarum 

refuItac,ficpulchritudorcipublicceex  diuerfisgradibusho- 

minum.p.j.col.  i^o^.f 
Pultiuorajequicfam  defiderabathaberelogum  collumad  mo 

dumgruis,&  quare1p.3-col.21  j.c 
Puluis  obfcurans  aerem  per  modum  ncbula?  dicitur  a  pedibus 

Dci  procedere,quia  procedit  ex  terra,p.4.col.2  0i  9.C 
Pulueris  perciilao  vnde  Cyniphesprodu&c;  quid  fignificet,p. 

i.col.j  JJ..f 
Pu.Kiand  funtdelubfta".tiaIirerceapi:aHebrcros,necfueriit 
mcipio  literarum  ,  fcd  inuenra  poftea  ad  facilius  legen- 

uti.-n,p.2.col.90i.b.Item,  p.4.coi.r867C.Itemip.i.colum. 

is8-;'.b.c 
Punire  cum  Deusfceleracarnisdecreu^ct^qualitatevltionis 

innotui:uiaCu!acrirnir.i?,vrinpriinispeccatoribus&Sodo 

m:tisciar..ii',p.:.cok246.a 
Punirc  iniqniutes  parrumfuper  filiosin  tertiam  &  qunrtam 

gc>ierac'ioncm,qu'»«nodo  inrelligatur.Videin  Vifitarc. 
Punirc  ,  anxiiccndum  fic  magis  proprie  alicnus  opus  e(Te  Dci, 

vcl  non  efle  proprium.Deo,p.3'.col.270.f 
Punire  non  difterr  Deus  vfque  in  ftiruru,  qnando  eledticadut 

m  peccatum,fed  punitin  prefenti,&  cico  de  curfu  commu- 

ni,p  3.C0I  97i.b 
Punitur lcuius  qui pofi:  p$nas  ncgat,quam  qui  fine necerfuate 

Chriftumabncgat,p.4.coI.2ij.a 
puniuncuracriusiUaquce.n  vfumveniuntfrequencius,  p.i.c. 

697.^698^ 
puniancur  fceleratiffimi  homines  in  prxfenti  vita  modum ,  & 

iufti  mulrum,&quare,p.3.coI.89.c 
punientur  m jl  cum  infidcl!bus,fed  diftercntur,aliter  qui  Icie- 

teraliter  qui  ex  ignorantia  peccant,p.  j.col.873.b 
punientur  pccatores  in  finali  iudicio,non  vniformiter,fcd  gra 

uius  &  leuiusfccundumdcmcrita,p.4.c.264.f 
punicndus  viderurcflc  pcrfccutor  pro  delicli  modo,quo  pena 

cruciatus  fanclis  ingeffic,p.2.c.i  269.a.b 
puniedusvenitquifque  tot  pcmisfecundumordinemiuftitice 

quothominiouseft  caufacu!p3C,p.3.col.2009.c 
punicndiduo  modimaIorumChnftianofum,p.6.c.i6io.f 
punicndi  funt  iniqui  no  animo  vltionis,fed  dileclionis,vbi  po 

tcntior  occurrerit,nec  porcscorrigcre  vel  monere,tolera,fe 

cnrus,quianoneiit  impunitus,p.2.C.i2  2i.a 
punitioimpiorum  cftiniimta,nonintefiuc,quiahoccftiinpof 

fibile,lcdexccnfiuc,p.3.c.  i897-b 
punitiomaliticeplcbisChriftianxfignificanturperpunitione 

Iude;orum,quiaquinq.quceexccllenterfueruntinChrifti:i 

nis  in  pnmitiua  Ectlcfia,mutata  func,&  verfa  funcin  fcoria, 

&C.p.4.GIJ42.f 

pu:iiciovltimanoncftinvitapra:fenti,nec  affliciio  iuftorum 
pro  peccato  pra?tcrito  folum,fed  magis  pro  prcemiorecipic 
do  in  fururiimiccundumpaticntia:incrirum,p.3.c.89.c 

punitio  innoccnci,  ficri  porcft  lecundu  dupliccm  caufam,quia 
vcl propccr  malitiam  punicncis,vcl proptcr  ignorantia  veri 
tatis.p.^.c.^j.c 

punkio  duplex  notabilis  fac"ta  fuit  fuper  populum  in  dcferto, 
P.3.01173.C 

punicorum  maxima  confolatio  cft  punienti,Dei  cognitioip.4. 

CI  I20.C 

pupilla  ocuh  tui,&  orat  &  impctraccompunifta  diuina  infpira 

tioncp.4  col.968..e 
pupiIlanigravidec,albatcnebro(a  eft,p.2.c.i538.e.f.Itcm,p. 

1.01095.3 

nipilius  &  vidua  maxime  diuina?  mifcricordia»  funt  curacp.4. 

C2^.d 

purgatio  ab  immundicia licct  non  Ci:  in  angclis ,  ramen  cft  ibi 
pu':Mtioaneicentia,&dcc!aratur,p.3.c.405:.a.b.4o6.d 

purifitantes  in  nobis,aic~ta,facta  ,  vcl cogitara,  vt  efficiamur 
nnmdi  cordc,&  Dtum  vidercpofumusjtunctriduiitcrdc 


ex. 

Aegypto  proficifcimur,p.i.c.5 28. f 
Purificariomaiorrequirebaturimmolantibusquam  income 

dentibus  in  vctcriTcftamcnto»,  ficut  &  in  noualcgemaior 

fanftitas  requii itur  in  facerdote  confecrate  quam  in  popu- 

locommiinicante,p.2.c.i292.f.&c.i293.c 
purificationis  feftum  vbi,&quare  inftitutum  fuir,p.6.c.iy74.f 
purificarione  indigent  non  folum  qiue  in  terra  funt,fed  etiam 

quce  in  cebs,p.  i.c  1 393. a 
purificationcs  duce  erac  in  lege.Vna  ab  immundicia  fpir'tuali, 

que;  contingic  ex  peccatis.  Alia  erat  ab  immudicia  corporali 

qua? contingit ex  tattu  alicuius  rei immunda?,p.i.c  1 297. c 
puritas  mcaris  &  corporis  maximc  difponit  homine  ad  cogni 

tionem  diuinorumj&cp.j.ci  264.C 
purpuraregnicftindicatiua,p.i.c.n84.f 
puccorum  foffores  hocprobanr,  quod  omnistellus  perinuifi- 
biles  venas  aquis  repleta  eft,quibus  ex  mari  principium  eft,p. 

i.col.iy.c 
puteos  fodiebat  pueri  Abraham/ed opcriebant cos  terra  Phi 

liftoci ,  non  tame  aufifunt  replere  dti  viueret  Abraham.auc 

iniicere  terram,fed  eo  mortuo  inua!uerunt,p.i.c.i  3  20.f 
putredo  &  vermes  habent  quandam  afhnitatem  &  propinqui 

tatcm^p.^.col.i^j.c 
pythagorasnomcnfapientisrcfugiens  ne  notant  arrogantice 

incurreret,Pbilofophum  feclTerelpondit,id  eft,amatorcra 

fapicntice,p.i.cjr93.c.&col.3o8.f 
pythagorx  difciplina  eft  per  quinquennium  tacere ,  &  poftea 

cruditos  lo.oui,p.3.c.i766e 
pythagoricidixeruntcx  proportione'motuum  ccleftiumfo- 

numharmon!acumcaufari,p.3.col.36y.c 

QVADRAGENAS  anduasvel  trcs  Moyfes  in  monte 
feruiauit,p.i.ciji7«c&co!.iy2i.c 
v^jadragenario  numero  vniucrfitastcmporis  defignatur,  p.4. 

col.2  346.c.Item,p.3.colum.  1  i8o.e.Item,partc  2,  columna 

561.C 
Quadragifmce  ieiunium  vnde  habet  au&oritatem,p.2.colum. 

828-F 
Quadraginta  fiue  quadragenarius  numeus  rafflictionis  eft!,  & 

multaoftenditur,p.4.c.i296.e.&c.2  024.d.&c.2033.cIte, 

p.2.col.720.a.&col.ii72.f.&  ij42.f.Item,par.i.col.ij4.f 

&C0I.371.C.  &  colum.U45;.G&colum..i458  c&columna 

i6i3.b.c 
Quadraginta  eriam  numcrusleticif  cft,p.i.coI.37i.c 
quadraginta  anni  poftquos  Abfaioncontra  Dauidpatrcra 

fuu  fe  crexitjvarie computatur  a  diuerfis  ex  parte  principii 

illorum  annorum  accipiendi,par.fccunda,col.50i.c&  co). 

ii34.cf 
quadraginta  due  manfiones  in  deferto,&quadraginta  duo  gia 

dus  virtutumi&  quadragintadue  geneiationes  abAbraham 

ad  Chriftum,  par.i.col.iiyy.b.&colum.i^i^.c&colum. 

J4T3«a 
quadragintafex,hoc  numero  reedificatio  templifub  Zoroba 

belperficirur.Hicnumerusconucnit  perfedtioni  dominici 

corporis  hic  numerus  in  literis  Adce  inucnitur.  Hoc rtumc 

ro  corpus  Chrifti  in  vtero  matr/s  edificatur,&  quid per  hoc 

fignificetur.  p.i.  col.  805  .c 
quadransquidlit,&quotuplex,p.5.c.i09-b 
quadrantem  vocantcalcukuores  quartampartemcuiufq.  rei 

fcilicec  loci,cemporis,pecuni^,p.5.c.6i4.e ' 
quadracumomne  quocunq.vercitur  fixum  ftare  confueuit,  p. 

4.c.24ij.a 
quadraturainterfigurasnihilnjfciuseftip.i.c.iiyr.b.c 
(juadriga  qua  vchamur  ad  gtheravc  Elias^p.j.c.^^i.b 
quadiingenti  anni funt  a  natiuitatc  Ifaat  vfq.  ad  exitttm  filio- 
'  rum  ifrael  dc  Acgypto,&  horum  nnnorum  fiipptitatio  qui 

bus  Abralic-femenperegrinumfuit  in  terra  nonfua,p.i.c 

2 1  i.b.c.&  C2 1 2.cltem,p.6.cto49.c 
qu^rens  in  fiiis  femper  actibus  qu?  laudentur,  in  proximo 

quc  vitupercnrur,diucrfum  pondus  &  diuerfam  mcnftnam 

dicicur  habcre  m  domo,p-3  .col.  1 79  i.a 

E  Quccrere 


GlofLe  Ordin.&  Nicolai  dc  Ly  ra. 


QijTcrevcrbuminL^inalinguaaccipitproporu-one.&ic- 
q-.nridiciturqviodfuisap.numcu.Si.icp.xpolicioncecia 
qu#*ei  x  intelligitur  acquucrc,  cx  tjuo  lucra  vocaniur  quae- 

fttis  p.2.col.^9i.c 
QKErucfapic:iaboni&mali,fcddirTcrcter,&:c.p^.c.i40!.a.b 

(Wlio  grauis  iruer  fcribas  &  Phanleos.Quod  cOet  primum 
mamtetum  &  maximuminlcgc.Et  diucrii  duicria  alfigna- 

bant,p.J.co  608. e 
Qomotaabaducrfatio,difcendiexiftitocca  fio,p.6.c.289.a 

Qi.rituani  prcdica'.oribus,qui  multa  falia  dicaot  vc  quacftum 

cxfoi q jcant a  limpl  -cibus,poteft  dici lilucuNunquid  Dcus 

indigct  vcilomendacio?  P.3.C.1  j9-a 
Qualis  vnufquilque  c(t,ta!is  fibi  finis  videtur,&  ad  lllum  con- 

tii!ic,P.4.c.io77.c.hcm>p.3.cioo8.f 
QoalicasrciCifolcrext4iv.'noraii>p.6.ci463.b.Itc,p.3.c.i824. 
Qjaluasrei&tnminuscxpruritiirin  cxordio,p.3.c.i8.e 
Qiamdiu  filii  Ifracl  ftcremntin  cultu  vnius  vcri  Dci,poffcde 

1  ut  pacificc  terrij  promiifionis  fibi  collata,&  quado  dcclina 

ucrunc  ad  idololati  iaducruc  abaliis  impugnari,p.i.c.2 1  i.a 
Qjanra  laruiuncur  qui  Jam  aipiciunc,fcd  non quanta  rapiunt, 

&  in  facxulopcitufomcrccdcsmiuuncp^.czi^j.a 
non  Quantum  6fferas,fcd  cx  quSto  deiidcrat  Deus  Vnufquif 

quc  quadrantcin  poteft  offerrc,&  voluntas  prompca,p.j.c. 

614.C 
Qjvt.-itasmcricinonaccipiturfccundum  quantitatem  doni 

abfolute,  fed  pcr  comparationcm  adfacultatemdantis  ,& 

prompti. udinem  Gix  voluntatis  &  dcuotionis,  p.y-c  61 3.C 
Qjantiras  doni  m  his  quf  dantur  proptcr  Chriftum  non  tan- 

cum  penfarur,quaiuu  qiutuas  bonae  volunratis,p.5.c.2i3.c 
Qukntus,quam  pru  acs,qui  uullo  labore  fuo  de  mcntis  gloria- 

rus  cft,p.  1  .c.3 1 8.a.Iiucrl. ^ 
Qnarei narius  numerus  (igtiificat  primo  &  principaliter pcrfe 

(ftioncm,p.5  .c  1  o  1  o.e.f 
Qiyiternarius  numerus  fuit  multipliciter  in  lcgc  figuratus ,  p. 

5.C472.e 
Qjaternarius  eft  primus  numerus  quaaratus ,  par.6.c.i2j  8.d. 

Item^pia.cijSx.c 
Qtraternarois  cft  numerus  materialis,quafi  quadratus  &  foli- 

dus,p-4.c.92  3.b 
Quatuor animalia  fignificat  quatuor  Patriarchales  Ecclefias, 

&  quarc,p.6-cr497.c 
Quaruor  animalia  Ezcchicli  oftenfa  vario  modo  exponuntur, 

Theologice  fcilicer,phtlofophicc  mcdicinaliter  &  Poetice, 

p.4.c.io72.d.e.f.&  io73.b.c 
Quatuor  rcgna  Iudxos  affligentia  quibus  fignificcntur  &  qua 

rc,p.4-cio86.f 
quatuor  animi  paffiones,&  quib.comparantur ,  p.^.c  203  3  .b 
quatuor  111  domo  funt,fcilicet  porta  afcenfus,  triclinium,cubi 

culum.p.^.c.i  821.3 
quaruor  suc  Eu.lgehftx  firmitate  fidci  foliditati,  p.1.893  .a.  In. 
qucrcusarborduii(fima&fortiiTima,p.4.ci95i.b 
quercus  Abraham(quectiamtercbinihus)viquead  Conftan 

liai  rcgis  Impcriuinmonftrata  fuic  in  Hcbron  conftituta,p. 

2.C523-b.c 
quercla  coisfan&orum  adDeu-.Cur  iudiccs  fcculares  acccptis 

muneribus  damncntinfome  &  hberent  reum?p4.c.2043.a 
quaternarius,EuangelicamdoAririam,&principahum  vntu- 

tumfignificanc,p.2.c.ni8.d.e 
quaternariopiura  funt  comprchefa.&numerantur,p.4.c,923. 

b.icem,p.i.c.i  ijy.a.b 
quaternario  miilriplici  fignificant  quatuor  Fpiftolg  canonicc, 

p.6.c.i25:7.b.c  ^ 

qui  eft,an,&  qQo  fit  nomcrWei  proprie  pi  oprium,&  an,equa 
liter  cu  nomine  tetragramaton  apud  Hcbia;os,p.i  .5  07-a.b 
qui  cito  dat,bisdat,p.3.ci6i7.c 
qui  offcnderit  in  vno,fa&us  cft  omnium  1  eus,q iiomodo  intcl 

ligendum,p.6.ci  283.3 
•quid  cft  hoc,aut  quid  cft  illud,ad  quid  valet  hoc  vel  illud?  qua 
.  lidicatadnihil.Sicdicunthomincsfatuideanimalibus  ve 
jienofis  &  confimilibus,p.3.col.2i7i.c 


Qjid  pro.l-.-ft  pro  peccatis  ieiunare,&iterum  pcccatis  ?Qjj<| 
prodeiHauari,&  iterum  inquinari,p.2.c,9.c 

Qndam,non  dictcur,ni(i  dc  co  quem  cxpnmcre  nclumus,vel 

nonpofIumus,p. 3.^73.3 
Qjies  hommum  dcliciofa  cft  in  nemorib,p.i.c.$2.f 
Qjjcs  nulla  crt  vbi  fpiritus  fancli  confolatio  dcen\p.4.c.994.c 
Qjies  inchoatur  in  vii,fcd  perficicur  m  pa;na,vbi  charitas  co 

iummatur,p.j.c.2i  5  -b 
QjiiesDei&beacorueademeftTcaliter&  obiectiue  acccpra 
fcd  formalitcr  diftcrunc  ficutcreatum  &  increatum^p.^.coB 
732.f 
Quietis  in  temporc&  fimilitcr  in  tempore Iaboris,medicari  de 
bcrho  quar  ad  dilcdionc  Dci  pcrtinct.Simihterin  ingrtflj 
kiici  ad  dormiendu &  in  egrciTu  ad  vigilandum,  &  enumq 
ranrurquatuor,&  vbiillaranguntur,p.3.c  1517.3. b.c 
in  Qjjete&  filentio  lexdifcitur,p.i.C529.a.Intcrl. 
Qmelcerein  cubili  veldomohoniinctrianon  finunr,fumus, 

ltillicidium,milaconiunx,p.3.co77.b 
Qmefcit  iri  futurd  quiquiefcitamaloopcre,  p.^.c,  475-1  Int. 
QMinarius  ficut  fapientcs  indicat  &  in(ipicntcs,ita  ccntenan' 

fidcle,&  infideles,p.i.c.i  I36.d 
Quinatius/implcx,(icutfolct  quinq.fmfusfignificare,  quoiu 
ininifterioboiiaforisopcraridcbcmuSjficpfeiphim  mjultj 
plicatus,eofdemmaiotvperfcclioncdemonfiiat,p.2. 13694 
Quinarionumcrofilij  Matath!eproponuntur,.sfuniliccrqiiin 
qucfpeciesdcnocirur  niilis  pertonis  quasdiuiua  vocano 
admagifteriumordmauit  Ecckfie,  &  quomodoiUaliiuul 
coapcancur^p.^-c.  2231  .b.c 
Qmndecim  sradibus  afccndcbant  ad  rcmplum  Salomonis,  & 
totidem  afcenditur  aJ  coelefte  tcmplum,&  qui  funi  illi  gra. 
dus,p.3.ct4i7  a 
CHjndcnarius  ex feptem & oCto  conficittir-.Septcm ad fabba- 
tum  rcfertur,ocio  ad  circuncifionem.Si  vero  ad  nouum  Tc 
ftamentum  refpicias,habes  feptcmdona  fpiritus  iandi ,  & 
inoctauoieilirrcct!oncmChnfti,p.i.ci565.c 
Qjingcnti  anni  vel  circiter  fluxerunta.tcmpore Efairje  vfque 

ad  tcmpusChjifii^p.^.c^^i.c 
Quinquagenarius  fiue  quinquagcfinms  niiiTu  rus.quid  my  fie 
rij  habcat,&  quae  fub  1II0  numcro  fs«5ta  funt,p.6.C98;  .l>.& 
n89.a.Item,p.4.col.5i.b.Item,p  3.col.ii.b.Iccm,p.2.co[. 
7i8.d.e.&col.ii44.f.&  ii63.c&col.i369.a.Itcm,p.i.coL 
i44.d.e.&col.i35,ef&col.659.c&coLi  i24.d.e.&co!u. 
ii45.c&col.n89.a 
Quinquaginta&quingcnti  cognatuscft  numerus  ,  dccades 

enim  quinquaginta  faciunt  quingcntos,p.ic.ii90.e.f 

Qtiinque  libri  Moyfi  proprie  dicuntur  lex ,  licet  nomine  lcgis 

Iudaei  accipiut  aliquado  totu  vetus  teftamentu,p.5. 1 2404 

Quinquefcribit  Ioanncs  Euangelifta  in  fui  Euangelij  prinl 

pio,pcr  que  cliduntur  quinquc  errorcs  circa  filium  Dci  hu 

manarum,p.y  .c  1 015. c 

Quinq;dentannunciarepra?dicatoresf.crcdenda,  agenda,\fi 

tanda,timcnda,&  fperanda,p.6.Videpraedicarorcs. 

Quinque  fenfus  qui  fupcrat  fecundum legis  docTtrinam  ( qtix 

quinq.libroshabet)reftringendocainisconcupifccntiar% 

vicioriam  capierfaluberrimam,&  triumphogaudcbu  ,.r> 

biiifsimo,p.4.c.2  3>7.a 

quinqutpertitac(tc6t!i!etiaincarnaIib.ilIcccbris,p.y.4(-9  a 

qumtufdccimus  numcrusmyfticequidrepr*fcntac,p.5.tyl. 

ioo7.a.b.itcm,p  j.cni2c  f 
quinqueperlbnisgcnushommumindie  iudictidifcuticduffl 

iignatur,p.5.c.949.a 
quis,non  impoffibile,fed  difficilein  fcripturis  fanc"u's  fa:pifli- 

mc  (iguificar,p3.c.i770.e 
quis  plci  unque  non  pro  nullo ,  ftd  pi  o  raro  &  pro  cximio  ha> 
bctur,vt  cu  dicitur,quis  cognouit  f enfum  Donuni,aut  quis 
con(iliarius,&c.p.i.c.  1 359.3 
quis  eft  iftc  qui  venit  de  Edom  tindis  veftibus  dercfidjq-0" 
modo  &  dc  quo  cxponcndum  eft,fcholaftici  diiquiritui,  p- 
4-coI.50i.502. 
quisaudcac  dicere,  qucdhjcqua:  fcributurper  veibu  Domi* 

ni  nihil 


Ind 


ni  nihi!  habcant  vtilitatis  aut  falutis,  fed  folam  narrent  hi> 

(ioiiam,p.i.ci4i9.a.b 
Quilliue  quod  c!e  Chrifto  crcdit ad  Do&ores  refcrre  debet , 
**  &  vtrum  fana probabilifque  fir  fides  illius  per  cos  exami- 

necur,p.i.c.i207.b 
Quifquam,quomodoexponiturcum  dicitur.Nonquia  pa- 

tremviditquiiquamnifiis,&cp.j.c.n29:a 
Quoadufquchxc  diciio  aliquando  tenetur  finite\aliquando 

inderinite,&dehocdanturexempla,p.6.c.ij26.c 
Quodquifquefuperomnia  diligit  &  colit,hoc  illi  Deuseft,p. 

2.ci6i.b.!nterl. 
Quod  Deo  praxipicnte  cft  fa£um,non  cft  inhoneftum , p.  i. 

C4.oo.b.Interl. 

R 

RAab  quandoque  cft  nomen  proprium ,  quandoquc  eft 
nomen  appellatiuura,p.3.c  i  105.C 
Raabque  &quali's  fuit,p.6.C932.f.&ci7i8.f.Itemp.2.col. 

I7.c.&ci8.f 
raabacccpitduosverrs,&  abfcondiceos  exponitur  triplici- 

ter  per  Hebraeos,p.3.ci  i  .b 
raab  quxer.it  drgenere  Chananeorum  quomodo  coniudta 

fuitipfiSalomonin  matrimonium,quiaeiacprohibuum 

filiis  Ifracl,&cp.5-c.36.f 
raabquomodoadiunCtaeftdomui  Ifrael  vfqucin  hodiernu 

diem  an  magiftri  pofteritasalcribitur,p.2.c.48  t 
rabbi  Salomon  ordinauit gloifas  Hebraicas fuper  totum  ve- 

tusTeftainentum,p.2.c.5?j-c 
rabbi  Salomonis  expofitio  iucxporitione  hebaomadarurn 

feptuaginta  Danielis,tantae  eft  autoi  i.atis  apud  Hebra»bs, 

quod  non  polfiint  ab  ea  deuiare,nec  q  jalitcrcuquear>  eif- 

dem  recedere,fcd  tenenda  funt  tanqua  m  cextu  factae  lcri- 

pturae  concenta,p.4.ci62 1  .a 
rabbiSalomon  dicens,quodinaduentu  MeflieGentilesdi- 

cen-,q  lodludjiafflictioiesquasmodo  fubftincntin  hac 

captiui:ate,ruerunt  propcer  peccata  Gentilium,&c.in  hoc 

fibiipfi  contradicere  o(tcnditur,p.4.C445.C 
rabbi  Salomon&  aliiHcbr.?orumcxpo(i:oicsfepecorrum- 

punt  verum  intelle&um  fct  ipturarum,  profcqucndo  litera 

plufqudm  oporcet,p.2.c578.f 
rabbi  Moyfi  Aegyptii  fumma,  apud  Iuda:os  cft  folcnifima , 

quifcribitdeautoriratcThalmudica?doclrinae,p.4.3i4.f 
rabbiAbeBhazia,intcra!iosexpofitorcs  H^braeos  fuit  pcife 

6tiorinfuagrammatica,p. 3.1116..*.  Etincei  Hcbueosfnic 

maximusexpofitor  ad  liceram,c.247.  Inprarfut.  Lyrana. 
rabbi  Abenhazra declarans  iftud  vcrbum .  Eft  uticndam  illi 

falurarc  meum,&c.dicic  vcrba  notandiflima  in  tcftimomu 

fidei,p.3.ciljy.c 
rabbi  Moyfcs  Gerunden.  fic  dicit,quod  in  futuro  tempore,f. 

Mefliae,pueii  Ifraelitici  funt  dcmonftrarun  Deum  digito . 

Quaequidem  verbamanifeftcconfonanr  Catholica?  veri- 

tati,&c Vcinam  iltc  autor  inccllcxiflec  (eipfum,  vt  benc a* 

geret,p.c.ci2  8j.a.b 
rabbi  Moyfes  Gerundcn.  fupcr  illo.  Iftud  eft  cerimonium  le- 

gis,pra?tjperi!iisIfrael,&c.ficair.Nosautemquipropecca 

tisnoftiisfuruuscoiammatiin  haccaptiuitateignoramus 

mundiciamlan&icatisdoncc  ven>atfupcrnos,&munde- 

mur,amcn,(icfiacindicbusnoftris.  Haecille.  Vtinamiftc 

rabbifapcret,&fcipfumintelligerct,p.i.ci294.f 
rabfacei(vc  communitcr dicitur)crat  Apoftara a fide  Iudxo- 

rum,conucrfusadGenrilitatcm.  Et  dicunt  aliqui,  qcf  fuit 

filius  Efaic,p.2.c.i250.f.Itcmp.4. C.89.C 
racha  verbum  Hcbrjeu,&  lnterpretacur  cenos,  id  eft,vacuus, 

quod  dicimus  finc  cercbro.quod  cft  magna  cotumelia,  p. 

5.C.107.C 
racnci  fuitprincif;alismu!;crIacob,Liaverominusprincipa- 
1   ltsquiain  kcundampiimoconfcnferat,p.i.c.232-f 
tachel  afTicta  cft  eo,quod  delidcrabat  here  filios  a  Iacob,de 

quoC  hriftuscrat  nafcitiirus.Etinuiditforori,n6quodil- 

Jahabcbat  filios,fed  quia  ipfacatebacf.liis,p.i.c.337.b.c 


ex. 

Rachel  idola  patris  fui  furripuitmon  ad  colendum,fed  ad  ve- 

trahendum  pa trem  fuum  ab  idololatria,  &  ideo  non  com- 

mifitfurtumproprieloqueudo,p.i.c.345.c 
rachcl  mortua ,  fcpulca  fuit  in  via  ,qnia  fepukhra  antiquitus 

extraciuitateserant,p.i.c.37i.c.Videetiamp.4.  C.791.C 
radebantur  in  vcteri  Teftamento  facerdotcs ,  vc  fic  carnis  vi« 

ciadepofuiflc  vidercntur,p.3.c.7i5.a 
radere  caput  &  fuperftitia,domcfticos  itcm  fuostrigintadies 

lugerequarein  lege  prseceptum,p.i.ci58r.b 
radiare  debet  Ecclefia  quafi  aurum,  tam  intcritus  vita?  fplen- 

dore,qudm  exterius  fapicntiae  &  do&rina;  claricate,par.i. 

c.887.b  ' 

radicis  fan&itas  qua  populus  Gentilis  infertus  eft  ramis,non 

eft Patriarcha,  non Propheta, necopuscorumfecundum 

legem,fed  fides  Chnfti  pro  tunc  vencuri,&  fanciitas  fuit  & 

radix,p.i,ci692.e.f 
radices  arboris  funt  ori  fimiles  per  alimenti  fufceptionem,  p 

J.C.602.C 
rad  cum  nomine  latentes  cogitationes  accipimus,  par.  quar- 

ta,c.33  3.a 
rama  erat  Beniamitica?  tribus  &rachaelisfepulchrum,par.4. 

C.791.C 
rama  eft  nomen  ajquiuocum,  vno  modo  eft  proprium  nome 

Ioci5&  alio  modo  eft  nomen  appellatiuum,p.4.c.79!.c 
rana  ad  nihil  aliud  vcile  eft  nifi ,  quod  f onum  vocis  improbis 

&  imporcunis  clamoribus  reddit,p.  1.5  5  2. c 
rana  fignificac  Ioquacem  vanitatcm,p.3.c.io29.b 
rana?quidfignificent,p.i.c.553.e 
ranaecociusA?gypcicurinterempta?,p.i.552.d 
rauarumtriafuntgenera,  vnum  fluuiale&  vocale,  alterum 

minimum,tertium  maximum  peflimum  &  venenofum ,  p« 

I.C.?52.C 

raph  iclis  (qui  medicina  praecft)  in  officium  &  focietatem  vc 

afTumarisfatage,&quomodo,p.i.c.i335.a.b 
raphidum  quia  laus  mdicii  interpretarur,merito  in  eius  man- 

fiunepctra  exhiberaquamgratia?  cxhibet,p.uci42  6.e 
rapina  omnis  violentiae  mixta  eft.  Et  fancta  violentie.  &  opta 

bilisrapina,p.4.ci2  i^.b 
raptoresiignificanturperpifces,p.4.c.2078.f 
raptoresfuntboni&mali,&c.p.i.C95o.d 
raptus  importat  quandam  violentii.  alicuius  rei  contra  motii 

fibi  connaturalem,Quod  pot  efle  dupliciter,p.6.c.447.a.b 
rarus  eft  Domino  propcer  Dominum  fcruiens.Oues  Chrifti, 

non  adlucrum,fed  amore  Chnfti  pafcen$,prudens,  in  fu- 

turofibi  prouidcns,p.5.c.4o6.d 
rarumomnedicicurpreciofuin,p.2.c.339.a 
omniararapreciofa,p.4.ci57.b 
rafacapicahrtbctfupcrititiogcntiIis,p.4.ci44i.c 
rafurubarbae&capicis  facerdocibus  &  Nazareis  prohibcba- 

curindeceftationemidoloIatriXjp.i.c.il^S.f 
ratio  nacuralis  eft  defec-tiua  in  cognicione  diuinorum ,  &  hu- 

iusiacio,p.5.cio23.c 
ratio  humana  non  comprehendit  folium  arboris  vel  aliquod 

huiufmodi  quantum  ad  omnes  conditioncs,  fcilicet  quare 

fittalisfiguca?,coloris,&huiufmodi,p.5.ci033.c 
ratiofupcriorintelligiturpcrmulierem,racioinfliiorper  fi- 

liam,quare&  quomodo,p.5.c.268.f 
ratiodelibcratiuaalitcr  mingat  feu  minuitdolorcm  interio- 

rem  anima?,&  alitcr  dolorem  fenfibilem  exteriorem  m  car 

ne,p.3.c.576.f 
ratio  quam  primis  opcribus  Deus  concreauit ,  an  id  habuit , 

vtfecundumipfamexvirilatcrcfceminam  ficrineceflcef 

fct ,  an  hoc  tantum  vt  fiei  i  poflet.p.i.c^.a.b 
rationem  reddcrc  debcmus  de  fpe  nofti a  &  fide  duobus  mo- 

dij,p.6.ci330.c 
rationis  vfum  &  acuendi  habcbat  fructus  arbons  fcicntia? 

boni  &  mali,vt dicit  lofcphus.  Scd  dictuui  fuum  improba 

tur,p.i.c.68.f.&c.94.f 
rationcm  in  tcrra  ponerc  quid  eft.p.^  ,c46i.b 

E    2  ratio* 


GlofTa^Ordin.&NicolaicleLyra. 

Rattonabitiulmum  fecundum  veritatem',  frcqucntet  irratio-  Item,partc  prima,col.i  686.d 

nabiHffimumiudicaturabignorantc,p.5.ci2  30.f  Rc&orcsdatifuntncmalafiant,p.2.co!.i32.f 

Rationale  iudicij  veftis  iummi  facerdotis ,  &  fuit  habitus  pc-  Keddcre  bona  pro  malis.  Non  reddcrc  mala  f  ro  mau*s .  Non 

Abris,p.i.col.787.b.Ecquarciicdicitur,c.789.a  reddercbonaprobonis:  redderemalaprobonis.Rc\*dere  • 

inRationaliiudicii  crat  doctuna  &  veritasfecundum  tran-  bonaprobonismalapromalis.Sexdifterentic;func,&qua 

slationem noftramtin Hcbreohabctur  vrim tummim, &c.  les  finc  in  bonitate  &  malicia,p.^.c.i 279-1 

&  erat  quidam  fulgor  procedens  dc  lapidibus  ronalis .  Ra.  Rcdemptionis  iure  qui  dicuntur  gaude;  c,p.i  .col.  1 1 2  7-b 

Sal.dicic  fuiffe  nomen  Dci  tetragrammaton,  p.i.  0787. b.  Kcdemptionem  humani  gcneris qui  fide digna  non  cclcbra- 

Vide  eciam,c7  88.C&  col.799.c.Item,par.2.  c.i  2  85.C  ucric  &  vitam  fuam  in  meliora  non  conucrtet  it  ad  rcfurrc- 

tv  arionalc  iud ici  j ,non folurn  illa  vcftis  legalem inducbat  pon  dtionis  gloriam  non  pertinebit,p.i .0 1 2 2 1  .c 

tificem,fcdctiamprenunciabatEuangclicum,p.i.c.788.c.  RedemptornofterMofaicelegisliteram  ,quam  illepopulus 

&  col.672.cf  legalis  rcfonabat,affidua  leclionecontriuic,  ac  fcnfuum  fpi 

Ratioialcinmediopol1cumquidfignct,p.i.c.788.d  ritualem  ineaintelligereeosdocuir,p.2.c945.c 

Ratiocinacioetiamdiciturcompotusjinquoantiquitusvte-  Redemptorquemegocxvobis  fufcitabofine  patrecrit:  Sic 

banturhomincslapilltsficut  mododenariis  plumbcisvel  aifquidemrabbi  ludaeorum.Videlarius, p.3.ci24o.f 

ftanneis,p.$.c.  171 6.f.Icem,p.2.ci  299.C  Rcdemptor  abfolute  intelligitur  ille qui  eft  redcmptor  anto- 

Ra-iccdovndcnafcitur,p.^.C926.f            .  nomaike,idcft,Chriftus  p.j.col.j^t.a 

R.-arus fimilis quos concordi  pertinacia  fociat  ctiam defen-  Redemptorem  diabolus veniffe fenferat, fed propter humilia 

fio peruerfa  conftipat,p.3.c397.a  qux  paffus eft,quicquid dedeitate fufpicatus eft, ci in du. 

Reatus  fa?pefitcriminis,quodputariucavirtutisdum,  quod  biumeuenitprofua  fuperbiaj&cp.j.c^g.b 

bonoftudioaoirr.us,difcerncrecautenegligimus,p.i.tty.b  Redimitquiperdir,vrdansnumumpro  vino.Dasnumum& 

Reatus  omnis  cocra  decalogum  coramitticur  per  vniucrfum  cmis  vinum .  Aliud  das, alind accipis,  aliquid amiccis,ali- 

hom!nem,p.l.ci5  2.d  quidacquiris,p.6.c.56i.a.b 

Rebecca  quo  iuit  vt  confuleret  Dominum ,  cum  nondum  efr  Redimere  cft  per doftrinam  &  formula  vita? familiam  libera 

fcnt  propheto?  vel  facerdotes  tabernaculi  aut  tcmpli  Domi  re,&  quicquidfan&imonia:  obuiac  di!uere,p.i.  ci  148. c.f 

ni,p.i.ci9o  b.&cjob.b.c  Redcuresdenegociationeautperegrinarione,amici  fufcipe- 

Rebellio  corporis  &  animam,omnium  virium  infcriorum  ad  re  dcbencprius  Dco  gratias  agendo ,  quam  de  rumoribus 

partem  anima»  fuperiorem,  &  difficulras  acquircndi  fcien«  &  nouitutibus  interrogando^p.j.ciy^.c 

tias  &  virtuces  expeccato  Adae  in  totam  naturahumanatn  Reafdificatio ciuitatis  Ierufalem  potcft duplicitcr intelligi.  V- 

propaqata d\,p.^.c.ijg2\e.t'  nomodo quantum ad domos inhabitantium .  Alio modo 

Recanarcproprium  eftafinorum,p.4.c.9io.f  quanrumad  morcs&porcasciuitatis.Ethisduobusa:difi- 

Recedereaconfuetudine,difficileeft,p.i.c.53i.a.tntcrl.  cataeftciuitaslerufa'em,&c.p.4.c.382.f 

Rech  lb  admiracione  dign a  legislatio,p.4.c.8 2  2.d             >  4  Refc.5tio  Dei  &  fandtorum  cft  falus  peccatorum,  p.y.  c.9 1 1  .a 

Recidiuances ad  cbrporalcm  infirmiiatem,  fimilitcr ad  fpiri-  Refeclio  beatorum  non  intelligicur a  nobis", nifi  per  fimilitu- 

tualem segrirudinem ,  fcilicet in peccaa, curan  ur d ifficul-  dinem corporalium . Ad refecltioncm autem corporis duo 

ter,p.i.ci275.b.c  requirunturjcilicec  cibus  &  potus,&  ifta  quomodo  erunt 

Recidiuatio  ad  infidelicace  &  alia  vicia£p  ingratitudinem  di  \n  patria,p.6.ci  685.C 

uini  beneficij  pra?accepti  aggrauac  peccatum,p.6.c.i  364.6  Refe&ionem  eandem  habituri  funt  in  aeterno  conuiuio  bea- 

Rcclufio  in  carcere  intelligi  poceft  perhaftam,  P.5.C.436.C  ti)& qUi  maiorahabent merita,&  qui minora.Et dc  hoc  fi. 

Recordat  obonorum,ma'oiumcaufaslamentabilesfacit,p.  gtira,p.6.c.4i9.b.c 

i.c  1 340*d.e  Rcficit  Dominus.primo  quinquc  panibus  quinque  milia,  fe- 

Recordationc  prcreritorum  bortorum  mala  pracfentia  mitiga  Cudo  fepte  panib-.  quatuor  milia,tertio  difcipulis  carnis  & 

ri  afferic  fttilca  fapicncia  Ep!curi,p.4.c.34i.a  fanguinis  myfteria credidir.  Ad  vltimu  dat  ele&is,  vt  edant 

Recordari  &obliuifciquando&quomodo  diciturDeus,p.  &bibantfuper  menfaminregnofuo,p.5.c547.c&  821.C 

i.c.i  57. a.b.  &  c.  1 68.f.&  c  5  3  5  -c  Ref  ugium  vnicum  Ecdcfise  contra  hoftes  cft  hoc,orario,  fcili 

Rcftimdinis&hum.licacis  fubtilisviatenenda,vt  fic  magi-  cet,adDeum,&induftriado6toru,quidieno<5tuq.  inlege 

ftrofjmfaCtadifpliceant.vtfubditorummensamagiftcrii  ciusmeditantes,cordafideliuprxmuniunr,  p.2.ci358.e.f 

reuerencia  nonreccdat,p.2.c.666.d.e  Regaliainfignia  apudgenciles  fucruntquatuor,pnrpuraf  fi- 

Rc&orcumfcadIoquendumpr£parat,quamcauteloquatur  bula  veItorquesaurea,annulus,&diadema,p.4.  c.!79.b 

attendit ,  ne  inordinate  loquens,  corda  audiencium  errarc  Regenerationes  du?  funt  ita  &  dua?  adopciones,&  due;  refur- 

faciac,p.i.c.793»c  rediones,p.y.c323.b 

Re&or  poces  tribuitur  a  Deo  in  Ecclefia  pro  mericis  populi ,  Regere  Dcum  fuperior a  quibufdam  vifum  fuir,  fed  hxc  infe 

aurfi  malu  facic  popul*,talis  Ecclelie  iudex  datur,  fub  quo  riora  dcfpicet  e,&  quod  a  cafibus.regcrentur.Sed  error  eife 

famemverbiDet&fitimpopuluspariatur,p.2.ci73.c  oftenditur,p.3.ciy82.d.e 

Reitor fuperbus  toticns  ad  culpam  apoftafia?  dilabitur,quo»  Regere  licer  poific  Deus  omnia  immediate per  feipfum,tamc 

tiens  pra^effc  hominibus  dclcCtatur,&  honoris  fui  fingula.  ad  feruandum  vniucrfitacis  pulchritudinem  &  ordinem  rc 

ritarclxracur,p.3.c32i.b  gicinferiorapermedia,p.2.ci56.e.&c309.b.c 

Redorisillacltcondiciovcineomifcebatur&regendiauclo  Regences  populum  debenc  vigere  intellec*tu,prudentia  & 

ricas  &benignirasconfoladi,vinum&oleum,p.3.28o.d.c  fcicntia,p.2.ci 275.3 

Reitores  funt  mali  quimuncre&donodiuinoabucuntur&  Regenciumactadifponuntur  pro  qualiratibus  fubditorum, 

falfofibinomeniuftirirvfurpant,p.2.C997.b  &  fxpe fit vt  pro  culpa grcgis  vcrebonidclinquatvitapa- 

Rcctorcs mali  per  negligcntialuu  principestenebrarumpro  ftoris,p.i.c.82  9.c 

uocanc  in  Ecdcfiam  qui  fcienciam  fcripturarum&opera  Regciuiumordinesquatuovaccepitfan&aEcclefiaad  crudi 

virtucumfubcrahunt'incautis&defidiofis,p.2.cio77-c  tionemfidelium,p.4.ci?97.a.b 

HeAorcs boni  quocidic hoc  faciunc,  cum  fc  res dubias  difcer  Rcgimen  qui  in  populo  Dei  fufcipiut,fed degenerqccs rclabu 

ncrc  no  pofle  cognofcunc,ad  fecrccu  menris,vcluc ad  quod  tur  in  vicioru  fcedicate,&  fe  &  fubditos  conuercunt  ad  nn 

databernaculurccurrentes,-diuinalegeperipectaquafico  piecatcfignificaturperSedechiam,p.2.ci264.f.&  1265.C 

ram  pofita arca Dominum confulunt,p.i.ci 2 2o.d  Regimen nullum poceft bene procedere fine his  tribus ,  fcili- 

ilcctoribus  bonis  mcffc  debet  iuftc  cofulcns  mifcricordia ,  &  ccr,conftancia  concra  malignos  infulcus ,  diligcntia  diuini 

picfa?uicnsdifciphna,p.2.col.i73.c.&col.2oi.c    .  sultus,perfeucranriambonisaaibus,p.3.c.6o9.c 

Kegimen     a 


Index. 


Regimen&curaanimarum(quema&ioneconfiftit)&conte 

plationisftatusanfimulhaberipoffint,&  quando^p.y.col. 

848. d 
Regiminis  iuta  omnis  qui  in  comiffis  fidelibus  poffidet  quid 

aliud  quam  terram  incolendam  tenet.p.3.c.299.b 
Reminis  dignitatem  refugientium  tria  genera  hominum  sut, 

&  per  quosfignificatur,p.2.c.2 1  ?.c 
Regimini  gradum  qui  prius  quam  fubeffe  didicerir»  prapofte 

rusaccipit,in  nouiflimo  mercedc  tributionis ,  quae  bonis 

re&oridebetur,carebit,p.3.col.i  693. d 
Regimini  temporali  ex  fpirituali  tria func  neceflaria,  qua?  per 

cont  cnta  in  arca  veteris  Teftamenti  deiignantur,  pa.2.col. 

543  «c 
Rcgimini  populorum  qui  virtute  laboriofa  accomodati  funt 

etfi  fcienti^  vacare  delegerant,fufcipiant  experientiam  ten 

tationum  provtilitatecommuni,p.i.col.34i.c 
adRegimenEcclefif&adfpiritalemmilitiam  fe  non  habi'e 

effe  cognofcat,qui  carnalibus  defideriis  fe  obligar,  p.  1  .col. 

i6o4.e.f 
ad  Regimen  Ecdefic;  ille  eft  aptior  qui  eft  vtre  humilior ,  p.  3 . 

col.6o7-f 
ia  Regimine feculari vel  Ecclefiaflico  non  eft  aliquis  ponen- 

dus  propter  maiorem  f  tatem,nifi  condit  ioncs  aliar  ad  rcge 

dumrequifit*BConcomitentur.p.i.c.44j.c 
in  Regimine  Ecclefienon  dccet  eum  iuftis  preferri  qui  adhuc 

eftferuuspeccati,p.3.col.i686.d 
Regina  Saba  nomen  proprium  habebat  Malceda,p.2.c.77i.d 
Rcgtnar  folent  molles  efle  &  delicatje,nec  feiplas  ferentes  prc 

teneritudine,p.4.c.402.c 
Regina:fexagintaquomodoRa.Sa.hocexponit,p.3.c.2it7.c 
Rcgnum  contertur  a  Deo  malis  hominibus,  aliquando  ad  pu 

nitionempeccatorum,aliquadohocfitetiam  ad  exercitiu 

&  f lagcllationem  fan£iorum,p.4.col.  151  o.f 
Regnum  Ifrael  antequam  fuit  in  manu  Dauid  fimplicitcrjfue 

ratmultiplicireraffli&um&  vaftatum,p.3.co.859.c 
Regnum  facerdorale  dicebatur  in  ueteriTeftamento.Nuc  uc 

ro  in  nouo  dicitur  regale  facerdotiu,&  quare,p.6.c  1 3  2  3.C 
Regnum  Gra?corum&  regnumRomanorumprobantur  efle 

diuerfacontraquendamHebrajumconantemprobareeo 

rundem  identitatcm,p.4.col.i  587^ 
Reguum  Chrifti  &  rcgnum  Romanum  non  effc  vnum  &  ide 

probatur,p.4.col.i  y  88.d.e 
Regnum  nullam  conditione  habct  vita?  pra?fcntis,p.y.ci  r  2  .e 
Kegnum  caelorum  duobus  modis  accipitur,  aut  fupernum  in 

qui  nondum  fumus,aut  prefens  Ecclefia  in  qua  adhuc  viui 

mus,&  iamquodammodoregnamus,p.cc.2o6.d 
rcgnum  ca»lorum  quinquc  modis  accipitur.Primopro  Ecclc- 

fia  militante,  fecundo  pro  Ecclefiatriumphante  ,  tertio 

pro  lege  Moyfi,quarto  pro  Euagelio  Chrifti,quinto  pro  ip 

foChrifto,p.y.col.i89.b.c 
eguum  ccelorum  non  fuit  promiflum  in  lege  Mofaica  in  pr^ 

mtum,fed  tantum terrena.In  lege  autem  gratig hoc fuit ex 

preflc  ore  Chnfti  promiflum,p.3.col.i 2  i7.a 
re^:iamftcrnumomnibusindiffcrenterdatur,fed  pro  quali- 

u-caccipientiumfingulisdiftribuitur,  &  fignificatur  per 

cotonamintcr(ibilem,p.i.C738.f 
rcgnum  cjclorum quomodo  uim  patitur a diebus Ioannis  Ba 

ptiftcNifieflcntindealiqui  expellendi,nunquam  dicere- 

tur  per  vim  eflc  diripiendo,&  nifi  cum  aliquib.  nobis  effet 

prelium  non  diccret  Apoftolus  t  Non  eft  nobis  col.ad.car. 

&c.p.i.col.i2  57.c 
regnum  immortahraris  fimilitudine  firmamenti  fuper  capita 

animaliumfignificatur,p.4.col.io8i.a 
regnum  Iudcorum  nouifllmum  maximc  imbecillum)p.4.col. 

1 204.6 
rcgnum  mcum  non  eft  hic,fic  non  dicitur,fed  non  cft  hinc,& 

quarc,p.6.col.6io.c 
regnum  Chrifti  effe  tcmporale  credebant  Iudej  ficut  &  Apo- 

ftoli  antc  afcenfioncm  Domini,p.y.c946.f 
RegnumquarenonacceptauitChriftus,cu  populus  eum  in 


regem  rapere  voIuir,&  cum  efTet  iuum  ex  diuina  promiflio 

n-^p.j.col.i  izo.t 
regnum  Chrifti  confirmarum  eftperduo.Primum,quiainter 

pfccutiones  atrociflimas  creuit  numerusChtiftianorum  . 

Secundo,fuit  multitudo  &  magnitudo  miraculorum ,  &c. 

p.j.cn67.b 
regnum  Iudeorum  ceflafle  oftenditur  nato  Iefu  Chnfto,  p.j. 

col.j7.b.c 
regnum diftinguitur  a tyrannidcper  hoc quod  tyrannus  pro 

priavtilitatemqueritperfubditorum  oppreflionem,  rex 

autcm  bonumcommunc  querir,&cp.3.c.744.e 
regnumChriftiutrumfitvnumdeillisquae  Danieli  oftenfa 

funt.Arguitur  contra  &  pro,  cu  refpofione&  folutionibus 

argumentorum,p.4.col.i58y.b 
regum  non  cffe  pmipiendum  etiamfi  debeatur.Sed  expetta 

dum  vtfuotemporedeferatur,p.2.c678.e 
regnat,non  a?tas,fed  mores,p.5.c.937.c&  587.3 
regna  quatuor  fuccefliue  populum  ludaeorum  afflixcrunt ,  p. 

4c.io63.a.&c.io8j.a.b.&c.i906.dc&c.2i92.e.Item,p. 
3-col.5i5.b 

rcgna  quatuor  quaj  in  paruo  temporef  uerunt  valde  profpera 

ra,&  per  quid  fignificantur.p.3.ci729.c 
regi.a  iignificare  percornua,confuetudoeft  fcripturarum,  p. 

4-co!.2i79.a.b 
regnaomniacontra  feinuicem  fuperbientia  deftruxit  admi- 

randaDeiprouidentia,&cnumerantur,quomodo  &  pcr 

quos,p.4.coI.205.a 
regiofupernainciuibusfuisexpartedamnapertulit,  ex  par 

fortiter  ftetir,  vt  elccli  Angelidum  alios  per  fupcibiam  cc- 

ciaiffeconfpicerent,tantorubuftius  quanto  humilius  fta- 

renr,p.i.col.i  yio.d 
regio  clemcntatis  tota  fubiefla  eft  lationi  aftrorum,ut  omnis 

uirtus  eius  inde  gubernetur,p.2.col.3  29-b.c 
regto  Pentapolis  eft  quinque  ciuitatum  fubuerfarum  a  Domi 

nopropterpeccatumcontranaturam,&c.p.3.c.i928.f 
regiones.ut  cofmographi  fchbunt  a  flumine  Indo ,  qui  eft  ab 

Oriete,ufque  Tygrim,qui  ab  occafu,hf  funt,  Aracufa ,  Par 

thia  Affyria,Perfida,&  Media  &  meruofae  &  afpere..  A  Sc- 

ptcntrionehabcnt  Caucafum  montem,&cpar.z.columna 

1553-a.b 
regiones  Indi?  pre^  cjcteris  Plinius  dicit  vcnis  aureis  abunda- 

re,p.i.col.70.f 
regula  f  cripturarum  eft.  Vbi  manif  eftiffima  prophetia  de  futu 

ristexitur,pcrincertaallcgori^  nonextenuare  que_  fcripta 

funt,p.4.col.2i7i.b 
regula?  religioforum  dicuntur  aurc^.  Etturaturmalus  reli- 

giofus,quomodo  &  quando,p.2.cyo.f 
regulce  quatuor  generales  proobferuantia  oblationem  in  ue. 

lctenede,quid,quibus,&quomodo  cedebat,p.i  .C96i.a.b 
regulae  ponuntur  fub  quibus  fignificationibus  nominum ,  ad 

quas  tribus  per  prophetas  fermo  Domini  dirigatur,p.4<co 

lumna  1697.3 
regul£du£exponendifacramfcripturam,p.3.7o9.c 
indignum  eft  utucrbacxleftisoraculi  reftringanturfub  Rcgu 

lisDonati,p.3.col.7.a 
regulisbeneoperandinonfemperartabimur ,  fed  completa 

operationebonapalmabeat^  retributionis  eft  fpeianda. 

Non  enim  vafa  fcmper  in  formis  argilke  tenentur  inclufa , 

p.2.col.ii52.f 
reguIisquomodoaliteraccipitur,p.5.c.io98. 
regulus  qui  &  bafilifcus  exojiis  afpidis  generatur;p.4.co!um. 

478.d.&col.i43.a 
regularis  difciplina  dicitur  fagena,&  quarc,  parte  5.coIumna 

247.C 
relatores  folent  plus  dicere  quam  fit  in  ueritate,p.2.columna 

462.e.f 
relaxantur  quaedam  in  futuro.Qupd  de  minimis  intclligendu 

eft,p.5.co.6i8.d 
religio  eft  vinea  f  pirirualis,cuius  Domlnus  Chriftus  cft ,  pro- 

curator,prsfidens  illi  religionijp.j  .c.3  3 1  -c 

t    3         rdigio 


Gloffa  Orclin.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


Religio  quelibet  poteft  dici  templum,que  fic  dcftruitur  quod 
non  manetlapis  fupcrlapide  quado  nonremanetibicon- 
formicas  aliqua  ad  primum  fundatorum,p.  jr.c.61  j.c 

Religioquaelibecapprobacapotrftdici  vitis,agricola  rcligio 
niprefidcns.Huiusautcm  vitis  palmites  funt  religionem 
intraies,quorum  quidam  non  manent  in  uit? ,  fed  apofta- 
tant,atii  remanct&  fru&ificant,&cp.5.col.i2  64.c 

Rcligio  a  rcligando  nomen  accipit,p.4.col.  1 898.D.  Item  p.3. 

C0I.744.C 
Religioomnisvndeexordiumhabuit,p.4.c.ioo6.f 

Rdigio  pcccatori  cft  abominatio,p.6.ci  347«b 
ReligioomnisquanLuncunqucbcnefteterit  in  obferuantiis 

rcgularibus  tame  multum  declinafie  videtur  a  paternis  tra 

ditionibus,p.  6.c  1 47  2.f 
Religiofi  fignificantur  per  Galileam  &  quare,p.4.c.2367.a 
Rcligio  fignificatur  per  torcular,&quarc,p.4.c.2046.f 
Rcligio  cft  quedam  mors  ciuilis,&  ideo  religiofi  dicuntur  mu 

domortui,p.2.ci3i.c 
Religio  figmficatur  per  defertum,p.2.c.8  27.C  . 
Religio  eft  vcl  creditur  apud  multos,quos cupiditas  humana 

miratur,vt  quanto  ornatiora  funt  templa,  &  pulchriora  fi- 

mulacratantoplus  maieftatis  habent  vel  habcre  dicutur, 

p.3.col.i94j.a 
Religionis  daufurum  profeflus,qui  poftea  cgreditur  per  ten- 

tacionesdiaboli3mundi,velcarnisfignificatur  per  Semei, 

P.2.C.687.C 
Religionis habitu  multi  prcditi  funt,&  ab  eis  quibus  prefunt 

importabile  veftigal  iaecularium  rerum  cxigunt, &  nihil  fa 

luticorumvel  verbo,velexew*nplo,velpietatis  opere  com 

plentaut  conferunt,p.i.c.i 363.3. b 
Religionis  cuiufque  probat*  pater  poteft  conuenienter  figni 

ficari  per  Manafleui,qui  mterpretatur  obliuio,  quam  quili 

betingrediensobliuifcidebetpopuli  fui  &  domus  patris 

fui,p.i.c.i477  c 
Religionis  habitu  quinq;  infignes,  abdita  fcripturarum(vt  cft 

myftica  fcientiain  prophetis)illuftratocordepenetrant, 

&  aflidue  legunt  &  meditantur,  p.2.  c.i 354«f 
Religionis  ftatus  extra&us  de  deliciis mundanis,  fignificatur 

perMoyfenquifuitcxtrac"tusdeaquis,p.i.C7i;,b.c 
Religionis  ftatus  per  Iacob  pertgrinanrem  infinuatur,in  qua 

auftentas  &  altitudo  funt ,  &c.  Altitudo  religionis  per  fca 

la  fignificatur,cuius  latera  funt  lectio  &  oratio  deuota  gra- 

dusautemfal?  funtpaenitenti5opera,p.i.col.324.c 
Religionisin  deferto,no  folum  dccalogi  prf cepta,  fed  et  Eua 

geliiconfiliafaltemaliquafuntferuanda,  P.1.C0IU.1637.C 
Religionisduplicistranfgrefliojfcilicct  poflefliones  habentiu 

&  mendicatium,fignificatur  per  gentem  Ifrael  &  iuda,p.4» 

col.6oj.c.6o6.f 
rdigionis  caftra  qui  ingrcditur  ad  pugnandum  contra  da»mo 

nes  &ideo  egrcditur  de  tencbris  mundanaeconuerlationis 

fignificatur  per  iftos  qui  egreffi  f uer unt  de  Aegypto  ad  pu 

gnandum  contra  Chalda?os,&c.p.4.cS2Q.c83o.f 
Rcligionis  dcfertum  &  potiflime  mendicantiumingredienti, 

dicerec6gruitPfalmus,Dominusregitme,&cp,3.c.586.f 
Religionis  mendicantis  Iocum intrans  &  f ugiens  a  feculo  ta- 

quam  a  loco  pericolofo  contidens  de  diuina  prouifione  di 

cerc  habet  Pialmum,Dominus  re.me.&cp.3.ibid. 
Religionis  ingreffum  poteft  vouere filius  familias  dum  ad  an 

nos  pubertatis  venerir,ficut&  matrimonium  poteftcontra 

here  quia  ex  tunc  eft  fui  iuris  in  his  pertincnt  ad  peifonam 

fuam,p.i.ci399.b.c 
Religio  omnis  vulc  locum  vbi  facra  fua  venerarii  &  ubi  fami 

liarius  inftitutis  fuis  valeat  inferuire,p.2.c.7J7.c 
Rcligionis  ingreflum  quando  parentes  impedire  poflunt ,  & 

q  iandonon,p.5.ci6jr.c 
Rcligionis  uoto  emiflb,an  filius  tcneatur  exire  clauftrum  pro 

ptcrneceflitatemparentum,etiamcontra  voluntatem  fui 

fuperioris,p.y.c.2  62.b.c 

ReligionisChriftiana:tresftatusnotatur,duoin  praseti  vbi 
mercmur  tercius  in  futuro  vbi  triuphabirn9,p.3.ci2  6o.d.e 


&  multiplicitcr  illi  tres  ftatus  figurantur.Ibid. 
Religionidiuinauantaeftfan&itas>vteam  plerunque  etiam 

qui  foris  funt  venerentur,  &cum  his  pacem  habeant  quos 

Dco  fcruircperfeclec6fiderant>quamuisreligioncdifcor 

dent,p.3.col.i624.e 
Religionis  ftatus,fignificatur  o  vas  Petro,appares,p.6.io97.e 
Religionis  profcflionefirmatum,propofitum  cauedi  rccidiuu 

&  etiamobferuatum,iimilitudinem  habet  ad  angelicam 

vicam,p.5.col.37i.c 
Religionis  ftacus  intelligitur  per  folitudinc,p.  i.c.i  5 14.^ 
Rehgionis  ftacus  fignificatur  per  margaritam,&  eft  una ,  &c. 

P.5.C.247.C.  Iccm,per  fagenam.Ibid. 
l\.eIigioniscIauftrum,perdiabolum([quem  Antiochus  Epi- 

phanes  figurat)  f ubuertitur,&  ille  multa  abftulit  a  rcligio- 

fis,p.4.C22I9.C 

Religionis  ardua  qui  ftatum  facere  volunt,&  non  potentcs  re 

cedunt  areligione,fignificantur  per  illum  qui  quanebat 

deprimitatedignitatis,p.5.col.6io.f 
Religionis  ftatum  valde  dedecent  pomp?  in  ^quitaturis  &  fa 

miliis,p.4.col.i25i.c.i252.f 
Religionis  ab  ingreflu  qui  deuotos  quantii  poflunt,itnpedi5t 

&ingreflbs,perfe,&  peraliosimpedire  nituntur  ab  actu 

profeflionis,tales  priuari  merentur  ab  ingreflu  patriae  ca?Ic 

ftis,p.i.col.i597.c 
Religionisingtcflum  velnouum  facerdotum  qui  inchoat,do 

mumnouam  a?dificat,p.i.col.i596.f 
Religionishabitum  deuoteaccipientibus,tantagtatia  datur 

quanta  fidelibus  in  baptifmo  datur,p.  i.c  1 86.f 
Religionem  ingreflus  &  acidiofus  exiftesdlgnificatur  per  Epi 

fcopum  Laodicen(em,p.6.c  1 490.f 
Religionemintrantesdeuote,quiconfiIio  Chrifti  dimittunt 

teporalia,&  ibi  viuut  fan&e  confolatione  recipiunt  a  Do- 

mino  gratiae  in  prxfenti,&  glori^  infuturo,  P.4.C0I.1 163.C 
Religionemintrantes,aliqui  ibidem  proficiut,aliqui  deficiut 

P.4.C0I.115.C 
Religionem  ingrediens,quomodo,&  qualiterdebetfehabe- 

re,p.6.col.io25.c 
Religionemintranstentat&probatDeus  pcr  internam  in- 

fpirationem  ficut  Abraham,dicens-Tolle  Ifaac,id  eft,  mii 

danum  gaudium  aufer  ate,&c.p.i.col.269.f 
Religionem  n5  putant  homines  efie  finc  auro  &  argeto,  quia 

in  his  deledantur,&horum  nitor  perftringit  oculos  eorum 

p.3.ci943.a 
Religioaem  efle  in  diuitiis  arbitratum  eft  apud  vetuftos .  Hic 

error  vfque  ad  nos  peruenit,p.4.c.66o.d 
Religionem  intrantes  poflefliones  habentiu  non  ex  deuotio 

ne,fed  vt  cx  pauperibus  diuites  fiantj&  ex  comptibilibus 

honorarijfignificantur  per  Scribam^qui  dixit  Chrifto,  Ma 

gifter  fequarte,&cp.5.ci64.f 
Religionem  ingredi  parcntibus  non  licet,  omiffa  cura  filioru 

omnino,p.5.ci65.c 
Religionem  quaeretescum  moribusfajcularibus,  fignificatur 

per  Gabaonitas,p.2.c.67.c 
Religioncm  ingredientium  vocatio  fecularibus  hominibus 

fignificantur  per  vocationem  Mactlm  ad  apoftolatum ,  & 

quare,p.5.col.i72.f 
religionem  ingredienti  debct  praelatus  omnia grauia  religio- 

nis  exprimere,&  fi  fuerit  promptus  ad  fuftinendum,recipi 

tur  ciusfacnficium  quodfacitdefcipio  per  religionis  in- 

greffum,p.r.col.649.c 
religionem  ii  prudentes  &  Iiterati  homines  ingrediuntur,con 

filium  eorum  propter  nouitatem  non  eftcontemnendum, 

fed  gratanteraccipiendum,p.i.c.65i.c 
religionem  ingrcdi,ad  offeredum  Domino  perfonae  nonnul- 

lf  incpta?  funt.Et  figuranturper  animaliainepta  ad  iacrifi. 

cium,p.i.col.ioio.f 
religiones  du?  in  generalem,quarum  vna  eft  pofleffiones  ha- 

bentium,alia  mendicantium,fignificantur  fub  metaphora 

duarummulicrum  adulterarum  &  vnius  matris  filiarnm . 

Et  vtraquenonrelinquitmoresfiEculi,p.4.ci2  5i.c.i2  52.f 

religiones^jjf 


Ind 


Religiones  du$  funt  poflefliones  habetes  fcilicet  monachi  & 

canonicis  regulares,quorum  temporalia  bona  frequenter 

vfurpare  nittiun  terrena  poteftas,p.4.ci34o.f 
ReligiofusbonusinclauftroreligumisfignihYatur  per  Iere- 

miam  claufum  in  arrio  carceris,  &  quare,p.4.c.8o4.f 
Religiofusbonusperobferuationem  triu  votorum  cfficitur 

triplkatus,&  per  quem  fignificatur,p.2.col.96o.f 
Rcligiofus  bonus  contemplationi  diuin^  intendens,  tribula- 

tionefup  popuiu  imminenti,debet  ferueterorare,vt  Deus 

eam  auertat,p.  4.C  1 8  85.C.&  1 886.1 
Religiofus  malusfuraturregulam  auream,&c.p.2.cj:o.r 
Religiofus  bonus  verbo  &  exemplo,  fuperbosieducit  ad  hu- 

miIitatebonorum,&  ficvertitnominaeorum  &  faciteos 

habitacula  Dei,&c&  per  quem  fignificatur,  P.1.CO.1477.C 
Religiofus  poftquam  profecit  in  do&rina  feculari  ad  clauftru 

redire  debet,ad  agendum  Deo  gratias,&  orationi  ftudioq; 

vacandum,p.i.ci9<5.e.f 
Religiofusfubditosmalis&rebelles  debet  ab  aliis  feparare 

per  reclufionem  vel ciedtionem  de ordine,durum  tame det 

eife  prejaco  quauis  hoc  cogatur  facere  racione,p.  1  .c.2  59.C 
Rehgiofusvelclericuspropatenti  crimine  infamis  effe&us, 

cadauerdicitur.Ecdicicurpendensinligno,id  eft,in  aper- 

to,no  ex  co  maius  fcandalum  mfcicur  quam  ex  laico,  &  io 

debetfepeliriper  inclufionem,p.i.c.i58y.c 
Religiofus  profefliis  qui  d  blandicias  mulieris  deceptus  trahi 

turad  impudicos  traftus  &amplexus,fignificaturper  Sam 

fonemdeceptuma  Dalida,p.2.c  143. c 
Religiofus  velfecularis  infurficiensfcientiapariter  &  vita,  cii 

ad  Ecclefia?  regimen  eligitur,eft  quafi  lignum  quod de fal« 

tu  accipitur  vc  mde  fiat  idoIum,p.4.c.66o.f 
Rehgiofusbonnsnondebetfugerelabore  in  monafterii  vel 

Ecclcfi^regimine,quandocxboniPr^Iati  morte  lmminet 

periculum  religionis  monafterii,uel  Ecclefie,  p.4.ci348.f 
Religiofus  qui  fubhabitu  rcligiofofeculariterviuit,pcr  quid 

fignificacur,p.i.c.i070.f 
Reiigiofo cuidam  prcd icanci  contra  vanitatcs  mundi ,  quida 

mordaciter refpondit.Prater  compatiamini  mundo ,  quia 

vanitasetiam  religionem  intrauit,p.4.col.i98o.f 
Religiofi mendicantes  a  longo  rpe  plura  fcripferunt  in  Theo 

logiaqua  alii,&  quarc,p-3.c.2  i66.f.Item,p.2.cn.c 
religiofimendicantesinteralios  magisobliuifcidebcnt  tepo 

ralium,&  perquidhocfiguratur.p.2.ci9i.f 
Religiofi  poffunt  intelligi  pcr  inhabitantes  Ieruf  alem,  P.4.C0 

lum.i  n.c 
religiofi  fiue  fint  nobiles  genere  vel  de  humili  plebe,  contenti 

finceundemcibumfumere,p.4.col.i43.c 
religiofi  fignificantur  per  domum  Ifrael,p.3.c.23  i4.f.&  colu. 

IJ29.C 

religiofidebentorarepropaceciuitatisvelregni  quibus  ha- 
bicant,p.4-c.776.t 

religiofi  quidamfanclam&honeftam  habent  confuetudine 
vt  qui  ert  hebdomadarius,per  totam  hebdomada  maneat 
intraclauftrum.Et  vndc  hoc  initium  habuit,p.j.c.68i.c 

religiofi  praedicatores  in  clauftro  vacare  debent  conremplati 
uar  vitae  pcr  ftudium  &  orationem,&  exterius  a£tiu£,  doce 
do  populu  exemplo  vit£  &  uerbodo£trinae,p.i.ci68i.b.c 

Religiofiadaedificationemaliorumapci,  adprfdicandum  & 
cofeffiones  audicndum,afuis  fupcrioribusfunt  mittendi, 
P.1.C.1477.C 

religiofi  docendo  populum  verbo  &  excmplo,&  pro  bono  fta 
tu  populi  dcpi  ecando.dati  funt  a  Deo  quafi  murus  dcfen- 
fionis  poft  platos  Ecclefix  populo  Chrirtiano,  p.i.cn88.f 

religiofi  mendicances  cres  puteos  foderunt  per  quos  fignifica 
tur  praedicacio,confcffio,ledtio,pro duobus  primis  conten 
deru nt  paftores,nc  in  fuis  Ecclefiis  pdicarent ,  p.  1  .c 308. c 

religiofi  habitantes  in  amaritudinc  pcenitcntice  &  lu&u  figni 
ficantur  perMciatitas,p.i.c.i  175. c 

religiofidebentobliuifcidomupatrisfui,'fed  funt  intcr  cos 
aliqui  valde malc, vnde  Auguft.Sicut  non  inueni  meliorcs 
his  qui  in  monaftcrio  profccerunt,ita  non  inucni  dctcrio- 


ex. 

rcs  illis  qui  in  ipfis  defecerunt,&  per  quid  fignificantor,  p. 

1.C.1411.C 
religiofi  permulti  licet  habeat  malam  vitam,multi  tamen  co- 

rum  habent  fanam  do&rinam,&fic  per  bonam  doarmam 

alios  ad  terram  viuentium  inducut,&  ab  ea  feipfos  pcr  ma 

Iam  vitam  excludunt.ibid. 
religiofi  mali  &  clerici  a6  Dei  cultum  deputati,  concupifcen- 

tias  mundanorum  videntes,inducunt  ex  hoc  diluuium  vi- 

ciorum.Nam  laici  imitantur  mala  eorum,dicences.  Quarc 

non  faceremustalia,cum  facerdotes,clerici,&  religiofi  fa- 

ciant,ea,p.i.col.i37.c 
religiofi,oflicium  religionisaffumentes,n6  pro  augendis  vir- 

tutibus,fcd  pro  requiredis  fubfidiis  temporalib.  per  quem 

defignentur,p.5.ci  1 2  3.C 
religiofi  quidam  Chriftum  relinquentes  cui  elegerunt  feruire 

quaeruntexcellentiascummilitibus,&pecunias  cum  mer 

catoribus,&  delitias  cum  carnalibus,  p.4.  c.544-f 
religiofi  ad  bonum  opus  tepidi  qui  ante  religionis  ingreffum 

erar  fortes  &  agiles  ad  lu&andum  &  faltandum ,  fignifican 

turperSamfonem,quiante  tofionem  capillorum  fuit  for- 

tiffimus,p.3.c.  2j6.f 
religiofi  pingues  redditibus  in  cupiditatc  clerum  imitantcs, 

perquosfignificentur,p.4.c.2  239.c 
religiofimaliquireuertuntur  poft  profcflionem  ad  modum 

viuendifecularem,perqucmfignificentur,p.4.ci86j.c& 

col.2  2i6.f 
religiofi  contumaces  &  apoftatc  multi  reuertuntur  magis  co 

a&i  fame&  nuditate  quam  deuotione,p.4.coI.6i  j.c 
rcligiofi  non  dimittentes  mores  &  geftus  parentum  feculariu 

inaniterhabitum  fumut  religiofum.Exempliidcafino  qui 

affumpfir,pellem  Leonis,p.  1  .c  1 87.C 
religiofi  frequenter  operatur  ad  falutem  popularium  confule 

du  populis,&  praedicando  verbum  Deiiipfi  came  hac  falu- 

tcpriuacurinperfonisproprijs,  fuisoperibus&iritentioni 

bus  peruerfis,p.  1  .co.  1 4 1 8.f 
religiofi  carnales  quamuisfintIiterati,non  tamen  funt  inter 

feculares mittendi quia  plus  nocerent  mala  vita  quam  pro 

ficerentdodtrina,eoquodinraoralibus  magismouent  fa 

c"taquamverbo,p.i.c.i48o.f  » 

rcligiofi  rcbelles  &  clerici  facieces  Iitigia  &  appellationes,  de 

clinant  a  veritate  Euangelica,p.4.c.67o.f 
religiofi  fi  proprietarii  morientes  Ecclefiaftica  fepultura  carc 

bunt,p.6.cio27.c&  i028.f 
religiofi  proprietarii  fignificantur  per  Ephraitas,  P.2.C.23  8.f 
rcligiofi  boni  omnia  dimittentes  amore  Chrifti,dent  efle  pur 

gati&colatiabomniimpuritate  peccati,  p.4.c.2i97.d 
religiofi  vnum  patrem  vel  fratrem,&cdimiccentes  pofleflio- 

nes  &  agros  relinqueces,recipiuc  multos  patres  &  fratres, 

&poffcfliouibusomniumfuftentantur,p.5.c589.c 
religiofivirimoribus&fcieaciaimpugnanc  arcem  fuperbi$, 

fed aliquandoimpediunturquando  poteftaseoru  reftrin 

gitur  vel  fufpcnditur,&  fignificantur  per  Ionathan,p.4.co. 

2427.c.Iccm,p.3.ci  364.? 
rcligiofipauperesneceffehabent  petere  a  potcntibus  huius 

faeculiEleemofynarumfubfidia,&econuersd  potentcs  a 

religiofis  orationum  fuffragia,  P.4.C.2429.C 
religiofi  multi  Chriftiani  in cccnobiis  magnis ducetorum,  tre 

centorum,&ampliusmonachorumpergIadiumSaraceno 

rum  tranfiernnt  ad  rcgnorum  coslorum,p.6.col.  262.b 
religiofi  qui  gemere  debent  pro  peccatis  propriis,ac  etiam  po 

puli,fignihcanturperturrures,p.i.c.907.c 
religiofi  dicuntur  mortui  mundo,ficut  Leuitae  conf  ecrauit  di 

uinocultudicebanturmortui,p.i.coI.ii92.f 
religiofidcbenthaberehabitumdiftin&um  fecundu  profef- 

fionem  ad  quam  funt  per  votum aftri£i,ficut  Iudfi  habce 

rut habitum  diftinclum  in  fignum ele&ionis  .  Vide dc  hoc 

comparationem,quare&  quomodo,p.i.c.i  syi.cf 
religioforum  trcsrcgule ptriafatafignificantur ,  p. y.c. -.'■  ' 
religiofi  debent  vti cibis frigidis  & veftibus,p.i.ci  175  c 
religiofi&hominesfpiiitualesdcbentinafperitatc  & 

E    4 


Gloflse  Orafin.&  Nicolai  de  Lyra. 


tate  viucrc,&  non  in  mollicic  dditiarum,p.j.colum.743.c. 

Religioftpaupercssutparatifru&ifTcarein  Ecdefia  Dei.Sed 
clerici  &  diuitcs  religiofi  mali  diffec3ntcs,impcdienu<.  prx 
dicationes  corum,&  confilia  confeffionum ,  p-4.c  t 946  A 

Religiofi  boni  intcfliguncur  pcr  bonas  ficus ,  &  e  regione  per 
malas  ricusmalircligiofi,p.4.col.752-f-Item  ,p.2.c69.c 

Rcligioprimiindcfertishabicauerunt:Scdnuncmig.aueiuc 
ad  habitanJum  in  ciuicatibus,p.4.c429.c 

Religiofi primi  contcmplationi  vacanrei,tumulTus  faeculai  :u 
fugcrunt,fed  modo  mutatum  eft  prardicamettim,  qu*a  mul 
tiieingeruncnegociisfccularium,ut  aiccndant  ad  praela- 
rionis  itatum,p.3.col.6j9C 

Religioiipodcflionem  habcntes.fimilitcrjmendicances  noco 
u .-niunt  in  Eccleiia  ad  folcnniratem,&  quarc ,  P.4.C.42 g.c 

Religio(idicunturcor,&quare.Scd  nunc  cft  fubuerfum,& 
quomodo,p.4.col.945.c.&  946. f 

Religioii  qui  in  clauftro  debct  ciTe  clauii,expofici  funt  tumul- 
cibusfeculariumnegotiorum,p.4.ciooj.c 

Religiofi  mulcum  folliciti  lunt  de  receptionc  nouitioru,  &  po 
ftea  non  curanc  dc  bona  nucricione  eorum,p.4.c  1 007.C 
Sed  faciunc  cos  peiores  mulriplicirer,  CO.1945.C 

Religiofialiosadreligionisingrefluminduccntes ,  &poftea 
fua  peruerfa  vitafcandalizantes,aflimilanturhypocricis,p. 
y.col.^Si.c 

Religiofi  mendicantes  citius  declinauerut,ut  videtur,  aperfe 
dtione  patrum  fuorum,quam  a!ii,p.4-co.i  2  53.C 

Jleligiofi  mali &  ingrati qui non  func conccnri conuencualib. 
iibi  miniftratis,cumtamenfrequentertalia&paucioiafuf 
feciiIcnceisinfa?culo,p.3.3023.cIcem,p.2.c.879.cts7i.c 
Jrem,p.i.col.633.c.&col.i233.c 

R.eligioli  quidam  pauperes  exdefe&u  victus&  veftitus  iniu- 
fte  murmuranc  concra  fuos  ftiperiores,emedare  non  p<  >ten 
tes,cum  ramen  in  religionis  ingreflu  ordinis  grauia  diligen 
tereisfueruncexplicaca.Ecdchocfigura,  p.i.co.1292.7 

Religioiiquidammodicadiligecerobferuant,&  negligut  ma 
iora,ur  magis  ponderanc  iilentii  fra&ionem  uel  incltnatio- 
nis  omiflioncm,qua  defraudationeproximhvel  aliquid  hu 
iufmodi  pro  monaftetii  fui  vcilirace  remporali,  p.y.C38t. 

Religiofi  mulci  profitetur  feruarc magna,  fciliccc  Euangelica 
coniilia,cum  ramen  no  obferuant  eciam  pra?cepta:propter 
quod  feculares  etiam  peccatores  tamen  poftca  penitentes, 
eis  coramDominopifponuncur,p.j.c.352.f 

Rcligioii  fruftra  gloriantur,quod  iint  filii  iecundum  habitum 
alicuius  fan£ci,nifi  opera  fecundum  poifibilicacem  imicen- 
cur,p.5.col.n66.f 

Religioii  mulci  magis  adherenr  aliquibus  opinionib.eo  quod 
iuncopinionesmagiftrorum  fuiordinis,uelpatriae,  quam 
pro  ipfaveritate.  Etfignificantur  per  diicipulos  Ioannis 
Bap.p.5.col.i077.c 

Religiofum  in  congregatione  feu  aliorum  bonorum,  non  de- 
bu  eile  aliquis  bonts  operibus  ftenlis,p.  1  .col.7 1 9.C 

Religioforumpaupcrumpatres&eorumfilunon  habent  im 
mobilia  bona ,  nec  victum  delicatum,nec  maniionem  fta- 
bilem  &  quare,&  per  quem  fignificantur,p.  2.C0I.141 9.C 

Religioforum  ftatusbonae  natur?  &  fortun^  cxpotutpro  mer 
cede  regni  caelorum,&  iignificatur  per  liachar ,  p.  2.c.  26.0! 

Rcligioforum  noui  Teftamcnti  figuraprjecefiitinNazaraus 
&  in  quibus,p.i.ci  1 97.C 

Religioiorum  peccata  grauiora  funt  quam  fecularium  c^teris 
paribus,p.4.col.  1 2  »4.f 

Rcligioforumftatus  fignificaturperhortos.p.^.col.i^o^.f 

Et  per  Nazarcos,co.336o.f.Ec  per  ligna  cedrina,p.2.co.5 14. 

f.EcperfiliosProphetarum,c.679.b.c.  Ecper  vberem  oli- 
uam,p.4.c.670.f 

Rcligioforum  inuerecundia  arguitur  fub  metaphora  mcretri 
cis  inuerecunde,qui  gerunt  fe  ficut  feculares,p.4.co.6o3  .c. 

Rcligioforum  maliciae  uidetur  minus  curabilis  quam  fecula- 
riumcommunium,&cp.4.c.6io.f.&coI.7j2.f 

Rligioiis  admemoriam  .teduciturferuordeuotionisiujin  rc 


ligionis  ingreffu,vt  conuenientiusarguaturtepor&  temif 

fio  in  piogrciTu,p.4.c.589.ci590.f 
Religiofis  mos  eit  icpcem  victbus laudem  dicerc  Domino,  p. 

3.col.t407.c 
Riiigioixconuerfacionis,&fimpIicisfideiprima  clemcta  sut 

moruincorredio,&difciplineemendacio,p.2.c  i79.a.b 
Religiofae  perfone  v iri  ucl fceminc. proprietacis  uicio  depraua 

to?  per  Ananiam  vxorem  cius  iigniftcantur,p.6.col.io2  8.f 
Rclinquit  n.ultum  qui cum  re  poflefla ,  ctia  cocupifcentiis  rc 

nunciauit,p.5.col.32  3.c 
R^hnqucie  omnia,&  rcnunciareomnibus  diffcrunt ,  p.^.col. 

90  :.f 
Reliwq.jcreomniaficuccriamSocratesfecir,nonfaluat ,  fed 

eriam  Cequi  opoitet  Chriltum,p.5.c.323.c 
Reiiquie.  cogitacionis  dicumur  memonadealiquofacto,p. 

j.col.iooi.a 
Rdiquioe  Iirael  in extremo creditur^ ,  per  qnera  fignificantur 

p.2.co.2i4.d.e.&  c-5i9.a.b 
R^liquielfraelquidicancur,p.4.c.i34.e 
Reme Jia concra  peccaca fuerunt tria  ante baptifmum, &  tria 

poit  baptifmum,p.2.co.i  26.f 
Remoliaproptcrjquae  Dcus  parcit  populo  fine  communita- 

ti,funcquacuor,icilicetpopuliiuftitia,facerdotu  fancTimo* 

nia,rempli  fan<Stitas,&  dottorum  vericas,p.4.c.62  i.c 
Remigiusquifeciclibrum  de  interpretatiombus  nominum 

Hcbraicorum,uidecurparumfciuiffedeHebraico,  quiairt 

pluribus  interpretacionib.  defecit,propter  quod  Hierony. 

frcquenter  eum  redarguit,p.i  .c.43  2.f 
RemimfcilicecdebeamusbonorumaCytuutn  noftrorum,  ta- 

men  peccatorum  noftroru  frequerius  debemus  mcmorati 

dolendodeipfis,&ucniapoftulando,&quare,p.i.c.t5i6.f 
Reminilci  debemus  noftre; prim^  conditionis,&  dum  hoc  co 

gicamusquodprimuspaccrfa&useft  uermis  &  cinis,  & 

nos  in  cineres  rediruros  non  dubicamus,p.i.c.9i  S.f.91 9.C 
Remiffibile  eft  peccacum  hominis,fed  remiflio  adtuahs  eit  oc 

cuiranobis,p.3.ci38.f 
Remiflio  pene  &  culpe_  quam  differenter,&  per  quid  fignifice 

cur,p.3.ci22o.f 
Remiflto  offenfa»  quot  modis  fiac&quomodo  Deus  rcmittac 

p.3.cii75.a.b 
Remiflio  offenfa?  eft  de  neccffitate  fed  non  remiffio  iniuria: , 

p.5.c.6o2.f.Icem,p.3.col.2ii6.f 
Remifio  pcccacorum  non  dacur  alicui  iine  propria  fide,fed  fa 

niras&aliquidhuiufmodiduribcnepotcftalicui  propcer 

fidem  alienamjp.5.c  1 7  i.c 
Remiflionis  culp?  impedimentum  cft  cius  celatio  fub  f ancli- 

ratis  fpecie,p.3.col.643.c 

Remiflionis  duplexeffe<aus,fcilicctcarerepoena&  frui  glo* 
ria,p.6.col.5i.a 

Remiflionesquanta?funtinEuangeliisaudi.prima  in  bapti- 
fmo  fecundain  martyrio,cerria  per  elemolynam  ,  quarta 
quiafraciibusremitt:mus,5,&c6.&c.7.&cp.i.c92o.f 

Remittere  nonimputare,tegerc  ciufdem  rationis  &  fenfus 
funt  verba,p.6.col.57.a 

Remotaanaturalicognitionehumanafuntin  triplici  gradu 

&  horumfubdiuifio,p.3.col.4i6.f 
Renafcitur  homo  duobus,aqua  &  igne  fpiritus,  ficut  duobus 

conftat  id  cft,corpore  &  anima,p.5.c.7  8.d 
Renes  funt  gcnicalium  feminum  minifteria,cum  uenii  e  &  fc 

moribus communicances,  p.i.c-926.f 
inRenibuscainisdelccl:atioaccipitui,p.i.c589.c 
Renibuspropagatiocarnalisj&infidevircucu  gcneratio  fpi-  \ 

ritualisdelignacur,p.4.col.982.d 
Renouabicur  corpus  humanum  in  rcfurredtione  ad  immorta 

litatem,ad  quam  &  quo  modo,p. i.col.3 x  a-b 
Renouatiohuminis  in  feptenario  poieft figurari,  &  quomo- 

do,p.3.c.2i49.b 
Renum  &  cordis  eft  quxdam  aflinitas,p.i.c.92  6.f 
Renunciationisinitiumillinonacc'piant,quu-.  mjliuscft  vt 

in  actiua  vica  coniiitant,quam  tepide  contrmplationc  cxe 

qucnccs, 


I 


naex. 


quenrcs  maiori  fe  difcrimini  inuoluanr,p.  i.  c.i  573.  b.c 
Re.i  unciantibus  omnibus.&  rcnunciai  e  prxdicantibus  dici- 

rur.-  Videtcquomoao  fediicunturhomines.&perueniun 

turadolefcentcs,ne  militenr,&c.Quid  efl  fcruireDeo?la- 

borare  nolunt,&  ocij  occafiones  qu$runt,&c.&  de  hoc  fi* 

gura,p.i.cs3i.b.c 
Re^iatus  nifi  quis  fuerit  exaqua,&c.quia  peccatu  vnius  tran- 

fit  in  omncs ,  ideo  legislator  virum  de  quo  egreditur  feme 

pro  generandis  hMijs,fed  &  tntilierem  quae  concepit ,  lauari 

praecepit.Corpus  enim  ab  originali  fordidum,  femen  tran 

sfunditimmundum,&c.p.i.c.i037.b 
Renunciare  his  qua:  pcffident  non  funt  plerique  idonei,etiafi 

&  moribus  perfccti,  &  communicent  facramentis  Ecclcfia 

fticis  &  fpirirualibus  magi(tris,p.2.ci32o.f 
Kcnunciare  qui  mundo  &  prauis  operibus  voIunt,ff  uioribus 

tentationibiisadiaboloimpugnantur,p.i.c530.f 
Rcpctere  fua,an.,quado,  qualiter,  &  quomodo  licet  pcrfe&is 

&religiofis  &  imperfeCtis,p.6.c.239.d 
Hepctitur  fxpc  quod  per  gaudium  dicitur,  p^.cyo.d 
Repr^hendere  fi  visaliquem,primum  videvtrumfimilis  fis 

eijQaod  fi  es,pariter ingermfce.  Quod  fi  non  es  fimilis,  ra« 

men  quia  olirn  fuifti  vel  cifc potuifti,  condefcende,  &  non 

cx  odio, fed  ex  mifericordia  argue,p.5.ci45.b 
Reprehendendus  non  eft  aliquis  tempore  quo  eft  vehcmen- 

rercon:riftatus,&adiramdifpofit'us,quiaaIias  videturre- 

prehcnforpotiusquarrcre  fubuerfionemquam.  correttio- 

nem,p.3col.ioi.b.&43.b.&ci83.c 
Reprchenfibilc  fe  cflc  tanto  amplius  quifq;  cognofcir,  quan- 

tomaioris  gratia'  lumen  percipir,p.3.c.407.c 
Reprchenfor  iuftus  illcqui  non  habet  in  fe qd*  reprehedatur, 

H  ceft  in:erhominesfolusChriftus,p.j.c.i99.b 
Rcprch.nforquomodo  pofficadetractioneexcufari,&  quot 

&  qua?  illa  fint,p.3.cioi.b 
Rcjrobatio  Dei  in  punitione  iniuftorum  &  malorumnullam 

iiabctiniuftitiam,&accipiturdupliciter.  Vnomodolar- 

ge,a!io  modo  propric,p.6.c.i  24>f 
Reprobi  non  rcfurgcnt  ad gloriam,  fed  ad pcenam  &  ignomi 

n;am.p.4.c.244.f 
Reprobi  &  ha?retici  teporc  Antichrifti,  detecl3  eius  falfitatc, 

omnes  finalitcr  ad  Chriftum  conuertcntur,  p.6.  cy^g.c 
Rcprobicumrcdargucreeleclosexinfirmirate  a&ionis  non 

valcnt,ex  crimine  tumoris  accufant.p.^.col.i^y.b 
Rcprobia?ccrna  nonintelliguntjnifi  cum  protemporalibus 

iam  fine  emendatione  puniuntur,p.4.c.262.d 
Reprobi  plerunque  eo  magis  contra  Deum  fuperbiunt ,  quo 
',     abeius  largitate  &  coinra  mcritum  ditantur,par.3.ci5  i.a 
Reprobi  zclumrec3itudinis,vellpiricuak'mgratiafanftaepra: 

dicatiouisinfaniam  furorisaftfn-antjp.^.  col.i97-b 
R  eprobi  cum  iniquiratc  fua  corripiuntur,quibus  valent  tergi 

uerf  arionibus  lc  cxcufare conantur ,  &  quafi quafdam de- 

fcnfionis  fqi.iarnasobiiciunr,p.3.c.397.a 
Reproji  nc;nranrumviitutesncnaflequi,fed  &profequi,& 

quanrumvalent  in  bonisobruerefeitinanr,p.3.ci696.d 
aeprol  ishiclicetad  Deum  vcnirc  in  iudicium:  quod  non 

tun c,&  li  dcfiderarcnt.  Hoc iudicium  cft  quo hic  nos iudi- 
n.?.col.32  3.b.c 
arc  vxorem  qnando  &  quot  modis  fieri  potuicpar.y. 

cj27.b.Item,p.i.c.i6oi.b.c  "_ 

Rcpudium  an  fit  dc  cxprcflb  mandato  Dei,pa.  j.c.3  27.a.b.c. 

32  8.d.c.f 
Repudium  liuerepudiruiovxoris  inlegcantiqua&nuc,quo 

modq  fitvel  fucritlicira,p.i-ci6o2.f.&ci6n.a.b 
Rcpudijlibellus,an  &  quomodoIicituscrar,p.i.ci6o2.f 
K<  p  idij  libellumquarcMoyfes  permifirjp.j.col.i  12. f 
K  piJ.jIibcllusquarcdatus  fuit&  obquascaufas,  partey. 

c.3  27. a.b.c 
Rcpudio  fadtofupcrrnanctv;'ncuhim,fedinvetcriTeftamen 

to  vtcrqucpermitrebatur  nubcre,&  quarcp-j.c  3  2  8.cf 
Rcfuics  mcnfxeftrcfcctiofatictatis  internx,quaepinguedi- 

ncplcnadicitur,p.3.c.334.d.e 


RcqiiiesduobusmodisdiciturJcilicctvelaceiTationeabope 
rc  vel  pro  cojnpletione  dcfiderii ,  &  lecundum  hoc  dicitur 
rcc]uiesfancloium,p.i.col.j5:.c.?7.c 

Requicsticsenumerantur.Vnafabbarhi,  fccundainPalefti- 

na,tcrtia  vera.,qu:c  in  ccelo,p.6..c.82;..a 
rcquies  bcarorum  vtrum  fuit  prafigurata  per  requie  fTliorum 

Ifraclin  terra  promiffionis.  Arguiturcontra&  pro.cumre- 

fponfione  &  folutionibus  argumcntorutf%.6.col.242.f 
Requics  patriae  ccelcftis  fignificatur  per annum  quinquagefi 

mum,proprer  quod  diccbatur  Iubilaeus,  &c  &  quarc,p.i. 

C.1123.C 
Requie  fanitis  in  hoc  mundo  non  cflepiomiflam  per  nouum 

Teftamcntunjjfignificat  columba^p.i.ciyp.a.b 
rcquiefcere  quomodo  dicatur  Deus , &  multis modis  intclli- 

gitur,p.3.ci74.d.cf 
requieuiffe  quomodo  dicitur  Deus  in  die  fabbati  abopcrib, 

fuis  cum  non  vkleamus  vel tuc faclum  efle in die  feptima , 

vel  etiam  nunc  fieri,p.i.c  1389.C 
requieuifleinfeipfoquomodo  dicitur  Deusindiefeptimo, 

cum  fcriptum  fit.Etrequieuit  Deusdiefeptima,quafinon 

in  feipfo.Qmd  cft  ergo  dies  feptimus?&  quomodo  requic- 

uit  in  die  feptimo  quem  non  fecit?p.i.c y8.  d.e.  &  C.7J.C 
requieuiflelicetdicatur  Deusa  faciedisgeneribuscreatura? 

vfquenunc,tamcn  operaturadminiftrationeeorundege- 

ncrum,quxtuncinftitutafunt,p.i.c.J7.c&ci38^. 
res  tantum  valet  quantum  vendi  poteft,p.i.c.436.f 
res  aliqua  in  facra  fo  iptura  dicitur  fieri  fecundum  acquifitio 

ncmalicuiusdifpofitionisaccidcntalis,p.i.col.i2.f 
res  temporalis  fit  in  itinere,  defiderctur  arterna  in  peruentio- 

ne,p.2.c.i  576.C 
rcs  vnamu!tisfcrmonibusdicitur,p.4.ci2  2i.a 
rcs  naturalis  quarlibct  eo  ipfo  quod  naturali  defiderio  appetit 

aliquodbonumquodamodoclamatadDeum,p.3.364.f 
res  eadem  fignificatdiuerfa,&  aliquado  oppofita,propter  di- 

uerfasfuiproprictatcs,p.3.ci47.e.f.Item,p.2.c.2j6.f.& 

col.72i.cItem,p.i.c.8.c.f.Item,p.y.c.275;.c 
res duas  fccit  Deus  antc omnes  tempus.  Angelicam  creatu- 

ram,&  matenam  informem,p.i.col.4.e 
non  res  ac  fenfus  propter  literas,fed  literf  ob  manifeftationc 

rerum  funt  rcpcrta?,p.i.c.3o8.a.Interl. 
res  aliquas  Deus  duobus  modis  cofiderat,  fcilicet  fecundum 

mer  ira,&  fecundum  rei  naturam,  &  fecundum  fuumconfi 

liump.4.c#336.e 
resqua?eftfigura  velfignumalicuius  poteft  tripliciterconfl- 

derari,p.6.c.799.c 
resconcuflahuc&illucagirur,p.3.c.35'5.b 
rcs  nuila  feipfam  gignit,vel  adeffe  producit,p.3.c.209O.a 
res  perditur  quando  non  attingit  proprium  &  debitu  finem , 

quod  patetdcmedicina,&  vira  pracfenti,p.5.c.202.f 
resdiciturdemonftrari,quandodenouo  aliisinnotefcit,p.y. 

col.1104. 
resquaflibet  fa?pcper  hiftoria  virtus  eft,  pcr  figmficationem 

culpa,ficut  aliquando culpa  in  facto,  in  fcripto  prophetia? 

virtus,p.  2.cj73.a.b 
Rem  alienam  qui  cupis  occuIte,interitus  fidem  perdir,  fcruis 

cnimnonchariratefed  fraude.vclutamansetimquemmo 

ri  defideras,vtfuccedas  p.i.c.59j-d.c 
rerum  omnium  formano  &  diftindtio  duplici  modo  a  dodo 

ribusdatur,p.6.c  13  66.  f 
rerum  fubftantia  fimtil  crcata  eft,  fcd  no  fimul  per  fpecies  for 

mara  cfl:  &  fimu!  extiticperfubftantiam  macerif,n6fimul 

apparuitperfpecicmformaTjp.^.c.^oj^.d.e 
rebuscorporcisinfunt  pcromnia  elemenraquaedamoccult^ 

feminaria?  rationes ,  quibus  cum  data  fuerit  opportunitas 

temporalis  atquecaufalis,  prorumpunt  in  fpecies  dtbitas , 

fuisfcilicet  modis&finibiis,p.i.c.544.f 
refeph  vt  tradunt  Hcbnvi,  nomen  eft  darmonis  qui principa- 

tum  tcnct  intcr  alios,ipfumquc  eflc  qui  in  paradifo  mulie- 

ri  locutus  fit,&  quare  fic  dicl:us,p.4.c2o69.a 
rcfina  quid  Citiic  quoruplex  fit,&  ad  quid  valear,  p.4.c.863.b 

Rcfina 


GlofTse  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


Refina  cecJrinaliniti  libri  nec  tinea,  nec  fencdutedcficiut  ,p. 

refutcrc  malo,&  non  refiftcrc  maIo,quando  bonu  vcl  malum 

cft,p.6.c.T7zj.a.b 
refifterc  malo  aliquando  eft  pra?ccptum,&  ahquado  cofilium 

&afiqiiandanonrefifterecftrnalumJp.5.cii6.f 

rcfpiccrcDciqujidfit,p.5.c.270-f  .  _  ,.   .  r 

rcfpicttur  plerunTJuc  rcs  qucHbct  innocenti  mcntcfcd  m  ipfo 
cWpeduanimusconcupifceHti*gIadioconfodicur,&dc 

hoccxemplum,p.a.c.573.a.b 
refpiratio  in  hominibus  licct  tiat  per  os  &  pcr  narcs.tamen  il- 
la  qure fic  per  narcs  cft melior,& cft  rcfptratio  vitg  humanS 
faluatio,p.4.otozo.cltem,p.3.c.258.f 

RcTpondcre  ftulto  iuxta  ftulticiamfuam,&non  rclpondere 
ihilto,&cnoni'imtcontraria,p.3.col.i7i6.e 


refurredionem  futuram  conccfferunt  quidam  Philofophi,  & 

ctiam  Iudci,fimiliter  &  Saraccni,fed  aliter  &  aliccr  ,  p.  6.c 

34o/.Itcm,p.3.c.ioy.c.&cii6.b 
rcfurredionem  futuram  non  etTeomnium  fimuljdixit  Lactan 

tius,fed  enor  cftjfucccfliuc  fccundum  cignitatei,par.6.co. 

347-c 
ad  refurrcctionem  bonor tim  qui  vult  peruen  ire ,  ofierat  very 

facerdoti,ideft,  Chiiftocaftitarcmmctis  &  corporis  &  fnn 

plicitatem  in  Hde  Carholica,p.  i.c.  1 1 98. f 
in  relurrcctionc  vnufquifqueaur  in  tribu  Ruben  fpiritualibus 

indiciisafcribitur,quia  fcincct  aliquid  in  actibus  velinnio 

ribus  fimile  &  confanguineu  habuit. Alius  in  tribu  Simco. 

&  quarc,&  fic  dercliquistribubus,p.i.cii56.f.&ci435. 

c.&col.i437.a 
refurrcccionesdtur  funt,p.j.c.32  3.b 


llcfpoaderC  noftrum  ad  vocationcm  Dei  quid  cft,  p.3.  c.163.  retrahcntia  a  malo  tria  ftmt  fpcc ialitcr,fcilicct  vitii  foetor ,  iu 

a!&quandoipfercfpondet,ibid.&col.407.a  diciiterrorTuppliciihorror,p.a.c.i337.c.&col.i355.c 

Rcfpondctjcft  fadis  di<marecompenfare,p.3.col.i  32.*"  retnbuit  Dcus dupliciter hic  in  pracfcnti & in  futuro ,  P.3.C0I. 
rclpondcsincptovcrboiramdifcordiamquefratcrno( 


excor 


547-b 


dcprouocat,&qu;\(i  vltramodum  emungens  vbcra,clicic  retribuit  Deusaliquando  per  alios,  vel  pungens  vel  rnedi» 

fanouincm,p.;.col.i738.d  cansperdolorem,aIiquandopcrfc,&c.p.4-C903.b 

rcfporfdens  prius  quam  audiat  ftultum fc effc  demoftrat.Hoc  recribuere  Deus  nobis dicitur,&  non  tribucre,&  quare,  P.3.C. 

duplicirercxponitur,p.3.co!.i72.d  I322.d.e 

refponfionis diuin?  triplex modus,p.3.C309.c  rctribuuntur mala pro malis,vcl  bona probonis,vd  bona  pro 

refponJioni  accingit  fcqUi  nequit  reda  pati,negligens  corri-  malis,aut  mala  pro  bonis.Duce  priorcs  peruncnt  ad  iuftuia 

gi,p.3.col.i4i.a  tcrtiamadmifericordiam.quartanefut  Deus^p.^.ci^ji.c 

refponfum  accipicgratum,qui  modefteproximum alloquitur  reiributio  rinalis,an  poflk dici fcminatio  vcl  frudus  feminum 

&quafi  dc  vberibus  in  quibus  lac  quercbat,butyruta  expri  p.4.c.266.e.f 

mit,p.3.col  1738.^  resribucio  perfedanoneftmanimafinecorpore,adquodiu- 

reftitutio  in  vctcrilcge,  qnarc  pra?cipitur  inbobus&  ouibus,  formandum  kabcr,naturalcm  inclinationcm,p.3.ci68. 

cuminaliisrcbusfufriciatreddereduplum,  P.1.C0I.699.C  retributionisinitium  eft,inobicufecurirasmencis,  p.3.c.86.e 

reftftutiovirtutis&gratieaddiuuaturpcrquatuor.Primueft  reuelare poffunr  veritatesaliquashominibus  Angch  boni  & 

pura  confefliojiccundu prceferuatto  a  rccidino,tertiu  boni  mali,fub  diflfcrcntia  tamcn,  p.  1  .c  1 3 27.b.c&  ci 5 3 5 .c 

operis  multipIicatio,quartum  proprie.  confcientiae  teftifica  reuelatio  quid  cft,p.6.cul.3 1 5  .a.&  445  .c 

tto,&cp.3.col.864.f                                       ,  reuelaciocftquadadiuinxprefcienti^impreflio,p.4.ci64i.c 

relurrcxit  Chriftusprimus  ad  vitam immorraIem,Lazarus  &  reuelacio  &  indebita  deteaio  criminis  tit  duodecim  modis,& 


aiiis  refurrexeruntad  vitam  mortalem,ideo  rurfus  morcui 

D.6.C0I.3  34«f.&  col.6 1 1  .c 
rcfurgenr  corpora  in  quantitate,in  menfuram  cetatis  plenitu- 

dinis  Chrifti,p.6.col.5  5 1  -a.b 
refurgere  idem  numero  quomodo  fieri  poflic cum  corruptibi 

le  &  incorrupcibile  gcncre  diffcrant,&cp.6.c.348.f.  Icem, 

P.3.C0I.211.C 
refurgentium  conditio  &  gradus  •  Itcm  corundem  diuerfitas 

quantum  ad  elcdos  &  reprobos,p.4.ci  767.C 
refurrcdio  mortuorum  fignificatur,p.4.col.5  3  2.c 


enumerantur,p.i.coI.io62.f 
rcuclatio  Prophetica  licc  t  multis  modis,tame  duo  tnodi  1  un 

magisgeneralcs,p.2.ii75.c 
reuelatio  aliquandofitpervifionem  corporalcm,aliquando 

per  vifionem  imaginariam,a!iquando  pcr  vifioncm  jntellc 

ccualem  tantum,p.6.c.742  .f 
reuelatio  de  diuinis  in  uece.Tefta.erac  imperfecca,fub  velami 

nibus  &figuris,p.5r.cio26.t 
reuelacio  vcricatis  quce  fit a  Dco  &  Angclis bonis,  non  folura 
fit  hominibus  bonis,fed  ctiam  aliquado  malis,p.i  .c  1 3  27-b.c 


refurredio  duplex,animce fcilicec &  corporis,p.6.ci7.b.& c,     reuclatio  quce fit a  Deo & ab  Angef is fanctis,nullam  cotuut 


94t.cltem  p.3.c-436.e 
relurredio  hominis  futura  oftcnditurperrationem,p.3.col. 

165.C 
refurredionoftrapotefttriduanonumero  fignari ,  quia  do- 

minusdie  tertia  refurrexit,p.3.ci3ii.c 
refurrcdio  Domini  intloritione  virgse  Aaron  figuratur,cun- 

discnimvirgisinariditate  rcmanentibus  ,  virga  Leuiad 

florerediitdiccorpusDomini  in  mortisanditatepofitu, 

in florem  refurredionis  erupit,p.  1  .c.i 285 .b.c 
refurtedioDomini  per  circuncifionem  figuratur,p.5.c696.d. 
relurredio  Chriftiprobetur  fuiffeveraex  partecorpons,& 

ex  parcc  anime,p.6.c.83  3.C 
refurrcdio  Chrifti  vtram  debuit  argumctis  probari,p.6.Ibid. 
ref urrcaiofpintualis a  morce  culpx  ad  vitam  gratie; ,  qucc  cft 

arra  glorie,p.5.c.37i.c 
refurredioquidcft,p.6.c.833.c 
rcfurrcdionisfuturceteftiseftEzechieUp.^.c^^.b 
rcfurreaionis  dominic?  folennia  fingulis  annis  cclcbramus,& 

quare,p.4.c.2355.a.b 
rcfurrcdionis  Dominica»  feftiuitas  fignificantur  pcr  folennua 

tcm  Pafchalcm  vctcris  lcgis,p.  1  .c.i  5  5  i.c 
refurrcdio  neccflitas  accipitur  cx  cribus,p.6.c.348.^ 
f  cfurredionis  caufa,p.4.c.246.c 


>'C- 


falfitatem,fed  illa  qu?  fira  d^monibustrcqucnter  habctad 

m»xtam  falfitatem,p.i.Ibidcm. 
reuclatiocumfichominibuspcrda?mones,talesdicunturpro- 

phetxdgmonum.Cumautema  Dcofit,immcdiate  vcl  mc 

diantefanccis  Angelis,dicutur  Prophccae  Dci,p.  l.Ibidcm. 
reuelatioPropheticacftquardamimprcflio  cognnionis  duii- 

nx  tacta  in  mentc  Pi  ophctc;,futurum  autem  contingens  du 

plicitcrcognofcitur,p.  1.C.1565.C 
reuelationemclarioicman  habuericlacobdc  myftcrio  Chri 
'  fti&futurabeatitudinequam  ipfe  Abraham,p.i.c.46i.b. 

&  c.466.f.&  C.469.C&  ^^o.d 
reuelationes  diuinc  funr  fermones  Dci,qui  fiunt  primo  Ange 

lisfupcrioribus&pcrillosmcdiiSj&pcrmedios  infcrion* 

bus,&  per  infcrioi  cs  fanctis  hominibusjp.j.c.i  2  24,f 
reuelationcs  diuince  fccudum  proccffum  tcporis  procedut  de 

impcrfectoapcrfcccum,ficutars&  natura,p.2.c.34o.f 
reuelaciones  facre  paci  ibus  Vc.Teft.de  myfterio  Chrifti  &  fu- 

tura  beatitudine  clariorcs  factf  funt  poftcrioribusquam 

primis,p.i.c.324.b.c&  col.363»a 

reuelationesdiuin^circadimiflionempcccatifuntpIurcs,p.3, 
C0I.641.C 

rcuclationcsdiuine  folentficrimentibus  quietatis,&apcrtur 

bationibuspaffionumiedacisp.i.c.io8.f 

Reuclationcs    * 


irid 


K     .latioties  dhiinx'  fiunthabitantibus  m  dcferto  pcsriiten- 

ti.r,pu?.c.  1042.1- 
Kcuclanones  ad  inftructionem  hominum ,  frequccirius  dan- 

rur,denoclequamdedie,qua!io:oanimanoneftimpcdica 

cxrerioribustumuItibus,p.5.c.323.  f 
Reuelationes  falfa?  defignantur  per  eculos  cceti,quas  tanqua 

veras  recipiunr  Prophera?  diaboh,p.3.c.398.f 
Raidariones  indcbirc  modo  fac"roe pcccatorum occultorum 

&  perfonarum,ad  diuerforum  ftatum  perfonas  defignan- 

rurcV.  prohibctur,p.i.cio57.c 
Re:iercntia  quam  fit  neceffana  vt  facris  interfumus  &  quare 

fic  procul  coni'i(tendum,p.i.c95S.e 
Reueren::a,honor  &gloria,habeinle.pcraddirionem,p.3.c. 

i6iS.f 
Rcucrenria  eft,quando  aliqnis  defert  honorem  alicui  quacu- 

quecx  1  aufa,eciam'i  cx  timore  hoc  faciar.Ibidcm. 
Reu.-rcntia  aliqua  fcu  fcrciitusexcerior,vna  velplures,  eftfoli 

Deo  cxhibeda  feu  exhibcnda?.  I n  hoc  doc.Hebrxi  &  Lati- 

ni  c6dcniut,fed  quce  fit  illa  vel  illx,varie dicicur,p. 2.163  i.b 
Rcuci  eri  eft  cum  timore  honorem  impcndere,p.5.c.8y4.f' 
JkeUertentes  dc  negotiarionibus  fcu  pcrcgrinationibus,prius 

debenrgraeiasagercde  diuinaprotcvftioncquam  fe  po- 

na!)tad^arrandumrumores&rruphas,p.2.ci53J.c 
Reum  iubet  lcx  acccdere  ad  faccrdotem^ck  quod  ille  iudica- 

•uerit,hoc  iftedeuotus  impIerccontcndat,p.i.C94o.e 
rcumquisiudicat,quiquodconfcffuseftlingua,voIunratc  fe 

protulificncgac,p.i.cio2  2.d 
rcx  Melfiasfecup.dumHebrcps,cumvenerir,'erirequitaturus 

ilium  afinum,qui  portauit  ligna  holocaufti,cum  Abraham 

filium  fuum  Ifiacimmolare  voluti>p.i.cj23.c 
rcx  Chriftus  du  nos  regit,&  fenius  metis  noftra?,  qua? &  qua- 

ha  operetur  in  nobis.Econcra  rcx  Aegypci.i.diabolus,fi  re 

gnauerit  fupei  nos:qualianosagereopacogit,p.i.478.d.c 
rcx  vel  princeps  ad  quod  &  qux  pnmo  &  principalitcr  debet 

inducere  filios  fuos,p.2.c  1 3  i.c 
rex  bonus  vel  princps  qui  i'e  recognofcit  effe  fa&uram  Dei , 

&  in  pi  incipio  regni  fui  erigir  animu  fuum  ad  quxrendum 

honorcm  Dei,&  bonum  populifui  fibi  commiffi,fignihca- 

turper  Afaregem,&cp.2.cii86.f 
rex  bonus debec  cffc gratus fubdicis fibi  de  facto  fidelitatis  & 

pietacis>p.2.c.5  2i.c 
rcx  Sonus  nullus  porcff  cffc  in  regiminc fui & aliorum.,nifi  a- 

biiciac  a  fc  fupcrbix  vicium,p.2.C4i  i.c 
rex  mjtus  tcmporeinalitiae  fax  non  eft  fecundum  vcritatcm 

rexdicendusfcdtantumaequiuoce,ficut  oculus  lapideus 

aut  depictus,p.2.c.3  90. f 
rcx  bonus  vei  Praelarus  qui  rcx  cft  in  fpiritualibus,  de  eo  mo- 

ra!itercxponiturPfalmuscentefimus,p.3.ci203.c 
rex  vocatutquicunquefanclus,quiviciorum  bclla  mfe  vin- 

ccreviigulramalicia?  nouitcxrirparc\p.3-ci694.d 
rcxmftitutuspervnctionem,cftfiliusEpifcopi  in  fpirituali- 

bus,&  eiusDominusin  tcmporahbus,p.5.c-6ii.c 
rcx  a  regendo  dictus  eft,fi  ergo  111  te  animus  rcgnar,&  corpus 

obtcmperat,&cmeritdrex  vocaris,p.2.ci8i.c 
rcgis  ctcmentia:  Vidc  in  Clementia. 
rcgts  aci  prouidemiam  bonam,  non  fclum  pertinct  habere  di 

U!tiasartificiaIes,fedctiaro  naturalcs,p.2.c.ii23.c 
de  Kegis  iure  m  ncceffitatepofiti,proptcT  bonum  commune, 

funt  omnia,&  cxponcnda  vcl  cxpendcnda  probono  com 

n iiini.&dehocfiinileincorporcnaturali.p.^.c^ 63.  c 
regi  nonltccbat  operatificris,p.i.c.ii75.b 
rcgem  primum  quare  conftituit  Deusclegantempcrfonam 

qucprx  fefcrrcrmaicitatcm,p.2.c.38o.e 
rcgcm  vblemem  eiTc  bcjli  focium  prohibuit  Dux  excrcitus, 

vciitiisncciahquidaccidcrct,p.2K:.623.a 
regem  mftiruir  Dcus  patcr  filiumin  aflumprapronobishu- 

maniratc,&  6guradchac,p.2.c.iiZ4»f 
rcgt  m  te  ofluium  cfle  facis ,  li  1  cgnat  Chriftus  in  tc ,  parte  2. 

ii.c 
regc m  quare  populus  Ifrael pctiit  fibi dan a  Deo,parte  2.col. 


ex. 

i98.f.&columna  ??9-b 
regem  cum dcfiderauit  populus Iudaicus, cur  hocdifplicuit 

Dco,cum  aiibi  inUeuraturcfte  permifTus,p.i.c.i5  56.f 
regcm  perendo fupcr  fc •filij  Ifrael,vtrum  peccauerunr?Argui 

tut  pro  &  concra,cum  refpofione  &  folutionibus  argumcn 

torum,p.2.c.76i.c36  2.d.e.f.367.a.b.c 
Reges  funt  qui  tentationum  fuarum  moribus  no  confenticn- 

dofuccumbere,fedregendopiccffenoucrunt3p.3.c.332.d 
reg^sprimiin  Ifraclqui,p.r.c.5?8.d 
regcs  dicunrur fancli ,  quia  adhuc  viucntes in  tcrris  domuc- 

runt  motus  fenfualitatis,p.2.c.867.c&  c.i  1 1  i.b.c 
rcgcs  &  principes  magis  fiiu  folliciti  de  prsefentatione  diuini 

cultus,&  boni  communis  quam  de  perfonis  proprijs  &  fibi 

coniunctis,exeplo  Ioachin  regis  &  Codri  regis  Athenicn- 

fis,p.j.c994.f 
rcgcs  m  neccffirate  pofiri,  &  extra  neceffitatcm  pofiti ,  alia  & 

alia  iura  ftatuuntin  fubditos,an&  quomodoliceat,  par.2. 

c>362.d.e 

regesmulcosgentiumpropterperfidiampopuIopatrumDo 

minusperiiii(iceffecaptiuos,p.2.c.85i.a.b 
reges  fuos  fingulae  nati6nes  ante  aduentum  Domini  habcbat 

nec lice"bat  de  vna  regione  tranfii c  ad aliam ;  Romani  au- 

tcmomnesinvnamredegeriinr,p.4.c.202.d 
reges  Catholici  nor»  debent  effe  fuperbi,ncclubrici,neccupi- 

di  aut  ignaui.fed  humiles.  Dcbent  etiam  effe  continentes , 

liberales,&diuinae  legis  zelatores,&iniuftitiamomnibus 

confcruantesjp.  1  .c  1 1 5  9.C 
reges  de  Efau  defcendences  rcgnauerunr  vfque  ad  tepus  Da- 

uid,qui  fecitfibi  Iduraeamtributariam,partefecunda,co- 

Ium.ioi8.a 
regcs  deccm  tribuum  omnes  per  idololatriam  a  Deo  recefle- 

runt;p.4.c.i869.b 
reges non habebantludxitotoillotcporepoft  captiuitatem 

nifialiquospaucosparum  antetempusChrifti,&propric 

loqucndo  non  fuerunt  reges ,  quia  non  fuerunt  per  diuina 

electionem,&  pcrfacram  vnc5tioncminftiruti,p.4.C462.f. 

&  495. c.&  1237. c.Videplene&extefe,c:37.b.&2  030.d 

Item,p.2.c.i029.c 
reges  trcs  Iudaroru  f uerunt  conf ufibiliter  traftati,qui &  quo 

modo,p.4,ci037.c 
rcges  infidelcs  qui onagri dfcuntur, quomodo  afflixerunt  Iu 

dxos,p.4.c.3o3.c 
reges  AegyptiomnesvocabanturPharaones,fictu&  ahquo 

tcmporcomncs  Impcratores  vocabancurCirfarcs,par.i.. 

C.195.C 
reges  quomodo  plurcs  vxores  habcre  poterant,& fub  condi- 

tiombus,p.i.c.  1 56  i.b.c 
reges  fiplurcs  vxorcs  vcl  c6cubinasnunchabent,peccatum 

cft  quia  figurar  tranfiei unt ,  pro  quibus hoc ahquando  ve- 

nialefuic,p.j,c.5  39.a.b 
regcs  olim  116  accedcbant  ad  cxores  fuas  de  nouo  acceptas , 

nifipoftarinicircuIum,p.i.c.i9j.c 
rcgcs  a.ntiquicus  non  permictcbac  aliqucm  affiflere  fibinifi 

niundum  &  honeftuin,p.3.c.  1 67. c 
regcsanciquicusincurribus&  clephantibus  portanribusca- 

ftralign'apugnauerunt,p.4.c.2  2  26.f 
rcgesfacircii:  ficerdotesapud  Iudcjosvn<5tio,apud  Romanos 

diadcma,par.quarra,columna^77.a.Apud  Gcniilesqua- 

tuorinfignia,fcilicet  purpura,fibula,annulus,  &diadcma, 

p.col.2424.e 
reges  &  pnncipes  dicunrur  fodales  Dci,eo  quod  cum  eo  par 

ticipantinnomine.  Dicunturcnim  Rcgcs  &  Dominificut 

ipfe  Deus,vt  dicit  Rab.Sal.p.3.c.  1824. f 
regcsquicumNabnchodonolor  habitabant  paftores  vocat 

ieremias,p.4.c.63  i.a 
regum libri  vocati  funr  ob  id quod regum  cu Iuda,cu Ifrael 

fa^a4tannosconuoenx,p.2.c«3P9*c 
regumornamcntaprcciofapoftobitumcorum  proexequijs 

in  pyra  vrcbatur,fed  finccadaueribus.Hiccratmosapud 

vcceres,p.2.ci  194.6 

Regum 


GloiTx  Ordin.&  Nicolai  dc  Lyra. 


Regum  Aflyriorum  &  Medorum  fupputatio,  paite  fecunda, 

Regum  hbcr  in  duas  partes fccundum  Hebrxos  diuiditmyta 

quod  i bidootarmim  funtlibri,p.2.c.30Q.c 
Regmn  uui ■primus,(icutrationibilitcrattiibuiturSamue!f, 

fimilimodppoflttntattfibuifocumltis&tcrMusregumNa 

thamProphctx  feuGad,p.a.c.i  143.8 
re«umhb.e!  kcundus  quomododicitur  ipfiusSamuelis  ficut 

°&  primus,cum tamcn  non  potucrit  fcnbere  polt  morcem , 
&c.p:-c477.c 
re^bus(vtHcbra?itradnm)fiebantreuerentia?caufacombu- 

liionespreciofarum  veftium  timulcumaroauribus,  par.a. 

c.  119...C 
proRcgibtisprecandum,p.4.c.ioj8.b 
rhamnus  &cnus  h  rbae,  prws  molhs,  fcd  poft  in  fpinas  verti- 

tur ;&  c/usino»aiitas,par,3.col«847.a.hcm,partcfecunda, 

C.a  \6  d.e 
lhctoraaTubijjCuiusfacimdiam  &  fuhtihtate'  fermonispau 

ci  inrelhg  mt ,  nullam  in  fc  lubct  fapicntiam  quantum  ad 

diuina  p^.cjoy.l) 
rhinoccrustltindomita?natura?,qui  fi  captustenetur,il!ico 

inoruur,p.^  c.^i.a 
redirc  Deicftatfl  aioninolIcmifereri,partetcreia>co.i29  a. 

&  27J?.e 
riJcn>  Sj  aarguitur,&  non  Abrahamcumfimiliterrifcrit,  & 

qua""C,p. i.c. 2  i$.c 
rinocorula,fluuiusquidiuiditPaIa?ftinam&  Acgyptum,p  i. 

c.2 1  va  Inrcrl. 
Rmocorula  nuuscft  non  magnus,&  etiam  ciuiras,  parre^.c. 

2?4.d.c.Itcm,partcfccunda>columna76j.b.Itcm,partei. 

01437-5 
ritus  punficatioftis  Lcuic,arum  in  quatuor  continetur ,  p.  i.  c 

121  l  C&  I2I4.t 

ricum  lacnticiorum  pIcriqueaudinnr,obfejuanciam  fabbato 
rum,vcl  fimihain  Ecclefiarecitari,offcndunrur,&diconr. 
Quid  profiiiunobispra?ccp:a  Iudaica?  IudaJdchis  vide- 
r«!r,&cp.i.ci249.a.b 

rixa  paftorum  Abraha?  &  Loth  quare  fuic,  &  affignarur  ratio , 

p.I.C  I96.C.1 

rixa  inter  Manam  fororcm-Moyfi,&  AethiopitTam  eius  vxo- 

remquarcfuit,&iangunturopinipnes,p.i.c.i246.e.f 
roboam  pon  erat  iuuemsa?'are,fcd  fcnfii,qui  quadragclimo- 

pnmo  a?ta;is  fua?  anno  coepit  rcgnare,p.2.o  1 1 7  j  .a.b 
roboamferuauitlegemtnbusanui*  qoarto  vero  rcbeliauit , 

p.2.c.749.b 
roburhominis  incorporeperficrurvfque  aJannum  tricefi- 

mum,&  mcnte  vfqueadqui  >qi>agefimum,&  tuncincipit 

foructido corporis debilican,p.r.c.  1 182  f 
roburexercicusin  principcconfiftit,ticut  virtusnaturalisin 

corde,p  2.c.i33^.a.b 

rogaturfi-uitraproahquo,qui  non  mereturaccipcre,parte4. 

c.672.d 
rogaturus  pro  peccatis  fruftra  manus  ad  Dcum  expandit;qui 

has  aJ  paupcrcs  pto  poffc  non  cxtcndit,p  j.c.220.e 
rodirurquodcomedi  non  potdt,p.3.col.327.a 
roma  vocatur Babylonia,p.6.c  1  a 44J 
roma?  rcgcs  fucrunt  a  pnnupio  vibis  condita?  vfqne  ad  Tar- 

quiniumf:perbi:m,dcindcu)nfuk-s.pofth  ctnbun  sple 

bis  &  dictaforcs  habuit,&  rurfusconlulcs  viquc  ad  iul.um 

Csefarem  &CP.4.02397.C 
romx';einpli!mpacisa?J.hciucruntTicus&  Vefp« fiamisca- 

pciuatis  Iudeis,in  quo  vafa  tcmpli  &  vniucrfa  donaria  con 

fvcraucruiit,p.4.c.i73i.a.b 
romanus  princepscum  luo  cxerciru  venienscontra  Ierufa- 

lem,quj?occidi.  Propheras  Domini,&radcm  Dommum 

Prophctarum,pcrqucmfignificatur,p.2.C9os.c 
romana  ciuitas  tempore  Beati  Pauli  dominabatur  toti  mun- 

do, ic  corum  fidcs  annunciabatur  vniucrfo  mundo,  p.6. c. 

•  9-c.Vide  etiam,p.4.c,202.d 
rojnaaiinterprctaturfubIuues,fiuc  conar.cs,&  quare,p.6.i,.b 


RomanidcgcntcGallorumquosceperantcffoeminabnnt.vt 
quiRomamccperant,hacignominiaic!iicinui,paitc;.c. 
1729.0 

Romani  r%gnj  temporibuspoffunt  compararidecempla^a; 

quibus  Aegyptus  pcr  Ifraelicas  vcrberabatur ,  partc  i.col. 

j69.c&57o.f 
romani  diucrfis  tcmporibus  alia}&  alia  idola  aflumpfcrunt,& 

quare,p.6.c  26. d 
romaniantiqui  diu  coluerunt  DeosabfqucfimuIacris,par.i. 

0669. a  b 
romaniaudientesquod  Nabuchodonoforrex  AfTyrioru  in- 

currcrac  malcuolcntiam  &  rebellionem  fubditorum ,  co  cj 

omnes  dcos  eorum exccrminari  iuflfcrat  .*  proptcr  quod  ad 

dilatationcm  fui  Imperij  ftatuerunt  omnesDeos  diucrfa- 

rumgentium  coli.p.tS.c  »6.f 
romam  quarfierunt  Dominumtotiusrerraj&orbis,  non  mul 

titudmc  popul;,nec  forcitudine  Jcd  fupientia  confulu,cxer 

citioarmorum,&bonoregiminc,p.6.coi.23.c.Itcm,par.4. 

C.2397.C 
romam  poftquam  acquifieiunt  Dominumrotiusmundi ,  & 

Deoingratiduperbierunt,  &cecitatcmmentisincurreiuc, 

&  pcccata  gra.iia  commif  ciunt ,  propterca  puniendi  erant 

ex  ditnna  iuftitia,p.6.c.2  3.c 
romani  Impcratorcs  ficuc  vocatifuntCa?farcs  IulioCa?fare 

pnmo  Impcratorcfic  nominati  funt  Augufti,&  a«ihuc  110 

minanturab  Augufto  Ca?fare,eoquod  multum  auxitim- 

pcnum,p.6.col.i2  33.c 
romani  quomodo  fe  cis  pacifice  fubdenres  donabant,&  liber 

taribus  fuis  faudcrc  facicbant,p.6.c.7 5  j.b 
romani  ciues  omnes  ingenui  crant,p.6.  c  1 2 1 7.b 
romaui  conftirutioncm  fccerunt,rcmpore  bclh  quicun  que  ali 

qucm  occidiifcr  inf  antem,capitali  fentcntia  punircciir,par. 

4.C.S83.C 
romani  dcftruxcruntciniratcm&remplum  lerofolymitanu, 

&cnon  ramcn  ca  incccionc,quia  Chi  iftum  occidiflcntjcd 

vrludjpos  dcbellarcnt  tanquain  lcbellcsRomanoImpc- 

rio,p.3.c.987.c 
romanum  Impcrium  fomniant  Itida?i  fubire :  quidquid  con- 

trajdumcamdicitur,p.quarra,ci9i7.b:item,partcprima, 

c. 378.3 

romanum  Imperiumcommuniter  intclligunt  luda?i  Roma- 

nam  Ecclcfiam,p.4.ci9i7  b 
romanum  Imperiurr.  ludxi  affcrunt  cffe  vnu  &  idem  cum  re- 

gno  Chnfti  feu  Ecclefia?:quod  tamemanifefteeft  faifum, 

&ab  cismah>.ioicfidum,&cp.i.c3oo.b.c  &  c-378.a 
romanum  rcgnum  per  bcftiam  fignificatur,non  ramen  illa  no 

minaturpropnonomine  ledHebraica?&glofla?  dicutip- 

fum  nequam,p.4.c.i578.f 
romanum  rcgnnin  quomodo  Apoftolus  velate  innuit  ante 

Anrichnftumdcftrucndum,par.4.C759.b 
romanum  regnum  dcpopulabitur  Meffias,vt  iuda?i  dicunt,& 

mulcos  dc  habitatonb.  orbis  intcrficict,&  omncs  rcfiduos 

iu  Jeis  fubiicict,p.4.cr  91 7.b.  item,  partc  3.  c.  1 1 3 .  c.Item, 

p.i  c-362.f 

romanoi  um  legioncs  it^ftrucla?,  Syro  militecuftodiebant  Ae 
gyptum ,  &  vtraque  gcns  fibiinuicem  exhibuit  feruitium, 

p.4.C202.d 

romanis  quarc  &  vnde  Paulus  Epiftolas  fcripferit,patte6.  c. 

n.b.&  14.C 
romulusnominis  f  licondiditciuitaiem  in  Italia,&  duodeci» 

moannofuircgnicoepicEz  chiaregnareinier  ,i-  em,p. 

4-cii.a 
romulus  Romani  impcrii  conditor,narus  eft  eo  tempore  quo 

Efaias  vidic  vifio!iem,p.2.ci2  3o{e 
romuli  nomcu  confirmatum  elt  iu  memoria  hominum  ex x* 

dificationeciufcati.sRomaaa?,p.3.c.2i78.f 
ros&pluuiaquomododiffcrunt,p.3.c.35  8.f 
rosrenuisaqua.vndctcrragcniunai  P.3.C.1479.C 
ros  qui  in  vellus  dcfcendcbat  quodmyftice  fignificer,  par.2. 

c.i97.b 

Rorc 


Ind 


Rore  fan&ifpiritus  ofla  fidelium  vifitata  eum  fuo  corprore  in 

ffternam  gloriam  germinabunc.p.4.c.247.a 
Roitrumfuumquomodoaquilarenouat.p.^.csf^.e 
Rota  dicitur  6t  quaedam  fpecies  tribuli  feu  hcrbae,quae  in  furn 

mitate  facit  quLdam  fpheram  albam  lanugini  fimilcm,que. 

ad  modicum  flatum  venti  difpergirur.p-^.c.i74.f 
Rote  impetus  eft  in  mundo,cum  homincs  iguari  vbi  falus,vbi 

periculum,huc,&  illucdifcurrunt.p.4.c.2033.a.b 
Rota  vna  apud  Ezechielem  eft  ornnis  fan£ta  vetensteftamen 

ti  fcriptnra.p.4.ci076. 
Rotarum  ftatura,&  alritudoquibusefthorribilisjputa  male 

viuentibus.p  4.cic8o.e 
Rorunditas.figura  pulcherrima  eft,etiam  apud  philofophoSj 

&inplunbusoftendirur.p.4.ci4ii.a 
Ruben  nifus  eft  iiberare  fratrem  fuum  Iofcph,oftendendo 

fratribus  horrorem  fratricidii,&  oftenfam  Dei,&  anxieta- 

tem  patris.p.i.c^Sj.f 
Ruben  fu:r  abfens  in  venditione  Iofeph  nam  abierac  ad  quae 

rendum  nu-iiora  pa&ua,  vt  fracrcs  fuosfacerct  elongarea 

foueain  qaaeratlofeph,  vtficipfisabfentibuspoirenteu 

liberare  &  rcddere  parri.p.i.c.384.c 
RubenpoftcricurcontraMofeninfurgant.p.i.col.i273.b.  & 

1274-c  -> 

Ruben  quicumBala  concubina  patrisfuidormiuit  a  patre 

maledicicurp.i.c  1 083  .c 
Rubean  propcerenormitatcmfadi  potiusviJetur  d^dlfTj  ip- 

fi  Iacob  materiam  patientiae  quam  iuftiria?,&  an  occaiione 

dedic  Iacob,quod  de  caetero  ceiTaret  ab  uctu  genera:  ionis. 

p.i.374-d  e.&  c  449.C 
Rubefcit,&  ardcfcic  facies  hominibus  iraci.p^.c  1862  .f 
Ruben  primumbenedickMofesanrr  luia  np.r.c  i6T5.d 
Rudentes  funt  funes  quibus  nauce  fufpendunt.p.6.  cohunna 

I3j6.e 
Rudibus  folet  praeberi  moralis  fcieria,hi  Io3'on6  in  qua  nihd 

eftobfcurulibenteracciptunt.Verbigraria,Hefter,Iudith, 

Tobiam,&  mandata  fapientia.  Si  leg.i  tur  eis  Lcuiticus,con 

tinuooftendituranimus,quafinonficcibusfuus.p.i.colu. 

1419*3 
Rudimenta  IudforumCqui  imbuebantur  elementis)moleftia 

nobis  vidcntur,cum  pnmo  audiuntur.  Vult  enim  quilq.di- 

fcerc dc  his  quae  ad  falu  em  oertinencp.t.c  1 3  91.0.C 
Melius  eft  rucrj  vt  pcniceat,quam  tub  fpccie  religionis  fuper 

bire.p.5.c.io7j.a 
Ruminatio  fignutr.  eft  cemperate  compIe&ionis,&  quare.p.i. 

cioo3-a  b 
Ruminant  moraliter  qui  medirando  Irgis  continuam  habent 
r*  intentionem.p.i.cioo2.f.&  1 146. d.e 
Rufticitas  fan«fta  folum  fibi  prodeft,&  quanrum  aedificat  ex  vi 

r«e  merito  ccclcfiam  Chrilti ,  tancum  nocct  fi  deftrucntibus 

non  refiftat.  p.4.  C.J1356.I 
Ri.llicoquicrucifixum  adoratenolebat,eoquodlignumcre- 

uerat  111  horto  fuo  alTimilantur  Iudaei  Saluatorjs  noftri  pa- 

ttiam  incoltntcs.p.5.c.54o.f 
Ru(ti«_oiLm  arrogancia  nihil  impudecius,qui  garrulitatem  au 

contatcm  putanc,&  parati  ad  litcs.j  .6.^703.3 
Ruthdcq  dy  ogenie,&cuiustiliafuit.par.j.colum.2  04,f.& 

473. b.c 
Itcmp.i.coLi49^.a.b 

RuthcumfucricMoabitis,quomodointrauiteccIcfiam,con- 

trahcndocum  t  ooz  p.i.lbidcm 
Ruih  acct  pir  pknam  merccdem  a  domino  vt  qua?  fueritpro- 

gcnitiixbencdidtionisgcntium.p.2.c.2  94.c 
Ruth  infpna.ionc  Dci  pva:dita,&  que  in  calaudanda.p.2.col. 

298. d.e 
iuth  mterprecatur  videns  vd  feftinaw,  fine  defic/cns.  p.2.c. 

287.3 

Ruth  conftartia  Iaudabilis.p.i.c.289.a 
Ruth  intrauit  Ecclefiam,&fac.tacftlfraclin's.p.2.c.2  90.d 
Rurhconftai.tiam  Chriftianis  cfI'ca;mulandum.p.2.coIumna 

apo.d 


ex. 

s 

SABA  Eftciuitasinfinibus  Aethiopi3efita.p.4.C36y.c.  & 
c.695.a.AIibi  dicitur  rcgso.c.  1932.^ 
S)baeft  gens  Aethiopica.p.2.c77i-c 
Saba  natio  cft  Aethiopica.p.4.col.  1 363^ 
Sabbatum  verumeft  lefus  Chriftusinquoinuentaquies  eft 

animabus  noftris,p.4.c.7i3.b 
Sabbacum  triplex,fcilicet,temporis,etcrnitatis,&  mentis.p.3. 

c.nj7.b 
Sabbatumyerum  eft,abomnimalocefIarc.p.4.ci 26^.3. 
Sabbatum  ita  cuftodiri  praeccptum  cft ,  vt  fi  neceflitas  fuerir, 

non  fic  rcus  qui  violauerit.p.5.c.5io.d 
Sabbacum domino  confecratum  agimus , cum  ab  huius  mudi 

curis  ad  tempusfeparatiorationib.  vacamus,&c$leftium 

cogicationemenccmfufpendimus.p.2.ci4io.e.f 
Sabbati  obfet uatio,&  an  quando  U  gitur  fuifle ftatuta a  prin- 

cipiocreacionis.p.i.c.85.c&  col  i272.f 
Sabbati  obferuatio,&  fan6tificatio,an  cercmoniale  vel  mora 

le,&quando,&  in  quibusobferuatur_&cparte6.columna 

625-b.c 
Sabbati  benedic5iio,&  fanttificatio  quomodo  eft  intelligeda. 

p.i.c,8c.c 
Sabbativiolatorquomodopuniebaturinlege.p.  i.c.  1271.CI 
Sabbati  obferuitio  cur  tantafollicitudine  in  veteri  tcftatnen- 

to  commendara.p.i.c.iio^.b 
Sabbati  requies  magna  eft  alcjtudagratiae  Dei,&cp.i.coIum. 

io66.e 
Sabbathi  obferuatiSe  parabat  nos  dominus  ad  diem  Iudicii, 

&  quomodo.p  l.c.l  1 1  i.b 
Sabbaihi  obferuatio.p.j.c.i  389^ 
Sabbaci  dieligna colhges punitus eft,&  fignificat  eum  qui ho 

die  inChrifto  fignatus,inuenitur  agere  carnale  opus(ideft, 

contrahere  ligna,ff  num,ftip.ulam  in  efca  ignis  aeterni )  qui 

fi  fuericdeprchenfus,lapidatur.p.i.c  1272/ 
Sabbathiobferuatiafiebatinmemoriambencficiicrcationis. 

p.i.ci388.f 
Sabbati  obferuat'in  qualis  debet  cffe  Chriftiano  reHnquenti 

Iudaicum  fabbatum  p.i.ci^iS.e 
Sabbati  in  dic(vt  Hebraei  tradunt )  tenetur  quilibet  ter  man- 

ducare,fcil.vnum  prandium  &  duas  tenas,afTerentes  quod 

omnes  hoc  obferuaces  fun:  fecuri  aiudiciogchcnnae,quod 

eft  valde  ridiculofum.  p.  1  c.68  ^.b.c 
fabbachifanc^ificaciorequiritccfTitioncmaboperibuspecca 

torum  qu?  funt  maxime  feruilia,&  occupationcm,&  mcdi 

tationem  circa  diuina.p.4.c.475.c&  7i2.f 
Icem  p.2.ci4io.e 
fabbacho  vetabarur  opus  humanum,non  autcm  falutis  ^&  di- 

uinum.p.i.cii22.a 
De  fabbaco  debct  homo  habcre  memoriam  in  omni  re  precio 

fa,vt  dicunt  Hebraei,vt  fi  habcat  nouam  veftcm,  &c.  debet 

expc&are  dicmfabbati,vt  primo  tunc  vtatur  ipla,&cp.i.c. 

670.e.f 
fabbaco  qua?  fuerunc  licita  fieri.  p.i  .Ibidem. 
fabbatonon  obferuaturcumtantorigore  vacatioab  openb. 

manualibus,ficutinveterilcgc,quiapofsuncparaiicibaria 

p.  i.c.  67  i.c 
fabbaco  adtus  quofdamfaccrcnonlicet,etfi  ingcnerc  entis 

boni  funt,aftus  vero  bonos  in  genere  moris  licec  tacere,& 

etiamlaudabicur.p.y.c^io.d 
fabbato  requicuic dommusjfex dicbus piimo  operarus,fcd iJ 

lisnontantumfed  vfqucmodooperaturj&cpar.j.colum. 
2103  d 
fabbacismaxime  Ch-iftus  fanat,&docct,necfoUiirui  Iex  fific 
^  rcnouatio  hominis  /am  l.iucntis,&c         parcc  quinca3co- 

lumna73i.c 
fabcljiani  Haen  fisrcf.ta.ur,  &c.  parre  quarta,ccl- 

394-a.b 
fabellius  hxrerfcus  pofu;t  in  Dco  vnitatcm  perfonae  ficut  &  ef 

fcnrif  ,&  At  usccontrario  poruitdiuerfitarem  cfscntiaiii 

ficut,&  petf  onaiuci.p.j.c.  1 193.C 

F  SaccLlus 


Glofe  OrcW&  Nicolai  de  Lyra. 

Sacculusfacniu-contcmniturquam  concupifcentiavcl  volu  Sacerdotes  &doftrinamfpincuaIcIcrcfniasvocatmcciicoas. 

m*M_.f8M                                                       n.  .  _  P^5^                       • -1 

Saccus  vcft»  alpcrain  vfumlaboris  veltemporctnftitigcon  Sacerdotes  vcTe.poterantomiKSlecundumlegem  acciperc 

ceif_AclNiniuiris,&'--!M-c.6*'8.f  viduasquafcunqjin  vxores,licctanteanonfuiffcntiacerdo 

Saccua-8j  peramqinp  n  h  lv;it,iumptusexpra?dicationeco-.  tis  vxores,excepto  fummofacerdotcp.4.c.i447.c 

cedic,lic rame  vc  obi  iro  c  b- »  *x  p  >cu  iiuc coruS  i.p.y .837^  Sacerdoces  Iud?ouim  licet  non  haberench? redirates ad  exco 

Sacerdostipeccaueritquo  dift  1  ra  Leumci.ca.4  p -i.c  93S«b  lcndum,habebanctamendomosad  animalianutriendum, 

Sacerdos  dtiinquere  facjcnspopuluiP  pnmus  h6ett,qui  cum  &  ad  mancndum,tempore  quonon  vacabatcultuidiuino. 

i!j'.veretc(iefacerdos,5ciugifacriftciohonoriricaredominu  p  z.c.68j.c 

omncm  poltenratis  populum  d.linquerefecit.  p.  i.C93  *-e  Sacerdotes  vcTe.Vide  in  Dtuid. 

Saccrdos  eft  caput  popuh.p.4.0  1260  Saccrdoces  nouoe  legis  q-iinque  in  fe  habcredebcnt.Et  fignifl 

Sacerdos  quiu>s  poteit  folenni  mmiiterio  fungi  ad  populum:  cantur  pet  quinq;  qua?  portabant  facerdotes  ve.TcEc  entj 

prici  aurem  funt  qui  ornati  moribus,doCtnna,fapientia>ad  m .  •ranrur.p.i  .c.  1 1 85. c 

uunifeita.nl  imidonci.p.i.c976.t  Sacerdoresnon  propria  virtutebenedicunt,fcdquia  figuram  ; 

Dic  facerd-s,dic clcr.ccquid  cibi cufc minis,  qui quotidie  ad  Ctviiti g_punt,&  per eum qui  in ipfis  eft bcnedidtionisple- 

alurccumdomiuoc6rabularis,quomodoeifdem!abiisde  nicud1nemcnbuunc.p1.c2  86. f 

ofcularis  filium  vtrginii ,  quibus  deofculacuses  hliam  me-  Sacerdoces  &  maximecuram  animarum  habcnres,per  excm» 5 

rctricis.p.  1.  c^o.c.f  pla  honx  vitc.&  hortam.  nta  fana?  doCtrina**,&  opcra  mhtri 

Sacerdos  quilqneinlegcduiinavelutinfpeculofcinfpiciatifi  cordiae,debent  portare  fideles.p.i.ci5i9-c 

vidcac  fc  fecundu  cam  ornarum ,  &  in  lcicntia  &  actib.  vel  Sacerdotes  abluat  lachrymis  a6tus  &  incefTus  &  man*  ad  con- 

in  doctrina  ta!;-;u  a  tanrum,vt  non  folu  nominc  fed  &  me  ciagenda  Dei  myitena,deinde  proferant,& fic ad  akare ac 

riris  facerdoiium  poffir obrinerc.  p.i.C9"""6.f  ccdant.p.i.c.Sio.d 

Soccrdos  a  r  .liuuir  ex<  elleutiam  dcuora?  couerfationis  perue-  Sacerdotes  &  doctores  in  ecclcfia  fanguinem  iuftorum  effun- 

niar,vr  nthil  mconifilplendnr&rl  »s  varttis  bonorum  ope«  duncqtiiiuftiefsepofsenc,nifieorum  negligcntia  deperif- 

ruua  vul<  •> ■ur,n:hi!aliudcuosopentquamfuauiffimusho-  fent.p.4  cioiy.-a.b 

rum  |o:uisai  d!ati)ip.'.c.794.d  Sacerdoteshabentexemp!umnonfolumflendi&orandi5fed 

Sa  erdos  quis  oc  quaHs  &  vbi  eiigendus  cft  ad  facerdotium.p,  etiam  iciunandi  pi  o  lus  qui  peccauerunr.p.2.01  336.d.e 

i.c.97 1  -c  Sacerdotes  omnes  fumus,ucl  omne.  lacerdotes  imitari  debc- 

Sacerd  ^dumordinatur.noninfunditurhabitirsfctemijp  de  mus.p.5.c.2i7.a 

iiouo,fcdimprnviur  chuactei  faccrd  tal  s,in  qu<»rundan  Ircmp.i  c^o.e.f 

turhxdua**potcftatesdii'ccrnendifcil.&  ligaudi  feuioluen  S acerdorcs  dicunturfilii  Dei  fpccial.sdicet  omnesChriftia- 

di.p-5.c.285.c  mfunt  filiiDeipcrbaptifmum  P.4.C.2177  c 

SacerdosmininVrfa.cramenti,tantu  profert  verba,non  inpro  Sacerdotes  quinq.m  lcdebenthabere,&  illafignificanturpcr 

piiaperfona,fedinperfonaChi!ltiintacramentoeu».hari-  quinque.p.^.ci  454.0 

ftix.lnaliisautem  iacramecis  vtiturvcibis  luisveleccltfio  Sacerdotespura;it  ma  iminiitrationeeucharifticenonefsein 

p.^.c.i  ijo.f  quircndao»  vitam:avt  1  do:um,fedtantum  folennemoratio 

Item  p.4.c498.f.Iremp.i.c.985.a.b  nem,:*   n.>  ■;»•■•  t  m  legem  Chrifti.p  4.c.2i6o.d 

Saccrdos  mens  cofecra:a  Deo  dititur,&  quare.  p.1.1 1 2  9-b.c  Saccrdotes  non  folu  pro  ftus  peccatis  ranone  rediituri  funt, 

Saccrdos  nouc.lcgis  accedcns  ad  alcare,pnmo  debcc  confiteri  f  _d  pfoomnium  donis  quibus  abutuntur,&cp-4.  columna 

fe  peccatoremeffe.p.i.c  985.C  1414.'.. f 

Sacerdos  in  fancluai  io occiditur,  quando  ab  co indigr.e  facra  Sacer  unes  difcanr  qtiia  proptcr  fcclcre  puniuntur,&  fubdito 

mentumcuchariiti9ctkbratur.p.4.C97o.t  runi .  ilp.i  illis  iuipu:al->irur.p._.c* 329  a.b 

Saccrdotis  morte  quatc  reditus  prc^fcripins  ciqui  nolens  inter  SacerdorcS qui  ceclefiac  q  jaii  nUmcu  pra?ponuntur  dum  vio» 

fccit.p.i.c.i44.6.f  lanc  tcmpfinfpiririilviiKt,  nagism  ecclefia?  oppropnu.n 

SactrdotiscftnonfolucfFugere  manifeftamala  ,feddeclinet  funcqiu  ndecusp  ^.c.957  a  ■> 

illamalaquxfamam  nt>UTjUnfugil!antp.iiC.ip^cM>  Sacerdcus  qoui  TeOameuti  qui'cuignecupidicatis  vclluxu- 

Sacerdotisoperanononfdluvtilisiiticdetiam  fingulansmcc  ri^miniftrant  io  aliatipcrcuciuncurmortetulpcnoftrapet 

inccr  nos  rantummodo  r-dta  faciat  fed  benc  opeiaces,  ficut .       cutieocur  ruorcc  gch  .nna?.p.i.c.949.a.b 

oi'dinishonorc,itamotum  virtucetranitendat.p.i.coium.  Stfcetdotumculpa«r-uinae{tpapuu.p.4.c>p5j.a 

989. c                   r.  Sacerdotum  v  g  u(i(]i»atiiorclafses.p.2.c.i  108. d 

Saccrdotes  vcftimcncafuntrc_taopcra.p.i.c.893.c  Sacerdocum&  principumecckiigobiniqu  tatts,molacrcbre 

Saccidotioncgotium  tft  Deoorationefundeie,&  proiuftis  fcuntquiig  :mmpublitoperuertunr,iudicia  inuertunr3& 

nc  cadant,&  pro  peccatoribus  vt  1  tiui  ganr.p.  1  .c  1 2  82.e.f  fangumem  tanguini  aadunt  repleti  dobs^&c.p^.  coluaina 

Sacerdotisnominenon  foluepifcopi  vel  prcsbytcn,led&oes  xoij.a.b 

quialtitudmeconuciiationis&doctriiia;faluiarispi"a;emi-  Sacerdorumbonaconuerfacio&dcuotadiuinorucekbratio, 

ncncfolcncappeilari. p.2.c-73i.a.b.&  uji.b.c  principesinduti:  ad  Deneuerenciam&honorcmecclefix» 

Itcm  p.i.ci?o2.d.e  '     &diuiniculrusamphationem.p.4.  C.2397.C 

Sacerdor.s ore  vti opcrcnihil  vilcac fordidu apparcar, fcd  cu  Sacerdotum  potcitas ligandi,quje  & qifalis. P.5.C0I.  283.b.Et 

Ctaqi^agitj-quittirjcogitat^coiahomiiuo.prxclaiaopor  quaudoligec.ibidem. 

tetciTe&gIorl_Jafp.i.c.783.b»c  Sacerdotum  fcntencia  apuddominutnnonqi!cericur,fcdreo* 

Sacerdoriaccc/TnrumaJ  minifteriucur  vinumbiberc  nonfit  rumvicap.5.c.28i  c 

permiffom  nl  ge  veccri.p.i.c.993.b.c  Sacerdouiui  capica  vulcdominusopcriri,nonaliquoextrinfe 

Sacerdotem  tcmpcrairix  typum  eifc  oportcc.p  i.c.iopo.e  cus  velamento,i'ed  fuanaturalicxlarie,non  adornacuinac 

Sacerdotes  icribc  &  feniores  qui  Hierofolyma  h  ibuabant  cx  que  luxuriam,fed  ad  honeftatcm.p.4.C.»44.f 

araras  li  reras  ad  omnes  nationes  tranlnucttbat  Chniti  do  Sacerdotum  pnncipes  ex  auantia  diui  riis  aituciis  populum 

<it!*ma'iica!uminanics.p.4.  c.i89>b  exconabanr&  excoriam,p.5.t.340.f 

Sacerdorcsquicomedunteaquaeofferunrura  populo,&non  Sacerdotumingraritudoarguitur,depa  nmmiocruiifixilaa 

orant  propopuloa  D.»minopun icntur.p.  1^.998. d  te  viuunc&  pauciofficiuin  debjtumfaciuiiv,&c.p-4.^0i„ui. 

Saccrdotes&  3tiam  n  1  (triimm  lui.cian.  vfq  icad  vefpcra  2181.C 

id^it  .iqueaJlv^i.coafumiuacioiiem.p.i.cijoj.c  faccidoLibus  folislicebatvtiEphjd.p.j.c.209.a 

Sacerdo- J 


Ind 


Sarerdotibus  &  miniitris  vx,qui  gradus  fbi  suptus  deleclatur 

a  populo  fumere,fed  nihil  pro eius  faiute  laborare ,  nec  ali- 

quid  facri  ducitus  re&e  viuendo  prarbere,fed  peruerse  age 

do  ianuas  fupernxciuitatcs  occludercp.2.ci  ^o^.e.f 
Sacerdotibus  cur  clangere  tuba  demandatur.p.i.c.  1 2  2'y.b 
Sacerdotibus  noftris  qui  quotidie  e(Te  pra:fto  debet  altarijper 

pctua  caftitas  inclicitur.p.j-dS^.f 
S acerdotibus  ccce  mundus  plenus  cft ,  &  tamcn  in  mefTe  Dei 

rarus  valde  inuenitur  operarius,  quia  ofiiciu  facerdotale  fu 

fcipimus,fed  opus  officii  non  impIemus.p.j.c.S^d.f 
Sacerdotalisdigmcasinrelligicur  perfiliosLeui.p.4.coIumna 

2i97.b 
Itemp.i.c.ii7J.b.c 
Sacerdorahs  dig.iiras  &  fpirirualis  agonis  militia,quibus  com 

miffa  cft  fivpe  pcr  cupiditatem  rerrenam  magis  auaritif  fue. 

fatisfaccre  voiunr,quam  Chrifii  voluntatem  pugnando ex 

plerc.p.4.c.2  547.c 
Saccrdotaiibus  tubis  videmus  robur  mudi  &  munimenta  efTe 

deftrucla,cu!tum,{cil.ido!orum,  commencaaugurum,aru» 

fpicum,&magorum.p.2.c.44  f 
Sacerdotaiitcr  qui  viuunt  (quorum  pars  eft  domnus)  illi  veri 

faccrdotes  &  Leuita?  domini,qui  legem  portant  in  humeris 

irnp!cndaopere.p.2.c.62.c.f 
Saccrdotium  Chrifti  multiformi  excellentia  prxfertur  facer* 

dotio  Leuitico.p.6c86i.&  862.petr.otam. 
Saccrdotium  ve.Teft.requirebat  fanctitatem,innocentia,im' 

polliuionem,fegregationem  a  coinquinatis.      parte  6.coI. 

i>72.f 

Saccrdotiumantelegcm  fuitannexumprimogeniturx.p.  i.c. 

3i3.c.f.&450.d 
Sacerdouum  vocat  Ifaiasgloriam  Ifrael.p.4.c.i8y.a 
Sacerdotiumcft  donumlpiritus.p.^cto^o.d 
Siccrdotium  qui  fufcipiunt  primepr^cedcntiumdeliiftoru  ve 

niamconfequantur,primodeponenrfordesvitiorum&fic 

ciomunifufcipiuntornamentavirtutum.p.i.C973.a 
Sacerdorij  vnum  nomen  elt,f  cd  non  vna  pro  vitae  merito  vcl 

anima?  virui:ibusdignitas.p.i.c.977.a.b 
Saccrdotio  Chrifti  fubdi  debemus  humiliter  &  deuotc  dupli- 

cirationc.p.6  r.Sji-b 
Sacncodicesresquaflibetvocant  nominibus  illarum  rerum 

cx  quibus  fiet  f  eu  quae  efte  putaatur^fiuc  quibus  aliquo  rao 

tio  fimilcsexiftunt.p.2..c.24i.a 
Sncre  rcs  ex  abufu  malorum  facerdotum  non  funt  contamina 

ta\p.i.c.389b.c 
Sacra aliqua  f ucrunt quibus  non  erat  licitum  vti. Alia  erant fa 

cra  qux  non  potcrant  venire  in  vfum  hominum.  par.i  .col. 

943-c 
Sacra  facta  inhonoremdxmonumperagunturncgle&o  ver- 

bo  Dei. 
Sacra  vctei  is  legis  dicuntur  vmbra,  &  etiam  exemplar,&  qua 

re.p.6c88o.d.e. 
Saciamcntum  quid  cfHSimiliter  myfterium.p.6.c.705.a 
Sacramcntum  nailci  fumunt  &  non  rcm,  &  multi  facrarnentu 

fiirem  facramcntipercipiunt.p.j.cijgS.e.f 
Sacramcntum  euchariftiae  duo  in  lc  habet,quc  inrer  alia  maxi 

mc  funt  artcndcnda.Vnum  eft  potcfras  inftituentis ,  altcru 

vtiliras  huius  facramcntiinecclcfia.p.3.ci475.b.c 
Sacramcntum,cuchariftixtriain  fehabet.  Vnumquod  tan- 

tum  eft  facramentum,alterum  quod  eft  facramcntum&  res 

tcnium  quod  cft  rcs  &  non  facramentum.         parte  6.col. 

241. 1) 
Sacrametum  paffionis  populus  antiquus  in  carne&  fanguinc 

victimaru ,  nos  vcro  in  oblatione  panis  &  vini  cclebramus 

p.i.c.749.a.b 
Sacramcnrumcuchariftix  vtrummeliusfit  fumcre  frcquen. 

rcr  vclraro.p.6.c.2  97.b 
Sacramcntum  euchariftix.Vide  in  Euchariftia. 
Sacramcnrum  aquc  vifibilcneceftaiium  cft  ad  ablutionem  vj 

fibiliscorporis,  ficut  cft  ncccftaria  doclrinainuifibilisfidci 

ad  fan&ificationcm  animc;  in  uifibilis.p.j.ci  o68.e 


ex. 

Sacramentumomnecumintcl!igitur,veladcoterr.plationcm 

veritatis,vel  ad-bonos  morrs  referti!r.p.6.c.486.f 
Sacramentum  cuchariftixperficitur  in  confccrationes  matc- 

rix,&nonin  vfuipfius.Alia  vero  facramcnta  pcificiuntur 

m  vfu  &  non  in  confecratione  marcrix.p.6c2  94. f 
Sacramentum  facerdotalceft  virga  nucca.p.4.c.586.e 
Sacramentum  altai  is  quod  quoridie  in  ecclcfia  ofTertur  no cft 

facrificij  reiteraiio,fed  vnius  facrificii in cruce  oblati quoti 

dianacommemoratio.p.6c.905.c 
Sacramenrumcuchariftixan&quomodopoflitcongruedici 

mcmoriak  operum  Dci  mirabilium  prftigurantiura  iplam 

cuchariftiam.p.3  .c.  1 2  6g.z.  b 
Sacramentinueuchariftie^ifTertaccterisfacramentis.Erquo 

mododitTcrenturfumuura  facerdote&  laico.p.^.colum. 

1  i48.f 
Sacramentaomnianoux  legisad  facramentum  euchariftix 

ordinantur,p.3.c.792.f 
Sacramenta  noux  legis  &  maxime facramcntum  baptifmi di- 

cunturportx  p.£.c.i57i.b 
Sacramentaquatuorperquatuorporrastemplifignificantut: 

qux,&  quomodo,&  quare.p- 2.c.885.b.c 
Sacramenta  noux  legis  tanquam  inftrumeta  diuing  mifericor 

dixaguntadmdudioncmgratif  ipfam  inftrumcnrahrcr  at 

tingendo,  vel  ialcem  ahquam  dilpofitionem  ad  ipfam.  p  5 . 

538-f 
S acramenta  fidei,qui  committit  minus  inftru&is  nec  viria  dc 

ferentibus,quafi  alcare  domini  in  terra  fine  bafibus  ponit.p. 

2.ci05t.a.b 
Sacraoicnta  veteris  Icgisquotuplicia,&quefunt.Etdceorun 

dcmimpcrfectione.p.6.c.886.f.Etquomodoidoneosfacie 

banta  lcultumdiuinum.lbidcm.  , 

Sacramcnta  &  facrificia  ve.le.vtrum  iuftificabant.Etarguitur 

pto  &  contra  cum  refponfione,&cp.6.c.9i  6.e.f 
Sacramentaconferendo,an  requiratur  fanctitas  miniftri  ca  c  6 

ferentis.p-6.c874. 
Sacramenta  in  duplici  forma  funt,quedam  imprimunt  chara- 
*  derem,quxdam  non.p.6.C935-c 
Sacramenta  pro  temporu  rarione  difcrepant,fides  tamen  vna 

eademque  concordat.p.6.ci  01  g.a. 
Sacramenta  fecretiora  qux  rudes  non  capiunt  perfecti  inqui- 

runt.p.5.c.83  2.c 
Sacrametavifibilianihilprofuntfinesi.clificationeinuifibi!'. 

Tolcrabilius  cft  tamen  fi  quis  dixcrit,  fine  illaiftam  no;i 

cfTe,quam  fifueritnon  prodefie.p.i.ci092.e.f 
Sacramenta  fidei  populo  prxdicare  non  cft  omnium,fed  roi  h 

tantum  qui  caftitate  fidei,&  exercitio  opens  ad  filiu  f  ummi 

facerdotis  Dei  probantur  pertinere.p.  1  C770.e.f 
Sacramenta  ineffabilia  qui  contingit  cxtermmatur,nifi  meri- 

tis &  leientia  in  facerdotii  gradum  piomotus  fucrit-p.i.col. 

706. f 
Sacramenra  etfi  habuerunt  prexones  vtriufqueTeftameti  pro 

temporediffcrentia,tamen  cadem  habent  in  emundatione 

peccatorum ,  &  perccprione  cxleftis  vitx  m gratia  Dei  jk  1 

IefumChiiftum.p.i.coI.775.a.b 
Sacrametorumcclebrarionesnoue-legis  nonfunrvbique  vni 

formes,necetiam  omnib.tcmponbus  quantum  ad  ta  qi  x 

funtdefolennitate.p.i.C583.c 
Pro  facramentorum  adminiftratione  &  predicatione&  pro 

fpintualibus  acTibus  &confimilibus,non  dcbet  aliquid  acci 

piquafiprccium.p.5Ci90.e 
Sacramcntis  dominicf  paffionis  prius  rcficimur,quam  corpo 

ralibus  cfcis  pro  reucrcntia  ranti  facramenri,  hccc  Chriftns 

poft  ccenam  inftituerit.p.  5^.427.3 
In  facramcnris tria funr,fciliccr,ipfum  faciamentum, &  res  G- 

gnata,&  contenta,&  rcs  iignata,&  non  coiitc-nta.p.6.c\<li;. 

598.f 
Sacrificiumiugequale,&  quarcficdicitur,StC.par.7.coIumna 

619.C 
Itempartci.coI.950.f.9yi.c&co!.iiiy.c&col.i387.b.c.& 

colum.i393-a 

F    2  Sacrificinm 


G\o(lx  Qrdm.Sc  Nicolai  dc  Lyra. 


Sacrtrtciummatutinum  &  vcfpertinum qua?  &  q.ialia.  p.i.c. 
9?  i.b.c 


momc  Sion  vbi  erat  tcmplum.p.4.0  j 1 8.e 
Irertip.  1.067  8<f 


tur  ant  •  omnia  aha ,  &  vcfpertinu  vkimo  poft  omnia  alia 

p.t.co'^.f.&  1589.  a.b 
Sicrri  i.nivi.i;.-'  oon  pra?tcrmittcbat  in  fabbato  propter  fpc- 

cialem  obtatiohc  faoba:i,fed  codcm  die  ficbac  iicutinahis. 

|>.l  !bid. 
Si-na-i;iini:i£>cxqmbus(umpibusfiir.p  1.0971  b.c 
Sacririciujnddi  u:n>  impeJirijrhisquiconiugioieruiuncquo 

mOdo  &qualitci.p.  i.ci^Sjf 
5acrificiumiudc&iens  vu\iccurilIcfolusofFcrrc>quidcuotus 

cft  pcrprtujrcertitati.ibid. 


tum.p  i.oiolo.t 

facriricia  vc.le.figura  fucrunc  vnius  facrificii  perfcdi,  fcil.eu- 
chaiiftia?,p.4.c.63  y.c 

Ircmp.  1.01684.^ 

facrificia  veteris  ccftamcnti  non  tanquam  p-rficienda? falutis 
lnftrumcntanccellaiujcdranquamobftaculaqucdampp 
tiangcftDncspoiualunc.p.i.c.^o^d  * 

facrificia  iufTa  funt  offvrri  perpopulum  Ifrael,ficurlibellus 

rcpud!ipcrmiftusiuK,^HonflncvoluntatisDei.par.2.col. 
13  ji.d.e 


Sacri.iciu.-nholocaulri  pcrfcctiflimum  quod  fuir.p.i.c.pog.f      facnficia  quefiebanta  fingularibus  perfonis  fiebantde  corii 

expefis  propnis,fcd  illa  qne  f  icHc.r  pro communiratc,ficbat 
dc  cxp.-niiicocius  populi.Bc  qualicer  in  hoc  cxponebanc  di 
>'^c\'paiperia:ioredJicur.p.i.c.8i6.f.&c.63i.c 
ficnhcia  vclcquam  &  cuius  fignram  habcant  in  noua  lesc  0. 

itenditur  breuner.p.  i.c.687.a.b 
facrincia  maiora  fi-banc  de  iltis  tnbussfciIdebobus3hircis,& 

anctibus.Minoiaauccmfebantdeauibus.par.  2. columna 
897  e 

facrifjua  &inftiruraleg.iiia  fi  vfqueinpra?fens  manfiftent,cua 

gdiihJcmcxcluhftaicquarc&quomodoAcp.i.colum. 
1386. d  * 

facrificialegis  vereris  ficet  inueniaturfcriptu,quod  nonerant 
Deoaccepia,non  cam  nira  exprefledicunturprohibirain 
ahispropheris,quod  non  cffcrrcntui  ficutinEfaia,  &quid 
pcrhocintui.t,>r.  p.4.c.?i.b 


facririciafueruncomilsalongocempore  cum  popul 
cl-ferco,&  rameuilhscomulic  mulca  beneficia,&( 


iB76.t 


us  crat in 
ckcp.4.  col. 


S.tci  ificium  ccdciu-  quo  I  cft  ctuhariftia,non  eft  lidtfrgffcrre 
nifiindebitis  veltimentispiopcerfacrameacircuerenciam. 
p.».c.i562.f 

Sicrifkiumgratum  Dcoofferturcx  requa?  Deo  grata  non  eft 

cum  cxterminatur  &  corngicur,  quod  volunrati  illius  crat 

coivranum  p.i.  01147-''! 
Sacnficium  De/>g  acumcxhibirumeft,cum  inepracarniscon 

cupifceifiaf.,iri(nsferuorecaftig;itacft.p.i.cii47.b 
S  icriricium  v.-j  oblaclio  dc  pafleribus  non  erat  communis,ni 

(i  fneflt  i'v.l.iri;)nekprufi.p.i.c.2i2.d.e 
Si  iificimr.  q.iarcnon  fiebar.de  pifcibus,ficucdealiis  viucn 

tibiis.  p.i.pij.c 
Sacriticium  proprie  vocaturobIatio,qua?fiebat  dc  viuentibus 

p.i.co'.8io.e.&  907. c 
Sacniicium  cx  terre  n 'fcentib.quinquerequirebar.p.i.c.92 1. 

&  922c.fr 
Sacrifuiu  quarc  G ?deon  aufus  fnit  off-rre  prtetcr  locu  ubi  iuf 

ferat  Deus.Tempore  enim  Gedeonis  cabernaculum  crat  in 

S;Io,&c.p.2.c8).c 
Sjcririciumquare  fiebat  Dco  ietribusfpeciebus  animalium 

tantumdcilicet  bcuis,  Quis,&capra?.  Deduabus  fpeciebus 

auinm  fcil.tnrruris&  cblumba:.p.i.c.9i3.o&  2i2.d 
Itemp.4.c;i8.e 
Sacnficium rriplex ficbat  fn Icge  de qr-alibcr  fpecie  prs-didta . 

Vnum  vocabatur  hoftia.Ahud  hoftia  pacifii  a.  Tertium ho 

locauftum.  p.r.c.2i2.f 

Sacrificium  in  icgeficbat  triplicidc  caufa.parte6.columna 
902.e.f 

Icem  p.i.c.907.a.Et  notabiliterco!.i35:2.d.e 

Sacrificium  folennein  legeduplcxerat.p.6.c.907.c 

Sao iricium quacuor rcquireba  .Pf  imo  pccunia  pro expenfis, 

feciindo  lauatonum,tcrcio  vnguc\um,quarto  tbyiniama.p. 

I.c8i2.e  r 

facrificiumeratquodadep!iIumdeftinatumerar.p.2.c  193  b 
facrificiumplacens  Deoeftcorpofum  noftroiii monifi.atio, 

qni&apccatis  abftinemus&  vircutes  acquuimus.p.i.o 

907.c.&9i4.c.f 
facnficium  aliter  non  accipitur  nifi  meditationelcgis  condia- 

tur,  &  fu  holocauftu  &  odor  fuaunTimas  douiiuo cfiicuur. 

p.r.c^ij.c 

facrificiumdiuina?laudis  maeiseft  DeopIacicum,ouanifprri     r,,- <■    ■ ,  ;„  ,.-i      1     ■  t     ,-, 

ciain  tnbusIocispra?parantur.Inclibano,  infarta°inei 


nicnfica  veteris  Iegis  habuerunt  curfum  vfque  ad  morte  Chri 

ftj,fcd  ex  tunc  tuerunr  monoiJkt.pif&jQfJc 
lacrificia  D^o  oblata  pro  peccato  &  facnficia  pacificotu  qua 

diftcrenriam  habucrunt.p.3.c.2  209.C 
facrificiaGentiiirasomnia  cfseabolenda,folumqueiam  facri 

ficiumpaftionisChriftipro  redemptione  populiDeoofie 

rcndum,perquem,&qua?dcfignatumfuit.p.2.ci 
facrificiisarierum,hircoium,&  vitulorucumrecitantur,nihil 

vtilitatisincfsequifquepurac,fedfipoftitve.Teft.  velamcn 

rtmouere,  vidcbic  quamagnificafincquxfupciflua  &fu- 

perftitiofadicuntur.  p.i.c.i39i.b 
facnficia  fingula,imo  fingulas  pcne  fyllabas  &  veftcs  Aaro,  & 

totuni  Leuicicum  ordinem,c£leftiadicit  Hieronymus  fnira 

rcfacramenra.p.i.ci^Sy.e 
facnfiua  luda?oium  Deus  non  diligit  &  exfcripturaoftendi- 

tur.p.i.cio.e.f 

faci iricia  non  fuerunt  pra?cepta  populo  Ifraelitico ex  intentio 
nc  pi  incipah,quafi  fuif scnt  per  fe  intcnta  a  Deo,  fedfecun 
dano  q  nali  per  accides  indircfte,vt  per  huiufmodi  retrahc 
rcnt.ua  facrificiis  idolorum.p.j.c.27  i.c 

facrdioa  111  ve.le.fucranc  mulca.p.i.columna  90J.C&  colum. 


ficiumanimahumjcciamaccinporevccenslcg^.pai.  j.col. 
r  39.vc 
facn 


niicium  purum  &  fiuc  omni corruptione  debct ciTe.  p. i.c. 
7^>  a.lucerl 


facrificiiim  valdc  detcftabilc  cft  quod  orbati  patris  dolori  co 
"-atur,p.3.c.2i45-.a 

ciumDconullummaiusquamzelusanimaium.p.i.col 
4c.f  l 


n\  *.ia  icula.p.i.c.86i.b.c 
faci iricu  m  ve.le.ficbant m  tabernaculo,accipiendoraberna- 

1  uium  pro  atno  faccrdotum,quod erat  ance  tabernaculnm  ' 

Moyii.p.^.c  ^jo.f 
I -cm  p  2.C0I.691.C 
fatr.ricia  fecundumeuangelium  modo  offcrimus  ?n  nobis  ve- 

rius &  pc: fcct  us  qua? iam  fccuudum hgem nopoccft offer 

^^=£^ 

bar,&p,rqua'&quahaiftaficbanc.p.i.co!.2jo.f 
facnhcia  vererislegis  ex  dubbus  fuerunt  accepra.p.4.cj  i8.f. 
» 635.C.&  1744X& 2072.f.Item p.3.c.8o7.a.&  2 1  jp.c 

Sacnfacio  j 


fjcrifi 
9J4 


r:inra!i;,i,&  hoc  fuitex  ca:.fa  fpcciah-p.i.c.8i5.b. 
iacnhcn  locusfuit  arftus  tcmporc.vcTeft.quia  no  n 


rat  licitu 


ortcrc  iacnhcium,nifi  in  Icrufalc,nec  in  tota  ciuhace,  fcd  u\ 


Ind 


ex. 


Sacrificiorum  onera,operationum  &  oblationum  negotiofas  Salix  vitalemfacultatem  indicat,p.4.c.372.d 

fcrupulofirates  cur  &quomododcfKierauerit  Deusinvete  Salix  arbor  inftru&uofa,fedcitocrefcit.Ec  fiquseasupfcrit, 

rip.i.c.903.&904.d  velcibo,velpotu,fteriiemfacit.p.4.oi75/.a.b.&  37i.b 

Sacrificiorum  veteris  teftamcntigenera  varia.p.i.col.  907.  b  Item  eiufdem  moralitas.Itempci.882.e 

&9i8.d  Saliceslicetarcfaa^funr,fimodoaqu:.saluanturreuirefcunt. 

Sacrificiorumtaritamultitudo  &fubtotmodisfacrifrcadi  po  p.4.col.372.e 

teft  fecundario  intelligi  fuiffe  figuratiua  multitudinis  facri  falomon  quod  p?nitentiam egerit Iudej  perfuam  Cxoofitione 

ficiorummartyrum,&c.  p.i.9i7-a.&  1041.^.0  oftedereconantur,fed  deficereoftediturinplurib*usii!2ex 

Sacrificionim  magnifica,&  reucretia?  plgna  religio  qug  primo  pofitio.p.3.c.i73  i.c 

afyecui  Ihipcfaceretafpicicntem,quisnonputaretpIenifIi-  Itemp.2.col. 989^.0 

mnmhuncefle  ricu  quo  Deuscolcrecurcreatoromnium.  faIom61icetinfeneautegrauiffimepeccauerit,tameantefpi. 

p.i.c.i^87.a.b  r"umfanclumhabuit,alitereiuslibrinonponerenturin  ca 

Sacrificiorum  demoniorum  virus  per  facrifkiaDeo  oblata  de  none.p.3  .c.Ibidem. 

pcllicur.ibfd.                                                          '  Salomonquomododiciturfenex,quandodeprauatuspermu 

facnficiorum  oncra &  fcrupulofitates  nemo reprehendit.  p.2.  lieres  fuit fi tantum  duodecim  annoru  erac quando  incepit 

c.  1 45  7.C  regnare ,  &  regnauit  xl.annis ,  &  fic  vixit  tantum  quinqua- 

facrificioriim  diftcrentia  diuerfitatemvirtucumdefignat.p.i.  gintaduobusannis.p.2.c.779.c.&fequenti. 

C92j.a.b  falomontribusnominibus  vocatuseft,  &fecundumhoc  tria 

facrificiisrerrenis  DeononefTclitandum.  p.2.ci4;8.e  volumina.compofuit.p.3.c.i749.a.b.&  i8i2.b 

In  facrificiis  &  oblationibus,&c.tria  gcneraliter  includuntur,  falomoni  quomodo  dixit  de  fe.Et  vnigenitus  cora  matre  mea 

fcilicet,thus)o!cum,&  fal.Et  duogeneraliter  excluduntur,  cum  &  alios  filioshabuicEechfabea.p.3.ci6i8.f 

fcilicet  mel&fermenrum.p.i.c.922.c.f  Itemp.2.col.8o3.c 

facrificiis  diucrfisquibus  veiiia.prjeftabaturanmeliusageba  falom6triavoluminaedidit,quibustriahominumgcneraex- 

tur  cum  -uitiquis  quam  apud  nos  vbi  vna  tancum  venia  pec  primit.p.3.0 1 815. a.b 

carorum  prxftarur  per  baptifmi  Iauacrum.  p.  1  -ibid.  falomon  habuit  duplicem  fapientiam  infufam,&c.p.3.colum. 

facrificarifeuimmolariDco,anpropriepertineatfecu'ndum  1910.1                 % 

fignificarionem  huiusnominiscecragtammacon.p.1.0509.  falom5vtrum  peccauitaccipicnsin  vxorem  fuam  filiam  Pha 

a.o.&47o.e.f  raonis,cumefTet  alienigena.Arguitur  pro&contracumre 

facnlcg  j  fccIerecondenatur,qui  fubeuangeliofornicatur,etfi  fponfione&folutioneargumentorum.p.2.o773.c 

nemoeumftupriarguit.p.2. 035.3  falomonfccittriagdificia.Vnuprobabitationefua,aIiud  pro 

facnlegus  crudelis  qui  fequitur  inftin&um  dxmonis,&c.figni  habiratione  vxoris  fux,fcilicet,  filix  Pharaonis , &  tertium 

fi,.mirpcrLyfimachum,&c.p.4.24i3.c  quod  vocabaturdomusfaltusLibani.p.2.Ibidem. 

facnftx  qui  diccbantur,&  quod  corum  officium.p.i.columna  falomo  maius  rempus  appofuit  in  xdificatione  iftarum  domo 

1 1 1  g-c  rum,quam  in  rdificatione  domus  domini.p.  2.1bidem. 

faducxi  dixerunt  animam  mortalcm,&  negabant  rcfurrec*tio  falomon  quia  idolum  xdificauit  in  Ierufale,vbi ni  fallor often 

nem.p.j.c.^o.f  ditur,quianunquam  perfe&ep^nicuirjquiaidolaqus aedifi 

Itcm  p.6.coI.  1 03  2.f.  Vide  notandum.col.103  9.b.Et  vnde  erro  cauerac  non  doleuit.p.4.c.48.e 

ris  fui  occafionem  acccperunt.c.12  lo.f.Ec  vndefibi  nomen  Item  p.  2. col.  5  54.0^5:5  y.o&  0987.C 

traxerunt.col.  1 03  2  .f  falomon  licec  tuerit  coronatus  in  rcge  adhuc  viuente  Dauid , 

fadoch  &  Abiathar  habebant  dignitatem  facerdotalem.  p.2«  tamennofuitfirmiterftabilitusinregno  vfqbepoft  mortc 

c.64o.e  Dauid.p.2.c.J53.c 

fagitra  vtilis  ad  configcndanoftravi«;ia.p.4.C404.e  Ialomon,regnantepatreregnarec^pir,quodnullialiorum  re- 

fagittatanto  impetuoliusinpriorafertur,quantoplusretrote  gumcontingit  P.2.01087.C 

ditur.p.3.c.8j9.c  falomonpfalmosquofdampropheticecompofuit,&etiamli- 

fagictxillx  quarum  ferra  igniunturantequamproiiciantur,  brumcanricorumpropheticefcripfit.p.3.c.i9io.f 

giauius  noccnt.p.3.c.486.f  falomon  p^nitentiam  egitfcribensprouerbia,in  quib.ait:No 

fagttt£  dicuntur  fili$  pharetrefecundum  modum  Hebraicum,  uiffimeego  egi  poenitentiam,&  refpexi  vt  eligerem  difcipli 

quiaficutfilixamatrccuftodiuntur,ficfecrete&in  phare-  nam,p.4,ci43o.e 

traprocuftodiarcponuntur.p. 4.0981^  Itemp.3.ci749.c 

fagittandi  arte  quare  Dauid prxcepit,vt  docercnt  filios  Iuda.  faIomon,Vide  in  Exorcifmi  modos,&c Et  in  Ecclefiaftes : Et 

p.2.oji8.f.&5i9.b.c  inLiber. 

falcurfacrificiiaddatur.p.i.c.924.d  falomonquo  temporcincccpic  rcgnare  fcriptura  non  expri- 

fal fteiikm  facit  terram, cibus condir,  carncs  ficcat ,  & horum  mit  nec annos totius  vitx fux.Ibidem. 

myfticusfenfus.p.5.c.ioo.f  falomon  non  vfurpauitvt  Adam  boni&  malifcirediftantia, 

fal qui  fapicntiam  fignificat,duplex eft.p.2.ci 3 20.f  <  -  fcd gratiam eius  incelligendx orauit a domino.p.2.0 292. d 

falacorruptioncpreferuat.p.i.c.62i.c  falomon  viuentepatreregnareccepit,quiexbonisinitiisma- 

falinnninifacniiciorccipirur,&qua.ibid.  Iosexitushabuit.p.2.col.676.e 

fal  rcJdit  terram  fterilem ,  &  idco  quando  aliquis  dcftruebat  falomon  difputauit dc naturis  lignorum,iumentoru,  repelliu, 

funditiisc!K]ucmciuita;cm/pargcbatibifal,infignumper  &pifcium,p.2.col.702.d 

fc-Ctac  vic~torix.p.2.c.2iS.f  falomonamulieribusadidololatriam  aIle&us.p.2.C777.d.c. 

falisin  ftatuam  vxor  Loth  vcrfacft,alia&aliarationcfccun-  778.d.c.f 

dumHcLiicos&fccundumcatholicos.         par.i.columna  falomonlapfusinidololatriampatuitinimicoruminfultibus. 

2  ;6.c  p. 2.0781. a 

fa!cmeftciuitasquxa!io  nomincdicitur  Icrufalcm.cftctiam  falomonTroianx  vrbisexciduumcentum  &quadragintaan 

aliquandonomencommune&nonproprium.p.  1.0361.3  nisanteceftTK.p.2. 0689.3 

faiiunculaquid.p.^.c  449.!)  falomon  paflionem  Chriftimille&  decemannis.p.i.o 62g.a 

faliux  proflucntes  ex  orc  Dauid  Capharnaitarum  h?rcfim  cf-  falomon  Pharaenis filiair.  craduxit in  vrbcm  rcgiam.p.2.  coL 

C3mcarniuniabhorrentiumfigurabant.p.2.0459.e  n68.e 

Taliuis  vtinfirmiras  iicbarbauirtusoftcnditur.p.2.  columna.  falomonronftabatquacuorannisxdificarctdomumdomini. 

j68.d  p.col.6po.d 

T    3  Salomonis 


GloiTse  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra. 


Salomonls  nobile  iudicium  fuper  iurgio  duarum  mererncum 
&  fraudem  in  ipfis  cogitationib.  occultis  &  pictatem  in  ma 
rrn:svifceriUuscleprehenclir.p.2.c-.59y.c 

SA>  nonispenitejnia  variisdo&Orum  fenteniiisprobatur.p. 
2  c?8x.a.b.c.&789.d.<! 

Salo^onisiudiciurnfuperrixa  meretricumSynagogae  &cc» 


temporevitsfuaclaudat  Deum.p.2.c.io3o.d.e 
Salutis  noftra?  cuflodia,&  dux  cft  doctrina,&opaitc  i  .colum. 

io-p.c.f 
Salutis  prima  via  eft.deturba  educi.p.y.c.y^o.c 
Salucishuman^maiorcuraDco  cft,quadiabolo  pcrd  tio.iis. 

p.i.c.i372.d.e 
Saluccmnobisconfcrentiainrranosfunc,Saluivero  cotra  ia 

e  longinquo  veniunc.p.4.c.i  28.f 


clcfiae  rixam  a<mrabat.p.2.co.696.e 
Salom^.s  mulie^res  mult?  plcrique  multadogmata  nominan 

op.n-ur,quifingulavirVapientiirHnusfcrutan  &agno(ce     Sa  utareeftialucem  opcare.p.6.c.9J9-b.c 

oluilTct, intra lcgis diuin*  regulam  tenere  fe non     Salutare m  via quarc &  quomudo  vetuit dominus  apoftolos. 


f>  5  col.837.b 
utari  in  fbro,primo  federe,non  verateosdominus  quihu- 
ius  officii  (unrjfed  quia  amatesdocet  eiIecaucndos,animu 
nongiadumredarguens.p. 5.061  i.a.&  961. a 
Samariaquandoquecft  nomen  gentis  velregionis,quandc 
qucnomc  ciu:tatis,fed  deftrutff;  rcedificate  iterum,fed  mi 
taco  nominc.  p.5.col.i686.f 


re  vcllec  voluillcr,  intra  icg- 
pocuit:deccpireumMoabiiicaphilofoph.a.p.i;c.i37i.t>.c 

Salomonis  prouerbia  mulca,ncque  carmina,  ne  d.lputationes 

h  »diecfleconftar.p.2.c.70i.c  ,    ;     .      . 

In  Sdomonis  pcrfona  apparet  mira  cxcelletia,  &  mira  iubuer 

fio,flenda  vorago.ibid.  - 

Salomoni  cum  dic.tur.Dedi  tibi  cor  fapics,vt  nullus  antc te  11 

miliscuifuir,quomodointclli2endumhr.p.2.col.692;r 

Salomoncm  habu.fTe  vxores  quafi  reginas  fcptingentas,.ntel.  Item  p.6.col.  1 047 -c 

h-potcftadliteramduobusmod.s.ibid.  Itempar.4.col.i7oi.c 

AdSalomonemmerironmcrriccsvenecuncquempoftmodu  Itemp.^.cSo^.&cSj^.d 

dcccperunc.  ^-.0693  a.Intcrl.  Samaiiaquandoqueaccipiturftritfeprociuirate,ahquando 

Salomonemncmodicitnitiinfpiritufanaoiudiciaiudicaire,  magislaigoprocotoregnodecemcnbuum.p.2.col.554.e.f 

vcl^mplnmDomiuoconftrux!lTc,aucrurfusin  fpincufan  &  0555^            ;■'■•'_.. 

&o  d  rmonibus  templa  fecifle,aut  impiis  muheribus  latera  Samana  que  nunc  vacatur  Sebafte  vnde  nomen  fumpfent.p. 

flcx.(rcp.i.ci+93-b.c                                                  .  2.c8o7.a.b 

Salomonem arguic  vehementerfcriptura,mhilquedepeniten  Samarie & Damaici  regnadclctap.4.c.69.e 

ria  eius  vei  indulgcnna  Dei  commemorar.p.2.col.777.a  Samaruani  maiores  Iudcorum  pacres  fuos  appellant.  p.2  .col. 

SaloinonemfuilTecanrumduodecimannorumquandocepit  9^A 

r   ;nare,vndchocrenenccstrahunr.p.2.oiio2.a.lmmoha  Samaricani(oIamIegem,ic[cft,quinquelibrosMofisrecipiur. 

b  iit  vieinci  vel  pluresannos  in  principioregm  fui.p.2.col.  p.2.c-946.e 

Samancani  quis  &  qualis  populus  fuit ,  &oparte  1.  columna. 


7^8.f 


SalomonemgenuifieRoboam  quado  crat  vndecim  annoru 
excraneum  v  detur  a  vircute  nacurae.p.2.C778.f 

Salphaad  f uit Iapidatus  propter colleclione lignoru  in  fabba- 
to.nechabuitfiliosiproquodeiusfilixacccperuntpartem 
hxreditat.s  loco  patris,&op.2.col.i047.a 

Irem,p.i.col  .i;8i.a.b 

Saltum  fecit  Chri(tusdeca?lo  in  vterum,de  vtero  in  pra?fepe, 


n68.f 


Samancani  erant in  fufpenfo  de aduentu  Chrifti,de  proximo 

proprer  caufas.p.  5  .col.  1 093  .c 
Samar.tanos  abominabantur  fpecialiter  Iude_i,&  quare.  p.i.c. 

o2  o.f 

Samlon  fui  confecratus  domino,l:cet  non  <  fset  de tribu  Leui 
fedDan.p.i.cuji.c 

de  pr jelV  pe in  crucem,de cruce in  fepukhrum,de fepulchro  Samfon  an  virtutc na turt-  tantum  fuerat  conceptus  a  matre,& 

rcdiirin  ca?lump.3.oi833.b  anfueratian&icatusficut  Ioanncs  Baptifta.  p.2.columna 

Saluaturnullus,fecundumnulIumrempus,nifiperChriftum:  2  37-c 

Etiftalalusdupliciterapplicaturhominibus.p.6.col.ioi.c  Samfonanpeccauerirmulieremalicnigenamcognofccndo,& 

Saluari  folum,melius  elt,quan>  damnari cum  pluribus.p.5.  vtrum  cognouerit  ex  concra&u matrimonij,&op.2.colum. 

c^o^.d.e  245.b.c 

Saluator  fciens  populurn  negaturum,&  fe  crucifigendum,qua  Samfon  an  fe  occidendo peccauerit,&c.          parte  fecunda, 

renihilominusadp^nirentiamcc  nmoucbacp.4.c.732.e  col.262.f 

Saluaroris  noftri  in  carne  humana  difpenfacio.  par.  4.colum.  Samfon  vrinam  quam  forcis  in  hoftem  tam  moderatus  in  vi- 

io83-b.  &oriafuifse.p..2.col.253.b 

Salnaroris  paffio,!acus  eft  f a*5tus  Iud x is,Gentibus  portus  fa-  Samfon  dilexir  mulierem  alienigenam,  defcendit  fortiflimus 


lutis.p.4.oi489.a 
Saluacorem  noftrum  f  uiffe  Deum  &  hominem  vtru  ex  fcriptu 

ris  reccpcis  a  Iudaeis  poflit  efficacitcr  probari.p.6.01 6#5.& 

fcquentibus. 
Saluatores  duo  Iudeorum  licet  imperfccti  in  ve.Tcft.precc  ffe 

runt  tanquam  figurae .  Saluatorpeifccti,quidcnouo  nati 

inuenti  iont  in  magna  paupcrtace ,  &  nonunantur.  p.j.col. 

709.C 
Saluarus  nullus  hominum  vnquam  fuit  nifi  in  fide  mcd  atcris 

in  quo  eft  duplex  natura,fcihcet  diuina  &  humani.  p.  1  .col. 

2i2.e.f 
Salus anima»  eft  in  ada?quatione morum ,  ficut  falus  corporis 

confifticin  adarquatione  humornm.p.3.col.2  i26.f 
Salus  corporalis  &  fpirirualis  omnium  dcpendet  a  Deo  conti 

nue,&  ideodeb^trecognofciquotidie.p.2.col.859.b.c 
Salus  Iudarorum  &  Gcntilium  licet  fic  per  vicam  gratia?  fimpli 

citcr,tamendifferenter.p.6.oi8o.cf 


nofter  de  cejo,  vt  iibi  diletfas  ex  gentib.animas  fociarct & 
fide  coniungerct.  p.2.c.246.d 
Saivfon  nioru  fi.  iplum  vicit  ,&  infupcrabilcm  gcflic  animum 
vi  pt o  mh.l  dutera  vii j  finem  omnibus  formidoloium.  p. 

2.C26l-a 

Samion  non  habuit  virtutem  :n  pedeinpe<Sore  velmanibus, 

led  incnnibns  p.2.col.258.d 
Samfonn<  nalitci  txc.faturquodfcipfum  cumhoftibusdo- 

n.usiuinaorp:tflini,niiiquia  fpiriiuslatenterhociufse* 

rat  qui pcriliun. n.iracula fiici<  batp  2. 0262. d 
Samfon  morkns  inimicds  fuos  <  oncuflis  adificiis  ruinacom*  i 

prunit,&  dominus  runc  cum  mon  dignatus  cfl  non  vnado 

mo  lcd  roro  mundo  conculsodiabolunicumiuis  angdiS 

extiuxic,  &cp.2.c.262.d 
Samfon  quod  innauit  ad  merccriccm fi finecaufa fccit  immu 

dus  cft,(i  non  intrauic  vc  cocumberec  fortafse  myftcrii  <au 

fainnauit.p.  2.  c.ij^-e 


Salus  quomodo  intelligitur dicendo  domini  cft  falus,  fcil.  pro     Samfon  vtinam tam  cautus ad  fcruandum  gi atiam  quam  for 
illaquafaIuifuntquosipfefaluat,vclproca  quadominus         tisad  fupcrandaml>eftiam.p.6.c.245.c 
faluscft.p.6.c.397.a  Samfonfortitudinemhabuu  de  Gratia  Dei,nondcnatura 

Salutis  gtcrng  prudens  expectator  no  pauco  tepore,fcd  omni        propria.p.  a.col.245.a 

Samfon 


Ind 


Samfon  impletin  figuraquodinChriftoaclum  eft  manifc- 

ib-p.j.c.  2j9-a 
Samfonis  omncsfunta>ftusmirabiles,p.2.c.24i.b 
Samfonisquxftio  Chriftura  fignificat  refuigentcm  a  mor- 

tuis,p.2.c247.c 
Samfonis  ad  meretricera  ingreflus  figura  eft  paffionis  domi- 

nica;,p.2.c.256.d.e 
Samfonis  macrem  quam  fufpicantur  effe  Hebrxi  dc  ftirpelu 

dae  gerurratarn,p.2.c.iOji.b 
Samfone  vt  tradcrcnt  defcenderunt  tria  miliia  de  tribu  Iuda', 

extribus  orbis  parribusmuItiquiChriftumcofitebantur 

adiucoresfa&iiuntIudaic£impietatis,p.2.c.2  52.d 
Samuel  minorennis  ad  tabernaculi  miniiteriuriiaflumptus 

fu  ir,&  hoc  cx  fpeciali  caufa,p.  a.c  i  i^S.e 
Samuel  vtrum  apparuit  in  fufcitatione ,  vcl  malignus  fpiritus 

in  cius  fpecie. Arguitur  pro &  contra , cum refponlione& 

folutionibus  argumcncorum,p.2.c.495.b.c&  col-496.d.& 

C0I.501.&  502. d 
Samucl  armum  pofuit  ante  Saulem  in  regni  iudicium ,  par-2. 

0374.0 
Samucl  cum  vnxiffct  Saulem  cur eft  deofculatus,p.fecunda, 

C376.e 
Samucl  rcgem  conatur  inftituere,  vt  humilis  fit  &  mafuctus. 

p.i.c.3  86.d 
Samucl,Ruth  &  Samuclis  primam  partcm  fcripfit  Samuel,p. 

2.C.152.D 
Samuel  lugebat  Saul  mifcrans  nondeliberans.  par.  fecunda, 

c.4i3-b 
Samucl  puer  a  manna  auulfus  non  molefte  tulir,fed  ad  domi- 

numreipexi;  quimatrcm  creuerar,p.2.c.322.d.e 
Samuel  quomodo  vcnic  ad  Icife ad  vngendum  cius  hlium  m 

rcgrm,p.2.c.4i5.b 
Satnucl  rnorttut  anteSauIis obitum quatuor  menfibus, p.  2. 

0.477* 

Samucl  nuii  fua  fed  alicna  manu facrificauit, p.2.cg 58.1 
Samucl  quarc  nonluitpcenaspropter  fcelerafiliorumficut 

Helijp.  2.c.%6.b 
Samuel  idcopopulodnra  regisexponit  imperia,  vtad  domi- 

numclcmentiifimumrcgemconucrtatur,p.2.ci64.d 
Sainuclnefciredominum  dicitur,quiapcrprophetaeminifte 

n  m  nccdum  ci  reuelatus  fuerat  ferrao domini,  parre  2.c 

S^o-d 
Sa  m  ueli  adfcribitur  primus  liber  regum ,  partc  fecunda ,  col. 

3°9-b 
Samuclicumaftasnondumadcratmaturavirtustamenade- 

rarinauira,p.2.c.334.f 
Samudem  fuiffe  faccrdorem  quida  arbitrantur,id  eft,ex  Aa« 

ronhabuiffeoriginem,p.2.c.332.c 
Samucic  fcncfcentepopulo  ad  idololatriam  conuerfuseft,p. 

2.C.373.3 

Samuclcorantcdominusagmina  Philiftinorum  perrerruit. 

par.2.col.359.a 
Sanafle  lcgicur  Chrifltis  omnes.quos  fanauit,  interiori  fana- 

tione  &  cxteriori.  Alitcr  in  ca?co  nato  accidit,&  quare,  p.5. 

ciiyo.d 
Sanctulan.ftorum  proutaccipitur  coniuntftiuepropricdice- 

batur  pro  parrc  intei  iori  tcmpli,in  quo  erat  arcaTcftamcn 

ti:  qiandoaccipi;urdiiiunciiuc,&cp.2.cii46.f 
SanCtificauit  dominus  dicm  feptimu in  quo  requicuit,&  non 

dicm  quo  facienda  inchoauit,ncc  illum  in  quo  fecit  ea,p.i. 

c58.d.c 
SanCtificarc  accipitur  pro  fegregare,p.4.c.674.d 
Sanctificare&fandtumciledifTerunt,  &c.  parte  prima,col. 

1 J  47.C 
Sanit;ficatiodupliciteraccipitur,propric&la!ge,partei.col. 

603. a.&  0.^09. c 
Sanclifiratioinuilibilisfinevifibiliprodcftj&plures  Ic^urur 

jnuifibilcmfantftificationcmhabuiftcs&cisprofjiffcfinc 

vifibilibus  facramencis,p.i.c.  1093. a.b 
Sachficatio  duplcxfcilicct  viiibilis  &inuifibiIis,&deeorum 


ex. 

efTccclu,&  differentia.Ibidem. 

Sanc"tificarioinHcbr^ofrcquenteraccipiturpropra?paratio 
ne,p.i.c.i234.f 

fancftificatio  cum  malcdicitur,anima  malcdicvtione  profterni- 

tur  quando  ai  a  cordis  noftri  prophanatur,&  mcns,&  con- 

fcicutiaproftituta  vieiis  polluitur,p.4.c 958.e 
fanclificatio  vel  prxparario  in  agendis  vel  fufcipiendis  fiebat 

mulcis  modis,p.2.c.52.b 
fancftificatio quandoque  idcra eft quod applicatioad diuina 

obfcquia  &  fic  res  inanimatae  cultui  diuino  applicatse ,  di- 

cur»turfanda?velfanc5fificata?,p.i.C57.c 
fanctificationis  multae  fpecies  funt,p.i.c.945.c 
fanctificatiinvtcro  indigentbaptifmoChriftiadhocvtfint 

Chriftoincorporati,p.5:c77.c 
Itemp.6.ci72i.c 
fan.ftificatce  fi  irreue.renrer  tra&antur,in  talibuspeccat,vt  qui 

infacro!ocoaliquidirreuerentervfurpat,vel  res  diuinas 

indignetratfrat.ibidcm. 
fanc-iimonialis  i'\  habcat  ornamenta  vxoris,vcl  vxorgeratfpe 

ciem  virginis,lineis  veftibuslanam  vel  purpuram  mifcct , 

&cp.i.ci588.e 
fan«Simonialesrondenturinfignu,quodimmediatedefpon- 

fantur  Chrifto,&  non  fubiiciuntur  viro.  &c  parte  fexta.  c 

286.f 

fancftimonium  diciturtabernaculum  Dci  veltemplum ,  cocp 

fanc.tificataccedentcs,p.i.c626.d.e 
lantiitas  &  caftimoniacademnoscum  pontificibushonore 

dignosefticiunt,p.2.c.456.d 
fantftitas  non eft  in  rcbus  matcrialibus, nifi inquantum  ordi- 

nanturad  cultum  diuinum,p.i.c.238.a 
lantftiras  maior  requii  itur  in  noua  Icge  in  facerdote  cofecran 

te,quam  in  populo  communicante,ficut  in  veteri  lege  ma- 

iorpurificatio  requirebaturinimmolantibus  quaminco- 

medentibustantum,p.2.ci242.f.&ci243.b.c 
fandtitas  pracpollens  aebet  ciTe in  clericis  faecularibus  &  reli- 

giofis  ad  Dei  cultu  dcputatis,  &  per  quid  hocfignificatur, 

p.i.c.6og.a 
fancl  itatis  probatio  non  eft  figna  facere ,  fed  vnumquemciue 

vt  fe  diligerc,de  Deo  vera,  de  jpximo  vero  meliora,  quam 

defeipfofentire,p.3.c.28i.a.b 
fanctitatis  fpeciem  habens  quicunque  fit,  fi  verbo  vel  exeplo 

elationisvelalterius  vicij,caruina?fueritinfirmo,cuinos 

cofulere  oportet,expedit  vt  fufpedatur  mola  afi.p.^.joo.d 
Tantura  intereft  inter  eruditam  fanctitatem,  &  lancftam  rufti 

citatem,quantum  diftant  ccelum  & ftella?,p.4. C.1768.CI 
lancluariumdominin6introaucamusaliquem,quauisfilius 

quamuiscognatus,&cfiincircuncifuscordeveIcarnceft, 

necChnftiminiftros,noftrosfaciamusminiftros,p.4.coI. 

2065. a 
fantftuariu  vt  ficret  qua?  fibi  dominus  matcrialiter  offerri  prar 

cepit ,  nos  fpiritualitcr  offcrrc  dcbcm  us,  vt  ipic  habitare  in 

cordc  noftro,&  fibi  manfionem  ccnfccraredignetur  ,p.i. 

C.729.C 
fancftus  qui  ftatim  cffe  cepcritj  non  vt  quidam  purant,pecca- 

re  non  poteft,&  continuo  iincpeccatocft.Ibid. 
fanctusquilibetve.Tcft.  fublcuatusinmentecotcplationis, 

vidit  futuru  myftcnuChrifti,adquodramen  noperucnit 

licetdcfiderarct.EtfignificaturpcrMoyfen,p.i.i6o5.a.b 
fan&umminimecumpoIluto,&profanocouafir,p.  1.1*436.0 
fantfti  ante  refurrctftioncm  habet  iingulas  ftolas,  quia  infola 

anima  bcati  funt,p.4.c443«b 
fancli  quomodo  aliqui  dicuntur,&  tamcn  dc  peccatis  eorum 

fcfibitur,p.l.Cl  287^0 
fanai  dicuntur  pcc  catorcs  qui  fc  Deo  vouerunt,&  feparaue- 

runta  vtiIgovitamfuam,vt  dominofcruiant.  Et  dchoc 

exemplum.p.i.ibidem. 
fancffi  iuntquipcnitcntiampropeccatisgcrunr,  vulnerafua 

fentiuntjapius  fuos  intcllignnt,  faccrdotcm  rcquirunt,  & 

purificationem  per  pontificem.  lbidem. 
famfti  ncglcftis tcmporalium  cupidiratibus ,  tota  intentione 

cxleftia 


GloflacOrdin.  &  Nicolai  de  Ly  ra. 


Caeleftiaquierunt,  &  corporc  tanrum  tcrram  incolunt,  fed 
totamenccincarlofunr.  Etdchoc  6gura^.a.C9a^e.t 
SanAi  non  verein  milcria  funt,fpe  lam  falui.p.3.01  187.^ 
Sa  -.•:•■  occidipoflunt.fcdrlcdincqucunt.p.3.c.iyx  i;b 
fauct.  contraincencorcs  pcccarorum  pugnances  &  vmccntes 
'      vnumquemqucminuuntexcrcirum  dxmonum,  &  vclut 

plurimosa:quosinterimunt,&op.2.c.86.f       #     , 
fancti  omncs  ambidextri  dicuntur,diabolus  &  pnncipcs  eius 

ambiiiniftri,&c.p.a.c.i7i.c 
fcntfi  mcrito  aftliguntur  fi  pcr  negligct.am  eorum  qui  multis 
prodefle  potcrac ,  &  qui  alijs  docirina  &  exemplo  prodeflc 
dcbucrant,cxcmplummonisviucndohunt,p.2.c.i342.d 

fanfti  quanto  magisdiuinitatis  interna  profpiciuntjtanto  ma 
gisfcnihileiTcconfpiciunt,p.i.c.235.d.c 

fantfi  vii  i  qui  cxterioribus  offi .jis  dcferuirccogunuir,ltudio 
fc  fempcr  a  d  cordis  fccreta  cofugiunr ,  ibique  cogitat  lonis 
imimaecacumenalVcnderunt,p.i.c.724.d.c 

fanaiviriqi;amdiuinhuiusvitxtabernacuiisdcgunt,mter- 

ra  faifuginis  habcrc tabcrnacula prohibcntur,  p.3.  cadj.b 
Itcmp-2.c-S27.a  ._,        . 

fanfti  vecT<Il.viccruht  regna.San&ivcro  nouiTcft.viccruc 

mundum,per  quid,e«  quomodo  p.6.C938.f.&c.bc4.f 
fanetickitderancfa-peabomni  vita  teroporalis  giona-iecx- 

tinguere,fed  occulro  Dei  judicio  farpe  comp  Jy  ntur  occu 

parl  miimciis  honoiibus  vel  in  regimine  pr*eflc,p.3«  5  *.d 
faiicti  hicagendi  bona  crefcunt,*ftus  fcntiuc ,  dcmum  in  finc 

retnbutioncmqua:runt>p.3.c.ii6.e 
fancVa  a  prophaais  qufs  dcbcatfcgregarcp.i.c-^e 
lanaadicumurvafauiiniStcrii:  &  iancia  vcftimenta:loca 

cmoque  in  vrbibus,>ui  fuburbibus,  (accrdottbus  dcputata 

i.Victa  d:cuntur,&  primogcnita  boa  vci  pecoru,p.i.io6  y.a 
Vidcinlnanimata.  -  . 

fanctorum  merita  hoc  habenc  vt  a  Deo  nomina  lortiantur,p. 

2.c.i474'C.f  .  .     . 

fantftorum  gcfta  pleraque  talia  funt ,  vt  cum  audimus, miran 

qnidem  velutdiuina  debemus,  ied  quah  pofle  lmitan  non 

va!emus,p.2.c.i320.d.e  „  ,. 

ianciorumnuliusrepudianduseft,  nec  facilc  dilcernipotcit 

interfanCtosquisbonus,quismcIiorp.i.c.ii54-d.e 
fanftorumquacuorordiues  incoclisfcribit  Apoftolus,Moy- 

fes  vcroquatuorcaftra populumdiuifumfcnbitm  tcrns. 

Non  omnes  ad  omncs  acccdunt,fed  alii  ad  montem  Sion, 

&c.qui  auccm  fupra  omnes ,  accedunt  ad  ecdcfiara  pnmi- 

tiuoium,p.i. 01175. c 
fanctorumincongregatione  non  poiTunrpcrmanetcncc  di- 

gni  funt  introitu  regni  caelbrum,onmes  qui  moilker  viuut, 

ncc  virile  opus  pcificiunr,p  1  .c.  1  5  93 -b-c 
fanctorum  mcntcs,imo  vniuei  fa  eorum  couerfatio  virtutum 

gratiam  praecendic,nec  aliqua  hora  vacua  praetcrit ,  in  qua 

non  vacct  piis  opcribus,&  f  ermonibus  vcl  cogicacionibus . 

p.2.c.747.a 
fandtorum  corda  fublimia  cjuae  iam  folida  cotcmplationc  pa 

f;utur,profrarernaiharitateadhumiIiapraedicationisver 

ba  defcendere debent,&  fiepificatur  pcr  niucm,  p.3.3 43  -c 
fan&orumvnufquifqueftatufpirituffantfitadtus  coualcfcit, 

&  vfum  vctufte  conucrfationis  abiiciens  noui  hoininis  for 

mam  fumitjp.3.C374.e 
fan&orum  mcrita  in  prcifurispatcnr,ficutin  torcularibus  fru 

ftusvcl  vuceoliuce  cmanar,p.3. 01077. c 

fanctorum  piafollicitudo,p.2.c.644.c 
fandtisipfisgrauecumari'iigunturinfukare,p«4'C2  2  7.a 

fanctos  fruftrahonorantqui  fanctitatem  fpernut.San&i  non 

func  amici  inimicis  Dei,p.5.c.386.d.e 
Sandaliaqna:dicantur,p.5.C54i.c 
fanicsomnisiuxraavtcm  mcdicorum  ficcioribus  ficis  atque 

contufisincutisfupcificiem  prouocatur,p.2.c.o6y.b.c 
fanicscorruptadcgcncrac,p.4.ci3  I3«e.f 
fanicsputrcdofanguinis,p.?.c.39.b 
Sapiunt  multi  xtcrna,fed  ca  quidcm  intejligere  ncqueunt/p. 

3.013. a.b 


Sapercqiiiplusappetitquamdecct,pleruq;oftenfionc  hcrc« 
ticaeftulritixtcmtrariistra<5tatibusincuriunt,p.3.i685.a 
fapercqui  vult  perfccvtapoft  pcccatum,  debcc  coueriari  iicut 

qui  non  pcccauerit  antc,p.i.c.927.a.b 
fapicns  non  vbique  irt  laudc  ponitur  in  fcriptura,p.2.c.5  85. c 
fapicnsapudfcmet:pfumeft,p.4.C72.e 
fapics  dicitur ,  qui  vltra  communcm  cognitionem  hominum 

tranfccndit,p.4.cijo5.c 
fapiens  cft  apud  femctipfum,qui  in  illis  qua?  cx  patrum  magi 
ileriopotuicre<ftecognofc*re,fefe  pra?  ceceris  quafi  do- 
ftox  cxtollic.p.3. 01609.3 
fapicns&prudcnsaliquando  celacfcienciam,vcl  nonvalcns 
loqui  quaii  fpirirualibus,vel  nolensfanCtum  darc  canibus, 
vel  proijcere  margaritas;p. 3.01609.3 
fapiens  non  folum  quodloquitur,fcdctiamopportunitarem 
loci,&  temporis,&  pcrlonx  cni  loquitur,  diligenter  inqui- 
rit^p.^.c.i^op.a 
fapicntis  tft  pcrfcctcdeprchcndere  aftutias  decipientium,  & 

Iimplicitatcsa[)cis  dcccpcorum.p.3.ij4.f 
fapietitis  nullaIcxpiiorcft,quamortc  vitarc,&vitamacqui« 
rcrc  debct  a:ttinain,qi:dm  habcic  timorem  domini^par.j. 
CJ664.C 
fapicutis  hominis  Dei  iudicio  nobis  occ-Jtoafapicntiaca- 

dentis,figura  eft  SaIomon,p.2.c.779.c 
fapicntes  La:inofermonepropriein  bonosaccipiuntur,aftu 

tivero  malc  cordari,p.i.o-i:'7.b.c 
fapicntes  maliciofi  iunt,&dc  iliisfcribitur,&cp.4.'co.6i9.b. 

&c.?75.b.c 
fapicntes  in  temporalibusfi  fuerintauari,dedandoconfilio 

multumtimeredcbent,p.2.c.i73.c 
fapicntcs  quomodo,aclus  &  fcrmones,ita  mentis  quoq;  mo- 

tusexaminanr,&caftiganr,p.3.ci7i9.a 
fapienttsanriquitusvtcbauturtorqueaureainiignu  fapien- 

tia:,p.3.ci6j4.f&ci62o.f 
fapientes apparcnt  in  quictc  quando loquuntur, quando Ie- 
gunr,  fed  venience  tempeftace  omrna  humana  confilia  defi 
ciunt,quid  agendum  iit  non  videtuijp.3.c.i777.a 
fapientium  omnium  teetus  vnanimis  eit,eirantium  diffirailis 

vita  &  dogma,p.3.c,'i  6o2.b 
fapienter  vuigoialdicuntur,infipienrcs  infulii,p.4.cii89.d 
fapicntium  acumina  per  folis  radiosdeiignantur,p.3.c4oi.b 
fapientla  viri  dicitur  vxor ,  qua?  eft  vt  vitis  fertilis ,  cuius  do- 
muscogitatio,parientesduoteftamenta,&cp.3.ci503. 
fapicntia  eftin  anciquis,&  quare,p.3.ci  J4«f 

Icemp.2.o67i.a.b 
fapiencia  mclior  eft  quam  arma  bellica,&  ideo  in  cellis  maxi- 

mc  valentconiilia,p.3.56r.a.&cii98.d.&ci697.c 
fapirnciaduplexeftjfcihcecdiuina&humanajp.^.ci^^^.c 
fapientla  duplici  via  requiricur ,  fcilicet,  per  viam  humanat 

&  diuinam,p.3.c.2i69.b 
fapientia  cxlcitis  affimilacur  corqui  aureaj ,  qua?  ficut  circulus 

nec  initio  ncc  finc  claudicur,p.i.c.407.b.Incei  l. 
fapicncia in  quibuidam  iuuenibus  innenitur , qua? in  plerifq 

icnibusa?taccniarceicic,p.2.c67i.a.b 
fapicncia  &  eruditio  idcm  eft  habitu ,  fed  diuerfis  rationibus 

iic  nominarur,p.3. 01787. c 

fapicntia  &  iufticia  quandoque  pro  code  accipiuntur,  &  hoc 

duplicicer  dicitur.  Vno  modo,vt  per  aclus humanos acqt ' 

ricur.AIiomodoproucaDcoinfundicur,p.3.ci885.c 

fapicntia  quid  cft,p.  3. 01493.3 

fapicntia  proprie  eft  cognicio  diuinptum ,  prndentia  agibiliE 

humanorum ,  fcicncia  auccm  fpcrandorum,  &c  parte  ter- 

tia,ca  609. b 

faplencia  cum  fu  inuifibilis,non  nifiinuifibil;ccrinucnitur,& 

dicitur  trahi,&  quare,p.3.c;69.b 
fapicntia  non  qu^nc  vocis  ceftimonium}fcd  opcrumjp./.col. 

2.09.3 
fapitntia  vera  cft  qua:cumtimoreDeiiungitur,vbi  autem 
iniidia'  &  tergiuerfatio  eft,no  fapicntia,fed  verfutia  &  oil- 
liditas  voca;ur,p.4^c.6 19. b 

Sapieniia 


Ind 


Sapieatia  de  cxleflibus  eft,fcientia  de  terrenis,difciplina,or- 

dinatamornmcorrcctio,  p.4.ci5io.d     , 
Sapientiaelumeniritueri  non  pof!ijiK,qui  perturbationibus 

obuoluuntur,&  qux  fint,p.4.ci907.b 
fapi  ■-  •mIz  !iber  quai  e  iic  infcribitur,a  quo  editus,cuiufque  au 

toii;at!sinEcclcfiafir5p.3.col.i596.d 
fapientix  libri  Salomonis  tria  qux  philofophiam  extollunt , 

conrincnt,p.3.ibid. 
fapientix  creatce  lumenquomodopoteftdiciinextinguibile 

&  inconupubilcJp.g.col.i^ij.c 
fapientix  dccor  comparatur  pra:coqua?  vux,  p.3-C2228.f 
iapientix  &  fcientia:  Dciquiftudet,quantoampliusacceiTe- 
rit,ramo  profundiora  inucniet,  incoprcheniibilis  cft  eaim 
fapicmia  Dci,p.j.jCol.ijftj.a.b  t 

fapientix  pnnctpium  intrinfcxumefttimorfilialis,timorve- 

ro  feruiiis  c?:  principium  cxtrinfccum,p.3.col.i69i.c 

Ad  fapieni ix  percipiendx  ipcm  nihil  magis  mentes  erigit ,  q, 

cumcos  quos  infapientiamiam  clarcfccrc  miramur,ali« 

quandopavuulos&indodtosruiffememinimus.p.  3. 1617.0 

fapientix  &  doctrinx  eft  tcrrcna  caicare,non  congrcgare ,  p. 

3^01.1763.3 
j&picntiam  kidxorumDcusperdidit,p.4.c.27i.b 
iapicnriam  vt  quis  confcquatur,  tria  iunt  ad  hoc  difponccia , 

p.4.c.i.;$4.d 
fapienriam  quxrunt  boni  &  inueniunt,fimuiter  &  mah  qux- 
runt,qui  tamcn  non  oderunt  fapientiam .  Sunt  &  muh  qui 
quxrunt  fapientiam  &  tamcn  odcrunt.Scd  quomodo  qux 
runt  fiodciun;?p.3.col.i40i.a.b 
lapientiam  mundanam  atquefxcularem  diligentes,veram  fa 
pienuam  qux  de  cxkftibus  venit ,  imitari  ncfciunt,  p.4.c. 
ajjj.d.e 
laraeratiunior  Abraham  x.annistantum,p.i.ci82.r 
fa:a  c  ur  ante  v  oluit  de  ancilla  filium  fufciperc,  aut  crircu  ma- 

trciubetnunc  expelli,p.i.c.286.a 
fara  (vt  Hcbrxi  dicunt)  ica  munda &  innocens  f uit  viginri  an 
norum,ficutcum  fucrat  fcptemauuorum,&i.apulchra 
ccntum  annorum  ficut  viginti,&c.p.  1.C.274.C 
faraalio  nomine  vocatafuu  Icfcha,p.i.ci94-f 
fara,fuperhocnomineplcriauemultasiufpicanrurineptias, 
cum  &  vtrumque  vclint  vocabulum  commutatu,non  Grx 
cam,fedHebraica  deber  habererationcm,p.i.c.225.b.c 
faram  qui  putant  primum  per  vnum,r,fcript  u  fuiffc,  &  poftea 

additum  <.ffcalterumr,crranr,&quare,  p.i.rbidem. 
laramquidapeifimefulpicanturpriuslcpia  tuiffe  vocatam, 

&  poilea  principem,&  quare  par.i.ibid. 
faram  vxorcm  Abrahx  quare  Abimclech  vcx  cocupiuit,  cum 
iam  cffct  nonagenana  &  vctula,&  non  videbatur  p ulchra, 
p.i.c.25o.b.Vidcclariusc.274.  b.c 
faraccni  (qui  melius  Agarcni diccrentur)  quare &  vndc hoc 
nomcn  vfurpauerunt,parte  4.colum.368.e.f.  &c.2i2.d.& 
col.X77-b 
Itcm  p.2.c.477.b.c 
faraccni  circa  fincm  impcrij  Eraclii ,  cti  Mahumeto  duce  co- 
l    rum ,  &  Homnaro  eius  diicipulo  plurimas  tcrras  occupa* 

rum,p.6.c.i6oj.c 
faraceni  diuiii  funt  inter  ie  in  duas  fcdas,&  quado  vna  pofuic 
1    I  111  iuamfn  Acgypto,aliainPeriidisrcgno,p.6.i629.b 
Et  Saladinus  coniordauitcos,p.6.ibid. 
faraceni  non  ingrediuntur  locum  diuini  cultus,  niii  difcalcia 
tispedibus,p.6.ci()57.c 
Item  p-i.c.2  i7-b.c&  c-495-a 
faraccm  habcnrfuinngcncralcftudiuminciuiratefamofifli- 
ma,qux  dicitur  Baldacum,in  partibus  Oricntalibusremo- 
tis(ua.p.6. 01599. c 
feraceni  non  cogunt  fidelcs  ad  apoftatandum  a  fide,dum  fol- 

liunt  c  is  tnbutunijp  6.C.1 603.C 
i     ccni  cxerranturimagines,&dicuntlcfum  filiumMaiix 
virginis cffe homin  m purum , ncgaotes eam cllc Dci ma- 
tiem,par.6.ci62  2.f 
faraccni  circa  baptifmum  dupliccm  crrorcm  habertt.  Primus 


ex. 

efl,Non  crcdunt  mortcm  Chrifti .  Secundus  cft,quia non    ' 

crcduntoriginalc  peccatumeife,p.i.c.559.c 
faraceni  precipiuntur  afuo  pieudopiophetc;cuftodirelcgcm 

Mofaicam  &  cuangelicam,&op.r.ibidcm. 
faraceni  fimulantes  obferuationem  euagelii,  fc baptizant  feu 

abluunt,led  ei  ronce  in  mukis.ibid. 
faraceniquimodoterram  Aegypti  inhabitant,abIutionibus 

vtunturad  emundationem  pcccatorum,&  fortctcnethoc 

cx  ritu  antiquorum  Acgyptiotum,&c  p.prima^col.^SS.T. 

&clariusc.559.c 
fai accni  cxcmplo  Ifmaclis  a  quo  procefferunt,  circuncidunt 

filios  i3.annorum,tianigredientesformamprxccpti,  p.i. 

col.226.f.  &C.559.  b.c 
faraceniimpugnanteccleliam  prxter  exteriorem  tribulatio- 

nem,&  etiam  impugnatione  fpiricuali,&  hoc  duphci ,  &c 

p.3.ci427.d 
faraceni  in  principio  ortus  fi;xfe&x,confueueruntafpicere 

iniudicijsaitrorum,&fccundumea  dirigerebellafua,& 

alia  facla  publicaj&c.p.3.col.i427.c 
faracenorumregnuin  videtur  connumerandumtanquam  v- 

num  de  maguis .  Occupant  enim  totam  Aphricam,&  ma* 

gnam  parrcm  Afix,&  aliquas  prouincias  in  Europa,&  lon 

go  temporedurauit,&cp.4.ci  585. e.f 
faracenorum  gens  quxda  manet  iri  tentoriis,&  vbi  nox coc- 

gerit  i  edes  habet,&  armcnta  mulca  &  pccora,  cameloium- 

quegieges,&c.p.4.c.877.c 
fara:(vtdicustHebrxi)habebataagelumcuftodemcorporis 

fui,(icut  deBcaca  Agnecelegitur,  &c  p.i.colum.i87.c&  c. 

251.C 
fai  tatcct  a  quid  dicatur,p.2.c.98 1  .c 
faidonix  lapis  preciofus,&  eius  moralitas,p.6.  C.1679.C 
fartago  igne  non  cofumicur,cibos  fuperpoiiros  aut  ftatim,aut 

longointerualloefuiredditapcos,p.i.c.9i9.c 
fatellicesSauIis  perfequetes  Dauidcm  prophetarum  fpiritus 

arnpiebant  &  prophetabant,p.i.c.446.e 
fatellitesSaulidigniiuntlaude,p. 2. 0463^3 
facellitesSaulisIonatham  filiusSaulisomnes  feruareconan 

tur,tocfacerdocesa  Doegoccifosnemo  conacurvindica- 

re,p.2.c.464.d 
fachan  poceftacem  per  fuos  in  carnem  ChriftihabuiV,non 

quod  tcncctjfed  quod  non  fuperet.p. 3.037.3 
fatanasnefcitfutura,&cp.i.col.i563.c 
fathanx  nihil  licec  ex  propria  poceftace  iu  domefticos  Dei,p. 

2.c.4i7«b 
fachanxfortetantipuiandifunt,quanti  funtqui  opcracius 

faciunt,&c.p.2.c.88.d 
fatisfacT:iopccnitentixquidcft,&cp.2.col.2  27.c 
fatisfactio  qug  fic  omni  pofcenti,dupIic;iccf  poccft  fierijpar.6. 

col.i328.f 
fatrapix  dicuntur  qtiafi  parua  regna,quibus  fatt  apx  pre.erat, 

quod  nomeinillii  parcibus  cuiufdam  hononseft  velfuit, 

p.2.col.i6).b.Interl. 
fatrapxPhililthiimfuaferuntdimittenduefieDauidcm  tan- 

quam  hoftem,p.2.c.503.a 
fatum  genus  eft  menfurx  iuxca  morem  Pal^ftine,&c  p.j.col. 

887.b.Itemp.2.c.48o.e 
faturnus  primus  idolum  Babyloniorum,  mde  ad  alias  gentes 

translatum,in  tata  veneracionehabitum  eit,vcetiam  filiOs 

fuosci  immolarent,p.4.c.39i.a.  Interl. 
faul  vtrum  iurando  peccaucrit  ?  Arguitur  pro  &  contra ,  cum 

refponfionc&  folucionibus  afgumentorum,p.2.c.4o6.f 
faulquompdo,quaingraui:cr,quocupliciterpcccauit,  p.  z.c. 

399-c 
fauJdeceptum  arbitraturcflcambiguicatequadamdidionis 

Hcbraicx ,  quando  de  Amaiech  mterfecic  oinncinafculi- 

num,p.4'C245.a 
faiileffedamnarum  dicun.rconcorditerdocTiorcs  noftri.  He- 

br.-ri  verodicuntipfumc(l'efaluacum,p.  2.C.511.C 

Ec  cxtcnfius dc  hoc  difputatur,&ccoIumna  3 1 2.f.  &  colum. 

1061. a 

Saul 


GlolTce  Ordin.&  Nicolai  de  L 


Saii!  qiiomodo  ignorauit  Da»id.p.j.c434d 

Saui  fufpe&um  habuit  Dauidem  poft  morcem  Goliam ,  p.  2. 

c.433.d 
Saul  cur  vocitur  filius  vnius  anni  cum  rcgnareccepiflet,  p.  2. 

Sa  1!  (acrificijs  eligere  voluic  fpiritum  prophetia?  vtipfefibi 
effcc  prophcta  &  fiue  Samuclc  voluntate  Deiintelhgerec, 
p.2.c^9t.b 

Saildigintatis  honore  priuatus  cft  quinonexpe&afletSa- 
muclemprincipem  faccrdotum,p:i.c.39i_.b 

Saul  non  habuic  pcrpctuum  donum  prophecia?,p.2.  column. 

Q      J 

Saul  rcx  non  ad  permanendum  clcttus  eft  a domino , (ed  fe- 
cundum  cor  popuh  durum  &  malum  datus  ad  corum  cor- 
rcptioficm  non  Vti!itatcm,p.i.c.38j.b 

Saul  delcctus  in regem regium  animum induit,  parte  fecuda , 

c-377-a 
Saulquarevocaturbbnus,p.2.c.37o.e.&c.37i.a.b 

SaulquoinodoobrulcruftatcramargenciSamudi,p.fccun- 

da,c.37i.b 
Saul  quare  petijc  pra?putiaPhilifthinorumnon  autemcapi- 

ta,p.2.c.44i.a 
Sauld:!Timu!arorca!lidus,p.2.C442.d 
Saul  Dauidem  gcneiumiuumqua?iitlanceaoccidcre,par.2. 

c.44j.a 
Saul  ftuite  &  infipienrer  fubiecic  anathemati  eum  qui  cibi  & 

pocus  ante  vclpcram  cflej  particeps,p.2.c.440-e 
Saul  ex  ipfa  ciiuinitatis  eftufione  cognouic  peccacu  admiflum 

cfFulioocfanguinisexpiandiiuvp.^.c.^oi.b 

Saul prophetabat  agiratus  malo fpiritu,p.2.c.4i9.b 
Saulbonus  pra?ea?teris  liuorepofteacuercicur,par.fecunda, 

CAIO.f 

Saulfummis  labijs  dicebat  pec  caui  parcc  mihi ,  (ed  non  obti 


yra. 

Scandalizat  populares  hodiemulri  de  omnibus  ftatibus,  fiue 

prindpum^prtflatorum^do&orum^prxdicarorumjiuereh 

giororu.Peccantnanq;publice&inuerccunde,p.4.i648.f 
fcandalizare  quid  eft^p.j.c^oo.f 

fcandalizantem  fe,  quancumcunque  fibi  vtilem  in  temporali 
bus,a  focietatc  fua  expellere,eft  manu  abfcindcre,  oculum 
eruere,p.5.c.5:74.c 
fcandalizanccs  pufillos  in  anima,  quomodo  pxnis  talionis  fu 

bijciantur,p.i.c.69y.a.b 
Scandalon  vcl  fcar.dalum  quid  fignificat.p.j.  c.j74.b.c 

Irem  par.2.c.44o.f.&  p.i.c.574.t 
Scandalum  quid  fit  &  quotuplex,p.5.c.2  88.C.300.C 
Itemp4.c.2i9o.e.f 

fcanda!umcftduplcx,fcilicer,acceprum&datum.p.6".c.204f 
lcandalumproximiinbonooperenoftro,aliquandocauen- 

dum,aliquaodo  pro  nihdo  habendum,par.5.c.579.b 
fcandalum  pioxjmiinquaneumporesfinepeccato,  virarede 

bes.Qjod  C\  de  verirace,pro  fcandalo  veritas  relinqui  non 

dcbct.p. 5.C30o.c&c.579.b.&  925. b 
fcadalum  fi  de  verirateoritur,re3iuson'ri  permittitur,quam 

quoJ  vericas  relinc|iiatur,par.5.c.2  64.f 
fcandalum  vcl  ofreulioncm  facerdotum,fcribarum  &  phari- 

firorum.vtrum  Chriftus  m  pra?dicationibus  fuis  dcbuit  vi 

tare.  Arguiturpro  &  contra,  cum  rcfponfione,  p.5.  C.603.C 
fcandalumpufillorumvtcaueatur,qua?dimitcenda  func,  an 

bona  fpiricualia  an  eciam  temporaha?  Arguitur  pro  &  con 

tra,cumrefponfione&folutionibusargumentorum,  p.6. 

col.i74.f 
fcandalum  cx  malitia  ortum,qualefuit  pharifeorum,  eft  con- 

temnendum.Scandalum  ex  ignorantia  emergens  cft  vitan 

dum,p.5.c.295.c 
fcandalumde  cafuhominisliterati  grauiusquam  fimplicis, 


p.3.ci993«c 

nuitveniam  illam  quam  Dauid  pv?nicentia?  voce  prome-  fcandalumquifaciuntecclefia?maIcviuendo,  dant  Chrifto 

ruit,p.2.c.4iof  amarumpotum,p  ^'c'935'c 

Saulisfcelera&iniquitatisDeus  pra?uidit,  infidias  quoque  fcandalumqualecunqueaninChriftopotuitlocumhabcre. 

ineosquideeoerantbenemeriti,p.i.C407.b  par.5.c.283.c&  C.295.C 

Satilis  anathema  Deus  ratum  habuit  quod  Saul  temere  &  in-  fceleratis  etiam  adfunc  mulca  natur$  dona,p.2.c.597-b 

fipienteranathematizauit,p.2.c399.b  fceIeratosDeusperfeinuicempunit,p.i.c.8o7.a 

Saulis  cum  mortem  fibi  imminere  audiret  deliberatio,  p.2.c.  fcandala  quo  ordine  declinare,&  va?  perpetuum  euitarc  pof- 

5i2.d  fimus,p.5.C925.a,b 

Saulis  tertium  iuramentum,cum  multa  tcmporis  anguftia,p.  fceleftusorauit  ad  Dominum,  Antiochus  fci!icet,fed  eius  mi 

a.C404.d  fcricordiam  non  eft  confecutus  quantum ad  remiffionem 

Saulis  primus  ad  bella  progreflus,p.2.C38i.b.c  pena?  ncc  culpa?,p.4.co!.2  542^ 

Sauinianus  vnus  de  feptuaginta  difcipulis  in  Gallia  prxdica-  fcelus  fequi  folct  penitudo,p.3.c.979-a 

uit  &  ciuicatem  Senon.  ad  Chriftum  conuertit,&  ibi  eccle  fcelus &  iniquitas  quomodo  diffcrunc,p.4.col.423.c 


fias  conftruxir,p.5.c394.f 
Itcmp.6.c.i38.f 
Icem  p.4.cii3.c&ci902.f.&c.i9i6.f 

Icemp.j.c.j^i.b.c 
Item  p.2.ci  241. c 
faxoncs  vndc  &  a  quibus  traxere  originem,&c  par.fecunda, 

ci632.f 
faxones  dcbcllauit  Carolus  Magnus,  &  multi  fucruntoccifi, 

&  alii  baptifmum fufcepcrunt,p.6.ci624.f 
faxonia?inmontibus  quifuntverfus  Aquilonem,omniame 

railafercfodiunturpra?cerftannum,&  hocefteciammira- 

bile,&c.p.3.c.346.f 
faxum  furfum  labere  impellitur,facile  ad  ima  relabitur ,  p.  3. 

c.9j.b 
fcabellum  diccbaturarcatcftamcnti  qua?crat  propitiatoriu, 

quod  crat quafi  fcdilc  Dei,&cp.3.c.  1  i98.f 
fcabies  vnius  pecudis  (iuxta  vulgareproucrbium)  totu  com- 

maculat  grcgem,&cp.6.c  5 1  i.a 
In  fcabic  feruor  vifccrum  ad  cutem  trahitur.  par.  prima ,  col. 

1097. a.b 
fcabiol  um  animal  a  caulis  ouium  cft  repellendum ,  &c  parte 

fexta,c.5ii.a 
fcabroncs  pro  quo  accipitur  fecudum  Hebra?os  &  fecundum 

JLatinos,p.6.c.i45.c 


fcelcribus  obftricti  nullam  vcniam  confequuntur ,  nifi  velinc 
refipifcere,  p.4.  c  176.  f 

fcenophegiaquidfit,p.5.cii38.d.&vndedicitur.ibid. 

Itcmp.2.c.i29i.a.b 
fcenophcgiaquomodo  nos  obferuare,&  in  tabernaculis  ma- 

ncre  debemus,p.2.col.  1 3  8o.d.e.  &  fequenti. 
fchifmatanoneruntnifiqujedamveritatis  fimulatio  pra?cc- 

dat,p.i.coI.i459.b,c 
fchifmacici  fimulant  quod  zelo  iuftitia?  moueanrur,incautos 

ad  fuum  fchifma  traherc  nicucur,per  quod  incauti  aliquan 

do  decipiuntur,p.4.c.2j58.f 

fchifmitici&ha?teticifraudis&maliciarvenenumcordege- 

ftantes,concra  veriratem  confiliantur,p.a.c  1 52  6.d 
fchHmaticorum  conciliabulum  per  quid  lignificetur,  &  vndfi 

dicitur,p.4.c.i556.f 
fchola,fchoIaftici&difcoli,quid  vnumquodqueillorumfi'' 

gnificcr.p.6.col.i32i.a 
fchola  Pharifa?orum  quando  &-per  quosinccepit,&  corinua 

ta  fuit  vfque  ad  captiuitace<n,p.4.c  1 1  i.a 
fcholaresaudientesa  doctoribusin  fcholis,  fionificarurpcr 

riuos,p.i.coI.i5i2.f 
fcholares rheologi  qui  ad  hoc  ftuder,vt  de  propinquo  valeat 

pra?dicare  verbum  Dci,offcruntdominofan"nam,qua?cfi 

matcria  pan  is,id  eft,  verbi,propinqu  a,  p.  1 .  co  1 7  .a.b 

Sciens  3 


Ind 


Sci ens  qui  vigilat,  fcd  nihil  operando  torpefcitppigro  compa 

ratur,p.3.ci6  8?-a 
fcientesfcripruras  &  nonobferuanteseav?rn>iusdelinquut, 

&graiiiorcrnpcenamincurrunt,p.5.c.ii^o-i" 
fcienmquideuSp.^.col. 1493.3 
frientia  dicicur  occupatiomala,peraccidcnstamen,  &qua- 

re,p.  j.col.i^/r.e 
fcientiadiuina  dicuurliber,  eVponiturin  D  'oduplex  fcien- 

tia,vel  potius  vna  duptici  modo,p.6.  r.i4Q3.b 
fcientia  f<  ipturarum  non  notum  Deo  f  cicqueoperum  inj- 

quitas  mdgnum  oftcndic,  p.  j.  c.887.b 
fcientia  per  fe  inutilis  ett :  cum  charitate  vtilis,per  fe inflatin 

fupcrbiam,p.6.c.2  jj.a 
fcientiafine  vita  parumaut  nih:lreputatur,p.4.ci35:6.f 
.fcientia  eft  aJitus  elationis.  vnde  Deus  tentari  finit ,  vt infir- 

mus  humilittur,  p.3.c^6.c.337.a 
fcientia  maior  dum  quofdam  erigit ,  ab  aliorum  focietate  di- 

fiung:t,&quoplusfapiunt,eoplusa  concordia?  virturede 

fipiunt,p.j.c.570  b 
fcientianoncaret,qiuDeumtimet>p.5r.cioi.a 
{cieua  maiori  prarditis  euenit  fa?pe,  vt  ad  vltimum  plus  volen 

tcs  fapere  quam  fragilitati  humana»  concefium  eft,  m  infi- 

pientia?  foucam  decidant.p.3.ci7  ^.d 
fcientiaacquifitaquxcunqucmodicaeft  &  imperfecta,  p.3. 

ci984.f 
fcientia  vita?  ca?Ieftis  anima?  humana?  necefTaria  cft,  quia  fine 

ea  bcata  effe  non  poteft,p.^.c  1685.  a 
fcienti3  vna  cminentior  elt  fiuehonorabilioraltcra  duplici 

dc  caufa.p.i.inpra?fat. Lyra. 
fcientia  ipeculatiuadicituralia  dignior  ex  duobus,p.i.ibid. 
fcicntia,an,quomodo,qua?  &  qualis  deftruetur,  par.  1 .  ibid. 
fcientia  veteris  Tcftamenti  dic  itur  aqua  putci,qna  lapis  clau- 

debat,quialitera  legis  fpiritualc  fcnfum  :ncocelabat,fed 

venientcChrifto!apisremoti!seft,&c  p-i.c.337.3 
fcienria  ver<rislegisp£rfat-inahordeaceamiignificatur,qua» 

bme hc •: . k<  >  comparatur,p.  1  .c  1193.3 
fcieiiat.iplex. Prima,paruacruditio  fiholarisvellib-ralium 

literatuQh  Altera,dum  diuina»  legiserudjtionectudiiuur. 

T_rt:a,quando  multo  iublimioa  ,quac  non  in  amigmate, 

fcd  fncie  ad  facicm  videbimus,  &c.&  per  quid  fignifican- 

tur,().2.c37.b  c 
fcicnti*  fcculari<>(pcr  Moab  de  inccftu  &  ebrietatecoceptum 

lignata)  autorem  f  ui  fenfum  habet,&  quia  adultcr  cft  &  ad 

uci  fai  ius  populi  Dci,de  inceftu  &  fpclunca,  &  no&egene 

rar.;r,p.  i.c.i$z$.a.b 
fcicntia  Chnfti:  videin  Chtiftus. 
fcjentia  Deieruditifunt,j  lus  Mofes  quam  Abraham,&pro- 

pheta:qi.amMofcs3&  Apottoliplus  quamprophcta?,p4. 

c.i386.d 
fcicntia  quomodo  &  qualitcr  prarexigaturadfufceptionem 

clauium  ecckfijp,&  vium  carundcm,p  j.c.2  96.f 
fcientia;gcnusfummumcft,  fcire  Deum  tantaprxftare,quje 

humanusfcnfusnon  valeca:cingcre,p.3.cii58.  d.c 
fcicntJa*  pnor  gradus  dum  fcit  nclcire  fe,_quod  prtus  vidcba- 

turlare,}\3.C97i.b 
iaentix  infufse  &  lbcntix  acquifire  an  idem  fit  habkus,difpu 

tarm  ad  vtramquc  pattccn,p.i.cs2  3  a.b 
fcientiarum3liqi)ifuntfpeculatiua»,&fignifitaturperaues, 

&  aliqux  piacticx,&  iigniricancur  pcr  pi(ccs,p.i.columna 
t.b 
fcir.tillj  parua  rcs  eft,&  pene dum  cernitur  non  vidctur,fcd  fi 

i    .iitemcon'iprchendcrir,moenia,  vrbcs  latiffimas confu- 

mu:p.6.c.ji  i.a 
fcia:jl!adiiotacir,p.3.c.i89j.a.b 
fcioquodnefcio,dixitSuctates.p.4.ci4i9.a 

Pai s  cniin  icicmue  fcire  quod  ncicias. 
fcire  infirmitatcm  noftrammcliuscftquam  nsturss  rerum, 

p.6.c.26o.d.c 
fcorpiogenuseftflagelIi,&quarcficdicitur,p.4.c.2i4j.c 

Itcmp.2.c.789.a.b 


ex. 

fcopuli  fuperprotenfi  fuper  aqnam,  quomodofilijs  Ifrael  in- 

clinsti  funr,&  de  hoc  cxpofitio  Hebra;orum  iilud«.nda,p.i. 

col.i3i8.f  V 

f  criba  eft  qui  dc  moribus  vel  actib.  pr^ccpta  dat,  p.  6.  c.2  oi.a 

Itemp.2.ciQ26.e.f 
fcriba?&  phatifan  pcrlegem  5r  prophetas  miffi  funt ,  vt  per 

kriptureinucftigarioneC  hnfti  fpecularenturaducntum, 

ficutexplorarorcs miffi  funt  per  M<  ykn  adexplorandam 

vbcrem  terram.p.i.ci  46f.&  c.12  5  6.  c.f 
fcribt^  &  Pharifiei  turpis  lucri  gratia  vt  dccimas  accipcrent  & 

primicias  (iiium  Dei  negaucrunr.p.^.cy  j.a 
fcribis  &  Pharifaeisab  Ifaia  vae dicitur4pt4.c74.ti 
fcriberevel  prardicare  merita  iuftoium  priorumad  aliorum 

informacionem,eft  fepulchra  patrum  fj-difi-carcpar.  quar- 

t3,c.2  35;o.f 

nonomniafcribuntur,p.i,r.368.f 
fcripfitMoyfesdeChnftodupIiciter.Vnomodocxprefre& 

manifefte.  Alio  modo  figui  aliter  &  occulte,p.  j.c  n  1  o-e 
fcripfcruntapoftoli  &  prophet^ ,  fcd  apoftoli  plenius  fcripfe- 

runt,quicompletumoftenderuntquodillinunciabantfu- 

turum,p.i.C9i9  c 
fcripta  per  verbum  domini,  quod  nihil  habeant  vtiliratis,aut 

falutis,fed  folam.  narrent  hiftoriam,quis  hoc  audet  dicere, 

p.i.ci4i9.a.b 
fcripca  f uit  lex in  Iapide pro  duricia  illius  populi,  nuc  hm  in- 

clinat  us  in  hominc,ipfe  lator  lcgis  fctibit  in  terra  quae  fru- 

clum  reddir,p.j  c.iij^.a 
fcripturaadnucemcomparaturfecundumtriplicemciusex- 

pofitioncm,&  in  omnibus  fcripturisiliiustriplicisfacra- 

menti  ratio  percurrit,p.i.ci  285. a.b 
fcriptura  facra  non  eft  occultands ,  fed  magis  explansnda  & 

pr^dicanda  locis  tamen  &  temporibus  dcbitis,p.6. 1 682. f 
fcnptura  facra  inducit  ad  cofiderandum  propria  peccata,  fij> 

perna  gaudia,&  gehcnne  pcenalia ,  &  quare,parte  quarta, 

col.i096.f 
icriptura  fanc5tain  tama  multitudine  diuincrum  librorDj.qua: 

qualis  &  quomodo  legenda  (lt,p.i.in  pra?fat.in  Gencfim. 
fcriptnra  tota  diuidi  nr iu duas partes,f.in  vetus  &  nouum  te- 

ftam.Pnmaeftde  Deotanquamde  creatore&gubernaro 

re  Secuaua  deD.o  ranquamdercdemptore&glorifica* 

tore,p.  t  .in  prarfar.in  G.enef.  Vide  L  bri  ibidem.. 
fcriptura  facra  iy  .ificatur pcr  agi  u,  que  cft ager  plcnus  opti- 

mis  fcnretuiis  &  icufibus,tanquam  bonts  fi uclibus,  par.2. 

C0I.289.C 
Scriptura  facradicirur  m  dier  fortis.Sponfuseius,do(ftor,& 

proleseius,populusca;holicus,p.3.c.i74o.f 
fcriptura  facrafub  fenfulitcrali,  fcnfuhabens  myfticos.  eft 

ager.p.5.c.246.f 
fcripturaparumloquiturdeconfirmationeinbonumdean- 

gelis,&cp.3.c.209i.c 
fcnptura  facra  mul:acraditparabolice,f.  fub  fimilitudinere- 

rumcorporaIium,&hocpropterduo,p.i.pra?f.inGcnef. 
fcriptura  ex  mulris  nomimbus  contexta,non  cum  faftidio  le- 

genda cft,&  viiis  puranda,&  huius  ratio  p.a. c.no.d.e 
fcripturaquadruplicem  vtilitatcmnobisconferr.p,6.  c.ijg.c 
fcripruradiuiuaedifiuitleCtadcdmultoplusprodeftjfideU- 

teiis  rnutarurm  vocem,p.6.c.i04.d 
fcriptut  a  facra  dicitur  hber  fcriptus  intus  &  foris,  parte  fexta, 

cijoj.c 
fcnptura  (acxa  quadruplicem  fenfnm  habet,p.6.C504.f 

Itcmp.i.G738.e.f.&c.9<$j.d.e 
fcriptura  facra  qtiatu  »r  lubet  excllentias,  quibus  omnem 

fcripcuramaliamcxcellit.p.t.inpraffat. 
fcripturafacraauteticaeftpra?<r^reiis,&hocproptci  feptem. 

P.6.C0I1503.C 
fcnptura  hiftonara  eftquccaliquasrcrumhftoriasimitatur, 

p.2.coI.74j.a.b.&  ci  149. a.b 
Scripti  radiciiurcibus&potus,fcddiflreieter,  partequinta, 

c.888.d.e 
jtrrir>ov  ^  -^i  -1.4  b.&r.dr^.a.Etcamcomcciiteaudiendo, 

loqucndo, 


GlofLe  Orc!m.&  Nicolai  de  Lyra. 


!oquendo,!ce:endo,meditando,opcrando,cordcretincdo. 

ltcmp.j.col.i8,n«ab 
Sctiprnralacraeftpanis,eftpulmcnrum,cftvinuml«ificans 

cot  borrtiflis,  eft etiam  olcum,  cft  etiam  cibus lactis,  par.4. 

c&l>2i74*b  . 

Itcm  oppoiirasconditioncs habent  mali  in  do&i  ma  fua.  Ibi- 

dem  zi8o.d  . 

fcriptura  facra  non  fempcr fcquitur  ordinem  reponsded  f re- 

qnetiter  prius  facta  vlrimonanantur,p.4.c.2i68.f 
fcriptuia  fcnfu  caelcftis  fapicntiae  refulger,  &  qui  ea  condidc* 

runr,prxclarifuerunt  vita,&  fermone,p.i.c738.c.Interl. 
fcriptura  tii  diuina  ii  aliquid  cflet pofitum  dabium ,  hoc  eflet 

a  ipinru humano,&  non  a fpiritu diuino,  p.2.  ci568.f 
fcriptura  fan&a ,  fanctis ,  &  ignoranriam  fuam  fatcntibus  lu- 

mcn  cft:  iniquis  vero,&  fcientiam  ia<itantibus.,nubes,quia 

cxcxcat  eos,p.  1.C.899.C 
fcriptura  facra  dicirur  nidus,  in  quo  conremplatiui  qui  dicun 

turauescxlircquiefcunt.-materhabenspullosjfcnfusdici 

tur  literalis,pulli  vcro  fcnfus  myftici,qui  fub  litera  nutriun 

tur,&  cre(cunr,p.r.ci586.f 
fcriprura  vocat  prophetas  ipfos  Hebroeoru,&  Syrorumidio- 

nmefitio$prophctah]m,p.3.c.8<£o.e 
fcripturadiuma  metiri  foletdotfrinam  viribus  erudiendo- 

rum,p.  i-c.j.b 
fcriptura  de  futuris  tanquam  de  praeteritis  loquitur,'p.  4.  col. 

|375  * 

fcriptu:  4  facra  mulra in  fuis tractatibus immuda  recipit,  quo 

mrh  actunoricontaminatur,p.i.c.io62.e 
fcripnir.?  Cacrx  inrelle&um  vr  haberent,  multi  magis  profecif 

(elegutur  perorationemquamperftudij  exercicattonem, 

p.6.cijo6.f 
fcripturx  facra?  verba,lapides  quadri  funt ,  qui  vbiq;  firmicer 

ftanr,nuiquamreprehenduncur,p.4.  ci^oj.b 
fcriptura;  prophetarum  fa&a?  funt  claufa?,&  obfcura?,pat  te  6. 

C0l.tJ02.f 

fcriptura?  facra?,&  rationi  magis  confonum,  tenendum  eft  de 

hisqi;a?tranfcendunc  humanainueftigatione.p.y.  ii^.a 
fcriprura?  facre  multa  dicunt  iuxta  opinionem  illius  .temporis 

quo  gefta  referunrur,no  iuxta  veritatt  m  rci,  p.4.  c.jy$.i>-C 
fcripturae  diuina?  paffus  dubius  vel  obfcurus ,  per  alium  qui 

cerrus  cft,&determinatus,debet  dcclarari,  p.j.c.229.b.c 
fcriptura?facr<?moscit,vta<ing<i!ari  numeroadpluralem  iu 

bttotranfeac,&c'COnuerfo3p.3.c.32  8.f 
fcripruta?fan&ae  vclfermonum  vclnotninumappellationem 

valiJtorem  ducendam  crciimus,quam  potiuspraecacatio- 

ois,&carmimspronuntiatiohcm,p.2.c.ioi.ai> 
fcriprutaecanonice  quamo  preoondcrent  fcripturis,&  dodri 

ms  fan&orum  m  affcrendis  teftimoniis ,  p.  1.  in  pra?fatione 

Lyrani.  ( 

fcriptura:  fan&aequatuorregula?  funt,f.hiftoria,allegoria,tro 

pologia,&anagogc.Hisquatuor  quaiiquibufdamroristo 

tadiuma  fcriptura  voluitur,&  declaraturcum  excmployp. 

i.inpra?fat.Lyra. 
fcriptura?  flucntanobisaperta  funtperhumiliratem,qua?eft 

viapaffionis  Chrifti,  p.i.c.286.c 
fctipturcj  profunditas non  pateret , nifi  Chriftusincarnatus  , 

&c.crueifixusacmorruus  fuiflct,p.i.ibid. 
icriptura? alca  qui  intelligic ,  fublimcs  fenfus  non  capientibus 

pcrfilcntiumtcgat,neper  fcandalum  mcntis  euutquicre- 

dcrepotu!iret,intetimat,par.i.c697.a.b 
Et  dchocfigura.Ibidem. 
fcripcura?(acra?dictacumpenfamus,arcum  <nrendimus:cum 

vcrba  doitrinx  damus,fagittas  emittimus,  parte  fecunda , 

colum. 923.3. b 
fcriptura*  profunditas  dicitur  puteus,  cuius  nomcn  eft  viden- 

tis  &  viucncis,per  qucm  incelligicur,fcmper  viuens,  &  om- 

niavidens,p.i.c.286.c 
fcripturaefacra?eminentiaeftifta,quod  in  hiftoriafundara, 

fpititualis  fenlus  capttt  intcr  nubila  condit,  du  lcicntiae  ma 

gnitudiaem,aboculishorainumabfcondit,p.2.c.i2i9.c 


fcriptur^  gentilium  philofophorum  per  vxores  alienigenaS 

fignificantur,quae  n<  n  vt domina»,fcd  rantummodo  vt an- 

cill?  maneant  apud  theologos,p.2.c.i332.f 
fcripturequedamloca  funt,qu^htftoriaIiter  fidem  imbuunt, 

quedam  moraliter  fan&am  conuerfationem  inftruunr,que- 

dam  non  fecundum  hiftoriam,  fed  fecundu  allegoriam  ve- 

ncrandamyftcriaoftendunr,p.i.ci6oi.a 
fcriptur?  facr?  ftudium  recie  ordinstum  incipit  ab  articulis 

fidei,qui  fundantui  in  fenfu  litcrali,  parteprima,  in  prefa- 

tioncLyr. 
fcripturam  tirditate  mentisnon  intelligentibus  remanet  fpes 

falutis.Qjj  autem  intelligere  nolunt  &  inuertunt  quod  in- 

tclligunt,nullafpeseft,p.5;.c5i9.a 
fcripturam  facram  ltudentes,non  folum  debet  docere  verbo, 

fcd  etiam  fcripto,fccundum  gratiam  a  domino  fibi  datam, 

p.4.c.2053.e 
fcripturamquicunqjaliterintclligitquamfenfusfpirirulTan- 

cti  efflagitar,a  quo  fcripta  eft,hereticus  appellan  por,quo- 

modo&  qualuer  hoceftintelligendum,p.i.  m  prcfac.Lyr. 
In  fcrip-ura  facra  nihilconcineturquodnon  fit  inducliuura 

ad  bonum,p.6.ci687.c 
fcriprurarum  triplcx  intelligentia,&  quf  ille.  fint,parte4.  col. 

i862.e 
fcripcurarumobfcuraneaccufcs,quefecit  Deus  vtexerceat, 

neque  dicas,fic  mehus  dicereturi&cp.3.ci573.a.b 
Itena  pt.in  prefat.Lyra. 
fcripturasquicunque  non  inrelligit  vt  veritas  habct,  vuama- 

cerbam  comedit,p.4.c.8o6.d 
fcrutamini  fcripruras,in  quibus  puratis  vos  v»ta  a?ter.ha.quo- 

modo  incelligendum  fit :  An  vt  lude i  exrraherent  de  facris 

Jirerisfenfumfpintualem,  anliterale.  Etdcclaraturquod 

referendum  eftad  (enfumliteralem,p.i.inprefa.inGenef. 
fcutum  doplex,peiiidiae,fcilicet,&  fcutum  eledtorum,&cp,4. 

c.ro2  2.e.f 
fcyniphes  hocanimalpennisfufpenditurper  aera  volitans, 

fed  ita  fubtile  &  minutum,vtoculi  vifumCnifi  acutecernen 

tis)efTugiat,p.i  C.553.C 
fcyrpus  quid  iignificat,&  de  eius  proprietatibus,p.3.  c.i  i6.d 
fcy the  pene  vn.uerfam  cenuerunc  Afia,vt  legitur  in gentium 

hiftoria,p.2.ci55.a.b 
fcyrhg  populi  funt,quos  limes  Perficusab  Armeniis  diuidit , 

p.i.in  prefatione  in  Genefim. 
febalocuti  iuntcum  habitacoribusAbel  rogares  num&ipfi 

confpirarevelIentcontraregem,p.2.c.638.d 
feba  vir  Belial  figuram  gerebat  he  reticorum,p.2.  c.635.a 
fecrecum  duplex  f  uit  in  Chrifto,  fcilicet  perfone  &  temporis, 

P.4.C0I.233.C 
fecretum  ncceflitatis  natura?  excufar,  p.i.c.98o.e.f 
fccretumiudiciumVeftphalieinftitutumeftpublicapotefta» 

te,non  ad  inquirendum  fed  folu  in  notoriis  procedendum 

finc  ftrepitu  mquifitionis,p.  1  .col.7  2 1  .b 
fecreta  diuina  non  funr  omnibus  reuelanda,  fimilicer  nec  vul 

garibus,&cpar.4.coI.i768.f  . 
fecret a  diuinitacis  tunc agnofcimus,cum  ab  huius  mundi  tu- 

multuofa  coiicupifcentia  intra  mcntis  noftrg  cubilia  fegre 

gainur,p.3.c.3H.b 
fecreralibriGenefeosinprincipio  eiufdemlibri ,  &  fecreta 

libi i  Canticorum  &  fccrcta  Ezechielis,quomodo  differen 

ter  Deifccreta  annuncianr,p.4.c.i899.a.b 
fecreta  myfteria  vulgareindignis  vicium  eft,  quod  fit  veladu 
•    latione,vel  auantia,  vcl  lactancia,  vel  loquacicace,  parte  3. 

001.1349.^ 
fecretadiumahominibusdef^culari  fapiencia  prffumentib. 

abfconduntur,&illiteratisacquefimplicibusicuelantur,p. 

i.col.t335.b.c 
fecreta  cordis,motu  corporis  & geftibus  indicantur,psr:e4. 

col.ii39.b 

fc<5taquiddicitur,p.6.ci355.a 

f  cc-lf  tres  erant  apud  Iudcos,  &  nominantur,&  quid  fenferir, 
p.6'C5p2.£  &  c.i  147.  c 

Sefle. 


Ind 


StStx  omnesnomen  trahunrde  fuoautore.p<5.col.i  1 1  j.a 

Seculu  apud  Hebreos  ficut  &  apud  nos  Latinos  ,ponuur  pro 
quolibet  fpatio  remporis  determinantis  alicuius  vitas  dura 
rionem.p.  i.c.6o3-a 

Seculum  vnum  vocat  antiqni  Hebrcorum  totum  tcmpus  du 
rationis  Mofaic?  legis,&  aliud  fcculum ,  fcil.futurum  tem- 

>    pus  Meffic.&  fecundum  eos  lilud  fecundum  feculum  ibi  irt 
cipir.p.j.cj^Se 
Itctn  p.6.col.i7i5-b 

Secuiu  a'iud  dicttur  finus  Abrah£,vt  in  Lazaro,  vd  paradifus 

\t  vt  in  latrone,vcl  fi  qua  nouit  Deus  cffe  aha  loca  vcl  manfio 

'f  ncs.per  queTranlitanimaDeocrcdens.p.i.c.141  i.c 

.InfccuiumiqtiotiesdiciturJongitudoquidemtemporis,  fed 
eilefinisindicatur,ctfi  in  aliud  feculum  dicacur,aliquid  lon 
gius  indicacur,fed  tamcn  finis  ponicur.Ec  quoties  lecula  fe 
culorumnominantur,fo:ta(le  licctignotus  nobis,tamena 
Deoftatusaliquisterminus  indicatur,&cp.i.c.626.d.e 

In  feculum  feculi  &  vltra,quid  per  hoc  inhnuttur.Vidctur  re 

i    gulamHebia?orun:.p.3.ci44.f 

SecuiUtn,  cft  hocpra?fcnsquodvo!uicur,feculumfeculia?ter- 

.    num  illudimagocff.p.j.c.^pj.b 

/Seculum  comniLmtcr  accipir ur  in  facra  fcripcura  pro  reuolu 
tione  quinquaginta  annorum.p.^.cfjSj.a 

.   Icemp.i.c.62j  c 

-  Scculum  plerunqje  in  fcripturis  pro  eterno,&  tnernum  pro  fc 
i     culoponitur,&  vndc  hoc  contingar.p.j.ci  137.3 

Scculi  generationem  fcnpruia  fignificat  cffe  factam  trib.mo- 
t     dis.  Aur  cnim  iola  volunratealiquid  dicitur  factum>aut  vo 
-.     lumarcfimul&  voccpTajccptiua.&cinprfffat.-inGencf. 
Scculo  pifficnti  tanquam  tabcrnaculo  vtimur.p.4.c.340.d 
.  Sculans  vira?  circuitus  &laborpcrmolamafinariamfigni- 
ficatt.r  p.;.c.58o.&300.f.&  my.b 
Seailarcs  onmts  ita  vicus  func  encruati,vt  nihil  virilc  habcar, 
&inimici,fLi!icer,d^mones  vel  vitia,pcr3percoscorpotcos 
fcnfus  inrrogrclfifunt,&cp.4.2o38.c.Etfubiungiiur  huius 
t      mtdicamcn. 

Secularcs  qmdam  inrer  malos  fta'um  rectirudinis  tenet ,  c  um 
vcro ad alti» udmem  vitf  afcendunr,nc£ligcnt iorcs facti gra 
uiter  peccant,ficut  Loth  in  Sodomis  udtus,in  monte  pccca 
fi  .p.j.o  I.248  a 
Sciiilariancgotiaaliquandocxcompaffionetollcrandafunt, 
nunquam  vciocxamorerequircnda.p.4col.ioo6.e 

-  Scciilanum  mcntcs  dcfignantur  pcr  acrcm.p.3.col.345.a 

S -cu' i:>  quanrunx  uque  acuta  fcindcrc  non  potcfr,mfi  mouea 

tui  manucarprntatorjs.p.i.c.i  ji6.f 
Sc- in  uas  ncgligcntiam,tH  gligcntia  contemptum  parit.p4.c. 

243.3. b 
Sccui  us  nc  fi<  aliquando  de futuro,quia  etfi  hodie  feruis  do* 

mmoqnalis  cflem  fiituiiimpoiTis,  quomodovitam  finirc 

pi  i  1  lus  viderc  non  valt^.p.3. *  7  *  9-a 
*Scd,conitmCtiorcpctita,nonparuum  pondusdat  fententic 

p  0  c  243  a. 
•  Scdtch  asmalumpaffuscft,quodperfeptcmexprimitur.  Pri 
<       tii,.ii.qufobiflinstiiit,&c  p. 2.c ggg  c 
S  :da  liias  rcddidillei  (c  Chaldeis,nih  timuiflct  illudi  a  Iudt-is 

q  .1  uanshigaantad  Chaldjros.p-4.c1 134^ 
Scdek  hias.pries  mccrlcctis  hhis,.ccatus  eft,&  quafi  fcracauea 

<  lai  li  s.ji.  Bjhylomani  translatus.p.4.c.206e 
Sedcch  a'(  t  Hebiepusaii)duc.tus  in  liabylonequadamdiein 

cc l(.i>i uonuiuiOjobtulcriint  fibi  potionemquainfluxum 

vcn  ris  lolucrcsitur,  &  intioductusante  horamepulac.ium 

fubito  tlixu  vt'ntiisf'ii.rusfH.p.4  c.2()58.f 
S.dechiauapiiuitaitm,  m  lypumprjeccdere  fa'uatorisnon 

ct  coi  gruum,&  quarc.p.4.0  1 1  61. a 
S  deFCJi  nt  iiusi:ci.r  uxiiuoidf,&  qiiomodo.p.3.c.28o.c 
i>  d< •u-qiiicltvntiseit  Iurgereccrtantis.p2.c3  l.a 
Scdtrcaddcxtcram  parris.Iftnd  potfeft  rtferriad  Chriftumra 

r!or.cdeirarisct|iationchumaniiatis.p.5.c662.f 
.    Itcmp.6.  coLjj^.f 


ex.  -iv, 

Scdere dicitur Dcus in ca?Io rcrramque caVare j qic n  odo & 
qualiter.p.5.c.ii4.d 

Sederefuperfolium,propriumcft  habetisautoritarc  mdifter 
ncndi,iudicandi,ac  etiam  con  ig(  ndi.p.2.c.  1 275. j.b 

Sedere  dicitur,&  non  ftare,  fi  quis  rcumanbus  libidmis  inun- 
datiir,&lHxuri3?a?itibuscirci!niIinitiir.p.i.c  1342!" 

Sedensorabant  Dauid &  Helias.p. 2.0557.3 

Sedesdicuntur  vbicommorationcm  habcnt  homincs.Habit 
tat.ioquippehocnomcnaccepit.p.i.cpSi.a.b 

Seditioforum  gioria  &  cuentus.p.2.c  6  26. d 

Scduccre  qtioibunquc  polfunt  maligni  fpirirus,&  perucrfi  ho 
mine  contcndunt,quibus  neceffe  cft  vt  militcs  Chnfti  cur 

r3ntexaduerfo,ncforceconfentianT,&cp,4C2338.e 
fegetem  prcximi  Iicitum  ent  intrarc  &  comedcrc ,  &  non  ta- 

menmctcrc  falcc.p.5.c.2i7.c 
Scir-.Vide  in  Edom. 

feirmonsab  Efaunomen  traxir.p.4.c.2ii.b 
felach;ha?c  didio  in  Hcbraro,in  tota  facra  feriptura  non  inue 

nicurmfi  inpialtcrio,&incamico  AbacuK.&  myftcrium 
'■     innuit.p.4.c.2073.b 
fellum  an &  quomodo dicatur rertius &  quartusfihus  Iofiedi 

uei  fis  refpcclibus.p.  2.c  1  o  2C.f 
femquomodobienniopoftdiluuium  centumefle  annorum 

dicatur,cumquingentcfimoanno  Noenatusaffcrarur,& 
-  fcxccntefimoannoeiufdemNoediluuiumveniffelcgatur. 

p.I.C.l82.f 

fem  fccundumpmncsHebrjcosnominatusefl  Mclchifcdech, 

proptci  bonitatem  fui  rcgiminis.p.i.ci84.f  Et  fccundum 

computationcm annorum  oftendit eum  viquead  Ifaac  vi- 

xiff«*.p.i.c.204.f  : 

fem  ptincipalis  fuit  in  rcuerentia  patris,  &  ipfum  Iaphet  ad 

h  >cinduxit.p.i.ci72.f 
fcm  quando  a  patrc  fuo  Noebenedictionem  accepit,patei  ip 

fidominobenedixit,&qu,ircp.i.Ibidcm 
femcumnofuitprimogcn,tisNoe,&  quarepraeponituraliis 

filiisNoe,&cp.i  ci  ;6.'.t.&col.i79.c&  coI.204-f 
femmaioi  natu,ipfecft  ludaicuspopulus,exquopatriaiche, 

prophcrac&  apoftoli.p.i.c.i72.f 
femen  quod reliqiic nobis dommus eft  Apoftoloru Chorus. 

p.4.col.i8.e 
fcmen  lacobpauculumfuturum  praefignificat  Ifaias,  &cp-4. 

C5t8-e 
femen  in  animalibus  mafculinis  defluit  a  rcnibus  ad  mcmbra 

gcnitalia.p-3.c.385.c 
feir.cn  viti(vt  aiunt  phyiic:)  andidum,&  mulieres  eft  fangui- 

nolencum,quorum  tommixtionc  certis  fpaciis  corpus  for- 

macurj&cp.^.t.i^ii  b 
fcmen  humanum  habet  in  fe  corpulentia6i>fubftantiani,  &  in 

uifibilcm  rationem,&  vtrumquc  cucunit  ex  Abraham,  vcl 

etiam  cx  ipfo  Adam  vfquc  ad  torpus  Mana?,alher  in  fihuru 

ciuldem.p.6.c.864.d.e 
fcmen  Chniti  func  omncs  qui  ei  fidcli  mc  tc  crediderunr,quia 

in  ipfis  fiuurum  regnum  feminarum  eft.p.4.c.236?.a 
fcmcr.Cquod  cft  vcibum  Dci)quando  in  tcrram  iactrtmtis  fiue 

feminamusquando  htherba,quandofpica  profcri5&  qua 

do  plcnum  frumcnrum  in  fpica  facit,&tandcm  tempt.s  mit 
•    tenda?falcisquandoeit.p.5.c.525.c 
feminis  fufcitatio  pcr  fraticm  dcfundi,quarc  ftatuta  fuit.p.r. 
•    col.iot^.e 
In  fcmine  quedam  maccrialis  informiras,qut;  foi mata  corptis 

liominis  reddicuraeft.p.  i.c.i  5  96.e 
femmain  Dctembri  latitant  inccrra,ncc  futura  fjcunditas  1 6 

iectari  potcft.p-4.c2 392. f 
f<.  mcntis  frugum  &  arborum,(cmcn  hominum  &  animalium 

fcrninum  vcl  fcmcntumcuiufque  rci  exordium .par.i.coi. 

it.d.c 
Scminare(fed  non  colligendum  erat  a  fcm,inantibus)fcpriipo 

amio  Hebra?is pra?ccptum  erat,&  quaic.Aliter  lofepnusi& 

Hebia:idicunt.p.2.tol.92i.b.c&col.i357.b.c  '- 

G  Scminali 


GloflxOrcliaSiNicoIaiclcLyra 


Scmmalivmutcd^cendcn.aWA^mfignihranriirpcrclaa- 
d  jm,quia  nalctrurcum  fomite  pcccgti ,  Qiu  factc  cum  a  rc 
aitmiinerauonisdeclinarc.p  6.01  140.^ 

Semmifiuis  quarc  :n  le-e  .nd.cu  fbit  purgacio,an  qma  pecca 

cum,velquadcouif.i.p-30iS30.e 
Semmiuerbius  vcl  frmiiutor  verboiudiauseftPaulus,  &c 

p.6.col.i  i64.cf  .      .      ...  il:'ui«« 

Seminarium  coirus  viri  in  lumbiscffe,  femmism  vmouico 

pcrhibetur.p.j.c.^Ss  b 
Semiiaanguftiorcltquamvia.p.j.coUi  63.1) 

ltempar.i.col.4s6.d.e  #  . 

Semita  redcmptoris  ficut  eft  humihtas,  ua  f  emita  feculorum 

fuperbia.p.;.col.597-c  .... 

Semper  aliquid bon.  facito,vt  te  diabolus  mucniat  occupatu 

p.2.C0l.J72.f  ,  £    .       •  v 

Sempiternum  diciturmon  qtiod  fine  careat,fed  quia  ftnis  ci  a 

lcoislaiorenonconHitucbatur.p.i.cpy^.b 
Senariusnumeruseft  pcrfectus.p.4.0253 j* 

Item  p.:.c  1  iyo.f.&  1  369-0  Jrcm p.i.co.709  a.b 
Senanus  bonu  opus  miniitcriorum  Dri  figni(icar.p.2.c.2 li.a 
Scnario  virx  operatio &  difcurlus ft"gnatur.p.3.c.X7.e 
Itcmp.2.col.ii2i.cItcmp.i.col.685.a.b 
Senectusvndeinanimalicaufatur.p.i.c.67.c 
Scnexfihabereoculum  iuuenis,vidcret  (icutiuuenis.cui  etsa 

eft  reucrcnria  cKhibenda,  nec  proptcr  paupenatcm  eiidi- 

mirtenda.p.3.col.i495.e 

ltemp.4.oa4*3-a 
Scni  exh  be  rcuerentiam  debiram ,  &  non  dimittas  propter 

ciuspa:ipcricm.p.3.ci995.c 
Senes  non  eos  fcriprura  vocac ,  qui  fola  grauiratetemporum, 

fedmorumgraimatcraacurifunr.p.  1.01234.0* 
Senescircumucniunrmultaincommcda.p3.c.j8io.f 
Scnesnonvalcntbcnedormire.p-3.ci8ii.c 
Senes  excitanrur  primo  gallot  inn  canru5quia  non  polTunt  re- 

tinere  vrinamficuun  luuentute.p.^c  iSii.c 
Senes  quancumcunque,po(Tuntconcrahcre3licetnon  poffint 

generare-p.2-col.67  2.C 
Senes  aptiores  funt  ad  rales  nuptias  talemquc  fobolem,  vbi 

non  odorpcccati,fcd  iuftiti^,(uauitatis,mifericordia?,  &o 

p. 1.0292. b  c 
fuperfcncsintcHexi,quomodocVanintelligedum,quodfem- 

pcr  pofterioresfancti  modernorum  tcmporumfintmagis 
illuminacidehisquepeitii)ci:adfid£p.i.c.363,a.b.&367, 

a.b.ccV  37ofd.e.f.&77cc&7H-,--f 
fenesvclpresbyteriper  Dam.lem  conui&i  quomodo  &per 

condemnaci,cum  Iudei  in  Babylone,eranc  ferui,non  babe 

bancaliquamiuftiriam,  n?c  pcrconfequcnspoteftatecon 

demnandi  ad  monem.p,4- Vide  Danicl. 
Senes  in  dukedinc  fapientke  dcbent  dek&ari,propter  quod 

etiam  philofophi  circa  finem  vita?  f  ue  dimiftis  occupationi 

bus  aliisjvacabant  ccntemplationi  primas  caufce.par.^.col. 

2008. f 
fenibushonorum  tribuendum  fi  Deum  timemus,fiquidem 

DeusipfefeneJtuteomniacxcellit.p.i.c.io75,b 
In  fenibus  omncs  pene  virtutes  co.rporis  mutantur,&  crefccn 

tefolafapicmfiadcciefcunr.p.2.c67i,e 
fenibus  rcmedium  eft  peccare  uefincre,fed  ftimulant  1  os  pcc 

cata,exaguat  confcicutia>&  confuccudo  pcccati  inltabiles 

facit.p.4  col.992.d  o 

fcnioraut  multa'pcritia:acprobara?qui  in  erudi''o  uconfc- 

nuit,fi  loquicur,longe  m  co  maior  habetur  doctorum  cxpc 

Clatio.quaminaliop.i.c.  141  i.b.c 
feniores  confirmabanr  matrimouiuin  cum  bencdi£tionc,p.2. 

col.  303.C 
feniores  qui  vixerunt  poft  Iofue,quifuerint.p,2  ciyo.e 
fenioresqui,quales>&  quomodocorrigendi  funt.p.j.colum. 

60?.  c 
feniorum  vcrba,homines  modcrati&  rcligiofi  cum  reueren- 

tia  dcbcnt  audire,p,3.col.3oi.a.  2,Q2,d 


fcnnacherib  i  Jeo  feruatus  cft  vt  fcirer  potcntiam  Dei,  &  bla* 

fphcmantiaora  comprimercr.p.  2.0460.! 
fcnnaclvenb  fcx  norninibusdiitusfccundum  Ieronymum.p. 

4.col.20J.c.'ritquoirrodo  morruus.p.:>.c.io75.c 
Irem  angclus  rafu  capur  &  barbam  iplius  Sennacherib quod 

crat  valde  ignominiofum interra illa.p.2.c  1 25 1  .c 
fennar  campus  Chaidvieorum  vbi  ^dificata  cft  Babylon.  p.4. 

C0l.2  2lO.f 

fenoms  quondam  metropolis  Francix.Vide  in  Sauinianus. 

fenlibilecognofciturtnpIici'er.p.6.col.3i5.c 

fenfualitas  mulier  dicitur.Ettuncmcn(truataeft>quandovi-. 
ciiseftcorrupta.Adquam  viraccedit,quandoratio  inma- 
lo  (ibi  anr'entir,&  indc  fequitur  partus  menftruofus,&cp.i, 
coU.d 

fcnfualitasfignificaturpervxorcm  Iob.p.3.c.40.f 
ItempcrfocrumPetri,p.5.c.ii5i.c 

fenfitiua  partis  non  eft  ahquid  ad  finem  referrc,  fed  folius  ra« 
tionis.p.3.c.45.c 

fcnfualiratis  motus  non  eft  peccatum,fcd  materia  cxercenda 
virruris, fi  ei  rcliftatur  per  racionem.p.5.01  n.c 

fenfum  &  voluntacem  li  videsfcortaiiccmcumdiabolicisco- 
gitationibus.neparcas,nediffimules,ftatim  percutc,pecca 
iu  pcrime,fccrcca  natura?  diicuties,ipfum  fbmite  reieca,nc 
vlcraconcipiat&gencret,&c.Etdehocfigura.p.i.c.  1373.C 

fen(us  cxtcriores  iimc  quaii  queda  corporis  feneftre.pcr  quas 

tentationesqua(ilationcsadinterioraingrediuncur,bona 
gratia?  rapiemes.p.  2. 0572. f 
fenlus  qui  nquc  corporis  qui  fortitcr  ducit  in  via  vcritatis,&  a 
peccatis  eompelcit,&  fimplicitaf:s  cxcpla  proponit,  offcre 
arictes.p.i.cijS.e.f 
fenfusquinquecorporis  pugnantescontradidamenrationis 
fignificanturpcrquinqucrcges  pugnanrcs  cont:a  lofue> 
&oErqijaruoicxpugnantur:Etfuucnotanda.p.i.c.73.c» 
&  col-74-d 
Itcmpar.i.c.200,d 
fenlus  quinquc  dicuntur  oc  rrc  ciuitatis  myftice,fcil.animf  o 
Ierufalem  fignificata?,&  non  debent  ha?  porrf  dc  nocte  apc 
riri»fcdadcalorem  (o!is,idclt,ad  facicndumoperachanra 
tis.Videquomodo.p.2.c.i57i.c.Ecindicfabbaciclaudere 
iubemur,  C0I.1411.C 
fenfus  quinque  dicuncur  quinque  vin  adultcra? ,  &c.  p.5«col, 

iogo.e 
fenfus  incerni  per  dentes  fignificantur,quare,&  quomodo,p, 

3.C0I.160.C 
fenfus  corporis  quinquc,dicuntur  quinquc  dies.p.2.d574.d 

Item  dicuntur  iugap.5.c.897.c 

fenfus  quinque habemus.fi  pcr  quemlibct  peccauerimus,pri. 

mumeft  ab  illo  peccato  omnino  abftinere,ne  vltra  in  malo 

lenfum  illum  excrceamus^fed  Deo  confccremus,&cp.  i.c 

1077..C 

fenfus  ad  virtutes  ietorqueredebemus,ficut  in  facrificio  Dei 

turturiscapur  ad  penulas  rctorquerur,p.i.oi075.c 
fenfusquinque  hoc  modo  pofTunt  reftitui,ii  cis  in  feculanbus 
abuli  fuerimus,&  in  his  que^  non  func  fecundum  Deum  gef 
fimus,ipfosfaiivtis  actibus  refticuamus.pi.oi078.f 
fenfushumanaecogitarionis,fiftultum  velfe  peccatorem  in- 
telligit,cogniC;onem  intimce  claricatis  apprehendit.Si  can- 
dorem  luifiriaf  vel  fapiencia?  fibi  attribuit,a  fuperna  cogni» 
tione  fe  exdudit.p.j. 01094. e.f 
fenfus  magis  apparcnt  in  facie,quam  in  aliispartibus,ficut  ap 
paret in  vi(u,aiditu, olfaCtu , guftu. Ta&us autem per totU 
corpus  diffiilus  eft.p.  I  .c.66.f.&  col.796.cf 
Itcm  p-5.col.47 2. d.e 
fcnfus  extcriores  hominis  poffunr  intelligi  pcr  labia,eo  quod 
cnuuciantaliquomododifpofitionesanimij&cpar.i.col. 
179.C 
fcnfus  cft  in  corde,voluptas  fecundum  phyficos cft in iecorc. 
p.i.c.967.ab 

Pcr  fcnfusintcriores&extcrioresconuenithomocuanimali 

bus 


Ind 


bus  brutis,differut  tamen  tn  hoc  quod  in  homine  pars  fen- 
fiuua  deicruic  vircuti  inquancum  eft  obedicns  rationhqux 
non  eft  m  brutis.p.i. 01630. f 
Senfus  rationalis  qui  ert  in  me,commendatus  mihi  cft,vt  vtar 

ad  incclIigcntiamdiuinorum.p.i.c.949.c 
Scnfusmonfcxusin  vitioeft.p.3.c4i.c 
Scnfus  corporis  adnullam  voiuptatem  verterentur,malam,. 

fcilicetii  Adaminobedientiapcrfeueraflet.p  6.01638.^ 
Omnesquiquinquefenfuscorporislibidinosetrautauerunt, 
futuroincendso  funtcremandi,ficut  quinque  ciuitatesi- 
gneisimbnbus  iuntcomb'jftx.p.3.col.353.b 
Senfus  lifcralis  quis  dicitur.p.4.col.789-c 
Item  p.  3  .col.  1 5  3  6.e.  Vidc  eciara  parciculam  addendam  ad 

difmiicionem.col.j^.b.c 
Senfus  litcralis  in  facrafcriptura  aliquando  eftduplex.par.i. 

col.4 
Itempar  4.C0I.1589.C 
Itempar.3.col.658.f 
Senfus  faax  icripturxcft  dupIcx,fciIicer,ltteraTis  feu  hiftori- 

cu$  &  myiticusfeu  fpiritualis.QuifubdiuidicurincripIice, 

&  hoium  fu(ficientia.p.i.c738t 
Scnfus  litcralis  quando  vt  iacet,erroncus  eft  vcl  impoflibilis , 

&  tunc  allegoria  &  moralitas  accipienda  eft.  p.3.  columna 
[    942.d 

Itcmp.  i.col.739  c 
Senfus  myfticus  iiterali  contrarius,vt,fci!icet ,  per  perniciofa 

figniticentur  virtuofa,non  videcur  beneconueniens.p.2.c. 

i)86.f 
Sencentiadomini  fan&orura  precibusfraneitur.p.4.colum, 
MU68.d 

Sententia  xterna  xre  figuratur,  &  arcui  comparatur.  p.3.  col. 
fci  2i8.d 
Scntentia  diuina  licet  aliquando  mutatur,tamen  eius  confiliu 

non  mutatus.Etpenes  quid,&  quomodo  confilrum  Dei,& 

fcncentia  accipiantur.p.3  .c.654«f 
Scntentiainconcioneproponitur,perquam  tumultuofxtur 

ba?fcditiocomprimirur.p.3  c.i749-b 
Sentetnianiilliu.shominiscuiu(cunquefitautoritatetenenda 

c(t,fi  concineat  manird  te  falficacem  vel  errorempar.  1  .col. 

3Jo.c 
Sententia  iudicis  vt  Hcbrxi  dicunr,fic  tcnenda  eft ,  Si  dixcric 

tibiquoddixterafi  finiftra,vel  finiftra,dextcra,talis  (ence 

tia  eft  teneuda.Q_od  tamcn  patct  mamfefte  efle  falfum.p. 

1.C.1557.C 
SententiaconiraCain  oblarafuitgrauiorquamfententiaco 

tra  Adam  laiaintnbus.p  i.c.i26.e 
Scntentixcum  nominantur,nifictiTmma'xdicantur,male 

ientin  non  poflunt.Inbonoenimfenteciasaccipimus,qu£ 

fiuradndti'  ik-  tcjM  1  2f(  nispocuntur  p^.c^oj.b 
Sententix  inftringibiles  in  diuinis  fcripcuns  lunt  propugnacu 

ia.p  3.col.ii:4    c 
Sentcmiam  libcutcrmutatdcminus,vidensmurataopera.p« 

4.col.2i4.d 
Sentcntiam  latam  in  fcriptnra  fxpe  Deus  antiquat,neque  ve- 

ritasn>emirur,fcrtenim  lentcntia  contra  nospenitences. 

p.^.tol.i  2&6.d 
Scntcntiam  in  h<  minibusmutatcrror.p.i.c.i344.f 
Senremiam  veramcertamen  dc  ipfis  rebus  non  hibemus,qui 

non  poiinmush  imim!mindagareconfcientia.p.6.c.2i2.f 
Scntcnua  maiorjs  partis  opinioncm paucorum  excludit.  p.j. 

col.ioo^.a.b  . 
Scmcutiaui  inalcditlionis  cum  iufti  profcrunt,non  ad  hac  cx 

voto  vlilonis,fcd  ex  iuftitia  erumpunt.p.6.ci070.e 
Scntcntiam  m  nos latarr.  quoanimo  fcrrc debcmus, fi ob  ali- 

quod  peccaiii  dccongreganoncfratrum,  &dedomoDei 

ciiciniui,necdrlic'mii.srcluctari.p.4.c.2  35.a 
Scntic  crratorcmomniscrc-afiira,&quomodo.p.5.c8i2.d 
Non  (<.  ntiunt daemoniaci  vel  mere  capri  (i  vuliicrecur,&  qua- 

r<  .Sic  vuiis  incbriati  non  icntiunt  quanta  vulnera ,  quatas 

cotritioncsanimxpcccandoacquirimus.p.i.col.i264.e.f 


ex. 

Sentire  contrarium  di&is  fanftorum  eft  licitum,non  tamen  in 

determinacispernicram  fcripruram.p.5.c.35.c 
Separathomo,quandoprodcfiderio  fecundce  vxoris  prima 
dimittit.  Deus  autem  feparat  quando  ex  confcnfu  propter 
cultum  Dei  fic  habemus  vxorcs,quafi  non  habentes,&cp. 
2.col.3i5.a.b 
Scparare  quomodo  nos  dcbeamus  a malis.Ibidem 
Scparari  debent  tideles  ab  infidelibus  multipliciratione.p.6. 

C0I.403.C 
Sepelit  attiua  vita  a  prauis  operibus  mortuos,contemplatiua 
perfe>5tius,qux  a  cun&is  actionibus  fundicus  diuidit.p.i  .c 
284^. b 
Sepehre  mortuos,eft  opus  mentorium  apud  D.eum  tanquam 
opus  piecatis  &  mifericordix.p-6.c  1 66;.c 
Icempar.i.col.i484.f 
Sepclii  e  duo  modo  fummus  facerdos  potuit  aliquem,&licuit 

fibi  interefle  fepulruris.p.i.ci  3 1 3.C 
Sepcliuntur  facerdotes  noux  Icgis  cum  veftibus  facerdotalib. 

&  vndehoc habctur.p. i.col. 99 i-c 
fepeliendo  corpora  quafi  facrofan&um  depofitum  terrc com 
mcndamus,qux  rcddenda,glorificandain  reefurre&ione 
credimus.p.2.ci5i4.f 
fepes  materiales  editicare  eft  officium  pauperum  &  ruftico 

rum.p.4.col.475.b 
fephora  vxor  Moyfi  Eihyopifla  dicitur,&  quare.p.i.c.i246.e. 

&  fequenti 
feptem  qualitates  fpiritus  dicbus  feptem  crcationis  coaptan- 
tur,&  eifc&us  contrarios,fua  dona  excludentes,quomodo 
eneruat  &  iiluminat.p.5.c.6o8.f 
feptem  mulieresapprehendent  virum  vnunr.Exponicur&tra 

hituraddiuerfa.p  5-c.6o8.f 
feptem  vitia  capitalia  nocantur  per  feptem  alia.  p.  4.C691.C 
fcptemdiesquibusoftiotabcrnaculiexireveticum,quidfigni 

ficent 982. d 
fcptcnarii,bcaticudinem,donorum  fpirituflan<5ti,&  petitionu 
oracionisdominicx  congruentia&conuententiaad  inui« 
cem.p.5.c.92.a 
feptenario  numero  quid  reprxfentatur,&pcrexemplaoften- 
ditur.p.^.col.  2246.^.^ 
Iccmp.3.coI.i4  f.&2i49.b 
Item  par.  2.C0I.  1 3  7  5.C 
Item  par.  1  .col.  1 6o8.d 
feptuagenarionumero  Imguarum  diuerfitas  &  librorum  vtri 
ufqueTeftamentiferiescomprehenditur.p.2  C.1097.C& 
col.iiiy.a 
Septimuidies  in  cxequiis  defu  ticloru  m  obferuatur,&  quare. 

Ecvnde  hoc  trahitur.p.5.c.372.d 
Septimoannovetitum  Iudxisferereagrumvtinfatiabiliseo 

rumanimus  plecierctur.p.i.cn  23. b 
fepcuagefimx  tres  in  ecclcfia  memoracur.Vna  Ggnificata,du£ 

fignificantcs.p.3.c.883  .c 
feptuagintaviri  quideSpiricuMofisacceperut,quareftatim 
vt  profetCti  funt  prophetabanr,non  autempoftea,&cp.i.c 
1238.6 
feptuagintaduo  fucrunt  incerpretes,tan?en  comunitcr  feptua 
ginta  dicuntur ,  & quare, &cparte prima,  in  prxfation.in 
Gcncfim. 
feptuaginta anni  captiuitatis  Iudaicx  quando  &  a  quo initiii 

fumpferunt.p.2.ci275.c 
feptuaginta  (eptem  tranfgreflioncm  omnimodam  fignar,quo 
tamcn  numeroincuangeliop^nitenti  diuiti  prxcipitur.  p. 
i.col.i23.b.&col.75i.a.b 
feptuagintaduo  difcipuliad  prxdicadum  mifllfunt,&dc  hoc 
my(tcrium.p.2.col.  1 1 07. c 
Irempar.i.colum.384  b.&coltim.630.e.&co/.759.f.&col. 

icptuagintainterprctcscxcufant  Iudxidicetc-s,  quoddeindu 
ftriatacuerutaliqui^autaliteromnia  intcrprcrarifunt  vbi 
cunque  veriras  Hebraica  facit  mentionem  dc  patre&  fiiio 
&  fpiritufant5to.par.6.col.i7oi.b 

G     2  Septcnarius 


Gloflse  Orcfin.  &  Nicolai  de  Lyra 


Seprcnartus  &denariusnumeruspropterfabbatum  &dcca- 
:im  Iudaris  famiHariscft.p.^cjS.f 
Tccin|>ar.7.col.i4i7.a 

Itcmpar.2.col.i293.c  ■         .     •       . 

Septenariusinteriorem&exteriorem  hommus  lubltanuam 
comprehendit,&  quomodo.p.3.c.2  i49«a 
Itemp.i.col.673-b.c 
Scptenarius  virturum,Vide  in  Virtutus  fcptenanus. 
Scptcmberfecundumcommunioicmopinionemeft  pnmus 

menfis  fimpliciter,qcfra  in  eo  crcatus  fuit  mundus.Sed  ex  i- 

fto  nbtabiU  bcneficio  fcil.  exitudc  Aegypcotam  mirabili 

MartiuspriMusmcn(iscftdivttis.p.T.c.y84.f 
Septenarius  &  kptuagefimuspeifettamfignificanc  penitcn- 

tiam.p.4.Vide  Sepruygefimus. 
Septenai  ius  numerus  fignificat  vniucrfitatcm  temporum  qu? 

dircurritfeptcnarionumcrodicriim.p.2.c.349.c 
Scpiilchrum  eft  ^lrima  domus  cuiuslibet  hominis.p.3.ci95.c 
Sepukhrum  Chrifti  cft  gIoriofum,Iiccc  mors  cius  fuit  cocem- 

ptibilisp.4.col.i49-b     Item  p. 5.0)1.462, f,&  13  i8.t 
Sepukhridominidifpofitio.p.5>c.i320.f 
Scpulcha  prctiofa  fruftra  ftruuntur  quafi  eaanimi  &  non  io- 

lius  corporis  rcceptaeula  funt.p,2.col.i474.f 
Scpulchrorum  conftruendorum  morcuis&  cura  fepeliendi , 

quomodo  &  qualiter  pcflic  licere.p.6.col.652.b 
Scpukhrorum  prctium  qui  non  a  cogentibus.fed  a  volcntib. 

accipiuntjfciant  murari  nomen  fuuro,  &  perire  aliquid  de 

merico  eorum,etiam  rcprehendatur  eum  qui  inuitus  acee- 

pir.p.i.col.284.a.b 
In  fepukhris  potentumponebanturpretiofa,  propter  quod 

cla  ndebantur  fortiter,&  cum  diligentiajnc  a  latronibus  ex 

traherentur.p  ^.col.ioj^.f    Itein  p.3.col.i2.e 
Sepulcura  prctio  non  eft  loluenda.neqne  emenda,fundus  ta- 

men  &  ius  in  f  undo  in  quo  eft  fcpulcura  emi  poteft  exem- 

plo  Abraha?.p.i.c.283.e.f.&284.a.b 
Sepultura  Chnfti  an  fuit  honorata  vel  inhonorata,non  obfta 

tc  quod  dicitnr,  Sepukht  U  eius  crit  gloriofum-  P.4.C.447.C 
Sepultura  Chnfti  fuit  nobihs&  fumptuofa,hcet  mors  fuerit 

ignominiofa.p.5.c.642.f.&  i3i8.d.cf 
Iccm  P.4.C.149  b 

Sepulcura  Chrifti  my  ftica.p«y.col.464.d 
Sepultura  non  funtpriuandi  condemnati  ad  mortem ,  vt  fu- 

fpenfi  in  patibuIo,decollati,&  lapidatijlicet  eorum  vita  fue 

rit  odiofa.p.  1  .c.  1 5  83  .b,q 
Sepultura  Rebecca?,fimiliter&Li3e,quarenonfic  memora- 

tur  licuc  Delbora»,nurricis  Rvbccce,dc  qua  tanta  iit  metio, 

quod  vocatum  eftnomenlodfepulturaullius,Quercusfle 

tus,&c.p.i.C372  F 
fepultura?  ofTicium  antiqui  patres  cum  magna folicitudine  & 

folennirarecclebiabant,&  quare,&cp.j.c.37i.c&  372.6 

&44oa.b.&474-f 
fcpult  ure  loca  erant  antiquitus  extra  ciuitates  &  quare,&cp. 

5.col.794.f 
iepultura?  locus  fempcr  fuit i  nter  facra  rcputatus.  Mclius  po- 

teft  dici,quod  locus  fepulchri  noneftres  fpiritualis,  fcd  ius 

fcpel]cndi,&cp.4.c274.b.c 
fcquiturdominumqui  imicatorefteius,&perillius  veftigia 

graditur,&c.p.5.col.3?i,c 
fequebanrur  Chnftum  multi,  fcd  tame  diuerfisrationibus  ad 

hoc  f  mt  moti,&cp.5.c.93.a.&  955,b.c 
fcqui  Cln iftum  volcntes  quidam  dicunt  apti,  &  quidam  inc- 

pti,quo.nodo,&  per  quid difcretio accipienda fit ,  &cp. 2 . 

col.201.b-c 
fequcns  Chriftum  C\ficm  lumen  folisinmedio  pcccatorum 

incedas,non  tc  infundct  humor  pcccati,  nullalibidinis  vn» 

dc  rcfperget,&c.p.i.c.626.d.e 
fequentibus  Chriftum  cft  totalitas  dimittendus  carnalis  affc- 

ctus,p.5.coI.264.f 

fcraphin  prxtcrhunclocumaitHierony.me  Icgiflenon  mc- 
mini)&c.p.4«c.78.f 

feraphiufacicm  Pci  &  pcdes  velant,&  <juare.p.3.c.i7$4.e 


fcraphimper,m,in  mafculinogcncre,per,n,in  ncutrosenere 
plurali  dicimus.Seraphin  tamen  fingulariter  dici  poteft ,  fi 
cutchcrubin  &  cherub,&cp-4.C79.c 
ferico  &  purpura  induta?,Chriltum  induere  non  polTunt.  p.6. 

^01.1325.3 
fermo  domini  panis  cft  fed  muhiformis.Alius  publicus  eft,a- 

liusfecretus.p.i.ciii7.a.b 
lermo  omnis  qui  pietatem,iuftitiam,&  veritatem  docet,Deo 

immolatus  ert.Qui  autcin  impudicitiam,iniuftitiam,impic 

racem,idolis,&  qui  cum  retipit,idolis  immolata  maducat, 

&cp.i.Ci37I-c 
fermo  Dei  quiimmundicias  cordium  circuncidit  machera 

petrina.non  cx  arce grammatica  Ycnit,&c.fed  ex  illa  petra 

defcendit  qua*  de  monte fine  manibus  abfcifa  orbcm  tcsre 

impleuit,&cp.2.col.i3o.f  ^ 

fermo&voxquomododiftcruntj&c.  p.i.columna 

877-a.b 
fermo  quid  cft,nifi  fcmcn,qui  dum  ordinacc mittitur,a  udier* 

tis  quafi  concipicntis  vterus  ad  boni  operis  prolem  f$cun- 

datur.Si  importunedeiluit,  polluens  emittcntcm  gencran 

di  perdit  virtutem.p.  1  .c  1 03  6.e 
fermo  per  quem  in  audicntibus nalci  fcientia  dcbuit,fi  inordt 

nate  prodeat,etiam  qua?  rette  fcnfitjcedat.lbidem. 
fcrmo  do^orum  tempcrandus  eft  fccundum  qualicatem  audi 

torum.p-i-c.i225  a.b 
fermo  falutis  fempcr  debet  parere  cun&is  fldclibus ,  nec  vn- 

quam  deefle oportet  in  ecclefia  verbum  folatij,&  fignifica 

tur  pcr  pancs  propofitionis.Ibidcm 
fermo  Dei  eft  vermis,aliis  efncitur  ignis,&  quomodo  &  qui- 

bus  &  quam  diuerfo  modo.p.i.col.635.b.c 
fermo  diuinis  vrit  vtcorrigat,non  exurit  vrperdat.par.3.col. 

i398.f 
fermodiuinusdicitur  aduerfanusnofter,quareJ&  quomodo 

&cp.j.col.i  o8.f.  1 09.C 
fermo  pedeftris  quis  dicaturj&c.  p.i.  in  prafationein 

Genefim. 
fermonem  qui  facit  ad  populum,temperet  fermonem,vt  caele 

ftium  fecretorum  pandat  fuauitatem,&  morum  correctio- 

nem  demonftret.p.i.col.785.b 
fermones  fcnpturarum  funt  veftimenta  vei  bi ,  &  indumenta 

diuini  intellecl:us.p.5.col.836.d 
iermoncsdomini  non  vclle  audirereseftprorfus  plenafor- 

midinis  &  expauefcenda.  P.4.C.1 3«a 
femones  nunc  magis  frequenrant  popularcs &  pedeftrcs  qui 

diuites  &  equeltres,ficut  etiam  turbas  funt  fecutf  Iefum  pc 

deftres.p.5.col.82i,b.c 
fermoBes  boni  prolati  de  aliquo,fi  ipfos  audiat  velfciat,de  fa 

cilieleuant  eum  inluperbiam,  etfi&malideijciuntperi- 

ram,&  odium  contra  proferenrem.p.^.c.i^S^.c 
fermones  compofitos  proferre  ftudentes,magis  quem  fenfu ; 

lutari  repletoscui  comparar.tur.p.^.c^S^.f 
fero  an  accipiturpro  temporegratia;  Chrifti,vel  finemundi. 

P.5.C0I.333.C 
fero  malorum  penitet  qui  in  teneraxtate  noluit,p.2.cohimna 

j727-b.c 
ferpens  dkitur  tortuofus  quod  peccati  dux  fit,&cp.4.colum. 

2  50.e 
lerpens  magis  punitur  quam  mulier,  &  mulier  quam  vir.  p.2. 

eol.9o8.e 
ferpensnon  interrogatur  qui  feccrit  locutionem  adprimos 

parentcs,&cp.  i.cico.e.&  cio8.f 
ferpcns  $nn\s  fuit  figura  paffionis  Chrifti,&  quomodo.p.5.c 

1073.C 
fcrpens  non  propriedicitur  fapiensfedfpiritu  diabolico,non 

rationali  anima,pofla  fapientiifimus  dici,&  quarcp.i.col. 

89. b 
ferpens  tentans  protoparentes  an  ftatura  pedibus  incedendo 

acceflcrit.p.i .  col.i  08.&  col.  1  oo.f 
ferpens  tentator  an  habebat  faciem  gratiofam  virgineam,&c. 

|>.i»col.89.c&col.iQi,b 

Serpcns 


0 


Ind 


Serpens  pcr  quem  feducti  funt  protoparentes,an&  quomodo 

puniri  debuir.p.i.col.ioS.f 
Serpenrisdamnati  fententiaeft,erittibiterracibus.p.4.  col. 

525. a 
Serpentis  aftutia  qua?  eft,&  allegoria  de hocp.5.0  r  44.d 
Serpentislm^fian  monitdiabolusa  1  fo  mationemverboru 

in  dcception^  protopIaftorum,&  verbaformatanonintel 

lexitfcrpens-p-i-c.89.c1Sf  ioi.b 
Serpenteamcocur  voluit  Deusfanariferpentummorfus.p.l. 

col.ijiy.b 
Serpencemorfus  homo  fi  xs  afpexcrit  ftatim  moritur.p.i.col. 

1317  t> 

Scrpentes  quod  trahunrr.rdelatebris  verbis  Marforum,dia- 

y  bolica  vis  eft,  quod  permirtuur  ad  primi  faCti  memoriam. 

f  •  p.i,c.9S.e.f. 

Serpentesperincanratoresexfolo  vocisfono  fopiuntur,  vcl 

etiamdecauernistrahuntiir.p.2.cioj.c 
Seruire  Deo deuote in  fimplici  couerfationc melius eft quam 

multis  abundare  vbcuubus ,  &  proximorum  fa&a  delpicc- 

rc.p3.c1 698.0* 
Seruire  oflfenlio  qui  nullo  placatur  obfequio,  grauc  eft.  p-3»c. 

1259.3 
Scruiri  fibi  vult  Deo  prudeccr,non  vt  nimietate  debiles  fianr, 

cVpoftmcdicorum  fuffragia  requirant.  p.6.colum.7i8.c.f 
Seruuns  Deoinoper  bus  bonisadhoc  principaliter,quod 

tucatur  vira  vcl  lanitas  fui  corporis,  peruerfo ordine  &  a- 

more  procedir,&cp.3.C3  2  .f 
Seruicntcscommunitareinfpiritualibus,  iure  naturali  &di- 

uino  &  etiam  humano  a  communitatcprouidcnrer  in  tem 

porahbus  p.j.ci42.f.&  143.C 
Itemp.i.ci289.c&  1292.C&  i$j9-f.&  1560.3 
Seruitiodiaboiimancipati  &  vitam  lacnlcgumtemporaliter 

hnientes,aeterniscruciatibusconfumentur,&quifque  pro 

fuomerito  P.2.C.1257  b.c 
Seruitus  bona,&  bonalibcitasa?q'jalanceappenduntur.p.6. 

c.2j2.f.&  ;05-c.&  566f.&2i66.f 
SeniituscftmorsciuiIis.p.4.ci3J7.c 
Jtcm  P.1.C.384.415.C&747.C 
Siruitusc?pitexpeccato.p.6.c.566.f 
Seruitus  Babylonica  an  fucrit  durior  Aegyptiaca,  &c.  p.4.0 

o5.c&7o6.e 
Seruitusduplex.p.6.coI.57i.b 
Scruiius  peccati  milerabihor  cft  fcruitutc  corporali,&  quarc 

p.y.c.i  i64-f 
SciuitusDeitofolabiliscfl  &  fuauis,  fcruitusautemhumana 

quafiimporrabdis.p.2,c.22:.f 
It<  mp.4.col.2  424.f 
Scruusnon  po:dt  aliquid  vouerevclimpleroperquodimpe 

diaruropus  fui  domini.p.i.c.i399-b.c 
Scruus  Dciexulcftmundifiigitanscorporispaffionem.p.2.0 

8:9. b 

S  uusHebrarusquomodo  libertatedonandu^  pi-c.677.b.c 
Sctuusfiproprer  Deum  patitnsadominoverbciaturiniufte, 

cuniei  benc  (eruiat  &  fuftincr,hcc eft  ratio,&  j  cr  hoccrfici 

turgratus  Dco.p  6.01  321.C 
Samiii  ii <  it  corpoiali  coiuumcliofus,Dcum  quoque inhono 

norat  qui carnah domino nomen fuum accommodat.p.i. 

fol.1082.cf 
fciuusift  pcccatiqui  facitpcccatum,  &huiusratio.  p.y.col. 

1164! 
feruusquis&  vnde  dicirur.p.i.c.435.a 
fcruum  homincm  homini,ucI  miquiras,vel  aduetfitas-.Iniqui 

ras  ficut  Chanaan,aduei  firas  ficut  lofcph.p.i.ibidcm. 
feruum  qui  cripuit  cx  manuhoftium,iurcvtiquctenct  quem 

dcmit.p.i.col.i  6j  y.a 
fcrui  bonumrcgimcn  intribus  cft,conformiterad  bonumre 

gimcn  alini.r).2.col.2i42.f 
fcrm  fi  bcncuoli  fint  3,  obcdicntes,&fratreshabcndi  funt.p. 

3-ibidem 
fcruorum,quidu  cft  fcruus  qui  &  filius-Et  cft  fcruus  qui  timct 


ex. 

p?nam,Fcdnondnig!t!uftitiam.p.6.coI.r66.f 
feruorum  conditionem  multum  glorihcat  Pctrus,quosbenc- 

facietes  afrirmat  imiratorcs dominii 3?  paffionis.  p.6.1 3  2 i.c 
feruos  bonos  &  ancillas  bonas,affe&u  fihorum  &  filiai u  pro- 

fequidebentdomini  p.j.c-3!4.f 
feruos  fuos  cur  vocet  dominus  Lenitict  25.  quosante  fer- 

uos  hominum  vocauerat.p.i.c  1 1 3  2.e 

Quafiferuos&ancilIasinperpctuumacquinmus,quoscon. 

uertimusde  Gen  ibus,aur  de  lucia?is,&c.p.i.ci  13  i.a 
In  feruis  etfi defpc&at eftc6ditio,vnilitas  viget.  (n  ancillis au 

rem  cum  conditione  pariter  fexus  iacct.p  2.col.407.a.b 
fefacrex  Acgypti  afcenditcum  i20o.curribus&  fexaginta 

milhbus  equitum  &  fuftulit  thelauros  Hierufalcm.p.fccun 

da,c.8oo.e 
feth  eft  nome  ciuitatis  in  rerra  Moab,vt  dicit  Rabbi  Nathan, 

cuiuspopulum  totalitcr  deftruxit  Dauid.  Et  fic  accipitur 

cumdicitur,vaftabitqueomnesfiIiosfeth  p.t.c.i 36 i.c 
fethfiIii,omneshomines.Ab  eo  nominehumanum  gcnusdc 

fccndit.Qifi  enim  dc  Cain  fuerant ,  diluuio  perierunc.  j».i. 

lbidem 
fcuitix  mos  eft,  quando  ratio  dcficic,dentibus  fraudet,  & 

quod  vult,taccns  oftendir.p.3.c.672.e 
fex  primus  numerusperfe&us  eft,  &  qnid  fignificat. p.  6.col. 

U97-a 
fexagenarius  numerus  ficut  fenarius  pfrfe&ionem  fignificat. 

p.i.ci475.b.&ci553.c 
ftxaginra  quid  lignificat  moraliter.Ibidem 
fexusmafculinuspcrfeciuseft.p.i.c.i547.c 
fcxus  fragtlis  &  minor  artas,funt  numero  indigni.p.y.  colnm. 

257.* 
Si  Dauid  mentiar.Si  negatiuepofitum  eft,quod  etiam  corr,- 

munis  vfus  habet.p^.  02363^ 
sibilant  &  frcmunt  ita  irridentes,cum  quemlibet corruiflet  vi 

derinr,fic  ut  boni  charitate  compunc-ti,ftupore  permoti,do 

lentesfibilant,&caputagitant  p.^.col  933.b.c 
sibilatio  fubitum  &  impromfum  doicnc  s  &  admirantis  aflfe» 

c~him  indicar.p.4  Ibidcm  a 
sibyllaperfpintum  phytonicumlocutaeft  p.6.c.2i2.d 
sichem  vno  modo  eft  nomen ciuitatis,  alio  modo eft  proprifi 

hominis.p.6.c.i053.b 
Item  p.i.cql.2,6o.c.f 
sit  hima  iuxta  Grjecam  &  Latinam  confuetudinem  dedinata 

cft  Hcbraice sichcm dicitur:licet vitiose Sithar legaturp. 

i.c.446  e.f 
sicut,non  femper  defignar  equalitatem,fed  correfp6dentiam 

dicitquandoreifigurai«adfiguram.p.4.col.i20o,e.f 
Itemp.3.col.i445.a 
sidon  ciuitas  fitain  terra  promiffionispropemotemLibani. 

p  5.col.266f 
sidoocsduas  cffenon  comperi,  vnamparuam  &  aliamma- 

gnam  quamum  ad  terreni  mpcrtinetlocum.Scd  myftice» 

capiunturanima?  qua:daminmagna,qua»damin  parua.p. 

2.col.8i.b 
sidera  priufquam  fierent,o:do  temporum  nullis  notabatur  in 

dicijs^velmeridianahorajVelqua^ibctalia.p.i.col.iS.f 
sidcrum  fingulorum  pofitio &  ficus  vidaur  quibufdam,  quid 

dici  ciuitas  vcl  habcri  poffit  in  celo,quod  ego,inquit,  Ori- 

genesdefinirenon  andeo.  p.i.c.i440.e.f 
fub  figillo  aliquid  claudimus,vt  cum  tempus  erit  proferamus. 

p.g.C.I22.e 

Vtfign^culun  ponimus  Chri(li!trfupercor:cumeaqua»di- 

>it  ita  difcimus  quafi  diuina;  veracirer  fint  verba  fapientio 

p.2.c.i645-a.b 
signum  pctcrc  an  &  quomodo  liccat.p.2.c.i29.a 
Item  p.i.col. 146.1 
signum  folemusaliqroddigito  vel  brach?o  a1I;gtnm  circun- 

fcrrcquoadmoncamurilliLS  rcicuius  trcquentiorcmha- 

bere  volumusmemoriam.p.3.col.j879.b 
signum  duplex  ponitur  alicuius  aduentus. Vnum  pronofticu 

qued  cft  iadicatiuum  i uturi  cffeaus. Aliud  rememoi  atiuti 

G     3  cffeitus 


Gloflae  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


effe&uspra»teriti.p.4.co1.9?.c  • 

Si°num  maximum  ad  confirmanda  doftnnam  Chriftituit 

&declurario  ipfius  dininiratis,qux  nanifefta  fa&a  cft  per  lpi 

ritumi'anctumApo(tolisdatum.p.5.c.i274-c 
Signum,  quo  1  in  quocunq;  tcmporc  aliquid  fignihcat ,  &  eft 

"prodfgijgcnus.p.(5.c.452.c.f 
Si^num  veteris  Tcftamenti  circuncifio  in  Iatcntic3rne,u* 

gnum  nouicruxinliberafronte,quomodo&  quare.p.6.o 

521.C 
Signa  quando  monftrcntur  a  Deo.p.4.c.94.d.c 
Signaprxcedentiaiudiciidiem.p.2.c.2468.c 
Si^na&  portcnta  vocat  Ifaias  miracula  ab  Apoftolisedita.p. 

4.01  i2«e  .....        r     • 

Signa  proprie  dicuntur  qure  fignificant  ahquid  de  praeienti.p. 

4.c.8o6.f 
Sig'ia  facerc  non  cft  probatiofan&itatis,  fed  vnumquemque 

vcfediligere.de  Deoautem  vera,deproximo  vero  melio- 

raquamdefeipfofentire.p.3.c.2  8i.c 
SignapetuncuraDeomuIcis  modis.p.4.c.99.c 
SigniScarebonumtypiccmalum.&malafignificarebonu,  fi 

aliquadocontingat,nemo  miretur.  Si  cnim  hoc  no  liceret, 

nunqua  nigro  attramento,fed  fem  p  auro  lucido  nomcDei 

icribcrctur,  quia  Deuslux  eft,fed  (inom6  diabolicalculo 

tadido  fcribas,nihiIomin'  tcnebras  fignificat.p.2.c.  1505.C 
Signa funt c^lcftia luminaria , quomodo  &  quoi  um.  p.i.col. 

674-c.f 
Signa  propria  habent  homines  in  motibus  animorum,&  vir- 

tutibus  anima? ,  ficut  propria  quasdam  caftitas  cft  Pccri ,  & 

alia  caftiras  Pauli,e  tfi  eadem  videatur.p.  1  .col.  1 9o6.e.f 
Signa  fecit  dominus>&  difcipulis  facerededit,vt  per  hoc  cer- 

tius  eu  jgelio  credar>!r,du  qui  cdeftia  promittunt  terrenis, 

c*leftia&  diuinaopcra  operenturinterris.p.5.coI.494.c 
Signa  quf  fient  inconfummationem  feculi,fimi'ia  funt  &  fcre 

eadem  iis,qu«antecxcidiam  krufslemfa&afunr.p.^.col. 

391.3.615.C 
Significaatias  veteris  Teftamenti  nemo  putet  negligendas.p. 

3-col.i382.e 
Significationibusdiuerfis,& aliquando etiam  contrariis res 

vna  exponitur  myttice,&  quare.p.j.c.23J.b 
Item  P.4.C0I.  1 1 8 1  .a.b 
3temp.3.col.i859. 

Silentium  cultus  iuftitia?  eft.p^.c.i  4i.a 
Silentium  eft  mentis  murus,intra  quem  tamen  nimis  aliquan 

do  artatur,&  dum  eloquio  immoderate  compefcitur,intus 

feruet  cogitationibus,aliofque  loquentcs  deipicit  liberius. 

p.  3  .C.99.D 
Silentium  triplex,fcilicet  ante  legcm,fub  lege,&  in  gloria.p.6. 

C0I.492.C 
Silentii  cenfura ad fui  cognitionem  reditied  fuperuacuis  ver 

bis  extra  fc  difpergitur,&  tota  hofti  detegitur.p.3.columna 

99.b 
Kon  iilereDei,velnon  tacere,eftorantis  poftulationem  effi- 

cacitcr  exaudire.p.3.c.6i6.f 
i  Silo  di&io  Hebraica eft proprium  nome Ioci.Significat etiam 

in  alio  feniu  mi(fionem,&  fic  eft  nomen  commune.p.i.col. 

452J 
Silo  locus  vbi  fitus.p.4.coL(54i.b 
Siloafons  eft  ad  radicem  montis  Sion.p.5.01  i75«b 
Siluam  quae  in  nobis  eft  cmundemus,inutiles,  fcilicet  &  infru 

ftuofas  arbores,&  faciamus  ibi  noualia  que.  femper  innoue 

mus,&  fru<5tumcapiamus.p.2.c.i9i.d.e 
Sim,verbumvtHebraiaiunt,vlcusfonat,nonvulnus.Hocin 

fiigitur,illudfpontenafcitur.p.2.c.965.b.c 
Simeonpatriarchaquarenonhabuitbenedi<aionem.p.t.col. 

i6£0.d.e 

Simiaeftanimalingcniofumhominisimitatorium.par.2.col. 
ioi.b 

SiiniIavita;fymboIumgerit.p.i.c.9i7.a 
Simile  pars  fola,  thuris  vero  non  pars',  fed  ipfum  thus  totum 
domino  iacendi  pra?cipitur.p.i  .col.9 1 9-b 


Similes  ei  erimus,cum  dicitur5Smilitudohec  non  ad  naturam 
&  fubftantiam,fedadgraiiamreuocatur,ficurpi<fturaeitfi 

milis  ci  cuius  imago  in  ipfa  exprimitur,&cp.i.c.8 14-d.e 
Similis  fummus  omncs,fed  eft  propria  cuiufque  diftin&io  vel 

in  vultu  vclin  ftatura,vel  in  habitu,velin  pofitionc,p.i.coI. 

1179.3 
Similitudines  in  rcrum  in  facra  fcripturafrequenter  nominan 

turnominibusrerum.p.2.0  49t5.e.f 
Similitudo  bona,&  fimilitudo  peruerfa.p.3.c.952.e 
Similitudo.rcqualitasj&itnadifferentur.p.^.OjSj.b 
Item  p.4-col.i283.b 
Simitudoper  fe,eft  caufadile&ionis,itadiffimilitudo  caufa 

odij  &  abominationis.p.3.oi730.e 
Simon  magus.p.i.oi093.a 
ltemp.4.coI.2372.f 
Simoni?  vicium  poteft  dici  abominatio  defolationis.p.5.col. 

617.C 
Simoniacus  quando  priuatur  ecdefia,conuertit  fe  ad  tonden 

das  oues,  id  eft,ad  rapiendum  bona  fimplicium  per  exquifi 

tas  &  malicias  &  fraudes.p.1.03  89. f 
Simoniacus,&op.6.col.io7o.f.&  ii92.f 
Itemp.4.col.2  353.c 

Simoniacorumha?rcfisgrauiffima.p.2.C795.d.c.f 
Simplcxquilibetautrulticusqui  arcana  fapietic?comprehen 

dere  nequit,  fitamenexemplafapientium  viuendo  fecla- 

tur,iureinter  fapienres  numerabitur.p.3.oi654.a 
Simplex  auditor  verbi  Dei,fi  ea  quae  in  fcripturis  intelligit  o- 

perado  perficir,melior  eft,quam  eruditus,fi  ad  haerefim  prf 

dicandam  labia  detorquet .  p.3.  c.i  683.C 
Simplexvir&iuftusEcclefiafticus  cft,quinonhabet  fcien- 

tiamfcripturarum,fedquxiubenturfacit.p.4.c.2379.b 
Simplicisvitaeinnocentiamcumcharitate  feruare,multo  vti- 

lius  eft,quam  v  rtutum  exterius  fulgere  miraculis,&interio 

ra  mentisabodiorum  fordenonexpurgare.p.^.co.  1667.3 
Simplices  feculares  qui  funt  vira»  exemplans,fiue  etiam  frater 

fimplex,  officiumpredicandi  non  habens,talesfuaexem- 

plari  vita  plus  proficiunt  fibi,&  aliis,quam  pradicator  vcr- 

bofus.p.2.C29i.c 
Simplices  &  laici  in  ecclefiaaliquando  funt  deuotiores.p.  j.c. 

ii52.f.&i036.f 
Simplices  hominesquareChriftusprimovocauitad  praedi- 

cationem  euangelii.p^.c^o.f 
Itemp.6.c.2o6.e.f 
Simplicesincampisnutrititrequeter  inueniuntur  neceffaria 

falutem  videre  darius,quam  illisqui  quafiquotidie  au« 

diuntfermonesin  ciuitatibusmagnis.p.6.oi392.f 
Simplicitas  nonquasrit  ollas  carniump.i.  0298.3 
Simphcitas  fine  re&itudine  diffoluta  &ftuIta,re<3itudo  autem 

fiue fimplicitate  aufters  & dura,fed  vtraque  virtus coniun- 

c"tapcrfedumreddithominem.p.3.oi6ii.a. 
Srmplicitas  non  folum  fufficit  ad  falutcm  feruandam,fed  eum 

firnpliciiatcparitcr  debet  effe  prudentia,  &o  p^.columna 

2373.3 
Itemp.t.coI.i268.c.f 
SimpJicitas  debct  3  nobis  haberi,vt  nemini  noce3mus.Debet 

&  prudcntia,ne  decipiamur  ab  aliis,&o  parcc  quarta  col. 

2373.3 
Simplicit3tem  confcientia?  quam  iniufti  velut  infirma  abie&a 

qua:  <lefpiciunt,iuftiin  virtutisfacrificium  vertunt.p.i.col. 
.557-b 
SimpIicitatemexcoIenres,re<ai,puritatem  ac  mafuetudinem 

Deo  immoIant,quam  abominantes  jeprobi  fatuitatem  pu 

tant.p.i.Ibidem. 
Simulacra  gaftnmargi  funt  imaginationes  decibis  &  poribas 

&fimulachr3  fuperbi  funt  imaginationes  dehonvni 

&op.4.c.35.b 
Simulacra  dicuntur  homines  parui  aut  nullius  valoris ,  c; 

tamen  fuperbus  potens  promouet  ad  ftatum  honoris. } 

C0I.2059.C 
Simulacra  Aegypti  corruerunt,cum  Iofeph&  Mariafugci •< 


11. 


ind 


in  Aegyptum,&c.p.4.c.is>j.a.b 
Simulans  febonum&  corrumpensaIios,peforeftquam  no 

fimulansfebonumfubhabitucxteriorijp.^.ciS^.c 
Simulata  innocentia  non  eft  innocetia,fimulata  aequitas  non 

eft  a?quitas,(ed  duplicatum  peccatum,p.6.c.63  2.d.e 
Itemp.^.c.do^.a.b 
SimulatorumfrauduIentiaquadruplicemfinemhabet,'p.4. 

c.i578-f 
Simulatoresfignificanturperpardum,&quare,p,4.ci6io.t 

Irem  per  ftruthioncm,&  quare,p.3.c2po.e 
Sin  vocatur  omnis  eremus  vfque  ad  montem  Sinai,&  ex  tota 

prouincia,eti;ilocusvniusmanfionisnomenaccepit,ficut: 

&  Moab  tam  vrbis  quam  prouincix  nomcn  eft,p.2.c<54j. 

b.&ci307.b.&ci42  5.a.&fequenti.a.&ci463.b 
Sin  fan&a  interprctatur  per  antiphrafim,p. i.  c.143 i.a 
Sina  interprctucur  mcnfura  mea,  vel  amphora  mea , parte  1. 

C0L727.C 
Sinapis  granum,omnem  noxium  humoremdecapite  pur- 

gar.p.j.ca26.d.e 
Singularitasnonrecipitdiftinitionem.p.2.col.i559.C 
Sinus  Abrahx,V!dc  in  Abrahae  finus. 
Sion  &  Ierulalem  dicitur  quatuor  modis,p.4.c4i8.e 
Sion  accipitur  quandoque  pro ecclefia  mi!itante,&  quando- 

que  pro  eccicfia  triumphantcp.3.  c.g^6.i 
Sion  vrbisarxerat  vbi  Dauid&qui  pofteumfueruntreges 

fepulti  funt,p.2.c.683.c 
Sion  Hrbra?is  nomen  crat dcfiderabile,  Sacriq; omnes  ritus , 

&facr0fancta?ceremoiiiceillicperagebantur,p.2.cii58.f 
Sitis,tribtis  modis  d:citur,&  quo  modorum  accipitur  cum  di 

citur-Q^ib.beritcxhacaquaj&cp.^.cioSS.f 
Sitesdiucr;JEfunc,p.  i.c.644.d 
Smaragdus  lapis  prcciofus  quot  eius genera,&  vbi&  quomo 

do leperitui ,p.6.c.  1 67o.b.& eius moralitas.  Ibid. 
Itemp.4ci2  89.b 
Itemp.3.c.2i34.e.f 
Itemp.2.ci6i4.c.f 
Sobriusmtcllcctus  inomnibusoptimuseft,  qui  reficit  ani- 

niam,nccgrauatmcntem,p.3.ci99^.b 
Sobricras magna  in  faccrdotibus noua?  lcgis requiritur, &  dc 

hocfigura,&cp.i.c.992.e.t.&c.i637.c 
focictasnullapotcftpcrmaneicabfq;  iuftitia,etiam  illorum 

quiodiunt  iuftitiam,vtpotelatronum,p.i.c.i554.f 
focictas  tota  d  icirur  faccre,quod  vnus  dc  aliqua  focietate  fa- 

cit,p.5C42i.c 
focietas  Dci&hominisinchoatur  incharitateinvia,&con- 

fcruaturinpatria,p.6.ci386.f 
focictatem  malorum  debcnt  fugcre  infirmi,  ne  mala  qu*  fre- 

qucnter  afpiciunt,&  corngerc  non  valcnt,  incipiant  imita 

n,p.3.c.i702.d.e 
Exfocictate  malorum  pcenas  temporales  fuftincnt  aliqui  iu- 

ft  ,[).  i.c.20i.b.Intcrl. 
Soiraics  dixn  :  Hoc  vnumfcio,quodncfcio,p.3.c.348.e 
V  .  le  criam  ^.4.^.364.3 

•.nacx  Gumorradupliciterinignemredatta?funt,par.6. 

c.jj57.b 
jodouii  xttfiin  vitijsexardcbant,&inhofpitalcserat,tamen 

rcin.flluscritcisquamquibufdamciuiratibus,  quiprophe 

ta.cx  pr.TdicatorcshabeiH,p.5.c839.b 
fodomamfabulanturluclxiinaducntuChiiftifui  reftitucn- 

dam,v:ii'.  quafij  arauifus  Dci,  &Samariaminfdicicatem 

p:'i{finam,p-4.c.i  197.  c 
folSymbuIumgcnttot  usnaturce,p.i.ci373.a 
f ol  tilibilis  vigintiquatuor horis orbcm illuftrat,& fuo ambi- 

ru  noc.tistenebrasfugat,p.i.c  1365.8 
iol dicitur  ipccies cacli ,~licut  nobilior  &  fapientiorciuisdici- 

tui  lpcucs&decorciuitatis,p.3.c.ai89.c 
fol  clr  nudiusplanctan)m,p.3.c558.f 
fol  ipirit9  dicitur,quia  animat, & infpirat, &  viuificat omnia, 

ficurinvere  fingulisannis  vidcmus,p.3.ci753.c 
folpotcftintclligioriridupliciter,p.5.c.655.c 


ex. 

Sol  maioriluminelunam  ftellafque  ne  terram  illuminent,  Im 
pedit,vnde  &  fic  vocatur ,  quia  folis  obtufa  lunaftellifque 
cwerisperdiem  fulgearterrisJp.i.c.i8.e 

Solis  magnitudo.Vide  in  Magnitudinisfolis. 

folisretr6cc-ffustemporeAchaz,p.4.c.338.e 

foLs  regrefuist.peEzcchice  Babilonijsfuit  ftupori,p.2.968.e 

folem  dicunt  ludcei  tempore  Mcffice  ftaturum,&  caetera  mul- 
ta  temporaliter  implenda,fed  improbantur,p.4.  c^o^f 

folcmnonretroccffiffe,necdiemfuiffelongioremnecbreuio 
rem  tempore  Ezechia?,an  &  quomodo  probari  poffit,  p.  2. 
c.97 1  .&  c  97  3.a.b.Vide  etiam  in  Dics.  &  c.  79.C 
Itemp.i.ci472.f 

folaciumeftmilerishaberefociosinpcena,p.4.c.i638. 
fed contra, Epulo petebat  ne veniient  ftatres  in  locumtor- 

mentorum  Solutio  ad  hoc,p.4.c  1 3  2o.e 
folatiatemporaliaqua»deuotipopuliprcedicatoribuscopen- 

f  ant,vt  fine  cura  &  impedimento  diuino  vacent  obfequio, 

fignificanturperplauftra,p.ic.i205.a.b 
foldanuseftmaximusinrerSaracenos,p.6.c.i6o3.b.c 
folennitates  dedicationis  Ecdefiarum  &  faterdotum  per  fin- 

gulos  annos  funt  folcnniter  cclebranda?,p.2.c  764^ 
folennitates  facerdotum  hodie  f unt  coiter  in  conuiuijs  &  po 

tationibus  exceffiuis,&  diftblutionibus  ineptis,p.4. 2189.C 
folennitatcsfeptemveterisTeftamenti,fcilicetfabbati,pen- 

tccoftes,tubarum,expiationis,  tabernaculorum,  ccctus,  & 

quid  figurauerantin  nouoTeftamento,p.i.c.  uof.a.b.  & 

c.1058  d.c.f  1059. a.b 
folennitates  lcgis  pene  omnes  in  feptenario  numcrofunt,  & 

dehocamplificatio,p.i.ci53i.c 
In  folennitatibus folet nomines lautius  comedere  &  bibere» 

&per  confequensiurgaridefacili,&intcriurgia  prorum- 

pereadblaiphemias,p.i.ciu8.f 
fohcirus  eft  quilibet  magis  circa  rem  propriamquam  circa 

communem,p.i.ci  i7.b.c 
folitudoquomodoaccipitur  fecundu  proprieratem  Hebrai- 

ci  fermonis  quando  dicitur  in  Iob,  Qui  aedificant  fibi  foli- 

tudines,p.3.c.54.e 
folitudo  in  loco  fecreto  &  remoto  inter  viru  &  mulierem  ec 

valdc  propinquos  genere  eft  fugienda ,  ign£  enim  concupi 

fceti?carnalisdiaboIusaccedit,exeploThamar.p.2.585.c 
folitudinis  loca  qui  quaerunr ,  ha?c  fcire  dcbent  quod  tot  ani- 

marum  rci  funt,quot  in  publicum  prodeuntcs  prodeffe  po 

tuerunt,p.2.c.828.t 
folicitudinem  omninocircaneceffariaviraenon  excluditfal- 

uator,p.2.ci42.f.i43.c 
folicirudinemanimarumregendaruquiaftumit,reftatvtqui 

bus aeterna  pra?dicat,ad  prouidenda  quoquc  eistempora- 

lium  neceflitarumfubfidia  inuigilet,p.;.ci856.e 
folicitudine  reccpta  temporalium  fubfidiorum,  quatumlibet 

eximius  do&or,difficile  vitat  peccarum,p.5,.ibid. 
folicitudine  moderata  folicitariad  quaerendumcaquaenon 

dedit  hominum  natura,vt  veftes,&  arma,  &  fimiiis,  no  eft 

intcrdidum,p.5.c.i43.c 
foliloquium  quando  &  quid  dicirur,p.3.C426.d 
foluendi  poteftatem  ad  quidaccipiunt  miniftri  ccclefiae.  Vi- 

de in  Ecclefiae  miniftri ,  &  in  Miniftri  ecclefiae . 
f  olus,hcc  di#io  addita  alteri  quid  excludac,&  in  diuinis  quid 

&  qualiter  excludat ,  p.  3.  C.2091.C 
folus  Deus  eft  in  quo  peccatum  non  cadit,p-3. 1 541.C 
fomnium  inquictum  habent  mali  homincs ,  &  phantafmata 

terribiliaoccurruntfibijboniverohabentphatafmatabo- 

na,p.3.col.i6i6.f 
fomniainterpretadi  ars,diccbaturfcietiadiuina4\4.i545-c 
fomniaquibusfutura  fignificantur ,  folius  Dei  notin>  rcfcr- 

uantur, &  no  patent  conie&oribus  &  raundi fapicntibus , 

p.4.c.i5i3.a 
fomniorumcaufiicftnonnunquam  folicitudo  prarcedensin 

vigilia,p.4.ibidcm. 
fomniorum  intcrpretatio  per  ea  iudfcando  de  futuris,vtru  fit 

licita?  Arguitur  contra  &  pro,  cu  rcf  poniione  &  folutioni- 

bus 


Gloflae  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


bus  argumentorunvp.i.c.40 1  .c 
Somniorumcaufaeftdupkxingencrali ,  f.  lntnnfeca  &  cx* 

umfeca,&quxhbecfubdiuitur,p.i.ibid. 
fomnioruw  imaginesfcxmodis  tanguntanimu.Velfic,tom- 

niorum  fcx  funtmanenes,p.3.c.3i43  a 

Item  p.4-c.ioi6.d 
fomniorumimJgincsfexmodistanguntanimum,p.i.K>74.d 

fomnij  >  non  ctt  vbique  credtdumdicet  Pharao  &  Nabucho- 
donofor  voluntate  Dei,  iudicio  fomniorum  futura  cogno 

fcunt,p.4.c:o24C 
fomnusfubti!ioreltinparcoviau,p.3.c.2i32.c 
fomnusvnde  &ouomodocaufarur,parte5.c.  979.C     ;     # 
fomnus  a  requic  teporum  venit ad  oculos ,  quia  dormituns 

tcaipora  grauari  incipiunt,p.  5-c.2467.b 
fomnus  operantis  cui  fimpkxcibus  &  modicus,&diuitis,qui 

thftentus  nimietatcepulaium,adinuicem  comparantur, 

p3.c.i782.d 
fomnus  nc  faltem  a  paffionis  prcmio  vacet,Deus  benigne  per 

mittit,vc  diabolus  fanftos  quo  minus  valct  vigilantes,  gra 

uius  tentet  dormicntcs,p.3.c.io3.a 
fonus  magaus  fit  iu  eccklia ,  quando  orantibus  faccrdotibus 

&bencdicentibus  lcfpondetomnispopulus  Amen.-quifo 

nus  ram  ad  clamorem  vocis,quam  deuotionem  cordis  per 

tinet,p.3-coI.2  2i3.c 
fonorum  tnagcnera  funt,f.vocc,flatu,pulfu,p.3.ci59:.f 
fonorumdiuedbrumrationabilismoderatufqueconcentus, 

ccckfia?  vnitatem  iignificat,p.  2.c.30.f 
fophifmata  diakcticorum  dicuntur  fcyniphes,  quar  omnia 

mundtimdicepcrunt,p.i.c.5J3.c 
fopor&fomnusquomododi{tinguuntur,p.3.457.a.b.4s8.d 

fopor  Ada?  non  fuit  nacuraliter  caufatus,fed  a  Deo  immUfus, 

&quarc,p  i.c.8o.d.e 
forq'iomodo;nrerpretacur,p.4.c.935.b.c.936.d.e 
fordes  cordium  expiantur  per  tria,p.i.coI.  1 170.  e.f 
fordcspcdumqua?fun,>p.4,C935.b.c936.d.e 
fordes  noftr3s  ex  Dci  mundicia  agnofcimus,  quantoplus  ei 

proximanus,p.3.c.i3  2.e 
fordibus  vitiorum  qui  non  metuit  pollui,hunc  neceffe  eft  pro 

meritisignibusgehenna?tradi,p.i.C468.d.e 
fors  pro  quo  accipitur,&  quid  fignificet,p.6.col.  J  J4.b.6o9.b 

&col.98i,c 

lcem  exccnfe,p.  2.col.  1 1 7-a.b.c 
fors  alia  dicitur  diuiforia,alia  confcltoria,&cp.i.c.  t44o.f 

Jcem  qua?  iftorum  fithrita,p.4-C2024.e.f 
fors  quomodo  in  fcriptura  fanria  accipiatur,&  quod  in  terris 

nonfolumefhkdcuamin  ca!eftibus,&  etiamdehis  vir- 

tutibus  idem  putadum  eft  qua?  mundi  minifteriahis  fufce- 

perunt,p.2.ci  1 7-a.b.c 
forte  cum  aliquid  dtuidirur ,  in  confuetudine  hominum  eft , 

fortuitu  videtur  fors  iila  ad  illum,  vcl  alia  ad  alium  cadere, 

p.i.cn'7.a 
fortes  vigmtiquatuorcrantfacerdorum,Leuitarum,&  ianito 

fum,&habcbanttotidem  pontifices,quiferuicbant  inte- 

plofuccelliue  pcr  hebdomadas,  p.2.  c.9i4.f.  &  c.in  i.c 
forcibus  an,quando,&  quomodo  vtendum  iit,&  quotuphces 

funt.Itcm  quouens  &  quomodoinhispcccatur,par.6.col, 

986.b.c.Itcrnp.4C.2  0  24.e.f 
Iccin  cxcenfc,p.2.ci  1 1  i.b.c 
I.cm  p-3,c.i675.c&  r676.b.f 
forcikgjpfiuediuinarricci(.cfuntvetuIa?)aliquandofingunt, 

quoidenocte  vaduntcumanimabusdef.indloium,&  di~ 

cunt  profpera  aliquibus^alijs  aduerfa,p.4.  ci  170. f 
fortium  indefcriptione  vbicunq,-  vtiturfcriptura  hoc  vcrbo, 

egreditur,vcrgit,velrcficdbtur,vclaliquohuiufmodi,quid 

perhocdenotetur,p.2.c.9i7.c 
fortium  defcriptio  per  certa  loca  &  ciuitates,non  eft  bene  in- 

telligibilis  illis  qui  non  vidcrunt  terram  promiflionis  vel 

falccm  cius  defciiptioncm  depiriam,p.2.c.ri3.c 
fofanim  nome  Hebraicti(vt  Iuda?i  modcrni  dicunr)  fignificat 

rofas  ia  plurali.Hieronyraus  autem  trasfert  hlia,&  in  toto 


veten Tcftamento  transfert lilium  vel  Iilia,  &c  qnia  Iudae 

fuo  tempore  illam  dicebant  fignificationcm  illiusdi&io» 

nis,p.3.c74i.b.8j4.c 
lofi  pater  Pyrrhi,vcl  Sofi  pater Pyrrhi,fubaudi  filius,parte  6*. 

col.H95.b 
fpacium  miile  paffuiim  &  duorum  milium  cubitorura ,  an  fit 

idem,inqiiiiirur,&foluitur,p.  1.C.1443.C 
fparteslinguaPerficacanemfignat,p.4.col.38o.f 
fpartiaca?,an,&quomodofuetintdegenereAbraham,par.4. 

c.2342.f.234?.c 
fpecies  multa?  f  tibalterna^ac  etiam  fpecialiflirna?,  funt  in  pifci 

bus  &  auibus,&  brutis  animalibus,aliter  de  humana  natu- 

ra,p.i.c.24.f 
fpecies  noftra  eft  proximus,in  quo  videmus  quodfumus,que 

vifitat  quiadeumpaffibus  amoris  tcnditj&Cxfcvifoilli 

condefccndit,par.3.c.89.a 
fpecies  diuina  Chrifti  non  poterat  videri,p.4.  C.444.CI 
fpcciofitasoptimefedetinprincipe,p.3.c742.f 
fpcciofitas  in  quo  &  quot  propne  con(i(tit,p.3.ibid. 
fpe&acula  thcatrorum,imo  omncs  ofFenfionesquasanima: 

contaminantpuriratem,temoueamus,p.4.  ci22  5.b 
fpeculafuaquorumcapfa?  erantamca?,  obtulcruntmulieres 

deuota? Hebra?orum  ad  labru  «eneum  tabernaculi,  &  qua- 

re,p.i.c.89i.c&c894.f 
fpeculatio  duplex  fuit  in  Chnfto  fcilicet  diuina  &  humana,& 

quselibeteft  excelfa,p.2.c.309.c 
fpeculator  populi pofitus  debet  altum  fpeftare  in  vita,par.4. 

ci324.b 

fpeculatoresinEcdefiaconftitutivt  non  ceffentobiurgado 

peccata,p.4.c  1324.3 
fperant  homines  temporalia  curn  beftijs,fed  fcn&i  mifericor 

diam  Cceleftcm,p.3  .c.678.d 
fpcs  quid  eft,p.3.ci784.f 
Ipes  galea?  comparatur,&  quare,p.6.c.659.c 

Item  ancora?.c.772.&c857.c 
fpes  pra?inii  folatium  fit  iaboris,  p.6.  c  1449.C  1 144-f 
fpes  (ine  meritis  non  eft  fpes,fed  prefumptio,p.3.  c  163.3 
fpesan&quomodofueritinChrifto,p.3.col.528.f.  567.3 
fpernere  non  debemus  ea  qua?  conftat  creatore  ad  vtilitatem 

noitram  fecifTe,p.3.c.2i6i.c 
fpicaenominedifcipulorum  Chrifti  ca?tus  fignatus,  partc  4. 

C.185.C 

fpieasvdkntibusapoftohslefuindiefabbatianpeccauerur» 
p.6c.i225.a 

fpina  docii  ina?  fpirituales  viros  iignat,p.4.c.36i.c 

fpina?  &  tribuli,&  qua?dam  ligna  infiuri:uofa,air  vel  quando 

creacafunr,cumDeusdixerit,GerminetterrahLtbam,p.i. 
coI.i6.f 

fpina?crantantepeccatum,fed  non  vtlaboiehomini  inferret 

cui  poft  peccatum  fuerunt  ad  laboie  &  atfhriione,ficut  fer 

pcntcs  &  quecunq;  noxia,ante  erac  innoxia,p.i  .c.  1  o^.d.e 
Ipirainento  viuimus,fine  quo  non  fap:mus,fed  pcr  quod^p.j. 

col.253.b 
fpiritualis  creatura  pra?(  cllit  corporalem  dignitatem,ficut  lu- 

men  fua  claritateprarceliit  obfcuritatem  ncbulae ,  p.tcrtia, 

c.209i.a 
fpintualii  icnfus  qui  fub  vili  tcgmine  Iiterarum  habetur,  eft 

mclior  vidus  quam  ambitiofa?  delicia?  philofbpho: u, quae 

in  diueriii  Jibns  fub  incerta  opinione  contincntur ,  vbi  la- 

bor&  fuperflua  cura,p.3.c.2  i24.d 
fpintuak-s  auari  nonputantamicos,nifiqm'donanr,quorum 

fed  osicd  manusiudicatj&tanturnquoruin  marfupiaex- 

hauriuntfanclos  iudicant,p.4.c.28.e 
fpiiicuaha  quiminiftratit,nonhcet  lllisaliquid  exigerevelac 

ciperc  cx  paifto,  quamuis  licicum  eft  accipere  ii  lpomanee 

orfciunturjp.^.c.i^  19.C 
fpiritus  continuooperarur,  necocium  patitur,  vbi  operandi 

inateriadignafuppedirat,p.i.c.i237.b.c 
fpiritus  domini  rcquieuilTedefcribitur  fuper  Chriftu  feptem 

phci  virtute,quia  vnonominenopoterac.diuerfis  vocabu 

Us 


Ind 


ex. 


Ii:sexp!ana?tti\p.t.c.i2  57.b.e                        .  #            ^  fionc&forutionibusargumentonim,p,5.c.i274.c 

Spiritus  nos  fcducentcs  diuerfi  funt-.Eftenim  fpiritus  fornica  Spiritus  fan&i  operationes  fcprern,p.4.c  54o.d 

tionis^citfpiritusiiSjellaliusauarkix^eftaliusfuperbi*,  Spirkuflan&idonaquotfunt,&horumfufficientiaJpar.4.co- 

p.2.c.87-b.c                          A                                 .  lum.205.f 

Spiritus  vnus  fornicationis  eft,3nnnumeri  qui hoc  officio  ei  Spiritum  malum  effe  in  corde cuiufq;in  tempore  peccati ,  & 

parent.Similiter  iracundix  princeps  vnus  eft ,  &  innumeri  agere  partes  fuas,certum  eft,cum  fcilicet  daturei  locus  per 

fnbipfo.Etexillis  funtquiinBritanniafeducunt,&in  In-  cogitationcsmalas&concupifccntias,p.i.c.i237.b.c 

dia ,  qui  licet  diucrfi fint , fub  vno  tamen  principe  &  magi-  Spintum  fan&um  acceperunt  prophctae  apoftolique antc re- 

ftrototiusmiliti3e,p.2.c.87.b.c                                       _  furrc&ionem,fedcrataliusmodusdonationisfuturispoft 

Spiritusidcm,&domini  appellatur,&malus.DaminiperIi-  refurredtioncm,p.5.col,ii49.b 

ccntiam  iufbe  poteftatis,malus,  per  defiderium  miuft*  vo  Spiritum  fan&um  vocat  Ezechiel  fpjritum fuum,p.4. 1353^ 

hntatis,p.2.C4i7.a.b                                           #  Spiritumfuperiorum  numerusincognuionehumananoeft, 

Spiritusmalusqucncunquearripitjintelleclum  &rationem  p.g.c.ayi.a 

tollit .  Spiritus  vero  bonus  quofcunque  gracia  repleuerit ,  pe fpiritu  tuo auferam,&c.quomodo intelligendum,parte  1. 

videntes&intelligentcsfacit,p.i.c.87.b  '  col,ii34.cf.&ci243.a.b 

Spiritusdominiquomododifferenterdicitureffeinprophe-  fpiritumendaciideceptuseft  Achab,p.2.c85;o.f 

tis,apo(tolis,&fuperChriftum,p.3.c.33.e.f                    #  SplendoromnisgenerJshumaniflosfcenieft:,p.4.c.348.d 

Spiritus  quomodo  accipitur cum  dicitut :  Et  fpiritus  domi-  Spolia  diuiduntur tam  inter  eos qui  belli pars fuerant , quim 

ni  fcrcbatur  fuper  aquas.Non enim  de fpiritu  mundi ,  fed  qui  domi remanferunc,par.i.ci4o8.e 

de  fpiritu  fanclo  intelligcndum  eft,p.i.  040.!.  &  c.4*.b  Spolia  Aegyptiorum  fubmerforum  (vt  Hebrei  dieunt),fuerut 

Etcxtenscdeducitur.Ibidcm.                           _  maiora&preciofioraquamillaqug?  afportauerantdeAe- 

Spiritus  vbt  vultfpitatjexponiturdefpiritumateriali,  velde  gyptoperaccomm©da1cionem,p.i.c.627.a.b 

fpiritufancto,p.  5.01 073. c  Spolia  appellat  Ifaias  omnes  eos  quiabdu&iab  enorcdemo 

Spiritus  idemded  propter  diuerfa  operadiflimiliterappella-  numadhaefere  Chrifto,p.4.oio8.d 

tur,p.6,oi o6.d  Spol  atores  ecclefiarum  &Taorum  perfuafores  per  quos  figni 

Spintus dona  varia funr,&  quare dacur, & pcr  qua?ad  vitam  ficantur,&  quomodo,&  per  quos  puniuntur,p.4.c.2397.c 

aeternam  venitur,par.i.in  prcfat.in Genef.  Sponfaincanticiscomparaturhorto,&quare,p.3.ci8ii.b 

Spintus  fanctus  dcfcendebat  quidem  in  prophctam,  Ced  rur-  Sponfauit  Deus  ecdefiam,quando  &  per  quos,p.4.col.i7i8.f 

fus  fccedebat,p  4.037.6  Spontcnafcetesdumvetetdominusmetere,humanitatisof- 

Spiritus  fancius  non  anima»  inftar  cum  homine  cohabitat,vc  ficia  docet,p,3.col.U24.d 

rum  llli  indcfinite,id  cft,ac  in  eo  quicquid  vult  afficit ,  p.2,  Sportae  feptem  fragmetis  plenae,feptem  diebus  creationis,  & 

col.2  5J.b  feptemdonisfpirituffanc~ticoaptantur,p.5.c.6o9.a.b 

Spiritus  vocatur  vis  animae,  infcrior  mentc,vbi  corporalium  Spuerein  faciem  alicuius,fignum  eft  contemptus  &  indigna- 

rcrumfimilitudinesimprimuntur,p.6.col.32i.a  tionis,p.i.col.t25i.c 

Spiritus  hominis  in  ici iptura  accipitur  ipfa  anima ,  vel  ipfius  Spuunt  in  faciem  Chrifti  qui  hodie crcdut,led  peruerfis  acti- 

anima?  potentia  rationalis,p.6.c  2 1 2.d  bus  verba  eius&  promiffa  regni  defpiciunt  quafifabuh,  p. 

fpiritus  hominis,qui  quafi  animae  maritus,animalem  affectio  5.C0I.453.C 

ncm  tanquamconiugemrcgit,p.6.c.2  83.a  Squalidivicijsfunthaeretici&errorib.  maculati,ideoafocie 

Spiritus  importat  quendam  impulfum  vitale,progrcdientcm  tate  &  a  conforeio  fanc-tae  ecclefia?  feparantur,  p.3  ,ci  229.3 

a  cord<-  in  exrcriora  membra,p.6.ci  12. f  Squalidicalamitate  &  miferia  perhibentur,  qui  &  moru  funt 

Spintush'imant.sdiciturquietus,&  hocpvirtutesmorales,  pernicie,&fuumprauira,tedefpec"ti,p.3.c.2  8i.b 

&dicuur  modeftuspervirtutesopcratiuas,p.6.col.i326.f  Squalcret  nullusfiin  fuis  acceflitatibys miferiam  voluptatis 

Spiritusci.Bifincadditamcntoponitui.totatrinitasfrequen  non  adderec.Ibidem. 

t(  r  intel!igitur,p.6.ci45  3.C  Squalenribus  diutina  viciorum  forde,  &  in  opprobrium  rcli- 

Spmtus  vbkunque  in  vcvcl  no.Tefta.fine additamentopa-  gionis  fic  iacentibus fuccurrenducn  eft  continuis lu&ibus, 

nirur,inbonam  partemaccipitur,p.4.c.205i.b  &  orationibus,  vt  miferante  Deo  ad  priftinam  erigantur 

Spnituslandiverbanondicentiummeritopenfanturjfcdip  fofpitatem,p.2. 01342^ 

fiusvoluntare  vbicunq;  voluerit,  proferwuur,p.2.c.446.e  Stabiiitas  viri  virtuofiinbono,perqua  acquirituraeternitas 

Spirn us  deceptionis impijs  hominibus  vtcns tanquam inftru  rcgni  ccdeftis ,  moraliter in  pialmo  defcribitur.  qui  dehoc 

mentis  falio  promittit  vi6toriam,p.  2.0848.0  Deurn  laudat,p.3,o  1 2 1  p.a 

Spintus  fanctus  cam  pnus  fcritatcm  Samfonis  cognitam  ha  Stabilitionis  &  glorificationis  Chrifti  fignu  cuidcns in  regno 

bei  ct  a  vino  &  vinetis  iuflit  abftinere,p.a.  C.240.C  cdcfti,fuit  miflio  fpiritu  fandti  in  figno  vifibilijp^.c^^j.c 

Spuuus  lanctus  licer fit datus patribus,plenitudo  tamcn  fpiri  Stadium  cft oiSaua  pars  miliarij,p.5.c.999.b 

tus  fancti  toca  data  eft  Chnfto:  quia  in  eoinhabitauit  cor  Item  p.6.ci678.f 

poraiitcr,p.4.c.365.b.c  Itcmp.4,coI.i48o.e.f 

Spiruus malignus a quo  vexabatur Saul ideodictus domini »  Stagnum Gcnefaieth idc dicunteffe quod  mate  Galilar^ vcl 

qu  >'iocculroiudiciodominiSaulemvcxabat,p.3.c.4i7.b  mareTybcriadis,fed  tamcnhoceftdifterentirationcp,^. 

Spiiiti)fl'an»UusitafanCtuscft,vtnonficfanc5tificatus, non.n.  c.  2337. c                            ; 

aliunde accedit ei  fan^tificatio,necinJtiumfanctitatisac-  Itemp.2.c.28.f 

Cepit,p.i.c.i290.c.f  StancumcumcxartecQmponiturargentifpeciemmentitur, 

Spirituflanctns  agit  fcftum,cum  in  his  qui  coucrtuntur ,  vidcc  P.4.C.1 246.f 

fjbi  tcmpla paraii,p.  1  .ci 387. c  Stannum alia  metalla ab ignc defendk , & cum fit  a^s  vel fcr- 

Spnitufliiictus  vnctio  cft  &fignaculuinquoverbumDcus  rumnaturaduriflimum,fiabfqueftanno  fucrit,  vritur  & 

vigilarckianacomnia,p.4.C49i.b  crcmatur,p.4.c.2205.b 

Spimuffdnctus  vc  accipiatur,qnatuor  difponunt, fcilicet  diui  ftare  vt  veftis  dicitur,quod  non  poffe  ftare  monftratur, p.^.c. 

nutumbenchciorumgratitudo,&cp.i.c.655.c  %55'* 

Spirituffandi  donovtrumopcraiftatribuendalunt,qua?per  ftacquiftabiliconfiftitgradu,p.4.C2i98.d 

tincrevidcnturadopificiumVp.i.c.8i9.b.c  ftatcra  dolofa  triplicicer  dicitur,&c  partetertia,columna 

Spi  itufljndip!cnitudo,vtriimdcbuit  dari  immediate  poft  i648.d 

afccnlioncm  Chrifti .  Arguiiur  contra  &  pro,cum  rcfpon-  ftatio  Chrifti  cora  principibus  facerdotu,  fedentibus  in  con^ 

0                      *                 *  fflia 


Glo&e  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra 


fiiio  ad  iudkandum,figuratur  per  Abraham  fedentcm,&c 

p.i.col.2J9.b.c  . 

Statnscc<acfix,videin  Ecclefiae  ftatus.  . 

ftacus  quicunque  profpertcmporahsvel  fpintualisintclhgi- 

turpcrarborein,&dcvtro«iucdcclaratur,p.4.c.iy56.c.t 
ftauis  trcs  exccllentcsin  ccclciia,f.praelatorum,principum,& 

ftatustcli«ioforum,pcrquosfignifacantur,p.i.c.i4i8.t 
ftatus  vel  ordincs  trcs  funt  communitcr  m  populo  lubdito ,  1. 

asricolx,militcs,&Ucofciuientes,p.i.c:ii59-c  , 

ftatuta  grauia &  iniqua  fuggcrunt  fieri  confiliar.j  cupidi  prin 

cipum  &  pr«latorum,vc  cx  eorum  tranfgrcffione  innocen- 

tesaecufarevaleanr,  fcinrcbus  velperfonisdamnifican, 

P.4.C.  if66.f  _  ... 

fteIlaqu*!iberhabctfortitudincm,f.potentiam  &  vtrtutem 

aaiuam  ad  influcndum  in  iftis  iakxkxib\iS>o.^c^fx 
ftcllasnominantaftrologinomincahcno,fcddominusnomi 

ncfuovocateas,p.3.c.i57i.b  m 

ftellaquaevenirfupra  vbicratpuer,&  ftcnt.m  Chnftoper- 
manfit,&  nunquam  ab  eo  receffir,  &  dcitatis  eius  indicium 
illam  fleilam  fuilfc  arbitror,ait  Origcnes,p.i .  c.  1 361.C 
ftell*  clauduntur  duobusmodis,p,3.c-iz2.f 

ftdlio  fpecics  rcptilis  habcntis  maculas  in  cutc  lucentes ,  p.3. 
c.i;j9-c 
Item  p.  i.c.  rootJ.f 

ftcphanus  mortuus  eft  anno  afcenfionis  domini,p.6.ci  3 06.C 

ftcrcora boum  dcficcara in  canipis  colIigutur,&  inde fit  ignis 
in  ahquibus  terris,vbi  eft  defe&us  lig.norum.  Ec  idem  pof- 
fct  fiefi  dcftercoribus  humanis,p,4.ci  1 16.C 

fternuratio  vnde  in  homine  caufatur,  ^.3.0347^ 

ftibiumquiddicarur,p.2.cin9.&c.H34.c.f 

ftignu  quid  fic,p,6.col.?  23.  a 

ftimulos  primos  &  fccudos  cogitacionum ,  fine  quibus  nullus 
hominum  effepotcft,an  &  qiwndo  Dcuspunit,p.4-i2  n.b 

ftimulos  carnis  qui  zclo  Dei  compun&us  contcmnir,compri 
mit  vel  fubiec-tos  nc  lafchuant  corrigir,fempirernum  facer 
doriu  acquirit,pertincns  ad  cundem  de  quo  dicitur .-  Tu  es 
fa.inaeter.&ccum  quo  regnum  poffidebit,p.i.ci376.d.c 

ftipendium  vnde  &  quare  fic  dicitur,p.6.c.87.a 

ftoici  philofophi  funt,&quiddocucrunt,p.6.cTt7i.b 

ftoraxarbor  Arabia?,p.>c.2095.b 

ftruthiopennaeauium  iimilitudinehabet,fed  volatus  eorum 
ccleritatem  non  habet,p.?.c:.372.e 

ftudentes-nouclli  quomodo  Athcnis  probabaritur  de  virtute 
patientie,&  quodimpaticnces  repe!kbantur,parceprima, 

col.4i2.f 
ftudcntium  vniuerfitasin  doctrina  Gc;ilium,fignificatur per 

mulieremGcntilcm,p.5.cio8^.c 
ftudium  facrae-fcripturae  dicitur  vterus,p«4.c.582,f 

Item  P.2.C0I.193.C 
ftudiumfacrar  fcripturaeadhocordinaridebet,  vt  diabolus 

fpolietur  animabus  quas  dccepit,p.4.c.io9.c 
ftudio  literarum  incumbere  quae  tempora  magis  conducant , 

p.3.c.2i66.f 
ftultitia  alicuius  magisapparct  quando  pofitus  eft  in  ftatu  fu* 

blim:,ficutturpitudolimix  magis  apparet  quandoafcen- 

dit.,p.3.  C1739.C 
ftultitia  parua  pondcrofior"  vcl  preciofior  eft  quam  fapientia 

&gloria>quomodohocconftruatur&inteiiigauu  fecun- 

duin  Hebrxos  &  Larinos,p.3.ci8o2.f 
ftulritiae  vitium  graue elt,fed non  leuius  verbofitatis,parte  3. 

Ci727.b 
ftultus  cft  omnis  peccktor,qui  terrenis  aet-ibus dcditus,in  fu- 

turum  nihilptaeuidct,p.3.c.i667.a 
ftultus  rcputat  fiagella,labia  iui  corre&oris,&c  parte  tertia.c 

1645. c 
ftultus  ardefcit  defidcrio  gulae  propter  vilcm  cibum,  par.  1.  c. 

298.a.Interl. 
ftultus  vndc  dicitur,p<3  .c>78.f 
ftultus  fi  tacuerit ,  fapiens  reputabicur,  fi  cum  aliis  fignis  non 

probatur,p.3«col.i58.f 


ftultus  docensvel  praedicans  eft  ficutebriushabcnsfpinara 

quipungicfe&al;os,p.3.c.i7i7.c 
ftultus  totum  fpiritum  fuum  profert  impatientia  impcllente. 

p.3.c.i727-b 
ftultus  ad  vltionem  fuam  iraq^erturbatione  fucccnditur ,  fa. 
piensautempaulatimcam  maturitate  confilij  extcnuat& 
expellit.  Ibidem. 
ftultorum  exultatioignominia.Sicexfcriptorum  vicio  habe- 
tur.Na  Hebraica  veritas  habct.  Stultorum  exakatio  igno- 
minia,p-3.col.i6i8.f 
ftultoru  cor  diifimiie  eft  fibiipfi  varij  s  c«gitationibus,&  nun- 

quamidemmanet,p.3.ci  667.3 
ftultos  qui  propter  ftultitiam  amat,quia  mimi  funt  vel  hiftrio 
nes,&clicet  fapiens  videatur,ftultorum  damnatione  tenc 
bitur,p.2.c.  1645. a.b 
ftuporem  inducere  prouerbium,p.4.c.630.d 
fubdiaconi  qui  nunc  iunt  in  ecclcflainofficiis  Leuitarum, 
oblationes  in  templo  fufcipietes  a  populo,  pcr  Nathineps 
deiignantur,p.2.ci  284-e 
fubditi  boni ,  etfi  propter  infirmitate  fe  abftinere'  vix  poffunt 
ab  obtre&arione  praepofirorurruamen  humiliter  loquun- 
tur,&  dehocfigurain  Dauid,p.2.c.47i.b.c 
Item  p.  3. c.3  2  3. b 
fubditoruminordinatio  redundatin  verecundiampraelato- 

rum,p.3.c.i664.f 
Pro  fubduorum  qualitatibus  difponuntur  a&a  regentium,vt 
faepe  pro  malo  gregis  etiam  v ere  boni  deliquat  vita  paflo- 
ris,p.  j.cn8.b.c 
fublimiumvitamdifcere  &  admirari  fimpliccs  gaudent,  & 
quos  virturisimitationenequeunt,pic;  vencracionis  amplc 
clunturaffc<5tu,p.2.c.73i.a.b 
fubftantiadiciturilludquodeftquaequercs,p.3.coI.925.b 
fubftantix  fpirituales  nec  loco  nec  tempore  contincntur,p.3. 

col.  1765.8 
fubftannam  inaeternam  homoomnibus  phantafiis  abicctis 
aliquatemis  confpicit;&  ii  non  quid  fit  apprchendit,agno 
fcit certe quid  non  fit,p.3.c.7?.a 
fubftancias  cxlefteshumanaforma  pra?ditas  diftribuuntviri 

diuinafapientiarepIeti.p.2.ci52o.d 
fubtilia,curiofa&inuti!iaqua3recesaudire,fignificanturpcr 

illosquiqua:fieruntfignumdeca;lo,p.5.c275.c 
f  ubueniendum  eft  proximo  per  accommodarionem,per  elee 
.     mofynae  dationem,&  per  fideiuffionem,p.3.  c.  2f  1 9.C 
fubuerth  Dcus  caelum,infernum,terram,  mare,  &  quona  >do, 

p.3.ci43.b 

fubktti  inuicem  cftote,  non  folum  auditores  praelatis ,  fed  e- 

tiam  praelati  fubdins.Nam  etfi  dignicas  maiorum  cft  admi 

niftratoriatameneft,p.6.C56i.b.  Iccmp.i.c.i7o.f 

fubkcti  boni  qui  fuperioremdelinquentcm  cum  debita  reu'< 

rentia  monent  charitatiue,  antcquam  ecclefiae  denunciet , 

fignificantur  per  iftos  qui  verendapatris  operuerunt,partc 

i.col.i72.e.f.  Itemp.2.c.468.f 

fucceffionis  gradus  in  participationc  haereditatis,&  corpora* 

Iis&fpiritualisexprimunrur,p.i.ci38i.b.&ci383.c 
fucccffores  difcant  ecclefiaru  principes  fibi  fignare  teftamen- 
tonopropinquitatecarnis,fed  Dei  iudicio  fuccefforis  ele- 
ctioncm  permitterc,p.i.c.  1385.3 
fiid.rChriitifa&useftiicut  gutrae  fanguinis,  quomodovcl 

an  fupernaturaliter,p.5.c.978.f 
fudorrnoitisdclitiaeviuentis,p.3.c.i763.b 
fuc,non  cft  nomcn  vxoris  Iudae  patriarchae,  vt  aliqui  crcdQt, 
&  male,fed  cft  nomen  patris  illius  vxoris,  p.i.  C0IU.388.C 
&c.39J.f 
fuggeftio  prima  diaboli  mollis  eft,fed  recepta  vfu  roboratur, 

P-3c-38J-b 
fuggcftionis  fuaedentecontereremundam  viafpiritualium 

diabolus  quaerit,  quod  praeualec  in  hisquicxillaplaccrc 

Dco  non  appetunt,fcd  hominibus,p.3.ibidcm. 
fuggeftionum  diabolicarum  qu.cda  callidaargumeraitafunt 

perpkxa,vc  fi  quis  peccaca  vclic  fugere,fine  aliquo  peccati 

laqueo 


Inci 


laquconon  poiric,neepoffitabjvnofoIui  nifialioalligatus» 

p.^.ibid. 
5um,verbum  fubitantiuum  duplicem  habct  fignificationem, 

&  quareficdicatur,p5.cioi6.e 
Summa  gratia?  &  veritaus,eft  Cvgnitio  ipfius  trinitati.s,par.i. 

c.783.b.c 
Omnisfumma  difciplina?  noftra?  in  mifericordia  &  pictatc 

e(t,p.6.c.7io.d  ™ 

fummum  iusfumma  iniiiriaeft,p.3.ci787.clnterl. 
SurnmameIect.oiuinfuorum,non  folum  eorum  quiinfidei 

niunditiaperieuerant  dominus  in  libroa?tern?m'-moria» 
1    continet,  Jedetiam  eorum  qui  refipiftendo  ad  tidem  re- 

deunt,p.2.c.i282.d 
SunamitisilU  quareft,vxor&  virgotam  feruens  vt  frigidum 

calefaceret,tam  fancUjVt  calcntem  ad  libidinem  non  pro- 

uocarec,p.2.col.67i. 
Superbia  dicitur  initium omnis  peccati ,  fimiliter  &auaritia 

dicirur  radixomnispeccati,&  quomodo,p.6.c.72  3,c 
Superbia  fequitur  dioirias  &  icientiam,p.6.c574.e 
Superbia  poft  omncs  virtutes  fcruit,p.j.c.84.e 
Superbia  fola  in  rc&efi&ts  cauenda  eft,c*tcra  vitiatantutn 

in  male  fa  «ftis,p.6.C44Q.b 
Superbia ci:ius &  magis apparet in oculis quam  in  alijs parti 

bus  cot  poris^p.^.ciy  3.C.1 5:4. f 
Superbia  inter  vitia  eft  regina,alia  sut  duce$,&  illos  mox  mul 

taviciaicquuntur,p.3.c.378.d 
Superbia  intnnfecus  ie celarJ&  inde  fiunr, aperta  mala ,  ficut 

radixinfcriustcgitur,fedabillaramiexteriuspanduntur, 

p.3.c.409.b 
Supcrbia  comcs  eft  inuidix,nec  ficri  poflunt  vt  fupcrbus  non 

muidcat,p.3.c.8y3.a 
Superbia  oc  culta  in  moribus,cum  fe  purat  aliquid  tflc  qui  ni 

hil  eft,copai  atur  aurar  noxia^quie  latenter  nocet  fructibus, 

p-3-c  1029.C 
Supetbiaomniumpeccatorummaximeexecrabilisjpar.^.c 

1286. e 
Superbia  maxime  prarnirur  genus  humanum,p.4.  c.68i.c 
Superbia  quado  diabolum dciecerit,  vt  naturam  fibi  bonam 

praua  voluncate  perucrrcrct,  fcriptura  nodicit,  fcd  ex  hac 

homini  inuidifleratiooitendit,p.i.C9i.c&C99.b,c 
Superbiaquandoqucnonfonat  vuium,fed  fupereminentia, 

p.3.c.i68y.c 
Supcrbia ai  quando  mala,a!iquado bona,  p.4.c-499.a.  488.f 
Supeitluum  eft  aliquid  in  natura  humana  rationcindiuidui , 

quod  tamen  eft  ncccfiarium  rationefpecici,p.i.c.8i.a 
Superbiam  Iuda?orum  compnmit  Iercmias,p.4.c.88r.c 
Superbia?  vitio  laborare  poteit  eriam  paruus  vei  minimus ,  c- 

tiamfinuliadigniratev(us,p.2.ci66.cf 
Supcrbia?  toboiesfumvii.  prineipaliavitia,p.i.c.7i7.b 
Supcrb  rEquacuorfunrfpecies,p.j.c.937.a 
Supcrbia?  elatio ibi  non  dcerir,vb!  communis  naturae  per  mi- 

icricordiam  non coniidcratur  arqualitas , ied  mundanifa^ 

uorisappccitur  vimitas.p.^.col.i^Bi.b 
Supcrbijc  leminarium  eft  faturitas  panis,abundantia  rcrum, 

&  ocium,p.4.c.i  i96.e 
Supcrboefl  r<  ir<ciium,vtquodnonpotefttranfgredi,defpi- 

cia:,p. £0.408. b 
Supcbum  fchumiliarcfaciuntquatuor.p.^.c.S^S.f.S^^b 
Supcrbinu)d'js.a'itimarequ6dnullus  niinpiedcbeat  hono- 

rari,u.2.ci  639  c 
Supcrbi  indignantesfolcntlabia  mordere,attonitos  habetc 

oculos,&  pi-rtemianon  viderc,duracirifcdulamenteper- 

tiattau;,}).  3. 1-.1676.ci 
Su(eri)oru  ii)odusciicJcaiiisconteptibiliterloqui,p.2.i6oo.f 
Iincrfupcrbos  &  arroganrcs  nunq  :am  vniias  &  hrmacon- 

co^iiafcTcjjiripotcli.p.^.col.sj^o.e 
Suj  <  birc  foiet  clcctt  in  qnibuidam  aclibus ,  fcd  priusquam 

vit  im  tinianr,ab  clatione  corda  commutant , impius  vcio 

diebus  omnibusfupcibir,; ..j.col.i 77. a 
Supcrbicndumnoncitiiabundamusopibus,p.2.c.326.e 


X. 

Supcriorinfpmniallbus  aut  te>oraIibus  percJectionem  in- 

ft'tutiis,debcte(ft-  denomflimis.fccundum  quodnouifli- 

mus  ciiciiurdupl<cit'r,p.4,ci32i.c 
Superior,'sbonifaaabeneiudicarcdebrmus,&  bene  loqui 

de  illis,niii  Deo  permittente errarct  manifcfte,p.5.c  1 24,^ 
Supenorisfuiturpitudincmqui  coopenreftudencquanrum 

bono  modo  poifijnt.ipfi  iunt  bencdifti  adomino,&  iigni- 

ficantur  pcr  viros  Iabes,p.3.c.522.f 
Supenores  boni  fubditis  fuis  etiam  ingratis  &  indignis  cxhi- 

beredcbentcharitarisbeneficium,p.i.c.i28i.c 
Superiores  cxemplum  habcnr  ccflandi  a  corrcdione  fubdito 

ruminpaffioncpoficorumjdonccrranfcatpaffio^nifipcri- 

culum  in  mora  probabilitcr  timcatur,p.i.c.533.c 
Superiores  quando  malis  exemplis  corrumpat  populum  fibi 

fubic&tMDjtunc  comcdunt  paruulos  ad  meniuram  palme, 

p.4.col.97o.f 
Superiores,etiam  infidelibus,obediendum  eft,p.2.col.92  9.C. 

Etiam  malis  reuercntia  exhibenda  eft ,  quamdiu  toleratur 

aDeo,col.io76.c 
Superftitioquideft,p.6.c.i233.c 
Superftitionum  vaniifimarumculrorcsetfialiquadovera  di- 

xerunt,non  propterea  fides  accomodanda  eit,  p.i.  io7j-.b 
Superititiofa  dotfrina  femperhabet  aliquid  boniadmixtu, 

&  illud  bene docetur  in  publico  ;  illud  autem  quod eft  fal- 

fum  &  fuperftiriofum,infecieto.Sicfacit  aftrologia,&c.p. 

3.c.i642.f 

Supplantator  eft qui  vfuraru  caprat  emojumera,  p.2.  1  ji8.e 
Suppliciu  quod  no&u  erogatur  atrociuseflefblet,p.4.i73.b 
fupplicium  iure  quis  patitur.  Iniuria  autem  iuri  contraria  cft, 

P3.c.i568.e        ^ 
Supplicii  magnitudo  pro  magnitudine iniquitatis.  No  enim 

(W  Stoici  putant)peccataomniafunt*equalia  velpcena,p, 

4-coI.  1149^ 
fuppIicionunquamcareant,quorum  mensin  hacvitanun- 

quam  voluit  carere  pecc3to,p.£.c.3  j.c 
fuppliciorum  annum  fi  rependat  Deus  pro  vnius  dieipecca- 

to,imo  fi  diem  pro  die  reddat,  quamuis  iuftum,  non  vidc- 

tur  efle  benignum.ncc  conuenire  diuina;  bonitati.Refpon 

fio  ad  hoc  notabilis  per  iimile  naturale,  p.i.c.  1 263.^.^ 
fupplicioru  materia  ex  propriis  peccatis  naicitur.  Sicut  cnim 

quandiuhumoreftincadauere,  vcrmcs  nafcenturexpu- 

tredinc,fic  ex  ipfa  materia  pcccatorum  gignutur  fupplicia» 

p.4.c.i6i.a 
furgcntesdiluculo,cum  ita  Deo  pIacerecuramus,no  vtprius 

ad  agcnda  humana?  fragilicatis  ncceflaria  procedamus  , 

qudmdeuotisnos  orationibusDcocommcndemus,holo 

cauftummancoffenmus,p,2.ci289.b 
Surgere  eft  lignum  animi  ereCii,ficjt  econtrario  proftcrni  vel 

caderc,iignum  cft  animi  a  fuo  (tatu  deiei5ti,p.3.c.3  2,c 
Surgtredicitur  Dcus ,  quando  quafi  defummoeuigilatad 

vindiftam  populi  fui,p.4.c,2 1  o8.d.c 
Suscftanimalimmundumfecundumlegf',&fang;uinemfuil 

lum  ofrcrre  crat  abominabile  coiam  Dco,  p.4^  c.5  27-a.b 
Susduminlutolauatur,fordidiorreddiiur,&c.  partefcxta, 
-  c.i364«d 

Sufannarhiftoriaquandogcftaeft,p.4.ci78y.c 
Sufcitatio  eorum  qui  pcr  ncgligentiam  pcccanr,opcrofios  cft 

quam  qui  pcr  ncceifitatem  &  infirmitatem,  p.6.ci  197.  b 
fufcicacio  fcminis  quare  flatuta  fuit  fieriperfiatrem  defun- 

Cti,p.i.c.i7i3.a.b 
SufavclSuiis,metropolisrcgiont5EIamitaru,in  quaDaniel 

turrim  exccliamcxtiuxit,&  vfcjuc  in  prarfcnsnoua  vide- 
tur:  in  ca  conduntur  rcliqui*  PCgum,&  cuitos  Iuda:us  eit, 
p,4.ciy89.b 
Item  p.a.ci  105.C.&  ci345.a.b 
Sufpcndebacurin  ligno  apud  Hcbraeos  nullus  nifiblafphe- 
mus  &  idololatrar&  ideo  (i  diu  rrinanerer  fufpenius,dare- 
tur  occafio  hominibus,vt  loquerctur  dc  bJaiphemia  illa,& 
idololatna  p.i.cijSy.a 
Sufpicioquideft,p.i.c.i;66.i' 

*  Sufpjcio 


GlolTa*  Ordin.&  Nicolai  de  Ly  ra 


Sufpicio  eftmaximumhumanitatisvitium,qua:aliter  putat 
•.    quan  iit  vcritas,p.3.col.i?6o.f 
fufpitiones  fi  vitare  non  poffumus  (quia  homines  fumus)  iu- 

diciaramcn,ideft,diffinitiuas  firmafque  fcntcutias  conti- 

ncrc  dL'bcmus,p.6.c.22y.b.c 
fufpiciafandorumpatrumdcniora  Chrifti  venruriinmun- 

dum,fignificantur  pcrtletumparentum  Tobiac,  par.a.col. 

fufuinumcft)p!alocutiointima,p.3.C7i.b 

fymboluoa  fidei  pcr  duodecim  apoftolos  ordinatum  eft/p.2. 

c.i526.c.f 
Itcmp^.col.iyoj.a.b 
fynagoga  dum  Chriilum  purum  hominem  credens,adulteri- 

no  complcxuconftringcre  voluitjipfetcgimcnhtcra:  ocu« 

lisciusobiecit,&c.figuiadcTofcph,p.i.col.397.d 
fynagoga  dc  ecdefia  hancmcrccdcm  accipit,  vtvlrraidola 

non  colat .  Vidcns  cnim  gentiles.ita  ad  Deum  conuerfos, 

erubefcii  vlrra  idola  tolere,p.  i  .c-486.d 
fynagoga  rcpudiata  eft  a  Dco  tanquam  a  viro  fuo,  parte4-  c 

423.2 
fyagogapcr  diucrfa  fignatur  fiuefiguratur,partcprima,co- 

iiun.1601. 
Ircm  p.2.c.i6i9.c.Sccol.i2i3.a.b.&C9i3.a.b.&  col.8i6.-d. 

&0I.313.C 

.   Itcmp.3-c37j.b 
Iu-.np.j.cj3|.c  f.&c.8i6.d.&c.6o8.e  j 

fynagogadiceiKiaeftldumetica,aquodam  Idumeo,ficutcc- 
cleiiadicirurApoftolicaapApoftolis,parte4.colum.3i4.f. 

&  c  1 9 1 6-f 
fynagoga  eft  marcr  Chrifti,p.3.c.3  2.e^ 
fynagoga,vna  pcne  cadcmque  aetas  nafci  ,&gentcscceperut 

idololatria  fcedari,p.  1  .c.5  36id     , 
fynagoga.^ftlocus  vbi  coueniebant  lcgisperiti  &  communis 

populusaJaudienduindoc.trinamlegis,p.y.  C.492T 
fyiKsgogaquaruorhabuitordiues  aderuduionemfuorum  , 

fcihcet  principcs facerdotum  , fcniorcs  populi, fcribas ,  & 

Pharifa*os,p.4  C.1397.C  ., 
fynagoga  dicitur  vxor domini,in  lcgis  fcedere  carnali ei intel 

ligenria  fubicda,p.3.col.2o8.d 
fynagogae  matris  per  Agar  figniricara?,ccruiccm  grauauitpo- 

pului  infipiens,dices,Sanguis  eius  fuper  nos,&c&  de  hoc 

rigura,p.i.c.25  8.a 
fynagogxfacerdotcs,  quiadumab  intelle&u  incarnationis 

Dd  pcrfidiafua  obfcurad  funr,veri  facerdotij  minifterium 

perdiderunt,&  dc  hoc  figura,p.2.ci  1 57J) 
fynagogamfignificat  Sara,quacin  vmbra  facramentorumfe 

ablcondcns,Chriftum  veniffe  ncncredit,  parte  t.  c.2  33.a. 

Intcrl. 
fynderefis  dicituraduerfarius,&  quare,p.5.figuraturperIo- 

fuc,p.2.ci43.c 
fynodos  quatuor  habucrunt  apoftoli ,  &  de  quibus ,  parte  6. 

col.i2o9-b 
fyriaeftomnisregioab  Euphrate  vfque  admarcmagnum, 

p  5 C91.C&  0.707.!) 
fyna?  rcgum  poft  Aiexandrum  magnum  catalogus,partC4. 

ci645.b.pertotum,&c.2  2i4.e 
fyria;  rcx  propter  Deum in  fe  iratum  corruit  in  languorem,p. 

2.C.909.C 
fy.oruniinoseratperparabolas  loqui,par.5.c.3o8.e 


TLitcra figura  crucis  in  qua  pcndebutdominus , parte^. 
C.1147.C 
Tabernaculum  a  Dauide  factum  quo  Mofistabernaculum 

coopcrirer,p.2.cio7y.b 
Tabernaculam  vocat  Iercmias  nomodotemplumdiuinum, 

fed  ctiam  domos &  turres,&  porticus,p.4.  c.66y.a 
Tabernaculum  comomni  fupellcdtli  fua  prius  vndumcft, 
quatn  rabcniaculi  facerdos  Aaron,p.i.  (..ejj.a. 


tabernaculurh  quid  eft,p.6.c  1 1  So.f 
Item  p.4.c.955.b.Item  p.3.  c.528.f 
tabcrnacula  funt corura  qui  femper  in  viafunt  &  ambtilanP, 

nec  itincris fui  terminum  repererunt,p. i.c.13 5  s.a.b 
tabernaculumquod  habueruntludxipereiemum,  quomo» 

do  deloco  ad  locum  translatum  eft,p.4.c.3  03  .a 
Itcmp.2.cio87.a  , 

tabcrnacWla  qua?  inhabitaffe  Abraham,Ifaac  &  Iacob  dicun» 

tur,qua?&qualiafuerunt,p.i.c.883.c&col.956.f 
tabernaculorum  fcftum  quarc  &  quandocdebraturabHe- 

bra?is,p.  1  .c.6 1 3  .b.c&  c  1 1 1 1.&  c.  1 3 9 j.a.b 
tabula  in  vna  erant  fcripra  tria  prxccpta,in  alia  feptem  fccun 

dum  doc  noftros,  Secundum  Hcbrjeos  in  qualibet  tabula 

erantquinqucfcripra,p.i.(oi.825.b.&  C0I.827.&  colum. 

1209-d.c.Scd  c.899.b.  dicitui  fccundum  doclorcs  Hcbrco 

rum,rantum  quaruorpiaacepraerantinprimatabula,caete 

ravcrofexin  iccunda  tabula. 
tabuteduaetcftimoniidccem  verbis  fignantur,vtper  ipfum 

numerum  figura  crucis  cxprimetetur,quem  fignificat  x.  li- 

tera,qua?infpcciecrucisformatur,p.  1.C.1989.C 
tabuia>teftimoniidiamturdujetabul;elapidea;,&quare,p.i. 

c.82  5.C.&  ci494.d.c 
i  tabulis  in  duabus  fcripta  eft  lex  propter  duo  teftamenta  figni 

ficanda,  vel  quiafunt  praecepta,diledionis  Dei  &proxi- 

mi,p.i.c673.a.b 
tacerc&loquipro  tempore,eiufdemfapicntiae  eft,  parte^ 

col.2io8.f 
tacere  nemocontentuseft  audiensnomenfuuminrixa,fed 

tacito  nomine,audiens  de  fc  ahquod diclum  ,  quandoque 

diffimular,p.6.c.2  3i.c 
ta.cens  confumuur,quiintusin  feinucnitvndevratur,par.3. 

coI.i62.e 
taccndo,loquidifcamus,  p.4.cno3.b 
Quafi  vas  fine  opctculo  vel  ligarurapolluitur,  qui  perftudiu 

oftenrationis  patens,  nullo  velamine  tadturnitatis  opcri- 

tur,p.  i.c.  i3o6.d 
taciturnitatcmqua?  bonacomitantur,p.6.ci288.f: 
-  tadus  in  certitudine  homo  excedit  omnia  animalia ,  non  au- 

tcm  in  alijs  fenfibusip.^.cij  2  .f 
talentum  triplicis  mcnfura;  traditur.Minimum  librarum  quin 

quaginta,mediumlibrarum  Ixij.  fummumhbrarumcxx. 

p.2.col.i3  2o.e.f 
1  talentumrcputaturhocquod  cuiquedaturinrebusmunda- 

nisvelfpirirualibus,dequo  cft  rationemredditurus,parte 

quinta,col.4i3.a.b 
Tamyris  regina  Scytharum  Cyrum  regem  Perfarum  cum  du 

centis  militibus  enecauit,&c  Dixit  autem  rcgina  cum  nii- 

fiffct  caput  cius  in  vtrem  humano  fanguine  plenum ,  Satia 

te,inquit,fanguinc  qucm  quxfifti,p.4.c.2 1 69. a.b 
tardum  vidctur  quod  magno  defideno  qucritur,  parte  tertia, 

c.94j.a.b 
tartan  logem  Mahumeti  acceperunr  promaioiiparte  illius 

popuh)p.6.ci596.f 
tartan  dc  tcrra  fua  exeuntes  anno  M.ccii.  multos  populos ,  ta 

Chiiftianos  quam  Paganosocciderunt,p.6.c.i66o.f 
tarcai i  habent  quaf dam  ciuitates  pro  mercatoribus  &  artifici 

bus.Scd  nobdes  &  homines  armorum  habitan»in  campis, 

&  ifi  tentoiiis,p.4.c.877.c 
tartan  per  igncm  credunt  omnia  purgari,&  pcr  tranfitum  ia- 

ter  igucs azftimant  fc pui gari,p.3 .c.i  2  3o.f 

Iremp.2.c  937.C     Ircm p.i.col.i563.a.b 
tartatotum  prmcipcm  homines  extranei  accedenres  ,-ante 

tranfcuntintcr  igncs,par.i.ibid. 
tauvJtimalueratumintciHebraicas  ,  &  illius  mffticus  kn» 

fus?p.4.coI.948.a.&  coi.i  147. a 

Itcmp.2.c  203. b 

tedadomoruinintcrrapromiffioniserantplana,  &  ioicon* 
ueniebant  homines  caufa  recrearioius  &  coIloci'tioms  ,& 
ideonifiibi  fiercnt  rermaculum.immineret  peiiculum,p.  ta 
z.ci  j88.c.f.Videin  Palasftinorum  mos,&c. 

Tc^a 


Ind 


Tchdumaccenditur,odoremquidemfuauemhab(Vumen 

t    fcd  obfcurun-i,p.5.col.398.e 

Tela  arancai  um  iludiosc  cexitur,flatu  vcntu  venti  diffipatur, 

p.^.cit7.a 
Temcntas  i!!oru,q!iilicetdiuerfispenis  multari,femperin  du 

ritia  fua  manent,ranquam  nullum  habeantre&orem,  figni 

ficanturperlociiftarn,p.i.c.j75  a  b 
TcmpeTanriainfufo,fupratemperantiumpoliticamnon  folu 

refcinditcarnis  dele&ationeded  vltcrius,  vrcorpus  torali- 

tene-;igarorinfauUuteanimte,p.6.col.4i4.f.Item,p.3.c. 

J355«c 
Templ  im  Dci  vocauit  Dauid  fcabellum  pedum  fuorum^p.^. 

Col.OT2.f 

TemihjmHicrofolymisvnicumin  mudofuitvcnerabile,  ad 

quod  ho.:iincsconi!ucbant,p.2.c.7J7.c 
Templum  Hierofolimystipuserattemph  hominumquifunt 

foli  aptiffimum  Dei  habitacu!um,p.2.C76i.b.c 
TcmpliJm  Hicrofolyrais  celcbrc  antecruce  Domini,poftcru; 

ccm  dcreliquit  Dc,.ninusdomum(uam,p.2.c.82.d 
Tcmplum  reacdificabiturinaduentu  rVk-iriae,vt  dicitRa.Sa.& 

Iudxiperordincmdifpcrliibi  inmomentocongregabun- 

tu.r3p-3-e.814f 
Tempiumfccunduma?dificatumper  Zorobabel  quinqueres 

notabijcs  ha^uit3qua:nonfueruntin  templo  Salomoni», 

P.1.1.315.C 
Tcmplumdiuina;difpofitionedeftru(5lucx42.annopoftpaf. 

iionemCh;-iKi,&quare,par.5colu,i09i.c.&col.389.c.  & 

col.6ij.c 
Tcmphim  Chrifti  proprie  incepit  a  principioprasdicationis 

Euangs.-liur.on  Cx  lapidibus  infenfjbilibus,fed  ex  Chrtfti  fi. 

dclibus,p.3.c.ir8i.c 
Tcmplum  Dominieft  quilibetfiJelis,Ethoctemplum  dcbet 

dedicaii adiimilitudinem materiahs templi,par.4.  colum, 

'*  2W-c 

Tcmplum  noftrum  Dei,fpiritufan&o  recedfrcprius  feductio 

nibus  &indifi:iplinationibusrcpletur,deindcvenit  n  ruinam 

ficurcorpusanirnarecedentcprimofrigefcir,dtindeputre 
lcir&foluitur,p.5'.c.288.f.&  389.C  i 

Tcmplum  imerius  cft  cor,alcarc  ibi  eft  fides ,  &  qualc,&  quo- 
modoihimunusofferendum.p.j.ci  08. c.f 

T<  mplum  Dominiillud  veieeft,m  quotiJts  vcra,conuerfa- 
rio  f,ncta ,  &  omnium  virtutum  tfiorus ,  partc  4.  columna, 
<$35.a 

Templumaedificarum  eftvtaiunt  Hebraeim  huncmorrem, 
q«cm  Dommus  Abiaha»monftrauit,diccns:  Vadefupcr 
vnummoiiDum.&cEtillemonspofteaaddituseftciuitati 
p.i.co!.:63b.c&col.27o.a.b.&col.970.c.f 

Teinplum  ahquando  propric  accipitur  pro  domo  temp!i,&  di 
uidcbarunnduaspartes.Vnapars,lanclum.Alia,fan<5tum- 
ianctorum.  Aliquando  templum  large  actipirur.f.qucdam 
plarca  qoadrauantetcmplum.daulamurojp.j.columna 
346JC 

Tc  nptum  crat  domns  magna  fa&a  admodum  turrisquadra- 
tx  cuius  duo  latcra  fibi  oppofica  funt  longiot  a  m  triplo  duo 
busalns  iibi  oppofitis,proptcr  quod  hec  domus  aliquando 
V(Katuriuiris.p.2.C7i3.c.Itcm,p.i.co.3  70.f 

Tcmplum  habcbant  Iudari  tacum  vnum,vbi  poterant  offcrre 
&  immolarcfcil.in  Iciufalcm,licethabcrentaIialoca  inci- 
uitacjbuiCx  viilis,inquibi:sconuenicb3ncadorandu,adad 
1  ndum  v  (.ui.u.  L<u  ,&  ad  alia  tradandum^p.j.columna 
I79.c.&co!um.793.c.lctm,par.?.col.i8^7.c.licm,p.i.col. 

'    6~U 

Temt  lum  Salomonis  circa  fc  habuit  tria  atria,&quarc,&  vbi 
p.l.ciijy.c 

1 1  mplom  p»  imum  quando  tempore  poft  cxitum  de  Acgypro 
iuiidationchabuit,&quando  tcmporcconftru6tu,&  qnan 
to  tcmpore  ftcrit  vfque  ad  dcllradtionc  pcr  Nabucodono- 
for,par.3.col.983.cltcm,pat,2.c.5i.b.c.&col.2i8.e.f.&c. 

U)»J  C.&CIS79.C 

Tcirpli  primi  &  ktundiinIcrufaIc\onftruftio,dedicatio,re 


cx. 

ftauratio,prophanatio  &  deftruc"r,io,qu3ndo  &  quanto  tcm 

pore  &  pcr  quos  facta  iit,par.4.colum.2  364.a.b.lum ,  p.2. 

col.i^u.b.c 
Tempns  vire  prxu  ntis  non  cft  tcmpus  optatum  a  viris  fanclis 

fed  tcmpus  vjrae  futurae,quod  eft  tcmpus  recipiendae  mtrcc 

dis,p.3.col.i68.f 
tempus  quae  Chnffus  Apoftolos  vjrtute  armarus  ad  predica- 

dummifitab  Ezechielcprerigurarum,p.4.ci  102  f 
tempus  omneconuenit  vcrbo  Dei.Modo  enim  Icgendum  eft 

modo  Deocantandumeft,niodooraremododocere,  mo- 

doexhortari,modoincrcpareconucnit,&cp.i.t.i2  2  5.a.b 
tempus  magis  mutarur  fecundum  Lunaecurfum,&  ideorcm- 

pus  nouumdicitur  nouiLunium,p.3.c.2  191.C 
tempus  omnino  non  cftet  fi  nullus  motus efiet  vcl  corporalis 

vel  fpirirual  s  crcaturae,quo  o praefens pt|teritis  futura fuc- 

cederent,p.i.c.62.e,f 
tcmpusquadruplcx.Primum  antelegem,fecundumfublcge, 

tertium  fub  gratia:quartum  eft  in  futuro ,  parte  y.columna 

269  a-b 
tempus  fumptum  fingularirer  in  fcriptura  fignificat  vnum  an 

numpluraliterveroabfquenumerodeterminatofignificat 

duos  annos  fecundum  communcm  modum  loquendi  He- 

brajorum,p.4.c  1769.C 
temporis  cuiuflibet  verba,vt  f uit3cft,erir,de  Deo  vere  dicun- 

tur,p.j.ci268.d 
temporaquinqueinprocreationenaturali&  alitionc  Itafi- 

militerinfpirituali,p.3.ci464.e 
tempora  labunrur,&  demonftratur  hoc  verficu!o(Sed  fugit  in 

terea,fugit  irreparabile  tempus.Heu,heu  fugaccs Pofthu- 

mc  Pofthume  labunturanni^p.j.ci^^^.c 
tempora  iic  Deus  poffidet,vt  fub»  potentia?  fue_  prjfenriacoan 

gufter,p.3.c.28;e.Item,p.i.cji2.e.f 
tempora  obferuatiomagnumlc^loriProphetarum  comodQ, 

pifol.i  i.a 
temporum  funtdiftinftiones  trcs  preteritum,pra2fens,&  futu 

rum,&  quaruor  viciffitudinis,p.  2.  c.  109  j.b.c 
temporum  fupputatiomultis  modis  accipirur  penes  dics& 

annos,p.i.In  Prologo  Lyrani  fnper  Genefi. 
temporum  annotationesfumuntur  ab  aliquo  euentu  notabili 

p.4-C2  3S2.f 

tcmporaha  bonidar  Deus  bonis  &  roalis,&quarc.Item  tolljc 

a  bonis,&  malis,&  quarcp.3 .c.^oo.f 
temporaliabona  vbicunquc  in  facra  fcriptura  promittuntur 

pro  virtutumactibus,iubillis  intelligunturbonafpiritualia 

&  a?tcrna,tanquam  principaliter  promifla ,  par.4.  col. 2 y.c. 

& col.384-r.& c.482.f.&  col.5 26  d.&  col.61  i.cltem , p.5, 

col.9i9.c.Ir-?m,par.6.col.840.f.Item.par.3.cii52.f.&col. 

1 184.C.&  C0I.1561.C&C.2  ioo.d.I  cm,p.2.col.  io83-b.c. 

Item,par.i.col.207,b.c,&col.626.e.f.&col.H33.c  &col, 

1299. b.c 
tcmporalium  abundantia  circa  quam  verfatur  mundana  cupi 

ditas,adminiftrat  matcria  &  fomentum  omniuus  viciis ,  n- 

cut  radix  nutrimentum  ramis,p.5.c.9o8.f 
temporalib.  &  cadutis  fobrie  vtamur,non  quafi  bonis  noftris 

fcd  ad  fubftentationem  datis,par.6,  columna  657.C  &  col. 

726.d 
tempus  &  non  rempus  pro  parte  faciei  ait  Nico.de  Lyra  dicg 

dumeffefecundumantiquamgrammaticam^par.s.colutn. 

i8o.f 
tenebrx  dupliccs  funt,interiores&  exteriores,p.5.Irem,p.6.c. 

1332- 
tcnebra» funt  dupliccs^qua^dam  culpa',qucdam gchcnne,p  5. 

ci6o.f 
tcncbra?  ignorantix  ablarx  funt  per  Chriftum  qui  cft  vcriras, 

tencbra:  culp.r  pcrgratiain,&gloriadabitur  ab  co  contra 

tenebrasgehenrtaSp.^.c.i  155^ 
tcnebra»  gchcnina?  func  rcrm  nus  tencbrarum  ignorantjos  & 

culp>,'&  ideodicuururcxrcriorcs.Ibidcm. 
tcncbraequomododicunrurcffein  infcrno,cum  ibi  fit  ignis 

cjui  dc natura f ua  eft  lucidus,p.5.c  1 60S 

H  Tentbra; 


■>  - 


GlolTx  Orc(in.&  Nicolai  de  Lyra 


Tenebrxlueemprxceflcrunt,p.i.col.6.f 

Tenebrx  tiunr  recedcbcr  Sole  vifibili  de  noftro  hemifpheno, 

p.5.cii58.f  '•■",,  . 

Tenebras  comitaturfemperhorror,&  qnandomtnus  diicer- 

nit  oruis  qnx  circa  fe  funt.tanto  magis  metuit,v ndique  ad- 

ucrfapaui:ans,p.3.ci463-b  , 

TciitatDcusinpriiniBiii,diabolusinintcritum,p.t.columna    Terra&pi1luispeccatoresfignificant,p.4.c.i263.b 

,  r  Terminusnominisconftitutuscu.IUaconfticuno  potcft 

TentatnosDeus,quare,&quomodo,p.i.c.26$.b.c 

Tcnrat  Dcus  &  diabolus,fed  diuerfa  intentione,p.6'.c.uo>a. 


Terrafuperaquasfundatadicitur  &  qyomodo,par.;.colurm 

i492.f.Itcm,parte  prima>co!umna48.cf.49.a.b. & colum. 

62.  c 
Tcrraspriusincultasantiquipatrcsfuis  Iaboribuscoluenmr, 

&iic  cibi  corporalesnaultiplicati  fuerunt  m  fuftentationcm 

fequentium,p.3.ci66i.c 


du- 

plicitcr  intelligi,p.3.ci67.b 

Tcrminus  vitx  humanx  poft  diluuium  non  fuit  ccntum  vigin 

ti  annorum.Nam  aliqui  dicutur  vixifle  quingcntis  vcl  qua 

dringentisannispoftdiluuium,p.i.ci8o.d.e 

Ternanusnumeruseftmyfticus&  oftenditurin  pluribus,p. 

2.ci338.e.f.Itcm,p.i.col.3S7.b.c 
Tem  ftratoresdicuntur  Angclinequam,&quarc,p.  i.colum. 

62i-a.b 
Terra  in  elementa  cft  maxime  ftabilis,cum  fit  centrum  mundi 

p.3.col.i48.f 
Terra  diuina  difpofitione  venisaquarum  eft  tota  plena,  ficut 
corpusanimaliumfanguine,&  quare,p.6.ci367.b 
doccnJumYDominustciuatus eft,&  tentantibus refpon-    Tcrra in inferioribus creaturis  videtur firmior,&  ftabilior, & 
dcatdogmatnpictaris,p.y.c.3i4.c.f  tamen  Deusinterremotuipfammouet,p.3.ci2i.c 

Tentari quarepermifit  Deushominem,cum fcireteum  cafu-     Terrxnafcentiadiuerfarum  fpccicrum  magis  fruftificant  in 

rum  p.t.col.8.7.b  vna  terra  quam  in  alia,p.3.c.2044.f 

TcntarinosDcus  fuii.t,vr  vidca.nurnobis  infirmi  ,&tamcn    Terrxmotus  vndecaufatur,p.3.ci2i.c 

cuftodit3p.3.col.37.a.ltem,p.i.col.27.b.c&col.87.cltem,    Terrxlatitudo&longitudoquomodoaccipiturfccunduma- 
p.2.col.693.a.b  ftrologosp.3.c357.f&col.366.e.&extcnfius,c.995.cVbi 

Tentatio  ficuc  fxpe per  oculus  trahirur,fic  nonnunqua  conee        eciam  tangitur  que  partes  habitabiles  &  qu^  inhabicabiles. 
piaintrinfccus,compellicfibiincriofecusoculus  deferuire>        Item,par.i.col.773.c 

terrenum  regnum  poficum  eft  a  Deo  non  adiabolo  ad  vtilita- 


&  C0I.427.C 
Tcatareci:  fe  diabolus  appeticfed  eos  qui tentadr,funt,&  pro 

uc  tcntandi funt.Deus  iufte tentari permittit,p.2.c.28s.f 
Tentare  Deum  qmd  iit,p.5.col.84.f.Icem  p.3.ci883.c.;item 

p.i.ciyoo.c.f 
Tcntare  quid fit,p.6.col.502.f.Item,p.3. col.i896.f. Item, p. 

i.c.263.b.c  .,,.-.  r 

Tentantur  homincs  aducrficatibus  &  tnbulationibuscaula 

quintuplici,p.5.c.503.c  m 

Tentari  nullus  difcipulorum  grauiter  fetat ,  qui  pofitus  eft  ad 


p.6.c63i.a 
Tentatio  &  probatio  ad  hoc  ordinantur,  vt  aliquid  ignotum 

manifeftecur  ipfi  rcnranti,p.3.c.6o5.c 
Tentatio  voxeft  diaboli:  Audi  qui  cencatur  &  refifticExaudic 

qui  confentit,p.3.c.66.cf 
Tentatio  fittribus  modis,p.5.coI.i44.e.Item,p.6.col.i027.b. 

&col. 1269.8 
Tentatio  humana  qux  eft,p.6.c.276.f 
TentationisfornaxfucccnditurfcxtupIicirer&  perquot  fuc 


temgcnti,p.a.c.i425.c 
terram  fcabellum  pedum  fuorum  cum  Dominus  vocat  non i- 

gnominia,fedgloriamfignificat,p.4.C52  6.f 
terror  ira  rctrahit  a  malo>ficut  amor  ad  bonum ,  p.i.colu  ana 

1484.1 
terroremutafententiaminhominibus.Ibidem. 
terrores  homines  faciunt  pro  ia&antia  &  minas  etiam  his  qui 
bus  nocere  non  poflunt,p.  i.c.i  345-b.c 
cendiiur.Sunt  enim  feptem  teiacionis  difterentix,p.4.  col.     terrores  aliquando  lta  conturbant  animum  cogitantis  cii  cum 
1 544^  pendentibus  malis,vt  ficut  aqux  circunfluere  videantur,p. 

Tcnracionis  neceffitas  oftenditur  &  probat,p.3.coI.4o6.d  3  -col.i  1  i4.e 

Tentationefianima  nonfallitur,continuorefoluitur,ficutca    teftaexlnto  fit,&  fanies  corporis  lutumeft,p.3.c.37.b 

fifalenonafpergitur,corrumpicur,p.i.ci42  8.d.e  teftamentumquiddicitur,p.3.ci2  42.d 

Tentationes  multx nobis  occuirunt,multa  oftendicula  volen    teftamentum  f ecundum  leges  humanas  ciuiles  & canonicas 
tibus  agere  qux  Dei  f unt,&  in  fide  multa inuenies  tortuo-        non  habet  robur,quamdiu  viuit  teftator,p.6.c.896.f 
fa,plunmas  quxftiones>obiectiones  hxreticorum, contra-     teftamentum  vctus  &  nouum cum  Chrifti  facramenta  quam 
di&iones  infidelium,p.i.c.6i  i.d  Ecclefixmyfteriafubxnigmatumhgurisopcriuntjp.i.col. 

Tentaciones  ab  anima  non  auferuntur  quamuis  grandes  ha-        88o.a 

beat  profedtus  quia  quafi  cuftodia  &  munimen  funt  ei,p.i.    teftamemum  vetus  diftinguitur  in  tres  ordines  fecundum  He 

c.i  5  28.d.e  brxos.Primum  vocant  legem,fecurfdum  Prophetas,tert.u 

Tentaciones  dux  funt,vna  probationis  alia  deceptiones, p.5.        agiographa,&  quot,&  quos  libros  fingulis  annumerat,p.2. 

c.ii69.a.b.Item5p.6.col.i269.a.Itcm,p.i.c.633.a.b  C0I.5.C 

Tcntationum  ccrtamina  &cxamina  probationum  non  fine  di    teftamentum  vetus  temporale  fignificatur,du  mutabile  often 

uinoirrogarifolereiudicio,p.2.c.6i4.d,e  ditur,p.4.c.456.e 

Tentationumconcuffioinfirmosprodu,p  3.c.373-a  teftamentumnouum.Videin  Nouumteftamentum. 

Tcntamcntamoxadiabolo  luccrekuut  caiiux  diuina  cor     teftametumnouumquomodoprxftatuetcri,cudiciturquod 


humanum  illuftrat  vc  plus  tenrationibus  vrgt  i  i"  ncu  t  qua 
cumlucisintcrnxradiosnefciebat,p.cc.)-32.e.f 
Tentatuscftptimushomoadiabolocibocarnali  m  intcritu. 


rota  crat  in  rota,&  vetus  in  nouo,&  econucrfo,p.6. 1449^ 
teftamencum  vrrunquenobisnouumeft,nontemporiseutc> 
fcdintclligentx  nouitate,p.i.ci 28 i.b.c&c  1299.3 


TentatiautemfumusafihoDeicibofpuicualiin  falucem,     teftamcntum  vetusnonrecipicntes,vtfuntquidahxretici,fic 


p.i.c.633.b 

Tetatus  eft  Chriftus,&  quare  &  quomodo.  Vide  in  Chriftus. 
Tentoria  quibus  paftorcs  vtuncur  quis  piimuna  adinucnerit, 

p.i.ci22.d.e  • 
Terra  fata  diuerfis  feminibus  exiliores  fru&us  producir,p.i.c 

i588.e 
Tcrra  cur  pro  aqua  ponatur  Exodi  1  $.p.i.c.62  3.C 
Terramulcismodis  accipitur  &  terra  hxcinqua  habitamus 

non  ab  initio  terra  vocata  eft>fed  arida  &  poftea  cerra,p.  1. 

C0I.1415.D.C 


inquiunt.Qiumta  eft  crudelicas  Dei,legis,&  Prophetarum 
quivfqucin  terriam&  quarramgenerationemextenditi- 
ram  fuam,fcd  rcfponfionem  habent,p.4.ci2i  i.a.Icem,p. 
2.C.65.C&  col.75.a.b.&  col.86.e.f 
teftamehtum  nouum  abfconditum  eft  in  Iege,par.i.columna 

72  7>e.f 
teftamentum  vetus  &  nouu  quare  fic  appellcntur,p.6.c.88i.b 
teftamcnti  vcteris  &  noui  difTcrentiX,p.6.^.9on.e 
teftamcti  veu-ris  au<ftoritatem  cur  tenemus ,  cuius  ritum  non 
obferuamusfpar.^.col.SSi.b 

Ttftamen- 


Ind 


Tc^amcnti  nou:  te^imonium  eft  vetus lux:&  crgo  vetusTe- 

ftamcntum  dicirurteftimoniuminquantumprobac&tefta 

rurlex  inqu3ntum  iubet,p  3.cioi7,b 
Teftamcnii  veteris  ac  noui  tanta  eft concordia  vt  neutru  fine 

alterolir,p.x.c.i  557.1 
Tcftamenta  duo  dicuntur  \  bera.  In  quorum  vno  nuciatus,in 

:ikerodemonfnatus,p.i.c.46i.a.Interl. 
Tci^amentaduo  nguratur  per  Cherubim}p.i.c.734.e 
Teftamenta  duo  per  Cherubim  figurancur,&  quare,  p.2.col. 

ii45-b 
Tcftamenta  duo  fignificantur  per  Agar  &  Saram,p.i.c.2 1  j\c 

Per  nodtem  &diem,ci64.cltc  per  duolabia,p.3^.cr677.a. 

Pcr  ar&uru  &  pleiades.c^o.d.e.Per  mel  &  fauu  ^1384.4. 

Per  fcpten3rium &  o»5tonarium,  C.895.D.  Iterum  per  nod£ 

&dicm,c.6Q5.cItempcrduasrotascurrus,  P.4.C0I.209.C 

Perduo  maria,c.2:68.e.Perduasoliuas,c.2  207.a 
Tcftamenra  duo  magis  vicina  &  conucnientia  quam  vnita  di- 
;    cuntur.MultaenimvetcrisamiiimuSj&nouxgrati^multa 

fufcepimui,p.4-c  2i68.d 
Tcftarhentorum  duorum  diftin&ionem  oftendit  Chriftipaf- 

lio,p.i.c.i298  f 
Teftimoniumquideft:p.3.cii97.a.b 
Teftimonium  firmu  habetur  per  demonftrationem  in  his  que. 

(ubfunt  facultati  narurali  intelle&usjfed  in  his  quae  funtfu 

pra  facultatem  hanc,teftimonium  firmum  eft  per  opcra  fo 

li  Dco  poifibiliajquia  non  poteft  efle  tcftis  falfitatibus,jp.y. 

col.uo6.d 
Tcftimonium  falfum  in  iudicio  non  tantum  prohibet  octauo 

pra;ccpto,fed  etiam  extra  iudicium&omnisdetraCtio.Ali 

terdicuntui  Hcbraei,p.i.c.975.c 
Teftimonium  ventatis  licet  de  Apocryphis  fumere,  pa.6.coI. 

2:5. c 
Teftimoniis  quae  iam  fuerant  in  Gentibus  diuulgata  abutun- 

rur  ApoftoliautApoftoliciviri  ,vbicunqueloquuntur  ad 
f    populosp.  i.c.434>e.f 
Tcftis  falfus  cft  qui  non  eodem  fcnfu  didtaproponitjp.5.  col. 

44o.f 
Teftes  Dei  funt,qui  peroperateftanturquaepr£miafuntfecu 

tura,p.3.ci37.b 
Teftcs  fallos  quomodo  Iudji  dicunt  eiTe  puniendos,&  in  hoc 
'    errare  cos  oftendirur,p.4.c.2 2 1 1  .a.b 
Tcftium  falforum  &  caluminantium  voccs  quando  refponfio 

nem  non  mercntur.Ibidcm. 
Tcftium  conditiones  quomodo&qualiterconu"dcrandc,p.4. 

1646.de 
Tcftibusduobusiniquis  Sufannaeftappetitaduos  teftes  & 

Synagoga  inucnitqui  aduerfumChriftumfalfa  iaftarenc 

duobus  teftibus  pauper  occiditur,p.2.c.843.a  * 
Tcrragrammaron.De  hoc  nomine  quod  eft  coforme  huic  no 

mini  Icfu,vt  patet,p.i.c.jio.f.diuerfanotandafcribuntur, 

&  iignantur  in  locis  infraexprcffis,&  cj09.a.b.&  cyio.per 

totum,&  c5ii.pcrtotum,&c.533.c&col.5:39.a.b.&cy4i. 

cIccm,p.2.c309.b.cIcem,p.4.col.742.f.&col.8i4.f.Icem, 

par.6.coI.  1 6g6. 
thabita  noncft  nomcn  communc,fcd  propriumnomcnpucl 

k,p  5.c.5?7.b.Itcni,p.6.ciii7.c 
thabor,  tetminus  tftZabulon,monsinmcdio  Galilarxcapo, 

par.4.(olun;.865.b.&  colum.i733.a.Item,par.3.columna 

1123.I) 
thalmud duplcx.Vnum  Ierofolymitanum,&  alterum  Babylo 

nicum.Ec  iftud  lc-cundum  cftmaioris  authoritatis  quam 

prunum,p.4.c.  1 2 1  i.a.b.Et  iftud  opus  fuit  maximae  diabo- 

licum,c.  159.3 
thalmudica  dodtrina  vt  Iuda?idicunt&  firmitcrcreduntfuit 

dara  M<;yfia  Dcoin  monteSinai  oretenus.Per  qucm  & 

quando  hnt  redacta  in  fci  ip:is,p.4.C3i3.a.b.&  extenfius, 

col.121 1.a.b.lrcm,p.6.c.i695.a 
rfialmudica  doftnna  multa  continct  abfurda  de  Dco,&etiam 

ini']ii3,&naturalisdi«5taininirationisomnino  inconfona, 

p>4.coI^ij.t 


ex. 

thamuldica  anthoritas  apud  Hebraeos  tanta  eftin  dctermina- 
tionibus  &  in  eodem  gradu,ficut  authotitas  vniuerlalis  Ec 
cl'*fiae  apud  nos,p.4.ci62  i-a.b 

thalmudccfacultatisfabricatoreshabebant  duos  daunones 
familiaresfibi,&cp.4.c.3i7.a.3i8.d 

thalmudicarodoftrinamludaeidicuntDeilegemjp^colum. 
3i5.b 

tharc  patcr  Abraham  &  Nachor  &  Labam  propris  fibi  Deos 

vcndicabant,p.2.c.i44.e 
thargum  vocatur  apud  Hebraeos  translatio  Chaldaica ,  &  eft 

tantaeauthoritatisapud  eos,quod  nullusaufusfuiteicon- 

tradiceie>p.4.cio5.b.&c365.c&col.438.c&col.78i.c 
Itcm,p.3.co.i287.cVbihabesquistranslatorfuit.Itemapud 

Hebrxos  quafi  tanrae  authoritatis  eft  ficut  textus,p.i.ci  25. 

c.&  col.454.f 
thalmud  vcl  thaumum  quis  vel  quid,&  qualis,vel  quale  ido» 

lumfuit,p.4.cii39.c 
theatrum  quid  &  vndedicitnr,p.6.c.i  193.C 
thebesaliaeftciuitasin  AEgypto,&aliain  Iudaeamomine 

Thesba,&  alia  in  Graecia  quae  dicirur  Thebe,p.2.c.2  i9-a 
themorciuitas  quamaedificauitSaiomon  inciuitate,p.2.coI. 

ii67-a 
theodasfuitquidammagus,&c.p.5.col.n85.c.Item,p.6.coI. 

I037- 
theodorus  Tharanitanus  Epifcopus  fcripfit,quod  &  hcretici 

putant  Ch;  iftum  nec  veram  carnem  de  virgine  aflumpfifle 

neccorpus  corporale  fecundumcarnem  habuiffc,p.5.col. 

55  ia 
theologia  dicitur  f  ons  &  fluuius  Paradifi,id  eft,Ecclefiae  mili 

tantis,&quare,par.i.colu.65.a.b.c&diuiditurin  quatuor 
'    flumina  proptcr  quadruplicem  fenfuul  contentum  in  ea,p. 

i.e.70.f 
theologia  paucorum  eft,fublimium  fcil.&  &  Domino  appro- 

pinquantium.  p.  1 ,  c>994.e.f 
theologi  moderni  temporis  curiofitati  operamdantes  notan- 

tur,p.4.col.66i.c&col.i862.f.Item,p.2.col.r329.b.c.Item 

p.5.c-75o.f 
thefaurizatio  qu£  fic  ex  caufis  honeftis  non  eft  interdi&a  a  Sal 

uatore,tanquamillicita.p.5.ci36.f 
thefaurizans  propter  prefentern  vitam  &  amorem  faeculi,con 

tinuo  vermes  illi  cbulliunt,hos  generat  auaritia,&  diuitia- 

rumcaecacupiditas,p.i.c.633.a.b.&c.64i.a.b 
thefaurustuusvbieft,ibi&cortuum,vniuerfaliterintelIigitur 

&depecunia  &deomnibusvoIuptatibus,p.5.c.872.e 
thafaurus  Dei  eft  voluntas  eius,p.4-c.664.e 
thefaurus  fumitur  non  folum  pro pecunia,fed  etiam pro ora- 

nifubftantia,p.2.ci  123.3 
thefaurum  Domini  vocat  leremias  vltricem  fentcntiam,p.4. 

col.898.f 
threni  non  funt  diftinclus  liber  a  libro  Ieremiae,p.4.columna 

585.C 
thuribula  Dathan  &  Abiron  cur  Deus  alrari  iuiTerit  afiigi  p.i. 

c.i28o.e 
timctaliteradultera  virumfuum,alitercafta,adultcrane  vc- 

niat,caftanedeferat,p.3.ci36o.d 
timere  a  cocli  conitellanonibas  quando  eft  licirum ,  &  honc- 

ftum,&  quando  non,p.4.c.66.e.f 
timerc  Dcum  ne  mittat  in  gehennam ,  &  timere  Dcum  ne  te 

deferat,differentimodofit,p.6.col.i409.a.Irem,par.3.coI. 

2104.^ 
timercdebemusinomnibus.AIiquando  enimeftgratia  qua 

dicimus  iram,&a!iquandoira  quam  dicimusgratiam,&c. 

9M'59;C  ,    :  .         .        . 

timcreopportunccautclaeft,&trepidareincpte,ignauia;p.3. 

coI.52i.b 
timorcftparfiodemalo  futuro  diificilieuitabili,non  tamcn 

impoffil)ili,p4.C589.c 
timor cordis caufat  trcmore in  cxtcriorib.  membris,p.4.636.f 
timor  difloluit  vificam,&  facit  f  Iuere  vrinam,  p.4. c154.fi  &  c. 

I132.f.&COl.l236.C. 

H     2  Timor 


Gloilae  Orcfin.&  Nicolai  de  Lyra 


Timor  nimis  rcddit hominem  aliquando  Aupidum ,  &  quafi 

impotcntcmremoucrc.p.^ci^js-c  . 

Timorfcrui!is&initialisdicuntureflcinitiumrapientiaB,Icd 

diueriis  r3tionibus,p.3.ci299.b.&col.i48o.t 
Timor  f<.ruilis  introducit  (apictiam  fi  cut  fcta  nhum  &  elt  pnn 

cipiumextrinfecum,&cp.3.c.i642.f 
Timor  fcruilis  prius.dcindc  amicabilis,quem  Lia  fignificat  1 W 

bera,inde  fcquituramor  purgati  animi  quem  fignificat  Ra 

chcl,p.i.c.3T9-3-lntcrl. 
Timoreoi  magnum  habentes  ingidantur  &  pallefcunt ,  p.3  .c 

1079.C  .  ... 

Timores  funt  quatuor  prster  timorcm  naturalem  qui  omni- 

bus  ineft,fcil.mund.inus  fcruilis,inrialis,&  caftus,p.6.cio5 

c.Item,p.^.c.i453.b.&cxtcnse,col.i48o.f 
Tinca  de  vcllc  ontur,&  oricndo  corrumpic,p.3.colu.74.e.  & 

col.165.a-b 
Tincadomumfibicorrumpendofacit,p.3.c.2<5r,c 

Tnnendus  non  eft  qui  nihil  potcft,nifi  pcrmi(Tu5,p.l.c.34f  •* 

Intcrl. 
Tinca  damnum  facit,fcd  non  fonum,p.?.c.74.c 
Tirulus  diaboli  eft:  Ipfe  eft  rex  fuper  vniuerfos  filios  fuperbia? 

Titulus  vcroChrifti,humiliras,p.3.c.404,e 
Titus  vclVcfpafianusdicunturaper  &  iingularisferus,p.4.c. 

98o.e.Item,parte3.colum.i^53.a.Itemw,  partca.columna 

353,a,c  «  1 

Tobias  intentatione  fortis  &  robuftus  inuentus  ctt,par.2.col. 

1505.3 
Tobi3?libercuritiinfcribitur,p.2.ci446.d 
Tobia?  iaus,p.2  .col.  i  yoo.e 
Tobia?  biftoria  contigit  anno  fexto  Ezechia?  reg;s  Tuda: , qui 

TobiascaptiuatusfuicperSalmanafarregemAffyriorum, 

p.j.c.  1495.C 
Tobfjelib-  i,Vide  in  Libcr  Tobia?. 
Tobiae  vril  is fuic  percuti cecitate fine  cufpa , vt  probaretur e- 

juspatientja,quamE!ymx  mago,quiproperfidia  percuf- 

fus  aerernae  vlrioni  proeparatur,p.6.col.i  3  3'i.a 
Tolerare  aducrfa  huius  vicae  paticntcr  facit ,  quod  confidere- 

mus  eas'ordinariadfinem  vitaebeataeinfuturo,p.3.c.93.b 
Tondere  Cefarie-m  confuetudo  fuit  apud  vetcres  lugcntium, 

fignumdoloris&humiliacionis,nuncecontra,comamde- 

mittci  e,lu&us  mdicium  cft,  P.4.C.173.C.  &  col.644.cf.  &  c. 

879.a.&col.i:84.e 
Tonitruuma!iquandovidetureiTe,quandoauditurfonusro- 

rarumcurruumioi  i.c 
Tonitruivox  reuoluitur,vtrotacus  &finuofus  fonus  fentia* 

tur,p.3C.tou.a 
TonitiuaDominus,excitauitcumSamuelirefp6derctvtper 

uicarum  populi  argucre,p.2.c387.b 
Tonforquem  mcretrixconduxitad  tontendumcapillosSam 

fonis  Pilatus  extitit,cui,vini5tum  Dominum  noftrura  tradi 

dit&  negauit,p.2.col.25q.c 
Tonfuram  vel  nomcn  dcrici  quiarripiunt,irruuntadmirTiad 

Chnfti  fan&uanum  tanguntque  indigne,fan£iafan£torum 

idcirco  mnructur  &  non  folum  in  anima  veru  etiam  in  cor 

pore  citius  fcrucntur,p.i.ci  1 87.U&  col.i  1 88.d 
Topaxius  lapis  praeciofus,&  eiufdem  moralitas ,  p,6.c.68 1 .  a. 

Item  P.4.C.1  289.b.Itcm,p-3.c.264.b 
Tophct,id  cft,gchenn3epcena  vcl  pccnagehennalis  fecundu 

Hebracos  &  Latinos,  par.4.  colum.sSj.c  fcqueati  &  colu. 

645.cc!arius,Itcm,par.3.col.337.a.&col.  985.3.  &co!um. 

1 213.0 
Tophcc  idoli  cuiufdam  ara  inttrpretaturinclufio  finedemora 

tio,p.4.c.6i<f6.c 
Torbinusvtbrutumtractat  anima  rationali  praeditus  latio- 

ncmcorrumpit,p.4.c332.d 
Torcular  fic  dictum  eft,vt  Pfalmi  dc  rorcularibus  eo  quod  in 

his  myfteriis  Dominicc  paffionis  finc  modomifti fan&o  fpi 

ritu  fc.-uentc  Prophctaru  rcdundantiuseftuarint,p.4.65.t>. 
TorcuUri  fojpc  Scriptura  comparatfupphciumgrauilfimum 

P.4.C.945.C 


in  Torcularibns tria  funt,f.prcftura,&  de ca  oleum,&  amurca 

limilirer  &  vinum  &  acinum,quorum  vnum re  conditur  a- 

liud  proiicitur,p.3.cio57.b 
Tormcntaaliorum,rcmedia  luntaliorum,p.3.c.6o7.a 
Torrens(nifal!oraitHieronymu!>)!ine  addiramento  nufqua 

repcriturinbono,p.3,ci624.c.Videetiam3c.95.b 
Tornatura  ceteris  eft  promptior  artibus,p.4.i865.a.Item.p.6. 

c.8o8.e.f 
Torta  quid  &  vndedicitur,p.2.cic83.c 

TotilarexGochoruminuafirImperii)m,&cp.6.c.i57i.c 

Toxicocas,&  toxicum,quid  &  vnde  cJicatur,p.4%c.637.c 

Tra&atustot  &  tam  magnificos  nunquam  condidilTcnt,Atha 
nafius,Ambrofius,Hilarius,Anguftinus&  caeteri,finonco 
tra  fidem  rec"tam  fuijffct  mulrifanus  hxrcticoruerrorobor 
tus,p.2.ci378.cf 

Tractio  qua  dicitur:Ni(i  parcr  traxerit  eum,non  eft  violentia» 
nec  neceflitatis,nec  eft  inuif  i,fcd  volunratis  &dcfiderii,&c. 
P.5.C.1127.C 

Tradiditpater  filium  tradidirfiiius  feipfum:Iudasquid  fecit? 
p.6.c  i2o.f.&485.b.c&557.b-&  i32  3.b.Item,p.4.c.503. 
b.Item^p.^.c^o.f 

Traditurpeccaror  iarlrarja?dup!icirer,p.2.ci64.c 

Traditionts  muiraeinEcclefia  Catholicaferuantur  quarum 
ratio  oemic  1  p*ter,p.  1  .c  1 1  Sg.d.e 

trahimur  hic  ramum,lld  alibi  fadam  eum,ait  Chriftus  viderc 
quod  credit  manducare  quod  efurit,habere quod amauir, 
&  d<  liderauir.Ibidem. 

tranquillitatem  caftitatisfemperinquieraremoliturcircuftre 
pcnsi'artagolibidinum,p.i.c.24o.b.Intcrl. 

transfigoratioDominipei  trcsvirosAbrahaeapparentes  de- 
nunciatur,p.i.c.2  29.b.c 

tranfitum,an  &  quomodofilii  Efau  velEdomconcciTerintfi- 
liis  Ifrael  perterram  fuam,p.i.c.i473.c 

translationottrapofuitbdelliumjprocryftallus,  p.i.c.7i.c& 
dicloHcbraicamcfTahelmultu  aequiuoca  indiuerfis  locis 
eodem modo interpretata cft,c.257.t.& col.263-a  & ceci- 
dit  pro  tentorizauit  vcl  tcntorium  fixi,col.  2  94.C&  fraudu 
lentcr  pro  prouidcntcr,col.3 1 8.c&  c.33  i.f.  &  additio  pro 
c6rrouerfiavelcontentio,c343.a.&  fubiecitferuituti  pro 
&  fecit  tranfire,438.f.&  religio  pro  cercmonium  vcl  legiti- 
mum,c.6 1 1  .a.  &  ieabarim  pro  ie  abarim,  &  c.  1 3 1 8.  f.  Itetn 
plura  ponuntur  in  quibus  dif  crepat,p.2  ,col-3 1  ^.c.&i  lucer- 
nam  pofuit  pro  lucerna,co!.3  39.C&  difperauit  pro  feftina- 
uit  c.47o.f .&  ceffate pro  defiderare, fimiliter perfequi pro 
egredijC^i.c.&lcunculosaureosproexpiatoriaaureajC 
1 1 29.C&  leones  aureos  pro  expiatoria  aigentea.Ibide.Ite, 
iingulatim  pro  pariter,p.3  &taceas  pro fimihs,&  turtur  pro 
hirundoJ&  vidua  procfca,&  dic  plenac  Lunae  protermino 
conftituto,&  ftclI.'oproaranea,&  vberapro  amores.  Item 
poluitrefrcnantem  prolafciuirntcm,p.4.&colueruntpro 
timucrunt,&pi3fgiiantes  promontanas,&pauperem  pro 
claufuris,&  A<thyopia?proChufan3&redempta  propolit 
ta. Vidc  onmia  fuis  locis. 

tra.slanoftLciiiPhilofcphiasadpattesfidelium,perquidfigni 
ficatur,&  pei  qucm,&quofadaeft,p.2.c.478.f 

translatio  noltra  vctcris  Teftamenti  videtur  fada  poft  corru- 
pcioncmin  muhispaffibusBibliae,faclam  perludxos.p.4. 
C0L1867.C 

translario  noftra  magis  &  frequentius  deuiat  ab  Hc-brxo  in  li 
bro  Iob,quam  in ali.s  facrae  fcripturaelibris,par.3.columna 
6a.d 

tranffubftantiatio  an  plura  difficilia  in  fe  videatur  habere  qua 
creatio,p.3.c.r298.f&  1299.3 

tianfmigi  atio  &capciuitas  populi  quomodo  differenter  nomi 
natur  &  numeratur,p.2.c  997. c 

trcs  dics  quomodo  computandos  quidem  dicunt,quibus  Do 

minuslcpultriSdicitur,p.4.col.2028.f 
tres  dics  in  quorum  tcrcio  carnibus  hofti^  vefci  licitum  no  eft 

tresftacus  funthominisp.i.c.964.f 
tria  funt  qiwe  proficiunt  ad  vfum  falutis,p.5.c.743.a.b 

Tria 


Ind 


T!t.ifJror"dcb:mn',rcrutan,q!ixrcrereucrti,par.4.columna 

99 -.b 
Ti ja  h ominum  pL nera  in  Eccclefia,rcdlorcs  continenres,con 

iugati^p.^.c.^oj.b 
omma  in  clauftro Triom  abfcondira  I.uentquxfolisdauibus 

iuJi.ii  &miicricordia?  Deircfcrebuncur,quandoillumina 

buntur  abfcondita  tenebrarum  &  rcuelabuntur  confilia 

cordium  .p.^.ciojg.b 
Tria  Ittm  infatiabi!ia,triafunt  qua2benegradiuntur,triafunt 

d  nici'.ia ,p.5.c.i734-&»73y-a 
Tribulari  tu  lioc  mundo  quomodo  Deus  permittit  vineam  iu 

Aorum,cum  fuerunt  ele&i  &  dilecli  ab  arterno ,  p.^colum. 

2)  J-C&Col.  204J.C 

Tn  bulatio  taoquartj  cmplaftrum  mordax  vrit  te,  fcd  &  fanat 
tc,p.6.c-44J.c 

Tribulatioiiilbsi!K'minario>contumacibuscorrcptlo,  obfti- 

Mtisrxcarc£tib,p.d.ci4'77-t> 
Tribolario  virtutum  omniummater,p.2.c.57i.b 
tribulaio  iuftos  homines  probat  ficut  fornax  aurum,vt  Ci  for 

te  2e  ipecic  plirmbi  quicquam  fuerit  adrr.ixtum,  ignis  de- 

coquat  &  rcibluat,p. i.c.6:j.c 
Tribulario  fecundum  fe  confiderara  odibilis  eft.In  compara- 

tionc  tame  ad  fiucm  iucunda  eft, iciiicet  ad  beaticudinem 

ordinata,p. 6.C.360  f 
Xribulationisrempore  fit  falus-p.^.c^S.d 
Tribulationcs  funt  magisdilcctaj  Deo  quam  facrificia,&  qua 

re,p.-,'.c.i5$2.f 
Tribulo»  &  fpinas  poft  pecc atum  rerra  homini  ad  Iabore pe- 

peri:,oon  quod  alibi  antea  nafcerentur,  &c.  p.i.cio4.f 
Tnbunal  quid  eft,&  quomoJo  Chnftus in  tribunali  fcdebit , 

p.6.L.i7^.a 
Tr  tiusdeccm  poft  tcmporaRoboammodoEphraimmodo 

IfraeJ  vocabantur,p.4.c.  1 1 1 2.f 
TribusDartad  Aquilonern  fedet,  quiacxcius  ftirpeventu- 

ruscb  An:iihriihis,p.i.c.ii72.e 
Tribifsclccemregem  fibi  conftitucrunt  inSamaria,parte4. 

c:?jT.a 
I .  bus  regiacurvincebatnumcroomnestribus,  par.prima, 

c.ii'64-f 
Tribus  Iuda  in  fcriptura  prae  c.rteris  clara  &  multiplex  memo 

rati!  ;\iiietcrtia,col.344.c.Itcm3paiteprima,col.i207.c. 

&feqi  enti. 
Tiibusludaquod  primofecuta  fitMoyfen  permare,rubru 

eftinccrtum&nonhabctfundamentumintextu,p.i.col. 

121  i.b 
TnbusfacerdotaIis&  rcgia  potueruntcommifceri  permatri- 

monium difpenfatiue,&  quarc,licet prohibitumfuitnefi- 

bi  uibus  miicereutur,p. i.c  14;  i.a.b.c 
Tribuum  diAributio  ad  bcncdicendum  &  malcdicendum  ex 

tiemurn  C  hrifti mdiLium  iignificabat,p.i.  ci624.e.f 
in  Tnbubw  nliorum  Ifrael  pcr  defertumambulantibusnon 

ciatinrirmus,dequibus,&quomodointclligendum  fit,p. 

i.c.629  c 
l.iibuiuui  viciorum  quotidicfoluunt  peflimoexactoridia- 

boioquidiilolutianimopeccatis  implicarinonmecuunt, 

p.j.c.i6j6.d 
Tnbu  umproprie  quiddicirur  &c.p.2.cijoo.f 
Tributa  quas  a  fubduis  quafi  iurc  folcbamusexigcre,  vbige- 

neralis  fames  ingruerit,dimittamus,vtdiujitiatnobispa- 

tcr  dtbua  noftra, p.2.ci  364. b.c 
Triccnanus  intcgritaicmridei&pcrfectionem  opcrisfignifi 

ca.;  (jnc  quibu»ncntoacccderedeb^t.ad  diuinamyftcna  , 

P-J.ciii^.a.&cij^S.f 
Triceiiaiiusi^uiiicrusiKilitumGedconisTrinitatisSanc^iiTi- 

mccra;  figura,p.2.col.2o6.e 
i   i    iima  ci:e  i(  |H'lruta?  memoriamfauercdcfunctorum  vn- 
^  dc  rr.uir  Eccleiia  confije  udincm,p.i.c. 13134: 

riccfima  annobapnzati:rChriftus,fa(irmiracula,docetvt 

rcprunattemcraiios  qui  omnc  a?tatcm  ad  hxcofriciaido- 

ncamputan:,p  j.c.738.f.Item,p.i.cii82.f.&c.24i.c 


cx. 

Trinitas  in  vtroquetcftamento  pra?dfcatur,  p.4.c.8o.e 

TrinitasrolafublH;niaeft,qua:nonextrinfecus,fedfuinaru 
ra  fan£ta,p.i.c.i  290. e.f 

Trinitatis  myfteriuoi  nonintcgrenecperfe&eprioresparres 

attingerunt ,  forraffe-  ncc  &  Apoftoli  ante  miirioncm  fpiri- 

tufia.iiti.Et  huiusfigura,p.2.c.i  j.  a.b.c 
Trinitacis  fidcs  poftquarn  permundum  ccepitpra?dicaripa- 

tientiafanclortimjvidifuntaducrfariieorumjparte  i.col. 

3o8.b.Interl. 

Triftabile  &  doloforumfaciliusfuftineturabhomine,quan- 
do  vidccaliquos  fecum  compoitantes,quaiiparcem  dolo- 
ris  fui  fecum  porranrcs,p.3.C44.e 

Trirtabile  &  odiofum  eft  aliquid  fecudum  fe acccptum,  quod 
tamen  acccptabile ad  iinem  relacum,p.3»c.45.c 

Trirtari  peius  eft  quam  timere,p.4C589.c 

Tiifticia  quid  fit  &  vnde  caufetur,  &  quomodo  fomnum  cau« 

fac,p.5.c.979.cItem,partequarta,colum.58g.c.Item,p.3. 

col.i678.f 
Trifticia  duplex  crt.  Vna  qua?  abforbet  &  deiicit  rationcm.  A- 

liaquculiquantulumturbar,p.4.c.366.f 
■  Trifticia  omnis  oricur  ex  amore ,  &  hoc  quomodo,  parte  fex- 

ta,col  409. c 
Triftitiam  ApoftoIorumdemorteChrifti  rccordatur  Eccle. 

fiafingulis  annisexparcrnatradicione,p.i.col.384.b 
Tricurancur  feu  cxcuciunturdift'ormiterterra:nafcentia,p.4. 

col.264.f 
Triumphus  Chrifti  defcribitur,p.3.c.49i.C49:.e.f 
Tropologia  Iibera  cft,&  his  tantum  legibus  circumfcripta,  vt 

pietatcm  f  eq  uatur  intelligentia?  fermonifque  contextum , 

p.4.c.2047.a 
trullaquidiignificet,p.3.c.i8i3.a 
in  trulla  cria  confiderancur,  qua?  cementario  conducunt,p.3. 

Ibidem. 
tuba  confuetudinaria  apud  rerum  pericos  hoc  modo  forma- 

tur  vt  tribus  fiftuhs  aereis  in  capite  anguftoinfpiretur,p.2. 

cio8i.a.b 
tuba  fignum  belli  eft .  eft  etiam  tuba  qua? canit  in  verbo Dei, 

p.r.col.i428.d 
tuba  rerribilis,uel  in  bcllo  fumitur,  uel  in  aduentibus  Regum 

appafatur,p.3.c.i592.f 
tubh  congregandi  alitcr  fit,&  aliter  fit  condudtionis,  aliter  ui 

ctorix,alicer  perfequendi  inimicos,aliter  condufionis  ciui 
■  tatum,p.2.c.io8i.c&ci6o3.c 
tubaquxiudicemChriftumpra?ueniat,qua?,&qualisfit,p.6. 

col  565. d 
tuba?  d  upliciter  accipiuntur  in  ueteri  lege,qua?dam  pro  tubis 

ducHilibus,fcilicet,dc  meralio,qua?dam  cornea?,&c  quan- 

dc&ubiutrxqueu(iiabantur,p.3.ci665.a 
tubffdefignantclamoremprxdicantiuminlampadibusclari 

tas  miraculorum,p.2.c.2o6.e.f 
tubarum  ufus  erat  ad  quatuor,fcilicet,  ad  populi  congregatio 

nem,ad  caftrorum  motionem ,  ad  belli  congreiliont  m ,  & 

adfcfticelebracioncm  P.1.C.1225.C 
tubarum  feftum  apud  Hebr^os  qtiando  incipiebat,&  quomo 

doperagebacur,p.3.c.io58.f.Dicicut  &  neomenia^c.iojg. 

b.Icem,p.i.c.267.f.&  c.7 1 3.b.c&  c.962.f.&  quotuplici  cau 

fafiebac,p.i.col.i395.c 
tubarum  fettum  fiue  neomenia  quare  inftitufum  fit ,  p-3«  col. 

io59.b.c 
tubis  ucebantur  Iuda?is,  ficucapud  Catholicos  campanis  uti- 

mur,p.5.col.i24.f.ltem,parrc6.col.320.d.e.ltcm,p.4.col. 

1131.C 
tumorisquaruorfuntfpccics,p.5.col.937.a.Item,p.3.coIt!m. 

303. b 

tumca  una  fufticitdccoi  curfu  in  terra  promiffionis,  quia  cft 
multum  calida:  <x  quod  ibi  eflec  fufficiens  ucl  eriam  fuper- 
fluum,cifet  in  regionebigidanecefTarium>p.5.c  190. t 

tunicispelliccisindutns  eftAdam&  uxoreius&  quarc,p.i. 

C-972-C 

tunicisduabusquoPoutifcxIegisindutusIeft,  &  Ieftis  pro- 

H     3  hibet 


GloflaeOrdin.&N 


hibcr  Apoftolos  duabustunicis  induhcum  lcx  &  Euange- 

humconucniiedebcant.Ibidem. 
Turbaeft  hominumquorum  fcrmo&fcnfus  infhbihs  cft  & 

vagriS3p.5.c.82  3.c 
Turbari  ad  iudicium  Dci  rccurreredebemus,&  quare,  p-3-  c« 

'"-  d 
Turbauit  fc  Icfus  &  frcmu-t,  quam  alius  turbare  non  potuit, 

Sicomniahuiufmodifufccpit,quia  voluitjp.j.cisdo.d.c 

Turboquid  fir,p.6-col.94^«c 

Turma  cft  multitudo  tiiginta bcl!atorum,&  cft  proprie  pcdi- 

tum,p.i.c.ii77.a.b  . 

Turpceft  homincm  in  fidc  ab  infantianutntum  talium  lubire 
magiftenum  qui  rcpcntc  magi&ri  fafti  funt ,  p.  i.  columna 

JI3«a 
Turpia corporeo  afpcttu  multa  facrofan&ae  rchgioms  conte- 

phuionercuercndafuntjp.^.cj^.c 

Turpirudinis  infirmiras  prona  in  ruinam  excitur  honeftate 

nuntiali.&quodfaniseftofficium^egrotiseftremcdium^p. 

i.co!.72.f 
Turpitudincm  pleriq:  non  cxercent  in  opere,fcd  adhuc conti 

nua  cogitatione  grauantur  in  mcntc,&  per  quem  fignifican 

tur,p.i.c.io6y.a.b 
Turrisin  mcdio.oedificata  templumeftinmedioludaeae  Tor- 

cularipfa  Synagoga,p4.c65.b 
Turris  Ophel  tfj  Zacharia  dicirur  turris  nebulofa ,.  &  quare,p, 

2.col.i 2  j o.f.& col.i 357-C.&  c.i 35  4-b-c.  Eft  ctiam  nomcn 

villae  extra  Ierufalem ,  c  1 3  97.a.b.Item  turris  gregis,p.i.c 

371.C 
Turrim  cum  poftcriori  filioru  Noe  aedificarent  in  campo  Sen 

naar,murauit  Deus  eftigies,&  non  cognouit  quifque  fratre 

fuum,p.2.c.ioi3.b.c 
Turturisproprictaies-Etquidmyfticcrcprefentantjp.j.col. 

717.C 
Turtures  maiores  funr  meliores  &  pinguiores,p.i  .col.9 1 6.e.f 
Turturesfuncinmagnaabundantiainterrapromiffionis,p.i. 

coI,9iy-c 
Tyberias&CapharnaumineodcmIitore,p.5.c.iri6.e.Item, 

p.4.cii7.b 
Tygris  etiaui  eft  fluuius  Mefopatamiae,p.3.c.2Q99.a.  Item,p. 

2.is2j.a.Itcm,p.i.col.7i.a 
Tyrannis  proprie  eft  qui  in  communi  rcpublica,no  iure  prin- 

cipatur,p.3.col.i78.f 
Tirannus  qui  membrum eft  diaboli  inebriatur  de fanguinc  in 

nocentum  aliquos  realitcr  occidendo,&  aliquos  interpreta 

tiue,p.2.ci5:94.f 
TyriiscircunfcnbitDominustempusvltioniSip.4.c.227.a 
Tyrus  &Sydon  praedicantibus  Apoftoliscrediderunt,aDeo 

deuoti,vt  PaulumTyro  abeuntem  omnes  cum  vxoribus  & 

liberis  vfque ad  naues  profequerentur,  p. j.c, 2 1 1  .b.  Item, 

p.4.col.2  2  8.e.f 
Tyrus  malis  opprcfla  fe  ncn  peperiiTe  illam  multitudinem  ci« 

uium&opum  fatetur,p. 4.0.223^ 
Tyri  verba  ad  Sydonem,p.4.col.2  24.d 

V 

VACC A  rufti  Chrifti  paihonem  prefigmabant,  &  quo- 
modo,p.i,col.i299.a 
Vaccam  comburcs  quomodo  maculabaturcxhoc,cumilla 

combu-ftio  ficret  ad  hoc  quod  cx  cineribus  vacce_  combuft^ 

immundi  purgarentur,p.i.d30i.c 
Vaccamcur  faccrdos  comburit  eiufquecineresvir  mundus 

coIligit,p.i.c.i303.c 
Vaccaetantum  fex  fucrunt  immolatae ,  vttradunt  Hebraeiper 

totam  durationem  vtriufque  templhQuarum  prima  fuit  fa 

&a  in  delcrto  tcmpore  Moyfi,&cp.i.ci307.a 
vaccae  lacTantcs  viculos  nat uraliter  inclinantur ad  eos  nutrie 

dum,p.2.co!.352.f 
vaccuus  quis  apparet  coram  Domino,p.i.c.7 1  ^.b 
vaccuum  &  plcnum  quomodo  opponantur,p.5r.eol,j  066.1 
vah  vox exultationisjpar.j.col.i^^.e 


lcolaideLyra 


valentinushaereticusvndcoccafioncmcrroris  fuiacc^pir,  di« 

ccnsquodfiliusDcicorpuscoek-fteaccuhr.Et  rcdarguirur, 

p.j.ci072.tlccm,p.4.c.2  20  2.d 
vallis  plorationis  fattam  cft  nobis  vcrbum  caro  faf£kum,bibcs 

caliccm  pafiiopi.s,p.3.c.i42  0.d.c 
valuaein  partisftaciiuntur^vtciscongruotcmporcparcfaclis, 

ciuesinciandi&cxcundifaculcaccmhabeant,p.2.columna 

1350. d.c 
vanum  quid eft,p-3 .c.i  $ 5  i.b 
vanaegloriae  fectarorescumfehominibus  praeferunt,a!iosde 

fatuiis  fenfibus,alios  dc  indignis  meritis  reprchcndut,  p.3. 

col.303-b.&  feptienti. 

vanegloriofi  hgnificanturper  volatilia,p.4.c.2o8o.f.Itcm  per 

Efau,col.2i77.c 
vanitas  mundaaa  vt  puluis  euanefcit  &  ad  infcrni  mcerorum 

deducit.Etperqi.iid  fignificatur,p.4.c.2  56i.c 
vanins  nihilco  qui  putatplus  valcre  numum  quam  Deum,p. 

3.c.8i3.Interl. 
vapulans  extra,iam  in  fecreto  mentis  agit  vt  nemo  oblatrct,& 
Dcus  adiuuat,ibi  mancns  de aeternis  agit,quodtibi  non  licec 

excra  inftrepitu-.p.^.ciooj.a.Intel. 
vapulaturos  fe  minus  multi  cxiftimant  fi  nefciant  qufd  opera- 

ri  debcant,&  auertunt  ne  audiant  veritatcm^p.j.  columna 

876.d 
vasomnequodfufileeft  durumquidemeft,fcdeum  labitur 

fragile  cue  fo).et,p.3.c.9  2  3  .a 
vashonoris,autcontumeliae  vnufquifque  efficiturnon  calu, 

nequefortuitu:fumusenimrationabiles&  liberi  arbitrii. 

Sed  quifque  talem  praebeat  vc  electus  efle  mercatur,  &  vas 

honorisefficiecur,p.i.c  1334.6 
vas  ticTtilc  in  facrificiisconfringcbatur  aeneum  uero  refricaba. 

tur&  lauaba.-ur,p.i.col.958.f  *. 

vas  auriexcelfum,EIias  &  Ioannes,&  Ieremias^p.j.columna 

266.d 
vafe  fcetido,uel  oleum,uel  vfnumfacilecorrumpitur,p.i.ccr: 

996. e.f 
vafadicunturcuiuflibetartisinftrumentaapud  Hcbraeos  fi- 

militer  &  arma  militis  &jocalia  mulieris,p.i.c.287.d.e.  & 

col.77'8.f.&col.i58j.cItem,p.2.col.i9io.c.Item,p.4.  col. 

292.b.&col.896.f 
vafa  Ecclefie  ut  caliees  &  alia  in  primitiua  Fcdefia  fuerunt  de 

matcriaparum  preciofa,utdeftanno,cupro,&  ferro,&  hu 

iufmodi,quae  poftea  facta  funt  de  auro  & argcnto  &  lapidi 

bus  preciofiSjp.4.c489.c  V  ide  in  Exupenus 
vafa  omnia  unius  funt  fubftantise,p.4.c.27  2.d 
uafa Hebraeorum debent requiefcere etiann  diefabbati, nec li 

citum  eft  eis ea locare uel  accommodare  Gentilibus  ad  fa- 
•     ciendum  opera  fua,ut  fecurim  ad  fcindendum  ligna,p.i.c 

711.  c 
uafaquaefancl:ificatafunt&  quibus  miniftrantur  fan&afan- 

clorum,non  portantur  ab  animalibus  mutis,fed  qui  ea  por 

tantin  humerisfuis,iationaIesdebentefTehomines,p.i.c. 

1185.C 
uafa  Domini  funt  qui  iarn  apti  funcad  capicndamunera  diui 

na,&habilcsfuntadminiftcrium  Dei,p.2.c.92o.d 
uafa  irae  &  uafa.  mifcricordia  funt  in  Ecclefia,  quae  eft  thefau- 

rus  Domini,p.4.c.897.c 
per  uafa  ii ae  minittracur poculum  uite  mifericordiae,  pa-i.col. 

40i.b.Incerl. 
uaforum  facrorum  curquaedamhyacintino,qua?dampurpu- 

ra  tcgebanrur,p.i.c.ii84.f 
uaftator  tcrrarum  &  ti ibutis  cundla  opprimes  audiet,quomo 

doadmiddodicetunQuomodoccflauitexaclor^Qu^omo 

do  eft  contritus;&  ad  nihilum  reda<ff.us,p.4.ci6o.e 
uaticinia  de  fortuna  populi  Ifraelis  Nuraer.24.de  Chrifti  re- 

cluisintclligcndafun^p.i.ci^jj.b 
uberaAegyptofubigunturcumiurpihuiusmundi  defiderio 

humanae  mcntis  uoluntas  fubfternitur,p.4.ci  2  5: 2.d 
ubera  caftrarum  non  franguntursfcd  meretricum  laxis pclhb. 

irruganturp.3.ci827.b 

vbcrtas 


Inci 


Vbcrta^  fccimca;em,fecuri'asncgHgcntiam,negl!'gentiacon 

ceuiptum  par!C,p.4.c.8c7.b 
Vccordia  nulla  maior  quam  diuinis  pr^ccptis  f ortitcr  infifte 

rc  pro  humana ruributione^p.j.ci  14^" 
Vccordiaquippemagnaeft  laboriofa  agerc,&  auralaudis 

inhiarcp.^.lbid. 
Vcctigal  qrsiddicinir,p.2.c.i300.f 
Vehcmoth  quomodo  interpreratur.  Et  Iuda?i  dicunt  ciTeno- 

nicn  cuiuida  animaiis  incredibilis  magnirudinisjintantum 

quodin  vnodiedepafcithcrbasmillemontium,&cpar.3. 

Vide  in  Leuiachan  &  in  Cetus. 
Vclici:ra!iq;::ddupliciter,p.6.C338.f 
Vclle  mukiplex.Eft  cmra  vclle  natura: ,  vellc  gratia?,  velle  vi« 

cij,p.6.c.9t5.d 
Velle  natura?  per  fe  impotens  cft,nec  palma  meretur,fed  vin 

citur  &  trahitur a  velie  viciijbid. 
Velledicicur  Deus &  hocfecundum quinque  modos, par.  3. 

col.i  297.C 
Vellenabus difcipuis  Iefu  fpicas,  an  peccaucrunt  tranlgre- 

diciidofabbatiobfi-ruationemjp.fi.ci^a^.b.c 
Vellusiiiquoddefcenditresfacrificia  Iudaeorum  fignificat, 

P.2.C.197.C 
Velum  duplcxcrattnbernaculi.Vnu  oftii  atrii.&hoceratfub 

cura  &  cuitodia  Caathicarum.  Aliud crat  pendens  in  oftio 

atrii  iubcura  Gctfonitarum,p.i.c.i  178.1.  &  C.1187.C 
Vclum  fcifiutn  rcmpore  paffionisqualefuit,anquodfuitin 

intioitu,an  quod  intra  fantturr.fan&orum,  P.5.C.461.C 
vclutemp!ifciflumcft,quidpcrhoclignificetur,  p.6.c.378.d 

Itcm^p.i.cSS^.c.f 
velum  qtiod  eft fubie&ionis  fignum,  non  habet  vir  in  fignum 

hbenacis,p.6.c.2  84.^ 
venx  corporis  ficut  fanguincm  habcnt:fic  vene  terratu  aquas 

latcntes.qua:concuffioneerumpunt,p.4.c.2049. 
venatores  mali,&  ctiam  boni,&  qui  fint,p.4  c  1 291  .b.c 
vcnatoresin  facra  fcriptura  vixin  bono  inuenimus,econtra 

pifcatorcsraroin  malojp.^.ci  143.C 
vendei  c  no!i  fapicnriam  &  doc*trinam.&  quare,p3  .c  170^.0 
venditioc,!s&  cmptionisiura  quomodo  feruentur  &ratifi- 

ccntur,p.4.c.8oy.a 
venena  ferpentum  depelli  mcdicamentis ex  fcrpentibus con- 

fedisperh!betquimed:cinxperitiamgerunt,pi.i3j2.e 
veniaahtcrdacurfratri  petenti,  aliterinimicoperfequenti, 

p.  y.c^oj.b.c 
veniam  petensa  Domino,qui3peccauit,&hominipeccanti 

infeacpcenifc-.tidimittcrenonvuIt,illcduplexp6dus& 

ftareiann  dolofam habct  in corde fuo,p-3.  ci  693.3 
venimus  in  hunc  mundum  vt  tranfeamus  de  virtutc  in  virtu- 

tcm ,  ncque  permaneamus  pro  terrenis,  ficut ille  quidice- 

bat :  Ammahabcsmulta,&cp.i.c.i42o.f 
vcnict  quoties  in  fcriptuns  Prophetarum  legimus  de  Chrifto 

deber  intelligi,p.4.c.62.d 
Vt  nrer  Dcus  vel  idolum  guloforum  eft.  Cuius  tcmplu  cft  co- 

quina,miniftricoquinarii,immolatcpecudcs,cocla;car- 

ne^fumusii.ceuforum^odor  faporum,p.4.c.U36.&H37. 
Vcntcr  ici.epaculumciborum,omncslabores&momcnra" 

ne.t  blaiiuii.^ntagulacjftercorisfinccondemnatjp.i.col. 

g6'l  d.c&  ci)di.b.c 
ve.rei  dicifurcxa6tor,&quare,p.3.c.373  a.b 
vencerm  .ians,declinatcitoad!ibjdincm,p.6.C56r.c 

venter in  facra fcriprura  aliquando  pro  mentc  ponitur ,  p.  4. 

c.6i8.t 
vcncicmfcqiiirurpartus.p.i.c<588.c.f 
vcntiiloqui  dicuntur  phytoncsqm  in  ventrchabcnt  demo- 
%   ncm  vctbacxtcriusprofcrcntcm,p.i.ci5:62.d.e 
Vcntilijbriirn  quid  eftjp.j.col.yd.f 
vcnti  raDciisccgnofcit,fed  non  idconeccffceftnosfacere 

qdillcpraffciuit,fcd  quod  nos  propria  voluntatcfumusfa 
.  #uri,ji!e  qucifi  Deus  ftitururn  prcjnouit,p.4.  c.i  o44.d 
isin  'ifibiliseftproprerfuamfubtihtatcm,  &idcovoca 

ti.r  fpi-  itus,p-4.c.  1574-f 


ex. 

ventus  eft  motus  aeris.cutus  velocitas  pcr  pennas  fignatur,p. 

3.col.i228.e 
vencum  quiscontinuit  in  manibus  fuis>  De  hoc  non  poffunt 

refponderePhilofophi  perfe£te,quia  de  ventis  locutifunt 

valdefuperficialitcr&  impcrfec5te,p.3.c  1731.3 
venti  visfignificatBaby!onisimpctum,p-4.ci07i.b 
venti  aliqui  funt  fereni,alii  procellofi-aliqui  xgrotatiui:  &  a- 

Iiquifanatiui,p.3.ci9i5.c 
ventis  pennc  propter  difcurfus  celeritatem  tribuuntur,par.4. 

C9o6.e 

vcnusftella  varianominafortitur,quare&  vnde;&mirabile, 

eftincius  motu  cumSole^&cp.^.c^fo.f 
veneri  afluctus  etfi  aliquando  euigilet  percipiedo  ad  horam 

mala  qua?  incurrit,  tamen  cito  reuertitur  a"d  vomitum  pro- 

ptcrmalumhabitumvelcarniscorruptionem,parte3.col. 
1708. d 

veneremReginamc?livocant  Aegyptii?p.4.c.856.f 
verax  eft  folus  Deus ,  homo  ex  Deo  verax  eft ,  ex  fe  mcndax, 

p.6.col.i58o.e 
verberatio  in  lege  non  habebat  vltra  quadragefimum  i&um , 

p.l.CI5p2.f 

verbum  quid  dicitur,p.5.c.i  o  1 6,d 

verbum  dicitur vox  fignificatina,  &  quomodo, p.j.c.ioi 5.C 

verbum  quodforisfonat,fignumeft  verbi quod intus  lucet, 

P.6.C.1380. 
verbum  Dommiquod  dicit  IfaiasexiuifTcalerufalcmfunt 

1 2.Propheta?,p.4.  col.41.,1 
verbum  Domini  permanfit  nequaquam  paffioni  obnoxium, 

par.4.c.827.a 
verbumDei  inquemcunquecceiditeleuauit,p.4.c.i24.d 
verbum  apud  Hebra?os  pro  rc  frcquenter accipitur,  parte  2. 

c.97o.d 
verbum  nimisobfcuru  velambiguu  uulgi  mori  debetdici  vt 

intelligatur  etlamab  indo&is.Qmd  entm  prodeftlocutio- 

nis  integritas,fi  audienccm  non  a?dificat,p.  1.C.2  24-e.f 
verbum  Dcipraedicatum,primumminusvidetur&  contepti 

biIe,cloqucnria?  &  fapicntix  Philofophica?,Iicet  iplum  pr^ 

cedat  altitudine,amp!itudine&  annofitate,p.5.c.52  6.t 
verbum  malumfcurrile&  honeftum,fignificaturperfemen 

immundum,p.i.c.io37.b 
verbum  iocofum  propteraliquamcaufam  rccreationishone 

ftam  didum,nonnocet,p.6.c.558.f 
verbum  aliquod  fic  prof  crtur  aliquando ,  vt  eft  confonum  fi- 

deiCatholicae,licet  pronuncians  illud  verbum  hocnon 

inteiligat :  fcd  aliud,  &  prjerer  intentionem  loquatur  diui- 

na  virtute  hoc  facicnte,p.i.c.229.c 
verbum  noftrum  medium  eft  inter  intentionem  Ioquentis  & 

eiuseffedlum;p.3.cii79.b 
verbum  noftrum  quod  proferirnus,temporale  eft,&  tranfito- 

rium  &  fe  oftendit ,  &  de  quo loquimur ,  multo  magis  ver- 

bumdiuinumoftenditpacrenvficuteft,p.3.c.i9i5.b 
verbum  Dciperlucernamfignificatur,  &  quando  occulrn- 

tur,&quandofupercande!abrumponitur,  p.5.c.8io.d 
vcrbum  Dei  per  macheram  petrinam  prefignatur ,  par.:..col. 

iji.b 
verbumDeiprxdicatum,perroremfignificatur,p.2.c.ioi.c. 

&fequen. 
verbu  Dei  fi  quis  infideliter  fufcipit,nec  comedit,fed  abfcon- 

dit  vermes  ex  co  ebu!liunr,p.  1  .c.63  5«a.b 
vcrbum  Dei  myfterium  tegit  puteus  dicitur  .•  fi ad  populo  ef- 

fluitfonsappeIIatur,p.i.c.4i.a.b 
verbumDcifiibtrahiturdup!icicaufa,p.6.  cii59.b.c 
verbu  Dei  ficut  pcr  Propheras  pcoferturad  hojcsvelamine 

literoe  te*5tu,fic  ucrbum  Dei  in  nouiflimis  diebus  ex  Mariae 

virginiscarneueftiturnproceffitinmu«dum,p.i.C905.c 
verbum  in diuinis  ex  quo  fufcepic  homincm,id  cft^carncm  & 

animam  nunquamdifpofuitanimam,  fedcaro  pofuitani- 

mam,in  mortcp-y.ci  193.C 
vcrbum  in  diuinis  Ioanncs  Euangcliftaaliis  modis  nominat 

quamcKterideeoloquentes?p.5.cioi6.d 

Verbum 


GloRx  Ordin.  &  Nicolai  de  Lyra 


v«*untur:Maius  enim  cft  lumcn  &  gratia  nouiTeftamcn- 
tiqudmvctcris,par.i.c.9i9.b.c,&colum.962.f.&colum. 

Vctqri  Tcftamcntoconncditur  nouumfraternofcedere:& 

•.ialcgi,!icut  AaronMoyfi,p. 1^.781. c 
in  Vctefl  f  eftamentb  cft  nouurr,  rcftamen  tum ,  ficut  rota ,  p. 

j..c.  io8o.il 
vctcrafjcrificiatranfifle&in  Chriftonouafada  ,par.i.coI. 

899. b  .  .,  -n 

vctul.r atlqu* fortilcge dimlttunt  de node vafa in qutbus clt 
aqua,difcooperta,vt numina nodurna(qux  voc^nt bonas 
res)  ad  profpcrandum  illuc  vcniant  ad  biben dum:  vnde  & 
hiccrrorproucnit,p.i.c.ioi4.d.c 

v«uftashumana&malcdiclioinduobusconfiftit,lciUcct,m 

culpa  &pcena,p.6.col.8i.c  .  _ 

VCxillumcuiuslibettribus(ficutdicuntaliquiHcbrxi)eratli_- 

mile  in  colorelapidi  poluo  in  rationalijin  quo  erat  fcuptu 

nomenfui  Patriarchx,p.i.c.ii79-C,&c.ii8i.c 

via  Dci  pax,  humilitas,  paticnua  eft,  qua?  qui  dclpiciunt, di- 
cunt;S:ientiam  viariimtuarumn(jliimus,p.3.c.222.d 

viabcneagcndicriplcxcft.quia  vcl  opcre,  velcogitatione, 

vcl  verboaliquid  boniagitur,p.i.c.62  i.a 
via  pcccandi  hominibus  cft  triplex,in  fado,in  dido,&  in  co- 

gitatione  peccaiK,p.i'Ibid*  '  . 

viaimpiorurndiciturconrntio,quiateric&teritur.  Dicitur 

etiam  tnfelicitas ,  quia  ad  infernum  ducit,  parte  tcrtia,coI. 

viam  trium  dicrum  profedi  funt  Ifraelitae,&cdupliciter  intel 
ligitur,  fcijicec ,  quod  prima  die  fui  rcccflns  ambulaucrunt 
peir  tantum  fpacium  quantum  faciunt  tres dietae,vel  quod 
per  tresdicscontinueambulauerunr,p.t.c.i229.c 

viaeduae  funtpcr  quasdiabolusnititurfubuertcrc  animara- 
tionaicm.  V  na  ftib  fpccie  leuitatis.  Alia  eft  per  oppofitum , 
P.4.01239.C 

vix  vniuerfa?  Domini  quibus  mundum  regit ,  &  rationalem 
creaturam,funt  mifericordia  &  iuftitia,p.i.c.8  j  j.b.c.  &  c 
126J.C&C.1667.C 

via:  non  funt  adignandae  Deo,  per  quas  ipfeinccdit  fecudum 
deitatem,p.i.c.874.f 

\ix  alie  non  funt  quibus  ad  nos  venit  Deus,nec  funt  alie.  qui- 
busadeum  veniamusquammifencordia&veritas,par.3. 

C.1J03.1 
viasconfundcbantqui  vmbras  acquiefceredocebant,  p-4-c. 

JJ-b 
viasquatuor  ambulauitChriftus,  &applicantur  ad  viasde 

quibus  Salomon  dicit :  tria  funt  mihi  difficilia,&quartu  m 

penitusignoro,p.4.cio2.d 
vias  duas  animce  oftcndit  faiptura.Vnam,  qua  in  carne  pofi- 

ta  pcr  Icge  Dci  virtutibus  cxercctur .  Aliam  vero  qua  poft 

refurredionem  afccnfura  ad  ccelos,  per  multas  manfiones 

ad  patrem  luminum  peruenit,p.i  .c.i420.f 
viator  quis  dicatur,p.3.c.2  2  8.f 
viator  in  biuio  vel  in  compito  circunfpicit  quo  gtadiatur,p.i. 

col.39i.e 
viatoribus  celeritas  aptiffima  cft  ea  propter  populo  Iudaeoru 

manducare  Pafcha  praecipitur,p.2.c.877.b 
vicenariusnumerusfemperinfaurtus,p.2.c.t44-a 
vicarius  Iefu  Chrifti  debet  cfle  valde  mollis  pietate  erga  bo- 

nos,&  durus aequicate aducrfus malos  obftinatos ,  1  a:  tc 4. 

C.741.C 
vicariusChrifti  figniflcaturpcrSamuelem  ,par.2.C4i6.c.& 

pcrEzcchiam,coI.H47.c 
vicenarius  vrriofquc  Teftamenti  coniundionem  figniflcat, 

legis  fcilicct  quc  in  quinq;  libris  &  Euangelii  quod  in  qua 

tuorfcriptumcft,p.i.c.8i7.a 
vices  mini(trorum(vt  tradunt  Hebrei)  Phinees  ncpos  Aaron 

ordinauit.Suntautcmviccs  vigintiquatuor,quas  Dauid 

ordinauitadminifteriumtabcrnaculi,par.2.c.  iojj.b 
t  vicefimo  anno  numcrantur  quiaad  bellu  cliguntur:quia  ab 

hacaate  contra  vnuraquemquc  vjtiorutn  bcllanafcuntur 


ideoqucad  pugnamcliguntur,  vt  pugnentcontralihidi- 
ncm,ne  Iuxuriafupcrentur,p.i.col.i07j.a.b 
V  icium.videin  vitium. 

vidima  quae  pro  Sacerdote  offertur  tota  dcbct  cremari  vt  in 
tegriratemSacctdotisdemonftrarer,p.i.c.9jj.c 

vidima  matutina  lignificabat  vitii  que  in  paradifo  ante  tranf 
grcffionem  fuit  vefpertina  vcro  rcftitutionem  noftri  perfer 
uatorem  cxtremis  tcmporibus  nobis  redditam,p.i. 1388.6 

vidima  quid  fit  re  &  moraIitate,p.4.c.466.f 

vidima  animx  quandodiciturca:ca,clauda,&languida,p.4. 

C0l.2Ol8.f 

vidima  non  coquebatur  iuxta  legem,p.a.c.i93.d 
vidimam  iiuius  Deo  cfie  acccptam difficile eft,qui  non  prius 

rcliquitcuIpamproquaoffcrt,p.2.c.i339.c 
vidimae  in  holocauftorum  loco  quarc  facrificata?,p.i.c.9j6,d 
vidorcs  viciorum  vidoriam  attribucre  non  dcbent  propriae 

virtutijfcd  bonitatidiuinaj,p.i.col.i4io.f 
vidoria duplex,vna  vincitur  mundus  ,  alia  vincuntur  regna , 

p.6.C939-b.c&  c.  1420.  f 
vidoriaadeptadehoftae,fornices  fibi  crigebanr  antiquitus 

vidores  in  quibus  virium  fuarum  laudes  defcribebantur, 

P.3.01693.D 
vidum  negarefeminantibusfpiritualia  quibustcnenturho- 

minesdeiurenaturali,diuino&humano,grauiuseftpec- 

ca:umquam  manumnonporrigereegeno  fimplici,fpiri- 

tualia  nonfeminanti,p.5.ci93.c 
vid.im  tenuem  fub  vili  tugurio  fumere,mcliuscft  quafplen- 

didas  epulas  cum  fatigacione  incertis  locis  quaerere,  par.j; 

coI,2io4.d 
vidustenuis  tam  animaequam  corporivtiliseft,  fuperfluus 

veroecontra,p.3.c.2i3i.a 
vicos  quid  eft,p.6.c.  1 08 1  .b 
viduaillalaudabilis  quae  viduitatem  fuammeffis  manipulis 

fuftcrrabat  alienae,p.2.c.29i.b 
vidua  habet  bonam  commcndationis  fuae  matcriam  >  vt  cum 

virum  luger'fleatfeculum-p.2.cij79.b 
vidua  qua»  vulc  Deo  intendere  fedens  cogitat  quc  lunt  Domi 

ni,p.2.cij8i.b 
viduarepudiata  abfque  liberi  rediens  addomum  patrisfui 

fignabat  animam  dcficiente  a  Deo  deinde  pcr  penketiam 

Jiberatam  feminepercgrino.  Eadem  etiam  reprefentant 

Synagogam  Iudeorum,p.i.c.i049.b 
vidue  ad  quam  miffus  eft  Helias  clementia,p.2  .c.8 1 3-a 
vidue  cum  tota  terra  famg  laboraret  Deo  cura  non  defuit,  p. 

2.c.8i3«b 
vidue  filius  cur  permifit  Deus  vt  moreretur,p.2.c.8  i4«f 
viduam  cui  multiplicatum  eft  olcu  ab  Elifco  Abdu^  vxorem 

qui  fuit  difpenfator  Achab  quidam  arbitrautur,par.2.coI. 

873.3 
vidug  vere  funt  induplicigradu,p.6.  C.711.C 
vdcrepro  audireaccipitur,vtibi:  Cundus  autem  populus  vi 

dcbat  voces,quomodo&quare,p.i.c.67j.c 
videre  aliquando  accipitur  non  folum  pro  vifione  corporali, 

fcd  etiam  pro  cognitione  intelleduali,par.  j.c  1 03  2.f 
videreDeumnegant,quidicunteum  non  curare  humanas 

res,p.3.cj02.e 
non  videt  vana  qui  fixus  eft  in  illo  qui  eft  fuper  omnia ,  cuius 

mcns  furfum  eft.-qui  vcro  hec cogirat fub  Sole  viuit,vbi  va 

nicas,p.3.ci3;9.b 
vigcnarius  numerusficutdualis,pra^terduasdecades,  in  ma 

lo  folct  accipi,ficut  vndenarius,  qui  vno  indiget  vt  facrum 

cxplcatnumerumfciIicetduodenarium,p.^.c.i46j.a 
vigilat  qui  oculos  apcrtos  in  vero  lumine  renet ,  p.  j.  C.872.C 

Item,p.6.ci37o.d 
vigilie  trcs  funr,&  poffunc  per  eas  intelligi  tria  tepora,fciIicet 

iuuentutis,fenectutis,&  «atis  media,&cp.j.c872.e 
vigiliequatuor.  Prima  vigiliaeftcuftodia  puericif  ,fccunda 

cftjcuftodiaiuuentutis.rcrtiafratus  vinlis,quartafcncdu 

tis,p.j.c.872.f.Itcm,p.i.cii73.a.b 
vigilie,  multc  in  quibus  laudandus  eft  Dominus,  p-4.col.87.b 

Vigilias 


Ind 


VigWas  vocat  Icrcmias  cxercitatiohcm  ad  vindi^ara,par.4. 

Vs^miduonumerusinfcripturisdiuinis :  principalibuscau- 

lis  afcnptus  fxpc  rcpcntur,&  cnumerantur  plura ,  parte  i. 

col.i  ib'o.d.e 
V  igintiqurtquc  numerus  eft  quadratus ,  &  quid  per  cum  re- 

pixrcnratur,p.j.c.ii22.e.&vixautnunquaminbonore- 

ucritur,p.4.c.H55.a 
Vigintiicptcm :  Numerus  ifte  &  ad  bonum  &  ad  malu  poteft 

rcfcrnp.4  c.1290  e 
Vig.-nt  io6to  compkbis  fi  ab  vno  vfque  ad  7.omnes  in  ordinc 

numcros  oumcraucris,p.i.c.747'c 
Villa(vt  dicit  Lyra)eft,qux  non  habet  muros,  &ciuitas  villa 

eft  tlaufa  naii!s,p.i.c.i74<5.d 
Villas  prodit.Et  racit  iicut  auis  qux  oua  vel  pullos  quosfoue 

rat  iaptuicxponit,p;5.c.i7i8.f 
Viilarcuihbctnotabilisdcbet  vnusiJr^fidensprfpofitusafIi- 

gnari,qui  faciat inter  homines  iuftitiam  obferuari ,  par.  2. 
f    C0I.1125.C 
Vmcere  fruftra  nititur  malignos  fpiritus,  qui feipfura prius 

non  vincir^p.^.c^yS.e 
Vintulainhiftadiriimpitiuftitia,p.5.C3io.f 

Vmcuia  corporea  funt  famcsjfitis,  &  huiufmodi,  qux  hic  ne« 

qucuntioIui,p.5.c.y6.e 
VincuiiimplauftncftgroffiusquamfunicuIus,p.4.c.72.f 
Vindiaa  an  fit  per  fe  petenda,velappetibilis  propter  fe ,  p.6. 

C0L1721.&  1722. 
Vindicta  vocatureuigilario  Dci,  p.4.  col.  1041.8 
Vindiclaquomodo,&qualiter,&quotmodiseftappctenda, 

&  quando  non  cft  quxrenda,p5.c.i  16. f 
Vindictain  quibufdamnon  prohibcturquxfitadcorre&io- 

nem ,  qiiae  &  ipfa  pertinct  ad  mifericordiam ,  nec  impedit 

propolitum  manfuctudinis,p.5-c.i  1 5-b 
Vindictapiaduinrebellisfubditur,p.j.c.553.b 
Vindicta  iufta  punitur  crca:ura,quando  fe  erigit  contra  crea 

torcm,vtfc*inferioremcognofcat,p.3.c.i439.a 
Vindiftx  dminx  ordo.Prius  Deus  peccatis  irafcitur,quando 

non  compunguntur,inde  malitiam  hominis  in  fua  indigna 

tione  ira,&  tnbulationcderclinquif,p.3.ci030.d.e 
Vindi  Aam  appeterc  quando  eft  iuftum  &  quando  miuftum, 
f    &quotmodis  hoccontingatiniufteappetere,p.5.c.io8.f. 

ltem,p.3Col.2M5.c 
VindictamquomodofancTiipetunta  Deoin  terradeaduer- 

fariis,p.5.C936  t 
Vindictam  Chriftus  duobus  modis  in  his  qui  merentur,cxcr 

ccr,&cp.4.c.239i.a.b 
Vindictam  pcr  fc  nullus  debet  fumere  de  propria  iniuria,  nifi 

incumbat  iibi  ex  ofhcio:&  tuc  melius  eflet  quod  per  alium 

facerer,vtlegiturdePlatone,p.2.c.475.b 
Vindi&as  quas  minatus  eft  Dominus  Adf  dicens.-In  quacun 

quc die  co.  mor.  mo.  confnmauit  fic  vt  non  ad  horam,fed 

fint vfque in fincm ftjculj,p.2.  c.6g$.a. 
Vinca  proximi  quam  ingreflus  vuas  comederc  iubetur  Deu- 

teron.2  4.h[tccclciiaquamingrefT'usperfidemvuaspotcfl: 

cunu  dcre.p.  1  .c.i6oi.a 
Vinca  ctiam  t  ft  inftrumcntum  bellicum  ad  deftrucndum  mu 

mm,p. 4.01724. f 
Vincx  tcutorium  defertumfignQeft  abfolutxdereliftionis, 

})-4.co!.i7.b 
VnKx  fructus  dc  nouo  p!antatx,tribus  annis  primis  fecundii 

Ugem  repurartir  imir.undus,p.i.c.i588.f 
Vincxquicunqueloquatur,cumbaptifmi  myfteriumfibida 

Uir,p.-;.c.?54.f 
Vincani  fiorcntem  fiimmodcratumfrigus  vel^ftusattigcrit, 

dilciflp  tlore  botrus  tabefcir,p.3.col.  i8i.b 
Vinuui  poftdiluuiun.  iuftasad  tcntationemfuircpcrit,  p.2. 

t.is9}.a 
Vinum  prefTnm  aC.hriftianisproIiibitum  cftmodoludeisbi 

bcrc  cx  traditionibus  patcrnis,  licet  in  lege  non  fit  cis  pro- 

h.uitun*,p. 4.01498^ 


ex. 

Vinumbiberegentiliu  permifTumfuitNeemix:  quod  tamen 
de  communi  curfu  crat  Iudxis  illicitum,  p.2.  c.i  285.C 

Vinum  detulcrunt  fccum  If  raclitx  dc  Acgypto ,  quod  ex  illo 
conftat:  Nam  fi  omninonihiItuhfll'nt,vndediceretur.Sc 
dit  populusmanducare  &  bibere,p.i.ci64i.c 

Vinum  fanosiuuat,&cor  hominisfanidumtaxatlxtificat, 

febrientibus  veroperniciem  parit,p.2.ci8o.d.e 

vinum  ex  vetuftatelaudemconfequitur,mala  vcrocxnouita 
te,p.3.ci874.e 

vinumnoncflcbibedum,afleritTitianus,fedquomodohoc 

intelligenduro,p.4.ci  95  i.a 
vinum  probare  volentibus quis  modus  cft,p.3. c  662. f 
vinum  omnia  per  talcnta  loqui  facit,&  quomodo,p.2.i42  5.b 
vinum  prcciofum  dicitur  vinu  predonu>&  quaro,  p.4. 1445.C 
vinum  corda f uperboru  inflammas,ficad  facinus  impellit,fi- 

cutignisferriduriciamolIit,&  cadefcerefacit,p.3.2i3  2.d 
vinihauftusimmoderatus,&  interioris&cxterioris  vifusin- 

geritcoecitatem,p.3.ci7o6.e.Itemp.2.c.i2o.d.e.f 
vini  Deus  dicitur Liber,&  quare,&  quomodo  depingirur.ha 

bccedamalianomina,p. 4.02422^ 
vini  potatio  excelfiua  inducit  ad  Ixtitiam  incptam  &  ad  Iuxu 

riam,p.4.Ibid. 
vmi  fortis  potio  multiplicat  fpiritus,&  fic  eft  remcdium  con- 

tra  doloi  em  animi  &  corpons,p.3.  c  1740.^ 
vino  fenfus  hominis  cuertitur  pedes  corruunt  meus  vacillat , 

p.2.col.  1594-e 
vino  qui  primus  dedit  aduerfus  omnes  potentiam  carnahum 

voluptaturn  feruori  dedit  vidtoriam,p.2.  c. 1425.8 
violentiafidei  religiofa  eft,fegnities  criminofa  p.  J.C.919.C 

Item,p.4.ci2i3.b 
violentia  grandis  efhin  terra  nafci,&  cejum  capere,  &  habere 

per  virtutcm  quod  non  poflumus  per  naturam,p.5.c.9i9.c 
violentatus,fecundum  noftrum  modum  loquendi,  dicitur  vf 

que  ad  cor  conhxus,p.4.c  2  200. c 
vipera  fic  nafcitur,vt  violenter  excatsp.3.c.2  i6.d 
vir  dicitur  a  virtute,&  ideo  quilibet  vir  efficitur  quado  in  vir- 

tutibusnaoralibusconucnicnterexercitatur,  P.2.C.1499.C 
vir  non  dcbct  exercerc  a&us  muliebrcs,  vt  filare  &  Iauare  pa 

nos  &  fimilia,p.i.c.629.c 
vir  uxorem  duxit  quado  naturam  abfumpfit  humanam  filius 

Dci,p.i.ci590.e 
virduplcxanimoquisdicitur,p.6.ci266.e 
vir  pcffimus  &  vir  bontis  cft  alx,qui  &  quales  fint,p.6.C9  i.c 
vir  fortiter  pugnans  contra  pafliones  inordinatus,triumphat 

de  quatuor  paffionibus  principalibus,qux  funt  ineptu  gau 

diu  in  profperis,  &  dolor  nimius  in  aduerfis,&  fpes  dc  bo- 

no  futuro  incopeteti  fibi,&  timor  inordinatus  deincurfio 

ne temporis  mali,&  fignificatur  per  Dauid,  p,2.c.56a.f 
vir  bonus  realiter,  &  non  apparenter  tantum ,  fignificatur  per 

Tobiam,p.2.ci497.c 
vir  bonus  habcns  in  fe  rationcm  dominantem  carni,fignifica 

tur  per  Abraham,p.  1.  col.2 1 5.C 
vir  fan&us  dicitur  lumbare  Dei,&  quare,p.4.c.677.b 
vir  orans ,  dum  fuo iudici  fe  oftert  &  colloquitur,  vbi  condi» 

tionem  fuam  profitetur,non  debet  fc  vclare,  p.6.  c 2 84  c.f 
vir  literatus  vel  iuper  alios  in  aliqua  gratia  eleuatus,fiLe  fecu 

laris f ucrit fiue  religioius,ex gratia fibi  data aliquando  eri- 

giturinfuperhiam,  &vult  vfurpare  fibiEccleliamveldi- 

gnitatem:  &  fignificatur  per  Ruben,p.i.C367.b.c 
virad  Deumconuerfusoliug  fruciiferxcGmparatur,p.4.coI. 

iS97.a.c 
vir  bonus  qui  Dco  permittentc ,  &  diabolo  procuranre  cadic 

inaliquodpeccatum,  fed  exDei  mifcricordiarefurgirad 

maius  bonum,i!iius  figuram  gcrit  Ezcchias,  p.2. 0964^ 
virdiciturimago Dei&  adimagincmDei.HocmuItipliciter 

exponitur,p.6.c.284.c.f 
vir  vt  portioncm  fui  corporis  ampl  dteretur in  foemina.fahv- 

bri  Dci  confilio  faclum  cft,nc a  fc puraret  diuerfum,  quod 

de  fc  cognofccrct  fabricarum,p.  5«c.3 1 5«a 
vir  caput  mulieris  eft  quadruplici  raiionc,p.6.  c.2 84.  c.f 

Vir 


Glofla!  Ordin.&Nicolai  de  Ly  ra 


Vlr  fi  loquitur,continuo  conremplamur  fi  viro digna  fint  quc- 

dicuutur.  &  fi  eruditus  fit  pro eruJitionis  intutcu  etiam  di- 

.C-ta  pcni:imus,pi.c  141  i.b 
Viro ntOo periculufn  cft mancrc  prope  Iocfi  pcccatorum , nc 

pariatiu  in  anima  velm  corpore  proptcr  vicinitatem  co- 

rum,p.i.c.2  4<5.c 
Viroin  coniugfoferuerurauroritasfita.p.2.ci6i8.t 
virumnon  cognofco,quomodocxpoucdtim,fecudurnquod 

pcrtioetad  vuginitatemputgati  animi,fcilicethcroicam, 

p  j.col.704^ 
Virum  muliebria  f accre  contra  naturam,eft  comam  crnparc, 

torqucrecapillos,&c.p.i.c.ijr8jb 
Viri  lan&i  tanto  vigilaniiori  fc  orcunfpc&ionecuftodiunt, 

quantofcpulfati  finiftiismotibus  vcj  traficorie  dedignan 

tur,p.2.C572-e-f~ 
Viri  tres  qui  apparucrunt  Abrahar,dicunt  Hcbraetjquod  fue- 

runt  trcs  Angeli.Michael  .fcilicet  Gabriel  &  Raphael ,  p.  r. 

c.2j2.e.f 
Viri  in  facris  Veneris  portabanrornamcnramulicrum&  in- 

ftrumcnra  carum,vt  pote  colum,fufum  &  fimilia ,  pirte  1 . 

col.1885  c 
Viri  fanctt  vxor  cft  fapientia,p.4.c  1 2  r  2  .f 
Vtri  exccllentesin  Ecclcba  Chrifti,  odorefamarperfanftam 

vitam  &  fauamdodiinam  dantes  in  Ecck  fia  Dci  (ignan 

tur  per  mandragoram,&  funt  poma  valde  raia,p.  j.colum. 

i87<5.f 
Viri  fan&i  cum  quicquid  faprentia?  eloqucntie  &  adlionisbo 

ni pcrcipiunr,bene  viucndoin  a?dificatione fideKum con 

fei  unt,aurum  &  argentum  in  impenfas  tcmpli  cffcrunt,p. 

2.C.1287.C 
Viri  fancti  luccrna?,funt  qui  olco  fpiritufTancti  infufi ,  &  ipfi 

jgie  dilectioms  ardent  in  cordc ,  &  proximis luccm  fcicn- 

na?pra?fcruntinlingua,p.2.c.756.e.f 
Viri  fpirituales  fic  fubdirosfuos  vcl  moncndo  velplangedo 

foucant  &  coaniment,  licut  gailina  fouetuua  fua  &  coani 

mat,p.4-C937.b 
Viri  pcrfc$j  rn  lcientia  &  vita,intclliguntur per ftcllas^par.j. 

C2J2.f 

Viri  perfcdi  afcend^tes  de  virtute  in  virtutcm ,  fignantur  per 

Rechabitas,p.4.c.820.f 
viri  fan&i  quicqui  J  habent  boni  Deo  attribuuntjU.on  fibi,& 

perquid  figniriccn(ur,p.».c356.c.f 
viri  virruiibus  clari,ligniscedrm;s  aiTimilantur,par.  fecunda, 

c.i  103.  b.c 
viris  perfectis  terrenorura  faepe  conringitindigentia,  cu  fem* 

peralfit  virtutumcopia.p.^.ci  854.3. b 
virilitatis &  pukhi itudinis indicium  funt  Cazfarics  &  barba- 

ra,p.4.ciji7.c 
virago  non  fignat  mulier^  de  viro  fumptam, vr  fuit  Eua,  fcd 

niagis  propnc  diceretur  vira , fi  fermo  Latinus  paieretur , 

p.i.c,86.c 
virgaapud  Ifaiam  crucis  figuram  pra?ferebat ,  parrc  quarta, 

c.i39b 
virga  diuerfimodeaccipitur,propriefciliccr,  &  metaphoiice, 

p.y.ci9i.b.c 
virgammultipliciterdicitur,p.4.columna97j.b.c5<:  colum. 

208  i.b 
virgavirilisapudHcbraeoscommuniter  nominarur  lagitta, 

P.3.C.2109.C 
virga  elt  fignum  Dominii &  corre<ftionis,p.i.c  1 283.b.c 
virgasquotintabernaculo  federis  coram  teftimonio  pofita? 

fucruntp.t.ci  284  f 
virga?  magorum  an  veri  dracones  fa«fti  fucrant ,  an  potius  vi- 

debantur  cfle  quod  non  erant  lu Jificationc  venefica ,  p.  1. 

c.;44-e.f 
virgamferre,&nonfcrrevirgam  Apoftoli  iuffi  funt  quomo- 

do  intelligendum,p.5.c.8 1 9.a 
vir°am  in  manu  portabant  dodtores  Hebra?orum ,  &  quare , 

p.5.ci4i.cJtcm,p.3.coLi289.c.  Itcm,partcJ-coIumna 

H3* 


virgamlnbetomnisprine-DS,p.i.ci:83.c 
virgmitasaltusmons  eft,ad  luamqni  non  potcft  confcendc 

rc,maneat in lcgitimooniugio ,  quia mclius eft  m  -diocri 

bono  vii,quam  in  abrupca  libtdinc  prfrip  itari,parrc  1  .col. 

245.  d.c 
virginitas  in  paradifo,extra  nuptiaj.p.  r.c  .1 1 1  ,b  .c 
virginitas  fupcrgrcditur  conditionem  humanx  natura?,pcr 

quamhominesangdi5affimilantur,p.6.c.252.d 
virginitastenet  fupremumgradum  in  virtutecaftitatis,ideo 

fignificacvitam  contempI*ritiam,p.5.c.4io.d 
virginitascarnis,corpuscft  intact  um ,  qua:  virginitaspauco- 

rumeft,p  6.c.4?4.d.e         t- — •  •*     ,    u, 

viigmitascordis,fideseftincorrupta,qucE  eftomnium  fide- 
ltum,p.6.Ibid. 

virginitas  qux  &  qualis  &  quomodo  rcparari  poteft ,  parte  4. 
c6o.f 

virginitatis  teftificatio  quomodo  fiebat  in  rtge  veteri ,  par.  1. 
ci^^o.f 

virginitarcm  vcl  viduHatem  vouentibus,  non  folu  m  nubcre , 

ied&  vellcdamnabilceft,p.6.c.7i4.c 
virgini'atc  quomodo  voluit  Apoftolus  omnes  feruare,  ficut 

ipfefecit;cum  vtficnonfuifletcompktus  nurr.erus  electo 
tum,p.6.col.246.f 

virginiratem  qui  Domino  confecrat,morcs  oportctvir  gini- 
tate condignos  oftendanr:  abftineac  ab  ociofis  verbis ,  ira, 
rixa,detractione,habitu impudtgccotnefationibus, po  a- 
tionibus,&h(iiufmodi,vigi]iis,  fan<ftisoracion:bus,lcctio- 
nibus,eleemofynis,&  huiufmodt  vacent,vtqui  futur?  vit^ 
ftaruminprofeifionctenent(mquanon  nubentnequc  nu 
bentur,fedfuntficuc  AngeliinceJo^huius  quoq:!c  (latnm 

quantum  moi  ralibus  poifibile  cft,in  prefcnti  ftudeant  imi- 
taii,p.2.c.7i9.a.b 

virgo  Maria  quta fufccpit fine femine non erat immunda, p. 
i.c.i  nj.a 

virgo  defponfata?  viro  Deuter.2  2.  animam  ad  fyncerc  cogni 
tionis  principiavocatam^nccdumperfectecum  Deo  vni- 
tam,neque  nupriasfeuadgratiam  baprifmiprogrcflam, 
cf terum  infticutione  eius  rei feu  pignore  dotatam  fignifi- 
cat,p.t.cr592.e 
v  virgo  vera,&corpore &  fpiritu  cafta eft^p.^.c 639.3. 

virgo  velmuliercontincre  proponens ,  fcd  de  fua  fecuritate 
nimiscoufidenspcrThamarfignificatur.  Diabolus  enim 
inter  vaide  propinquosignemconcupifcentia?  carnalisac 
cendit,p.2.c.585.c 

virginein  fuam,td  eft,virginitaremfuam  Jlc  nonnulli  intclle- 
xerunt  vcrbum  Apoftoli,nullatamenhocfimiIi  fcriptura- 
rum  locutione  demonftrant,cum  fit  inufitatiflima,p.  i.col. 
1461.C 

virgmem  non  efje,magis  expedit  quam  de  virginitace  infole* 
icerc,p.2.c.4o8.e.f 

virgincsliliadicitpoffunrquiperaugmentuinDcocrefcunc 

&  induuncur  grati^  veftibus  in  praefenci,&  gloriein  futuro 

P.5.C.870. 
virgines  difcite  non  circuncui firate  per  alienas  a?des,non  de- 

morari  1  plateis,no  aliquos  I  publico  immifcere  fcrmones, 

ecceManaindomo,lcrofeftinansinpublico,p.5.688.f 
virgtnum  cft  trepidare ,  &  ad  omnes  vii  1  ingreflus  pauere ,  & 

omnesaffatus  vereri,p.5,c.682.e 
virgtnibus  qux  iactant  pudicitiam,&  impudenti  vultu  pr^fe- 

1  unt  caftitatem , cum ahud  habeant  in  confcientia ,  poteft 

conuenirediotumpropheticum .  Tcmplum  Domini,&c. 

P4-C639- 
virtuoius  homo  &  conftans  magis  eligit  mori  pro  Chriftiana 

veticace qt.am  fidtionem  tranlgreflionis  fing':re,par.4.coJ. 

2425. c.&  2426. f 
virtuolus  aduUcionibusdeceprusmcrita  fua  manifcftat  fui 

gloriam,&  (icamittit  ea  per  diuinam  fni .nn.p.4.1  -346^ 
virtuolus  homo  comparatur  tctragono, quia  licutcoi  p  s  tc» 

tra^onum optime  fedcr  in  quohbet  latcrc  iic  v:i tui •hu  bc* 

nc  ic  habci  irj  omai  eucncii  fottun^p.^.c^.c 

Virtuofus 


I 


ndex. 


Virtuofus  hnmo  vcre  cx  Iaode  nullo  modo  extollitur,  kd  me 

lior  emcitiir,&  apparet  vcriras  viruiris.Si  auccin  extoiluur, 

apparct  faUitas,p.j.c.i7"«c 
Virtuofushomo  quicontra  vitiafort;terpra>Iiacur  difpomc 

exercicum  fuum  fcilicct congeriem  acTtuum honorfi  in  trcs 

partes&fignincaturpetDauid,p.2.c^2i.c 
Vircuofus  opus  requirit  difcrecioncm  &  opcratione.  Difcre- 

tionenonvalcctinc  operatione,necaiiquod  opusbonum 

eftfinedifcrctione,p-i.oioo2.f. 
Virruofum  ficut  decet  lxtari  de  obferuationc  diuinae  Iegisita 

triftandeeiustranfgreflioiie,Bon  foluminfe  fed etiamin 

aliis,p. 3.0173-  ,      •  „  .. 

Virtuofam  vitq  aflequi,valde promouet  &  coaadiuuat,  quod 
qui  a  pauperitia  fua  fit  confuctus  operibus  virtuoiis,p.y.c. 

209.C 

Virtuoiis  manentes  cum  vitiofisdignificantur  per  filios  Ifracl 
minentes  cu  Aegyptiis,quoru  rex,id  eft ,  diabolus  excitat 
populum  fuum,id  cft,ma!orum  collegium  ad  pcrfccutionc 
iuftorum,vtperimpatientiam  frangar.tur,p.i.c.476.f 

Virtus  mulco  eft  illuftnor  nobilitate  maiorum,par.fecunda,o 

642  .d  j 

Vircuscreataada&us  authabitusfupernaturaxs  lenonex- 

tcndit,p.2.c.420.e.f 
Virtusadtiuaquep-teft  in  maiuSjpoteft&inmmus.Qupmo 

do  illa  regula  intclligatur,lbidem. 
Virtus  prima  eft  per  penirentiam  perimcre  vctercm  homine , 

3i  vitiaodirc,p.)-c.70.b. 
Vi; tus  virtutum  eft  pro  inimicis  orare,&  de  falutc  eorum  cu- 

rare,p.6.oi68:  e 
Virtuscftgenus  lignorum  &  prodigiorum.p.6.C456.b 
Virtus  peifccta  non  habcc  ftu  Jmm,  vltionis,nec  vlh  eft  iracu 

dia  vbicft>.h.uitati.<>pl.-!iicudo,p.y.c.832.d 
virtuslcntacftlkcun&atrix  anteiudicat  quam  incipit,quid 

decorumjquidhoncftum  p.i.c^f.b. 
virtusquant!;mvirtutiiungitur,cantumincenfum  boniodo* 

u  fincenusexhibctur,p.i.c  821.C 
virrus  ride!;i;;n  quxlibet,vidnarum  fibi  virtutum  focietate  ve 

lutcorjfaog:jinitareciefcit,p.i,c.777.a.b 
virtus  non  eft  infenfibtlitas cordis,lk  u:  &  membta  per  ftupo- 

rcmincifa  nondolent»p«$.C32»h 
virruseft;i'mpo(lepeccare,fednolle,p.).c.i7i.a 
virtuscuacudeficit,tuceritvirtusD:i  ire,p.2.c.947.b.Inter. 
vircus  rara,&  arca  &  angufta  cft  via  qua?  ducit  ad  vitam,p.4.c. 

vinus  ahqua  pcrfetta  cft  infjga,&  fugfendo  vincimus,  p.2.0 

yp.ab 
virrus  moralis  dicitnr  q-iaedam  faojtas  anima?,  &  fumatur ,  & 

auge;  ur  per  rdiftentum  contra  fomicis  incIiiiacionein,p.2. 

ci8o?.c 
virtus  eft  hona  qualiras  mrmtis  qui  quis  bene  vtitur,&  nullus 

male  i.titur,quam  Deus in nobis liue  nobis operatur, p.3. 

C.1355.C 
virtus  eft  animi  qua  Grecoru  Philofophi  docent,qua:  no  pro 

Dco.ledprogloria  cxercetuihum.iiia.Eft  &  Affyriorum 

Vujuj  ucl  Cluldeorum  in  aftrologiasftudiis,fed  116  Ifracli 
I    tica,nec  Deum  pertincns.Sola  vero  apud  Deum  uirtus  If- 

raelitica  numeratur,qua  a  Deo docetur ,  &cp.i.ci  1 5:9.0 
virtus  dilccnda eft  &  imitanda &  magiftrorum tcrrcndafunc 

limmanonconfifinatuia?,p. 4.023. b 
vircjscft  q-jasdam  in  anima  n:>ftraqua?  pari  fcnfus,uelut  ma- 

ter  qui proccdit  cx  nobis.Ha»c  uutus maliis  generat  fortes 
*  fenius,in aliis  languidos&inepros,p.2.oi9i.d 
virtusammi&  ienfus,mcntis  hiii  lunt:filiae  ucroopcracorpo 

risin.niftcnoimpleta,p.i.oi38t.a.b 
virc^  magnah-uniuis-paiarccorfuumabobfcquiumdiuinf 

vohmiatis^&dicercpoffeiParatumcormcumDeus^&c.p. 

2.C.13  18  c 
virtus  pcrh-ciaeft  morumpofrcflio,p.j,c65.a 
virt*uslaudaracrefcit,p.3.ci67i.c 
virtutis  uir  ligniiicatur  pcr  Iacob,p.4.c.2 177.C 


virtutis  occafio  fic  fcpe  cujpa  fortii;m,&  virtutis  infirmorum 

occa/iopcccati,p.3  02 1 87. c 
virtutis  bonum  uaiiarur  per  quaruor  uitia,  quefunt  feiocitas 

tyrannica  pcrhdia  hercticorum ,  fraudulentia'  fimulorum, 

nialitia  cmulorum,p.4.oi  5  74,1 
virtutis  inchoatas  laudequi  acceperir,quafi  plantati  ligni  ftu- 

ctum.ancetempuscomeuicp.i.oio^i.c 

virtutis  aliquid,uel  bone operis quicunq; bcnclaboras  acqui 
rit,Dt-o  non  fibi  attribuar,p.2.c.  1 1 1  ^.b 

virtutisalicuiusa&usfecundurn  inferionimftatum,benceft 
impeditiuus  aitus  uirtutis  altcrius  altions  gradus,  p.j.  Col. 
9J.c 

virtutis  cuiuftibet  moralis  finis  cofiftit  in  modcratione  paffio 

num&  actionumhumanariiirijp.^.oiS^^.c 
virtutis  in  a&u  in  quo  tota  lcx  implctur ,  maior  diffiailtas  cft 

quam  in  alio  quocunque  in  quo  non  implentur  nifi  fingula 

na  preccpta  legis,p.  i.c.68i.b.c 
virtuns  uni-non  fcmpcr  ftudendum  cft,fed  de uirtute  in  uittu 

tem  cundem,  & de alia  ad  aliam  tranfeundum ,  p.i colum. 

i3i8e 
virtutem  maiorcmquinon  emulaturin  uirtute  maiorum  ne 

confundat,p.4.o738.d 
virtutem  confcientia  quifqueexaminat,p.i.oi  1 26.d 
virtute  fua  nuilus  ialuatur.fed  cccc-  vnde  falus.  Oculi  Domini 

fuper  mctucntes  eum>p.3.o655.e 
virtuteinquahbettres  gradusaiTignaripofrunt.  partej.col. 

236. f 

vircutes  dicuntur  arma  Iucis,&  quare,  parte  fexta ,  columna 

i68f 
virtutes.margariif  fuHr,p.c;„c,247.c 
vututcs  Chnftus  vult  cffc  fine  vana  gloria ,  par.prima  colum. 

I02  6.C 

virtutes  rccogitando  ten  ere,&  ufque  ad  fubtilitatem  exami- 

nis  occulci  retracl:are,eft  aromata  in  puluerem  redigere ,  p. 

J.C.821.C 
virtutes  per  ueftimenta  intelligunturjqua?  per  exercitium  bo 

norumoperum  in  reIigionenonattcruntur,fedmagisfoIi- 

dantur.p.  i.ci638.f 
virtutes  qua?dam  clanffima?  funt  fanclorum  qiif  non  omnib. 

in  exetnpla  operis  poiTunt  oftendi,fcd  tantum  ad  glorifica- 

dum  Dcigratiamrecitarijp.2.oi3i9.c 
virtutcs  cum  non  cxtollunt  animum, fed  quafiin  puluercm  re 

putatione  agentis  rcdiguntur,ad  perfcdtionem  perducunt. 

Et  cui  a;fi  nilantur,p.3.c  1 8  4  2.e 
virtucesaduerfar;asdicicutDcuspermittere,im6incitarepro 
'  pemodummc  ik  n.anccontra  nosin  pracliu  ut  uincamus& 

illep  rean;,p.2.087.a.b 
vii  tutes  contranc  apud  inridelcs  audicntes  quedam  nomina, 

afluntjctiam .iaus  operam  »n  hoc ad  quod inuucan ie fcn- 

tiuntmuho  m  igis  cclefte  uirtuccs,ii  ueibafcriptuieexore 

promamus,etfi  lila  non  lntclligimusdllf  uucutcs  ltitelligut, 

&C.p.2.CI02.C.f 

virtutesciimhomnicmd!.'feninrq',ia?eumdefenderc  dcbue- 

ran-,in  dcfcctione  carualis  fenfus  c apitur,ut  faepc  bona  o- 

pera  fe amitrere,ipfe  qui  captus  cft  animus  dolens  cernat. 

Etdchocfigurajp.i.C994.b.c 
virtutcs  difcretiones  cjuaTuntjquarum  nimietas  omnis  in  ui- 

rioeft,p. 3.01646.6 
vircurcs  ubi  dccer  compofiras  cfle  nifiin  fede  Dei :  Dc  ccclo 

namquead  nosdcfcendunr,p.i.c.933.b.c 
virtutcs  animi  cxcolucrunt  aliqui,&  philofophia  in  nonnullis 

aliquid  egit:fed  Gentilis  ii  quidhoneftum  habeat  irt  mori- 

busqu'anon  Deo  ,fed  fibiafcribitjnonfan&ificatur^nce 

inter primuias  recipitur,  p.1.01 290.e 
virtutesiuncixJuntnccpoifuntfeparari;p.2.0728.f 
virtutcsaliquasuthabeas,&aliasnegligas,non  uultfcriptura 
■  fan»5ta,fcd  utomnibusadornatus,&incarumacl:ibuspofi- 

rusDcofcruias,p.2.oi5-9.b.c 
virtutcs  fibi  inuicem  haererePhilofophorum  fcntcntia  eftp. 

4.01 8  2. c 


I 


Virtutcs 


Glofix  Ordin.&  Nicolai  de  Lyra. 


Virtu» cs  fimt  ordinat*  m  modum  fcalarum ,  vt  alius  quafda 
ali.isadcquaturomnc^vtquifquelublcucturatcrr^p.i.c. 

VirtuVcs  fummc  dcfignant  rfr  pcr  hoIocauftum,virtutes  mino 

rcr. &  communia  vota  fidclium  quibus  paccatur  Deus,  pcr 

hoftias  pacihcorum.ibidem  c 
Virtutes  trcs  Thcologicc  pcr  quid  fignificantur.par.^colum; 

1381. c 
Virtutes  qux  dirtinrur  maiores,&  quomodo  virtutes  connc- 

xcproportionabiiitcrcrc{ceredicuntur,p.y.c  2  99-c 
Vimitcs  licet  fint  conncx£,tamen  aliqua  funt  magis  propnae 

contcmplatiuorum,aliquxactiuorum,&aIiqu*praelato- 

rum^p.j.c.jiy.c 
Virtutcsconncxxlunt,vtqui  vnahabet,plurcshabcre  videa 

tur,(cd  eius  qu:e  fuerlt  vberior,&  vbertus  pra:mium,p.y.c 

784. d  .  R 

Virtutcs  dupliciter  habentur ab  hominibus.  Primo  modo  co 

muni  &  humano.  »\lio  modo  excellentur  quafi  diuino,p-3. 

C.287.C  * 

Virtutcs  qui  finehnmiliratecongregatquafi  pulucrcm  in  vc- 

tumportat,p.i.ci588.c 
Virtutcs  fibi  ha?rcnt  &  ita  connexe  funt ,  vt  qui  vna  caruertt, 

omnibus  caret,p.i  .c.  1 3  i8.e 
Virtutcs  quxdam  funt  incipientium,alia»  proficicntium  alis 

peruenicntiumfeuperfcvftorum,p.3>ci4.8t.c 
Virtutesquatuorprincipalespquatuornuminaparadifideli 

gnantur,&  quarePhifon  prudcntiam  Geontcmperantia, 

Tigris  fortitudinem,Euphratcs iuftitiam.p.i  .c.7 1  .b.c 
Virtutis  politica?  poffuntdefignatiperfolemfcilicetpruden- 

tia,perLunamiuftitia,per  ftellas  verocejtere  virtutes  mtel 

hgunrur,p.i.ci8.e.f 
Virtutes  politice  cx  a«5tibus  acquifit?  ficut conneituntur  pru 

dentia?  diuinae  vel  infuf«,p.4.cio46.f 
Virturescardinales  quibus  lpiritualiter  viuitur  quatuorpant 

busf!gna,ntur,&quiscuiufqueeffe^usJp.5.c.27i.a.b.&  c. 

49t.b.ftem,p.2.c.728.f 
Virtutcspercuti  &moridicuntur,que-  &  quomodo,p-3.coI. 

Virtutes  tres  Theologica»  quomodo  mori  dicuntur.  Ibiaem. 
Virtutes morales  infufas  &  acquifit*,differut  pcnes  medium 

&finem,p.3.ci355.c 
Virtutes  morales infufe.  funt  mirabiles,&  quare,  p-3*  colum. 

Ibidero. 
Virtutcs  diftinguntur  in  politicas  purgatorias,purgatianimi, 

&  exemplares,p.3.ci482.f 
pcr  Virtutes  moralcs  efficitur  homo  bonus  fimpliciter  per  vir 

tutcsautem  intelle&ualesnonefficirurbonus  fimplicitet, 

fedfecuaum  quid,vt  bonusartifcx,bonus  Philoiophus,& 

hui  ufmodi,p.3.ci420.f 
Virtutcs  morales  vndecim,fcilicet  fortitudotemperantialibc 

ralitas,magnificcntia,&cfignificanturper  vndecim  ftcllas 

p.i.c.:;8i.f 
Virtutcs  quedam  funt  communes  feu  humana,  quedam  aute 

feu  ccccllcntesfeuheroica;,parte  5.C0I.93.C  Item  p.i.col. 

i42.d.e 
Virtutvs  dicuntur  quatuor  Angeli  domus  mentis,&  etia  qua- 

tuot  flumina  paradifi,p.3.c.28.c 
Virtutes  quatuor  principalcs  dicuntur  quatuor  latera.  Vel  et 

.  virtutes  tres  Theologice  &  ipfa  operatio  dicuntur  latera,p. 

6.c.  1 678.C  Item,p.  1  .c.  1 43.C 
Virtuces  cardinales  fecundum  doftores  Catholicos  manent 

in  patria,tamcn  fccundum  alios  actus  quam  in  via,  p.6.c 

i679.c.Item,p.i.ci  59. b.c 
Virtutcs  feptcm,tres  theologice,&  quatuor  cardinalesjfignifi 

cantur  per  fcptem  boues,que  dicuntur  pulchr^  &  crafle,  & 

quarc,p.i.c.403.c 
virtutesquatuorcardinaIes,quiacetcrariimvirtutugenera, 

conueniantur  nominantur  cornua,  P.1.C.933.D.C 
Virtutum  dona  pcrciperc  non  cft  fatis  ridelibus  nifi  ftudcant 
pro  commiffis  penitere,p.  1  .c.  1 6  J  8.f 


V  irtutum  quejibet  aliis  fuffragatur,fine  quo  vnaquaque  val- 

dcdcftituitur,p.3.ci5.c&  i6.d 
Virtutum  multiplicate cum  redolemus, itvaltari  boni  operis 

thymiama  es  aromatibus  compofitum  facimus,p.i.colum. 

821. c 
virtutumexemplafuntf^cularibus  &regularibus  prcdican- 

da,p.4.c.924.f 
Virtutum  excellentia,vidcntur  virtuofi  vitam  humanam  ex« 

cellcre&ad  vitambcatam  quodammodo  appropinqua- 

re,&  talcs  dicuntur  bcati  q ;*odammodo,p.5.c94.f 
Virtutumgraduso«fto,p.6.c.i35o.d 
Virtutum  omnium  matres  funtfides/pes,charitas,ex  quibus 

Deo  nafcimur  &  c?tcre  virtutes  generantur ,  p.^.columna 

9?8.e 
Virtntum  feptenarius,  quibus  quiefcit  homo  de  terra  forma- 

tusjfignificatur  per  fabbatum  terre ,  &  quomodo ,  p.  1 .  col. 


1123.C 


virtutum  vnaquaque  propriam  habetilluminationem,alium 

diem  habet  fapientia,alium  intelleftus,fic  &  cetcrae,  p.j.c. 

i6.d 
Virtutuperfectionequi  magni  funtpoffuntcoronari.  Quiau 

tem  parui,licet  f  ulgore  maiorum  latere  videatur,a  tenebris 

tamen  maleditionem  funt  alieni,p.^.c.82  i.a.b 
Virtutum  viriditatem  in  regno  anima;deuaftantquatuor,  & 

perquaefignificanrur,p.4.c.  i^o^.a.b 
Virtutemmoralium  finisnon  poflunteffediuitietemporales, 

&  mundi  honores,&  quare.Ibidem. 
Virtutum  opera  quidam  caufa  cupiditatisterrenar  feu  ambi- 

tione  humance  laudis  foris  agitant,f ed  fub  velamine  pietx 

tis  dolum  nequitiac  intus  celant,&  per  quos  fignificentur  , 

p.4.col.2564.d.e 
virtutum  operibus  a  diabolo  nudati ,  quide  Ecclefia  receffe- 

runt,ad  communionem  illius  maioribus  virtutibus  exerci 

tatiplerumque  redunt,p.2.col.i287.c 
Virtutum  exercitio  inordineadDeumtria  oceurruntimpedi 

menta,p3.c.2039.c 
VirtutumgradusmaximeinhumilitateconfifterepacerBene 

dift us  intelligit,cum  in  fcala  Patriarchar  Iacob  iter  noftrii 

adcceleftia  defignatum  incrementis&profe&ibus  bono^ 

rum  operum  comparat,p.2.c.i  3  53«a 
Virtutum  operaaggredi  refugiuntaliquiexpufiUanimitate, 

curanter&qua:rentestantumterrena>p.j.c.4i2.f 
Virtutum  profeftione  nullus  ingreditur,ncc  in  ca  permanct , 

nifiDeigratiaadiuuetur,p.i.ci56.f 
virtutum  iter  inchoantibus  adiuuandooccurritChriftus,p.j. 

col.468.f 
Virtutum  perfeftio  eftad  hancftatum  animicofccndercquo 

gratiam  conditoris  velinmodicotimcamusoffendere,p« 

3.ci699.b 
virtutnmperfe#ioinhacvitaeft,vtcaftetimeamusDeum,p. 

3.1bidem. 
virtutum  finis  in  futuro  eft,vt  diuitias  promiffe  ha?reditatis,re 

gni  carleftis  gloriam  &  vitam  recipiamus  aeternam.Ibidem. 
Virtutum  opera  vt  cxerceam:ait  (piger)  timeo  in  publicum 

prodire,nemeantiquihoftisaduerfitastentct,velquilibct 

peruerfus  dirldeat,conuitiis  cofundat,iniuriis  afficiat,auC 

ficutaliosiuftosconfumattorraentis,p.3.ci699.b 
virtutum  in  operibus  afluefieri  iuuenes  no  parum  facit  ad  vir« 

tutem,imo  multum  Ibidem.c 
virtutum  fabrica  motus  interiores,&  a&us  exteriores  afperita 

te  &  tortuofitate  remota  ad  rationis  rec*itudinemreducun 

tur,p.i.col.i42.f 
virtutum  doftrinam  qui  faciendooftendunt^quialinguanon 

poflunt,hi  funtquiin  EcclefiahumiIitcr&obedienter,quf 

a  magiftris  audiunt,  deuota  mente  fufcipiunt,p.2.  colum. 
uo.a.b 
virtutumvariarum  fpeciesqui  oftentant  propter  laudis  ho- 

minum,fignificanturpcr  pauonem,p.2.c.i  i72.e.f 
virtuttim  cuftodiaeftagnitio  infirmitatis^partcj.columna 
376.d 

Virtutibus 


Ind 


ex. 


Virtutibusfempercontradicitut.p.4.c.i46o.d 
Virrutibus  decem  ad  atria  Domini  peruenitur,in  cxemDlum 
decalogidecemvirtutesjdecemviitutuirictfectusjp.^.col. 

529'a*b 
in  Virturibuscoferuandis  non  remiflior  follicitudo  dcbetef 

fe,q:iaminacquirendis,p.2.c.?9.c 
Virtufibusfialiquisftudeatfiueinfeipfofiucaliis  pium  Iabo 

rcn  impendat,non  fibifed  diuina*  gratiej  imputet,utei 

cjnfecreturomnisboniinitium,aquo  fpcratur  perfeftio- 

.lisfupplcmentum.p.i.col.izd^.a.b 
vitutibus  animafuftencatur,ficut  corpus  offibus,p.4.colum. 

5  34-d.e 
■Virtutibusquicunquecummodeftiacontinenti^,  auditioni 

fiue  iudicio  fapientium,obferuantice  mandatorum  Dci,& 

maximc  fimplicirati&  humiliratiftuderevideris,huius  mu 

da  &  re-Sta  opera  intellige.Si  autem  his  contrarium,  corri- 

ge:aut  fi  hoc  non  potes,deuita  neab  co  corrumparis ,  p.3. 

col.i  69  i.b 
Vis  humana  fola  fufhcit  m  plerifque,  ncc rcs  indigcr ,  ne quc 

decetlpirituffanc}iadeffepra:fentiam,p.i. c1236.fi 
Vim  facere  eft  poffidentem  violenterexpellere,&  poffeffione 

diripere,p.2.c.7<5.f 
Vircs  Dei  cum  nullo  poftunt  comparari,p.4.c.5  1 2.d 
Viribuspropriisnonelfefidcndum,p.4.co.263.c 
Vifionum  tria  genere  funt  que;  &  qualia,p.6.c.447,a.b.&  co- 

lumna  1 449.  c&  columna  1 4jo.e,Itcm>  partc  4.  columna 

1495. c  ® 

Vifio  6V  fruitio  trium  perfonarumcadem  eft ,  &cp.6.colum, 

i3io.f 
Vifio  Dei  per  eficntiam  foli  Chriftoconuenit  per  naturam, 

hominibus  autem  per  gratiam:pcrquam  trahutur  quoda- 

modo  ad  naturam  diuinam.p.5#col.io68.f 
Vifio  claradiuin<;cffentiaean&  quomodo  excludat  rationc 

prophetie  p.3,c.34.e.&  col.424.e 
tifio  non  dicitur  nifi  contiueat  aliud  myfticcquod  Deo  reue 

uelante  fciatur.Et  ideo  rriplcx  vifio  dicitur  triplex  ccelum, 

?>.<$.tol.  1449-c 
io  &vifionis  intelligentiareuelataediuinitusfuntdeintrin 
1  >a  &  formali  ratione  prophericp.j-c^/j.e 
Vifio  beari  Stephani  vtrum  fucrit  mentalis,  aut  imaginaria, 

vdcoipoialis,p.6.cio62.c&  1064.1 
Vifionu  vocabulum  ininitioniProphct?Ifaiatlibriargum6 

■  m  :ndicar,p.4.c.4.b 
in  V :iiombus  folet  cffe  rentario.folet  cnim  Angelus  iniquita 
tis  rranhgurare  fein  Angelum  lucis,&  ideo  follicitcagen- 
dum  eft  vtdifcernasvifiones,p.i.c.i4J5:.b 
vifitans(.r  Papa  velLcgatus)vnamProuinciam,  poteftacci 

pcrcfiimptusabalia.p.(5.c.437.c 
Vilit.ucdii.itur  Deushomincm,quandodatcibeneficia(pi« 

ririii!:.:&ccrporalia,p.?.c.i37-c 
\  .fiare  dicitur  Deus  peccata  patrum  in  filios  vfque  in  tertia 

&  quartamgcnerationem,&quomodohocintelligendum 

lit  ,p.  1  .C0I.670.C&  col.86i.b.&  c.i49i.a.b.  &  col.  1 607.C 
dein  Iniquitatibus. 
Vifus  inrcr  omncs  fc  nfus  euidcciflimam  habet  cognitionem, 

p  4.co!.9.b 
Vni;.itu,  bonagcncre,fifiraIicuiocccafioruinx,debet  eam 

rclinquerc.Notent  vifitatorcs,p.f.(O.H2.f 
Viliratio,&  confolarioncm&  fiippliciumfignificat.Vel,uifi- 

tatioinbono,&  vifitatioinmalo,p.4.c.i77.a.&c.235.a.& 

CoI.23Jo.f 

Vifusnonunc  vtimuraliquandoinhis  qu$  pcrtinent  adin- 

tcHcCiutii.p.^.c.103  i.c 
V;lus,quia  pnmatuiii  obrinet  in  fenfibus,intermifcetur  omni 

bus.Siccn;mdicimus.Audi&  vide,olfac,&uidc,palpa,& 
,p.i.c.672.a.lntcrl. 
Viiuscxrerioris&  inrcriorisingcritc£citatemimmoderatus 

hauftns  vini,p.3.ciyo6.c 
Vilus  malorum  nifi  prius  daudatur,non  patcb  itintuitur  bo- 

norum,p.i.ci353.a4> 
L 


Vifum  maximedeleAantviridesfationcs  &confortat,&ma 

ximequando  funtherb?  aromatica?,p.3.col.i86o.d 
vitafadineceffuatenoncIauditur,p.4.c338.d 

vita  Prophetarumnullas  habuitpoiTeflioncs,par.2.coIumna 
880. d  '  . 

vita  aeterna  re&e  &  ipfa  gratia  nominatur,&  quare,p.6.colu. 
87. a 

Vita aetcrna  inquoefTentialiterconfiftit,p.5.coI-i3i8.c.Itcm 

p.6.col.i4i6.e 
vitaarterna  per  dexteram  fignificatur,p.3.col.i644.e 
vita  triplici,fcilicet  naturae  gratiae  &  gloria?  praemiantur  cufto 

dienresIegcsdiuinas,parreprima,columna  i058.f.&  coL 

1063. c 

Vita  fpiritualis  &  corporalis,per  caelum  &  terram  defignatur, 

p.i.in  praefar.in  Genef. 
vita  futura  duplex  eft  apud  Hebraeos.Prima  irt  tempore  Mef- 

fiae.Secundain  aliofxculo,p3.c.62  3.a.b.&c.836.e 
vitahoministriplex,fcilicernatura?,grarije,  peccati .  Duae  a 

Deo,tertia  eft  ab  homine,p.3.c.836.e 
vita  cejeftis  in  facra?  fcripturae  ftudio  inchoatur,p.6.column. 

i686.f 
vita  iufti  dlcs  eft,nox  ucro  vita  peccatoris ,  parte  1.  columna 

983.C 
Vita  bcata  quae  confiftit  in  feruoredile&ionis,  fignificatur  £ 

meridiem,unde  prouenit  feruor  caloris,p.i.col.i  686.e 
vitapr*fensdiciturfeptima,quia  infeptimanadicrum  con- 

fummatuseft,p.i.cioi3.c 
vita  haec  mefli  comparatur,p.3.ci  641. a.c 
vitanaturalfsdefignaturpermanna,&quare,par.i.columna 

737.C 
jitauitemortalisjipcseftvit^immortalisjp.tcrtia  ,  columna 

1237.^ 
vita  iuftorum,primo  fidci  firmirate  pr^muni^da  in  corde,de- 

inde  virtutum  latitudine  ornanda  eft  in  opere,&  hoc  figni 

ficatur  per  pauimentum  precioflimo  marmorc  ftratura 

multo  dccore,p.2.c.7 1 9.C 
vita  prius  effe  debet  quam  do&rina.  Vita  ducit  ad  fcientiam 

vcritatis,p.j.cioi.b 
vita  rigida  &  praedicato  debet  dcclinare  mollium  palatia  qu? 

frequentant  mollibus  induti  adulantes,partequintacol. 

2IO.f 

vita  Chiftiana  cohfigurandaeft  Chrifto,  vtmyfticenontan- 

tum  eius  di<5tis,fed  &  geftisconfigurctur,p.6.c.8o.e 
vitabcneinchoantiuiatenera  acterrx  proxima,fignaturper 

herbas,p.3.c.2  8i.b 
Yita  praefens  fit  fidelibus  in  vfu/uturainfrudu^par.z.colum. 

i576.e 
vita  pre/ens  rcc^e  perditur,quando  per  iplam  ad  ceternam  vi- 

tam  non  peruenitur,p.5.c.202.f 
vita  cuius  hic  mortua  fuit  in  culpa,illic  eius  mors  viuit  in  pce 

na,p.3.c  217.3 
vita  fimulata  patcft  fignificari  pcr  ftatuam  auream  Nabucho 

donofor,&  quare,p.4.c  15  2Q.f 
vitafincfcicntiadefacilipotefterrare,p.4.ci35t5.f 
vitahominismultas  infirmitates  corpori,s  &  animj  &angu- 

ftiasfolergenerarcp.  3. c.i  65. c 
vitapraefcnsdicituripfatentatio,fed  non  tentari,  quia  caro 

corrupta  cx  fccontra  fe  molcftias  gignitjp.^.cioj.a 
vita  prefens  mari  &  fluuio  comparar  ur,quia  modo  aduerfita- 

tisa*maritudineafficimur,mododu!ccdineprofpcritaiisre 

p!emur,p.3.ci69.a.Item,p.i.ci586.e.f 
vitacarnalisper  aeremcxprimitur,quiaaeris  fpiraminehu- 

manumcorpusviuificatur,p.i.ci63  2,e.f 
vitatamlongaquomodohominesprimis  remporibus  viue- 

bant$AdhocpoteftratioafIignarimultiplcx,p.i.c-i35.c& 

cJ36-f 
vita  hominis  compararur  tele  tcxentis,  quia  ficur  texitur  ad- 
dcndofila  filis,  fic  humana  uira  deducitur  addendo  dics 
dicbus,&  perfcda  rela  fucciditur  a  tcxcntcjfic  humana  ui- 
ta  a  Deo  de  vita  praefenti,p.  3.C  105  .c 

I    2  Vita 


Gloilae  Ordia  &  Nicolai  cic  L 


Vita  diebus  fingulis  proficic  fictit  tcla  filis,  fed  quo  magis  tcla 

crcfcicad  incifionem  tcndicpar^.ibid.b. 
Vita  pra-fens  cfthycmi ,  in  qua  nos  mortaiitatis  noftrx  frigi- 

dus  torpor  aitringit)p.3-co!.342.c. 
Vitapncfcnseft  vcntus  rranfiens,&  quarc,p.j.col.;46.d. 
Vitanoftrainhac  pcregrinationc  non  poteft  cfle  finc  pccca- 

to,nec  perficcrc  ccncacione,quia  profe6tus.noftcr  per  centa 

tionctnnoftramfi^nccfibi  quifquam  innotefcicnificen. 

tatusmec  poteftcoronari  nifi  vicerit,nec  poteft  vincercni- 

il  cercaucrie,nccpoccft  ccrtare  nifi  inimiciuu&  tentationes 

habuerir.partc  3«col.4o6.d. 
Vita  humana  prope  omnis,  peccaiis  circumlatratur,  omnifq; 

confcientia  fuis  cogitationibus  accufatur,  partc  tertia,  co- 

lumna  r460.fi 
Vita  impiorum  non  vcta ,  fcd  falfa  eft  uidcntur  viuere  nec  vi- 

uunt.,p.3.col.848.d. 
Vitamiferiisfubieda,an,&qnomodofitfimp!icitcrodibilis, 

p.3.col.i34.c.&col.45;.c.Ircm,p.4.col.772.c. 
Vita  corporalis,&  vita  fpiriru^liscomparanxujr  quo  ad  genera 

tioncm&nutririonem,p.6.col.29i.c 
Vita  prafcns  ad  fufjficicntiam  duo  requiric,f.rjiutri{nentum  & 

vcitimentum ,  &  idco  circa  ifta folct  magis.lolicitarij  p. 5. 

cblum.i^S.f. 
Vitaanimalis  vt  contrauetur,requiriturcibuspejquero.re- 

ftauraturhumidum  dcperditum  per  aoriouaa  calidi  natu- 

ralis,p.i.coI.67.c 
vita  f requenter  accipitur  pro  operatione  vir*  iu  qua  priucipa 

literaliquis  opcratur,  licut  potarc  dicitur  vitahebriofi,  & 

peccare  vita  peccatoris,  &  agerc  iufte ,  vita  virtuofihomi- 

nis,p.6.col.8o.f 
y;ta  humana  costinuata  per  vicales  fpirieus  egredierjites  a  cor 

de  qui  in  fene&ute  dcbilitantur ,  &  tandcm  dcfieiunt,&  fic 

vita  terminatur,p.3.col.i93.c 
vitae  aufterioris  cxcmplum  prsbeat  Apoftoli,noo  praeparatas 

epulas,fcd  fimplices  qua?runt,p.5,col.5oS.d 
vire  aufteritas  requiritnr  in  Euangclij  predicatore,parte  quin 

ta,col.73.c 
vite  melioris  vias  aggredi  metuentes  ex  ignauia  arguuneur,p. 

5.col.4ij.a. 
yita?  huius  miferia  &brcuitas  exprimitur  per  fitnilitudinem  a- 

ranee,qu£  texic  inanestelas  vtdolocapiatmuficas,fic  nos 

in  rebus  corruptibiiibus  laborabamus,inania  texebamus, 

p.j.col.ii^o.d 
vitefua?terminumattingere  dicunt  quidamnomereturquis 

nrale  viuendo,&  bene  viuendo,antetempusmerecur  rapi 
_  adptaemiavit^,p.4.col.567.c.&  338.d 
vitae  triplici,firwtura;  gratia?,&gloriap  cotrariaturtriplex,mors 

f.naturcculp3e,&gi:hcnnc,p.3.col  2140.1 
vir#  adtiux'  &;contcmplatiuc^fricia,p.5.col.846.d 

_  Vide  criam  in  A&iua  uita.Et in  Contemplatiua  vita. 
vitae  due  nobis  in  corpore  Icfu  Chrifti  prcdicantur.  Vna  tepo 

ralis,  &  iftam  dcclarauit  Dominus in paffione,  altera £ter- 
_  na  &  iliam  in  refurrc&ione,j>.i..col.53o.c.f 
vifjc  duxfunr.Vna  corporis,akeraamma2.  Vitacorporis  ani- 

ma  uita  animae  Deus,p.6.col.5j6.b 
vita;  du?  Ecclcfi?,una  per  fide,alcera  per  fpe.Hec  agitur  in  cor 

porc  &  pcregrinatione,ubi  bcatitudo  cft  tancum  in  fpe,fed 

miferia  prefto  eft  de  aduerfis  &  dc  peccatis.Illa  m  immorta 
t  lita:c,ubi  nihil  mali,fed  pcrfe£tioboni,p.5.col.i324.c 
vite  fiue  viucntium  gradus  funt  quat«aor.Vcgceaeiuum,fenfiri 

uummotiuum  fecundumlocum  intclkctiuumjp.y.colum. 

101 7.c.Item,p.i  .coL'67  .a 
vitglccularcscircumitus  &labor  fignificaturper  molamafi- 

nariam,p.j.col.30o.d. 
vitae  caufa,vitalcm  fpiiirum  confercndo  Deus  fic  eft,ficut  Sol 

pcrfuam  pra?fcntiam  eft  caufa  lurainis,  inaercradiosin- 

iJuendo,p.3.col.:67.c 
vitam  artcrnam  fi  orc  petimus.nec  cordc  defidcramus  clama- 

tcs  taccmus,fi  vero  corde  dcfidcramus  ore  taccmus,  tacen- 

tes  damamus.Et  de  hoc  figura,p.i  ,col.6i4.e 


yra. 


Vicam  beatam,an,&  quoprimus  homo  habuerit.p.i.c.9o.e.f- 
vicam  prefentcm  necefK:  efinos  duccrc  in  dikctione  Dci  & 

proxmii  per  fidem  &  operationem,  in  futura  vita  eadcm  gc 

inina  dilcctione  fine  laborc  in  iummadulccdinepcrfrue- 

mus,p.2.col.32  9.a.b 
ad  Vitam  a?cernam  non  plus  fufficiunt  millc  anni  laboris  qua 

vnusdics,p.6.col.i368.d 
vitam  noitramcum  Deodicamus,mcmbrahoftia»fruftiacim 

concifa  fuper  igncm  ponimus,p.  1  .col.91 1  .a.lnter. 
vitam  hominis  qtiarc  abbreuiauit  Deus  ,p.3.col.t  i^o.d 
vitam  prefentem  qui  diligunr,longiora.fibi  ciufdem  vica?  ffa- 

cia  promirtunt,p.3.col.233.a. 
vitam  folitariam  duccrc  eft  melius  quam  ob  uita?  prarfcntis  nc 
ceifariam  uitam  eternam  peidcrcp.y.col.^oo.d 

vicambonorumquidpcrfequicurficutvicainiquorum,quarc 
&quomodo,p.6.col.750.f 

vitam  vcritatis  &  charitacis  fpcrnentcs,  Iudx  proditori domi- 

numfuumuendenticomparantur,p.5.coI.627.b 
vitam  eius  dcfcribcrc  noncftnecefle,cuiusimpiaconuerfa- 

tionem  cerem  meruit  accipcrc,  partc  fecunda,  col.  1 057.C 

&col.io6o.e.f 
vitam  perfe&am  quaerenti  melius  ^ft  in  itinere  mori,  qua  ncc 

proficifci,p.i.col.6i4.e 
vitas  duas  habet  fanita  Ecclefia.  Vnam  qua  laborat  in  terris. 

Alteramqua  rcmuneraturinccelo,p.4.col.i403.b.c 
inVitroquilibetliquor  qualiscontinetur,  talis  extcrius  de- 

m©iftratur,p.3.col.2  64.a 
vitium  quodlibet  ldololatriapoteft  dici  &  per  quem  modum 

P.1.C0I.1529.C 
vitium  diffimulatum  morbuseftinanimo  dclitefeens,p.2.co- 

lumnai456.f. 
vitium  vnumquodque  in  corde  noftro  propriam  manfionem 

habet,quafibi  ve«dicans  in  animae  noftra?  reccffu,extcrmi 

nat  rerum  fummarum  contcmplatione,p.  1  .col.71 8.d. 
vitium  omne  quod  regnat  in  corpore,ex  quinque  fcnfib.pen- 

det,p.  1  .col.i^oo.a.b 
vitiura  quod  charitas  proximi  ftulticia?  tcnebris  quafi  nodur- 

no  frigore  congelafcic  pruin?  eomparatur,p.3  .col.i  o  29.C 
viria  plerique  fupcranc,fed  f  ub  ipfis  fuperbicndo  fuccumbuc. 

Ecdehac  figura,p.i.col.73.c 
vitiaquiedam  minimaad  hocrecinemus,dumfcpcin  magnis 

vircutib.tcrram  promiflionis  ingredimur,  uc  fc  intenrio  no- 

ftra  exerceat,ne  uictoriafuperbiat,p.2.col.i  1  io.d.c 
vitia  nec  fimul  nec  uho  temporc  in  fandtis  cxtinguntur,&qua 

re.Et  de  hoc  figura,p.  1-col.720.cf 
vitia  fpiritualia  quidam  qu^runt  extirpare,  &  carnalia  refcr- 

uant  &  per  quos  fignificantur.ibid. 
vitia  noftra  qua»  intra  nos  funt,grntes  dicuntur  diabolice.co- 

tra  quas  cft  nobis  fpiritualis  colludatio,quomodo  &  quali 

ter,p.2.coI.7.c&8.f 
vitia  feptem  prmcipaiia  per  feptem  genteSjfignificantur,  quac 

funtmaiorcs  numeri,quiapluralnntukia  quam uircutcs, 

p.t.col.i505.c 
vitia  aliqua  cum  toco  cordc,tota  anima  &  tocis  uiribus  diligu 

mus  tdola  adoramus,p.2  .col.  1 64-d.e 
vicia  quacuorfunc  impcdicncia  falutcm  hominis .  Et pcr  quid 

fignificantur,p.6.col.i  5  2  3.C 
vitia  fepein  virtutum  ufum  murantur,p.3.coI.43.c.44.d 
viriaquedamcontranosinterfcconiunguncur,utlupcrbia,et 

ira,remiffio  &  timor,qu?  ccfi  diuerfa  fint  tamen  ad  cundcm 

fi.tendunt,i.ad  fubuerfioricm  lpiritualis,p.3.col.43.c 
vitiaqua-dam habent  fpecicm  rccti ,  fcd  non  viitutcm,ut  im- 

modcrata  ira,iuftitia,&diffoluta  remiflio  mifcricordia  vulc 

vidcii&timorhumilitas,&difl'ernatafupcrbia,libcita,.p. 
_  3.coI-377.b 

vitia  reftanrinteroptima5quenobis  feruiunt  ad  vfumhumili 

tatisncfupcrbiar,quivincerenonpoccft,licetparua.Etde 
hocfiguradeChananeis,p.3.col.5o.d 

vitia  fepe  minima  rcfcruantur  ut  uii  tutes  maximc  in  humilita 
cchabcautur,&  uitiamaximcprcmatur,p.2.c  1  i.c  Interl. 

vitia 


Ind 


Vitia  fingula  non  habent  (Inguli  homincs,fcd  pIura:Et  C\  eue- 

niataliqiiem  eflequiinhtsomnibusmalis  velpluribusa- 

gicecur,omnes  fpiritus  maliriae  ve!  plures  in  fchaberc  puc5 

duse(r,p.2.coI.87.b.c 
Vitiaqiiauiorprincipaliaquatuorvirtutibusprincipahb.con 

tranantur,qu«quinquc  fenfusperquinqueregesfignifica 

tos  fubiugare  nituntur,p- i.c  1 99. b.c 
Vitiafeptem  mortalia  fignificanturper  feptemboues  dcfor- 

mesq:iiapu!chritudineimag!nisdeformant,p.t.c.403.b.c 
Vitia  anima>  cum  purgantur  mamis  Aaron  operatur  in  nobis, 

&  manus  Moy (i,cum  ad  h^c  inteiligenda  illumit*amur,nec 

tamenduae  funtmanus,fed  vna,p.i.c.i42o.f 
Vitia  capitalia  f-ptem  funt,&  qux  eorundemrilice.Interqu? 

quinquc  fpiritualia,&duo  carnalia,  &  quomodo  vnum  ex 

alteroprofcratur,rkexorrari  fequentia  eorumdicuntur,p. 

3.col.377.b.Itcm  per  quid  figurentur,p.  i.col.  ijoy.b.c.  & 

col.1506.cf  "   * 

Vitia  tria  principalia  in  profperis,&  tria  in  aduerfis,par.3.coI. 

46j.a 
Vitia  carnalia  funt  maioris  infamia?,licetfrequenterfintmi- 

noris  culp3e,p.3.ci699.c 
Vitiorum  omnium  ianua,iracundia,qua  claufa  virtutibus  in- 

trinfecus dabitur  quies,aperta,ad  omne  facinus  armabitur 

animns,p.3.ci72  8.e 
Vitiorum  incendio  perire  eos  qui  debuerant  bene  viuendo& 

docendo  introd uccre  dignos  in  Ecclcfiam  ele£t,orum,&  ar 

cereindignos,eft  portas  Ierufalem  fiammis  hoftiumefle 

peru(tas,p.2.c.i34i.b.&col.i34j.b 
Vitiorumprimordiaquibushumanavitacorrumpitur,fignifi 

cantur  per  primogenita  Aegyptiorum,p.i.r.i  2 1  y  .b 
Vicioruexeicitus(cuius  Piincepse(tfuperbia)debellaturpcr 

tres  patres  feu  acies.  Primaeil  inreriorum  meditationnm 

refpedtu  Dei.  Secunda  coniiltit  in  aclibuscharitacis  refpe- 

ctu  proximi.Tertia  pars  exercitus  virtuofieitgeftuu  &  vcr 

borum  modeftia  refpe&ufui,p.2.c.62i.c 
Vition  momncm  aequitatumfnbneruaredebemus,&  omne 

clarionis ipiritum a  nobis rcfecare  p. 2.C.85.C 
Vitiorum  aliorom  parrioilarcsconditioncsdcfcendendore- 

cogitansjinuenitvndedifpliceant  &fe  retrahat.  Alicer  eft 

in  (brnicacione,p.6.c.24i.c  , 

vit  orum  incenriua ,  quidam  aflcrunt  dici  patrem  .•  Filium ,  fi 

cogitatiococepitpeccatum.Nepotcm.fiquod  cograucrit 

opere  lmpleueris.  Pronepotem,  ideft,quartam  gcneratio- 

nem,  &c.&quomodo,&quac  Dcuspunit,p.4.c.i2ii.a.b 

Item,p.i.ci49i.a.b 
vitiis  fingulis  cxpulfis ,  eorum  loca  virtutcs  contrarise  poflide 

bunt.p.i.col.7i8.d 
vitiis  variis  dcditi ,  vel  erroribus  impliciti,!eprofi  (unt,&  fedi 

tatem  ex interna  pefte educentes oftendunt  in cute ,  p.z.c. 

Z96A 
vitiis extinftis  quac  funt  primogcnita  diaboli,veloperibus 

carnisjquibus  inquinatur  natura ,  boni  mores  fubftituendi 

iunt,p.i.ci2i5.b 
flcut  Vnus  tentamur,ne  intus  extoIIamur,ita  extra  flagellis  tc 

rimur,ne  quod  exrra  quarremus  mundo  blandiente  feduca 

mur,p.3.c3  13.C 
vitiis  fupplantandis  qui  hic  dcfudat,ibiferenifllmo  mentis  in 

tuitugloriam  C.hriiti  (quipropternos  terram  vera:  carnis 

accepit)indcfinentcrcontemplabitur,p.i.c.i690.f 
vitem  veram  quarc  fe  vocat  Chriftus ,  p.^.c.y^S.d 
viticccuriufleric  Dominusornaredomos  Iuda?orum,p.i.c 

1       d 
vitula  in  qua  arari  dicit  Samfon  eft  Eccle(ia,parte  2.  columna 

248.C 
vitulam  coternanrcm.Hcbraci  dicunr,vitulam  baroniflam ,  & 

hocvidctur  vciius,&  quid  perhocintelligant,pa.4.colum. 

175.C 

vituli:sfacrificium(ignificar,p.4.c.i07y.c 
viculus  Iudit  &  pracfepc  deferit,&  ideo  Ephre  ficut  vitulus  n5 
eftedo&uslongepofitusa  pracfepi  quiaprarfcpc  Domini 


ex. 

deferuir,p.4.coI.742.e 
vitulus  qui  pro  Baal  nutriebatur  cur  Deo  obIatus,p.2.coIum. 

195. a 
vitulusfaginatus  nonexcolicterram,fedabaliis  comcditur, 

p.4.col.8<56.e 
vitulus  io  acrio  tabernaculi  offerebatur.  Vitula  rufa  cxtra  ca- 

ftra.-Illepro  peccatoSacerdotis&  domusfua;  tantuuulih 

ofterebatur  pro  toto  populo,p.i.ci045.c 
vituluseft  animalgulofum,eftct;amanimal  gefticulofuni;  p. 

i.col.93  2.f 

vitulus  quem  adorarunt  Iudaei  vt  dicit  Sab.  Sa.vidit  fpiritum 

vitceeffe  in  Aaron,&c.Sed  fktio  eft,&  fcripturx  peru^rfio, 

p.i.coI.828.f.Etanvifus  fitexercere  qiiacdamopcraiimi- 

liaoperibus  vitse,ficut  eft  comeftio,p.i.col.839.a.b.&  co!. 

842.d.c 
vituluscumcfletres  inanimatainquanon  poteftcflepccca- 

tum,vocaturtamenpeccatumpopuli,&quare,  p.i.coluro,. . 

ijj7.c 
vitulus  (ecundum  Rab.Sa,fuit  formatus  (tilo  pcr  Aaron,&  dc 

pinxitprimocumftilointabulaformam  vituli,&  rradidit 

artificibus ,  vt  facerenc  ad  fimilitudinem  illius :  quia  Apis, 

quod  reputabatur  maxunum  nomen  Aegypti,apparuerac 

cis  in  Aegypto  in  fpecie  cauri,p.i.c.828.f 
vitulus  tencr  &  (anguinatus  Chrifti  corpus  eft,quod  pro  falu 

te  mundi  ad  arborem  crucis  immolatum  eft.Hic  eit  vitulus 

qui  prodigo  fllio  occidicur,p.i.c.2  3  2.e.f 
vitulus  fuperbus,caro  noftra  hanc  offerimus,dum  caftam  cu- 

ftodimus,p.i.col.909.b 
vitulumofTerria  Pontificein  holocauftum  fecundoinucni- 

mns  femel  pro  munere,&  femel pro  peccato,p.i.c  93 2 .f 
vitulumfecerutfiliillraelindeferto  cumadorare  idolum  vel 

lent,non,aIiam  ftatuam  &  quare,p.i.c.83  8.e 
vituh  madandi  in  liberis  pafcuisrelinquuntur,feruandus  iu- 

go  premitur  p.3.c.2.89.b.c 
vituli  oblatio  fcmel  per  fummum  facerdotem  facta  in  anno , 

an  in  rememoratio  peccati  Aaron  orferebatur,  vel  pro  pec 

cato  proprio  fummifacerdotis  offerentisquicunqueeikt 

ille,p.i.ci044.f.&col.i05i.b.io5  2.e 
vituperare  &damnai«  voluntmulti  magisquam  emendarc 

leuiora  in  fratre,licet  ipfi  fint  prceuenti  maioribus,  p.j.col. 

24J.a 
vituperare  dominum  peius  eft  quam  non  audire ,  p.4.  Coliim. 

632.f 

viuo  ego  in  ve.Tcft.hoc  iurametum  eft  in  nouo':  Amen  amc  n 

dico  vobis,p.4.ci  i9(5.e 
viuit  Filius,inquantum  Dcus,&  inquantum  homo  proptcr  pa 

trem,fed  aliter,quia  fecundum  quod  Deus  viuit  proprer  pa 

trcm  inquancum  piocedic ab eo,acccpit  tamen eandem  vi 

tam  quam  habet  pater.Secundum  vero  quod  homo ,  viinc 

propter  patrem  inquantum  vnitur fuppofiro  procedenti  a 

paiic,p.5.cti32.f 
viuic  Dominus:  Modus  eft  iurandi,ac  fi  dicatur ,  pcr  Det!  quj 

femperviuir,p.2.c.269.e.f 
non  Viuit  in  te  Chriftus  (i  de  auaritia  cogitas,vel  de  ftupro,  (i 

furoreagitaris,velquibuflibecviciis,p.2.ci6i.b.c 
viuunc  omnia  Deo,&fui  fenciunt  creacore,non  eft  Deus  moj 

tuorum,fed  viuentium,p-4.cii52.a 
viucre  lautius  &  magis  delicate  diebus  feftiuis  eft  licitum,non 

tamencaufagula?,p.2.ci38o.f 
viuere  fic  debes  vt  femper  prefentis  dies  fint  tibi  meliorcs  qu."> 

proeteriti,p.3.c.i786.e 
viuerc  male,non  nar.ura?,fed  voluntatis  eft  peruerfa: ,  p.i.cof 

63-b.c 
viueie  adhuc  fic  no  valemus carnis  corrupribilis  pondere  gi  a 

uati,vtnuIlanospoflirculp2e  delcctatio  pulfate  ,fed,; 

cftnolentcm  tat)gi,&  aliud  confc.nticntcn),p.2.C573.f 
viuerelicetnolint  homines  vita  iuftorum,apptifit  tamcn  mo- 

rimorteeorum,p.i.ci344.f 
viucre  delcftabilc cft  pcr  fctamc  per  accidcs  fit  triftabile.  l-"c 

hoccotingitdupliciter.Vnomodoquiamukis,&gtauibus 

I     3  malis 


GlofTst.  Orcun.&  Nicolai  dc  Lyra 


maliscft  adiunftom.AUomodo,quiabonimcliori$  eftre* 

tardatiuum,p-3-c.iS8.f 
Viiencoslicurignora-uquolocoanimarmortuorum  habcan 

tur,ica  mortui quicarnalicer  vixerunt,  vitam in carne pofi- 
toruinqualitcr|v)lUosdirponaturncrciunt,p.j.ci7?.a 

ViuentcsmjlequicupirabilI;citisdoccndocompefcere,ne- 
ccifc  eft  vt  totuin  fc  benc  viucndo  &  a  licitis  etiam concine 
do  treatori  manciper,p.2.ci  291. b.c 

Vi  icnres  diu  qui  nec  confilio  funt  maturi ,  nec  canicic bons 
actionis  vcncrandi,fed  pccCatoiuoncrc  incurui,hos  Dcus 
prxccritncccordacorumillu(lrar,p.2.c.iy44.cf 

Viucnccs  quofdam,&  quofdam  mortuos  inuenict  filius  homi 
nis  qoando  fccimdus  aducncus  complcbiti.r,cVc.Ec  dc  hoc 
figura.Vcl  morcuoscorporaintelligamus,  viuenccsauccm 
animas.Ibidcm. 

Vitiianaliqni&  abfquemorfefimulrapicnrur  cummortuis 
obuiam  Chridi  iudicatuto?p.6.c.6 j  j.c 

Vi  jicarii  funt  populi  3hqui  in  partibus  Aquilonaribus ,  &  in 
nngnamulticudine,  &jlli  viuumquod  cisprimo  occurrit 
qualibct  die.vencramur  vt  Dcum  fuum  pro  illa  dietyt  fide 
di«na  rclatione  a  qumufdam  narratum  eft:&  lic  idololatria 
a-Jh  icapLideoseofd;ravigerer.p.4.co.2i6o.f.Videeciam 

in  Idolohuria. 

Viuum  omncformalirer  viuum(ctiam  fi  mufca)cft  cffcnciali- 

terpcrfcCtiorcce!o,p.r.ci49ojr.f- 
VKifcuurl)  usmMiimapcccaca^etiaminamicis&nuIli  ele- 

c~torumpircn,p.!.ci  693.3 
Vlcfcendi  Iibidmc  ne  rapians  dum  arguis,vt  letari  vel  confo 

lari  vltsdc alicnomalo ,  fed  potius  conlulere illi  quem  ar- 

guis.p  i.c.i07o.e 
Vlcifcendum  non  effc ciehis  qui  interunt  iniuriam  fcd cxpe- 

ct.mdam  diuinam  ienttntiam doccmur  Moyfis  patieiitia, 

par.i-.coi  i:48.d 
Vlcus  carnis  noltra?  eft  voluptas,ebricras,gaftrimargia,&  hu- 

iufm'>diqua:luxuriantecorpore&  infcmetipfo  pruriente 

proucniimt.p.i.ci020.f 
in  Vlccribus  dolofa  purulcnt  aqu£  malicitia  arguitur,p.i.coI. 

1043  a.b 
Vltiocrefcir  crcfcentevitio,p  j.coI.i2j-a 
Vltiodiuinareddic  vnicuiq,-fecundumoperafua,a!iquando 

per  rcges,aliquando  per  Prophctas,aliqi>ando  mucrone,a- 

lios  traofuerbcrar  gladio  !mguar,p.  3.C  2  2  \yc 
Vlcio  omnis,  vifitatio cft,quali  #giOii  mcdicum  cxpeclantis, 

P.4.C.1  i4J.a 
Vltionis  die  dixit  Dominus  ad  Moyfcn  petentem  pro  tud$is.« 

vilicabo  &hocpeccacum:&  quomodointclligitur,p.4.col. 

967.3 
Vltionismodumlex  inftituir  oculumpro  oculo.Et  f  dicipo 

tcft,iniuftorum  iuftitiaeft,&quarcSed  iudex  pro  dilcctio 

ne  luftuia?  iuftum  pro  iniufto  reddit.p.2.c.i  279^ 
VUionem  vocat  Iereniias  vifitationem,p  4.0.6«;  y.b 
Vltioncm  vocat  Iercmiasebrietatcm,  p.4.c.6ito.f 
Vitra  non  fcmpcr  importatancectflioncm,p.4.c  40.f.  &col. 

436.f.&col.499-b 
Vluljemagnitudinisfuntcoruina?,fedmaculisre/petfa?,qua; 

roftro  m  paludc  liccj  horrendum  ftridunr,p.4.>. .  1 5  9-b 
V)uIatuseftc!amorconfufus,&  eltindictumagiutiinouspro 

lnbcncis  formarc  voccmdiitinctam,p.6.ci2  47.cItcin,  p. 

4-co!.  1  J4.f.&  col.77 1  .b.& C0I.869.C.& col.  175 o.f 
Vmbra&  imagodiffcrunr.  Vmbra  eft  longinqu  1  fimilitudp 

rci-  Imago  autem  eft propinqua  &  cxprcffa  rci  fimilitudo , 

P.6.C.903.C 
Vmbra  mortis  quae  eft  in  inferno,funt  peccara,que.  nunquam 

finc  mortop.y.c.SS.d 
Vmbramortisdiciturnuindus,p.5.c.7oi.a 
Vmbta  mortis dicirur  obliuio.que  agit  vt  non fit res in  memo 

ria,ficut  mors  agit  v t  non  fic  quod  capit  in  vita,par.3 .colu. 

49-a 
Vmbra  morcis  dicitur  duritia  lcgis,que  mortcm carnis  infere 

bac  du  c  vmbra  mortis  anime.  cft  inlucem  auc  vmbra  mortis 


producitur,cumintelIccT:amortcfpiriaisrcmorapunitione 

carnali,morscarnisniinimetimctur,p.3.c.i5  6.d 
in  Vmbramortis  funtquidam,qui  fcil.in  peccatis  adhuc  vi- 

uunr,a!ii  in  rcgione  umbra?  morri«,qui  iam  cu  mortuis  ope 

nbusad  infernaddcendei'unt,p.4.c.ii9.c 
Vmbiadiciturmy(titeaduetusprimiisChiiftiinearne,quia 

plura  intclligimus  primo  aducnru  ei»xs  obumbrari.quorum 

completio  tonfcmmabiturinlecundoadutmu,  pat.2.coI. 

61. a 
Vmbrxpluraliter  funtreprobi  >vmbrafingularircreft  vnuf- 

quifquc  pcccator,p.3.c388.e 
VnciioChnitiparrimcommuniscftfuis,funtcnim&ipfipar 

ticipcs  vndc  &nos  pai  ticipatione  Chrifti  dicimur  Chnftia 

ni,fed  ineftimabih  chgnitate  excelliuvngitur  ipfc  fubftantia 

liter.nos  vcro  eius opcracione &  graria,p.i. 0:169. c 
Vnciioipirirus&  fanguis  vnigcnici  vn;usfuncopcracionis,p. 

1. c>7  99.0.1  acerl. 
Vu&ioexttcmaqua2eftinfirmorum,quando&  quomoioa 

Chrifto  ftiitinftitura,p.i.c.373.c 
Vuctiofaccrdorum  ve.Teft.quar&  quarumrerummixtarum, 

&  quis  modus  vngcnti,&qui  vngebantur,&  quinon,p.2. 

coi.804.cf 
Vn&io  rcgum  &  Sacerdotum  fecundum  Iudaeos ccffauit  a  de 

itruCtione  ptimi  templi,ita  quod  in  toco  ccmpore  templi  fe 

cundi  non  fuetuncaliquircgesvcISaccrdotcs  fic  inftituti, 

P.4.C0I.49J.C 
Vinbraculumcuftodisnullofundamenrofolidatur,  fedtem- 

poretranfeuntc  moxdeftruitur.p. 3.0261. c 
VnClidicunturpropiieinveteriTeftamentololireges&Po' 

tifices,p.i.c.933.c 
Vnftio  tacta  temporc Moyfi  ad  inungendum  Reges  &  potifi 

cesferuabatut  in  rcucieterintabernaculoin  valemagno. 

Et  vtdicitRab.Sa.vnctiofiebatin  fonteregisinter  palpc 

bras  pei  modum  corone,p.2.c.678.f 
Vnctionis  sumi  facerdotis  figura  vel  forma  erat  in  figura  caph 

Greci,vt dicit  Rab.Sa.incipicns a capitc,& deiicndcns   tr 

fus  palpebrasJ& ficbat cum diguoipfius  confccrantisi    vn 

<ftione  tin<5ta,p.i  .c.5  2  3-a 
Vnctioncm  ponnficalcm  ve!  regiam  fufciperevoIens,&  prepa 

rans  fe  ad  deuote  fufcipiendum  eam,  habet  orationcm di- 

cere  in  qua  nerunrur  tria ,  fine  quibus  nullum  regimen  poc 

beneprocedeie,&lunt,coftant!aco.ra  malignosinfulcus, 

diligcntia  dmini  cultus ,  &  perfeueiantia  in  bonis  a&ibus, 

&c.p-3-c.6o9.c 
Vndcnanus  immundus  cft,&adcarnisconiundioncmperd 

net,p.4.col.229.a.&  efc numeius  tranfgreffionis,p.3.coIu. 

1076. d 
Vndenai ius  qui  decem  tranfit,&  ad  duodcnarium  non  perue 

nit  (ignificat  cos qui  decalogum  trafgrediuntur  ncc  ad  duo 

dcnaiiumpcnu.niuni,ideft,Apoftoiicumnumerum,p.i.c. 

751.ab.cx  c.i459.a.b.&col.i69i.c 
Vndecimdicsfignificat  vndetim  Apoftolos,pcrquosluda  re 
probaro.Euangtlii;iii  Chrifti  pia:dicatumeftinmundo,p. 
i.c.i459-a 

Vngert(vtcommuniterdiciti:Oquibenefcit,bcnefcitpunge 
rc,fic  &  aduiat<  resjp.j.c  .607.^ 

Vngit  omms  hdelts  primo  Chi  iftum  in  regem  &  facerdotcm, 
cu inperfcctioiebaptifmi  verum regem &  iaccrdotemco- 
titerur.Vnyit.&  fccundocum  docendo&operando  idcm 
aliispisdi  at  p.2.c.U3i.a.b.&  col.ii32.f 

Vngir&  vngniiC  hnftus>vngitfecundumdiuin'"ratemvnges 
verbo  duuniraris  lecundum  qtiod  cu patre  &  fpirirufanCto 
habet  omnia  communia,  vngitur  fecundum  humanitatem 
a  patre  &  a  ipiruufanC"to,p.i.cjo3.a.b 

Vngebant  fc  in  Iiracl  tam  vn  1  quam  femina?,p.2.c.296.f 

Vngcbatur  lolus  frmmiis  facerdos  in  capiie,&  non  alii  faccr» 
dotcs  nferioris.ad  di -norandum  quod  r oteftas  cfferendi 
abipfoderiuabattradaiios,p.i.c.8o4cl 

Vngebantur  olim  dua?  pcrioi;a?,iex  &  laccidos,j.ai  .5-colum. 
7ii.b 

Vngi 


^ 


Ifid 


Vngi  rnergumenos  &  alios  ygroros  oleoapontificeconfe- 

crato.Hic  mos  ab  Apoitolis  rraditus  cit.p.y.cj^.e 
vnguencum  eft  multiplex.Eftenim  vnguentumquoregesin- 

ungunrur,&  hoc  duobus  modis.Eft&  vngoctum  Prophe- 

ticum,&c.Super  omnia  autem  vngjctumi'pirituale,quod 

dicituro!cumexiiltationis,&cp.3.c42  7.c 
vn^icnra  cumbulliunt  fiagrantiamiuauitatr5redJunt3p.3. 

col-403.a 
vnguenta  prcciofa  no  immittutur  in  vafa  fordida,  p.4. 457-b 
vnguibus  lacerabant  carnem  fuam  quidamgentiles  &  idolo* 

larrae  in  planclu  mortuorum,p.i  .c.i  5/3  9.C 
vngula  et  efi  fpecics  aromatica,qux  &  onycha  dicitur.-&  hu- 

mano  vngui  s.ffimi!atur,&  cft  vnadequatuorfpeciebus  cx 

q;>ibusconficiebaturthymiamaboniodoris,ad  crcman- 

dum  coram  Dommoiu  alrareihymiamatis^p.j.c.so^j.b 
vngulx  diuilio  bonarum  adionum  &  conrrariaium  diicretio 

nem  (ignificat.p.i.C.iooi.b 
vngu!xti;fioiignum  eitin  inimabus  remperarje  complcxio- 

nis,qoiavngiilaoftendit  quod  carneseorum  nonfuntni- 

nus  humidx ,  &  riffio  vngula:  de/ignat  quod  non  funt  ni- 

misr.errtftres&iicca?,p.i.ciooi.c 
vngularcontinonasifignum  ett  niroix  iiccitatis.Ibid. 
vnicorn  sfertur  cifo  aninulfecundumnomcniuurn  forma- 

tum:p.i.ci743.c 
vnieornis  aliquanJo  fupcrbiarnfignificat,aliquando  exalta- 

tionem  vnita  is  p.^.c.i  i6o.e 
vnifarius,hifarus,&c.  vnde  componantur,  &  de  corum  orto- 

graphia,p  6^ col.i  148. f 
vmgen-.tus  D^Jcft,defendit,cuftodir,  &  nosadfetrahit, 

ouaii  non  iutticiat  Angelorum  diligentia  contra  dxmonu, 

&  eosquiadpccandum  trahant  miidias,p.i.oi372.e.f 
vn'gemcum  rihwrn  ad  ialutetn  humani  genens  mittendu,pa- 

tcr  in  litcra  iegis  Iudxis  ncilictibus habuit  abfconditum  , 

exemplo  Dauid  in  agro  abiconditi,p.z.c.4  53. a 
vnimur  nos  Dco  per  euchanttia? facramcncum .  Similiter & 

Chnfius  fecundum  quoJ  homo  vnitur  iuppotico  proce- 

denri  apatie,fed  difterenter,p.y.c.ii3i.c 
vnio  Chrifti  realis  eft  in  vnitate fuppoiiti,noftra  autem  vnio 

ad  ipfum  eit  pcr  ri Jcm  &  diIec^ioncm,p.y.ci  1 3 i.c 
vniopopuh  Ifraelper  vaunilignumngurata,deiignauitpo- 

piilum  vnir;  fub  vno  paitorc,icilicet  Chriiio,  P.4.C.1207.C 
vnuas  tnplcxdciiicct  indiuiiibiiua*is,&  concinuuatis,&  pcr- 

fectioms  p-6.c.3oy.c 
vnuas  bonornoi  htut  vtihs  eft,fic  malorum  vnitasfemper  bo 

niseftnociua.p  6.cul.t2  2o.f 
vnitas  fi  dcfit  bonis pcrniciofum  tft,  (ed  pcrniciofum  fi  dcfit 

matis,p.3.C404.e 
Vnitashaoeriacramcntum  vniusdici,&eiTe  inhoc  numcro 

pmna  bcac:tudocit,quia  vnus  &  vcrus  Deus eii:  fecunda 

in  iccundo  ett,id  eft,m  decadc  tcrtia  m  tcrtio,id  eft,m  cen 

ttnano,&c.p-4.ci86a.c 
vnua-  uxonsin  ueteriiege  fuitintermiflaproptcrmaiusbo- 

iiLtnfcilicccproptcr  mulcipjitauoncmprohs  adcultumdi 

uinuUi,qjxtuncmulc)phcandaeratpergenerationemcar 
em,p.i.ci6o3.c 

vnitas  nun  tompagiuat  quam  facitchariras,qua?rion  cft  nifi  a 

Spintuiandto^iuco  amcmus  vnitatcm,&  timeamus  fcpara 

tioncm,p.6.ci07.a 
vnus  cft  vci  vna cit,cum  dc duabus  vcl  pluribus  reb.  dicitur, 

qua:  &  qualis  vnitas  iigniiicecur .  Item cum dicirur,  Vnum 

iuut  qua?  &  quoruiu  vnitas  IIgniricetur,p.6.col.24i.a 
Vnus  uicicur  bomo ,  U  unus dicitur  D».us , icd difterenter  ,& 

quomodo,p.2.c.3ii.c 
vnus,non  mobdis ,  non  vagabundus ,  fcd  firmus  &  inconfu- 

fus,p.2.lbid. 
vnus  dicuntur  compctenccr  omncs  vnam  fapicntiam  haben- 

tes, qui  vnum  IciumChnitumt6titentui,vnofpincu  Dci 

rcplcntur,Ibid. 
vnus  iuitus  fecundum  quodDco  acceptus,pro  pluribus  habc 

tur,p.i.c.i38r.b 


ex. 

vocare,eft  cognirioncm  dc  fic!eadit-uare,vel  copungere  cum 
quem  fciar  audire,&  hoc  cft  eiefcorum  tantum,  p.6.1  1  j.c 

vocare  DeKcft  nos  amado  &  cligendo  rcfpicere.  Rtfpodere 
noflrum,eiiamori  illiusbonisoperibus  parercp.3.1566  e 

vocanti  Deo  veracirer  refpotiemus,quando  ad fummae incor 

rupt!on!'siuifumincorniptibiiesrciurgcmus,p.3.col.i7i.b 
vocatio  duplcx,cxtcrior  fciliccr,&  fit  pcr  praedicatorcs ,  &  cft 

communis  bonorum  &  malorum.Intcriorvero  tantum  ele 

^torum,p.6.cii3.c 
volarflia  funt  quat?  pcnnas  habcnt,  fcd  omnino  volatu  caret , 

p.i.c.2y.a.lnterl. 
voluctes  qui  cornedDir,ab  imis  ad  fuperna  cor  Icuaremouen- 

tur  vt  licet  in  terrenis  corporibus  dcgant,animo  femper  cc 

Ieiiiaperant,p.i.ci2  39  b.c 

volucresinfacrafcripturaaliquandoinmalo,  aliquando  in 

bono  dantur  intc!ligi,p.3.  c.27o.d 
volucrcs  norunt  varicratcm  temporum ,  &  nunc  htic  nunc  il- 

IuctranfuoIantesinueniuntnaturaqu3efibifuntvfui,D.A. 
c.6jo.d  * 

voluminibusin  diuinisputo  fcripra  eflebonoru'gefta&  ma- 

Joruin,&  ex  finiftris  dexrriiq;  adibus  fcripturas  cotcxtas , 

vt  intelligamus  quia  apud  Deum  ociofa  non  funt,nec  ma- 

lorum  nccbonorumopera,p.i.c.i335.b.c 
volend  i  mcdus  eft  per  conueriionem  ad  appetitum  fenfitiuu, 

p.6.c.  2i2.d.e 
volens  &  voluntariusdiftemnt,p.6.c.9ii.a 
volentis  non  eft,ncquecurrentis,fed  Dei  miferentisivclle  ta- 

rnen  currere  noftntftarbitrii,p.4.c.iop7.a 
voluntas  hominis  fda  non  fufricit,ii  non  fit  etiam  miiericor- 

dia  Dci,cur  etiamrwn  diciruracontrario.Nonmiferentis 

eft  Dei,iid  volcntis  eit  hominis,  p.6.  ci  14.C&  0461.3 
voluntas  Dcimeceifiras  eil,p.i.col.64.e.f 
volunras  diiiina  quce  cft  eius  tfleooa,licet  fimplicifllmaeft,ta 

men  dicuntur  muka?  diuina?  volunrates  per  modum  figni 

feueffectus,p.3.ci397.c&i298.f 
voluntas  Dei,Iicet  fit  vna  in  fe,dicitur  tamen  multiplex  ad  va 

rios  eftc<SusreIata,pai.6.ci  jo^.f 
voluntasDei  multis  modisnominatur,p.6.c.i6o.e 
volunras  Dei  diciturtripliciter,  fcilicet  prohibitionis,  pra?ce- 

pti,&coniilii,p.6.c>i6i.c.&  i62.f 
voluntas  duplcx  dicjtur  eflein  Deo,fcilicet  faai,&  fign;,par. 

3.C.125.C 
voluntas  in  Dco  antecedcns  &  confcquens  qua?  &  quomodo 

dicantur,p.6.c.246.f.&  C.695.C 
voluntas  confequcns  eit  voluntas  Cmplicirer  dida .  Antece» 

dens  vcro  fecudum  quid,&  dicitur  ab  aliquibus  velleitas , 

P.6.C.697.C 
voluntas  cx  intelle&u ,  &  ex  utroque  memoria,  ficut  ex  patre 

filius  ex  vtroque  ipiricus,&c.p.3.c.2oj3.a 
volunras  Chrifti  in  nuihdiicordata  voluntatepatrisfccun- 

dum  naturam  diumam,&  etiam  fecundum  humanam,p.j. 

C.1125.C 
voluntas  duplex cft  in  Chriftoficut  &  natura.  Vna  diuina,  & 

eft  duplex, vna  iigni,&  ahera  benepladci.  Altera  humana, 

&c.p.s;.ci7j;.c 
voluntas  bonactim  dceft,copiaagcdiremuneratur:fic  et  dc- 

hberatiocummolimineviciorumdamnaturjp.j.  c.ioo.b 
Voluntas  uult  fe  uclle,ucl  potius  anima  per  uolunratem,fiait 

intcIlcCtusintclIigitfeincclligcrc,  p.  3.C.1351.C 
Voluntas  propria  maAatur  per  obedientiam,per  uiclimas  ca 

ro  aliena,p.2.c.37o.e.f 
Voluntas  uniufcuiufquearbor  bona  uel  mala,  p.y.  c  15T.C 
Voluncatis  bona?  homo  Cqui  pcr  Dauid  fignificatur)  aicendic 

adpcrfeclrioncmquatuoruirtutumcardinaliumpermflin 

<5tum&adiutoriumdiuinum,p.a.C369,f 
Volutaccbonitarcmagisdicitui  hoiimpliciterbonus-.quam 

perbonitatemaliarum  potentiaiiimanim^,p.j.c.7i2.e.f 
Volutatisbuna'  iniriudominoinfpiratcnobiscoccditunno- 

firumueroeftad  exhortarionc  Dci  cnixiusiul  icmifTuis 

fcqui:&pcrhoctemunerationem  ucl  fuppliciapiomcreri, 

parte 


GlolTae  Orcfin.&  Nicolai  de  Ly  ra 


partequam,columna748-d  .    _  .        , 

Vetunt at.s  bonum  cft  finis  feu  cofecutio  fims  malum  autem 

ipfiusefttini$intcnticarcnria,p.?.c.465.a 
Voluntati  bonx  fucccdit  boni  opcris  trudus,  maliciofa?  men 

cinihiIprofperitati$>p.jx.i777*a»b 
Voluntarembonamcordis  profercntis  dodores  iperernge- 

raur,p.i.c.749.c  . 

Voluntatem  Dei  multi  pcragunt.vnde  mutare  cotendunt ,  c* 
confili  o  Dei  refiltentcs  obfcquuntur ,  p.i.cj8y.f.&  c-394» 
b.c&C74J.b.c  Item,par.3.c.8j.b.  Itcm,par.y.co!.463.c. 

464.  f  .  -r 

Voluntatc  propria quamuis ad Dominum  conuei  tamur,nifi 

tamcn  ille  nos traxcrir ,  &  ciipiditatem noftram  fuo  ptai» 

diocorroboraucrir,non  poffumuseffe  falui,p-4.c.828.e 
Voluntates  hominum  malas ,  m  bonum  non  poffe  couettere 

Deum  quando  voluerk,vbi  voluerit:qu:s  tam  impie  deh- 

piatvrha:cdicat?p.i.c.i632.e.f.&  c.i666.f 
Voluptas  iempcr  habet  famem  fui,p.y.c.9o8.c 
Voluptas  prarreiita,  pra?fenresquidemdelectat,&exhaufta 

nonfatiar,p.?.ci7)8.d  i 

Vo!uptasinfatiabiliseft&habitafamern,nonfatiecacempa- 

rit,p.4.ci728.d 
Voluptas  duplcx  eft,bona  fcilicet  &  mala,p.6.  c.i  36o.f 
Voluptas  cbi  ictas,gaftrimargia,&  hniufmod,i,func  vicus  car- 

nis  noflrar.qua?  lu  xuriante  corporc,&  in  femetipfo  prurien 

teproueriiunr,p.  i.cioso.d.e 
Voluptas  fiuxa  qua?  cx  cordcgignitur,  fuperborum,compara 

tur  ad  h^rbam  montium,&  quare,p.3.c.388.c 
Volupra^  carnalis  per  lambri  fignificatur,qui  dicsamaricans 

jnrci  prerarur.  Sic  voluptas  camalis  dclc&abilis  eft  in  priri 

cipio,fed  dicitur  amaricans,eo  quod  triftabilis  eft  in  termi 

no,p.4.c-2407.c 
Voluntas  cum  teatat  in  profperis,ipfa  lunt  opponcndatenta 

tioni,vt  eo  erubefcamus  praua  committcre qui  nos  a  Deo 

meminimusgratuitabonapercepiife,p.i.col.44i.a.b 
Voluprasmundialis  vita?  quafi  candida  a?ftimatur  &  florens, 

&  per  lepram  albam  &  f lorentcm  dcfignatur,p.  1  .c  1 1 89. c 
Voluptate  carnis  minoris  laboris  eit  incognita cauere  quam 

reiicere  cogniram,p.  2-c.i  360. d.e 
Voluptate  carnali  nemo  abftinet ,  qui  no  patiatur  in  exordio 

dolores,doneccofuetudo  verraturin  melius,p.i.c.ioi.b.c 
Voluptates  proprias  iequenres  ferOces  funt,nec  mens  eorum 

foliumhabet.  Damenimper  exterioresconcupifcentias 

vagatur  quafi  a  iudicis  fui  feifione  repeIlitur,p.4.'C40i.a 
Voluptates  fjeculi  omnes,  &  mundi  pompa  &  celeriter  tran- 

fiens  luxuria,vocantur  hortus  Adonidis  fecundum  fentcn 

tiamfapientiifimiapudGra?cos,p.4.c.5t6.f 
Voluptatesdicunturaqua?maris,&quare,p.4.ci725.c 
Voluptatibus  corporis  dediri  funt  fllii  Iambri,&  capiut  iuue- 

nem  gratiofum,  fuifque  perfuaiionibus  malis  ad  luxuriam 

pcrtrahunr,&  ficfpiricualiter  occidunt.  Ibid. 
Voluptuoii  confiliarores&fluxacogitatioin  lubricocarna- 

lium  defideriorum  demergunc :  &  tum  demcrios  viderint, 

a  nobis  recedunt,quiaperditisnullumconfiliumdarepof 

funt,p  4.^.837.3 
Voluptuofiii_;;uh'canrurperpecus,p.  4,^2077.0 
Voluptuose  viuentes  vita  beftiali,  ltuclliguntur  per  brutaani 

malia,p.i.c.563.c&c.645.c 
Vomiius(vt  medici  aiunt)  ftomachum  purgat,  choleram  mi« 

nuit,p.j.c.2i32.d.e 
qui  iemper  Voluunrur ,  nec  profperitate  nec  aduerfitatc  tar- 

danrur  fpherulisaffimilantur,p.i.coI.742.d.c 
Votumdarii,p.2.ci43  2.e 
Votum  fecundum  Hcbra?os  multipliciter  oretenus  exprimi- 

tur,p.5.c.27i.c  &  272, d 
Votum  Nazareorum  in  aliquibus  erat  perpetnum,vt  in  Sam 

fone  &  Samuele,&  fimilibus.  In  aliquibus  autem  erat  tem« 

porale,p.i.col.i2i4.f 
V  orum  cft  promiffio  Deo  fa&a  de  meliori  bono ,  par.  prima, 

col.i3i6.f 


Vorfi  eft  cu  aliquid  de  noftris  offerimus  Dco,  p.i.c.i  ^oo.a-b 
Votum&iuramentum  vtrunqjeftobligatorium,  fed  votum 

ex  fua  ratione  magis  eft  obligatonum  quam  iuramentum, 

&  quare,p.  1.C.1399.C 
Votum  factum  de perfona  humana,  non  erat  foluendum  per 

eius  immoIationem,fed  per  redcmprionem,p.i,ci  147. c "* 
votum  Deo  facere  nullus  potcft,mfi  de  hoc  quod  fuum  eft,p. 

i.col.nji.b.c 
vocum  dum  e(t  de  re  licita  &  bona,implendum  eft,aliter  non 

cft  tmplcndum,p.i.c.i  3  gg.ft 
votumfuum  adimples  dcbct  Deo  rcgratiari  dehocquodfi- 

bidcditgrariamadimplendi,p.  1.C.1199.C 
Voti  reus  eft ,  quicunque  aliquid  voucrit,  &  nonimpleucrit, 

p.^.col.  1441.C 
vora  facere, vel  cofccrare bona  fua  Deo,quis  modus  fit  apud 

Luda?os.p.5.coI.272.d 
votadiucrfalegiintiirinfcripruns,p.i.c.i399.a.b 
vota  qui  vouir,fcd  pro  infirmirace  foluere  non  valet,ei  cx  pec 

cati  pocna  hoc  agitur,vt  volSci  bonum  ,  poffe  fubtrahatur, 

p.3  c.236.d 
vota  non  fufljcit  otferre  folus  homo  exterior,&  legem  Dei  fu 

fciperc,  quianon  potcft  aliquid  dignum  Deohabere,  fed 

interior,qui  habet  in  fequod  offerardeo,  p.i.  c.i  3 99. b.c 
vota  qux  inccr  le  uir  &  uxor  de  abftinentia  conc ubcndi  placi ' 

ta  fiabuerunt  quomodo  valeant,vcl  an.  &  quocmittere  al 

cer  fine alterius confenfu  poreftarem habear,  p.  1 .  c.i  3  20,f 
vota  perfoluere  fi  adhuc  innupta? ia  concefferit  pater,fed  an- 

tequamperfolueritnnpfcnt,&  viroeiusfuiccognitumno 

placuent,non  perfo!uac,&  fic omnino fine^bccaco  ,  p.  1  .c. 

1320.6 
voraqu^abftinenci^caufafcemina  vouit,nontcnent,nifi  vit 

fucritaudtorpermircendo.p.i.Ibid. 
votorum  fpecies  crant  multe  in  veteri  ceftamento,par.prima, 

col.ii47.a 
votorum  qua?dam  funt  communia,qua?dam  propria,parte  3. 

ciooi.b 
votorum  quedamfunt  qugnecpromitrentesdcbemusfolue 

rc-  alia  funt  que  niii  voucmus,non  cogimus  implere  Jbid. 
fi  Voueris  te  deo ,  imitandus  eft  tibi  vitulus,vt  facias  tantum 

quodpcrtinetaddiuinumculrum,p.i.ci399.c 
vouens  aliqua  bona  filius  antequam  parentes  fint  in  neccffita 

te,anpoituotumemiffuraparenribus  reneatur  prouidere 

de  illis  bonis,  parentibus  neceffitate  vrgente  indigecibus , 

par.5.col.263.b.c 
melius  eft  non  Vouere ,  quam  poft  votum  non  foluerefpiri- 

tuifando,p.6.ci02  8.e 
vouere  non  poteft  aliquid  uir  uxori  alligatus,per  quod  impe* 

diatur rcddcre debitu  vxori fua? fineeius  cosefu,p.M399.c 
vouere  non  poteft  aliquid  vel  implereferuus,per  quod  impc- 

diaturopusfuidomini,par.i,Ibid. 
vouentiumperionarumquinquefuntmodi,p.i.lbid. 
viuencibus  uir  uirginiratem  uel  uiduitatcm,non  folum  nube- 

rcicd  &  vellcdamnabileert,p.6.c.7i4.e.f 
voxlanguinumfratnstui,ficdicunt  Hebra?i,  in  plurali,eo 

quod  Cam  interficiendofrarrcm  iuum  fuitreus  ianguinis, 

non  folum  ipfius  Abel,fed  eciam  omnium  quos  genuiflet  fi 

vix<ifLr,p.i.col.i8.e.f 
vox  nominum  &  animatorum,fonus  eft  ca?tcrorum,  parte  3. 

ci525-a 
vox  cordis  exaltatur  fublimitate  &  conceptu  virtutu,  fed  non 

intencione  fonorum,p.4.c999.a 
vox  inftiti.i?  &  charitatis  magna eft  fimiliter  &  Apoftolorum. 

Ibidem. 
vox  illa  auditorum cor  libentius  pcnetrat ,  quam  dic5tis  vita 

commendat  ,  quiaquodloquendoimperat,  oftendendo 

adiuuat  vt  fiat,p-4.c.347.  a.b 
voxquideft,p.6.c.32o.d  ' 
vox  viua  magna  vim habet deauroris  fui  ore refonans, qu* 

ea  pronunciationeprofcrrur  &diftinguitur,  quiainhomi 

nis  corde  generata  eft,p.6.c.j04.d 

Voxeft 


Ind 


ex. 


Vox  efUnteH^esanimi,p.r.col.io38.d 

Vbcemapud  aures  Dcinonfaciuntverbanoftra,feddefide- 

ria,p  .i.co!.6i3-b,c 
vocemouomodopopulusvidebat,cumuxor  non  aduifum, 

fed  adaudfuim  pertinere  uideatur>p.i.c.675'.a.b 
voccs  quas  profcrimus,fignafum  rerum  quas  cogitamus,p.6, 

co!.^79«a 
vpapaauislugubris&Iudumamans,p.i.col.xj4.e.r 

vrbcs  fex  affignacc  itint  in  prtffidium  fugitiuorum,qui  nolen- 
tes  fanguinem  fuderun:,  tres  ultra  Iordanem,  &  tres  citra, 

p.x.col.i444-f 
vrbibus  in  magnas  frominis  teterrim?  uitae  ultima  opera,&  la 

boriofacondenantur  operari,qii9  tame  neceffariafunr,auc 

fomacib.lauacri,ad  fuccedendos  igncs  deferuiunt,aut  cu- 

niculaspurgant,authiiiufmodifacmnt,p.i.c.i33j.a 
vrere,unusefFcauseitcaloris>&frigoris,p.r.c.349.a.b 
vritur  qui  tentatur  uituperio  uel  Iaude,p.3.col.943'a 
Vrina  fluere  folet  uerfus  pedes  hommibus  in  timore  &  angu- 

ftia  pofitisjp.^.coi.^  2  6.£ 
Vrfusexcoriatus  &  fimiahabcntmagnam  fimilitudmem  cum 

ho  mine  &  pucro  excoriatis,p.i.col.ioo6.f 
vrfus  paruo  cibo  contentus  eft,ita  quod  pro  magna  partfan- 

ni  nihilfumit,p.4.col.i577.c. 
vrfus  frra  fraudulenta,&brachijs&lumbisfortiffima,p.  4.0 

98o.b.iamen  capkc  infirmus  cft.ibid. 
vrticafignificatpeccatorumprurigines,p.4.col.3io.e 
vfque  ad  hodicrnum  diem,moris  eft  fancie.  fcriptur?  hoc  dicc 

rede  his  qu?  vfque  ad  ri.uiue  uel  feculi  permanent,p.2.col. 

48.C&  col.  1 09-a.&  1 1 .3 
vfurapcrfcrpentcsmorfumintelligitur»&quare,partei.co- 

lumna704.r 
vfura  non  eft  licita  Iuda?is,p.i.col.704.f.&  col.  1 1 27«a.b 
vfrau  &  focnus  ex  impietate  oriuntur,  &  omnem  humanitate 

pellunt,p.i.col.xi3o.e 
ad  vfuram  quedam  pccunia  dari  prohibctur.Altera  cft  quam 

ad  vf  uram  dare  debemus,p.  1  .col.  i6oo.d 
vfuram  putant  aliqui  tantum  cfle  in  pecunia,fcd  fcriptura  di- 

uina  aufert  omnis  rei  fuperabundantiam,  vt  plus  non  reci- 

pias  quam  dedifti,p<4.col.i2 14-e 
vfuram accipi  in  lcgc  tatum  prohibctur  a fratribusdn  prophe 

ta  ab  omnibus,  in  Euangclio  augmcntum  eft .  Nota  profe- 

ftum,p-4  <bidcm. 
vfuras  prohbet  vicariusChriflifumrr.usPontifexiniureca« 

nonico,&  multi  Principcs  Chriftiani,&cp.3.col.962.f 
vfurarius  efl  diabolu  :,qui  pro  temporalib.  rapit  fpiritualiabo 
na,p.3.coi.962.f 
vfurarij argumcntari folent & dicercDcdi  vniun modu,  qui 

fatusfccit  dcccm  modios,Jnonne  iuilumcft  vt  mediumo- 

dium  d«  mco  plus  accip  iam,p.4.col.i  2 1 4.e 
vfu#iij&rapcOics  quando  moriumuijaciuntteftamentum 

Antiochi,quious  &  qualitcr,p.4.coI.2  379.c 
vfus  anriquus  dirficulter  deponitur,ma:<ime  fi  illi  ad  quos  tra- 

fimusineademdirriculratcinueniun;ur,p.i.col.i9j7.b 
vt,vno  modo  tcnetur  caufaliter,alio  modo  confecutiuc,  &cc 

p.4.col.68.f 
VJtcnus  bcata?  virginis  panem  uira?,i.Dei  uerbum,&  igne  fpi- 

rituffafdti  de  ccelo  fulccpit,&  affimiiatur  clibano  qui  panc 

iufccpit'&  ig'.itm,p.i.col.9i9.c 
Vtilitatic:acrionquiieruiunr,ut  funtinfiimiEcclcfia?,fignan 

tur,nominc  cutis,p.}.col.290.e 
vtiiitas  multa?  funt  manifcfteuclocculta?  omnium  quaetcrra 

radicitusalit,p.i.col.i6.c.t 
vtinam  Dominus  meus  Iefus  cocedat  mihi  calcarc  fpiritu  for 

nicaiionis&ccruiccmfpiritusiracundia;&furoris,&aua- 

titix dftnoncm &  iaciantiam,  &  contcrerepedib.meis  fu- 

perbii  fpiritum  &  cum  hcc  fcccro gefti  opcris  fumma  non 

niihi,fed  cruci  cius  appcndcre,&cp.2.col.77.a.b 
vua  paffa  dicitur  qua?  priufquam  maturefcat,ad  Solem  diu  e- 

xicatur,&  ficfcruatur,p.2.col.48o.f 
vuand  ali  fucrunt  homines  bcllicofi,&  inter  catcros  barbaros 


plushabere  vidcbanturdefulgore  naturalisinduflric,p.6. 

colum  1549.C 
vuandali  Aphricam  depopulantes,  paganos  ibi  habirantes  oc 

ciderunr,nonaucem  Chriftianos,fed multipliciter aftlixe- 

runt,p.6.col.i545:.c 
vuandali  Arriane.  lec*£magnamrribulationefecerunr,exeun 

tes  de Hifpania,in  Aphrica,  Italia,&  Galliam,ibi.iy46.f 
vulgus  incredulum  ufq;hodie,&  dura  mortalium  corda,qu£ 

prophetia?  comminantur ,  &  Euangelium ,  in  aliud  tempus 

«ftimant  diftercnduin,p.4.col.ii66.d 
vulgi  mos  fuerat  (ut  crcditur)  coram  arca  falutare,&  rcx  Da- 

uid  qua  fi  oblitus  fe  Prclatum,  omnibus  admixtus  populis 

antearcam  faltat,  &fcindiuinoobfequio.perfaltumrotac 

p.2.col.j49.a.b 
vulgarium  ftatusiudicatur  in  foro  fecrcto  &publico  &hocdu 

plici,f.Ecclcfiaftico  &  fecuiari,p.2.col.i  24,e.f 
vulnus  fi corpori  infligatur,aut  os  confringatur,  fub unius  ho 

rafpacio  foIentheccorporib.accidere,&plurib.poftmodu 

cruciatib.exa&is,mulro  uix  tempore  fanari,  p.  1 .0 1 2  6^.c 

vulnusmaIumpeiusliuorpeffimumplagatimens,parte4.co- 
lum.i6.e 

vulnus  eftnatiuitatis  in  corporefolutio,p.4.c.i6.e 
vulnera  dura  plerunque  per  lenia  f  ormenta  mollefcant ,  p.  2 ; 
col.4i3.e 

vulneratDeusduob.modisquosadfalutemreducit.p.^.co- 
lumna  84«e 

vulpis  naturadefcribitur  cum  mpraIitate,p.j.col.833.b.&c. 

889.b.uem,p.4.c  1 1 67. c 
vuIpesquoscepitSamfon  ha?reticosfignantquib.funt  faces 

inccndij  ac  errorispotius  quam  diuini  amoris,p.2.c  2  jo.d 
vulpium  pinguedo  medicinaliscft  contra  contractionem  & 

ftiipefa&ionemneruorurn,p.2.c262.e.f 
vulcus  ficut  diuerfi  funt  a  vultibdta  diuerfa  funt  cordahomi- 

num,p.i.col.ii78.e.f 
vultus  indicio,menti$  mutatiodeprehenditur,p.3.c.  2038.  f. 
vultus  hominis  cx  uehementi  cogitationc  &  abftra&ionea 

corporis  fenfibus  multum  immuratur,p.4.c.5  86.f 
vultus  humani  cordis  eft  fimilitudo  Dci,  quam  peruerfus  ope 

rit,ut  cognofci  a  diftri&o  iudice  nequat,cum  uitam  fua  ma- 

Jis  a&ibus  confundir,p.3.col.246.d 
vultu  &  oculis  diffimulari  non  poteft  confcientia ,  dum  luxu- 

riofa  &  lafciua  mcns  Iucct  in  f  acies,p.4.c  1 1 3  9.b 
vxor  bona  eft  fpecialc  Dei  donum^p.^.col.a  107.C 
vxordicitur  fpcciesdomus,  ficvulgariterdiciturinter  He* 

br?os,p.3.col.924.  c 

vxorfimalismoribusluxuriofa  feu  quidlibct  huiufmodili 
vxor,veIimus,nolimusfiTrinenda  cft,p.j.c3i5,b.3i6.d 
vxor  vrdimittatur,vnacarnaliicaufa  eftfornicatio,  vna  fpi- 

ritualis  timor  Domiui  vt  via  ca  alia  ducatur,  nulla  caufa  in 

IrgeDciefhp.j.Ibid. 
vxor  Icroboam  tuliftl-  dicitur  vuas  paffas  panes  vafculum  nul 

lis  Prophetc,fcd  non  fcribitui  Prophetam  accipifle,p.2.co. 

747-a  . 

vxorem abdicare quemcunquepb caufamcur Iudgis  permil- 

fum,p.i.col.i6o3.a 
vxoresplureshabetelicuitpatribus  vtfutura  Chrifti  myfte- 

riadclinearent,p.2.c3i3.b 
vxorcs  feecundas  cutn  habcatis,&  Ibieris  gaudcatis  pulchritu 

dincm  uxoris  quf  ntis,qu£  mcretricibus  apta  eft,non  vxori 

bus.p.4.c.2  i93<a.&  2194.^ 

X 

XLitera  in  fpecruci*  formatur,&  numerum  denarium  de 
fignac,p.i.coI.864.e-f ' 
Xandieus  mcnfis  cft  apud  Athcn;'cnfes,ipfe  eft  qui  apud  nos 
Api'ilismuncapatur,&  apudHebreos  Nifau,pai.4.colum. 

Xerxes  filius  Darii  fecundum  Latinosporeriflimus  hnt  reipe 
cluprcccdentium,5:iuarmoiijmfubiugauit  Grcdam  regno 
Pcrlarum,&cp.4  col.i942.f 

Zabulon 


Gloflae Orciin.& Nicoiai  dc Lyra.  Indcx . 


ZA  B  V  L  O  N  laetari  iubct  co  quod  &  terra  &  mare  frui 
turuseffet,p.i.ci683.b 
hariasBaptiftarloanntsgenitor.anfuit  fummusvel  fim* 
plex,p.5r.c.677.678.679.(5c  680. 
zacharias  occifus  incer  altare,&c.f  uit  trinomius ,  p.j.c  1 177. 

II78.&H79' 
zachxus  an  nationc  fuerit  Iudxus  uel  Gentilis,par.?.colura. 

94?-c 
zachxo  quar.tumfuitdaredimidiumparrimonii,tantum  eft 

dare  calicem  aqua?  frigid«:,p.6.c.g  1  j-a 

zareth  non  cft  nomcn  ahcuius  manfioms  dc  42  ,ie  J torrentis 

p.i.col.  1464.1 


zebinterproraturlupus,p.2.c.2o8.c 

zclotesdicirur  Deus,quia  non  vultquod  homofornicetur 

cumdusalienisperidololatriam,p.i.c.67o.f 
zelusdiuinaelcgisdup!icittraccenditur,p.j.c.i397.c 
zelus  ad  uitam  eft  diuina  praxepta  feruare,  parcc  2. columna 

829-b 

ziph  in  Q&auo  milliario  a  chebron  contra  Orientem,p.2  .co. 
467^ 

ZonapelIiceamorcificationisfignum,p.2.c.8y6.e 
zonaprxcinguntur  hominesvt*d  operandumfintapriorcs, 

nonimpeditifinibusucftium,p,3.c.tJ83.a 
Zorobabelcrcditurfuiffequi  annumerauit  vafa.  principi  Iu« 

da?,iuffu  Cyri  regis  Perfarum,p.2  .c  1 2  8**c 


N 


S. 


© 


o 


/ 

4 

1 

0 

1 

• 

I 


■ 


v% 


wm 


l 


-4 


«^-w^. 


I 


"—•^am 


I 


> 


1 


>• 


,-* 


f 


4 


*      I 


■ 


#>r- 


-•«a&i. 


< 


*9ftt 


# 


■9«pw*w«"^r